Skip to main content

Full text of "Acta Physico-Medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae."

See other formats 


1 La Ma Mor M V M MP P Ce ar «Là 4 
p 0C CIC 4 " " nrw 

àv 

P E 


Fa 

HE NITET DEC 

a wirds 

"TOOELCUCEXUC 
E a4 444 


NP n^ 


* / 
1 ws 
hid ct 


CleTEP OE OC 


c- 
f — 


ROUES, 
Mi Li 


--—— 
- 


- 


LE 


Pi 
T) 


- 
AAA 


MM 


UD CU 
TORTE 

LRL 
z [CULUH 
*j i^ 


* 
x 


AAT 


e 


arie mi e m 


a ae, 


mL. mmm 


«Y 
"OCC 

4 COL TL OL 
LOL CA 3161 


ninm emplea 
mm - 
-- 

TXLES 


— 


- 
I 
V. 


mmo m 
-- 


COPA" 
mctu 
^A T 
^ 


IX 


mc IR aj 

rd 
Tre. 
LA 


"ece cea 
pi - m cipi em rim. 4 


cic 
—---— 


-——— 
E 


E 


ze emam UT 
CNN m TUR RM 
-——— m IN 
AL 
rd 


- 
m «- 


- 
— —- —m mmm 


^a. 


er m o 

im ap 

c-- - 
c-r 


-€—- 
-— 


^CUDCLCÉ 
x «C24 46 


PE. 


M e L t e, 
Mee Cx CE 
S UC CCCCC 
4 2n 4n 469A 
CC 
KC 
6L 94 AX y 
sons 


PW C 

f 04 4 «f 7 

HE JU «n ui A4 

"prn 25 

» d y, "CC Ib! 
^e e c "i " 4 : ; Loa 4A 4X à «I 9t €i 
Bue , AC d sc di 4 94 1€ 44 v1 9C AUCI, 2411 
XCes ] 3 A2 


A 
LE 
n o 


, ax 
pu uw LM 4€ 48.0 
X 41 30 4 


——- 
om 


- 

* 
T 
- 


Fi 


o. 
m 
- 


Nm 
fe 


D 


HA 


m 
^ 
^ 


AIT, 
m 
- 


- 


V m um mi m e m RR 
B 


CN 


- 


, (M Muti 


pui 


-—— ^ 


hn 


"Hl Yid 


3 A3 


PAR 
js 


r LM 
I? v 
' 
! 
A 
uut 1 
; l 
" P 
í " y 
v 
b 
c 
! J 
J ir 
J 
, 
j 
é 
, C 
t. | 
dU e í 
1 ^ E ; 
^ ! 
n] Y 
APTA 
j 
l A 
x ir 
: E 
* -J 
Tus 
j 
Y 
R E m 
t , ^ 
^ 1 
; tl ; ) 
| LU ] 
na yx 
^ 
"m Hy f 
, I! Hu 
AM 
1 E 
M. 
! ! 
" y E hi 
; LI 
Li i r l 
^ P TNCITT 
|! , L. 
hy iD 
: - 
A 4 ^ j 
t ] - 
i! Li i , 
! L] 
2 , 
(C pA a 
' 
Nr l 
j J w 
Hn. 
j 
á At 
[] wv 
1 2Iker Y 
t 
ma 
* 
] 
- 
T £3 
EJ 
eu ls. 
xt . -l 
Mus As * 
AN A n ^ , 
i Ane 
a y 
J b * 
V 
- 
Nà Y 
] 
r 
D] 
E 
RU i 
y, E 
Xx 
Y 
2 ] 
" 2 
u 
, 
i 
h Y ! 
E! LU 
J ] á 
é 
"ARA 
E. wr 


la y 
"" 


D IN ! " 
"UN wat M 


"M 


Nm 


Aa f 
EX 


^ L 


"^ 
ui [S 


ML 


í 


TEN TS. 


aom 


48 


à in ras ZIS 
ER TIT HEN 


E n? nm 
" 


d * v^ abo. Sud 34 


«uU . JUSTO 


(43 

j, 

LE 
M i 

^» AS * LI &* bh 
^ Ub ny s^ DC RE 
y NI 


p 
Ll 
»! 


« 
P 


À 
Ju Fur . " Eu 
& x 2; 
£d 1^ 5 ? D » [ 


C, 


LIA 
m 
€T 


ru *t 
. MAT 1 
v C unattd 
* distat. C 
IL M" 
j^ ", b. , 
AL] T !4 
t À y wy M. 
r 
L^ 
*^ 
4 
Lg 
e ' » 
LJ 
"f 4, ne ; , h 
"nk 1 
LJ e A 
. , 4 
A. - » 4 " o e 
) , , x 


ET 


liil 


Jn 


lf 


TM 
T 


- CAES ARE AI" 


NATVRAF- CVRI O,S/'ORVM 


| 
iu 


| 


2 PARLE Mo AAA DLLO (UC L1 Du Ens 
[ ni 
In 


. 
ILI 


iti" 


Cnnanaann 


ll 
mmm 


PHYSICO-MEDIC A, 


ACADEMI 
zT 


| 
4 


! 

| 
| ym 2 

| EMI TIT ER 
L 


"d e | TL e 3 remi 
41/7, devi m EE m 2s 29 VALL 


; otibeeo: MEDICA — 
ACADEM LE CJAESAREJE 
 VEOPOLDINO.CAROLINE | 
 NATURZE CURIOSORUM. | 


: exbibentia 


E )H MI RIDES 


OBSERVATIONES HISTORIAS 
EF EXPERIMENTA ; 


CELEBERRIMIS GERMANLE. 
ur ET EXTERARUM REGIONUM n 


babita & commünicata , & 
pon e ande a 


Nocows gpoe 
" i ET PRIVILEGIO SACILE CAESAREA MAIESTATIS, 


JNORIMBERG A, 


[ ani i HAREDEÉ W.M. ENDTERI ET J^ ENGHL- 
p BRECHTI VIDUAM. 1 | 


332 
WIJOA4 .Ouiaic il 
MES 3UTAME 


aora zio Avnet 
Mo ATA3MIA3SX3 TX : 


bt ES C'ÁMASO nan ed 3i» | 
MUAOIO3A MUJAASTXX T3 
3 | a1 P) IY: 
! Etkdltrnimos 5$ süüel. 
Ooibu isipsná - 


L- poe 

4 MI T OK 4T W31MU. iov. 

E. 1510434 A am p 

Pd AK TÀRVAY: M"? 3552 Qro. grvte v Ti T3 i RC 
SAORAEMINOM | ENS. 


» ZITLLEN! i "i aq1Téxw* "nw 8IJZANAH bus : 
ad MAUOIV 11723425 M 


eia 
N. 
x 


INVICTISSIMO 
.CA E SA RI 


| , BOMANORYN. 

-. SEMPER jiu 

|. GERMANIAE, HISPANIAE, 

E INDIARVM, HVNGARIAE, BOHEMIAE, 
^. CASTILIAE, LEGIONIS, 

ARAGONIAE, SICILIAE VTRIVSQVE, 
HIEROSOLYMORYM, 

NAVARRAE, DALMATIAE, CROATIAE, 


SCLAVONIAE, BVLGARIAE, BOSNIAE, 
. SERVIAE ET RASCIAE -. 


REGI 


MEUS udo x! 2" 


ARCHIDVCTI AVSTRIAE. 


DVCI 
BVRGVNDIAE , DRABANTIAE, 
MEDIOLANI, STYRÍAE , CARINTHIAE, 
CARNIOLAE ET LVXEMBVRGI 
VVIRTEMBERGAE xr VTRIVSQ. SILESIAE, , 


PRINCIPISVEVIAE, i 
MARCHIONEL BYRGOVIAE,. 


^" MORAVIAE rr LVSATIAE, 


COMITI PRINCIPALI — - 
HABSPVRGI, TYROLIS, PFIRETARVM,, 
KYBVRGI xr GORITIAE, . 


PROVINCIALkh ALSATIAE;. 
COMITI FLANDRIAE, 


DOMINO MARCHIAE VENEDICAÉ,.. 
PORTENAVIAE xr SALINARVM, 
.. KT QYAE SVNT. RELIQYA... 


DOMINO 


ASSERTORI NOSTRO: 
OMNIVM CLEMENTISSMO: 
Ser 


AAVGYS | ISSIME. 


: E. 3v PI ullo unquam tempore ad 
MN Tum, CAESAR 
* i | Y INVICTISSIME, 
Dosses S celebratam perorbem ter- 
rarum CONSTANTIAM ac FOR- - 
TITVDINEM .corfugere nobis ne- 
- ceffe fuit, nunc fane apparens coritur- 
batio tranquillitatis publicae nos có im- 
pellit. "Dum etenim Bellona, facibus 
accenfis, adverfa qualibet minatur, 
dum fzvz tempeftates terra marique 
paffim cooriuntur, 24/go noftra , ve- 
loces procellas & feroci axenos re- 
formidans , placidiffimum in Portam 
"Auftriacum fc recipere hoc magis ad- 


mitur, quo diligentius ipfa recorda- 
tur, 


tur; magno illius beneficio fe non fo. 
lum zdificatam pridem, fed & multos 
inter variosque flu&us ab everíione 
& naufragio fzpius defenfam. atque 
confervatam efle, Suícipe igitur ea 


dem nuncetiam, DOMINE 
OMNIVM CLEMENTISSI- 
ME, ac zenigno Numine Tuo, contra 
quaslibet iniurias. &. infültationes po- 
tenter protege. lpía vero. jam. fecu- 
ra de portorio , quod tanto quidem 
CONSERVATORE dignum 
folvere nunquam. valebit ,, ad Pedes 
SACRATISSIMAE MAIE-- 
STATIS TVAE omnes iterum 
. fuas , excurfibus. nuperis, conquifitas, 
fupplex deponit merces , fine dubio ac- 


ceptas ubique futuras, fià CAESA- 
RE SAPIENTISSIMO on 


plane 


plane improbabontnr.- Ceterum nos 
in hac beata ftatione tantisper commo- 


. gabimur, dum Tibi, MITABIE 
SIME IMPERATOR ; 


portunum vifum fuerit, motos JAb.A 
nere flu&us , & liberam nobis aufpica. 
imque riavigationem reddere. "l'unc 
yero alacriori cum celeufmate , panfis 
denuo velis,fübu4guile Imperialis ap/u- 
tri, fecundiffimo vento, umquam otioft 
M curfum. tenebimus; interea pro incolu- 


mitate. oAE 


LESARIS OPTIMI 
IVGVSTAE. DOMVS 


: aífidua VptS DROFUDBRISSI 


SAC SSIMÁE M 
- IÉSTATT IVAE 


DEVO T1: $ I MY 
 ACADEMIAE NATVRAE CVRIOS ORVM 
"PRAESES;. DIRECTOR , ADIVNCTI. 
EL COLLEGAE, 


ron 1j S/B.otiomidn 


| Praefatio. 


TINY Aulo quidem tardius ; quam -prormiit- 
IE € (uma nobis fuit , ertum Polumsen 
li d Mex) larum nofirorumin lucem nunc edi- 
^ tur. .Ad cujus morz purgationem 
Aihil afferre jam lubet, preterquam nobile iftud 
CATONIS di&um : $2; cito, ff fat Tene ! Ninti- 
rumtametfi non'ignoremus,à quibusdamrerum 
iPhyfico- Medicarum amatoribus defideratum il- 

Jud effe diu, maluimus tamen aliorum etiam a 
pstitui languidiori fatisfacere, quibus grave & fa- 
[tidiofüm fore cognovimus, in tanta librorum 

confimilis argumenti.copia , noftrarum £pbemae- 
ridumV olumen novum quotannis, autaltero cer- 
te quovis anno coémere fibi, acperlegere. "Ergo, 
dices, Ephemerides appellandae porro non (unt? 
Nos autem hoc, quicquid eft vocabuli dudumre- 
cepti, facile tuebimur , fi dubitantes advertere 

jubeamus, num, rigida quantumvis cotnputa- 
tionc inftituta, effluxerit nobis ve/ unica dies fime 
linea? quamquam neque annuis, neque men. 

flruis, neque demum hebdomadariis editionibus 
attingi velimus labores noftros, neque Volumi- 
BAO11102 1 nung 


: Fraf ation 

num amplitudine metiri,,— Quate nec opus eft ,. 
ut Obfervationum. minorem in praefenti« ziwnmerum- 
folicite excuíemus; |. Non fémel- inaudivifle nos; 
Tecordamur' ,- vitüperatam à norinullis- ziz/L;nsp 
Obfervationum brevitatem lis igitur: prolixioreg: 
non paucas nunc impertimur ; quemadmodum: 
fecus féntientes invenient, quod-erévirate, omnes: 
forfitan quod vzretate-oble&ari queat. Quodfi. 
autem ne fic.quidem plenam mereri-potuetimus' 
approbationem ; communi: féribentium forte- 
.. contenti erimus, quando sec Jupitemplacet omni- 
— dus. Vnum füccurrit adhuc obje&ationis mo. 
mentum ;quod-nempe ifta cutictattione , & lon-- 
eius dilata:.Obfervationum -noftrarum: editione, . 
pereat novitatis gratia $- uti-(ane hoc inpritnis fe-- 
culo funt ulti; quibus non nifi recentiffime in-- 
yenta qualibet ftatim vulgata aeridént. — Verumr 
enim vero cum nos-non táttum novis fempcr. 
indagandis veritatibusinhiemus, .fed perinde jam: 


paulo ferius ;-an ocyus-earumy fiat: explicatio. - 
Quapropter non- adimodüm: cüramus , - qualem 
alii; mero »ovitatum: Phyfico - techbnico - Medicas - 
eH", quam ocy(fime proponendarum: prajudii 


$ 


dd Pr«fatio. 
cio, beneuolentiam ac laudem aucupentur. Si- 
neremus omníno eos abundare fuo genio ac fen- 
fu, dummodo abefífet à conatu evidens xaxednía, 
Quid etenim aliud indicatilla nimis officiofainvi- 
tatio ad »ovw» , preter omnem .neceffitatem in 
Germania inftitutum commercium literarium?quid 
illa nimium liberalis collecfio ffegularium Obférva- 
tionum, pactim à Collegis quibusdam noftris, ma- 
leforfitan perfuafis, impetratarum ? Quod fi talia 
peu quidam molirentur, faciliorem haberet 
cum excufáatio, Jam vero Autores illius com- 
mercii ,, antehac ad defiderium fuum Ordini no- 
ftro benevole adícriptos, mec ulla (quod fcia- 
mus) iniuría a nobis affe&os, decebarutique me- 
lius ca penfitare , quac inter Legesnoftras (quibus 
& ipfi tenentur) penultima feorfim requirit ac 
przcipit.Adhee víxintellisimus,quid ibi velitifta 
commercii literarii noi, (ub navicule fchemate ite: 
rata reprafentatio ? nifi forte fociam , aut vica- 
riam , aut füccedaneam ARGOS »o//re denotat; 
qua.tamen nulla ejusmodi navicula indiget , uti 
nec vetus illa, quam olim entece[fores. nofiri, non 
fine autoritate in /j»z5olwm fibi elegerunt, comi- 
tem aut fubfidiaríam habuiffe legitur zviculam, - 
Itti quidem noviter inftru&a , ad exqpigem 
pien- 


Prefatins : 


fplendorem & omnimodam libertatem. parata 
jam feruntur ;jp/a CAESAREAE. MAIESTATIS. 

Nis: Nos autem, qui-ab Jdeademie Nature. 
Curioforum bona:cau(à ftare debemus , .& nomi- 
ne ipfius hac cordate fcribimus , -quemadmo- 
dum CAESAREAE O/ezentie ulürammemini me- 
renti ,,'ac bonis artibusámpetranti invidemus.,ita 
timere non poffumus eventurum unquam , ut 
IMPERATOR IVSTISSIMVS, in detrimentum 
fuz fidelis & innocentis .dcazemie , quam fuo. 
etiam, juxta cum DIVI LEOPOLDI NOMINE 
AVGVSTISSIMO appellandam -clementiffime 
voluit, quicquam adverfi conceffurus fit. In- 
terea mercibus noftris liberaliter depofitis., pro- 
ram obtorquemus dextras in undas, «X anti- 
quum , clementi fub fidere curfum tenemus, 
- bona fpe freti fore, ut novo clegantium & uti- 
lium Obfervationum apparatu locupletati, expe- 
&atione forfan citius teuertamur. Neque enim 
illarum, quas labente hoc áànno adepti fumus, 
quicquam in prafenti expedire licuit; aut libuit, 
qua tamen diligenter aflérvate certo compare- 
buntin proximzo zfciorum Folumine ;adquod 1ma- 
ture conficiendum meliorem partem Dxw. Co 
legarum noftrorum laudabili fua induftria porro. 
non defuturam confidimus , -— perfüafi , gr^ 
X « 


Coil Prafatio. 
le plures colligere nobi[cum, quam difpergere, Quo» 
" in terr ole Alu vtt nori Or ini Faros : 
7 , ac dc rebus noftris infigniter meritorumja-: 
&uram, uno alteroque abhinc anno factam, ju-- 
ftis profequimur lachrymis; haud facile inhiben-: 
^ dis, nifi fuper[Hitunz, etiam ex Peteranis, complus: 
rium perfpecta virtus ac benevolentia; Gczoviter- 
accedentium fubinde Sociorum promiffa. humani-- 
ter affiduitas , illum animi .dolorem ac. defide- - 
rium noftrum mitigarent;:; Dum hzc ita fince-- 
te pronuntiavimus., opportune:nunc: fubjicere-- 
mus enumerationem :Gollesarum . amicil][morum ;. 
quos aleditione.primi ACorum noftrorum Vos 
luminis, ad hocusque tempus, partim eripuit no-- 
bis adverfum fatum, partim fecunda fortuna eo-- 
rum in locum aufpicato reftituit... Sed enimve.. 
to, cum fit futura.longior haec commemoratio; 
quam utrefiduz modo caperent pagellz, referva-- 
tam volumus ZZjfori« pleniori , quam D. Prefes ; 
clucubrandam fufcepit, ac divina gratiaopitulan- 
te, intra unius anni fpatium abfolverefe poffe fpe« 
rat. Hoc opufculum; quidquidad notitiamuni.. 
«verf Societatis nofire pertinet , ordinate , .lucu- 
Jenter ac bona fide recenfcbit, habita etiam cogzo- 
enínum xatione; quibus Co/lege finguli propemo- 
dum, inde a primordiis Academias, dici confue«. 
| YGunt, 


EX "o xx MEME 
* verunt, cujusmodi expofitionem. accuráàtam .q 
inuktis defideratam .efíc .novirmnus 5 quare in fe- 
quenti Catalogo corum ., qui fuas.obfervationes 
.Ad pracfens Volumen benevole contulerurit , fpe- 
cimenaliquod zewaía: illius dare voluimus. Quod 
attinet ad noftratium fcripta,(eparatim vulgata 
(horum quippe non pauca quotannis prodeunt) 
dolemus fane, recenfionem illerum immerito ne- 
:gledam, &.aliorum arbitrio aut affedui relictam 
effe hadenus, ut equum omnino vidcatur, eorun- 
«dem curam in nosmetipfos recipere ; quemad. 
:3modum pridem B, D. DN. VALENTINI plero- 
rumque ad Norman Ztcademie noftre. a Collegis | 
editorum tractatuum l'inopltm, per zdAppeudices E- 
phemeridum exhibuit. :Nequeomittemus porro, 
quod.antea fxpiuscule fecimus, publico.plaufü 
Orbis eruditi, elegantiora quedamopu[cula integra 
3nferere noftris Popendiihis 3 ficuti eo confilio 
recudendam in prafenti Volumine curavimus 
'eruditiffimam Differtationem.Breynianam , tanto 
faciliore, ceu fperamus, cum venia celeberrimi 
'D. Autoris, quanto minus eft dubium., quin du- 
-centa illa opufculi exemplaria, qua ipfe primitus 
in publicum exire voluit , jam jam diftra&a fint. 
Adjunximus vero.confimilis prope argumenti 
quorundam Exterorum TR biephdten s e" 


ur 


dub... o AM Vig pt ee 
lico &lItalicoin Latinum converfas, ut uno quafi 
obtutu omnem fere.Cocci tintforii diverfa indo. 
lis, tum & affinium ufu materiarumrapparatutir 
pernofcereliceat. Plura nunc de rebus noftris 
commemorare füperfedemus , prater hoc uni- 
cum, quod nempenuper,; fingulari Programmate 
declaratum, per D. Pre/rzez laudabile /z/fitutum; 
Bibliothecam €9; Mufeum commune ad. ufus ZAca-- 
demie no[lre adornandi, non fine fücceffu optato 
ac profpero hucusque fuerit ; variis jam: libris 
utilibus, rarisac pretiofispartim, prdicanda Dxw. 
Collegarumliberalitatc;tum etalio honefto modo 
olle&is. Quid,quodB:Dw, D. 7o. Maur.EHorr- 
MANNI f/zzpellectilem: librarian: in: promptu habe- 
'mus, pleraquenobis maxime defiderata comple- 
&entem;modicoredimendam pretio;cui propedi- 
em exolvendonos fübleuatutam confidimusami- 
corum ac fáutorum: noftrorum; munificentiam : 
lancverominime profufampoftulamus ;. fiqui- 
dem multorum voluntaria: contributio totumfa- 
cilecomplebit pretium: Erit auterm quod unus- 
quisque fibi perpetuum: füz liberalitatis. moni- 
mentumthinc polliceri queat, tunc etiam publice 
€ompariturum, quando primum indicem noftri 
apparatus edituri fumus, — Quod füpereft L. B. 

alere; noftrisque conatibus favere jubemus] 
NOMI- 


'NOMINA 


| rte vie aliorumque] lluftr. 
- eeleberrimorumque V r&OR VM, - 


ex quorum Obférbationibus 69: Commentariis con- 
j cnnatum eff boc Volumen- — 

| ANONTMI quidam eruditi in Italia viri, quorum 
 obfervationes nobiscum. communicavit DN. 


x D.VALLISNERIVS, pag. 2.ad 36 
Dx.D. Jo. Sebaft. ALBRECHT, Medicus Cobur- 
genfis, A, N,C. Pantbemus....  . 181.288 


Dx. M. Sigifiund. Jacobus APINVS, Gymnafii 
Aegid. Brunfvic: Re&or, &. N. C..fo/izus1l. 329 
É D. Jo- Jacobus BAIERVS , Archiater & Co- 
- mesPalat; Caefar; S. R; I. Nobilis ; Acad. Nat. 
. Gur. PRAESES, d. Eugenianus T. Vniverfit. ^ 
-.. torf Senior & Prof. Medic; Prim. 379 
Dx. D. Ferdinandus Jacobus BAIERVS , Phyfi- 
cus Norimbergerifis A. N.C. Eugenianus IL 411. 
Ds. D. Jo. Frider: BAVERVS, MediusLipfien ^ 
| we N.C. Ghryfermus: 
Dx. D. JacobusBartholom. BECCARIVS, Mei 
.—. cus Bononienfis; 
Dx D Gottlieb Ephraim BERNERVS , Med. Pro- 
- «fef. Duisburg, A.N. C. 7Mnafeus. 84. 
Dx. D. Jo. Fridericus BOELI, Medicus Brunfvi- 
. cenfis, A.N. C, Gineas; pag. 383 
Dx. D. Jo. Georg. BREBISIVS, Phyficus Roten: 


burg. 


D hwet "Scnior. "n N. C Evelpides pag.rg2.512. 
IDx. D. Jo. Philippus BREYNIVS, Medicus Geda- 
^;nenfis, A. N. C. Callimachus. Societ. Reg. Lon- 
din.Socius. Append. p.1.fequ. 
3Dx. D. Jo. Thomas BRINIVS, Medicus Venetus, 
— A. N.C. Philagrins Il. 360 
'Ds. Jo. Godofr. BICHNERVS , Comit, Ruthen. 
: "Confiliarius, À. N.C.-Colwnella. — 7332 
Dx. D. Alexander CAMERARIVS, Medic, Prof. 
Tubing. A. N, C. ZZecfer IV. 371 
Dx. D. Jo. Hartmannus DEGNERVS, Thea 
Neomagenfis, A, N;C. ArgonautalV. 
Dx.D.Chriftian. Henr. ERND TTELIVS, Accfiater 
Reg.Pol. A[.N.C.Aptvxervs,d. Zruntims.App.12a 
Ds.D. Michael ErnefttusETTMVLLERVS , Ar- 
chiater & Comes Palat. Cz (ar. S. RT. Nobilis,A, 
N. CEPHEMERIDVM DIRECTOR, d. 7/z- 
xia , Vniverfit. Lipfienf. Decemvir, & Facült. 
Medica ibidem Senior. € 
Dx. D. GARJIDELLVS, Medicus in Proving Gall. 
ome p.57. - 
Dx. D. Jo. Georg. GMELINVS , Aca JA 
Imper. Petropol. Socius. 
Dx. D. GEOFFROY , Junior, Reg. Scieat. acit 
&Londin.Socius.  . Append.p.6o : 
Dx.D. Jo. Adamus GOERITZIVS, Medicus Ra- 
tisponenfis , A, N, C, Apivwervs , d. J/idorus, 
56, 80. 176, ; 6 
ÀAJN, 


Dx. D: Jo. Daniel GOHLIVS, Medicus Reg. Pruff,. 
W'rizenz ad Viadrum; A.N, C. Zfébryoz..— 45. 
Dx.D, Benedi&us GVLLMANNYS, PhyficusAu- : 
guftanus Sen; A, N,C. Avivwervs, d, Zlcinous. 6a. 
Dx.D. Georg. Frider. GU TERMANNVS, Phyfi- 
cusKaufbyrenfis; 4, N:C. Zdfgapetus, | 237.33 
Dx, D. Georg.ErhardusHAMBERGERVS , Phil, 
& Med, Prof.Otd. Jenenfis;À N.C.Cre/A Ejus. 2 85- 
Dx.D. Jo. Georg. HASENNESTIVS, Marchion,. 
— Brandenburg. Culmbac. Confitiarius; Aulaeque: 
. Medicus, & Phyficus Neoftad. "PENES bu 
 N.C. Zffelapo: | 
DxD.]o.Frider-HENCKELIVS, Cenfil Ele, Sax; 
- &PhyficusFreiberg. A. N. C, Zfrcbagatus, 343 
Dx, D-Jo. Georg- HOYERYVS; Phyficus Molhu- 
finus Primarius, A.N; C. "Ajollodorus. 70" 
Dx. D. Jo. Hieron: KNIPHOFIVS., Medicus A | 
. "furtenfis, A-N.C, Su/zgoras, (PM 
DN. D, Jo. Chriftian. KVNDMANNV S, Medicus. 


- Vratislav A, N: C. Epimenides. 3171 
Dx. D. Jo: Adarnus LIMPRECHTVS; .Duc.-Wurtem- - 
berg.in Silefià olim Confiliarius ; Medicus tiic A. 
. «IN. C. Apivucrvs, d; Pains. Ó. 193: 
Dx. D. Carolus Frider. LOEW, Nobilis Hubgar; "Duc. 
Saxon. & Würtemberg. Confiliarius " tibent A. - 
N 'C. ApivNcTVs, d: Pittaulps.- 
DN. D. Frider. Ignatius: LOSPICHLER VS, Medicus vi cl 
vinc.&c milit:Salisburgenfis, A.N.C. Po/yarcbusl. 305: 
liluftrifftmus Dominus Aloyfius Ferdinandus COMES : 
MARSIGLI. : Append. '* 435 
Ne^* 


» u - 


- Archimede ^"TRORNE tm 
Dx.D. Pétrus v ert Metis ERE dMidá "VNe- 
. netus, A. N. C. Zf/fenaus ll. itemque Societatum Im- 

ets Petropolit. nec noa egge.odgin. vs Rope er 


Ds. D Jo. Jac. NEVHOLDVS, Comit. Cote * 
duigoo-x in AM Phyficus Provincialis, A.N, C. 4. 


A d. I45 
D-D/NISS NISSOLIVS, Medicus & Botan. Re à Monfel 
na. 49 


Dx. D. Jo. Adamus gw mo Medicus Ep a 
;Hungar. A. N. C. Zr d | 
ii Frider. RICH ERVS, Mathemat. Profelor 
fienf. A. N C. Iicefas. 

. Jo. Jacobus SC HEVCHZERVS, Archiater & 
Peli Profeffor Tigurinus, A.N. C. ApivNcrVs d. 4- 
CAYAAB, Ep uaa .Londin. & Berolin.Socius. 102 

Ds. D. Wolfg. Henr.S HREY Phyticus Deliz. in Saxon. 
A.N.C. Timon. 7294 

Dx. D.Erneft. us STRVVIV S, Phyficus Primis 
lavienfis, A. N. C. Hipparcbus. 

Dx. D. Chriftoph Jacobus TREW ,Phyficus Norimiber- 
gen(is, A. N. C. Heraclianus. 393 

Dx.D. Jo. PetrusW AHRENDORFIVS, MedicusLigi- 
cenfis , A. N. C. Polyidas. 4 

Dw.D. Philipp. Jacobüs WEIGANTVS, Medicus vien 
nenfis, A. IN. C. Evenor. 

Dx. D. Jo Nicol. WEISSIVS, t.t. Medicus Cusiat Varie. 
nunc Prof. Medic.Altorf. A.N. C. "aatbinusl. 219.3556 

Dx. D Jo.Frider. WEISSMANNVS, Confiliar. Aul.&Ar- 
chiater Marchion Brandenb.A.N.C. Phofpborus VL 30t 

Dx.D. rs do oils WOLFFIVS, Medicus Suinfurtenfis, 

270 


ACTO- 


 ACIORVM 


- PHYSICO.MEDICORVM 
ACADEMIAE CAESAREAE 
» NATVRAE CVRIOSORVM . 


."VOLVMEN TERTIV M. 


* 

E Um haudita pridem Zpyeio» noftrum pau- 
(AU "S lo curiofius perquireremus, in Obferva- 
ire ?iones nonnullas incidimus Italico idio- . 
mate confignatas. Debentur ipfzhuma- 
nitati Illuftris quondam Equitis & Pro- 
fefloris celeberrimi DN, D, VALLISNE- 
RI, ad quem à variis in Icalia medicis 
p eruditis olim perfcripre, nobifcum vero 
deincepsab codem communicate fuerunt. — Has utique par 
erat priori rorum noflrorum Polumini inferere, fed defuic for- 
te tunc idoneus, quiin Lacinum converteret, interpres, Ta- 
lem nuper nadi non dubitavimus reliquo hujus Voluminis 
44, P, M, ^l, III, A app&- 


IT 
Ac 
—— 


" - 1€ ^ À "-" - M * "1 "»"*"4i " "ou a d 2d "Fw e T. & A "- " e "^ ar. "n. 
É o M :41 7 1 ] C ; É- 
B E ? , ; ) 


2 b ms " Obfervatio I, i zi Aa 
apparatui iftas pramictere, camecfi nomina Autorum, ut-* 
pote omiílà auc obfcurius notata , pro more alias noftro 
commemorare nequeamus. Quando autem, citra ullius 
injuriam laudisve imminutionem, hzc induftriz fpeciminaa 
fic publice proponimus, aquam gratiam ignoro eciam cui- - 
vis tribuentes, non ingratam rem B. L. ac diis manibus Val- 
lifnerianis nos facereconfidimus.  Efto igitur | 


diia OB ERE ATIO I, 
Dc pifce przgrandi Mular. 


N licore 5$. H»ffitii, prope portum Z7/l4 franca Nizza, d. 
| 'o. Novemb. A. 1726. mortuus repertus cít pifcis, vulgo 

didus MULAR , cujus effigiem minutam heic (Tab. I, 
Fig.l.) offero. Przbuit ipfe trecentas, noftri ponderis, li- 
bras pinguedinis cliquate. — Mihi videtur efle pifcis eiusdem 
fpeciei cum eo, quem- Job. Eufeb. Nierembergius, Lib, II. hift. 
Natur, cap, 62. defcripfit; quamvis nofter fic mulco minor, 
& quatuordecim in utroque latere inferioris maxilla dezzer 
habeat, cumille viginti utrinque dentibus inftructusfit. Ce- 
terum hoec fingulare apparet in noftro , quod pizzam in dor[ó 
habcat, qualis de altero non commemoratur. a 


- * " LÁ 


SCHOLION. 


-$ 
JEpe mirari fubit, quod, cum pleraque, etiam minimorum 
J animalium genera, à curiofis rerum nacurz fcrutacori- 
bus diligenter perveítigara luculenterque defcripta finc, 
maximorum pifcium hiftoria naturalis adeo multum adhuc 
habeac obícuritats, uc ne fpecies quidem. omnes, fecun- 
dum formam externam, x do internam corporum con- 
formationem declarare fatis appareant. — Caufa fine dubio 
pracipuahzc eft, quod vix unquamalii homincs ad iftalo- 
|. «à 


. Xo - ; E : m 3 
p : : : i zx : Jab. Lag Pa .2. 
Velum. . Il. Act, AM C. 


s, ' -— 
—M— 
€ HELL C: 
: uunc ue BHUGHIEGT LLL 
umm 


ESTATE i 
LU mM MU E m 1 
Tn REIR AU Vn is VI Y Jj | 


$4 

CI ) 
"A" 1 

D 5 T E- T 

SR MEE ij, 


777 
qute utt 


Term D T AT 
- nHatkegaati sn zen HEUTE PETI Mtr 
I IA Ud iih M ULQULILR LU e 


dul li 
: ( : x summit 


N 
N ESSI 


C 


e 


-——— 
| p 


MNRSSENNYRRR NR TS 


LR 
b 
. 
pid t 
WT 1 
. ^ o 9 
LI Lm 


A1 ah IY 
OM - di 


id 3H 


| 


-— o A 


Laser: tnt o ed 
- 0 0 
- e pesce dE 


," 
E 
rd 


n 


ind T , LI " vt LÀ - 
i Nr, Ws 


-g E 


—À— M T E: ; — DE. vg 
ca maritima proficifcantur , quam nauta rudes & indoGi 
"nercatorum operarii, quorum unica eft cura, ut capiantac 


"trucident immanes belluas, ipfarumque pinguedinem pau- - 


casque partes alias przdentur, reliquis ad lucrum non fa- 
cientibus, omnino negle&is , aut non nifi admodum ofci- 
tanter copfideratis. — Fílet igitur opere pretium, vel regiis 
fumptibus inftru&tos mittere viros, in re phyfica & anato- 
mica verfatos, qui maximorum inter viventia corporum il- 
lorum naturam atque fabricam curatius fcrurarentur , ex- 
pecando hinc etiam emolumento haud exiguo cewparate 
(quam dicimus) 224£0»;«. Cum enim quadrupedum ani- 
inantium , & ipfius hominis in modum, pulmonibus refpi- 
rent, coeant, vivosque foetus edant, & mammis nutriánt, 
credibile eft à partium hifce funcionibus infervientium 
tam vafte magnitudinis obfervatione, multum lucis accipere 
pofle difciplinam anatomico- phyfiologicam. | Verum hzc 
fortafle optanda magis quam fperanda funt. Nos interim 
ad propofitum revertentes, difpiciemus aliquantulum pi- 
fcem MULAR.  Ipfum quidem hoc vocabulum nusquam 
ha&enus invenire licuir, przterquam apud. citatum AZerez- 
bergium, qui à veretri amplicudine ficappellatam pronunciat 
belluam aliquando captam in Hifpaniz maritimis oris, pro- 
pe Valentiam. — Etfi vero neutiquam in omnibus fatisfaciat 
illius defcriptio, in aliquibus camen momentis aperte con- 
gruit cum picura, quam nos hicreprefentamus. ^ Magis ad- 
huc convenit Car. C/»// Exotic. Lib. II. cap. 6. narratio de 
duobus ejusmodi cetis, ad Hollandiz litora diverfo tempo- 
e projedis. Uterque mulco longior noftro fuit, & unus 
quidem altero canto major, LX. nempe pedum. 

 ... »Superior roftri pars ab extimo ad oculos usque quin- 
» decim pedum reperta eft: ipfum in ea parte palatum, 
»quadraginta duobus foraminibus five alveolis pradicum 
atràt , hoc cft, in utroque lacere vigiici & uno; ad excipien- 
dia | A 2 dos 


-. . Depifte preorandi Atular. A | 


' 


» "v EH J n v 2. M )* ^ Ax 4 , hes. 
» ! 


- e L^ i u v 


T AM -yonOlferoalio. E:..« ^1. 
NCC mMMEUETL Com" ————————————————— e € € Qvi GRÜN 
»doós totidem dentes. inferiori mandibule inberentes, ui ma- 
»gnicuüdinem pollicis alicujus viri przgrandis & robufti ha- 
»bebant : 4g £apite verfus dorfum. crac ctiam foramen circiter 
stres pedes amplum , per quod. aquam in altum ejiciebat : in- 
»ferior mandibula, in qua illi dentium bini ordines, feptem 
»pedum longitudinem non exccedebat : lingua extima pars 
»tam magna & craíla erac, ac dolium cerevifiarium: oculo- 
»,rum magnitudo pro tam. vaíto corpore non erat major, 
»quam fpatium , quod pollex & index digiti excenfi com. 
»prehendere poterant : diftabant oculi quatuor pedibus a 
»pinnis: pinnz vero quatuor pedes & totidem pollices 
»erant longz, ac pedem fere deníz : umbilicus a mandibu- 
»lis fexdecim pedum fpatio diftabat: ab umbilico ad penem 
»interítitium erat trium pedum : pezis vero jam mortuz fex 
»pedum longitudinem habebat: à pene autem ad podicem 
j,ium pedum cum femiffe: ipfa vero cauda valde craílTa, tre- 
»decim pedes alta five lara erat. In belluz capite mercato- 
,,resreperi(le dicebancurplus quam quartam partem dolii in 
»quo aflervantur faliti haleces, plenam ejus liquoris quem 
»vulgo Spermaceti appellant &c. P " 
Quodíi nunc recenfionem hanc cum exhibita a nobis 
figura conferamus, facile apparet, ipfam non una in parte 
notabiliter aberrare, imprimis ocu amplitudine, Jazeralzs au- 
tem pinz& incredibili parvitate, ficut etiam //sga«, prorfus 
contraria defcriptione. Nequead naturalem formam plane 
depicta videtur e»nens in dorfopinza, cujus quidem nihil 
omnino de fuis pifcibus meminit Clzffus. | Ad deztes quod 
avinet, ipforum magnicudinem ex icone noftratis ceti vix 
poffumus aftimare, miramur vero illorum«a Clvfo notatam 
ilitarem. Is ex adverfo non injufte vituperat Ludovici 
Granatenfi de confíimili ceteroquin pifce aífeverationem, 
quod gra ndiores ejus dentes fuerint. oifo cubitorum; cujusmodi 
nec ullius elephantis, euam maxirni cornua unquam confpe- 
" € 


» obit: - SAP 2 
i, Sd TP " 


- 1 " » ! / b 
* . 


» De pifte pregrandi tular, vr * 
a fint. 


 Verumenim vero rranícriptoris fortafle culpa fa- 
Gum eft , ut pedum menfura & numerus pro unciis ponerc- 
tur, Qua.corre&ione fic admi(fa, o«ó-sebov Lud. Granatenfís 
habebit Zfmbrof: Pareum Oper, Chirurg. Med, Lib. XXIII. cap. 
21. Ubi illapfam aliquando in Scaldim fluvium balznam 
(cum Clufianis plurimum convenientem) defcribit, cujus 
maxilla inferior fenum in fingulis lateribus pedum erat , v:- 
ginti quinque dentibus armata , qui totidem foraminibus in 
in fuperiore , dentibus omnino carente, excavatis, recondi 
poterant: £o£ demtiwm longiffmus fex polices mom excedebat. 
Ceterum figuram ifítorum. dentium declarat quodammodo 
Clufiana comparatio cum pollice humano , ut propterea 
neceffe fit obtufum aut convexum habeant apicem. | Hu- 
. jusmodi 4eztez in mufeo meo affervatum, ad formam & 
magnicudinem naturalem exprimendum curavi (25. I. Fig. 
2,) circumícripta etiam punüis interne cavitatis amplicu- 
dine ; pondus babet undecim unciarum, nec dubium eft, quin 
ejusdem fic moduli cum iftis hactenus examinatis, . Mo- 
le minores & numero pauciores dentes (ficut in noftro) 
nondum fatis adultum animal indicant, Ut tandem defi- 
niamus produQum in fcenam pifcem, nomine MULAR, 
eundem omnino effe arbitramur quem Joe. Rajus iz fynopfi 
method, pifcium p. 1 4. ex Roberti Sibbaldi Bbalanologia nova hunc 
in modum breviter defcripfit : Balenza macrocephala , tripin- 
nis,qu& in mandibula inferiore dentes babet minus. inffexos, cr 
3n planum definentes -- fifiulam im fronte gerit, e in dorfo medio 
ereiclam pinnam, malum navis, Anglis the Mizzen-mafl diclum, 
emnulantem. Quz omnia cum in noftrum AM»lar reiffime 
quadrent, eum fimul fpecie diverfum reddunt à Ceze. füpra 
memorato C/4 , quem ipfe Batavis Poz- J"alvifcb appellari 
teftatur. Hunc eodem pariterque Cacbelo? nomine figna- 
vit noviffimus Groenlandicz pifcature fcriptor C. G. Zorgdra- 
£t"; p. m, 391. addita etiam qualicunque ímagine , quz pi- 
E | À 3 fcem - 


6 | - Obfetvatio 1, 


Ícem naribus refpirare & pinna in dorfo carere oftendit: 
appi&i vero feorfim forma minuta deztes cum iíto à nobis 
exhibico plane conveniunt , ficuc ctiam commemorata lin- 
gue gracilicas, & acutus apex, cui quidem penitus contra- 
rium in balzna fua. C/v/fur afferuic, Quod autem Z»rgdra- 
erus ex capice illius, quem defcribit ceci cancum materiz in 
perma ceti cogendz extractum fuiffe perhibet, ur XXIV. do- 
liis replendis futFecerit, id omnem fidem co magis excedit, 
quo minus credibilis eft proportio pinguedinis ex reliquo 
corpore coro colle&z , videlicec XXV, doliorum, Quart 
fufpicamur, priori in loco pro delis cotidem legendas efle 
librar, auc certe vafa intelligenda salto. minora ; Quando- 
quidem Clufianus ille cetus qzartam tantum unius dolii partem | , 
ejusdem materiz prebuic. Cum igitur cam craflà caligi- 
nc adhuc regatur , falfisque narrationibus plena fic ma- 
ximorum iítorum inter animantia corporum hiftoria natu- 
ralis, emendationem ipfius atque perfectionem optimis qui- 
busque in naturam curiofis Viris magnopere iterumque 
commendamus; hinc enim profecto ucilius fcientiz lumen 
affulgerect, quam à cerebrofis circa cadem objecta commen- 
tis , cujusmodi hoc nuperum quoque cít, dum nonnulli 
auram Lorealem à maikatis in extremo [eptentrione Cetis, borum- 
que pingui exbalatione , propterea quidem  nece[fario altius, vel 
f pra Lunam [latuenda , repetere contendunt, | 


(Eugenianus I.) 
| OBSERPATIO 1I. 
De | 
Hydrophobia ex morfu Lutrz , & hepatis 


ipfius efu felibus mortifero. 


^YUm aliquando in vicinia Cremona , «ftivis dicbus, uti 
moris oft , aqua diverfarum foflàrum, lias iin 
caufa 


Je ww PDypg»*jí . . / 
dis » ^ 


€———— umm — n €—— e —  n— — nÜ——— asl laà 
caufa, derivata effent, ibique multi homines pifcandi fpe alle- 
&i concurrerent , in horum quoque numero erat. Lucretia 
Cantona a Fianello, que Lutram in fovea fe abícondentem 
confpiciens accerfi, ic maritum, qui retiad capiendum exten- 
fo, animal hoc cum palo ad exeundum ftimulare incepit, 
quod etiam poft duarum horarum ípatium expellebatur. 
In exitu vero, quem magno impetu faciebat, cum laciniz ve- 
ftimenti uxoris adhafitlet, in ipfam fe convertens , polli- 
cem & digitum indicem dextre manus miro cum furore 
momordit, ficut & paulo quidem levius, minimum feu au- 
ricularem finiftre manus... Hzc autem vulnera balfamis far- 
coticis adhibitis, brevi tetpore in cicatrices coierunt. 
O&odecim diebus poft febri acuta correpta fuit, unde ego 
ad.curandum vocatus egrotam cum pulíu valde duro inve- 
ni, conquerencem fimul de dolore intercoftali pungente in 
latere finiftro, qui ad claviculam fe extenderet ac usque ad 
fcapulam, urgente prafertim cuífi, a qua fzpius vexabatur, 


conjunda cum difficili decubitu inutroque latere, itemque - 


firi & lingua fcabra. Ex ejusmodi fymptomatum prafencia 
judicavi hanc veram | effe pleuritidem , potiffimum à varia 


| &ftatis tempeftate, & ob crebriores imbres folito frigidiore, 


cum etiam ab exigua, quam tenuioris forrunz homines , in 
ejusmodi aéris ccclique mutationibus adhibere folent cor- 
poris cura contractam. Ita perfuafus pro primo exhibe- 
bam remedio emulfionem amygdalarum dulcium , additis 
etiam antipleuriticis & fomentis convenientibus affe&z par- 
ti, unde facile eveniebat expurgatio materig concoctz & 


 purulente cum quadam fanguinis cinctura , ita uc fuperva- 


cuum judicarem emitterefanguinem, praefertim quum egro- 


taquodammodo cachectica & valde debilis appareret. Quarta . 


autem quum die incideret in maximam agitationem , & 
omnia fymptomata adaugerentur, de feptima metuens, vo- 
lebam ut Sacramentis ritu Chriftianorum inftruerecur, Se- 


à ! : ptima 


* 


De Hydropbobia ex mor[a Lutre €5c. 7 


8 | ^ Olfrvat I, 


prima illucefcente videbatur malum potius quodammodo 
remittere , fed nona vefperam verfus incidebat zgrota quafi 
in lechargum, no&u vero fzpius centabatur deliriis & mori- 


bus convulfivis cum magno clamore. Proximo die ad il-- 


lam vificandam prodiens, certior fiebam ex^. zu» utra ch 


precipue hepate a pluribus felibus comeftr, illas omnes exinde mor- 


"tuas effe, 1d quod haud exiguam pejoris mali in cgrota mu- 
liere mihi injiciebac fufpicionem, | Ad eam igitur icerum ac- 
cedens inveni in peffimo ftatu , ab omni cibo & potu ab- 
horrentem, quamvis moleftiffima perureretur fiti ; undeipfa 
interrogaca , num bibere vellet? aquam, qua fitim levarer, 
propinandam curavi. Tum ore firmiffime claufo, fuperve- 
nientibus multis motibus convilfivis cum deliriis & clamo- 
rc, opus erat, ut maritus eandem in le&o omnibus intenfis 
viribus contineret, qua antea tam debilis erat, ut vix brac- 
chia levare poffet, jam vero fzpius quoque illum mordere 
cum impetu niteretur. — Quamobrem tam ex /y4ropbobia 
quam robore infolito eam raóiofam eíIe judicavi , le&toque. 


proprerea alligandam curavi, unde quum per quauor dies. 


fubfequentes femper delirans , cum continuis convulfioni- 
bus terribilique clamore dentibus fremens, ad extremum re- 
' dacta effer, poftquam duo aut tria cochlearia jufculi accepit- 
ferc, excincta eft. Vulgus equidem in judiciis fuis ferendis 
femper effrenatus , cunc arbitrabatur, hanc feminam non 
cuitfe rabidam effe, vana perfuafus opinione, quod tnalum 
E quadraginta requirat dies usque dumfe manifeftarer: 
aít vero plebeja ejusmodi judicia de rebus medicis, fepi(fi- 
me inepta & fallacia deprehenduntur, nihilque omnino cer- 
ti de periodo illius morbi (tatuere licec; quemadmodum 
fequens eciam exemplum comprobat. — Caro/ss nempe Zato- 
nius Perucca , juvenis hujus loci, ante viginei menfes a ca- 
ne morfus quum fibi ftacii Cremonz facris cerimoniis be- 
ncdici curaílet, prater. popularem expectationem By um: 
| ccci- 


w- 


«IA ^" "E atn AR í 
De Hydropbobiaex morfa Lutre 6c. 9 
€ M —À : Ni - - x. 
- -eceffit, ubi compluribus, qui eum matutino tempore fuis 
' megotiis intentum &  obambulantem viderant, judicium 
. 4neum, quod «ca ipfa vefpera accerficus culeram, eum, quia 
diverfis fymptomatibus & maxime ZJydropbobia affectum of- 
fenderam ,:quarcum diem inter vivos non fuperaturum effe, 
(uti etiam exitus probauit) minime p:acuit: Quo in cafu ob- 
fervacione dignum erat, quod ex antiqua cicatrice brachii 
finitri, ubi morfus erat, tanquam 6 feminario & foco pto- 
direnc effluvia miafmatis illius maxime activi, & verfus cor- 
dis regionem ferperent, uti ipfe indicavit, prater intolerabi- . 
le frigus in parte adfccta, de quo conqucítus eft, ad quod 
cemperandum panai calefadi continuo adplicati neutiquam 
fuffecerant. Sed ut ad prierem revertar cafum, vellem fane. 
ut mihi quedam, circaipfum enata dubia eximerentur. | 1.) 
Num animalia aquatilia, ftcuti Lutra, tam brevi temporis fpatio 
€ per folam irritationem poffent fieri rabiofa * 2.) dm feles, ex efe 
hepatis aliorumque vifcerium Lwtra occif?, dece[ferint occaftone va- 
biei, am vero propter frngularem antipatbiam cum bac. animalis 
ffpecte, alits fortajje animantibus non adco inimicanatura; quem- 
admodum confttataliaaliis dum affumuntur plus minusve exi- 
'£iofa efe. Er profecto in diario quodam navigationis,fub finem 
Saeculi XVI. per mare. del Noort , orientem | verfus fufcepta, 
memini me legiffe, quod bepar ufi albi , à naucis occifi, in- 
ftar cibi fapidillimi in extrema qua verfabantut penuria, co- 
mefum , omnibus tam atrocia creaverit. fympcomata , - uc 
vix elu&tarentur, decidenribus illis omnibus pilis & capillis. 
3.) 4n potizis feles interierint ex acido IIofortifffmo Lutra irrita- 
t£; quod majorem, quam in aliis partibus impreflionem fa- 
cit in inteftinis & maxime hepar hujusmodi perniciofis ceffiu- 
viis reple. Notum veto eft, quod felibus omne acidum fit 
infeltum, quin ipíamet etiam aqua vitz, quz uti mihi ali- 
quando relatum, ipfis mortifera eft; quum infuper feles fu- 
pradide nullum rabieiediderinr indicium, inque brevilimo 
- 4. P. M, Fol, HI, | B tem- 


temporis fpatio morcuz fint. 4.) 4» bujus lutr& carnes bo- 
minibus in convittu adbibite potuerint effe nociva *' hactenus 

uidem nihil ejusmodi eft auditum, quamvis caro iíta ven- 
dita fuerit in caupona Cremoze frequentacifTima. 


SCHOLION. 


(9m neutiquam nobis conítet, uerum doGiffimus VAL- 
LISNFRIUS ad quaftiones ab autore hujus obfervatio- 


nis propofiras refponderit , easdemque diflolverit , quod. 
forte nemo melius ipfo praftare poterat 5 nos paucula fal- 


tém có pertinentia fubjiciemus. Et ad. 1) quidem, quod 
Lutra, xametfi in. aquis hofpitetur ac vidtitet, racione nacu- 
ralis (ài characteris, à dentibus prafercim tum & pene offeo, 
& claviculz defe&u petendi, ad caminum genus referri debeat ; 
unde eciam rabiei obnoxia reddi potuitle colligicur. Num 
vero reapfe rabida, & intra tam breve temporis fpatium, in 


furorem perfectum impulía fuerit, non adeo expeditum eft: 


decernere. Affentimur aurem facile Ce/fo Lib. V, cap. 26. 
omnis fer« (cumprimis vehementer exagitata) mor/um babere 
quoddam virus. Ad 2) an feles ab efu vifcerum lutrz mor- 
tem oppetieriut, quacenus ipfa rabiofa fuit, an propter fia- 
gularem generis antipathiam ? pofterius apparet nobis ve- 
ro fimilius, quoniam nulla rabiei indicia feles ifta dederunt. 
Caterum rota natura fua venenofum efle jecur /.utre , hoc 
minus credibile eft, quo magis é Ge/zero parec, idem. vino 
infufum prodctfe cocliacis, coftum vero dyfentericis; quem 
ufum amplius pradicac Ca/fp. Schwvenckfeld in 1 heriotroph. 
Sile. p. 158. Quz 3) afferuntur 5 4e acida indole mia[matis 
irritate Lutrz, canquam opinionem nondum fatis proba- 
tam, fuo loco rclinquimus. Ad 4) vcro quod attinet, carzes 
videlicer zffius Lutre, has,licet in univerfum non finc boni 
admodum fucci, »ecivas tamen bominibus, qui comederunr; 


nece[- 


- De ráriore Ionis. lambentis fpecie. i 


 neceffarío. non fuiffe, vel ideo perfuafum habemus, quia con- 
ftac aliarum quoque ferarum, venaudo plurimum vexata- 
rum. carnes innoxie affumi in efcam, | Accedit, quod canis 

 aliusve animalis rabidi hepar, & alie quadam partes, ad- 
morfis hominibus pro cerco hydrophobiz antidoto com- 
imendentur, : 


(Eugenianus I.) 


OBSERF'ATIO ill, 
' De 
Rariore Ignis lambentis fpecie, 


W^ "omina quedam Mediolanenfis, cum aliquando tempo- 
EZ nocurno cubitum iviflec , placideque .obdormi- 
*  viffec, fubito dolorem in brachio, parum à junctura 
manus diítante loco fenfit , & quidem talem, ut exinde ex- 
pergefieret. — Oculis igicur apertis, animadvertit fAamman f2- 
pra le£fum e corpus (aum. | Qua vifione perterrita, vocife- 
rari coepit, atque hoc clamore maritum é fomno excitavit, 
qui paricer illam flammar, fupra conjugis corpus accen- 
fam conípexit adeo claram , ut. ope fplendoris ejusdem 
.non modo ftragulam & lectum , fed & reliqua camere ob- 
.ej&a nullo negotio diftinguere poffet, Hic itaque fimili 
terrore concitatus , ac nefcius utrum ignis verus lecto ad- 
motus, an aliud quidreieffet, manibus & ftragula commo- 
tis ita laboravic , ut flammam fuffocaturus videretur 5 fcd 
ecce ! quum manibus illi appropinquaret, ignis rece(lic, & 
quum manus iterum ad fe craheret, flamma rediens acceífit: 
Quum ab uno latere illi minitaretur, ad alterum fugit, quum 
.hoc verfus: brachium. intenderer, ad. priorem reverfa eft lo- 
- cum,ita uthzc lucta per aliquot tempus, nimirum octavam 
unius hore partem duraret, Ei quod tempus ita pM 
& , QqXi$s- 


7 - "AL 


ge cm — Obferosio HE — 0^ 


difiecirque aérem maritus , ut flamma tandem evanefceret,- 
bonique conjuges in rerncbris remanerenc, horrore & ad- 
miracdone pleni, quia nunquanrt eiusmodi vifionem evenit- 
fe credebanc, dubitantes an iíte ignis coelo fit delapfus , an 
€ purgacorio emetfiffec cum anima quadam, forra(fis depre- 
cationem illorum efflagicante 5 his aliisque cogitationibus. 
anxiis infomnem traduxerant reliquam nocCem.. ' 

Hlucefcence die accerfendum me curabanc, ut decerne- 
rem, annon neceffarium foret malis effedibus, qui non ra- 
ro improvifum terrorem fubfequi folent, remedio quodam 
obviam ire ? fed, ut verum fatear, quo magis illi circum- 
ftantias rari hujus cafus mihi exponendo (e cruciabant , eo 
magis me ad ridendum commovebanc, quum mihi terribi- 
Te iftud phanta(mna & eumi igne cerramen. repraefenvarem. 
Per jocum igitur illos incerrogabam, utrum ab ifto igne 
fui(fenr uíti, vel ad minimum notabilem calorem percepif- 
fenr , annon ftragule repere. fuiffenc denigrate? ad. quod 
ficuc verofimile erat, negando refponderunt. — Pofteacamen 
mifericordia eorunr captus , ne diucius fufpenfos detinerem, 
magnum vifionis fuz myfterium coepi explicate. ü 

Declaravi nimirum, hanc efle /peczezs: ignis fatwi, qui . 
commruriter Zgzis Jambens nominari folet, & efle quidem 
rem perraram, nom. camen novarr autc inauditam : Qua oc- 
cafionc mihi ille in mencem venit, quem: Zrgiliws circa ca- 
put Zfcamii vifum fuifle, memorace: — - 


Ecce levis fummo devvertice vifus Tult 
Fundere lumen apex, tatluque innoxia molli 
.. Lambere flamma comas, €9. circum tempora pa[ci. 


| Amplius iís enarrabam, quod Hiftorici de Zlexazdro 
Magno perhibent, illum nimirum in aciem. prodire volen- 
tem vifum fuilfe c corpóre fuo fcindllas projicere , & de 
| equo 


34^ Lad "1 - ÁN v 31 [jJ 


j : V "B ne qua T, "i * 2 QU 
.. pe rariore Ionis lamentis fpecie, à 


"EU Ll 


equo Tiberii, e cujus capite flamma accenfa prodiens con- 
fpiciebatur... Quod fi vero de hifce dubitare liceret, annorr 
bantaíie poécica aut iis , Quiz Gracia mendax audec in. Hi- 
ftoria , adícribenda forent, propterea tamen Phyficos Medi- 
cosqué fcripcores , qui de ejusmodi phanormrnis teítimo- 
nium perhibuerunt , non falfos efle ; quorum quosdam ad 
majorem. illorum confólationem recenfebam. i 

' " Notare autem convenit , iftam foerminam effe javenetm 
"Ec corpore prepingui: Cameram vero ubi ignis apparuit 
"ateribus co&is ftraram, vefpera precedente aqua fui(fe ex- 
purgaram & poftea bene praclufam. —Probabile igitur eft,. 
quod exlialatrores e corpore tam pingui, calore lecti agi- 
"ratz, unita cum nitro aéreo & pavimenti vapore permifte,. 


' famumam iftam. ignemque fatuum: produxerint. 


EL so ES EAOLIGIN. ..- 
"Tfi opido frequens fic phenomenon , ia corporibus ho- 
L5 minum viventium ,.Jezis lambens ; fi quidem quaslibet, 
-fricando: artus, aus agitando indufia pinguibus exhalationi- 
-bus calentia, prodeuntes | fcintillas ifto: nomine. appellare: 
- velimus ; 4deo tamen: amplam atque lucidam durabilemque flam- 
eam vix ab ullo- fide digno- fcriptore notatam reperimus. 
Neque enim.illud matronz Veronenfis exemplum,cujus oc- 
«afione Ezechiel: ( qui poftea: Petrum íe nominavit). 4: Caffro: 
 peculiarern tractatum , Jgzgis lambentis vitulo edidit, ad. noftri: 
cafus condicionem proxime accedit ;. neque compluresaliz,. 
cum. in eodem,. cum in Z/homa Bartbolini de Luce bominum cr 
Jrutorum libris recenficz hiftoris. parem, nedum. maiorem: 
- flamme amplitudinem, candiu durabilem obfervatam ceftan-- 
tur. Caterumnulli dubitamus, quin hzc ipfa noftriphzeno- 
meni praerogativa. commemorato caufarum concurfui, alias: 
fortallerarius contingenti, accepta fit referenda. 
/—  -. QRugenianus l.) 


P3 


03. 


I4 Ya Oljervatio IF, 
| OBSERFATIO IP, 
| De jt 
Impetigine maligna, obftetricis contagio mi- 
rabiliter propagata, — 


Enfe Martio anni 1727. apparuit /» digito indice ob/fe- 
tricis, in civitate Same Eupbemie , puf!ula quedam, 
quz illi intolerabilem creabat pruricum. Sive hoc 

acciderit propterea , quod in iuventute fua morbo gallico 
laboraverit , five quod officio fuo fungens uterum hac lue 
infe&um aliquando tetigerit, five etiam propter internam 
fanguinis difpofitionem : Quicquid igicur horum. in caufla 
fucric, nullam tamen modo dida obfterrix hujus pa/fulae prau- 
rigínof& £r maligne indicavit, quz in digico obfervabatur, 
unde eo ipfo die maximum illi in brachio dolorem cum 
 «enfione attulic, & pofteaquam hoc miafma acre ac dele- 
terium univerfae humorum difcurrentium ma(Tz fe infinuaf- 
fec, infignis acceffic Pb/ogofiy, brevique cotum corpus £»pe- 
tigo univer/alis occupavit, quum incerim p2f/»la illa in digi- 
to, per quacuor menfium fpatium obfítinate perfeveraret. 
Et quia hocce digico uterum feminarum parturientium ex- 
plorare confueverat , evenit (quum ibidem loci alia obfte- 
'xrix non adeflet) ut per memoracum temporis | incervallum 
quinquaginta plus minus. perfonis fuum praftaret. officium, 
qua omnes, quotquot nimirum fejPHifero attacte fuere digito, 
*duabus aut tribus forte exceptis, contagione morbi (equ entis, ma- 
ximo curn cruciocu afflictz fuerint , cametfi nulla ipfarum 

perierit. " | 
—— «Ab initio malum iftud fe exeruic cum maximo & mo- 
leftiffimo pruritu in partibus a predica obftetrice contre- 
QGaris, nempc labiis & vagina uteri, cum in modum, ut n 
ex 


HESS 


"De Impetioine maligna, obfletricisé?c. — YN 
fere fcemella nullam poffent invenire quietem.  Requifive- 
re ergo auxilium , fed quum nemo conragiofum fufpicare- 
tur morbum , conveniens ipfis nullum miniftrabatur reme- 
dium. Quamobrem fumma urgente neceffitate , omni pu- 
dore fepofito , quinque aut fex illarum tandem fe Chirurgi 
" fübjecere infpe&tioni , qui omnes earundem vulvas ulcerum 
& rubicundarum fervenciumque puftularum plenas depre- 
hendit. Hinc idem, iteratis obfervarionibus, judicavit, has 
foeminas in partibus paulo ante memoratis Z»petigize Gallica 
efle contaminatas. Ec quia compercum babuit, püblicam 
obftetricem ejusmodi fcabie ficca. & pruriginofà laborare, 
fufpicari coepit, quod ab ipfa manaverit contagium, ficuti 
poftea in omnibus illis , quibus di&a obftetrix opem tulit, 
eventus probavit, hoc tamen cum difcrimine, ut in quibus- 
dam poít meníem, in aliis citius aut tardius iflud malum 
erumperer. Interea hec dira muliercularum lues ad ipfa- 
rum maritos ac infantes quosdam la&entes traducta eft, ut 
intra quacuor menfes, o&oginta perfonz contagiofo morbo 
affe&a numerarentur, unde factum ut obftetrix male com- 
mendata, prorfus abftinerec ab officio, hominesque cautius 
vivere inciperent. — ^d 
Pofteaquam malum hocce genitalia variarum utriusque 
fexus perfonarum dicto modo puftulis & ulceribus primum 
Occupavit, per cotum deinde corpus fefe diffudit, fucceden- 
tibus paffim tuberculis duris atque callofis magnitudine par- 
vilupini, que cum */bema JPillajo pharmaceut. rational. part, Il, 
tap. ult. Corymbos nominare poflcmus, & hec prodibant ra- 
cematim fcu per quasdam arcas, diverfz amplitudinis, qui 
Corymbi ab «grotis, ob taediofum pruritum, fricati funde- 
banc liquorem tetrum & fanguineum, maxime mordacem, 
inque manibus & per univerfum corpus confpiciebantur 
fquame & cruftz , immo multis perfonis utriusque. fexus 
fub digitis pedum  nafcebancur ulcera foctidiffuna p" cs 
NL: . , a 


T5 Obfervatio 1?,/— 7 
ftiffima. Duabus aut rribus perfonis progreffu. temporis - 
'*  acceffic canta raucedo , ut verba facientes vix proximo audi- 
rentur, quibusdam vero excidebant capilli. — | 
- Horum fymptomatum refpe&tu me non errare puto, fi 
di&um morbum cum Z/ifo, appellem Impetiginem ad Le- 
ram Gr&corum accedentem, & quia originem duxit a corpo- 
rc Gallica lue contaminato, placuic mihi eundem nuncupa- 
te Lepram Gallicam, non Graecam. 
.. In curatione hujus mali, przícriprum laudati Jf fe- 
quurus, medicamenta cumprimis adhibui awfvewerea ; & 
quamquam ipfa lues venerea ordinariis ftipaca fymptomati- 
bus, multo facilior fic curatu quam Jwpetigo, nihilomi- 
nus, quum medicamentis mercurialibus & 444 antévezerea 
przítanriora vix habeamus, fequencem in modum inflicui 
curationem.  Praparavi nempe per aliquot dies humores. 
acres cum Syrupo fumarte majori & aqua ctchorei ; poftea pur- 
gavi cum Zxrracto Catbolico, Mercurio dulci, refma Jalapae, & 
Sale Tartari fixo: Deinde propinandum curavi Decocfum az- 
tivenereum Zvviferi, mane & vefperi, & poít fingulos fex 
dies dedi p/Zulam e. Mercurio dulci & extracto fumarie,  Qui-. 
busdam, quibus aqua antivenerea erat nauíeofa, exhibebam 
pulverem de carne vtperina, | Ad ulcera feu Corymbor a Chirur- 
go adhiberi juíli aquam  Hartmangi , aluminofam Falpii & 
| oleum feu liquorem Mercuri? , quibus remediis multi, per DEJ 
E. recuperaruntc priftinam fanitatem, quamvis inter- 


um recrudueric malum. : 

In aliis denique egrotis, quibus curta fuic fupellex, qui- 
que aut noluere aut non potuere indicatis uti remediis, mor- 
bus notabile incrementum coepit, & multi adhuc iisdem. 
utuntur remediis , quibus non omnino proficientibus, zz- 
ione mercuriali füuccurrere decrevi, quanquam Zr, illud 
auxilium , alias fatis probacum, penitus excirpanda: impetigini 
vix fufficere tefterur, 


T -* 


E 


- 


na, oblletricis 650. 17 


m" 


asi: J. SCHOLION. 
| INImis equidem nota eít Zezeree luis contagtofa indoles, 
^ * prompraque non uno modo propagate : Quod autem 
folo conta&u digiti unius, impetigine illius generis infecti, 
tot perfonz tam arrocicer eodera malo fuerint contamina- 
te, paulo rarioriseít obfervationis fpecimen; quamvis pro- 
pe fimilem infeftum cafum, fingularibus circumftantiis nota- 
bilem, Lutetiz Parifiorum quondam obífervatüm comme- 
moret Lozyfe Burgeois , in fuo dearte obftetric. opere Lib, IT. 
cap. 42. p.m. !45s. Meque vero admodum difficile eft 
comprehendere, quod genicalibus mulierum , inftante par- 
tu jam ferventibus & quafi fauciis, incrufus digicus maligaum 
Tniafma fuum facilius quam alibi affricare, idemque hinc al- 
tius in corpora fe infinuare potuerit. Caeterum ifta lues, 


fe Tmpetigité malig 


etiamfi modis variis homines corripiat, recte animadverten- 


te /utonio Eerardi , eam principio partem plerumque obfi- 


det, que primum à corpore contaminato attingitur 5 quod 


ipfum ille confirmat non minus calamitofo quam cuidenti 


exemplo. Cum fcilicec aliquando Medioburgi in Zelandia, 


per unicam mulierem, que puerperis coloffrum, aut lac moleffe ve- 
flagnans excugere con[ueverat , barum brevi tempore plures ita fue- 
runt imquimata,ut primo in papillis: & uberibus maligna 
erumperent ulcera, deinde per totum corpus longe lateque 


malum fpargerecur ; hinc vero non folum latentes pleri-. 
que infantes, fed & nutrices & famulz, corum matrumque 
curam fuftinentes, quin etiam mariti non pauci mifere con- 


taminarentur.. Totam hanc rragoediam laudatus . Éverarzi 


opufculo fingulari curiofe expofuit. ^ Ejusmodiautem hiíto- 


ti, quemadmodum luculenter oftendunt, veneream luem, 


quia corporum qualicunque contactu tam facile propagatur, - 
inter morbos contagiofos, proprie dictos, nulli fecundam : 
cíle, ità maximopere providas reddere debent focmellas, : 


c duke P. M, UL. C par- 


73 P. " - Ld 


18 Olfervatio yr sostOQCC 


parturientes inprimis ac puerperas , in eligendis obftetrici- 
bus, ne harum nomine impuriffimas meretrices ad officium 
admittendo, fe fuamque prolem & familiam contagionis 
foediffimz periculo committant : Sicut ex adverfo publicas 
obítetrices etiam cavere decet, ne fcortis lue pollutis fer- 
viendo, hanc in femet ipfas recipiant, poíteaque alias plu- 
res perfonas honefítas flagitiofe contaminent. | 


(Eugenianus L) 
OBSERPATIO FF, 


De 


Vermiculis, Pique & Culebrilla, incolis Ame- 
ricee familiaribus & infeftis. d 


Am verum eft, quam quod veriffimum, quamlibet regio- 
nem, prater mala pluribus communia, fua etiam habe-- 
re propria: Unde e. g. in Italia, & alibi, iftud capillorum ex- 
creícens vitium , quod p/icz. Polonica vocatur, incognicum 
cít, Regiones Americana, plurimum ab Europzis diffe- 
rentes, fimiliter fua habent incommoda peculiaria, qua ul- 
tra mare vix nomine notraífunt. Duo illorum, curiofita-- 
tis graria, paulo accuratius in prafenti lubet deícribere: funt: 
autem divería infe&orum genera, incolarum corporibus ad- 
modum .infefta &  mole(ta. Alterum lingua vernacula: 
PIQUE vel NIGUA , ut alterum CULEBRILLA  dicitur.; 
Venit aucem P/24e nomine animalculum minutiílimum, pu- 
lici fimile , in hoc feorfum difcrepans, quod ad faliendum: 
majori polleat agilitate ac promtitudine , adeoque difficilius 
arripi queat. | Hoc per poros & vafa cutis excrecoria glan- 
dulis fubcutaneis, tam hominum quam animalium, fe infi- 
nuat. Inprimis pedes ei func obnoxii, in quibus maxima 
cum voluptate vitam fuftenrandi & fpeciem fuam -- 
2^ gandi 


—— 


"^ ge Fermiculis, Pique & Culberila,&5c. — 19 


gandi gratia fefe occultat. — Simulatque fe ibi infinuavit, 


exiguum primo. tumorem cum pruritu valde molefto con- 
jan&um fufcitat, & precipue, fi locus atque. cempus ipfi 
conceditur , incredibilem fuorum ovulorum multitudinem 
excludit ,- quod non raro accidit aut propter hominis reci- 
pientis mollitiem , vel quia animalculum | ipfi incognitum 
eíts Quo fic, ut brevi. cempore velud .glandula usque ad 


magnitudinem ciceris intumeícat.. Ft pauci omnino fünt, 


eorum qui ex Europa in Americam transeunt, qui non hoc 
afficiantur malo, quumque multi nullam illius habeant no- 
titiam , plurima illis prius funt perferenda, quam idoneum 
inveniant remedium , quod unicum eft fingularis dexteritas, 
in extrahenda glandula , fcu folliculo integro; is enim ubi 
forte fub. unguibus rumpitur, ovula cum magno mali in- 
cremento difleminantur. Cum. vero mancipia nigra, quia 


nudis incedunt. pedibus, calamitati ?;/27£ maxime funt ex- 


pofita , neceflitas eadem coégit omnem navare operam, quo 
facilem curandi modum addifcant: quare hac etiam in. parte 
optimi funt magiítri & arcifices, | Adhibent acum & hujus 
apicém.in cutis porum. provide infertum ita circumducunt, 
uta lateribus feparenc glandulam feu folliculum, quem dein- 
ceps integrum una cum P44e extrahunt;. ita, ut microfco- 
pio admoto , animalculum obferverur dicta glandulz inclu- 
fum, quafi unioni rorundz ac pellucidz inhzreret 5 fupra 
quod confpiciuntur duo aut. interdum tria puncia fangui- 
nea a fe invicem diftantia, quz. puto efle extremitates arceri 
& vene capillaris ;; unde fanguis apparet fparfus intra mem- 
branulam per internam |fuperficiem totius glandule , quz 
hinc quafi pellucida redditur & rubicunda ;. ficucin pluribus 
curiofe affer vatis ejusmodi folliculis ad oculum demonftrare 
poffum. . Hzc obfervatio, de Piaze, contra omnes objectio- 
nes valet, quas vel ipfi nobis fecimus, autab aliis factas no-- 
vimus, ut pro cerco affirmare liceat, fanguinem per anaíto- 

| | C az | imnofin. 


* ^. Hd T - 
| NAE 


db. sooner ese Au 7 


" 


mofin exarteria in venam nonregredi, fed cum potius fe fpar- 
gere extra vafa ad. nutritionem partium, utc & ad feparacio- 


nem variorum liquorum, fiquidem duo; que di&o modo . 


obfervantur norabilicer ab invicem diftantia puncta , debe- 
rent eíle continuata, fi intra glandule tmembranam fe non 
expanderet ad feparandam lymphamrn, quz per infenfibilem 
tranfpirationem ordinarie egreditur , auc pér fudorem. 
Quod fi vero naturalis conftitutio glandularum iftarum 
fubcuranearum violetur, tunc etiam fanguis aut egredicur 

m ipfo fucco nutritivo per poros, veluti in plica Polonica; 
fur éx arteria in venam regreditur incafTum, necfinic prodi- 
re ad nutricionem extremarum partium fuccum illum ali- 


mencofum , quem antiquiores Medici rorem , appellarunt; 


inde vero marafinus oricur. Malum autem à Pzaze fufcica- 
tum, hon raro coniungicur cum eryfipelace feu inflamma- 


tione ac febre ,fi cura non debitomodo péra&ta, totusque. 


folliculus excractus fuerit; fiquidem remanens illius portio; 
cum liquore extravafato computrefcens , primo inflamma- 
tionem deinde gangraenam affedz partis producit 5 queme 
admodum iin Perzobello accidic Dni- legatio Dominiguez Magrte 
fro Camera Principis de S. Buono, cu1 cum aquam vica'ádpli« 


caffec glandulz imprudenter tra&date acceífit: inflammatio 


ac dolor per integrum pedem & femur, una cum febre; un* 
de obligari cunc fumus quicquid gangrena affectum: fuit, 
refecare , vulnus aucem impofito emplaítro, quod »anzur Dei 
dicicur, fanare. Eidem ipfi antea Lime idem" fere contigir, 
propterea quod adhibuerat pulverem tabaci, é commamii 


confuetudine ;. quandoquidem accedente inflammatione 


unguis pollicis in pede, fub quo animalculum füumconftru: 
xezac nidum, gangrana inficiebacur , qu& pariter fólo empla- 
ftro modo laudata curaco eft. Uc igicur ifthec incommos 


da evitentur, animalculum P/4«e, cum tora quam occupas - 


vic glandula prius effodi neceíle cft, poftea vero e— ad- 
plice- 


E 


N 


De lermiculis, Pique & Guehrilla, jc. — at 


-plicetur paululum febi calidi , quod cutern mollificans, non 


permittit, ut vulnus ante tempus coéat; idem feliciter 
fuccedic cum emplaftro fupra dicto, ftatim poft p/gze exem- 
tionem in ufum vocato. Per longum tempus in America. 
commoratus fum, ante quam crederem, quod pi4ze per cu- 
tis poros introire foleat, potius exiftimans , quod à cauffa 
interna forte provenerit 5 etiam poftquam duabus aut tri- 
bus vicibus ab eo ipfemnet tentacus eram: nullum tàmen ex- 
pertus dolorem , fed tantam tirillationem, ut. aliquamdiu 
partem adfectam fricare coactus moleftiam demum perci- 
perem: dubitavi nihilominus adhuc, an per poros cutis in- 
traflec animalculum cum mente concipere vix potuerim 
quod iftud in parcem tam fenfibilem & fimul auguítam usque 
ad glandulam fubcutaneamm fine ullo dolore, penetrare poffit; 
Cum tamen poftea in extrahendo , magnum fenferim dolo- 
tem. -Et quia decreveram experientia uti magifítra, ut cer-. 


tior hujus téi fierem, rogávi mulicrem , quz in «dibus 
Doi Melchioris Paz, Secretarii S. R. M. & Principis de S. Buono 


commorabatur, ut nobis illius generis monftraret animalcn- 
lum, utpote quz ipfi erant familiariffima: quum igitur quo- 
dam die mane ad illam 'évocaremur, eo ipfo tempore, quo 
tale animalculum prope unguem digiti indicis manus dex- 


 tr& intrabat, jucundo perquam curiofitati noftre fpe&tacu- 


lo iilud obfervavimus , & quidem pro parte pofteriore in- 
ffar pun&uli nigri adhuc foras eminente, capite vero jam in- 
tra porüm recondito : quapropter ei Doppiam promifimus, fi 
illud' penitus inttoire paterétur; id quod eriam lubens con- 
célffi:/ No&e fequente ingentem ipfi excitavit dolorem una 
cum digitiinflammatione 5 dievero fubfequente illud extra- 
hendüm cutavi per meum ethiopem ; hujus operationis cli 
türgice "proB&' 'gnárüm,-quod. is etiam optime perfecit. 
Nos autertí rnagnatii exinde percenimus voluptatem , quod 
oculari éxperientiá 'de cam--curiofo phznomeno plenius in 
qs | C ;3 tor- 


n 


^ » .* " uw , »3 "- "4 


29 — 3 xw O0lférvatio. FosUX XT, 
formati effemus, quum focrnina patientia: fua accepto pr- 


*«4 


mio pariter eflec concenta. 


De Culebrilla. | 


[Nee arcana naturz maxime abítrufa merito referimus ma- 

lum Cw/ebrile: quod propterea hoc nomine infignicur, 
quia inícctum eft ferpentis fimilitudine, qui Hifpanico idio: 
mate Culebra, nuncupaturà latino Coluber, unde & malum, 
quod hominibus inferre folec , fuum mutuacum eít nomen. 
Praditum eft illud infe&um capite & cauda perquam tenui, 
cubicalem vero circiter habet longitudinem , & chorda in 
cithara craílitudinem. Efficic hoc animalculum cumorem in 
cute, dimidiam fabam amplum , in quo zgrotans caput Ce- 
lebrille (c movere fentit, non fine cedio & mclancholia, abs- 
que camen fenfibili dolore fineque febris concurrentia. | Per- 
fediffimi deprehenduntur in hoc malo Chirurgi mancipia 
nigra f. /Ethiopica , extra hanc regionem nata & per marc 
huc adducta, quz fola fere huicincommodo expofita omnem 
impendunt operam, quo huic obviam eant medeanturque 
malo. Eum igitur in finem utuntur emollienre. quodam 
medicamento, quo dilatatis poris, Culebrille capiti facilior 
przpareturexitus. Sapenumero quoquenon cardcfe often- 
dit, & paullatim cum capite e poro cutis egreditur : Quo 


ul 


fa&o fenfim eam extrahere incipiunt, usque. dum filo liga- 


tam aflerculo circumvolvere queant, cum adipe fuilla non 
falfa aut cum unguento Bafilico eam , quo facilius integra 
producatur , inungentes. Experientia comprobavit , hoc 
infedum una vice cotum vix pofle evelli, fed repetito cona- 
tu fuper di&um afferculum complicando excrahendum e(fe; 
magna modcrationc adhibita , ne abrumpatur , & idcirco 
valde dolorifica fufcipienda foret operatio. | Nos, uc hujus 
rci majorem nancifceremur cercicudinem periculum ejus fe- 

cimus 


- " 
—- » 


d 


| DeFermiculis, Piptll e Qulebrila, 69e, — oA 


cimus in mancipio Dn. Capitanei Mazzeta, Lima, cui cum. 
afferculi ope anteriorem infecti partem attraxi(Temus, inte- 
grum illud expromere continuo conati fumus, fed ethiope 
dolorem percipiente, ulteriorem deftitimus adhibere vim, 
fiquidem certo ruptum foret ; quamobrem curam affidu- 
tati filii noftri reliquimus, quz ad perfectionem integros 
quindecim requifivit dies, quum poftea plaga ewp/affro ma- 
nu: DEI,non minori cum facilitate, quam felicitate fanare- 
cur. Alia hujus generis beftiola extracta fuic ethiopi Dz. 
Francifci de Cordoua, quam adhuc balfamo conditam curiofo- 
rum contemplationi affervamus. Sed non modo in zthio- 
pibus alienigenis Culebrille hofpitantur , verum etiam in ca- 
ne pregrandi, alias gracili & macilento per accidens quae-- 
dam à nobis funt obfervate : quo in cane ut Dzi Prigcipis de. 
5. Buono fatisfaceremus defiderio, in prafentia multorum ftu- 
dioforum , demonftravimus, quomodo chylus ex inteftinis 
per venas ladteas cor ingrediatur ; qua occafione inve- 
nimus in fundo ventriculi cordis finiftri duas exiguas Cz/e- 
brilas, palmum longas , que duobus aut tribus gyris cir-- 
cumvolute erant fibris cordis quam firmiffime, id quod no-- 
bis perfuafit, Culebrillas, quemadmodum in hoc reperta fünt 
cane, ita eciam poffe generari in aliis hujus regionis anima- 
libus, quamquam nemo unquaim in illas curatius inquiren- 
do operam navaverit, Ceterum hujus infecti, cam in huma- 
nis quam brutorum corporibus generatio, non adeo magna 
nos affecit admiratione. Siquidem, fecundum  hodierno- 
rum phyficorum & przcipue Clar. Dni Z/lireri fyftema, 

nemo facile vitio vertet , fi dicamus in nobismet & animali- 
bus ipfis excare ovula, unde illud excludatur & nafcatur: hoc 
autem, quod nobis admirationem injecit eft, quod foli 
echiopes, & animantia quzdam, huic Cz/ebrile incommodo 
fubjectafint. Omnisautem admirandi ratio forte ceffabic, fi. 
confideremus, temperamentum illorum conftitutionem fan- 

m-T | guinis 


D 


B 


24. p Olfervatio V... 7c 
guinis & humorum in ipfis fermenti fupplere vicem non mi- 
nus, quam foecundicati ovuli auxiliatrices porrigere manus, 
quod non fuccedic nec forfan fuccedet unquam in indige- 
nis aut Europzis, utut per longum tempus multasque gene-: 
rationes in America finc commorati, quum in illis. debica 
deficiat. difpoficio ad ovulum foecundandum : Sicuti multi 
incer noftros reperiuntur, qui nunquam à vermibus incefti- 
norum. ordinariis , licec femina ad(int, ullum percipiunt in- 
commodum. | Quomodo autem Cwlebrz/'e , cor canis intra- 
verit, & per arterias ad. glandulas perveniant haud ita facile 
eft explicatu : Sicudi etiam adhuc ignoratur , qua in parce 
horum animantium ovulum inveniri queat , quandoquidem 
mox in cruribus , mox in brachiis hominum , mox in alia. 
parte , Culebrile recens natae. progredientes deprehendun- 
tur. Quare etiam adhuc obfervandum reftaret, an omnes 
per cucem intrent, indeque ad interiora quoque penetrent,fic- 
uti in cane, ac propterea mortem etiam accelerare poffint 
hominibus, prout ifti cani probabiliter eam inculiflent , nifi 
à nobis przvencum UEM fuitlec, fupra memorati experi- - 
menti caufa, | IAS 


SCHOLION, 


Ui exterarum, & novi praefertim Orbis regionum felici- 
—..tarem invidiofe nimis excollunt, ac nof(tratibus antefe- 
runt, nz ifítialiter. fentirent, fi recte confiderarent , quod 
quantaque incommoda ftiparent illam qnalemcunque com- 
modicatern, | Uc enim nunc taceamus coeli, quz paffim obti- 
net, gravitatem , ac endemiorum morborum fzvitiam, cem- 
peftatum icemac cerrz motuum frequentiam, ferarum infu- 
per belluarum infidias atque impetum; velfola tot infecto- 
rum , hominibus maxime infeftorum agmina, multum fane 
minuunt illarum regionum felicitatem ac pra ftantiam. Quin 
Ino 


M i oc Lan 


- De F'ermiculis, Pique 6$ ulebril 9c, — os 


— dui» 


imo fingulari forcune tribuendum hoc eft, quod nationes 

Europez, ad Indiam utramque excurrentes, uma cum divi- 
riis, ac mercibus, tam avide conquifitis, non plura dome- 
ftica earundem regionum mala convehant ac reportent; 
quamvis tale quid, nec opinantibus accidere interdum pof- 

fe, nuper admodum, edodai fumus exemplo immaniurm tere- 
dinum five vermium, qui deteftabili cafu in litora Hollandiz 
cum navibus adve&i , ligna quibus aggeres adverfus aqua- 

rum vim fuftinentur, incredibili celericate exedunt ac furm- 
ditus evertunc : Qua quidem calamitate, nifi Deus averrun- 

cus cempeftive fupervenerit , vix quicquam . ifti provincie 
maritima exitiofius evenire poterit. Carerum in ipfa mor- 
talium. corpora fxzvientibus infectis, etfi neutiquam Europa 
careat, multo tamen gravius affliguntur Indiarum | incola. 
Soli autem. Americz (quantum badenus conítac) indigena 
eft illa vermiculi fpecies, quam prafens obfervatio, nomine 
Pique aut. Niaue , fatis curiofe expofuit. Hoc idem animal- 
culum Georg. Marcgravius & Guil. Pifo, in Hift, Natur. & Med. . 
Brafil. à Lufitanis Bzcbe, à Brafilianis 7zzga dici perhibent. 
Anrillarum vero Infularum habitatores Cbigze nuncupant, te- 
fte D». de Rochefort, qui illas Infulas, quoad naturalem pariter 
ac politicam hiftoriam luculenter defcripfit & Part. f. cap. 
ultimo ifta animalcula haud inepte cum Szrozibus (vulgo no- 
ftratium 9fcitliejet?) comparavit ; quamvis omnino fpecie 
inter fe differant, ipfoque colore, qui eft in P/2ze nigricans, 
án Sirene albus ; figura infuper Pigze magis ad pulicem, 5/ro 
ad pediculum pro pius accedit : Illi Marcgraviu; duosin ca- 

» pite cirrulos adeffe notat, quz defunt in Sirone, fecundum 
accuratam AMichb. .Ettmül'eri delineationem in AG. Erudit. 
Lipfienf. An. 1682, p. 317. In hoc equidem inter fe conve- 
niunt, quod Sirozes etiam cutanei fint vermiculi, five potius 
fub cuticula manuum przfertim ac pedum hofpitenrur , at 
ia minoribus :nulto puftulis, fero turgidis ac pruriencibus, 
44. P. M, Pol. 4, D. qua 


206 - ^ —— Olfervatio. FT, 0 


quz neutiquam tantum incommodi ac periculi inferunts 
quantum à Pi44eoriri legimus: Sed tamen Thomas Mouffctus 
lheatr. Infect. Lib. II, cap. 24. meminit matrona nobilis 
in Anglia, quz toto' corpore S/rozibus mifere lancinata, vi- 
tam Sata dia duxic moleftam atque infomnem, ac tandem 
irricis remediis, aucto malo, & carne etiam tota depafta diem 
obiit, Acquirarior hic cafus infolitz vermiculorum multi- 
ex & fingulari forte caufarum concurfui tribuendus effe 
videtur. 


Ad Culebrilam, quod attinet, vix opus eft ut moneamus, 
hoc vocabulo defignari Dracunculum , antiquicus di&um ani- 
malculum, Africe cumprimis , tum & Afiz provinciis com- 
pluribus domefticum , arque incolis valde :moleftum. 
Omnem ejus hiftoriam, ex omnibus antiquitatis & literarum 
monimentis eruditiffime congelfit 3 za» a ?*carG- quondam 
nofter G. H, Pelfchiur, in perampla exercitatione , de Vena 
Medinenfi ; cum quibus collectaneis conferri merentur ob- 
fervationes propriz, quas incomparabilis peregrinarum re- 
rum fcrutator, Exgelber?tus | Kempfferus, Amoenit. Fxotic. p, 
H 24. & feq. utpote zvrózTi, lectu fane digniffimas propo- 

it, | 


(Eugenianus I.). 


OB$ERPFATIO PL... 
De | ae 
Ifchuria, & hinc urina per vomitum rejecta, 
cum inedia diuturna. 


Irgo quedam religiofa, Deo confecrata, & adhuc juven- 
«ula, falem nondum illius provedioris atatis, quae 
d 4 4 | apud 


^ 


*De Ifchuria, 65 binc urina per-vomitum rejecta, 5c. 27 


apud Gentiles in ipforum fpérnebatur- facris , canente 
pum vv iato 


5 


Virgineam tandem faflidit F'efla fenedam. 


votis fuis vix folenni profeffione confirmatis , incidit in fe. 
brem lentam & continuam, quz in progreffu macie totius 
corporis & ficca cuffi ftipata, haud dubia edidit indicia fub- 
fequentis he&icz : Poft incegrum biennium huic febri ac- 
celfic Jfcburia moleftiffima, five urinz fuppreffio periculofa, 
quz quamquam initio remediis obtemperare videbatur, fuc- 
ceífu tamen temporis rebellem & contumacem fe oftendir, 
paucorumque dierum intervallo miferam Religioíam fum- 
mo- vitz -expofuit difcrimini, ^ftfubito copiofa gezuine 
per vomitum urine ejectione , imminens mortis cffugit egra 
periculum. Quum camen hoc non obftante, urinz per vias - 
 Ordinarias excretio preclufa maneret, vomitusque cum ex- 
crema naufea continuaret, necefficas efflagitavit, ut ad C//fe- 
res nutrientes.confugeremus , quorum etiam ufu per quin- 
decim menfes vitam produxit, fiquidem per omne hocrem- 
poris fpatium Zfeburia, Fomitus urina & naufea conftanter du- 
rarunt,excepto tantum. brevi quodam intervallo , in quo 
curm urina per vias ordinarias, quamvis parce admodum ex- 
cerneretur, confeítim vomitus ceflàvit, & hinc nonnihil cibi 
levioris egra potuit aífumere, quod tamen per univerfum 
morbi decurfum , accuratiffimo computo, quantitatem vi- 

inti ovorum non aquavit fi forte excipias rarum Saccha- 
ri perlati fruftulum , & paucas Julepi gurculas, quotidie af- 
fumtas. Hoc non obftante, excrementa obfervabantur fub- 
nde dura, & conglobata, qua confra&a intus apparebant 
fubflaya & livida, colore ovorum, quz in jufculo folum ad- 
plicabantur in formam clyfteris. ' Dubitavimus ab initio, an 
hec J/churia cauflam haberet vifcidum concretum in collo - 
«erg D 2 veli- 


28 * Obfervatio EL, PT TN zi 


D ————————— —— 
vefice ; propterea quod co ipfo cempore, quo ifto correpta. 
fuit malo, aflumferat lac Religiofa noftra ; deinceps oriebarur 
alia fufpicio, annon fubeffec aliquid convul(ivi , unde con- 
ftringerencur fibre fphin&eris veficz, przcipue quumiin dex- 
tro colli illius lacere dolorem quendam aegra fentirec: Sub 
- ipfum mali ingreflum adhibebantur cuncta remedia, tam ex-- 
terna, quam incerna, quz ars potuit fuggerere, fed omniain- 
caflüum ; Exitus vero candem veram oftendit morbi. cauffam,. 
ficuti Galenus dixit fanatio offendit morbum; fiquidem poft 
malum tam diuturnum & moleítum prodibac 6 vefica cal- 
culus planus, politus, figuratriangulari, diametri unciz di- 
midiz; quo factum, ut urina viam ordinariam recuperante,íta- 
tim ceflarent omnia fympromata , &ab eo cempore quarto: 
. jarn effluente menfe, nullum amplius caperet incommodum, 
fed in priftinam fanitacem refticuca fic. mu 


Perquam difficilis erat cauf hujus mali indagatio , quia 
hec religiofa nunquam neque calculum, neque fabulum, 
ncque vifcofiracem, vel aliam malamurinz difpofitionem ex- 
perra fuit, femper antca firmiffima gaudens valetudine. Ca- 
theteris ufus, ad perconcandum apci(limus, ab initio propo- 
ficus, conftanter cum hoc gravi & fancto dicto recufabatur 5 
Malo mori, quam fedari. E Cj99X3 qM 

Operz pretium non eft, ut in explicando horum acci- 
dentium nexu tme deérineam , quum in aprico fit pofitum, 
collo vefice per calculum obftructo ,.egreffum urina fuiffe 
impedicum,que exinde in fanguinem retrogreffa,(tomachum- 
que ingreffa , naufeam & vomitum concitavit ; Quod vero 
admirationem movet pracipue hoc eft, 44077040 nempe c per 

uas vias urina ad [lomacbum pervenerit? alterum : quomodo ova 
án juculo conqua[fata , ér in formam cbyfleris aabibita, quum à ffo. 
macbo nequaquam digefla fint, virtutem nutriendi, egrotamqueper 
longum adeo tempus vivam confervandi. exercere potuerint! Ec 
A— STRIS 


| 


/ 


De Ifchburia, 6$ binc urina per vomitum rejecta, 65e, 29 


QU. S570 o SPRRPENDGAEOARRET Mua RR ood EN 
hzc quidem duo erunt, in quibus evolvendis tantifper occu- 
pabimur. - | Lig 
. Prioris dubii forfan, citra pulveris ja&um, folutio peti 
poffet ab experientia, qua docet, quod fzpenumero natura 
interitus periculo expofita, enitatur per vias infolitas, & ad 
alium ian deftinatas transmittere & expellere vi propria 
tnaterias fibi moleftas & inirnicas, perniciemque valetudini. 
minitantes : quo referre licebit cafus ab HilZuzo comme- 
moratos, eorum, qui e.g. fcreatu turundas & coftarum. 
fragmenta, per vulnera in cavum pectoris intrufa, ejecerunt, 
tum & curationes inexpectatas. & improvifas nonnullorum 
hydropicosum, qui aqua reftagnante per umbilicum, aut per 
ulcera in tibiis exorta corpus exonerarunt. Singulare au-. 
tem exemplum , mihi gHeriandun fe obtulic in moniali 
quadam afcitica, que una nocte omnem aquam abdominis, 
cauterii etnifitbenceficio, quod per multos annos in femore 
cenuit apertum. — Verum enim vero taleshiftoriz non clario- 
rem intelle&ui accendunt lucem , ad abítrufas corrivationis 
atque traje&tionis vias inveniendas, fed in fola eventus admi- 
randi caligine nosrelinquunt. eer 
. .Poffemus igitur, in declaranda ratione cafus antea pro- 
pofiti recurrere ad quosdam ductus, quos nonnulli é ven- 
triculo in veficam recta quafi ingredi crediderunt , atqueita 
ftatuere, per ipfos urinam € vefica in ftomachum afcendit- 
fe. Sicuti autem ha viz, poft diligentiffimas ab Anatomi- 
cis inftitutas explorationes , ad hoc usque tempus indagari 
pon potuerunt, fic jufta fane de illarum exiftentia relinqui- 
ur dubitatio, quo magis etiam experimenta in contrarium 
fada, repugnant 5 quandoquidem ex relatione Zobzij, liga- 
tis in cane viyo ureteribus ne guttula quidem urinz in vefi- 
cam defcendiffe obfervata fuit. — Huc pertinentem. cafum 
adjungere licet, à viro fide digno mihi enarratum: nobilis 
nempe cujusdam ante aliquot annos defun&i ex ifchuria re- 
HOP TT aka 


- TU 


4o. "OMewu PL o7 


————— M 4————————————ÓÁÁ—————Á án, 
nali, in cujus cadavere ren finifter cum fuis vafis repertus 
eft planc inofficiofus, & impenetrabilis, incercum an per ma- 
lam conformationem à nativitate , an alia de caufa id evene- 
ric: in urecere vero dextro tres dete&ti func calculi fibi invi- 
cem innixi, qui urinz cranficum przcluferunc , unde Z7/cba- 
ria fübfequuta eft lethalis ; ex quo credere adducimur, 
quod , fi ultra vias per renes ordinarias, alie apertz exftitit- . 
fent ad urinz in veficam derivationem, natura cam duro 
neceffiratis celo coa&ta, iisdem ipfis ad vitam confervandam, 
ufa fuiffet. Ego itaque fidem his vafis habere camdiu diffc- 
ro, donec ipforum clarior emergat demonítratio; & nunc 
progredior ad inveftigationem viarum magis apparentium, 
per quas urina in ftomachum penetrare potuerit, primurn- 
que confidero, quod prater duo, fuperius & — inferius 
orificia, nulla alia ad ventriculum pateat via, quam per 
ejus glandulas , quarum ope communiter à fanguine arte- 
riofo in ftomachum fefe effundit fuccus ferofus, qui pro 
fermento digeítioni ciborum infervit; quapropter fi per- 
pendam, urinam non pocuiffe introire in ftomachum per 
unum illorum antca memoracorum orificiorum magis pa- 
cencium , quorum unum in ocfophago alterum in inteftinis 
terminatur, neceffario concludendum eft, folam & unicam 
ingreffus viam pcr glandulas modo dictas fuperfuiffe ; quod 
quamquam Mechanicz contraríari videtur legibus, propcer 
apparentem diverfitarem horum liquidorum in tranficu per 
oros folidz partis unius figurz, nihilo minus inítituto de- 
bito examine unius acque alterius iftorum liquidorum, non 
adco penitus diffimilia incer fe deprehendentur, necparticu- 
]z ita difformes, quin plerisque tranfitus per illum canalem 
queat effe communis. Porro mecum reputo, Fei offi- 
cium fermentri digeftivi fic, penetrare, refolvere & cotnmi- 
nuere cibos , iisque fermencationis aliquem imprimere mo- 
tum, cujus beneficio przbeant liquorem album, quem Chyli 
Dnoini- 


—- 


, 


De lfcburia €9 binc urina per vomitum rejetia, yc, AY. 
nomine indigitamus. Hoc negotium perfecte abfolvi nom 
poteft, nifi fermencum fit analogum, vel fi magis placet, ejus- 
dem naturz cum cibis fermentandis 5 aliter nil fequeretur, 
nifi diffolutio deftru&tiva; qualem peragit fere aquaregiacum 
auro. Hinc in conficiendo pane utimur fermento ex ea- 
dem farina maffz compofico , & qui cafeum elaborant, quo 
copiofiorem ejus ex lacte materiam obtineant, illud coagu- 


lant cum fero acido, quod pars lacisfuic. — | 
—. Quemadmodum itaque cibi digerendi, diverfi funt. fa- 
poris, & per confequens € diverfis compofiti alibus, quia - 
omnis fapor à fale; & liquor gaftricus iisdem analogus debec 
efle cibis, eapropter etiam debebit continere diverfa falia cor- 
refpondentia & confimilia iisdem cibis: fed vero urina con- 
tinet falia cum — falibus cibi correfpondentia, ergo falia 
urine erunt confimilia falibus liquoris gaftrici. Quodau- 
tem falia urinz fimilia fint falibus complurium alimentorum; 
communi Medicorum comprobatum eft fententia, proinde 
falia urinz func. ejusdem indolis cum falibus ciborum, ergo 
hi duo liquores non funt natura adeo dilfimilis, ita ut per eas 
ipfas vias, per quas poterit cranfire unus, potetit quo que mea- 
re alter: fi igicur liquor gaftricus fecerni poterit per glandu- 
las ftomachi , etiam urina per illas tranfire poterit. Et hec 
quidem refpedu convenientiz duorum liquidorum dicta 
fufficiant : Quodfi vero nihilominus quoddam adhuc du- 
bium reftaret , refpedu figure pororum ventriculi, perpen- 
datur velim , Religiofam noftram, uti ab. initio mali , ita 
per cotam ferme periodum illius, pro-affiduo remedio ad- 
hibuiffe falia diuretica, que in ventriculo diffoluca illius glan- 
dulas intrando , facile (ic conformari potuerunt, ut. adven- 
tantem urine laticem, confimilibus turgidum falibus reci- 
perent ac in cavum ftomachi erudtarent. 
 .. .Neutiquam opus eft, utc virtutem penetrantem fàlium: 
demonítrem, quum ranifeftum fit ,. carnes. extriníceus fale: 
| aíper- 


* 


di e iain " TUN wb uit 
&g c7 Obferoatio Fl, 7 0 


afperfas usque ad. offium medullam à fale penetrari , atque 
olivas falfugini immer(as in intimas fuas partes illius falia ab- 
forbere. Quapropter vero fimile eft , ita falia diuretica & 
valide penetrantia, à glandulis ftomachi abforpra , novam 
quodammodo illis conciliafIe formam, & ad ingreffum uri- 

nz habiliores reddidiffe, 
Quodfi rationes ad hypothefin meam ftabiliendam huc- 
usque addu&e non omnino fatisfaciant, amplius perpen- 
dendum commendo, quod noftri corporis glandulz & vafa 
non fint adeo ab invicem diverfz naturz, quin viis ordina- 
riis obítru&tis, ferum urinofum alibi penetrare & a fanguinc 
per glandulas aliarum partium feparari poffit, quemadmo- 
dum experientia quotidiana magi(tra edocemur in quibus- 
. dam, qui multum cranfpirant, urinam parcius reddunt, contra 
vero in illis, qui parum cranfpirant, urinam largius excerni ; 
id quod feoríim autumno ac hieme experimur, dum poris 
cutis ab exrerna frigore claufis multo copiofior urina emicti- 
tur. Ex quo plus fatis apparet commercium , quod inter 
corporis noftri glandulas & excernicula incercedit, idem ma- 
gis adhuc manifeftum fit per fudores vehemenriores & criti- 
cos, in quibus haud raro odor & falfedo falium urinoforum 
aperte diítingui poteft 5 Ita Phz/. Salsutbus Cent, Y. obferv, 
82. cafum commemorat cujusdam nephritici, qui quum per 
multas dies urinz pateretur fuppreflionem ac propterea cor- 
pus cífec inflacum, usque ad crepaturam fere, fuperveniente- 
fudore univerfali & copiofo, urinam plane referentem, non 
folum ventris confederic tumor , fed & calculus eo ipfo 
cempore dus ordinariam prodierit viam, refticuta hinc fanica- 
t& — Vackenius in fuo Hippocrate Chymico afferit , fe ex in- 
dufiis à mulco fudore fordidis extraxiffe fal in omnibus fali 
urinofo fimile ejusdemque cum illo nacurz : immo 75. Bar- 
tboelinus Centuria I. Hiftoria 34, referc fe vidi(lefzpius fudo- 
rcs quafi arcnoíos in iis, qui calculis vexarentur. — Bobnius 
E 


- 


"" F. a 
2m N 


-. 


— 


De Wfchuria 63 bincurina per vomitum rejea, 6c, 3 


— Á —— 


e —ÀM À  — 


in cicculo fuo Anatom.cap. de Tranfpiratione & fudore,com- 
memorat cafum hypochondriaci, (udoribus affecti nocturnis 
velut arenofis, quorum falia parum differebant ab iis, quz uri- 


nz hypochondriacorum innatantia variisq; coloribus refplen- 


dentia confpiciunturj id quod clare demonfítrat, ferum uri- 
nofum zqualiter tranfiretam per poros & vafa renum, quam 
per glandulas corius corporis. Hinc igitur credibile fic uri- 
nam noftre Religiofz in. ftomachum penetraíle per illius 


glandulas, & ab ipfo rejediam effe per vomitum, à falibus fti- 


mularo. Quodíi quis caufam ex me querat, cur tam multi, 
qui fuppreflione urinz laborant , hoc fudoris vel vomitus 
beneficionon gaüdeant, cum viz per unam aüt aiceram par- 
tem tunc facile pateant? illi refpondebo, quod plerumque 


. hi, qui ex hoc malo decedunt, viícofis humoribus fcateant, 


unde ficuti urinz fecretio per renes ad veficam facile , ita 
quoqueregreffus ejusdem ad alialoca impediri facilius poteft; 
quale quid vix potuic vfu venire in. noftra Religiofa, quum 
nulla humorum cráflitudo cauffa fuppreffionis extiterit, fed 
calculus collum vefic& obftruens; fi amplius ex me quara- 
tur, quare à 7z5berio condemnati. ut per urinz fuppreffionem. 
necarentur, ifto vomitus beneficio non gavifi finc, quum illo- 
rum urina forte nullam fingularem haberet crafficudinem; 
refpondere licebit, illos miferos non fimpliciter ob urinz 
fuppreffionem inreriifle. fed eciam per violentas conftrictio- 
nes & maxime dolorificas ligacuras genitalium membrorum; 
quod diferte indicat Suetonius, düm de illa Tzzeriz crudelitate 
fcribit : Éxcogiteverat autem inter genera cruciatus etiam, ut - 
larga meri potione per fallaciam oneratorum repente veretris deli- 
gatis, fidicularum [imul urinaque tormento diflenderet. | Sed ego 
nunc ad alteram propofiti mei partem cranseo, inquificurus 
quomodo clyfteres crebro adhibiti vim nutriendi vitamque 
Religiofz eonfervandi habuerint, quum. probabiliter in fto- 
machum non ingreffi; multo . minus digefti in eo fucrint, 

AP, M, Pol. LU. E Pri- 


Bi iibi olini id S 


Primo autem fupervacaneum foret contendere, aum. fola 
facchari fru(tula , ac paucz julepi guttulz quotidie affumta 


noftram religiofam vivam fervare potuerint? fi refpiciamus 
ad exiguam quantitatem, non eque ad qualitatem facchari, 
quod nefcio quale acidum ftomacho nocivum continet, ad- 
notante poft alios Hoffmanno : Omne [accharam acidum in fé 
continet, ob quod [coybuticis d febricitantibus nocet, quod varias 
Q vitiofas efferveffentias füféitat, dr ventriculi vitale fermen- 
tum corrumpit ; unde illi non potuit fubminiftrare nutrimen- 
tum ad tantum tempus fuüfficiens: & quod ad perlas cum 
co parce admodum permiítas attinet , hz quoniam nil funt 
quam coagulationes terreo- alcalice. quarundam. concha- 
rum, pauciffimam imo ne minimam alibilem. | materiam 
potuerunt contribuere. Porro nec difputabimus, an pau- 
ca ova per totum morbi decurfüm ore aífümta, potuerint 
vitam Religiofz producere , quandoquidem viginti illa in 
univerfum comefa' intra. quindecim menfes , fi accurate 
difpertiantur, paulo plus uno cuilibet cribuendum erit menfi, - 
atque hinc facile apparebit, quantillum alimenti competacin 
fingulos dies. Reftat igitur ut concludamus , fuftentatio- 
nem vitz hujusReligiofz , folummodo enematibus nutrien- 
di fine ufurpatis adfcribendam efle. ^ Confido autem nermi- 
nem mihi contradicturum , quod per anum infufa ejusmo- 
di ordinarieultra inteftinum colon non progrediantur , ob 
valvulam, in principio illius appofitam , quz non permittit, 
ut aliquid altius afcendac in ventriculum; Quemadmodum 
igicur didi cly(teres nutrimencum, deficiente alia materia per 
omne cemporis fpacium fuppedicaverunt, ita neceffario cre- 
dendum cfít, in inteftino colo eos fuam fuftinui(fe digeftio- 
nem; quod quidem quibusdam videbitur alienum,qui £orfican 
przconcepta cenentur opinione, quafi inceftinum colon non 
nifi excrementorum eílet receptaculum 5. aft experientia 
eum ratione conjunca nos facile docet, illud non cfle fimi- 
| plicem 


T 


"n. 


* 


De lfehuria, & binc urina per vomitum rejecta &dc, ou 


plicem cloaca, fed fimul inftrumentum ad fermentationem 
ac digeftionem alimenti idoneum, &hoc nomine ventricu- 
li füccedaneum, ^ Ad probationem afferti facic, quod fupra 
notavimus , Religiofam nempe noítram fubinde excre- 
£nenta reddidiffe dura, & coloreovis applicatis fimilia : un« 
de haud obícure colligitur, ova cum jufculo foluta & infufa 
prius digefta fuiffe in colo, & pro meliori faltem parte ad 
vaía chylifera cranfiiffe, magis vero craflam materiam in in« 
ceftino remanfiffe, & in excrementa globulorum forma 


coiifle, imde 
.Quod vero inteftinum colon habeat facultatem. díge- 


| rendi, hoc nobis pr des cjus ftru&tura analoga cum tenui- 


bus inteftinis ipfoque ventriculo , quoad cunicas, vafa, & 
glandulas, ut ita fuo loco perinde ac ftomachus cum reliquis 
inteftinis digerere valeac. Rede igitur Bohniusin cap. de 
Chylificatione. admonet : JVo/iz fféz quis per/madere, folum ven- 
triculum butc suuneri vacare , prout à plerisque Daclenus fafum, 


fed chylificationem in ventriculo inchoatam, in inzeffinis continua- 


ri C abfolui ; quatenus ratione non minus [ubflantia folide feu 
tunicarum, quam fIuida, feu lymphe adfluentis, bec, nempe incefti- 
na ipífumquc-adco colon Z'eztriculus revera centinuatus exí- 
ffunt... Quamvis igicur inteftinum colon, in ordine quia ul- 
timum cft, videatur magis ad recipienda excrementa , quam 
ad digerendum effe deítinatum , non ramen idco debet ex-- 
cludi ab illo officio ; ficuti etiam GZ/fonius Adquapendentem 
redarguit, propterca., quod hic arbitratus eft, inceítina craffa 
untaxat ad recipienda excrementa infcrvire, contrarium im 
utis oftendens & fubjungens : 44od vero nec im bomine fola 
wecrementa contineantur , elucefctt ex eo,quod'vena laifee, ad b«c 
quoque inteflina fatis numerofe difpergantur, indeque lacteum fuc- 
«um.eliciant, & in alio loco : Lacee bujus tnteflini vena nec in-. 
frequentes nec obféura. reperiuntur, & quidem laifeo [acca opulen- 


[7 


a6 co umso vObfervatie PERO. aq S 


———————— M ——— IURI 
tp refert« cernuntur, unde conflat. non folis excrementis damnayi, 
fed c craffforis cbyli extractioni infervire. C rfe riis an 
-— Non citra rationem itaque poffumus dicere , hoc inrefti- 
num, tanquam alcerum efle ventriculum, quia & infignis eft. 
capacitatis, & in vicinia ejus collocatum atque pofitum, ita ut 
propter hanc viciniratem alterum organon alteri fübveni- 
re, & vicariam praftare operam in digeíftionis munere queat. 
Naturam aucem non abhorrere, immo porius velle plurali- 
tatem ventriculorum inanimalibus, vel inde patet, quod pen- 
natis duos , ruminantibus quatuor conce(ílerit , ad unicum 
officium digerendi ac in. chylum convertcendi aliment 
Quum igitur inceftinum colon facultate diz dread ol- 
leat, ficuti probavimus , confequens eft , clyfteres nutricios 
liberaliter applicacos, unice quafi fubminiftraffe alimentum 
per omne tempus inediz ad Virginis religiofz fuftentatio- 
nem ; quo ipfo exemplo fimul di(folvitur queftio à Medi- 
eis tam frequenter agitata, utrum Clyfleres putriant?———— 07 


S CHOUTÓN. * eR A 


Atís equidem operofe Autor hujus obfervationis, opido 
rarz, confe&taria fua confirmavit: Hoc tamen nihilotni- 
nusreftat dubium; 4ziburzam viis urina ex renibus , aut veff- 
«a, pervenire poffit x glandulas ventriculi * Conftat his inferi 
extremos ramulos arteriz coeliaca : aft nullum huic com- 
ercium intercedic cum renibus & vefica. "Neque alia ad 
revehendum prato funt organa, preter venas & vafa Lym- 
phatica : Sed c utrisque pariter difficile eft' demonftrare, 
quomodo reforbere queant Iotium jam fecretum in reni- 
bus, multoque magis in veficas aut fal'em quomodo idem 
dx&ivo*, h. c. fyncerum ,| detivari potuerit in ventriculum? 
cum illud prius neceffario debuerit cum fanguine denüó- 
permifceri, & lege circuitus communis, à corde — 
| | inc 


TL. ^ 
LI 


^ e lfcburia, €x binc urina per vomitum rejetla, 5c. 37 


& hinc longe lateque per corpus diffundi, ante quam ad fto- 
machum pertingeret. .. Quare auc ignorantiam modi necefIe 
eft confiteri , auc , quod perinde eft , ad. zweogzitum vaforum 
devebentium genus confagere, Ex horum quidem du&uüm in- 
ventio, ad exemplum complurium aliorum cecconomiz cor- 
poris humani phenomenorum , nuperis demum tempori- 
bus declaratorum , aliquando contingere poteft : Dzz eziz 
canaliculi cbyli lactei , etiam lynceos fedulorum natura fcrutatorum 
fubterfugerunt oculos , diutius qui claram ducunt  Lympham - 
forfan igitur aliquando in cadavere [Irenui cujusdam bibuli, qui 
continua irrigatione vias urinarias fatis reddidit patulas, aut alia 
eccaftone aperientur, qua battenus operta fuerunt ; ceu non in- 
epte exiftimat & fperare jubet. Clar. D. ac. Chr. Scherbinr, 
Ephemerid. Noftr. Acad. Centur. II. & IV. pag. 15. Interea 
talem urinz metaítafin ad ventriculum factam, eo facilius 
credere decet, quo minus defunt cafus confimiles, ab aliis 
Autoribus obfervati. | Unicum adducere jam füfficiat, quem 
Illuftr. Za/fzerius, Ephemer. ^. N. C, Cent. IX. & X. pag. 
341. recenfuit, Pzelle fcilicet annos XIX. nata , cui ex zmprovifo 
feipprejfa fuit urina ; decem transatlis diebus fupervenit ferofe ma- 
teria vomitus , colore, fapore i odore urinam veferentis , cujus in- 
dolis falivam queque expuebat 5, fervata nihilominus puella, & 
fanitati reftituca eft idoneis remediis. Quin etiam Sa/pz- 
£bus,in obfervatione citata, commemoravit azbelitum uri- 
naceum , quem adítantes percipere poterant , in Chimico 
famofo Ifchuria laborante. ^ Tacemus exempla 'Urize, viis 
ordinariis preclufis , per alvum reddita , tum etiam ex ocufzr, 
fib axilis din inguine tran[udantis 5 cujusmodi identidem in 
"phemeridibus noftris occurrunt. - v: 
"^ Quod attinet ad alterum Autoris premiffz obfervatio- 
nis Problema 5 stram clyfleres decenter preparati dr applicati, 
urgente neceffitatis'éafu nutrimentum fufficere queant? Indubica- 
t& illi hiftoriz adjungimus aliam à GuiJ, Fabr, Hildano QM | 
«202 E 3 obf. 


38 Sirve Reit. 1o cafu 


obf, 3o. traditam , gravide nimirum Matronz, quz per fex 
hebiomadas ab omni fere cibo ac potu abhorruit , ufu ta- 
men clyíterum ex jure carnium , & ovorum vicellis paraco- 
rum, confervaca feliciter cum ipfo foetu fuic. | 


(Eugenianus lI.) 
OBSERZ'ATIO Vil, 


DN. D. PHILIPPI JACOBI WEIGANT. 
De 
Bubonibus V'erminofis, 


M 7 Ocatus die27. Sepc. An. 1729. &d Virum, temperamen- 
V ti fanguineo-melancholici, fexaginta duorum anno- 
rum, denuptiis per triduum celebratis, domum redu- 

cem, lamentabiles audio querelas deinfigni utriusque ingui- 
nis dolore, intolerabili ardore, incumefcentia, appetitu pro- 
ftrato, vigiliis immodicis, cum pulfu duro, celeri & pleno, 
aliisquefymptomatibus.  Impetrata venia infpiciendi affecta 
loca deprehendo bubonem utrumqüe tumentem & inflam- 
matum.  Miratus ego in viro tante etatis, calem morbum, 
ulterius in caufam ejus imquirere coepi, eger vero conftan- 
 ternegavit fibi cum re venerea decem ulrra annos, vel 
quicquam commercii fuiffe, Jubeo acciri Chirurgum, at- 
f ob fymtomatum copiam , praefertim veró febris inten- 
loris prafenciam habictumque corporis pléniorem, incidi ve- 
nam medianam brachii dextri ; ex qua ubi fanguinis ebul- 
lientis circicer $ VI. effluxerunt, patiens paulo melius fejam 
dum háberc affirmavit : Alcera die rediems , locis affectis 
emplaít. Diachylon cum gum. applicari, fupraque illud epi- 
themata cx herbis emollienc. cum lade imponi mandavi: 
interne vero diapnoicis cemperatioribus, ac einulfienibus 
con- 


De Bulosilus F. ermino[is, 39 


continuare fuafi , quod ubi per dies quinque obfervatum ef- 
fet, patiens dolore minuto, bubones pulfare & emollitos 
fenfit vocatus hinc Chirurgus, phlebotomo cosdem , iuf- 
fu meo aperuit : Et ecce, non fine ftupore noftro vermis 
feu lumbricus fpichamz unius longicudinem füperans, capi- 
te fübcaruleo , & faucibus confpicuis exiliit mox etiam ex 
altero bubone incifo confimilis prodiit vermis, ac fimul in- 
fignis foetidi puris copia. ^ Patiens vero vigefimo abhinc 
tertio die, cam chirurgice quam pharmacceuricerite tractatus, 
oprime convaluit. - e | 
(Fienza Auguff am Vindel. miffa, M. gauzar. 
T" | 4.1730. 


A SCHOLION. 


T Umbrico: per inguina fuppurata prorupiffe, non femel 
— obfervatum legimus. . Et in Epbemeridibur quidem A. N, 
C. Dec.I. An. VII. & VIIL obferv, 144. notabilis àD. Szzoze 
Soul exponitur hiftoria puelle XL. annorum, cui poft 
diuturna inguinis tormina facto abfceffu , exierunt duo pri- 
mum , deinde plures lumbrici, interdum cibis liquidis, in- 
terdum fzcibus'alvinis comitati. Ex hoc igitur , aliisque 
ibidem notatis ejusmodi cafibus manifefto apparet , vermes. 
illos ab inteftinis perefis prodiiffe. adis | 

.— . Num vero ii etiam, quorum prafens obfervatio memi- 
nit, ejusdem fuerint profapiz, non omnino exploratum ha- 
betur ; quoniam figna erofionis inteftinorum nulla comme- 
^ morantur, & fubfecuta ulcerum tam expedita facilis- — 
dit que fanatio contrarium perfuadere 

epi videtur, | 


ta 
[t e] 


OBSER- 


P Ll 


Busco mes mel 
* 


Ao  . - Olfervaio FIH, — 


OBSERZATIO FII "hel 4. 
DN. D. JO. ADAMI LIMPRECHTL - 
De ! ! Jd 


Mola. cavernofa , dentibuspariter ac pilis referta, 
per umbilicum in lucem edita, matre fuperflite, 


| nno clo Loc xcvttt. cempore aftivo, Theophilus Hól- 
A zelius, cunc cemporis Hundsfeldenfis, poftea Sereniffi- 
mi Ducis Würcembergico Olfnenfis & Berolftadienfis 
Dn. Chriftiani Ulrici, Domini mei, dum viveret, Clemenciffi- 
mi chirurgus, Vratislayiam Silefiorum Metropolim, ubi ea 
aítate vivebam, mittebac mihi maílam exterius membrana 
obdu&am, que rotunditate & magnirudiné fua equabat 
follém , fcilicec pile genus ex pelle vento imflatz (vulgo 
Balo») de quo olim Martialis ; IT 35.01 mA TX ue 
r um .Inu Ik 1A $U»0q8 5107 TIPiOQXS VUEPOTS 
Folle decet pueros ludere, follefenes: 5 
21 FIIIT . 

dextram meam pondere fuo deprimentem : Accepi eam 
una cum liceris, quibus nunciabatur, fe, Chirurgum, in. 
iünere ad agrum quendam conftitutum, vocem flebiliter, 
gementem, nec opinato auribus fuis percepiíle, quam cum 
ipfe profecutus fuiflet, in mulierem quandam incidife fepi- 
mento campefítri accubantem , prope. Oppidulum Hunds- 


- feldt nominatum, diftans milliare Germanicum ab urbe Wra- 


tislavia; parcus dolorum anticipatione, uc illi videbatur, labo- 
rantem , opinionem fuám confirmavit globus mihi miffus, 
egrotz pedibus interjacens, hunc enim exutero protrufum 
primo perfuafum fibi habuit Cbirurgus fed conjeduram 
iftam fuifIe erroneam ipfa declaravit mulier, referens, calem 
facturam ex umbilico fuo proditam; ac ne ullum relationis 

hujus 


b: 


2E De Hola cavernofa, dentibus pariter &5c. AL. 


TS bsec dubium, ipfe doslidris umbilicus rei veritatem ' 
luce meridiana clarius demonftrabat ,: à parru hoc nondum 
penitus claufus fanieque pilofa, qualis in diffe: Aaionepoftmo- . 
dum inveniebatur commaculatus. Nam doni hujus à à Chi- 


-.rurgo accepti, culero anatomico à me fubjedti interior fub- 


ftancia in multis locis.fere callofa, curiofis oculis oftendebat- 
cavernulas vatias diftribute collocatas, fanie fubviridi reple- 
cas, cui pili minuti & ad colorem rufüm accedentes innata-- 
bant, in quibusdam officula, dentibus humanis, qui ab ana- 
tomicis canini dicuritur non diffimilia reperiebantur.. Tres 
cavernularum harum fingulare quid occultabant ; etenim una- 
quzque pilorum jam memoratorum copiam denfe & firmiter. 
compactam, fru&tus Anacardii figuram obtinencem poffide-. 
bat. Partus hujus dentiformis non minus ac piliferi ceftis.- 
fuit oculatus 8. DN. LUCAS SCHROECKIUS , Czfarei Na- 


.€urz curioforum in Germania Collegii Prafes , longevitate. 


& laborum tolerantia fplendidi ejusdem muneris Antecef- 
forum nulli fecundus , arque meus ad obitum usque Fautor. 
non é multis, cum quo commercium litterarum mihí fuit, 
per triginta & quod excurritannos, & cui hujusanniinicium.- 

vite fuz finem impofuiffe univerfa mecum dolet Academia. 
noftra : : Ille miranda hec propriis ufurpare oculis geftie- 
bàt. Uti itaque defiderio tanti viri à me fatisfieret, Vratis-. 
laviaSilefiorum ea mifi Auguítam Vindelicorum. | Monitus 


quidem fui àb ipfo in refponforiis die I7. Julii 1698. ad me. 


datis, ut rarum iftud phenomenon cum erudito orbe ftatim 
coómmunicarem ; duriora autem: fata, ex difperfis chartis 
meis eadem evolvere vix tandem mibi conceflerunt.. Hac 
de partu : Jam de parturiente per locum infolitum, plura 
ere verba , uc veritas hiftorie magis clucefcat, labor fu- 
perfluus mihi. non videtur, Foemina ifta erat annorum qua- 
draginta trium, cui nomen Elifabetha, ruricole Michaelis. 
Pun filia, conjux Johannis Bergeri, fubdici Abbaciffa 
A. P. M, Pol, ili, F Ircb- 


" PA .: *. * r hs 4 
* s »L. " he ! s ln: 
] " t 


mu 


42 ooo Olfervatio F ML «cos 

Trebnicienfis, in pago Lucina appellato, quacuor milliaria ab : 
urbe Silefiorum capite in Ducatu Olsnenfi fito, ubi ego co- 
mite chirurgo fapra nominato eam falutavi, nondum anno à. 
partu hoc mirabili completo , & fequentia ex ore ejusdem. 
percepi : Se cum marito fuo per novendecim annos jam vi- 
xillein conjugio; biennio poft nuptias prima vice peperiffe, 
& quidem filium 5 abhinc per quindecim menfes variis vexa-, 
ram fuifle febribus , quartana nimirum in tertianam muta-. 
tà,quam excepit intermittens quotidiana fimplex & du-. 
plex. Durantibus febribus abdomen pracernaturaliter in-. 
tumuiffe, morbum vero hunc chronicum, poft purulencum. 
ex naribus per duos dies effluvium, una cum. tumore abdo-. 
minis finitum; menfibus viginti fex peractis , filii fecundi 
rnacrem. factam, integro anno fequente fanam vixifIe atque 
incolumem 5 hoc elapío, redii(le ventris cumorem magis 
auctum cum dolore pungente & difficili refpiratione: abío- 
luto triennio tertium 'enixam efle filium , ventremque per 
decennium remanf(iíle ctumefadtum , & tandem in finiftro. 
epigaftrii latere circa regionem umbilicalem quatuor fora- 
rnina fuifle aperta , ex quibus multa ferofa, pure pilisque 
minutis incermifta profluxifle , (ed & ex eodem umbilico, 
fib dolore vix explicabili, pilos excra&os fe obfervatlIe. prio- 
ribus longiores, utpote qui tribus vicibus digito circumvol- 
vi potuerint. Tot tantisque excruciata malis , non: camen 
defit duas adhuc progignere filias, quinque adeo liberorum 
& genicrix & nutrix, ex quorum numero filius primogeni- 
tüs vivere defierac ,, duos autem filios cotidemque filias pro- 
fpera valetudine gaudentes meis confpexi oculis.5 foboles 
ultima quinque annorum eratfilia. | Lochia femper ipfiper- 
pauca, menítrua, quz decimo & feptimo etatis anno acceffe- 
rant, fere nunquam debitum | obíervarunt ordinem. virgo 
nimia pa(là, conjux rariora , poft primum partum maxime 
exigua, poft reliquos ferc nulla, nifi ante feptennium bis per 
"dl | | . unum 


Ls [i 


De AHola CAU | 


[o 
REST D 


dinum diém^ ra 'Riedfe fübfequente pet" cies lieb: ^A féxto 
^etatis fuz anno femper valecudinaria, cüi'dulcia^& flatulenta 
ES pofterioribus: precipue paftinaca domeftica lutea, &braf- 
"fica capitata graviora excitaflent ventris cormina. poft men- 
"ftruorem tamen acceffum mitigata, € oronidis loco hoc 
ddendum: Molas , ut ica dicam; zmbilicalem, folliforimem, à 
'chirurgo mihi ihifflatr ; non primam fuiffe quam foemina 
"hec án Tücem cali ione emifit 5 confitebacur enirri aliam 
huic« confimilem nondum exacto quinquennio ex ümbilico 
fuo non dilacerató, fed dilatato faltem prodiiffe locumique 
 *4llum in latere finiftro- regionis umbilicalis , ubi fedém füam 
"hábuiffet jam adbuc fe fentire vacuum ; quid vero latueric 
E rórunda hac dams pqck à nemine ie credebar examinatum 


| fuiffe." viii 
vif Berolin dacdaie mi iffa « là 2j. "prit. 1 7 " Y. : m js 


iens ee às 'SCHOLION. 


pen aiéri Son folum forma externa & vagineatu fed 
& materia & conítrudione, in infinitum quafi variare, 
*horiffimum eft. Tantoque latius patet ipfatum genus, quati- 
*to liberalius ad idem referri folent. concreta qualibet, que 
'pracer formatum foetum hujusque fecundinas, ex utero pro- 
"deunt; quamvis non citra confufionem, dum fic fepe gru- 
mi fanguinis & fecundinarum "appendices au reliquie ven- 
ditantur pro molis, que proprie di&tz nihil aliud'fünrit; quat 
ipfa outela , «nale  fecundata dr concepta, nec fu ficienter ad organi- 
cum iniu corpus reddendum infoftmata.-' Quare insblis ejus- 
modi genuinis aliquid foetui, aut partibus ipfius, auc fecundi- 
nis falcem plurimum fimile obfervatur; etfi ruditas obftetri- 
-cum id rarius attendat : Hinc fere eft, quod mole plerzque 
à folo habitu externo communiter definiantur, neglecta con- 
ditione interna, cujus tamen "TM haud parum lIumi- 

2 nis 


/ dif dir siet &5c, Me 


L . . 1 


"arem 


-- 
* 
. 


Caterum in cafu prafendi, cujus nempe. caufa hzc hactenus 
commentati fumus, duo cumprimis animadvertenda occur- 
runt, »o/e contenta. féngularia, C locus unde prodiit ipfa, plane 
.extraordinarius. — lorum, videlicet pzlorum ac dentium, confi- 
mile prorfus exemplum noravicluculenterque defcripfit Clar, 
D. je. jac. Gramb[fíus, edito. lingua. vernacula opufculo 
Francof. 1730. Erat autem ifta »la XVIII, pondo , depre- 
henfa in ventre mulieris defunctz, fupra uterum mefenterio 
adnata, crinium variis glomeraminibus , omnisque ordinis denti- 
bus /parfim fta... Mirum fane & obfcurum , cur Natura, 
omiílis principibus huggani corporis partibus, in utraque 
.mola, eas adeo diftin&te produxerit, qua alias in embryoni- 
bus deficiunt, auc parce admodum comparent. utpote ho« 
mini nafcenrdi minus neceflarie. | Majorem adhuc admira- 
tionem habet modus, quo utraque mola extra uterum, fi non 
primitus concepta, faleem deinceps conftitura, nutrita & am- 
plificata; & in noftro candem cafu, integra cante molis, per 
ánfolitam plane viam (nempe umbilicum) exclufa fuerit? Huic 
profc&o fimile quid, inter innumeras Medicorum obfervacio- 
nes, legiffe nos haud recordamur; fituti nec T 5omas Bartbo- 
linus in perampla Differcacione Ze in/olitzs partus bumani viis , 
ullum compar exemplum propofuit,. tametfi feorfim in cap. 
X. varias mortuorum & putrefadtorum foetuum , per aut 
prope umbilicum abfceíTu facto, fruftacim excruforum hifto- 
rias recenfeat, "Sn ' PALO 

pri 


-EÉugenianus L) |... gei 


"afferre. poffet theoria de conceptu partuque humano. 


- 


DN, D. JO. DANIELIS GOHLIL, 

MEL ud dosi OR oir adibebcdi io d65 

Quartana Duplici , babituali facla , Croco Mar- 
eco edis aperitivo &tabliano percurata. 


£195; Y 


E yUclla 6.annorum , circa /Equinoctium aurumnale anni 
^ 1729. menfe Septembri, ubi quartana epidemiam quan- 
*. dam formare videbatur, una cum fratre natu majore, 


poft efum fructuum nondum fatis gocoom praviistor- 
minibus abdominis , in 44477a22m delabicur fémplicem ch in- 
zermittentezm. Non ftatim, pro more vulgi, parentes cir: 
cumfpiciebant remedia, reputantes, car feftinatam febris op- 
pugnationem male ceíluram. Quare curfi tertio forte Sep- 
tembris die primam acceífionem habuiffet, füb finem ferme 
menfis requificus, vomitorium ztati conveniens, ex íale.vi- 
trioli, die 18. & vacuo ordinabam, cum multa euphoria, & 
paroxyfini poftpofitione, fubjangebatur. verfus inftantem 
acceífionem potiuncula ex oxyfalibus conítans, qua fenfim 
fenfimque ,infequentes | acceífiones. mitefcendo. decrefce- 
-;.. His tam benignis morbi. afpe&tibus autem exacta Diz- 
tz Obfervatio non jungebatur. Interea quoque una cum 
parenribus Berolinum proficifcebatur «gra, fub fpe mutatio- 
geusira genio fuo , przprimis à paítu verfus acceffiones fibi 
non temperans, nova femper dedit febri & nutrimenta & in- 


crementa. Laxavi illam iterum. diebus vacuis & fübjunxi 


jnfufum cum vino ex radicibus aperientibus . addito Cortice 
acceíliones febris imminuere imo etiam abolere, quare. ni- 
D | F3 xvid mis 


H 
hl 


-. De Quartana Duplici , balituali fala, 9c. 4 


DV. 


46 an (5o Olfervatio IX, ^^ qos 


mis cito fecuri parences parvulam iterum fecum in concio- 
nem ducunt, ubi ftatim poft febris recrude(vir , per fingu- 
las acéefliones femper infolentius , cum vomitibus fponca. 
neis & ex fimplici ftacu tranfibac in duplicem. — Ab ulteriore 
ufu infufi defiftebatur nunc, & ut vomibundz acceffiones mi- 
tefcerent , icerum ordinabam potionem ex bx Pih pad 
tam, qua quidem vomituriens fympcoma compefcebacur, 
febris autem duplicari non ceflabat, Hinc pramifIa iterum 
evacuarióne per Magnefiam in emulfione datam, defcende- 
bam ad adeo commendatum ufum Salis ammoniaci cu 
Sale Carduibenedi&i ; Videbatur etiam hoc remedium con- 
tra febrim aliquid preftare, fed cum neceffaria diez obfer- 
vatio, qua febris ventriculum femper vacuum offendere de- 
beret, locum non haberet, omnis remediorum, etiam opti- 
1norum effectus, fic eludebatur. Qi 1 ETE 
".— Febris duplicate ratio confiftebac in fequentibus : Pri- 
ma & ordinaria acceífio primo die, & erat inteüfior in fuis 
motibus & longior in duratione, fed poftponens; quam il- 
la, quefecundo & infequente die formabatur, utpote quz & 
mitior, brevior, &fermead horam unam & alteram antici- 
pando prior'erat. bédi! odii juidbcidgi Xi oneodsisyon 
In hac febri babituali fa&a , que fcilicet à Septembri an- 
ni 1729. per O&obrem Novembrem & Decembrem ad'Ja* 
nuarium usque anní:curr.. 1730. ad minus binas -recidivas 
formando , perduraverat; candem tentare volui, quid Crocus 
martis. Antimoniatus . Stablis fic praftirurus,. Meminerarü 
enim me aliquando in viro adulto ex Caftris Polonicis 'tum 
feduce facto , quartana: intermittence contumaciffima 
affe&to, bujus croci cfFctum admodum prazfencem expercrum 
effe. Debebam praterea in hoc immorigero fubjecto talia 
Medicamenta feligere, qua^ non adverfi fint faporis.' Ador: 
favi'iráque Medicamentum ex dido croco fequentem ín 
modum pro una dofi Of 21)9LÀIDUUUTHE (30 (909i l3228 


" 


y. Croc, 


- DeQuartana Duplici , balituali fai 69e. — a7 
o» -Croc. Mart. Antimoniati Stahl. gri. — | 


Led -.. Sal. Card. bened, gr. iv, 
4 - Sacch. gr. vj. M.f. pulvis. 


^ 


Dabatur una dofis bihorio ante acceffüm, qui . etat circa Me- 


ridiem , dein quoque dofis- alia fero & mane diebus paro- 
xyfmi. Intercalari autem ». die dabatur Effentia Gent. rubr,c. 
Cafcarill. : 

Per folitarium & continuatum bini pulverurm. ufum, 
concurrente ftrenua diete obfervatione effectum eft, uc pa- 
roxyímus prime ftatim diei, ita & infequentes mulcum. à 
fua vehementia remiferint , alter autem fecunda diei , in fe- 
cunda acceffione simae Sg & fic febris fé in. [f emuplicem denuo 


reduxerit typum, | Febre fic denique fecure fugata, dizcz ha- 


Genus obferyatus vigor intempefítive iterum laxabatur, & fic 
febriles fimplicis falcem, iterum evigilabant motus, quibus 
ut nutrimencum detraherem , evacuabam. parvulam cum 


. Ipecacuanha & inftabam us. pulverum ex croco. Martis An- 


timoniato. paratorum, & fic febris in folidum ha&enus fuit & 


shalic. fublata, patiente conftanter. veda leni) vie 
igno, sot | ! 


Mul Epicrifis, - , 


... Febris.  geoanzis; exemplum, unum effe ex contumaci- 
bus " quilibec credo facile perfpiciet;: & quidem tanto contu- 
minaciorem exticuram, fi remedium conformenondum inven- 

cum fuiffer.:.. Quz enim ultra tertiam anni partem fe exten- 


dunt; facile anniverfarium tempus. permigrare folent , adeo 


ut exempla extent, qua per plures annos durarunt. ' 
— Certe Febris in fe fpeQata non eft illud, quod confue- 
feli aQus in tam extenfum tempus reicerare, | Febris enim 


eft motuum adverfus peccantem mareriam certa. & deter- 


minata ratio. Hinc febris non eft morbus; fed morbum 
conítituunt duo correlata: fc. principium illud, quod mo- 
inm 3^ QA MEE | (us 


cus in fuam dererminac formam vel rypum, pro materiz pec- 
cantis ad corpus vivum habitudine , & materia peccans ex- 
cernenda, WINS -NIRLACÉ 2e... 

Jam palam eít Con/zetudinem & babitum: cadere non 
poffe nec in materiam morbi, nec in febrim per fe fpecta- 
ram, fed in principium febris rationem inítruens. Ec hic 
fimul aperitur ratio, cur motusin morbis , przprimis in fe- 
bribus efle poffint, absque caufa materiali phyfica, ftimulan- 
ce & irritante, ex fola procervia , à priori, qua refidet ín 
cemperamento animi, & res eít mere moralis. - 

His prafuppoficis exigunt Febres habituales fait re- 
media, habitum mortuum (nam ad materiam in his cafibus 
non femper refpiciendum eft) fiftentia, qua ejusmodi indo- 
lis.effe debent, ut agant in principium, quod motus inítruit: 
& illos ex percinacia citra neceíficatem continuat. — Talia 
funt A2ffringentia, [pectfica tonica & Anodyna. Nullum ex re- 
cenfitis rem habet eum «materia phyfica, & fi incempeftive 
adhibentur , gravis expectanda eft lzfio, materiam enim non 
cvacuant, "i incarceranc 5; ad habitum autem motuum fi- 
ftendum apprime conveniunt, agunt enim per fenfum in 
fentiens & movens. Nullum itaque hoc fcopo fecurius 
febrifugum adhiberi poteít, pra Croeo Martis Jntimoniato, 
De quo fimul notabile fuit in prefenti cafu, quod cum dofin prima 
vice fumfiljet egra , paroxyfmus validior quam bactenus infecutus 
fft in borrore € «flu; pattens autem in ejus declinatione inprofun- 
dum fomnum ad 4, boras durantem fine noxa ceciderit in reliquis 
" mm fimiliter. .Ex quo effedu colligerelicec quod 

fülphurea etiam natura crocus ifte. 


profuerit. 


^- 


OBSER- 


— AN »ec. i ad 49 


-- —— OBSERFATIO X. 
ES D. Jo. DANIELIS GOHLII. 


bátirdss: ex. franilatione bemorrboi 


Aum fifulofo, per aquam gnyfeam fanato, 


| yij juvenis 32. annorum, à fervitiis cella regie vinariz, 
; Siprieoanguincdts iracundus, diztz plenz ac vino- 
(zc ,, parentibus natus 'Nephritico - calculofis, 
arium. tecdasii is nunquam obnoxius, .ne quidem ex 
'auffis violentis ; neque ad. Venzíectiones aut fcarificacio- 
nes (vr eph "- uod anno 13. febre  petechiali decumbens 
'ex Medici jam pridem defun&i fua(u, in brachio dextro pri- 

| mum. emel fan fanguinem x aiferit. Juvenis exiftens ex peculanci 
ccatis ferc | equos audacins & frequenter con- 
fcendere fategit, adeoque contigit circa annum «taris ipfius 
circiter. vige(imum, ut, cum effrene cale animal ipfum fetTo- 
rem pati recufaveric, deje&us ephippio, jubis adhuc zenax 
I fs ic. Ab hoc tempore. Jumborum valida extenfio- 

n a, concurrens rerror latenrem difpofitionem fufícita- 
vit, ut prima ad has parces fieret congeftio. ;De inuadenre 
enim in dextra lumborum regione dolore prefforio, fubinde 
recurrente, fe infeftari congueftus eft , quem quidem negle- 
xit, donec vix quarta anni pars elapfa eflec ,.& femel .com- 
motus ad excretionem. fanguis, ex connata naturz indole, 
qua in certa &tate ad. certa loca pro tentanda excretione affaevit, 
recurfum faceret ad peus, fub fchemate Peripzewmonia , id 
eft, febris acuta inflamrmatorie , cum oppreffa refpiratione, 
doloribus pungitivis , cufli & fputo cruento. . Qua feliciter 
-— difcuffa , vel 4. elabebantur anni, ubi denuo dolor ia 
4, P. M, Ful, LI, G lum- 


- De 
Dior. Ju 


S2 OMM "Obfervtio X, -— 


lumbis preffius urgere, & id excernere volebat , quod à 


parentibus craductus habitus exegit 5 quippe dolor coxen- 
dicum ad fcapulas usque fe excendens, & rigida offis facri 


tenfio, quz ipfum, Chbarlotteburgi (unum lapidem Berolino 
fiti) prehendebant, ut ere&tus incedere nequiret, jam tum 
loquebantur, mutam naturam occupari circa excretionem 
fanguinis hzmorrhoidalis, qui etiam cum temporis meliore 
faco quam jure (déderant enim egro. infufum baccarum ju- 
niperi faturatius) fuam obtinebat perruptionem. |. Aft Me- 
dici, quorum intererat, ut incencionem naturz callerent,han 

male intelligentes, in perverfum egere per confilia & reme- 
diaad Nephritidem calculofam directa.  Hincevenit, utan- 


te 4. annos circa 2quinocium vernale acerbiffimis in'dex- — 


trolumbo doloribus contiruis, fed tamen paroxyzantibus, 
fuerit prehenfus , qui ipfum clinicum detinuere per 12. fepti- 
manas, Adfcivic in folatium dolorum beatum D. D: J/f- 
fien, Medicum, conftanter ad calculum renalem fua dirigen- 
tem medicamina, & evenit ut fponté exantlato paroxyfino 
füpervenienres hemorrhoides fluentes candem | nephriticis 
paroxyfinis dederint inducias. Aft appropinquante equi- 


nocio autumnali idem atrox paroxyfmus lumbum dextrum . 


noftri egroti iterum faris truculencer. invadebat 5 nec' féfe 
per iib dea , jun&a pellentibus, placari paffus eft, nifi poft 
enixum calculum magnitudinis amygdali. - Revertente equi- 
no&io vernalirevertebantur etiam dolores miferi noftri cal- 
culofí, qui camen fine partu calculi prafencis paroxyfmi.fa- 
ciebant tranfirum. — Mene Julio anni 1708. Regem Ther« 
mas Carolinas perencem | fequutus , fatis colerabiliter fe: has 
bens, femcl faltern. curiofitatis gratia balneum ingreffus eft; 
Vix autem 4. dics effluxerant , & ecce dolor afflidi lateris 
ímmaniter recrudefcit, ad quem demulcendum fibi varia à 
Pharmacopzo Aulico itinerario parari curavir; qua cum ni- 
mis calida fuerint, pertinacem quoque i& alias inconfüecam 


| alvi | 


p ulcere lumborum, well usaron: 65'c, 5E 


—— À—À 


Aes ot 


alvi obftipationem iddicentizy. nihil nifi mali perpetuam & 
durabilem. "usque ad reditum conítantiam effecere, ltincre 
poft eraves -& dolorófas füccuflationes corporis , quas com- 
Matte wtutinue debuit, per faxa montesque abíoluto, 
Vix per 8. dierum fpatium contiauancem inlumbo dolorem, 
inter ipfi competentes dolores concoquere potuit ; quin gra- 
viores redditi, ipfum tamdiu lecto affixum detinuere, donec 
infelix adlctfi-;. -figüram corculi lenticularis referentis , par- 
tus-inanem. daret fpem ceffaturi paroxyfmi. - Quippe nihil 
füblevatus, in tertiapoft decubitum feprimana, primo indicia 
lacentis quoque abfceffus per elatiorem in lumbo dextro tu- 
morem, figuram folez ferrea referentem, apparere cceperunt, 
1 Chirurgus pariter ac Medicus topicis primo difcutien- 
 ébas; demum. lii$ irtitis, eciam emolliencibus, tractare omni 
ftudio : annifi funt. - Quum autem latens abíceflus per ad- 
plicata emollientia ad rupturam deduci non poffer, patiens - 
jucem per interna fymptomata febris conjuncta ferme ex- 
hauftus. effet, in ancipiti ftatu ultimum. tentandum erat. 
Chirur: jus, pofthabita omni ha&enus cauta. tergiverfacione, 
áda&ta in cumorem lanceola, latenti puri portam apcriebat, 
qme primo die prima 'vice,. puris parumper. male 
tis. & fanguinolenti tres tertie menfura ; fecunda vice 
pus nihil-olens, & belle co&um iterum dia: duas tertias 
Tienfüre ,'ita ut per primam. feptimanam ex. aperto hoc ab- 
cel à quatuor Tmeníürz 'puris fuerint evacuataz. -Elapfis 4. 
feptimanis profunditas ulceris in examen vocabatur, & de- 
haeret valde cavernofum, interim per frequentes in- 
nés balfamicas mundificatum, uc hinc poft decurfum 6. 
eprimanarum confolidarum fuerit, at.cum eventu fallacie 
thateria adhuc in infidiis latente. ^ Quippe vulnus vix per 6- 
feprimanarum decurfum in coalicu perítiterat , ubi, acceden- 
£e novo-fuccuffatorio motu, priftinus dolor cum omnibus 
: iibus ftipatus, ita recrudefcebar, ut novam coa- 
«ud G2 lia 


[Nac oe ar 


| 


21 


5 Olfervatio X... 0 


liti vulneris fe&ionem inftituere neceffüm fuerit, quo facto 
effluxit materia folico valde olidior. Manebat ulcus in 
aperto ftatu per quadrantem anni, quo cempore paullo ne- 
gligentius curabatur, ac per varia tencamina ac immodeíta 
minifteria non leviter exacerbabatur 5 nihilominus exterius " 
os ulceris femper coaleícere geítiebat, quod etiam concede- 
batur. Maníit icerum: ita coalicum per 14. dies; aft dolor 
lumborum, cum gravativa omnium arcuum  delaflacione de- 
nuo fuadebant apertionem, quam Chirurgus fere lubentius 
in inguine, ubi fefe pariceraliquis dolor prefforius exferebat, 
cencaffet, nifi incertus de materia ibi latente. fuiffet. / Ape- 
riebatur itaque in confuüeco Ioco, & dilatabacur vulneris ori- 
ficium per curundas, ne iterutm opinione citius coalefceret. 
Continuavic etiam Chirurgus, ulcus hoc omni folertía per 
varias injectiones mundificantes & balfamicas tractare ;. fed 
cum fe fperato effectu & eventu femper videret fru(tracum, 
.. €aftra fequi juffus, Patientem terrifica prognoft, füb precon- 
cepra perfuaffone impoflfibilis fanationis , dh 
omni fpe orbatus Patiens , (ulcus. enim nec mundificacrum 
nec deligatum fuit per plures feptimanas) noctes inquietas 
cranfigens , ardoribus hecticis confumtus , & ad incitas ti« 
rium redactus , quzrit hinc inde fuo malo remedium , fed 
nus inyenit : Aut enim impotentia artis, aut infcítía praz- 
tendebatur , Tándem miro faco füafu amici, qui & me Ha- 
le noverat, ad melferebatur neotericum , (vix enim Halans 
linquens accefferam,) quod an meliore eventu, quam precon- 
cepta fpe aut expectatione factum fit, curationis decurfus 
docuit. Curavi itaque, uc me prafente ulcus, per Chirur- 
gum «aftrenfem, quod per 6. feprimanas non erat repurga- 
rum, & negligentius curacum, deligarecur, & ejus cavitas per 
candele cerez infertionem exploraretur. Excernebatur au- 
tem hac vice admodum putida & nigricans! materia in facis 


larga quantitate, qux tamen in iencibus deii pnioptà | 
"e U$, 


| 


De ulcere lumborum ,ex translatione &c, — ze 


HUI QUEIRUM tt p m hunnccm CDM MEDI REM CUECNC MM MCCC CEDE nec LEEÉ 
bus, poft factas liquoris mox norminandi injetiones, fenfim 
ficbat benignior & coctior. Depreliendebacur autem ipfum 
ulcus (quod in dextro lumbo intra coftarum fpuriarum & 
 coxe iítius lateris metart, palmam à fpina dorfi diftans 
fitum erat) tribus infignitum pfofundis cuniculis: cujus 
ima caritas antrorfuüm verfus inguina defcendebat (ubi, ut 
antedictum, Chirurgus fecondam tentare volait fectionem;) 
& equabat profunditate longitudinem unius fpithame: 
Secunda cavitar dire&tius magis ducebatur quafi ad ipfum 


renem iftius lateris (quod eciam Chirurgus judicaverat, qua- 
re de ejus refticutione defperabat;) profunditate digiti me-- 
dii rianus. Tertia cavites per obliquum dor(iferebatur in. 
altum verfus fcapulam, & equabac pariter profunditate lon-— 


| vv fpithamz. Tres hz cavitates intus callo ob- 


6&w, commune os externum habebant anguftiffimum, 


quod, ne coiret przcocius , femper curundarum efflagitabat 


* 


 infertiones, Rebus fic exploratis & fatis deploratis repertis, - 


tradidi ipfe Chirurgo peculiarem liquorem , «qvam gryfeam 
vocatutn, cujus Defcripcionem iriferut A. Berol, P'olumini ter- 


fia Decadist prima, p. 9o, pro injectione ad rebelles ejusmodi 


& callofas ulceratiónes cfficacififfimum pariter ae' expertif- 


fimurri, ád cujus fcientiam practicam me domefticus ac de- 
plorabilis cafus, initio quidem ex prejudicio invitum & 
trepidum, ex eventu vero fortunatum , ne filie rez funus 


viderem, perduxit. Quo liquore hactenus, decenter manu. 


ehirurgica quotidie bis cepídeinjecto effectum, eft ut omnia 
hactenus perpeíla febrilià cabidaque fymptornata de dic in 
diem evariuerint ; appetitus, vires & fomnus,fecundum con- 
fuetudinern, redierint. Inferior eciam cavitas, qua ad inguina 
tendebar, ut & illa, quz directius ad renem ducebatur , fun- 
ditus mundificate fenfim atque fenfim, fine ullo alio admi- 
niculo vel balfamico velfarcotico; fine ullis infidiis confo-- 
lidatz fuerint, Tertia autem cavitas profunda valde & per- 


" " SE Sw NN 
: 54  Obfervatio X. yt inl "ER 


endicularis , dus paullo. (prop! " fum me me 
medi (ub .ere&o paciends iacefl W3 s D ds i 
ficus , qui formandus fuiiTet | liucurnior 
liquoris.in fundo) admifit curationem, " Nibilon nus vix 
reítabat cum zd cavitas duorum ORRABER ligiti 1 on- 
icudinem profunditate zquans, quz de diein diem o time 
soe pus parcius fudit , & toaftanti/Dima E» indicia 
jamjam inffanris co mmatae (prous euam fecuraeft) fana» 
cionis, 
Excernam curam internis quoque facilirare fummo ftu- 
dio annifus fum, Praprimis autem eo direxi meamintentio- 
nem, ut illum adfluxum, (quem Germanico idio e geibeg; 
&lug appellare. folent,) quem frequentius Mas hoc RISE: 
cum fuftinuic immoderati ime, praferrim ubi Patien 
pathematibus, aut aliis diate erroribus Mni ap 
& interciperem , & ut extra paroxyfinum , humores corrige. 
rem. Prius obrinui per laxantia & diuretica, refpiciend. » fimul 
ad confervationem fusntAemontciatlis 5 quare ipfi dedi 
pilulas meas cephalico- catarrhales. Pofterjus obtinui perDe- 
coctum Sarfíaparillz, Tincuram Ancimonii & Succini & per 
pracipicans aliquod, e. g. lap. cancr. verfus noctem. tum, 
-Sic haQenus fluxus hzmorrhoidum manfíit in. ftatjs perio- 
dis, nec indicia calculi repullulantis fefe manifeljarnt Adi 
iub Svivic de preien Yegetor cipeglumis, Macri eta 
Cneino ici | "yi OK HS 
"TT .. Epicrifis. usq29 - Iaavei T 
zo . Ex hoc cafu docemur, fingulos homines — timor- 
05: Cumulcuarios , fed (preter generales omnibus b omini- 
bus communes febres) nexum tationalem in mucua morali, 
ad cemperamentum animi fe referente, dependentia haben- 
tes... Ut hoc difpalefcar , recenfui cafum paulo prolixius 
quafl ab incunabulis. kil patiens noíter Cholerico-fangui- 
neus 


De ulcere lumborum , ex translatione 9c. — gg 


neus 5 hinc vergicad febres acutas inflammatorias, ut morbog 
generales; ut & ad hamorrhagias finceras ; quas fine dubio 
pracociu s paulo, eb vitium connatum bareditarium, per bamorrbhoi. 
des expertus fuiffet, z// juvenis, per infortunata equicationis 
circumftantias , motum excretorium foras prolicurffet, & ad partes 
mufculofas lumbares inftar rhevtnatismi, decumbere fecitfer. 
Hic prima facta eft diverfio &avocatio motus excreto- 
tii, (Caufas enim ftimulantes & rodentes, heic non agnofco.) 
Ultériorem confirmationem avocatoriam dedere incongrue 
curationes, quas patiens nofter fuítinuic. Admodum: folenne 
enim eft in vuigata praxi, ut quando patientes de doloribus in lum- 
Lis c offe facro querimonias ducunt, pro mephritico-calculofis e» je- 
dicentur e pilo. Id quod nofter etiam expertuseft. ^. 
-. Quocunqueautem modo morbi in patiente noftro fada 
.. eft perverfio, canta tarnen facta non eft, ut fit extra nexum 
' pofitus; - Multum facit ad morbi perverfioner in fer vando 
.& genium & tempus & locum. congruum , bereditaria labes, 
a nofter, à parentibus calculofis genitus , male mulé&tatus 
eft. Si dein. pervería curationes. fuperveniant, res fit adhuc 
deterior. His autem nihil obíftantibus, morbi: ejusmodi fin- 
 gularium fubjectorum. certam fuam fibi fervanc dependen- 
tiam ab invicem. Ira nofter, antequam ad calculum perar- 
tificianaturam ducentia devolucus: fuit, affectibus rhevimati- 
-.€o-fpasmodicis faltem fuit obnoxius... Situnc quis Medicus, 
nature intentionem, (aft barbarica func hac Mechanicis,) cal- 
luiffec; eque. tcempeftive revulforio. divertente, modo ftatus 
integer confervari & falubriter craQtari potuiffer, ac minus fa- 
 lubriter per Diuretica & Lithoniriprica inverti &ad Calcu- 
lum difponi potuit. digit dna Ps 
-— Habent adeo dolores Rhevmatici partium mufculofa- 
rum externarum intimam cum calculo renum eque ac cum 
 Hamorrhoidibus, (ive internis, five externis, confpirationem, 
ut &illi, qui ex Temperamenti racione facile ad finceras ex- 
"TIE Creco- 


"T 


56 . Obfervatio XI. 
LL —————— ————————————————H 
creiones Hzmorrhoidum internarum duci potuiffenc arti- 
ficio congruo, incongruo , ad translaciones fanguinis renes 
. verfus, qua alias magis cum externis hemorrboidibus con- 
 fpiranc, pcílime ferancur, 
MWrizena ad Fiadrum miffe Altorfium d. 25, Maj, — | 
A. 1730, | 1 Yl 


OBSERFATIO XL. 


rd 


DN. D.JO. ADAMI GOERITZIL .. 


. De N 
Sinaularibus f'ilminis effectibus, €9' natome Viri 
: eodem percuffi, — | 


| Orrenda conitrua, ignesque coelo delapfi , quantum ter» 
Hi roris in terrahabirantibus nunquam non incufferint 

& quantum damni fimul fzpius attulerinc , de hoc 
prxter myriades exemplorum , incendium teffarur nuperin 
fine Maji fulmine orcum Berolini in urbe regia. Defcripi 


& ego unum & alterum ejusmodi tragicum cafum in Cole£a- - 


neis. Vratislavienftbus , vicinicati noftre rerrificum. Hac 
Dei T. O. M. xeavodóe» Majeftacem , porentiam & pyrocech- 
niam plane nonimitandam teftantur. |":Nefcio annon abífo- 
num, an riíu — an impium magis dici mereacur, quan- 
do Scaliger in Exercitationibus fuis L. de fubcilitace, Jovem ita 
alloquitur: pace tua dicam Jupiter, fulmina noflra funt terribi- 
lioratuis: age, coge nubes, ut tonare queas ; mos etiam, te tran- 


quillo, áratum regnum tuum faciemus: Galio loco: &ombarda - 


Sovis iram imitatifamus, Na, Chriftianum italoqui non de- 
cet, multo minus fubrilem ejusmodi Philofophum. Pulvis 
-& umbra fumus, & facile cognofcimus , fimile non effe idem, 
fiDeum irnitari volumus in aQtionibus fuis, - Pas 

Ooqui- 


| 


| 


«pel * p tur. emus L ;'ong,. vel « juod ma- 
git aes noftrum. ,anno jeg noftre 
riPoli mediam. enim : poete 


prope ets 5 Por llf ac bip d ifii Domini à Simmern, 
&uffraganei & Adminifirataris in cann v (c. in qua pau- 
jeres quidam vivebant. Inle&o dormiebanr maritus cum 
uxore & - YI. circiter app... , Turris pars. S 


perforavir, & n 1 iba ier Sibmid, i in des 
-occidic ,-ux oti odes yis Aim adjacens fimul 

ado, filium tamén intactum relinquens. Tres hz 

erfonz fuprá ftramen linteo te&um jacebant, in quo nota 
ibuftionis, is, nigra. macula ad palme magnitudinem viden- 
"Camera uperes ifti dormiebanr , ab hypo- 


:aufto per pariecem ligne mn ex afferibus craffioribus di- 
Hidgedbetus. dàn quorum. no fulmen transeufido, foramen 
teliquit, quafi globulo majori (tuéaeetenefugel) perfoffum 
effet. Simile foramen etiamin pavimento lapideo extra ca- 
meram . obfervabatur. Sub pavimento hoc trabs magna 

quam fulmen dilaceravit: ín mulra frufta , quorum 
et longitudinem & craffitiem brachii mei fuperabar. 
Filum ferreum fupra trábein ad campanam excurrens fufum 
quoque fuit. — fulmine i&i, à meridie, juffu  Magi- 
noftri Anatomico fübjicitanir, & fequentia 


illo not imd O. culi elatif | corpus, inprimis 
Noede »» M, Pil. m "- . der- 


E o Obfervatio Xl, 
orfum fügillatum erat, fupercilia aucem aduftionis nocam 
habebant. Supra os Zygomaticum finiftrum macula fufca 
videbatur, floreno gallico vix tegenda. Cuticula corrugata 
& paulu'um aperta erat. Mufculus fübjacens illefüs & os - 
Zygomaticum non fracdum reperiebatur. In decegendo 
cranio profe&tor ferra carotides improvide abfciderac; Un- 
de cffluxo copiofe cruoreatro, non tainen eoagulato , fug- 
illationes mox evanuerant, pallido reli&o corpore. . In ce» 
rebro & cercbello nihil p.n. confpiciebatur,; nifi quod ex 
falce officulum extraheretur, Aperto thorace, pulmo pa- 
rum corruleus apparebat, cum punctis nigris, illaefus tamen 
grat, uti & cor. Cruor ex utroque effluens ater erat, fed 
non coagulatus. Mulieris quoque lacus" cactum fuic à fuls- 
mine, & maxime femur finiftrum, in quo mox ardencem fen- 
tiebac dolorem. | Occifo autem marito, uxor mox fugiebat 
cum filio ex turri, pleno fcecoris fulphurei, mulco cum ejula- 
tu, & ad Chirurgum proxime habitantem deducebatur, Cu- 
tis fulmine tacta dura & corrugata apparebat, inftar porcelli 
affati, vel inftar corii madefacti & pone fornacem iterum 
ficcati. Dolor valde fenfibilis, urens, ad octiduum dura- 
vit. Cuticula non feparabatur, fed fücceffive iterum, laxa» — 
tís fibris, priftinam formam, obtinuit, & in hodiernum us- 
que diem fana vivit ifta mulier, ni(i quod femur percuílum 
ipfi fic loco Calendarii & cempeftates prafagiat, — 


OBSERPATIO XII, | 

DN.D. JO. ADAMI GOERITZIL . 
Z1lo& officinali florente, 

AS Zlo£ fepius jam floruit in Germania, & mul- 


tis fuit admirationi , fed nullius aux Es atom 
EEN In 


| Alc? offinali dene de 
dicm. - "Ex. foliorum. fibris feu filis linteum. hic Regi- 
burgi fab cfadum fuit ; de quo Obfervationem ante ali- 
quot annos fcripfi in- Colleclaneis Fratislavienfbus. Hac 
LAlo£ , de qua jam locuturus fum, & cujus a uró7r fuc ego teftis 
fui eft illa, que fuccum infpiffatumà coc annis exhibuit of- 
ficinis pharmacevticis, pro parandis pilulis aloéricis. Suc- 
cus ifte infpiflatus cancum laudis habuit. apud Veteres, ut 
euam in proverbio. dixerint. qué vat vivere annos. Noé fa- 
amat pilulas-de 4lo£. . Nomen hujus plante Botanici mirum in 
modüm detorferunt. | Quidam ówccectrinam alii Succotrinam 
bs "Spceterinam cam appellarunt, Ego femper illam fcribo 
'atorinam s ab Infula Zocozora dictam, in qua copiofe crefcit, 


rens us-id multis Botanicis; quamvis etiam. paffim i in 
Africa & Afia. reperiatur. Hzc à Tabernemontano . optime 
(cribicur , addito icone, & cum hac conveniebat in omni 
sililie dne florens, in horto domeftico Füri Maxime Reve- 
cn Doctiffimi Domini Mezgeri, Superintendentis nmfiri, 
alis d "Shelareh& ^ .qui eam ante 8. annos à majori 
planta z abfciffam ica coluit,.ut hoc anno floruerit. Hieme 
in Mufeo, per zftatem vero in horto domeftico feryabatur. 
erram ipfi dedit. macilenram, multa cum arena permix- 
tam, *Per «ftacem raro eam humedabat, & hieme vix un- 
5; quia planta infe fucculenra eft, &: propterea ponde- 
rofa. - Folierum XXX. caulem circumibant , cum floreret, 
Quodlibec folium adultum tres fpithamas habebat in longi- 
tudine, & dimidiam in latitudine, pone caulem, — Aculeis 
- non adeo acutis utrinque armantur, zquali pofiris diftantia, 
Craífiries horüm foliorum ad. fümmum 2. digitorum eft. 
Filia difcifja incus inftar glaciei vel galreda: videbantur, fuc- 
cum lucum ftillancia, non tamen ex medio, fed ex circum- 
ferentia. | uccus ifte fücceffive rubefcic, & tandem exficcan- 


do nigréfeis. Colle&us fuic. füppofitis conchis majoribus, 
e nm :poftea odore, td v T^ dr. virtute cum 2^ 
f 


0, 


60 "u Olfervatio XH. 7 


umo nc —————————— IRR 
afficinali comveniebar, Mirari (atis vix potui graveolentiam 


vehementem foliorum viridium , capuc ' 
Quatuor ejusmodi folia obtinueram , fed vix per dimidiam 
horam in Mufeo meo jacuerant , & mox necefle erat, illaice- 
rum removere , apertisque feneftris ac januis graveolenciam 
expellere; — Cau//s fcandere coepit füb initium Junii & alcicu- 
dinem 4. pedutrt obtinuit. | Crafficies illius mmaxima , circa 
fadicem hempe, pollicem zquabat , compactus & durus ca- 
'&ucrat. Circa medium caulis duo quafi rachbia exibant, 
five caules fecundarii, in quovis latere unus, equaliter diftan- 
tes & tridentis formam reprafentanrzes 5. caulis tamen me- 
dius vicinos fuos anteibat palme feu dimidii pedis altitudi- 
ne. Caulis primarius ab incipiente tridente altus eft 2, pe- 
des, & caules fecundarii quilibet fesqui pedem. || Flerer cau- 
Jem circumftant, antequam aperiantur, furfum eriguntur & 
colum refpiciunt; quamprimum vero fcfe explicant, de die 
in diem verfus caulem € , quem, flore. marcefcen- 
te, tegere & quafi defen identur. Fs eff "react j 

; eft ad medie- 


monopetales, bexapetaloides. Campanula divifa 

tacem usque fexies, quinque diviftones in fuperiori parte fibi 
invicem quafi fuper incumbunt; fexta vero. ab infra quafi 
fuperiores ofculando floremclaudit. Ina floris medio cap/a- 
la feminali: eft , plerumque vacua remaneus , in paucis /emi- 
za maturefcunt, Ex his capfulis ftamina brevia egrediun- 


tur cum parvis apicibus rubris, £/o* ipfe longitudinem ha- 


bet fesqui-digicalem, craílitiem vero digiti mei minoris , lu- 
teus eft, ad aurancium colorem magis quam. cicrinum inclie 
nans, Verfus peciolum fuum flos amplior eft, quam in ari- 
reriori parte, & antequam cadit, inanceriori parte corruga- 
tur & clauditur, ut difficilius pofficexplicari, quia à mellagi- 
ne exftillance quafi conglucinatur. "Tres modo di&i caules 
ad minimum quadringentos flares: habuerunt. : Inftat 

nularum hac Aoc floret, ita uc inferiores flores finc priores, 
[ » Fe , &fu- 


| 
| 


[ 


. "De Alo? offcinalt florente, . 61 


& fuperiores fiant ultimi. Florere coepit fub initium Julii & 
florendo duravit. usque ad medium Septembris. Flores - 
plerumque quarto die decidunt, relictis petiolis fuis. Hoc 
certe admiracione dignum eft, quod ew» foliorum fiicctós fie 
adeo amarus , ex floribus tamen fuccus exflilet. mellis dulcedinem 


babens; hinc ab apibus multum vifitatus , ut defenderetur, 


opus fuit. Mafticando etiam flores deciduos adhuc dulce- 
do percipi poterat, « Czp/vla fémizalis matura. craffitiern & 
longitudinem habuit digiti mei minoris. Exficcata in ttes 
artes findebatur, tres monftrans cameras medullofas , in 
uibus duodecim /&wiza latebant feeniculo leviori fimilia, 
Radix multis gaudet fibris, & cum afparagi radice convenit, 
prorfes aucem caret amaritudine, * 


Li - QRatisbona "Altorfium mi/fa , d. 2j. funi ! : 


4.1730.) 


viteugoneni s AISOBOLIQN.. 


& Tata Plug Po 
Bissau 


ec Alo vera vulgaris , accurate fatis defcripta, 


J reapfe ac fpecie differat ab Alo£ vera majore, quam feor- 
fim propofuit, ac diveríam ab illa ftatuit Airab. | Xon 


-in Aloidario fuo vix aufim affirmare : Quandoquidem is 


omnino nullam diffetentiz noram conftituit, prater folam 
foliorum plante rnajorem amplitudinem; qua forcaffe cali- 
dióri folo natali, in Afía auc Africa, debebatur, Quare ra- 
metfi Rajus in Hif/. Plant, autoritatem Muntingii fequacur, alii 
aque praftantes Botanici, Towrzefort, Boerbaave ec. non 


vero-& quomodo & foliis illius, etiam in Furopz provinciis 
calidiotibus , parari queat gezzZzas aloés purgans fuccus , jam 


idem edocuit Padus Columna, Patc I. rarior. ftirp. cap. XI. 


ySEEHEGAGA dairababt 


m. dd 9 " [3j ia dd 
9/4 H 3 O'g- 


- 


62 BL D. NE 


PILIS I " 944. 3PNODA Ug ee 
Wachs c0 B EB Oe Tod vi 
- DN.D. BENEDICTI GULLMANNIL 


d INL 


| De MN Á 
thalieventu, & offiulo fingulari fübzranio 


] Ir Preznobilis & fpe&atiflimus, $4. annorum , tempe 
ramenti- chólerico-fcorbuxici , conftitutionis. alias ro- 
buítz, paucis hinc morbis Gbnoxius, anno. grigeimo 

& quod excedit j im/ultu podagrico, leviori camen , infeftatur, 

qui medicamentis ad zquaris, & injuncta ftri&tiori diata faci- 

le expugnabatur. Iníequentibus annis cum videret ingra- 
tum illum hofpicem fepius, & quidem majori cum vehemen- 
da rediturum, indignabundus , ulterioremque invafionem 
avertere ftudebat, infcio Medico, & hoc obtinere putabacp 

arcanum quoddam antipodagricum, (exSpir. Vini &. radice Ari- 
ftolochiz longe paratum) ipfi magnopere commendarum 
ab amico , pocius dico medicaftro, quibys fcarabeis noftra 
etiam Civitas facis eft inquinata. wv nencum icaque feci 

cum eodem quamprimum nonnulla molimina hujus affe- 

&us perfentifcebat, & ficuti putabat , optimo cum effectu; 

eventus vero plane aliud, eheu! edocuit. Hoc quidem ve- 

rum erat, quod ab affumtrione nocivi hujus medícarninis 
nullum genuinum paroxyfinum podagricurm amplius fufti- 

hueric, fed ob retropul/am hanc materiam, & impeditum co- 
natum nacurz laudabilem, multa deteriora 5 valetudinarius 
enim fiabat, variaque rhevmaca, catatrhos atroces, tumores 
ex melliceridum genere fxpius experiebatur, candemque ca- 
ehecticum fleri libi ambos 7 Medicus Mite 
ki adir Jinn i pie- 


" 


M 


-— 


De F odagr e; iticongruo medicamento 65c, 63 


plenariam. podagrici affectus emanfionem valde fufpe&am 
habens , in illius caufam magis magisque inquifivit, perque. 
'onfanguineos de clandeftina hujus finiftri medicamenti in- 
formatus Nobilem Dorninum ab ulteriori hujus ufu ferio eft 
dehortatus, fonticas confequentias, imo vitz periculumante 
oculos ipfi ponens, & omni ope e(t annifus, podagra», fi polfi- 
bile effet, revocare y atque cachexiamn imminentern evertere; 
ium in finem varia fanguinem corrigentia, vifciditatem re- 
folventia 5 acrimoniam temperantia , laxantia, antifcorbuti- 
ca, conica &c. prafcripfit, non neglectis eftivo cempore aci- 
dulis & VS. circa zquinocia, ob aliqualem plethoram ipfi 
folenni, quibus cantum effecit, ut Nobiliffimus dominus ne- 
gotiis fuis graviffimis rite fungi, imo itinera incerdum necef- 
aria& longinqua absque ullo incommodo abífolvere value- - 
rit, reftantecamen iru e faciei livido , vivacitatis al- 
eratione, animique ad iracundiam, levem ob caufam pro- 
penfione. . Hoc anno, menfe Julii, cum. curam per potum 
acidularum Egranarum incipere. intenderet , corripitur cu- 
tore capitis lateris finiftri, cam interne, quam externe; Me» 
- dicusaccerficus, pulfumque nonnihilalteratum. non tamen 
febrilem vel durum deprehendens , ipfi mixturam diapnoi- 
co-pracipirantem ordinavit, Chirurgus vero tumorem per 
facculos ex herbis refolventibus & difcurientibus, cum fpi- 
'rituofis tractavit , adjun&is gargarismatibus nece(fariis: his 
per. 24. horarum fpatium continuatis, neque hilum profi- 
ientibus, veficatoria revulfionis ergo pedibus applicaban- 
jr,fed cum fruftraneo quoque effedu. — Ex his omnibus 
icile Medicus - judicare poterar genium hujus affectus, co 
agis cum videret eum celeritate inconfueta ferpentcem, fe- 
ieque fupra os frontis excendentem. — Sicuti enim fempe£ 
aliquid monftri alunt. hujusmodi capitis tumores, ita prz- 
quinis c in fubje&o cachectico mulco magis illum .valde 
fufpe&tum, pracipidisque periculi pronunciavit. Hoc fa- 
E Y * j | &o 


] 


64. | Oblervatio XHI--— 


———— € 


- " 


"a 4 3.04.00 EN UP DUIIoeapeer aen ———————— 
«o confanguinei , de vira hujus Domini valde folliciti, 


"unum adhuc Medicum «con need Ordinario adjun- 


xerunt, qui, percepta morbi hiftoria, & quoniam hucusque 


fruftra adhibita cognofcebar optima medicamenta , facile 


condefcendebac in fatalem Prognofin, omnem nihilominus 
operam pro confervatione Nobiliffimi hujus Viriporro coh- 
tulerunt immedici, videntes vero difcuflioni nullum amplius 
hic fuperetfe locum , & ne partes affe&z à decubítu hujus 
acris mareriz profundius lzderentür , ad maturantia & füp- 
purantia curam externe direxerunt, incerne vero curn dia- 
phoreticis , nitrofis, cinnabarinis, alexipharmacis mixtis con- 
cinuarunt ; his non obítantibus affectus femper in pejusrue- 
bat,Dn.Pariens affidua inquietudine affligebatur, febricula ac- 
cedebar, & tumor colore fio, duricieque füa magnam mali- 
gniratem indicábat.  Rupto abfceíffu tam externe quam 
interne, & hinc fequura aliqua tumoris" detumefcentia 
affulfit exigua fpes, quam tamen materia & pus emanans, il- 
lico abftulit: Tand enim foetorís cadaverofi & acrimonie 
erat, ut ftylos exploragorios arroferic, & Chirurgus, arcis fuae 
peritiffimus, fancte teftacus fuerit , per toram vicam fuam 


fimilem nunquam fe tractaviffe. Hinc facile judicabacur, - 


faniem hanc fümme acrem , imo caufticam palati inter- 
nas parres glandulofas, fpongiofas & mufculofas arrofife, 
dilaceraffe atque deftruxiffe, ^ Omnium vero peffimum fym- 
toma erat cumor circa cempora & fupra os frontis, qui nul- 
lis medicamentis, cedere volebat, ut hic Medici non fruftra 
metuerinr, cerebrum ipfum ab hac materia jam effe infe 
confirmabancur etiam in. hac fententia, quando infequenti- 
bus diebus nobilem Dominum foporofum, imo lethargicum 
inyenerinc. Ex lzfaicaquefpiricuum animalium officina, pul- 
fuinzquali,urina limpida;quid alind prefagire poterant,quam 
inftantes convulfiones? quz etiam preffo pedefunt fequute, 
& gravitlumo huiceffeQtui ipfiusque vicx fncmi — 
à- 


| 


- 


€ 


— — 'De Podagré,inconoruo medicamento&yc. — 65 


Anatome cadaveris: 


Hanc quidem nobiliffima Vidua planepermittererecu- 
-- favit, obteftationi vero Medicorum, qui in mortis caufam in- 
quirere, & interiora cerebri examinare cupiebanc, tandem 
conceílir, ut cranium aperiretur. In prafentia itaque co- 
gnati cujusdam, Chirurgus operationem fufcipiebat, & de- 
nudato capite, rafisque capillis totum illius lacus finiftrum 
caruleo-fufcum , gangraenofum, in confpe&um veniebat, fe- 
parato pericranio finifter mufculus temporalis corrofus, pu- 
tredineque confumtus,in dextro vero latereimmunis erat ; of- 
fa cranii, cumprimis temporum bregrmatisque, cariofa. Re- 
moto cranio , dura meninx pariter ac pia fphacelofa, ipfum- 
que cerebrum putredine corruptum confpiciebatur , ita uc 
cineritiam partem à medullari vix potuerimus difcernere. 
-Detecta itaque fufficienter mortis caufa,paulo accuratius in ce- 
rebri penetralia inquirere non concedebatur. Larus dextrum 
in optimo fanitatis ftatu quidem fuic deprehenfum, nihilo- 
minus aliquid praternaturale vifui.fefe offerebat in vertice, 
corpas fcilicec offeum, parte fua convexa dure meningis pro- 
ceffui falcitormi per minima vafcula adhzrens , quod vero 
facile feparari poterat. Hoc exemptum & mundatut, co- 
lorefuo, figura (Vid. Tab. Il. fig. 1.) imo etiam textura fa- 
ciem cochlex minoris, feu porius umbilici marini conve- 
xioris emulatur. Mirandum fane, Nobiliffimum Dominum 
per totam vitam fuam nusquam de dolore capitis, vcl alio 
Er fymptomate fuiffe conqueftum. |. Quid dehujusof- 
iculi generatione fic ftaruendum , annon etiam hoc ipfum 
materie podagrice retropulfz fit attribuendum, & quam fon- 
tici fubitaneique affe&us fucceífu temporis inde exoriri po- 
tuiflent, fublimioribus ingeniis judicandum relinquo. 


(Augufta uui iu d. n4.O fb. 1739. 
| "a ) - ein 


4, P. M, Pil, Ul, I OB- 


E! - 


66 ... Olfervatio X. : ^ 


e OB$ERPATIO XIF. 
DN. GEORGII FRIDERICI RICHTERI. 
De 


' Lapide in trunco betule reperto, 


faris duros & magnosreperiri, frequenu obfervatione 
Phyficis compertum eft. Nec defunt corporum ad la- 
ideam naturam accedentium exempla, in plantis earumque 
fru&ibus paffim obvia: quz, dubium non eft, quin fenfim in 
iis locis , ubi deprehendi folent, ex materia cum nutrimento 
allata, generentur acque augeantur. lllud nunquam me le- 
gifle apud autores hiftoriz naturalis memini, in medio crun- 
co folide & perfe&tz arboris, veriffimum lapidem, imo fili- 
cem inventum effe. Quo magis admiratus füm , cum nu- 
per ejusmodi novum atque infoleus fpectaculum oculis ex- 
hiberetur meis. Ermihi quidem id non injucundum , ope- 
rariis permoleftum accidit; quippe cum ferra, quaadfecan- 
dumlignum illi utebantur, non mediocre detrimentum acce- 
pile. Sed juvat remtotam ordine narrare. Cum füperio- 
ri hyeme ligna ex berulis fatis robuftis parata, pro in- 
ftruendo foco fcindi curarem , in eoque effent opere, ut me- 
dium diffecarenc fruftum non minimum, ex infimo trunco 
betulz defümtum, fubito ad obftaculum aliquod duriffi-- 
mum graviter allidi ferram animadvertunt, Itaqueconver- 
fo ligno & ab altero latere incifo, rem perficiunt, Quaz- 
runtoffendiculurn, nec difficulterinveniunt, |^ Lapidem enim 
vident, in quem pene medium prima fectione impegerant: 
alrera non erat cactus: hinc nido fuo etiamnum firmiter ad 
b«rens ita tamen oculis & cactui apertus erat, vix ut data 
opcra comunodius deregi potuiflet, Re ad me delata, cum 


cai 


] Apidesin variis animalium partibus , eosque interdum 


M... 


-— 


De lapide in trunco letule veperto. 67 
eam minime negligendam cenferem, juffi, utà frufto betulas 
majori tantum quancum commodum judicabam caute ab- 
fcinderecur, mihique traderetur: quod etiam ica factum eft: 
atque iftud ligni egmencum, una cum lapide nec dum evul- 
fo, diligenter apud me a(fervacur. Eft autem /apzs pradurus, 
| fabalbicans, er manifefle filiceus , pruni ferme aut juglandis mino- 
noris magnitudine, non ille quidem afper ,. nec frequentibue 
eminenuis atque anfradibus incifus, fed aligwastum tamen 
angnlofus & minus perfecte aquabilis.  Nidusad figuram lapi- 
dis non plane accommodatus, fed quadrangulus, & hinc il- 
linc in mediocres rimas definens, corticequeinprimis nora- - 
bili, non multum ab exteriori cute diverío, maximam par- 
«em veftitus , ubi lapidem non attingit, farinam aliquam 
craffiufculam & obícuram continet, ex particulis cum fucci 
concreti cum ipfius ligni putrefa&ti conftancrem. Reliquum 
lignum circumcirca fanum , folidum & bene conftiratum: 
nifi quodab uno latere lapidis , fibrz quedam lignez partim 
excifz partim lacerate apparent, non aliam ob cauflam, uc 
videtur, quam quod fibras illas, poft duplicem incifionem 
nondum. diffectas, fed adhuc integras, lignarores denique pro 
more perfregerunt. Neque illud forte omittendum , quod 
non multum infra lapidem & ejus nidum, veftigium ramu- 
fculi confpicitur, é folido ligno prognati, & ica oblique 
afcendentis , ut non externas fed ipfas medias arboris partes 
progrediatur. Quem ramulum propterea períequi non li- 
cuit, quia partes arboris in quas ille penetravit, disjecte & 
aminutim ab operis conciíz, fruftra funt. quefite, Jam fi 
quis & trunci betule, &loci ubi repertus eft lapis, paulo ac- 
curatiores dimenfiones requirit, is diametrum infima arbo- 
ris novem circiter fuifle digitorum, nidumque lapidis ad pe- 
des tresfupra terram excitifle fciat, Porro nidusille non in- 
£cgrum digitum in latitudinem, & paulo amplius in longitu- 
dinem patens, uno fete digico àcentro arboris, duobus & di- 
d. l2 inidio, 


La 


68 . Obfervatio XF, 
hue) 3. Lac TUMME IIBPICROPDRNCETHAE CN DUGAEROH QNA Soie 20 s SERIES 
midio ab extremo cortice diftat, Denique ramulus, dequo 
dixi, incer lapidem & centrum betule medius, vel potius per 
ipfum centrum penetrans, ejusmodi habet cra(fitiem, ut dia- 
meter ejus vix tertiam digiti parcem adequec. — Expofui, qua 
ad hiftoriam hujus rei pertinere vifa func. Reliquum eflet, 
ut de ratione & via disquirerem, qua lapis ille vel cocus inft- 
nuari, vel particulatim eo loco coalefcere potuiffet, Sed, 
cum mihi ipfi hac in re necdum fatisfecerim , aliorum ex 
pifcari judicia, quam immaturis meis cogitatis chartam im- 
plere, & le&orum patientia abuti fatius exiftimo., 


(Lipa Altorfium mifa, d. 1. Novemb. 
1730.) 


OBSEREATIO- XF. 


