Skip to main content

Full text of "Briefe über Italien"

See other formats


Google 



This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct 

to make the world's books discoverablc online. 

It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 

to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the 

publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to 
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying. 
We also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc 
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of 
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 

Äbout Google Book Search 

Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs 
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web 

at |http: //books. google .com/l 



Google 



IJber dieses Buch 

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im 
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde. 
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch, 
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann 
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles 
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist. 

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin- 
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat. 

Nu tzungsrichtlinien 

Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse 
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese 
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch 
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen. 
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien: 

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese 
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden. 

+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen 
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen 
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen 
unter Umständen helfen. 

+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über 
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht. 

+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein, 
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA 
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist 
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig 
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der 
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben. 

Über Google Buchsuche 

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google 
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser We lt zu entdecken, und unterstützt Au toren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen. 
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter |http: //books . google .coiril durchsuchen. 



Idtit f e 



übte 




3 t a M e tt 



€. 3- 3. » ' f 



®rittw aSanft. 




SBeiraat 178J. 
ttf Eni !u(oIf ^offUnitn« Wtn» nnb CcCtii. 



U ) l.i /i 







>" '5!ui-.; „i i," . 



Snn^aß tts btUUa f&ante«. 



JCin m1^ jteanjtgfltr Sricf. 
um ^mn äbt ^infdmann — t, 

Stuey Oftö 3t»an;tgfiec Brief. 

Nm altin SolügülOen itx SloTtntirter — 34- 

Scey un^ jmanjigfler 33ricf. 
9tacfiT((f)KrT Don CDitilanb. S» Crnärtiunii iinti Sff 
licbCigutig bcr beFunnttlhn Stcifebefc^ttitUR'« 
gm — 50. 

t« ffltpublif ©enin» -- 7«. 
gUnf lm^ ^loanjtgfl» Sricf. 

SJcn Ut SXWuHif SJtnetis — 92. 

Gtä)« uttb jtoatijfgflcr Brief. 

etwas pom öflufe Saooiicn. — 109. 

QSteben unb jatanjigflei^ Btief. 

JBW Ux notütlicbeti Sefdinffcnbcit b(ä fSttiitti 
tefltljumd £Däfiina — m, 



3»l«li^ 









lct0 OHO vifTpmRV jocict* 






95rtef( 




5S V i c f c 



i b c t 3 t a li «3 
Mm $imn abt SJiiifdraAnn. , 



Ztit^iftit ^ttuttii 



@,. 



ftti fiftt crficH SlntiqiMcitiä gegmmarüget 

bon ititt ju raiflVn, tvj^ ntA« in 2:oefan« < 
»Ott i^n unb femm 6*nft(ii ^altf. ^Itre 
grage ju brontworlcn, tvill idj ^^tn tat 
Urt^ril ju Kiffen t^un , wclcl)«^ ein» J>(» 
airfprn 2IntiquUittflf*nH« in Stalim, tt» t 



I 



mit ZvAul, ein Slorentin», btv i^it (((c 
gelaniu ^at, äUt i^n faßt, jeboct) mit ^em 
SebinSf t)a§ @ic nur fo tiitl babaa slaüf 
b(n , alö bief(c tuibct i|)H aufgetrat^te ©(fl> 
ncc ben^cifet. ^n bcr SJorttbc feiner SIb! 
I)anbluii3, bie ben Sircl ^at: Dißmaxiomt 
ßpra Uli CUpea voiivo fpetranLC alta famigija 
Ardaburia, ireväto l'anno 1769 nclle vici- 
naD2c J'pctietello, ora eGHentc ncl Mufeo di 
S. A. R. 'Pitrro Leopoldo Ardduca d'Außria, 
Granduca di Toscana, illuih-ato da Dtvttnico 
Augußo Bracci ddla Societi Reale antiquaria 
di Londra etc. in Lucca 1771. finfcct fli$ fol* 
gtnbc Stelle / bie id) t^tilä tpörtikt), t^tili 
btm !S(r|Tnttbe nntO , ü6crfi;§cn mill. "tJn 
«öec öefdjKibung öet gefd)niitfnm 3tti> 
»ne bes feiigen J^acone Don3to((^€eite 
„166 5at i^c mbt lOinFflnwrt«, (in b« 
i.rü^mtci: Ip^tloio^c uiib jtemlii^ uncrfa^» 
iime ^Rtittuaciu^ , mein ^ttt con bcn altm 
»@teinftft^crn ^ «•tld^tä Smai f(f)ou (ängH 
»tum £icuc{ fertig , aber bietier bUTCt» meine 
«,fi$lect)ten Cilildäumliänbe bat>on Vfi&inbtct 
»worben i|t, an<)fijctftii, £ia .ec eä noc^ 
Mhictt gefe^tn ^atte ,- untcrfieng et fic(], 
«.meine noc^ nic^ saitj an^ Eic^t, getmene 
»^bem {u ertat^cR, unb fd^te: Hte de 



p* 



^.Vfrre prife d'uoc. Sirdoine du eatüet du 
^hcvaticr Vettün (*j de Rome, fragmcnf. 
„U nc tonticnr qsc les dcux jainbct jusqip' 
^ainj -cuilTe avec 1" infcriptiün . . . INTOC. 
„AAEIA. EnOIEI. MonlicurTAbbc ßracci. 
ndans unc lUanthe de fon ouvragc des picr. 
^cs gravecs a fait fuppl(-^r le reße de la ßgw 
(ex pede Hcrcukm) comme ß tUt eiaif 

;©roin unb Cifcrfudlt u'uUn biefm ®o 
.legten an, init mir aiijubitiDcii , ob it^ 
SUifi) )cbcrjcit tnicti ^Miid; 9(9^11 i^n bcjcu^ 
^aht. uai} tetietinen i^ll ju offcnbun-ti ge^ 
lern unb ^ibrrfpcüctcn, Iicitii tric fotitiU, 
er mit; aufbütbcn. Den <iu |iä> v»|iümmcUcn 
<Stttn ergänzt ju Iidbcitj ba n* tienfclbcii jm 
ITIuräimt 3li»rentinuni oce (Bori, bcr i^n 
luerii bdatttit ^craaitit ^at, uiib iß^erfllQirt 
toflvap^ifdteti JBcfdircitung bts 3iittfr^ t>et* 
fori crgänir fitfunbeu ^atte ? Q33oju alf» 
baS jive9i>rutiiie iSpiiäjtvort: Ex pcdp . 
Hcrculem, nje((()(ö iiic&t oufmict), fpnbtro 
«uf bic scfagttii jn»R ttortreflicl]!!» ^äm 
an, btt fid} buc^ i^itiSt^nfteii überSUIIer^ 
t^imtt fo fc^E um bi< Sclciicfäinfnt »eibicnt 

C3 W5 infdmonn citirt 6i« Difliit. Giyii. 
loer. Ceg Siitittd 10 e 1 1 r i j Ullb Mut. floicnfc 
M e r i Tom. 2. r»b. t?. Num. I. 




ittttd^i Sofien, foDm muß? fyittt ci btti 
titicrfe ffiud) t(Ä 3iit(«^ Vettori flcitfm/ 
fo mußte i^m wtbtv bit 9)7ut^magung brffcl; 
bm, &ag baä Srn^metit bcä iBteini , toof 
ton bte ?ifbe ijl, bie Seine beä 31i$tae^ 
»orfleHc, nod) bie asa^tfcfjeinlidjfeit wegen 
in an^abtnbin Slrt von (Stiefeln unbeEannt 
fepii. Sllfo ^altc bcc ^r 5Ib( MOitiftlmcmn 
leine UcfacQ mibec mic^ loSmit^tn, ba ic^ 
webcc tag gragraent iueuji etgänit, no(^ 
We gemelbEte Wut^maSung erfunben ^abt. 
Slbet Jätfc itft (luc^ biefeö get^an, fo «örb« 
tiefec ©tbanfe eben fa iva^rft^einlic^ stmtf 
fen fe^n, olö bec feine, icenn et geite 167 
6Ui einem elnjigen ^ein auf einen !Sact^u$ 
fct|[i(ft. La Jambe, fdgt ti, il'une Statue 
daos la vignc de Mr. le Cardinal Alexandre 
Albani eft plus dignc d'attenrion. C'eil peuE- 
etrc la Jambe d'un Bacchus. CSJct ^at je 
tiefe 3)7ni(nia§ung cictabdc, ibn läctierijcf) 
fl«raocl}t? 3[i \\}m wielleic^t «Hein erlaubt 
|U mu(5)ma§en? 91bet et fc^lt aad) fc^t 
gröblid)^ wenn er fagt; Ces jambes nc nous 
donneut pas pourtanc une grandc td^c du 
graveur, dont Ic nom marquö pompeufement 
für la pierrc concre la coutumc des excellcns 
graveurs eß reulcmctu une marque de la pre< 
fom- 



b 



ibmtton , qu'il avoit de fon peu'de favoir. 
etc. ^Itttt er bie gtbac^ten Seine mit Sluft 
nKttfamfdf bttta^ut, fo möcbe « üc 
(Etiefdn unb btxt SScin^ornifcfc tioroit tnU 
t)ccft,-fie nictit für nacfenC) cngcfc^tn, unb 
fcie €ci)&n5fi( fcfg SBettö bejiwrEt fabm, 
t(m Spruct) tfö IJJIiniu^ flemä^: Si avvul- 
fum flatuae capuc, auc membrum aliquod 
icfpiccrcs , non tu quidem ex illo pofles cotf 
grucnciatn aequaliiatcmque dcprchendere, 
fis tarnen judicare , an id iprum fatis elo 
cflct. ^un lalfe 14 einen jcbcn ouf; 
c^tigen 9}!ann urc^riUn , tb icf) obre tE 
ttaöjtms vttbitüi'? 
[ ©ieiTOote iStiHt, wo mic^ biffcr ©rfjtif» 
[tll» unfc^icflicf) angreift, ifl (Seite 32Ö 
S gefaxten CQSerEä. €r fü[;rt bafelbil einen 
©fein bcö ^errn ^oa^imö Äenöorp, eine« 
$atricierg con ^mflerbain, iiub rcegen ftit 
ntt feltetien (Jigenf^ofien unb ©aten ba 
t&^mttn SRanneg, an, unb fagt: Tfie de 
Ihtße coefFec d'unc pcau de Lion. Le poITcr- 
feur de cette picrre cft M. Kendorp Hollan* 
dois, et Mr. l'Abbö Bracci Floreucin 1' aura 
fair graver für fon ouvrage des pierres gra- 
On y lit Ic nom INAIOY , mais il efl 
i d'^ertir Ic nvm de eet ancien graveur 
SI 3 y fuc 



r 
I 
I 



j für nüt pv Mr. PicUer "nra^oii , faabile 
gnvcur 2 Romc. Le tnvail qu'oa obfcTre 
(bu ccne pierre ne corrcfpond pu aox ve- 
ritables ouvra^ ctc cc Cdctui. J^HIt IPcKc 
l»T J^n SM IDinFclmann mit Tmir 3« 
»i&titic^fn .^ü^nVit trratfefn, ttg mürbe 
f» Iri(ff(i(äiibi9 (c^n, iiiita €rrin untn 
Bit j|<t)tni <Brrfc t«g Cnc)a9 )tt jQ^Icit. 
^ir HnaH mir unbrfannt f?Rr ^i ^t 
Slatimf Cmfufl ten «in« nrimi J5wn& (im, 
jagtftit teoi&cn if! , ba (in jftrr firittrimäfitt 
g<T Xtnttn ti btmattn fann , unb mir noC^ 
flbtt bai befannt Kor , Daf biepcr ?}ome 
ouf tSerlan^cn bc^ in 9^iai{a ÜRottotia ja 
9tom TOc^ncnCftt ^iiufmann«, Sclifatio 
ami&ei, &er i^n jUfrll btfo^, ton 3(neort 
pid>lec eingrflolilfn reorbnt ift. Ba et 
mid) tiicc necfcn ntoQtej bf^img et {torth 
ffßr gcobf gf^Uc. Srr cr(te ift, B« et fägt, 
Sfl§ &ief« iSttin beti ÄcijtEn SüBrrfcn fceöEire» 
)u« ni*t fnifpcecf)e ; eb er gieid) dd» atlrn 
JTenncrn c« aitctl^ümitfür ein« bet fcftbns 
Pen UReiffeciJürfe ber Äunft gehalten rcitb, 
Unt», meiui et nu* tein 2Berf betf Cnefuö, 
bcnnocl) feinet TOärCig ii?. Sa bec ^etc 
Äefiborp i!)ii ju 3iom faufcn roollte, frags 
(c tr in etnem Stief ben fScixon etofc^v 
ficc 



»6 

mgn 

m 



»on (lielle. £)icf(c gtcgc JSfnticr antlVD» 
tttt il)m, bjt Arbeit bitreä £t(irtä fcti üb<t 
aüt 9]>aa§en k^oTtrfflid) ^ uiib fei) an ^ect^ 
itnb (Srltcn^cit einem bst {d^hnfita XxmaM 
ttn Boriujif^En. Ser jmcijte fben fo offtn? 
bare geilet t|^ bai er bie gr^ut für beä JL{>tf 
ftu0 Ztopf^jlc, Cer mit einer £otvent)auc 
btbtdt ifi; ba man bo0 bei^merfien SlnblJi£ 
ßr^tt, ba§ tg eil) anmut^^tLoUeä, feinet unt> 
p}bMi fficfirf)t eincö CflJeibrÄ i|>, ttffe«; 
'opf eint 3iegen()aitc mit Römern unb- 
Irgenfügen bcbrcft, beten SA§c fid) unr 
^alö fdjlingen, imb übet 6en S'lflueif j 
finin ^nocen bilbeii, 9iuf biefe ^eife if{ 
finf ben @d)aumünien bct «papirttjeii , $0f 
pilifdjen , qjroctlifdjen uiib SotifcfjeH Pic*. 
ft^lei^tet bie Aanupiitifi^e !;jurto, j)ebil« 
bet. 3Bt> ^at je unrer ^unlicic^ter einen 
föroen mi( J^ccnern gcfefeenV . . . Sie \Xtf 
fadjen , toatum i^ micl) fo laas übtt ben 
Slbt U?itiFelmantt nufgefialtcn l}abe/ |tni>- 
etfllte^ mein ?QJetf, ttelc()eö ni>(^ iiicl)t onS 
£i(^t fetteten ifl, rotbet beffelben f^cjftlict)e 
unb münbtic^c SIngtiffe ju uett^tlbijjen; 
:& gmct)ltliä bieienigen, welttie gar ju 
^t t^n tingenommeti Utibi aufiuFIüteit 



r 



iBtMitt i(^ i^nm f«n ÜJftbitnfl ftifcfi jti itüxi 
i^tiltn vctlegt. & »arf ftct) ju tixitm 
SiidiUt übet aOt äntiquitäCfnFenntc auf/ 
um nic^t nur bie beiütimCelTtR bei CDrigcR, 
fcnfcetn ßu(^ j(ne tcö flegfiiwätfigen 3a^r* 
^unbfriä burd) bie ^cdjel ju iit^rn. Sl&ar 
feine ^ritiFm finb nin|imi|)(il({ unricflttS/ 
crbärmliit) uiD läd;fdic(). €£ fcbtint, fit 
^aUn tmcn anbft» Sntiiwecf , a\6 bi<icnif 
gen, bie frine ^tnnct finb, {u taufet)»?. 
UfbftäU Fommt cc mit <incm unnä^ftt unb 
träSfcifc^en ©epranse con übel aiistbiAC^t» 
@el(^rf<imfeit anftejcgcn, unb tragt [ein 
Siebenten, feine iBdjrtften mit €efinbuRgeR 
unb ^ut^maguHiim SInbeiec )u becet(t)(tn. 
3)ic ^flc^ricn mact)ien ftct) lullig baiüber; 
er abet fc^ämte fict) befVcn ntd)t, unb btt 
gnägte ficb bemgcmeinen^aufen jugefaDem 
SBer bcrnDimbeete tief) nicbt übet feine tü^at 
gjra^lm?, juerfi entbecft ju ^ahtn, b«6 
bie @<i6tl beä SaptCclinifct)en Slrt^igaQuä 
auä antinanbee gefetteten €ei[«9ieifen bcftc« 
5ct? Senn bie ?lb|)anblung bei S^ttm fflbt« 
S)ßnienict> (Biorgi über biefcä fe^ägbare 
(£tütf beö Wtmf)umä, worin ucn biefee 
©eigel unb bcn Sieifeu, tsotauöfie bejic^et, 
St!)anbtlt nicb/ ijt in «Uii ^inbm ju 
Siom. 




SSom. JTurj btt Sluf , bm tt |i* iu Som 
ertvarb, grünbcte fict) auf beti SoDcI &nUf 
tn ©tit^vtta, unb auf bit ^tbt^it^tbünfitxi, 
womit er gegen ficf) felbft ff&r frcDgcbig war, 
3u«ft unterficng er T'*/ öi« SDTtijnuiigeii btt 
Smatx über btn gcögten %^til b(t Slltecf 
t^umer ju S7om ju mibctlegfR. SIbcr rcie 
(ä i^m gelung, bemcirtt folgenbeä S^eorpifl. 
Sie Siilbfäult bti fterbcitCcn gectiterö im 
(apitolinift^en ^ufaiim, btt an einem 
©djentel uevipunbet i|?, unb wie ein glaili- 
tator laquearius einen Srricf um tten ^ali 
$at, niQttte er ;iutc foOie e« gtauben?) ju 
einem ^jerolb , rccldje^ H)ra iiu^ir ÜJTühe 
loficte, fllö btm bcrü[)mten OTenoge feine 
aWeilung 6eß 3tQlieniril)en SEortfi Lacctf 
»PH bfm (ateinifdjcn Vtrna (*). gaf[ auf 
fcie nemlic()t aßeife nerfujir er in ülnft^ung 
anberer ai[((rt()iimer," 

JSi<ii Huii bie (intiquarifi^c JTcnntntg 
ongeM' w>t>tan ti btn geltjiruffcn aiiälinern 
bieftr 9lrt nteiltcntf gefehlt !)at i fo ^aiu tt 
SM (eine. Titm in feinem OBftEe de mo- 
urnienti aatichi (üon ben alten S^enfmäiein) 
^t er Brrr<f)iebcne (Steine unter bie alten gef 
vetfintt, (a[ä j. 3). jenen, btc einen Sctiei; 

C) Or'jfiM' deti« linguK lulUni. 



F 

■ htm 

V rtiKi 

m in 



!tfn»frf« CDifeoboIujj ttotfirfU) bie »ete 
rtiKin itoc^ Ubr-i^fn bttäftmun euinfttt^tr 
jn 3iom !}(|Todt(n mocSra ftnb. tßon tier 
gri^enfonft, c^tic Rxlc^e ülifmanb im Slam 

rtn, tsarcn i^m Bit «(Im SrtinbfäBc unb« 
fonit*. 3(^o* »oöte rt ein Suc^ oon btc 
Srfc^idlte t(t fdjbnfn Sänfit (dutibm. 23it 
»oDdt Bon bitftm ^Btrle tiniiit SifHcn b« 
t&^xta,' nur bm Eici)^a6frR bcc ft^&ncn 
Stimmt, bit feine £tnmr tiec Slltcct^änicc 
finb, gut Sifurtdcilung.'* 

„Ufür boÄ, »aö ft »OB ber 5!?a[rt(9 fagf, 
ttin id) nur im aJßrfe^pgft" anmtrfen: erfi* 
lifSi, baS ttbon Kap^ael, Sorreggto unt» 
Cfijan «jälilt , (ie ^abdi bie «Pleifletpödc 
bfrOIIttn ßubie«; unb no* tiiniuffStt c*) 
Car il nc faut pas s'imaginer avcc i^uelques 
ccrivains quc Ic Correge ne doivc qua lui 
feul fa gloire. II fc forma für les grands mo- 
deles, <}uc lui oSht l'antiquite. ülbfr id> 
ie^Quptt , bQ& Cocceggio feinem gleiß unö 
ftfnen Salenteii aOtS )u occbanCeti JatK/ 
liRb fict) qar nidit neict» ben ^Itftt gebilbet 
^abc. S>eRn ®iorgto Vafati , fein ^litQtf 



',. ABißerilam 1760, voL 1. p, 47. 



noB/ fagt tJDii t{tm in reiner febcn^bffc^KU 
tiung, tc {}abe tvcbet 3\otn 9(ftt)en, nocft 
tie Jfun|! b» titelt ftubicrt. £)icfeä ivirA 
nocA iuii) tincn Scicf btä kccA^mtm ^am 
Hibfll daracci an femtn IBmtti^uöiuig (') 
bffräftiga, »orinn er frc^ »on ben aßetten 
De« ilorrtggiö fo autförödt: ^itflnbftlnt 
tigtmn (SebatiFm un& i&infaüe, iin^ 
man ftel;et ee H^mn an, ^a§ er aua fettieni 
eigenen Äopf gef*Öp(t . felbfi erfun^en, 
UII& ftit» nur naäf dein Urbilbe gerr^ict 
(>aC' iDii< An^etn \)abtn fn!^ alle mit ttoiae 
Srrm&en gcbolfen, mitSöcmcn, ;öilöf 
faulen, Seid^nungcn , :c. €fiiie tlGtrfc 
felbil ben>n(cit, ba§ er nirmänbm ü\6 ß^t 
f<lt)|t feinen vorjitglic^cn ^t»^ unb Siu^m 
{U oerbanfcn ^at. £)ie fonberbare 31nniut& 
feiner ^isiuien , befonbfiä ber QBeiber mit) 
£inber, bcjeu^m, ba§ er bie IRarur aUeiti 
fiuliierl ^abe. 5ßa« Rftp()acl anflehet, fo 
^ bei ^etr ^bt XTinFelmann vollfDUimeti 
Se(5t ( ta§ et fia) nadj bcn Sic^fr'ielen bei 
2tlteri[)uine <)cbilbet ^at, unb baß er einen 
flberouä fä()i£|eii Jtopf ^atte, btefeiben nai$» 
lUA^nun.'' 

«@(if 

^ Raceoira ticlle Lcictre füll« Pictun, Sculcun 
^ * AidÜKtinri bi Roma 17^4. Vol. It p' l9> 




v><S*ile 189 unb 190 ftin« &cf^iä}U btt 
Suafi f^rit^t unffir Slntiquariuä von ttn 
gJTÜngdn tt« iipfottn SiOlö bn SSunft bt^ 
U« J^rtnirimi, unb iiQt &tcf(lb<;n t»cn mue 
(ritSoäfmtfril btn. Lcsyeux du conDOifleur 
impartial, fogt (c (*), I'appcr^oivcnt data 
Jes defTeins de Michel - Angele plus cclebre 
d'entrc cux. Cc n'ci) donc pas fans raifoD 
quc Ton a dit de lui, quc quaod on avu ud* 
de r» ligurci , on tet 3 toutes vucs. Cc de- 
faur eft cncore celui de Daniel de Voltcrre, dp 
Pierre de Cortooe, et de quelquet aurret. 
©itffö ju bcniiliüorltii mtrfe irf) cr(i an, 
tag pittto 25crcet(itii von CortoitA {tvac 
(In Zo^Eanfi: iß, abtt üulmt^v juc Di^mif 
fdjcn edjul^ se\}hvtt ; öog öet ^ere 2I(>( au* 
unffre HDttre^ii^cn ^ilb^aufr, a\g ba ftnb 
Donatelto, tut übnaa^ einfait unb jie» 
lief) i|i; Senvenuti» Celltni, bcn anmui|)^* 
ODQcn unb cbUn 37acl)aDnicc bfc ^Itta, uut> 
Cfotiaiin tii ^ßologn«/ ttt uiifiemcin flarE 
iO (inm gro§cn g^arofut: au^jubräcftti, 
uiib jur T'o^ranird)«! €ct)uk gr^brt , oE> (C 
gUic^ fenfcilä bcr iUlpm gtbocen i\t , unl) 
«nttc unfern 3)!al(tn bie berühmten mara« 



L|f^ 4( r An. Vol. 1. 1. 309. 




'-'ärbo t>a Vinci, "Univta ^el ßcirto, il 
^offO/ tu bcm ?)ictro ton Sortcna iint» 
ftem Saniel «on 33olKrta »orgt^cn, ^ätfe 
nennm fonncii.'^ 

„IRun lafTt i* einen ftbm öKRönftigm^ 
sOiairn , icf) ttiO n^ctft fogen einfn febm un' 
pan^epifi^tn Stttnn bcr 3lltcrt!)ümfr, ur« 
t^ieilni, Db bif ©ette tcö ji»«ot(n ^ftfurif 
fc^cn StQlä mit jtnem btS gto§(ii 2ättoiiA» 
roti Decglidjen tvtrCen föiincn. Scii gtrofl* 
ten eti)[ I)({*reibc et folacntermagcn (*): 
Nous palTons ilonc de Tancicn flylc Eirusque 
au fecond , dont Ics marques caraäcrjfljguet 
roac UDO exprcHion forte des traiis de la (igu« 
rc, et des difTerenics partics du corps, 
ioiDte 3 une atticudc et unc adion gcn^e«, 
et meme quclqucfois lingulieremetit forceci 
et ouuces. Au regard de la premierc qua- 
]jt^ nom obferi'erons , que les musdct fönt 
tellcmcnt gonflcs für quelques figures, qu'JIs 
i'elevenE conime des monticulcs. Les OE 
pcrcent außi avec taut de force, quc cc ftyle 
devicnt d' uae dureie infoutemble . ^\t 



I 



ß WA. de 1' An. Vol. !■ f i8f ' 



r 






compoGtioni de Raphael (^. (^g Hlir^ \^m 
i^\vev\iä)iemaai^ttrHm 5fi>fat](n, nitt)t ein; 
mal URtfi un^ gfcrmctiicrn, bie wir f» 
t>jtl «Ölt tiftrunf^ien Werfen galten. Utt(> 
rcct) «irl tvoiiftec m ttni , tvaä ec &on 9«; 
p^el fii^t, tocnn <i; tion btr Srajic btt 
btTA^mttti ^«[etCotttggio, ®utt)0, 3(1« 
bfitio ficfe fluf folgmbe 2S:i{e ouöbrürft t 
Watt fatin ftc in <Si.'a^r^cil btm ^Apfyatl 
nt(t}t abf^rec^eu : abtt fcitu Slrt ju {«ic^nm 
ftftfint fo ija« unti fto flttf, b(i§ ttTalvafi» 
fein*n t^txUn öm ?aö*I uiit(it>egli(t>*e ©ta* 
tuen btpKgt. 2Si( »iefcö mit bcr 5Ba^w 
(eit tUfammfitflimme , ba^ äbcriaffe i(^ oiu 
btcn lu bcutt^fileit. Qlbcr icf] Fonn ni(%t 
^gctifftt, mit ttn ^tlf^rter, ber btin ^a* 
tifan, be» gorntfift^en ^aHaft uiib @. (pitj 
tto gRontetio gtft^n l)at, fe cen fem gitfr 
liefen Siap^öel fpredjtn lenne." 

