Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at |http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser We lt zu entdecken, und unterstützt Au toren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter |http: //books . google .coiril durchsuchen.
Idtit f e
übte
3 t a M e tt
€. 3- 3. » ' f
®rittw aSanft.
SBeiraat 178J.
ttf Eni !u(oIf ^offUnitn« Wtn» nnb CcCtii.
U ) l.i /i
>" '5!ui-.; „i i," .
Snn^aß tts btUUa f&ante«.
JCin m1^ jteanjtgfltr Sricf.
um ^mn äbt ^infdmann — t,
Stuey Oftö 3t»an;tgfiec Brief.
Nm altin SolügülOen itx SloTtntirter — 34-
Scey un^ jmanjigfler 33ricf.
9tacfiT((f)KrT Don CDitilanb. S» Crnärtiunii iinti Sff
licbCigutig bcr beFunnttlhn Stcifebefc^ttitUR'«
gm — 50.
t« ffltpublif ©enin» -- 7«.
gUnf lm^ ^loanjtgfl» Sricf.
SJcn Ut SXWuHif SJtnetis — 92.
Gtä)« uttb jtoatijfgflcr Brief.
etwas pom öflufe Saooiicn. — 109.
QSteben unb jatanjigflei^ Btief.
JBW Ux notütlicbeti Sefdinffcnbcit b(ä fSttiitti
tefltljumd £Däfiina — m,
3»l«li^
lct0 OHO vifTpmRV jocict*
95rtef(
5S V i c f c
i b c t 3 t a li «3
Mm $imn abt SJiiifdraAnn. ,
Ztit^iftit ^ttuttii
@,.
ftti fiftt crficH SlntiqiMcitiä gegmmarüget
bon ititt ju raiflVn, tvj^ ntA« in 2:oefan« <
»Ott i^n unb femm 6*nft(ii ^altf. ^Itre
grage ju brontworlcn, tvill idj ^^tn tat
Urt^ril ju Kiffen t^un , wclcl)«^ ein» J>(»
airfprn 2IntiquUittflf*nH« in Stalim, tt» t
I
mit ZvAul, ein Slorentin», btv i^it (((c
gelaniu ^at, äUt i^n faßt, jeboct) mit ^em
SebinSf t)a§ @ic nur fo tiitl babaa slaüf
b(n , alö bief(c tuibct i|)H aufgetrat^te ©(fl>
ncc ben^cifet. ^n bcr SJorttbc feiner SIb!
I)anbluii3, bie ben Sircl ^at: Dißmaxiomt
ßpra Uli CUpea voiivo fpetranLC alta famigija
Ardaburia, ireväto l'anno 1769 nclle vici-
naD2c J'pctietello, ora eGHentc ncl Mufeo di
S. A. R. 'Pitrro Leopoldo Ardduca d'Außria,
Granduca di Toscana, illuih-ato da Dtvttnico
Augußo Bracci ddla Societi Reale antiquaria
di Londra etc. in Lucca 1771. finfcct fli$ fol*
gtnbc Stelle / bie id) t^tilä tpörtikt), t^tili
btm !S(r|Tnttbe nntO , ü6crfi;§cn mill. "tJn
«öec öefdjKibung öet gefd)niitfnm 3tti>
»ne bes feiigen J^acone Don3to((^€eite
„166 5at i^c mbt lOinFflnwrt«, (in b«
i.rü^mtci: Ip^tloio^c uiib jtemlii^ uncrfa^»
iime ^Rtittuaciu^ , mein ^ttt con bcn altm
»@teinftft^crn ^ «•tld^tä Smai f(f)ou (ängH
»tum £icuc{ fertig , aber bietier bUTCt» meine
«,fi$lect)ten Cilildäumliänbe bat>on Vfi&inbtct
»worben i|t, an<)fijctftii, £ia .ec eä noc^
Mhictt gefe^tn ^atte ,- untcrfieng et fic(],
«.meine noc^ nic^ saitj an^ Eic^t, getmene
»^bem {u ertat^cR, unb fd^te: Hte de
p*
^.Vfrre prife d'uoc. Sirdoine du eatüet du
^hcvaticr Vettün (*j de Rome, fragmcnf.
„U nc tonticnr qsc les dcux jainbct jusqip'
^ainj -cuilTe avec 1" infcriptiün . . . INTOC.
„AAEIA. EnOIEI. MonlicurTAbbc ßracci.
ndans unc lUanthe de fon ouvragc des picr.
^cs gravecs a fait fuppl(-^r le reße de la ßgw
(ex pede Hcrcukm) comme ß tUt eiaif
;©roin unb Cifcrfudlt u'uUn biefm ®o
.legten an, init mir aiijubitiDcii , ob it^
SUifi) )cbcrjcit tnicti ^Miid; 9(9^11 i^n bcjcu^
^aht. uai} tetietinen i^ll ju offcnbun-ti ge^
lern unb ^ibrrfpcüctcn, Iicitii tric fotitiU,
er mit; aufbütbcn. Den <iu |iä> v»|iümmcUcn
<Stttn ergänzt ju Iidbcitj ba n* tienfclbcii jm
ITIuräimt 3li»rentinuni oce (Bori, bcr i^n
luerii bdatttit ^craaitit ^at, uiib iß^erfllQirt
toflvap^ifdteti JBcfdircitung bts 3iittfr^ t>et*
fori crgänir fitfunbeu ^atte ? Q33oju alf»
baS jive9i>rutiiie iSpiiäjtvort: Ex pcdp .
Hcrculem, nje((()(ö iiic&t oufmict), fpnbtro
«uf bic scfagttii jn»R ttortreflicl]!!» ^äm
an, btt fid} buc^ i^itiSt^nfteii überSUIIer^
t^imtt fo fc^E um bi< Sclciicfäinfnt »eibicnt
C3 W5 infdmonn citirt 6i« Difliit. Giyii.
loer. Ceg Siitittd 10 e 1 1 r i j Ullb Mut. floicnfc
M e r i Tom. 2. r»b. t?. Num. I.
ittttd^i Sofien, foDm muß? fyittt ci btti
titicrfe ffiud) t(Ä 3iit(«^ Vettori flcitfm/
fo mußte i^m wtbtv bit 9)7ut^magung brffcl;
bm, &ag baä Srn^metit bcä iBteini , toof
ton bte ?ifbe ijl, bie Seine beä 31i$tae^
»orfleHc, nod) bie asa^tfcfjeinlidjfeit wegen
in an^abtnbin Slrt von (Stiefeln unbeEannt
fepii. Sllfo ^altc bcc ^r 5Ib( MOitiftlmcmn
leine UcfacQ mibec mic^ loSmit^tn, ba ic^
webcc tag gragraent iueuji etgänit, no(^
We gemelbEte Wut^maSung erfunben ^abt.
Slbet Jätfc itft (luc^ biefeö get^an, fo «örb«
tiefec ©tbanfe eben fa iva^rft^einlic^ stmtf
fen fe^n, olö bec feine, icenn et geite 167
6Ui einem elnjigen ^ein auf einen !Sact^u$
fct|[i(ft. La Jambe, fdgt ti, il'une Statue
daos la vignc de Mr. le Cardinal Alexandre
Albani eft plus dignc d'attenrion. C'eil peuE-
etrc la Jambe d'un Bacchus. CSJct ^at je
tiefe 3)7ni(nia§ung cictabdc, ibn läctierijcf)
fl«raocl}t? 3[i \\}m wielleic^t «Hein erlaubt
|U mu(5)ma§en? 91bet et fc^lt aad) fc^t
gröblid)^ wenn er fagt; Ces jambes nc nous
donneut pas pourtanc une grandc td^c du
graveur, dont Ic nom marquö pompeufement
für la pierrc concre la coutumc des excellcns
graveurs eß reulcmctu une marque de la pre<
fom-
b
ibmtton , qu'il avoit de fon peu'de favoir.
etc. ^Itttt er bie gtbac^ten Seine mit Sluft
nKttfamfdf bttta^ut, fo möcbe « üc
(Etiefdn unb btxt SScin^ornifcfc tioroit tnU
t)ccft,-fie nictit für nacfenC) cngcfc^tn, unb
fcie €ci)&n5fi( fcfg SBettö bejiwrEt fabm,
t(m Spruct) tfö IJJIiniu^ flemä^: Si avvul-
fum flatuae capuc, auc membrum aliquod
icfpiccrcs , non tu quidem ex illo pofles cotf
grucnciatn aequaliiatcmque dcprchendere,
fis tarnen judicare , an id iprum fatis elo
cflct. ^un lalfe 14 einen jcbcn ouf;
c^tigen 9}!ann urc^riUn , tb icf) obre tE
ttaöjtms vttbitüi'?
[ ©ieiTOote iStiHt, wo mic^ biffcr ©rfjtif»
[tll» unfc^icflicf) angreift, ifl (Seite 32Ö
S gefaxten CQSerEä. €r fü[;rt bafelbil einen
©fein bcö ^errn ^oa^imö Äenöorp, eine«
$atricierg con ^mflerbain, iiub rcegen ftit
ntt feltetien (Jigenf^ofien unb ©aten ba
t&^mttn SRanneg, an, unb fagt: Tfie de
Ihtße coefFec d'unc pcau de Lion. Le poITcr-
feur de cette picrre cft M. Kendorp Hollan*
dois, et Mr. l'Abbö Bracci Floreucin 1' aura
fair graver für fon ouvrage des pierres gra-
On y lit Ic nom INAIOY , mais il efl
i d'^ertir Ic nvm de eet ancien graveur
SI 3 y fuc
r
I
I
j für nüt pv Mr. PicUer "nra^oii , faabile
gnvcur 2 Romc. Le tnvail qu'oa obfcTre
(bu ccne pierre ne corrcfpond pu aox ve-
ritables ouvra^ ctc cc Cdctui. J^HIt IPcKc
l»T J^n SM IDinFclmann mit Tmir 3«
»i&titic^fn .^ü^nVit trratfefn, ttg mürbe
f» Iri(ff(i(äiibi9 (c^n, iiiita €rrin untn
Bit j|<t)tni <Brrfc t«g Cnc)a9 )tt jQ^Icit.
^ir HnaH mir unbrfannt f?Rr ^i ^t
Slatimf Cmfufl ten «in« nrimi J5wn& (im,
jagtftit teoi&cn if! , ba (in jftrr firittrimäfitt
g<T Xtnttn ti btmattn fann , unb mir noC^
flbtt bai befannt Kor , Daf biepcr ?}ome
ouf tSerlan^cn bc^ in 9^iai{a ÜRottotia ja
9tom TOc^ncnCftt ^iiufmann«, Sclifatio
ami&ei, &er i^n jUfrll btfo^, ton 3(neort
pid>lec eingrflolilfn reorbnt ift. Ba et
mid) tiicc necfcn ntoQtej bf^img et {torth
ffßr gcobf gf^Uc. Srr cr(te ift, B« et fägt,
Sfl§ &ief« iSttin beti ÄcijtEn SüBrrfcn fceöEire»
)u« ni*t fnifpcecf)e ; eb er gieid) dd» atlrn
JTenncrn c« aitctl^ümitfür ein« bet fcftbns
Pen UReiffeciJürfe ber Äunft gehalten rcitb,
Unt», meiui et nu* tein 2Berf betf Cnefuö,
bcnnocl) feinet TOärCig ii?. Sa bec ^etc
Äefiborp i!)ii ju 3iom faufcn roollte, frags
(c tr in etnem Stief ben fScixon etofc^v
ficc
»6
mgn
m
»on (lielle. £)icf(c gtcgc JSfnticr antlVD»
tttt il)m, bjt Arbeit bitreä £t(irtä fcti üb<t
aüt 9]>aa§en k^oTtrfflid) ^ uiib fei) an ^ect^
itnb (Srltcn^cit einem bst {d^hnfita XxmaM
ttn Boriujif^En. Ser jmcijte fben fo offtn?
bare geilet t|^ bai er bie gr^ut für beä JL{>tf
ftu0 Ztopf^jlc, Cer mit einer £otvent)auc
btbtdt ifi; ba man bo0 bei^merfien SlnblJi£
ßr^tt, ba§ tg eil) anmut^^tLoUeä, feinet unt>
p}bMi fficfirf)t eincö CflJeibrÄ i|>, ttffe«;
'opf eint 3iegen()aitc mit Römern unb-
Irgenfügen bcbrcft, beten SA§c fid) unr
^alö fdjlingen, imb übet 6en S'lflueif j
finin ^nocen bilbeii, 9iuf biefe ^eife if{
finf ben @d)aumünien bct «papirttjeii , $0f
pilifdjen , qjroctlifdjen uiib SotifcfjeH Pic*.
ft^lei^tet bie Aanupiitifi^e !;jurto, j)ebil«
bet. 3Bt> ^at je unrer ^unlicic^ter einen
föroen mi( J^ccnern gcfefeenV . . . Sie \Xtf
fadjen , toatum i^ micl) fo laas übtt ben
Slbt U?itiFelmantt nufgefialtcn l}abe/ |tni>-
etfllte^ mein ?QJetf, ttelc()eö ni>(^ iiicl)t onS
£i(^t fetteten ifl, rotbet beffelben f^cjftlict)e
unb münbtic^c SIngtiffe ju uett^tlbijjen;
:& gmct)ltliä bieienigen, welttie gar ju
^t t^n tingenommeti Utibi aufiuFIüteit
r
iBtMitt i(^ i^nm f«n ÜJftbitnfl ftifcfi jti itüxi
i^tiltn vctlegt. & »arf ftct) ju tixitm
SiidiUt übet aOt äntiquitäCfnFenntc auf/
um nic^t nur bie beiütimCelTtR bei CDrigcR,
fcnfcetn ßu(^ j(ne tcö flegfiiwätfigen 3a^r*
^unbfriä burd) bie ^cdjel ju iit^rn. Sl&ar
feine ^ritiFm finb nin|imi|)(il({ unricflttS/
crbärmliit) uiD läd;fdic(). €£ fcbtint, fit
^aUn tmcn anbft» Sntiiwecf , a\6 bi<icnif
gen, bie frine ^tnnct finb, {u taufet)»?.
UfbftäU Fommt cc mit <incm unnä^ftt unb
träSfcifc^en ©epranse con übel aiistbiAC^t»
@el(^rf<imfeit anftejcgcn, unb tragt [ein
Siebenten, feine iBdjrtften mit €efinbuRgeR
unb ^ut^maguHiim SInbeiec )u becet(t)(tn.
3)ic ^flc^ricn mact)ien ftct) lullig baiüber;
er abet fc^ämte fict) befVcn ntd)t, unb btt
gnägte ficb bemgcmeinen^aufen jugefaDem
SBer bcrnDimbeete tief) nicbt übet feine tü^at
gjra^lm?, juerfi entbecft ju ^ahtn, b«6
bie @<i6tl beä SaptCclinifct)en Slrt^igaQuä
auä antinanbee gefetteten €ei[«9ieifen bcftc«
5ct? Senn bie ?lb|)anblung bei S^ttm fflbt«
S)ßnienict> (Biorgi über biefcä fe^ägbare
(£tütf beö Wtmf)umä, worin ucn biefee
©eigel unb bcn Sieifeu, tsotauöfie bejic^et,
St!)anbtlt nicb/ ijt in «Uii ^inbm ju
Siom.
SSom. JTurj btt Sluf , bm tt |i* iu Som
ertvarb, grünbcte fict) auf beti SoDcI &nUf
tn ©tit^vtta, unb auf bit ^tbt^it^tbünfitxi,
womit er gegen ficf) felbft ff&r frcDgcbig war,
3u«ft unterficng er T'*/ öi« SDTtijnuiigeii btt
Smatx über btn gcögten %^til b(t Slltecf
t^umer ju S7om ju mibctlegfR. SIbcr rcie
(ä i^m gelung, bemcirtt folgenbeä S^eorpifl.
Sie Siilbfäult bti fterbcitCcn gectiterö im
(apitolinift^en ^ufaiim, btt an einem
©djentel uevipunbet i|?, unb wie ein glaili-
tator laquearius einen Srricf um tten ^ali
$at, niQttte er ;iutc foOie e« gtauben?) ju
einem ^jerolb , rccldje^ H)ra iiu^ir ÜJTühe
loficte, fllö btm bcrü[)mten OTenoge feine
aWeilung 6eß 3tQlieniril)en SEortfi Lacctf
»PH bfm (ateinifdjcn Vtrna (*). gaf[ auf
fcie nemlic()t aßeife nerfujir er in ülnft^ung
anberer ai[((rt()iimer,"
JSi<ii Huii bie (intiquarifi^c JTcnntntg
ongeM' w>t>tan ti btn geltjiruffcn aiiälinern
bieftr 9lrt nteiltcntf gefehlt !)at i fo ^aiu tt
SM (eine. Titm in feinem OBftEe de mo-
urnienti aatichi (üon ben alten S^enfmäiein)
^t er Brrr<f)iebcne (Steine unter bie alten gef
vetfintt, (a[ä j. 3). jenen, btc einen Sctiei;
C) Or'jfiM' deti« linguK lulUni.
F
■ htm
V rtiKi
m in
!tfn»frf« CDifeoboIujj ttotfirfU) bie »ete
rtiKin itoc^ Ubr-i^fn bttäftmun euinfttt^tr
jn 3iom !}(|Todt(n mocSra ftnb. tßon tier
gri^enfonft, c^tic Rxlc^e ülifmanb im Slam
rtn, tsarcn i^m Bit «(Im SrtinbfäBc unb«
fonit*. 3(^o* »oöte rt ein Suc^ oon btc
Srfc^idlte t(t fdjbnfn Sänfit (dutibm. 23it
»oDdt Bon bitftm ^Btrle tiniiit SifHcn b«
t&^xta,' nur bm Eici)^a6frR bcc ft^&ncn
Stimmt, bit feine £tnmr tiec Slltcct^änicc
finb, gut Sifurtdcilung.'*
„Ufür boÄ, »aö ft »OB ber 5!?a[rt(9 fagf,
ttin id) nur im aJßrfe^pgft" anmtrfen: erfi*
lifSi, baS ttbon Kap^ael, Sorreggto unt»
Cfijan «jälilt , (ie ^abdi bie «Pleifletpödc
bfrOIIttn ßubie«; unb no* tiiniuffStt c*)
Car il nc faut pas s'imaginer avcc i^uelques
ccrivains quc Ic Correge ne doivc qua lui
feul fa gloire. II fc forma für les grands mo-
deles, <}uc lui oSht l'antiquite. ülbfr id>
ie^Quptt , bQ& Cocceggio feinem gleiß unö
ftfnen Salenteii aOtS )u occbanCeti JatK/
liRb fict) qar nidit neict» ben ^Itftt gebilbet
^abc. S>eRn ®iorgto Vafati , fein ^litQtf
',. ABißerilam 1760, voL 1. p, 47.
noB/ fagt tJDii t{tm in reiner febcn^bffc^KU
tiung, tc {}abe tvcbet 3\otn 9(ftt)en, nocft
tie Jfun|! b» titelt ftubicrt. £)icfeä ivirA
nocA iuii) tincn Scicf btä kccA^mtm ^am
Hibfll daracci an femtn IBmtti^uöiuig (')
bffräftiga, »orinn er frc^ »on ben aßetten
De« ilorrtggiö fo autförödt: ^itflnbftlnt
tigtmn (SebatiFm un& i&infaüe, iin^
man ftel;et ee H^mn an, ^a§ er aua fettieni
eigenen Äopf gef*Öp(t . felbfi erfun^en,
UII& ftit» nur naäf dein Urbilbe gerr^ict
(>aC' iDii< An^etn \)abtn fn!^ alle mit ttoiae
Srrm&en gcbolfen, mitSöcmcn, ;öilöf
faulen, Seid^nungcn , :c. €fiiie tlGtrfc
felbil ben>n(cit, ba§ er nirmänbm ü\6 ß^t
f<lt)|t feinen vorjitglic^cn ^t»^ unb Siu^m
{U oerbanfcn ^at. £)ie fonberbare 31nniut&
feiner ^isiuien , befonbfiä ber QBeiber mit)
£inber, bcjeu^m, ba§ er bie IRarur aUeiti
fiuliierl ^abe. 5ßa« Rftp()acl anflehet, fo
^ bei ^etr ^bt XTinFelmann vollfDUimeti
Se(5t ( ta§ et fia) nadj bcn Sic^fr'ielen bei
2tlteri[)uine <)cbilbet ^at, unb baß er einen
flberouä fä()i£|eii Jtopf ^atte, btefeiben nai$»
lUA^nun.''
«@(if
^ Raceoira ticlle Lcictre füll« Pictun, Sculcun
^ * AidÜKtinri bi Roma 17^4. Vol. It p' l9>
v><S*ile 189 unb 190 ftin« &cf^iä}U btt
Suafi f^rit^t unffir Slntiquariuä von ttn
gJTÜngdn tt« iipfottn SiOlö bn SSunft bt^
U« J^rtnirimi, unb iiQt &tcf(lb<;n t»cn mue
(ritSoäfmtfril btn. Lcsyeux du conDOifleur
impartial, fogt (c (*), I'appcr^oivcnt data
Jes defTeins de Michel - Angele plus cclebre
d'entrc cux. Cc n'ci) donc pas fans raifoD
quc Ton a dit de lui, quc quaod on avu ud*
de r» ligurci , on tet 3 toutes vucs. Cc de-
faur eft cncore celui de Daniel de Voltcrre, dp
Pierre de Cortooe, et de quelquet aurret.
©itffö ju bcniiliüorltii mtrfe irf) cr(i an,
tag pittto 25crcet(itii von CortoitA {tvac
(In Zo^Eanfi: iß, abtt üulmt^v juc Di^mif
fdjcn edjul^ se\}hvtt ; öog öet ^ere 2I(>( au*
unffre HDttre^ii^cn ^ilb^aufr, a\g ba ftnb
Donatelto, tut übnaa^ einfait unb jie»
lief) i|i; Senvenuti» Celltni, bcn anmui|)^*
ODQcn unb cbUn 37acl)aDnicc bfc ^Itta, uut>
Cfotiaiin tii ^ßologn«/ ttt uiifiemcin flarE
iO (inm gro§cn g^arofut: au^jubräcftti,
uiib jur T'o^ranird)«! €ct)uk gr^brt , oE> (C
gUic^ fenfcilä bcr iUlpm gtbocen i\t , unl)
«nttc unfern 3)!al(tn bie berühmten mara«
L|f^ 4( r An. Vol. 1. 1. 309.
'-'ärbo t>a Vinci, "Univta ^el ßcirto, il
^offO/ tu bcm ?)ictro ton Sortcna iint»
ftem Saniel «on 33olKrta »orgt^cn, ^ätfe
nennm fonncii.'^
„IRun lafTt i* einen ftbm öKRönftigm^
sOiairn , icf) ttiO n^ctft fogen einfn febm un'
pan^epifi^tn Stttnn bcr 3lltcrt!)ümfr, ur«
t^ieilni, Db bif ©ette tcö ji»«ot(n ^ftfurif
fc^cn StQlä mit jtnem btS gto§(ii 2ättoiiA»
roti Decglidjen tvtrCen föiincn. Scii gtrofl*
ten eti)[ I)({*reibc et folacntermagcn (*):
Nous palTons ilonc de Tancicn flylc Eirusque
au fecond , dont Ics marques caraäcrjfljguet
roac UDO exprcHion forte des traiis de la (igu«
rc, et des difTerenics partics du corps,
ioiDte 3 une atticudc et unc adion gcn^e«,
et meme quclqucfois lingulieremetit forceci
et ouuces. Au regard de la premierc qua-
]jt^ nom obferi'erons , que les musdct fönt
tellcmcnt gonflcs für quelques figures, qu'JIs
i'elevenE conime des monticulcs. Les OE
pcrcent außi avec taut de force, quc cc ftyle
devicnt d' uae dureie infoutemble . ^\t
I
ß WA. de 1' An. Vol. !■ f i8f '
r
compoGtioni de Raphael (^. (^g Hlir^ \^m
i^\vev\iä)iemaai^ttrHm 5fi>fat](n, nitt)t ein;
mal URtfi un^ gfcrmctiicrn, bie wir f»
t>jtl «Ölt tiftrunf^ien Werfen galten. Utt(>
rcct) «irl tvoiiftec m ttni , tvaä ec &on 9«;
p^el fii^t, tocnn <i; tion btr Srajic btt
btTA^mttti ^«[etCotttggio, ®utt)0, 3(1«
bfitio ficfe fluf folgmbe 2S:i{e ouöbrürft t
Watt fatin ftc in <Si.'a^r^cil btm ^Apfyatl
nt(t}t abf^rec^eu : abtt fcitu Slrt ju {«ic^nm
ftftfint fo ija« unti fto flttf, b(i§ ttTalvafi»
fein*n t^txUn öm ?aö*I uiit(it>egli(t>*e ©ta*
tuen btpKgt. 2Si( »iefcö mit bcr 5Ba^w
(eit tUfammfitflimme , ba^ äbcriaffe i(^ oiu
btcn lu bcutt^fileit. Qlbcr icf] Fonn ni(%t
^gctifftt, mit ttn ^tlf^rter, ber btin ^a*
tifan, be» gorntfift^en ^aHaft uiib @. (pitj
tto gRontetio gtft^n l)at, fe cen fem gitfr
liefen Siap^öel fpredjtn lenne."
,,€iJ muffen afact biir l^iebfiatct b« fdjönen
£ünßeunb bfr^ültecf^üniccncd) mef)r ttfi&ut
neii/ mnin fic ^6r(ii/ roaö tttonbrm cotttffiif
(()ui ^tiitv Julius Komaimä f<i>n. 37act)«
t(tn cc in feinem Tractaio prcUminarc i i
tnonumcnti antichi crjalilt l)at / ba§ nacf)
ben Slntoninen bic fcl)öiicn fünfte in SS(tt
faV
C*;) Hift, de r Art. Vol. t p. 309,
^^
QBccfcn , Cir mtet tcn Qlntoninm iint> £<*
(Mimiu^ Sfpecuö ju Stanbe gilommenj
(in 3rD§« Untttfaiifö ftij, fo bebient «
(rd) Mcffr nmiHdim Strgleictung {tviitten
Äi'pljoel unö fcintm tcücoigen (£cf)iilec
3uliuä Somanue, utiD f(tc|t: Swifcbeti
(er Seid^nung &es ^uliuä uiiEi feine«
Äe()rer8 i|i otdlcid« Pein geringewc Um
tetfäfitb, die jtvifi&m öeii Ccnhitalern
Öec auiift untet bet> ^mointieii utiö
utitec CSeptimiii^ eereru«. Jiann etroo«
«uÖfaitPeifditfL- fco», aliS 6i( 'BtrU Hf
^liuß mit (cncit t>er "^eiUn ^«^ Scptimiu^
eSeoftu* ju ucriileidjfn? 5ß(m ift tiio^I
«Bbetannt, bog ^uüud ftincm üf^rcr TO«iig
»See ßor nittitö nat()9icbt, rote feine SBctfe^
womit Cec fpaüaff <ie| Te -JU gj;antU(»
pronsft, obre wie Me Qltitiltiungrn bcrfelü
ken in Xupfcrliidjen bfjeugeii? Slbet toai
kfftebe i* mic^, einen ^uliuä/ Deffcn^ert^
)Kt S0Rjen (gSeit befannt tfl, ju vcrt^eidil
8t> obre )u loben? CQjaä ict) bieEier eiefast
^^, ift, 6eu(I)t inict), {linrciebenO genug
10 beteeifen, Dag t^ &em .^crcn 3lbti VOint
fetmann an bei ^eidjnuiisäfunR unb an
fcem t*itft^iiiac( in btn frönen S^npfn ftttlte/
I
■ mit
■
niiti Mg tt ba^et nict)t iin @fanb war;
»ori bm Slltectpajncrn tin lic^tigeä Urt^eil
ju foHm. "
,,3($ tvoRte ni{tf, bag ffmanb bäc^r«,
bot bic €[tniicrun9 ttlitttatt UnbiUigfc»
tcn, obtr bie 9tacl)bc9icrbe mict» ju tiefer
longm, unb Bern enbätferf biefc^ SSutftÄ
iiii^t ganä angemffTcnen SigrefRun Bereitet
5a6e. aUcine i^ouptabfidjt ift, mid) »iöec
bm ^crm Sbt Wiiifclmurtit ju oe«5(ibi;
geil/ unb meine Sefer ju marneit, bog |ie
fic^ eon feinen fingebilbcten fu^nen Ztf)rt
fägen nic^t »etfüS«» laj^en. Sa&ei) ^abc
id) auc^ je igen rooflcn, watum fleroiffc
tt0(tf(/ bie öü^iit iielcn, biejcnigcn ju (du*
fc^cti, welcfie nur ju i^rer ®elu|}igung lu
fen, ju 3[(j,),^ itt bcm ©ig bet fcfjönen
jTünfle, beö?Serbien(ieö, ber 91rtigEeit, btÄ
gaten ©cWmacJö/ unb bec ©roße feinen
©eijfatt finben. ijö lachten bie gele^rteti
JSSmce ßbec bie ifüDn^eit eine« COIanneö,
bet nacf) bem ^SeibältnifTe rinec vtxfih^tf
len Sinbilbung^Eraft neue @runbf^^e bec
fiftoncn S'ünfle aufbringen tooÜU, ber ft
Diele fcitfame aHTufinagungen in bie ISJelt
tlreute. 31b» nocf) viü m^v lac{)cen fit/
bd er im SJcflpolitatiren bm ©Otitis in
fc(r (5(l)6nl)(it bcnltjiK. Ben« fo fogt <r(*)t
Naples proijuit cn quantite des formes et
des figurcs digncs de fervir de modales d'ua
beau ideal, et qui, par rapport als Phy>
ficinomic, fur touc a l'aflbrtiitient harmonü
que, et a i'exprdlion de routcs les particSf
femblent fai«* pour les chcfs d'ocurres de
k Suailpture. So (jicbt <c auc^ Cm 3Iea*
jofitonem unft giciüaiiern bcn Borjug an
iSt@ Utlt) @(t;«rffc:ili. Les Napolitain« foat
^i» rpirituels, plus ingemeux, plus fublits,
JC p\\K rufet, que Ics Rom:iins, et les S^
«SlieiiK |Hus, que les NapoJitains (*^), i^j;
»igt Heine etiMf Stallend, aI« ba finft
Ciena nnö Kiccnja, unb eiiic SVciige 3tas
iÜnifc^ct: ®(i)hntn rottbtn ^(^ mit Sicc^C
Aber Da« mi^eil üed J^erm 3Ibtä 6e[la<teiu
fSoä aber baä^Qlfnt Berfcbicbenet; ^nätloiicB
bftnft, fu flH:ed)e id) öfti gfeapolitonerB
aittb £ici[taitertT i^eii großen ^mf) nie&t
Ab; id) fe^t aber iiicftt cui^ Oaniin fte f»
«troaö gatij gon&etbareö »ot allen anbevm
^talitanttt ^beii foUen. 9};nneiR ^aurlatu
; fuin £«!> iDiU ic^ urKc «leUn 8)nbct8
p- % a Ulf
P<0 ftii. 1.. 31.
r c;) ibid. _p. 3f,
1
nitttittm^Mtt,tintattUifUix>tü9, timn
ntt(beiangeio:&uonarotU, unb<iRtn(B<w
lilcomnncit, iit gtmig nrbtc S^fapolttanee
BDC^ Sicilionct nurcH. ^attt Hit bitütiöit
»fittsec Urfad) lulac^tn, becitt) »on^usraD
«uf eine Mänbig forlgtff jtt SSeebactitunj ö(c
2iltm&üui« mit bem fltigigm ^ütfterlefcB
tinb ^cid^iKti üettiahaxt, unb raic nacf} btn
&tU^m unb ^cQfpitlm btt üllten wa^tt
tutb tic^tige Scgciffe ermorden fyibt, bie
man e6tu ian^e Ucbuns in bkfen fo^äßba«
rtn ^^fimiiifTtR web» oerftt^en, nocf)
ttmetfen fatin? Wan fattn in ©atir^tit
btm S^uxn 91bt \DitiEelmann baä lob Ri($t
<U)fpce(f}cti/ bag et untix bin @flc^mn um
ftrct 3f<t eine anfe()n(i(^e i^teOe berbient.
<Ee rennte aucl)^ o^ne fii^ Man falfOftm
:tanb tM^ten {u lafT^n, bie SllteTttjAiner
(xtlÄren, aie ei anbere uoctreflii^c ?iJiini
wx get^on ^abeit, roelcl]e jmar aud» in
ben ge^kr gefaflen finb, neue jFunfIroerfe
fÄr 21Itert5ümei; ju (jalfcn, unb (ie aW fol#
((e mit ben cace|!eR SSIumen bei (StW^xs
fitatcit aai^tid^müdt ^abm; aber toegen
i^rec Sßefc^eibeR^eit ^abm fit ben Säbel
wimicben, ben bec ^rc Slbt XCinFelmann
fi(1) tUtie{D3en t^at, ba ei bie @c|)t:anfen
fd^tibtnba Ämnet, b« ec ßixr nict)t war,
ffijit iPoIKe. ffltnn tc nic^töbcftomfnig«
ttit Siuf tintä groftn Qlntiqnactuä erlange
$at/ fo Eann t^ mit, bm eä an t>tn toja
nrfotberlidjm gigcnfc^afttn ntd)t fe^it, <iuct)
(tiAubt feijR, mit (CoreggJo ju Todtn: an-
oor io foQ pittorc. 5)?eiB lang fcttgcftitc*
iSlubircn, ber ^ffentlictic S^epfoH/ bit 3u»
^t^f/ bit man JU Slom in bfn nichtige
ßitt SKistUsrn^rifcn , tvormn man tinti
Ibltiquatiuä bcnfiifiidct war, ju mir g»
uommen M/ vxtim Unglücf^f^Qc, tnifclul»
feigen baä Eob, batf ti$ mir frlt>fl beplegc.
Vlularc^ fast ( ^) : man FÖitne ftib 0{>ne
Cabet lobiR, tvrnn es ge|(^ie(}et, fiäf
tstber Vetlcumöungen uiiö >K(agtn ju
vcri^eibigcti.
Sieä ift, wa^ btt J^cic Slbt^bracci sott
unfecm XVinFetmaim un& »dr ffinen C!Ser»
Un urt^eilt. Sind meinem ^c>))f fege idf
liid)lä antier^ ^iniu, ali ba§ ber J^err 3lbt
^cacci &itr von icbermann für einm Ruc
S 3 floc
P^('5 Plnrarclii opurculn ecc. De fui lauJo
F. 387. JSI.
»
H m 4bNM Ml tiMM« te 3a^mi, M»
M» «■# m4 «rtus 3tc(baita9 aH« üt
•9 3l#r »Cf »MÜn« fStrU Sittölft »l*ab
Km KatVtrtMfM, hu n nait) OB» m4
IV MT ITTI ift»»!' un& t^ fr^lt aar
IMk MI 2>nitf »n- S^nfftn, ntiut tt
M »4ta w4 tMW SffnU bar. £>«§
•§ ti«t f» kä^tm ma ttm £}ruif jt^r^,
3« M«iMli 1^ übrc fdne «ctcnEbttAtf*
•tflTf «> X^ln 6ftn« blobt, tiertrrnbtr
n i^n bMtutf/ Dttb ^offt bucd) ntitnni
e< if-m itt ffttifm tiD(»n eiltet {ur (^rltic^
brung fttn» ncmut^ bitnc. (^r »itcbe fj
f4»ii Unafl tum tmiittfa^un 3UI ()ebra(^t
M"i/ '»'M* '* f°tl um (i( ^unü bn
(toßm tat^t ictümxatut . vnb reinen rblcii'
Btali biä {um fc^mfidKln unb bttuln ^ttabt
ft^a ibtittte. — itbtn Sic Wojil!
3tvcii uni tmn',i0tt Srrtf
^6mflUcii©oi&3fi(ben tax gforentiiier*
fS"^ if^ fe^reccbrUglic^, mtiin man in btn
^ Sefctlic()tbiic()('rii liefet, bitfti oCer j«
ne£ ^aU fi> obci- f» i^ieC gefo|!ct, uiti> bie
bottoinmenbtn swünjm eniiBebec ganj unb
flac nict)t Unat, ober tveim man fie fcnnt,
iiit^t wcig, rea^ (ic in bcm öorfornmenbeti
BfitpURft segelten dfl&en. eine folijt
SDiünje, bie mau in bcc ©eft^ic^iEe bfc
inittUcn ^tittn fafl auf nUe« (Seiten ant
triff, iR bei:(Bol&c|ült>eii/ eine bamalä aüt
semeine ^ffönje aller ^anbdnben TRafioneii
in Europa. 3*^ glaube Sijuen einen ^e*
faüen ju t^un, roenn id) 3^1"" Pie ©(*
fc^ic^te biefcc tetü^nücn SRönje erja^l^
Ber (Bol&gülöen CF'orino d'oro), i|l
im S«^'^ 1252 juerlt iu Slo«"i/ 'f" """i
tiä ba^in ItUC SÜbergelb gcmunit l^atte,
B 4 flepi-öst
glorcntjttifclini ^amilim warm, bttatibttt
«ütUn. ^kfc iDdrm «tteaS ittittt alS
tlt Altern; ^atun aUt bcn ntmlit^en in«
ttrtn ^ctf^.
mal bcr gtorcntiitifc^c @el&((öl6m nit^t
nuc fluö Com f(in|?cii ©oltc 6(fffltib, fon*
fc«tt flud) beit ncl)fen S^eil einer llnjf »09/
fo baß i^rcr 96 auf fiit $fuiiü gioiigm,
unb fe(;c fitcti sifprägt ttacy fo tvutben
^icTtiir* bie ftcinbcii Sßaticnfn ö'Kijt, mit
teil ^lorcntincm mt^r olä mit aribern jn
l^aiibclit, unb lüdjt nur bie gürftcii uiib
StepuHifftt Sfolicnö, fonbern auü) auö*
ttätti«!« tlJntipnen itiütijfcn ©olbgülben n«cö
tem Stijfpicl brr glorentina. 3$ »in
()ier nur )tnt futj tntwtrfcn, toelct)« im
bicrjfljiifen 3flf)cbunb(r(c 3Ilberr, ^(riog
»PH Öf(Ictrfict) , 3o()ftnticß, jf cnig eon Spcp;
mcn, fpft&ft ^o^ÄHweo xxii. Äii&toig i.
Sthm »on Itngatn, pfjilippii« 2lugufluft
nnb «nbcte ^hnm in granfrcid), ©eila^j,
erjbifctiof jii tOInuni, Wilhelm, erjbifctiDf
lu ?lr((ß, bie Jrierifdjcn (Eribifct)6f( Sluno
unb VCetntr, ein Seif ton glanbern, tie
9icid)g|?abt HUd, unb bcr 5(crngi>iiif(t)e 1
Scnig petec IV. unb in Äapffc Kupcn '
tus Jabcn prägen Iflffcit.
27
fc-|&*f Plölbflflfbfn, hin -^llbett, olö fif"
(B9 uonßtfifftfidj fcdlöiun iicg, unKrfcliEl*
tet (id) butd) (in umfltkßrtrö ©diüb, ecöJ
f<n cb(tftltc btfittr S&fii fict) mit ciikih g«
taBf 6u!:*!KÖfncni '?alfen fnbigt, unö Cie
UntEte ©piijc über bcc fvtiiifnben Spcmb tti
5. 3o^fliinc« flEft«, iinö auf &«r «nbcm
e«t( cur* bie Uinfc^rifc DVX ALBER-
TVS. abtt Ccr täiDlBjiüI&m Dce *s6mi»
fÜ^n jffciiiaß 3ol>anncfl, roeldjct; 13 10 blö»
Jfie, untfrfdiciöet fitfc nur Curd) Cie Unw
fc^tift! lOHRS R. BOEH.
$ab(i 3ct)arme8 XXIf. !if§ im 3o6r
1322 ©olbgiilöni mit einer jwcofadftn |>äMI*
litfjen JTrcne ütct bet rcctitcn Jpfiiib BcS
5. ^{loiincä, unb auf bcr anbtni ©*iK
Biit bct llmfc()tif( feines SilttUKniS ('), («i»
fccr^wo fflflt PiKarti, Bcc ^tiligtii ^Prtruö
unö 9Jau(uö (**)) ju giüiguon prägen , bie
tttt aiamcti Papali d'oro ctI)iclNn. DtB
flffagte ^flb(f muö bieö ©epräg« ueräiibcrt
Jabrn; ccnn tit jtDetit golbgfiiPen, Cie in
iift eammfung be^ ^aufeä üe(tori ju
JHom «en tiefem ^abfl ucr^anDen finö,
itbta «uf Itiii« eeite Un 3JoineH be«
I
I
I
}n>mi froijivne sdc<iir<' dtlüiTrln um bU
tikt nur 6it TCamt SANT PETRH (S.
hnfaus). £>icK ältc cu @iclfi9iUficn i|l
iBfirrtl fellm.
£H&n>4s I. .^Ertirs in J^nforR, Iir§ friiK
6>l^&l^n> ^ NT 6ri($(B^t ftiDf« 1347
ff^am 3b4<4 ia b«< Mn^rciit Slfayd,
■■ Mr )it«iAiaK e m w rt— g ft\t\ti ä^rni
Kr< Vii<>rM!< tu tit^tUt miatai, avb maitjtt
imcn f» <iatnt 6tfcraa4 bMM in Italien,
^lirratiicbni ^iMti^rrit^ kauirtirtt <*).
t>*\«v U^t iHs brsmflni, mit ei fi^ii
ßRUf, bai OMn in J^^ 16$^ rincaRtngc
PU^ ai9«nf(t<n SSäHjoi |n SSontrpuij
Um» M^stfltijt-fn taVf. einige ^rIf(ltlt^
ar< pKrt ^r« ^. latielati^, t<t eint oiii
fiinn Sttat ttf i» SBdtfiiftrI in »frltnftR«
lltl^ in ttt rfi^cni {>onb tiiK Ibrs« etnit«
«ft ^fllt, Bt!t b-n Snne aof btm J^n^t/
■lii ifbn £nB{i|fii ühn (iiKtii£<r anf ^«9«
Nn ecitra N^ ^liflroj üt<T i»l<tfa auf
ta mtua £tiM ein P (Patroawj fItfM/
^ itaab. ViCui Li^ i, c. U.
39
Hnb mit b« Umfc^cift: s. ladislavs r,
ainCtte tragen, rcie bit glcHntinifdjen,
baö «PilbniÖ teö 5. 3o^aniicö, ab« in
teobeii ?B;üiiim (Ic^et auf B« anbtcti Seife
ba^ Uiigatifctje ®iipcn, mit See Umfcljcift
M Stantenä beä gcfafjtcii ^tnift^, auf txm
niteu LVDovici d. g. r. vngakie., «uf
tm «ibcrn LVDOVICVS DEI GRAZI4
REX. %an ^at ba^tt guten @runb, bie»
f<ni jF^ni^e aucO rinen crttitn Oioltflulbm
ber !0ctlOTifcl}cn Sammlung tuiuei^nen,
Oeicbfil citijge itm ^aofec £u&ovicue ^5<u
i>aru0 iufcf)ieiben. ~Siefec fomnit in aUein
aiit btm %lc>tttttiai\<))tn üiierein, au^g»
Qommcn, Oag, mitlitt bcä ^Jomen^ Flo>
reotia ber tßome LvDOVIC. REX, um bie
Silje liefet. i?at bod) aud^ fein a^attt
aiaci ^utnbert mit betn nemn[f)cn Stern«
fti, nur bog fein 31ame KAROLV. REX
um bie ?ilie fte&et, fold)e Kolbflülöen f*la»
gen lajfen. So Ijatte er aud) feine Uffac^
Ciie SIcrt-ntinifclje ^ilie ju oecactifeit, ^ir
tviffen au^ bec ^efct)id)te, ba^ bi( ^lorem
tinet itjm auf feinet Üüeife in Stauen je^n
anfefiiilic^e SSütget big nad) S"li «ntgcgtn
fanbten, unb i^m fine ©eleitfctaft bifl naet»
Stern mitgaben C'j, rooruntec er aa^ bre?
C^ Maith. Vjllani libr. i. «. il.
I
jn bittet f*IU9 (•}. Sitftn @ot&<tfirbm
ci^ntt Mr. Bünc in ffinrni Stafrat oen tts
gratiä^fif*™ ^Hunten (•'), fincm fc« graw
jbr>rc^(n 5tcni3r J5.ti&n<ig vi. vil. vi]l. |a;
jBc^tt erfolgen Würbe, Cüß fit grorjöftfcljett
Stnige cot bm 3ofir 1255, fclflii* r&t
cä bie ^lortminft tbaun, @>olC(tt)lbctt 9»
fcf)tagen Iioben. ßieftrSKepnurg «inÖeiBK^t
ja flcbeii/ liefet et auf bct 5Vünie LODO-
VIC. FR. R. (Francorum Reit), unC f*§(
tvtUfürli^l FR. ^tnju, mtldic ?^ucbßabett
(btn fciPöt fcie 5tanip|if*en Äbnige jEuJi*
n>ig iX. unb X. als bie altern onjeifien tct»
nett, iDenn aiict Cet gfbiitbte ©oiböülöen
etet ein airtseret bie 2iudi(iab(n FR. ^atte,
Mr. Blanc füfitt jirac (ine Urfuntc all C***)?
uiiti eiiieO)fi'cl)id)H berSIormanttcn, ncrina
in ben 3at)ten 1067, 1063 ooin ffiolbflflir
ien 51iclbun9 gefdjic^et; ober weit in aUra
(^cfc^itbtfc^rtiberti tiefet 3""» Eein CBort
tom OJelbfiüHJen ueirtommt: fo roirb Mr.
Blanc erlauben, baß i»ir glauben, in gcfag*
(« Uxtmüt fep &ic SüEnrjo^I mmbtv an
(*■) VincMroBotehii
C"»*; lue. tit.
i dcUc Fami^c Elorcniinc«,
'"''i
3>
fl(S fflbfl unri^tit), dö» et ^aU ffe untd^t
Sdtffit, bfl bit iScljtJfKit bicfce gciteit fc&e
TifjUt^t s'fci^^lf unb ^airC {U leftn finb;
Snl) tuag 6ie Slormannifc^e KfWjittJtc an»
jt^ety fo fann bcr fi^ätere ^ccfalfcr bie äU
t»n Sltftnjdi buc<$ @olb(iiiIbfn, bie ju Tnf
Ute 3cit gängig ivarni, au^^ebräift (aben/
iDie ti bn £)eutlicf}[cit tccgcn fe^i: oft ge»
fc^ic^t. 3ntcf} beuc()t dbct, ba^ ^eugrtig
b(ä Villarti eiitfc{]{iDe bie 'Saäit auf tmS
fctutÜcdlTe, ba et fagt, btt Ungarifcfje Ä&*
«ig £tibtDrg ^abt PioIö(]ftIbcn prägen lafffH/
roeldie, btn a^onifn LVDOVICVS R. auiS#
adiommen, bm Slormtiiiifc^tn ganj (licic^
lenrcn. ^iec fdjcinl Villaiil fchun önberii
©ol&gülbfn gfmt'nnt ju ^aben, alä bcn,
iBoeon bie Siebe ift; bcnii bie übrigen ^at*
teil nefcen bem tarnen beö Jfouiä^ fluc&
taö iliiaari|"i:()fi aüaptn.
du« fpäfmi 3ciffn fö^ct Mr.Blanc ^ran*
iv^fe^e tHolbgüIöen an, bie P()iljpp«8 Hut
guOutf/ £u&n>ig IX. p&iltpp ber Sctbne
nnb anb^re Ä&nige ^abtn prägen laffen,
ORb bie jic() burd) bie llmfct)tift bee Flamen
ifr gefa-jten Jfönige »on ben ^(orentinifdien
mtfecfc^eiben. I^arinn aitx fe|)lc cc^ loenn
I
k
« in bn Umft&iiff eint« gio«ntmifcft<t|
Scrslgül^fnö, anffatt FLNtia,' frantia
Utitt, iinö au^ biefem ©runbe foii'f'^l al^
^4 barouf befindet, fctUcgt^ (iefft (Holbf
gälltrn fft) t)on irt^ciio tiiitm Stooi^A*
fd}<n Sauul)in dercbiasen n}D^^fll £}enn
«uf bcr (rncn Seite Der (urcf) &aä 311icti
tflum beritäbtdten ^?ünie mug man FIo*
reniia Uffti; unö Cft^ S^'*«" ^'"'^ SÖüQ*
ftr(t)e^ auf Cec «inbci'n ©cite briit^ct (it^
auf bell gtotemiiiifi^eii 9}?uniiiicit1rr, bec
an« einem bec (BcfcfeUc^UT X>«s-.i, Pam
iKtlflni, ZinQbii «xlcSit ben QBaOjifct) in
i^tfiu Cißappcn führen, fcpii fonnie. 3Iuö
t(m U(jt(n Oiffc^lfcbt mat ««* tbirilicft
fiilippo bi JDinO/ mdd^et 1374 bie 9Iufjic(){
Über bi« giOHmtiiifc^s SKunie {»Ott«, O.
Sit fficlbiiölbm, tBcIcöf bie Stjbifittfe
®(rladi> ju ^at»!}, 2luno urib tCcrncc
ju Stier, \C>ilt}«lm i>e la @arbe {u 31rleä
im tierjE^nten ^abrliitnbert ptäijen lif§en»
uiittifcbieben fict) buDutd) von Den glocenti»
nifi^en, bü§ bic cr|?(n tfjeiltf tot bcm 3?a*
nttn b(ä &. 3c[)4iine^ ba^^a^nfifi^cSiat),
»nl»
-^(^■^ GioY»nni Viüani Lib. ii. (. ijö.
imb ttftc!^ btmrd&rn (ttif n etnfipfisfti ^bttr,
t^iÜ^ avd} t(ti ?^at> auger bex llmfdittfc
onf btx »nfcn SciK bcö ^..go^iaiimö, unö
imtcv btm obciigciiamKcn Slblet m<i) dn<tt
CötiKit, ivel<^r junt Sapett feinet ^au^ci
Don 3?af[a« gc66tle, uiib auf ttc onöem
(Bfiw um 6ie Üilif tni ^amtn GERL.
AStEPS CGcrlacus Arthicpifcopus ) in ßec
Umf^tift uotficUen. 3ciic 6t« erjbifdjcf«
t«n 9Itl*ö traüfii um fcic Silie bis Umfdinft
G. AREL. ARCHPS (Giiiliclmus Arelatcnfis
Ärchiepifcopusi), uiit üEwc t<e fcflncnC««
^oiiti beö 5. gekannt« We jfrcne btß ff6(
iiisreid}Ö Slrl*^, ntlO^c ttt Äaifoi »ail IV,
im ^fl^ir 1364 Don btm gffflsKn ec(bii*ef
«rapfifng ('). g^ ift tooljvfdjciiiltct), boß
t^tilg bicfe Sc£miii3, t^cii^ ouct) 6aö SPtijs
fi>Kl b(t ttnatftbarteii etaöt 3IOi;inoti uiitce
»m ?}afcft 3ci()aiiweö XXU. ju Meffin Piolb*
jül&en (Beledenheit (teselKn Ixibm. Sluc^
ätif bem ©Dlößülbcii tci ErierifdKit eti»
iifitiofd jKuito fii^ct übet ber regten S^anb
bfi 5. 3oßanneö ein boppelfer SlMer, uni>
« ^at tiefet mit ben aiiterit €ri6ifa)cfiif
djeii (Solbfiülbeti gemein, Uaf «in ^anic
CONO AREPS T (Cono Ardiiepifcopus
g Trevi-
t'^ Caliu ditifliaiui Tom. 1, p, tu
J
j* '—■ w^ —
Trevirenfii) um b'it Eilie flt^tU SlSfr )mrc
titi Smtifi:^«: €ril!if<I)ofä XOetnn gefiet
barinn von ben übrigen ab, bog um boä
St[b tcä ^o^anneä nii^t bicfed ^eiligen
Slame, fotitxcn WERNER AREP. TRE.,
uttbaufOetanbtrn geile biefcö l£cibifd|cf«
©eWlccfttö aßapen mit &ec Umfe^itift MO-
NETA NOVA OVENß. gepröget fitlto.
©n erjbifdjof iviino iDor auö &em Ke«
f^lec^t ber ©rctfcn bon ga[Fen|?ein, ivutbt
1367 SrjbifctiDf ju Seiet/ unb (latb 138S
alä ^arbinal. XOevmv fein Setlei, au&
btm ©efct)Iect)t bet ^crccn »oti Sfctiigfteiiti
folgte i5m in bet <Erjbifct)öfIii^eii SSarbe,
unb beEIcibefe pe b«5§ij gn^t»
SDeB ®ülbgülbctt «incÄ ©rufen tum maüt
itm trÄgt um bie Cilie L. FLAD. COMES,
unb auf bet anbern Seite übet ber rechten
^anb beä \). ^uffanneä einen ibnm in
^tofil. aibec bet ßDlbgülben bet etabt
Sübed iinfetfc^eibet fi($ bnrt^ ben Äoifetf
litten SIbtrr äbet bei teerten ^anb beä ^,
SD^rtnneö, unb auf bet anbern Seite but(^
ben 31amen bet ©tabt, bet um bie gio*
«ntinifi^e ?ilie flehet. (S« fann feijn, tag
Wefc aJiünie 1375 liep ©flcgen^eit bet Surd)f
tfife
-nift SaifttS TtatI iv. i<x bit mtatx
)u d^wn (inm übet tie 5Jifl<i§m großm
Ölufteanb machten ^ gtfAlaitcR tcctbtn i|i,
tj<ffä Sllirc >iit.
Unfer anbern geringen sSeranbetungen«
iVDbuid) fict) bn @Dl6^üIten tcä Jiaifcij
Jtiipenus, J^itcäDg^ in 5pai>ccn, *pfaU3caj
fen am Statin, auiSjcictjiict, ift ein fteticii*
tCF f6t»e übet fcer redlteii S^ant bts ^. 30*
.Sianneö, unb auf tcr oii&crn Sfite um öie
Side bic Unifcljnfl! RVPERT.DVX. Slff«
^«iftt (ianö Ben glorentinetit reibet (ßo*
Icajjo Cifconti btti, unb reät mit i!)tKtt
in ciRcm fff»t (iiifen 9}cr|Imibni§. ^n ber
fSettonfdieii gaminiung fiiibei f\<b aud) ein
(Bolbgülben bon btefcin Koifer, auf tveictiem
«niläic bci$ Hbcn ein boppeltec 21bltr (U^cr,
£]<T leite bec (^olbc^ulben, bfn ii^ eom
i4t(n ^a^r^uiibcrt nennen niU, iß jener
bt4 «Itagonifc^en Sfcnigö petere iv, 21uf
biefem flefiet üfcet btx fegncnccn J^anb be«
, So^tinn«^ ein Efimin, unb auf btt am
1 Seite um bie ßilie arag.
^1
In ffim ^1
«I
I
E 3
3m
gm 3a5t t3;6 pt&^un i
tine 6(fini»m 91« toit (Solbafllbtn, ©ie
lüdrctt fort bfn gtivcgnlii^rti baiinn unten
fi^iebm, ba§ ntbtn bta göffen btS 5. 3iw
^flntic^ auf bepben ®dtm (in tltitttt Saum
«mpor fticä. Slur tnalefpini unb PillAni
t^un gRcieanj baten/ unö eg fc^cinf auc^/
bog üuget bem Eeltoriftfjcn SJfufäum fein«
me^c böMB uov^anbfn iii, e& eS fdjon
meutere bergleic^eK eilbergülben oon biefee
Seit gietit. 5;i( gefaglen ©olbgölben, unb
wa^tfc^einlid) owft bie <£iI6eröülbtn, »um
bcn jum Slnbcnfen einr^ äbec t>ie ^ifante
erfot^fcntn giegö auf einer in %tmbti ianb
<ib3ef)auenen Sichte unter fcepem ^immel
semünjt. 3^« Seltenheit fomme o^ne
Smeifd ba^tv, weil ben bamaligen Ümflim
ben geniäg i^m nut roenige geprägt tvor*
ben pnb.
3m 3. 1312 g«6 J?aif(r <geinrf^ vii.
bem Sffiacfgtafm ju ?OIontferrat, bm ^errn
von Spinoli ju @enuA unb anbern flrinen
fetten bet fcmbaröie bag Kec^t^ gloten;
tinifrtje ©olbgfilben ganj mit bem ncmlij
d)en ©temiJrt na^jufe^lagen, um ber Sie*
vailit bi( Sloientimr ju fc^aben. S>ee
Äoifes
JtaK« Sifflfl fo »"' '•" -^^ß fttflttt tie
g[&r(ntin(c, ba§ ec i&nen öerbot Kdt»
Üftlbin iu ft^Iagcn. Sk gcbac^tm ^«rn
u'nteilie^en aud) ittc^t/ fi^ ^t^ ütxmt'mUn
IKtcbtä fleigig ju k&icncn. Slbcr Mc i^lo«
KiKiiict naijmctt i^re SufJuc^t jum $abrt
3o!>«nne« XXii, rceld)« im 3a5c '32^
iie fttlf(6m SKänjec »or fein ©friert nat^
aitjiflnon cititfe, mit Äirdjenpcofe UUstt,
aub b(S SBIüiiiMc^t^ entffgtt (*)• Ein""
foli^ftt faircfim ^ün{cc Ugt Xiaitte im 30.
QitfaixQ fcimc J^öUt folgcntie Sftfe in bttt
Ivi e Romcoa, la dope ie faifai
La Uea fuggellata del Batilla.
_Vnb nic^t (ans ^ccitttd»
l' Ion fcr lor tra fi fatta Famlglia ,
E m' jnduffcro a battcrc i Fiorini
Che avevan tre carati di mondiglia.
^ierauö ftt^tt man, tag tiefe sDIflniec b(t
@o[^gü[i)rn itid)t nuc mit btm Stempel bet
gioceittinee, foiitcrn oiic^ um bttij ©eantn
»eefälfctjte CiDlbgülöm prägten. Btcfcm
ütbtl, fo ttifl {g in i^rcn Jttaftfit wat/ ju
~ € 3 ftmi
Jp) Lib. 9. Extravag. Camun. t*p. «nis- de
I Bilationibui.
UtlD
31 =»=
fitutxxi, üfibottR bit glßrtnfinrc ttict)t »ue
roI($c fairttie SRÜDH» <n i^im Erbiete,
fonbttn bejricbnfKii aud geq«! baö 3{i5c
1332 ittTc^oICfiältm mtt ^fnl ^opm i^cfe
SÄänfinril^cr , welche aü& i^xta oorne^mfltn
@(f(t}U<$i»n roaxttt.
XtiiUt btntn, bk igte ©olbgülben mit
(%lec()tem ^c^alt prägten, jeic^ncten fti^
»i( erjfcifdjbfe ju «PTapiij unb Stier, bie
SToliSraft« am tülftin, unb p()ilipp b«
€(f)cine iRgranfcrii^ am mti(i«n au£. 3^te
ßolb(iü[bm »atttt iim fünf tStan« ju g»
ringlialrig (')- 2i(r jt&nig Pt>Uipp vi.
Von ^alDiä t}ctf<l>liRim(rtc gegtn 1349 bie
tpobucd) ber ^anbcl bcr Scanißfen einen
ttblichen @to§ crfiirit. SnnttjjÜuß Vitlani
«rjäMt C**), Diele Cet reictiflni 5fauf1fUic
feijrn »erornift, unb bie frenibcn ^aben fid»
<nifernt. Weil abtx iiibcffen bct ^Icrentit
rifcfjf ©olbgülben iinnier ton ber nenilidjeii
L Elite tttai/ fo flitng er o^inc aüt S(()tan(m
auä
:
I
C*J) Frterus tili. ». de Re monetai. Gcrm. Imp.
in Gracv> Tum> II. Columiii H^7- Ciiimn, ('(&■■(•
l4b.g. c. [8-
C*0 üb. 1. C. 74-
=WP== 59
Wi tcm Conbc, tmb roiirbc <tnbertl»cirfä in
fSjleiktttt ^ünjtti t)er)vt1ll^eU. Saturn fa»
Jen fic^ bie Slorentmei: im ^a^t 1393 9«
iipungtn, unter fc^jwcrcr etrafe ju BetotCj
ncH/ bai ÜJicitiant) m([)i; al^ 50 (SoibsäU
Un auö ber gta&t füli«n b^rffe, unb bcn
!Pt(i« b(r bamalÄ geprägten, bie fie Fio-
fini novi di Suggello nannten , um fünf pro
ceato in 6i[bcrge[be jU ci^b^en.