DN.D. ERNESTI GOTTHOLDI 
STRUVII. 
De 


Infanticidio crudeltffimo €9' fere in. audito, 


Um celeberrimus Dominus D. Bebrens, priori volumini 
E. noftrorum A&Gorum p. 65. peculiarem obfervationem 
de fcrutinio infanticidii infermerit, & pro fubftrata mates 

ria varios modos variasque occa(ítones enecandi recens na- 
tum vel nafcicurum infantem evolveric., liceat mihiea, qua 
paucis abhinc feptimanmis in vicino pago fefe obtulit infpe- 
&io atque fe&io crudeliffime trucidati , ex .furtivo amore 
concepd infancis , & hinc officii ratione exhibitam relatio- 
nem paucis fubne&dere. 1) Corpufculum, anre aliquot dies 
clanculum nati infantis inveni , horrendo modo lacératum; 
Capite &utroque brachio mutilatum , excerria cute per to« 
tum ambitum excoriatum, urmufculofi.parocs- excerjori cus 
(is 


— m Qe 


——— — — O07 


x 


De infanticidio crudeliffimo 6&9 fere inaudite.. 69 — 


-- 


n———o e 


tis veftimenrito prorfus effent denudate, & inferior venter 
dilaceratus, ut non folum inteftina omnia abdominis cavita- 
té propenderent , verum ctiam im regione partium genita- 
lium emnia adeo deftruca & diruta, ut de fexu certum ju- 
dicium formare vix potuerim. 2) Dum detruncatum ca- 
pur trunco admoverem , cadaver folitam foetus perfecti & 
maturi exhibebat magnitudinem, unguibus in digitis ma-- 
nuum & pedum rite & folide firmatis confpicuis , crinibus 
etiam in capite reperiundis: 3) Funiculus umbilicalis ad di- 
midiz fpithame longicudinem, fine debita ligatione rcli- 
Gus: 4) Ipfum caput circa tertiam vercebram colli, ut plane 
erat manifeftum , non avulfum fed ftudio refetum: 5) Iti- 
dem brachia utrinque fectione feparata , & ob laceram reli- 
€&am cutem, penicus evulfas utpote dextero brachio particu- 
la offis claviculz adherebat : 6) His vifis & confideratis, 
thoracem, qui violenta manum: non expertus fuerat, ape- 


rui, ut experimentum in his cafibus palmarium, de pulmo- 


num fubfidentia infticuerem: Pulmonecs erant fine labe, vi- 
vidi coloris , cado tepida aqua repleto immiífi füpernata- 
bant, eciam fi cum corde adhuc cenjundi, licet etiam ad fun- 
dum omni vi deprimerentur, ftatim ad fuperficiem aqua 
emergebant. Ex his itaque circum(ítantiis ir infpectione & 
fectione cadaveris notatis, demonftravi, partum fuiffe perfe- 
&um, maturum, & vitalem: editum, hinc vero noníolum ex 
negligentia debita ligationis funiculi umbilicalis omif- 
Íe,fcedetiam violenta & crudcliffima morte 
MItGr CIREUIS. | 


OBSEREATIO XFI, 


DN, D, ERNESTI GOTTHOLDI- 
STRUVIL s 


De | ; 
Corticum "Ülmi pariter ac. Ztlni efficacia | antby-. | 
dropica., | 


Umin primo volumtne Actorum A. N.C. p. 429. à nemine 
C antehac laudatam , & à Pradicis cantum non prazter- 
vifam, virtutem [ingularem corticum ulmi in bydrope lau- 
daverim, indicare hoc ipfo volui, quod eandem pluribus ex- 
E in praxi mea expertam & confirmatam optimo 
ucceffu invenerim ; necin congruum fore putavi, fi paralle- 
lum documentum de corticibus dni ex Langii Operibus, To- 
mo I. p. 478. fubjungerem : Si cortex alni, non radicis fo- 
]um verum quoque ramorum, luteus, abrafus in aqua fim- 
plici coquatur , habet vim elegantem fubducendi aquas Hy- 
dropicorum, experimento proprio. | à 
(Primislavia Altorfium mif[e, M. Nov, 
1730.) 


OBSERFATIO XII, 
DN. D, JOHANNIS GEOROII 
H IE RI. | 
Fruflraneo E9. infeliciffpo fluxum bemorrboida- 


lem provocandi conatu, 


On novam & recenter inventam, fed pervetuítam do- 
Grinam & medendi mechodurm efle, qua fexus cue 
u$ 


me: vr acta 


; A3 -—- "^ 


—— 4 / 


dd Fruflraneo & infeliciffano fluxum 6jc, — 7 


00 "Fe c ——ÀÀ € s 


linus per fAuxum bemorrboidalem à morbis , perinde ficut fe- 
quior fexus per fluxum menftruum prafervatur & curatur ; 
nemo, nifi quifertaffe veterum Medicorum volumina nor 
perluftravit, ibic inficias. ^ Ipfe equidenr Hrppocrates, Galenus 
ac praefertim 4»icesza tanti. zftimaverunt hanc docrinam, 
ut frequenter in. operibus fuis /fuxus bemorrboidalis mentio- 


nem facere pulchrum ac plane neceffum putaverint. | Si- 


lentio przterimus plures alios celeberrimos Medicos, qui fa- 
luberrimi fluxus utilitatem ac necefficatem defcripferunc , & 
qua in. praxi dudumipft obfervavimus, alit occafioni refer- 
vanda. Intereanon poflumus, quin atro carbone. notemus 
peífimosabufus ac errores , queis neoterici nonnulli,ftnon in 


| omnibus, attamen. plurimis ferme morbis & in quibusvis 


fubje&is hunc fluxum. fufcicare laborant ,. fzpius autem, fi 
non femper , fruftra laborant , oleum & operam perdunt & 


| egrotos quosdam difperdunt. Quamobrem non ingratum 
| LeQuris fore fperamus, fi nonnulla , de fruftraneo & infeli- 
. cifümo conatu fluxum hamorrhoidalem: fufcitandi, hic in: 


fcenam producamus. Generofiffimus Dominus de M. in vi- 
cinia Molhufz degens ,. vice delicaciori deditus & largiori 
vini potui adfíuecus, dyfareftefi quadam, morboforum inful- 
tuum veluti prodromo quandoque vexatus, hactenus à Me- 
dicis per phlebotomias, laxantia, pluraque alia interna auxi- 
lia curabatur, confilio fuperaddito, ut inter crebriores motio- 


. nes ftridiorem diatam fervare. Tandem vero alium fa- 


inofuni Medicum in confiliunr fimul adhibebat, qui metho- 
dum medendi ab antecefforibus prefcriptam fusque deque 
habens, illosque veluti parum expertos traducens , coníul- 
tius putabat ,, & orines animi nervos incendebarc, per fluxum 
bam orrboidalem eliminare, quod feperflnum,morbofum ac moleffumy 
erat, Minc prater interna medicamenta , pilulas balíamicas, 
eflentiam dulcem pluraque pretiofa, hirudinum applicario- 
&em, frictiones ani. & alia, nefcio qualia excerna, per longum 

b , Ftein- 


5 | H 


"z Olfervatio XP. 


————— — nn C RC RERO 
cemporis tractum pro continuo ufu fuadebat ,* expedicurus - 
arte, quod non tam artis quam naturz eft negotium, — Poft- | 
quam vero fugendo, fcalpendo, fricando, radendo, illinendo 
culum fatis diu, fruftra camen folicicaverat , tandem »ozfa- 
lutarem. fluxum bamorrboidalem, fed exitiofam ac moleflisffmam 
fifi «lam ani procreavit ; Cui poftmodum longe moleftiori af- 
fe&ui cum mederi nullo modo poffet , zgrotus iratus , in. 
hunc Medicum adeo vehementer invehebatur, ut. (venia fit 
verbis) c&li Medicum , curationis nempe modum reprehen- 
dendo, increparet , aliosque Medicos in confilium vocaret, 
fed fruftra , dum à fiftula ani nunquam ]iberatus, fato can- 
dem conceflit. Novimus eciam plures, eodem perverfo 
modo fine fuceffu exoptato tractatos, quosdam eciam cum 
vitz difpendio : Quemadmodum inter plures Medicinz Li. 
centiatus & Phyficus extraordinarius hujus loci, qui propter 
molimina hamorrhoidalia mederi fibi cupiens, celebriorum 
quorundem Medicorum confilio fimul addu&us, poft mul- 
tivaria medicamenta interna, hirudinum applicationem & 
alia excerna, pro fluxu hemorrhoidali adhibita , ad extremum 
usque vicz halitum fe defatigabat. De quo alibi forte, ca- 
daveris ejusdem phenomena fimul defcribendo, prolixius 
2gcmus, j 


OBSERFATIO XP II. 
DN.D, JOHANNIS GEORGII 
HOYERI, 


De 
- Inteflini Duodeni oulnerati phenomenis €9' 
| letbalitate. 


Um inteftina tenuia (inprimis Dwodenum) vétitticulo 
continua & cjusdem propanodum (iruQura finr, vul- 
ügraus 


uU 


M eun ^1 94 ; u E 
" a e : E. 
A 


(— De Inte[lini Duodeni vulnerati phenomenis 6c. 9v 


LO 


"neratis illis, ventriculus neceffario etiam per confenfum af- 
ficicur; Hinc vomitus, appetitus abolitus, naufea, fingulcus, 
- anxietares, lipothymie pluraque phanómena, manifeítz lc- 
- *halicatis indicia fiunt confpicua.  Triíte experimentum in 
fcenam fiftebat Chriffamws Jddolphes Meinbardt , Medicinae 
"Candidatus & Practicus Molhufinus, qui fub aufpicium anni 
| 23727. tempore no&turno,à pou cerevifie & aqu» vitz fum- 
1ne ebrius, à fodali in abdomine pun&im lafus, vulnere duo- 
rum digitorum :transverforum fpacio b umbilico «dex- 
tram verfus , per torum abdomen penetrante, in tergo pariter 
duorum digitorum transverforum fpacioà fpinali vertebra 
ipaulo altius exeunte. "Vulneracus quidem,an pota fomno- 
que fepultus., uc cum poeta fic loquar, ;an vero lipochymia 
correptus fuerit, primo intuitu dijudicare vix poteram. Bre- 
"wi poft iteratis vomitionibus affumta jpotulenta indefinen- 
terextürbabantur. Prafcribebatur potio ex «ordialibus, 
itraumaticis, cemperatis,pulveribus & aquis deftillatis, qua ta- 
men identidem per vomitum ejiciebatur. "Urina erat ru- 
bicundior ; :alvus adítri&ior clyfímate folicicabacur, & ex- 
terna fpirituofa confortantia adhibebantur.  Vulnerato ab 
«brietatefenfim liberato, pro fiti fedanda infüfuüm Thee por- 
rigebatur, quod ramen naufeabat, & ficut alia affumca rur- 
fus evomebat. Interea temporis refipifcebac, & anteacta dc- 
precabatur ferio, afflitamque confcientiam recreabat de- 
voto facre Euchariftie ufu. Medicus aucem przmiffa, ob fan- 
- guinis à fpiricuofis affumtis ebulliiionem & hamorrhagias, 
i qu& forté adeffent,, internas, phlebotomia, varia confor- 
rantcia, balíamica, craumatica, bezoardica,ftomachica interna 
(que plerumque vomitu reddebantur) & externa ordinabat. 
£Eger vero potum frigidum lubentius abforbebarc, à cibis 
folidis conftanter abhorrens. Symptormatibus modo recen- 
fitis fingultus , crebriores lipothymie, axietates tandemque 
tertio die fudores colliquativi accedebant: interiora ferve-- 
€ &MRMPLIL ^K bant 


| 


- j dii. . - 
1 - 


CAR o5, bferudtio XLX« uos 


bant, exteriora frigebant. Hifce cruciatibus torquebatur, - 
donec: die quarto cum morte vitam. hanc commurarer & in: 
meliorem migraret. Cadaver beate. defundi. diflecando, in: 
anniculo adipofo & carnofo fanguis extravafatus con(picie- 
Es, poftillorum feparationem vulnus penes mufculumre- 
&um per periconzum penetraíIe apparebat. Apertoabdomine: 
circaregionem ventriculi mareria. biliofa, in pelvi.vero- fan» 
uis extravafacus repéricbatur: Inreftinumcolonin fuperficie 
altem. vulneratum :  Mefenterium.binis in locis. perfoífum; 
| Cumprimis autem znfeffinum. duodenum. prope. ventriculum 
tribus digiris transverfis à pyloro; eníis acie perforazum & jam. 
quafi fphacelatum , ex quo materia bilipfa fupra memoraca. 
circa regionem ventriculi dubio procul effufa. Tandem pe- 
nes renem füccenturiatum dextrum, fanguis quoque grumo- 
(us é vafis mefaraicis. vulneratis effufus. aderat. . Ex quibus 
ram Hippocratici aphorifmi 1.8. Se... I; veritas, quam recee 
pra. Medicorum fententia, quod inteffini tenuis uulnera. abfülme. 
2e letbalia fínt, facis confirmata. eluceícit.. | jer m 


OBSERPFATIO XIX. |. 
DN. D. JOANNIS. GEORGII 
«A GHOYERI. 
De INoflalsia. | 


: E Helvetiorum. Nofíalgia cumprimis prolixius agitür zr 
D 4ilis Medicorum Fratislavienfium. anno. 1718. Menf. 

Mart. 832..feqq; Ubi hzc etiam legitur epicrifis ,, 
ANon folum Helvetios, fedalias etiam nationes , apprime Hungaros, 
eadeu.noflalgia affligi. Nos im Wburingia quoque plus una 
vice noftalgia. laborantes. ucriusque Li perfonas. obfere 
vavimus, Inter plures generofus. adolefcens ;  prafeáti 
bellici primarii filius ,. Erfordie natus &. educatus à paren» 


CE: 


$5 0o o De Nofaleia. 75 
te commendabatur: Centurioni füb Statibus Hollandiz 
& Frifie Occidentalis ftipendia merenti, ut fecum ducererin 
caftra. Enim vero dictus adolefcens vix appulerat Molhu- 
fam, fex milliaria Erfordia diftantem, ubi laudatus Cencurio 
1Tnilites cunc temporis confcribebat, cum mira anxietate prz- 
. :cordiali, inquietudine, appetitu proftrato, pulfu celeri & pal- 
pirationibus cordis, aliisque phenomenis , affectus febrilis 
prodromis , tantopere difcruciaretur, xut ledto affixus de- 
«umberet. In confilium vocati, medicamenta bezoardica 
cordialia &c. fine fucce(fu praefcribebamus fymptomatibus 
illiszegroco indefinenter affli&to, inter continua fufpiria lan- 
guénte. Accuratius igitur in caufam affectus inquirentes, 
vix aliam fcifcitari poteramus, quam a»wxium & immodera- 
tum defiderium repetendi Gr veviféndi patriam, patriosque amicos er 
 «ognatosb. Quale cum Centurioni manifeftaremus, non de- 
fincbat primo blandis verbis animum :dejectum adolefcentis 
«erigere; fed fruftraneam locabat operam. Dein durius at- 
iqueaufterius eum tradabat, jurgiis & minis; quibus autem 
oleum igni quafi affundebat , adeo ut ex ftolido infanum & 
' €x egroto agonizantem pene reddidiffer. "Omnibus itaque 

fruftra tentatis, ex confilio D. Zvvizgeri in tractatu Germa- 
nico, fíderer nnb aefd)voinber 9[r&t p.602. tandem defide- 
fatiffimum reditum ad patrios lares pollicebamur. Qua 
1pela&atus, aliquandiu poft melius paulo habere videbatur, 
aureum nobis offerens, fi faltem reditum ad fuos in patriam 
»gprocurare valeremus. Parentibus itaque fuis ut refticuere- 
tur fuafor & impulfor eram ; rhedaque Erfordiam revectus, 
 priftinam fanitatem, di&um facum, recuperabat. Sicuc é 
contrario juvenem robuftum, Longofaliffa Thuringum , in 
Daniam profectum, eadem zoffalgia, ob denegatum in pa- 
triam reditum, Hafniz mifere periiffe meminimus;  utpo- 
xe qui fine doloris vel alius periculofi phznomeni fenfatio- 
ne, patrios falcim revifendilares defiderio flagrans, fcifcitan- 

Er | Ka  übus, . 


tibus, num quid dolere ? numquid affe&arec ? Ah fi domi 
cognatis adeíIe pofIem, dialecto fua Thuringica: 9[d) voann 
id) nuc babeim wáre ! ingeminando refpondebar indefinen- 
&cr,ad ex:uremum usque vita: halitum. QA SPA 


OBSERFATIO XX. . 
DN. D. JOANNIS GEORGII 
. HOYERI. ia 


De "podemialyia. is 


Uamvis amor patrie fit. infuüperabilis &: omnibus in- 
natus quafi , juxta illud. Poeta: 


Nefcio-qua: natale: folum dulcedinecuntfos:. 
Ducit, 65 immemores non finit e[fe fui 


uc non mirum, plures extra patriam viventes zoffalgia labo-- 
rare; Econtrario; camen alii, quibus ex patria abitus & pe-- 
regrinatio:, quam» eamen: fümmopere affectant, denegatur, 

male fe habere, egrotare&c apodemialgia (liceat mihi nova rei | 
boc novum confingere: vocabulum) laborare obíervavimus. | 
Sic incer plures. adolefcens fedecim. annos. natus , arti aura 
riz deditus, qui. exantlatis. annis. difciplinz peregrinari fum- 
mopcre affectabat, parentibus. certas ob» caufas. reluctanti- 
bus. ,. criftis &. quafi melancholicus. aliquandiu prater: mo-- 
rem. videbatur , parcius edens ac bibens, appetitu. fcilicet 
imminuro; valde ;. interdiu vicam folicariam agebat , noctes - 
que traducebac infomnes., & laboribus. confueris yelut invi- 
tus fungebatur. ^ Tandem previo inopinato. horrore, ca- 
lore: totius corporis: efferato vexabacur, & cumdolore capi- 
tis. obtufe deliros fermonces profepebat, halicumque ERI: 
;d) ; iens. 


D ' spica filiginea in ulcereinfantisreperta. 77. | 


entem: & abominabilem: prorfus fpirabat , febre anginofa 
maligna. correptus. Praemiffis fudoriferis, bezoardicis, ve- 
. ne raninz fecabantur ,. variaque medicamenta. alterantia & 
 confortantia. ,. alexipharmaca interna , rec non gargarifina- 
tà &- emplaítra: excezna, fine. fücceffu notabili adhibebancur. 
Donec tandem: fe peregrinationis fuciende, quant primum fa- 
nitati perfecta. i cede fuerit; preprimis. erzgeretur.  Bre- 
yi poft falvus & incolumis, relictis laribus patriis, in exteras: 
regiones profetus. Simili apodemialgia laborare videntur 
juvenes literarum: ftudiis dediti ,. quorum virtutibus obftat 
res: angufta domi, quo: minus ex: patria: abire, peregrinari &-- 
ftudia in: Academiis profequi: & abfolvere poflim. Horum: 
nonnullos: melancholia correpros fuiife. nonnullos curis &c 
moerore confectos candem periitle, alios vero.Mzcenatum fa-- 
vore, voti ac defiderii peregrinandi compotes fatos , cone 


vvaluiffe. recordor. 
QBSEREFATIO XXL MNT 


DN. D. JOHANNIS GEORGII 
HOVYERTI. 
De 
- spica filiginea: im ulcere infantis reperta; | 


l: vicino Molbuf« , Imperialis: Civitatis pago Olerzdorla di—- 


&o; in finitima: prefe&ura: ad Gaserbinatunz Trefurtenfem: 

. pertinente, fub triplici dicione, nimirum: Saxonici. & Mo- 
untini Ele&orum, & Haffiacz provinciz. Comitis; fito, in-- 
p fex menfes: natus ,. ha&tenus belle: valens, die quodam, 
dumdla&ans: mater. nuptiis intererat, anxie. plorabat ,. clamo- 
tibus continuis &: miferabili ploratu. dolores & anxietates: 
afi manifeftans... Confültus: ea-dé caufa pharmocopocus 
: e K£$ locis 


OW wd INR "^ * 


, ny *, " s 

78.  Olfrvatio XXI. XXI. 
; | m MESS : 
loci, medicamenta bezoardica & antepileptica propinabats | 
quibus affümtis brevi poft tumor in latere dexcro. inguinis 
in confpe&tum veniebat, — Quo, mediante cataplasmate eu- : 
porifto , ex farina & melle parato, feliciter rupto, primum 
floridus fanguis effluebat, dein /?/ca filiginea prater opinio- 
nem ex ulcere prodibat, quam nonfolum Reverendus paftoril- 
lius loci, fed & pharmacopaus, & prafens chirurgus non : 
fine admiratione fuis palpavere manibus. Cujus eciam rei 
veritatem, infantis parens , Zacharzas Breitbart, optima fama | 
incola, obftetrix, aliiqueteftes, coramlaudatiffimorumtrium 
Dominorum judicio, jure;jjurando confirmarunt. Hic fane 
cafus non minori admiratione dignus eft, quam ille à Pezro 
Servio in tratfatu de unguento armorum annotatus ; Arctii fci- 


licet, urbe Italie , /picam filigineam ex femine cujusdam nae, 
veluti ex agro bene [lercorato C fertili, excreviffe. | 


OBSERFATIO XXII, 


DN.D. JOHANNIS GEORGII 
| UCPHIOYERL | 
| De : à; | 
INympbe, feu ale dextre nimis excrefcentis, £9 pre 
uteri procidentia male judicate - 
curatione, 


Oemina annos viginti nata, aliquandiu poft concubi- 
i" cum cum neonympho , fubftantiam quandam e labiis 
vulva fentiebat excrefcere, quam poft conceptionem 
fa&am, menfium fluxu ordinafio ceffante, indies augeri no- 
tabat: quale quidem moleftiffimum "cw partim 
à contrectatione & coitu à neogamis frequendus iterato 
partim ab humoribus, ob menfes fuppreffos , circa. — 
gen 


EnGOE UM NUPEN C s 14 75 C f 2 : " bos s 
DM 


De uym phe feu aledentre nimis excre[ceutis, &yc, 7C 


— — 


! genitale cumulatis, eveniffe probabilevidetur. | Lucina can- 
dem favente, poft primum puerperium indies tnagis magis- 
que tumorem excrevifle animadvertebat, adeo: ut pra-nimia 
mole, moleftia & dolore deambulare & negotiis dometticis 
fungi amplius ferme: non poffet, | Vixtandem pudicitiaper- 
mittebat, ut Medico vel Chirurgo malum.manifeftaret, & 1o— 
cum affectum infpiciendum exhiberet. Inrer plures autem 
fceminas, empiricam. quandam.confülebat, quz. circumítan- 
tiis non examinatis, neque loco affecto fatis perfpecto ,. pro. 
teri procident£a: fal(o: judicans., applicatis emollientibus in. 
vulvam.reponere. (quod.dependere ex eadem putabat) nom 
absque doloris moleftia, fruftraneo camen. cum eventu ten- 
tabat. Aft egrota moleftiarum ac dolorum.tandem pertz- 
fa, duro neceflitatis celo quafi coacta, per maricum , Medico: 
clandeftinum partium pudendarum affectum: manifeftabar;. 
qui non per tranfennam, fed per dio prram ,.quod dici folet, 
luftrans- parcem. prominenrem , nympbaim feu alam dextram, 
non uteruia effe, &in canr monítrofam molem'inftar crifta 
allopavi pendulze excreviífe, recte colligebats: utpote nón: 
nefcius ex Zbom& Bartholini inflitutionibus anatomicis, aliquan-- 
do unam alam, aliquando utramque. prefertim curn digicis: 
frequenter attredancur, aut alias humores affluunc, adeo ex-- 
creícere, ut-ob impedimenta, qua fequuntur, excifione opus: 
fit :: JEgyptiis-etiam hunc morbum adeo familiarem effe, uc 
nupturis virginibus aliisque. mulieribus interdum amputare: 
neceffum fit; prout Galenus, Aetius & "Egineta teftantur.. Id: 
quod tamen de. Clitoride dictum putantalii. Noftra autem: 
experientia. in boc terre tractu.zympbas. fxpius, clitoridem. 
| rarius excreviíle conftat... Harum. nympharzum monftrofa- 
rüm- infra labia vulvz dependentium excifionem Perzrzr Djs: 
nir in'operationibus chirurgicis; demonftratione- IH. Fig. 
XVIII. prolixius etiam defcribit. Sed cum noftrates muliercu-- 
lg:cauc pejus. & angue cruentas operationes chirurgicasaverz - 
| eI | | fari 


b 
*"-. 
M 


8o 29. | Obfervatio XXII, 


fari ac evitare plerumque foleant, noftra quoque patiens, re- 


anediis pharmaceuticis internis & externis, curationem ab- 


folvi praoprabar. Pramiffis igicur univerfalibus pro ufu in- 
terno, impuritatem & acrimoniam humorum vitalium cor- 
rigencia & fanguinem edulcoranria , & hyfterica propinaba- 
mus, Loco fuffimigii oleum olivarum fantalo rubro rin&um 
lateribus cadentibus infundere fuadebamus, quo vulva fre- 
quentius fuflimigata , tumens & propendens monfítrofa 
nympha fenfim fenfimque decrefcebat, zandemquead prifti- 
nam pene formam redada fuic, ut pro lubitu fine mole- 


diaflin.. "a aat. C oc 


ftia deambulare ac res domefticas & negotia quzvis denue | 


procurare mulier poruerit, 
( Molbufa Lipfram miffe d, 3. Januar, 
: 44. 1731.) 


OBSERFATIO XXill. : 


De 
Flemorrhasia penis. 


DN. D, JO. ADAMI GOERITZIIL - 


à 


V Etus eft proverbium ac weriverbium. - Per qued. quis. 


peccat , per idem punitur x idem.  Hocii maxime expe- 
riuntur, qui rebus impuris veneteis nimium dele&an- 
tur. Homo Sanguineo-cholericus , XXXII. annorum, gallo 
gallinaceo falacior, multum in ejusmodi peccatis genio fuo 
indulferact, & cum variis fcortis confueverat, e xomei forfan 


lues venerea in illo voluptatis angulo jam infederat, in quo . 


maxime delectabatur. Tandem fru&us laborum fuorum 
reportavic , gonorrbzam nempe virulentam, cum tentigine do- 


lorofa, Stupracor anxiusquid faceret, cum prz pudore ad. 


Medicum accedere nollet, barbitonfori fuo rem totam ape- 
rit, 


| *De Hamorrbagia penis. fr 


| rit. Hic, uti folent, iterum iterumque purgat, & bal/amum 
| Jeuphuris terebintbinatum bis in die affumendum fuadert. |. Aft 
! omnia incaffum. — Gozorrbea fit. viruleztior , & in finiftra 
| parte , poft glandem, penem  erodendo perfora? : Jam materia 
| purulenta ex duobus locis fluebat , penis cumebat cum in- 
| flammatione, & patiens fub maximis doloribus libidines 
| fuas deceftabatur. Tandem exwiceratio ulterius ferpit, & poff. 
| glandem arteriam erodendo aperit. Quo fatto bemorrbagia ori- 
| tur egormis; Ícorrator lipochymia corripitur, & morti vici- 
| nus judicatur. Vocatur Medicus & Chirurgus alius magis 
| peritus.  Adhibentur ftyptica externa, fed cum non dare- 
| tur acceffus & penetratio ad orificium arterix apertum, pre 
| tumore totius penis, zrZuw dierum fpatio, fan&e id affirmante 
| Chirurgo, «tra fex libre fanguinis effluxerunt. Qua hzmor- 
| rhagia patiens ille nofter ita debilitatus fuit, ut ipfe & qui- 
vis adftantium de falute fua defperarec. - Ultimum ergo via- 
ticum petiit , Deoque commendatus fuit. Chirurgus au- 
tem, uti peritus eft in arce fua, ita, advocato fimul Medico, 
omnem diligentiam adhibuit, uc rniferum iftum fervaret. 
Se&ione igitur cutis facta, poft glandem, ut ulcus dilataret, 
& hemorrbagiz facilius obviam iret, ftyptrica cum balfami- 
cis & refolventibus adhibuit. Interna medicamenta mera 
fuerunt analeprica , ut vires reficerentur 5 ceffante autem be- 
morrbagia ,antivenerea ordinabantur, & topica, que dolores 
1nicigabant, cumorem diícutiebant, ulcusque purificabant ac 
confolidabant, rvrz vaAZzc1 Gonorrbe« enim virulente fiz- 
xus ceffabat fucceffive, & nleus putridum poft menfem coz/olz- 
datum fuit ; ità camen, ut. foraminulum remanferit pof? glan- 
(v dem, ex quo urina fub emiffone fimul, d fic duplici 
QUE 7 via effinit. * 


J 


à: K& 9. " 


" 4, P. M, 7l, IIl. L —  OBSER. 


! l 


OBSERFATIO XXIF. 2 
DN.D.JO. ADAMI GOERITZIL - 


Singultus vomitorio curatus, - 


92 Bs Do xD 


V Ocabar ante aliquot annos. ad puellam feptem anno-. 


rum, quz jam per dimidium diem /£zgu/tz affligebacur 
absque incermiffione. | Perconcando ac interrogando 
varia, caufam hujus affe&us occafionalem externam elicere 
volebam, fed parentes affirmabant, quod nec comederit, nee 
biberit, quod ullo modo nocere potuiffez, Tandem an- 
cilla fatebatur, puellam delectari frigido potu, & fzpius cele- 


riter & magnis hauftibus bibere. Calidum potum Zee af-. 


ferre juffi , fed puella. illum refpuebat , Czffee fibi expetens, 
quem & ego conceíDB, quamvis magis dilutum. Qui cum 
nihil prodeffer, eflentiam theriacalem cum carminat. |. Wed. 
& Spir. nitr. d. mixtam, fingulis VI. horis ad XX. guttas 
propiaare juffi, in aqv, menth. & cinnam. cydon. Pro ufu 
externo balf. ftomach. prafcripfi ex Ol. nucift. expr. balf. Pe- 
ruv. ol. macis, caryoph. menth.  Ifthoc illinebatur ventri- 
culus, fuperimpofito calide facculo aromatico, ex rad. im- 
perat. galang. Zedoar, H. thym. menth. origan. caryoph. 
arom. nuc. mofch. & fem. carvi. Mane rcevifens agram, 
fruftra hzc omnia fui(ífe audio, f/zgultum quippe per totam 
nocZem duraffereferebant. | Acrimoniam fubefle ratus, ven- 
triculi fibras & nervos irrirantem, drachmam femis rhabar- 


bari optimi in pocu Caffee propino. Hoc. equidem. (cxieg 


absque corminibus purgabatur, fzgultu: autem nihil remitte- 
bat. Prafcribo mixturam ex antirn. diaphor. matr. perl. co- 
rall. r. unicornu marinu.cinnab, nat. cheriac. cocl. conf.alk.in- 
compl. aqua perlat, Zedoar, menth, foenic. eamque cochlea- 


X 34,4 um 


" LE 
IN 
me 
^ sts — me 


PE 


, — dingulkus vomitorio curatus. 83. 


tim exhibere jubeo. — Ligabantur infuper hypochondria, &c 
cucurbitula ficca cordis fcrobiculo imponebaturs fed nihil 
jndemutari vidimus fézgultum. | Puella jam naufeabart inter- 
na &jufcula. Rediens ego tertio die, viresà costzzaante fra- 
gultufrangi animadverto, & cum fufpicarer in ventriculo la- 
cicare aliquid, quod faceret ffzgultum , cumnon adeffet febris, 
qomitorium propinare ftatuo, & quidem zartar. emet. gr. 1,» 
cum equali portione cinnab, nat. przp.  Quinquies inde 
vonztit, & quod fateor, non parum debilitara fuic; fed cum 
poft vomitum fecundum (ingultus ceffaret, puella animum rece- 
pic, & finitis vomitibus, affümptoque jufculo cum fimila to- 
fta, per aliquoc horas quiete dormivit, & /sblato ffngultu, pau- 
cis diebus vires recuperavit. Sic, Deo benedicente , qu& 
.fnorti jam proxima videbatur, heroico ifto remedio fuis 
reddita fuit, & in hodiernum diem vivic faniffima. | Sunc 
quidem, qui caz/am [ingultus cum Sylvie querunt iz diaphbrag- 
mate; verum primario ventriculum bic affici, cx fe&ione fingul- 
£u mortuorum patet, in quibus ventriculus nigris fparfim 
notis compunG&us repertus fuic, juxta reeenfionem D. Rz- 
mazzimi in Ephemer. Acad. Natur. Curiof. Dec. 3. A. IV. 
A PP. P- 74. 


-—L |. 


"5 OBSERFATIO- XX. 

DN. D. JO. ADAMI GOERITZIL - 
SiO px eec dUPDe - | 
Conchis male prepar atis. 


"4 


"d N 
LINT. 


^Rultra laborat Medicus prafcribendo formulas; (i pre- 
*!- parationibus Pharmacopcei fui fallitur ; nec parum non- 
|». nunquam damni egrotris per male praeparata affertur. 
Prafcripferam aliquando Cozchars preparatas ad ardorem ven- 
triculicollendum. Has fumturus patiens cum aqua fonta- 

L2 na 


* o^ 


$4 — - Olfervatio XXI, ^ 


Apc UID NT IPIE MM ——— ——————————— 
inter. mifcendum efferve[Centiam animadvertiz, | Nihilominus - 


a(lumit , fed mox de ardore im ventriculo e. faucibus majori 
conqueritur, Hincad me , una cum pulvere fuo properat. 
Pulvis non erac niveus, qualis camen effe debebat, fed. fublu- 


E) 


ridus. Guftando particulam , mox in lingua ardorem fen- 


tiebam. Hinc ipfemec cum pulvere Pharmacopoeum adii, 
 epercontaturus , quomodo has conchas praparaverit ? Re- 

fpondic calcinando | conchas ad albedinem.  Falleris ,. in- 
quam, & fallis cum praeparatione tua , fic enim »oz zédica- 
mentum , fed calcem "vivam vendis,  lentavimus. equidem 
edulcorationem cum aqua fontana, fed pulvis exficcatus ni- 
. hilominus acris erat. Hinc (etfi modus ille fit parandi /pecz- 


ficum | antifcbrile Crollii , aut Strobelbergeri) autor pharmaco- 


poco fui, ut cozchas eas abjiceret , & praeparationem (omiffa 
calcinatione) inpofterum, juxta B. /edelium, macerando fal- 
tem cum aceco vini infticueret. iav dp iprtsdi 
(Ratisbona miffa Altorfium , d. 13. Januarii H js 
4. 1731.) "i 


OBSERFATIO XXFI. 


DN. D. GOTTLIEB EPHRAIM 
BERNERL 
De 


Catarracla oculi dextri , in puero quatuordecim 
menfium , felicitenggurata €x difcu[fa, 


partu obítetrix per violentam & vehementiorem con- 
trectationem oculum dextrum malamque dextram adeo 
laferat, ut non runc folum cumin lucem ex utero protra- 
heretur, oculus ica intumuerit, ut inftar ovi galling extra or- 
bitam 


P tenerioris conflitutionis, 14. Menfium in ipfo 


NICO nn KE 


^ 


- *DeCatarrada oculi dextri, &9c. 95 


bitam prorminerer, dextraque gena, finiftre, neutiquam fi- 
milis appareret, fed compages oflea verfus finiftrum latus 
valde contorqueretur , ficque finiftra mala paralyfin quafi 
pateretur ; qua incommoda quidem paulatim omnia difpa- 
ruere. Accedente vero confueto dentitionis tempore, ac 
prodeunte primum dence incifore in maxilla inferiore fini- 
ftri lateris, cum reliqui ejus ordinis dentes eruptionem 
pariter urgerent , oborta rubedo & inflammatio oculi dex- 
tri, cum puftulis in eadem gena dextra prorumpentibus, 
adeo ut inflammatio genam in fuprema ejus parte occupa- 
retfimul. Applicabatur aqua rofarum, in qua paululum 
Croci Or. diffolucum erat. -His nihil proficientibus, fed con- 
tra incremerrtum capiente inflammatione cunicz albuginez 
& cornez ; oritur /7//4fio , adeo , ut nonfolum aqueus oculi 
humor, curbidus & plumbei coloris evaderet ; fed & 6 re- 
gione pupille, macula quxdam albicans inftar capitis acicu- 
le majoris, appareret, cornea firmiter adhaerens, plumbeo 
humoris aquei cofore, verfus inferiorem oculi parcem fefe 
extendens & dilatans; verfus fuperiorem vero, hinc inde. 
claro adhuc exiftente eodem humore. Hec cumnihil aliud 
indicarent, quam eazarracfam gigni in bumore a4uco, imo pelli- 
cule rudimenta accrefcere jam ipfi tunice cornez , ad alia 
remedia tranfitus fiebat, & quidem quotidie bis vcl cer in- 
ftillabarur una vel altera gutta pizguedinzr viperarum recentis, 
Externe vero fovebatur oculus ífequ. Collyrio. m. Croc. 
merallor. 36. Aqu. Chelid." major $i4. aliquantisper bul- 
lianc, Col, adde Tut- ppt. 264M. tepide oculo inflammato 
eum linteo applicandum, |. .hguedinis iraque dicte inftil- 
latione & applicatione hujus collyrii per quatuordecim dies 


La 


continuato , color ifte plumbeus fen(im evanuit, redeun- 
te priftina clarirate: Cum vero diffipatio vifcidarum parcium 
aqueum humorem turbidum reddentium procederet qui- 
dein, fed tardius peulo 5 applicatum fuit fequens Unguen- 
2 L 3 , tum 


86 | Obhfervatio XXVII... I 
————— o ——————————————————— 9 
cum, quo non folum diffipabatur obfcurus ifte aquei humo- 
ris color , qui jamin pelliculam faceflerat 5 fed & partes ifte - 
vifcidz quc jam ar&dionem cohzfíionem fubierant, & fub 
iacula alba in cornea é regione pupille fcfe oftendebant, 
. penitus diflipabantur, ac margines macula in dies renuiores 
fiebant, & decreícendo fenfim, macula illa feu catarradta pe- 
nicus diílipabatur, ita ut humor aqueus clarior evadens, in 
naturalem temperiem reducerecur : Unguentum vero erat 
fequens. m. Fell. Carpionum, mellis, fucci Chelidon. ma- 
jor. exprefs. ana ?iij. Coquancur parum donec infpitfentur 5 
. Adde Turiz ppr. 5($. Camphor. gr. viij. Pingv. viper. 5ij. F. 
Linimentum. . Quo applicaco inprimis calide femel vel bis, 
mane &circa vefperam palpebris inungendo , ita uc cunicam 
corneam attingeret, perfcde diflipata eft dicta in puerule 
catarracta, | nal 


OBSERFATIO XXFIL . 


DN, D, GOTTLIEB EPHRAI 
BERNERI. | 
da^ r- 
Singilaribus phenomenis , in cadavere muderis 
Cingare , peripneurmonia de. TT 
fune. "9 


| Enfe Martio An' 1728. pofthyberna frigora, fecui ca- 
M daver vecula LX, circifer annorum ex Z/gewnorum gen- 
te, peripneumonia defunc&z , in Theatro Anatornico 
Duisburgenfi, in quo fequentia notatu digna occurrebanc.( 1) 
Cuticula cadaveris, quemadmodum hujus gentis effe folec, ex 
fufco nigricans; pinguedo panniculi adipofi pauca, fumme 
flavefcens, cujus cellule pinguedinem capientes infimo he 
raco 


vi^ ae fingularibus pbenomenis, &c. S7 


NES n nU 
ftraco ar&iffime coharentes ; imo eidem hinc inde interfperfa- 
&inferte, ut vixà cutediftingui & feparari poffent. (2) Omen- 

tum parvum & cenue ad manus latitudinem fe extendens ; un- 

de umbilici regionem non attingebat, neque inteftinum jeju- 

mum opceriens. (3) Inteftina tenuia, ut & colon & venrri- 

culus mediocriter curgebant, cumque pinguedine pauca vas 

venofüm breve involvebatur , rami ejusdem venofi & arte- 
riofi egregie confpe&tui fefe dabant. (4) Lien vero .ex fu- 

fco nigricans ad quadratam fere accedebat figuram, ad craf- 

fitiem trium vel quatuor digitorum accedens, ubi poft fc- 
paratam externam tunicam, pulpofa ejus apparebat fub- 
ftantía. (s) Hepar paululum excenuatum videbatur, ubi in 
fubftantia ejus pulpofa, in extremitate lobi minoris defice- 
re videbatur , adeo ut fere membranofa effec, ramis nervo- 
rum fatis robuftis apparentibus, conftans. Ductus heparici 
bile flava referti eranc, in cyftide vero fellea, bilis luculenta 
"continebatur. (6) Uterus compactus valde & folidus erat 
ac fere cartilagineus, poft cujus incifionem ftylis varie ma- 
gnitudinis inquirebamus 'aperturam tubarum Fallopiana- 
rum, quas nulla vi ftylusintrabat: Tube Fallopianein fuo 
ambitu in naturali erant fitu & teres valde, flaaum tubulo 
immiffum admittebant eo usque, quousque cellulofa ea- 
rum ftrucura terminabatur ; reliqua & tenuior earum pro- 
du&dio usque ad uterurh ftylum admittebat ; Ubi denuo 
aperturam earum in uterum ftylo exploórabamus, fed ftyli tran- 
fium nullatenus adtnittebant 5 unde fine dubio coalitus 
faQus fuit, inprimis in corpore fenili. .Circa collum uteri 
| incerne finiftri lateris püncta quzdam notabantur, hydatides 
referentia, parva tamen, qua ovarium Nabothianum rcfere- 
bant. Ovaria Graaffii cicatrices oftendebarnit, in unoquo-. 
| que tres fatis notabiles, que fine dubio reli&z erant & for- 
| nate ab ovulis inde deciduis & poft impraegnationem fepa- 
| ratis. Inter ovula, qua puncta pellucida referebant, quadam 


1-3. fatis 
WU 


98 : Obfervatio XXFIIL - 


v ————— —— — — —— -- 


fatis eminebant pre cateris. Ovarium aque fervidz im- - 
miffum, & membrana externa feparata, petiola & vaforum 
contexcum,quibus ovario ova adharebant, clare oftendebant; | 
majufculum vero ovulum difciffum , flavedinem notabilem, 
ceu vitellum ovi gallinarum oftendebat: In dextro ovario | 
binz hydarides, lentis magnitudine obfervabanturslabiorum | 
nymphz, nigro colore, uc cutis, erant tinctz, 1 

In thorace confpiciebarur pulmo m liber; in po- . 
ftica vero parte verfus coftas & vertebras fanguine atro fuf- 
fufus, qui inflgmmationem peripneumonicam  induxerat. 
Verfus os íterni & cartilagines coftarum pulmones aridi |. 
eranr, nulloque fanguine fuffufi, pallidi, nifi quod in ramu- 
lis venz pulmonalis minoribus, aridus & concretus fanguis 
appareret , adeo ut ad dimidiam partem aridi velut exifte- 
rent pulmones verfus os fterni; altera parte, verfus dorfum, 
fanguine rubicundo & coagulato diítenti, arida vero pulmo- : 
num pars aére magis erat difFenta. | 

Cor infignes & elegantiffimas incus oftendebat colum- 
nulas, quz fcil. conftricdionemlaterum venuiculorum cor- : 
dis juvant, cum tendinibus copiofis & evidencribus, mufculo- ' 
fis fibris adnatis & coharentibus , & ex ipfismetortis. 

Glandula Thymus fatis notabilis, nigrum autem exhi- 
bebat colorem. Du&us thoracicus , unico reco & fimplici 
trunco confpiciebatur , triplici infercione in venam fübcla- 
viam. Mamm exaruerant , ubi tamen poft feparationem 
panniculi carnofi, nulla glandulz, fed ductus la&iferi decur- 
rentes ad papillam, licec cenues valde nullumque humorem 
continentes confpiciebantur. 

In arteria magna, ut & vena cava omnibusque truncis, 
majoribus, pauciflimus, imo fere nullus reperiebatur fanguis, 
magna tamen copia in parte pulmonum. inflammata, pau- 
cus contra in vena portz,cjusque ramis. Lien vero diften- 
tus fanguine craífo ; in ramis aucem vafis, quod breve dici- 

tur, 


x 


utm pe —— 
AT &Y- - ^ ! 


—. "natome bominis, biemali frigore&/c. — 8o 
-gur, fanguis quidem aderat , fed non admodum copiofus. 
— Panniculus adipofus per totum «corporis habitum crocea 
. flavedine erat cinctus. | | 


OBSERFATIO XXFIII. 


.— DN. D. GOTTLIEB EPHRAIM 
Bote o BERNERI | 


— Znatome bominis ,. biemafi | frigore inter- 
uid emt. | 


^ 7Ir 40. circiter annorum, infimz' fortis, ac miferam vicam 
agens; cum circa initium rnenfis Decembris anni 
1738. frigoris rigoribus obrutus effet ; (quippe quod 
frigus in diverfis mundi plagis & regionibus canta fxvitie 
tum corpora hominum cum ferarum invaferar, ut ab eodem 
congelata & victa ocyus fuccumberent) ob vice calamito- 
fam conditionem & paupertatem veftibus orbatus, in hor- 
-reum rufticanum vicini pagi fefe recipiens , mane à frigore 
enec&tus & rigidusinventus, hinc in urbem ad fepulturam de- 
portatus, theatro anatomico prius exponitur. In cujus ca- 
- daverefequentia notatu dignaobfervavimus, (7) Pollicespe- 
dum cum reliquis digitis, ipfisque pedibus ad genua usque, 
gangrena & fphacelo cadi , obfcure livefcebant, ungues in 
pollicibus ad contactum abfícendebant ; gangrana vero & 
fphacelus per cutem femoris, & per abdomen ad umbilicum 
usque fefe excendebat, unde regio epigaftrica obfcuro & coc- 
 ruleo colore quafi fugillata eflec, apparebat, infignem ernic- 
ebat foetorem: cute in tibia utraque feparata, incer hanc & 
 mufculos, ingens aque feulymphz quantitas apparebat, cu- 
icula in tibiis & femoribus veficulas egerat , & hinc inde 
€ratdeglubita. (7) Cute feparata, que tenuis valde, panni- 
— 4, P, M, F^»i. IIl. M culus 

| 
| 


| "t E. COMPE 


0o .. Olfervatio. XXFTI, 


—— M M ——————ÓÓÁÁ———— A 

culus adipofus nihil pinguedinis continebat, quemadmo- 
dum panniculus carnofus quoque inítar membrane falcem ; 
nervoíx apparebac. (3) Omentum cenui(ffimum, multum in- ^ 
fra umbilicum porrectum, omni pinguedine orbum erat, in- — 
fra umbilicum corrugatum ac in fe complicatum fphacelo- - 
que cactum, fanguinem congrumatum nigricancem juxta du- - 
&us & ramos venarum exhibebat : Ob tenuitatem vero hu- 
jus omenti plexus nervofi varii fatis confpicui elegantiílimi, — 
fub tenuiflimis filamentis apparebant, (4) Inteítina favis 
fimillima exhibebant juga valvularum per totum inteftino- - 
rum tenuium tractum maxime confpicua elegantifífimo ficu | 
& ordine; glandule vero inteftinales hic nulle erant con- | 
fpicuz. (s) Mefenterium tenue valde, ac ne minimum quidem ? 
pinguedinis continens 5 glandule vero mefenterii natürali- | 
ter conítitutz ; plexus nervorum mefenterii eleganti ordine, 
& ramificatione apparebant glandulis intertexa..— (*) Hepar | 
jufta magnitudine, & colore rubicundo naturali apparebat; : 
In concava vero ejus parte, incer hepatis membranam & | 
pulpofam cjus fubftantiam , abfceflus reperiebacur pure albo | 
inftar la&is refertus... Veficula fellis erat perampla, bile lu- | 
tulenta & tenui referta, in cujus cavo calculus reperiebatur, - 
glandis quercinz majoris formam exacte referens , fufci] 
coloris hic ( 725. IL. Fig. 2.) delineatus 5. in collo cyftidis ejus- 
dem, quod admodum dilatatum erat, rugoficates plurima | 
apparebant, valvularum fpeciem referentes, (7) Vena cava. 
pracer naturam diftenta, copiam atri fanguinis continebat: | 
Ubi € contrario arteria magna prater confuetudinem angu-- 
ftior nihil fanguinis contincbat. (8) Lien fufci & coerulei. 
erat coloris, ordinarie in longum procenfus , rorundam hic. 
obtinebat figuram. — (o) Rencs faris magni, in quorum fub- 

ftantia, parva ubique fere confpiciebantur ulcufcula, pelvibus 

fere evanefcencibus, ob vaforum & filamentorum nervofo« 
rum miram implicacionem & incricacum contextum, (10). 


Ute- 


by 


/ 
f" v 


I tome boris biemale frigore & e, -9 1i 


pase anguftiffimi & comprelfi , adeo ut ftylo aperiri vix 
| potuerint; Vefica urina vacua. 
| In thorace obfervabatur pulmo ubique pleure accretus, 
|ut & diaphragmati per toram fere hujus latitudinem , adeo 
| ut fibre diaphragmaris & tunice pulmonum fefe invicem 
ample&terentur, & difficillime feparari poffent; diaphragma 
'vero in fua fubftantia tenue perquam & cotum fere carno- 
| fum, ut circulus nervofus vix notari poffet; ceterum pulmo- - 
| nes nigricantis & fufci erant coloris. 
Cor fatis amplum erat, ac in latum valde extenfum , in 
| cujus ventriculis ingentes polypi reperti, fanguinis liberum 
| tranficum  impediverant, fibris cordis, & columnis carneis 
|adherentes. In dextro ventriculo. bini ejusmodi polypi, 
| unus rotundus , alter faris craffus, pedes fuos per arteriam 
| pulmonalem, & cruncum vena cave ad unius fpichamxlon- 
| gitudinem excurrebat ; rami vero ejusdem laterales ad di- 
|! verfos ramos arteriz pulmonalis fefe extendebant.— In fini- 
| ftro ventriculo pariter bini, quorum unus porrigebatur ad 
| pe ; alter ad venam pulmonem, ultra fpicthamz longitu- 
inem uterque extenfus. Unde phenomena, cur fcilicet 
| vena cava adeo dilatata & fanguine craffo fuerit referta, ni- 
| mirum ob difficilem regreflum- verfus cordis ventriculos, 
& cur aorta fanguine vacua reperta fuerit , facile in^ 
guntur. 

In cranio obfervabatur, quod Qeira fagittalis corona- 
| lem per angulum rectum fecaret, & tranfitu fuo os frontis 
! in duas partes divideret , protenfa usque ad narium oflà pa- 
| fietalia. Sinus offis fronris bini, in diíTe&tione calvarix facis 
Du gni & confpicui, cenuiflima membrana albicante 

intus veltiti eraut. 


— i mew D 02- 


92 x) 000— 
| OBJERFATIO XXIX. —— 


DN.D. GOTTLIEB EPHRAIM - 
BERNERI. 
De "i ) 
Parotide 4 variolis inflammata, E9' binc fup- 
purata, ; | 


Nfans puella unius anni, cum variolis epidemice graífan- 
| tibus afficeretur, parocidis finiftri lateris pacitur inflamma- 
tionem, que cum in abfceffum abiret, tardius à Chirur- | 
go aperitur, impofico interim emplaftro maturante; quip- 
pequod Chirurgus ulteriorem maturationem neceffariam ju- 7 
dicans, apertionem differret, materia interim ex meatu au- 
ditorio prodeunte 5 tandem aperitur abíceílus , — materia 
copiofa craffa albicante foctida prodeunte, abfceffu confo- 
lidationem renuente; & maceria fimul per meatum audito- 
rium prodeunte. Stylo cum exploraretur ulcus, finuofum | 
animadvertebatur cum carie offis, que inprimis procefIum 
mammillarem & os petrofum, ac meatum auditorium inan- : 
tica parte, qua externa auris concha per cartilaginem cum of- ' 
fco meatu auditorio unitur, perforaverat, ftyload meatum - 
auditorium usque penetrante... Dilatavimus ulcus , curundis | 
ad fundum ulceris usqueimmiffis, madefa&is & infufis fimul | 
remediis , ex E(f. Aloés, Myrrha, & Balf. Peruv. mixtis; poft; 
quorum diutinam applicationem , particula oflis proceflus. 
mammillaris feparabatur & excrahebatur: Sed cumabfceffus 
profundius penetrarecad os petrofum & meatum auditorium, 
fequentia adhibuimus: nempe Extr.rad Gentianz,Ariftol.lon-. 
ga, Abfinth. folutis in Eff, Hyperic. additis oleo Caryophyll. 
Euphorbii pauxillo & aliquot guttis, Balfami de Copaiba: Pul- 
verem 


AE DULL. 4 3 An 1 

Ed 7 Li : 
" b z d 
MENT is. ; ; 


— — - De pulfu, quarto quovis idu intermittente, ..93 jl 


verem itidem ex Irid. Flor. 5(. & Gumm, Euphorb. 2j. alter- 
natim applicando. Hifce per quatuor menfes & ultra adhibi- 
tis, nihil quidem offis feparacum fuir, licec hinc inde offis de- 
nudationem à perioftio & fcabritiem aliquam exploratio- 
ne ftyli perciperemus , quibusdam vero in partibus offis pe- 
-trofi & proce(füs mammillaris glabritiem , carne quando- 
que fpongiofa, quandoque folidaulcus occupante. Ab illo- 
rum remediorum ufu tandem deftitimus, cum nullam offis 
feparationem | inde fieri animadverteremus; applicuimus 
aquam calcis viva cum aliquot granis Mercurii dulcis, ex 
quorum ufü caro generabatur folida & paucum pus pro- 
fluebat, Sed poft aliquot feprimanas infans in febrem inci- 
debat, cum defluxione ad pecus, & vomitibus. Sub febris 
decurfü. aperiebatur denuo abfceflus ; Febre autem curata, 
immiffimus denuo turundas intinttas Ef. Aloes & Myrrha ad 
fundum usque: quibus fenfim omiflisiinftillavimus porro ean- 
dem effentiam,impofico emplaftro de betonica; quorum ufus 
adhuc continuatur, infante ceteroquin fatis bene valente. 
Confimilem prope cafum refert M. Zur, Severinus de cíficaci 
Medicina Libr. 2. p. 263. Verum ille cauterio actuali cura- 
tionem peregit. | 


OB$SERFATIO XXX. 


- DN. D. GOTTLIEB EPHRAIM 
Eres BERNERL . 


Ü : De | 
Ip, Jf, quarto quovis. icin mntermittente. 


7 Ir fedentarie vitz, & literis deditus, fexaginta circiter an- 
-"M/ nosnatus, cum prazterito autumno in febrem rertianam 
—  incidiffet, implorat auxilium Medici, qui antequam pri- 
mas vias preparaffet , exhibet ipfi aliquot dofes corticis Pe- 

pue eu | : NUCTUTM ruviani, 


Ec 
i CO V 


04 .. Olfervatio XXX. 


nu DG ^  JUMMMEEMNEMOMEMMEPIM ME MMEEMELEMEEMMEDSNIECCM DM DKCMM I AD ERR c ur ME Er : 
ruviani, quo ipfo quidem paroxyfmus fugatus fuic; fed - 
animadvertit patiens pulfum inzqualem cum languori- 
bus febrilibus & appetitu dejeGio. Vocatus ego cum acce- | 
derem, explorabam pulfum, quem non. modo inzqualem, | 
fed quarto quovis i&u omiílo , u€ nempe cum tres arteria | 


TY 2 


pulfationes numeraverim, quarta in ordine deficeret. Exhi- . 


bebam zgroto lene aliquod laxans; quo bene fuccedente, 
fequentibus diebus, pillulas antifebriles ex amaricantibus ex- 
tradis, & pulverem abforbentem cum falibus antifebrilibus 
alcalinis, cum arcano dupl. & Antrim. diaph. mart, mixtum: 
E(T. quoque antifebrilem ex amaricantibus: Quibus remediis, 
fudore quovis die circa quartam matutinam fuccedente, 


quartus arteriam pulfus redibat & fanatus eft eger. Sinedu- | 


bio cortex chinz impediverat excretionem & evolutionem 
materiz febrilis, unde facile lipothymia , quin & apoplexia 
oriri potuiffet: Celeb. Leztz//«s eundem pulfum obfervavic 
& non inepte coturzízantem appellavic| notisque muficis de- 
claravit in Eceodromo Med. pra&ico A. 1759, menfe O&to- 
bri, pag. 1027. 
(Duisburgo Altorfium miffa,d,3 Febr, 
4. 1731. 


OBSERF ATIO XXXI. 
DN. D. JO. HARTMANNI DEGNERI. 


De 
e poflemate €9' offe[Centia arterie magne decen- - 


dentis,mortis cau[a, 


- cholico-fanguinei, annos 74. natus, à juventute caftren- 
fibus laboribus aíTaetus , ac fatis robuftus femper fuic, 

nifi quod inde à quindecim circiter annis crebrioribus cor- 
dis 


1 J Ir quidam nobilis, militie Dux, temperamenti melan- 


| 
| 


.. De Apoflemate 65 offefcentia arterie magne &c, 95 
dis palpitationibus , per paroxyímos fapius in anno recur- 
rentibus, obnoxiusfuerie. Pulfus inde à multis annis, etiam 
cum optime valere videretur , fuit inzqualis ac incermittens 
fxpius, cempore vero palpitationum multo inordinatior ex- 
ftitit. Caterum appetitus , fomnus, & reliqua fanitaus offi- 
€ia facis benefibi conftabanct, Poftobicum vero uxoris, men- 
fe Majo 17 :e. defun&tz, variis moleftiis , ob licem de hare- 
ditate motam , afficiebatur, indeque valecudinarius magis 
»redditus , circa autumnum non folum palpitationes cordis 
frequentiores patiebatur,fed & his novum,& quidem omnium 
moleítiffimum , accedebat pathema , nimirum preffio quz- 
dam in medio thoracis, circa regionem cordis, quafi pugno 
aut lapide duro ibi premeretur ; unde refpiratio , inprimis 
poft lcviffimum motum, aut animi angorem impeditior erat, 
tantaque cordis anguítia oriebatur, quam verbis aliter ex- 
primere non potuit, quam quod. ejusmodi fentiret moe- 
rorem animi, ac fi hominem interfeciffet. Ex eo tempore 
continua hzc ipfi erat anguftia levior quidem quandoque, 
nunquam tamen omnino ceífans. Plerumque vero horis 


| matutinis poft fomnum vcehementiffime angcebatur, ut, nifi 


fubito é lecto furgerert, fc fuffocatum iri putaret. Obfervaba- 


tar praterea jam ab aliquocannis tumor pedum, interdiu in- 


valefcens, noctu vero iterum evaneícens. Sub initium Febr. 
1730. mane evigilavit cum dolore atroci fub bypochondrio 
finiftro, conjuncta refpirationis difficultate , hzcque fingulis 
momentis adeo augebantur, ut é veftigio fibi diem füupremum 
obeundum fore exiftimaret, ac refpiratio intercludi videre- 
*ur. Tandem doloris vehementia minuebatur circa mcri- 


remanebant, egrique vires primo ftatim impetu adeo minuc- 
bantur, ut eo ipfo die leto affixus teneretur. | Aderat quo- 
que ftatim. delirium leve, quod tamen fpatio bidui fenfim 
"evanuit. ^ Appetitus plane fuit profiratus, ac lingua muco 

es albo 


diem , anguftia vero, refpirationis difficultas ac palpicationes- 


n 


96  Olferotio XXX 500000 
E E ECNRLIPERUBOURS E DOCCUDE UNUS Roa Ma EAS Do Re CL LU EM 


albo obdu&a, qui dulci fapore omnia imbuebat, quacunque | 
eger guítabat ; unde faporem naturalem ciborum omnium . 
amifit..— Succedebant huic malo conatus vomendi, imo vo- 
mitusipfi, inprimis ubi paululum jufculi leviffimi affumebac; - 
hinc major quoqueanguftia cordis acfebricula fequebantur, 
Urina ruffa rubrum depofuit fedimentum. — Primis ftacim 
diebus fputum cruore leviter infectum apparuit, cum vixno- | 
cabili cuffi, qui camen color cruencus. cum tufíficula fenfim 
evanuit, me vero decau(a ejus valde dubium fecic,  Alvus : 
in principio erat adítricta, fed propinatis lenioribus laxan- 
tibus fzces limofo-fufcze, putridi cafei inítar foecences prodi- 
bant. Ha dejediones fzüdz dum quotidie femel vel bis, 
fponte aut clyfteribus adjutz, fuccedebantc, eger inde non- 
nihil levaminis fibi afferri fentiebat.. Somnus aucem fere nul- 
lus aderat, & ubi paululum obdormivit, mox fuffocahundi 
& artonid inftar expergefiebat, & hinc fuffocationis metu 
vix per oculi momentum in le&um potuit reclinare corpus, 
fed vel ereQtus federe, velantrorfum in fella recubare, vel pedi- 
bus infiftere debuit, quo mali aliquod levamen percipiebar: 
Angor ifte nunc ipfi videbatur in hypochondrio finiftro 
fubtiftere, nunc vero ex hoc in medium thoracis afcendere, 
hincque in abdomen regredi, & tunc tolerabilior exiftebat, 
Sapius etiam verfus medium diaphragma compunciones 
aliquot duras expertus fuit, quafi pugno feriretur pectus, i&to- 
que mortifero confoderetur. Si ru&tus auc. flacus emiferar, 
fenfit levamen angoris. Pulfus hoc in ftacu femper eracin-- 
equalis ac incermircens, acque ex ejus majoribus intermiffio- 
nibus angoris acceflus & incrementum fentiri, imo pradici 
.potuic. In curatione adhibita funt medicamenta tantum 
eviffima , ex herbis & radicibus emollientibus, abítergenti- 
bus, difcutientibus & balfamicis, admixtis lenioribus acidis, 
variis fub formulis propinata , interpofitis roborantibus ac 
pulveribus abforbentibus, temperandbus, —Omiffa vero. 


Áunt. 


- 


M. NE : & : ) 
nur. 0o - 
" " ; ^ 6*9 a 


Apoflema €9 offefcentia arteria magne 656. o7 


funt omnia calida , acria, ftimulantia & opiata. JEgrotus 
fomentationes averfabatur, Emplaftrum vero fapon. camph. 
ac clyfteres commode admifit. | Quoad dizram, jufcula car- 
nium cum chzrefol, farinacea cum fucco cicri, emulíiones 
amygdalatz &c. iterato & parce porrigebantur. Sed irri- 
ta fuerunt plane omnia, egerque à nullo medicamento nota- 
bile aliquod fenüit levamen, excepto folo oleo deftillato au- 
rantiorum, quodangores vehementiores minuebat, pulfum- 
que roborare videbatur. Tandem per fpatium 4. feprima- 
narum miferrime excruciatus, in lecto fedens ac loquens pla- 
cide exfpiravir. Petiit à me, uc poft obitum cadaver fuum 
aperirem, caufamque angorum fuorum eruerem, quod cum 
inítituiflem , admirabar primum , omnia abdominis ac cho- 
racis vifcera adeo fana ac illafa apparere, nullumque inflam- 
mationis auc putredinis fignumin iis extare, cum tamen per 
totum corpus, & in ipfo pericardii liquore foctor ille putri- 
dus ubique maxime fe proderet. Cor quidem folito ma- 
jus, & fereftupende amplitudinis erat, ac in ejus thalamo fi- 
niftro inveniebatur polypus magnus, aliquot transverfos pol- 
lices longus, & figura oblonga, in cordis bafi, ubi columellis 
'& fibris mufculofis. firmiter adherebat, albus, tenax, mem- 
branaceus, fed verfüs cordis apicem concretum fanguinem 
E fua referens. Hujusmodi concretionem quidera adcf- 
fe ego femper fufpicatus eram , eamque caufam effe palpita- 
tionum & orthopnoez; nontamen polypum hunc, licet mo- 
le fatis magnum, pro unica hujus morbi & mortis caufa de- 
clarare potui, fatis enim fpatii pro fanguinis circulatione fu- 
perfuifle, & cor ipfum , pro ratione magnitudinis polypiin 
majorem etiam molem extenfum fuiffe videbatur ; neque 
etiam putredinis foetide potuit effe caufa. Cum vero hec 
adhuc lateret , abdominis vifcera ut eximerentur, & penitius 
infpicerentur, curavi, tum /zb ventriculo oculis meis in opinato 
Íc obtulit mor magnus , quem propies perluftrans vidi effe arte- 
Mi: A P . M, V^»l. Ll, N | ría 


ds . aM REP? LC. 


98 - Olfervatio XXXI. - 

[| ] - 
riam magnam de[Gendentem, quain tantam crafficiem excreve- 
rat, Eo ipfo enim loco , quo arteria hec é diaphragmate 
procefferat, i» eraffitiempngni extenfa erat, poft hunc verotus- 
morem ftatum fuum naturalem obtinebat quidem, fed css. 
utraque iliaca tres pollices latos tota adbuc cartilaginea ac prope. 
modum offea erat. Incidi hunc tumorem, & vidi effe fo/ica- 
Ium membranaceum ubique cavum, in cujus medio verfus ca- 
nalem erac rima feu ruptura fecundum longitudinem vafis ; 
intus vero hinc indezd /azera folliculi adberebat materia pinguis 
ac fémiputrida, que eundem cum reliquo corpore exhalabat 
foctorem, camque materiam putrefactam apoftematis rupti | 
per didam rimam in arteriz canalem, & ex hoc per totum | 
corpus difperfam fuiffe, aucopfia monftrabat, unde ubique. 
idem ille foecor. Praterea arterie fanguine fere vacuz, ve- 
nz vero, imprimis cava, eo magis replete inveniebantur, | 
Tamorem itaque hunc apoffematum veram ac inevicabilem 
mortis omniumque fymptomacum caufam proximam fuif- 
fe, cunc fatis fupcerque  conftabac : imprimis vero parebar, 
cur agrotus dorfo incumbere non potuerit. Cum enim - 
ventriculus aut abdominis vifcera folliculo huic tunc rupto 
incumberent eumque comprimerent , fanguis à tergo ve-- 
niens in circulatione fua impediebatur , ac quafi fufflamina- - 
batur. Pacebat praterea , etiamfi caufa morbi nota fuiffet, : 
nullam tamen fpem falutis aut curationis reliquam fuifTe: 
Sanguis enim torumque corpus non folum à materia apofte- ' 
matis putrida inficiebatur , fed & fundus apoftematis neque 
detergi neque confolidari potuit ; nullus enim medicamentis 
ad eum locum parebatadicus. Inquifivi porro in remotam 
caufam fingularis acinopinati prorfus hujus morbi, & ex de- 
funái confanguineo quodam intellexi, nullam aliam dari pof- ' 
fe, quam quod cum patruo hoc fuo in obfidione Duacirni- | 
liraret, acciderit , ut obfcífi incenderenc pulverem pyrium. 
cuniculi, cujus ruina fadum fit, ut hic fuus pauuus terra ob- 

rutus 


 VMortis imapinarie exempla duo. 99 


! rutus ac pronus incurvatus diu jacuerit, donec fuis aliorum- 
| que manibus effoderetur. Poít quem cafum (ítatim etiam 
|in magnum inciderat morbum.. Hujus idcirco mali ratio- 
nem primariam iítam incurvationem & compre(lionem cor- 
| poris extitifle, à vero. fimili haud abhorret. — Ceterum arze- 
ria: offeam quidem nzatzurans induere , imprimis vero, arteriam 
magnam offeam [epius inventam fuilleteftantur quoque A&, Nat- 
Cur. Dec. II. A. I. p. 214. A. III. pag. 108. feqv. Dec.III. A. IIT. 
in Append. pag. 16;. & IV. pag. 14.6. A. IX. X. pag. 301. /fpo- 
| ffema autem arteri« magne fingulare quid , & quantum novi, 
nunquam adhuc notatum mihi videtur. : 


|cw*--OBSERFATIO XXXI, —— 
|. —- DN. D, JO. HARTMANNI DE-: 
piter s GNERI. 


Mortis imaginarie exempla. duo, 


| 
| 


| 
| 
I 


| leve delirium apparuiffe ; hoc circa finem morbi rediit, 
^ Duobus enim vel tribus ance mortem dicbus eger , qui 
fane mentis compos effe videbacur , nihil tamen alimento- 
| rum, potus aut medicamencorum affumere amplius voluit, 
-fed omnia, quecunque offerebantur, pertinaciter & ad mor- 
tem usque refpuit,conítanter regerens, fe jam mortuum effe, nec 
» quicquam rei aflumere pofle nec velle. Pulfum dum ipfi 
tunc temporis explorare volebam, nulla perfuafione ad id, 
ut pateretur, aut manum porrigeret, adduci potuit; quoties- 
»cunque enim tangebatur, ferio refpondit : »e e tangas; 
fpiritus enim nec carnem babet nec fanguinem, | Atque fic obiit, 
Aliud m 


| ]: precedenti cafu notavi, ftatim in principio dicti morbi, 


Ld 


d magis nocabile talis delirantis phantafiz exemplum 


Naz hac 


. * * ET TA TC 


A : N H ) 
1CO | Obfervatio XXXHIK 7" ^. * 
hac aftate fe mihi obculic; Virgo enim juvenis, ex morali- - 
bus potius quam phyficis caufis incidic in. melancholiam ;. . 
dc omnibus rebus bene rationabatur , nec quicquam fang 
menti concrarium agebat, nift quod omnibus viribus accon- 
cinis lacrymis mortem fibi optaret; quamvis nullam de(i- 
derii hujus adeo impenfi rationem folidam fe reddere potfe- 
diceret. Omnia ideo medicamenta recufavit 5 hinc uc illa. 
affumeret, ipfe promittere ac fimulare oportuit , nos talia - 
porre&turos efle ,. quibus, fi rite uterecur, fenfim interitura 
eflet. . Sed cum.non fentirec hunc effe&um, refpondit mi- 
hi, fe jam certo intelligere, mnedicamentis ipfi mortem con» 
fcifcere mihi nec animum nec licitura efle; hinc ut porro 
hauriret, agre. induci potuit. Tandem cum ipfam aliquan- 
do inviferem, hilari mente mihi dixit : jam/e mortuam effe,. 
nec quicquam cibi auc medicamentorum aflumere. pofle. 
Multis itaque rationibus , perfaafionibus ac etiam vi pa- 
rentum ad id cogi debuit , donec fucceffu cemporis pau- 
lulumad fe.rediret, quamvis, dum fubfiftebanr ezdem mor- 
bi caufz , omne moriendi defiderium nondum plane abje- 
ecrit. f 


OBSERPATIO XXXIIT, 

DN. D; JO. HARTMANNI DE- 

| De 
 F'ariolis fetus in utero, 
Ariolofz infedionis miram varietatem qui rite obfer- 
V vat, facile fatebicur, triftibus pocius adhuc tenebris ar-. 

tem noftram. effe te&am., quam nos. veram ratio- 
ncm pofle reddere mirz diverficasis hujus morbi, In gra- - 
vidis aucem ance omnia.he« explicatu func difficillima, má- 
ues. 


m iq. "«De-F Zriolis fetus i m ütero, IOI 


tres enim. interdum videmus variolis laborantes foetus eni- - 

3as fuifle, qui & ipfi jam in utere id vitii contraxeranr, 
quod quidem rationi eft maxime coafentaneum. — Ac rur- 
fus contravidemus, nonnunquam infantes natos fine variolis,, 
€um tamen rmatres vel non ita pridem, dum eosdem utero: 
geítabanz , vel tempore partus corumr variolis laboraverint. 
Quandoque etiam accidit, uc matres fana parerent foetus. va- 
riolis infectos. Omnium horum fubjectorum exempla 
ipfe vidi ,, cafus autem pofterioris. non. ita pridem infi- 
gne documentum expertus fui. Nam. foemina qnadam 
gravida tractabat duos exliberis fuis variolis adfe&tos.. Cum. 
vero ili jam convaluiffent , | mater enixa eff fetum , puflulis 
rubris variolofer ubique variegatum , que variole decurfum [uum 
f'ippurationis, C ex[recationis , ut variola vulgares abfolverunt ; 
fatva. interim £r [ana puerpera, qua. cum. infance optime jam 
valet. Hujus rer exempla, qui legere cupit, adeat afios me- 
dicos, imprimis autem confuli poffunt 4. Az, Cur. Dec, B. 
o VI. pag. 147- 


OBSERFATIO AXXIF, 


UP D. JO. HARTMANNI DE- 


GNERI, 
^ dDe- 


FE ariolarum infe&ione peirienlas per con- 
tadum. 


H 
- 


» 


$i 1di arte aliquot annos mulierem. que varizelir jam pri- 
. dem laboraverat , cui ille defigo per contatium Íunt 
commünicatz , itá quidem, ut cantum 74. parte. ffecifi- 


HN 
ge ialio. harerent,, nec reliquum. corpus iuficerenc. Haec 


mime NIC Bani 


2^u- "TMML,SM 2209 
^ » ' !-— 
" - - , NC 


D. Obfervatio XXXIF, 
namque foemina curabat infantem fuum hoc morbo labo- 
rantem, interque geftandum ac dormiendum illius faciem | 
fuz gen« admovebat, ut infans mollius cubarec. Inde vero - 
fa&um eft, ut in ipfius vultu & quidem zx z/Zr folummodo la- 
cis, que variolis tacia fuerunt, erumperent pufiule,que cumin. 
flammatione. [uppur abant, C. exftccatee decidebant, eadem. vatione | 
ac variole vulgares, Cacerum vero mater fana manfit, nec 


quicquam mali per totum corpus fenfit, aec eciam febreulla | 
laboravit. | | 


(Niviomago Zltorfinm mi/f«,d. 7. Mart. 
I73I1.) 


OB$ERPATIO XXXPF.- 
DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH- 
ZEKL 


De 

Singulari pugna F'iri cum Serpente magne, 

cri[lato. | 
Raconum five Serpentum magnorum, qui 3I) (Tbannin) | 
Ib nomine venerunt Hebrais , Hiítorias legerelicet paffim | 
in Annalibus Helveticis, dicam an Fabulas? Longa. 
fatis ferie illos defcripfi in. Itineribus Zipinir, imo & delinea- 
ri juffi, authorirare infida nixos, quorum plerique forte fue- 
rc imaginacionis feu curiofula nimis , feu percerritz, foetus. 
Mirus in pedibus, alis, fquamis, figura tota corporis, magni- 
tudine, coloribus lufus, Haud demirarer miras relationes, 
fi Helvetia noftra ferpentifera foret regio : fed pauca nutrit, 
prater. Viperas. ex hoc animantum genefé. Cerriffima 
eít, & rara fimul, que nunc fequitur, «Jowr20sona yi^ , fide: 
nixa non folum Nobilif- & honecítif&mi cobi — 
Xxpra- 


e- 


1 
d 
: 


De singulari pugna P iri cum Serpente magno,&c. 103 


Exprefcái Grypheani , qui ipfe certamen fatis dubium fufti- 
nuit, fed multorum teftium, qui ferpentem, velut in trium- 
pho Arci illatum, fuis viderunt oculis, & palpare poterant 
manibus. Ad ipfam me, absqueambagibus, accingo hi(to- 
riam, prouti eam mihi ipfe reculit fortis Achlecz, vir cogni- 
tz probitatis. Accedit ei menfe Majo A. 1720, ut bono ma- 
ne Greiffenfea Oppidulo per pedes properans ad Pontem, 
qui Glattz. Fluvii littora jungit, juffu fuperiorum cunc re- 
ftaurandus , Greiffenfeam inter & Schweitzenbach, in fofla 
ficca obfervans fufurrum, judicium, fed przceps, ferens de 
lepufculis inter frondes & folia ficca latitantibus, canem 
venaticum , quem fecum ducebat, invitaverit ad infectandam 
prazdam. | Cane haud obfequente, imo renitencte. mandatis 
heri, alias ad profequendos lepores agiliffimo , ipfe viator 
baculo foliafrondesque disgregat. Sed en! profilit 4zguir 
latens in berba, cumimpetu, ftrepitu & fibilo, aggreditur vi- 
rum optimurn, aflurgens juxta veftium ductum, ambiens col- 
li poftica, integrum cin&urus hominemque ftrangulaturus. 
Fugam capeffi illico, fidus alias comes leporarius canis, le- 
porequovis timidior deferic Dominum & caftra plenisque. 
faltibus redit ad arcem.  Excremasinrendit vires 2 3uz Ge, 
collumab hofte liberacurus , qui ri&tu dentato aperto , & lin- 
gua vibrata, omnia mala minabatur ; Victor tandem beftiam 
fubjicit pedibus , cultro terre affigit per cutim  du- 
ram valde in vifcera adacto, neque id absque difficultate : lin- 
quit in hoc ftatu tanquam devictam, cultroque haerentem, 
viam fuam profecuturus. Duodecim circiter paffus pro- 
greffus obfervat anguem in fpiras fefe volventem, exfilien- 
tem per 6. circiter pedes in altum, excutientem cultrum, non 
cogitans forte de novo, cui expofitus effet, periculo, Ag- 
greditur hoftis, faltibus aliquot factis, de novo vi&orem, 
gyro quadruplici cingit & ar&tiffime, crus finiftrum, capite 
urfum credo, & lingua anchor« inftar furcaca inocitaace, 
di Per- 


-- 


)04  Olfervatto XXX/. pore | 


nk ics MAE LS BU ai iA Suid aida Ae e eios s teme 
Percutic Prafedtus argenteo. baculi manubrio hoftem tam- 
diu, uc la(lum candem & mortuum, vel quafi, evolvere - 
potuerit, fefeque icerum liberare, Sentit mox in crure ab 
angue ar&ato dolores, & incumefcentiam : mortuam, ur 
fibi videbatur, bcítiam arripic manibus, ad ipfam arcem, fe. 
dem fuam, reportat, atque in victoriz fignum veluti Tro- 
phzo ere&o íufpendit. Ex pugna laffus , crure eger, in le- 
&um fe conferc, & ad fudorem, qui copiofus jam ance ma- 
nare coeperat, fe icerum difponic. — Bihorio elapfo adferun- | 
tur nova de nova cevafione beftiz: Accurrir iterum victor 
hoftem quafiturus , fub ftrue lignorum latentem protrahir, 
defarigatum denuo fufpendio punic, fufpenfumque linquit, 
qui fera vefpera horam inter 8. & 9. fanguinem ore & vulne- 
re evomens vitz íubiit ultima fata. Colore fuit obfcure 
viridi, maculis nigris picto; pedes 52. Tigurinos longus, in 
proportione ad longitudinem craffus ; fed id inprimis fingu- 
lare, quod czz//am geílerit in capite, attactu duriufculam, uc 
dimicantem pupugerit , pennz ad inítar ex fcapo conítan- 
tem, & fibris lateralibus ; fcapus medius niger , fibra latera- 
les albo-virides fimbria nigra marginatz ; ut funr fxpe 
avium plumz, | Hujusmodi cornicula fuere tria , anterius 
maximum , reliqua duo gradatim minora. Hanc crZ/faza. 
erexit quories irata , depreílic defatigata. Commemoranda 
infuper veniunt duz parva pinnulz, fub initium colli ex quo- 
vis latere una. 

De nomine, quod conveniat huicbeftiz, hzreo anceps: 
Acontie feu Jaculi occurrit omnium primum, quod jaculi ad- 
inftar feíe fibrec. — Cera/7e epicheto pofcunt cornicula cri- 
ftam efFormantia. | Cberfydri (quod fynonymum eft etiam 
Acontiz) vel & Hydri cognomen, quod in ficco degac & 
humido. Locus pugnz (/e champ de bataille) à Lacu Gry- 
phaano vix 10. pedibus diftat , & videntur pinnz infervire 
natatui, nifi malis vibrationi faltatoriz, Sane hujusmodi 


fecr- 


N y 


POM 


Nut e ?; 


s. " j : LR : : d e * hus E 
De Singulari pugna P'iri cum Serpentesagno, 6c. YoS 


 ferpentes vident aliquando ruftici ttanare Glattz flumen. Se- 
igat quisque quod volet. In 4cestiam quadrat locus , qui 
EE iud JAElianum Hifl, dni;zs. L. Vlil.c. 15. ; 
Jaculns, ajunt, idem eff Cherfydro ferpens * qui primsm in aqua, 
deinde multo tempore in ficco degit, Vi omni antimantium generi 
infidias molitur, — Hujus cautio £n faciendis in[idiis ejusmodi eff, 
Wt fecundum "vias publicas abdite lateat, pev[zpe etiam correpens 
in arborem ajcendat ; ibique fefe contorte concludens, c in orbem 
coarcians , caputque in [ptram occultans, ut. pretereuntes facitus. 
"ex occulto per/pexerit ; in id ipfum, quod preterit, [rve fuerit Le- 
Jia, ffve bomo, fe jaculetur. — Nam valet faltu, ut viginti cubi- 
forum [patium tranflire queat , protinusque ad ea ,. qua fal- 
45 appetit, inberefcat, Enigitur Acontiam noftrum, fed cui 
deeft forma defcriptio. — Cera/fem fi velis, felige locum P4- 
miülib.VIIL c. 23.  Ceraffis corpore eminere cornicula faepe qua- 
drigemina (heic trigermnina) quorum motz reíiquo corpore occul- 
fato follicitent ad fe aves. In Colledaneis Hiftoriz mez Na- 
«uralis Helvetice circumfpicienti occurritfimilis fere Hiíto- 
ria, quam memoriz reliquit Ge/gerus Lib. de dauatilibus p. 
$25. Digna quz heic inferatur. — River eff fatis magnus d1- 
gurinus, Glatt zomine C denominatus ab eo pagus Glactfelden: 
uxta bunc Pum VIUUDL Ium pagum, ante paucos annos ferpens qui- 
dam baculi craffitudine, c 3 aut amplius pedum longitudine im 
ru[licum frondes Ilic coligentem £njilire conatus eff, corpore in 4. 
Diras feu arcus conmvoluto : quod ille cernens ,facco quem inufuns 
colligendi ferebat , velicfo fugit. ^ Serpens autem proftliit Jpa- 
dio circiter 16. pedum, nom tamen attigit rufiicum. — Deinde 
cum [acci arripiendi caufa rediret , ferpens denuo im eum profiliens 
brachium ejus finiffrum totum fpiris fui) implicavit (parte ceude 
adhuc dependente, collo autem ereifo) idque comprimendo ( non fa- 
tis memini, an nudum , indufo teitum fuiffeputo) adeo arcte con- 
flrinxit, ut vefiieia fpirarum imprimeret, non tamen momordit 
mam ruflicus [latim altera manu capite compyebenfum abffraseit, 
"C ALPLM, Fol, Uil. | O reje- 


A OW - hi a [D d 
ges " - » - . 
[rw * 
—À , 
" " 


106 Olfervatio XXXV... 0o 


rejecitque. — Brachium vero. paulatim putrida quadam [anie con- 


tabe/cens, carne nudatume[l :. [éd tandem curatus ager, omni car- 
ne putrida extratfa per Chirurgum , pulchre reflitutus eff , quotan- 
nis in eo brachio bis venam incidere juffus : fluit autem fanguis 
craffus C niger. — Hec ego ab ipfo ruflico audivi , cr. plurimas 


brachii cicatrices vidi. Hac Helvetiz noftrz Plinius. An. 


huc pertineant, quorum, /agzeru: meminit Hf. Nar, 
Helv. p. 241, Serpentes Glaronenfium virides atris pundis 
notati, & craíli, qui à colore Grazlizg nominantur, deter- 
minare nequeo, quia nondum talem vidi, In Hiftoria, 
quam . ex Ge/zero retuli, doleo nullam adeffe beftia ipfius de- 
fcriptionem, quz forte ejusdem fuic generis cum coxtía 
Qrypbeano ; congruunt circumftantia loci, infiliendi modus, 
abítinentia à morfu, conftridiio arcta, cumor membri infe. 
cutus; fed ruftico felicior prafectus, quod prater fpirarum 
veftigia alte facis cruri impreffa , & intumefcentiam , forte 
fanguinis ab inferioribus reflui ftagnantisque effectum , non 
aliud fenferit malum. In fymptomata , quae rufticus ille 
fuir paffus, quadrat locus. Diofceridis Lib. PH. c. r7. 
4 Cerafle percuffis locus. attollitur , cum | duritia. puffulofus, 
E plaga [antes prefluit, modo atra , modo pallidior: fed toto concre- 
tu varicofus intumefcit, Ec quz de ferpente etiam Acenzia Po[- 
pocb. dicto, Provincie Jucatan fcribit Aferemberg. Hif/, Nat. L, 
XIL.c.48. Jus efl exitialis, intra tres dies iclepartis carne de- 
cidua atque putrescente , offibus vero nudatis , er im colorem f«4t- 
vum "vergentibus, In cornicula tria, qua de Bafil/ffo habet 
Galenus Eib. de "Theriac. ad. Pifon.p. 460. ci tribuens ei cii ve- 
Qd ^i vg£ic Ureocyd. — Et force accidiflenc hecutrique noftra- 
tium, fi i&um inculiffet beftia; fervato femper inter fer- 

pentes calidiorum climatum & frigidiorum difcrimine. 
Nolo jam in hujus argumenti tractationem longius ex- 
currere, Non poffum ramen, quin Nummum commemo- 
rem rari(limum, in quo fignacus Draco criffatus (cribus cor- 
nicu- 


. 
au ——— 


Pe FX KP ZNENNRERRRUTTVSSSIIRE8SRSS 


Bii cu oo acd SÉRÁÉC E tom 


mecum 5 


fà». Sin Circa Cataratas oculorum, 107 
niculis noftro ferpenti fimilibus , licet inverfo, quoad ma- 
gnicrudinem ordine erecis ) cum caduceo-& fpica, cujus 

. edypun à Parígo obtinuit Spanbemins ac recen[uit Diff. de Pref. 

- INumis, p. m. 146. haud indicansan fit vel urbis, vel Regis, 

. vel Imperatoris, Unicam habet feu carunculam feu criftam 
Nummus urbis Pazta/ie in Thracia, apud citatum  ópanbe- 
mium. p. 124. Omitto, quod minus huc quadrenc, dracones 
in JEgypriorum Nummis paílim loro coronatos: Numisma 
item Precilie Gentis apud Zai/, Num. Famil, P. II. p. 3 17. Nar- 
ravicmihi Anna Burrin , Meyeri Manfi Suawendingenfis uxor, 
foemina honeíta , fe ante aliquot annos in agro jacentem 
vidiíle /erpeztem albicanribus fquamis annulo flavo circa col- 
lum cin&um, cw corniculis duobus erectis incapite, — 


OBSERFATIO XXXFL 
. DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH- 
ZRED 


Circa Cataratlas oculorum, ' 
| ie 17. Jun. A. 1724. Viris in re Medica expertiffimis 
-D. D. Mvwralto, Hottizgero , Zieglero , attulit operator 
Nofocomii ordinariüs, Fretag24s, binos oculos vetu- 
lz 60. &tatis anno demortuxz. In uno horum depofuerat 
ante aliquod cempus operator Catarafam , eo quidem füc- 
Ceffü, ut vifum recuperaverit: in altero, qui. operatoris ma- 
nui non fuerat fubjeQus, manfit Cazaracéa in priftino fitu; 
deprehendebant in hoc fe&ores, effluxo humore aqueo, Cry- 
ffallinum circumcirca wvee adnatum, margarita albicanti , fed ob- 
feuriori fimiless , ut [umt Glaucomata, In priori oculo eràt Cry- 
ffal'inus altéro t minor y durior, obfcurus flavefcens, infra wveam 
revera depreffas ;; in vitreo, per quem tranfierat acus, nubecula 


quadarn füic obfervata; 
c, ] O 2 OBSER- 


OBSERFATIO XXXPM. 


DN.D.JO.JACOBI SCHEUCH-  : 
ZERL ^ X ary 


M e ^ | 
...JDezdrite Glaciali, x 


^ Unt T/e/auri nivis adhuc dum, ut fuere 7;5/ tempore, 

S vid. cap. XXXVIII. 22. abfconditi, neque nodum figu- 

rationis folvic Barthbolinu:s , ueque poft eum alii, perfpi- 
caciíBimi Nacure Myftz, poftquam omnes tenrarunc vires, | 
cenderunt ingenii nervos. Sic chema, quod nunc propo- : 
no, docimaftici loco iis, qui mne acutius vident. Rigidiffi- — 
ma, que Annos 1723. & 1729. interceíTic, hyeme, obculic 
fefe jucundi(imum, dequo in prafentia, fpectaculum, in val- 
vis duabus ligneis Ufteriang Dómas, quz Tigüri eftin fub- 
urbio , bet balade dicto, conclave eft noviter extructum, | | 
cjusdem cum terra ima Hórizontis , feprentrioni expofitum, : 
; 


fornace inftru&um , cui inje&ti fubinde cineres calentes agi- 


17394 
£C que, 


"Tf, M . Yol. JE ASAXC x 
- gut, 
I9 0 s 


——— 


) Css 


—- 


wilillii 
M 


COTAANNNo 
"Su ITYP 


» d iab 


DA. urit. 
^ *— y^ 


U- 
Um. " us * 
^ * 


—  Derenememnbranofo tum uretere&?c, ^ 109 


DA P s v "m Ne d $4 
NES ! uy EE NU LYRA 
à E , nd 
A 


- Que, imo ex glacie germinationes in feptentrione Svvedes- 

2 h Mifcell Obf. p. 129. Merentur Dezdrite hi, conforines 
| jis, quos exhibui fig.I Tab. VLI. ciratz, attentius examen, 
| experimenta omni ftudio inftictuenda , judicium penetrans, 


T. o candem in hac Gazopbylacii nivoft fecretiora introfpicere 
2 & conditoris gloria exaltari queat. ; 

P "OBSER/É ATIO XXXFIII. 

1 


E D D.IGQO.IAGCOBI SGEHEILCH-v^ 
í uen Zik Is. : 

b jns | De Me 

. Rene Membranofo cum. 'Üretere valde dilatato 

; ex Porco. DAS 


: 

i ie 16. Febr. 1729. ex macello allatus Rez dexter porcinus 
D pare membranofts ,-ut per "Ureterem inflatus plene exten- 
"— di potuerit €* exiccari , exiccatus autem pellucidus 

- manfir, renis figurain feptem lobos divifa, longitudo eft 54^. 
laticudo & craífities 2/7. cum quibusdam lineis: Pelvisubi 

 é Rene emergit 2/7. Ureter modo contra&tus ad. 1^" ..ad i^, 
intervallo à pelvi iterum dilatatus 15^. tota ureteris longi- 
tudo ad ingreffum usque in veficam 26/^ vorcuofus is erat; 
& per intervalla inzqualis diametri , utplurimum tamen 1^, 
in diametro, de qua inzqualitate egregieratiocinatur D. Rzz- 

Tory Urimari Peffag. p. 6. zc. n ditledo:rene per mediam . 

- longitudinem obfervavi-duos extremos lobos, fummum & 
imum interfepimento prorfus ligamentofo feparatos à me- 
dio majori, fed. tamen peculiari orificio hiantes in pelvim: 

| Medius lobus valvulas habebat tres, quales funt in inteftinis ; 

— & ad exitum pelvis adeft.quoque' valvula eminens femilu- 

— Jaris, moderans feri in Ureterem eftluxum. ) "S 


EDO: OBJER- 


£V. | . 1 ULT Cis: CM s 
: de 
» B S. ^" 


H6. 4M o wi ——|— 
OBSERFATIO XXXIX, 

DN, D, JO. JACOBI SCHEUCH- 
ZERI. i 

Cryfh ali Helvetice ex rarioribus, 


[ 
í *Abula polygona ex majori cryítallo refe&a & polita 
micis chryfocollaceis, intus paffim praegnans , quz la- 
pidi alias diaphano jucundum conciliat afpe&turm, 
Sunt hz micula fub microfcopio flavefcentes magis & dia- 
phanz. Pondus in aére libero 
$ 134. ij gr. 18. 
in aqua 84. 2. 


$O. O. 18. deccem. ponderis 
Erit ergo proportio lapidis ad aquam ut 2. :$:,$ quz 
inventa in Cryftallo alias pellucida nullaque materia he- 
terogenea faeta 252$ ad 1, 

IL. Cryffallus pellucida , inmumeris veluti fetis alboflavefcen- — 
tibus (quz totidem funt canaliculi cavi) fea, fed & craffio- 
ribus atri coloris, veluti Antimonii Cryftallifaci. Hujus pon- 
dus in Aérc libero 

3$$4 5 4 
inaqua 34. I. 


———— ———— a—áá 


decrement. ponderis 20  -  j. 
Ergo proportio ad aqu. 2:5; ad 1. iA 
Ilf, Fragmentum ex cryflallo refetum micis viridantibus 
éntus refertum, lcd & extus, qua parte non politus eft lapis, - 
obducum. m 


Pom- 


yfati Helvetice ex rarioribus. HI 


1 Pondus jin aére libero 
; : LAM To 


. proportio adaquam — 25* ad 1. | 
e : 

Crucem figunt hactenus phenomena circa Cryffallor 
obvia, fpeciatim eas; qua pilis, fetis variorum colorum , uc eít 
num. II. /zz£ referta. Ec forte. fortuna. occurrent experi- |. 
. menta, que materiz hactenus obfcuriflimz foenerabuntur lu- 
cem. In hancforían claí(lem meretur referri phznomenon; 
quod hifce diebus occafione Collegii Phyfici Experimentalis 
fefe obtulic. Laminas fumfi 12. vitreas tenues, etiologiam pel- 
- luciditatis & opacicatis demonftraturus,impofitas invicem de- 
merfi in aquam puram, corhiffx exhibebant filamenta pilifor- 
mia,ut lapidem Jovem quis juraret , interjacere laminis ipfis 
- pilos, Ita conceptu haud eric difficile, cryftallina materia, 
'€o tempore, quoex fluida mutata fuit in folidam, vel preffa 
vel attracta potuifíe materiam qualemcunque heterogeneam, 
etiam fluidam, formare illiusmodi filamenta, que in lapide 
alias diaphano perjucündum przbent fpectaculum, & Mufeis 
ornamentum. Et huic ipfi materie heterogenez fi inerat 
forte aér ela(ticus magis quam eft in ipfa Gy//4/s, poterat hic 
ipfe preffus , inítante folidatione, qua data porta exitum 

. querens relinquere /Z/amesta , ut fxpe confpi- — 
ciuntur , imprimis Microfcopii 
ope, cava. 


2 


b. xd: cUUUUTT OB SER- 


— o —— 


OBSERFATIO XL. 
DN. D, jO. PO SCHEU CH- 


II2 v D D^ es 


De - 
T erre motibus Helucticis, menfe Januario, 
Z !] Z^ 2 "m A 


x rarioribus terre concuffionibus fuit ea, quam fenfit 
E. non folum Helvetica tellus , fed magna Germaniz 
pars, aftate Anni 1728.5 Sunc vero non minus notabi- 
les quz intra Helvetia limites contigere Januario menfe A. 
1719. «: 
Die r3. hora circiter 7, p, vifus heic Tzguri fepcentrio- 
nem verfus fulgor, acfi fuiffec incendii longinqui indicium, 
Sed circa horam decimam fuit terra valido tremore concuf- 
fa. Tremuit corum, in quo fui Mufeum, feneftr omnes. - 
Dircctionem non obfervavi, neque nutrationem ; fed vigili- 
bus turrium noftrarum fuic hic motus rerrificus admodum. 
In turri Carolina obfervaverat vigil primo valva cujus- 
dam vel janua horizontali ficu jacentis, qua claufa precave- 
tur lapfui per fcalas (Sall €$aben) fublevationem rn aper- 
curam ad 2^. circiter alticudinem, quae aperta manfic; reci-- 
nente eam faxo é fune pendulo : Quam füblevationem ad- 
fcribo non tam flatui vel vento furfum per turris cavum 
trufo, quam nucanti ipfi curri, & faxi cum janua zquilibris, 
per crochleam volubilis ,  defcen(ui. Mox autem fenferat 
ille quinque circiter fuccuffus cremendos, ac fi curris inte- 
gra fublevaca toties in locum priftinum reftitueretur; — fra- 
gorem in tota ce&ti concignacione 5 nutationem à N. ad S. 
Ex fpecula fua profpiciens in Lacum Tigurinum obfcuratum 
cun vidit vaporum* atra congerie, coclo circumiacente fe- 
| | reno : 


^X NL Os 2 
r 


2/77 pins 4, y SRurvile gt ut inia metuentes idus ihi 
n "fibi confulere voluerint. In lacu ipfo qui na- 
siano füccufls obfervarunt naves, & aquam agiratam in 
uus, unde & ex aliis indiciis inferre licec eruptionem fub- 
ei ignis ex profundo ipfi iuslacus.. In urbe & agro 
eculis fuis dormicurientes aves in caveis , emotz nempe 
extra gravitatis lineám & centrum. / Zg/rfovía hzc perfcribic 
we-FoctP tor Haugius, d. 14. Nequeo me continere, quin "Te. 
dpt mis beflerao , Quo DEUS bora to. pomertdiana. mosque 
| niam neflfram concutere voluit, certiorem faciam. Oppi- 
dum quidem ip[um man valide contremult motu, [ed arx e Ad] d- 
ale abd oder, fe e Oberriedta viculus d vila, feu potius pa-. 
gulis , in QQUQlet diu: , ad dextrum Rheni latus, ut dr defirieda 
Ius finiftrum Rheni, tanto motu terrebantur,ut Cv mpl. Pra-. 
qui diorum pagorum incole ad[érevent, fé per dies. 
e tantas etat non perfenfi ife. — Hoc ipfà momento qui- 
» refert, Rorbacen, umo cum terrore qmotitattonem banc. 
paffos : Hec ille, Diredio nutationis in plerisque locis . 
-ab OQ. ad Ww. vel a W, ad O. juxta alios ab O. N. O.; ad 
"W.$, plures quoque obfervationes ftant pro linea Meri- 
| Baronatu Alto-Saxenfi obfervatus quoque hic. 
ere motus; videbantur fibi nonnulli audire fragores to« 
'uum, alii murmura in ipfa: domo, aliis collapíum mini- 
ábancur nutantes zdes. — — 
^ Fortiores adhuc fuftinuit fuccuffus Territorium Bernenfe, . 
rimis bidiuenli ejus - & mw fummis « contermina 


tt fortiter, Mesi (dag. frigore i i | « Aniipg | 
n «ra in nutatione turrium edidere dtum Interlaci, 
e Prafe&duranunc eft, Coenobium olim,obierat horam incer. - 
"& 10. Ampl. Prafe&us | Steiger, & hora 10. contremuit - 
2 P. M, F^». ll. P adeo 


I4 -— "  Obfervatio XL... "bana SC 


—  ————— À——— À— ———————— HÀ c: 2-————À — u—— | 
adeo forte cerra, utc ex prima agitatióne dejeQi fuerint cres. — 


camini, tremendo fragore. — $ub/acé. ('Unterfeen) in .conyi- 


vio nuptiali projecta in. terram quacunque incumbebant - 


meníz, parinz , fcyphi, orbes , ut gaudiis interruptis illico: 
domum reperierint metu trifti correpti conviv&. —Scribe- 
bat alius menfx adfidens ad Arolz littora , fed momento ci- 


ciusinvería menía cum libris &lampade, lectis excuífa con-. | 
junx &liberi. In Fratingenff T'alenon. minusfuit bec con-. 


cuífio valida. In pago ejusdem vallis. Azcbenbach | fornaces 
duo fubverfi, templum & turris fifa. In pago Rarigez fi- 
furam egit templum à fummo ad imum. 1n Arce Spierz 
filuram egicturris. In Arce& Pago. Frutigenfonuere came. 
panz, fiflus Caftelli murusá fummo ad imum. Haud longe. 
abhine fiílà rupes per przcipitia devoluta, ruine dedic fylve, 
parcem, datura & pago fubjecto, ni obicem pofuiflec. fylya.. 


Hoc & fequentibus cerra motibus fuere montes vicini pra-. 
alti occafione hac nive. nudati, Labine & faxa magno fra». - 


gore & accolarum terrore delapfa, fpeciatitm ex epo monte: 
Quz montium à nive denudatio variantibus ratiociniis oc. 
cafionem dedic , fed attribuenda Auftro calido eo cempore. 
flante; quo terra tremuit. Dicuntur paflim fifli RE I 


fifluris cerra egreffus fumus, fed rumore incerto , neque po - 


ftea confirmato. Auditus multisfonüs veluci é tormentis.exa. 
plofis. orba fluviolus haud. procul Berza preterfluens dici-, 
turexfíiccatus, ut manibus potuerint eapi pifces. «— «4 
Lucerne primam fenfere fuccuffionem paulo poft horam 
9. p fed quam non proterrz motuagnofcebant omnes, 3 ho- 
rz ante 10. fuic fuccuílio gravior, tremebant parietes :-fed. 
gravior adhuc fecura h. 10. percipiebatur fufurrus.in aére, 
tremuere tabulata conclavium, fecuca nutatio. Inter horam 
10. & t1. iterum tremuere conclavia, | In turri, qua Civi-. 
ca dicitur, quinquies fonicum edidere campana. De damno , 
cx tot fuccuflibus nil conftat, nifi quod filurascgerinc non- . 


.. nulle 


"N 


De terre motibus Helveticis, y menfe Pégrario, ri, 'YYS 
esctallt 


ar ttm em 


"nonnalle ades —À* fibeésee. ^: "- IS OV UI um 5]- fit- 
rium, qui pifcationi operam "füam hiühvibilit; obfeevardig, 
fMi ab suc majoris mali-mecu, mutantes in excitatis fluai- 
busnaviculas. 
uitis & in. diebfjhuania s. ut. & "rani fi quoque con- 
peas | 


"aftro fequentia ad me perfcribir D ). Bourguet de ter- 
?1notu d. 13. 'h.-10; p. 7 e/fei erUal, qué les vvonp velloit- comme 
pr r dérideui; & que j je fus bercé dausmon lit d' occident en orient, 
y vicever[a, par quelquer vibrations, dont le nombre nefut pas bien 
d z » eut des. perfonnes, qui eurent. mal au coeur , comme 1l 
* le balancement d un bateau, — Madame notre Gouver- 
"e evan p^ pen pres , dl falut luy d donner des eaux cordiales, 
: : olus fenfibile. au. chateau, . que dans le vefle de la ville. 
qui etoit e en compag nie "dans & un autre chambre de la naifon, 
ape "e f appercut de la fecouffe, eut auff mal au ceur. Oz 
de Geneve; que diver[es perfomnes. eurent mal au coeur , ce 
Í t point et eté danr le tremblement de Eté fpaffe, Des Lau 
nes jit firent | la meme obfervation, que moy far le: mouve- 
"occident en orient P vicever[a, Dans nos montagnes i 0 
a comme moy, .. Et le Guédu Locle qui etoit en vue affa- 
avo Wr. entenda le bruit fans fe Jes pieds, ce, qui. eff tres appa- 

ent, parcequ "E BRA fan pleinnes des concavites. . 
Lau, fis; .ol bfervata a Nob. de Seigneux directio ab Q. 
j/ cia 
I4. inter horam 4.& 5. ante bfervara i iterum con- 
ffio o Rid btenfuila. e Wadirvvile. Berne binz h,1.&4.  la- 
erlaci cres poft mediam nodGem i circa 4. & verfus 7. fed fuere 
m i fuccuffus débiliores illis diei pracedentes. Ex 5 
e (€ leben bal IL, attulere nuncii, undecies fuiffe cer- 


4 Cv 


e ada 


'ram concuffà Lucerna incer horam 2, & 3. prafertim ia 
EI dibus lacui vi vicinis, & Cathedralis RE diftridu, | Aeo- 
afr; circa 4. a.C j juxla aliquos CIca2.a, | 

| Paz Bic 


116 . — Obfervatio XLI. 


Die 18. m p. alia concuffio veria rm 
Hocbaorffi , Sempaci, & locis vicinis cerricorii Lucernenfis ob- 
fervatus quoquetremor inter h. Sadeect ded — 


nis. Nco i circa 9. P tut vcr ad 
"^ OBS$ERFATIO XLI «ane 

DN. D. JO. TÁC Eit icugüct. *. 

ke a TRPIDL 

o egi - 


Inedia diuturna Qr; ES Kratzrin, 


EL ivagans longe lateque, non Pe per Helyetiai 
per exteras Regiones rumor de /o»ga plurium an 


dnedia, quam fuftinuic Cbriffiza Arras di na 
follicira indagine, & Medico-Phyfica disquifitione:: 
tem fabulam erarrare videar, hiftoriam concit 
tam teftimonio publico non folum duróz x innütner 
i per tranfennam faltem. confpexerunt vir , fc Fi 
Ani Fifcberi,Yoci, in quo juffuilluftriff. Senatus deci dii 
vivebat Prafeüi, figillo Senatus publico fub finem Anni í | 228, 
firmato : fed quoque ex Diff. de Miraculis Samuelis Horti , 
uam fuftinuit Prafide D. Samuele Stheurero. S, heo Pr 
Berna 1728, ubi fequentia leguntur Th. 29. in ola 
aliunde petitis fubfidiis. 


Filia hzcce nomine Chriffina Krak aer ^ legi gitimo | 
nata v 1€97, in Pago JEfchi,. Prafe&ura wing 


monranis Ditionis Bernenfisfitz. Staturam 
eft € wn vip tenera, non admodum macilenta ; ; 1 p 
raméntum philegmatico-melancholicum, fa es aliquancillu 
pallida, & cicatricibus afpera; à variolis in utroque lumine - 
«oca, reliqua vero facis formofa capilli nigricantes, "n 


14 


De inedia diuturna Chrif) 7. :, II7 


A —————————— 
eompáge cotporis debiliffima multisque infirmitatibus fe- 
mel atque iterum accenuata : juventutem tum meditatione 
rerum manis colloquiisque piis, tum exercitiis coli cranfe- 
— una cum parentibus fuis dira paupertate pref- 
Ew arum & loca vicina petebat, ubi per 37. annorum 
fpatium commorata , Enthufiafmo correpta fuit, quod 
etiam in. Patriam reduci haud femelaccidic, itauc plebem fu- 
ftitiofam feduceret , eique errores fanaticos, ad ruinam 
ftatus. civilis & ecclefiaftici cendentes propinaret: quorum 
progreffum ut impediret Illuftr. Magiítratus , di Mp 
hancce per aliquod. tempus A. 1723- in Cafítello Frucingenfi 
captivam detineri jffic. Hucusque filia hzc parco cundi 
fuerat ciborum ufu, ita ut per integrum fepius o&ctiduum.- 
aret, promifcue tàmen alias omnis generis cibis, & pra- 
cipue pomis terrefiribus tb 2 9lpffel , (fuic fine dubio Chry . 
"fanthemum Indicum radice tuberofa , feu Helfiatlieniir 
Indicum tuberofum C. B. in hortis paffim obvium, cujus ra- 
dices veniunt in cibum, eumque non ingrati faporis) ve- 
.' E captivitate vero Erutingenfi domum rediens, ve- 
fe&ione facta (que aliis cemporibus, cum ulcere Bacoáchitó 
ite iftra laboraret ». immanem femper quoties illam 
imi: iftrabat, fitim excicabat) non folum facultatem amic . 
cujuscunque generis dapibus fruendi , fed &. naufeam fenfit 
omnis pocus calidi;tantam quidem, ut ad hauftum omnium, 
iua vim: ignis calefacientem fenferant , vomitus obortus fue- 
Rit. .Supererant- ergo pocula frigida fola nutritioni corpo- 
zis illiusinferviencia : -Menfe Julio vel Junio 17:3. corripie- 
ur:;febri ardente, qua. cum jam aliis vicibus ipfi confli- 
Gandum fuerat, qu& cousque debilitatis corpufculum illud 
edigebat; ut inde-ab «eo cempore non (olum lecto femper * 
ELE ee. di cds PvÀ viribus siga dere: ees 
busfe loco movendi. - 
Mist mite x iit niladius fO up as 
hi P3 Ejus- 


118 Obfervatio XLI, | — 
c M c m c c "c cC CDCCCCC CEDE MICE EM Dd nMte e 2L — e 
Ejusdem Anni d. 16. Sept, in Coenobium Th 
fe, duabus lcucis ab Urbe Berna diílicum, juffu. Illuftr...^ 
ftratus cransferebacur , ubi per menfes viginti duos, primo q 
dem fingulis diebus cres aqua ceraforum menfura quadran- 
tes, poftmodum vinum, ejusque naufea oborta, lac & tan- 
dem prifanz anifate magnam fatis copiam — 
jedis ultimate Sacchari fruftulis aliquot. nuu, ati trina 
Dic 15. Jul. 1723. convul(ionibus mifeóé égimaik incipie- 
bat, uc nullam vitz fpem reliquam faceret, omnes 
tes in fingulas horas excrema ejus fata expectarent, Verum 
paucis diebus praterlapíis ceflabant afperrima ha convulfio- 
nes , unacum omnibus excrecionibus, & omni 
cunque generis appetitu, ita uc mirum (ane didtu ! inde ab eo 
tempore impoflibile ipfi effecfive folidi five fluidi quidpiam 
abforbere: interim camen frequentiffime aquis ad colluendum 
os utebatur. Afitia. continuante , omnique alimentorum 
ufu per novem menfes cefílante, Tlluftris tum temporis ejus 
loci Prafeétus, D, Fifcber. d. 24. Mart. hiftoriam fadi hujus 
fingulzris magnificentiffimis. Reipublicz no(tre Senatoribus 
literis communicavit, qui absque ulla mora trige Phyficorc 
& Chirurgorum noftrorum in mandatis: dedérejuititené 
Thorbergam inítituto experirenrur, quid de cafu hocce 
extraordinario judicandum fit, qui 29, Mart. appulfi, fraudis 
nullum experti func indicium, fed potius infticuto experimen- 
£0, de rei veritate convicti func; lactis enimaliquoc ori 
infufas ad epiglottidem usque defcendere videba ;quz vé- 
ro (uperveniente expiratione, fanguine & pure mixte revo- 
mebantur, non finc fuffocationis pesinuloj fubíécuca maxima 
imbecillitate. postura 
Reícriprum Nob. Prafeüi Fifoheri: ex Originali ita fonat. 
..— 9tadbeme bicfes 9Utenfd) im Gept. 1723. au8 ber e 
fanaenfd)afft qu. (Srutiaen, ba e8 wegen verbácbtia 
tm Scparacifmi au. 9f(d)t mtbalteu ware , aecfaffen — 


JDeinedia diditibha Chrilline Kratzerin., II9 


M — 


ift foldjeà Den I6, dito auf. einem Biwised vo Smánnetn 
yetraaem gu Sotbera anaefanaet; allieo c8 in cine qYfcnber 
ellen logirt, nnp ber 9fuffid)t bee gofcimbe.S)otaab überae 
tn voorben., ba es wegen atoffee Cdwadbeit be(tinbig 
jig dato Da$ SBett halten miffen. eine Stabrung beftum 
be wábrenb obnaefebr. 11. Cyabr in. nidjt8 anberà, bann in 
$it tn-2Bafftt, Sprtileb, unb &tüdlein Suder, fónte fonft 
ne anbere &ypei£, aud) nidyté marmes aebraudyen , voeld) 
$ fel feiner €5aae nad) entftanben , von einer 9[oerláffe , fo 
(8. getban-, al8 e8 3. Srutigen au8 ber Gefanaenibafi 
| fommen. .Si&ir fatten probirt ibmeiarme 9ntebloScüben 
jt -aeben , unb. bas gu unterfcbiebenen: malen , aud). Sall: 
Erand, uit ein anbermal Theé, allein alles umfon(t/ bann 
SD jicber von fid) bradye, big auf bas 2Blut,  9ad) 
e Qeit fat e nut bic falte 9Dtild) allein aebraudbt , one 
iridendeaffer, mufte aber abfteben, voeaen verutfadtett 
Witt edirims,. unb braudtebermad 98e. /— Obnaefebe 
bei 12. Sul. 1725. ift biefes. 9táabtein mit einer. ftatden 
Sttandbcit fberfallen vootben , fo, bag e8 gat. abaemattet. 
tvat, burd) bie hene Gidtet, bie es auf bem. 9Sett febr in 
bie fófe aeworffen; (0, ba man feines £eben8 feine $off» 
nung. mebt batte, unb meine Gbe;gieb(te , famt einer meiner 
€ teen Dig um-rr. Libr beé 9tadte wadten, in 30ten: 
163utoatten. «Bon felbiget Seitan, braudte e8 vàl 
lia nid met, alà med Crop, umfeinen erbisten 9jtunb: 
nb 9taden abgufiflen: , unb su sbámpfTen, vocidben ea fefe 
a bcfimben. eiefm (prup hatte e8 ettuan 3. Tage qe? 
btt, aulet abec nid)té mebr binunter aefaffen; fonbern 
QfBafftr vermifcbt, ben 9)9tunb au fpüflen: bat betnady 
Metemabiciafien unb feinen S tuno nur éffter8 mit ber 
frifden SBrunnei QRoffe abaefüblt , unb ausgefptibit , fan 
aud) uicbt$ mebr binunter (afftn: Qi8(e bann umi Steu Sabe 
wen Grauen. Deimtidyer W. uno Syunafet G. unb meiner pes 
a [icbíten 


I20 | Obfervatio ALI, 


. libften probirtwoorben,ba fie ifyme füffe Ven rcm 
bei rootlen, in Stepnuna, moeilen fonft bieStild; feine be 
Stabrung acioefen, e8 fonte etivan (elbiae bimunter fdtuden 
allein €8 roare veraebens , bann e8 fonte. nid)t8 bey (id 
bebalten , gab aud) einen. giemlid) sáfen Cdleint von fid). 
Syiermug id) mit allen Refpe& notbroenbig melben ; oa$ feit 
bieftr Srandheit biefe8 Stenfd) feine. 9(ustebrung bat; bod) 
fo lana e8 ben Cptup aebraudjt, bas QGaffer vonibr aegan' 
eu, feit etioan. einem Dalben. Sjabr aber alfes. aeftanben. 
igmal flaat e8. Stoft, Daupt2Bebe unb Cidmergen im 
Siuden, weldbes legtere abec, wie id) glaube, nuc von bet 
21, jábriaen 9Bettlager Derfommt. — Suc biefeé 9tud'empebe 
Babe ime GampforzPranbivein acacben. — Sat alfo biefe 
Gbriftina &ragerin allbier su Sorbera obe Cpeif gelebt; 
feit bem 16. pt. 1723. unb ofbne Zrand feit medio Julii 
1725. lebt aí(o. ofne eingige 9tabrung bey 8. 99tonatfen.. 
Zorberg, ben 24. 9tatt. 1726. | vate tyon iid 
Experimenta à DD. Medicis; Herzogio & Knechtio, Chi-- 
turgoque Vernier inftituta fuere fequencia. A LA 
Propinacum Lac revomuit illico, cum violentia & tre- 
more. Quaoccafioneobfervatum fuic, os contractum valde: 
aperire non poffe nequelinguamexerere; — .- Mit jiitt 
Inje&um clyfma ex jure carnium absque effectu, ]^9 
Propinatus Mororum Syrupus vi protinus fuit rejeQus, 
ad fanguinis usque eruptionem. Pug 
Clyíma aliud inje&um ex oleo Chamomille , omni caruit 
effectu. | 
Nob. Zieglerus M. D. Scaphufianus, qui pet quadrime- 
ftre Thorbergz commoratus, fumma diligentia , pro lauda- 
bili fua curiofitace huic filiz invigilavic , fimilia tribus vici- 
bus expertus eft, religionique fibi duxit plufa inftituere expe- 
rimenca ejusmodi,ne agitationibus violentis repentinam mer- 
cem adícifceret. | 5 not 
Ex 


o A DEM 
. A , ] 
4 
f 


— "De inedia diuturna Chrifline Kratzerin, — 11 


— Ex D. Ziegleri obfervatis omitto , quz hactenus funt 
allegata. —— 5 bab" 
(— «4. 1721.-in Palatinatu febri ardente maligna correpta, 
& ab ea curata A. 1722. domum repetiit. . 
La&is cochlear porre&um, vomitum cum ejectione fan- 
guinis produxit. "Vini guttula in folio falvie herens nau- 
Íeam priftinam , horripilationes ftupendas cum anxietate 
prezcordiorum adducebat. Similiter fyrupus deglutitus di- 
ros excitavit infultus, ut crederet quis , animar illam fimul 
efflaturam: .tum prita vice exierac mucus magnitudine pifi 
majoris, per horam (uffocationem minante in gula, na- 
tura fic valide refiftente, experimenta omnia neglecta funt. 
^  D.30o. Aug. 1726, mane in lipochymiam magnam pro- 
lapfa adítantes coegit me vocare, figna imortis inftanris vi(a, 
Brcerto certius crediderim eam pauca intra momenta expi- 
raturam: Ecfítafis odtiduana omnium fenfuum ufu cum tera- 
poris ipfam privarat, ita ut altiffima voce de his vel illis re- 
bus interrogata, nihil audiret, odoratusque, quos alias gau- 
debat fübtiliffimo atque plane extraordinario, nullis odorife- 
ris excitari poffet.  Pulfus aliasnaturalis, remittebat. — D. 5. 
Sept. liberum rurfus loquelz ufum nada, ignara omnium 
praeteritorum conquerebatur de maxima debilitate & dolore 
penfivo cordis. — * 
-.—.. Os poftea per 4. feptimanas ipfamet viribus maxime 
proítrata colluere nequivit: Ultra pollicis latitudinem oris 
apertura non producitur , nifi fummo tenfionis dolore folo 
illitu aqua ems os. Somnus per 2. menfes fere nul- 
lus, & fi forte, parcus, refpiratio redditur difficilis: ab accactu 
veftigia rubicunda in cute retinet : ungues prafcifli rena- 
fcuntur,fudor quandoque in digitis rarus: Refpiratio dif- 
fidlis.' — | | Ai x: 
—— Dier4.Sept. injectus clyfter ex ferilaCtis m.($. cum pau- 
xillo.Saponis Veneti, magnicudine nucis juglandis in illo fo-- 
—— A.P. M, Fol, Ill. Q. luto, - 


^ 


w 


129 4 Olerouio XL 7 0008 


————————————————————— 
luto, ad ». horas in inteftinis permanens, immutatus effllue- - 


(t 
k 
4 


bat: poft extradionem tubuli aliquot effluebant. guttule, - 


alvus camen mox conftringebatur, ut eam apice cubuli quz- 


rere & aliqua vi (quod repecitis vicibus factum) adigere de- 
buerim : tribus clapfis horis emanebat tota líquida quanti- 


ras madefaciens 6. duplicaturas lintei eraffioris nullo colo- 
re tinda, odoris expers, Secutus ardor in ihceftinis, in 
corde & per cocum corpus tremor, deliquium animi, pulfus : 


velocior & plenior, refpiratio fortior. 

Die 1 5. Sept. 1726. la&is vaccini ab uberibus calentis 
guttas 3. propinasi , has in lingua colligens verfus palacum 
tendens deglutire videbatur, fed natffea inveterata in corpus 


tenellum dominans vi magna evomere coegit, unde horri- : 


pilaciones, debilitates fumma infecucz. | 
Odores jam refpuere incipit, fenriens ex illinitione gra- 
viratem quandam. —Cerumen in utraque auremodicum, ce- 


naciffimum. Oculi quandoque madent, & ferum fun- 


dunt ucplurimum capitis dolore pragreffo : pulfus nil mu- : 


tatus: vox fonora paulum reddicur. Hac per 4. menfes 
eodem loco & fimili cura obfervavi. | 


D. 12. Apr. 1726. juffu collegii Infulani Torbergam mif. 


fa Maria Magdalena Stámmcelin , ut adfiftereregra , & in dies 
binos applicarget clyfteres , & balneo imponeret 5 Balneatio 
cftcétui dari non poterat, neque clyfterum ufus continuari, 
ut mandante Magiftratu & füpplicante egra ab hujusmodi 
conatibus abítcahere fuerit necefle. 

— His peradis nulle obfervabantur mutationes alicujus 
smomenti , nifi quod d.18. Aug. 1727. naufea àquz oborta 


fuit, quaalias ad colluendum os femper utebatur, putridum- 
fibi videri huncliquorem affereus inde ab eo cempore, quam - 
rariflimus, imo ab aliquot menfibus plane nullus lympha: 


ufus e(t. T EN 


Licet 


F5» 


. Capi PR HE EE TET T ER 
o X " "ETT i TT ; o 
- De inedia diuturna Chrifline Kratzer. |. Yo^ 
» ee inde ab An. 1723. lecto affixa hzreat, nulla camen 
unquam corporis l&fio à trato obortafuit ; etiamfi per tres, 
&& quod excurrit annos abítemia flt, nec facies: nec collum, 
"nec pectus, nec brachia ullam maciem arguunt: &perpe- 
fuum jejunium frequentem haud impedic füdorem : Vox 
debilis augetur exercitio.  Feneftris claufis difficulter pro- 
cedit refpiratio. Memoria & eloquentia gaudet felici; fta. 
tu animi pacato, nec abhorretà jocis liberioribus. —Cubicu- 
lum duabus ex plagis feneftras habec, duas etiam. portas, ica 
ut a&re utatur femper pervio. : 
Sub initium , Octobris 17:8. infolica ubédelindur & in- 
tenía fiti : potum frigida. recufavit Ampl. Prafe&us, me- 
tuens ne moleftie inde oricurz accelerarent mortem : an- 
nuit defiderato à Cbri/Ziza lactis fero ; haurit egra cochlear, 
deglutit fumma cun moleftia & ardente dolore : fragor au- 
diebarur in imo ventre, veluti ex fcoplero minori explofo ; 
praítolabacur ipfa ultima vitz miíerz fata: elapfis diebus 
aliquoc iterum affumfit memotaram dofin feri, fed minori 
cum difficultate : duplabat poftea dofin per. vices, obfer- 
yata femper ventris murmura, Eo aucem fucceffive auxit 
dofin, ut ad plenum fitis levamen potum hauferit, Subin- 
de & uva bacce exfuxic füccum; gatetum fero lactis conten- 
tà. Maximumautem fenfic incommodum exprima alvi de- 
)c&ione, fecuta poft dolorofa conamina : des tandem ob- 
tinuit iterum liberas, Has circumf(tantias refert fide dignus 
& ZorózTs , brab, Kyburz. Lic. d 18. Nov. ad amicum 
datis, 
| a incerto quidem rumore, revelaffe Cbrz/fizam 
non nemini confidenci, quod per fingula nychthemera fen- 
tiat afflatum aure lenis, quo totum corpus perfufum novas recipiat 
qire, d veluti ab alimento affumto reffaurationem. 


meia proponit citatus fupra Horas, qui rem 
Q 2 miram 


124 -. Olfervatio XLL, —- wn WM | 


1 . 
-— 


miram miraculis providentiz adícribit , fequentia ' proble- 
mata. Y 3pq maf 
y. An infinice particülz, quz per tranfpirationem in- 
fenfibilem fingulis momentis ex corpore humano decedunt, 
legibus naturz convenienter alio modo, quam per cibum 
& potum fufficienter. refarciri poffint? Occafionem huic 
quaftioni dat habitus corporis non extenuatus , nec colore 
vivido defíticutus. | Auget dubium, quod creyerint durante 
inediaungues & pili; fudor icem fatis frequens. 

2. An particule aéris nitrofo-balfamicae una cum fingu- 
lari aérisloci alicujus cemperie, multum facere poffint adalen- 
dai & fu(tenrandam corporis humani machinam? 


3. An verifimiliter fupponi poffit, quod inteftina in 
corpore abftemio paulatim confuürnantur, & in alimentum 
convertanrur ? street orien 

4. Anfitu$ corporis tranquillus, animus pacatus, & fpe- 
cialis cemperamenti confticucio multum facere poflent ad 
explicanda Phznomena perfone , multos annos vitam je- 
junam agentis : TID RIO) 

$. An poffibile fit, ut eedem particule, quz per tranfpi- 
rationem fuere exhalatz, circulo in cubiculo facto, per re- 
fpirationem porosque fudere apertos corpori rurfum com- 
municentur , & alimenti loco inferviant ? 

. é, Annon plumz in ftrato, fpongiz ex parte naturam 
babentes, humidum aéris abforbere, corporique fübjacenti il- 
lud alimentiloco communicare poffint? 

7. An urforum, per hyemem nihil comedentium exem- 
plum infervire poffic illuftrationi cafus hominum illorum, 
qui jejunium diutius obfervant? LT 

?. Unde oriatur fudor in corpore, cui nec folidi, nec. 
fluidi alimenti quicquam communicatur ? 


ü 


T 


9, An 


ES T EA , EMO 
EN US 


LL x - ; | , 


Ny pedi diutarna Chrifline Kratzerin. — 125 


9. An cubiculo Cbr/fine Kratzer fingulare quid (ir quod 


jam fecunda vice inhabitetur ab hominibus aliquot annos 


itam jejunam agentibus : Morus 
to. Quomodo motus & circulatio fanguinis in codem 
(corpore) confervari poffit? .— à 
|... 1I. Qui fiat, quod in corporc, per quinque annos lecto 


- perpetuo affixo, nulla unquam oriatur lzfio? 


bs 


12 Quz ratio dari poffit (omni moleftioris & rarioris, 
ebíervati in Cb»zffiza Kratzer. | 2 
— ^pe mentis, five interno Cbriffize ftatu, ex relatione Pa- 
ftoris fidelis & do&i, cujus alloquiis fzpe ufa, hzc habeo: 
13.) Zvrapxeav poffidere in voluntate Dei. 2) remotam à 
fandiitatis proprie qualibuscunque tneritis , de Gratia Dei 
in Chrifto Servatore .perfuafiffimam. 3.) Amore Dei & 
Servatoris fui. flagrare ,. nec effe collocutionem gratiorem, 


. quam quz Deum concernit, &Divina quoque, 4) Memo- 


ria pollere & judicio ; facundam quoque efle. 
— . Poftquam Od&obri menfe 1728. rediit fitis, & ipfiusci- 


biappetitus, exhibita fuit mica panis cum oleo olivarum fub- 
tiliter trita! & frixa; digeíta poft horrendas convulfiones, fe- 


 €ute etidim alvi dejectiones.  Auxir abhinc dofin affiznto- 


fum, dele&ata cumprimis mixtura ovorum & lacis. Af. 


fumferat poítea & toleraverat varios alios cibos; auxerat & 
poturm, ut per diem fxpe affumferit ad binas usque menfüu- 
ras, vixque fuffecerit prabenda alias illi dicatz dimeníum. - 


Que. circumítantia in memoriam revocat Z4fpe/osie illius 
Scbreyere cafum, quam poft feprennalem. inediam adeo dira 


eruciavit fames, ut calcem & recrimenta ex iuris 
Ji devoraverit. 


Q'3 ! 03- 


Ayr ee. 


! | s- ) ^ iN E e. i 1 i. 
126. ico p yo (reo 6: 


- 


OBSERPATIO XLI. 
DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH- | 
ZERL | d | 


De 
salis Baden[ts I bermalis effectu. 


. 15. OG. 172$. exhibui 3ij.. Salis. Badenfes juvenculae 
uxori, qua pituita habebat ventriculum obfeflum , & 
urinam crudam : fednil operata eft hecdofis. — ; 


D. 5. Nov. dedi 5iij. quinquagenariz , decumbenti tu- - 


more fcirrhofo & cancrofo, qui occupavit coram tmialam 
dextram: fenfit mox ardorem ingentem, qui vix fedari pote- 
rat rnulto poru, eruperunt convulfiones; fecuc& anxietates, 
Lipothymia. Semel duntaxat movit alvum hec dofis, 
Notandum autem, fuiffe hanc foeminam inde à longo cempo- 
re convulfionibus iisque horrendis obnoxiam : fed vix due 
bitandum, quin fal hoc inprimis viis offenderit acrimoniam, 
- qua tora fanguinis maffa fcatebat, acidam, qua cum abiit ia 

cffervefícentiam. — Exaais aliquot diebus fedimentum uring 
fuit pituitofum. | | 


Menfe Martio 1729. filie 14, annorum ,. pro cumida - 


maxillari glandula dextra prefcripfi 2. dofes /a/is Badenfis 

ad 5ij. pro dofi, cum Theiformi infufo ex hormino alpino, & 

arnica. Secuta fortis diurefis cum diminutione — - - 
cumoris, m, 


. OBSER- 


ENNL DUC NNMBNET, 

| ———— OBSERFATIO XLIL - 
-. DN, D, JO. JACOBI SCHEUCH- 
pow ZERI. di 


Zinatome taxi [uilimaris. 


Enfe Martio 1r729. cultro Anatotnico fübjeci faxz»s 
M filum, cujus longitudo ab extremo roftro ad extre- 
fnám caudam erat 30. M pues Ventris diame- 
ter 7^". proin Y/^. circiter longitudinis.& Convenit defcriptio - 
. eum Aajaza Synopf, quadrup. p. 18$. Qua autem vel diverfa 
funt ab ea, vel nova obfervata, proxime fequentur & appli- 
cative ad vitz genus, quod meles habet animal ex rarioribus, 
 ignoratum veteribus Zoologis. —— | Mete 
,  Animalhoc maximam vitz fuz partern degit fub terra, 
in qua fodiendo cuniculos fibi parat pro domicilio ; proin- 
de valida habet crura, inprimis anteriora, validos s[éulox 
| pecforales, quibus fübftrati rec abdominis etiam validi ad pri- 
inam usque coftam tendunt, uti in aliis bene multis brutis 
-ut proin expirationi inferviant non folum ar&ando abdo- 
men fed & coítas deprimendo ; prima enim valido cendine 
infericur. Pec&orales inter & rectos adeft pe&tori inítratus 
- .Mufculus, quià media prima cofta oritur, & oblique ad fter- 
num medium inter tertiam & quartam coftam | inferitur. 
Formant hi concutfu fuo triangulum acutangulum, & infer- 
viunt infpirationi. b es 


ug Ty TY* 


. Eodem officio defungitur /erratus anticus, validus fatis, 
qui reda deícendens in fextam & feprimam  coftas infe- 
ritur. —— M 

s IPanniculi carnoff portio valida & mufculofa penem ambit, 
in angulos acutos coiens, ejus proin motui infervit. 


imn Fafa 


Eo AL Jesweainites Adis a A 
128  —Olfervatio XLI. — 

V'a[a deferentia eodem ordine, quo in homine abdomen 
fubintrat, & fefe refle&endo duplam vel criplam craífitiem 
aflumunt, & fic urechram , veficam inter & re&tum intefti- 
num ingrediuntur. Sunt ultimi hi vaforum deferentium 
proceffus duri atta&tu , & ferme cartilagiriei, ante ingreffum 


in urethram valvula forti membranacea rransyerfim procenfa 
firmati. | 


Tu 


& cft. Porus bepaticur. fimplex fatisque magnus, ad angulum 


ec core Homes - 


Bilis exitus in duodenum patet 2^ circiter füb pylore- 


acucum coiens cum cyítico meatu. . Porum huric bilarium . 


triplicem in raxo femella obfervavit Raja», RA 
Foramen ovale vidimus apertum: fuic autem. animal cir- 
cicer anniculum. , 
Laborat hoc animal non cruribus duntaxat, fed & ca- 
picein roftrum fatis acutum tendente, proinde id validos ob- 
tinuit mufculos, & hos inter Maffoideum, f 


In Zzteffinis, praeeunte Rzjo, nullum obfervavi difcrimen. 
inter tenuia & craffa, fed adeft una eademque fiftula, absque - 


coeco & colo: Id duntaxat obfervare licuit, quod recu» am- 
plius fic przcedentibus, imprimis verfus anum, & 7" circi- 
ttr ab ano , atque abhinc ad 7// plus ultra, confitum copio- 
filTimis e/andults , que omnes (ub 

bent oblongam, rransverfim funt poficz, 


microfcopio figuram ha- . 


Tentavimus tum in inteftina, cum reliqua abdominis vi- - 


fcerainjectiones , quarum praparationem (ne quid fubricere 
videar) heic fifto, tanto autem lubentius, quod fucceflerint 


4 


ex Voto, & penctraverint ad extrema usque capillaria jucun- .- 
diffimo admodum fípectaculo. Elutriatione facta fumfimus 
ad manus decoQutm ichthyocollz, & folucionem filtraram | 
gümmi ceraforum, cui intermifcuimus Minium Hifpanicum - 


fubciliffime cricum. 


Circa formam externam obfervandum, pilos effe ad ra- 
dicem albos, verfus extremicacem nigros, & in apicibus ité- - 
rum 


T pot ad m ^ uM "i : : I A 
5o o s Mfmatome taxi [ulli marie, — — Yo9 


1 
cid 


Fafcia illa alba, quz per-medium verticem tran- 


rum albos. 
"fit & fefe à roftro ad 7^". Menon 1/5. ell laca, 
In dorfo iníternitur Trapezio ze/culus tenuis, ttansverfís 
fibris ad finem,usque colli , qui à proceffibus fpinofis verte- 
brarum colli ortus Trapezium ipfum faíciz ad inftar invol- 
| yit, & haberipoteft pro parte panniculi carnofi. 
--— rapezinr ipfe hic uti in aliis quoque Brutis, diverfus 
| eft ab homine : oritur ab occipite toto à procefíTibus fpino- 
fis vertebrarum colli , & fuperiorum dorfi; divifus eft au- 
rem velutiin varias partes. Una harum inferitur in fpinam 
fcapulz, altera portio à fupremis fpinofis proceífibus & coto 
Occipite infra Aures usque orrapergic ad Acromium, ubiin- 
"gerfectionetransvería jungitur parti Deltoidis & cum eo per- 
git ad usque flexuram cubiti, ut proin fcapulam furfum tra- 
hat, retrorfum, imo fimul humerum extendat, cubitum fle- 
 &at, caputque fuftineat ; quod ultimum neceffarium fuit iiz 
brutis, prono capite rerram fpectanribus, & tantum non ho- 
gizontal. | | 
— Trapezio huic in medio itinere fefe jungit mufculur alius 
'ab anteriori capitis parce ortus ad proceffum mamillarem, 
qui proin vires fuas jungens cum Trapezio, capitis flexioni 
infervit, : | 
— In Rbomboide quoque eft differentia : divifus eft is in bi- 
nos,imo plures: ima pars à fubje&o latiffimo dorfi caute 
feparanda , & rhomboidalis fere figure à proceffibus fpino- 
fis vertebrarum dorfi ortus, lato cendine in bafin fcapulz ad 
latus fpice infericur; altera portio fuperior dicenda, & velu- 
ti tricufpidata , primo cufpide oritur à proccílibus fpinofis 
vertebrarum colli 5 fecundus ab occipite retro aures, certius 
à proceífibus transverfis vertebrarum colli. ^Omnes he 
tres cufpides fefe cerminant in extremum fpinam fcapula, 
Prioris & proprie ica didi Rhomboidis ufus eric, fcapulam 
retro deorfum trahere, alterius cricufpidalis eandem furfum 
—— 4 P. M. Pol. dli, R 3 tra- 


140 . Obrwtio XLHL "0 9 
trahere; & eft hic. mufculus animali huic neceffarius, irtto - 
validus propter a&ionem, qua fcapula adjuvare debet crura 
anteriora. "vs E — 

Latif[nus dorff validus & craffus, quoad originem, in- 

-. fertionem & ufum cum homine convenit, fed in progreffu | 
fuo ipfi (capul ejusque angulo inferiori connedtitur, potiori 
vero fui parce ad Brachium tendit. 
Deitoides eundem ficum habet uti in homine, excepto, 
quod in co totum obtegat Acromium, in hujusmodi vero 
animalibus dividitur veluti in duas partes, acromio cantum 
non manente nudo. Pars exterior per interfe&ionem, 
uc füpra didum, jungitur ipfi Trapezio , vel ab co ori- 
tur ; eít autern utraque portio craffa & valida. Ad Deltoi- ^ 
dem quoque pertinet M»fculus externus, àrmedia circiter fpi- 5 
pa fcapula ortus &infra fpinato inftratus, qui exterior, &an- | 
tcriori parti humeri infericur : hic fi folus agat , humerum | 
abducit. 
Rotundus minor ín toto fuo progreífu cum füubfcapulari | 
eonnedtitur, ut «gre ab co feparari queat. ; 
Ad Lengum pertinet ei fubjectus mufculus admodum | 
validus, à cofta fcapule media ortus. icV | 
Exten[for brevis, admodum validus. 


Biceps hic uniceps, tendinem habet fortem & unicum, . 
qui per fifluram capiti humeri infculptam, uti in homine | 
sranfic. A | 

Flexor alter ab externa & fuperna humeri parte ortus eo- 
dem loco cum Bicipite infericur 5. Bracbicws vocari poteft. 


externus, & quodammodo ctiam fupinationi infervire vi-- 
detur. » | 


Supinator lengus isque validus, refpondet deferiptieni ir j 
hominc. ] 


] 


- 


" 


Extep 


"INETMGEDTL 0L 


"Jas, HL, 
yofum . lll. Actor , 


VISA T OE 


^ NN 
3 wu 


Y 


Dag UU 
stra, 


TRY 


NDUV. ENE "s us x: 
: ; wa Mis 
Wa gl xx 
5 ENS 
0€ 
m 
SESS 
AM 
SINSNS 


/ 
// 
/, 
/, 


/) 
// 
/ 
7) 


/ 


//, 
/ 


T E 


^ 


TOME 1 
ANS: 
y 


d 
J rei 
ua gm D 


! 
i. 


NN 
5 es 


1) 
(Um 
II 
c 


* d 


Mi 
Jf 


E DA. 


A Y vM 


p- 
i 
- 
! 


EA undonisi iei —— r$ 


— — &xtenfor dieiterum communis congruit quoque cum 
. Myologia humana. Huic fübjacet alius, qui etiam commu- 
. nis dicipoteft & in tres exteriores digitos inferitur. | 
Indicator codem loco, quo in homine , ortus tendinis 
habet duos, quorum unus indici , alter pollici inferitut. 
Juxta longitudinem totam & externam cubiti protendi- 
tur Zeguis mufculus , medio ventre eciam cenui & parvo in- 
ftru&us, qui à condylo externo humeri ortus, cenui admo- 
dum & longo tendine iníeritur in os Metacarpi, minimo di- 
gito refpondens etiam tenui & longo tendine. Adjudicari | 
poteft is. exzenforibus carp 5 nam & reliqui Metacarpo in- 
feruntur, UM 
| o Radieus externus binis cendinibus offibus Metacarpi , In- 
dici & medio digito refpondentibus inferitur , in tranfitu 
quidem etiam oflibus carpi affixus. d. 
-— Pollicis extenfor, validus quoque mufculus, fub tendine 
- Radizi externi procedit & infericur uti inhoraine: | 
Flexor digitorum perforans , validus admodum eft mu- 
- fculus, utpote maximi in hoc bruto ufus, imo in plures di- 
ftin&os ad usque tendinem divifus; maxima pars oritur à 
capitulo humeri interno, aliaà radio, tertia infuper à cubico 
toto interno, hujus tendines extremi explencur majoris fir- 
miütatis ergo rmufculis aliis, qui Jezertendine? dici meren- 
tur. ; ' 
Ad cauda latera confpiciuntut Zue magne glandule con- 
glomerate, (vid. 45. III. Fig, 1.) Hz liquorem febacei feu 
oleofi generis fecernunt & excernunt in Bwr/am five Mar/a- 
pium, quod fub cauda eft pofitum, & largz fatis apercurz fü- 
pra anum : In hoc marfupio pilis intus flavefcenribus & ad 
extremitatem aureis pene iisque numerofis obfito, liquor do- 
livefcit coloris la&efcentis & leucophzi vifcidiufculus, hir- 
-eum fere olens. Sunt G/azzzle illa intus cava, (vid. 74^. II, 
Eig. 2, callaneam fere admittentes, revera fcbacez, fimiles fed 
| R2. | 1najo- 


i 


Bc c A 
132 Olfroaio XLILA ^0 


majores illis palpebrarum : $ed cavitas ipfius burfe media 
juglandem nucem majorem facile admittit. | Sunt autem 
ductus excretorii harum glandularum innumeri & incon- 
fpicui fere, pun&ulis tamen eminentibus fefe manifeftant, - 
cunc inprimis fi premantur glandulz, prodeunt enim pref- 
fis his liquoris hujus oleofi guttulz , qui fub microfcopio 
coloris eft albiflimi, pituirz quam vicream dixere veteres, 
aemulus , & funcpili ipfi cryftallinze pelluciditatis. Accipit 
hicfacculus fibras nonnullas mufculares à fphinc&tere ani, 
quz motum contractorium huic marfupio communicant. 
De hoc marfupio ita Kajus p. 137. Huic animali peculiare eff, 
quo cum Hy«na convenit, meatum [eu orificium babere largum ffae.— 
tim (ub cauda, (upra excrementorum exitum , quod im folliculum 
aperitur non. admodum profundum , bur[e [eu facculi figura, intus 
pilofum , in quem exfudat quadam fubflantia alba, colore C confi 
ffentia fere cerebri vitulini conqua[fati, parva quantitate, in qua 
nullum infignem odorem [enffmus. --. Exterior bujus marfapii fu- 
perficies glandulis ccnglemeratis undique obducitur, Quz omnia 
obíervatis noftris congruunt, — Sed »/w» ille reticec; neque 
nos nifi conjecturas dare poffumus. | Degit hoc animal ma- 
ximam partem fub terra in. perpetuis fere tenebris, carcere 
veluti claufum, & videtur graveolens hic liquor adefle, ut vel 
taxi ipfi fcíc odoremediante invicem cognofcere queant, at- 
que proin odoratus vifus defectum fupplere, vel & alia ani- 
snalia infidiofa forte hinc abigere. . Dubium certe cíL, canes 
venaticos ipfius hujus odoris veftigia fequi. MS 
Sunt oculi parvi 4/^^ in diametro. — Membrana niclatoria 
valida &ampla, cotum fere tegit oculum, ficque animal fub 
terra degens, à cerra ipfius aliisque defendic injuriis. Gor- 
nea 3/// ferehabet in diametro, coloris carncei, circello nigro. 
ein&a. Eít quoque /c/erezice portio coloris coerulei, .Dz- 
dus Nuclianos diftin&te cernerelicet,imo fetam tenuiorem in - 
iumittere, Kítcornea craíla , & prorfus fi feparetur, peii | 
: d. 


Wo. 


|». Rebrisquotidiana quadruplex, 143 


da. Cryflalinus bumor Ligamentis ciliaribus nigerrimis cir» 
&us, pro oculi ratíone valde magnus, forma fpheroidis come 
preffi 22^" in diametro; eboroides intus nigerrimi coloris, & 
'eirca nervum opticum albo-coctulefcentis, Vidimus & Re«- 

tinam tenerrimg ftru&ture in aqua fluitantem. | 
Mu[euli temporales. & Mafféter funt , ut in aliis animanti- 

bus rapacibus & mordacibus, craffi & validi, : ! 
Reliqua, pér temporis anguftiam, nec diflecare licuit riec 


Bubde 0 —- | | 
^^. OBSERFATIO XLIF. 
. DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH- 
d ZERIL 


(o0 Febris quotidiana quadruplex, 
La a ; v. "i 
A Nimo & corpore formofiffima & honeftiffima virgo, 
A annum 26. agens, menfe Januario correpta fuit febre 
quotidiana quadruplici, vix intermittente, Quater enim - 

per diem redibat paroxyítius, ad 6. ferme hora durans, cedio- 
fiffimis ftipatus fymptomatibus: accedebat fcilicet Paroxyf- 
mus cum lipothymia , aíthmare fpafmiodico violento, do- 
- oribus humeri utriusque, colli & nuchz horrendis, ad eju- 
latum usque altum, refpiratione parva & vix fenfibili, capi- 
tis doloreftupendo. X "Tractabatur à Chirurgo quodam pro- 
 weGz «tatis, in vicinia degente, ceterum experto. Elapfis 
-1X6. circiter diebus perveni ad «gram, quam offendi in mi- 


| 


| fero ftatu, ut ex diro capitis dolore perdiderit vifum ; coe- 
| «a manfit per 1o. dies, alvo etiam obítrudaa, reliquis ante me- 
| Tmoratis accidentibus graviter excruciata : fluebant menfes 
| nono & decimo morbi die absque levamine 5 inquietudo 


R3 aderat 


v3 p V I E 
- 
KE & | 
i^. Mi cda I f. » 


124. — Olfroatio XL, 0 
CR as o n RPG ORTU PIRERE 


d iM 
1 


aderat perpetua, usquead diem 16, Convulfiones infuper ad- 
erant validiffimz, fubfultus miri; cerminate convulfiones in 
paralyfin oris & maxillz dextrz: Tandem ab omnibus fym- : 
promatibus liberaca &gra, vifum quoque recuperavit , x 1 
pta oculi finiftri quadam obnubilatione. Totus morbi de- 
curfus duravit per 7, hebdomadas. Hac D, Jaltbier , Cu- 

rienjis, T . | 


NEC 


OBSERFATIO LXP.  — 
DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH-- 
| ZE bid 


? - 
LU v das 


- 


De 
Molis "veficulofts in Oma]o Bovillo, 


Olerent rigidi vocum cenfores Mole nomen, quodU "2 
rus folus fibi vendicat. Convenientia tumoris o 
dorari, quem heic fifto, cum AMo/zs illis *Uter? veficula- 

fi*; onomatologie nomen dedic. Ex laniena noftra allata 

d. 20, Maj, 1729. ve[icularum , que totum occupauit Omafum, 

congeries, pondere 532. unciarum , que nil erant nifi FEjda-- 

?ides, lympha coagulata replete, variz rnagnicudinis: ex ipfis. 

membranis ventriculi prognatz. Lucem foeneratur forte 

hzc obíervatio ipfis saolarums ve[fcularum , quas Utero ali- 
quando excernunt mulieres ; num ha finc ovulorum bortri, 
& potius ex ipfa inceriora uteri cunica, ut heiey | 
(0 prognate? puni 


x 


LL Sli 5oC sie 195. 

—. X OBSERFATIO XL/L | 

—.. DN. D, JO. JACOBI SCHEUCH- 
dest EK Een aor 


Kv Mar[us humanus exitiofns, 
écidit d. 20. Jun. 1729. h. 10. antemeridiana, ut. Éraj. 

A cifims Jofephus Meyer, Lucernas Capellanus , momor- 

|. derit Marzam Barbaram Rütimannu,foeminam valde obe- 
far , «a quidem virulentia, que brevi poft lethalia induxit 
fymptomata, imo lethum miferz intulit, ^ Occafio fuit le- 
vis epiftola , quam ille foeminz oftendit, hzc aucem rapuit, 

. illé tamen mox morfu lethali recuperavit, Hora prima po- 
- meridiana vocatus Medicus offenditegram corpore incurvo 
in lecto fedentem, querencem de terrorefufcepto ex eo, quod 

' viderit in confli&u Capellanum manu cultrum, ut fibi videba- 


- sur , éfacco quazrentem 5 de prafocationibus cordialibus, fuü- 


| 


| 
| 
i 


ftentatam ab adítantibus, palleícentem facie & frigidam toto 
corpore absque pulfus verbo pallidam in toto habitu mor- 
"tem, Erat wurfar inflicto brachio interiori, manum inter & - 
cubiti flexuram , ruber ; circulo cinctus livido.; Apparuere 
veftigia dentium inciforum, tum fuperioris maxilla tum in« 
ferioris, quorum illi penetrabant cutem, fed non profunde, 
hi vixlzferan. /— Applicata mox tinctura fcordii camphorata, 
propinatum infufum Theiforme cum drachma dimidia Bc- 
Zoar occidentalis ; injun&tus fudor , qui fecutus, fed frisi- 
dus; fecuti & conatus vomendi. Ordinara füb vefperam 
mixtura alexipharmaca caftoreata fpirituofa , venaíectio in 
pede & clyfma; qua ultima candem invalefcente debiliratenon 
fuere data effedui. Primo mane fequenti ordinarum infufüum 
rhabarbarinum, pro fcopo ventriculutn à commota biliofa (a. 

| burra 


| x 
y96 ^. Oblfervitio XL... 7 
burra liberandi, quod eventu haud caruit, & ivgopía» indu- 
. €ere videbatur: fed pravaluere, continuas inter prefocatio- 
nes, fummx debilitates, que verfus meridiem hujus fecunda 
diei miferz vice miferum intulerunt finem. In demortua 
comparuit radix nafi fanguine fuffufa, fufca 5 Maxillz, col- 
lum, axillz, pectoris & dorfi pars violacea, paffim nigris con- 
fperfa maculis ; per dorfum integrum ad usque genua ob- 
tinuit idem color; fed pallidior, Effluebat exnaribusichor 
ferofo-fanguineus : circulus vulneris vix confpicui fuit fla- 
vus 5. comparuere magis veftigia dentium inciforum, quam 
dum erat jn vivis. Brachium inde à flexura cubiti ad acro- 
mion usque fuiclividum, Reliqua corporis cutis. flava. 
Renuntiavic experti(fimus in arte Medica D. C. ex lethalibus 
fymptomaribus, algore extremorum, fudore frigido, prafo- 
cationibus przcordiorum , anxia refpiratione , pulfu de- 
biliffumo , generofiorum remediorum  fruftranco ufüu, 
maculislividis & atris , qua füperficiei cadaveris duas ter- 
tias facile occupabant; quod morti occafionem dederint, 
ira vehemens przgrefla ,.-motus extraordinarii obefi alias 
corporis , quos exerebát in confiictu cum adverfario, forfan - 
& i&us, quos receperat; circumítantia temporis, quo fluxe- 
re menfes ; candem quoque moras ipfe rabidi Capellani vene- 
patus 5; de cujus lethifera indole exempla proftant in Epbe- 
aneríd, Academ. Nat. Curiof. Dec, II, An. ll. Obf. 72. Garmann de 
Mirac. Mortuor. P. VI. c. 37. ubi celebris ille - 

JCtus Baldus ex morfu humano obi- 

ifle dicirur, 


OBJER- 


TNENE 2» um 137 
4 E OBJSERPATIO XLFII, 


DN. D. JO. JACOBI SCHEUCH- 
| ZERL.- 


Cranium 4 Fonticulo non uno in loco. erofim , Ce- 
- phalaloie intenfiffamne remedium. 


^& 7 Ergente Januario 1731. hydrope afcite & afthmate in- 
V tenfo, quo refpirationem traxerat fublimem, fcapulis 
|. ^. elevatis, & pulmones undique affixos, miferrimz vica. 

finem fecerat Anno ztatis 59. Barbara Baag, que inde à 55. 

vel 40, annis conflictata fuit cum morbis graviflimis ex omnt 
fere genere, febribus , menfium anomaliis, afthmate, cache- 
| xia, convulfionibus, mulcoties ad mortis fauces prcipitaca. 
| Ante20. & quod excurrit annos, cruciata valde Cepbalalgia, 
. imo Cepbalza acutiffna , quz fedeminprimis fixerat ín dextra 

frontis parte, ambulatoria veluti, inde à concurfu futurarum 
| eoronalis & fagitralis oblique deorfum , verfus oculi can- 
| thum externum, ut. omnino füfpicari licuerit harere intet 
cranium & matrem duram lympham acrem extravafatam, 
que morficatione fua membranz illi prznobili, cerebrum 
' inveftienti, effer moleíta. £o res jam ante 20. annos delata, 
| ut habito Medicorum & Chirurgorum confilio, propofita 
|! fuerit trepanatio ipfius offis froncis dextri. Sed fuit pro- 
| pter obítacula quedam operatio hec fufpenfa, & trepanatio- 
. nis loco incifio facta curis frontem obctegentis triangularis, 
, apice verfus fummitatem nafi decurrente ad cranium usque 
| que aliquando fervata fuit aperta & diligenter deligara. 
; Hac nihil proficiente juffit Medicus loci ordinarius Fozzcu- 
| Ium aperire ad ipfum cranium, in ipfo futurarum coronalis 
| & fagictalis concurfu , quiradicegentiane , & ford deligatio- 
c0 A4 FM, Fol AIL, i à Re 


158 Olfervatlo XLPL | | 


^ —Áá—á—M HÀ Àgniáà 
ne, & per laminam plumbeam compreffione fervatus , fuit 


apertus. Hxc operatio velfola pericranii difciflione alle- 


viabat aliquancum dolores, relaxatione inducta , fed fucceffu 


temporis, eventu haud przvito, collebac prorfus, ut pef an- 


bd 
9 1 


» 


| 


nosbene multos libera vixerit à priftinis cruciatibus, mentis | 


femper fane ad ultimum usque vitz halitum. — Nimirum, | 


quod ad rem prafencem, & fcctionis inftitutz a£r/9205 fa - fa- 


cit, erodere capit pus iliud in fonticulo collettum, coadjwvarte for- 


fem C. extra fe vertente materia fub Cranio collecfa, eousque , ut 
totum cranium in concur(u illo ,' quem fontanellam vocant, fuerit 
erofum , naturali quadam trepanatione, ita. ut oculis ipfes patuerit 
dura mater , &r digito fentiri potuerit finuum pulfatio, omnia bec 
cum notabili doloris remifffont y gopraplet fonticulus bic férva- 
tus fuit apertus, Si cuipiam forte fuboriatur dubium, cur 
ipfa illa purulenta materia cranii cabulas ipfas perforaverit, 
& non ingentes cruciatus atculeric dura matri ipfi, fciat arro- 
di à quacunque materia acri offa potius quam membranas, 
collectam in dies materiam dictam quoque fuum per ipfum 
vulnus inveniffe exicum, cooperante ipía vi meningis con- 


ftridoria: quin imo à lympha ipfius meningis extravafata,. 


vcluti à glucine quodam, fuifle matrem duram non folum 

obductam veluti cruí(ta, fed quoque ipfi cranii concava par- 
ti adglutinatam, foramen vulneris veluti vallo cin&dtum, ipfam- 
que illam lympham fucceffu cemporis non folum callofa 
a&am , fed plane in offeam fübftantiam converfam , id quod 
patet ex primo Fapziculiloco ("ab. HI, Fig. 2..Lit. A.) ubi fa- 
perne foveola impreílà confpicitur, bafi prorfus offefacta, fed 
itatenui, ut transpareat. Primo hoc exitu occlufo. &recru- 
dcícentibus doloribus , cogitandum fuic de zovo Fonticuloin- 
eifo in B. ubi eadem contugerunt, quz in A. perforatum fci- 
licet cranium, dececta meninx, fedati icerum dolores, fervas 
rum apertum vulnus, imo foramen manfíit in ipfo Cranio, cu« 
iclicet icerum obtectum, — Tercius & ultimus fondculi gp 


/ 
1 


— €Cranium à Fonticulomon unoin loco erofum &c. 149 


fuit in C. ad vitz usque finem apertus, ubi iterum cranium 
verfus confinia future lambdoidez fecit perforatum, & gli- 
fcente propter declivitatem loci Fozzzezlo , omnis calvarie 
fubítantia inde à D. ad E. erofa, fed cum in convexa cum in 
'&oncava parte plerisque locis prorfus confolidata, licet in- 
.. tus, ad utruraque futura fagittalis latus, plurimis foraminibus 
pertufa, Ut mirum omnino fic, cut. non binc inde per co- 
tam hujus fonticuli viam vel orte fuerint exo(tofes, vel fun- 
gofo-cancroíz procrefcentim, Ex rariffimis in hoc cranio 
'phoenomenis eft foramen oblongo-rotundum , ftam poft 
commifluram furure fagittalis & lambdoidez in ipfo offe 
Occipitio 5", larum $^. longum, ab extra undique declive 
'& lzve, quod foramen ad ipíam Meningem penetrans, & 
nunquám obfervarum in vita; videtur Cranio ipfifuiífe con- 
natum. Pars hujus foraminis major & fuperior (inferiorem 
portionem ferra abítulit incautus fedor) confpicitur ad 
Li. F. | 
" . Foenetari poteft lucem obfervatio hec anatormica ipfi 
praxi, imo viam pandere ad tradiationem & curam graviffi- 
, morum affectuum, quales funt Cepbalee, Epilepfta , fpasmodi- 
. €i alii vel convulfivi morbi, praefertim ex lympha acri dure 
| matri infidente orti; Annon, fruftra ufurpatris qualibuscun- 
| que aliis remediis, in cafibus proin defperatis, confugien- 
dum fit, fi non ad Trepanatiozem ipfam, faltem ad hujusmo- 
| di Fozticules? quorum certe ufus hic optime ceffit. Hec 
. ipfa fuit caufa confilii, quod dedi in cafu defperato prorfus 
| mirabilium concradionum fpasmodicarum , quas per de- 
. eurfum plurium annorum fuftinuit EZ/abetba Kuentzitn virgo 
, Vicodurana, | | 
| * ] : . " 
|... Dequo cafü merentur huc referri ea, quz perfcripferam 
| ad Clar. D. Hepricum Hegnerum, Fitoduranum , Medicum illius 
| Yirginis ordinarium, d, 9, Julii A, 1729. 
E 82 Eft 


D 


" d b 
- ! 


140 Obfervatio XLF II, A1 
—.. Eft cafus, reducis ad vos honefti(fimz NEA nr Kuenz- | 

-Jine, cx maximerebellibus, reponendus inter Medicorum pro- 
bra, fed & calis, ex quo vel expertiífimus quivis in arte noftra 
difcar, quoridie tum in Theoria, tum inPraxi, quid fperan- 
dum, quid defperandum : Cafus qui nos ducit in inextrica- | 
biles pene fpa/modicorum affeduum  labyrinthos , tanto - 
quidem difficilior , quod replecioni nimiz cubulorum ner- " 
veorum cylindricorum, & pendenti ab inde contra&ioni, : 
comitem fe fiítac acrimonia ipfa lymphae, tanto, addo, diffi- 
cilior, quod prudentiam tuam atque dextericatem eluferic | 
paritcr ac meam, qui nihilfere intentatum reliqui, ut fuccur- 

rgem mifere, —Cafüs ex rariffimis, crucem figens verfatiffi- - 
mis quibusque in arte, & tantum non inter incurabiles nu-- 
merandus , id fatis fuperque mihi ex frequenti egre vifita-- 
tione conftar, nihil prorfus (quod fufpicari nonnulli volue- 
runc) fübeffe doli vel fraudis. Op//Zotonicam vidi, Emproffonicam, ' 
Heterotonicam, & (ivelis nova admittere vocabula, inufitata licet. 
in arte noftra, Cyclotonicam. Neque eft mufculus , neque fibra 
in partibus precipue externis , qua nor diros fuftinuerit, fu- . 
ftincatque fpasmos. Superfedceo longiore atiologia, aarratu- 
rus paucis quz tentaverirmi, & cur ? 

Judicavi ab initio ftatim, latere vitium: vel ín fluidis 
partibus , vel in folidis ipfis, & hoc culi prognofticon, fpera- 
ri aliquid poffe in cafu priori; remedii autem vix fore lo- 
cumin pofteriori.  Aderant indicia maífx fanguinez acris 
vifcofz , falium picuice involutorum, inde evolvendorum: 
tentavi proinde iterata veficatoria in furis; Auriculae perfo- 
ratz jufli indere laureolz corticem medianum, exhibui inter- 
nerefolventia , attenuantia, progre(Ius ad usque mercurialia 
& omnia haec haud irrito , ut videbatur , conatu; mitigata ; 
aliquamdiu fuere fymptomata , ex fluxu lympha acerrime 
copiofo ; rranfiere dies , quibus vel nihil patiebatur , vel pa- 
rum, ceífarunt inquieti extra paroxyfmum motus brachio- 
rum, ex membrana pituitarim glandulis emunxi lympham 

COpi1O- 


, 


-— 


, 


Craniumà Fonticulonon tno in loco erofum c, Y. 


€opiofam & acrem, fpeciatim ope pulveris arnice, addita 
portione hellebori albi ; fuaft candem ufum 442r» Pipe- 
dinarum internum, fed absque fucceffü, ut iterum defiftere 
rim coadus. Intervenere animi affectus , qui toties ex- 
 ácerbarunt diriffimum alias morbum , quoties corripuerunt 
afflidam. Ad illos fat. frequens ultimis inprimis diebus 
"eccafio, qua etiam. praecipitavit, imo mandavit ad Vos redi- 
tum : Quod fi vero moram fuftinuiffet longiorem , vel tuo 
vel aliorum confilio , imprimis meo, aperuiffem zz /zzzra- 
yum [agittalis atque frontalis confinio Fonticulum , felice antea 
' fucceílu à meadhibitumi, in virgine diriffimis capitis dolori- - 
bus, iisque fimul fpafticis cruciata, zo. circiter abhincanrris, 
quz adhucduri eft in vivis. Per(uafiffimus quippe fum,omnem/ 
-hanc dirorumi fymptomatum tragoediam: pendere ex lym- 
-plia acri ftagnante, inter cranium, os infpecic froritis & 
14 d. matrem, que vellicatione fua maxirtie fenfibilem 
i. mernbranatti ad motus contra&torios fpafticos conci- - 
tat, & cum ea totius reliqui corporis membránas, & mu- 
'fculos unum poftalium. Et huic lymphz alium non vi-. 
/dco exitum, quam. "repamationem , vcl qui placeret magis, 
 pramemoratum Zoz£icalum, & talem quidem, qui cum difcif- 
fione pericranii diminuat dictz durz matris contradionem 
violentam, tum & imprimis perforatione (quam in cafu fu- 
pra citato effecit ipfum pus Cranio infidens, ut aliquandiu 
nudam videre & tangere potuerim duram matrem) promo- 
venda per fele&tum aliquod corrofivum, viam pandere poffic 
ipfe, de qua loquor lympbze, qualisin cadaveribus epileprico- 
rum (ad quos releganda eft ipfa noftra) obfervavi frequen- 
ter, ucomnino perfuafus fim , curari poffe bene multos epi- 
lepricos, ni detineret nos animi fortis defeCtus, ac te:nericacis 
vel audacix, quam —metuimus fufpicio, & nora infamis, 
Hunc, quem tenraffem intrare portum ultimum , quem qui- 
dem nunc novi, tibi & prudentia chirurgorum, quos voca- 
| 9 3 bis 


"Wi, 


— 


nà ^^. Oleevtio XLPTIL ^ 


bisín auxilium, committo atque commendo. . Id camen vel. 
metuens , vel fperans, fuperventurum aliquando infülrum | 
apopleGicum, qui miferrimz vitz faciat finem, quo cafu Te: 
etiam atque eciam rogo atque obteftor , uc cumulo inferri: 
haud patiaris ante Cadaver , quam capuc aperias, mali verum 
fontem quaricurus, conje&turas qualescunque meas, velfir» - 
maturus , vel correcturus &c, A 
(iguro Aitorfium mifje, M. Martio, 
1731.) 


OBSERPEATIO XLV. 


DN. D. JACOBI BARTHOLOMEI 
BECCARII, is d 


De ; 
Bononienft conflitutione byemali Aunt 1729... 


ad | 
DN. D. JOH. JAC, SCHEUCHZE- 
u ^ 


à: d 
peas, cun mS mST 


fuperiori anno 1729, agrum noftrum , alii praterita. 
hyeme etiam urbem infeftarunt, narrationis initium 
faciendum intelligo ab aérzs cozffitutione , quz ipfos precet-. 
fi. Habent enim vulgares morbi /atentes caufas in aére im- 
primis, cum vero in /ocorum natura c pofttu, ac generatim re- 
bus cocceris, quibus multitudo utitur univerfa. Itaque aérís 
conflitutio fuperioribus duobus annis prebumida fuit, ac 
fere perpetuo awfirima, Quanquam enm | Bonontenffs. Regia, 
id habet cum coeteris montofis regionibus commune, ut. 
crebro in ea copiofius pluat, duo tamen poítremi anni aqua». 
FUIR 


Quiero mihi eorum Morborum | Lifforiam , quorum alii 


EEUU McMoLcvI M ET 
- " n E 
eT | 


M M E 


De Bononienfi Coufhitutione byemali Auni 1729. 144 


M RIPE I ttt ——————————— M ÀÁဗÁ——! 
rum celo delapfarum copia memorabiles fuerint, |^ Nam- 
que anno 1728. tantum pluvia apud nos cecidit, quantum 
wiginta duos ferme Parifienfis menfura digitos equaverit, 
At multo eciam pluviofior proximusannus fuit , ut qui aqua- 
. rum fummum obtinuit , quz duorum fupra 4o. digitorum 
altitudinem nonnihil fuperavit. Hujus fumme, uc notum 
eft, vix dimidium afferunt aliis regionibus anni humidiffi- 
mi. Itaque tantis imbribus ferendis haud pares fuerunt 
antiqua pa/udes. Novas proinde fierineceffe fuit, inamplos 
terrarum tractus effufis aquis. Pofite funt he paludes, ex- 
que in inferiori agri noítri regione , qua à feptentrione in 
.orientem protenditur: Ibi fuperiori memoria fertiliffimi 
agri & vici noninfrequentes extiterunt; Atpoftquam Rhe- 
nus à Pado, in quem ante influebar, averfus eft, mifere omnia 
obruta funt, & regio, que robur ubertatis erat. opulentiffi- 
mz urbis; parcim inhabitabilis , partim inculra & infalubris 
effeda eít 5 iraque ad veterem calamitatem recenses inunda- 
tiones acceflerunt. Hac initia fuere morborum , quibus 
non modo earum terrarum, fed & adjacentium incole fuüpe- 
riori anno tam graviter conflictati funt ;'nam quod torpenti- 
- bus aquis accidere neceffe eft, humoris vim tancam diuturna: 
fupra tellurem mora, & fuperveniens cempeftatis fervor cor- 
rupit, colluviem quoque auxere p;/éism cadavera, quorum 
invifa eo anno copia fuit, | Nec recicenda viccetur, Zzfe&forum 
sis incredibilis, quam dubitemus, utrum infolite putredinis in-. 
dicium dicamus, an caufam? fedalianon deficit, dequa non 
dubitemus , corruptionis aéris caufa, ew/i conffitutio paulo 
ante memorata, Putres enim halitus , qui aliorum vento- 
rum perflatio diffipari ac difcuti folent, auftralium fegnitie 
ac tepore fermentefcunt quafi & turgent. — Hifcegraviílimis 
caufis accefferunt alie non leves, quibus hominum corpora 
effecta funt ad morbos proclivia. Nam robur eorum 47240- 


na caritas, pregre[j« byemis inclementia Q-diuturaita: , — ac 
1 T | 7A - 


I44. Obfervatio XLI —— ial 


fruges multis in locis grandinis wirulentia contaminata acque ut 
alia fileamus , winorum & putealium aquarum corruptio, nom. « 
parum debilicaverant ; obortz func ergo Julio menfe zerzia- — 
n& fzbrer, maximam quidem partem fimplices, ztermzttentes. 
€ benigna, Scd zgrotanrium numero pene incredibili , & fa- 
nationis difficultate cum feveriffimo quovis morbo compa- 
randa. Notas pleraque habebanr eas, quz certianis febri- 
bus communes efle confueverunc, at nocendi modo ab iis 
difcrepabant, quz legitime & exquifice nominantur, Name 
que acceflionibus inicium dedic confuecum frigus, non yehe- 
mens quidem illud, fed benelongum , ut quod frequenter ad 
4. non raro ad é. horas, aliquando etiam ad plures extende- 
batur. Huic deinde calor fuccedebac, & ipfe non admo- 
dummagnus, fed lencus, cunctabundus, inzqualis, atque in 
longius temporis fpatium productus. Ira nec fitis magno- 
pere excruciabat, & aderar capitis gravitas potius quam do- 
lor. Ad extremum obortis largiffimis fudoribus acceffio 
finiebatur. Tanta fudoris profufio indicium erat baud fal- 
lax diuturni morbi. Erant enim fudores illi ad fingulas àc- 
ceífiones folvendas opporcuni, ad tolvendum integrum mor- 
bumauttreviandum non erant, Neque magis aut vornitu, 
aut alvi proAuyie, aut alia, fi qua forte incidiffet inanitione 
proficiebatur, Hac corporum vires atterebanc non morbi, 
nature laborem porius & moleítiam quam commodum affe- 
rentia, Ira non nifi emenfo plurimo ad circuitum fpatio, 
fatigatis jam zgris, diffipatisque nature opibus, morbus de- 
«edebat, fui agmen noras relinquens & multas & graves, &C. 
diu cotporibus inherentes: Ha fere omnibus communes 
erant,cuis fadus color , pravus corporis babitus, c virium feme 
ma dejeitio, Non paucos graviora exercebant mala, uti vj- 
ferum obf!ruttiones , tumeres, alii quidem unam vel plures ex 
internis parcibus, aliitotum ventrem, alii arcus inferiores oc« 
gupantes , £u/fes icem aride & permolefta ; demus; ut alia. 
omitc- 


9» * si 
! 
J 


Rh "uL hl " À IL AY pi 
: 1 
» x iom : ! be. b ^ 


PU".- s 


| | - A | | 
|. De Bononienft Con[Htutione byemali Anni 1720. YAS 
- omittamus, pu/Pule per. univeríam cutem fuboricbantur, pri- 
-mum quidem pruritum pene intolerabilem, dein zlcera c 
feabiem afferentes; Hac nondum exhauftam aut cedomitam 
" morbi materiam declarabant, que idcirco miferos illos, nifi 
"opportune occurrerecur, vel prioribus morbis, praefertim 
bydrepi & tabi , certzque perniciei, vel prioris regreffui ob- 
. noxios reddebat: Idque co. facilius, quod & ezdem caufx 
permanebant , que primam labem induxerant, & iis robur 
addebant egrocantium errores, quos illi evitare in erumno- 
fo prafertim vitz genere haud facile poterant. Pra coeteris 
- enim in viu peccabatur. Quz duo enim obfervari maxime 
convenit in recto ciborum ufu 5 delectus & modus, quo 
minus à plerisque fervarentur , parcim egeftas , partim refi- 
.duaquzdam à morbo evadendi cupiditas propemodum inex- 
plebilis facicbac, tot erumnis ferendis haud paria fuerunc 
-imbecilla corpora. Hinc & /ézibus & plerisque eorum, qui 
 abem aliquam pridem contraxerant, & pueris vantum non omni- 
bus exitio candem febres ifte fuerunt 5 vigeffmam fere inco- 
darum partem fublatam fuiffe creditur, partemque maximam 
;ejus excidii puerilis etas fuftinuit.  Multoautem  acerbior 
 £lades timeri poterat, fi ex «grocantium numero fuiffet acfti- 
manda ; in tanra enim mulutudine perpauci morbi incurfum 
effugere, cum vero, ut ante di&um eft , qui femel in eum in- 
cidiffent, nec cito, nec fine labore expedirentur, aliique aliis 
non modo non firmatis, fed iterum ac fxpe relabentibus, in 
- eandem calamitatem fuccederent , brevi fa&um eít , uc uni- 
"verfam regionem horror & defolatio compleverit, & loca, 
- 3n quibus aut mercatura caufa conventus agi folebant omni- 
no derelida viderentur. Tanta porro nocentis a£ris viserat, 
ut multi non admodum longa fub illo mora febrile virus 
fufceperint, neque his magnopere profuit, inde maturecom- 
migraffe, namque & paulo poft falubri jam folo fruentibus 
explicabat fc morbus, & labores eosdem quos aliis fub gravi. 
p Wow coco 


| 
| 
| 


- L en "X by ". H "e" Á, li. haz, Lei ids á 
P ; ^" 9 dv 1 


A6 «5 Obfervatio XL'III, 
coclo degentibus, ad certe non modicos, nec modicam affe- 
rebant recuperanda falutis difficultatem. — Coeterum se mini- 
mum quidem contagtonis indicium dederunt ba fibres, quod & 
egrocantibus & valentibus fecuritati fuit : Certi etiam limi- 
tes earum exculfionibus conftituti videbantur; Extra quos 
neminem aut certe pauciffimos adorirentur j enim vero ex 
his febribus perpauca inventa funt, qua in urbis vicinia pri- - 
mum ortum habuerint, quin in urbe ipía fortaffe nulla ; nacalía 
igitur earum loca, & fedesprazcipua humilioresregiones fue- 
runt, przfertim vero, quz Ferrarienfi ditione, finitimisque 
"Venetorum terris , & magna inferioris ZEmiliz parte com- 
prehenduntur. | Atque hac quidem loca multo graviorem : 
quam JAozonienfit ager, calamitatem ab hifze morbis, non 
ram eorum frequentia quam exitiofaindole acceperunt. Ex 
his aurem perziciofrs febribus quamplures manifeflas intermif- 
onis notas exhibebant 5 at 4//e non deerant, qua obfcuris im- 

licitisque circuitibus proprium genus, perniciofam vero indo- 
lem zzfidiofa lenitate , qui malignorum morborum mos efl , oc- 
cultarunt. Fere omnes vero per /4mmo» angores , & inexpu- 
pugnabile frigur, mortifere acceflionis initium & terminum, 
cordis &* arteriarum pula depreffo & tandem extincto , mife- 
ros ad interitum, alios quidem ocyus , alios longiore fpatio, 
nonnullos etiam inopinato ducebant, Adveríus has febres 
unicum in Persviazo Cortice prafidium fuit; cetera omnia fi 
minus officere, at certe, non magnopere prodefle. vifa funt, 
Idem contigit in caeteris febribus natura benignioribus, in 
quibus 2/vum ducere, & "venam fecare inutile fuit, nifi forte il- 
]ud corrupti humoris copia, hoc ipfa febris ab intermitten- 
tis natura deícifcens , & caput aut. aliud membrum cenrans, 
poftulaffet. Erantenim non paucz, quz primis ab invafione 
diebus fpeciem prafeferebant carum febrium, quz centznez- 
£«* VOcantur, & item aliz, quz poftquam fe prodiderancvera 
intermiflione diftinQas, obícuratis paulatim circuituum inrer- 

: vallis, 


IR2 


h! 


De Bononienfi Con[Hitutione byemali Anni 1720. 147. 
- vallis, in coutinsas mutabantur, utique auxilio fuit , fangui- . 
mem incifa vena detrahere, qui & craflus & denfus & feri ia- 
"ops & füperficie cruftofa videbacur ; ; lta i impetus rcefidere, & 
: febres : ad juftum periodorum ordinem componi, quod reli- 
quum erat curationis, corzice perficiebatur, quem & largiter 
c iterato, & quod rei caputerat, mature exhiberi praftabat, 
quam fpe concoquendi expurgandique vitiofi humoris finere, 
-ut febres largius decurrerent; Idem febre curationis genus 
"nonnullis /ejizertianis febribus adhibendum fuit, dequibus 
fortaffe alias. Hac inter autumni rnagna pars transacta cft. 
à Ade ejus extremum egri aliquanto melius convalefcere, neque 
tam facile relabi, ex iisque, qui ad id. cempus integri manfit- 
fenr, pauciffimi in morbum incidere, qui vero inciderint , ci- 
"tius promptiusque relevari, demum intermiffa opera, negotia- 
tio, publici conventus,ad fummam omnia quz ad vitz perti- 
nent focietatem , diremptam ac pene fublatam inftaurari, 
- Ha&enus defcripta Febres dum agrum noftrum finitimos- 
Que populos vexabant, in urbe Z"zriole fzviebant frequentia 
incredibili genere autem parzm benigna ac partim confluentes, 
exitu irem vario, 9/erumque autem /etbales... Ha: quoquepro- 
grediente autumno conquiefcere vifze funt, Morbis deinde in 
€ arum locum füccedentibus, quorum icem nonnulli ob ad- 
jun&dam malignitatem exitiales fuerunt. Sub idem tempus 
Pleuritides coorta. funt, rufticis magis ac tenuis fortuna ho- 
minibus quam urbanis, &iis, qui vite incommodis minus 
obnoxii elfent, infefte, — Aérzs zuterem fPatus idem manebat bu- 
apidus, non frigidus, ac plurimum  ANebzli; fqualens itemque 
mubilofas, Piuvi& decidebant frequentes A magna, hinc nove 
atque immanes /Zuinum inundationes, Hac vero 4zfiris po- 
c ad extremum autumnum continuantibus , tribue- 
atat | SN 
Cirta Nonas Januarias /eptentrionis venti dominatu poti- 
ifs His optata diu ferezizzs obducta & aeri; exe ad. 
l2 rí- 


: bad * bé... 


148... Olfervatio XLPMI, 0 n 


y 


€ ficcitatem converfa , Frigus camen son f mmum fuit, R 
^ yia & aliquantum moleítius, quam ejus magnitudo fer- - 
re viderecur: cum ecce non multos poft dies sorbus ad nos - 
appulit, quem ante menfem auc paulo amplius cransalpinas | 
terras oberrare audieramus. — Erat is Catarrbi mirum gezws, . 
quo magna pars hominum repente corripiebatur. Ac pri-- 
mum quidem nonnullos ffarfm invafit , deinde multo plures - 
in quibusdam conobiis, poftremo wiver[am civitatem tanto 
impetu occupavit , ut nulla pene domus intacta relinquere- - 
tur. Citffiua enim erat bujus morbi propagatio, qui ubi quem- 
piam attigiffet, non multo poft etiam coeteros, qui eadem in | 
domo eflent, adoriebatur: Omnibus infenfus etiam re&te va- 
lencibus &robuftis. Si quz tamen atas aut hominum con- | 
ditio ejusdem | afflatui reftitic , pueri & plebei refticiffe vifi 
funt, In his Medici fere omnes, & ii prafercim qui aéris in-- 
elementie continenter expofiti , dies noctesque fub publicis: 
porticibus tranfigebanr. Iam vero permultis repente, aliis: 
fenfim malum ingruebat: his ante unum pluresve dies futu-- 
rz invafionis indicia fuerunt hec prafertim; infolita lafficu-: 
do, arcuum dolores, capitis gravitas , crebra fternutamenra, 
humoris é naribus, oculis & ore uberior fluxus, fomni gra- 
ves, & multis eiamfomniatumultuofa.  Adveniente autem. 
morbo plerosque leve frigus, alios horror, nonnullos etiam. 
nihil hujusmodi, fed calor protinus corripuic, Tum Vero, 
magis incalefcente corpore , febris accendebatur , 9" earum. 
gencre, quas Sjscbas vocant, Simul autem invadebat capi- 
tis dolor, tum etiam fterni, laterum, & pracordiorum, aliis. 
alias quoque partes occupabat. — Atque hi dolores tanta. 
erant in nonnullis acerbitate, uc fcfe neque in lacus eonvyer- 
tere, neque tuífiendo pe&us agitare, neque aliter moveri fine: 
incredibili moleftia poffent; — Ad haec igitur tuflfis accedes 
bat, caque vehemens , &affidua, & vefpertinis horis ingra- 
vefcéns, Non paucisin morbi inicio plusimus humor é ca- 

pice 


Nn 


ev Mt 


N 


B Bononlenfi Conflitutione byemali Auni 1729, I49 


- pite defluebat, isque tenuis & falfus , aliis ferebatur ad fauces, 
non minus multis protinus rüebat ad pectus. . Non defue- 
runt, & qui morbo incipiente cruenta fputa ederent, nullo 
tamen graviore malo infequente, & qui ftatifn concocta mul- 
ta, & ctiam qui per corum morbum tenuia femper excer- 
ncbant, plerique tamen primum tenuia, dein craffiora & ma- 

- gis concoctaexpuebant. Spirario non paucis difficilior, fe- 
re omnibus cum aliquo doloris fenfu conjunda, urina mul- 

. ta fluebat, fed tenuis, diluta, & nihil quod defideret, habens: 
-— Pulfus arteriarum plerisqueinitio parvi, contracti, inzqua- 
les, in progreflu vero magni, & pleni & frequentes, & cele- 
res, nonnullis. duri & fcirati ; in. quo fpiricualium partium 
ftatum fequebantur, Hzc omnia 2. 3. dies, ad fummum 4. 
rarius plures durabant, intra quod tempus obortis copiofis 

- fudoribus febris folvebatur , dolores quiefcebant, cuffis 
"omnino ceflabat ; quod tamen rarius, aut maxime leniebatur, 
quod frequentius, aut eundem fere vehementiz gradum fer- 
vabat adhuc, nonnifi multo poft cempore defitura. | Quos- 
dam fanguis € naribus exiens liberavit; Quanquam id fana- 
tionis genus non itafrequens apud nos fuicquemadmodum 

. jn ZEmilía fuifle a. Nob. viro eodemque Medico Praftanciff, 
' &fodali noftro , ;5erío 4ztenio Codroncbhio, aliisque accepi. 
- Ibi quoque non mirtus frequenter accidit, ut mulieribus men- 
- fes prodeuntes morbi finem effecerint. Is igitur morbi exi-. 
- tus fuit, quem profedo nemo facile expectaffet, poftquam 
" homines tanto impetu invafiffet,rar celeriter, tamque faluta- 
riter effe deceflurum. | Quanquam enim tum hic, tum etiam 
alibi per ea cempora non paucos interiife novimus 5 fic uc 
 emnia timoris plena eflent, & quorfum id evafurüm effet hor- 
reremus, non ipfius tamen morbi naturz, fed corporum in- 
 firmitati aut latenti alicujus vitio, aut aliis inde fuccrefcenti- 
bus morbis, illorum exitium videtur fuiife tribuendum. — Se- 

- nibus certe & quibus labes ante aliqua in pectore inhafferat, 
l1 3 ruen- 


- 


4. 
bb «^e n 


t90 iin Uo Obesiupo etn o 


- | Egempcwelim veimeecs cms cemMohm 
ruentes in infirmas partes humores periculofiffimos conge- 
ftus , mortiferasque inflammationesattulerunt, Iraque P/ez- 
ritides ac Peripseumonie, que usque ad'ea cempora fparfim 
vagate eranc, & megis communes effe coeperunt, & multis 
etiam exitiofe; quanquam nec ea frequentia, nec ea fzvicie 
fuerunt, quam futuras effe initio pertimuimus , non pauce - 
etiaminter fpurias videbantur referendz ; mihi vero nonnul- 
las obfervare contigit, quz infueta plane ratione folverencur; 
fic monacho cuidam finiftri pulmonis inflammatione labo- 
ranti fupervenientes parotides ita morbum levaverunt, uc & 
febris ex toto remiíla fuerit, & dolor & difficilis fpirario con- 
 quieverint, & fputa jam albicantia & bene conco&ta apparue- . 
rint, cum ante crucpta & puri admifta redderentur, & «ger 
in bona fpe falutis effe videretur. Ac diu harens in dextra 
parotide rebellis & peracer humor, exefis intus fanguifcris vafis, 
profluvium concitavir, quod cum reprimi nulla arte potuerit 
egrum tandem fuftulic, (enili ecace jam imbecillum & diucur- 
no morbi laboreconfe&tum. — Alcerum quoque vidi, cui fimi- 
lis inflammatio in abfíceffum abiit, fümmum humerum occu-: 
pantem, hinc revecío ad pectus mortifero humore, novusibi 
abíce(Tus factus eff, quo disrupto & ingenti puris vi cuffiendo 
rejecto, oportunis vero prafidiis abfterfo ulcere ac candem 
confolidato eger convaluit, — Accidit quoque robufto viro, 
ut lateral'em dolorem, oborta per univerfam cutem rubicun- 
da exanthemata folverent, quibus fponre difcedentibus, recru- 
defcente autem variis in locis dolore, lethalis hydrops fuper- 
venit; fed coredeamusunde difceffimus, Vix menfem inte- 
grum apud nos /zes illa permanfit, interea fere finitimas ur- 
bes alias quidem fere ftatim, alias aliquanto ferius eodem more. 
bo attactas c(Ie accepimus; quiex alia in aliam rezionem pro- 
greífus, Romam pervenit, inde Neapolim , ubi Martio menfe fz- 
viebat ; ad extremas vero Italie oras cum appuli(fec, ibi non 
fubftirit, fed im. Sic///am vransfrecavi. — Per cundem menfem 


Hifp. - 


^ 


: jJ 


i 
 Hifpaniam pervagatum efie cognovimus , imo & Mexicanar 
"zerras , urbemque inprimis Verg Crucis occupaffe , atque 
db quoque plurimos  invafiffe , ad exitium aurem duxiffe 
| perpaucos. Jam vero id unum reftat ad morbi hujus hiífto- 
"riam abfolvendam , ut etiam de ipfius curatione dicamus, 
Eo remediis explet» eft: Ac primum quidem fanguis - 
dis detratus eft, quos febris valida excorrebat aut. vehemens 
"capitis dolor , aut difficilis fpiratio, aut aliud gravius malum 
exercebat, aut quibus inflammatio, nefieret, timebatur. | De- 
"traQus fanguis in. plurimis. fuperficie impenfe coccinea fuir; 
- quod alias per hyemem infrequens cffe folet; in aliis confue- 
ta cruíta a»paruic in fummo craflamento, iique fere erant, 
quibus malum ad inflammationem verg:bat, aut qui poftre- 
Amis temporibus egrotarunt. . Poft fanguinem miflum reli- 
^qua curatio emollienribus remediis & diluenabus. perfecta 
eit, Oleum amygdalarum dalcium omnibus profuit, quo & 
tuífes & dolores fedabantur, & venter blande emolliebatur. 


e 


5 
j 14 
L - 
i 
a "irc 


e Bononienfi Conflitutione by mali Anni 1729. I5I 


JEjustam megnus ufus fui; ut eidem parando Pharmacopolz 
;yix fufficerent, Uiliffimz pariter fuerunt calida potiones ex- 
que liberales, quibus aut hordeum, aut avena, aut flores papa- 
veris erratici, (quam diu quidem in officinis eorum copia 
fuit) aut raparum radix , aut uva paíIx, aut poma, aut his fi- 
milia, ut cuique lubebat ,incoquebantur, Earum falubris ef- 
:&us fuit, /sdorem prolicere, atque per omnia membra diffun- 
T. Muli his folis, alii etiam aliis remediis ufi funt, que 
(udorem blande moverent. & item alii que fomnum, illa ad 
| febrem felicius abigendam & fanguinem emendandum , hec 
| ad tuffim leniendam & dolores demulcendos valebant. | Non- 
nulli przfidiis omnibus neglectis, fozo tepore le&i morbum 
»pulerunt ; adco is nicis fuic; alii vero, vel quod robufti ef- 
fent, vel quod morbo leviter cadi, neque in ledo fe continere 
neque domi ;. quanquam nonnullis non-fine detrimento aut 
| igni labore & moleítia id factum eft, Magna pars non 
| ld «be mul- 


I52 ^ - Olbfervatio XLIX. Lequel 
multo poftquam febris abiit, uc nullas preteriti morbi notas 
exhiberet ; alii, quod non omnis morbi maceria effec ex hau- | 
fta, diucurniores moleítias paíTi funt; cufficulam, cibi faíti-- 
dium, virium imbecillitatem, & id genus alia. His optima 
vidus ratio fervanda fuit: Sin fecus feciflent , periculum 
erat, ne morbus recrudefceret, aut gravius rnalum incideret, 
(Bononia ligurum, binc Altorfiem miffa | 
M, Martio 4, 17 3 1.) 