,,€iJ muffen afact biir l^iebfiatct b« fdjönen 
£ünßeunb bfr^ültecf^üniccncd) mef)r ttfi&ut 
neii/ mnin fic ^6r(ii/ roaö tttonbrm cotttffiif 
(()ui ^tiitv Julius Komaimä f<i>n. 37act)« 
t(tn cc in feinem Tractaio prcUminarc i i 
tnonumcnti antichi crjalilt l)at / ba§ nacf) 
ben Slntoninen bic fcl)öiicn fünfte in SS(tt 
faV 
C*;) Hift, de r Art. Vol. t p. 309, 



^^ 



QBccfcn , Cir mtet tcn Qlntoninm iint> £<* 
(Mimiu^ Sfpecuö ju Stanbe gilommenj 
(in 3rD§« Untttfaiifö ftij, fo bebient « 
(rd) Mcffr nmiHdim Strgleictung {tviitten 
Äi'pljoel unö fcintm tcücoigen (£cf)iilec 
3uliuä Somanue, utiD f(tc|t: Swifcbeti 
(er Seid^nung &es ^uliuä uiiEi feine« 
Äe()rer8 i|i otdlcid« Pein geringewc Um 
tetfäfitb, die jtvifi&m öeii Ccnhitalern 
Öec auiift untet bet> ^mointieii utiö 
utitec CSeptimiii^ eereru«. Jiann etroo« 
«uÖfaitPeifditfL- fco», aliS 6i( 'BtrU Hf 
^liuß mit (cncit t>er "^eiUn ^«^ Scptimiu^ 
eSeoftu* ju ucriileidjfn? 5ß(m ift tiio^I 
«Bbetannt, bog ^uüud ftincm üf^rcr TO«iig 
»See ßor nittitö nat()9icbt, rote feine SBctfe^ 
womit Cec fpaüaff <ie| Te -JU gj;antU(» 
pronsft, obre wie Me Qltitiltiungrn bcrfelü 
ken in Xupfcrliidjen bfjeugeii? Slbet toai 
kfftebe i* mic^, einen ^uliuä/ Deffcn^ert^ 
)Kt S0Rjen (gSeit befannt tfl, ju vcrt^eidil 
8t> obre )u loben? CQjaä ict) bieEier eiefast 
^^, ift, 6eu(I)t inict), {linrciebenO genug 
10 beteeifen, Dag t^ &em .^crcn 3lbti VOint 
fetmann an bei ^eidjnuiisäfunR unb an 
fcem t*itft^iiiac( in btn frönen S^npfn ftttlte/ 



I 



■ mit 

■ 



niiti Mg tt ba^et nict)t iin @fanb war; 
»ori bm Slltectpajncrn tin lic^tigeä Urt^eil 
ju foHm. " 

,,3($ tvoRte ni{tf, bag ffmanb bäc^r«, 
bot bic €[tniicrun9 ttlitttatt UnbiUigfc» 
tcn, obtr bie 9tacl)bc9icrbe mict» ju tiefer 
longm, unb Bern enbätferf biefc^ SSutftÄ 
iiii^t ganä angemffTcnen SigrefRun Bereitet 
5a6e. aUcine i^ouptabfidjt ift, mid) »iöec 
bm ^crm Sbt Wiiifclmurtit ju oe«5(ibi; 
geil/ unb meine Sefer ju marneit, bog |ie 
fic^ eon feinen fingebilbcten fu^nen Ztf)rt 
fägen nic^t »etfüS«» laj^en. Sa&ei) ^abc 
id) auc^ je igen rooflcn, watum fleroiffc 
tt0(tf(/ bie öü^iit iielcn, biejcnigcn ju (du* 
fc^cti, welcfie nur ju i^rer ®elu|}igung lu 
fen, ju 3[(j,),^ itt bcm ©ig bet fcfjönen 
jTünfle, beö?Serbien(ieö, ber 91rtigEeit, btÄ 
gaten ©cWmacJö/ unb bec ©roße feinen 
©eijfatt finben. ijö lachten bie gele^rteti 
JSSmce ßbec bie ifüDn^eit eine« COIanneö, 
bet nacf) bem ^SeibältnifTe rinec vtxfih^tf 
len Sinbilbung^Eraft neue @runbf^^e bec 
fiftoncn S'ünfle aufbringen tooÜU, ber ft 
Diele fcitfame aHTufinagungen in bie ISJelt 
tlreute. 31b» nocf) viü m^v lac{)cen fit/ 



bd er im SJcflpolitatiren bm ©Otitis in 
fc(r (5(l)6nl)(it bcnltjiK. Ben« fo fogt <r(*)t 
Naples proijuit cn quantite des formes et 
des figurcs digncs de fervir de modales d'ua 
beau ideal, et qui, par rapport als Phy> 
ficinomic, fur touc a l'aflbrtiitient harmonü 
que, et a i'exprdlion de routcs les particSf 
femblent fai«* pour les chcfs d'ocurres de 
k Suailpture. So (jicbt <c auc^ Cm 3Iea* 
jofitonem unft giciüaiiern bcn Borjug an 
iSt@ Utlt) @(t;«rffc:ili. Les Napolitain« foat 
^i» rpirituels, plus ingemeux, plus fublits, 
JC p\\K rufet, que Ics Rom:iins, et les S^ 
«SlieiiK |Hus, que les NapoJitains (*^), i^j; 
»igt Heine etiMf Stallend, aI« ba finft 
Ciena nnö Kiccnja, unb eiiic SVciige 3tas 
iÜnifc^ct: ®(i)hntn rottbtn ^(^ mit Sicc^C 
Aber Da« mi^eil üed J^erm 3Ibtä 6e[la<teiu 
fSoä aber baä^Qlfnt Berfcbicbenet; ^nätloiicB 
bftnft, fu flH:ed)e id) öfti gfeapolitonerB 
aittb £ici[taitertT i^eii großen ^mf) nie&t 
Ab; id) fe^t aber iiicftt cui^ Oaniin fte f» 
«troaö gatij gon&etbareö »ot allen anbevm 
^talitanttt ^beii foUen. 9};nneiR ^aurlatu 
; fuin £«!> iDiU ic^ urKc «leUn 8)nbct8 
p- % a Ulf 

P<0 ftii. 1.. 31. 
r c;) ibid. _p. 3f, 



1 



nitttittm^Mtt,tintattUifUix>tü9, timn 
ntt(beiangeio:&uonarotU, unb<iRtn(B<w 
lilcomnncit, iit gtmig nrbtc S^fapolttanee 
BDC^ Sicilionct nurcH. ^attt Hit bitütiöit 
»fittsec Urfad) lulac^tn, becitt) »on^usraD 
«uf eine Mänbig forlgtff jtt SSeebactitunj ö(c 
2iltm&üui« mit bem fltigigm ^ütfterlefcB 
tinb ^cid^iKti üettiahaxt, unb raic nacf} btn 
&tU^m unb ^cQfpitlm btt üllten wa^tt 
tutb tic^tige Scgciffe ermorden fyibt, bie 
man e6tu ian^e Ucbuns in bkfen fo^äßba« 
rtn ^^fimiiifTtR web» oerftt^en, nocf) 
ttmetfen fatin? Wan fattn in ©atir^tit 
btm S^uxn 91bt \DitiEelmann baä lob Ri($t 
<U)fpce(f}cti/ bag et untix bin @flc^mn um 
ftrct 3f<t eine anfe()n(i(^e i^teOe berbient. 
<Ee rennte aucl)^ o^ne fii^ Man falfOftm 
:tanb tM^ten {u lafT^n, bie SllteTttjAiner 
(xtlÄren, aie ei anbere uoctreflii^c ?iJiini 
wx get^on ^abeit, roelcl]e jmar aud» in 
ben ge^kr gefaflen finb, neue jFunfIroerfe 
fÄr 21Itert5ümei; ju (jalfcn, unb (ie aW fol# 
((e mit ben cace|!eR SSIumen bei (StW^xs 
fitatcit aai^tid^müdt ^abm; aber toegen 
i^rec Sßefc^eibeR^eit ^abm fit ben Säbel 
wimicben, ben bec ^rc Slbt XCinFelmann 
fi(1) tUtie{D3en t^at, ba ei bie @c|)t:anfen 





fd^tibtnba Ämnet, b« ec ßixr nict)t war, 
ffijit iPoIKe. ffltnn tc nic^töbcftomfnig« 
ttit Siuf tintä groftn Qlntiqnactuä erlange 
$at/ fo Eann t^ mit, bm eä an t>tn toja 
nrfotberlidjm gigcnfc^afttn ntd)t fe^it, <iuct) 
(tiAubt feijR, mit (CoreggJo ju Todtn: an- 
oor io foQ pittorc. 5)?eiB lang fcttgcftitc* 
iSlubircn, ber ^ffentlictic S^epfoH/ bit 3u» 
^t^f/ bit man JU Slom in bfn nichtige 
ßitt SKistUsrn^rifcn , tvormn man tinti 
Ibltiquatiuä bcnfiifiidct war, ju mir g» 
uommen M/ vxtim Unglücf^f^Qc, tnifclul» 
feigen baä Eob, batf ti$ mir frlt>fl beplegc. 
Vlularc^ fast ( ^) : man FÖitne ftib 0{>ne 
Cabet lobiR, tvrnn es ge|(^ie(}et, fiäf 
tstber Vetlcumöungen uiiö >K(agtn ju 
vcri^eibigcti. 

Sieä ift, wa^ btt J^cic Slbt^bracci sott 
unfecm XVinFetmaim un& »dr ffinen C!Ser» 
Un urt^eilt. Sind meinem ^c>))f fege idf 
liid)lä antier^ ^iniu, ali ba§ ber J^err 3lbt 
^cacci &itr von icbermann für einm Ruc 
S 3 floc 



P^('5 Plnrarclii opurculn ecc. De fui lauJo 
F. 387. JSI. 




» 



H m 4bNM Ml tiMM« te 3a^mi, M» 
M» «■# m4 «rtus 3tc(baita9 aH« üt 
•9 3l#r »Cf »MÜn« fStrU Sittölft »l*ab 
Km KatVtrtMfM, hu n nait) OB» m4 

IV MT ITTI ift»»!' un& t^ fr^lt aar 
IMk MI 2>nitf »n- S^nfftn, ntiut tt 
M »4ta w4 tMW SffnU bar. £>«§ 
•§ ti«t f» kä^tm ma ttm £}ruif jt^r^, 

3« M«iMli 1^ übrc fdne «ctcnEbttAtf* 
•tflTf «> X^ln 6ftn« blobt, tiertrrnbtr 
n i^n bMtutf/ Dttb ^offt bucd) ntitnni 

e< if-m itt ffttifm tiD(»n eiltet {ur (^rltic^ 
brung fttn» ncmut^ bitnc. (^r »itcbe fj 
f4»ii Unafl tum tmiittfa^un 3UI ()ebra(^t 
M"i/ '»'M* '* f°tl um (i( ^unü bn 





(toßm tat^t ictümxatut . vnb reinen rblcii' 
Btali biä {um fc^mfidKln unb bttuln ^ttabt 
ft^a ibtittte. — itbtn Sic Wojil! 



3tvcii uni tmn',i0tt Srrtf 

^6mflUcii©oi&3fi(ben tax gforentiiier* 

fS"^ if^ fe^reccbrUglic^, mtiin man in btn 
^ Sefctlic()tbiic()('rii liefet, bitfti oCer j« 
ne£ ^aU fi> obci- f» i^ieC gefo|!ct, uiti> bie 
bottoinmenbtn swünjm eniiBebec ganj unb 
flac nict)t Unat, ober tveim man fie fcnnt, 
iiit^t wcig, rea^ (ic in bcm öorfornmenbeti 
BfitpURft segelten dfl&en. eine folijt 
SDiünje, bie mau in bcc ©eft^ic^iEe bfc 
inittUcn ^tittn fafl auf nUe« (Seiten ant 
triff, iR bei:(Bol&c|ült>eii/ eine bamalä aüt 
semeine ^ffönje aller ^anbdnben TRafioneii 
in Europa. 3*^ glaube Sijuen einen ^e* 
faüen ju t^un, roenn id) 3^1"" Pie ©(* 
fc^ic^te biefcc tetü^nücn SRönje erja^l^ 



Ber (Bol&gülöen CF'orino d'oro), i|l 

im S«^'^ 1252 juerlt iu Slo«"i/ 'f" """i 

tiä ba^in ItUC SÜbergelb gcmunit l^atte, 

B 4 flepi-öst 



glorcntjttifclini ^amilim warm, bttatibttt 
«ütUn. ^kfc iDdrm «tteaS ittittt alS 
tlt Altern; ^atun aUt bcn ntmlit^en in« 
ttrtn ^ctf^. 

mal bcr gtorcntiitifc^c @el&((öl6m nit^t 
nuc fluö Com f(in|?cii ©oltc 6(fffltib, fon* 
fc«tt flud) beit ncl)fen S^eil einer llnjf »09/ 
fo baß i^rcr 96 auf fiit $fuiiü gioiigm, 
unb fe(;c fitcti sifprägt ttacy fo tvutben 
^icTtiir* bie ftcinbcii Sßaticnfn ö'Kijt, mit 
teil ^lorcntincm mt^r olä mit aribern jn 
l^aiibclit, unb lüdjt nur bie gürftcii uiib 
StepuHifftt Sfolicnö, fonbern auü) auö* 
ttätti«!« tlJntipnen itiütijfcn ©olbgülben n«cö 
tem Stijfpicl brr glorentina. 3$ »in 
()ier nur )tnt futj tntwtrfcn, toelct)« im 
bicrjfljiifen 3flf)cbunb(r(c 3Ilberr, ^(riog 
»PH Öf(Ictrfict) , 3o()ftnticß, jf cnig eon Spcp; 
mcn, fpft&ft ^o^ÄHweo xxii. Äii&toig i. 
Sthm »on Itngatn, pfjilippii« 2lugufluft 
nnb «nbcte ^hnm in granfrcid), ©eila^j, 
erjbifctiof jii tOInuni, Wilhelm, erjbifctiDf 
lu ?lr((ß, bie Jrierifdjcn (Eribifct)6f( Sluno 
unb VCetntr, ein Seif ton glanbern, tie 
9icid)g|?abt HUd, unb bcr 5(crngi>iiif(t)e 1 
Scnig petec IV. unb in Äapffc Kupcn ' 
tus Jabcn prägen Iflffcit. 



27 

fc-|&*f Plölbflflfbfn, hin -^llbett, olö fif" 
(B9 uonßtfifftfidj fcdlöiun iicg, unKrfcliEl* 
tet (id) butd) (in umfltkßrtrö ©diüb, ecöJ 
f<n cb(tftltc btfittr S&fii fict) mit ciikih g« 
taBf 6u!:*!KÖfncni '?alfen fnbigt, unö Cie 
UntEte ©piijc über bcc fvtiiifnben Spcmb tti 
5. 3o^fliinc« flEft«, iinö auf &«r «nbcm 
e«t( cur* bie Uinfc^rifc DVX ALBER- 
TVS. abtt Ccr täiDlBjiüI&m Dce *s6mi» 
fÜ^n jffciiiaß 3ol>anncfl, roeldjct; 13 10 blö» 
Jfie, untfrfdiciöet fitfc nur Curd) Cie Unw 
fc^tift! lOHRS R. BOEH. 

$ab(i 3ct)arme8 XXIf. !if§ im 3o6r 
1322 ©olbgiilöni mit einer jwcofadftn |>äMI* 
litfjen JTrcne ütct bet rcctitcn Jpfiiib BcS 
5. ^{loiincä, unb auf bcr anbtni ©*iK 
Biit bct llmfc()tif( feines SilttUKniS ('), («i» 
fccr^wo fflflt PiKarti, Bcc ^tiligtii ^Prtruö 
unö 9Jau(uö (**)) ju giüiguon prägen , bie 
tttt aiamcti Papali d'oro ctI)iclNn. DtB 
flffagte ^flb(f muö bieö ©epräg« ueräiibcrt 
Jabrn; ccnn tit jtDetit golbgfiiPen, Cie in 
iift eammfung be^ ^aufeä üe(tori ju 
JHom «en tiefem ^abfl ucr^anDen finö, 
itbta «uf Itiii« eeite Un 3JoineH be« 



I 



I 



I 



}n>mi froijivne sdc<iir<' dtlüiTrln um bU 
tikt nur 6it TCamt SANT PETRH (S. 
hnfaus). £>icK ältc cu @iclfi9iUficn i|l 
iBfirrtl fellm. 

£H&n>4s I. .^Ertirs in J^nforR, Iir§ friiK 
6>l^&l^n> ^ NT 6ri($(B^t ftiDf« 1347 
ff^am 3b4<4 ia b«< Mn^rciit Slfayd, 
■■ Mr )it«iAiaK e m w rt— g ft\t\ti ä^rni 
Kr< Vii<>rM!< tu tit^tUt miatai, avb maitjtt 
imcn f» <iatnt 6tfcraa4 bMM in Italien, 

^lirratiicbni ^iMti^rrit^ kauirtirtt <*). 
t>*\«v U^t iHs brsmflni, mit ei fi^ii 
ßRUf, bai OMn in J^^ 16$^ rincaRtngc 
PU^ ai9«nf(t<n SSäHjoi |n SSontrpuij 
Um» M^stfltijt-fn taVf. einige ^rIf(ltlt^ 

ar< pKrt ^r« ^. latielati^, t<t eint oiii 
fiinn Sttat ttf i» SBdtfiiftrI in »frltnftR« 
lltl^ in ttt rfi^cni {>onb tiiK Ibrs« etnit« 
«ft ^fllt, Bt!t b-n Snne aof btm J^n^t/ 
■lii ifbn £nB{i|fii ühn (iiKtii£<r anf ^«9« 
Nn ecitra N^ ^liflroj üt<T i»l<tfa auf 
ta mtua £tiM ein P (Patroawj fItfM/ 

^ itaab. ViCui Li^ i, c. U. 




39 

Hnb mit b« Umfc^cift: s. ladislavs r, 
ainCtte tragen, rcie bit glcHntinifdjen, 
baö «PilbniÖ teö 5. 3o^aniicö, ab« in 
teobeii ?B;üiiim (Ic^et auf B« anbtcti Seife 
ba^ Uiigatifctje ®iipcn, mit See Umfcljcift 
M Stantenä beä gcfafjtcii ^tnift^, auf txm 
niteu LVDovici d. g. r. vngakie., «uf 

tm «ibcrn LVDOVICVS DEI GRAZI4 
REX. %an ^at ba^tt guten @runb, bie» 
f<ni jF^ni^e aucO rinen crttitn Oioltflulbm 
ber !0ctlOTifcl}cn Sammlung tuiuei^nen, 
Oeicbfil citijge itm ^aofec £u&ovicue ^5<u 
i>aru0 iufcf)ieiben. ~Siefec fomnit in aUein 
aiit btm %lc>tttttiai\<))tn üiierein, au^g» 
Qommcn, Oag, mitlitt bcä ^Jomen^ Flo> 
reotia ber tßome LvDOVIC. REX, um bie 
Silje liefet. i?at bod) aud^ fein a^attt 
aiaci ^utnbert mit betn nemn[f)cn Stern« 
fti, nur bog fein 31ame KAROLV. REX 
um bie ?ilie fte&et, fold)e Kolbflülöen f*la» 
gen lajfen. So Ijatte er aud) feine Uffac^ 
Ciie SIcrt-ntinifclje ^ilie ju oecactifeit, ^ir 
tviffen au^ bec ^efct)id)te, ba^ bi( ^lorem 
tinet itjm auf feinet Üüeife in Stauen je^n 
anfefiiilic^e SSütget big nad) S"li «ntgcgtn 
fanbten, unb i^m fine ©eleitfctaft bifl naet» 
Stern mitgaben C'j, rooruntec er aa^ bre? 

C^ Maith. Vjllani libr. i. «. il. 



I 



jn bittet f*IU9 (•}. Sitftn @ot&<tfirbm 
ci^ntt Mr. Bünc in ffinrni Stafrat oen tts 
gratiä^fif*™ ^Hunten (•'), fincm fc« graw 
jbr>rc^(n 5tcni3r J5.ti&n<ig vi. vil. vi]l. |a; 
jBc^tt erfolgen Würbe, Cüß fit grorjöftfcljett 
Stnige cot bm 3ofir 1255, fclflii* r&t 
cä bie ^lortminft tbaun, @>olC(tt)lbctt 9» 
fcf)tagen Iioben. ßieftrSKepnurg «inÖeiBK^t 
ja flcbeii/ liefet et auf bct 5Vünie LODO- 
VIC. FR. R. (Francorum Reit), unC f*§( 
tvtUfürli^l FR. ^tnju, mtldic ?^ucbßabett 
(btn fciPöt fcie 5tanip|if*en Äbnige jEuJi* 
n>ig iX. unb X. als bie altern onjeifien tct» 
nett, iDenn aiict Cet gfbiitbte ©oiböülöen 
etet ein airtseret bie 2iudi(iab(n FR. ^atte, 
Mr. Blanc füfitt jirac (ine Urfuntc all C***)? 
uiiti eiiieO)fi'cl)id)H berSIormanttcn, ncrina 
in ben 3at)ten 1067, 1063 ooin ffiolbflflir 
ien 51iclbun9 gefdjic^et; ober weit in aUra 
(^cfc^itbtfc^rtiberti tiefet 3""» Eein CBort 
tom OJelbfiüHJen ueirtommt: fo roirb Mr. 
Blanc erlauben, baß i»ir glauben, in gcfag* 
(« Uxtmüt fep &ic SüEnrjo^I mmbtv an 



(*■) VincMroBotehii 
C"»*; lue. tit. 




i dcUc Fami^c Elorcniinc«, 



'"''i 



3> 

fl(S fflbfl unri^tit), dö» et ^aU ffe untd^t 
Sdtffit, bfl bit iScljtJfKit bicfce gciteit fc&e 
TifjUt^t s'fci^^lf unb ^airC {U leftn finb; 
Snl) tuag 6ie Slormannifc^e KfWjittJtc an» 
jt^ety fo fann bcr fi^ätere ^ccfalfcr bie äU 
t»n Sltftnjdi buc<$ @olb(iiiIbfn, bie ju Tnf 
Ute 3cit gängig ivarni, au^^ebräift (aben/ 
iDie ti bn £)eutlicf}[cit tccgcn fe^i: oft ge» 
fc^ic^t. 3ntcf} beuc()t dbct, ba^ ^eugrtig 
b(ä Villarti eiitfc{]{iDe bie 'Saäit auf tmS 
fctutÜcdlTe, ba et fagt, btt Ungarifcfje Ä&* 
«ig £tibtDrg ^abt PioIö(]ftIbcn prägen lafffH/ 
roeldie, btn a^onifn LVDOVICVS R. auiS# 
adiommen, bm Slormtiiiifc^tn ganj (licic^ 
lenrcn. ^iec fdjcinl Villaiil fchun önberii 
©ol&gülbfn gfmt'nnt ju ^aben, alä bcn, 
iBoeon bie Siebe ift; bcnii bie übrigen ^at* 
teil nefcen bem tarnen beö Jfouiä^ fluc& 
taö iliiaari|"i:()fi aüaptn. 

du« fpäfmi 3ciffn fö^ct Mr.Blanc ^ran* 
iv^fe^e tHolbgüIöen an, bie P()iljpp«8 Hut 
guOutf/ £u&n>ig IX. p&iltpp ber Sctbne 
nnb anb^re Ä&nige ^abtn prägen laffen, 
ORb bie jic() burd) bie llmfct)tift bee Flamen 
ifr gefa-jten Jfönige »on ben ^(orentinifdien 
mtfecfc^eiben. I^arinn aitx fe|)lc cc^ loenn 



I 



k 



« in bn Umft&iiff eint« gio«ntmifcft<t| 
Scrslgül^fnö, anffatt FLNtia,' frantia 
Utitt, iinö au^ biefem ©runbe foii'f'^l al^ 

^4 barouf befindet, fctUcgt^ (iefft (Holbf 
gälltrn fft) t)on irt^ciio tiiitm Stooi^A* 
fd}<n Sauul)in dercbiasen n}D^^fll £}enn 
«uf bcr (rncn Seite Der (urcf) &aä 311icti 
tflum beritäbtdten ^?ünie mug man FIo* 
reniia Uffti; unö Cft^ S^'*«" ^'"'^ SÖüQ* 
ftr(t)e^ auf Cec «inbci'n ©cite briit^ct (it^ 
auf bell gtotemiiiifi^eii 9}?uniiiicit1rr, bec 
an« einem bec (BcfcfeUc^UT X>«s-.i, Pam 
iKtlflni, ZinQbii «xlcSit ben QBaOjifct) in 
i^tfiu Cißappcn führen, fcpii fonnie. 3Iuö 
t(m U(jt(n Oiffc^lfcbt mat ««* tbirilicft 
fiilippo bi JDinO/ mdd^et 1374 bie 9Iufjic(){ 
Über bi« giOHmtiiifc^s SKunie {»Ott«, O. 

Sit fficlbiiölbm, tBcIcöf bie Stjbifittfe 
®(rladi> ju ^at»!}, 2luno urib tCcrncc 
ju Stier, \C>ilt}«lm i>e la @arbe {u 31rleä 
im tierjE^nten ^abrliitnbert ptäijen lif§en» 
uiittifcbieben fict) buDutd) von Den glocenti» 
nifi^en, bü§ bic cr|?(n tfjeiltf tot bcm 3?a* 
nttn b(ä &. 3c[)4iine^ ba^^a^nfifi^cSiat), 
»nl» 

-^(^■^ GioY»nni Viüani Lib. ii. (. ijö. 




imb ttftc!^ btmrd&rn (ttif n etnfipfisfti ^bttr, 
t^iÜ^ avd} t(ti ?^at> auger bex llmfdittfc 
onf btx »nfcn SciK bcö ^..go^iaiimö, unö 
imtcv btm obciigciiamKcn Slblet m<i) dn<tt 
CötiKit, ivel<^r junt Sapett feinet ^au^ci 
Don 3?af[a« gc66tle, uiib auf ttc onöem 
(Bfiw um 6ie Üilif tni ^amtn GERL. 
AStEPS CGcrlacus Arthicpifcopus ) in ßec 
Umf^tift uotficUen. 3ciic 6t« erjbifdjcf« 
t«n 9Itl*ö traüfii um fcic Silie bis Umfdinft 
G. AREL. ARCHPS (Giiiliclmus Arelatcnfis 
Ärchiepifcopusi), uiit üEwc t<e fcflncnC«« 
^oiiti beö 5. gekannt« We jfrcne btß ff6( 
iiisreid}Ö Slrl*^, ntlO^c ttt Äaifoi »ail IV, 
im ^fl^ir 1364 Don btm gffflsKn ec(bii*ef 
«rapfifng ('). g^ ift tooljvfdjciiiltct), boß 
t^tilg bicfe Sc£miii3, t^cii^ ouct) 6aö SPtijs 
fi>Kl b(t ttnatftbarteii etaöt 3IOi;inoti uiitce 
»m ?}afcft 3ci()aiiweö XXU. ju Meffin Piolb* 
jül&en (Beledenheit (teselKn Ixibm. Sluc^ 
ätif bem ©Dlößülbcii tci ErierifdKit eti» 
iifitiofd jKuito fii^ct übet ber regten S^anb 
bfi 5. 3oßanneö ein boppelfer SlMer, uni> 
« ^at tiefet mit ben aiiterit €ri6ifa)cfiif 
djeii (Solbfiülbeti gemein, Uaf «in ^anic 
CONO AREPS T (Cono Ardiiepifcopus 
g Trevi- 

t'^ Caliu ditifliaiui Tom. 1, p, tu 




J 



j* '—■ w^ — 

Trevirenfii) um b'it Eilie flt^tU SlSfr )mrc 
titi Smtifi:^«: €ril!if<I)ofä XOetnn gefiet 
barinn von ben übrigen ab, bog um boä 
St[b tcä ^o^anneä nii^t bicfed ^eiligen 
Slame, fotitxcn WERNER AREP. TRE., 
uttbaufOetanbtrn geile biefcö l£cibifd|cf« 
©eWlccfttö aßapen mit &ec Umfe^itift MO- 
NETA NOVA OVENß. gepröget fitlto. 
©n erjbifdjof iviino iDor auö &em Ke« 
f^lec^t ber ©rctfcn bon ga[Fen|?ein, ivutbt 
1367 SrjbifctiDf ju Seiet/ unb (latb 138S 
alä ^arbinal. XOevmv fein Setlei, au& 
btm ©efct)Iect)t bet ^crccn »oti Sfctiigfteiiti 
folgte i5m in bet <Erjbifct)öfIii^eii SSarbe, 
unb beEIcibefe pe b«5§ij gn^t» 

SDeB ®ülbgülbctt «incÄ ©rufen tum maüt 
itm trÄgt um bie Cilie L. FLAD. COMES, 
unb auf bet anbern Seite übet ber rechten 
^anb beä \). ^uffanneä einen ibnm in 
^tofil. aibec bet ßDlbgülben bet etabt 
Sübed iinfetfc^eibet fi($ bnrt^ ben Äoifetf 
litten SIbtrr äbet bei teerten ^anb beä ^, 
SD^rtnneö, unb auf bet anbern Seite but(^ 
ben 31amen bet ©tabt, bet um bie gio* 
«ntinifi^e ?ilie flehet. (S« fann feijn, tag 
Wefc aJiünie 1375 liep ©flcgen^eit bet Surd)f 
tfife 




-nift SaifttS TtatI iv. i<x bit mtatx 
)u d^wn (inm übet tie 5Jifl<i§m großm 
Ölufteanb machten ^ gtfAlaitcR tcctbtn i|i, 

tj<ffä Sllirc >iit. 