3c^ ttid S^nen ^i« (in tit^tgeg 2»etJ
S<id)ni6 toricgcn, raorinn jie beutlict} fe^en,
toie nad) unb nact) ber gtorentinifc^e @Dlbf
Süibrn alt SQcrtf; jugenoninicn |)a5r. ^eil
« jur flUgemeinen SJIünje in Europa itt
n&tben, unb n)ie bag (^ilbergelb immer boti
tec nemlict)en iiineni föute unb (Schwere
war, fo merbe« fie ^ierau^ feDen, in roaö
für einem Ser{)äItniS baß ©olb unb Sil&ec
feit bcn mittlem 3'ilfii ftec in GiUFopo g«
»efen i(i. SGor^er müffeii fie aber roiffen,
iaS einefira a\\6 2o(Solbi> unb ein Sclbo
pi 12 SDenari befielet.
54
r„
=SS
f-
Set Qelbgälben gart
im3a5t
!. e.
a.
imgoSt
f. s. a.
nja <
I —
—
1463
4 « 8
«75 <
I 10
—
1464 *
4 8 4
]s8z t
I 12
—
1470
5 14 —
1386 f
I 16
—
■475
S 8-
,J96 »
3 —
—
1480
S II— '
1301 t
3 II
—
1485 1
63 —
I30J .
S 13
—
148S 1
6 S -
Ijäo 1
3 -
—
1487
6 6 —
ms <
3 3
—
1488
67-
13J7 <
3 3
—
1489 1
6 ! —
lä« <
3 5
—
1390 <
6 10 —
134! i
3 3
—
1493
6 II —
»347 <
3 -
—
1494
61» —
135s
3 !
—
H9S
613 -
J35! i
3 9
—
1496
614 —
J370 1
3 8
3
■498
6 1! -
1378 !
3 8
—
■499
6 17 -
B 13S0
3 10
—
1500
7
■ >4I5, 1
3 13
4
1539
7
■ 1448 >
4 S
—
■ " Da Slotmj um bitft gtii ton tm So»
■ ftiUdien
eingenommen, uitb
tem Aertos .
■ 3tlf|fanbto mebici
nntcrroorfcn tuutbe.
H ^ötfe man ju glorfnj aufy @olb£iül&eR ju
1
)>ea8m.
L
^
prägen. 3ebcc^ ItWtta bie bii ba^i
im 3*>0e '53t 7 E. 10 e. — S.
s s 1564 10 f — ; — (
'/ i 1599 10 '. — s — i
ti« ©olögillten, bcr bcii ^o,mtn Sec^iliö
obei: ®igltAio aii^rnomnifii \)&t, bi^ auf
33 Ifice, 6 golbi, un^ g Saimti gfftwgeR.
iBtnigfTenä R)ei§ man, bag ci fdjcii in ber
ctfttti ^älfff beö iBim 3(i(;r5)unbertö biej
i£ie bütftn fid) ^\n tiidjt etwa cinfaUtn
lafferi/ b« PiolUgiilöciT ftp cn ötfuid)! unö
innerfc @tt[e iiad) unti iiac^ ^civac^fm,
ober bie glorenlinifi^e Eira ftp immcc
ft^tle*«!! unö l(icl)ter genjorPeit/ ttobutcö
ber Sßerc^ einer £ira gegen einen ©olbgül;
fcnt ijmal betringtet Würben fcp. Scim
bie alten ©clbgülöen, bie im Söeftorifdjen
SSufäum ti(rtvi]l)tt meibrn, bie ocm i6teu
3a6rtiunbett , unb Bie jcgigeii Sigliati tonu
RKR an Kote unb Ken)id)C mit einaiibet
ÄbeteiB/ unb eö finb nod) ju unfern 3«''^»
?ire tjom löccn ^a^ic^unbert im ©(ing,
»fic&e f'ip ui" bi' -Hälfte fdjlec^iier ot-er
S $ Itii^tee
I
^3 ='»»*=
hidiut Tor mü§ffit, al€ bic tuucrit; ba
fu bod) tcnfclbcn an @mic()t un& <S&tt
ganj gleich fuit).
Sa§ aber (ine Eirn, iJie in Sä($ftfi^(m
@clbe iiur$ 03rof(t(ii 4 ^ftmist außm<x<i)t,
im S^lirisss &fn Sertlj eiiuß öufalcnög«
Jabt ()abej fimgt mirtli* fci)t fdlfdm.
aber Qltid)tDi{ tie tira, tvelc^e tioct) wirft
l\ä) im Umlauf ifi, ftlt Cem 3a5ce 1431*
t)a i^tet fiebcn eitidi ^ufatcii goUtn, fcjt
nur jltd bauen ifl/ oI}nc fic() <xi innern
®*rtre«äiiö(ri ju haben; fo ifl pc aucft
»CR 1252^ ba ftc eilten sanjcn S!)nfal{n
(iftif, btö J5JI JU emtm iSicbcnt^til eint*
S^ufatcng flcnjorbcii, o^ne an @cn)icbt unb
©ütccitjum^mcn. Slanfinbct (omo^f in bm
flltcii alt neuen tOiüuigcftgen ber ^iDrcntif
Rcr, iiaQ unter 12 Un[m Silber »it^t me^c
alä eine |iülbe Utije jfupfer becmifitt »ar,
unb bag anä einer llti{e remcn @Dlbeä ac^t
OJoIbgiibcn 0ef{j)laä(n würben. Sluf biefem
gu6 ficng 1713 (Eormua lll. bet Borlejte
M' (Hrc6t;er(09 ouö bem 5S)?eDiceifd]en ©efd)lec^f/
H njieber an, @o[bgülben unter bem ?Ranten
K iBigliati mit feinem @oIbe ju prägeit/ totlt
H (^(3 Senari/ obec itn a^ttn S^fil einet
■ URfc
i
I
Utiie »iegtn. Saä @cprä(it fttUt auf btv
(inen €fite nod) imtnec Cot b. ^'^('«■"icä,
anb ouf öer aiitcrii Bit 5lori:ntiihf*c ^iHe
tor. 35c aüerl^ ift, mie id) obi'n f*on
itfa^t ^ait, tiit 13, Qolbt 6, £ienaci g.
Sßenn tnaii ten J^anbel bfr ^talitnci; im
i3Un ^afjx^anbett belcad)t{t, fo fann cä
titttm nii^t fcltfam DocfDinmcii/ mt bamttü
ba6@ilbn gcacn önö WolB in 5c5m CBtrt^
»«r. ©(( ganie ftDaulifc^e ^anöfl Cet
Suiopäer n>or in Rauben btt ^tnttiamt,
Kenucfct, 93ifancr uiiö ^löreiirincr. Exiin
ob biffe ditid) bi^ 1496, Co fie ^ifa unb
b«rff [bcn gceijofcn (robfrtiti, feinen eigenen
^afen bcfagen, fD fiatCeii tie bo(^ in aUeii
BorncJimEii (Becfcötiten m 3(nlirn, uni) in
t!(r l'cbanfe i^ee^attoren, mtlibe bie Saat
ten i[;reT £iiit>fabeiCen »rrfc^ifti^n unb tat
lianbdtcn. @lei(f)ivie aber bcr Sucb&anbel
in bfc l'cDantc bec (iä'ct\ic unb eint[a(|lict)r>e
nat, unb bie glotentiner baä nteiße unb
befleSuct) fobricitteny fo flo§ «ui^ bcr gr&ffe
S^eil b(ö Seüantifdjcn ©olbe^, baö nocl)
Europa übergienp, in bie Jpänbc berfelben.
«Sie 3106 bfr Uebetflug an ^olbe imijten
ga^r^unbc« ju S'orenj, unb übevttowpt '«
toif at
Ü
F
I
flr^ ^crm tTTtni in feiKfin DiTcorib ddto
Nobilu di Fircaze (S. 63. 64. He« 30^011
tKS VtUam Lib. 7. c 97. nttA Dttf 5'»'
Cffco&aj&uci in fieimin sefdjmbrnni JF«M
tßtatat üt«t ben Eante Caneo 29. £j(ft~
(tiä^Un, «in getctfct ^lortiuiiur, 35ciici
deico 6(ifuc>»i, t)atic in rtntm Sonitt
friit ?is§ tnit üua|?en at\\frt, Me nlt-so
^funO ori:ntJlifd;<t ^frltn iintr 51 9fMi^
tii fcinfem KeIüsS b«eii*f« tr««B. 3«
3flfit 12S4 fiabe tot etaf Ugoliao bell«
(S^cratdceFa ton $ifa, um ttni^^ S'*'""*
(inn {D ffinft 3)artn ju bringm, tivt SRotst
tBnnflafcti«! (öetm line j«t( 7 f fuBb gloi
tentinifc^<n CScinfi fa§0 Bcü ©cltänli)«!
gfl'c^fnrt; unö juSirna fii) f ine ffittVBfi^afr
^(ivifcn, Cec man tm 31am<n Etigata Spen-
dereccia gaü, fBelcte au^ mut^miCigfr äjnr»
fi^HMtibun!; bic ßoltisülben, nit giftte/
mrt 9KfE»l itb(tjcg{n, tö(l«my unö fo i^«
^^^t ünh ftc^ tinanfi» tutnit ktcüt&tttn.
£iad igilbfr nrenUn W glorentm» bntd»
fcfn J^aned mit grantrcit^i , epanien unb
^nffiMi, Kb |ie i()ie gaftDic^m (aetctt,
linft (tWd^ »«nigcä grutrrt fif aucf^ im
Oa((man)r<^cn; abrc btcrtä Silber sitng
jtigtctit^eild ttai$ 9I^m über. Unb sldc^j
iBit bcc iecantifct;« £)anbel bcc ;3t<ilt«ncc
jnien, bcn fie in <£ttcopa fü^cien, t&eit
d6crtraf , \o toat oud) an ^cit^ mc^c @Dlb
al« @i[bcr in ^Italien, ^a^tt i|i Iftitt ju
»ttdt^tn, tvacum 1353 ei» ^ol&sülbm
oic^t Rif^r ali tin Sita soft.
SMan fonnfc nemlicft bnmalä in 3(alim
mit (inee Uta eUn fovid aüönc()(tn, al3
100 mit einem ^ufatm. ^an lebte äbe»
^oupt itf)t cinfod) unb fparfam. Xnalta
fptiii erjä^U, ^unbert £ire fct) bie gcnteine
^rurct^ägabe »o^I^abenbec l'euce, iwei)
tig bceij^unbert bie gth^tc unb reii^ife ge«
«Kfen C). 23ie gloHntinet fauf(cnim3a^c
1309 Den ben @raf«n ®ui&t beit §lectm
9Konte SJtnrlo um 5000 Site C). ^in
3ot>t I33J würbe bie SWbt Eucca um
35000 ©olBgüiöen tjctpfänbct C*^), uiiö
über 60 beiro^nte Oei'fec bcm COfarfgroferi
triiilefpim um izoo^oibgüibcn BctfauftCtJ.
Sa in bet erften ^älffe beg iglen ^afit*
^uiiberiä
I
I
C) lilT- Lib. 6. c.
C") ibid. i- c.jo.
CK ibid. Lib. j.
I ScoiieFtor«nc,I.ib.S' p jg/.
mini baute, gab n Den SIrbcitecn 4 £lua»i^
trini fäiä (^agclo^n, un& »er bie ^o(C
nidit betam, bem legte er einen obec itvtp
Qualrini ^inju (i). M(o teat iamali «In
Secijei ^ihccltfieub/ einen Sag (aoon (8
leben.
?!Sei( atfc bie im gefügten 3«?« unb
hinfort {u Slorenj gc|>rä^ten @olbgälben
tvcd^ti i^reä innecn Oijcctiiä fo ^dufig aai
bemfanbc gimgen, uiib roegen beä itUxaÜ juf
ne^inenbcn tapa^ fo fe^c t}eet(ieilt unb ein*
9er*mol(en tuuirben, Dü§ Eouni fo »iel le*
vantifd)eg O'oId i^beig blieb, ßolbgülben jn
prägen, und eon G;uropäifc^fr geite, roo
t^cilä imniei; mehrere @i[bergt:uben bearbet»
Ut iButfcen, l^eil^ au^ ter jfjanbel bet
Iß6cblict)en unb SOrfrlicften ©eiicnben mit
Italien forcodl unniittfiboc, oltf mittelbar
iinmce nie^v juna^mi bec SiOtrarl) eon Si!«
ber tcrme^rt TOutbSf fo fid ccn 3a&r (U
3(i5r bet 5aJert^ beiS Silberö, iinb jenes
be* ©olbc^ no^ni immer mdjc ju. Succ^
tiefe
C-t"f5 Clemtncini Raccolto Storics della Fonda-
zinnc- di Rumini, e ddr Ocigine e V c« ile
Iiftff Urfäc^m tOK in (^olbgfklbm bii auf
inr Kegietung fam.
3>ief(^ ^(iiiö fdiien bcn günjm (EnCjmHf
fejiicö jut IiccDtfen Stufe Qtttitbmm Spam
iM unb Dtric^f^um^ ecctictit ju ^abtn,
ba e« jur Mcgietung gelangte. Senn tg
terijtg njctjt nur Telbtt nac^ unb nac^ Cen
^anCel, fonbern jog auc^ curdj bie ©tif*
(ung bc6 aiitterorbenö vm ©. Slefono,
burtO G^cenjeicljcn unb KnngorCnungen^
bie mit bct ^aubelfcl)aft nicjit bcfie&cti
fßnntm, bie reid)f}en gamilien uom ^anf
bei ab, unb füfttle unta ifttien <Sf)t$t\i
onb üiebe Jiic ^uMiit unb SQetfdihjenbung
tili. Sa^cE erfolgte, b(i§ glejct)tvie bie
SRebiti blöket bie Seele beö St^fififct)"*
J^anbelä gcmcrtn ivciten, fit nun t^cil^
bmc^ ibrc unb if)ret SOiit&ürgeir llnt^ätig»
feit, IfieilS burcl) ijc in 3talifn überoll
nQC^gealiniträ <?corpicI ber ipr(i(t}t unb aSerf
fcfjrecnbung baö a^ecberbcn bf(fd&en befön
berteu. J^ierauö würben bie Quellen beg
©olbeö immer feic&fee, unb in '^eit »oii
btepgig 3nf)ren flieg ßcr ©olbaälben uon
7 JU lo üire,
(Sttbf
ii
I
@olttä »trfitgKn, bii txrft^ietKiie €utD«
fäift^e Rationen bcm Sifmtifc>)ni ^onbef
fiiic anbfK ?(ict)tun3 um ta^ ^Sor^ttürae
tcc guim J^ofuuns scscbtii Metern. €£
nia^ nun ft^n, ta§ ^)e Curcpäcr tamaU
totuiü» Solb au^ Slfitn jogen, M ba bitt
f(c ^atittl in btn J^änttn btr Italien»
war, o&« fra§ bfl^ Sotö in gor ju tick
J^tite txritifilt mar, cbtt oud) mit einem
Sar JU grogcu Sufioanb iti Qilbcci crFouft
njflr, ct(t luaö a^oM Cie ODtnc[)n;(t( Urfaftie
fltmtfi'n i|l , (a§ tüiii) ^l( tiddjiifa^mr« Xiob
luf{ unb Wrackt t(x itroßfu unb 3vn(l)tn
Die ^rbfnöbtCürfiiitle Dcrnift)«/ unt turcö
aicft bfr ^»ig b(c i^xmt, folglich au(&
e« QBntij Cf* ®elö(ö «O^&ct n>url«; fo
tfl gcii>i§, ta§ bfr @oi&i)tilten im fiÄftlt
{f^ntfn^o^ti^un&crtoon lo^ict ju ij flieg«
SEarum 5nt obfi bie iitc§( ^Jitngc t(«
^cl6(^, rcdcljtß im i6tm unt> iTttn 3a5r*
tlunCcct aüi SImetica nad) tSutcpa gefom«
itien i(!, bic gr^efjung C(Ö %Stt\$cS btffeJ*
ben nidjt ect(!iniKct? tiUft grage foDte i<^
itvar aubfrii/ tie eine !]r5^(i:e £itifi<tt in
BJaub« ict), baö 3i'l ni*t w(it ju wtfeö»
Itnl »(hn itt) fö bfrt nat^ Jlrcpörtion bti
'^{bti junr^cnbcn unb ficti immfr mt^c
'Sttbrctlfnbcit £u;ruä, bcc <Sccmc{]rund bec
Äünlte, bie ba0 ©olb uerarbeitcn, bfr 9«
lioppeltcn 3)(C)ige beä 3lmci;icanffcf)(R unb
l£ut»()üifcf}eii gilbcc^y utib btm tiocb SVoa^
6eö ©dbeg llngtntJfB ^Kig bei: SBfbürfmffe
©0 eiel öcn bcm ®p[bnäit(n, fem matt
i|t )u glormj (Biglfato cbrrjlufpo ntnnU
Sor 9lliet^ iidiinlrn bie Sicmec uiib %cn(«
tiaiKC il^re ©olbgülbtii 5)ufaten, tto^« ■
tec 3?ame b«c ^oUAiitiri^cn, ^uti(;anf(Deti
unb anbcrft ZiuFotcn {u fommm fcbetnt.
tlberbitfe unb Übe aututt ^tahkm(<i}e ©olbf
£)ufäl{n (3tc(^)ni) g,tttm ju Sl'x^^ti '740
tveniger, alä btr glorcntiniict^e (Sigliato*
{tdcn <£tt Ktf>U
9}a((ici(6tm wn WttU«
fdnntcflcn £Keife6{f(^rttbiingoi.
9»,.
teilanft iff nat^ Sem bie grtgfe €t«b(
in gtalitn. 6« bat j*?)« SfalifnJft^e 9Jitii
Im im Umfang. S?« 2Ibbe Kidjarö gifM
i^c wenig« olä 100,000, unÖtBroflsy "'t^t
«K^t als 80,000, tnigoft 300,000 eedm;
<?it fcnnrti fitb «6et fi(()(r barauf Dertofm,
baß i^re Ginroo^mt ungtfc^t 130,000 bett«
grn. S^ci^t)b£ Kti^arb iftübcr^aupt ntCtttfttic
^lütlt* in bcr gingatf! b*t €inti)o()net. K(as
pel foH nacf) feim-t süKfijnung uiermal ftiSrftr,
oW 93in[anö btoöltm feijn, ob ti gificö jt»
Wiß ift, bei g?((ipfl nicfjt übet 430,000
€inn>oI)nfr ^at. @ag ^roHcv "nb tlligon
bctrift, fo be^nüijeii fie 0$ feiten, geringe
gt^Icr {u begeficn. 3m 3o&t 1774 betrug
bie 3a!)l alltr (gimvo^iu-r \>ti Oeftetreit^ifcften
3lnt^eil^ am ^rjogt^URl 3)7ei!{inl) l'lio,
152, nemlict) 564,^97 niännlict)en, unb
54S,8;6 njfiblicticn pJefd)[eciK«. X>it Stabt
liegt in einer unsemrin frut^ttareii &tm,
' unb
1
itaiin oud} fyitiaaest^tt , tclft nun (<t)bnc
nflfen OB, btttn Qinia,t oon einer @tiiM
jig uiib nie^rfc ^falunifd)« SJItiUn erlTref*
Im. ^iefc fiiib ft» ftu<l)tbac, baß fie ivotil
M'ermoIbcä^aTit'^iibgeiiiätltf merbfn Ebnnenf
uiib (asai iti ^intei^ unKt btm Schnee,
tiic ^(il^nbet topfit fi<^ fcHr^n rttttxn
ÜBirrclttvod)? unti itoci) änbtcc fe^i ttiiditige
Sßerl^filc burd) 5f(iiia(e, n'o^ft (le bie Eile«
fett bfitäffcrii ffcnnfn, t)rcfc()aft. @ie lernj
teit ftiffen Sßcritjeif auf b(li ^reüjjügeii in«
gefcble ?onb. Set Öltffie ifonol, teeldjec
ouä Crm !^((ino b<id 3£!a|Ter biä nac^ ?)?d«
lanb führt, unb bicft (?tabt mit btm Lago
inaggiore, tm güig po uiib bitn 9ibriatK
fe^en Weet ijfrbiiiDci , ititrbe 1179 bii na^
Äbiate ®raßo , 3e<irnbcn, 1357 ton b«
iis nad) OTeilaiib fortgefcit, uiib lööpediif^
bar gemocf)!. (Er t|i 32 ^tfllienirAf Weilen
long, unb^eißt ('■jf VJaoiglioqranbc. Cfies
ftem 6ie§ et ju becftDiebenen Reiten JLvfwcU
Itf, unb tTaoiglio bi iSaj^atio obfr ©agi
^tfltio. (Ein anbercr Saml, tvelc^et n«
^2 vigli»
I
etglfd &eIU VSattt^ana genannt »ttb, vmtf
33 Etilen ntit, bas 'Ba^n auS ^(c SIbba
Ixi tiaO) ^tiiattb fü^rt, tti titl iitn$tt, und
fiat vitlmt^c sefofitt. Er nutbe i4;7 auf I
S5cft()l bfö ^eriogg 5f*n3 Sfor;« angtfaw
gm, öon £u^mig Sforj«, btijb« eta&e,
unb Vom @rof gttniian unttr ber t^igm
etuM^aUtifcttaft t)eä ^ij^fr^Dd^ ^tbinan»
iiänac^^ario obtt blä {um Cdmerf0«c
fc^ifbac gemacht; &i( Iqtt Slrbeittcuc&t R>»
gtn tittt^ ^itn %aUs btv^iba, son bett
granioftfc^en ^(nigin Eutiwig XU unb ^tani
I mit bteltn UrtEcfttn vfrgebücf) Deifut^C -
t>it§ finb bie {tvep gr>m Kanäle. €d ftnb
obec im ®ebict btt S^aa^tüabt nocf) brti) am
tat Bon nidjt gcting^rfr ööii^figCeit, ntld^t
(tatial öi ^crcguarbo (auf btt ^omamii«
frfjm Statte di Abiagraflb genannt) ^eiU
tlHl9 mbXtavi^Uo bi pat>ia feigen. See
erfle gc^tt bon 7^biau gra{fo auö bent yua
otglto gtatttie in bm ^efino bep (paoia ,
und i|I fc^ifbai-. Sie önbern imeij entfielen
ouö bcm bcijm Siciner J^oc ju SKeilonb ge*
fammclttn Sßaffec bet jwei) gr6§ern^an«fe/
tvenben fitf) con ba gegen €üben , unb be«
w^ffetn bas SKfilänbift^e unb tpauefifc^e.
£iei; Ot^{\ö)m, i|l bec tCefliKlIo, unb bet
Uuft neben bn Saii&ftrage nai^ ^Mia. QSaU
Itano Vtfconti, ^crr Don S^etlanb, ließ
^ 1363 grabe», btn ^att bei) $abiii, utiCi
We ganBflüter feiiieö J^aufcji {u tetuäffeen.
3m löten 3a^r^utiter( u«fu4te man, ee«
geMid», i^n fc^ifbar ju mad)en. Qluä biet
frn J^auptf Kanälen tverbeii uttjä^line 37«!:
benitveige abgeleitet, meiere juc £ett)ä|[e(
xuns bn Zaab&iiitx bmun.
^ietati« fanti maii auf ben glüflidjenSu*
flüRb bct Sßeilän&tfdicii ^(itiöreici^fdiQft, mb
teg S^atiUlS f((}I((^eii. See S>oi;rat^ t)OR
*ßie5 aller ©altungeti, befcnberö aber uon
Stinbbifl), i(t überauö gcoß. Sie uerfcöm
baä gaiiie (^eimefaf bciintt: uno iljie ^äfe
befonbec^ bei 0trac<^tiiO , vnb btt fege*
nannte parmigiaito , ge^en bur^ bie gan}'
SBe[t. 3^"*"^ "'i'^*' mit im cif(enliic^cii9)iei*
Iänbifd)eit SDiftriff gemac^it, unb tuirb fo gej
iiannt, meil et con bee CE)?iEi^ «rüiiibetei:
^tt^e gemacht n>irb. £)ec anbete ivitb im
©ißtift bet etiibt jgoöi t)etfeiftigrt , unb
Wieb unnct)tig von $aima benannt, €e
foH Bon btn granjofen bicfe SBentnnung cw
()fllt(n Iiabfn, weil ibn eiHe ^nnjcflin t>on
• ' Zj ^m
[
56 ==53=
mitfelff fc't e*ifhaHii Stoffe/ btv Stm
iti Lago Maggfore, uiib i>ti 6onKr»i
unb burd) &<'e benactibatttn @enuer(C/ i^A '
^robuftc flue» Sanbtß ju »(rffriben. £)(t
etiCtnNn^tl atlein ToU jä^rlic^ jniCD ^tU
[iontn, unb btv Safe eine Salbe ^lUics
SbaUc tnä Sanb brinjim. ^rnn man nutt
ttod) tid^utt , toit Diel @elb (intsinmt füe
StinODiel) unb ßietL'eitie, £ci5iunb -iSti^ttf
ttt f ^tbeitta , aüet^anb ftibcne untt tvoDec
ttf S^uSf' gamnift, Slrümvf«/ ©djiiupf»
tfid)», feibenc S^DrCcn ;u f iDretn , €ticfM
«iKn, jfupferatbeiteii, friflallcne ©efäflty
ffuifd)«!! unD ^alefdxn, icflct^e ju ^tit
Und Dcrfectictft, unb auger Eaiiteä g(r<$"^t
werben, fo Ijnt man llrfa'ct), baö J^etjog*
t^um ^eilaiiü unter tue reict)rten iäntxt
StüIienS JU ii^cn. Seboct) hlu^tt Dafcltft
tet ^anCel nidit ni«r)c fo fe^r, aia er 00t
btt S^tttft^aU ber iSpaiiitc blitzete, Z>taa
iamali gob f«!) oud) tec (iD^e ülütl mit
teni ^anbel ab, unb fi:l)aintc ficf) nic^t/
init ben @tfct)U entern reicher ^aufieute f«^
iu »etbiiibm. eeitbcm nbec ber Spaiii»
fdje etolj bie ScnEart öec gjJeilänOet an*
fleftccft fiai, fo {laben fidj bie abiictjen^au»
(■« com S^wm flEtrcHiK. a^iefeS seeijfpiel-
00» unb JLatfo t>i <Zotno gtbautt toirb,
JD ft^i 9u(, unb bem au^ bcn nicbrigca
6<flenB«i weit ecriujitljen. St i(l cciner,
iwn f5|1Iti^ecm (Hcfi:t)maif , uiib s^l^nbtr.
C« iDitb aud) ^ict; unb Ca viel ^cis g»
bdUff. Sic tvfl|rcrrei(^cn Kanäle besänjlidfti
£tn Slnbau biefeg ^rottufl^. CIr U>ef^t»
unb tiirHft^tm 2lorn i)dbm fir einen fDif
ct)en ü<bctfiü§, ba§ fte nlcl]t nur taß @ff
tiucfifc^e, fonbcrn aud) buc^ biife , anbeEC
frmbc mationcn bomit Bctff^cn tonnen.
ecibe »itö in *)rogtr SSenge sebflud; fi«
fonimt abec/ betcnbträ in btn nicbccn ®(*
jieuben beä Caitbeä, bec 3)i(montefifc^cn un6
Soöfanifttiett an tSüte nicftt bep. Eier««
ionintt t(;ctl^ bon ben Secfc^ifbenl^nt b»
^Aulbeetbaume , tvddje im ^cilänbircben
in einem gar ju fetten uiib feucbfen (rib^
reift) it>aci)fcti, ttteiltj aud] vom lliitecrel)>eb
in b« gubetcitung ber iSeibt ^et. e«ti
unb SUifi« fii'b rcict) an gifdjen , unb btfil
ganje Sonb ifi mit ja^meii unb tvilben ^ü
btToit^ angefüllt.
Sie fe^cn, lieber Sreunb, wie teic^j an
natürlid)en ^robuften bie ?iReilänbei: pnb,
unb n^elc^e ^Sequenilic^teit |ie ^abcn, ue»
£) 4 mitf
Stirn, bit f)( nec^ l^t; ba ti rinc una»
jtttifclfe 6aEf)c i(i, tag t>je Xirc^t, a<l<^t
Ctc &. Slinbtßiiu^ baucic, äuf citKm an&ern
iiü^cn Ott (lanö, njo *in ©«letiiriinerfÄl«
Hcc it!. 3}Iaii erHautit übte bic ©rt|e unt»
sffioicftät bitftö It-mpd^, übte bie ung«
^cuet 9rc§(n etcinc, itocauÄ *r iafammtn
9er<ittfT, unt>ü6cc tcffelbcii unjäblidf^ctifle
Von ;£catu(n. ^D&aniitBalcajjoDircomt,
»rffer ^crjcg ä» SXfilonb , fitng iggö ben
if^tiu Mtrec £tcite an, unb ec iß no^ njt^t
ju 4£ri&e, dE> man gidd) beOänbitt baran
(itbcitft. 3iici)arb iß geneigt ju glaubrn,
bcr Siul^n bcrer, rodi^t bie ju bteftm
S^nu (xRimmtfrt i^iiifünfte Crrmaitcn/ ialte
bie ^cUentunci bcffelben jucücf. Ca i|i
aber fr&r unnxifjrfcbcinli*, lai in fo bie;
Icn ^Q^r^unccttm tcinet brr gütfien bcc
utttreuen a^trtvtiUung bei; (Etnfütitte flftva^c
tvorbeii {tr). ^al)ti<!kein\is)^tt iß t€, ba§
bit beßänbigcn ?{rparotiiren bec bott Ungc»
Kittcrit unb €lijciiicn befdiäbigcci) Steile,
nddte oud) buvc^ Hi Filter tinb bucc^ i^»
rc eigfne @(f)n)cire ftibfl fic() jum SJerbe«
bell neigen, fctjulb baran fcpen, unb bag
man ben )ätitlicl)fn Cftttag bec baju bei
^immten gonbä nicf]t überfc^rciicn »tO.
aRoB
^MW fo 't>itl Cinftu§ auf bif fbär^tt, baß
^^efenigdt, itifl(t)e fittj buic^ 6fii J^anöcl
VtTfidKrt ^«ibtn, ftci} glitflici] fd^ä^n), ivenii
fit eiiwii 9l^cl6brief etfaiifcii , unft Btm
^art&el (nifiigfii föiiRftt. ^od) eiiifn am
kern ftl^v btfräd)tlii*(« Slbbrud)- itiott bei
«itle unter cuian!)» Cfrbuntxtif reiche ^auff
Itute mit bit «6*11 gci&t trcibtn. CSö«
tcm fam iiod) btcfcö 6in{u , ba^ [ätivlic^
Vt(l baorcä @3<:I& duä bcm l'anb iiact) CtSicn
flifng« Srjt/ fra btt (Ertficrjod gttbinoiii) ,
jii 5i;*il<mö im 9iaiiicn bctf JfaifcrS regiert,
^at bicfcE <)l6brud) cm <£nüe, URO c^ i|l
fttir wn^rfdjeinli*, ttflg 6ic93?ciläitbec öut<^
bit tteift unö mil&e Siegrciung 6eö ffrjljer»
jogö, U11& eucd) öie oäterlid)« Sorge, wel«
(t)e bcr Uiif!ci'Hid)e ^aifer 3i>(<^P{^ für alle
feine tlnttri(;(iiien, olttt 9(ueiici|)me/ trägt,
)ur &bd)ricii (Stufe i^rer dBDj)[fa[)rt yelaiii
geti toeiCen.
tßai bie <!lufntei[r>iiiiFeJf dtK^ Sidfenbtii
|u ?JifiI(tiib am mcitini <in fiit) jic)}et, itt
! Boiiifirdje. 3d) n>ei6 iin^t, roie bcc
: l\tst>arö (djrnbcn Foimfe, btt ^ciliße
inbrc'rniä (jdbe ciefei; Jfirc^e bi« gprnt ecr
S 5 öcatbcii;
I
58
=:53==
I
geben, bit fle nod) (lat; ba e^ eine ung«
irodfcUe ©acfee ift, fcflg fci* Äircfte, »tl(te
ter f). 3inibro|iuä bauete, auf ciitem anbttit
im^en Ort (iaxib, ivo ein SenebiFtinerfJfl»
flet iß. OTaii etftflunt über Die Örtße unb
sKaicfrät biefeö Jcrapelö, öbci; bic ungtf
^tutt fiToicn Steine, (vornuä er ;u(animen
gcfcjtift, unbübfr Offfeiben uii jätjUge SKengt
bt>a i^tatuen. 3i>()amt (^aleajjo ptfcoRti,
etiler ^erjcti jti sSieilanb , fieng 1386 ben
^au biefer ^initie an, unb er iß md} nictit
{u <2ntt, ob mm gicict) beliänbift baran
urbeitrt. Siic^avb ifi geneigt ju stauben;
tct 3iu&cn bcrcr, totli^e bie ju biefem
Siau bertimmten ginfunfte eerreniten, Jjorte
bie CQoUenbunfi beffclben jucücE. ^ä iß
abiT U^v unmn5n:fd)cinlic{) , ba^ in fo oiej
Icn ^atic^unCfttm feiner bec gürflcn bee
untreuen 9Jetiraitung ber ßinfünfte gcma^
ttiotben feij, ÜHflr;tfc^einli(t)ct i|i eö, baß
bie brßänbjgnt ^icpnratuten btr uon Unse«
reiitern unb Siürnien befdjäbigten Steile,
roc[d)e au(t) buircf) bntf Silier unb buit^ i^t
tt eigene ©cfjmcre fdfcft (11* jum 5Qctbet(
ben neigen, fc^ulb barnii fcpen, unb ba§
Dian ben jä^rJidjrn Ertrag bcr baju bei
ßimmten gonbä nict}t überfdjtciten reiü.
Wian
SHaa ift iwvntt betOToonung gerecfrii, tieft
S^crtiFircte (tt) , no nid)t d^»>if ivfnii||]mtf
(tntm sn^m ^^iU nod), ein ^etf tcutfai^t
S^aumeifict/ befonCtcä aber cini'ä actuilfcii
3ami9&i4. 31tcr Der (^raf Oiiilini, KtU
<tifc in fcimn DfnfroütBigfdKii Dcc i^ttibf
SRftIflnö Cie tiefer grfc&tcn Sficilö uitbcFoim*
tt Sßctd) richten Dem 9(iifati(i Ccö ^^nueö,
ton bin SSiiumtiftern / u'iö con ijcn (grro»
ligfeitdi roegtn bd fpitin^ gefiiiiimclt, unö
«ine @(fi3)id)f« tiefeö Pictäubeö uoii 1386
biet 1397 gebitCfl i}at, IcueifEt, fcenibe ^Baüi
mtifitK ^abcti ba^ ^(iii^lk tabct) fitt^aa,
St« Cc(?e ff? IHarco ßon £«ii)pio»e, ei*
ncm jnjifcf)*n tcm (Jomfi; * unb Üuganftj ©«
fl(Uä*Bffl Sl'rff" ' 9f«ff*n. ^(ft iiwSnIiul
ijSSCabf öec.^crjog ^^i). Pialcnjio nnotitiei
toilTen rTicolaueSuoiiapcMtiiri, bei: »on 3)df
ri^gebürtifl ronr, bdju btruftn, i|iitaber, rote
oOe onbcte fttmCe 95au(ünffl(r , in furjcr
3eit abgf bdtitt. Eicftt 55üi(i 5atte öbft^aiipt
eine große HJeigutig }ura ®auen. (£( f),it
«aä} i)ic präc^lige JTiirt^nttä bep {piioia er;
picfcKt. i£r uiilftljieie an (timm S)t>f eine
SRergf 5P.1&1CC , Siaumfifiec, unb ^ilt^am
tt, »OH melitjen bcr t*lnif ©iulini fct)äjbnt(
ÜJattKic^jte» liefert^ unö man glaubt, f*
I
6o
t)ab( HR firitwm ^Df bie älitftt iffatttttU
ber :eauFunfl gtilifwf. C)
£icr @r6|e bd Itmpd^ finb bic <|}cii(tf
btv ßottf^bieii|T(icf)en ^erric^tiingcR, feK
i£cl)in?>eit fcer 55?aJ)I(Ki)en unb ^Silbfaulen,
liK ÜBficbe tititß teidjm GtjbifdiDfö unb
JTarbinalö, unb baö ja^lreii^e (Sfjot infui
lirlft Scm^tttn, tfclct)c S&ifct)&ftn gkidj*»
unb Sccf^rung cinfl&Scn, i&r reirtjct unb
«tlänjcnbec €<4nmf, »oUfoinmcn miftcmeffen.
tfo^lH uRb J^idjAtb nennen i^n iccomble
dcU folie cn architeOure gothiquc , unb lA
J2a^^e (lält oHe Si'^o'^fn beffdbfn für
*inc t^hxidjtt Kfcfc^ttenbung, lucld)« al^
Knn (in €nb( ßaben mtrbe, rocnn bte uit*
ßtljfUft gco§( SKatmor t^auftn coc Slltm
llium nnffürje. Co fe^le bitfern ®rtäub(
on ^vfinbunfi unb @i}mmcicif/ unb tg |Vi>
tibetSaupt in ganj Italien Um ©cr6if4e
JIird)e, bu mit jenen ju aimienß unb «Porij
Betgiidjtn Werben fönne. sBog bie^ Ifjle
biKiff, fo tann id) bem J^errn la j£cinbe
nic^t
O Bocücii SuppUm, all* Kobilii Ji MiUita.
1
[fegteit^ Ißfijfna gtben, bei it^ gloutr,
©ot^ift^cn ffiau tec Domficctje ju
' €icna fdnnt fc^ivfdid) ein aiiDeKt bitfet
9rt AH (gc^önljnt i^bcEtrefciij unl> read
ba^ Uit^fil btc )mc(ii 9lRtf[it betcift, f^a
if( an bm gjjeilin&ifdjert Eicm baä OTang
b« S^orljeit ©ot^ifcistr SirttiiffftUE nidjt
fo eoQ, älä fie fi(t} etiibilbeii; bfnn mo^
b(c gcoße ^tamame, uitb bjc jivcen goni«
batbttt pdlegrino und :5ttfii baratt ttu
belfert ^aben, i({ nicOt^ iveiiigci als ®d»
r&ifu^e SBcrDeit. SJu* («gt 3Ii($«tb fdbfi:
c« plan, tout Cagulier qu'il cft, a uxe forte
de maguificeocc, qui lui elt parriculierc, utib
Dm bta "i^&un fa^t er: dies fönt bellci,
et d'unc architcOurc fort noble daos le gout
grec, et Jecorees de quelques bas-rcliefit
Ufbrigetiö ift auffec btt Sßtifanifcljen Äirdje
(U 3vom, ftiiu anbete in Gurapa, i»cld)e
bitfem Scmpcl ju ^^cilonb äii 3ifiittl;um bti
SOifltinorS, tinö i£ijmnKteif(ft gfotbncter Spifö*
^auerti^ertc ^[ctcl) fornine. £)ie beträchtlich;
Hm €tLlcfe, »elct)e nocl) nid}! ffiti;) finb,
fittb baö portal, unb tie gt&gere jiupeU
Unter ben fc^onftn @tattien iviQ ic^ nur |»
ner b(ä ^elliseii 3Sattt>alomäus ge^enfcn.
£jc i|t (iu ^ttt ciiief (^net^en/ tnavcui
3fgrfltt«. 0*>9l(icf) 6« V^cmt iUM 9R(i(
fleis auf t(x SBafe eiiinffoufii iff, fo gicbt
pf Kidjarb für tin Cffitrf Cljripopbß Äibd
ouä. @r()a( flo ntmlitt) mit |lüct)tl>ifii ^lif^
fcii, obtr bfcO(id;t oac iii*t gffffwii/ otib
Crefcii gcBIct titiiti! an^cth tbtti fo pflc^tig*«
tlictfetiberi ab3(fi$nrbcti<
£li< fi^JHÄe ulifcr fem öfirigctt Sircfe«
iß bie beä ^dtt<t(n ^i^elip, gebauet nM^
tet 5eii*iiuil!) br« ^(HrgrinD. £ict 2IbtKi*
djarti nermcnö* f* "<'' t'" ^if*« 0> Wa*
ria iti Ärcra, utib meint biffc feo bon ^r«t
tnont« (ifäciii)nct motbcn. SfrglfiAnt g*^
Urbegt^en lä j2fl<it»c unb ©röfley fe^r o^
£ii(f« fpfi(t)t fojjaf ton ^Icti')*!!, 6if öä*
til*t e^'iftiren. Sie Gifleriienr« ju ean«
Sintbrogio mag^fore fodeti nicf)t nur feit bfltt
Stnfdug fciffetf ^"^■'^""^^i^'^ 'it< anbetet /
bcm ÄKctn an 5))rä^t uitB-Pirbge gleid)eö ^lo*
(tcr iifbauct, fonberti au* iioc^ cm britle«
ju bauen äiigefaiiiKn ^aben^ melc^eä ebfit
fö iM'flditig feplt ttctbe, a\ä bie jiiifij »ori*
gtij. Daö jPtoflec 0. Äuta, tuelctjeS bie
eiperJtElii'ct ofinlänftfr ju (Jiilie (iebrcd)t (jas
tcn, i(I mit©. 3lmbpiigto maggtore weöei:
Ott @riße Itcc^ äli« <)}ract)t ju ucrgleitt^etli
I
iSin ttitle« , ircju jle ntßm gefunfcer« ßuft
trn fflrunl) stUgt ^aitn foüm , iß nic^f se»
^anbm. Äidjarö beriagt fic?» üb« Die fd)l(c^',
t( ^rmome i»«Ä SReilänbifctjtn ÄitdjcnäPjes
läutet, fit mui unt» ben unerttädlic^CR
©I&cfgen tiniget benattjbattcn SRonncnj^t&f
flcc obei: ncinei: fpfarrs^irt^cii fogirt [;ab(n;
benn baö ©tläute ber ör>tn j{irc()cn ju
SJtcilanb rcirb füc baö fc^6iifle in ganj 31«
lim 9c^alirn.
€'^ if{ ;mac nur €tne @f^aubi^^iie in
tXntx r» 9tDgcn @fabt; biffe ifl aber jtfmlit^
fltcg, ^nt fünf Steigen fogcn, nic^t f£i:^6 ,
Wie Sitbart fngt. tSö ipcrbcn ^i« crnß'
5flfle mib luftijiieöpsiin, Stdufesnnb tu|?{
fpifle, fronjbfifcfic Sfltttn, Crotonen, 3"'
termejji unb Sänje, ben öerfd)iebenen3at)rft
leiten gemiS, oiifgefü^rf. Sic &Keilänb(c
ftnben ttcUn ©efd)mncl an ben ftaiijofifdjeii
^iptionen; ober beij ben meif!en iff nit^tja
b(füTd)ten, Xia^ fie, mit bie ^Ubbeciten bei)
btn ^rduetfpideR beg (^ucipiOf^/ in ein
tdfenbe^ ^itbet foQen ; roeil fie bie fvanj^fi«
fctje ©yradje menig ober giir nirfjt üerff«
\tn, ob fie gicict) g^ren halber fo t(mn,
Rid »erliünben (le öiefdbe. ©ö ge^ct ifjnt«
*f tin« ^"
fD Kit bUUn 3l6m«rn in ttn $tiun btt
Slutcnintn> rotl6)t ^to tien £}ff]Ainntionm
bfc gtiectiif^en 6pvlii(ien -in öie ^Änüe
€ben fo rciDfonimcit ftnb (je frantblifc^is
€d)auf)>jfUr ju SJtai^rl, >parma/ ^aniuiTf
©Enuo uiib 5Jciic6i3- S" S'lt^rfnf tanit
man fte nitbt über t>»p obtr oicrniol ^tea»
9}?aR $a§t [)ifc ble fraii)c{ifct)t ^lalion, itnb
man i|i (»cid für 6it Janbcsfpra^e tingft
Rommen. Seboct) übttfcit man bafdbß 6ie
franjfcjifc^ai gi^flufpiek, Hnö fü^rt fl<
mani^f^mal auf. Qsi n>ätc ju n>ünfc^fitf
bitß fte tiurdjau^ in ^Ealim itm franjbfif
fdifn PiEfdjmflcf in Enlffpiclm felartn. -Btiiu
fiaab unö iiuic giticn roiirOeit ouf il)t Stie«
Kr jüriicfriüccn. (BotbOHi, befftii Suilfpf«
le no* übftall, reo btt &ti(i 6«t spartet»
lidjfcit nit^t ^ertfitjf, mit 55epfoU antt 93m
gniigcH nufg*fii()ct tt^ecötn, f)af an bfm
lüqeHsfcn @efd)marf üirleö nfbeffm. Seine
sffitrft finb burdjauö ädiK 6cl)ilDerung Hat
Iienifdiec Sitten/ unb wenn Sie bt-amotis
fjrten g«(n!^äcd)en unb Scannte beä @o;f
ji längjl ecrgflftn ffijii TOfcbfn, reirb ©oft
boni nocf) immer alö t« 3töliciiif(§e SWo*
litte txre^TC tvttbtR.
^^
d ^a( Jlt!(ir ^u ^tilaiib^ Ff in !Suonai
»Mi/ Fein Slsfiolo , mb fein <paIIaDio,
tiDC( ein anbtitr ^numeifttc nom afittt
tXäas , ffint i^tävFe in Ut ^oufunil q»
ifxsti ffbcdd berbictun bit tiSfnigin, Kelche
petlegritto ftftouet ^at, \mUt bie rct6neR
©etäube 3(flli€ii^ g-'i^^It ju tettbtii. f!\ü<^
^^It fä bdfflbfi iticf]t an anberki scogctt
anb tvo^Ijtlxiucttn ^aU&ta, bif fi^ abcc
tn^dcfammt mt^v turct) mnerf fprac^t, alS
imd) bit Sm\(l utitetfcl]ciCcu. iüiüv e<$«
be, baf fo fd)tn utib cti^ meublirle 5ßo5;
«Ultgelt bcm Hbidi Beciid) bec aüf)tn ^fttb»
fl&Qc, unb btg auf(|(^äuftcn ^ifiä äudg»
ffgt finb. Tufio Angette^mfc finb aber b(e
Sufff*lf(r« auf \lm 'ianb^üUttt , frö fit
ftttl Cuct() itire Piadfte^Jjcit 9(0(1) ffiii^n'*
miTaje unb gremb« bot Alim üttiam 3t«
licnerii au^j(i^itci).
aDe grffflben, »en n)flä)(( üdation pt
ouc^ f(i}ii m£sc:i , töliltcrt i^c ^utcg :&fr}
tii*t genug rü^mni. 35t g&arort« ifl
^rogmur^ mib ^lac^ir. ^an ivifb bcit
l(inm fcito^l in bet etabt älö auf bcrft
Saiibc frtunbr*öfl(i£t) trlipfaiig«!. Gö ift
ttint Siabt in Stalten, »0 b» ^tmot fo
r
Mf W iWWf t fe? / Rft M ft fk M»
«ri|K kl« ßmUf aU pt^iOaab, Q
»i» te ««fc «fafcK^ •• a tiab« im m
m CMtfttMi fkftfn tarn, mm ck m
(tfifl räi Kfcfisa/ M^fsffttdd SoM^
nib tac^ &p Wi"tf( i » n>cE Mm«
i^ £}CT M««ic 9"*<(nv tSole, 14 kif
w bcs S^ecfii^ bei Qf&cpf4^ Cpindi«
(^ n»a(, btJ g u i MH i iw iii s» 3Bfil«i^
•b Sicffisus ftiam Scfiabm. Si^
I^Sc, anf ^nji^ Irtaij noa tlue tt
akr dne Säifif4< Sfftea^it otnica. Qt«
mibra tir @al<i8trn( vuxttt ali tufani, tc»
Sifftr Un&anrtare M »ob aHnT ?Äqbnm,
fto n ((ntm^tr^vtift luk {Hnm ^uttQft
S€$i\it ^at, in feinni txibanuntni £4ri^
tni üb<I gefpioc^tm ISifOtic^t (at ifim ti
SRcilanl) (int ob» btc anCidt ^^ipnc ittf
leg bäju 6(S(t><ti. Sie 37t(UäiiMf(^(n £«
mcM fuio von tintm Mtbtnäwüibism &^f
rafMr. lln(« 6«tm uon Möfl fin&et ß4
jiDae nit^t fo cid 6(t)&R^(it, ali uitln
btn ISäisetltc^tn ; itbot^ »fegen jte bitfet
bUK^ bit itb^aitiiUit tit4 ®(iflfä, t)ur4
«latlitfte einfäUt, unb but($ ipi freM
aufi
(•3 ffltt. ©ouBar.
= 61
«Hfri<fi(tg(ä Sctrasm. Unfcr tfn Xär^t»
innen fierrfd)! @ct)6»l^ei[, l&eltfcn^eit unb
^ctr[tnDtiii&/ un& too biffe ermansdn.
Da itl boct) gctrig ein tifraHiger Umctons
ll)i( bcr £cf)&n{)rit tifrfnü)>ft. -!li:<Dburit fi(])
^(C iit £iaiti«n unb'J^frrcn ju >?)?cilanb
^)(t brfonttc^ emofe^Itn , iß tUfcä , tag
ftt fein S>e&cni(R trogen/ untrccinanbee
€c^aun}ifle aufjufütrcn , unb fdblt bic
JKoüen ju fpieien. 6cl*e ebU SFeluftiflum
jm ßefttic^en btijm ©rafcn pertufati fe^c
oft; unb fie niact)en fict) ein («rcgeä tJ3r»
flnugm barciuä, nenn Sicifenbe fi< mit \^t
itt ®cgenmart t(e{)ien.
Oene Smeifel bcurtCeilt ©fofl'^ bie
iSIfilcinber nact) einem ober bem anbrrn
f^ItctiteR 3}finfi4fn, bertn tä überall uicie
Siebt, n?tRR et fagi: ein f leiner ^rcfit fbm
ne (ie fo ff^t cciijcn/ baß fie (id) forec^l
in [Uinen a\i in n?id)tiden t^rfi^äften bo»
nact) lenfen Iif§en. (£t erjätllt felbft eine
i^estbrnlieit , bie i&n ju ftiefcm Uctlieii vtr;
onfagte. €in SlbOoFat, ber fid) 'ör feinen
gHunb auä^ab, UfrfctKirte i^m einen 9{ci|»
2pgen, unb ber SJcrfäufer sefimb \tim,
f.mi^tt im Ülboofatcn föc feine ^ö&e
(£ 3 einen
H citHti iDufa
citHti iDufatra jä^ltn. tfia^ bm '
ttt b\tftt SlbDeFdtm ((Utt^tilt er
tERdlin^fr : troiti« abtt ni^t nacQlJ
«D(<Sttni( nHbf* CunQ (inffl sl.<i4
fAD (uHt> tetm tlefitn folc^e 3nf2Qe t
•Qrii Vdn&trn aof?; »uitc &(r 9d{
<^tCt |ti Sunt! DfTfliilagt, toa bn (
3laltcnifc|)(n Stoflott ju utl^ciftii/ fie fr^n
liif^ffMit etlotm t(«€tdrnnag; fit tiam
aati omi 9<I^, unt ^<iltm nnt f&i gm,
Kn ^riilAnC^c. ttD ti^ljc^ ivo^l In {»ai»
|ia .^Jiu((Tn ^^I i^s gtttft nac^ unb no
<r p^iK <Sidainii^ r» sitl ®utel 9tmSt
tal>»it AUdne^mtn foütii.
«ortrr irijir, nrtfti btm natAtlKttn Sltii^i
t^um bttf faiibfft, ou:t Ne niilDt Slcgitj
lUiiD bftJ <Jrift(tjP!)Ö 3rtbinant), n<t<^ bm
WtunbfAO"» b'« f'lisj'n fSrafm fcon giw
mlaii, \tU fitl b*9. Ort erjeniog iff
(ttbn All Ocflali uiib nc^ vitt fc^^nec an
fdnrm t^mät^tfttf^uiatur. SiHe« »ag jue
!Prflrb(ruii.fl bfc fltIgfintitKn SBe^lfolJrt
brfl tfliibfß jjclfdi fanrt, i(l brt (injige ©«
9<m
tvarum er gtlio^rcn m fcDn glaubt. Ziw
@taf von Siiniian/ totli^fv bie .^onMuii;
gm bit{(^ jURsm Pilsen bU);ct feine Slat^f
f^Iö^c auf tiie bcfie ^tgc 9f (cnFt ^at, \{i alliu
cA^mf/ alg bag er fcUieii 9iu^in ju txr«
^ren mtineä l'obcä tebürf«- Ziurc^ i^n
I fic^ bie ^cliijioii bd tanbtß ju i^rei:
^rängli^en Sinfolc , iii Staatitlu^^tit
t-^tmmUi ba^ ^iiiilTetiuni iitr unb»
Kfrarcit @trcct]tis((it g^nä^rt. S>ut^ iH
jtnb bie @4)U(cn mieber auf^eblüpet, unb
(jitfe iDrbnuns wirbee cinscfü^t tooibcii.
S^Ri ^abtn bie S)!cil^nticr bie fSccrd}6ne»
itirer Btabt, bie SecbflTecunfl uni?
€i(^ct$tit bEc EanbÜrä^cn, uiiCi uiitiitilit^
«iel fButeS ju DccbanCqi.
•&a i<^ »OR bicfctn großen &aatiminit
(Ite fp«tt)e, fänt mir ein, t»oS <!Jrofley
»n bero ©orgängcr bcf^eibm bm S'ani*
I« (C^ciftUnt erjäSilt: — « ^&b&
bie @ewo^n^eit schabt, einen itbm, bm
man mit «erbetenen ^af^tn sefunben, coc
pc^ fähren; unb in feiner ßegenwatt d^m
iSacrnJitriigreit bcrb abprügeln iu Iflffen.
Öwfteij/ bec öbiigen^ btn ©raftn a\ä #ij
e 3 neu
1
I
B ittn
^
mn Mrfrepi^ftt SD?itii(l(t abr*ilb*tf, tnnSfe
ft&r Ifict)t9[äubl9 f(t)n , fic() (ine feitet Un*
ft)ahit)cit aufbinbm ju (äffen. &ttt (fe
fair<^ ifT( »«^ tr bon btm 2[tern iSo^it
tir< vrrdorbrntn trafen fagt, er fiabe al$
OCfltgeifilictjet ntrfic ald 30000 €cubi €im
t&Rfle COR ^Tirtt^enpfränCcR erftaltm; Utt
tut: tSJien jie^e }ä^clt(^ ad]t bifS neun
Snilionm Eiuceä aui ^eilanb; ju 9)?eif
lonb fti) nod) feine anbere 9lrt von f^aflf
nt&lecR bctannt, al« bie man bet> großen
€t(egert&ejten mit bielen Uiiroften, unb o^ne
(Bergnügen onfteire; bie (»cen stögere ff«
tlile (Navigli) f<pen SSJerfe ftonjb^ft^et
^aiibe — .
SDa ic6 ftfclieiren »in, fäm mir ein, baS
14) von ber Oieirfjrfamfeit brr a^eilinber
nocl) n[<i}ti geragt '^obe, Slteilanb ifi letiew
|ei( unter ble be(ltulti»i«m etäble 3taliä
cnä gerechnet tvorben. £)ee urauäfte^Eii^e
Sialeft ber eitiwofJner, wti^t mit gebto*
ebenen Porten fprei^en, oft bie dltbt abf
(rechen/ obne fx jU cnbigen , cbec (ie mit
!IBorteii fd)lie|en, bie entiveber nic^t^ bec
(eutcn, ober überflüglg ftnb, mag mo^l
()< Urfac^ fei}!!/ tvarum bie S^m^en ein
min;
^M
(Binbrt Bottjfil^flfw« Ur(5fil ecn f5«r ®m
k^rilimf (it^ unt) gä^ighit fäUrn. Qit ^aitn
Aber in aaen 3eit(n unb in aVita SHciR
bft ©flel)tftmifeit «rDire g)?änil(r gftiflW,
Unter bm i@t Sfbtnbfn (Tnb bii t&tiü^mttf
flttt, tfi Ülbt grifi , et»{t>tm ein SRitslicb
tti OJarndbiffnortcntf, unb (^emali^ct <ptDf
ftffbc (u 9)ifO/ «in flrog« WtattimatiUt ,
mt SSetfalf« berfcoifbmet SSerfe, totltte
ßnb : Disquißrio mathcmatica in cauramphy-
Gcani figurac et magnicudinis telluris no>
firac, in 4. Mediol. 175t. De Theoria ele*
Aricitatis ignii ctlucis, Fctropoli 1114. I754.
be motu diurno terrae , in 4. Berolini , et -
in 8> PiGs 1756. Diflertationum variimm,
Tomi n. in 4. Lucac 1759, De gravitate
UQJverfali corporum , in 4. Med. 176S.
Cosmographiae phyficae et mathematicae ,
Tomi II. in 4. Hediol. 1774. 1775. Infli-
tuzloni di meccanica, d'idro(l3[ica,d'idronietria,
c deir architcitura idraulica, Milano 1777. in
4. Serfdiicbfiie 3(bt>anMnngett in bm Slflcti
»« Slfabtmim ju SSolösna^ Sieim, ©.
^ttatbms, S^atltm; unb ß,0bfifvifun
«uf SaliltO/ S^ttctontc.
fafftt Mti(3)itbtnn f^')btt)fiati{ditt tSittUg
tPoruntcr jcneg, ttä tittlä: IdroAatics
eramina» ne' fuoi principj in 4. Oaä bti
tif)mu{it ift. €c ift otx grlif, bm t&
jelungm ifl, im 5iplogti(fifdKn unb getro*
»fifc^cn bjc Slüffe inöi;t>nung |U bvinsm;
tutet) baö tiortceflicbe E&uc|) de' DcUtU «
dellc pcne bnütimt ifiy
D« Qcaf dtiulirif, SJetfafT« fcet fftami*
ten Mcmoric fpcttanci alla Siorla, al gover«
QO, cd alla dcrcrizionc della citta e dclta
campagna di Milano nc' fecoli baSi ^-'- Mit»
ao 1760. Toint 9 Ui 4; unö
SfK 3Itf ^ieroiiyinue ZivaH^i}ii et»
iwflligft 3*fint, i(t ^ifaUotbcEöt itt s^nt
}09licf)m ^iblJot^cC ju ^Dbena, ^ctfofci;
«inec fficfct)ic()te btö ^umiliatcnsÖrtKiig,
un& ber öefd)ic()(c btt ^talmii()iin fitf«
Mtur, tvdctje in iljrcc 2lct bie ctfJt un&
toUEomnicnße ifT: uiib« bomit itf] auä) ti>
ncn Sicfurc ntmu, b« 31tt Pafletont/
GJerfalfet (imä butU^ttn @cbi<%tä übee
tai ?el>m iti SUtco , tvorinn aber ton
Ken, nenn ict) aüe i>\i ^Uilänbct nc^utit
tvoQte/ t»(I(t)C ftc^ in dnisttn gac^) bir Eit»
(ccatuc lüljmnci) fluöjcidjnfn- Sie ©iffnif
fifcafttn , rooriiin 3IiEmanb ju SKfÜanb mif
tDi(lVn& f(pn will/ i(i boc oötii Slnbetn Cic
gtaatötfonomic. ^cbcrmonn fprictjt ton
SJfrmc&rung bfö Üldetbautö, bfßj^iibel^,
Itr Jfuntte unb smanufatturcii ; tin &if
ft^marf, bm i^nen bft »sljU^äiige ©ciff
i^rtö eetRorttnen i£taa(ä(5)iini(ietö/ n>elcl)et
fltbif^rcn ju fcpii fdjicnf tie @Iütfrclig[<it
»om ^immcl auf bU €cb( ^u leiten, initfttf
f&eilt ^at.
5^ fE^K juTOfiröttbni<titä tcn aümbcm/
»aö jur ^tfötbcruiig btr ©elc&rfamfeit
nüglicf) unb not^menbig ifl, ni(t)t an gc;
f^icften S*f)c«n in oUsn T^ädiern b« SiffW
(Aartrn, ni(t)t ciiti'TtDat unb tffnulic^cn $U
bliodjetm, nit^it an €(niinflricn unb ädBc«
jien , rcorinnen bU 3ugcnb jur ßitU^rfünu
t(it unb Siigrtib gEbilbtt »itb, tii*( an
Slaluralitn ) uRb jrun(t«€(inimtuti3m. Um
ttr 6m ^ri»atiS?ibliot^ctfn i|I jtnt bröw»
froc6;nm @rdfrn pertufati, Me oeine^n»
ftf. S)ie eiabt Eial fie an |lc() gefauft, unt)
jum 6ff(ittlic{}cn ^cbrauc^ bfftimmt. Sin
a5«rt& uiib edKn^fit b« gcbratun Sitf
i(I fi£ bcr 3tmbroft<^nif<:t)fn corjujic^fn.
35icf( Ujittc fi(f)rt einem (cbm offon. Sa?anfce
Sitbt i^r ükr 60000 gcbrufte 'SüctiK, unb
19000 gtrc^ctfbcnt (lobtcc^; it^ roti§ tö
abci aud fiäierft QncDe , baß brc gcbruftcn
ric^i Abfr 40000, unb brc gffctcitbcnftt
faum 5000 jiiib.