OBSERFATIO XLIX, 
DN. D. JO. GEORGII BREIBISII. 


NM 


Oculi f'aphyloma , fonticulo curatam. 
) rer Librz apud nos publicz filiam habebat trien- 


nem, multoties ophthalmia dexcri oculi laborantem, ex: 

dentitione, uti credebant parentes. Ego confulcus fe 
per fuadebam applicationemfonticuli; parentes vero renue 
bant & deridebanct meum confilium , exiftimantes , própret: 
teneritudinem brachiorum applicationem impoflfibilem effe, 
Hinc ab aliis oblata varia remedia, praeprimis ab aniculis & f 
obíterricibus, qua de jure quaft tenere «tatis medicatrices lt 
effe volunt , majori confidentia apprehendunt , applicant, f 
hifce quoque tamdiu continuant, usque candem zz medio cor- o 
mee tres puflule. nigricantes exorirentur , que de dic in diem 
majores facta, zutegram corneam opplebant, omnemque vifum 
«ollebanr. Per hocaccidens territi parences confilium meum 
de novo perquam anxie quaerunt; oculum utinfpicerem pe- 
«unt, obedientiamque promittunt, Sed oculus infpe&us : 
cocum mihi difplicebar, quoniam per puffulas difruptas tuni 
conea non folum in triangulum dehifcebat, fed quoque per foramen 
illud, wvea tunica incipiebat protrudi; hinc nullam fpem : | 

Y 


"x im isi 


— -—— Oculi flaphbyloma, fonticulo curatum. — Yg4. 

valefcentie fuperefle pronuncio, foaziculum tamen denuo 
-fuadeo, pro alterius oculi falrtem. confervatione. — Parentes 
fpem meliorem habentes , plures confülunr. medicos , qui 
tamen omnes & finguli meam fententiam. confirmabant, 
/ ioculumque pro deplorato habebant, fiquidem interea £zzi- 
€ dicla protrufa magnitudinem , C colorem ceraff majoris acqui- 
(ffverat, eapropter etiam palpebre fuum officium ulterius 
praftare non poterant, fed oculusper diem & nodem femper 
-ftabat apertus, Inter alios quoque circumforaneus quidam 
"yel operator celebris, uti volebat vocari, confultus, refectio- 
mem protuberantie fuadebat, & impofitionem oculi artifi- 
€ialis, de quo fingularem jactabat.experientiam. Cum ergo 
mulam fpem ullibi locorum amplius invenirent parentes, 
| dterum iterumque meum confilium & ordinationem expe- 
tunt, ego vero iterum iterumque applicationem fozticul/fua- 
| deo, & quidem propter illafum oculum, laefum vero DEO 
! commictendum. | Tandem obediunt, & primo vef£ator?? ap- 
| plícationem pérrmitcunt , per quod vero in facie numero in- 
numerz pufítule ardentes productae fuerunc..— Hujus caufa 
! pro potu ordinario prafcribebam decoctum tenue lignorum 
EL. paffulis, nec non pulverem a: 


| 9forbentem , no&u quan- 
doque fumendum & pilulas laxantes fingulis feptimanis de- 


| 
es que remedia fucceífive omnem inflammationem 
'& in facie & in oculo rollebant, majoremque uve protru- 
Ifionem inhibebant. Ultimo fozziculzs ápplicatur, & reme- 
dia continuantur feliciffimo cum fucceflu, fiquidem zvea za- 
mica protru[a , poft paucas feptimanas iterum cedebat ad interiora, 
|torgea "vero conglutinabatur per cicatricem infra pupillam, e frc 
vuifus redibat , non quidem in cotum, fedin cantum, ut puella 
|nunc omnia objecta lzío cum oculo, per fuperiorem partem 
Bicre pott i 

(v c QRotenburgó ad Tubarim Altorfium miffa, d. 2o. Apr. 

Deo oom gu.) iidiganm 

1—— 4.P, M, Pl. LIT, EU OB. 


P 


ETE E M 


TIN V " " 0 A UM 


I$4 Xo i oco 
, Teide rti titii 


OBSERFATIO Ll... . 4 
DN.D. MICHAELIS ERNESTI ETT- : 
MULLERI. : 
Scabie pufiulofa, per " paroxfmes fine, 
| àcontagio lane impura. | " : 


Ulcamaram vocavit — P/ato (cabiem , vel Ti30- vial 
D xüzwpov. Sive enim vermiculirodant cutem, five fa-. 
linus ftimulus vellicet fibrillas fenfibiles, pruritus ori- - 
. tur,qui vefperi & no&u potiffimum exacerbatur, vel quia fta-: 
to fuo movetur tempore humor, inftar aliorum , qui à fero. 
funt, affectuum, vel quia calor ipfe fanguinià | leto vel paftu. 
 indu&us excitat & expandit quietam prius caufam... Hinc fri- 
cando, fcalpendo procuratur voluptas, eo quod exitus par 
tur caufz , vel quod ipfa obtunditur, vel quod nova impro 
fio priorem quafi leviorem oblicerat. Excipit vero eande 
mox dolor ; excoriata enim cutis & lacerat fibrilla hoe 
ipfo fiunc fenfibiliores, delicatiores , & pativatur acrius fub. 
affluxu humorum, prz quo jam turgent carnes repleca & ce 
fz egre fletuntur. — Cujus quidem confequentiz adeo i in- 
curius eflc folec fcalpcuriens, ut fpe 5zo/cus vix videatur fes 
rendo fufficere aut conrinentiam. praftare pollic, Ecenim 
hic quoque nccefTitas voluptatis cujusdam mater fit, auc ni- 
mis laa paciencia tandem in furorem quafi quendam erums 
pit, quem dein gravicer luit aget. — Quar: magna aucem 
eciam fueric illa voluptas Ícalpendi cempore, dubito tanien, 
an quis ob infecuturam amariciem. dulcedine ifta. diucius. 
vcl frequentius frui opcet auc. imicacüras fie Hieron. -Carda- 
aum ,Qui ob tirillaionem in vulneribus fanauoni ao 
- . A AR aG0co 


D bi lofz, " 
e I2 ie juila jf per MK SE affliente. I5S 


adeo graram & dülcem, femet ipfe crebro vulnera(fe dicicur. | 
Non enim cuivis illa obtingit felicitas , qua: Herculi, qui la- 
bore fatigatus inftiruto à Nymphis balneo, misem valde fca- 
biem foloque pruritu infeftantem fufcepiíle fereur; fxpe gra- 
ior accidit, mali moris, foeda, diuturna & lepra proxima. 
Singularem mihi »er/i hujus dulcamari cafum in nofcomio no- 
ftro obfervaffe contigit, quem nunc communicabo. Johanna 
Dieterica , puella quatuordecim annorum , temperamenti 
phlegmatici, que villico à fervitiis erat, conqueritur de prz- 
itu totius corporis, quem excipiunt »sacule inflar pulicum mor- 
fuum in vefieulas ad ovi gallinacei. usque magnitudinem exurgen- 
fes, quz vel fponte rupte, vel poft fcalptumferum fundebant 
acerrimum , & /244ma»r cuticulz-abrafz poft fe relinquebant. 
Et quoniam éexficcatis prioribus sov propullulabant pu//ule, 
ad tres quatuorve feptimanas le&um cuftodire. cogebatur. 
Revertébatur malum prioribusbinis annis frequentius, & quan- 
uam à menfium emanfione illud ortum crederetur , recur- 
rebat tamen fecundo poft primam invafionem anno, his erum- 
pentibus, ita camen, ut per sum alterumrve annum Íemelfuam 
ferit. fcenam, ab omnibus aliis fymptomatibus liberam. 
Biusioncm interim. mercurialem fuüftinebat «gra, chermas 
"Carolinas adibat, poft quarum ufum a4 quatzar. annos felit 
morbus, hinc reverfus. Curatur denuo & per fexannos inte- 
gros fana atque incolumis degens novum paroxyfmum fü- 
periori anno patitur morbi, moleítia atque dolore plenifli- 
ami. Dum in atiologiam hujus affectus accuratius. inqui- 
'tebatur, ediflerebac patiens fe, cum rem domef(ticam curaffec 
illici, ob ftragulorum penuriam lana ab ovibus tonfis col- 
lecta fe tegere, atque ab injuriis frigoris no&urni premunire 
"fuifle juffam , percepiffeque à cognatis, culpam morbi lanz 
-impurz efle tribuendam ; quid vero perlanam impuram in- 
*elligendum fit , ipfa propter mentis hebecudinem explicare 
pefcicbac. Impura lana elt , qua alias f/uccida vocatur, pin- 
Wi U 2 guis 


U- hes "T . " "t Wo N E ; " "ep PT» hd |^» a^. 
Y I" ^ 2i 


6 Olfervatio. Li 5519s * 
guis fcilicet illa ac fudoribus referta , à collo & feminibus. 
ovium decerpta. Verum tantum abeít, ut moleftiam ali-" 
quam hzc corpori humano afferre poflic, ut tamipfa, quam" 
feparata pinguedo, e/fjpus dida, innumeros habeatin medi- | 
cina ufus: vid, Plizius Hif, Nat. Lib, XXLX, cap. 2. An vero. 
pediculos retinuit lana, qui morfibus pruricum & puftulas ex- 
cirarunt? Ac ovibus & capris denegant Au&ores pediculos;. 
ricinis folum vexari exiftimantes, Quanquam autem ovil- 
lum genus certum pediculorum genus alere non negem, fi-- 
quidem magna eorum datur differentia , qui ut variisanima- 
libus, ita generi humano funt infe(ti; vix tamen credendum, 
morfus horum animalculorum prater pruritum tot puftu- 
las, tam copiofo fero turgidas, per torum corpus excitaíle, - 
& totidem periodis anfam prazbui(le. Supereít igitur. , ut 
credamus, lanamillam impuram ove» fcabie infectas füppedi- 
caffe. Notum enim eft], quod ficuti canes ad rabiem, vulpes 
ad alopeciam, equi ad febres, galli ad podagram, paíleres ad - 
epilepfiam inclinant, ita oves ad fcabiem contrabendam. admis. 
dum finit pr;cives , ica ut non folum | "—— 

Moerbida fatta pecus totum corrumpat ovile, fed & fane oves. 
morbofarum cancum tramites in paícuis legentes eadem labe. 
infeftentur, & per ftabulainficiantur. | Ec quis dubitabit, pof 
fe fcabiern ovillam hominibus communicari. Differt qui-- 
dem unius animalis natura ab alterius conftitutione , nec 
omnia ejusdem fpeciei individua eandem fervant indolem. | 
Non enim, que genus humanum internecioni dat peftis, in- 
ter pecora ftragem edit, & viciffim ; nec qui pefte laboran-. 
tium curam agunt homines, femper ab illis inficiuntur. In-. 
cerim velíola rabies canina docet, pofle morbum contagio-- 
fum cujusdam animalis ad homines rranfire. Inter alios. 
morbos, qui per contagium propagantur, /eab/es procul due 
bio communiílima eft, Non folum enim, qui fcabiofis ac- 
cumbunt, immediate z7372o;«s vor«gac cute excipiunt, fed & 
qui 


- 


WE Ni ^U gSTwu 24.71.) eq RA TS ng " PUT "- 7 P uiISg— ^. ^ -—— "1 


Wit " 
—*.- & " 


Ae | ] 
.. De fcabie pufiulo[a, per paroxyfmos affiigente, 157 
qui iisdem contubernales utuntur mantilibus , ftrophiolis, 
aliisque ucenfilibus, eger fanum fimililabe inficit, vel quile- 
"&is uritur , in quibus olim fcabiofus dormivit, codem mo- 
do defoedatur. —Scaéiem igitur puff ub/am contraxit puella à 
lana ab ovibus fcabiofis decerpra. "Non aucem multum re- 
fert , noffe, unde primum oves luem contraxerint, an per 
ontagium, an àfrigore, cujus funt impatientilfimz , an ex 
humorum impuritate , an quiaà lupis fuerunt lacerate; 
quemadmodum Z£/azz»* perhibet , qzod , qui lanam ovis à ln- 
pis dilaniate pexerit, atque ex ea veflem conficerit, [Gabiem prova- 
taturus ft ei, qui illaveflietur. Sufficit, omnia adfuiffz requi- 
fita, ad confticuendum morbum contagiofum. — Adfuit. 
enim fuübiectum , quod morbo, /caize, laboravit, ovis fcili- 
cet una alterave. Ec quanquam immediatus contactus in- 
gerfanum & morbofum corpus hic non prxfumatur, adfuit 
tamen fomes commodus, pro recipiendis & aílervandis miaf- - 
matibus illis fcabiofis. ^ Lazz enim aptiffimum conftituit 
a1nedium, quod peccantes & ex ove exhalantes particulas re- - 
forbere potuic.. Eftícilicet rara, laxa, foraminulenta, & po- 
ofa, incra qiam fübítantiam miafmata contagiofa lubentif- 
fime hofpitantur, & diutiffime retineri poffunt , impediente 
wifciditate, ne mox in auras difpergantur. Et quemadmo- 
dum odores linceaminibus , veftibus, chirothecis &c. diu in- 
hzrent, ita cf&uvia illa contagiofa fub lana per aliquod cem- 
poris fpatium fubfiftere folenc, | Hinc ob rerum lanearum 
spinguium tractationem fartores przaliis hoc morbo inqui- 
nari dicit. Co/fcbvvizius Pathol. pag. 349. Accedente deni- 
que calore corporis puelle , particule ille aGivz evolutz, 
a&uatz & diípofice fuerunt, ut energiam fuam in ejus cor- 
*pus exercere potuerint, Cum autem puella omnem occa- 
fionem novum ab extra recipiendi miaíma per loci, ftragu- 
lorum & vite generis mutationem folerter evitare ftuduerit, 
ancrito quaritur, wzde to? recidive novique paroxyfmi eandem 
EP al. Fo « '--pre- 


148 ego Olfervatio. L,. " ia 


prehenferint? Ego exi(timo, priorem paroxyfmum, for[an etiam. 
plures eum infecutos, contagio effe ad/cribendos. Non enim fola 
externa corporis fuperficies in puella fuit contaminata,quem- 
admodum Ze/monztiu: manus fuas à chirothecz ufu infe&tas 
credidit, fed altius penetravit hoc feminium , & à poris re- 
ceptum caloreque mediante rarefa&tum & expanfum humo- . 
ribus (cimmifcuic, eorumque mixtcuram turbavit, qui lege 
circulationis fanguinis ad habitum externum propulfi & in. | 
puftulas elevati func 5 haud fecus ac cantharides cuti impo- 
fite hanc non folum exulcerant, verum etiam ad interiora fe 
recipiunt, quod pathemata organorum urinariorum , illa- - 
rum applicationem  infequencia abunde teftantur. — Per-- 
quam aptum etiam fuit corpus puelle ratione zemperamenti 
ad hanc fcabiei fpeciem contrahendam, partim propcer ha- 
birum laxum & fpongiofum , partim ob /eri copiam in ea 
abundants.  Piruitam enim in fcabie non folum Hippocrates 
Lib. «i z252y accufact verum & zemperamentum phlegmati- 
cum fulphur vicale »obcuudit, & ad Scazem difponic non fic- 
cam vel cruftofam, fed bumidam & puffulofam. , Praterea me 
latet, qua ratione tunc temporis contra hunc hoftem fuerit 
dimicatum, num ad antevercendos novos recurfus corpus ab 
impuritatibus fatis fueric purgatum,an vero ad menfium flu- 
xum promovendum calidioribus medicamentis motus fue- 
rincexacerbati. Quod fi enim tantillum fermenti bujus. pe- 
regrini humoribus permixcum remanfit, fefe multiplicando 
novum paroxyfmum concitare facile potuit. Eodem fer 
modo fefe res habet in /cabie atquein /ue vezerea; funt enim 
 €ongeneres affectus; dehac vero ita Ballomius Epid. Lib. Il, pag, 
219. .Obfervarunt peritiores chirurgi , ulcufcala, etiam le- 
viffima , imo, ut ita dicam, excoriationes ipfas iniis, qui olim 
]ue venerca laborarunt, & curati func, etiam difficillime fana- 
ri; adeo veteris fermenti veftigium aliquod remanet, quod 
mala leviffima exacerbat, & deteriora reddit. Sicque fue 


ue": uv s. v "7 L D MN 
EN e. t ME o , 3 -» a » , l 


"De fcabie puftulofa, per paroxy[;mos affiigente, Yg9 - 
"exemplo docuit, per vitiofum circulum noftra, effectum fie- 
ri caufam, & produ&Güm morbi fieri fübje&tum  caufz. 
Quod vero re//quos paroxyfmos attinet , credendum eft, eo- 
rum culpam zez foli contagio, fed & affuetudini effe. tribuen-. 
dam. | Non enim adeo rara funt exempla hujusmodi affue- 
faGionisin oeconomiaanimali,five przíto fit caufa aliqua ma- . 
terialis fui expulfionem efflagitans, five defi. Qui fomnum 
meridianum femelaut bis admiferunt, fequentibus diebus ad 
eundem capeffendum invitantur, eoque neglecto per totum 
diem de ce dio. quodam conqueruntur. Simile quid norum 
eft de ftatis horis evigilandi, jentandi, ventris onus deponen- - 

- di, per nudam confuetudinem determinatis ; in febribus in- 
termittentibus paroxyfmi ftatis diebus & horis redeunt, omni 
Jicet fubftantia materiali ex corpore profcripta ; &eryfipe- 
]as , quod feme! infeftavit, poft iram, cerrorem &c. moxre- 
perit membrum. Multo citiushoc obfervatur , fi materia ali- 
quanoxia ad motus redintegrandos naturam ftimulac. | No- 
vi aliquos, qui fere fingulis annis febribus acutis graviter de- 
» renti, ica ut eciam ultimam benedidionem acceperint, felici- 
ter tamen eluctati func, modo conífuetos nature motusnon 
turbaverint. Alii, fiin morbum inciderunt, vel per fomnum 
"el oborca diarrhoea critica eundem fuperarunr..| Ut de iis 
nihil dicam, qui venazfectionibus feimeftribus adfueti, rever- 
"tente tempore confueto, ut hocprafidio nacuram adjuvent, - 
-yariis monentur motibus. Quemadmodum enim natura, 
quamvis juxta Hippocratem ineruditd, motus tamen facit, qui 
xpediunt , feu ad prefervationem, feu ad confervationem; 
ita femper follicita eft eadem excrementa, feu ea, quz molefta 
funt, ànobilioribus ad ignobiliores, feu remotiores protru- 
dere partes; fic etiam in /cab/e non minus eo nititur, ut hu- 
mores illos vitiofos in fanguine latentes ad. emunc&orium 
ejusdem univerfale, cutem puta, protrudat , ac quo fxpius 
eandezn motus Ífpeciem exercuit, eo promcius non folum 
MB Uu 
| 
| 


u 


160 | Olbfervatio  L, 


eundem adhibere denuo fibi proponit ;-fed etiam repetitio, - 


& imprimis fa pius, ufu organorum ad hanc rem hinc indu- 
&a agilicas acque habilitas in. pofterum facilius corum effe- 


&um exequitur. Eodem modo in noftra «gra natura, poft- ' 


quam materiam morbificam ad habitum expellere ha&enus 


tot vicibus folita fuit, eosdem tramites repetiic, quam pri- 


mur J»pha quacunque dara caufa occafionali »zcidior c 


fpiffior fa&ta atque coacervata fuit, fub reliquo humorum cit- 
culo ad glandulas fubcucaneas, habitudiuem nunc ad recipien- 
dum nactas, eandem amandavit, quz ftagnatione, quam hic 
fubiit, ad corruptionem falfam ulcerofam abiic, cutim in con- 
cinuicate fua lztic, erofic, puftulasque produxit.  Rariores 
vero uldmis annis fuerunt paroxyími, vel quia medici fub: 
menfium eruptione corum emanfionem in culpa non eílead- 
vertentes, mechodum medendiforfan mutarunt, & ad przca- - 


i 
| 
| 
| 


vendum uberiorem materie peccantis provencum falutaria | 
prafcripferunt remedia; vel quia una cum menfium fluxu 
mulcum de illa é corpore fuit ejectum, ita ut tam cito cumu- | 
lari & ad fui eliminationem naturam ftimulare non necefle - 
habuerit, Prius ut credamus, fuadet pryalifinus & cherma- - 
rum ufus falutaris, quorum ope cacochymia correcta & hu-' 


morcs noxii ex corpore profligati , organum eciam forfan ro- 
boratumfuit, quo minus adeo promte impuricates admit- | 
tere & imbibere potuerit.  Pofterius teftancur zardiusrecur- 
ventes pof menftum eruptionem paroxy(mi, & ulcimus, qui fupe- 
riori anno obtigit, eo fcilicec tempore, quo menfes per eta-- 
cem ceílaverant. Pocuiflec forían malum penitus eradicari, 
fi perito medico temporibus intercalaribus , per caufarum - 
antecedentium remotionem , aut percempeítivam mocuum 
anomalorum przoccupationem ipfum affe&um prafcinden-- 
di & aliquando fucceffive collendi copiam facere, vel cherma- 
rum ufüm repetere, congruaque uti dizta res angufta domi: 
permififfec  mifera. | o3 
OBSER- 


NEN 2:4. BEEN: 
/— 7 — OBSERPATIO LI, 


DN. D. MICHAELIS ERNESTI ET T- 
| MULLERI. | 
| De 
Partu oclimeflri ac. decimeftri , anceps 
We con[ultatio. 


, ^ ix ; E ES z 
"A Ton convenerunt ha&enus inter fe Medici pariter ac 
N Philofophi , 4» generi bumano «que certum flatutum fet 
tempus pariendi, ac aliis animalibus * fanior camen nunc 
ilorum creditur fententia, qui affirmatzvam tuentur. Cum . 
enim natura nihil faciat fruftra vel cemere, ac proinde canes 
& fues quatuor, capras quinque, cervas oCto menfes, came-- 
- los annum integrum, elephantes duos annos foetus in. utero 
gerere voluerit; injuri& profecto vel temeritatis eadem incu- 
faretur , fi feptimo menfe aliquis foetus illud perfe&ionis cul- 
men attingeret, quod aliis azpze zonum vel decimum haud con- 
ceffum , aut fi. zzdecizs vel duodecim men[rum carcerem ute- 
-rinum fuftineret, coeteris abhis moleftiis citius liberacis, Non 
enim, ut olim uno temporis pun&o perfecta ftatim expleta- 
| que omnibus numeris & partibus produ&a per omnipotens 
| fiat; fexto. creationis die humana corpora novimus , poftea 
| generationis quoque negotium fimili velocitate acceleratur, 
| nec intra breve cemporis fpatium ex fpermate virili vitro ex- 
/"&epto, & fimo equino foto bomwunculus ex Paracelff opinione 
|'exfurgic 5 fed periodus cemporis aliqua conftituta eft, cu- 
, jus decur(u in utero conceptio , formatio & perfectio foetus 
| abfolveretur.  Or4Zzzarze ergo, & juxta nature praícripcum 
| poft 280. dies vel 40. feptimanas, aut pof? »ovem menfes folares 
| & decem dies homo nafcitur. | Qui cerminus licec quandoque 
|o 4P. M, Fol, III, X usque 


162 Obfervatio LL. 


usque adeo fit certus, ut mulieres, qua aliquoties jam fayen- | 
tem ex ro fuerunt Lucinam, & diem inftaritis partus przdi- 


cere valeant; Neutiquam tamen cum La/amantio Comment. 


ad Libr. II. Gales; de dieb. decret. & ad Hippocr. de Hom. 
Nac, & Capivaccio Lib.IV. Pract. cap. ?. folo nono menfe na-- 


curalem, ance illum vero arbortivos, & poft illum monítro- 
fos foetusnafíci, putandum eft. Multo minus cum Paz/o 4zri- 
sanno terminus partus ita certus, fixus & immurcabilis fta- 
cuendus venit, ut propterea omnes aliz parcuum differentiae 
pro nullis fint reputandae. | Vir enim hic Clariffimus zz Pa- 
raneft ad Difcentes, pag. 34. expreffis quidem verbis docuerat, 
terrninum naícendi communem efle finem noni & princi- 
pium decimi menfis, hac camen cum latitudine & reftrictio- 
ne, ut terminus ifte communis involvat alium, ultra quem 
natura ordinarie non foler adícendere, nimirum meníem 
undecimum, & alium; infra quem natura ordinarie non fo- 
lec defcendere, qui eft meníis feptimus 5 poftea ramen pali- 


nodiam cecinit, & in Zrezico pag. 64. toc differentias partus - 
ab antiquitate in hunc usque diem obfervatas & fuborcas, ex | 
fungofo verularum cerebro, atque ecliptico Medicorum ve- . 


teranorum judicio, utpote qui aniculis plus fidei tribuerunt, 
quam par & zquum fuit, proveniíle, & vel ab errore calculi 
mulierum, vel ab anticipatione nuptiarum à termino fpon- 
faliorum, vel alia quacunque venere illicita natas effe afferic. 


Que tamen fententia duriffima & in infoncium matronarum - 
famam maxime injuria eíle videcur. — Merito igicur edmitzen- - 


da efi aliqua latitudo 1n partus negotio. Eft enim tempera- 
mentorum , roborisque ac habitus corporis in foeminis d 
verfiras infignis , diverfa in foecibus corpus fuum nutriend 


promticudo , ac proin formatio quoque, tarditas ac celericas 
incrementi corum diverfa: nec procrudit eos inzqualiter na-- 


cura, nifi aliunde laceflita, variisque circumftantiis ac ftimus 
lis accedentibus, Siquidem nunquam determinatio, quan- 
| cumyis 


- 


/ 
/ 


- De partu olüimeflri ac decimefhri QE — 165 


tumvis naturalis, in rebus potentiz contradictionis fubje&tis 
adeo certa eft, & immota, quin latitudine aliqua dividatur, 
 wutloquicur Hez»sisg. 4Araifeus de parc. hum. legit. cerm. 8.15. 
Quid? quod Zrasc. Deleboe Sjlvius Prax. Med. Lib. IHI, cap. 7. 
$. 19. integras allegat familias, in quibus omnes liberi func 
feptimeftres. | Quo longius autem à confítituto termino re- 
cedunt foetus, eo imbecilliores funt, & incon(tantis valetudi- 
nis, ac viciain fimul non folum. conformarionis varia mon- 
ftrant, dum meatus aurium, narium occlufi, labra fanguino- 
- lenta, cutis cransparens aft, ac pili cum unguibus deficiunt, 
"rerum ctiam actiones vitales rite obire nefciunt : reclaman- 
tc quotidiana experientia Oz£ow. Gelike fententiz , meníe 

quinto vel fexto natos omnibus numeris abfolutos & per- 

-fe&tos in Medicin. Forenf. Specim. I. $. 26. afferentis. Sic 
Sptgelius , deformact.foet. c. 6. femeftremrecenfit, qui corpo- 

re-exiguus, ac viribus ita debilis & offibus infirmus fuic , ue 

amater coacta fuerit per tres menfes infinuac inter ubera gof- 

Éypio circumdatum ad frigora fovere, donec robur acquifi- 

erit, quo potuerit fafciis circumligari. eb. Kepplerus, 
feptimeftris, variis expoficus morbis dicicur, vid. Vit. ejus 
Epift. prezmiíT. Georg, Frieder. Scbuaderbachius , Paftor Beroli- 
nenfis, de fe conteffus eft, quod fueric partus feptimeftris & 
 *enerz à primis annis confticurionis, Vid.-A&. Med. Berol. 
Dec.l. Vol.lL. pag. 34. Alias deficientis conforrmationis 
notis vid.ap. Perr. Borelum Cent, I, obf. 71. — Ocfmeffrisim- 
perfedioris exemplum praebet Gziozia, que ob debilitatem 
motrcua habita fuit, Vid. Vic. ejus 1. cap. 2. — Serotinos par- 

4u:quod concernic, vix hi imperfe&iores, fed per aliquod 
xantum impedimentum fegnius proceíliffe, feu plus cempo- 
tis ad fui perfectionem poftulaffe judicandi funt, modo com- 
.putatio rite fueric formata: verum & hic terminus nimium 
non debet extendi falvo foetu. — Fabulas enim fapere , qua 
Schenckius obf. medicinal. Lib. IV. pag; 59 1, refert, foetus fci- 
i X2 licet 


xe 


p TR i 
X64. 50 008 beali LE v 9 o 7 
licec biennium in utero geftacos, & incederepotui(fe &locu- | 
tos fuitfe, quis non videt? Appofite enim inquit Diemerbrz- 
clius Anac. L.I cap. 34... Sicut cerciffimum duco, ad paucos. 
dies ultra nonimeftrem terminum aliquibus de caufis par- 
tum differri poffe, ita prorfus incredibile exiftimo, illud ad 
unum, multo minus ad plwres mezfes pofle fieri, cum inqua- 
cunque mulieris conftitutione incrementum caloris fpátio | 
novem menfium in foecu cancum fiar, uc ventilatione per re- 
fpirationem opus habeat, eamque ob caufam illi neceffario 
ex uteri ergaftulo- demigrandum fit. Quando autem deali-- 
monia foetui fubminiftranda, & hareditate diftribuenda lites 
oriuntur, & verum cempus parcus decerminandum venit, ob- 
ftetricis judicio (tandum non effe, erudite deduxit Job. Bapt, 
Sitonus, Mifcell. Med. Curiof. Tr. LI, 44 Medicos igitur res de- 
fertur , qui tamen rtis fue. periti , omnes probe ponderabunt cir 
cum[lantias, &* accuratius inflituent examen, tam conflitutionis- 
matris , quam , &rpotifffmum , ipfius fetus, ratione magnitudinis, 
eonformatianis, vocis, motus aliarumque actionum, ne feptimeflrem | 
credant , vel oilimeflrem, qui nono. menfé natus fuit, | Repe- 
riuntur enit tefte Harv«o, de partu pag. 497. multa fubdo- - 
la & fraudis plena mulieres, quz lucro inhiantes aut poena- 
rum vel infamie metu fefe gravidas fingunt, vel diffimulant, 
id eft, venerem juítis nuptiis anticipant , aut ex marito de- 
fun&o gravidas fefe dejerant. Dantur vero etiam honeftio-- 
res, quz per ignorantiam facile decipi valent, ut vacuo utero 
fc pragnantes ancumenc, vel Hippocrate de Nac. puer. text. 39, 
& Zriflotele Lib. VII. Hift. Animal. cap. 4. annotantibus.. La- 
tec enirn cas fzpenumero terminus à quo, feu conceptionis, 
& figna, quibus fe concepifle credunt , aliis infirmicatibus. 
funt communia ; itaut preces publicas pro felici partu fieri | 
jubcanr, ac puerperii ornamenta apparent , antequam utero. 
conceperint. Sive enim à menfium fuppreffione principium 
impregnationis, fiveà fenfibili motu foccus medium geftatio- 
Lus 


» Ax e F &, 
! 


500 Departucotime[lri ac dechme[fri, 6c. 165 


is cempus computent, utroque tamen modo egregie falli 
poflunt. Contingere enim potuit, ut mulieres immediate 
poft ultimum, quod folverunt, tributum lunare, imprzgna- 
€, vel primis geftationis menfibus femel, bis vel ter cata- 
meniorum fluxum perpeffz fuerint , quod plethoricis non 
:eft infüetrum ; imo infignis latitudo admittenda eít circa 
motus tempus viventis in utero foetus ; certumque eft coc 
«exemplis, alias decima fexta, vigefima alias feptimana, tardius 
alias fentire illum foetus motum, primumque vigorem fenfi- 
"bilem; utraque ratione partus naturales vel inter przcococes 
welferotinos fumma fuainjuriareferentur. Et merito riden- 
*dus venit. Ac. Zzdry , qui in dr. de la generation des vers dans 
Je corps de | bomme, cap. XI. p, 294. modum explicat, quo par- 
xus decimeftres vel undecimeftres, vel duodecimeftres natu- 
-maliter fiant. Poftquam enim Hypothe(in Leesvvezbechi 
& Hartfeckeri, juxta quam vermis fpermaticus ovulum mu- 
liebre ingredi & fufficienter ibidem nutritus in foetum huma- 
gum abire ftatuitur, magno conatu defenderat , ita pergit: 
l.peut arriver de la, qu! une femme , dont le mary fera mort pen de 
tems apres le jour, on elle aura concu. de luy, 5 accocuchera neant 
moins que le onziémeyon le douziéme mois & quelque fois méme, 
"que le treiziéme, que le vers ne fera entré dans l'euf qu'un 
mois , que deux mois , € peut etre que trois mois apres la conm- 
eeptien. Hifce medicacionibus occafionem przbuit cafus, fu- 
perioribus annis Facultati noftre propofitus fequentis ceno- 
tis: Caja coirum celebravit tres feprimanas ante feítum Pa- 
fchatos, (cilicet die 19. Martii 1724. cum.fezprozie milice, qui 
paulo ante aliam foeminam impregnaverat ; eundemque 
&o dies ance Feftum Pentecoftes, feu die 25. Maji ejusdem 
anni «um .2:47e, qui cum conjuge fana & formofà quinque 
annos in fterili vixerat matrimonio, repetiit. Dizram in- 
terim minus falutarem obfervavit, cerafa comedendo atque 
lac fuperhauriendo , bone Weg & profper& corporis 
B. - ji con- 


d ' 


166 "Olfervatio L1. 0 


DET ———MM— 9 
conftitutionis. Quoniam igicur poft primum coicum men- - 
fesfuppreffos advertit, primis fex hebdomadibus variis ufa - 
fuic medicamentis ex majorana, croco, &c. Tandem foecum - 
die 27, Januarii 1725. enicicur omnibus numeris perfectum, - 
& robuftum. — Quezrebatur itaque, à quo conceperit mu- — 
lier, num à Sempronio, anà ditio ? feu num partus bic ottimeffris 
an decimeffris fuerit ?* Ubi fimul nocandum eft, faffum fuitfe — 
primo fub examine hoc proftibulum, fe cum alio viro qua- * 
tuor feptimanas ante feftum Pentecoftes rem habuifle. An- 
tequam refponfum Facultatis noftre fubnectamus, Jciemaupo, 
octimeffrem fetum. nunquam. vitalem effe, veterez ffatuiffe tum 
Medicos , tum Sureconfultos, ex dupliciratione; una ex Hippo- - 
crate defumpta, quod foetus, cum ob exeundi conacum fepti- 
mi menfis labefactatus fuerit, viribus impar, eosdem menfe - 
ftatim octavo labores nafcendi fuftinere nequeat; altera, quod 
Saturnus , planeta frigidus , octavo menfe parcum dirigens, 
foetum praeter modum infrigidet. Verum hasrationes foli- - 
de refutavit Bobzius de offic. Med. dupl. cap. 5. & Spccindid 
Medic.For. I, Potuit ergo Cajad.25. Maj. 1724.à Tzieim-- 
pregnata octimeítrem foecum die 27. Januarii 1725. in lucem. 
cdidiíle , quacunque demum caufa partum | acceleraveric.- 
Quod aurem hzc acceleratio medicamentorum operationi- 
non fic adícribenda, exinde docemur, quod Czja iisdem pris : 
mis fex (epcimanis poft congrefTum cum Sempronio ufa fuerit, 
antequam cum 7/^/e concubuerit; inprimis cum foecum pele- 
lentia non ad octavum usque meníem embryonem in utero 
morari finant, fed citius exturbenc..— Nec obftac , Cajamáà 32. 
4i» haud potuifIe imprzgnari, quia hic quinque annos in ftes& 
rili cum conjuge fana & formofa vivens macrimonio, impo« 
cencem fe ad procreandam fobolem faris exhibui. Verum, 
przterquem quod nos lateat, annon fterilitatis caufa in 72266. 
uxorem , ejüsque internarum genicalium partium pravam. 
conformationem ceciderit; hoc tamen non obítante "P 
| /Và 


! 


De partu oBime[lri ac decineflri, &c — 167 


Siva etiam obfervatur generandi impotentia, qua fteriles vifi 
um aliis tamen prolem generarunt ac fufceperunt, aut poft- 
modum fufcipiunt, Ita uc 777/7; cum Cajz, licec nen cum 
-conjuge , feecundum coitum celebrare potuerit. Quo mi-- 
pus vero hic partus pro ocmeffri haberi queat ; doeet fana 
matris conftitutio , & foetus omnibus numeris perfeQus &- 
robuftus in lucem editus; fiquidem qui ordinarium & fta- 
*utum naícendi cempus anticipant, plus minus imperfedi ef- 
(c deprehendunrur: Sufpicio potius oritur, voluifle hoc pro- 
ulum opiparos pro alendo foetu fumptus hac vafritie à 


E. 


7; jo extorquere. An igitur ex empronz:e concepit Gaja, G 
partum decime[irem enixa eft? Svadet hoc aptitudo ad gene- 
randum militis, utpore, qui paulo ante aliam foeminam im- 
pregnaverat; iem menfium fuppreffio , qua coitum pri- 
imum mox infecuta fuit, &, quem defenfor urgebat , medi- 
camentorum ufus, partus cerminum protrrahentium. | Ve- 
rum fit ica , ftrenuum fe militem etiam iri caftris venereis ex- 
hibuerit Semproziss, ad decimeítrem tamen partum id nil 
concludit; & menfium fuppreffio non tam impregnationi 
quam diatz foerminz prave, cerafa cum lacte devorantis ad- 
fcribi potuit ; medicamenta vero foetuin pellentia non ícro- 
tinum efficiunt partum, fed precocem, feu abortum, | Quo- 
niam igitur decimeftres partus admodum fünt rari, Cajaw 
"Sempronio concepiíle eo minus videtut probabile, quo di- 
fertius illa, fe cum alio viro quatuor feptimanas ante feftum 
Pentecoftes furtivam exercuiffe Venerem, in primo exami- 
nefaffa fuit quo tempore impragnata Czjad. 27. Jan. 1725. 
partum nonimeftrem peperit. | 
| «En Refponfum Facultatis nofira: CfBellen Partus octimefiriz, 
tanquam immaturus, ratione conformationis corporis, tote 
ud ín 9In(cbuna ber A&ionum nicbt invollforenen unb qu 
tem Suftanbe fid) 3u befinben vfleaet, aud) bannnbero nict 
baeor gu falten, bag SDtajoran , &afftan , unb bie übrigen. 
| | 


Mecdi- 


-" 


/ 
H ^ 
ML. 


Y68 | ^. " Obfervitio LIE. 


Medicamenta, beret (id) Caja foll bebienet faben, pracocem 

& o&imeítrem partum caufitf 5 anéttibogen immaturus foes 
cus, bafern ec geroaltfamer Ocife abgetrieben woirb, innod) 
aróffere Cidwad)beit eerfállt ; über bif beniemte Medica- | 
menta (inen partum. decimeffrem sw effe&viten nidt eermós 
gtnib/ bevoraus ba Gravida, (id) in quten unb vollfomme 
nen Suítanbe befunben 5 fo balten voir bafür, Daf Parcus, 
fo vot&. er befdrieben voorben, toeber pro o&imeftri nod. 
decimeftri su balten. — ie benn mit biefer S)tepnnng tiber 
ein fómmt, enn Caja in ber ec(ten 9Iudfage vorgeaeben, ba. 
fie 4. Q8oden vor *pfinaften 1724. fell (dpmoanger aerooto- 
ben fepn, immaffen ber von bieftn Termino bifiau ifyrct 90e 
berfunfft, aí8 Den 27. Januarii 1725. qe30gene Calculus eis 
ntn Partum maturum, i, e, nonimeftrem Qnaeiaet, voannenbero- 
woit ben fo bereanbten Lmftánben toebet Tzu nad) Sempre 
nium (diedyterbing8 graviren, fonbetn, ftellen babin, ob nict, 
bet gu obbenannter Seit mit Caja (id) fleifd)fid) vermifdt, oet. 
eigentlid)e Q3atter au ipren feinbe fep? | 1 


: ) 
OBSERFATIO LI a 
DN, D. MICHAELIS ERNESTI ETT- 


MULLERI. | 
De de 


*Ulcere ventriculi per quietem curato. — 


On folum cerebri, cordis, fepti transverfi, inteftini cue 
N jusdam tenuis , jecoris & vefice, fed & ventriculi vul: 
nera letbalia pronuntiat. Hippocrates Sect. VI. aphor, 

18. imo & Cel/us Lib. V, cap. 26. /ervaré mon poffe, cui ventriz. 
culus | 


" N 


| De ulcere ventriculi per quietem curate. 169. 
7 5 [it vulneratus, fcribit. Certe, qui vifceris hujus dignita- 
^ seed , majorem utilitatem , maximam neceífitactem 
fecum perpenderit , ultro fatebicur, cotam oeconomiam ani- 
malem turbari ac peffundari , morcémque accelerari, fiadtio 
eusfruftrecur. Sive enim vafa, five ipfa ventriculi compa- - 
res ledantur, periculum utrobique fummum jure metuen- 
dumvenit, Vafa majora fi difcindantur, fanguisàquo vica 
immediate depender, profunditur, nec ad reliquas partes di- 
ftribui vale. Quoad compagem ejus, five orificia, fivefun- 
dum, id eft, qua orificia interjacet, cavitatem penetrent vul- 
mera, alimenta ingefta pariter ac chylus in abdominis cavum 
prolabuntur, quz itidem, quod etiam de fanguine extravafa- 
to ftacuendum eft, quoniam educi commode non valent, vel 
)utrefcendo, vel comprimendo , vel corrumpendo & ero- 
lendo, vifcera nobiliora ledunt, unde humores laudabiles, 
qui vivificare &' confervare debebant membra , deperdico 
€hylo, nec reparari nec füfficienter diftribui valent. Neque 
parum ad curationis difficulcatem tribuit fftus ventriculi in 
abdominis cavicate abfconditi, ad quam manus chirurgica 
non adeo promte pertingere poteft. Orificio vero finiítro 
iflida vulnera hoc peculiare habent, quod ob nimiam fenfi- 
Jilitacem & fympathiam cum nobilioribus vifceribus, quam 
amque à nervorum copia obtinet, cruciatibus enormio- 
ribus, lipothymiis , convulfionibus, vomitionibusque bilio- 
fis tiparífoleant ; imo eo difficilius confolidari poflunt, quo 
gitius medicamenta interne. propinata ad fundum fe reci- 
jiunt,. locum affedum mox praterlabentia. " Verum jam 
Slim GaJezs de univerfali hujus regule veritate fubdubica- 
vit; dum in Commenc. ad dict, aphorifm. Hippocr. fcribic : 
n'ventriculo dubitatur (vulnus effe Jethale) ;: »am quosdam in: 
to vpulneratos dicunt aliquando , fed' raro, fuiffe. Janator. — Ec fane" 
optime confolidata vulnera, etiarn profurida, Medicorum te-: 
ftantur: comirnentarii, e.g. 4dlbwcafiry Lib: IL Meth. cap. 96. 
TY | 


9-4. P. M. Fol. Hl, Jul. 


- 


! dg "n s Ems 
p C 


70 eo Olfermatio Lille emo 
Jul. Alexandrini, Annot. ad Lib. VI. cap. 4. Therap. Galeni : Fal) | 
lopii de capit. Vuln, Job. Maitbei difficult. Med. quat. 21. 
do. Schbenckii Lib. HL.obf. 122, | Das. Beckeri, de Cultriv. Pru(f. 
pag.57.  Diemerbrockii Anatom, Lib.I,cap.6.  Chrfl, Men- — 
tzelii in. Mifcel. Nat. Cur. Dec. M. Ann. L obf. t. Blegzy Zo- | 
diac. Gall. Ann. 1680. pag.206. 4do//o/ffi obf. Chir. Med. Lib. 
Ll ob(27. Covvperi, tbe Anatomie of. bumane bodies, 'Tab. 4« 
Quemadmodum igitur /ezba/ia (unt vw/nera ventriculi orificio: 
fuperiori inflicta, ob dictas rationes, ita fazationem aliquando ad- 
mittere pe[[unt,qua fundum perforant ; Fundus enim carnofior 
eft, que fubftantia prz nervea vel membranacea felicius con-. 
folidatur, tefte Galeno Lib. VI. Meth. med. cap.4. pharmaca 
etiam vulneraría aliquandiu in eo commorantur & fubfiftunt, 
ac ob minorem fenfibilitarem adeo diris fymptomatibus non 
exponitur eger,  Contingere itaque confolidatio poteft; ff . 
vulnus fuerit exilius, ita uc ratione. fubftantiz cafnez, & per. 
ventriculi corrugationem naturalem fponte coéat 5 as fuper-: 
fícíale, juxta Galenum in Sect. VI, aphor. 18. . Ad hec obferva-- 
mus frequentius, in fedionibus brutorum vivorum coalefcen- 
tiam vifcerum cum externis incegumentis, | Quod fi. igitur, 
ventriculus vulneratus omentoagglutinetur, prolapfus ase 
€ chyliin cavitatem abdominis: bepati, diapbragmati, vel mucus. 
lis abdominis inbibetur, topicisque medicamentis felicius tracta-; 
- ri poteft lafio. | Qualem coalefcentiamin ruf(tico illo Cuners-. 
dorffenfi, cujus Scbenckiu: Lib. Ill. obferv, fol. 348. mentionem: 
facic, contigiffe, tumor excernus poft confolidationem. vulne-. 
ris remanens probabile reddit. | Minus etiam periculi fübeft, 
fiper ewlnus epigafirii partem ventriculi ulneratam ad exteriora 
cere, C una eademque futura flomacbum £i integumenta exter. 
za colligare liceat , quale quid ex Scbenckie loc.. all. & Stalpart: 
van der [ic Tom.1, obf. .39.fa&um videre eft... Vidi fuperie 
ri anno Zirginem , .30.circiter annorum, cuidirigendz & ob- 
fcrvanda occonomiz Viri cujusdam celcbersimi munus fuerat. 
| o0 7 eope| 


b MX | 
P». A - 


LEEMM" 9. w 2 . , - 
T, y 2 Oliva Jd " ET. 
" P * - 


De ulcere ventriculi, per quietem curato. — Y7I 


oncreditum, qu« foramen aliquod ad pif? majoris magnitudinem 
dn regionis epigaflrtca latere finiflro monfirabat, cum inflammat io- 
ue C duritie integumentorum adjacentium ex: quo cibi e potulen- 
Zamodo affumta effluebant. Referebat cadem , fe ante decem . 
annos intemonis extremitatem improvide impegi(le , & ab il- 
(0 erteilt atque obfcurum doloris fenfum con- 
ftanter diQta in regione percepi(Te, donec facta apertura non 
folum chymum, fed & eículenta & potulenta, quotiescunque 
Jinteamina, quibus obvelaverat foramen, removerat, proma-- 
mafle obfervaveric. Remotainflammatione & duritie, ad con- 
folidationem perduci lazfio hec nullo modo poterat ; officii 
enim fui rationi fatisfa&ura «gra hinc inde difcurrebat, fcalas 
afcendebat, forum petebat, uno verbo, suam corpori concede- 
dat quietem. Mutato autem-vita genere, lectofe committens, intra 
qauceus feptimanas, claufum boc foramen vidit, profpere. nunc 
"degens. Inter alia, qua vel promtiorem curationem vulmc- 
yum & ulcerum fpondent, vel difficiliorem pronuntiant, funt 
Wmotus "vel quies, bumiditas vel ficcitas partium. Ut enim natu- 
*a vel fponte fua, vel arte adjuta bras diffociacas aut laceratas 
"uniat, quiete opus eft partis, ne quz fibi modo appofite, debi- 
tum vero robur nondum nace funt , iterum dislocentur per 
motum,& à fe invicem feparentur fibre; hinclefz partes, qua 
xontinuo exercentur motu, difficilius fanantur. Juxta Galezum 
enim Lib. V. Meth. med. c. 8. membrum, cujuscurandum efl vul- 
hu. y oportet quiefcere, (i non moveri. Quemadmodum thoracis 

icpulmonum vulnera ideo cardius co&unt, quoniam füb con- 

iuo refpirationis motu, 42/e£? nequeant permitti ; ita co- 
dem Pergameno loc. cit, duce, laboranti ipfi injungendum eft, 
Ai nec magno utatur refpiratu , ac femper agatfilentium. Imo 
ulcera eorundem inveterata omnem refpuunc. confolidatio- 
mem, non folum quia hoc viícus continuo exercetur motu, 
 Nwerum etiam quia motus ifte cuffi, quam natura pro ejicien- 
"da materia purulenta excitare folet, ad motum exafperatur, 
| (M X 2 Ut 


wm 


- 


OW S 
, H . e 


1» 


172 on umm 5! Obfervatio. LII. À enis gm 
Ut taceam, motum promovere bumorum affixum, qui tamen. 


omni ftudio arcendus repellendus & revellendus eft, ne fi-- 
brz à nimia humiditate relaxatz impediantur, quo minus. 
coéant, vel debitum nancifcantur robur &firmentur. — eas. 
triculum ad illas parces referendum effe, qua non quiefcunt,. 
fed reiterato gaudent s», nemo inficiabitur. | Medianribus | 
enim fibris carneis varii generis motum fuum exercet peri(tal- 
ticum, quo mediante latera ipfius propius ad fe invicem ae-- 
cedunt, ima ad fuperiora urgentur , ficque alimenta ingeíta. 
nonfolum fübiguntur, fed füba&a etiam ad inteftina propel- | 
luntur, & quz extra chylificationis tempus ibidem colligune. 
turliquamina , ulterius promoventur. Motum hunc ven- 
triculi proprium auget »»etws adventitius , qui cempore in-. 
fpirationis 4 diaphragmate c mufculis abdominis eidem imper- 
titur ; atque uterque hic motus ventriculi per horam un 
undetrigefies millies fexcenties octagies, quem calculum Dee. 
thardingtus difput, de (ubactione alimentorum in ventriculo. 
pofuit, peragitur. Qui motus lícet chylificationis cempor 
validior fit atque fortior quam extra illud, blandus tamen 
exiftit; & nobis non advertentibus celebratur ; ac qwamvis 
een fülidationem lef unitatis aliquatenus. difficilem reddat , mom. 
emnem tamen [anationis fpem adimit; quemadmodum in vene. 
triculo lzforum profpere curationes abunde loquuntur, 
Exiftimare etiam quis poffet, liquorem gaftricum, & faliva-- 
lem, qui continuo in ventriculo colligitur , & potulenta, 
aliaque fluida, que ore affumuntur , arduam magis efficere. 
vulnerum fanationem 5 verum, dum de humorum afiluxu; 
eoalitioni noxio , loquutur Practici, excrementicios intell 
gunt humores, qui funt arcendi; potulentorum vero copiz: 
morigcri agri per abftinentiam moderari norunt ; cancum 
autem abeft, ucliquor gaftricus confolidationem inhibear,. 
moxdicemus, Inficiari interim non poflumus, usqueadeo. 
refraitarios efe quandoque tales affeifus, ut omnem. quracion e 
reipus 


MUT 7419 cx d RR" : » — 
Eo PP i 


Á 


refpuentes in ff/ulam abeant. Vid. goutmann , Chir. Curiof, 
P. Hl. c. 6, & Mifc. Nar. Cur. Dec. Il. Ann. V. obf. 1... Nullum 
gitur eft dubium, quin HORA quod in epigaftrica regione 


"habuit virgo, ad ventriculi cavitatem penetraverit, quod ficus 


ejus, & humores effluentes fatis docent 5 non. folum enim - 


chymus, fed & potulenta & efculenta. e. g. Deco&ctum Cof- 
"fée, cerafa nigra , &c. modo deglutita, exitum ibidem inve- 
miebant, cui fimilem hiftoriam recenfet | Diomed. Corgarins 
Hiftor.rar. 9.p.;7. Interim tamen /efro bac, fublata inflam- 
matione € duritie adjacentium partium, feliciter ac breui tempore 
emrari potuiffet , non obfítante motu ventriculi tam proprio 
quam adventitio di&to, ziff rezteratus et quandoque fat vebe- 
"mens corporis motus re(piratorium intenderit, & per confequens 
adventitium ventriculi motum auxerit; quod prompta. im- 
perata corpori qzete , confolidatio fufficienter docet; haud 
"fecus ac in juvene dequo DZemerbrockius Anat, L, Vl. cap. 28. 
refert, quod vulnere in fini(tra ventriculi parte accepto, per 
quod cibus & potus effluxerat, curatus fuerit poftquam dex- 
tro lateri dies noctesque incubuerit. |. "uIpera equidem , ut 


loquitur Job. Pigieriu:, Chir. Lib. IL. cap. 2. à cortuffone opero- ^ 


foris funt fanation:zt, quam ea, qua fola c fimplici continui folutione 


moleffa funt ;. mam antequam de unione veflituenda cogites, molien- - 


da fuppuratio eff, dr deterfo, que res nift longo tempore perfici ne-. 


queunt, Verum, licet virgo per contufionem vulnus acceperit, 
€o tamen teinpore, quo foramen illud fuit apercum,& curae fe 
€oncredidit egra , non amplius concufio, fed abfceffus erat 
abftergendus & confolidandus. Nec humiditas, que continuo 
in ventriculo colligitur , diu remorari felicem fanationem 
poterat. Liquor enim gaftricus, qui ulcu s alluebat, hoc de- 


, qui confiderat , hunc maximam partem ex faliva con- 
flari, ejusdemque cfle nature cum faliva, id eft conftare par- 
jticulis fulphureis aqueo-falinis. Jam conftat, canes vulnera 
^ | Y 3 & ul- 


ter(ir & mundificavit. Quam facultatem ei nemo denega- - 


. Be ulcere ventriculi, per quietemcurato, — I73- 


& ulcera fua lambendo, confolidationem promovere; & quis 
ne(cic plura vulneralingendo fuiffe curata? vid, Stbwrzgii Sia-- 
lolog. cap. IV. $. 14. Non tamen liquamina ventriculi ad. 
abdominis cavitacem func delapía, quz alias lethalitatem af. 
ferre fupra diximus, fed vel per pylorum, vel foramen denu-. 
datum toras effluxerunt, cui fimile Mezzelizs in. Mifc. Nat, Cur... 
Dec. 1l, (fun. P. obf. 1. &x Ant, de Pozis ibidem Dec. 1, Ann, - 
3 $. recen(enr, procul dubio, quia ventriculi fuperficies exte-. 
rior hic loci cum peritonzo & mufculis abdominis cohafe- 
: runt, haud fecus ac hepatis lobufn ventriculum perforatum . 
obturaffe Max. Prez///4s in Ephemer. Nat. Cur. Cenr.IIL. obf; 
13, & Courtial, obf. [ar les os, pag. 7 4. annotarunt, qui &comenes- 
tum amplo incceítinijejuni foramini applicatum loc. cic, fe vi« 
diífe teftatur. Idque in virgine noftra commode fieri pote- 
«at, quatenus unitatis bac folutio non fémul Cr femel fatta, fed abo. 
feef[us fenfim fénfimque, x per tempus bene longum contrattus fuit, 
Fibre enim ventriculi vel peritonzi vel utrorumque per contu 
fronem, à cemonis. apice fadam, dilacerace, ferum copiofius. 
plorarunt, Quemadmodum enim in ftatu fano membrana. 
corxinuo ferum aliquod fudant, ita hoc dislocatis, ruptis, & 

laceratis fibris, in circulatione fua magis impeditum, in ubes 
riore copia ibidem coacervatum , fub dolorofa & fpaftica. 
ftridura ex tunicis & vafculis minimis expre(fum, atqueavos. 
lantibus partibus cenuioribus fuborto tumore, fub quo vene. 
triculi fuperficies externa incegumentis propius accellit, g/ui». 
nis inflar appoficum fuic — Atque cales coalefcentie aliorum «vie. 

feerum inter fe, vel cum integumentis, non adeo rare funt, — In. 
oinnibus fere phthificis pulmones pleurz adhafiffe fuerunt. 

obfervati: quam ob caufam Barry, Confumtion of the Lung pags. 

266. non dubitat paracenthefin pro exantlanda maceria purus. 

lenta & injiciendis mundi&cantibus remediis in. chorace in 
tuere. Et quot non prof(tant exempla eorum, qui in /« 

b uM. on feces pcr inguina, per abíceflum - 

| | ebdo- 


E pomo. | JE c Ne À 
y! | ; ! 
EU 


—. De ulcere ventriculi per quietem curato, — 175 


abdominis, per umbilicum, per veficam urinariam , per uce- 
im reddiderunt ? Eandem & hic fubeffe caufam non im- 


"merito hariolatur Plateru, obf. pag. 88:. qui poftquam de Ca- 
-pitaneo quodam, in ventre vulnerato, quod feces per fiítulam.. 
"que fanaco vulnere illico remanferat; multos annos incolumis 
alioquin & fuperítes excreverit, retulerat, pergit : Cujsscan- 


|fe res habet, 424474o lotum per alvum , ex abdominis vul- 
| mere, ex inguine profluit 5 vel quando hepatz renumque abfce[- 
| 7 exteyius in abdomine faifavuptione folvuntur , quorum exem- 
pla jam allegare fuperfedemus., Per 10, annos latuit, in no- - 
tà, antequam foras proruperit, abfceffus. Inflammatío enim 
fepe inter initia non accedit , ut praefertim fic in illis, qui per 
congeltionem fiunt , abfceffibus, & diu fzpe collecta mate- 
ria jacet, antequam inflammetur. Idque toto die obfervas 
nus, quod quis costzfrozem palTus fuerit, vel ab alto ceciderit, 
üi tamen de nullo conqueritur (ymptomate, obtufum fi ex- 

veris dolorem , unde dicunt: Cite. fátten. bavon einen 
nad im £eibe- befommen. — Hinc adeo frequenter occur- 


catur, & fn abdomints cavum excidere probibeatur, | Part modo 


jue concurrentibus circumftantiis laceffitus, foras prore- - 


ereincipiat. 7"7dems, (re&tejudicante Meibomioin Diflerc de : 
- Abí cel. intern. nat, pag. I1.) quosdam abfceffns Cito generari, 
dios autem tarde, ita ut. àprincipio generationis , quo per figna fe 
epit manifeflare ab[ceffus , [ape nom mener tantum , fed integra 
MESE anno- 

/ 


^ 


E os - Obfervatio LIL 


— $Á—À 


annorum [atia numerentur. — Docuit experientia, quosdam in aliz 
qua parte lefos, velcafu, velvulnere, vel contufione, [emper "ie 
tlla parte conqueflos fuiffe, tandem pofl plures annos prorumpente ab- 
feef/v. — FHabui nuper vy m cujusdam ab[ceffu in peclore labos. 
rantis , qui ante 1 g. annos ab equo ceciderat, y ex illo tempore feme 
per ibi aliquid fenferat. m | LM 
(Lipfía miffe Altorfium , M. Martio. , * 

1731.) | » 


OBSERPFATIO LIII, 


D. D. JO. ADAMI GOERITZII. 
| De n 
óerpentum "veneno, 


| X Gallia fub finem anni przteriti, in. novellis publicis. 
E perfcriprum fuic, Burdigale Gallorum, in | mozafferto. 
5$. Celeflini , quadraginta moniales in fuis lectis mang. 
mortuas fuiffe repertas. Inquirentes folicite in caufatn tam. 
repentinz ftragis, tandem deprehenderunt , illas vino venes 
nato enccas efle: In dolio enim, ex quo vinum hauferant,- 
ferpentem mortuum repertum fuiffe.  Ucrum vera fic hifto-- 
ria, an fabula, ego jam nolo decernere; hoc falcem affeverae- 
re audeo, vinum ab uno illapfo ferpente, non ita pocuifle » 
fici veneno , ut canta. ftrages monialium in una node fequi, 
hinc potueric, eciamfi cocus ferpens ab iisdem fimul devo-. 
ratus fuiffet: Pofico igicur, ferpentem in dolio, ex quo vi». 
num ille acceperunt, repertum fuifle , querendum ante. 
omnia eflet, an moniales etiam proximis ante diebus de vino. 
codem biberint, vel hac demum die, qui fatalem nocen 
pragreffafuic? Si prius, cur non egrotarunt etiam iis diebus 
& cur mortua funt omncs ia una nocte, cam fubico. ? i T 
" eri 


H 


dmt os ut a 


EMELO TL LUWT VT pho i. ds - ade 
. ud - rJ ^ ] í ] " - ^ ; 
. Y E n " i 
2A Tett . * * ; Mes vm : le - : 
— 0 e JDejerpentum veneto. — 177 
18 JONES ts nce 1 n cer pni ti En 3 7:,-. ágil gitutipeme nac 2 UN 


(oti A iR agr ma HR 


| Ene edibile- ptópemodum eft, eundem effe&um in 
iot perfonis ita potuiffe fequi, uc nulla ex ipfis expergefacta, 
ide'anxietacibus, auc corminibus, naufea , vel alio fymptoma- 
te'conquefta'fi. Serpentem ingredi: potuiffe dolium non 
prorfus negaverim 5 hoc enim vel tempore vindemiarum 
"accidere poterat, vel in cella, fi foramen fupcriüs.apercum 
'forte fuit relictum. ^ Accidit hoc fzpius aliis animalculis, 
!v.g. gliribus, qui cerevifia dele&antur; hinc caudas immit- 
stunt in Cerevifiam, pér foramen dolii fuperius, easque delin-- 
gunt, ut aliquando cemulenti inde facti fefe in dolium przeci- 
pitent.- Sic Ratisbonz aliquando evenit cuidam Zytho- 
poco, ut dolia vacua ckpurgans ,'glirém mortuum in uno 
€orumreperiret. -Unde quidem ipfe cum fuis haud levi hor- 
Fore perfufus eft; nemo «tamen ex iis, qui cerevifiam ex 
dolio biberant , noxam inde fenferar. -Nihil etiam. damni 
Anetuendum effe à vino, cui ferpens illapfus eft, ex diverfis 
Obfervationibus conítare poteft. . Nonrepetamhic, quod in 
cerra pbilelogica legicur , leprofum quendam bibi(fe aquam 


H 
v 
d 


'€x urceo, in quo poftea ferpeztem herercanimadvertit; qui 

us tamen non folum nihil nocuit , fed leprofum etiam 
xter expectationem à lepra fua liberavit. Neque com- 
emorabo /alafarem efum carnis [erpentum aut viperarum, ad- 
werfus varios humani corporis affe&us, à tot medicis auto- 


ecimu: "quintus, ex quo Zwinentifffmus quidam E. R, Cardi- 
" lá centum vipera: vivas ex Italia fibi accerfi curaverat , ut 
indies jentaculum, valetudinis, caufa ex his coctis affumeret. 
|Querebátur, quomodo fervari poflent viv? pharmaco- 
pecus reff ddl. d icdrhini vel fado jniBbhiereacur , quod 
:ói Bur eto pábulum éffét. "Ipíi érgo tic cura demánda- 
44, P. M, Pol. Hil. Z ca 


KS: ua; fervatus tamen 
eft; interne & externe adhibitis bezoardicis , cheriacalibus, 
.€amphoratis. . [ urrdirud ps Ad "ips 


e bh cw 
: T 
? * 
y* -** * frg 
Hia. Mil e d - 
« 3 


nad | ; ostia sopa M IS. ur ME 
oda -OBSERFATIO LJ... 
DN,D.JO.ADAMI GOERI- -. 
qui sisqppyeiuo «oni $ afs-emabpe dd 
Gugulo dalomonis, ^ 

y abolum imponere hominibus, inprimis valde erodu- 
B lis,/peculo Salamonis,cingulo, annulis, variisque fgoillis mae 
bari poteft. Turpe (ane dictu, homines Chriffianos plu 
fidere Satanz, omne auxilium ab eo expectantes, quam Deo. 

.. 1.0. M. Numini benigniffimo & perfectiffimo. — Dici aol 
poteft, quam rultos, etiam qui fapientes & eruditos fe cre- 
'adunt, z/agia hactenus fefellerit, ob hanc rnaxime caufam, quii 
somina fanciffima in ejusmodi 2»zlet;s continentur. | Sed 
opiarem, ut uguffinum legerent, in Evang. Joh. Tr. VII. ubi 
ait s Qui. homines feducuntper ligaturas, precatiunes, d» per 
 ehinamenta. inimici, ftis grecationibus nomén, Chrifli admifcent. 
^ut (mota bene) lateat. ipfa feduétio... Videre mihi nuper licuit 


U 


eingulton. Salomoni, de quo antca multe dudiveram. Hot 


offi E iile fc fic facere rici cum visi hoc no- 
mina 5. Salvatoris , & B. Virgini Marie , cum characteribus, 


gnum crucis & planetarum habentibus, continerec. Fadum . 
:ft, uc lioc amico cüidam fuo , bona mente aliquando often- 
deret, qui lenge aliter fentiens de hifce magic, totam rem, 
akioris quippe indaginis, Epifcopo fuo aperuit. Hic folici- 
rüs de à anima illius pofleforis, vocare eum & cixgulum. exhi- 
bere juffic, fub. poena. excommaunicationis:,& apud hunc 
Prefülem cisgulum hoc videre, perluítrare, & omnia legere . 
mihi contigit. . Quo facto, Religiofiffimus Epifcopus ille 
)ropria manu, & ante oculos meos, cingulum hoc forfice i in. 
£ruftula difecuic & igne combuffir... Erat autem hoc czzgz- . 
lum ex membrana artificiofe fa&um , quatuor fere ulnas lon» 
jum , & lacum quatuor digitos. In uno latere varia figna . 
eharaérei eleganter | picti videbantur , pramiffo femper 
titulo, in quem ufum efífenr, v. g. bit Geifter gu Defdymeb: 

tm, &dáse qu. acaben, fid fefte su maden, aliidlid) it bet 
Cibelt: au fepn, ceid) au toerben. & fimilia, additis incerdum 
verfibus latinis,itemque dicli: diabolicis, que retro legipoterant. 
tero latere varia omina | Salvator& noftri legebantur & — 
Vanctiffime "lrinitatá , ex diverfislinguis, oratio, quam B.V'irgo 
Maria ipfamet compofuiffe dicitur, explicatio figurarum, & 4u«- 
vebfcena, Cum ergo. tantas felicitates hoc derum. 
»onderer, quafivi , an. ejus poffeffor albe gallinz filius fue- 
it; quia per aliquot annos hoc fecum ftudiofc & magna cum 
1ducia geftaverac ? Nihil minus, inquit, Przful, fe obrutus 
| e(t acre alieno ; varie litigationes. &. controverfiz foreníes 
edium ipfi afferunt ; carnem & cutem habet uti alii homi- 
les is à quovis fécante vel pungente inítrumento ledi 
joteft, & qua funt reliqua. — Arbo igitur mirati fuimus 
fturiám Satang, icemquefimplicitatem vel ftultitiam homi- 


r » eriam eorum , qui tamen fimplices videri nolunt. 
j Z2 Icem 


à ^ 
IE I X *3 
E 4. dw Mi 


" 


Ua CNIITCRIPRT INS. | 
SCEESSOLIE * idit. 6e 
PAL ^ QS AVE 

^ X ge ox es 


gp 
PE 


XIITE 


B, 
L un 


PM 


pec ^ 


^ 
Pint 


p i v» 
—-— - - 
^ ? * 
» ^p LB 1 12 iR P*O* 
^ ] * 
L4 v4«À 
PUTA LA ED OIM CL ? 3 
L 
nud 


L^ WEE » 


"d E PUE i 
a s , "M T. TT f 
T ou cid A 4 ul i 1 U 
LE "n b d à ^ ' : r " 
jV. * ^w , E p 
1 "3 1 "E um ÉL a ;4240rk He 
dea | - 
i * : , watrxircbd Ww 
j*s5d TIAM " 12*.55122142.J 
AT. 
ion » 1 i 
MEG) ; "e 1547323502 * " dA E 
ET Bi 411.32 4 1 LA 


Lr] rris à ^ " ja Pu 


&AÀ 272 


[ n » LT 
553 YS 19s 


br " 


ulos menfes, cum ingenri fanguinis profufione hernio- 
am , aliquot deinde excrevit calculos, non fine infigni 


3longus fuccetfit, -- Mox vero denuo recrudefcebant do- 


lus iz glande barebat, ulterius propter fui magnitudinem 


r 'a 
á A. 
L6 ies 
"A 1 E 


re, quosdam lentis, quosdam pifi minoris magnitudine, . 
us; fuccrefcentibus doloribus, major quidam prioribus. 


& pari conatu quidem, fed impari fucceflü  molieba- ? 
itum peregrinus hofpes. . Namque zajor hic urind vi - 


)rogredi non poterat: Sed, quod mireris, fize magno dolore, . 
ideo, ucrzger commode muniis fuis, confeflionibus audien- 
cantando, concionando &c. praefle pocueri:; atquehoc - 


a 


peor neceffe ludoeri?, quo, fipius me wines fado, libe- : 


"re & cum vi profiliens urina , non re&am quidem viam, fed . 


- 


inus, in Synta 


ad latus, obliquo angule declinantem fequebarur. . 


cin- 


commodo auferendo, varia externe atque interne'adhibe-. | 
bantur, emollientia,lubricantia blande pellentia, fed finefüc- 
ceffu. Tandemhujuslaboris atque molefti hofpitis jam ultra . 

duos menfes commorantis, pertafus SENS confilium capit, 


Zerebellum. bene acuatum, ex optimo chalybe 
preffa poft glandem arde uretbra, ne calculus iam retro tmveni- 


parandi ; quod , COM- 


fet, adigeretur blande in. calculum ipfum. Quod adeo feliciter : 
ceíTit, uc fic: fracti calculi particule éum urina éx fuo hofpi-. 
tio cjicerenrur, & nunc abomni incommodo integet valeat - 


auxilii inventor, medicus fui HM felix & gn ndi: * 
-OBSERPATIO- LET 
DN B. 1e SERASTIANI AL-. 


- y Z3 


Ld 


A De. | S c à id 
Bydeplain lethali, fine doin "e - 


C^ rabidi muri fermencum. quoddam in corpus hu- * 


manum ca vi derivari, ut ferius auc citius, pro fermen. 


* 


" ti a&tivitate; & corporis robore, delirii quoddam 
genus producat ,. quod xwawezí. vocatur , notiffi-i 
imum eft. At wo» morfa folum , fed & alia quavis occafione, 


qua virus illud eciam cum ///va & inde porro cum mafla fan-- 


| &. 
. guinea miíceri poteít,. idem contingere, pluribus exemplis 3. 


ftudiofe colle&is probat.ó viv iv duoi; D. ob. Maur, Hoffe 


mannus, Ephemeridem harum quondam Director meririflie 
mate Pathologico-Therapevtico Libr. IL. cap. ^ 


VL Cujus affe&tus figna s alios accurate. narrant Bel» — 


P i 


^0 |n 


E 


(s De Bydropbobia lethal, fe delirio. — 189 
L. T Moibis capitis p. m. 43 7. & diligentiffimus obíerva- 


- tionem fcriptor Lommins, 9oyogeGiac nomine, libro II. Obfer- 
- wat. Medicinal. p. m. 63... Noftri propofiti nunc illud falita 
. eft, ut indicemus , zeceffe non effe, ut boc Morbo affecti femper je 
n ipfos canes effe credant , atque alios ladant, aut mente plane alieni 
- fimt ; ut potius ipfi, quod BeZ/us» l. c. jam obfervavit, caveant, 
ur vinculis, fuo ipforummet monitu, injectis prohibeantur, 

- pe alii ledantcur , adítantes vero moneant, ne propius acce- 
- dant, & invitis morfibus fe objiciant. Rarior auterh obfer- 
yatu eft iz bydrophobia Taboranttbus omnimoda dehirii abfentia, 
- quale exemplum jam recenfebimus. Sexto Decembris An- 
no 1730. fads in urbe noftra ceffic adolefcens annorum XV, 
- duos ante menfes lefu im alterutro pollice manus , mor[t catelli, 
— non ftatim quidem tunc, at brevi poft indicia rabiei edentis. 
-Lafio aliquamdiu negligebatur , donec de alia re confulto 
- Medico, DN. D. Bacbelmanno, Confiliario: &; Archiatto-Saxo- 
- Bico, data quafi occafione narraretur , adolefcentem. ipfum 
- variis ludere diítorfionibus otis, admonitum vero, id fieri 
"prater fuam voluntatem , refpondiffe, | Quibus auditis, 5p4/- 
, Onicum adeífe judicat, Vir experientiffimus, interro- 


dubii, mox prafcribuntnr remedia, aft nimis fero, penitius 
7 €um fanguine jam permifto fermento peregrino, nec am- 


lius eliminando. Namque prater continuantem adhuc 
"fpasmum cynicum, audiebatur mox /óuz quidam quaft ejulan- 
V5 cant, & convulfinibus caput retrorfum in pulvinar adige- 


De ers kn. 


 Aigione fervanda. monuit, imo quod magis mireris, //2uiZa 
jm | 91e it» 


c 


etica, dne corflium d y ut E mU ITE u 


vent fluidi appofitis lint preis e medicamentu[ts y quibus po- - 
/ftea fugendo exhauftis fitim aliquandiu reítinguere condáts 


'eft; Mone rns ENEdKE vicium Meise EUM "n 


MÁS 7 7 X y. 4 As i 
; 


| zu "OBSERFATIO LPHS C: 
tS DINI DN. JO. SEBASTIANI AL-. 


LE d 


BRECHT. EAR a 


De 


-* 


( 


ang divtys dolore eub i excretis 


per alvum globulis, veluti faponaceis, xa efim ^ 
^n | Jublato, | 


cO^N rel t 
- 


ri vix, adhibito licer diligenti fcrucinio, cegnofcenda ; 


I Med fzpe in corpore humano, dolorum cdiilrd à prio- | 


j inprimis fi in locis non con(ueris illa hzreant & mi- 
nus obviz fint: quale quid interdum acubus deglutitis acci- | 


dit. Interim tamen non femper excidit fine fuo Medicus, - 


. caufa licec vera & materiali, five extrinfeeus affumta , five i 
corpore generata, minus apparente. Caterum pao: 


morborum caüfz'inillis precipue partibus fefe produnt faz : 
cilius, quz nervofz ac membranofx funt compaginis, cujus* | 
. modi feorfim inteftina. exiftunt, qua propterea non. "dolores | 
folum, verum etiam fpafticas contradiones & hinc obítruz 
Giones tam prompte concipiunt. - Sed quales horum malo- | 
rum fint caufz; an intus in corpore nate, an incautius af-- 
fumtz, an (alils an fluida fint, à priori non femper liquet. | 
Medico.  Didis hadenus majorem conciliabit fidem fe- . 
quens hiftoria. Mulier ruricola annorum triginta aut plu-. 

rium, temperamenti fanguineo - cholerici, affidua in rebus | 


fuis domcefticis, da:a fzpius occafione facile excandefcens,. | 
ali- | 


" 


ET : e i 
d " PE X TA : iz 1 
De bypochondrii dextri dolore vebementi 6c, Y85 
aliquando fentit ex improvifo vehementem dolorem in dextre 
-bypochondrio, qualem ipfa, pro more hujus generisrudium ho- 
aninum , vix defcribere poterar , alvus fimul erat adítrida: 
Quare fpafticam inteftinorum concractionem , à bilis acido- 
- vifcidioris vitio ortam , dolorum atque obftru&ionis alvi- 
me caufam eífe ratus, ad. telaxandas fibras &; mitigandum 
dolorem externe adhibendum pracepi unguentum Dialch. 
- eum oleo anif. carvi, foenic. infuper facculum paregori- 
-.eum ex femine lini contufo cum fale communi mixto, cali- 
de imponendum;interne vero, ad educendam amurcam aci- 
- do-biliofam , propinavi infufum laxans é' manna, cremore 
- Tartari cum decocto prunorum Damafcenorum, aut, fi dul- 
' eià non ferret, carnis jufculo. . Quibus ex confilio meo ad- 
hibitis, non folum alvus folvebatur & dolores penitus cetfa- 
bant ,. fed etiam prater opinionem excernebantur tria coz- 
| rete, obtufe triquetra magis,quam rotunda, ejusdem fere ma- 
-.gnitudinis, ad nucem Mofchatam accedentis, excus obfcura 
 flavedine tincta, intus vero albiffima, lavia & quafi polita ; 
- folida quidem, ita ramen, ut £w/far dwrioris faponis unguis im- 
| sprellionem admitterent, quz quis facilelapides effe credidif- 
fet. Sed ulteriori examine inítituto, contra lapidum naru- 
E n, aqua [pecifice leviora deprehendebanrur, namque in aquam 
| dnje&a, in ea quidem natabant, non vero ab eadem folveban-- 
| Xur. Que phznomena calcar addidere, majori cura in fub- 
| 


ftantiam eorum inquirere, Fac&o itaque experimento, 2Z- 
| "mota candela, facile flammam, liquejGendo quaft, concipere depre- 
| "bendi , cum odore [evi impurioris, magisque terreftris auc lar- 
|. di accenfi, utpote fulphurei principii indicio haud fallibili, 
| Duo eorum zqualis erant ponderis , fcilicet 3iv. tertium ve- 
to furtiva manu ex meo mufeolo ablatum, paululo minus, 


| nidum; 2) Plura prater hac tria adfuiflc , atque velantea 
| 4&P. M, Pel, LI, | Aa | jgm 


w 


"d 


1386 ^ ^ ^ Olfervitio LFII. 


Sam excreta , non advertente muliere , vel fübtequuta , non 

prater rationem 2dferi poffe: quia omnes iíti globuli in Ja- 

teribus figna manifefta. mutui contactus, i. e. in altera parte 
"elevationem quandam, in altera depreffionem exhibebant, 
nequetam faturate tincta ibidem apparebant; cujus quidem 

rei egrotam, ut ipfarationem haberet, monui, fedilla dolo- 

ribusliberata, vano metufolvendi foftri, neque gratiam mihi 

egit, nequeulterius aliquid retulit. Quod fi vero nunc, bre-- 
vibus de genefi horum concretorum , meam liceat afferre 

opinionem , probabile mihi videtur, à la&iciniis per acidum 
:coagularis, interveniente forfican bilis fpiffioris inertia, atque | 
hiric torpidiore reddito inteftinorum motu periftaltico, ipfa | | 
originem accepiffé. Quod enim ad materiam eorundem atti- | 
net, experimenta fupra notata fatis evincunt, eam in parti- | 
culis maximam partem febaceis, aut veluti faponaceis confi- | 
ftere: ad formalem vero hujus coaguli caufam, humorem 
'acidum bilemque vifcidam , cum motu periftaltico hinc tar- 
diori reddito, fufficere exiftimo. . Hoc unicum illuftrandi. 
fineaddo: Menfe fcilicec Novembris ejusdem anni, oblata 
mihi effe duo concreta ingqualia , fübfufca, tunica rugofa 
arde involuta, intus itidem manifefíte pinguia , & in- 
flammabilia, ejusdem feré cum antea defcriptis , at paulo 
"tetrioris odoris, ob plures particulas impuriores, pro alimen- | 
ti furfuracei aut avenacei ratione permiítas , in inteftino | 
anferis faginati , reperta: majus ponderis erat ?ifj. minus | 
veroQiv. Quorum exemplo meam fupra expofitar fenten- 
tiam confirmari, nullus dubito. Nimirum non omnes ex | 
abundanti victu colle&z particule chylofz fpiffiores, cujus-- 
1modi func qua ex farinaceis, eliciuntur, ad vafa chylifera pri- 
mi generis tranfire potuerunt, quin poxius copia illorum ipfa, 
'eomprimendo ofcula vaforum chyliferorum füa natura an- |: 
guftiora, impedimento fuir, quo minus libere ab iisdem re- 
cipi potuerint: hinc fenfim devoluta & magis coagulata maf- 


U , 


ui De Epilepfi jd, folo afpeBh comu] l/elaMatrone, &5c. 187 


"nh involucrum quafi runicatum, à tenaci inteftinorum mu- 
- co na£ta eft, & in inteftino craffiore fubfticir, groxime conatu 
gnptendiorc forfan exturbanda. | . . | 


OBSERFA TIO LIII, 


. DN. D. JO. SEBASTIANI AL- 
| BRECHT, 


De 


Bu. Jfólo afpetlu. convulfa Matrone, 69 


binc incu[Jo terrore, concitata, 


P m tragicos effectus in corporibus humanis , tenc- 
O rioribus inprimis infancum & fexus fequioris, fzpe 
2U*- producant affe&fus animi, & inter eos inprimis ferror, 
cumulatis obfervationibus in Medicorum commentariis paf- 
fim inveniendis , probare velle fupervacaneum fore judico. 
Muliplici etiam experientia conítac, inter illos effectus, tri- 
ftes àterrore productos, uti frequentiffimum, ita fere crifti(T- 
mur. eífe, Epz/epfjam. | Merico hinc illuftris olim , & etiam 
. munc poft fata celeberrimus Georg. Z^ol//g. JFedelius, infua eru-. 
ditiffima Pathologia med. dogmar. Sect. II. cap. IX. Terrorem 
guncupat Epilepfr. fe matrem , tam ininfantibus quam aliis, inprimis 
malum boc pati ad/uetis. ln fequorifeorfum fexu non rara 
docuic obfervatio, zerrorem potiffimum nocere f/uxur men- 
| tempore, qui prompte hinc fupprimitur, /zccedente fx pius 
«ipf. Caeterum 4 folo zerribili afpectu perfona epileptice, idem 
malum protinus in alia concitatum effe notavit Excell. Dn. D. 
"Mdolphi , Volum. lI. Actorum Academ. nofira p. 302. Confimilem 
fere, fed melioris eventus cafam jam placet fubjungere. "Vir- 
Bo nempe 20. annorum, carnofi & robufti corporis habitus, 
| plethorica valde, im fles fui. menfirui , à gencrofa do- 
Ld n . A28 2 qma, 


" 


E 


^ 


mina, cui ab honeftioribus fervitiis erat, rnittitur falutatumial- 
£eram matronam generofam,ztate provectiorem, cunc zgro- 


tantem. Faciliaditu impetrato , accedit ad lectum , falutat 


matronam, & quemadmodum juíía fuit, de valecudine | 


ipfius interrogat, cateraquein mandatis data edifferit,ad quae 


omnia gratiofe refpondet egra: Inter hzc vero corripitur con- 


vulfionibus matrona generofi. — Quo improvifo fpectaculo val- 
de perterrita nuntia, ftatim magnam corporis alterationem 
ac debilitatem artuum , anxiamque refpirationem perpefíla 


fuit, adco quidem, ut dubitaverit, an domum pedibus redire . 


poffit. Itinere nihilominus, tarde licec & cum magno labo- 
re pera&o, fine dubio non absque continua meditatione ter- 


ribilis vifz rei , magis magisque languida, peff/quam im ipfé - 


itinere men[es jam fubflitiffe fenfffet, ipfo eo die circa vefperam 


corripitur convulfonib»s. Hinc à Domina dimiffa , in urbem 


venit, expectatura quid ulterius fic eventurum, ceteroqui hoc 
temporefaniffima.  Appropinquante denuo fluxus menftrui 


periodo, primum vertiginem fenriens, melancholica .quafi ^ 
folitudinem quazrebat, nihil aut parum loquens;'mox vero - 


ravi (* contumaci epilebfía, cum fpurna ante os , omnibus 


fenfibus ablatis, pollicibus manuum contractis, vehementer" 


per quatuor integras horasagitabatur: qua tragoedia duran- 


. te, interim aliquid fanguinis menftrui per viam naturalem ex- 


crecum eft. Finito paroxyfmo , torpida, languida, lachryma- 


bunda, folicudinis amans, toto die permanfit, proximo & fe-. | 
quentibus femper vegetior, memoriz faltem aliqua debilita- | 
"te comitata, — Die 17. Septembris 1730. cum denuo acce- | 
dente menftruz purgationis confuero cempore, iisdem fym-. | 
ptomatibus , pari gravitate correpta eflet, fub z;45 paroxyf-- 
mi meum tandem cfflagitabatur à cognatis confilium & au-- 
xilium.. Diligenter fcifcitatis iis ,'qu& praegreffa erant, cu- | 
ram non in paroxyífmo , fed cempore intermedio fufcipien- | 
dam cffe monens, autor cram ut ad fingm paroxyfini usque; | 


— oS P i T 
" * » T 4 
iL » - D 
» -. L 3i 


De Epilepfiz, fàlo afpethu cotroulfe ZHatrone, 6c, Ygg 


' illam fibi relinquerent, nec multum agitando laborem va- 
num fufciperen.  Appropinquante itaque novo termino 
-&atameniorum, tertio ante illum. die venam in pede fecari, 
Jarganique fanguinis copiam educi juffi, ipfis vero proximis 
e&o continuis diebus, Eff. pimpinell. alb. cum eff. caftor. 
..& fuccini mixtam, in die bis; interpofitis toties pulveribus 
antifpafmodico-temperantibus Cinnabarinis & Nitrofis, cum 
aquis appropriatis ptopindvi. His vero nil obítàntibus 
triftitia illa mielancholica redibat, cezvz/fonibus vero fübfe- 
quentibus multo mitioribu:r, &ad hore dimidium (altem .du- 
rantibus, largiori paulo fluxu menfium fubfequuto. | Melio- 
ri iraque nunc fpe affulgente; ordinavi infufum medicatum 
vini cum herbis & radicibus anthypochondriacis, uterinis, 
-emmenagogis , cum fpecificis nervihis, antiepilepticis, tem- 
pore intermedio. in ufum quotidie. vocandum , proximius 
véro appropinquante fluxu menftruo , eandem merhodum, 


quam ante, adhibui, ormiffa faltem hacvice VSne ; unde 


- fa&um eft, ut plane nullis convulfionibus tentata fuerit, fal- 
tem per aliquos dies morofa quzdam ctaciturnitas obfer- 
"waretur , menftrua vero iterum copiofiora flucrent... Bono 


"itaque animo cffe juffi; quod ipfa folatium eo facilius ad- - 


1hifit, quo magis fuperatam morbi vim, fanitatem vero rccu- 
peratam intellexit. Denuo itaque commendata accuratius - 
eranc. dieta, precipue circa animi motus evirandos , pri- 
"die ante tempus fluxus futuri, quoniam valde plethorica erat, 
Wt Sionem repetere juffi in altero pede, proximis vero die- 
bus & durante fluxu, mane atque vefperi affumere Pil. Bc- 
'€her. num, X. non negleais pulveribus antifpafmodico-tem- 
perantibus. Quibus ita diligenter obfervatis, per Dci gra- 
— tiam valetudine nunc utitur plane fecunda, finc 
pr ^ ullius rali fenfu. 


0 UT. NES A 1 
I ; t Con 


WT T | T. Áa 3 OB. E 


- 


390 E3 outs 


OBSEREA TIO dux 


DN. D. JO. SEBASTIANI an*e 
BRECHT. sor dom 


ipei DOT meN- ibi byflericis , per bé: | 
morrbagiam auris dextre fub- 3 
latis, 


quioris curationem , tantum non in omnibus morbis, 
- cautam & attenram medici , obíervationem requirit, 
fane fluxus menftrui negorinm illam meretur, | Ecenim Hip-. 
pocrate jam pridem obfervance Sca. V. aphor. $7. Menfibus ni- 
anis copiofe prodeuntibus , morbi contingunt : dr iisdem non pre-. . 
dleuntibus morbi ex utero fient : quorum quidem prolixum ca- 
talogum dat H. Cardasss in Commentar. ad hunc aphoris- | 
mum. Inter recentiores Medicos fcriptores, à men[ibus cobi-. 
bitis , Lipotbymiam epilepticam commemoravit G. H, Welfebins | 
Curat. & Confil. Medic. Dec. IV. Curac. 7. Sanguinis vero - 
menfítrui anomalo motu ad caput deiati ac per aures erum- | 
pentis exempla, prater alios habec Scbezctius lib. IV. obferv. - 
medicinal. p. m. 698. Job. Linderfflolpe, i in actis litterariis Svec. 
1723. Trimeftr. III. ubi affedum matrimonio folutum e(Te res 
— fert, acnuperrime Dn. D. Cbrifl. Micb. Adolpbi in. a&tis phyfis | 
co-Med. Acad. Nat. Cur; Vol. II. obf. CLXI. p. 369. - Mos. 
utrumque phenomenon in uno codemq; fübjecto obfervavis. 
mus, ita quidem, ut per bamorrbagiam auris, Lipotbymiaconval. 
- ffva fóluta fit. Nexum yero caufarum horum effectuum ele- | 
ganter folvit Celeberr. Dn. D. Micb nti in peculi 
catione de Menfium anomaliis comvulfuis Hale (üb eju. | 
S ba t CA bul 


S quicquam in praxi medica, cumprimis circa paa íos 


e p" - , Tt 


eire: ^ 


De Lipothymia, &5 convulfionibus byflericis, 9c, YOT — - 


"Przfidio defenfa A. 1716. Ego autem nuncenarrabo cafum, — - 
- quem ipfemet obfervavi.Nimirum foerinz cuidam, viginti an- 
"morum etatis, parva ftaturz, habitus corporis carnofi, eum 

- vafis fanguiferis minoribus, cemperamenti fanguineo phleg- 

- 3natici, plethorice, quinto jam anno fine prole in matrimo- 

—mnio viventi, vari» quidem femper menfium ataxiz nego- 
tium ipfi pariter ac medico faceíTebant, fub varia forma lu- 
dentibus affectibus comitate. Inter alia crebrius una cum 
menfibus prodierant concreta quzdam carnofo - fibrofa, po- 

Jdyporum inftar. Die :5. Novémb. A. 1730. iterum fluxe- 

"runt menftrua, non ad confuetum terminum , namque poft 
"biduum jam ceffabant, cum alias in quincum fexcumve diem 

"fluereconfueverint. Aft illo tempore, cum data occafione 

"vehementius irafceretur , deinde vero affümta mane recens 

-&€£octa placenta cum vino , iter fufciperet, vento Auftrino ad- 

verfum tenente, ad 5, horas durante itinere, menfes antea par- 
"eiffime fluentes, nunc plane fuppreffos fenfit. Cum vero 
"poft emenfam viam fübito in conclave valde calefactum, in- 
"fuper fqualore pinguis affatze carnis repletum, neceffitate fic 
"ferente, ingrefla eflet, durante prandio aegre ferebat cibo- 
 srum odorem, mox vero, alias iveu?, irrito conacu vomen- 

. di lipothymia corripiebatur, unde prima cura fuit deferri eam 

"n conclave temperate calidum purioris aéris. Aft facto 

licet hoc; tamen /zpetbymiam mox excipiebat tanta f/angulatio 

ncoptica, ut plane impoffibile fuerit medicamentorum ali- 
quid propinare , .interim externe fricionibus in plantis pe- 

dum , fuffitu, &c. tentabantur , que alias ufu probata, fieri 

poterant : Sed omnia incaffum; fequebantur enim cozvzl- 
nes cum ftridore dentium & pollicum manus contraGio- 

€, quod ad aliquot horas, remittcente quidem interdum ve- 

mentia, durabat; quod marito prafenti , reliquisque ad- 
ftantibus tanto majorem incuffit terrorem, quo minus alias 

€ons lfivi quicquam in ea obíeryacum erat antea, fed ka 

| j re- 


NE - y: ] ^ Y i» -— e 


» * 


192 - iA d "Olférvatio LIX, i^ " Vies A u- 


n C c c ( f cnn di 
»reviter tranfiens & vomitu mox foluta lipothymia. Omni- 
bus itaque fruftra tencatis, per os medicamentum ingerere, | 
faucibus tam arcte przclu(is, confilium capiebatur enematis 
injiciendi & vene fecandz , aft icerum fruítraneo aufu, quo- - 
fiam durante paroxyímo, propter vehementes convulfiones 
iftaperagi non poterant , his vero remitcentibus & parumad | 
feredeunte «gra, «anto illa horrore & clyfterem & VSonetm, 
quam tamen alias crebribus admiferac forci animo, pertime-.- 
fcebat nunc, ut timendum eflet, ne coa&te re tentata, pa- 
. roxy(inus ingravefceret magis quam minueretur, Liberis& | 
^ .reclufis denique paululum faucibus, inter breve tempus ali- 
quoties propinabatur pulvis antifpafm. cinnabarino-nicrofus | 
cum pauco caítoreo remixuis, eo quidem fucceflu, ut preter 
languorem, nulla refpiratio difficilis, multo minus convul-- 
fionesobfervari amplius potuerint. Sed noce cum inquietu- | 
dine maxima transacta, mane £zaztum fanguipis ftnceri ex aure. 
-— Hextra effluxit, quantum vix caperet cochlear, canto cum levami-- 
ne,ut eodem adhuc dienuptiis inrereffe, ad quas vocataerat,. 
. & poft has domum reverti potuerit, remanente per aliquot | 
dies memoria debili & motu capitis vertiginofo, fuccedente 


hs 


vero fubinde adhuc fanguinis flexueadem ex aure dextra, Do-- 
1num vero cum reverfa effet, przfcripta conveniente diata, 
'pulveribus antifpasmodicis continuatis, clyfteribus revellene- | 
.tibus & uterum foventibus atque VSone ladmiffis, fluxu fie 

menítruo iterum in ordinem naturalem redacto, & ab ano- 

malo fyo motu verfus caput revocato, bere nunc valet «gra, 


! 


 Bihil preter foecunditatem matrimonii exoptans, E 
 (Goburgo Altorfium miffa d, 3o. Mart, : E 

: | AUDIRE n " EC 

» la , £k 4 

i . t 


: xd i | : OBSERF'A TIO LX, | 
-. DN. D. JOHANNIS ADAMI LIM- 


PRECHTII 
De 


- Floribus infüeto anni tempore, peflem prenun- 
E. | ciantibus. 


» Pinio rufticorum, in Saxonia przcipue inferiore, mi- 
$ nime recens e(t: Zfrbores tempore autumnali ac byemali 
c  flres protrudentes, fecutura peffis effe frana : quam hifto- 
tiis quoque confirmari affeverant. — Habui fermonem curm 
Amico hac de re, qui mihi offerebat MSS. quoddam Germa- 
"nica lingua conceptum, cujus titulus Romana ita expreffus 
erat. Breviarium Rerum Marchicarum , in quo pag. 69. fe- 
quentia legebantur latine hic reddita : 24z»o. Chriffi 1427, 
hyems adeo calida fuit , ut Perfica arbores, flores Cyani dr alia ber- 
ba feflo D. Nicolai floruerint , unde fequente eflate cita & borrenda 
quis fecuata. | Pomarius & Encelius hoc fa&um fuiíle ponunt 
anno 1425. x 
— Ego quod oculis meis vidi , fed cempore autumnali, 
eum lectore benevolo fideliter communicabo : Anno hujus 
feculi octavo vixi Angermunda ; urbs hzc eft circuli Stolpenfis 
in Marchia Brandenburgica : ante «des in quibus habita- 
bam, pifcatori Petro Syracidi proprias, ad partem urbis Jágen- 
dorfium appellatam pertinentes , in platea publica pyrz erat 
folvefiris annorum fortaffe quinquaginta, cujus radices, lapi- 
dibus , qualibus platez in urbibus fterni folent , circumcirca 
tegebantur, & rami ad feneftrám cubicult mei excendebantur, 
|o "ei regionibus czrcafeffum 5. Michaelis infolictum hoc 
 ebfervavi : fructus fcilicet ad maturitatem fere perductos & 
7 AP, M, Fl. MI. | Bb X970$ 


|. gentiam, Rex nofter providus omnem in urbem iftam ingref- . 


 ricordia motus remediis mortalium non cedentem funditus | 


" - I" OEC LES 
2 T S DOSE USS ONE 


0v05 fimul/fores primum claufos deinde apertos, quos hofpi-- 
ti meo aliisque urbisincolis & accolis oftendi, rem admiratio- 
ne dignam judicantibus. An talequid in vicinia contigerit equi- 
dem ignoro, peffemtamen Prenzlzvie qua Marchíz Uckerang 
- ; Metropolis eft, /ecuzam,& anno 17 10. &ftivis menfibus in fum-. 
mo vigore coníticutam,optime adhuc recordor. Hecibidem ita | 
fa viic, ut preter adhibicam fingularem intra moenia ejus dili- 


. fum & ex ea ultra lirnices deftinatos egreffum, ne .^- 
: ÜDira per incautum ferpant contagia vulgus, 
 eircumduétis infüper copiis prohibere coactus fuerit camdiu,. 


donec fummus ille medicus, in altis habitans, infinita füa mife- 


eradicaveritmorbum.Hac ratione ipfam 4zeersandam à Prenz- 
laviaquinque cancum milliaribus remotam, per nunquam fatis 
pradicandam Numinis divini gratiam /ze: pef/ iferanon attigit. 


(Berelino Lipffam mi/fa,d. 27. April uw PON 
E231.) | Dot E 
OBSERPATIO LXL c 
. DN. D. PETRI ANTONII MICHE- . 
1 | LOTAL-. o o 
| | De jh 4^ 

- Jngenti [anguinis V'omitu, gelid: mis brumali teme. 
(rus pore potionibus curato, - 0 00 


uum Patritius Juvenis Praeftantiffimus Ludovicus Maffet-. 
£i, rure, ubi venatione, & perequitando fe vehementer. 
exercucrat, in urbem reveríus, fanguinem, decimo Ca«- 

' —— -Jendas 


X ^ 
AC 
n. 

^ 
vi 


bos 
Kk ndas Januarias cI»x-I»cc XXVI, ad uncias quinque, fexue matu- 
fipis temporibus voseret ,. hujufcemodi curationem inftitui, 
Primum, quod cruoris in arterias, venasque vim cas di(ten- 
"dere continenter nitentem infigniter, & precipue ex füper- - 
- flueüte fanguineze materie copiaadauctam animadverterem ; 
"minimeque ignorarem 5 ipfum nobiliffimum Juvenem labo- 
rare (chirrhofo lienis tumore, ob quem, &fanguinem velhos 
ante quatuor annos evormuerat, & narium copiofis hemorrha- 
giis. à prima usqueadolefcentia, vere & autumno quotannis - 
tentari confueverat; quz, pofteaquam fortuito à luforibusfol- 
lis capiti impactus fuerat, fere ex coto defeceranc: quod hec 
inquam, minime ignorarem, ad uncias circiter octo ex hemor-- 
rhoidibus fanguinem per hirudines protinus mitti, ejus copiz 
demenda, atque à liene, & ventriculo avertenda eaufa pre- 
cepi ; tum aquam ex plantaginis fucco, coralsto nitro bene 
4turam, cyathi menfura (xpius eo die forbendam praebui, ad 
fanguinis fervorem compefcendum. — Sazguizeo vero vomitu - 
circa fecundam nodis vigiliam vehémentius urgente, fub eo- 
que , fanguine maximo impetu copiofiffime ad os ruente, 
aquam ex la&tucz fucco , cydoniati JJ. B. Helmontii laudant gut- 
tis duodecim, unciarurn quatuor pondo commiftam confeítim 
"potui dedi, & cruoris potiffimum velocicatis minuenda ; & 
fomni accerfendi ergo: quod medicamentum quum zger, 
fanguine ex ventriculo tertium , quartumque ingenti copia 
erumpente, rejiceret , ad catapotia ex Perfíci pbiloni: 3ij. ex 
qua fucci famguinalis berbe devoranda deveni. Sub item 
tempus gelidam aquam frigido aceto permiftam ore conrti- 
üeri, (pongiamque perfrigido aceto bene imbutam epiga- 
ftrice regioni admoveri juffi, ad (anguifera ftomachi va(a, five 
exeía, five rupta, five quocunque modo patefacta , conftrin- 
enda: quem in finem; quandoquidem idem eraueztus Pomi- 
us quintum, fextumque revertebatur , atqueeger exanimari vi- 
| debacur, non modo ad confedionem ex contufis albi papave- 
- dis iv V ris 


ei Dee T 
196 ^. "^ Olfervatio LXL 50005 0. 


| ris & hyofcyami feminibus, rofaceo faccháro, Armenia bolo, - 
ac lapide hzmatite adjectis, femicochlearii pondere devo- | 
 randam decurrebam ; fed ad confolidantia quoque catapo- 
— tia, quz fub Autore Helvetio Patre feruntur, quorum cerni 
fcrupuli quarta quoque hora a(fumebantur ex aqua modo ^ 
commemorata, in qua modica pollinis ex margaritis, & ru- 
bris coralliis in calcem redadtis , itemque ex »ragi/ferzo (uc 
Chymici loquuntur) oculorum cancrorum portio foluta 
erat, Per hac auxilia confecutus fum, ucfanguis per aliquot 
horas eonquieverit, R 
A fanguinis per fectas venas detractione ea nocte abfti- 
nui: primum, quod /azguinem ad libras duodecim cr amplius 
duarum circiter borarum [patio. ex ore procejftffe , jacentemque 
ob id in conclavi frigido , paucis veftimentis corpori inje- 
&is quietum, animo linqui perfpicerem, tum, quod cordis, - 
& arteriarum coagitatio, & quod confequebatur , refidui | 
cruoris pauciffimi velocitas eflet quam maxima 5 inde, quod. 
- ad avertendum tance. fanguinee materie à ventriculo cur- 
fum exiguam fanguinis emiílionem, & parvo quidem tem- 
pore duraturam, five ex parte ab ipfo affecto ventriculo mi- 
nus remota, five ex vena quam longiílimeab eo diftante haud. 
fufficere exiftimarem ; poftea, quod vel per modicam , hu- 
jufcemodi rebus . circumftantibus , fanguinis detradtionem, 
fulphurearum fanguinez maflz particularum ad coccineas 
 snaffulas pene ex toto deficientes proportionem jam notabi- 
liter (uti ex magna fiti, corporis calore, brachiorum, & cru- | 
rum jactatione , infignique pulfus frequentia conjiciebarm). 
increfcentem , una cum fanguinis velocitate euentum vomi- 
tum rurfus excitare valence, füummopere adaugeri poffe, pr o- | 
viderem. - | tis c 
Albente coelo , vomitu denuo rever[ó , ad fanguinem, qui 
notabili tum quoque copia evomebatur , fupprimendum, 
frigidum ex urenti urtica fuccum , cui cofti opigrana od ! 
| ad- | 


w*, 


-.. (De Ingenti fanguiuis P'omitu gelidiffimis &c, 197. 
 admifta erant , ad uncias quatuor potandum obtuli ; qui 
"quum ex toto non réfponderet, ad extremum ratiocinando 
-conítitui , & fanguinis ductus in- ventriculi cavum pertinen- 
- tes, ejus aérem condenfando comprimere, & fanguinem ab 
"dis fupportatum reprimere perquam gelidifftmis potionibus : 
-quia vero cujusquemodi generis cibos, five ex contrito pane, 
E. ex recentium: ovorum vitellis in gallinaceorum pullo- 
rum jufculis, folutis, five ex prifana hordeacea, oryzzeve cre- 
amore, eger morbo fufus, ftomacho maximopere languente 
xzeddebar, forbitiones virium imbecillitati fuccurentes , ne-- 
que onerantes delegi : & primum quidem ex Chioccolatte ; 
tum ex vaccinoladee, & faccharo; indeex hoc, & cremore 
| Ep amygdalis, melonum , albique papaveris femini- 
bus recens exprello : cujusmedi liquores frigoribus ex glacie, d* 
nitro conglaciati, fcilicet modo unus, modo alius quinta, fex- 
tave quaque hora ad uncias circicer feptem bawrzebaztar, in- 
"terpofitis non multis quidem, fed fxpe nocte , ac die haud le- 
- vitet fitienti datis ex frigida nivariaaqua potionibus. . Qu& 
curandi via maxime, quemadmodum ego arbitror , rationa- 
lis, mirifice quum conferret, in ea perftiti usque ad Februa- 
| rii menfis proxime infequentis inicium : quo tempore victum 
primis quidem dicbus ex decocta in gallinaceo jufculo oryza, 
-coníciflove criticeo pane, codem jufzulo bene madente, aut 
recenti ovo ; infequentibus vero diebus ex carnibus quoque 
modo gallinacei , modo vitulinis, & interdum ex avibus 
amperavi: pratereaque ad imbecillem ftomachum confir- 
|. mandum prafcripfi cin&turz ex abfinthio fine vini fpiritu ex- 
"tra&te guttas, circiter fexaginta quotidie paulo ante pran- 
| dium ex pimpinellz herba aqua cochleario futnendas. 
^ Pratereo, me tertio , quartove morbi die vaccinum 
lac, butyro, ovi vitello, ac rubro faccharo admixtis, ad ulti- 
ma inteítina per clyfteres infundi curaffe, ad atrum fanguinem 
| €x ventriculo ad inferiores partes defluencem educendum 5 
l | ^v 
| | 


| 
| 
| 


A Bb 3 quem 


; dA à kj Ski EX 3 "he E t | 4 
: 108 'Olferatio LX [oss PUN 2i 
quem ipdbrerer quod craffi ex fuligine m dori ha-. 

bere, animadverterem, à medicamentis ad cru oris in ventri 

 €uli caveam effufi concretionem prohibendam; tollendam- . 

^ve,in quocunque vomitu fanguinis ab aliis Medicis pra(cribi | 

folitis abftinere, fatius duxi, quam iis propinatis, ad cffétum 
à curatione per gelidi ;/émas potionesjam profpere incepcum per- 
ficiendum , vires. adhibere videri, ejusmodi quam frigidiffi- 
marum cruorem cogentium forbitionum viribus plane, atques 
omnino contrarias, 

. Atque hac quidem ratione medendi fplendidiffimum . 
&grotantem, ad defperationem redactum, ex graviffima & pe- | 
riculofiffima, de qua hadenus reculi, valetudine , Oculatiifi- 
mis, Clariffimisque Urbis Medicis, B. Zendrino, t» So, D. $an- 
torino, mihi teftibus, liberavi: cuinein cundem morbum dein-. n 
ceps rclabarur, fanguinis uncias feptem, oGtove, tertio quarto- 
ve quoque menfe mitti jubeo, plerumque ex brachiis, inter--- 
dum exhzmorrhoidibus. Iftiusmodi autem prafidii generé 
ad fanguinis profufionem prohibendam utendi, caufahac eft, 
Splenis fcirrho fupra comrnemorato , fanguinis ad eum atti- 
nentes ductus magnopere obftru&i eam fanguinis copiam, 
cui continendz apti creati funt, profe&o capere nequeunt: 
reliqui igicur corporis, & quod confequitur, eo magis ventri. - 
culi ipfi lieni propinqui canales fanguinem ducentes quanti- 
tatem ejus naturali majorem contineant, neceífe eft; hique 
propterea fic extrorfum trudi, ac dilatari poterunt, uc fanguis 
ni continenter ex ipfis manare conanti patefiant : Sicuti ple-- 
rumque contingic in maribus, foeminisque , quibus fanguinis 
puta, vornitus, aut ejus ex naribus profluvia propter infigne 
vaforum velinfimi ventris obítrudiones fiunt. Sed 7z liez 
nofes praefertim. copiofas, e immodicas fanguinis, f«sque deque res. 
jectiones vidiffe fe, narrat. jo. Riolanu:, hiftoriasque ex H ipp ! 
€rate, e F'aluerda affert corum ,. qui fanguinis vomitu curs. 
pente fplencinteriere, Id ergo malum ne accideret, prec cai 

vYen- 


Emu. NN S, » Pai 


E "c i e tir | » | $8 pr 9 | 
-. De Ingenti [anouinis P'omitu aeliiffimis yc, 19g 


ndum mihi exiftimabam repetita fanguinez materie detra. 
Qione, Er quoniam fanguinis in fuos ductus impetus vclo- 
€itatis quoque incremento augeri poteft? ob hoc & aque 
frigide porum vini loco, & abítinentiam à venatione, curfu, 
-alisque ejufcemodi cruoris motum vehementer. accelerare 
potentibus imperavi, & eventu fane ad ultimum usque men- 
em Anni c1» 19ec xxx. profperrimo. i 


| 

| | 

/— Nam eoanno , poftridie Calendas Decembres, in eundem 

Aifuftriffimus atque | Excellenciffimus, de quo retuli, Pratri- 
tius fanguinis P'omitum nou relabitur, Ad eum vifendum prori- 

ms accitus, quandoquidem ///ram zzam tantummodo,a/teram- 
ve fang unis evomutrat, & pkenitudinem boni adeffe cruoris vi« 

debam : quanquam cruenta vomitio continuabat, & arteriz, 

füb eapene ex toto fübmittebant fefe, nihilominus tamen fan- 


guinis uncias circiter decem , ad eum à ventriculi fanguiferis 
vafis avertendum ex vena in lavo brachio fecta, nulla inter- 
| Mc fita mora, mitti jubeo ; inde Z29id. He/montiani Laudani- 
guttas quindecim, octodecimve ex pimpinellz minoris aqua 
unciis quatuor fumendas praícribo; atque hujusmodi reme- 
dium fomni inducendi, & cruoris velocitatis recardanda cau- 
à in ufum vocatum , ter , quaterve , quod fanguinis vomitu 
'edeunte rejiciebatur, ca noéte ad propofitum mihi finem con- 
quendum repetere coadus fum. | | 
| —— WVomitus vix horas duas füb hifce anxiliis conquievitc? eo 
iutem femel, iterumque reverío, ex hzmorrhoidibus quoque 
uinem ad uncias circiter quatuor educi, precipio, eodem- 


FT 7| 
ue rempore ad quam gelidiffmar , qu alias feliciffime ceffe- 


, 
EC. 


| 


rant, optimeque nunerefpondent in quadam virgine profu- 
Mifimo cruoris ex uteri vaforum oppillationibus vomitu fe- 
"re exinanita , /rbi//ozes devenio : & primum quidem ad Czec- 
iir iiie ; tum horis circiter quatuor exactis ad a//os eoglaciatos 
| liq. ore 4, quos Sorbetti ex Spumiglia, & Pappina , vernacula lin- 

E: c appellant, Ex cujusmodi arz/fíc/all geluconcretis liqui -: 


ber, dir, 


- r Fr - - 


" - vn * 2: *| 
osos. i x j VASE 005 


n uM cot ^ E . Yer -—À 
4 ! / L] / h. í r€- & 5. 
x ta eT j "TERES WE" TN Las ons e d : 
2060 07x Olfervatio LXI, 
Sg : i E i . oM - ANGN - 
; A Ehe TRA ; Mira . : Ner eg M r- i 


«;s,nempemodo ex uno,modo altero ad coércendü vomitum, " 
viresque reficiendas non multum quidem, ne ventriculum - 
morbo folutum oneraret, fed fepe eger fermé exanimis degu- 
ftabat. Hujusmodi per /z»me gelidas forbitiones curandi ra- 
tione, cruoris, & maxime gaftricis arteriis ac venis conten- - 
ti motum valentiflime refrenare potenter obtinui ut vornitus.- 
-ad infequentem usque diem quieverit; in quo bis reverfüs ^ 
iisdem quam gelidiffimis potionibus percinacicer tercia, quarta- 
* ve quaque horarepetitis iterum compreflus eft. "e 
Tertio mali die, fanguinem quidem, ac non in multa - 
copia, Nobiliffimo /Egrotanti denuo circa vefperam vomerti, 
catapotia auri bracteis obvoluta ad accerfendum fomnum, & 
ad cordis atq; arteriarum pratcernacurales coagitationes com- 
peícendas, devoranda ex aque tormenrtillz herba fucci un- . 
ciis tribus dedi, que recipiebant Perfíci philon£i grana vrigins 
ca, cofti opii fémifcrupulum. Hzc autem adeo refponde-. 
runt, ut, & vomitus protinus fedatus fic, &  longiufculus. 
fomnus nodu accefferi. Dum hzc adver(us fánguinis Voz 
mitum gerebantur, alvus late, butyro, faccharo, ac ovi vitel-- 
lis commiftis, & in inferiores partes infufis, fecundo, tertiove 
quoque die ad nigrum fanguinem ex ventriculo ad intefti- 
na jam delapfam evacuandum ducebatur; 494245e praterea 
ex millefolii fucco in quo cotoneum malum parumper 
ebullierat , g/acie, gelidifffma reddita , ad ftomachum aftu fuo, 
& inanitione languidum erigendum, & ad duc&us fanguis 
nem in cum importantes confirmandos, & ad (iim, qua die. 
certio urgere coepit, moderandam, fzpius die, ac node parce. 
tamen, neftomachus ipfe cunc multum admodum infirmus. 
ad refiftendum obrueretur, pozui dabatur. EM 
| Dies duodecim frigidiffimam hanc , tenui/fmamque vitis: 
rationem, füb qua flatus quamplurimi per inferiora maximo. 
cum crepitu defcendebanrt, fatis feliciter adhibui;.poft quo 
cempus , quum: de ventriculi diftendente. dolore. &grocut 


(guod 


"X. 


* 
]! 

M 

me 
Ey. 


" De Ingenti fanguinis V'omitu gelidiffrnis 5c. 201. 


(quod pramemorata g/aciali 4qua ad depelendam, qua continuo 
ardebat 5 fétim abu/ut effet) graviffime quereretur, illam di- 
mifi; atque in ipfius locum fübftitui vi&um paulo plenio- 
rem ex calidis gallinaceorum pullorum jufculis, in quibus 
recentis ovi vitellus cum permodica fucci ex limonio malo 
ortionefolutus erat. Quz jufcula bis in die hauriebancur, 
interpofira fummis matutinis cemporibus bene calida ex 
"Ghioccolatte forbitione; cui frigide aqu potio, cum ventriculi 
tefrigerandi, cum importunz fitis elidende ergo premizte- 
batur. Adverfus autem iftiusmodi permoleftam ftomachi 
di(tencionem, preter calences forbiciones, catapotia quoque 
modo propofita, inordinatos nervorum & animalium fpi- 
rituum motus componendi vircute przdita propinavi, 
— Quartodecimo die dolor, & cumor pone finiftramaurem 
"ad inferioris mandibulz medium , amplius fefe exporrigens, 


pofteaquam caput. proxime antecedentibus diebus leviter 
Ee , extemplo fuboritur ; eodemque tempore febris, 
"quz alioqui continens quidem, fed nequaquam ingens erat, 
cum levi frigore, & aliqua mentis turbatione intendi- 
zur. Contra quem dolorem calida , humidaque fo- 
menta ex vaccini ladis , ét aque fimplicis , in quibus 
 fambuci flores decodi erant, partibus «qualibus, fpongiis 
| admoris fxpe repetenda przfcribo, per quz humoris paroti- 
| dem efficientis coitus intra octo dies fere ex toto folutus 
e(t. Poft quod cempus febricula circa no&em paulum in- 
refcens; mane fe remittens contínuabat; /Eger fiti non 
adeo cruciabatur, frigidam Nucerinam aquam potabat y inter- 

u vigilabat, no&u conquiefcebat; calidis, quas dixi, for- 


as 


| 
ionibus reficiebatur, & incerdum Rp ri m ex ory- 


" 
US 


M repacr. Natura vel dum be ebat, ructuofus ali- 


| quando conquerebatur de quibusdam" fut ipfe ajebat) acidis 
É 
| 


ventriculum irritantibus pituitz, & nonnunquam alimento-. 
| fum rejectum. mouentibus, adverfus qu« abfinthii cinctura 
| M, P. M. Pol, MI, ders fécàdl 


(eimeldie visco ietidiuny , DUM. quaex Nue ze 
huc importata haud improfpere pugnabam ; wr | 

remedio Perfícz pbilonii , dr tofli opii interdum quam gelidiffez. 
- max latfe , c faccharo , gelu artificiofe concretis , forbitione ad 
crebro nucantetr, calidisque fermentationibus: (quod utfaciv: 
le credam, haud leves fünt.caufz ) fommasutiild ima iE 
componendum profperofucceffuünoétu utebar.,^ . 


Circa diem quádragefimum aquofi humoris vomitus. 
decedebat ; Arteriz naturaliter ordinat erarit ; .venter quo-^ 
tidie fatis, copiofam vero urinam vefica reddebat; '& vires. 
'ac ciborum appétentia accedebant fic, ut. valentiorem ci. 
bum, frigidum videlicet ex cervino DM vitulinis pedibus. 
| gluten convalefcenti , paulo antequam nutrientia jufcula - 
fupra commemorata forberet , quotidie ter oporte- | 
ret offerre. Ab ejusmodi. alimenti genere primumad orys-- 
zam in capi jufculo coctam, & gallinacea jecinora elixa; in- 
de ad tenerarum | gallinarum , viculorum , coturnicumque - 
carnes tranfiit : edulio ex vaccino lade, recentium ovorum 
vitellis, & tantilla facchari portione ad cochlearium unum; . 
aut alterum commanducato , alui movenda- pire Atque. 
jn pra'fentia fanus eft, & bene valet, | | 


D, Venttiir Quinto Calendas Felriridt- 
clo Iocc XXXL 


SCHOLION.- 


prorsum Sanguinis Fomitum per cogi quas re. 
cenfui, forbitiones fupprimendi rationem, quam folidi(fi- 
mis ratiocinarionib c innixam, demonftratu haud ita. 
difficileeft. Primusf namque fanguiferi du&us cruorem in. 
xentriculi cavum, five ruptura, five crofione, five raricudine. 
propriarum tunicarum , five ofculorum. fuorum ; apertura. 


u em seni TNUIPU ERE celeriter in (har 
 machum defluentium potzonum frigoris vi , nullazeinterpofi- 
ga tacti, quafique peru(ti, quam citi(lime, validiffimeque fie. 
ai poteft, 'corrugantur; tum fanguis his ipfis ductibus con- 
Xentus vehementiílime cogitur, acque in majores canales re- 
llicur 5 deinde toto corpore ob. idem gelidilfimum frigus 
Anhorrefcente; reliquum fanguinis in fuis motibus larionis, & 
 agitationis multum admodum retardatur, ac proin ejus im- 
"petus ex cordis, & arteriarum pulfus velocitate enaícens, ar- 
terioforum ? venoforumque canálium extremis orificiis pate- 
ciendis peropporcunus notabiliter imminuitur ; poftea illz 
ip(e quamgelidiffma potiones ex. facis nutrientibus maf[ulis. 
*eoagmentatz per notiífimas chyli vias fanguinis alveos in- 
Binres; refidui cruoris particulas congregando, absque ullo 
dmpecu reficiun.. Quum i igicar , quod expono , adverfus 
| inis Fomitum pugnandi ratio , & ventriculi vomendi 
conatus. cohibere, & fanguinem fiftere pluribus de nomini- 
bus valeat ; fubveniendique infuper & prompte quidem, im- 
-becillitati ZEgrotantis.fufficienti. polleat virtute 5 ecquis fa» 
aniorum. -- Medentium jam eft , qui eam , & zaxime ra- 
4ionalem , "en damcnapitdn in cruorem vomentibus virium effe, 
Aon farcacur? y i Bac 
Min 
| Pulcherrimam iol ex Cappodocia greco - ed 
iti onem, Oxozia ad me cransmiffam, infpicienti mihi, San- 
guini.  reje&ionis curatio ," Acutorum Morborum Libro fe- 
zundo,. ab co propofita. fub afpectum venit. Quum autem 
lanc | perlegerem, ad eum locum deveni, ubi prafentiorem me- 
icinam ip tis, qua bibuntur , &* devorantur effe , aic: quorum 
'eciem triplicem exiftere, fubjicit; vel, s vafa cogendo, com- 
um ndoque fluxionis duilus quaff ligent vel, ut effluentem bu- 
mori m incraffent , , atque congelent , quo minus effundatur , quam- — 
LL be witus pateat, "vel, L vias exiccent  Janguinem intra edem 


Ae là €c ? antí- 


P m 
aus 


P rp cd 
f^ Wu at s 
* ^, m . 
* / P j V : 
eS LT] A F 
3 M | "8S A i JA TA / 
"I ^. 1 x. p 1 Uy $ f HIN ^ i 
e T^ AN us. 
: ; 


LUNES LO LR. 
^" p ug x* TN ; : CUN f ". ^ 5 ) es Po* 
204 " ^" "Olfiroatio L; 


— ——À— : 


E 


— wntiquam retinendo, ne proflevio loci exinaniti maneant, & in cam. 

partem exundent, ubi fadía effe effufto. D 

— ^ Milesille in Grecorum veterum Medica Difciplina glo- - 
riarum pleniffimus, qui cujusdam Georgi Schimidr, Corcyra 
Nigre fidi Medici cognomine perfonatus, clamofo libello 
rana adinftar clamitans, ranunculorum vim maximam hos | 
ante fex annos in me commovit : Miles, inquam, ille G/o- 
riofu: (ur Plaucina phrafi utar) cujus ego Legiones difflavi Spi-- 
ritu ; ex hifce Are£«; verbis : cogendo, comprimendoque quafi 
ligent , atque congelent : colligi poffe, quod fanguinis vomi- . 
tum, cujus hiftoriam cum Medica Republica communico, 
'. curandi methodus fola ratione hoc im cafu à me inventa, in 
ejusdem Cappadocie Medicorum Principis de curatione 
fanguinis rejectionis capite contineatur , procul dubio di&i- 
tabit.. Verum enimvero , id à veritate omnino abhorrere, 
videntiffimum fiet , remedia, que valida & ad concretionem | 
efficacia idemmet vocat Zreteus perpendenti. Nom enim. 
glaciem, nivei , aut, quos ego adhibui, conglaciatos liquo- 
res ad vaforum compreflionem, & fanguinis, quam ceteros 
. qui neceflariam cognofcit, concretionem inducendam pro-. 
ponit, fed fimplicem pofGam, plantaginis, wveacerba, berba fanc. 
guinalis , feridis , coriandrive fuccum $: aridam acaciam , leporis, 
binnuli, aut bedi coagulum ; terram Samiam, eretriam, frgillatam- 
que Lemniam ; coraltum , fapam ereticam 5- paffilos ex 4Egyptia 
- fpina, atque hujus generis alia multa , que hic referre piget. 

*.. Quod ad alimenta attinet : ea adítringentia quidem , & fa 
cultate refrigerantia, vel actu frigida effe debere, fcribic: at. 
vero mendonem tantummodo iujicit eloze alice, oryze im 
pota; palmularum decocti, tofli panis ficci, contu[f in farina fpeciem 
eribro trajecti : ex quibus forbitiones cum oleo (cui tbymbra in-- 
fpergi poteft fale condita, cum rbo£) faciendas efle pracipit, E 
ex profuffone mors timeri po[fgt, injucunda etiam, cr concoct n diffs 
ilia ejfe prabenda ex galla arida contrita, lenti ficca, frigidaque in. 


| De Ingenti famouinis P'omiti gelidiffimis 6c, oog 
va, atque ova inter conquendum cra[fa fatfa, «radit. Atque 
his utendum effe inculcat, fiaZ//rzzgere , & refrigerare in ani- 
mo habeamus. Sanguinem autem, & fpiritum incrzflantia au- 
"xilia recenfens : ad hoc praftandum , forbitiones ex. Jae, 
"amplo; aut ex alica modo cum amylo, modo cum laife; alicamque 
"preterea cwm palmulis cottam e£. ad confiffentiam optime perdu- 
diam cum amjlo, vel lacte, vel farre "Ibyrreno ; itemque milizm 
eum laife, arque horum fimilia maximevalere,perhibet. ^: ^ 
— '- 'Ut itaque leviori epilogo Militi noftro Gloriofiffimo 
fatisfaciamus: quum reti neque alimenta, neque medica-.- 
menta adverfus fanguinis vel à liene profufiones 5 congla- 
J"eiatarum , quas inclyto meo agrotanti, cum rejectus fangui- 
mmis fupprimendi, tum virium leviífimo, gratiffimoque cibi 
genere fuftinendarum caufa dedi forbitionum virtutibus, . 
"quales, fimilesve obtineant facultaces, hzque ab illis pluri- 
num differunt : nemo deinceps füfpicari poterit, meam, 
"ante recenficum /2nguinis vomitum per quam gelidi/ffmas fammis 
frigoribus propinatas potiones. edomandi, comprimendtque smetln- 
"dum ab 4ret«i fontibus emanaffe, Si in fupra allegatis 4re- 
$«i verbis eam , de qua difputatur, curandi viam reipfa fub 
:effe, idem Philo- Grzculus Miles, ad Grecorum Medicz Artis 
Pri icipum (quas Superum confiliis infiructos credit) fcripta, can- 
quam ad Sibillinos libros adharefcens noviffet: eam profe- 
é O quatuor circiter abhincannis, nimirum dum Partritio no- 
to fanguinem copiofiffime primum evomenti, una cum 
aliis Medicis affideret, adhibuiffet. At fub ejus curandifor- 
ma per largas , reperirasque fanguinis detractiones, & medi- 
tamenta nitrum recipientia, ex Clarifl. Georg, Erzef?, Stablio 
Xeerpta, egerlongo vite curriculo digniffimus morieba- 
tür: mea.autem opera à mortis limine revocatus eft. Sed 
] ilogreculum dimittamus: ad glacial? frigore curandi ratio- 
m revertamur. | ! u^ 

EXT ^ 


* | Cc: Viri 


puo Viri eruditiffimi, Pest Bartholini. da Nivis. ufu Medico - 
"libellum. nuperrimis dicbus quum evoluerem, inveni noB. 
Abenji tnam modo, potionem nive refrigeratam in calidis ven- - 
triculi die: imperare, fed. & Galezum Lib. VII. meth, 
'med. cap. 4. Hic, eodem referente. Barzbolino, Senecam : fees: 
utum, e »» feo laxguidum flomachum perurente frigore erigene | 
dum cffe, in naturalibus qua(ftionibus fcribentem. forta(fz fe- 
cutus: in ventriculo curando refrigerationem fibi proponit | 
per aquam, cibos, fru&usnive refrigeratos. | 'idif/;, inquit, - 
€ iu quosdam uno die, velpatius hora, frigida potione leuatos ; quo- 
rHm alis uon aquam modo dedi fontanam recentem, fe d etiem qu£. 
nive ejfet refrigerata , veluti Roma preparare folent. cibos pres 
£erea ad eundem modum refrigeratos identidem me illis permittes 
"(re vidiffi: idem dedi, dr. ptifanam probe coclam puis ratione fers 
Ufrigeratam, aliaque id ! genus fexcenta. h 
| Prater Abenfinam , & Galenum, Rhafem quoque Ls P 
Mimatumque Lufttanos , Led Septalium , Laz. Rrverium, atque - 
alios, qui ad percalidum ventriculum multum infrigidane | 
dum, colicosque ex. calidis, ac biliofis humoribus coortos. 
" dolores depellendos cibo, & potu gelido, & frigida aqua in. 
linteolis ventri impofita ufi funt, adducir idem Bartbolinus, - 
Qui autem fanguinis rcjectiones, effluenciasve £x quacunque 
corporis noftri parte, potionibus, nive, vel glacie; quam fris 
gidiffimis reddicis; aut alius generis gelidiflunis. forbitionis 

. bus curarint, proferc neminem, | Quod ad me attinet: cor 
 glaciatos ex mclonum feminum cremore, & modico facchas. 
ro liquores, parca manu circa primum vefperum oblatos, fas. 
tis felicizer hifce frigidiffimis diebus expertus fum in juvenis 
lis «tatis, & fervida temperiei Monialiex Patritia Erzceiorumg. 
Familia quam. fplendidiffima 5. que ventriculi nervorüm. 
fpafmo ab ycehementi morítitia orcum. ducente , lzvumque. 
ejus orificium ita conftringente , ut, & gravem, fufpiriofag "a 
gue refpirationem efficerec, & cum efculentorum, cum i - 
tu e 


[Ws : * [- » ^ 
BH 1 - ri 


V 
at 
M » ; 
nni? 


M 4 
d ^w 
D 


De Ingenti fmguitis vornitu. gelidiffomis 69e. 27. 


tulentorum. vel parciífime affumptorum defcenfum pene ex. 


oto prohiberet, graviter vexabatut. — ^ - 
o Hippocrates , quanquam frigid. » Veluti utvem, e glaciem, 
danguinis eruptiones inducere. ícribit Aphorifm, Sed, V, 
Aph. XXIV. nihilo tamen fecius Aphor.. XXIII. afferit : 7 
lis frigida Ati oportere, unde [anguis erumpit ; Aut erupturus efh s. 
& quidem circa ipfas partes , unde fiuit, Memini, me fex circi- 
ter abhinc annis, fanguinis ingens ex uteri proflvium: €Om- 
munibus medicamentis, & ne perfrigida quidem aqua, quic- 
quam. proficientibus, promptiflime in meritiffima Matrona, 
| media flate [upprejJrfe ; perurente glacie, genibus, 7 cruribus f*- 
gerimpofita, cruralibus, & quod: cenfequitur iliacis, aliisque in 


u 


uterum definentibus arteriis, ac venis maximopere coarcta- 


tis. reprefloque propterea , ac veluti à confüetis viis. inter- 
B une. edat ie T 


memoravi, Sorbitiones advérfus cujusquemodi profluvia fan- 
guinis , & maxime ex ventriculo; ab immodico fíànguinei 
amnis fervore, & accelerato motu enata, aut. cum his con- 
junda , & juvenibus potiflimum, quibus cruor , & ítoma- 
us exaftuat, magnopere collaudo : »ox ideo tamen fzadere 
]. auo, ut ila ipf conglaciata forbitiones mulieribus feuguinem ex 
| partu vomentibus , aut frigidis ventriculi, atque intefliimorum fer- 
| mentationibus obnoxiis y ftne ullo difcrimine propinentur. 1n fan- 
|guinis ex partu vomitionibus , uti neque zzzlra calida aqua 

varégr, neque. Zepefactoria (quemadmodum Hippocrates cum. 


H Verum tamen,.tametfi qzamgelidiffzas, quas faepius com- 


4| da 
| H ro de Morbis Muliebribus, cum in eo, quem de Natura 
|| Muliebri infcripfit , indiferiminatim pracipit) tam facile ad- 
JBiberem : Sic afininum, & vaccinum lac ab eodem £zypo- 
| erareiis in cafibus prazfcriprum, haud quaquam plane dampa- 
"rem. Sanguinem , inquam ex lochiorum fuppreffione, aüt 
-|imminutioneevomentibus ; primum . venas in pedibus feca- 
! 1i,ad fanguinem à ventriculo revocandum 5 cum calidis fo- 
b s | | mentis 


] | .. 


1 


3nentis € ex aqua, & albo (io; in is goiius émolliceg ipei 
tesque herbz ebullierint, hypogaftricam regionem frequen- 
tiffime foveti, cruraque, & pedes eodem tempore multa ca- 
lida áqua lavari juberem , ad uteri vafa referanda; inde ad 
lac, humectande & reficienda fanguinez maffz caufa tranfi- 
rem, Sin vero mulieri fanguinem vomendo rejicienti, puer- 
perii purgationes naturaliter fluerent, non calidis foribus, & 
lavacris, fed remediis fanguinis impetum fedantibus , ejus - 
calorem cogendo moderantibus , confirmantibusque vafa 
ventriculi, ad fingulas circumftantes res refpiciendo , cruen- 
rum vomicum fupprimere, perrentarem. Eo autem com- . 
 preffo, ad lacteam. dizram vel hac non conferente , ad refi- | 
cientes potiones ex Ghieccelatte, nutrientibus gallinaceorum | 
. pullorum, ranarum, terreftriumve ceftudinum jufculis, atqupm 
horum fimilibus devenirem. 


d Venetiis Alterfium miffa d, 2. dugufii,. Sod: 
| (004731) : 


OBSERFATIO LXII. 
DN. D. JO. FRIDERICI BAUERL. 


[o 


D . 
MT z^ ^ ! : 
ES: Soto UTE iz 1h ra 
D» s - En uw 4 CANTO 
: - ' - ib 2n er 
u aa 3 


f 


"i 


| Kara ido. idioj puta 4. 
9 er externos quedam objecta adeo interdum uu 


n 


utea perferre nequeant , tanto minus indiget probatio-- 

ne, quanto frequentiora,cum in aliis libris.cum feorfim in 
Ephemerid. 4ícad. N..C. exempla occurrunt. Ita videre eftD.E 
E; Lp. 298. D. IL. & V. p. 458. auditum c vifum ejusmodi 
averfione laboraffe, dum unus muficam, alter colorem rus. 
brum perferre non potuit. De olfatiu. fimilis reperitur | hi- 
ftoria D. 1L. & IV. p. 121. ubi refertur , quendam. Pd 
o o- 


* 
" | d 


, d -" " ; - - 
tro um v5 PALMA * 


(0 0 De Subitanea Iericurattone 9c. 200 
codorem fine animi deliquio tolerare non potuiffe, De z4- 
fata non et., ut exempla proferam ; quum ubique ea pro- 
MWtenc. De zzz liceat hiftoriam recenfere paulo rariorem. 
JStudiofus quidam Iheologiz nunquam fine fenfuum abalic- 
natione olofericum: (vulgo ben Camtmet) nudis digitis can- 
gere poteft; ica, ut lipothymia corripiatur, quando holofc- 
ricum ejusmodi ad palpandum illiobrruditur. Ucrumifkius 
ammollities nervis inimica fit, an. vero phantafia matris, cem- 
- pore geftationis foetui hujusmodi perveríam ideam implan- 
-taverit, difficile eft decernere. — 
OBSERFATIO LXIIL .— 
DN. D, JO. FRIDERICI BAUERTI. 

BM I Dé xot 
Mx u ' PI r e 3 
ubitanea Itleri curatione per narium bemorr- 
Enos bagiam. 

PE 
W^ YOntreverticur in Medicorum fcholis,utrum V.S, in Icte- 
.", ro fit admittenda nec ne? Galezss de purgant. Facul- 
^ tat. C. II. negativam ampleüitur opinionem, quando 
dicit: f£ morbo regio laboranti fanguinem detraxeris, in extre- 
am peraiciem eger 5 cui & plurimi recentiores fubfcripfe- 
zxunt. Licet Icterus non immerito inter morbos cacochy- 
3micos referatur , ubi fanguinis miflio minus conducere vi- 
detur, camen V.8. sbiplethbora morbum regium acceleravit, pror- 
dus non efi rejicienda, io 

— — Opifex horologiorum , cholerico-fanguineus, poft gra- 
vem iracundiam febre biiiofa afficiebatur , cui Jcerz fe adío- 
*iabat, qui rocam corporis fuperficiem adeo confpurcabat, 
wt croco quafi cinta confpiceretur, — Die quinta larga b«- 
wmorrbagia narium faperveniebat, pof? quam omnis fauedo fua [pon- 
c Ml. P. M, Pul. Lil, Dd . tecefz. 


s 


DM 


OON 
"rU 
X5 


210 Spe Obfervatio LAge s. s - 1 


e SESERSERIÉ 


te ceffabat , ica ut altero die necinbulbis oculorum, nec cute 
ullum Iéteri veftigium deprehendere potuerim. Reliqua | 
fymptomata paricer mitigabantur , ita ut egrotus paucos | 
poft dies fanitatem recuperaverit. Quum ergo probabile. 

—. fit, in locum bemorrbagie narium V. S commode feccedeze potuif- i 
fé, non video cur hinc & inde pracici eam. penitus reji- - 
ciant. | 


ài OBSERFATIO LXIF, 
DN. D. JO. FRIDERICI BAUERI 


- Mingultus €9' Lipotbymia certa erauiditatis 
LS fana. PR] 
. A N:é medium geftationis tempus omnia figna gravidi- 
A tatis , quotquot huc usque pro veris funt venditata, 
fallibilia & incerta effe, omnes cordari Medici uno. 
fatentur ore. Quemadmodum ergo difficile eff de graviditatein- 
fallibilem ferre fententiam , ita multo difficilius eff , infalito ac 
jnfueto fymptomate fuperveniente , preagnationem ominari, Quis | 
Ob ptalifmum. graviditatem ptafagiret? cujus tamen men- 
tionem faciunt Ephemerides: Acad. N. C. D.III. A. HL p. 57. | 
Pari modo vix Medicus ex epilepfía impregnationem judica- | 
bit, que cuidam mulieri fignum fuit infallibile: conf. D.IL. | 
| A. X. p. 160. Licet de ffzeultu & lipetbymia idem ferendum | 
fit judicium, tamen cuidam mulieri fymptomata b&cce gravidita- | 
tis frena funt infallibilia, : Mulier haec jam fexta vice ucerum | 
. gerens, quoties eft impragnata, toties 2 prZmo conceptionis | 
die, ad medium gqeflationis tempus, quotidie decies vel duode- | 
cies lipothymia vexatur, quam fingultus, ad novum fzpe | 
lipochymie regreffum durans , fequitur. Multaab initio | 
adhibuic remedia, fed fruftra omnia, dum nullo modo peri- | 
| | I " €ulg- |- 


Febris continua, Lipyrke naturam amulans. 6c. 21x 


44 do Y - 
— — — ———M 


LI Mii S poppe ctio mou d UR coit obse b iade tbc Ceteris t calet i eee 
culofa hec fympcomata compefci potuerunr, usque dum 
medio geftationis cempore fua fponte ceffarunt, ita ut mulier 
pro figno infallibili nova conceptionis. agnofcat horum. 
E recurfum, nec eciam maritus, vel reliqui con- 
fanguinei de iis querelam moveant. 


& 


.. OBSERPFATIO LXF. 
.. DN. D. JO. FRIDERICI BAUERI - 


Febris continua, Lipyrie naturam emulans,a cor- 
poris extenfione violenta , letbalis. 


B )Erniciofa apud nos introducta eft confuetudo, ut ii, qui 
"E. funt perrerrzti , aut fua opinione /zxat (bafie meinem, 
7 .— fie baben fid) mebe aetham) fine omni difcrimine, ab 
alio homine robufto /e £z /ublime attolli ,. trabique curent, 
unde dislocationes aliaque pejora mala interdum oriun- 
tut. v nme. 2 
- Vidua facerdotis in pago Seyferdrbayn, poft gravem ter- 
rorem, ab equifone fuo dicto. modo trahebatur, quo fado . 
Antenfiffimos dolores à fcrobiculo cordis ad dorfum fe ex- 
xendentes fenticbat, quibus fe/rz ab initio cum horrore, po- 
-ftea continuo externarum partium frigore, internarum vero calore 
-inten[o, refpiratiO anhelofa & difficilis , virium proftratio, 
fomnolentia , & fudor copiofiffimus fe adfociarunt ; donec 
-die decimo fingultus , fenfum abolitio & lingue nigredo 
mortem inftantem pronunciarent, qua ctiam fequenti nocte 


fequebatur. 


L4 


ey 
«o 
ret à B 


Et oa SCHO- 


- 


1" Er 
eub o ^ 


| SCHOLION.- 
; Qm vulgus fibi perfuadeat, in attrahendo ad articulo- 


rum crepaturam cíle continuandum , non poteft non 
hac importuna corporis extenfione & diaphragmati& pulmo- 
,nibus, aliisque infimi eciam ventris vifceribus damnum inferri | 
fzpiuslethale. Noftroin cafu Anaromica infpe&tio omnes has ' 
lafiones patefacere potuiffet, ni denegata fuiffec; interim ar- 
guere convenit, quod, cum defuncta hernia umbilicali la- 
boraverit, pulmonum & diaphragmatis lafiones zz/fammata- - 
'riam banc febrem , adeo diris fymptomatibus ftipatam, exci- | 
taverint, | | 19m * 


j 


" OBSEREATIO LXEL 4. 
- DN. D. JO. FRIDERICI BAUERI - 
Melancbolie fubitanea ceffatio, (phacelo pe 


accedente, "T. 


Ulier vigintianriorurn, temperatnenti fanguinei, quum 
M inordinato menfium fluxu laboraret, melanchelica fiebat. 
JEgra per duodecim dies omnium a&Qionum erac in-.- 
"fcia, usque dum 7» Metacarpo féuzfira manus d gena ejusdem la- 
geris macule rubra , ab initio peripheriam unius rodh equan-- 
tes, confpicerentur. Hocfymptoma ab initio parum atten- 
debatur, dum adfítantes externa Ixfioni adfcribebant: fequen-. 
ti die ambz he maculz , fibi invicem incrementi ratione 
eorrefpondentes, magis magisque fe excendebanr. ita, a£ zs- 
tra. duodecim boras manifefla. inflammatio in confpethum veniret, 
Chirurgus accerfitus omni adhibita cura inflammationi re- 
fiftebat, fcd fruftra, dum incra fequentem noctem tota ma- 

Rus 


(——— Zelaucbolie fubitaneaceffatio Gc. 


fius cum integro brachio, in facie vero tota gena cum nafo 
 inflammata & fphaccelata inveniebantur ; ubi praetereundum 
-non cít, quod eo tempore , ubi inflammatio oriebatur, 
"&$ra tranquillior reddita fueric, eo faltetrrexcepto, quodin- 
"erefcente inflammatione, dolorum , quos fentiebat, indicia 
- quzdam ederet , doneo zwflamuaatione in fpbacelum comver[a, uno 

quafi momento omnia integra rationis figna edebat, quaetiamad 
sortem usque gaudebat, 
gum E e | TRE iot *UR. 

Boso -SOHOLION. 
" 


1 y 


PI^ Ributum lunare, quod fexusfequior folveretenetur, non. 
-". eum faltem in finem à provida natura ordinatum eft, ut 
fanguinis abundantia imminuatur,fed, ft quid maligni adeft, 
ánfimul hac via expurgetur. Pauca dt adducam exempla, 
Jteftantur. Épbemerid. A. N. C. Déc. Il. A. V. p. 11, App. /éa- - 
"biem mammarum , men(ium rétardationem effe fecutam. | Eadem 
;Decuria A. VII. p.145. proftat exemplum, ubi senes fappre[z 
deutim ver[icolorem & exulceratam reddiderunt; aliaut taceam 
T3 robique à pradicis annotata, Memirit Fairic, Hildanus, 
Obfrud. Chirurg. C. 1. nonnullorum exemplorum Gazgrene 
v& Sphaceli à fola menfium eman[fone profectorum, | Simile con- 
firmat Gregor. HorfHius P. V. L, IX. Obf. 24. dum ob humo- 
Tum impuritatem dexram manum penitus [phacelatam vidit; 
"Quapropter, quod in noftro cafu /pbacelws fe a(fociaveric, 
haud adeo mirum eífe debet, cum fuübjecium non modo 
plethoricum, fed etiam cacochymicum fuerit. Hanc opi- 
mionem de fanguine impuro flagnante, melancboliam efr fphacelum 
qgenerante, illud fymptoma corroborare videtur, quod «gra, 
"quae antea meticulofa erat , & de fuga perpecuo medita- 
E. accedente inflammatione tranquillior fueric reddita, 
"imo, eaincrefcente, integra rationireítituta ; non aliter, ac f 
matura Cri(in aliquam fatali hoc fymptomarte intendiffer, 
W DAS o d ME OB. 


4 
! 

14 

- 


cx--— 
" ) 


(0 OBSERPATIO LXP, 
. DN, D. JO. FRIDERICI BAUERI | I 
Gacunbaulanm. operatio in Lippitudine E 
inveterata, 


- dene Cr lacrymarum effuftone laborabat, ita ut nec videre. 

nec apertis oculis incedere potuerit. Varia equidem | : 
. parentes , cam à Medicis quam Medicaftris adhibuerunt re- - 
inedia , fed omnia incaífum , ita ut plurium. pertzffi , nil ma-] 
gis quam mortem lippiencis puelle exoptaverint. | 


P octo annorum, à tenera «tate oculorum inflamma- 


Quum candem meum auxilium implorarent, periculum. i 
feci, interhe Mercurialia laxantia, externe vero Jmgulis decem 
dicbus à balneacore fex cucurbitulas duas fcapulis, duas ma-: 
nibus & duas genibus imponendas , commendavi ; quarum 
tres fanguinem trabentes, reliquas vero £res ventofas ordinavi,. | 
hac admonitione ut fequenti termino fcarificatio variaretuür, | 
nimirum loco, qui antea erat fcarificatus , ventofa. adplica-. 
retcut, illo vero , cui ventofa fuit admota, fcarificatio infti- 
tueretur, ficque alternatim cóntinuaretur ; ; quo regimine & 
remediorum continuatione eo res devenit , z eh PHYS 
dup feptimanas integre [auitati fuevit reffituta. 


SCHOLION. 


Tfus cucurbitularum in Lippitudine diu cognitus fuit, 
quod probatur ex Galeno, qui Meth. Med.L, XII. C. 19. 
4ftius mentionem facic, quando dicit: euewrbitula in d e 
defixa efficax eff vimedium all ceubriim flux iones ; cui & non pat 
ci feceatiorum fubfcripferunz, Conf, Zaleríole Enarrat.' e 
LIV. 


* «4 TR Ae 1 ha , 


Mur 
hs 


D Rdus n nature in conformatione. organorum, &5*. 215 


———— ———À 


P anie 

| LIV. p. 295. Foreffi Obfervat. Med i II, p.1.. Sed neceffe 
'€ft, ut prater cucurbitularum adplicationem ager, monente 
itidem Ga/ezo l. a. ab impuris & fuperfluis humoribus libere- 
E. quod in noftra puella fingulis octo | diebus ,  Mer- 
urii dulcis ufu fa&um eft; /Carzficatio vero reiteretur, quod 
quovis decimo die fiebat. Nec illud negligendum eft, quod 
etiamíi omnia voto noftro refpondeant, & morbus penitus 
-delecus videatur , off. comvelefcentiam | adhuc ab. initio. fingulis 
quatuordecim diebus, poftea ftmgulis menfibus, dr denique poft tres 
wmen[és [carificatio adminiflretur, Morbus enim ejusmodi 
 €hronicus diuturnum remediorum expofcit ufum, alias brevi 
crudefcit. Ratio, quod prater tres cucurbitulas fangui- 
"nem trahentes , totideti ventofas commendaverim, in eo 
 confiftic : quod crebrior cucurbitularum ufus tenera puella 
"tati, ob nimiam fanguinis effufionem, damnum inferre po- 
uc rit, quod hoc pa&o avertebatur, lodi ramen revellendt 
effeQtu fecuto. Ceterum laudabilem cucurbitularum ufum - 
pro fcope revulforio vid. in Ephem. cad, N. C. D.L A. IX. 

X p. 201. 


E : OBSERFATIO LXFIIL. | 
H DN. D. Jo. FRIDERICI BAUERI, 


Life natura: in conformation orsanorum , alre- 
10 fexui propriorum. 


folet, ut monítrofa, aut certe mirabilia hinc oriantur 
corpora. Nolo inquitere, utrum bermapbrodrti perfecti 
L uam extiterint; de quibus tamen hinc inde leguntur 
|exe npla. Interim nemo litem movebit, aliquando tedulam 
|Bimis naturam in conftruendis membris organisque " 
id | efle- 


"A TAtura fxpe. in conformatione organorum ita aberrare 
/ 


.. fcit fexum Ífequiorem eatenus iater alia differre à fexu viri-- 


E j * A zx "AE La TR. din M. En: pha 
[. [» L : M5 H ^ " , ^ j 
i MN L * V 3 3 
: b: 


$15 ^ "O0bfervifo LXPEBI: o oen 


defiectere, ut crédula hominum gens facile: decipiasur, fic-. n 
Que arem pro femina dr feminam pro mare agnofcat. - Quisne- - 


li, quatenus ejus pe&tus esapinis eft exornatum, ut organum | 
. confticuant recens natis,eorundem pabulo dicatum? Sed hinc | 
& inde inveniuntür exempla, naturam fzpe & inhoc paífu | 
aberrare, st viris quibusdam non folum largiatur mammas protube- 
rantes, (ed etiam latte turgidas , quo nutricum munere opti- 
mne fungi queant, ETE CWeCO Tm | du 


Barba licet viris tantummodo competat, camen multi ea. 
deftituti yidentur.; contra vero mulieres inveniuntur , fzpe 
fatis formofz, quarum mentum barba eft predictum. | Quod* 
in homine, id etiam zz beffzis contingit... Teftancur dcademit 
nofira Ephemerides, D. V. A. IL. p. 247. cervam cornmutam extitif- 
íc. Degalb oviparo D. II. A. V. quzdam inveniuntur exems. 
pla, quz licet incredibilia poffint videri, multum tamen abelt. 
ut cancorum virorum fidei aliquid derogare audeam, ut po-- 
tius fcholio Viri Illuftris b. m. DN. SCHROECKII calculum. 
meum adjiciam; vid, p. 437... Ipfe facile credidi(lem gallum 
oviparum vere exiftere, dum mihi erátpaffer Capariez[és, qui al. 
ominibus , quoad roftrum & reliqua externa indicia, pro waa 
flo babebatur, jn cantando. orones anteeellebat, ita ut, cum 
 0va excluderet pro miraculo baberetur, Sed tempus docuit | 
avem veram femellam fuile, dum non folum coivit cum 
mafculis, fed ova. etiam debite maturavit, ita uc omnes, qui |^ 
ab initio concrarium aflerebant, fuum errorem agnoverint; |? 
Notum porro eíl, regulariter equas noz binnire, dumhinnicus| 
gllectio eftequorum admiflariorum: interim contrarium obe 


fervavi in meo caballo, qui, /cez. feminei fuerit exi, fepim| 
tamen inflar mafculi generoft binniebat. Simili ratione.polflibiz| 
le eft, gallinam inflar galli cantare potTe, ica ut omnes decipians 
tyr, qui in pennatis cantum pro charactere mafculini fexus |- 

; a] 


diaor: : Natura. enim gr PHNEES 2H 0r gADDYHIB ee ig 
aberrat; ita uc indolem alíeni fexus: "E eis 


| 7^ OBSERFATIO LXIX, - 
: DN. D. JO. FRIDERICI BAUERI. 


pA entricul Jpafmus £9 vomitus crebriores à 4 Comes 
Eo fione. alaudarum. | 


à Atrona, quoties tempore Feíti S, Michaelis. asian, 
Vl quas in deliciis haberefolec, comedit, coties Zo/ere af- 
ET ficitur ventriculi fpamodico , quem vomitus crebriores Íc- 
quu unt ur. Memini alium hb«evorrboidum doleres ab hujus fer- 
"culi nimia comeftione fibi contraxifle, quz cuncta fympto- ! 
pom ara à à carne alaudarum veluti nociva, provenire vix mihi 
perfi ladere poffüm, fed potius 4a/a eas conedivdi confuetudi- 
ge, dum utplurimum integras aves; una cum officulis man- 
ducare folemus, quorum cufpidespoftea & ventriculi & hz- 
morrhoidalium vaforum latera pungere &  vellicare folent, 
«ui opinioni binos eruditione & fama celebres Viros vide- 
$5 i E Riedlinum Lin. Med. A.1707. p. 73. & Palentinum 

— — A&. Med. Acad, N. C. Vol.II. p. 278. patroci-- 


^d ; K "à 
T " j nari vidco, 
T. TP MINE 
E. 
B 
H nm TER 
Lo EE 
x d ^ . 3». 
.— - 
ag 
"s 


"ARM PIE | Ee OBJER- 


PN Ji Sas ) à y i AL. £c. f b rn NN ^" ^ n eX ad 
- EN m i x Á M - TU n. EI x 

^ "dh rx N D bI - 3 e. a, UM NS E ^ 

"au ^ s 4 E! L * v TAS & PBOIT. 2: A 4 
I n. Me con Soa ADR Dos nlt EUN po e &14A* i eUESA, NO z 
IS. o3 coche CO teet 


l 


DEC — 


" : - - ^A " aes J -- Á— - , " Sens T TN E "T T «4 ] " xn T. | 
zs d M a ; , ; . 1^4. FLUE. ; NEA viet y idees ü 
wieso Od BRIAEHEEOSEXXRV. tincibntel 
. . »^ P D ! e 4 NE TN . ai Ei A LY "nas ( 
EOM SU EIDOHECOC IL BIS CIUIQOIH DEF ETDOR VN 
DN.D, JO. FRIDERICI BAUERL | 
» «e quu xi De Ni Ck nw o9 ouo P B Vx Mu 


Colica. convulfrua , pofl affumtum Febrifugum Chi-. 
oru. vul RellopdapbA 6 d eR ME URBI MB 


TATUR, 


, uum in obfervationem, quam DN, D, LIMPRECHT |. 
Voluminell. horum A&orum p.287. de crudeli dolo-|- 
re abdominis , Corticis Peruviani ufüm fecuto , recen-|.- 
fet; inciderim; confimilis ca(us, quem fuperiori anno obferva- 

wi, in memoriam redic. Vir 4o. annos natus, temperamen-.- 
- ti cholerici, peraliquot menfes febre quartana laboraverat, tu | 

ut febrifugo remedio finem imponerem, precibus me fatiga-|- 
bat... Defiderio iftius fatisfaciens, Elecfuarium cortice Penmviaet. 
mo mixtum , pondere cireiter 3ij, illi porrexi cum. admonitioz 


ne , ut diebus intercalaribus, fingulis quatuor horis cufpide " 
culti affumeret. Eger autem erronea opinione perfuafus, 
medicamenti largiorem ufum fequi faciliorem eftettum s.digli 
no&teque duplo majorem devorabar dotin, unde quidem. foglt 
pita cít febris; at loco iftius 4oleres calici atrociffiami zgrum| 
"adeo exercuerunt, cue omnimoda alvi obfiruthione .& continuo. 
qumitu , ut dolorum vehementiam vix perferre: potuerit, fed 
- febrem, fi potuillet magis revocaffer. Interim adhibitis con-- 


venientibus auxiliis, fpatio odo dierum dolores fenfim fenfim-- 
que imminuebantur, & eger. fanitatem rccuperabat, Ho | 
- exemplo patet, corticem Perzvianum immodice exbibitum, d» je ; 
flo avidius. devoratum,, in febribus fiffenda adeo fecure mom adhbi-|. 
beri ; cum alias generofum hoc remedium, caute partita & mo-|- 
derata dofi adhibitum , fine omni metuenda noxa ufürpari|- 
queat, fefeque pre mille aliis commendet, TOES 
( Lipfia oblatad. 24.4dugufi 1721.) — 


1.4.1 


x * M 
qus 

1 gi 
" e " Ei 

* ! - » k- Y ! bw 
^ - 
D -— 
- 4 * 


^10 


E. BSERFATIO LXXI. 

ODN. Lic. jo. NICOLAI WEISSIL 
es a KL IrtCrt De - 

| p hnere ne imifini YN, cum liatu per inguen dex- 
rum permanente, non letbali, 


^ iode equidem devi&a vulnerum inteflinorum alfeluta. 
À | Jetbalitas : : raro camen absque omni dirorum comita- - 
"E. m fymptomarum prorfus devincitur, lta uxor merce-. 
iii Curienfis , nomine QGinter(teinin, feptuagenaria, non 
idem febre. marasmode defuncta, ante hos 17. annos 
uine dextro dolentem fentit tumorem , cujus infpctionem 
permittit, qua ad illum fa//o putatum ab/ceffum [eu bu- 
,pro pure educendo , ferro perforandum fefe audacter 
ono , fed infelici confilio accingit. Pertufa. hernia ingui- 
ualis tumor reapfíe fuerat, nihil puris, fed nonnihil fan- 
uit per vulnufculum inflitum, quodad felicius fup- 
H lum, curunda immiffa, deligatur. Subfequuntur autem - 
bdorminis cruciatus , vornitus, febris vulneraria, lipothy- 
miz, ac denique crebri infültus epileptici, quibus medendis . 
opera medici prudentis utitur feliciter, absque tamen celati, 
yrz pudore , vulneris cura precipua, ita, ut fuperato fesqui- 
meftri fpatio & ipfa fymptomatum. caterva fuperarétur, Atc 
qum forte, more hadenus fibi confueto, priftinum vulnus 
Iova. obturare intendit curunda, extractum prius operculum 
Eguuncur grana hordei excorticati, fruftulaque panis ante 
com fi, que cum cerevifia ante fimul haufta, é fiffula fucceíh- 
Y protuía, non fine ftupore detergit.. Turundas itaque re- 
movendas ftatim effe , nec inique, judicat ip(a, ac ne per hia- - 
wo mag PishHorem alimenra impofterum libere prorum- 
Tic Ee 2 - pant, 


(05 djffulam leviffmacruffa obduitam, fed flhylum crajfrarem mox admit: 


pant, fpleniis fafciisque aperturam cooperit , futuram con- 
folidationem,fed fruftra, expectans, nefcia, labia vulnerumanes | | 
| tiqua, precipue liquoribus biliofis fermentefcentibus irriga- |. 
za, difficulter, auc plane non coalefcere poffe. Vivit inter- |. 
€a per reliquos 17. annos fana;atque , prater nonnullas ex. |. 
frigore improvide admiífo oriundas paífiones colicas, inco- i 
lumis, quo inter labores mercenarios non nimis duros, & | 

quod mirabar, inter tabellariorum crebra itinera , fuperato. 
tempore fatis demum ceffit.. In fe&ione invenimus exrerze. | 


Zentem , atque cum laterali aliqua parte inteflini llei, per annulum : 
peritonai protenfr, continuam » interne [aluum erat [atisque am- 
plum fpatium inteffino reliquum, per quod faces , legitima viayin 
canali, prater latus agglutinatum, adbuc integro protrudi commo. 
de poterant, Namque vel hzc. vulnerat benigna fors con- |. 
" igit, ut ab intrufa turunda pertufum Ilei latus undiquaque | 
optime cum annulo peritonzi, quem ligamenta uteri ro- | 
tunda, & p. n. bubonoceles penetrant, ita coaluerit, «£ sibil | 
fecum inteflinalium ad abdominis cavvitatem transcolari potuerit, 
fed quicquid à fpleniis nonarcebatur, per foramen vulneris 
foras prorumperet ; manifefto indicio , malum hoc ex vul- | 
- perata & male tractata hernia inguinali ortum duxiffe, qua 
adhibita mature Chirurgi prudentis opera (quale exemplum 
"refert Zodiacus Medico-Gallicus, Ann. 1680. menf. Jan. Obf. 
V. pag. 6. de vulnere jejuni latiori , fola pulveris terebintbint. 
cote adfperffone , c fIrictiori dita fanato) eque bene confoli- | 
dari, ac contra lethalis fieri potuiffet, fi in. fubje&o biliofo; | 
delicatiori, deliciis, gula , otio, vino generofiori & iracun- | 
dic nimis indulgente, eadem cum incauta adminiftratione; | 
forte contigiffer. Nam fimpliciffimum vite genus, labori* 
busque aífiduis firmata corpora, hanc pre delicare & laute | 
viventibus habent praerogativam conditionem , ut atrocio- | 
res morbos &-vulnera felicius plerumque fuperent. Adeo | 

| | eciam 


sd d m cur 
tone 


4^5 7 As CSSUM 
"a hizad 


|. De Oedemátis pedum periodicitopica Cura. 01 
etiam docemur inde, vulnera, fuüccis biliofis & chymofis irri- 
gata, à coalicu & faniofa colluvie arceri, ita, ut nec gluri- 
mentur fponte, nec fiftulofas , callofas & mali moris excre- 
fcentias admittant. Quid non & ipíà bilis balfamica atque 

ponacea virtus in ulceribus antiquis cacoéthicis effect ef- 


fc&tur. c ra^ ES j 

| OBSERPATIO LXXIL | 
—DN. Lic. JO. NICOLAI WEISSII. 
pu inge sa De. d 

—... Oedematis pedum periodici topica Cura, 


M MLoericus, corpulentus , $2, annorum, Perzedico per an- 
| ,nos aliquot affedus crurum Oedemate, diu pramiffis 


P fruftra evacuantibus digeftivis, tonicis & Iydragogis, 


per aliquos inde annos à morbo contutnaci impune libera- 
us eft mediante foz& fframinir carvi , mox ficei , mox aqua fer- 
Vente irrorati , € lateribus coWfis probe calefatlis fuperffrati. 
Pedes ita linteis bene te&tos aliquoties fovebat, atque hac ra- 
miram feri fl'agnatis ilwviem proliciens, maxima cum cu- 
phorianaturalem artubus reddidit formam. T eed 


|. — OBSERPFATIO LXXIII, 

' DN. Lic. JO. NICOLAI WEISSII. 
BE 5 

E. 'riculo, Liene atque Omento, in unum fleato- 


— 0 Gmaticum glomum conglomeratis, 


Zidua 53. annorum, obftetrix , melancholica , macilen- 
W/ ta, curis & penuria exagitata , fentitanorexiam, laffitu- 
«idi dines 


d] à priftino Chirurgo caftrenfi, nunc pfeudo-medico, expetit, 


fentit in. lienis regione fitum, quem tumorem dein pro malo4. 
rum principio lemper, nec inique; accufíat.. Tandem dum ] 


€maciato gretluque facciduo vacillanti fuftinenda- 


abdominis contractiones ,. absque tamen eminent, 


- J " " 
; " | 
T Nonis . e. & - 
^ LU * B "3 
* woo ba ju Z Na 
- m M 
p 21 
" » 
M p ss 


4 1 r j 1 Y e "s 
- £L (s SS WE mu sa à 


díncs, dolorem. ET ride T als fegnuiem & cor 
mina ad lipothymias usque; fuafuque civis nafuculi confilit 


à quo, prodigo plerumque: Mercutialium difpenfatore;: pulve 
rem, ncício qualem, ,. 6. dofibus fümendum, accipit... Hujus. 
terria parte intus aflumta, tantis anxietatibus, fiti, vomiu; vens. 
triculi doloribus rodentibus, ardentibus & quafi inflammato- 
riis affligitur, ut pene'anitnarm crebris füb lipethymiis efflare | 
videatur. Redit demum ad fe, quibus nefcio medelis fami- - 
liaribus adhibitis, & iracunda indian pulveribiis.lerhiferis, 
in cloacam rejedtis, inferc..— Ex illo autem tempore tam variis | 
& ferme prodigiofis afficitur fymptomatibus , quaevis fcite 
oppofira remedia omni pene auk fruftrantibus , ur mifera, 
necromanticorum'przcipue fuffragiis fuffulta. ex incancamen-- 
ti, ab alia obítetrice. invida fibi illac , : fufpicione | eripi. vix po 
tuerit, Fungitur. interim, mifere licet, a iqpan Tp  fhiei Aj 
inter frequentes affumtorum - vomitus, inter. .dol ores veni ris 
culi, ac fi vermibus roderetur, folennes, it inter DAU: fcam & in-- 
terdum acerbiffimos dolores colicofos , crebris. pojbggnad 1-4 
vomitu biliofo comitatos, & inter fuffocationes ,, Rte & 

year exi 


tialis indicio, ubi indies. durum globum internum p.n. inere[c 


extenuati pedes, poft miferrime trà&os 8, | menfes, io 1 


plius fufficiunt, per ties adhuc menfes lectos, feu potius a : 
affixa incumbir vivum canquam "fceleton, quodinrer hos crue | 


. ciatus, vornicus; agryphias; alvi pertináces obftru&iones;, id | 


tam diuturna. inedia, (fiquidem; ultimis dicbus vix aquam ;u- 

la admifi.) ábimam ram díu fpirare, non exfpirare poffe, ^ | 
tis; &non fine conimiferatione márábar.;. : Sapius. interea. fümge |. 
fis efflagitat precibus ,'ut corporis uli aliquabdo demum 'ez- | 
: anie. 


AS PU, d N 


De V'entricilo; Liene atqtie Omento, 6c. — "654 


Ximati fectionem i in me fufciperem, precipue auterm, ut glo- 


quod contrectandum manum mihi duxerat, & quod in viva 
refcindere ha&enus ipf denegaffem, curatum examen infli- 
, (m. " a 

v €ui etiam voto, & promis meis , fecundo à morte die (a- 
Guru, cum aliis arce peritis curiolis abdomen refecavi, 
ubi globum illum nibil aliud effe. deprebendimus. , "Iff ventriculum 
datum cum omento € ipfo liene , in unum glomum fleatomaticum, 
pugn. virilis duplicati magnitudinem. excedentem , "Variis qui- 
iU le; 21 intertextis carno[ts particulis. interflintium » Communi tamen 
de olucro. .conglomeratum . coaluiffe , intus vix [uperflite duarum 
|! unciarum cavitate, d cum efopbago adbuc quidem conti- 
fed obliteratis ferme omnibus fiübrarum ventriculi mufculofa- 
 oefHgiis, atra, cadaverofa. faculenta c biliofa fentina obdn- 
.. Hepar erat quidem fanum & exíangue, fed iufto majus, 


im ; reliqua vifcera pariter exfanguia, nulla przcipua labe 
ant affecta, prater inteflina, quorum aliqua ab infaréiis din pu- 
j4u€ duris excrementis gangrenam fbi induxerant, 
. En pronam smelancholicorumin abfceffus difpofitionem ! 
leplorabilern i ire ac moeroris affectuum effectum! En trifte 
inique medele fpecimen ! En inflammationis , nec difcuífz, 
&c fuppuratx immedicabilem cataftrophen ! En lipothyrmias 
onden:es ventriculi fpafmis , vicinas partes ad fui fympa- 
am internecionem rapientibus! En contradii à fpaímis do- 
fis omenti fatalem pinguedinis depofitionem; En abdi- 
vomitus incompefcibilis & predigioforum fympromatum 
gaufam! En diras vifcerum transmurationes ! En benigna he- 
patis officia, lienis vices aliquandiufüpplentis! En diuturnam 
figin fumma inedia, absque febris füppliciis, protractionem 


| [3 * | 
| | 
| 


E q üeac fcholam medicorum? ! En fata mortalium ! 


eris durioris, tactu indolentis, in hypochondrio finiftro, ad. 


efica fellea itidem majori, atrzque bilis copia turgida, do- 


oflibilem! En chronicam morbi torturam ! En. (canda! ium 


OBSER- 


f 


e 


^ Y Jir dfeppuagendtiuf lanio, af/bmate Vadborie fe nili per tres - 


- inter ipfam ptiftinz fanitatis recuperandz fpem laetam, lezba- 


. dam pra&ticorum illud interne cum aqua vitz & faccharo, | 
. modica quidem dofi, contra fluorem album muliebrem fue | 
- mendum fuadent. Neque repugno , virtutem aliquam ab- | 


du mE LY, 34 
DN. Lic, JOH. NICOLAI WEISSIL. 


- Noxa aluminis phimof;à in affbmare feni igi 
aid 4JJumti. ius | 


T 


inde conflidabatur annos. Hic tediofus i5 
idm. medicamentorum amator, fuafü ruftici, de feli 
medicaminis in fimili morbo ufu mira pradicantis; quotidie 
per duas. bobdomadas pulverem aluminis plumofr, vulgó Seber«- 
totif, ad 5(.. vel 5j. affumebat. Hinc tuffis, antea molefta. 
fatis, nunc parüm fedata, vifcofitas cenácior attenuata, : & res 
fpitatio paulo liberior facta felicem fimulabant eventum,. At 


^ His notin irruit fe miffem fanguinis floridi libram effunden: bamo- | 
pore. quep oft tertium aut quartum quemqae diem triflem repetes 
tat fabulam, atque pot duas demum feptimanas ,incaffum adhibitis | 
medicamentis debitis, 9 vivis fénem [uflulerant. Alumen plus 
mofum, quod. nonnullis & Amiantus audit, hactenus ferm 
innoxium, multo minus corrofivum creditum eft, dum qui- 


'forbentem & incidentem, quini imo emrntenagogam ineffe ale | 
mini plumofo, àtquein modica dofialbo fluori & chlorofimeé* | 
' deri poffe. Experientia camen ipfa disfuadet largam cjusa 
 fumere intus copiam , quippe, quod f/m»/ féindentem , nimis | 
attenuantem , imo (nifi hec fupra à lanione affumta minere | 
portio v alienam ab aliis ejus fpeciebus infontibus, atque prae | 
cipuam venenofam in fe recondiderit conditionem) corrofe-. 

: "vam 


E Ww *De Singultu Epileptico, ——— 025 


d 200000 org* RNSMKNBEECERRORE dd MRNA CEDE A 2 MpSDU: ERN MN MEME cH MM E M ÓR 
wam quaft ac depafcentem exercet virulentiam ,. quam etiam il- 
lud; praczpue calcinatum , in ulceribus, antepulotici fegnioris 
loco exferit , adeoque Mes unguentis MA admi- 
fcecur. j 


EC OB$ERPATIO LXXF. 


DN. Lic. Jo. NICOLAI WEISSIL. 
De 


1 ; 8 Aingeltu Epiteptico. 


on una, proh dolor! comvalfinum i in mortalibus vifen- 
-datantum fpecies, fed plures hodie lugendz carundem 

— * Tragediz. Mox univerfum corpüs, mox hxc illa- 
" pars Tonvilítur, qui motus involuntarii , fi fenfuum 
"a&iones fimul intercipiunt , trifti epilepfée, eoque vel totalis 
ve particularis , de(ignantur vocabulo,  Parcularis exem- 
m recens vidiin virgine robufta, vegeta, fanguinea, 23.an- 

90s nata, molitcoris Curienfis filia. ' Hzc optima fruens va- 
Jetudine, ipfo menftruali tempore à rota molari , aquarum 
1mine verfata, arripitur, é qua vix extricata, & fummo pere 
"cula terrore, ex alia fubinde caufa ad iram, alteram epilepfia 
4n foeniellis matrem foecundam , fubito laceffitur, Menfes 
"illico fiftuntur, torumque corpus enormi fuperfunditur laf- 
"firudine , inflatur & dolet ventriculus, & po(t criduum im- 
E caput afficitur dolore tenfivo, alvusque per 5. dies 
'obítipatur, falva tamen ciborum appetentia, & absque fitis 
1t caloris febrilis eminenti vexa, noctes infuper trahun- 
"ur autc infomhes aut curbulentz, ac vertigo dernum cum ce- 
alalgia jungitur. . OCtavo itaque à terrore dic, € confilio 
hirurgi vicini V.S. inpedeadmitric, poft aliquas autem in- 
E inopinato in humum decidit , oculis. benc claufis 
— A4P, M. Fel, IIL- Ff capi- 


n -— i & 
" b 


436...  'Obome LXXMUO .- 
capite fupino , frngultu corripitur citatiori comvulf?vo , aérem 
« prorfus abforbente, fpume[Gente tunc quidem ore, artubus autem 
n genisque plane immotis, Elapfa hora dimidia fponte refipi-- 
ícir, & quafi fomno expergefecta, & prateriti affe&tus plane 
nefcia, de magna corporis laffirudine & fiti intenfiore, epi-. 
lepticorum more, conqueritur. Hora fubfequente cgomet 
ipfe accerficus vidi inopinato iterum corrumpi illam //egzl- 
tu epileptico, & priftinis, fela [puma excepta nunc remanente, | 
maé&tari fymptomatibus, ita ut vel lev opzf?botono laborare vi- 
deretur. Volatilibus non excitabatur odoramentis , quia à 
prima nativitate olfactus fenfu carebat. Ideoque non nifi. 
cataplafmatibus ftomachalibus & carminativis ventriculo ca- 
lide applicatis, plantisque pedum lapidi calefacto fuperimpo- 
fitis ad fe redibat. Quo fado hanc potiunculam cochlea- 
tim fepe fumendam exhibui: x Aqu. meliff. 3ij. hi- 
rund. c. caft. lilior. convall. £y. antepil. Langii ana 3(i. Eff; 
grán. chermes, carminat. Wed, theriacal. ana 2ij. Eff. Caftor: 
Zj. Spir. carminat de tribus, Liq. C. C. fuccinat. ana 5(j. 
/ pulv. epilept. March. 3iff. fpecif. Cephal. Michael. pulv.an- 
- tifpafm. Hall.ana 3j. Syr. acetofit. citri 5j. M. Hoc medi- 
camine infultus epilepffa ffmgultientis byflerice ita feliciter divi- 
'nis fub aufpiciis debellati funt, ut non nifi gradu longe mi- 
tioriac unica tantum vice recurrerent. dam fenfile aucem 
erat adhuc corpus, ut. 4 sigzmo aéris frigidi afflatu fimaultus, 
mon tamem epileptici C fenfus turbantes, fed infontes ac. benigni 
excitarentur , qui camen ipfi, adhibito per biduum curato 
^diete regimine , & haulto laxante appropriato , non am- 
plius redibant, fed omnibus cum antedictis fymptomatibus 
prorfus evanefcebant. Debito quoque inftante. menftruali 
periodo tributum folvebat Lune ordinarium , illeía cenus 
ohae'fruens valetudine. Non leveminterim capio conjectu- 
 -farm, hunc affedum prorfus declinari potuiíIe, fi venafe&tio- 
ES potiuncula analeptica fuiflet. premiffa, qua ^ prohibe- 
EU à retur 


: E — pe Stupultu Epileptico. 257 


p C — C — — ACC c —  — À Qn 
| fetur, quo minus nervorum genus fenfile, ab ira & terroread 
| fpaímos ante diípofirum, ad motus epilepticos laceflerecur 
 ü vaforum, fanguinis regurgicati atque inordinate circulan- 
tis quantitate extenforum, fübitanea depletione. * Nam fan- 
guis in vafis gaítricis & vicinis, pondere & turgefcentia ven- 
triculum afficiens , absque intenfía diaphragmatis & mufcu- 
lorum intercoftalium concuffione violenta fympathica even- 
tilari felicius absque dubio potuiffec, fiance vene(etionem in- 
flitutam vibrantes fibrarum irricatarum motus à compefcen- 
ge & mitigante medicamine prius fuiffent refrenati, Caute 
| itaque procedendum, (i in fubje&tis, precipue fexus fequioris, 
 biliofis, iracundis & fanguineis, menítruantibus, à cerrore aliis- 
| ye affeGtibus latentes ordiuntur fpafmi, ne per fenfilem irri- 
»tationem majorem foras prorumpendi & per cotum fefe di£-- 
-fundendi corpus, laceffans majoribus motibus praebeatur 

anfa. T | | 


iow 


(Curia Farifc. Altorfium miffa d.7. Ochobr. 
yi pem rd LO 


2 EU TNES qu | OB- 


— OBSERFATIO LXXPL 7| 


DN.D.JOH. HIERON KNIP- — - 

HQOEIL-» in scu 

wit: | De | vis Ls 

Preparatione Anatomica organorum audi- — | 
ioo er a nf 


"Uris interna partes , quia in offe latitant , difficillime 27 

& /ubjecio fmul omnes demonfirari poffunt ; feparata autem. 
— fingularum, partium confideratio impedir, quo minus, 
anatomiz ftudiofus /z:2;7 omniurm ad invicem & cezzexionem 
eccuratam, per imaginem concipere poflit, Multum quidem. 
laboris impendit arzifex Halenfis, imitando auris firuciuram ex. 
ebore, cum vero ficorganon in minimis maxima arte compofi- - 
tum, artifex inter elaborandum minime refpectum habet ad. 
omnes finus , proceffus, apophyfes &c. inventas, ne dicam in-. 
veniendas, exprimendum ; qua illafa manenr, fi offea compa-. 
ges auditui inferviens, ex animali corpore defumta, fic prz-: 
paratur , ut ferra, lima , cultro dividantur, abradantur &. 
abfcindantur , que nihil ad demonftrationem faciunt , hang. 
vero demum illa dempta, facillimam reddunt, | 
Hujusmodi preparationem, fecundum quam omnes | 
hadenus inventz, & in fubfequenti tabula recenfite. partes | 
in fua naturali connexione confiderari poflünt, fequencem. | 
in modum peragendam prafcribo. | m 
Ex capite vituli os petrofum, tubam Euflachianam , proceffum | 
snafloideum,cum parte offis temporum, qua à meatu auditorio per» | 
foratur, exime, & à reliquis offibusforcipe mediantelibera, | | 
. . GCarnem adjacentem & perioftium fepara, in quantum | 
fieripoteft, Srylum ex ligno acuminatum torna; quiin 
TUUM | 4 | us | 


- 


-— 


"A M L^ 


qe Preparatione Anatomica organorum auditus. 920 


us tubam Euflachbianam repleat, ut, quando calore fornacis 
- offa exficcantur, cuba à corrugatione libera aperta maneat. 
Cultro fortiori oblique aperi proceffum maffoideum , dr partem 
féperiorem, qua os petrofum fpecfat aufer , incipiendo à tuba 
"Euftachiana usque ad f/f/uram Glaferi, fic ftatim totum £ympanum 
in apricum venit. ! | 
Retinaculo five carcbebo includatur os temporum, itaut 
.ospetrofum fuperius & procefTus maítoideus inferius dirigan- 
"ur, Hinc ferra transverfim bisinfcindatur, eo loco, ubi zer- 
pus acufeicus exit & cerebrum intrat,fic frufto offis inter utram- 
que fcifluram exemto, ve/ffibulum undique apertum confpici- 
"mur. Longitudine 5 digiti à ferre fciflura, verfus os cempo- 
-rum, lima oblique ducta abradatur in utraque parte os pe- 
trofum donec duo femicirculi labyrintbi perforencur. 

Pars off£y petrofi inferior , adjacens tuba Euftachianz, api- 
ce fortioris cultri aperiatur, quo oculos incurrere poflit cocb- 
dea, cavendo ne principium fenetre rotundz cum zywpano 
| ifte fuperexpanfo pereat. Denique proceffus maffoidei pars 
meatum auditorium con[lituens, fub oíle petrofo abfcindatur, 
| ur exigua tantum portío meatus auditorii cum fiffera Glaferi 
| remaneat, fic in offe petrofo zerzzs labyrzutbi femictreulus lima 
! facile detegitur : Ceterum tres labyrinthi femicirculos, immif- 
| füs fetis porcinis, haud difficulter diftinguere licebit. 


»* »* 

^N. * : 

-—— Adpleniorem Scbegatis (4b. I. Fg. 4.) propofiti co- 
gnitionem, haud parum conducet auris internz, omnium- 
que ipfius partium accurata , fequens divifio ac diftributio. 
| Literz vero fingula, fparfim ad marginem appofitz , fizzram 

| refpiciunt aer Zzfculptam, eidemquead explicandum, tanquam 
j figna refpondent. : 


| 
| 
| 
| 


rtu 
€ 


| 10d | Uo UMAS Inter- 


AN 


bbc. ud dio Jot ento. 


ees auris ! 

fita eft in ! 
proceffu etes & i 
br petrofo / 


dividitur fecundnm V AL 5 ALVAM in $* 
cavitates 
prima continet 
meatum auditorium 
cavitatem ellypticam 
(emicirculum offeum 
tympano tectum, inquo : 
hiatus RIVINI fitus. 
|fub chorda tympani 
—-—-—|-—-—-— etie Gdare t ASERI 
'— — [fecunda fiftit 
chordarn tympani 
i777, | - tubam EVSTACHIANAM 
offa 7 | 
majora 
| malleum JAC. CARPI, cujus partes 
caputin quo 


(inus major pro recipienda incude 
|limbo cinctus, in quo 
| |finus pro rec.offis lentic. TEICHM,. 
|(inus medius fupra apophyfin - 
icervix praeditus 2 apophyfibus - 
: longiori RAUJANA, recipiente 


H 


[mufculum EUSTACHII 
brevitenuiori | 
—|[—;— manubrium offert 
xj |tria latera 
[globum 
Fiir JAC. € ARPI, cujus partes 
B i-i — — -—jCorpus ubi 
| |ünus pro receptione mallei 
crura 2. quorum | 
connexio ; 
|recurvi c.ftapede mediante off. Syri 
J "Irectic .petrofo interven.offe triangul. 
x ftapee 


- 


FN 3 | d VINE i 


EM —— — Vu AS ÁÀ— 
temen ftapedem COLUMBI , EUSTACHII, IN- 


GRASSLE, cujus partes 
caput 1 - 
crura 2 tfulcata 
Bahs^ woo 
minora 


foramen inter hec obductum 
ovale VESLINGII 


(tympano duplici DRAKII 
lenticulare TEICH MEYERI 
feminulare SYLVII 
triangulare Teichmeyerus Exc. à me prapata- 
tum confervat. - 
-gnaen offeum cui inclufus 
Imufculus CASSERII 
ES gaudet 
feneftris 2 
—|-— jovali 
pr f. tympano clauditur & ftapedis bafi 
repletur. 


Er. 


- veftibulo in quo 
* aperturz a. ramis netvofis tranfitum ad cere- 
brum prabentes 
foramina PN labyrinthum — 1. pro tranfitu vaf. 
fanguifert, 


-—|-— NU | | 
[(tympano tecta tendit p. ad cochleam p, ad 
veftibulum 


i. — i—|— femicirculis 3 offeis fuffultis - 

| | | columna offea TEICHMEIERI 
— cochlea, quz confideranda prxbet 
Pam ellypticum 


(Erfurto Altorfium miffa d, 31. Octob. 
"oc 1731] 


|lamina fpirali divifum 
,modiolum f. oculum cochlex. 


OBSER- 


NM UT NE 
— ^ OBSERFATIO LXXFI. 


DN. JO. GODOFR ED BüCH. ; 
NERL 


Mor illis, Ilufirilime it familie adodum 
f4talibus &9 exitiofts. : 


, Ulcorum i ingenia diu exercuit communis quideni alias 
J ac epidemius fzpe morbus, qui feor(im illuftriffima: 
* cuidam familie , infolitam ferme cladem intulit, 
Quare hiftoriam illius Eruditorum fubjicere examini, & hac 
ratione ipforum expifcari fententiam placuit, przfertim cum 
haud minima per ejus enodationem retundare poffit in pra- 
xin medicam utilitas, quam publico neutiquam invidere con- 
venit. Potiora autem illius hiftoriz momenta fere funcfee 
quentia. 

Cum A. 1698. Illuftriffimus N. N. maczlis (quas Latine 
Morbillos, & vulgo apud nos bie 9taferi, nuncupant) gravi- 
ter decumberet, amice eum vificabac illuftriffima quedam ek 
cognatis perfona, fexus. fequioris, qua deinceps cum filia 
N N. ad fororem N. N. iter parabat, ubi ftatim poft acceffum 
fuumiisdem maculis cum filia & forore modo di&is €- 

- 


corripiebatur, ac die quinto Aprilis, morbo ingr avefcence vi- 
tam finiebar, quodidem etiam die 18. Aprilis forori ejus, 1 

die 22. Aprilis Filiz fimiliter accidit. : 

.. Interea illuftriffimus N. N. ibidem advenerat, ut -—— 
egrotantem videret, poft cujus mortem N. N. petebat, ac de 
" adminiftrandis bonis fuis difponebat, Sed duarum intet- 
vallo dierum in eundem incidit morbum , & die »4. Aprilis 
pariter vitam cum morte commutavit. Hinc porro dae, 


EN. j eL dE 
S 4 LC p vv 
^ P - "A " 

. * 


/ 


De ? Mor ili Tufri ifi» "me e iuda dimit "E 233 


Mae aae ie 
E ejus eodem confli&abantur morbo, qui etiam die 


4. Maji unam, & die 6. Maji alteram necabat.  Tandemvero 
ex eodem matrimonio unica adhuc reítabat filia, qua alias 
firmiori corporis gaudebat conftitatione, quare fpem omnes 
concipiebant,. fore, ut ifta faltem füperítes atque fofpes mane- 
rec: Aft quam inanis ea fpes fueric, feptimus Maji aperuit 
dies, quo nimirum eodem ifta morbo debitum naturz per- 
folvit, atque hoc modo numerum feprenarium inter petfo- 
nas fanguine fibijunctas, uno eodemque morbo unius men- 
fgiseneatio extincas , claufic. | 
. Hoc vero memoria quoque dignum eft , duas adhuc 
)rores ex altero natas matrimonio, falvas & incolumes cunc 
iiporis manfiffe, nec alias quoque perfonas quotidie eis af- 
fitentes fuifle infecas. Imo agrorantes fzpius ab omni 
tute videbantur periculo, fed ftatim, prater fpem, & nemine 
putente, vis augebatur morbi, & Ees modo fübira. interie- 
: B. 