Unfer anbern geringen sSeranbetungen« 
iVDbuid) fict) bn @Dl6^üIten tcä Jiaifcij 
Jtiipenus, J^itcäDg^ in 5pai>ccn, *pfaU3caj 
fen am Statin, auiSjcictjiict, ift ein fteticii* 
tCF f6t»e übet fcer redlteii S^ant bts ^. 30* 
.Sianneö, unb auf tcr oii&crn Sfite um öie 
Side bic Unifcljnfl! RVPERT.DVX. Slff« 
^«iftt (ianö Ben glorentinetit reibet (ßo* 
Icajjo Cifconti btti, unb reät mit i!)tKtt 
in ciRcm fff»t (iiifen 9}cr|Imibni§. ^n ber 
fSettonfdieii gaminiung fiiibei f\<b aud) ein 
(Bolbgülben bon btefcin Koifer, auf tveictiem 
«niläic bci$ Hbcn ein boppeltec 21bltr (U^cr, 

£]<T leite bec (^olbc^ulben, bfn ii^ eom 

i4t(n ^a^r^uiibcrt nennen niU, iß jener 

bt4 «Itagonifc^en Sfcnigö petere iv, 21uf 

biefem flefiet üfcet btx fegncnccn J^anb be« 

, So^tinn«^ ein Efimin, unb auf btt am 

1 Seite um bie ßilie arag. 



^1 

In ffim ^1 



«I 



I 



E 3 



3m 




gm 3a5t t3;6 pt&^un i 
tine 6(fini»m 91« toit (Solbafllbtn, ©ie 
lüdrctt fort bfn gtivcgnlii^rti baiinn unten 
fi^iebm, ba§ ntbtn bta göffen btS 5. 3iw 
^flntic^ auf bepben ®dtm (in tltitttt Saum 
«mpor fticä. Slur tnalefpini unb PillAni 
t^un gRcieanj baten/ unö eg fc^cinf auc^/ 
bog üuget bem Eeltoriftfjcn SJfufäum fein« 
me^c böMB uov^anbfn iii, e& eS fdjon 
meutere bergleic^eK eilbergülben oon biefee 
Seit gietit. 5;i( gefaglen ©olbgölben, unb 
wa^tfc^einlid) owft bie <£iI6eröülbtn, »um 
bcn jum Slnbcnfen einr^ äbec t>ie ^ifante 
erfot^fcntn giegö auf einer in %tmbti ianb 
<ib3ef)auenen Sichte unter fcepem ^immel 
semünjt. 3^« Seltenheit fomme o^ne 
Smeifd ba^tv, weil ben bamaligen Ümflim 
ben geniäg i^m nut roenige geprägt tvor* 
ben pnb. 

3m 3. 1312 g«6 J?aif(r <geinrf^ vii. 

bem Sffiacfgtafm ju ?OIontferrat, bm ^errn 
von Spinoli ju @enuA unb anbern flrinen 
fetten bet fcmbaröie bag Kec^t^ gloten; 
tinifrtje ©olbgfilben ganj mit bem ncmlij 
d)en ©temiJrt na^jufe^lagen, um ber Sie* 
vailit bi( Sloientimr ju fc^aben. S>ee 
Äoifes 




JtaK« Sifflfl fo »"' '•" -^^ß fttflttt tie 
g[&r(ntin(c, ba§ ec i&nen öerbot Kdt» 
Üftlbin iu ft^Iagcn. Sk gcbac^tm ^«rn 
u'nteilie^en aud) ittc^t/ fi^ ^t^ ütxmt'mUn 
IKtcbtä fleigig ju k&icncn. Slbcr Mc i^lo« 
KiKiiict naijmctt i^re SufJuc^t jum $abrt 
3o!>«nne« XXii, rceld)« im 3a5c '32^ 
iie fttlf(6m SKänjec »or fein ©friert nat^ 
aitjiflnon cititfe, mit Äirdjenpcofe UUstt, 
aub b(S SBIüiiiMc^t^ entffgtt (*)• Ein"" 
foli^ftt faircfim ^ün{cc Ugt Xiaitte im 30. 
QitfaixQ fcimc J^öUt folgcntie Sftfe in bttt 

Ivi e Romcoa, la dope ie faifai 
La Uea fuggellata del Batilla. 

_Vnb nic^t (ans ^ccitttd» 

l' Ion fcr lor tra fi fatta Famlglia , 
E m' jnduffcro a battcrc i Fiorini 
Che avevan tre carati di mondiglia. 
^ierauö ftt^tt man, tag tiefe sDIflniec b(t 
@o[^gü[i)rn itid)t nuc mit btm Stempel bet 
gioceittinee, foiitcrn oiic^ um bttij ©eantn 
»eefälfctjte CiDlbgülöm prägten. Btcfcm 
ütbtl, fo ttifl {g in i^rcn Jttaftfit wat/ ju 
~ € 3 ftmi 

Jp) Lib. 9. Extravag. Camun. t*p. «nis- de 
I Bilationibui. 



UtlD 



31 =»= 

fitutxxi, üfibottR bit glßrtnfinrc ttict)t »ue 
roI($c fairttie SRÜDH» <n i^im Erbiete, 
fonbttn bejricbnfKii aud geq«! baö 3{i5c 
1332 ittTc^oICfiältm mtt ^fnl ^opm i^cfe 
SÄänfinril^cr , welche aü& i^xta oorne^mfltn 
@(f(t}U<$i»n roaxttt. 

XtiiUt btntn, bk igte ©olbgülben mit 
(%lec()tem ^c^alt prägten, jeic^ncten fti^ 
»i( erjfcifdjbfe ju «PTapiij unb Stier, bie 
SToliSraft« am tülftin, unb p()ilipp b« 
€(f)cine iRgranfcrii^ am mti(i«n au£. 3^te 
ßolb(iü[bm »atttt iim fünf tStan« ju g» 
ringlialrig (')- 2i(r jt&nig Pt>Uipp vi. 
Von ^alDiä t}ctf<l>liRim(rtc gegtn 1349 bie 

tpobucd) ber ^anbcl bcr Scanißfen einen 
ttblichen @to§ crfiirit. SnnttjjÜuß Vitlani 
«rjäMt C**), Diele Cet reictiflni 5fauf1fUic 
feijrn »erornift, unb bie frenibcn ^aben fid» 
<nifernt. Weil abtx iiibcffen bct ^Icrentit 
rifcfjf ©olbgülben iinnier ton ber nenilidjeii 

L Elite tttai/ fo flitng er o^inc aüt S(()tan(m 
auä 
: 



I 



C*J) Frterus tili. ». de Re monetai. Gcrm. Imp. 
in Gracv> Tum> II. Columiii H^7- Ciiimn, ('(&■■(• 

l4b.g. c. [8- 
C*0 üb. 1. C. 74- 



=WP== 59 

Wi tcm Conbc, tmb roiirbc <tnbertl»cirfä in 
fSjleiktttt ^ünjtti t)er)vt1ll^eU. Saturn fa» 
Jen fic^ bie Slorentmei: im ^a^t 1393 9« 
iipungtn, unter fc^jwcrcr etrafe ju BetotCj 
ncH/ bai ÜJicitiant) m([)i; al^ 50 (SoibsäU 
Un auö ber gta&t füli«n b^rffe, unb bcn 
!Pt(i« b(r bamalÄ geprägten, bie fie Fio- 
fini novi di Suggello nannten , um fünf pro 
ceato in 6i[bcrge[be jU ci^b^en. 

3c^ ttid S^nen ^i« (in tit^tgeg 2»etJ 
S<id)ni6 toricgcn, raorinn jie beutlict} fe^en, 
toie nad) unb nact) ber gtorentinifc^e @Dlbf 
Süibrn alt SQcrtf; jugenoninicn |)a5r. ^eil 
« jur flUgemeinen SJIünje in Europa itt 
n&tben, unb n)ie bag (^ilbergelb immer boti 
tec nemlict)en iiineni föute unb (Schwere 
war, fo merbe« fie ^ierau^ feDen, in roaö 
für einem Ser{)äItniS baß ©olb unb Sil&ec 
feit bcn mittlem 3'ilfii ftec in GiUFopo g« 
»efen i(i. SGor^er müffeii fie aber roiffen, 
iaS einefira a\\6 2o(Solbi> unb ein Sclbo 
pi 12 SDenari befielet. 



54 



r„ 




=SS 


f- 












Set Qelbgälben gart 




im3a5t 


!. e. 


a. 


imgoSt 


f. s. a. 


nja < 


I — 


— 


1463 


4 « 8 


«75 < 


I 10 


— 


1464 * 


4 8 4 


]s8z t 


I 12 


— 


1470 


5 14 — 


1386 f 


I 16 


— 


■475 


S 8- 


,J96 » 


3 — 


— 


1480 


S II— ' 


1301 t 


3 II 


— 


1485 1 


63 — 


I30J . 


S 13 


— 


148S 1 


6 S - 


Ijäo 1 


3 - 


— 


1487 


6 6 — 


ms < 


3 3 


— 


1488 


67- 


13J7 < 


3 3 


— 


1489 1 


6 ! — 


lä« < 


3 5 


— 


1390 < 


6 10 — 


134! i 


3 3 


— 


1493 


6 II — 


»347 < 


3 - 


— 


1494 


61» — 


135s 


3 ! 


— 


H9S 


613 - 


J35! i 


3 9 


— 


1496 


614 — 


J370 1 


3 8 


3 


■498 


6 1! - 


1378 ! 


3 8 


— 


■499 


6 17 - 


B 13S0 


3 10 


— 


1500 


7 


■ >4I5, 1 


3 13 


4 


1539 


7 


■ 1448 > 


4 S 


— 






■ " Da Slotmj um bitft gtii ton tm So» 


■ ftiUdien 


eingenommen, uitb 


tem Aertos . 


■ 3tlf|fanbto mebici 


nntcrroorfcn tuutbe. 


H ^ötfe man ju glorfnj aufy @olb£iül&eR ju 


1 








)>ea8m. 


L 








^ 



prägen. 3ebcc^ ItWtta bie bii ba^i 

im 3*>0e '53t 7 E. 10 e. — S. 
s s 1564 10 f — ; — ( 
'/ i 1599 10 '. — s — i 

ti« ©olögillten, bcr bcii ^o,mtn Sec^iliö 
obei: ®igltAio aii^rnomnifii \)&t, bi^ auf 
33 Ifice, 6 golbi, un^ g Saimti gfftwgeR. 
iBtnigfTenä R)ei§ man, bag ci fdjcii in ber 

ctfttti ^älfff beö iBim 3(i(;r5)unbertö biej 

i£ie bütftn fid) ^\n tiidjt etwa cinfaUtn 
lafferi/ b« PiolUgiilöciT ftp cn ötfuid)! unö 
innerfc @tt[e iiad) unti iiac^ ^civac^fm, 
ober bie glorenlinifi^e Eira ftp immcc 
ft^tle*«!! unö l(icl)ter genjorPeit/ ttobutcö 
ber Sßerc^ einer £ira gegen einen ©olbgül; 
fcnt ijmal betringtet Würben fcp. Scim 
bie alten ©clbgülöen, bie im Söeftorifdjen 
SSufäum ti(rtvi]l)tt meibrn, bie ocm i6teu 
3a6rtiunbett , unb Bie jcgigeii Sigliati tonu 
RKR an Kote unb Ken)id)C mit einaiibet 
ÄbeteiB/ unb eö finb nod) ju unfern 3«''^» 
?ire tjom löccn ^a^ic^unbert im ©(ing, 
»fic&e f'ip ui" bi' -Hälfte fdjlec^iier ot-er 
S $ Itii^tee 






I 



^3 ='»»*= 

hidiut Tor mü§ffit, al€ bic tuucrit; ba 
fu bod) tcnfclbcn an @mic()t un& <S&tt 
ganj gleich fuit). 

Sa§ aber (ine Eirn, iJie in Sä($ftfi^(m 

@clbe iiur$ 03rof(t(ii 4 ^ftmist außm<x<i)t, 

im S^lirisss &fn Sertlj eiiuß öufalcnög« 

Jabt ()abej fimgt mirtli* fci)t fdlfdm. 

aber Qltid)tDi{ tie tira, tvelc^e tioct) wirft 

l\ä) im Umlauf ifi, ftlt Cem 3a5ce 1431* 

t)a i^tet fiebcn eitidi ^ufatcii goUtn, fcjt 

nur jltd bauen ifl/ oI}nc fic() <xi innern 

®*rtre«äiiö(ri ju haben; fo ifl pc aucft 

»CR 1252^ ba ftc eilten sanjcn S!)nfal{n 

(iftif, btö J5JI JU emtm iSicbcnt^til eint* 

S^ufatcng flcnjorbcii, o^ne an @cn)icbt unb 

©ütccitjum^mcn. Slanfinbct (omo^f in bm 

flltcii alt neuen tOiüuigcftgen ber ^iDrcntif 

Rcr, iiaQ unter 12 Un[m Silber »it^t me^c 

alä eine |iülbe Utije jfupfer becmifitt »ar, 

unb bag anä einer llti{e remcn @Dlbeä ac^t 

OJoIbgiibcn 0ef{j)laä(n würben. Sluf biefem 

gu6 ficng 1713 (Eormua lll. bet Borlejte 

M' (Hrc6t;er(09 ouö bem 5S)?eDiceifd]en ©efd)lec^f/ 

H njieber an, @o[bgülben unter bem ?Ranten 

K iBigliati mit feinem @oIbe ju prägeit/ totlt 

H (^(3 Senari/ obec itn a^ttn S^fil einet 

■ URfc 



i 

I 



Utiie »iegtn. Saä @cprä(it fttUt auf btv 
(inen €fite nod) imtnec Cot b. ^'^('«■"icä, 
anb ouf öer aiitcrii Bit 5lori:ntiihf*c ^iHe 
tor. 35c aüerl^ ift, mie id) obi'n f*on 
itfa^t ^ait, tiit 13, Qolbt 6, £ienaci g. 

Sßenn tnaii ten J^anbel bfr ^talitnci; im 
i3Un ^afjx^anbett belcad)t{t, fo fann cä 
titttm nii^t fcltfam DocfDinmcii/ mt bamttü 
ba6@ilbn gcacn önö WolB in 5c5m CBtrt^ 
»«r. ©(( ganie ftDaulifc^e ^anöfl Cet 
Suiopäer n>or in Rauben btt ^tnttiamt, 
Kenucfct, 93ifancr uiiö ^löreiirincr. Exiin 
ob biffe ditid) bi^ 1496, Co fie ^ifa unb 
b«rff [bcn gceijofcn (robfrtiti, feinen eigenen 
^afen bcfagen, fD fiatCeii tie bo(^ in aUeii 
BorncJimEii (Becfcötiten m 3(nlirn, uni) in 
t!(r l'cbanfe i^ee^attoren, mtlibe bie Saat 
ten i[;reT £iiit>fabeiCen »rrfc^ifti^n unb tat 
lianbdtcn. @lei(f)ivie aber bcr Sucb&anbel 
in bfc l'cDantc bec (iä'ct\ic unb eint[a(|lict)r>e 
nat, unb bie glotentiner baä nteiße unb 
befleSuct) fobricitteny fo flo§ «ui^ bcr gr&ffe 
S^eil b(ö Seüantifdjcn ©olbe^, baö nocl) 
Europa übergienp, in bie Jpänbc berfelben. 
«Sie 3106 bfr Uebetflug an ^olbe imijten 
ga^r^unbc« ju S'orenj, unb übevttowpt '« 
toif at 



Ü 



F 



I 



flr^ ^crm tTTtni in feiKfin DiTcorib ddto 
Nobilu di Fircaze (S. 63. 64. He« 30^011 
tKS VtUam Lib. 7. c 97. nttA Dttf 5'»' 
Cffco&aj&uci in fieimin sefdjmbrnni JF«M 
tßtatat üt«t ben Eante Caneo 29. £j(ft~ 
(tiä^Un, «in getctfct ^lortiuiiur, 35ciici 
deico 6(ifuc>»i, t)atic in rtntm Sonitt 
friit ?is§ tnit üua|?en at\\frt, Me nlt-so 
^funO ori:ntJlifd;<t ^frltn iintr 51 9fMi^ 
tii fcinfem KeIüsS b«eii*f« tr««B. 3« 
3flfit 12S4 fiabe tot etaf Ugoliao bell« 
(S^cratdceFa ton $ifa, um ttni^^ S'*'""* 
(inn {D ffinft 3)artn ju bringm, tivt SRotst 
tBnnflafcti«! (öetm line j«t( 7 f fuBb gloi 
tentinifc^<n CScinfi fa§0 Bcü ©cltänli)«! 
gfl'c^fnrt; unö juSirna fii) f ine ffittVBfi^afr 
^(ivifcn, Cec man tm 31am<n Etigata Spen- 
dereccia gaü, fBelcte au^ mut^miCigfr äjnr» 
fi^HMtibun!; bic ßoltisülben, nit giftte/ 
mrt 9KfE»l itb(tjcg{n, tö(l«my unö fo i^« 
^^^t ünh ftc^ tinanfi» tutnit ktcüt&tttn. 
£iad igilbfr nrenUn W glorentm» bntd» 
fcfn J^aned mit grantrcit^i , epanien unb 
^nffiMi, Kb |ie i()ie gaftDic^m (aetctt, 
linft (tWd^ »«nigcä grutrrt fif aucf^ im 
Oa((man)r<^cn; abrc btcrtä Silber sitng 




jtigtctit^eild ttai$ 9I^m über. Unb sldc^j 
iBit bcc iecantifct;« £)anbel bcc ;3t<ilt«ncc 
jnien, bcn fie in <£ttcopa fü^cien, t&eit 
d6crtraf , \o toat oud) an ^cit^ mc^c @Dlb 
al« @i[bcr in ^Italien, ^a^tt i|i Iftitt ju 
»ttdt^tn, tvacum 1353 ei» ^ol&sülbm 
oic^t Rif^r ali tin Sita soft. 

SMan fonnfc nemlicft bnmalä in 3(alim 
mit (inee Uta eUn fovid aüönc()(tn, al3 
100 mit einem ^ufatm. ^an lebte äbe» 
^oupt itf)t cinfod) unb fparfam. Xnalta 
fptiii erjä^U, ^unbert £ire fct) bie gcnteine 
^rurct^ägabe »o^I^abenbec l'euce, iwei) 
tig bceij^unbert bie gth^tc unb reii^ife ge« 
«Kfen C). 23ie gloHntinet fauf(cnim3a^c 
1309 Den ben @raf«n ®ui&t beit §lectm 
9Konte SJtnrlo um 5000 Site C). ^in 
3ot>t I33J würbe bie SWbt Eucca um 
35000 ©olBgüiöen tjctpfänbct C*^), uiiö 
über 60 beiro^nte Oei'fec bcm COfarfgroferi 
triiilefpim um izoo^oibgüibcn BctfauftCtJ. 
Sa in bet erften ^älffe beg iglen ^afit* 
^uiiberiä 



I 
I 



C) lilT- Lib. 6. c. 
C") ibid. i- c.jo. 

CK ibid. Lib. j. 



I ScoiieFtor«nc,I.ib.S' p jg/. 



mini baute, gab n Den SIrbcitecn 4 £lua»i^ 
trini fäiä (^agclo^n, un& »er bie ^o(C 
nidit betam, bem legte er einen obec itvtp 
Qualrini ^inju (i). M(o teat iamali «In 
Secijei ^ihccltfieub/ einen Sag (aoon (8 
leben. 



?!Sei( atfc bie im gefügten 3«?« unb 
hinfort {u Slorenj gc|>rä^ten @olbgälben 
tvcd^ti i^reä innecn Oijcctiiä fo ^dufig aai 
bemfanbc gimgen, uiib roegen beä itUxaÜ juf 
ne^inenbcn tapa^ fo fe^c t}eet(ieilt unb ein* 
9er*mol(en tuuirben, Dü§ Eouni fo »iel le* 
vantifd)eg O'oId i^beig blieb, ßolbgülben jn 
prägen, und eon G;uropäifc^fr geite, roo 
t^cilä imniei; mehrere @i[bergt:uben bearbet» 
Ut iButfcen, l^eil^ au^ ter jfjanbel bet 
Iß6cblict)en unb SOrfrlicften ©eiicnben mit 
Italien forcodl unniittfiboc, oltf mittelbar 
iinmce nie^v juna^mi bec SiOtrarl) eon Si!« 
ber tcrme^rt TOutbSf fo fid ccn 3a&r (U 
3(i5r bet 5aJert^ beiS Silberö, iinb jenes 
be* ©olbc^ no^ni immer mdjc ju. Succ^ 
tiefe 



C-t"f5 Clemtncini Raccolto Storics della Fonda- 
zinnc- di Rumini, e ddr Ocigine e V c« ile 






Iiftff Urfäc^m tOK in (^olbgfklbm bii auf 

inr Kegietung fam. 

3>ief(^ ^(iiiö fdiien bcn günjm (EnCjmHf 
fejiicö jut IiccDtfen Stufe Qtttitbmm Spam 
iM unb Dtric^f^um^ ecctictit ju ^abtn, 
ba e« jur Mcgietung gelangte. Senn tg 
terijtg njctjt nur Telbtt nac^ unb nac^ Cen 
^anCel, fonbern jog auc^ curdj bie ©tif* 
(ung bc6 aiitterorbenö vm ©. Slefono, 
burtO G^cenjeicljcn unb KnngorCnungen^ 
bie mit bct ^aubelfcl)aft nicjit bcfie&cti 
fßnntm, bie reid)f}en gamilien uom ^anf 
bei ab, unb füfttle unta ifttien <Sf)t$t\i 
onb üiebe Jiic ^uMiit unb SQetfdihjenbung 
tili. Sa^cE erfolgte, b(i§ glejct)tvie bie 
SRebiti blöket bie Seele beö St^fififct)"* 
J^anbelä gcmcrtn ivciten, fit nun t^cil^ 
bmc^ ibrc unb if)ret SOiit&ürgeir llnt^ätig» 
feit, IfieilS burcl) ijc in 3talifn überoll 
nQC^gealiniträ <?corpicI ber ipr(i(t}t unb aSerf 
fcfjrecnbung baö a^ecberbcn bf(fd&en befön 
berteu. J^ierauö würben bie Quellen beg 
©olbeö immer feic&fee, unb in '^eit »oii 
btepgig 3nf)ren flieg ßcr ©olbaälben uon 
7 JU lo üire, 

(Sttbf 



ii 



I 



@olttä »trfitgKn, bii txrft^ietKiie €utD« 
fäift^e Rationen bcm Sifmtifc>)ni ^onbef 
fiiic anbfK ?(ict)tun3 um ta^ ^Sor^ttürae 
tcc guim J^ofuuns scscbtii Metern. €£ 
nia^ nun ft^n, ta§ ^)e Curcpäcr tamaU 
totuiü» Solb au^ Slfitn jogen, M ba bitt 
f(c ^atittl in btn J^änttn btr Italien» 
war, o&« fra§ bfl^ Sotö in gor ju tick 
J^tite txritifilt mar, cbtt oud) mit einem 
Sar JU grogcu Sufioanb iti Qilbcci crFouft 
njflr, ct(t luaö a^oM Cie ODtnc[)n;(t( Urfaftie 
fltmtfi'n i|l , (a§ tüiii) ^l( tiddjiifa^mr« Xiob 
luf{ unb Wrackt t(x itroßfu unb 3vn(l)tn 
Die ^rbfnöbtCürfiiitle Dcrnift)«/ unt turcö 
aicft bfr ^»ig b(c i^xmt, folglich au(& 
e« QBntij Cf* ®elö(ö «O^&ct n>url«; fo 
tfl gcii>i§, ta§ bfr @oi&i)tilten im fiÄftlt 
{f^ntfn^o^ti^un&crtoon lo^ict ju ij flieg« 



SEarum 5nt obfi bie iitc§( ^Jitngc t(« 
^cl6(^, rcdcljtß im i6tm unt> iTttn 3a5r* 
tlunCcct aüi SImetica nad) tSutcpa gefom« 
itien i(!, bic gr^efjung C(Ö %Stt\$cS btffeJ* 
ben nidjt ect(!iniKct? tiUft grage foDte i<^ 
itvar aubfrii/ tie eine !]r5^(i:e £itifi<tt in 




BJaub« ict), baö 3i'l ni*t w(it ju wtfeö» 
Itnl »(hn itt) fö bfrt nat^ Jlrcpörtion bti 
'^{bti junr^cnbcn unb ficti immfr mt^c 
'Sttbrctlfnbcit £u;ruä, bcc <Sccmc{]rund bec 
Äünlte, bie ba0 ©olb uerarbeitcn, bfr 9« 
lioppeltcn 3)(C)ige beä 3lmci;icanffcf)(R unb 
l£ut»()üifcf}eii gilbcc^y utib btm tiocb SVoa^ 
6eö ©dbeg llngtntJfB ^Kig bei: SBfbürfmffe 

©0 eiel öcn bcm ®p[bnäit(n, fem matt 
i|t )u glormj (Biglfato cbrrjlufpo ntnnU 
Sor 9lliet^ iidiinlrn bie Sicmec uiib %cn(« 
tiaiKC il^re ©olbgülbtii 5)ufaten, tto^« ■ 
tec 3?ame b«c ^oUAiitiri^cn, ^uti(;anf(Deti 
unb anbcrft ZiuFotcn {u fommm fcbetnt. 
tlberbitfe unb Übe aututt ^tahkm(<i}e ©olbf 
£)ufäl{n (3tc(^)ni) g,tttm ju Sl'x^^ti '740 
tveniger, alä btr glorcntiniict^e (Sigliato* 
{tdcn <£tt Ktf>U 




9}a((ici(6tm wn WttU« 



fdnntcflcn £Keife6{f(^rttbiingoi. 



9»,. 



teilanft iff nat^ Sem bie grtgfe €t«b( 
in gtalitn. 6« bat j*?)« SfalifnJft^e 9Jitii 
Im im Umfang. S?« 2Ibbe Kidjarö gifM 
i^c wenig« olä 100,000, unÖtBroflsy "'t^t 
«K^t als 80,000, tnigoft 300,000 eedm; 
<?it fcnnrti fitb «6et fi(()(r barauf Dertofm, 
baß i^re Ginroo^mt ungtfc^t 130,000 bett« 
grn. S^ci^t)b£ Kti^arb iftübcr^aupt ntCtttfttic 
^lütlt* in bcr gingatf! b*t €inti)o()net. K(as 
pel foH nacf) feim-t süKfijnung uiermal ftiSrftr, 
oW 93in[anö btoöltm feijn, ob ti gificö jt» 
Wiß ift, bei g?((ipfl nicfjt übet 430,000 
€inn>oI)nfr ^at. @ag ^roHcv "nb tlligon 
bctrift, fo be^nüijeii fie 0$ feiten, geringe 
gt^Icr {u begeficn. 3m 3o&t 1774 betrug 
bie 3a!)l alltr (gimvo^iu-r \>ti Oeftetreit^ifcften 
3lnt^eil^ am ^rjogt^URl 3)7ei!{inl) l'lio, 
152, nemlict) 564,^97 niännlict)en, unb 
54S,8;6 njfiblicticn pJefd)[eciK«. X>it Stabt 
liegt in einer unsemrin frut^ttareii &tm, 

' unb 



1 



itaiin oud} fyitiaaest^tt , tclft nun (<t)bnc 
nflfen OB, btttn Qinia,t oon einer @tiiM 

jig uiib nie^rfc ^falunifd)« SJItiUn erlTref* 
Im. ^iefc fiiib ft» ftu<l)tbac, baß fie ivotil 
M'ermoIbcä^aTit'^iibgeiiiätltf merbfn Ebnnenf 
uiib (asai iti ^intei^ unKt btm Schnee, 

tiic ^(il^nbet topfit fi<^ fcHr^n rttttxn 
ÜBirrclttvod)? unti itoci) änbtcc fe^i ttiiditige 
Sßerl^filc burd) 5f(iiia(e, n'o^ft (le bie Eile« 
fett bfitäffcrii ffcnnfn, t)rcfc()aft. @ie lernj 
teit ftiffen Sßcritjeif auf b(li ^reüjjügeii in« 
gefcble ?onb. Set Öltffie ifonol, teeldjec 
ouä Crm !^((ino b<id 3£!a|Ter biä nac^ ?)?d« 
lanb führt, unb bicft (?tabt mit btm Lago 
inaggiore, tm güig po uiib bitn 9ibriatK 
fe^en Weet ijfrbiiiDci , ititrbe 1179 bii na^ 
Äbiate ®raßo , 3e<irnbcn, 1357 ton b« 
iis nad) OTeilaiib fortgefcit, uiib lööpediif^ 
bar gemocf)!. (Er t|i 32 ^tfllienirAf Weilen 
long, unb^eißt ('■jf VJaoiglioqranbc. Cfies 
ftem 6ie§ et ju becftDiebenen Reiten JLvfwcU 
Itf, unb tTaoiglio bi iSaj^atio obfr ©agi 
^tfltio. (Ein anbercr Saml, tvelc^et n« 
^2 vigli» 




I 



etglfd &eIU VSattt^ana genannt »ttb, vmtf 
33 Etilen ntit, bas 'Ba^n auS ^(c SIbba 
Ixi tiaO) ^tiiattb fü^rt, tti titl iitn$tt, und 
fiat vitlmt^c sefofitt. Er nutbe i4;7 auf I 
S5cft()l bfö ^eriogg 5f*n3 Sfor;« angtfaw 
gm, öon £u^mig Sforj«, btijb« eta&e, 
unb Vom @rof gttniian unttr ber t^igm 
etuM^aUtifcttaft t)eä ^ij^fr^Dd^ ^tbinan» 
iiänac^^ario obtt blä {um Cdmerf0«c 
fc^ifbac gemacht; &i( Iqtt Slrbeittcuc&t R>» 
gtn tittt^ ^itn %aUs btv^iba, son bett 
granioftfc^en ^(nigin Eutiwig XU unb ^tani 
I mit bteltn UrtEcfttn vfrgebücf) Deifut^C - 
t>it§ finb bie {tvep gr&gtm Kanäle. €d ftnb 
obec im ®ebict btt S^aa^tüabt nocf) brti) am 
tat Bon nidjt gcting^rfr ööii^figCeit, ntld^t 
(tatial öi ^crcguarbo (auf btt ^omamii« 
frfjm Statte di Abiagraflb genannt) ^eiU 
tlHl9 mbXtavi^Uo bi pat>ia feigen. See 
erfle gc^tt bon 7^biau gra{fo auö bent yua 
otglto gtatttie in bm ^efino bep (paoia , 
und i|I fc^ifbai-. Sie önbern imeij entfielen 
ouö bcm bcijm Siciner J^oc ju SKeilonb ge* 
fammclttn Sßaffec bet jwei) gr6§ern^an«fe/ 
tvenben fitf) con ba gegen €üben , unb be« 
w^ffetn bas SKfilänbift^e unb tpauefifc^e. 
£iei; Ot^{\ö)m, i|l bec tCefliKlIo, unb bet 





Uuft neben bn Saii&ftrage nai^ ^Mia. QSaU 
Itano Vtfconti, ^crr Don S^etlanb, ließ 
^ 1363 grabe», btn ^att bei) $abiii, utiCi 
We ganBflüter feiiieö J^aufcji {u tetuäffeen. 
3m löten 3a^r^utiter( u«fu4te man, ee« 
geMid», i^n fc^ifbar ju mad)en. Qluä biet 
frn J^auptf Kanälen tverbeii uttjä^line 37«!: 
benitveige abgeleitet, meiere juc £ett)ä|[e( 
xuns bn Zaab&iiitx bmun. 