CB« (id) mif btm, tna* «r |u SReilanft
l«iiin Fanll, ttidjt bfgnügf, bet ftjt fein ©(u*
biuinaufbcr UtiicerfiCät jupaoiafort. j(a
jEanöe ri)r(ibt Von büfer UniDfifitat, ftt
fcp faft ganj »«laffm, D^ne tffentiicJje S»
bliof^tt, D^ine jj^p(ifalif*e ^nftrumente,
D^ne aCdttuge lit , cfine fpenbiiln , o^ne
et(tnroai:(( , c^ne SJaturalicn s Äabiitcf,
unb i^rcm llntcrgano na^c, ttcnn bcr ^i»
ntt\{d)e ^Df i^r wi*t ju J^ülfc tämc. Sitfe
ßdjilberung ifl übcttriEbeii. Sie Uiiioerfi»
tat tuar {ivac bamalä nid)C in bcri beflcnUm;
(tjlnbfn, üDc^ duc^ nic()t in einem foictim
Vj^l
SttfuB. Titt ^attv ^i>rcoDl4» (*) unb ^,
Sontana (**) It^ttm HUlbd bit ^(ttßmatif
nod) itm ülnbfvn an ttDtdmrtiKlf n 2fn|Truinf itc
trn. £)fc @raf von ^irmtan atbtittU bamali
fc^on an i^rec^erbtfferund ; unb Teitbem iü fif
Bit allen ccrorbfilicfjfii ^itcdn, n>di$( la
Habt in gtringcrm ^oaß bafelbfl fanC, bi^
ittin Ufbrtflug uecff^cn »orbfn. OTan Bat
fDgaraucf) bm bcrütirnttn Cifibc / ßlä Vc^ict
ber 21tinei)HJi(Ttnfcl>nfi/ nnt (mcm fctureidim
0(^alt baljin berufen; er ifl aber gar halb
loie&ec abgciß^tn, weil er ba feni Coaco nict)C
SJi«
C) €lit CHffiiit PBn Maiiura» »ffffn WaHenwtü
fcbe ^(rrt in gani <Svtopa heFnnni llnb. Sie
ssrnebm^fl) tinb tcin SlrnFtat über ba$ iBtftli
ttt ©ebnere, unb fein &t<)icbi htf bie tCfliiire,
C) VitH(l<nWtihM%^tnt<ii\a, aud bem
■ Alben ber ^inriilen finD : AmiyCn rubiimioKs
•patculs. Venct'is.' I>cir Alieae b«rometriche
Itfg'o aiuli-ico. Pivia- SilfSIbbanblunaenim Uten
IBanb ilrgli Atti adl' AccaJemii de' Filiotriiici
di Sieax- DilTi^rtAiione iJro dinarnic* lopra i gciii
4' «equj. welche ^t« Str Ätttbemie m QSflntH
tn 3irtt« ba«on gettaeen bi>r>
r
1
2)on UV sHcpuMif ©mua.
toit btfcinnt, uoQfoninieR (!lriflt>[iatifc&.
S)er jDoge itl nue baä erjTc 37;italict>, unb
ftim Gl^Knßclic bauert nur jiucp 3«5rf»
35r fleiRfii Piebitt «flttlt fidj längft ö«
Süße M Eisufiifcljcii sOTcetö. £1« STCam
0(1 an (igmn Ecbcnätetiüifniffcn jtvingt fi</
foldje mit baarcm ®tlbt in ber ^aiif Db»
titit btm SBtttöufcl) ti(r qJrobufte i^ttiXunfb
T>\c Grfü^rimg fcciueifci an öiefcm SScIff,
t<a§ tcc Jg>aitCel in tmm bcqurm batu äfle^
sencii l^anbe nac^ bein ^aagt iunimint, alS
t6 üon 31atur iinftu^tbai; iff / unb baß bie
rrtef^bucft bie gcfc^iftcjit Kt^reriii bct aufm
fdjdl i|t.
Otnud uni> ^fitfbi^ ^aUn fi<$ butc^ i^t
te eifctfudjt unb blutige Kriege eben fo btj
tfifimt gtma(i)t, al^ Slt&en iinb ©patta.
<^ie |]i:ittmt>v(9^uubm3a&i:e um bieJgtem
f*«ft
f*äfi tti ^ttxi; unb 06 fle glti^ fcftort
(t^c laa$ in diu^t Mm, fo unttr^altm
fte bDt$ tvibfC finanbei: einrn fctnblic^m
@roD/ ber fo langt glimmm wirb , ali fie
pd) bec wcc()rdenjei§e jug^fiigfctt Utfiel n*
inmxa tvcrbcn. Unter btn man Xtitsttit
bit fic toibts tinanbtt dcfü^rt ^abtn, tvae
Kr (fjte bct gratirnmr« unb längfif. ©ie
Siepublit tScncbig flanb bomalö am JRanbe
tifö ,S3ctbccbcn^. pietco 2)oria, ^Dmicol
im ©enucftc, ^icit i&ren llmflurf. für fo
gftBig, baS er bem Sßencjianiril}«! etaat««
6«r(tair, WElt^ec b(ö gticbtnö Oaiten ju
ijm nac§ g^tojja gefanbt roorbm njar, (in»
»ortttf 1 „3(5 bin »on mfiiicc ?{r»)ubli(
»tiiä)t 5i«!)cr gefcftfrft TOptbrn, Cfn ^rieben
ntoit (ucf) dniuticl>m«n, ober ^illeib mit
titucQ iu ^aUn. 3^ ^'''^^ f^^g^i^ bm üScf
j;f(f)l, mc^bcm id) S^iojja eingf ncmmen ,
iM\ify ttud) euer« ^(iut;t)fabt ju bfnieif
«fltm, unb euc5 atlf, pIjik Siuenofme, über
«bil ÄHng« fpringm ju la(fcn, bamit euer 2Ir»
»gtbenten btrfUgtt »erbe. £)a{)ct fcfiret
«jiirüct mit «uern ©efangaicn CJ: i(() »itt
„fi«
CU S« 59tii<3rflnif*e ©efantte b««* 6ebir7
^
7« " '^
|t( ni4f; btnn in leniis ?a^(D Witten ttic
|c SiftteCifl fton, unb fit fdbft aue b(t 0(f
fangrarcbatt |i((cn." 2>a er fo jtft>re<(tlt
|Mtt, frttrtt tr b(m SlbgcrAtibttn bta Saft
I^B {u uiiO Ut\it§ i^n C). Sifft £t«IiC
SimtDort fl&BK bta 1&(nt{i<inr[ti fc&it[3Kat9
tin, &ä§ fie ftil) ine^cfammt voraofiffltaf
cntRitbtT iU (letb<n , &&(i btn (ioli«! unb
ontibitilii^tti gtlll^ ju übtttcinbtB. @ic
SrifcR tcH Skritvcilluns mit Km ütitttt$
t^rcc Schiffe tit fitgreic^t glctte btö %tau
bti fo tapfn an, bai fit üiefdbt 9äii)[i<(
|U ®rutil)( rit^tmn. £;om fclbil fam buri)
eintB ^iuiünnir^ug untö £cbm. €(ilt>fni
(abtn ttf tie Sftiutftr nit sfivagt, f?i^ mit
M ^mtjiaittm in fitKn ntutn SititQ ti»
inlafftn.
tiad) uiib na4 Us iKtpuMit ven i^rtm Altn
6lan) ^(Kibgfrtit.
3n unftnn 3a^Bunb«t lat fit itetm
fc&r mpfinbliätt Stb6t ttUUtn. £)«i $»
f[) bte {D^arqutfdte finale iu bcbaupltn,
btrbanb fit (tc^ 1745. mit bcn SBcuTbsttu
i
t^ta f}äaftai , unb 3««t5 ^ietbutc^ an
fcen iHffwfien Kanb i?>reö !S«b«t«ng. 2)ie
OeRrticjjcc beilKiftcrtm 04 Cci: J&auptßflbt;
«lä (ie unectmiil^et bur«^ bie Japfcrfcit
»et Sötflet, ml^c buci^ bic flUä« tatttn
©(IberpKffutigtn b(ä fcitiblicljcii SJefc^l^^a*
ten, unb burd) bie llncorfitf)tJgFdf bc|TcIbcn,
.ta ci C<t^ CSaffcnreic^e 9(Uäi!auä in ben
Jgtänbfn beö 2)cl[ö litfy iDiebetftrgeM*
Würbe.
Sitriame fcfniKrtrit^e i£tD6/ btn bUfelbf
in uü\nm ^a^xi}aaittt eitipfunbm t)at/ i|i
t« Sietlufi b« 3iif(I Sorfica. ?Jabft 3os
^nntä XIK. fiSunltt im Einfang bcd eilfteit
3a^i:^uiibtitä bt&en uc{tto, unb ^ifancni
bi( J^etrfdiaft ter^iifel, »offtn fic öiefelbt
ben €aractR{n, bie pctl bamoItJ t^rec b»
meifieiE ^aticit, rntriffeti. ۊ gelang il>iun
auct», mit J^ülfe ber ^ifatier fit() betfelben
{u brniäc^tiscit, uitb furj ^crnact) «ui^ Ö'^f'
9»n bec J^errf^aft auäjufctiUtfrcnt S^ie
|«rf]caner, eine »übe aufiü^nfctte unb un:
1^ SRatiDii, ^aben fdtbcm balb bie g»i)$
\tit, iali i^ce UntCTtvfrfuni) scfu'^t; unb
1
i
5::ia fic tibec eltifoßm, tog i^te jfräft^ j
bOjU ^inwidjtm , «iftEti fie Jfaif« Ä'4
büttti, BU fie (t^icltcn, »uro« wmifc
bem lE^atflff« i^«g «pöbeltf ali jintut^i
Slüdä ungmefTcii t|?. Wtil (tt tttHtt if»rt
€out}etänität behaupten fonntm, noi^ bm
SörfifaiKtn bie mit fo üiedra SSlut (rriiBl
fleiit S"C&f'' ötnnttn» fo übcrgobeit fie il)tt
toantenbe J^mfctjaft bcr jftone gtaiitr(i(?,
S>irf» »fit gt&gfrn Sßat^t tnußtcn fic^ bi(
CotOfütKr enblid) unterttetftn; unb (ö wir»
Pbwcrlic^ fc bft lUJelt ()(nau btFoniit Wcrbm,
t»ie eitle Sruppcn unö ©eIö cg Sranfrci«^
fltfofldt ^abz, Daß ^«tJiiIje Picfctjenl tll
Sefli JU minien. Slutd mirb bic ^nfcl nit
(ü tJifi abtoerfen, bog fie btm Sitp^ic bta JÜ^«
liebelt Hufttianb frftec 3n anft^ung bi«
ft« SlUftoanbä ifl e« rin tctl^rcä @fad
fÄc bie ©(BHffer, biefct JJcrifcljoft tnifaflt
SIenu«
Wmiia Ii(9t an im Olt^aitg etiM« Slpeiw
Bfliif**« ^nofä in Scmi eiiKö Clmp&ittcd*
frtS , an einmi iWffffn 5l?««buffn , btt mit
(rftiftt OrMigtni-fKfefn ^gtin tmn ^albtn
kitifi fcil&rt. J)re gtinjt efatt erjirttt fii^
pttfmnjtifc/ imti madjt mn (BtHtn bti
SR<rrti (int ■ähnauiftijbnt Bluöficljt. Sie
»«txni Qtvtm Ccr *p(Kläfie ^tib nKifietii
nnt SItcfjitcEflirftBcftn, th<t gigumi »ob
Sfti'Pfn bmd^lf. Sit f:^&»flm Cet €tta»
Im flnö ©ira&a VluovA , Qttdba W 23«l«
bt./ unb tJie Borftufct S. pietro &' 2fKna.
Sie fifetigm etttißtii fmö «ng, pH, unb
<m ron^cft ^ffbptinr^ für einen ^"mben.
©(rf eolfreiilifle Dncrftfr fcn ©toM ift i«
jKö / wdc^eö wtt potw Är(»«co ienannt
fliirt. i?itT fii tic 'SÖrfc, too iü) fcec
Bbd unb Cte J?cmf1fnfe tsie Stf^c «erftini»
«rtn. 3in poTtoSratKoC^in?5«f«i)ftniff
ipnbni fic^ lange hmö btmt>fi!t( SUci^cn »o«
©ebfiuben, w» Watjoirnc «Qfi^ant Höaarm
)B «rmitlöfn ■finö, ©et ^aftK ifi fc?w tief
nnb tifqucm, &ic mMxm m £antx Abf
iulatetu
« i(l leine ©tabi ht Stalten , im f« f*
titjf «11^ fc^ mit «Kitfflwf trfUi^ftc iBal*
g 4^
I
Ii«r |M«, iW |i 6aBL
tarnt asoSBiümc^
#n f«U#c M MV t« aM^a «cWf#
ttr Satti, »ct^Mfi, «»Nio, fTrUflli»
pdJapkiai. Scd ttt 9«^ >■ i
ter, ta6 »ick»aa|U Bit«««» |d|f||
MMu &t^*bnaa^mät [ i j iii i p<| ||
Kfca krö^cr SSa^rr «a«««;)«!» %$
itbti fymi M foM" Ovtn «af bccSW
i:afi<, »ooüt c« ui<nn M £«|icf 6rt4t
ifL ffstt fti#<B bic OMfltrnc, ata SEiniwt
Jn aff<^ U6 ^e^crwQ Xäkln , osb isffi
Imt 9(gai Sifltt MB bcn €inii>o^nan bo
fuc^ty um fn(«^ tBft jB fi$ip^ S^o)«
man ton (6<nua, nie Don ^ohloa, lognt
tonn , tag i^n @ätira ia btt Euß (oogm*
e^ »(Tbtn ja Qtnua aDgcmeil» aiötns
XOtinfunb 0cl»2naga3ine unttt^Itrn,
«dc^c )(t)fritit fät ein ganjt^ ^E**^ ttife^iR
55:
bbiftut tatauä pt^mta. 6B(jf-^<(f( S»
l&ttÜicfnitfc fof) eanj <tuä SlfrlFa, 6icU
1 cign*E 9Kfl(liltrat, tec tariib« i»«*
[unKi^fllteit R)ci'£cR tnug, fo ftid bjc#
1 t)«t t&<ti"r ölö nntctro^ctö in 3ia*
1 Ubiaiaxt Cti (Sinroc^nfr fcpn [ann.
^giiit fUtpviiMt ^ot ncnlgc (£m(Anf(r. t>tH6 .
9(Snot& ((^jifffm fie ^ic Uiitofim Cai« ^tt,
3u bicfm gnbiivctf iil unut bot Sicicfecn
, lott()autS lic Oitveo^n^eit , ifire gintünfte
' nur jur ^ÄifK lö^clitt) ju Cfrietrcn, unb ■
- ts^ ubtise jurücf)u[(0fn. ?!(icti ein<in ^raf»
= iit mit gmnfrci^) tiorf @(nu>t nic^t me^r
' ä€ Bier ©cUrtn/ unb einige (iitbete bctMff
' KK €t$ifft tpiwi: bie afritfltiifdien iicrCfl*
■ im, (alten. £)iRSrdcti tcnncn ou^ bim bap
tomSeufl^duö JU ji-b(ri£iuiibc 30000 ?)J(inn
tcttafn» wctcen , ob fie gldct) Rlct;t mc^r
«10 3500 leguläte Scuppen UHtcr^alten,
' £)i< Stegitruns iß fefii: müb segtn M
ftslf. Slut bic gregcn Sfrbtcct)«n, «eltOe
tt« ©ü^ct^eit unb cfenilic^c ^»^t (i^tren,
$ 3 ipf»
I
tttrbtn mit b« iüffttüm 6t^ärfe 6((ttaff;
SjU Cfciebeatur i|1 nur antn bcn Slbcfic^tix
gttB&^nlicfj. Der fitmeine SSürger ip ft^e
eifctfäi^iijj. SS« &Etf einet SSürgerinn einm
€ici6beo abgeben noQte , roiixbt Ctefeä nt(:|)t
c^ne Ketfntfgefaljt t^un finnen; unb bie
@cfege besAnliigtn bie t^ad^t tn €ifftfuct)f*
•Qai t&anb ber £'^{ tvirb unter bem SJcn
ivanb naiAittc^er llnfrucijtbarfeit bed einen
ober beß anbetn S^eiW ((ict)t üufgelfef«/
imb bie gcljeibung »on Sifc^ unb fSttt Wir»
unter febem Iei(l)ten ^or»anb tarfiatut. (£<
ifi fonbttbor, bog in tiefet 9ve|?ublit ba4
SRic^feromt nur fremten 3ted)(Ägde5rttn oiu
»ertcnuef wirb. 3n SiöiUSac^en finb foü
^it 9!iet)Hcbift), unb in griminaliiSAciirti:
»iec. Sie SlppeBation aber ßefcljit^et an
ttt^ 9icc{)f^gele^rte , bie im !?anb gebo^rta-
Pnb. ^it bem 3"<^uifit'Dn^gerii^t ^at a
iR^t viel iu fagen; brnn e^ befielet auA.
einem S)oimRiF<iRer unb ixottf Senatoren,
s^ne beten ^e^faQ ^enec nii^tß unternt^
men fann. „
2iie eeabe ©enua ifl ni^( fo fepc bttOÖ
Uxt qU t& bie ^roge unb vielen ^a(&flc
unb bie gebcünst ooQen Straßen m^fxti^m;
benn oiere bn grogcti üiSo^nun^ert ht^itit»
gm wenige SScnfctien^ unb bie tn&tn €(ra|^
fntaniufaUcn, fcaju wixb Um gco§e ^ci»
SC crfortert. €0 itl aucf} in tiiKc ^anöcl;
tmb &ts&ai)t, n^ie @cnua, inim;i: eilt
fflit grcfec S^eil b« einwo^n« auf bm
€tcagcit. SR<in Tect]net fie iiiägefarnnK nuc
ewf 80000 gcelfii. Eet 5l&bel i(t geißifl/
Jetrüflicifrf), jonfifd), unö racfcfücfjtig. 60*
Calb (in SttmCet ju @enua aiitommty fim
jttt et cinrn ficinen S^cn1etä com ^atatttx
iti <pb6(l^. ^or bei; S^ttbtt^e, tvo er ab»
fittflt, n>itb it eon einem J^aufen (Sefinbd
omriRgt. Sin jebec biängt fic{) ()(ibei>,
feine @cräl{)rcf)aft In bie ^tcbcrgc ju um
jen. €ö cnfpc^t ein {li^igec ec()nfinügel
mit gäuflen ; unb wec obfieflct, bei:
trägt ben JToffer in bit Verberge. See 3IbeI,
Weichet: ftcf) i)iet nittit fdidmt, ^nnbetfctjflft
SU treiben, ifi, tuie aUc gtogt Sauflfute,
fUD^tgefiftct; ber ^anbd iü bie ÜueOe fei;
mr 3?eicf)t5ümci; , unb madji ijm e^K-
^aä |ie gewinnen, unbcifparen, ucrwen;
len (le auf präcfcfige @ebäube fowot' '" öet
€t(ibt dl^ ouf bem fanbe, obet legen eä
lütüdi i^ttm S^ateclanbc nöt^igenfoQä btifi
jujle^en. 2^re Spacfamfcit; Hielte «Ott
S 3 ^tn
1
in» 1
Mir« '
tDic^, iH ju eblm ^b^t^Kn gcrictittt,
»(tmanbelt fl^ in ^tD^mut^ unb ^cpgr«
bisftitf ti»RR eä darauf anfommt, iinm
tmpfb^lrne ^rembm ju bfiDirt&rn/ tb«
l^ttm .^ufe unb Satttlanb €^tt iu mff
(f)fn. ^6ni<)c tvOrben |){ fbniglic^ mpfWK
g<n. 6le Wiffcii b(n Sitel burc^ teil ^u»
btl, uilb bitfm burcf) leiten fo ju oertictlf
lict]m, bog f!r fic^ i)ifrl;)Ui(t) bct) aQcn DR»
ttontR in «in gro^tä ^nfe^ett scfejt (abtR.
@tituenrc^(n Samen anbcrn 3'<'li'ntnnmn
Übcclaffcn. €ä fr^It ibntn an teiicubtlt
©efidjtgfarbe i fit tBiflTenabtr biefen SUangd
S^eilä burc^ ^unß/ Z^tilä burct) t^ct »tt
tätliche tlcb^dftigreit, unb AUcnfaßg auK)
turc^ bu^lcrifc^e tUtiie ju crrf|ni ; bft((
Üb«fcti»iten (le Übtv^aupt nidjt fo tcitftt
oDe (Sc^tantin bcE C^rbflifeit, olß einige
Stelfrbefcftt(ibet , bffenCtrg bet gnglinbee
©^et!oP in feinen g^riefen, etii[)len. 5(Ron
lan» pe in i^ret ffllunbatt nitbt fprettjen ^it
ttn , c^ne ßc^ {tt ärgern. ^etMj) gilbt r^
Diele witit i^neny meiere gut italienifi^,
unb fcauj&fifi^ rV"(t)tn> 'S:><i\ii ^Q^m fie
t^cil«
I
=^*= 87
l^iM <iner Uffna ^rjietiuns , t^tiH bem
Umgang mit Qitlt^xUn ju oecbanfen. —
8Rit @(U^i:len? tocrbtn €ie faStR/ in tii
mm Ott, bfiffn (itiitgc QBD^Ifa^rt im 61<i
»inn t>fflt^«t? ^(lilofoi^'&it und @tminn>
flu^t paffen nittit roo^l jiifi.immm. £'auin
tt&t^titM unter ^uc^erern nn O&bac^ füt
(Jte S5l&|e fintfii — ©ie ^atrn SKet^t/
Heber Srcuiib/ rotna fie eineä Stella Bon
ftDljcn 2l()nDTattten fprcctjen , bie ui(t)t nuc
ia ^enuo, fonbctn auc^ in allen 9to§en ^an»
beHtäbfen baä@olb iu i^rem^Jlb^Dtt m<tct}cn/
«oc n>e[tf]em «p^ilofop^ie unb ^äiiße bie ^nle
fetugen foDcn- ^»c^ fiabeii Sie ni^t uncettit,
wenn 6ie fold)e Sdet>rte mepnen, bie wie
lit unnil^e fummeln bas ^cnig (nu^en, o^ne
<tiva^ jum aOscmemen ^(ffeni brnjutrasen.
aibfc bie ßelc^ttcn, njclrf)e bie 5Sifr«if*flf*
fen unb Mnfte mit nüj(ic()fi: Sfiätigfeit eew
fcinben, uiib ^ietburd) bnä hlrgerlic^e SSoöI
tefotbein, finbenju @eiiua, n?ie in aürndtt
-fiRettn Eanbern, bick ^rcunbc unb @6m
net. ©er beriimtclle unler i^ren ijt Icbens
lien @tlcf)ct(n ift bcK g)?ac(iuiö öe Äomelliuo,
t6ebcm ©[fanbttt ju ^potiö, ein grcgerCOfa»
rtematifet/ unb guter ©icljlee. €c ^t
»?«cl(t8 UTfl;)UrFun(i in itallenif(()e SBeifc
S 4 üdei;;
1
äbfrffjt, mb bai Otigtnat Mmroffen;
SIuc^ mar btt italtcttifd)c ^inbar, £l)iAbt«i
tct im Scnuefifc^en, unb bct 9lbt grugonf,
(in inÜ^mtt 'Süd^t» unfttet 3tittn , )ti
@eiiUA gebo^ren. S)i; tafdbü btüttta^i
StfaExmie degli 3l&&orment(Ut gtrtt ^um
gen unb 9Itcn (Scmuntcruii^ unb ©degciu
$(it iic^, in bm fc^onm aSiffmfdjaficn &u
fibm.
Sit ^o^e Qti^lidiUit W "ii^c €mttiRß
tt; abtv bie gemeinen ^(Itpiießec finb fe^
arm. £ia&er foinmt tß, bag fie fic^ in bm
J^äuffcn b». Slbli^en ju bm nitbngfin
£)ie:i|}cii gebraudjen lafi^tn. ^a^ bttbitf
Rtn bie QffeijNn niegen i^rci; freien Ultf
iBiffentwit hin be(Tfi-(ö ei*iFfal. £)ie sKßw
(tie böiif«: ftc^ »icl beffec ju fc^n ai* bie
H5elfpiie|ier, (Sie ^obcn baä SSolf unb bea
Slbel fe fe^c an fid) sejogen , ba§ fie fa^
tie (Siniidcn fjnb, föeic[)t jU ^ören^ unb ben
!Q3flt9ei filieren allen ©eroinn megfctinappen.
(Qirtc unter btffen t^abta fauni ein J^Ieib,
i^ie SSl&ge )u bebecfen. Giin Z'fyül ßt^t
unter ocrfc^iebeuem SJotreanb in 3talien
unb gtaufreii^ beitfln, unb fül;rt auf fei«
nrr Steife unt» nac^^er (u J^aufe oon bcm
(rbttf
" frgnung bcö SReet*, roeidie jäfjtlid) bt«
goantng »ot Spftiiaßm grfcfjie^et, cm« fcec
33orac()nif{eit^ 6ie gef^i'^ct am ^etx auf
bcra alKn ttldlo burct) ben ^ififiof, tvelf
(titc con bcc ^anjen Jtlecifcp, Dom ^n&e,
utiD Cent Slbfl in großct $rac|]t Da^in de«
flieitct icii&. Der @efang uielcr jungen
93täCi(t)tn, un& eine f({)6ne 3ii(ltBmtntalJ
^iiüf mac^rii biefe Zeremonie angcnel»)! ;
feie gani« 6tflbt ffijett bitftrt Sag, Sic
^icctfn finb ptact)tig auggcjim, unb bic
J^äufei auf im ©tcagm mit f(^onm Sa)?»
ttn bt^aasta,
S5(E üorne^mfle ©egenfTanb bt^ ^ahiflt
ju Oentia ifr bcr eammet , bcfonbfrö bec
edjtoatjc, wdc^tr iiid)( nur in bet J^auptftabt,
(»nbeiR audi auf bem fanbe udk bcn Sam
<rn fabricirf loirb. <£[ ifl in ganj Sucopa
tfc belle unb fd}6n|fe. £)cc ^amaft unb
ti( geblümten feibeitttt Scugc werben me^c
isegen il)rcij innecn CÜBetrl)^, aie wegen beä
@er(t)maf^ in bec 3<<(t)ni»ig dcfc(}äit. SQaä
fie fotifinotf) m groger OTenge fabciciren,
fnd feibene «rtiümpfe, Räuber, bunte^^of
piff, ivtlc(itä fi; naä) Ofllntkn ettrtnbtttv
©tife fut ®päni*n unb iporiugal. &it
tttibta au0 finen bcti;ci(^clitt)cn ^anbel nitC
€panim, mit uiibcorbfittfem VCiaimov ,
ivpvoit bft ^labafitt wn Qtfiti , btr grßne
unb ror^f Don polteoera , unb ba tvcifie
»DnCarrara bj< fcttöjbAtftm Sottun^en finb.
3(ir 04>fef«rft(ni/ tvelcttcr bei) £avagna
0(Srabm n>irb, unb i^re f<$Ön locfitcten
;i^ikct)ftH, ttr^fn burt$ cianj Italien unb tiaäi
XßtxUx, €^ i|t dbcr fein ^weifd, baf fit
mit tfin J^anbel fcrmbte Cf^aaeen , j. S<
3ucf(r, gocao, ^nbigo, ^falicnifd!«/ gcotb
i&fifcber unb epanifc^er IScim , unb Dfle ,
?cenii(ifc()er SBoDe unb ^numrooUc, gngli*
fijjer, granj6fif*er unb J^DDÄnbifc^icr SÖf
d)(t, Seuti*« tt>o[[ciiet3»U9f unb 6lrßm»
X'U, gefolicncr gifcbe »on ^oBanb, unb »i«
\tt anbfrei frfnib«n ^i^aaren Biet mt^x aii
ntit i^rtn eigenen geminnen. Uebei^aupt
finb bie Renuefct bie feinften Ä6vfe im
^anbel; unb Fein uott^cil^aflci lltnftanb füt
t(n ^nbel fann Od) in allen uier QSeltt^eif
len ereignen, bett fie nicf)t }u beiluden tctff
fen. Sie Niueii fogflt JTriegöf unb ^anbeW*
M'ff' i^f fccm&e Stationen/ ob fie gleich
ni^f UM bo^ $autol( ba|u Bfftgm. ^a«
^t batd} &(R Ciolbroe^fel gcminncR, i|lff^r
.tcträdttlic^. £)» ältitl gif&f H^ Mont!"^
^(imit ab.
Sie grögft e(ö?( ber SKcpuMit unb bti
oßoitmdntn J?te&ilß 6«c ©cnueftt iü i&re S,
©eorge« ; ÄaitP , ( la cafa di S. Giorgio. )
©ic i)at mcljr aW jt^n tOiiUioiim GititönfK,
tinb jaljlf trtp pro ZtM. Sie MfpubilE
$at lf)t m tierrct)(eb«ntn biiitdnibtitlRottjf&acrt
füc ßroße gtclbfumntfll einen Z^til i^ttv
fcffenrlid)(it Eintunfte öbfrloffm. Sic ift
linE fa(l gaiij uilrtb^ingige tUine tütvublit,
itttn SHitgliftJcr tie Slctioniffen finö ,
ont> tic il;t'c (igeiuit ^agifitat^perfonen ,
ffiefcßt unb Siat^e»crfaminlung(n ^at. 3m
So^t 1746. fcl)o6 fic i)(t 3itpublif be^na^
^iif ^lUioncrt Zt)ttltx bot, unb bie S^ar«
hlliK; tpfl^e fic Camalö Aufnahm, foHcii
fcOoti btja^lt (*i)ii. »751 njöc (le no^ jum
aäcrfintcii ; ot« nii^t nut tec gtnat, toeU
cfecu füe jitianiig 3af)t €in iieucö Äopfgclö
«uf Bie Untett^aiKil legte, und i^F bic gins
no^me bct 3&ne unb anbetec abgaben über*
Iit§/ um bie bamulö aufgenommenen Ttailu
(en {u betakle»/ unb bie Süaubiget in i£id)t»
9» ■ "^
^tit ia ^tUm, fonbfrn avi) bn f&M, vath
(t(r f\t mit (troßfiT ^arilalirn untttfläift/
ißtUtni ttirni ^t(&it PoDtcmuirn «i(b(t ^er.
3(6o* mit alltm btm roitb Scniia ju fi**
ntr ((ifmoIi^cR €tärft unb Ctäo^lfa^Tt nii
leitbtr gtlon^ttt.
M
•Oid rmf# rattbt i^ Sfitifti, Eie6(c SmuhI),
Hon btv tUtipubiif ^catlis itic^t fc^rtiben r6i»
iten, roaä Sie nidjt fct)on t^cilä auö ^eifr^
6ef*r«ili«n9CR uiiö l^dlö auö btr 0cfct)ict)te
ttifffn. Snbfffcn, tueil fie auöbcm, ttjaS
nie babcn bfF<tnnt iß, 3i«i<$wc^I einigen
Slu^en {u ii<(jfn ^ofm, fo gc^otc^c idj35#
mn, unb fct)reiff jue gattie. Scnebi^ t»ac
e^fbem bet all(|<nicine ^anbtl^plag ocn gan{
(Europa , unb bie erfie OucOe bet ivttbcr^e»
fleffenien «Scljlfa^tt 3W[i(tiö nac^ ben Sew
iPüfiunambcrn&tblic^fntSfcifer. G^fornSm
be beg XV^a^rpunbtttöbieSpiwfuflKf«! b«ti
KB(g IM* Offinbicn ju SSaff« tntbtälm,
gkngfn ticOfimöif(%*n 2ßaflreti öbetaieppe
nnb Silcjrantiiia nat^ SencM^, uiibtouvben
seit ba auä bucd) ganj (Europa «m^eilt,
SRattibem abet Tpftfco ^e Oam* bai Korfl«
iära t)fr guten ^ofnuns ttmffiiclt unti (£of
lumbu« bis neue ^cltentbccfc Datie, uen
ptgte eieüucDe i^rer gtofcn Sicictit^ümtv i
unb nun itt fie foft nur ein ^^atten &on
35« Kcßiccung^nrt ift ßönj aci(?ofto(if*;
trnn votbtv i^r £>[>9e, noo^ baä So[f ^aten
cma^ iu befe{)Ifn. i>cv sTO§e tiiat^ mac^t
2»ie @eff§?, un!) tc fü^rt baä füattt bt$
iie €«et( fc(ffe[ben. Äti(3 unb gricötu ^am
jtenvon bti i£fnatä€ntfi:^[ie§un9 ab, unD
tie (Erhaltung bcö RI«i(t)gcn)ii*(ö in aUert
Zf)tHta bc^ Staats ift ftin fffifcf. Ort be*
pe^nt au^ brcij Jflaffm, roie f^ebtm bce
SScinifdif : au^ ocbcitflic^cn (Senatoren
(orbinacl) bic trn eoti Siomulutf erroä^I*
tttt ^unbtrt 9Jätcin gicidicn; auä b'fpgefdl»
Jen SciifllotcH (aggiuntO rocldjc mit öcit
Parribns conrcriptis, btc feil Siottiuluij AüS
fcen @flbm(cn btn ^wbttt SiätKn bepgcfcDt
tpun
Pf
^^
tvurbfit, btt^li^in mvbm I6iinm, unb
aug Tfffiflenci , tit »on bta Oiomem Peda*
rii genannt xoatbfn, unb bie ff ine entrctxU
ttnbc glimme ^aUn. Obglfit^ bifftt^iw
ftt miä 300 9IMid)m beflc^ft , fo bleiben
itnnoH) feine 0cf;eimiii|Te fo terfätmitsen,
Toit menn nuc eine cin}ise ^ecfon X^tii
baran ^httt.
©enn m(in Me ffientiianer fragf/ »atam
iE)c (Senat ou^ einer fo jirogen ülnja^l von
SiRitgliebecn befJedc? fo fagen fie: biefe ans
ja^I fep btt ^enge i^reä ülbelä, bie fi<9
auf 3500 beruft, angemeffen ; ^ietbtiEi^
»erbe foroc^I bie Oligaedjie, bie in einet
SlriliDfrafifcOcn SJcgierung fic^ fe^r UiHit
einfct) [eilten fann, vermicben, ali aadf ]»
bet 3iat6öfd)Iug, rootun fo eiele onfe^jnliä»
gjerfonen 2^cil ^aben, in ben Singen &(*
SGolK ecrejirungöttiitblger semocijt.
SInfän()It<:& tvucbe ^Genebig ton <Ion|\i[n
unb Seibunen regiere. Sieö renc bie Äinb^
^ei( ber Stepublif, tveldje s6o ^o^re bau;
ftte. Diefe 3*'^ blieb fie in i^ren Ugut
ntrt, wie in ber CSicge, eingefc|)lc|Ten. Sie
^t\t, bie fte fftxnctit^ t>on £ucm8 Znaftfla*
I
ti« fu S«ba|li«rt Jiani, öon 703 üi 1173
untei: 37 fruöfcäiieti J^crjcgm (ubtac^ie,
»arm i^ce Snabtnia^re. ßitfc 5P«ic&e
ton 470 ^a^ren nanb fie tum £t"il 0«/
fitf» »or i^Hii bcnac^jUcten g«nben ju ft^ü*
|fn j anb jnm S^eil i^rc ^crrfdjaft jk (»
(tPfittm, je iiact)b(m |ie an .Gräften {una^m;
W enblict) bod a^olf bcn J^erjo^fR bie OC»
ginuns entiiß, uitb eine £>mofcatie nvii^t
^te. £)teä tvac bei Einfang i^rcc 3Ü119!
t^gäja^re roelc^e voll <Stättt unb Sapfer«
ttit tsatta, imb von 1173 big 123g bau«
nrttn. Sie war abct in bitfcm tcbuficit
ai(ter bielm SitanQfaUn unb f<$KCf{j<$en
Stonl^eiten untermorfm. 351: männliche«
Sllter fieng mit itt Regierung M ^btli
ou, im 3a5i; 122S/ unb blutete tiö jum
jfcies bec QlUiaiij ucn gambrai IS09. Sa
fifns fi« an , alt jU mtüsri.
tßtütbi^ ^at btn SSorjuft länger al0 aOe
tiie übrigen SiepubliCen , fo berühmt unb
mächtig fie a\x<i) gtrocfen fi"b/ flebaue« ju
laben, eparta erhielt ficft nur 700 3a{)»
tt. ält^en, t^tUn, unb Sifjobi »»loren
fK^cmoUn iftre giep^eit. Korint^ genoö
iKtftIbin ni(t)t Unfltj unb Svont/ uii»e
alit»
B tat
I
oDtn ??(T>iiMirfn bit ma^ti^dt, UftanpftU
f]( nitt» Ät^t 50o3af)rf. €m ßbcrjcngew
ttt S^fWftS Mn fcrt innorn ®üt( 6« 9Je^
Sit tRentraUlit ifr Qint i^rnr §««0«
nwntalfSRcvimfn, ben gricbtn ju (r^altm,
?IU(J) ff^It (^ i^c nic^ir cn Stafttn unb
?lnf(t(ii, btp i^ccm €nifrf)[n§ ju bcEwrrm.
£aß Mtftö iii4)t Ificljt ffi), frapon ^abäi
»ir riiKit S&mti« o« ta Mrpublif ÄoHanb
»oc Slugfn, mb in ttc ©efn^ictjte ten g[o»
rtitj. iDifft KcpubJif ^oltf fi* borgenoiw
rnftt jivir<:^rR tfin ^<tbft ^aliuS II, und b(K
jtinism vcn giranfiertif) unb ton Siragoit
nttüttül JU e<rMfibm: un& tthitutU ^ien
6ut(tt Btn €rftfn, C« i^c fi^on gtinb lonr,
6dtibiff(e btn ^ntt)tcn, bn alts greunö
f)ülft Den il)t ertpattele, utib (c^'flt trittm
Slnt&til dii btn ffiort^eilca 6(ö Srittm, mit
»eitlem fit fidj unttc guttti ISebingangen
piltte vttbiubfR f6nnfn.
Sie Enge bt« J^aufitfigt« bcc 9tfpu6Iit
ntot^t, ba^ fie ftcft nic^t oicl tanim bctüm*
mtct , eine ftaiEt ^Itmee iu Eonb {u anttxW*
un, £lc|tome^v flbcc U^t ^« fi(( bit ©ttmodtt.
i
ix&nbtt , amtUsm itm. €ie ^at au($
littin tinKc &üm ^laltciiirc^cR ^äijtm btn
!8otiU9 it^w'pitt, nie c^et>fm tJie Qlt^ent;
Mfei; unter bm i^bti^ett @rieä>ftl. 3^t
9tr(rKi( if{ ^aä fcti^nfie in Surofa, uni>
Wi(Wit()« terft^n, ai^ Piek glaube». 3it,
bmftlbtn U(it\)tt bit gditjc &cr<^ä@un3
f{r« ©tauten, unb roenn eä CDr jivepfiun«
bfit So&^'i '^^x Spaniern $dung<ti W&ttf
«t fu cetbreRne«, f» mär» aUe^ tKcictiTm
gcgatiiien ((911.
tSBetift man J&ect Ob« tili tÄeer fepit
t«ntt, r» i|t, c^ tiefe SlepubliE ü&ec bett
Slbridtirdten tOjeerbufen^ €i( $at in einem
QSinfel belTelb^n i^eh dlnfang griionimeiT»
SM* fcigmien beffelben macen i^ce etfTe üßie«
it, reotin fie eoc bem einfaü bec n&rMis
d)m <GM(ec üite €tä)ect)eit fanb, intieft
tene Italien vctwülieten. ^tmtfit fit m
SRac^t iuna^m, unb bie onfntali(d)(n ^ait
fec beu SRietbufcw »erließen, Mo hieiteft
setieeiletc (ie bafelbft i^cc ^errfdbaft , bi«
t?e i^n enblic^ gänjitc^ bcn JTorraten faaü
berte, unb fic^ t>&aid eisen macfjtt. 3ßi:
Süfc&t fitän^rt fit^ t^eilä auf im titrldf^f
18 nm
i
i
l
am !Srftß bet @t(ed}ir<$(n JFaif» i twnm
<t |ugtt&[tt/ unb t^tWä auf bic tQJojfen.
efi( fo^tm 170 3fll)" mit bcti SHaw*
nifT» um ben Sefig, unb bitfe gdlattbm
i^nni im ^a^r 996 bmfelbm (in. (Ein
3l([£^(ä ^abtn bie @enucr» tinb ^ifanrr
get^an, ni]cf}titm ft( i^nm Abet 300 3a^re
ftenfdbtn ffteiiig gcmadjf fiattm. (Seit ei«
l(n Sa^i^unbcTttn ^aben aud) aDc €Unw
Viiptlt Söcflen biefe ^trtfc^aft ontrlaimt.
an» 3aSire, »«itt flcO bet öogt «tmittelff
cimä goEbenm tüinfii mit bicfrm 37!»t «t»
miW, uiib ba er i^n (lineinroirfc, Ocii^t:
DefpoHfanius tc, mare, in Sifcnum veri 4t
pcrfcai dominü, finöe« ficfj Bit SSotK^Of»
t« b« gürfTm flfgenroättig,
€ini$e iSt^tiftfleOfc gtBen »or, $atfl
3IIe;anb<e HL ^abe ita lOenejtantcn Me
{ucrfctxift Abet baä Slbtiatifc()r 9)?cer gegci
ien, fle fät ben ^cpfTonb, ben fie i^m vi«
i)n bic «Oenfolgungen ^Taifcrä SrirbtK^ tetf
9iotf)baitd kitlften, ju belohnen, unb ium
Slnbenfcn bfä@tegä, ben fie auf b(m3)?<ee
ttiiber Itg gefagten jfaifcrä €otin Otto ert
Tottten. 5©te fonnte ob« öer *pab(? «in«
J5tcif(5of( «rlei^eti, bie i^m niiit (uge^ir*
ti?
R? faift 3ullu« btt n. fcc^tt tinti 'So^S
ter t^iftoitymue JDonatO/ cb et nic^t
iBÜgH, lüo bie Urtunbett i^Ht J&frtf*aft
über btn ^tfreibufni »ärrn? 2(uf Der am
•Mtn CScice &C0 &dt«ntunQebtitfä , im
StAlfcr 2tOHf)Amtii ^em pabfl 0ylDeßct
gab, dniwotim brc ^i>tt)f<t)afux. dt; looll»
ift fafl«n , 6fc ?ß«ifiianer ^ecrfdjafr äbtt
tiAi^^ccc iväre rtiedt, tvi< btg ^ab|ic«@tt#
Mr übfV f^DUf auf «ine uotsfdebci» <Bit}ttu
fniiS öfjrönfttf, URO bie Uvtuiibtn ^etftU
fcen träten nictit mit ^tttlf , fonbcm mit
Wm !Mute bcr »ecKirbmoi £fla»onier^
^fdittr; unb ^enurr» gefd^ritbcn.
SnMlc^ fagfn bit %enc)ian(r nD(^, |U
iffi^en Oaä Slbriaiir^)! ^eer mil bctit näin«
liefet! Sitt^l« ftli? Pf SJeiitbig frlbft bc|i(ien;
Koni Iftor, Vcticziana Lib. g. unb tfi fff)(<
i^ncn nid)t an duten ^aUfreii/ SolCattn
Hnb ^aiiDiKn, biefttf Siecht ju bf^nupten,
)luct) fAnn mau tieftg ^ttt nlttt bcf<t)if»
fen; t>bnt fii^ itiren bon lonfiet 3'it t»
eingffülirteH Picfigcii ju uiitetw ftn. aßenit
abet bcE ^anbcl ju Itit^ md) bcm ^aaä,
nie rr anaefon^fn ^at, ju naiffcn fort»
(Itann J^trTTc^aß ithn toitfti SRe» in
I
ttt J^mf^fuc^t (at an^ ^it SJniriian»
r(Tl(ttrt, il)c< Grobfrungm ntiUt auiiw
breiKR, e\i i^xt Stxhftt &inidct(m, (tc {u
(t^upmt. Sit ^aExn turc^ i^r ^f^fpicl
bwicTni/ tag (in €taat fic^ nur Imrt^
fbli^t ^ttrl (T^altnt fann, 6it fdnn t»
(l«i ©cunttVfrc angenifft^n fra6. Sie 53w
mtianlfttc ^Cfpnblif rnlitanb aüi gurtet /
unl) auf btt €t(i mmüt tuct^ amm^
«näfitt, irnö im ^citbtn «jDgtn. 2)« |ls
nii btn ©offfn iß« -Ofttfcftaft |U Sonb cn
tDdttrlc, bftrat fie bm <)}fab ttö <5ctbrrf
Utti. ^U €tebtrun()tn jn 8anbe (osni
teil (Sftlufl bcT ^nfdn ilpptm nnb Sanbia
unb b(c J^Ibinftl SRorta , brrrn 3tpß i^f
fft tnatur angtnteffciKc unb t)it[ tvit^tigcr
»at, nac$ fi$. ^tt Hantel nac^ txr
£et>onte, tvorm fte f&nfT fo ft^r t>otn @(ä(t
iesünlitgft »urbC/ foüfc i^i benir^inttfC
£)ie fAtigfamfrit i^ttt (Sntf<S)l&^t , ei|i
AÜgfintilKt Seilte «ller ^r|>ublifen, ^at
tta Serlu({ ofl» i^rci: Sefigutigcn jenffitS
t(ä SOicerä ectucfadit. Uebristnä fnb bic
■Stnfjiante eben fo fc|I in i^cm Stitfcfilicr^
ftinstn, al< |ie Idtigrmn baju finti: crtifl«
i^aft/ Uus, unt> in i^ccn ^anMungen fit^
immer d("4i/ ru^ig boit au§en, fo gtD^
cuc^ bie Unruhe \i)ttä (Semüt^ä tväic, s«
bulbis in fi^mueti @tfcf)äftm, finft uiU)
umgänsltct' ^i( ^6fli(^feit uub £&(fd)tii
tenbeit fattn man lcicf)t i^te grtunbfc^ft
cmtcben, befonbecä nenn man übtx i^tt
Hrnirrunfl^iOIre f^enunbcruDg unb ^oc()f
o<^(utTg intcfen lägt, ^n i^rcn .^i^u«
fftn leben fie (c^r ft^atfiim unb nüc^*
fernj fielen fte aber in (tu^tcictiscn tiitm
Pen bet SStpublit, j. ®. alg Sotbrctaftfi;
on frenibcn ^cfen, fo leben fie prächtig,
i{)t<m 2Ja»rlant> £prf ju machen.
Gfjebem war bie Sepubhf ft^r barauf
fcebadit, bie <3it(en ißrer Unlertfjamn rein
JU erholten unb fie ooc (S^nelijeceQ ju
sertna^ren. tlntieil)ci}rat!ietfn 3ii«dI<Hd'>t
Mt cä nic^t erlaubt , ja^lreictcn Bafmaf)-'
unö ^;ot()jeiten bei^junjo^iifn. 3m
es 3 3aei}
^nit tiii ttutbr error^Rft, ta£ tion ^it
^tliiiZai biä £>flnn fein @a|)inal, cä
tpirt txiin unttt SluvrnvanCtcn , gt^altm
ipat&f; unfr in ^flI Reiten, ta eä erlaubt
IMF, Curftt e^ nic^t länger alä )n>o €tuiif
tirn iit Die 3}«(tt baufrn. iDaniit tfiilictt
Viätxtim iiit^t (u J^UTfrrp eccfübrt mütbcB;
fo ivur&cn 14SI fr(tnl)( ^urcn m &ip£ta6t
Sriostn, uRb in bm £2uac(i{r (ic SEompai
ni btx ^farrcQ €an Soffono in ri^cnf» bd«
lu !>c()iinnii(n Käufern ju ivo^mn btttöatit
ffl i tCDflci bmn au(^ nocf) txuc ju £a0e
tirfc @cgcnti CarAnipAnA («oit €a ober
Car* &( riampani) genannt luirb. £iiefm
fStibtni nturbr con b«r Sicgicrung eint
Q^ttrconc eorgtr^jt, tod^t bai i^db btm
ttn ^annfiicutfn, bie fic^ berftlbtu bcblcRf
ten, (iniKi^m, unb te mon^ilid) uatec f[e
ttfrtbeiUe, bamit tl;nfn bit Qtkfim^cit fuf
nommcn tcäi&e, i^cc ^Iß^aar« lu übnttev«
crn, unb Uniug linict bec Sus^nb anjm
rii^Un, gjadtbem fie auf bie gffoglt ffijei»
fe bcc Unjuctjt (gcftranfm 9rf*it Ratten ,
brtbanntcn (ie 1439 allcö übrig* Ittönrli*
c^e unb tjstfn^CfriWe ©tfinM aud btc
etabt.
©a6el*
r
iffabrnicu« aikfflt, in &cn ttfltn Seiten
btt Svfpublit f(i) ju Scnebid bec @el>rau(^
fltnxr") « ^>t mannbaren ^äbctcit on bie
^cißtictcnbtn jui: £^e ju verfaufcn, unb
mit bem ©elbt, baä füt bie @c^&nett ein«
lont, bie ^acfdgeii auäju(icuf tn , bamit
aa(ii bicfc ocrc^ligct iväcben. %btt biefft
@(brauc^ muß ni(f)C gac lan^ gedauert ^a«
ben , beim cä fmb ungciueifelle Sgctveifc
oettAnben, Goß iit teti altern ^f^Un ttc
S!epubitf ein fce^tviUigeg Xerlfabniß übli^
toar. 91uf ^aciä Steinigung im COionat
gebruar ccrrammelten fic^ bie cetlobten
SRiibcten in ber Jticf^e €. ^ietio a <ia(lt\i
Iß / legten i^c S$t^mf)^sut m einen baju
bcliimmien Mafien, übeimacfjtetcR ii| Uv
£irct)e, uiib routben bei CO^orgenö von
brn ^räutigamntcn famt ibrent J^e^rai^ägute
«bget»o^lt, nacbbem ber Stfdjof bot @egen
Ober fie gefproc()en, unb eon ten Pflichten
beä S^eftanbee eine ^tOt gehalten fiattr.
©i( Stdute ipurben einfi »on ben S?\\1(X'-
teicfjetn, bie fict» bti 3Iai*tö in ©c^iffm
|«bfi)gefc^[id)(n öotten, famt i^vta S^t^t
wt^^gaben geraubet. Slber bie S!äubec
üben DDR ben SJtnriianern eingeholt ,
) bie ^eutc i^ncn »iebcr abgenommen.
© 4 3»m
1
I
[
^nm Sttbrafm bitftt patnotifitfn Sopf^n
Ittl tR ititim ^" <ä(brau<b Stwtftn, bat
Ut T>tst am 5«fie ^atih Jltimgung hie
SiKöf eon(o 9Baria fonttcra, otiS »eitles
VftirH» 6« fit^ßle S&cil bcr ©rrettfc »ar,
J*fu*t, iipb Bcn bafigcr ©rmeintc mit (tue«
J^äthtn unb (bm fo »idtn gfafi^m ®rtt|
(cft^itTt tvirb. Sc»R ba fie Mcfrn fAfln
fcatrn, und a eon bkfn ^jlic^t/ im goV
ti uiattt, btfrc9ct ftptt tsoQtt, «nmort«
ttn ffc i^m , fit oArbtit i^ ol^bann (ttifQ
£)ut^ |Ict> iu trbctftn, onf Sßtin ju tciui
ftR f^itfcn,
X>ie Srntifatt» ßnb ftberjrit Eicb^aBn
rnib 9i(fi>cb(r(r bct gdr^rromfrit uiib fi^if
Vm Äüiifie gmeffB. SRaii Itgt i^neit in««
flcmein bie €^h bfp, bic rrfi« fcfffnilitfte
»ibliot^ct trridiUt ju (">*'"'• Sm 3«^«
Ij63 bot ^ctrarcd fi'int ^üc^tifammluns
itm @citat tum cffcntlit^m @«btau<$ an ,
linb btrlanstc bc^^albcn ein titjcnti ^autf
für fc^ unb fciffelbr. £)» grnat na^m
Wit großen £obfprü4ni baö atiitfcietdi an,
ttttb »illigfe p«mit»l)l eincg 2)ffrctd in
ffin ^(dftlccn. Cf fl^iclt fliKf) wiiFlicO
(eil
J
r
bm ipaI«{{D ^*^t ^ue %ttti, im &tfHtxe
in <ia(itü<i, )u ftinri; aSoftnuns, fo [ans
tt fi(9 damals ju SB<ntbi£) ouf^idf, SB»
roDte nun nii^t &tnt(n, SSrnebig (tcbä^re
tii« €|«, bit «fft fefffntli*« S&it>IioI^((
rrric^fct ju ^aSc«? ©«c J?kc 9l6t eon
6<lbe Memo ires de Patrarque T. 3. p. 6t6
unB anbf« finfe bief« SReijnung. <i4 fcftciiit
<ibet Petrarca ^abe ftin< !>Sü(t}etr<iiRniluii9
fcfm @«nat nidif ftbtrgeben. ©n «e SQ^nes
tJ3 firrlaftn ^atu, unb im ^a^ie 1J67
fein %UCt) de ignorantia fui ipfius et multo-
nim tmi ^rammatiNc Sionatu^ Sl^JVfRnini»
gena, b« (u S5cnc&ig wohnte, |ufd}Fieb,
mdbct « mb(t3"f(%rift* <r ()«6« feinclBw
blioi^ff in btifdbm Spanien jurüfgrlalfen.
petrarc. Oper, Vol. 3. p. 1148, ^ffl ^agf
re 1571 füflt tt fogar in rinm feiner Spriefe t
«r ftp <nifct)[i>1Ttn/ feine $üct]rc ju ttxtaa''
fen, ctct iu verpfänbnij um ein Oiatocium
fcec Wiitfec Piottt« ju (£^vcn oufjunc^Ctn,
Var. ppift. 42. 3" 'i""" Si^ief»/ b<n ber
flcrcnfinifctie ^err Qlbt SRc^uä iinä üictit gei
flellt ^al ( Vita Ambrof. Camald. p. 205.)
frIunbi3tfii^?>Dt:cacciD be? granj von Sroft
bcm UnioevfaliSrbm ttS taam t>c»
llprlieRCIt^ctiävea/ toai «c in Slllff^uns fei«
I
mr ft^r f<ti&{E!<iten ^ibUoi^ ettfiibtitt ^ai
t>c ? (Ein URgtnaniiNr SecfatTec ttnec £06*
rt&e auf btn bttü^taten SticolAud Sltaolj,
n>cl(t)er (urj nad) ^diarca leb», unb wm
^. btciU agofiini tttitt »ieb , (.Scrittori Ve-
Bci. T. I. Pref. p. 2g.) tttcficti«! feg«, bi* 1
S^üc^rt bei Petrarca ftpcn nacf) ftincm Xobt '
)frßteue( njocben. @^ fann alfo gac tro!)I
ftvn, bau bit rceRi^eii p«i[aid)if4(n Sobicfä,
bit fict) in ber i^ificR ßtffiitlici)cn SSibliot^eE
lU <Qcntbtg fint-en, tvovon ^ac. <)}^iU £of
ina|ini tit ft\ntm Petrarca rcdivivo c. 19. p.
g; tin 3J(rjci<fenig tieftet/ nac|) feinem £obe
fltfauft roorDen fiab. 6}ett)j§ atcr if!, boß
bi^ ju bcn 9tiicii bte Satbinaie :Ceffation
fein ficberti; '^erotiä einer i^ffeiitlic^en^iibliei
t^cf ju ^cneMs onjutcetfen fei>. ^ilidit nur
biefec jfarbiiial, ba er alä ^ifdicf u&n "SiU
fti ju23en(big oiilliibele, fonbern auct) Diele
«nbere ©ritc^ien, tveictje nad) beut llnteriians
tt€ gciectifttlfn Äoifftt^um^ n«* Italien '
flüiftteten , ^atfeii Ben bn 3iepuHif tifle
gljrenbfieugungen unb ©ofjlt^alen (t^alt«!;
iVDburct) er 1463 betrogen n^uibe, feine gan^ 1
(t eammlung ijon griectifcben OTanufctipten,
»riebe i^m me^r olä 30000 3cuDi gcFoUct
|iat(r^ (Flatina Panegyr. in Bcßärion.) btm
6«
r
iKt hitttt, COR 9];<Ciict, ffit 1444 in btm
V«n i^m (ibautcR £[oftfr @. COiarco ju
glcrftt; (int 9^ibliot{if[ jum allsemcinrn @ff
Mu(^ cc&fnet. £)it SaiiFamrctie fam cijl
e^on rm 3otrt »469 5atfe ajcnetig tiat
!Eud)&tucftcti). I^o&atiii Don Speyer mar
fcafffbli ttr (rfi( ä^udjbrucftr, unb baö (tfie
tiarfibfl .qrbrucfte S^ucl) tnartn bic Epidoiae
Familiär« be£ Cicero. I><t SJcnciiantc ntb
f<n iivar itircn mit b^m ^ßainen itt$ $uc();
{triitfer^ Vtkolauä 3^'if>"t "»b mit bei:
Safjrtadl 1461 beififtiiicitii Dccor pucllaruin
auf; ti ifl abtt aiifstmnd)t, ba§ ^enfoit
oor 1470 Irin ^W* JU Scntbig gebturft ^af.
€f)cti fo fe^r il? «ö ßeff^lt/ irennfiiaH ba
Rauptet, 2(l&ufJ tnfttmtiua l}aU bie «(Im
flritd)ifd)cuSa4eriu1Bciicbi.i gtbrurff, Die;
fe @:brf S(bü()rt bfm JOionffme von paras
pifmO/ n>(lct)Er 1476 bie griec^iftfct ®rnm*
fnatif ot# tafcaiiä ju 3)teilönb CcucFtt.
f ^tnetgm fatin man ber Qtabt Sttitbig
Tf 4&« i>cn tcm flct^ifi^m cb« uiflmt^r
KUt;
i
ttutft^en Oitfdjfflarf in btr }S«uFunfI |utt(I
db^tividiot {u ((QH , iti(t)t flrtitig ntat^ttl.
€ie be&ieiitcn ficft in 6em Sau i^ttt (S. Sflaw
fuöijfitdje tmfS jjrwiftifdjtit !Soumei|l(t#.
S^ieffr folgte {tvar übtc^aupt &tm tD^en @til
(ciittr^fitm; boct) mar tr nmi^cr auäfc^tMif
fenCi in Den ^prcpctfionm. £)i( SSostnUflft
^updn ^abcn in i^ren frummen Etnim
nag sieget , 06 fje qU\<S) oor b(c raa^rtn
©c^fcnljdt notS) totit entfernt finb. an Cii
ntm 6<r Sinsän^e ^at fid) bei; i&aumei|Itc
in bf(@tffalrfin(ö «Um ?DIanneö, bet auf
pJfrAcffn sc^tt anb fid) in eintn glnger bcigtr
in (Stein cinge^aueR, Ziit ^tocuratoti bi
e. ^arco ^attm i^m t>erf)>io(^eR , fdne
etatue iH Cie Äir(t)e )u fegen y ipoi
fem bie Siti^t feie fcl)&n(?e wäre i bie
in ftinen Stift« Rönfie. ®fH « fictj abce
na(^ tJoBenbttcm Sau gerii^mt ^atte, baS
(c eint notf) i>if[ fc^onert ju boutn im @tam
bc wäre ; fo (jieiten fie i^r sfficrt nicfjt, D«»
eor fofl er fid) felbfl in b«t gefagfen ffieffalt
abgebilbef ^abcn; ba§ et fi(^ jn bcn ginget
beißt, btbeutet Sieue unb Mactjfuctt. Uebti«
flcnö ieic^net fiel) Senebig burcf) bie SSetf«
btx SSaufunb Silö^auEtf^unft nit^t fo
0t avi , m tm<^ bit mm unb ' fe^t
s^^
Mioianifc^cn ec^uU.
' BBefMr in« S5*fenOne JU gt^m, fAttt
fitrcitft bie iSitniea mtm€ ^ot^ttUaS,
Siit tiititlta Segenffänbr fintni ficin »Ulm
Sttiftbtfc^mbunscn. ^ä) bin tt.
etüii uns itraniisllet 5)citf.
«StttJflö vom :g)flufe ©awtjen.
©a
^a man ^aj jti <9!ob<na ttiittmte &(t
ft^kc^tDon |£|)efär rilortlKn anfj^cn fann,
fo tfl i^aDotjm Unter btn etblii^tn gürflerK
t^ümern ^talienä bai Citijise ivdc^cä oon
finem Wa^cm italienift^tn ^ücITeti ttfjettfctt
Wirb, aurt) if? fcitfet bcc cinjige, 6ct3la'.
lienö Iriegetifc^ifn Ku^m auftct^f et&ält, ntib
«Htm i«bm Sfiitbe bie epige bittm fatiR.