.SCHOLION. 


m lónorum monumenta perferucanti lita facile ejustmo- 
X4 di fefe offerent exempla. ta ebammem, Seniorem, 5a- 
ni& Ducem. A. 1646. Cadomi in Gallia, variolis afflictum 
uifle legimus, quo nimirum tempore idem morbus confan- 
guineos ejus Vinariz in lecto pariter tenebat, (*) Nec mino- 
riatcencione dignum eft, quod, cum circa finem Seculi prz- 
Biciitis, Francifcus Henricus de Montimorenci, Dux Luxembur- 
 gicus, fuerit mortuus, quatuor hinc feptimanarum interval- 
) unica ejusforor Z/abela Angelica, & tandem quoque am- 
borum mater, £fabezba de Penne , precuntem fuerinc fecu-. 
ues Id quoque de duobus gemcellis rariflimum eít. exem- 
OAM Fed Gg plum 


ab -—-— AETRIL AE s TER —€——— —— 


Q9 Cádf. f. Sadfroisbighet, P. j92. 9nillea Gd. Annales, 


Mp 


META I uec " A mw «f 


L 72 AAA A. $6t * "6s ir s 


Me oi 


plum, ood EH inter Gallos: refert Hifborisua Parquiet | 
gius, ) Nicolaum nempe & Claudium. de Rouffy, ex antiquo ge- : 
' re Comitum de .Sarbruck, fibi tam fuiffe. fimiles, ut ovumovo;. 
^'jmo quoad fermonem, geítus, induftriam, fata. denique &: i 
morbos, codem cempore , & iisdem. corporis locis, quam 
longiffime ab invicem fuerint diffiti, femper tamen aqu 
fuifle. Et de aliis quibusdam gemellis fratribus , -  Medardo - 
nempe & Childado, Fulgofus *) tradit quod eodem die nati , 
Epifcopi creati, ac é numero quoque viventium. fuerint | 
fublati. Imo ex ore cujusdam Perfona: illuftris, & fide. ad-: 
modum dignz habeo, duos fibi in Saxonia inferiore cognui- 
tos fuiffe fratres, quorum uterque verrucam in nafo. habuerit, 
cumque alter infcio fratre abfcindi eam fibi curaverit, brevi | 
temporis. fpatio maxima cum. admiratione ab altero lireras. 
accepiffe, in quibus latabundus ipfi nuntiaverit, verr 
cam. fuam fponte fibi Jecidifle , idque codem. temporis. 
- fecum accidiffe momento, ex iisdem literis pariter ipfum co- 
gnovifíe. Sic quoque Jobannes Dietericus, Liber Baro de Aau-. 
- &e, Altorfii A. 1647. eodem menfe, dieac hora, quibus Pater. 
ejus anteé vivorum numero ereptus erat, pariter ipfe quoque à 
€ vita deceffit. Longe major autem & vite: & mortis erat. 
parallelismus inter. illuftriffimum Dn. Henricum X. Junioris. 
- linez. Retbenum. Comitem , ac parentem | ejus dile&tiffimum.: 
Ambo enim cognomento Decimi utebantur : Ambo fenio-! 
rum & Dire&orum Familiz, & quidem per unicum annum. 
ofüicio fungebantur: Ambo quoque anno. etatís 49. die | 
Mercurii , horatertiapomeridiana, morbo plane eodem, y vis 
tam finiebanc; ; preeunte utrumque anni fpatio, Fratre eorum, |- 
Seniore, ambebus etiam parente in tenera adhuc tate orb: "T 
us, pupillam qpeqned Bljum, relinquentibus, ——€— 1 


T ER yo omm ' de la Tros. ad A. 1j s | | CNN 
(9) in memor, lib. I cap. ult, t | HT RE 5 c M 


"P E. SCC ^ E * No A PUIM 
P. , f m 1 
CAL EPA 1 ^ P ww. : vc E" 
enu. j P. T 
, ! 
(a 


^r 
iE 


S - XOKZRE. CON 
m r mmt vero ineroribile ionidie. ut i conjuges t tener- 
rime fc(e amantes, plerumque etiam focii fint mor tis, cujus 
E ( cocerssperud exemplum 2t//e ertus;prebet Marchio Bran- 
d i jgicus. Is enim die 2o. Mart. A, ($:58^ inarce Tapiau 


diem obüc fupremum, & eodem: quoque die conjux ejus 


rat fobannes Schmidt , Valerius refert Herberger, quod i is eo- 
diecum uxore Catharina natus, zgrotus, mortuus, deni- 
etiam À,1613, fepultus fuerit, ^ Sic notum. quoque in- 
ter eruditos fatis effe puco, Cu/parem Mauritium s Jobannem 
3 abum Derbelium, Jobannem Adolphz, & Stoffelium, pesi rdi 
"que cum Conjuge fua uno fepultum effe die. 
5t Sed diudus recenfioni talium: exemplorum: immorari 
imis prolixum ac fere.fupervacaneum foret, ^ —— : 
"Uc vero: cafuum ejusmodi aliqua etiam rellditur. ratio, 
ita mihi pecenda e(fe videcur ab. eqzalztate complexionis natu- 
alix frve temperament perfonarum. - Talis autem exquifita 
ualitas & fimilicudo, cum propemodum albo corvo rarior 
mirum non eft, ejusmodi quoque contingentia paulo 
occurrere; quamvis ob innumeros in orbé terrarum 
viventes: homines; qusdam obfervari interdum que- 
" Nimirum, quamvis humanorum corporum materialis 
pofirio, & organica conformatio, in infinicum variet, 
)ropceréaque exacta plurium interfe conveniencia haud facile 
co Yingats ad eosdem tamen morbos recipiendos, & phy(i- 
| €a (ut ita dicam) fatà fuftinenda, quadam intrinfeca aqualis 
(pofitio fufficere poterit, eciamfi omnibus numeris abíolu- 
alla nonadfit.— Quo inagis autem vicina fibi funt ejusmo- 
|  confimilia inter fe morcalium corpora , eo facilior fieri 
eft morborum unius cum altero communicatio, fcilicec 
er infenfibilem tranfpirationem,qua acomi per aerem difper- 
gunt ^ pi in alcerum fefe infinuant, atque ita coníequenter 
b cun Gg 2 U.uus 


—- 


p a Marta Duciffi: Brunfoicenfrs nata , Regiomonti vitam 
marier finivit. Similiter de tárito quodam , cui nomen. 


.'sorbo affici; codem-tempore, fi quando caufaexterna, v.g. 


unius: s qualitas Soros àün praeon. di PEN Pulpleran) 
vero etiam locorum intervallo disjun&a corpora eodem 


 aéris mala. conftitutio,; in diítancibus illis locis. equaliter. do- : 
minetur ,'& &qualem in: corporibus cognatorum: difpofitio. | 
nem ad recipiendum. invenerit. Quod autem 'confangui- |. 
nei, licet diverío tempore & loco geniti, ut alias affectiones 
- communes-habere , ita feorfum difpofitionem ad. eosdem |. 
morbos recipiendos. à nativitate nancifci queant, & rationi |. 
confentaneum eft, & morborüm complurium hareditario- 
rum exemplis opido frequentibus comprobatur. yere yag 
Caeterum dübitare vix licet , multos in chicitibebinsde | 
cipue amplioribus , (etfi nemo id animadvertat) eandem ob. 
caufam fepe fimul mori ; fiquidem plerumque earum inco- 
le eodem aére ac alimentis fruuntur, ac inter tot millia ho* 
minum facile aliqua. contingere: poteft temperamentórum 
«qualitas. Sed quis quafo ejusmodi obfervat. exempla, 
quando homines tam. arcto cognationis vinculo non funt 
conjun&i ? Aft cum nature iftud myfterium ,. quod: ánani 
aliis vocabulo, Sympathia audit, inter confanguineos. aliqu uan- 
do (cfe prodit, cuncid hominum primo excitat attentione: im, 
& Phyficis hujus.rei vix alia relinquitur ratio ; quam pecus 
liaris ifta ac mutua naturarum confenfio, quz ab aliis, ob 
| diffimiles eorum. Parentes tanta fimilitudine non Lon 


bus, ram facile haud erit fpectandin DECEM 
f Bur Altorfium iffa d, a1. Offer, «xt cd oiii 
: e in T So od 
idu: : | ss SP. 
T 4 L3 eiu rd 
i H &'i Y: CP m d 
OB: 


E "'OBE ERA TIO LXXVIII, 
ips. eee FRIDER. GUTER. - 


MANNI, 
E ; ierat gberth molisque uteri labo- - 
E. be : TR, expofi P her epiflolam : 
d ved ^ - Prafidem D 


- DN. D. JO. JACOBUM BAIERUM. 


Y Uanquam nimis quam frequenter contingant Zfortus 
vg Molarumque Exclufiones, adeoque rarioribus, inopina- - 
*- ris, refervatis , majorique confideratione dignis ob- 
vationibus accenferi vix mereantur: Ea tamen immaturi 
imbryonis molarumque diverfarum partus hiftoria; quam 
1 fcenam. produ&turus j jam fum, meo quidem tenui judicio, 
talis eft, uc jure füo meritoque ob peculiares ipfis circum- 
ftantias, egregiosque, qui ex eadem decerpi colligique facile 
poffunt, porismatum atque axiomatum flofculos , tam artis 
"Medice certitudinem illuftrantium, quam proximi commo- 
dum tefpicientium, oblivionis velo fubducendam effe exifti- 
Iverim, eandemque plenius confcriptam acutiflimo , quo 
jlles, VIR. meis laudibus longe major ' Tuo Judicio fub- 
ttendam €o, quo par eft, demiífo animi cultu decreverim, 
u cham calamo exaratam commemorare venerabundus jam 
eam. c 
Y. .. Videlicet honefte dignitatis h. . foernina, annorum nunc 
Yo UCV. cemperamenti melancholico - cholerici , ab ado- 
lefcentia fua nil morborum perpefía, nifi quod intempefti- 
a pedum refrigeratione menfes cunc prima vice fluentes fti-- 
Eee Gg 3 terit, 


da 
" 


. "Olffrviti LXÁ (21 1 Es | kd oh : : 3 i E 


Qe 1n» 


Fa poft (kn demum, multa adEibid Tricdicrtentbe | 
rum farragine , redeuntes, ita, ut ab illo tempore ordinarie 
flacisque periodis in larga quantitate per odo dies fluxerint, 
"Vcgero nupta marito, primo poft initum conjugium bien-- 
nio, duorum fucceffive mater fada eft liberorum , per DEE. 
Brauam Fcliciffime: derat in utraque graviditate appetitus 
€ rctio mfolira. €um continua cardialgia plus minus tolera-- 
;ili, Ípeciatim carnium vinique naufea, & aflumtorum reje- 
€nto per fuperiora. : Minuebanturhzc fymptomata, quo diu- 
tius ucerus embryonem geftabar, € & poft quincum menfem fal. 
tem pracordioruim coarctatio preffiva reftabac ad usque par- 
tusterminum. — Cur tercia vice gravidam fe effe, ob eman-. 
fionem carameniorum, & cardialgiz cum vomitu prafentiam | 
. teputaret, larga correpta eft fimul & femel, hebdomade ibd) 
puu iui decima, uceri hamorrhagia, füb qua accedenti 
. parturiendi conatibus 1inultcos fanguinis grumosi imo inter. 
. hos, fi fufpicioni de inadvercentia ob(terricis locum dare licet, 
vel mólam , vel fetum trimeflrem , membranis fuis involucum. 
exclufit, Haud ita. longe poft vere concepit, easdem exper-. 
ta inoleftias, juftoque tempore enixa eít infancem tercium 
perfectum, filiolum adhuc fuperfttem. |. inca, quz parcum. 
hunc fesquiennio exacto fub 1:pfis novi anni MDCCX. IX; 
primordiis excepit, gravidirate longe vehementiores. quam 
in pr»greífis , arque nunquam plene definentes pracordios 
tum prefluras cardialgicas, ad crebriores vomitus quorum 
"Vis aflumrorum perpetià fuit , medicacentis qua huic , nom 
cam à ventriculi & primarum viarum faburra, aliave: caufa 
quam porius à fanguinis men(trui retentione, atque ad prie 
mas vias collectione, fibrarumque nervearum, plexusque il- : 
lius coronarii cenfioneac renitentia fpafmodica, oborto fym- 
promari oppofui, anrifpafinodicis, flomachumque, leid 
corroborantibus, nonnifi breves conciliantibus. dol orum 
náuiczque induciis; Donecá fado füb .cocli temperie algidifz. 1 
*o— dunad| 


^ P » T- y: dial. 1-29 ^. "ECT & 
29x ^u" " . ; A t » * 


. prx, - 4 m ad i 
E etl F e * : vi E: « 9 


3s , - 


rd 


E | Ulmam itinere, eandem ob dolorum caufam tanto 
1 molefto , cum redux fuillet , menfe Februario elapfo 


1 totius corporis fpatmodico-hyftericum füerint exalta- 
| vice immineret periculum, é quo camen adjuvante 
), fat cito & fac bene eft. liberata, ut non modo abortus, 
amdiro morbo utique metuendus, fuerit precautus, fed 
:s quoque quodammodo colligeritegra, ucut relicta adhuc 

infigai.cardialgie moleftia- — ^ | 
"Res igitur ita fe habentes 


icorum, qui libere SR, Imp. Urbis Memminge Civium 
nvigilanr, Seniorem, Dn. D. DZzteli»m, edita de viru- 
urgantium indole bene exafciata tractatione dudum 
slebrem, cujus benevolentiam commercio epiftolico. 
o-pra&tico mihi comprobacram non poffum non hic 
efferre ac laudibus. Tàles enim omnino merentur 
Veterani longa rerum experiencia ufi, clinicenquefe- 


mo bene inferviendi cupidis , liberum concedere adi- 
aut cum abfentibus commercium inire litcerarium, for- 
nque fru&uofum. . Ille, inquam, continuandum an- 
odicorum & nervinorum, preprimis hujus Elixirii, 
commendavit : "y. effent. cort. aurant. chacarill. card. 
tin&ur. tartar. aa- 7ij. liquor. anodyn, Hoffmann. 3iij. 
caftor.: 2j. ol. chamomill. deftillat. ver. gute. iiij. M. 
incur ance prandium & coenam xxx. guttz,. has 

tamen prima poít Pafchatis feftum feptimana ador- 
n ipfam e(t fummo mane uteri profluvium (anguinolen- 
m, cum fixo in lumbis dolore, quod quidem fumtis cempe- 


- 


s atque fübadítringentibus mitioribus füccefTive, poft- 


p 
- 
2 


ix duodecim duraverat horas, acquievit. ^»Nocleau- 
tem appetente , ex improvifo fineque previo lumborum aut 
inguinum ullo fpafino , hic enim à meridie & citius jam defie- 
EEUU r- . e : DER: 
peo s Iat, 


-€ 


N d diu | ie $e ej 214 Lada [- | " 2. e e bili. ^ 
— De AMatrona , ?terato abortu molirqe uteri 6c, 239 


i ventriculi orificia infcítantes in. tam atrocem  affe- 


detuli ad fnc&abilem illam P 


exercentes, qui non dedignantur junioribus pradlicis, - 


PECES - emm. " o dbosiel ly CUTE EA 
: À ^ ; : * 


je js : 
* "d -a V 


240 ^ Olfrvatio LXXEIL 5500 - 


E 


rat, inter mingendilevem conatum proruebat vefica, & pro» - 
pendebat paulo per orificium uteri externum ,  liquo- | 
rem & funiculum quendam digitum trangentem leniffimo 
pulfu percelléntem continens, h, e. membranz foctus liquo-- 
^ rem amnii & funiculum umbilicalem includentes prolapía 
fuerant fponte, Fruítra ob orificii uteri interni, quamvis 
declivioris, anguftiam refiftentem | attentata retorfione ple- 
naria, nam vim adhibere nonlicuit, ne tenues membranz | 
rumperentur, impofita func abdomini epithemata. vinofa & 
hifce membranis ficca, ut cum fanguinis per funiculum ab 
uteri orificio interiori leviter compreílum circuitus, tum 
embryonis ipfius vita in utero confervaretur.  Ny&heme- 
ron inde otiofe quafi cranfegit & natura, & hujus mihifter,. 
abíentibus quoque & vel leviffimis ad parcum abfolvendum. 
nifibus. Poft fubfeque nois medium capto placido fo» 


mno, veríus diluculum matutinum expergefadta, virium, 
magis compos, leves fenfit dolores partus eliforios, quibus. 
dato pulvere leniter pellente auctis ac redeunte fanguinis riz 
vulo, produ&us candem hoc tertio die adífpirance Divini Nu- 
minis Gratia, me manus przbente, e(t fetus mafeulus , quin. 
ium jam à conceptione agens menfem, fpithamam: longitudine. 
excedens, vivus, adfperfo balfamo vica liquido Sachfiano, res 
fpirans, tenellosqueartus paulifper movens, atque émundo, 
facri baptifmatis lavacro mundacus , decem circicer minutas. 
. poft iterum emigrans.  Cumlochia primis puerperii diebus 
parcius fluerenc, pilule balfamice fluxum | expediverunt,| 
fimulque solam, à muliere clinica in linteis fubftratis reper- | 
tam expulerunt ; quarum ufus poft puerperii medium ad. 
oco diesrgpceticus fuit. VOS NL oNMIS LM 
| Nollorimus erat hic immaturus embryo, quem in hac 
circiter atate coníticatum ego teftis zvrózz«vc vidi viventem) 
& baptizarum.Namq; ante quadriennium, cum in patria med, |. 
Bibraci Suevorum, praxin exercere, accidit, ut poft medi am | 
| ; nQCGCIBA | 


- d 
» S - 
A. - 


-—- "a 


— DeAlatronajterat aen wolbfizu uteritoc, o AT 


1T accerfitus fuerim ad foeminam quandam Catholicam, 
vixfüpra quincum menfem gravidam , cunc agonizantem, 
iz E annum ipfa prima puerperii feprimana lectum de- 
at, & pedibus iter ad duo milliaria peregerat, inde lo- 
d Nirüm fluxuadmodum intempeftive fuppreffo, brevi poft 
[lit gravis & fequens hemopryfis, que debita non ex- 
nedicatione tranfierat in Phthifin lethalem. / 
Non poftulaveranc meam prafentiam ea intentione, ut 
tibundz fuppetias ferrem, fed uc foecum, cujus motum 
ià paucis xXemum hebdomadibus perfentifcere coeperat 
ure ex uterinis carceribus clave anatomica folverem, & 
an fuperftitem baptifino offerre poffem. Neque fefellit 
; fiquidem horula elapfa mater phthifica animam cffla- 
foecrumque exfcindendumreliquit. Ifte igicur Cafar ici- 
fpiritu fragrantiffimo Bal/zzico Exc. Dn. D, Sacbfg, inal- - 
Argentoratenfi Phyf. Profe(t P. excitatus, non folum ab 
ante Parocho undis baptifinalibus rite perfufus fuit, fed 
J& balneo vinofo impofitus ultra femiquadrantem horz ma- - 
fta vitz. adionumque virium fubinde edidit figna. 
mo ergo jure Clariffimus Dn. D, Hez/ferzs in A&. Acad. 
t. Curiof, Vol. I. Obf; CLXXV. p. 395. Legem Regiam ff. 
JT. T, VIII. fan&ius fervandam, & curz cordique haben- 
omnibus & Theologis & Jure Confültis, & Medicis tam 
daraque operainculcavit, - 
" Nondum, quem recenfere animus eft, legifti TACHE 
- PERILLUSTRIS -27276 MAGNIFICE ! [ fed ad com- 
endum antecedencium cum fübfecutis nexum, hec cantum 
| prat hittenda fuere. Bene itaque ad finem perductovtrifti 
| r^ ?ce puerperio, matrona noítra, infequenti cempore men-- 
n reditüm habuit ordinatum, rurfusque fingulis vicibus 
* odtiduum genitalia permanantium , quorum periodum 
. 1 circa medium Septembris , di&o anno MDCCXXIX, 
ra exfpectarat, Ex quo co majori verifimilicudine con- 
3 P, M, Pol. LI. Hh cepif- 


—- 


-—- 


. 4 


/ y 


Ld 


"i 


f 


XA VIT 


"Ee e e PIC 


1 d de j d ^ d R ; ! ; - FC. SON 
: "n A ^. ; | P : 
242 . « Olfervatio LXXFIH. |... 
t * PY 2 E E d DC UR : diu ^ T Fa s " 


anne c ecibrmnor^ us MERECE SR pE quM UM M RENE 2s | 
ecpiffe fe credidit, cum alia quoque caput extollereat, talem 
fuum itacum more confueto concomitántia eumque tacite in- 
dicantia fymptomata, fuperius am notata. Mitigabantur 
quidem, non autem penitus unquam remitcebanc moleítig à 
pulveribus abforbentibus nitrofis, cinnabarinis, fupra defcri- 
pra mixtura concentrata ftomachica atque fedativa, cui füb- 
fticui poftmodum praftaas laudati Dn, D. Dzzzelii Elixir con-- 
fortans, quod € corticibus aurantiorum recentibus cum fale 
tartari fixo tritis atque parca quantitate extracti cardui bene-- 
didi & centaurei min, in vino malvatico maceratis atque dige- | 
ftis paratum effe opinor, Prabueram etiam, fpasmis nimium: 
favientibus, haud absque efficacia liquorem bezoardico - an- 
tifpasmodicum ex tribus partibus liquoris anodyni mineralis 
ex oleo vitrioli, & fpiritu vini re&tificatiffimo conflati cum fpi- 
ritus bezoardici Buffiani correcti parte unaremixtis, conftan- 
cem, cui incerdum aliquid effentiz croci atque caftorei ad di: 
dcram, 2nd T MUS - vids 

..- De malo autem, fimulac graviditatem ejus refcieram, 
eventu anxius , ad przoccupanda a£orzus. molimiza curas ma- 
ximc adhibui; quo fine verfus tertii menfis initia fex fanguinis 
uncias venafzQione ventilatoria in brachio detrahi juífi, quis 
bus inopinata pertufz vene hemorrhagia codem die tres fe- 
-e alic accefferunt.-. Hoc: non obftante, o&tiduo poft, fcilicet 
fub finem O&obris, pregreíIa animi commotione iracunda; 
fluxum é finu muliebri aque fubcruente obfervare & varios 
fentire coepit motus per ventrem infimum fpafíticos, lancina-| 
tiones in lumbis & inguinibus, ut le&um petere.eoadaa fuerit, 
qua quidem intra primum triduum medicamentis uccunque| 
aufcultabant, fluxu autem perfeverante & non. nifi admodum! 
inconftanter ceffante, appetitus fenfim fenfimque magis pro-| 
ftracus, & vires dejectz funt, ut egre extra lectum commora- - 
ri potuerit, correpta, quoties furrexit, anirmni deliquio, — Ab- |: 
hinv cardialgia eciam dolorum augmenta intulic, atque inva-|- 


Á Ln i -- 


Ut M. 7 NIC POUR RDNLPRENURUSS RUTRUM VR - INEUFINTENIRUNO cR UNE 


it p : paffio » hyfterizo--fpafimodica univerfalis, quz paroxyfinos 
! mare coepit creberrimos , itaut egra fingulos prafenferit cx 
bdominis moribus internis, namque vagah&c ventris dorfi- 
.qu | tormina fimul in confenfum traxerunt primo ventriculi 


f iandoque- cum levamine fiente$ eruCtaciones flatulentas; 
inde pectus , ubi agguftiam preflivam , cordis, diaphrag- 


jum compreífionem; porro cervicem, ubi dolorificam 
lionem ; Infuper caput , ubi in genarum una pallorem in 


| poribus dolores pungentes & pulfantes, in auribus tinnitum, 
dnvertice glaciei incumbenris & doloris terebrantis fenfum; 
r ; denique artus, ubi in fuperioribus vel cendinura fubfultus, 
licum impreffionem, rigorem, vel ftuporem & movendi 
potentiam, pulfumque debiliffimum, in inferioribus frigo- 
Mfenfum &attra&ionem ad fuperiora, concitarunt, Dura- 
talis paroxyfmus ad quindecim & plures, vel etiam paucio- 
fes horarum. minutas, reveríus intra nycthemeron fzpius, 
Dque remittente vires canto magis opprefle crant. Inter 
|2  fomnus raro fuit tranquillus, neque rcficiens , quin po- 
tiusdelaffans. Utero lintea fubftrata madore cruento rurfus 
erfundente , longe rariores & breviores fuerunt paroxyfini 
As modici, fubfiftente illo ftillicidio, cicius & crebrius redeun- 
utiusque affligentes. Deftiririffer omnino egra, canta cru- 
iara afflictionum fyndrome, & à medicamentorum ufu & ab 
flümtione jufculorum, quz ftomachus naufeabundus abhor- 
r ; Corperat, "nifi Domini mariti monitis aures ac locum da- 
ri , & liberorum gratia vitam fuam, quantum in viribus effet, 
pro forogare farius duxiffet. | 

— Nec fine ad(tantium «dificatione fpiricuali cam pienciffi- 
.ficubi paroxyfmi inducias tulere , fcfe geffir, uc dici vix 
ofi, quanta cum abnegatione fui vírgam hancce DEI pater- 


'onfinia, ubi vehementiorem conftrictionem cardialgicam & 
matis fuípenfionem , refpirationis i interceptionem , gule ac. 


'a ruborem, in oculis conniventiam & di(torfiones, in cem- - 


E AMatrona, iterato abortu molisque uter? &yc, 243 | 


e 


h 2 nam 


WT COR 


u vp ; secat ko E f "nV 74 u "S 
Ed m 5o Uk. i ^ 
^« - i i 
É. í 
-— , : zt | i 
ms x* 4 Us 
Eqs we KL. s: 
gro L porca i 


nam, licet: acerbi(fimam, exofculata fit; qu beri 


iisque ardentiffimis fufpiriis patientiam tanto oneri ferendo: 
|» parem exoptaverit; quam tranquille diving voluntati feto- 


- tam fubjecerit; quam flagrantiflime, ubi tentationes fpiri- 
 tuales divinz grade praefentiam obvelare videbantur, ut ea- 
dem in anima fua evidens femper effecatque. indubia, expe« 
^ricit; quam cupidiffime ac devotiflime unionem cumDEO 
mediante facra fynaxi ambierit atque inierit. 5 quanta cuim, 
fiducia DEI auxilio, quamvis diu retardato , attamen certi. 
fimerandem, opportuno, eoque ín divino confilio jam pra-- 
fticuto tempore, apparituro fuerit fretà ; paucis, quam fan- 
&e mentem fuam, morbi decurfum & exicum ,. embryonis 
euftodiam, mariti ac bige liberorum fortem; & amicorum. 
*. . parirer ac inimicorum falutem DEO commendaverit, Non 
| poflum pra intimo pe&oris affeQu mihi cemperare, quo mi- 
nus hic paulifper digrediar, duplicique ex capite felices prae 
dicem Medicos, quibus egros vere patientes, piosatque fide- 

les, Deoque deditos tractare contingit... Namque unum i 
que infigne commodum exinde proficifcicur in ipfumet 
egrocum:neceffaria ifta contra Satane & carnis tela muni- 
ium T07: Alt s fiquidem zt AnpoQopio, haecce à DEO data, pro- 
- miffamque habens & hujus & futura vit, non poteft non 
fpiritum hominis tanta afficere analepfi, utingens iftud gau- 
dium de DEO placato atque propitio, ob intimum mentis & 
.€orporis commercium, ctiam per totum labefadiatum cor 
. pus perfundatur, adeoque actiones egroti vitales omnes]lo 
ge convenientius, tranquillus, imo alacrius peragantur, me- 
— - «icamenta oblata tanto certius ac citius ex voto operentut, 
& perniciofa caufa morbifica € corpore relegetur aut expu- 
gnetur. Alterum emolumentum redundat in Medicum, 
quippe cujus anima de fapientiffima DEIfidelium fuorum 
etiam per maximas aerumnas calamitates atque anguítias rma- 
muductione ad uberrijnos, & «unc demur.ex equo eítiman: 


E. 


P d 
h 


E De Hatrona, Herato abortu molisque; uteriéoc. 2485. 


.dos 'eneficiorum divinorum ac thefaurorum fpiritualium ^. 
fru&us, adeo pleniffime convida usque magis perficitur in 
&j iubilatin DEO Optimo Maximo , id quod nil aliud, 
n in «ternum beatiffimz vitz omnium füaviílimus pre- 
seft- Ol! quam bene igitur piis Medicis ad leQospio- 
&grorum atque agonizantium! Utinam nemo adítan- 
tium'optimam hancce occafionem , füam animam in pie- 
d te vera confirmandi, cum benigriiffimo Numine uniendi, 
lemque magnificandi prarermitteret! — —- I 
Qua ad Pathologiam pathematum iftorum -hyfterico- 
- eruentique fluxus uterini fpectant, eam ita animo con- 
"Cum, quotiescunque utero geítavit, exacteeo cempo- 
quo menfium fluxus redire debuiffet, cardialgia compa- 
t, caufam primordialem in emanfione tributi lunaris, ex- 
| graviditatem alias cam largiffimi quafivi, atque perfüua- 
j um, fanguinem, cujusinfignem molem huic fubje&to na- 
ram fübminiftraffe , prodiga ille octiduane excretiones 
qn nenfirue teftantur, revertente menfe Septembri periodo ad- 
füetum molicum fuiffe exitum, hoc autem exclufum, quo- 
n intermedio tempore uterus conceperat, àlocis uteri-- 
er venas vaginz atque fpermaticas, acque ex his per alias 
circulationis leges revectum fuifle in venam cavam in- 
'em, quz hocce modo ranco. fanguinis ab utero reflui 
re farca, deinde omnem illum fanguinem, quem alias ex 
porte recipere folet, capere utique non potuit, hinc fan- 
| morus per uruncum & proximos ven porta ramos 
jatus , ibidem nimium infar&um effecit, tam in-ipía ve- 
pa Orta, quam in reliquis ei connexis, quz fanguinem à 
partium nutritione, animatione; atque fecretionibus fuper- 
 ftitem ipfi infundunt. . Ex hifce ramis vene gaftricz dexcrae 
hic precipue mihi notanda veniunt, in fpecie vena corona- 
ia (tomachica, qua coronz inftar ventriculum ambit, atque 
à pylorica,. quarum utriusque furculi verfus tuam origi- 
1 Hh; nem 


Ls 


/ 


d AE. 
) 


m6 E went. 


- fus ira, ut uno nervofo plexu male affecto fympathiam. quo-. 
| que füfpiciant ejusdem funiculi & rami aliorfum extenfi, nec. 


 remotioribus implantati ; in proclivi mihi fuit cognofcere erige 


Siquidem infignis illa in ventriculo 
nervorum à tertio, coque duplici, ramo paris octavi, five, quía. 
tam in infimo ventre, ubi plexum folarem precipue, quam in 
| partephrenicum, conjunctim efformant, item in collo & pro* 


pecranium, fecum invicem communicent plurimos fafc 


. fuo defungitur. munere, atque à ramis duobus vertcbralibu: $ 


E. £z / m ^ , -— 
o" d ) i vira M 


^ 


sbinpsgem | diftribud: pes ut iiia ex fon LI. sii vel 
folutoms pas pnc jest vel prem Vibes vini — 


-tenuiorum congerié eere, dedii pateat. de ergo ves 
ne. nimio fanguine onuita atque expanfz, non potueruntnon. 
adjacentem plexum coronarium (tomachicum ejusque ulti-- 
mas propagines gravare, comprimere ,  diftendere, adeoque. 
. ventriculum ejusque utrumqueorificium fummo: dolore cone. 
tractorio afficere. Cumque ulterius perpenderem, quam ex«- 
quifiiffiuma nervorum & ett ison quz ex ipfis conflantur, 
membranofarum fic fenfibilitás ac mutuus inter fefe confen: 


non cztera,quz cum his artificiofiffima ftru&ura & fapiendf- 
fimo fine cohaerent, paria , eorumque plexus vifceribus etiam. 


logiam omnium reliquorum fympc Ay atem fpaimodicorum d. 
precipue circa ejus ori« "n 


ficium fuperius, quod nerveis fibris tanquam reticulo ita gin 
&um eft, ur totum fere ex iis conftare videatur, congéries. 


nullum aliud, par ex iis, quz cranio egrediuntur, tam longe: 
lateque evagatur, Vagi didi, proficifcatur; Vagum autem 
hoc par atque interco(tale evidentiffime atque creberrime 
medio, ubi plexum cardiacum, & pulmonarem, necnon X 
los; praterea par intercoftale originem fuam debeat quit 


& fexto pari, quorum utrumque in capitis partibus poriffimum | 


pre 


p 


1 , 
X^ hd - 


E Matrona, iterato alortu mollisqte uteri xc. 247 


5. furculos ctiam recipiatà medulla fpinali, & viciffim 
m vertebris reddat, De quo confenfu partium nervo- 
n, generatim, & figillaim cum ventriculo, precipua paf- 
1m & fymptomatum origine, pro more fuo folide ac dilu- 
egit, eumque citraomnem exceptionem vere demonftra- 
(tris Dn. D. Fr. Hoffmannus in Medic. Syftemat. Tom. III. 
tl Cap. V, prafertim. $. III. VI. XV. & XIX.  Acceffit | 
i ic nervorum confenfui, alia fpasmorum caufa, nimirum. 
e nda animi excandefcentia, cujus tam in folidas, quam in. 
las corporis humani partes ingentem vim, in peculiari, fub 
idio Celeb, Dn. D. Alexandri Camerarii , Tubinge habita 
tatione, de Efficatia animi Pathematum in negotio fanita- 
1norborum, quondam expofüi. Ut taceam, ipfius tem- 
1enti & fexus conditionem , ad fpafmos pronam, tanto 
js corum ferociz faviíle,. Duplici hacce ratione tenti tra- . 
enervorum funiculi longe magis confufum acinzqualem 
nis circulum reddiderunt, Ípasmisque conrinuatis per 
m intercoftalem ad illos, qui ex inferiori. medulla fpina- 
deunt , uterum ipfum fanguine curgidum laceffiverünc, 
riete fuo interno ex parte id, quod ipfi adhafic, dimiíc- 
eoque ruptis vafculis fanguiferis, ferum fanguineum per 
ium fuum interius , pro transmittenda fimul fpiffio- 

brofa fanguinis parce nondum faris hians ploraverit. . 
Huic itaque pathologie: conformem quoque adornare 
r am, acque tum fpaíinos, fanguinem in ecffrenes mo- 
- cientes, & in fpecie ad uteri confinia urgentes, lenire, fan- 
mbi ique curfum impetuofum refrznare, ac aliorfum defle- 
;&ere, m partibus ed refiftendum neceffarium robur, neim- 
"maturum embryonem decidere paterentur , conciliare ftu- 
ui Iterabatur hunc in finem, quamprimum ex utero fan- 
orofluere coeperat , venaíectio in metacarpo rcvulforia 
id: ias quinque , & prafcribebantur temperantia conicis 
Qe a, nempe: xy. corall, r. ppt, nür. puriff. unicorn, ver. aa, 
- 3j. fpec.. 


2 N 


—O0l irato LXAXPHLO 


ses Me 


| 5i Wd de hyacinth. incompl. 56. cinnab. nat. ET .M 
. -pulv. div. in vij. partes equales, quarum una finguli iex ho 
riis dara in fequenti vehiculo: s» aq. meliff. 5ij. ceras. nigr; 
flor. cil. lil, convall. aa, 5j. cinamom. bugloff. fyrup. acetos 
citr: papav. err. aa. ?ij. M. — Propotu ordinario decocta 
. funt fpeciesé rafur. corn, cervi, rad. fcorzon. cichor: c. fem L 
-.foniculi. Crufta item panis tofta vino malvatico- "ebria « 
aromatibus confperfa abdomini imponebatur , & corporis. 
- quieta, cruribus decuffacim pofitis, injungebacur i in lecto: con : 
tinentia, & manuluvium tepidum aqueo - vinofum. 
per primum triduum parum remitteret fluxus fiuguidbleu 
tus, juftiffimam omnino deabortu vix avertendo incuffit fi [2^ 
; fpicionem; communis enim füffragarur experientia, formis 
nis, quo fzpius abortum aut largas uteri hemorthagias paff 
funr, eo magis de abortu effe metuendum, quoniam uterus à 
tono fuo dejedus, fanguini paulo impetuofius i irruente obfi iD 
ftere , foecumnque incrementa capefféntem continere nequit, 
fed levi data occafione, à commoto fanguinis orgafio: d 
fpasmis eundem illic, Ege ad partem debiliorem urgen 
tibus, placentz pars, aut, fique fübfir, mola, ab utero arem 
cur, & cunc ex patulis vafculis fanguineis pars ferofa; cum fuc: 
cedente fibrofa, in forma grumorum fanguineorumi, elabi 
. tur; Quinimo turba cales abortum minitantes, in iftiusmo- 
didebilioribus fubje&tis non prius effe definunt, quam elir i 
nato embryone aut mola, id quod in ipfa hacceegrota ante 
: fesquiennium haud aliter obfervatum fuit. Quai obre 1 
haud reformidavi offerre pilulas balfamicas ex iren tf. 
lot.myrrh. ele&. ppc. & corre&t. extract. hellebori nigr. c | 
re&. gumm. junip, heder. ammoniac. füccin, extra&. cochis j 
ear. card. bened. cencaur. min; fumar. millefol. cafcarill. hil 
barb. flor. fal. ammon. martial. antirnon. diaph. croc. &nitt;| 
concinnatis ,' quz in reftituendo- vifcerum tono, fanguinis |- 
dyfcrafia. corrigenda, tarda- alvo laxanda, &. forfan ütero- T 
2 : €or 


A 


- De/Matrona, iterato abortu molisque uteri&?c. 349. 


—————— MM —— 
E heterogeneum excutiendum modefte invitando com-- 
dam locare operam videbantur. Eodemque tempore 
cochleatim. affumebantur fingulis quadrihoriis mixcura an- 
"tifpafinodico- analeptica ex aq. cerat. nigr. melifT. f. v. fl. cil. 
inamom. buglofi. pulv. 'epil. marchion. matr. perlar. ppt. 
«corn. cerv. phil. calc. nitro puri. cinnab. nat, Rf. corzect. 
. hyacinth. inc. & fyrup, acetos, citri, Et ventriculo inun- 
gebatur balfamum: x. ol. nuc. mofchar, expreff. 5ij, deft. 
menth. gutt. viij. maftich. chamomill. aa, gutta iiij, caryo- 
pliyll. gutt. iij. balfam Peruv. 3j. M. Hifce fluxus, qui ha- 
&enus fatis largus fuerat, minuebatur, & verfus vefperam plane 
fiftebatur... Cum bismihi peregreabeundum effet, ufum fua- 
fi horum medicamentorum continuandurm, icemque gelaci- 
mg ex corn. cerv, & eboreex juículis forbillandz, pecnonad 
mmunenda doloris precordialis augmenta fanguinisque ma- 
ris qualem circulationem expediendam, fuperius allegati 
iquoris antifpafmodico-bezoardicibis de die ad guttas xxxv. 
umendi, & defuper bibendi infufi fequentis: sj. fummit. mil- 
| ol, flor. chamomill. Rom. fambuc. dee aa. mj. pap av. 


n che fe cum uxore prod affinium & np ica ex- 
[o ortationibus eo perdu&um effe, utaffinem fuum, Dn. Con- 
fulem ac Pharmacopocum Schm. pridie adfcifceret, qui gra- 
Viditarem abnuens, morbum eíle cympaniticum (abdomen 
enim tumidum & alvus tarda erat cum borborygmis fre-- 
e ibus cum nimio menfium fluxu conjundum , imo 
iliacam paífionem brevi fuperventuram, ipfis perfuadere alla- 
b ravit, & prebuic pulveres ex nitro, arcano duplic. & cin- 
nabari, mixcuram quandam àme ordinatam, & fpiricum car- 
minativum Dorncrellii, à quibus camen mox deftitit egra, 
debili ventriculo pulverem falinum nimis refrigerantem non 
erente, & fanguine à fpiritu Dorncrellianio in eítum ato. 
Mn«?. P, M, Ff, 1H. li Alius 


"ucl 


2X ^ S ac a - i z rU r E 
LI TWIN E EL EE V 27 v. CUN NESEE 


2:0 —. . Olbfervatio LXXFHI, 507 75 - 
Alius ipfam vifitans harum rerum fciolus, ceteroquin egre- 
gius Vir, reprobato remediorum ufü impenfe laudabat vi-. 
num Tyrolenfe rubellum, tanquam optimum confortans & | 
» & blande adítringens fine pari, diu & liberaliter porandum,. 
&, nejocari modo videretur, experimentum, quod bene cef 
fife przcendit. allegabat. | Sed milis his alienis confiliis, mi-: 
hiulterior cura demandata fuit. piu bi zeH o, 
Ego rebus fic ftantibus, & morbum & adhibitam meden-: 

di methodum mente revolvens, vera utique effe agnovi, qua 
Celeberr. Stablius paffim clare enunciavit, ptafertim in Diff. 
de Abortu & Foetu mortuo, Cap. V. $. 4. nec non in Praxis. 
Scahlianzg, quam | publici juris fecic Clariff. Pe/argzs, Set, KE. 
membr. II. 8. 104. fq. fcilicet, omnia fererali in cafu incaffum. 
fieri, & praftare abortum promovere. — Nihilo tamen minus 

id confiliiexfequi ideo aufus nondum fueram, ne ego junior 
Practicus foerum nimis przcipiranter emovi(le ac veluti ne- 
eaíÍe, arguerer; é contrario potius ad tentandam ulterius | 
diverfionem fanguinis ab utero ejusque impetuofz commo- 
tionis attemperationem infequi conftitui methodum Viri, 
nunquam fine encomio appellandi, Dn. D. Fri. Hoffmanni, 
qua impetuofiffimam uteri hzmorrhagiam fimilibus fere, 
quamvis citra graviditatis ftatum, ftipatam fymptomatibus 
|J percuraífe legitur in Medic. Confültat. Part. VL. Dec. IV. 
 — Caf. VII. & prater infufi Theiformis fuperioris ufum ordi- 
navi mixturam intra ny&dihemeron confumendam : x.aq.| 
fior. íambuc. cil. meliff. lil. convall. ceraf. nigr. aa. 5j. cinna- | 
" momi bugloff, 5(.. theriacal. 5ij. lapid. cancr, 5i4. pulv. epi- | 
- lept. March. 5j. antimon; diaphor. 3ij. aceti. vini deftill. 5y. |. 
fyrup. acetos. citr. 3(4. fpirit. nitr. dulc. guttas xv. M. Infi-| 
- sul facculum, per diem crebrius vino calefa&do rubro Sca- |. 
| phufano intingendum, nodu vero fitnilem modo ficcum, in| 
fimo ventriimponendum curavi: x. herb. meliff. origan. ror. | 
amaxin. c. florib. menth. aa. miij. flor. rofar, rubr. t. 


— ÀÀ 


^» 


mij. cort. |. 
- eaíca- 


-— 


T Matrona, ker abortu molisque uteri 2: C. 25] I 


—— — 


Í Esci 3i. M. haud. omiffo fupra dicto manuluvio, & pro 

.lübitu affumenda mixtura analeptico- antifpa(modica ex aqu. 
. melitf. fl. til. cera. nigr. aa, 5jj. margarit, Or, przp. uni- 
' corn. ver. a. 3[4. confect, de hyac. inc. $($. fyrupi acetos. citf. 


|] 


| 5ij M. -— 
, Quum autem horum quoque remediorum effectum 
ciperem fruftraneum , & fere magis adverfum, egraque 

| [n magis & animi & corporis viribus exueretur 5. haud 
| yane auguratus , impoflibile. fore, uc fub canta. paílionum 
| |! fpafmodicarum, quz totum fere corpus occupabant, fero- 
cia, camque diuturna hemorrhagia, maxime cum priítina 
| conceptio idem triíte experta fueric fatum, confervari poffic 
| embryonis ad ftarum partus terminum in utero conclufio ; 

; ante omnia huic negotio incubui , uc per figna characerifti- 
ca explorarem , an revera utero geítet &grota, utpote, quz, 
ot medicamentis nil proficientibus, & ipfamec & omnes 
mulierculae, non excepta obftetrice, deftatu gravido aut pre- 
fentia alius corporis heterogenei i in utero, valde dubitabant, 
*0 potiffimum indu&z ratiocinio, quod nulli poft primum. 
| orn iaflénus ad edendum adfücrinc dolores à lumbis 


num Bes: & nimium hians , ut facili negotio Mon digi- 
| torum adigere potuerim ad extremam phalangem, fangui- 
1 em fundens , atque deorfum verfus os facrum reclinacum, 
' 'cumferentiam ejusdem latiorem ac molliorem, quoad ince- 
| Tiora vero, uterum verfus profolico duriufculum & grumu- 
lofanguinis compad&o obíeffum, atque circa confinia ueri 
ipfius collum plus, quam extra graviditatem fieri confuevit, 
[ latatum & mollius, abdomen tumidum, & ad latus pubis - 
crum prazreliquis regionibus magis durum tangere licuit. 
uibus eegnitis, quanquam ventris intumcfcenia modo 
d li 2 1najoc 


"bri us 
3 ? --— " - » X ; b 


252 


denter tamen rezunciavi, ine[fe uterocorpus , quodcunque demum | 


3natucinum ac vefpertinum, quas fimul indicabat alvus, quz 


ei urinofi portione remixtam ,.curavi. Viribus confervag-|. 


. bugl confortat, uf. aa, 5j. for. naph.5vj, Emulf, c. add, fa-|- 


Lari et. 7 : 4 La "NE "o BI SAL Lo A 
d : d LN) LgRTS-- u- j 

X ! ^ AeAUS Fora Y n S ERES MR X T4 EN 

3 E 3 


l e ; ; aa - | t 


- Olfervaio LYXFML o0 


RENMMUE nnn MEME "—————c Kc cccc ed 
" ' epos. J AS c : s d 1 1 " 
major modo minor, & durities eundem locum non tenens, 
ab inteftinis potius, flatibus diftentis, orta viderentur, confi- 


E 


ftt. ffve fetus, ffve mola, [ve utrumque fimul, eoque non exclufo 
oleum & operam perdi, & fanguinis jadturam nunquam pof* | 
fe prohiberi, quin metum efle, ut natura, viribus candem fun- - 
ditus peffundatis, exclufionem contentorum eniti haud am- 
plius valeat. Transeo AuGores, quos hoc. in rerum ftatu. 
candem tuentes fententiam poflem citare, pergendo porius iit 
recenfione actorum, ob fuam prolixitatem mulcum jatn. 
remporis confumente , imo vero Patientia Tua Mecenas 
perquam Gratiofe ! abucente, refero , precipuam cunc mihi. 
vifam fuiffe indicationem, ut, quicquid uteri ergaítulo in 
€lufum fit,id, quam cico & commode fieri poflet, eliminare-: 
tur, vel medicamentorum vel manuum opera. Itaque aud-- 
acter redinchoavi pilularum balfamicarum nüm. xv. ufum 


in ftacu fanitatis femel tantum per. feptimanam deponi ad- 
fueta, inter decubirum nunc tardior , officii fui.fxpe hacte- 
ius monenda fuerat clyfteribus emollientibus; oleofis acccar- 
minativis. Vertici, clavo hyfterico dolenti, imponi petiam. 
é fyndone, in qua ligata erat fcob. caítor. iij, & camphor; 
Jj. Cervici juxta tradum fpinz dorfiillini linimentum ane 
tispafmodicum : x. fpirit. vin. camphorat. 5f..fal. ammoniac; | 
"corn. cerv. àa. 5j. ol. deft. rur. anthos, aa. 2i. axung. caftor; 
5j. M. naribusque, imminente fuffocatione hyfterica admo: | 
veri effentiam caftorei cum dimidia fpiritus falis ammonia- | 


dis dicavi emulfionem : x. amygdal. dule. excort, Sij. £. e. | 
aq. violar, ceraf. nigr. lil. convall. melifl,.aa; 5iijj. cinamom. 


ehar. perlat. q. f. pro leni dulced, | His per tertium diem in- |. 
serpofai duas dofes pulveris pellentis ex Commentario Pelar- |. 
: 2 giai 


EN L,cx A MOM. D 
0 OSEE RENS A 
VLL T. ' » 


-. De AMatrona, iterato abortu molisqueuteri&?c. Qe — 


ei ad Praxin Scahlian. p. 496. mutuati, continentis borrac. 
E. atque elzofacchar. cinamom. aa. gr. xv. - At vero ne 
mninimum quidem conatus exclufivi inde concitatum , fed 
fluxus tantummodo paulo copioftor fanguinis ferofi, inter- 
dum grumofi & pene membranacei, cum foetore plusquam 
puerperali , promotus fuit. : 
— —Nemo hadenus quicquam defideraverat de mea prom- 
titudine, induftria, & circumfpeda follicitudine. | Ne vero. 
in cam ancipiti facileque funefto tnalo aliquid humanz opis: 
intermiffum fuiffe videri poflet , . egomet ipfe Dominum 
maáricum excitavi, ut rem, me interprete, ad vicinum quod- 
dam Collegium Medicum, vel A. vel M. deferri cura- 
fet. Equidem renucrat , majoremque potius in meam 
-qualemcunque ards peritiam collocaverat fiduciam, fed 
cum proxima feptimana celebrandarum | mearum nuptia- 
rum caufa non potuerim non peregre proficifci, ante meum 
lifceffum ipfemet confilium petiit ab ampliffimo Collegio 
edicorum, A. Id quod ipfi citiffime latum, propriaque. 
manu d. 22. Novembr. fcriptum ab Exc, Dn. D. K. t. c. Spe- 
Gabili Decano, huc transmiffum eft. |. Verum vix audeo il- 
lud: recenfere,nam fententia. Experientiffimorum Domino- 
rum Medicorum, qui illud confilium jun&is votis college- 


runt, (interfueruncautemnon omnes, fed plerique feniorum, 
liiquidam ex junioribus , ficuti relatum mihi eft, aut ad- 
verfavaletudine impediti, auc negotiorum diverforum caufa, 
tunc aberant) à vera ftatus, qui tamen quoad precipua & 
suncta notabilia phoenomena antecedentia, & concomitan- 
| &ia fuerat integre defcriptus, diagnofi, prognofi & congrua- 
|gum indicationum inventione, mrultis paraíangis aberrave- 
| at, Pofthabito enim figno [charaderiftico , quod ego à 
| i: nditione uteri hujusque orificii defumferam , gravidiratem 


autprafentiam alius corporis p. n. id utero negarunt, metho- 
im medendi abs me adhibitam, in fpecie fanguinis miffio- 
li 3 | Rem 


LP 


.. Udjuffaeftegra primo hifce pulvifculis & mixtura, dein iis: 


x . "e » / 


— 98A —— — Obfroiio LXX. 0 


p» 


LER 4 


--confumris fingulis mane ac vefperis deglutire per fex vel octa. 
dies decem pilulas Scahlianas, quibus refertam fcaculam au 
thenticam una miferunt. Deinde iterum per aliquot die 
pulverem affumere, & per octiduum pilulas, atquehoc pact 
continuare, donec malum füperatum fuerit. E 
Non dubito, PRJESES PERILLUSTRIS atque MÁ- 
GNIFICE! quin fponte conjicias facillime, quam iniquum & 

: gra 


- 


^. De ZMatrona, iterato abortu molisque uteri &5c. 255 


— ÀÀ—— M — 


'ravemihi intulerit confilium hocce (utpote mez, quam cer- 
E non fine fpecioforum argumentorum robore fovi, fencen- 
tiz é diametro contrarium) exiftimationis, quam prudentiac 
eircumfpe&o de morbis , eorumque caufis atque eventu ju- 
dicio, «grorumque fingulorum folicita tractatione tueri pri- 
mum ac ultimum cujusvis Medici c/o talis effe decet, de- 
trimentum & opprobrium haud vilipendendum , ira, ut ple- 
.gforumque perfride frontis hujus loci inquilinorum detra- 
dhendi pruritum invidiofiffimum atque illufionem falfiffimam 
reipfa ad usque illum diem perperpeti coactus fuerim , quo 

-andem divino Numini placuit vericatem mez diagnofcos 
| & prognofeos, adeoque convenientis medicationis ImDez con- 
firmationem in apricum atque extra omnem abíonam con- 
"xradictionem ponere, eo cum eventu, ut egra à farcinis fuis 
.mterinis, quz tocius morbi fundamentum, non illa putaritia 
humorum dyfcrafia , conftituebant, fuerit liberata & exone- 
(ata. Interim utique ad anguítias me compulit illud confi- 
lium , ut animus medirabundus remque, cujus certa cogni- 
tio ad. confervandem «grotz vitam. maxime  neceffa- 
ria erat, ftridtiori mentis indagine reputans , noctem proxi- 
4mam duxerit infomnem, nam fepofita omni d;Azurís, à qua 
| peu Chriftiano decenti fui abnegationi prorfus advería ac 
eccaminofa diu jam abhorrere didici, id animo, cumcon- 
filium legerem relegeremque, prajudicii loco ex deftinato 
'anfixi tricum proverbium, oculosplus videre quam oculum, 
'adeoque plures Medicos: eosque Practicos veteranos magis 
 fübacto valere judicio practico, quam unum eundemque ju- 
miorem. Re vero equa lance ultro citroque penfitata, pro- 
be perfpexi , contrarium fentientes meorum ratiociniorum 
| bur minime infregiffe; fuis affercis nulla addidiffe; quin 
orius ipforum fententiam indeque deduéctas indicationes 
orica faltem inniti pila; me jam à principio morbi cadem 
»fi non valentiora, fruftra adhibuiffe medicamenta ;. fan- 

" | | guinis 


p 


 & derivatoriam. | Ec nihil fane obftitiffe, ratus fum, quo mis 


 compefcibilis congruum dedic fufpicioni locum,. forfan - 


uL 3 3 ; 0." Ms NV ESO! M. Tos z E41 MT EN "s - - E S d A. 


4 EL A LM d ü ] À HAE 2 duces 2 'r c As E | 
» - y^ 1 t 1 , / E n 2l 1 4 " " : d 1 pd 
i m4 ! * " » j : P4 - A "WI OT OA "X 5. Us 
Kos 256 Du reo "MObferoalio TOCGEAIES e S0 
r LR / i * 1 5 4 » H QM ' i 
A HP —— ——À 


guinis miflionem, huic fubjeto, quod eque acforores ipfius 
fluxum menítruum experiri folitum fuerat cam: copiofum & 


| ad o&o dies excenfum , &- tunc exacte quarta hebdomade, .- 


qua fruftra ejus reditum expecaarat, pati ceperat, gravidita- 


: tisincommoda atque indicia alias fibi folemnia, manifefto in- | 
dicio, fanguinis abundantis ad venam cavam & porte vici- 


nias regurgicantis, omnino fui(Ie neceffariam, utramque, rana 
ventilatoriam ad przoccupandos conatus abortivos inftitu- — 
tam, qui ob pregreíffum ante paucos menfes abortum, inde- 
que utero affricatam labem, foccutad cerminum geftando vix 
ac nevix quidem parem, extimefcendi. fuerant, quam dein | 
accedente fanguinis profluvio reperiram illam. revulforiatm ; 


nus, camdiu irritis remediis confervationi prolis dicatis, uteri. 
a contentis depletionem moliri ac pellentibus uti fasfuerit, - 
Namque orificium uteri internum, quale fuit, adeo luculens | 
ter graviditatem. prodiit , ceu ex ungue. lupum cognofcere 
facile eft, atque ipfa hac tam diu protracta hemorrhagia ins 


tantum oliforme adfore comcrementum. Equidem complu. 
resfunt, qui prius, quam foetus motu fuo vivido fe prodides. 
rit ac graviditatem manifeftavit, ingravidationem ex aliis | 
fignis augurariac certo. & indubitanter afferere ne vix quie | 
dem audent, ita ut de fada conceptione apertum reítimos | 
nium, quantum ego quidem novi, apud nullum Medicinz | 
Legalis fcriprorem reperiundum fit. | Enimvero Artis Obftes | 
tricie, que hodiernum pro dignitateatque utilitate fua plus, | 
quam anre. hominis ztatem excoli coepità Gallis, & nune |. 
etiam.à Germanis; diligentius addifcitur & exercetur, preces | 
pta hifce in. cafibus dubiis in fubfidium veniant, neceffeelf; | 
utpote, qux & fanz: rationi & conftanti fuperftruda obfervas | 
ziohi-clare edocent; qua ratione veritatem, an;. 6c quamdiu | 
aterus fic gravidus.,: expifcari atque pro diverfis tatibus a& |. 
uu SN — tefie | 


d 


De Matrona, iterato abortu molisátie uteri & C, xL 2 


: teroporibus dif:repante ex orificii interni conditione hariolá- 
xicalleatarrifex. His ego infiítens , quod alii facere con(ueti 
moníunt, fortafle etiam nunquam curarunt, non folum in 
- cafu fubítrato, fed & antehac in cafu quodam Medico- Fo- 
renfi, ubi due foemina ultimi fupplicii jam condemnare, ute- 
ro fe ab aliquo tempore gerere, confeíffionario primum, dein 
- etiam ipfi Judici atque in Bucblóenfi à diverfis llluftriffimis ac- 
que Inclytis. S. R. Imperii fatibus in Circulo Suevico, in terri- 
torio Epifcopali Auguítano exftru&o Diorthoterio, Commif- 
fario criminali confefle fuerant, ego didi Diorthorterii atque 
dium criminalium Medicus refponfum affirmativum dare 
non titubavi, teftimonium de verjtate predicta fupererogans 
perhibente ucriusque partu poft exactum fex & feptem men- 
fium fpaüum revera fubfecuto. — Interim nefas utique foret 
 diffiteri, eam huic noftre nobiliffimze Artis parti lucem non- ^ 
dum affüfam effe , quibus fignis fa&ta foetus conceptio intca 
nos menfes à geftatione molz difcerni queat & debeat , fi 
1 unum illud, quod Dn. Ze /z Moz£e, Chirurgus Valonienfis, vir in 
atte obítetricandi verfatiffimus,in opere fuo perelegandicui ticu- 
[^w Traité complet des Accoucbemens Naturels , nomnaturels d — « 
contre Nature , Lib. T. Cap. VII. adducir, atque fubjun&is, etiam 
in capite (quenti , obfervationibns & epicrifibus comprobare 
| annititur, excipiamus , fcilicec in falfa aut fpuria graviditate 
yentrem ab ipfo primi diei cermino incipere incumefoere, id 
quod in vera accidat fecus, juxta Gallorum, quod Mawriceus 
| recitat. , di&erium 5 Ey ventre plat enfant y 4. Interim 
| vero fatis mihi fuerat nofle doGiaque, que à veritate proxima 
. efl, conjectura affecutum fuitfe, quod immenfi huic fangui- 
| -Bis ex utero profufioni fübfit corpus uteri ergaftulo incarce- 


ium, fed vinculis, quibus matrici alligatum tenetur , libe- - 
confequenrer fanguini portam, per quam evaderec; pan- 

| dens. Ecquis dubitaffet, quin aptum molas generandi atque 

| alendi Noftra fuerit fubjc&uim, five molarum generationis mo- 

(UC ALP, M, Pa, UL — Kk dum 

| 


* 


^ 


as8 ^^^ Olfervatio LXXPHI, 00000 


" ibidemque petiolum fuum ac membranulam agglutinante at-- 
fimo Judice ac Vindice intaminata, caufzque bonitate tan- | 
"ufum trahi coepta funt, egra mírum quantum prafentia (oro-- 


Anfi(tere iisdem DDnorum A. medicamentis, quippe quz mea 
jntentioni non zftimabam contraria, imo zque,licet diverfo 


z hs vy » Aue 
d v. L c 4 » " E - y 
- - r - » ] *Ly Er 
d Las us m T : | 

x *. dl 


dum & natales ex fanguineis fe applicante, five ex ovulo.non- 
dum fo:cundato per tubas Fallopidnas in uterum devoluto, 


ue innidulante, mente concipere placeat. COUCHE 
. Frecus itaque confcientia coram Supremo Rerum Juttit 


dem rriumphante , binorumque aliorum adagiarum memor, : 
quibus errantium multitudo erroti non parere patrocinium, 
arque fapientia fxpe fub contemtim habito latere palliolo di- 
citur, pari audacia, falvo tamen Tantis Viris debito refpe&tu,. 
meam obfirmavi fententiam, fato rei deciflonem relinquens, - 
& fpe&tatorem nunc ad letum zgrotz agens, quamvis mi« 
nus diu mihi licuerit efle otiofo. Ecenim illo ipfo quidem 
die , quo hzc Collegii A.. prefícripta medicamipa |. in. 


ris fue prz ceteris cariílimz, Augufta huc venientis, refecta 
infigniter & paulo melius valere per ny&hemeron vifa fuerat 
at vero paroxyfini hyfterico-fpatmodici priftino more altero. 
ftatim die ipfam denuo divexarunt, Et quia feceffüum meum 
Memmingam procraf(tinare diutius non in poteftate. mea erat; 


refpe&tu, convenientia, fimu!que continuari juffi ufum linis | 
menti antifpafinodici, cujus inunctionem nuchz,& dorfo fre- | 
quentius factam jamdum ab aliquot dicbus experta fuerat pro- |. 
ficuam, & fpafmorum vehementiam pariter mitigantem &. 
abbreviantem, ac frequentiam eorundem moderanrem, | In-- 

jun&ti quoque magis liberalem, & numero & tempore pilula- |. 


 rumStahlianarum dofin, potiffimum , ficubi dolores lumbares |^ 


eliforii ingruerent, iterumque reliqui, fi fpafmi increbefcerent, |. 
urgente neceffitate guttatim porrigendum liquorem antifpaf- |. 
modico- bezoardicum Hoffmannianurm. nme 5 


* "d Ec 


Z2uUu-—c Ww" » "" 
PTT AJ e^ n - d 
d -: uS - 
z p? S 
: - ^ 3 o 
1 4 


- De AMatrona, iterato abortu molisque tteri &9c, 259 


| LETT Ec. vel abíens Noftre tam pericilofiffime decumbentis 
fgrote nequaquam fui oblitus , quippe aptiffimam captans 
occafionem de ejus ftatu colloquendi cum biga Precellencit- 
fimorum Medicorum Memmingenfium ; Dnum D. Divzefiuos 
in fuperiobus jam honorifice allegatum, & D. D. J/ogavuns, 
-Naturz Curioforum Spendidiffimo Ordini Agnomine Ancyti 
 adfcriprum, itidem Fautorem meum aftimatilimum, innuo: 
"Quorum uterque admodum probabile effe, quod fubfit inc 
corpore heterogeneum quid, quod Natura mediante iftatam 
diuexcra&ta hzmorrhagia expellere conetur; affirmavit, mira- 
tus, quid DNN. A. ad divería fenrtienda commoverit, & omni-- 
no continuandam meam methodum, praefertim analeptico- 
rum, antifpafmodicorum & vifceralium ufum, approbavit, 
Interea priftinam & motus fpaftici & ipfe fluxus cruen- 
fus, quanquam interjedtis aliqualis remiffionis intervallis, - 
ludit fabulam jugiter, uti transmiffe me docuerunt 
due littere , hisque cam . acerbe exagirata egrota parum ali- 
menti aflumens , admodum extenuata viribusqueattrita jacuic 
miferrime, ut l:pideo cordi commiferationem extorquerer. 
"Quamvis igitur redux compertus fuerim , /Egroce affinem 
litteris fignificaffe Dno Marito quendam DNN. A, Medicorum, 
iad compilandum fzpius jam dictum confilium fymbolam 
iam quoque contulerat, falfe me deridere, quod tam pertina- 
iter falfz mez degravidirate opinioni adhaerere, tamque fri- 
vole commuini cot Medicorum confilio contradicere haud eru- 
befícam , eundemque ob imminentem usque magis tympa- 
nitem, fuadere clyfmacta, & mitia carminativa ac balneationes, 
Attamen hoc non obftante, ego é re fore arbitratus furn, uc 
"vires vacillantes erigerencur, natura ad excutiendum molc- 
ow & excernenda uteri onera fenfim atque modefte invita. 
retur, &fymptomatum urgentium cohorti obviam iretur, 
Reaffumnens ergo nonis menfis Decembris curam, prater. pi- 
ulas balfamicas , ordinavi fequentes pulvifculos : x, pulv, 


- : up: ; 2E : : 
f : ^ : RN "S j: * 
» " | p KT 
^" x Hu : 
r * 


o. 35v vOlfervatio EXXPTHL «^ o. 


. epilept. March. corn, cerv., phil. calcinat. aa. gr. viij, bezoard. 
mart. corall, rubr. ppt. aa gr, vij. fpec. d. hyacinth. inc.gr, V. 

. nitr. purid, gr. iiij. cianab. nac. ppt. gr. ij. extract. caftor, liquid, 
|. guit. j. M. binos quotidie fumendos in vehiculo mixture (z-. 
pius cochleatim prebenda: . aq. cerafor. nigr. flor. til. mil-- 
' lefol. fl; chamomill, aa. 5i(;.tnelifl. c. vin, cinamom. bugl. aa; | 
5j. lor. auranc, 3vj. confe, d. hyacinth. & alkerm, inc. aa. $9. 
M.  lteratum quoque Linimentum antifpafticum fuperius, 
Ventriculi inflationi atque inteftinorum borborygmis oppo- 
fui ram Elixir aurantiorum. c. Spir. Vini paratum & cum li-: 


^ fcorzoner.3j, farfzparill. 365, fem. foeniculi 5j. cui , uti & jufcu- 
lis gelatinofis, ut faftidio egre, ad cujus palatum nil fere erat 
amplius , aliquid darem, fucci citr. q.-f. ad. grat. addi per- 
mifi. b 6134 jusosrseMo tog tren on SN 

. ... Paucis diebus poft dolor emicare coepit in inguinibus ac 
pube, & fub largiori (anguinis profluvio solecula carneo-meme. 
branofa, ferum cruentum y thrombum includens excretafuit, No- 
&u magis quiete dormire poterat, atque flatulentia tam graves. 
faceffere moleftias definebant, . Mifla tum  eífentia cort. au- 
rant. fpirituofa, ventriculum, ne jufcula aut medicamenta adeo 
faftidirec, languoremque totius corporis aleret, confolarus fum 
klixirio temperatiori cortic. aurandorum leviter amaro D. D, 


sadi iu 


 Dit-| 


i AM L j 

-— De Matrona, iterato abortu molisque uteri 69c, 961 
 Düttelii, de quo fopra dictum jam fuic, fingulis fere horis ad 
«ochlear unum fuiteado, adjecta tincture dulcis coralliorum 
* perlatz quarta parte, utrumque epim hoc remedium certe 
alias jam 1agnas reconciliato vigore nature , & reíticuto 
"vifcerum ad rite obeunda munia robore, promeruit laudes, - 
Hifce deinceps die Decembr. XIT, cum egrcam haudimparem 
"ferendo judicarem , balnei domefítici ufum interpofui, quod 
" Auguítanus ille Medicus iterum adeo operofe urgebat eainten- 
- tione, ut ventri flatibus diítento prodeflet, ego autem eum in 
- finem, ut. forfan , DEO volente conamina ad enitendum id, 
^quod utero inhzreret,' alliceret, conceífi; — Ec culit quoque 
per biduum infeffus ultra horam cum euphoria.  Parata vero 
fuerant balnea ex aqua fluviali, cui, ut cruda corrigeretur, in- 
-co&e funt rad, altha. herb. V. emollientes, flores chamomille: 
acmalvza, Ft egrotatepefaais iis infidens abdomini impo- 
fuit facculum herb. melifl. menth. crifp. falv, hyperic. origan, - 
flor. chamomill. fzm.aneth, bacc, junip & laur.refertum, 

— — Nunc demum tercio balneationis dre, qui fuit decimus. 
"quartus Decembris, id contigit, quod piis gemitibus ha&te- 
mus à Summo Numine fueramnus deprecati. | Nempe dolo-. 
'tes in dorfo funt joborti à lumbisad inguina & finum pudoris 
Wergentes,  Dequibus accepto circaipíum meridieipunétum, 
muntio, protinus advolavi, atque orificium uterinum non fe- 
-€us, quam ad pariendum comparatum inveni, corpusque 
quod ei jara immorabatur, molle taduique recedens molam 
effe judicavi, fed nimis lubricum. & longe adhuc in orificio 
| ánterno, nondum füfficienter dilatato remorum erat, quam ut 
| digitis apprehendere potuiffem atque extrahere. — Ea propter 
j animum parturienti ejusque marico de malo omine fibi me-. 
' tuenribus addidi, ut illa jamjam inftante, cam crebro anhelata. 
| liberatione .à malo per tot feptimanas perpeílo, omnes fuas 
| colligeret vires ad juvandum,quodDeuslargitus eft;nature co- 
| Ramen moleítias uterinas deponendi, quod & egomet quanto- 
mE: | KE3- cyus 


^ 
I 


"| 


- t tas a M 4 


- -— m 


362 ^ Olfroatio LXXPIL 5050s 


x 


cyuspromovere ftudui pulveretonico pellente: s; pulv. epi- - 
lept. March, 3j. corall. rubr. ppt. gr. xvj. fpec. d. hyacinth; 
- inc, 2(&. borrac. Venet. gr. xvj. ol, d. cinnamorn. gutc. ij. M. 
. f.p. pro 2.dofibus, quarum alceram accepit ex mixtura con- 
fortante jamdum ad manus ftante.— Ec brevi interjecta mora - 
intra bihorium concomitante exceffiva fanguinis ja&ura & in- 
tenfiffimis doloribus, exclu(a eft primo Mola membranofo-infor- 
mis folida, pugni duplicati magnitudinem longe excedens , ulta - 
duas libras ponderans: Deinde a//« Z'eficularis plus quam al- 
tero tanto major priore, fed non ponderofior, referens auaff 
( jfperma ranarum , aut, fimavis, zvam. | Veficula veficule me- | 
diante intertexco tenero fibrofo adherebat ; erant; queavel- - 
. -lanas magnitudine fuperabant; alie vix pifa equabant ; ple- 
reque magnitudinem inter has mediam obtinebant; facile ab 
invicem fecedebant, quippe & ante & fub parcu cum fanguinis 
flumine tantum non centum prodierunt figillatim & fruftula- 
tim ; numerusprz copiaearum non erat eftimandus; rupte - 
lympham limpidani ab admoto igne inftar albuminis ovo- 
rum incraffeícentem fundebanr. — Macules etiam rubellas in 
quibusdam majoribus animadverti, quales conípedz funtà 
. D.D. Dechiappa, juxta Obf. CLXVI. Act, Acad. Nac. Cur. Vol, 
T. Penitius autem easdem perluftrari vetuit egroce debilitas, 
. cui adefle oportuir, atque negotium cum aliis egris. Hanc. 
molafum bigam haud interrupto labore fequutus eft Fezzs. 
mafculus integer , nullibique per cotum corpufculum, ne vel: 
minimam corruptionis labem oftendens, fed fingulari naturae. 
à DEO benedidz beneficio & medicamentorum praftabili. 
virtute vivus confervatus, & breviffime, quod credo, demum 
ante partum rmortuus, füccedente denique placenta pariter ine 
tegra. - »m CHE 
Exantlato vel tandem feliciter tam arduo labore, puerpe- | 
ram noftram, quz hucusque tam graviffimc conflidata cum - 
morbo, cantumque paffa jam fuerat fanguinis dde 
adítane, | 


! 
| 


i 
f» 


— o vsds REM CM A Ue 


— 'De Matrona, iterato abortu molisque uteri 6c, 96 


-adftantes ad afpectum ingentis ejus fub partu demum amiffi 
copie , quam- corpori adhuc ineffe nemo facile crediderit, 
prorfus ftuperent, animo defeciffe, & cum fanguine arteriofo 
tantum non animam effiaffe, mirum videbitur nemini, maxi- 
me cum partcuriendi nifus & fanguis profluere non definerent, 
In hocce igitur rerum periculo & vite cum morte lucta, com- 
"munem illam cautelam, quod talia fubjecta analepticis vulga- 
ribus, calidis, atque fpirituofis , ad tumulum magis promo- 
yeantur, neutiquam refocillenrur, quancum potui, obfervare 
cure habui, Quieti itaque agonizantem commifi, & ab emi- 
"nusadmoro naribus fupra defcripto fpiritu anthyfterico exci- 
'tatz prebui, ob fymptoma urgens, effluxum fcilicet fangui- 
"nis arteriofi, quem 6 floridiífimo ejus colore acimpetu etiam 
"mulierculis facile fuit cognitu, pulvifculum é corall. rubr, ppt. 
Syl. fpec. d. hyacinth. inc. gr. viij. nitr/puriff. gr. iij. cinnab. 
"mat. Re&if. gr. ij. M. Pilul. d. cynogloff. gr.j. M. cum emulfio- 
ne etiam alias cochleatim haurienda : && amygdal, dulc, ex- 
"cort, Ziij. fem. citr. card, mar, IV. frigid. min. aa. 5j. contuf. 
"fenf. affund. aq. plantag, ceraf. nigr, violar. fl. til, aa. 5ij. meliff, 
f. v. flor. aurant. aa. 5j. £,]. a. Emulf. c. add. margarit. Or. 
ppt. unicorn, ver. corall, r. ppt. aa. 3ij.fpec. d. hyacinth. 3j. 
char, perlat. 36. M. D, Equidem verfus no&em paulo lon- 
-giores inducias nexerunt deliquia, ut animo magis conftans 
| livinum exorare auxilium, atque adftantes languidiffima fylla- : 


rum disjundiva connexione alloqui compos effet, fed ipfa 
fymptomata fpaítica nondum plane remiferant, hemorrha- 
| gig uterinz fluxus tranquille continuabat , facies vere erat 
r c dida Hippocratica, artuum extrema pallida & frigida cum 
| ung jibus lividis, ita ut Marito manum ofculandi fuccenfuerit 
| ipfa, annon horror ipfum ífubeat ofcula infigentem manui 
|! jamdum emortuali, quam ipfamet locomovere aut digitum - 
! attollere ob univerfalem virium defectum non valeat, | Prater 
j 
] 


| hacautem fanguinis pauperiem abunde teftatus eft pulfus prae 
[ANM exili- 


"- J 
" z : ^ M »* - 
^ / M E . » E E 


264. i Olféfiowtin. LXXFIHL. & o 


exilitate, nimia ac debilitate vix tangendus , & àdil dan pulfus: 
fpeciem , que myurus dicitur, atque apud moribundos res - 
conclamatas efle, alias indicare ales; referendus, ^ Cor autem 
dolorificentiffime palpitavir, pectus fufpirando aerem anhela- 
* vit, & quod me in admirationem rapuit, flatus aperte fonori 
 erumpebant per loca prorfus infolira, fcilicet tam per ure- 
thram, quam per orificium uteri, id quod aegra probe ab in- | 
vicem diftinguere noverat, & per plures dies experta fuerat in- 
Yxita. Ecnceício, an fymptoma hocce faris declaretur, dicendo, 
per pulmones infpiratum aérem nimiain quantitate penetraf- 
- fe in vafa fanguinetum vacuefatta, atque ad cor appulife, quo 
' diftento palpitatio orta, à corde deinde ulterius miffurn fuiffe | 
ad partes, ubi daro fpatio ex utero partim , partim ex vefica 
per brevem urethram foeminearm dilapíus fuerit cum crepitu, 
. Nam plurium quidem recordor foemellarum , quz de fre«- 
quenti flaauum fonororum é vagina clifione querelas mihi 
moverunt, non item ex urethra, atque apud has quidem fan- | 
guinis penuria accufari nequibat, non ergo femper huic adícri-" 
benda, fed potius utero debili, inapuricatibus in vapores ha» 
litaofos à calore refolutis fcatenti, Cum nou fanguinis et 
fluxio augefceret, dorfique dolores recrudefcerent, non titus. 
bavi axiomaillud. veriffimum obfequi, quod ubicunque adíunt | 
doloresad partum, & perpetuum (anguinis ex aperto orifici 
uteri interno profluvium, ibi fübfic corpus ex utero cipélleil 
dum. Qua de caufa ad expurgandas ex utero quascunque re- 
liquias dedi verfus medium no&is duodecim pilulas balfami- 
cas cum grano zquiponderantes, que non folum inrer fo: 
mnum puerperz utcunque placidum, qualem intra pee 
cempus vix ceperat, plurimas veficulas à (uperius defcriptamos 
la. veficulari feceffas, fed & circa horam marutinam. fe Cxtamy. 
molam eliminaverunt aliam carnofam , puguum equiparante i 
quo facto & hémorrhagia & dolores fponte penitus ceffarunt, 
& poíthac né unica quidem per totum puerperium o T 
: ochiq- I 


i 


| 


$ o. 4 - 
i: — * - y &* 


— pe ZHatrona, iferato abortu molisqüe uteri dc, a5 


lochialis finceri uncia, fed humidi, quandoque fubcruenti, pu- 

tidiffimi qualiscunque quantitasfuitexcreta, ^. ——— 
- - Atque hec funt, que deftinata opera de ZEera bacce 93- 
lis. tribus, fetusque gravida, morbo ejus, qui & ipfi & mihi 
-€rucem fixerat, tis aia atque ereptione é mortis faucibus, 
affiftente Divini Numinis Clementia faufte peracta, dicereat- 
tinuit. Calamum proinde, VIR. PERILLUSTRIS atque 
MAGNIFICE *. ne Tuam perlegendi patientiam ulterius fati- 
gem, lubens abjicerem , nifi phznomena fubfequencia haud 
minorem poftularent attentionem ac recenfionem. — Obitee 
tancum hic annoto, providam atque in adminiítranda cor- 
SÉ oeconomia conítantem naturam etiam in hocce fub- 
o poft parcum , aut potius aborrum, congefliffe humores 
ad mammas , quarum mole(ta cenfio. indicaverat difcuffio- 
nem &fupervacancorum fpafmorum mirigationem, opefac-- 
culorum ex herb. cherefol. menth. petrofel. flor. chamomill. 
fem. apii. petrofcl. foenic, cito expeditam. Czteroquin in va- 
o rem conftitutam , & fundamentum fucceffive future con- 
valeicentie optimejactum effe jamjam putaveram,ejeGtis quip- 
peuterifarcinis. Verum enim vero febris cum temporis uni- 
xerfam pergraífata Europam, nec noftre, utut viribus atque 
humoribus fere ex toto privatz pepercit , fed altero fta- 
tim puerperii die ipfam corripuit , contagium ad ipfius le- 
xum apportante amica, quz ipfam inviferat. lta malum 
malum excepit, & adeo nulla calamitas fola, ut fimul uterque 
tiam liberorum variolis, hac in urbe cum epidemiis, decum- 
beret. Status iíte catarrhalis reliquis fimulcaneis caufis fo- 
'&iatus, caput dolore, pectus violentiffima compreffione, pul- 
mones vehementiflima cuffi ferina, refpirationem faepe fu- 
 fpendente , cor palpitatione, univerfum corpus majori lan- 
 Buore, adeo male habuit, ut bec centies plus , quam prz- 
greffa fpasmodico-hyfterica pachemata femet corquerc egra- 
pratenderit, parumque abfuerit , quin ad incitas fui P 
Li Jactac 


^" 


| eura, P. M. Pol, Ml, 


Ach 


266 RA V Olfervatio LXXFIHIL 0 m 


anno MDCCXXX. ineunte magis quoque fecunda leti ani». 


'&usque ac caput magis liberumatque ferenum; noétes cran* 


parceque fumtos folidos absque norabili difficultate digerere | 
coeperat. Interim adhuc latitabat febris lenta tabifica, cue | 


tis vix offa tegeret, pülfüs parvus debilis, celer tamen & fre- |: 
quens, fitis, calor lentus totius , precipue fpinz dorfi, & fü- |. 
dor fub fomno erumpens frigidus, maxime in fronte, volis| 
. manuum & plantis pedum. Ecquid mirum eft, poft cam diu- 
 turnum, immenfumque fanguinis profluvium, gravi(fimum 


La 7T 1 | NIE « » UM 
-— , z pig) /« ed D] 


t P Y. 2 ? - 
/ « NAM 


eenfu fzpius jam recitatum Elixir & Tin&ura Coralliorum | 
confortans, atque Emulfio: s amygdal. dulc. exc. 3vj. femi | 
card. mar. violar. aa, ?ij. c. deco&. hord. & corn, cerv. 3x.f. 
Emulf. c. add. aq. cinamom. bugl. 3j. fl. auranr, 5vj. matr. pere 
lar. ppt. 7j($. facchar. perlac, 5(4. M. D. ANTI 

Ira fub his moleftiis decurfum fuum abfolvit menfisDe-- 


cember, dubiam femper relinquens falutis fpem::;; Novo. 
madvertebamus convalefcentiz aufpicia.:: Viribusenim cam. 
animi quam corporis quodammodo vegetior , extra letum. 
fine obrepentibus deliquiis diutius commorari ; fpafimo- 
rum ferociaacfrequentia multo remiflior & rarior effe 5: pe- 


quilliorem*fomnum concedere ; ventriculus cibos appetere, 


jus indicia fuere, marcor & macies corporis totius, ut cu- | 


5» s 


LA 


affc&tum hyfterico-fpafmodicum & fuffocativum, vencriculi 
anorexiam & ciborum concodionem debiliffimam, nutri- 


" 


E A i E. TN EUN. CC ZUR Cha " 
De AMatrona, iterato abortu molisque uteri&yc, 067. 


zh H 
» 
» 
^ 


uv 
c0 montem 


orm ERES EE M | 
mentique debiti inopiam chronícam, conum vifcerum fuit- 
fe'deftru&um , vafa vifcerum (anguificaioni velificantium 
yacuefada & collapfa, hecticoque reliquum fanguinem ac- 
cenfum fuiffecalore. Infpecienervorumrobur exindefu:(fe 
quam maxime attricum, fluidumque eorum fubriliffimum 
non minus, quam ceteri fucci rofcidi, exhauftum; & anime 
facultatum, ingenii puta, judicii acquememoriz imbecillicas, 
€erebrique nebulofa gravatio, & pedum tremor, ftandique 
Yel ambulandi impotentia faris fuperque teftabantur. Qui- 
bus ut obviam irecür, iis ad tercium menfem conrinuacum 
tft medicamentis, incendium hecticum , fiim, f(üdoremque - 
jlliquefactivum reftinguere, b'ande nutriendo fuccos cor- 
pori amicos reddere, acrimoniam obcundere, vireserigere, - 
vifceribusque innatum conum confirmare,apta erant. Hiice 
fcopis proficua fore cenfui & revera talia expertus fum re- 
Tredia: m. matr. perlar. ppt. 2ij. lap. cancr. ppt. ij. fpeci£. 
antihedic, Poter. rit, parat. 3j. nitr. purifl 24. m. £. pulv. di- 
yid. invj. part. equal. quarum unàm capiat mane hora deci- - 
Tnaante-& quarta pomeridiana, nec non noctu hora nona 
Yel decima in fequentis emulfionis fexta parte : jj. amygd. 
dulc. exc, 38. pinear. mundac. 7ij. fem. citr. 3j. Concus. af- 
ind. fenf. deco&, corn. cerv. 3vj. aq. cinam cyd. flor. aurant. 
32. 38. £.1. a. Emulf. edulc. cabul. man. Chrift. perlac. 346. M, 
D '£&. rafur. corn. cerv. ebor. aa. ;ij. rad. fcorzoner. cichor. 
taraxac. aa. ?iij. herb. cherefol. fpinach, endiv. flor. fcabiof. 
bellid. rin. hyperic. aa. mi. M. incif. concif; D. Species hz in 
yafeproberecto diu coda cum aqua fimpl, prebuere jufcu- 
lum gelatinofum , de quo calefado & difloluco fcutellam 
fumfit riane hora feptima vel octava atque velperi paulo an- 
tecoenam. . Carnis jufcula quoque gelatina domeftica grata, 
tem vitellls ovorum non coctis imbuta forbillavit. Ad 
laufülam paftus, pro quo cibos levis conco&tionis & bene, 
utrientes commendavi , non-intermific elixiris ftomachici 
^ ui Ll z tem- 


d — M ——— —————— P en j 


& p" 
E 


Tw E r2 - zs Q-— DYTUMM ) 
* ES rS E ZR ^ TES 
— : - * » LI - 1 : ] M od 2* 
s aA Ji 


e T VR VA Jaguitho t : ^ i rr ee SM , ' à 
Su — Mais P "He TENUPETENHUN 7 er x c ER E ^ gov ERE 


temperati paulo magis amariufculi & cum tinctura dulci co- 
raliorum perlata nupti ufum.  Potui ordinatio inferviit. 
decoctum paratum ex aque menífuris tribus & hifce fpecie- - 
bus: m.rafur. corn. cerv. rad. fcorzoner. aa. 364. hord. mund.. 
5iij. fem. foenicul. 5j. Ad confortandum cerebrum, tetnpo- 
ra, vercex & nucha illita fubinde func balfamo : s. ol. nue; 
mofchat. expreff. *iij. ol. deft. lavendul, gutt. xx caryophyll. - 
cinamorn. ror, marin, ruth, aa, gutt. x, balfam. Peruv. 5iff, 
M, Dorfi fpina. autem ac poplites ; pedumque inferiorum | 
jun&urz alio linimento nervino: 5. axung. hurnan. 5ijj. ol, 
- deft. lavend. ror. marin, caryophyll.aa, 50. balfam, Peruv. m. 
5iijM. Ab his beneproficienti conceffi loco Elixiris fenfim | 
fenfimque moderatum vini Neccarini melioris note ufum ad. 
 paftum, dein etiam vini Hungarici genuini, quod Illuftr. at- - 
que Generofiff. L. B. de G. dono dederat. . bec den ; | 
— Poftea menfe Martio menítruz fanguínis jamdum abun-. 
dantis , quamvis limpidi ac pallidi exonerationis aliquale: 
comparuit veftigium. | Succeflu temporis tributum lunare 
usque majori perfolvit in copia, non. camen amplius tanta, 
qua olim. Ipfaque orthoftadiis annumerata in publicum | 
prima iterum vice prodiic Palmarum feíto. | Auctiori vere. 
-ut adiret balneas Zellenfes, ad affectus muliebresadeo decan- 
tatas, fepiffime quidem fuafor fui, fed cam longeabhinc dif 
fitum locumadire & à penatibus abeffe renuit. Illarum er- | 
go loco balneis domefíticis ex aqua fluviali cum herbis ute- |- 
rinisac nervinis paratis ufa eft, &anno fuperiori & eo, quem 
agimus. Affumfit etiam intentidem pilulas balfamicas, po-|- 
' iffimum, ubi fanitas anirni commotionibus perturbata va-l- 


eillare videbatur. | 2 st Nl 

/« Nunc ultima vice menítruus ipfi promanavit fanguis| 
poftmedium menfis Augufti , abhinc exadtis quatuor fepti-|- 
manis inftante ejus periodo rediit cardialgica ftomachi affe-|. 
&io, naufta vini, praefertim cerevifie, & ciborum imo affum-| 


B 


P s 


TE BU ' / i 
; | 


t 


- 


— De Matrona, iterato abortumolisque uteri &5c. 269 


"sorum quorumvis intolerantia, excepto decocto Caffeé , do- 
lor cetvicis, capitis &laffirudó totius. Unde nupero Augu- 
fto fe concepifle ominatur. Nec male, nam, uti varie varias 
affligunt fenfibiliores foemellas mole(tiz, € quibus conceptio- 
mem facile hariolari norunt, ita No(tra à crebro tali gravidi- 

- fátis principio fimiliter dé certitudine denüo fa&e conce- 

—ptionis edoca efle videtur. Quo minus priftinus invale- 
fa ftatus morbidus, cui perferendo acque elu&tando forfan 

"fninus parem ipfam nunc judicarem, animus eft fuppetias fe- 
"fendi cempeftivis fanguinis miffionibus ventilaroriis, qualem 

am celebrari curavi poft Octobris initia, & cum nihilofecius 

Xehemenrius increfcere fpafmmos & corporis torporem per- 

entifceret, obtuli pulvifculos temperantes & tonicos ex co- 

Tall.rubr. ppt. unicorn. ver. nitr. puriff. aa. gr. viij. fpec. de 

"hyacinth, inc. gr. vj. cinnab, nat. Rf. gr. ij. (cob. medull. ca- - 

fftor. gr. j, conflatos: cum xxv.guttis liquoris anodyn. mine- 

malíumendos. Cervix, dorfum, imo &regio precordialis 

"inunda funt linimento ad componendos fpasmos pra&ftan- 
tiffimo: s. axung. human, ol. lumbricor. cot. aa. 5ij. nuc. 

smofch, expr. zi. pingued, caftor. 5f). balfam. Peruvian. 3j. 
wamphor. in fpiriwus. fal. ammoniac. anifat. gutt.xij. diffoluc. 
gr.xv. M. Hifce in, ufum vocatis ventriculi & reliquarum 

partium fípaími brevi evanuerunt. Cum cerevifiam ferre 
mequeat, aquam potat incoco cinamomi cortice corre- 
tam, & vinum , jundto ad promovendam ventriculi conco- 

G&ionem & chylificationem elixire atnaro balfamico e fpe- 

eiebus, quas annotavit Iluftr. Dn. D. Hoffmann in not, ad 

Poter. p. 186. c. viào malvatico alcalifato concinnato, . Poft 
J)Gobris mediurn ex ímprovifo dolores lumborum & ingui- 

um adorti funt, füb quibus cum feri cruenti profufione 

übitanea molecula mucofa compada rejeda fuité locis ute- 
inis. Atqueifthec dubio procul nil aliud, quam rudimen- 
| mol iterum future fuit, bono ergo fato tam cito. ex 

To Bd uad Pur iios utero 


k — € biam id * 2 Mad. he 5a dl AREE AME dM utt 
NEL NA GU S P - i T py E. c. vu E rame di. EU EC L6 Tila UN 
à * ) ! T ^ , ' - c 
CON MIRI | e ? ^ ! 2s 9o. 


oy - "e aceW 


) z » / 
€ ! i ? m.» a à jn ; a : "v - NT do d x 208 r un 
7 '& F *. , 
336 ^" Poi LXXPIL- 039703 - 
* * Es Li . .* 


. prodire ergaítulo, ficque gaudiis in pofterum demulceat pii 
» perpeffos dolores, pro quorum exoptata. mitigatione plena- 

riaque ablatione, fanitatisque reddito, beneficio Illi gloria [3 
in Ecclefia, que eft in Chrifto JEfu ,, in omnes generationes | 


f 
riosvdi 
: 


» 
r 


" 


T 


AMultere vetula , maculis atro pnrpureis -in-tota 
corpore, binc bemorrbagiis vebementibus — 41 
j Correpta, — qe 


nno 1726. menfe Septembri, mulieri feptuagenaria, 


E terperamenti plethorici, habitus Corporis gracilior 


^ 7 dolore capitis laboranti, die tertio, per zaiverfum coi 
poris. babitum macula violacea diverfez magnitudinis, uc nonzl* 

nulle duodenarium noftratem nummum fuperaverinr, falih | 

eruperunt; unde quidem cephalalgia illico ceffavir, aft fubf 
cuta elt vebemens narium bemorrbagia, proftrationem. viriut 
fummarn inducehs; fiquidem non guttatim, fed rivuli ad-- 
inftar fanguis émanavit; paulo poft per z/vzm queque flupen- 
Vp d o dam 


WE .4í Eo. S) p 

EE UN NU SEDE A 
LO es De ^ . e N 7 

drea - ; ) | 


Tw. | » WM "s 1 i 

- De Polypofis concretionibus per vomitum rejetiis, ori 
I» quantifatem grumofi primum, binc floridi fanguinis excrevit $ 
BERorrbagia iraque tam vehementi fyncope füpervenit. 
Ego tunc in auxilium vocatus, ftatim magnam monetam ar- 
genteam, frigidiffimam , fronti fortiter imprimendam fuafi, 
E potiunculam adítringentem, liquoremque ftypticum per 
nares attrahendum ordinavi, quo facto hemorrhagia non fo- 
Ium remifit, fed. & fyncope ceffavic, pulfusque antea debilis 
nunc fortior deprehenfus eft ; die fubfequente eflenciam 
difcutienrem, & dizcam convenientem przífcripfi, unde vires 
redierunt, maculaque maximam partem diminuta , viola- 
ceum colorem in rubrum mutarunt , donec paulatim omnes 
'evanuetunt ; Anus vero hecinfexcum nunc annum exopta- 
Brabicaccftuiur — 5 j : 


Nu 2d ^ OBSERF ATIO LXXX, 

- DN. D. JO. PHILIPPI VOLFFII. 
m à; phe aet ecd m 

D Pelypofís concretionibus per "vomitum re- 
dho: 'H iac yvioiteiq jets. m ; 


 .mno 1727.dies 20. Julii Vietori 5o. annorum, ire, vini 
FA ejusque fpiritus potui admodum dedito, & à longo 
- 9 jam tempore epz/epffa (piüs. correpto , medicafter ve- 
 mzfectionem , fanguinisque emiffi calidi adhuc porum com- 
| endavit, quo facto, ipía die illa epzepfzz palus eft, die 28. 
| nenf. ejusdem zz/zizu* epileptict, prioribus longe vehementio- 


ts eum invaferunt, imo vomtu;fübfecucus eft cruentus atque 
igrumo[us 5. frufta vero admodum grandia tenaciaque fuerunt, 
| aqua fimplici elota, cozcreziozes polypofas, albicantes oculisob- 
| jecerunt, que proculdubio à fanguine vifcido largiter haufto, 
|quem nimius fpiritus vini potus eoagülavit, ortum duxe- 
| OE TUDtC, 


ABA «x 


V j x ER P i . 27€ ML SAL c «2 
7 : - e No ; E H 
d . —» 
g: js Pincsi*i i. 


"» 


P i |Olfiroalio LYXXL^ met «Mind 


Cummcc Aie e Hd 


runt. "Hoc vero facilius ; accidere] | potuit, quo debiliores la - 
-xioresque. fibre ventriculi. fueruüt.. Patiens equidem. Tudd. 

refticutus videbatur, fed epilepfia. propter iracundiam &Bac- 
. chum indies increvit, ut anno fecuto animam in dui paros. 
| xyímo efflaverit,- L^ js ui 


OBSERFATIO: LXXXII, 
A ON. D. JO. PHILIPPI WOLFFIIL. 


ye 
^- Y -- 


..Puero , per tres. n ireE aphnia labe. 
rante. E 


nno 1728. die 24. Augufti puer decem annos natus, & 
menfe April. a. c. »orbzLislaborans, morbo decrefcen- 

iei morbillisque evanefcentibus ,' /adores frequentes 
habuit, fed aéri liberiori frigido humidoque fe fe negligens 
ter veftitum expofuit, unde fudores repulíos rawcedo, hane 
loquele privatio excepic, ita, ut per tres integros. menfes ne 
verbum quidem auditu percipiendum proferre potuerit, cone 
queftus de incommodo, globuli inftar in faucibus herente, 
tum & de ficcitate oris 5; füdor antea frequens in cocum cef: 
favit ; quamobrem, ut glandulez obftru&z abftergerentur, & 
referarentur, fzpius pilulas é fuccino Craconis & polychre 
Beccheri cum Mercurio dulci paratas pra'fcripfi, quas aliquo 
dies fumfit: deinde vero ut tranfpiratio promoverecur, cine 
&uram Antimonii tartarifaram cum effentia pimpinella als 
: — ordinavi, potumque Theé commendavi ; & hee 
quidem usque ad 24. Septembris continuata fuerunt, 
buo tempore vocem claramad votum paio: r- 

- Qoi NNUS plu»o EU 
AES TILEMUMEE D IU NU 


E E —OBSERLAÀ TIO LXXXII. 
5 (DN. LD. JO. PHILIPPI WOLFFII 


Calóolis per RR excretis, 


^nno I750. menfe Februarii, Literati cujusdam; Viri offi- 
cio publico hic loci . fungentis , uxor 33. annorum, 
7- ** antehac fanguineo temperamento predica, quinque 
dbhinc menfibus febri quartana laborans, eam ope corticis 
Qhinz fuppreflit, ex quonon folum moror animi continuus 
eum metu mortis conjunctus, fed & anguítiz precordio- 
- rum, renfiones vagz thoracis, dorfi arruumque, cum ru&i- 
Jbus nidorofis & flatibus fxpe retentis, fubfecurce funt, ita qui- 
"dem, ut per multas noctes plane inquietas, in conclavi de- 
currens, transegerit , os continue per 18. menfes vifcido fàl- 
foque fero repletum fuit ; ita vero candem malum increvir, 
tfere in defperationem degenerare vifum fucrit, praefertim - 
um de rebus cerciffimis, in jacrymas effufa dubitaverit ; flu- 
us menftruus per aliquot menfes neutiquam fucceffit ; Qui- 
ius ira conftitutis, »agnam copiam calculorum figura lapidibus 
arpiogum (i fimili, per alvum , absque ullis doloribus excrze- 
"vit; quorum aliquot aeri liberiori expofiti in exiguas colla- 
T fi func particulas , , alii flavéfcentes, alii albi, uno codemque 
emp ore tamen excreti fuerunt, centrum fufcum, pars inter-- 
nedia flava, peripheria i in quibusdam alba, in aliis flava, ubi- 
que lamen eboris inftar polira fuic; Prater me alios etiam in 
hoc molefto gravique malo confuluit Medicos, inter quos 
inus quidam eos effe fuppoficos contendit; hunc vero erraf- 
fe; paulo poít.denovo exclufi /apides, eorum textura, materia 
haud facile imicabilis: demonítraverunr; Patiens candemab 
mnibus fymptomatibus liberata, utero concepit , & nunc 
bene fatis fe haber. .. 
0 (Guinfurto Altorfium mile, d. 12. Nov. I23 14) . 
7A P, M, Pol. Li. Mm NEG. 


3 DN. D. J. G. G, j | E | A d 

e Duae NIS vis pul 

| Colore quodam coccineo, ex liguo-Fernambuci, 
€ licit pi" Meo | J anc 15 

Hh oa Ad O01 2 

;uo imprimis funt, qua ad juíta fua defideria referunt; 


NC - - 


B picores: Ut nempe primo colores habeant, quibus. 
S— ea que depingere ftudent, optime exprimere valeant; | 
fecundo ut colores ifti caro non nimis conftent pretio.  Jun- | 
&as vero ambas hafce conditiones intelligunt : | De priori. 
enim vix eos queri audias, fed pofterior fxpe moleftiam. 
- affert. "ES | i orit up Sn TRO eot 
| Caritas 'U/tramarini, auro fere pretiofioris, & Carmini,ats. 
gentum pretio longe fuperantis, non paucos deterret à coe. 


HE. 
" 


emtione horum pigmentorum ; cum tamen ii principes fui 
| gencris facile inarte pictoria habeantur : Unde iisdem deftis- 
tute negliguntur picture , quz alias elegantia fua ipfe fibi 
fplendorem & pi&tori gloriam comparare potuiflent. 
Sed, quod ad U/tramarinum attinet, omnis ademcta eft que 
rendimateria per nuperum 4. Seczetazis. Regia Berolinenfés ine 
ventum coloris cujusdam ceralei, anno 1710. in Mifcellaneis. 
ejus divulgati, qui pretio multum viliori ac Ultramarinum. 
comparari poteft, ufusquehactenus praftitit egregios; quod. 
- vel ex eo patet, quia nullum fere pictorem eo nunc carere vi- 
deas. | Coccisei vero colores fimilem fortunam non. experti. 
funt. Carmine iifemper exprimi debebant & unice pots 
erant.  Lacca Florentina & Fiennenfis , uti vocantur , ad vios 
Jaceum tendunt, at Czzzabari s & Minium,licet magis ad cocci 
neum vergant, cum oleo folum, non vero cum aqua comm 
depermifceri queunt. : qn : 


-- 


E Gir quodam cotcineo, [273 9075 


M Hifce vero caufis permotus, ut de fupplendo paulisper 
tanto cogitarem defe&u, combinandas effe credidi Laecarzm 
füpradi&tarum & Cerzsini praparationes , videndumque , an- 
non ex proba confideratione eorum zertigs quidam. produci 
poffet eor, laccis iftis pretio non multum fuperior, à Carm- 
i vero colore coccineo parum abludens, fpe , uti exiftimo, 
non omnino fruítranea, 
— — Laccas ordinarias parandi modus hic eft: Fit Decoliams 
digni Fernambuci cum aqua fimplici, adjiciendo aluminis cru- 
li plus minus, prout color plus vel minus faturatus defidera- 
tur, plerumque tamen dimidia par: aluminis ad unam partem ligni 
Wnfumitur. Ex hoc decocto pro divería precipitancdium in- 
'dole elegantia fua diverfi prodeunt colores. Cum lixiviis 
'lcalium fixorum, vel coagulo illo pulraceo , exaluminis , 
"quinque & falis alcali fixi- octo partibus in aqua fimplici fo- 
Tutis prodeunte, Lacca Florentiza oritur. Cum volatili quo- 
dam alcalino fpiritu, aut fübfticuto in cjus locum lixivio quo- 
dai | volatili, excalcis vive unc. xvj. ciner. clavellat. unc. 1v. 
fal. ammoniac. unc. iij. cüm aque fimplicis fufficienti quan- 
«tate exco&tis parato, Lacca Pennenfir prodit. — Elegancem 
quoque Laccam parare docet 4zoníius Neri ex lana, ligno Fer- 
mambuci tincta &lixivio cuidam alcalico inco&a, ope alumi- 
: nis precipitandam, qualis modus & 7o. Kunckelio probatur. 
Reliqui modi, quos codem loco Kuzckeli»s memorat Lacca- 
— ppt ex ptis, prodeunt; Pulcri funt fed 
pr NEP ru HAM: 
—- Pro Carmino acquirendo aque cujusdam mollis, per fil- 
uu 1n rin infundibulo vitreo trajede, libra decem cum dimi- 
: E in vafe ftanneo- coquuntur, fervidzque aquz prope- 
fanter sea itur Cochenile unc, j. uic agitatione cum ípa- 
laex'abietino ligno conftruda, aque probe intingenda. 
cria circiterab injedtione Cochenille minuta adduntur aí- 


minis rubri gr. xvj, (fed aliquando cum gr, XL. idem ctiam. 
Mm a3 fuc- 


PA. y 


M "x "E AAA Me om 3 : Mfá. "€. LXXX 3 ! es : uw "s RM e 
ov6 Á . ^" Obérosio LXXXIh - 5. ^ —— 


| propeab injecto alumine minuta, vafculum ab igneremoyea- 


-eam preparationem , quam €x Zombergo tradit du Hameli ug. 


--Laccarum | produ&tione cum liquoribus. alcalicis, in. Carszimi 


- coloribus iftis. Jd & in Neriana praeparatione evidens elt, 


ib, ior d PSOE TUA C. " 1 v3 "v ka. , [d up. ES WT "3 ll M LV TT OLTM Y d * 
co UNS Ti CTMNNC S NI S CoL OL EYT SL CIR LT RER RT DES 
* ua & i) L rt , I f J T pc 


dux MON is , 


Li 


Nt 


— ————— 


fücceffiffe novi) agitando feftinanter & continue. - Poft duo 
i "t 


tur. Ubi frigefaQa fuerit marteria, faciemque pre fe culerit | 
eoaguli lactis fuper fero natantis, certa fpes eft. Cermini acci- 
piendi.. Materia ita conftictuta cum co chleari ftanneo in plu-- 
res pateras ex porcellana conftru&as hauriatur, ubi fepofitis. 
pateris Carminum in carum fundo & lateribus poft aliquot 
dies adherere obfervabitur , quod pofteaquam aquarceftitans 
effuía fit, linteo quodam ex aqua recenti madefacto abftet- 
gatur & moderato calore exficcectur. Praecipua cautela: ol 
ut vafa ad excoctionem hujus coloris neceffaria adhibeancur 
flannea pura, nec ullo alieno corporeimbuta. | Sunt certe ads 
huc multae cautele obfervandae & plures, quam. que hic de-- 
fcribi queunt. Sin vero aliquas evitarequis cupit, adhibeae 


Hi(t. Acad. Reg. Sc. ed. Paris 1701. L.IV. S. VI. C. Il. 8. 5. fed 
fplendidiorem exhibet noftra defcriptio colorem, |... 
! Ex hifce, que de. Laecis & Carmizo memoravi, conftat, 
diveríos pro diverfitate precipitantium elici colores.  4/g- 
suen in quavis praparatione adhiberi folet, quia ejus terraco- 
lorem rubrum. vel ex Ferzazibueo vel Cochenifla excrahens, itr. 


ZLLX 


vero confedtione, ope ftanni pracipitata bafin quafi. preber 


Lana colore Feraambuci tinCta,& lixivio alcalino foluta,per: 
dum aluminis, alumini inexiftens , cum terra. aluminis fimul 
- A. Cum vero liquores alcalini violacenm femper produ- 

xerint colorem; ftanni effectus hic maxime confiderandos ef- 
fecredidi. Ut autem fumptibus parcerem, /s4ffétuen ne 
icai Cochenille idem lignum Fernambuci, precipitandum | itii 
mon cum alcalino quodam , fed flanneo corpote, 5 e| 
| a TU Ion uie vh uat d a i 


tI * E 
Varis 


M 


E 
nud 


/ 


E 3 De Cuore qudm cotcines, 6s. 277 


ihi cr pe aria igitur experimenta infticui , ob prolixitatem hic 
mon recenfenda , quibus meo potiri propofito ftudui: Sed 
diu eventu nou adco profpero.  Palmarium erat, digerere 
decocfum Fernambuci, cum alumine fadum, cum ftanno; ; Spera- 
i enim: fore, ut acidum aluminis foluturum: fic ahis. 
(prater id enim , quod in Carmizi przparatione manifefta 
contingat ftanni folutio ab acido aluminis, aliis etiam mihi 
motum eft experimentis, acida vitriolica non exiguam in 
annum potentiam haberc) indeque precipitatum iri ter- 
aluminis cum rubro, quo tincta eft, Ferzambuci colore, 
Sed vix tale quid obfervare potui, ut tandem opus effe judi- 
averim , ftanno aliquid addere, per quod majorem acidum 
aluminis vircutem illud folvendi acquirat, uc talis pracipita- 
*io contingat, qualis e.g. cupri àferro. Acida nitrofa in 
promtu erant. ' Inde hoc prodiit experimentum , facile ei 
"&omparandum, quod o. Kunckelius l.c, cum Cochenilla infti- 
suendum expreffis verbis innuit. | | aóvi 


TT d 
E Ligni Fernambuci libram unam cum aqua foutang quan- 
"itate fufficienti excoquebam , addendo fub initium co&io- 
fis alumini: anc. quinque.  Solvebam porro Szzzzi quanti- 
tem pro Tabicu affumtaim in fufficienti quantitace aque for- 
» ea enchceirefi, ut folutio tranquille, non vehementer cor- - 
eret, ne fcilicec ftannum vix folutum fponte fua rurfus 
eis forma przcipitaretur. — Decoio Fernambuei paucas inflil-. 
2 foluiionis Stamniguttas, bac nimirum quantitate, donec tur- 
s plane decoctum , quod antea pellucidum erat, deprebenderem. 
dn quiete aliquantum velicto vitro pracipitatum rubrum ele- 
ganti/TImum, coccineo fuperbiens colore, fubfedt/fe animadverti, quod 
multa aqua  edmlcoratum exficcanui. Siccatum illad (ne quid ff- 
E n) pauxilum fflendoris fui amifít , attamen im. coccineum ma- 
a ; quam vicliceum tendebat AS uli nimirum in ? eli 


Eu ^ OMfrnatlo LXXXIL- ^ m MM 
| - lllud ergo pictoribus tradere confultum duxi, uttenrami«- 
-na cum co infticuendo deuf(u ejus certi quid pronunciarent, 
Predicara hac fuere: Preffantiffima. Lacca eff, idque pra aliis. 
o peculiare babet,|quod. Carmino variis occafionibus febfHitui poffit. 
Oleo c7 aqua permifc Ceri fepatitur. Picture illi, qua nminiatuvi 
audit, optime infervit. Ecquse plura funt. | 
Jaminnui quzdam de productione hujus coloris — 
retice, hzcque fpecialius faltem dicenda erunt; ftannum aci-- 
do nitrofo folutum,accedente acido vicriolico precipitatur, 
fique acidum vitriolicum przdominetur, przcipitati aliqua. 
parsicerum folvitur. Ubi acidum vitriolicum terram quan- 
dam folutara tenet, hoc pofta&ionem ejusin acidum nitro; 
fum pracipiratur ; Sique acidinitrofi pars fuperfic, folvec ea. 
terram acidi vitriolici jam pracipicatam. ^ Qwod/f ergo fannt 
felutio,aqua forti fatta, cum decocto Fernambuci aluminofo confun- 
datur, acidum aluminis buic decocto inexiflens pracipitem dabit a 
vem C terra aluminis colore Fernambuci tinéla ff mul pracipitabitur. 
 Huunt exinde quedam , qu& attentionem | merentur, 

Si alumen abundet, multa. fed vilis Lacca producitur 5; Si nitrofam 
acidum, ea in. admodum exigua quantitate. obtinetur . Urrum- 
que experientia comprobatum eft. In priori enim cafu, etfi 
pauxillum ftanni iterum folvatur , omnis camen terra alumi- 
nis przcipitabicur, hezcvero ad colorem coccineum E 
cendum non tam valet ac ftanni corpus. In pofteriori ca-| 
fu, nirrofum acidum folvet terram aluminis & colorem ei| 
adharentem, & omne id decedet quantitati Lacce fperatz. E. | 
Hinc egregia cautela eff, ut poft. fattam pracipitationem, qua fur- 
 bido feprodit calore, mox multum aqu& communis affundatur. qut 
 filtratione mox fepavetur, addita fubinde alia, ut falibus veféduts | 
omnis in colorem adimatur potentia. Hac cautela obfervara,non | 
! contemnenda quantitas Lacc& modo defcriprz obtinebicur; |. 
major camen adhuc,ec multum vilior , fl ad libram), Fernambut 
aluminis unc. xi). femantur. | 


Con-| 


. De Colore quodam coccineo, 65. 279 - X 


enftat c ergo Lacca noftra Terra aluminis, colore Fernam- 
3 21 | finita & calce f'anni, Placuit aliorum metallorum fo- 
utiones ftanni folutioni fubftituere, fed licet precipitatio 
ü m eo tamen colore przcipitatum non tinctum erat, 
quali à ftanno. Sola plumbi felatio non multo alium vifa eft 
 pracipitato induxiffe colorez, fed paulo camen ebfcuriorem. 
.Xa vero equali portione cum ftanni folutione mixta eun- 
dem ad fenfum procreavit colorem, quem ftanni folutio fo- 
]a.. Si i poft injectam decocfo Fernambuci aluminofo folutionem 
dt nni, alcalia volatilia inftillata funt, precipitatum ad viola- 
 ceum ninclinans cernebatur. Hac omnia conjecturam meam 
egregie confirmant. | 
" B eui peritis quibusdam pictoribus,, Carmzzum etiam 
: ine alumine, modo quodam arrificiofo obtineri poffe, Hinc 
"dd applicare ftudui in Laccam noffram.. Precipitavi etiam ex - 
di ec jid Fernambuci fine alumine fa&o, ope liquoris ftanni fine. 
ull: Ila encheirefi Laccam omnium elegantiflimam, fed quantita- 
tefatis exigua. — Mallem fere ut fpe mea fruftratus fuiffem, 
jum qui hzc przcipitatio contingat, difficilioris fic indagi- 
is, Lux tamen aliqua accenditur ex obfervatione, quam 
Xa hec pracipitario fuggeflit. Si folutio ftanni multaaqua 
 diluatur, vix fere magna quantumvis quantitate 4ecefe Fer- 
nambuci inftillara precipitationem efficiet. Sola dilutio fo- 
utionis ftanni, hujus phoenomeni caufa manifefta eft. | Salia 
| je magis diftributa & ditperfa fuere. — Sed fi ca, ut falina 
! corpora alias in aliis cafibus, precipitationem cecczzez. colorzs 
er ent , hzc difperfio nil impediret : Probabile ergo mihi 
j eror , aquam, quz fubtiles Fernambuci coloratas particu- 
!las aliquo modo folvic, affufa ftanni folutione lubentius fali- 
)u: fc affociare coque ipfo dimitaere particulas fuas colo- 


U- "m Perriburga Altorfium uid d. 16, Nov, ! 
IE 4, 1731.) ! : 
| NA" | OBJER- 


, 
l 


Inprimis cozvz/ffones infantwm  pertnaces diuque durantes) 
 veficatorium. umbilico adplicatum , ad miraculum fedaffe , non, 


| stum , & umbilico, quousque rubedo exterius adpareat, vel 


|. DN. D. JO. GEORGII HASE-,..— 


) e i -—- 
D : ; 
N" í 


3» 


Simpulari 9 faluberrimo F'eftcatoriorum LA | : 


W 7 effcatoria in morbis,ab acri lympha & fero oriundis, egre 


gii & fxpe ftupendi effedtus effe , nemo, teítantibus: 
idem innumeris Medicorum obfervationibus, negabit; 


folum ex illuftris & nunc beati Job. Maur. Hoffm.Colleg, Pra 
&ici MSti Cap. XXI. de morbis puerorum fupremi ventris. 
agente, didici, quando ait: ,, Miranda infuper efficaciz eft 


» i 


»Emplaft. veficator. parce anatica aut dupla theriace mix- 


»veficula emergant, impofitum 5 fed & propria iterataque exe. 

perientia veritatem dicti amplius mihi, cum in filiola rnea, vie 

ginti circiter cunc feptimanarum, ante 14, ánnos, tum eriam 
in alio puerulo $. annorum , ante 5, annos,  confirmav it, 

Filiola ftatim à partu, continuo fub clamore vehementibus 

laborabat torminibus, per plures feptimanas, nullo remedio 

externo vel incerno fopiendis, porius in cozvzfiones deniqi 1 

degenerandbus, adeo atrocibus, & indefinenter per tres ii P 

tegros dies rioctesque urgenribus, ut vix cempus refpiratio-| 

. ni reliquerinc ipfi, & externis, licecenonnunquam quiete con | 
€effa, arcubus, interne tamen partes continuo agitat fue- 
re. ' Sicego früftraomnibus adhibitis, incidi in fupra di& m 

Experimentum Fioffmanuianum,quo mox, quam primum cue 
ticula in altum fuic fublata, cozvalftones ad. miraculum: usque | 

celfarunt, & filiola priftinz fanitai , Deo fint laudes! fuit re- | 

io un | ftituca, 


1 


: 


j 
i 


pe f Ingulari 65 faluberrimo iif catoriorum " og b 


20000 0C CUREPEMIBSSSISUNQUS NIU TPIRBREUR HS PRAETOR OD: 
E. & nunquam amplius convulfionibus , licet variolis, 
amorbillis & febre miliari laboraverit, tentata. 

— Pari modo puerulus fupra di&us fepiffime agitabatur 
«elamoribus, nec non cozvalfíonibus ultra duos menfes. alter- 
nantibus, & quidem ultimis, paroxyíiis jun&Gauna a//bmate 
«€omvul/rvo tanto, ut parentes mortem nullo modo evafürum 
&rediderin: puerulum ; fed ecce! veficatorium umbilico adplica- 
tum inopinato ex orci faucibus, Deo favente, illum redemit, 
&iraimmunem hujus morbi reddidit, uc nunquam amplius 
illo ad hunc usque diem tentatus fuerit, unica excepta eaque 
falucari vice, ante variolarurm (cilicet eruptionem, anno prz- 


| Quas hic conii obfervationes, confirmat etiam fupra 
laudatus Dn. D. Heffmasnus , B. Dn. Parentis fui experientia, 
jin Mantifía obfervationum fele&iorum, £pbem. A, N. C. Cent: 
JX«& X. Appendici inferta, pag. 465. 
p Quanrum ufum praftiterint i in. Zarielis , vel ex materia 
Boris nimia abundantia, vel ex nature fcgnitie difficul- 
| ter erumpentibus , ve//cator/a ad furas adplicata , multiplici 
| habeo. - comprobacurn experimento ; & quidem A. 1725. 
|; Not ilis^ "quidam adolefcentulus IX. annorum, ultra s. 
lies jam variolis adparencibus falcem laborare incepit, fub 
| his autem ulterius progredi recufantibus, comvzlffoner €? furor 
ay urgebant per tres dies, ut rigidus femel factus, à duo- 
immo tribus viris adftantibus vix le&o rurfum imponi 
,aut fledi ponierit ; quamprimum autem vefrce in inser 
| füere excitata, cn* egrocans cranquillus fa&us ad fe rediit, & 
Variola affatim quafi uno impetu explofz in confpectum ma- 
| gisvenire, increfcere & ordinate fcliciterque procedere ince- 
perunt, Nobili adhuc fuperftite & integra fanitate fruente. - 
| Hanc meam curandi rationem poftea comprobatam reperii 
jd -défor. Medic. Berolin. Dec.lI. Vol. III. N. 7. pag. 94. & feqq. 
c magis confirmatam anno przterico , menfe fepcem- 
LI P. M, Fl. lil, Nn bris 


ws 


e 


082 ^ —  Olerwtio LXXXF. 8 | 


- bris habui, poftquam in pago S9tatditburgbernbeim balnea- 
toris filiolum VI. annorum, varielis graviffime laborantem. - 
eurandum accepi: hic tribus continuis diebus cozvalftonibus 
agitabatur, Z/zriolis quidem inftar purpure rubicundz mi. 

^nimz confpe&ui fe offerentibus , nullo modo autem incre- 
fcentibus; Has vefmatoria pedibus adplicata mox provocarunt, | 

» &licecquarto & quinto die larga hemorrhagia narium ac. 
eeflerit, nec non duodecimo die purpura alba tocum cor-. 
pus occuparit 5 atramen in integrum fuit reftitutus ; quam 
teftitutionem, divina favente. & dirigente gratia , veffcatoréis. 
plus quam ulli alii remedio adfcribendam credo, ceu qui-. 
bus nimiz veneni copiz exicus quafi paratus, & puerulus ab' | 
internagangranaliberatus fuit. —— 34-3 c 

In retroceffione z/orum exantbematum,prafertim infebré 
analigna petechizante , noftre urbi praterita eftate admodur 1 
epidemica , quam falutares Zefícatoria praíticerint ufus , alia. 


- um 


forfan occafione referam, | our 


OBSERFATIO LXXXP, ..— 


(C UCAFREME C 
DN, D. JO. GEORGII HASE- .. | 

e. MESTIE. ap d 
Uo cu DNE » De f M "c DRE pei E 
-.. JBaccarum [olani fürioff , féu Belladonne effe 
vebementi quidem, afl ferevidiculo. — . 
A nno MDCCVII die XVI. Aug. cum Zlbermsdorffii apud) | 


£5 

" L/ am 
Lb. 
- » l^ , 

| » * 

mi. 
[ X bdd : 

»* TO 
a X* ] 
- d 


r, Ps J 
n 
, " j | 


PA uirifimem Comitem de. Hobenlobe-Schilinesfurf 


9, 5 
 chiatri munere fungerer, hora VI. pomeridiana offet- 
cur mihiuxor mercenarii Windsheimenfis, viginti áliquot an-|.— 
norum, mente capra, & primo intuitu affe&tu foporofo quo-|.- 
dam laborare vifa ; adítantes apoplexiam timentes celerri-|.- 
ium auxilium urgebant per venéfecionem & medicamen b 
" | j' wwe 


- De Baccarumsolani furiofi , [eu Belladonne&sc, 285 


£45 itaque interea , usque dum melius de circum(tanriis 


1orbi informarer, propinaviliqu, C. C. fuccin. cum aquis ce- 
gphalicis; venzfe&ionem autem, ob pulfüm adeo debilem & 
.fardum intermifi, przcipue cum magis magisque JKgna veneni 
"wccepti faporofi mihi innotefcerent : Concionator nempe Auli- 
us loci , in hortum vefperi extra pagum exfpatians, in rivo 
hanc mulierem | inveait ftantem ad dimidium jam vefti- 
bus tadidam , & manibus in margine rivi , quafi ali- 
"Quid quaereret, hinc inde palpantem ; hanc concionator ex 
"rivo. protrahens fecum in pagum duxit, ubi inter eundum 
'torpida hzc neverbulum ad interrogatarefpondit, potius in- 
Eo caligans , mox concionatoris faciem mox 


E 


pedes palpavit , & fic etiam in domo valde ridiculos edidit 
'geítus ;. nunc circumeundo caligavic, nunc fedit, nunc inítar 
dotrigis meníz adítitit, manusque ita formavit, quafi é labro. 
aliquid lavandam acciperet; nunc videbatur manu fupra men- 
fam pecuniam numeratam colligere; nunc geftus formabat 
 edeatis, nunc bibentis, & quando ipfi quid medicamenti por- 
migerecur, maxillas ádeo firmiter conclufas tenuit, ut vix fty[o 
&ochleàris-ligüco aperiri potuerint 5 . videbatur infimul omni- 
bus fenfibus: precipue externis privata ; Ex hifce mox veze- 
«um & quidem /oporiferum, phantafiam curbans latere declara- 
Nij&ideo é momento vemiterium ex Tartari emet. gr. ij. & 
 fücch. alb. gr. vj. propinavi; hoc vomitorio infufo, mieque ad- 
flantésinterrogante,.an nemo illam adhuc fanam in itinere 
Comitatus fuerit, & fortean in'agris aliquid incongrui forte for- 
fortuna inventi edentem viderit;: accedic hofpita loci & re- 
fert: mulierem hanc.à meridie" advenientem , de cardialgia 
conqueftam fuiffe, culpamque in Zaccar nigricantes , in fylva 
Lindenfi.ulra X.numero comeftas conjeciffe ,, vinumque 
uftum bibiffe, ac mox iter Noribergam verfus fuiffe profecu- 
am. Incerim vortiitorium effe&um edere incepit contrarium, 
alvum fcilicet largiter binis vicibusoperando ; non minus 
JLAQ Nna autem 


e84 ^ Obferoatio LXXXP, 7 0 
autem zgrotans, dum ufusliqu. C.C, fucci, cum aqua ce-- 
phalica, po& hanc alvi folutionem. fuit continuatus ,hora 
nonano&tis obdormire, & verfus manefenfim fenfimque per^ 
- incervalla ad fe redire, nec non loqui incepit, ita ut fequenti. 
die me invifentem non folum noverit, "d etiam interrogata. 
(aliena licec fzpe intermifcendo , & quafi fomnolenta mur- 
- murando  refponderit, fimul eftum internum prafentem ac- 
cufans; quem in finem ipfi etiam mixturam abíorbentem ni-. 
cofam prafcripfi, & juffi largiter decoctum fcorzonerz , ins. 
rerpofito ufa cerevifie calidz butyro permifte, oxygaleque 
bibere; quo, poftmeridiem meate in cotum ferenata, locum | 
comeítarum Zaccarum. defignavit, quem. é momento petii &^ 
fruticem reperi folani furiofr, vel ucalii nominant, melanoceraft, 
(eu Belladonna, baccis, profe&to inftar ceraforum majorum nis 
gricantibus & fplendore fuo appetitum avidiffime allicienei 
^ bus; quem fruticem, una cum baccis allatum, gra ftatim. 
agnovit & affeveravit eífe illum fructum dereftabilem ;. quo. 
delectata, morbum ; immo fere mortem fibi contraxerit, 
Die XVIII, Augufti ipfa ad me acceffit «& . de. convalefcentia: 
me certiorem fecit, faltim: aciem oculorum adhuc.;adeo ob- 
tufam, ut rypis expreffa nondum legere poffit; nec non maz 
gnum ardorem circa regionem ventriculi prefehrem: quee 
rens, quem in finenr ego ante ordinata: potulenta contifiuae 
re, & deco&to fcorzonerz, rafuram C«C. adderejuffi, unde;ift 
.socum, divina affiftente gratia;.reftiruta, adhuc.yivit ;:& anti 
| pau cos annos denuo mihi,: quo d; cune- temporis illam.morti 
imminenti eripuerim, perfolvit gratiam. -Ex hifce circum» 
ftantiis aucem fatis fuperque. elucefcit,, Zeennm Solani furioff, 
plis fnlphuris pofffdere expanfrvi, foporeferi, phantaffam turbantis,| 
quam [alis corroffui, gangranam excitaniisy y multum, quoad efe, 
fectum, convenire cum virtute feminis. Datura. 04 qo 
2. o (INeoffadio ad Aum mifja Norimbergam.., 5-0 ep 
: /. d, 1$. 0v, 1721.) i; A un 


E 


? 


Vx Le X 


Fic. 
PIDE. 
OBS 


*- 


2 ' 


v 


285 


vo e OBSERFATIO LXXXFI. 

!DN. D. GEORGII ERHARDI HAMBER- 
E GERI. | vistHae 
Winaulari impedimento refptrationis , 4 vulnufculo 
To — myl- é5 genio-byoidei mufculorum. — 


JA yUer, circiter fex annorum , ftans poft fellam, ab alio ita 
] N27 plumbeis cransfodicur, ut brachia tantum & ma» 
-  nuslederentur , & szicus in medio maxille nferioris ftni- 
Ira proxime infra, in fauces penetraret ; penetraffe vero globu- 
iin fauces, fanguis arteriofus ex ore profluens manifefta- 
t, lIpíe tunc egrotum nondum videram, nec hiclIefionis 
ocus mihi deftindtefatisrelatus erat. Reterebancaltero die 
"Adítantes , calorern majorem cum 7efPiratione difficili adeffe, 
eujus refpirationis difficilis rationent tunc ex calore majore 
lerivandam putabam. Tertio die refertur, calorem mitio- 
'em quidem factum efle, difficilem refpirationem perdura- 
T6, imo graviorem fieri, Quarto die rozchwm audiri perhi- 

ent, fuffocationemque femper mecuendam effe, precipue 
| puer ploraret, imo interdutn animi deliquia accedere, Cum 
ipitur rozchi , & (uflocationis imminentis caufam invenire 
haud poffem, ipfe quinto die in pagurn, ubi erat egrotus, 
abii, ibique annotavi, T) »o»ronchbum, fed fibilum audiri, quo- 
ties in[pirat io fiebat ; 1) cartilaginem tLyroideam multum, duran- 
derefpiratione qualibet , defcendere , 3) cumque puer me chi- 

urgum crederet, qui globulos plumbeos extrahere vellet, 
hincque plorarer, durante ploratu, quoties infpirabat, carti- 
dginem chyroidéam 44 /ferzum fere usque defcendere , & 
| limul ver[z: dextram trabi, cam fummo refpirationis impedi- 
| ue Nn 3 men- 


! 


| 


| 


: E . t — - P ds MEC 2 ——— ^ x i L4 *, M CANT 
j » 5 2. e wii UA x DE : ums 
1 " " N L hi ^W : uL. 
m " * * —- 


286 Orosio LXXXEL 


mento, & fuffocationis metu: 4) Meafculos abdominis conftan- 
ter flríclos, & abdomen quafi compreffum , apparere, ita zz, 
nullo tempore infpzrationis , abdomen vel tantillum intume[fCeret, 
coftas vero vehementer moveri: 5). Vulnera fere omnía jam - 
confolidaca effe. PE no m 


Me pr 


! Locus vulneris manifefte monftrat mu/culum mylobyoideum 
perforatum effe, fcd ex hujus tantum lefione cantum | earcilagi- | 
nis defcerfum intelligere nequeo , bizc &* geniolyoideum lefum | 
fife credo, tanto lubentius , cum globulus plumbeus in cavitatem | 
| Oris penetraverit, nec tamen in ore vulnus obfervari potuerit , hinc- 
ut profundum fuerit & in partelinguaz pofteriore haferic, ne- 
ceíle eft ; mylohyoideo vero una cum geniohyoideo abfcif- - 
fis, cametfi per inceg:as fibras cum otle hyoideo adhuc cohe-. 
ferint, facile conceditur, maféulos fferno-tbyroideos, flerno-&r cas 
raco byoideos , [emper magis deprimere debuiffe cartilaginem tby-. 

Midi NL : pin hey a ra lateris, ipa - ss 
dextram traxilfe , binc glottidem magis coarilatam fuiffe ,- quam 
pro fufficenti aeris immifffone nece[ffarzum erat , undeve[hiratio im 

ficilis & cum fibile. . Ymo tamilleaer quiin pulmones penetra- 
vit, quia pulmonum defcenfui mufculi le(i decenter refiftere | 
non poflunt, deícenfum láryngis promovebat, quam ifte, qui. 
in glottidem anguftiorem penetrare non potuit, tametfi fpa« 
tium in pedore ab aere fuerit vacuum : premit enim aer vere | | 
fus iftud fpatium pectoris vacuum , hinc laryngem quoque | 
deorfum pellere debuit: maxime quoque rationale eft, (i pec |. 
Qus inhoc aegroto tantum qualibet infpiratione | dilatatum | 
fuiffet, quantum ordinarie fieri folet, depreffionem laryngis |. 
tantam fequuturam fuiffe, quam proxime fuffocatio excipere |. 
debuerit : Quo major enim dilatatio pe&toris, eo minor re-- 
fiftentia circa pulmones, ergo eo major impetus aeris externi, |- 
tamin pulmones non fufficienter fuftentaros, (hinc*eo major |. 

depreflio & anguftatio glotridis) quam verfus ipfas laryngis | 

| oe Nc | |» «are 


NEN. d 


" 


de j 7 D 
UE TQMER : ; L 
, -d r , 


am 
^ae 


EN c | ox | | 

i 3 De fmoulari impedimento re[piratioms, €0c,. 297 
varilagines, quia per glottidem non fufficienter admitti- 
. fur, intus vero nihil, & à parte fuperiori mufculi lafi parum, 
efifunt, Hinc quoque fieri folebat, quod, ad ploraturm fut- 
)catio fere inftarec; in ploratu enim refpiratio quafi convulfi- 
a effefolet, hinc, cum pectus breviori tempore & ad majus 
fpatium expanderetur, quam extra ploratum, aér vero, oban-- 
'guítiam glottidis canta quantitate in pulmones .& tam brevi 
tempore penetrare haud potueric, ipfos pulmones & carrila- 
gineslaryngis majori gradu dcorfum peliere debuit, Sed 
mon potuit in hocegroto tantum , veltanta celeritate, expan- 
"di pe&oris cavicas ac in ftatu. naturali, quia expaníio thoracis 
"naturalis quoque fit per diaphragmatis defcenfüm , hujus ve- 
-ro defcenfum abdominis morus verfus exteriora fequitur, cui 
"aér refiftere poteft; & in hocagroro refiftere debuit, quia pul- 
"mones non fufficienter expaníi, defcendentis diaphragmaris 
fpatium derclium occupare non potuerunt, vis vero dia- 
phragmactis canta non eft; ut fola corum pondus aéris abdomi- 
ni incumbentis, fuperare poflet, — Mufculi igitur. abdominis, 
ab aére externo, perpetuo introrfum, & diaphragma furfum, 
premebantur, quo ad fpaímum funt concitati, qui re/fzra- 
"onem adhuc magis reddidit Z/fcilem, Adfuile vero /pafmum, 
tam minor diffi cultas refpirationis in principio morbi &quod 
quinto. die demum. concitata facta fit, quam celer & (aluca- 
utaris eventus, poft adplicatum abdomini ol. paregor. Wed. 


i 


Vera erat refpiratio, imo otfavo die plane naturalis 5 emollitis 
enim mufculis abdominis, qui for(itan una cum diaphrag- 
1 mate, fpa(modice erant affecti, ceflabat fpafmus, hinc dilatatio 
pe&oris lente magis fieri, aérque tarde & (üfficienre quanri- 
tate intrare, hinc absque bosco ri dépreffioue notabili pulmo- 
mcs dilatare potuit ; mufculi igitur offis hyoidis l«fi magis 
AA ; S ; jam 


| EJ ic qu» i v DM LX xxr. 1L. 


jam. dies. brevi confolidari potuerunt per mue "a 
craumaticum, ut fic brevi tempore fanitas redirec. - Ex hoc | 
€afn bunc potiffimum u[um phy[fologicum difco, mue ulos nyho- e& ge 
nio- byoideos refpirationi quoque in[eruire , laryngem in loco fupe 
riori, glottidem fatis patentem, c aeris "ierit ein motum per 


: dnt 3 - nm 
s , -€5 
K& -— Y m L ea 


 wyngem confervando, — 1 
( dud Altorfinm iffa M. Novembr, "PORTE Es 

" 4. 1731. | "t E 
OBSER/ATIO LXXXVIL E 

DN, D. JO. SEBASTIANI AL- ^ | 

be BRECHT., 1 


Lapidum jud. ARS eS tiu natura t9. 
Antipatbia. | E 
; Beriori dorum Virorum induftriz, & curiofx indi 
| Uu gini commendo, ut experiendo palam fiat, an & idem; | 
& codem modo, & femper contingat, quod mihi cons 
tigit in obfervanda sméirabili plane antipatbia prre rariífimos 
rum lapidum, Lapidis nempe Serpentis , quem Pietra di. Coral 
Capelos, & Lapidis bez.oardici Porcini, feu Hyfiricis, quem Piedra 
Puerco Lufitani vocant. — Luftrum abiit, quo ex Indiis 7 
cus quidam, nomine Gardzer , qui in Intula Zeylon: ultradi / 
ginta annos Batavorum ftipendia meruerat, in muniendis: 
ca(tellis, in primis vero Colombo: Is ubi perluftravi mea, quas 
liacunque rerum naturalium colle&anea,ucrumquemodon 
minatum lapidem, cum multarum virtutum elogio, quoap 
Indos eque ac Europzos celebrantur, dono benevolent 
mne conceffit, ab extremis quafi finibus mundi allatos. Utros-|- 
que itaque in una fcatula lignea, fingulos camen tenui charta| 
involutos, curiofz affer vatos fepofui BORA, ab omni labe |: 
immu- 


-—— 


^ Laidum Ind Serpentis, 6c. 289 


-— 


itr Edics Att paucos poft dies cum eosdem. repeterem, 
cüm deferiptione variorum hiftorie naturalis fcriptorum 
conferendos, en 'non fine magna admiratione /spidem, bezoar- 
dicum Porcinum in minutias difruptum; lapidem vero  ferpentis in- 
degrum adbuc reperi, Data hacoccafione, non incongruum, 
[ Ee utriusque lapidis mei exactam dare defcriptio-, 
nem, quia omnis fraudulenti artificii ab iis procul abeft fufpi- 
cio, quz alias nos cautos efle jubet injudicandis , & adhiben- 
disperegre ad nos delatis fimplicibus: Quid enim auri facra, 
fames mortalia pectoranon cogit? Quod itaque ad Lapidem. 
Piedra di cabra de Capelos attinet, eft ille, quem poffideo ponde- 
tis 5j. figure ovalis, longicudinis 77. latitudinis 74. pedis Pa- 
rifini, inftar. fru&us dimidiati Phafcoli, in una parte conve-, 
-susadmodum, in averfía vero parum concavus, coloris cine- 
tei cum maculis obfcurioribus, nigricancibus , fubftancia ra- 
ioris, inftar oflis aridi, & porofi, qualem etiam fi(tic Frazc/cus. 
— oy Natural. p.m. 4. figur 5. Duplicis effe originis, 
alium ar£efaéfuw ex mixtura quadam bezoardico - terrea, 
ilium zaturalem tnagis, artifici ramen manu in hanc formam - 
reda&tum ex offe cranii /erpentis Cobra de Capelos dicta, meum- 
ue ultimi generis efíe, fan&e aíferuic Amicus ifte, hoc 
etiam affirmans, viribus Tut SPP S & naturalem non dif- 
ferre; reperirinempeinInfula Zeylon plures erras, quz ca vi 
olleant, ut vulneribus ferpentum morfu inflidtis appofitz ad- 
berefcant firmiter, donec omne venenum extraxerint, ut 
ideo incolz, ob remedium veneno opponendum, paffim 
bvium; vix timeant i&tus ferpentum , alias lethales futuros. 
Czgterum de virtutibus hujus. lapidis plura commemorant 
Vrcherns, Bayle, Redi, Charleton in Excercit. deanimal. Le»e- 
yin Diction, des drogues fémples. Mihi vero nulla adhuc fc ob- 
lit occafio gr aur faciendi,alias non pratermittenda. 
Ac alterum Japidem, nempe Pzegdra de Puerco, cjusque condi- 
lionem , quod attinet; Pondceris ille etat 3ij. ovalis eciam, 
— 4, P, M, Fal, iH, Oo &un- 


- 
Z 


/ , 
^ 
! a. 


S RA vut Mes AE s 221 18 uf i er ds 
. $ M, Ta " ki m D ux de Lond: ^ i iy ^ 2. 
000. -. - Olfereati LXXXRKBE XX... 8 


^. Zeylon,fed in Peninfula Malacca, ze Hzffricwm ventriculis, ra-. 


E 


DIM XM NES EA E JT He M Mite ALES i AUR Y ^ bb o SUO CUR PMSLU Mo c IR Srl LER uds 

LH E U : " ie WE uh : ma MN ew wd MEL S ay VIE 
, M5, j e x / . ad i 1 6 qa 26 MEAS 

- - - , P 4 ^7 - ! LM P n T^ P. , 

- Y j - 

1 2:33 " 
ao T.» 

* B 


4. M sls 
"2 
rm ^e 
* x 
^ 


& undique convexus, figura, & magnitudine ad avellanam.- 
 pucem accedens, polite fuperficiei , coloris bruno - viride- - 
fcentis, quem alii herbaceum nigricantem vocant, fubítanti, 
fatis firm, ex lamellis, ultra duodecim, ejusdem. cum fuper-.- 
ficié coloris, compa&us sy in medicullio fiye centro fuo fru-. 
Qum inftar Coffeé, pericarpio membranaceo adhuc cin&umy, - 
continens; faporis terreo-amaricantis ; Ipfum non in Infula. 


viffme tamen reperiri, proptereaque in ipfis Indiis magno pre. 
tio divendi-afferuit laudatus Amicus. Quz relatio utiqu& 
cónvenit cum co, quod plures rerum naturalium fcriptoresy. 
cradiderunt, & inter hos in primis Lemery docet, l. c. p. m. 299 
de Bezoar Porci. Ceterum dirupti lapidis mei cafum eo. mi- 
- pus graviter accepi , quo rarius forían eft illius exemplum; 
& quo clarius idem fimul interiorem ftru&uram fuam mihi, 
aperuit. T 160 3B ihIsciriles sicliesi co MN 


QBSERFATIO LXXXVIII 


[| " 


) "I. 1 

mu 
"4a : : 
Ue "^ ) A 
[i 
* J 
"TEC 

d. 


tà 


ls 


* 

e. ^3 ^q es 

e. TL. 
tc , 


t 
^ 


/..DN. D. JO. SEBASTIANI AL-.j3 
d oto THBREGH Too. ios 


- Eetu abortivo, féeroti virilis nauum in,nucha & 
T o Miss PU : flante, jficb edu 3S E 


5 | j . HT 
1: Sel 5386756 PY PN CN 
Vo . AiUutili QM 

Th 


| pésübsy. dec M FTT I21 € DA 

| q ^emina viginti & aliquot annorum, ftaturz parve, teim 4 
- | eene fanguinei, habitus corporis adinedum e 
^A culenti, tertium tunc/gravida, poft medium geftacionis 
tempus, non eque, ut antea, intumefeente. ventre, ord | 
rium quidem foetus motum, fed leviorem, rarioremque fen 
fit: conceptionis verz fpem amittere coepit unde aliu d q iid 
| préter naturam utero inefft rata. Nec fefellit ipfam plane opi-|- 
9" 
IL 


7" 1] 


hu 
(MESS 


"mio. Namque fuperato feptimo geftationis menfe, cormina 
ventris urgebanc àlvum crebrius cumcenefmo, cujuslevande 
caufa , cum vefperi feceffiffet , percepic una cum fcybalis, ex 
"genitalibus quoque, cum larga hezmorrhagia uteri, prolaben- 
"tem glomum, qui perquificus mola effe deprehenditur pugni 
magnitudine. AConrinuara nihilominus hzmorrhagia, & cu- 
"mor ventris non fuübfidens, 'aliud quid adhuc fupere(le figni- 
Jficabant. Poft mediam igitur noctem, denuo ingravefcen- 
"tibus doloribus, uti alias in partu familiaribus, fic etiam ne- 
"eeffariis , hora: quinta matutina appropinquante foetus de- 
mum excludebatur valde monítrofus; Etenim caput erat de- 
"forme propter cranium, non per violentiam partus, fed aliam. 
preternaturalem forte caufam , diftortum, & nafum com- 
"preffum; Artus fuperiores & inferiores, refpe&u reliqui cor- 
"poris nimium breves, cruncus vero pro ztatis conditione 
maturali duplo longior. —& »»cha dependebat tumor laxus, ru- 
goes , exacte figuram e magnitudinem feroti virilis referen:s,li- 
mea intermedia, quam /z747a» Anatomici vocant, fecundum 
longitudinem aqualicer divifus. — Facta incifione, pracer ex- 
"imam cuticulam , duplex membrana , altera rugofa , alcera 
"mnembranoía obfervabatur , qua prater quantitatem con- 


gumor per fepcur iftud intermedium in duas equales parces 
f. cavitates divifus reperiebatur. Namque vulnere per for- 
ficem infli&o uni parti , ferum efluxit, altera non. detume- 
"fcente, altera vero parte fimiliter aperta tumor plane fubfidic, 
effluxo fero , ut deinde feptum ab utroque latere confpici 
D ime potuerit. Ulterius uc progrederer diffecando, neque 
precibus neq; aftu impetrare poteram, multo minus ucfcecum 
anliquore balfamico confervarem perrmictebatur, | Curiofius 
"autem fcifcicanti occafionem tanti illius nzvi ac cumoris,puer- 
pera quidem perfuadere volebat, illam forte datam fuiíle pcr 
veficatoria , pro micigando. dentium dolore, ante aliquot 

Los Qos .  . inen* 


fpicuam feri rubentis nihil folidi continebant , totus vero 


— 


-.. IDe fetu abortbvo, féroti virilis nevum 6c, 39y — — 


o 


E 


39h 2o OMfersato LXXXIXS 20 | 


menfes utriquebrachio impofita ; fed.cum tumor neque ve-- 
ficulas ejusmodi, ab epidermide feparata , ferofo humore re-. 
« pletas referret, nequein eo ipfo loco effet; ubi veficatoriafue- 
runt impofita, illud mihi perfuaderi non paffus fum; quare. 
maricum, hominem aperti pectoris, percontatus, ab ipfo. 
comperi, uxorem aliquando in congreffu venereo ardentius | 
oc(tro percitam , in amplexibus mariti liberalius cum fcroco 
ejusdem lufifle,à contrectante vero mariti manu collum uxo- 
ris, imaginacionematris obítetricante forfican ,;nuchzfoecus. 
annexum eíle cumorem illum praternaturalem, foecui. nutri- | 
. mentum debitum fübtrahentem, quem, cum focia mola ex- 
turbandam fufcepit provida rerum fuarum Natura. 

- CCoburgo Altorfium miffe,d. 2.5. Nev. | 

(AIT ow AE 


OBJERFATIO LXXXIX. 1 
DN. D. JO. ADAMI GOERITZIL | 


ih . MAU | 2; MEG 5831 ^  - 
Rhevmatifmus in -— Jenn: equitando per- | 


M * 
e 


"Uinquagenarius, temperamenti fanguineo-phlegma-- 

() tici, ad iram pronus, vite fendentariz &.meditacioniz 
(CU*- bus deditus, gravem eoryzam patiebatur, ew» zenffoney 

.. dolorifica in nucba e collo, ita ut capuc. fledere vix poflet. 
- Adhibebantur frictiones, fotus , fuffitus, interne pulvis ce? 
-phal. A. cum potu Thee. Poft aliquot. dies coryza finie-t 
batur, & eger collum facilius movebat. . E contra do/or orie- | 
batur zz latere feniftro , cum difficili refpiratione, Uxor dicebat: 
.€8 ift ibm bec luf vom &opff Detab in bie Gite gefallen... 
Locus doloriserat/9é coffís veris, circa diapbragma, - Ager pe i : 
- qua- 


* 


B 
'* 


7 uH 


oo Rbevnatifmus inlaterefiniffro, &c..— 295 
q E La dies in nullo latere dormire poterat, fed vel in 
rentre, vel dorfo jacere tenebatur. . Dolorem dicebat. effe 


i acutiffmum , & quidem fzpius pzzeitivsm , nonnunquam 
r E. ' vehementem, ut fuffocationem mecueret, Tentabat 


| par ac ij; quis. Ta osi à d & mufculis i interco- 
flalibusdetraheret. | Ubi aucem in latus finiftrum recumbe- 
bat, ob compreílionem partium ,; dolor ipfi videbatur, ac fi 
-emnia ibi exulcerata eflent, hinc empyema vel. pleuritidem 
veram eger fube(le timebat : Ego rbevmatifmum effe dixi, or- 
tumà ftagnatione humorum ibiharentium, & non empye- 

nec pleuritidem veram. — Nulla quippe febris aderac, nul- - 
r tuífis ,nullifudores — Pulfus quidem debilis erat, ob appe- 
titum proftra aruim , urina autem. fanorum fimilis apparebat. 
ger adhuc o edd erat, libere in hypocaufto ambula- 

,longe incus fc habens, quam in lecto jacens: Sedens 
in fella nihil querebatur, furredurus autem, de novo clama- 
jat; idque aliquoties centabat, donec id efficere poffe. Idem 
erebatur federe volens: quamprimum enim corpus fledte- 
t ad fedendum, iterum clamabar, donec id variis modis ten- 
indo , fücceffive ad fedendum perveniret. Ego agrorum 
no efle animo juffi, quia nulla figna febris aut inflamma- 
onis interne aderant. Interne prafcripfi Miftur. fimpl, 
| eft alexiph. & füccini mixtam, mane cum potu Theé 
endam. Vefperi cubitum iturus pulverem refolventem 
phoreticum aílumebat ex ocul. cancr. Antrim, diaphor. 
cin: ab. nat. pp. mandib. luc. pifc. fang. hirc. & fale volat. 
€Orn, cerv. Fxterne pars dolens pannis calidis & fpiritu re- 
C lvente camphorato fricabatur, füperimpofito fotu, ex plan- 
difcucientibus. His diligenter adhibitis, dolor de die in 
liem n remifit. Tandem cum eger iterum fiere federe & fur- 


ere c poflet, nondum tamen in utroquc latere jacere, rei per- 
Oo 3 cafus, 


*4 c 


EI 


294 n POM - Olfervario XC. ac 


"tafus, equum p edil dad milliare HU extra Jutow: p 


| pranfus e(t. Ze efperi letus equum iterum ad/cendit, & pari mo- 


optime refolvi pofle fperans. ^ Redux factus, mox cubile petiit, 


rum complura, oc» evós,e. recenfuic incomparabilis. olim 


| rum, inguinum, aucipfius vefica cenfionem, celi D - l 
na remoram, nec qualemcunque em fenfiffe ferio affir- 1 


y 


*am arcem citato curfu equitat , ut fudor per corpus flueret. De- 
JCendens 4b equo melius fe babere feufft, &V bono cum appet a 


tu domui properat, tot /zccuffationibus humores ftagnant tes 


elteroque die [abous d incolumis furrexit, nihil amplius p E 
tiens doloris hactenus perpelfi, : 


» 3 


Ü Ratislona Altorfium iffa, d. 1$, Decemb. j iare 
as nep o € 


PRICE s d cm ! 3 


.DN. D. VOLEGANGI. HENRICI E. 
SCHREY. 


De 
H 
Calculis renum, lineue €9' vefica dca E 


y Uanquam i innumera fere calculorum , in diverfis humi T t- 
! ni corporis partibus , diverío modo concretorum 
*- exempla, cum in £phemeridibus Academia noflra , cu n 
aliis obfervationum fyntagmatibus coinmemorentur, E , 

us 


Collega no(ter D. Georg. Francus de Franckenan , in egregiis v 
Lapicidina Micrecofmi  differtationibus : minime tamen viítu- 
perandum exiftimo , fi nova quedam ac fingularia m a 
quz mihi medicinam facienti occurrerunt, illis adjiciam. — |. 
|. Calculus nuper à virgine annofa hujus loci excernebatur: 
ea nunquam antehac fabulum, multo minus calculi veíti 
gium in matula fe obfervaffe, nec circa regionem lumbo 


CR 
n 
E 
4. 
"] 
| 


Pl mavit, 


| 


, ^ : , 
quU À , * 


—— De Calculis renum, lingue €» vefice rarioribus. 298 


MÀ 


mavit, Ipfíis autem nonis Septembris a. c, inopinate dolo- 
re renali rodente, &|pulfante, in dextro inguinecendente, & 
invefica premente, cum torminibus circa umbilicum, vo- 
inendi conatu continuo ftimuloque mingendi infru&tuofo 
contorquebatur , ut animam ftatim banc miferam efíla- 
ram ob intenfiffimos cruciatus adftantes prefumerent. A. 
j ine crgo, uc auferrem hunc dolorificum affe&um petierunt. 
Ex enarratis fymptomatibus nephritricos dolores ade(le cum 
velice calculo facillime intellexi, hinc corpus externe emol- 
ientibus, &anodynis cataplasmatibus, fzpius calcfadis, cir- 
xa locos dolentes applicare, interne vero z/zéfuram meam li-. 
azhontripticam, que fingularem virtutem in educendis calculis, 
& faburra tartarea multoties probavit, miferz huic propina- 
e juffi. Altera die dolores paululum fedatos, urinam vero 
' pertinaciflimerecencam referebat, quare fomentationes prio- 
ribus medicamentis affociare fuafor fui, indefadumeft , uc 
"urina magis excretionem urgeret, que etiam magna tandem 
eum vehementia, & in larga quantitate protrufa, plus quam 
wiginti. calculos ad pifi magnitudinem accedentes fecum 
- duxit, non fine notabili dolorum levamine. Elapfo die uno, 
& altero, aegra iterum fentit uring oppreffionem 5. ad- 
'hibitis igicur ex priori confilio fomentationibus , calcw- 
lun falem unicum, iníequente notabili urinz quantitate 
lepofuit. Hic vero ex innumeris prope. minoribus , [eminum 
unnabis, milii, qr papaveris forma, concretus, in altera excremi- 
ate acuminatus, admodum durus, afper, coniformis, craffi- 
; & longitudine internodii tertii digiti annularis, colorisin 

! apice crocei, in reliqua fuperficie fubflavi, drachma & fcru- 
| puli unius pondus poft excretionem habuit. — Calculi hujus 
| concretio in vefica probabiliter eft facta: Quando nimirum 
renis pelui generati lapilli una cum urina ad veficam defcen- 
Tunt, materia quadam vifcida in vefica cunc prafente, alter 
eri fenfim adhafit, donec poft aliquod tempus fatis ui. 
j [2 


296 ^ vm bise | Olai dco 


k firmamque compagem Vig fS conSedd TTE minores vero. 


| apparebar;aliquandiu haferunt. Nil magis miror,quam quod. 


- cum tamen antea ne minimum triftem fenfum perceperit, 


- infoliti parens per viginti annorum decurfum continua fer- ! 


. nulloremedio,quorum innumera fere adhibuit; à dolore libe- 


t , X TS DLE 
Ls 


aliquot diesante majoris hujus exclufionem redditi calculi, in 
rene dextro, & ejus uretere, ficut ex doloribus regionis illius: 


&gra uno momento atrocibus iftis doloribus fueric obruti 


qui nephriticos alias cruciatus antecedere folet, | Ex boc ca 
ff manifefle demonflrari poffe puto, quod generationem calculi,renu 
inflammationem, C fuppurationem antecedeve non fémper neceffe fft 

nec faniem exinde ortam calculi concrefcentis effe medium cong xl 
tinant, prout quidam Medicorum ftatuunt 5 hujus opitiqi 
nionis furdamtietirum. prafens cafus plane deftruit; ubienim | 
nullus dolor, ibi etiam nulla inflammatio; ubi non inflam-]? 
matio, ibi nec fuppuratio; ubi ceffac fuppuratio, ibi & fanies 
ceffat; tamen factus eft calculus ex innumerabilibus minoribus 
concretus, &icain prima fabrica induratus, ut ftatim poft ex- | 
cretionem nec comprimi, nec fine violentia conceri potue- 
rit. Alter, quem defcribere inftitui,, ca/cu/us eft criangularis, 
admodum firmus, minime prorfus, ex compluribus fubrilif* 
fimis lamellis compactus, & ita induratus, uc quafi gipíeus 
tamen levis appareat , colore albicante , & fuperficie glabra 
fplendidus, quinon in ordinaria cAtcdlofuíd officina, fed: Jub 
lingua cujusdam fucoris hujus loci , gezeratu:, curiofam come 
templationem omnino meretur. lfte infclix hujus calculi| - 


J iv 
$, 
d 


me in regione finiftra inferioris maxillz odoncalgia vexatus 


rabatur, Tandem factum eft, ut cumor, neque ad. inflamma- 
tionem, neque ad fuppurationem tendens , nec ab initio do 
lorificus, una noGe ortus, magnitudine ovi gallinacei, extern 
infra bafin maxille didi lateris, verfus laryngem propendem 
«grurn dolore maximo levaverit; Ifte tumor poftquam fui - a 
ceitu d duriot evafiz, ad interiora linguam verfus. cor- 


pi [ 


pe uw We ura - 


i 


*7 b! 
T "v 
BENED EAS ooo 0 5,27 mmm 


- 
: "1 
" 


e Calculis renum, linptte 6&5 vefice rartoribur. 207 
itafcendere, hinc ejus motus liber & naturalis, cum dolo- 
re circa venam raninam finiítram punctorio, impediebatur, 
fauces, ob mufculorum lingue & pharyngis motum in- 
terrupcum, in primis cempore deglutitionis, cum loquelz , & 

aíticationis fenfibili incommodo conítringebantur. Hec 
abilis , latrance ftomacho, deglutiendi conditio patien- 


m plus, quam,dentium dolor reddidit impatientem ; me- 


"eulos emollientes fzpius calefactos, maturandicumoris cau- 
fa; quibus per diem fic applicaris, vefpertino tempore, 
ub lingua eirca oflium dubius f(alivalts Wartboniani , profiliebat 
"ealeulus, quem ante quam in confpedtum venit, non calcu- 
lum fed dentem forte prolapfum effe credebat futor. | Dein- 
de vero ipfe obítupefcens , quid fibi inopinate contigerir, 
miühi ab initio vix fidem habenti, multis domefticorum 
idem afferentibus, retulit, fimulque foramen prope didi fa- 
livalis du&us orificium , quod fano adhuc hodie luculenter 
jatet, ad oculum monftravit. — Glapdulam JF artbonianam ftni- 
iram, pro calculo formando ex mafla fanguinea collectam fe- 
paraffe materiam , & falivalem ad ductum depofuifle, quili- 
iet fine dubio affirmabit; fed quomodo fa&tum fuerit, uc 
liuturni ac intenfiffii dentium dolores una no&e fedati, 
umorerm exciraverinc, cum ipfo fecuto calculo, majorem 
awentionem meretur. Mihi faltem probabileeft, materiam 
lam vifcidam atque cartaream, in vafis fanguiferis gingiva- 
rum & maxillz , feorfim inferioris, quam illa perforant ac 
anseunt, motum circularem fanguinis impedivi(le, acrimo- 
niam vero tartaream rodendo nervos, odontalgiam excitaí- 
&.. Quid ergo mirum . fi natura, qua corporis oeconomiz 
onfervationem incendit, excruciantis doloris pertzía, motu 
uodam extraordinario. incommoda ifta glandulz Wartho- 
niane ad evacuandum liberalius infinuavit, illa vero maceria 


m. 


'ca du&us falivalis orificium forte fubftitit, interque mu- 


E C c T C S MU NM LO 
jt ! - a 1 -^ 

" » t 

- r b " » 


- nan, alicui, i P PÉtm —— 
——— — 


Evo. "a TE — 0 X» 
——— 


]elam ergo quarere coa&us confilium iniit apponendi fac-- 


— 4 P. M. Fea, Pp fculog. 


nm. 


Maite e f mgr T AU I (Af Ü 2^ rn u-— c cC -— LESS 

VP ef : VAR LA NM S f VC CE LEM roe Le eR Vs iio € 
» ^R cedi $^ S A s / dins ts A* TE ge, PE ITE - kh SEI t6 
- auis b - " ED a ue 


WU ime. LX z 
A - ^ ,* " LA 


298 P oc punk Ólferzatio XC. e SE 


- f PL 


(culos haerens cutem flaccidam tumefcere fecit; poftmo- — 


- dum vero, ubi vifcida atque tartarea hec maffa coaluit, atque 
in calculum abiit, mufculis linguz & faucium liberum & or- 
dinarium motum abftulic , (quod ex. deglutiendi difficultate, 

.^- &loquela interceptione colligere licet) ad fuperiora tandem, 

* & in buccam calculum afcendere irritati mufculi coegerunt, 
quo factum e(t , ut oris internum incegumentum , alias fatis 
firmum, diftendendo perforaverit calculus profiliens. | Et hac 
quidem ratione varioris illius calculi. fablingualis ortum, incre- 
mentum, exitum, & fymptomata , breviter , fed camen haud 

— obfcure declaraffs me exiftimo, | 

Y Tertius, quem proponere volui, calcu/z:, prioribus multo 
major exifti. Hunc dono accepi à nobiliffima quadam rna- 
trona, qux in memoriam affliQtiffhimz matris fuz , ex qua or- 
cus erat calculus, hoc trifte monumentum aflervabat recondi- 
tum; cujus hiftoriam paulo pleniorem tradere non penitebit: 
Eft au:xem calculus oblongus, latus, craffus, ad duarum uncia- 
rum pondus accedens, in altera extremitate fubrotundus, 
afpcr, & duriffimz texture ; in altera extremitate, ubi friabi- 
lis, & porofus apparet, multo amplior, in cujus latere finiftro 
gaudet angulo obtufo, in dextro autem abit in appendicem 

^J medii digiti craffiie, que füpra corpus reliquum prominet, 
^ atque ut formam ejus breviter defcribam; figuli puerulis ad 
ufum ex argilla preparant anferculos , quorum figure, capi- 

- ge pedibusque demtis, facies hujus calculi per omnia accurate 
refpondet, — Norabilis quidem magnitudo, notabilis ftru&tu- 
ra, notabilis quoque eft figura calculi hujus, multo vero no- 

/tabilior exclufio ejusdem apparebit : Vetula nimirum, antea 
laudate matronz mater, per plufculos annos nephritide labo- 

^ fans, ut fieri folet, rninores fubinde quamplurimos. excreve- 
rat calculos, arenulas, atque fabulurm ; aliquando continuis 
doloribus in. vefica rodentibus, prementibus , & ad mingen- 
dum ftimulantibus vexata , majorem vefica calculum adeffe 

hing 


- 


DUECOEPUNSNE 


'- 
^ - — 


á- 


| De Calculis renum , lingue & vefice rarioribus, 469 


: hinc animo prefumfit. Quare Medicorum curam internam, 


& externam, frufta licez, quafivic, lithotomorüm operam ca- - 
ne pejus & angue fugiens. - Igitur faco fe fe commifit, falcem 


. Tnane ac vefperi cochlear unum olei amygdalarum dulcium 


& aliquot baccas juniperi jejuno dedit ventriculo : Atque ica 
per fex annorum decurfum mifere vivens, audis, & ingrave- 
Ícentibus fymptomatibus, cum urine crebraretcentione, fzepius 
ftillicidio , ineffabiles propemodum cruciatus perculic, fru- 
ftraque mortem multoties optavit. Fa&cum denique eft, ut 
rumor valde inflammatus é vulva, inftar uteri prolabentis ap- 
pareret, puftulaque alba notatus apoftemartis fufpicionem ex- 
citaret. Chirurgus itaque acceríebatur, qui purulentae mate- 
ri& emiffionem procuraturus, cumorem iftum incidebar, quo 
fado pus fanguine mixtum , cum infequente calculo illo 


- monf(trofo, & urinz immodica quantitate profiliebat, admi- 


raütibus cundis adítantibus. Inopinato hocce modo per 
omnipotentis Numinis clementiam, cam dolorifico, camque 
petriculofo morbo liberata, novem pofthzc fupervixit annos; 
ob veficz fpin&teris vero, aut nimiam extenfionem, aut à cal- 


- culi afperitare atque amplitudine (uti credibile magis eft) di- 


lacerationem, uring incontinentia per reliquum vire cempus 
laboravit. 2 


dn SCHOLION.- 


L/'oerninas , ob. naturalem urethre conformationem , poffe 
. multo facilius quam mares excernere calculos, etiam graz- 
diores , manifeftum eít.  Memorabile cumprimis exemplum 


- Nicol. Tulpius Lib. III. obferv. 7. propofuic, Vetula fcilicet vir- 


ginis, quz anno etatis fue LXXXIX. excrevit fponte ca/czlum 
5iii. 51J. pendentem... Ipfa camen incolumis evafic, neque aliud, 
preter urine inoontinentiam perpeífa eft incommodum, 
Confimiles, nec minus admirandos caíus exhibent ZpPe- 
, ad Ppa : meri. - 


. pag. 396. kn COR ode FUNT E d le A RN 


| ,OBSERFATIO XO. —— 

DN. D, WOLFGANGI HENRICI 
a S CHREY. 

j De | cu bie ds 

Lapide Bezoar Orientali , rare magnitudinis, 


A 


»4« Ommuniter equidem haud admodum grandes ad nos 
| C 'ex Indiisperferuntur Lapides Bezoardict, nec facile qui 
^ haGenus ab Oriente maximi comparuerunt, ad ovi co- 
lumbini magnitudinem acceflerunt: Nuper vero. Krügerus, 
- Pharmacopola Dresdenfis , à Lipfienfibus nundinis attulit 
ejus generis Japidem, qui ovum anferinum amplitudine fupera- 
: bat, exacte tamen rotundus, Prater colorem folitum , & 
politam füperficiem, laminz orbiculatim concretz , legiti- 
mum effe lapidem declararunt, idemque confirmavit fora- 
- nen , ad centrum usque factum, per quod non folum iftam 
" eomipagem contucri,fed & pilos animalis quosdam, pro fun- 
damento pofitos extraherelicuit. Pondus denique, pro la- 
pidis magnitudine exiguum, adeoque congruum, majorem 
facit ipfius bonitati fidem. | | 


(Delitio miffja Lipfíam, d. 29, Januar. 
n 474) 


 OBZER- 


wil oC — 1 sor 


E E 


- OBERE ATIO XCII. 


-.  pN.D. JO. FRIDERICI WEISS- 

Wem (o ei^ NANNT ^ 

s | fs ra ae j 

M Populi arboris multiplici ufa. 
M teperiuntur in foro medico homines, qui in fua 


M praxi nulla alia medicamenta aítimant & laudanc 
quam illa, quz ex Indiis utrisque afferuntur, hinc- 

que omni ftudio illa conquirunt , ad morbos depellendos 
prafcribunt, zgrotisque obtrudunt 5 z»sZigeza vero, plerum- 
que exoticis meliora, negligunt, detrectant, pedibusque con- 
"terunt, quod multis exemplis, fiopus foret, demonftrari pof- 
fet. In prafenti folummodo nobis fufficiant a//ama exotica, 
quz à multis ad coelum usque attolluntur, »offrata vero ejus 
generis peplo filentii involvuntur, rejiciuntur, imo defpi- 
ciuntur , quz certo certius plerumque aegrotis majus auxi- 
lium, & folatium praftant pre exoticis; talia vero nobis 
copiofe praebent, arbores Pzni , Populi, radix Petafites , Carlina, 
Imperatoria &c. que tempore verno copiofe colligi poffunt: 
Hac vice oculos noftros faltem vertimus ad Popzlos arbores, 
ex quibus certe egregia parantur remedia. Inter ipfas vero 
fpecies praítantiffima exiftic Populus alba TIrag:z, Germanice 
ber 9llberbru(t, ober QBaffer.9llmeniBaum, di&a. Cacerum 
quinque vel fex Popalz fpecies, ab Excellent, DN. D. Berbaave, in 
Catalogo borti Lugdunen[is vecenfentur Part. II. pag. 2 11. nempe 

: populus alba latifeiia, «ux» Grecis dicta. — 27) Populus alba, foliis. 
ainoribus. 3) Populus nigra five aye, fdowat&er «pap 
peb23aumnt. —4) Populus Lybica, vépue, five Populus tremula C, 

. B, P. Germanice (*[pen, qua ab Hermaznzo arboribus lanigeris 
m ; PP 3 annu- 


 Olferoatio XCHl..— 


Ao 


annumeratur ; etenim tempore veris julos profert , qui per 
maturitatem decidentes, formam lane habent, & loco Mox« 
Sinen[is ad inuftiones adhiberi potlunt, imo ficuti credo, fire-- 
| &e cractentur, in fila optime trahi queant, |). Populo femilis 
arbor refinofa, altera Tachamabat-.C, B. P, deniquc & 6) Populus 
tulipifera conis eteCtis, Banzflero dicta, que ex Virginia affercur, 
Tnajore verojure /4/z;* annumeratur. »c 


Ex quibus omnibus, uti antea dictum , nobis in confide- 
rationem hac vice veniat Populus alba latifolia , (&aurbadyg 
?Baum, voeife SDappeln, ober 9(fberbruft. — Lenz ejus eft 
molle, infter Tiliz , radzces vero funt duriores, crifpatz, quz 
varias intus figuras continent, & fi ad ufum mechanicumà. 
fcrinariis & cornatoribus adhibentur, in conípe&tum veniunt, 
hinc vocant xz i£oyr, benbeften Dtafetn, fi enim dedolanc 
corticem, in apricum venit mirabilis congeries fibrarum, qua 
fibre contorte, admirandorecreant oculos afpeQus exalrant 
vero opifices figuras in ligno delitefcentes, fi nempe limatu- 
ram Martis in aqua forti folvunc, hancque folutionem ligno 
affundunt, ad aliquot rempus in quiete relinquunt, poftea ab- 
ftergunr, & denique leviter dedolant , fic fovea & crifpacurz 
nigra fiunt, albz verofibrz manent , quod jucundum oculis 
. fiftitfpe&aculum, — — : Nus 
— Tempore veris protruditarbor jz/os, colore puniceo pra- 

ditos , qui collei, & radiis folaribusexpofici, promunt elegans 
| felphur vegetabile , coloris aurantii , ex quo varia medicamenta 
' ad debellandum fcorbutum praeparari poffunt , e. g. £i»&fura 
quadam cum fale alcalino,& fpiritu vini aut aliis menftruis con- 
venientibus 5 Zz /ucfAantia, in forma pulveris, aut pillularum, 
egrotis ad infringenda (alia morbifica adhiberi poteft; de ufu 
vero hujus palverzs , plura erunt dicenda in o/fervationibus cir- 
— cafülpburavegetabiliumfattis. .Credibile e(t, quod fi tempore 

 yeris pertebretur arbor , uti fit in betula, acere & aliis, for- 


raffis 


- 
-- 


-— 


De Populi arboris multiplici ufu. 203 
ffis füccum ftillatura fit nobilem , & falutarem , in multis 
. morbis proficientem. Ocz/i veropopuli, noftros oculos ad con- 
cemplationem tempore veris maxime invitant, in his enim la- 
titat Zal/amum illud zobzle , nulli viribus fecundum, quod inicio 
veris in apice illorum confpicitur , & mediante inftrumento 
eburneo vel ligneo abradi & colligi poteft, colore flammeo, 
odore fuavi, & fapore amaro przditum, quod ftatim in apri- 
cum venit, fi oculi inter digitos premuntur, illico Z/gzore»s 
fium balfamicum- emittunt , qui digitis adhaeret, ^Copiofius 
vero tale Za//mum pretiofum acquiritur, fi Gemma feu oculi 
populi in aqua fontana coquuntur , ferventes facculo injiciun- 
tur, & prelo exprimuntur , fic dimittunt largiter illud £4//5- 
mum nobile ; fi vero oculz populi inaqua macerantur , pofteaque 
ex cucurbita deftillancur , prodit primo aquala&ea, odorem & 
faporem aquz napha referens , in fuperficie vero aqua haret 
. euticula quafi pinguis, oleofa , vix vifibilis & fuaviter olens ; & fi 
. deftillatio eft peracta, oculiq; adhuccalidi cum refiduoliquore 
ex cucurbita exemptilinteamine involvuntur, preloque expri- 
gmuntur copiofe pariter clargiuntur idem £4//amum nobile ; (à 
vero loco aque illis populi gemmis affunditur fpiritus vini, vel 
frumenti, & deftillatio ex cucurbitaigne arena peragitur, pro- 
dic /piritus egregius, odoratus, qui faccharo in aqua foluto 
edulcoratus, egregium dat liquorem, ventriculum confortan- 
tem. Prolectum fpiritum, fequitur p5legz; odoratum la- 
Geum, in fuperficie oleum gerens, quod odorem ole zapbe habet, 
hoc feparatum , & cum faccharo mixtum praebet egregium 
eleofaccharum confortans , cum Thea vel alio liquore fümen- 
dum, maíla vero in cucurbita relidta, fi calide exprimitur, 
clargitur quoque haud deterius bal/gzmum. lmo fi tin&ura 
cnm fpiritu vini redificato parata abítrahitur per alembi- 
cum , in fundo cucurbite relinquit 7ef/zaz aliquam f/avam 
edoratam & in mulcis morbis utilem. 


Sufce- 


rod & cqui 1 mr. á - 


- | w L 


de PN dd ; yo Mee US hs: 
|... Sufcepi quoque deftillationem oculorum populi ex retor- 
. ta, igne itidemarenz, ubi primo prodiit /pzritus pblegmaticus, 
odorem fpiritus tartari prz feferens , ut & oleum liquidum 
. empyrevmaticum nigrum , fimile olei tartari foecido. | Hic 
77. fofiritus reclificatus, 1 examinetur, eft aczdulus , inftar fpiricus 
. lignorum, qui alcalinis volatilibus & fixis admiítus, leviter 
ebullit, & cum folucione cinerum clavellorum, l. oleo tartari 
p. d. deponit fedimentum flavum, foetore magno praeditum, 
.  Solutionis Lacce mufce dide, in aqua fadz, colorem 
coeruleum mutat in purpureum,ubi quoque lenis ebullitio ob- 
fervatur. Ex commiftione folutcionis vitrioli martis, & illius 
fpiritus phlegmatici, prodit liquor, colore fmaragdino predi- 
tus, Cur fpiritu falis ammon, vinofo dimittit fedimencum 
croceurn. : 
: Oleum oculorum populi fetidum , fimile oleo. tartari foe- 
 - . tido, egregias virtutes cravmaticas praítac in recentibus vul- 
^ neribus,in fpecie, fi liquaminiMyrrhz, Balífamo Peruyiano aut 
.. aliis balfamicis admifcetur. E o 
i Varia quoque ?zzé»re poflunt parari ex oculis populi s 
fi enim his affunditur fpiritus vini rectificatus, extrahicur ele- 
gans £n&iura bal/amica, quz in affe&ibus pe&oris & fcorbu- 
ticis, infignem-ferc opem , przítantior autem fit, filoco fpiri- 
tus vini affumitur fpiritus falis ammon. vinofus l. cinétura 
antimonii acris; ingreflum quoque in oculos popzli habet li-. 
quor nitri,ut & terra foliatz Tartari. Si infunduntur oczit 
«os populi cum oleo amygd. dulc. vel lini, fiftunc £a/f/amum trav- 
^ smaticum externe & incerne, in pleuritide & aliis pulmonum 
. . affedibus, falutare. TON 12 aes 
. Wim balfamicam ecali populi imaxime largiuntur liquo- 
ribus ad fermenrationem pronis, €. gr. muíto & cerevifia 
nondum fermentatz, imo aliis fuccis, c.g. becule, pomo- 
rum &c. fifermentationi ulteriori craduntur ; hac enim fini- 
tareperitur liquor balfamicus fuaveolens. m 
: Cn. 


-— 


"De populi arboris, multiplici ufu. 405 
Oculi populi , coQti cum axungia porcina, conftituunt 
snguentum populeum ,. cum butyro vero majali fi co&io 
peragitur , emergit du£yrum balfamicum, fimile ratione colo- 
ris unguento althez, etiam interne egregios effectus mor- 
bis pectoris praftat : Externe vero fi illinitur , curat ti- 
ncam, ferpiginem, & alios cutis morbos à falibus fcorbuti- 
Cis provenientes. - | 
| In panaritio fequens cindura mihi optimum effectum 
 praftitic, e. Effenc. Myrrha, fuccini, ocul, populi, afz foecide 
pond. equal. M. & fi linteamina hac mixtura imbuantur lo- 
coque affecto imponantur, promptum affert folatium. 
| Bal/ama quoque vuwlzeraria egregia paravi, exhis populis: 
dum nempe miícui oleum ocul. popult empyrevmat. refinamque 
«eorundem cum unguento digeft. oleo Myrrhz per deliqu. & 
Balf, Peruviano vulneribusque infudi. r 
Plura ejusmodi experimenta cum populo arbore infti- 
£uta, forcaffis alia occafione fequencur. jd 


(Eriangio Altorfium mifja d. 14. Febr, 
| io dts cuero gau) 


OBSERFATIO XCIII. 


DN. D. FRIDER, IGNATII LOSPICH- 

Hart :LERL | | 

: l 33 D8 - 

Calculoft 4natomeyac fengularibus venum, ureterum 
| &5 vefice phenomenis, 


peramenti biliofi, corpore macilentus, animo hilaris, 
vitam fuam inter labores & negotia aulica, fumma 
4.P, M, Pol, ILI. | | cum 


1 | Ji quidam genere pariter ac autoricate confpicuus, tem- 


' d E i 
206 o0 UO0lfervatio. XCIH,.... 
cum laudetraducens, denique laffus & fractis viribus, fecun- 
dum miferam hominum conditionem, in varia corporis in- 
cidit incommoda , cumprimis vero ultimis temporibus per 
aliquot annos, variis lumborum & nephriricis doloribus (x- 
^pius dire vexatus, licer diverfa Medicorum confilia fuerit fe- 
cutus, remediaque quamplurima, doloremlenitura, & urine 
fluxum promotura, adhibuerit; parum tamen, auct nihil per 
omnia ifta profecit. . Quare me tunc temporis vocatum, ut 
curationem inpofterum folus fufciperem rogavit egrotanss | 
cui, utpote cognato meo, plurimis de caufis jam multum ob-. | 
ftrictus eram, iftud officium recufare vix poteram. | Iníti- | 
ruta igitur diagnofi contra quorundam opinionem, pronun- 
ciavi , veficam calculo fatis grandi, aut pluribus impletum. 
effe, qualicunque demum ex caufa hic affe&us ortum fuum 
duxerit. A(ílfentiebant, ob rationes adductas, tacite quidem 
&ali. Hoftem vero dictum ulrerius aggredi & aperto mar- 
te cum ipfo dimicare, hiclabor,hocopus erat, Erfienim de- 
pofiza jam larva , prafentem ipfum € fignis parhognomonicis 
probe cognoverim, & calculum lacencem declaraverim, ma- 
gnitudinem tamen aut numerum neutiquam definire tunc 
oteram. Interim palliativam (quam dicimus) curationem 
adhibui, nec vulgo celebratis nephriticis, calculum pellen- 
vibus, aut levioribus etiam diureticis hoftem provocare, & 
«rabroncs irritare, aufusfui : Neque omifi ea, quz pro cir- 
cumítantiarum ratione, vires corporis utcunque conferva- 
rent, ac dolorem fubinde lenirent. "Verum hac methodo 
neutiquam contentus eger, derelidum fe undique multis: 
exprobrationibus Jamentabratur, cum nullum ad urinam 
facilius reddendam, velad ipfum calculum expellendum prz- 
fcriptum haberet remedium. Quidquid vel qualemcunque 
rationem & caufam ,: cxperienti& medica confentaneam, i 
contrarium. proponerem ,. impatiens neutiquam. admifit; 
clam vcro alium accerfi Medicum juffit, qui pro folatio de- | 


ey - 


Í 


— "pe Cilculofi Anatome, 6c. doy 


eumbentis prafcripfit potionem, fub exoptata prognofi, fo- 
re ut omnia brevi tempore in meliorem fe converfura fint 
"ftatum (erat autem medicamentum ex lapidibus pretiofis, 
Margaritis ,, Oculis cancrorum , füccino, Confe&. Alkerm. 

. compl. & aquis cordialibus compofitum); fed ecce, quam- 
primum 2. vel 3. cochlearia repetitis vicibus fumferat, in 
-atrociffimos dolores lumborum & veficz incidebac, fübfe- 
quentibus pertinaciflimis convulfionibus, Adventans tnnc 

- & ego, caufam hujus mali haud difficulter deprehendi : adhibi- 
'ta igitur aqua fontana faltem fimplici dolor atrox & convul- 

- fiones mitigabantur , atque à repetito eodem potu frigido, 
- qualem remittentibus paroxysmisanxie defiderabat, ab omni 
" uleriori convulfione liberatus eft , excernis antifpafiodicis 
plane nihil proficientib*,fic propria experientia edoctus, quod 
ifte a(fe&us neutiquam talia remedia conica aut vulgo dicta 
— confortantia, expofcat, quibus fpasmi: magis excitantur, & 
matura ad motum, fed nimis dolorificum, incitatur, ad expel- 
-Jendum illud heterogeneum , quod. propter viarum angu- 
ftiam, tum & fui magnitudinem auc multitudinem , expelli 
nequit. Facile cunc negligentiam meam, fi quz in ifto rc- 

- rum ftatu accufari poterat, ipfemet eger multis verbis & de- 
precaonibus excufavic: Poftea fcilicet etiam expertus , ut 
quoties vel fimpliciflimum carnis jufculum affümeret, into- 
lerabilem dolorem, ob motum naturz verfus veficam, fufti- 
"mere cogeretur , nullumque aliud in tam lamentabili cafu 
- pradiviti fupereffet remedium, quam folus frigida fimplicif- 
-fimz hauftus. Cum denique nec guttula urinz amplius de- 
füillaret, viresque indies deficerent , & conclamatum efle, 
Vir prudentiffimus ipfe agnofceret , omnia fupremo Numi- 
ni committens, ut corpus fuum exanime cultro anatomico 
'& ulteriori examini fubjicerem, triduo ante obitum, mihi 
mandavit. Cum ergo fuaviter in Domino obdormiviffet, 

" fcguenci die, edítancibus & prafentibus tam ad diffecandum 


Q3 2 inihi 


Weak. ? 
IUUNCS 
M D 


308 M - Olfervatlo Nom - 


mihi neceffariis perfonis, quam aliquibus confanguineis, ftu- 

penda ícíe prodiderunt fequentia , in uno fübje&o forfan 
raro vifa, & in libris obfervationum medicarum nota: fci- 
licet, aperto thorace (nam fecandi hanc methodum, relicto 
tantifper abdomine & illafo manente diaphragmate, contra 
proceíffum communem, tenere hactenus confuevi). cor fatis 
magnum, aliquo tamen modo flaccidum, oculis fefe obiicie- 
bar ; Pulmones autem putredine penitus confumpti erant, ta- 
tametfi patiens (quod bene notandum) nec minimam refpi- 
rationis difficultatem, tuílim vel aliaPhthifcos figna per co- 
cum vice decurfum expertcus fuerit, | Abdominis viícera & 
inteftina, nihil admodum . prater naturam conítitucum 
oftenderant 5 exceptis partibus urine fequeítrationi atque 
excretioni dicatis; Quandoquidem ambo rezes utriculorum 
inftar expanfi, confumpta omni carnofa compage, feu paren- 
chymate, urina repleti, Urezeres vero adeo ab urina reftagnan- 
te diftenti erant, uc inteftinum quoddam tenue. reprafenta- 
rent, Ipía denique Zefíca urinaria propemodum ad dilace-- 
rationem usque, XXVI. Zapidibus vel Caleulis , albicantibus 
& levigatis (pondere 5vij circiter) onerata, fcenam tragoediz 
praecipuam adeo aperuit, ut mortis quoque caufa omnibus 
pateret, neque tam dubitationi quam admirationi locus re- 
linqueretur ; quomodo fcilicet ifte fenex, omni veneratione 
digniflimus, atrociffimo hoc affectu, cot. diris fymptomari- 
bus ftipato, tancam potuerit attingere a tatem, ac candem adeo 
placide, nature debitum perfolvere , ultimumque vite fuae 
calculum deponere. ! 


Caeterum ex hoc cafu difcere in primislicet, quam cau- 
te procedendum fit in adhibendis diurecicis , calculum fran- 
gentibus, auc pellentibus medicamentis. Profe&o enim ex- 
perimenta, quz fubinde circumforanei ad diflolvendos re- 
num ac vefice calculos , tanquam infallibilia , magno pre- 

: | | "ES Te 


* 


De perniciefo remediorum 65, 29g 


tio venditant, longe diverfum in corpore humano effectum, 
fzpius lethalem, quam morbi averruncum praftant, 


OBSERFÉATIO XC. 


DN. D. FRIDERICI IGNATII LOSPICH- 
Perniciofo remediorum  nephritico- ltbontriptico- 
fum abufu, indeque fecuta complurium vifcerum 

^ — letbalicorruptione, | 


PrafcQtus,annum «tatis j 6. agens, temperamenti phleg- 

- matico fanguinci, corporc obefo fatis, florida facie 
fanitatem ipíam quafi reprzfentante;preditus, in continuis iti- 
fieribus aliisque laboribus, officio fuo adharentibus, fedulus 
atque indefeílus, licec mero fubinde indulferit, fatis (tritam 
tamen de catero obfervavit diztam 5; Nihilominus vero sa- 
gnos cruciatus lumborum, & urinain emittendo diffcultatem, cum 
ardore expertus eft; hinc varia, peo circumítantiarum varie- 
tate, applicata funt remedia: Continuo enim íolicitus erat 
de calculo, vel arenofa faltem in. renibus latitance materia 
expellenda: ica, uc ubicunque de quodam zephrztico vel fimi- 
li rezedio quidpiam expifcari potuerit , quod fabulum auc 
calculum expellere valeret, hoc ipfum vel maximo pretio re- 
dimeret, Notandum infuper, quodaltiora montium loca, 
licet obefus facis, fine ulla refpirationis difficultate, vi officii, 
pro vifiratione fylvarum, confcendere potuerit, Aliquando 
per incuriam prolapfusin terram, de nullo quidem, quam de 
finiftri pedis obtufo dolore querebatur ; Tertio vero fubfe- 
quente die, viribus fübite collapfis, appetitu penirus proftra- 
3 to 


Pm. quidam hujus Provincie, rebus Oeconomicis 


- 


* 


310  . Olfrvatio XC, « ^ 


| &o (forfitan ob affumta liberalius abforbencia & acidum prae- 
 Cipitantia) Jwmborum immanes cruciatus, dolorem verfus ve[rcam. 
intolerabilem, fitim inexplebilem, vornitus vehementes, con- 
cinuos, & lipothymicos, aliaque diriffinia fymptomarta patie- 
batur , quibuscunque demum applicatis fecundum indica- 
cones remediis, etiam externis (nam intro aflumpta mox 
vomitu rcjiciebat) omnia in deterius ruebant, fexto à decu- 
bitu die inter atrociílimos dolores, candem Creatori fuo 
animam fuam tradidit, | Mocftiffima conjux, ram inopina- 
ram mortis caufam fcire quidem avida, licet fzpius ipfi prz- 
dixerim, quod talia remedia lithontriptica peregrino agyr- 
tarum confilio, me nullatenus unquam affentiente, fine inter- 
miffione fumpta, finiftrum, ejusmodi effectum tander alla- 
tura fint, pro majori confirmatione, ut corpus mariti ad dif- 
fecandum concederet, vix induci potuit. Confenfu denique 
impetrato, rem more folito aggreffus fum 5 ubitunc in pe- 
Gore cor fatis magnum, optime coníticutum debitamque 
pericardii lympham , venasque coronarias plus folito tur- 
gidas; Pulmones vero inítar marfupii vacui pendulos, flacci- 
dosque, & ubique putrida fanie plenos inveni , adeo, uc nec 
lobulus in ftatu naturali & non inflammatus aut corrüptus 
appareret. Remotis vero-abdominis integumentis, incefti- 
na,tam tenuia quam craflà, inflammartionis ftigmata hinc. 
inde oftendebanr. Hepar quafi coftum, veficula bilis humore: 
quidem,fed atro plena,plus debito major: Lien mirum in mo- 
dum exficcatus erat ; Omenti magna pars putredine confum- 
| pras pancreas valde induratum five fcirrho(um : Res dexterjin 
pelvifua, Calculum pragrandem(;).31j.ponderis) fovebat; Paren- 
cbyma vero ipffas plane computruerat ; Siniflrum quoque renem fpba- 
celus occupaverat. — V'efice urinarie luperficies inflammationis 
notas haud obfcuras prabebat, interior autem fübftantia pe- 
nitus gangraenofa. Hinc facile poteram concludere, 4404 
remedia t/Ha dimretica Gr calculum renum inconvenienter pellen- 
| La, 


LI 


Pd 


De Uteroy male conformatiotnis vitio, 65, 4II 


tia, partes illas nervofo-membranofás, aliaque vifcera extimulando 
ac irritando, multiplicis inflammationis atque corruptionis, ipfius 
que mortis precipua caufa extiterint. 