^ietati« fanti maii auf ben glüflidjenSu* 
flüRb bct Sßeilän&tfdicii ^(itiöreici^fdiQft, mb 
teg S^atiUlS f((}I((^eii. See S>oi;rat^ t)OR 
*ßie5 aller ©altungeti, befcnberö aber uon 
Stinbbifl), i(t überauö gcoß. Sie uerfcöm 
baä gaiiie (^eimefaf bciintt: uno iljie ^äfe 
befonbec^ bei 0trac<^tiiO , vnb btt fege* 
nannte parmigiaito , ge^en bur^ bie gan}' 
SBe[t. 3^"*"^ "'i'^*' mit im cif(enliic^cii9)iei* 
Iänbifd)eit SDiftriff gemac^it, unb tuirb fo gej 
iiannt, meil et con bee CE)?iEi^ «rüiiibetei: 
^tt^e gemacht n>irb. £)ec anbete ivitb im 
©ißtift bet etiibt jgoöi t)etfeiftigrt , unb 
Wieb unnct)tig von $aima benannt, €e 
foH Bon btn granjofen bicfe SBentnnung cw 
()fllt(n Iiabfn, weil ibn eiHe ^nnjcflin t>on 

• ' Zj ^m 



[ 




56 ==53= 

mitfelff fc't e*ifhaHii Stoffe/ btv Stm 

iti Lago Maggfore, uiib i>ti 6onKr»i 
unb burd) &<'e benactibatttn @enuer(C/ i^A ' 
^robuftc flue» Sanbtß ju »(rffriben. £)(t 
etiCtnNn^tl atlein ToU jä^rlic^ jniCD ^tU 
[iontn, unb btv Safe eine Salbe ^lUics 
SbaUc tnä Sanb brinjim. ^rnn man nutt 
ttod) tid^utt , toit Diel @elb (intsinmt füe 
StinODiel) unb ßietL'eitie, £ci5iunb -iSti^ttf 
ttt f ^tbeitta , aüet^anb ftibcne untt tvoDec 
ttf S^uSf' gamnift, Slrümvf«/ ©djiiupf» 
tfid)», feibenc S^DrCcn ;u f iDretn , €ticfM 
«iKn, jfupferatbeiteii, friflallcne ©efäflty 
ffuifd)«!! unD ^alefdxn, icflct^e ju ^tit 
Und Dcrfectictft, unb auger Eaiiteä g(r<$"^t 
werben, fo Ijnt man llrfa'ct), baö J^etjog* 
t^um ^eilaiiü unter tue reict)rten iäntxt 
StüIienS JU ii^cn. Seboct) hlu^tt Dafcltft 
tet ^anCel nidit ni«r)c fo fe^r, aia er 00t 
btt S^tttft^aU ber iSpaiiitc blitzete, Z>taa 
iamali gob f«!) oud) tec (iD^e ülütl mit 
teni ^anbel ab, unb fi:l)aintc ficf) nic^t/ 
init ben @tfct)U entern reicher ^aufieute f«^ 
iu »etbiiibm. eeitbcm nbec ber Spaiii» 
fdje etolj bie ScnEart öec gjJeilänOet an* 
fleftccft fiai, fo {laben fidj bie abiictjen^au» 
(■« com S^wm flEtrcHiK. a^iefeS seeijfpiel- 



00» unb JLatfo t>i <Zotno gtbautt toirb, 
JD ft^i 9u(, unb bem au^ bcn nicbrigca 
6<flenB«i weit ecriujitljen. St i(l cciner, 
iwn f5|1Iti^ecm (Hcfi:t)maif , uiib s^l^nbtr. 
C« iDitb aud) ^ict; unb Ca viel ^cis g» 
bdUff. Sic tvfl|rcrrei(^cn Kanäle besänjlidfti 
£tn Slnbau biefeg ^rottufl^. CIr U>ef^t» 
unb tiirHft^tm 2lorn i)dbm fir einen fDif 
ct)en ü<bctfiü§, ba§ fte nlcl]t nur taß @ff 
tiucfifc^e, fonbcrn aud) buc^ biife , anbeEC 
frmbc mationcn bomit Bctff^cn tonnen. 
ecibe »itö in *)rogtr SSenge sebflud; fi« 
fonimt abec/ betcnbträ in btn nicbccn ®(* 
jieuben beä Caitbeä, bec 3)i(montefifc^cn un6 
Soöfanifttiett an tSüte nicftt bep. Eier«« 
ionintt t(;ctl^ bon ben Secfc^ifbenl^nt b» 
^Aulbeetbaume , tvddje im ^cilänbircben 
in einem gar ju fetten uiib feucbfen (rib^ 
reift) it>aci)fcti, ttteiltj aud] vom lliitecrel)>eb 
in b« gubetcitung ber iSeibt ^et. e«ti 
unb SUifi« fii'b rcict) an gifdjen , unb btfil 
ganje Sonb ifi mit ja^meii unb tvilben ^ü 
btToit^ angefüllt. 



Sie fe^cn, lieber Sreunb, wie teic^j an 

natürlid)en ^robuften bie ?iReilänbei: pnb, 

unb n^elc^e ^Sequenilic^teit |ie ^abcn, ue» 

£) 4 mitf 



Stirn, bit f)( nec^ l^t; ba ti rinc una» 
jtttifclfe 6aEf)c i(i, tag t>je Xirc^t, a<l<^t 
Ctc &. Slinbtßiiu^ baucic, äuf citKm an&ern 
iiü^cn Ott (lanö, njo *in ©«letiiriinerfÄl« 
Hcc it!. 3}Iaii erHautit übte bic ©rt|e unt» 
sffioicftät bitftö It-mpd^, übte bie ung« 
^cuet 9rc§(n etcinc, itocauÄ *r iafammtn 
9er<ittfT, unt>ü6cc tcffelbcii unjäblidf^ctifle 
Von ;£catu(n. ^D&aniitBalcajjoDircomt, 
»rffer ^crjcg ä» SXfilonb , fitng iggö ben 
if^tiu Mtrec £tcite an, unb ec iß no^ njt^t 
ju 4£ri&e, dE> man gidd) beOänbitt baran 
(itbcitft. 3iici)arb iß geneigt ju glaubrn, 
bcr Siul^n bcrer, rodi^t bie ju bteftm 
S^nu (xRimmtfrt i^iiifünfte Crrmaitcn/ ialte 
bie ^cUentunci bcffelben jucücf. Ca i|i 
aber fr&r unnxifjrfcbcinli*, lai in fo bie; 
Icn ^Q^r^unccttm tcinet brr gütfien bcc 
utttreuen a^trtvtiUung bei; (Etnfütitte flftva^c 
tvorbeii {tr). ^al)ti<!kein\is)^tt iß t€, ba§ 
bit beßänbigcn ?{rparotiiren bec bott Ungc» 
Kittcrit unb €lijciiicn befdiäbigcci) Steile, 
nddte oud) buvc^ Hi Filter tinb bucc^ i^» 
rc eigfne @(f)n)cire ftibfl fic() jum SJerbe« 
bell neigen, fctjulb baran fcpen, unb bag 
man ben )ätitlicl)fn Cftttag bec baju bei 
^immten gonbä nicf]t überfc^rciicn »tO. 
aRoB 




^MW fo 't>itl Cinftu§ auf bif fbär^tt, baß 
^^efenigdt, itifl(t)e fittj buic^ 6fii J^anöcl 
VtTfidKrt ^«ibtn, ftci} glitflici] fd^ä^n), ivenii 
fit eiiwii 9l^cl6brief etfaiifcii , unft Btm 
^art&el (nifiigfii föiiRftt. ^od) eiiifn am 
kern ftl^v btfräd)tlii*(« Slbbrud)- itiott bei 

«itle unter cuian!)» Cfrbuntxtif reiche ^auff 
Itute mit bit «6*11 gci&t trcibtn. CSö« 
tcm fam iiod) btcfcö 6in{u , ba^ [ätivlic^ 
Vt(l baorcä @3<:I& duä bcm l'anb iiact) CtSicn 
flifng« Srjt/ fra btt (Ertficrjod gttbinoiii) , 
jii 5i;*il<mö im 9iaiiicn bctf JfaifcrS regiert, 
^at bicfcE <)l6brud) cm <£nüe, URO c^ i|l 
fttir wn^rfdjeinli*, ttflg 6ic93?ciläitbec öut<^ 
bit tteift unö mil&e Siegrciung 6eö ffrjljer» 
jogö, U11& eucd) öie oäterlid)« Sorge, wel« 
(t)e bcr Uiif!ci'Hid)e ^aifer 3i>(<^P{^ für alle 
feine tlnttri(;(iiien, olttt 9(ueiici|)me/ trägt, 
)ur &bd)ricii (Stufe i^rer dBDj)[fa[)rt yelaiii 
geti toeiCen. 

tßai bie <!lufntei[r>iiiiFeJf dtK^ Sidfenbtii 
|u ?JifiI(tiib am mcitini <in fiit) jic)}et, itt 
! Boiiifirdje. 3d) n>ei6 iin^t, roie bcc 
: l\tst>arö (djrnbcn Foimfe, btt ^ciliße 

inbrc'rniä (jdbe ciefei; Jfirc^e bi« gprnt ecr 
S 5 öcatbcii; 



I 



58 



=:53== 



I 



geben, bit fle nod) (lat; ba e^ eine ung« 
irodfcUe ©acfee ift, fcflg fci* Äircfte, »tl(te 
ter f). 3inibro|iuä bauete, auf ciitem anbttit 
im^en Ort (iaxib, ivo ein SenebiFtinerfJfl» 
flet iß. OTaii etftflunt über Die Örtße unb 
sKaicfrät biefeö Jcrapelö, öbci; bic ungtf 
^tutt fiToicn Steine, (vornuä er ;u(animen 
gcfcjtift, unbübfr Offfeiben uii jätjUge SKengt 
bt>a i^tatuen. 3i>()amt (^aleajjo ptfcoRti, 
etiler ^erjcti jti sSieilanb , fieng 1386 ben 
^au biefer ^initie an, unb er iß md} nictit 
{u <2ntt, ob mm gicict) beliänbift baran 
urbeitrt. Siic^avb ifi geneigt ju stauben; 
tct 3iu&cn bcrcr, totli^e bie ju biefem 
Siau bertimmten ginfunfte eerreniten, Jjorte 
bie CQoUenbunfi beffclben jucücE. ^ä iß 
abiT U^v unmn5n:fd)cinlic{) , ba^ in fo oiej 
Icn ^atic^unCfttm feiner bec gürflcn bee 
untreuen 9Jetiraitung ber ßinfünfte gcma^ 
ttiotben feij, ÜHflr;tfc^einli(t)ct i|i eö, baß 
bie brßänbjgnt ^icpnratuten btr uon Unse« 
reiitern unb Siürnien befdjäbigten Steile, 
roc[d)e au(t) buircf) bntf Silier unb buit^ i^t 
tt eigene ©cfjmcre fdfcft (11* jum 5Qctbet( 
ben neigen, fc^ulb barnii fcpen, unb ba§ 
Dian ben jä^rJidjrn Ertrag bcr baju bei 
ßimmten gonbä nict}t überfdjtciten reiü. 
Wian 



SHaa ift iwvntt betOToonung gerecfrii, tieft 
S^crtiFircte (tt) , no nid)t d^»>if ivfnii||]mtf 
(tntm sn^m ^^iU nod), ein ^etf tcutfai^t 
S^aumeifict/ befonCtcä aber cini'ä actuilfcii 
3ami9&i4. 31tcr Der (^raf Oiiilini, KtU 
<tifc in fcimn DfnfroütBigfdKii Dcc i^ttibf 
SRftIflnö Cie tiefer grfc&tcn Sficilö uitbcFoim* 
tt Sßctd) richten Dem 9(iifati(i Ccö ^^nueö, 
ton bin SSiiumtiftern / u'iö con ijcn (grro» 
ligfeitdi roegtn bd fpitin^ gefiiiiimclt, unö 
«ine @(fi3)id)f« tiefeö Pictäubeö uoii 1386 
biet 1397 gebitCfl i}at, IcueifEt, fcenibe ^Baüi 
mtifitK ^abcti ba^ ^(iii^lk tabct) fitt^aa, 
St« Cc(?e ff? IHarco ßon £«ii)pio»e, ei* 
ncm jnjifcf)*n tcm (Jomfi; * unb Üuganftj ©« 
fl(Uä*Bffl Sl'rff" ' 9f«ff*n. ^(ft iiwSnIiul 
ijSSCabf öec.^crjog ^^i). Pialcnjio nnotitiei 
toilTen rTicolaueSuoiiapcMtiiri, bei: »on 3)df 
ri^gebürtifl ronr, bdju btruftn, i|iitaber, rote 
oOe onbcte fttmCe 95au(ünffl(r , in furjcr 
3eit abgf bdtitt. Eicftt 55üi(i 5atte öbft^aiipt 
eine große HJeigutig }ura ®auen. (£( f),it 
«aä} i)ic präc^lige JTiirt^nttä bep {piioia er; 
picfcKt. i£r uiilftljieie an (timm S)t>f eine 
SRergf 5P.1&1CC , Siaumfifiec, unb ^ilt^am 
tt, »OH melitjen bcr t*lnif ©iulini fct)äjbnt( 
ÜJattKic^jte» liefert^ unö man glaubt, f* 




I 



6o 

t)ab( HR firitwm ^Df bie älitftt iffatttttU 
ber :eauFunfl gtilifwf. C) 

£icr @r6|e bd Itmpd^ finb bic <|}cii(tf 
btv ßottf^bieii|T(icf)en ^erric^tiingcR, feK 

i£cl)in?>eit fcer 55?aJ)I(Ki)en unb ^Silbfaulen, 
liK ÜBficbe tititß teidjm GtjbifdiDfö unb 
JTarbinalö, unb baö ja^lreii^e (Sfjot infui 
lirlft Scm^tttn, tfclct)c S&ifct)&ftn gkidj*» 
unb Sccf^rung cinfl&Scn, i&r reirtjct unb 
«tlänjcnbec €<4nmf, »oUfoinmcn miftcmeffen. 
tfo^lH uRb J^idjAtb nennen i^n iccomble 
dcU folie cn architeOure gothiquc , unb lA 
J2a^^e (lält oHe Si'^o'^fn beffdbfn für 
*inc t^hxidjtt Kfcfc^ttenbung, lucld)« al^ 
Knn (in €nb( ßaben mtrbe, rocnn bte uit* 
ßtljfUft gco§( SKatmor t^auftn coc Slltm 
llium nnffürje. Co fe^le bitfern ®rtäub( 
on ^vfinbunfi unb @i}mmcicif/ unb tg |Vi> 
tibetSaupt in ganj Italien Um ©cr6if4e 
JIird)e, bu mit jenen ju aimienß unb «Porij 
Betgiidjtn Werben fönne. sBog bie^ Ifjle 
biKiff, fo tann id) bem J^errn la j£cinbe 
nic^t 

O Bocücii SuppUm, all* Kobilii Ji MiUita. 




1 



[fegteit^ Ißfijfna gtben, bei it^ gloutr, 
©ot^ift^cn ffiau tec Domficctje ju 
' €icna fdnnt fc^ivfdid) ein aiiDeKt bitfet 
9rt AH (gc^önljnt i^bcEtrefciij unl> read 
ba^ Uit^fil btc )mc(ii 9lRtf[it betcift, f^a 
if( an bm gjjeilin&ifdjert Eicm baä OTang 
b« S^orljeit ©ot^ifcistr SirttiiffftUE nidjt 
fo eoQ, älä fie fi(t} etiibilbeii; bfnn mo^ 
b(c gcoße ^tamame, uitb bjc jivcen goni« 
batbttt pdlegrino und :5ttfii baratt ttu 
belfert ^aben, i({ nicOt^ iveiiigci als ®d» 
r&ifu^e SBcrDeit. SJu* («gt 3Ii($«tb fdbfi: 
c« plan, tout Cagulier qu'il cft, a uxe forte 
de maguificeocc, qui lui elt parriculierc, utib 
Dm bta "i^&un fa^t er: dies fönt bellci, 
et d'unc architcOurc fort noble daos le gout 
grec, et Jecorees de quelques bas-rcliefit 
Ufbrigetiö ift auffec btt Sßtifanifcljen Äirdje 
(U 3vom, ftiiu anbete in Gurapa, i»cld)e 
bitfem Scmpcl ju ^^cilonb äii 3ifiittl;um bti 
SOifltinorS, tinö i£ijmnKteif(ft gfotbncter Spifö* 
^auerti^ertc ^[ctcl) fornine. £)ie beträchtlich; 
Hm €tLlcfe, »elct)e nocl) nid}! ffiti;) finb, 
fittb baö portal, unb tie gt&gere jiupeU 
Unter ben fc^onftn @tattien iviQ ic^ nur |» 
ner b(ä ^elliseii 3Sattt>alomäus ge^enfcn. 
£jc i|t (iu ^ttt ciiief (^net^en/ tnavcui 




3fgrfltt«. 0*>9l(icf) 6« V^cmt iUM 9R(i( 
fleis auf t(x SBafe eiiinffoufii iff, fo gicbt 
pf Kidjarb für tin Cffitrf Cljripopbß Äibd 
ouä. @r()a( flo ntmlitt) mit |lüct)tl>ifii ^lif^ 
fcii, obtr bfcO(id;t oac iii*t gffffwii/ otib 
Crefcii gcBIct titiiti! an^cth tbtti fo pflc^tig*« 
tlictfetiberi ab3(fi$nrbcti< 

£li< fi^JHÄe ulifcr fem öfirigctt Sircfe« 
iß bie beä ^dtt<t(n ^i^elip, gebauet nM^ 
tet 5eii*iiuil!) br« ^(HrgrinD. £ict 2IbtKi* 
djarti nermcnö* f* "<'' t'" ^if*« 0> Wa* 
ria iti Ärcra, utib meint biffc feo bon ^r«t 
tnont« (ifäciii)nct motbcn. SfrglfiAnt g*^ 
Urbegt^en lä j2fl<it»c unb ©röfley fe^r o^ 
£ii(f« fpfi(t)t fojjaf ton ^Icti')*!!, 6if öä* 
til*t e^'iftiren. Sie Gifleriienr« ju ean« 
Sintbrogio mag^fore fodeti nicf)t nur feit bfltt 
Stnfdug fciffetf ^"^■'^""^^i^'^ 'it< anbetet / 
bcm ÄKctn an 5))rä^t uitB-Pirbge gleid)eö ^lo* 
(tcr iifbauct, fonberti au* iioc^ cm britle« 
ju bauen äiigefaiiiKn ^aben^ melc^eä ebfit 
fö iM'flditig feplt ttctbe, a\ä bie jiiifij »ori* 
gtij. Daö jPtoflec 0. Äuta, tuelctjeS bie 
eiperJtElii'ct ofinlänftfr ju (Jiilie (iebrcd)t (jas 
tcn, i(I mit©. 3lmbpiigto maggtore weöei: 
Ott @riße Itcc^ äli« <)}ract)t ju ucrgleitt^etli 




I 



iSin ttitle« , ircju jle ntßm gefunfcer« ßuft 
trn fflrunl) stUgt ^aitn foüm , iß nic^f se» 
^anbm. Äidjarö beriagt fic?» üb« Die fd)l(c^', 
t( ^rmome i»«Ä SReilänbifctjtn ÄitdjcnäPjes 
läutet, fit mui unt» ben unerttädlic^CR 
©I&cfgen tiniget benattjbattcn SRonncnj^t&f 
flcc obei: ncinei: fpfarrs^irt^cii fogirt [;ab(n; 
benn baö ©tläute ber ör&gttn j{irc()cn ju 
SJtcilanb rcirb füc baö fc^6iifle in ganj 31« 
lim 9c^alirn. 

€'^ if{ ;mac nur €tne @f^aubi^^iie in 
tXntx r» 9tDgcn @fabt; biffe ifl aber jtfmlit^ 
fltcg, ^nt fünf Steigen fogcn, nic^t f£i:^6 , 
Wie Sitbart fngt. tSö ipcrbcn ^i« crnß' 
5flfle mib luftijiieöpsiin, Stdufesnnb tu|?{ 
fpifle, fronjbfifcfic Sfltttn, Crotonen, 3"' 
termejji unb Sänje, ben öerfd)iebenen3at)rft 
leiten gemiS, oiifgefü^rf. Sic &Keilänb(c 
ftnben ttcUn ©efd)mncl an ben ftaiijofifdjeii 
^iptionen; ober beij ben meif!en iff nit^tja 
b(füTd)ten, Xia^ fie, mit bie ^Ubbeciten bei) 
btn ^rduetfpideR beg (^ucipiOf^/ in ein 
tdfenbe^ ^itbet foQen ; roeil fie bie fvanj^fi« 
fctje ©yradje menig ober giir nirfjt üerff« 
\tn, ob fie gicict) g^ren halber fo t(mn, 
Rid »erliünben (le öiefdbe. ©ö ge^ct ifjnt« 



*f tin« ^" 



fD Kit bUUn 3l6m«rn in ttn $tiun btt 
Slutcnintn> rotl6)t ^to tien £}ff]Ainntionm 
bfc gtiectiif^en 6pvlii(ien -in öie ^Änüe 

€ben fo rciDfonimcit ftnb (je frantblifc^is 
€d)auf)>jfUr ju SJtai^rl, >parma/ ^aniuiTf 
©Enuo uiib 5Jciic6i3- S" S'lt^rfnf tanit 
man fte nitbt über t>»p obtr oicrniol ^tea» 
9}?aR $a§t [)ifc ble fraii)c{ifct)t ^lalion, itnb 
man i|i (»cid für 6it Janbcsfpra^e tingft 
Rommen. Seboct) übttfcit man bafdbß 6ie 
franjfcjifc^ai gi^flufpiek, Hnö fü^rt fl< 
mani^f^mal auf. Qsi n>ätc ju n>ünfc^fitf 
bitß fte tiurdjau^ in ^Ealim itm franjbfif 
fdifn PiEfdjmflcf in Enlffpiclm felartn. -Btiiu 
fiaab unö iiuic giticn roiirOeit ouf il)t Stie« 
Kr jüriicfriüccn. (BotbOHi, befftii Suilfpf« 
le no* übftall, reo btt &ti(i 6«t spartet» 
lidjfcit nit^t ^ertfitjf, mit 55epfoU antt 93m 
gniigcH nufg*fii()ct tt^ecötn, f)af an bfm 
lüqeHsfcn @efd)marf üirleö nfbeffm. Seine 
sffitrft finb burdjauö ädiK 6cl)ilDerung Hat 
Iienifdiec Sitten/ unb wenn Sie bt-amotis 
fjrten g«(n!^äcd)en unb Scannte beä @o;f 
ji längjl ecrgflftn ffijii TOfcbfn, reirb ©oft 
boni nocf) immer alö t« 3töliciiif(§e SWo* 
litte txre^TC tvttbtR. 




^^ 



d ^a( Jlt!(ir ^u ^tilaiib^ Ff in !Suonai 
»Mi/ Fein Slsfiolo , mb fein <paIIaDio, 
tiDC( ein anbtitr ^numeifttc nom afittt 
tXäas , ffint i^tävFe in Ut ^oufunil q» 
ifxsti ffbcdd berbictun bit tiSfnigin, Kelche 
petlegritto ftftouet ^at, \mUt bie rct6neR 
©etäube 3(flli€ii^ g-'i^^It ju tettbtii. f!\ü<^ 
^^It fä bdfflbfi iticf]t an anberki scogctt 
anb tvo^Ijtlxiucttn ^aU&ta, bif fi^ abcc 
tn^dcfammt mt^v turct) mnerf fprac^t, alS 
imd) bit Sm\(l utitetfcl]ciCcu. iüiüv e<$« 
be, baf fo fd)tn utib cti^ meublirle 5ßo5; 
«Ultgelt bcm Hbidi Beciid) bec aüf)tn ^fttb» 
fl&Qc, unb btg auf(|(^äuftcn ^ifiä äudg» 
ffgt finb. Tufio Angette^mfc finb aber b(e 
Sufff*lf(r« auf \lm 'ianb^üUttt , frö fit 
ftttl Cuct() itire Piadfte^Jjcit 9(0(1) ffiii^n'* 
miTaje unb gremb« bot Alim üttiam 3t« 
licnerii au^j(i^itci). 

aDe grffflben, »en n)flä)(( üdation pt 
ouc^ f(i}ii m£sc:i , töliltcrt i^c ^utcg :&fr} 
tii*t genug rü^mni. 35t g&arort« ifl 
^rogmur^ mib ^lac^ir. ^an ivifb bcit 
l(inm fcito^l in bet etabt älö auf bcrft 
Saiibc frtunbr*öfl(i£t) trlipfaiig«!. Gö ift 

ttint Siabt in Stalten, »0 b» ^tmot fo 



r 



Mf W iWWf t fe? / Rft M ft fk M» 
«ri|K kl« ßmUf aU pt^iOaab, Q 
»i» te ««fc «fafcK^ •• a tiab« im m 
m CMtfttMi fkftfn tarn, mm ck m 
(tfifl räi Kfcfisa/ M^fsffttdd SoM^ 
nib tac^ &p Wi"tf( i » n>cE Mm« 
i^ £}CT M««ic 9"*<(nv tSole, 14 kif 
w bcs S^ecfii^ bei Qf&cpf4^ Cpindi« 
(^ n»a(, btJ g u i MH i iw iii s» 3Bfil«i^ 

•b Sicffisus ftiam Scfiabm. Si^ 
I^Sc, anf ^nji^ Irtaij noa tlue tt 
akr dne Säifif4< Sfftea^it otnica. Qt« 
mibra tir @al<i8trn( vuxttt ali tufani, tc» 
Sifftr Un&anrtare M »ob aHnT ?Äqbnm, 
fto n ((ntm^tr^vtift luk {Hnm ^uttQft 
S€$i\it ^at, in feinni txibanuntni £4ri^ 
tni üb<I gefpioc^tm ISifOtic^t (at ifim ti 
SRcilanl) (int ob» btc anCidt ^^ipnc ittf 
leg bäju 6(S(t><ti. Sie 37t(UäiiMf(^(n £« 
mcM fuio von tintm Mtbtnäwüibism &^f 
rafMr. lln(« 6«tm uon Möfl fin&et ß4 
jiDae nit^t fo cid 6(t)&R^(it, ali uitln 
btn ISäisetltc^tn ; itbot^ »fegen jte bitfet 
bUK^ bit itb^aitiiUit tit4 ®(iflfä, t)ur4 
«latlitfte einfäUt, unb but($ ipi freM 
aufi 
(•3 ffltt. ©ouBar. 