SM
"IIO
©!( 3fltf?(it hitftg \^tife« 5aJ«i hü '
jFunll »erßanbctt, hatiSi Mianim mit 3J724I
tigirn, unt ouf UnfoRtit txrrelbiti/ groS
un& füri^tbat jii »etbdt. edjon <^t fit
ivmSbnl^tti^e i^dtoirtlm $)flaii(|tcn, fil^tin
tm fit (<(() teil Sittl Äöii(gli*e 4o^<it Jtt »
URt> »cisrrteti fid) bm ^aufe tT1tbic| titnf
fclbcti bci)iul(dm* ^m ^a^v i^oo. gab fTt^
Ott spimontefifd]« ^inifter am tihniii
(<bin ^aU aüt ^lü^t, tin bcm @rö6^trjO0
^ofirno III. gtroibtttttcä ^ud) aug betn CQicgt
|u läumtn , m\l tt 2(ÖittgUct>e ^o(>erC
tarin betilelt tcuibe ; td gelaiifi if)m obte
hic^l. Bcr J?aifec Eeopotb mad](e ^«ndc^
b^m etKif bitftt jnwi) J5>äufec ein (Jnbt»
ta et bcn befagtcn 'Xitel bctt ©rbg^erjostlt
ton £o0fatia beflcltiste.
3ra ftergangcnc« Sa^r^uubttt itmüittt
ber J^frjog CäcI iCitianuel II. feint Süitfliröf
«tt auf bo^ £bnigret(f) (typttn, fo fc^i: ducQ
bie ?S"Kiiaiicr, roelctjc meljt: 9I(c()t ju bif*
ffr 3nfEl JU öabcn fliduben , ttibetfprac^im.
S)(c 55i"i"'nfff'f^i*f SKiniRcc jU SSencbiti ließ
ben ©Apenfctiilb fcineö ^errn mit lemm
btg ^feiiigrcictlö Sopertt übet bie Sfiöre fei*
ms gjflBadc« aufric()tEn. 9Ibet bet eiffrfa**
ti9(
i Hit eaat \\ti Um ^inifltr fyqtn , mm
^ tHabt bta @(4i[b mit Qtnalt ^crabwtrfm
ab Bot feinm Ülusm jtrtrümnifcn / n>er<tR
IT t$n xiiit>t iöjUunis ^nabni^mt. (£c füfl»
)iniu, bie iKepubtJt wücöt «Supern lieb»
in ben ^äRi:i<n t>e^ ^crjodä fcon (Saeo^ea
alä in tücfif<^en /;änbm ftticn; nxU e^ itir
aIäb«Rn nuc ein $aac <Sfßt?atf 3tit foRcn
tvikciX/ fi<$ Ocrrelbin ju bemeitTern. ^nbii
htfa<s b(c @rc6;@uItAn bie ^nfcl^ uiib ladjU
Bitüdcdt {iCilitf) über ben eiteln etolj b«
3talirn»; bie um bm l»[tn ZUtl ^abtx>
Sie 9tepublif srAnbct i^tt Qlnfpriic^e i)
darauf, bog Cculfurtm iovnw«, Qma^t
lin 3a(ol)«, jfonige in Sijpern, unb Ecbe
t^ct« eiiiiigen Sa^ni ^aub , i^r biefe^tii
fei feptrlit^ gtfcttnH Mi 2J ü«f bie 3iit>«f
fiitUT, bie fie 1510, ba bie ^efagte ^bni^iit
fiacby «Dm SitgDptifcljen (rultan empfieng,
URb 3) auf ben SE^efij tK» 1510, iü 1570.,
l)a bie SäcCcn fie ecDbeiten.
J&ingegen beruft fid) ba& ^fluS eabopen
flttf eine ©(J)entmi3, welche C()fttlotte, eins
ntt,
m9i iU mrtflm i^reö ^fftn, StAtli t,
ÜMfe« fommt/ fcaf Äuöwfg ooit ea^cpcn,
©cma(ll ber S^orlöttf, »on btn Sjotne^m»
flen btt gnftl alö fUfünftigtc erbe nttmni
notbcn tDAtr, tinb con i^ncn btij @tltget»
^eit feiticc 3Jfirmä^Iund i"n Sit) tct 3:ecu<
ftnpfang«! ^dite. €ä tonnte bo^« bit flei
ftalttMtige Scfi&ncljfnung 3acebg/ um&lii
ävfitt bm nod) feinen 5Ja(a mit @tft ^ingti
t\ä)tet ^attt, bemwtt^ren €Ebtn iai IKtdit
nebet benehmen, no(|) auf (tintn @et)i<
tringcR. 9)?an fielet ^itiauS, auf ndc^ffl
f^lect)fen SrQnben tn Slnfprutt) b«; !StliN
lianec s^gninbft ift>
£)ti Victöt 2(ma6ä(i8, btt itprodfelg«
feinet Satetö emanucl I. feine Clnfptötft«
tutc^ ein SJidRifeft <ir aüen ^bftn bttannt
ma^te, (ollen tä bie tßcnejiaiuc mit folijeti«
bem as«ö flug btt ^eiligen (Sttttift fefjc IM
fonifc^ beanitDOttet paben: Coelumcoeli dik.
inino, terram au[em dedit filiis hominum *}«
Sßeiitt bi« t3enfjiattct{iie«mit fagett t^cDtett/
&titt
*^ Sieiti cocIumDii), iu cimt genttl mortili«*
dal». Tmk. ADoiIi H*
^ 9{t5e bit erbe (hiii 187fnMm prai«
gegeben, nttD rocr fi(^ i{i»r bmAdittst« ,
ßt .bic Sötten; bte i^ntn i)ie 3tifcl mit
^tvalt «nttifTm ^aUn, unb dnen ajtäctjf
(i(i(rii b« fid) i&ver Caguneti botKifttr«,
Uiwi Unrec^tä bcfc^ulbigctt.
i ifi
iie -iÜÜrit ivi< tie Sftwiiätier . ju bicfcfti
>msretc|)e Fainm i|i ganj fonbtrbac. ^ec
^ctiat natm ^afob, bm e()5ti.ij« Jfa^
tfjartim ^ornaco, au jcinbc^ )latt an, b«
« i^n gu euKiii 2>cnejiaitif^cii l^bclRiaiin
maditt; unb ba ^crfe[be Oarb, ließ cc fic^
ftit-ft tion &CC ^c^ngiii an ^itibcä ftatt auf
hcfimeti, bamit bie Sicpublif a!ä ^uttee
toeö iBoi)tit^, wtib QJö Socktet «« SRuttct
Grb( roärc. 3» aßa^rfcfit eine gnni b«
itn.SIct Sänbfi: tu emetben-!
jMtiift ic^ mm ftuf bftii ^uö ©«»eycri
jucütfle^ce, r» ifi tilttcr aUe« in €tircpa
rcgiCTenben Ptcfc^ldttera feinet, n>elct)eä
fi<6 toie tctiffibe rübmen fötine, ba# ffi(
«(^t fjunbect 3a&i:eti Rd) iu if)m bie Siegi«
tans in gcmber Mittle UDii ahntet ju 6oIjn
9$ne (inige Uuterbrec^und fovCgtivitUt &abe.
I
»r»
3« bitft« Stittamu ^ibtn 33 S^cflnif
fiittt ttnl) 6(^fi ttgimt, e^ttt 6a§ }c
<Einn t« äiKin 31rt<njirn^f ton VZc*
mottr«, ^fatmalt, uno 0otf1R»M, otw
gcfoiniiitii if{*
ft^ gintcKR. &nn btfftibnt, SRomflif
p^lippll. wnn&^lte ff<& 1471. mit ITTa»
gomtM, timt Sec^Kc Karls cor Sovrf
bon, anb ft^ic ft|{, txt§ femo^I bit £2«^
trt aii €ö^ne, bte au^ öitfer &t mtt
ft^tn würben, in ber Kegitrung folgtot,
Cr jfußtt fimn ectin , SRamag p^iiibwe
IL, unb eire Scf^ttt, URamenif Zuift,
»a^mal^ @maWa M trafen ron 3(im
gouterac, unb (Oiutter bti btzä^mutt Sbf
ntsä Stanj I. Sa gJtargorrt^a Qtfictbn
ttac, tetmh^ltt ftcti $^iUpt> ium jtvrprtnf
nai mit Klaubfa bcn ^Stoffe, einte $e(^#
m bfö ©rafen Sodann »cti fpen^icerf,
Unb jfugte mit i^r jiiHi) e&^ne, Karl
lu. atib p^tlipp, ^ttps von Xttmotm*
9^0* <P5UippöSob folflt* i^tn femSB^B
p^iUbe« 1497. in btF JÄegiKUBa, fiat»
J «kc iyo4. o^ntetfcfii. "^a^« nal^m^atf
r. fil.. ip5ilipp« trfitt ©ofin «ob (»«nl«
, ^it, mit ^miümna btt (Stimbt bai
2aai in «efi§, obgtcict) &m(e, tu lt\bt
hast €*»fftet 5pbilit)fctö, ©rma^lin
bti ©rafm con angoulcrat, Stafr bec
»bcn bffaflteit Berorönung, ali nöfete
€T&tn, Olnfpruct) t>arouf itia(t)tf, ^c blitfr
auc() in ru&igcm Sefig, biö Sranj I. bit
Eroberung bt6 ^criogr^umö SHailonb um
mnal)m, mti, btn 9infprüct)(n ftiiKc
SJ^utter g(mi§, ficti btg ganitn ^erjog«
tbumä @aDcpen aab cineä 2(>fil^ von ^ie«
mont bmiät^tigtr.
Tia Min ^arl V. (vd^I einrafi« no^iR
fctr ^^nig bon gcantreicb jte(re, naf)m ee
fd) t(ä ^(fiogg an, unb griff Cif Scanjo«
ftn in ber <pcovciice uitb in bm miebedan«
fttn an; ttiobur* b<e Seiiig gejmungen
»Btbf, ju 31ijia (inen 2Pa)ffnfHUffonb ja
ftbliegm. Ä'caft bcfftlben bliebm |roat bie
Qtatt)bffn im Q^cfi^ bre ^eiiDgt(}umd; ab»
«559. trfclflle bet 3"*^«» ""^ ^''i' ■^"
|»9 emanuel pijiUbttc nurbc, au(Tct
turin, Stiietafco, 21fii, ipignetelo, Eotf
nagnola, gooigliano unb b« gcOung eo»
hlUD, Wdcf){ bcc Ji'6nis jum Unterpfanb
titticc bi< €<ic|}< cniriitlifürn märt, iaS
J^Tjogi^Bm iurädgfftfnt. hierauf rcutb«
1561. m ?tDn (in Hongrcg jur emfc^ti»
tKtiii brt £a<4c gebdlKti, un^ cbgleitfr
iii^iiö gm'iffe^ cntf4"ö«n reuitse, fo (ieBj
« tot^ J><r (uiijf Ä&mg 5flr( IX. btm ^tn
|P3 fl[l( Ci( obcfl btfagtm ?(lö^f, «uff«
^tgmrolc nti& fnfisiiatto, jurütf. «TtiDt
lieb UH f?timi<ii III.. Ca n auf fcinn
WÄcffffer au« $c{)Im 6ur(t eaooijeii t«»
fttt, nuct) Ctr sjrfoiiifn jivrt) $((l@c fa^rniy
jtto(6 mif Sicrbc^altung ffimt Sdjfej
ipcldjfit cnMidi Äu^n5ig XIV. in bm 169S,
mit £>tm i?<'cics Victor 31ma^aus ^efc^^fi
fi'ttm grrröcn gänjlid) (ntfagw.
(£ä t|l fott&ritfli: , ba% bitfti S?itai btit
@lüc{ 0ff)abt, auf bcc €eitt bt^ ^Si&i^tk
gern unter r<iiini Siactibain ßcb i» «rtscM
fern, ^inscQtn von leiten ber tmiigen
erdb( ©enf icbcrjfit einm unüfectrombli*
dfca sajitfriiaiiö gcfunben &at. ainf<«H&« ■
m ftcrjofie ^nbfii all* i^re SiäUt anstt
nanbt ökfe iStabt unter itce /pfttfc^aft
(u bringen; aUi bie aftbintung ^etfdbe«
mit bcn edjiBcijcrii unb %taaUtid^S igt^uf
taben alle jjir« SSerfuctc ti««i(elt,
Sil«
1
r
^l\i biefe teicfit tütpuHit bie Ecformictt
STLtliijiDii annal)!», »frrrub fie i^rcR S^^k
f(t)i)f ou^ Dctr €iabt/ uiib entjog ficb bfe
:&erefcl)aft ^eiS teutfcfjeii Ä'üifrr^ utib bfc
^rjoge eon tSaDootn, See Öiftftof, mcli
<tltr ftiticn ®lu&l imc^ 2lnnecy »trffgK, b«
gab fi* öOtr ffiiitc^Ittfvrüctjf, bie i^m chnct
htm (in rcforniu'tfä SQoIf nif^t gctwijim
fonntf. Sie Sculfdjfn JTßifcr, luriiftcii eine
btr3lfic()cn cbcr^errfdjafl lueiiig ober nidjrä
tintta^t, ^abcii fid) nie barum bff i^muurt ,
i^te'StttJte gdtciib ju [machen; iuib;bte ,^fc*
joge toa gQöopen {iqbcii tjitfcö, jmar balb
mit Eifl, tiiib b«[i) mit ofenbarfu (ämMt
gefudjt; otifc'Seiif ^a^ bis auf bcii fcutij
gen ;iJ3 feine golöcne S«5&tit bc^niiptft.
ft
lie BerttÜ^e ton Surin 170?, t»on SBitti
IS;, ÜC-» 2iJormö 174?* woCHtcfc bic ^fv*
jage »or ir<ii>i>i)Cn bic ?^ciläni>ifct;tn faiibi
ft^<iften 2tlcgi^lt^tia Hnb Dalerijo, ^umtU
litta, 10(11 öiSeH*, nooarefe, Uif!*oa;
nafco, fecii größten Sticil ber ^iraifiliaft
ÄiigCiwtit, ttiifn S^etl bec ©ebirkuon pas
VIA Hiib ;Sobtio tooni ffrjbaiife Oefierteicl)
trbirttcn, firb npcfi imnifr Ccn liii(rrt[)iiiKii/
Welche au bcuGJrciiifn niD^nen, iuaigrt&itii
^ 3 ec^dJ
f
I
inilim, »tlc^e nun ju Clement dtffhwtii
ttfi^ta tiidtfc ^anDgütcr jenfeitä ttt nfliat
ßrtnjfii im ^flililiit>ir<lim, unt> bifle 9RtU
UnMfdx Uitferlt)anm t:et<;[dc()cn @ut(r im
pitmonttfiid^tn Btbiett. 5Benn fie ttie^tw
buHt i^xtt Unisitti ^cimfüfjua rooüta,
fD finb fit auf bti&tn Sciun f(^wertn 3Ib*
gaben untcrnptftn.
^T Scibtnbdu i(I bi( »ecntl^mf?t Queue
in !)?nflriin!) uuö bei: fctfemiicOfn Ginfüiiftt
in (pKuioiK. Der ijnglänbet 3ofue (gee
fallt in feinen Q^etracMuiifien üitc bcn J^an«
b(l unb bic @tt))fFat)rt ^ccgbnttanienä : „Mt
„lS«t^e Me wie aui 3falim empfangm,
^fornrnt faß ginjltt^ cuä tpiemont. 3};ait
„glaubt, ber J?&nis «on Sarbinien jie^e
»,iä&tli* 300/OCX3 ?!funb igletling in baa(
^Ttm ^elbe von unä (Sngl&nbecn/^ ditdji
ml RiüR m<i) ba^u, wag ^ollanb unb am
betnSänbern, ttto spiemontift^e gfite tjfw
«cbeitct mirb, juFommt: fo belauft fti^
tiefe €untme auf intt»rere ^IQietien S^at
Irr. £)icfen Sieidjt^um ^cAen bie ^tiemom
tefec ben n?ctfen ^nftalten be^ ^6nic|ä Via
tot SlmcHttsli. iu vnbanftn. 3m trftm
3a&«
r
"9
3a^rt ftln» tilfsttruiig »txUt tt bit fittm»
Ji4e 31u€fu^c unabgcivun&cR» €oconä, t»
muntfcte aab iti^tt auf aDe mbfllii^c SStU
fe I>ie Untertt)iincK jut ^Stcmtfiruns btd
€eit)tnbäu(^/ unö {tvans fi< it>t $fct><cl«
filtifluitg tcr Sfiaulbcctbäumt. €t fdbfl
llubtcrte auf btn €eibcubau, ma(t)te See»
bat^tundtn unb SJcifuc^e übtt bfnfclbm,
unb ttrat^tf ti fo weit in Mer» BtnMniS,
ba§ i|)R frin 97?cnrcf} K ^^^i^'" Cibcrtrcffm
||)at. £t fcfjncb feiiim UnCfri^ancn Sft^dn
»DI, tit €(ite von ^cn (£oconä abjutrin»
bta unb {u f))iiincn, erfonb uiib gab it)<
nm bic bf(|uemlic^f!en ^erfjeuge baju in
(te i^änbt, unb (tricf)rtte tincn iSomme»
ciens3ialÖ, bffien OTilalift« jum 2i)eit
ÄU5 ^aufl(u«n btftt^en, um bcn edbfti*
bau mit aQeit Jfräftcii utib mit adfii mbe«
Ii(§en g]tit(eln ju bcffrtbfrn. ©fit btt geit
ift (C fo ^odi peltttgcn, baß bet Crtrag
bn ^tibt, mlii)t jäf)rltd) auä aüm Uns
bttn bfä ^&iii(iä Don i^arbiiiien, biefe
Snffl ric^t mit getetbnrt, au^gffüEJect
»irb, fic^ »tit übet fünf SOfiUionrn SN
Itc belauft,
^^irmont i|l teictj an bfn meifTtn mtüxi
i(%m ^«buctm bie jum Unterhalt tc*
^ 4 35i«n»
I
I
,50 =-ssfr=s I
fOTtnfiiftt tt&l^jj) fin^. £id^ mtiftt BtntM
»Ict», rodcfjeÄ im Pienuc|tf*iEn (!cfcf)!ad)ltt
iDltb, fcmmt ouä fpitmottt. Tsit ^Mcmom
UUv t>fr|?cti(n fi* fc^r (lut auf bm Wefiti
bau. ete Inffm M( (crqucKttttn ©tiai
twutcn in grofen SübtUt ibo^I Bierjt^tt
Sage gä^Hn, e^e (Ic bm 30^^l^ in Säff«?
Ab{Apf(R; itoburtf) cc tfic^t, \)tll mb ßa
funb reirb. Sic gnuiniuti (Jienburcl) a«t(»
fc«i SBortltctl, ba§, ba ailbcrmäitö b«
SBnii ni{f|f ütfc ein 3abc tmu(rt, fie
jti'co i HiJ bt(piS!)ricicn ffflciu itinfcn, anlj
tilKii cinträiiticfitii S^anttl banut trcibm.
■Dft Oflbaimi gebet?« in oüfn giaaten
btS Jt6iiigS üon garMnicp; o&cr nirgenb*
iff baä 0(f fo gut äl^ ju nijja unb
0ntQUn in <J)icitiont. ßö iritb unter b'ie
beficii Battungen in Curcpa gerccfencf,
JDiefc* xi'^M tiittjf etwa üon tinft turjÄö»
liefern PJüte bctOliöcn, feiibem (inec beff
fttti JfmntntS fie (lUBiuptefltn I;ei:. Set
»ßDtt^cil bepc^et barin, tog bieöljoen cl)nc
weitem tSerjug »on fceii Räumen in bie
Setttt gebMcbt tueibeii. ?S'cnn (Ic einigt
Seit in Raufen gelegen (inb, fo ecrliett boS
£)<! ben angenehmen ©efctjtnncE, ab mq«
$Uict} ^etrnact) aücn mtglicOnH S'^'t «ntveti*
öett.
btU. ©(fj vn\> ^oxntt^tilt BfrDin&rtti
föffl^tt in andern fän^cIlt anb (Be^enttn,
tm fSitt)ip\ti btx Slitjancr utib Onegliaiici:
nacfcjufolgtn. Sic gloubm öaö Oti üttt
mt^vt fid), ivclin bie Oiivni einigt £age
In S^aafm fiegm, unb [jievturd) in (tue
Heine ©ö^i^uns gctfll^n- £*ob gato
5at tieftö aSoturtficil tinfiffefien iinti Btt«
tPotfen. •) 2(c 5Ratd)efe (Brimalbi**)
|)at fbgar auf (einen @3iki(cn {u iSrminara
in ^nlabtien öurct) angcftcUtc ffittfu^e acf
funben, Cü§ in J^aufen gelegene ßliwtt
tveniget Qel geben, a\$ &i{ fiif^ gefcU
Kcten.
HM)« unb VillafrAiKa |inb jwep Unm
tat unb fi(t)ere Sreo^dfeti/ meiere boii dl#
len Uffntionen tefuc^t roetöen. aiutf) fel)lt
(ä in @att)tiiieit ntcf)t an guirn @ee(;afen.
Semungeod)te( btfunnnett fietj bie ategierung
wenig uniä iSeemefcn; unb übcciägt fcem;
jUtt 5yiaticrten ben Ojtwinn besS Sean^pectö
itet Saiibeä f ipiobucte.
nbtti. ■
Sieben
' J De Ke
«;) Nuov»
r
^
@itb«n unC inantigfltTSrttf
S8»ii ^« nalürl((tra 3tftlioff«n6rit.
6e« ®rcf tjtrjogtbums XcffaiK».
3™
jn mein« ßfogwp^iir^en S5(f*«ibun8
brä ßcog^eriotil^umä SorFflna, bit meiB
StuB", b(t 3:;ottor 3ot)rtmi mft^atl 3«
gemamij Edndp^QriCuä auf bcm Sic^äftlbt,
ouä bem 2lta[iniir4)cn überfe^t, unb bie <Et;
(insmfc^e $ud)6anbluii9 {u @o[^a an^ £j(^(
SffitQt ^at, iß bic natärliä}e ^efd}aftü^eit
biffeä Sanbfä jicmlid) tDÜflkbig bcfcficiebcB
tsocbftt. I^ie 3Iai^rt(l)tfR finb aber bafdbfE
iit öm terfc^iebenm 5pi:ot)inj«t, THiQtitm (
unb Occtern {früreuet^ iint> laffcn ficf} roc^
um i>itUä nttmi^xta, btft>nbtvg tvrnn man
bie ^Ibfi^t ^at, bis ^ißbrgierbe timä %ttm
bdi, bieltc^i rooit über bieQyttnictttinti^tot
8tap&if<^(n Sraftotö ccllrfrfty ju btftitbü
gen. 3(^ toin, liebet greunb, aüfg «»d^
mir Ben bem na(ütli(t)fii SwUnbt titteg «ok
mit fo lanfl bcmoöntm glöcflictjni Üonbd
(iiifänt, in eilt S5iI5iufammciifa|fen, t^tHt
35ntn (u gefaflen, t^eilfi meinen eiftenen
PJtiff etil einem mit fo lieben ©egenffanbe |u
»eiö«. 3ctt werbe mi$ nittt fo fe^r einf
f4ränf
i53
ilttintm, bog ict) nlctit manc^f^mal in an»
Utt %ä^tt QUSfdircdfe, obtv öie ©ac()m
Diitft niebcrft^teibc, nie fit mit tinfaüm.
Um micb eieffd vort)>^aItenen 3\cct)lä gleich
Von änfang {u btbiciifii, fatiite ict) Don I»r
ncutn IfanCtlcaße an, bit nac$ Softana fittirt.
Sie otbentlicfie '^o^ilta^e «on ^oben«
tlACt^ 3(prfni ge^ct nun nicht inc^c äbec !Siw
logna, fonbern tcdjtei: ^nb ütcr ^Jit^oia.
©eilbem bte gjfcbtnefiftfje Stbpi;inj«f)"in mit
Um (£ib{)rrjo0 ^erbtnanb vttma^lt i|t, ^nb
SJIobena unb glorcnj vermittfifi cincc ganj
ntB.n Eanbfhrage, auf bttjbtr ^bfe UnEofirn,
mit (inanbet UftbunOcn werben. ' €o melt
fit in XofFana rndit, 6(tt b«r Slbt Timti
ne«, ©TogherjociUi^er 97iat()cmalifuä, unb
im <Otobeneftfc^m b<x berühmte ^o^cowiöt,
ft(fenl(ict)fr Ee^cer btr 3!?al^emati! {U ^ül>ia,
t>U auffid)t barübfc gehabt. 3n ainfe^ng
in neoen ginridjtung bec ^loftcn fangt fi«
<iSfntIi(^ f'^ou {u ^antua an; unb an titt
Itn Orten, reo fonft reebet Soften noi^ ^e»
beigen marrn, finb foläX errit^tei, unb btf
ijucm andfotbnft roorben. 3m Soffanifc()eii
jjcil finb 5 j/4 ÜJopen, bic erfie bon ^i\iot
\a bii piafire, bie iWifU oon $ia|iT( nat^
et.
■I24
6t. WnKtlio, bit btiltc bon <S. QKarctQ»
nact) piano Jlfmatico, unb bie U^ie, ntbr
ct)( nur bi(i) okrtd fiiiti; £la[ion AUämaiftt,
btm ^iano 3(|ti(Atico bii ^ofco Atutgo.
3m ^obtttifi^m finb 9 1/4 ^oflcn, baä Ü
vcn ^ofco fungo tidt^ picre a pelago l«
Sirigaj^o i, tlTontctcnetc i/ paullo
ä/4, enta te ina^jofii 3/4, 6. Vtnam
310 1/ Sotiiiigine 3/4, aioöen« 3/4. iC«w
pi I 1/4, ViOP! I. 3m aSaiitiianifcHftt
finb 2 j/4 ?)of?cn: 6, »ciiebeito i t/4,
Itlamua I 1/2. 3n bieftn br« inltrcfftw
»n iStaatcii tft ffO^fre^t tvorbfn, baß ein
CDuritc bei) jcbfr Ipoü für (in ©ffpanii Vfiw
be 6/ unb cm icbei anbcicr ^ftiftnbtE g V^Af
li, öfMii 19 i/i cinrn j^oDänbifctdi Suf«#
,(11 fluömdd)fii, für ein !pfctb jum SJorteif
teil 3, u))!) für fiit lj)fcrb, baß ffintti ^SJiW
<\ttt bt(|leitft , 4 bfja^lc. tioS Crtii^gelA
für ttn JDot^ülipii (la Benandata) bcrrägt
für jcCfö ^ac\c tyt'cvb« 2 ajaoli, tep jrbtir
(SMtion, liJciiii |ie oucft ftinc paiije ^oft
flußiit«cl)t, ffiftin inon bit ^o(icn pon 5>"
ficja biß ju ^talti'e« uiib boti ^iaiia SlfiiKU
tico nad) QiofcD Vuhijd auetuniC, tvo man
oud) mit (iiKr jtudxäbtcigrn guljre 3 ^frr»
(e iu'[}incii mu^, fo \\l man xtidjt fccbunt
ben,
_.^^^_.
125
an btv gu5« put). 3»e5 D&er eine qjtrfou
mit 200 ^funb Sagügf , ncßnwn 3 *)Jf«be,
»kc fpetfontn, mit 400 ^funb, ober mit
3 SSebicntcn unb 300 <(ifunb, nt^mcit 4
gjfcrbe; Jift&fii fie fltfc mcl;r S&agage, fo
muffen im *rf?en gaQe 3, unb im jnjeijtcit
6 <pf(rbc genommen, unb nad) fproporCion
btv gjfcrbe fluc^ baö Stinfflclb beja^lt luf«
ben. Sebocl) foQ cö ben gu^rlcuten (Vet-
turini) njtidje einen gtembrn roo!)tn gefa^j
cen ^Aben, n>ie Dornet; eilciubt fe'^n, auf
lt>ret KütttEic anbete Sremben mKjuneljmen.
@t$ 1(1 nic(}t ju leugnen, bag-3!>olDgna burct)
Bitfc neue etra^c (einen geringen ffietlufi
leibet; benn bie tefradjfeten %u\)ttn, »nb
folctie 3ieifenbe, bencn nid)t foiiberliclj bots .
art gelegen iß, biefc SMbt ju fe^en, bej
dienen ft^ voit^eill)aftct bee neuen £anb;
llroge. Soc^ Wieb biefe ewbt jeberjeiC
»on frembcn tRationen befui^t werben.
3d) fiabe b(c fffia^r^eif, ba§ bUeiJta(()£
bec i^anbieute fid) nac^ öeni SialeCt bec
jDerfer, reo bee ei§ i^rec ©etidjtöbauEeit
ifl, bilDct, nirgenbS auffaüenber betätiget
gcff^en/ rtliJ jmifc^en SBologna uiibSio"^"'!'
3"
3n tinm fBulbt ift bit &rtüifitiiibw^
^ii ba^in tpvtOjen bit ^enft^tn auf riaa
Stitc Soloflntfifc^, miüjtt tintm Zaftv
ncc fd|} flan) unt)crtTaiit)li0 ifi, unb auf
in aabtttt rnit ^offftnifc^. Siuf biti«
€tiu btmntt man un btm ^amt tmt fd<
nfrt £)tRfart, unb <in btfTfi: au^stfcbltff»
nti CQJtftii. St t)a(«itifii e&Un «glid, bt*
»iUrommt unb <|rä§t fcen grnnbcn auf »nc
frcpcie uub t)&fl>(f)«^c 91rt. Wtd bct ^D^f
famf(t)c 91btl unb bi« Sikrjicrfc^afl fi<b cid
um bitSanbivirttirctiäft befätnm'rn, unb fi4
mit iticcn S^oucin fDicc^I in bcr £tabt ali
auf btm faiibe Tci^i^ t><fi abgeben, fo RK»
bcn birfc {»abucft) mr^r gcfittet uno mt^
aufgtfl&tt.
Soflana ^alte tc^ für 'bai {^bnitt uu
Slücfl'C^iic Eanb in ^ralicn; benn ob ti
glfict) bafelbfi nod) ani^fre fcti6ne unb fcutfiK
bare Eänbcr Qitbt, fo i|l boc^ fctn^, ns
fic^ mit bct ig*fcn()fit unb grucftibarftit
bei; "Slaiw t-er glcig unb guie ©efctjmaij
ber SintvotinjE fo fe^r paare, alä in Solf
fana. ©ciin tveßinfbtniigc ©«Itolttn in
bft 31atut bie fcbbnrtm fiiib, fo ifl b«
©Kunb unb Sboben acwi? bev ft^önpe. Munb«
I
tif
|fl<I anb fiinft eingtf>o(|aie ^iUt tt>cd#
kßinbiQ mtKinanStr ab. 2So fitt) fn»
t)6^tc ct^ttifn, unb btm SIpmniit
ba ftnC fit mit ^oftciRifniQiBdl&era
Canberra nä^lictjfR @(^M)< btttOt; mo
|k fte |i4 ab« fll^ 3>»ti9< coti bm utfrring*
|ict<n Sipenniu ni<|}c (niftnitn, axtb fanfi
ttte 2In{)&f)(n bilbtn, ba ft>it> 0' ntii ^(in*
flilfrn^ OliDfn ) iSitronen» ^pometaiiieti»
ttn& allctt>fi"t'£'b|1i!ääumcntr[[eib(t. SBat
tuftn SlnMid nod) iincnblitt) beif(f]&nfri,
boEi fiRb bit UR}ä^lic^en Fu|irctil6ff(c, wdc
mit t)i(f( fiuct)tbarcn ^ügcl g!«i(^ram btFSct
finb. Ztitfti ^titH<S)ta ^nbljtfä gcnifßft
nun nirgfRbg befftv, ald tvmn man «dr
ßolofina ^(tfomnit, unb btn legten @t)>f([
b(ä Qlpmnin^ tcrticbt ^ot, mo man bje
barumtc itU^tat Stabt Slocmj überfc^outti/
wab in baä ^t)o' ^'^ ^'^^ fi^'t! frrpen
iSlitf werfen tann. aRon fcnnte &ier bie
Didtn ^ullfct)lf)fftr, »ot «int viele teilen
neit fortgfffete Stait, unb bie mit fc^b;
ntr Orbnung bepflanzten Slnb&^f ooc
Härten anr^ljcti. Sluct) i|} »irllicb D" son«
je Srbboben in Soflana eine Slrt bon @a»
Im, befonberö im gieren tinifctjen Piebiete.
jDfRtt bte Unb:^&ut fin& übcraO mit ^noiu
(TU tbfc Sinoni tingtdibitnf»/ ■ Hub Mf
t<m €<uil«nte |^(^<n «sd) lonflc gtridöi
»enOfcli^äiBHni, Cl5niTtt6dtn, unb Olt*ctu
901, Mc i0 bfn i'tt|ifAlct)(iD uaO S&aiunH
^äafon. fü^tni, burt^fc^outen |inb. < .,r
?>« QltJtnnin unb &i( bitUn ^«ge blili '
ittt J^ürfgtab, tfiira Unptuns ^6*«^ 1
niid ft4) Cutd) ^offana in i>(rfct)ir&<tiffl
?{icE>iur.9<n (ciitfCFfn , btingen itn SintDe^
ntrit aan^Jitb miAiige ^crt^tilc. 9t(b(tt
bftt Kbhun ^usfiUkttn, bit fttm^m, tnV
trtgtrunb^iiSufl, tu man auf tcnfclbdi'otj*
BKt, b(f(i)fiC-f" P' tas?an5 por Set »ftbfl*^
[itbtit Sältt tfS Olcrbromfts , nnb tiMet«
tß mit &tn r(!!i(?(ti^afrfrqucllfn, mit min«
taüfc^fit Piif\uibtrunnc« unö S4bfVtt/«It
giüfTcn unö tßäcbtn, tedd)« bie &tatn tmi
l^aWt hmäifttn, mit aOcrfianb Gattung«!
tctt SJtfltmot unb flnöern nii!?[i*m @tci*
iwn, unb ?Örinrtälifii. iSm Cfn ^fciftffeB
gpigcn ber S^ertjc galteroni», tnotellO;
(talofltt«/ TOElt^c an baö SRuflftInnertlial
gccnä"!, fflnn man bei) ficflEiii ÜBfttet batf
Sprctjrnifdie uiiB IMbriatifdie ^Utt (luf Wirf
tfum(()(lc ccbiitfcn. Otgifif^ ^itfe ^'Jl'f«
J
■=^SSs—
129
ite grti&tiiiaS mit^d}nt( bcbecft finö, fe
fc<fcl)ilgcii fie fcod) taö (iligcfc^loffene S{)a!
mugello, unb tcn mi i^tc locfilic^e und
fäbfidje e<iu Qettiitnttn S^cil 0011 aoffo»
Aa bot brni groß. 9)ian feilte bctjm nfltn
^nhlid ^lrnfclt, ba4 gefugte Sljal mib ftitw
Weinen $öSfl läatn bon grcft felbfi im Ka»
(^eti. 21bet baä nbtb\i(i)t ©fbirg goUtro*
»0 bewitfi fo tidTOiba- bic ^älte, b(i| e«
«lOIiuen, SßeiH, ©arlcngcKinttfm, iötattt
eeiien ttnb ^Jftteibc fc^c fruL^tbot ifl. (£ä
|iat fogar öic ijcfatjtuttfl gelehrt, b«f , wen«
baä (Mere Obfl in uinlen nicbrigt« Sßfilm
fctS (?icD§{)cr(03fTjiimö burctf falte 3!äc()re
|u gtunb gftitdtet »orbcii tft, c^ |i(&
tennoc^ in biefcm Sßale erljaltcii fjat. i06
IMti'S gieid) «0« einem Gnbc jtim anbtnt
aberff^en funrt, fo (nt^Ölf eg bc^t nebeit
finije« gtäbcfjeti; unb i>je!eii gltcfen/ übet
C«o f(in&f;dnfer uiib Eu|ifcljl£»{fery unb Aber
95taufenb i£iiilVD(;tier , tvelc^t bog be|fc
©orntie^, utiö bie fdjmarf^aftcltmji'flfc nnö
Suttec nacf) glorent liefern*
?ffi-nS bon bett 51iugcHanft ^ei-gcit nccfe
(tfcntxrä msmtxtl ju tvertieii verbieitt, i|f
3 ff»
«I
I
r
4c3hi4(MB«B &b<n. Sü^ni, Sitftfni/
M> yilUiii fii aste«». ^iatJLatMi^
KtC, f» MTte n Bic^t 9»
ci f<4l( So^sflA an bo
£>(a( tiefe Sßib
tft ritt» t<<« iri w fr S»al »bb Ifatf
tii tiimi vMn n« Mn SnuB »ccmtaMt
»erfrai ft««. f^t Sign^ifc nal» )Mc ^
( l»wcl | w« e<tiH« B^r&cn MC fo^le StMl
t(« ¥<r9e ia ti< Sirft ttB^fOMf^ ^
■c iBftrMi (icitar4 n^i^, ob bKMK
IT S9al bv« Mtm BctiifitiiiiiMMiM,||
ctBfm, f «ab I oDb €tai^fni iOMctoi
f^, Ho^vidir^rr, dM rä in bmi ft0tt
aoiintnt 9piilt]tfif<iirn Sebtrg ( Montagm dt
Piftoja) 9(r*«M tft. ani^ bifffi J^,
B(l(t*« (i* 30 3Mli(nifcte SKeikn in Mc
f(ing<, anb i in tie ^leitt tclhtcft, iH
SßorCfOft» unl» €übn>än^ »ern üiprnniify
fäftn Rfbitg umcifben. SSot 200 ^a^r«/
ba bic ^erge, bie e^ umgtbfn, noc^ gan|
mit tBalbungfii fcebtcft icaccn, mürbe tf
»fgm ftinet onffftDröcntlidjen ^tu^lbatttit
bae goldene <Bebirg genannt, unl voat fefic
Kii* an »eüfclEftung. 3?t 6a bie Sgerge
ncrttljc^cc @(9enl> t^itr ;&oftun3(D <nlbl&et
— =^ — »J^
fiat), unt> idi Z^al »it^it nuc btt ÜlorWuft
auiitU^t, fcnitm aadij burc^ ^nab^u
((tiiDrmmle Stfinc unb ^ir^ berrc^limmert
»ottxii ifi, mug bit flcine Ülnja^I &cn 9000
<rnäl)rcii.
Die ©fbirge bieiKtt niiJjtnur, SofTan«
b» tXR fältfn SSinben ju fc^jü@rni fie sc»
b{ti Diffem Unte aucb «inen foli^cn 97ci<t«
t^Utt an glüffm unb^äctjcn, an @crunttf
brunn«! unb minetalifc^et) D.U(ll(n, baß Ftiit
Joöb ^iftiit mit öcmfdbfii ju etrflleit^m i(i.
tntbeQ (cm ^auptflug 2Iri)i> bcroätfecR Mf
Slocen[imr<:^(, 3)ifanif4c unb €infftfcfK
@fbicte aber 200 gtüfff. £)it bornt^mllcii
gtlXR btn fcu^tfcarfTm Sbenctt ober 2;6Jlf
Itrn i^tt ?ßanicn. £>trglei(l)m fmb Volt
iMtlOi VAViW^tut, Dalt>irnet)Ole> V»U
^tvola, Vatbüfd, *) t)aIMce£ina. CBd iff
»seoCivo (in Sv«ium »on 24o£)uabratniti(
KB, bet 60« fo tieltn ncir;m^«ftcn giflif«
btwdfftrt werbt? ^ait fann ni($t l<iug$
RtR/ ^og bitft SläfTe oft ero§m Si^oben
onric^len; fu ^abm aber ben ZofCanein bf^
3 2 3«it«i
* y httit Ville d'lrno, VtlXe Ji Chiana «tc. taj t^«l
^
I
ju fTubicrcR, unO buic^ borfictitige Q^U^
Toi^xtn fidj Witt« fif iu wrroa&ren. Sit
^nbfit Urfac(t Sie SKengc giüffe olö ein flütif
gt^ Pirfc^enE ber 36tiltci)eii «Sotre^unfr {uM
tract)C(n; benn ba brr ebnere Z^til bti i<M
b<i, rodiiitx anä ^ttxsttnit, aUjunicbriS
iff, ftitf &a§ et- bem ^legcnWäffec mib bm
petKüben eampfen «inen ülbpug ind SJf/«
Seben fMittf fo tvj^ibe bierec S^eil gonj un«
h)D|)iiboc fetjn, wenn et nic^t ncrniiitflli bet
BdlfTe Don bem unreinen ©emölfcr gefäubefl
itürbe. iSö führen fogac au* »iele bi*f(t
gitilTe eine fruchtbare Srbc mit fit$, roobmi^
ein großer S^ril ber e^cbeni morÄfligenS«
gnibm au^jcfABt uiib utbat gemacht tto»
Ha iff.
£iie iHirterAlifc^eii ^uelteti, Wtl^e tiii
tarn betn Gebirge ju berbanfen ^at^ ftnt
unjä^Iid. €ine jebeiiprobinj, unbic^m$4i
te faft faacn ein jebet fleinet I)ifttift i|i Mf
mit teefi'^m. üiie ooene^mflen @efUnbj
Brunnen ßnb jene Uij bic Statt ^pifo uitlW
InctiteÖ- Öfiuliarii?, ÄfeianO, Üleafc^oj
Vlctce, parlaf.iO; ÄagtiO « ÄefiOMt/
;&agno t)i 3. HDit^cle, tn^ntecctD^t,
»33
btl SnAffitta, ürtgiio ptl Äc sei.
tttit, uitb ti'p Mlontci^a.iiii im 31tci>o«
^mtffffii, nnö , ivt-rtfii am mtiftcii btj
jjl"" n?(il (ie iij[j)t nur fc&r tcilfam, {oat^
fcfit |)cqii(m ciiigmct)!« finbJ
'(^en iy' 13 öiiftlqi, ttttn ^biifti
im 3i"ooiimiirfi$cit S^crmomctct auf
[ab ^ie gi-ringiTe auf 24 ejrn&e (Feigt,
Ouriifn ^at taß Süaffct rincn fd)ro«
fftteti ©ctucl}^ tii einem Slaft abt;
""l)i(()t föll^etfcar; fcct^ ff^jüKCfr c^,
tg renn« iß c(rea€ ^cvb , unb ^at c(>
iftl^eö. ^it bitafmtt Slcjt 21ntori
jjflt in (irtcii! eigfntn, 1750. ju'gliw
itrauögegffimm 53erfe fc^t nuSfü^tlU
Tici)lc» tfcn CicftiH äSa&e gegeben.
laffer bd (Jicfunbtrimnciiö 6cp 2tr"«'s
!pifatiifd)(n (Piro in wo^l »crtra^tten
Srüßm n«tf) glcrenj jcbradjti
[Ö fin tt^ilfaraeö 9Jiittel toibtt »er»
kne ifranffieiiien vut uu& mit 0)?ilt^
Ifefet (ictruntfn. gö ifi t>cni ^rii. ^^ ^
fug tncliiy in feiner 1757. ju glo^uj
idten AnaliG deir acquc addule d^fcia-
rfit\!M feotütn.. Sliie ivMnif^ CikI«
3 3 " im
F
• fcnil
I
1hl Up im Dorft VTMe im ipif(
^nl^rln mitten im 3lu§ Htm
fS3(nn fic() W ^^l^idcn tärinn 6abcn/
»Rtm fit unfehlbar B<^"^t. Sin
Ktfl ton (tncm altm fötmilucc, taf
im SlniD noc^ putti; SBafTrr ffc^l, tinb
<iite batifQ ItegcnCt Sixdjr, xotlijt in
Stdmfn @. tlTaccino al Sagno amito
fii^tt/ tcnfiftti/ bog cor Sllirr^ (ii»
SSiCfc warfti. 3ni %agno e. lllidfdt
fttigt bit HBdtme auf 37 @iate, unb bt?
tDontccervoli (b(o&e im SolterTanifctitn}
euf 33 Qitabt im 9ieaum^rfct)fn £^(imüni(f
t(r. 'S^ii It^ie nmbe ucii b;n SKcmitn
Aquae Voltcrranae, unb baä fD^enonittf
33Ab &e0 Königs potfeima 6tQ 3)!«bon(
na bfl gtaflino im eincfifidfn ^tbittt,
Aquac populoniae geiiannt. £)c^ tpliniuj
squK calidae ad Vctuloniot non procul a ma-
ri ftnb bit l)(\ifttt Koralle unttc ^ampifllta
im ©ifiHfifdjm am Wttt, mld}t Cal&a#
t» Qfnannt rvccbeit. £)cr3lci(t)rn £.agoni
feon ^ettTcm minccalir<:^eti tlQafftt sitbt t<
»04 meutere im iiiebftn S^til ber @itat^
fdftn ^robiR), todd); buit^auä f(f)C Ki4
«R Salt , S(fin>eff( unb Slloun i|l. &n6
Um
[n llßdlf» tiwi fDlcf)cn ia$znt bip
omt rotonbö »f rf«tig« 1 775. btt 3tU6r<
K Hubert Scftiij ^öfer, Örog^ifricaliffitc
SlpiJttitf^t , (in KatiTCfi 0c!>aijt>falj, unt)
Otmanbdte baffclbe tiurct) bm Sufag tcä
nttncrolirc^eu is.itali in ^orar, tveldxc
ton jraei) ^uroclictcrn (u gioccnj, Prim
tinger unD Scortnianiw a1^ ä(f]t uiib
3« fciflfn ffictgen ftnbtt man epur«i
«^eninliger igrigrtibeii. 1270 trui^fccn ju
tponfaco im 5pij(cj(fifct)tn Öilbcc ( unö
<BoK>gtubtn eccfnet, unt tie <l)if7ojefcc
fi^IugiR snänjcn, auf btttn iintt (Seite
M6 SSilö tcö ^. 3afobÄ, unb duf in
OntKcn taä Sßort Liberias fielen. ?2c<^
in bm ^fl^tcn 1731. unö 1757. Int man
in tiit[tt Stgenb bcp &&^o Coiombiiti?/
unb im Sctf) (BtamtgUo trü^lict)« S^ttfu;
et); gcmadjt, Äupfet;eilbrt;utib Äleyf
er5 fluöiugrabfn. SBcgea öcö veict)i'n 2JDtt
»t^ä an ^cli tiat man in bicfec Qicsrnt)
eint bctridjtlictje Slnjo^l ed)mdjoftii ang«
34
€ifeit$
»; tWflafli. t}(r 3ial. Eitttrat.i.Sunt ©. jjj.
1kriiifm$ eß Om i %w f u g gfan*
H U$fUiUt irfftra fnie* Sn
i<# &i\UtfiiAfnt tfüi wm mt^ täUk
§U f^iiUn^ ^tumi h mb %itlinnb (.
|Mt#fi bU 0iif>ctstuhm tf9 C^&rm« •bfr
mt tii Z^tfi Sa(a(i wbk^o. f irfrafqii^
9<r/ l^^f tmlrr (t(| eine frcfonberf
yianaitb l^^f . ^m Sif ari«t 6. m(^
fcmmnftm 9r^ (^o mt^ <io(^ im fHi
fottif^rtt bfß 0« 6tD9«ni|t ^efh| Sota
}fi9, it9 VUt^ im Sohirroiitf^fti iSoÄ
Pl^ti^cn SPifc^effdi Bon Boltetra jiigt^iT» ^^
tc, bt9 ;Qjcd»c^gi>uw iCifcn, bei) pr«»
u U ItUrtmma <3olt> unb Silber, m»
'9on bie ^ntböifi: »ort ^vcfcQe bf» 3tl»ib<n
cc^tfltdi/ iiuä^csicibtti. <li tit nicf}t ili
imtiftln, bog cmifie biefrr f rjgrubeii ^üf
^ unt Äoilfii retc^lid) ccfigeii roür&(ti,
Menn man lie b^arfcriKtc. 34 f)^bt felh|l
mif bm Und<irirctt" SctrgUftliäitbisfti g»
ftroc^tH; rotltb« &« ©rcgficriog im Mti*
fange fem« ^{(gicr^^3 [omnun lieg, Sit
etjstubfit i» beitrugen, unb aDcnfoqä
fiuct) ju katbcitcn. J>icfi ütrpdjctKn
Micty bflg finige bK J?upfersrubf|i eine
ttic^e ^tatt ahntxHa mürbctii e^ tvilrbe
«bei ^icrju nöt^it) him, bag feine ^inj;
gliche $o&eit öiefe airbfit gan; turt^ freiiw
U ^ttsltatt venidiUn litgcn, unb ben
perleumbctifiötn Buna«« ^<^ 9lfibfö uro
€igeniiu|fä, rodele bt< erfitn SJecrut^e
CSccra&fii »etciKlifn «üb {jctabfcgtep^
Sc^^t gäben*
Sitb^abt« M lSteinreid}tI ftHU
be öegenbm in Scöfaiui befut^en.
Sn bec IRa^b(irf<()aft oon protO/ «119«*
5 f^^v
I
'VäS
F
>• *m ^ttg, momt ftrrato Sfnannt, aai tM|(
■ (^(tn mit uitfaslic^fr (07üf>e mb^lflfinc fl»
■ tiaum »rrbtn. S» sanje !Fti3 i9 <iM
B <!)7i]tT( von €ir<R, Gag mit fct)war(ta
B €an&|lcin t>en btr (lätttficR Slct buit^ Mtib
B tut^ »Tinircüt ift. I^ir ^itfe ^er @nif
B brn, bie ^efct)n>(c[tc[)f(it bei filxbtit , tmb
B bic ^i^tf^l^^l')! t'i' <n<"i l)>" un^ C>a ti»f
B gffiouen fjRtft, temtiCm, ta^ man ^ifc
* KfiiigfTenä 300 ^abr ^TtüHdcine autf^f^aa«
(ti ^at. £ie meifim «i(tm nacl) Snslanl»
unb f!n& ft^r treuer, weil man an tmm
«iiijtgen ganje ^cnatt arbeiten muß. ©19
J&fiTQA micb auf Unfofieii fief! Q3TD6{wrf
jogS f*6nci; 3afpf8 (Diaspro di Bafg«)
jcgratim. et lifflt in £ct)ii$t(it , bic 8^
eine ^olfie <Sfit bitf (tiib. ^n in @rgtn6
ven pictrar<»mii finb bic ^crite foflar in
ijjten ^&(()flen tüpfeln marmot^aUig. 3n
brafflbcn tiift man ungeheure 9)>affm bti
f^baiita ^Jlaimor^ an. Ä)afelb|T im tf}&l
SimaQm am ^bftanqe bti Oitbitgti roitb
ber »cißc Xtlarmot von Gtravt^in gtt
brodifn, meieret Diel gältet ol^ bec von
^affa gairaca ift, unb fid) aucf) ftiatt
polittn läßt. JUtpillojuli finbtt fi^ in
Den
ii9
rgetl IWortnop »on tec bcflm a«
übt man in ttm nimlict)»! ^iflrift be?
Epigltani, tm man tHarmo miflio,
k'PrrOcbino b) JtcDigltanf nenne, unt>
"haiiema bin fcunteti SDIarmot, 6ff
jhrnemiuiigcn Vipenito , perfictbino,
und übetl^dupt tX\atmo nii)li9
Scrare.;;« M/ neil Me feute cie
Ibieftm Marmor i)dribcl (rfibtii/ bon
I tmwnt (ntffrntcii Ort eeraeejja finti.
19 Slaü^tfo ''^'i^^ ^<"^ 'itt' URSctncin
)bnt 2lrt CDIatmor, Bteccia genannt,
liroct)««. ec ifi »0» fleinern S^eiltn
ifowinengcfc^t , bie mit ben fc^&npm
arbfn pcangen, unb Dtrmiitdß ein»
!rfl<inerl<n ^itte {urammtn^an^en^ mü
>t eon loiljet/ cft grüner, aui$ mit
Silbct unb Soll) geftrnffei: 55at6( iß,
)tr ®to§?)«iC3 ?>o( ^i« «inen SPriitt) Bon
rrattno niiflid, bec fii$ 6 (£Uen ^0(^
leit um« Ux grbe roeg «[Irrcft. 3m
id^t IS72, rearb ein sroßec Obeliff in ei»
cm ganjen Stticfe {ittr ou^ge^aucit unb
ad) glorcnj gebracht, »o ec auf bem
I ^arfu^pla?e unter bet €rbe iegra»
ilitSt. ^eijra £)DTf Simagno ifl eine
rcii^e
I
140 ==»js==.
sti<3)t 'Slkbctlii^c tton aQcr^anb Sßdtitur^
Oilcit, iitil tikkn gälten titt iBitia^aaa,
tudc^e iidi au& on\ tta^ä^baiftttt tbtäi^m
f)Cibtp9fbL'ad)tcii 9!)iarmoi: fageil URt> polii
mi. S^iit i|i rin Scrg, iTlotitc altiflü
tjio ficnamit/ melier gaiit mn xt>ti§m
sojatnior (uffliiimeiiaffc^c iff, unb forum to«
Slnrt^eit ;Öat/ 0!^ ix^eiin ec bcflän&ig mit
€d)iiK bttiedt xo^\:e. Oluf betn i>cttacf)t)atif!
Un Serge della Capell« findet fitf) niie 31r£
SdAbafiet« ivcli^er rngta feiner j^dite unD
grolftn ctiftaUcnä^nlit^cii @tu(fen &em 9i('or;
SenlJiii&ifc^tit dlcjdjfommt. 3u Seraotutt
^iiD (uii^c {))alä(!e lum} Don i'i^&ncm 3)7ä»
mot öuf(iefii&it, niorunier au(l) einer, ifti
l(t btin ©EcBöeuäDg ge^&ct, «n& jenfi-t« b(|
g[uff»ö leecoBCiia liegt, ©ief« ganje Ei*
pttft uoii ^ictr« euiita (TOtcariaio &i pi«
»afant«) cntUit uii(|ffai)ü 11 000 etnffioj»
Iicc, nte(d)e (ivpßtfntficiig con bet ^eartxij
tung unb »om ^tintel fccö SOrormorö letesi
gaitfpii Ijat eine Gtiaric gclirfert, teoniii e«
rautjia unb bte COiaciiiotbcUcti; tiefer ©egtnb
obgebilbet (iiib, mit Com fcßicr^aften Silri,
LuncnGum Lapidicinae nobilißimo et varin
tnarmore refcrtae, hodic montagna dl Carr
r^ra diOae dellaeatio. - <£ttl ^cifeit^ec fans
flä«e fc^m, ttotiit man tai ffilfeii, tört*
c^fg bon t'Jc 3nfcl El6a Jjfrßebradjt »itb ,
in ©tangtn iinb anbete Socmdi gic6(,
Utib dnc OtiDt^tfabtlF/ Wo bie Slintem
liufe Curcf) (in SRü^Iroerf flaggcbD^t' »w
^e^. SSon etajjfnm dutS ttblirff tttt 5t((<
ftnbc mif Scränügcn öni S5frg gorow^
«uf tfffcn Sipfcl (in angt^f"" ßfoßtr ^«tf
ntorfelä liegt, tveld)» iif brr Oirflalt cineS
SmfletfJ &Ur(*(6*trf ifi. Slttt i^m !)M baS
e, 5Tnrliii^lDi$ auf Dem Slimftrbfrg in btc ,
lE^njdg, unb (tit anbfffg auf öeiii ^c(g
JerlufadJ in (Jorfira eine Stefinlicfjtfif.
Sie Slufnietffiimfeit eincö ?Efif(nbeft bet*
fcifiit öU(t) eine fc^r groge fjüljif im ^ifanU
f(^en ßfbictc 6eo "Sicte in einem ^o^rn Serg,
>ie mit eincc folcftcnOrbnnng auegebilbet iH,
ta? mnn ff f'" f'" ^^f^f menfrtijiiter ^än^
Bc ^öKeii fp[I(f. 35ce i?cffnunggltic^[ ötm
€ingange cineö f&iiiglictini 5'flIla(!tC. ^ie
fji^tt in cineir ff^t otogen epibimiqcn ©aal,
teffen runbe Secfc (idj in einer Äupel cnbi*
get. aiuf fen Jiro Seiten bei gnolö cffiitn
fl* nod) Jittcon «n^ere beni i?ri7m flleict)«
Eingän-if/ buvd) n>el4)e nwii bie tena(J)baK
Im Sßergt wnö J&itgcl öberfK^"» «»b butco
I
I
143
tiie <Sfitf , »c(4e tcffl boitirrn (Eingt
gcnäE)er|t<t)et , ge^et man Durcf) {»«9 j|
nun^cn in jmet] anbfre ©rotten, eon nä 1
(^m bic auf lintn iStUt [tviffai^ tft, unt [
in titttm Steile (ine ^ffiafTerqueB« enthält
iDfK guetoDen i|l ebm. Sie Söänbe finb
tntt StopflJtin, rotf^t £r6c unb »(iffta
gRacmot tapejif rl. 6ie tat Dielt gafiK tif
itfm €:rcmitci) jur ^d^iiuii); gtbirnt. Sio^
bitl anqettr^mfi: i|t Mc Olu^ftL^t auf Drin Ri<(f
»fit con bcc befaßten ^b^Ie tntfecntcn unb
t>ifl ^c^crn g«Ifen Vernicola, Tod man
rict}t nur alle um^erliesenOe Sirr^c unb €lwi
nen uttb eine toeilc @mcfe btä So^fanifctita
SRejtö/ fonCecn ou* b\e ©ebirge fc« 8)ir«
vtntt, anb baä ßSenuefat überfc^en foni.
91uf bec irpiße liegt eine alte ^t\img, bU
man nur auf einei; in ben S^'f^n elnge^ouw
iien Steppe befteiget, unb beten eingang fa
Htvbtdt ifi, ba§ i^n nieinanb, al^ toct bttf
flrtfö funbig i(t, finben fann. 3nb(r Sc«
(lung, t>ie in jrocp ^cogm £^eraen nnb f tcty
SSalie^rn befielet, iß ein mittdmägiget ^lag,
mit itrfallenen €afcrnen unb einer im rilfltn
Satirliunbert gebauetcn ^ircl)e, bercn S)a((
»etfaUen ift. Unter bem $llap fiiib bie giß«*
Rtn unb aJiasaiine. ^d) fann tiK^t »taug
fas»
r
fa^m tD'it anqtntfim tiefe Sluäßcbt ift. ^ctn
tntttdt (d^at bt( @cl)iffc, tit nac^ Eieorna/
^tnua unt in btt ^cobciijc fegeln. £in
{inan ju tlcittm.
©(I) Äioomo Berbitni tn Sictg moHi
tcncro bfruct)t ju tocrbm. Cr bil&ft tietf
f£()k&cne mit aBalöung btCcffte ajorgebütge,
auf tvtlitiem CiSacI)t!)ürme mit S5cra0ungen
ftiim, bie SlfritanifcOen SorCarrn abfu^al»
tm. T)tr S^ftg Iiat einm UebcrfJug an
feltnen Ä'räuccr«. Sic berühmten SPcfötb«
ric Der j?rüute[fuiit)e£uca£ (B^ini unb,£uiii
wig 3(riguillara fantmeltcn fiici i^re beließ
©(tjiee. 91uf btt ©eile be« sPieerö bepetiet
i<t Serg ouä fc^tcarjem Marmor unb avi
amioni; unb an feinem guße im aReer »et*
bin Zoranen seftfctjt, bieaber nic^t fo groß
M bie Slfrifanifc^en finb, iinb ju Eioorno
ju fleineti tunben Jfugcln betacbeilet rot»
ben. ^011 ^icrauä foUten bie Üieb^aber bec
aJIineralogie itjce Keife, inö üolKccanifdje
ridKen. 3m S&al be« giuffeä giiieirecOen
ße Ueberbltibrel ber aenuliC^en ^eetOra0e
unbeinci: alten €tabt ad Fincs, unb in ben
!BoIteti;anif4en SebirgfR einen gcogen Eüeic^f
tßum
I
1,44
iSc!)fDefcl, 5PilcioI, jfupfet, ©teinfc^lfh/
€(iIi(tu(Dctt, minerolifct)cn3'flberii, aiaUt)/
tt<bp t>\tUn DCuiiiM 6dii altm Sdjlfefftr»/
^irt()(H uiib ©erfern antttfeti. Üin beut
Slb^iige brcpft Serge in öec gjadjbarfctjaft
ijön Güinpiglio, hJö bie trafen fcellfl @5«
rorbefta ilire Piiitcr [>at(ii, iterbcn iit bei
tüfimten Sffiatmoravtfh Srocat^Ilo Seil«
<B^)erar^crca UHb mijlio SeIIä ©^)erat^«i)
CA, uiib ati fcn tcitifien gfrcbmcn, öicfitj'
Don bell ■bergen pcrolffürjcn; 5D?arm6t(i(ilK/
bie bem Ver&e amico uiib afrientio glät
tS}m, auc^ CF'^rpie ilitb CdlceEionlcr aujgff
(Jtübcii. ^(T) Uliiinatio Uiib epitcdlajaohl
bricht mflii (tiiittftigeibrR unb SlcfXitäDttUt^
unb onbcrn fcl;öiicrt Slltibafter (2ilaba(lW»
wtogllino, ogatcito) bcp bem Öorfe gjnii
im ^onle nero bi ^cUerra ft^öticn fe^tDO»
3en inarmor, betj ijfl(fa unb ^vttte Kufptf
li biel >fpiä ünb Cftlce&oijfcr. 2)te OH
rütimfe @cagliuoIa, ^clclje ealfinirt uttS
in ^Mua öfflofreii/ ä" f(^tt)ßr(fn2lbbtftdai
bbec du4) ]U einci; SlrC ton ^altrei) bitntf
bie nur iu glovrnj beCannt if!, teirb b(^
gl)icc6ia)uc!(t gcbrcüjen. Sei) QuercfW
finb bUit e!t(itifo(>Ut)grul'tR unb fcttf
im
I
tst^iict)!^ i£(t)n(ftln^af{>c in cim nioraßfge
Stuf*/ äwf ö*fi<ii öb«fiäi% btt e^ivEfd
«ifd^tc^t , mtt> in scojTfa @i$nbcii acfanu
»fit ivU^
S16CT ttt U^ (£d)tt(fft tt>irt feto gonte «
i^Bi ötgcatwit. 66 fmöfii fi* ^i« funff
|i0 9«9fß geOtH *icfe ec^iwcfdgcufcen. Dit
©tufe tflbUpfatbig, 8«lbll«ififl / ?)«£ wie
9e4, unib fctw fd]wci;. £)ei |)ifraug gu
fc^msliftu unb jteceinigft @^mcf«l i0 blaSf
cb tr gleich &en Spornen Si^U'o nero fü{)ret.