OBSERPFATIO XCF, 


DN, D. FRIDERICI IGNATII. LOSPICH. 
ho bisu godMRL (o ae 
De j 


Diagnoff ulceris acpbtbifeos pulzmonum du 7. 


N duobus antea expofitis cafibus commemoravi, zgrotum 
! utrumque véx s/a pulmonis left, nedum ulcere corrupti figna 
dedifíe; poft mortem vero, apertis cadaveribus, malum 
iftud nimis luculenter apparuifle:: utadeo in hoc etiam mor- 
 bigenere locum habeat prifca Hippocratis querela : judicium 
effe difficile, experientiam quandoque fallacem 'In contrariam ve- 
TOpartem nonunquam/igza obfervantur perfei£epbtbi/eos, re- 
clamante tamen infperato mali, alias defperati, eventu falutari, 

— Unicum jam afferre lubet ejusmodi exemplum, haud ita pri- 
dem abs me notatum. Sacerdos quidam, indiciis haud ob- 
fcuris, abíceffu mefenterii aliquandiu laboraverat: curatio- 
ne illius ad finem (ut videbatur) bonum vergente, facta for» 
taíle mezaf/4f/ peccantis materie sd pecu , dolor ibi cum mole- 
f'iffima tu[fi oriebatur, infequente /puto cruento ac parulento ; 
fvwdores infuper zocurzi praíertim $ cum fe£zzs corporzs macie, 
prafentem omnino phbiffa arguebant. — Adhibitisautem medi- 
camentis congruentibus, traumaticis, pectoralibus, balfami- 
cis, &c. inprimis afhidue per longum tempus frequentato 
potu Coffeé, plus quam dimidio hordei to&i permito, 
preter omnem fpem felieiter adeo convaluit, ut robu- 

! | fior 


|»512. -. Obfrvsio XCpL- — 


tior habitiorque, quam ante morbum fuit, domum re- 
dierit. | | | | 


(Salisburgo. Altorfium miffe, d. ; Marti, 
ES | JOD) 


OBJERFATIO XCFI, | 
DN. D. JO. GEORGII BREBISII. 
De : 


"tero, male conformationis "uitio, extra ventrem 
propedente, pro bernia ingumali perperam babito, | 
eodemque fphacelo correpto feliciter — 
é | curato. 


Raterito anno vocabar ad ZZrginem annofam, de qua con- 
fanguinei referebant, eam quidem à juventure Perzia 

- énguinali laborafle , fed exinde parum vel nihil incom- 
modi hadenus percepiíle, jam autem ex improvifo Zerzzam 
iflam à jphacelo correptam fvife , unde «ftus, dolor immanis, 


.. fitis inexplebilis, maximus virium defectus, appetitus pro- 


ftratus, fomnus inquietus exorti. Ad ledtumegrz adductus, 

partem affectam denudare jubeo, & ecce zumor fat magnus 

inter femora propendens,totus ipflammatus, atque in parte inferío- 

4i plane nigricans, vel jamjam fpbacelatus, cum fingulari foeto- 
re,íe mihi dabat in confpe&tum. . Interrogatus à virgine: 
an evaíura fic ? refpondebam : affectum quidem admodum 
.periculofum efle, fed me omnem curationi adhibiturum 
operam. Aderat obftetrix pro fervitio, per hanc meo con- 

filio preparatur cataplafma, ex foliis bete rubrz, fcordio, 

agrimonia. verbafco, hyofcyamo , flor. chamomillz, melilo- 
to, cum lacte, & imponitur calide ; Interne vero fumendum 
prefcribebam pulverem cemperantem  & Marchionis , m 
aD1Qre 


- 


M 


—— DeUlero, mal conformationis vitio,€yc, 41a 


abforbentibus,. nec non fpec. pro decocto in febribus ufita- 
to; per horum continuatum ufum , zftus, ac dolor, agry- 
pnia &c. fenfim minuebantur, | Poftmodum ubi fphacelata 
cutis quoque inciperet abfcedere, meo confilio, oleum lini; 
albumine ovorum in unguenti formam conquaífando coa- 
&um, linteolisque illicum, applicacum fuic; cujus beneficio 
cutis corrupta non folum undique feparata, fed etiam fub- 
tus nova , quamvis fubriliffima , cutis füccrevit, Hactenus 
credideram Jeraiam, adtuifle , poftmodum. vero cum mulie- 
bria penitius infpicerem, nullum veftigium deintroitu ad va- 
ginam , nec rcliqua fexum fosmininum manifeftantia figna, 
deprehendere potui; Etenim praeditus zpwor, labizs vulv& 
|» £onnatus erat, magnitudine dr [arma fcroti sajoris hirci , & con- 

rau deprehendebatur Zurz», inftar glandule conglomeratz, 
fub nova cuticula mirabiles anfractus, & ramificationes ve- 
narum oftendens , cerebro fub. meningibus latitanti plane 
confimiles, fimulque 4we foramina, in medio cr iz fundo; illud 
minus duplici fphindere donatum erat, exteriore plano, in- 
teriore vero circum circa in plicas corrugato, introitus ipfe 
quodammodo. callofus..&. rubens, vix apicem minimi digiti 
admittebat, ex quo fatis temporibus urina fluebat; Hoc, majus 
atque molle, unicum fphin&erem planum continebat, & pro- 
funditatem exiguam , ex quo menfes olim flaxerunt, | Ex cit- 
cumítantiis. itaque concludere licuit 4terwm ex vitio confor» 
mationis propendilfe , neutiquam per durum laborem in juventute 
à fede prapulf/um ; . Cutis enim undique equalis, nullumque 1a- 
bioruin. veftigium apparebat, pubes.quoque glabra, & men- 
tum fine pilis, in pedore vero mammz beneformate exiíte- 
bant. Per integram vitam bene yaluitifta virgo , nec unquam 
antea morbo gravi conflidtata........ : | | 


ed o^ ^ ' 
3*5* «v» 
u- dl Gum 
^ 


TOM PFulL o —— Rr 0B- 


" Loin Pe PONAT CREE , ó Y Kn "X Aa wLFM- - £15. s 
/ " " ^ tim ^ "s 
h P d ! Mw". - J ET 4 ^ 
' 
, x Í T" | N » e 
x sx ; . 
i OST Rt Aa -— à; 
I O'MaWOO* — ps o. VA "T 
; " 1 1 Liv ] AN , ^os b ; "AU i 
Y "n ] : 
a - re 59 Ten 
ü — e " 


70707 OSSERFATIO XOUH, — 
DN. D. JO. GEORGII BREBISII, 


Miro infantis partu , cum "vitio. conforma- 
es prog ppp en : 
Uftici mulier; juvenilis etatis , altera vice praegnans, cir- 
R ca deftinacum partus cempus, confuetis quidem dolo- - 
- ribus corripitur, fed aqu& citius prorumpebanrc, quam - 
infans ad excludendum bene difpofitus effec ;. nihilominus 
obítetrix imperita , pro more, puerperam ad laborandum 
compellit, aft manus infantis primum foras prodeunt. Ob- 
ftetrix inde perterrita , denuo fitum infantis explorat, fibi- 
que imaginatut, caput infantis pelvi recta linea inftans fe de- 
rehendiffe ; fed falfe: Nam clunes pro capite habuit, & anum 
pro fontanella: Hinc magis urget laborem puerpere , que 
tandem maximis conatibus filiolam expellit, in pofitura. ss- 
ralili , fcilicet corpu[culum in [piram-contortum erat , brachia fa- 
pra clunes exporretta, femora intra. brachia contratfa , pedes [üpra 
féapulas elevati, caput vero intra femora & abdomen ab[Consitum » 
Credidiffes gemellos adeffe, unum pedibus , alterum mani- 
bus intrantem, vixit aliquantillum donec baptizata fuic, po- 
ftca ftatim obiit, Cum facerdos loci fingularem in pectore 
infantis tumorem obfervàáret, curiofirateé ductus , fecavi in- 
fancem & deprehendi fferzum pene nullum , diapbragma vero di- 
qifum e ventriculum totum in pectus protrufum.. Accuratiorem 
"^. wifitationemtunctemporisnonpermittebaut eumu- 
: : lati labores mej; i814 OUXÓUT ENIGE 
Jt 


.d 


.OBJER- 


Sha. 


^ OBSERFA TIO XOlL -— 


—. DN. D. JO. GEORGII BREBISII. - 

| | DE 1 | 

Fetu Gemello, altero quidem maturo, altero abor- 
tivo, fuperfetationi adfcripto. 

| nno preterito per pagum vicinum iter faciens, acceffi 
ad domumrruftici, ex cujus feneftris , foomina quzdam 
* clamando: Ecce Doctor venit! mihi quafi remo- 
ram objecit, ut expe&arem aliquantifper. Hoc fado, ob- 
ftetrix fubico foras profiliebat , invitans me ad mulierem 


. dyfloecia laborantem. — Scquor obítetricem & invenio qui- 


dem parturientem rimidam , fed infantem capite jam inftan- 
tem. | Mulieres przfences omnes anxie erant. propter defi- 
cientes partus dolores, & medicamentum pellens à mc pete- 


bant. Hinc euporiffon meum ufttatifffmum, & non. facile fal- 
' lens, propinare jubeo, nempe Jw/culum Gallinaceum, cum aci- 


do fucco citri, d liquore oleofo, ex corticibus ejus expreffo, condi- 
tum, quo epoto , poft quadrantem horz, parcus dolores re- 
dibant, non intermittentes, usque ad exclufionem infantis. 
Erat puella vegeta, rnater vero, per labores parcuriendi debi- 
lior facta, deportabatur in ledum, ubi cum vires aliquantifper 


. €ollegiffet , eciam /ecuzdine per continuantes partus dolores 


excludebantur zrzplo majores , quam alias effefolent.  Obtterrix 
curiofa perluftrat illam & denunciat eméryonem in illis exiffen- 
te; Ethocerat verum, nam adhuc alia fülofa , jam mortua, 
longe minor priori &r (ubtilifffma textura, tamen quoad omnes ar- 
tus perfecla, per medium fecundinarum, intra craffam membranam, 
cum fecundinis firmiter connatum, reperiebatur , cujus funiculus 
breviflimus , longitudine duorum transverforum di Prem 

dad | Rr aiter 


216 


alter vero fpithamam longe füperabac. Hinc gemelo; hos di- 
- cendos effe, nullus dubito ; quamvis alius — ff aper- 
| festione judicaverat. 


3 
( Rotenburgo add ubarim tus Alei d, 7. Mehr mu 
4.1732) 3E 


OBSERFATIO. XIX, 
-DN, D. JOH. CHRISTIANI KUND- 


MANNI obla. S 

pe Y 2 
ndis I2 Cbcblels menfrofs qua 
LMirqutu us I ansicocsedal. 


flerum habuiffe Cochleam fingularem, cujus fpitz àdex- 

tra finiftram verfus procefferint ; ; curn tamen ordinarie 

creditum fit, illas omnes à feptentrione ad /Equatorem, five 
à finiftra ad dextram neceffario fe convertere. .— — 

Ad oram maritimam regionis Tz£ucarin, in lodia Orien- 
i4li pifcando capitur genus quoddam Cocblearum (- Aanxus 
vocant;) fimilium his in quibus Trirones five Dii marini re- 
prafentari folent, (quod genus ego Buccinam Tritopis ete pu- 
to, ex deícriptione & delineatione Pbi/rp. Bonanni in recreatio-, 
ae mentis C oculi Claff. ll. mum. 188, edit, Latine, qua Roma. 
ln, 1684. in 3to prodiit ;. Tob. Henr. jpest- 77 Mpfeo Beslería- 
so Tab, XA. p. 73. Georg, Everb, Rumphii. 4mboin. Fori. Kam. 
qab, XXIII. fol. 94. & aliorum. — ! 

Societas Indie Orientalis Belgica, pretio fete nullo alos: 
mercatur, eademque mittit in regnum Aengala, ubi. perma- 


gno ruríus vendunur : He cachisa in, longitudinem js 
| ; 31A ifIe- 


E Rajus in | ifl "2 Phibjgbici ieféit; "Martinum Li 


3 , - 


^ e Concbis 65 Cicbleis mon[Irofis pretiofisque, 317 


diffecantur, atque armille .exinde conficiuntur. Qua ad 
hanc oram capiuntur , omnes fpiras fuas habent à dextra ad 
finiftram converfas, Quod fi ulla reperiri poffet, cujus ver- 
fura fpiralis à finiftra ad dextram procederet, illam ipfam in- 
cole ejus regionis multis aureorum nummorum millenis: | 
millibus aeftimaturi eflent, quia perfuafum habent, Deorum. 
fuorum aliquem, fe in ejusmodi cochleam abdidiffe, cum 
ipfum hoftes fui in mari perfequerentur. (4. Sifforifd)e 
Remarquen Part.IX, n. 1707,B.183.) 0 ioo oo 
Georgius Everbardus Rumpbius l. c. Lib. Il cap. XXXIII 
p4g. 160. mentionem facit Concha (quz dicitur Krzzs.Doz- 
blet) à ftudiofo rerum talium in Be/zzo 100. aureis nummis 
redemtze, quam is Pape dono dare voluerit , eo , sed soz- 
firofum quiddam putaret, cum tamen non elletas sar oi 
.— Cum igitur ego DBwccinam excre[centía vere monffrofa con-: 
fpicuam, haud ica pridem ab amico: ex Belge acceperim, de 
ea commemorare habeo fequentia:. Eft illa colore anthraci-: 
no, in ejusque magno orbeadnata eft ezzfpstura altius elevata, 
nec crifpatura ifta conftat ex cubulis vermicularibus, fed eja;- 
dem eft cum tefla fabflantie, cum contra illi alterius, five diverfi 
finc coloris:. Credo potius ceftam animali adhuc vivente fra- 


&am fuiffe, atque huic fingulari ftru&urg occafionem dedif- 

fe. (vid. Tab. 111. Fig, y.) dE ibbot UE 
.. Neque vero folum. conchez & cochlez. monftro- 
fz ad cantum exiftimadonis gradum afcenderunt, fed eciam 
inprimis iz Belgio multi adhuc teftaceorum amatores repe- 
riuntur, qui ingentem pecuniam quibusdam illorum fpecie-- 
bus redimendis, impendunt, Supra laudatus D». Ruspbiu: 
pag. 161. inter. alia defcribit delineatque Tab. XLIA, Lit, 4. 
Cocbleam , quam pofleffor 5co. florenis vendere. recufa- 
verit : 44b. XXXI|Z. pag. 108. delincatz defcripreque funt 
XIL - qurbines Cylindroides, que vocantur z Batavis Admirals, 
pro quorum viliffimo —" co. florenosab emtori- 
| rj bus 


418 -. "Obéroato XCOX. ^ 


"Ur 


bus irrito fucceffu fuiffeoblatos ; reliquos autem nullo pror- 

fus pretio effe venales , fed inítar cimeliorum in promptua- 
riis ibi laudatis affervari , idem zéfer ceftatur. Cum An. 
MDCCXXII. Menfe Aprili Promtuarium Cochlearum ele- 
gantiffimarum & nitide politatum 2D». Guilielmi d* Orville, 
Pafloris Harlemenfés, Amflelodami auQionis lege venderetur, in- 
ter alia ibi reperiebatur cochlea (/42wira/ dicta) vix articu- 
lum digiti humani longitudine exezquans , & tamen pro illa 
ipfa 8o. floreni numerati fuerunt , & pro 2. Nauctilis 108. 
floreni. —— Api ice dignes «Q—— 

—. Cum ergo maxime in Belgio quidem mercatores publi- 
cum harum Concharum Cochlearumque faciant commer- 
cium, atque ex predi&o pretio eítimatio earundem pateat, 
illas ipfas imprimisin Ipdza Orzentali operofe colligi, nihil mi- 
rum. eft oem vv RAUS THER NDNN 
.—- . Sunt vero ibi certi homines, qui Conchas & Cochleas 
partimin littore colligunt; partim ex profundo mari, quem- 
admodum margaritarii conchas margaritiferas petunt, pro-- 
feruntque; (Cujus generis pifcator in Mich. Berzb. P'alentini 
Mufeo Mufeorum, Part. I. cap, XXXFI, p. 49$. defcriptusatque. 
figura «nea expreflus cernitur) Idque non fine magno peri- 
culo & incommodo, fiquidem prioresà crocodilis incerdum 
arrépti, devorantur; poíteriores vero idem fatum à pifcibus 
pelagiis majoribus iisdemque rapacibus, in] profundo expe- 
riuntur 5 aut coralliisacuminartis, que nafcuntur é faxis, vul- 
nerantur 5 aut ipforum manus pedesve aculeis preacutis Pur- 
purarum echinatarum , fpeciatim Echini fecofi (quales ibi 
funt frequenriflimi) compunguntur ; quz vulnera limo ma- 
rino adurente , facile in periculum adducuntur ; atque illi 
quoquehomine , um Conchas univalvesin fcopulis limo lu- 
bricatis querunt, fallente veftigio labentes fauciantur; uc alias 
mnoleftias taceam, ——— | T T TEM 

KL qu 


Hac 


"De Conchis &5 Cochleis monflrofis pretiofisque. 410 

M —ÀM————————————————— 
.- .. Hzc autem collectio non toto anno , nec quovis anni 
temporc, fed utplurimum nocu, menfibus (ut vocantur) plu- . 
viofis, f. Majo & Junio usquein Julium, inprimis luna nova 
& pléna inftituitur , quia conchyliailla , extrahoc cempus in 
arena penitus fe abícondunt, pur 

. . Ite Conchz & Cochlez (ex pelago petita) expoliendo 
funt aptiffimz, prafercim illa, in quibus animal adhuc vivum 
ineft, quandoquidem quz in littore colliguntur, plerumque 
func decolorate deformatzque , partim vi fluduum fracta, 
velelifz, vel à vermibus arrofz, vel à cubulis vermicularibus 
€orrupta. | à; | : 

He igirur Conchz Cochlezve colle&z ibi mercatori- 
bus aliisque harum rerum ftudiofis offeruntur , venduntur- 
que, qui quidem easdem ad Bazavos mittunt, antea vero, vel 
etiam poftea operofe emundant, animalculum eximunt, cru- 
ftam nonnullis emolliendo & macerando detrahunt , ipfas 
expoliunt; id quod fufe Ao»wpbiss Lib. Il. cap. XXX1X, pag. 
164. exponit, it. 4ugerius Clutzus de Calrve f, Lapide Nepbri- 
£ico. — : 
| Üurbines cylindroides albi , minimi , plerique in patria re- 
manent, iisque ab incolis perforati, immiílo filo connectun-: 
tür terni, atque ejusmodi lineola 5o. vel 6o. curbinibus con- . 
ftans, in ora maritima regni Cozgo, //ivero fere Belgico con- 
ftat: quare in Belgaru» promtuariis , cjus generis lincola 
vulgo pecunia 4ngolice nomine infigniuntur (v4. JZilbel. 
Orville Catalogus vaan een 'Uytmundend Cabinetpag. 27. | Cochlee 
veneré& alba, qua hic plerumque capita viperina dicuntur, 
& olim exornandis equorum habenis .inferviebant , in 
Nigritia pro pecunia fumuntur, & ideo vocantur AMozezta Nj- 
gritarum, ut. Job. Bapt. "lavernierins ip itinerario [uo parte 1I. 
p^£- 219. d 223. oftendit, "Cezchbe autem | 'ezeree fufce in 
dorfo pun&is badiis & albis adfper(z,sz Infulis Philippinis cciam 
vicem obtinent pecunie ; qua de re evolvendus PL/pp. Bo- 

nan- 


20 scito "n »XDiféemurio 


— MARRUS dH recreati one mentis doeuli T IL aum, 33 $. "TN 


L 


^ 


E 
à 


Ceterum & pecuniam illam Angolicam, quam modonomina- 
vimus, defcripferunt, & finguris eneis reprafentarunt Rape- 
fértius (vulgo Rochefort) in defcriptione lafalarum | 4hntilarum 
cap. XLX. pag. 3 32. Ol. Dapperus in Defcriptione Africa pg.55$6. 
Petrus Pouretus in Materialiflen und Specerey Handler, Part, II, 
cap. XLIX. "lab. LXVI fig. 393. pag. 630. & alii, —— 

Ad ultimum difquirentibus, qzot Concharum: cochlearnm- 
que fint fpecies * fieri nullo modo poteft, ut earum nurnerus 
definiatur ; attamen id fere dicerelicet; quod fi cumaliorum 
^u&torum apparatu, collectionem meam contuleris, odin- 
gente circiter innotuerint. Scilicet. fecundum — Nebes, 
Grevv in Mnfeo Regalis Societatis p. 124. ibi fexcente fere Ípe- 
cies diverfz: Secundum Bonannum i in Recreat. Mentis e oculi z 
XXH  Teftacea univalvia non turbinata, C. Teftacea bival- 
via, & CCCCVL. Teftacea. univalvia türbinata fummatim 
DXXVI. fpecies inveniuncur. In Mufeo Kireberiamo, quod 
idem Zonanzus defcripfit & Rowa An. 1709. in fol. didit, 
illorum XXXIX. iftorum CXXXV. & horum CCCCXII. in 
fümmaDLXXXVI. fpecies occurrunt: fecundüm Ru; phium. 
l.c. CCCCVIIL claffes func delineatz , & uc iidem. Ju 
Cap. XX. XTA: pag. 163. referc, ille in folis bofulis "mboinis i in- 
intra XXVIII. annorum fpatium CCCIX. fere diverfi p^ 
Conchas Mein collegit. 

Jam fi colletionem meam fupra allegatis. conferam, 
equidem. DCL: diverfas fpecies poflideo, tamen fecundum. 
Rumphium odoginta , ; & quod excurrit, fecundum Bonannun 
vero.CL. mihr defunt, at vero aliquot. tales ego. poffideo, 
ques in libris allegatis non occurrunt. 

Job. Rajus in [epientia Dei manife effata i ip operibus creationis ! 
(qui liber lingua Anglica; POWWIIni in 8vo prodiit). compu- 
rum omnium animalium; atque adeo & Conchyliorum facit 
ieu cn Animaliuim terreftrium (quibus annumerat fer- 


pen- 


Á 


d 


2 


De De Foliéulo mofehifero, &. 42I 


—M—MáÁvM 


" qpentes, icem. canum | multiplex genus pro uno computa- 
rum) numerum, non excedere CL. avium efle ultraD fpecies, 
ec pauciores pifcium, copiam vero Conchárum & cochlea. 
rum bistanto majorem dari. Idemin fola Anglia, & in terra 
& in mari, amplius millecupla infecta vivere, & amplius CL. 

diverfi generis papiliones circumvolitare, nec pauciores fcara» 
bzosi inveniri; demonílrac. — 

-Denominatio .&: divifio Concharum cochlearumque, 
dopeisdne: -Banannum mihi: maxime probatur, que: adhuc fpe- 
-«ialius habetur; 4z Carol, Nicol. Langii Methodo Teflacea marina, 
in fuas debitas € diflinttas claffes, genera € fpecies difiribuends, 
initia: feit propriis, firutiure potifffgum accommodatis 
nuncupandi, ; nam Belgarum appellationes defümpta à rebus, 
quarum fpeciem referre videntur, incerdum fere funt ridicu- 
1x5: & divifio quoque, qualemcunque .Dz. D, Sipmannus Me- 
Micus Belgicus. apud Rumphbium L.C, pag. 167./6q4. fecundum 
genera —— inftituit, eft prolixa, captuque difficilis, — 


-OB$ERFATIO o 


DNI D. jo. CHRISTIANI KUND- 
Aide cwiege 77 MANINT; 


De 


lio mof chi ifero » inquo perforatus gui r- 


re Achate repertus fuit. 


pocrates, intelligitque ratione excrerionum,, quoad 42 

** ^ 6r rem expeditam effe; quoad «à 2iór; veró hodie non 
plus fapimus 3 quanquam innumerabiles vie , du&us & 
meatus in corpore humano ope anatomiz fuerint detecti. 
Multo minus explicare valet Anatomicus , qui fiat, quando 
AP. M, Pol, III, $5 Em» 


Ns fibimer ipfi viam invenit ; jam fuo zvo dixit Hj j- 


— pt" 


" : à ts A € 1 4^-)ÜU . x 
Pt 2.1 e. 7 p L n » p ' H 5.5 i e£ a 
800. 5. tO0bferottio-G 3 sG 
CHER N J t m 


Empyema pulmonis per. excretiones alvi purulentas folvitur, 
auc per alvum fanguis 'fincerus in. quantitate. excernatur, 
fi quis tnodo lefionem in cavitate abdominis fine atta&tu in- 
teftinorum, acceperit... Omnium minime conftat ratio, qua . 
fieri poffit , (ni(i forte fucus fubfit ut, fi quis aranéeam maxi- 
ra cum naufea deglutiveric, illa ipfa.ex femore per fuppura- 
tionem rurfus prodeat, (vid. Job, Baptiff. Helmontius Operum, 
. «ratt. de Injectis materialibus pag. (ed. Francof. A. 1692. in ato) 
. $65. f.7. autquomodo acus longa deglutita per urinam rur- 
fusegredi queat, (vid, Helmontius. Ll C. 2t; Ephbemerid. Nat. Cu- 
riof. Cent. I. d Il. 4n. M: DCC. Xil, Obf. XLI p. LII. Jéqq. A 
Atque eadem difficultas exiftitin cafu fequenti: Aroma- 
topola hujus loci, aliquam accipit copiam 4Me/cbzn follzculis: 
hos ubi. diffecat , z»»ofcbumque eximit, in pyxide plumbea con- 
dicurus;iniftisipfl occurrit rorundusfacculus, extrinfecus fine 
, multis pilis, intrinfecus vero. fibrofà levi eaque fufca tunica, 
aliorum folliculorum more, obdu&us, ex quo paululum Mo- 


7—.. fchi fuaviter fragrantis, pendet, quod grade corallium magni- 


tudine nucis juglandis foramine perforatum, ex. rubra jafpide 
continet, quales fere gr andes coroll in fphrulis precatoriis 
elfe (olei ^A IETATTOIAEHIO XL CLA. 
Jam equidem res nondum cettà eft & cognita , ubi & 
quomodo, & in quo animali Mo/cbus gignatur (vid, Mich. 
Bernh. P'alentini Muf. Muftorum Part. 1. Lib, Il, Cap, LX. P 
^ —442.) Atqueprater ea, qua Jaudatus Zzleutizi ex multis au- - 
| thoribus adduxics in ob. Baptiff. Savernierli Itinerario Part, . 
II, Cap. XXI. pag. 141. in. Ol Dapperi. Deferiptione Africa pag. 
2r. in librandi ddes Itinerario Chine. Cap. Fill. pag. 76. in Pome- 
tii Material-und Specerey- Hündler. Part. II. Cap. IP.pag. 479. in 
Cafp. Schotti Pbyfica curiofa Lib. FH, Cap. X XI, pag. $56. in 
Tj. Bartholini A8. Medic. € Philofopb. Haffiienfo 1471. Obf 
LVIll.pag. 116.12 Athanaf. Kircheri China iluflrat. Part, IP. 
Cap, Il. pag, 19 T. in Epbemeérid. Nat, Cnriefor, Dec, 1) dn. det 


*^w o. A 


— 


DeF'itris fingularibus, 423 


———— RÓÉÓRBRÓBERE NR M. i o Mic NE, C — 

FIL. Ob CXXPIIL. pag. 146. alliisque, & quidem apud fingu- 
los diverfz pror(us opiniones inveniuntur. .. 
—Ubi meo quidem judicio maxime probabile videtur, 
quod: Perillu(ris quondam D. Prefer nofter Luc. Schreckius in 
Hift. Mofihi, pattim de animali, partim de generatione Mofchi 
ipfius-profert: Speciatim, quod is generetur in folliculo, cu- 
jusmodi ex India Orientali efferuntur, qui. naturali & ordina- 
Ps modo infra ex ventre animalis , prope pedes pofteriores 
dependeat & confluat, per venulas exiles, qua. in cavicatem 
iculi & & in mofcbum ipfam infunduntur;, . quas plane cer- 
nere liceat, ; Quomodo autem corel & quibus viis in hunc 
facculum devencrit, haud temere. tAuiaquam, eco gie aut 


ewpamweit 0 iri | iigsie to 


i 


DN. Lb.Jou bx TUNTE KüND-- à 
Quse iMposPN Ho b 


12512 G5: 03U a4 


E ooi WHEN " itris fingularibus "s 


$& xw 


, 
ecl 
" 431951 Ve )5£1 388 « ^ 


ha Ntonius Nerus í , Florentinus, citra controverfiam primus 
-.,eft, qui folidum quiddam de arze Ztrania fcpcem Li- 
brorum opere in lucem protulit. Id modo admiran- 
deb eft, quod credidit, imperante Ti/erio excogitatam fuiffe 
srt vitrum , ut. inftar. metalli malleo. cf- 
P^ exile. LER EPIS 
-Huic 'opinioni fine. dubio apfam. dederunt: js erba. Plinij, 
Phe. Lib. XXXFI. leguntur. Quanquam. Auctores Hifforie 
ehcademia duferiptionum dr elegant, Laterar, dom. J. Differtatia- 
nem-contra: Abbatem. Paleffum ( Valois). infrere commentariis 
fuis conftituérunr de co ». quod gem ires qiu. ut dii 


eO 
S 


M 


r 224. A | HAMM "Olfriaro iQ. 1 io i 


s) rie a 


ditur, f jam ante — Petronius dire de -— 
mencionem fecerit, quód «malleo 'obediat.. (Co Saref- 
Ferien; : Sec. AIL. "Seripror Lib. IF; de Nugis: Ppmds Lib. F. 
qui: totam narrationem ? Perronio fe'Baufiffe profitecur.) ..- 
"Poft Plizizm, five feculo IH; commemorat. Die fis 
Hif. Roman; Lib. LH. ;de infigdi quodam archite&o, qui 
-offenfam Tiberii Cefatir incurrerit , fed hujus fibi piene, 
conciliare ftuduéric, dum ad Cájfürésié admiffus, cracérem vi- 
treum in terratii àbjecerit, ut fruftillatim diffra&tus fitjeümq 
"denuo rranibus füis folidaverit;id quod vero huic mortis fte- 
terit fupplició. "MdsrusOrig. Lib. XP Cp. X. id confirmat, 
it fcribens * Cefarem ipfunr irà accenfum in: pavimentum 
projeciffe vitreum hunc craterem , qui proinde'ad"modum 
eris fuerit collifus , artificem vero marculo de finu prolato : 
craterem correxifle, rer emm s Quo 
facto .Cafarem afiviíle ,. uram 
Vitrorum ? Quód deum negaver iue s TT abad 
interpofito ; eundem i biibdperhébri: fuiffe deeollatum, ne 
fi hoc artificium innotefcerec, aurum pro luto haberetur, 
. & reliqua metalla omnia vilefcerent, v 
Guido Pancirdllay in fcripto ingeniofiffimo, quod de »e- 
Ua memorabilibus inventis Ó deperditis. compofuit, hac dere 
agens, quantum ad üfütii mállei attinet , auctoritatem míhi- 
me vulgarem trium Auctorüm fupra laudatorum fequitut; 
ád quod & alii complüresfaciunt. ^^ 000 5 à 
üodigirur aecinet'ad- Plinium, is in Inifubtéfhofiz -— 
cmtm9Á "veiba'faris eátit& : Pridtio3Gehuar e Secun-- 
dos * Tertio; Fama cerebrior, quam certior :.qua crie 
3 T Mr 
lex OA formula fatis | prodit, quam parum fidei ij huic 
hiftoria. habuerit. Citgi itaque Dio 'Caffus cr lfidorustam lone 
o intervallo temporis poft Plinium vixerint, ütiiverfa-vero 
Tarioipfóruim eX hüjus, dubi4  nártatione peridedt deat. | 
"Quam Tübrico foudimento" airátus tota i ifthwec 


FIM 


De F'itris f[inpularibus. 325 
hàc'tancum latec; unde hauferint fingularia illa momenta, 
quz in liac hiftoria exponenda referunt. : 

—* Qum: vero hodie de natura vitri rectius edocti fimus ; 
nemo impofterum facile crediderit, ejusmodi vztram mallea- 
bileunquam in rerum natura extiti(fe ,:aut denuo repertum 
iri; nifi quantitate induatür , riatura vitri plane eontraria 5 
idquod.vero rurfus efficit, ut vitrum appellari amplius ne- 
queat. ^ Nam conftat, rationem omnem malleationis abfol- 


—— MÀ 


 wiar&a cohaerentia, que vi materie 7Z Qoyics in metallis 


ineft ;j:cum vero i(tud in vitro nullo modo ineffe debeat; Sal 
& arena ex quibus vitrum conflacum eft, ad tam folidam co- 


bi 


Ahefionem nunquam non eruntinepta. ' . 


*; Equidem Refert Boyle in experimentis cr Obfervationibus 


Phyficis (Londin. 4n. 1691. in. $'vo anglice editis) in "Appendic, 


uum, 1.vefertz Helvetium quendam Heidelberge experimentum 
vitri malleabilis multis dediffe: addit autem , illud Antimonii 
habuiffe fpeciem :-1d quod rurfus indicio eft, iftud, quicquid 
fuit, plus exmetallo, quam ex vitro participafle; atque hinc 


verum femper fore & cercum;quod nihil malleo obediar, quic- 
quid pellucidum, vel virumgenuinumfit,.— ^ | 


y - 


^-cNunc res redit ad Chymicos: Hi quemadmodum ope 
Lapidis Philofophorum omnia efficere fe poffe gloriantur: 
(vid. Henr; Noltus. "beoria Pbilofophice Hermet. "lract. Ill, pag, 
ed. Hannov. dn. 1619,in $vo) 792. feqq. prc. Commentatio mea 
de intelle&lu: bominis ante dr. poft. lapjum Lib. 1. Cap. lil. S. 12. 


jug: (ed. fecunda qua Vratislau. 4, 1720. in $vo prüd.) 2 45. fe4 ) 
 itainprimis Audolpb. Goclenius, P'alenfis Hifpaniola, & tota fere 


Chymicorum cohors ope Elixirii etiam ejusmodi vitra con- 
fici poffe contendunt. "Verum cum nemo , quatmivis trans- 
mucatiotniem metallorum, uc egomet ipfe, fpectaveric; ullum 
unquam, quale modo. Jaudavi, artificium oculis ufurpaverit, 
aut fando aliquid de: eo acceperit 5 fane & alii fruftra. tale 
quidexpectabun, — 55 | | 


i VASA SCAM i 


-— 


36 | Olferoitio CE | 7. 
.... Ab hoc Vitro cerebrino me porius converco ad vitri; 


quz noftris cemporibus maximi eftimantur. /. In hiscitra con: 


troverfiam pulcherrimum & praftantiffimum eft , vitrum rz- 


neum ; quod Medicus quidam Hamburgen(is , nomine Ca- 
ff^*, ope auri & ftanni confecit, Dn. job. Kunckeliu , Vir in 
arte vitraria & fuforia peritiffimus, hoc artificium ad majo- 


rem adhuc perfedtionis gradum evexit ; Siquidem is'va(a vi- 


trca ampliífima eadem ratione, fumtibus multo. minoribus 
concinnavit; quz res Sereni/[/mo Elecfori Brandenburgico , Fri- 
derice JFilbelmo, tam mirificé fe probavic;, ut illum: non tno- 


. do largis muneribus donaverit ,, cubiculique- fui. Servum in» 


timum conftituerit. fed tandem etiam:in Nobilium. nume- 
rum füb cognomine Dz. à Levverflera referri jufferit :: qua 
omnia ex ore ejus, cum füb inicium Seculi hujus Zratislavie 
eflec, ego ipfe audivi ;. ficuc & AMr/cellanea Berolinenfía 1710. 
410. pag. 94. aliquam. ejus rei mencionem injiciunc. «. Cum 
igicur illo ipfo cempore vizrum. ejusmodi *ubizenm plané egre- 


gium ab eo.dono acceperim, intermittere nolui, quin iftud 


beneficium publicé.predicarem;3 praefertim cum hoc ipfo 
primordia operofz collectionis mez rerum naturalium. & ar 
tificialiurn nata finr, .. Nancifcebar fimul ejusdem beneficentiá 


** lagunculam rotundam, argento circumclufam, ex:cinere-of- 


fium humanorum ,: colore coctulcfcente : & quidem éum. 
alias ad vitra ex offibus, conficienda offa equorum vel alio- 
rum animalium in fole cofta, & poftea per ignem in calcem 
redacta, fuerint adhibita ; idem horum loco; offibus ufus-eft- 
humenis, eaque in opus confümi juflit ,; fervata hac propor- 


tione, uc eflent ex ejusmodi cinere humano partes VIL ex are: 


na alba parc, XXVII. & ex cinere:clávellato part. XVI. d ios 

:Hanc methodum fecutus- fum ,: & cum ante aliquot an- 
nos, in pago GraPZ/cbez , haud longe à .Zratislavi4 ,. copiam 
urnarum ethnicarum non exiguam: reperiffem (quas deícrip- 
fi zz Colecfione Eventuum Pbyfico Medicor. ÜTTeutam, XXIII. pag. 
e f 1 r à6 ] OA 171. 


; 
ETA 


mmc 


Pu 


De F'itris fingularibus.— wa» 


" * .Jéq4-) offa veterum. horum Quadorum aut Lygiorum olim 


cremata , ; depromfi, ex iisque aliquot vitra conficienda curá- 
P: ocio fequenti difticho ;- 


tortum fornace,rogo,tamen horrida torquet, 
^ Exfücco fuccum, dulcia vina date, 


| JOHANNES CHRISTIANUS KUNDMANN 


(INS SDVN ws " bil. e Medie. Docor, | 
u^N- uut * 
Id de hifce wilsris bon 6f - concinnati affiémáte. poffum, mi 


. tüm ea ab omnibus aliis differre puritate & elegantia, & vafa 


murrhina praftantiffima candore füperare, 

Locum quoque hic meretur celeberrimi artificis & aurí- 
fabri Lipfien(is ; DN, //0///g. Georgii Stolliz vitrum: aureum cor- 
rufcans , noviter inventum , cujus duo obtinui fpecimina: Pri- 
murm habet fpeciem meralli molliti fluore vitreo fuperindu- 
Gi, alterum oftendit particulasaliquanto majores ; unde nunc 


pyxidule ad tabacum Topweoniu "d alia elegantie pna 


ann: concinnari folent, :5::^ oi£ i rrudag3 

^ iIn rariszac fin guletibus-criam? habeocur- Vitraj qu& ex ci 
mere; tabaci conficiuntur, & quidem ideo , quod ingens hujus 
cineris requiritur copia, ut fufficiat ad crucibulum implen- 


. dum, exiguo autem numero abfolvi non poteft; quia ples 
rumque inftrumenta huic negotio idonea deficiunt. Ego qui- 


dem An. 1724, 3 Dao. M. Gottfriedo Michaele Fettero, Theo- 
logie tunc temporis Candidato, cum apud Dnum Parentem 
fuum , Paftorem in pago Raufcha in Lufatia fuperiori fito, de- 
geret, dono accepi ejusmodi vitrum plané egregium, colore 
prafino, in quo calaca confpiciuntur fequentia. In fronte 
extat planta tabaci virens & veftira floribus, cum hác epigra- 
m ic Qe" fhrai ; In fpatio fccundo , manus excutit ci- 

neres 


er 


neres € fiftula tabaci WE gan cum uu me" eine 
gesabii. Intertio comparet vitrum ejusmodi forma minuta 
menízx impofitum, cui hec adícripta funt verba: ffe denuo re- 
dii: Horum fpatiorum ovatorum primo , ubi planta floret, 
fübfcripra eft vox :-Zte fecundo, ubi- sabecus yrsgacu£) 
Morti; ; & tertio, ubi exinde vitrum formatur :,R ectionis 

'" Relatio quam | per literas inde accepi erat fequens : ; P,.PF. 

itrum ex cinere Nicotiane factum accipe, Fir Excelentifji me, 
quum tam fragile munu[culum exegit mandatum; Nullam, quod 
affimare queo agnofGit aliam materiam, quam cinerem Nicotianum , 
€r arenam. — Nec alieno tiniius eff colore , quippe qui naturalis ex 
Abicotiano cinere viridis, — lpfus fui prefens , cum materies igni ad- 
cet » prefe n$ cum vitrum dem, G oculatus je *xift 
£efhis, 1 
5 Poftrémo adhuc iuemosssidumr inibi eft Aeg Chinese 
fe * Sunt. duo quafi vitra, alterum: alteri fuperpofitum, ín: 
tus rubedine obfcura, preter vitrum'externium, quod coetu 
leo, purpureo , viridi, albo , aliisque coloribus eft variegas 
tum, ita, ut introrfus vitrum inclufum aliis flexuris perfpicue 
rurfus emicet, in :quo. fimul fruges-obícurius pi&tz.cernun» 
tur. Ceterum ars vitraria in America, nec non in tota Afia; 
excepta China, fero: adrnoduni innotuit. |. Noftro evo ibi ex 
eryza vitrum conficiunt valde pellucidum, perquam tamen fra« 
gile, quod omni geriere enibrirm pingere cene de quo * 
xoi. "cnhtlas: Silent pag. 6. A 4 


ixi Vratishevia Altorfiém mif, d « 16, Mart 
"t CAT) 


mies c9 OBSERÉATIO CI. 
^"DN, M; SIGISMUNDI JACOBI APINI. 
efí oom "TRAN k g On De : | 1 


aii 
494 


d uM Plice cafu fpontanco £5, innoxio. 


515 endetnium quafi, aut. certe admodum familiarem 
| | Óarmatie morbum, contra Germanie multo rariorem 
effe, fatis conftat. Neque minus notum peryulgatum- 

que et, 4L» baud poffe tuto excindi ; fed vifus privationem alia- 
ve atrocia mala inde fequi facile: quamvis interdum citra 
noxam id fuiffe tentatum ceftencur Medicorum Obfervatio- 
nes, cum alibi, cum in Zpbemeridibus Acad. Nat. Curiof. le- 
genda. Ex iisdem intelligere mihi licuit, malum i(tud diu- 
"UR Pageocusropapionsqungaeremeris Graci diflicul- 
ter, ac femel forte füblatum, recrudefcere folere. Quod 
autem fine omni medicina, & adeo /pozte fna excidat plica , id 
non eque hiftoriis comprobatum invenio, —Sesnertus equi- 
dem. Pra&. Med. Lib. V. parc. IlI. Se. II, cap, 9. illud fieri 
poffe affirmat, fub ea falcem conditione, fzulla in corpore ma- 
£ería vitiofa fit amplius reliqua; & Excell. DNN. Medici Pratisla- 
viezfes in Hiftor. morborum A. 1700, p. m. 199. compertum 
fibi effe perhibenr, quod Píice , quanquam non adeo frequenter, 
- fonte decidant * Singularia tamen ejus exempla nusquam no- 
*atareperio. Quare non alienum videtur heic referre, quod 
nuper ipfemet obfervavi. Mulier Brazf« g« adhuc vivens, 
Jignariifabriuxor, circa XL. etatis fue annum, praeter omnem 
fibi cognitam occafionem five caufam, in capillitio ad occi- 
put verfus enafcentem fenfit Pica ?. Hanc eo magis patien- 
ter ipfa tulit, quo minus incommodum inde accepic; de 
averruncando etiam hocminus folicita, quo magis id pericu- 
lofum foreaudivit, geftatione vero illius;nefcio quam profpe- 
«a, P. M, Fol. 1H. Tt rita- 


| 330 | | blo ct - 


es e Wm lo He AMOR yip e E esl 


7 ammi s 


————————————— M9 
. ritatem fe confecuturam perfuafüm habuit, Cum interim 
Fil. pedum longitudinem Plica increviffet , nullo dolore, nifi le- 
— vioris incerdum contorfionis fenfu ad radicem mtolefta,. de- 
eimo demum à prima origine anno accidit, ut Poe oos ad 
pore, ex improvifo tota excideret, paucis apparentibus capillis, 
jam aridis factis, qui radicum vicem przftiterant. — Mulier au- 
zem, ficut antea faris bene valuit, ita pof? cafum Plice nihil ad- 
verfa valecudinis in huncusque diem experta eft, neque rena- 
fcentem deprehendit pcam, à cujus vigore ences fortu- 
am fuperfticiofe ac fruftra (ibi promiferat, ' à 


(Braifuiga Altorfium "dn ide Morti, " : Y j " d 
Kd 12. uis V OY ER DES E 


OBSERFATIO CH 7 0 


|. DN. D; GEORG. FRIDER. GUTER- 
MÀNNL. ge 


-Artritid E ii ;  rifiihs Big 2: i * 


dolut. M be. 


nea, cacochymica, à à longis jam retro: abhinc tempori 
bus mozbis ferofis, defluxionibus eatarrhalibus , capi- 
tisque, aurium ac dentium doloribus fubinde. obnoxia, ante 
fxennium artbritidem vagam quoque paífa. per- IV. menfes, 
eum anno füperiori:ineunte Januario, mane furgens, pedem & 
le&o poneret, firepitum in tarfo pedis dextri, atque fone. dolorezs 
fentit, & tumorem in loco dolente. confpicit parvum atque ali- 
quantum: mollem mobilemque, quifuccellu cemporis, fruftra 
En point à Chirurgo variis emplaftris,; episaiane me 
aMati- 


AS xxx, annos etatis babcur, FESSA Mig 


bios o dM Artbritide Lo &c. - 22: 


. smatibus aqueis augmenta tam excenfionis, quam fzvientis do- 
^ oris capitc, ica uc pes extremus intumeíceret cocus ultra mal- 
leolos, ac dolor per totum fureretpedem. ^ Vocatus ego or- 
tum tcómoris hujus, nucem mofchatam dimenfionc fua fuüpe- 
rantis, duri, mobilis, ac cendinem mufculi flexoris digitorum 
communis ob(identis, à laceratis modo dicti cendinis per ru- 
dem ac inepram pedis incer furgendum flexuram fibris deriva- 
re, & ganglion appellare non dubitavi, idemque litu ol. phi- 
lofoph. & lacerc. impofitoque emplaftro de galbano crocaco & 
degumm, ammon. F. c. ol. philofoph, malax. eoque glande 
plumbea bractcata firmato, fedatis fimul per cataplaíma 6 rni- 
€a panis cum vitello ovi.& croco lacti incoct, doloribus, tu- 
fnoreque reliquo ope foruum vinosorum € fpecicbus nervi- 
nis difcuffo , intra XII. dies penitus debellavi.  Menfe Aprili, 
. dum domui. expurgandz operam navat, lixiviaque & calcem 
tract, exoritur fimilis zz:mor ganglioides in manus dextre meta- 
carpo, atque aliquot dies poft alius zz metatarfo, quorum neue 
trum utporenon adeo acerbe dolentem, multum curat, rem- 
que Chirurgo committens cemplum vifitat fzpius, negotia- 
juefua obit; Cum vero cephalalgia, ophthalmia, otalgia, at- 
que odontalgia accederet, artus doloribir accerbi ffi s afficeren- 
£ur, inunobilesque redderentur , & remedia à medicaftro por- 
fecta nihil proficerent, ego randem i iterum accerfitus, vefica- 
torium fürz , pe&orique-ad intercepram fere refpirationem 
opprefio, veficam late calencefemiplenam, apponi juffi, pul- 
'viículos € pulv. March. l:p. eanc; ungul, alc; C. C. phil. anti- 
mon. diaphor. ex reg.lumbric, terr. nitr. purifl. cinnab. nar. & 
pulv. caftor, atque mixturam ex eff. fcordii, liqu.-anodyn. 
roin. H, tin&, antim. cártaris. c. ol»'aui(i crocique: tracto 
concianatam , necnon fpecies fanguinem mundificantes, pro 
otü erdiharió'prefcrip(i, quibus ufürparis arzbritir reliqua- 

| Buepregtómén fenfim fac bene(ub leni fudore alleviabancur; 
D&avo vero die poft.gravz/mii adoriebantur a grotam zotus 
"Oll 1t23 epi- 


* 


—. zeddendum. 


^ 


^ 
" 


222. . Obferwatio CIA, 0000000 


3 "Es - , , — tritt um a — — - Tet w PN 
eptleptici , peraliquoc horarum fpatium vix notabiles fervan-- 


tesinducias, donec copiofe prof «fo f«dore pomeridie ceffarent: 
«gra artubus antebac impotens , atque boris antemeridianis morti — 
proxima vifa , jamjam libevata [it penitus à doloribus dr [pasmis 


emuibus; itaut nil fueric. reliquum, quam ufu balnei noftra- 
tis Scheidlingenfis membris tam diro morbo confedis robur 


 OBSERFATIO CQ, 7007 
. DN. D. GEORGII FRIDERICI GUTER- - 


Hydrops "I boracis , in Sene fére Septuagenario co- 


nitus 65 curatus, 


runt Medici F'ratislavienfesin peculiari de bydrope pectoris 
tracfatu, quibus fignis feri in pedore colle&io cogno- 


| ! 'Aufto medentes praiverunt fydere, folideque expofue- 


fciatque dijudicariqueat. .Hacinfequenti veftigia: erebrius, 


jam contigit mihi morbum huncce & agnoviffe & per. DEI 
gratiam feliciter fubinde curaíle , ita ur mmez Praxeos, quan- 


, tulacunque fic, iniens rationes, eundem rarioribus, accenfere 


acqueam, Primus, qui mcis fé dedic curis, pecore bydropicus 
fuit civis Bibracenfis, faber «rarius, fepruaginca agens annos, 
elim in feram usquenoctem bibax , fpirivuofoque potui im- 
penfe deditus, qui tuffi candem, refpirationis.difficultate, Ian- 
guoreque corporis torius premi, pedibus atque abdomine in- 
tumefcere.; robufto autem fuo corporis habitu, maxime in 
fuperioribus, marcefcere coepit, .. Cumremedia à Medico or- 
dinata auxilium ferre nón ftatim. ipfi viderentur, à; Pharma- 


 €opcco paràrum affumfitinfufum per epicrafin laxans, quod 


facta larga fezi per alvum & urinam evacuarionc; abdominis 
" | A *Ài tumo- 


qu "- 


bi » 
E 


Fiydrops Thor acis , in fene fere feptuagenario &yc, 425 


. gumorem imminuerat fenfibilier, "Varius hic atque impa- 
tiens vir tandem ex me confilium peti curavit, aditum ramen 


ad ipfum abnuens, probaturus modo bonam. de me conce- 
pram fpem. — Relata igitur, ipfum egre femper refpirare , noctu 
prefertim periculum fuffocationis iugruere, adco, ut fimul ac fc. 
mel evigilans ad feneftram caprandi ljberioris aéris caufa ac- 
currere fzpius cogatur, pedes ad erepaturam fere effe pratumi- 
dos, acne moles verfus vefperam increfcat nimium, fafcia dc- 
ligandos, quanquam abdomen paulo detumuerit; hac in- 


quam relata perpendens, bydropem pectoris fabeffe autumavi, 


poriunculam igitur, é gummi ammoniac, in vin, Malvar. fo- 
lur. aq. hyffop. afthmat. & fyr. helen. compofitam , atque in 
paroxyfmo orthopnoico a(fumendum linétum Vratisl, ex ol. 
amyggd. d. fperm. cet. liqu. C. C. fucc. & fyrup. dialth. F, or- 
dinavi. Cum proficuam expertus effet potiunculam , non 
item vero lin&um laudaret, deinde demum meum folicita- 
vicingreffum adipfum, & percontantem me, de /jdrope pedfo- 
ris certiorem fecit fequentibus querelis: Pecforis ang2/fja dh 
refpiratione valde impedita, cum tuf molefla fe laborare zndefmen- 
zer ; eandemque verfus mediam noctem, fomnum vix per tres 
horas captum interpolare, ut corpore ere&to non finemagno 
pe&toris dolore, ingenti contentione, quandoque propefenc- 
ftras apertas confertim infpirare necefle fit, talemque//razga- 
lationis metum pernoQem ter & fzpiusobruere 5 4 decubitu de 
latere in latus oppo[fitum augeri dyfpneam atque anguffiam, imotum 
féntire fé in pectoris cavo flacinantem atque ebullientem inunda- 
zionem ; fcrotum inftgni tumore diffentum ; artusque füperiores 
imbecilles effe & quafi paralytice refolutos, ac malleo cu- 
prum tractare diujamnon valeat. Ad pectus ergo magis li- 
berandum frequentem di&te potiuncule ufum injunxi, ad re- 
dintegranda vifcera pilulas é gummi Ammon. 5(), junip. he- 
der. myrrh. benzoés aa.J(j.aloés gummos. 5j. extract. ab- 


fynth. C. B, gentian, cichor. .trifol. fibr. aa. gr. xv. earumque 


1t 3 | XVII, 


dili S Misc Olfervitio t PT RB UR 
XVil. fingulis vefperis deglutiendas , & ad pilis án 
ex elix. aperit. Cl.fal. vol. - oleof. fylv. tin&. tart. fpir. falis am-, 
mon. anifat. nec non pro potu ord. fpecies é raf; C. C. rad, 
fcorz. arf par. chinz, glyryrrh. fl. bell. m. pap. err. fem; foen, 
ani(; ftell. &c. commendavi, interpofito tandem ufü Ele&tua- 
rii diuretic. Quibus medicamentis ita profecit, ut poft bime-: 
ftre fpatium opificio rurfus commode vacare potuerit, liber. 
ab his moleftiis, vitamque ultra biennium protraxerit,. Id 
quod, fi putatitius tantum fuifTet £boraci.s bydrops , ab his medi- 
Ccamentis non fuiffet unquam perium on 


-OBSERFATIO C. 


. DN. D. GEORG. FRIDERICI GUTER- 
.. :MANNL | 


Remedium Draflicum , in Hydrope Quarii exbi- 
bitum Letbiferum. 
| | Item "Y : | 
- Luxatio oflis Femoris à caufa interna. 
: permanens. V 


percula quadragenaria, plurium liberorum mater, cui, 
cum abdomen prafertim £n regione bypogaftrica finiflra, pras. 
tumidum, accedensque pedum edema , pani lucrando paulo inha-. 
bilem ipfam reddidiflec , famofus quidam medicaíter Eleza- 
rium validtf[bme dvo ue) uda: purgans porrexerat 5. Hoc prima 
viceante quindecim dies ex pracícripto artificis, fatis liberaliter .. 
fumcum, i ingentia cumzzumeris dejectionibus concicaverat cor-. 
mina, viresque adco "—— ut hactenus lecto affixa, at-. 
| que 


pz ante b. fuum obitum opem meam adapter pau- 


0 Remedium drafficum ,. &c, 555 
"que àconrimuato. ejusdem remedii, quamvis longe parciori 
fü, usque magis increbefcentibus doloribus colieis divexata 
fucrit, ad quos mitigandos idem fpiritum aniftdederat. | Con- 
qquefta fimul eft egra de maximo «ftu interno, doloribusque 
'wehementiffimis circa umbilicum, imo per totnmn abdomen 
excruciantibus , atque de vomendi conatibus, aQualique cre- 
bro vomitu, addens, videri fibi quafi flammam fub cordis 

fcrobiculo é ventriculo furgentem per oecfophagum ad. füpe- 
riora, ardore moleftiffimam,  cieriremque fitim inexplebilerm. 

JXnvaluerat praterea atus aridus corporis totius, pulfus durus 
ac frequens, fummaque anxietas, inquietudo, & virium defe- 
€&us, Menfes jamdiu quidem uccunqueirregulariter, fed pro- 

xima demum fluxerant feptimana. Valde corruptus perverfa 
snedicatione per acria purgantia vifus mihi fuic »oróus hic 5y- 
dlropicus, atque inflammationem ventriculi & inteftinorum plus 

minitari periculi quam hydropem judicans, trifti prognoftico 
excepi zgrota: querelas , manumque de tabula removendam 

fatius duxi, Attamen urprecibus afflitz annuerem, pulve- 

zes nitrofos , difcutientes camphoratos dedi ex emulfione 
amygdalina c. fem. IV. frigid. &c. capiendos, atque ad libe- 

randos inceftinorum parietes internos à concrementis refino- 

fis, acrimoniaque draítici, fubinde forbillare infufum flor, (am- 

buc, & chamormill. v. addito fingulis fcutellis vitello ovi, &e 

epithemaque difcuriens ex abfynth. menth, flor, chamomill, 

Has carv. anif abdomini toti imponi, itemque fpiri- 

tum vini camphoratum crocatumiillini juffi, ferio dehorcatus 

ab ulteriori e/ec?uarii purgants,Ípiritusque anifati ufü. Sed 

altero die poff accedente fingultu diem obiitfupremum, Qua 

in cadavere p.n. vifa repertaque funt, huc redeunte: Ventri- 

eulus atque inteftinatam tenuia, quam quadam ex crafl[isin- 

- folica flavedine, rubore, atque nigredine paffim fuere perfu- 
fa. Neque diaphragma eo' in loco, ubi ecfophago tranfituin 

- soncedit , inflammatione prorfus immune fuir. — Inteftina in- 

serflu- 


3236 S Obfrvastio. GEL — | 
terfluxit ferum. craffum , laciniis curbidum , quafi fzcibus 
era(fis cerevifiariis, quales membranis inreftinorum, hepati, 
" fpleni, renibus ac mefenterio hinc inde laxiffime adhzrebant. 
dumorem in bypogaffrio [inifiro eífeciffe deprehendebatur .- 
drops faccatus, qui ovarium illius lateris adeo deflruxerat , tumeje- 
cerat; inundaverat, ut fa&ta perruptione turbidus latex in ipfum 
abdomen fuerit effufus. ESL: | 


Claudicaverat à viginti fereannis hzc foemina, quod v: 
tium ica fe contraxiflc, ipfamet olim mihi retulerat. .Mo- 
nachii, ubi in famulitio fuit, erzbritide gravifffme decubuit, qud 
cum articulum femoris obfideret, factum cum fuit, uc incer 
furgendum éle&o /frepitus zn illo daloris loco, tam ab ipfaacerbe 
fentiretur, quam ab adítantibus exaudiretur. Hinc pes fini- 
fter dextro longe brevior factus, genu & pede magis in- 
trorfum reflexis, &acetabulo detrufus novum in offe I(chio 
fulcimen na&us eft poft & fupra acecabulum, ceu ex infpe- 
Qione patuit. —— — | "Up WNPER quo 

PU MANNI, I6 senecomiibe a 


e Acetum Scilliticum in. Nephritide Caleulofa | 
. «pprime proficuum... os 


. Dm. Rev, D. P, Gr. in L.S. R. J. Monafterio U. profef- 
FX fus, Fautor meus Colendiffimus , fexagenario major, 
T 7 gephritide calculofa, micum cruento, purulento,dyfuria atque 

*chburia olim fxpe multumqueafflidus, pofteaquarm per ali- 
.quoc menfes fingulis mane ac. vefperis &za haurire coeperac 
aceti fcillitici cocblearía , innumeros, DEO huic remedio MEN 

^ : icen- 


i 


De Partu Gemellorum , &5c. 337 


licente, excrevit calculos, quorum multi ad avellanz. magni- 
cudinem accedunt, atque à duobus jam annis (anus eft & 
ab hifce moleftiis aliisve metafchernatifmis falvus ac inco- 
lumis. — 


2*2 


^" OBSERFATIO CI, 


. DN. D. GEORG. FRIDERICI GUTER- 
| LL | MANNI, | 
a os | De 
Partu Gemelorum , pofl. aliquot feptimanarum 
|. antervallum fucce]]rve edito, | 


Ti Rium mihi vere cognita funt exempla feminarum, que 
M infantem unum perfetium maturumque enixa, quarta, fex- 
(" — ta, atque decima feptimanapo[] iteratis partus conaminibus, 
ediderunt infantem alterum zque grandem vividumque gemel- 
lum. Non tamen his fimilibusve obfervationibus inducetur 
adafferendam /sperfetatiozem ,fucceflive fatam, five novam 
- foeminz jamdum sravidz poft totidem feptimanas imprz- 
gnationem, qui eam de partus termino nunquam certo ac precife 
praflituendo cuetur fententiam, quam, prater alios fide dignos 
au&ores, addu&is fpeciofis argumentis atque exactis obfer- 
vationibus ftabilicum eivit La Mor£e dans Jon Traité complet des 
Acconchemens naturels , non nat. dr contre nature Livr. I. Chap. 
XXVII. & XXVIII. Quodfi enim aures fidemque przbeamus 
iis Virorum ingenuorum pericorumque relationibus, quibus 
calculo circumfpedi atque absque omni fallacia inito, infan- 
tes perfectos tam uno alteroque menfe, auc paulo cicius ante 
 exadumnonum menfíem, quam poít eundem uno duobus, 
tribusveinenfibus tardius natos fuiffeedocemur, & vclinvi- 
.ti non poffumus non effe perfuafi, cum demurn factum in Ta- 
" AP, M, Fl. íi. |. Uu cem 


3 


208 — - 7 Obfervatio € II. Gn 


cem edi, quando fatis robuftus atque perfe&tus, vel, quod 
idem eft, quando utero nimium gravis efle cocpit.. Poftquam 
igicur calis vel feptimo jam, vel demum decimo tertio men- 
fe, vel alio inter hunc utrumque menfem interje&o tempore, 
* evafit, tunc pondere fuo atque magnitudine uterum cum 
mufculis abdominis eo usque jam diítendit, compagemque 
inufculofam membranaceam diduxit, ut elater hactenus fen- 
fim adeo tenfus nunc reftituere fefe omni vi conetur, fpas- 
musque tar fortis uterique arque mufculorum abdomina- 
lium contractio excitetur, cujus opefoetus cum fuis membra- 
nis deorfum deprimitur verfus orificium uteri internum, 
hoc ipfum vi prementi cedere, dilatari ac aperiri cogitur, 
vranficuque patenteinfans repetitis atque inftantibus mufcu- 
lofarum partium compreffionibus ex utero protruditur, at- 
que fimul placenta vel fponte avellitur & prolabitur, vel 
manuali adhibita opera eximitur. .. In hocce secbanifmo fun- 
datam effe veram partus caufam, poft alias rationes quoque 
comprobat argumenta xa«' dgeir, V. gr. fi foecus eo cempore, 
quo hac mufculofarum partium actio contingere incipit, ca- 
pitefuo offi pubis, vel coxendicis, vel facro inhaeret, vel quan- 
do funiculus umbilicalis circumvolutus eft, aut quando ven- 
trem, pectus, mentum, dorfum, aliamve partui incongruam 
partem anrtevertit, tum partus difficillime, imo nifi incom- 
modus ejusmodi ficus immutetur, prorfus non abfolvi po- 
tet. Itemnifi ipfa parturiens foetus optime fiti partum, in- 
fpiratione profunda, aéris retentione, diaphragmatis pecto- 
risque depreffione, mufculorumque abdominis compreffio- 
ne adjuvare fimul connitatur, itidem cardiffime vel nunquam 
infantem eniti valebit. Infans autem ipfe ad partum adeo 
nihil confert, ut potius, quo magis inquietus eft atque calci- 
trat , eo plus more partui injiciat, conftridtionem uteri im- 
pediat, nifusque ad partum fufpendat, Quae cum revera ita 
Íchabeant, in proclivi eft conjieere, 424 zerminus partus ge- 

| minorum 


De partu. Gemellorumi 5c. 339 


minorum differens effe queat. Natura enim , dummodo cela- 
ftica fibre definanceffe nimium atque ad violentum refulcum 
usque tent, facile retinet pondus longe minus gravans at- 
que diftendens, donec etiam iftud grandius fatum contra- 
&ionem fibrarum invitet. Ecquis nefcit, uterum, fi molam 
paulo majufculam vel plures minores una cum foetu geftat, 
mole nimia gravatum, jufto ciciusante foecus perfectionem à 
molas & prolem excutere? Quemadmodum ex altera quo- 
que parte conftat, poftfeliciffimum infantis partum fecundi- 
nas vel molam fzperetineri. Quidni ergo alter gemellorum de- 
tineripotefl, ob ceffantem uteri coarflationem plenarinm, vel ob ci- 
eitiorem orificii interni flriluram ? Praterea eo certius talis 
partus notabile temporis intervallum formans contingit, 

uando gemelorum uterque peculiari ac propria, non communi aut 
coalita gaudet placenta, quippe qua absque avulfionis alterius 
periculo abfcedic, vel quando parturiens minus perita atque 
follicita utitur obftetrice.  Hujusenim eft officium, ut partu 
abfoluco excra&tisque fecundinis, idque eo magis, fi duritiem 
regionis hypogaítrice obfervat reftantem, uc, inquam , ma- 
nu uterum, id quod poft parcum facillimi negotii res eft, ad- 
ada non modo matricem à reliquiis forfan fecundinarum 
grumis fanguineis, aliisve concrementis, eoque ipfo à fubfe- 
quentibus doloribus poít partum , caute liberet ; fed eciam 
fimul experiatur, num uterus plane fic depletus.  Ubicun- 
que igitur vel corpus utero inhaerens fibras nimium dilatavic 
ac tetendit, vel ubi uterus ance tancam, quantam fenfim pati 
poteft, extenfionem ad fpasmos, v. gr. ànimio fanguinis im- 

etu, d purgantium atque acrium ftimulantium ufu, vel ab 
aliis caufis, auc morbis , nervofum fyftema affligentibus, uce- 
rumquein coníortium trahentibus , laceffitur, runc omnino 
accidit, ut, nifi mature fuppetiz ferantur , uterus farcinam, 
maturus velpre- 


qua turget, ejiciat, & fiac pro re. nata partus i 


v maturus , qualem fiftic fequens relatio;2 4:0) 56 000 0 0005 
* 303. Uu 2 OB-. 


d 


L. APIS. MN 
|». OBSERFATIO CFI, .— 

DN. D. GEORG, FERIDERICI GUTER- 

CoU MIANIN sisi etd omoi 

Mi umi, iet Had eaaet cc eeu 

Partu Geminorum Pramaturo, 


540 


: TN 
£t l 


 trigefima ab inito matrimonio Pbe£domade partum .ede- 

rec bigeminum, alii metum marito incufferunct , parzam 

hunc prematurum arguereipfum pramacture celebrati. concu- 

bicus, hinc fore, uc magiftratui debitas poenas luere cenea- 

tur. Equiderm & maritus ad confcientiam. fuam omnibus- 
que patentem natorum /»waturitatem provocans , & mater, 

fe non alium, quam maritum poft nuptias demum admififfe; 

quinimo tefte fua matre ac marito, ipfis diebus nuptialibus 

ultimum tributum lunare fe folviffe, obteftans, Deum jurato 

invocare, fi opus foret, haud recufabant, Quo certiusautem 

-ámpudentem malevolorum. calumniandi pruritumz. compe- 
fcerent, me accerfi jufferunt altero: poftpar:um die. Infpe- 

&ione igitur apparebat, pze/am primogenitam fratellum fuum 

magnitudine ac robore praevalere , longitudine tamen vix «quare 

ello cum dimidio: pollices: pedis Regii Pariffni ; In capitecenera 

 fontanella longe lateque. meningum fyftolen ac. diaftolen & 
— vifui & ta&tui exponebat 5. 5uture bzantes crazii ofla ceu tenues 
eartilagines. facili iotitatione disjungi & introrfum fleái 
finebant; Zwuricule tenerrima cuticula obtetie erant, nondum- 
que plene conformate 5. Oculi laccfcentes & nebulofi lucem 
non ferebant, & nunquam aperte diduci poterant palpebrz ; 
Pilorum vix aderat we[fligium , tam in capite, quam in ciliis, 
sulco minus in fupercilis; Patulum  & latum os Me 
» | |» . ede- 


C textoris cujusdam uxor nondum XXX. annorum; 


- d bii 
" i ] T, , 


rd 


; De Partu Geminorum Prematuro,.— ^AY. 


edebat ix exaudiendum 5 Puelli planétus pror [us | nullus fonus 
fed facies & labia ad plorandum formata manifeítabanc 5 
Scernutabat me prafenre uterque natorum | Cutér tenzerrina 
& rubicunda jam croceum induebat colorem 5. Furzculus zaz- 
bilicalis gracilá admodum tenerque erat 5. In finu pudoris ru- 
bello puella: erac inter labia pracumida ac elevata magna clita- 
ri, ut primo aut in diftans facto intuitu genitaliamafculina pra 
fe ferre imo. imprudenter vifitanti facile imponere poffet, 
ac fi adeffent utriusque fexus genitalia 5 Ita & puellus hac in 
parte à forore. egre diftingui poterat ab incauto, fiminorem 
genitalium circumferentiam excipias, nam zuentala parvula 
epicelide faltem obteda , fcrotulo faris firmiter adhzrebat & 
ex partein eo & cute vicina delitefcebat , atque ad ejus latera 
- eutis elevatior & pufilli tefticuli fat exacte referebant puella 
partes ; Orisinferioris exitus in utroque valde hiabat ; D;e;- 
ti manuum & peduminuttoque paguiculis fubtilibus lrvidis erant 
.xuuniti 5. Adotzzs artuum erat admodum /apguédus; Puclla be- 
neficio curundz aquam confert. off. nihil vero pulmenrti, 
|. .guamvis tenuis , puellus plane nil deglutire, & neuter matris 
ubera fügere potis erat, co minus, cum papillarum magnitu- 
do adillam nucum juglandium accederet, (i non exfüperaret. 
Inquirenti didum eft, puerperam , dum gravida erat, plus 
panis quam ciborum: coctorum comedifle, la&tucam &ace- 
taria maxime ei fuifle in deliciis ," cum flatulentiis inde geni- 

tis & ventriculi dolore identidem. vexaretur, multa à fupra 
jam indicato artifice, qui maxima autorirate praxin impu- 
ne licentiam à longo tempore arrogatam tuetur, affumfitfe 
4nedicamenta purgantia , ftomachica, carminativa, & clyfte- 
res, à quorum ultimo injecto ftatim acceffiffe partus conami- 
na, foecuumque exclufionem. His cognitis, uc metum de 
danda mul&ta mitterent, ut coramInclyco Magiftratu, in ca- 
fu nece(Tiratis meum peterent teftimonium, ut puerperz, cu- 
jus pulfus valde citatus erat &lochiorum fluxus parcus, ma- 


" Uu 5 ture 


X 


EL n Ob[ervatio CIX. TE, 


ture priusquam febris acuta facile lethalis invalefcat, profpi- 
cerent, exhortatus fum, At vero pofítridie puellus placide 
emarcuit, & quinto poft partum die mater deliriis ac furore 
conrepra interiit comparentibus ante vite finem exanthema- 
tibus, qulbus nomen imponere Pharmacopola ( |4j4'; - medi- 
' cus)curam gerens nefcivit,& matrem paulo poftad vitam zter- 
.nam iníequuta quoque eft infans puella, Num medicami- 
na gravida exhibita parcum huncce prematurum & foctibus 
& matri fatalem accelavetint, nec ne, id Omnifcius & Juftifli- 
mus Judex in extremo ponet in apricum Judicio, doas 


OBSERFATIO CIX,. 
DN. D. GEORG. FRIDERICI GUTER-. 
MANNI. 


Infans cum fracto brachio natus. 


^M T Aturali partu editus eft z»fans vegetus vivusque,brachium 
N alterum ne minime quidem movere valens. Penitius 
exploratarei caufa o» bumeri deprehendebatur fracfzm. 
Cut obftetrix nullius in partu violentie confcia effet, paerpe- 
ya, quid ipfi forte acciderit, quafica meminit, zer£ia apte par- 
titm feptimana furgendum fibi fuifle nodu € ledo, atque cum. 
in tenebris abdomen fortiter alifrffe ad marginem acutam ligneam, 
quo in lefionis loco fugillatio revera nondum difparuerat. 
Quz quidem obfervatiouteri ultimo graviditatis menfe fien- 
cem excenuationem, &. vifcerum interiorum fàlvis integu- 
mentis communibus à vi externa accidentem rupturam illu- 
ftrare videtur. "d | | 


( Kauflyre Altorfium miffe d. 1 9. Mart, TT | 
fand 41732) : Done; QNO NA 


r 


E wH»ooC XE 00 a 

2s 5 OB$ERZATIO CX. 

DN. D. JOH. FRIDERICI HENCKE- 

MMC d ra csi | 

p. M" - De | 

— Fermibus, pofl diuturnam cephalalsiam , per nares 
€ falutariter. excretis. 


/4 


[ "XEmina, cepbalaleia atroci, & fere continua per aliquot 
lE menfis laborans , incaffum adhibuerat remedia , quae 
conquiri poterant, generalia, fpecifica & topica omnia, 
non aliter fe habere dicebat, ac fi vivum quoddam fupraradi- 
cem nafi in fronte herensroderet partes & vellicarec. — Inter 
alia candem , aquai fibi commendatam, utrum deftillatam, 
neício , an aliam naribus attrahendo vermicules duos alatos, 
inftat curculionum (fd)roarge f otn OBürmer) per emundio- 
.. mem excrevit, undeacrox ille dolor ineffabili cum levamen- 
- 'to fimul & plane evanefcebat, | Aquam non vidi nec novi, 
qualis fueric, vermium unum habui & depinxi, fed perdidi. 
Ille non oculo armato folum, fed & nudo, iftius modo di&i 
iníeQi fpeciem , alis, pedibus, cornubus, tota denique figu- 
ra cum & magnitudine reprafentabat, colore tantum exce- 
. pto, utpote paulo lucidiore, qualem infecta in occlufo decen- 
ta nancifcuntur. Neque multum intereft nofle exactam ver- 
sniculorum iftorum fípecialem formam & habitum ; quin 
potius indagare juvabit, unde beftiole tales in alienam do- 
mum , ubi adeo impudenter tumultuate fünt , pervene- 
rint. 
Vix quispiam tam parum emunctz naris fingi poterit, 
uin fubodorecur, illas in loco affedo generatos neutiquam 


uiffe, atque ita aliunde advedtos fcinfinuafle, | Videtur au- 
Tu | ; tein 


"d Jj LH € — T 


ED is | Olfervatio u 0. MEN (4 » | 


MI dpa Àdidie- 


tem mihi probabile, quod ejusmodi animalcula in floribus, 
v. g. rofis & caryophyllis hofpicentur ac delitefcant; deinde, 
quod cum flores iítos fragrantes naribus applicandi ea fic 
plerorumque hominum confvetudo , ut ipfos non modo 
ar&iflime apprimant , fed & odoramen omni nifu infpirenc 
& a«trahant 5 hocpado facile contingere poffe, ut talia mi- 
nura infe&ta aut eorum ovula naribus fimul excipiantur. 
, Wgitur cautelam, quarn circa florum odorationem, pro devi- 
tanda vermiculorum per naresattractione, nonnunquam pro- 
pofui, vilipendendam haud exiftimo. — Ceterum vix credi- 
bile mihi eft, quodinfecarependo tam alte per nares fefe in- 
finuaverinr; quoniamtitillatio in narium lanugine àreptatu 
neceflario fecutura maxime fenfibilis, imo intolerabilis, vel 
profundiffimo fomno oppreffum repente excicaffec, & ad 
violentum emundionem ftimulaffet, quo minus vermes ir 
altum progredi, fedemque figerepotuerin. — ^ 1. — 


/ OBSERFATIO CX, — — 
| DN, D, JOH. FRIDEKICI HEN- 


! | iDe (Ioue bo 
— Zldipis cervini, €9. Cerebri bumani perenni- 
í | tate, E 


| 7eroi fceleten nonita pridem in puteo metallico deferto, 
| C. propeMarzebergamin Mifínia repertum eft, fine ullo alio 
" . cutis aut mollioris partis veftigio, practer adipem omenzti, 

& fimul forte eefezteris, Hic illo ipfo loco, ubi cervus abdo- 
mibi incumbens ficus fuit, in acetvulo deprchenfus, pluri- 
mis conftans fruítis, quorum & nonnulla ad manus meas per- 
venerunt, 'Eftille a/bws, fevi durióris iz/far, quin ad confiften- 
; | tiam 


E 22 E MNT 


x 


De Adipis cervini, &5 cerebri busmsani perennitate. 545 


tiam lapidi fmeci i mollioris non parum aceedens , fed i gni in- 
je&us foetorem empyrevmaticum fpirat, indeque naturam 
fuam & originem animalem manifefte prodit, nondum adeo 
ad regni mineralis indolem converfus ; quod etiam, ficubi 
forte longiori cemporis progreffu fieri tandem potuiffet , ad- 
huc tamen fieri nondum poterat : Etenim ex hiftoria iftius 
loci conftabar, octoginta annos preterlapfos effe, ex quo Dia- 
nz ira forfitan fugatus Acteon hic in puteum dictum przci- 
piracus fuit, proptereaque animalium partium , inprimis 
molliorum , Jitbíafts nondum fieri potuiffe probabile eft. 
Ceterum hic notari meretur 1) adipis dici 4 fgbcutanea pin- 


[4 


"uedine, magna differentia; cum hacin eandem;in quam mem- 
ass. fibrofz tendinofzque corporis partes putredino- 
fam abierit colliquationem , ille vero contra omnem aeris, 
locique injuriam perftiterit. 2) Cauffa durabilitatis, qua 
procul dubio in minore aquofà humiditate confiítit, quam- 
Obrem oífà, utpote pre partibusanimalium omnibus humo- 
fis maxime expertia, non folum diutiífime fervari, fed eciam 
petrafieri poffe fatis certo fcimus.- - ne 
"^ Quomodo Cerebrum in hoc cervi fceleto conftitutum 
fuerit, non exploratum quidem mihi eft, fine dubio vero re- 
cens & corruptione intaminatuni extitit, cujus rci infigne 
exemplum 7» /Celeto bumano, idque non ex hiftoria antiqua, 
'€eu füblefte incerdum fidei, fed ex ore viventis adhuc & mi- 
nus creduli hominis avtoptz , in promtu habeo, his verbis 
mihirelatum. Cum anno 1701. Freybergein Hermunduris in 
fodina metallica, ferpens &xeus dida, in puteo cjus fubdiali, 
non procul à latere füb cuniculo , quem ZHerser appellant, 
pureolus ad dimidiam fcalam effoffus effet, bumanum reper- 
cur eft /celetoz, offibus grandibus, capillis crifpis nigris, capi- 
tein tabulato haerens, cujus cerebrum durum Qr nivis inflar 
candidum , totum fere terra glebaque cectum 5 adhac nullo 
alio apparente veftigio, quam cori frz//e, quod vel dem eralli 

— 4, P, M, Fel. Ill. Xx fof- 


^ ? LEO 


Tu 


fofforis crumena, vcl de militis, detrufi forte aut delapfi, pe- 
ra efle videbatur. Quin cerebrum usque adeo petrofum factum, 
ex Gallice hiftoriarum monumentis quoque commemorat 
- Happeliu in Gazophylacio fupernaturalium & admiranda- 
tum rerum p. 579. quod fcilicer, cum aliquando | Ajaci in 
Provincia Galliz, finderetur ac, dejiceretur rupis, /celezon bo 
zuinis cum perfpicua in faxum impreffa imagine repererint 
latomi: Offa quidem dwra, fed minus lapidea, cerebrum autem 
plane petrofum, c inflar pyrite , igni eliciendo inferuiens. 
. . Hec cogitanti mihi in mentem incidit 1) terre gene- 
ris, fucci ejus locique exhalationum, ad recondita, & com- 
prehenfa corpora peregrina differens ,. isque diverfo moda 
comparatus activus aut paffivus habitus ; juxta quam differen-' 
tiam alia, materia zque ac forma immutabiliter fervata ; alia 
deftru&a & confumta, relicta folum impreffione, alia, calci- 
mata, putrida. alia , alia petrefacta effodiuntur. 2) Aeris ad 
hzc corpora infignis refpeQus , cujus.in deftruendo energia 
cerebrum femel expofitum, auc faltern cranficorie aura conta- 
&um, abfolute obnoxium eft, cum autem ipfi haud quaquam 
fübjacet, ubià contactu cjus przclufum atque ita cranio,exacte 
munitum, adhac fub terra inprimisin.Inco dKagiu Opera 
tum jacet. 3) Elucet inde fu//fantía cerebri fpetfata .mobili-. 
£4:, cum offium medulla, non. ignobilis materia ; quamvis 
ctiam imo arctius offe inclufa, plane exfpirare foleat,. | Deni- 
que 4) mihi ad multas gratias obítringi cerebrinorum Phi- 
lofophorum illam turmam exiftimo, qui duce Sada, Fa- 
go" (nifallor) microcofinum pro fua fodina , futuras cranii 
pro defiderato undecimo pureo feu foramine , cerebrum pro 
debita minera, feu materia cruda habentes, in hifce de cerebrs 
fingulari natura obíervatis inyenient, quo exultent, 


T | V da. u 3 ! a^ f. L des (ct P 9» rp &; 
, 2W^B8 $*1 * £^ t y». * » - 4 " P -" 2-2. X 


B 
y 
P 


$1 x12 m 


4 A wed i3 - 


E. 4 " 

! : $1 

" r3 PE IT "UM T LE ry wwe xt aS iy VW L 
HOD G2T9o 811 215 103 6) 


) f3,*6 ^ Y SEL. ^ "eet y 28 pum «y Lia Rue de uo " 
3 1 , "f. L - r1 4 » 
^ i INDE iip AD R4.14 4415 : ": s^ 
" " T L2 T "9 
Lag " d 
- A ^ b 4 s QA E. or " 


ety i  OSERATIO CXIL- 


| DNE D. Jen FRIDERICI: HEN- 
Musiiee.n . CKELII. 
Ij2d52 De 


pz ueni à ope D uina. , in morbo in Fun 
i " cw Hg S id dicitur vulgo Qe. Setamdbeit. 


Éy. i502 

Uer novem annorum, taciturnus, pállidus, culi turbi- 

-" dis & deprellis, capillis nigris, vibrat brachia ,jattitat pe- 
- des, cong lomerat d in gram agitat COYDHS , difforquet 05, 


3 Ebene  Higifor, pedes, eju ejusque plantar, brevi: agic pre- 
ftigiatórem mitum "s «& role Uns Nec ftare, nec ambulare, 


qüin ne quidem aliorum "brachiis fuffultus, pedibus inniti, 
nec corpus in €r&o ficu continere valet, quo tinus incur- 
vando plantas ac genua crüncoque- quafi pendulo humum 
octimbat:'" Eingua tumida, rigida, vocis fonus non arti- 
ccularus.- Interrogatus, ubi male foe effet, indigitat frontem, un- 
Pilitum d pedes." Ceterum peder femper frigidi , os fputo fu- 
perfluens, nares fanguine aliquando ftillantes, praterea ficca. 
Appetitus vagus, caninus nunquam. — Afcaridum & lumbri- 
corum nonrara dejectio. —Calores febrileserratici. — pimus 
femper prefens. — Ecffaf j; mula, Sed cauffa materiaque mor- 
| bofa tanta, ut motibus convulfivis fufflaminandis neque in- 
telle&us neque voluntas to mn par deprehendatur. Trifte 
Ipe&aeutum' iK | 
Parentes 'illius , fa/€/xo preoccupati, confugerant pri- 
| rhum ad a; yyrtas , fed'acheronta diu fruftra moventes adie- 
. runt me, poftquam miferum per quatuor menfes, cum mor. 
bo. tuim peryerfa medicatione, excruciaripaffi fuerant. Pra- 
Ter prima viarum impuritates & vermes cauffam morbi 
-— Xx 2 hario- 


115 12S o. 4T TT' 2 OG MENOS JUNE OGLU E OW" wu LR 
To * 2. v É-— 7] 


948 Olferwtio CXII. .— 


hariolatus , propinabam pulveres aliquot ex fem. fantonic. 
- lumbric. terreftr. myrrha & límatura martis, ultimum cum 
.3nercurio dulci, fingulos oleo anifi parum imbutos, adeo fe- 
lici fucceflu, ut promte exererz zovem lumbrici majoribus, fan- 
guine plenis , non tantum quietiorem fe püer gereret, fed & 
capice melius fe habere innueret.  Inftabam | zz£hbelmintics, 
interpofitis laxantibus ; tandem ad vornitorium devenie- 
bam , unde iterum lumbrici aliquoc hofpitium deferere | co- 
gebantur. Poft menfem clapfum nuche veficatorium ap- 
plicare jubebam, capitis percurbationis , cephalalgie & lin- 
£u« tumoris avercendi gratia, fed fruftra , nempe. nondum 
cogitans vez&fec?ionem , utuc ànatura manifcíto. defidera- 
tam. Quoniam tandem corpori purgantibus parcere ratio 
poftulabat, primis autem viis. nondum: fatisfactum effe vide. 
barur, clyfteres cx lacte. prafertim; in ufum fübinde vocavi, 
quibus Lumbrici amplius provocabantur, agri corporc màgis 
magisque quieto hinc reddico, non plane ramen: omiffis in- 
cernisevacuantibus. | Ab hoftibus hifce nondum tutus & in- 
tencione alicujus contra totum morbum fpecifici. adhiben- 
di, dabam cryítallorum argenti grana quinque, aque com- 
munis uncia una foluta, quz vero cum partim in terram for 
te profunderentur neque pro catharfi neque fpecifice quic- 
quam efficiebanc — Tres dies poft noviter ingeffifal hoc me- 
tallicum, egro ut ut rcluctanti, duos vornitus duasque fedes 
obtinui, vermes quidem nullos. : Ad hac nucham oleo cor- 
mu cervi inungi curavi. Tum puero noftro /e4uela facilior 
paulo & articulatior fieri incipiebat, & paucos poft dies, /sz- 
brico vivo iterum emiflo , dolores ventris exfuperatos, caput 
paulo liberius fibieffe, verum pedum, inprimis dextri. debi- 
- litatem aut laffitudinem cum. doloribus fe fencire fignifica- 
bat. Abhinc balneum ex baccis juniperi, turionibus pini, 
floribus ferpilli & chamomillz ipfi przparari, & pedes circa 
juncturas unguento aliquo ex pinguedine anguilla, oleo hy- 
EM IJ! 


De P'enefetionis in morbo cómoulfrvo,65c.. 449 


rici & juniperi confecto inungi curavi, catharfes, prout cein- 
pus & modus jubebanc , non plane omittens 5 fed, uc ur «zer, 
qua metus convulffvos , fedacior fieret, nec ftare tamen nec am- 
bulare huc usque valuit, aufu quolibet pedes divaricans, 
plantas pedum inprimis dextri retorquens, genubus rigidus, 
brevi, fibi auxiliari plane impotens. Cum tandetu zaras 
bemorrhagie molimina, fupra notata , recordarer, à con- 
fiderata humorum , qua fpiflorum , motui naturali pla- 
ne contraria qualitate, vel potius Numinis inftioctu aliquo 
commotus , ipío illo die, qui primus à duobus cure hujus 
diebus erat, dextro, qui maxime laborabat,pede venam fecare ju[- 
ff. certe profe&to iz prefentiffpmum. diuque pro quiete majori 
corporis & orthoftadia defideratunr a»xi/ium atque folatium. 
Sanguis enim, omnino fpiflus, vix nriffus erat, ecce puer pe- 
dis (tacim compos magis redditus & poftero die ita infi(te- 
re illi incipiebat, uc vene fua fectione tripudians, veluti à ge- 
nio: fuo impulfus , non modo à me peteret , quo fib? ef altero 
' ex pede [anguis eliceretur, ed G impatienter ferret, quutmilli i 
me animus videbatur, peritunm faltim differendi. Mecum 
 auxetm cogirans, unde im puero noftro tanta ad. fanguinis 
miffionem- propenfio, recordansadhec illius FÉppocratz ,. eo, 
quo tendat naturam ducendam effe, & perfuafus, ab altiori prin- 
eipio defideria calia in mentes influere , ne diem. quidem 
egro difputabam , quod anhelabat repetendum, verbo: re- 
medium, quo tandem moleftiffumni hujus morbi fine dubio - 
vero per ven«fectionem (premilífis camem pramitrendis) ciciu. 
fanabilis, tota curatioomnibus numeris abfoluta fuit. 
- Morbi hucusque hiftoriam & therapiam tradidi : Caufa 
nonuna, fed. duplex, nempe vermes ( fanguinis fpifftudo, 
' Utramque ager tacice indigitaverat , cum interrogatus, ubi 
male fibi effet ,, monftrarec frontem, umbilicum & pedes. 
Quod ad verme: attinet, illinou folum uc exiftences, fcd & uc 
«auf in oculos incurreruncs quia poft debellatos & fuga- 
zi Xx 3 tos 


t. 


djo se 
| tOs eosdem, ventris dolores manifefto IY cem diininutis 
infuper convulfionibus. Quod fanguinis covge[Hmem & hinc 
fubfecutam /piffftudinem. concernit, zlam narium. bemorrba- 
giaá natura attentata, Yaculenter oftendit, hanc motus fpafmo- 
dicus dolorofus pro fucceflu humorum fpiflorum à nacura 
fufceptus. Cum enim fanguis , fecundum intentionem & 
cauflam ad perruptionem debitam non pervenerit, vaforum 
infardus, partium gravitatem , impeditus humorum pro- 
greffus , organorum inflatio & immobilicas , ftupor . fpaf- 
3nus & dolor non potuerunt non. infequi. Docere aucem; 
cur. & quomodo inter heclingua praefertim occupetur, ejus- 
que activitas ad. incumefcentiam usque deficere foleat, fi-. 
quidem in obfervatione fequenti de 4phoniz peculiati exem- 
plum proponetur, eque minus hoc' expeditum eft definire 
quam illud, cur dolor aliquis , cam ratione materiz, quami 
motus ad plures & confines partes'omnes equaliter excendi 
pofle videtur, v.g. podagricus, pollicem magis quam digi: 
cum minorem, aut vice verfa afficiat? ut caceam, linguam ra- 
mis fanguiferis fcatere non parvis , praterea neque oculos 
neque nares immunitatis gaudere privilegio, quorum illi ea- 
dem ex cauffa catarracta; hz feceffione ulcerofa infeftari non 
infrequentis obfervationis res eft. ^ Tandem ucuc refolucis 
rempore & medicatione in fuperioribus partibus herenti- 
bus humoribus tenacioribus , ac proinde, ficut & ex vermium 
 expulfione, fubfecuta motuum moderatione & organorum 
aliqua reftitutione; ramen inferiorum ,, nempe pedum vi- 
tium, vacillaio nimirum, rigidicas & convulfio aliqua re- 
dint. - - Atque illud nulla alia in cau(la, quam in humorum 
fpiffirudine, vaforum oppletione,; partium rigidicate & im- 
peditione confítitiffe exinde fatis cerco conftar, quia "rod 
Ls pos ya yma, folida dr conffansejus medicatiofuit, .. —— 
| Sed. aliud addere juvabit: exemplum. Puella, —— 
annos nata, quatuor abhinc annis , equi improvifo- occurfü 
valde 


DeF enefcBionis'in morbo convulfivo, 65. 35r 


valde &ad yociferationem vehementiffimam usque perzerri- 
Z4, imo proftrata, corpus artusque mirum in modum agitat, ce- 
terum quafi muta , minimum, ad interrogationes nihil re- 
fpondens, .Spa/fica bec contractio non quidem adeo affidua 
eft, uti in puero antea memorato factum notavimus , utpote 
ne momentum fere quieto : Ceterum increfcic indies , ex- 
acerbacur faepius , viresque acquiric eundo, ut & ad spz//boro- 
num devenerit. . Ego in auxilium vocatus, morbi univerfum 
fchema in hoc confi(tere comperi. Nimirum adoritur ille 
miferam. puellam fingulis diebus cer minimum, & infiftit. zor- 
quendo jam per hore quadrantem, jam longius. Sub initium 
invafionis ejularur afflicta, de pedum brachiorumque dolo- 
ribus conquerens , hinc fubito £n terram fe proflernens conglo- 
merat corpus, perrepit angulos Cr angufla loca, petit occulta, vifum 
edit fardonium, disjicit quecunque in manus veniunt, vum fe ni- 
gram puellam confpicere dicit , tandemque lacrymas pro- 
fundens copiofiífimas. Hi tragoedici omnes aus. Ceterum 
inquieta, fub fomno pavida ; febre non affeQta, bibit parum, 
comedit largius, cabefcit5: neque illud mirum de tali cor-. 
pore; quod tantum fui atque anima. ipfius corture gradum 
tamdiu perpeffum- eft... Quod peculiare hic animadvertere 
mihilicuit, illud eft, quodjufcula paneintrita, cujuscunqüe 
finc generis, nullo modo perferat , anxictates precordiorum 
nunquam non inde fentiens. . Quamvisratio in promtu effe 
videatur, cauffam nempe non in jufculo , ut cali, fed ut fer- 
culo forbili calido conftare , fiquidem & multi «gri calida 
averfarifolent; non tramer illa caufalocum hig invenire po- 
teft, dum confideratur, alia calida jurulenta five carnofa, five 
herbacea, five farinacea, fiveleguminofa fint, & que obfonio- 
rum nomine veniunt. reliqua, dummodo juícula ex carnium 
M. velaqua & pane compofita non fint, pucllam neutiquam 
. abhorrere, 


- atom - W Pe AL. - o MNT M id" ml» mL! 
Tos AM ue W , t "TEST. A N vag Ty 
e f "n 


Y 


SC Ul Cd on Ep t NUM $m Mao 
2352 Pi d Obfervatto: CXII m an 


 Premiffis digeftivis ad vomitorium ftatim confugi, atque 
inde modo effectus optatos, nempe vomitus quinque pitui- 
tofo-biliofos, cum «»decim lumbricis majoribus , partim vivis, 
partim mortuis, fed & non parum levamenti, fubjun&o olei 
«ornucervi rectificaciffimi ufu incerno per aliquot dies mane 
ad quindecim guttas, continuato feliciter effeci. Etiamfi 
autem ego ipfe hujus morbi fallaci & infidiofo genio parum 
fifus, neque rem actam efle perfuafus, via hac curationis fe* 
mel inita, heterogenea extirpando , Archeum revocando, 
anotum temperando curatius progredi non omiferim: nihil- 
ominus , neício quo cafu , nono die Martii, fymptomata ita 
recrudefcunt, ac íi plane nihil antea fuiffet medendo effe- 
&um ; nempe idem adus, exdem fcenz. — Hactenus ad 7e-- 
n&[etiHionem, quam quidem in animo habebam, ideo confuge- 
re hafitabam, ut certior fierem, quam illa hic neceffaria vel 
minus femper fit, atque hafitare ideo poteram, quia nihil in 
mora adhuc verfabatur periculi: Nunc autem perfentifcens, 
quid auxilii amplius reftec & defideretur , ad /amgmirá mi. 
fronem fine ulteriori perrexi deliberatione, quz eo facilius & 
aufpicatius fuccedebat, cum puellanon modo non refiíterct, 
fed etiam eredto capite & animo ad cam, veluti ad chorcam 
duca, manus darec lubentiffime. Quo fado maris micro- 
- cofmici zfítus, tamquam ZEoli quam Vulcani furore fimul 
temperato, fedabatcur, neque in hac cherapia quidpiam aliud 
rcítabat, quam expec£atzo & analepfís , cujus beneficio & vi- 
. rium, & parcium &humorum naufragia, in multis - 
graviffimisque morbis fzpe refti- — 
tüuuntur, " | 


4 b * 


 OBSER. 


n a2D 4 e JI 4:910 


Eon mis ,OBSERPATIO- Cxul. 
DNO D. JOH. FRIDERICI HEN-- 
CRELEE coe) 
TT VAIO, De - 
: Aphonia : per hemarrhagiam narium sl 
Pad ur esr o us curataA. 


j 
» ? 


P , quatuordecim annorum , mechanici artificis tyro, 
adverfam nunquam antea expertus valecudinem , offi- 
cinam aliquando intrans, 7» ferram fubito concidit , quafi 
fulgure tactus & percuffus. .Ad fenfum revocatus & ad fe 
rediens cum interrogaretur, quid fibi acciderit, /zrdum mu- 
m fe gerit, nulla quidem alias apparente fenfüuum tam in- 
| ternoruim: quam. externorum - lefione. Cum igitur charta 
cum atramento & penna ipfi porrigerecur, & geítibus often- 
- deretur , ut adnotaret , quid fibi accideric, & quomodo fe 
iunc habeat, fcribit, fe nihil fcire aliud preterquam , quod: 
cum officinam. ántraffet , illam - igne plenam videri. Inde 
ifte, five ut à concurrente, five ab efficiente falfamencis praffi- 
guratione, fine dubio perterritus eft, uc, animi deliquio facto, 
corpus animz fulcro defticutum non potuerat non. decide- 
fe. Parentes, ad quosredire cogebatur, confilia & medica- 
menta undiquaque accetfere non rardati , verura nemine. 
| fanguinis verfus caput congeítionem & fpitfefcen- 

tiam. 'cogitante, fingulis cum fexcentis fuis praícriptis, arca- 
nis, fpecificis, nervinis, imo & magicis remediis militantibus. 
"Frimeftri denique elapfo, zares pueri fanguine [ponte fluere cepe: 
yunt, e ab ifla bamorrbagia, ceu prafe enti fff mo e efficaci ff? 6 be-: 
phata ,- doquelam . ifte flatim recuperavit 5 idque in. fubrilium 
Doctorum, qui contra acrimoniam & pfo nervis aperiendis; 
— A, P, M, Pol, III, Yy alto 


Wo d DAE 


alto fupercilio coti euntes, non vident, que ante pedes h. c. 
fimpliciffima artis & evacuationis funt, perturbationem non 
adco honorificam, E» saturam optimum medicum, c. medi- 
eine optimum Docforem, fanguinis congeflisnum , fpiffitudinis, ple- 
shore, venefeitionis indubium argumentum, T 


s OBAERPATIO CE EE 
DN. D. JOH. FRIDERICI HEN. - 

| 5n eu Ba s : ipei 

* Me PR De 5 MP HIABILIPBO 33h 0. 
Plantis Sinenfium , ad confmia Siberie au 


de 
"Joralis 
nuper obfervatis, «osos 
WB, Dobonnes Godofredus Heydenreich, amicus. meusplane 
Ib fingularis, rei metallica apud 5. C. Majeffatem , Rufffu 
Imperatricem, imagiíter, rerum naturalium obfervator 
eximius, nuper ad nos in patriam redux, preter complurium 
in ifto vaítiffimo regno reperiundorum, pidum & folium 
genera , fimul etiam femina bene multa fecum mihi attulit, 
quz in Chinz confinibus ipfe collegit. Triginta feptem eo- 
rum funt, quz fingula 4seguff///mo Regi noftro, fumme de- 
miffa devotione tradidi, atque Sz Maje/fati valde accepta fue- 
^runt. Nonnulla eorum, amicus ille meus, utpote vel plane 
incogaita, vel cempore floris fibi non viía, nominare haud.po- 
guit ; que vero fignificavit, ea non poffum non hic defcribe. 
re, recordans. quod navigationis beneficio ab extremis Indiis 
facilius quam àSinenfium oris, longiffimo maximeque incom- 
modo itinere terreftri quidpiam impetrari poffit , atque exi- 
ftimans, illorum, quamvis non omnia, neque plurima, tamen 
aliqua fore, quorum notitiam, minimum di(tinctam nondum 


pant NE... 010 1: moins: Eacnos Ho NR 
Wem SN GNE. 


* 


De Aphonia per hemorrhaolamnarium jc, o5 


rece 


z La erret Saracenicum , Kirlifcha , latte cotum, graciffi- 


-fimumferculum. 
a. Lilium purpureum parvum, ii carruleo, odore violz mar- 
| dia. r qwe 
3. Viola martía, inodora, folio. inflar. petrofclini deganrer ia- 
fecto, 
4« F'iola, odoris fedg canción: «r5 tedol'ifiate 


5. Alia. ejusmodi Zola. . bio 
6. Frutex, floris pur urpureo-corrulei, foliis uis odoratis. : i 
Mueve flore luteo aureo, folio: dipisen Pind genti 
. ,edoris ; inprimis vefperaz «5.0 0 
«uPapaver;floreluteopallido,.. 5.0 00 0o 
9. Papaver, flore obfcure luteo. — "Béntodo a 
10. Lilium Saracenicum purpureum. | 
AX. Lilium ,- cujus folia. Mongalen(es coquunt. n carni- 
^. bus. | 
12. Lilium , floris. rubro - lutei, Foogunedlbts Karusia pe- 
levvaga appellátum Í Radicem ficcatam loco pes edunt, 
qe & carnibus coquendis addunt, |. . 
Malus Armeniata, cujus frudus pulpa noá. "accepta we 


ditus. SUN flore corüleo, obfcurerubro. ^ 
.. 15. Aliud coeruleum; geiuite, foliis arundinaceis , Sdn ve- 
| . nenoíz, 
E dic odore pergrató ; tenera, ficcata , efca fuavis, 
17, Sed; » angu(tifolium. aculeacum , cardo, .fimile.: Vere & 
.& , rautumnc (aporis acidi eis amc:num, lactuca loco ad- 
[ 35: Pu ariodd i iD. Ot: ECIBLU LT. O TN Ww 
18. cia móntana, irem Ap : | 
| 9. 'icia..ere&ta racemofa ,. flore. purpureo. Ti quo- 
5is0rum femina fingula fingulis loculis inftar f imilarum yonl- 


wusvpeng ostnnimcho miim a Pu 


te albo fim Bcc js 3n iren Es " 
EL M iod soos Aber 


5a A- 


Samen /&teinad) , ducente. Anno 1660. te 


A j ivcitrium, R Kms. o] teo "s 'vOcata, fa- 
- poris inftar forbinoftri, (| um | 


fo conficiendo wo aga | E. t 


ja. Carduus, celoreplateeyaneo, ipie liq iu. a 


23. Larix. —— ofol 

214. Frutex, erecti longi caulis, folithladier dere cordiformibus, 
floribus parvis fafciatis, odoris 7; überofarum; ^Crefeicin 
locis umbrofis, &'ad fluvium Obium. & in snóntibus 
OE HMM ifot.o2siug o5 $36B uem beum 

25. ien flore Genifi ifta: folio'trifolii, fed ;pinguióri. 

26, Coloobyulab, flore viridi Mee: px cep egregie limi 
. lis, folio mire incifo. ^'-" o 


iru ict di 3 dd 

supe mif diit a Marr. TN 
1732. ) cid iud 

yr)g* stud ibas We iti 


| OSERP ATIO Qe 


E 


Relatio es ftir do: a y p íc 


JA Orerio 
p — ditionis: Brandenhurgieo Ap 
 Byrutbine, IL 


[nnotuit denuo forie forcuna, Anno R /$a Min vircusFiy- 
tis foterii , ab. oppidulo- GBeibenberg; horam unam , à 
Drache vero milliaria duo diftantis, in via. d pagum, | 

te b. Do&. 

2 T o USE mms Jmecunr d deges Uie vae 


. Od i TIH $4 d A 
e MS 


e5 in bU, quod dL aepo Cul ticulus;. 
von bem üefprung, rafft unb Oitcfurig Des al 
^ $Mfneten Jpeituno Zu NDrunmené 


.' Relatio fuccintha phyfico-médica,65c, — am 
mam fibi contraxerat hac fcaturigo, quam per aliquot con- 
fervatam annos, demum quo fato nefcio , amiferar : Nunc 
denuo, & major priori, virtus fefe exferuerat. Namque, 


bus, cacharfin acrium, anumye arrodentium, humorum mo- 
vit vomirum, quem fepe coércuit, non citavit; nifi-quibus 


: w o1 - - L . : cp n . i " 
pa creayit, maxime licet copia ingurgitata, nifi paucis, aquam 
"lur Yy 3 biben- 


& indi 4 


i 


bibendi! prorfus infueris cBeque appedcum mI ] auxít 
 potiüs; nequealias movit corporis moleftias. aut cutbas ; fed 
facili negotio, aut per utinz, autfudoris, aut. fimul per utra- | 
e emunoria, ratius per. alvum emigravit; E At: pe 
: Ideo interdum plus quam 500. hominum: intePditr con- 
dibiondietih funditus fzpe'exhaüferant; licet non'omnes 
pari-fruerentur eventu felici, non obaquai inertiam; fed par- 
tim ob. dietam inordinatam, & aut meine incepeam : aut 
o na interruptam curationem. 315 «il 
Per integrum: menfern ipfemet ci cüriofus font; /huié " 
Idi, uc: examen contentorutn: & operati ium faciliusin(titue- 
re poffern. De quibus. RUMMM ione A&tis:  publicis/inferere, 
noninutileduxi. T EG 
S: Aqua; laudata in: Ladios montis füblimioris, ad tra&tuim 
Piniferi (ut Sicbtelberaifdben Gebütaté)  percinencis, édua. 
bus mediocricer - fcacuriebac rirtiis faxi, aliqüar cum 
— fciffili.&talco- affinitatem monftrantis ,- faporis perzráti feu 
infulíz dulcedinis, temperate frigida ' pellucida; inodora, vafis 
vitreis, quibus fepe hauriebatur; pef&gre, acfi pinguedine: et 
 fentillica, minusadherens. ^ Nullis pracipitabatür acidis auc 
-alcalicis liquoribüs. Ad deftillasdum erarfacillima, fiquidem 
undecima parte erat levior fluviatili; at vix quicqüám: "fpiricus 
eapi inde poterat (quamquam tática vis effec aqu& folvens, ut 
fi vaía dcftillatoria incorifTüris clauderéncur vefica; quafi uri- 
nofa:proliceretür) nifi ex bullis, copiofe exrecens haufta pro- 
filientibus, & «there fuo elaítico; vitra & vafa cfaffiora nimis 


7 édimul éoopertá, ftatim frangenté; magna fpiritus fubriliffi- 


rni & elaftici prefens copia colligi oculis & mente potuiffec, 
Terra.ex menf. 1. aque poft deftillaionem in fundo rema- 
nens j'era leviffima, albicans, fplendens; foliata ad inftar flor. 
Benzoes,cactu levis;infipida & alcalina. pondere Ed id 
Ec quoties, (prout fexicstentavi) deftillata | priusa 

fuifiabasly toties cancunderm fimilis: terra: foliatz dois tan 


quit, 


ET ] ] rx 
FEUT. : E 
F. n " , 


Relatio io fuent phy co-medica, 6c 359 


^5 «ade; trim Py reors Fiem 


nm bpequae omnis natürd metallicz expers, intime aquae 
unica, virtutem alcalinorum veli in po cn m exfere- 


pei a] anata. - 
Nec minus adiniracióhg digna, amica priigipiorum corm- 


polio, ubi hecceaquain vafevitreo per tres aut plures ferva- 
tà annos, ab omni fermentationis aut putredinis füfpicione 
immunis, & qua fi jam ex fonte hauriretur, eadem, qua olim, 
virtute anodyna, gratoque fapore prepollens permanfit, (ed 
parum terra fuz foliate depotuit, quancum nempe aque, il- 
lam folvencis, exhalaverat. 

Tante duracionis , levitatis, puritatis, elafticitatis, canto 
balfamicz, abfterfiva, refolventis, tonice, abforbentis & ano- 
dynz erat virtutis, Ideoque five recrementa inimica prapa- 
'Yaveric ad fecretiones & excretiones felicius fubeundas, five 
partes laudabiliores fortius redunierit; five: fpirituafcentia fua, 
mole minima, indole maxima, que non vi, fed virtute efficax, 
debicum partibus conciliaverit conum; five humores balía- 

. mica ac perennante virtute fua à putredine arcuerit; five re- 
. ftaurata inde amnicabili lympha motum nervorum fpafinodi- 
eum placaverit ; ; five cluitione & alceratione falium peregri- 
orum & miafinatis febrilis anfam irritationis fuftulerit; five 
omnis corrofiva aut falina indolis expers bellum non indixe- 

- git partibus: five fingulis fimul fatisfecerit. dcfideriis; laudes 
 promeruiffet non. mediocris virtutis: medice , aegrotis plus 
Meetoochepen commendanda: At balo prolixus efle , in 
aftiganda illorum incuria, qui omnem cffe&um fiducie, qua 
eaperetur vulgus , ranrum acfcribentes, famam hujus fontis 
minuere .& contemtum magis parere ftudebanc, qui, proh 
dolor! major inde acerevir, ubi, infaufto confilio, alia, ab hac 
miraculofa,paffus circiter o&to diftans, fcaturigo; propter aqua 
ad porandum in (ufficientiam , du&tu fubrerraneo ad hanc eft 
 derivara, unde virtus non tantum. aquz prior imminuta, fed 


autoncs cum janua ferrea penitus. occluderecur, commecr- 
iu cum 


2 


cium cum aére interceprum, fermeintorum m tata , ita ut 
facilius, ac alia aqua, nünc putrefcat, c qua antea per coc ánno 
pu edine noninquinabatur, que omnibus excelluerat bo-. 
nitatis notis , (*) ec que dignior fuitlec. slack, AMepppnuna 
cura. . 

— .Derivata , uti comperi ji , equidem i iterum - aliena. aqua, 
non ramen plus ha&enus exercet virtutis, nifi quod arthriti-. 


cis &febricantibus nonnullis inede cur. zheuss. : 


( Curia PFiciiedelia miffa ALorfitm d, ?: L2 Mniescqr) de 
| E SE ! di or 


a Jd apte DU | Dedeks 


aquas (alubres: de aqua 1 Yedicina univerali : de aqua natürg 
- ac virtute in medendo. | EM c 


.OBSERFATIO CXV. cairirusium 
^ DN. D. JO. THOME BRINIL. 


De 


Calculo » per abfceffum in. eT, 4  fadio,j jexta s: 


fum, exclufo, 


i quando i in ampliffi nun NatureCuriofó Grum ordinem cOnptém 

j tus fum, (quod Tuz. 7r. Celelerr. humanitatis fuic) id. 
mihi oneris injun&tum fenciam , ut ad bonarum Artium, - 

& Medicine. inprimis incrementum , & ipfe aliquid pra- 
ftàáre omni majore ftudio connitar, vereor tamen ne ob- 
ingenii mei mediocritatem, & focietatis dignitati, & fapientia. 
tuzrefponderepoffim. Sed cumillud mihi perfuafum fit, in. 
rephyfica, & medica 5fforiam plurimum valere, eamque ad- - 
modum pofle conferread morborum naturam cognofcendam, 
eriam in uno. »plerugtique, eodemque r morbi genere, ut pro, 
earum 


o SDeCalculo, per ab [celu in urethra fa8o, 6c. ot 


num dilférentià , diverfa fubinde agendi Naturae regula 
percipiantur, propterea & obvia ipfa fzpius recenfuiffe inuci- 
le forenon cenfeo. Sed quid obvia dico , quandonon fint 
hüjusmodi multa, quz paffim occurrunt, vel fi occurrant uc 


.Obvia, non ita tamen facile comprehendantur? Quare cum 


élapíisproximis diebus obfervationem fecerim ad ea, quz fo- 
lerciffimi Viri de Celezlz in aliqua humani corporis partegeni- 
tis memorie mandarunt, fubiic ftatim mentem obfervatio 
quedam habica hos paucos ante menfes, quarn ad Te ftatim 
mitrere decrevi, eo confilio, ut non modo obftri&i animi 
mei ergaSociercatem fidem aliquancum liberarem, verunt ut me 
Tibimaxime devinctum etiam effe teftarer. | Ab hujusmodi 
poftmodum concretionum produdione, ad longe diverías 
alias animum incendens, canto magis, quz frequenter occur- 
rüntilluftratione, & hiftoria indigere mihi vifafunt, cum ita 


. occulta eorum principia fignis obviis implicentur , üuctferme- 


nullomodo dignofci queant, Quod fi qua dico levia for- 
taffe videri poffint, non itaTibi Zr Celeb. videri poffe credam, 
cum optime fcias, nihil in re medíca effe cam certum, tamque 
exploratum , quod confirmari magis magisque non debeat, 

que alios, aliosque cafus ars perpoliri, & locupletari 
non poflit, Ceterum, fi que graviora in dies füpperent, 
qua velrem medicam illuftrare phenomenorum varietate, & 
novirace valeant, vel czcerarum nacuralium rerum contem- 


plationem fovere, verbo , Te & Societate fi digaum quid-- 


piam fuero perfcrutatus, ad de id continuo fcribere non gra- 
vabor. ^ " i l " ES 1 

- In Nofocomio itaque Patavino curandum fe fifticrz//i- 
cur quidam atate jam grandis , ob grave, & minime cunc 
cemporis ferendum incommodum, dum meiere conabatur, 


mc 'ab'imitio molefto , ab o&to fupra decem annis ex 


rro duro, patvoque primum, mox pr«grandi tumore in 
regione flex ura, penis ,[ub uretbra, juxta fcroti initia, laborabat. 
- d. P. M, Pol. LII, Lz Ab 


4 - . * : ; | 
" j - * * . | is 
6 | | " * s 
62 5 ^ Olferostio CXFL «un 
3 P onam LA ECAPRNS STE dh. iuda Rin nw s(T 


ib co rempore carpit igicur exordium, & fine dolore quidem, 
fi id re&te camen meminerat zgrotus ipfe, (nam morbi fui. 
non abfolutam refcivit narrare hiítoriam) five ex aliqua fugil-: 
lationeinitium fumpferit, five exaliquo lithiafis feminio, vel. 
gonorrhoz fpecie labem contraxerit. Annorum porro de- 
curfu, cum grandefceret cumor, difficultatem. etiam exinde 
majorem eo in loco experiri coepit, urinz ftillicidium, & dolo- 
ris incrementa ob tumoris preíffionem, & vim refiftentem uri- 
ma defluxui. Cum majorem in modum tandem exereviílet. 
duri[ffmus bic tumor, inflammabatur exam ipfa circumpofita cu-. 
dis; quare febribus nonnullis fibi confociatis /zppmrationem. 
molita eft. Hac perfecta , ut puri liberius fluendi aditus fie- 
ret, cum levis inítituta effet incifio, ex ea durifffmum. corpus 
magnitudine ovi gallinacei, ejusdemque prope figura vi nulla adhi-. 
bita exilivit, glabrum. fubcineritii coloris, & qua ex parce ure- 
thram fpectabat acutum, inferaa vero exteriori obcufüum ma- 
gis, & craffum. Lucerne flamme examini expoficum, nul- 
lum dabat inflamrmnabilis fübí(tantiz fignum , fed cum inde 
fquamz quzdam effent evulíz, ita fuiffe in lamellas difpofi- 
tum, unialias fuperincumbentes, compertum, ut in vefíc« cal- 
culis, & in lapidibus Bezoardicis fieri oblervamus. | Illud. nota- 
tum, nempe poft eductum calculum , dum mingeret, aliquam 
lotii portionem & per vulnus reddidiffe. | Curiofum fane fuic 
inquirere, quid Ca/culo huic caufam originemque dederit , eo 
maxime in loco, ubi prater fubjectam ürethrz externam cue 
cem, glandulare corpus nullum, vel loculus aliquis peculia- 
ris interponitur, in quo cujusvis generis humores craíliores, 
cerreftres. vel fimilis naturz particule poffenc fubfidere. Il- 
lud videbatur unum fufpicandum, cum certum nullum appa- 
reret fignum aliud ibidem, generati Calew/;, erofa aliquando 
urethra, five ab acri aliquo gonorrhoez viru, five ab acuto ali- 
quo arenularum fpiculo, vel acuto minimo calculo forte for- 
tuna €o in loco reítitante, vimque loco inferente; rima facta, & 
" E | | . Ulcu- 


" — 
] E 


? 


| De Calculo, per abfeeffum in uretbra fa8o,t2c, 963. 


uléufculo, veluti in finum hunc feceffiffe... Quod fa&um vi- 
dere alias contigit in. adolefcente bubulco lithiafi obnoxio,: 
qui cum jam pridem duos ejeciffec calculos, unum poftalium, 
quorum alrer circa mediam urethram cum reftitiffer plus- 
quam pet horas qu:draginta, nifi violenta manuum attrecta- 
tione, & 2ompre(lione inter lechales cruciarus indidem fuit 
. expulfus. Qua violentia ita noxam, & ulcus ad finem inter- 

foeminei contraxic ut longe poft , qui eo illapfus eft. tercius 
ulceri adhazferic, fuisque angulis, & urinz adpulíu ure- 
thre tunicas omnes: perfregerit;, quafique inter thecam 
conclufus, (intra urethram nempe, & cutem) diu ibi permaníe- 
rit, mole non aucta, fed cantum gravi dolore urine fluxum 
impediendo. Quare confilio inito cum certa prafentis ca/- 
cili ratio effet; fe&a cute, facile eductus eft, & fanicati cito re- 
."ftitutus patiens. — Erat hic Calculus inftar pyramidis triangula- 
. tis, angulis obtufioribus , duabusque protuberantiis inftru- 
Gus, altera in uno angulorum, alia vero in uno laterum fuo- 
rum circa medium, ^ Glaber, & fplendens, Bezoar orientali 
non dif(fimilis erat, nonnullisque variegatus in locis albidiori 
colore, pondero(üs, fabz magnitudinem cogequabat. Cum 
poft incifuram minxiffet, & ab ea parte fluebac lotiurn , indi- 
cio facis mahifefto, ab afperiori calculi angulo excitatum fuifle 
ulcus , per quod in loculum, in quod divergerat, proce(lif- 
fec, Sufpicari igitur & hoc in cafu licuit, etfi ab egro ipfo 
id accipere non potuimus, laboraffe aliquando leviter ////2/e, 
- uturina focta vel acrioribus falibus, vel arenulis, hzc fpiculis 
iftis vitium eo in loco excitaverit, praefertim fi veluci incifum 
fcrobiculumaliquod in ea urethre parte natura fuit, vel quafi 
caruncula oppofita, unde veluti diverticulum parare etiam fibi 
potuerint particule vifcidz acres, vel arenofae; quemadmo- 
dum & in renibus & ve(ica urinaria calculi producuntur ab 
aliqua vifcida, lenta, mucilaginofa , & in durum corpus facile 
concretcibili materia, ibi velífecreta, vel depofita, & pcr mo- 
ul A422 ram 


t 


- 


í! CELMEATTIS Ixs 


ramin lapidem: concreta, Haud igitur diffimili modo hie 


quoque coacervata vel cantilla materia calculi foboles, uc in 


N 


duriorem maffulam affurrexit, praterlabentis etiam | urine 
adpulfu cum calculus hic adeptus (ir, uc mole fua viam urine 
pracluderet. |. Quo exemplo calculi extra urinarios canales 
adinventi, fatis confirmatum videtur mihi, & hoc propofi- 
to in cafü non ibidem ab aliqua remoti(fima cauffa genitum 
fuiffe calculum , fed delapfum, cum haud defuerint, qui exi- 
ftimarent ex interceptis tancum vifcidis liquidis ortum  tra- 
xiffe, communionem vero urinz cum loculo extradi cal. 


culi, ex aliquo contracto ulcere inflammatz partis, & gan-. 


grana affectz proveniffe. Nam quidquid dicendum fic 
de concretionibus. innumeris, tum füblingua, tum in cere- 
bro, cum aliis in locis productis, cauffam in loco ortus fui 
nactis , ibidemque inftar cophi cujusdam coactis, cum locus 
hicfupra commemoratus vifcidis defticuatur fuccis, forma- 
que concreti bujus corporis piriformis , urethre tunicas, qua 
parte: acutior eft , fpectaret, videtur pocius in fpatium fibi 
factum ab initio ab aliquo extraneo corpore novam fübinde 
materiam ab urethra perforata depluiffe , quam illam , qua 
inter cutis fibrillas permeabar, impedicam fuiffe. Obiit au- 
tem nofter Patiens paucos poft dies ab extracto calculo, cum 
jam annofüs effer, febribus ac fuppuratione in tam fenfili 
parte, atque gangrzna afflictus, Non dubito camen quin fau- 
fta eveniffet Ce/culi hujus edu&tio, fi dum integris erat viri- 
bus, & fais firma etate, tentari paffus fuiffet aliquid, reme- 
diumque quzfiviffet oportune in canto, ac pernitiofo lotii 
reddendi labore. Verum que de hujus calculi cauffz, five 
erigine fcripfi, ita Fir Celeberr. accipias velim, ut me de re du- 
bia nihil pro certo, & vero affirmaífe credas, Multa enim 
quotidie evenire in Medicina videmus , quorum.cauffa ob- 
fcurz & incerte , etfi pra manibus frequenter. occurrant. 
Nunc ad alia transeamus, predicti quidem celeuli biffori« non 

i ; ad- 


-— 


-—. Deoccultis pulmonum , aliorumque vijcerum &t, 365 


. adherentia , verutn ad id, quod initio dicebam confirman- 
dum, artemque medicam illuftrandam opportuna ; quz fa- 
ne quantulacunque finc equi bonique, pro cua humanitate, 
facias Togo. uouciesss fIrUg eim eorb 36g8pus 799 4 nus on 
Mus 9d 


(00 OBSERPATIO. CXPI. 
- DN.D. JO. THOME BRINII, : 


De , 


Qccultis pulmonum , aliorumque "vi[cerum abfce[- 
fibus , difficiliter cognofcendis, 


-Wppocratis, five Viri cujusvis alterius, magni tamen, fin- 
—]4«6 gularis doGrina eft, que apud eundem zz Jo de AL- 
^- 7t mentis legivur5 Confluxio una,confpiratio una , confen- 
tientiaomnia. |. Cujus quidem didiratio adeo in Medicina fa- 
eienda corrufcar, ut hoc qui idem audeat ire inficias nemo 
fuerit unus. Quanto camen magis notionis hujus certa ra- 
tio eft, tanto etiam aliquando magis falluncur Medici figno- 
zum incertitudine , quibus du&i regulis veluti indeficienti- 
bus, etfi recte agere videantur, caute agere haud dici meren- 
tur, Sed hac adhuc etiam infirma artis cauffa eft. , non 
exigui operis, & medicorum folertie egentis. - Verum ad 


ET | UT 
— c «Mulier ferme fexagenaria, gracilioris habitus domi 
— frugalis, variis tamen , pinguibus , & craffis per occafionem 
. eduliis vefcialiquando folita, etiam ad fatietatem nimiam, ut 
^ spropterea vomitus, cephalalgias, & alia fuftinerecincommo- 

das aphona primum ex quodam partu (cum plures jam fu- 

Ícepiflet liberos) mox rauca procedente tempore, duobus 
^. abhincannis, tum propter has, cum propter diverfas cauflas 
EE graviores pellicide lympha vomitus incidit, —Evenit 
pi La j euam 


| j E p ni LL oat. 
nas | P 
266 5?! vow o Obferoastio. GXPFEF «ove SG 


" —— rA P Stand —— M - — 
etiatn, ut per dies eftivos in prediolum fuum: rufticano plau 
ftro adveheretur, adeo fedis incommodo, ut cota quaffaretur, 
& folis meridianis , ac propterea fervidioribus radiis femiure 
retur, cum per aliquoc dies una cum cementariis, réparandz 
collapfz hortifui maceriz in aprico operam dediffet, cum in- 
fueto labore, càtr plauftriconcuffione vexata , factum omnino 
cít, ut priftinam fanitatem amitteret, Quare toto corporis 
ambitu exaztbematibus, (ive vulgo Efferibu:, affe&a, fola quie- 
te, & fomno curare fe inftituit, Exinde in domeftica nego- 
tia nihil minus anxie incumbens , fpontancis. lafficudinibus 
vomitu frequentiori, & deje&to maxime appetitu coepit vexa- 
ri, Vomitus excepit ru&us frequenüflimos,: hypochondri- 
orum renfiones, alvi, licet naturaliter tarda, majorem denfita- 
tem , appetitum nullum, vigilias, dolorem infignemin regio- 
ne fcrobiculi cordis , fortaíle leves nonnullas erraticas febres, 
Tnaciem tandem cum. fummo virium. languore. ^ Obferva- 
tus eít etiam durus, & profundus tumor in antica ftomachi 
regione, Per hec tanquam ex affedu hypochondriaco cu- 
rata fuit, digerentibus nempe, humeCantibus , martialibus 
blandis admixtis, per epicrafin alvum folventibus; ftomachicis, 
ibis facilis concoGionis, & fimilibus, & exanchematum ratio- 
 neinitio cucurbitulis fcarificatis fcapulis appofitis..' Cum his 
tamen, aliisque ex hoc fonte indicationum petitis remediis 
proficeret nihil, imo invalefceret morbus, vornitus nempe, ma- 
cies, vigiliz, languor , cenfuit idcirco Vir rei medica ufu pru- 
.idens, ortum fuum affedionem habere pofleab organico fto- 
machi aliquo vitio, habita tumoris cunc explorati maxime ra- 
tione. Quare levibus hujusmodi recenfitis, non dixerim re- 
mediis, fed linimentis uti cepit, quafi prognoftico egrotantem 
relinquens. : Exploratis poft id cempus vifceribus, & ftoma- 
chi regione, durus ille tumor vix apparebat, nifi quid aliud fe 
proderet, quod refiftentibus folidis, & communibus velamen- 
tistribui pofle: Cibumà Novembri difficile retinebat, | Va- 
T A- | ria 


e 


«De occultis pulmonum, aliofummque vifcerum 6e. 267 
| ria cum appeteret, conceffa omnia; nihil tamen inde proficie- 
bat; Morti proxima, infpéraco,levi fub vomendi conatu 
eruentaori materia apparuit, & fpuma quafi faniofa ante diem 
alterum ab obitu. Facifcentibus demum viribus, &loquela amif- 
fa,feprimo.Kal.Januarias migravitad plures.:  —^ ^ 
Cum multa propterea mecum ipfe volutcarem, intellige- 
remque affe&ionem iftam minime fuiffe hypochondriacam, 
neque ftomachi: tumorem, aut ulcus; atque etiam tur vete- 
res confuetos vomitus, cum noviílimos nihil commune ha- 
buiffe incer fe; & dolores circa ftomachum erodentes, ru&us, 
inteftinorum murmura, vifcerumque infimi ventris ad epiga- 
ftriumtumorem, & tenfionem impofuiffe, renuentibus filiis ca- 
daveris di(fe&ionem, contigit füb idem tempus hominis cujus- 
dam ; inftituto falarii, proxime ferme aatis, interitus, qui per 
tres propemodum annos iisdem affeQtus fymptomatibus, & ul- 
ime proinde note ab omnibus habitus hypochondriacus, va- 
riisque à Medicis etiam hujus Urbis primi fubfellii, vario re- 
mediorum genere, ordine , & copia tractatus, non aliis nun- 
quam indicationibus toto morbi tempore curatus fuit, Cum 
* quid agendum vix fupereffet ; ad omnia periclicanda in defpe- 
rató morbo ; nec agyrte impetitiffimi pretermiffum eft phar- 
miacutn; ex cujusdam ejusdem farine idiota fcriniis excerprum, 
quod medicamenti genus aqueum füb Medicine univerfalis 
nomine erogare non erubefcit. At hic quoque macie ran- 
dem,vomitribus nigrisper aliquod tempus ante puris rejectio-- 
nem, acerrimo non di(limilibus aceto; ut fibi guttur erodi vi- 
deretur, dolore ingenti in finiftro hypochondrio, ventris ru- 
gitu enormi, & tenfione, ftomachi cruciatibus, cibi faftidio, 
animique languore correptus, vim aliquam noviíTimis vitz 
fuc diebus faniofzz , & purulenté& rejecit materiz , ex qua qui 
. tunc aderat Vir doctus, & in medicina facienda admodum 
|. werfatus, Zntonius Alpagns (ex cojus familia illuftrem Avicenn:e 
| Cosficntatoremi, Zlpronium (etiórem 4/pagum habemus)füfpi c: - 
| gui [u$ 


Jj 
j 
j 


| 


- » i Hd Z E ^ 
*. r ; Ww 
$- E / , Qu 


? Fo A: F^ " á WBIOHMU] ; 
2 box |n bot 1 3 * "^ y 4 25 T ES 
$7 XAR Y dou : *! & : 3$. : 1s 
] ^ Mem c 


tus cft Pulmonum labem, altero quamvis in ea:curatione fo- 
cio contraria fentiente, magni licet nominis, medico. . Cum 

eriiflec eger, aperto cadavere, infimi ventris vifcera omnia. 
integra inventa funt, nullum in ftomacho vitiutri;hamorum: 
congeítio nulla , organicique vitii apparacus nullus... Se&to. 
deinde thorace , nullaferi copia fefe in confpe&um-obculit, 
nulla in anteriori Pu/monum facie lefio;. veruni fubduá&is: 


- : á * 
DE EOM LET AE 
- 15 REIR S ee NA 


Pulmonibus, in poftica, & infima finiftri parte, imgems tumory. 


fupra duas illius loci parces. teneras duras , morbofüm ut je-. 
enr pure p lenus, à cujus maturata [uppuratione fuffecatus eft ager, 
inventus eft... fic ym buficgeipno abe ata 

.. Hzc eo me deduxithiftoria conjedtura, ut pro certo ha«: 
berem izprafata muliere baud abfimili abfceffulaboraffe Pulmones,: 
& initia quidem fumfiffe, cum defatigara plurimum füb coe- 
| lo ap rico viliffimi camentarii fi uppler et Vices, qua nerei fami-: 
fiaris ja&turam faceret, fanitatis fecit, & virg. -.Gracilis enimy 
& delicarule habitudinis, latrante cane, tam motu; quam; 
gravi labore folida exercuit, ut iisdem irritatis plurimuminca-: 
 ]uerint przcordia, .& leviaeris petita. perfrigeratione obri-. 


mor. Non diffimili incenfione, ac fervoreaffe&tos fuiffe Pulmo- 
&e*, conjectarilicet,in quorum fibrillis non ita fortaffe ab aftu, 
& tenfione liberatis, neque corrugatione omni retiformium. 
nervearum fublata, fenfim ac fenfim congefto magis magis- 
que fanguineo latice, in impedita magis parte, & in gelati- 
nam quandam degenerante, tumor füborcus, au&usque eft; 
Fluxiones enim (fecundum Hippocratem). 6 perfrigerata valde 
arne, ey percalefatta fiunt , ac [uperinflammata, Ex longa exin- 
de mora corruptus eft humos hic, & cum ipfo veficularum. 
quarundam ftructura,qui /omicam produxic, & probabiliter 
quidem, ut in.jam commemorato homine, 4z infima Pulme- 
nis regione, qua ftomachi canalem, fupremumque ipfius orifi- 

| cium 


Suc int, unde illa ferofi laticisin cucaneis glandulis ftagnandis. - 
anguineus veluc . diffufus, & interpellatus exasthematum: tu-.— 


FEMT.CTOL.£w tow "NT 
Pan . | 
" j 4 " - , JW" 
: 1 LE 
] 


-.— De occulris pulionum, aliorumque-vifcerum 6c, 969 


"cium fpe&tat ; qui cum mole fua fepto transuerfo incumbere: 
ubi ab oc(ophago perfoditur, pondere, ec magnitudine irrita- 

- tionis; doloris, vomitus, & czterorum potuiteffe caufla malo- 
rum, potiflimum vero (ad quod fortrafle erat attendendum) 
dyípnoz in inceffu , locorumque acclivium afcenfu, febris ec 
maciei, Sed ad morbi huius naturam non finebat advertere 
quies in ucroque corporis latere , cuffis nulla, nec vera lenta 
febris, licet aliqua non. defuerit interdum , cum rigore levi; 
«quare ad pulmonum labem id referri debere non videbatur. 
Mentiri etiam potuit tumor hic organicum ventriculi, vel 
pylori virium 5 id cibi faftidia, id etiam pulfus parvi, & zqua- 
les. id fub xyphoide cartilagine rumor, dolorque nullus in at- 
tre&tata tumente parte, qualem fimilem Vir Clar. o. Baptifla 
Tantonus' in fuis Obfervationibus Anatomico- medicis, Obf. 
| XIV. Scholis adornatis a Cel. Joanne Fantomo filio, habet hi- 
—ftoriam ; in qua Vomitus, & cibi faftidia a cartilagineo py- 
Toti, & fupernz duodeni partis exterius vergente tumore, 
ipfumque inceftini canalem premente, orcum ducere appare- 
bant. Ex eo namquceobice diutius in Ventriculo detineban- 
tur affumpta alimenta , quare acorem contrahendo maxime 

. €orrumpebantur , & exinde omnia recenfita phaznomena 
producebantur. 4r dum per vomitum excretum tandem eff pus 
feppurati Pulmonis , [atis aperte innuote[ceve potuit , quam per(zpe 
nobis antiqua fappeditent figna varia morborum genera, fallantque 
 Medicerum induflriam &r judicia, ea que frequenter contingere ob- 
|fervatum efl, ut ad infueta nobis, ac rariora animum non adverta- 
mus, Quod dico illuftrat etiam magis hiftoria alia ab eodem, 
quem fupfa laudavi, Cl. 4/pzzo mihi communicata, dum de 
re hac fecum ip(e conferrem. Hic cum per dies multos foemi- 
nz cuidam medicinam faceret, febre, & enormi vomitu affe- 
^ &z , ut neque medicamenta indolis cuiusnis, nec cibum varii 
generis, ctiam ad appetitus ingenium conccflum , retinere 
diu poflet, fed omnia promifcue nondum fubaca, & confe- 

—— 44, P. M, Pol. ill, SU UT MWE &a 


-- -,; ^ TED ^ " Lc ME. [1 " m rIE TN 4: 427 


" 


.-- 


LA 


: su 1 
"370 oos coe feroatio CARA us ese set 
&a rejiceret, variis infecta humorum ftomachi, & finitimarum 
pancreatis, hepatisque glandularum coloribus, cum inde de 
erganico quodam vitio ad Pylorum maxime exi(tente fufpi- 
cio ftatim fubiiffet, contigit,ut biduo antequam moreretur fan- 
guinis foetentis valde, & corrupti copiam per uteri naturales 
vias emitteret, qui ab affidente 1nuliercula pro cacameniis fue- 
| rat acceptus. | 1 " 
Ut primum materia hzc fanguinea, & pene dixerim pu- 
rulenta fluere incepit, defiit. illico vomitus, reftirutus non eft 
appetitus, cibus tamen à ftomacho egregie confici videbatur. Ac 
cum zzeri hic effet ab/ceffus, ob corruptam maxime materiam, 
& infigne nobili(limi vifceris ulcus, res conclamacta fuit, ut per- 
frigerationibus paulo poft fupervenientibus, diem fuum «gra 


obierit, | Quod igitur Z'omicain Pulmonum fabflantia, qua par- - 


teftomachum premere porerab vomitus, dolores, angu(lias, 


& pleraque alia mala produxit, potuit haud abfimilimechani- - 


€a, & in utero excitatus tumor in eadem ftomachi regione fym- 
| ptomata paria gignere. ! vxdiys 

Quis enim ignorat a quauis uteri diftenfione (tomachum 
plurimum affici? Id gravidarum ftatus docet, qua immares 
vomitus , graves, & diuturnos pati folent, non quidem ab in- 
fe&o fanguine, à feminis virilis aura, vel longeminus à craffio- 


re ipfius fubftantia per vafa uteri venofa in univerfarn fanguinis - 


maffim propagata , uti putant illi, qui hac ratione foecunda- 
tionis negotium expedire facile; & appo(ite exifítimarunt; 
fed à mechanica ejusdem uteri immutata forma, cum jam tur- 
gere, & diftendi incipiat, & quafi augmentum capere ftatim 
à conceptione, non aliundeilli communicatur, quam ab ipfis 
iisdem tremoribus, à quibus totum foccundationis negotium 
repetendum effe, zz mea de fpiritibus animalibus commentatione, 
^dccepifti, Hincfive premente utero ftomachum , vel aliud 
quodvis eidem. proximum viícus ,: five ftomacho, cibis pra- 
fertim maxime refetto (unde & à paítu ftatim vomunt, etiam 
| o, pro. 


" 


E 


De occuléis pulmonum, aliorumque vifcerum &9c. 47Y 


MS E 2incocand ULM uci eeu oT 
procedentibus geítationis menfibus) uterum comprimente, 
vomitus , nauíea , & anxietates corripiunt. Liquet pro- 
pterea, quam in chronicis morbis, utinitio propofui, quam- 

- que etiam in acutis z/ez fic res plena, fiqueidcirco maxime ze- 
ce[favia , continua Cadaverum infpettio, qua erudiri poffimus in 
re medica facienda, num quz nobis obvia ex fignis eífe puta- 
mus, fint reveratalia, cum omnino rara quedam, conftantia ta- 
men in propofito naturz commoveant partium confenfum 
unum quidem effe ac decipere plerumquc Medicos, & deci- 
piendo edocere morbos admodum diveríz indolis effe in dif- 
fico loco, qui vim fzpe faciant, longe ab illis diverfos, quos 
ha&cnus probata figna pre feferre videntur. Nonica quidem 
quia falfa portendant, que obvia porcendunt figna, verum 
quia plerumque illud ex fignis judicium ferimus quafi morbi 
principis, cum fint morbofi produüi, vcl aleerius morbi natu- 

- ra toto coelo diverfi figna. | E 

(Patavio miffe Altovfium , per Epiff. ad D, Prafidem,M. Majo, 
1732.) 


OBSEREATIO CXPIII. 
^D. ALEXANDRI CAMERARII 


E De | 
Extremo Pollicis articulo una cum tendine ffexo- 
"m re ac Nervoyviolenter avulfts. | 


,Uod juxta FEpbemeridum  uofirarum. Decur, III Ann. F. 
() Obf, CII. multi, etiam magni nominis Medici credere 
pe noluerunt , donec oculis ufurpare fuis atque manibus 
. pa'pare potuerint, ftupendum  pro:fus atque omnem ferc 

fidem fuperans ideo pronunriantes, nimirum potuiffe chirur- 
go juveni d/gitum tndicem , una cum trunco nervi cubitalis ultra 
dimidiam ulnam longo, é manu violenter avel yid ipfum etiam 

WT Aaa 2 apud 


EIE 4 - T» (er (trs p MEX EO kd cs ed , 
; EE. P. e s TE 


p " UE ^ - 
-— 


572. Pei -Olfervatio -CXFIII, xod Lien al 


apud nos contigit, atque adeo obfervationem huic bene con- 
formem: fubminiítravit. Etenim obtulit mihi cum fub Fe- 
bruarii principium chirurgus ex vicino pago extremum digi-- 
ti articulum, quem ajebat. ancille ruftice violenter avulfum 
fuiffe, Dignus primo ftatim afpcu vifus fuit hic cafus, quem 
- audirem attentius, auditum 'copfigoarem, quin & configna- 
. tum publice hiciterum proponerem, | Quod illeigitur narra-.. 
vit, huc redit, | | 
Inferuerat ruftici ancilla po/cem finifire manus interno- 
dio ar&iori duplicati funis, quoligatus ad prafepe ftabat bos; 
cum hic, folvivel duci renuens, caput ex improvifo conver- 
teret in latus alterum vi tanta, ut ipía fruftra renitens fe cam - 
cito extricare non potuerit , fed primum anteriorem dicti digiti. 
artic ulum uno impetu abreptum hoc ipfo perdiderit, & hinc 
' ejulabunda currendo properaverit ad fuos, clamitans ut chi- 
rurgus ifte, totam fec amififfe per bovis violentiam manum 
fuam.  Vicinus ergo .chirurgus ad curandum po/7cem .muti- 
lum cito advocatus ipfe eít, qui portiunculam a'tero mane ad- 
huc invenit in ftabulo , eamque poft. paucos dies exhibuit & 
communicavit, Qualis hec mihi cum fueric vifa, prius de- 
fcribam, dein etiám puella fatafübjungam. ^ — ^ 
Magnitudo primum videbatur fere minor, quam pro zta- 
te ruftice jam adultz, aut alterius digici hoc fuitfe extremum: 
Verum /zbffantia ipfius jam fuerat coszraía & corrugata, non 
corrupta tamen, nee faetens, fed ex[rccata ; "Unguislividus;paul- 
4^ rugofz, quafi perfpicua, | Ceterum. omne hoc ceu ftudio 
parum oblique abíciffum, non lacerum inequaliter, cum fuo 
intus ef//cu]o integro. Praecipuum vero notabile fuit pro- 
pendens ab inferiore evulfi hujus apicis parte, cui firmiter ne- 
xa haret, cborda qu&dam fatis eraffa, denía, fortis, etiam ex- 
fucca quidem jam & contrata, lumbrico tereti fimilis & equa: 
lis, usraquadrantem ulna adbuc longa, fed a pollicelongo tra&tu 
pulchre flzva, quafi fzccizea , glabra, clara, per reign ob- 
| | T ' . Acura; 


/ 


EUPERTMON" wav ie wr. Mm 
». 9 í c 
" 


T 


ios — De Extrema Pollicis aviiculo , €5c. 373 | 


Ícura, fufca, inzqualior. In latere externo ejusdem avulíz 
portiuncule, non ab offe, fed à carne dependet chordarum 
Altera, à priori benedivería. Hac enim multo zszzor eft , £re- 
vis admodum, infuper valde graci//s, parum ultra duos pol- 
lices cransverfos longa, filo vix eraffior, pa//4a , latiufcula, in- 
terim tamen etíam fatis firmiter adharens. | Et in hoc ftatu 
maafit ad hunc usque diem articulus, in muleo meo af(ferva- 
tus, ncc balfamo indigus, nec corrumpi vel ullo modo muta- 
ri deprchenfus.. - 
.. $ed ab eo, quod deperditum, & cujus ja&ura irreparabi- 
lis eft, ad id quod fupereít, & cujus confervationi utique ftu- 
dendum erat, | Matili pollicis curatio , quantumuis ob extra- 
Gam chordam geminam valde fufpecta, non male tamen fuc- 
ceffit, nec difficulter abfolvi potuit, carens omnino fympto- 
matibus gravibus, ut cito inciperet ancilla difcere dig itis indi- 
ce & medio fila ducere, | Uti enim ab hero non magni fuit 
eftimatum vulnufculum, ica nec ancilla longum à laboribus 
domeíticis vacandi cempus fuit. conceflum , ut plus habeat 
curiofitatis Medica hic cafus, quam. chirurgo tulerit pramii 
ac foílri, 


^ OB.SERFATIO CXIX, 


..D. ALEXANDRI CAMERARII, 


a Oedipus, 
00K x edipum hic fifto, non dragicum Senece , nec Chymicum 
* () Beccheri, fed fimilem ifti 7 bebano, qui à tumore natíus 
- momen ac vitio pedum. Quod enim in publico quon- 

- dam folebat ad fe convertere noftrorum oculos phenome- 
- pon pedis extraordinarium , illud, poftquam oculis jain. diu 

— fuit fübtradüum , in memoriam camen revocare, acque huic 
ion Aaa ; Ob- 


! u 


MI 


274. sis Obfervatio CXLX..— f 


iw 


Obferuationum promtuario inferere , ut in hiftoria medica. 
maneat, opere precium videbatur fore non nullius, Scilicet 
ambulavit diu inrer nos Vir ordinisSenatorii, qui dicimeruif- 
fec Oedipus, ob pedem craffum. cumidumque valde , multo: 


majorem altero, cujus magnitudo & figura manferat natu-- 
ralis Qualisaucem fucritillius moles, de(cribendum ericante- 


omnia 5 fequentur inde circumftantiz cetera. 


Pes dexter folum, libero femper flnitro, 2 gezu ad meta- 
zarfum , nec altius per femur, necinferius per excremos digitos, 


ubi utrinque nullus fuit unquam receflus à ftatu naturali; 
 traQus itaque tibiz laborabat zzmore infignis crafficiei, equa- 
lis, quafi cylindrice, ad ca&tum Ziwi»/culo, ut fub. malleolis ta- 
men digitorum impreffioni ceflerit, et veftigium aliquale fer- 


vaverit5 Catera fanus , 4zdolezis , mobilis , (olo pondere mo- 
leftus absque infolico caloris vel frigoris fenfu. Sicper urbem, 


per campum, licuit ambulare fatis commode,moleftia c lon- 
gam confuetudinem tolerabili, cum & Vir ipfe gauderet va- 
lecudine fatis integra, & pertingeret ad fenectutem mediam, 
circumferens pedem ita cumidum ad annos zgizti quatuor. 


Principium ducebatur ab. £xyfrpelate & Febre. petechiali) — 


Ab illo quidem, quippe cui in hoc pede per annum prius, 
quam hac corriperetur , fuerit obnoxius, & quod poftea tu- 
mori fupervenerit aliquoties; fcil. rubor , ardor, cum tenfio- 
ne ad fplendorem, ut minaretur perruprionem, quod camen 
nunquam fadum in hoc pede, bene vero in altero, non tu- 
mido, qui pofterior in ordine ab eryfipelate exulceratus lare 
fuper tibiam mediam anticam maduir, & fanatus quidem fer- 
vavit camen rationem calendarii, puncturis dolorum ad mu- 
tationes tempeftacum. | | S: : 

Febrem vero petechialem fuftinuit anno 1695.afine Aprilis 


in principium Maji, & fuperavit quidem, ut tamen abinde pe-- 


dis augmentum illud fuerit obíervatum. — Scilicet in fummo 
morbi acuti non à decubicu chronico, verfus declinationem, 


"ani- 


j Oedipus, . y 375 


animadverfus fuit in finiftra natium fphacelus , quem & alexi- 


pharmacorum epithematibus, & carnis emortuz exfíc&ione, 
chirurgus tra&tare neceffüm habuit, bono tamen cum fuc- 
ceflüu, quippe mundato ulcere fclix obtineri potuit fanatio, & 
hoc loco manfic conftans, 

Quanquam igitur fit in defideratis quidem attentio t.t. 
ad principii circumftancias, ab ifto camen gravi morbo cumo- 
ris ducebatur epocha. | Cujus jam per torluftra geftati fe- 
«utum tandem fuit aliquale malo decrementum , fed fufpe- 
&um, Tandem enim, poftquam fub vite genere fatis quieto 
opis medicae diu non fuerat indigus, confulere ccepit poft 
equino&dium vernum anni 1718. cum incerta vel ignota de 
caufa pes molior, minor, ita per dies videretur detumeícere non 
plene quidem, non parum tamen , ut fpina tibie videri po- 
tuerit, & tangi, reftante facco maxime circa malleolos, ubi di- 
gicorum imprimi folebant veftigia; idque absque fympto- 
mate aut dolore quodam pedis ipfius, | Arat quantum decef- 
fit inferis, tantum videbatur cedere in prejudicium fuperiori- 
bus membris. Etenim capztzr quidam /iupor, pectoris opprejjro 
ad reípirandi difficultatem cum vrzwm decremento , invaleíce- 
bant adeo, ut fuis valediceret, tempus migrandi adeffe totus 
reputans. Ex ftatu tamen hoc ancipid liberari, & a graviori- 
bus tunc przfervari potuit, fub finem Aprilis, favente dierum 
temperie, prodierit in publicum 3 non tamen fine notabill 
iterum pedi; fui tumidi zzcremezto, Hinc transacta bene fatis 
(tate , fub finem Augufti, ab uvis praecocibus, maturis ta- 
men, aliud querclarum genus, fcil. de azxz»e difficultate, cum 
muco, ad mittum cruentum , absque dolore lumborum, quod 

- quidem aliquandiu varie moleftum videbatur & ipfum re- 
mittere, cum brevi ad pe/£z: icerum converío morbo, gravi- 
zer [pirans , xemulus,-velociter intra quatriduum contedus, . 
d:em candem obiit fupremum, medio Novembris, anno atatis 
fua feptuagefimo, | 

NONO a, Non 


s 


rbi RAS NW NBN MITT PAPAS r TRUST WIE KE ZA 


uó o Olfroario CXIX. 


Non pratermittenda videbatur tunc occafio. inquiren- 
di. quid monftri hactenus aluerit hic OeZ/pur. — Quz igicur in 
fectione, cum auditoribus quibusdam inílicuta notavi , func 

fcquentia: Coler pedis cunc. pallide albus, non foedus, cum 
olim fuerit livefcens, feu ex rubro coerulefcens, | Cuzicula 
fauamularum inflar tenuium fecedens , quod à longo tempore 
dicebatur fuiffe ipfi familiare. ^ mor à metatarfo ad, non in 
nec fupra, gezu «qualis, circum rotundus, major camen in po- 
ftico, nullis prominentibus aut cangendis nodis vel globulis; 
Mellior jam ad cadum atquelaxior , quin imo minor, cum 
olim fuerit fatis durus, mulco major. | Zuc//2per longum czte, 

Tox //iliicidium largum aqua primo cruenta, dein clare vifcidu- — 
iz, in cochleari fuper candelam bullientis & fpumefcentis, 
fub hac autem fpumaffozile quid grumo lactis, poft refrigeratio- 
nem turbidula, zo» fize pinguedine innatante, Sub cute pes 
circumcirca involutus pizguedize, vera, firma. duriuícula, co- 
piofa inprimis ad utrumque malleolum, ad pofticum, & ad 
parcem magis internam, ultra cransverfum adhuc | pollicem 
craffa. —Sub/fantia hujus duplex, /fava, veficulofa, pinguis , & 
alba, membranofa, denía, cenax, fortis; Huic intercexte prio- 
tisparticule. In & fub fpiffo hoc integumento nihil compa- 
tuit precer naturale. Non glandule conglobatz, non venz 
varicofz, &c. Sedillo detra&o vldebantur ew»feulz omnes in 
falvo, at macilenti (ut ipfe per fenectucem & ultimum morbum 

: . fenfim magis factus exfuccus) non incermixta ipfis tali pin- 

guedine, | Et feparata inde cutis fuit non craffa, | 

- fed tenuis, flaccida, jam 
rugofa, 


4 


E] 2 


" ^  2OBSERFATIO CXX. 


D. ALEXANDRI CAMERARII. 


LY 


15 : C RH Rt 
| Hydatidum Copia in. Steatomate Hepatis. 


.. dica phenomenon infolens Viri,per quadriennium ple- 
J^" rosque patriz. medicos celebriores coníulentis 5 qui 
poftquam ab his feryari nullo modo poterat, facultatem camen 
lubens ipfis concefierat, in morbi tram diuturni cau- 
fas poít moftem inquirendi, fe&io tandem anatomica dete- 
xit, & amicus, egroti quondam Medicus ordinarius, eandem 
dirigens, benevole mihi comrnunicavit. Confideratione igi- 


N Ec minus operz pretium erit confervarein hiftoria mc- 


' £ur dignum Continens &  Contentum. | Continebatut , ut di- 
|». €um, numerus /5ydatidum magnus, & fubftantia fePacea, 


— 


Per illas hic non intelliguntur penduli excus ab hepate 
facculi, fed vzfize , figura exatfe rotunda, multitudine vel quin- 
quain. magnitudine varia, à pifo majore ad & ultra ovum co- 
Áumbinum , cactu molles, membrana tenui admodum conclu- 
dentes aquam limpidam , fetovis expertem. | "Yotidem ova dixif-.- 
fes, fine ceíta, ad primum afpectum ; /fereza. rion connexa, vel 
cohzrentia, fed fingula bera 5. nifi quod eorum aliquot fub- 
Ancludebantur membrana fiinili communi; membrane, abs- 
que indicio perreptanüum per eam ullorum vafculorum,- 
Hzc ovaf. bydatides ilie exempta, & in frigida aflervace, du- 
rarunt per ícptimanam unam & alteram incegre , fed fenfim 
imutarunt colorem aque, obícurioris & tutrbidioris inde, 

*. Alterum contentur, prater & inter- bydatides cummorem 
explens, erat osatería vel matTa $evo comparata, figura non cer- 


| tx, absque nota corruptionis , patredcinis, fine cruore vel pu- 


re, ipía fola, conclufa infuper facco:;jam dicendo, 


1 4. P. M, Fol, LI, Bbb Ete- 


* Y LI L] - k "» ^» b 24 7 VE 
d - e € B Y b. 
e ] " Y - Ax. » ^ » 4 


any 


*?78 | Olfrviio CXX, 


.. Krenim continens fuit fo//culus f. faccus, externo ftatim 
hepatis afpe&tu per colorem fuum pallide album agnofcen- 
dus , qui: incifus, & exemtis contentis examinatus , fuit 


zgenax, den[us,tunica ventriculi gallinacei comparatus, tanta ampli- 


fudinis , «t duos pugnos caperet. — Claufas undique , ut via nul- 
Ja; nullus ductus ex ipfo pateret in hepar, facta licec inquifi- 
tonc. | | | ps 

De c«tero bepar non imminutum , fed cum hoc cumore 
fuo magnum , peritoneo non accretum s cujus »argo infra cu- 
morem z/ger , concreto plenus cruore, friabilis5 cujus deni- 
que vefícula felea nibil p. n. offerebat, preterquam bilis parum, 
Cadaver erat ventre 74» ;do 5 non abaqua in cavo, nec ab alio 
vifcere, fed rantum ab hepate. Reliqua vifcera nihil obtule- 
runt fingulare : Ventriculus vacuus, fine labe. Omencum 
verfus hepar ; duodenum item & ileon inflammata, — Cutis 
extus livide maculata per ventrem , hypochondrium & 
dorfum. ^ | nin | 

Hzc de ventre infimo. In medio pu/pores p. n» con- 
fticutos eadem docuit infpeGio , triplici quidem receffu : Tam 
qua accretos undique & fortiter pleure, diaphragmati ; quam 
qua obfeffos zuberculis duris, crudis, grandinofis ; Denique ple- 
nos, infarítos [anguine concreto, Ec ifta quidem, corde cum va- 


fis (uis majoribus non &que male conftituto, certe à concre-- 


tionibus polypofis libero. | | 
— - Fuit autem, qui hec in cadavere fuo obfervanda füppe- 
ditavit, 77r jzvenis , vix dum 3o.annosnatus , patre tum ad- 
huc füperftite arthricico- nephritico , matre hectici quid paffa, 


fcorbutica 5 obnoxiusà juventute defluxionibus.  Injurie ex-- 


terna, cafus, percuílionis, ad pe&us, ad hypochondrium dex- 
trum. nullius fibi confcius; bene vero, inter alios exceffus in 


vita Academica, hau(tus vizi frigidiin balneo calido. . Promo- : 


tus abhiacad officium quzftoris; per annos quatuor vario gra- 
duagcr, cumappetitu & fomno diu falvis, nunquam ictericus, 


pibi] 


qe Anatone mulieris Apoplexia defuntle, 279 


nihil cruenti per alvum unquam fudiffe vifus, candem con- 
fumtus obiit, Querelarum fumma fuit de Dy/pzoea, quae poft 
compreffiones pc&torales , precordiales , anxietates, laffirudi- 
nes , cum tufficula periodica, non femper affligente, & leva. 
mine interdum, nunquam camen conítante, afcendit candem 
ad paroxyfmos gravil[tmos aflbmaticos [tccos , & [uffocattonis me- 
tum, cum füdore frigido , algore excremorum , pul(u debili, 
doloribus in cervice, dorfo , humero, ad fitum non amplius 
ere&tum, fed inclinatum, incurvatum antrorfum, quin decu- 
bitum aliquandiu pronum; per ultimostamen vite dies dolo- 
res penitus ceffarunt, remanente faltim continuis fpirandi dif- 


- ficulate, languore ac fudore frigido, donec poft afphyxiam 


T — 


longam menii:que conftantiam placide candem exfpiraret. 
o CHubinga Altovftum miffa , d. 2. Septemb, . 
Ds utt oio bk) 
ce OBSERFATIO CXXL. 
. DN. D. JO. JACOBI BAIERI. 
LDAIE NNNS. PUMA RT. j 
e fnatome mulieris rípoplexia defuntia. 
X Pilionis uxor, in propinquo nobis pago, XL. citciter 
| annos nara, crebris & atrocibus capitis doloribus, non- 
^. nunquam epilepticis etiam infultibuss hyfterice affe- 


&ioni falío adicripris tentara, cum A. 1726. fub finem men- 
fis Maj per acclivem arenofumque tramitem peteret Alcor- 


fium , in hoc ipío itinere deprchenfa eft mortua. — Vixerac in 


conjugio parum concordi , à marito fxpius male cractata, 


quod fufpicionem commovit, num forte ab eodem proftrara 


& occifa fuerit? praferrim quod ex aure finiflra effluens obfer- 


 Waretar cruor, — Quarediíquifitioni anatomica traditum cada- 


Bbb 2 vet 


am. 


o d b a R . " "ANM 
" à * LE Ms iL ( * 1 c 
. ] ? r i i^ 
? 5 .1 


- 


ver, extrinfecus quidem nullam prorfus oftendit lefionemz 
'Incifo autem ferra cranio , ftatim 4 femzflro latere multum ema- 
| pavit fanguinis , ftagnante ipfius haud. exigua quantitate, par- 
- tim inter utramque meningem, partim profundius, zs cerebr£. 


ventriculo precipue ffiffre. — Vafa interim maximam partem 
inania & collapfa, modum & locum eruptionis inveftigare - 


penitus haud concedebant ; nifi quod z»rz falciformem dure 
enatris di&um proceffum , proxime fub coronali futura barens off- 


culum (AB. IV. ad fignum * reprafentatum) in margine. 


ubique rigidum, paffimque aculeatum, fede (ua forte fubito con- 


vulfum , vafcula quedam dilaniaffe videretur. Ceterum in 


eadem regione (quamvis etiam in dextro latere non omnino 


deficerent) veffigia venarum altifffme imprefa (34B.lV litt. a. de- 


fignara) confpiciebantur , quz per totum meditullium z4ue i» 
exteriorem tabulam ita penetraverant , ut abrafo pericranio fora- 
men lentis amplitudine (Lit, b.) illico apparerecin finu incus am- 
pliore(Lir.c.) à quo parumper diftabat alius equalis ferme 
(Lit.d.)extimam tamen cranii lamellam non penetrans. Taceo 
eomplures, eque profundos fed minores /crobiculos, in ejus- 


dem cranii cavitate hinc inde confpicuos, frequentioris alias 


etiam obfervationis. llli autem ampliores finus & alveoli, 
varicofam vaforum ipforum conditionem extitifle fignificant, atque 


adeo faciliorem fanguini ftagnando ac perrumpendo occafio- - 


nem dediffe videntur, cum maxime acutis apicibus rigidisque 


^ oris illi inus inftructi compareant, "Uxrum vero , &qua de 


caufa officulum itud à cranio feceflerit, an potius ex hurnore 
ferofo concretum fuerit? vix aufim decernere. Dubiumaucem 
non eft, quin fimile quid alibievenerit fzpius ; quemadmo- 
dum incomparabilis WEPFER VS olim nofter obfervavit o/ff- 


E»xercitat. de loc, aff. ia apoplexia p. m, 257. . Conferri omnino 
meretur erudita D/fferzatzo, Prafide 7o. Pal, SCHEIDIO habi- 


D 


culum dimidiam unciam longum, corpori falciformi accretum : Vid, . 


ta Argentorati À, 1637. de duobus officulis in cerebro mulieris - 


6po«. 


^A! 


a 


"ea 


oo 


225 
22755 


rj 


-— * 


Me wo 

Pr —— f. Ead 
T pn Aden mo 

obs Pci, UP gr Par. 


Jure EE - 
z ie » 


mp mhi rue 


v n 32 s — om 


£P, adi eren, 


x 
: i 
zT í 
, - 
vt * * 
2 vp ^ " A 
MM arte OREREA "e * : * 
: E x - 
E 
. ^ 
L "alis - 
* uum 
Lt P '? 
suyo E 
- H ^ 


» E R 
aer Equo pm 
3 SYN 4-9 ; 

mr 


Ns 


* e 


ENTE tur 3 vhs ; 


E ES k M E | | 
De P'efice letbali exulceratione, c; — 5gp. —. 


0 ERNURIIUINIUURUNI t a p ——ÀÓÁÁÓ—Q] à 
apoplexiaextiniie, Ceteruminnoftro cafu memorabilis etiam 
luculentaque fuit prefentia glandularum conglobatarum , quales 
in dura matre primus invenit acdeícripfit Clar, PACCHIONVS 
fingulari opufculo. : 


OBSERFATIO CXXII. 


DN. D, JO, JACOBI BAIERI. 
mno cose | 
Vefice letbali exulceratione , cum monffrofa. ure- 
terum di[lenfione , fime omni-ve[Hioio cal- 
culi, ib d 
^N Reftantiffimus Jureconfultus D. H. pet annos plufculos 
P urina difficultate fic laboravit, uteam raro (ine 4o/ori; ffi- 
aiulo redderet , fxpe magno conatu parum excerneret, 
- aut minus adarbircrium aliquandiu continere poffec, interdum 
eruentam aut purulentam emitterec:; Quum praterea gravita- 
tis cujusdam fenfus quafi perpetuus adeffet in regione pubis, 
Medici pariter ac ager ipíe calculum fübeffe credebant, etfi ni- 
hil arenofi aut fabulofi fecederet. | Quare ulceris veficz inje- 
&a fufpicio locum eo magis habuit, quo magis, & tanquam 
unice blandiora abítergentia & traumatica levamen attulc- 
runt, Inierim vera hujus mali cauía latebat ; cum: nemo ex- 
terna alicujus violentiz, aut medicamentorum extimulantiutn, 
antehac adhibitorum recordaretur. | Accidit eal:quando ut vir 
- optimus, pro muneris fui ratione, ad aulam vicinam, atate 
tunc ferven:e proficifci, via perquam incommoda & falebro- 
fa teneretur, in hoc itinere, prafertim in reditu ingens vecufti 
" doloris incrementum perciperet, indeque domi decumbere 
ac medicina uti cogeretur. Hujus equidem applicatio poft. 
paucos dics ex fententia fuceedere videbatur, cum fubito ab^ 
| * Bbb 3 edium, 


e B ONT 2! ML 


a À 4 2 im ^ "t 


edium, licet longe remotarum incendio faQo; terrore. vehe-- 


menti perculfus eger, éle&o fe proripiens; ut perfonzrebus- 
que fuis confuleret, adeo hinc male afficeretur, utomnia mox 
in deterius ruerent, & accedens febris continua, cum excemo 
virium vicalium d:fe&u inftancem mortem portenderet, Hac 
brevi fecuca, cum cadaver dillecaretur , nihil quidem in ipío 
precer tiaturam conílitutum apparuit, ve/frca & zreteribur ex- 
cep'is. E:enim renes, prater peluim folito capaciorem , nullo 
evid:nti vitio correpti , neque calculo aut fabulo, multoque 
minus ulcere obfefli confpiciebanrzur. ^ 4f»bo autem wreterer, 


abortu (latim ad ve[icam usque adeo ampli.erant , ut ubique polli-- 
tem facile admi*terent: aft circa finem & ubi in veficam iafe- - 


runtur à natura!i conditione nihil omnino differebanc.  Cz- 
terum vefica, undique copiofa pinguedine circumfufa, prater hanc 

babebat pollicarem: membranaces fue firusiura craffitiem : Yntus 
vero compluribus fcatebat zleerofés. biatibus feu. foraminibus, 
figure, amplitudinis ac pro'unditatis diverfz: Continebantur 
adhucin ilia unciz aliquoc lotii, cruore & purepermifti. Ad- 


erant manifeíta gangrenz indicia , praíertim in fundo vefi- 


ce. Origo iraque omnis illius calamitatis procul dubio re- 
petenda eft à vejrce fenfim facta. erofone, qum vel fola wrize: 


acrimonia, & forta(le longior interdum retentio, in Viro feden-- 
tariam viram agente potuit efficere ? Irritata aurem ftimulis: 


continuis vefica, fpafticam fubinde fibrarum fuarum contra- 
Gionem circa urecerum oftia moliendo . jugem urinz de(cen- 


fum impedivit, hxc vero faepius reftagnando canales iftos pe- 


detentim in tantam amplitudinem diftendit. ^ Vefice autem, 


prater folitum copiofius circumfufa pizgzedo, fingulari natu-.- 


rz beneficio congef(ta. infervire debuit demulcenda ac d«fen-: 
dende illius corrofe compagini, & obtundende acrimoniz 
loci. Uade verofimile videtur, pocuitffe Virum optimum, & 
longiore vita fane dignilfimum, producere longius erumno- 


-fam 


1 
1 
L| 


De Fenina vuttiolis ldorante, c 583 


— 
fam licet vitam, nifi procatar&tice antea commemorate caufie 
gapetu & concurfu fuo mortem acceleraffent. 


OBS$ERFA TIO CXXHI, 
.DN.D. JOHANNIS FRIDERICI 


De 


| Femina variolis laborante , eadem tempore 1en- 


Tiruum fluxum fatis largum experta, feliciter 
tamen curata, 


3 Atronam quandam g senerofam, XXX. circiter annorum, 
. fub fine veris hujus anni invadebat horror, quem fe- 
" quebatur calor infignis , pulfus erat celer & frequens, 
ET urgebat cum dolore capitis vehemente; quare V.S. fuade- 
- bam fecundo morbi die, quo nempead egram prima vice vo- 
-€abar, inftituendam, & univerfalia ordinabam febrifuga. Die 
tertio copiofiores macula fubrubre, exigua in facie, collo, ac 


» pedore erumpebanr. | Quoniam itaque v470; nunquam 


laboraverat, ftatim conjiciebam , maculas illas effe hujus pro- 
. fapiz. Eodem quoque die menílruus fanguinis fluxus 
oriebatur, tempus enim aderat ordinarium, & continuabat 
per octo dies fanguinis larga: profufio, Fariole interim bene 
extollebantur, & octavo morbi die incipiebant fuppurare, & 


. &grota quoque adhibitis remediis, congruis, ab hoc, infenfo 


alias acaltis, morbo, liberabatur, ac cum fanitate penitus redi- 
batingratiam. Hoc ex cafu colligi poteft , menftruum flu- 
xum, pra'fentibus variolis fupervenientem foeminis, haud adco 
functum femper, uti à Lr bud ftatuicur, effe, 


ODSER- 


Ge — o0 Melo 000 
DN. D. JOHANNIS FRIDERICI.- 
Z2 seat 12.1 5 ANIMS M 


"tà -- 


bd A 3 | De ! A VIZ | 
Femina [zptuagenaria,menfum atque bemorrboi- 
dum fluxum babente, 


"M " Arronafeptuaginta annorum,temperamenti fanguineo- 
| cholerici, vegeta, bene appetit alimenta, digerit acque 


' egeric 5 patitur interea fingulis quatuor hebdomadibus, 
flexum noun folum menfium fatis largum, fed etiam hifce de(i- 
nentibus, bemorrboides veras acque fluentes; qualarga plecho- 
. r& imminurio, vires quidem: admodum  proíternit 5 poftea- 


quam vero uterque fluxusremifit, & Matrona cibos evpeptos - 
| iterum aflumfit, de virium inftauratione nihil habet, quod am- 
|. plius queratur, it : 


ADIRE RI CA CEDE 2020 en 

— DN.D. JOHANNIS FRIDERICI 

: BOELL -- taie 
De 


- "Ufn errbino radicis VAleriane, in vifa debili, 


| | Gregiam vim ophthalmicam radicis 'aleriana multi fcri- 


| ptores collaudant : Ego feorfim expertus ipfam fum, 


-4 quando inítar tabaci aliusve pulveris fternutatorii in 
ufum trahitur, Compofidone ufus fum fequenti: — 


Rec. Rad, Paleriane, Fol. Tabaci aa. 3ij. f. pulvis fubciliff, — 


adde e/ei deffill, Lavendule, Majoran& aa. grt. iij, M, Exempla 
3445] ; " ! . Opta- 


ES 


: De puella bydrocepbalo flupendo defunt. 585 


optati effe&us fic adhibitze Zleríase düo faltem nunc 
in medium proferam.  Pidor quinquaginta annos natus, ne- 
ceffirate compulfus aliquamdiu fpecillo oculario jam ufus, ta- 
lem fentit debilitatem vi(us, ut. artificio fuo vix amplius rite 
pr&effe potuerit, Propterea adhibuit hunc pulverem fzpius 


án die, acbrevi cemporis intervallo oculorum aciem recupera- 


vit, ut fine fpecillo deincepsad vite finem usque, qua per vi- 
gind adhucannos duravit, egregie potuerit pingere. Infemina 
«quoque Magdeburgenfi, quadraginta circiter annos nata, ufus 
fáum eodem hoc pulvere pari eum fücceffu, cutn antea varios 
&nedicos variaquemedicamenta perperam tentaffet, 
(Bronfuico Aitorfium miffe, d. f. Septemb, 
I /Z 3 2» : 


OBSERP ATIO CXXFI, 


DN. JO. THEOPHILI MICHAE- 
| 'LIS, | 


p | De 
| Puella bydrocephalo flnpendo defintla, 


(urbe quondam Dresda vetus nominata) joanzis Chri- 

9 fiophori KARSCH, fucotis , Fili feptennicadaver in R e- 
giam ac Ele&doralera Porticum anatomicam , Dresdenfem; 
illatum fuic, & ibidem adhuc affervatur. Infans ifta crebrio- 


| A MDCCXXXI. Meníe. Decembri , Neoftadii ad Albim 


. «bafpe&u miferabili,epi/ep/éa per annos fere illos feptem quoad 


in vivis erat; diu no&tuque corripiebatur, Exinde capuc cjus 


. à fexto etatis menfe pedetentim adeo, inftar cucurbitz m3jo- 
- ris, intumuit, nr circumferentia illius à media fronte verfus 


-« 


occipitium ulnam & aliquot pollices adequaret, A vertice 
usque ad mentum di(tanria erat 94, pollicum. Indc fatum, 
4i. P. M, Pal, HL Cecc ut 


Cul .* 


886  '- Oléroio CXXVL 5 


RD EAT Aem RUM CUM uis ip Eu. 4 uuu LA un? 
» M " 224 X UNM ei S 
I | 
T 2 [ 
- : i » 2 


DN 


ut immenfo capite & admodum macilento & extenuato cor- 
pore puella vivens fe neque movere , ncc erigere potuerit, 
A tota parte fuperiori usque ad palpcbras fümmas illud 5ydro-. 
cephalum , veras folem vel lucem pofitum confpiciebatur val- 
de pellucidum, inftar vefice aqua. plene. Cum oculi palpe- 
^ .brarum & füperjacentium partium : preflura detorquerencur, 
pálpebras imas, utramque pupillam tegentes , manibus detra- 
"bere cogebatur mífella, fi quidem reda aliquid intueri 
volebat, Sana mentis exigua faciebat indicia, & vix pauca 
quedam verbula & fyllabas proferebat, quum appetitu cibi & 
potus exciebatur, Dentes plerique, praefertim maxilla infe- 
rioris, nigri, exefi & à motibus convulfivis defri&ti: Facies pra- 
cumidis incerítinda vafis, non adeo tabida apparebat, ob in- 
 flaionem cutis,  Infultu epileptico ingravefcente , caput, & 
-reliquum corpus arcusque infigniter rubebant, ldem con- 
fpiciebatur quoque in collo cum inflatione vaforum ejus ac in- 
teguntencorum capitis, quando infans erecto capite füítineba- 
tur. Extra convulfivum ftatum jacentis eciam agroce mala 
. dextra pra finiftra nonnunquam levi rubedine fuffundebatur. 
Curiofo examine inílicuto deprehenfum eft /o/u» capnt tredecim 
libras, corpus reliquum, cum brachiis cr pedibus quinque libras, d» 
zotam adeo puellam ocfodecim libras pepend:iffe, Hujus corpufcu- 
li & imprimis artuum omnis habitus macie erat confe&us, 
'! Totum mifclle fpectaculum. reprafentac 248. 77 Ipfa puella 
pollicem fuz dextrae & indicem fiai(irz ex fervore in paro- 
xyíimo epileptico, & extra hunc in excandefcentia adeo ad- 
3nordit, ut magnz cicatrices excavatz ac callofz in illis hia- | 
rent. ' Calculos albos fabz minori, & cextura cineribus clavel- | 

latis fimillimos cum fabulo fzpius excrevit; etiam paulo ante 
 qinortem ejusmodi tartarum edidit coenofum. Extrema partes — 

ante paroxyímum convulfionis, uti alias fere femper frigide ob- 

. Íervabantur. | Miepiem ; t 


Non ! 


-—- 


Yum Hl Actor eL WC. 
JAb.V. ad pag.38 6 


ji i 
[ 
" 
[ 
- 
EE o — o — M Ó ———— 


VEA x 
z g- Pp IT n 
Lp 


Mevaswed'y ^ 4 
pei n ^ 


M rgra lect im e 
vecbpe em 
b oA 
dmm em 
grece ts 
0 


e. 
* 
Ay x. 


"v" 


i i gite 


De F'irgine barbata Dresdenf. ——— 989 
"Non praetereundum puto : matrem duodecim libero- 
fum di&am puellam ordine octavam peperiffe , multisque, & 
anxiís curis eam in utero geftaffe. Infantem femeftrem | fc- 
bre ftomachali cum vomitibus, cardiaca & dein convulfioni- - 
bus infeftatum, copiofis ac procul dubio incongruis reme- 
diis adfiftentes fatigarunt. — Omnibus fru(tra adhibitis, balnea 
etiam ufurparunt multfariis herbis imbuta, perfuafi infantem 
- fafcinatum efle: Indecaput intumefcere coepit. Anno «ta-- 
tis fuz quarto. fcabiehumida & veficulari, per dimidium anni 
& ultra, periodice affe&ta fuit puella ; Cdi foeditati abigendae 
. folia plantaginis. recentia parentes impofuere. His accedit 
. admodum negle&a infantis cura, & dizca, ob numerofiorem 
| ponens quam parentes inopes habebant, difficulter nutrien- 
dam, . | ^ «it 


—. OSBSERFATIO CXXFII. 
.DN. JO. THEOPHILI MICHAE- 
" js BT | 

os inl tecla qo | 
vba Virgine barbata Dresden. — 
| | 2 pese dici poffe DerDasw, tam virilis quam muliebris - 


- 


—M corporis, nupetrime hio Dresde extincta annofa rgo 
, 7 -* teflatur, Hujus foeminz mentum .aberrans natura 

adeo mirepromi(fis pilis condecoravit; ut illam prolixius pau- 
. lo defcribere opere pretium fore judicemus, Nomine ifta 
| Rofina. Margareta: Müllerin ,. patrem habuic, qui à Serezi//fpmi 
| Elecforir Saxonie JOANNIS GEORGII III, argyrothece fervi- 
| tiis quondam fuit... Inops hecce mulier die XI[. Decembris 
| Anni 1731. Dresdenfi excepta Nofocomio, ibique die 37, Mar- 
| tii a. c. demortua.-. Huic juveni adhuc /agugo den[a erumpe- 
N8-9725^^5 v | Ceca bat 


* 


y | AN ME 1 dc 


-: L ^" id 
- 2 AL 1 air c Pow 
E des 4 N 2 - fr 
7 8 
- 


pestem P NAHih ipM Hail P HMuaur crt RT NI " 
bat circa utrumque menti latur, ut necefle fuerit ipfam praci- 
dere. Quod tecit tunc fingulis menfibus bis, atate prove- 
&ior per feptimanam femel , & tandem bis, Ut diílimularet 


' faciei hirfutiam, femper obvolutis malis inceffit, usque- dum 


miferrima facta circumire non amplius potuit, hinc bene rafa 


- di&um valetudinarium intravit, Ubi in dies magis egrefcens 


barbam. cutare neglexit, & anno atatis fexagefimo quarto, de- 
pata , barbam habuit £ant& prolixitatis , quantam figura (TAB. 
VI,) adnexa videndam fiftit, quzque duabus bebdomadis adeo 
acrevit. In hac barbata muliere notabantur cor intrepidum, 
vox gravis, inque aclionibus animus fortis. Erat nonnun- 
quam fubtriftis, morofa, & crudo adipe fuilloac lardo impti- 
mnis delectabatur-: Quin etiam incocta vitulorum exta atque 


. mefenteria lubentius comeditle fertur, fuperbibitis, adufti vini 


hauftibus. Voraxquamquam & infaturabilis placidam tamen 
per noctem cepit quietem, imenftrtioque ordine rite purgara 
fui. In nofocomio virorurn amore, quos afpexerat, incen- 
di videbatur, & zgrota ambabus manibus abdomen, veluti 


. tympanum diutius percutiebat, In defund lavato corpo- 


re genitalia non prolixe barbata, fed denfis pilis obfita, pe&o- 


- fis & umbiliciregiones glabra, citra ullam hermaphroditi ve- 
. ftigium , appáruete. Admiratione digniffimum , quod ;z 
 atroque menti latere barba tantum excreverit ; In media cr antica 


menti, nec non fuperiori maxilla inferioris parte pullus pilormm pro- 
wentui. Labii fuperioris pili vix dimidium longitudine ad 
«quabant pollicem , in menti lateribus res polices longi, & hi 
quidem lar ma[f& nive albi,iifubnigri. Utrinque in extre- 
snitate menti interiore curti capilli, colore arque longitudine 


fub nafocrinibus proftannbus equales pullularunt. Subtet 


mentum regio coca glabra, veluti in omnibus oftendit adjecta 
figura picta fecundum areberjpum, in- Regis Polonia & Elctto- 
gis Saxoniz. Porticu repofitum, ae : 

( (Dresdamiffe Ztorfium, d.2f, óept. 4,173 2) 


m 


OBSER- - 


"Volum. lll.-ctor.oA, C . is sd 
JabY X a0 pag.3 84. 


R Y 
n 
estne 


eL 


n 
l / 
j 
ji 


om 


PET 
eI 


apre 


sc 


lo» P6 nd iN Me TC 


rom italian era ctp NE Vn tris 


C P:4. EE 


OBSERFATIO CXXPIH. 
-DN, D. JO. ADAMI REIMANNI, 
| De bas 


Fomitus febacet origine. 


Nfolita aliquando per gulam vomitu rejicí , hofpes fit in. 
E Medicina, qui ignorat, oportet: uride vero originem du- 
cant, perípicaciffimia eciam fzpius latet ingenia, uc hin, 
re&e jam olim 45oma: Rodericus à P EGA, faciliorem talia rara 
habere admirationem, quam rationem, pronunciaverit, Nori 
memorabo nunc vornitus carnofos, vel animalium tarn terre-, 
ftrium quum aquaticorum , nec diverforum form infolidaz 
& ignote vermium vel infectorum, fedíaltem vomitu» feba- 
cei originem indagare animus eft; cujus quidem duplicem. 
confticuimus differentiam. Non in frequens quippe, etfi non. 
. quotidianum hypochondriacis precipue eft , periodice cum 
- €olluvie mucilaginofo-biliofas, poft naufeam aliquot dierum 
pregreffam , pinguedinem haud exiguam füper patina feu pa-- 
vimento, /e/ izf/ar, lace fatis, nec raro dimidii calami feripto- 
ris craffitic, fere utc faper bubulz vel oville carnis jure folet, - 
concrefcentem, ignem prompce concipientern & ad cum li- 
quefcentem, cum euphoria, uc re&e obfervar LUDOVICI 
. Ephemerid. 4. N. C. Dec.l. A.IHI. obf, 2:3. evomere. — Contin- 
git vero, etírrarius, quz altera nobis eft vomtus febacei fpecies, 
ut frufiula avelana vel fabe quantitate concreta, febum natura-.— 
le confiffentia , inflammandique potentia per omnia referentia, vo- 
mite rejici: cujus generis vomitus fuperiori anno ipíi con-- 
Ípeximus :; Fuit fcilicet feetnina 34. circiter annorum, quoad 
reliquas functiones quidem igremerara fanirate gaudens, nifi 
quod atnulto tempore naufeam aliquarm vornibunda, & do- 
lorem eirca cordis forobiculum compretforium fenfcric: lixc 
| Ccc 5 febri 


q90  - Oljervitio CXPIII. 


febri tertiana populariter cum graffante correpta, dum extitif- 
fet in tertio paroxyfmo , pro more morbi, fpontaneos expe- 
riébatur vomitus, quibus inter amurcam pituicofo-biliofam, 
fofi um febi avellana nucis quantitate excrevit? recurrente paro- 
xyímo quarto repetens etiam, etfi impecu remiffiori vomitus, 
ruríusque fed minoris molis febum rejicic , quod examini fub- 
je&um, absque omni foetore zatzrale &mulabatur per omnia fe- 
£um; datisdeinde ftomachicis & febrifugis, incidentibus, fali- 
nis, non faltem febris feliciter depulía eít, fed perfeGta etiam, 
. qua in prafens gaudet. fucceflic fanitas , ita uc nullus amplius 
doloris compreflorii circa fcrobiculum cordis füperfit fen- 
fus. renes | 
^. rimi generis vomitus, ingeniofifimus LUDOVICI 1. c. 
gigni putat, zo2 zam à pinguibus affumptis, quibus in omni ci- 
bariorum genere abftinuitle cos; quos vomitus tales exercere 
 coníueverant , optime novit, quam potius ex cozzata fingulzs 


fere edulis oleofitate feu pingutoribus particulis , ob exotericum. 


hypochondriacum acorem , lactis & emulfionum exemplo, 
feparata; & fic candem, ob copioflorem colleQionem rejecta : 
. Memorabilis tamen candidaque eft confeffio , quam ztiolo- 


^ giz huic fübjicit Vir rnagni judicii 5 JSz/picienes , fcilicet, 


tantum circa cafum bunc rariorem effe (uas; quo ipfo infuffi- 
cientiam ejus fincere, pro more fuo, aperuit. Nobis qui- 
dem hac dere fententiam ferre non eft animus, id camen evi- 


dens cífe pucamus, aliam quam hanc, fübeffe caufam, quae voe-. 


mnitus febaceos alterius ordínts, cujus exemplum dedimus, pro- 


ducit: Neque enim video, quo modo diathefis illa acida hy- - 


pochondriaca, vel quecunque alia, pinguis chyli reliquias ia 
confiftentiam firmam & maflam folidam redigere potuit, 


multo minus, quo pado eadem diathefis peregrina, fatare- * 


vomitione febi, ita conftanter fublata fit , uc ex hoc cempore, 
fublato etiam preífionis in fcrobiculo.cordis fenfü , nil am- 
. plius de febaceo hoc. concremento comparuerit, De alia. ergo fi 

| : non 


ditt ad EN ae "rem um oou * cT * 
uuu» L* , " 
p y. WIS. * * 


Z5 De Fomitus febacei origine. 29r 


56 " » i » . * bd bd E - 
Aon demonftradone evidenti ,, opinione catnen & conjectura 


vero fimili dum foliciti fumus, occurrit nobis, ab/ceffus 220- 


malos, ive cvumores tunicatos, ut funt welicerides, atberomata, 


& fpeciatim /feztomata, ficuc folertioribus nature Myftis per- 
fpe&turn eft, ecfi ordinarie exterpas corporis occupare partes, 
nec interhis tamen parcere vifceribus femper 5 cumque /7ea- 
tomatis contenta febo quam maxime & utplurimum 2//zia,imo 
fémillima fint, quid vetat fufpicari, ex rupto fteatomatofo cali 
abícéflu vencriculi, qui. preffionis , ut obfervavimus , multo 
remporte dederat fenfum, foemina huic fucceffiffe reje&ionem 
portiícula febacea. | ; ^ 
Non provocabo, pro fulcienda mea hypothefi ad expe- 
rientiam Medicorum; qui diverforum internorum vifcerum 
fteatomata confípexerunt , exempli gratia MERCKLINI, qui 


| Dec. 2, A. 6. Ephemerid. A.N. C. obf. 221. recenfet hiftoriam 
ffestomatis, in lateris dextri cavicate pectoris, intra 7. & 8. co- 


ftàm harentis, ac poft novem annorum incepolatos dolores 
acerbiffimos enecantis : nec allegabo hinc /featoma capat infantis 


femeffris «quanr , terno, pulmonibus, cordi & vafis connexum 


& ob compreflionem pulmonum afthtnate molefto. egcum 
afficiens & improvifo fuffocans, de quo LAUBIUS Cent. VI. 
Obf. 30, legi poterit : nec etiam referam RHODIUM, Cent, III. 
Obf, Med. 46. vidifle ?eatoma uteri fundo adnatum , materia /e- 


- *bo fimillima repletum; vel pulmonum & mefenterii abfceffus 
fimili foetu gravidos? fedumemorabo (altem, ut propius fco- . 


pum feriamus, extifpicia mortuorum in ipfo ventriculo laten- 
tes ejusmodi detexiffe abíceffus. Ita in pyloro urfe confpexi: 


- taleffeatema G. FRANCUS Ephem. An. 4, A. N. C. Obf, 101.6: - 
- JOH. PR/EVOTIUS vidit ovi magnitudine, internz parti ori- 
ficii fuperioris ventriculi adnatum in cadavere viri, ob vormi- 


cus continuos demortui, tefte RHODIO Obf, Med. Cent, Il, 
Obf. 65, ipfeque doüiffimus MEIBOMIUS in eleganti fuo de 


"Mbfeelfuum internorum nátura opufculo bene animadvertit, »za- 


ww Ww 


| zeriAm 


— 


392 p z | Ofbfervatio CXXFE'I. - : - 


——ÀMÀ Ó— 


— - t Ó————— Iaà a — PRU 
teriam in abfceffibus ventriculi aliquando fleatomatofam obfervatam 
4e. 4 
d Objici quidem poffet, ex cribus his anomalis abfceffibus 
fleatomatofam difficillimead fuppurationem devenire, nec ali- 
.terhinc, quam íeQione certo & tuto tolli poffe: unde fu- 
|. fpicari liceret, fimiles abfceffus internorum vifcerum, incre- 
mnenta potius indies majora capeffere, quoad , in ventriculi 
cavo exiftens imprimis, continuis voritibus, & confumptione 
tabida conficiat egros, ficut Przvoriano «gro contigiffe paulo 
anre retulimus ; quod, cum fuppurandi potentiam non ha- 
beat, nec fedtionis fit locus, rumpi & contenta fua fic cffun- 
dere pofle: Nibilominus ramen, etfi omnino fimilis exitus ab- 
fceffus hos fequi folear, contingit, ut attenuata cuce & follicu- 
lo, abíceffus rumpat,«& quiha&tenus latebatin occulto, pro- 
rumpente materia fe prodat, & in apricum deveniac, quod 
quidem in ventriculo eo promptius quam alibi contingere 
poteft. Siquidem imenftruum ejusdem feu liquor gaftricus, 
fcptici leviorisinftar fe habet; unde lichenes & ferpigines af- 
fiidu fuo fanat, cutim atcenuat & arrodit. : 
An vero omnes vomitus febacei hypochondriacorum,etiam 
quos primi ordinis vocavimus fimilem habeant originem, difpi- 
ciant alii, Non abfonum tamen cít fupponere, rem omnino - 
aliquando ita fe habere; nec obftat, quod hypochondriacis : 
per certa temporis intervalla fimiles recurrere foleant vomitus, 
 exfleatomatico abfceffu vero rejecta femel materia, nullusulterior | 
| proventus exfpectari poffit. Solent quippeabíceífus tunicati, ' 
nifi folliculus fimu! confummatur & exítirpetur, repullulafce- - 
. re adeoque poffunt eandem quam prius luderefabulám; aut | 
forfan non abfurdum prorfus erit fufpicari, ficuc excerna /feato- 
mata «ftivo cempore plorant aliquando pinguedinem, quod - 
MEIBOMIUS etiam obfervat; ita venzricult fleatomata ob calo- 
rem loci £rap[udare fuam pingredinem , ex qua demum »epeticé 
H , * : : x 
qumitus febacti fuccedere poflunt, quorum recurfus periodicus 
| | 5 |. €9. 