= 61 

«Hfri<fi(tg(ä Sctrasm. Unfcr tfn Xär^t» 
innen fierrfd)! @ct)6»l^ei[, l&eltfcn^eit unb 
^ctr[tnDtiii&/ un& too biffe ermansdn. 
Da itl boct) gctrig ein tifraHiger Umctons 
ll)i( bcr £cf)&n{)rit tifrfnü)>ft. -!li:<Dburit fi(]) 
^(C iit £iaiti«n unb'J^frrcn ju >?)?cilanb 
^)(t brfonttc^ emofe^Itn , iß tUfcä , tag 
ftt fein S>e&cni(R trogen/ untrccinanbee 
€c^aun}ifle aufjufütrcn , unb fdblt bic 
JKoüen ju fpieien. 6cl*e ebU SFeluftiflum 
jm ßefttic^en btijm ©rafcn pertufati fe^c 
oft; unb fie niact)en fict) ein («rcgeä tJ3r» 
flnugm barciuä, nenn Sicifenbe fi< mit \^t 
itt ®cgenmart t(e{)ien. 

Oene Smeifel bcurtCeilt ©fofl'^ bie 
iSIfilcinber nact) einem ober bem anbrrn 
f^ItctiteR 3}finfi4fn, bertn tä überall uicie 
Siebt, n?tRR et fagi: ein f leiner ^rcfit fbm 
ne (ie fo ff^t cciijcn/ baß fie (id) forec^l 
in [Uinen a\i in n?id)tiden t^rfi^äften bo» 
nact) lenfen Iif§en. (£t erjätllt felbft eine 
i^estbrnlieit , bie i&n ju ftiefcm Uctlieii vtr; 
onfagte. €in SlbOoFat, ber fid) 'ör feinen 
gHunb auä^ab, UfrfctKirte i^m einen 9{ci|» 
2pgen, unb ber SJcrfäufer sefimb \tim, 
f.mi^tt im Ülboofatcn föc feine ^ö&e 
(£ 3 einen 



H citHti iDufa 



citHti iDufatra jä^ltn. tfia^ bm ' 
ttt b\tftt SlbDeFdtm ((Utt^tilt er 
tERdlin^fr : troiti« abtt ni^t nacQlJ 

«D(<Sttni( nHbf* CunQ (inffl sl.<i4 
fAD (uHt> tetm tlefitn folc^e 3nf2Qe t 
•Qrii Vdn&trn aof?; »uitc &(r 9d{ 
<^tCt |ti Sunt! DfTfliilagt, toa bn ( 
3laltcnifc|)(n Stoflott ju utl^ciftii/ fie fr^n 
liif^ffMit etlotm t(«€tdrnnag; fit tiam 
aati omi 9<I^, unt ^<iltm nnt f&i gm, 

Kn ^riilAnC^c. ttD ti^ljc^ ivo^l In {»ai» 
|ia .^Jiu((Tn ^^I i^s gtttft nac^ unb no 
<r p^iK <Sidainii^ r» sitl ®utel 9tmSt 
tal>»it AUdne^mtn foütii. 

«ortrr irijir, nrtfti btm natAtlKttn Sltii^i 
t^um bttf faiibfft, ou:t Ne niilDt Slcgitj 
lUiiD bftJ <Jrift(tjP!)Ö 3rtbinant), n<t<^ bm 
WtunbfAO"» b'« f'lisj'n fSrafm fcon giw 
mlaii, \tU fitl b*9. Ort erjeniog iff 
(ttbn All Ocflali uiib nc^ vitt fc^^nec an 
fdnrm t^mät^tfttf^uiatur. SiHe« »ag jue 
!Prflrb(ruii.fl bfc fltIgfintitKn SBe^lfolJrt 
brfl tfliibfß jjclfdi fanrt, i(l brt (injige ©« 
9<m 




tvarum er gtlio^rcn m fcDn glaubt. Ziw 
@taf von Siiniian/ totli^fv bie .^onMuii; 
gm bit{(^ jURsm Pilsen bU);ct feine Slat^f 
f^Iö^c auf tiie bcfie ^tgc 9f (cnFt ^at, \{i alliu 
cA^mf/ alg bag er fcUieii 9iu^in ju txr« 
^ren mtineä l'obcä tebürf«- Ziurc^ i^n 
I fic^ bie ^cliijioii bd tanbtß ju i^rei: 
^rängli^en Sinfolc , iii Staatitlu^^tit 
t-^tmmUi ba^ ^iiiilTetiuni iitr unb» 
Kfrarcit @trcct]tis((it g^nä^rt. S>ut^ iH 
jtnb bie @4)U(cn mieber auf^eblüpet, unb 
(jitfe iDrbnuns wirbee cinscfü^t tooibcii. 
S^Ri ^abtn bie S)!cil^nticr bie fSccrd}6ne» 
itirer Btabt, bie SecbflTecunfl uni? 
€i(^ct$tit bEc EanbÜrä^cn, uiiCi uiitiitilit^ 
«iel fButeS ju DccbanCqi. 

•&a i<^ »OR bicfctn großen &aatiminit 
(Ite fp«tt)e, fänt mir ein, t»oS <!Jrofley 
»n bero ©orgängcr bcf^eibm bm S'ani* 
I« (C^ciftUnt erjäSilt: — « ^&b& 
bie @ewo^n^eit schabt, einen itbm, bm 
man mit «erbetenen ^af^tn sefunben, coc 
pc^ fähren; unb in feiner ßegenwatt d^m 
iSacrnJitriigreit bcrb abprügeln iu Iflffen. 
Öwfteij/ bec öbiigen^ btn ©raftn a\ä #ij 
e 3 neu 



1 

I 



B ittn 



^ 



mn Mrfrepi^ftt SD?itii(l(t abr*ilb*tf, tnnSfe 
ft&r Ifict)t9[äubl9 f(t)n , fic() (ine feitet Un* 
ft)ahit)cit aufbinbm ju (äffen. &ttt (fe 
fair<^ ifT( »«^ tr bon btm 2[tern iSo^it 
tir< vrrdorbrntn trafen fagt, er fiabe al$ 
OCfltgeifilictjet ntrfic ald 30000 €cubi €im 
t&Rfle COR ^Tirtt^enpfränCcR erftaltm; Utt 
tut: tSJien jie^e }ä^clt(^ ad]t bifS neun 
Snilionm Eiuceä aui ^eilanb; ju 9)?eif 
lonb fti) nod) feine anbere 9lrt von f^aflf 
nt&lecR bctannt, al« bie man bet> großen 
€t(egert&ejten mit bielen Uiiroften, unb o^ne 
(Bergnügen onfteire; bie (»cen stögere ff« 
tlile (Navigli) f<pen SSJerfe ftonjb^ft^et 
^aiibe — . 

SDa ic6 ftfclieiren »in, fäm mir ein, baS 
14) von ber Oieirfjrfamfeit brr a^eilinber 
nocl) n[<i}ti geragt '^obe, Slteilanb ifi letiew 
|ei( unter ble be(ltulti»i«m etäble 3taliä 
cnä gerechnet tvorben. £)ee urauäfte^Eii^e 
Sialeft ber eitiwofJner, wti^t mit gebto* 
ebenen Porten fprei^en, oft bie dltbt abf 
(rechen/ obne fx jU cnbigen , cbec (ie mit 
!IBorteii fd)lie|en, bie entiveber nic^t^ bec 
(eutcn, ober überflüglg ftnb, mag mo^l 
()< Urfac^ fei}!!/ tvarum bie S^m^en ein 
min; 



^M 



(Binbrt Bottjfil^flfw« Ur(5fil ecn f5«r ®m 
k^rilimf (it^ unt) gä^ighit fäUrn. Qit ^aitn 
Aber in aaen 3eit(n unb in aVita SHciR 
bft ©flel)tftmifeit «rDire g)?änil(r gftiflW, 
Unter bm i@t Sfbtnbfn (Tnb bii t&tiü^mttf 
flttt, tfi Ülbt grifi , et»{t>tm ein SRitslicb 
tti OJarndbiffnortcntf, unb (^emali^ct <ptDf 
ftffbc (u 9)ifO/ «in flrog« WtattimatiUt , 
mt SSetfalf« berfcoifbmet SSerfe, totltte 
ßnb : Disquißrio mathcmatica in cauramphy- 
Gcani figurac et magnicudinis telluris no> 
firac, in 4. Mediol. 175t. De Theoria ele* 
Aricitatis ignii ctlucis, Fctropoli 1114. I754. 
be motu diurno terrae , in 4. Berolini , et - 
in 8> PiGs 1756. Diflertationum variimm, 
Tomi n. in 4. Lucac 1759, De gravitate 
UQJverfali corporum , in 4. Med. 176S. 
Cosmographiae phyficae et mathematicae , 
Tomi II. in 4. Hediol. 1774. 1775. Infli- 
tuzloni di meccanica, d'idro(l3[ica,d'idronietria, 
c deir architcitura idraulica, Milano 1777. in 
4. Serfdiicbfiie 3(bt>anMnngett in bm Slflcti 
»« Slfabtmim ju SSolösna^ Sieim, ©. 
^ttatbms, S^atltm; unb ß,0bfifvifun 
«uf SaliltO/ S^ttctontc. 



fafftt Mti(3)itbtnn f^')btt)fiati{ditt tSittUg 
tPoruntcr jcneg, ttä tittlä: IdroAatics 
eramina» ne' fuoi principj in 4. Oaä bti 
tif)mu{it ift. €c ift otx grlif, bm t& 
jelungm ifl, im 5iplogti(fifdKn unb getro* 
»fifc^cn bjc Slüffe inöi;t>nung |U bvinsm; 

tutet) baö tiortceflicbe E&uc|) de' DcUtU « 
dellc pcne bnütimt ifiy 

D« Qcaf dtiulirif, SJetfafT« fcet fftami* 

ten Mcmoric fpcttanci alla Siorla, al gover« 
QO, cd alla dcrcrizionc della citta e dclta 
campagna di Milano nc' fecoli baSi ^-'- Mit» 
ao 1760. Toint 9 Ui 4; unö 

SfK 3Itf ^ieroiiyinue ZivaH^i}ii et» 
iwflligft 3*fint, i(t ^ifaUotbcEöt itt s^nt 
}09licf)m ^iblJot^cC ju ^Dbena, ^ctfofci; 
«inec fficfct)ic()te btö ^umiliatcnsÖrtKiig, 
un& ber öefd)ic()(c btt ^talmii()iin fitf« 
Mtur, tvdctje in iljrcc 2lct bie ctfJt un& 
toUEomnicnße ifT: uiib« bomit itf] auä) ti> 
ncn Sicfurc ntmu, b« 31tt Pafletont/ 
GJerfalfet (imä butU^ttn @cbi<%tä übee 




tai ?el>m iti SUtco , tvorinn aber ton 

Ken, nenn ict) aüe i>\i ^Uilänbct nc^utit 
tvoQte/ t»(I(t)C ftc^ in dnisttn gac^) bir Eit» 
(ccatuc lüljmnci) fluöjcidjnfn- Sie ©iffnif 
fifcafttn , rooriiin 3IiEmanb ju SKfÜanb mif 
tDi(lVn& f(pn will/ i(i boc oötii Slnbetn Cic 
gtaatötfonomic. ^cbcrmonn fprictjt ton 
SJfrmc&rung bfö Üldetbautö, bfßj^iibel^, 
Itr Jfuntte unb smanufatturcii ; tin &if 
ft^marf, bm i^nen bft »sljU^äiige ©ciff 
i^rtö eetRorttnen i£taa(ä(5)iini(ietö/ n>elcl)et 
fltbif^rcn ju fcpii fdjicnf tie @Iütfrclig[<it 
»om ^immcl auf bU €cb( ^u leiten, initfttf 
f&eilt ^at. 

5^ fE^K juTOfiröttbni<titä tcn aümbcm/ 
»aö jur ^tfötbcruiig btr ©elc&rfamfeit 
nüglicf) unb not^menbig ifl, ni(t)t an gc; 
f^icften S*f)c«n in oUsn T^ädiern b« SiffW 
(Aartrn, ni(t)t ciiti'TtDat unb tffnulic^cn $U 
bliodjetm, nit^it an €(niinflricn unb ädBc« 
jien , rcorinnen bU 3ugcnb jur ßitU^rfünu 
t(it unb Siigrtib gEbilbtt »itb, tii*( an 



Slaluralitn ) uRb jrun(t«€(inimtuti3m. Um 
ttr 6m ^ri»atiS?ibliot^ctfn i|I jtnt bröw» 
froc6;nm @rdfrn pertufati, Me oeine^n» 
ftf. S)ie eiabt Eial fie an |lc() gefauft, unt) 
jum 6ff(ittlic{}cn ^cbrauc^ bfftimmt. Sin 
a5«rt& uiib edKn^fit b« gcbratun Sitf 
i(I fi£ bcr 3tmbroft<^nif<:t)fn corjujic^fn. 
35icf( Ujittc fi(f)rt einem (cbm offon. Sa?anfce 
Sitbt i^r ükr 60000 gcbrufte 'SüctiK, unb 
19000 gtrc^ctfbcnt (lobtcc^; it^ roti§ tö 
abci aud fiäierft QncDe , baß brc gcbruftcn 
ric^i Abfr 40000, unb brc gffctcitbcnftt 
faum 5000 jiiib. 



CB« (id) mif btm, tna* «r |u SReilanft 
l«iiin Fanll, ttidjt bfgnügf, bet ftjt fein ©(u* 
biuinaufbcr UtiicerfiCät jupaoiafort. j(a 
jEanöe ri)r(ibt Von büfer UniDfifitat, ftt 
fcp faft ganj »«laffm, D^ne tffentiicJje S» 
bliof^tt, D^ine jj^p(ifalif*e ^nftrumente, 
D^ne aCdttuge lit , cfine fpenbiiln , o^ne 
et(tnroai:(( , c^ne SJaturalicn s Äabiitcf, 
unb i^rcm llntcrgano na^c, ttcnn bcr ^i» 
ntt\{d)e ^Df i^r wi*t ju J^ülfc tämc. Sitfe 
ßdjilberung ifl übcttriEbeii. Sie Uiiioerfi» 
tat tuar {ivac bamalä nid)C in bcri beflcnUm; 
(tjlnbfn, üDc^ duc^ nic()t in einem foictim 




Vj^l 



SttfuB. Titt ^attv ^i>rcoDl4» (*) unb ^, 
Sontana (**) It^ttm HUlbd bit ^(ttßmatif 

nod) itm ülnbfvn an ttDtdmrtiKlf n 2fn|Truinf itc 
trn. £)fc @raf von ^irmtan atbtittU bamali 
fc^on an i^rec^erbtfferund ; unb Teitbem iü fif 
Bit allen ccrorbfilicfjfii ^itcdn, n>di$( la 
Habt in gtringcrm ^oaß bafelbfl fanC, bi^ 
ittin Ufbrtflug uecff^cn »orbfn. OTan Bat 
fDgaraucf) bm bcrütirnttn Cifibc / ßlä Vc^ict 
ber 21tinei)HJi(Ttnfcl>nfi/ nnt (mcm fctureidim 
0(^alt baljin berufen; er ifl aber gar halb 
loie&ec abgciß^tn, weil er ba feni Coaco nict)C 

SJi« 




C) €lit CHffiiit PBn Maiiura» »ffffn WaHenwtü 
fcbe ^(rrt in gani <Svtopa heFnnni llnb. Sie 
ssrnebm^fl) tinb tcin SlrnFtat über ba$ iBtftli 
ttt ©ebnere, unb fein &t<)icbi htf bie tCfliiire, 

C) VitH(l<nWtihM%^tnt<ii\a, aud bem 
■ Alben ber ^inriilen finD : AmiyCn rubiimioKs 

•patculs. Venct'is.' I>cir Alieae b«rometriche 
Itfg'o aiuli-ico. Pivia- SilfSIbbanblunaenim Uten 
IBanb ilrgli Atti adl' AccaJemii de' Filiotriiici 
di Sieax- DilTi^rtAiione iJro dinarnic* lopra i gciii 

4' «equj. welche ^t« Str Ätttbemie m QSflntH 
tn 3irtt« ba«on gettaeen bi>r> 



r 



1 



2)on UV sHcpuMif ©mua. 



toit btfcinnt, uoQfoninieR (!lriflt>[iatifc&. 
S)er jDoge itl nue baä erjTc 37;italict>, unb 
ftim Gl^Knßclic bauert nur jiucp 3«5rf» 
35r fleiRfii Piebitt «flttlt fidj längft ö« 
Süße M Eisufiifcljcii sOTcetö. £1« STCam 
0(1 an (igmn Ecbcnätetiüifniffcn jtvingt fi</ 
foldje mit baarcm ®tlbt in ber ^aiif Db» 
titit btm SBtttöufcl) ti(r qJrobufte i^ttiXunfb 

T>\c Grfü^rimg fcciueifci an öiefcm SScIff, 
t<a§ tcc Jg>aitCel in tmm bcqurm batu äfle^ 
sencii l^anbe nac^ bein ^aagt iunimint, alS 
t6 üon 31atur iinftu^tbai; iff / unb baß bie 
rrtef^bucft bie gcfc^iftcjit Kt^reriii bct aufm 
fdjdl i|t. 

Otnud uni> ^fitfbi^ ^aUn fi<$ butc^ i^t 

te eifctfudjt unb blutige Kriege eben fo btj 

tfifimt gtma(i)t, al^ Slt&en iinb ©patta. 

<^ie |]i:ittmt>v(9^uubm3a&i:e um bieJgtem 

f*«ft 





f*äfi tti ^ttxi; unb 06 fle glti^ fcftort 
(t^c laa$ in diu^t Mm, fo unttr^altm 
fte bDt$ tvibfC finanbei: einrn fctnblic^m 
@roD/ ber fo langt glimmm wirb , ali fie 
pd) bec wcc()rdenjei§e jug^fiigfctt Utfiel n* 
inmxa tvcrbcn. Unter btn man Xtitsttit 
bit fic toibts tinanbtt dcfü^rt ^abtn, tvae 
Kr (fjte bct gratirnmr« unb längfif. ©ie 
Siepublit tScncbig flanb bomalö am JRanbe 
tifö ,S3ctbccbcn^. pietco 2)oria, ^Dmicol 
im ©enucftc, ^icit i&ren llmflurf. für fo 
gftBig, baS er bem Sßencjianiril}«! etaat«« 
6«r(tair, WElt^ec b(ö gticbtnö Oaiten ju 
ijm nac§ g^tojja gefanbt roorbm njar, (in» 
»ortttf 1 „3(5 bin »on mfiiicc ?{r»)ubli( 
»tiiä)t 5i«!)cr gefcftfrft TOptbrn, Cfn ^rieben 
ntoit (ucf) dniuticl>m«n, ober ^illeib mit 
titucQ iu ^aUn. 3^ ^'''^^ f^^g^i^ bm üScf 
j;f(f)l, mc^bcm id) S^iojja eingf ncmmen , 
iM\ify ttud) euer« ^(iut;t)fabt ju bfnieif 
«fltm, unb euc5 atlf, pIjik Siuenofme, über 
«bil ÄHng« fpringm ju la(fcn, bamit euer 2Ir» 
»gtbenten btrfUgtt »erbe. £)a{)ct fcfiret 
«jiirüct mit «uern ©efangaicn CJ: i(() »itt 
„fi« 



CU S« 59tii<3rflnif*e ©efantte b««* 6ebir7 



^ 



7« " '^ 

|t( ni4f; btnn in leniis ?a^(D Witten ttic 
|c SiftteCifl fton, unb fit fdbft aue b(t 0(f 
fangrarcbatt |i((cn." 2>a er fo jtft>re<(tlt 
|Mtt, frttrtt tr b(m SlbgcrAtibttn bta Saft 
I^B {u uiiO Ut\it§ i^n C). Sifft £t«IiC 
SimtDort fl&BK bta 1&(nt{i<inr[ti fc&it[3Kat9 
tin, &ä§ fie ftil) ine^cfammt voraofiffltaf 
cntRitbtT iU (letb<n , &&(i btn (ioli«! unb 
ontibitilii^tti gtlll^ ju übtttcinbtB. @ic 
SrifcR tcH Skritvcilluns mit Km ütitttt$ 
t^rcc Schiffe tit fitgreic^t glctte btö %tau 
bti fo tapfn an, bai fit üiefdbt 9äii)[i<( 
|U ®rutil)( rit^tmn. £;om fclbil fam buri) 
eintB ^iuiünnir^ug untö £cbm. €(ilt>fni 
(abtn ttf tie Sftiutftr nit sfivagt, f?i^ mit 
M ^mtjiaittm in fitKn ntutn SititQ ti» 
inlafftn. 

tiad) uiib na4 Us iKtpuMit ven i^rtm Altn 
6lan) ^(Kibgfrtit. 

3n unftnn 3a^Bunb«t lat fit itetm 
fc&r mpfinbliätt Stb6t ttUUtn. £)«i $» 
f[) bte {D^arqutfdte finale iu bcbaupltn, 
btrbanb fit (tc^ 1745. mit bcn SBcuTbsttu 




i 



t^ta f}äaftai , unb 3««t5 ^ietbutc^ an 
fcen iHffwfien Kanb i?>reö !S«b«t«ng. 2)ie 
OeRrticjjcc beilKiftcrtm 04 Cci: J&auptßflbt; 

«lä (ie unectmiil^et bur«^ bie Japfcrfcit 
»et Sötflet, ml^c buci^ bic flUä« tatttn 
©(IberpKffutigtn b(ä fcitiblicljcii SJefc^l^^a* 

ten, unb burd) bie llncorfitf)tJgFdf bc|TcIbcn, 
.ta ci C<t^ CSaffcnreic^e 9(Uäi!auä in ben 
Jgtänbfn beö 2)cl[ö litfy iDiebetftrgeM* 
Würbe. 

Sitriame fcfniKrtrit^e i£tD6/ btn bUfelbf 
in uü\nm ^a^xi}aaittt eitipfunbm t)at/ i|i 
t« Sietlufi b« 3iif(I Sorfica. ?Jabft 3os 
^nntä XIK. fiSunltt im Einfang bcd eilfteit 

3a^i:^uiibtitä bt&en uc{tto, unb ^ifancni 
bi( J^etrfdiaft ter^iifel, »offtn fic öiefelbt 
ben €aractR{n, bie pctl bamoItJ t^rec b» 
meifieiE ^aticit, rntriffeti. ۊ gelang il>iun 
auct», mit J^ülfe ber ^ifatier fit() betfelben 
{u brniäc^tiscit, uitb furj ^crnact) «ui^ Ö'^f' 
9»n bec J^errf^aft auäjufctiUtfrcnt S^ie 
|«rf]caner, eine »übe aufiü^nfctte unb un: 
1^ SRatiDii, ^aben fdtbcm balb bie g»i)$ 
\tit, iali i^ce UntCTtvfrfuni) scfu'^t; unb 



1 



i 





5::ia fic tibec eltifoßm, tog i^te jfräft^ j 
bOjU ^inwidjtm , «iftEti fie Jfaif« Ä'4 

büttti, BU fie (t^icltcn, »uro« wmifc 



bem lE^atflff« i^«g «pöbeltf ali jintut^i 
Slüdä ungmefTcii t|?. Wtil (tt tttHtt if»rt 
€out}etänität behaupten fonntm, noi^ bm 
SörfifaiKtn bie mit fo üiedra SSlut (rriiBl 
fleiit S"C&f'' ötnnttn» fo übcrgobeit fie il)tt 
toantenbe J^mfctjaft bcr jftone gtaiitr(i(?, 
S>irf» »fit gt&gfrn Sßat^t tnußtcn fic^ bi( 
CotOfütKr enblid) unterttetftn; unb (ö wir» 
Pbwcrlic^ fc bft lUJelt ()(nau btFoniit Wcrbm, 
t»ie eitle Sruppcn unö ©eIö cg Sranfrci«^ 
fltfofldt ^abz, Daß ^«tJiiIje Picfctjenl tll 
Sefli JU minien. Slutd mirb bic ^nfcl nit 
(ü tJifi abtoerfen, bog fie btm Sitp^ic bta JÜ^« 
liebelt Hufttianb frftec 3n anft^ung bi« 
ft« SlUftoanbä ifl e« rin tctl^rcä @fad 
fÄc bie ©(BHffer, biefct JJcrifcljoft tnifaflt 

SIenu« 




Wmiia Ii(9t an im Olt^aitg etiM« Slpeiw 
Bfliif**« ^nofä in Scmi eiiKö Clmp&ittcd* 
frtS , an einmi iWffffn 5l?««buffn , btt mit 
(rftiftt OrMigtni-fKfefn ^gtin tmn ^albtn 
kitifi fcil&rt. J)re gtinjt efatt erjirttt fii^ 
pttfmnjtifc/ imti madjt mn (BtHtn bti 
SR<rrti (int ■ähnauiftijbnt Bluöficljt. Sie 
»«txni Qtvtm Ccr *p(Kläfie ^tib nKifietii 
nnt SItcfjitcEflirftBcftn, th<t gigumi »ob 
Sfti'Pfn bmd^lf. Sit f:^&»flm Cet €tta» 
Im flnö ©ira&a VluovA , Qttdba W 23«l« 
bt./ unb tJie Borftufct S. pietro &' 2fKna. 
Sie fifetigm etttißtii fmö «ng, pH, unb 
<m ron^cft ^ffbptinr^ für einen ^"mben. 
©(rf eolfreiilifle Dncrftfr fcn ©toM ift i« 
jKö / wdc^eö wtt potw Är(»«co ienannt 
fliirt. i?itT fii tic 'SÖrfc, too iü) fcec 
Bbd unb Cte J?cmf1fnfe tsie Stf^c «erftini» 
«rtn. 3in poTtoSratKoC^in?5«f«i)ftniff 
ipnbni fic^ lange hmö btmt>fi!t( SUci^cn »o« 
©ebfiuben, w» Watjoirnc «Qfi^ant Höaarm 
)B «rmitlöfn ■finö, ©et ^aftK ifi fc?w tief 
nnb tifqucm, &ic mMxm m £antx Abf 
iulatetu 

« i(l leine ©tabi ht Stalten , im f« f* 
titjf «11^ fc^ mit «Kitfflwf trfUi^ftc iBal* 
g 4^ 



I 




Ii«r |M«, iW |i 6aBL 

tarnt asoSBiümc^ 

#n f«U#c M MV t« aM^a «cWf# 
ttr Satti, »ct^Mfi, «»Nio, fTrUflli» 
pdJapkiai. Scd ttt 9«^ >■ i 

ter, ta6 »ick»aa|U Bit«««» |d|f|| 
MMu &t^*bnaa^mät [ i j iii i p<| || 

Kfca krö^cr SSa^rr «a«««;)«!» %$ 
itbti fymi M foM" Ovtn «af bccSW 
i:afi<, »ooüt c« ui<nn M £«|icf 6rt4t 
ifL ffstt fti#<B bic OMfltrnc, ata SEiniwt 
Jn aff<^ U6 ^e^crwQ Xäkln , osb isffi 
Imt 9(gai Sifltt MB bcn €inii>o^nan bo 
fuc^ty um fn(«^ tBft jB fi$ip^ S^o)« 
man ton (6<nua, nie Don ^ohloa, lognt 
tonn , tag i^n @ätira ia btt Euß (oogm* 

e^ »(Tbtn ja Qtnua aDgcmeil» aiötns 
XOtinfunb 0cl»2naga3ine unttt^Itrn, 
«dc^c )(t)fritit fät ein ganjt^ ^E**^ ttife^iR 




55: 

bbiftut tatauä pt^mta. 6B(jf-^<(f( S» 
l&ttÜicfnitfc fof) eanj <tuä SlfrlFa, 6icU 

1 cign*E 9Kfl(liltrat, tec tariib« i»«* 

[unKi^fllteit R)ci'£cR tnug, fo ftid bjc# 

1 t)«t t&<ti"r ölö nntctro^ctö in 3ia* 

1 Ubiaiaxt Cti (Sinroc^nfr fcpn [ann. 

^giiit fUtpviiMt ^ot ncnlgc (£m(Anf(r. t>tH6 . 