3a HbMUB totvbcn loo 3}fuui} um s ^ine
Ol 3tlWr.) wrfauft*
SRiiSjt weit «OH bett €(^R)cfcI^iilt«] ht9
tiWiaat) .finbcl ^d) netß cini^tn in 9l(>ii<uis
ftBommcnen ^itiifilmiiien, eine @AUect£a{*
ferquelW/ untxin giftbünlttn^fv $Ia@, mclf
4» Dil ^äiwm ^ive^tt i|l, tumU baä Sic^
tüt^t ftinj« totnin^. ffileid) 5ifti9e?)Ugc trift
man mc^ onttrutWä in Soäfana qO/ {. ^
im t)i(dmf(^n univeit 3}cce/ bcp i>ce ^i»
4< @' Martin» ol Siagno antico^ wo un«
(« tiatm gflffn «ne fcferorfeltAnflis« ^&^le
S iß.
tfl, in ntl^tt J^^ntr unb anbete
(titn Z^ivct finbtn, (»balb fit ^ini
nten. !Damit n>ic abft ind !0o[(i
jurücf ff^rttt , fo f{nl> (itr ne<^ brp
Sttboli gcTOiffe 6t(imcftlfümpf( CÄ«S<
Xtldntc Ctrboli) tvdcfit tine fott^e J^l
^abrti, b(i§ fic fie^en^tm £)c[ gtntbfommnii
ftJftiÄtrAcbig. Sie fiAc^ttgt TOineralfau«/
et^mefd, 91Iflun/ Siitiot unb Eatj »«n»
factjfit butd) t^rc (^übrung finen r<>I4ft
e>ral) tfr ^i§e , ba§ ba« fflJaff« (ifbflib ,
unb mit einem praffeinben ®e(cfe, mit el»
nem »atmen unö ftuttitcn ©ompf 0ki4
<tntm bi(ffn3icbel/ unb mit einem empfinbf
li(t)<n &t(lattt, i)tn mon öon btr gern*
f(^cn fvfl^rt, (tug bcr €rbe (leroacfljtubelb
£10« Raffet iß ordjfätbig, fc^mieris ««*
fo fi^tttf , baf ti auf bie gunge brennt,
nenn man cä oerfuctit. Zio<i} mat^t ber
Stampf bie ¥uft nit^t ungerunb. <£c fiat
bie eigenfcliaft bag Silber fupfetgrfln, unb
bai Zapfet fiitmärilid) n>ie €ifen ju fiu
ben. t^ieiti^e @ct)mef([ftimpfe finben fii$
im 6i«ttftfc6en @ebiete nnweit ^affa bei)
sstonterotönbD / >vd auc^ viel ^taun ge*
Sraben unb jubtreitet n>icb. ;Die Sllaiu» :
(leine nerben im Ofen caUJnirt/ (trna4 I
Hit CßoJTft dlrrgcfr^, unb 4o^ase in
^tfun^ btrfdbm AtKrlalTeti. SDarauf »ie6
bic bxtxtbi ^af^tt auf^tlbittt 3llaunerbc in
Mpfecmn Jlcffeln srfottfn ; roo^auä tine
Zautt mtfie^tt, wt{<S)t iß eichenen jtübclR
ttt ailaun jufammmTUmt. 3" <>c)^ @r0«nb/
IVB be? 9?t(>ntaotDnl)t> Sllaun gtscatxnnitb/,
ifl in einem ^Baib tinc tiefe $6&le, autf
tHl<tKr tn .c|ti9i|ffn Reifen fiii fo geRMlt»
SR E^nb bläfft, bd^ cc bie Stefie bec mt
^ f5äamt «beeilt
^irt^tn Siolterta unb ?vipontorAnu lie*
ffm <)ie Serge oidt rejctie eaUqucUni*
3rie varnt^mfltn |tnb «nf bec fäbli^eii unb
«rffiii]);« %n^btit tixiti ^igtf; rcorauf
Qtomctio ( ein bcm Soltercamfii)«» obeli«
(^ ffiefct)lc<t)le Sngttirami tuge^&tigeä Üuf{#
f4lo6, liest. ^^ jinti igtet bTt^jc^R; cj
mi^en ifirci ater tiuc t>tei brauet. jDiefc
fnb fo faljij , ba§ fte «uf bie ^m^t itmt
mn, toenn man iie berfucfif/ unb befielen
{« 9UV eerfctiebenen @<(&pfbTuntten C^ojii)
dtten jebet «mn befonbetn Flamen ^at,
ha ^mn @. ffiinfTo siebt auf jeben €ent;
nie ^ain 3ä$fuiii> €al(> bie ätngeii
0^ S<^eR 33, 30 nnb noc^ mentflcr. 9)fan
I
1
I
I
im bfffe bin ui^i^itbtnt ÜueStn W
oQfienititifä !&e^flltni$ jufbmnitnltiuftn,
fo twtmifc()t geben loo «ßfunb 5Saff«:
^funb {i^t ffined unt) nci|Tcä €al(<
SaliPfaiiltcn find bon !51(p, (ine jm ^SlC
tief, 61 mm lans, unb 3(£0en bmf, «ft
mAffm (iUe i4C[Qt>^cn mit tinem^ufiitMi
iieunn ©lei> ßmg(fc()mc(i«R »erb«, ki fek
iljicT acdt/uu^ tntljalten in^gcfantmt 3000
$fu]i& QQaltrr. tC^ati rfdjnet/ ha$ fn 3tit
t>Dti 24 Stunbcu uiigefiL^E 25800 ^funb
€ali batin jii&rreiCct tVfcbftt. 3'^'9 ^fO"'
mn r^aHrn fintit £)fm/ unb bici> $(tfi»i»ii
jut-^ittit/^ uno (rfoibnn in H'it t)on A4
©lunbeii, wehh Sag Utib SRact)t ßifotKri
wirb, ungff^äfic ii4 5fti(n(t J^Jol^ ülttl
Mf reu Solfivfrtm Wieb fcfionim^apctoi^
aUflbung gei^on. Bie f^maUst Slfpii
IriiE SoItficR ^dite fte twdfy S&uf an fl(^
SfbracIjC; fie touibm i^e obet im i5l(n
3a!)r5ini6«t btirc^ fccn prac^tiitbcnben 8m
Knjo be ^f&ici mit @}ema[t <ntri|!ftii. S)ie
glocftitincr 906m (te 1479 ben ffloltm«
itfrn oof ewig in (päd)», mit bem Qiebinfl^
fco§ fle jäl&rlic^ 511193 ^tntntt Solj, mrit
(ftc* Ig SOJonat inng on^gmorfnet reätC/
ob» noc^ mf$i; nmn «g bie SRot^ trfoi
tfC/ in tai €a[jamt nn^ SIohiij (i»
tun. Siai ^fund tviti) ilinciT mit 3,5/5
atwti Cungefä^r tinm^cDft)b£jfl{)lt. SoJ
Atjomt (u ^<D»ni »ctFaufte eä um £gä»
m am eirwn »eit (j&^etii IDrciö. 3§t
t)ött tä Ulli« bic Scaalicn ttcö Sür(Tfn,
tiefet tag ipfunb um 3 (SdIÖ ebec t>rc9
KP« ijertauft. ^nd,) ti\i ftiti grcicrcr
urrat^ uon ea{j roitb im Sifncfifctjcn
tbittt bcp (!ä|}i3lion bella <)>ercoj<t, urtb
f b« 3ufd eiba bei) ^otfofttrajo au^
m Sf?eetn)aff(C jubcHifct. Sic GoUtuco
bttt ßatliglioiu liefern i»fli: uiti Eali^
I& ob(T tiic(}t fo ejntcäi]lid) alS bie feg*
in, «Ktl bie 3ubfrcifuti3i fcif turc^ fco*
uet gefc^i(&c(, unö tic Gt^ltung ttc
afc^iiKn ff|t toflbac pub; ßt« bei) !Pok
ierrojo beroüttf bit (Ecanc, wnö fort
tiftfi Scucc flcf(f)ki»(. Sie 5?cttc pnt»
tt auf |tt)ci)EtIci) airt ancickgt, alU p«o
riA unb «Uft CwpaHcfe. Sluf bie er(ie
:t fiiib bie ©rubcn, luoc.» baö sffiwrreaf*
r but^ bie aiuöbünftung in Sali eew
Wbrlt roiib, tiefet unb gebier, u»ö lies
:tt ta^ ®ü!i in gc6berii unb gtbßerti ©tüE*
». Sie (tuofe SItt fönibtn (i«b päc^
iti mit 6(nntn beikitiet, «itb baä @al|
^ i fammetl
I
fttinmtit fl4 ^*n in bünnm ^o^cftalj ^
ftiRR unb rdtitr. ' '
T)it ^lAflc unb Sera finb fn SfrfE*Ü
tlK^t foRbfcbac fif(t)[(i4- 'Sjitftt 9)ta8gi(
ttiirb at)(T bar4) bi' Sfffift^c rtict)Ii4 n>
ftit. Ztt SatbtatnfaREi ift ton ^rofftc
Sßit^tigreit. £)i( 0arbtllen nttbm ^uptt
(i4(i(6 b(9 bm 3nfelR @tglio , @orgoM,
unb Sapraia grfangcn. ^itrt fitib Rift
nur brfffr, atä jene, mtl^e an btt toftat
nif<6(n Äiifte b« Sorte 6. ^Stncfnito- 8«
fangtn werden (.birf« ^nben Dctt finfr b»ft
ttfinblldjcn übtlu tiia'^xuiis bie £()')[< ■>■
fe(n ^al^ angefrrffrn) , fonberti übtrlrtffiilt
aucf) oDc bt( übrigen btd ^itKU^nbif^ik
tSitctß. Sie ®panifd)en Sarbellen / itclt
(Qe (lart nad) tßcaptl gefiifirt nierbm , fM
|u Kein/ unb stfcHen nit^t rinem icbti.
^ie ^rooenjalen tohrtn beffft , nenn ini^
(cpm €inraljen tdne gtnife roi^t garte
(Sancbita) ^in|ure@», ttoburd) ftct) bk
®acbeIltR länger ((galten. £>ie @iciU«ii*
fiten SarbeOen tvcrben mit bec 3(it stttl,
Df^men einen oerbotbetien Oü^efd^mctä aa,
unb finb nic^t gut, (Sauna baranä jit Ut
Kiftii, »tp b(n Softonifc^en gnfeln itimmt
Ciefc
iitU gifi*«(ij btn ttfita Juliuö i^tm Sin*
fans/ unb baattt biS jur S^älftt bt^ t!iuf
guflmonort. Sluffcc bi«ffr 3cir ^ölt fi(0
l»tr Strct) auf bmi iScuitb be^ t(Recrä auf.
©(t gan? gefdjir&ct 6cö 3ia(^(ö mduetct
ttp fliisfiünbetm ^(icFdii, ober bto ^eHrtn
ffifonbff^tin , (iu<^ tc9 ixt Mtnbblmmtt
ninfl , Pter betni aabxtil)tttbtn Zag. Sa*
Eicftt iDdt btn gif(& ^frBöc. £ie gifctjec
NmcrFm bcronbctä jei» Cttttt, too fie
€«ineiKn (@abbiaiii) flfeam ft()cn ; fcenn
tjc Slr{ S^gtl fli{9ftt brn ©arbcQtn nacg.
^Daä ^infaljcn btr ©arbtHen sefcttt^et
auf folgtnbe ^ti{t, ©obalb fie gefangen
(mt>, tocröfn (ic fogl'it^ im ©oot fcfji^ts
iDeife in tleine ^ä§(;fn tingcfaljen; tvri{ fie
fccQ ivtpn Suf( bfliD in Siulnig übtrge^m.
iDie Saugte befielet auä i^rer natörlii^tn
SfUc^tij)Feit, ouä if}rcm bcijijemiftttcn iSlat,
unb auä ^dltrooffci:. See bcm Sinfaltm
tperbtn i&nm bie ji&pfe abgtfitnitten. Sluf
tfc ^nitl dapraja, in brc ißroDfnce, uub
tn ©itilien roitb ohc() baä gingtmciöt t)m
antfgcnDmmcn. Sft gang iß iiict)t (ißr((it
«tgicbig. ;3r ©icilien i|t er nxtt rfi^K
AI« bfi) Softanfl; jtbcc^ fliib Iff"? *« 3«»
Jf 4 ffl
r
152 ^=^==
f(I (Sergona nie totni^tt, alS tdufcnb %tn
nta gffangdi tucrben. ÖRe^Hni^eiW bditf
P(& (5eb(m b« gonj oitf 51000 Sew
ntn. ^R €nfllanb gr^eit fä^rlid) 7 6i£ idooo
SoRlKH. eiitbcm ^itlt (ine Soniu SocMf
Im 6oipfiinb, i§t ^aft fie nut fci« :&alf«,
URb n>irb um 41/3 Eirt CiS:r>lt.>, unb
»(HR bcr gatts («Di: f(t)l(c^t gen>ff«R, um
jgPiri bfrföuft. grifd)« eatNQca s«^«
3o biä 22 f gffaljnier 33 big a6 auf «ti
$funb.
I
S r t f t M R $• ^B
Wiiffr bi* SSett^tilc, »ercde bie 11fIa*6aB
fttiaft beä 5)I*erö bm Soöfanftn fcttftfcflft;
i(i nitftt nuc ber btidjmbttit earbcü^nfong,
fonbfun duc^ ät;r!)iiii)?t bct tUbetfluß an
■- — -^ —
idsmadf)&ittn €(efirc^cti ju tcä)neit. ^at,
5fr Übt tict groB« Z\)tH bn CinWo^nct
ttJomc Cn|lo / piaitofa , ixt jefin 5ot;
mi^Cf i£l\>a, Oorgona, UlilotJa unt>
Croin/ unb bie ^iDcrntc tSecfäf» botn
gifc^fatig. t)tr Itxü^mtt SlBcnt^tut<e
b'^ancarvilU < wtlcticm tvit bie QJotrtte
unb Slb^aablungtn Ut J^amiltciifctten €amm#
(UR9 @tcu£tif($fr^ Sriectir^l» unb 9v6nitf
fc^<r Slltert^ümcr, bie Sinl^eilung bit{t€
iDictEigcn ÖSerf^, uttb bie ^irection bte
fupfecfiii^e ju ttccbanCm ^ab«n/ ntacütc (i»
$i:D|ect, buccb r^i&ccun«) bec Abfcftüßigm
girc^c tincn neum S'^^ij) ^^^ .^aiibtlä in
£oä[atia ju lliftcn. t£i; »ufc^tt atci: nicfjf
nur bie (Irroartung b<^ S}ofti, ber ftintn
^Idtt sebiQiget {jalte, ronbrrn auc^ bie ^of«
Itunj} feiner @läuMger, imb tntflo^ in Btt
(tUfc^aft btä ^crrn <Soubac, ber fi(^ burc^
feine bcilfenbe €cl)riften lÄber bie IQeneti«
tiifctf SievubliE unb anbete italienifc^e €t<ia«
ten befantiE scnm^l ^at. Unter aOeii gii^
fd)en bc^ Soöfonifc^en 5Re«^ i(t betJCIjuni
fifi^ bct i,iDiiicDm|]c. (El roirb bei) port»
ilungoiic (in bei: ^fitfeKSIba, imb bcp $i(
■ »mbino in gve^ercr 50;enfl( aI« b«9 f o«
Ä 5 «ef«»
»5* =»==
«aftnait pSnsa . ia cumt Uati einst«
|Ü|M, aiA i> 9"Q ?»ft«m am dntit
itf «Bf tvs SK<tTf(1»Iä^
tMfk. €r if ficl>r <iio& unt»
■* fM aoflh Caaoi &ie aut im
tn4C, tff R MK [MKi4< Cprirr. QStnit
Ntf SttTT riB^ S«9t itiiatf4 lü/ I'itM mott
p Sfonil ^Cwad M SBfRfifitrB* 9Km
»•IMlsl M MUtf Bit Umt »a« brr ^Itlf
«nn llt^ IDicMai gifi^ Hift« gluflir^
ffab ffffvf*» Cfttrini, KnRMogfit/ tHar
le OBl» ftec 9rt dfytarärn , tit ft^r ffrin
Mk li^aMKf^fi Knt- 3n t<rr Büfmi Jte^
•inj »on Cifna onb im Vtfbnifcbra gifft
«S gccd : (.SP. Saje H IJaffiglienf, btUa
U'tfcojfl, nnb ?fl3& ti ^imttna, nttin Hff»
littif 9a[e grfongfn I^tT^fII. 2itt erflf,
itcl<{)(r uniTcfitr rinurttjRmnji^ tcutfte
siSnlfii im Umfange 6««, tcrüifim fjfbcm
tUTct) feine faulen 91^ä^ib1|?unc)(R (ic ganjC
tenatfcfcorle ©egtiiö. lEcitbcm aber fc«
^ioßt)erjDd tta Sianal con €, SioDanni«
tet üu^ bim Slu§ £>m6ronf fBa^ct ^incint
fü^ct, erweitert, unb tcm €ct ^ur4 d*
tittt neuen Sanal Cimcvo SanAl rmle) einen
ttb«
I
Ifffai in« aJTm ettfctaft ^at, fo ifi ni<t(t
Vir iiai cbeit g<'fag(e Uebrl um tsit\tg uu
miniertf fcnbttn au$ btc gifcttiCQ &f(|Uft
AKT unb tinträglicfifc gcivorC'fR. Set i^re
^rrttna (au^^ 8ago ti @ffIo) im <I)t(ani«
U^m, utigtfä^r breoffld ^«iUn im Umfang,
|at titbfi bcc ^iitiittfo, bt^anitti bn Slalt,
«uc^ tint bftcäcttlicte 2((>flt) »nr^iirbenn
{BJafTeiDbgeL S(i gcmclbetc :KaiiAl 3.
(Btovaimi im (Sicnffirctjen tat autf} btii
$Diri|)ril, &ag et fct)ijfbat i|), bit natürfii
(t)cii <I)roCiucte au^ btv nicbernf roDin; Don
Siena buict) bm gadisÜDiifr @(( urI> dm
nmtn tcnigEictjm Stanai biä inä Sßctr, unb
(»sac bi« nact) üiUDruo auf doofen {U tvanif
))i>rtirtn. (Rltid^c fd}iffbare Kanäle finb btr
fogtnann» So^o ^i naviccili, melct)(r Bon
^tfä auä fifm^rno biä nacf}£ivorni> stitt,
unb ben ü&ooten eon Slorenj bj^ in bcti
flffagtfn ^ofen eine fteije E)ur((>fo|)re gtt
wä^tt. (£me gleite SequemItctiFeit vrrfdiaft
bic Cljiana. Secmittclli bitfe^ Sliiifcä unb
b«r jivcp Seen, tfljtaro ti nToHtepiilcia»
no utib Ciliar» M Ct>iun/ t'ie mit bemfcl»
brn Dccbunbtn ^mb, föniien auiS tterft^icbc*
nm frud)tbarcR @egeiib«n Zoäfonmä bic
Jp'foiuctt bi^ an ben gluß iZlmo stbracf^t
wcet
1
^
\
»erb», vni, tMttn bai ^afftr 1)»^ 1(1,
tiuntn fric !>sott ouä t»c Sibtc tsiä in Dm
Slofi 9m» grUnjen. €((a^<, Da§ büfa
Slnl BBC MR SlDrtnj Hg inä ^trc fcl>ifß
bot ifl: mm ivürDt fonß Cit naiürlii^nt
fkr»6uctc auä b<n intifTficR unb frudjibarfim
btingfn thaata,
latfcit an<5(ttAibe dm tatiütn cttiinibtita,
^nb bit Cbrnrn, xetlitt on trn S'u^€biatiA
ftOBftt, ^JÜSufltOaticrSttal, ^ie (Ebene VOB
^rato un6 tlitlota, bit man oon glotfu)
ou^ äbtrfiet)(t, bai Z^al bti Sliiio , bai
^ifanifctie, tite dttnt t>on ^ioonio, bie tir»
httt ^roDiiij Den tSicna, üwb iai "H^al ntlf
iJiti bon bem glug ^itbolt bm{i}Hzhfmt
teifb. Ses ^^auptgegenilünö bcö 314«»
taute i(I bcT XOei^tn. t>ie Hlusfaat brfi
fdbtn 6c(rä9t 8 faiä 900000 ettjeffd cSfni«)
uab btv (Ertrag brläuft ftcf) auf »irr, fflnf
6irf fe(5* SJiiHiomn. ») bie übtigtn ©o(»
tunscR fron Oflcaibe/ »clc^e in Sogfana s»
tau(f
•5 €in©(«(9 «iHjätt ufij franibfifcfie ^ubifiolle,
nnti TOitgt 51 biö u glOKnfitiifdjt qjfunDt. «In
S>^nb |u Slottnt uieet u Unidi.
I5T
(«ut( wttbtn, fitl^ CürFjfd) atorit/ ^toggcif/
(in ftf)ii)ai-i(ä J^irfm ät>tiltcf}eä ^orn, pant»
CO 9*noiint, nxK^cö bem g? b«Bic6 iUin S«'*
(fC fcifiK, ^flfcr, ©crfle unb ^ttfcn. 35«
ertrag aün bicfct ^attungfit von ^etioibr
M&u^t frei) it$(tt fünf 9)EiaiDmn €(^f|f(I.
SBril fcie S&rtgbemo^ti« utib ©auern in
Sfi^fana Uin tBfi^ta ^rob tfffny fo f6nf
nm !ie.jen 400000 <S<^efitl SSaiftn jö^tlitö
oufiVc ^oHöeö ucrfaufl »erben. 2Im €nbe
^ä ffd)äje(i(ntfn ^a^r^unbcitä tvaitn nocb
fcrfi? Cßicrtd »on Soötan« mit (fflülbungtn
ifttdt. tiHian t>nU(§ {id) auf tue @d)i^t,
b\t mm buTc^ bta ^anbel, burc^ bie €fU
bemutib tBcDcns^aiiufacfuren utib bui<&
fem KffMvfttfcl ^itcaxm, mi duf bif ^ac§;
tOrfrf;af( bcß S[l?«r^/ wo ouö oUeii ©cgen*
Nn »on Europa tas föttraibe ^erbcogt«
fj^tt ivurbe. £)it öftere .^uiigcr^aotf) unb
bcrlSccfdU bt^ ^dnbclä itvan^ tnblitf) bie
So^fontr btn 3l(fctb<tu {u vtmie^ren. ^t^t
ift mr(;c «[£ bie ^alftt Ui taabtä attä»
tauet, unb bie jroei) ©rillel eoti (Sergen,
tvorouä So^fana beße^ct, tverben &dr Sag
ju Sage tiiet)r jum SIcfctbau bcnugt, feit»
a«n bei: ©tcfi^crjog bie frcije Sluöfu^c be*
@(rraib{ä vrtflamt $at. 2(h bn Sirnef»
r
I
I Wltfll^
,55 =^w=
9?dffmnM BBt im Soltrrranlfc^ffi 1
Rtn bit ä^autin ganjc Stttden oon Abtff
flA^rgfin $i>li<, adna txn (ectbotxn fdiit
Bcc Slto^c um, unt> ttrfidi ifin mit ^Bai^tRr
itttijjte pf uidebbiafc ntmwn. 3n «nett«
bfrjiistn @h(|(n&tn ^>iU(t man baä fUtRt
^tAf(t»( un!) @t^öl}( tott ttr <£rbc atf'
r^nc bie f^tkumc ju tcf<l)aOi(;tn , binM If
in ^Btn, lägt e« trDfucn, txbrtft ti tat
Crbe in ©rubcn, jünbct (ö an, un^ nimmt'
bcitt) bit SjCTfic^t, t>ag ftcf) t>i( &bt Kctt
<lu<fo£t)t. £>.i(r(^ nrnncn ftt farc i foraelU,
nnb fdcn tfccffn brouf. 3"<^ tScrntc^runs
nnb aßetbrffnunji beS «Idttbaufö (jat We
3lor«niinif(^t Sltabfmit btä Slcferbnnftf «itf
beogitTd^tn. £>ie (07itgliet>cc btrfdbfn finb
Srhiimti}ti^ mo^lbabenCic Sefi|tr länblid)»
®ü(er, imb bfft^äftigtn fic^ lurbct mtt
ti(fln ©tlQfn; nod) fon'cfifn |i< b« 2BaI)[^ejt
nüglitfict SQorf(t)Iäge nur am e^rcibclifctie
no^: fcnbern legen auf iintn ©ütem fdbft
bit ^anb ang SQtcf, unb ma^m bie €n
Hrung )Ur @d)it^{ttil:^te^n. OBtil b»
iSAuev ffin cigent^ümlictifi ^tfi^n iU, fb
ftnb feint tSoturt^dU bucd) ^cpfpitl unb
SPelt^tung fcinefi ^atn leidlter jti iibtvt
nüOxn, a(j «nber^o, no tx ftts €istm.-
i[)um
«5»
btaxitittU 3n ^titam if? Ut SScü
0^ mit (inte ^tont^cil U^afttt, Cie
in in ixt tant)ii(pta<Sit la Uolpc (^«t
id)ä) ob» srano mMid ( totittä SCcta )
int. £)» ^ti^m fäDc fic^/ (fit et jur
, Stift fommt, mit tintm f4Riar{m €<]ft
in, iD€l(^ec feine J^üHe auftrtibt unb je»
Rifit/ unb nact^ec al« au^gtbktlcr €taub
Mrflifflt. SDtt 9ii»cr0rlaitbini, tin ivä»
Iiig(£ SRil^Iicb btr aifatcmie, madjie bttt
Scrfud), vor brm KcflcQen ^m CtBei^fn»
{aamm in cinrc Hase t>oi: Sti^enafc^e unb
idd^ t" ivarctxiif UII& i^n tu (rotFiifu,
und fanb, Mg bteft« tin fictjcctö CDlitttl
Biber btn gemelbeten Ü^tanb trä». SInbre
felgttn reinem S^ct^fpiflt/ unb fanben bitft
Ba^tlftit beftäligel. Et Iic| bie 91« unö
GQtifc ft>itman bamit ju tÜtTlc Qc^cn ftü,
im 3»?>r 1772 brurfen, unb beroürffe fos
Ijel, ba6 ße nun fafl oDgemein einsefü^tt
ift. QU\dS}t IS^itdl ^abcn bie aKitijliebcE
Wf« 9Itabtmtt roibec bit S'ta^t b« Oiis
benbdumt, unb n>iteE eine €d}niaED$ei»
^flanje , bit ben ^ülfenfrücdten ben ttbittSf
faft abfe^tt, gefunbeu, unb in So^Eana
«ngtfü^rt. 3m 3atlt 1776 frönte fit be*
^. pAOio ärAncffdH frei^fc^iif^ n">c<n
frei
I
bft Ungvunb fett in dnigen (^«g«i1>m Zitt
faita^ nD<^ üblid)cn ^ta(l)t Uwititn tvu»
tc; unb fe fä^tt fie fett/ ttm Slcferbau unli
tic£aii&n}itl^fi:t)aftDonS(ij)]uSascjU t>tT6(f>
fern, Unb toa^ 5öt "i*^* t'er berü^tuft
tüalurforfiftfr, b« im fcotiöcn Sfltirt p«(?ow
fc«ne ^«r Eoclpt CargiOfii, SKilglieb &f«
fer Mabmit, jum Qjftltti bc^ ^änhantS
(rfonnenl edne gcljtiftdi übet bie bejTe
SDofil br^ feigen rcomenä ^abcn in Sojtanii
tiden Sßugcn f!«fd)aft.
3n bcin gloKtttiiiifc^tn ©(bitte wirb on^
titl @afran unb jlat^fl grbau«t, weicht
tepbe ton Bcrjü^Iictjci: @ßte finc. €5cbriti
200 bec fptfTD|eftfc^c fotibmonn burc^ bm
Sau ttt eSeiitiA itdlicA bif [ &ilb iiiä ganbr
jr^t i|! fit abstattet, unb man tot\§ bit ltd)tt
mtn ni*i nitbtv ^crjuftcBcn. 3m üJiftoj«
pfc^tn unb bei) ßortoim routbe im funfif
je^ntm unb fedj^ä (beulen 3flf)r[;unbert fo
t)i(U iatberrÖtt)« grtamt, alö ma«
in bm iiilänbifdjcn gitbctepen aot^ij
ftattt. <But langer Seit finten (ic^ bie
Soötonct gen&ttiifit birfeö «probö« »on
ten J^oIIfln^er^ ju fönfen. Eier ©rcß^ew
jog ift legt auf 6ie roirffainReti 9Jfittel bcbac^,
ita Siau b^fdlKii reitba (insttfü^rm.
Waf fdtte Unfopm ift tm 3a5r 1776. tut
btn Um btrif)mtia Oofyann XtUtiti dcft^rio
bcneä DßucfiT twm ^uc unb ©(brauche bte
gäcb(rr6tf)c, ju giorciij fitörarfl, uitö wu
tit feie üanbltute fclc^^r ©eg^nöew, mo io:
Satt terfribtii fic^ am btfim fttititt, ai^ge«
t^tilt »octten; uab voit 4(f) ^re, fD tiot
ttiAti ^ict unb ba angefangen bie tSorftf)ti£t
auf fcer tiaffen €&ciu Mb »«fitin«, jmI*
<^f eonöcinglufietKJialKiBflJTert wirb, fitif
trt ftc^ ienfeitg bcci&rürfe bieffö S^uffcö «in«
limse ©treffe ©on ffiäicfi-n, (Bddje Äifaj«
snaiint nitb, «eil bec ©reS^frjoj) granj
1. (itr Jteis bau«« Ik$. ^m fit^t Abee
toR biefem b«malä ntilrägitc^en^u tiic^ttf
mf^c alö fcie »«ffingro SStefen , n«b auf
ante nal}ta Süiljöftc bie flc^itrcfigcn SSoiiem
ciMä Srcgen (^cbäiibcg^ ivelct)eg bf n Sifitf
3« twHt^Bi imb ju reinigfn fefftuiimt war,
©iefe Ucbctbleibfd falltn fo iwäi^tig in öie
ftBflrti, ba§ i?( nt«rlR5mifc0ai ffluine glr»
1^ , unb bfti bcf oiinfen ^ütnbwg« QBa^
leeZTTon; Zufd^t tcn>D^nt/ fc objujeicfinm
itnt* in ^upf« JU fffcd*«. 3ctodf ^t fcec
Stfi^Ott in Solana nic^t gaRilict) aufg»
8 ^ri.
I
■tt mt Sßat^Kil iftourt, foabfni «u^ j«
•ttd^Mnm MfrJh't nrii^ttim Sctilltl»
ytwf Hw «Kb fcmnigct.
C< fc(U in XetfTaM an (intttc^lwn
inr ^(^|o4t uijirlfft. €» li(9fn mciOoi'
Mf ^Sffo Dab J^n^ni, Da& aOcä t|I (uni
•üb jiNT tvnicfialt, tat («r iiiinli<(e Stfff
«llf« tirf(4 ;u 9l«(ttr Seit trägt. CBSaJ bflB
Sir^< jun Sunec Mrnrn fannf ivitt> fiin
IUI fcDicl srtauct, aÜ jum Uitt(T|iaIt M
|itm jlrfrrbau nii^i^rn ^\t^t6 mtntU^tM^
HI. DCri4>li;tjt tSic^mtiiie finbtt ßdb n«
«uf bnn ndltjgtrn unt unscbuutttR Dk&tftB
Im Viftoirfif^en, IHTingeaanif^rn, (Eafoilii
Vifcbtn, ^ifanifC^m , (ßolKrranifttfn uib
€itnrrif(^R ^ttg«. C^ ft^It ;fCc(t) übiiiiS
an fSiintttfuatt , aufrc in fett imtietn 9<^
»inj bsn ©lena , ivo t»^ 9>ie^ ^int<t unk
€Dntm(r unter fcecKOi J^immtE bleibt, unt
ftine ?ta^rung ftnbet. ^iei iH bte »o|irr
J^imatt bei ^affeloc^fen. 3fire gr^gH {ug
i|t/ fic^ in btn gratiti^cii 3)i«i^(it ots
aStft
|ri)^uflcn uRt> iuc ec^Iac^tUanf in buf ^1
Hicie tum Soäfaiw mtt^tiit, @i( fiti^
lö uub füc^tcilicf), wenn fie am ibtttof
nt ttm fBante fc^Uppcii fic oläCann äb<c
VitK unb ßirabfit üt voQein Svciinm mit
) fort. Sie ^iei: gfiogtmii ^fnbt finb
lf(](taft, fctincQ im^oufni, unb con Itic^f
1 ©ans«. 9]7ait (aikt oortiftttilit^ !)ictrj
im , meidet tea 2InfdD(n b« ©6lf( toitiew
obett, uiib Dou tctt9ii||fn Cecf«[t(n9)?cTr*
k an f[t(} ^abtii. €ä iß 6ct)atit, bo^
SBeibcn bec ^atmma iiid)t con bcp
^fottttH aQcin, fociei mögltct}, (xnti^
tbtni tcnn im -SinKt treiben flucl>-*if
;b1Ui((}en, dTiabciterfc unb ^onnefanct,
xa ^tbit^e a[^benn mit €(^n» tfbctft
b, tielfg 2ii*& 5if&" «"f t)ie ®(ijbf.
af)cfct]finlic() ift ücc 3}ugm oon ungefaßt h
OQO ZiaUta, tcn bie ©log^ufDglit^e ^M
imnuc jä^clid) ^ictDün jic^tt, €ct!ult) ba^f ^|
; ßlfict)l»ie 0e auiti bnburc^ bcm SJic^^fln»
: gcogtn Schaben t^w, baß fie von (intni
>tn etücE aiie^ , wclOjti in bie gfabt
c gletft$bauF gefuf^ret n>icb, brn brüten
\til Ui Süttt^i H btricflen läßt. ^
2 t bcffm
F
■
I
I
I
^
fcfffm MH «* toc^ nirgrtiM an sufmi ^H*
fett/ toobDtt, btr f?ai{«n Slbgotie uttgtat^rtf/
ba«<)^^iit>9tinbfleifc(), nat^ unfetm @tn>t4(
onb in ditfig« SRÄnjt, so ^Jfcnmge, unb
las JTalbfinft^ jtoti) ffirofctw gilt. S5tail
inu$ fic^ aber ^itt Um fo tltnlt SÜitt
(iiMUa, wie niAti fie in Ua raeifltn @«
Stntifti von S(uif<tl<)R)} f(^Iac^m. auf
trm l^affntinifc^en tx^ält man bit btfta
edjinPcn , treibe tta fBtfipiiü^i^tn nii^ti
«Äctgci»"» an« bcm ^iflojffif^en Die befies
:^mmtl ; tron €malbo unb Sucacbo btt brfim
Jimmcc unb bni fttjmad^afteflm frift^
jräfe, marjolino unb 3^koKa genannt,
cvi bfmWugcH» (bfnfa(löt)or(reflict!enÄ4f(.
£)ic SäfaafwoUe aü6 btt ititbtrn ^robfnt
Bon (Sitna ift die fcefle, unb iß um jtjn gjtw
(cnf i^cur« ü!ö bie übrige, tooton ber 3titt»
mt gegen ijS^oI« feptt.
Üln Stot^funb @cf)war{ ; )30iItipr(C $at
SoSfana frinen Ucbecftuß. T)a€ legtere ^w
l)et ftct) nui in ben bitfen SBalbungrn ling^
6em SRecrf, unb baö ee(ie nur in (ntfetnteffffl
@ebirgen. üln ^afen i|I fein 3}?angrl. fSlIf
fceö ©eflügel giebt e« in Uebetflug, befonter*
Kcb&üner^ »ovon fi< tii" @atcung, »eit
flrautn
fitatiütt ^titta, ^aim, &tatnt genannt,
unö gtigens©(t)nfpffn, iBdctie bc^bt ton
ft^tbdiEotemSefc^nwd finCi; obcIj allcv5ttn&
«aj<iffer»63d auf Seen unti fumpfigm ©cgeni
bm. £iK (Drtolanj ben fte in tunleln
Shfista mit Riefen fett tno^en, iH, stbtai
ttttt «nflteitig bei: fc^raarföoftefle JetfttMfs
fen; unb bie £er(be giebt btr Don £ei)>it3
»tnig obti gar nid)ti nac^ ^rämm(t£t)D$
Sil ßnb ^iec fo ftct/ al& ic^ fle nicgenbä sei
^Rbtn ^aht. £)(r Ucberflu§ ritt la^niein
Cebectiie^ iji gtoß. Sluf ben 9];airtplägen
$t^tt man nur gtoßt unö fette J^äncr unlx
Kapaunen, »clcf)e fc^cu getupft ftnb/ ur!>
«ucb mecteimcife wie bie rcclfi^m ^änec,.
»«ffluft iverben. Kiffe finb fe&t flvoi, fet(
anb JA»/ ui)b tvie a(Icä ja^me Srftügcl ni($t
ttieuet. Piccion grofib ift eine 21rt. Sflubjn ,
tie t(i(i von folct^ec ®xh5t, uitb «oti. fo tbfl«
liebem ©eft^macfe njenn (ie gebraten fintJ ,
»itgenbä angettoffm ^abe. ^an iffcf nus
bie jungen, unb mein muß einen gcoßett.
J^ungec {jabeii, tvenn man [£(ne aiifie^tm
t»itl. @änf(t)caten Kirb nic^t fe^c geaj^fet^
XOtin unb <]>el flnl) bic tvic^tig|]en ^ros
knftt btt So^faner. ^i^ inä 17U ^o^k
8 i 5,ut^
1
^
k
TB, =®=
^unbtrC fiMtn fie tintn f(t)ItdiHR ÜSttttboii.
3()rc ©fine lifßen fie aus Sijptrn/ «uö b(|i
])n(c^if<^tR ;^fi:ln/ aaS ttT ^tBtttMt , utit
am ©panien foinmeti/ wo |lc i^rt* ^onbeW
ijegm, »ntt fit «He i^reffit^Ifa^rf ju o«»
innftti 54(Kn, meljE al« in Sööfaiia ftlSff
ill J^aitfe waten. £ia fie fliti €nte bef
i*t«i 3nf)rfimibft(B i^te ^apiralitn «uf
{anträtet jn cettvenbeii aftftrnt^fn , btilmt
im fit fi(^ i^tft w<it!«i(i'ti3tn gortefpo»
bentr bit befltn SBcine duS Ceti obrn 9»
fagtm frcmben Sänbertt ouf i^rt @ätu ftt
ftetpflortjtn. Bit folgttn ^Ifrin Dem SPew
iVirt i^Kc mebifcirc^cn ^i'irfTm, totlOie niitt
iür au£ SaiibeöuÄterlic^ft ©orgfalt, foitlirt*
iä^ äai litiim ifintn gnnt mtnm J^ang
juc Jrimftnjcif/ auS aUen ©(gdibttt, ft«
(Dttitxi öuö Piriet^enlanb unb epOBiiili
©(infädjfrr fommin li(§*n. Ko^mu«' H*.
(0 fcdUc^t fr auc^ bi< tUcgicruns^funft «(»
flflnby tiöt bD* &i«in baö ratifte g«5am
du« GiKifrit bef£!)(nrfe « fö^iririt bie mw
tttl^m|!m ^ärllcn in (^urepa, unb aüi 9»
gitrbc alä ein gcofifc ^IRJlrrn auäp&fauHt jit
werben, bie berü^niKflcn ©elcftten unb
^Rtller mit btn tcfllit^en SBdnmy tit«' n
mit (ir.entr $anb ^epflanjf ^attt, nnb 9f|t
mte Difiburc^ m SBffl ju rintm wi(^ii8(n
J^tttfl irai$ ^nglanb, un& in anbfte nhtbt ^^|
lic^e ¥äR^(r. CtStil fa|i ein fcbtr r(j(t)« ^^^
ff)(fi|(c aadi felmrn (ätft^marfe OBdnfötfjfer
renuiieii Ulli) auf i>tc Slii^ölini fciiKr (üättv
pfiaaitn lieg: fo ifi l^<i{^ Mfffrtvigtn« tfitilff
«tict) rot^tn btt cccfi^UOtncn Unse b» J^ib
0t[, uiit> Der 3?amv bt^ &btti<i)t, eine
ftUeiit $<[rd)[(ben^(it b«c teilte ^ieiau^ tnU
ßaniittt. 'Btt Me uniä^IismS^anun toöfani;
fctiec^cine |u tvlfffii ecrlanst, btv Icfe ben
Diitrambo ttg gtanceffo 3ict3i. 3ii( btfl'ii/
bie mir jcjC foD'fi't) finfallfn, Out bie von
UtMitepuUiaiJo, rco bit tficmaliefit 3'fii'
tcit CfR befielt tßtin Ufa^tn, VcrnaccJÄ
6ei) Srmitiiano bti porentiiiifiticn ®ftietcÄ,
ficfiitn *rfl« Sddjf't üuä Ptti«tt)fiilÄnb (am,
Camugliano, auf «iiictn ^anbijut bcä ^a»
<)uiä 3Iicclini im ^iffniifd}«!], btt ficE) am
tefteti fctrft^iffdi [ä§t, unb imtfc bm 2o*s
imn ^mta fi(^ am läii^ilcn 6<ilt, C^i*
Ami, tcdc^ft am fiürElicn na^ fn^lanb
gt^ff, pi^mino, meieret (ivar rote bie
»ortöen rci&, nbtt etronS leic^itcr unb ans
0eat|)mtc ifT, 3tttimino, CatiellO/ Ver&ea.
Sitfe jivci) leiten |tnb füg, unb, Tamml btm
SJemaccia, bit (iniioeii, bif aitSjt rolS
0nb. Sic übrigen (mb alle loi^, uiib fäfj
! 4 n>i<
H Kit f
H ton
iDit ^oRfof VM1 itKa€ fitetistm tmb <m|M
fci^fii unb i^rrduä brliMtm ^iStin, hm |U
ton &cm bcfonbtrn glfi§, »emit fi* iM
bfcritm, Vinc Sccito CaDäii(ruci]t(n ^(iR)
ncnimi. Xittm fit todRttn ^icrtn iit tMflfll
fiCfiittfAubfii, la|Ttn an bcr fuft bte tiMif
»iS'n Sljdlc «ütfbäiirtf» , pPüdfit &iecoaf
t>i( QBtinbftrrn ab, unb brAtfm (inen rea^
itn SVttar titrau^ , bcii tnnit wie tit tit
«Uflicit Aiti! riniKii (klarem trinfC. S)t(fi
Wtmt R>(rbfn iii^^rfummt in ^ifltn unk
iHlt iStreti urnivuitbcnrn ^onftiOm orrfctUA'.
dr t'ct)If(()iciit aS(iit t« SoöFanct, mrtt
c(|tt flbcv noct ininHc bffRc unb äcfitfr alC
tcr^ontat i|I/ btii rcir in Xfutfc^Ianb Irfm
ftn, trHil Auf t>(R &tntn, unb eine S(«
f(^( battcn, tB(l<^e ftbet s SSaaß ^ält, fcflrt
»ttflef^tt 3 @r. & i|l ein><i« ri:{in>HeF »n^
ftiengec aie bit obenfienannien SQeine , ani
l&ll (14 ni<(lt über ein ga^r. 2)ie Stfabff
tnic btS Slcfftbaucä ^at »erfi^i ebene aSort
ftttlifie geitian, nie man bcn to^taniftten
SaJeinen eine lingete Sauer »ctfdjofftn tbut»
it. £}Ad befle ndre, baß man bie !^rau6ta
nit^t (um $öi$|Ien 6rab ber Sieife Fommetr
liepe, wie ti in Xnmna gew^^nlic^ iß/
I
171
mt-ttt ^tin ttft in ben ^älTtrit rdf wü»
fvxan bleibt atec bei) Cec oitcn (Stire^m
', unl} bcfliiäat fict) bamit, ba§ man cinni
l?n natürdc^icn SSebenfafl i^abt, wie iön
gütige giatur gegeben ^at. Stt eiiitige
nfFgrif, rceldim einige gebrannt», f^roaf
t 55eincn Starte unb gorpo ju geben,
liefet, bti§ fie ifin burcf) 23erinif*un9
t« ftärfern OTcft«, ober burd) einen ab*
xtjten (iaxUn Kel^enfaft (u oerflörren fu(
T. ©c unfctjulbig tiefe Bermif^ung an
felbß ifl, (o gifbt fie i>oit) bem SSein bie
)t gtitc €igenfi()Qff ju beraufctiett/ obec
yfrct^ )u beiurradieii, £)iefe^ (lot mait
r »OH ben eon 9?ntur guten unb Patten
inert nid)t ju beforgen. ©ie lufirben i%
. bie längere Stauer baburdj benefiiiKn,
I ben Äcröit berüeren. 3m ^a^t 1767
rben igSS Giften ^ffitin au« l'iworno über
er audgefübrt' ^enn man i>en übciscn,
cfier )u Hab au^gefü^rl KirC, baju recijf
, fo tann man ben ^etiag ber SUu^fu&ce
20000Q 3il()lr. recfjnen. (Eine jebe gla;
', tocldit in tie St^Dte gebrac|)t mitb^
igt bem Qroß^erioa einen Solbo ober
tn ©reijet aibgabe. Sr wirb in giafdjen,
rilm unb Semen üettaufc. Qitit glafc^e
i 5 tntf
■■
^^ =*=
ni»j» 7 fnnraR ««Mti ««ü* Mql
l> UainO etM Swil Wtt M gM*a«
niH e*aui i»n TnOi. tit glif» nK
«■ M»< 3t«»n, fitttani, « Oaa*
M« flurlvnlt. :EMii«« SffiM ■»»«.#
SffTiMn MMCMUaiagirfia^, Mk ««
«»»■>,
■ lT«a»i tM l0Um><C<l. £» BmMH
' M M an«! C<l>rt<iMm*, IM«
?<iti UM ««tt jiiii>[iil Aoao immm,
k vd> dl Caki IM MMN in •Im.l)
MI, UDO M »«lU«*t«ocoi 9>44>
1771 , M ftcw xHI« Cnan vor» i^lll
•Ha i» •«>( IMtM« i:«i> iumm JBd,
wWc, M $«■•> i> S5 Ibnmn Mat
XMIa iatsi •■« «imi Inftm Ni< tttrOA
^ t» (MirctlKU , Ihaj Diei>tMlec «>4 M
Mwino»«l< Ciil« , UM) »c au ftimm
ii^li^K« Ow «cdliiMte Surttii««»^ KtjWB
tm li# hc «ifaiKc in ^vmmrc Qkt isff«
«K «nmaaWttan , u« Ht» OonkaH
L 1
ttn et^taUrt, j. <5. im SJiFamt iS.
nidnD {»abm fit bie vbtlt Qittoo^n^tit
Xnn btt jOliom in ber ^tUtv jti itrbrrc^rn,
toDbutct) baä fonlt someflii^e £>el finen ctf
Kai t)ttb<a ©efcfjmad tciiält. £iie t)or(äs<
lief}« @üte unb ^rgicbigFeit btä Oelä in btni
Ipifontfäten fitfenbecä in htn ZWt'cn Suiri
ttnti €alci fü^rtibt man btr baft^cR btfonb»
ttn Sf« eö iü bäum |u. SBnii pfloBjt bat
ftlbn bie Oelbäume iiicftt auf t»n gcpl^iidtm
flttftrn äwifi*«" t'ie 5ßeiiiff6cfe , mit im
8lor(ntinirct)cn, fonbcrn nur auf fliifiö^«»
iMc^ QIrt Uttc^ CSfllbc^/ o^nt baä Üanb bat
)tDif<:^fn jum üBcint ober ©ctcaibebou ju b»
rul^tn, tmb jtvac bei^cftalt, bag {WifitttR
tin(m%aum uM dem SliiCertt «in titaum von
fönf eilen fe?. 3luc() pflfgf mon ben Od*
bäum off iucrntuern/ inbtm man biebitfflm
unb älteftfiT^roeidc abfct)"^ibc(, um jungfR
3mei£|(u ^lag (u mad)m mcldit frudjtbarn
finb Al^ bie 3l!(en. ^aii crnbtet auct» bat
felbti btt iOlit^cn nicfjt auf einmal ein, reit
ti in anbern Pitgcnben SoßfanEnS üblid) iff.
SRan läif fie ecm fidj fdbR (jcrabfoDen, unb
fammtlt fie vom Cnbe btä flctobfif big jnm
g]?onat tOtai). Sie gefammeltm Oliorn tötet
Un na(^ unb nac^ gettitert, £)cr scUtomf
'^t
mtntn ?Xtift, v»jit fit auf bie htffttiAat
tStiU sttanitn , fc^nifct man laai^tfiblli^
bit 0iit( &(« Olli t>i((tt 6<3niöen (ii. glt
Iui£ aflcrlwRe vict Knt^ ve« $l0«dii> Mf '
SafrfQarc üb» &. SioDanni aO« gSflu tl
Sgiil ?ut(i an^fttr^m; cä fofl Dem bqM
^roDtnidOcE an @ätf glti^ fcminfli. £<
tfl @{tab( , tag fici) ein« gciviife ^at^
brt Odbdumc, »clc^c auf bm J&äfldR itl
SSontmtotfQo URtont ^loTtttj i^ttn SHtfuig
genommen/ fiitl aud) in« $irdiiiftieatl$9M
6tcuct ^d(. fc^ cntttefKn an Imn €taM
unD au ben 3iffid^9 g^mifTe ^nctco/ M(
ton OSütmcin, trtfcfie fic^ in frfm iaMtR
b(ö ^clifö aufhalten, i^tm Utfpwna 5«b«»
Bitft iftnagen Dic^anält fcn: n&^nnbftt Sifr
t( , |}ln&<m tite i^irculation baftlbm, nnl
»tibcittn I»n ^anmu &tM in ^rr Sm^t
Rt|}(t ein tSurm, bfE fit aufjr^ un» t«
ßtl tintn üblen Oefcfcmarf siebt. Sem UeM
lEinbalc {U t^un, fcl)Rfib(tt bie glorciuinit
tie unqtCunben ^tsfitu üb, uno oerbrennea
ftr. iDc4 fann e^ nii^t aat^n^tM »ttt
ttn. ^an Rfnnt bicfe j^tanf^fit li
Rogna dcir ulivo tlit Vaü^t öc9 Oflf
bäume.
aafptc
r
Sluff« bm ^oröborf« 5(*)}ffln unb 3m(fs
f^eii ^aben bit Zo^tamt aüt in Seutft^«
lonb befanntt Wirten Don 0b|t. £)» ^erc
@caf 311(icrti lieg 3ti>fir<^cnfSicifct oon
Effiim fommtit/ uiib in UiM harten pfiani
itn; fit orteten ober in Pflaumen <iu^>
.Won ffior^Dotfer atpftln rotiö ittt nic^t, ob
man gfeii^e Serfuctje bamit gcmai^c ^abt.
iDaä Cß^fntfrobft cr^älc in Scäfana feine
MQtse Steife auf &en !Säumen, uiib ^ält
f!i4 ni(t)t lange, roenn mau e^ mdit ttmai
tot Cec 3f't obnimmt. 53Iicf> t)äuct)t, bag
Sitnen unb SIcpfel in Ecutfdjianb reäfeni*
gec als in Sfolien finö. aßaä ba^ etjlere
£)bR, |. ^. geigen, gjferficlje / ülprilofen,
Stpfrifinen, !t)omeratiien m\b @itrani>R b($
ttift/ fo delanfit eä ^iec (uc größten ^cüt
fommen&eit. ffijälbc^eii bon Oraü^ienbäu»
ntfR qUU si in Soäfana nict}t, roo^I abte
^ecfen oon roilCeii Orangm, roelt^e grüne
gräct)fe trogen, bie ju fauern Saucen ge*
6ram$t werben. Sic eblern orangen tuet»
fcen in grc§en 3!efcl)en gejcgen, uitb bei
«SJinterö in baju befiimniten ©ebÖuben auf*
tieraa^rt, ober, nenn man i^rer einige ?iej;
5«! in einem ©arrcnbeete liefen Ijat, mit
€!tro!) uiib SScetern überbauet. 6onbetbiir
^
17*
tfi ti , Nif bte ffotncconicn uiife tlpfitlfltira
im 1)ifainii$(o tcftr 9(rat(»ni oi^ im glvi
ifithRiftbtn j no tiinscgcn fric &tcDiun w^
aDt« ubri^f £>Mc b(|f(r finb , obdieicti (iil
«Uta (päui tfif roiiEr Ol« »ort. 3unt £)b0
i|l ün ^^U\\ im $ifanJr<:^rn, unO in «fl»
btn übri^rn @(gtR£cn bie fic() Ctm 9]7efrc
näbcrn , ju f(ucl}t : ^in^ciicti ifl tte £uft
fonf(tt oi« im glDrcnMitfctiiii. SiicitnigfC,
irtt<t)e mit gUremn unt> $Dm«ranjen (div
Uin, fduf<n im @tof«n saR^t QkxUn Hl^
unb sfieiniuR viel @(1!> t^älnlt.
Untrt ^aä tticcc £>W tviH t(^ «uA btt
JUan&eln «clincn. Der Wfln^(■lba^^I fff
cinrc bcr Scflrii/ fric in grä^ia^rt &lä^B<
Sr trsc^t mit r«tticn rM()Iici)m $[ä^()t
baä 3IU9C. @cRn bie €(t)tial( famt {ici(l
SiKM ncd) Wi((> und iact iit, igt man ^
alä (ine onscne^me Spfife mit ettpod Salj.
eie UR& bie ^Irrt^en fiRb bie (Srftltnge
unter allfR ftttlifciictjtfR, vom bi( Prinuila
veris uub bafj iGciIc^en uHtec ben Slumcit.
£)er Satl^nietibaum ift bcc Srcb^dtiqi
htx %tita,mt. ^Ki\/t alä brr bciiU S^eÜ
von i^Htn, nim[i(ti bie SSetuoIimi; t(r 6»
birgt
=^*== 177
Wf Mt Von XdflanitB, <£itt S^ril bat
\uitu stfotttn unt) grrcOct Stailfrn.
Tfteti iritö in ffiarf&fcn getrorfnrt, um
: b>*n !18inifi auriule^alun, in 3)i<|)(
Ertvaiibdn, Unt) ^udjeit baticii {U baU
, bit fit pattoita iientKti, unb an|?<ut
!Ä SpiroDctf ffim. Sie titfbetn ©fseiiönt
m iSer.aen fiiiC mit J^d|iiiiiicnn>2(bftn b(f
■dt. Sie fli-6gtfii oon fo!c()eii 5Bttl&fm
t!) im tEarentinirc^in, im ^i|Io)c|irot)tn, mo
oä in bcr ^lat von €. ^arceflo ütec
»00 @(t)effcl )ä&i;li4 (ingeernbic we»
n, in t>ttt ISuariaun oon Satga utib
i»(t4 Santa, auf bert fpifanifd)«! Setgen,
fonbcr^ jenen, bie tag Zi)al^atti umfdflitt
a, i?in finb in ben ^själbern tiQtnt juc
il^trocfnung ber Jtaflanicn bcßimmte &ts
Mbt, mtldtit ITIeMci genannt merben. €0
tbt in So^fana ime? Gattungen Don Sas
mm: bit tDilben, weldic Heiner unb ntt
fl« fi^marffjnff finö, aber in $cb§tttt ^tttf
', unb fa|i aüt ie^t sttat^tn; unb bie
Urtoncrt , toelc^e dc66(T unb »on einem
igme^mern ©cfdjmacfe finb. Siefe Set
ui jfattauien Fann man nur uon eingeimpf«
uimeR emacten; benn nenn manauc^
tnM r^ttf fa enitie^ra boc^ triloc Soi
fimita
1
I
17$ =^SS=
(tanten tarau^. €omo^t bic tvilben Xa^t
nien oM bie SOIatronen wetten itn öttotw
cinüccrnCtct. 3in fpätcii ^crbfte fomram
Ecuce auä ber it{)Iienifct)cii @c]jivfi^ mit» auf
bfr Tnaajbatfctjnft Ccg Homers i£«^ nii^
gloteiij, ?Oiocrtncn auf öffftillitfjem SBarRe
ju r&f!en unb ju bcrfitufm. ^axt ^at in
fclbft beii Glnufaen, ftc »(vfie^eu frd) teflü
auf biffe^ j^an&tBcrf ald bie Gingebofirnin,
sHJa^c ifi c(J, bag ed iiicl)t tiiKiniebcn gelingt,
bie snarionen (o ju r&fien iric fte bem ^ittb
be am bellen r^^mecfeii. ^laa ficbef fieattCft
in 5Safr<rmit ettuaö SEofeiieffeiij eermiftttf
unb nac^bm fie gerotten, abgerf^ält llhb
falt (Tnb, brüdff man fie breit, fiteurt Saft
(er bvouf , »nb ißt fit a(ö Üfrfertiffen, ■
Sie SJetttielfälttgung bt« jrTauIbeew
baum^ \)atZo6faaa bcn ^tbicei^dittt &to9f
^erjogeii granj I. «nb gerbinanb l. ju «rs
banten. 3fnet «erpflic^tete bie ?anbfcefi$tt
in einem jcbcn Quitte eine QtTDifft Slnjafil
SD^audietrbaumf ja pflanieit. IMefer t^at nod^
meör. Cr lif § eine uiijäfiliclic 5Teng« in itittm
tisenm Watten fäen unb ppanjm, ttld)
t^eiWe fie ^erna* unentgcKlic^ unter tic
SBepgec btt 2«itflü«c am$* S)iEfe Sr(9gu
(Ute roötPc ffiHfÄ ^Jotgängerä ffiffe^ trenfg
DtKc ntdtlg scftLutim Odben. Sllfo ift bcc
ffioulbwrbaum tt<i int SInfang fcsö öorism
3alirljii«bcc(ö in Ecöfano tietw*lfalug*e
WDitien. ^ie in bie a)?itte bfs gtraitten
Sa^trjunöc«« fa^ e* hi(( Cent 3ei>eiib4U in
teR ftitglocentinifd)«! S*it<ns5)?oiiufattueen
ft^OR feil fiBigm 3a()t^un*(rt(n in gans
&«o)>a gffudjt, unö luoren ein fe^r roic^f
ÜBCC ®<9enftfln& bt^ Spaaitie. £if gloroK
Hittr ei^ifUcti bk rc^e i£fibe oti^ Dfc £»
wmtt, «nb grcltentftcilö au^ 3}*(ip(j nn»
enüif ». 3($t Dcrarbrifen fie mtilTend t(>re tw
Stne ®ci&c, (laben atKV btn ißocjug i^rtr «f nr
bmf^anufaCttircn t>n(o{)rcti, mtnn matt
\fyMn Ültia« ailäRintiM. £)ctttt cbgkit^ i^rc
ftibetttn 3<us< i^Kc ittiterti 6üte nat^ bm
^ani&fKclKn ootiuiietcn fi>ib; fo nxTbtn
ß( boc^ bcä ©lottje^ unb bec @tffc))mribt3f
KU lOfgctt benfclbtR ttadjgeff&f, ?B?ait füßlt
in SotiCcina tiefen Mangel beä SlbFage^;
«lA mt id) in ita(icniftt)m 3'ic»n(|cn ^ele*
^n ^abt, ^at fict) brr @roE!)cr;oii betcrgen
lafTdi/ bie SIbgAbe, tvelt^e auf bie tJlußfu^»
K b« wIjfR Sribe geltgi i»ac, um viilt*
|u vfrminbtm, unb, wo ic^ mi(9 niitf M
u, fäc bic £)((lftrtii$tr(fecn Eönbec. fM|
«ufiu^cbftt. @)[tid)n>j( bit Succl;t dm tign
tifin aRdiKid bit Utfad) mar, bau man nnt
trr brn Bon^fii @io§^eriDgen E>ie ftrpe 2lBtf*
fu^i bt^ Oittraibr^ nie ^at ttiauhtn tpalf
Itn« unb ^abuI($ bie Srrntf^rung ttt
aicferbanc« gcbinbett ^at: fo ^at man ß4
Ui^tv nod) immer gefätc^tet, bie fto)t
)luäfu^r ber @fibc »drbt ben SJIangtl aq
iigtnfr geibt aab bai ®(rfcerl>fn t« SR«
nufafturtn nact) fid) jic^cu. Sä t)at ahn
ba ^err Zrottor 0ar4)iattt in fetntm R»
gionamemo fut commercio, arli, e nuiniäh
turc dcUa Toscana, I7gl auf fine äb(r|ttif
Stntc 3Ir( bfn Uii9runt> bitfcr gucctit to
»itfcR , wofern man bic fcctje €infufl»
fimbtt ©döe ju 9ktd)cc 5cie crlaoMe«
SDrnn, fogt er, gtff^t oudi bag allf e«M
tm S'btcntinecj tvelcbc ft^r gefuc^t iviit^
aui bem Eanbe gicnge, fo Würbe ti btm
itlbm bod) mt^t iüugrn 6iingfn , »enn Uc
SrbBtre Slnjat}! tton ORtnfttirn , bic t>je|M
naiüvii^e Vrobuct burd) i^rtn gkiä »tn
itK^rten, bure^ bm grfcgern iinb gewifj"««
©eminn belofint nsittbtn^ alö ttwnn brt 9w
ntnR/ wdcdtE an |ii& fclb|t f^r un^inifi
r
P auf iU ttorni^tm ^obrifantfit dütin
m. S>a in Sc^faim no(^ nlt^t gatti fo
tri Seite sfl>0"f! <vitt) dl^ man bafflbtl
tiatitUtt, fo »urbe fcie SHp^eit bet Üluös
iiß« bai (injig* uiiö flc(Krft# ?i)I[Hel ffijn,
e ivrit fiter ba^ eigene SeCQrfnt« {U of»
icftcfn. Stiin ffigt/ biefe ©(^tift Job* 6*9
tt toßtanifi^tn Stegterung einen grogeft
•ittbrnd 5fmi^(()(. Sie eorjä^Iiclte ©ütt
tt Jfö^ntinififteH i?<iM i(I eine 55Jilrfung
[t guttit i&c^änbning Nß üPöUlbettbaum*.