PE / , 
IN : 


. De Gerei plante charatlere menerico, 6c, 203 


'eo facilius admitti poteft, quod abfceffus cales per pluresannos, 
nifi mole excedant, absque periculo .& corruptione, facculis 
fuis conclufi deliteícere confueverint : quod autem hypo- 
 €hondriaci pre aliis magnam ad concipiendos tales tumores 
proclivitatem & facilitatem habeant; impeditior humorum 
vifcidorum & tenacium in vena porte & huic. connexorum 
 XVifcerum circuitus efficit. s 


KEperiefo Altdorfium, d, 13. Octob. 1732. miffa:) 
 OBSERFATIO CXXIX.. 


— DN. D. CHRISTOPHORI JACOBI 
| TREW. "s 
uc | De : 
Cerei plante charatlere generico, ejusque. fpeciei 
! - Wriuamenfis fpecifico, ^ 


W Nter plantas, é novo orbe translatas atque Europzorum in- 
Í veftigationi commiflas , CEREL fic didi, non ultimum 
^ Occupant ordinem,  Quantifmnvis autem diflitum eorum 
fic patrium folum, notiíTimi camen , ob facilem propag:tio- 
. nem , fai funt apud nos iidem, ita üt quilibet fere-hortüs, 
plantas alens peregrinas, una vel altera eorum fpecie vix ca- 
reat. Tnftru&iffimus ille Lugdunenfis Batavorum tredecim 
. fpecies numerat diverfas (a), plures tamen adhuc fuperefle, 
vel ex folo PLUMERIO (b) inxelligere poffumus. Quamvts 
autem benigniflime exceperit noítrum íolum peregrinos 
"af, P. M. Pl. 1, Dbdd ! hofce 

(2) Beerb. Ind. pl. alt. part. r.p. 294. feqq... (b) nova plantarum 
( ai vu. !9. m Rd dels conf. TOURNEFOR- 
cS Inft. R. H. p. 653. fub cedem nomine cereos comprchen- 

HR. IA | 


^04 —  Olferostio CXXIX..—— 07 


 hcfce alumnos , pauciffimi tamen eorum flores,, & nullus 
. plane fructum exhibuiffe obfervati, certe non annotati funt. 
Qui florem confpiciendum prabuerunt, tres. tantum funt, 
uí celebrantur : Cerezus. filicet erectus altifffmus. Sirinamen[ts 
— Parad. Bat. Cereus fcandens minor, pol'ygonus, articulatus, Pavad. — 
Bat, & Cereus Permvtanus "labern, . Prima fpeciei flores Lug- — - 
duni Batavorum A. «óc r. undecimo atatis plante anno, ap- 
paruerunt, quos vidit atque defcripfi: PAULUS HERMAN- 
NUS (c.. Secundz fpeciei flores A. 1705. Norimbergz pri- 
mum in horto fuo confpexit, defcripfit: atque figuris naturali 
 magnidurine depi&dis exhibuit JO. GE. VOLKAMERVS (d), 
quem fecutus eit HERM. BOERHAAVE, eosdem A. 1709, 
obíervans, & breviter , ac more fuo, nervofe defcribens (e). . | 
Tertiz fpeciei flores A. 1712. duodecimo plantz anno, Pari- 
fiis prodierunt, quos verbis atque figuris illuftravit ANTON. - 
de JUSSIEV (f. Hx. obfcrvationes anfam fuppediraverunt | 
chara&erem genericum harum plantarum formandi pro- 
prium, idque eo fecurius, quum defectus fru&us maturià fic- 
cis , ex patria fua allatis, non folum fuppleretur, verum etiam 
inventa ex infpedione ovariorum recentium, ut ut imperfe- 
&orum, corroborari poflen; HERMANNVS  (g) itaque 
frscium Opuntia frmtlem,in moli dulezque carnemulta granulapar- 
va, oblonga , continentem ; flores vero ex petalis plurimis, numero 
incertis (in illa enim fpecie Sirinamenfi ad 44. numeraban- . 
tur, in candente minore vero trigono articulato &c. precer-.- 
quinque, é viridi pallentia, haud plura, quamvis inficco tan« 
tum flore,inveniebantur) coz/fantes, quorum znferiora baftn ffo- 
| ris 


— 


(c) Paradif. Bat. p. t16.. (d). Hefperid. Norimb, à fratre 7e. Chri- 
ffoph. V'OLKAAMERO edit£ Tom.1.p. 233. . (e) Index pl. Hort, 
Lugd. Bat. A. 1710. editus p. 181. (f;  ZMensoires del" Acade- 

| guit Roy, des fciences. &. 1716. edit, Amftelod, p. 141. feqq... (g)l.e 
p. 112, feq. conf, p. 115, ; s TM 


: . De Cerei plante charatlere generico, yc. — eos 

ris firiciius ambiunt, eamque veluti [quam contegunt, [umma ve-. 
vo, Rofa inflar, in orbem laxantur , pronunciat. TOURNEFOR- 
IIUS (h) Melocaüis Cereos annumerans, illis adícribit /£- 

» rem monopetalum campaniformem, tubulatum, multifidum, calici: 
(qui hic, ex fua fententia, idem quod aliisovarium eft) ;»//ez- 
tem 5; frutium mollem,olive emulum,carnofum, feminefetum exi- 
£4» Cum HERMANNO uno ore loquuntur VOLKAME- 
RUS (i) RAIUS (k), HEUCHERUS (1) &c. Pomiferis dum 
accenfet cereos BOERHAAVIUS (m), in defcriptione floris 
cerei fcandentis minoris polygoni articulad addit : pezala effe. 
numerofa, alba, argentea, [uccincia aureis explicatis radiis calicis, 
ex quibus patet illum , pratér florem polypetalum, ca/zcem 
quoque agnofcere, quam fententiam poftea (n) fufius ex- 

| plicavic, dum pro charactere affignatur calix longer, fquamo- 

ffs, àd faperiora radiis lonciffrmis ornatus, ex ambitu fafligii ova- 

rii, intra'quem flos frucfui iufideus , petalis mumerofiffmis, infra 

aneu[lis, fupra explicatis, fit, pluribus flaminibus, e pifl Mo fpe- 

ciefo, oruatus. Ovarium ex fiue pedunculi , facit corpus calicis, 

infiruitur tuba [Deciof]fima , ef fit dein fruiíus ut. Opuutia, qui 

| fab membrana hirta , lenta, mollem carnem, multis feminibus fa- 

| £am , babet. ANT, de JUSSIEU (0) Eori, quem defcribit, 

| tribuit pezalaczrciter triginta, & calicis quoque mentionem fa- 

| cit, nec non in fru cavitatem , feminibus pluribus flipatam, 

| Obfervat. HENR. BERNH, RUPPIUS (p) Cereum & meloca- 

|&um "lournefortii idco. potiffimum à fe invicem diftinguit, 

|. quod buic tantum monopetaluss ili vero polypetalus flos compe- 

|. tat, Ex hifce ultro liquet, preter IOURNEFORT.UM 

| 2 


- Ddd omncs 


(b) Inft. R.H. p.6f2. (1) Flora Norimb. (k* meth. pl, p. 154. 

- €1) ind. pl. Hort. Acad, Vitemb. p, 22. (m) ind. pl.p. r*1. (n) 
ind, pl. alt. Part. l.p. 292. (o) l.c. p. 193. 175. 4p) Flor, Je- 
nenf. p. m, 135. : | 


^ 


——— M1 - 
LI " » 
Li 
, ^ 


- 


" . 1 ki d » M , , 
! 1S SN RSS PAM A - 


Se o sri Obfervatio CXXIX.... 
omnes in eo confpirare, quod flos cereorum polypetalis fit accen- 
fedus, neque etiam TOURNEFORATIUS ullam hafitationem 
excitare videtur, quia non folum verba, verum & icones cjus 
 elariffime docent, ea nonnifi de Meloc«s&is, proprie & hodie- 
gum adhuc fic didis, valere, Nihilominus tamen. occafio; 
propriam experientiam concedens, longe alia docuit. 
Accidebat enim A,172c. quod Norimberge in horto 
fuburbano Dom. JO. MAGN. VOLKAMERI, Jo, Chri- 
ftoph. filii, mercacoris , Cercus quidaarerectus florem abfo- 


Jutz perfectionis protrudebat , atque curiofos fpe&aculi va- 


rietate allicicbat. Que tuncoblervare potueram, Commercio 
literario phyfico technico-medico (q) inferenda tradidi, iis- 


que reflexiones nonnullas poflea (r) adjeci. Anno fequen- - 


ti idem caudex tribus floribus fuperbiebat, ex quorum con- 
templatione obíervata vel certiora, vel pleniora reddere con- 


tigit. (s) Hec vero nunc in ordinem redigere , fupplere, . 


figurisque naturali magnitudine delineatis illuftrare animus. 


eít. Noramus itaque de planta ipfa, quod illa, tora etate ad - 


liberum aerem relicta , /pazzo feptem annorum , ex fobole à matre 
avul[a, in caudicem féx pedes Norimbergen[fum altitudine parum 
excedentem, frmmplicem , feu mullis vamis onuflumy,exereverit , fed, 
hybernaculi minus apti viiio in. cacumine: 1zfa, poftea pror- 
fus ferme fübfticerit, ocfavo vero as04d20s flolones prope radicem 
protruferit, Cra[fities candicis varia ef? , cujusvis enim. anni 
augmentum non folum ab altero compreffione quadam levi. 


diítinguicur, verumetiam fingula augmenta eorumquediftin- 
&iones, pro anni clementia crafficie zque ac longitudine dif-- 


ferunt, Diftin&iones ubicraffiílimaz o7. pollices pedein 12. 


pell. divifo), ubi minimz, integrum pedem peripheria fua ex- 
plent: Craíliies vero augment inaxumi.14:. poll, minimi | 


A2. poll. 


.(q) Con(ülrat. ult. p. XIV. feqq. 4») l.c, Spec. XXVL p«.202. (s) — 


! Lc, Ípec. L. p.293. 


AUS apu - Jes PX 


- 


.. De Cerei plante charatere generico, 6c. 497 
12. poll. j peripheria füa equant. dotés caudex: praterea , Y 
Daft ad [üammitatem usque,angulofus, feu ex alis & [ulcis compofttug 


eff, qui tamem neque recfo proríus tramite incedunt, neque etiam 


numero: Q magnitudine ubique pares deprebenduntur.. X, Enim 
non omnes ala fimplicicradu excurrunt.. Ex feptem ,. quas 
nofter inferius poffidec, dua tantum, juxta fe pofirz, rali mo- 
do cacumen attingunt 5 tertia & quinta ad quatuor pedum 
altitudinem in duas difpefcuncur , ad cacumen usque divifim 
excurrentes; quarta & fexta ad duos pollices fupra quatuor 
pedes fimplices affurgentes prorfus evanefcunt 5 Septima de- 
nique ad. duorum pedum altitudinem in duas jam refolvicur, 
quarum altera, prima proxima, codem iterum in loco acrer- 


tia & quinta bifida fit & ad fummicitem usque manet, Ex 


quibus patet, truncum hunc à bafi ad duos usque pedes 7 ;. 
ad quatuor, 85 paululum fuperius :;: ? mox vero iterum 9. 
tàntum poffidere alas, totidemque fuleos. 1H. Nec omnes 
fulci feu anguli inter fe conveniunt; Sunt aiii quippe obrufi,. 
alii acuci: hi pollicem fati, & octo lineas circiter profundi ;, 
illi fefqui pollicem lati: & quatuor lineas profundi menfurzn- 
tur. Priores fuperiora verfus ; pofteriores inferiora verfus 8&z 
eirca. compreffiones frequentius. confpiciuntur, quamvis ,in- 
tuitu diverfa trunci. cralfitiei,, eadem proportio haud ubique 
conftans fit, lI. Alx,quod ex antecedente confequicur,. 


. non ubique pari dimenfione prominent , ubi enim profun- - 


dioresfunt fulci, ibi elatiores func ala. Hoc vero norandum: 
eft, alas fuperiora. verfus obtufiores exiftere , inferiora verfus: 
acurdiores reddi. Klis porro addimus zpfam aczez omnium ala- 
xum copiofiffImis ob fe fam e[fe areali s.prominentibuslannginofis Tab. 


' VIILFig.IL.A. A. AJ Hz,lentem magnitudine parumduperantes, - 


ininferiori trunci parte vix fesquilinca à (e:nvicem diftanc, im 


. fuperiori vero fpatia 3um 4,raro. 5. linearum relinquunt. £a 


"ago. harum areolarum inferius denüior & cinericia ; fuperius: 


- 'fáriOr atque ruffa, cernitur, Ex his areolis infuper furgunc 


D did: 3 fp- 


£s Le et T 
- cM La 


398 — . Olfroio CXXIX. 00000 


[pine , tenues quidem at rigidiffimz, utplurimum feptem vel . 


o€o, raro plures, ftellainftar expanfze. | Una velaltera barum 
feptem , alie quinque, relique tres longitudine attingunt li- 
. neas. Recens nata ex pallido virefcunt, mox vero ruffz vel 
-. prorfus nigricantes evadunt, Quod ad zzterzam trunci fabri- 
cam, nec non peculiares quasdam qualitates pertinet, ea magna ex 
parte coincidunt cumiis, que HERMANNUS de Cereis in ge- 
nere (t) & JUSSIEU de Cereo Peruviano in fpecie (u) an- 
notarunt. Nos diffecuimus hujusdem fpeciei , de qua nobis 
fermo eft, truncum, craffitie acque etate illi, quem defcripfi- 
mus parum inferiorem , atque invenimus totum caudicem 
effe (olidum , fubfítantiam alens duriufculam, ad vifum non 
fibrofam, fed fucco mucilaginofo ubique turgidam, cujus ta- 
men nec odor nec fapor quicquam, prater herbacei quid, ma- 
nifeftabat,. In medio cernebatur circulus, ad tres usque lineas 
craffus, aream circumícribens fefquipollicem diametro laram, 
qua fubítantia paulo compadtiori & albidiori, ceteroquin re- 
lique per omnia fimili erat infar&da. — Circulus ipfe , quem 
corulum appellant, callofam feu lignofam exhibebat compa- 
gem, & ferra & cultri aciei fortiter refi(tentem, ex fibris mul- 
tis , longitudinaliter. porrectis, conftru&an. (x) Hunc cir- 
cumdabat fubftantia interiori paulo laxior atque pallidior, 
que ad omnem peripheriam externam , linez circiter fpatio 


lztum graminis induebat virorem. Hac tandem undique | 


cin&a eft membrana denfiflima , at tenuiffima atque pelluci- 
da, (y) virorem transparentem paululum fupprimente, In 
junioribus, ut & fuperiori parte adultorum , membrana hzc- 

ceab 


N 


^ m ———————— M —————— — — —————————— . t f 


(t) l.c. p. r12.. (v) l.c. p. 192. (x) in junioribus plantis fibrz 


hz flexibiliores quidem, fatis tamen jam firmz, folitarie magis ince- - 
dunt, nec omnes interfe contigue obfervantur. 'y) Hac,inju- 


ris aeris laía, cuticule inftar humanz, abícedit atque regenera- 
tuf, , : 


rz ? : 
mii quiam Dag cy rocditiimgniv 


b 
i. e te 


De Cerei plmte charatlere generico, &5c. 399 


p— BÓ —— nMÓ— ——— — — —————— MED aó 
ce ab »lpergine quadam fübalitlima & per attattum dcelebili (z), 
teg tur, coque g'aucus magis color exoritur. Sulcipraterea 
. omnes ad lateru:n concurfum linea faxis confpicua, faturate 
viridi vel prorfus nigricante (lig, IL. C. C.) fignantur.  Rz- 
dices, re/pc&u proceriratis tocius plante , valde exiguas effe, 
omnibus convenit hujus generis fpeciebus , propriis aque acaf- 
finibus, maxima quamà noftra plantaavellere potuimus, duss 
lineas craífitie & pedem dimidium longitudine non attigic. 
Cortice obtegitur membranaceo, glabro , pallido, friabili. fa- 
cillimeque abícedente, Huic fubjedta eft. fubítantia fibrofa, 
exterius mollis & glutinofa, interius ficcior atque lignofa, 
Minores fibrille , quas extremitatibus fuis copiofe procru- 
dunt majores, tenuiífima quafi obvolucte deprehenduntur 
lanugine, Quibus addimus : fingularum radicum filamenta 
. lignofa cum torulo caudicis effe continua (quo cum etiam to- 
ruli ftolonum communicant) é contrario vero fpinofo- 
rum fafciculorum veftigium ultra linee profunditatem vix 
ullum amplius apparere. Ad //»s & fruifus defcriptionem 
progredientibus, fequentia notanda veniunt, .Caudex hujus 
cerei A. 1730. ad d. v. Septembris ad ip(am ftella cujusdam 
fpinofz partem (uüperiorem, ubi fex pedibus duobusque pol- 
licibus à terra exítabat, nodum quendam rotundum protru- 
debat, qui, fine ullo artis obftetricantis auxilio, ita augebatur 
. & fere horizontaliter extendebatur, ut ad. d, xxiv. ejusdem 
"fneníis o&o pollices'&quaret, jamque florem adhuc clau- 
fum, coloribus viridi, purpurco & albo jucunde inter fe tem- 
| peratis, oculis perfecte fifteret.— Hujus diei vefpere //o jp ex- 
Bons ur. d ; plica- 


: (2) Tegumentum fupra dictum , microfcopio mediocris virtutis con- 
-!  fideratum ,. ubique innumeram copiam candidorum punctorum ex- 
IL Fa uD | p p! 
1. hibet, melioris vero note microícop,um eadem ut parvas areolas, 
quafi fquamofas & in medio- excavatas feu perforatas eleganti(ime 
| fitit, quas poros effe planta, predictam afperginem tundentes, valde. 
I. p £P o 
| * *-—- probabile elt, 


1 


EM 


: FL Y " 
A409 JOlferostio CXXIX, .— 
'plicabat usque ad medium noctis, quo omnino didu&us, fex 
pollices in diametro habebat, Notabilem ; non valde gra- 
tutn, odorem de fe fpargebat. Poft medium nodis fenfim fe- 
fecontrahebat ad medium pollicis,hocquein ftatu usque ad fe- 
quenüs diei meridiem durabat. Tunc celeriori gradu con- 
trahere fe incipiebat, usque ad dimidiam partem illius dia- 
anetri, quam integer flos. habuerat tandemque altero die ma- 
inc omnino claufus & marcefcens, usque.ad xxx. Septembris, 
trunco fuo adharefcebar. . Principium floris, nullo fufful- 
tum petiolo, conftiruit 7454s quidam, tres pollices longus, & 
nondum integrum pollicem craffus, pallide ex flavo.vireícens, 
fuperficiem pollitam, fed fulcis quibusdam exiguis & anguftis 
(inter quos parallelo tractu decurrentes & in dorío fuo obtu- - 
íz, ac fulcis. mulco :ampliores vifebantur exítantiz) inzqua- 
lemexhibens. bicubusfe expandebat in fegmenta petaloi- 
 .. 4a plura quam xxxx. fefe dividabac., fexJ/eparatis feriebus di- — . 
flincia , quarum tres. infime & exteriores alicubi confunde- 
bant ordines, fuperiores &interiores aucem diftin&te perma- — | 
nebant, He feries magnitudine é* colore diftinguebantur. Ex- . 
rerior & prima , pallide virefcens.,, tubo concolor erat, fed 
' apex fenfim ad purpureum accedebar.; fecunda feries,'ut && 
tertia , dimidiam parcem interiorem viridefcentem, ambitum — - 
&d purpureum faturatiorem defcendentem , habebat 5 quarta 
ex flavo albebat, definensin apicem purpureum; :quinta, ma-- 
gis albefcens, apices ex dilutiori purpurafcentes oftendebat; : 
fexta denique feries fegmentahzc petaloidea tenerrima, tota- 
quealbacontinebat, Sunt autem omnia fegmenta fgwre ob- ^. 
longz, & in prima quidem feu exteriori ferie obtufo, in reli- — ^ 
quis magis magisque acuto apice terminabanpturs intima ve- 
ro feu fexra feries, in qua tredecim fegmentra numerabantur, 
omnia illatoto fuo ambitu tenuiter & leviter, fed irregulari-- 
ter incifa & divifa exhibebac, —5*/zr, floris fuperficiei altitudi- — 
ne &qualis , fuprema parte.inftar parvi tubi excavarus, Artes r 
V f : e. 


A 


MENS QUEE UMATD uA E 
Ju : "à T x: 


De Cerei plante charatere generico,69c. AOY 


findebacur tennia filamenta. pallida, corone in modum ex- 
panía, quot numerabantur ordinis intimi floris fegmenta, 
nimirum tredecim. — Reliqua cavitas floris tota repleta erac 
innumera //aminum multitudine, parvis apicibus luteolis co- 
ronatorum. S«cries quoque. hec ftamina componere vide- 
bantur , quarum exteriores altiores, fummitatem tamen ftyli 
vix fuperantes; interiores vero pet gradus humiliores, & 
omnes flylum veríus extremitatibus fuis inclinati apparebant. 
Pridie illius diei, quo flos ab ovario decidebat , locum, ubi fe- 
. &effurus erat, prenotabat circulus quidam nigricans, ad quem 
circulum tubus ab ovario feu matrice, id eft fructus rudimen-- 
:to, fponte feparabatur, atque extremo fuo aperruratn, fatis ca- 
pacem, pro rranfitu ftyli, runc quoque cum ovario firmiter ad- 
huc concreti, monftrabat. Quum flos jam | fponte delapfus 
 4ecundum longitudinem (cinderetur , orzgo. f/aminum melius 
cognofcebatur, |. Prodibanr illa (cilicet ex rota tubi fuperficie, 
fumma & ima, eique firmiter erant concreta, lineis ramen fa- - 
tis confpicuis ad fundum usque diftin&ta m anebant, x 
- . Tllud quoque tunc manifeftiflfime apparebat, quod feg- 
1menta floris petaloidea cum tubo ar&i(fime cohxrerent, uc 
mec unum fine violenra abruptione feparari potnerit, tani: 
abeft, uc ullum naturalis feparadionis veítigium appercrer. 
Eruiius quidem ad perfe&íonem non dedu&us eft, id tamcn 
. fatis comprobavit folo adípe&u, quod aczleazus noz fit: diffc- 
tus autem prodidit vifcofum fuccum, & 7zz»* ca vitatem ali- 
- quam, cujus latera.circum quaque, fundo except o, innume- 
^rabili villofarum extremicatum copia ob(idebantu r , quarum 
/ fingulis inherebat oblonga veficula, alba, pelluci da, feminis 
fcilicet futurirudimentum, — Stylus transverfim fet vs, cavita- 
tem, fecam majorem facile excipientem, per totam. lorgitudi- 
;nem nudis fiftebac oculis, ejus vero hiatum in utr aque cxtre- 
' mitate clare confpicere nedum armatis patebat. — Quum zn- 
3o fequenti idem hic caudex tres flores produxctit , in ipíaflo- 
—— "44. P.. M. Fel, III, Eee ri$, 


1 , D 


ICA M 
Lits i ) M 
- 


* 


A02 ^ Olfroiio CXYXIX. 0000 — 


ris, tubi, ovariique conformatione nullum difcrimen occure- . 
bat, prater lacinias in f(egmentis intima feriei prima vice tan- 
tum obfervatas, nunc etiam in illis duarum proximarum » 
quamvis rariores vias, Tubulus veto exiguus ftyli, intrede- - 
cim filamenta terminatus , vix confpicuus erat, quin potius - 
futnmitas fty!i ipfa in totidem filamenta fcindebacur, - Cecerum 
primus horum florum prope principium caudicis provenie- - 
bar, alter paulo altius & certius prope fummitatem, | Medius | 
primum fe explicabatad vefperam d, XII. Augufti, &in gratiam 
cujusdam baranophili abícindebatur. Altero die vergente : 
infimus fe expandebat flos, qui fenfim fen(imque marcefcens 
d. XIX. ab ovario fponte fua quidem fecedebar, at cafu fuoil- | 
lud ipfum fecum trahebat, Summus flos (qui idem eft quem | | 


Pp 


LTEM Aa 
fpei fücceffüm 5 altero enim die nihilominus illud peribat. — 


Ex hifce hactenus allatis figura; quas adjecimus , facile / 


explicari poffunt. Nimirum Tab, VII. fiftit Forezz a4. Hé- d 
dis penitus explicatum, in quo fegmenta petaloidea, interiorum 


7s 


Quod primus flos anni 1 73c. menfe Septembri, pluvia tunc tempe- ^ 

ftate incidente, fex ; Secundus anni fequentis menfe Augufto, fere» — 
na & fatis efluofa aura concurrente, totidem 5. & tertius feptem in». 
tegros dies caudici adhaferit, omnes vero ab ovario fuo fponte fe lis. 
beraverint, peculiaris in Europa eft obfervationis: communes enim, 
tefle Hermannol. c. p. 117. docent, flores eodem die, quo explicat 
fuerunt, unacum ovario, cui ar?e coharebant, decidiffe, An in nos ^ 
ftra planta. tardior tabefcentia floris inde derivanda fit, quod illa. | 
nunquam omnino calore inclufo tractata fuerit? fufpicio di a 

aw 


(a 


Ul 


Nolum. I Jhctor- A MY. 
Jas. VHL-paz 422: 


i 


S 


JF 
: 


MEE SNEE- 


Ü 


EONSÉINT 
HOY EY 


Af 


z it 
: — 
T 
ze - E ———— za 


ON 

NN Ad 
NS je i Ur 
SQ 
eS erra 


dn H 
NN Y YN wa MN ; 
e 


cz 


E 
v 
] ed 


Zr 


ri 

0A 
aL 
-e 


(6 
zz 


"T TM ped ; 2 E , " 1 AURIS 
& H t 1 4 [ " - 


^ - bc - 1 ^ 

( r1 P Bu ond 4 RS 

"rdi: Lm Mat arem rsen dtes i ipti dii d Nui eth 

$2. zT * uestis ow vont iso zo - ES E 
n L D i " - , * v -- 
i É Lr r 4 ' £ 
- - a à A É 

(S ' ; | X 
r * d à kT 4 
$ | » MN " 
à ; , [ 
] r - v E 
SIS . N " r 4 . E 


C. 


Volum.JI Actor. At. 
X Ab. VIL. pa4 423, 


e cd 


ENS 
NSSSSNS 


SS 


* 


pec 


meer emet P dni ita 


3:2 
LE 


A2 kt 

[gnare 

tj 
Fr 


1d a ^ 


£ — ^ 


uid: «Pa: 


epa tbe apr vm p pr ro itn lei tir 


N 


i] 
| 
| 


ird 


er 


Jv aute npa Doré dotar IIS ROI s RR s 


D 


P í A i ! f Ao "n" 7] ; r 
De Cerei plante charaere generico, 9c, — 405 


bene M ——————————— 
iatutinam dici infequentis valde jam contrado exhibet. 
A.A. A. Alarum acies areolis. lanuginofis atque [pinoffs obfeffass 
B. B. B. angulos few falcoss C. C. C, lineam nigricantem pet. ho- 
rum fundum du&am monftrat, D, abus floris cft. 1.2.3.4. 
$4.6. ordines (€x [egmentorum indicant, Fig. Il. Ovarium à 
'tubo folutum cum adhzrente //j/? proponit. — A. A. corpus to 
zius ovarii de(ignat, B. B, zmargizem , qui Cel. PONTEDER JE 
Receptaculum audit (b), cui tubus junctus erat; C. C. /7y/um, 
ob flacciditatem hinc inde jam incurvatum, D. Corozam ejus 
jamdum etiam corrugatam. Fic. ML, Ovarzwm transver[mm 
(etum monftrat, atque A. A, Crafftiemcarnofa [ubflantis nata- 
^ ralem B. B. feminalium rudimentorum acervum , C. Cavitatem 
suediam vifüi exponit. Fig. IV, eadera, fed per microfcopium 
auGa,fifti, Fig. V. Racemum füamenti cujusdam , veficulis 
feminalibus onuf!um , & pariter microfcopii ope auctum , in- 
— His omnibus rite perpenfis, integrum nunc etit de cha- 
 taGere hujus plance generico eque ac fpecifico firmam pro- 
ferre fententiam. — De generico folliciti, illum à fru&us & flo- 
. tis conformationepoti(limum effe petentum, ab omnibus no- 
- firi evi Botanicis agnofcitur. Eft autem Flos zufundibalifor- 
| mis, monopetalus (c) tubo gaudens longo cv orificio amplo in mul- 
Tees | Esu2 i 
b) Quod prolixe explicat Antholog. L.I. C. Xll.feqq. (c) Flo- 
^ . rem monopetalum effe, non folum exinde patet, quod fegmenca, pe- 
— .- tala putata, in fundo fuo indivifa cohereant, fed longe magis id ap» 
s parecin marcefcente & deciduo flore, quippe qui (imul & omnino in- 
^ * divifus decidit: quod quidem omnium botanicorum unanimi con- 
" . fenfu pro vero & indubio chara&ere floris monopetali habetur, 
|... Accedit quod illo chara&tere quoque gaudeat, quem Jul Pontedera 
- — anthol. p. 71. 234, 238. à Ítaminibus deducendum oftendit, dum 
— Jongo rerum ufu.confirmatus afferit, ftamina in omnibus monope- 


— '' falis interiori florum parieti adhzrere, per intervallum digefta 1 in 
4. polypetalis vero & imperfeCtis numquam ea petalo aut calici adha- 
*- . rere, fed disjun&ta receptaculo infigi, qua in re affentientem habet. 


Seb, Vaillant difcours furla ftruCture de fleures p, 12. 32, 


T - 


AOA -"Obérvaio CXXIX, |^ 7 
- -— XE: T : A" : 
ta fegmenta petaloidea profunde diffetta e multiplica orazue tocatay | 
plurimis quoque fl'aminibus [lipatas Flos infuper calice (d), pari- 
ter multifido feu polyphyloide tubo continuo cingitur. — Hubus 
infidet ovario , ex quo fergit flus ad extrémitatem feam in. fila-. - 


». senta | 


pu sse 


(d) Calicem quod addiderimus, perfuafit nos habitus tubi externus her- | 
- baceus, calicibus propius quam floribus, & vifu &ta&tu exploratus, | 
rcfpondens. | Novimus quidem graviffimos quosdam boranicos ca- 
licis characteres in eo quarere, ut is vel ante, quam flos ipfe mar- 
ccícat, ab eo feparetur & decidat: vel ad minimum tunc, quando 
decidit, fponte feparetur, aut prorfus cum ovario conjunQus rema- 
neat ,conf, Vaillantl c p. 28., quibus pofitis confequereturflo* 
rem cerei calicem omnino nullum habere: funt autem &alii (Pon-  . 
ted. anthol, p. 16. c. 7.) qui docent calicem cum flore quandoque 
infeparabiliter conjunctum effe, hujusque rei exempla flores cucu- 
meris , peponis & fimilium (quos tamen Rajus meth, pl. p. zo. 
imo & Pontedera ipfe l. c. p. 22. floribus nudis annumerat, et(i po- 
fterior p. 276. apertis verbis cucurbite flori calicem iterum tribuat) 
- adducunt, — Accedit quod plura adhuc dentur florum genera, in-qui- 
bus petala & calicis fegmenta fatis clare quidem diftinguantur, nun- 
quam tamen à fe invicem feparentur : exemplo funt flores Ficoi- - 
dum, fedorum &c. Et quid pronunciandum erit de Ketmia ame- - 
ricana folio Papayz flore magno flavefcente &c. Boerhaavii ind, pl. | 
alt. P. I. p. 272, Num. 12. utpote quz calicem quidem duplicem, | 
quemadmodum omnes fpecies congeneres , poffidet, in eo tamen à. 
reliquis differt, quod alter horum una cum flore conjun&to & nul» 
lo, nifi violen'o modo ab.eo feparabilis decidat, Ex quibusappa- | 
ret, calicis definitionem .nondum extra omne dubium pofitam effe, | 
Nobis quidem videtur eam nihilominus diftin&tam formari poffe etf1 — 
conjunétio ejus cum flore perpetua admittatur. Ita v.g. fe exhibet - 
álla quam ex Malpighio proponit & comprobat Pontedera l.c, p. 
17. conf, diff, 1L p.34. Calix certe feu perianthium flori idem eL — 
«uod capfula feu pericarpiuma femini. | Quemadmodum autem ho- — 
rum alia à feminibus maturis abícedunt, conujnéta autem cum iis per» 
3anent alia5 ita, intuitu calicis idem agnofcere, abíurdi nil denotat, - 

e idque — 


L3 


De Cerei planet charatlere generico, 66e. — 408. 
menta plura divifus.. Ovarium deinde fit fructus carnofus , globa- 
fas vel ovalis im medio cavms', cujus lateribus inberent femina 
plurima oblonga, in 

Non opus quidem, ex mente celeb, Dom, de JVSSIEU, 
(e) eft, ut tam anxie in floris & fructus naturam inquiramus, 


quia, inquit ille, gezues plantarum quandoque formari potef? nulla 


Jabito  reffecin ad foris cr frucius formam , ex fola inffeilione 
figura externe ipfius planta, peculiari habitu differentis, in cujus 
aí[erti probationem ipfum hoc plantz genus, de quo fermo eft, 
adducit, z/poze cujus fpecies, pergic idem, fatis cognofcá. poffit. ex 
longitudine caulium , eorundemque. fulcis, quorum cofla [Gu ala 
exafperata fuut fafciculis [pinarum per intervallalocatis, Quum 


 staque flos illarum non nifi tarde proveniat, infuper nimis fugax 


e noctu, vel fummo mane tantum bene conflitutus fft, ipfe intuitu 
Botanicorum inutilis judicatur pro geuere , cui planta adferibenda 
fft, dignofcenda.  Addimus his, plures etiam plantas familie 
cereorum adfcriptas legi, quarum necflores nec fructus obfer- 
vatos, certe non defcriptos, invenimus, — Nihilominus tamen, 
pace tanti viri, monemus , etfi poffibile quandoque fit chara- 
&erem fufficientem ex habitu plante externo colligere ; im- 
poffibile amen eft genus illud formatum ordini cuidam ad- 
fcribere, quum hi omnes, quecunque eligatur hadenus pro- 
bata methodus, unice vel florum vcl fru&uum diveríz confor- 
maroniinnitantur. Neque etiam ulla planta, à habitu exter- 
no c. gr. Cereus judicata ; nomen hoc amplius tueri porerit, 

YAT. : ^ Ect3-- ^7 quam 


idque eo minus,quo facilius cuilibet, primo afpe&tu, ex habitu externo, 
colore fcilicet, confiftentia &c, calicis & floris diverfo, differentiam 


— . animadvertit , vel, externis fenfibus fidem denegans, ex ufu diverfo, 


..— eum fzpius laudato Pontedera ]. c. p, 17.21. diff. p. 2, conf, An* 
thol. c. XI. feqq, differentiam colligere poteft. | 


(0 Lcep19f.. | 


»&4o6 ^ Olfrvafio CYXIX, ^ 


3 Iur ANDRE MICE MUERE RE S CR RENE RR UA RR SESCNI Y C CRLUREPSUONS MANIGENH IS U^ ta aS , 
Quam primum obfervatur illam vel floris vel fructus forma à 


í 


d "WLby Voce iULEN M TRU 
/ . ASUNT e^ 
i UNE , 


-- 


Yeliquis differre, "Hoc quidem Bocanicis placet, ex plantis & 


.flore & fru&u penitus convenientibus, rcliquis vero partibus - 


(quod in plantis umbelliferis, flore papilionaceo, liliaceo &c. 
pre reliquis folemneeft) veltoto habitu externo nimis difcre- 
pantibus (iia BOERHAAVIUS ind. pl. alc, P. I. p.258. Eu- 
phorbia à Tithymalisfeparat. quod illa fint forma cerei angu- 
loía, fninofa fere, & ferme aphylla &c, ira quoque HEISTE- 
RUS ind. pl. Hort. Ac.Jul. A. 1730. p. 56. Fririllariam vulgo 
fic dictam craflam ab A (clepiade removet & Stifferiam appel- 
lat; quod habitus illius fic aphyllus, angulofus, & fiicculentus ; 
p. 37. convolvuloides à convolvulis diftinguit, quod ille pa- 


rum vel prorfus non convolvantur &c.) divería conftituere 


genera, hocque cumprimis quando fpecierum multitudo con- 
currit; Vice vería, autem plantas &.flore & fru&u diícrepan- 
tes, habitu excerno vero convenientes confundere, omnium 
Botanicorum regulas, ha&tenus praefcriptas, everceret. — Plan- 
ta itaque, cujus flos & fru&tus nondum comparuit, focietate 
quidem illarum ,.quarum fpeciem externam refert, gaudere 
poteft, quam primum aurem illi diverficatem produnt, proti- 
nus emigrare cogitur, Satis camen fimul ex hifce elucefcit, 
quam maxime proficuum fic habitum externum, fi fieri poteft 
diligenter defignare , quo, flore & fru&u deficiente, planta 


. quzdam haut prorfus erronea relinquatur. Hinc, ad genus 


cgereorum decerminandum, chara&eri illorum, àflore & fructu 
defumpto, confulto fane premific Cel. BOERHAAVIUS , 4404 
vadice gaudeant vivaci, ratione plant& exigua , fibrilofa ; quod 
habitus illorum [it apbylos, [pinofus, angulofus, caule recfo, vel in- 
ffexo, continuo "vel articulato ; € quod anguli alarum fpinis plu- 
ribus, uno centroradiatim ortis, borreant, His notis aucem floris 
& fru&us (orma addita, non folum genuinuma charadterem 
genericum abfolvit, erum etiam ordinem feu claffemn plan- 
tarum congeneticarum defignat, cui cuto aflociarj poflic, — Illi, 

* AM i qui 


E 


uj 


TRES Y THER, T j 


| e JSpecerei plantecharatere peterice, 6c. 4ov 


qui flores in: his coniftitueridis refpiciunt, cognofcent ex fupra 
 di£tis cereos ad. claffem plantarum fre monopetalo & quidem ;s- 


| fandibuli formi multrfido , completo few calice pradito , pertinere; 


& qui fru&us confulunt, illis ad p/azza: pomiferas. (£^) rcferen- 
di venient iidem. — vas arboribus velberbis jengendi fint cerei 
à recentiffimis merito negligitur (g), . Hoc unicum annotan- 


dum füpereft, iis; quibus probatur. omnes plantas primario 


dividere in smozocotyledones & dicotyledones, cereos pofteriorum 
gregi , femper laudando BOERHAAVIO pracunte, infzren- 
dos effe, : | | 

De generico chara&ere certiores redditi, ad /fecifcum 
nofira plant«.tranfimus. ^ Confiftit autem ille iv eo , 4404 
Cereus bic [it erecius atque procerus (h), — quafi articula- 
tu4 (1), fulcis. pluribus (K) magnis, à faféiculis [pinarum fufca- 


YA 


(f ) Cur ad plantas multifiliquas, corniculatas, orhni parte fucculentas, 
"^ apud Boerh. ind. pl, alt. relati fint cetei, quos tamen ind. 
prior, pomiferis 'adíeripferat , ratio omnino latet. Ob folam . 
enim fucculentam eorum corppagem hoc factum effe , haut fuf- 
ficeré videtur. (g) Conf, BOERH. in praf. ind. pl. alt. p. 13, 
(b) Tefte HERMANNO £L. c.in 'Sirinama, feu patria, ultra quadra. 
ginta cubitorurn altitudinem attollitur, In Batavo folo furculus, 
^ vix palmam altus, octodecim annorum decuríu, fepteridecim cubitos 
proceritate fua füperavit, - (i) 'Augmenturm fcilicet, cujusvis zetatis 
- fuz anni, levi quadam: eraffitiei fuz cornpre(ífione quidem notatur, 
eaque ab illis fpeciebus, uno tantum tractu affurgentibus, e. gr. à Ce- 
veo recto graciliori fpinofrf]omo , fpinis albis , polygono BOERHAAVTI 
diflinguitur: attamen ab iis, omnino articulatis , feu vel ad torulum 
usque, annuis fuis augmentis, divifis, ut e. gr. in Cereo fCandente mino- 
re, trigono, articulato, frütiu fnavil]imo, Par. Bat. cernitur; velad 
latera horum augmentorum continuatis, qualem cereus fcandens 
minor polygonus articulatus Par, Bar. fe (iftit, feparatur. (k) Nu- 
merum horum non folum ir variis, fed etiam in uno individao effe 
"jncertum , defcriptio fuperius data demonflrat , fimu!'que docet no- 
men,a coflarum numero defumptum , nullo inniti fundamento, 
| nid do 


4 


MU x Li $ ^, * 
: Ny XN 


408 ^ v Olferodtio CXXIX- 0 - 


vum (1), per intervalla pofrtarumy borridis , excavatus, cetera- 
quin [mplex feu nom ramofus (vn), flore - gaudens magno albo, 
binc inde purpura[Cente , calice wviridefcente munito, & fructu non 
fpinofo (n). His cum defcriprione aliorum collatis, cognefci- 
1nus, quod Cereus hic fic ille ipfe ere&us  altiffimus Sirina- 
meníis Hermanni (0), & quidem fpinis fufcis BOERHAA- 
Reliquum eft, ut paucis adhuc indicemus, quo poti/ffmum 
modo cereorum genus ab aliis plantis ejasdem generis quondam ja- 
dicatis, differat. Sunchze illa quas nonnulli (q? Ficus & F- 
coidis nomine , ob aliqualem totius plante fabricam commu- 
nem, podiffimum autem ob fructum, in omnibus, flori fübje- 


Cete 


3 aum j 


. Sufficit praterea nota coftarum velfulcorum plurium pro diftinguen- 


do cereo ere&to minori fru&u fpinofo , coítarum numero variante : 


Hermanni, utpote qui. quatuor vel quinque tantum fulcis compo- 
nitur. | | 


(I) Datur alia fpecies, huic per omnia fimilis, fed fpinis albis. vid. Boerh, - 
ind.pl.alt. p. 293. (m) hac nota potiffimum dignofcitur à Cereo- 


erecto fru&tu rubro non fpinofo Par. Bat. p. 114. feu cereo Peruviano 


Tabern. (cujus abfolutam hiftoriam Cel. Dom. de Jufeul,c. fup- | 


peditavit) aliisque fimilibus .... Noftri quippe caules non ni(i prope 


radicem, vel ad fummitatem caudicis, f1 illa lafa, & ad ulterioremre- | 


&um progreffum inepta reddita fuerit , multiplicat. Si ex trunci 
ipfius lateribus, novus caulisegreditur, quod femel obfetvare licuit, 


5 —. is principio fuo perquam anguíto, eodem modo ac reliqui prope ra- | 
» dicem .vel fummitatem .lzfam | propullulantes facile diltinguitur, 
quum rami e lateribus trunci illius. Peruviani, hinc inde atque fre- 
'quentius prodeuntes, indivifum trunci continuum fint, (n) hoc 
differt àcereo erecto maximo fru&u fpinofo rubro Par. Bat, p.113. - 


(0) -Par. Bat, p.116. ubi defcriptio plante ejusque floris propo- .— 


nitur, fed absque icone. Anonymus De8 mercturbigen CBiena .— 
Menf. Januario plantz. 20. pedum altitudinem affecutz, figuram — 
fed absque. flore fiftit. (p) ind.alt, p.292. (q) Herm. Hort. | 


Lugd. Bat. p. 445-26. Plukenet Almageft, Bot. p. 147, 


-— 


De Cereiplante charatlere generico, &5c. 409 


&tum & Ficus naturam zmulantem, primum falutrarunt, poítea 
vero, majori circum(pc&tione adhibita , alias harum Cereos, 
alias Ficoides, alias Opuntiasfeu Tuna, alias denique Melacacfoy 
feu Echinoselocaifos appellarunt. His ormnibus equidem, czu to- 
tidem diveríis generibus, diverfos merito przfixit chara&teres 
iterum laudandus BOERHAAVIVS (r) (quos hic repetere fu- 
" pervacaneum foret) nonnulla camen mutanda vel addenda ex- 
perientcia docuit. /Zco£di&us, proprie nunc ita fic dictis, flos ad- 
fcribicur polypetalus, cujus rationem reddic VAILLANT (s), 
nimirum ob ftamina cum ovario potius quam flore continua, 
Monopetralum illum eífe vule TOURNEFORTIUS (c) & 
PETR. MAGNOL (u). Certe cohazfio partium floris circa 
fundum tam a&a inquirenti patefcit, ut illa non, nifi vilegis 
cujusdam prafcripre , divélli fe patiantur. Hac tamen lice 
etiamnum pendente , relique notz, cumprimis ovarium quin- 
que loculare, ad omnem ficoidum cum cereis convenientiam 
collendam abunde fufficiunt, Quod ad Opzzrias attinet, ha- 
bicus ipfius plantz cquidem jam fatis differc à cereis, magis ra- 
men hancdifferentiam confirmat floris & fructus conforma- 
tio. Etfi enim flos ejus non fit rofaceus fcu polyperalus , uc 
uno oreloquuntur HERMANNUS (x) TOURNEFORTIUS 
(y RAJUS (z., VOLKAMERUS (aa), RUPPIUS (bb), 
BOERHAAVIVS (cc), fed monopetalus , ut re&c obferva- 
. vi KNAUTIUS (dd) & PETR. MAGNOL (ee); calice 
praterea multifido , cum flore continuo (qui perperam à 
TOURNEFORTIO (f£) fru&tui appingitur) equeac Cereus 
4f. P. M, Pol. LIT. FEE | pr&- 


- me 


(r) l.c. P, T. p.289. 292. P, IT. p.82. p. 8$. (s) L. c. p. 3?. (€ me- 
moires de l' Acad, Roy, de Sc. A. 170f. (u) in novo chara- 
Gere Plant. p. 207. (x) Par.Bat, p. 113. (y). inít. R. H. p. 219. 
(z) FHüft.plant.p. 1464. (a2) Flor, Norimb. p. 309. (bb) Flor, 
Jenen(. p. 133. (cc) Lc. P.Il.p. 82. (dd) method. plant. 
p.104. (e) l.c.p.189. (££) Lc. Tab. 122. lit, €. 


410 - — Olfervitia CXXIX,- 


* 


praeditus : Caret tamén tubo, quo hujus flos gaudet. Fru- 
&us praterea Opunriz in medio cavus non eft, fed totus foli- 


dus feu pulpofus, femina hinc inde, per pulpam copiofefpar- ' 


fa, fovens. — Melocact? fpecies, uti inter fc forma externa difcre- 
pant, ira quoque à Cereis multum recedunt. Unicum enim 
fi excipias Mclocatum Indie Occidentalis C. BAUHINI( 8), 
reliqui, prater fpinas, cum cereis nil ferme commune ha- 


bent, Neque tamen füpramemoratus, ob folam figuram cy- 


lindricam, (ulcatarm, atque fpinarum fafciculis refertam; cereis 
ut accedat , adimittit floris & fructus compages. — Hzc enim, 


fecundum delineationem TOURNEFORTII (hb), reliquis : 


melocadi fpeciebus refpondet. Flos autem in hoc planta- 


rum genere, etfi manopetalus & multifidus fit, prater exilira- — 


tem, tubulatus potius quam. infundibuliformis , calice pretet- 


€a deftitutus; dicendus erit. - Accedit infuper iterum defedus 


eavitatis in. frudtu; utpote qui hic , prouti in Opuntia, totus 
pülpofus, permultis feminibus exiguis undique foetus; 


: 
a 


1*4. ! 3 depre - 
 hendiur. Ethac fufficiant. | 


' 


Y 


(gg) in Pinace p.384. (hh) sen Iconem, qua hic fiftitur, fafti- E 
fru&tiferum pradictze ZMelocatii — 


gium tomentofum .florigerum 


]V. pag. 23. nullus enim, preter TOURNEFORTIUM 
nobis equidem conítat, eam cum flore & fru&u. depi 


£it.. : 


(Norimberga exhibita, , M, Novemb. 
1732,) 


OBJER-. 


| 
4 


P 


" 


" 


fpeciei exhibere, colligimus ex defcriptione Cer. CLUSII exot. L, / 
quantum -— 
2 . , . * r ictam mons vi 
frat, neque etiam propria experientia, ut in minori fpecie, füccur- 


' 4 
NU 
VN 


DNE 22€ 3 AH 
| — OBSERFATIO CXXX. | 
-.-— DN. D. FERDINANDI JACOBI 


OBATERBEs »ve« 
De | | 
- Fulnere. dyfépuleto fcroti, fcarificatione 
: 4anato, 


^W 7 Ulgatiffimus equidetn ufus eft /Carzficationis, in detrahen- 
V do à variis partibus corporis fanguine, cucurbitulis im- 
. -. pofitis; rarior apud nos, fine harum applicatione; ca- 
metfi veteres Grecorum ac recentiores /Epyptiorum Medici 
eandem frequenter adbibuerint, przfertim in cruribus aut 
malleolis; contra varios morbos, ubi opus eft mi(fione fangui- 
mis: Quam in rem erudite multa diífferuit Pro/fper ALPIN'US 
Lib. III. .e Med?cna /Egyptzorum, | Prater illum autem, utique 
praecipuum /arificattonts uum, alius exiftit haud afpernandus, 
4n cicatrice videlicet vulneribus aut ulceribus inducenda, Cum 
enimor« ipforum, variis de caufis, non infrequentet eraff« feu 
- €allofe reddantur, omnino fanari nequeunt, nifi perpurgato 
prius ulcere, fucci nutritii efluentia ex iisdem procuretur. 
. Quare quod callofum eft exedà medicamento , aut fcalpello 
excidi debet; quamvis utrumque fzpius non citra molefítiama 
aut periculum peragatur, Aliquando igitur ad eandem finem 
fufficit dextre izflituta fcarificatio ; cujus preítantiam fequen- 
ti exemplo comprobare mihi licebit, Cumante quatuor hos 
annos Herbipoli commorarer , ac in ampliffimo Nofodochio 
-.Julianeo rebus Anatomicis & Chirurgicis operam navare, 
fideli praeceptore ufus Excellentiffimo Viro D. 7v. Mich. GL.4- 
SCKIO, rerum iftarum c, t. DireQore pertiffimo (cujus nu- 
| Fff2 pe 


& 
! 2 ; B 


412 Devulnere dyJepulotico fcroti fcarificatione fanato; 


| per defuncti memoriam gfato femper animo recordabor) in- 


ter complures alios, auxilia Chirurgica efflagitantes, prafi- 
diarius occurrebar miles, Hic ab agyrta, neício quam her- 
niam curaturo, rale adeo tractatus fuit, ut prater utriusque 
teíticuli dirum tumorem , 4» fcroto prope futuram. perame 
plum batum , crudeli vulnere factum ottenderet, Neceffi- 
tas primo poftulabat , ut ingruens jam retium inflammatio 
arcerecur ; ac tumor. difcuceretur: qua indicatione idoneis 
remcdiis abíoluta, acevato etiam /éroto erat profpicien- 
dum. Ore five labia vulneris jam fere occalluerant, nec quic- 
quam humoris ad coalcfcendum neceflarii reddebanc. /— Qua 
propter cum decreta eflet /carificatio, bacilles applicabatur, cw 
jus extremitas feapellis tribus exiguis, myrtiformibus erat inffru- 
£4; his : ar2 cvpuó:, d, e, per traiism incife ore ftatim fune 


V 3 


el 
D 


, 


dcbant, novato fic vulnere | fanguinis gutculas, hinc illito fym- 


phyti majoris fucco , habenulis ar&iíatum vulnus, decenter- 


que deligatum | fuir, Semel adhuc repetita cadem opera» 
tione, intra paucos dies pulchre inducfa cicatrix apparuit, agro 
jn integrum reflicuto, Idem quoque inftrumentum feliciter 
applicatum memini £z globulo za[f, prohibita fic deformitate ci» 
gahríckt, 

i 


SCHOLION. 


trum medíci antiquiores eundem tradiderint /Carifeationts 
ufum, jam non vacat di(quicere. Unicum tamem adduco 
. CELSUM, qui L;/5. V. cap. 25. illius ita meminit, ut vitupera- 


re videatur , fi nempe ad folam deformitatem avercendam 


expcteretur, Eu toxam ipfius fenteaciam ; 47 ve/ excreverit 
$iíd- 


, 


De F ulcere dyfepulotico éroti, &5c. 413 


e — Att I Pc 


LJ 


eitatrix , vel comava eff, flultum efh , decoris caufa , rurfups 
€$ deloreso e$: medicinam fuflinere : Alioquin res utrique fuccurri 
Batitur : Siquidem utraque cicatrix. EXULCERARI SCALPEL, 
LO poteff. — $i medicamentum Aliquis mavult, idem efficiant com. 
pofitiones ba, que corpus exedunt. — Cute exulcerAta, (per emi- 
pentem «arnem exedentia. medicamenta conjicienda [unt : fuper 
oncavam , implentia ; donec utrumque ulcus faut cuti equetur, 
C um cicatrix inducatur. h. i. Ceterum talia przcipiuntue 
quidem facile, aft in curatione, circa complures cafus , fzpe 
difficulter fuccedit negotium , indignantibus id formz ftu- 
diofis, viraginibus & matronis, que mallent utique dolorem 
ac medicinam füftinere iterum ac tertium , quam unicam 
deformem in facie cicatriculam contrahere. Quemadmo- 
dum vero ad has propterea reprehenfionem Ce// attinere vix 
puto, ira rnihi faltem fufficit declaraffe, qaam utilis fit fcarifi- 
tatio in cicatrice ulceribus callofis inducenda, 


(Norimberga exbib. M, Now, 4n. 1732 ) 


—— €m )o( &$ 


 Hf3 OB.ER- 


MUN 


414 Loos ope Me J 

' OB$ERFATIO CXXXL —  -— 
DN. D. JO. edd WAHRENDORF- 

h. : De | | : 
e Affeclione Iiacain infante recens nato, illiusque 
i fedibus &5 caufis diverfis, 


M XXX. annorum extremo graviditatis fuz tempo- 


re in abdomen prolapía, maturum tarnen edidit foe- 
tum, qui .etiam fatis vegetus apparebat, | AD] auzems 
omnino per aluum excernebat, fed maternum lac, quod ex uberibus 
frequenter avidequefugendo hauriebat, brevi cemporis inter- 
vallo revomebat , sneconio feu fzculento intefítinorum excre- 
mento fubinde permif?um. |. Accedebat febricula, & fuperve- 
nientibus ultimo «convulfivis motibus, oavo die mifelus in- 
fen: obiit. Diffecto corpufculo ftatim emergebat foetor de- 
terrimus , peritonai levior, jejuni autem & duodeni inteflinorum 
multo gravior aderat ganprana, qualis etiam ventriculi fundum 
adeo corruperat, ut a digito haud violenter admoto facile per- 


tunderetur, — Omeztum praterea putredine deffructum, & can-. 


. tum non penitus confumtum erat : /z //eo contra, eraffjsque in- 
teflinis vix quicquam witiofi obfervabatur. Sicut autem du- 
. bium non eft, quin à lapfu matris ad corpuículum embryo- 
nis illa coztzfjo pervenerit, ita hoc etiam exemplo conftat, 


iliacam , communiter diQtam pa/f/ozem accidere pofle, citra hu-- 


jus inteftini culpam, — Neque enim illa. femper, quin nec 
plerumque, (ut mihi videtur) fedem füam habet in ipfo zleo 


inte[Hino , neque adco frequenter à contumaci per fcybala ob- . . 


ftrudione , aut ipfius £zzeffini mutuo ingreffu proficifcicur ; E 


contrarium enim autopfia anatomica in defunctorum cadave- 
| | ribus 


*De Ilíaco morbo in cane. 


ribus fepiufcule detexit./ Unicum mihi licebit hanc in rem - 
proponere cáfum. . Civis quidam Lignicenfis, Wef(tphalia: 
oriundus, pro more patrio delectabatur. lardo carnibusque 
fummo induratis : quibus aliquando largius atfumtis , uc .con- 
coGionem juvaret, liquores fpirituofos liberalius fu perbibit,. 
mox alui pertinax obftruQio fequebatur, cum ventris torini- 
nibus ac febre. Inter hec fetor gravis afcendebat imos, cum 
vehementi nau[ea ,-vomitu tandem flercoree füccedente,  Po(L 
enermata repetita, & internorum quoque remediorum conve- 
nientem ufum, remittebant interdum atrocia illa fymptoma- 
ta, & alvus defcendit , modo: comprimebatur ruríus eadem, 
& ingravefcebant omnia. Tandem eger, diffuadentibus licec 
medicis, ad. Mercurii crudi: uf&üm: confugit, cujus felibra per os 
affumta,, alvo reddita non eft, fed «ger poft triduum occu- 
buit, —Zfperto cadavere, ventriculi fundus; leniter inprejfo digito: 
fiatim lacerabatur ,duodenum [phacelo contaminatum apparebat, je- 
jenum valde inflammatum y nec anterior. iled pars. inflummattone 
caruit, ingre[[u camem mutuo prefente nullo Mercurius autem 
omnis per valvulam Coli fine impedimento penetraverat us- 
que in illum coli inteftini angulum, quenr afcendens in dextro: 
hypochondrioconflituit- — —  . - | 


OBSERFATIO €XXXII. 


DN.D. JO. PETRI WAHRENDORF- 
j FII. j 
t De 
UM lliaco morbo 1m cane, 
Uod canes pra aliis animantibus ad contumacem alui 
() obftructionem valde proclives fint ,, & vulgo notum, 
| eoque minus mirandum eft , quo facilius à confueta 
Apfis offeephagia fcybalorum: fumma durities proficifcitur ; ut 
" | mirum 


416 id Olferoatio CXXXIL-. - : 


tesi ie. — 


zi cuti at AE RENE 5: OUT cB 
mirum potius videatur , quod eorum non plerique hinc pe- 
feant; quamvis cciam forte frequentius idem revera accidat, 
quam obíervari folet, ^ Amicus quidam meus carmen habuit, 
qui per aliquot fe, eptimanas. nibil omnino dejiciens, a[fumta qualibet 
fevomebat, cum. vehemend ejulatu: mifere ita excruciatrus 
tandem obiit. In cadavere zulus fnteflinorum canali, ab inda- 
vati: [c bali obes: pofitus , nullainflammatio evidens, nedum gz»- 
grana , aut ffphacelus reperiebacur , Verum circa inteflini reólg 
principium mutuus ingreffus ad. longitudinem duarum. unciarum 
apparebat, omni meatu hinc adco arcte. verrh ut ne flatum 


que cransmitteret, 
 CLignirie - Qa mif M,zf, Decemb. 4, 17428 


» To S 6Se CE 
^e AOL /S aes ". 


cf reg 


D ZZ 
y^ NN ^ 7 NM 


: "*"APboo uq 


o a dew 


| APPENDIX 


^ AD 


VOLVMEN TERTIVM 


ACTORVM 


PHYSICO-MEDICORVM 
ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDINO- 
CAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM 

IN GERMANIA, ——— | 


- 


y 6f; ura 


x 
s 


Ew 


x T 
5] 


: 


€ 


, 


ial 


!CONTENTA: 


— 
Dow A05 Ws EM 


ICÍs. 


E DN. D. Jé. "Philippi: BREYNII Hifloiis natüs 


| f'*?ralis Cocci radicmm ti Cori "s pag. t 


IL -Tiluftrifs mi DN Aloy inea atewtiirris 
.. MARSIGLI A onbticiede de Granis tin- 
€&orum; qux Kermes vocant, nj erii cri | 

($3 "tinum converfax 5o UP.33 


lil. DN. D. NISSOLITI Ditéstotio: botiricrde 
origine & natura Kerzes: Ex Academ. Reg. 
Parifienf. Comment. Ánno 1714. excerpta. 

(ie 49 


UI. DN.D. GARIDELLI Hiftoria 
mes : Ex illius epe de Plantis Gallo- Pro- 
 vincioé excerpta. — E ru SA p.57 


*u 


v. DN. D. GEOFFROY, mee obfervatio: 
nes de Gri Laco? , alisque materiis , 


. profapie animalis , "qua tin&turam purpu- 
ream 


 feam fuppeditant ? Ex Academ. Reg. Parif. — 
comment, Tom. eod. excerpta. — pag.6o 

VI. DN. D. Caroli Friderici LOEW , hiftoria /e- 
bris catarrbalis cum conflitutione Epidemica. 
Anni cIo I5 cc xxx. 00 P77 


. VII. DN. D. Chriftiani Henrici ERNTELII, de 
T'eplicenfibus in Bohemia. Thermis, cum — 
Elencho Plantarum circa illas crefcentium. 


| E d : | P. 121 
VIII. DN.D.]Jo. Jacobi NEVHOLDI, O//ervatio- 
- mes Patbologico-therapeutice. p.145 


. VIIII. Memoria SCHROECKIANA, p.18; 


à ^ » E 
| queen pedet of to Tw 6o ici sia a lá SES nr mm CANIS ISUPE Dai t ER mtr mio 


j on PHILIPPI BREYNIL, 


" .D. ACADEM. IMPERIAL. NAT. CVRIOS,. 
X E n. $108 


salit Li SÓCIET. REG. LOND. SODALIS, P n 


oroD POLONICFM. FFLGO 


AVDIT; 


PRAEMISSIS QVIBVSDAM. COC- 


E wi 


CVM IN GENERE ET IN SPECIE COCCVM - 
-— EXILICE, QVOD GRANA KERMES, ET ALTERVM - 
AMERICANVM, QVOD COCHINILLA - 
-... HISPANIS DICITVR SPE-. das 

. CTANTIBVS. mi. 


(€F M FIGFR 15 AERE BXPAEÍSIS. Put 
aperi Volum. II. AG. A. N. (5 à 


d | v mw we kc Tw , e 4 uw Vui 45 Yu i * $4 à £4 3 4. J 
, 2 . 4 & . 


vc NA 
Nt 2 A dl £. 


5 Multum egerunt, quiante: I0; S fled E 
- runt, fed non peregerunt. uL2 "Mul-- 
tum adhuc reftat operis ,. multumque | 
reftabit: nec ullli nato poft mille fzccu- | 
la; przecludetur c fedéiio, w Íc uid adhue] 
adjiciendi. lr "à ,3 
L Tu- Med« 271 : x I É 


SEP SAM d ie 


"BENEVOLÓO Ó LECTORL- 


"^ 


b. Auc effe, quz fcimus inRerum Nitüfdiiónt m 
B. ftoria, B. L. habita ratione corum, qux noS 
'fu giunt, ; facile conceder, quicünque fcripta Au» . 
&orüm de hoc themate tractantium fobrie ex- 
A cufferit , ipfamque Naruram in fuis Regnis ali- 
quantulum penitius introfpexerit ; immo deprehendet | 
multa, quz pró veris rniobis traduntur & pro certis ob-- 
truduntur, ea rion effe, fed dubia fzpe & haudraro pla- 
ne falía Exemplo nobis jam fit Infectorum Hiftoria. 
Hzc animalia, mole licet ceteris, quz perfetióravulgo, | 
fed minus re&e, dicuntur, multum cedant ; illa tamen - 
multiplici varietate & inimitabili artificio, Gloriam Crea- - 


toris fui, muta quamvis fere, deptzdicantia, EE 
axi- 


MÀ sies 


COMPESRNEREDESME o  — 9 
Maximum in minirnis ad ftuporem usque fpe demon- 
donge füperant. Quibus fi prclaram utilita- 


tem, quam multa ex iis Humano Generi in communi 
'vira przbent, addamus, quis non videt, eorum fedulam 
jnquifitionem vanitatis, vel.curiofitatis non tantum non 
arguendam:, fed. magnis potius laudibus extollendam, 
omnibusque modis excolendam effe... Non equidem in- 
ficias ire poffumus , plurimos Excellentes Viros, recen- 
tioribus inprimis temporibus , in hac arena defudaffe, 
boMiadt dc iis non contemnenda reliquiffe monumen- 
£a. Quis enim AMowfeti, "ldrovanai, Swammerdamii, 
Malpigbii , Goedartit, Redii , Raji , Lifferi, ceterorum- 
que, quibus prafertim ex recentifTimis ZaZi/zerinmr, ocu- 
latiffimus generationis & tmetamorphofeos Infectorum 
indagator , /Meriaza vero & /flbizus figurarum elegantia 
ánprimis laudandi addantur, merita non novit & przcla- 
ra fcripta ? Interim tamen certum eft , multum adhuc 
abeffe, ut ex omnibus iis ETiftoria Infe£torum condi pof- 
fit univerfalis , non dicam omnibus numeris abfoluta, 
quod nunguam fiet, cum nihil fub- fole perfe&um fit; 
fed qux. Philofopho aliquo modo tantum. fatisfacere 
queat. Nimirum laudatorum Virorum Volumina fedu- 
Jo prius excutienda, vera ubique a falfis fecernenda , in- 
mumerz Infectorum fpecies adhuc conquirendz , exa- 
minandz , defcribendz , eorumque generationes , meta- 
imorphofes, actiones & ufus , oculo tam nudo , quam 
armato, diligenter obfervanda , litterisque mandanda , 
quam Infecta ad certa genera & in facilem & naturalem 
methodum reduci, ficque univerfális eorum 8&c accura- 
ta, in DEI Omnipotentis Gloriam & Generis Humani 
ufum, componi poffit Hiftoria. Flxc ratio nuperrime 
co oot nag Leonardum. Frifibium movit , ut 
Jníecta in Germania oriunda diligenter colligere & ob- 
BÉ 42 | fervare 


) ^9 


k 


t Ü né z astdacclo PE * m 
fervare atque accuratius y. quam. haüenus. 4&um 


deícribere, eaque Publico non invidere. coeperit. - e 


dubium eft, fi ita pergat laudatus Vir , ejusque exemplo 


plures incitati , fimile quid in fuis. quisque re | 
 przftent, quin £ec co/ecTanea aliquando , una cum iis, 
quz in- Commentariis Academia Regia Scientiarum Pari- 


frenfis, &NTransattionibus Philofüphicis Anglicanis , ut e 


Ephemeridibus zdcademie Nature Curioforum Germania, 


onibus 


Z 


& 7b Bartbolini Actis Haffnienlibus, de hac materia re- 


eriuntur, ad Hiftoriam , quam jam jam innui, multum 
conferre poffint: 4//us alio enim plura invenire oteff ,. 
geo omnia ; ut rete dixit Lemoftus im. Tudic.- Opp. Hip- 


pocrat. in Prowmio, Utvero & egofymbolamaliquam, - 
tenuem licet, ad. hunc fccpum attingendum adferam, . 


Infectum fclegi , , quod tam ratione. metamorphofeos, 
quz plane fingularis eft, quam utilitatis, qua ex eo re- 
dundare poffet, attentionem non minus, quam inqui(i- 


tionem & defcriptionem meretur. Eft vero illud Coc- - 


eum , quod in vadicióus Polygoni, humilis nec ullius alias. 


fere ufus herbulx reperitur, & Coccus, five Coccum Polo- 


micum , falutari folet, cujus ex diligenti obfervatione füc-- 
£s cin&tam Hiftoriam in lucem edere hic conftitui ; plura | 


in pofterum, fi hzc Tibi non ingrata fuerint, de ufu ejus 


/ Medico &' Tin&torio additurus. Tu interim L. B. pagel- : 


Jas hasce pervolve, & MAXiMI NUMINIS ctiam in 
». Minimis adorandam mecum mirare - | 
Sapientiam. - Vale. 


"M " - - 
£ - 1 , »t2 
^ 3 " E | " ; 
La ro T. [ x 9 "" ; * » 
: 4 ur e ^ 3 Wi. ^S « - . d : 
" i - à 
P4 "zz gt í 2 ia B 
—9. v iix. i uo i . Ex ís , 4 , EUM LM B | BE 
H Las vo X H B E f " d 2 EU. 
- A ? - " * H - A ? Lac ^ " LL " 1 9 
95s vH «v XR dut Nw. «T s - abaci "m an 
"-" 4 2 
i f 
"i j ^ 
H 
n 


L gSeoectes Tipi, " 
. HISTORIA NATURALIS 
cc O )CCI TINCTORII 


.RADICUM, 


quon POLONICUM VULGO 
AUDIT, | 


E: OCCUS, five COCCUM vocabulum eft 
origine Grzcum, Latinis in genere Gra- . 
num denotars ; fpecialius vero & per ex- 
» cellentiam Coccum Plinio (a) audit 
3 * Granum ex Ilice collectum, cujus a "nd 

Que cs antiquos in tingendo: colore , qui inde 
DESUNNSSSUSNUSNN COCCincus dictus, ufus erat percelebris. 
Hodierna die Cocci five Grani tin&torii fpecies rumeran- 
tur tres : videlicetl. Coccum exllice, II. Coccum America- 
ía five Cochinilla, & III. Coccum Fidieüih: five Polonicum. 

. Forte nonincongrue addi his poffet quarco loco Coccum 
ex Gummi Laccag cum vero manca adhuc hujus infecti fit 
defcriptio, illud differimus, donec plenior & accuratior com- 
paruerit. -(b) 

". 1 ftaqueCOCCUS, five COCCUM exllice, Mis oohra: 
Ro (. miotcoridi (y. & Plinio j jam notum, & Arabibus Kir- 
| dl. deii as : miz, 


a Bii Nat. L. XVI. C. 8. item L. IX. C. 42. item L. XxIv. C.4. 
p) & L. XXII C. 2 : k 


(b) De ec Vid. "Godofredi j junioris Obfervationem dans les Me- 
moires de l'Academie desSciences de l'Ann, 1714 P» 121, & 


6) | Hift Dlantar. L.. Wu, C, 1. 
» Libr. IV. c. 48. 


i 3 - . n L2. de. 1 » TM bá. aa » - T3 t-Laa — 7 4; 
Q0 799 2.8 Vit - des 22: ^ 6s 4 0 EL WX 


ip i £ EE — Hiloria. Nisi iin 


$miz, ive TEMERE & Alkermes (e) ditum, eftG 'anumtincto- 
rium, quodin Ilice aculeata cocci-glandifera; C. Bauhin: (: 
. eortici ramulorum , ratiffime ipfis foliis ad izrens , 
- fphaericum, pifi majoris magnitudine, olim in Afia, Galaria, - 
ubi optimum Africa, Hifpania, Lufitania & Gallia (g); ee 
in Gallo - Provincia & Languedociai inprimis , ut & in Hifpania. 
meridionali & Lufitania reperitur, cujus in tingendo colore, i 
qui hinc Coccineus appellatus, & Keg ei (^ non tantum, - 
Íed & in Medicina jam olirm ufus innotuit , 
Hic frutex, Diofcoridi (h) Kéxsog Bapreii.e, Coccus tin&oe . 
ria in feminio genere audit; Cujus egregiam iconem, cutn 
julis & glandibus ipfisque adherentibus Coccis ac verraiculis ^ 
ex lis prodeuntibus , vidére licet apud Niffolium, dans le$ | 
Memoires de I Academie des Sciences de l'an. 7214. ad cale 
cem , nt & apud Garidellum in Hifforia Fini uan. Gahe- : 
Provincia di MP | 
. De Coccoipfo ejusque generatione. & colle&t ion prater 
Quinqueranum. de laudibus Gallo-Provinciz, Caroli od ra- 
riorum Plantarum Hiftoria, & P. Belonii Obfervationes evolvi 
merentur ; ut & quiomnia ex citatis au&toribus huc facientia 
& puniti ex aliis congeffit. Joannes Bodzusa Sup elin dup 
| ftum 
* — —————— 
(e) Vid. Bachatti trieroaoicón ; IV. c.2 7 p. ». 624. & fegq. ubi 
Clariffimus Au&tor plurima de Cocco ex Sacris Litteris, Au 
&oribusque rere Grzcis , Latinis & Ajsbibus notatu ds 


eniffima con 
" €f) Pinac. Theatri B Botanici p, 425. 5s CH Me 
(g) Tefte Plinio lociscit. - | pto 
(*) Chermefinuscolor, Gallis cramoifi, mutuatur ab Abus Ker. 
.. mezi, quod derivatura Keraaes , quod Vegbitdlin denge 


*f 


- tat; Vid. Bochart. loc. cit. 
.(h) Libr. IV. C. 48. 
(1) Hifoire des Nen; qui inaiffent en Provence p. d 1 


nnis ey Gantinuatio Hiftor. animalium 
Ds ecentioribus vero Niffolins (m), Comes Aloyfius Fer- 
. di aandus Marfillius (n) ; Hyacinthus Cellenns (9) & omnium 
secencillimus Petrus Garidellus (p): 

.Hic nimirum Cocci generationem ex diligenti & repeti- 
ta Emerici & propriaobfervatiore in Gallo-Provincia , infécto, 
fivevermiculo cuidam perminuto, hexapodi non alato adícri- 
bit, quod fe corticiramorum certa fpecieillicis, qua coccifera 
hinc audit, primo verc affigit, ibidemque 1mmotum harens 
nuiritur & pedetentimi incrementum capit, figuramque Cocci 
fphaericam & cavitatem acquirit interne aliquot millenis mi- 

nutiflimis ovulis oblongis repletam , ex quibus temporis tra- 
.&u, minuti prodeunt vermiculi, prioribus plane fimiles, qui 
hinc inde vagantes , infequente verellicis fe predicta ramulis, 
ut illi, applicant & innova Coccaabeunt; fine ulla alia meta- 
morpliofi, in multis alias Infeétis obvia & , ut putat , fine ulla 
fexus differentia. 

.. Ceterum idem Audor obfervat ex iisdem Coccis parvu- 
las fpe prodire mufcas , exaureliis fcilicet in pulpa Coccorum 
harentibus natas : Quas aurclias fuam ovis depofitis ibidem 
b ejusm i mufcis parentibus, Vefparum ichneumonum mo- 
re, originem debere , nullus dubito, licet a Ni(lolio eque ac 
Garidello locis citatis Bendratio e carum modo aliquantulum di- 
nd Mer. 


Cum 


- P.236.& fig Multa quoque ctitica de Coois tin&torio habet 
M. . Cl. Salmafiusin Exercitat..Plinianis p. 212. & alibi .pafhm3 
|. . mecnon in Homonymis Pymes p. 92.&feg, 

(I) Part, lH. C. 8. $. 37. & feqq 

(rn) Memoires de l Academ. pm Science de P? aun, 1714. ad calcem, 
(n) Amuotationi interno alla Grana de! Tintori , detta Kermes, 

(o) T della Grana del Kms a , dal Sig. Diacintbo Cefloni. 


(P) Loc » cit ; 


AT 4 | M3 e "A 


$ ooo . Hera NOMEA uo uod 
E boi bao m Rosen Mo E 
, . Cum hac Garidelli de generatione Coccorum nimirum . 
- fententia, facile conciliari poffunt, quz paucis anteipfumannis . 
- deCocco hoc exdvro]ía, in loco natali tradidit Niffolius(q 


" 


Ld 


w 


Immo eandem confirmant, que eodem quo Garidellus anno, 


iterata experientia & longa obfervatione edoctus annotavit 


Hyacinthus Ceftonus (r) de Cocco quodam inllicibus pumilis 


Liburnenfis terricorii nafcente , a vero Cocco rinctorio colore 
.tantumtum Cocci , cum vermiculorum diyerfo ; qui randem 
concludit: Coccum eque acinfe&tum illud,quod Crzzce degli | 
zgrumilalis, vulgo Cimicis Aurandorum (^) titulo innotuit, 


. efle Zoophytum, five utauctor explicat , animal androgynum, 


quod plurimarum Plantarum inftar , fine differentia fexus, ova 
a fc ipfo edit, foecundata; prouti quoque de Oftreis, Mytu- 
lis, Echinis, Stellismarinis , fimilibusque hodiea Narurz fcru- 
tatoribus ftatuitur, s oco. n 
Huic quidem Illuftriff. Gomitis Marfillii (s) obfervatio 
€ diametro contraria effe videtur ; fiquidem, ut ipfe obfervaffe 
putat , Coccum oritur galla inftar ex depofitis ante. autum- 
num a muíca fui generis ovis in cortice Ilicis, aculei benefi- 
cioleío, ex quibus fubfequente yere plenam | eod 
: mm | adeptus, 


(r) L.cit. p. 168. & feq. 


9 - 


| (*) Hujus Infe&li, etiam jam in terris Septentrioni vicinis , inpti- 


mis Hefperidum Plantarumque exoticarum Cultoribus fatis 
noti, Generationem vid. apud Ceftonum lib. cit. P (6e. & 
feq. quz aliquantulum differtabea , quam D. dela Hire & 


; — . Sedileau Jansles Memoires de Matbematique C$. de Pbofique, de * 


l'Academie Royale des Sciences de Ann, 1692. a. Paris p. 8. & 

feqq. obfervaífe teftantur. Ceftonus hoc infe&£tum fexu 
- differre, aut copula jungi obfervare non petuit , adeoque 

proAndrogyno habet ; Dela Hire &Sedileau , fexu divers 


. fumeffe conjectantur, non probant. 


-— 


(s) L. cit, p. 59. & feqq. acc 


) 


00 wisis fegdpg Caii E Le IUE MEE T 
| "vodct. né NDA iHi. - 9 


- adeptis, excluduntur verrmiculi hexapodes, non alati, qui tan- 
dein in parvas abeunt mufcas, & fic porro. $a 
| MER "omae quidem Garidelli & Ceftoni fententiam initio pr 
: Marfilliana mihi magis vifamfuiffe paradoxam ; fed ubi omni 
depofito prajudicio, & a partium ftudio alienus,rem examina- 
viiaccuratius , a priorum partibus potius ftare decrevi « Idque 
eo magis, quia Garidellus & Ceftonus in fuis obfervationibus 
fumma axei3áa inítitutis conveniunt , confentiente etiam Nif- 
folios qui omnes fuas obfervationes, quz facile cum iis quae 
omnium primus Quinqueranus de Cocci generatione tradidit, 
annotante etiam Vallisnerio (t), conciliari poffunt , circa 
Coccum in locis natalibus, non una, fed repetitis inftituerunt 
vicibus , adhibicis infubfidium bonz notz microfcopiis; cum 
illuftriff. Comes fuas tantum, ut liofpes, prope Marfiliam fe- 
ftinanter & plaufibili fua fententia forían imbutus condiderit. 
Quod judicium ne vitio mihi vertat laudatus Comes, cujus 
fumma merita in Republ. Licteraria & novi & veneror, vetat 
Summi hujus Viri Candor , utpote cui nil magis, quam ve- 
ritas cordieft; cum adhuc confirmetur analogia cum Coceo 
- Americano & altero radicum , ut cx fequentibus patebir. 
— Ethoc Coccum eft, utalias, quarumapudantiquos ob- 
fcurahinctade reperitur mentio, nunc taceam fpecies, quo 
" ufi fuerunt veteres, cam in Arte Medica, quam inprimistincto- 
ria;donec a Chriftophoro Columbo & Amterico Vefputio de- 
.zectoNovoOrbe,;e novaHifpaniaf. Mexiocano Regno circa ini- 
tium feculi XVI. in Europam deferri coepit nova Cocci fpecies. 
31. COCHENILL A Hifpanis, i. e. paryum granum , 
"quod Latinerecentioribus Coccinella, Cochinella, five Co- 
chinilla redditur , nec male, me judice, COCCUM AME- 
-RICANUM falutari poteft. iue poftquam Europziin tin- 


r gendo 


t Opere diverfe Sig. Antonio Vallisnieri p. 162. 
| append. Volum. I1, Acf, 4, N. C. 


: ex Americain Europam , ab Hifpanis potiffimum transferun- 
 £UIL, dne | 


. aClariffimo Godofredo juniore (x). Et nuperrifne quoque 


- ximacura cultafuit & collecta, inque Europam quotannis ma» 


jore , [pinulis obiu[is , mollibus € 


..&henille, uff iffé par dés documens autbentiques, huic quam: . 


- nelle patria magno molimine petitis ,. lux ingens affunditur, 
.ubi fimulle&tu digniffima de Infecti hujus Natura, cultura & 


^^(u) Eüftoire « 
. (vw) Vol. Il. p: rg2. 


tione amandarunt, in ejus locum Coccinellam fubftituentes, - 
quz utpote merx multum defiderata magnique aftimata, ma- 


joricopiadelata. Hujusufus in'hodiernum usque diem con- 
&inuavit adeo, ut in tingendo coccineo & purpureo colore 
emnem fere abíolvat paginam, & inter primarias merces, qua 


.... Hoc autem. non granum Vegetabileeffe , ut fomniarune 
nonnulli , quos inter etiam Pomettus (u) eft, relatione, - 
ut videtür , fabulofa fedu&tus.; fed veriffimum infectum, ex 
foliis Opuntie cujusdam (quz Perilluftri SEOANE in. vere 
Magnifico, quod 75e Natural Hiffory of. Tamaica appella- 
tur, Opere (w) OpzntiA V6 (loh itn oblongo rotundo, sin- 
* €9 innocentibus obfüio ; flore 
ftrüs vubris variegato, audit; cujus figuram ,una cum mo-^ 
do. éolendi & colligendi Coccinellam viderelicet in. jam jam 
laudati Operis Volumine H. Tab. VIIL.& IX.) Mexiocanis /Vo- 
p4l & Tunadi&zcolleétum & exficcatum ,. jPubdgsrobaqus 


a Mclchiore de Ruusfcher dazs fom Hiffoire Naturelle de Co- 
plurimisauchenricis teftimoniis &-documentis ex ipfa Cocci-: 


generatione afferuntur 5 ex quibus colligi poteft, id ipfum ad. 


generale des Drogues Lor. P*339 


(x) Memoires de I' Acad. des Sciences PAnn. 1 74 P. " | & fe qd) 


, 
! 


- 


NUT TSTAUGNEN prm: " Y Lo " 
" DUE SECTETUR RNEO 
t M LN 


^. tecti Radicum. -- EL. 


eundem illum Infeétorum ordinem pertinere cum Cocco Ili- 
€is & Cimice Aurantiorum vulgo dicto, adeoque nullam aliam 
fubire Meramorphofin , precerquam quod: ipfe Vermiculus 
quieti redditus, fibi ipfi quafi pro fovendis & excludendi 
ovulisfiac nidus. "RW. i ud 

. Hifce premiffis ad III. COCCI fpeciem accedo , que a 
quibusdam auctoribus, inprimis-ncotericis, ad radices nonnul- 
larum plantarum reperiri cradicur ,, cujusquein tingendo ufus 
pariter multum commendatur: Hocipfum eft, quod a qui- 
busdam Audtoribus COCCUS POLONICUS five-Coccum Po- 
Monmicum , in Polonia quia , cerrisque adjacentibus inprimis co- 
EU Karmaz»ynowe z4Ark a, (ive Czeraviec 
dicitur, (y) ame veró COCCUM R ADICUM ad differentiam 
ibinorumantecedentium, falutatur. — | 
— .. Quod vero hoc Coccum ordine tertium faciam , non. 
deo fit, quod poft Americanum demum innotuerit, fed quod 


. minus cognitum , minusque ceteris in-ufu fit. "Nam fi anci- 


uiratem fpectemus, ealonge Coccum Americanum füpera- 
"bit; inprimisfi perpendamus, quae de Cocci hujus antiquita- 


. te habet Joannes Leonardus Frifchius : (z). quibus probat jam 


T d 


4 


 ante.mille fere annosid Monafteriis in Germania nomine Zer- 
JIAmicauli , VernaculaO5ürm[eit/ notum & fingulis Annis tri- 
butiloco a fubditis offerri iisdem folitum fuiffe. : 
Circa initium fxculi XV. vero poft renatas expulfa Bar- 
Sbarie litteras, varii Auctores: utJanus Cornarius(a). Jul 
d | dn jd Car 
Xy) Rzaczynski Hiftor. Nat, Polon. p. 95. " Eee 
' (2) Soefópreibuss von alferíey Infe&ten in &eut(sblanb, fünffter Qeil..p. 
» Io. & 1eq. A 
EO Janus 5a Sm in Diofcoridem ; LIV. C.XXXIX, qui prodiit 
* ^ 4.1557. de Cocco noftro fequentia habet : Ziflorie gratia id, 
|.- -— quod ab 4uico quodam peregrinatiouis admodum [tudiofo &9 mibi 


-— 


t.e Aliquando ür illa focio , audivi , ad[cribam. — Nafcitur, iuquit iu 


Sure. 


p 


UT ATS pone Ld ID. LE EL M m. s UMORE 

M-———' ON E "n 1 "4 T E . 
X E x i Pos EI " t^ 5 "e^ 4 - l T. de ? 
eie dn: EU Ax xod , Tp ^ 4 "nM 


c 
- 


T MH 


Eo 


: s 


ear Scaliger (b) & plures alii Cocei f. Kermes e radicibus 


'eolle&i fecerunt mentionem; fed ratione Plante , exqua? 


multum variant: dum Cornarius illud plantz , qua fimilis | 


Plantagini (c), J. C. Scaliger (d) Pimpinellz , alii aliis, Pr : 

chimus Cammerarius vero rectius Polygono Coccifero , Ko- 

ímaczekdi&o,cibuunt. (e). Nea. OWEPREUS | 
- Sgculo fübfequente XVI. varii Bocanici aliique Scripco- | 


' -- qmesejus meminerunt : fcilicec, uterque Bauhinus (f) Si-. 


mon Pauli (g), Adalbertus Tylkofski (h), & alii plures, 
- quos omnesfere collegit Rev. P. Gabriel Rzaczynski S. J. in 
| "E : Vial sei us 


Sarmatia ad Ruffiam fpetante,in Podolia appellata regione, berba . 
. fomilis Plautapini, qug Aruoglo(fum appellatur, — Ad bujus vadicem 
granum unum adnaf-itnr , vuloo iflic 3dbirbit, voce ex Kermes , ut. 
puto, corrupta, app-latum, quo ad finem Maji 9 Junii priacipitm .. 
| per quatuor bebdomadas collo, antequam in vermem, alas poftea... 
acquirentez abeat, ferici €. alii paunt inficiuntur eo colore, quem 
noftri &dbarlad) &9 Sarmefin vocant, Ubicollipitur boc granum, 
uinta pars talemij, quod. nos centenaruum. dicimus, quinque aub . 
jd aureis Rbenauis venit, Verum inter exficcandum &9 pr&pa-. 
raudum, dum in pulvillum redigitur, tantum ipfi decedit, u£ ad uos — 
Francofurdam, aliotum, libre unius poudus tripinta. aut quadra- 
 ginta-plus wümus auveis veneat.  Gramum: autem ipfum, fingulis... 
radi ibus [ingulum. adnafcens, lentis magnitudinem nom excedit, | 
! Hzcdefcriptiofane multa obfcura & quzdam a veritate alia | 
na com;leétitur, - | ideas AX 


r^ "T í 


a €b) Exercit, 125. $. 13. 


vow 


(hj Phyfic. Curiof, Part. 3. SeCt. 1o. 


(c) Loc. jam jam citato. 11 
(d) Loc. cit. : 


(e) Epitome de Plantis p:69 r. Quamvis Kofmaczek, fecundum Sy- 


renium in Herbario Polonico & Cnapium, Pilofellam, non 
.. Pylegonum denotet. | "s PORE 
(£F) Cafp. Bauhinusin Pinace Plantarum L. VII. SeCt, V. p. 38r.& - 


Joann. Bauhinusin Hiftoria Plant. T.3 p.378. 
(g) Quadripart. Botanic.p. 113, & feq. — c 
: 


T.U" W cs 


2 «c Cocci Radicum. 
fuaHiftoria Naturali Poloniz i) -Quz p: 


corgius Sege- 


rus quoque (k) & Martinus Bernardus a Bernitz (1) de Poly- 
.gono Coccifero Polonico, ejus Cocco , modo colligendi, 


preparandi -& ufu in arcte Medica ut & Tinctoria habent, que 


legantur, dignafanefunt. | Sed vera hujus Cocci generatio & 


Natura ipfis ignota fuit & poft cor obfervationes & relationes , 
inDemocriti quafi latuit puteo. po 

. Hanc ob rem egoa plurimis jam annís Coccum hoc di- 
ligenter obfervavi & oculo cam nudo, quemarmato examina- 
vi, idque diverfis plane temporibus & annis ; ubi pedetentim 
non fine magna animi delectatione naturam & generationem 


jus infpicere intimius & detegere mihi contigit 5 cujus vero 
publicationem hactenus diftuli , ut obfervationesrepetendi & 


fententiam meam magis confirmandi fuppeterer occafio, |. 

. Interim Ao. 1724. Do&iffimus Joannes Leonardus Fri- 
fchius, Vir alias in inquifitione Infectorum -curiofiffimus & 
diligentiffimus , in. utiliffimo Opere vernaculo, JDefcrzptio 
qariorum Infectorum Germania dicto , Parte V. in hoc quo- 
que Coccum radicum incidit, utpote etiam in Marchia repe- 
riundum ; quod minus feliciter camen delineavit Tab, II, & 
defcripfit p. 6. & feq... Ubi que de generatione ejus & me- 


tamorphofi in infe&um alatüm five muícam , ut ante ipfum 


jam dudum Cornarius, Cheninitius & alii docuerunt, tradit, 


videre licet. - 


Fateor the ante pluresjam annos ejusdem fuiffe fententiz ; 
donec abiennio ex accuratis & repetitis obfervationibus, adhi- 
bita femper in fubfidium lente optica, verioraedoctus,Jonge 


aliam hujus Infedti generationem & metamorphofin (quod pa- 
«e Doéiflimi Viri fupra laudati dixerim ,: cujus alias ftudium 


b.5 Pea Sud & di- 


(à) Tra&, II. Se&, 3. p. or. & feq... 


| 


mus 


——dksterc— MÀ ——!—É 0009€ 
Li 


tq i | 
) Mifcellan. Academ. Natur. Curiof. Dec.I. Ann.I. Obf 8. 


(I) Mifcellan. Academ. Nat, C, D. 1, Ann. 3. Obf, 104. 


Jte NS SN Dice». TERM No PME CALOR T de (Pa D ev qe" VRRS 12 ONCS ME ACER 
US e AM oca de Ua. [s : das Vpor a. i dE 


o, ae : : xi 


ADU UM e^ i x * r : 
o Hüfria Naturalis | - 
yosol. SC Si x aen fos Amis n MOSISUNCTPN i d 4 RM h ga * A 


luwek s dis WA 
à m 


w"- 


: 
x Loi wi A AN 


& diligentiam in hac parte Nauralis Hiftoriz, fi modo 1co- 
nesaliquantulumnitidioresforent, laudo & magnifacio, ut- 
que eoinftadio, quod incepit , feliciter pergat ex animo pre- 


COr,) reperi, uti ex mox dicendis parebit, & Dn. Frifchius fi . 


mea methodo obfervationes, animo a prejudiciis vacuo, repe- 
tcre voluerit, ipfeexperietór.. ^ ^^ M ceris: 

Non autem jam ab ovo, quod ajunt, fed ab ipfo Cocco 
utpote magis noto & obvio exordiar; prouti a medio Junii 
ad medium circiter fequentis menfis Julii in Po/oxia non tan- 
.. tum , fed.& copiofiffimein Palatisnata Kioviez[r,qui eft pars 
Ukrainz , circaOppida Cudzow , Piatka , Stobayfzcze, ber- 
diczou &in aliislocis Kiovienfi urbi vicinis , ut meR ev. P..G. 


Rzaczynski , S. J. edocuit , teperitur3 nec non in aliis locis, 


— 


 Ufratna & Podolie defertisinprimis & arenofis, ucin Polbi- 
"ie & Lituinie. In Mafévia pariter obíervatur prope 77 ar- 


J*viam copiofe , tefte Martino Bernardo a Bernitz & nuperri- 


me Excell. Erndtelio in Viridario Warfavienfi, Waríaviz 


Phyfice illuftate annexo. | Praterea in Aorz[ffa prope 7o- 
yunium , obfervante Segero, & Gedanum cxnoftra obferva- 
tione ; ut &inaliis Gerzanise xerris, ut Pomerania, Mar- 


chia, Ducatióus Megapolitano (5. Brunfoicenft & forte - 


 4uam plurimisaliis, frequens eft; ^ 


Invenitur autem ad radices Polygoni Cocciferi , Polonis | 


Kofimaczek , Caíp. Bauhini , quod me judice non differt. a 
. Polygono Germanico, incano, floremagori , perenni , Kaji, 


& Celeb. Tournefortio fecundum Methodum fuam ZIebymil. 


Ja gramineo folio , majore flore , (rn) dicicur , cujus accura- 
tam Iconem una cum Coccis ipfi adhzrentibus Fig. LL. B. ex« 


hibemus.:| An vero in aliis deprehendatur plantis , ut none - 


nulli voluerunt, quos inter nuperrime adhuc ex relatione te- 
ftatur laudatus P. Gabr. Rzaczynski , S. J. radicibus quatuor 


DNO 
r! 


(m) Inftit. Kei Herb. p, $99. mM xD Wem 


H 


"-. COTRA aues S RACE CE MIS d j^ 
k * "Wr om. » ' 
pk M" P ) - k 


D^ ———— diibienà " 
7 ^o en — - METNEE RN — PPM. S E -: Pone Ra —— ER -—- Miiuenid 
- diverfaruim Plantarum a Ruffis Potoziczzik , Piatyperflica, 


- 
- 


/ 
lY 


[Av 


s 


! joribus , in medio albis, fcgmentisobtufioribus praeditis. - 


(*) Inflit. R. Herb. p. jog. 


Smotka & Kukutika denominatarum in Kiovien(i Palatinatu 


t2; nolo ineo defcriberido ctempusterere, praprimis cum inea 
figura id quani accuratiffime exprimat.  Moneo tantum, üt 
probe diftinguatur a Po/yeono manori polycarpo , 'Tabernae- 
mont: five Polygono Germanico $udtod / que eft Zlchbymil- 
lA fupina evamineo folio , minore flore Yournef. (*) Planta 
ánnua cauliculis rnrumerofis , Mone , foliis rarioribus, magis- 


que viridantibus , flofculis copiofis minoribus , viridibus fere, 


fegmentis acutioribus ; Cocciferunr vero eít Planta biennis , 
fecundo fcilicec anno flores ferens & femina , caulibus plerum- 
que nonadeo numerofis (quamvis aliquando robuftior planta 


viginti & plures emittat) fedfirmioribus magisque ercétis , fo- 


liis frequentioribus, magisincanis, flofculis altero tanto ima« 


Eft 


i 


(36 Hiftoria Naturalis | 


2 ME EN EE N EE CONEERD - ve T —- "- —— UE UH " S Gad r 
. Eftvero Coccum hocgranum fphaericum , dive 
 gnitudinis ,.a feminis Papaveris fcilicet ad Piperisalbim 


dinem accedentis, Ixve, coloris purpureo violacei , inftar pru- 


norum Hungaricorum,& nitentis, conftans cpticula tenuifuc- 


' cumfanguineum includente. Reperitur nunc folitarium,nunc,. 


quod frequentius, plura fimul; ad usque quadraginta aliquan-. 
do in una planta ; adharens radicibus fupra didi Polygoni 


fub arena, ad digiti transverfi usque profunditatem, ut & fepe 


- fupra terram radicis capici & infirmisramulis, humo incum- 


bentibus, foliolainterarida. | Dimidia fere parte & fxpe ma- 
jori tegitur crufta quadam fcabra, nigro fuíca , interne levi, 


. que Coccum excipit, uc cupula glandem quercinam , idque 


cortici Polygoni firmiter quafi agglutinat , ita ut lafio irn cortice 


obfervari haud poffit, nequein Cocco veftigium, quo median- 


te adhzferit cupulz, 


Hoc Coccum a villanis circafeftum Sc. Joannis Baptifta 


"€olle&um & in patellis fi&tilibus, adhibito ignelente exficca- 
tum, pinguedine quadam quafi fcatens & materia rubrae tin- 


gentis parum condnens, odorem fundit penetrantiflimum, - 


haud ingratum, urinofum quamvis, multi Salis volatilis in eo 
latentis teftem, —— WM | | 


.. Quondam in magna quantícate ex Polonia Gedanum & 
inaliasregiones tranfportatum fuit, ita utfub Rege Sigismun- 


do III. pro eo vectigal a mercatoribus perfolucum. teftetur 


agnicu- 


Conftitutio in Comitiis Generalibus Regni, Ai, 1601 (*); nunc | 


vero neício quo fato a Polonis neglectum , non nifiparciffime 


fertur. 


b 


jori, quam minori Polonia. Dat.IPav[avie d, 13. Martii 4i, Y6o1.in- 
ter Merces, aquibus Novum vectigal exigendum indicitur, 


' 


recenfetur & Czyrwiec, quod cum Czerwiec idem effe con- 


tendit laudatus P. Rzaczynski, 


- 


| & Judais, & quidem potiffimum curiofitatis gratia ad nos de-: 


^) Nimirumin Ir(triBione exigendi Telonii novi finitimi, tam in ma-. 


| 
| 
| 
| 


^ : WIL QUEE Gcd5Lx MAT Usa ^ 
(c4 ander Pal, MS E, e« p" Moa. - 
UE I P WA. a ene 
t. — 


D o ^ -ubNW fade 17 


LT A. 


.. . Ut experirer, quid ex his Coccis fiat , plurima collecta 
Menfibus Junio & Julio, adhzrentia partim Polygono , partim 
vero ab eo foluta immifi vitris, ita tamen, ut liber aéri pate- 
ret ingreffus , & radiisexpofuifolaribus. "Fumque circa fol- 
fticium zftivum & diebus fequentibus adusque 24. Julii circi- 
E sive ex quovis Cocco excludebatur Vermis, magni- 
tudinis, ratione Cocci diverfz, cujus femper rationem habe- 
bat, hexapus, decem gaudens interfeQionibus, cujus anterior 
INT capitis vicem gerens, & duabus predicum antennis brevi- 

us & carnofis , nullum nec oris , nec oculorum, ne oculo qui- 
dem armato offerebat veftigium ; in cergo duos fecundum 
longitudinem monítrabat fulcos, qui pro vario animalculi mo- 
tu , nunc magis, nunc minus evadebant apparentes. Inferne 
pedibus inftru&tus eratfex , utrinque fcilicet tribus, unguiculis 

Tnunitis totidem, qui in pare primo robuftiores erant, & ni- 
gricantes, Torus Vermis coloris obfolete purpurei & infü- 
per pilis raris.ex fufco grifeis preditus. 4* : 

—. Hunc, & quidem prime magnitudinis, oculo nudo vifum 
exhibev//g. 11. eundem vero microfcopio au&tum pronum ffz. 
12.&Ílupinum//z. 13. Provario corporis motu , nunc lon- 
gior, nunc contractior craffiorque apparebat , immo imtnotus 
quafi in globum convolvebatur , quem fitum quoquein Coc- 
co ante exclufionem habebat, 7/72. /z. 14. quam fg. 15. etiam 

"magnitudine auctam exhibet. | Maximus , uc obfervavi , tres 
lineas longitudine, duaslatitudine & unam craffitie affequeba- 
tur ; minimus vero unicam circiter lineam longus & parum 
fupra dimidiamlatuserat. Hi vermes circa meridiem radiis 

imprimis folaribus expofiti moventur prorépuntque, tad ve- 
ro, ut & circa vefperam, vel coclo nebulofo & frigido exiíten- 

te, immoti & contra&tijacent , ut fupra dictum eft. 


«- Codlo calidiore prorumpunt & latibula quarere viden- 
tur, ni vitro coérceantur, alimentorum autem aliquid affume- 


| M 


* Mppend. Volum, LIT. A6f, A.N, C. € — [6 


u"*  Hüfloria Naturals, — 0 


Le sede des oso, 


te, velexcrementa deponere & augeri , vel fexu differre, aus 


" 
d. 
v. 


alterum cumakero coire, obfíervare haud potui. — 


.. "Ejusmodi vitam vivunthi vermes, aére & calore exce- - 
ptis, nihil indigentes, per dies decem, quatuordecim & ultra. - 


. Fum nonnihil contracti fe dant quieti , iriquieti brevi antea & 


fe mire contorquertes atque purpurz inftar rubentes , brevi | 


poft plurimi , quafifitu obducti , candidiffirna lanugine inftar 


Goflypii, fed longe fubtiliori, undique per corporis poros - 


transfudante & efflorefcente, ce&i, figuram nunc fpharicarn , 
nunc irregularem & eleganten aliquando acquirunt ; 74. 


- fig. 17. magnitudine auctum //g. 18. una cum ovis/7. 19. exhi- 
bet , fubinde parte quadam V ermis lanugine vacua, quibusdam. 

- . quoque absquelanugine remanentibus & morientibus. | 
^ . EKftverolanugo hec cante fübtilitatis , ut vel leniffime di- - 
gidstractara, mox in pulverem ferme inpalpabilem fatifcac 


eculosquefugiat. 


Ec hac fane jucunda colorís purpurei ín níveurm meta- | 
snorphofis egregium didi illius Jef. c. I, 18. (6 peccata veftra 
fuerint ut Coccus , nyvereddentur albidiora ; fi rubeant in- 


far purpura , ficut nativa lana fient ) prebere Emblema & . 


$ymbolum, quis non videt? 


ginra, cencum , immo aliquando plurá, partim charte , cui 
impofiti , incumbentia , partim verolanugini intricata 5. Vid. 
fíg. 2. eadem ova magnitudine aucta monítrat/fg. 5.86 19.—— 


^ Anniprateriti vigefima Julii, ejusmodi Vermem lanugi- 


ne uridique tectum, ope microfcopii , ut fepius antea examinas 
"i, ubi im lanugine ultra quinquaginta ovula recenter exclus 
fa deprehendi. Inu meditullio lanuginis ipfe Vermis latebat 


contractus & flaccidus, nulla plane vitefignaedens. Com- 
preflus digitis in parte poftica monftrabat foraminulum rocun-- 


dum, per quod fanguis prodibat & vermis proculdubio anrea 
| | . ew 


In hoc ftatu Vermes remanent per dies quinque, octo plu- 
 &esve, quibus elapfis finguli ova emittunt, numero quinqua- - 


0o- JIAU AXE. Mo wa ED - * (d n4 24236 7cWwEPT 
Pu So. CT E pr Tr " 
s W , , ^ : 
po Ade a ! "1 LS 
pl RT" Mat ; ; 
EM ir . 
ahy - " A 


e LJ 
Ea 
f» « 


Corci Radicum: - t9 


eva pepererat; infanguine dito modo exprefífo, ultra viginti 


 ovulaadhuc, ceteris figura & magnitudine paria, numera-- 


 bam,necdurm parta. Preterea nulla vifcera in verme diftin- 


&cobfervare potui, dum expreffo fanguine cum ovulis , pra- 
ter exuvias vermiculi, nihil remanere videbatur. 

*—  Ovajamjam memorata,nudo oculo nonnifi puncta appa- 
rent oblonga & rubicünda ; lente vero armato , magnitudine 
& figura ovorum formicarum vulgo dicrum, fere pelluci- 
da, rubicundi coloris cum nitore, adeo tenera, ut vel leniter 
tacta, vel compreffa difhleant & contentum fanguineum lati- 


cem dilutum effundant, | Subinde alterum altceriin linea recta 


adhaeret. Recenter parta pulvifculo, inftar Cyprii, albo, con- 
fpería fpectantur, a lanugine ambienti fupra defcripta oriundo, 
Ex his ovis, radiis folaribus expofitis circa feftum Sti. Bar- 


- tholomzi i. e. 24. Augufti, ubiSolfignum Virginis ingreditur, 


& fübfíequentibus diebus, Vermiculi excluduntur, ex fingulis 


finguli, ovulorum fuorum magnitudinem circiter habentes, 


hincque non nifi ut puncta pariter oblonga & rubicunda, íed 
opaca & fefe moventia apparentes. L/74. 7 4. Lente vero opti- 
cain fübfidium vocata, Vermiculi fpectantur. purpurei, ali- 


quot infe&ienibus diftin&ti, hexapodes, pedibus poftremislon- 


gioribus, capitulo duabus antennis pradito , alvo vero feu po- 
dice duabus fubiliffimis fetis grifeis , inftar pilorum ornato, 
quz non nifi in Vermiculo chartz nigrz impofico apparent. 
T'.fg. 6, Primis poft exclufionem diebus, fetis hifce ovo- 
rum exuviz five reliquiz albefcentes adherere & ab animalcu- 
Jo circumferri folent. Pid./g. g. 
..Hi vermiculi in vitro fervati initio fatis celeriter prore- 
punt, dein vero torpere incipiunt; aére inprimis frigidiore 
-exiftente , Solisradiis vero redeuntibus, reditmotus. fed car- 


dior ; donec elapfis quatuor circiter feptimanis , nullus plane 


" 


^inotus, ceu vitz indiciuminiis detegi poffit, quod nucrimen- 


*si defedtui adfcribendum reor. 
hbo- € 2 Eous- 


2 MAS] D ago OWN LV MW M ns * x P E «e T ^ 17 i mm SEDED NM VGCUCU-NSINDPCME Gau ut 
te) N , 2 ios T3054 pr 3 Von » »c VES s Te "uv ug Á 

i ; ( ! p . "^u TD ! 1 5M 7 

5 . P j d uem 4 1 b DJ : 


nec ulterior experientia, vel conjecture huic mez adjeceric 


calculum, vel certiora edocuerit. »i T 
Nimirum reputo I. hos vermiculos fz. 4. $. 6. ex ovis 

— fg: 2: 3- prodeuntes fexu nequaquam differre, quemadmo- 
dum nec illi qui ex Cocco llicis, teftibus Garidello & Ceftono; 
&exCimicibus Aurantiorum, ut idem Ceftonus & Vallifnerius 
teftantur : II. Eosperaliquot cempus in campis divagari & nu- 
viri; donecIII. feaffigant radicibus & ramulis Polygoni Coc- 


y 


ciferi £g. 1. junioris , ubi fenfim motulocali & fentu defticuti ,- 


quocunque demum modo inbibunrnutricium fuccum ex eo- 
demPolygono, fenfimquelIV. transmutantur in Cocca fg. 7: 
$. 9; 10. ftri&e dicta , five veficulas fanguineo fucco repletas, 
qualia Junio menfe fpectantur; calyce 7g. 7.8. fupra memo- 
. rato procul dubioex exuviis vermiculi cum fucco terreo mix« 
tüsorto. . Inhocítatu remanent , donec juftam maturitatem 
adepti; tunc V. circafolftitium eftivum ex fingulis Coccis fin- 
guli prodeunt vermes fg. 11. 12. 13. 14. 1 5. fupra defcripri, 


-fexunon diftindti, quorum unicum officium eíle videtur, ut. 


infe ipfis ova & generent & foecundent, & foecundata pariant ; 
remanentibus exuviis /g. 16. expreífis. Et hi vermes , qui per- 


fcctionis culmen in fuo genere aflecuti videntur & cum Cocco 
Americano tantam habent fimilitudinem , imprimis ubi fe . 
quieti dare incipiunt. ovisque repleti funt, hocipío tempore - 


2d 


- pauxillo aceti confperfi, lentiffimo igne in fi&tili vafe exficcan- 


di & inloco f:cco pro ufutam Tinctorio,; quam Medico atfer- 
vandi funt, quia in iis materia cingens & copiofior & excellen- 
tiorreperitur , quam in Coccisillis vulgo ex Polonia afportari 


folitis. VI. Ova/g. a. 3. eduntur poftquam vermes fc m | 
t i à tra i-. 


: | Cocci Radicum. 2t 
sradiderunt & lanugine ce&i funt, /2g. 17. 18. quod fitcirciter 


juacuor hebdomadis elapfis poft exclufionem, Sole fcilicec 

j xsmes Leonisfalutante. Non autem adherent vermi, vel 
ab eo involvuntur, fed vel lanugini ambienti adherentia, vel 
in vicinia difperfa reperiuntur: //g.19.  Exquibus poft pre- 
teritas iterum quatuor hebdomadas, Sole Virginem adeunte , 
denuo excluduntur caloris ope Vermiculi No. t. defcripti, 
quorum officium effe videtur, ut fibi quzrant nutrimentum 
& locum, ad fubeundam metamorphofin in nova Cocca. 

- Aliquando inter Cocca, cum Polygono collecta & vitro 
inclufa, paryula quedam obfervantur mufce, corpore pedi- 
busque fex nigricancibus, eapite binis antennis inftructo, alis 
totidem albis & pellucidisin externo margine macula oblonga 
coccineanotatis , podice fetis fubciliffimis aliquot cinereis, ra- 
diatim pofitis, longitudine mufcz corpus fuperantibus ornato; 
Hacbrevioriszvi eft, vixenim diem unum vel alterum füper-- 
vivit. id-fíz.4 que camnaturali paulo majorem & /z.£. que 

 sfmicrofcopio multum auctam refert. Et hzc eft Mufca , quie 
plurimis , qui Cocci mentionem fecerunt, impofuit , ut crede- 
rent eam ex Cocci verme fupra defcripto, metamorphofi mul- 

. tis Infe&is familiari transformari ; quorum veftigia fecutus 
eft Frifchius fupralaudatus, . Immo me, analogia quadam in 
metamorphofi Mufcarum & Vefparum Ichnemonum obvia, 
feductumin eodem per aliquot tempus errore verfatum fuifle 
 ]ubens fateor , ipfüumque Coccum,, ex ovis ab hac. Mufca ad 
radices Polygoni depofitis, Gallarum inftar ,; ut Comes Mar- 
filius de Ilicis Cocco ftatuit, crefcere, putaffe ; quamvis captu 
mihi femper fuit difficile, qua ratione ex verme majuículo 
Mufca adeo exigua &fubtilis formaretur. Donec paucis ab 

- hincannis fumma 4xe/Gez,in naturam horum vermium inqui- 
rens , inlanugine qua cegebantur, minuta quadam corpufcu- 
1a rubicunda detegerem, que pro fqvamulis a verme relictis 
initio habebam, mox vero microfcopio inftructus pro veris & 
Ns € 3 genui- 


»- CN - 7 k : ^L 


J£ 


22 2 "A Hiftoria Mene. 


genuinis pes agnofcebam , ex quibus poftmodumq pos £s 1 


piffime, jucundo mihi fane fpe&taculo vermiculos excludi vi- 
vos vidi, utfupraexplicui, . . : 


Mufcam vero deícriptam, fuam conje&or originem des 4 


bere vermiculo cuidam, qui Julio & Augufto Menfibus ali- 
quando etiam inter Cocca reperitur , cum iis vero nullam ha- 
becaffinitatem. ''Oculo nudo vifus hic vermiculus , punctum 


refert oblongum;celerrime prorepens,ut fg. C. exhibet; armma- - 


to vero fj. d. vermisapparet longo & anguíto corpore , ali- 
quot infectionibus diftin&to, poftica parte acuminata, fex pe- 


. dibus & in capite duabus armatusantennis, coloris nuncpal- 


. lidi, nuncrnbriobfcurioris.: Hujus generis aliquot in vitro 
confervavi, ultra quatuordecim dics fine alimento vegetos, qui 
veroantetransformationem decedebant, nutrimenti, ut autu- 
mo, defectu. 

Atque hac ratione cum noftro.Cocco fimilis error na« 


tus eft, quicum Cocco Ilicis : dum Illuftriff. Marfillius Ver : 


miculos ex Cocco natos, in muícas transformari putavit 5 eas 


vero tales noneffe, fed mufcas effe Infecta fui generis, in Coc- 


cis tantum ab ovis ibidem depofitis generata, uti Vefpa Ich- 


neumoncs fxpe in Erucis, exNiflolio , Garidello & Ceftono - 


fupraannotavi. Immo nullus Ma bises: Infectum illud alatum, 


five parvum ut vocant papilionem, quem fuper Coccum A» 
mericanum nonnunquam volitare teftancur Hifpani (n) perite 1 


. fui generisInfeGuma Cocco diverfum efle. 


Ex omnibus iis, qua hactenus dicta funt, Coronidis loco ] 


concludo : 


. |. Coccum exllice, effe Infectum alis del salis hdxgnn | 
 fexu, prout apparet, non diftin&um, quod brevi Ilicis fe. 


gthgens cortici, motu locali & fenfu deftitutum , fub 
| fpecie 


(n) Vid. P Hiftoire Naturelle de la Conchenille , par Mr. de Runfihet | 
PAL 


! 


—€——————————— 


gud eme ce aon 


| 0. €occi Radieum. 23 

—" pecie grani fphaerici, Vegetabilium indolem induere vi- 

— — detur, mole augetur, & femina, five ova in finu fuo per- 

—. ficitfoecunda, ex quibus ope caloris folaris excluduntur 

—— Infe&ta, prioriplane fimilia. 

II. Coccum Radicum vero effe Infectum alis defticucum , he- 
xapus, fexu prouti apparet non diftinctum , quod dein ve- 
ro Polygoni fupra dicti fummis radicibus fe affingens, 

motu locali & fenfu privatum, fub fpecie grani fphari- 
€i, Vegetabilium indolem acquirere videtur , & mole 
augetur; ex quo poft determinatum cempus iterum ex- 
 cluditur vermis a priori diverfus, quamvis eidem mul- 
tis proprietatibus fimilis, quineque nutritur , neque au- 

|. getur, necfexu diverfus apparet , ova camen in fe ipfo 

.. "perficit foecunda & poft determinatum rempus lanugine 

". tegitur, iterumque motu locali deftirucus contrahitur & 

"femina feu ova expelli; ex quibus poft aliud iterum 

.. determinatum tempus, ope caloris folaris , vermicult 
- "excluduntur primo íane fimiles. Coccum noftrum 
— Radicum igitur a Cocco ex llice in hoc tantum po- 
- tiffiinum -differc ," quod noftrum duplicem fübeat 
-—. metamorphefin , dum vertniculus ex ovo exclufus, 
' nutriendus , abeat in Coccum ftricte ditum, ex Coc- 
co vero prodeat vermis alius in ftatu perfe&tionis non 
indigens alimento , cujus officium eft ova perficere 

.. & parere, quibus peractis moritur. Coccum ex Hice 

|^. vero fit ex vermiculo , qui praterea nullam patitur me- 
samorphofin, fed füb fpecie Cocci, five grani parit ova, 

- eademque in fuo finu excludit, dumipíe morirur. Aft 
^ -Americanum propius tnulto ad noftrum radicum accce- 
. . dere colligo , inprimis fiillud zz 74. B. C. cum verme, 

^ "quiex Noftro Cocco excluditur, & fg. 11. 12. 13. 14. (9 

(73$. exprimitur, conferatur 5 confulendo fimul explica- 
üonenfgurarumannexam, Quodvero Americani ge- 

| nerauo, 


Ld 


. ki " T Mi OE CR LL ID LI DM dina [^ A Mb * 
^ "ix 7 | L j i4 1 Y -« 4 (d. , "i -* 
NS 2n " D x j Lo à - y WE on I 
» 4 k 


JO HE y». | id XE OR RUN IN Loss SEE "os n 
cColw»— b o 0 HA NNNM oss 


-— 


y 


-. neratio, nec dum adeo clareinnotuerit; Hifpanorum, ia 
.... America degentium, minori in rebus phyficis curioficati 
. , adfcribendum effe reor. — | mc e 
Hacque fufficiant de Cocci noftri Radicum natura , genera- 
tione & metamorphofi ;  fpecialia de Examine ejus Chemi- - 
co,.ut & Ufu Medico & TinG&orio alii tempori refervantur, 
Colophonisloco circa collectionem & culturam ejus monen- 
dum: cenfura dignos videri Polonos & ommes, qui ejus- 
modi chefaurum ,, quem benigna nobis natura largitur, 
negligimus atque ex. diffitis terris , non fine magno vitz di- 
. fcrimine multisque laboribus & impenfis res tales petimus, 
quales quotidie pedibus calcamus & vix afecte muko mi- 
nus curiofitate noítra & cura dignas judicamus. Sed ita 
proh dolor cum hominibus comparatum eft , ut propria bo- 
na defpiciant, e longinquis terris vero petita , licet aliquando 
deteriora fufpiciant & extollanc. | Sed o nimium felices, fi ba- 
nanoftranoffemus! |^ | Tr Nr 
Exemplo fit Coccum, de quo agimus : Quantus enim 
ex diligent cultura & abundant collectione non redundaret 
.. frudus, terrarum Cocciferacium poflefforibus, reditusque eoz 
rumaugerentur annui, ut Ve&tigalia publico inde perfolven- 
danunctaceam. Neque eft quod aliquis pejorem Cocci no- 
ftri conditionem, pre eo ex Ilice& altero Americano, nobis 
objiciat; nequequantitatem ejus modicamadeo & vix confi- 
deratione dignam. Nam quantum ad prius noftrum Coc- 
cum memoratis, fi modo convenienti colligatur tempore & 
rite ac cum judicio tra&etur, neque quod ad virtutes Medicas, 
uti Martinus Bernardus a Bernitz (0) expertus docet , neque 
quod ad illas, quasin Arte Tin&toria praebet, uc plures teftan- 
tur, ullo modo cederecrediderim. Quod pofterius vero con- 
cernit , confiderandum, copiam hujus Cocci non: adeo modi- 
| | Bb d idea al MIN 


t 
ug 


(o) Mifcellan, Acad. Nat. Cur. D. 1. Ann. 3. Obf. 04. 


pu m T TP a. LT A SITAE S id ! IE. 
EOM 977 ri EN 25 


- — - - -——— —— 


— ERGRSME à m "upnngngu TUO SSNEENR I om E d 
. cam effe, cum $eriptores,in campis defertís Ukrainz: & in fpe- 
. €ie inKiovienrfi Palatinatu , nec non in Podólia admodum co- 
piofe nafci ceftencur. Immo quis dubitat, fubditorun diligzen- 
tia & labore, inprimis fiipfiscerta hujus Cocci quantitas, Do- 
minis fuisiannmur tributi locoexhibendainjungeretur, quem- 
admodum olim Monafteriis in Germania illàn füifle confue- 
tudinem, fupra annotavimus , ipfaadeo neceffitate anitnatis, 
culturam | & ' colle&ionem fenfim fenfimque  promotam 
iri." Labor enim & induftriahicrequiruntur. ^Quemadmo- 
. dum enim Coccum Americanum,quod fane, ut fupra docui- 
mus, cumhoc noftro magnam habet affinitatem ab Hifpanis 
in MexiocanoRegno , magna folicitudine coli & colligi, ex 
relationibus & Hiítoriis conftat, unde tanta ejus füppetit co- 
pia, ut inde noncontemnendusthefaurus quotannis in Euro- 
pam transfundatur; ita quoque vix reftat dubium, idem cum 
Cocco noftrofieri poffe; inprimis f1 ad rufticorum fübdico- 
|. rumque induftriam & laborem , inftructio aceedérec 
"i . Viri cujusdam in rebus Phyficis probe - ' 


po. EE 


L CMS VR G EON NA. E. nl 
CUR OMS UG Os, verfaci. 


Y» *a 
v. M. ou "Ws. * " 
» 1 , * A 3 A A - 
| AA Ü y L - ^ ! 
ox * H M 
eic Xs E bs " EP ER. | d t " 
KA ed AA del 3 E E NN 
n e ^A $34 t] v 9 , j s 3 * 
. L: - 
E t^ - EN : - " 
- | ** , $e " be » t á d 4 | 
" &. "n FA € * - 
1 X3 v 


E ^ * 1 ^ - ] 
beh tmm e ems rw s ISSN. lo 3 : "ur d " ! 
PNIS DUX f DW, "Xs cope Q s vA Kj OV tes ! «1 . 
FUMUS ,9319g, 3939» 1N S (4 A TS QR M , YT 
- FN VT 


Éc. | i 
.2. Ovaex quibus "vermiculi (E GIA RUPES x diit ideinds E 


i rs ldem magnitudine auctum. rH -— 
XI4 ire fecun gin ex Cocco exin hus. TN T 


t. rem $ Versnicults. Pd 


LINES et 


I. potefi Cocciferum., Polonicum;. Cum 4 q lure 
tibus Coccis ma »joribus , minoribusque. 

in Cocca abeunt. — 
Eadem microfcopio vifa... 


Explicatio i igurarum "m dis "mi : i 


"ÁTniio grasos s 


Vermiculi ex odo memoratis e 6Uls. is exclufi.. MEE 


3: 

4- 

s. Horum unus cum exuviis adbuc rdierenijhbi Jen- 

Lis ope magnitude auédus., our 

6. ldem depofiis 44M. EXHHUlss sn n 

7- Coccum cum calyce... s uoesess 

^ ldem magnitudine AUI, e Td 
. Coccum 4 calyce liberatum. ..... 


21k: E * 
.A & * 


durus 


1 13. pis fupinus. 


14. ldemprouti contra&bus appare, 4 es tonic, ; 


naturali dimenfione. 
15. ]dem magniludine auctus. . 
16. Exwrvia Cocci pof «veymem- exclufum. 
17. lermis lanugine tectus candidiffnma. 
19. Jdem magnitudine auctus. 
19. ]dem. lanugine Tnagis e oreftente es. diffufa, ci cum 
Uis , qualia fia. 3. exbibet , appaveniitus, pari- 
er wagnitudine Anc us. 
pido exigtra qua fübinde inter Cocca Eg circa Polygo- 
nh Crciferum reperitur, naturalipbaulo mayor. 


-&. Eadem microftopio , quo Cetera figura, vifa. Huc 


fama Coccosion ducit originem , ut. multi puta- 
yuti , fed ab alio verme 


RARI MIT 4. Ho- 
T. Lv. 2599. 2l uM M L 


Bi p9 rein ) 


L 
^ * ! N j 
Tav *- "2 Ab" : 
[ J wi du E i$ A4 F NEM 


uen ego opinor | 


tppeià Volum, ; Ill , 


& 


D 


: 
l5 
P. 


tulo zd Lac urat 
Rove e t: 


- ^ - - "- 
£, " -— m" 


9, 


(00 008 in Hiflor. Cocci radicum. 
wo AS — " idi edid We "- —— — Rer — — 


2o d. Horum unus, lentis ope auctus optica. | 
|. *' "Tresfigure fequentes defümtaz fune ex Melchioris deRuu- 
- fcher Tractatulo de Cochenilla fupra cicato, ad demonftran- 
. dum, quam proxime accedat dicta Cochenilla, five Coccum 
Americanum ad Coccum noftrum radicum. | 
«^ Zh Cochenilla aceto macerata , mudo oculo «ifé , fapina. 
[eo d'* Conferatur cum meis feg. v1. €$ 14. ti 
o B.Eadem microfCopio vifa,ubi quings crurumveliquia cum 
(co fextoadbuc integro [pect antur conferenda cum fra. Ya. 
c. Eadem a tergo, pariter lentis ope vifa conferenda cum 
EON 5 ogfro ws ES 1g. Opt tárr T. ! 
S Egoquoquein macerata Cochenilla, five Cocco America- 
. ao, omnia ita inveni, utfigurz: jam memorate indicant , exce 
| pto crure , quod integrum necdum mihi deprehendere, uti 
. Bno. deRuufcher,contigit; nec mirum, cum crura partim ex- 
" ficcatione partim detritione facile pereant: Quemadmodum 
- étiam in vermibus ex Cocco radicum noftro, exficcatis & poft- 
-ámodum maeeratis , cruribus nevix quidem confpicuis , obfer- 
. vatur. Praeterea & pili in vermibus ex Cocco radicum modo 
- diéto maceratis non apparent 5 unde haud inepte colligi pot- 
tt, eosdem etiam in Cocci Americani vermibus viventibus 
teperiti, exficcacione vero evanefcere. Lud 
-.- Denique& hoc notatu digniflimum eft, Cochenillam illam 
! Americanam macerata, repletam effe magna ovorum , ovis illis 
"Cocciradicum f7g.2.£$ 3. depictisemagnitudine & figura fimil- 
"Jimorum copia: prouti microfcopium ad oculum demonftrat. 
i: Hec omnia fi probe mecum perpendo , vix me continere poí- 
um, qnincredam, Coccum noftrum idem effe cum Americano In- 
Te&tum, patria tantummodo & nutrimento diverfum , vel ad mini- 
"mum parum inter fe differre. | 


* * 


— 
Io: In bac elegantiffima Differtatione Breyniana , M. Majo 4. 1731. 
"IGedzii jam edita , tametfi e IUE INUM, defiderari aut corripi po[fe videatur, 
Jipfetamen Aütor acutiffimus , ronaulla nuper auimadvertit emendanda ; 
"qué cua aolueiis celare Curiofos Létfores,oportuue uos beic adjicimus, 

1 d a VALLIS« 


! 
j 


à 


| 

j^ E 
| w 
E. 


eS MR 


ES t ^2 


: MT E S di OoWttye d bus erp AS 
(6. AM Lo my o b 42. E Sd kc Em ^ "i 
«8 . Emendanda in Hiffor.Cocci radicum, 


/ 


Co MISC S xu ufi Pn Sp EIS ORI 1 5 m Jim 
C) In przfatione dell? Iftoria. della oraua del. Kermes. 


-quod candide fateor ,; & fluctuante animo) coccum. quoq 


| T ALUISNERIEmei , viri fane immortalisamestoríg, ef-- 
f. fatum: La verita pare « per un certo deffino , -Ubler 
WW Jfempre laftiari-vedere a poco a poco. quafi antb-e[fa 
füiluppando[t da Lanti «veli , che la-tengano cor. gelofra ri. 


1 


coperta (*) non minus verum effe quam elegans ; et quamfaci-- 


le in generationis Infe&orum: obícruatione. et-iriquifitione, 


minutorum prefercim; falli poffimus:et fallere ;' mon alii tan- 


tum , fed ipfequoquenonitra pridem adhuc expertus fum. . In 
emiffa enim nuperrime Cocc: radicum natura biffaria mea, 
poft (aepius repetitas obfervariones: et. experimenta (pag. 22- - 


rimis 16. &g 17.) generationem et metarmorphbofin infe&ti il- 


lius ; quad fub grani fphiaerici fpecie polygoni fummis radici- 
bus adharere-folet , & Coccum Polonicum vulgo falutatur, | 


deícribens :. poftquam. parvas illas. mufcas ; quz fepe inter | 


| 


coccainyeniuntur , (L2g.4. (5G expref[as, ac p. vg E9 182 de- 
fiript as) proprienon ad-cocca. pertinere 5. fed: porius vermi- 
culisfui generis (Pg. c..d. delizeatis) órtum: debere ; &: cafa 
unacum coccis reperiri conjectatus; nullamque inter vermes | 
coccorum expertus fexus differentiam ;, CESTONE pteprimis | 
de Cocco ex llice fécutus fententiam (repugnanre;.quamvis, | 


noftrum infe&um andro gynum;quod ovaim &zafcipfo,fine 
maris adminiculo foecundata parit , Gc genus fuum propágat, - 
ftacuereaufusfum. |... er» 130£fTi FhHITIGO C33 TP Á 
i In hac vero fententia me erraffe , fubfequente eftate edo-- | 
€tus , hacque labente non: fine gaudio .confirmacusfun: o: Ut. 
enin veritatis eatenus ignota: deveétio ahitno sefíratis cupi- 
dó non levetmrexcitac voluptatem dráeándefir clim érroris, 
ii'quo ha&tenus verfatus fuit; agnitione & ábolitione cónjun-- 
&om,, neccflariolonge.maiorem creare debere, nullus nega- 


L6 
1AA* íJ3 
" 


communicata dal. 


12 
RPE I3 H 


» 


.Sgre, GIACINTO. CESTONLI: 55«« 


Mr 


(OL Emendanda in Hiffor. Cocci radium. — 29 


Poft repetitas enim fumma axeiBea obfervationes, et ri- 


| c orofius infticutum examen, tandem deprehendi , ex coccis 

minoribus, quae fcilicet feminis papaveris, vel milii magni- 
tudinem vix excedunt, exeunte 7474/9 menfe prodire ver- 
- mes, illis Pzg. 11. &9 14. exprefiis quoad omnia. fimiles, ma- 


TT 


dium circiter 74/7 ufque permanent 5. ubi depofitis iterum 
- fubtilibus exuviis perfecta evadunt "mufc e, Fig.a. & b. ame de- 
pida. Et hz ipfe mufca funt mares coccorum, qui faltan- 
| te5 , aere inprimis calidiore exiftente, circa meridiem falaces, 
hilaresque adfcendunt vermes femellas Fzg. 11. podicibus fuis 

femellarum podices tangunt, atque adeo procul omni dubio: 
»earum ova, qua continent, foecundant 5. qxu0us. peractis, 
anudfce moriuntur. . Vermes. vero femelle, qua ex coccis 
majoribus, piperis albi cizciter magnicudine (£g. 9 ) circame- 
, dium 74lii prodeunt, hac ratione impregnate, poft paucos 
- dies fe dant quieti, ex copiofa lanugine ceéti (Zg. 17. 18.) bre- 
^vi poft fenfim ova (7g. 2. 3.) in acervum interne in lanugine 
Jatentem , colle&a(/77. 19.)emittunt. |. 5.0. 
— » Kthocquidem fc ita , ucmodo dixi, habere; ex pluribus 
- ebfervationibus circa cocca , tam fingularia quam plura con- 
junétiminvitrisaffervata, didici ; ubi annotavi, vermes fc- 
mellas, quibus nullz mufíce fuere additz , vel vixille & pro- 

rupifle, languentes ; quamvis ad finem usque Adnugufii men- 
fis, cumgue levi fitu quafi obductas exfpirafle tandem; vel fi 
zz SUAVI T MEL 5 una 


| 

| 

P 
NN. 


* H Li TX ^ 7 3d. 4 e. * a " m "Y j » u^ " MN » D» ^ 


ad TUA in Hi jfor. Cocci rds. SE 


und naalterave maturius lanugine copioltoH VgdNE, p. Ova 
tamen nulla, nontnagis, quam jamjam di&iz , peperiffe. Alix 
vero, que cum mufcis per diem unum velalterum in confor- 
tio vixcrant, cito lanate&tz, oua, ut fupra. docui. » ediderunt 
admodum copiofá, TR Á 

, , Preterea hoc quoque minime | pratereundum videtur , P 
infe&um hoc ; quacunque füb forma fe fiftat , grani fcilicet, 
vel vermis maris, vel nymphz, vel mufcz , vel vermis fe- 
mellz, vel ovi, vel vermiculi ex ovo prodeuntis , , compref- - 
füm & contritum purpuream conftanter fundere faniem; - 
quz vero copiofiffima obfervaturi in coccis et vermibus " bs 


fertimfemellis, 


| Ordo itaque transmuctatiónis , vel uc rectius dicam , evo- 
lutionis , ut hactenus dicta in compendium ae ud : vocd | 


noftri fequens eft, & quidem 
A.Maris.  - 
I. Ovum,  - 


"T Femina. d 
I. Ovum. v 


Ova pariuntur circa finem Julii & init GL A 


II. Vertmiculus hexapus, 
non alatus. 


1I. Vermiculus. heus i 


nonalatus.  - 


Vermiculi ex ovis excluduntur, circa medium Augufti, 
| " adufque initium Septembris. 


HL Granum fpharicum, 


fninus; coccum fcilicet, ftri- 
€&e ita dictum, magnitudine 


feminis papaveris circiter, ad. 


ufque milii, colledum a 9. Ju- 
nii ad folftirium. ufque afti- 
vum, cur aliis coccis majo- 
ribus. : 

IV. Vermis Heap , non 
alatus, minor. Proditex coc- 
co füpra merno«ato a folftirio 

| zíti- 


III. Granum (pharicum, 
majus; five coccum magni- ' 


.tudinefeminis viciz ad u que | 
piperis albi, quod colligitur, / 
a medio Joni ad medium 3 ! 
üciriter. — 4 


IV. Veris hexapus; r non. | 
alatus, major 5. Feminafcilicec | 
prodiens i inéunte Julio & prz-.| 

Íer- ] 


0a voa la qii ge DEM Wc D MEC *ix" vt. n) 
(00 FEmendanda in Hiflor. Cocci radicum. — 31 


zftizo ad medium Julii ufque. fertim circamedium ejusdem 


cMW.Nympha o (€ s i menfis; qua amufíca mare N. 
 quaeapparetcircaJuliiinitium — VI. foecundata, ova N. I. parit. 
"& giebus fequentibus. hated ues dem 


-. VL Mufca, mas, Ebr s 
Prodiens a medio Julii ad uf. 
que 24. ejufdem, qui vermem 
feminam N. IV. nocatam foe- 
eundat. ^ ^... tt 


Hac, pro hoe tempore,ad mee Cocci Hiftoriolae corre- 
&ionem & emendationem fufficiant , donec in parte ejus alte- 
ra; que de ejus examine Chemico £9. uf tam tinciorio , 
quam nedico aget, haec fufius explicata & figuris illuftrata 
 €eompareant. Liceat vero interim hac occafione fequens na- 
tur Myftis , necinjucundum, nec inutile, difficile quamvis 
folutu , proponere | ! | 


Problema Phyficum. 


-C Min inlubitate demonffrari po[fit, in verum natura, ge- 
Any Aliquod animalium *vere androgynum, i. e. quod fre 
Adminiculo maris fui generis , ova in E$ A fe ipfo fecun- 
data parere , adeoque folum ex &9 4 fe ipfo genus fuum 
"propagare poffit e A AM : M 
7"... Ejusmodi genus animalium dari non pofle, a prioti, ne- 
'que ex principio contradi&ionis , neque fufficientis rationis 
«demonfítrari poffe puto. Immo e contrario multum pro- 
'babile videtur ex eo, quod natura 1n animalium generatio- 
"ne non femper fibi fimilis fit, nec eadem ubique procedat 
via; & praterea inter vegetabilia , poftquam jam paucis ab- 
hinc annis, partes eorum generationi infervientes , mafculi- 
m« «que ac femininz dete&tz. funt , obfervetur , qum 
ESGTUC OM. Cxu 


"vj id T Se «1 due dn "Tuy d Pun oe ie, Jv. 
/ E pnt Suse Sie P" Au! ^ di) vns - 
Mrs ud À 1 2 M 


42. Emendanda in Hiffor, Cocci vadic 


fexu plane diftinctas effe ;; quzdam vero! partes: mafcalinas - 
 afemininis in eodem individuo , loco tancum à fe invicém 
diftindas, habere; longe pluritna vero (contrario modo, - 
ac in animali , ut vocant, regno , fieri folet) effeandrogy- | 
na, i. e. qux in eodem flore partes generationi infervientes, | 


mafculinas & femininas una poffident.i./;| cis cons 

Interim tamen genus animalium: ejusmodi 'androgy- 
num, licet a multis iisque primi ordinis naturz confültis fta2 | 
tUuatur, a nemine tamen, quod equidem fciam , ita demons 
ftratum fuic, ut nón multa, eaque haud levia , ei poffint ob-- 
jici dubia. . «C sen hse Toqeros sod Gage P 


Primum batienus locum ,2n Appendice bujus Actorum 
noftrorum Voluminis , snerito [uo dedimns. Celeberrimi D. ^ 
BREYNII noftri eruditiffimz de Cocco radicum. exercitatio- 
ni. Quoniam vero is Aliquoties citavit lluftriffimi COMI- 
TIS MARSILLII annotationes de Granis Kermes , £472 £9. 
. D. NISSOLII Zzczleztam de iisdem Differtationem , 2772s - 
quidem , una cum. Obferoat. circa naturalem. hbifforiam 
2HAT15 , Adtomnate. ILalaco Venetiis 7d, vzva.editas,banc GaAl- | 
lico, ZÍcadem. Keg. Scient, Parif. Commeniaviis 4d. 17Y4. 
infertam 5 in Latinum íransferri , atque bic fubyungt cu- | 
yavimus s ut babeant curiofi Le&ores,quod ad bugus etiam . 
Cocci din&orii Peziorem notiam conducere queat. | .Eun- 
dem porro ad. finem comverti volutmus,que D. GARIDEL- 
LVS, iz faa Gallo- Provincia Plantarum bifforia , dellice f 
coccifera commentatus eff ; denique £9 D. GODOFREDI 
| 2unioris, de Gummi Lacca, & aliis purpureum colorem 
— fundenmtibus rebus , obfervationes ,. é /audatis itidem. 

Parif. cad. Reg. Gemment, —. o 
| exceYplAs. : i.38 0 nu 
ALOYSII 


- 


ALOYSII FERDINAN bI 


COMITIS MARSILLI 


-ANNOTATIONES 


GRANIS TINCIORVM 
qux KER.MES vocant, 
IN ABIGLA 


E ANTONIVM MARIAM 
^ VALLISNERIVM.- 

PROF. PVBL. PATAVINVM, 
- PROPOSITAE.. 


de C. I. v. 18. 
E fuerint peccata veftra, ut COC- 
CÍNUM, quafi nix dealbabuntur ; et f 
fuerint 1 ubra, quafi V ERMICVLYVS, 


velut Jana alba erunt. 


(— Mppend. Volum. I1L. Af. A. NC. : . x: CU pie 


NC » A / Jl, " Fe ". es ^ id own D v * 
Y Ep. APT dae 747? (4. nn oy 137] AVI $5 
34 0 Moy. Ferdin. Comit. Mar, 


2 Fr Ilufviffime , LAUS. | e 3 "i f 1 
s Domine plurimum Colende , 


al "V 


M9s quidem eedemque varie Lud Pra bus meis - 
peregrinationibus mihi fe obtulerunt occafiones , di- 
verfas, TE auctore & fuafore, de Jz/ecfzs colligendi Obfer- 
vationes : Verum enit vero aflidue mez, cum itineris in- 
tommodis & defatigationibus conjuncta occupationes in 
cauffa fuerunt, quo minus mei erga Te officii fatisfacerem 
rationibus , deque iis in ternpore, uti debüiflern , ad Te re- 
ferrem ; Quamquam nonnullae illarum jamjarn ita a me ex- 
tent in varios Tractatus difpofite ,'ut , prouti ipfe nonignora- 
bis, quam proxime prelo poflint fubjici. Quum igitur in 
hoc.brevi, per quod in patria commorari licuit , temporis 
fpatio , ultima tantum ad. manus.rmihi fint oZfervationes ,- 
quas in maxitimis Gallo- Provincie , baud longe a Maffilia 5 
aiffitis oris , fuper GRANIS; KERMES dicis , inffitui ," qua ' 
eerto cuidam zz/écZe(quod 714i in prafentiarum, zr I/uffr. 
& quidem majori fortaffe quam hucusque .ab: aliis facturi 
eft, accuratione , defcribendum mihi fumfi) cam nidi, quam- 
alimenti ufüm praebent; nullus dubito, quin Tua fcientia & - 
eruditio in hac Hiftori& Naturalis parte, illas obfervationes & 
melius applicare & in majorem utilitateri cónvertere queat. 
quam ego de viribus meis mihi ipfe neutiquam promittere 
 poflem. Caeterum mea iniftamreniimpenfa opera & atten- 
tio, inftar luculentiffimi Publico poterit e(le teftimonii, illius, 
«qua me honorare dignatus es amicitie , quam femper tanco- 
eum fru&u confervare nitar, quantus a Viriinter praecipuos 
feculi noftri litteratos omnesque apud doctas nationes erudi-- 
tionis laudc adeo confpicui, benevolo finiceroque animo ex- 
pedari debet. e T ^t Ww Xx EN v You ET bU 
 Ea,quam GRANA, Arabibus Auctoribus KÉRMES, 
Grecis Coceus Bapbica, & Médicis Latinis corumque offici- 
T. | nis. 


i LI x 
* B XA d E 
anm zd 
SR 


E 
J 2T e "M 


j (— "aMgnotat. de Granis Kermes: 35 


nis Grana Tindiorum nominari coniueta, in ufu Medico pa- 
- riter atque arte tin&toria , fibi paffim acquifiverunt, fama, 
. meinvitavic, ut commoditatem, quam ex amoeno meo fe- 
 ceffü, Zerre di Ca[fis praslio , tribus milliaribusa Maffrlia di- 
ftante, percipiebam, nonnegligerem, quum in parte terri- 
torii inter illud & /45/7//4s interje&ti, ingens fruticecorum 
occurrat humerus, in quibus /Zczriliius, quz AudGoribus - 
Mex aculeata Cocciglandifera, vel Ilex coccigera dicitur, 
magna copia exifti. Qus arbufcule in omnibus tractibus 
meridionalibus regionum Provizcie €$ Occitanie, nec non 
Lufitanie & Hifpanis, (ut quedam Italie loca in Thufcia 
& vicinia Territorii Romani, ubi dide plante rarius occur- 
runt , nec ordinarie Kzrzges producunt, nuncraceam) admo- 
dum frequentes funt, ibique feliciter Graza Kermes profe- 
runt, quibus colle&is homines inferioris fortunz liberum at- 
que haud exiguum quzítum faciunt , mercatoribus eadem 
. ad ufus jam memoratos divendendo. 


7 He arbufculz, queProvinciz & Occitaniz incolis La. 
| guiftola audiunt , nafcuntur in folo fteriliffimo, coloris ut plu- 
rimum rubicundi , fabulointermixtos Quorum fruticumal- 
 titudinem, nunquam duos cubitos excedentem -obfervavi. 
| .Kadix eorum eft longa & quafi femper directa; à qua furgit 
iruncus cortuofüs, non facile , quantum ego vidi , crafficu- 
. dine digicum füuperans, r4777 quoque ipfi cortuofi, in gy- 
| rum circum eundem truncum adi, parvis fo/iz, 4culezs quo- 
| dammodo circumdactis, veftiuntur,eodemque ipfo anni cem- 
| pere, s eth ap quercus gides fuas formant & matu- 
| rant, Coccigera quoque hec quercus , (quz fpecies illarum 
| eft) fru&us fuos ad maturitatem perducit, d$» 
rer Quod autern ad generationem grani , aut KERMES, fu- 
pra hanc plantam, atünet, (cujus primus & accuratior expli- 
cator, ceítimonio quorundam, DN. FAGON, Medicus R egis 
. Chriftianiflimi primarius & digniffimus , extitit), ca huncce 
NAH C3 in 


— B m— 


s ed 


| 


lif 


| 
l 


3: 09W Od TN, de : PORE UM XML aet , NU — 2 
$ | 4. . 4 — PI T P des e ". p" í J / 
36 | y^ Ferdin. Comit. Marfil 


inmodum procedit. Circa primos Aprilis menfis.dies', in. 
plagis impetui ventorum , qui i hifce provinciis plerumque 
flare folent, minus expofitis, confpiciuntur gras ninutif- 
frma propullantia, fruticum iftorum ramis , przcipue ineo - 
angulo affixa, quem vel inferior folii pars.cum ramo , vel. 
ramufculus tenuior cum craffiori efficit ; unde perraro, quaz- 
dam illorum fupra folia aut fupra ramos ipfos reperiuntur. 

. Hac Grana, initio exigua , ad 2sZar granorum nili, 
£olorem praíefcrunteiridantem, quem poftea magis adulta, 
cum rutilo commdutant ; & quum primo tenere finc. confi-.- 
ftentiz , fubftantia quadam fluida replete, temporis progre(-. 

fu, nempe circa menfem Majurm, duritiern quandant affumen- 
do, colorem rubrum fubobfCurum im Alium ex vruffo- cine- 
veum comuertunt ; quin etiam in. quolibet grz70 tunc me- 
lius fe diftinguit pellicula alba & denfía, fubítantiam mucori. | 
vini fimilem quodammodo referens, que ligno plante & in-..- 
feriori grani bafiinterjacet. | Quamdiu fubftantia mollis eft, 
ovula infe&i nullam habent confiftentiam ,- nec füfficientem 
ad foetus formationem maturitatem (fiquidem ex ejusmodi. 
granis intra vitrum reconditis atque affervatis, nullum .un-.- 
quam prognatum repertum eft infectum) fed quum majo-; 
rem nacta funt confifítentiam , aliumque induerunt colorem, | 
runc Microfcopii beneficio , ovorum que infecta pariunt figu-. 
ra fe melius exferit, & tunc quoque commodum tempus eít, 
illain Medicorum Tinctorumque colligendi ufum. | 1 
Quodfi hzc graza in. ramis füis relinquuntur, aut vafis. 
includuntur, intra fpatiumaliquot dierum cert& zzz/4 (fiica. 
nominare fas eft) in magno numero: egredientes confpiciun- 
tur, coloris cinerei grana ab omni fucco evacuatarelinquen-. 
tes , on nifi pellicula reftante ola, omni virtutead ufus lau- 
datosinfervience deftituta. y Lh nib: aaa ks 
"^ "Ut igitur grana füo tempore collecta, ad. ufum: deftina« 
tum ,inprimiis artis tin&torie, (quia pro. Medicorum inten-- 
£i | & 5 : uone 


Bunotat. de Granis Kermes..— 37 
tione ftatim applicantur ad. formandas exinde confe&tiones) 
- rite conferventur, aceto illa confpergunt, perque tres dies fo- 
-lis calori exponunt, quo fit, uc infecta, qua intus latent, mo- 

riantur , & corum fubftantia , que tantum virtutem grano- 
rumpraítar,hoc modo integraremaneat. — . — 
.— Non multum hic difputabo, uruzz bocGranum fit Gal- 
' laquadam dicendum proprie? mihi tamen MALPIGHII no- 
ftri fencentiz innixo , liberum erit illud hoc nomine infigni- 
re, quandoquidem ille zz zfzztomie Plant. parte altera, tit. 
de Qallis , itafcribic: Licet antiquum Galte nomen pilulis 
quibusdam, in: glaudiferis pracipue arboribus enatis , pro- 
prie competat , attamen attenta generatronis ipfarum me- 
Lbodo,E$ perenni animalium inilfs nutritione, licebit Gal- 
le boc nomine abufroe uti in reliquis morbofis [ubcreftenti- 
bus tumoribus &c.. Hoc Granum igicur aut Ga/A eft figu- 
re rotunda , magnitudine circiter pifum equans , & prouti 
'in experimentis chimicis patebit , .cumz Vitriolo mixtum, - 
 Alramento conficiendo non. minus , quam Galla quercina 
dnférvit. . Ec ficu Galle vulgares alizque originem fuam 
 puné&ioni cuidam a certa infecti fpecie parti cuidam ftirpis 
 infli&z deberic, ita quoque ceu iden MALPIGHIVS 1. c. ac- 
curate obfervavit., Graza Kerzzes faam derivant ab infecto 
peculiarí, cujus figura, libero & armato oculo confiderata 
 infraànobís reprafentabitur. - | 
- Hoc animalculum invenit, quafi per inftin&tumnatura- 
. lem;,in cortice, vel rarius in folio iftius //;cz nidum & fo- 
mentum pro fuis ovis, qua probabiliter arte Autumnum ibi 
deponit , forte per aculeum, in infimo ventre fitum, faciens 
aperiuram ; qua oua nobis per totam hyemem: invifibilia 
permanent 5. fed vere ingruente , fimulatque fuccus plante in- 
tra illam copiofius exfurgit, feque movere incipit, cam ova 
anter fe invicem, quam foetus illis inclufi adeo vegetumacci- 
piunt fermentum tamque copiofam materiam alimenti , ut - 
55 | € $ ! amplius 


58 NC 4lhoyf. Ferdin. Comit. j AV filli is 1 


amplius dilarentur, eam; majorem in formam fefe excendant, 
. quz in figuris proponetur.:. Ejusmodi confuetudinem , cum: 
aculeo nimirum perforandi , multorum infec&orum, qua 
Natura fpiculo armavit, deprehendi in Lecuffzr in Hungaria, 
anno 169r. ubi primis Octobr, diebus, poft pluvias diutur-- 
nas , per quas omncs vie fupra Lzppas reddite erant limo- 
fx , obfervate func ha locuftz innumerabilesmortuz, aculeis 
luto obvolutis ,, quod perforaverant , inque foramina ifta 
depofuerant ovula, qua ibi fopita expeétabant beneficium 
veris ineuntis, & nifi hyems cum ventis , illorum conferya- 
toni valde contrariis illis offeciflet ,. locuftz. nova maximo 
cum damno camporum exclufz fuiffent , eundem in. mo- 
dum, quo eas «curmarim in Wallachia graflantes confpexiams. | 
no 1689. Poe RN 1 | a. S9 xd 
$i quis in provinciis fupra nominatis, tanquam patriis. 
Granorum Kermes, per aliquot annos continuos hyberno- 
rum temporum conditionem obfervaret, atque ventorum. 
inprimis, cum & aliarum fenfibilium coeli a&risque tnutatio-. 
num in illis diverfarum rationem haberet,facile perfpicere pof-. | 
Íer, quanam ille fint, quz facunditati borum 1nfectorum 
adverfantur , aut contra favent abundantie Grazorum Ker- 
7/65 , que anno [71Io. fcorfim fuit maxima , quum tribus . 
pragreffis admodum exiguus eorundem  fuiffec: proventus. - 
Inftituto noftro haud inconveniens fore exiítimavi , duabus. , 
in Tabulis, ad calcem harum Annotationum pofitis, diverías | 
Yanorum Kermes figuras reprafentare, eo quidemin ordine. 
. &cfitu, quo ramis ilicis adherent, naturali forma & magni- 
- tudine, uc & ova & mufcam, quz ex his egreditur ; cadem-: 
que fingula, quemadmodum microfcopii ope au&a & ampli- .. 
ficata luculentius comparent, nec iai Riu ipter- 
am , & mutationes in[eiéorumilforym, ux omnia clare ocu- 
lis perluftrari queant. T E 


iix dico 
Szpe- 


& 


NOS HER Ld MI n 
ME 
. D 


—— UVnnotat: de Granis Kermes,.——— a9 


—« Sepenumero in z/;zi$ arboribus Italis: deprehendimus 
«quosdam /77/res, quorum ftru&uram Zalpigbius nofter 
AK. €. exploravit, qui in fe continent humorem valde glutino- 
füm cum zzazgzo óvorum numero , unde poftca nafcuntur 
dnfécia4; Mi tumores inzqualis magnitudinis , nonnunquam 
pugno paulo minores , colorem e viridi & rubro mixtum re- 
ferunt, qui temporis fucceffu, nifi mea me fallit memoria, 
3magis obícurus redditur. Humor iíte glutinofus , uti in 
juventute mea per experientiam doctus fum , utiliter ad 
fanandas plagas & leviora vulnera adhibetur. —Poflet autem 
non inutiliter obfervari proximo vere congruentia ejusmodi 
sumorum ulmi cum fermatione Kerzzes, ut femper novis 
obfervationibus magis confirmetur , quomodo natura in di- 
veríisplantarum generibus cummultis zz/écis «qualiter ope- 
retur. Silentio hic praeterire non poffum (nelongius a Grz- 
morum Kermes confideratione digrediar) quomodo in Z/ce 
-&octigera praterea generetur 24/12 adbuc grani fpecies, paulo 
-grandior, figura propemodum ovalis, & coloris cinerei; quz 
;€ortice demto ápparet plea fubftantia albicantis, ftriatz ami- 
anti adinítar ;; cujusmodi GrZz4 repreíentant 745u/g mes 
prima fig. 7. 8. fed nullum ufum medicum, neque tin&orium 
prebent 5 non minus tamen foecunda funt infcctorum, quan- 
€um ego quidem hucusque obfervare potui. | via 
- ^ Cgterum , tametfi preclara illa exiftimatio , in quam 
Grana Kermesinde à longo tempore, propter ufum in Me- 
dicina celebracum venerunt, vulgo füfficere videatur ,ad per. 
fuadendum hominibus dc natura & proprietatibus ipforum, 
ego tamen in hoc nolui acquiefcere , quin potius infticuere 
volui artificiofas di(folutiones per ignem , & liquorum di- 
verforum , acidorum & alcalicorum commiftiones cum gra- 
nisillis, aut per ignem extractis feparatisque partibus. 
- Subftantia igitur cortici Kerzzes inclufa, que, uti fupra 
explicavimus , eft coacervatio ovorum involutorum, yo - 
: | | rufo . 


bi 


t 


| 
| 
| 


7 €o , (quia planta venenata eft) vi ignis feparatz., diverfisani- 


4o loy Ferdin. Comit. Marfilli 


rufo aut lateritio , refercorum , non opportunius colli 


luigi po- - 
teft ad ufus defideratos, praefertim medicas (dxjuoliczo bic 4 
unice refpicio, reliquos nempe tin&torios omitrens) quam 
'€o tempore, quo ova jam funt perfecta & fucco illomaruro | 
.& rubente repleta , cum foetu intus formato, id quod exinde 
-£onjicirur, quando granum incipit nancifci confiftentiam, 
ameantcanotatam, qualis etiam collectoribus infervit pro . 
figno perfedionis & defiderate macturitatis, dum pofteamu- 
 Íca,intra 15. aut 22, diesinde prodirefolent. —.— | 
Materiz illius interioris fzpor eft amarus & adfringens, ^ 

adco per omnia fimilis fapori corvicis, ! ur ón E 
- Brevitas temporis elapfi menfis Maji eripuit; mihi com» - 
moditatem inftituendi chimicam analyfin hujus corticis &li- ' 
gui plantz, ut & radicis à trunco feparatz , quo minus illas / 
partes cum cortice Grani comparare potuerim ; Quamvis - 
etiam multiplicia experimenta do&iffimi Domini Honéergis, 
Akademie Regie Scientiarum Parifienfis Socii, me jam in- - 
duxerant , ut facilem opinionem, "sme dehujusmo- | 
di per ignem diffolutionibus tenebam , miffam facerem; - 
quum mihi in zdibus fuis monftraflet, quomodo e. g. par- 
tes a Crambe vulgari, cum & Solano, Botanicis furiofo di- - 


malibus ingeftz, neutiquam eundem effectum differentemae | 
fpecificum ediderint, quem integra ille herba , in fua natu- ^ 
rali compofitione producunr.- Sed hzc imp rztermittens, | 
ca duntaxat fentamina , qme cum granis Kermes ipfemet - 
inftitui , exponam fequena ordine, "irte arti is os 
Experimenta cum Granis tinclorum , Kermes diclis, 
We | o mfiituta:: - uir 
— Db Admiffio iorum cum Vitriolo. (rois 
Subftantia granorum cum Vitriolo , ea proportionemix- 

ta, quz in gallis ad atramentum conficiendum adhibetur, | 
 Prgrum proferccolorem ;. quo atramento tunc ftatim-multas |. 
voces fcripfi. TN II) Ad. : 


, 


Gasp Hla i er ERR ad 1 X 


| "annotat. de Granis Kermes,. ^ Al 

^ M Aadmiffio Alcali cum fubffantia granorum. 

|. . Cum olee fartari p. d. mutat colore lateritium in puf- 
€herrimum coccizeutm ; qui quoad excellentiam colori Coc- 
ciniglte parum cedit. ah 

.— ...Cum 4qza4 calcis «uiv idem color ac cum oleo Tartari 
obtineri poteft. s ! 

Cum Spiritu. Salis ZArmoniaci mutatur in colorem ru- 
brum perpulcrum, non adeo tamen praítantem ac. in duo- 
bus prioribus Alcalicis liquoribus. | 

— Aui) zdmiffio Acidi cum Subff Antia grani. 

Cum Spiritu Vitrioli ac Sulphurts commixta, colorem 
lateriium nequaquam mutat, nec ullam fermentationem 
concipit. duh | 

€um fpiritu nitri illum mutat in. colorem fubflauum, 
absque omni fermentatione. Uug 

In fpiritu aceti color illius naturalis fit paulo obfcurior, 
& non multo poft fit sis iin | | | 
— V) Permiffio cum Decoclis quibtudam. 

.. * In deco&o florum Malua , ut & infufo Torna folis, nul- 
am Grana Kermes faciunt mutationem, neque Chart coeru- 
lez afpería eorundem folurio, colorem ejus quicquam mutat. 

V) Experimenta per ignem facia. ie 

. Duz Libre fubftantiz Granporum pure, dempto cortice, 

in aqua pluviali diffolutz , igni blando fuerunt appofite, ut 

. neceffariam acquirerent fpiffitudinem, periculi faciundi gra- 

tia, an forte fal folidum cfílentiale hinc obtineri poffet ? Ve- 

- runtamen fucceflu caruit hoc experimentum, quamvis omnis 
opera diligentiaquefueritadhibira. — | 

Duz igitur alie libra Grazorgm integrorum ac recen- 

tium, in laboratorio chimico Dn. Zo7z (qui patri fuo in di- 

.gnitate Prafidis primarii fucceffit) immifimus in Retortam, 

. chimico luto beneoblitam,ipfique applicavimus recipiens vas 

| in quod omnem fuübftantiam per p refoluta MS 

| y  Gra- 


NECESITE "x . NI T. FROM V AU, prs "CRT S GRO YN TW D TM VOTE MUN Tu VITIUM NOCT M 
NS rm T OK * | / * * A 3 Y j t | 
v E Y NS ; p " d ' ; T : 
r "4 D. - 4 woo C brzmx P : i 1 : : | 1 
4 "f s - : á x , f À ^ L 1 * | 
: Al 0? y- Ferdin. 9i. LLP 
i * 


Gradibus. ignis, fecundum artem - decenter obfervatis, ^ 


intra quatuor horas aut paulo: amplius deftillaio ad finem 


fuit perducta, que initio exhibuit liquidum queddamaquo- 


fum , quod deinceps infpiffatum, colorem fanguineumrefe- — 


 zebat; quumque particule olcofze inciperent afcendere , to- 


| 


^ tum vitrum replebatur nubeculis, à fpiritu quodamrfalisvolae — ^ 


tilis ortum: ducentibus, qui poftea refrigerato vafe,conípicie- 
batur totus coagulatus ad. parietes ipfius Recipientis. ^^. 
.. Caput mortuum in Retorta tefiduum, triumunciarum 


pondus habebat 5. reliqua materia omnis (exigua quantitate, 


| 
quein operatione per ignem periit, detracta) confiftebac in : 
fubítantia fluida aquofa, oleofa.& fale uolatilicolliquato per- — | 
fufa. Liquor hie omni fale volatili , quod parietibusvittiade | 
haferat , abforpto, fpargebat edorem valde urinofum, non 


-— tamen adeo fortem, qualisin cornu cervi fpiritu obfervatur.. 


lilius maffa , per chartam filtrata, feparatas. exhibuit tres un--— | 
eias olei fuíci. udkecu y Jong chis eod 
Liquor clarus & à parte oleofa purgatus, cucurbiteim- | 
pofitus , reddidit per alembicum decem. uncias fpiritus falis 
volatilis- pleni , odoris urinofi, penetrantis & adeo- fortis ut | 
quafiex mero fale volatili eonftare videretur. Continuata fub-- 


^ 


limatione alius prodiit fpiritus , fed prioridebilior. — 
Admifcui illum fpiritum, fale volaciliabundantem, decü-  . 
&o florum Malna rubra, & induit colorem Chryfolitbo-vi- 
Yide, qualis etiam evenit cusa aqua marina, in experimen- 
tis a me factis circa naturam ipfius ; qualis mutatio alias fit à 
materia perfecte alcalica. E | d ees oo 
Caput mortuum primocalcimatum; poftea eltxidiatum,. 1 


humore ad ficcitatem: usque evaporato , exhibuit drach- 


imam. dimidiam tancum falis. fixi. 


Horumigitur experimentorum , per varias comimiífio- — 
nesliquorum,alcalici. & acidi, cum fubftantia granorum, in- 
deque per ignem feparatorum , beneficio animadvertimus, 

W ku | ie ilm 


7 ; 1 LU ; - : 
T n 


|  "Inotat. de Granis Kermes. 43 


Vibe" - - — " rne 3 E » ^ a 
illam effe referciffimam fale volatili, quod cum iíto liquore 
effluit, qui ovulis pro fermento , infedtis inde natis pro nu- 


trimentoisfervic, nihilque aliud effe , quam 7/cali fave , 
Analogum nalura falis marini, uti decoctio FL. Malvzin- 


dicavit. Ejusmodi natura (que a me fuiffet accuratius exa- 


minata, nifi cunc inftar fimplicis peregrinantis parum ad id 
praeparatus & inftrudus , in Monte PeíTulano commoratus 
eflem) nobis oftendere videtur, quod melius eífet futurum, 


- fi fal iftud volatile ,autin formmam folidam redactum, aut flui- 


dum in fpiritu , loco.Confe&ionis adhiberetur, ad ufum me- 
dicum 5 Cum enim ifta /zcc1 Kerzes fub(tantia, equali Sac-- 


. £hari pondere permifta , aliquid temporisexigat , usque dum 


in ftomacho zgroti debiliffmo refolvatur, partesque volati- 
les hinc expedite , in fanguinem penetrare queant : hoc ip- 


fum ftatim fieret ope laudati fpiritus , egrotenti cum aquis 


cordialibus propinati. 


Co oE quibus omnibus patet, facile poffe colligi, abundan- 


tiam falis "volatilis , ab hifceinfe&is intra grana conclufis fub- 
miniftracam , cum alimento amaro ,  & quodammodo ad- 
ftringente plantz permiftam , in compofitione totius grani 
formare fongulare balfamicum quoddam. (uti saedicus ufas 


. nobis comprobat) multo Alcali inftru&um , & «valde ido- 


ÁREA M MAL 


meum ad con[érvandam difpofititonem naturalem. bumo- 


vum vitalium in corpore noffro, quiinfebribusfeorfim ma- 
lignis notabiliter corrumpuntur. | 
Veteres Medici , qui aliquam proprietatis Gyorum 


- Kermes habebant notitiam, fecundum confüetudinem illo- 
 rumtemporum , non fine pompa multorum ingredientium, 
- tametfi ad defideratum medicamenti effe&um minus facien- 


tium,fatagebant formare EJecfzarium compofitum, e (ab(tan- 
tia Kerzzes & lapillorum pretioforum ,. aliarumque rerum, 


: non tam fuperfluarum , quam potius, ad fupprimen- 


dàm. naturam. volatili - alcalicam KKerzes aptarum (c. g. 
TN f 2 Lapi- 


E ; - / E^ d el - E —— X » pun M AN 


Lapidis Lazdli, in cujus apparentibus auri venis , nihil eft 
quam materia Sulphuris & Vitrieli, ultra alterum tantum * 
in colore ejus coeruleoó comprehenfa ; unde multum acidi, 
nature granorum alcalicz contrarii, &in morbis acutis aliis- 
que damnofi:continet). Quamobrem ejusmodi zsultiplici- 
 £as ingredientium in Eleciuario, cajus bafis precipua effe 


; ] 
: 

1 
| 


debebat /Z4/£antia Kermes , illam convertit in rem plane .. 

. aliam; intentioni minus conformem. Et proinde dubito, 
—. an promiffis & expetationi refpondere queat ifta Coufeczie . 
ZAlkermes , cujus, licet a multis diverfo medo conficiatur, 
 €eommunior tamen preparato eftfequens: ^ ^. — ! 

| w. Folliculorum Serici , e quibus manu extratti , non — 
enati fint bombyces , minutim inciforum Wj.macerenturper — 
horas XXIV. in aqua Gugloffa deffillata , E9 fucci depurati — 

. pomorum Abpianorum ib) Vie fingulis, in qui£us fint dm- - 
ff, ES parumetiam conferbuerint 3iv. Granorum Kermes, | - 

^. sondum exanimatorum , fed contuforums ferveant deinde — - 
. emnia fimul lento igne, neque prius extrabatur Sericum, | - 


quam probe (it intintium, exprime porro diligenter , znox 
infunde Sacchari albi[frmi 3j6. € 3vj. ad mellis confyffen-- — 
tiam decoque , amo? ab igne, atque adde Ambra gryfee 


fmeera, minutim incifa 5i), qua liquata injice bos pulve-.— — 
res, "videlicet. Y MR : 
Lieni Aloés , Lapid. ppt. Lazauli : 
 Cmnamomisázv) |. dMargarit. Orient. 8a 2ij 5 
 4Mofübaorient.z) ^^ ^ fFelduripswrifs. » 
| JM. €$' ut artis eff F. Confecíto. — 0 


—. Quum igitur noftris temporibus multo. felicius, quat 
olim factum cít , natura earum rerum , que ad Cosfe- — 
éionem Alkermes adhibentur, fit detecta , non fine ratione. 
concludendum erit , partem illarum alteram effe tuperfluam, — 
alteram virtutes nativas Kerzzey meliores fupprimere,atque 
ita confequenter compofitionem tam multorum ingredien- | 

! | uum 


SU DES a Kor se ABO DEP RNIE E 
p. 4" , 
v4 * » H. 


- Annotat. de Granis Kermes. 45 


sium non prodeffe, nifi ad formandam cozfeczionem betero. 
 €eneAti , ex qua ut rite feparare Natuta queat particulas uti- 
t abíconditas, vires morbo debilitate vix permittunt; Ve. - 

rum hzc amplius disquirere jam minus convenit. 

1 Ad zfürs igicur Kermes tantummodo revertens, qua ani- 
mum meum fubiit, communicabo cogitationem ; poffe ni- 
mirum fieri, ut & alie forfitan plures Ga/Ze, eandem cum 
Granis Kermes exercerent virtutem , fi non ad tingendum 
confimili colore, cerce ad medicinz ufum. Quapropter eun- 
dem in modum forfan quoque £zzzores Ulzii , quorum fu- 
pra mentionem feci, prodeílent, fi quando cempus quo ova 
illorum ad maturitatem pervenire folent, perindeutin G7- 

pis Kermes accidit, obfervaretur. Et profe&to deprehen- 
dimus infuper in ro[/s felveffribus -uulgaribus ceras Gallas 
bifpidas, Botanicis' Spozgiole Kofarum dictas, que inftar 
aliarum Gallarum intra fefe vermiculum continent, ac medi- 
camentum prafentiflimum contra malum equorum, vulgo 

Vermis di&um, fuppeditant ; quem in ufum in Germania 

fingulari, & fere dicerem fuperftitiofa , diligentia colligun- 

tur, & per aliquot dies, contritz prius, avenz poftea commi- 

fte, equis aegrotis propinentur, tanquam probatum reme- 
. dium , quodipfe in proprio meo ftabulo obfervavi. Jamau- 
.tem malum iftud 7erzzis, uti notum eft, oritur ex humore 
» quodam acido abundante in fluidis equi partibus , ad quem 
. corrigendum opus eft, ut applicetur Álcali volatile valde a- 
&ivum, cujusmodi illud erit, quod cum infectis & fucco il- 
. lisconjun&o Gallis rofarum filoeffrium includitur. 

— "Tempus quidem jam foret , ut hisce meis de Kerrzes 
| Mnnotationibus finem imponerem : attamen ut curiofiori- 
| bus fatisfiat, ficco prorfus pede praeterire nolui zo 4/74 Ker- 
| 3He5 £e"e/4, ut ita dicam, qua,fi fortein praximedicanon- 
|. dum magnopere celebrantur, attamen commodare poflunt 
| arti tinctorie, refpe&tu coloris illius nobilis , qui coccineus 
| Bominatur. $3 Pri- 


-— 


1 TT d h lt nbi si . C T XM en TI SERT Liblas: 130.27. la lue de Uo S S. 
nd E s * - h L 
^ A n ; * N E ESAE. bxexT DN E ^ 
ua uis "S V 5 d. E ; p 
cÓ— * bd - € » * 
. E E * 


M 


Ab loy. Ferdin. Comit. Mai 


Plumierii , qui Cepius in Americam profe&us eft, infécZum 
exiftic, quoad figuram ciicibus femnile , quod variis nove 
Hifpaniz arboribus infidet, fed ab Americanis colligitur & 
fuprafpeciem cus Indicis , Opuntia major, f[pinofa, fru 
&nu fanguineo di&z , vransportatur : ubi infe&um , füccum 


^; Primum granorum illorum à Peru, Mexico aliisque -A- - 
merice regionibus adfertur, & fub nomine Cocczziglie venitg - 
quod fecundum relationes Lagf;i , &t inter recentiores P. 


hujus fructus pro alimento capiens , induit co/oreze pulcb- — 


vum rubicundum , ob quem fuo tempore colle&um ficca- 
tumque, poftea communiter a tinctoribusadhibetur, 44 9- 
lorem coccineum, Kermes (unileyu, producendum. 
Dixi, fecundum relationes Laeétii & P. Plumierii ; quia 
in contrarium Zometius in Hiftoriafimplicium pag. 31. te- 
ftatur, fe, ob relationes, quas in dictaHiftoria exponit, ipfi 


a Dn. Prancifto Ruffeau communicatas , qui non inftar fim- - 


plicis peregrinantis Americam perluttravit, fed continuo ibi 
habitet, neutiquam fübfcribere poffe illi fencentiz, quam P. 
Plumierius & alii, hac in re decepti, venditent, quum Coc- 
ciniglia nihil aliud fit, quam fezsplex granum , (neutiquam 


infe&ti naturalis nidus) plantz cujusdam , quam ipfe defcribit, - 


. infuper addens, quod , quicunque armato. etiam oculo Coc- 
cinigliAm bene obfervec, neque pedes, neque alas , neque 
caput, neque aliam animantis parcem detegere poflit, fed 
düntaxat fimplicis grani figna. a 
Ego quoque, ut verum fatear , cum aliis amicis eandem 
examinavi, non folum oculo nudo , fed etiam optimo Mi- 
crofcopio armato, nec tantum ficcatam , uti apud my- 
ropolas proftat , fed in aqua tepida prius emollitam, 
ut ejus partes poffent paullo melius fefe explicare & ape- 
rire; omni tamen hac opera impenía , hucusque ob- 


tinere non porui , ut partes alicujus animalis detegerem , — 


ícd tantumimodo formam rudiorem , qualem vel nu- 


dis 


PISSUMUUUONNT v mTotoTR T 
m POTITI m. V. EM 


- 


| zannütat.de Granis Kermes. 47 


dis oculis obfervare licet. ^ Quod itaque ad me acii- 
net, jam quidem utramque opinionem in medio pofitam 
relinquo , & ad alterum Granorum, ad Kerzies accedentium 
genus me confero, . Hoc a nonnullis appellatur Cocebizilla 
 fflveffris , fed communius "Coccus radicum , quia herbarum 
radicibus adherens nafcitur, pizzpizelle nimirum faxifrage 
2H4]0ri$ , de qua bene annotat Dazbizus in Pinace p, 159. 
Ad hujus radicem quibusdam im. locis evana veperiuntur , 
quorum medulla in colorem vubemm mutatur , cujus ad tin- 
Guram Carmefini ufus eff. *. Aueftantibus Lacusa, d nguil- 
lara & aliis 5 nafcicur quoque adharens radicitus Polygozi 
ginoris , quod Poelygomi coteifer? nomine appellavit Cz- 
uerarius in Epitome AMattbioli pag. 691. ubi nota, quod a 
Polonis nominetur Koszzacb Zeb, quia in arenofis Polonie lo- 
cisreperitur ; id quod etiam affirmat idem Camerarius , ad- 
dens, quod ad radices ipfius Cocczzz adnafcatur eleganti[f;- 
zuo rubro colore commendatum, quodidemà Baubino in fua 
Pinace repetitur. Echazc quidem in prafenti fufficiant, non 
folum circa duo diverfa granorum genera, fed etiam pro 717. 
notationibus, quas de legitimis granis Kermes infticui. 
 Bononiz a. d. 7. Mardi : 
icing o à y i | " 


4. —* . 

-. Subjiciendz nunc effent due figurarum Tabule ab. Weftriff. Comite 
MARSILLIO propofitz : Quoniam vero prima earum , prxter 
iconem ramuli cocciger& licis, parum accurate expreffam , nihil con- 
fideratione dignum exhibet ; Nos fumptui haud neceffario par- 
centes, reliquam figurarum feriem unice includendam curavimus 
Tabul; cujus hzc in univerfum eft ratio, ut minoribus Dteris 
indicentur res reprzfentatz naturali magnitudine, majoribusvero 


. ezdem, quales ampliata microfcopio confpiciuntur. 


- 127 
E TES 
* 


Explica- 


Te 
1 dM e 
ps C N 1 
*. b-l "1 i " à 
Le (R2 
" * 


48 Explicatio D erar. EU 


E ieroiiondio Figurarum. 


Lir. 4.65 A. d d Bgei i| llicis cotcigert, cum edlaren- 
te Grano Kermes. 


e. €&9 B. Granum, yd imverfo [itu veprefontat HB | 
culam albam, £5 foraminofam , quA& fib. 


Lus iIIud cingit. 
c.€9 C. ldem granum , pellicula iffa denudatum. 


4. D. Granum verticaliter pofitum, fuccovubro ple- 
"um , £5 ovulis , quorum 1a , qua funt pro- 


pe verticem , magis apparent diffincia c&-— 


— teris ad fundum colocatis. 


e.£5 E. Granum , intra quod con[piciuntur folliculi vas .. 


cui ovorum , infec?is per foramina mari- 
feffa jam egrefps. — 
f. e F. Ovoulum, à Grano feparatum. 
£. €$ G. Obulem, ex quo infecium prodire cepit , 
X. exeríto capite. 


Adbuc cobarens per filamentum (tanquam 
funiculum uméilicalem) foliculo euuli. 


b.t9 H. Infecium, magna ex parte euulo exclufum. : 
i 9 l Penitus exclufum infectum , "uentre tamen 


2E 
£z 


- &.€5 K. Infeium omnino perfetium , utraque parte, 


fuperiore ac inferiore eprajent atum. 


s À (9 L. Grana Kermes Jfpuria, majufcula quidem, aff 


tingendo faltem mM , quorum mentio fit | 


PE 35. 


Li 


^. DN. NI$- 


T ppen? T EESS A AC, Volurz. ipa 48 


AA ir 3 


AN XN 
(ANI 
TA | ARN bi X | y 
TUAM ON 
Rt. ERA o Wt li 


? A v 
ioo oi tm ui ia 
Lu 


E 


qm 7. 
soon Le 
E3 DOW 

: je... etl 
ERE 

pem 

^ 

Edom e io. e 
EP 

nube rh V5 eh 

ue N i 


LI 
»' 
N 
5s 
* 


"e 
X 
h 


ec 


PS EL LITE a ol 


Dd 
y 
^ 


wf 


^ 


LED "m -—» m. y : : T» * - e * a ] € W— x 


M armes mom 


3 or utilia. i « a jn 


-*- a 


» E * " - 
* d oua Cei Ré) ifie didit Weapon nd: ax bani: edad) 


" y Prax P OR * patum 2e a" M orna a : » . z 
AU d ] a - : : E — :- 
dere a aq " | * à " - eU do MIL dd E 1 [ ^ 3 Y 2 
x Tre e - ; dE E Ms * 1" mc. S 
accru viyVibueie erii m : we - Un es - : enl 
-— t asit] * d P J pio ra - " 


EMIT s - 
E ^ E 


» 


» r 


23 (0)895 : 49 


2 DN. NISSOLII 
DISSERTATIO BOTANICA 


DE - 


»ORIGINE ET NATURA 
JXKERMES. . 


3 Uumin hiftorix naturalis inveftigatione inprimis oc- 
B cupetur Societas Regia hujus Provincie ; nullum 
g fane argumentum ipfiusinftituto convenientius eli- 
gere potui, quam quod Kerzzes naturam declarat. 
Verumenim vero, cum jam fzpius ab aliis cractata fit eadem 
materia, dubitare forfitan poterunt lectores, num aliquid 
novi afferam , quod tot tantisque viris, quos & nominis cele- 
britate & eruditionis laude mihi fuperiores agnofco, nondum 
fint expofitum. Hoc tamen conftare puto, me in diverfis 
rerum difquifitionibus, quasfüfcepi, utique fingularia qua-- 
dam & ab aliis fcriptoribus intacta prorfus reli&ta aperuiffe ; 


ficut etiam ex fequenti apparebittractatione. .Kerzes eft par- 


. yum putamen, rotundum, membranaceum, leve ac fplen- 


dens, coloris fubruffi, exalbo & cinereo variegati, ordinarie 
in duas cavitates inzquales divitum , quarum major referta 
eft infinita multitudine ovulerum oblongorum , intenfe ru- 


brorum & miniatorum 5 minor autem turget liquore mu- 


cilaginofo, pariter rubro, fanguini humano haud abfimili. 
Autores, qui hanc in rern commentati funt , varia tra- 


 didere nomina. Arabes vocant Kerzzes, quod ego voca- 


bulum omnibus aliis antefero, utpote jam pridem nobilita- 
tum famigerabilis ele&uarii, feu Cosfecziomis ZAlkermes ap- 
pellaione. Quibusdam, mutuato à Gracisnomine, Coccus 

Append, Volum. ILI, Ac. A. N, C. g bapbi- 


* 


10. . D, NIBSOLIFDifert. 


bapbica, aliis cocus infectoria , cocum foquarlatinum, gra- 
num tintlorium, vulgo Grained'écarlatte nuncupatur. 
 . -. Colligitur ordinarie declinante vere, hoc eftafine men- 
fis Maji usque ad feftum S. Joannis , quin & interdum copio- 
fà ineífis per integrum durar funium , & comprehenditur ar- 
 bufcula fub fpecie quercus,aCz/. Baubino nuncupatazlex aca- 
-leata cocci - glandifeva, à To. Baubino , fratre, Ilex cocci- 
gera. Autorhiftoriz plantarum Lugdunenfis, poft P/ziume, | 
vocat Z/icez agrifoliam , &  l'alerius Cordus in annota- — 
tionibus fuper Diofcoridem , ZLo£elius item , in adverfariis. 
. fuis, Czffor Durantes, denique & 7z5ernamontanus ap- 
"pellant coccum infectoriazm. | Att hoc pofteriusnomen neu- 
tiquam ipfi arbort convenit, fedlaudato Grano, quod eidem 
innafcitur , Keyzzes fcilicet — 0 ; | | 
Arbufcula illa affurgit in altitudinem duorum peduni, . 
radix eftlignoía , & cortice fimilis cum fuperjacente terra co- 
loris circumveftisa 3 diveríam habet craffitiem, inaliis trumn- | 
cis explet unum & dimidium pollicem , inaliis etresautqua- - 
tuorlineas. Inftru&a eft nonnunquam fibris & crüribus , - 
interdum iis plane deftituitur. | Varios arbufcula in ramos fe | 
explicát , quorum cortex pertenuis, ad colorem cinereum ac- 
€edict. Hi dein abeunt in alios minores ramulos, foliorum 
largo apparatu, inordinate tamen ornatos , quorum tnargi- - 
nes undulati ac finuofi & aculeis muniti exiftunt, ita, ut zgrz- 
folii formam praebere videantur : Aft parvitate differunt , fi--— 
. quidem oco vel decemlineas fecunidum longitudinem, & fex. 
vel feptem fecundum laticudinem: vix fuperant, per petiolura | 
urius linez longitudinisadherent, dilureque viridem gerunt | 
€oloremt. FZores nucamentorum inftar prodeunt , quer- | 
cuum floribus fimiles, plerumque virides, é multiscompo- 
nuntur flofculis, in fümmirate. laciniatis, in fundo ftaminàa 
quadam eminent; frzcfus. pro modulo arbufcula glandes - 
inajores exhibent, cupulahifpida penitus incdlufass ^ Aliam. 
e e aeque 


Ceca ATOMIC AP ELE 
3 EST OU . 
f. EY, 
* y X 


E Mts i 2 ) 
| de Oríg.€9 Nat. Kermes. st 
quoque fpeciem celius noftra alit, quam Lo£elizs in Adver- 
fariis fuis vocat /Liceze mediam , coccifera ilici plane fup. 
parem, folis aquifolit, cujus differentia ante fructificatio- 
.nem non facile apparet : Glandesenim longiores & amplio- 
. res profert , luculenro fane pra altera difcrimine. Nondum 
obíervare mihi licuit, utrum Kerzzes in ea pariter nafícatur! 
Sicuti autem fpes eft fore ut abundantem hoc anno habituri 
fimus granorum mefílem, ita non omittam, iniftaetiam in- 
 quirere. | | 
'- "Tot fere difcrepantes fententie circumferuntur , de oríi- 
Qd Kermes, quot fcriptores de ifta re extant. — Quidam 
tatuerunt, certam vermium progeniem pungendo hanc ar- 
bufculam , in nutritionis fuz commodum veficulam , five 
folliculum conficere, qui pedetentim impleatur liquore , per- 
maturitatem rubro; idemque infectum fefe involvere huic 
putramini. Amplius autem corroborari hane aflertionem 
autumant , quia Kerzzes, dum exficcatur , infignem multi- 
tudinem vermium & culicum, oculos pene fugientium emit- 
Qt, ut tota ejus interria fubítantia in ejusmodiinfe&ta mínu- . 
ta videatur convería effe, nihilque reliquum fit amplius prz- 
ter vacuam 1nembranulam ; illi vero vermiculi aut culices 
prodierint ex ovulis, quz antea in putamen depofita fuere. 
— Alü, eandem quidem verminofam progeniem agno- 
fcunt, at ipfius originem referunt ad arbores, quibus Ker- 
z4esinnaícitur. Exiftimane enim , hasce arbufculas primo 
vere exftillare guttas quasdam liquoris, quicalore folis con- 
denfatus pelliculam efformet, guttulas illas includentem, ita, 
ut ad certum perfedionis gradum perductus liquor evadat 
Adoneus ad fe cransformandum in vermiculos, qui dum po- 
fica é putamine, intra quod exorti func, prodire volunt, - 
eandem humiditatem é poris arbufcule fugunt & extrahunt, 
quam natura pro ipforum fuftentatione miniftraverat , & hu- 
jus humiditacis beneficio illos confervari , inftar embryonis 
Ev " 


Ain n pec LAN P CST di FOMCY pu. t " 4 * Lu —- 
x T. c — J - ; 
. ^r 


- - 


(a 00 GDNISSOLIDifere, 


REN SSBREREMECHNENEEMEEER HU : T: 2 - : à; : ; s: 
in matrice, usque dum adulti alas confecuti fuerint ad evo- 


landum. . . | leer ME a 
Perhibent denique alii, Kerzzes originem fuam ducere 
ex feminio vel ouulis , que certa animalcula, arbufculas , in 


quibus,illa Grana reperiuntur, naturali quodam inftin&uin- - 


habitantia, ibi depofuerunt. 
Ultima hac fententia, quam Strobelbergerns , intracta- 


tu de confe&ione alkermes attribuit Zrz/[zvole , fimulque - 


improbat, mihi maxime verofimilis , &. duabus prioribus 
praferenda videtur, quia melius refpondet obízrvationibus 
circa hanc materiam crebro in(Litutis. ] 


Sub initium menfis Maji in variis locis I/icis aculeata cot- 
ci-glandifera, penestruncum , ramos, & foliorum alas, can- 


dida fefe offerunt punctula, initio quidem lineam dimidiam 
in diametro non excedentia , rugoía & villofa, quz, dum 


conteruntur , liquorem rubeum fundunt , fanguini fimilli-- 


mum.  Hecce minuta puncta lentum capiunt incremencum, 


& adolefcunt in folliculum albicantem, tenera lanugini can- | 


dida infidentem, qui ubi juftam obtinuit magnitudinem,in- - 
numerabili multitudine ovulorum faturate purpureorum fca- | 
tet quibus proinvolucro pellicula pertenuis & albainfervit. U- 


num quodq; ovulum continet z717z4lczlum valde ruerum, 


fex pedibus, ternis in quovis latere, duobus corniculis, & cau- 


da duplici, falcata, pra dicum. | 


Folliculus ifte facillime feparatur à fubftrata lanugine, ex. 
qua enatus effe videtur, eademque pariter facile fejungi po- | 


teít a loco arbufcule, cui adhaferac, uc nulla hinc obierve- 


turlafio, aut inzqualitas, ne quidem detracta fimul corticis. 


particula. Id quod evidenter nos convíncit, ovula paffim de-. 


pofita ibi excluía fuifle, & prognatum inde infectum occupae. 


ri inftruendo fibi domicilio, cui ordinate infinuet ovula, quee 


deincepsrecondit putamen, nobis fub Kerzzes nomine cele- 
bratum. | Major. praterea probabilitas noftre: opinioni ac- 


cedit, -— 


So x T o" os h eM Te " ; 3 LH * 


-— 


- : i | T. " Orig. €9 Nat. Kermes. $3 


——— — 


CSTIGIANOPAS SIS QN dicite eS dd 
cedit, dum fcilicet poftuberrimam unius anni meffem, aliqui. 