9(Snot& ((^jifffm fie ^ic Uiitofim Cai« ^tt, 

3u bicfm gnbiivctf iil unut bot Sicicfecn 

, lott()autS lic Oitveo^n^eit , ifire gintünfte 

' nur jur ^ÄifK lö^clitt) ju Cfrietrcn, unb ■ 

- ts^ ubtise jurücf)u[(0fn. ?!(icti ein<in ^raf» 

= iit mit gmnfrci^) tiorf @(nu>t nic^t me^r 

' ä€ Bier ©cUrtn/ unb einige (iitbete bctMff 

' KK €t$ifft tpiwi: bie afritfltiifdien iicrCfl* 

■ im, (alten. £)iRSrdcti tcnncn ou^ bim bap 

tomSeufl^duö JU ji-b(ri£iuiibc 30000 ?)J(inn 

tcttafn» wctcen , ob fie gldct) Rlct;t mc^r 

«10 3500 leguläte Scuppen UHtcr^alten, 

' £)i< Stegitruns iß fefii: müb segtn M 

ftslf. Slut bic gregcn Sfrbtcct)«n, «eltOe 

tt« ©ü^ct^eit unb cfenilic^c ^»^t (i^tren, 

$ 3 ipf» 



I 



tttrbtn mit b« iüffttüm 6t^ärfe 6((ttaff; 
SjU Cfciebeatur i|1 nur antn bcn Slbcfic^tix 
gttB&^nlicfj. Der fitmeine SSürger ip ft^e 
eifctfäi^iijj. SS« &Etf einet SSürgerinn einm 
€ici6beo abgeben noQte , roiixbt Ctefeä nt(:|)t 
c^ne Ketfntfgefaljt t^un finnen; unb bie 
@cfege besAnliigtn bie t^ad^t tn €ifftfuct)f* 
•Qai t&anb ber £'^{ tvirb unter bem SJcn 
ivanb naiAittc^er llnfrucijtbarfeit bed einen 
ober beß anbetn S^eiW ((ict)t üufgelfef«/ 
imb bie gcljeibung »on Sifc^ unb fSttt Wir» 
unter febem Iei(l)ten ^or»anb tarfiatut. (£< 
ifi fonbttbor, bog in tiefet 9ve|?ublit ba4 
SRic^feromt nur fremten 3ted)(Ägde5rttn oiu 
»ertcnuef wirb. 3n SiöiUSac^en finb foü 
^it 9!iet)Hcbift), unb in griminaliiSAciirti: 
»iec. Sie SlppeBation aber ßefcljit^et an 
ttt^ 9icc{)f^gele^rte , bie im !?anb gebo^rta- 
Pnb. ^it bem 3"<^uifit'Dn^gerii^t ^at a 
iR^t viel iu fagen; brnn e^ befielet auA. 
einem S)oimRiF<iRer unb ixottf Senatoren, 
s^ne beten ^e^faQ ^enec nii^tß unternt^ 
men fann. „ 

2iie eeabe ©enua ifl ni^( fo fepc bttOÖ 
Uxt qU t& bie ^roge unb vielen ^a(&flc 
unb bie gebcünst ooQen Straßen m^fxti^m; 



benn oiere bn grogcti üiSo^nun^ert ht^itit» 
gm wenige SScnfctien^ unb bie tn&tn €(ra|^ 
fntaniufaUcn, fcaju wixb Um gco§e ^ci» 
SC crfortert. €0 itl aucf} in tiiKc ^anöcl; 
tmb &ts&ai)t, n^ie @cnua, inim;i: eilt 
fflit grcfec S^eil b« einwo^n« auf bm 
€tcagcit. SR<in Tect]net fie iiiägefarnnK nuc 
ewf 80000 gcelfii. Eet 5l&bel i(t geißifl/ 
Jetrüflicifrf), jonfifd), unö racfcfücfjtig. 60* 
Calb (in SttmCet ju @enua aiitommty fim 
jttt et cinrn ficinen S^cn1etä com ^atatttx 
iti <pb6(l^. ^or bei; S^ttbtt^e, tvo er ab» 
fittflt, n>itb it eon einem J^aufen (Sefinbd 
omriRgt. Sin jebec biängt fic{) ()(ibei>, 
feine @cräl{)rcf)aft In bie ^tcbcrgc ju um 
jen. €ö cnfpc^t ein {li^igec ec()nfinügel 
mit gäuflen ; unb wec obfieflct, bei: 
trägt ben JToffer in bit Verberge. See 3IbeI, 
Weichet: ftcf) i)iet nittit fdidmt, ^nnbetfctjflft 
SU treiben, ifi, tuie aUc gtogt Sauflfute, 
fUD^tgefiftct; ber ^anbd iü bie ÜueOe fei; 
mr 3?eicf)t5ümci; , unb madji ijm e^K- 
^aä |ie gewinnen, unbcifparen, ucrwen; 
len (le auf präcfcfige @ebäube fowot' '" öet 
€t(ibt dl^ ouf bem fanbe, obet legen eä 
lütüdi i^ttm S^ateclanbc nöt^igenfoQä btifi 
jujle^en. 2^re Spacfamfcit; Hielte «Ott 
S 3 ^tn 



1 

in» 1 

Mir« ' 



tDic^, iH ju eblm ^b^t^Kn gcrictittt, 
»(tmanbelt fl^ in ^tD^mut^ unb ^cpgr« 
bisftitf ti»RR eä darauf anfommt, iinm 
tmpfb^lrne ^rembm ju bfiDirt&rn/ tb« 
l^ttm .^ufe unb Satttlanb €^tt iu mff 
(f)fn. ^6ni<)c tvOrben |){ fbniglic^ mpfWK 
g<n. 6le Wiffcii b(n Sitel burc^ teil ^u» 
btl, uilb bitfm burcf) leiten fo ju oertictlf 
lict]m, bog f!r fic^ i)ifrl;)Ui(t) bct) aQcn DR» 
ttontR in «in gro^tä ^nfe^ett scfejt (abtR. 

@tituenrc^(n Samen anbcrn 3'<'li'ntnnmn 
Übcclaffcn. €ä fr^It ibntn an teiicubtlt 
©efidjtgfarbe i fit tBiflTenabtr biefen SUangd 
S^eilä burc^ ^unß/ Z^tilä burct) t^ct »tt 
tätliche tlcb^dftigreit, unb AUcnfaßg auK) 
turc^ bu^lcrifc^e tUtiie ju crrf|ni ; bft(( 
Üb«fcti»iten (le Übtv^aupt nidjt fo tcitftt 
oDe (Sc^tantin bcE C^rbflifeit, olß einige 
Stelfrbefcftt(ibet , bffenCtrg bet gnglinbee 
©^et!oP in feinen g^riefen, etii[)len. 5(Ron 
lan» pe in i^ret ffllunbatt nitbt fprettjen ^it 
ttn , c^ne ßc^ {tt ärgern. ^etMj) gilbt r^ 
Diele witit i^neny meiere gut italienifi^, 
unb fcauj&fifi^ rV"(t)tn> 'S:><i\ii ^Q^m fie 
t^cil« 




I 



=^*= 87 

l^iM <iner Uffna ^rjietiuns , t^tiH bem 
Umgang mit Qitlt^xUn ju oecbanfen. — 
8Rit @(U^i:len? tocrbtn €ie faStR/ in tii 
mm Ott, bfiffn (itiitgc QBD^Ifa^rt im 61<i 
»inn t>fflt^«t? ^(lilofoi^'&it und @tminn> 
flu^t paffen nittit roo^l jiifi.immm. £'auin 
tt&t^titM unter ^uc^erern nn O&bac^ füt 
(Jte S5l&|e fintfii — ©ie ^atrn SKet^t/ 
Heber Srcuiib/ rotna fie eineä Stella Bon 
ftDljcn 2l()nDTattten fprcctjen , bie ui(t)t nuc 
ia ^enuo, fonbctn auc^ in allen 9to§en ^an» 
beHtäbfen baä@olb iu i^rem^Jlb^Dtt m<tct}cn/ 
«oc n>e[tf]em «p^ilofop^ie unb ^äiiße bie ^nle 
fetugen foDcn- ^»c^ fiabeii Sie ni^t uncettit, 
wenn 6ie fold)e Sdet>rte mepnen, bie wie 
lit unnil^e fummeln bas ^cnig (nu^en, o^ne 
<tiva^ jum aOscmemen ^(ffeni brnjutrasen. 
aibfc bie ßelc^ttcn, njclrf)e bie 5Sifr«if*flf* 
fen unb Mnfte mit nüj(ic()fi: Sfiätigfeit eew 
fcinben, uiib ^ietburd) bnä hlrgerlic^e SSoöI 
tefotbein, finbenju @eiiua, n?ie in aürndtt 
-fiRettn Eanbern, bick ^rcunbc unb @6m 
net. ©er beriimtclle unler i^ren ijt Icbens 
lien @tlcf)ct(n ift bcK g)?ac(iuiö öe Äomelliuo, 
t6ebcm ©[fanbttt ju ^potiö, ein grcgerCOfa» 
rtematifet/ unb guter ©icljlee. €c ^t 
»?«cl(t8 UTfl;)UrFun(i in itallenif(()e SBeifc 
S 4 üdei;; 



1 



äbfrffjt, mb bai Otigtnat Mmroffen; 
SIuc^ mar btt italtcttifd)c ^inbar, £l)iAbt«i 
tct im Scnuefifc^en, unb bct 9lbt grugonf, 
(in inÜ^mtt 'Süd^t» unfttet 3tittn , )ti 
@eiiUA gebo^ren. S)i; tafdbü btüttta^i 
StfaExmie degli 3l&&orment(Ut gtrtt ^um 
gen unb 9Itcn (Scmuntcruii^ unb ©degciu 
$(it iic^, in bm fc^onm aSiffmfdjaficn &u 
fibm. 

Sit ^o^e Qti^lidiUit W "ii^c €mttiRß 
tt; abtv bie gemeinen ^(Itpiießec finb fe^ 
arm. £ia&er foinmt tß, bag fie fic^ in bm 
J^äuffcn b». Slbli^en ju bm nitbngfin 
£)ie:i|}cii gebraudjen lafi^tn. ^a^ bttbitf 
Rtn bie QffeijNn niegen i^rci; freien Ultf 
iBiffentwit hin be(Tfi-(ö ei*iFfal. £)ie sKßw 
(tie böiif«: ftc^ »icl beffec ju fc^n ai* bie 
H5elfpiie|ier, (Sie ^obcn baä SSolf unb bea 
Slbel fe fe^c an fid) sejogen , ba§ fie fa^ 
tie (Siniidcn fjnb, föeic[)t jU ^ören^ unb ben 
!Q3flt9ei filieren allen ©eroinn megfctinappen. 
(Qirtc unter btffen t^abta fauni ein J^Ieib, 
i^ie SSl&ge )u bebecfen. Giin Z'fyül ßt^t 
unter ocrfc^iebeuem SJotreanb in 3talien 
unb gtaufreii^ beitfln, unb fül;rt auf fei« 
nrr Steife unt» nac^^er (u J^aufe oon bcm 
(rbttf 



" frgnung bcö SReet*, roeidie jäfjtlid) bt« 
goantng »ot Spftiiaßm grfcfjie^et, cm« fcec 
33orac()nif{eit^ 6ie gef^i'^ct am ^etx auf 
bcra alKn ttldlo burct) ben ^ififiof, tvelf 
(titc con bcc ^anjen Jtlecifcp, Dom ^n&e, 
utiD Cent Slbfl in großct $rac|]t Da^in de« 
flieitct icii&. Der @efang uielcr jungen 
93täCi(t)tn, un& eine f({)6ne 3ii(ltBmtntalJ 
^iiüf mac^rii biefe Zeremonie angcnel»)! ; 
feie gani« 6tflbt ffijett bitftrt Sag, Sic 
^icctfn finb ptact)tig auggcjim, unb bic 
J^äufei auf im ©tcagm mit f(^onm Sa)?» 
ttn bt^aasta, 

S5(E üorne^mfle ©egenfTanb bt^ ^ahiflt 
ju Oentia ifr bcr eammet , bcfonbfrö bec 
edjtoatjc, wdc^tr iiid)( nur in bet J^auptftabt, 
(»nbeiR audi auf bem fanbe udk bcn Sam 
<rn fabricirf loirb. <£[ ifl in ganj Sucopa 
tfc belle unb fd}6n|fe. £)cc ^amaft unb 
ti( geblümten feibeitttt Scugc werben me^c 
isegen il)rcij innecn CÜBetrl)^, aie wegen beä 
@er(t)maf^ in bec 3<<(t)ni»ig dcfc(}äit. SQaä 
fie fotifinotf) m groger OTenge fabciciren, 
fnd feibene «rtiümpfe, Räuber, bunte^^of 



piff, ivtlc(itä fi; naä) Ofllntkn ettrtnbtttv 
©tife fut ®päni*n unb iporiugal. &it 
tttibta au0 finen bcti;ci(^clitt)cn ^anbel nitC 

€panim, mit uiibcorbfittfem VCiaimov , 
ivpvoit bft ^labafitt wn Qtfiti , btr grßne 
unb ror^f Don polteoera , unb ba tvcifie 
»DnCarrara bj< fcttöjbAtftm Sottun^en finb. 
3(ir 04>fef«rft(ni/ tvelcttcr bei) £avagna 
0(Srabm n>irb, unb i^re f<$Ön locfitcten 
;i^ikct)ftH, ttr^fn burt$ cianj Italien unb tiaäi 
XßtxUx, €^ i|t dbcr fein ^weifd, baf fit 
mit tfin J^anbel fcrmbte Cf^aaeen , j. S< 
3ucf(r, gocao, ^nbigo, ^falicnifd!«/ gcotb 
i&fifcber unb epanifc^er IScim , unb Dfle , 
?cenii(ifc()er SBoDe unb ^numrooUc, gngli* 
fijjer, granj6fif*er unb J^DDÄnbifc^icr SÖf 
d)(t, Seuti*« tt>o[[ciiet3»U9f unb 6lrßm» 
X'U, gefolicncr gifcbe »on ^oBanb, unb »i« 
\tt anbfrei frfnib«n ^i^aaren Biet mt^x aii 
ntit i^rtn eigenen geminnen. Uebei^aupt 
finb bie Renuefct bie feinften Ä6vfe im 
^anbel; unb Fein uott^cil^aflci lltnftanb füt 
t(n ^nbel fann Od) in allen uier QSeltt^eif 
len ereignen, bett fie nicf)t }u beiluden tctff 
fen. Sie Niueii fogflt JTriegöf unb ^anbeW* 
M'ff' i^f fccm&e Stationen/ ob fie gleich 



ni^f UM bo^ $autol( ba|u Bfftgm. ^a« 
^t batd} &(R Ciolbroe^fel gcminncR, i|lff^r 
.tcträdttlic^. £)» ältitl gif&f H^ Mont!"^ 
^(imit ab. 

Sie grögft e(ö?( ber SKcpuMit unb bti 
oßoitmdntn J?te&ilß 6«c ©cnueftt iü i&re S, 
©eorge« ; ÄaitP , ( la cafa di S. Giorgio. ) 
©ic i)at mcljr aW jt^n tOiiUioiim GititönfK, 
tinb jaljlf trtp pro ZtM. Sie MfpubilE 
$at lf)t m tierrct)(eb«ntn biiitdnibtitlRottjf&acrt 
füc ßroße gtclbfumntfll einen Z^til i^ttv 
fcffenrlid)(it Eintunfte öbfrloffm. Sic ift 
linE fa(l gaiij uilrtb^ingige tUine tütvublit, 
itttn SHitgliftJcr tie Slctioniffen finö , 
ont> tic il;t'c (igeiuit ^agifitat^perfonen , 
ffiefcßt unb Siat^e»crfaminlung(n ^at. 3m 
So^t 1746. fcl)o6 fic i)(t 3itpublif be^na^ 
^iif ^lUioncrt Zt)ttltx bot, unb bie S^ar« 
hlliK; tpfl^e fic Camalö Aufnahm, foHcii 
fcOoti btja^lt (*i)ii. »751 njöc (le no^ jum 
aäcrfintcii ; ot« nii^t nut tec gtnat, toeU 
cfecu füe jitianiig 3af)t €in iieucö Äopfgclö 
«uf Bie Untett^aiKil legte, und i^F bic gins 
no^me bct 3&ne unb anbetec abgaben über* 
Iit§/ um bie bamulö aufgenommenen Ttailu 
(en {u betakle»/ unb bie Süaubiget in i£id)t» 



9» ■ "^ 

^tit ia ^tUm, fonbfrn avi) bn f&M, vath 
(t(r f\t mit (troßfiT ^arilalirn untttfläift/ 
ißtUtni ttirni ^t(&it PoDtcmuirn «i(b(t ^er. 
3(6o* mit alltm btm roitb Scniia ju fi** 
ntr ((ifmoIi^cR €tärft unb Ctäo^lfa^Tt nii 
leitbtr gtlon^ttt. 






M 



•Oid rmf# rattbt i^ Sfitifti, Eie6(c SmuhI), 
Hon btv tUtipubiif ^catlis itic^t fc^rtiben r6i» 
iten, roaä Sie nidjt fct)on t^cilä auö ^eifr^ 
6ef*r«ili«n9CR uiiö l^dlö auö btr 0cfct)ict)te 
ttifffn. Snbfffcn, tueil fie auöbcm, ttjaS 
nie babcn bfF<tnnt iß, 3i«i<$wc^I einigen 
Slu^en {u ii<(jfn ^ofm, fo gc^otc^c idj35# 
mn, unb fct)reiff jue gattie. Scnebi^ t»ac 
e^fbem bet all(|<nicine ^anbtl^plag ocn gan{ 
(Europa , unb bie erfie OucOe bet ivttbcr^e» 
fleffenien «Scljlfa^tt 3W[i(tiö nac^ ben Sew 
iPüfiunambcrn&tblic^fntSfcifer. G^fornSm 
be beg XV^a^rpunbtttöbieSpiwfuflKf«! b«ti 




KB(g IM* Offinbicn ju SSaff« tntbtälm, 
gkngfn ticOfimöif(%*n 2ßaflreti öbetaieppe 
nnb Silcjrantiiia nat^ SencM^, uiibtouvben 
seit ba auä bucd) ganj (Europa «m^eilt, 
SRattibem abet Tpftfco ^e Oam* bai Korfl« 
iära t)fr guten ^ofnuns ttmffiiclt unti (£of 
lumbu« bis neue ^cltentbccfc Datie, uen 
ptgte eieüucDe i^rer gtofcn Sicictit^ümtv i 
unb nun itt fie foft nur ein ^^atten &on 



35« Kcßiccung^nrt ift ßönj aci(?ofto(if*; 
trnn votbtv i^r £>[>9e, noo^ baä So[f ^aten 
cma^ iu befe{)Ifn. i>cv sTO§e tiiat^ mac^t 
2»ie @eff§?, un!) tc fü^rt baä füattt bt$ 

iie €«et( fc(ffe[ben. Äti(3 unb gricötu ^am 
jtenvon bti i£fnatä€ntfi:^[ie§un9 ab, unD 
tie (Erhaltung bcö RI«i(t)gcn)ii*(ö in aUert 
Zf)tHta bc^ Staats ift ftin fffifcf. Ort be* 
pe^nt au^ brcij Jflaffm, roie f^ebtm bce 
SScinifdif : au^ ocbcitflic^cn (Senatoren 
(orbinacl) bic trn eoti Siomulutf erroä^I* 
tttt ^unbtrt 9Jätcin gicidicn; auä b'fpgefdl» 
Jen SciifllotcH (aggiuntO rocldjc mit öcit 
Parribns conrcriptis, btc feil Siottiuluij AüS 

fcen @flbm(cn btn ^wbttt SiätKn bepgcfcDt 
tpun 



Pf 



^^ 



tvurbfit, btt^li^in mvbm I6iinm, unb 
aug Tfffiflenci , tit »on bta Oiomem Peda* 
rii genannt xoatbfn, unb bie ff ine entrctxU 
ttnbc glimme ^aUn. Obglfit^ bifftt^iw 
ftt miä 300 9IMid)m beflc^ft , fo bleiben 
itnnoH) feine 0cf;eimiii|Te fo terfätmitsen, 
Toit menn nuc eine cin}ise ^ecfon X^tii 
baran ^httt. 

©enn m(in Me ffientiianer fragf/ »atam 
iE)c (Senat ou^ einer fo jirogen ülnja^l von 
SiRitgliebecn befJedc? fo fagen fie: biefe ans 
ja^I fep btt ^enge i^reä ülbelä, bie fi<9 
auf 3500 beruft, angemeffen ; ^ietbtiEi^ 
»erbe foroc^I bie Oligaedjie, bie in einet 
SlriliDfrafifcOcn SJcgierung fic^ fe^r UiHit 
einfct) [eilten fann, vermicben, ali aadf ]» 
bet 3iat6öfd)Iug, rootun fo eiele onfe^jnliä» 
gjerfonen 2^cil ^aben, in ben Singen &(* 
SGolK ecrejirungöttiitblger semocijt. 

SInfän()It<:& tvucbe ^Genebig ton <Ion|\i[n 
unb Seibunen regiere. Sieö renc bie Äinb^ 
^ei( ber Stepublif, tveldje s6o ^o^re bau; 
ftte. Diefe 3*'^ blieb fie in i^ren Ugut 
ntrt, wie in ber CSicge, eingefc|)lc|Ten. Sie 
^t\t, bie fte fftxnctit^ t>on £ucm8 Znaftfla* 




I 



ti« fu S«ba|li«rt Jiani, öon 703 üi 1173 
untei: 37 fruöfcäiieti J^crjcgm (ubtac^ie, 
»arm i^ce Snabtnia^re. ßitfc 5P«ic&e 
ton 470 ^a^ren nanb fie tum £t"il 0«/ 
fitf» »or i^Hii bcnac^jUcten g«nben ju ft^ü* 
|fn j anb jnm S^eil i^rc ^crrfdjaft jk (» 
(tPfittm, je iiact)b(m |ie an .Gräften {una^m; 
W enblict) bod a^olf bcn J^erjo^fR bie OC» 
ginuns entiiß, uitb eine £>mofcatie nvii^t 
^te. £)teä tvac bei Einfang i^rcc 3Ü119! 
t^gäja^re roelc^e voll <Stättt unb Sapfer« 
ttit tsatta, imb von 1173 big 123g bau« 
nrttn. Sie war abct in bitfcm tcbuficit 
ai(ter bielm SitanQfaUn unb f<$KCf{j<$en 
Stonl^eiten untermorfm. 351: männliche« 
Sllter fieng mit itt Regierung M ^btli 
ou, im 3a5i; 122S/ unb blutete tiö jum 
jfcies bec QlUiaiij ucn gambrai IS09. Sa 
fifns fi« an , alt jU mtüsri. 

tßtütbi^ ^at btn SSorjuft länger al0 aOe 
tiie übrigen SiepubliCen , fo berühmt unb 
mächtig fie a\x<i) gtrocfen fi"b/ flebaue« ju 
laben, eparta erhielt ficft nur 700 3a{)» 
tt. ält^en, t^tUn, unb Sifjobi »»loren 
fK^cmoUn iftre giep^eit. Korint^ genoö 
iKtftIbin ni(t)t Unfltj unb Svont/ uii»e 
alit» 



B tat 
I 



oDtn ??(T>iiMirfn bit ma^ti^dt, UftanpftU 
f]( nitt» Ät^t 50o3af)rf. €m ßbcrjcngew 
ttt S^fWftS Mn fcrt innorn ®üt( 6« 9Je^ 

Sit tRentraUlit ifr Qint i^rnr §««0« 
nwntalfSRcvimfn, ben gricbtn ju (r^altm, 
?IU(J) ff^It (^ i^c nic^ir cn Stafttn unb 
?lnf(t(ii, btp i^ccm €nifrf)[n§ ju bcEwrrm. 
£aß Mtftö iii4)t Ificljt ffi), frapon ^abäi 
»ir riiKit S&mti« o« ta Mrpublif ÄoHanb 
»oc Slugfn, mb in ttc ©efn^ictjte ten g[o» 
rtitj. iDifft KcpubJif ^oltf fi* borgenoiw 
rnftt jivir<:^rR tfin ^<tbft ^aliuS II, und b(K 
jtinism vcn giranfiertif) unb ton Siragoit 
nttüttül JU e<rMfibm: un& tthitutU ^ien 
6ut(tt Btn €rftfn, C« i^c fi^on gtinb lonr, 
6dtibiff(e btn ^ntt)tcn, bn alts greunö 
f)ülft Den il)t ertpattele, utib (c^'flt trittm 
Slnt&til dii btn ffiort^eilca 6(ö Srittm, mit 
»eitlem fit fidj unttc guttti ISebingangen 
piltte vttbiubfR f6nnfn. 

Sie Enge bt« J^aufitfigt« bcc 9tfpu6Iit 
ntot^t, ba^ fie ftcft nic^t oicl tanim bctüm* 
mtct , eine ftaiEt ^Itmee iu Eonb {u anttxW* 
un, £lc|tome^v flbcc U^t ^« fi(( bit ©ttmodtt. 




i 



ix&nbtt , amtUsm itm. €ie ^at au($ 
littin tinKc &üm ^laltciiirc^cR ^äijtm btn 
!8otiU9 it^w'pitt, nie c^et>fm tJie Qlt^ent; 
Mfei; unter bm i^bti^ett @rieä>ftl. 3^t 
9tr(rKi( if{ ^aä fcti^nfie in Surofa, uni> 
Wi(Wit()« terft^n, ai^ Piek glaube». 3it, 
bmftlbtn U(it\)tt bit gditjc &cr<^ä@un3 
f{r« ©tauten, unb roenn eä CDr jivepfiun« 
bfit So&^'i '^^x Spaniern $dung<ti W&ttf 
«t fu cetbreRne«, f» mär» aUe^ tKcictiTm 
gcgatiiien ((911. 

tSBetift man J&ect Ob« tili tÄeer fepit 
t«ntt, r» i|t, c^ tiefe SlepubliE ü&ec bett 
Slbridtirdten tOjeerbufen^ €i( $at in einem 
QSinfel belTelb^n i^eh dlnfang griionimeiT» 
SM* fcigmien beffelben macen i^ce etfTe üßie« 
it, reotin fie eoc bem einfaü bec n&rMis 
d)m <GM(ec üite €tä)ect)eit fanb, intieft 
tene Italien vctwülieten. ^tmtfit fit m 
SRac^t iuna^m, unb bie onfntali(d)(n ^ait 
fec beu SRietbufcw »erließen, Mo hieiteft 
setieeiletc (ie bafelbft i^cc ^errfdbaft , bi« 
t?e i^n enblic^ gänjitc^ bcn JTorraten faaü 
berte, unb fic^ t>&aid eisen macfjtt. 3ßi: 
Süfc&t fitän^rt fit^ t^eilä auf im titrldf^f 

18 nm 



i 
i 



l 



am !Srftß bet @t(ed}ir<$(n JFaif» i twnm 
<t |ugtt&[tt/ unb t^tWä auf bic tQJojfen. 
efi( fo^tm 170 3fll)" mit bcti SHaw* 
nifT» um ben Sefig, unb bitfe gdlattbm 
i^nni im ^a^r 996 bmfelbm (in. (Ein 
3l([£^(ä ^abtn bie @enucr» tinb ^ifanrr 
get^an, ni]cf}titm ft( i^nm Abet 300 3a^re 
ftenfdbtn ffteiiig gcmadjf fiattm. (Seit ei« 
l(n Sa^i^unbcTttn ^aben aud) aDc €Unw 
Viiptlt Söcflen biefe ^trtfc^aft ontrlaimt. 
an» 3aSire, »«itt flcO bet öogt «tmittelff 
cimä goEbenm tüinfii mit bicfrm 37!»t «t» 
miW, uiib ba er i^n (lineinroirfc, Ocii^t: 
DefpoHfanius tc, mare, in Sifcnum veri 4t 
pcrfcai dominü, finöe« ficfj Bit SSotK^Of» 

t« b« gürfTm flfgenroättig, 

€ini$e iSt^tiftfleOfc gtBen »or, $atfl 
3IIe;anb<e HL ^abe ita lOenejtantcn Me 
{ucrfctxift Abet baä Slbtiatifc()r 9)?cer gegci 
ien, fle fät ben ^cpfTonb, ben fie i^m vi« 
i)n bic «Oenfolgungen ^Taifcrä SrirbtK^ tetf 
9iotf)baitd kitlften, ju belohnen, unb ium 
Slnbenfcn bfä@tegä, ben fie auf b(m3)?<ee 
ttiiber Itg gefagten jfaifcrä €otin Otto ert 
Tottten. 5©te fonnte ob« öer *pab(? «in« 
J5tcif(5of( «rlei^eti, bie i^m niiit (uge^ir* 
ti? 



R? faift 3ullu« btt n. fcc^tt tinti 'So^S 

ter t^iftoitymue JDonatO/ cb et nic^t 
iBÜgH, lüo bie Urtunbett i^Ht J&frtf*aft 
über btn ^tfreibufni »ärrn? 2(uf Der am 
•Mtn CScice &C0 &dt«ntunQebtitfä , im 
StAlfcr 2tOHf)Amtii ^em pabfl 0ylDeßct 
gab, dniwotim brc ^i>tt)f<t)afux. dt; looll» 
ift fafl«n , 6fc ?ß«ifiianer ^ecrfdjafr äbtt 
tiAi^^ccc iväre rtiedt, tvi< btg ^ab|ic«@tt# 
Mr übfV f^DUf auf «ine uotsfdebci» <Bit}ttu 
fniiS öfjrönfttf, URO bie Uvtuiibtn ^etftU 
fcen träten nictit mit ^tttlf , fonbcm mit 
Wm !Mute bcr »ecKirbmoi £fla»onier^ 
^fdittr; unb ^enurr» gefd^ritbcn. 