3fltn iftm burt^ bcrt «Um efibenbau bie
rfüttn beitümmeii flitb/ fi! futoffen «ui
tti neue Blätter ^erttor, toelc^e i^lti ig
Atttt £ l\ri^eI■n {um )n)et)ten unt> roD^laui^
IM Mimnmal ju tuieCer^cIcen (SciDtnjcw
itiflf« gefoubet merteti, ^ietburct) voitb
^t' ntic B« OTdulbeerbnum an Gräften
fä)6pft, fcRbrtn tie Sfibe roitb ou* bt9
•t |Wet)ren unt) btitltn Crjeii^üns r<Sl«4»
t, n»eil bie gnenKR Unb btitten SMätrcr
,r bie i^nbetiroücraet niÄjt fo na^eSaff
ib fltö bic erlicn. Efl[)cr ifl (ö in Sod*
!ia butt^ bie fanbrögeft^f berbomi/ bie
(ibenjfugung rmtit ala einmal im 3a5r
itjunc^mcn, tg fen bf""/ ba§ butcd tineit
»fall bic «ps fpflegc ber eeiDtnntücmer
I
ff^Igeft^fa^m »Sre. ffion 17J0 i\i i^pa
^at man in So^fana maiK^tä ^afyt 19400»
$fuR& reintc @eibc er^aUcn ^ tvt[(^( iAit
«ine gniülcn S^al« »«!& fin&. Sie gSenai
ber baraug t)«rfertisten ^tast tidäuft ftcf» in
(icffR jn>aniig3A^""iÄ^rl>(^ im Suicfjfdinitt
«uf iiSSSS ^funbe; tvorauä er^tQctj 6d^
ftit i7>o6iö I777iä^rli(() 7000 ^funegtn*
ßt mtpt fin& augivärtä oecfauft ivot^fn^
ali in fctn cocfitrgtEifnCm ao^atum. Si«
Oä ^ate ic( auf$ titn ^üc^ftn bei; Sli^^K^
tinifdjen ©ogana f(lb(t oufigejogtn, unb ti
iff gtroig/ ^ag bi^ 1770 ba Qtibtniau
tinb tie Sllanufdfturtn an ^Siadiät^uinc {Ut
nahmen. ۊ {)0t mitf) dbfr ntuiit^ (init
fccr grfcßten Eeipjigrf ^aufleuie B(rfic6«rt,
ta§ bcc ^unbrl Sloccntinird^tr @(ib(n)eu3t
Don Sag |u Sage abnehme, unb »cn btii
?^)onfc 3*u3"> t?«f(^Iungfn njetbe. Sa»
um i^ ti ^o^c '$«\t, baä bit ^lottntinit
tiurc^ bcR fcfijm J^anbrl i^rct xt)\ntt @(ib(
tiefm Qlbgang ttft^fti.
•Dd ^aflunim unb ^aulbnrbaum, btt
tfn ^itbufte bm So^fanfin fo bifl ?ftü^tn
fct)affen, «innecn rai* an bfn Wci(t)l!)uin
t)DH WAliunQtn, &(R fi( bcfigrn. 3<$ miO
1
,|ic feitirn JFallantmmälEiec, ivomit bje niti
ffltgfnbm ort loefaiiifctjm ißerfle b«
[btt (iRb nictlt [(i^nen. ^c^ tciU ciucb
UlmtnfUitb anbe» ^oltreid)« zäunte,
!l(^e burc() gaiij So^fana finem K^m
9BtJnfI«(f IUI €tü^f bicmn, unb mt(r a(5
(ftffl ffiSalJ) ouemac^fn fönntrn , Rict)t in
)lf 9[t4iRun9 bTingen. T^üt miQ id) bie
Silbtt von (rieben, Std)tcn, EfrcbrnbAu;
$)aiitDfcl^olj , tvilbcn £i(Ibäumtn,
SAt!)«!/ €cttn, uiib Jfliimn titoh^ntn,
krlt^e bie obcve Qlci^&fx brr SStrtie unO
httjt Cfrttfm b(« Cüiffrufdä ttbcifcitk
j^tsklcfirn SSalbun^fn Titib ouf bm
Singfit; bie tag ^ustllaitd: 2M
tiBf(t)lic6ni , im ^ofentinift^fn, »ofitc
ba< J^olf rn glc§<n auf bftn 3Irn^
itll 8Iot»ntinif(^ie gtbrattt »irbi auf btm
^)tfi»j(f(ft«n ©ebivgc, l»o moii roestn btS
Btbitfluflir* an ^olje gctjmeliifen untertldff,
MtiD ISifenetie von ber ^nfcl €lba g»
MmotteH ivtcbfn; iR bcm Süariat tott
Vidca Santa , tvo {ffico drittel t>t4 ilthf
Hbtai mit ^trscii, unb bicfc auf ü^rrn
mittlem 3{ti&61)(n mit fcfj&nm Qiictim, in
tot ^i^nn (^t^mbcxt aUt mit biet m ^utbi
^ 3 tntnei
I
I
r
I
184 *^
tnwtiix sanj teil, cbtt mit flt&arn ßvol
t«K<a<!^üm H); Aaf 6fn Vifattifi^ni ^tx^m
UMb ayf ^t ebtt» längte bcm totfCamf^fli
aSctr bi< tOÜiia von tTiigUMino, <3,
ni<i an &(in fcbbiißtn l£i(4tn»uti& €rlmf
(ot); auf Dfii tScIterroniff^en S^rgiB, ur4
in Sirnc^fcdcn @f&taiie, nicbt uur in bc«
•brrn V^PVirti hn Q^Dcctrg^ian« , uul) in)
Copttiinaio pou ?{aüicofani , ttto bfr uralte
Ü, meI4)(r foldit Xonnen jtusc, bit fic^
|u ÜRafiböunitn f4)icffR| (ttnütm au4) f«
^ Rifbttn Viot><>)i( 1»^ iO>»t if i< im Sloif
Ctrraniftbcn tut f^cciu unö J^ü^d mit ni»
ftcitn Oii{)clit 6([l(iC(t 0"^' lUv längfi
t)(in ^itit (in QQalti »du [tpfitn &ifta iwii:
SSütticn, Hümcnä Combolo. ifi, t>er ((4^
}ft)n iial. ^tiltn m &ic i^ätidc uut> ni»
in bit Ereile tr|Tcc(ft, utib npc& tju anbif
ter eon €i<tieii , SSud)m , unö gierten j»U.
rdgm Ttlbttttfc utii) <£Dtone, tift auc|^ (if
nifl« 3S(iIfn 8E0& i|l.
<^^(ti{m tottt untvtit ^pggi[)Dnft , tpo tit
etcaöt nüd) Som gf{)tt, bei) bf? JKicc«*
t>if4<i) 16i[la €iioiiaooIpe tin XOatb voqi
Pijla»
r 1
piftacien obn ^impttaa^bäarnttt , bereu
Scudjt b« aKorgfiiläiibiWm an ©üte gUii^ ^^J
t»ar. @Icld)e Salb» macfii bti) @<tti* v ^|H
snan» uiib Sa|l«IiD. ^icfc^ (ttmetfct, bag ^^H
t>er $i|TacifRbauin in bftt roclrmtrii @ci)tRf ^^^H
fccR (^o^Fanfiid tben Co gut alä in btt ie» ^ ^^|
»onlc grrät^, unb bag ein fleifictcr Slnbau '^^H
ttfctbcn (tncn bort^til^aftm %v>n«t brtf ^^V
4Mnb((d abt^fbfn FbiinCf. Si^«"! bfr I. mat^*
t« (intlt 5ßerfuth ben 2>iiu brö 5udf(tro(>ca
kep Sampiitlio einjufü^ren , faiib abfc, baß
fcd^ fosfoiiifc^e Klima ^ierju nic^t fanft
fraug war.
3n tini^fn ®(gtnbtn unrotit SiDorno
fn{>(t man unter btm @tbüf(^e b(c ^äsd
Sftnicebeereii/ rotlite eine fdjwüilit^e
gatbe geben , be»n ftc^ bie gärbec bebi«
nen. <H i|} (onbeibar , bag (tn bei ^ufie
»on fiöDrno bie Säume auf ber Seile iai
SJfeerä Feine grüne 21e|le ^aben, unb ftd)
(cm ©ebicge enlgesen beulten. eoUte bie;
feä »0^1 oon bem @übwinbe, roeictem bte
^üffe Hart au^gefcjt ifl , unb bem nafftn
Sßebel , Spolverino genannt, cntftctjen, bell
«c 5«tb«i)fiit)et? Oßenigftcnö ift geniig, bog
tie £)li&enbäunte vcm «ajunaffen S^ebel btc
r
I
I
|u fpMi^fR auft&re. mug ifb iioc^ von ttf
ncm n>i<^ti9rR iproCuc» bcirdben sndbung j
t^an, iitmlic^ uom matma. <£ä ifl nic^l^
onbeid, aH (in bUT0 bic ^Älit ber S7a4it
|uf(tttiRieiit)(r«nntR(t €aft Iti ^d6I)o(bm
boumij, btc bucc^ tiiKit (Tiiifäjnirt btt Sim
tt bctDorttuiUi. S3(r mti|1c »irb auf ttn
SMMtn CDU Cirli stfammdt. £>if(c<
niug j)efct]({)rn , t^t er Cut(4 t>u €oiiiKni
'^Un aufä neue tiicffnib ivicb. Titt mcN*
timfd)e Sebtaui* fc(|Tdbcn i(t betaniu. 3«
grantrrid) brauet)! man «j aucl]/ bfiit Xu^
«inen ©Ulli J" ßthtn. IBieUtS trngcB &ie
SiictKii ^iiiiDfö, uiib (iiK grD§* OTf iige Wirb
in fctmbe £änb(t ecrfdiicft. dincn necf)
viel gr&§crR Scninn [^nnte &(t i^ontgf
unb XTac^sbAu in btc nicbcrn (t3rot)inj vou -
(giciia abioeifen; n \(i abtt in fd)lcet)trm
3u|1aiibc, fo grog aud) baö !9(bürfni$ tti
Wxäjftä in S'DSifana i(i, unb fo bequem aH($
Ijliec &te Gelegenheit baju oot^anbeu Witt,
^(^ Fennt rein (BartengemJi<&s, m[f()(<
in SoäEona rii<t)t gcbauei »ctrbe. ^an tot
l/ler mehrere QJrten von e^alUt altf in
3(U(f((lanb j idi ßatc obcri i^tt f&cntRnungc«
»er*
*ct9(|T(n. Sie jrikdKnfciluwi; f(f)iiicrfcii oto*
taatUd^tt, unt) finfr mcnittcr mdtTeris ali in
Xtütfi^lcmt. 6ie tiabcii me^rftt Porten
«eil S>ol^ntn, befonbttg tint f leine nieige,
fe^r fc()mdcfl)afte / i)i< einen f(t}n)(irjm £eim
^dl. £)ie eSaubo^ntn ftnb belitatcrj unb
»erben mit Ecdfrbiffen unt« btm Ob(i auf»
Sctragfii, nienn fie nocf) srün fint'. <££
Siebt eint bicfe iinb cuntc 9lrt iecbftn, nel«
d)t getrocfnet bunfcl^rünee gatbt finb/
tinb iit Raffer ab^efottcn uno mit Olii
»en i Otl sefiijmtlit, einen itberauä am
fltne&men ©ffc^mail ^iibcn. Öefottcii
fdjeinen fie iiic^ji I^att ju fepn, nienn mau
ft aber mit bec Buisc {ufantmenbrücff , fo
i(i Caö Warf roei^ unö füg. £)ec geiitbcl ,
wenn er noc^ grCin iji, »irb unter iitt Stlij
fatefftn sfcectnet, unb ift aud) närFlict)
fetter nnb angenehmer nlö bec Seuifc()e.
S)ie 21ttifdjoiJen finb oie( fdimntf&after.
Sßenn fie öanj |ung finb, i§t man pe unge*
(o«t)t, in etmaö Pfeffer unö Oel eingetoudjt.
Ser ?*ilumenfoI>I ift fcniftaftce; aber Cer
Sopr'fol)! wirb tii(i)t fo grog, becli unk
jart al« in Seutfc^Ianb, et fct)ictt fi* ^
inm srbgtcR 33eii3rug ber Scutfii)tn in So^f
lana, nicf}C lco!)( jum iSauevfraui. Sjie
^ S 3fflie(
1
I
3ti>kb(ln (InD nictit ro deifTenb, utib, oU
SugfmAfi obn anflait bcc @uppc gffod)t>
fin& |ie fAS uno fc^r an^enc^m; unb »4
tarauä rntf}(|)el. Bit ^tiffftlinge ßtt&
fdminct^afKK , (vficnberä ninn fic in Oiö
tcn61 fterbflct iverQcit. 31ict)tä fdimecn fs
gut afä (in Ztlir^(sbtcy, rotnn tt, mit
fflßfm 9iabmw(tmif*t, toll «»«sofffn iBirö,
unC bic Itlcloncrt con ^iiloiti. <Sit fmb
inn)C^^i9 tDftnrofj), faft upafommen runb/
Hwb (lallen oft übt!; iiuci) @).'annfn im iDurf^i
niefftr.
iSotanifübe (Bäcttn &a6tn urKt btc fittt
flicrnnt) btc (0?tt>iccircb(n giurften iit?oef<in4
ilircn ainfang ^tbabt. JT^dinui:! I. U^it ju
gjifa ju 2"'(ffccberuna b«t Ätäutafutibr tinm
Carlen on, unb Iic| bi( ^(äutcr unb tpffauf
icnouö eicilicn, ülftm unb 5i(gi)pltn famt
nitn. @«tt gc{)n gran,i I. UfrnicijrK nt(t)t
tiut b*n $ifonif*(n ffiorttn, fouöern UflM
nucft nocb filKU anbcrn ju glorrn; an. Uiu
tet bcn f[>lgnib(n OrD^b^rjoiini rcuibcn btqf
b( Plätten fo RarE wcrmeb«, tag |i« in (£iK
tava ii>rti <tlei(l)cii nict)t ^fltttti. €te find
fpMi: ba* ?JRui;(r Biet« anbetet gemefeB.
Umet Stibitianb l„ (Itimuä U. unb fctn«»
I
n9
Slat^folsn ScrMnanb li. rcurbe bet C^artttu
bau ubertäupt, üt ^fiiic btt fSiiamm,
jüb^bäume unb auel^ntiiftt)» C^tiväc^rc um
ter bie $erc()äftidU>i3fn bfS %itli gerccbnel/
unb altf ein cntfct)cibent>tä (O^tcCmal eineä
ftinrn ©tfdjmflcfe oiigefttten. 21uf öicfr ÜiJei«
fr voüniit bic (^Ättncrtp in XoäCaiia aQ^c»
wein. Unter Jfotsiiiuö ii. fim&en eic Söm
(CR an, t<urc^ Orangerien fi^t) ous^uieicbiieit^
linb beE ?^lumenbau, befunbcfä b(r ^pacint
tf)(ii . fem ju oio6et ?Qt>UfL>ninien^eit. ge»
feinanb li- war fo liegieng nt>cl> frcinbeii föe»
Wäctifcii , tag er eiiieii aiqt fami einem Slpoi
tbeEet unb ^af»IcE itQC^ 3"^'*" fatibtCj lu
ju fammcdi / unb in i^reni blüljenben '^nt
fianbe mit ttatür[i0;ii garbcn ju entroecfen.
Sir jvHci)En(0iärien finb in 2oefana emai
wati, £)ie Seutfc^en unb gotljringer ^af
ttn fie bafclbff eingeführt. aJIan baiiete fonft
dlleä auf Seil '^^Iccf ern, bie ben ^iden am näc^*
llen liegen, ^n (tuen l£o^[an;fc^cn @äritn
liegt iiod) bie Siniajte, bie unter ben ^tbn-
«ifcf)en ffirof^erioflenj befonbcrö S«biiia»6
IL scniact)t rourbe, sum @runbc. SSufditcetF
unb Sptd<ii i?on tor beibäumen uiio anbtrit
^nben unb inlänbifc^en Ißflanicn, tauben
tWt f^lilic^ni '3i8«in[tb(n/ Oranaerirn , Ob|(>
bdunie ,
1
I
I
i
1
150 ~ - ~T»S~r^
bäume , eSkffti, S«*f / 6^tatum uab
€prinstiunntR fint) t'o' J^auptmaf bec
SojCanir<^(R Ciärttn.
SBatf »on t«t €i(lten^eften öer HAtur
in Xo^fana bit Olu^crffarnftic (intä ?i(U
ftnttm am itifificn Odbicnt, tt>iQ id) no<^
fürilicö crreä^iKn, 3m S^al bfS Mtiio ftnk
efl i£lept)amcrti (Gerippe Don t)erf<titb<ne>
(9r6Se ouiJgfEirabcn tvotbcn, tve[t()( {um
%\)0X vtirrnnm ivätrn. SJielt fe^liegca
^itratig; bag ju btn Scittn, ba ^nnif>al
bte ?itmcr b«ij bm SrafimdiifdKn €«
fcf)lu3, baä '^^ül b(^ 31rno tiii motatfigtc
ete gflstr«"' bu"^'') twelcCen et ffiiicn Juj
flcnommeii, uiib »lelt ffinft glcpfjanfen bo«
ftibft terioren (jabej « fdbfi f(o au(^ 6'«
tsfgen b« iiaffm unb falten ?SJittrtun9 um
fin Sluge gcfornmen. €te führen nic^t nur
bie [)irt augg((|ra&fn(n €1 (p^aiiitnb(ine ,
fonbtcn flud) bi( ©eftfllt unb Sage btr €6f,
nt, tvclc^e t>otn 9Itiio burc^tlrömt nitb,
lum 35tn)(iä an. S)cnn bfp inciTa (Ad in*
dfa fjxa) fcl)(int baö Sctte bi* Ültno »m«
nxbtr bUTd) bie ßtreolt ec^ ^affctä ober
burc^ bie Jfunß fitt<ii:rc{)niitm ju TtpR, wtfl
bie fii^ufiauftnben iStfUiIagtii in bcn |Wfi>
I
=:SSt=
191
«rtgegmsfffltm fbttstn wn^mifa tiöJJtig*
nano Auf beptcii €fi&en auf einoiit)» paf*
fcn. ^ietju [ommt noi^ bag Sioiuä Den
SOiorflft, Cutit »tWtn J^anmbal ffjte, (ine
<£rgi(iuiis beä 3lrnuä/ unD palud» ntnat.
SlDcin ivcil ^annibal viet Stlge unb itvc?
SRä(t)tc l)raud)tf, um tucd) bie fumi^fide
^9fn& ju fe^m : fo war bitfdbe «icE ju
ttett, aH bat fie icnc ücä Slrno fepn foniif
Ze; un& ntil Siuiuä fagc, tie C^tfilte fWif
fctjen Stcfole unb aiceijo (mld^e eben 6ie
fdmpfig« ©cgcnb ftpn inu§(«ni fcijm fc&c
ftudjtfcac öctoffcn, •) fo fann tt unrnb^Ud)
bon Ccn (Sümpftn btä Slino flcfpi^oc^en ^ai
btn, ^uct) fc^eitit ^anntba[, ba er bm
eumpf btt(ct)9eft6t ^attt/ iiidjt fo na^c
freu 91CCJJ0 geroefrn ju fepn ülg (ä bit gage
btä Slrtio mit fic^ bringt; bcnit nacf) burctjf
ftettm 6umpfe m « ifunbfctaft »cnSoft
fana (in, unb erfuhr, baß bie diimn fit^
6(9 9I«i}0 gdagert (inticn. 2>a^(L- ifl tj
fc^r tuatirf*""'*'^ ' ^^^ i™ ^(en gap. btS
flsfrcn i&uttiö bc^ fitiuö anftalt Arnus ,
RitKui (bec füim im %Dlognf|ird)cn3 gele;
fcn iPttben mäfft. Sie Incifa faxa tonntm
lange
., «5 lib, u. c. I.
I
Bfn ftfpm ?ouf, unö fcnn enmpft rttiÄ
atflug ffrffflttct tübfti. 55if ab« Cif ^W»
yeantcn in illcm 3(itn! nacft St^tona g^
ftmmm Mcti/ i(i itJjnn ju efantwocfen,
^fit 6« Olatur fin& Nf OTtngt mufd)rlper'(
Pcmtrunotn un& WrficinfrtE OTifcpflanjrt
in trm J^üflcl, ffCMuf ^Jc^Ifll^o , 6« ß«
turftiPrt tctf bcräbmtm S^cccactio, Utgt,
Sit (in^ auf finigm ^Jüem fo ^äuffiJi
bdfi (it tut €r(t unfru<tibaT tnoc^rtt. Cli
ttitftxüt itl/ i'" ll^^entli$tn 3'iKii öatrf
iJRctt mar. ^fi) tSiUaaiasnii im %^al tti'
Srho C35al6arno) Heiii (in gonjcc *lP«li
URicr Wc <StU tc3t(ibfn. 3Vfln gtäW ^irt
tiel tcrfifinfrlc« J^dj. ' 3« tttt l^aHirH
pnftft man ganjc iSlamme eon S&äamfn bit
tia4) uiib nactr au^ &(t (rrb« {irrvorcjcttiat
fcbm icrTtcn, anb tttnn mon übti birft
Gcgtnb ju ^ffrtc gülßpptrt, fo pclim tt
tinttf Sern €rb66^fn iiiAt onbrr«, a\i wrat
won übcir tine ^liirfc nl£(— llnn?(it ^itt
traniAla an »c Stiagc na$ Bologna Ist
tem Tag «nb SRac^t g(u<rfl*mmen an«
b« GtCf (jtrBDt — 3» t'f"' S^wiffiW«»
@«bifl{ litgt ein ?>frs tTtotiiagna Oi S.
Stora genannt, att tvelc^mi man m beti
3(i^«n 1777 unb 1778 U^t »ft bif ffict^ä
tnM)tn <Erfcfiniiun0en Kn^rna^ni/ tveld}'
einen naticn fiuebrucb eined ^uKanö vtr;
fünbigen. ^an ^bclt in ibm halb <in tit«
ff« und bum)>ff^ (^ctßft, balb tiR taffcinf
bcd knallen ; wrlcbe« Dfc mit trfifjrccflidjtti
ftcfcbütlcrungcn bfgleitit itiot. 3m SRenat
Cttobtx 1777 läblte man i^m t32 unt) im
^btuäc ttat>racn fie foncitl an SiätEe ali
«n b(c 3(ifi[ (U- Oft |j6rK man ein obge*
tTDc^cneä J^uaUeit efint alle €rrd}ü(lcruns ,
pU mm tmt t}<t ^clfcnfaulcn, tvddie fite
SRinbe ^ef Erbe tcagen, eom 3cuet untec*
aeaben, in ben Qlbgtunö ni«b(rtliirjfe. ?iei>
jcbem neuen erßb|to§ erDubcn fid) blafTe
QBelfen bou €taub eiß auf btm äer^e bon
©. giord / iDDUUn &i« bie DJeö« ifl, Utib
gleict) bratif übet bem fünf ^tiUn etttfcrtw
ttn @ebirge Don ^attUofarti, tveicteä, mit
Wannt, ein uraltec augaebEanntcr Sulfori
ift', iVDrauä {u fetließen i|t, baß bet brcn»
nenbe gcucr^eerb unter bctn Ü^cr^e @, gio»
ra feinen ^ituptj^^ Daty unb mit imtm
.... .' ton
4
I
i
i
148 ^=^3=^
von PiabKofant in unftrirrt'ift^ff \
I
*'^« 6if fiften Ö6frfitri(tmfn &
fincf S^rttfftt initO tiMIiisrn nifinerO^i
lung fiii (£ii&r {U niACtm, crinncrr id} mi^,
»eit fc«n Äupfctbtrgnjtrft 6fi) gSontitri
im <?triKfirc()cn/ mclcl)c£ ncd) jt^t txarbrö
KC tvirb , iinD »Oll anünn mitiecalifc^
i?(llcii(KiMn bitUt SSerge ffin SSJort gefugt
(U tiflbm. 3m itptptm SSaaöc 6fr 9lft«
brr ?ltiibrmi( von €ittia finbc i4i finc 9h
fftTfit^un^ baten, t>tt i^» ^\inm, liebit
QrtuttO, (in onbtrmoE in tinini Sluöjiqc
iBlltbriltn »(rbe. 3* werbe alWmn nil^
toftjirfftit aud) vcn Cfn narmrn !6il»im Ä'
5(Uppo, am gu§e bcö fbtrQti eanw gtw
tj, bmn ßeiMOßaffct (inen gipfigen Inf
tetj |ic() fftfitt , b(frcn man Ott» fcebi(nt , tti
Qdbene ^tCrücfe Don ^(baiOen untt Ht
f^hnfltn ^aixtUti^ {u btibfn , unb »ob
«nbern eel((nö(ifen ber STctur, auS junetliff
figen ßwellcn Siat^tic^t ju (rt(ieil(n.
aia^tiiim vm in 3"^
L..:. iSactinim.
fe«
^CR tiefer 3nf(I 5o^e i^ nec^ in Fein«
€pTa% eine soDFoinmene ^efchreibang g«
ft^co. S)i(fen ^dnael tV(r&e ic^i jwac nic^C
taai ttft^ta t to<Si fc^meictcU ic^ mit, tinem
nugbarm Seijtrag iu liefern. Eec TRonic
Sotfcuiiai f«il ton Sardus, ciüem eo5n fce*
llj^fc^en ^eifuUä ^ei'fomnten. ^tni^yttai
Sifbt (^ eine antife ^ctifc^e 3]i0nje mit te j
0atdu9 Sopi, unbmit &cr3iifct}i:ifCSardug
pater. S^je tieicii j^&^Im mib Öroüeti in
tta »tUtmttt tSfsenCen ton t>">fcm ai(ew
t^uin, roonn fiel) tas ^irteitücU mit i^rea
iÖetKöeti Bfitatg/ nifl^e^nacft tera 3eugnig
ecS Sicboruö eieuluö '*) Bon ben Sifcmetit
tiic^ unterjocht njerBen lonnte, ibr« uralte,
nocf) immer gerofctinlidw, ^irtenfieibung mb
©c^affeDen (maßruca Sardorum) n^viübttr i)i<
SR (ioJf
(iDiitaSihmtiiphtuiuti, *) atbftt (imtiMf
t«n @run&, ju x>tiTaut1}tn , bag bie aUcn
S^etvo^net bieftc^nrel, mit jenf btt Solcftf
tircticti ^txff'itf urfprönslitf) afriFanif^c Slw
mabeniva»n.
£>ie 3nr(l ^ot urtjtffi^i: 560 itaüenifc^e
S)?eilcn im Umfong , unb stgtR 9450 foldifc
Quabcatmcilcn auf i^rcr (ian(cn Oberfläche,
tDtnii man i()te miltlere Üängc (u 13s, unB
bte miltftre breite (u 70 3R«iUn lecljtMf.
^De ©fogtopEien f^immen borin iufommm/
bag bic i^nfcl ectva^ mc^ir alg s @rdbe in
iturec ®Kitc [jabe; untec roelcfetm Wroöe fie
libcr anfange, mtb unter tveldjem fie fi(9
enbige, barin fcmmt feinet mit btm anbtrti
perein. ^cDdcI) Fann manga^liaci, fitfta
unter bc« 39°, 13', 20" fegen, Weil bee
fcanifcfifc^i i£(t)ifÖ5Eapitatn, J^ert oon Cjwu
bert biefe breite semetfen ^at ; unb t4
glaube, man irurbe ber 3Sa^r$eit am ndcflf
flen fommen, roenn man bie ^nfel jmifi^ni
380/ 50', iinb 41', feite.
Sie ©coßtaplien geben ber 3nfel feine rieb*
tige €tnt^eilung, »enn fte biefclbe in Capo
4i
']) PUnt. in Foen. Aä. 5. Sccn> f. Cic Fiigni.
:• pco SmiA.
J
a LogsJiri, ttli ilftt nhtbUitft , unbinCot
pQ äi Cagliari, ali i^H füblic^f ^älfW l{l(U
int; Ctnaauf £ftti6TMi(l}(n (gntt i|T nie^t
bictfioelnt Laguduro, fontrin Gaüura, Üt
Kitblisijftt. ^an toätbt bellte tf'un, ictnn
manbit Sint^riiunfl folgte, bieb(pt)m€im
■vefintm $ibrjiu(t)[jc^ i^. @ie t^eilcn bie
Sfnfel in Capo i/f J'a/>r« (baä ob(r<
(«nti], unb >/( Sono (nif&ece fanb) fiti^
ledere ^btiU fofl finnnbfr an ^r6§e gldt^
(mb. 23« *cfie J^cil ciii^dlt bit brcgig«,
U»^ bfc jnieijtt bie nicbtig* ^Iftt. Di«
tic^tigfle sfogiap&irdie Cintfieilung btr^nftt
ftrftttbct fiel) in cinfä ungcnannltn Scdrevd
btt Unioerfifflt eaffari ÜJorrtbf ju feinccSS«
(t^reibung bn Bitrfüffltifn X!)ict( o« 3nftl/
tttitelt; iQuadrapedi di Sardegna, SfDtUdt
itt eafiari 1774 in 8.
Sie Wittecmig ifi auf bex gnfcl fe »fw
ÜQ^tlict , aii fK immer fepn fann. HH
SBinbc vtTUvfa(f)cn f» pli{lt(t)e SJeränbtvutu
gtn , bng mm oft muten im gomntec fa|l )u
6W ftiitt, unb mittf« im ÜSinKir fi4»ij(.
es itotfen auc^ bie tSernrntTtage ff^in thnt
titn, fa finb be$ bie Qlbent« unb ^i^U
ttberjeit feu(l)t unbfalt. ©i*ff« ift bie ÜTf
fat^/ tvacuin bit gmeine Sltonn bii attf
tR a Siti»
b
'^
I
I
Stritong »» itbn itpit^alm (At/ tniK
Ut Bernt^mi fafi bai gattjc ^o^r tät^nt
Xtatn tTa^ntj tvntigfitnä nac^ €ßnntaniu
Stc^aag. & fc(mitt aBt ^Siinttr im innmi
S^ NT 3nffl. 3n vitlm Qt&mbm litflt
tei €<tR« t<t<fli4 9^' Bxb cuf ttnistn
UBt> bit CBitttning oon tintm {ic^tn @rab
tfc ^ime b<ä {Bc (npfttt%IJ(^|t(D XiUtc
ni9 in Sätbtnim. Sin t3icrtetja^t s^tM
?{cstn itittnaö grRi(inf^,'unt) tiat Stotfou
^it tum s o&<t 6 SRoaaifnf, bcfonNt^ ht btt
fieifftn 3o^r^)"' ' 'f^ aii^ti Mttati. 2)a(tt
rommt t^j tat, tocnn aHtd SSafftr McjrtM^
ftcn gEäffe Ortßano , fiopi , Coqaitw«,
nnb S'unirn&ofa fic( in cintn Stro^m em
(intc, ttfftr tDftec mit Htm Stftno, ho($
mit bee €tf<9, dtf^neis« ^mn mit bCB'f».
|u euälfiti^fn wäre.
j^ingesm ^abtn bit i^atbini» ben fSm
tltü, i>a§ i^tt gdtiiunCi 9aumfrii(t)tc rsibn
in bcc Stütze, noct tvenn fit tcif finb, bfnt
^agelmtitfc unfermorfm finb; bfnn aaU
*i in iSavbfnttn nifmalä; utib wmn tS f^at
fldt, fo finö bit (BOjMen ein SWitttlting
jreiftjjtn bfn Unfern unt> bem ©t^nce. 5Sa4
ober bai ^astlrottWc ^ier nic^ttierbit&t, bag
»irb oft butd) bit ^fufcttfdfn aufgtifjitf,
(So finb au(t) in bm namtfti Monaten bic
@(tt>i((rt (t»a« ft^c fdimeö auf bicf« Snff'»
^an fann oug brm, »aä »om JFIima
bilf« 3nftl fltfflgt tporbtn iff, fc^Ufffen, bog
<$ b« (^itfunb^eit b(t einWD^iwi; gar nid)t
(utc^glid) f(i). ^tnn bit 9iÖm«i eine ^hd)ft
ungifunbe ©tgtnb auöbtßcfen rocBten, fo
»ttelic^en fit bieftite mit iSarbtnifit, unD
»et bep i()nm bag Mm ttmbtU i)attt,
bin Dttroitfcn fie ba()tR. sDitft Ungtfunb«
|ieit entOe^ft nict)t nur nud bem oft ß^ (»
eisnmbm p[E>§li(^m Ue&ergang »cn ber srö§«
ten ^i&e jur enip^nbli($t1<^n ^alte, fcnbem
aa$), URb jmar (iauptfa(41i(f), auä bm
fi^äbli^eit <lliiäbün|}un9cn bet fiitirn Süm*
pfe , uiib fie^enben hoffet. J^ierauS ent»
fitzen faule Siebte, bie mont^e^niAl t^blit^
fnb. Siefeö Uebd ^errfdjtabet nur in fol*
<()fn ©egcnbtn, reo bet ®inb bie faule aiu«*
banfiungcn nic^t jerfireuen Fann, ;. ^. in
S^ÄIcin mtb ntebtige» Sbemn. iSerfle/ ^üt
ai3 ' flii»
1
r
I
I
I
Sil, ^o^t Uti)t'<Sbtttm, Mdtat mb^tiaitf
ti ®e3fii((R finb batca btfctQct, ^itlvr^n
fdiit^tt ti, t>a$ W(ni0e @ct)tilN timtn fog
WtiauhUättn Unt(rf(^re& m tti SefHneJKit
t(i Ctrl» t)(rurfact»ni foMntn. £>tc lü Mf
fan^ QBcd von fiatm Ort lum «nbtni^
funb, ivril man abec ourd) «inen ticilta
fumpficbten @runb, ober autt) nur aber ei«
UM fti(tt<i< S'iii 0'f>('> inu^' fi^ 'ft f<^l*(^
terbinjjä btt tSits )u bccmfibtn. SDk und<t
fliRbrficn @(gtnt>fR fitib @. Oaoino am
inet&n>(f1lict<n unb Qulti am SiMxoetilic^it
Cnbc. 9luct) ^(rrr<tlt ^i>^ U<[»' i^'^' >>< »^'O
3«$räj(iKn. e^ fängt ninlctn^ bM» ^oi
ttal ^uniuä an, unb «noiget ß(t} mtt bm
SDmmtitE , ba btt öftere Sießcn bi< Euft itit '
nigtt unb bai ditatnvoti^tt bic eömpfe unb
Släffc AuätDärctit unb in^ ^tts fiä^tt. 3<
«(er Md IKrfltnweKtc anfhnst , befto fcü(ff
\hxt b\t Ung«runb$eit b<c 3nf([ auf,
€iiiJ!)( iSctjrt^tltQec unter btn alten anb
mucrn f<treiben bie ungefunbe £uft bn
eübminben ju ; ii giebt ober Werter j, S9.
CaBüari, miltfe« ein« (ienilid) gefunbtn 8uft
8<me|Te«y ob ftc glci^ biefen QSinben aufc
0tf«it finb. Slnbeir, (. £. Kobbr un>
Port
PdrcÄcd^i $ti6m ftä) traumfti täütn, tilSt
$(n ro Bide toBte üHufloni •) auf b« 3tifd
Ittfhtatt, bog i)i«Cut(ti 6ie Suft »ergifrtt
reötbe. CßJfnu ob« biff* ©li^rfftReDcr gf,
n>uß( ^ätffti , Wie fd)ro« ti bcn 309"" i|f;
fciefen S5i«"i nactiiifegeii/ tinB »ie r&filieQ
i^e gififctt fct)mccft, fe roürb^n |ie fi* nie
|ab«n finfflOtn laffcn, bog f?« in fplct)« SWen*
i( oerma^rloftt unb itttictuct litgcn tbnntem
Sit fauWngtebcr, reddie biirc!) bie 86fe
tufl uerurfac^t rvecben, bcingcn nictit fo vielt
Sicsid^tn umi Ubtn , tAS titt Qtmif^ei ^ntt
Iftn^ungäfitbet , trelc^f g Ca/po </r/ £0/« sc«
tianitiroirb, unb brrjmigen iibetrfäQt, betcrf
^oupt im €ommn: lam^ S^it ben {icfligcn
Eonufriftrflfilm au€gcfeit Iff. Sieft fittbtn
eft (ineö plijlict)«! Sobt^. Xait 2lcri»mn*
ncti bae gitbcr , iBCicfjci eon 6cr ungefuti*
btn iaH (ufffe^et, Inremperjcs, unb in b«C
(Sattiiiifc^(n ©ptactje Muiaciones. SJoii Otö
f&ef'ct)atfrn^fit be|fdbCR unt bm S^tHurts^mitt
F^aben bie Slcijte @Apitto Marina bor
31 4 ©afiaj
"3 €in bieftr ^nfel eifleneö Zbi"/ weldje* an Jdl
ifli^'^AUt fintm Oirf*, im übrigw «bfr tirftm
»0« =:%,?===
Soffari, feibarjf fpSilippä IV.») nn^ fan
Jäte Cß3«f( ij(f(tricbtn. 1772 gab itt abt
Scanj Carboni ju (lisliaü ein fcttbniit
@tbict}t in latfinifc^en ^txfta bt>n »mglt
fasten Sitl)« ?>«<»uö, njclc^tä »774 »(tUK^i
«t unb bon 3itC9l> Pinna «on (Eagliaii
in^^talimifc^e übti^eit, auftf mu atnifi^t
CEfc^itnm iß. X
€ind bte SKitftI, btrcii ftc^ &ie ^i^rulantr
tebienm, bie <£cl)äbli(^feit bei: Ctift ju btu
ttfern / ifl bit SJcrbrennuns bec €lc]>p([B
nac^ bec Srnbte. £)amtt bi< Sonnen^iee
£it 5rcÄut<c «uf bcn Slctfeirn, biebemSJie^
jut aßdbt öitneo/ nit^t bcrbrennc, fo la([fR
feie Sct}Rtttfi am ^nbe btä 3uiuuä fe^c go^e
©(oppeln (it{tcn. Eitfe werben ben g. 6fpi
tember {ut Steinigung bec £uft in ganj €ar«
liinicR aRgtiÜnbet. £)aä %(aa, rotläjtS
fi(t} aläbenn butc^ bie flanje ^nfel betbrei«
ttt, legt oftDietc futctttragcnbe Zäunte in
") Mcdieinale pacrucinium ad cirones StriTinUc
inedicus. Vcnct. apuit Jicüb, Sin Ina 1651,
*^ TraäatD! de Febcc Intemiierie, ürc de Man>
■ioBC) vulgsiicei ix&» regni Sirdiniac. in 4.
203
ttfftta, fiiii), ni<$t untei: tcm ,fctQ<n ^imf
mel ju fd)laf(n, »et ^^n unmittcitac oii|fal(
IfnDtn fomirnrira&len ftc^ ju ^utm, mit
gtUtn uiiO tBatiitc« ^Iciötm fid) ^(ö SItoi:)
£fnä frill) mit) nai$ Sonnfnuntcrgäng tvo^I
lubtbtcfcn, otift ^flitiinfeuti; aiiiujön&cii,
mtlc^e^ auc() in btc Xoßtani^ditn ^attatjm
alä (in bemt^rffö OSittel b^funöm wirb.
!StiI bte Sauttn Wticbe b<t fc^äClictni fufc
tracillen anöciefeit fmb , fcic gefagttn aJiit;
ni(^t ccriiactiläffigm, uub uon 3'i9'i>''
t)a)ii gtroh^nt ^nb, fo füllen fie bie
fc^ablid)(it folgen ni(f)t fo fcpr/ olä mau
8lau&fn fotltf.
3n ©nrNBitn fiirtt eö wobei; ?aj&lf(, nocft
giftige ^tjiere. Set gemeine ^ffioim feljreibt
Siefen tBorr^eil bem ©ebele beö ^(iligen Pro-
tus JU, ivfli^ei: im 9Infö«g beö 4. gafir^uns
bectä a[g ein oericicfcncc tvescn itS z^viftlU
cfec« (?lau6enö in bet bcnad)bar((n ^nfcl
Slftnaia leHe. Qlbei: tpaufnniaä, €i[iu^
3(alicuö unb ScfinuÄ, tuele^e lang ttor ^Jre;
Euä lebten, bejeugen, baß fdjon ;u i^ircii
Mten t>ie 3iifel bitfd 5Joctf)til« genoß.
3i S Sie
1
204 =a»=
Sff i^rtttiniftt«! 3?trg( finb ntcfct arm«
Itletallen. Set aluti tombt tkl ©üb«
unb (Jifen ^affItft nusgfgtQbfn. Sardinii
argcntum , ilavcs Htfpania dcfert, fingt (Jb
fcoKiii^ 5](jollin(iriö ') utib ffolinue fogt;
Solum illud argcnti dives efl. *') QQmnRuil»
Ires ^flö g(Qt)I in 3nftl €ibo Icbtn »tH,
twtgUidit er cd mit jen«n btt ^inel Sarölt
Bin?. *'*) Sie 3Jamfit -b« oIKn (JtoMe
Mctilla unb Ferraris, rofl>t)e im (^üblicbOl
StKil &« 3nf(l lagen, unb im Itinerario Mf
Hlntoiiinuä auf(\eit\ä)Mt finb, firiO fein eti*
rotrpid]« SBtiDfiiJ fon tofigm ^Bcrgrotrtm.
Der 9}(ime ber ^roDinj tngadoro (Lago
(i'oro) foB Bon etifnoligen ©olbgruteii {icrt
fcinmen. 3" ^f'" ffitbirge bcijJRurta finfcm
fit^ utigejtticifelte gHertmo^le Bon Öllber*
gruben, unb in "Siamt bti Qvt^ Argnaer»
betie^tt fi(t) aud) auf bicfdbcn. 3?od) tväcCf
li<f] gt<lb{ man EEi|tn unb @ill}» bep }(;«
bu» unb (Sufptni , nnt) bie Stufen nifr^
(U yiäaftdio gcf(t]lllolj<ll. ' .
' ■*'") Polyhiftor. r. 9. de Sacdinia.
*:*•) lü..cr.[. Lib. I,
9Iae^ feilt ti inSarbinitRniCtif an fittit^
laxtm mtitmor. ۊ ift noct) ni<S)t latis,
tiag man btt) Öilanu0 tinin ttiditn 9)7armcn
btui^ eröfntt ^at, roe[ct*n man aber »(gfn
Slfidien siebt ti auct) ju 0umitg^eo int
Str9 ®otiAri, und |u Ceulaiia, im €ti»
tibanifc^cn, bf d ^orto €eiilt, Buooaria b«^
gasliati, unb bti? giume €anto {tvifc^en
©, ©aüiiio unb Süffoti. 3i>*P'9/ 2ldj*t
unb Saritiol , »«Ictjcc meißrne; fAon bca»
bcitct (iu^v)ffaf)r(n roirb, fin&cn fi<t] bcQ^oc
fa^ unb anBermärtg. 91n Qal.jtDcrFen ift
6orbinifn fo xtittj, Cag bie SKtiige öerffibea
|itm Ujerberbnig der Euft iiict)t iDtmg bcpttägt,
nnb Caä eaij innet^ctlti i)ct ^nft 1 faß nit^tS
rae^c, alö bic giract)( (oft«. Sie Botnt^m*
(ifn galjttcrfe (inb öic bf? tEagliati, fccr
3nfel aifinaro gegen öbet, unt auf bet3n«
fct ©. <)3ie(ro. Ob^leict) baft €Qli nidjt
tkm bcr bc§ten 9lrr tft, unb )um €infalitR
t(ä IS^unnfifi^eä nict)!^ tauiii , fo fonnen
t€ boi$ bie €intvo^ner {u aOeii übci^tn
aSebücfuilfen , befonberß iljce JTäfe (iiiiurol*
tltn, dar ivobi AtbTaucf)e)i. Unter b(n ttcilt
famiR mineralifcbcii Ouellrii, rooean bie
3nffl ccicQ i|i/ tinb tmc ju 6arbara, 35«
netuti,
«
M
I
f
■cnti. ab 5ofNaglM» bit
^nutsai fuut trat) filfis.
BcTf», sifte t4 |tF«r ]avi&anstn; titfc
^^ abfr aa K4t fribN itt^t ^maUittab,
iit ^sit 3iifEi Vit i^antinib S&cninfiol|
|B Mtff^, mb ntm jte <£ «uc^ todrtn/
|k (bi« pe t^# re fntfrart, unb t^nlö irtf
ta§ ^a^ 4^t| tNrtrn C<r Usfortrs tx^XTABJ»
pett# l^fllr<f aU Ca* fr«Be* tft. gio^f
Not 9«><nii§ ölterrr €4nft1((Q<i trar bic
^nffl rtKfrnn ftbt rtitt Att ^I; ; dbtr 6ic
6tm>&R^rit ^oitit £iäcfc ccd ^[Ixrn fu
serbrtnntn, um fu in Itcif tr ju t^mMitftttii/
un^ mit n» tüfdic tifi'tlbnt (u bängfli; Die
titUtt OliDcnpflaii^cR an bit €t(IIc bftf
ousftcroitftcn $>nin(nnd S\aui!cljräj l>a<
unttfctttCxRc J^oljiälfdi, e^nf luit^tä J^elj
imü^jupflanifR , ^at tinta {t^i cmpftnölitten
^eljmonjd auf tct 3nfcl ocnirfaöjt. 9Iu{^
itotitii Ctc ^trun un» Sitäffr, rocl*( bat
flttnjf 3attc tjuf tfm gdM bltibrn, uiib £o<
S«iier b« etoppelo, bcfcnCxtÄ wenn fie
DOC bein 8. ecpKmbtt/ Wenn »cgm b«
J
fiingt, rcibft bic i^cfe^e aiijjcjfinbft »ctCrtt/
»iele CSaiCungen in Slfct)e üerwanbflt. CS
toiib jtcac &ur^ ©efegcy unb unter tinft
SetBiffen ©tlöftrafe befc^lfit, auf btn 2<mbt
fltkttrn unb ^egtn ^dulbttrtunb mttxt
SBÄume ju pflanjcn, unb ts ift unttr (tar;
Ut ©träfe »erbofm, Stamm* uiib Jjauptj
jWfige abjuljauen, cb« emigeö (Sfdoljc am
(ujünbeii; ahtt biefc @«fcg( toetcen frtltdit
fetDbac^tft. £iaä ^irttn^tifin^fl i ^fl<i)ti
jlt Saroiiiicn ärsei: ali Hi ^it^ iß, ta€ t&
ncibtl, JÄnO« Dft gniije eiüde Boii 2Bq(<
fcungcn oil, unb ttoc^ im Sa^re 1770 gctici^
tutcft bQö 5(«cc btr «Slpppciii fo gor Mc
©labt ailg^cri, 1771 @öffari in Scufrög«
fa^t. Scö ^Oiangdö an Räumen in ©arbis
nien wirb iiifmnnb iatf)v Qtnatit, a\ä bie
Sldfcnbün. 3n üitUn ©(gtubm ifl ouffcc
fctm nä(t)fiftt !?fiirt bcr Sthbte unb E>&rf«
»cit unb breit fein Saum, untcu bfifcti
©d)at(eii fie einigen ©c^itm i»ibcc bie bunt
nenbe iSornifn^iße finbeti ffcnnten. Eon
SJTiliÄ natl) dagliari fielet mn«/ fluffüc ben
OliBcnfttfllDdjrn bep Onflflno, unb ttaSman
neä) bei) ben Sbrfern antnft, in einem 3iüi<
fttitnraum »on i8£iunb£n fauni einen obec
- »(B
^
tfR aabtxn ^aumi unb fo i|T li faft biiK|
5i( 9«iii« 3i»f«l auf otfencti ©etiltim, Ci< jun
©ttraiCttiau [xfiiinnK 'pnb.
£)«iä ^ter, tvfld)cä ^arbmicn atnsitht,
i|I rci(^ All Korallen uii& ^ift^eit. S^j«
Jti>raflcn ro(I:^(lI t>on SleapoltiaiKttt unt
öcnu(r«tt 9'fifi*t/ will' na* t'iPorno an tic
bafjgc gabrif verFaufl, llnlci; btn S<f<0(9
i|l Der djunnfirc^ bcr Uuhd)lli(i^fit. Sut
vnrntlmfie 5a»g tiffce Sift^eß (lefcfeifft« {9
foMo-i'cHi in bdi Ci}<Diiatcn 9)?ärj unb ^uf
iituö. Cc bi[t!(t einen tcijdiCtn 31nbli(f,
ftint grolTc iSmcfc ^ffiä tuitb uon langen
€*if[(n, i« bei; i^tfialt einti lÄnglidjHil
ffliccccfö , (inacfctiloffm. ^taa b« ie^ntc
S^cil b(ö äussere Dcfcnm 3Iegeö, reeitd«
Camera di mortc genannt TOirö , unb oft
Bier Dbec mehrere taufcnb S^unnfifffte cini
fdjlttgt, in bic S^ht)t gcjogen rciib, fo f^ngt
auf (inmafil oUcä au, Ubcnbig ju tnerbin.
'S)ai tSiafiex tviib butd) baä :^iu»unb S^tti
fcöiagen bet langcu SdjtBfife tief« groffm
gifd)e fd;aumid!t, unb \)cmadi burc^ bii
mit langen ©picffen beogfkadjten asunbt«
blutrotl). (Ein ollec gifct)«;, bm ftt 3l«i<
nennen , fügtet auf einem SRaiffn utiitcn HR*
ffr bUUm €tucm baä Couraudo, flic^ gUj^^
. (am bin unb ^ec auf tm^cüciij fpric^t ^jet
ffljut^ «in, uub flitbt bott iSeciBeirt. Die*
it^ uiib baä oOdcmciiie ^c|irebrn, bic dcofffn
gifitf in bic Tiooteju ik^ta, unb bie cct»
ttteliibcn 3^ta'I'^/ bi« fidt) baU^ txtisntnt
täufcEjrn auf eine fo angenehme S3eife isai
Siage be^ 3"^'^'"'"^' ^^^ '''>^^ ''^'^ fctjön»
flett €<$auf))iele bamit ju »crgkic^cn iff.
€iit ^anonenfk^ug tünbiget bie SiütfFcIire bec
mit bec froren i&eule belabenen Schiffe diu
Slm lantt tveiben bie ^i(i)i tioütntß getobt
(et, ouSiiemeibet, ierfiürft, in gäffer lUlegt,
(inscfalien. SlUeä ißtt l^mnfi^i^, btp matt
enttvebcc ium @efd)cnf er^altin, obergeEauft
f»at. £)ic gigent^Amctr, ober welche bic ^n
feieret) in <pac^t tlubcH/ ^abcn t>icU Unfolifn
tobet), t^ciiä tDCflm bcc taglitten IBafimäkr,
n>ojU bic frcmbe ^ufiibauer ejiigclaben tvm
ben, unb i&eiiiä ivegen bec Eollbnten Sflcgci,
bie ftf alle geboppclt tollen miiircn/ uiibcnbt
\i<ii roegni bec 6tfciitlic^en ainbac()ten, bie
auf i^rc Unfi>|ien {um gliicfEitten Srt'ßfs an^
ficlieflt luerbcn. Sfc i^uiinftfcfefatig [U Por.
/o-ScHJ, roelcdcr 25000 tjijotic^t^tiift eins
|ägc, |u £A|aDmagra , unb (5. ä^iuflA
fjßreti cem JE>"io9 »on G. ^ietro , jaiec
deSt SdEwt rmi in OriflAno bfm aRdH([|{
MB SÜkOMniM.
Sit Snfcl lü rr(: fnicfltat an (Bttraltfr
Cic ledr nic^t t^miACc ali €itili(R Hilft
■nftafrita itt Sttttbattn in 3i&mir. J"*
ttm Tcitfit, n>fl(t)(n ^omprju^ tvibtr Mt
JTotroni füiiKt, war feine crffe ©«S**»
3fn(d, Sicilirn unD SarCinifn, altf bte
bK? .'ftrnbSt«! Nr JCfrablif in @tift«5fK
in ffgrn, ') un& gleruö fijäl)il, Ettfar 5*1'
6e nad) &rm übn fcmprjuiJ frfot^ttncn
iSifg för fcfff« B'^l""' einlim unft <Sart
bimta, ali lit int^ llmctpfänbt tnSti
bnt^miltd, bucc^ feine itsattn in Cttll^ |it
Rtbmrn, aI^ btn fTir{)rn&m ^(inb {u txn
fol3«i. ••) 5«! fünft™ 3a5r^uiii)m, ba
bk QBanbalR fic^ biffrr ^ftl unb brc baft;
flfH 3Cömif(5m Äornmagajine btraeiRcrMd,
fngtealoianug, ftijen bfut ?iferaif(^en 9l*i(fe
bie ?<b(ii^ab(tn jrrfi^itifKn icottm. •*•)
eeUbrm btt Betige Äfinig ^ürKmaaaiiw
*^ Cictro pro Itge rnaoil- n, i
•») Lib. 4. c. ».
•••J De vcr. JiiJic. et Ptor. Dci. Lib. W
ü
ttsiü^lrt f)at, flüö wricöra bm SPnufnt btt
<B«ameH otme gnttKffc p&tgef^tT'» »itb,
Jflt |ti^ ter 2lä!epbaij fo (<{« ottmc^rt,
IboÖ Ci« 3ii|UliKi« ein 3fl|)t ine anbere g«
KCfciKt, <iiim ötittfl t^ccä ©((rai&«ö ati
5«n»( «trfüuffJi tonnten. E^itfcö gefc^i«
5« «kc Toesm Oft fc^nxTfii aibgflb«t, tD*I*
iSjm bie ^n^u^re iinKcmcrfcrt t|i, tvtnis
»btc gac nitftt. Di« Stigabcn faftragcii -äbtt
50 procento, tinb m einigen tec Jfjte«
Sfrf^re '5«l>m fie fidj auf ^o brlauffn. Sie»
frg ift ■allem genug, ben SIcfetbau *i* «uf
tfll Piranö ja öerberben; benn ba eö an
Soitfunttion wib 3luefii|)re fc{!(«t, fo aetcict)t
ffifjli bet Uetwcpuß ium ig^c^jaöen. €c otw
ucfatl^ clnm Sfn jh mo^Iftilen ^xti^, mb
Weftc iß ni*e (jinwii^enö, tit i?ofien be*
«WtfetbautÖ iu oeraiiten. @o lang aifo bit
StuÄfalir* «on ben fctjiuewn Stbgaben nidjl
titfcfiet, unb bte UiirofFcit , bie mit bem
SliJecbaa in garbinicn uetfniipft fiitb, tiicW
wminbert roerben, ift ferne Hoffnung., bag
<btt Skfetbaa bafelbÜ {t ja bn S^füi^ ge«
ifaiigei) iveibe, tvojii ec in Slnfc^ung bet
«ati>rlic(}eli Srucfjtbarteit t« ffnTel a^'örtgeit
?6mitf. £S fe^lf er)Wtc() «ii SuS'unb ^afff
*&iei> iw SSfavtettang bet mtitt, mb itx*
tßo<$ titu anbttc i»fftntlic(e UTf»$e tt$
(^(e^ttn adtrbaufg in @icilim ift btr Sl^iitf
StI an Sütferuns iti ^itf^ti. ^Sitil ti in
bcc tväTmem 3a^rä)tjf tttnig ob» gw iH^t
cfsmt, unt> bit ^nfulaner ft^i nii^t bonm
t(f Untätern, burc^ ^analc baä OBaffcr Mit
ten glüftR auf i^ce natittlicte SSitfttt |ii
leiten, fo oeibtcnnt baä Giai; ivel(M Pc
oot:^ ni(l)t )}urc^ fünl^lic^en SJiefninKi4<
)u «fegen »iffen , unb wenn pc rf
<iu(^ tt)un iDDlltm, fo lange bi€ aSi«
meine ^ie^n>eibe bäum, »oburc^ ed afi*
StfAftett nitU, ni(^t« auärit^tcn roäibtii,
Sc^er fe< eö tntroeöet an 3u3»i«5/ oO«
«^ ifT Clein unt) fc^toad»; »otiutt^ bei Slcfe»
tau ff!)i erfditvrrt, ber Sranäpoit ba $r»
buftt gehemmt/ unb treuer gemacht micb.
^tiranö tann man folgern, 6a& bie SBi(5*
}U(^t (tber^aupt in Sarbinien in fcfilfttito
UmffcSnbcn feon raü|fe. ©enfi wor bief*
3nfel ba« SRagajin, reo fitt) ganje gioHen
mit SJie5, ©ped, S&utfec unb Äif« nnb
tatbtm berglti^im üebenämitteln reic^li^
berfe^en Eonnun. ^acl ber V. oeifa^ tM
mit im ^afen gu i^aglian feine nac^ iunii
IfRimmte jO^Ireidte glotte; aber 1770 fonn»
ten bafelbfi taura nw<^ etIict>e3iuf|ifc^eÄtiefl«*
t4i|ft nuE mit bem not^mtnbigjieti otrproi
X»
i
feiantitf tvctbfR. ۊ fei)(t ^itt tix^t nuc
on QtiUtt ^icffit, Tonticrn aucf) an <ßitlM
fläDcn, unD an J^ucbcn. S^ioä^Sit^ tllCSlR»
Ut unb @on)mtr , 3!<i9 uitb tnattit unt»
frfi^cm ^immcl, unb lauft im eommecduf
itm ttnbtanattn Scbrcid) , unb im SBinut
öHf bcm ectn«, oft einige <£tunben, c^ne
eine ^ungeiiriKenbe SBeibc )a fiitbeR^ ia^tt
ttm auct> feit einigen ^la^een einise ^um
Uvt taufetib iStüa Siiiiber, ect)afe tiub
Siegen tot junget unb gtcfl geflorben |inö.