. deincepsanni propernodum fteriles fequuntur , quia minus 

- fufficiens infe&orum copia fuic relicta in futurum tempus ad 
largam propagationem. —— 

Exclufa animalcula deferunt putamen , paffimque dif- 
currunt, ut nutrímentum locique opportunitatem pro fuis 
ovulis invenire queant. Hocautem minus veritati confenta- 
neum eft , quod alata exiftanc infecta illa, prout fere omnes, 
qui de illis fcripferunt, fibiimaginantur. Interdum quidem 
aceidic, ut culices aut mulca exigua infecta circumvolitent, 

- aft hz mufcz ab aliis quibusdam vermibus gignuntur, qui, li- 
cet rarius, prope 27474 Kerrmes reperiuntur , magisque cre- 
dibile videtur, illos vermes prodire e cumoris quadam fpecie, 
ramos Ztis cocci - glandifere obfidentis , quorum ova 
ibi depofita, per fucci crudioris & indigefti aliquam par- 
tem fuftentantur, admixto fic vernantis arboris humore , fa- 
&aque ftafi , non potefítliquor amplius circumagi per tu- 
bulos arbufculz, hinc ibi fubfiftit & infolita fubfequicur dila- 
tatio majorque tumoris expanfio. Ubi jam per calorem ve- 
ris ab ovulis fuis funt exclufi vermes ifti, in grzza Kerzes nu- 
crimenci caufla fenfim irrepunt , quale aprum füppeditant li- 
quor ovulaque intusinclufa. Simile quid deprehendiin plu- 
ribus capitibus carduorum, Cyani mofchati, Jacearum & his 

- affinium plantarum, fed nihil tunc feminis vidi , quoniam iftis 
falcem pro pabulo vermes uci folent. 

Quamprímum OCrzza Kermes maturuerunt, decerpta 

 fsliguntur, diverízque przparationi, ob varios ufus commit- 
| tuntur. Qua deftinatafunt cozfzé 02i AlKermes, pulpa for- 
snam fyrupique confiftentiam fübire debent. ^ Quamobrem 
colle&ores neceffariam quantitatem maxime recencdum gra- 
norum depromunt , demptisque foliis aliisque fordibus, in 
| imortario marmoreo cum  piftillo ligneo fubtiliter conrun- 
. dunt; & pulpam per cribrum fetaceum, itidem fpatula lignea 


e 3 agi- 


T Toe DP M SEN SLE EE 


94 |... DU NISSOLIH Difehtor, 
agitatam trajiciunt , trajectam ponderant, partesque aequales 
acchari optimi in pulverem triti admifcent ; pera&ta fic fri- 


ida mifcela, affervant in vafis Faventinis aut fictilibus aliis in- 


in camera, libero aéri expofita , infpergunt Grana, fubinde 


— 


* tus vitro obdu&tis , ad ufum defideratum: Sollicice autem fx- 
pius maffam agitant; donec faccharum cum pulpa fatis per-. 


miftum fit, - 
Qui vero alium confervationis finem intendunt, linteis 


agitando & commovendo extremitates linteorum , ut in me- 
dium cogantur locum ova &infecta elapfa, ubi pulveris in- 
ftar valde rubri comparent, qui pulvis deinde per cribrum tra- 
Jicicur, ac candem manibus fubigitur in paftillos 5^ folliculi 
autem in cribro inanes relicti , neutiquam rejiciuntur , utpote 
aliquem adhuc ufümhabentes. — — TO 
Ceterum magna eft ucilitas Ker/sesin Medicina; refertur 
enim inter przftantiffima cordialia 5 bafin conftituit confe- 
&ionis, que , inde nomenacquifivit : Ingreditur quoque illas 
de hyacintho ; & olim quidem integra bacc , hodie vero 
furroguntur paftilli, quorum antea mentio facta eft, pro- 
pter efficaciam fcilicet longe majorem. Felici cum fucceffu 


adhibetur ad confortandum foetum in utero, & abortum | — 


precavendum, multoque plura fuggerit auxilia, fi quis vellet 
vires amplius explorare, & in ufum convertere. Chimiz cul- 
tores varias inde conficiunt effentias , fane dignas comme- 


 moratione, iidemque affirmant, quodeodem, quo aliaani- 


.imalia fale polleat volatili. 


... Cum igitur in arte falutari tanta fit Facultas. Grazorum 
Kermes, haud minorem quoque /iziZorum opificia commo- 
ditatem inde percipiunt 5 quod bene intelligunt exteri pari- 


ter ac noftri mercatores, ideoque ifto, quemindicavi modo, : 
i 209 P. à. 2» - : $4 i . . 1E » * 
preparant , atque infuper ac fenfim putamina infedtisjam va- 


cua in corbes vimineos conjiciunc , bonoque vini aceto itn- 
buunt, fzpius idem repetendo 5 hinc excllare finunt liquo- 
| reins 


u————— —— — DA De o 


o "uh DER NLLaaSM 7 "n : ' ^" TWO) Y 
c LED i LC LP ER CBS TR 
EC r Pj. 


: LAM a duce - ) : 2 : - 

B les de Orig.€9 INat. K eres, j 55 
—— e L— Tem recens "a ges en moron a mese d 
tem; ipíaque grana fuper linsea expanfa deficcare. — Conci- 
liat autem acetum Granis colorem rubicundum ac rutilum, 
. quod decepit autorem. quendam ut affereret, nativum effe il- 
lum coloretii ; verum is fortaffe recentia grananunquam vi- 
dit... Ad ova & infe&a quod attinet, qua putamina relique- 
rünc, & inlinteis, fub forma pulveris rubri , a noftratibus 
Pouj[et nuncupati , fübfiderunt , in patina fidtili , aceto con- 
'fpería, leniter fubiguntur donee maíla confiftens. evaferit , 
. quam deinde füper corium extendunt probeque arefaciunt, 
ac tandei coriaccos pariter in faccos indunt, utad fegiones 
diffitas, prcipue Orientem. & Septentrionem verfus, comrmo- 
de transmitti poffit. — Noftris autem in terris rarior nunc eft 
"dilius ad tingendum ufüs, pofteaquam increbuit CoccizeZa, 
,que colorem fuppeditat coccineum multo vividiorem ac 
dplendidiorem, quam ille de Kerzzes; quippe quiad purpu- 
fam véterett Romanorum propius accedit, majorique pre- 
tio vendicur. MNoftrates appellant Ecarlatte de gratie; cu- 
| jus tinctura praftantior ineo eft Coccize/Z4, quod panni illa 
imbuti, ab aqua decidente colorem non mutent ; qui vero coc- 
- €inel/4 cincti funt, protinus hinc nigricent. — Diverfus etiarm 
eft preparaudi modus; ad CoccizeZam enim requiritur com- 
pofitio cum fpiritu nitri; quum ex adverfo ad Kerzzes aque 
"tartaro aut alumine faturate fufficiant. Quoniam vero haec 
trateria precipue ad tinctores pertinet, illi ipfi funt adeundi, 
fiquis pleniorem ejus notitiam habere defiderat, — - 


Explicatio Figurarum. 
A. Fratex ,feu aybufiula, granorum. Kermes ferax. 
B. Ramas ejusdem cum floribus. — | 
€ Alius ejusdem vamus, cum fuis fructibus , [roe glam- 
L. " A abus. S | 
ond D. Gra- 


- al "s "CUAL WES Exe tm S. "TRA. bed 3 /; T 7 2 XO TON jj Tul TAS À Lid at D ^ x4 M AE Ss t EN ^ 
EAE ac ss » b -— eU T 
A v. Une T ; ; " j - V " ^. 
d f , n 5 dE. Ls. E T. EP. "ae d 
OPE Explicatio Fugurarum, 


i E " 
7 n 
Le d 


: 


D. Granum Kermes apertum , microftopio con[ideratum. 1 
4E. dnimalulum, quale im ovulis- intra gramum conti- 


netur. | ! s 

FF. Vermis,qui Aliquando reperitur in grano Kermes. P 

G. G. Culices feu mufta , qua fuam originem debent ifli — 
"Jermi. | ANDES MET 


H. Granum Kermes , naturali magnitudine con[picuum. — — 
4. Ovulum , in grano contentum , microfcopio aliquantif- 1 
per ampliatum. | 


- 


» * 
* k 


Conftitutum equidem Nobis erat , Marfilianis atque ' 
Aiffoltanis animadverfionibus de Grazis Kermes , ejusdem 
argumenti Gzride//amam quoque narrationem fuperaddere : - 
Quia vero hzc paulo prolixior eft, nec pauca compleditur , - 
jam in prioribus illis propofita , mutato tantisper confilio de- 
crevimus, fingularia (alcem nonnulla é contextu ejus largiori 
depromere. Omittimus igitur ifta, que ex D. Ezerici ob- 
fervatione, circa infe&orum , Graza Kermes inítruentium 
metamorphofin, D. Garide/us fuz Plancrarum: Gallo - Pro- 

vincie indigenarum hiftorie inferuic, D. Jreysius autem in. 
. /fua Cocciradicum hiftoria, noftr. edit. pag. 7. fümmarim re- 
cenfuit. : Infe&torum vero ampliatas per microfcopium ima- 
gines, à Guridello exhibitas, fane luculentas, eo minus du- - 
bitamus apponere peculiari in tabula , quo magis acceptum 
curiofis Lectoribus fore confidimus , ficasdemuno quafiin- | 
tuicu cum JMar//liagis pariter ac Izffolianis conferre potue- 
rint. . Nequecrit, quod aliquem obturbet varians in quibus- 
dam momentis reprafentatio figurarum : Intanta enimani- 
malculorum naturali exilitate fieri vix potuit , quin diverfi. 
| Obfervatores , diverfis ufi microfcopiis , diverfas quodam- 
modo figuras oculis perciperent, aut pictores fculptoresvein 
u$ 


-— —L 


CUAL pmyen2 ctor AW. e. 
SU Wu Ill. ge. 


«aii 


Ww 
qi Z^ (fe 
( :- (SSNSS 


Sw 


Kx 


Ete COE 


m ym ear i M, ace t ae piat 


dise: primérndis paululum aberrarent. ^ Ceterum , ficut //- 
duffviffimus Comes MARSILIUS in eo lapfus eft, quod ani- 
- malcula in grazzis Kermes generata, maturitatem confecuta, 
indeque prodeuntia, ftatuerit alata efle omnia, ita non mi- 

us à via declinaffe videntur Clariffimi Viri, AViffolius , Ga- 
- fidelus cum Ererico , cum ctiam Ceffonur , qui genuinos 

incolas granorum iftorum non nifi Zzkex &  dvopéyvsa cílo 

infe&ta perhibent, 724/045 vero in iisdem granis occurrentes 
 proalienigenis vendirant.  Perfuafüm enim. omnino habe- 
| mus, eodem plane modo cum hifce infe&tis comparatum ef- 
fe, quam cum illis in cocco radicum, de quibus accutatior 
| ac repetita obfervatio Excell. D. Preyziugi noftrum edocuit, 
| "alata mares , non alata foeminas efe ; vid. fupra pag. 29. 
| "Nec mirum id videri debet, cum faris exploratum fit, eà- 


| €indelis. Et ex his quidem mares, non folum alis gaudent, 
| verum infuper ipfas váginis contectas habent, utiomnes íca- 
| tabei ; foemelle contra ne veftigium quidem oftendun: ala- 
| rum, fed colore corporis etiam diverío , nempe exalbido 
| predic, humi repunt, & à maífculistubadte ovula pariunt; 
quemadmodum non femel nobis confpicere licuit, 4dem- 
I que pridem obfervavit Carolus Vintimil/ia , referente Fa- 
| àio Columna , Parte 1L. minus cognic. ftirp. pag. 89. Defor- 
| (nicis autem 4141s , quod zzicezauares fint , ceftimonium in- 
| primis fide dignum perhibet 7o. S'vuumonerdam , Hiftor. 
!- Infe&. p. 187. NP fnvig . 04 | 

| : dequuntur nunc excerpta quedam 

—. e D.Garidelái Hif. Nat. Kermes. 

| Kermes ego duas obíervavi /pecies, primam coloris 
|fufti , que ova parit rubra 5 alteram Aalbicantem , ejus- 
1 dem cum antecedente magnicudinis 5 firnili etiam. contegi- 
c append, Volwn. I, A. 4. NC. h cur 


LL Olfrv.deGranKermes tc. 57 


| dem penitus ratione fexum diftingui in Porzzici$ acque Ci-— 


K 


& 


* 


tia. íceu ceti Henn témpore compáréi $c, € 
que modo procreatür : Ooula que excludit zia í as i 
analcula vero, qua ex his prodeunt, fimilia ria ; quié 
- rubris ovulis erumpunt, excepto colore. Caterum grana 3 
 AKKermes Al&a rübris fere funt rariora , & ab incolis. nitrum 1 
Kermes nomine veniunt. 1 
Quando vermiculi Kermes adulti fatis (uns, &ad. quie- | 
tem compofiti, tanquam immobiles, tunc ventris cutem 
contrahendo dorfum verfus, tanquam fornicem efformant, 7 
fub quo deponunt ovu/4 , quorum immenfa. multitudine | 
adeo exhauritur totum inícQli corpus, ut eodem fic psicun- r 
te, nihil reliqui obfervetur prater pelliculam. TA 
Sa pius accidit, ut uno eodemque anno fecunda fequa-. | 
cur granorum. Kermes procreatio , fed à priori multum dif- 
ferens : Etenim pofterioris illius grana. funt jon Age "HHOYA;,. 
—— deinde ficum vix alibi habent , quam in foliis arbuícule, ra- 7 
rius in corticeramulorum , utpote. tunc folis ardore nimis | 
jam indurato & exficcato 5 "unde etiam colorem. acquirunt , 
minus rutilum , fed obfcuriorem s forfitan quia fuccus é fo- 
-. liis receptus deterioris cft conditionis, parumque idoneus ad; 
 .tinctyram reddendam. Cacerum intempeftivi füb autumnum H 
:àmbres fecundam meflem illam facile perdunt. . mb: d 
Ruricolz, qui in locis, ubi Kerszes nafcitur, vicinis in-7 
ftructa habent columbaria , haud exiguum inde damnum 
Xontrahunt ; quandoquidem pulli, granis iftis faginati , fre- 
quenter intereunt 5 adultiores autem columba , iisdem ve-t 
 fcentes, difficulter evadunt , beneficio diarrhoz, quecolume j 
barii parietascolore rubro inficit; ^" E 
Quz in Provincia Galliz. & Occiranía nafcuntur grana. P 
- Kermes , praferciim tra&ibus mari propinquis , meliniom 
ra cenfencur illis in Hifpania procreatis » oe colorem r ni- | 
nus floridum upperic cil, E 1 


l 


"LENIN 
* 


NN NM S 
XENNOUN 


/ Lgpen2 Zyolum. lI -A&on A C. 
Up pr. 


"C 


^ 


Dr 
4 
^ 
* 

L1 


cse e 
CÓ aorta gniiocmqgiie 52 Rl 


Mer open TRO : 
VL ommeenume 4L05 npo ens IODEINIC S Sto SP Peo P NE BORLAND SINN UEESURS 7 GOEMEBNE LAS pica 


R3 z 


T Ea d E 


l2 
AT 


ur 4 


RTK 


»e* 


m 


Fg  —f A 2 . | ^ dii T » 
LT - - / z ^. E 
^J & " - A "d 


ba Explicatio DE 


L | ONDE arbufcula nuper affixum ,  4nicrofCopio amplia- 
CUL M 1 
-2. 4. Naturalis oculorum magnitudo. 
—À& Ovulumvubrum, auiia per nmicrofcopbium. suagnitu- 
dine , ff Cui omtiA qua Pat 
€. Oculum Album. 
[5 Sis uL; ex ouulovrubro, —— 
4. lermiculus ex ouulo aléo..—.— 
5. Gragum Kermes apertum , ut confpici in ipfo de 
vuula E$ pympbe. —— 
^ Nympha amplis Kermen, dpeBanda i in durfo. 
—— — -— inweulvefapino. 
i Mufta Kermes, "i4, E iodidi infiffens. 
9, —- drm dorfo intumbens. 


, 
2 N A 
Pam NN CHBX. 

^ Ms DN 
E Ld Uu Fo. Vi LE n ^ » ag. ow jo d - 1s 
i H * ' í 


"DN. 'D.« GODOPKEDL Jesons- 


OBSERVATIONES - s ^ 


GVM M p LACCA E, 
aliisque materiis, profapiz animalis, 
que tindhuram purpuream füppe- 

. ditant.. . 


Nter alia Narurz xuirabiliá sd infimum fibi yendicat 
locum induftrius pum labor: In quem curiofius per- 
veftigandum fà far ienti res mortalium jam olirn. adeo 


multum opere impenderunt, ut unus ex illis, /1r7// 6724-. 
Chus , fexaginta fermeannorum ztatem, illarum « obfervatio-: - 


ne confumferit.. Recentiores non. minus curiofi, fed majori 


adhuc ftudio & accuratione ufi ,. novas addidere obferva- 1 


tiones 5 ficuti nuper admodum Clar. D: Maraldi nonnullas 
pieno cum noftra communicavit Sour 


son 


quam. ptoprig, & inime d ic ADAE 

qua pari PE DM itàre ; Utut minor'ui 

ex labore quon indam | ts lagen animalium .ho 

piunt, in cauffa feste fuc ; 

rumque obfervata fue gs | | 
in numerum illorum non immerito ea referfüboh eris 


ies, » quam. 


infecta, qua in Indis Gummi Lacce proferunt 7 Quod |. 


quavis à longo tempore cé um Ju ra: P4 vel ad dngen- | 


y ; dum * 


9- oe di- | , 


ibi Vena alia od 


MEN TUNNEL UE ESSI SEES SLM 0C ETT 
o den c C o a S APTE" us MAIS oT indc 
' LN E N Mes 204^ "qu f 4 


^ dirae NN NO YT VEU 
bI we 


Mc. cv mo Qe QHMPP. oaeed. 6r 
dum, vel ad alios ufus, attamen quomodo idem compare- 


tur, haud (àtis conftat, five ob eorum qui accuratius in id 


" 


' inquirerent in locis natalibus , defectum , five, quoniam in- 


* 


 fe&ta, que illud componunt, noneandem curam admittant, 


y 


quam apes noftre folent , ideoque minus commode exami- 
nari queant. jf | 

^S Exiguae igitur notitiz , quam Auctores de hac materia 
tradiderunt, 1neas infuper adjungam obfervationes , ut na- 


. eura Guonmi Lacce melius forrafie, quam hactenus. confti- 


tit inteligi queat. — Gaznzatis nomen , quod huic tmate- 


rici vulgo imponitur, haud adeo adaquatum videtur, quia 
| potius eft /Peczes cera , uti in fequentibus demonftrabo. No- 


men Zac aut Loc accepit ab zfra&i£us , a quibus ad. /pdog.- 


» 
^ 


nafci in Indis & pracipue in Regno Pega. 


IE nie ): 
TEPLPIM "| ex. 


pervenit : Appellatur quoque Z»*ec , in Regnis Pegz & 
Martaban. | m aom 
Primi, qui de Laccz tra&tarunt , nos edocuerunt, illam 
Sicuti vulgo creditur veteres nihil ignoraffe, ita plures 
fibi perfuaferunt, Laccam Dioftoridi & Serapion jam fuiffe 
cognitam, & illam quidem eos Casgcamum nominaffe. Ve- 
rum enimvero defcriptio, quam ifti autores nobis relique- 


L2 


runt , neutiquam füfficie, uc firmum de co ferri poffet ju- 
dicium. | ig | ru 


1 


, 2:9 qq. ^; 24 4 : 1 
«rU Praecipua Larcz fpecies , qua obfervationibus infti- 
tendis potiffimum anfam prabuit, eft ca, qua Larca i 
baculis dicirur, quia arborum parvis ramulis, fuper quibus 
efformata eft, adherensad nos advehirur. — — 
2 Primum igitür quod difquirere convenit, hoc eft, ut 


| videamus, annon boc Gummt A parvis Vs ramulis , qui- 
vba Adbaret , enafcatur ?- Aft hoc vix eft vero fimile , quia 


Ti'confringitur , & à bacillis fejungitur , . nullus apparet lo- 
Qus, per quem egredi atque profluere potuerit. — Quid? 
W P E ia d o ok quod 


PS M "9 POE Wr adeo. AL DRELAS DOLI SEEDS UNS VS cl NX. -— SS ESTE Fam E «hao ea wd Lon ed 
1 NOS SN » - ' ] - j 3 ^. 1 


-63  D»D.GODOFREDIOlfero. 
x 3 HÀ | : VU ii i * 


quod hujus Gummatis magna fepe moles adharet  bacillis 


"valde exilibus , luculento indicio, illud ex iis nequaquam - 


proveniffe : quam fententiam quoque fovet P. Zachbard, & 


hoc infuper commemorat , quod fiin rore Laccifera — 


 incifio fiac, Gummi quidem prodeat, fed nature a Lacca 


Jonge differentis. 


In genere notum eft, illud effe opus infe&orum quo- 


rundam ; quibus nonnulli nomen formicarum volantium 
imponunt, quz hanc materiam füper ramulos arboris, Per 
appellate deponunc, Alii wulgaritus formicis eas fimiles 
eíle ftacuunt, & rurfus alii affirmant, fllas effe parvas 27z/C25. 


Immo non defunt , qui afferant, Lacce eacillos nilaliud effe, 


quam virgulas quas incole cerra infigant magna copia, ut. 
inferviant qualibuscunque. animalculis iftis pro fuftentaculo 


opificiis ui. " 1 

Quod autem ad hujus attinet naturam ,' de ea nemo 
quicquam certi nobis cradidic, Aft vero mihi paulo cura- 
tius inquirenti uifurn fuic, Laccam iítam nil aliud effe, quam 


fpeciem al.vearisili quodammodo fimilem, quem ze; & alia 


 conftruere folent infe&ta: Et profecto, fi diffringacur , plu- - 


ribusce/zlis feu alveolis, figura plerumque equalis intus di- 


Gummi vel refina fit exarboribus prodiens. — 
. Horum 4/veolorzin quilibet eft oblongus, interdum 


ftin&tum deprehenditur, unde apparet , quod neutiquam. 


quoque rorundus, prout materies adhue inollis inordinate | 


fuit difpofira , ramulumque , qui eam fuftinent , circum- 
fluxit, | iod xoti ide ow is op oq 


—— .. Que inordinata difpofitio in caufa eft , cur hi alveoli, 


refpe&u conítru&ionis quodammodo differant ; quum in- 
terim majori ex parte circa medium fint tumidi & quafi in- — 
flati , in extremitate lateris, quo ramufculum tangunt, val- 
de acuminati, in altera vero parte paullo totundiore forma . 

á | cuncati, 


N 


v 


b 


ht 


AW 


EU c wk de Gummi Lacee. — 65 


preftat ufum. ^W 
.. Facile autetn hinc apparet, animalcula ifta non minori 


- puícula funt eleganter rubra, plus minusve faturati. coloris, 
& ubi conteruntur , in pulverem abeunt ; qui praftantia co- 


.lorisnec ipfi coccize/Ze cedic: 


. .. Mila igitur animalculorum ,  Laccaoz efformantium effe 
|- particulas aut membra , verofimile vix videtur 5 nec ullara- 
tio dari poterit, cur ejusmodi cumulos fibi conftruerent. 

Loo- Quare magis eft credibile, alveolos illorum infe&orum 
"iisdem, quibus apum favi, . deftinatos ufibus, parvaque cor- 
; pufcula illa infe&torum aut embryones effe , qui excludi de- 
»bgbant , aut involucra corum ; que jam exclu(a Sdi 
"FR RSE d admos 


t 


-- 


B . DiD ». Ob 


A zd 
admo iii ilem in Kermes Ubegvaur 


quód alias edm. : 
granum cotcizeum dicitur, ur & in gallarum. globulis & i; 
aliis arborum tuberibus, qua infedorum pun&ioni origi- à 
nem debent; de quibus , ad materiam. prefentem amplius 
.declarandam , plura differendi infra dabitur occafio. ^ ^ ^ 


Ifta, de quibus nunc fermo eft, corpufcula, figute fünt | 


oblonga, rugolz, ut Coccimiglia , ab uno latereinunum api-. 
cem , ab altero in duos, nonnunquam etiam tres apicester- - 
minata. Siin aquam injiciantur, inftar Coccimi lig intume- . 
"fcunt, adeoque pulcro colore eam tingunt, deinde magis ^ 
1nagisque illius formam induunt, ita ut vel hoc folo afpectu | 
judicari Lg ea l dipdpé qe infedorum effe To ver A ; 


Videtur i itaque vnm. Pos ieriión quz corpuse con- 3 
J ftituic, ut ica dicam, alvearii. v 
Hzc cera , igni injecta, fuavem fpargit odorem ; 3 cot- . 
pufcula vero alveolis inclufa, igneconcremata feetoremred- 7 
. dunt, qualem partes pleraque animalium incenfefolent. — 2 
iios Complura herum corpufculorum, maximam partem 
funt inania , interdum deprehenduntur. putredine. fituque- b 
corrupta, replera pulvere quodam , in quo per Microfco- « 
pium apparet multitudo infe&orum oblongoruta , trans-.-. 
parendum, multipedum , quorum fpecies zgre definiri po-.- 
teft. . Forfitan func proles ipforum 17/&/Zorum , que Lad n 
-&47 componunt, nifi potius ab aliis ibidem generata. — 
Variz cnim illorum dantur fpecies, qua totam Lactá - 
 fübftantiam penetrant, fedem in eafigunt, ovulaque ingenti" 
copia deponunt, veluti nonnunquam in apum contingit al« 

vearibus.: Et illud quidem facile apparet, immiffa forinfecus 
Ícta perapercuram, quam vermis fc infinuando fecit, fub qua. 

: invo», 


OHHIBWEACUR. 00 65 
ánvolücrum ejus detegicur. , quod ZVyizpba , Chryfalis vel 
"Aurelia, nominatur & utplurimum notabiliter cra(Tum eft. 
^: Proximo apud hasexuviasloco confpicitur acervus ovu- 
lorum rotundorum, planorum, transparentium &c eque ru- 
benuum, fi confringantur , ac.corpufcula alveolis incluía, 
:;:1 fte folliculus; cujus finis. exterius confpicitur , infervit. 
Chryfalidi pro involucro, & interdum ovulis , pro füftenta- 
^ Mermis(peregrinus)inLaccam penetrate vix potuit,quim 
1nagnum alveolorum numerum deftruxerit, & quicquid inve- 
nicconfumferic:In illos igitur przíercim feinfinuat, neque li- 
gnum , quod Lzaccaz íuftinec , neque fuperficiem ejusdem 
Lacce ladens ,'praeter foramen. haud. exiguum , per quod 
ángreffüs , & poft metamorphofin fuam egreflus obífervatur. 
( Omnia anu: obfervara me facile inducunt, ut con- 
£ludam, illud quod Gi Lacce nosnine venit, propric 
neutiquam ex genere gummatum aut refinarum. efle , fed 
potius fpeciem cere, per eerta infecta colle&z , admodum 
4t apum conformatz , quorum alveoli eorundem exami- 
ne funt repleti, albosque Dux quos in alveolis obfervavi, 
foranefle refiduum materie ad parva infecta , quz excludi 


incipiunt, alenda comparatz, Amplius in hac opinione, 


- quod Lacca fit LA usi or ripa , me confirmavit. dis- 
-quifitio quam inftitui cum ZLactz, ex infula Madagafcar ap- 
portata, hec enim nihil fere differt a cera , cujus & colo- 
| rem & odorem habet. . Inquilini illam appellant Z£-22-5il- 

ft .. Unieus FJacomrt , 2n Toile AMadagafcar. defcriptione , 
ilius fecit. mentionem. -.. Fruftula. paulo. craffiora funt illis 
Lacce communis... Color ad fztcizus auc Karabe albun 
transparens accedit. | Conformata eft perinde ut [sdic4, 
circa arborum ramos, atque fimiliter in alveolos eít diftin- 
42, qui aliqua. fpecie ; Cory/zlidum: grandiorum. replentur ,: 


«append. Volum. LII, AG. A, N. C. , quá- 


l 


ri N 


Lj 


—- 


: (f 81 dfY YA. 
í TA. (1. M. Ko taet idi. -—- Té " 
€onvenic, nifi quod colorisfintgrifei; —— ^ ^" 


— His debentur ille. membranulz ,- qua melius haberi | 


fignatoriam conficiendam inurilis fic, unde etiam minus eft 


. eognita.. ^ 02 | (ansctt 


«7 Peromnía, qux círca Laccam illam inflitui experimen- — 

ta, invenire vix potui differentiam inter hanc & noftrarum 

apum ceram unde confirmatur haud parum «conjedura, - 
 1materíam iítam fimiliter effe opus cujusdam apum fpeciei, 

- mifialveolorum figura. & difpofitio nimis eonveniret cunr ea | 
Laccavera.  WVtriusque edam Chry/alides eandem ferme 
habent figuram & colorem, & tam inferior quam fuperior 
alveolorum pars albos continet favos prouti in acea vera — 
ebícrvavi. jpscuR dU ERGL JOv103 MO RU 

.  Cenveniemiaigitur, quz in hifce duabus Lacce fpe- | 
siebus animadvertitur , omnem auferre poterit de Lateeó4-— 
ciorum preconceptam opinionem 5 atque ir eomntrariumr — 
oftendere ,. hasce materias ron cfle productas ex arberibus, . 
fuper quibus reperiuntur, fed congeftas aliunde per infecta, 
ex relatione P. Zacbard , formicis fimilia, que eascolligunt, 

ficut apes noftra ceram. Jam vero conftat, apes noftrasce- 
ram non ex femetipfis producere, fed tantummodo eam- é.— 
ftirpium floribus colle&am comportare ,. id.quod opime 
atque accurate obfervavit Clar. AMaraldt in Ditlert. de 7fpi- — 
&us feu mufcis meliferis , ita ut animalculis hifce deficien-. 
tibus, & cera & mel nos deficerent. ' Quamquam enim nom | ; 
ignoretur ,: ubi ifta colligantur , omnis tamen hominutnope- 


&^ - 
de " 


mc f" 


(62 e coude Gum "DAC... X 67» ^ 
": €—— —- "— - - " e. MMEMYATY : EVO ER ta dn "s ; -« : dioi — 
t vix füficeret , omni licet diligentia adhbibira, per longum 
temporis fpatium tantillo colligendo , quantum due exi- 
gue conftituunt Jenticulz , cujusmodi funt ordinariz apum 
farcinulg. — ML RUN E VIA 


s 
" 


— .Haud inepte igicur Zaccam bacillorum, alveolis in(tceu- 
ftam , cum cera zo/frarum. apum comparare poffum, fimi- 
Iemque in modum argumentari , 265gue formicis idis ne- 
gue Laccam extituram., quippe quibus curz eft, illam.col- 

Jigere, preparare, huicque labori octo per annum menfes 
Ampendere, ad ufum proprium, fpeciei puta fuz propaga- 
£ionem & confervationem ; quamvis poftea materiam iftam 

homines im fuos quoque converterint ufus, ad produ- . 
cendum nempe colorem coccineum, qui in Oriente hinc per- 

. ficitur, ceramque fignatoriam , qua utimur, ut & Jergicem. 

Ea propter tamen neutiquam illorum evertere cupio fenten- 
tiam, qui perhibent Gumi Lacca dari , quod e foliis qua» 
rundam arborum fponte fija deftiller 5 quia facile fieri poceft, 
ut formicz quz fecundum relationem P. Zzchara , illud à 

. diverfis colligunt floribus, idem quoque exudans reperianc 
in quibusdam arboribus , à quibus absque iníe&orum ope 
polfit feparari, Fautores hujus fententie exiftimant,, illud. 
effe cam Laccam, que ad nos 12 z4[[is adporcatur , in qua 

. pecalveoli, nec exigua illa corpora , uti in ea qua bacillis 

. adhaeret, cernuntur. Sed vero fimile videtur, omnem hanc 

- materiam a formicis effe elaboraram, maílasque ita ab Indis 

-€oactas effe, poftquam tin&turam extraxerunr, auta fordibus. 

— Lacca immiítis ipíam purificarunz, ^ Ejusmodi mutatio ex- 

 €erne forme non. prorfus caret exemplo, quandoquidem 

" novimus, opifices, qui Lacca &acilloragn utuntur , ad colo- 

rem inde eonficiendum, illam in aliam Lzcce fpeciem trans- 

-formare , quam Laccam in granis appellamus , quia exiguis 

- Pyxigot GTP QI RP ELT Bob» 


dM 


tj EAD acr pal 


nul 


—. Droer[e igirur ut Lacce conftituantur ffecies neceffe 


far fuccini , no quidem liabet alveolos ; minus tameri. 
fuüfficienti calo OE d 


aya. 


—. Tertia fpecies eft Lacca impura, (eu (ordida in fruffulis, 


X 


Donee NA DTE PU rs et £4 
€ de Gummi Lecce. - Md 6g 
M ————M—— 
. que, utiindicavi, zz4gi$ 44. ?/o/fr 4/4 Atcedit ceram, quai 
— Quinta Jpeties eft ea, qua eranulata eft ; coloris rucilt, 
"exta fpecies magnis conftat »zaff/s feu panibus, cus 
IET Hs granorum inter fe redunitorüm fimilibüs, co- 


lore fufco. ixc ultima fpecies proxime ad illam accedit, 
cujus nieminit Dn. Azizs, fi quidem verum eft, quod refert, 
. eamnaturaliter exarboribus effluere. E T 
.... Quuirn ira demonftratati fic , Laccaz Pacilforum nihil 
. &liud effe quam alveare elaboratum & formatum . eadein; 
qua apium noftrarum favi, induftrid, ad unum eundemque 
ufum, qui eft riovi examinis infectorum fui generis produ- 
- io ad alios jani progrediar ufus, quibus cormrmunicer ha 
fnateriz accorriódari ac deftinari ab horninibus folerit. 
. Pr&cipua Laccz parseft, uti oftendi pluribus, ea qua 
alveolis iriclufa deprehenditur , materia, quatti /pecze7z notni- 
 pavi Chryfalidum. | Ytudigicur, quod oculis ttiaxime patet, 
hoc quidem non adtioduni confideratione dignum eft; 
quodauterti minus óbfervari corifuevic, revera id ipfum eft; 
. quod Zacc4 conciliat colorem, qui eatn fecit adeo metmo- 
" rabilem, atque primis invericoribus apta fuic vifa; üt pulcrá 
inde rin&tura eliceretur purpurea , que ab omiribus femper 
populis plutitni effimata fuic — Hac cbryfalidis fpecies, al- 
veolis fuis extracta, & aqua dut fpiritui vini immlerfa ; utríe 
. que liquori colorent impertit pulcre rubrüti, qualem Cot- 
ciniglia fuppeditat, qua hodiernum: ad pulcerrirnas tin&tu- 
gas purpureasíeu coccineas adhibetur. —— — | 
|... Materia autem alveolorum,, diverfis liquoribüs haud plus 
- €olotís prebere poteft, quarnfecuridutni proportionem can, 
"fecundum quarn a c/ry/Alidióas illum , doni fupfa jam mo- 
fiui, accepit. Ád comprobandum id quod modo afferui, 
haud parum facit ; quod alveoli prima fpeciei Zzccz; pun 
pemuuE 17 icét 


/ 
I 


DN ef. us ME E n * "ere 7a 


nullam, quibuscunque infticutis experi 


— fef, quiapluribusparticulis animalibus inffruéta eft; eligicur 


difponant, Meg ; T 
Ad colorem autem rubrum e Lacca excrahendum, ipía, 
"P. Tachardo commemorante, a ramufculis feparatur, in mor- 
tario contunditur , aque feryenti injicitur, quz probe tincta 
feparatur , & alia affunditur, usque dum Lccz non amplius - 
tingat. Aqua hunc in modum tinda foli exponitur, ut ma- 
— Ximaillius pars exhalet.  Refidua tinctura fic infpiffata in lin» 
teo claro, igni admovetur & per linteum exprimitur. . Ka 
qua primum eft exprefla, guttisque transparentibus con- . 
ftat, Laccas fiftic pulcherrimam ; Pofterior, majori cum 
vi expreffa, qua eciam cultello eft abradenda, obfcurior at- 
Que vilior exiftit, En Lacce praeparationem fimpliciffimam, 
qua nil eft nifi excra&io rubri coloris, quem particule anima- 
lesfuppediranr. Hac materia fie preparata obtinet Lace, 
nomen, & prima eít inventionis , unde poftmodum aliz, - 
diverío artificio produ&«, nomen fuum funtmutuatz. — — 
4... Communi hoc fundamento nituntur omnes Lacca, ad. 
pingendum ufiratz, qua funt maffe ficcate , quibus cole 
 Latca pro diverfo Hin&ure gradu eft inditus, Poftea hoc vo-. 
cabulnm excenfüm eft ad magnum numerum mafílarum fic- 
Oa t. 0. .- WP 


d Lr mp ie ER S TQ» or. - EE du L 


£37 $3 Ve gU Sr: 
earum , vel pulverum vario colore ex variis materiebus im- 
luba A ctu VLDE S Up oti I 
— Obfervare autem licet, in otinibus rubris pulveribus , 
qui hodie funt in ufu; unicam prafto effe Laccam Corcini- 
££, que notre miutavit, ut Carmin &urücupetüt, quum 
&arnen hoc verum ejus nomen noh fit , quippe quod à Ker- 
nes affamfic, | Caterum é LactA praeparatio fit magis come 
pofica, qua rubro colore tinguntur eoria caprina, vulgo Mzr- 
 fOQHuin appellata. Ejusmodi coriorum pulcherrima ab O- 
rience (Lex/zzte) advehi folita, videncur tincta effe hac ma- 
teria, (nempe LaccA vera) quamvis nullo huc usque fatis cer- 
to indicio id exploratum habeamus. | Hoc autern plane coti- 
ftat , quod opifices , quiin Galli: calia preparant coria, & ab 
Oriente advecta ifta haud infeliciter imitantur , Laccaz 
adhibere confueveritit ; five ad hoc permoti fuerinit per con- 
je&turas , five per notitiam quandam fecrecatn ,' quam fibi 
compararunt, & forfitan adhuc pro arcano cuftodiunt : 
Quz vero de hac re mihi innotuerunt , fequentia fünt : Ni- 
mirum é Lacea &acil/is adbarente ifta eligitur, que colorem 
maxime floridum refert, à bacillis feparata, in pulverem re- 
digitur & aqua fervida injicicur, una cum zucíbus gallarum, 
 fpinofis & levibus, aIugzzime & quadam Coccinelle portione. 
Poftquam tinétura eftconfecta, caprine pelles per eattt tra- 
.ducuntur , antea fingulari i e ratione . preparate, 
- quam vulgo 7e cozfe$appellant. — Fit autem fi pelles, quo me- 
lius tractari ac fubigi poffint , imimergurncur balneo eftercore 
«anino confcéto , quia hec excrementa magis apta effe viden- 
tur. ad colores illuftrandos; quam cortices quercini vel aliae 
eonfimilis materie. . Ha pelles diligenter lote, hinc dupli- 
«ate & confüte ,, uc unum tancum utriusque latus colorem 
recipiat, perhanctin&uram tamdiu trahuntur , usque dum 
aris fint colorate, poftmodum ficcantur, & olco lini falgi- 
ANB | ; | & 


» 


| 
| 
| 
| 


-— 


* E "5d CL. uM v - » —-—— 
a A T e o ÉD i 
) 3 » - *. , 
n ! - , 
E / TJ. - 7 41 
b " 
JI Obfero ME 
^E. E e 
m E NEN. C M wo. 
$ : : - R4 , 
: TUA. T RAW ES: 
Wd 


la redduntur... Alium in. modum proceditur cum pellibus 
vervecinis rubris, qua Líz0vici perficiuntur. Adeasenimé — 


sjngendas , urunrur duntaxat Larga vulgari ?- ligno Brafi- 
It2no przparata, cui de Lacca bacillarum nihil additur. *..— 


 Marería qua füpeteft & tinctura, pellibus hircinis perfia 
ciendis adhibita, confiftit in maffis levibus, : raris ac-turgidis, 
variefiguratis, plus minusve rubentibus ; . quas cerdones gr4- 


"U0j$ YOcant, queque eum aliis materiis ad.cer a [igillarem, - 


Teu Hifanicam conficiendam inferviunt. 


-.. Quod autem ex materia. Laccz alveolos conftituente,exe . 


ji 


 - «oreille nominatur. «.- 


tracto colore fupereft, id adhibetur ad: Laccap 22 tabulis, —- 
vulgo dictam , forma foliorum pellucidorum efformandani. - 
Maler quoque eadem in fruftulis planis, ab unaextremita- — 
te convolutis, auricule inftar , ob eamquefiguram Lacgue. 
— Omnes he Lacce. ernici adduntur , precipue tamen. ' 
Lacca bacillorum , Eg. in tabulis... Ceterum Analyfis Lac- i 
c4 facit etiam ad confirmandam comparationem , quam fue 
pra cumnoftrorum favorum cera inítitui ;; In eadem enim. 
propemodum, vi ignis principiarefolvuntur, fpiritum nem- - 
peàacidum & butyrum , Dn. Lezzery id annorante. Sed | 
quemadmodum parriculz animales, in Laccz contenta, die 
"verfum omnino aliquid proferre debent. fepatata vero illa- 
rum difquifitio haud ita facilis eft, neceffarium duxi, ut pro 
ratione inftituti , eam eligerem Lace fpeciem, quain grana 
redacta, poftquam tinctoribus ufum praftitit, ab omnibus 
particulis animalibus liberata in tocum exiftit : unde per chis | 
amicam analyfin. hujus granulatz &. bacillorum. Laccz inftitu- | 
cam , obíervavi quandam differentiam, qua meas de animale | 
qulis alycolis inclufis confirmavit conjeQuraás ;. fpiritus enin | 
acidus, quiex hac extrahitur, temperatus cftper fpiritum vo- 
larilem urinofum, quem fola miniftrare potuic materia anis 


1malisy 


deGummilace. o y3 


- «malis, id quod facile cogriofcitur ex albo precipitato, quod 
exillius commiftione cum folutione corrofivi mercurii fub- 
- limati refultat 5; quale quid à fpiritu acido puro e Lacca gra- 
 s,ulala exiracto minime contingit, quia nibil illius maceriam 
animalis continet. | | ; / 

Ia obfíervandis particulis animalibus , quz in duabus 
Lacca ipeciebus continebantur, occupatus, facere non po- 
 $üi,-quin ea cum aliis materiis profapie animalis, e quibus 
guam purpura conficitur, conferrem. Una illarum , quz 
diu in ufu fuit; eft Kerzes, quod. in numerum ,Specierzp 
Galle refero 5 quia eft excreícentiain arbore quadam , per 
 punciuram infecti producta. — Kerzzes vocabulum origine 
eft Arabicum, quod verzziculum denotat. |. Et quamquam 
in dubium vocari non poffit , quod Kerzzes Antiquis non 
, plane incognitum aut extra omnem ufum fueric; conftat ca- 


ined , muldplicém olim diverfarum materiarum extidiffe ap-- 


- paratum , quz diverfis in regionibus nafcuntur, & in variis 
arborum vel plantarum fpeciebus, quz omnes ad. £oloreze 
«C0CCiZeum adhibicz fuere ; fed ex hifce materiis omnibus 
Kermes unica eft, que in tinc&turis. noflris adhuc aliquan- 


. de adhibetur. - 


K 


Y PIC 
— Qua porro in contextu narrationis Godofrediane fe- 
quuntur , magnam partem Granorum Kermes DifZoriam 
naturalem £5. analyfin Chisnicam ,/ multis: periodis com- 
| plecuntur ; qua omnia, utpete in Mar(iliana & Niffoliana 
append, Velum. I, Acf. 4. N, C. k |. &d- 


^ 


2 na s (OUT WIES SS "TOL TAM LCLMIUT., | AC dran ei e 9 MCA WS SEN NL iw u 47 

vx CE : Eo. NETS ME ; ae js APIS US PROIN C1 E NP. 
, 2 "^ 

j " b^ 

* . : 

i 3 

| 


74 . D»D.GODOFREDIOlferv. — 


7 
, 


. tractatione u£erius atque accuratius 24m propofita , omüt- — 
tere maluimus , quam inutili Eg otiofa dictorum vepetitio- — 


, fte Le&ores detinere. - Jiroalit tamen, (mgulariaquadam, 
siéc in Antecedentibns [rmiliter tradita;( cumprimis ad Coc- 
cinelle Jifforiam facientia) per modum [picilegii [altem ad- 

freies o qu Lodi ch dore ber coob Ko dt 


-.. Que ex Grazis Kermes per ignem deftillandoeliciun- | 
tur , vix poflum comparare mclius quam cumiftis , quz /e- 


* 


| 
y 


13 


vicum, fecundum inftitutam à D. Zozurzefortio analyfin ex-.— 


hibet. Eft igitur materia Kermes anirnalis potius quam ve- 
| getabilis naturg, . | ! is 


-Utilitas Kerzues in dingendo exigua eft hodie ,. & pro- 
pemodum negligeretur, nifi ufus in medicina colle&ionem. 
ilius commendaret. — Alias idem. ipfi: eveniret quod com- 
pluribus ejusmodi rebus , ad tingendum quondam adhibitis, 
nunc oblivioni fere traditis, e. g. Purpura-velerum , écon- 


. €bylüs olim parata, quam Dz. de Reaumur denuo obfer-. 
vavit atque defcripfit 5. Jz/eczss icem , qu. YAdicibus *UaYia- — 


rum [lirpium, videlicet pimpimella , Lentiféi, Parietaria , 


& herbz Kzavel di&z, adherent ; quamvis hec pofterior 


fpecies adhuc hodie in Polonia copiofereperiatur ——— 


Uc Cochenille naturam penitus pernofcerem , illam. 


aqua injeci, unde intumuit, & mollitiem formamque talem 
 acquifivit, qualis non nifi infe&o convenire poteft... Meis - 


etenim oculis & caput & 45472 potui difcernere, 277440$. 


in corpufculo, ac pedum veffigia ; qux fingula per microfcoz 7. 
pium luculentíus apparebant. — In aliquibus iftorum grano-. 
re paratorum; confpicere licuit pedes &e- 


rum, dido modo 


E 
, 


» 


ko 


H 
"m 
n - 
los 
"b 
HK 


» 


; 
f 


, 

un 

- " p; up 
is $*5 4 , " Ze Eh. 

& -* i Veg 

- 4 der 

, 

— 


Y LIIMTAVISNENM. y4 L5 » " — * 
SEC. : r^ 


coto 0 de Gummilane s ^ 7 vg 


sie articulatos, tres in: utroque latere , fed nulla alarum 
«eff igia, quod annotare volui adverfus fententiam nonnul- 
dorum, qui ftatuunt, :Cochenillam effe /cArabaorum gent. 
Quibusdam € grandioribus apertis, liquor rubicundus pro- 
diit, comparente racemi quadam fpecie , adhzrente canali- 
4ulo cavo, multis exiguis granulis ftipato , qua per micro- 
fcopium confideraca exiliflimas repraíentabant coc/ezillas. - 
. : AAdmiratione inprimis dignum eft , 9z0d cocbezilla co- 
lorem purpureum adeo elegantem adipifcatur z folis pal- 
- Jide «uiridibus opuntis.  Xeftarur.enim P. PIumier , inícQa 
quidem ifta in diverfis reperiri arboribus, fed nulla ipforum 
acquirere coccigeum colorem , nifi fuper. foliis modo dictis 


as 


hanc imbuit colore viridi. Neque alicer id fieri pofle exifti- 
mo, quoniam particule volatiles, & fucci alcalici anima- 
lium, viridem reddere folent füccum rofarum , qui camen 
Sup alceraiónem in extremo vermiculi inteftino perpef- 

"IERBSE C | k 2 DA C 


— ——— ÀR— 


»6 D».D.GOGOFREDIOPf. de Gummi Lacce, 
fus , hinc abit in rofatei coloris excrementa , inftar minim » ] 
rum pulveris pyrii granulorum..  Hze deinceps cum liquo-. 


— gibus acidis & alcalicis tractata , easdem prabent colorur 


varietates , quas ipfemet rofa. | 
Caterum quod. Cocbezilla fit animalis profapiz , am- 
plius oftendit chimica ipfius analyfis , cujus eadem omnino 
funt producta, & fingularum fere proportio eadem que à 
- deftillatione cornu cervi; quin & infe&torum quorundam ; 
" e.g. suillepedum fcu afellorum confes. - 
: quuntur, ^07 y 


" " 


ez 
v 


| CAR, FRID. LOEW 
NOBILIS, — 


Confiliar, et Archiatrí Duc, Saxon, et Würtemb. 
Academiae Imper. Nat. Cur. Adiuncti, 


FEBRIS CATARRHALIS, 


que anno 1729. menf Nov. et Decembr. 
per Europam epidemice graffata eff, 


HISTORIA, 


decedit 


| CONSTITVTIO EPIDEMICA 
^ Sn MDCCXXEX. | 


-— 


audté a [PN & ! " v 
» 2 P X *4 
S8 


7:8  . CAR, FRID. LOEIT Hifteria 


| lis L. C. Nar. Cur. cum in rariorum perfcrutatione, 


ji rerum detecione a primis incunabulis ad haec uf- 
que tempora, ufa fit, A&a etque Volumina noftra fatis fu- 
. perque teftantur. -. Laudem merentur. AzzfCbins , Febrius , 
l'olckamerus , Schbrackius , aliique tanto majorem, quo fae- 


y cum in stilium tam pbyficalium , quam medicinalium | 


, uanto, quamque indefeflo labore Societas Imperia- - 


pius a Merméris Academicis corum communicationem petie- - 


: rint, quae zfilifate 4jori fe commendaverint,/ Atque 
hinc eft, quod toties de con/fitutione a&ris non modo; fed 
-& de morbis: epidesmicis accuratiorem  defcriptionem cffla- 
gitarin. Quo magis autem bac ratione inductus Parens pie 
- defun&tus, & de suutatiomum Aris genuina annotatione , et 
de zffe&iuum inde dependentium diligentiori obfervatione, 


& de: probatiffimorum remediorum confignatione Societati. 


per multos annos folicitum fefe preftitit. 5. hoc fidelius hzc 
ipfa ex Auctoris fchedis pofthumis aeque recenfita, ac in or- 
dinem digefta, fub titulo Hz/Zeriae tiic d Hungariae, 
AG.Phyf. Med. A. C. L. C. N. C. Volumini I. deinde a me 
funt annexa. Neque per plures annos a me confcripcum, 
atque publico bono deftinatum. opufculum de epilemica 
Fieneufi comffitutione denegaturus, fifríe haec qualiscun- 
"que opella lectori probaverit. — Huius fumma eft expofitio 
febris catarrbalis , quae 41. 1729. figillatim menfe Septez- 
&ris atque Ocfobris , Viennae epidemice graffata eft, atque 
. ,€0 accuratiori delineatione opus habet, quod huius mali fe- 


mina non tantum per Sueczam, Daniam, : Hollandtam, : 


"Angliam , Hifpaniam,Galtam , Heloetiam , Italiam, Au-. 


Jffriam, Germaniae partes veliquas, Hungariam , Poloni- - 


4, cotamque Europam codem cempore fparía fint5-verum 


et incuratione czzf£elae nonnullae occurrerint, ut non addu- 


cam, morbum hunc effe variorez , neque quotannis 0bUium 


neque 


, 
$- 


! - Febris Catarrbalis 9c. ||... 79 
neque ab üllo fufficienter defcraipéuozg. | Ucut enim et Scben- 
ckius in. Praefat. ad. Libr. obf. mentionem. faciat feris ca- 

- Larrbalis, quae 4nzo 1580. praeter Germaniam , Italiam 
adco afflarat, ut vel ARozzae (altim ultra 9000. hominum il- 
lara ftrages excreverit : ec zfztonius Menyotius in- Differt at. 
Patbolog. p. 140. £u[[?mz ferinam, centagioíam , malignam, 
avorum rmemoria populatims íxvientem , eta cucuo ,.quo 
capita. folebant operire, coguelucbe vulgo dictam , recen- 
feat: et ZVicol. de Blegny in Zodiac. Med. Galzic, five Mif- 

 &el& Med. Phys. Galác. Ann. Y. p. 184. paucula quaedam de; 
tat Arbo anno 1679. epidemio, tuíli perpetua, vigiliis, op- 
preffionibus, febre continua, dyfpnoca ,, pleuripneumonia fti- 
pato , multis lethali, atque remediis ord74*i1$ non cedente; 

. nobis reliquerit; füperficiária tamen funt, neque animum cu- 

riofiorem exatiant.. Adeat, cui volupe eft. Z5ozeas $den-. 
barn , Practicum quondam Londinenfem celeberrimum, ubi 

| prater ea, que Dodiflimus Carolus Kaygerus, Pannonia dc- 
cus illuftre, atque Pau/us de Sorbait. nobis de £uffibus tra- 
 didere, qua 44420 1675. per autumnus longe lateque de- 
populatz funt, pluraadhucinveniet. Quod enim Car. Kaj- 
gerus Ephem. Germ. Dec. X. "n2. VY. ex VIL. p. 312. anno-- 
 1avit, dum, per totum JSeptemárem , mcdiumque Oczoéris 
anni citati, ob /7/0//£472 aéris temperaturam , acítatem p/z- 
| "Ulofam , infequentem. autumnum 4749741277, modo fere- 
num, modo pluviofum, iniolitos etiam catarrhos Po/ozii, 
Vienna, per tocam zfuffriam , in Silefta , inprimis J/ratis- 
lavi, imo per totam. Germaniam , homines eodem tem- 
pore, eodemque prope 770do cum71gore et calore invafifle, 

' nemini tamen exitiofos fuiffe fcribit , illud Tbom. Sydenbarn 

dn Praxi Med. Experimentali p. 27$. €t304. feq. non 

. folum confirmat, dum fub finem Ocoóris ob tepidam, at- 

» que ad infar aítatis placidam. tempefítatem, deeper m 

Bb Tigi- 


e 


| 


v UB dl ji ino CO 

8o . CAR.FRID. LOEIP Hiferis. — — 
frigidam bumidamque mutatam , £z/fes numerofiores graf- 
fatas adducit, quam alio quovis, quod meminit, tempore, - 
nemini fere parcentes, cuiuscunque is fuerit five efz4;5 , fi- 
ve £emperamenti, integras vero familias fimul pervadentes; 
fed etiam eyincit, febrem hanc catzrrbaleza fuiffe eandem 
epidemicam , quz /4/j0 1673. 12eYe//4 progrediebatur, cum 
et bat antequam cZfArrbi fe oftenderent, et 2742, que poft. 
catarthos permanfit, eque, ac czfarrbalis, femper cum dg» — 
lore capitis, dorfi, atque arcuum quoslibet aggreífa fit, arque 
V. 8. aliisque fimilibus medicamentis tractari debuerit. Idem 
€t nos 420 1729. experti fumus, cum per totum anni de- 
curfum ufque in fequentem, epidesmira quzdam febris feí& 
exeruerit , quz et ante zafzrrbalis acceffum, ec poít eiusdée- — 
clinationem pro diveríazzutattone AEv15 , aliarumque circum- 
ftantiarum, diverfos affectus quidem fimulavit, Íemper au- 
cem. cum fumma Zzffiéudine, dolore capitis, dorfi, atque | 
artuum 47/1772 fumfic, atque V. S. fimilibusque rezzedtiss 
quibus catzrrbalis , fablata eft. Licecergo menfe Za. Febr. 
et. Mart. anni 1729. nonnulli bepatitidem, aliasque. febres 
 Anflammatorias incurrerint, in plurimis vero cafarrbales - 

malignz petechizantes in confpectum prodierintz Zfpr;l. 7a. — 
et [zn. tam £ezigne quam sialigna catarrhales, cum v4- 
fiolis malignitate non carentibus , continuaverinr: Jn. 714g: 
et Septembr. non modo catarrbales maligne, alieque com-— 
tinus, axqueipfa purpura alba in puerperis;fed ecfrequen- — 
. tjores atque pertinaciores d/zrrbaee «que, ac teríiiama da- 
»glicate obfervata fint : snenfe o£Zobr. mult angina, peri- 
pneumonia , pleuritidi , aliifque febribus zmffammatoriis obe — 
rioxii fuerint: die 21. IVovezibr. cepidiorem excipiente hu- 
mido- frigida tempeftate, preter zzaligz45 , fzpiusadducta 
 €catarrbalis oborca fit, P r Decembrerm inaudito modo fz- - 
viens , atque 4. /47. 1730. nonnifi ziuibu$, atque vento fri- 
» | | gidiori 


E] 


BENE NTENTCATOMYNE aM xi ] - : - : 
c Febris Catarrbatis €9c.— 83! 
gidiori cedens: licec candem Zar. Febr. ec Mart. anni 1750. 
Angina, pleuritides , febres omaligna , petechiales vi&e fint; 
femper tamen prior illa epidemica fub iisdem latuit. — Hoc 
xertius, quod hzc catarrbalis, alias tum abundantia five 
fanguinis, five féri , nonnunquam vi/tidioris , nonnunguam 
ampurioris, praeditos, hincque fzzguineo-phleematicos sma- 
gis invadens , tum fezfbiliori£us , relaxatis , vel ob obefio- 
rem, fpongiofioremque conftitutionem 74rioribus fibris, 
wafis gsitmoribus ,ynaioribusque porisinftru&os afficiens, tum 
ratione z/zfis, modo s$zfangtibus 'ob cemperamentum czlL- 
do- humidum ., teneriorem texcuram, maioremque fezfzbi- 
Jitaterma ab aére externo fatniliaris , modo z4dz//t$ ob natu- 
ram feciorem, firmiorem.atque compatziorem ftructuram 
hincque ob znaiorem «ozge/etonem verfus pe&us cuff fzcca 


 molefta, modo /ezioribus ob humores ffi//iores, fibrasque 


de (uo £070 deic&tas incommoda: tumratione fexus, fequia- 


 ferm,ob inaiorem fezibilit ates infeftans: tum eos occupans, 


qui vel alias huic obnoxii, vel Zeffozem in pe&ore feniunt, 
vel zzeticuloJt exifkunt ,vel partes ezpitis atque co//j glandu- 
lofas ab aére burnido-frigidiori non fatis defendunt; quod in- 
quam, hzc febris preterito 4770 «am contagiofa fuerit , ut 
fere.07776$ homines, fine ullo d/ferzmize, et eodem fempo- 
€, ct eadem 74ALi0ze , iisdemque ci/cusfe Ant iis ex fympto- 
"alibus, more omnium epidemicorum morborum, tam per 
totam Europam, quam //;ezza , multo celerius , vehemen- 
tiusque petierit, quam ullo unquam tempore. Unde etiam 
eít, quod in hac C7vitate non 60000. hominum, quod no- 
velle tradidere, fed longe zzaior zumerus hanc: perpeffus 


.fi. Neque enim cademc/g/lerico, neque aliis temperamen- 


H. 
b 


tis pepercit, five deinde fuerint plethorici five zminori quan- 
" titate fangvinis prediti. Neque in hominibus «//£/20 abun- 
dantibus folum erant fpe&tabiles, fed etiam in illis, qui faa- 
- dppeud, Volum, LL, Af. A. N. C. i gui- 


vv s - 3 - [ Z ^ - | Fu. d eA DW SONOS d» 32-9 AEN 
-- - z UP j * 3 Y Ü. diis ] x e» SÉ v m2 UE N 


" T V dn 


- guinem f/uwidiarem, .fufhicientique féro dilütum obtünuere. - 
Acque in zzacilentos , ac obeftores, «que in robuftos ac de- 
iliores ex. fcnfibiliores, eque in. 22fzntes ac adultos, non 
'modo jurgenes ,verum eriam  feniores, cuiuscunque fexzs 
"fuerint, tam extra COZIAGIm , quam. in illo viventes; imo 
et in ipfas grzvid4$ , ab epidemicis affectibus alias magis 
immunes, vehementer graífari coepit, ita, ut neque dori 
herentes, neque in Z/izere conftitutos intactos reliquerit, 
five diea accuratiorem obfervaverint, five; minüs, ^Exfi 
yero etiam 4Ajuriis. 4£ris alias ad/zetos. fpius aggreffa fit, 
tantum tamen abeft, uc hac yice 0/705., in quibus ob ma- 
jorem fenfibilitatem alias continui , gravioresque "catayrbi 
vigebant, in eandem inciderint , ut. 2su///; potius immunes | . 
imanferint, Perilluffris quidam Jemunsus mutato c/mzate 
nulla febre catzrr bali, licec alvi contumaciflima eA/fruétio- 
ze laboraverit, correptus fuerit, atque ex er4/2/5, quam- 
yis in plerisque debilitates f'yncoptica , abortus , aliaquepe- 
riculofa Symptotnata fupervenerint, quaedam camen reperta | 
fit, quz fanguine v//Cid10r1 non obftante , nihi! de eadem per- 
ceperit. | Gravius decumbebant, nullis zzedzcazentzs uten- ^ 
tes , hocque magis, fi corpore calefa&o, atque ad Jzdorezs 
. difpofito, aeri busido-frigido fefe expofuerint, quod in dua- 
. bus Sereniffimorum Principum aulis confpeximus.. | Costa- . 
gius per toram Europam pre fe ferebat, uc & ac'imam , & ^. 
ad corruptionem pronam materiam: prefüpponar. |. Quám- 7 
vis autem J/ezz4 non «anta zz4]192t4te comparueritsquan- | 


" 
n 


ta quidem in agro Bononien[i , inque quibusdam locis /g- 


» » "7, L 


» 
IE 


gli? , cum ibi Petecbie , aliaque peticulofiora Sympromata | 
infimul acceílerint , atque homines intra p4zc05:dics inftag | 
petis e medio fuftulerint, nihilominus tamen & hicinakerd 1 
pre altero- major zzz/2g2ii45. ícíe: prodebac, prouti nempe 
vel fenplicem regularem febrem catarrhalem , vel — f 


1 
| 


/ 


BENCUCMTRROU MIEL AF Ks t AT 
-" | 7 » * , , 
- &^ sd ^ i 


0 Febris Catarrbalis 9c. Q4 


bis gravioribus jun&tam expertus fueric, cum hi po/feriores 
non folum azzxieíates , pathemacta /jAcoptica, Utgiltzs extra- 
ordinarias , aliaque vchementiora fymptomata poftíe traxe- 
rint; fed & in caufa fuerint, quod quibusdam nonIV. vcl 
VH. fed XIV. vel XXI. demum die febris hzc valedixerit.. 
In-ozugi£us malum hoc epidemium zzifium umfit cum fpon- , 
tanea Zaffitudine , "vigiliis , cAlore 1ajori , fine ulla camen. 
fiti, pulffis cardiori, debiliori , fuppreffo fere , aliisque qua 
amalignitati tribui folent, Symptomatibus, qua comitcabatur 
inappetentia , & tulfucula ficca , xam ob. continuitatem , 
quam ob vebemeniiam molefta. Plerique horum | con- 
.quefti modo de pecoris , modo de capzízs congeftione, in- 
terdum gr4'7i0re , interdum Jeiore m preffo pede ex-. 
| €epit nonnunquam refpiratio difficilis , honnunquam qer-. 
ligo , ut & gravitas capitis , & delirium, & coryzA , &ffer- 
 Bulialio. Porro quamplurimi prater fymptomata recenfita. 
. afficiebantur vel dolore dor[; fatis atroci , vel ffupore , et. 
dolore articulorum , artuumque cenfivo ,. vel borrore , vel. 
diarrbeea. 1n quibusdam camen & alia notatu digna pha- 
-nomena complicabantur , qua pro diverfitate /Z5jec/1 fuere, 
. diverfa, ita, ut alii non tam Zorripilatione , quam Duürrore 
intenftori, acque per 4/7240£ bora durante correpti fint ,alii 
raucedine laboraverint, alii ob plechoram, calores majo- 
rem, faciei iuflationem , vbenmatifinum , obnubilationem 
atque oD/Curit ALem *viféss experti fint , alios alia occupave- 
rint... Non attingam dar/; atque z£doguigis doloremin gra- 
«Jidi$, neque mentionem injiciam Azxietatum , que eti- 
Cztlofós obruebant fzpius, neque qoutzs atque dolores lum-. 
borum in calculofzs obíervatos ,. neque peranacem fenfum 
frigorzis in byffericis circa futuram fagittalem annotatum ad- 
' ducam ; hoc faltim addam, iniis, ubigraviores zzor£i pre 
greti funt. non tantum aebiicques fgncopticas fcd & Pop 
: 2 t£0- 


uit us 
a T bwELG!X 


(9€ CARMUDIOBHfR. 


AUC CRUS PRAE MET ASKS IO E CRI TEC NS GNO CIR MNA INT S INS SRM LIH ENVIAR ILI IDUERE EI PRECES 
E t Aa bs 0 » - ' VV Jic P 
» V M 7:14 


^ hr. i E m 
- R^. u 


- 


" ! 


| eulofiora in confpe&um prodiiffe pachermata , quod tum in 
^. aliis, tum in 77ro quodam 7zvenze, nobisque amico vide- 


relicuir. Is enim exiftens £aifus nyacilentioris ; fezpera- 


cz inclinans , licec ex febre , que poft pregreffam iram, 


"Ur 


 znenti fanguineo-melaneholici, atque ad. fuemorrboides cae- - 


dietam negle&tam in itinere, ac2dzlas Selferamas, nequede- 


. centi Zezmpore, neque decenti zz0do in ufünx vocatas , non 
tantum febris cogtizuse, maliggua , acque ob calorem fam- 


mum , fudorem fere colliquativum , alvi pertiriacem obftru- 


Gionem, vigilias continuas, deliria, debilitatem pulfus, fpa- - 


fticas torfiones oris, floccorum le&ionem, periculoftf]tma cy- 


$4 xranfüit, fequente deinceps triplici £ertzaz fimplicisre- 
eidioa, quarum quelibet , ex exem in dieta pro fun- 
damento habuerit , dverfzf[7zis càmen remediis cractanda 
erat, ut & fo/frema partim die «4czo initium fumfit , par- 
tim loco 4z:26p4ti07t5 in prioribus fpectabilis , po/Zpo/irit , 
serminando deinde in febriculam ZJeztazz eam fümma de£i- 
litate , continuo fzdore, foetorem de fe fpirante ,- purpura 
Alba, tufficula ficca , eedematibus , aliisque 5 licet, inquam, 
hic Vir optimus ex hac febre periculo[rf[na eque ac fntri- 


pum prz fe ferebat ; fed & die XV.*in zertiagam duplica- .— 


eat ifia vefticutus fuerit , «7resque jam aliquantum redie- — 


- tint 5 eidem tamen catarrbali menfe Decemóris expoficus 


érat, hocque gravius, quod de/jri&s ferocioribus , calore 
fummo , «ie1/;25 ad diem vij. folutionis usque ftipata fuerit. | 


' Progreffu cemporis, atque morbo in //4/z fuo conftituto,. 
 "& Symptomataíenfimau&afünr. Pulfus , qui in Przzcipio — 


fuic deilzs , jam fortior , celerior reddebatur , ut de dolori- . 


bus pectora verfus 5bypocbondria feíe extendentibus nil di- 1s 
eam. , Del;ria in quibusdam continuabant , plerisque do/o- 


7es maximum faceffivere negocium, ut neque cuffire potue- 
xinc, ad unum omucs , qui prafente imorbo aure f?ze;diori 
"MNT | | | temere 


jd 
iT 
i" 
Mt 


y 


4 


: E 
—————Á— ? 


c Febris Catarrhalis t9v.  ..— 96. 


—— —À, 


temere fefe commifere , fudoremque neglexere, vel grain, 


wel diutiss decumbebant. | Confpexi id ipfum in //7//7 riff. 


atque ExceAentiff. quodam fene, plethorico , £izzs vicibus, 


cum & poft primus exicum , catarrbo nondum penitus dif- 


euffo,multa ftatim orta fint periculofa Symptomata,cozge/ff ig 


| veríus peidus , caput , opbtbalmia ,refpiratio difficilis , am- 


xietates , bemoptyfrs , plenitudo. pectoris e fpümido quafi 
fono inter refpirandum colligenda, pulfrz fupprejfus , im- 


quies nocltrna fomnum turbans, Jaf[/2 do fumma : & aJfera 


vice , etíi morbus ad geclizatiogesm pervenerit, ita, ut fub 
blanda 44208 blandior fozszzus & d brgad accefferint, 
tanc camen A/Zeratiozes , «vigilia , debilitates. eundem de. 
novo invaferint, ut graviora metuenda fuiífent , nifi V. S. 


rafervandi fine inftituta zque, ac continuis blandis excre- 


—tienibus, tam per poros cutzs, quam per "044 ITIHATIAS, ac. . 


^ 


que Z/uzim fub fpecie diarrbe , quam denique per £z[fzzz 
vim morbi a vij. ad XIV. diem laxatam vidifemus. | Addu- 
i&a confirmat mors pauperculi, 2ydrocele fimul laborantis, 
quz inízme[tentiam cotius corporis,ob denegatam d/4pzoes 
in hypocaufto frigidiori excipiebat. Porro zzfaztes ob de- - 
glutitionem materiae rejeQz formmizióus offligebantur ; hinc 
erat /7241e$ nocturna. Sic & in pze//2 dilarationem ferito- 
Z4 circa inguen dexirum cum metu herniz, ob tuffim -e- 
bementiorem non modo obfervavi, verum etiam in grz- 
"Uid4, prater dolorem , qui & in dorfgzm , &' abdomen 


| fefe diffudit , debilirates fjmtopticas , confillarum. izf/az- 


mationem , laiiisque c mammis. erauptionez deprchen- 
di. Lipotbymis utplurimum in fpradebilitatis incre- 
befcebant, ut & /faffice ffricdura circa macbam in vetula 


quadam, quz apoplexi4 antealiquot annos ractacrat. — Sed 
. «um morbus hictam «7/45 fueric, feíe cransformaverit , ut 


aliquando febrem cozíimentem , txpiflime. continuam , ali- 
Pe . 13 quande 


- 


OVIA — 


36 — CAR.FRID.LOEIF Hj 


s dut, 


quando ézierpolttentem mentitus fuerit , quis quao omnia 


Syanptomata , quibus hic rmorbus exacerbatus et, enarrare - 


queat. . Sufficiatergo , Pororez; interdum rezufforez , inter» 
dum zzez[rorem ; &peraliquot horas in IV. perfonis con- 
tinuantenr , 4//era «uice non acceffiffe "cujus per oo boras: 
cum cAlore majori , /4dore copiofiori , ertzum doloreimsna- 
hi, atq. Deopty/t , durantis, & camen /écurda vicenon an- 
notati, excmplum przbebat faziza quadam Juvenis, ut & 
alius-fcbrem catarrbalem negligens, ex itinere Zauraunen[z 
redux. Sicuti autem in hoc Zorrorzs comes erat dolor pecto- 
vis acutus , refpiratio difficilior calor inteníus , que partim 
ob calidtoram adhibitionem , partim ob Joc in morbo mu- . 
tationem, gfzviera fequebancur Symptomata , fPricura pe- 
oris , aliarumq. partium pertinaciores , deliria , 4rind fup-. 
preffto, [ubfultus tendinum , vigilia, pulfies debilis * ita & 


XI. die reje&tio zzzterí4 copiofioris & rubicunda, &fatorem 


de fe fpirands fub £z/f fortiori in eodezz loco jun&um habuit 
dolorem ,ut de critica atq. falutari excretione per poros cutis, 
Uias HUIBATIAS , Aluum fab forma zdoris eque, ac dzarrbaea, 
qua a vij. ufque ad XIV. perdurabant diem, nil addücam. Fe- 
bres cozpoftt& plerumq. ex duabus conftabant azcafzs, contz-. : 
nente nempe atque coAuimz4. . Atque harum res ffecies 
.Occufrebant, Velenim catbarrbalis & biliof2, ficque. dua 
CoZLint& , voricu £i/iofo initium fumentes , complicabantur, 
vel catarrbalis fociam habuit cozgtinentem , hincque in aliis, 
jitoenibus non modo , verum etiam fezioribus , ut plarimum: 
IV. vel VII demum die bazorrbagia narium falucari , in aliis 
bamopiyi . in aliis wozu cruento, inalis fequioris fexus 


most Me oder aei homer Re T 


— e aile m ph. 
C--—. 


ety um cm. 


Dbamorrbagia uteri, inaliis quatuor tam adfuetis, quam non. - 
adfuetis péríonis. Dazmorrboidibus confpicua erat , imo f. - 
"orrbagta critica per eIuum, copiofiffima, fineulloincom- 


modo in Juvene XX. circiter annorum , die VII. cumagri ]e-- 7 


vaimmine 


5 


cows pot dicU oU BEI i CEMENTO » ros claw " 
x Febris Catarrbalis 9c. 97 


ruffire vix potuerit, donec v1. vit. vin. z4zxzet 4te5 ,"otgilta, de- 
liria, diarrbaza fefe exeruerint, & XI. etiam zzelizs difpofita 
fubblando z4ore, atque zr224íedimentum jamiam deponen- 
e , 4Dortum perpeffa fueric camen per Dei gratiam priftinz 
fanitati veftituta. eft , poftquam nempe multum. /zzguinis 
! grumofr per uterum excretum , aliquid siembranofi a natura 
 €je&um fuerit, atque candem morbo pzrpsra rubra füper- 
venerit. Puer,quem enixa eft, cum /eptzmeffris fucrit , at- 
que in pe&ore, dorfo, capite izf/ammalio adfuerit, diunon 
- yixit, licec S. Baptifmate adhuctinctus fi/. Angina coptagio- 
f& cum febre intenfiori , majori cozge//tone verfus cáput, 
 €or)2.4, gravitate audiítus , ditticulcate d Aie ii deglu- 
Litionis , locutionis , vigilüs , alui obffv ucc ione cumllluftriff. 
. quendam Dominum, tum & Eidem a fervitiis exiftentem cir- 
 eumfhaniiis iidem eodem infeftabat cempore... In utroque 
. enim non tnodo morbus repetitis V. S. refüluentibus aique 
difcutientibus xvemperatis, cum 14terge , cum ex£erze adhi- 
bitis, cIyfferibus, aliisque facta die IV. aifcuffione axque excre- 
tione /279417;/$ grumofi per zzres imminucbatur ; fed. & 
febris cat Arrbalis , morbo vix ad declipationem 2" 


"e 


-— 4 


NOSE TP, PCS TRIES IIIS I e NIE M de HR NR NIU ION TA S TARTE C VI IET REUS ERI E NUNT TRE 
B " Y FT * L E - vi » Dh kr, pag ii Hh 
, . vx ON i 1 ] $- E 
ow 'j 


* 


c) 


88. CAR.FRID. LOEW Hiftor. 


feíe prodebat, que tamen in priori dolore auris atque excre- ^ 


. tionezzaferie cujufdam folvebatur , licet 472i74, qua fubla. 


- ta videbarur , ob.przmaturam Az; mutationem recruduerit. 
In declinatione morbi materie vi/Cof2 facilior pér Zzffizm fuc- 
cedebat excretio, quam blandus zer , modo citiu$, modo 
tradius, comitabatur , ut & uriz4 tarbatio. Vrplurimumhee 


— tenuif[gmam cutem ,. vitro adhzrefcentem oftendebat cum | 


purpura; verum etiam facta pramatura js 


-— 


alia, qua por £oZu/z morbi decur/Zzs urgebant. ^ Sic inter —- 
"mies extraordinaria Zz/fi£zdo dominabacur. Nonzullis t 


fedimiento rof£o - pal/ido, Dolor xque in pe/ore , ac circa 

bypocbondriaremifit, nonnunquam facta diffipatione in zr- 

itus , quod in grzvida fpeQtare mihi contigit, nonnunquam 

auris dolore fequente. Joh. Nic- Pechbligus obf. med. 45. L, 

II. p. 320. fcribit; notum efle diee vellicata membrana cym- 

pani, Ur emula vibratio cum AZ ")OfA epiglottidis ; ficque con- 

cuffis pulmonibus, ob confenfum £z/f/$ producatur. Unde & 
ille do/or circa aures vel confenfui Zervofur, velcongeftio- 

ni bumórum tribuendus eft. «. Hoc ceffante plerifque , qu£, 

vigiliis diuturnioribus corquebantur antea , /óymzus obre- . 

ferat continuus. Etfi vero excretione materie peccantis 1 

« per Jfudor enm, febris hujus Vis fublata aut minuta fit, nullaque 3 
exanthemat A fe(e oftenderint , comparebant tamen in iis, qui 

fadorem neglexere. Hinc non modo poft zzzziiones cre- 
briores puerpera & z4£ra, & ejufdem filia 4/Gz centabatut. 


79/75 admiflione . 
nonnulli ob mareriam incraflatam parot1dibus , bubonibua , 
aliisque cumoribus glandulofis infeftabantur,  Adducta fjsg- 
píomata nonnifi per 4/7440£ dies perítabant. Erant tamen &.- 


M 
Ui 
As 


egrotorum fluxus barmorrboidalis , aliis dor continuus, ü 
aliis diurrbcA , aliis «vzgilie perpetue oborta funt, quas per 7 


| fépliduum durantes deprehendi in duabus. perfonis, altera. 


pleuritica , altera vero ab aliquot annis fuppreffiome bamorr- 
| eS doidum - 


| i elvis Catarrbalis. ^. 89 - 


——— 


SES MERGE | ipio REM | 2d 
Bboidum laborante, V.8.Jolitapm pretermittente, alui ob/7rz- 
«ioni , animi patbemattóss , affe&ui oculi obnoxia , atque 
AH 17 29. menfe Septemáórts febre catarrbali correpta. Fc- 

. breautetn fenfim evanefcente Jafftudo in osnióus adhuc diu 
permanfit : imo aéri f71g2470r1 , fivenocGturno , five alteri fefe 
exponentes, z/[f; diuturniori, dolorofts ffricturzs circa fCapa- 

Ml a5,aliifque atrocioribus vexabantur fyvmptotmnatibus. Veram 
atque genuinam CZz4/475 quod attinet, pra aliis nofcenda eft 

, goxima ve immediata , qua detecta non modo proximio- 
ye5 , xam Z4iurales, quam zonnaturales , alieque patef- 
£ent. Certum autem atque evidtum eft,rgumedtat 49m, modo 
gulznonum , modo faucium , modo -«viciparum. partium 
Afafin conftituiffe. — Hinc enim zo£zs humorum zmpeditior 
hinc ad eafdem partes z/fiux:s copiofior, hinc ipfa tandem 
febris fecundaria ,catairbalis. | Ex mediatis proxamaoribus 

. humorofa malum hoc infigniter fovebat cum ob nimiam 
. humorum quantitatem ,ab aére Dbumido- frigidior: ,sran- 
fpirationem impediente , inductam, cum ob quA lem im. 
aliis /P;ffiorezm, in aliis acrz0repz,o0b eandem rationem enatam, 
tum denique ob z0772 humorum progrefsroum , & ratione 
folius maíEe fanguinez , & ratione pulmonum vehementio- 
rem, Quamvis vero alias £ezuperamentum ,conffitulio cor- 
poris , fórarum , pororum , «las , fexus , vita genus , alia- 
que ,quz pardum foZidarum 8c fiuidarum. difpofiionem 
maturalem oftendunt , atque remotiores zt urales audiunt, 
plurimum ad hunc morbum faciant , tantum tamen abeít, ut 

- hacvice aliquid contribuerint , ut potius 4£r cibus , alique 
. «aufe remotiores non naturales attendenda fuerint. 2416/29. 
fi fpe&es , ubique zz/ólifa vigebat conftitutio , qua camen 

| dhincinde velgzuazitate, velqualitate, vel smotu divería fuit, 
| Mu & aér corpora, dum eadem modo 4/z£if , modo 17- 
frat. , innumeris 770425 2fficiensynon modo huic fcbri catarr- 
"udpptud. Volum, 1I. M. 4.N.C, imn bali 


í "y. .OIQUEM 

ul LN 
4 M 

^u 


go — CAR.FRID. LOEH Hiforia ^ 
Bali per totam Europas ; fed. & hinc inde droerfzs Sympto- - 
matibus principium dedit. Sic circa Joz02i45, vicinalque.. 
prouincias, in primis in cozvA/ibus depreffioribus, incola 
. hoc gravioribus pathematibus affligebantur , quo major - 
 presfio ab aere grzuiori nebulofo in pulmones ibidem exer- 
«€ebatur, .. Sicuti vero Nic Jia atque froportiomi conten- 
sorum acceptum referre debet, quod jam hanc vel illam 
qualitatem. obtineat : ita eciam cju tamerdinaria, quam 
extraordinaria, enfe Nouembris acqueDecemáris anni fue, 
pra citati in a£re per totam Europam difperfa, gzualitaten il«- 
lam 7/20/22 cum cadem communicarunt , a qua nomina- 
ta febris proficifcebatur. | Hic loci enim menfe. Ocoórss 
 xempeftas placida ac vepens obíervabatur , quam füb initium 
ANovemóbrtis excipicbat alia multum diverfa , frigida fcilicet 
atque umida » nebulofa fubito ingruens, ut non attingam, 
aéris 2zlemperiem , modo nebulis foetidiflimis, modo ca- 
Jo magis fereno ,. conípicuam , interdum p/muiss , atque fri- 
gore, interdum cAlore fefe exerentem , prater folitum pex. 
&otum JVovembrem & Decemérem períeveraffe , usque dum 
ventus feprentrionalis sifrofrs atque zi-vofts corpufeulis, quo» 
sum copiam huc fecum deferebat, aéris labes noxias IV. die 
jan. 1730. clueret.. Neque L/7e224 tantum. ipcop/£ZAns aee — 
aris conítitutio erat eai: fed etiam iisdem menfibus 
per Hungariam , Poloniam , Saxoniam, Angliam, Hi» 
Jpanium , Galliam , Italiam , inundationem. aliqualem ob. 
Bl«vias copiofiores perpeffam, Daniam, Sueciam, Mofta- 
"Vi47 , aliasque regiones vifebatur. Cum ergo acopiofios 
sibus 422/625 particulis, & a&r Durmidiorem eque, ac frigidie- 
zem. qualitatem per totam Ezropzzz füb initium. Jovenes 
-éris na&us fit ,, atque ab eadem velaxat£s bris, porisque 
 sonféricdss transfpiratio zzzpediíior , hincque partium Zilzo- ? 
Jar, aliarumque iputilium exergsio ipwuimwta, atque — 


po 


4 


" x ow 


- 


TT. RN 


eft, ingruente p/acidiori tempeftate , humoribus ad vitio- 
fara refolutiozem jamjam inclinantibus orgz/7num illatum, 
ficque febri catarrbali, maligne, datam fuifle occafionem. 
£vincitur id ipfum ex eo , quód hec febris & fub tzitiusm 
Novembris, praíeace ubique /7541/j conftitutione aéris , in 
GalAia, Anglia, Hifpanta, lialia, Auffria, Hungaria , 
Polonia , licecin Suecia prius , in Helvetia vero tardius , 
eomparuerit , & fub //72e72 Decembris, atque circa princi- 
pium 474i 1730. vehementia frigorzs fubíecuti mali hujus 
vis ubique fublata fi, Licet enim recedente febre ca£4rr- 


bali per ZAufiriam, aliasque provincias al; febres fpargi 


ecperint, nec tamen ita proríus epidemic , nec iisdem 
Symptomatibus amplius ftipate fuere. — Sicuti vero particu- 
le ques acque igze, etfi femper in aérefincprefentes, alias 


neque zv; , neque 5osuni tam fubicaneam alterationem in- . 


ducunt : ita in earundem a6&zndantiam menfe Io. acque 


Decembr. preteriti anni perfpectam unice caufam rejicien- 


dam ceníeo. - Huic eonftitutioni favebant & alia zzspzriora, 


: atque extraordinaria effluvia, five a rebus ;zazimatzs, five 
- ab aimaAtis in aérem deducta perpendamus. | Quodad pri- 


inum momentum fpeGar, nil dicam de influentiis f derum; 


. Wtut veritati confonum , pro diverío fitu, itque eojundlio- 


nec /0//$ cum planetis diverfam materiam fuétilesminterram 
deferri, hincque diverfas corporis a/feciiones proficifci; 
paucis faltim addam, 4770 1729. cum circa Roman, Nea- 
olim , aliaque loca Italie , crebriores ferre motus, ob e- 
fitroium diutius occlufum fenfiffe incolas, qui 20. iDecerz- 
bris & per Ducatum Mediolanenfem , &. per Helvetiam 
&cíc oftendebant, cum eosdem 24. Ocfo£ris hora vj. zstu- 


- fina arcem Fridericianam Hallenfem Norovegorum «que, 


a6 in ZVerjci4 civitatem. crebro hora viij. tanta vehementia 
Ku m 2 occus 


- 


v FeüvisCatarrbalistS9c. -— 7 WX 


humorum ad corruptiozezm producta difpofiio, mirum non. 


^. 


92. . CAR. ERID. LOETF. Hforia ^^ 
í E Mea ) . : x mx dem. taceant idet Ma 


éccupaffe, ut caminos decidentes viderint, tum denique 
- seontem hlandicum, &3bjiorfctecra di&um , talem conce- 
(— piffe flammam , qua territorium ad diftantiam ij. milliarium 
deftru&um, licec candem zicilns copiofioribusextin&tafue- — 
'*i. Cumque hic ignis occulte atque fabterranee vi Hecla "" 
— adfcribendus fic , neque illi zzofts kaliz aliam, nifi fimilem — 
efficaciam P'efiruii pro. caufa agnofcant , dubium non eft, 
. quin hac 'occafione & Sulpberez, & alie «itigf2 particule 
per 4£rem longe lateque diffeminate fint, Harum przíen- 
tiam probant £ezipeffafes cum inaudiris atque infolixis fz/- 
yninibus atque fonitrsibus , & menfe Vom. atque Dec. ver- 
fus Neapolim , in IMonte Peffulano, circa Couff autiam , 8& 
eirca Hzfniam , Vratislarviam &c. anno vz30. menfe Lag. 
ficque zzcozfueío cempore annotatz nom modo ; fed 
& pbenomema ila , que partim. die 16. Novembris 
1729. in Holandia , Colomie  gribpina ,. Prancofur- — 
4, LHanmovie, Lutetie Pariftorum ,«- Varfouia , par- 
.. ximdiers. Peor. 1730. Vienná, circa Coloniam Allobrogum, 
aliaque loca He/veti4 , ix 4&re confpicerelicuit. . Accedit && 
hoc, quod civitatibus populofroribus incumbens a&r fzmeis, — 
aut aliusmodi /beferogezeis eífluviis fcateat. Vnde imhis & . 
gravior ,& ACrior reddicur , praftans deinceps majorempref- 
ftonem in pulmonibus, ut & zrri£4iionesz. — Acque hinc tar. 


illud eft, quod Pzesnenfes,prafentibus die 4. Dec. me£ulis 
oculum veZicantibus , trequentiori féreat ui, crebrioribusqs 
tuffibus expofiti fuerint,quam quod vebementiora Symptoe  - 
amata in 77470r ibus Civicatibus viventesfint perpeffi. ZIzgimo- | 
 füsregiones fiquisadeat, deprehendet aérem multo Jrsidi- 
8rer. Hinc minor 7720£2$ clevacarim 4q940/A/us partieu- 
. farum, hinctandem major ad corrzptiomern difpofitio, cujus. 
teftes funt nebule eraffiores, focísaif[a4. — In hisergolocis 
£ravius egrotcabane decyugnbentes ; hecque qnagis , fi pam: ad 


4 


PE CDTCQNLURNMN T ;- h. AE Ug E P - 
NR DN «C3 ain. br d n NS - , 


2o 0 Febris Catarrbalis 69 c. - E. 


saufz occafronales fociz fuerint. ' Plurimum huc faciebant 
. effiuuia 4z:'7alorzm. | Cum enim fesiua morborum coz 
fagio[at in fübtiliffimo , adiviffimo, corruptionique obnoxio 
miafimate confiftanz , acque hincab azimanztibzr longe late- 
ue fermenteftentes particula in aérem deferantur, patet, 
non modo ab gro£1$,hac febre contagiofalaborantibus, in fa- 
miliarius cum illis verfantes effluvia fimilia vel per pazozes; 
velperporos cutis derivata; verum cciam ob Zzezzillam , quee 
an ltalia, Palatinatu, Auffria, Pannonia. Valacbia, Podo- 
lia, Wolhnia, Polonia , inter pecora hinc inde ferpebar, 
 ánnumerapatredino/a miaíinata eodem anrio in aérem fuiffe 
difperfa. Eiac deinde & alios coztAgtoze infecerunt. — Ecfi 
enim quidam ftatuant , quod coztagiuz) nonnifi in- /24 | fpe- 
£ie radices agat,atque hinc defendant , bominum peftem 
 &xrulA non aflieere, equorum luem nonnifi in eg405 , oup 
in £oves , & fuum in. fuil/um genus cancugn ire, in alienum 
minus ; velinde tamen contrarium clucefcit, quod & /Mo/- 
60'Ui£ , teftante id ipfum Gotbofr. in Chron. pefte anno 1655. 
 tantoperefaviente , ut & cerporaterrz nondum commiffa in 
plateis a cazi&u devorata (int, iidem rabie correpti, homines 
*ivos dilacerarint ; & interdum a Bi/Cibnsr mortuis contagio 
ertum duxeric, & noftro evo /zes pecorum cam in Hunga- 
Yi4, quam Zugffria , menfe Oc. & Nov. 1729. fe prodens 

- febrem catarrbalem , initium iumentem cum £sréatioze ca- 
1115, atque incra quatriduum vel besmorrbagia nariugs, vel 

. hamozrbagia per 4/4472 , vel etiam vormitu ffercoveo vermi- 
. panter, junctam habuerit, & eodem tempore in 45r; ali- 
. quid purglenti ,innuentis corrupttonezm , inventum fit. Neq. 
eft, cur dubitemus, per c/60$ cnntagium quoquein homines 
3aanaí[e, cum non modo certo conftet ,cujuídem nebulonis 
audaciam eo procceílille , ut pecora lue hac dezzortza homi« 
pibys vendere non ezuberic; verum euam probabile fic, pe« 

| D  & 3 cora 


Le 
? dh? 


MN D ENLAE WAS b: e UA EUN ei ei Mo ht 2 
"37 NIE LEM ANIMAI HIT FRU Me Ses 0 AT MS 
r IA E T wi XE PS P 1 t RUIT 
LA j " 


cidua a £rasquil/itatibzs , quam a prote//is impendentibus 


- 


magis terra marique timetur, & in infula Sazé1 Tboma íta- 


| tim a folftitio brumali menfes duos , aut amplius "entis fi- 
 Jentibus incolarum plerique languenc, & frz2,941//0 tempo- 


re pef?tis vchementius in homines graffatur, & circa Powo- 


Jam in convallibus, ob minorém czrculationem aéris multi 


periere. Quemadmodum ergo zz/ofíz* aéris , qui ventum 
confticuic, fanitati magis conducit : ira & aérem effluviis pe- 


unde in cempefítate peftilence in quibusdam urbibus populo- 


fis smachina murales crebro difploduntur, & pulfantur cazz- 


pana. Neque tamen hinc omnis ventus pro /Zis£yi haben- 


Jff'ilentibus inquinatum emendat. fepius Zozitru & fuleur , 


dus eft, cum zeridi4nur corruptioni faveat , atque folus $e» 


ptentrionalis , a plagis zivoft$ impetuofe defcendens , par- 
ciculasque 7/0/25 fecum ferens , a&rem furiorem reddat. 
Atque hac eft ratio, cur non/ modo in Les£o, flante 712/fro, 
incole egrocent , Coo tuffire ferantur , fuperveniente 772zi- 


lone protinus convalefcant; fed & vento frgidiori fuborta 
febris catarrbalis vis minuta atque fublata fi. — Progmofme — 


ratione «i£4 & 770ríis quod attinet, cenendum eft , febrem 


— hanc, quamquam P/7ezz& omnes cum fumma Zaffit udine, vi- 
giliis continuis , delirizs ,— diffpnulatione fymptomatum, 


aliisque fignis »zaligpitatts aggreffa fic, atque gravid non- 
nunquam debilitatibus f)s10pticz$ , nonnunquam abortui 
expofita fuerint, im aliis baoptyfim , oomitum «ruentum , 
phrenitidem , anginum, pertpneumoniam, pleuritidem, be- 


patitidem aliaque periculofiora $ymptomata focia habuerit, — 


qualia 


1 


1 
ds 
s 
yp 
D 


| 
po 
m 


^ 
H 


x. 


)- E : VI d j 2 * 7 : 
co c5 5 REehris Catarrbals 89e, 


mis bumoribus male cónftitutis, animadvertimus, nemi- 
nem tamen e zzedio fuftuliffe. In He/vetza ab eadem, quat. 
t10do defcripíi, febre nemo ene&us. | At e contra Lztetie 
Pari[torum rultis exitiofa erat , ucut in ZdpgIia, Hifpania, 
dtalia , atque Polozia adhuc pluribus: fzz:/74 fuerit | Ec- 
enim Leopoli pauci fervati 5 Perrarie atque Ravezz coc 
tantique horninum obiere, ut magiftratus Aozozien[rsinco- 
kis acceffum denegare voluerit 5; imo Lozdzi medio ov. 
intra fép/irmazAm 908 , atque deinde z240rem numerum , 
quam quidem 4770 1665. tempore fe//zs, illata ftrages ex- 
erevit. | Si progno[in ratione z0di eventus attendamus, ter- 
minabatur partim /74/20$ rheumatice IK ederet , partim: 
immaterie peccantis excretioze falutari..— Sic /ózz2445, atque 
ve[piratio facilior füb continua dZapzo? eque, acfurbatione 


IYiH&, inaliis jam poft primam exacerbationem , in aliis, 8 
' uiplurimum IV. vel VII. in aliis quoque XIV. die accede- 


bant ; ut taceam de eje&tione copioftoris materi per £uffz, 
atque rzóicunds ilius fatide, quam in plezritico gravius de- 
eumbente XI. cum levamine rejectam confpeximus. Febris 
continentis interdum conjun&tz infeparabilis comes erat £4- 


"orrbagia , nonnumquam per zzres nonnunquam per 94-. 


fa. bemorrboidalia, aliquando IV. aliquando vij. die , non- 
nunquam f47Cior , nonnunquam copiofror fuit obfervata , ut 


án Juyene XX. annorum , nunquam Zarzorr' beides experto, 
 & tamen die vij ula menfuram /Zmguimu fioriaiorzs 


eum /olutioze morbi dejiciente. Sic & uteri baemorrba- 


gia largior in puerpera, que Xl. die a&eríum perpcet- 
fa eft , oborta /Z/ufarz5 , qualia exempla in «v4tcz^ qui- 


damhabuere.  Stafeos rheumatice duffzpationem probat do- 


- der pectoris verfus bypocbondria defcendens, qui &in zrízs, & 
- aurem nuonnunquam fecíe diffudit ; ut & exeretio lympha crz- 


ent& 


»" » 


ut 


qualia in pletboricis , defe&u. vifteris laborantibus, inpri- 


, 


ST 
p MIS p INS 
^73. 


A P. M ut : 7 TM ro 
Ae zt e b M MT ENS JL: da ui 
T ^ D : É A m ; DET. Wb Tae m rx I 
1 - ^ d i E à : * ; sot Mw ikx wit" 12 
^ e - ' y ! [^t i23 
L: E » E c " kt: e LN 
E " ; y 5 y;3 " T oe - *. bi 
3 2i - 4 E ^ - P » a pio iie. m 
, f. " J x. , * Lx I 
A 9 z id : E X " E —— d » 
- ? " ^, : y, 
: * 
à 


AB e xdinioità EE ied ; NEN zs TN M ls ORSSM "" 3 

enia íccuta fic. — Diarrhoea neque folvebatar, neque gra | 
"Uiorreddebatur morbus. Nonnulli egrotorum todo //6e- | 
110!1 4£ri (cíe exponentes maturius, modo IBnunlionmesinu- — 


fum vocantés, /44orezs neglexere , quorum hi fjgptomata 
AcerbDiora non modo, verum eriam in declinatione morbi 
purpuramimcurrebant, ilii vero vel vehementiores cozge/?10- 
Ze$ verfus caput , pectus , opbtbalmiam , cabarrbum fuffo-— 
cativum, bemopt»[m feníere, vel de cbronico atque perima-. 
Cij0ri catarrho eonquefti, vel etiam £zmqioritus glandulofts . — 
interdum circa zZre$ , incerdum circa tonfias , interdüm 
. €ircazzguen infeftabantur. Ex omnibus, quos füb mea hu-. 
- bui cura, habuiautem quamplurimos , atqueultra ducentos, 
nonnifi dzo funt mortui, quorum alcer 7//ze£7, durante mor-' | 
bo feíe committens, alibi in Je£balezz morbum incidit, alcer [ 
vero pauperculus, ob /zdoris neglectionem , aliasque circum- 
ftantias /ydrope funefto occupabatur. — At pefechbiis, huic . : 
morbo in agro Bononienfi , Britannia minori , Anglia fu. 
pervenientibus pleriquefuntegme&i. 7442/72 quoque L;5co- . 
lonia comparuit , quod peflimum atque ex//70/472 erat fi- — 
gnum. Affe&us hic, ratione £ezzporis eventus, inftar aliarum. — | 
febrium zzalzezarusm cito fua decurrebatcempora, ita,ut plu--. 
rimum J/ienzz vel IV. vel VII. die cri f/alutari folucus fit... 
Ecfi vero in z12g/i4 idem fub znifium annotatum fit, graffari. — 
tamen Jebermentinus deinde & in hislocis, & circa Donmoniam, 
. AHlorentie, Mediolani , & per coram Podoltam cepit ,utintra 
- Baucos dies.inftar peftis plurimos e medio fuftulerit. — ene | 
. aSecdto in ais illa epidemica, qua 4440 1669. 4ffiv0 vem- 
| pore cum f/enritide in confpetum prodiit, atque de qua 
J[bom. Bartbolinus Ephem. Germ, D. L 44. L p. 130. agit, 
locum non habuit, E contrario in febre catarrhali ,. 4220- 
1675. Vienne , Pofónii , aliisque in locis populatim fxviens. 
te, multi auctorum, Gp inter eos prgcipui Cur. Kaygerus, 


, JPor. , 


| : Eris Catarrbalis 69 c. | 97 


Thom. Sydesbam , & Paul. de Sorbait l.c. Vena Sectlionem 
extollunt tanquam remedium praecipuum ac prafentiffimum. 
In noftra deprehendimus, Vena fe&ctionem in plefPoriczs, 
gravidis , adfuetis , ad apoplexiam , catarrbum | fuffocati- 
qum difpofids , vel zzgtna, peripneumonia , pleuritide, he-- 
patitide,bamoptyft , vomitu cruento, atque febre continen- 
£e laborantibus, fub 277/1274 inftictutam, non modo /a[fztz- 
dinem ,cephalalgiam , vigilias , [hafficas fériduras 1n pes». 
ore , dorfo, aliisque partibus fuftulile; verum etiam omnia 
Symptomata reliqua minuifle. Sicut igitur in. his fubjedis 
venulatio fanguinis & zfi/7$, &  seceffaria erat :. icain iis, 
qui vel a pregreffis z20rót5 gravioribus pradebilitati fuere, 
vel me 72052 ati in confilium vocarunt, vel £revi asptea 
V.S. ufi funt, eandem zzzuzzz4m celebravi. In ozszibus por- 
ro eo in primis intentio dirigenda erat , ut zzaligza atque 
contagiofa illa materia, quam brevi cemporis fpatio intima 
corruptio faepius excipit, in tempore ex corporeezrumare- 
iur. Cumque hec füb 5a///4$ forma corpus occupaverit, 
hinc eadern rurfus per poros cef1s (üb continua, blanda, at- 
que equali d72p208 diícutienda erat. Unde temperata 27a- 
pnoica , diapboretica fixa , antimon. diapb. aliaque , que 
absque vehementiori commotione operationem fuam edunt, 
 abforbentia offracodermata , que acrimoniam falino - ful- 
phuream, fanguini orgafju2:2 inducentem, atque fzdorem. 
impedienterm , partim Z5/ór£ezdo corrigunt, partim per d;z- 
rei educunt, omne hic tulere punc&um. . Eadem reme- 
. día cum celeberrimus Car. Kaygerus in Pannonia , cum 71- 
damus A Lebemvualdt in febre catarrbali epidemice do- 
minante in SZ;ria, cum Londinenfes hac vice cum V. S.fub 
initium cum fücceffu adhibuere. | In plefborices, quibusale- 
xipharmaca calidiora, fudorifera, Spir. Sal. armon. (imilia- 
que propinata fuere , fequebantur copge/Piones majores ver- 
- "Append. Velum. LI. AG. N. C. n fus 


o8. — CAR.FRID. LOEIF Hifor. 

fus fuperiora, deliria, fortiores pectoris oppre[fmones, inquie-. 
tudines , fabfultus tendinum , fappre[[io urina , quibus. & 
Lemperatiora deinde medicamenta exhibenda erant  Pur- 
SAHÍIA , quz nonnulli affumfere , «yozmitoria, nullum hic in- 
venere locum, ino omnes , quibus praícripta funt, majores 

aféos materia acris CO//220L105es incurrcebant , eorum etiam 
una bamopty[t corripiebatur. Sufficientem opem omnibus 
tulic modo pzLuiftulus ex abforbente, antim. diaph. arcan. 
dupl. addito interdum nitr. dep. concinnatus ,,:modo pof;o 
ex aquis diapnoigis, abforbentibus , atque antimon. diaph. 
conftans , modo emul/to parata ex femine card. Mar. Syss- 
ptomatibus ex proprio fonte fuccurrebam , ita , ut fp4fricis 
flrickuris praíentibus Ccinnabariza addiderim, alvus obffra- 
&ioni bumetlantia oppofuerim y in déarrbaea non modo 
AY CAP. dupl. oymiferim 5 verum etiam. regimen dizpsoicumi | 
canto magis injunxerim. | Zfd/fringentium , narcoticorum, 
opiatoruza víum , qune multi Auctorum eafuadeanz,ex- | 
periri nolui, cum O/aus Borrichius de fomno ($9 fomniferis.— 
pif 34- referat , quendam applicato ezzpl. opiato folumim | 
rafo vertice ,ex cal arbo pituitofo ingravem paralyfeminci- | 
die. — INz/rofo - cipnabarima , emulftones , potiones anale-. — 
píica conjunctis &ezoArditis, tempore continuarum «vzgilia- .- 
quin data, ad fommnune placidum &grotosdifpofuere. Quodá 
affc&tus anginoft fupervenerunt, repetitis Lema feétionibus 
atqueclyfferibus, vandem interne dige/f iua cumtemperatio: 
ribus dzapzoicis ordinavi, externe vero Cat aplafsmatae difcu- 
dientia, Gargarifmala , atque. 2ngecdiopes commendavi, 
quorum ufum, quousque penitus remifit morbus, conti- - 
nuavimus. Ab expeczerantióus in cufli fz£€4 penitus abítis 
nui. Ex iis, qui in PaZLit4tz2 prodire coacti funt , nulligzz 
puoica dedi , infiftens magis precipitantióus , utut nonnifi — 
blandioribus d;4pnoicis & maleria noxia in pae s $ 
[1 ed i PLE 11 d fna 


Febris Catarrbalis €9'c. "5.199 
TU 00 GENAU T S — DRE 
zali penitus profcribenda fueric , & olores. circa fCapulas 
in quibusdam remanentes aufcultaverint. Def: quod fpc- 
&at , neque durante morbo, neque eo /zperato, aurz frigi- 
dori committendus erat zger, hocque minus, fi dzzrrbaa 
adfuerit. Victa eciam febre, omnis tamen excr[/zzs ratione 
€ibi & polus virandus erat, — Jufcula , atque infuia inftar thee 
ex 4d. fCorzon. cum J/yffop. verom. acque fes. faznic infre- 
quenti ufu habui. Et animadverti, cam his obfervaus, quam. 
accedente infimul cum corporis , cum 44i91i continentia tran- 
quilla, omnes per Dei gradam priftine reftitutos effe fa- 
nitat, . 


.CONSTITVTIO EPIDEMICA 
ANNI MDCCXXX, 
(x fub exiíu 4zzi 1729. conftitutionem zér£* ge- 


M J neralem habuimus, calis per rzdzz72etiam primum 

^7. Anni 1730. Ü7enza (tetit, nempe utplurimum Jzzzt- 
dior , frigidior , cum nebulis in plirvias abeuntibus. Atque 
licet vehementia 7quilozis cum £rUibus 4. T4n. fcfe exeren- 
tis, vitiofam hanc atque 77€67/7 anter aeris qualicarem fübla- 
tam arbitrati fumus , cantum tamen abfuit, ut ceflaverit, ut 
potius eadem 4zcoz/f ania rediecit, cempeftatem i ei 
die to. placidior ac plarvio/a exceperit, huic non modo 16. 
frigidior , nivibus acque ventis camultuaria ,, verum etiam 
30. denuo alia multum d/ver/z , atque eadem die-mane cA/t- 
diori, a meridie frigidiori vento, modo plzvris, modo zvr- 
biis conípicua,fuccefferit. — Similis aéris zIterzatio fpecta- 
bilis erat per corum Pebrauarium. — Sub initium enim aé&r 
frigidior cum nivibus ingruebat , in progre[fu tepidior, ut- 
| plurimum ze£zlis , vel matutinis , vel vefpertinis, quandoque 
 &pluviis noGurnisfefe prodens, qualis ad po/Zrezsos ufque 
n 2 Febraua- 


I00 CAR. FRID. LOEIF Eiflor, 
Februarii dies perfeverabat, ut de ca Z7 zrdeztis phoenome-.— | 
no, quod rj. diecirca vefperam Fzezmenzfium oculos ac — 
mentem in fe converterat, nil dicam. 7MMar1; ingreffus z00- | 
ffs fübito cum plarviofó aére commurtabatur , imo ob pluvias 
cepio[25 & frequentes, cum coelum, fi paucos 2747505 dies 
exceperis , plerumque obzubilum , & obfitum tenebris erat , 
tum ad //zezz ufque mens ifte Dusmido - frigidus permanfit. 
Similes vici[[itudines racione frigoris eadem byerme per cotam 
Europam obíervare licuit..— Jamuarii enim conftitutionem 
fiexamines , & Hale Saxonum erat pluvoiofa die ij, qua hora 
viij. vefpertina fefe incolis innubibus aliquantulum nebulofis 
halo obtulit, & Londizi xij. placidior , tamque ze£ulofa 
comparuit ut iam qZZr£4 pomceridiaria faces accendere co- 
acti fuerint, & Veapol; XVIL a&rem blandiorem fvzgidior z- 
que , ac £uzzultuo[rr fecutus. eft , flamma Pefiroii etiam. 
invalefcente , &' Parfois XIX. frigusintendebatur , Haf-. * 
nia, Vratislauia , Soravieque ingens tub exitz tempeftas — - 
cum faguribus & tonitrubus , nrvibus ac plaroiis oborta 
eft. Sic Feóruariustam frigidior atque zivofus füb princi- 
pium non iolum Parfois ; fed & l'ezetis, quam depidior 
magisque p/;viofAzs poftmodum in pofteriori loco, AMozte 
Pef[ulano , Alefta , S. Hipolyte , aliisque Civitatibus vicinis - 
in confpectum prodiit, ita, uc Conftitutionem Fegnezfem 
ubique fere reprafentaverit. Sed nec /usen boreale exxa-. 
neos fugiebat , licec neque eadem 4e, neque iifdem ezrezz-. | 
Jfantia Europam omnem fua luce compleverit. Alibienim 
jam IV. quod /Moftovie , Petripoli, Kewalisque degentes 
tcftantur , alibi ,"& quidem Parfois, Vratislavie, Tiguri, | 
Berne, Colonie Alfobrogum , Roma aque Florentie XV. | 
vifebatur , alibi alie quoque cirezzz/f antis acceflere. — Non | 
adducam , prater PP4Z09en4 huic tumini comua, & in — 
Helvetia , & PetriGurgi binos arcus oculis occurrifle, altero 
| : | in 


Febris Catarrbalis £9. IO1 


in éoreali , altero in auffrali plaga apparente : neque attin- 
gam, materiam fZo/pborefCentem,radiis ex priori arcu exur- 
gentibus, atque. variis corz/eztiogibus confpicuam , candem 
& in zJterum fuiffe compulfam , ibique c/zrz0ri reluxifle luce, 
difparentibus in pr207i facceflive columzis radiantibus : neque 


mentionem injiciam /z/Zrri illius, quem Petrzpoli radiis mo- 


tu tremulo procurrentibus nonnulli perceperunt, multo mi- 
nus €£0loriigz fxpius janannotatorum. — Hoc faltim addam, 
idemnon modo Kozz4 atque Revalze diucius durafle ; verum 
etiam AMofCovvia fequenti noéterecurriffe , ucut minoris fuerit 
momenti. JJaríius utplurimum z£vofzs , plnviofies fuit. 
Hinc obíervabatur aura Juzzidior & frigidior , in nonnullis 
locis aqu ziualis major cozfipxus , qualemin circulo Suc- 
vico Hornbergen[és maximo fuo damno experti funt. — Leo- 
pol: tamen atque in S$'vecia zives copiofiores circa 4qu420- 
él ium vernale cadentes,acerbi(limum excipiebat friggs, ut & 
Holmis lacus per totam hanc hyemem non concrefcentes 
tandem frigoribus conglaciarint. Eadem ergo perquam ano- 
mala atque z7/regulari crafi aéris per omnem Ayemem ubique 


Tnanente, mirum non eft, hanc & eosdem peperi(le zz0r£os 


alibi, quos genuerat L7e7z4€. Hoc tum in aliis liquebat fe. 
ribus , cum magis peculiariter in czfarrbalibus menfis Sept. 


& Dec. 1729. Sicuti enim hz pofferiores , qua 4240 cicato 


epidemiee per Ezropaz graflacz funt, fenfibili aéris quadita- 
£iinaccepcum referri debent,quod illis zzezfr£zus exorta fint; 
ita etiam qualitati frzzzd70ri , quz in. 7454uarium incidebat, 
earum 4uzinutionem unice adícribendam effe Cenfeo. Vnde 
etiam eft, quod P7ezzaYV.. 747. vehementia frzgoris derc- 


| pente füblatz fint, alibivero ob frigus £zrdiz* ingruens diz- 
 Liuscontinuaverint. Hinc Joz0zi4 ,in Ducatu Mantuano, 


Ferrarienft, Mutinenft, aliisque Longobardia partibus, irem- 
que in. Sa64udia , Delpbinatu, Marftlia, perdiu perfevera- 
"mii n5 runt. 


zt 


(dos — CAR. FRID.LOEIF Hiftor, 


uM 


runt. His recedentibus nove fe£res invalefcebant, | Neque 
numero cancum erant. fpe&abiles in Zero Brixiaso , (ed et- 
iam obancepsillud perzcz[uz , in quod eos, quosin Pedoliz, 
Britanmaminort, Florentia affecerant , conjiciebant. | J/;e;- 
714 febris hec zzaliena tub dzverfo [(Chbemate prodiit, ita, ut 
in aliis fzzsplicesa continuam , nonnunquam nullis exazthe- 
"atibus ftiparaam, & tamen diarrbez , "igilus , deliriis, 
"motibus comuulfruis , aliisque periculofioribus fymptomati- 
bus fefe excrentem, nonnunquam petechbialez reprafentave- — 
rit, inaliis etiam cozzplicata , atque modo cum zzflammato- — - 
yia , vel angina vera, graviori, vel plezritide interdum-e- — | 
r4 cum fputo cruento, interdum fpzria , vel bepatitide pe- 
riculofiori, ob diarrheeam , vigilias, deliría, conjuncta, fuerit, - 
3120do cum zzermittente comparueric. Nullis exzztberma- 
tibtts confpicua, continua aliquando iamIV. quod in Zezeriori 
etate annotare licuic, utplurimum XIV. die in zdz/£s difpa- — | 
ruit, femper tamen fub blanda 4z4pz:9 atque £uyGAatione uris 
nz folvebatur. In petecbiali decens regimen diapnoicum 
pre aliis attendendum erat, quo non obfervato Sysuptomata 
exacerbabantur, ut pauciffimi evaferint, five deinde V. S. in 
ufum vocaverint, five minus, quorum po/Zerioreshocproxi- 
miores morti fuere, fi & in morbo pzrgaz5s aliquod aflumfe-  - 
rint. Sic Domizafenectute confecta, atque aliasincterdum 
calculo, interdum banorrbagits narium nimiis obnoxia, tam 
V.S. quam d/4p766, aliisque neglectis, non modo baorrba- 
gius , diarrbaam , catarrbum [fuffocatroum , deliria conti-. — 
nua incurrit$ fed & IX. die violenua morbi confumtaeft. Aliud 
exemplum przbuic quidam. 77vezi$, viginti aliquot anno- 
rum , qui , etfi ftatim fub zz£2472 V. S. inftituta fit, probatif- 
fimaque xémedia exhibita fuerint, poft frequentioremtamen, — 
aluo refpondente,corporis refrigerationem incidit in dizf- ..— 
vbacam vigilias , deliria continua , bamorrbagiam no E 
yu- 


Febris Catarrbalis ES'c, "A04. 


fymptormaticam,& die viij. purpuram albam, ipfamque zpbo- 
nziamlethalem. Tandem unus, prztermifla J/ezze Sec£ione, in 
eadem febre petechiali pzurg425,me nondum in confilium vo- 
cato ádhibuit, ubi res defperata fuit, — Sequebantur enim 
multa ftatim periculofa fymptomata, diarrbaua, agii abje- 
éfio,anxietates, uultus ferox ,-vigilie continue , deliria, ac- 
ue die XII. ipía zz0r5 , ucut vij. buemorrbagia narium. oborta 
it, /Zdor accefferic, zfriz4 fedimentum depotueric , dzar- 
Ybaza ccífaverit, acque "ve[zeatoria füfficientem effe&um edi- 
derint. Farendum etiam eft, peculiarem 74zz4r1i indolem 
atque conftitutionem, cum qzZríAgmaAm illam azplicem chro- 
nicam, &deznatibus , infarciuque lienis occurrentem, atque 
incidentibus, digeff iuis, blandiaribus laxantibus,febrifugo- 
que Nzc.de DJegzy,ex malis aurantiis amaris cum vino albo pa- 
rato cedentem , cum £eytzz7225 diuturniores ,aliasque multum 
fuiffe,quod alie zzzterzmitteztes hoc,&fequentiszezfeinvaden- | 
tes teftatum faciunt. — Aliquando enim his fub 777472777 jun- 
gebatur £02/7444 , remanente deinceps f'niblice ,fivetertia- 
54 , live quotidiana, aliquando etiam fub zem accedebat; 
utin Juvene quodam , cui menfe Feóruario in. quotidiaza 
chronica fupervenit Purpura. Sicuti vero nominato menfe 
Febr. non folum febres catarrbales Lutetie Pariftorum , 
Verfalie, Gratianopolt , Marfilie , Camberi , Roma , L:- 
£urni, perque Ducatum. Mutinenfem adhuc dum fpar- 
$ebantur ; verum etiam 4/74 funefte,fzeu/Za Taurinorum, 
| AMediolani , Donomieque vifcbantur , ut de Jue pecora cir- 
ca Laudenfém agrum infeítante nil tradam : ita 2ezz4 prz- 
ter Cargeffiones verfus partes fuperiores,rPeumatt/mos, mo- 
| do clavum by ffericum , cujus comes erat fe£ricula ftata ho- 
| ta rediens , modo odoszíalgam contumaciorem poft fe cra- 
hentes, atque Zpoplexias , febres continuae maligza conti- 
nuarunt. Llarum alie fuerunt exasgtbematice , erumpen- 
S c na ti- 


4 — CAR.FRID. LOEIF Hifi, 


ad corporis peripheriam eec£iemes proferebant , quarum 


tibus vel petechiis , vel purpura , vel znorbilfis , alie mallas.— 


camen pofterioribus,ob fummam qzrzues proffrationem, uis — 


gilias , deliria, smotus comoulírvos neque Lic loci, neque 


Ruffini in Hungaria mulam fidei habendum erat. — Etfive- | 
ro multi zgrotornm, quod fupra monui, curam a Pz/g4g- 


LHibus incipiant, & ex his in febre petecbiali nullum unquam 
reftitutum fuifle fcribac Parens pie defun&us, in Herz E- 
 pidemica Hungarie, idemque & ego in mea praxi notave- 


rim, faiza tamen quedam hoc zzez/é etam íervata. Hog. — 
autem notatu dignior eft hic cafus, quod eadem perfona 


febre petechiali decenta, & lxazs fub initium aflumferit, 
& exantbematibus jam prafentibus V. S. celebrandam cu- 
raverit. Unde accerfitus candem. deprehendi exagtbezia. 
ÍusA retroceffionem. Affe&us hinc indies invaluit, & fecu- 


ca tunt non folum brevi deg/z£;t:0 dificil, anxietAtes.[ub- 1 
eliria; fed & XUL - 


. fultus tendinum , pavores fub fomno ,. 
die ram petecbie nigra, quam purpura alba , quibus fefe 


auditus difficultas, , acque rigiaztas totius corporis adjunxe- - 


re, ut & fóporofa affectio. Morbum igitur hunc in peffi- 
mis fignis conftitucum, acque Je£balezz pronuntiavi. Sed 
tancumabeft, ut exz/20// decumbenti fuerit, ut potius ad- 


p S NEU EN RR E VR 


| 
| 
) 


hibitis mature Peficatoriis , blandamque diapzoéz promo- - 


ventibus, fenfim atque fenfim fub /écuzda purpurz al£s - 
cruptione,gzZ/4 feptimana contingente Symptomata remi- —- 
ferint, atque padens ab hoc affe&u periculofif[rmo , prater. — 
omnium opinionem ac fpem liberata fit. Menfe Martio 
partim cztazrrbales Florentie , Neapoli, zvfnticaria , par- -. 
cim z0rbilli Lutetia Pariftorum , pardim alie zaligza, at-. — 
que intra paucos dies Jetbales Btale Polonorum íeíe fifte- — 
bant. Eodem tempore P7ezza fefe offerebant conzge/ffio- —- 
He5, tam in 7Z/Zioribus, quam in. zzedi4 , quam etiam in 
confiflente «cate , jam verfus z4res, jam verfus pulmones — 

| magis 


nis 


Y us 


o 7 Febris Catavrhalis £90. 108g 


magis tendentes. — Nonnunquam evacuatio /z5gnuizis per 
?14re$ , nonnunquam excretio ferofo - 244tid materiz vel in 
coryza, velin £uffi busmida füccedebat, quandoque z4Za fuic 
Obfervata, humoribus nempe congeftis in /Zagzaíi0nezn dc- 
ductis. Undevarii denuo z/Zec/us pendebant. ^ Inde enim 
iion tantum 2/720 nonnihil rubicundus, fed nequaquam in- 
flammatorius , Cbeilocace di&us, de quo Zírgoldus Bootitus 
obf. med. de effectibus omiffis p. 3o. C. X. pluribus cgit, in 
Adulto naícebatur; veruni etiam | zzf/ammuationes, nunc in 
inpartibus ex£erzis , ton[il/is acque dentium perioffeo , nunc 
in 4fernis, fivc Agginam veram cum febre, five f[Dleitidem 
eaenfibus inftantibus fpectes, obortz funt. Nequezzalzgze 
febres minuebantur , fed in aliis fub femplicis , in aliis fub cosn-- 
- poft & adparuere fchemate , quarum fr7or aliquando cozít- 
entis, plerumque vero indolem coztzzz habuit. ^ Atque 
hzc po/ferior huic ob cepbalalg1am, dolorem pectoris mole- 
fta erat , illi gravior ob catarrbum , acque debilitates fjnco- 
plicas , ifti periculofior ob «;gzlias , deliria , diarrb&cam , 
for[iones ori$ XI. die apparentes, in omnibus ob azxietates, 
abfectionem animi , fummam virium proffrationem vehe- 
mentior , hocque magis, fi purpura Alba, vel petechiis faper- 
venientibus non rite tracatafuerit. Sie in robufto quodam 
Juvenenotavi febrem Jetechialem,ob purgans repetitis vici- 
bus fub 2mifium morbi affumtum, intra paucos dies fuze/f am 
eque, ac Jafioribus liveftentibusque exanthematibus ftipa- 
tam. Infemunaqueinpurpzra doloribus fpaffico - artbri- 
licis varia uaguenta & linimenta oppofuit, ob impedicam 
hinc frazPirationem , menfes , mox difparentes , ez Se- 
élionemque negle&tarn , qua hic loci vtplurimum neceffaria 
e(t, non modo graviorem ftatum animadverti ; fed & perica- 
lo torem judicavi. Sed ecce , temperatis diapnoicis per ali- 
quot dies ufürpatis, érumpente pürpura Alba copiofiffima & 
ppend, Volum. ILI, Ae, ut. N. C, o de- 


1 ES cidem aao edt 
3 (6 


dolores, la 


rim , monito tamenhoc falutari norraufcultabat Parens; Vn— 


54cm c0 
* --n 


dE. 


ER MEET CMT TT -" YS. "220 


'U 
Mo vio d. Lg 
, 


UU febris Catarrbalistfz ^ —— oy 
adducam. Toto 7w»io exoptats habuimus cempora, calores, 
diepe plIa014 nocturne anteeni(fime , incerdutm micis atquele- 
miffimus vest: concemperabant. |. J/ere coto quanto confti- 
«utio acris eadem fere manficin aliis Ézrope regionibus, atque 
hiclocorum erat. 74fjrilis enim fub introitum Z70/sis, rc- 
tee Mid blandior notabatur,:deinceps U//2, perque - 
totam ZoLbewiam pluviofus , bumido - frigus íentie- 

batur , tandem ca/idtor faccedens non modo glaciem Zefrz- 
joli folvebat , verum etiam in Poloziz perexigua& perminu- 
ta fiuminareddebac. — Majus & unius alibi quoque magis 
plicviofi fuere , cumille tam-ob sve; junctas Pluvzis Craco: 
wi£,quamob ingentes £eppeffates cum fulemvibus , toni- 
irvubus , horridis graudizibus , & entis violentis . Co- 
donie Zgrippime , Heudene , varüs in locis provin- 
cie Ultrajeclina ,  Dromoria , Walvid , Bardevici, 
in Saveria, Epiftopatu Monafferienfs ,, Sufati., Berolini, 


"Hale Saxonum cxorcas,/ubfrigidus acqueinamoenus perman- 
ferit, hic vero pofterior cam £zr&ulezta tempeftate fefe ex- 
hibuetit, uemodo fz/gzribus gravioribus Polonis atque Be- 
*olinen[ibus ,; modo grandinibsus in. Barcheria, Co e 
/degentibus, modo «exiis vehementioribus incolis «z7cult 
Jurgundici damnum intulerit, modo ob frequentes copio- 
filfimasque p1vias Molyberg e intempeftivus fuerityCamene- 
ti acque circa Fzlam. Madeburgicam. vivemibus difruptis 
pifCinis ynultum. molefítiz afperferir, acque in. a/atbia iam 
bomines , iam pecora, dum circumfluerent aquis , atque in ha- 
xum abundantia viverent , e inedito fuftulerit.. Si »s0*Y&0$ cum 
"eere fürgente increbefcentes , atquead fo//Zitium aftivum uf- 
que infeftantes reputemus, ob fimilem 4625 conítiticionem 
"ubique vigentem eofdem hic regnaffe liquet, qui homines 
"adorti funt alibi. ^ Menfe zfprili , Majo, unio enim cum 
"aintermnittentes , teriang. in. It4lia , tum continua , cp 
E2107 ^02 M- 


EE 


"pe 
"-'t- 


 prafentantes , vel exaztbematica , tamtub ario Mofc 
Holmie ,. Nemau [i , Cazalla fefe fiftentes , quam fu 
 fchemate in Poaólia adparentes, febres graflabamtur. li 
quibusdam locis & 4; vifebantur morbi. Sic lues pecora 
-aggrediebacur in Germania , dyfenteria in caítrorum mee —— 
tatione circa 7Molybergam milites afficiebat unio , apople- 
xta acque podagra prever folitum eodem meníe homines - 
AMofto'via invadebant...— 7e: 14 menfibus «verzis feíe offe- 
-rebant cozgeffiones verfus pecus, caput in haemorthoida- — 
riis, fanguineque Jpifrori praeditis, rbeumatifrnus capitis ob i 
menfes parciores, //z!£ago rbeumatica, cepbalea cum fe. 
bre , epbtbalmia , odontalaia , adfe&tus fpaffico-arthritict, 
arthritis //x4 poftiram; atque exceílus ratione potus in ha- — 
morrhoidario commiflos , zz2/umifébiadicum refrigeratio- — 
ne pregrefía, cbiragra poft animi excandefcentiam , poda- — 


v. 


Mar dod. 


'tinuarunt, non folum przari&, fed & ex fécundariis , in- 


- / , , - 
Á 


0 vv Eebris Catarrbalis 9v. 109 


P B 


ye intra primum fepcenarium folucam videre licuit in Il-- 


' Juftriff. quadam filia XIII. annorum, quandeque & ierznit- 


tentem habuit comitem , ita, ut aliquando füb f£er£izz4 
fchemate inceffcrit , aliquando etíam mitius tractata in £er- 
fianam five férmplicem , five duplicatam., pulvere ex ff. cbae- 
mom. fale ab[intb. acque antim. diaphb. parato, brevi cura- 
ram , tranfierit. ^ Nonnulli horum Jam in frzzcipzo hzemor- 
rhagiam zrium , vel bemoptyfra perpeffi fanc 5 quadam ta- 
1en foemina & fub pzroxyfmointermiccentis vomitu craen- 
£0 correpta eít, unde in iis quoque V. S, cum fucceffu fub 
dnilium celebrabatur. . Seviic hac zzl;gz4 febris eque in 
&£r4vidas, acque alias, |. Rariorem Leytbeponti habui cafum. 
Etfi enim foemina quzdam juvenis, & (fub initium purgans 
affumferic, & die vij. V. S. in eademinítituta fit , & nimias 
-ob vigilizs huic pharmacopocus zarcoficA exhibueric& poft 
4ncongrua hzc artificia mulca ftatim enata fint periculofat 
fymptomata,, 2/g7li continua , deliria non interrupta , 4- 
potbymia , tremor artuum ,floccorum lectio , aliaque 5 tan- 
xum tamen abfuit, ut obierit, ut pocius P'efrcatertis nuchas 
pedibusque applicatis denuo ad fc redierit , vocatis deindein 
ufum confortantibus , analepticis , bezoardicis vemperatis 
pueros geminos enixa fic ,. atque. prater omnium. fpem ex 
imorbo graviffimo evaferit. Neque exaztbematice noftris 


:ullas dederunt inducias. | Cafzrrbalus , licec in infante cum... 


anflammatione confillarum , deliriz , IV. dit, fupervenien- 
xe bamorrbagia narium largiori , fjdore , urina farbida & 
inquinata , remiferit, alterationes camen fe&riles poft fe re- 
linquens, nonnifi purpura alba tübpullulante penitus difpa- 


ruit. atecbialas «grotis eo plus negotii faceflebat, quo mi- 


| 


| 


| - 
] 
l| 
i 
| 
J 
) 
' 
! 
l] 
L 
y 


' 
| 
l 


.nus ftudiof4, minusque decens adhibita fuerit curatio. L4- 
| «Xantta edam fub zzíroitum morbi noxe& eranc , & memini 


fabrum aurarium; ob propinatum furganus ; atque refrige- 
AS | o 3  TAÍI0RETR 


iidrce 


"vij. e medio m. 


viij. in foporem , fequente in purpuram albam, motus con- - 


WeEz—— 


Dx. 


UE B d ' " 
Jon. aum tau" RANT: 

" em erieulc: EODePa. , Cum enim 
C. aterism 1 Taorb i fearn at M ir^ 
1e 


», mifum non eit, N rie 


n € pum ob pod retroce flonem, fnájorés Ran 
«uxietates, inquietudines , «uigilias., uentis Alienationes 
usque ád XI. diem durantes, in ott in | | prodiiffe. Gra- 
vius fic | decumbente asro in eonfilium. 3 'Yocabatur 
AR m Cafürcorum Comes, Perill at que Magnif. A. 
o [, Ardl y uj jus noren, durmi iftc AE v nie Tam- 
s Uds Leslione & experientia hic. Vir Ccleberrimus ferio 
nper raverit, E & continentiam D uiea p fibi comimen- 
Eo 4 a 


Ld » ax Ye un 
1o WET 
1 LM 


gillem: ,à pef (ug PAL Edd i orci PNEU osa üenr 
snox clyfter: re jt 1 julaffen.-. e Julius ultra dinidium. plivis 
e«onípicu ei rat, $1 ámen, -ut tenipeftas Blaviofz c cumfore- 
240r 1. er to to tum ' menfis. Sion: alternavetit, »j " Unde g gr4- 


itque exeptátus Obfervabatur, quamvis '& die XIII. "Vio: 


atqi 
"onte empats non tantudr 707722. cum frequentiffimis fa- 
" vin xn 5 schaun die Met fed &i in bo- ug 


pes y d 4 oc BAIE; p idó eme: 


| | marie optima. cempeftas € mparuit : dpur- 
ie Yefperi » phnurt iam alorem per Lio 


fis féquentis ingruentes , quam circa zquinodium Z4a- 


;444le continuantes tempeftas f7;g1da ata e bumidA ad 9- 
remos ufque Septembris dies períeverabat, reliquis , a £er- 
ij4 nempe ad XVII. Serenzs atque equalibus exiftentibus. An- 
rii £/Z4Le9, cumineuntem , tum adultam, tum przcipitem 


jlviofam & alibi deprehendimus, — Siveenim fezpefdates 


gi ores , atque Z472er0 non modo fpectabiles , verum etiam 
b fulmina vchementiora, Zogifrua horrenda, grandines 
immanes, in Polbynia, Leopoli , circa Lovitium, Upfata., 
4 : ite à wi Leve Tr E * 
in Ducatu. Bremenft , Drefde , Augufie Vindelicorum, 
Francofurti, ,Londim , Suffolcie , Lutetia Pari Zerum , in 
Civitate Kezenft , Picardia , Genua axtendamus , five 17- 
&res largiores, atque per copiam , & aquarum. plwvialium 
PY Y ; i * , . ] C» 3 : P & fe TEE 
affluentiam vel Animatorum , vel oppidorum , UICOTHTH y "Uí- 
neArum, agrorum ,praterum , aliarumquererum 22421A- 
larum jacturam fa&tam in zz/ula Cituorum minori, Creme- 


lis, Halle Saxonum, circa Berolinum confideramus, luce 
meridiana clarius id ipfum eft; utut Ho/zzi4, atquein AMofto- 
«i4 major c4lor majorque/fzccita4s cum nebulis foxidiffimis, ! 
quam ab XI. annis fefe exeruerit, uc & pifces inde in Suecia - 
erierin. — Hic tamen temperabatur calor p/z/iis adhue 


T 
— 


lum 74lio cadentibus, illinc frangebarur 7142/70 acceden 
T 16 


* 


Mi ico i0 


1anferunt , a c;czdzs curmatim Poloniam , Lu[atiam Supe- 


 xiorem & Inferiorem , atque Marcbiam Branden 


-— o 


PADRE LS FOW] UU. TTE FI ot Mb d Sc Q^$e4 i4 wi x : 
iugredientibus , intra Spatium XXIV. horáruin fere 


ore, quod zquino&dio aufaumnAli cud 
Mofcovia, & Ottoniamajus incrementum fumfit. Denique 
& notatu perdignum , ea, que ruria grazdinibus intacta per- | 


x DT 2 $2 
U 764/277 b — 
burg CAL. 


m — 


(0o Febris Catarrbalis 9c. ad 
fuiffe confümpta , irreparabili incolarum damno, — His men- 
fibus 4ff iuis, prater apoplexias Hagae Comitumingreflas , ar- 
£britidem Londini iufeftantem , atque podagram Koma, 
AMojfcorvieque increbefcentem , diverfe febres adhuc dum 
Tc , ita, ut ex continuis ZzfAammatórie , quales 
funt pJeuritides atque peripneumonia , Gallos invaferinc , sna- 
digne1odo in Szlopia Anglis intra quatriduum funcftz, 
1nodo in 2454/4 1nilitibus Cafareis lethales, modo .Cz- 
ze degentibus periculum minantes graffatx fint, cz« 
farrbales án Ducatu Manizanzo regnaverint , -U4r10- 
dà Rome , Lutetie Pariforum , inque Campinia vi- 
guetint ,- dyfeuteria in Italia mines adorta fit ,' peffas 
in Podolia, Volbynia, Moldavia favierit , imo denique & 
lues quadam pecora circa Camenetiam , Cholamtarm, inque 
Spmrenfs Epifcopatu occupaverit.  Eodemtempore Pezsz 
otioni bumórum fupervenire folebant barmorrbagice 
congeftiones 4 quds'pro diverficace loci nunc Damorrbagia 

narium nunc bemoptyfis comitabatur. Qnin etiam anfa hinc 
 arreptain zzezfrum tecentione «iis bebetudinem habuerunt 
 fociam , cedentem non folum a7/024// icis , atque ant ifpaf- 

anodicts, verum etiam f/uxu mezffrzuo redeunte penitus di- - 
 fparentem. ^ Sicuti vero 7/euati/7005 hinc inde videre li- 
cuit 5 ica fimilis congue io per totum latus dex£rzzn fefe ex- 
. tendebat in /eze plethorico , & podgrzco alias, & brevi ante 
| morbum de Siranguria «que , atque czfarrbo conquefto. 

In hujus facie periculofà fefe fitebant Symptomiata, zz/f£at;o , 
ophtbalmia , oris tortura , partium adfe&tarum 47770 lzefa , ut 
neque comedere , multo minusfiftulare potuerit. Atque hic 
, mihi fuppetias pra ceteris ferebant dizpnoica, antifpafmodi- 


- E" js 


HA 


duchsSpeplomatibus box L : 
culam fübíequente etiam. difcuffo , fi icceffive- ani 
reddebanc , licet maturius aéri ifrigidiori, atque bumi "idi 
exponens podagram tandem incurrerit.- 
- 200101 , qui fübpullularunt. . In etate | graviori py eta rox 
| prodebat , £z/[[;$ vehementior. candem * a igebar, i i imis: 
bypacbondriata , quali llluftriff. quedam Domina fep. 

natia, jun&o dolore Zegafis, laborabat. . In fubjecto. Sapgui-: 
neo - cholerico,, atque. podagrico ; y Rp em | 
cum doloribus acudilimis, c/y/Feribus . digeféruo-antifpaffi- 
€i5, o1, amygd. dulc. &alneis celaxautibus, sue piis emol-- 
lientibus, quz caleu/; fecetfum facilitabanz, »fuftali. . Affe-- 
&ibus Spajico art briticis ex proprio fonte erat fuceurren- 
dum, Sicin bezutrazia chronica, 14/0. E e 
gra antoxgaflica , digeffiua , depot. s ABLIDAfe 
snajorem opem ferebant , quam ab ull o alio remedi 
poteft. | In arthritide fixa. cum. LU3710Y € xnanus D 
non fufficiebant , fed pulvis ex fale cichor. fecul. avi y Pulüe 
bepat. vubr. atque diagrgd. Sulphur at, paratus, laudatis iz- 
£erpo[ii Ius fere punctum tulit, cujus hinc fum, quoufque pe- 
nitus remifit dolor , continuavimus. | Occurrebant: ctiam in. 
adulta virgine plerhorica motus comvulfrui conrumaciores,, 
durantes per Zriduumi, artusque adeo torquentes, ut in du. 
XxALionem. cubiti S cider: In caAM/A274 wmali inquirens ani- 
madverti , eofdem fine smazifzfL a cauía fuiffe enatos,neque — 
unquam, fi comuzifiones ob ferrorem poft zmorfam canis im 
fuventute perceptàs excipias , ab cademxantea perpeffos. Re-. 
medium precipuum ac prafenciffimum.. fuic pulvifculus. ex. 
sgualv- perl. prep. antim, diapb. mir. dep. lumbrie. terr. 
pr4p.atque ciz246..conítans,quem aliis non iuvanzibus exhi- 
pa cumque. deinde, nappiraro q suoi [75 iyfere etel Né 


- 
" oni: * 


, L í 1 


x -— 


| defuerunt febres zzzlig, acute , interdum füb.contizentzs, 
interdum füb fchemate coz£izs4adparentes. Quamplurimze 
fuere exaztbematice. | Sapecnim complicabatur purgzrA 
Yubra , in primisin zzfznztibus,Cepe petecbizs emictebat hec 
febris Atque pelecbialis denuo duabusperfonis , quod pzr- 
guns affümferint, av/7z0 nonabftinuerint, 4422027 neglexe- 
rint, fremoribus corius corporis, vigili perpetuis , deliriis 
furiofis fefe reprefentans, funeftaerat. — Alios affecit fine ex- 
antbematibus, quod cum catzrrhales , rum dyfénterice fub 
finem Septembre invalefcentesfatisfuperque probant, Qua- 
dam jam in frizcipio dy(enterie zzezfes experte funt, in qui- 
bus pilules Stahl. fabjun&is Dec. de byacintb. atque cora. 
ruby. rp. cum fücceffu adhibui. Taceo guefid1anam , ter-- 
£ianam auplicatam , ifcburiam graviffimam V. S. in pede 
decrefcentem , dizrrbacam corminofam poft iram s//70/7s 
acque precipitantibus vitam, aliofque zzor£os his menfibus 
fefe offerentes... Of obrss initium ferezum , utcunque pz- 
£iduam fuit , progreffus iin ufque ze£ulis, plumis , z- 
"UibMS , erandinióus confpicuus , bumido-frigidus. Totus 
ANovem6ber aux zebulofits , auc plirviofiu , auc *ventofus , aut 
Uefis erát , adeo, ut eodern menfe neque gzatzor dies 
tranquilli & fereni numerari potuerint, neque f7igidzatque 
Dumida cempceítas unquam minura fi. — Quamvis autem & 
December plurvioffes comparuerit , fepezstamen atque zfta- 
tis fimillima cempeftas eidem jungebatur, quam vix per IV. 
dies ftantem excipiebat alid*multum Z;ver/2. ^ Sequebatur 
enim qezto/a, nivofa ; darc ; qiiam ullo, quod memini 
tempore, frigori acriori die XX. atque XXI. obortis p/zii$- 
quidem rermitcente,, fed XXHI. majori vehementia cum Z/g4i- 

9H atque zi'vióus redeunte. | Sicuti vero priores OGobris 
&ies, cam ob colum /AJendore plenum ia Palatinatu, quam 
TA p2 ob 


ls , Lutetia Parifttum, Koma , Genoa , Calpe copiofio- 
res ; tum ob g/actezz , utvesquein Mofcouia , Polonia, Sues 
Ci4, recurrente pLacidzori aere folutas per omnem JVover- 

Ye": continuabat, . Denique & JDeceza£er aura tempera- 
tiori ,plwvits frequentioribusftipata , Patzuis , GalAis , Ger- 
zianis , Polonis , aliisque illuxit, tantumque abeft, ut calis 
permanferit , ut potius £zrbiazs(ucceflerit.  Teftesfuntnon 
modo vezíi vehementiores Koma, Liburni , Venetiis, Nea- 
poli,in Lacu Lemano, Maclopolt, Kapelle, Hanowera, Co- 


94 


lozie Agrippina, in Franconia, Hafniay in mari Balthicofe- 


fe excrentes , verum etiam. Zgs cum. acerbiffimo ge/g in 
Mofcovia, Polonia , Suecia, Holfatia , Saxonia Gala, 
Helvetia , Hifpania , Bavaria invaleícentes, | Remific qui- 


dem frigus in Bavaria, Polonia ,. rue regionibus per 


paucos dies, mox tamen rediit zfezfrffimum , cum omn 


dulmmtio nunc artritis Londiri increbeícebat | 


i* 


inc Poda- 


laligua &in. Palatipata infero 


"eb 


arie Erequenses, erant. 


e t3 


pjnpefbunam injolitarums MEAE De DEL OEUIT ag ERREUR 


gr4 Roma, Mediolani , Genua., Lutetie Parifiorum ,àm 
Batavia , Berolini affligcbat. — Koma codem tempore plene 
[45d STA Rea ib Hg y AMSAR si fcbres-imfhammae — 


-—— 


E uu 


7 WFebris Catarrhalis 69c.- 117 


ri, & in agro Luzez[i, & Geneve , & in infula Tzzonis 
in homines fxviebant. |. Non defendam easdem vel cZa[ficu- 
la Hifhanorum pra[idiaria mediante ex Zmnerica in locum 
pofteriorem fuiíle delatas, vel ex fozfe quodam impuriori 
ortum fumfiffe, hoc faltim addam , has modo cozíazentis 
Schema , modo indolem coztizue exhibuiffe , cutem ali- 
bec maculis , aliquando z4//$ fuiffe interftin&am , ut 

e duplicatis in quibusdam perípedtis nil adducam. — /z- 


 riole. Colonie  Ubiorum , Londimi , Lutetie | Parifro- 


rHm, Verfnlis, circa Jutricum  Carnutum , in Lunge 
Vila,in Hiffamia regnantes , fi. morbos reliquos non 
exuperabant , numero camen equabant. — Neque pe/7/5 in 
Podolia , l'olbynia , Moldavia decrefcebat , neque lues 
pecora occupans remitcebat ; fed latius ferpendo & eundo 
tantas acquifivit vires, ut corum quantitatem maximam in 
Bohemia, cixca Pofónium, Zamofcii , in Litbuania , Mar- 
£hia Brandenburgica , verfüs Ducatum 7Magdeburgicum , 
aliisque in locis Szxozi4 e medio fuftuleric, cui malo in po- 
ftremis regionibus multum favebant miafmarta putredinofa a 
CicAdz5 relicta. Ceterum prater paralyfés, apoplexias Roma, 
Mediolani,Berne,Lutetia Parifiorum, Hamburgi fefe fiften- 
tes,nil memoratu dignum mihi occurrit. lisdem menfibus Vir- 
go quedam Viennenfis poft V. S. ob menfes parciores in pe- 
de inftitutam, crocique effeutiam adhibitam, fluxum men- 
fium z7ium incurrit , quem a4ffringentibus ab ordinario 
prefcriptis expugnare per vij. Septimanas , fed fruftra erat 
conata; hic ego ad repeticum 4ztorgzff icorum ufum con- 
fugi, neque poenitenda opera, quamdiu enim ifta propina- 
tenu , fatis recte babuit, fed cum his zsoderaretur vancum 


gvgb P2 : fiuxus 


ppr—— 


fluxus, non foZeretgr , V. S. in apu fuafi , qua cel 


fine antorgafficorum prefidio omnino convalefcebat. In 


aliisrbeusaticos decubitus verfus faciem , inaliisotalgiam , 


in alia poft refrigerationem , atque aliqualem Jocbiorum fap-. 


 preffionem odoztalgiam vidimus, in alio pzero ob negle- 


&am az4puo£n. diu purpuram perpeffo fcfe offerebat cbeilos 


— €Ate , five labro - fuülcinm, cum exulceratione labii fuperioris 


oris gravius, ac quafi bareditariuz , ali coryza , Angima, 


Pujfibus laborabant ; in aliis affe&us /Paffico - artbritici , di- 
&eff ivo - diapnoico-antifpaf icis fublai invalefcebant. Innu- 
mere quoque hinc inde fpargebantur febres , isflammato- 
vit , maligna , catarrbales, exantbematica , iutermitten- 
£e5 , tertiana, aliz: fed prz omnibus purpura 4lba. Inva- 
debat enim non cantum z»fazfes, maturius in febre Jtarla- 
Liza menfe Tunio acti liberiori commiflos , fed & adultos, 


1:5 CAR. FRID. LOEITHifor, 


"2 


Sequiorem /exzz: duplo gravius afficiebat. Sicaffe&tus 5y- : 


Jferici , animi 4bjectio, ardor atque anxietas cordis , Ce- 
phalalgia , vigilie , deliria usque ad XVI. diem continuan- 
tia in Juvene quadam Domina purpura alba fapervenicbant, 
quibus fcfe excretio cri/ica partim per /dorer die vij. ap- 


parentem , partim per Demorrbagiam narium largiorem.— 


XIV. obortam, fequentibus XVI. etiam zzez/i£u15 , adjunxit, 
ut & exaztbematsm eruptio XI. & XVIII. fécuzda vice cum 


levamine fefe prodens,  Duz ex puerperis hac febrelabo- 


Fantes meam implorarunt opem, quarum alteri czzpbora- 
lA, 7uyrrbata, fimiliaque incerne dederunt, alteri dnéturas 
Jfpirituofiores przícripfere Medici. Etfi vero calidiora utti- 


que diffuaferim , atque ob vigilias & deliria, Zepperatioralau- 3 
HEUS | dave. - 


» ^ P 


daverím, tantum tamen abfuit , ut id ipfum in priori obfer- 


. Vatum fucrit, ut potius maffam humorum cozzmoventiare- 
petierint , ficque imperite tractata, nulla de /7; , nullo de 
dolore conquerens, urina etiam 4L urAli fere exiftente , die 
XL. füblara fi. Pofterior, que non triodo /ozgio[foris ac- 
que pet boricà hábitus erat ; verum etiam ante annum cum 
fub 4/1147 geítationis menfes coztizu0s, cutn z16dio cem« 
pore f/porem al£um , xum vij. menfe a£ortum experta. eft, 
hoc graviusdecumbebar , quod & in 4£ortzsa demo absque 
caufa sanife/e 4 inciderit, duabus infimul zz0l75 fecedenti- 
bus, & ob violentiorem feczzdigarum diutius remanentium 
extractionem debilitates fjzcopficas fenferit, & die vij. /ado- 
Ye prafente aérem Z/Zertorez admiferit, & viij. exaztbema- 
tibl jam prodeuntibus ezezzatis inje&io facta fuerit , & ob 
negle&tam d/2p70£7 , dum fürgeret maturius, atque pzrpz- 
"4 fub blando zdore fenfim evanefcente , rbeattiaat1/9no pedis 
fumme dolorifico tentata fit. Serio hinc imperavi, ut fub 
continentia tranquilla regimen dizpzoicuza fibi commenda- 
tum haberet. — J/ariole copiofiores, ordinarizs quidem ma- 

| jores , atque fub initium pe//zcidae ; deinde tamen ad ambi- 

tum inflammata , juné&a febre exquifita, vigiliis, deliriis 
| J'bpuraftentes «que, ac die XIV. exiccat4 , decidentesque 

, eum folutione mali fub blanda dizpnoé , urinzque turbatio- 

| ze , vifebantur in filia jam adultiort, cujus in fratremitiorem, 

vim morbi animadverti, Nil dicam de plezritide in juvene 

vij. die füdori cedente, Neque vel de cacbexia cum zodis 

| atque Z0/Cef/4 snamma in puerpera a purgantibus fortiori- 
| bus, fuafu barbitonforis affumtis aucta , d/ge/7 yvo-dizpnoico- 
| anti[pafricis autem a me ordinatis, fub copiofiori /74ore,co- 

TS. pio- 


(20 CAR FRID. LOETH, 2 


diofiorique urina excretione fucceffive. "een difh arente, .— 
vel dealiis morbis fPoradicis quicquam adducam. Hoc BE 
tim addam , zzoruorum numerum, ficuti Londini. 2676 L 
ZAmflelodarni 8911. Bruzfviti 1233. Lycaonia 490. Jlero-. 
lini 2691. Wittenberga 260. Drefda 1740. attigerat , ita: 
V1enna ad.84935. fefe extendiffe. |. Sufficiat hec de confürue 
tione epidezzica hujus 4921 | fidelier , prouc & in alie. 
na, & in 1nca praxi occurrebant, an- 
motaflc. | 


Er. P ESOS Es 


TE PLICENSIVM 
bes ..... IN BOHEMIA . 

— THERMIS, 
earumque origine ac viribus, 


.. Problema dvlexédiay. 


Annexus eft 
ies circa has Thermas eselienliun 


Elenchus. 


AVIORE 


D. | CHRISTIANO HENRICO 
ERNDTELIO, 


Archiatro Reg, Polon, & Academ. Imperial Nat. 
Cur. Adjun&o. 


append. Polum. LiT, AG. N. C. / s Hoc 


Oc XR TE ems pra multis aliis hab: 
fingulare atque praecipuum , quod in amoeniori 
loco fitz , egrotantes non folum propter auxilium, 
OT P fedinfimul propter delicias ad fe. invitant, facile 

Bio: omnes, qui perfun&orie etiam & in cranfitu quafi 
easdem viderunt. — Notiffimum eít, quàm auguíto fpatio , 
inter praerupta montium cacumina , inclufe finc Caroliza ; 


adeó, ut vix maxímeé neceflaria per deambulationes hofpiti- 
bus fe movendi concedatur occafio, Longe autem pejor, imó - 


abominabilis fere conditio Fa£ariez[rum in Rhetià firarum, 


ubi antri obfcurí afpe&tus non folum , fed cataractarum & - 


torrentis preterlabentium ítrepitus cum refonitu adeo cft 


moleftus, & mecum ftatim incutiat advenis: prout, quando 
anno fuperioris feculi nonagefimo nono , cum JZuf/ri na-. 


fro Scheuchzero, Tigurino , Helvetiorum Polybiffore , in- 
vifebam has , non finc infigni ftupore hec omnia przfens 
obfervavi. Nec fübiit poftea mirari, quod Expertentiffi- 
mus Hildamus fcripterit, füo tempore , ex fragore Catara- 
&arum in Fabarienfibus , delirio non femel correptos fuiffe 
balneantes ibi hofpites.- 


Tempe igicur &c Poradifuis, j in vobi cum illis, - 


meritó Jeplicenfrum appellabis Betbesdam.  Adeó enim 
Ric ad amoenitatem compofita funt omnia , ut nou folüm 


naturá fed arte etiam auxiliante locus commendetur univer- 


faliter omnibus. — Licet enim ad montium , qui Bohemiam 


à Misnia diftinguuint radices hic fic pofitus, & inzquale, col- 


libusque :nulrtis & convallibus interruptum folum pra fe fe- 
rat, porrecta-tamen his interpofita hinc inde planities extru- 
ditur, impendentibus quidem ab occidente iterum monti- 


bus, aft. non fterilibus , fed vetuftis fylvis ac latis nemoribus 
ornatis : amnes etiam & rivuli ex montium cacuminibus € 


AES 


uns hinc inde ex:enfa prata & os adeó feccundqnis ut 
pe 


secar. Mes rd ral hoa ya 
rM » E 2L 
Aon S - wr adt. Ron - 


EORNM E VL: Ne oom UIS EESUN C1 TS - F^ MT 1E 
MU RU ONDE 2 


d Terms Tolo €9'c. oH 23 


MeFiofa terrà mew lacis modo , fed etiam dulcibus herbis - 
omnia exornet, & pecorum gregibus ad paftum abundancif- 
"fimé füfficiat : "Accedit, quod Illuftriffima, ex antiqua Bohe- 
morum gente oriunda Comitum de Clar: familia, cui hzre- 
ditorió jure fübeft Teplicium , hortum arci , in quà refider, 
jin&um, ,Alongo tempore omni cultu foveric, adcó, utcum 
precipuis per Europam hortis , naturali. jaxta & arcificiali 
amoenitate certare fere poffit. 
7. Hxc omnia, & cumprimis Hiftoriz Nseurdlis fladium; 
me etiarn moverunt, ut à cribus abhinc annis, bis, celeberri- 
 1nas hasce Z5er;szas inviferirm 5 cum antea quidem. quatet 
jam, aft non mihi, fed aMeadervienda; easdem frequenta- 
verim. Et cum dicto tempore , anro fcil. 1730. & 1731. 
4b omnibus aliis curis & negotiis ordinariis liber ibi per ali- 
quor feptimanas , «&ftivó quidem tempore , heferim, occa- 
Pme nactus fui in Zberzarum & loci conditionem : accu. 
ratius inquirendi, &, prater illarum fcrutinium , quod in- 
ter balneandum feci; horis à meridie liberis circumjedam 
regionem peragrando, Plastarumcirca Teplicium creften- 
fium, aliquam mihi comparare notitiam , Hanan) etiam 
elenchum huic Relationi fubjun&um inveniet B. L. 
^ .Kiceat igitur prittio loco, in honorem zzzxizie : faluta- 
vium agri Teplicenfts fontium caliderum , quadam hic pro- 
ponere , quantum quidem pro ingenii moduló de ipforum 
origine , conditione ac viribus , tunc , propriz porius quàm 
aliorum inítru&tioni infer bicido, firis mandare, & ab ob- 
livione vindicare confuültum. rud Nam , ut verum fatear, 
füccenfui fzpius aliorüm Medicorum negligentiz fupine di- 
cám an invidiz , quibus plus femel hanc Jetbesdarm adire, 
atque experimenta de Aquis ejus Angelicis infticuere licuit, 
. quod nihil fere de his pofteritati communicare voluerint. 
Nan fi unum D. Zridericum Hoffmannum,communem fe- 
: q a ye 


1j 
ri ae Nd BHRECET SR MIGRATE MIRI EO M * NCC: PNIS » ) : 
"n "n W doo EM M Up a mu "aosy Y, Fas BW ME V EE RP S RS NUR NN 4 
d E j d arbe. V VS TEN NOW FEN PEE TA WC E d 
adm | vm " , ; 2 
y an | - e ; »» 
E "d 5 LI T , 
! z D * b ^ " 
o j . : ; N LI 
. AD. Chif. Henr, Ev | 
ji P: JF : 7 .. N 
, 4 d - 


re jam Germania noflra in medicis Praceptarem excipias, 
nullum allegare poteris, qui de his fontibus, ex veris Phyfi- 
ces experimentalis principiis, uti loquitur Illuftris Vir., quic- 
quam protuli; ; & hic quidem etiam non ex profeffo , uti 


L4 


dicimus , fed 4 àv eagó2u faltem , in Differtationibus phyfi- 


€is , occafione Zczdularaum, cale quid praftarecentavit. Re- 


liqui (unum fortaffis. 7ob. Gebelium zrch. Elecf. Saxon.- 
excipiendo, quem tamen hucusque videre nondum licuit, 


cenfibus. Tbermis cractatus., íi modo feoríum hi unquàm 


prodierunt) cum Inftitutionibus fuis balneantibus necefla- 


riis, & vernaculà utplurimüm conífcriptis ,. plus obícuritaris 


«qué ac ob. 7zigricole & Cafp. Scbrovenckfeldii de-Tepli- 1 


- 


quàm lucis Z5erzzis his affuderunt ; anilibusque fabulis a€ 


peffimé coharentibus obfíervationibus turpiter fe proftitue- 
runt, rifum aliis doCioribus movendo fuis deliramentis. —.. 
Salvó autemaliorum meliori & accuratiori judició, qui- 
eunque de immensó hoc & maximó Dei dono, ZZerzzzs pu- 
ta, folidi quid velit proferre, .uc Jgpzs & zfquarum fubter- 
YAntAYUm Origine ante omnia explicet , neceffum effe exi- 
ftimo. Ubi minus, illa communis, & ad principia Chymi- 
co Mechanica ftrictius allegata opinio placet, quod ex AMar- 


cafit arum 69. Pyritis , accedente aqua , efferveftentia, in-.— 
eendium oriatur & continuetur in infinitum fere, propter. - 


H 
? 


M 
" 


th 


1 


immenfum ejusmodi materiarum in terra latenrem cümu- — 


.lum. Pranimió enim experimeritorum Chymicorumamo- 
xe, Diuminté , Afpbalti , Likbautiracum , aliarumque 


materiarum. combuftibilium oblivifci mihi videntur illius 
theoriz auctorespenitus. — Verefimilius autem infianis talus 
4ffus € ardor à fubterraneo pendere «videtur incendio , 


i 
D" | 


d 
k 


non quidem à Pycite, féd à magnis potins £9 feró inex- 


baujhis Bitumints terre fontibus ac «vents fuffentato , £9. — 


MK 
j 
- 


ip. proximas [ibi materias alias iuflammatiles progreaien- : 
: L (e 


(00 oe Thermis Teplieenf to. — aug 


fe. Longe enim lateque per terram , & quidem in profun- 
dioribus locis, difperfus eft immenfus fere szaterie Bitu- 
müinofe Eg combuflibilis , motum vetticillarem facile füb- 
euntis , £befaurtus. Quo de , preter alia ianumera, folum 
- Petroleum & Naphtha, ex fubterranéis montium cavernis, 
tefte avcoptá. Clar. Kerpfero , in Perfta , ieemque propin- 
quiore nobis loco , ex onte Cibino in Icalia , uti ex 7179/7; 
relatione conftat , igne fubterraneo urgente exfudans, te(tari 
Tueulenter poteft : itemque Lacus Zispbaltites in Palaeff ina, 
qui, licec dulcem Jordani fluvii aquam copiosé hauriat;adeó 
fotidum camen & virulentum ex Zizmine halitum emittit, 
"ut ager circumjacens, ad dimidium milliare , planefqualidus 
fit ac fterilis. | Cumprimis autem Jgzivorti Montes, Etna, 
Vefirvits & Hecla in Europzis noftris regionibus , aliique 
. tales Jz2, itemque Sumatra & Moluccenfmum Infalarum 
ip India Orientali , hic memorandi funt. . "De quibusexifti- 
mno quidem, non ftatim à Mundi noftri principió , aut poft 
upiverfale Diluvium ita arfiffe, fed tali fere modo ac hodic- 
num obfervamus fubinde cum aliis terrarum incendiis hinc 
inde emergentibus , cafu, vel per fulmina, vel cerrz motus, 
xel-hominum temeritatem , eosdem fuiffe incenfos. ta 
Excell. 7. Iunckerus in Chemia noviter. edita, de gnis 
. dubterranei ortu diflerens, valde appofité meminit , propé 
|» Zwulckaviam Misnia noftra , fuperioris feculi bellis acci- 
|* di(fe, ut hoftes omnia devaftantes , fimul unum alterumve 
euniculum, qui in divicem Lf bastbracum. enam detine- 
bat , incendifle, quó fa&ó tantum ardorem ea vena conce- 
pit, ut, quanquam propter folicité factam defüper occluss 
| fionem , extus nihil caloris fentiatur , nihilominus hodieque, 
. «fi talis cuniculus defuper aperiatur , mox primis diebus ca- 
| lor, poftea majer xftus & vapores in flammam denique no- 
| &u vifibilem erumpentes oboriantur. 
pe | | q5 | Ex 


P 


EU IER qe CONUS Wo SE M^ 4 dfi xs MESES! Letp 191 


vit. Quis autem dubitare, confiderata hacrelatione poterit, 
montis hujus flamimantis & Lacus didi , per maris interca- 
pedinem 


| 
| 
| 


he "mis "Teplitenf- v f RN 12 27 


pedinem i invicem fepatatorum.- , unàtu eandemque ex loéis 


 fubterraneis bituminofis accenfis,efle originem. .——" 


Hac de Jgze fabterraneo : jambreviter etiam differen. 


| Pc unde Zfquarum in locis fubterraneis concurfus fit ac- 


eerfendus ? Quacunque autém.aquz.in intimis ac profun- 
dioribus terre penetralibus inveniuntur,& quarum incredibilis 
atque inexhauftus eque fupponendus eft chefaurus, omnes has 
ex pluvia, rore, nive , pruina &c, per porofum globi terra- 
quei corticem. transfudantibus primum quidem habere or- 


.£um , in abditiffimis autem.terra cavernis colligi, ibidemque 


cum Oceano .& Fluyiis pér.occultos mizandros iterum con- 
jungi per fua(um habeo; .. Per exprimentarecentiorum & ob- 
Íeryationes accuratiores enim conftat, longé majorem quo- 
cidie ie colligi er exhalationes Oeeani, Marium & Lacuum , a- 
qua quantitatem , quàm omnes per, tocum Orbem difperfi 


. fluvüiabfumere poflint; ita , uc ad refervatoriaectiam aquarum 


fubterranearum , vaftiffima licet, facile fufficere poffit : Con- 


.nexionem autem hzc tubterranea fluenta perpetuam quorro- 


do habeant cum mari juxta & fluviis, Vortices ac Gurgites 
perpetui numeroque infignes in mari ac fluviis occurrences, 


omniaque, uc maximas navium machinas aliasque infignes 
. moles, adeo. pracipitanter devorantes, ut in ictu deuil nec 


veftigium earum appareat, aut unquam iterum inde redeat, 
docerepoffünr..Penetrant enim: ejusmodi Vortices ad pro- 
fundiffima terra loca, ibique per alios maandros ;«que ut 


. vortices illi patentes , communicationem habent: cum. terre 


aut fundi maris füperficie , citra quami nulla fupponi-pof- 
fet. adeó violenta atque impetuofà trá&tio. . Notà: fub hoc 
jomine antiquiffimis jam. temporibus inter Siciliam & Ita» 
amScy/4 & Charyódis., famofiffima | proptér - demer- 

fionis navium periculum lóca.s: quorum -ulting prefer- 
Hn. huc petünec., ptipote quam. gnare. vorticofüm-uP Ae 


| -- a - Hus 
| 
| 


u$. detto Res 
nius Hif. Nat. L. III cap. 9. nominat : im eo fre 

puta) eff fCopulus Scylla, 1tem Charybdis , mare. VA ortíco- 
Jum , ambo clara farvitid. — Chalcidicus item Epripns inter 
Grzciz infulas , /fr7/7of elis atque JforrAatis ávroyegía , fi cres 
dere fas eft, nobiliratus: Omnium celeberrimus & maximus 
autem. ille ad JVorvesiazz , tredecim milliaria in circuitu ba- 


bens : Ut taceam noftris. notifimum Danubii Gurgitem, 
aliosque fluviorum Vortices , aut negle&tos á Geographis, adP 


propter minüis frequentacam eorum navigationem , pauciffi- 
mis cognitas. Et ambigo, annon huc referendus etiam fic 
| Gircknizenfis, Carniole miraculofus Lacus, in'quó per fe- 
| ptem meatus aque continuó turgenri & ad-duarum pertica- 
rum altitudinem radios cjicienti datur exitus , illó quidem 
cempore, dum per refluxum & evanefcentiam acelbabba | 
aliàs replentis, alveus vel fundus in prata. mutatur virentia: 
vid. Browne Itinerar. Part. Vl. cap. 6. ^ Numaurem alii 
etiam, prater. hos in globo noftro terr- aqueó dentur 25/fi 
fontes , uti à nonnullis ftatuuntur , meum non eft hic fufjue 
examinare. . Sufficit hunc Aquarum fübterranearum in pro- 
fundioribus terre proventum, largam: fatis fuppeditare co- 
piam, pro Jgzivomus montibus , Terra motu & Tbermis 
etiam generandis, & per tot fecula fovendis ac continuandis. 
Sicuti enim. Jczioyosi monies nunquam cum tanto 
agere poflent impetu, nifi jzteY'vent4 4qua , potiffimum 
quidemzz4rix, per ardenvem fübtus- B;fuzints materiam 
ratcfactz, quz hac racione 7Eoliám induit iadolem , ac prius. 
quidem in cavernis fübterraneis incarcerata ,' poftea autem, 
qua.data portà ruens & exitum moliens, omnia in tranficu' 


horrendá:violentià movet , fecum rapit , & per di * i 


montium:barachra: & crateres impetuofiffime ," unà cum 
flammis & &ituminofts apdentibus fluentis eru&tát , ftut 


deque:plané modo; ad iticredibilem-alticadinem projiéez — 


Kx 


iis n d e. m2 É 
V ALc llc - 
PY e p 


e T hernüs :Tephicenf- 9c. 129 


LIS 


Ex rarcfacta enim. in.terra ;penetralibusaquá exfurgens ven- 
itus, longe .impetuofiüusfine.dubio agit, quàm :potendflima 
"in terrse ac:maris fuperficie;procella:5 «quia vis., .dum per an- 
-guíta. loca tranfit /& cogitur. .miultiplicatur.in infinicum, con- 
. fequenter longe. majoresac.incredibiles :feré :acquirens vires, 
'faxa ingentia .orgyamimenfurafere.zqnantia ;áliasque:eliquati 
iferri ac; metallorum ;móles in :alaum truditacque:expellic: Ica 
vverofimile-omnino ceft:& erra notus oriri, «quando. dicta 
aquarum fübterranearum:moles;in profundius adhuc latentia 
ABituminis incendia irruit ,sibi-denique:rarefacta , ;non:per- 
;pendiculari fed: horizontali .potiusamotu aagit., zac. per varias 
.cuniculorum fübterraneorum:anibages :pergendo longe late- 
«que vagatur ,"atque'horrendà concuflione ac plane formida- 
ibili quaffatione:tamdiu loca illa:per.qua atrarífit, "afficit, do- 
nec quà licet parte exicum inveniens, tremore atque impe- 
,tu concuflas terras fatiscere.ac ;fiffuris hiare;faciat,, atque ita 
Aviolentiacefet. |— ^ ^. Sh up 4. 
(Quod ágitur'Tgriis fübterraneus:ex Df zmine terra ana- 
:tus & fomentatus ,. quod 71224 ctiam /fit:in infimis terre ca- 
vernis collecta atque abícondita , (& hinc.inde cum ;zzateríz 
Bituminis accenfa:concurrat,patet.ex jam propofitis ;:Nec.te-. 
ameré metuas , Jitupmen vel Jdsphaltum ardens, :per.fuper- 
wenientem :.aquam ;extingui. iConítat;enim.ex Pyrobolice 
artis produüis atque «experimentis , 472072 , «qui mediante 
APetroleo , Dituminis broducio && flore quaft , paratur ,. 
Aulla aqua , licet inea fabmergatur ettam profundius .ac 
diutius obrutus bareat ., poffe extingui. :Sive igicur aqua 
An ardentis Bituminis:fübterranei incidat xtorrentes , five 2;- 
euminofa ardens materia árruat án aqua 'fübrerranez -refcr- 
'vatoria , incendium illud.nullo modo inde iextingui poterit, 
àAmó quó violentius unum aggredietur alterum, có vehemen- 
itiores inde exfurgenr .conflagrationes atque ;Kincendiarii tu- 
V udppeud. Volum.lll def. d. NC, — —— rx anul- 


N 


CITAS ERR: 


130 -— DAC. £1C me 
multus. Quod autem tale profündé in terris latens incem 
dium, prater [gpivomos montes & Lacus: Bituminofos fu-. 
nantes , binc inde in globo cerr-aqueo fic difperfum:,. nihil: 

amr accufarum: Petro[ei:. 


videtur efle contrarium: ,. imó. per: janv. 


& Napbtbi in locis mediterraneis montofis proventum; alia-- 
que ingumera fere phenomena (quorum fufiorem recenfio- : 
nem prafentis exercicationis anguíti limites non. adimitrunc); 
evidenter fatis patet ;. in fuperfluum perterrz motus,ab uno* 
joco-ad alcerunr, ex maximé: diffiris. eriam: mundi: partibus: 
propagatos , poffec probari. . Neque-enint novam: eft. poft. 
magna Montium: Ie nioomorumincendiaeborcos£errz:7n9-- 
tus cx: Sicilia. &. Italiain Gevmaniam faille cranslatos : ficuti: 
;nemini, mea atate: Desde euam in: Saxonia: noftra ,. anno» 
€T» Docxc.. ejusmodi tremore: fuifle. obfervatum;.quem in? 
aliis etiam Germania provinciis, Suevia c.g. fenfibiles fatis; 
ediditfe-concuffiones:, ExceZentiff. noffer Lentilius:, ingus- 
lari tractatu , in Append. Dec. IT, 4ízz.. I. Ephem.INat. Gur 
Geri; memoriz mandavit - i anal icu DOR s 
Hoc igicur /zóterraneum Diluminof& materie inten. 
dium. veram omnium Thermarum £9. primam. conffitue- 
ve orieinem, ia. video, quafi oculis reis cernerem. Qua rà» 
tione autem 71qu4 hinc emergens- Zbermalis;primó;quidem;: 
&quali femper gaudens.ac vigens calore, ad tantam: per tot: 
ambages poflit pertingere altitudinem. ut in fuperficie terra: 
feruidifzna expellatur:. & fecundo. leco; quomodo ,. dàto. 
etiam: hoc, £z clara , tamque pura, fime omni faetore,uci: 
in his noftris prafertim fit 7zerm:s Teplicenfibus, fiftere (e 
queat in fontibus illis calidis ,. difficillimum videtur effe pro- 
baru; Velim autem; ad prius quod-attinet ,. probéconfi- 
deretur , poffe hanc ex caverzz profilientem profundioribus:— 
ferventem ac bullientem aquam , per ejusmodi lapidofas — 
concamerationcs undique. à /4Gterranee. incendio- calentes 


—-— 


s Teplicenf 9c. 151 


"imo candentes deduci, ut in inferioribus terra enatus calor, 
"wi fuppreflionis, augeri potiüs quàm imminui ullo modo 
poffit; pro quo augmento, in quibusdam 72erzzis, iisdem- 
«que paucis, Czrolizis e.g. non excluderem penitus concur 
ventem ex Pyrite vel Marcafita in tranfitu efferveften- 
dium: Puritatem autem, rattone coloris atque odoris, quod 
. attinet, & quod aqua hzc ex Dif uminis incendio calefacta, 
JTimpidiffima nihilominus & clariffima, nulloque foctore con- 
 "sxaminata exfiliat, hanc quidem rationem efle arbitror, quod 
sper continuum juxta ac vehementiflimum in. cryptis fübcer- 
-raneis ac anguftioribus quos penetrat maandtis ,' atcricum, 
|Bituminofz molecule adeó fublimentur atque in fübciliffi- 
."sum quafi 7f/cobel redigantur , ut nativum quidem odorem 
 "Écfaporem exuant, vires autem à Dzfuzzinofo principio pe- 
-tendas , minus ideó perdant , imó potius Pefrolei , Napb- 
"he velipfiusSuccim quintam. quai. effentiam &. animam 
"eprz fe ferant... Nam & ex communiflimis chemicorum & 
"IPPharmacopeeorum experimentis , f1 craffiori modo philofo- 
"phari licec , videmus, dari ejusmodi produ&a , qua nullo 
 "vpalpabili materiz.concurfu agunt, vel folo Vztri Zintimoni 
-exemplo, ex quo parata fic dicta pocula Hermetica, Vinum 

. "nfufum, fulphure arfenicali imbuunt adeó , uc in robuftiffi- 
- emis etiam vomitus ciere per ventriculi evcrfionem obferven- 
-. «ur, nullo camen vino hinc conciliato alieno fapore vel odo- 
ire, nulla vifibili , vel ad pondus fenfibili , poculo. decedente 

— materia ?. nec minori mirabili virtute aquam quamcunque 
«vel fimplicem vel deftillaam, ut anthelminthicum agere dc- 
»sprehendimus , quz cum fimplici Mercurio currente infun- 
^. «ditur, nunquam inde mutato vel imminuto Mercurii pon- 
«. idete , fi .velcenties experimentum perinfufionem reiteretur. 
| XEt bené ,«ex alio quidem fundamento , noni. penitus tamen 
hic cciam éjémo,Lancifaus de Cli Rom. Qualitat. cap.VII. 

wE TU | Ia ) monuit, 


fie 


s2€qY C 72LCZ) 


£ 


plicitace.demonfttanda ,. nimium: effe. fidendumi',;. cum: per: 
intimum:ac: veliementioreri.in; fontibus atttitum ;.ad tantum: 


III. 


. ff 4r penecrantiffimas, fervat Mira: enim: eft: hujus* aqu: 


- 
[3 
- 
" 
£2 
a 
j 
E 
4 * 
p 
z 
La 
€ 
8 
s 
i 
"t 
S 
et 
E 
m 
gi 
E 
a 
[z 
- 


á «à 


quinas- 


T 


.. deThermis "Teplicenf.£9.. (ny 
: " DUMERFRDDMÉNQUE S SENE GNRSUN NGA 20:0: 0597 OR MACP ERE " DRUCRUCOERUT TENE ERE en em eere me e n i rop pro QE e 53. Cru: E - 
quinatam eft ,: virtutes: Teplicénfium: Balsearum effe dedu-- 
€eéndas. Cum eniirvcantus reftitütorüri quotannis teftecur' 
riumerüs, non folum in UZrzis exteYuarum pastiupii: vitiis, 
iisdemetcil. cog? 5 nimium arefaczis, rigidis , terpen- 
dibuss tabidis' a vobore 69 motu defetis , fibras induratas: 
1Tüolliendo:,. cortugacas làxarido  folutas firmando , & debi-- 
tüm:fangüinis'ac fpiricüuni: afluxüni idvitando ,. mirábilem! 
"fiam: edere efficaciám::: fed' egregie: etiani folàreos ,. quibus: 
partes: interiores tendinofx',, neroo[a ,. uci in Pafftone ' by-. 

: ff erica,. gieufimum-oitiis;. abortuiobHoxiis foemihis , Colica: 
itidem 1/7 bmate', Gephalalgis,. aliisque- affectibus [pas 
7H0Ulicis: contingére-folet",. moleftis: tórquentur diftractioni-- 
büus,. & niotibüus prater nacurari afficiuritir aniomalis'; liqui-- 
.dó rocaspell ope tribuendum: bic: fabtilifumi cugusdam: 
fnpburis' ex: Bitusmine: oriundi: (quod- fuperius: cuti Pe-- 
troleo/& Succinó: comparavimüs,"zfgqpe" intitne eum Iubri-- 
eis aqua puriffnima particulis uniti , activitati ac viribus, quàm* 
vel fpiritui fübterraneo Catholico; nunquam denionftrando,. 
vel: Aicalino fübtiliffimo fali:,: Mechanicorüm' in'tlieoria: A-- 
quarurri falutariümidolo;. Etlicétfacendurm quidem omni-- 
nó fie; quod' Zzerime Carolina, ex: codetti: quideni, calo-- 
rem quod attinet, principio: [ablerraneo Bituminofe oriun-- 
dí, Teplicen[et: icerunr;,. propter? infignem: ufum: interiüs: 
fumptz ,- mirümi'quántuni füperént;. cum'lis camer fi Z4/-- 
"HéAndi-prerosatiruam confiderémus;nullo riodo-erünt com- 
"pàrándz;,.Schoc'quidem' propter! copiofiorà" fopbacea vel 
-"taltariavamentas quibus Carolina: tur&ent , atque" in bal-- 
fieatione tranfpirationi; fi-non ftatim, rámieri per hyftérergiam :- 
'egregié nocent, Ffenim ibter Aliquot centenos ,. Carolinis: 
"am balneo-utentibus:,. uix: unum reperiri: exiflimem , cui 
- €um-[uccelfu'exoptato^ applicentur... Quantum enim etiam: 
"isifibris nimium relaxatis e; g. conferenr, cantum é contrario;, 
| : PO '. itre- 


| 
| 
| 
| 
| 


DL 


Te. ET s o Pe | J 1 S ; ; d e T uw -" C 21s! uL t. 


 árreparabili fere damno, tranfpirationem corporis noftri fa- 
.  -Ápendendo ac fupprimendo nocebunt. Unde plerisque ex — — 
|. ,Carolinis redeuntibus, Zepéicez/es pro Balneo fuadencur ; ut.— 
fcilicec, quod ibi per pororum occlufionem peccatum fue- 
iit, hic per balfamicas , aperientes & emollientes Aque fa- — 
. lutaris vires icerum corrigatur. Quas dum vident hodierni | 
, quidam Philofophi, caloris in thermis ex frzzcipio Ditusmt-— 
 -A0fÓ , oriundi , fere obliti, ad nefcio quem Jfiritum confu- 
-giunt caíDülicum, qui levitatem «que ac puritatem, penes 
'«rantiffimamque virtutem , quami ex contentis & qualitati-  - 
bus manifeftis,fecundum preconceptam opinionem & hypo- 
thefin, explicare nequeunt, fupplere omninó deber. Notare | 
.autem ac probé penfitare Chemie & Mechanices cultores — 
Svzosypae deberent, 107 nimium , 1n explicandis Ther- 
uyrupm pyincipiis , folus per ageutia £9 veagentia, perdige- — 
ffiones £9 ewaporationes , per ponderationes E$ bydrometra —.— 
experimentis fidendum effe: neque hic omnem de Re Me- 
. tallica & Minerarum fodinis cognitionem fufficere exiftima- — 
 .tem. - Harent enim hujus farine Philofophi cum omnibus | 
fuiscirca 7hbermaArum thecoriam argumentis in cortice faleem: | 
cum veriora principia ulterius fintaccerfenda, & adhucpro- | 


. fundius forté, quàm ipfeeftOceani fundus, quarenda. Ex | 
liberiori enim hac philofophandi ratione fit; ut JVu£er pro. 
nope plerique Amplecz antur , & deinde miferis egrotam- — 
.tibus quamcunque Aquarum Minceralium . colluviem: pro 
| dMhbermis commendent. — Patet hoc exinnumeris fere 20770. 
gum fontium [alutarium ac Tbeymarum defcriptionibus ate. 
- que encomiis, qua citius quàm ephereri fungi nafcuntur, 

& fimul cum ipforum inventoribus & proxenetis dicto citius | | 
iterum evanefcunt, Nimium enim in hypothefibus funtaus' | 
, daces, & Mathefeos certitudinem apodicticaminferunt; | 

locum vix habent conjeQturg,  Saniores Philofophi & 


cdsilbt 0 s MEI IEEE 


de "TIhermis Teplicenf. €9 c. 
4c mese Borsen xdi 7r 20s 1AÓT 6g hn iffot elzs, Khbetor.Lió. IT. CcAp.- 
I3. "Owrroj, éca0i Q6. SÀtv, ug) cia Qua 9n Syree , moocTiOÉaT Ay diei 
và i05 gj vdy4. qd) svva ACygoi v0 , 7taryog 0 Ov, 

.. Sed fàtis jam mundi fubterranei cryptas atque feceffüs. 
meditando. perrepravimus , fatis & ad naufeam ac terrorem 
usque zz Avr x97 2v zvgjQeysórra. conteinplari fumus ,. 
xsp[Dtpórre/ UAaxrovra/ audivimus : Difecdamus hinc quanto- 
cyus, ne cum Empedocle jpisQón xo) o760g- 7AÉ4 , : JMenippo 
inludibrium cedamus. Revertamur hirtc, viv Aegdva de Qe- 
0íXw werd Quror rclinquentes, ad Elyfios Campos, & plat a4- 
yum, florum ac fructuum Yeifiam con&deremus abun- 
dantiam, quà agri fertililumi, prata virentia atque arbori- 
bus ac fruticetis comata montium juga cerca. 7eplicium faü-- 
pérbiunt. Meminienim, me ftatim fub hujus tra&tationis: 
aufpicium, de Plantes circa: Thevmas Teplicenféscre[centi- 
25, aliquid communicarurum cum Dotano-philispromififle :: 
ilasigitur, & quidem satu: faltem. digniores , ilo ,, quo: 
per duos.annos, Julio: &. Augufto menfibus collegi , ordine ,. 
eum annotationibus. neceflariis proponam fequeriibus. 
ARNICA , Doronicum Germanicum , foliis femperexad- 


.. verfo. nafcentibus villofis 7... J/T. p; 19. up e. 
5^ ^ Jvof. -Difcus & radius lutei funt coloris, radii aucem: 
.. apices vel petalorum extremitates non penitus in- 
xegra, fed bis. incife, conca KAwppu obfervat.. 
quam vid.in Flora Jem. p. v41..— Radix di- 
727 0e €& faporem valde aromaticum ,- amaticantem ,. 
«0o s acrem & naufeofum habet, in quo maximam vir- 
cutem, quz huic plante tribuitur, pofitam effe: 
! folia autem & flores addi. in exhibitione folum ex: 
(200 0e Bac ratione , uc nimia acredo naufeofaradiciscem- 

|a vperetur,exitimoso 12:03 629 - 

D ! SANE 


k ;SANICULA, (rw " 2 ; 
(SEDUM. paluftre ADEL ,'Sédum sea e fübhir- ; 
 fürum. purpureum ; £.D.P. & AMorifonit H. P. 9. Jem. — 
0 dIE p.75. 
LUI LA, 'Lutum:Herba Dodoz. Penpt.; r 8o. Luecla 
Herb a Balicis fol. Tos 
 Avat. In.hujus flore Jrregulari non wifi. unicum petas 
lum obfervare potui, reliqua. parsfloris.ex meris 
ftaminibus & perianthio ;conítat : ,eft autem pe- - 
talum illud unicum multifariam in fummitate .di- . 
vifum , vel crenatumquafi, i&à tergo pofitum. 
JRESEDA lutea J. B. Tom. IIl. p.467. ;Refeda Plin, ANeo-.- 
&ericorum, / obelii Icon. p.232. [ 
ANot. Hujus; flosiidem eftIrregularis , :& Hexapeta- $ 
dus, uti potiffimum ex accurata Zourneforti ; ieo- 
ine ac defcriptione conftat , án; Inffit. Botan..F. 3 
tus autem eft unicapfülaris , in terna Loublintegk E 
ta divifus. E contrario. Luteolae przcedentis fru- 
.&us. quadricapfularem repaiennac gufumyel ax Ag 1 
: niculum quadripartitum. 
CFRINTHE major Lobel. Acon. p. 3974 0x 
..4Aaet. Hec propter quatuor femina auda E ad Cyno- 
gloffam potius referenda. 1 
CERINIHE lurea, glabro fol. an: Cerinthe minor. C B. P. 
P: 218. CerintbelV. (Clufri Hi ifl. AME. : 58 E 
. JNoet. Hac manifefte hon nifi duo habet femina nigra, *- 
fub perianthio occulrara » FATUR ideó recte Cerin- 
TI £be dicitur. — 
 ECHIN OPHORA Rim. JH 
.*. JNat. Inter fegetem copiose crefcit, eeft vix pelmaris !4 
alticudinis pufilla, hic loci prope Zeplicium, E 
AXINARJA pumila Vilgsioes arvenf, Zournef. Inféit. 