SnMlc^ fagfn bit %enc)ian(r nD(^, |U 
iffi^en Oaä Slbriaiir^)! ^eer mil bctit näin« 
liefet! Sitt^l« ftli? Pf SJeiitbig frlbft bc|i(ien; 
Koni Iftor, Vcticziana Lib. g. unb tfi fff)(< 
i^ncn nid)t an duten ^aUfreii/ SolCattn 
Hnb ^aiiDiKn, biefttf Siecht ju bf^nupten, 
)luct) fAnn mau tieftg ^ttt nlttt bcf<t)if» 
fen; t>bnt fii^ itiren bon lonfiet 3'it t» 
eingffülirteH Picfigcii ju uiitetw ftn. aßenit 
abet bcE ^anbcl ju Itit^ md) bcm ^aaä, 
nie rr anaefon^fn ^at, ju naiffcn fort» 



(Itann J^trTTc^aß ithn toitfti SRe» in 



I 



ttt J^mf^fuc^t (at an^ ^it SJniriian» 
r(Tl(ttrt, il)c< Grobfrungm ntiUt auiiw 
breiKR, e\i i^xt Stxhftt &inidct(m, (tc {u 
(t^upmt. Sit ^aExn turc^ i^r ^f^fpicl 
bwicTni/ tag (in €taat fic^ nur Imrt^ 
fbli^t ^ttrl (T^altnt fann, 6it fdnn t» 
(l«i ©cunttVfrc angenifft^n fra6. Sie 53w 
mtianlfttc ^Cfpnblif rnlitanb aüi gurtet / 
unl) auf btt €t(i mmüt tuct^ amm^ 
«näfitt, irnö im ^citbtn «jDgtn. 2)« |ls 
nii btn ©offfn iß« -Ofttfcftaft |U Sonb cn 
tDdttrlc, bftrat fie bm <)}fab ttö <5ctbrrf 
Utti. ^U €tebtrun()tn jn 8anbe (osni 
teil (Sftlufl bcT ^nfdn ilpptm nnb Sanbia 
unb b(c J^Ibinftl SRorta , brrrn 3tpß i^f 
fft tnatur angtnteffciKc unb t)it[ tvit^tigcr 
»at, nac$ fi$. ^tt Hantel nac^ txr 
£et>onte, tvorm fte f&nfT fo ft^r t>otn @(ä(t 
iesünlitgft »urbC/ foüfc i^i benir^inttfC 




£)ie fAtigfamfrit i^ttt (Sntf<S)l&^t , ei|i 
AÜgfintilKt Seilte «ller ^r|>ublifen, ^at 
tta Serlu({ ofl» i^rci: Sefigutigcn jenffitS 
t(ä SOicerä ectucfadit. Uebristnä fnb bic 
■Stnfjiante eben fo fc|I in i^cm Stitfcfilicr^ 
ftinstn, al< |ie Idtigrmn baju finti: crtifl« 
i^aft/ Uus, unt> in i^ccn ^anMungen fit^ 
immer d("4i/ ru^ig boit au§en, fo gtD^ 
cuc^ bie Unruhe \i)ttä (Semüt^ä tväic, s« 
bulbis in fi^mueti @tfcf)äftm, finft uiU) 
umgänsltct' ^i( ^6fli(^feit uub £&(fd)tii 
tenbeit fattn man lcicf)t i^te grtunbfc^ft 
cmtcben, befonbecä nenn man übtx i^tt 
Hrnirrunfl^iOIre f^enunbcruDg unb ^oc()f 
o<^(utTg intcfen lägt, ^n i^rcn .^i^u« 
fftn leben fie (c^r ft^atfiim unb nüc^* 
fernj fielen fte aber in (tu^tcictiscn tiitm 
Pen bet SStpublit, j. ®. alg Sotbrctaftfi; 
on frenibcn ^cfen, fo leben fie prächtig, 
i{)t<m 2Ja»rlant> £prf ju machen. 

Gfjebem war bie Sepubhf ft^r barauf 
fcebadit, bie <3it(en ißrer Unlertfjamn rein 
JU erholten unb fie ooc (S^nelijeceQ ju 
sertna^ren. tlntieil)ci}rat!ietfn 3ii«dI<Hd'>t 
Mt cä nic^t erlaubt , ja^lreictcn Bafmaf)-' 
unö ^;ot()jeiten bei^junjo^iifn. 3m 
es 3 3aei} 



^nit tiii ttutbr error^Rft, ta£ tion ^it 
^tliiiZai biä £>flnn fein @a|)inal, cä 
tpirt txiin unttt SluvrnvanCtcn , gt^altm 
ipat&f; unfr in ^flI Reiten, ta eä erlaubt 
IMF, Curftt e^ nic^t länger alä )n>o €tuiif 
tirn iit Die 3}«(tt baufrn. iDaniit tfiilictt 
Viätxtim iiit^t (u J^UTfrrp eccfübrt mütbcB; 
fo ivur&cn 14SI fr(tnl)( ^urcn m &ip£ta6t 
Sriostn, uRb in bm £2uac(i{r (ic SEompai 
ni btx ^farrcQ €an Soffono in ri^cnf» bd« 
lu !>c()iinnii(n Käufern ju ivo^mn btttöatit 
ffl i tCDflci bmn au(^ nocf) txuc ju £a0e 
tirfc @cgcnti CarAnipAnA («oit €a ober 
Car* &( riampani) genannt luirb. £iiefm 
fStibtni nturbr con b«r Sicgicrung eint 
Q^ttrconc eorgtr^jt, tod^t bai i^db btm 
ttn ^annfiicutfn, bie fic^ berftlbtu bcblcRf 
ten, (iniKi^m, unb te mon^ilid) uatec f[e 
ttfrtbeiUe, bamit tl;nfn bit Qtkfim^cit fuf 
nommcn tcäi&e, i^cc ^Iß^aar« lu übnttev« 
crn, unb Uniug linict bec Sus^nb anjm 
rii^Un, gjadtbem fie auf bie gffoglt ffijei» 
fe bcc Unjuctjt (gcftranfm 9rf*it Ratten , 
brtbanntcn (ie 1439 allcö übrig* Ittönrli* 
c^e unb tjstfn^CfriWe ©tfinM aud btc 
etabt. 

©a6el* 



r 



iffabrnicu« aikfflt, in &cn ttfltn Seiten 
btt Svfpublit f(i) ju Scnebid bec @el>rau(^ 
fltnxr") « ^>t mannbaren ^äbctcit on bie 
^cißtictcnbtn jui: £^e ju verfaufcn, unb 
mit bem ©elbt, baä füt bie @c^&nett ein« 
lont, bie ^acfdgeii auäju(icuf tn , bamit 
aa(ii bicfc ocrc^ligct iväcben. %btt biefft 
@(brauc^ muß ni(f)C gac lan^ gedauert ^a« 
ben , beim cä fmb ungciueifelle Sgctveifc 
oettAnben, Goß iit teti altern ^f^Un ttc 
S!epubitf ein fce^tviUigeg Xerlfabniß übli^ 
toar. 91uf ^aciä Steinigung im COionat 
gebruar ccrrammelten fic^ bie cetlobten 
SRiibcten in ber Jticf^e €. ^ietio a <ia(lt\i 
Iß / legten i^c S$t^mf)^sut m einen baju 
bcliimmien Mafien, übeimacfjtetcR ii| Uv 
£irct)e, uiib routben bei CO^orgenö von 
brn ^räutigamntcn famt ibrent J^e^rai^ägute 
«bget»o^lt, nacbbem ber Stfdjof bot @egen 
Ober fie gefproc()en, unb eon ten Pflichten 
beä S^eftanbee eine ^tOt gehalten fiattr. 
©i( Stdute ipurben einfi »on ben S?\\1(X'- 
teicfjetn, bie fict» bti 3Iai*tö in ©c^iffm 
|«bfi)gefc^[id)(n öotten, famt i^vta S^t^t 
wt^^gaben geraubet. Slber bie S!äubec 
üben DDR ben SJtnriianern eingeholt , 
) bie ^eutc i^ncn »iebcr abgenommen. 
© 4 3»m 



1 



I 



[ 



^nm Sttbrafm bitftt patnotifitfn Sopf^n 
Ittl tR ititim ^" <ä(brau<b Stwtftn, bat 
Ut T>tst am 5«fie ^atih Jltimgung hie 
SiKöf eon(o 9Baria fonttcra, otiS »eitles 
VftirH» 6« fit^ßle S&cil bcr ©rrettfc »ar, 
J*fu*t, iipb Bcn bafigcr ©rmeintc mit (tue« 
J^äthtn unb (bm fo »idtn gfafi^m ®rtt| 
(cft^itTt tvirb. Sc»R ba fie Mcfrn fAfln 

fcatrn, und a eon bkfn ^jlic^t/ im goV 
ti uiattt, btfrc9ct ftptt tsoQtt, «nmort« 
ttn ffc i^m , fit oArbtit i^ ol^bann (ttifQ 
£)ut^ |Ict> iu trbctftn, onf Sßtin ju tciui 
ftR f^itfcn, 

X>ie Srntifatt» ßnb ftberjrit Eicb^aBn 
rnib 9i(fi>cb(r(r bct gdr^rromfrit uiib fi^if 
Vm Äüiifie gmeffB. SRaii Itgt i^neit in«« 
flcmein bie €^h bfp, bic rrfi« fcfffnilitfte 
»ibliot^ct trridiUt ju (">*'"'• Sm 3«^« 
Ij63 bot ^ctrarcd fi'int ^üc^tifammluns 
itm @citat tum cffcntlit^m @«btau<$ an , 
linb btrlanstc bc^^albcn ein titjcnti ^autf 
für fc^ unb fciffelbr. £)» grnat na^m 
Wit großen £obfprü4ni baö atiitfcietdi an, 
ttttb »illigfe p«mit»l)l eincg 2)ffrctd in 

ffin ^(dftlccn. Cf fl^iclt fliKf) wiiFlicO 
(eil 



J 



r 




bm ipaI«{{D ^*^t ^ue %ttti, im &tfHtxe 
in <ia(itü<i, )u ftinri; aSoftnuns, fo [ans 
tt fi(9 damals ju SB<ntbi£) ouf^idf, SB» 
roDte nun nii^t &tnt(n, SSrnebig (tcbä^re 
tii« €|«, bit «fft fefffntli*« S&it>IioI^(( 
rrric^fct ju ^aSc«? ©«c J?kc 9l6t eon 
6<lbe Memo ires de Patrarque T. 3. p. 6t6 
unB anbf« finfe bief« SReijnung. <i4 fcftciiit 
<ibet Petrarca ^abe ftin< !>Sü(t}etr<iiRniluii9 
fcfm @«nat nidif ftbtrgeben. ©n «e SQ^nes 
tJ3 firrlaftn ^atu, unb im ^a^ie 1J67 
fein %UCt) de ignorantia fui ipfius et multo- 
nim tmi ^rammatiNc Sionatu^ Sl^JVfRnini» 
gena, b« (u S5cnc&ig wohnte, |ufd}Fieb, 
mdbct « mb(t3"f(%rift* <r ()«6« feinclBw 
blioi^ff in btifdbm Spanien jurüfgrlalfen. 

petrarc. Oper, Vol. 3. p. 1148, ^ffl ^agf 
re 1571 füflt tt fogar in rinm feiner Spriefe t 
«r ftp <nifct)[i>1Ttn/ feine $üct]rc ju ttxtaa'' 
fen, ctct iu verpfänbnij um ein Oiatocium 
fcec Wiitfec Piottt« ju (£^vcn oufjunc^Ctn, 
Var. ppift. 42. 3" 'i""" Si^ief»/ b<n ber 
flcrcnfinifctie ^err Qlbt SRc^uä iinä üictit gei 
flellt ^al ( Vita Ambrof. Camald. p. 205.) 
frIunbi3tfii^?>Dt:cacciD be? granj von Sroft 
bcm UnioevfaliSrbm ttS taam t>c» 
llprlieRCIt^ctiävea/ toai «c in Slllff^uns fei« 



I 






mr ft^r f<ti&{E!<iten ^ibUoi^ ettfiibtitt ^ai 
t>c ? (Ein URgtnaniiNr SecfatTec ttnec £06* 
rt&e auf btn bttü^taten SticolAud Sltaolj, 
n>cl(t)er (urj nad) ^diarca leb», unb wm 
^. btciU agofiini tttitt »ieb , (.Scrittori Ve- 

Bci. T. I. Pref. p. 2g.) tttcficti«! feg«, bi* 1 
S^üc^rt bei Petrarca ftpcn nacf) ftincm Xobt ' 
)frßteue( njocben. @^ fann alfo gac tro!)I 
ftvn, bau bit rceRi^eii p«i[aid)if4(n Sobicfä, 
bit fict) in ber i^ificR ßtffiitlici)cn SSibliot^eE 
lU <Qcntbtg fint-en, tvovon ^ac. <)}^iU £of 
ina|ini tit ft\ntm Petrarca rcdivivo c. 19. p. 
g; tin 3J(rjci<fenig tieftet/ nac|) feinem £obe 
fltfauft roorDen fiab. 6}ett)j§ atcr if!, boß 
bi^ ju bcn 9tiicii bte Satbinaie :Ceffation 
fein ficberti; '^erotiä einer i^ffeiitlic^en^iibliei 
t^cf ju ^cneMs onjutcetfen fei>. ^ilidit nur 
biefec jfarbiiial, ba er alä ^ifdicf u&n "SiU 
fti ju23en(big oiilliibele, fonbern auct) Diele 
«nbere ©ritc^ien, tveictje nad) beut llnteriians 
tt€ gciectifttlfn Äoifftt^um^ n«* Italien ' 
flüiftteten , ^atfeii Ben bn 3iepuHif tifle 
gljrenbfieugungen unb ©ofjlt^alen (t^alt«!; 
iVDburct) er 1463 betrogen n^uibe, feine gan^ 1 
(t eammlung ijon griectifcben OTanufctipten, 
»riebe i^m me^r olä 30000 3cuDi gcFoUct 
|iat(r^ (Flatina Panegyr. in Bcßärion.) btm 
6« 




r 



iKt hitttt, COR 9];<Ciict, ffit 1444 in btm 
V«n i^m (ibautcR £[oftfr @. COiarco ju 
glcrftt; (int 9^ibliot{if[ jum allsemcinrn @ff 
Mu(^ cc&fnet. £)it SaiiFamrctie fam cijl 

e^on rm 3otrt »469 5atfe ajcnetig tiat 
!Eud)&tucftcti). I^o&atiii Don Speyer mar 
fcafffbli ttr (rfi( ä^udjbrucftr, unb baö (tfie 
tiarfibfl .qrbrucfte S^ucl) tnartn bic Epidoiae 
Familiär« be£ Cicero. I><t SJcnciiantc ntb 
f<n iivar itircn mit b^m ^ßainen itt$ $uc(); 
{triitfer^ Vtkolauä 3^'if>"t "»b mit bei: 
Safjrtadl 1461 beififtiiicitii Dccor pucllaruin 
auf; ti ifl abtt aiifstmnd)t, ba§ ^enfoit 
oor 1470 Irin ^W* JU Scntbig gebturft ^af. 
€f)cti fo fe^r il? «ö ßeff^lt/ irennfiiaH ba 
Rauptet, 2(l&ufJ tnfttmtiua l}aU bie «(Im 
flritd)ifd)cuSa4eriu1Bciicbi.i gtbrurff, Die; 
fe @:brf S(bü()rt bfm JOionffme von paras 
pifmO/ n>(lct)Er 1476 bie griec^iftfct ®rnm* 
fnatif ot# tafcaiiä ju 3)teilönb CcucFtt. 

f ^tnetgm fatin man ber Qtabt Sttitbig 
Tf 4&« i>cn tcm flct^ifi^m cb« uiflmt^r 

KUt; 



i 






ttutft^en Oitfdjfflarf in btr }S«uFunfI |utt(I 
db^tividiot {u ((QH , iti(t)t flrtitig ntat^ttl. 
€ie be&ieiitcn ficft in 6em Sau i^ttt (S. Sflaw 
fuöijfitdje tmfS jjrwiftifdjtit !Soumei|l(t#. 
S^ieffr folgte {tvar übtc^aupt &tm tD^en @til 
(ciittr^fitm; boct) mar tr nmi^cr auäfc^tMif 
fenCi in Den ^prcpctfionm. £)i( SSostnUflft 
^updn ^abcn in i^ren frummen Etnim 
nag sieget , 06 fje qU\<S) oor b(c raa^rtn 
©c^fcnljdt notS) totit entfernt finb. an Cii 
ntm 6<r Sinsän^e ^at fid) bei; i&aumei|Itc 
in bf(@tffalrfin(ö «Um ?DIanneö, bet auf 
pJfrAcffn sc^tt anb fid) in eintn glnger bcigtr 
in (Stein cinge^aueR, Ziit ^tocuratoti bi 
e. ^arco ^attm i^m t>erf)>io(^eR , fdne 
etatue iH Cie Äir(t)e )u fegen y ipoi 
fem bie Siti^t feie fcl)&n(?e wäre i bie 
in ftinen Stift« Rönfie. ®fH « fictj abce 
na(^ tJoBenbttcm Sau gerii^mt ^atte, baS 
(c eint notf) i>if[ fc^onert ju boutn im @tam 
bc wäre ; fo (jieiten fie i^r sfficrt nicfjt, D«» 
eor fofl er fid) felbfl in b«t gefagfen ffieffalt 
abgebilbef ^abcn; ba§ et fi(^ jn bcn ginget 
beißt, btbeutet Sieue unb Mactjfuctt. Uebti« 
flcnö ieic^net fiel) Senebig burcf) bie SSetf« 
btx SSaufunb Silö^auEtf^unft nit^t fo 
0t avi , m tm<^ bit mm unb ' fe^t 



s^^ 



Mioianifc^cn ec^uU. 

' BBefMr in« S5*fenOne JU gt^m, fAttt 
fitrcitft bie iSitniea mtm€ ^ot^ttUaS, 
Siit tiititlta Segenffänbr fintni ficin »Ulm 
Sttiftbtfc^mbunscn. ^ä) bin tt. 



etüii uns itraniisllet 5)citf. 

«StttJflö vom :g)flufe ©awtjen. 



©a 



^a man ^aj jti <9!ob<na ttiittmte &(t 
ft^kc^tDon |£|)efär rilortlKn anfj^cn fann, 
fo tfl i^aDotjm Unter btn etblii^tn gürflerK 
t^ümern ^talienä bai Citijise ivdc^cä oon 
finem Wa^cm italienift^tn ^ücITeti ttfjettfctt 
Wirb, aurt) if? fcitfet bcc cinjige, 6ct3la'. 
lienö Iriegetifc^ifn Ku^m auftct^f et&ält, ntib 
«Htm i«bm Sfiitbe bie epige bittm fatiR. 
SM 



"IIO 

©!( 3fltf?(it hitftg \^tife« 5aJ«i hü ' 
jFunll »erßanbctt, hatiSi Mianim mit 3J724I 
tigirn, unt ouf UnfoRtit txrrelbiti/ groS 
un& füri^tbat jii »etbdt. edjon <^t fit 
ivmSbnl^tti^e i^dtoirtlm $)flaii(|tcn, fil^tin 
tm fit (<(() teil Sittl Äöii(gli*e 4o^<it Jtt » 
URt> »cisrrteti fid) bm ^aufe tT1tbic| titnf 
fclbcti bci)iul(dm* ^m ^a^v i^oo. gab fTt^ 
Ott spimontefifd]« ^inifter am tihniii 
(<bin ^aU aüt ^lü^t, tin bcm @rö6^trjO0 
^ofirno III. gtroibtttttcä ^ud) aug betn CQicgt 
|u läumtn , m\l tt 2(ÖittgUct>e ^o(>erC 
tarin betilelt tcuibe ; td gelaiifi if)m obte 
hic^l. Bcr J?aifec Eeopotb mad](e ^«ndc^ 
b^m etKif bitftt jnwi) J5>äufec ein (Jnbt» 
ta et bcn befagtcn 'Xitel bctt ©rbg^erjostlt 
ton £o0fatia beflcltiste. 

3ra ftergangcnc« Sa^r^uubttt itmüittt 
ber J^frjog CäcI iCitianuel II. feint Süitfliröf 
«tt auf bo^ £bnigret(f) (typttn, fo fc^i: ducQ 
bie ?S"Kiiaiicr, roelctjc meljt: 9I(c()t ju bif* 
ffr 3nfEl JU öabcn fliduben , ttibetfprac^im. 
S)(c 55i"i"'nfff'f^i*f SKiniRcc jU SSencbiti ließ 
ben ©Apenfctiilb fcineö ^errn mit lemm 
btg ^feiiigrcictlö Sopertt übet bie Sfiöre fei* 
ms gjflBadc« aufric()tEn. 9Ibet bet eiffrfa** 
ti9( 




i Hit eaat \\ti Um ^inifltr fyqtn , mm 
^ tHabt bta @(4i[b mit Qtnalt ^crabwtrfm 
ab Bot feinm Ülusm jtrtrümnifcn / n>er<tR 
IT t$n xiiit>t iöjUunis ^nabni^mt. (£c füfl» 
)iniu, bie iKepubtJt wücöt «Supern lieb» 
in ben ^äRi:i<n t>e^ ^crjodä fcon (Saeo^ea 
alä in tücfif<^en /;änbm ftticn; nxU e^ itir 
aIäb«Rn nuc ein $aac <Sfßt?atf 3tit foRcn 
tvikciX/ fi<$ Ocrrelbin ju bemeitTern. ^nbii 
htfa<s b(c @rc6;@uItAn bie ^nfcl^ uiib ladjU 
Bitüdcdt {iCilitf) über ben eiteln etolj b« 
3talirn»; bie um bm l»[tn ZUtl ^abtx> 



Sie 9tepublif srAnbct i^tt Qlnfpriic^e i) 
darauf, bog Cculfurtm iovnw«, Qma^t 
lin 3a(ol)«, jfonige in Sijpern, unb Ecbe 
t^ct« eiiiiigen Sa^ni ^aub , i^r biefe^tii 
fei feptrlit^ gtfcttnH Mi 2J ü«f bie 3iit>«f 
fiitUT, bie fie 1510, ba bie ^efagte ^bni^iit 
fiacby «Dm SitgDptifcljen (rultan empfieng, 
URb 3) auf ben SE^efij tK» 1510, iü 1570., 
l)a bie SäcCcn fie ecDbeiten. 

J&ingegen beruft fid) ba& ^fluS eabopen 
flttf eine ©(J)entmi3, welche C()fttlotte, eins 

ntt, 



m9i iU mrtflm i^reö ^fftn, StAtli t, 

ÜMfe« fommt/ fcaf Äuöwfg ooit ea^cpcn, 
©cma(ll ber S^orlöttf, »on btn Sjotne^m» 
flen btt gnftl alö fUfünftigtc erbe nttmni 
notbcn tDAtr, tinb con i^ncn btij @tltget» 
^eit feiticc 3Jfirmä^Iund i"n Sit) tct 3:ecu< 
ftnpfang«! ^dite. €ä tonnte bo^« bit flei 
ftalttMtige Scfi&ncljfnung 3acebg/ um&lii 

ävfitt bm nod) feinen 5Ja(a mit @tft ^ingti 
t\ä)tet ^attt, bemwtt^ren €Ebtn iai IKtdit 
nebet benehmen, no(|) auf (tintn @et)i< 
tringcR. 9)?an fielet ^itiauS, auf ndc^ffl 
f^lect)fen SrQnben tn Slnfprutt) b«; !StliN 
lianec s^gninbft ift> 

£)ti Victöt 2(ma6ä(i8, btt itprodfelg« 
feinet Satetö emanucl I. feine Clnfptötft« 
tutc^ ein SJidRifeft <ir aüen ^bftn bttannt 
ma^te, (ollen tä bie tßcnejiaiuc mit folijeti« 
bem as«ö flug btt ^eiligen (Sttttift fefjc IM 
fonifc^ beanitDOttet paben: Coelumcoeli dik. 
inino, terram au[em dedit filiis hominum *}« 
Sßeiitt bi« t3enfjiattct{iie«mit fagett t^cDtett/ 
&titt 

*^ Sieiti cocIumDii), iu cimt genttl mortili«* 
dal». Tmk. ADoiIi H* 



^ 9{t5e bit erbe (hiii 187fnMm prai« 
gegeben, nttD rocr fi(^ i{i»r bmAdittst« , 

ßt .bic Sötten; bte i^ntn i)ie 3tifcl mit 
^tvalt «nttifTm ^aUn, unb dnen ajtäctjf 
(i(i(rii b« fid) i&ver Caguneti botKifttr«, 
Uiwi Unrec^tä bcfc^ulbigctt. 



i ifi 



iie -iÜÜrit ivi< tie Sftwiiätier . ju bicfcfti 
>msretc|)e Fainm i|i ganj fonbtrbac. ^ec 
^ctiat natm ^afob, bm e()5ti.ij« Jfa^ 
tfjartim ^ornaco, au jcinbc^ )latt an, b« 
« i^n gu euKiii 2>cnejiaitif^cii l^bclRiaiin 
maditt; unb ba ^crfe[be Oarb, ließ cc fic^ 
ftit-ft tion &CC ^c^ngiii an ^itibcä ftatt auf 
hcfimeti, bamit bie Sicpublif a!ä ^uttee 
toeö iBoi)tit^, wtib QJö Socktet «« SRuttct 
Grb( roärc. 3» aßa^rfcfit eine gnni b« 
itn.SIct Sänbfi: tu emetben-! 



jMtiift ic^ mm ftuf bftii ^uö ©«»eycri 
jucütfle^ce, r» ifi tilttcr aUe« in €tircpa 
rcgiCTenben Ptcfc^ldttera feinet, n>elct)eä 
fi<6 toie tctiffibe rübmen fötine, ba# ffi( 
«(^t fjunbect 3a&i:eti Rd) iu if)m bie Siegi« 
tans in gcmber Mittle UDii ahntet ju 6oIjn 
9$ne (inige Uuterbrec^und fovCgtivitUt &abe. 



I 



»r» 

3« bitft« Stittamu ^ibtn 33 S^cflnif 
fiittt ttnl) 6(^fi ttgimt, e^ttt 6a§ }c 
<Einn t« äiKin 31rt<njirn^f ton VZc* 
mottr«, ^fatmalt, uno 0otf1R»M, otw 

gcfoiniiitii if{* 

ft^ gintcKR. &nn btfftibnt, SRomflif 
p^lippll. wnn&^lte ff<& 1471. mit ITTa» 
gomtM, timt Sec^Kc Karls cor Sovrf 
bon, anb ft^ic ft|{, txt§ femo^I bit £2«^ 
trt aii €ö^ne, bte au^ öitfer &t mtt 
ft^tn würben, in ber Kegitrung folgtot, 
Cr jfußtt fimn ectin , SRamag p^iiibwe 
IL, unb eire Scf^ttt, URamenif Zuift, 
»a^mal^ @maWa M trafen ron 3(im 
gouterac, unb (Oiutter bti btzä^mutt Sbf 
ntsä Stanj I. Sa gJtargorrt^a Qtfictbn 
ttac, tetmh^ltt ftcti $^iUpt> ium jtvrprtnf 
nai mit Klaubfa bcn ^Stoffe, einte $e(^# 
m bfö ©rafen Sodann »cti fpen^icerf, 
Unb jfugte mit i^r jiiHi) e&^ne, Karl 
lu. atib p^tlipp, ^ttps von Xttmotm* 

9^0* <P5UippöSob folflt* i^tn femSB^B 
p^iUbe« 1497. in btF JÄegiKUBa, fiat» 



J «kc iyo4. o^ntetfcfii. "^a^« nal^m^atf 
r. fil.. ip5ilipp« trfitt ©ofin «ob (»«nl« 
, ^it, mit ^miümna btt (Stimbt bai 
2aai in «efi§, obgtcict) &m(e, tu lt\bt 
hast €*»fftet 5pbilit)fctö, ©rma^lin 
bti ©rafm con angoulcrat, Stafr bec 
»bcn bffaflteit Berorönung, ali nöfete 
€T&tn, Olnfpruct) t>arouf itia(t)tf, ^c blitfr 
auc() in ru&igcm Sefig, biö Sranj I. bit 
Eroberung bt6 ^criogr^umö SHailonb um 
mnal)m, mti, btn 9infprüct)(n ftiiKc 
SJ^utter g(mi§, ficti btg ganitn ^erjog« 
tbumä @aDcpen aab cineä 2(>fil^ von ^ie« 
mont bmiät^tigtr. 