3m 3aiiuae 1768 tone bai eterben fo öbec
«Qe sKalfeii, bng bie Ä6nigli(te Sleflieriins
ijt Nation auf ta€ nnc^btiiillic^lle auf^cf
tcrfe, &taUt ju tauen/ unb bqmit ti im
GBintct ni((n <m ^eu fehlte; fluf fcit Ser»
befferunseti btE 9SJiefen beba($t ju fe;jR.
91uct) ^aite |te bei ^bntfi ft^on 1761 buvc$
«tefctiiebene ^eibilegien ^ierju ju etmuittecK
gefuc^tj befonberä ba er eerotbntte, tag
fein €trid %ic^, totliijti im Eintet m .
etäDen ernährt »ieb, für ScftuICbeid^luns
fequetfrit toetben F&nnte; aber biefe St^eijl^eij
len f)aben wenig gffru^itet, Qßctan. bie
gnfcl am meifim Mangel leibet, iii tai
j^otnbic^, an ec^rocinen ^at fte Ueberflug,
Sluc^ i(t fä nitc erlaubt bitfe au^;iif\il}Mn,
P' ~M
S)m ^ait^l am mtibt anb ^fäBmit 1
«uc^ bi(f<Ö noc^ !n;afct)r{ibca , tidtt MC ]
Sit^ Od) fcfllntt foctpflanjt. ^ü^< uni
©cdafe bring« nut alle stDO) 3a^t 3ub9» '
|ut QScli; HRb bie ^oQc tcr @(^afi iß fd
|att utib cou^, tiag man 0< nar ju &cid
grfcbfle» Sud) fctauc()«i faiin. Sie €täBc
tapärbfi) ite($ tieftu für bjR DtcFetbaH fe^ir
ttitttiidftt <Sortf»dl geben, bap man babunl
«tncii ^iiilänglic^n Sünder erlangte.
tiStnn mctn bU f&({Ii4)en jdgen unbtDciW
uaubin a»öntmmf, fo fe^t cö auf b«
flORjtn Siiftl/ befonbfC^ in btn S)&rf«R
tmb 111 ga^lian, an ^incdt^nbtm 0bt(.
An IRüffen fr^It eö fflß g««! uub 9<it, iir(
JFaltanitn giebt eä fall ttHr jh tu^rsift
»n& aciiio. abet bicfe giadjläfttgleit w
fegm bit ©arbiniee burd) i()rtn gieig im
SQTeinbau. (£ä iß bct (tHiigc blttticnCt
3n»i3 bcd ^cTfcbaue^. £>« Wem in
@a]rbinieii jleic^t überhaupt mede btnl
fd)eti, bm (c fo tsa^f olä bm ^tolitni*
Wen «n @(ärfe Überfnft. Sic ongfne&mi
ftm @ortm finb der llloscAtO/ b» (Eliro
unb bcc Canomao t>oti gagliari, bcr 93(9^1
»{0 von ^ia^crij un& is 133Al9(tgia »on
9a»
J
=«fc=
@drfo. Ser Rärffie unfee allen iß va&U
vagia oon l£aglrari un& t>ct bnü^mtftle
untet bttt jTärffIcn £l7alvac|ia von iöofa.
Unfct t)«n loi(^(ecen ijifrfjtiwimn ift 6« ju
6(t|TtEi, nenn et gut bereitet tDlti), tintt
bn 6f§tm. (St 5at mit öen gtflnj&flft^iti
ffiJeiiKii etroaä a^nlidjf^. Sie btfitn (Sow
tcR fint) ätter^aupt t>ie , bit bep gagltaci
ndct)fen/ tktlä rocgtit be^ roärmein Kiima,
(Jieiiö wegen -öer aiflf^batfc^aft Cec gflljf
»etfe. ©ie Eorbinifc^en SSeine tDücBen
ltict)( nuc tie €))anif$eR an @ütt übertreff
fcn, fcnbern au^ ben gtänjöfifc^en gUicb
fommeii, luenn bep bec Jubcreitung berfeU
feen nid)t geitiff« geilet borgiengen. 55iefc
fint)> I) bog Cifc grntfinc Wmn auiWam
gel Cct ^Mjernen ©efafe bic öerft^iebeiicn
S:5eintraubfn unter einanbcr mengt, unb
^bii}(itnt nur bie «tiffen «on ben rotten
abfonbert; 2) bo§ fie bie !HJciiittüuben in
ten dübeln nict)t lang genug ga^ren laffen,
ba^er finb bie CQ3eine ju ferner, polten ft<b
tiic^t über ein 3a^t, unb toibertie^en btv
edjiffn^rf nii^ti wtl^t^ fie fcnff tf>m,
'wnb an ©üte junc^men , ttenn fie, »ie eS
~ ) Qnberrodcfö unter woWliOf
lünbigeu 5&ep«
04
icrn
■ EX
Ccft «*3<« birf 3o5< 1624 fai» » ©fflW
biaUn btt Oiiccnbaum buct^ (ia ^tlv
■cnt Ocr Stätten »n(ft bcm f^ant(4in ^U
linM ^ot^tNnc« X>ivca ju ^löftcn. €<
iDurt^r bamalä um» tiiift tuttäc^iUc^m
CtlMlcafc btf»Eilnt, iM$ «tnc jebc 3nui|i<b
it (fbii »Ute Oliocnbäumt iAtrli(& ol€ i^
Ctjitutbuffl i>fTOvftt; unb bamit bitici bie
€(iTtinirr IcTiilcn, ftgicf» i^iKti b<c JTbnifl
totUbt 3 ^a^t btp i^nm blitbta , vnb ti fn
3ffl «((Uc^cn i^^cile' »nbcn utri|{(nä, nut
tie tHtötn OJiocD tunuif. S>:{f(ä Orl ifl
fb flvt alä baä anbat ; hkü tä aber nk^f
fb vitt au^difbt, fo cfifl]! ti ju bcr ©Dt
tto^BK Sloi^burft b(9 ouittm ni($t ftis«
€iit ^up(f(6I«, t»(t*« b<9 btt 3ttb«(*»
lui;^ btä Odä in (Sar&miCR unttv btR
Sauer« ^Etfd)!, ifi, baß fic tit Oli«ö
(0 lans am ^aunu ln^ta, big ^e (t^tcari
fiiib, git mafffB im ainfanfl btS S^kcw»
Uvit mm fie ft^tvart tu mtUw «nfan»
r
fm, üHf^fl&at xonbin. @i< fiiib al^benn
ju itx<t xmütcmauata ?Irtfc sdangtj uub
Stbeo ^Aä tniijle unt) bfRe £)cl. Sluct) lar<
fcn fie bit Qffamtnclten Oliven ju lang im
jpauftn litgen, gftäuftftt oon t>m falfdjfB
!8oruittt«il( öo^ Od ccrmc^rf fiel) Ji«*
bucct. €ie ^^atm fii$ abec ftlbf?^ tvcii bit
£>Iiutn in eine @ä^rund stt<itt)ttt mt iiAty
rifc^enbeä Ofl geben. 91m beften ißä, ttnnn
man am 2asf nur fo tJtcl abpflüift, al^
man in btt folgenben 3iacl)( fluöp«(fc» tann.
Sßom ©gi&cHbflU fin&cf man in Cdtbi;
iiitn [«ine Sputen^ cor bm ^iaf}t i6q3.
Xaxidlä ivurbc in einem ^arlonient ixt
Station unter btm ^ictlbnis 3lritDnii> Solo;
Itio (Braf bcn £itlba bti^lc^ta, bag itbn
Sttfi^tt tiatß Iffitinbecgg o&ev terf^loffenen
etüa Unie^ m\ut tmt gcn^iffen Bclta
Pcflfe tjettuntcn fcpn fcDtc^ imölf gSaiil;
(eertäume baiin ju iDflanjen; roflci)ee @e;
feß i6oi von 3Jt;ilipp HJ. brdiiigetj unt
Hnb-i6:4 1700 erneuert rcortieii ift. 3'*
tDd) fuib üer 3}>aulbee[bauni nnb tec Seif
teiMou no0 JU feinem beträetitlii^tn Pits
ßcnfiflub (itifßcwadifen. J3ie (Joccn^, H)e[,i$e
«uf b(r gcinjeu^iif«! jä^clic^) jueMnb tciiü
DKRj öbetfieigen np^ feine joq5 5Jfuttb.
I
■ m
m. teli
■ t«s
■ III
I
Siod) (fT nft^t )u liusnen , ba§ bie tt\<Slttt
SSffigcr jtctt jfjt" gletd)fani um bie ®«(e
teftrebm, 9)tan[be(rbänmc j« ppfln;«!, nnb
&{i6 dlltm 9liifc!)fii imd) &ft €cibeiibau balD
|ii gtoffriii SßccftÄt^um gtlangcn ntrt>t.
«SatiJinkn Tjat jum geibciibnu Bitfm goHi
fiffoiiöern SPortfieil, bQ§ e^ bofelbfl im
grü^fing unb Sommer mmig ober 9«
nii^t bpnnm. ^oniitrfc^Iä(;e foUen btih
(geibtntrutm fc6r nat^f^eiltg fcijn. Ob«
gleich bie 35ienen;u4)t in iS«tbinfen fieiffig
g«tnctcn wirb, unb ttn ^onig ein UcbetflnÖ
i|t, fo wirb baf([i>fl borf) me^rVDadjß »er*
je^rt, fllö burct) bie JSienenjudjt gereonnni
wirb. £tfl(S e^rtrbi«if*e J&onig iff fo glif
ali baS @p(tniCc();. San baut ti in aUm
^ireBinifii, nm meinen ab« bep ©liaflt«,
Cfallura, SalTari, im gfitfteiif^um tTTcm»
tCAcuto in ben Saronicn pofaba iinbiPto«
fti, in ben ©egenben ton Sarbagra di
6eDi, SoHciaii unb ^^üfTas / unb auf
Der gccföfte btg S^apo piila. J^oraj flff
benfet beö ©orbinifi^en J^onigg mit SJew
üiitanq, mm ei fast:
Ut gracas inter menfas Symphonia dilcort.
Et craffum unguentum et SaFdo cum tneä«
papavcT Otfendunt.
«
fbnbttig in Ut ^irct>iiij @alluta, brnrnt
^iMtiö. Sinfge fc^reibcu tiefe S^iiierrnt
titm ^asflvfdfxiunt ju, anbcrt (et ?iau[t
Mbtt fcet *Skcmut6 otct *en hirtcni Stetem
tfr^flänjc, Weld)t finndueDaphneCncorum
^»ittnt, 6cr*n (I^ bte i?nrbinier juni gtfeiporji
fftrtfn 6f&ienen. Co ifi flu* wn^r , tici§ i»
iSorbinUn , ficfoiiBfrö in tcr ^Jiubiiii (»iallui
&^ übftauö ttici QßJrmutl) n>ä*ff; nbct
fin reid)« Spcfil;« BicUc SSidienfiocfc liat
ttehadiUt, tag nur im J^crMt, wenn tn
finnauö Daphne Cneorum blüt)t:t, 6cr J^OHig
In ©ai'Cimen biftei; ftp.
^nblid) fcmittr i(t) auf rin !t)rotu(t, tvrh
'ttt« in eoröinien eiiieö fcr bfträ^tlicl)fteB
©»gtnfläube bt^ ciH^roärtigm J^anbdß tß ,
iÜ^ mtjnt bu &avimi{d)tn Käft. £>ie
^iitm mcINn toä S3ie^ unb bereiten Butter
iinb MU in bcn baju bequemen ^6l)!(n unD
©toften bet ißcrge unb ^ßgel. ©Ott gcfal*
jenec S&uKet löiffcn bie igarBfniet nicljte,
jinD frifdje 9*u(rer mirö roenift ficbnopctjt.
eie tBivb iti örciffH Äeflein gcfdjntclsen, «n&
wenn pe eou i&rcu llmeinigteiren gtfäHbeit
*R, in itben« (ikfäffc gtaefffii/ uiifc 6«f>iiif(.
r
2SÄ
Sibn Siegtn '. uiit> €S^Af Fäfe Wirb in ttrif
grfcffeHr ^ta^t iubntiltt. 3n btn ®t&tju
bin bcp 39'^fi<^<^ ""^ @titnai i|l bec Mk«
,^u{)fäft tnicö in Bici gttingrtcir ?Bi(nge fl«
mottlf. Sie .'^aupffi'tiltr an e«r[iiniftt«
Saftn imb, i) bog fie ju faljig finb. fSJeil
to« galj ftfir roo^lfeilift, fo faiicn Re 6ie
£afe ju fc^r, bttinit ber jT^fe baOutc^ r4*V(C
werbe. 3) tag fic übel riechen; »eil fie
bicfelben gor ju lang in bcr iKmIic(;en taft
licgm lofTen ; 3) ^af fie nac^ Staticf) r<tituff
fcn; »eil pc turcf) geun fletrcuFiift »eu
tm,
Scn bor ^it^jui^f ^S(fe i(f) mi($ bei
eattiinifcbti) pfer&c erinmrn foKm. Sit
finb GDH jiVftirvIfi) Gattung. £je (£in< ijZ
fcie gemeine 5lrt, iccl^e bicfe jEJpfe unb
©eine ^aben hii6 flein finb. Siefc vttnu^
ttn fi(^ c5)ne funbetbcre *Pficgf in aKrtiSej
genbEn ttt ^n(ci- Sie anbere ^«ung,
ntläft auf gcfrf)ioffcticn 6ötftn gejogcH
iviib, gebort nntet; Die DoliFonmieiißeii tti
iPfecbegefc^lectit^. ©ie finb greg unb ft^öB
gebaut, fiatt , bauet^aft , kt|)Aft, fe^r
teaurm {um ?teitcn, unb begnügen ftc^ aU
trcHisftB SuHcr. eie !)flbtn (iitm &m
bcfODl
=s=^=
223
hftnb«n e^rKe, ben bi( SoÄfaiieir Pur.
tarnt nennen. 6ie lieben faft i» gltictjrc
3eit bfn bcrbfcn uiib ^intern %\x% btr Ted)»
Icn, unö {lecnaet) jene int linEen Seite tiuf,
fo tia^ bec Siittec fafi wie tu einer Sänfte
getragm mirb. ^clc()e ficf] nun btp bteret
i^emesung am tvenisilen ergeben, (ein
©(5ti(t wcIcOec Portantiva genont ttir&)
iveiben am meil^en gefut^t. £)ie 6orbi»iee
(oben biere guten ipferbc bem SpaRifcI^en
Äinig ^&ilipp 11, roetcfter eun feinen Stu»
(etepen J^engiJe auf bie 3nfel fcliicfte, ju
berbanFen. <)>^ilipi> ber IIi. verbot biefc
SIrf qjferbe an grembe ju uectauftnj un&
i>ie ^cfege befehlen, ba^ ein jtbei: fc^tn^er*
15 etulen untetJjflIte. I;ie boirne^intiett
6tu[ece>'cn finb |ett' beä ifsnisä in PauIÜi
latino, bet Hiäfin bcn ^enabcnte tn pa«
betimaniiU/ unb beg ^cvios^ bon Qlfinacd
in tnoies.
Sonbetbac i|t ed, bag, ba t& in iSarbU
nien an 3ufl*unb ?öfiBie& jmn Srauöpcrt
bcc ^anbe^probutte fc^lt, »ebeu eigene
tnAiiUl)irre noet) nute unb (lavfc £f£l ba»
felb(! aejogen ttetben. Slia^ bie S);«nlt&ic(
xf bftrift, fo ^st btc semeint SRann baä
QJocj
^iMuM. ^ ffcrlcisdbt Mite btb«t4
^c>^if^^t( M^ stilusK3ii$ Sex« ttfqß*
I
Ift^aft bDrfd}ldgt, in ScftiQuiis gcbcflc^t
^fllic^ bie ^anbgütei; btt @ciucinbm
I ttnen mäffi^cn Sibiiiiä nntts ^tioatt
i 9«6(ilt werben, rotiere, iPcnn fic
^igenl^uiii teAtbeilctcu , ei auf aüc
l^e ^dfc bettcfffrn tvürben; 3)iSJär(
ri« ^Jiittalbffiget bie i()nen jugct^ eilten
ifQcn nnfttUcffen, uub natf) bcc 3Ict
Italien» mit 9^auct^öfcn , (Ställen,
iDcn eaubwittl)Waft''C^«« ^e&wfniffm
fttn i 3) unb fenn fie fi* nidjt felbft
^tt Eoubmict^fctaft bcfi:f)äftiiteii moOf
,fine Sauernfamiite Darauf fe^cn ; uiio
||«m fie i^e baä »oi^roenbige 3»sj;miE>
i^^ mit allen f aRbroirtt;fit)aflli(ten ^ciE«
|R in bie ^änbe geliefert, für feie St-«
Iwng ber Eanb^üter bie ^Irobuftt um
l^lfte mit if^r t^eikn. ^enn ^n$
i ein jeber Sefiget auf ffinem eigenen
^enen @runb unb ^oben auf bie
pmtis unb Sie^juebt, auf bm ^tmt
«nsunb ©cibmbau, mf bie ^tianjuns
Maulbeerbäume, unb befoubecEj noc()
^t «Pflege bei gebewie&ä, unb <pfec(
||t bfbacjjt mäie , fo »ärb^ bie 3nfel
P^ 8»
I
Ö26 ^■■
sät 6a(b tun bnt ungefutibfit @ümpfRtt
unö folglitt) öon ^er böfeii tuft bffrtgitf
mb an allm nattitli(fi«i (pro&uften eiitm
fDlctjcn Ütberflug ec^alttn, Ca@ fciuilt tiit
Xanb m 3falieii mit i^i ^imii wCflli^c«
twrtt» fiiitnK.
e^B fieilfäm biefe SöorfcfilSä« iftS §«W
(BemtlU finb, fo fitiC> fie tocf) ii(cl)t »efit
tfeuuHct) üt)ne träftig« SSifitürtung ^el^ Sfc»
nbglit^icn Sitgicmng, unö ofine einen fftit
I«tti(^)tli(tm sScrfc^uS Auö bcni Ä&nifll»
d)m €(i)it;^; tDcU rndit aUe SeftQte i»
€(antie fcpn mücticn, Satteci;5fe ju baunr,
(ic mit allen nittiigni ju urrfe^cn , mib bif
mocalttgcn ^cgfnben urbat ja mac^nt»
SSiiö übet »c^i tmi Dec 3iei)itiruH3, n»d<te
tciä ^mfEcmtiKil bicrcE^Hrtl nid^t ju occIaM
gen fctjciflf , ein fo fofttmret SSepfianb je |ll
ftreartm fcijn? Wem fie *ö mit offenm
IZlugcn aiife^XR fonn, tag bct Sar^inin
Slifecbou buri$ bie 21tgabe uon soprocmto,
tDcJä)c fie «tif bie 9luäfu^re biS i^tttaittS
legi, ju ©tunbe <itl)tt, tii§ eatbinien nütif
ein einjigciS eigene^ ©<tiiff &at» bie ßanCfft
}>rDtuF» (luäjufü^irm, &a§ nic^t einmal MC
£^uiif»n& J(ßrA([ciifif<:^fr(pcn in eiscnetk
SSo»(«tt
Zn^tm atpki^tn , fb Iffge, t«K^t mi4/
«fftiitai: am Soge, ba| td i^r nic^f n(^t
GtnR fti), bHffc Snfcl aufju^elfen. aJmis*
ffenö wfitte fie Bcr ©cmcinfdiaft fc« SJetfer,
berm @($ä&Ii<$Ftit cimm irbcn ^enfcf}(n in
bi« Sludeti icud)(ft, unb bcrtit äluf^«
tnng t()c m(S)ti toiittt, unb btn ©tmeiiw
tat (einen tva^cfti !Qtc(u|i brinsm ȊrbCf
ttttf^beit.
€bm fo fctnia toitb bafit gcfotgt* baf
gobriFeit unb V(^<amfAfmtttt njenigflenf
fn öm iStabfcn Hö^en. Die garbinifr,
bcn ^hbt\ auiqtMmmm , tvdc^cc (tc^ mit
edjaftfbec tltibtt, «r&aUtn t^re Jflnbrt
»«guß 6iö(u JTopf, i&re SRcubeln, ben
KTormor, attcö Sau^olj, ©[a^, IpDrceHan»
tBf?tiare unb itbmt ©cfäffe, Ijjapi« unb gw
fcriKfte ^ft(()«, UMb fogac baö juljeteitrte
^([jtBcef unb Scbec, »oäu fic ben rot«
®tofbcn§«mbm frodWDÜlfi'il ctrtaafrtt,
QBÄ fcdnbm ^nbcn, unb jwac TOegen be*
Sünndclä etgcnct 3d)iffe, auä bec (Wtptm
unb britecii $anb ,. bcmif aud} bi< gcai^
b«i Si^cmbtn j« S^cH njtrbf,
QGag bm aiuötjabm b« Satbinict fäc
ftfmb« Süaatfn entjji^fnjffeji rottben thnm
U, bai Käxm Ott 6«l3tt«c?c, bi( KocaU
* ient
I
; ■
I
&26 =■
zat Ea(b BOR im unr)ffunb(n @um|»fl% i
unÖ folgti* ton Dfc 6äftii £uft btftttttf
unD an allen natüdicfjdt ^cebutteit tfHqt
feigen Utberflup erfinitcn, »(ig Iftumciil
¥ant) in ^talitii mit ilir ^imtt vtrglttfKt
mtttn f&nntf,
e'D 5«ilfäm öiefe Sorfc^fääe b*« $fftt
(Bemclli fini> , fi> fmö fte boct) tii^t loeSI
rtanlitti ö^ne träflig* ^SitlDürfBng twc j»(
ncglii^cR Sirgiürung , imb o^ne tinen f<(t
l«trä($tlj(l)fij SSorfdfuf «uö öem Äfeniafw
c(m £d}a^; roeit nicdc cUe Stfigec in
@fani]e (cpn isürben , S3aueil}£ft t" ^^un,
fie nttt flit™ iröt?iig«i j« D(rf«5fn , atib bi«
motAlii^fn @(gfnb«n urbar ju ma(tint>
SBirb aber tvcf)! bon Der SttgieruR^, mtl^e
toÄ SlufEomiiKn tiefer Siifirf ni(^t )u wrian*
gm fc^cint, ein fo foObdier Se^fianb ft {tt
«roarttn feijn-? *23fnit fie «ö mit offrn«
SIugcH ottftt;m Fdnitr tag bcr €ai;bini»
IBdcrbau buict) bie Qlbgabe gimi foproccntot
iDclflde fie flilf bie Sluöfu^rc i«S eJelraib««
Itgt / i« ©rnnbe 3e{wr, bafi gatBinien Rii^lt
ein (injisfä ti^ttKi ©«^iff t>fltf bie EanbcA
rrobutte au^jufü^rcn , bog m(l)t einmal Mc
£{)un « uttb ^oiaQciififc^mijtn in tistatt
SbMM
L J
eoetm gtr'^t^en , fb liegt, bent^t mi$,
frffftifcac am tost, boß t€ i^v nic^t rc<^
CtnP fci), titfn 3nffl aufju^dfen. Jffltnis*
(tenö »tiKtt fie btt ©enttinfctiaft &« aedtr,
btrm @c^ät>li<^feit einem icbfit lü^enfc^m in
feit Sinsm l(ud)tet, unb btxca Sluf^c*
tnng (^t ni^(^ foflen, unb bm ©eracii»
b» ftinen wahren Qcriuft bringtn »äfbCf
tuif&ebcn.
€bm fo itttjig «jtrb bafüt gcforgt/ b<i0
gobrifen unb tnoiiufaFniccn »ruigflcotf
ttt ben ©täbim blühen. Sie ©arbiiticr,
bm ?i&bd flu^gciiommm , luelc^« flc^ mtt
®<(WfI*b«r Hciöct, erhalten i^re bleibe?
Dotigug bii ju Jiopf, i^re SJIeubeln, bm
SRatitior, dUcfi Sfla^olj, ®Ia^, ^lorceHan,
foflba« unb irbtiie @efäffe, ^Japier uiiö 9«
btiKfte $ü(^cc, unb fogar baä iubtreittte
(ptltwert utib fcbct, rooju fie bcn to^m
€tof bcn gtfmben fijottwofjlfcit »(rfaufen,
aoä frtmbm ^«b(n, unb ironr roegm be*
aWangdiJ eigen« <Sä)iffe , oiiö btt iWrpten
ttnb britteti ^anb ,. bAntif <iU(t) tie gcAct)t
ben Si^emben j« Slitil tnirb*.
QBaö bm aiußgnbcn bei; eorbiniet fät
frmbe Staaten cntijegeMgefeät reetben fintis
te, baä näceii bu eAlivoaU, bitSoraU
^ ieo»
I
€e ^t auc() bit ?vfsi^miid t>c Untm^aon
tet Sanbwirt^fciiaft (rnui^nt. atwr Mrft
utit) onbere @r(c6( unt> ^f^fititm srnfn
tef Ut6el nic^t bt 7 ber ^uTjel an. SBo Mk
frf fl<t) auf «Ugtmcine Sorurtllrile grünM)
eb« &w Ifräfte finiflnfr Wfnfttjen übwftit
0tt, ba stb\x1}xtt ti btm gürilm rdbfl ^nb
antulcgrtij bucc^ Socri^u^ unb ^clo^now
flen bie UnttTl^anen ju reiitn unb ju untn*
flä^n, unb itn ^a^tn bd Qtmad)ttn Slufi
ncinbfä mit b» 3(it ju cnvartcn ; bcnn nad
^ilft ttt 2Jorf£()«§ be^ €oanienö ou* bfll
Äbnig[ict)tn SKogojinen., tuftin ju glrit^o;
3eit yo pro 100 ODtn fficrfnuf M &tveaiM
npit^t ivecben? f^ti^t baä nidjt mit einer
^nb bamn, unb mit bcc anbcrn ba^ ^0
lautt, e^« eä Rod) soQcnbct itf j tsibct unif
tuerfeii ?
earbinicn enthält, c^ne bie €(äb(r, 360
BeiiKinbtn / tcclc^'e jiDar CSiDflgi 06« 2)6«
fet genannt reerbeii, aber einem grpfenStitil
nai^ fleinen €tdbten gleitt; finC, unb ttiofl
tief biö fünf taufenb <£ttUn enttjalten. Ilnf
ter ten gtäbten finb «agiiari, ©afliirf,
3ttg[;Eri/ (Driftano, ^glefia« bie bcträdjtf
m_
b I
r
^fftti. Di« i»o (tflcti wct(fif<rn um bm
otjug, cbgUid) bif crßc cid rcidjcc a[0
c iweite i|i. ete ifl bcc (3ig bcä ^tcdhi
i^, unb bfä J^anbclä mit frem&m 'Slatm
R, nxseii i^xtS ft^t geräumigm ft4<i;n
if<n^/ unb Von bcn ^&iügnt mit oicUn
f<t9n[ic^cii ßfbäubett/ unb %t(ianaivottUn
rfcii6n(rt unb ^ffcliiget ivorben; eä fcglf
tt bafelbO ort gutem QucQlväfffr, bfrgeRält,
g bie ^intvß^nfr (Eifceciifn !Sa|fcE tirinFai
ifitn. hingegen ^at eafiari guttö ÜueB;
#r/ (ine gcfunbe üuft, eiii fructttacati
brti^j unb eine oiel angnu^mece ffiegenb/
ic^e mitreotil bepflaniteti ©ä«en^ OSeim
gen/ ^»itienwälbctien unb corcceflicteit
^fic^tiii oet(c^&nett ifJ. 3n bfijben (Stäbi
ftnb Urticerfitaten / ti>eli$e Don betn
lisen Shniit mit fluten Ee^ceen befegt
tben flnb. f&c-oit €täbte ^aben nun auC^
ld}^EUcEcreyert/ wo fdf einigen ^a^ten
fcf)i(benc idiba stbtudti ^üd^iv mä Eic^t
reten finb. ^tnt [u Cagliari n^utbe
)9 untet bee Diicction tiec £ucinifct)en
niglic^cn äpuctibrutferci) , unb mit einem
immcn gefiftofcncn Kapital setfctiebentc
ifleute, unb jene ju eaflati, 177s »0«
tm Slornititier, Slamenö ^cfep^ spiattoli/
Ip 3 trn(1^
1
^ aiit
I
i
(iri(6l(f. 9>an fairn a^tr Ue tH fnim
etitttn gttntfftrn ^ü4kc fafi an btn^lH
gm {ä^lra. 3a gagliari-toar fi)tn fWt
X 5 66 rntti in € a f f a 1 1 feit 1 6 1 fi
tine Sm^bnufncp , abn fo e^ntnit^fig mD
f^lfttt, M fit für aidjti (h ocbftn DMcm«
Csgllari {«4»ft ftdt ttwS) btAatät aui, tuR
to ©mee^nrr f (( ft^r (ik auf bic ^ifed
itituig bc6 tBnne« onfic^rti, tvel^er ^it^
mdi ttt <Statt aig^cri «Hbö^tt, Dretitfn*
faOä mit nncm giiim Aaün brrfc^ftt -iff«
Onftano if{ mit fifiiiuntftn £n<tini etiltt
|rnj unb jfi^net |ict 6i|1>n&er« »int^ M
9f!an{ung ttr ^aulbtnbäunie, uirt) ftorc^
*fii gdboiban ouö. Ogltpao iff ^Hrt^ ti«
betlen €(at&inif%cn Saft, feie fcaftlbji s«
jnaäjt tenbtn , befdtiRt. S)(e ftifyhnfU 6f(
grab Der 2("ffl ift um txt^ ^orf tnill«. @tt
iß mit ft^t «ngene^iiKn ^emnanjcnf ntt^
Citrontnivälbc^fn beflanjt, hit fi(^ ting^M
«uf iWfp itQlieniW( Wtilm *r(lr(cfen, un6
»(gm bet Stege unb Stuteitarttit b« ^flaw
}(n, aucfjboR btnen bewunbett tverbtn, welt^e
tie OtanBCnwÄIber bei? iRlija unb SameiBD,
mtb auf ben angcntlimcm ©««fern bei) ©a«
SA unb €alD gefcticn fjaften.
2;ie tleinetti 3nfeln mitgere^net, txni^H
C»bmim 43isi4 ScfUR/ tDoruniti: 3t9g3j
mannt
»
liieren unb 203691 mibU^tn ^f<^lt^t6
Wan (u^st i>ittaug , tag baä miUü
i®(fct)Ifi^t in Sacbitiicti um 16133 6««
Umtat nict)t iufüttiincn mit b» aiffpnuns
SRonte^quifu , meld)«; babor ^ält; j(
t« man gcg«! 5RorJ«ii jjtjt , b((io «lej«
bi( 9inj<t[}l bcg maiirilii^m Cicfc^Iec^l^/
t« lene bfö irtiblic^cii (uj btnii im SSri»
iibifc()m; ro(I(^eß 3JöcblicI)(e iff o[ö ©ow
littl/ ivo 17:^4 bie 8ienfc^m 3Ciä()It rou»
tt; fanbcii fic^ untcc 1110152 COfciir($(n
r 92:0 me^r bom mämili(t)fn alä »ont
ti6ti(t)eii @ef<^Uct)t, ttxl^ti unter tinci; fo
D§fn SlDja^i roeit tccnis» iff, al^ in iSaxi
lim. J^icrburct) micb Scct) ibtx^aüpt bu
tistt, baß in iSaxc'po. bie Sliija^I bcä mann«
im ©efdjUiftttf jtne be^ luctblit^m übet*
fe. ^Ditfc^ muß abec im ganfen ber^atu
irtvnbfn; bcnn cä siebt £änb<r/ tvo baä
Etil vo(il)t i(I. Senn ba man 1776
.|3i>lttanifd)(n tte ?)renr<:4(n jä^llf/
n unter 4449601 ©relcn , bie ain*
jlber ©(Hier um 43072 öi;6ßer, al^ imt
i männlichen f^efd)|e(^td. <£i waren
iiic^ iccber ^atrofcn, itoc^ bit 6oEbatra
mit barunt« bes^iffui. Slfcet bitf*
SP 4 nn*
I
I
I
r
*3*
Hnacn fcf}»crli<f) baä @leid[)dfntie^f <Tfr|(tt,
Icfonbcr^ ba aucb eitle 9afelb(ii ^tiitt
^aUn, tvoburct) bie Sliija^l b(ä tvcibli^n
!Oienfc|)cti in €aitiinicn ifc fücjet fllj m
^falicn. ^ingtseti finb iu Sarbinitn itf
fa}(tb(rf(U(^tt)ar(r, uni> bif Slnja^l tei SJcm
<^Ii(^t(R iR größte. Sluc^ ivercm I>af<ib0
int^c Jfnabm-alg STIabc^ni gcbo^rcn. @an|
fontcr&Qc iii bttffä, fiai auf (in«c 3n((l|
i»D WfgtR btc unsefunbtn £uft fo »tele gia
tft ^ftrfcf)cn, fo tptnid von ^crjten gi^ab
ttti wirb/ baß ouficc bcn ^auptlUbten/ w«
nige i^rtn Unttc^alt ^nbtn.
^an fpric^t fünf @piact)tn in iSaxbinim,
3tlgaKfif(l;e unb Ga^attfifdit. itutt son
Slnfe^m f)>i:e(t)tR neben bei- €aebir<:teR/ au4
Gpaiiifv^ unb 3''i'i<^ii>f'^- @Ar&if4> ivirb
kurdiaug gefpcoctien, unb jivac entroeberin
tec Sam)>ibanir4}en lOiunbait, cbn in itatt
_ y^i ^apo bi Sopca. ^aä ^dgAcefift^ iH
<in gataIoRtfct)ec SiaUtt, mcü ailjj^en tine
$f(an{ßabt i)Dn Katalonien ifi. S)a^ 0aff(U
tenr<^c / (in tD^fanifc()ec Sialcfi , ber ooa
ben ^ifanern, i^cen e^ematigen J^ercen abi
(iammt, ifi^u eafTari/ £rmpio nub ^afltl
ea»
=^^== 235
tct) unb nact) Den bcr 3t«il>cnifd)cn Dcrtriti
n, ftitbem fM ton Seit @tricttä|V:i^|(R unb
it&ulcn auögcfc^l offen ivot&m i|t.
Sie ©aiCinttc finb ffir öie E^rt i^cet ^0«
.f)»n fo fe&c fin^ttiümmcR , ba& fic fct^turt
>R i^ctn flltfti @f»»^R&(itfR äbiulettm
üb j ob ftf gUidi fcßr ffiR bfnCenbc ^cpft
nb. £ier ^err $lrcfeffoc @tmeUi »on TRoua;
1/ öcc fid) ftit üKltn ^a&ttn in gatfiRitn
jf^ilt, fd)cnbl i()n(n mt^r natütlid)m^i$
Hb Rie^i; ;gcui|icii beö Öftftanbt^ ju, ali
m ^tafititcm. €1: finbtt urmc j^nfn »»
iQttt Ätippd^aftf , URb maiigdijflft gcbib
!U, aU URt« den ^tiilitntrn, ni(5r*Pro(
ottiPR wnUE bmSIicbKn, rnttic «gulä«
kli^täbilbung , ober ctma^ Qttinqtn @i«
IC. £itmRngeac(]Ki finb |ie ilart, baut»
[i(t unb con ^iatuc acHet^t jur iüthtit. £)»
Ifig betSugciib, njclt^e auf bm Berbeffee*
'n Untberfitätcn Oubiim, if} outferocbrnt*
e^ gcog, unb fd|tbutd)aug atl^cuifin/ urD
tc Scäüdtit be^ ^bbeltf, tvooon einiite f»
iel SScftnö mactjcu, ift «ine jufälligc geige
t&^atiQtlä an 0>tn>iiin uiibSelo^nuns. ^je
;atbini(t ^abtH, toi« bw S'ottltanec , eine
flQj fenberbaie ^(|'{f)idltdjfeit im iSc^UfTen.
$5 £)«
^a f!i fA|T aTl^ttitrin iß, i<iUrmtt Iti^f
fr^n, &a^ fie mit finrm tidijtißtrn ^lid $it
be^itn ivcrbcn. £iec^ fann b\t gro§c unb dDf
SCRiciiK lltbuDf; bjfllrfdct)r baoon fcpn, QlknB
fie fiel» öitn, (e fOiifffttt ftc tiocf) rinet tltinm
?]i?äiiie, iDflc^f üaciliarcfe genannt tciib, unb
itfiiigetnlÄ fiii J^Qer gilt. €iii jebct <£öci)l
^at feine sutf SiVH'/ unb fD unfaubtc ce
oud) tu alltm üfiTt()rnitT, fe tnu§ bot^ bteTe
jcttritit K\t (in («picgd (»iättjen. 3« 9«
nifiiif 9Siinn kbtfe^r unfaubtr, fo mo^I itt
ffincr So^KtIll(T, ali S^ltibans, luddjfg fr^r
tirl jur SSerfuriuitg bc^ Uitni bitUe Jiifui \
lantt bti)tvh<jt. £)it Vlutioitalt Kleidung
txfic^ft in tiiiein tvoßfne» itibfivd mitiitt
nifin, Abte tvcldjttj ein Itbttnt^ !3ammed
r(m( (Ecinel gfiogrn roirb, baö ouf bet SSruft
mit einem .^aim }u(|tf)fft(t nirb. ^xt biet
frm 3!?ainiiieä iji rtn (5cbiiC{fcU vereint, ba^
brn ^?(itin rin<)^um biä an bie ^nie berft.
Q^s benbe jiifitmmen (langen, b« ije^et ein
[eberner Sürtcl um biel'enbcn, <in njelc^eia
ein gtefic^ ^Keffer mit einem 3ti«iien bcfefti«
flftitr. Siefeä IcbetneÄldb, roeli^eö (ioDette
^^iBt, toat fctjon in altern '^tittn Btn Sa»
' Mnicm eigen, uiib bic iatfiaer namiten H
mjflruta. (£ie triigen t5 in allEn 3''N(*i"i'»
=si.*= 237
Bni aSinfft tragen fle noc^ 116« iltftg eiiim
langm Ucbttrccf »on gtobcii rct)tvaijrn Xu(^
mit timr fpi^tn ^apiij tiacf) Slrt t>ec ^apu«
jiltM. Seo oielm i(i bitfei: Ucbtrrcrf au*
»OR €c^a^Dcf^lf!3er. €^ fann tvo^l nicfit
lui&erä fei)nj alö ba§ bti} armen acuten biei
ft ÄltiCung wegen ©c^rauj unb edjrofi*
4M ttttSit. S3oriK?nitfte Srutc gr^cn fron«
IW* gffkibft. 3iuf bmi Sanöe in brn S)&r*
fern sUht <ä Um 6|feiitlicti(ii Verbergen unö
!(3itt«5äuftr ; ein 31ctfenöcc n>irb ober bucd)
Wt üfirrauä grcßc öafif«!)I;tit bec (Eiiitto^*
ner tcicljli* entfdjäbiget. 3« bfti ^etoifc^cn
unb pattiar(^alifc()en Reiten lennte itiön iiidii
frepgebigcc unb liebccii^er gcgm einen grentf
fccti feijn. ©aä btfie auä iljrec ^ecrbe unb
»on i^ren gröc()tni tragen pe mit Ueberfluß
unb ajtcfdjroenbung ouf. ^leranö ^nben oiele
Sieifenbe geurt^eilet , tä ge^e aüt Xasc 6ct>
t^nen fo fett ju, unb auf bcra 2anbt Ubk tS
ric^tflngieif*. ©ie irren fid) aber; benn bie
Siauern befommen feiten Sleifc^ (u fc^en, unb
in ben grogen £)öi;fecn .gicbt ti nictit einmal
gieifi^bänfe.
Siefc ?!attiric()ten pnb auö btn jineen
Cuartb&nben tt€ Rifiorimento delli Sardeg.
fia tetitdten ^ttti itS ^trvn (SStmtUi,
Gifcnt»
1
i
f
I
I
iu i£dnan/ 3fieSfH' 3" ntnnnn ^asd^m
fitr ^lAltaiifi^fii tittcratui ^abe i^ (omi
frtjon riiitn 5tuö(ug eaooit gelifütt; tiitfitr
tnitiält ab» nur, leaä n«fciitlii4 {tun &iibl
jntfcf Bfd SSftfafftrfi ge^öm, unb folg«tb(t
Orbnunti bti ^(t[^. ^a& id) t>a lat Situatt
nifi birfcr 3nfrl nugbareä ou^stUffin fi«
bt , bai ^offe i(<} !>iK st6gttRt(tiU fffrft
|U ^abm.
SrtiSigft« ©tief.
23on bec ©ntüönbung bcö a^efiw*
ex
^n (iner Keh , bit f!c^ auf meintn j^
tta Sriff bf jie^et, »etfpratt) i* SfllKn/ ilw
b«t Stfimb, eine S^tfct)rnbun9 bet €ntiiiru
buiig bcö ScfuoS, bie fidt brii s. aiugufi 1779
crfignctc, }ii ttitmcrfeii. ÜJicmanb fanit brn
frä bctIVr, ol^ tinc Slusfnjtusci unb romit
*i(f« autTiTDrm no* ein (£ infit^t^öpaeu , unb
((fU()tttr9]i?anii i|I, fotömien fi« feinem 3fBa»
nift mt Eir tiautii , all btn 31a(t»ci(^t(n/ bif
I"*
it^h9\\n ihnnen , tatin QSovt m ^ültttu Stc <^^|
9a B
i
feung id) 3EIIK11 mitl^tilni rciH , iff tue jpctr
SIbt SonOTdcfjiot Sd^cp, tjnec ber bcrß^m«
feßen ©eltötttii ücS Jiriiigtcicl)^ aifopd. Sie
ift m b« gorm eineö ju 3?(apel bntimn SSti'f*
an IDon Sr^jano Obaji, tincn Ttcapolttanif
(c^cn €belm(tiin, abgefagt, bec r>d) feit vi»
Un 3fl|)rcii |ii $ifa ouftäle , mQ^tc ict) fie
butcl) einen SriunD »on glotenj «c^nlie«
|Mbr. €r fc^reibt.«
i,@cl)Dn am i£n&e beg »etgangtncti tO?0|
itö3uliuö du§em unfre SGffu» dnige 3K*cE*
fi^ , bog bie (Iiiliünbung uon £afi jii Sa^
iuita^m, uiib cä mir btuäjU, fie ^ätte nun
tien ^Bcl)|icn @tab ecreii^t, iiat)ct:te icl] mic^
|U©aiift 3orio, uiib würbe in meiner ÜRcijs
nung beßäliitet. See fdfl nie untecbto^ene
au^toutf erlaub fic^unseff^r eine (iialienifc^e)
SneiU ttocf) in einer pecpctibifulnr Hnie.
€anb, ^i<i)t, ^imfitint, unb meiaUifctie
©(eine üon i)crf(fttebcnet TOnterie, gorm uiii)
fßMt bilbcten biefe gcucr^ Säule, tDcIdjt
(umS^eii fenEreic^t, sie^teRtjieilö aber gegen
SDiti»
r
i
242 ^ *' ' '■
fufircn, bolb im 93;illdpunft bftfdb» M
rpicl{n& burc^fKU^tnt, Itaft) au^btiten @tii
itn mit \'fyx<m augci)I)licflici)fn @lan( ^m>os
Tratten, un& auf »crfc^itticnc tffitife tetf
tuiiFde S'utr itrlrümmmtit. !Dcir 6üßm
&i«u(^ »ttob fict) nrit über bif 6äule, utlt
fc^tveblt dbfi: it)r, »it ein ^c^cä @tfdt
äbfr fintm fürt^ialtd) rc^^nm €<$aufpii|,
tDf I4lctf buctt feint £iütl(ra[)tii mit btt {vO«
flfii *)!ad)t einen ntunbtrbaren ^enlroft, onb
0iif brm (Spifgd bcfi ^etr« ein aVtec «01
glammcn uitb^fi"!^ hWiim.
triefet ttunfcrtbarc auftritt wd^tM nitW
Atct brfD§ig CO^inutcn. 34 ^<!»^t^ ouf btR
SKclc lurAcf , iit J^ofnung i^m nieorr^elt
ju f<^tn. tUbrr Qlutfati tidIK Outlgftoli»;
brt ?luäbruct) ^brle auf, unb bfr (^lipfd bei
iperge« fa() imem brcnnfnbcn Äo^ItnäJ&unf«
9ld(t.
So enMgtc fic^ bicffö groge ©(^Qufrid;
ivcDon ivic tigfiitlid) nut bie StofDrationm
fat)f lt. Ibtt Srogifc^e SItdl bcffdben mürbe aOf
b(( eir(geg«igefe$t(n Seite beö iSetgö fltgflt
SRcrboff, rcofiin bec gc^ilnttb beö Sßultdirt
gcricetct war, aufgefßSrt. Sciö etibtgeil
lOttoiano trrvamte fein ^br, £}tr grcgt«
243
2^tH bu ©nmD^iKt ^o^ vor brm Bteiti$
Sitgtn , Ulli) uieU murtxri «oti Cemfdbeit auf
btti (Sm^fti Mxvcunbtt. £>(iä lammnnbe
@t(<i}ctt) iet erfdKPcFciKn tOiäcicr, unb Sitit
iet, uiiCi baiJ ^(fitltigen bct Sefi^n V(»
wüßclfc ^aHbi)üUc ueritif{}rtcn bte dUgenuine
£eriür|un!). €te tvucbfn iiiii^C nur »oni
Siauct) gcMfRbct / unb bur4) CiW untetitbif
fajc @(töfe bit mU» S^»Si«t unb ^fc^lm
Wtäu^t, fcniietH aad^ von bot &fcabgffct)leuf
t<cf(R (5(ekienVDR allen iStirm ^tt ttecfolsef,
Sjoct) ftnb tvenige ?!)?«nfcf)(n getöbtet rco»
b(R ; «I^gleitt) eilt gutet £^etl btr ^äurcc, tv»
ftie fl[ü{]cnbrn@eewe entjünbbamt (3i«ffanc
^R , in SlfdK QtU^t , uiib Diele £)äct]er boa
«inem fo f{()roeKfl utib ^aa^<xi S)a^t\ fU»
fammen gtbrürfl »ucben. Sl«e tiie öbnflm
6(l»Dpn(CR OfCKc tiefet ©(genb ^abt«
inc0r oiet »tniatt gditNii. S»«? linigli*
6it Eun^ufcr, €Q«i3bfQa, unb fibcrtini ge5
licinii«, finbfdH sänilid) {u<^ruiib gerichtet
teotben. ©tefecsa"ie®(n(5^«iit>«Ö, «it^a«
Wn @abCK ttfä Qiaci^nä unb bcr ^lomond
fielet bcnt Qßintcv A^nlif^i unb baäfrucfitf
bflifie gunb ciuMW gelfc«. l?i«bet gieuub,
meine ÜJugen, ic() fannä nictt leugnen^ freue»
tfl) ft($ Ader t)(n äinblicf biefcf flanj fonben
1
i
bttttn (Ecfcfitittuns , nttin @tifl »er b(ic
Sucdjt, t>oc^ tDfintt nifin S^tt^ übtt bte (Btu
tbAflungm. Unfn 5bntg, ^tt§t ti, toitb aai
ftint ^oftm iai Srbctic^ oon Der seäfiltc^
•Dccfc befreien, unb urbar machen: £)(c
Siftr^of oon 3Io(a, unb bev J^erjog ecn 9R«
rigliano — <0;affriflo ^abttt fic^ öurt^ i^te
grtQsebigfett ses"i ^i^ unglAcfliCtien am
rA^mIi(f]fI(n auäge)eict)net. tHicnti Migle»
c()en fmpfimbfamcc ©eflen Diele roären, f«
narbffl rollte UnglücfäfäUc balb oecf^nttrjt
tveiCien,
Steine Ben terfcdi ebener ©r6§e finb ftij
na(l} ^eneernfo, unb bcc <San& t>iä nasl)
gogtlia gefdileu&ertworben. Surc^ bie Sie;
gciti bei (pioieFtion »iltbe man beijna^e \>9i
StTai bct Äraft, womit bet SJaifan gtwttft
5q(, ^craufSbringeit f&nnen.
(Sienn icf) 3^nm feine tOfefbuns ocn bei
SüM gei&an ^abe, fo iff eg be^megrn s»
fE^eteit , mei( fie in meinem @emä{bc tjn
fanm ftc^tbarer TTtebenumflanb nar,,.,
6eitbem ^at bec SGulfan beflänbig in be«
fnnecllcn feinet Wttffctu Qttobet , nab^at
terialien ju einem neuen Slu^bcuc^ gefantf
tnelt. 7>je Neapolitaner roünfcften rä, bag
n feinen SSotrut^ butc() biefeii ©((jlunb anii
tpetfft
(iRa UDb ^alobnfti betroffen ^at, b&lb abtt
HB ein tuit trtifristl» «Sritf
^Oit tec '^Däfaner J^an^e(, $iü^ttt und
^L ftur ^egKrund Farn.
■Uiie« fiec^crrfitflft ber Eonflubarbenmuti
te Zo^fana in (in bon btn Jl&nigfii ab^am
ßtnbei ^»(D^t^um etrtvanbtU, unb bie btt
ionbntxi Sifirifte btffetben in fUinete ^ntf
fc^ctfctn, welche bot! @raffn, SÜcegcofeit/ Sa$
Oalüicnen, unb anbern bersleic^en ^(b^ntMf
gjcn bei Üoiigobdibirc^en ^erjoge cesicrf tvut;
Jben, oert^cilt. £iie gränhfdicn utib ijeutf
fc^en ^aifci bfftäligten iii(t)t nuc biefeä l^on;
flobacbifclje Scuöalt ©p)lem, fonbeen jecrif*
fen baä Eanb md) in nie(}[ere ^ercfctiafteR
unb @jei;icl)täl><irf eiten , namit fit Qmiffe i^f
mn {ugetliane gdtnilien bereictteittn, bie fte
a 2 tntf
K fitii
H bar<
^ UKh
I
fitintb« dU »blickt it^m, thtt ttUnSt
lang im Slamm tet Äoif« befagm. ^im
barOi str|ic^eTt(n fit fi4 {iväT t>tt Obttjwm
fttiaft öb(t bie ^J03t Bbft gHarfgrafen,
unb wiDer tit QtafiU, 0mm fit, e^ne 'Sla^t
t^eii i&tet ^b^ften J^rrft^aft, na* figmm
Gtre^tn iu [eben erlaubten ; Dcrfc^tm ab»
ta^ in fo Utlt tltint Si^ionntn gnfiriltt £attb
ini diögte @Ien!>. Tia ^talim nac^ €cl^
fc^nng iti ^tfi^it^ts l^ailä b(^ grogm ben
ftm 5Riinjftb«n bcö Staiiemfctjen 3lt\<!^,
mü> ^ttnact» bnrd) bit lan^t unb blutige
SroiefMc^t (»ifctitn bem qjritfletttmm unb
t(i faifdlit^cn !Diäct)t bcrmäftti ivutbt f |W
ien gtäbte unb J^etrft^aftm »ib« flnonb»
jugtlö, unö tag (nMictjF 9vefu(t«t toaf,
%a§ bie gtb§(in €täbt«, ntlOst rocgen i^»<
iune^mmbm ^anbflä an @rlb unb SebMf«
xnns bie rcid!f{cn irarm, flc^ nac^ itnb
na* b« übrigen bcmeiflertm/ unb |t* in
eine foltbe Serfaffung fejjten, bie nur bem
(£d)ein na* bcn ber Äoiferli*en Oberfitrw
f*afi Qb^ieng,
asä^tenb beg debflcftten pDli(if*en?(5(rttH
Bilbcttn fid) in Sosfaiia brep fre;)e (Staaten/
giorenj , spifa nnb ©tena, Sie ©lobt pb
fA gelangte tvrgtn i^rcr ju J^anbcl unb
6<%ifr<itt bf(iurm(rn ia^t gar balb lu (imc
fiir*tctlid)«n ^adit. S^pn im (ilfitn 3a5w
|)URt(rt untcr^iflcm bk ^ifanec tint gtotte
Bon mff]r cilä 200 ^alccten. 3)Iit bitfcft
«ntriffcn fie iie igläbte ^alttnio in eicilimÄ
unb ^ona in ülfvifa, «Siirbinicn, un& feie
- iBal(ai;if(J)fni3nr<Iti &et ^irrf^aft bn igfl^
«aKnfn. SKit lap ©attccer^ wo^ntcii fie
im ttflta Ärcuiiiigcn bt^, unb DfiKtm fit^
bfit >Q3(3 ju einem anis^bttHttta ^anbtU
S>(nn r>e jii>an()cn bm JvaiffE 3IIc;iu^ , jurtfc
ihftstlb füt («inen gefäugenen @o^n ifjnen
ntc^f nut eine ftci» Sd)i|fart in bit ieoantt^
tmb eine gänjüc^e gceD^eit ton S&Qtn un^
t&is^Un, fonbcrn md) eine ü^tm $6cfer,.
Üuartttt; UBb^aorciiladci:; ^iccfie uni) ^oni
pil, beffeu @e[ic^tä()ar[eit (ie nur aQein mt
Sernorfen »dren / )u. SonRantinpptl lu ßti
(iattcn. @Ieic^c ^orli^eile erhielten f?e jit
51ntio(^ia »om öafigen gütfien äSo^emtinfr,
Äolbuin, jf öiiig »onSferufalm »«litl^ i|)neB
^(n britten Slieif btr >Stabt.$ti}[eniaiä, unb
SHImeridt, ©raf ton. aiffaton, bi( ^Älfle be^
©(abtreppe, 3u ScipöliS, l'aDbicäfl* SiJ*
KUä/ unb in Dcrfcf)iebenen anbecn (Bitpllii
jen erhielten fie eigene J^anbelä&aufeE unb
t^aaxmtUstu £iamit i<^i furj fa^e: fi«
ttutit^ttten fict»/ nit^t totnistt/ al^ bit ®e<
K natfi
■ an <
■' Cirfc
I
St, intrf anbttt t))xifili<i)t Stc&Ua iaburi^
an ©fl6 un^ ?tu«n «fc()*pfl ttut&«t. auf
Ciffc Wobfti fte bif Äofim, bie StW»fo
licttdKn unb ffirfa^rfn bfä Sritgrä; ßl
ain rrugm fim tofin un& (^ttoinn b«
>DR. ^anbrl pnb €i^iffdri Mü^etm b(9
ifintn , bid juc unglüdlic^di tSetfdjIa^t
nii( ttn ^tflutrtrn im 3<i^r 1384/ i» »»l«
<t« biefc i|in(n 49 Pialtnrtn mit loooo
9(anR t^t:lä tprsnatimtn, unb t^tilä ju
6runtt Ttt^tmn. ^a<ii ittfrra Immn
€(wi* »rrirüi^ftm bit®*ni«fer i^nm au(6
l3Sä unb 1390 iixttt uroiun ^aftn. €(iff
Ann «tollt fict) *pifa nie tPitbtr, unb na*
Jfttr fi(t tiflcfc ttm ^Kaag olö ®«nua unD
Slorrnj an ^ac^t unb ?irid)tfiäntern (Uf
na^mifn, ftintm sÄnjIii^CR CGrrfoO, tDOfn
4ni4 bic ^ritge ivibcc bie Sudptifttj unt>
fcit innerlicfje 3n>ielt«d)t ftjir eiel btijtrugfn.
nnttrbfffm iDar ber J^anbrl bcr StabtgliM
wnj burt^ ben fonbfrboten gjfig i^cr ©ro
»oftmr fr^r ^dc^ gefiifdcn, c& fie fid» sleic^
firfmbfr Sttlafm , uämlid) \mtx ber ^tfa*
Ittt unb eifnfftc bebimen mußten, unb
mit bcm Slbd, bCR fte fiel) untematfm/
unb burc^ fc^atfe ^ff^gt jum ^anbel unb
11
Sunflflfig jwangot, befIätl^ig )u tÄmpf«»
ftalitn. Serj^aiilidägeift bitliitc bei] i^ntQ
fein;m olKii Slbd luttjt tutfa^u, unb ficQ
in rine bfc 21 Bü^if^^ tiic^t cjiifci)i;eib<n
liti, mar von atltii o|frnllj<l}CR Slemtectt
auägffc()loff(n. &n CaSoUfiifänimei: 31amfn£
Ulid^acl ÄaiiEiOj »or i^r vocne^mUft @c;
fe&gcber. 6ie beruften bie /pumiliaiai natfy
gloicnj, baä Seit in ben CtSoUtiimanufaff
tüittt äüct 91ct iu unteriunfcn, uiiü fji^tj
tta ben €eibenbäu ein. ^til aa^ Want
sei DDlbncr ^ünif/ txrm feine mt^t feif
fcein üinfaü btt frembeng^alionen, in Sias
litn geprägt tvocben toat, ber ^^an&el unö
@dbtPC(^fe( nittjt tvmig »ft^ivcrt tvutbcii/
fo mijnjten fte ^olbjiiilbett, aus feinem
©dIB, unb erridjteftn 2Sft^ fei baute unt»
CEBaarenlager in ben vorne^iiifien S^anbtlii
pla^ttt in(furopa unb in bec^eeante. 3>i(le
ftembe ^Arfien erlaubten fogac, bag ganjc
^nbelegefeafä)afl(n von S'D^ntincrn fict)iR
i^tren ijicriu b^autmen (rläbten nieberlief»
•ftn. 3" S'^i'ffffi* ""'> Englanö n>ar mott
:iflceS Kelbeä fo bebürftig, Cag man fein
SBebcnten trug, i^nen jroaiiiig (proc. ju et«
lauben. ^^ren geboten gleivinn iogen fie
ß4 «u$
F
■ »nil
t
«ttj »eDratn ^anufafmrfR. S(R Säc^Rtt
tvnittn fit (ine sonj btfonbtrt^cinfiril unti
gtlKgftit ju gtbfn. 3^rf ftljwarje S«&tj,
l)ie fit btn l^äcQfin sabtit, mar unnacba^iRf
%aT, sUidimt ß< ri^ noc^ i|i. 3&tt »oQtf
«c gttümpftr t)i( au^ fünf{4iit) {UfdRimdif
Stnef>tt<m Sti<6 MonCtii, muI^CR m sauf
Cut»pa stiragm. &n( €tiagc ^ ^iaunt,
ImM}« Via de CaliajuoU («ißt, tvat ttubtlx
•K «R^ttn @tdtiib(n ^t(a €taM mit
Gtrump^amifaftuttn btft^t, üloi Via o
Ümara aBtin »urStii (u ^tittn ti^ fötfd)ii$b
fftreüttö »fKe&ift £>« im XV. ga^e^un*
ittt ^ä|)rlictt für ^oocxx) @»[bdtUti(ii !&Jd1(
|(R « ^«attR ettf^iitft. ^fc @oatnwf6«
V(9 aOfin Ratten t$ i)\e Slorrnitncr ju vfi»
^Rfsn. b(i§ fK im i-ftm unb ijtm ^o^
lunbtet btn j^^nigen von Stcopel unt> btn
^tr}09tn eoti (Sttitanb ju tpibtr|I((wnr bta
Stntjiantrn bai @I(i(l)9(ivid}t ju |cU(tit,
«nb im ^a^c 1406 fic^ b(c 3v{()uE)li{ !ptft
}U titmäcbtidtn , iiH €taiibt tvaceit.
Um bitft 3tit blii?)fte 3oIj>atin &e' «T«
tiici; %!att( tti btxüiimtm i^oämuä, bee
€t|ie ^Eunb bec touRbcibiucii @r66e, msiu
»ai ^auö gstbici in Der gofge gelanget ift.
<£c jlattb mit aUm flpcmtmifcfxn ^aitbd««
(Sufirn, iit in CfuropA unb in Uv itnarif
U ictffccuet tuartti, in SCerbintung. ffr
toat 6« »otnf^mfit SBtöJftifJ^crr in ^tat
lim, unb geroann unnmcffene Gummen
lurdj bm ®clt»f(^fcl auf bcn Jfii;cf)(nöEr*
fammlungen ju a^afd unb ^offnig. tOiflrtin
V. loerpfänbEte i{)m bie päbfilic^e Jftonc,
Sart^af« doffa, (bfr abgtfEäfe ^atf? 36*
(anii XXiii.) ^atte i^m in bfr ^irct)ciiD«»
fommlung ju ^oftnig fnnc ^abfctaft unb
grep^nt )u Dfrbdnffn. Sa et na4) glo*
t«i{ gtflüdjt« war, übergab er i{im bie
CSernMltuiii) feiner EKeii^i^ümer, unb bcficO;
te i^n «or feinem Job, jum SUctlflterfec
ftiati Zeflanient^/ miliiti btrorbnce, fein«
@ätei; in müht gtiftun^en ju vcrmatibclm
€c «langte feinem ^aufe bie Guiift be«
SSolEä, ba ev bemäJor^oten beä alten Slbelä,
kie öfftnilittitr Slcmter föfiiae S5üt9erf<^aft
«uf bie fiebm »onu^mffen SünfU ciniu*
fc^länten, unb bie übrigen cierjc^n Caocii
OUÄfuft^Iicfffn, (i* aaeiu rciberffjfe, uui}
'<ä beruicfjtete. Slud) mai^te ec fic^ bo«
Sßolf baburi^ eeibinblic^, bag er ein @efeg
teroürlte, fraft betten bie SIbgaben üuf big
(tegenben @üter; verlegt mürben, ob er glcii^ -
p(bfi an astp^ungen b« rei^ßt R>ar.