— 


de HT T doplcon  rhidie 37 


Ü T UNIT EERNA minimum 3. B. III. p. 46. Antirrhi- 
num minim. alterum repens LoZel. Icon. p. 406. 
ASPERULA Verr paluftris s Gallium ure 
album C. 5. 


i: RANUNCULUS ic fol. tot. & capill: C. B. Pin. 


HE'S, 

PIS ACALUS percadli Retcntibcat Well lioie ochro- 

- fevco, f. Sylveftris Morifoz. P. 1. p 107. Moms 
Sylveftris, flore luteo-pallefcente C. Z. P. 

T : /SCIRPUS paluftris alüiffimus Zozrzef. Iyfiit. Mus pa- 
lufítr. rmas Zi abernemont. Juneus maximus : Bil feha-- 
nos 7. D. 

— NIGELLA atvenfis cornuta: C. &. P. 145. an Melanchium 

E. Mi^ no B. IT 109. 


"-* €-54 


EQUISETUM palutre, (eia longi C. B. EF. 1j. : Hippo 
ris Lobel. fcom. p.793. — — 

" CHRYSANTHEMUM fol. Millefolii : an Ghivfathc- 
mur majus fol. valde lacin. "agis croceó 7. D. III. p. 

-. 104. 

LEVCANTHE MUM Sylvatic. Msacer ifol Rap). Banáce- 
. tum inodorum I. Chufiü H.R.p. 358. 


: VACCARIA Dodon. Pempt. p. 104. Lssllituidhuh ru- 


bra, foliis Perfoliate C. £, P. 204. 


— Not. Hujus petala raró in orbem explicantur, &pe- 
rianthium eft valde angulofum 5 quibus quidem 


^ É end. Volum. Ul, A.N C. s Min : 


[ 1:590 D D Chrif. Henr. € | 


; Lychnide diffarc, aft non gei vid. Teppi 4 
Hor. Jen. eu 


STACHY S$ Montana Riv. Stachys folio difiofe uk. 
cante,ferrato & acuto, major 7Morifom. Tom. IHE p.s81.- 
Srachys Dodoz. Hec planta integra polo tomento- 
J fa eft, flore eleganter purpur..- 

RANUNCULUS longifol. paluftr. C. » P. 2 180. 7.£. III. 
| 4pp- p- 865. 
" RANUNCULUS montanus hirfütus.. Ranunculus magnus 
valde hirfütus, flore luteo 7. B. III. p. 417. 
. CIRSIUM Alpinum AMorifoz. III. p. 150. 

SAMBUCUS CER VINA ,  Sambucus montana racemofa 
Lobel. Ic. 1635. 

LOLIUM Verum Dioftorid fpica criftatà , inter Hordeum 

. frequens. 

CAMPANULA major & afperior , fol. Utrtice , r2 albo 
J. B. ap. Chabraum , item Morifon. 1H. p. 459. Sect. V. 
T4b. 5. 

bid eer Offic. Prarmica Morifan. III. 5. 4o. Sed. FI 

AD. 32 

RANUNCULUS Áicóndi fol. florc niveo. Ranunculus ] 

£l. fimpl. albo Lo£e/. Icom. p. 668. | 


Not. Hec planta ricubitalis fere elt altitudinis in d 
 füummitate valde ramofa , ramulis nudis, longé la- y 


/" "seque porredlis, quibus infident florcs albi » fu- 


de (Thermis "Tepheenf^t9c. ^^^ 03 139 
| gaciffimi. Fru&us funt femina nuda plura in ca- in ca- 
pice digefta. 
x LOSTEUM Alpinumfol. Alni Rzpp. Chamacerafus AI- 
pina fru&u nigro gemino C, D. P, p. 45. 
- ANot. Bacea erant in hoc frutice nigra , ex longis pe- 
 tiolis pendentes, & quidem ex unico 7o petiolo fem- 
per binz. 


CAMPANULA multiflora, fol. anguft. - 


INof. Hzc à radice ftatim ad fummitatem usque flo- 
res habet continuó, propé caulium nodos & fo- 
lior um egreffum , ex uno faltem latere exeuntes. 


CAMPANULA minor, rotundifolia, vulgaris meia II. 
ed. V. «f£» 2» 
 [Not. Maxima pars foliorum eft anguífta , inftar fol. 
Perfici, inferiora falcem ad radicem Ninos, unde 
momen forte haber. 


( BUPLEURUM Kv. 


| Speciofiffima altitudine hic occurrebat in pratis Eich- 
. ÀSvaldenfibus : à Perfoliaca nonnifi floribus ex perianthio lon» 
£6 prominentibus differens. 


ACER. campeítre & minus Dodo. Pezapt. 840. 
INot. cortex hujus Aceris utplurimum valde eft ru- 


gofus & profundis fulcis exaratus , coloris(quem 
slicirmus) Ian 


$5 MYO- | 


tx 


^ ao ad E "m Her. E T ; " 


 MYOSOTIS Scorpioides  paluftris repens. - owp c E. 
Not. per totam longitudinem, ad alas féllarumr pro- 
. « — fert flofculos coeruleos, obfcurioris coloris, exi- 
| guos valde & fugaces , füperftite perianthio cum 
- fru&u.bicapfulari cordato ; » A vicgaim quafi cre- 

Ícit. | 


' H 
d 


CARDUUS YOMENTOSUS. ANGIICUS Lobel. adueif. 

ffirp. Nov. p.370. ubi figura, que perfedé convenit 

cum exemplari illo , quod Teplicii i inveni ad viam pu- 
blicam, Dornam ducentem. 


Not. Caput magnum , latum fatis atque expanfum 
habet Carduus hic, quod i intus tomento far&tum. 
eft albicantis, cinerei coloris , miranda textura : 
ex quo innumera prodeunt fpicula , lunata ferie 
difpofica : Flores, licet per tres feptimanas inte- 
grum caput Cardui jam expanfuüm fuerat, videte 
ramen non licuit hoc anno : ipfum caput externé 
perianthio parum villofo potius quàm fpinofo Of- 
natum erat, nifi foliola , que hoc circumdant, fpi- 
nofa , pro tali habere velis. 


dX 


- Sine ratione. 7oP. Baubinus Tom. IIl. p. gy. taxate vi- 
detur Lobelizz , dum. duas figuras unius. plante in Icom. 
Plant. hunc pofüiffe exiftimac, & NB. malam figuram Ad- 


DER PETWS UM 
CEST 


"M 
*- 


n 


verfàriorum omitti poffe cenfet. Hac enim "Adverfarto- a 


"Um ! Lobeliü figura vera omainó, & penitüs eadem eftcum 


i 


ila -. 


p" Therinis : Til — "oH 41 


/ illa planca, « quam Zeplicii inveni , & confervo adbucdum 
exficcatam. . Tob. Baubinum autem penitus non in natura 
vidiffe hunc Carduum noftrum capite tomentofo , Lo£e- 
lium veró re&é diftinxiffe ab alrero illo ; qui Corona Fra- 
trum falfo, re&iüs Eriocephalus à Dodon&o appellatur , fate- 
bitur facilé quivis, cui hunc noftrum Carduum infpicere li- 
cuit femel. Eundem errorem cum 7oP. Baubigo & Cele- 
berr. 7o. Rajum H. P. Lib. VH. de Her6. puli P. 1r. com- 


mififfe, maximopere miror. 


GENTIANELLA Verna,major,, [9777 j a Morifin IIl. Sez. 
XII tab. $.& p. 483. 

. ONOBRYCHIS fol. Vici, fructu echin. dba Morini 
Sec. IH. tab. a, 

ASPERULA Hexaphyllos purpur. C. J. P. f. 334- 


Not. an ad Rubeolam referenda , quia vafcula fert 
gemina, cohzrentia , oblonga, & in fummitate 
obi .' digitata? vid. C. B. Prodrom. p. 143. 


BE LLADONNA , feu Solanum Somniferum & lethale 
- "Lebelii Icom. p. 262... Solano affinis &c. AMarifon. III, 
EUM 

^CHAMJEDRYS maj. offic. Lobel, en p.491. «C hnedr ys 

Vm OPIMEL.: 2 5 

GHAMEDRY laciniatis fol. Laóel, Aon. p. 33 ;. Iva Mo- 
fchata Azv. ' | 

X LOSTEUM is "€ NA KRupg. Chee 

s 3 rafus 


vu o MP RC EES S j 


E m D Qut Hoy. Erndtli S 


H rafus fudü rubró, geminó G B. P. £ 4$ 1. Peid- 
 menum rectum fructu rubro 7. Z.1I. P198. 05 
Not. fructum inveni monopyrenum, pro quo etiam 
Tournefort. habere videtur : Si autem à olcka- - 
"suero in Flor. Norimó. pro dypyreno venditetur, 
inde fortaffis eft, quod duplicem fru&um fimul 
fumprum examinaverit : quó jure Aufpius pro 
polypyrenó habeat, non video. Hoc commu- 
niffimum apud nos , circa Dresdam etiam eft 
AXyloffeum , rarius eft illud fru&u nigro. Et in 
communi hoc Xylofteo fepiffimé etiam inyenies 
Baccam ex fingulari peciolo unicam , unde etiam 
fortaffis quidam Xylofteum as mii fiue- 
runt inveniri, 


'VIBURNUM feuLantana, Viburaum Mattioli Viurna 
vulg. Gall. Lo£el. Icon. p. 468. 

COTONEASTER 7. Z. 1. f. 73. ditti fol rotundó 
non ferrato C. B, P.p. AT 


INot. trattül CR caloris miniati , inftar Sorbi Aucu- . 
pariz, cum quo etiam, quoad baccas , in magni- 
tudine convenit ; tripyrenos.  Falfiffima eftfigu- — 
ra, quam Car. Clufius H. R. p. 65. habet, me- — 
lior J- Baubini , exceptis floribus & fru&ibus, 
quos in extremitatibus ramulorum penit, cum Es | 


men in medio ramorum potiüs hereant, Coto- 
neaftrum — 


c5 de Thermis Teplicenf t9c..— 143 
— Reaftrum hunc habet Zowrzefort , füb nomine 
 Mespili. fol. fübrotündo , frudu rubro, Inf£it, 
£a P642. —— 
..RIBES ALPINUS dulcis J- z. IL b 98. Grofllaria rud 
rubro dulci Zourzef. & Ruppit- .—. 


Not. Car. Cuff 45 H. R. p. 120. in recenfione hujus 
fruticis citatur communiter , pro meliori cogni- 
tione hujus fruticis ex figura :: aft veram figuram 
Clu[is nón habet, fed. Ribefii vulgaris falcem; 
facit autem 1nentionem hujus: noftri Ribes inci- 
signter faltem poft hiftoriam Chama- Mori, 


ABROTANUM Campeflre ,  cauliculis purpurafcentibus 
qoc C B. P. & Ruppi. 

ABROTANUM Campefítre , cauliculis albicantibus C. Z, 
P. p. 136. Artemifia cenuifolia I. Cinftin Pannon, 
CAMPANULA nemoro(a FyosmMdalis minor , floribus i in 

fpica far&tis denfioribus. - | 

JACAEA capite afperó ;. Jacea latifolia capite diio C. 
B. P.p.271. jacea Auftriaca IL. vel Jacza montana 
villofo capite Cr. Clzfri H. R. p. vij. 

SALICARIA Hyffopi anguftiore fol. Journef. Hyffopi- 
folia 7. B. III. p. 792. Eft planta ramofa, palmaris al- 
sirudinis, ramufculis ftatim à radice exeuntibus , qui 
per totam longitudinern iterum dividuntur in copio- 


o fos, rotundos cauliculos; infcribs viridi-rubentis colo- 
ris; 


p ris : s: fülia tolles: iordinnd, es e wwhves & his 
"fere applicantur , acrovirentia,: glabra; lucida , angufta 
& oblonga : ex foliorum. alis crebri prodeünt ofculi 


^ faté purpurafcentis coloris , perfc&e perc cuc 
rianthio caliciformi, fexies divifo.. & "uubdgsdut 


X -— 


ET TUM Petala florüm cum perianthio adeó cohaerent 

. firmiter à latere, ut an Monopetali , an hexape- 

| tali fint, diftingui vix poffic: ^patet tamen ex cha- 

TI radere "Tourneforcii , iquod hexapetali omninó 
12: fint ; dum re&é ad falicariam uen d: 


, Tantum, hac vice! 


"Saco Pp Ww 


OBSERVATIONES 
PATHOLOGICO- 
 THERAPEVTICAF, 


horis fubfecivis confcriptae, 
QVARVM NVNC PRIMAM DECADEM . 
-vtmplil[ome , €9 ubique geutium Celeberrima 
ACADEMIAE IMPERIALIS 
x NATVRAE CVRIOSORVM 
" "erilufri Maguificis, Excellenti/- 
7s , spetiatil]imisque 
DN. DN, PRAESIDI, DIRECT ORI, 
. ADIVNCTIS, ArovE COLLEGIS 
Patronis , Fautoribus , Amicis, 


omnium Ordinum pim: 
Speciminirsloco 
—. exbibet 


IO.1ACOBVS NEVHOLD, 
Sempron. Hung. Philof, & Med. Do&. 


Incl. Comitat. Comarom. Phyf. Provinc. Ord. 
icemque illius Academia Socius. 


append. Velum. L1. Aff. A. N. C. m VIR 


Perilluftris, Magnifici, Excellentiffimi, 
Spedatiffümique! /.— ^| 
Uod levidenfes bafce bagellas ad tholumv ESTRVM 
appendere non reformidem , nemo, credo, teme- 
vil Alis me arguet , ubi cognoverit , nom unam mi- 

! hi, fed plures , easque longe graviffmas rationes- 
Jitbpeteve. — Poffeaquam enim me , tribus abbinc annt, 

. quod excurrit , nullo meo merito , fed propria benevo-. 
lentia compulfs, dignum judicaffis , quem im ampliffimum 
ordinem NV ES IRVM reciperetis , [Fatum cogitare capi, qua 
vatione *vici[[im V OBIS pietatem meam , gratumque Ani- 
mum, £9 obfequia palam conteffari liceret. dum «vera - 
fólicite admodum circumfpicienti occurrerunt equidem non- 
nulla, publica luce non usque adeo indigna , fed quorum 
pertractatio multo difficillima «vifa eff , cum propter fuam 
apforummet dignitatem, tum pracipue ob excellentem il. 


lam doctrinam, £$ eraditionem , quam univerfus orbis. 


literatus in VOBIS fufficit , ac admiratur. — Qua duo cum. 

« paulo accuratius perpenderem , atque cum tenuitate mea. — 
conferrem , parum profecie abfuit , quim a propofito meo 

 pevitus deterritus fuerim. Sed befitanti addidit animum, 
confirmavitque fmgularis ila facilitatis VESTRAE fama, - 
qua cum pa[|m ab optimo quoque celebretur , mibi quoque 
fpem baud obfturam fecit , VOS Symóbolas , quotquot col-. .- 
laturus ero , non ex ingenii modulo, qui fane perquam eff... 
exiguus , fed ex conatu effimaturos. Hac igitur benevo- 
Jentia non minus NESTRAE , quam officii, quo me orma-.— 
ffs , confcientia freto placuit. ab initia in Cannabis, atque — 


2 


lini nacuram ;z£1mius inquirere ; fed qua poffea, opufcu-.— 


lum jam abíolutum,; 4/gze Volumini fecundo ek » 
^ fata 


| 


visui. MA Ad 


— Olfero. Pathol Therap8je.— tag 


fata mauférint , ex Obferoatione prima patebit. | .Noum 
. proinde capiendum fuit. confilium ,- atque vel deperdita 
opella e chartis rejiculis reconcinnanda ,vel diverfum pla- 
ne eligenduin argumentum. Cum autem boc pra udo ma- 
gis arvifevit , adgre[fus equidem fim Arnicae laudes «irta- 
tesque defcribere , novisque plane , E89 peculiaribus exem- 
plis corroGorare , fed nondum licuit tractationem, ob cou- 
catenatos labores clinicos , (9 perpetua fereitinera , quibus 
fatio mea eff obnoxia , perficere. |. Ouamobrem cum per- 
ceperim nuper , cerium f472 A&orum Volumen /Z6 prele 
fidare , commentatione ila tantzsper velicha , commodio- 
rique loco refervata , quo demum  elaboratior. prodeat, 
prafentes interea Obfervaciones ? coeli aners mets im unum. 
fafticulum fumma feffinatione col/igere , atque fub Ylu- 
ftrium Nominum VESTRORVM azfpicits , lucem a[picere 
eoncupimi , ne forte partium mearum oblitts videar , ne- 
gligentieque alicujus in[mnulari queam. — Etfi vero perpa- 
vum ills elesantie &$ nitoris infit, omni tainen ajfevera- 
tione afwmmare poffum , candoris effe plenifmas. ' Hasigi- 
iur, VIRI, fama non minus, quam meritis Vluftres , Pa- 
troni Maximi, 77 tefferam fidei mea , pro innata VOBIS ba- 
manitate, qua perpolita quidem fito babere loco, fed ueque 
vudiora breve foletis , ferena fronte accipite, atque fplen- 
dore VESTRO, cum proprio careant , coliuffrate.  CDuodfs 
feceritis , per[aafiimum babeo fore , ut non folum apud 
-Alios etiam bonos , judicio VESTRO approbata , tanto fa- 
cilius Applaufum inveniant ; fed etiam & contrario a ma- 
levolorum calumniis , E$ obtreitationibus immunes ma- 


"meant. Neque vero mibidubium eff ,quin boc eadem ani- 


mi propenfione fitis eifeiiuri , qua me in numerum VE- 


| STRVM zdcripfifl is, £9 omnium atque fimgulorum in &-.— 
| 4erarum fF udis ardentiores. conatus. promovere fatagitit 


EP 
Cur id kil. í A 


48 — D.30.74C NEUHOLDI, - 
Et ficut primae hujus Decadis exaxazde VOS Ipfr pracipua —— 
po» ael ; ita, ft VOBIS eandem vel ye ia yos e 4 
intellexero, ad poíteriores etiam edendas omnem, quecitn- —— 
que 4 me expettari poterit , induftriam diligentiffime ad-.— — 

ibebo. Quin totus in eo ero, ut iarum quoqite Rerum 
Naruralium, quas Hungaria, pr4 Alits regiopiéus , tanquam 

?bi proprias poffider , zzferiora fedulo perfiruter ,atque vel — 
«peculiarium obféroationum , *vel appendicis £itulo: adne- 
(am. Sicubi vero me [rve nunc, five in pofferum a re- 
(do aberrare tramite animad'verteritis , enixe rogo , ut xe 
gravemini in veram iam reducere, atque benigne corri- 
gere - ficuti enim approbatio VESTRA fummam mibi Ani- 
ni voluptatem 5 ita corretdio maximam praterea ulilita. 
tem afferet. . Ita VOS DEVS ]Immortalis unver[as ac fin- 
gulos fàfpitet , ut gloria VESTRA ,omnisque generzs felici- — — 
Íaus nec ceffet unguam , nec minuatur... Servet idem VOS... 
Numen , ut per VOS , Sanitatis Cuffodes Optimos. Maxi- 
2h05 , [Altis bominum communis [arta teciaqueconfeérueturs —— 
exhilarentu? complurium terrarum. Principes , ac diuima- 
vum bumanarumque rerum Moderatores ; exaultent populi; 
denique Academia noftra /ué Clementiffimis SACRAE MA - 
IESTATIS CAESAREAE zufficiis vigeat, flareatque indeft- 
nenter.. In qua pietate Voti dum frnio ,me meaque omnia 
conffanti favori VESTRO commendo , perféueraturus , 


quoad "Ixero, 
Door ds DER 


Dab. Comaromii,ininferiore ^ 
. Hungaria , lpfis Cal, Junii 
A, RS, cI5Iocc xxxn, 


TUM AES LIEN REY LE RNC ERR ENE PERT E TENES 


- Omni fide, obfequio , ac obfer- 
vautía addicfifimus — 


APOLLOPHANES. - 


- P eA 
ede Dn 


^ 
LJ 
- aca "o a — 
UU VES RESEB S C EUCE  Ji — - 


CT M RW." , E * 
b ri ; 1 i 
"s b " 


Olfervat, Patbol. Therap. 65, 149 


PRAEFATIO. 


Uli multa fcribunt , fed qua cum veritate unde. 

quaque conveniant, nihilque fii in fe conti- 
neant, usque adeo pauci fant, quitradant. Equi- 
Rer dem nolim hic cujusquam fidem labefactare, fcd 
illa mmihi demum omnium firmiffima videtur ; que non me- 
ris conjecturis, ac mutuis cranffumptionibus, verum docta 
certaque plurimorum experientia nititur. Quemadmodum 
enim ocz/; plus vident , quam oculus ; ica eciam affertioni 
illi plus credere licet ,, quam. quotidianus. rerum: ufus quo- 
rumvis rite experientium teftimonio confirmat. Neque ve- 
ro certitudo fola eft, que rem commendat , utilitas eciam, 
eaque przcipue, in confiderationem venit. Proindefumma 
ope unum quemque niti decer, uc, non folum , que recta, 
fed, qua humanz focietati fimul utilia funt, faciat... Quo in 
ftadio cum ipfe decurrere firmiter mecum coníftituerim, ne- 
mo, credo , me temere judicabit, quod iniisoperam meam 
maxime exercere adgrediar, qua quotidiana praxis clinica 
fuppeditat , atque in communem utilitatem transferri pof- 
funt. Nec adeo me morantur friwole quorundam obje- 
Giones, quod in Aca bac noffra nibil, nifi quod curiofum, 
quod nouum, quod inauditum , referri debeat. Sunt, qui- 
bus ifta placent, ficta quandoque & excogitata, mihi. vero 
pro muneris mei ratione , atque laborum multitudine , his 
folum vacare , ac delectari permiffum eft ,' quarum primi- 
tias, exempli veluti loco , hic exhibeo , Odférvattozibus 
Patbolosico- Therapexuticis. Quz, fiattenta, &a praecon- 
ceptis opinionibus aliena mente fedulo colligantur, collecte 
. bona fide recenfeantur , uti fundamentum funt verioris & 
| genuinz £z/foria »ortorum s fic canto folertiori cura perlegi 
| EO: T mérene 


TANE 


€ --0. J4C NE 'UHOI 7; m 


merentur, quanto major ex illis fructus in uisitvar im iina- - 
tiam medicam redundat. Jd quod cum diligenter , atque. 


folicite jam agere inftituo, neque meomnino fruftraoperam 


locaturum , neque. omnibus eque difpliciturum exiftinmo. 
TU ergo, quisquis demum fueris, LECTOR BENEVOLE , co- 
natibus meis ut feliciter fruaris, mihique lingua non. minus, 
quam animo faveas , id eft , quod a bonitate TUA non cam 
eno y quam certo mihi polliceor. Sit i iesu LET iit 


Á Mic Obfervatio I, 


De Noxiüis Cannabis , atque Lini, der- - 


barum , nondum exiccat arum , effievis, 


Cu permulta funt , que fanitati hominum noxam infer- 
refolent , magno propterea ftudio indaganda, uttanto 
diligentius evitari queant; tum potiffimum ea commemo- 
randa, & Medico, fuarum rerum fàtagenti, penitiori exa- 


mine perfcrutanda veniunt ! quibus ut hzc Vita noftra com- 


mode carere non poflit, prius tamen, quam ufui accommo*- - 
dentur , valde periclitarur, & fepe in fummum difcrimen 
adducitur. - Eminet hic,Sveluti eregno vegetabili, par herba- 
rum nobiliffimarum , & , fi ufüm communem fpe&tes , op- 
pido neceffariarum , intelligo CANNABEM , atque LIMUM. 
Hz funtille , quz, licet eximia utilitate fua omnes ferealias 
ancecellant, atque univerfum humanum genus fibi devincianr, 
attatnen, dum recentes funt , evulfeque aquis macerantur , 
& futuro ufui parantur, infigniter etiam nocent, experien- 
tia frequenti efte. — Atque ira fane /z/ef anguis in. bis. ber- 
bis , utilifimis alias , five ceconomiam confideremus , five 
H (ti Tmedicinam. Quod argumentum tribus abhinc annis | 
peculiari fchediafmate pertractavi , atque 7/uffri cunc tem- 
poris 


NT 
M 


" 


meg q:-* 
p RD 
' 


- . - Obferuat. Pathol "Therap. €9c.— gi 


| poris Zcademia noftre PR AESIDI, J.DN.D.SCHROECKIO, 


Speciminisloco Actis noftrisinferendum mifi, cum me prius 
honorifico valde Diplomate, tanquam teftimonio fa&tz rc- 
ceprionis in zzzpli[[nmum hunc ordinem cohoneftaffet. At, 


nefcio, mortene /zcomparabilis Viri , an tabellariorum ne- 


gligentia Symbolam hancce meam intercidifle contigerit? 
Quicquid fic, deperditam effe , canto vehementius doleo, 
quanto majori labore, ac induftria a me elaborata fuit. Sed 
neque ex chartis rejiculis, quas fortein fcriniis meis inveni , 
eandem reconcinnare occupationes mez clinicz permittunt. 
Ut tamen aliqua illius memoria pofteritati tradatur , atque 
eruditis, pro ulteriori evolutione de meliori commendetur , 
&revem hoc loco Stiagrapbiam exhibere conftitui. Fuit 
opufculum in £7/a difparticum capita , quorum primum pby- 
?c0-bot anicum, differentiam, & notam chara&terifticam,alia- 


que curiofa edoeuit; 4JIerum , cbymico- medicum in nacu- 


ram & indolem harum plantarum methodo Spagyrica,variis 
ante factis analyticis tencaminibus, inveftigavit , £er£2452 , ac- 
conomico-politicum, utrinque regulas tradidit, quibus di- 
ligenter obíervatis, & major ab his plantis fructus percipi, & 
metuenda noxa prudenter evitari queat. Cuna hzc miffa 
iam faciam, ne anguftos obfervationis limites longius exce- 
dat, acque in librum excrefcat tractatio. / Id faltem exem. 
plis, tanquam a pofteriori, probatum ibo, effe has plantas 
inter eas, quas 79. Langius LI epiff medic. 30. p.22. 689. de 
noxia arborum umbra & rore recenfüit. | Noxie func folo, 
in quod inferuntur, teftibus fere omnibus, quotquot de iis 


fcripferunt , auctoribus, 75eopbraffo L. IV. c. 9. de Caufts 


| 


| 1 


| 


| 
| 
| 
| 


Plantarum ; Virgilio , Georg, L. I. 9.77. féqu.. Ad quem 
locum Zzzémannus obfervat, [12472 nature effe fervida, 
& ob id virzs fol; ditum 5 PIigio. L. XVII c. 9. aliisque R. 
R. fcriptoriéus. | Noxi« funt jam enata brutis item wende 
JS u$5 


um 


- ;1 , Dic c "UA SA SF MLLTSEEAS o. PIE Mucio Wax): 
Je t . : Ur TL T. S.L ; ORA 
| - E ?1 


- ; RON "-— 


bus, achominibus. Prius, prater alios, teftarur Lumen il- 
lud quondam patrie noftre , & Decus, JMartzzus Szesmt- — 
JFodnyi, e S. 7.12 Mifc. Obf: wconom. 68. Culices,inquiens, — 
cannabes diciptur non accedere 5 £9 Obf. 92 : Venenum — — 
fertur. deponere ferpens ,, canmabum femine confperfus..— 
Unde profedo etymologiz S/z-ice adparet ratio, qui Can- 
nabem, Kozopas appellant , nefcio, ideone, quod urprz- : 
laudatus auctor obfervavit, Cu/;tes , quos Greci Kawirag ve 
cant, canz4Dem non accedant, an. quod Kov hinc quo« 
que confici queant , h. e. yela feu papiliones , quibus Aegy- 
ptii ufi ad arcendos culices, quorum ibi magna copia fem- 
per, propter paludes Nili, & maritima.  /Voxie funt, ubi 
jam evulfz aquis macerantur, pi/Cibzs , qui ab ipfis magis, 
atque à cocculis Levanticis 2ze6ri4ztur , immo plerique z7- 
Lereunt. Quid? quod £4/j aqua pota reliqua animantia 
Lemulenta evadant ac «uertiginofa , morbumque. per[ape 
contrabant diuturnum, quo, veluti veneno aflümpto ine 
flantur , ac incumefcunt. | Plerumque autem fpeciali Natue 
re impreffione aquam raliter infe&dam , ubi advertunt, pe- 
nitus averfantur: immo nec adacta & compulía propiusac- 
cedunt, quin longiffime refugiunt , cujus fane rei oculatus 
ipfe fum teftis. Magna equidem inter auctores agitatur hac 
de re: controverfia, dum alii emollitionem harum herbarum 
nexiam effe , ac peftilentem contendunt , alii e contrario 
omnem ab ea culpam pro viribus depellere fatagunt, Unde 
immortalis fame Medicus 7o: Maria Lancifius im eruditi[- 
- fftmo opere firo , quod infcripfit de Noxiis Paludum Efftwoms 
"LL P.1:6.8. p.79. 34. fequ. litem hanc componere, «& dif- 
fentientes auctores, pro more fuo, id eft, fapienter , fibi 
invicem conciliare allaborat. Diftinguit autem ille inter a- . 
quas quiefcentes , & fluentes , putatque prioribus omnino — — 
nocere, pofterioribus vero nihil damni inferre. Ubi Epi- 
phonc- 


id 


- 


(.. Olférvat. Patbol Therap, — agg 


phonematis veluti loco fübjungit: Z494e eos , qui moxiam 


effe lini emollitionem contendunt , defides Iymphas ,t4 cum 


lymphis acrem vefpexiffe oporlet 5 qui autem innoxiam 
pronunciarunt, de fluentibus effe locutos. |. Neque utrisque 
ES ratiocinium , £9 exeraplorum copia , atque. auctoritas 
defuit. Sed liceat mihi pace tanti viri affirmantium partes 
tueri, ac multitudine exemplorum convi&o ftatuere , efflu- 
via ex his herbis exhalantia quovis modo nociva effe; quam- 
vis negare nolim, magis inficereítagnantes, quam profluen- 


tesaquas. Quid ? quod in majoribus fluminibusrarius ma- 


cerentur. Quod fi vero macerari contingat, quia tamen 
moles aquarum, exeuntia effluvia infinitis numeris exfupc- 
rat, proinde nulla inter hzc ex illa eft proportio , hinc pla- 
ne mirum non eft, quod effluvia tantopere ditcontinuata 
ex extenfa minus nocere queant. Taceo, rapido motu o- 
mnem noxar citius abítergi , deleri, abripi, diffipari; Ea- 
dem vero fere eft rivulorum, ac minorum fluviorum , ubi 
hzc fieri affolent, ratio, qua ftagnorum atque lacuum. In. 
his fane maximopere nocere macerationem toties dictarum 
herbarum, quotusquisque eft, qui contra experientiam in- 
ficietur? Ego ut a me vifa, & fuperius citata ficco jam pede 
prateream., aliorum etiam teftimonia in medium proferam. 


| Ita profe&to Scbenckius Obf. Medic. L. VIL de Venenis p. 


Jr" 


9. 855. ita Simon Pauli in Quadripartito Botanico p. zn. 
234. ex Pena & Lobelio commemorant exemplum, ubi po- 
tus hujusmodi aque potatoribus maxime exitiofüs fuerit, 
nullis antidotis, quamvis tempeftive datis , amplius juvan- 
tibus. Quamvis autem hi de ]zcüftri teftentur aqua , co ta- 
men magis meum roborare videntur argumentum , quod 
non ex ipfo lacu, fed limpido fontehauftamaffirment, quor- 
fum per occultos, & fubterraneos meatus tranfii; Quo mo- 
*- append, Volum. L1. Af, A. N. C, "Uu de 


"$- 


E 


Ai » ! 


as JO. 4C. NEUHOLDI,. 


do cum füfficienter tranfcolari & perpurgari ante potuiffet, 


:ac debuiffet, nihilominus contractam femel, atque intime 
communicatam venenofitatem retinuit : id quod ex effectu 
manifefte patet... Unde profe&o eft , quodin Zfzzglia , aliis- 
-que politioribus regionibus eam publica lege prohibitamle- 
gamus. -Neque vero folum aquam, fed & ipfum aérem ab 


his effluviis infici nemo negabit, nifi qui fenfu deftituitur , 


aut certe in ejusmodi locis opportuno tempore verfandi oc- 
«afione. Videamus & percurramus Scriptores Medicos, hac 
de re commentantes, vix unus erit ex omnibus , qui ex cau- 


farum morbificarum numero iítam omittat. Ipfe Lanciftus - 


cum Alis l. c. p m. 442. item afferit , €$ p. 244. narrátum 
ftbi , ait, Conffantimopoli permiciofas febres frequentius 
in populum graffari , quod linum £9 Cannabis pene madi- 
. da Cairo advecta publicis borreis inferantur. In qui- 

£us cum illa pev aff atern effervueftant , ac deinde Abe 
bendi gratia exponantur , peffem illam. afferre confueve- 
YHnui.  Quzrelatio ad amuflim cum illa convenit , quam 
inihi amicus quidam fingularis, focietatis illius membrum, 
qua mercaturam in Indiam orientalem faciendi ergo Coz- 
füantinopoli colle&a eft, perfcripfit, ubi fimul memorat , e 


femine Cannabis potum ibi confici , non. abfimilem alteri, 


qui ex fucco illo papaveris, quem infpiffatum Opium appel- 
lare folent, paratur , atque ab illis MZzZZcb dicitur, ficut 
- forte apud nos cerevifia ,aut mulfum decoqui folet. Errant 
igitur , qui MZzZcb hoc fpeciem medicamenti, fub forma 
ficca, e(le perhibent, quale forte eft pulvis ille narcoticus , 


aut bolus, quo 7feg)píti utuntur , quoties fibi feftivam infa- - 


. niam accerfere volunc ,. /Tezr.. Mudo à». Comment. fuis 


de Zfere vitali , Eftulentis £g. Potulentis, cum compluri-- 
bus alis id afferente. — Qua occafione parcant- mihi 26d : 
Z Rie Wede- | 


E 


CTCIIMIETIEN, 


& hs. 2.582 
— , 


*4 Á-CWE ; ét X" 1 

- . Olferoat. Pathol. Therap.t9c. — 155 
 Wedeliagi , quos undequaque obíequiofe veneror , quod 
populares meos ab illaimputatione vindicare fuftineam,quaft 
vero audaciam & fortitudinem potu tali conciliare fibi olim 
fint folii. De Scythis fcribic Herodotus L. YV. quod odore 
fumi feminis cannabis , qua apud ipfos lino fimilima na- 
JCitur , gaudentes fremant. Nullam tamen facit temporis 
determinationem. Immo quanta incer ipfam patriam , tan- 
ta inter illius inhabitatores & incolas eft diftantia , & diverfi- 
tas. Licet enim prizzi dne p e ot ex Scythia 
progre[fz fint , Yonge camen alios induerunt mores , ubi ad 
illas.devenerunt partes, quas nunc au poffidemus illorum 
fcceffores. .Fiungara certe gens, ficut nunc, ica femper bel- 
licofiffirna extitit, cujus rei luculentiffima in hunc usque diem 
paffim per Imperium videri poffunt documenta. Ex quo fa- 
ne inani prefuppofito , Maximum itum rum deceptum 
effc judico , dum vocem AMazach , Másldc , MátslAg, aut 
Maffac &c. ab Hungario Máfolom , feu Mafzlom deducit, 
przeunte Fogelro.; Vide eleganti[rmum Eus. Tratfatum 
de Opio p. 163... Undecunque orta fit vox illa, five ex India, 
five Perfia, Hungaricam certe babere nequit derivationem, 
quicquid tum temporis, cum ifta docte commentaretur, fal- 
fc Tp fuggefferunt Hungarorum quidam , Hungaricam forte 
linguam & genium minus callentes. Sed ut co redeam un- 
de digreffus fum, non jam commemorabo damna, quz ab 
intro affumptis evenire poflunt, illa folum attingam, qz eo$ 
ajficiunt , qui circa berbarum illarum aeconomicam pr pa- 
rationem ver[antur. Quam operam aliqua ex parte mihi 
praoccupavit mage Bernardinus Ramazzani in Dia- 
triba fua de Morbis Artiffcum p.m. 213. féqn. — Cujusob- 
fervationibus abs me adnotata quzdam addereliceat. Enim 
xero cum curiofius in affcttus confequentes, quibus hocho- 
TE Wa sninurm 


"v. 


minum genus , occonorniz tali forte fua incumbens, eftob- 


noxium, inveftigarem, multiplici annorum ferie adverti, 
" frequentiores efle inter eos dum herbas has evellunt, atque 


in fafciculos manuales colligunt , erauiores. capitis dolores , 
«yertigines, tinnitus aurium , fuffufiones oculorum , tuffes 


fíccas webementiffimas » palpitationes cordis , cardialgiam, 


& in difpofitis, uuraerfum patbematum byflericorum appa- 
vatum. Notus mihi eft Vir XLIV. circiter annorum , tenm- 
peramenti fanguineo-cholerici, qui nunquam alias ab ha- 
morrhagia narium folet tentari, quam illo tempore , cum 
pagum talem transvehitur, in quo herba i(tz five evellun- 
tur primum, five jam ficcate contunduntur, ubi 4/0/0 gra- 
vviore odore nares ejus tantopere afficiuntur,ut fubito in co- 
pio[if|mnum incidat fanguinis profluoium ,- aliquando ad a- 
nimi usque deliquium. . Unde & ipfe talia loca folicite ad- 
inodum evitat, & noviter conductum famulitium ante o- 
mnia inftruit , ne fors, eventus hujusignarum, herum fuum 
incaute aliquando illuc devehar..' Merito aurem fapientio- 
rum judicio committo , num 74/ofjzcr4[fa hujus fübjedti; àn 
feas effic4ci& horum effluviorum visita adfcribenda fit? 
Illud certe omni affeveratiore affirmare poffum, iz pluribus 
znotum elfe [anguinem, atque «d excretionem. per nares 


ffimulaium , qui vellevern aliquam pradifpofitionem ha- 


buerunt, fine alia quapiam manifefta caufa, exterius concur- 
rente. Ut in hoc occupatis vix opus fit radice Crocodilii, 
aut herba millefolii, auc fcarificatione narium Acgyptiaca, 
ad excitandam & reuocandam eorum hamorrhagiam. :Sed 
jam vela contrahere par eft, narrato prius, cujus caufa ea-- 
dem expandimus, cafu maxime notabili atque memorando, 

P 2 qu 


| Olfersat. Patbol. Nou. 157. 
—————————— a ———————RA 
qui uti anno proxime elapfo attente confiderationi mez fcfe 
obtculic; ita prater alios veritatem a me dictorum firmiffimé 
evincit. Enimvero erat hic in pago quodam vicino , /Mocs 
dido, zmulier j4vencula , rufticana , fana Vegetaque , & 
nullam unquam incommoditatem , prater vite generis , fi 
tamen hoc incommodum, & non potius gratum aftiman- 
dum eft, perpeffa eft. Hac uti antca duarum jam prolium 
rater. fcliciffima facta eft, fic cunc. tertia. vice. in, menfem 
VIII grzvida, «que fortunarum partum, neque immerito 
fibi promifit. Sed quod fatale eiáccidit, re&te tum adfuit 
Cannabum mel[Jis cui cum pro ratione ftatus fui, coto die 
incumberet, circa. vefperam de zcutzffimis capitis dotovibds 
£onqueri cozbit , qui 65 ipfam vnaturius domum Yepetere coé- 
gerunt , &g demum in atroci[frmos motus comoul[gvos tran- 
ferunt , 49H folum fotum ante tempus legitimum viiolen- 
fer exculientes , fed eo usque etiam. perdurantes , quoad 
poft decurfum, trium dierum mifire animam expiraret. 
Ecquis veto fóntici hujus eventus rationem virz/eztis ber&e 
bujus exbalationibus adícribere dubitet ? Ubi appofite ad- 
| fnodüm i in tentem venit, quod Rodericus a Caffro / /13 3 
de Morbis Mulier. p. 23. fequ. fla cannabina,cum cinere co- 
&a, ut folent mulieres antequam telam conficiant , calida 
& madida regioni ventris 4c pubis applicata, inter fortio- 
ra emenagoga commendaverit, 1d. quod eauctüonis loce 
ME eemapemorads fufficiat, ic Hes V 


P "1 / r & eit ! : : X , 2a 


E A 


LN Luc 
dai — Obfervatio IL uj: Xo 
- . De Damnis ex Pica abfeiffa.. 


Udzo e plica Polonica laboranti incautus, rudisque bar-. 
,J be tonfor eandem praícindens, amaAurofmm , delirium, 
apoplexiam, 7u0rtem induxit. E quo cafu non faltem Pro- 
gnofis a dogmaticis Medicis hucusque lata confirmatur, fed 
&, cautiores ut hos tales effe jubeamus , neque ita fine dif- 
crimine quosvis in vitas hominum fzxvire patiamur, edoce- 
inur. Conf, Kodericus a Fonfeca Confultat. Medic. Tom.1. 
p.L fequ. Danielem Sennertum Med, Pract. L. V. P.I. 
Sec. AL. c. 9. de Plica Polonica p. 2. 314. Ceterum Ma- 
niam e Plica abfciffa videfis in. Epbezz. INat. Cur. Cent. I. 
Obf. XXXV. p. 102. Cecitatem ex Plica abíciffa reculit D». 
Dr. Chbriffianus Henricus Erndelius, in. Epb. pralaudatis 
Cent. LX. E69. X. Llpp. p. 475. feqq. paffim, EcanteajamDn. 
Dr. S$7;on Scbolzius in doctiffima & le&u digniflima obfer- 
vatione fua de P/ic4 explicata, quz habetur in MC. Nf. 
Cur. 7n. VII. p. 190. multos poft abfciffionem cirrorum in. — 
cecitatem & dolores artuum, atque capitis incidifíe adnos 
tavi, De cura hujus morbi legi meretur , prater alias & 
nunc citata obfervatio, & alia in iisdem Mz/C. Nat. Cur. Ap. — 
II. Num. $2. p. 92. auctore .Dz. D. Martizo Bernbardo & - 
Bernitz per Mufcum terreffrem monftrofum , quem pro- 


ed 
ha eor Ay vB » 
Jaudagssinececaicss n " 
"e 

j & 


pter expertum in hoc affectu ufum , in Polonia Plicariam —— 


& cingulariam appellitare folent, — Adhibetur vero. partim 


interne , partim excerne: mox in decocto & effentia, mox 


in Unguento , prout fcilicec circumftantie efflagitant. Fi- - 


guram ejus laudatus Dz. Dr. Berzitz l.c. accuratiffiumam ——— 


exhibuit, neque minus eleganter delincavit 4467er d^ Ey- 
! |  4Jfeten- 


| 'Olfer vat, Pathol. "Therap.&5 c. 159 


ffetenfis, Plant, "Aefliv. Ord. VIIL fol. 12. Germanivo- 

"canc 3Setlap / 99oí88: flauen / Gurtel s $raut / $aben: 
[eitetfein..— Hzc dum fcribo , fupervenit alius Judaus , qui 
de Ca(u hoc iterum a tne interrogatus affirmavit, fc /res no- 
viffe pariter ex gente fua natos, quibts bác immatura cir- 
YOY um abfiffro funeffla fuerit : uxorem autem füam fponte 
nature cuüratam, atque ab hoc malo liberatam, poftquam 
capilli ita complicati fine aliquo exhibito auxilio deciditIent. 
Notandum vero, hunc affe&um non femper ab aéris vitie, 
fed uc plurimum accedente fimul forditie hominum ge- 
nerari. | 


Obfervatio III, 
de Inextirpabili latorum F'ermium 
E D | progente. : "i 

,Uam infenfa fit humano corporiunivería vergeiua col- 
liroies , cum non folum mortuo infultant, fed & vivo 

. prope infinitas adferunt calamitates , res eft aniculis etiam 
plusquam notiffima. Neque injuria : Cum enim inter eas 
res, qu& toto genere pracer Naturam funt, facile primatum 
obtinent, hinc fane non adeo difficile eft intelligere , qua 
ratione & per fe gravi(limos quosque morbos excitare , & 
€x alia quapiam caufa. productos fovere, ac exacerbare pof- 
. fint &íoleant, Cujusmodi hiftoriis pleni funt Medicorum 
libri, quas omnes uti fimpliciter huc exfcribere füpervaca- 
| meum fuerit ; ita nihilominus diligentius evolvere propric 
 €ujusvis curiofi Le&oris induftrize merito committitur. Hic 
|. modoari0rem cafits , neque adeo obvium. commemo- 
rare placet. |L44/0 quidam XXX circiter annorum, cempe- 
| ramenti fanguinco- phlegmatici ; a multis retro anuis quo 
EU | inftin- 


UHOLD; 
pio CUM Mat. | 


160 — D.70. 74C. NI 


x : à | ur um R? id m CORR UR 
in(tin&u: Nature fpontaneo alvum deponere folet , cotie 


qyermes latos, adinffar feminis cucurbita, mox féparatos, 
mox Articulatim mutuo conjuntos , longiores ,Greviores- -— 
*Je excernit, Nunquam vero velleniorelaxativoutitur ,ubi — 


non dZzzrum , Aut trium orgyarum longi, foras exturba- 
reniur. | Interea licet nihil adeo incommodi exhis patiatur; 
nifi quod jejuno adhuc ftomacho morficationes circa um- 


bilicum perfentiat : nihilominus diuturnioris jam morz, : 


quam ingrati hi hofpites in alieno. domicilio trahunt, per- 
tzfüs, undequaque confilia & auxilia, quibus ab ipfis libe- 
rari queat, folicite quidem, at hucusque fruftra conquirit. 
Aufim profecto jurare , magis ipfum iin tortores , quamlibe- 
racores incidille. ^ Cum enim commune fit prejudicium, 
vermes folis purgantibus expugnari debere , quoscunque 
hucdum habuit, quibus curam corporis fui commifit , five 


iteratos medicos, ut videri volebant , five rudiores & ex 


plebe Medicaftros , id fecerunt omnes , ut fortiffimis qui- 
buscunque purgantibus corpus enervarent potius, quam a 
malo fuo levarent. Quot vermium millia incongruis non 


minus, quam aque appropriatisremediis expulfa? & tamen 


nullus adhuc eorum finis obfervatur , ut revera numerus 
eorum fit fine numero. Quamobreni cum, tot fruftra ad- 
hibitis, meam quoque imploraret opem , primum quidem 
optima, & cercflima alias methodo diu multumque hoftem 
 oppugnavi, fed cum inexpugnabilem animadverterim , fin- 
cere , ac fideliter patienti fuafi, ut omni menfe, luna decre- 
fcente, tribus aut quatuor diebus confequenter féczriori- 
&us antbelminticis utatur, a purgantibus autem creório- 
vibus ab/dineat , neque fzpius per annum , quam quatuor 
circiter vicibusalvum medicamento proritare fuftineat ; cum 
utique pratítec leviores incommoditates patienter perferre, 
quam numero.& varietate medicamentorum vires profter- 
uere, & fic vitz terminum fibi praripere. Si- 


^ 


Á 


di erat. Pathol. Thérap. €9c. 161 
epostmiles buic Obf. vid. in Mif! Acad. Nat Gur. Ag. VIL. 
p2rstem in Gent. VIIL p. 317. Hudol comp non . 3f xi, 
(4 Gaufam infiniti bujus proventus verminofr. fruftra eft 
generaliori conceptu in difficultate illa querere, atque fun-. 
dare, quaplerumque Z4/7 yerzses € corpore humano cxpelli 
. món cánz ica» fimpliciter creduntur ,.quam revera quotidiano. 
rerum uí(u deprehenduntur... Neque vero hio applicari po- 
borvy vali ConfultifimiSY AHLH obfervatio ; quam infe- 
ruit DDiffert.:de Oculorum aff ecl ibus ingenere p.20 fequ. 
ubi dicic, reperiri incanibüs ,, pre aliis animalibus , fzpius- 
cule in ipfo fundo ventriculi, inimo in reliquo etiaminter- 
dum .tra&uünteftinornm, unum aut alcerum nodum , pha- 
fcoli-majoris fpe quantitatem zquantem ,-foramineinca- - 
virütem ventriculi patentem intus vero capacitate majori in- 
ftruQum; «uam interdum unus.1najor; fzpius numero plu- 
resmediocres dumbricz inhabitant. |. id. quod ipfe quoque 
in hominibus obfervavi, inprimis in puerulo V. circiter an- 
5t., -atrophia defuncto; atque-a me diffe&to , in:cujus 
nteítinis plures ejusmodi nodos , majores alios ,. alios mi- 
pores,inceriorisunice villofz tam firmiter adherere confpi- 
cerefiouit, ut. veluti.concreti viderentur, neque fine lafio- 
ne ipfius tunic& cum novacula feparari potuerint. / Deduo- 
bus ejusmodi globulis vermium. ,magnicudine ovi gallina- 
€ei, caufa perpetui & incurabilis horroris., poftquam vero 
. excreti fuiffent cum materia foetida &  purulenta , fponte 
. eeflantis,, «id. Mifcell.4, N. C. Dec. I, nn. L. p. 241. 
X Multo minus attendi meretur locus 72. Rzolaniin En- 
€heiridio i4nat. L: IL p. 108. ubi.diciez IToteffimorum tuzi- 
£A interior exfpoliatur £9. féCernitur , quá creditur comver- 
fà in vvermem oblongum duorum , «uel ivium cubitorum, 
qua Tenia dicitur, de quo legendus ddr. Spigelius libello 
. &e Lumérico lato. Contrariatur enim.in Caíu noftro & - 
| t dppena. Peum,iA ANC . x au- 


' h 
/ a. à pA 
A797 


7 


i 


no E $ 
Lt P 
* P. 


7 - 
» Àj LA 
^ 


1t fcd mille 
integro vifcerum. fyftemarte jam 
pridem exputriviffenc. — ^ — uoo» Dp cona 
. — Enim vero, fi, quod mihi hac de re videtur , aliorum 
pacc in medium proferre licec, apud: omnes in confeflo effe 
puto, remedia quecunque vermes vel enecare , vel expelle- 
re dcbenc, nonnifi iminediato conraQdu: agere; — Qualibus 
cum. ager recenfitus facis abunde u(üs fit, neque tamen vcr« 
mes penitus exturbare potuit. quin nova quotidie propago 
propullulet , neceífe fanc eft, Pba£ere ipfos peculiarem angues 
lum., ubi latitent ,£9: in quemmedicamenta penetrare ne 
queant. Atquciítecít, me judice ,. /mieffimuwm caicum , 
inquo five vivi edantur , ire ex ovulis,. perinde fuerit íta« 
cuere, fatis eft cantisper credere, quod inde prorepant,. at« 
que icerum: in cavitatibus coli novum veluti afylum invece 
niant. | dU DM 
Caterum cui volupe eft, curiofa circa genefin & pul- 
litiem vermium in genere.nuagis nofle ,. adear ille Pe/rzum 
«^ Abano , Arnoldum Villanovanum ,, Eduardum Tyfon, 
Leesroenbackium , Nicolaum Andry de Lumbricis latis, 
Ludov. Fevillee in diario Obfereo. & pra rcliquisDanielerm 
Glericum in: Hiffor. Natur. £9. Medic. Latorum Luméri- 
eorum intra: bominem €$ Alia animalia na[tentium., qua 
prodiit Gereve 1715. . 
. Hic adliuc norafft fufficiat , & Corollariorum inftas 
adjecifle z 71 MEE 
1) quidem.,. quod fere paradoxon videbitur : Verses is 
.. «orporióbus bumanis ff abulantes, mon femper noxios, 
Jed. utiles, interdum ($^ neceffarios effe , in infane. 
tibus poti[f|mum addepbagia latorantitus, Vid. Cle- 
gie. 1. 464p. 14. i SUR : 
: oo$H8e 


2) Js. mon e[fe. dribehinticum . tonira Nova Lit. 
o Germ. ye, 1704. Menf: Nov. p. 408. experimenta 
wntbelmintica Rediana p. 7.. Michaelem Boudexrvi- 
pum , in Ventilatro Medico , ubi vinum contra ver- 
: ncs commendatur , aliosque. Conf. huc CeleZerr. 
me Sterchii Ann. Pract. Tom. III. p. $86.féqu. Secus 
(2 pauciores £n Elungaria a vermibus ipfeftarentur, cuita- 
men, prater infinita fere alia, exemplum c ctiam nunc ad- 

, du&um maximopere.conmariatur. .— ^. 


Obferv atio. IV. 


D Febribus omnis generis, exu) jene 


i (co Vermium finitis... oss 
La lier viginti duorum annorum , temperamenti dis 
ML guinco-phlegmatici, febri correpta terziana , reme- 
diis ad naufeam usque acceptis , nihil proficere potuit , can-- 
- elem vero in ipfo paroxyfino ver;ze per Vomitum: vejetto i 
morbus fponte fua ceffavic , qui fecus forte , caufa hac diu- 
tius laenze, ulterius quoque duraffet. Sic puer feri con- 
- Pinua decentus, die Vllmo, Critico,  pIurimis vermibus 

eva x9) xd co expulfis ; ab ca liberacus e(t. Alia inpia tà- 


€co , fere quoti 
"Obf e didi bes lob 


De immani dolore dentium , LAS fà- 


(o gerveniente , momento citius fedato. 
poen. quidam Comes, vefperi, verfus fomnum inci- 
dic in dolorem dentium fere intolerabilem, cui cum fu- 
perveniffec circa mediate no&em primum: deje&io alvinala- 
| xior " pnis. paulo eopiofiur-.eruditatis: Giltofe "vomitus, 


x 2A uci 


uiv v 


i64 


dicc Tn ic pem eunt fubito. puse as 
ncque minima poft fe relicta fenfatione dolorofa s feditran- 
quillo admodum, .& placido fübfequente fomno. Eodcm. 
hoc modo in fubje&o alio: tumórem faciei illico dim flaru. 
fablarüm: confpexi fübitaneam iftam converfione tpe 
sibus aliis una "X UO d D : 


T ui - Obfervatio VL. imi 


De Hemiplegi, "eum apbonia dra 
i nibus €9 Feficatórüs. Te QR, | 
T4354 quidam, plenioris habitus corporis, XL. annorut 


di&ta itidem plena utens, multis interea itineribus & jr 
boribus fatigatus, mane quodam ad divina fefe praparans , 
derepente: concidit, cum. ffertore , ejeitiune fpuma: T8 
foris, immo reali osi a, ac totali «gocis; fuae. | 
vocatur mox balneator , famofus illius loci 
propinato prius vornitorio , mox venam incidit: ze dad - 
brachio, fed fine effectu falutari, immo , forte potius dixe 
rim, cum detrimento. - AHinc füafu- aliorum: altero: die : mea 
ueoperaexpetitur, quam.cantó minus,denegareporul& . 
ipte 1najori'& didccozs;:&c xlii obi jpfom ceni du» 
xiffem. Tunc enim auxilium ferendutni- vel ime cum. 


tes alicujus funt arétiffima,, | Accede quead egrum,in ——— 
€o, quem defecit ld RA Quer infe |Anpes do He 
Eee Mq qui iombiineerogfd, 
m réside uantum Tbe pat € patiens, omnes attoniti ve- - 

lud, prateri tumque iRfciiy otiofosfolur 1 fpectatores e e- * 
rünt.:* Quamobrem .filentibus-omnibus'; in cafu dubio . 
figna:diagnoftica excerna confugere. opus füic; «^ - Atque | : 
inflatio- "vAJor um: jugülariums : , ge tian Fore inim 
3pibi-indicationeni OPERA crunt. ali 


Du rani- 


-. mb: AD LU " 
- v -— 


Ofervat, Pathol. "Iherap. E96, 16s. 
raninarum ;, alii repetitionem Vomitorii ,. alii purgans im- 
perarunt. Ego vero fpreto confilio. omnium , cum pervi- 
diffem incifionem in eo loco, ubi neceffe eflet, nempe ar- 
teriis caroridibus , ob imperitiam chirurgorumadminiftra- 
ri.haud pofle, .Jzrzdizes pone aures applicari juffi , & ecce 
miraculi inftar, vix apprehendendbus adhuc (íanguifugis, 
vox redii. Reliquum. malum eficatoris , faris pedum 
 ampofrlis , & per cempus bene multum apertis relictis, con: 
fervatisque , Zaxatjónibus icem: per-epicr afr , inprimis E/i- 
xirio Polychreffo Hadenfium. penitus fere futuli , nifi quod 
difficultas adhuc quedam loquele ,. & memoria debilitas. 
remanferit : priori quidem vitio paulatim iterum corre&to, 
pofteriori vero permanente. . Paciens de reliquo, DEO finc 
laudes, in hunc usque diem vivitadhuc , & excepto defectu 
memorato ypancrárice vale; .: 5:05 050 pog qol 
se Obfervatio VI ^ 07 


à 


De Effentia Dulci Hallenftum , 


 dn- 
JAITREIILS) 3 m . VUA j | "i | 
, guam certifmo Nara motus moderante — 
zosmefiu dá io1o lins: Temedio, . hai dó 2 Bs M ! 
(X Vantum miles fine armis ; cantum Medicus fine medici. 
X4. nis efficere valet. | Ec, quod militi bona arma, hoc func 
medico bona medicamenta, quibus uterque canquam inftru- 
mentis fuis, in cafu neceffiratis ruto-. fidere poflit... Quem- 
admodum vero ad demonftrandam remedii alicujus certam 
efficaciam non una fufficit obíervatio, fed conftans utique 
omni loco & tempore requiritur experientia 5 ita mihi liceat. 
deEffentia. dulci Halfen[ium propria adnocara inferere, & 
tanquam Coztizuationem obferationis Celeb. Dn. D.Gob- 
dii in Vol.I. AG. noffrorum p. 167. fégu. impreffz fubjün- 
gere. Enim vero five. motus exacerbentur ;.five deficiant, 
o0f1 X ] Á Ud am 


l/ariolis , ob calidum AE ette , & medicinas fortius exagi- 


tantes , cop ^fiffimis, f: 


ro more illius loci recepco, longe diffufiffuma. — Non au- 
fculcavic prim :us malum remedio , fed altero deinde die 


excufforios renovavit fortiori longe , quam ante conatu. - 
Excitavit denuo dtarrbaam , fcd jam fenefmmodezs, quam 
infecura eft, ob indefinentes vehementiores fruítraneos 
nifus, procidentia ani. Contigit inde , ut me forte fortuna 
pratereuntem, nihilque minus cogitantem , pater. patientis, 
- pra foribus fuis ftans, alloqueretur , hocque fibi officii ami- 
Citizque genusa me expeterec, ur unicum filiolum fuum in 
extremis jam jam verfantem infpicerem, & fi nullum fuper- 
effet auxilium ,, dummodo teftis effem mortis, nullo modo 
amplius avertendz. — Annuens his precibus, ne forte recu 
fatione mea majorem criftandi anfam darem , pramiflaque 
deprecatione me nihil quicquam in prajudicium alterius 
medici fa&urum, introductus fum in cubiculum, ubi patieng 
dccubuic, eumque inyeni in íclla familiari perforata; ficho- 

| | nos 


SOCIIS ine 


.—. JOlfervat. Pathol Tlerep. — i67 


nos auribus , ab aliquo jam tempore defidentem 5 utpote & 
qua,cum conatus perpetuo urgerent , nec dimoveri fe paflus. 
e(t. | Accufate funt petechie, fed perluftrate toto corpore, 
ne veítigium quidem reperire potui, nifi morfus aliquot pu- 
licum. .. Variole vero ficut inequaliter proruperunt ,ita aliae 
minores fuerunt, majores alie , qua ir medio foveas effor- 
maruaut. Quibus omnibus , & praxerea fumme proítratris 
viribus fedulo confideratis , interrogatus non adeo felieem 
eventum promittere potui , quemance nominatus medieus, 
licet ex alio principio, & pro more fuo abfolute lerhalem 
praedixit, Hac igitur audia prognofi , cumque puer ad fume 
pronem pulverum nullis vel. precibus , vel minis adduci 
potuerit, candem petitione parentum non minus , quam. 
prudenti facta praineditatione, victus , ne confilio. & ope 
noftra quenquam defítituamus ,. qui poftca fxpius vel ayto- 
cratianaturz , vel fubinde etiam.lcviori àliquo remedioa ve- 
cula fuppedicato, ir; dedecus artis noftra falutaris , ad prifti- 
nanrredic fanitzcem , primum. quidem puerum. in letum, 
dcinde inte(tinum ia locum fuum debite, & modefterepo- 
nere, tum vero fpem omnem in auxilio fümmi Medici , qui 
fzpius vires medicamentorum cira opinionem. noftram 
adauget., cosdem collocare juffi. | Memor poftea, quos mi- 
hi plus fimplici vice fingulares effeQus pratiterit , Jffentia 
dulcis, ubi alia fruftra adhibui(fem, & cadem uc omni hora 
dimidia gutculas aliquot in aqua ceras. nigr. praeberent, fuafor 
fui & auctor.  Obtemperarunt monitds., vixque medica» 
mentum bis exhibuerunt , ubi coríatus jam remiferunr, ug 
puer excitatior factus, non folum novam dereconvalefcentia: 
| futura fpem parentibus, paulo ance jam.mortenr ejuslugene 
tibus, fecerit , fed & continuato praftantiffimi hujus reme- 
dii per aliquot cempus , ufu, penitus omnino convaluerit, - 
kx fic pauciffimis gutrulis fervatus eft,. qui copiofioreappae 


r "Y WW ATQV ade "d - AC AE P" (3 22 ead" TU AD TWNL LIRE," A (Vig. A3 

A E d P i ] M : i z"ü 3 
T / ' Pen MAE KON N 

1 s E r 3 , : j 1 « : $ ^ L3 j ] A 7 Y 1 
i68 — D3jO T4C NEUHOLÀ 

ES . T x am " PAPA - * Vm aem TES MROANRA z 1 ^ 


ráct certiffime fatis ceffiffec. Mirum autem eft; quod mitigz 


tioni motuum;pariterque virium inftaurationi inferviat idem 
remedium. -;Atquehoc alterum afferrionishujus membrum: 
fequenti maxime notabili exemplo comprobatum ibo. Fuit: 


rhulier plus-minus XL. annorum , z/feZLibus. catarrbalibus 


tamdiu mültumqueé affli&ta, donec ómnibus pene viribiis ex-' 
Hauftà; DEO atque Naturz a Medicis relinqueretur ,^€oórnz' 
raendata fola-& unica Effentia JDulci, confortandi potius ,* 
quam alio quopiam fcopo.  Adhibita hinc ifta quidem fuit, 
(éd aliquantum parcius , & rarius, atque debuiffer. "Unde' 
viresmagis imagisque corruerunt,& mors pra foribus'ade-: 
fe vifa eft. Quam fummam virium proóftrationem non po-« 
terant non fortiora fubfequi 427/721 deliquia, adeo , ut ali- 
quando etiam plane emortua videretur , fenfuum & motuum. 
fere omnium expers. Quo in terum ftatuancipiti , & quaft: 
cónclammato,maritus ejuslonge perturbatiffimus, 1gfegr up 
ebibendum obtulit Effentie laudate aftulum «vitreum y 
drachmas duas continens , ignarus quidem cunc effe&tus füb-- 
fecuturi laudabilis.. : Excitarámox «eft femina quafi e fomno 
profundiori, ubi dum revera obdormiviflet, atque per ho- 
rasbene multas craxiflecfomnum ;* incolumis veluti, animo- 
que & corpore bene fibi conítansevigilavit, & ad ftuporem 
ómnium hucusque vivit feliciter. v xig Leu 


- M 
b P uo JOE xd 
INE AM:Mammas. » 1 Cf 


De Motioue Menfium periodica. 
' Ein ib Wuftri Stablio , eleganter atque docte con- 


cum recentiores,cum antiquiores. Magnum eorum omnium 
" cata- 


I fcriptam accepimus JDiffertationem deinfolitis Mens 
fum viis , eàm plurimis exemplis confirrnant Au&tores alii, 


xo coi kbtetvalio V IIL 3.5 22558 1 


Obfersat: Pathoi. To: 


catalogum a GR Lic. Matth. Mullero fingulari indu- 

ftria confignatum videbis 2 Ephezz. "cad. INat. Cur.Cent.V. 

p-85- ubiin diverfis fubje&tis diverfa loca fluxum iftum occu- 
paífelegimus. At notabilior multo eft Cafus ab Exc. S745- 
lioin cit. Diff. allegacus, dum in uno exemplo diverfa fpeci- 

nina infolitarum viarum, fub impedito ordinario. progref- 
fu, quafitarum, fefe obculiffe profitecur. | Modo enim con. 

geftorie ferebatur fanguis ad caput , modo ad ventriculum, 

modo ad fplenem , ftatis tamen, nempe menfium motui ma- 

nifefte refpondentibus temporibus. . Huic non multo abfi- 

milem;, licet füb aliis circumftantiis in 742225 Nat. Cur. Vol. 

L. p.369. vefert Celeb. Dn. Dr. Chriffianus Michael Adol-. 

phi, ubi certis femper terminis vel per aures, vel per umbi- 
licum, vel per pollicem pedis finiftri fanguinem iftum pro- 

rupifle affirmat , ;omnibus incaffüm eo usque adhibitis reme-. 

diis. - Pofferi equidem his exempla fubjungere duarum Il-: 
luftriffimarüm perfonarum , fed quoniam mihi longiori effe 

nunc non licet , ifta opportuniori loco & tempori reíerva- 

bo. Hic faltem Hebrzam mulierem in medium proferre 

conítitui , qua fcilicet fefe ante hos IV. annos, Sempronii, 

cure mez commifit, Erat annos nata XX. atque biennio 
ante nupta. : Que cum Íunz. debitum tribucum nunquam 

contulerit ,. nullum tamen inde incommodum perfenfit, fed 

floridam corporis fui conftitutionem femper retinuit. Po-. 
ftea vero quam mariti amplexus liberius femel admifit, /z7- 

guisan orgafinum deducius exicum affe&avit , non eque in- 

venit. Proinde omi nmovilumio ingruente ad mammas 

translatus , easdem inflauit.,. atque in. borrendam ma-. 

gnit udinem, eleuavit ,. cum rubore ,' ardore conjunttam, 
tic, propter teneriorem cutis cexcuram, videretur ab utraque 

parte maximam veficam bubulam fanguine impletam , & re- 

liquo corpori adnatam, circumgeftare. Quo in flatu per 

udppand. Volum. LL, Af, d, IN. C. y oGi- 


5 eu 


ó&iduum femper. manfic , nulla interea. gutcula fanguinis. 
fponte fua proveniente, qui alias, Ze«oi£er perci ee n 
fapilis, tanquam e fonte" faliemte copiofrfime: profilit.. 
Hoc demum clapfo fpatio mammae priftinam fuam & naru- 
ralem formam, fine ulla medicina recuperarunt , & usque 
ad novam periodunr confervarunt. Atque ira hzc fcena- 
per integrum , ut fuperius jam innui, biennium: duravit, 
donec meo implorato auxilio, menfibus fira panderetur via, 
commendatis, & recto ordine atque modo adhibiris, ped;-- 
lipoiis ; repetitis 2p pede V'enafectionibus 5: pilulis. Stab- 
' lianis, in hoc negotio five excedente, five deficientenun-- 
quam faris laudandis, & Puloeribus 4nt-orgafficis falina-- 


yubris. Quibus pauciflimis remediis id'effectum eft, quod. 
a compluribus aliis, licet pretiofiffimis esnenagogis,: haud-. 
quaquam praftari aut expedari potuiflet. Ceterum, ficum: 
liac noftra obfervatione locum Lufetasi Cent» H. Curat. 21.» 
conferamus , ubi affirmat, fibi in duabus nobilibus fanguis. 
nem per mamillarum papillas effluere obfcrvarum fuiffe,neu-- 
tram tdmen ad' infaniam aut fürorem perveniffe, apparebit 
profe&o judicium illud Eppocratis non effe indubitatz pe-« 
nicus veritatis, fed. infignem: pad! exceptionem , «dum: E. 
Zpbor: 4oicaftacui: Qaubusmulieribus in mammas fanguis: 
 €olügitur , furorem: fignificat; — Quamvis nullum fit du-: 
bium, quin pratens aegra fücceffu temporis cale vicium fa-* 
cile contrahere potuiflet, quippe cum & graviores. capitis. 
dolores, & peculiaris animi. abjectio: pofterioribus paroxyf-. 
iis cumulatim fe fociarent. Cur autem Natura. hic mam- 
sias pra: aliis parcibus.elegerit, ratio utique non camin per- . 
petua illa, & tanquam fibi propria inclinatione, atque di- 
reétione motuum. excreroriorum. ad- certas partes , pro di 
verfitate tatis ; quamin /Peciali illo partium inter fe come. 
[e"]a quatenda cil. .- gcc V moe nda on 
: d gui 3M WOO 


f - rx RO pm C UEM PNOM n 
PA" ! AM'Xge noM 


joe  Obfervatio BU 


De Hamor "Dagia. Na 
| Ddmi in: duperiesd: obfervatione. exemplum: nein. 
ri congeftionis. fanguinis.ad mammas j quovis menfe 


recurrentis ; jam placeraliud,, 2/6; fanguis n exone- 
JYatus eff per nares, comsnemorare:: non 'spid emi. quod 
in fubje&o 1 :tam tenero idipfurn evenerit ,. urpore atate fatis. 


competente, fed quod eandem femper periodum fexvaveric, 
Enimvero fui puella, .cujus mentionem hic facere in ani- 
imum induxi , ex parentibus. fanguineis prognata; ejusdem 
proinde cum. his ternperamenti ,.de cholerico nonnihil par- 
icipans. Haec IV. átatis anno: varios experitur 1netaíche- 
smatifmos & cransformaciones-fcbriles.,. ob eri ipt i icas , quae 
ipfi adhibita: aua) curationes. Tandem Vero ponte fua 
convaluit , DA T THiS ur iriduum paulo copiofius e 
maribus. nor pid uod profluvimm poflea ultra fes- 
 qennium., E a gadem guen[ura regsit, ux- 
| | us toni atque humorum ale 
AN. (Tu nri peripheria corporis, | 
inprimis in extremitatibus artuum frequentiores horripila- 
b vus. erat Erie dolo t" vena jugulares inflata, 'áctur- 
gi e'prodierime dolores" capitis 'terifivi j pulfatiles, 
ui colto oie JoculoS', aures , ," dentes redundarunt, 
itis erat' aucta; & deglutitio Leld. ^Quee cunda illo ipfo mo- 
"mento  femiifezunt , quó fánguis ad perruptionem pervenit, 
"hoca autem vel pháe non,vel minus recte füceedente,gravio- | 
ra fácta funt omnia, Ceteroquin & hoc, & inprimis inter- 


dari empore bene fé habuit , "corpufculo: heutiquam: de- 
y2 |... ereícen- 


————— : . »" 

.€refcente , xm porius. in EU augmentum "ffuenos. n- 

UE obrem. vocatus im auxilium , cum ab oinni medicatone, 

tum ea potiffimum, 2 uz improvidam, ac prematuram ad- 
€ 


ftcictionem imperar, fedulo ipfos cavere juif; econtra pal- 
«erem antifpa modicum parcis, fed repetitis dofibus; ; emttl- 
fionem iem. amygdalarum .dulcium , paulo dilutiorerm , 
 weque mimis fatccharatam , convenienti tentpore , ac: ordi- 
ne ut exhiberent, fuafor & auctor fui. . Hzc, quoad ipíc 
reíens fui, fan&te obfervata fuerunt; fed quid cum illa po- 
hor, ubi me locum mutare contigit; factum fit ,. ignoro: 
Sei tamen ante ,. quam hzc fcriberen ,. belle ipfam. válere 
" audivi. - Interea utrum confueta i(ta ,..&. determinaro: cem- 
pore evenire folita excretio fanguinis ,. mplex folum fis 
pletbora umminutio ac. depletia. habenda, , an fpeciatim. ad 
claffem senium: pracocium , atque.a via füa aberrantium, 
referenda? neque multum intereft inPraxi "alia fcire neque 
lobis Lid tuse pluribus: hic PRA ci NL he sog! 


| Obfervatio Xs ; ier : 


De Puella itidem QU EM - € 
sé luis Fenevee fi fina offendenté, 


Uartus nunc agitur annus, Cut militis px ge 
Q garii filiola, etatis memorata, Semproni i.ad me. alla- 
ta e(l... Fuit in facie faris formofa, & animi e xcitati, atque 
alacris, quoad. dolores. permiferunt y yerum in corporctur- - 
piffime deturpata, atque abominabilis- Enim vero remotis 
veftibus apparuerunt ftatim in parte anteriori 777 utraque 1n- 
guine tumores indurati, ovum columbinum facile füperan- 
«65 5: Mi non folum exterius , fcd intus — 3 


x 


Otféroat, Pathol. THLerap.&97. 174. 

Jf; fere usque ad orificium uteri produ&ta corruptione, ut: 
pote e quibus eoztimao-extil/auit materia faniofa, cxflavo 
viridefcens. Iz 420 prodiderunt fe z4224m2e74 verruca ,di- 
verfa magnitudinis, quarum etiam nonnullas z7 fazcibzr 
oftendic, cum ulceratione gingFoarum , & fatore oris te- 
Lerrimo. | Xixc comitari funt dolores capitis ES. artuum 
| fündentes , terebrantes , offocopi , motiurno inprimis teg. 
ore. afflgentes , ut fxpe mens e fede fua emota videretur, 

Id quod in fübje&o tam tenello-fane haud mirum eft. In- 
terrogata riater ejus de. orígine mali ,- eam callide, atque 
aftute, pro miore hujusiodi liominum celare novit, (olam- 
que fortiorem & frequentem frictionemi accufavit, | Ec fic 
plerosque in coeno fe volutare, & iriquinare non pudet, fed 
 «onfiter& Equidem huic perfanande operam meam haud 
. ánvicus obtuli, fed metu fumptuum , in medicinas forte fa. 
" €eiendorum, parentes tenuioris fortis recufarunt , unicam 
fpem fuam in decancatiffima illa barbeconforum inhoc mor- 

bi genere panacza , vfriolo caeruleo ,-4qua commusi fola- 

 £o( up: OBaffit) collocantes... Quorfum poftea devene- 
rit , & quis fuerit rei eventus? ignoro.  Felicior longe fuit 

puer.ex parentibus eque miferz coriditionis , annos XI. na- 
tus ,. qui, cuíu fub initiurri aririf praeteriti codem morbo la- 

borans mihi curandus traderetur , pauciífimis remediis re- 

ftitutus et. Deco&Zum [mmplex e radiciéus bardana , far- 

faparilla , china , caryophyllata 5 ber&a faponorias vafura 

ligni faj[afras , quaiaci. sc. fem. feniculi ,inverpofíco tub- 

inde puLvere laxante mercurialt , atque conjuncto ufu bo: 

nzalicujus Z;z& ure antimonti , finc ullis externis remediis, 
per tres hebdomadas modo fuo & ordine ufürpatum , o- 

 mnem abfolvit pagínam.. Vixic poftea ad votum fuorum, 
donec adulto aucumno tuffi convulfiva , epidemice hic in- 

ter pueros , & intances graflante, multosque jugulante, ex- 

(919 | Y 3 (ule 


v4 — fO. 746 NEUHOLDI. 


tinguerecar, €um, me' cum procul abfente , m ncmo eidem 
| — adferret. - Secus mihi nullum fuit dubium ,' quin fa- 


cili negotio fervari potuiffe..— De reliquo. luftrum. eft, & 
uod forte excurrit , cum zzalum boc , 4 nutrice contra- E 


— élus , püclle cuidam illuftri noverim exitiofum., atque fa- 
| tale extis memini, non quidem. indole fua: quafi incura- 


bili, fed ignorantia medentium , qui miferz patienti in ine — 


fortunium obtigerunt. Thrafo nempe quidam barbatonfot, 


antea caftrenfis, & alter nomine, non opere Medicus. | Hi 
ergo unanimi confenfu , & conjundiis. viribus curam ag: 


ereffi, fed infauítum illius exitum experti funt... Cum enim. 


norbum male judicaverint, fieri alicer non potuit, quin non 


tnodo fruftra, fed in contrarium etiam. applicarent. omnia. 


Scorbutus eis fuit hoftis, quem oppugnare voluerunt ;, un- 
de generofiflima queque & fortiffima antifcorbutica folli- 


cite conquifiverunt, &on omiffis, ut putabant , fele&i(fimis: 
purgantibus , fingulis hebdomadibus bis repetitis. . Singu: 


lis concurrentibus Symptotmnatibus fingula oppofuerunt ré- 
media, Et íicnumero & varietate medicamentorum ener- 
varunt tenellum hoc.corpufculum , atque adeo exiccarunt , 
ut ante mortem: adhuc emortuum- videretur. . Maximum 


negotium ipfis fecerunt z/cera oris; quorum confolidato a«. 
lio , aliud: recruduic, w£ gimgivis bene exefts., "dentes ex. 


- aljeolis lapfum minareniur. YXandem wero & hoc fupe- 
rato, univerfum malum fe feliciter profligaffe fibi vifi, jam- 
que ampliffimum expectantes foftrum , quod etiam immeri- 


to acquifiverunt , tripudiarunt.: - Tanrum veroabeft, ut hoc. 
modo malum profligaverint, ut potius eodem ad interiora. 
converfo , dizrrbacam excitaverint fanguinolentam , cum | 


maximis : torminibus & excretione materiz, ad inftar ló- 


ture carnium, plurimis fibris. & membranulis referta, cone 
jundam. | Suam ego, Bow  ragocdia: huic plerumque acce: - 


à 


0x 


. Olfervat. Pathal. "Iberap. E9'c,  *7$ 
dere, finemque facere conftanter obfervavi, itaelonginquo 
de exitu rei quafitus, fz/4lem fore predixi. Id quod cum 
ita evenerit, vix eum expleto quatuordecim dierum fpatio; 

| non folum nobiliffimos parentes nimium quantum confter- 
| mavit; fed & grandiloquis illis medicaftris ,, qui promittere 
| plura folent , quam prezítare valeant , non levem atculir 
| ignominiam. jam ut alias mittam , quz ex attenta horum 
cafüum confideratione clici poffunt , conclufiones, illam uti 
que folicite in animum admittere e re fuerit, quanti interfit 
i praxi clinica , »or£os ex fundamento cognofcere. 


fecundam caufam , & primanr fui originem 5. ita diverfatg 


ptam repucent medici , qui judicium jam multa praxi confir» 
. matum poffidentc, fed junioribus, tanto autem Tnagis illis 

commendatam volo, qui illotis veluti. manibus ad facien. 

dam: medicinam fefe accingunt;. quoipío & artem falucarem 
 infigniter proftituunt , & conícientiam propriam graviter 
ledunt, & humano generi pefte ipfa perniciofiores exi(tunt, 
. Cumriautem ifta ab aliis ad. naufeam. usque inculcata nove-. 

tim , repetere tamen haud duxi: füpervacuuim ; nunquarm; 
| enim faris dicitur , quod nunquam fatis difcitur,. 


deos APPENDIX," 
z Y $6: Kd * ot * T : " ? t io : j 
i ITE" e | 


L sedlio militis , per Jongum. tempus 


700 v amelancholici, tandem tabe extintl;, 
K /[1les quidam gregarius ,. atnum circiter feprimum (ü- 
; pra XXX. natus, ftacura quidem proceriori, at reli- 
quá. 


edid oidir, ADD Y e : aac i be. * 
: AES BRIRIECS MIS. : PERCTO " E 


, 


——— 


qua corporis cextura ftridiori, & denía preditus;, fine ullo. .- 
morbo previo, aut alia quapiam tnanifefta cauíz, fubito 
praeterque modum animo angi, fufpirare, latebras querere, 
Íocietateim hominum fugere,non tam ftudio affe&lar,quam in- 
terno quodam & tacito impulíu cogitur. Cui malo tam 
cito-& fubitaneo , cum morales, tum phyficz conquirun- 
tur, & opponuntur medicinz , fine ullo effectu confequen- 
t€ 5 incipit interea & corpus pati , atque graviffime affici, - 
non tamen continue , fed per certa folum intervalla. Ita 
fucceflerunc dolores ftomachi acutiffimi ; in regione hypo- 
gaítrica corrofiones fere intolerabiles ; alvi obftru&iones . 
pertinaciffimz 5 hypochondrium ex utraque parteinflaaum — — 
& mumidum, vifu non minus, quam tactu percipi potuit, ubi 
edam conftanter dolorem aliquem obtufum, magis: tamen 
acutum ín dextero latere perfenfit. Inhocrerum ftarüchie 
rurgus illius Centuriz , fub qua patiens meruit; nulli operz 
pepercit, uc eum reftituerer, fed fruftra & inaniterlabora- —— 
vit. Quamobrem cum pro refocillaiione & confervatione 
omnis generis alimenta ei data finc, quia ramen & fine ap- 
peticu illa affumpfic, & vehementia morbi continuavit, £2- 
cita lentaque tabe confumptus interit. Apervo itaquepoft 
mortem cadavere, atque peritoneo debite remoto, 077e22- 
tum [emi-putridum y inteffina flatu turgida , bepar atque 
lien prater ordinem nature magna , in confpectum pro- 
dierunt, In ventriculo nihil prater mucum quendam téna- 
cem, glutinofum, nigricantem repertuni fuit. — Mefente- 
vium infiniti fere fGirrbi obfederunt. — Quales indurationes.— 
fcirrhofas e/Zzgs hepar 4fque liem diffe&a óftenderunt, - 
Quod autem maxime notatu dignum fuit, veficula fellea, 
loco Üilis , concrementa aliquot. exhibuit molhoris conft- —— 
ffentia , ad inflar cafei recentis 5 coloris vero rufi, Su 


e4m 


Xie : den w- 
- - . Olferuat. Pathol. 
tnm. eximerentur , atque Abr exponerentur , continuo E9. 
rufa magis £5 duriora facia fini. Sicut autem colorem 
fuccedente tempore magis magisque mutarunt, ut jam ob- 
Ícurius rufi appareant 5 [;£ xaturam induerunt quaft Lapi- 
deam , fxiabilitacem tarhen fuam , Zaze/arum infdar com- 
£reli, E9 admirandam levilatem adhucdum confervant. 
Hujusmodi lapides fx inventi , atque incer curiofos , tum 
praíentes , diftributi funt , quorum facile zzax:u»« forte 
mihi obtigit, qui licec cz/f 226472 magnimdine fua 4224ve- 
rit, unicam tamen folum drachumam , ponderavit.. | Figu- 
ram fere quadrangularem, atque in fuperficie exteriori fin- 
gularem lxvitatem , jam indurati , obtinent, ac fi arte polici 
forent, "Nolo me hic immittere in difficilem illam , & lon- 
gc intricatiffimam de ipforum genefi controverfiam. Quam 
autem, medicínz loco fumpti, efficaciam exerant, & num 
eventus magnifico illi promiffo tefpondeat , quod Daiel 
Beckerus 1n. Medico fuo .Microcofmico p. 168. féqu.. cum 
aliis plurimis, quos longo ordine ibicitat , nobis facit? me- 
rito illis pro ulteriori atque folerti experientia commenda- 
tur, qui majorem horum.calculorum copiam habere quc- 
unt, . medicis practicis in nofocomiis amplioribus conftitu- 
tis, ubi frequens. eft & cadaverum fectio, & calia tentandi 
ccafio.... Dicic aurem Zeckerus l. c. £antam.e[fe Creatoris 
noftri Clementiam , quod E$ inipfa morbi, mortisque cau 
fA, caufam [imul [anitatis, €9 "vite deliteftentem offen- 
d4l. . Unde ftatuit exhibitos ejusmodi calculos alios in cor- 
pore vivo exiftentes d//foluere, 1nterna quadam «vi, a [Pi- 
utu falimo proficifcente. Id bona fide, atque ab omni fal- 
dicd alieno animo affirmare aufim , occurriíle mihi non ica 
pridem nobilem quandam Dominam , que , cum a qua- 
driennio zzaximos in bepate cruciatus , per modum paro- 


, "dppend, Volum, LL. ae. A, NL, epis 


Whexamof9c 0 am. 


xyfinorum affligentes, pesculit , cum nunc in primis tanc 
cam illorum fzvitiam, 24/0 proficienteremedio, experta eft, 
ut adítantes motus convulfivos certo fubfecucuros metue- 
rent. Quo im cafu cunr anxii ad me refugerent, propinaus | 
Aliquot calculi mei grana in oleo. amy wA on auleium y 
($ ecce momento cilius «vts omnis €$. "vebez 


bementia bujus: 
anali intercepta eff. Acceífit autem paulo poft s/ferz exe 
AcerDatio , priore jam aliquantum mitior, que dezzo exbi- 
bitis Aliquot granis ejusdem medicine , im aqua cerafo- 
vum nigrorum , citif[ane fa&ffitit. — Abeotempore nullum: 
aliud incommodum , quam preiloriam aliquam in- dexte- 
ro hypochondrio , inprimis onerato ventriculo, gravita- 
tem perfenfit. Proinde exiftimo alvo meliori judicio, vire 
ci ineífe in (imilibus affc&tibus /Decifice anodynam , atque fe- 
dantem. Ut aucem narrationem Anatomicam penitus fi- 
niam , duc£us cy ficus exiccatus Ey corrugatus fuit , reli- 
quis corporis partibus omnibus fanis exiftendbus, nihilque. 
vitii in fc fovenzibus.. ^ QERBS ZCUD od "s 


1l IZufiria Noxarum, per curas , foc 

0 o ditfas , beroicas illatarum, exempla. |. 
C Urarum: beroicarum nomine non intelligo boe loce 
.J prudeztem illam & circumfpet? am activiorum reme- 
diorum applicationem 5 fed temerarios aufies empiricorum, 
qui fepe non dubitranc generofiffima quaque fine cetta afi- 
qua: de(tinatione in ufum vocare , hoe folum egregio fcilicet 
fibique maxime ufitato eloquio freti: fut vincezdum, aut 
snoriendusn (S33cgel ftift! ober ftitb). Neque adeo falluntur 
opinione fua ; quippe cunz zez femper felix fic Zemeritas 5 
sum ifta 4z praxi medica periculorum pleniflima , quam ine 


ZUM 3€ À 


,mocentes zgri utplurimmum morte fua luunt..— Cujusmodi 
eventuum íane criftiflimorum exempla & infinita jam tum 
in libris medicorum paffim extatic, & cantaquotidie, etiam — 
3onattendencibus, occurrunt, uc qui colligendis operam 
-ámpendere vellec , nz ille Volumina implerepoflet, quibus 
-conícribendis atas plurimorum hominum vix fufficeret. 
Taceo inanem fore, atque irricuma laborem. — Cum enim 
alias exemplis maxima vis infic, hicadmodum exiguam ob- 
tinent, ac plane nullam.  Ruunt homines tanquam occce- 
€ati in fui perniciem, & medicaftriambitione doctrinz, at- 

. sque experientiz inflai , nullam admittunt emendationem. 
Sic fortiora evacuancia majori dofi , ac inconvenienti tem- 
pore data, veneni vim exerere , immo contrariam fibi haud 

aro operationem edere, dum einctica bypercatharfes, hy- 

-peremefes vero purgantia inducere obíervantur, res pluri- 

anis infauftis fucceflibus notior jam eft , quam ur ulteriori 
demonflradone indigeat, Nihilominus ad hzc in plurimis. 
amorbis tanquam ad facram anchoram confugitur, quafini- 

.Jhil fine his laudabile przítari queat. Adeo vilipenditur vita 

€ fanitas hominis, ut eam quovis modo prodigere non ha- 
beatur religioni. Declarabo iíta exemplis non fi&is, fed re- 

Nera fa&tis , prout mihi ipfi occurrerunt. Enimvero acceí- 

.fitmme ance. duo luftra & quod excurrit, primum tune ex A- 

cademiis reducem, hujus farine pacticus, profeffione fua alias 

-barbetonfor, confilium petiturus in cafu puelle atrophica 

AI circiter annorum. Id quod ECRMDe c. cencandi libi- 

dine, an ferio diícendi defiderio fecerit? dubitare quidem 

.par e(t, fed prius facilius, quam pofteriuscrediderim.  In- 

terea explicatis pro modulo fuo morbi hujus caufis, pradi- 

-&are demum incepit fuam in curando hoc affeQu fclicita- 

.tem.  Erccumnoninaniter originem mali in obftrudione 

bs - i da  glan- 


Ets. 


TEN it i PRI. S D tOWers CYMSS 


m ic FAI PUE NIRE, oie QUO Warp 
do | DO 4C NEUHOELD, 
glandularum mefararicarum , atque vaforumlymphaticorum 
pofueric , peffime tamen totam curationcm folo vomitu ab- 
folvi iudicavit : $f&an mu£ ein Gec(fei auf cé mani D sod 
tocrffen | verba ipfius fuerunt. Adhibuit autem , quoties 
vomitum procurare voluit , faríarum  emeticum in forma 
pilulari, fingula pilula granum dimidium tartari continente. 
Huic vero «gra duas una vice deftinavit. Quod ego co7/;- 
lium tanquam fezerarium & fumme periculofum , variis 


cum rationibus, & exemplis , tum graviffimorum auctorum 


teftimoniis declinaturus , mortemque ipfam prazdicens, tan- 
tum cffeci, quantum fürdo fabulam narrans. Propinatum 
altero-mane pharmacum, fpe fua elufit exhibitorem. Loco 
vero fperati & promiffi effectus , anguítias fummas, deje- 
&ionem virium omnimodam , & hora vefpertina V. mot- 
tem attuli. Cujus eventus medicafter ignarus, die iterum 
tertio predictionem meam forte illudendi animo me con- 
venit, fummo mane, antequam le&um adhuc reliquiffem, 
Vix autem mentem fuam explicavit , confiliumque de repe- 
tendo hoc remedio, me omni modo contradicente , agita- 
vit, cum adveniret nuncius, qui facta dici prateriti retulit, 
& egrocantem defunctam denunciavit. Et fic homo peffi- 
mus unica voce proftratus eft , qui antea mille rationibus : 
moveri non potuit , confcientiz fua: indelebili ftigmate rcli- 
&o. Alius cam /Jeroicus morborum debel/ator pari ratione 
viribus fuis & experienciz, fcilicet, nimium confidens, Viro 
juveni, familiari ilo Hungaris morbo, 7/ózór ,occupato, 
fibi neque nominetenus cognito, die octavo , cum natura 
co&dionem jam adgreffa fuit , acque omnes hunc in finem 
humores ad Ventriculum congeffit , Vosnitorium antimo- 
ziale fortius exhibuit, & (ic egrum in peffimas quasque 
&nhomalias motuum & denique in. zz0rteya. iplam wc 
e wo Iden 


Offeroat, Pathol. Iherap: €9'e. A81 
Idem ifte dyfencericum remedio Opiato in Lethargum com- 
pulit, é quo miféro patienti nulla amplius arte emergere li- 
cuit, fed omnino pereundum fuit; Sic novi balneatorem, 
quo rudiorem & indo&iorem , eo audaciorem & impuden- 
&iorem medicaftrum, qui z/s220dic4 apiatorum exbibitione 
longe plurimos non fanitate folum, fed vita ipfa jam priva- 
vit. Germano fraui fuo, phthifi confummriara decento, ea- 
-dem hac ratione naturalem vivendi terminum praripuir. 
. Cum enim in fedatione tuffis, paulo validioris, cotum cu- 
rationis momentum , ut hujusmodi conditionis homines fa- 


. «ere affolent, poneret , effemtiam opti acuratiffimam non 


ad guttulas, fed ;zfegras drachmas propinavit, quo ipfo 
€um naturz motus excuíforios fuppreflit , quid mirum, 
quod /Zffotationem procuraverit , & ficipfam mortem ac- 
««eleraveric ? Ubi adimpletum eft. /zcoszparadilis olio Me- 
dici, deg an Wolffzangi Wedelii effatum , quo opium 
phtbificis Viaticum effe ad vitam. eternam pronunciavit. 
-Ex quo apparet, in enarrato cafu non tam in dofi, qua 

in ipfo remedio peccatum efle, quippe cum ivitdiidal 1. 
4arrborum fifpenfto nunquam non maximo pcriculo invo- 
Juta, tum 72 phíbift profecto non folum periculofiffima, 
fed plane Je£bifera cít. | Pertinent aucem ofizta omnino ad 


. Alla remediorum genera, quibus cum agyrte gloriam c;/;/- 


fme allati auxilii aucupantur, plures impie £rzcidazt, Sed 
loco non minus, atque tempore prohibeor ;, omniaiftorum 
onebulonum tam. egregia, mihi feorfim cognita facinora huc 
referre. -. Facit camen juftiffima indignatio, quam ex pluri- 
' bus ejusmodi rriftiffimis cafibus, qu1 hic apud. nos incide- 
.rünt, animo concepi, ut mihi temperare nequeam, quin 

unum ex illis , maxime memorabilem, adducam. Pa/iza 


. honefta, «tatis confiftentís, anno: praterito:; cum plures a 


"bti ZUM Ar febri- 


182 D.70. 74C. NEUHOLDI, 
febribus infeftarentur , ipfa quoque gravida cotripiur, Jed 
snaxime irregulavi,nuliumque typum feroante febre. Con- 
fulitur Medicus, qui officio fuo fatisfa&urus, congrua pra- 
Ícribit remedia, íed patiens ob medicamentorum naufeam. 
optima confilia medici fpernit, fponte nature fe convalicu- 
ram confidens, poftquam a partu liberata fuerit. Tancum 
vero abeft , ut legitimum tempus geftadionis explere potue- 
.fit, ut podus aliquot hebdomadibusante ordinarium termi- — - 
 4nurm, foctus quidem vivus, fed non vitalis parcu abortivo eli- 
deretur. interea continuat fe£ri^ , cui jam profligandz non 
amplius medicus , fed pro corrupta hujus loci indole, infla- 
tus quidam Z4z/zezfor non ita pridem huc adveniens, adhi- 
betur. Hic ergo folicite curfum febris fifflaminandum faa- 
det, | Id quod cum remedio ex Peruano cortice, velzefz- 
vio illo feórifugo ex avfenico parato , praftiriflet ,» miferam 
patientem in fe&rem lentam conjecit, ^ Acceffit his diebus 
exacérbatio, quarenon hic amplius, fed alius iterum isi- 
quus circulator , in ufum vocatur , qui cum faftuofe vefti- 
"bus byfhinis & holofericis incedit, mulcis imponit, ut ei vicam 
fuam mifere perdendam concredere nulli dubitent.  Ifteve- — 
ro male curatam hucusque e&gram, omnesque adhucincor- - 
pore latere medicinas affirmat, quibus per Jositorium ci- 
tiffime expulfis fanitas immediate fubfecucura fi. — Obtem- | 
peratur imipio huic confilio , & patiens datum ab eo ezefí- — . 
£u Ípe valecudinisfumit , quod cum fuos fervaret mores, — 
fortiusque in fubje&do ance jam omnibus viribus exhauíto 
-ageret, nonfolum quicquid in corpore latitavit peregrini, j 
fed ipfam etiam anmmam exturbariit. .O fcelus!O facinus! ..— 
Quod autem ex hisnondum fàperedifcantreliqui, meritohu- — 
. jus fxculi genio adífcribendum eft. Iraenim plerique morca- .— 
-Jium natura comparaüfunr, ut cum veftemfibi fieri curant, — 
! EDS arti. 


DM 3483 
| értificem artis fuz optime gnaruni folicite exquirant, corpus 
autem fuum curandum. cuivis nebuloni, vagabundo, erroni 
incautius committant , a quo nefarie decipiuntur, & non fo- 
lum pecunia emunguntur , fed fanitate fua , immo fubinde 
etiam vita fpolianrur. Si magna parvis conferre par eft, me- 
morandus utique venit cafus, qui nonita pridetn Medico ra- 
tionali & dogmatico, qui prafenterm non minus, quam fu» 
turum femper ftatum patientis diligentiffime circumfpicere, 
ac inter fe omnia conferre folet, evenit. Enim vero cura 
cjus commiffa eft pzcZa Óienzis , que pregreffis variis cum. 
mozbis, tum medicationibus confe&a primum contabuit y. 
deinde vepente intumuit. 1n Loto. corpore , quo plerumque. 
Íymptomate. 2x talis finiri folet, Conjuncta fuit cum. 


Olfcrvat. Patbo£ TLerap. jk 


EE 


hoc tumore £z/[/s antea ficca, mox in humidam definens ,. 
fonitumque edens materie quafi ebullientis in pe&ore. Tu- 
mot ipíe.mox adfuit, mox iterum diífparuit ; mox ünam. 
folum. partem y mox integrum corpus eccupavir , ulimum. 
tamen fixior in abdomine, acque. pedibus vifus éft. | Hanc. 
ergo medicus liccc mortem prudenter pradixeric, in curam. 
| tamen: fuam recepit, ne quemquam egrum.ope fua deftitue- 
1e ,foloque prognoflico relinquere videretur. Omnem po- 
- fca impendis operam, ut, quantum ars in affectibus corru- 
piis ,. & jam. conclamatis valeat ,, oftenderet. | Proinde pra- 
, ver reliqua ad: educendam. quantocyus coZrviezm ferofana 
| propinavit etati-huic atque conftitutioni valde accommo- 
darum. pulverem: purgantem- e [peciebus diagalap. Mynf. &- 
aliquoc granis £z aliCugus mercurii dulcis. .— Quo: vix af- 
fümpto-conatus.ad vornendum fuperveni: fruftraneus,quem. 
ftacim. fubfecuta eft dejcctio alvina copiofior, repente , ine 
 fen(ibiliter,. multisque cum flatibus vehementer explofa. 
Mis accellerunc. 474x445 fudor » ejulatus , [ubultus tendi- 
| D us 3129 


lon AME vr br re IRE 
ed s cuo 
ad m T4 PISTE M 


x 
xu 


» 


£5. 


P. i 


8m , Vor gent , & poft aliquot; hofarum intervallum, — 


2H0Y$ ipfa. Quamvis autem enarrata priora Symptomata, - 
fatalem adfuifle moriendi neceffitatem, certo nobis perfua-^ 
deant ; pofteriora camen 720ríez& per hoc remedii genus. 


genus fuiffe eccelerAt Am , faris manifefte oftendunt. : Ince 
rim bona fide affirmo, "me infelicem hun 


? cafum non eo. 
fine adduxiffe, uc bono ifti Viro , quippe eximia fcientia: 
predito, exprobrarem, fed ut demonftrarem luculentius, 
quodi ralia interdum accidant z//1/( undequaque do ;[J7- 
30 , rerumque fuarum fatagenti, ranto profeGo certius & 
frequentius peffimos quosque fucceffus & eventus manere 
necefle fic zzedicz/ros, qui fine ulla prameditatione cir- 
cumftantiarum, quas confiderareunumquemque priusbene 
oportet , qui curam aliquam adgreditur, /o/z " abfoluta 
energia Arcanorum fuorum confifi , periculofiffima expe-- 
. rimenta fezzer4rie , atque £oeco impetu moliuntur. | Quo: 
fane intuitu Z. Dz. D. Sam. bened. Carpzvius, Conc fu-- 
nebr. XVII. p. 8o. hos cales ;rra£;0galés »nedicos , prioile-: 
iatos latrones , & Zingelos aff atores nulla injuria appel- 
lavi. De quibus uberius agendi. cum alias ampliffima fefe: 
offeret occafio, plura hicnonaddo , fed illud unice cothen-— | 
do Syracidis Cap. III, 24: Ouod tui mon eff. muneris , ne .— 
&ractes Lemere. Quod qui facere fuftinec ; atque z/egwpm:— 
E malitiofé eccupat , na ille una complicatiffimorum 
icelerum reum fe reddit , bozicidii nempe, furti, &ma-- 
lefica operationis ,a quibus cum ipfe Zpoffolus Petrus, vV-Epz — 
4p. IV, 1,. omnes & fingulos, qui CHRISTO nomen déde- 
runt, ferio dehortatur, rum unumquemque decer , cui falus: - 
^ füacurz cordique eft, omni ftudio, & animicon- ^" - 
yb Dp tentione abítinere. dr a IB 


P 
"-— 


z 
- 
2 


vss agit do 


v 


5 
Ee 
EI 
z 
us 
2D] 
z 
€ 
$ 


ia 


"o eqet e. m 


! 
i 


LLTEFCTELEEUETEUELLLELELEE FLU LETS 


[OTTEEHLETL ETT LETLLETELELLTHETLELTHFHTLETLELELLTELTTTELTLLELITETL 


ELTTITT FT CLTLTLENTLITE CILE HETETUTLTLTTLELEELTUUTUTTLITETLCLITETTFLITUE T EEEDLT] ELELETELETTTTTDS 


UL ij: A S 
E! P 


ue 


SA 


: SN s | 
| ; i" esM 


d EM 


) i Wh i 


Pic 
$ , iit i 
i^i iip Eis Medi i i e 
ii z d i | [ v il | 
l 
nib 


VI I RI 
PERIL LES TRL$ MAGNIFICI 
ATQVE EXCELLENTAISSIMI — 


DN. D. LVCA 
SCHROECKII, 


SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS 
—.. ARCHIATRI, 


$. PALATII LATERANENSIS , AVLAE CAESAREAE 
ET IMPERIALIS CONSISTORII 
COMITIS, 
S. R. I, NOBILIS, | 
'"'ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDINO- 
CAROLINAE NATVRAE :CVRIOSORVM 
| PRAESIDIS, 


IN CLYTAE REIPVBLICAE AVGVSTANAE 
PHYSICI PRIMARII, COLLEGII MEDICORVM SE- 
NIORIS, EI VICARII PERPETVI.. 


t ihe. Velum. 1H. A £f.44. N. C, CE ME- 


E 
E 


Ya 


SAC 


b An y BIA BET AGE 
ds "Teen LOL 


Ei its 
» 


34 


3* 


CF AA] 
You: LEA eT. 


[ot ny Lio. n h 


-— X 


| pr dst XRAOUV. 1i i M. 
RM * ET eia. 


eencsc NEEOU UE — —w" 


- MEMORIA ScHROECKIANA. 


. od ft fpremunm ob[ervantie ac pietatis of- 
9» ficium erga l'enerabilem CELSVM ao. 
A )rum,in confeeranda Nominis ipfius me- 
 3poria exequi, famulaue conceptum ex ejusdem obitu 
dolorem «verbis noftris exprimere teneremur. , *ve- 
vrenóum fane nobis foret, ue nimium indulgere affe- 
€i amoris ac de[fiderii sideamur. | Oportune igi- 
tr €x dpydo iofiro ea nunc in Incem protrabimus, 
qué à paxaejens Ipfe fna manu cou[cripfit ,.&9. ali- 
quando in publicum proferenda nabis veliquit , de 
vitz fuz curriculo. —Z7ec ft alicui fortenimis bu. 
milibus compreben[a «verbis appareant y eum [cire 
comenit ,-noluiffe Vituna optinaum 4e rebus fuis 
quicquam commentari gloriofrus s quamquam ipfe 
ad aliorum merita celebranda idoneus admodum 
promptifimusque extiterit. Encomiafles, — INobis 
. autem integrum e[fe neutiquam putavimus ,. [tuz- 
. plicem illam modeflilfimamque narrationem. qua- 
quo "modo exornare , qui plane confidimus ,L.e&ori 
cordato .zudam  biflorie «veritatem qucundiorem 
j'uturam «omni ornatu? adventitio, ^ En itaque 
gripria beari D. SCHROECKIL verha, 


2a 2 — Motta- 


Loss 


r—— 


ICE CUETPEEEEETETTSIT. 
PI 
cbprccpulalclpcilri prid 
ineiio ox ur 

- Jd 


227 Ortalitatis confcius, dunt qualemcunque vi- 
. t& mez noritiam confcribere inftituo, faci- 
' le mihi veniam conceflum iri fpero; cum 
- nihil quidem: notatu dignum in eaoccurre- 
re perfüafus fim ,. 7172i67 tamen: forte & 

CT" College aliqui futuri fint, qui amore ac fa-- 
vore me complexi; poft obitum etiam: aliquam fic mei fer- 
yare merroriam defiderent; 

Prodií autemr im hanc mundi Titcont Kuguffz Vina 
delicorum ,. A. Oz R. r646. d. 20. Septembr. ft. m 
hora priina  porreridiana ; ; natus optimis parentibus, Pa- 
tre nimirum Dn. Lzcz2 SCHR OE CKIO', Medicine 'Dos 
&ore,. & Practico, poftea Phyfico: Auguftano, & Collegii 
Medici Seniore, quem patria ut probum civem ,.ac erudi- 
tum , fedulum , felicemque Poliatrum in pretio habuit; ; Ma» 
tre vero, virtalbus fexut fuo: congruis ornatiffima:, Anna 


P. UAE * 

e: Je y / 
Ei M ^ M 
ims LEA d 
* 1 


Maria, "praftantiffimi Pharmacopeoei noftratis: ,. Caf) Ado 


WELSCHII filia, atque Dn. Georgi? Hieronymi WELSCHII, 
Medici & Polyhiftoris celeberrimi forore; natu maxima, fed 
prematuro: mihi fato A..16;2.. d. 7. Decembr. ex difficili par- 
tu, mortalicati fübtracta 5. cujus tamem poftea. vices fubiit — — 
Nobiliffima Virgo Su/Anna , ex celebri Patritia HAINZE« — 

LIORVM Familia orta; Patri meo A. 1654. d. 4. Maji às 
fponfata , co amore & educationis patientia dena, » 


^ 


Memoria Schrechiana, 186 


majorem: adfe&um à genuina matre exigere vix potuif- 
fem. A , d". vts i d Ix 
Peccatí auteni origirialis labe" defoedatcumi piiffimi pa 
rentes facro baptifimatis fonté ut rnundarer , fufcipiente me; 
prater Dn. Marcum Maitfpergerum , Aromatarium fpe- 
Qabilem, & amita meam , Sa46inaf Dn. Tob. Philippi 
Warnberzeri conjugem , nobiliffimo Dn. D. JobazzeHEk- 
NISIO ,. Medico celeberrimo, curarunt Sed quod nativi- 


| tas mea pepererat Parentibus gaudiurti , mox , ut mündanz 


felicitatis fert inconftanuia ,. infigni timore & calamitate fuit 
intérpolaturi, cum fubfequente die 2«. didi menfis ; Sues 
corum & Gallorur exercitus , civitatém acri obfidione cin- 
xiffer, qua im maximiami hinc anguftiamr redacta , atque 
cruentz expugnationi proxima; tanderid r3. Octobr. ad- 
ventu exercitus Cefarei & Bavarici ; fummnia DEIclemencia, 


icerum: fuicliberata. In qua aliisque curic temporis urbem 


noftra exagitantibus adverítsatibus curii ipfo lacte maters 


. nO , non exiguos earüni fructus me haufiffe, atque ita cene- 


riorem corporis conftitutionierti (quar quidem temperans 
tia, cui a puero adfuefactus fum; firmiorem coníervavic) fum 
perfuafus.. dig Dnküsae iykdissud DBUC. 
Ceterum quia mens noftra tabulz raf ad inftar fe habee, 
qua fitu corrumpi, aut vitiis , in qua humanus inclinat ge- 
nius, defeedari confuevit, pietatis potius aliarumque virtue 
tum lineamenta eidenr infcribere fedula mox Pareriturn cu« 
ra adlaboravit ; fucceflu etiam. temporis rnagis magisque 
expofita ,. opera Pracepcorum , tanr domefticorüm ,. quam 
qui iri Gymnafio publico, nec nom Collegio: Annzano do- 
cebant, quos inter przcipue Viris: Clariffimis , Dri. M. 7o. 
STEVDNERO; Dn: M. Mattbie WILHELMO,. D. M. /var- 
€iffo RAVNERO, Dn. Mi. ob. CROPHIO , & Dn. 7oh. 
.OSSERO plurimum me debere profiteor ; quamveper 
VPITS 4a 3 yek- 


«9o. — Memoria Sihrechand; 


reliquorum merita oblivioni tradere queam 5 qui & lingue 
ALatine ac Grece, & rcliqua humanioris literature princi- 
pia, nec non que olim ad feveriora ftudia prodefle poffent, 
ingenue tradere haud intermiferunt ; fingulis diligentiam 
ineam probantibus & commendantibus ; fub quorum au- 
fpiciis eciam tribus vicibus in fplendido J/ffr. Rever. Ex 
vellent. ac Clariff. Virorum confeffu, Oratoris partes pu- 
blice fübii, femel Ao. 1665. d. VI. Mart. Veris encomium - 
perorans, poftea Ao. r664. d. 24. April. carmine heroico 
Chriftum juffitie folem cum fole creato comparans , & tan- 
dem d. 26. Auguft. inum £5 ebrietatem , enagis tamen 
Jlingua , quam animo commendans. | j | 
| Cum interea animusa prima mox pueritia, ad medi» 
cam artem propenderet, lento paffü , & quafi inter luden- 
dum, ad atrium ejusdem a Parente optimo dedu&us fum, 
non herbarum tantum noticiam comparando , fed frequen- 
tem etiam in avito pharmacopolio praparationis :Galenico- 
rum, uti vocantur, & chimicorum medicamentorum fpe: 
Gatorem agendo, quin & chirurgicis atque anatomicis, li- — 
€et apud nos rariffimis, eperationibus adfif(tendo , quorum ' 
omnium. preguítus magnum poftea in Academiis mihi 
&molumentutn peperk. Siquidem Ao, r665. M. Majo ad 
cademiam  Salanasm nius & Re&tore cum Magnifico, 
"Exc. D. Priedemanno BECHMANNO , Logicz & Metaphy- 
fice cunc temporis Profeffore publico, civis ejus fa&us fum, 
ángüe ca(tra medica, non negleGo phyfico ac reliquis phi- 
lofophicis necéflariis ftudiis, me contuli , Przceptores na- 
*€&tus praftantiffimios , magnum utpote Gerzerzm ROLs 


FINCIVM, Exc. D. D. 7ob. Arnoldum FRIEDERICLatque —— 


imprimis celeberrimum D. D. ob. Theodorum SCHENs 
CKIVM , cujus non privata falcem informatione, fed: con» 
sidu quoque, «dibus, atque arétiori acce(fu maximo: cuni 

yos UON e T meo 


 füco fru&u; ultra quadriennium gavifas fum. 


n -: c c em MC" "^" !'1")!cC————.'!! n^ um —————— ee A 


P | Memória Schrechiana: 19Y 


Atque: hoe 
füb eorum ductu Collegia publica & privata, theoretica & 
practica, anatomica, botanica, chirurgica, chimica, phar« 
maceutica , frequentavi 5 in Anatomiis- publicis & privatis 
Ípectator adítiti , domi etiarn brutorum variorum fectiones 
frequenter infticui ,, quin & infantile:aliquando cádaver , no- 
&urno tempore Ao. 1667. d. 16, Novembr. in pago urbi vi- 
cino , fociis Excellent. D. D. Gotbofredo SCHVLZIO,. Col- 
lega poftmodum: Curiofo & Adjun&o noftro meriti fimo, 
nec non D. Georg. 7 heodore Osnabrückio , Salzwedcela- 
Marchico , diflecui.;. porro- vicinas fylvas ,, agros & montes 
percurrere , ignesque chimicos privatim accendere ftudui, 
Difputando infuper vires periclitatus fui fepius ,. opponens 
tis & refpondentis munere defun£tus ;. prout publico typo 


 :commiflz atque a. me elaborate JDz/putationes de Mofcbo , 


£5 Bulimo , ub prafidio laudat. D. SCHENCKH , ventila« 
tz, nec non- Z/efes chimica, Prafide earum. authore , No - 
bil. D, ROLFINCIO ,.fidem faciunt . m odo 
Antequam. vero dulceshas Mufarum fedes relinque- 
fent, alia etiam-Saxonix loca. ,. & seta/Zifodinas inprimis 
:adeundi. defiderio flagrans, A. 1668. tempore: autumnali , 
praícitu Parentis , Geram ;. Alcenburgum ,. Chemnieium 
Auguftoburgum, Marixz-Anne-Schnee-& Freibergam , nec 
anon Dresdam, Wittebergam ,. Lipfiam ,, Numburgum ex- 


|. urti,. nocabiliores iftorum locorum curiofitates perluftrans, 
. atque celeberrimorum Medicorum , quos fortuna tunc adi- 


L4 


.re.conceflerat , D. D. Zferab. BIRNBAVMIIL, Zo. BOHNH, 
(qui. etiam. ad Anatomiam publicam., tünc-ab ipfo in pue- 
.sulo recens nato ex meretrice, atque ob neglectam funicul . 
winbilicalis lisaturam ,. denato ,, manum etiam curiofami 


. scommodante Clar. D. D. Mich. ETIMVLLERO, inítitu- 


sam, perbumoniter me inyitaverat) 7 Peoaori BVSSIL,. Jo- 
E | Dp Cplá 


A 


| $92 — Memoria Schrecliana.. | ! 
Jephi CLAVDERI, Mart. Fried. FRIESIL, ^ Frid.KLO- 
"BII, 7ob. Chriflian. MACKI , Chriffopb. Erw. STEMPE:. 
LH, Gotbofr. WELSCHII &c. favorem ambiens ,.a quibus 
— gratiosé exceptus, nunceuam ipfis & poft fata etiam gratias 
propterea perfolvo, | : 297 CM 
-  Aredituad lares Academicos , Vinariam & Erffurtum 
paullo poft perluftrandi caufa, excurri. | 13. 
Cum tandenr À. 1669. domum a Parente revocarer, 
 conferifu ejusdem, ftudiorum bene peradorum publicum 
prius obtinere teftimonium defideravi, exantlatisque, De- 
ano tum Facultatis medice fpectatiffimo D. D. ROLFIN- 
CIO , phyfiologico, pathologico & rherapeutico examini- 
bus . d. 29. Maji Doc£orazdi ticulum obtinui, ac poft pu- — ' 
— blicam d. 25. Jürfii habitam de Bulizmo Difputationem, nec — 
non d.2$. ejusd. rigorofum examen, Zceztiati honoribus 
infignitus fui, ficque d. 18. Juliifub leto in via Parentum 
atque meorum occurfu, in patriam redii , fatto priusin iti-. 
nere , quod per Coburgum, Bambergam , & Noribergam 
ducebat, ad Academiam Alcdorffinam , comite celeberri- 
mo JVicola0. SYENONE , excurfu ,' ubi perhumaniter ab 
Exc. Dnn. Profefforibus, D. D. Mazricio HOFMANNO,& .— 
D. D. Jac. Pancrat. BRVNONE fui exceptus. BE 
Sequenti menfe Octobri in Italiam , per Oenipontem, — 
"Bolzanum, Tridentumque abii, cujus celebrioraloca, An- 
:conam, Ariminum , Affiffium, Bergomum , Bononiam,  - 
Brixiamn,: Ferrariam, Florentiam, Lauretum, Mediolanum, — 
Neapolim, Puteolos, Ravennam, Romam, Venetias , Ve-.— 
 ronam, Vicentiam, vidi & ubique ufui olim quae cedere. 
poflent, perquifivi, Virorum etiam infignium alloquioga- : 
vifusfui, quos inter 7MMarce//us MALPIGHIVM, Ztbaná- | 
fm KIRCHERVM , Gyilieljnum RYVAM, JManfredum 
SEPTALIVM & Otfoneza TACKENIVM nomüinarelibeo 


— Memória XNebrackiarht 193 


- In Patavino autem Lyceo (tudia fedulo continuavi, oc- 
cafione fcilicec ampla, quain anatomia , & publica , & pri- 
vata, in puerulo expofititio, favore Ill. Dn. COMITIS FRIGI- 
MELICAE , Prof, Publ. & Nationis Germanice Arciftarum 
Protecoris, nec non in viro fenili marafmo in Nofocomio 
defuncto, gratia Exc. D. D. Zizfozii de MAR CHETTIS, A- 
nacomie Prof. publ. fcrutinio meo in edibus conceílo, per- 
&&a, porro in chimia, praeeunte experientiffimo D. D. 74- 
c0o£0 BARNERO, in hortis, pratis, montibus, thermis, &c, - 
fuppedirabatur, nullibinegleda. |. ^5. 7o 0o 

Favorem ctiam fingularem tum aliorum , tum cele- 
bratiffimi Dn. Oczruij FERRKARII expercus ; a mellifluo 
ejus ore fepius pendere, & feverioraftudia hujus fuadz de- 
liciis condire volupe fuit. Nec quotidianz erudiciffimi Dn, 
Caroli OFFREDI, civis Academici & fenis optimi, coinmen- 
falis integerrimi , converfationis oblivifci unquam valeo, - 
qui in omnes officiofiffimus, & nemini moleftus, omnium 
& ordinum & incolarum amorem ac favorem fibi concilia- 
rat, infelix tamen poít mortem, quam Reformatz Ecclefia 
addictus pie fubierat, futurus , dum nefcio quo maligno fi- 
dere regnante, coórporiscjus exuviz, contra clementiílime 
concefla a Republ. l'eneta privilegia , confueco fepulture 
honore crudeliter privabantur, atque in aggere fupra Civi- 
tatis muros ignominiofe cerra obruebantur , nifi, indefeí- 
fam inprimis operam Exc. Dn. Z7ferab. TESCHEMACHE- 
. RO, tunc Incl. Nationis Germanice Juriftarum Pro-Syndi- 

co, navante, juffu M 4c Excellentiffimorum 
Das. REFORMATORVM Zfrcbilycei Patavini, exdem 
iterum effoflx , inque fplendido Nationis Germanice fepul- 
chro; quod in Patrum Eretnitarum Monafterio habet, ho- 
norifice depofitum fuiffet. LHMUE 
cU p Tandem per Rhatos , Lindayiam & Memmingam in 
-"Mppeud, Velum. I1. AGF. 4, N, C. bb Pacis 


E 


194. Memoria Schreckiana,. 


(BB t 


Patric finum d. 3. Maji A. 1671 . reverfüus fui, ubimox mg 


r liffimus SENATVS nofter , Phyficos inter Loémicos me 


. adoptavit , & poftquam d. 1. Decembr. in füpra nominata. 
 jenenfi Academia , juxta cum aliis. Viris Clariffimis, quos- 


inter D. Sumzuelezi LEDELIVM ,. & D. Petrum PRVCKE- 
LIVM, Collegas deinde meos in Academia Nac Curiof, ami- 
ciffimos nomino , folennitate publica Doc/Zoerales bonores 


obüinui ; CoZegium exam Medicum Zdugufi apum, d. 22. 
ejusd. in Ordinem fuum me recepit, "Ubi denique Artem, - 


quam didiceram, fub directione paterna exercere incepe- 
ram , eamque poftea in proximi & Patric emolumentum 


indefeffo ftudio continuaveram ; id quod an feliciter prz- 


ftiterim, ne mihimetipfi tribuere nimium velle videar , filen- 


tio prztereo, certus tamen neminem jure de me conqueri - 


pofle. Quin cam Divinz Gratiz prafentiam expertus fum, 
ut non magna tantum civium pars fanitacem fidei mez con- 
credere voluerit, ied fplendidioris. etiam fortune qui erant, 
& Magnatibus, Exterisque non paucis confilia mea expetc- 
relibuerit. — ! UD-. | i: 

Et quamvis alternam animo dare quietem haud inter. 
miferim , candem obleQamentis honceíte reficiens, quz in- 
ter excurfus ad aliquot celebrieres invicinia urbes, cum ra- 
rior primo praxis id permitteret, inftitutos refero , igno- 
bili tamen otio tempus ceonfumere noluis unde & ingenio 
calamum commodare placuit , quem primo manui impo- 
fuit extorta. quafi Difpesfatori z1uguflani, olim a Job. 
ZVELFFERO iniquius caftigati , vizdcZ1i0 , quam A. 1673. 
fub titulo : Pbazrmacopeie Auguftana reffitute , in lucem 
emifi , cui nempe labori lubens fuperfediífem , nifi Zuelfe- 
riani nominis cultores nimii quidam fe Auguftanorum,.ad- 
verfarios, a nemine camen laffos yiolenter obtrudere ; :cri- 
ftasque inurbane atque in defpedum noftrum erigere, quin 

1 | | ,pre- 


Memoria Schrechiana. — fo; 


provocando laceffere , cum nemo ha&enus ex noftris aufus 
eorum retunderet, paraílet. | Cujus poftmodum JDefenfto. 
2enm contra modeítam Exc. D. D. /riedericit HOFFMANNI, 
Poliatri quondam Hallenfis in Saxónia celeberrimi, 1/2 clave 
pharin. Scbroed. cenfuram , ut reliquos duos antagoniftas, 
ceu leviffima armature milites praeteream. , promulgavi. 
A.:1678. defancti Avunculi mei, D. Georg. Hieros. WEL- 
SCHII zzemoriam , nunquam quidem. per fs. intermoritu- 
ram, publico fcripto commendavi ; cujus z0£45 4A Met bo- 
lun metlendi. Waleanam &;.1679. atque Curationum c5 
obJferuationum. zhedicarum decades. decem. A. 3681. typis 
commi(i, A. 1680. Obférvationes Phyfico - medicas 1D. D. 
job. HELLVIGII , Medici olim Ratisbonenfis famigcrariffi- 
mi, additamentis quibusdam a me auctas ; & A. 1682. Hi- 
fforiam de IMofChos nec non CoZegii sedes duguf ani bi- 
Jforiolag , (ab nomine. Memorie facularis , nonífinc ejus- 
dem adplau(u, cujus in fignum eleganti nummo argenteo 
me donaverat, edidi ; quin laudat ctiam Collegii defide- 
rio fatisfa&urus, A. 1684. Pharmacopyiam Auguftanam 
renozctam €$ auctam conícripfi atque authoritate & im- 
penfis ILL. SENATVS noftri ad prelum adaptavi, eo fuccef- 
íu , uc intra decennium diftra&is cun&is exemplaribus, ean- 
dem rypis rurfus committere neceffe fuerit 5. cui camen zz- 
&arium, quod Collegarum-meorum voluntas exigebat, ad- 
. didi; & A. 1710. £ér(ian ejusdem editionem renovatam, 
atque additi amentis quibusdam | |Welftbiapis auctam, & 
quidem fumtibus meis, cum nemo eflec, qui eos conferre 
veller , paravi. ' Ao. 1678. d. 16. Maji. confenfu & confilio 
chariffimorum Parentum, curm.lectiffima Virgine , 71224 
Cat harina, Nobil. atque integerrimi Viri , Dn. Porphyrit 
PFANZELTII, Mercatoris primarii p. m. filia, matrimonium. 
eontraxi tam felici fidere, uc nuptias illas expetii(le nulla me 
a PE. unquam 


196 . Memoria &chreckiana. | E 


ünqaam poenitentia ceperit :: eo graviori tandem moerore 
1ne occupante , cum dulciffimo. cjus confortio A. 1709. d. 
24. Decembr. catharrus fuffocativus mihi eandem eriperet; 
precipue cum ex eadem Á. 1679. d. 25. Januar. prazmaturo 
uidem & octimeftri partu, fZ/0/ug fuíceperim , cui idem ^ 
jp nomen cum facro fonte lavaretur , imponi curave-  — | 


ram ; qui tenera cerporis textura praeditus, & poft conti-- 
nuos quafi, per quinque feprimanas, fomnos , nimiis dein- 
de vigiliis , variisque aliis infirmitatibus , fubinde expofitus, 
fupervenientribus candem convulfionibus , d. 17. Febr. Ann 
1680. magno meo cum moerore iterum deceffi. — 1 
A Honoreslonge plures & ampliores , quam promeri- 

tus fui, in me redundarunt. Quos inter numero Docera- 
tum , & Pbyficatum , primo lo&gicum , ab ampli. MA- 
GISTRATV mihi fübmiffe expetenti conceffum, dein /Vofo- 
comii Gallici , poft beatum Dn. Patris A. 1689. d. 14. Maji 
difceffum , fponte oblatum. | Co/eg;uze etiam noftrum zze- 
dicum favorem fuum mihi demonfítravit, cum unanimi 
fuffragio A. 1683. d. 9. Novembr. prima vice , & deinplu- 
ries, Decanum me faum elegiffet. A. 1712.d. 24. Sept. in 
demortui D. D. Georg. Tobie DüRRII locum , Phyficatus 
primarius , Collegii medici Vicariatus , & Vifitatoris or- 
dinarii ofhcinarum pharm. íparta ab I]. SENATV | Secre- 
tiori Auguft. Conf. fuic collata. 

A. 1677. d. 24. OGobr. florentiffima Recuperatorum 
(de Ricoverati) Zdcademia, in dile&ta Antenoris urbe, mem- 
brum me, plane hujus rei infcium ,. curante Nobil. D. D. 
Carolo PATINO, Prof. publ, Patavino, & Societatis fius — 
tum 2rizcipe , fibi deftinavit. Quod magno mihifemper 
honori duxi, cum a laudatis laudari , vere demum laudis 
fpeciem obtinere confiderarem; ira eo magis, oblatam An- 
no eodein , Menfc Auguíto, receptionem in — 

rows S. R. 


- 


Memoria Schbreckiana, 197 


$. R. 1L ACADEMIAM NATVRAE CVRIOSORVM zfítima- 
veram 5 praecipue cum Anno fequ. Menf. April. honorifico 
CELSI agnomine a 7Magzifíto Dn. Prafide , D. Toh. Mich. 
FEHRIO, donarer ; hinc omnibus viribus eo elaborandum 
efe mihi cenfui, ut inter z72q44m otiofós Col/esas nomen 
tneum compareret, idque cum aliis modis , tum czr;ofa- 
yum ob[erationum non interrupta , pro fingulis Epberze- 
ridum annis, communicatione praftiti: Unde etiam Anno 
1681. M. Jun. in numerum Zd7uzétorum Dn. Prafes me 
cooptavit, quin & A. 1685.M.April. ipfo arduo DIRECTO. 
RIS FEpbemeridum munere condecoravit ; quod cum ex vo- 
to Patronorum & Collegarum fedulus adminiftraffem , Ao. 
1687. M. Augufto, Magzus LEOPOLDVS ,. /poperator in- 
ict iffimus, laudatam zdcademiam , quam in pofterum Ao. 
snine fuo AuguflifJrmo ornacam, & LEOPOLDINO - IMPE- 
RIALEM dicendam voluit, clementia fua illuftriorem red- 
dicurus , non faltem Praf;di ejus , cunc Nobiliff. D. D. ZoP. 
Georg. VOLCKAMERO, Archiatro Norico meritiffimo , 
fed mihi etiam, prater factam in officiis noftris-confirma- 
tionem, SACRAE etiam SVAE CAESAREAE MAIESTA- 
TIS ARCHIATRI , ac PERSONAE IMPERIALIS MEDICI 
dignitatem, SR. I. NOBILITATEM , nec non COMITIS 5. 
Lateranenfis Palatii, zdulaque Cafarea £g Imperialis Con- 
?/forii honorem clementiffime conceffit. Ipfevero D. VOL. 

CKAMERVS grave Prafíais officium , ob ingravefcentem 
etatem deponere geftiens , fibi me fucceflorem una. altera- 
que vice expetierat 5 quod tamen, renuium mearum virium 
confcius , femper modefte declinavi , usquedum idem Vir 
incomparabilis A. 1693. d. 17. Maji ít. v. cum diem fuum 
obiiffec, omnium fere Co/egarum votis ad füfcipiendum 
PRAESIDIVM denominarer 5 quibus equidem lubentius me 
oppofuiffem, nifi Dzvizas fubefle direc ionem ratus, vires. 
bb 3 quan- 


108 Memoria Schrockhiana. 
quantulascunque ad utilis hujus "inftituti propagationem, 
quo gloria divina, proximi falus , & artis medicz illuftra- 
tio queritur , potius conferendas, quam turpi defperationis 
cujusdam macula memet ipfum dehoneftandum effe judi- 
. caffem, s... | T | 
- A. 1710. Celebris Academia Pbyfiocriticorum Senen- 

15, fub proteGtione Serez. £9 -Re. Principis ,' Cardinalis 
FRANCISCI MARIAE DE MEDICES, pro experimencali Phi- 
lofophia & Medicina excolenda A. 1691. inítituta, promo- 
tore Exc. D. D. Pyrrbo Maria GABBRIELLIO, | Protomedi- 
co & Profeflore Senenfi, me in Ordinem fuum recepit ; & 
poftea Romana , quam Coloniam Pbyfiocriticorum. zfrca- - 
di4 nominant , idem praftitic, procuranté Ill. & Rev. Ab- - 
bate, Dn. 7obannze Maria CRESCENTERO , miílis pro- 
pterea mihi, nihil tale cogiranti, & ultra meritum meum; 
Íplendidis Diplomatibus. | i MULITATA 

Antequam vero hzc eveniffent , novo etiam graíís 
Cajarea radio fui beatus, cum A. 1689. 7iugu/eiffemus YM- - 
PERATOR, ob Serenilfini Filii , JOSEPHI, in Regem Ro- 
manorum eledionem' & coronationem aliquamdiu 'Augu- 
ftz-Vindelicorum fubfifteret ; ubi non folum fàcratiffimis 
Ipfius manibus £pbemeridum noftrarum tum prodeuntem 
JDecadis fecunda Annum feptimum d. 1o. Octobr. nomine 


totius Jature Curioforum Ordinis, humillimé a me offerri — | 


permiferat (quam etiam gratiam Sereni/fimius REX d. 15... 
Octobr. cum facr& manus ofculo conceflerat) fed etiam po-. 
. ftea, quum Viennam rediret , mihi non quidem hoc fub no- 
mine, fed uti , quo officio fungebar, Co/egii Medici. zán- 
gu/tani Decano , (occafione , qua gratiam illam nofter. Col. 
lega Dn. D. Georg. Zobias DVRRIVS fupplici libello roga- 
verat) infignem nummum aureum, Augufiiffima CafareA. 
Facie corufcum , per manus Ill. ac Generof. D, Izcol. Guil. 
| E BE- 


Memoria Schbrackiana. 199 


BECKERE , L. Zar. a. W'aljborn, Con[tliarii (9. Protomedici 
fitt , fponte ac clementiffime donaverat. | 
^" wNec parva in feliciratis:parte.habeo, quod tot celeber- 
rimos Viros, ut Patronos atque Amicos in Germania, Ita- 
lia, alibique numerem; quos fufficienter laudare cum haud 
valeam, nec ipfi mea laude indigeant, facro potius filentio 
hic venerari praftat,. | jd hor 
*-— Quz omnia modo memorata, licet amara quandoque 
dulcibus hifce fuerint permixta, immenfx DEI T. O. M. CZe- 
sentia, quz plane indignum me hifce obruit, uti unice de. 
beo , ita acceptum quoque Eidem fero, quod in qualicun- 
que hac vite dulcedine, ejusdem vanitatem fubinde animo 
volvere, & mortalis quod fim, agnofcere & meminiffe con- 
cedat. .Qua. meditatione. prudentior factus, vanitates has 
Ron majoris , quam Chriffiapurm decet , facere foleo , & lon- 
ge praítantiorem mihi in coclo fortem effe expectandam re- 
cordor. Te vero, dulciffine JESV, qui animam meam, 
.intot periculofis mundi illecebris ne fuccumberet, gratia 
X ua confervare , atquea peccatorum , quibus nunquam non 
obruor, mercede, morte «terna , fan&tiffimo. Tuo fanguine 
liberare voluifti ; ne unquam me.deferas, fupplex oro. | Z2/4$ 
effe volo urous, tuus ettam effe moriuust 


WOEXWEGELO 


i HUN AS omo esce Wed NOn Lo 

— .. £t bat quidem baidénus fua mauu Con[ienaer at in- 
comparabilis CE LS V.S noffer, meque longius deduxerat 
Biographie 24 ff!mzu 5. ctjt4. adeo extremam quaft parti- 
eulam.Attexere , sialfri omning ertt officit, — Nimirum per- 
venit Alle , YAT Ó nae eRiéraros exemplo y teperiore licet cor- 
pore praditus , fic Jaiis profpera valetudine , 4d extremam 


, fere 


-Àh ^ 


9 


200 xMpimoria Scbrerekidha. -: 


fere feneitutem; nifi quod ultimis demum menfibus lan- 
guidtor factus , ipfe amicis ac domefficis fuis coram, tum 
€9 4liquibus noffr atium Collegarum per litteras , anitno be- 
ne prafago declar aerit ;. fe propediem migraturum in coz- 
lum : 4Joc uzice cuptezat , boc optabat ., "votique tandem 


compos ewaf[it , nec fubito aut improvifo ereptus fato, fed — 


lenta ejussaodi tabe confecius, quas ienilem-«vocamaus ma- 


rafmum. 1e autemplacidegueexfpiravit d. Ill. Tan. dnuo — 


bujus feculi trigefemo , cum vitam bonefCiffime traduxiffet 
ultra annos LXXXII £$ menfes IH. eduies XIIT. decenti 
pora funeris elatus , communi optimorum quorupruis ci- 
quium lucu, qui probe perfpexerant ,. quantum ornamen- 
ium ac Medicine prafitdium amifilffet vAugufia Patria uno 
4dempto SCHROECKIO.- Negue minus gfaroiler nos lu- 
gemtus 4anti Viri,etiamfi nonimmaturam mortem, quam, 


Jf per mortalis uita conditionem optare liceret , lomeiffme 


vemolam-voluiffemus , aut omnino deprecati effemus-" Sed 
frufiva folicitamus inexorabile f atumy aut vevocamus de- 
functum, cui ; poff tot tantosque Inbüres , 1n Jaliem ac 
emolumentum noffra cumprimis zicademia exantlatos , e- 
ternamvequiemmemobonus invidebit. ^: Nos faltem virtu- 


Lum ac meritorumipfuus ,fane iufivium , exemplar ad imt- 


kandum pro virili parte nobis proponentes , perpetuo gra- 
Lam [ervabimus ejusdem memoriam. Simplex eff lauda- 
tio, veriflima tamen , quando VIRVM OPIIMV.M 
FVISSE profitemur. | Nec emim f[Mendidius Elogium 
admittere arbitramur fummam à uaxaejra odeffiam ; 
Alias E) illud adfcriberemus, quod olim Koma ad portam, 
ATILIO CALATINO incilum erat; Unoore, cuiplu- 
rimz confentiunt gentes; POPVLI PRIMARIVAM 
FVISSE VIRV M. Nempe decus baud exazuum nofiro 
f'tit , inclyta Societatis Collegam extitiffe ulivafenüfecu Mm 

c 45- 


: Memoria Schrackiana. 20r 
anduftria €9 autoritate fingulari pralucentem , fed quad 
majus omnino. eff , fuflinuit .avacoifymum Praidis munus 
án. 4 Sams rd Applaufucommmni ,non folum Ger- 
manica nationis, fed 65. complurium exteratum Gentium, 
quotquot inffituto laudabili , prouebende hifforiematura. 
lis,.£9 incremento Ztrtis smedica fene .cupiunt. | Mff boc 4n 
janunere Collegas Academia füpra;ducentos.coopt vit ; Ad- 
jun&os elegit. quindecim ; :Dire&tores aufer Ephemeridum 
noffrarum. fucce[]rue snffituit .quinque., pari prudeniia 
Mbique ufus ,' binc omniutn amorem Es. obféroantiam pra- 
meritus. INoverat etenim diligentes in obféguio. retinere, 
tardiores vero, aut ámmemores offici, comiter admonere ; 
-»Patronos ac Fautores fübinde soos conciliare Collegio no- 
fero 5 bujus Wenique in umirverfum dignitatem atque com- 
"moda tueri € amplificare. — Tacemus «epiffolas propeme- 
dur innumerabiles , ab une ad peymultos non folum Col. 
Megas; fed. alios eruditione £9 autoritate raftantes. Viros. 
exaratas ; in quibus fane , utrum toncinnitatem «verbo- 
Yum vüagis , An bumaü[fimárm.officioja «vdluntatis fugniff- 
&ationem affimare conveniat , aifficilediciueff. Annales 
Academia noflra, ab AAntecefforibus vix inchontos, accu- 
vatione mira contexuit , ac fingulorum Collegatum nori- 
9a resque geff as nitida fcriptione &9 incredibili diligentia 
vetulit in commentarios.  Aexéo noffrum ordinate difpo- 
fuit , multumque locupletavit 5. mec minus prudenter ac 
 Jideliter vem fifei adminiffravit. Qua omia profecto funt 
ejusmodi , ub. non po[[Tint, non immortalem reddere bonita- 
"dppend. Volug. 111. AM. dl. N. G. ec «is 


«302 Ademoria Scbrackiana.. 
tis a€ eduldlin: SCHROECKIANAE memoriam. | 


"ero epicediis coucelebrave , fuperoacaneum rns duci-- 


mus ; quim £5 immen[am fore talium colleczionem vere- 


muy , cum nemo forte noffrüm. exiflat ,. qui non.aliquid 
afferret lubens in laudem. Viri nunquam. fatis laudandi, 


fuamque erga ipfusn pietatem. carmine-declavaret. Vui 


"£A apponimus j fépulchralem velut inftriptionem , cujus 
zduior , xo) dili viy-iu mt " icd efto omimais 
enmuium eióniibu i uy ANN 


Pantano m eidcm Ww Sign 
T . E EHEM*- [3 ^ j A RT. vA 
FRVSTRA ES, VIATOR ,. : he XR i 

NS QVAERENDO. CELSVM. IN: iMi. 1959 

&ONDITAE SVNI HEIC CELSI. XANIVM. EXVVI "LAE, 

AECIPVVM . .. 9m. 

. IN CELSA BEATORVM: SEDE QVAERENDVM. p 

'NE TAMEN SIS NESCIVS, 


/€VIVS EIPSANA" ISFHAEC TVMBA: SERVET; - — 3 


GGRA. PERTINERE DOCEO: x tei 


) EXO CE 
DN. LVCAM: SCHROECKIVM, 


sSAESAREOR -CAROLINAE. :'ACADEMIAE.. BATVAAE. 


ed | STD 
"a " SVB ACNOMINE € "PRAESI IDE 


 SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS AR TE 


t SACRE EIVSDEM PALATIT COMM, | 
$e K IMP. VERVM. '"NOBILEM, EAM 
a PC ww, "mv- 


H 
* 
! 
P - NM ua sm nQ— 


3 VM IMMO: CELSISSIMVM | 


Memoria Schreckiana. : 203 
Yt p aao EE E EE 
— REIPVBLICAE AYGVSTANAE PROTOMEDICVM, 
FACVLTATIS SVAE DECANVM PERPETVVM. 
CVI NOMEN ADSCITITIVM :.CELSI, 
: SVMMO SVO MERITO; SI VNQVAM ALII, IMPOSVIT 
LAVDATA NATVRAE £VRIOSORVM ACADEMIA. - 
^^ CQCONVENIVNT REBVS NOMINA SAEPE SVIS. 
HIC APPRIME, $i VNQVAM VSQVAM, CONVENISSE, 
Qvi SENEM OPTIMVM INTIMIVS NOVERVNT , 
; FATERI NECESSE HABENT. 


(a) CELSVM masEMvs MEDICI AVRELIVM. 


CORNELIVM, 
INTER LATINOS MEDICOS 
-- . -ET LATINISSIMVM ET EXCELLENTISSIMVM. 
QVID ET QVALIS ISTE CVM NOSTRO COMPARATVS? 
VIDELICET 
JETHNICVS CVM CHRISTIANO, 
| DOCTVS CVM DOCTISSIMO 
|." *XPERTVS CVM EXPERIENTISSIMÓ? ' 
NEC TAMEN COMPARATIONIS TTERTIVM DEEST. 
"NOSTER.CELSVS NON TAM AVRELIVS, 
QVAM AVREVS REVERA FVIT 
'NON TAM CORNELIVS, QVAM CORNV COPIAE 
| INSTRVCTISSIMVM, 
6 ^ "CNIVS, PER LONGAM ANNORVM SERIEM, 
ABVNDANTIA MVLTORVM EGESTATI SVBVENIT, 
AT oci$ XX. E07AOD. -" sEY 


t Murelims Cornelius Celfus. vixit füb TIBERIO,, in omni di- 
opus UE i autem — Medicus, fed Rhetor 

otius iftot, me I, p, m. 12; 

(b) Hl. Cot VIIL 14. "- " K 193 


P, 


zO4 (c Memoria Schreckiana. 


SEV. MEDICAM: SPECTES, SEV. QVAMVIS ALIAM "OPEM, 
AVRELIVS: CORNELIVS: CELSVS: 
FVIT. VIR. IN[ OMNE DISGIPLINA: SV MMVS, 

NON. SOLVM: MEDICVS,. SED: ETIAM: RHETOR , 
QVALIS;,. AMABO;, NOSTER. FVIT?: 
CERTE ET IPSE: VIR: AN: OMNI DISCIPLINA: SVMMVS. 
NON SOELVM MEDICVS,; ISQVE EXERCITATISSIMVS, : " 
! SED'ETIAM;,. VETRA RHETOREM;. ! 
UMELT US PHILOLOGVS;, ET QVID' NON? 
| 1769oc. 0X dy: aille: duy. c5 


(c) cw LVCA,EVANGELISTA-MEDICO, 


LVCAS; QVOQVE NOSTERINNVMERIS AEGROTIS,. 
-ET' MEDICVS: EVIT ,.ET. EVANGELISTA.. 
'SCHROECKIVS reir 

(d) AMABILIS OMNI; 'TERRIFICVS- NVLLI,. 
NIS: FORTASSE. MOR TL. 
MVLETORVM: HVNC VITAE RESTAVRATOREM,. 
^. DICAS FVISSE MORTIQVE. MORTEM.: 
DE RELIQVO- HVMIELIMYM' MENTE ,. GENIO'- 
CELSISSIMVM;. . 
IN: PVSILLO* CORPORE. GIGANTEA' VI: PKAEDITVM. i 
ETENIM, SICVE DIVI PAVEIEPISTOLAE | 
ey SIC CELSI.NOSTRI: SCRIPT A: QVAMPLYRIMA. | 
GRAVIA: FORTIAQVE: SVNT c7 
CORPORE: EXISTENTE: IMBECILLO; 
Exe 


"s 


cy  Allüditgr: ad baptifrsalé Béati 1 nomen? nu 


(d) "Tértificus: erae li 
€); 1I. Cor. X. 19; 


a 2E 


Memoria Schreckiana, 205 
^ POSTREMO, QVAE MEDICORVM': EST GLORIA, 
NEM 


PE, SI SENES' MORIANTVR; 

HANC ETIAM NACTVS EXCELSVS NOSTER: CELSUS ,. 
(f) CVM LVCA MEDICO ET EVANGELISTA, 

MORTVVS; NON NISI CQMEREEIS ANNÓRVM SEDECIM, 


IS 
"MORTVVS,, , CVM IPSO, MORTE BEATA, 
ovi FVIT IN TERRIS NÓMINE REQVE CELSVS,. 
IN: ABRAHAE. SINV FACTVSEST CELSISSIMVS, 


ABE VIATOR! .. 
NYNTIA., ur TE MDISE TVMBAM 
 CVI AS TNT ER MEDICOS . 1 
NEC FVIT. VNQYAM , NEC ERIT: PORRO: 
CELSVS, 
ADQVE TIBI VNICE.CVRANDVM. TA: 
— NT, SINON ES'IN. HAC VITA, 
"SALTEM. IN. HUM FIAS: 
VS, 


ITA TE HVMILIANS EXALTA BERE;. Ig 
QUANDO, ALIÍ SE. EXALTANTES' HVMILIABVNTVR, 
1 INTERIM: EVROPA,. .. 
INTERIM: GERMANIÁ,. dá ?'sbn 
JNTERIM: AVGVST A, 
- INTERIM: NATVRA: " CVRIOSORVM: COHORS 
. CELSISSIMVM. FACTVM LVGENT, 
. QVEM! CELSVM' ADHVC DIV OPTASSENT. | 
ie M: PEN E RV ST V. NON. SICTO ;LVGET , 


*; i "7121 d d VoM E S 
mcs  EOLEEGAM, FAVORE, AMIC 
| 2 8t iN ge » 
tor. be guo edo 


Men p 
Arr KE eft. n Dio: 
Apres ceffit natusanio: 


34 1x1 
V B: $534 


^OOEINU 


fuit, Pauli Apoftoli SeGta-- 
i Evangelium & Ata. Apo- 


P 
IV, vid; Ravis; Text; 


206 Memoria $cbrackiana. 

/ IN. AETERNITATIS LIMINE CONSTITVTVS :- 

(£)  ORDINIS CVRIOSORVM SENIOR— 

EO TuDu) VI ES TOUR OnmasiVS —— 
wooos oes 7 RosmvsLENTILIWS, 

vcucos c»; Confiliarius & Archiater 

uy ^as MET . .Ducalis Würtenbergicus. 
(2) "Lentilius, A, 1682. in Curioforum ordinem , fub chara- 
. €tere Oribafii, cooptatus, hujus erdinis n nc Senior, 
five fpe&tes ztatem, Mies im anno$'; nunc fta- 
dium quartum fupra feptuagefimum decurrens, O fi me- 


FII 


tam quam proxime attigiffet ) Az rg xS 


: " P 1 l : ; 7. ; 
Q Jamreftat uibil, preter indicemScriptorum , que à uexegivus elu 
cubravit acin publicum propofüit. " Quamvis enim bec ab ipfomek in fua wi- 
te bifloria ds t» madióo ammotata fint , pleniores ifa fingulorum titulos , 


, 


tum E. formas £5 aimos quiblts edita Junt , semwllifoifitan Ledoresdefi- — 


derabant. | Enipitur illorum feriem! — ^ à E kt. 
. [, Exercitatio Academica de MOSCHO, ad difputandum pro- 
pofita, fub Przfidio o. 15eod, Scbenckii, Jenz, 1667. in4qt..——— 
. 2. Differtatio Inauguralis medica, deBVLIMO ,eodemPre- 
fide Scbeuckio, 1669. QENTMETLENUISDERU BERT) AUR 
3. Pbarmaco] je dupusana velriteta , five examen animadver- 
. fiobum fo. Zvelfer in Difpénfatorium Auguftanum ejusdemque - 
. Mantiffam Hermeticam, Aug. Vind, 1675. 4t. ^ — 
4. Pharmacopose Augtiflauerefiitute defenfio inpeise Rer. 
. Hoffmdwni argumentis tefpondetur , fimulque Pbilonit cujusdam 
fiuttii Poi muzidná antithefis excutitur : Ib. 1675. 4t. 
$. Memoria TP: lfcbiana , five hiRoria vitz V. C; Gi ái Hieronymi 
WELSCHII , Aug. Vindel 1678. 4t. | 
- 6. Ejusdem ivelfcbiianimadverfiones in Metbodum medendi I[alaa-. 
aid, cum przfatione & indiceediditibidem, 1679. in12. ^ 
5/7. Jo. BELLWIGII Obfervationes Phyf: Med, pofttiumas in 
Jucem edidit; fcholisqde adeusit; ibid: 168a. in4t. RA ra 
c LLL SEES à J- 


» 


«Memoria Schreckiana. —— 207 


8. Hygea 4t flans feu memoria fecularis Collegii m medici Au« 


'guftani,ibid, 1682. 4€. 
9. Hifloria Mofchi ad normam A Acedemiz Naturz Curioforum 


confcripta , ibid. 1682. in EL UM 

NEN Pharmacopa;jam. Aupulonam. , venovatam & antlam edidit A; 
3684. iterum A.1695. cum appendice: tertium vero , fuis fums 
| ro cum 7Zelfcbianis-quibusdam animadverfiouibus, A.r710.inFol, 
"^7 *'Tametfi vero fingula hzc ingenij, Scbr&eckizuri siontmenta exi- 
miam prorfüs eruditionem velüti certatim eloquantur ; feorfim ta- 
amen illis in. 4upaftanam Pharmacopejam , perpoliendam patiter ac 
-lefendendam impenfis laboribus; apud: viia minus 
uam Pharimacopoorüm ordinem , ampliffimám y'& hoc 
infuper pronieruit Autor do&iffimus , üt quafi Er da ipfi 
'dignitatem.in re pharmaceutica ultro détulerint q Pun lurimai , 
VupdoqueDipeipiorim perpetuam fibi normam. ituerint. 
niquur autem foret, ifta omittere fpecimina iniufsiz, quibus 
Rer CELSUS nofter; Symbolo Societatis admositüs inprimis, fe 
MC OSVM probavit. "Étenimab illo tempore , ex 
^ Bos E it. fura. Curiofovimi Mcademies ad hujus Epbemeri- 
lesadeo MA didehreh contulit obferuationes lectiffimas, ut nullum: 6- 
mnino Volumen exire pateretur; cui non aliquid notatu dignum 
de fuis infereret , Ps rater complura obfervationibus aliorum libe- 


"raliter adjecta Scholia. ^Ut fidei eo fácilier habeatur di&tis.,. Obfzr« 
vationti ScErockianatum heic fubjungere juvabit. bip Catalagum. 
3 x " MEAM IWEOIWe 5 Be arenis n ^ dari 292 
€ Hippolit naturd, | o AY4, .e « £nferoceie , uin uinis p 
o» Calsulis enum d Fifta.i in e o1& — meo[anata, 5 — o 
2323 - Bufoneperalwum extreto.. ;5 
t. Dec, l. Arn VILE VIL: 6 es dfeburia. fpuria: 17. dierimr. letbali ,. 
-Be Raro-pejerum. Canarien ftum. Ld 10g — rlpeeeten 410 
? | ec np. TL 
pus - AoitAMpuE A. :Be Pilismarivis.... m iu jl ins: wi 3: 
ow» Inteffinis I xti -UMNE ü- i ;Decll.-Ana; Ho 
^os eum -pendulis,- - | 344 De Powis cittlis movftrofis. 3y 
..Dec. I. Ann; VIH.- e * Pomo auvautiocitratos- -. ..— 2$ 
Dg Animali items ies 81 9 Inatame calcalofi- 36 
v» Catechu. s , 88 ie Tefficulo in inguine abfcondito: 28 
Dec.l. Ann. 1X, Ob Dec, lI. Arn. !lle- à : 


pe Calcklo'vt vtfica Lini diffoluto. p» 2 39 Be Offculis ex Jarcecele fuppurata-prodes 
i gna 


EA - BUNT ei : E 
! 
; 


402 Memoria Schrackiana. 
eti C ode: tO,» elt E Lidl ;Dec. "um Iv. "1. 
- 2 Hyéroteleà calami bo v » om bydrocepbala, ^. - p.zt 
i ,Dec. 1, Ann, IV... . «e fungocorylinoflorido |^. '. 338. 
p, ZExagropila. bidzabardica. | 239 -- lapide Buttleri. 229 
Cmn vit iz .Offium excre[certia i in 5 «^ Anatome Exryematici, -— 244 
Ha Xo whintt t Conflitutio Epidem. Auguft. A 3696. - 
m. pr ficco 5 . arenae si Va [ E TFe pp. 
: phani fanato, »il "it d 53334 "ATE: Dec. lit. ,Ann, Va E&RVLS " 
:Dec.1L Ann. V, | ;De. ufa Mercurii in coliea convalfea. 304 
m T , Corde plumbea glande, ?, iSee «,» ddnatome Dominis,ex diutursa alvi 
| * Elehrice.-Brandenburgica tra« ^ obffruBione demortui. —— 676 — 
;3$ o, mortui inftar proffrato, & poft. onfituls pni Auguffana. Ans. 
iion quadrantes quatuor circiter... 216 29.64 9$. If$ pp o—- 
' (im uum viillia aufügiébté.- «1l 48 45 hr Dec. TU inn, VII, /& VIII, T * ; 
if. * Gemino Düren ud De li no fpina gie. aiia qnin id? 
Decal. Ann.VlI, - ' farinammerdlh. —.— ^ ^ ^ 352 
Be Nfiburia VOTRE LU | OUg46 "Conflitatio epidemica: Mugufiana Ann. 
c. lFfchburia. —— MAS qe 1695. $1790... LE 
;:Dec. I], Ann, Vil. : "iio Dec. t. Ann, Ix. &x. 


De. Phalenamayima,, 474. -;De Apbonia fing gr 
-e » Teraitibus cum rina si $t z - Auatorie p ty dna & cori 


^. "Vérme uadrato, onibus 4 
n : $19. cesi. vitale Auguflana Aun. 


: déc. i. Ktin. i x 
De dnáfomi dy(uvig extinBi. 5 s. Acn | J79Y,- -1:3-4-& f. i$? ?. App. 
e c Hydrope (accato, o oos ViRTE £Centur. L& Il... 
Dec.u. Ann.IX, |^ j re abfce us abdominis Curattte 3 
De Sutura Cranii debifcente, 1. i 4AfT.. Dyfurié cauja ater 396 ^ 
^ e GanguiWe albo, : ME LIES Cof futio Epi d. Auguft. Aci oobis. App. 


TDec.t. Anü/X.- [; mr "Gentur-lil;&clV, coo 
;De Fangulis minimis feminiferis. - "^ wr Caleulorghi fingularis excretia, . 2$ 
o» » fFixatione [alium Vélatilium — jew aped Epidem, Autufr. Mns. 17 Lr, 


;rum. A6 fequ. a2, d pp. 
iDec, III. Ann, - i : ;Centur. V. &VL 
De Auatome V ivi, bydrope & fux bepa- H ydrops peritonai, - 
^i» ficodefun&i. 3095 infia Epidem. "ugoft e id 
Dec. lH. Aun, II. gi A6, App 
De infigni brachii € manus tumore, 1343 ^ «Centur. NH. *& vu, ^ 
| dinatome ifiburia defunthi, À j -Deauro anatino, 4 HE 
.Déc.il. Ann. lll. ^.» e Sacculis ininteflino lleo, —..— $3X 
dAnatome pbtbifica. 3r6 .Centur, IX. & X. . 
ududitus lacenico ablatus, C$ veffitutus.3 t$. De Calculis vefica. oo. 
onflitutio: epidemica Augufta ; , Anni A&or. Volum. LA L | 
16r x AM 4pp. D is n A $$* -— 


bia INDEX 


EL 


INDEX RERVM MEMORABI. 


LIVM IN VOLVMINE TERTIO ACTQ- 
RVM ACAD. NAT. CVRIO- 
SORVM. 


Vbi afterifci, numeris prafixi , ad paginas 
Appendicis remittunt. 


Bortus cum molis uteri 


iteratus. pag.238 

Abfceffus in capice a podagra 
retropulía, 

- - Occulti variorum — 

t rut. 365 

. &ceti fcillitici ufus in calculo 

j renum, 336 

 Acidumfelibus infeftum, — 9 

Acontiasferpens. . IO4 


Adipis cervini pereninitas. 344. 
Alaudarum comeftarum no- 


EE: 217 
Alkermescompofitio. —* 44 
Alni corticum virtus anthy- 
- dropica. JO 
Alo& officinalisflorens. 59 


Aluminis plumofi noxae. 224. 
Anatome apoplexia defuncta 
mulieris. 380 

4. -- calculofi viri. 308 
* - nephritidedefundi. 310 
«dppeuds Volum, LL. A. 4, N.C. 


Anatome frigore interempti 


hominis. 89 
.- guine vefice defun- 
382 

-- Seele ovarii defun- 
aa. 338 

»« -. melancholici, tabe ex-- 
tinci. ^176 


-- pedispraetumidi. 376 
.- peripneumonia defun- 

&z cingara. 86 
». . taxi fuilli. I27 


Anatormica auris praeparatio. 


228 

Androgyna infecta num den- 
tur? 5T 
Aphonia Chronica curata. 
271À 

-- perhemorrhag. narium 
foluta. 553 


Apodemialgiz adiboks.- n9 
7 


. tabile. 
dd Apo- 


| plex. 


Apoplexia defunda anatome. 

pag. 380 

Aque grifez Chirurgorum 

.. ufusinfiítulis. ;8 

Arteriz magnae apoftema & 
oflefcencia. 

. Arthritis vaga convulfionibus 

epilept. foluta. 332 

Auditus organorum anatom. 


pr &par atio. | 223 9 
Aurora borealis ridicula ori- 
B9. 6 


pu. virgo Dresdenfis. 
x 287 

Belladonna baccarum noxa. 
283 

Bezxoar lapis rare tnagnitudi- 
nis. dis 300 
Bicho vermiculus, hotnini in- 
feftus. 


25 

Bituminis ignis inextinctus. 
* 129 

- - incendium, caufa ther- 

| | marum. . *I24.130 
Brachio ífrado natus infans. 
Bubones verminofi. ^38 
alculofi anatome. 32098 


Calculi per alvum excreti. 
ws 273 


Calculus vefica fellez. pag.oo 
Calculi renum , vefica & - 
guz rariores. 9f 


Calculus, abfceffu fa&o juxca 


fcrotum exclufus, ;62 

- - urethra diu inharens. 
I891 

Cannabis herbe noxia cfflu- 
via. ^ 150 
Carmini pigmenti parandi ra- 
tio. : 275 
Carvi ftramen oedematis re- 
medium, 22t 
Cataracta infantis , medica- 
mento curata. '95 

- - oculorum... 107 
Cephalalgia fonticulo curata. 
15$ 

- - diuturna , excretis per 
nares vermibus foluta. 

343 

Ceraftes ferpens. 10$ 
Cerebrum humánum petre- 
factum. 344 
Cerei plantz character generi- 


cus. -. 393. feq. 
-- fpecies variz. ibid, 


*» « Sirinamenfis character. 
ibid. 

- - florentisexempla. ibid. 
Cetaceorum pifcium dentes 
pregrandes, — $ 
Ce- 


, —— — Index, 


VN 
ames, 


OVI SERIEM EC UTERE: 
Cetaceorum pifcium. note & 
exempla. pag-3. f 
Cheríydrus ferpens. 104. 
€hique , vermiculus bomini 
infeftus. 25 
Cicairicem ducit fcarificatio. 
413 

Cingarz, peripneumonia de- 
functz, anatome. $6 
Cingulum Salomonis magi- 
cum; 178 
Clyfterum. nutrientiunr ratio. 
| 34:38 

. €occineus.color € ligno Fer- 
nambuci 177 
occi radicum hiftoria. natu- 


ralis. * f. íequ. 
€occus Baphica. * 6.34 
€ochinella f. Coccus - Americ. 
* 9 fequ. 

- . infsdum. effe negatur. 

| e 

-- --afürmatur. — "74 


Cochlez.& Conchzmonftro» 
fit ac pretiofz, 216 
Colica convulfiva à corticePe- 
ruano. 123 MEM 
Colon inteftinum.,. ftomachi 
vicarium. 3$ 
Color coccineus € ligno Fer 
nambuci. ag 
Conche. male. prazparate & 


noxia. pag. $4. 
Conche & cochlex  mon- 
ftrofz ac pretiofz. 316 


Conchyliorum fpecies & nu- 


merus - 320 
Confeótioalchermes ^ ^ *44 
Confanguinei morbis iisdem 

centati, 235 
Conftiturio Epidemica. Anni 

1730» * gg. fequ. 
Coria rubro-colore tincta. * 7 
Cortex Peruanus coliez con- 

vulf. caufa, 218 
Cortices ulmi. &. alni hydro- 

pem fanant. | 7e 
Cranium a fonticulo erofum,, 

cephalalgiam tolit. — 158g 
€rocus martis anrimoniacus 
quartanam duplicem fanat. 
47 

Cry(talli. Helvetícz. rariores. 
-. IIO 

Gryftallinus. humor cataradtze 
fedes. I67 

- - uvez. tuniczg adnatus; 

| ibid, 

Cucurbitule lippitudinis re- 

medium. 2I 
Gulebrilla infectum Hotalpi- 

busac brutisinfeftum. 22; 

- -» eft. veterum- dracuncu-- 
Tus. 26 


(URINE C ED 


Curationum Beroicarum e- 
xempla funefta. * pag. 179. 


Ds pragràándes pifcium 
47 cetaceorum ; 
Dentium dolor vomitu ftatim 
- fublatus. pngMtqéns. 
Dendrites glacialis. 108: 


. Bracunculus veterum: eft cu- 


lebrillaHifpanorunr :. . 26 


Duodeni inteftini vulnus: le- - 


: thale.. T 
!| "c suapeirispagenen tone 
j 1730. v "Kdé)fétru. 
Epidemii morbi Bononienfes. 
ji A fas 
Epilepfia arthritidem vagam 
folvit. 332 

-» -'per afpecdum alterius 

| perfonz — epileptice 
protinus concitata.187 

- - cumhydrocepbalo mon- 
ftrofo. 385 
Epilepticusfingultus; ^ 225 
&quitatio rheumatifmum fol- 


vit. 294. 
Effentie dulcis Halenf. effica- 
ci * 167 
Extenfio corporis violenta fe- 
brem lethalem concitat. 
2lI 


Exulceratio vefice  lethalis. 


 pag382 .— 


peus catarrhalis epidem. - 
. — hiftoria. * 77. fequ.. 
.« - concinualethalis , ab ex- 
tenfione corporis vio- 


lenta. 210 

- - expulfione vermium ío- 

c TRE: * 165, 

- - quartana duplex, croco 
martis —antimoniato 
curata, M 

- - quotidiana quadruplex. 

| nit 3g 
Flores infüeto anni tempore  - 
» apparentes. ÀTB$ey 7 


Fectus gemellus valdeinzqua- 

lis. 

- - aliquot menfium inter- 

vallo editus. - Try 

Fons foterius Weidenbergen- . 
265 


fis. | 
Fonticulus , erofo cranio ce- . ^ 
phialgiam fanat. ns g 
'- - oculi ftaphylorma folvitc. - 
ANE MM rene 
Frigore interempti anatome. 
| $9: 


Fulmine percuffi viri anato- 
me — " 57 

- »« cuticulanonabfcedit.. 58 
Ge- — 


"TAS 


FS 


Eldiffinz potiones vomi- 
x cum fanguinis falubriter 
reprimunt. pag. 197 
Gemelli aliquor menfium in- 
tervallo editi. 
G eniohyodeorüm  mufculo- 
.— rumufus, 288 
'Glacialis dendrites. 198 
Glandulz dura meningis. 581 
. Globuli faponacei per alvum 
excteti.. 


- GranaKermes — *55. fequ. 
- - Galle quafifpecies. * 57. 
& 75 


^. - chimice examinata, * 4r 
Graviditas perperam à medi- 


: cis negata. 254 
Graviditatis indicia fingultus 
& lypothymia. 2ro 


Gummi Lacce hiftoria natu- 
ralis. 


H emorrhagia auris fponta- 


nea falutaris. c 2 
-- narium aphoniam folvit,. 
353 


- €um 1maculis a- 
tro -purpureis. 
270 

a feetore lini & 
eannabis."16 $ 


33173. 


* 60.fequ. 


icerum  folvit... 
209. 


dL pM da, in pu- 
| ella fexenni.*i79 

- « penis venerea. 9r 

Hamorrhoides ac menfes in 
vetula feptuagenaria, 384 

^ - - fruftra & funefto eventu 


folicitate. 7E 
- 2 impedite, in ulcuslum: 
borumconveríz, 55 


Hemiplegia, cum aphonia, hi- 
rudinibus & veficatorio cu- 


rata; * 165 
Hepatis fteatoma &hydatides, 
377 

Heroicarum curationum ex- 
emplafunefta. *179 
Hirüdines hemiplegiam. & a- 
phoniamtolunt. — * 165 
Hiftricis lapis. 288 
Hydatidum copia in hepate. 
377 


Hydrocephalum ftupendum. 


385 

Hydrophobia. ex morfu Tü- 

tra, 

-- incertam habet E 
dum. - 

- - lethalis,finedelirio. 182 

Hydrope ovarii defunctz ana- 

tome. 235. 

Hydropem fanant ulmi &alni 

cortices, ! 70 


dd 3 Hy 


Index, 


 Hydrusferpens. pag.!04 . &rara. pag.27.117 
Eypochondriaci doloris cau-. Infanticidiicrudeliffimi exem- 

fa fingularis. | 184. plum. 68 
Infecta androgyna vix dantur. 

e. E Cubes (erpens.. TO4. E322 
| I Jafpidis globulus:in:mofchi Inteffini duodeni vulnus. le- 
folliculo.. 322... thale. | 74 


. K&terus haemorrhagia. narium: 


Íolutus.. 209 
Idiofynerafiatactus rara. 208: 
Tgnis. biturninum. inextinctus.. 


* 129 

-- icd exemplum ra- 

, rutn. Li 
Ilei inteftini. vulnus. fanatum:. 
220 

Meus in infante. recens. mato; 
TM ite i 
.* - caufas fedesque haber di 
verfas. 4$ 


-- in cane erase ibid.. 
Ilex cocciglandifera.. *35.5o 
Imaginaria mors; 99 
Binpctigo maligna ,.perconta. 

&um digiti obfterricis ,. ad. 
inultas. mulieres. aliasque- 
perfonas propagata. — 14. 

*- ---.* COnVenit. cum. lepra: 


Gracorum.. i6: 
e. 9.» --Curatur: uti lues ve« 
 nerea. ibid.. 


lücdi« diuturna exempla vera. 


- - ilei vulnus fanacum. 2290 
Ifchuria. diuturna à à veficz cal- 
culo;. 2$ 

- . abutechrze calculo. I $ * 


I Ermes granorum vera Ori- 


X go. * p- f& 
-- colligendirado; | *$3 
- » rubri & albi coloris;.* jz 
- - fecundariagrana, * 5g. 
- - fpiritus & fal volatile.* 42. 

- -. ufus tin&torius.. AA $4. 

. Acca. hiftoria. naturalis. 

* 6o.feqq. 

- - eft fayi (cu cera. ipecien 


* 62. 


- — differentizà.patria. * 79. 


- - flava, ex infula Madaga-- 


Ícar.. * 68 
-. - bacillorum.. * 67 
* ibid... 


- -.ingranis. 
-— - inmafla& panibus. * 6g.. 


69. 
- « in tabulis; *7a 
- - tindura.extradiio. * 70 . 


Laccas 


iu 


Index, 


ed te C ies mterccrin time n ctia t rt a1 ae EPI Te m rola 


Saccas piorum parandi mo- Lumibrici per inguina prode- 


:- — dus pag 27$ 
ansfordida fcabiei contu- 
1nacis eua. 15$ 


Xapidum felleorum ufus fpeci. 
ficus. ue wo: 
LapisBezoar rarz magnitudi- 


nis. 3cO 
- - Hyftricis , Í. pietra del 
porco. 2898 
- - SerpentisIndici. ^ ibid. 


- - in medio trunco betulx. 
66 
TLienin fteatoma conglomera- 


tus. 223 
Tinguz calculus. 297 
Lini herbe cífüuvia noxia. 

*a3;0 
3Lipothymia graviditatis indi- 

«cium. |, 2106 


* - eum convulf. hyfter. per 
 hamorrhag. auris tub- 

lata, 192 
Eispitudo cucurbitulis fanata. 
214. 

Lithontripticorum remedio- 
rumnoxz. 309 

. Kuesvenercain fcxenni puella. 
* 172 

fudu mamrma- 
rum propagata. 
17 


c 
od - .- 


untes, 39 
Lumbricorum latorum inex- 
tirpabilis progenies. *159 


Lutre morfus hydrophobiam 
6 


excitat. ; 
-- - heparfelibus exitiofum:g 
Luxatio femoris ab interna 
«caufa. ds f. 
Acult atro-purpuree, 

279 

Sisgicci Salomonis -cingu- 
lum. 178 


Marroquina appellata coria. 


* 7, 

Mázlác Turcarum. *1f4 
Mclancholia Sphacelo fublata. 
212 

Mersoria SCHROECKIANA. 
* 18s. fcqu. 

Meníes ac hzmorrhoides in 
muliere feptuagenaria. 384. 

- . variolis fupervenientes, 
ion lethales. 383 
Menfium periodica ad mam- 
1nas motio. * 158 
Mercurius vivus inlleo fruftra 
affumtus. 41$ 


Mola cavernofa pregrandis, 


dentibus ac pilis referta, per 
umbilicum exclufa, matre 
fuperítite. 40 
Mole 


ledex. — | "E : 
Mole uteri cum abortu itra- -- -- Tuus: curata. 1 
tO, pag.238 . .— | pag.. 89 
-- veiculares. in omaío. 
1374 Qe: DERE fonticu- 


Montium ignivomorum ra- locuratum. |. 153 
**. do. * 126 Oedematis pedum topica cu- 
Morbilliilluftr.familüsfatales. ^— ratio. a2i 
| 232 Oedipusproprie dictus. 374. 
M imaginaria. | 99 QOmafimolzveficulofz. 134 
Motus hurnanus .exitiofus, Omentum in íteacoma con- 
| 135 . glomeratum. 223 
- - Lu:re bgdrophobiam Opiatorum noxz in phthifi. 
excitat. 6 - * [8r 
Mofchianimal& origo... 322 Opuntia fovet cochenillam. - 
Mofchiferus foliculus Jafpide | * y 
praegnans. ibid. Offefcentia arteria magnz, 98 
Mular piícis cetaceus. 2 Olfficulum fub cranio reper- 
Muíce cocciradicum. ^ *29 . tum. ; 
Mylohyoideorum  :nufculo- - - in proceflu falciformi. 
rum ufus. 229 | — 18380 
bi : Arotis a variolis inflarmm. 
/Evus fcrotum menciens. fuppurata. 92 
291 Partum promovens eypori- 

Nephritiicorum vulg. reme- . íton. $31£.. 3 
diorum noxz. 310 Partus mirus infantis male 
Nique vermiculus, hominiin- . conformati. riaddbius 
feftus. 2&8 -.- geminus , aliquot men- 
Noftalgiz exemplum memo- .. — fium intervallo editus, 
rabile, 25 : 337 
Nympha excrefcens, perpe- .- - o&imeflis ac decime- 
ram judicata uteri proci- ftris dubius. 166 


dentia, T 79 - -terminusanceps . 162 
| bolas Pcdis 


lIidex. 


P edis pratumidi anatome. 576 
Penis hemorrhagia Venerea. 


pag. 8t 
 Peripneumonia defunaz lin- 
| gare anatome, 86 


Phthifeos pulmonum im 
indicia. 
Pietra de cobras de Cdieo, 


288 


» » del porco. ibid. 
Pique, infe&um Americ. ho- 
mini infcfítum. 18. 20 
-»- - - quomodo «xtirpc- 
tur. I9 
Pifcispregrandis Mular. — a 
Pifcium cetaceorum note & 
exempla. 2.5 

» « »« - dentes pregrandes. 


Planta in confiniis Siberiz re- 


perta. 355. 


- - circa Teplicium nafcen- 
| . tes. * 156.íequ. 
Plice amputatio damnofa, 

* 158 

-- fpontaneus & ir (m 

.. «afus. 
Podagra recropulía lethalis. 6 2 
Pollicis articulus, una cum 
cendine ac nervo violenter 


avulfus. 372. 


Polonicuscoccus. *;. fequ. 
Polygonum cocciferum. *1; 
edppend. Volum.1lL, if. N. C. 


— 


Polypofz concretiones vorni« 
tu rejedia. 0 71 
Populiarborisfpecies. — 5or 
« - albe preparata med. va- 
ria. 3e3 

-oc-c - virtus bal(am.& trau- 
matica. ibid. 
Pulmones infantis, poft par- 
cum trucidati, aqua fuper- 
natant. 69 
Pulmonum abíceffus occulti. 
3$5 

* - Corrupt. aut confumpt. 
incerta funt indicia. 

308. 310 

Pulfus quarto-quovis i&u in- 
cermitcens. 94 
Purgans drafticum hydropicz 
funeftum. 1 334. 
Vartana duplex croco 
Mart. Antimon,curatca. 

6 


! 4 

Quiete corporis fanatum ul- 
. cus ventriculi, 171 
Eitdiefen, vermiculi cuta- 
nei. 2$ 


$29 Ren porcinus cum ureterc 


monftrofus. 1C9 
Renumcalculirariores. 295 
Refpiratio lzfa à mufculorum 
infaucibus vulnufculo 227 
Rheumatifmus equicando cu- 
ratus. 


ec . Pedis 


294 . 


— ; ' d 


Too Wb. crat outre tm c 
" 


Rolz rubre vermiculus. *75. 


Sebacei vomitus origo. 39g 
differentia. ibid. 
Serpens magnus. criftacus. | d OK 
—- - vatiz ejus appellationes. 
ibid.. 
Sapentndihgi "288 
qn pugna PEERS cum: 
VIrO, ; | « 

Serpenrum venenurr. 
Lxqnd 


A E MIMEATIS efus, 
Sexuum. confufio ex nature 
Iufu.. 4 216 
Siberia plantzeindigenz. 555 
Singultus epilepricus. z2$ 
- graviditatis indicium. 
210 


d.n d.n EC 


PUN 3A , d 
; ind comun vccycerier 
m | 


t 


* M consist VR 


Al thermarum Badenfium. ^ ratus. om pag/95. 
Helvet. "126^ Sirones vermiculi fübcuranei 
Salomonis cingulum. fnagi- offenes. 
P CUTDe JM opo Solani furiofi bácciiih onde, 
Scabies puftulofi periodica. - i AT 

155. Spermatis ci ceti copia. "^ 4. 6.. 

| Scarificatio ulceribus cicatri- Sphacelus fetal hclBihy tol- 

| BEHPGQUCI. A12 "2Bt 215 

Scilliticum.acetum serai Spica filiginea in iléereinfan- 

 nummedetur. ^ 336 . tisreperta. gem 

SCHROECKIANA  memo- Spongiolx rofárum vermii e- 

Tii. *18s.fequ. quorüm medentur. ' *49 

fragt  meritain Acad. Nac. Cur. Stànni folutio Laccam produ- 

: Mad M 277 

2 - fcripta 5  *206 Staphyloma oculi focal 
Scrocum mentiens navus. 291 ^ Curatum. Pk. sho. a 


Stearorna hepatis cumi ihydart-- 
dibus.. . avr 
-' 2 ventriculi vomitus feba- 
; ceicaufa. . 7392: 
e " ventriculum , lieném &. 
"^ ementum includens.. 


ux ; | 
Süperforrationis  apparentis 
"exempla: *' 3 15. wA 
Su&u maammarutm própagata 
ldesvenerea.." —7^ OUT P 
"Abe cxindi anatome. 
id - 176 


Ta&us idiofyncrafia rara. 208 - 


Taxi fuilli marís anacome. 127 


Tendo pollicis cum nervo & - 
| wrd- 


T PA S RU FERREA 


Fticulo scm ees cvulfus.- 
pag. 372 

"Teplicenfes planta. *156.fequ. 
Jeplicenfium 


confideratio,: * 122. fequ. 


s-- -- puritas & limpidi- . 
Ventriculi ulcus , quiete cor- 


tas. *152 


.-- -- fingulates effectus 


fubriles  bitumin. 

halitibus debeprur. 
i AE 
-- 2 in  iolbeo praftan- 
tia. ibid. 

Terremotus caufa. | -*129. 
5»-; in Helvetia obfervatus. 
"a 112 
E. "hermarum caufa eft bicumi- 


* 124 
126 


nisincendium. 
»- * Badenfium (al. 


-- Teplicenfium defcriptio. - 


AO1S 322 Hc90 
| "Tumor unius pedis chronicus; 


374. 


.V... nusinvifu debili. . 
sVariola feecusin utero, 
i273 infe&io particularis per 
--.. « contaQum. 102 
"Variolis laborans mulier;men- 
. ftruum fluxum. patitur in- 
«MNOXICIULGU rigo voti20393 
Vena: fectio morbum conivul- 
fivumtolli. ^? 


* 


alerianz radicis ufus errhi : 


1Or- 


249.352... 


Yoka. 


Venarum veftigia profundiifi- 
main cranio. pag.38o 


 Venerca luesi in puella fexenni. 
ptliermarum 2 


"o 72, 
-. male pro fcorbu- 
tocurata. ibid. 


poris fanatum. I7I 
Ventriculus .in fteatoma con- 


glomeratus. . 219 
"V crines. caufa febrium. * 163 
- - naribus excreti. 244 


Vermiculi cocci radicum, alaci 
1narcs, non alati foemina. 

| m 

,-.n. inrofarubra. * 75 
Vermis equini remedium. *4.s 
Vermiumlatorumin inceftinis 
progenies inextirpabilis. * 


* « 


| 159 
Verminofi bubones. * 9 
Vernix &lacca. *72 
Veficatoriorum ufus in hemi- 

.plegia & aphonia *165 
-- -- inpetechiis. 281 
& .2cv5t»p B variolis.- ibid. 

Vefice calculusrarior." ^ 298 
: *.exulceratio & .gangrana 
 lechalis. 382 

Virgo barbara Dresdenfis. 587 
Viperze morfus. | 178 
Viteerum- abfceffus occulti. 

als t4 3984 

j biet jg Vitra 


UT BM "WD * s ams » 
| ! 


La dido j ES " i : 
Wo bd A i 
Vitra fingularia, 325 Vornitus fanguinis potu seli- 
- - jnalleabilia. 324  diffüimoíedatus. |. ^ 197 
- . rubinicoloris. ^ 326 - - Sebaceiorigo. | 389 


. - excineribustabaci, 328 Vortices marium ac flumi- 
- - ex offübus'yveter. urta- "nung '.00 19 0109Eó 29 

' — pum. . .. 327: Vreteres ftüpende amplitudi- 
-Vlceribus cicatricem | ducit * ' nis,fincullo calculi veftigio. 
ífcarificatio. 129773 "3982 
Vlcuslumborum fiftulofum a-. Vrinaad ftomachum translata, 
qua gryfeafanatum. — $3 : & vomitu rejecta. 22.19. 
Vlcusventriculi quiete corpo- Vterus ex mala conformatio- 


ris fanatum. 1773 .— ne propenders , male pro- 
 Vlmiarboristumores,  *4$ ^ herniajudicatus. 12 
-- corticum virtus anthy- - . fphacelocorreptus,fana- 
dropica. ENS. TEus. 5009059 ibid. 


"Vomitorio fingultus contu- Wecos fons fo- 


. maxcuratus. 83 
Vomitu fpontaneo fedatus il- 
» licodentiumdolor. *: 63 RAT « &tandbeit. 347 


MENDA TYPOGRAPHICA 
corrigenda in ebfervationibus. 
Pag. 6. lin. 22.leg. auroram. p. 18. lin. ult. propegandi. p. 2.3. l. f. afiduitatis 
p. 24.1.24. quot. p. «44 1. 24. 'vegetior, p. 62.1.27. fiebat. p. 82. lin, penult. sae 
rino. p. 92. l. 15. pumifimus, p. 96.1. 12. fertide, p. 123. |- 16. fclopete, p. 152. 
lin. penult. cermea. p. 146. |. 20. frapfire.. p. 152,1. 10. eff. p. 165. l. 10. precoces, 
p. 166. 1.21. preterquam. p. 187.1. 8. comvulfe. jbid. lin. 16. quemque. p. 244.1. 7. 
expetierit, p. 249.1. 15« imminuenda, p.2.$ 4.1.22. pro. p.12 f.l. 10. perpeti. p.2 £7. 
l, 10. diortboterii. p. 2 $8.1. 7. &dagiorum. p. 2 $9. l, f. fuperioribus. p.269. L.2 f. core 
ve&£am. p. 277.1. 2 1. 4qu&. p. 29 f. l. 19. triginta. p. 304.1, 7.clavellatorum. p.206, 
1. 28. lameniabatur. p. 3 v. l. 1f. em rri p. 316.1, 3. fuperfertatione. ibid, 
lin. penult. easdem p. 222. l. t. aliisque, ibid. lin, 20. vitriaria. p. 33 4. l. 19. efflae 
gitavit. p. 237. l. 20. ivit, p. 243.1. 8. menfes. pagg. 371. 273. & 377. pro D. lege 
DN. D. p. 403.1. 20. petenduri. p. 410. 1.3. monopetalos, p.4.15. lin.ult.Norimberga, 
| | In Appendice, p 2 LX 
Pag. 124. lin, 20. Pyrite. p. 206.1. 18. defidevabunt. p. ead. lin. 2,6. Friderici, 
Reliqua, minoris fortafífe momenti, à nobis non annotata , ipfemet L, Be 


tenus. 356 


(Cogpto humanitate fua corrigere haudgravabitur, - 


RM 
P y» e 
c 

- 5h ww 


ea sr 


| ] Mb S NH 


E & & 
. t; bo^ VR n) E i ais PI " " " 
E ! yu Ml AM ute pu" poids m 
4 s j 1 MA pri ! 
7 T R22 me E 
; DX j 
r tA ; M 
; , 5 
f , 
4 D 
* EN " 
E n 
j X " "Jy Anat 
, - V "n ^" 
* 1 A P c 
4^ '] L 
Y !] E 1] 
! ed M 
E 1 í r. n ^ » i vj 
] - LM / j' 


f cnr 


L-- 


21 


to 


Po" i » 


AT 


hio 


INT 


"wmm 
L hi 


L 
H * aw 
NM T TT. M e 


rm py, 
PHIRIRENEE 
ra y 
; r 


poe 
wu und 


o 


ry Kv. ». 


EVE P. M 23 
v3 43.9» 9». 


44 M Á 
445 


"o B 25 » 
iyi Ma UM d 
UE QALUUE E AR 


d 5 


dmm 


WW. owe Le we Rm 


A 


Petrum Dd 
grape ntn 


pr 


D 


mimm 
ue 
Wi 

Uu 


od w- d ox» 


— 


rm 


' 
J 


M HG 
Wn 
"n 


I 


BOUM 
OH 


mh sicco 
M m 
P NE eh 


rm 
- 


14 n 

"C3 YID 
TOGONCRURURU 
nmn" Y y s; 


n 


D 
A] 


5 
d 


T3 
T 
Ll 


BOE RM 
M 9 A