I 3/»
ffB^n, ao4 Biet
<ii^9rtcti((tni ^Miu
»fbet tic glcrnb
{»9 R biml> S<^k( fo diel
"wNiW* ^i>i«ni( tav fi< aus ^diH
**^ ffrfM« {nai grirt« srittung«
^^^ tMRbe, {o^m ^^M anir vieln
CMrti9 Dttb famm ei<^ »ietfr, Mtf n
|gridb<inf«ii tnurW. ^t« 3}oir girag t^m
«14 fttnm^aRttevatrr n^t^tn, unb gdb
9* tit (SctMU, fr» bär^crM« Sj'ttfolTiUig
yi o»b«tfmt. 3Ia(9fc«in er , bar* ^«abt«*
rrtiBttfURS btr ^iuCt ^fT bfmorcdltfc^
SS<gi(tung, bie inntre 9tu6c tet KqiuMtf
ntibcr^trgtfTeUt, unb Riebt aar txtt ^rjog
Den (OkfiCanb, ncldjtr bicffibc mit ^cifg b(f
tropfte, »ftTo^int, fonbrrn au{^ S""! Sfow
JA ju fiici^ SJcrina^Iunfi mit btc tinjigm
Soc^tec betf '^f^jogS bti^olfcn, unb ^te»
bitrfl^ btt Ditpublif tineti mäcfjtisc» ^rfuitCi
ffin<
253 '
ftineä <SaterIdi)beä ju gcbrautlicn. £r bau<t«
fßaüäfit, ftiftclc SI6|i(c unb ^ofpitäler,
ftincr ßcogmul^, unb gab bcni Jaferljuii»
bcrt/ tvel<4cä in Cec ßjei'cl)icl)te bei: htterof
tat unb fetitnm fünfte ba^ £nei>icei|'d^
genannt iDirb , feinen Slnfang.
' S^ie Ss^famr fonnten fid) bamalä fd)D4
«inisfc ba^tiniff» Iprifd^^R £iid)tei;, f %
Ctrto von piftoja, ®lii^o von 31rC3jO
Ißutiio (Iat)alcanci, unO b(ä Sdrunrtc«
Katini, £t()rei;ä beä Spante Sllig^leti, rä^
mm. @d)on ^atie Sante feit bem ^tt^
faa bet Sittfcatur baä crjU ^p\^ä)t %t>i(^
, fn Stalienifctjer eptathe Ijcrucriicbrae^t,
Un& biefcr <Spta(i)t eine (ole^e i;f«i!bund s**
■fleben , bie ben folgenden 3a6i:I;iinDer»B^
'|um 9);uf{«c biente. ^ebon ^atte petto»
ta bic gi)tifC|)e Di^ttunft ju einer aJoUfww
\ luen^ett gebrädjt, bie fd)on von aüm ^idjt
ttm nact)<)eaf)mt , aber eon feinem nodi
j Vtretett norben ifl, Qd^tn im istm^a^itf
(unbert {}aiten bie gloecnitnei; einen ^ann
fle^ubt, bet nact) bcn ^runbrä^en bec @ri(«
«t)en unb Sibmec i^nen bic ^eHbfamEeiC
Kpfit leitete./ utiti Cucct; ^n^f
' 1^1
r
ayi
lägt unb UtStrffenngm Jfla(fif(fe(r @Ati
linu^, unb Slriflottlee, ben CSJe^ ba)u |ci|
tei •) bitfer luat bct oben gtrü^mie J&i
ntlto Aatitti. ^!Baä ^Ttac^tauiQ) in fpi
lern Sdftn in btt gloKn(iiiif*fn Kepublil
toar, bo^ TOdr (r bafeibfl «n ijicn 3tibM
fjimbfrt. Fu fommo roaeflro In Rettqrica,
fagt 3cEiann ffliUani in fniner S^lottminii
f4)(il Giffc()ic^te Ocn i^m; Fu cominciatore
e maeßro in ()igrofl~arc i Fiorcntini , c fargU
fcorti in bcne patlare, C iq fapere giudicare,
e rcggcrc noflra rcpublica. *') 3!" nömlr»
c^cR 2fat"^t)unbfrt tiatUn fid) juSloreni bec
ßSaunifiRcr btt bafigcn BoniiJiircfif unb bri
Sitc^e et. Grc«, IRonwnö acnoifi>, unb
tiie in)ccn£)DnimJcaneTt^6ni$e2(i|ioro unb
eipo, »e[(^e bi( fdiönen ^rücfm aQu €ai:f
xaja unb €t. £i;inita gebaut [;obm, gcbiU
b(t. (ScE)Dn Ratten 3ot)antitS unt> Htro«
lAu9 von pifi/ lt1argarit»ne vcn ülicjf
to, unb 3(nb»ae DOn pifa entfct^ibeRt)«
.Itünlle unb «ffiifFtnfthafttn in 3t(ili«n. stt«!
«unbtS iflet atitü/ ©. joa, IC,
I
Witt
i=xi^== a55
jjtvn 3a&i;^unt(«Ä f)attcn fc^on in Seöf.M
tid ®tii&>> unb CiotifAlvi port 3ieiia/
©mnta Den ^^if'»/ ""& ciii&tve SOIo^lcr g«
Wü()cl, meld)« bera «Simabue, bct in b«
Dien ^ülfte beä iiämli*fii 3a6t^utit)er(S
■tc, bfn ffiuBm, bit a!i?o^Ifctun)i toitbets
itntfitüt ju f)ab(n, f?HUi3 ma4)«n. ©i»
Otto, rofld)rr jualeid] ein geogei; <S(tumeif
Hex unb ^iibliauer TOat, ®*&&t)<B«C'&(/
0inicn voneieiMf Stefano von Slo»
ttni, unb anbixe €i$blei; be^ (£imabue
Ratten bie SKn^Uteo, tueniailenä in toitat
na, (u einem beträchtlichen @eab ber SSoQj
tommen^ett gef)ract]t. 3tn^rta« (Cafl, ein
glortntinet, Votl<!^tt 1394 (iarb, unb ©i»
Otto toaren bie ecfien ^taiiencc , bit ^ai
foifdie arbeiten auö ©lagftficten uetfc«ig#
fen. Cap ^atte eö ddh einem gtiet^ifc^en
^a^Xj SSiamm^ Slpollonfus gdetnt»
^uccio von etetta ^atte bie jtun|t erfum
ten, auf marmornen gußboben giguren mit
@ct)atteR unt) £icf)f abiubilben.
€(t)on Mutete ftit Juiibert 3a5«n bie
gtiec^iri^e Eittcratur ju ^{orcn;. SSocca»
cio fjntte fie ^ier unter j^eotitfus pilatu«
KM,
TS
r
I
258
iUot^ti tiax>ttltibt tvocbm finb. Tttbeit
tiefen Cammtlte fc nod) eine onfe^nli^«
:^ntbi6liotti(E in feiner eigenen Qüo^nung.
k£ä roitbe ttmaä mti<ntU<l^t6 aa feinte
(Hr6tTe gefehlt {laben/ wenn er ni(f)f oucf)
|uc !5i'f6ibecung bei; f^^nen j^ünl^e, K>clc^e
feinei: tlntctilCieung am raeiften tetJUtften/
baä @eine bepgcttogen ^äcte. Unter feif
nem »ogltr^äiigen €c^u@ Muteten Sonattif
lo, bet tlSieiiei^etffeOet bcr %ili>tit)uerfun(l
unö beffelben Säiülec 3l»ton (SainbarcUr
2(nton gitarctC/ ^ertobo DOn jlorett;^
IDr|lbcrio von &ntlQnano, 2(nbrea De»
roccbio, fehlet beij gtoßm 4eonart>o btt
Vtnci. iDotiatelld (Tb^Ce iSoftnu^ ben erüen
@cbaitFcn ein, jur SJtrbctTftung beä @«
f(^macfiSin Uer ffiilö^auerfunft antile SIBwEe
flije(^ifci)ec ^cj|?ee aniuf>:t)affen. 3it boe
Spoutunll tDÜrbiQte er gilippo iöcunellefcO;
tinb in<<bel03jt> t)ßc ntiDecn feiner ^o^f
ot^iiunti unö iffioMt^ätigteit. Der (Erfltrc
tvai- ber ^aumeitlec fcincä ^pallatieii in SSttt
lacga/ »eichen fett i6;9 baß (Bcfdilei^t bot
^acquiä Siiccacbi befi^t. €r toar mit dttt
tifen ^AfTen unb ^Slaiuen, unb mit oulOlt
IDJerfen bc^ ;i:)DnateIlD Que^eft^mAFt. *) UnM
i
btit SJndffti Irat eiti IWatfyaB teft ttftetnt
SBIamior) ^n^ nnttr öeg SotialcDo vSe»
ftrt du ä^apr^ uott ^rj, tuflcf)« bm Sug
ötib in t>er ©ntg^Erjogl. ®al«ie frffiriblitft
f(l. 3tt bfm ^f titUi ^aüafiti f?nt> necft
«($t run&tiSd()ri[)eti »tnWacmor jy fc5(n>
ftt n»I(^ Stnörrtlc *(n 2>iomctf« mit beut
^Ädabinm/ tjtn ^tvJiiltä aW gtlacm bct
iitit, tm TRfmlidjtn tm ©attnt Ut ^tfp«;
«bcft, «tn Oroffl, riiint Stiumpf be^
^t^tti M SSfnirö, ariobn« «uf im 5nfd
3h»yoö/ (ihm (Jftitanir mit einem Sorbr auf
b(ft©c§ulHtnj nnb einen Vribfigfiim eot
btn gäffti jViiifö UcbctiDinberö in fyxlbtxs
^abnn Sicbtit (iiig^graticn ^ät. !SJtiI bicretf
Ifffwmtt SJcrffeBungcn önttfet Wftnmm ittift
S'ameni finb, fo läßt fiOj iÜWrIätfig ft^lief»
fni, t«^ Sofmii^ bie Ortginate bafcoti iefog.
Simoi^niÄ 9JIofffi eon Strotia ein t«'
Vß^mtet ÜtcbtifT aui bcm Orbeh bh: regne
«rten e^ot^etrti liiib ^ufenfminft beiJ Scfi
tnai/ »elcfiet: il^ti in eiltet tmtt ?ami itt
fetireii Ddicift cruditoram anö ?i(tt geffeflt
ttn ©ctirift fijibec feine Kleiber beri^eibrget^
%) (tagt bafcibf?! Objui^abit com fortiffi«
91 et
^^ In mafnificcniMC Cixini Mcdicti dctnAann
1
I
I
r
et aliits, aun domum illlus nuper extrufbm
jngiulicnir, vülcritquc ia ca miro ordioe b.
pideos et altilQinos muros , craffiorct proce>
casquc coluntnas, aurmorcas flatuu , piQuiai*
^ue cgicgias (juas Apellis diccrcs fcu Lifippi«
Cr ttoUc cincti ^tubtr , tttdct)«! &ie 0»
fü^ic^fc^Etibtr, om i^a con eocfnjoy t)t<
Den Ölum nenmn. äluc^ ^üf«c mirb in rif
nct no4 ungcbrucftm £fid)(tirrbe SfntMi^
t^on Sobt, tvelc^c Cei J^»c Sdnoniniä @(u
btiü dticcarbi txfiif , nidit nur alä etn tcü
(^(r piac^ilicbmbet 9}?ann, fonbtrn auctoM
ein Sioffn ^unflliebt^abtc dtrA^mt. Ditiffi»
nuisagri, foflt et. diiiflimus auri atijue prc-
tiotac vcflii, imivcrrac rupcUeflilis , Ggbit,
tabuiispiftis, vafis caclath, margaritis, Ubcit
mirum ia moduin aiHuit,
UccIlO, btc S)ominicanerniDRct) (BiODanni
3(ngelico, j^utae eignorcllif Snafocdo
(Cf)omas t>oit @. ®foOAnni aui V«\bat$
no) un^ t)omcnito &e4 (S>^iclan:>aio, vor
<illb»n auäw Slacf) btn 3iBci;f<it bec fwnR
IfjUtn |iati(n fu^ bif grogEcn Ü^ttt bn ^«
Iftep, jgtoiMtöo^a t>mci, Utt(l)tl 31ngci
lo sbu^nArrotl/ piitto von pttugia,
SLAf
r =53= 26t
Kai*a»W ?*^m , unb Kapsel ftltp in ttw
ftfjitixneB (Stihffit grfcilbef.
Wcicbtpi« ftcr ^anö«l Der glotenfittfT un()
tutf^ 6fHfdt>™ tfir 9{«i<0tfn«ii ju bei Xait
tnni 3ci«ii aufö ^Httc gtftiegm TOartti,*
«l(c fd)!« f« flu«» Mmoftf ju giorenj an W*
MC f«t Muff« r ^i* öcm 9t<M)*n lut ?ito<W
4n6 €r86?ung fiictwn fcnirfn. Äucös ^eIl«
JtobbU fcon glctfns brfltfj« fcie plafHP
»iebcc in ÜnfnaljitK , ba er Siü""« *u4
S&oB wefertigtf , uiiö einen gintif «farito.
i
tj^ fie TOitMt £uft unt> Sittming fcfiüift, ^9
|ib(t) roußt« (c )>latte SafelR uiiD ^^oneiM ^H
fl^in ä« bfmnlilcn; irdc^e ülrt ocft Slrteie **1
bomatä anti aQcn ^t'^mbcn oon i^m oetiangt
Bjutöf. SLoTcn^o (B^btni, ein florniti?
ilifilKr ©olfefdimiC , wat ttr gefe^ftttp« fei«
net Seit (n fr^ob(n<;t Sitbfit oon ®ijlb,
€ilb« unb €rj. Gt 3o§ [lu* 6« ttftttttrt
?)fomn b« ^fianni^ 5 Äirt^e ju gtetmi,
tttrti ft{)»*tii« Sigutcn not^ immer ber ©«
genffmiD einet aHgrouintn ^erennfternng finb.
Chi «n&fter porentinifiü^er ©olöfctsmib, Sias
ihen« in«fo (E^oimö) gintguerr«, »eb
r
a«4 — g^ —
JEunötlf^dfl gram «ui^ , unb auf Mittel
taH)tt, ^ur4 Jlättbau un& Aan^a^a^
f#ftft fönt ^afünfte {u »cmittinit, tMk
ftine J?apitali(n t>i(i>iuf iu »fftvait»n.
a^itrir 3ufall, V(I(tcT bfui ^anbtl hn
glortmitKi fcintn dtrintitn ülbbriic^ l^i
9ottf dtibtrfdtä t)i< befim gclgtti. £)k gl«
nntiarc roarcit gemo^nt, it>tt jpR$c 3Bt^i
fait^ vun ^nb«! jucmartm. 6itt(twuti
Üffigttn im Sldcrbau bormafTeR bag fif grefl
^c boitnn ftt|)tR&tn tlSai^a fid) in ^orilb
■Rb SAmpfc eettvottbdn )i(ffcn. Eortbi»
litt im ^ifdnif(t(R unb ^blttvtaaif^ta 6«
KtU, unb b(9 9)e.4$t(» ä (^Ainno im S^ttRtii
Mifcfltii srofle fum|»fi(fi(e €Wn(it ucbav ma
4tn. ^erbiiri^ gewann » iiit^l nur f(i*
Htm J^ufe mit beit&ct)tlict)e ^onb^jüttr . fom
feern »erbeftm oik^ bie bena4)battm Sink»
tcijra unb rfijKburt^ fein $ft;f|9iel ttitUitit
ntr »it^tn ^itbärgec {utn Sttfeibttu, unb
lue eanbnirtf}fct)aft. t&ig ba^in ft^lie rt
im £anbH»f"R (Ville) btr SloHRttn« <u)
^ro^t unb ettiftn^tU. l'ci;ntii> Ut% lu $s^
Sie a €ajano (in prüttitiscä unb dbfiauA
f46n{« Eufif41o§ eibatim, vcn ixlffs &*
•6$Ii(()f«tra SiRSCiu« DJolUianuJ üt feinm
3(ini
^
bm fSoK unb 619 anbtta ^tibfläl^äufcm
ter^aßt ju inac(;<n , unb ftineii ^anbd ju
ttnlttbm, satxn (ic i^m bcn 9f(i(& aO«
@ct)uI&tR einjufoibetii. ^iftburc^ Dcrfcitc
fr fdmm ^atibtl einen empftnbtit^tn ®rr(i($.
€ein(m (?o^n ^orcn^o, tvdcQen baä SSolC
nai$ feinem 1t>i> {um ^c^ftttcn bte Sfcpublit
ertsä^lCt, ol^ tc föuin 22 ^a^c alt »ar/
lifffett bit 9efd^rlict)fn Umriänt'e, roorintt
fei« !Kft>ublif turd) ^cn jicieg mitbcm $obfI
@i;rtuä IV. unb Ccm ülcapolitanifc^cn JTbiiiS
Strbtiiaiib orrfcjt mürbe, nicdtju, bciiJ^ani
b(f ftinc^ cätcrlictjcti ^auftä tviebcc in Äcbii
nunfi ja briogen. <£r vcrmt^rle cicIint^B
burcf) fcintit autTcr(>vbcit(Iid)(R31ufwan&, bei
fonbcrs ba et fid) viele SRenote ju Tfjcapd
auf^ieU^ bie SJecwirrtutg/ bi< in feinri^
^anbeWfaftBtetjiH ^crrfcOte. *) (Sb bfjQ&IU
fogai stotft SuBimtR brn S&Argecti/ toflctt
toi&tenb be^ Äciegö bcc KepHbliE ©elb öot*.
gtfttofTett fiolten« ouä feiucn ciscnm S)!itf
»In; unb ü fam fo weit, baß bec <Sr(bi^
be« flerenfimfiten ^aiibel^ babut* tn ©es
fa&r flerietf), Sa fö() tnon p* gejtBungen
feine ectiulben ouö ^em bjf(ntiic(jen @cl)a6
|U bejahten. S^iefe^ Geruifac^tc, Ijaß et btc
9t 3 ^attff
•) ©i({>e ftin ficben im l- 55- bcfl aSugfli. b«
ä MI. ^itterw.
I
I
r
J^fctlfiMi 9»ni viKlH , unb «sf SCtfCd
bo^Mf fiDc4 Oldttbau uab taaünitt^
fitaift itiat finfünflt ju oavciimi/ ail
ftint JtdpüAlifn ^idouf (B t^froKitKa.
SDuftr 3t>faQ/ mtl^tt brxa ^M IM
Sloiratintt (ciafti grrutgra 31bbTu4 t^«
|dt>t anCttftitcS bte 6tttm §ol9m. £>ir3iBi
Kittintr voautt gewohnt, i^it sottjc 3S«9{|
fart^ vom ^ob«! ju etnmrttrt. @ü KtnoAi
Uffigtca bm 9l(fc>bau bfrmdffen bii ^tangt
*« boiinn et^tnbtn SiSafftr fi* in ?PIori(ie
rnib €üni|pft »(troaubfin litfTrn. Sdhd}»
lifi im ^ifAntfc^m utib ^eltcrrai]tf<EtiCD 6ft
brrtt, unb b(9 ^tmo a f$a\an» im %lottmil
itiftim ittffe fom)>fir(f)tt &ttim mbat tMi
4^en. ^erbatet) gewann tr niif}! not fitl
nrai J^ur« titlt bdcäc^tlic^e Eonbsätft , fou
*(rn wr6*ff«t« au<t) bte benocDbatlfti ihaltt
tt^tn unb rtlitebuccf] fclR>3(orP'<i iMdcftt«
Btr ttic^nt SCitDürg» {um Slcfeibau , uiri»
|UT Sanbmitt^ttaft. ^i^ bafitn ft^ltt ti
fem Sotib^&urctn (Vilk) btt Slorfiitin« o»
9rac^t uiib etO^n^tit. eor<njo lieg ju 3)09«
in a Satano <in )}räc()tigeä unb übtrait«
li^hati ^ultfc^Ioß ctbAum, Don tKffen gtt
•(6ll(f>fciten Slngclu« !)}oUtianuä in fcmiin
3(nu
r - 1
W JSMn&tI« unicnvoTfcn ftiibt t'(^oll^rr^
IwJi ben arfftbou bcr Suftlfoti^ ftiB<rWit*
iäTSti cinmfffcctit eruiii^sab, unterließ»
btf&rbcm. 3it ftinm (Bfltlm ^m»r bcr €t. ^M
SRarcuä ^iicbc (refncfc tc (um atlstmtinra ^|
Seflcn «ine 0(t)iilc &» ^äilb^auerfunO,
»ticket bct Slorfiirinifdje äE'il^bau(r Äer»
t^olö^/ (in €c^uUr bt€ Scnottllo t>otRaHb.
S>i( J^oflen, 6älc unb Siinmcr bt^ barin
i(finbli(ten ^ufcö/ unb bie (Samt bti ©ar; '
ttnmateii milSilCfäulcu, i^taärdUfä, ^a^;
Ine^to, Jfarloixn uro ^DbcOdt bti £ii>iict»
wHq, SnintlUfco, Xilafaccio, pAolo
Ucello« bt^ ^&n(tiä (Bioranm 3()tgelico,
unb b<ä ADbctn Sn^ncf)^ 5>lipP'? £ippi unb
«nbcier fitmben utib ein^cimifc^di fSftifftr
ttfegt URb au^gefc^ntüfft.
£cr(n{0 fegte nic^t nur fäc ] biejtniiKn ,
tit ft(^ in bitfer @ct}ule bor anbern au^teic^f
Vtttn, Prämien auä . fonbern Pirlic^ oui^
bm Ülrmeii unter ben €d)itletR0tnreii4fnben
Untn^alt, bamit fie üä) ben jei<$Henb(n Mm
1 sanj nibmen {Junten. 3u blefem 9)if(
I Soitot unb uDt» ben @<(u^'bt4
Vi. S 3»gf
I
»
ttn ©iie^autt öiffc^ ^eitaltcrö, CorrigionOf
yylya.nii S^'^"» l^uflici, 5raiij (£lranäcct,
Vlkotaui Soggl/ Äorcttjo öi Creö», 3u(
Ijaii :3uciiatbitti / Ji^acdo ooit UloinclD«
p^/ 31n!>ccae (Coiituccj t>oii ^onte iSmt
eir6§(e «iiKt «Um , bU fiO) f)itt gtbilbtt
l^abeti, tfi xnitbd 3litgeli? JSuanacrott.
€f (ioiib altf jartct 3«"9'in3 "f"'^ ^i" f«^«
t)<^ 9)>ä^ifr€ £)Oiimiico iSrilian&aio, anb
Itflic fd)on bamolii «ntfdicibenbe Q^ctvcifc t>cn
(inem ciunerorbentlidxn ®tnie ttb. Qä ^Mt
i^iti iiDc;) [(III ^eif?eTj Un ^ti^t\ ju fö^rin«
gde^irt/ uitb boct) ^a(t( er ouä $7?arinoe m
ntn ftitfamen gauncmSopf ^«btiBtt, xetli^tt
i» ftet ßrDt!Öec(09iict}en Pfakne iwrnw^r*
Wieb, itiun^o ufrlaiigtc öoii SrfllonbqfB,
bir btüeti ffintr Scbiiler i&m oorsufi^ta^»/
bnmit mi^ ii)tifii ()ute 9!(ilb^auii: tu fnaii
@ct}ule stiegen luArbrn. X>if^n tnipfa^ Ifiiti
»ci; allen antttn bm juntKii SSnonarrort /
unb lj(g i^nt ffin«! gauiifnfopf Mm, Im
rrnjo seriell bardb» in €i|iaunung, onfi
vfrlaiigtc ben Smbta bon feititm ^Satet, mif
bit ^Seijlc^crunii , i!>n fo gut ali titun ftiutl
tiSU, liti » i&n tii ffinem ^aia(i ttc^nen, ,
linb mit feicfn £b^nm uiib anOrrii ^ielr^»
^n URt> Jfünßlcrii an f<tntr Z^itl fpcifen,
SIugfTbcm gab » i^in nccti tincn moRatlicbm
6t()a[t, bamtt er fernem armen Später unb
@cf(bivi(ier bcnflc^ni ftnnte.
^fD t(ic()Rtnb(n ^uiifrcn aufju^clfcn; unl»
wt (igcncm tßcriiitüd<n tic^ » in alien £nf .
fccn b« 2Bclf bie aSeile b« 31Itcn auffuc()«ii :
Hn& rattl fein ?Raiitt überall beliebt uiib be;
t^mt nar, fo trurbcit itim oon alltn C^cf
genben ^(t fc^ägbare Ülltcrtdiiniet und @t-I$
ttn^eiten iU3efi$ti:ft. tnienidtib tonnte i^m
<in ST&^neä 3>ersimsen t[)un, al6 xptt i(itn
itatnb ein antife^ ^(cF verfcf)afte. X>a bec
£&aumtift(c 3uIiAit roti 6- (Ballo, bclfen
^d) gotento im ¥au f<:ineä£u|ifc{)lofre^!))Dg»
Sic a CaJAnc biMcnte , ccm 3^ea^Dlitani;
ft^en Sönig gerbmanü für beii i^m über;
Irac^ten SitS etneä $atla|l(ä «ine IHIberne
g^oale mit einigen funbert DuFaten jum
6ef(f)eti[ erhielt, na^im er cg nict)t an, unt>
bat fid} anflatt bcjfetben einige Sllcertdümec
für feinen J^errn aixi. 37ian fielet ungefc^c
ttu^ biefem ^epfpiel ber Uneigenitü^ateit und
Sitbe^ wie ft^c fiel} jebermann , ber mit Hi
nti|o ia ciRiS» S}(rf)in6un$ itant« an^'lef
9tR
I
0ni f<r>n [ir§, Um 5?(rldii.q(tt tittd^ mtttt^Sa
XMtn ju b(frif6i3(n. 5«^ rfcim« ticfrt mit
naä Stn^du^ ^cfttionufJ in eintm Spigcamt
nie, »e(<£e^ fid) in (incm <^t>t)tp btt @«bfi»
fc^fn'ffiblici^rf finb«, eoti ))« JTunflfamiw
lu«3 bti Eotetiio fogt :
Cociatuin argCDto, vd fulvo quidqvitl i^
' auro cß,
Aedibvs hoc, Laurcm, vidimus cflctint;
axitel«, Phoenicii, Ariflonis, arcjuc Hy-
ronit
^^ Finfcre tarn doOae quod potucremaDtUi
fkCunachus et Mentor, Pyiliiai, vcl utcrqut;
f . Polydes,
_ Lyfippus quidcjuid, Callimachusquc dedit,
'■ Quae collcgini miro virtucis amorc,
4' Magnanimum rcdctunt Domco ukiqua
!■ tuum.
;;Artiücum monumciita f^ves, rcferuntut
io auro,
Argcnto, t;(bu)is, et lapide ora Pcum.
tvclctie iorcnio btfag, ttrm DitU fctjotitiBfl
traten/ fctat^tcn irm auf ten ßiebanffti, vtxf
fd)ic^(lte ^tfinrc^tifibri Cmdctx dgrnlli^
trat @p(itr<^it6e «t)(v 3uwf[jc<c aann,)
b. J
nac^ ^(orfiti ju berufen^ imit (ie nicfit
nur ftine idjab^Aitm <3ttm au^bcfftritn /
ifti) AU(1) Cie @t«mfd;nei&erhtnfl ouctt)
le ^itivmfunii jur SjcUfomnien^eit 5rnc^}
'^tl. Qiu(4 dcfd;a!) bitf«^ in tincm ^a^m
enb butd) «mm g[oKniinei:3iamtnä 3of
^atin belle Cariiiole iustRaml, ivtlc^ev lid)
unter tcm i5<^u^ t«ö Eorcnjo bilbttt. ixu
ti(r '(ragt Ulanctte in fritifc ®tfct)icttt b»
gffmfctjmib« fein SP«6cnt«l, Oie aSitbect
^itlitUung Cicf.T Suiift ttin i'orenjo iujm
fcfireibcn. (£iu unscmtin großei: ^acmol
ber ®tog5«iogti*«« ®ö!"ic, TOocauf ött
gefaxte COttift» bin Utii^mun £)ominica»
mrm6iic^ ^ieronpinuä SationaroU vcctreffii^
«ingfgcabdi^iat, btroeifct^ t)a§ boö UttEteil
itg f?cttn SKarittte gaiij ötc Cffia^t^eit 3»
ni&ß ifl. 1£ä f(4eint, ^oreiiio ftp fe^t üitt
imaa gslegen gtrocfen, biefeii i^m getü^wn*
bcn Siit^m auf tiie SJactirodt ju briiigtn t
bfnn auf vieU/ t^titä antiCe, auf fein Slnt
geben sefctjnittene 6Eeiuc ließ et feinen 'Siat
inen Lavb. Med. liec^eii, 5" ber golij«
Kixb unä biefeä ^fic^m cntbctfen / in ntiC^t
JÖänöe fie enblidj gerat^cn finb.
Socenioroar sroac ni(()t bet ^[({e, aittiF«
nTtittjcrt tu fantmUn. £«nsf{ voc i{)ni Ratten
fiirff«
d
r
27a =:%iF=3.^
ÜtH IpctrflKÄ, cinigi; Jöcffm au* bm^hc
ftni €ße, u«&P?enja9«, atto Ccr SttagoHic
m ÄbitlJ Wp5*n« 1. g«5«n. gDetn «W
fiif gnnrnilnngtn , bif am €irte brt XV.
3a^r^un&ttK uor^anten »actn, foitntttWt
tt« an SJIttise, nett) an tftOrfcnuitg mtfr
ÖJugfiarfnt mit jfn« üf«?c.r«iiD t« gjJfWci
tf(rg(ic()ni iticröni. ei( rag ni*t mftfitg in
(S*rinfm cingtfcjjlcfrm. Mngdu« ^fit*»*
tlaS brtiiirntt lict) i^Kr iti ftintnMifcrilaiieis»'
Cie crfTm finita jnt Ätitif, in Slnre^ting tüte
flafPfttjen @ct)rifl(hn(r , ju (ittttn. 9f(fc'
ffftü^ct futeiijo Bet f^vl^m, bn (?r(h {t
(tijn, tuciti)« fin« 5)?tiiiifamiiilung jur Ä*
fi'rberitng ttr Sttttratur otönett and to
(fiinmtf.
Sie g^i^IiotM, tDK(%( Uofmirt im ÄTot
(Ifc e. gjJnrco errictjttrf, mag mittntu
ru^mtHi tneöicejfc^n Stbliot&cF, wclij«
EoHnjo fammedc, nicßt ocriwi^ftlt toeröoi.
3ene Ijicß Bibiiotfieca M*reit, biffe abtr Äff
rfiwa, unb mar in beö Eurfiijo CJSo^nunj
aiifgefhllt. ^c fnmmdM nidit nur aad mr
6fna(6&(ittrn <pn)Dinien, tea^ er nur vor
giüdjcrn fluöfinbig ttiinijfn fennft; fenbmi
fSttbte anct) jroepmal bcn bfn'iljmmi ©tifi!^*«
3d>anntfi ÄftfcAtri« an bm QicD^uItan 3^»
fa(<f; uRb l((6 tutc^i^R, mit €c{AubniS
btffelbeu fo Diele snccliiftlit ^obiccä in s<)ii{
@ne(t)cnlant) aiii'faufcn, «IS itiD(tUi1} tcar.
tafcatiS tiihhltt fdb(f, tt |)atc toon fcinec
Jivtiun SliftCe jive^uiibcrt alte (Eohre«, be<
tfii äittiig in ^laltfn itocf} unbtfonnt (ca«
E>ic (gifecfuifct, iDflc^e uon \t\){t iltifd)*«
Kit Svfpwblitcn gtoKHj 'iinb ^Jifd fitttfdiir,
trieb bie glercntinct an, im 3oüc 1343 eine
fc« 9)ira«jfct)m ä()nli<*t Uniuerfitöl ju giot
Knj ju füften. 1349 »utbf biefclbi; coit
5JabfI Slemenö v. unö 1355 ttcm Jfflifcc
S^ri VI. betätig«. 35re gtiftung ift fcas
büvä) btfonbrtä merfnücbig, ivcif |ie bia
gloreittitttrn ©eltgen^ieit gab, ^pttiarco bcn
^efig feiner »äteclic^en @ülec ivitec ctiiiu;
cäumtn, unö i^naW öffenfittften tt^tct ju*
tuet (U berufen, ^fin Isii^ut ^iejn ju be*
tvcden> fanblen (ic 1351 feinen ^ufenfccunb
36occfi<cfo ju i^m nad) ^;)abua; aacin ec
(tfuUte i^re aBünr<$e nietet. £itmotinsraij)f
m fufiren bie giocentiner fort, il;re UniueK
pt4t ju beforbern. ete ftiftcten öuf baö l&e«
(«i&en öeö Soccflccio ften ecften 9necf)ifi*fii
£^r|Iu^l in Italien. jScomiu« ptiatu«
'*^ .Prricf>. id Antholoi;. Bilic. Floceat. ■4^4.
I
I
J
r
I
E74- =^4«f;==^
le^cti bafcifcft bie gtiectiifcOe epratt* »Hb
vcrfcitidte bte cifle £iute Uebccfe^ung bti
^oitiecff. i&otcacfio erläuterte ben £)antt
unö fv^uf fcen prDf(iifd)en <Bti{ feiner SRutftc»
fprod)?. 2(H«rt oon piagentin* ä&erfti»
te tcä S>oet&iuä ^erF de Confulaciont phiL
unb £)i]ibä J^croibcii, ITteo Usiitgieri unk
aiibteaö Äancift ffiirgilö gienciö, «nb bos
mit itl)fS furj fage, m fcötm Sa^e brr-Eittt*
lottir tiemüMen ^d) bic Ee^rec , bie ^ugenb
i« bcn (laffifd)<ii i£tt)tiftfifüern fctr (äticc^n
«nb 3ifcmtr jurwcfiufü^cent 3« bieftr SejuB
h bilbtttn fi^ aQc bie gtcgen S)^ännet, ntl»
*< im XV. Sa^tr^uubett ju Sforcun blfltjeKU/
j. !S. 3aittiotln8 ni*fin«u6, paltae 6no*
ji, S^OiiAtutf 3rccia)olita, £eoiiatbu8 31m
titntö, (E;>ri(>opl^orue Äanbiijue, Xtfah
ßiui glctnus, tTlacfuppiitue , VlicolJiiirJ
Jittn. 0rleeßfldus, poggius Sl«Rlll&
Ku^> Ttngelu« Poliiiaitu^, ^tUmaimiM»
}(i)iticciflus tinb eitle anber«) mlc^emaO^
bit erlieii a2i(tiEr&crfIeBer btr ar(e<^iW|flt'
uiib {atcinifdien £icteratue in 3talim nfniMlf
Hm. iDa bie Uni&erfitit untet btr Sta^
fi4t bet iwem eif?rn mar > unb Sranetünrt
^^iUIp^u« bafelbfi ba< ©riecbird!« ie^rM»
|am biffef a&ctn ab» 400 iScfiulfi;, »elt^t
I
meifT^nö Bon ^o^fiii ^ttmbt tna«». 3W
3. 1451 beftanb fit au« 42?f5«rn; unb
)UT 3cii ^e£ olJlnjmbm ^of« btj EorfRjo
tt ^ebici KtKte fit äU(t] bon trutfc|)cR ^»
3nbcS becronfirfcfcim bU glortntindt bit
VaivttfUat jn lüfa, rofttfjet etabt fit fiiSft
1406 bcmciflert bflttrn, biS fic enblicl) eiitfÄf
^(11, bog fict) Mefe gtatt brffft aW SIetfiij {U
eiiifv Unitterfität fc^irf«. 1472 t>erfejim jie
bicfcitcj dugtr tfiihjfii ^!(^rcrn, befonött^ b*c
fc^jtnen CESiffcnfdiafKii , nacf) *pifd. l!ot(H(6
b(5)I(Mtl ^öfte 0011 gt>en Slnt^til ^itran,
un& mfclmfte i^r rei^e eiiifanfte, unb bo«
Siibtfftn blii?)(t* noct) \mmtt ju SIo«bj bte
platönifdje2(f(ibcmfeunt(rbcm^(t)uetb(<
)jtact)llicbfn&cnl!Dr€iiic. i?ie ()flt(t titCtIdm
t(ruii9unt)aiiifnar)iiicD(t5)t)iIoffp5[(tif85pltt)
w jum StijmRönbe ; unö man glaubttjjim
bur* feie Pick^tfamffit ju ber Selifcmmtiif
dtitjuet^ebm; reeju fi( ju bfg^^lafD 3ntm
in 9li()(ii gdfltigft roat. 'Siit ifl eint g(EM fo
tftt!)uftartif* fw i^ren Se^c« eingfiiommeii
getoefen/ nl^ietf bicfe aifabcraifet, befenbetS
lorettiD be^ebiti/ fOiarfiliuä ^ieinutf, ^it
Cuö Don ^iranbolaj mclctiecau^^iebrtu ^ot
ttitib )u Slotent »c^nte, für i()ren 33fflto wof
»R. forenio (ifg beS ^Mdto^ilb ilt gatij ^tOl
lirn unb ®ri«t)enlflnb üuf(iicb(n, unb ba «
He 5^ä(te be(ftl6(B but* ^letoHjrmue Äöff!
M8 Srie^enlanb »galten '^mt, f^ltt tt fit
e mit
- ») Mirfil. Pic, Oper. T. V. p. fiC. Edi
I
mm snf(rSr««dMMrit Ut Ua Saal bcrWw
tcwc 3cc SBcrta]HaititD$nt, t>it fUfy tm
fni, U6 fit t^ fafi »k (iira'StiSDtt bnt^K
IIB. 3>icfit gHt^cte €4tBinBt»9 tvac il^t
f» maO^, ttit fic mb nni«cB «flaMt »M.
3(n Selfoi »otni brä 8Eai^iu« fSitiau^
UÄ<tf(«nis bn {£<rft bc« Via»; U<
SBoc^iit^Ba IMT inubiftot @pra«tt/ tofb
diti fu nun two Gfi^ittn vfranlaßK;
ciRt srficflfiMtli'^'" ""(' ansrnt^ncrc ^(i
boAut utttt itm UM unb bot rttc^n tb&xt
ficra; tine (blrn >D(nfart, uaD titt oi(( (im
Ii<ttc £ci[, al^ bit 3iiüctclir4( ^fiiloroptitf
jttDÖ^m FDnntc 9Uut glaube ii^^nictK ju
ft^Iffl, ocnni^C«^ in^cntütltctbcäl^ofinul
tmUasaOx loltcire Stiiultcr bn (^o^fanift^m
e^ttibart, tintm $iD§tn ZUHt atulf, itt
THaätafymtm txi VldtrnM'^cn tSiexU {Dfctinif
Iw. £»[ ®tbanf< iß d^nj ntu^ unb t(t» toaüf
Uvatdi faft QuterticFtat, i^ii mit um)crio(i(Iij
«toi &[ünbtn)U bciptiftiu
5ia* bfinSobe b<ö?PKtijo »utbe Strw
Iwtb Äu«Dai, reflcttr tm ©dt^rteB utit«
bm ^amta ^^rnarbu« 0ri(tlIariu« b»
taant ifi, bit t>ovtit^m\it Stüge ttx ^laiof
nif*eii Slfabemif. (Eraemuö, f.i(it oon i{)m:
NoviVeociiacBcrnarduin Ocricutarium, civem
florcnriaum, cuius hiftorias G Icgiflcs, dixißet
alcemcn Salludium , aut Sallußii temporibut
fi:ripta!. Nuuquam tarnen ab homine impc-
k
1
trare potui, ut latinc loqucretur. •) ^ts
freunöfc^afllittie Umgang mit iottnio, brffe«
<S(!)nj(|i(c « suc ©emaeiin 6*«»f , mit 9)taK
filjuä ^icinug, uttC aQen btn QVO^tnWtiat
Tiftn, Cic Damals Oic Stabt ^[orcnj jti ftRtn»
ntuen aitl;eii niad)tcn, ^attini^a la tinm
itt gelehrteren uitt gefiltetltn 3}retifctieii g»
tiltef. gicitiu«fcI)reibiDOii ifimm cinemSSricf;
an O^alöius, iniKt fiunöerttflufeiiö gJItnfdjert
fwflcbe man fthroerlict) einen frncrr, btt an
efir&arfeit btt (Sitten «nb ©lütffclitifeit.
mit i^m ju »ergieidjtn n>ö«, **) €o. Uinge
JotensD lebte, »erfauimelte ficfe bie SDlatoni*
fc^e tüfabcmie etitmeücr in btv. <!So{)nung/
aber in timm btr Sanb^äaftv beffelb<n,.
^ecn^arb 3iuceBfft trcid^tete i^c )u glorcni
«inen eigenen SiiJ, ba cc &afclb|t ju i^tett
SSei-fmnmfmigcn einen pcäd)tT<)(n ^atfaf! mit
©ärtenunöEuftroälCdim erbouete, meltfiMinj
tcc bem '!)Iiimen^k>rti<l>ricellarit tnganj€uf
lopa befannt nxireR. @ie tvaten mit fei;
tenen antiFen SeiiEmälern bet SunÜ aaestf
fctimütft, beten 3Infi:t)<iueii juc (^rneueruus
ber glödÜÄtn Reiten beä <p[ato,, ba J?Liu(!e
uiib aßifTenfctAfteii in 3It^en bluteten ^ bi»
neu (eUte. Sic marcn bec aDsemtine Bamt
nulplaß ein5eimif*cr unb oiielönbift^et ©ci
Icfiirten unb eiaot^mtlnnet , eine et^jnlc,
bec feiniTftt Sraafötlug&eit , bei: fttifcnm,
^Ciffenfc^aften unü .^ünt^e, »ccin ft<^ ttla'.
@ 3 (biaveU
'J A[K»i>hMib. s, Oper, yultfip. 3«. Lupd. B»,
«v. 170J. ■ ■*
••) Opet. VoU V. p. <^»-
1
I W WOm» «n» 1493 m 4
KftbefS(te& €x botatüi hout &ra
" ~ "~t jl U^ ScwttM ww fnxtt
t tiiS »sa 4l|aviB Aloaltt,
: m4 ftinca Svftc
w^f vörNn 14
t wwJ M» laka, mm n lÄnstr gtItH
Cr MT fo« !■<• 3«^ lsi;t , aii ftät
SkM ft i iwb t «! Scrfictatfc« mit Crm fcdiu
Jjn^ ti«it Xori vui. oa« m etoK
^äänt »mtc iaam ^iit ft im 5!?Miat
fwaAff 1494, ba tit SuBiCKa to glof
cn{ cianuftni, hm kuus ^Siätxni ^twiB
OBlt 3t^>^ C^ €t«M »rrtefoi : aU iai
Solf, Ott graitiDffn »nmifitt, auf ti« l^iu
fcr M ko ibo fcnii vo litlitttra SIieOl»i(
ftni ^((tltittf Ic3«äinn<u, un& fi< alltr
i^ccr toßbairn Srrütbfü^nft, ^üi^tc, Site»
ätäsiftunb JunfifaGtcii, fit mit unfiglift)»
Xofito unb ^übc gtijnimdt R>orC<n »attB«
bnaubtr. ^bilipp von Hcmmce fagt: ti
ftQfn ntM aai(Tn ^otltcictcittn äfxi 3000
golbene ur.& ßlbernc 'I^^uiittn (|(rau^t ncri
fcen , unb ftjt (Jiniu : « croi . 'juM n'y avoit
point autanc de Utlcs oKdaiUcs cn Italic,
Ce
C« qo'il pcriSt ce jam oi b dte, nMl etat
miUc ctu^ a pl«. *) S«« «e« Satt^iw
litm UB« SRMvftmtta « bic 9«a&e sc«
^hUli fitU Mrbc ■■ äa e»Mt«rtt m»
$ttttm, iDtiAo «f«nibitf 3i|k 1512« im
^alian poa tDOÄci ■ tic Ga/bt MtrMr bcf
ruftn DJucEx, iB fria J^tad laitdfdctc ***)
€in sut<r £^il «« «cMcnfita 9tfeU*t^/
mlt^fn tfi MUfecnM« Vc^U 6<i| ttOt
1496 m &i< SNNtet^ & Vtrc» sckwtt.
^< fltfcbncfta» C^roBf bt« Dtctra Van**
ti fagt ^9« 3^c 1497, bcr bmUM ^tf
nnm»i SosownU, 9ihm^ tti XMittt
&. CO^atce , (Abc iHdc !&ik^ bn befaßten
^cm t>frf(Mft> fiel) »iMr bot jhutcitioMi
3m 3a6c ijog MtfaiifMi 6ic ati««« Me
jivo^iHiv^fniau« 3^M^(mrfit. Sic fifkn
alxc in 9au i^inlt. T>a SatbintiJb^aMt
aei it' ^tbicif bti inac6tli(bni&n Sotraio
So^n, unft nactHulifa ^taM ft« X, fan^e
^( i unl) 9aM Jhotira« VU. Mitftc |h 1507
aa4 Slerai)iuiftct; »e o«^ riarn 9[an
br^ SSi^tUmsdo SnoRamti im &iit @.
{ortttiD <in n$ntrr &aai fäi düjclbc stbanrt
@ 3 nur»
•3 ub. 7. s. ».
>*3 Paul. ]onDt, Hißvr. Tui tmp. l!b.;r,
•"") vijäri im Kctm tri anrrifluno.
I
I
Kmbt, tvorttt fie eon itn gärfTen bti^tttu
Uä ^tbici bnvatfiit , unttr bcm Alainen
Sibliothcca Laurcniiaoa bi0 auf ben ^euHsrn
Sag OfrtDät)r(C tvcTttn.
iogloTenj notfjanbae rtidje^uffc, bie ftc^
Surft) fot^bdte S5üct)crratiinilung(R au^jfic^n»
len. palla 0ni>j^i bUlI [U S^aak unb ou^f
ttötW gtf*irfH .R'opiRen , utib fauftf f» t>rde
^anufcripte, aie er imm» au^ftnMü mac^nt
lomifc. £)aä namlictit x^axtn pietro paji
31, ®mnoj30 ITTfliictü , Jlngelo (J5«56'*
unb ^trnat&o niifbclocti , »ti*cr, nnt
SSüc^fr iu famuilm ^ bucd) Europa uiib butt^
biestietltifdim^tnfflit »ifcle, 1111& eitle noc^
flonj unbftünnfe Sßrrfc terü^ntttr gc^rrft*
fifUcr mit ftct) brnrb». £iie @itidfalt btt
<£latibtf4}eit 3älblioi(»F, unb ctnct aitbcrn
tfä ^inoiitcn^jfloOcTe &. Croce jn gUi
im;, momit fie oeremt ivuibe, tverbeii in
3a9fmann« SDIagaiin bet Jtalitn. üifMratuc
unb Äflnßt ') bcfdjrifbtn. «8(ib* roar«! von
bec nro§tcn Q?i(^ti(ifcit, unb btni bffintlif
d)eR OJebrauc^ gcisibnift. i£ic bm ^tfh^tiu
i^en J^äitbm bcc S)i?Dnä)e ju cRtftigfri/ tlftC
fif ii>ti\i b« 5cd)r.'ligt jTaifet gtdtii , t(itil«
bft «flietmbe P}tD§|cr;D3 öem Jflofitt a6f
f tfauft/ unb bctbtitiil Dcct) anbfrn 700 orienf
ifliifiten SKQHufciipteii, bic biö batiiii not^ im
©rogS)i:ci09tiii)cn «pallnff tcrtva!)« murbtti,
(ft Eauircniiaiiifcfim^ibliotlicf ftnbfiteibt.'
2)ie
•) 4. SMib. ©■ 87. K.
i
Sit 5Io«tttinet ^attm im I5t(n3a5r5"«*
tcrt in unb augtr ^talim bm 3iuf, nict)C
nur tti; bcfim S^ät^ccfantmlundfR {u bcligttt/
fonbeirn (iu(t) bie gtlt^tttfim fSüi^ttUnnn ,
unb bic gcfcbicfteftcK Äopificn ju fci)n. g^ttias
iiuö fpontanu^ aiebt i^ncii bie ff^re, faß
Sanj a[I(in bie ^tlegrfomf e it tvicbet ^(tgt |lcQt
jU ttdbfn. C^OTum propria Uus cft, et pecu-
liart mcritum, quod latinai liiteras pcne ab
interiiu vindkaverinc. J)ec ^un(tnrifc()e jf 6»
niS 9)icitt^iiiä €oroinuä bcOieiiCe |tc{} jut (£r;
«iö^tuiig f*infc bcrübmien i£ib!tDi(icf nitipHiS
flot«itintfd)et öfU^cK« unb Jiopifim, 6ie
<t t^tiltf an feimm ^Dfe, uiibt^til^ luglof
«tij umcrfjtclt. Üln feinftn i?i>^t, waren
Scaiucr«: JSanSitii , 5iI>PP0 Valotl , unl)
(in gtti>i|]cr nicolaue djeolosufi. (SelbfE
Sßjatfiliuä gicinug ivucbe mt^rmalen Don i^m
«inflfloben. 3" S'ßrenj uiitettiieit er beftöiw
t)ig biet ^opi|Teit. Sluott ift e^ fc^r na^ifctieim
li^, bag biefer unf}ei:l>lic(]e ^^nig ben belteii
SDIiniatutmalec ^tttapance ju ^lorcnj tefoU
trtr. 3n bet Jperjoglidien ?'iblict&eC )u aJIo»
tena finben fid) Diele von i^m bema^Ue £of
ticeä mit feinem 37amen unb mit Cein ^ap;
Veti beii thxü^i ^aitt;ia^. ^e me^r nton
Die 3]?alerei)en anfielet, t<^nict)i gcfalten fir.
kleine Knaben aUeitxiiib^^tere, sSlumen, aU
leä i(! fc()&ii seicic^nct/ unb mit ben Ub{iafteiTen
garbeu eDt^eneüC. Sntroebec ^at fie ^ecFu«
lc9 twt €ttle von SRe ju glovcns / ivo fie
6 4 »itl*
■■\
» "3 Dt SeUo Keipol. Xib. t.
1
p
I
aga '~~>g —
fcwDfit^e tKitti tm Jc>i( öfS JTBnigl in bea
J^inctn tf( ^ünftltt un& öer ffopiffm g^
blifbtn (vartn, cbti bec jF^tbinäl^ppoItto
ton 5fte in /jungötn, nt> er fi(^ bieltgajjw
autliicU/ [(luflict) an fi<^ gcbtut^t.
titt $o& be« ^orfR)0 bt' ^tbki {»$ ffjj
htm S?aaft unenMic^e ^ibfrträrtidftttttt/
bet Kfpublif glDrcnj i^ten ginjlic^fti Um*
Pur; , unt> ganj Stalicii grogt Dran;ifal( )it»
{crtniD ^ielt bicftä fAt cmrn unttä^ticddr
erUntfa^, ba^ t>it ^tpubUt gloccn$ «DB
Ifintm gcinbc «ro«« ju I«fiiri$«ii 6i(tc,
lange fie mit bem ^ccjoge cor 3}fei{dnt> un»
bfm 5t&nis tien mtatjel bag üor i^m trti<Sst
tttt SiünbHiß fortfejtf. ab« (tin unflug«
(Eo^n pf«ro cetlntcte bie Stcpublif^ {»n
SRfapDltwnifdjen Äsnig i^ctbinonb ju gtfati
Un, fict) ccii ^ubFDig eforja ju trMiticnj
hjocurct) fie p* öen Jp«ö bct granjoftn,
bie )*nec nad> ^taUm titf, unb bic geinK
fcbnft beä fpabliä unb btt fDmfjiiiti», wo»
Kit et^ct) Dcibunben ^attt, bin ülbfaU bre
ewöt (pifa, unb f*w«e ÄrieflötDften, ^e
tvitbtir JU txabtta , unb ittttn J>Anb(lä$iiu
fccn |U Vi»Dn (inen töbclidjen gtceid), i\u
jog. Slug^cbtm dag bic $anfcefTdbt( ^(^
beg n6rbUcI]en Spaabtiß gani btmtiitttt ^iU
ttn, uitb bie ^oDent^anufdEturcn niitjt
mt^t bon bm Si?""!!"^)^»« fcnbertt oott
bttt BtabUtt<Sm, ^tüqq, unb ^RttDerpeit
«t^itltcn, fo Ratten aud!) bie fanbeäbetweif
fungtn 9»fct)>(bm(£ tftc^ec gamilim/ und
I
feal ton Eorcnio ststUrtt ^eif^pltlr^U SU
titalittt auf lit^tttbt eüttt lu «tcwtBbm ^
ita $ant)<l btt glocmfiner ft^t gcf4tt>Ai$(.
lKi)(^ finer aitiijc^niä^rigfn SantwäecEmti«
Bing fü^itt enMio^ ijta bec Jf arbmal Oo*
^nn t>c' lTTt^tci, bcä prattttlifbtntwt £o*
nnjo €o^n, mit ^ülfe fineä päb|ili«tittt
J^ctc«, UHb tom Sott begänfiiset, ffinm
^rubrt 3uli<tn iu Slortnj uitb in bie Qßärf
bt bt^ im @ati(|[taiio rrtrunfmen pittro/
llHtbcr ein; er ab» »utte für} ^ernac^ uii«
xr bem fnemen Ecd X. auf ben pabiflic^m
etu^I tT^oben. ^n il)m lebte bee @i(itt fei*
nrt ajattrö Sorenje. Sic ©tf^lidlte bejcuget/
na^ (t (ur $ef&rbeiuR(i bei; Eitteratut unb
f<l)Dn(n xünflc gct^an ^at. <Snn ©efctjlcc^t
in bet Sitsirruns bet Oiepubltf ^'^i^^it 1^
htühtistn, ftemann» bcmfeiben bie greunb«
fc^aft bet Tfit^tlen Käufer , ba <r i\)xttt QJtU
»erroanbten bie JFarbinal^w&ibe eitfieiUc. €tf
ri<^te(e bie UniSecfiiit (pifo, ml(i)t in bm
Unrujien btS Stieget in ^JetfoH gerat&m »at,
wiebet auf, unbeetorbneie, baß bie gt^rer
burc^ ben Sehnten brr Sintäufte ber tti&tai
nifc^en ^lenfet) et^aiten tvitcbcR: unb ben
ttfrf(()iebenen Stinfcen bcc @tabt ^lorent
Mclie^ etoielc ^riBilcgicn. €o feljc er fi*
abet angeleain ffpn lieg, feiu Wefd)I«i?t JU
»et3cfc§eni, fo wenig war ec im gfanbe, bie
ädiie ?Rad)f ommenfdtaft beö foretiio eor bfts
UnUrgons ;u fiiji^tn. £ienn 'Julian fein
Stuber, roelAen er mit öec ©ttirepee t>ti
^ecjogä bon Saeopen vtanli^lt, unb ben
©5 &e<
I
984 ="^' —
t«r Xbftis »OD SranfrCKt |tmi J^jo^t^Bm
9( 9i6tn m tcc fi^önfirn !Slüt^ fnnc0 a(f
Icr^, «Unun Emniii brfAäfttgtt imr, \\m
«tu fouBaraincä gurfunt^am im j^nt^rrüft
IRcavtl {Bmii^trii. €ctn 3}fft J^MtnjOf
ftiati älttfim ^ruMrä eoftn, »tl<tifn tt
ba0 bdii Jpouft rtoofte (tittt^cm ^n>si%vm
Uibino ef[Ii(t>/ lebte nidlt lang«/ uni itag*
U mil fem« Kma^lm 5)?ag5alena Mn!5»w
losne nur eint tin;i3C i^ccfeter, 37dmmä 3Ui
^Mtrlna, tet\(S)t ^nnact) Kimidin in Sronff
reici) nurbc. C£3a4 nocf) »on brmCDifbtcttftticR
i^oufe überblieb, iraren üte ^aftacttn, bet
Äarbmol 3uliuB, ein gobn be* rti ber <pöi(
jifc^ra Stcf^itibnuis ctmorbeteti ^uli^itu^/
Sptubetö be^lJMdjtttebentCBliorenjo, 3pp»»
liio, Wft(*ten3uli'iii . ber J^ct»g B»n !Re>
mour^ mit einet £)anie üDn Urbino, imb
atie^-fliiber, toelt^eii tnfrotbet isrx S'urb. 3iu
buä Dbec oec^erioi) Eorcnjemit'tinri ^ou^i
ma^b fttjnigt (lattf. Da bie acbltn inänn»
lictien 3Jact)Fommcit txi ^orenjo o^nc Siben
cr[ofc^nR>ai(n,fct)eitricEeDX. dUeSilebkeifAt
eütet bon Jlacbinol 2iu[iu^, €r)i)jfc^Df |U
glDrenj, nnb päbfrhc^cn feciatcn ober @eu«
feeriKur )u i&oiogna. Ziffer fejte fic& <im
f&nSliiSi relbfl ani diubtx bet aio^ubati in
n aber ^erna^ uiitcc bcm tnamcn Ziemend
VU. auf benpäbrtlittjen *£lu^( erfjoben rouir*
)>e, fcbitftf ft bie jroem not^ übriiicn $aftan
ttii natt) gloreit), unter bcr ülnltitung bti
^arbinal^ €iiIvio poffetini Ubn Soitona
fem 1
fcm &iMt itt regierm. t>ie ^iorttitintt-
liaSKn tieft Stfgicrung , n>fil iTfaufPitnialt
Stgrön&et, utib mit fcfiwfrfn Slti<iabeii btf.
glcjut roat, <im i^tipen ab« locaen ttt
^tte unb Unqcfiftlitfenlitit brf jfntOiiial*
9(i|itnni. i^obalb fle tcfuf>rftt, baß i'l»
ntenä oon benttutftfjtnitnb rpanifilltii Srups
^jf» in btt enfl(l«but8 (ingefcdlcffm n>ac,
«Bpßrien fit fid& »ibet bie JSegfnten, unb
trieben tie mit &malt aug b« Slabl. ©a
fh ab» am aQcrmciiien glaubCon fid) i&icc
SKDÖeit »etficticrt ju 6'»^'"; «r^ieltifUmtH*
sticht nur ben grieben bom Jfaifec, fonbccn
xjc^ttte äuc^ mit i^m nn ^AnMiif auf/
fcaft befftn b« wrttitbEne SlUfdtitxe mit
«inet natärlittjen Socktet befffll*«"' SßamcnÄ
SÜatgartt^a , cermä^It, unb mit gemein;
fcfiaftliditR Waffen als ^eijcg an tag Tüai
bcc be^ florentiiiirc^en^iaatä gefejt tourbe,
!nac() einet %tla(;eiUR|) »on (ilf 9)?onaten
fa^en ft<^ bie ^lotenttner enbltd) gtjmunt
gen, fict) bcm ffljineii beö Äaifetö Äotl V,
unb beä ipabM iu unterroeifen.
gloicni fa^ f!d) bamolä Telblt nitdt mt^c
flUict). «Kit Sllepnber unb 3i>potito, unb
tD&fitenb bet $e[iiitcrun9, niaten aDe bie
Ctiif)en gamilicii/ bie bem ^abfl ^Umai
ttßtbtn tvaten, bei @tabt vetntiefen unb
i^tet &üta beraubt mctben- unb nun, ba
bie 9'?eöiceifctie ^axt^ti) bm Sieg babon
trug, mucben fo viele Don bet feiRbIict)en
6eitt ttieilä ^ingetic^tef , t^eit^ beg San»
teö betroiefen, baß b« iStabt afle ^ofj
nung/
r
f
T
nuns, )e IStcbtt aufjafornrnm/ eA^t^d^niU
ttn ju fcpn fc^itn. QSti( bon btn thtla^tt
rtru baS 8anb nn^ä um^tx vtxnüfltt tvon
&cn trar, fo bradiUn S)\xBSttinot^ unO
3)(|! bai €lenb bcr gtabt aufä ^btl^ilt.
§iae Uttil, TDtiä)e4 bit ^tbiieift^mifiaflatt
ita itrem ISaicrIanbf iuiß^trt, f}>)t nactj^ec
«in antKr« äfliKE 3"*'^ tiefrf ^auf€S,
WfHi)(C jur unaböangijiCR JSrgiecunj gtlaufl»
tt, roiticx 3ut ftmat^.
53 ft vi
^ ^'^^l
iilliiii ^''^
3 tlDS D13 S13 D3b^ 2>V
CECIL H. GREEN LIBRARY
STANFORD UNIVERSITY LIBRARIES
STANFORD, CALIFORNIA 94305-6004
(650) 723-1493
grncirc@sulmail.slanFord,edu
Alt books aro subject to recoll.
DATE DUE