Tia Min ^arl V. (vd^I einrafi« no^iR 
fctr ^^nig bon gcantreicb jte(re, naf)m ee 
fd) t(ä ^(fiogg an, unb griff Cif Scanjo« 
ftn in ber <pcovciice uitb in bm miebedan« 
fttn an; ttiobur* b<e Seiiig gejmungen 
»Btbf, ju 31ijia (inen 2Pa)ffnfHUffonb ja 
ftbliegm. Ä'caft bcfftlben bliebm |roat bie 
Qtatt)bffn im Q^cfi^ bre ^eiiDgt(}umd; ab» 
«559. trfclflle bet 3"*^«» ""^ ^''i' ■^" 
|»9 emanuel pijiUbttc nurbc, au(Tct 
turin, Stiietafco, 21fii, ipignetelo, Eotf 
nagnola, gooigliano unb b« gcOung eo» 
hlUD, Wdcf){ bcc Ji'6nis jum Unterpfanb 



titticc bi< €<ic|}< cniriitlifürn märt, iaS 
J^Tjogi^Bm iurädgfftfnt. hierauf rcutb« 
1561. m ?tDn (in Hongrcg jur emfc^ti» 
tKtiii brt £a<4c gebdlKti, un^ cbgleitfr 
iii^iiö gm'iffe^ cntf4"ö«n reuitse, fo (ieBj 
« tot^ J><r (uiijf Ä&mg 5flr( IX. btm ^tn 
|P3 fl[l( Ci( obcfl btfagtm ?(lö^f, «uff« 
^tgmrolc nti& fnfisiiatto, jurütf. «TtiDt 
lieb UH f?timi<ii III.. Ca n auf fcinn 
WÄcffffer au« $c{)Im 6ur(t eaooijeii t«» 
fttt, nuct) Ctr sjrfoiiifn jivrt) $((l@c fa^rniy 
jtto(6 mif Sicrbc^altung ffimt Sdjfej 
ipcldjfit cnMidi Äu^n5ig XIV. in bm 169S, 
mit £>tm i?<'cics Victor 31ma^aus ^efc^^fi 
fi'ttm grrröcn gänjlid) (ntfagw. 

(£ä t|l fott&ritfli: , ba% bitfti S?itai btit 
@lüc{ 0ff)abt, auf bcc €eitt bt^ ^Si&i^tk 
gern unter r<iiini Siactibain ßcb i» «rtscM 
fern, ^inscQtn von leiten ber tmiigen 
erdb( ©enf icbcrjfit einm unüfectrombli* 
dfca sajitfriiaiiö gcfunben &at. ainf<«H&« ■ 
m ftcrjofie ^nbfii all* i^re SiäUt anstt 
nanbt ökfe iStabt unter itce /pfttfc^aft 
(u bringen; aUi bie aftbintung ^etfdbe« 
mit bcn edjiBcijcrii unb %taaUtid^S igt^uf 
taben alle jjir« SSerfuctc ti««i(elt, 

Sil« 



1 



r 



^l\i biefe teicfit tütpuHit bie Ecformictt 
STLtliijiDii annal)!», »frrrub fie i^rcR S^^k 
f(t)i)f ou^ Dctr €iabt/ uiib entjog ficb bfe 
:&erefcl)aft ^eiS teutfcfjeii Ä'üifrr^ utib bfc 
^rjoge eon tSaDootn, See Öiftftof, mcli 
<tltr ftiticn ®lu&l imc^ 2lnnecy »trffgK, b« 
gab fi* öOtr ffiiitc^Ittfvrüctjf, bie i^m chnct 
htm (in rcforniu'tfä SQoIf nif^t gctwijim 
fonntf. Sie Sculfdjfn JTßifcr, luriiftcii eine 
btr3lfic()cn cbcr^errfdjafl lueiiig ober nidjrä 
tintta^t, ^abcii fid) nie barum bff i^muurt , 
i^te'StttJte gdtciib ju [machen; iuib;bte ,^fc* 
joge toa gQöopen {iqbcii tjitfcö, jmar balb 
mit Eifl, tiiib b«[i) mit ofenbarfu (ämMt 
gefudjt; otifc'Seiif ^a^ bis auf bcii fcutij 
gen ;iJ3 feine golöcne S«5&tit bc^niiptft. 



ft 



lie BerttÜ^e ton Surin 170?, t»on SBitti 
IS;, ÜC-» 2iJormö 174?* woCHtcfc bic ^fv* 
jage »or ir<ii>i>i)Cn bic ?^ciläni>ifct;tn faiibi 
ft^<iften 2tlcgi^lt^tia Hnb Dalerijo, ^umtU 
litta, 10(11 öiSeH*, nooarefe, Uif!*oa; 
nafco, fecii größten Sticil ber ^iraifiliaft 
ÄiigCiwtit, ttiifn S^etl bec ©ebirkuon pas 
VIA Hiib ;Sobtio tooni ffrjbaiife Oefierteicl) 
trbirttcn, firb npcfi imnifr Ccn liii(rrt[)iiiKii/ 
Welche au bcuGJrciiifn niD^nen, iuaigrt&itii 
^ 3 ec^dJ 




f 



I 



inilim, »tlc^e nun ju Clement dtffhwtii 
ttfi^ta tiidtfc ^anDgütcr jenfeitä ttt nfliat 
ßrtnjfii im ^flililiit>ir<lim, unt> bifle 9RtU 
UnMfdx Uitferlt)anm t:et<;[dc()cn @ut(r im 
pitmonttfiid^tn Btbiett. 5Benn fie ttie^tw 
buHt i^xtt Unisitti ^cimfüfjua rooüta, 
fD finb fit auf bti&tn Sciun f(^wertn 3Ib* 
gaben untcrnptftn. 



^T Scibtnbdu i(I bi( »ecntl^mf?t Queue 
in !)?nflriin!) uuö bei: fctfemiicOfn Ginfüiiftt 
in (pKuioiK. Der ijnglänbet 3ofue (gee 
fallt in feinen Q^etracMuiifien üitc bcn J^an« 
b(l unb bic @tt))fFat)rt ^ccgbnttanienä : „Mt 
„lS«t^e Me wie aui 3falim empfangm, 
^fornrnt faß ginjltt^ cuä tpiemont. 3};ait 
„glaubt, ber J?&nis «on Sarbinien jie^e 
»,iä&tli* 300/OCX3 ?!funb igletling in baa( 
^Ttm ^elbe von unä (Sngl&nbecn/^ ditdji 
ml RiüR m<i) ba^u, wag ^ollanb unb am 
betnSänbern, ttto spiemontift^e gfite tjfw 
«cbeitct mirb, juFommt: fo belauft fti^ 
tiefe €untme auf intt»rere ^IQietien S^at 
Irr. £)icfen Sieidjt^um ^cAen bie ^tiemom 
tefec ben n?ctfen ^nftalten be^ ^6nic|ä Via 
tot SlmcHttsli. iu vnbanftn. 3m trftm 
3a&« 



r 



"9 

3a^rt ftln» tilfsttruiig »txUt tt bit fittm» 
Ji4e 31u€fu^c unabgcivun&cR» €oconä, t» 
muntfcte aab iti^tt auf aDe mbfllii^c SStU 
fe I>ie Untertt)iincK jut ^Stcmtfiruns btd 
€eit)tnbäu(^/ unö {tvans fi< it>t $fct><cl« 
filtifluitg tcr Sfiaulbcctbäumt. €t fdbfl 
llubtcrte auf btn €eibcubau, ma(t)te See» 
bat^tundtn unb SJcifuc^e übtt bfnfclbm, 
unb ttrat^tf ti fo weit in Mer» BtnMniS, 
ba§ i|)R frin 97?cnrcf} K ^^^i^'" Cibcrtrcffm 
||)at. £t fcfjncb feiiim UnCfri^ancn Sft^dn 
»DI, tit €(ite von ^cn (£oconä abjutrin» 
bta unb {u f))iiincn, erfonb uiib gab it)< 
nm bic bf(|uemlic^f!en ^erfjeuge baju in 
(te i^änbt, unb (tricf)rtte tincn iSomme» 
ciens3ialÖ, bffien OTilalift« jum 2i)eit 
ÄU5 ^aufl(u«n btftt^en, um bcn edbfti* 
bau mit aQeit Jfräftcii utib mit adfii mbe« 
Ii(§en g]tit(eln ju bcffrtbfrn. ©fit btt geit 
ift (C fo ^odi peltttgcn, baß bet Crtrag 
bn ^tibt, mlii)t jäf)rltd) auä aüm Uns 
bttn bfä ^&iii(iä Don i^arbiiiien, biefe 
Snffl ric^t mit getetbnrt, au^gffüEJect 
»irb, fic^ »tit übet fünf SOfiUionrn SN 
Itc belauft, 

^^irmont i|l teictj an bfn meifTtn mtüxi 

i(%m ^«buctm bie jum Unterhalt tc* 

^ 4 35i«n» 



I 

I 



,50 =-ssfr=s I 

fOTtnfiiftt tt&l^jj) fin^. £id^ mtiftt BtntM 
»Ict», rodcfjeÄ im Pienuc|tf*iEn (!cfcf)!ad)ltt 
iDltb, fcmmt ouä fpitmottt. Tsit ^Mcmom 
UUv t>fr|?cti(n fi* fc^r (lut auf bm Wefiti 
bau. ete Inffm M( (crqucKttttn ©tiai 
twutcn in grofen SübtUt ibo^I Bierjt^tt 
Sage gä^Hn, e^e (Ic bm 30^^l^ in Säff«? 
Ab{Apf(R; itoburtf) cc tfic^t, \)tll mb ßa 
funb reirb. Sic gnuiniuti (Jienburcl) a«t(» 
fc«i SBortltctl, ba§, ba ailbcrmäitö b« 
SBnii ni{f|f ütfc ein 3abc tmu(rt, fie 
jti'co i HiJ bt(piS!)ricicn ffflciu itinfcn, anlj 
tilKii cinträiiticfitii S^anttl banut trcibm. 
■Dft Oflbaimi gebet?« in oüfn giaaten 
btS Jt6iiigS üon garMnicp; o&cr nirgenb* 
iff baä 0(f fo gut äl^ ju nijja unb 
0ntQUn in <J)icitiont. ßö iritb unter b'ie 
beficii Battungen in Curcpa gerccfencf, 
JDiefc* xi'^M tiittjf etwa üon tinft turjÄö» 
liefern PJüte bctOliöcn, feiibem (inec beff 
fttti JfmntntS fie (lUBiuptefltn I;ei:. Set 
»ßDtt^cil bepc^et barin, tog bieöljoen cl)nc 
weitem tSerjug »on fceii Räumen in bie 
Setttt gebMcbt tueibeii. ?S'cnn (Ic einigt 
Seit in Raufen gelegen (inb, fo ecrliett boS 
£)<! ben angenehmen ©efctjtnncE, ab mq« 
$Uict} ^etrnact) aücn mtglicOnH S'^'t «ntveti* 
öett. 



btU. ©(fj vn\> ^oxntt^tilt BfrDin&rtti 
föffl^tt in andern fän^cIlt anb (Be^enttn, 
tm fSitt)ip\ti btx Slitjancr utib Onegliaiici: 
nacfcjufolgtn. Sic gloubm öaö Oti üttt 
mt^vt fid), ivclin bie Oiivni einigt £age 
In S^aafm fiegm, unb [jievturd) in (tue 
Heine ©ö^i^uns gctfll^n- £*ob gato 
5at tieftö aSoturtficil tinfiffefien iinti Btt« 
tPotfen. •) 2(c 5Ratd)efe (Brimalbi**) 
|)at fbgar auf (einen @3iki(cn {u iSrminara 
in ^nlabtien öurct) angcftcUtc ffittfu^e acf 
funben, Cü§ in J^aufen gelegene ßliwtt 
tveniget Qel geben, a\$ &i{ fiif^ gefcU 
Kcten. 



HM)« unb VillafrAiKa |inb jwep Unm 
tat unb fi(t)ere Sreo^dfeti/ meiere boii dl# 
len Uffntionen tefuc^t roetöen. aiutf) fel)lt 
(ä in @att)tiiieit ntcf)t an guirn @ee(;afen. 
Semungeod)te( btfunnnett fietj bie ategierung 
wenig uniä iSeemefcn; unb übcciägt fcem; 
jUtt 5yiaticrten ben Ojtwinn besS Sean^pectö 

itet Saiibeä f ipiobucte. 



nbtti. ■ 



Sieben 



' J De Ke 

«;) Nuov» 



r 



^ 



@itb«n unC inantigfltTSrttf 
S8»ii ^« nalürl((tra 3tftlioff«n6rit. 

6e« ®rcf tjtrjogtbums XcffaiK». 



3™ 



jn mein« ßfogwp^iir^en S5(f*«ibun8 
brä ßcog^eriotil^umä SorFflna, bit meiB 
StuB", b(t 3:;ottor 3ot)rtmi mft^atl 3« 
gemamij Edndp^QriCuä auf bcm Sic^äftlbt, 
ouä bem 2lta[iniir4)cn überfe^t, unb bie <Et; 
(insmfc^e $ud)6anbluii9 {u @o[^a an^ £j(^( 
SffitQt ^at, iß bic natärliä}e ^efd}aftü^eit 
biffeä Sanbfä jicmlid) tDÜflkbig bcfcficiebcB 
tsocbftt. I^ie 3Iai^rt(l)tfR finb aber bafdbfE 
iit öm terfc^iebenm 5pi:ot)inj«t, THiQtitm ( 
unb Occtern {früreuet^ iint> laffcn ficf} roc^ 
um i>itUä nttmi^xta, btft>nbtvg tvrnn man 
bie ^Ibfi^t ^at, bis ^ißbrgierbe timä %ttm 
bdi, bieltc^i rooit über bieQyttnictttinti^tot 
8tap&if<^(n Sraftotö ccllrfrfty ju btftitbü 
gen. 3(^ toin, liebet greunb, aüfg «»d^ 
mir Ben bem na(ütli(t)fii SwUnbt titteg «ok 
mit fo lanfl bcmoöntm glöcflictjni Üonbd 
(iiifänt, in eilt S5iI5iufammciifa|fen, t^tHt 
35ntn (u gefaflen, t^eilfi meinen eiftenen 
PJtiff etil einem mit fo lieben ©egenffanbe |u 
»eiö«. 3ctt werbe mi$ nittt fo fe^r einf 
f4ränf 




i53 

ilttintm, bog ict) nlctit manc^f^mal in an» 
Utt %ä^tt QUSfdircdfe, obtv öie ©ac()m 
Diitft niebcrft^teibc, nie fit mit tinfaüm. 
Um micb eieffd vort)>^aItenen 3\cct)lä gleich 
Von änfang {u btbiciifii, fatiite ict) Don I»r 
ncutn IfanCtlcaße an, bit nac$ Softana fittirt. 

Sie otbentlicfie '^o^ilta^e «on ^oben« 
tlACt^ 3(prfni ge^ct nun nicht inc^c äbec !Siw 
logna, fonbern tcdjtei: ^nb ütcr ^Jit^oia. 
©eilbem bte gjfcbtnefiftfje Stbpi;inj«f)"in mit 
Um (£ib{)rrjo0 ^erbtnanb vttma^lt i|t, ^nb 
SJIobena unb glorcnj vermittfifi cincc ganj 
ntB.n Eanbfhrage, auf bttjbtr ^bfe UnEofirn, 
mit (inanbet UftbunOcn werben. ' €o melt 
fit in XofFana rndit, 6(tt b«r Slbt Timti 
ne«, ©TogherjociUi^er 97iat()cmalifuä, unb 
im <Otobeneftfc^m b<x berühmte ^o^cowiöt, 
ft(fenl(ict)fr Ee^cer btr 3!?al^emati! {U ^ül>ia, 
t>U auffid)t barübfc gehabt. 3n ainfe^ng 
in neoen ginridjtung bec ^loftcn fangt fi« 
<iSfntIi(^ f'^ou {u ^antua an; unb an titt 
Itn Orten, reo fonft reebet Soften noi^ ^e» 
beigen marrn, finb foläX errit^tei, unb btf 
ijucm andfotbnft roorben. 3m Soffanifc()eii 
jjcil finb 5 j/4 ÜJopen, bic erfie bon ^i\iot 
\a bii piafire, bie iWifU oon $ia|iT( nat^ 

et. 



■I24 

6t. WnKtlio, bit btiltc bon <S. QKarctQ» 
nact) piano Jlfmatico, unb bie U^ie, ntbr 
ct)( nur bi(i) okrtd fiiiti; £la[ion AUämaiftt, 
btm ^iano 3(|ti(Atico bii ^ofco Atutgo. 
3m ^obtttifi^m finb 9 1/4 ^oflcn, baä Ü 
vcn ^ofco fungo tidt^ picre a pelago l« 
Sirigaj^o i, tlTontctcnetc i/ paullo 
ä/4, enta te ina^jofii 3/4, 6. Vtnam 
310 1/ Sotiiiigine 3/4, aioöen« 3/4. iC«w 
pi I 1/4, ViOP! I. 3m aSaiitiianifcHftt 
finb 2 j/4 ?)of?cn: 6, »ciiebeito i t/4, 
Itlamua I 1/2. 3n bieftn br« inltrcfftw 
»n iStaatcii tft ffO^fre^t tvorbfn, baß ein 
CDuritc bei) jcbfr Ipoü für (in ©ffpanii Vfiw 
be 6/ unb cm icbei anbcicr ^ftiftnbtE g V^Af 
li, öfMii 19 i/i cinrn j^oDänbifctdi Suf«# 
,(11 fluömdd)fii, für ein !pfctb jum SJorteif 
teil 3, u))!) für fiit lj)fcrb, baß ffintti ^SJiW 
<\ttt bt(|leitft , 4 bfja^lc. tioS Crtii^gelA 
für ttn JDot^ülipii (la Benandata) bcrrägt 
für jcCfö ^ac\c tyt'cvb« 2 ajaoli, tep jrbtir 
(SMtion, liJciiii |ie oucft ftinc paiije ^oft 
flußiit«cl)t, ffiftin inon bit ^o(icn pon 5>" 
ficja biß ju ^talti'e« uiib boti ^iaiia SlfiiKU 
tico nad) QiofcD Vuhijd auetuniC, tvo man 
oud) mit (iiKr jtudxäbtcigrn guljre 3 ^frr» 
(e iu'[}incii mu^, fo \\l man xtidjt fccbunt 
ben, 




_.^^^_. 



125 



an btv gu5« put). 3»e5 D&er eine qjtrfou 
mit 200 ^funb Sagügf , ncßnwn 3 *)Jf«be, 
»kc fpetfontn, mit 400 ^funb, ober mit 
3 SSebicntcn unb 300 <(ifunb, nt^mcit 4 
gjfcrbe; Jift&fii fie fltfc mcl;r S&agage, fo 
muffen im *rf?en gaQe 3, unb im jnjeijtcit 
6 <pf(rbc genommen, unb nad) fproporCion 
btv gjfcrbe fluc^ baö Stinfflclb beja^lt luf« 
ben. Sebocl) foQ cö ben gu^rlcuten (Vet- 
turini) njtidje einen gtembrn roo!)tn gefa^j 
cen ^Aben, n>ie Dornet; eilciubt fe'^n, auf 
lt>ret KütttEic anbete Sremben mKjuneljmen. 
@t$ 1(1 nic(}t ju leugnen, bag-3!>olDgna burct) 
Bitfc neue etra^c (einen geringen ffietlufi 
leibet; benn bie tefradjfeten %u\)ttn, »nb 
folctie 3ieifenbe, bencn nid)t foiiberliclj bots . 
art gelegen iß, biefc SMbt ju fe^en, bej 
dienen ft^ voit^eill)aftct bee neuen £anb; 
llroge. Soc^ Wieb biefe ewbt jeberjeiC 
»on frembcn tRationen befui^t werben. 



3d) fiabe b(c fffia^r^eif, ba§ bUeiJta(()£ 
bec i^anbieute fid) nac^ öeni SialeCt bec 
jDerfer, reo bee ei§ i^rec ©etidjtöbauEeit 
ifl, bilDct, nirgenbS auffaüenber betätiget 
gcff^en/ rtliJ jmifc^en SBologna uiibSio"^"'!' 
3" 



3n tinm fBulbt ift bit &rtüifitiiibw^ 
^ii ba^in tpvtOjen bit ^enft^tn auf riaa 
Stitc Soloflntfifc^, miüjtt tintm Zaftv 
ncc fd|} flan) unt)crtTaiit)li0 ifi, unb auf 
in aabtttt rnit ^offftnifc^. Siuf biti« 
€tiu btmntt man un btm ^amt tmt fd< 
nfrt £)tRfart, unb <in btfTfi: au^stfcbltff» 
nti CQJtftii. St t)a(«itifii e&Un «glid, bt* 
»iUrommt unb <|rä§t fcen grnnbcn auf »nc 
frcpcie uub t)&fl>(f)«^c 91rt. Wtd bct ^D^f 
famf(t)c 91btl unb bi« Sikrjicrfc^afl fi<b cid 
um bitSanbivirttirctiäft befätnm'rn, unb fi4 
mit iticcn S^oucin fDicc^I in bcr £tabt ali 
auf btm faiibe Tci^i^ t><fi abgeben, fo RK» 
bcn birfc {»abucft) mr^r gcfittet uno mt^ 
aufgtfl&tt. 

Soflana ^alte tc^ für 'bai {^bnitt uu 
Slücfl'C^iic Eanb in ^ralicn; benn ob ti 
glfict) bafelbfi nod) ani^fre fcti6ne unb fcutfiK 
bare Eänbcr Qitbt, fo i|l boc^ fctn^, ns 
fic^ mit bct ig*fcn()fit unb grucftibarftit 
bei; "Slaiw t-er glcig unb guie ©efctjmaij 
ber SintvotinjE fo fe^r paare, alä in Solf 
fana. ©ciin tveßinfbtniigc ©«Itolttn in 
bft 31atut bie fcbbnrtm fiiib, fo ifl b« 
©Kunb unb Sboben acwi? bev ft^önpe. Munb« 




I 



tif 

|fl<I anb fiinft eingtf>o(|aie ^iUt tt>cd# 

kßinbiQ mtKinanStr ab. 2So fitt) fn» 

t)6^tc ct^ttifn, unb btm SIpmniit 

ba ftnC fit mit ^oftciRifniQiBdl&era 

Canberra nä^lictjfR @(^M)< btttOt; mo 
|k fte |i4 ab« fll^ 3>»ti9< coti bm utfrring* 
|ict<n Sipenniu ni<|}c (niftnitn, axtb fanfi 
ttte 2In{)&f)(n bilbtn, ba ft>it> 0' ntii ^(in* 
flilfrn^ OliDfn ) iSitronen» ^pometaiiieti» 
ttn& allctt>fi"t'£'b|1i!ääumcntr[[eib(t. SBat 
tuftn SlnMid nod) iincnblitt) beif(f]&nfri, 
boEi fiRb bit UR}ä^lic^en Fu|irctil6ff(c, wdc 
mit t)i(f( fiuct)tbarcn ^ügcl g!«i(^ram btFSct 
finb. Ztitfti ^titH<S)ta ^nbljtfä gcnifßft 
nun nirgfRbg befftv, ald tvmn man «dr 
ßolofina ^(tfomnit, unb btn legten @t)>f([ 
b(ä Qlpmnin^ tcrticbt ^ot, mo man bje 
barumtc itU^tat Stabt Slocmj überfc^outti/ 
wab in baä ^t)o' ^'^ ^'^^ fi^'t! frrpen 
iSlitf werfen tann. aRon fcnnte &ier bie 
Didtn ^ullfct)lf)fftr, »ot «int viele teilen 
neit fortgfffete Stait, unb bie mit fc^b; 
ntr Orbnung bepflanzten Slnb&^f ooc 
Härten anr^ljcti. Sluct) i|} »irllicb D" son« 
je Srbboben in Soflana eine Slrt bon @a» 
Im, befonberö im gieren tinifctjen Piebiete. 
jDfRtt bte Unb:^&ut fin& übcraO mit ^noiu 




(TU tbfc Sinoni tingtdibitnf»/ ■ Hub Mf 
t<m €<uil«nte |^(^<n «sd) lonflc gtridöi 
»enOfcli^äiBHni, Cl5niTtt6dtn, unb Olt*ctu 

901, Mc i0 bfn i'tt|ifAlct)(iD uaO S&aiunH 

^äafon. fü^tni, burt^fc^outen |inb. < .,r 

?>« QltJtnnin unb &i( bitUn ^«ge blili ' 

ittt J^ürfgtab, tfiira Unptuns ^6*«^ 1 
niid ft4) Cutd) ^offana in i>(rfct)ir&<tiffl 
?{icE>iur.9<n (ciitfCFfn , btingen itn SintDe^ 
ntrit aan^Jitb miAiige ^crt^tilc. 9t(b(tt 
bftt Kbhun ^usfiUkttn, bit fttm^m, tnV 
trtgtrunb^iiSufl, tu man auf tcnfclbdi'otj* 
BKt, b(f(i)fiC-f" P' tas?an5 por Set »ftbfl*^ 
[itbtit Sältt tfS Olcrbromfts , nnb tiMet« 
tß mit &tn r(!!i(?(ti^afrfrqucllfn, mit min« 
taüfc^fit Piif\uibtrunnc« unö S4bfVtt/«It 
giüfTcn unö tßäcbtn, tedd)« bie &tatn tmi 
l^aWt hmäifttn, mit aOcrfianb Gattung«! 
tctt SJtfltmot unb flnöern nii!?[i*m @tci* 
iwn, unb ?Örinrtälifii. iSm Cfn ^fciftffeB 
gpigcn ber S^ertjc galteroni», tnotellO; 
(talofltt«/ TOElt^c an baö SRuflftInnertlial 
gccnä"!, fflnn man bei) ficflEiii ÜBfttet batf 
Sprctjrnifdie uiiB IMbriatifdie ^Utt (luf Wirf 

tfum(()(lc ccbiitfcn. Otgifif^ ^itfe ^'Jl'f« 



J 



■=^SSs— 



129 



ite grti&tiiiaS mit^d}nt( bcbecft finö, fe 
fc<fcl)ilgcii fie fcod) taö (iligcfc^loffene S{)a! 
mugello, unb tcn mi i^tc locfilic^e und 
fäbfidje e<iu Qettiitnttn S^cil 0011 aoffo» 
Aa bot brni groß. 9)ian feilte bctjm nfltn 
^nhlid ^lrnfclt, ba4 gefugte Sljal mib ftitw 
Weinen $öSfl läatn bon grcft felbfi im Ka» 
(^eti. 21bet baä nbtb\i(i)t ©fbirg goUtro* 
»0 bewitfi fo tidTOiba- bic ^älte, b(i| e« 
«lOIiuen, SßeiH, ©arlcngcKinttfm, iötattt 
eeiien ttnb ^Jftteibc fc^c fruL^tbot ifl. (£ä 
|iat fogar öic ijcfatjtuttfl gelehrt, b«f , wen« 
baä (Mere Obfl in uinlen nicbrigt« Sßfilm 
fctS (?icD§{)cr(03fTjiimö burctf falte 3!äc()re 
|u gtunb gftitdtet »orbcii tft, c^ |i(& 
tennoc^ in biefcm Sßale erljaltcii fjat. i06 
IMti'S gieid) «0« einem Gnbc jtim anbtnt 
aberff^en funrt, fo (nt^Ölf eg bc^t nebeit 
finije« gtäbcfjeti; unb i>je!eii gltcfen/ übet 
C«o f(in&f;dnfer uiib Eu|ifcljl£»{fery unb Aber 
95taufenb i£iiilVD(;tier , tvelc^t bog be|fc 
©orntie^, utiö bie fdjmarf^aftcltmji'flfc nnö 
Suttec nacf) glorent liefern* 

?ffi-nS bon bett 51iugcHanft ^ei-gcit nccfe 

(tfcntxrä msmtxtl ju tvertieii verbieitt, i|f 

3 ff» 



«I 

I 



r 



4c3hi4(MB«B &b<n. Sü^ni, Sitftfni/ 
M> yilUiii fii aste«». ^iatJLatMi^ 
KtC, f» MTte n Bic^t 9» 
ci f<4l( So^sflA an bo 
£>(a( tiefe Sßib 
tft ritt» t<<« iri w fr S»al »bb Ifatf 
tii tiimi vMn n« Mn SnuB »ccmtaMt 
»erfrai ft««. f^t Sign^ifc nal» )Mc ^ 
( l»wcl | w« e<tiH« B^r&cn MC fo^le StMl 
t(« ¥<r9e ia ti< Sirft ttB^fOMf^ ^ 

■c iBftrMi (icitar4 n^i^, ob bKMK 
IT S9al bv« Mtm BctiifitiiiiiMMiM,|| 
ctBfm, f «ab I oDb €tai^fni iOMctoi 

f^, Ho^vidir^rr, dM rä in bmi ft0tt 
aoiintnt 9piilt]tfif<iirn Sebtrg ( Montagm dt 
Piftoja) 9(r*«M tft. ani^ bifffi J^, 
B(l(t*« (i* 30 3Mli(nifcte SKeikn in Mc 
f(ing<, anb i in tie ^leitt tclhtcft, iH 
SßorCfOft» unl» €übn>än^ »ern üiprnniify 
fäftn Rfbitg umcifben. SSot 200 ^a^r«/ 
ba bic ^erge, bie e^ umgtbfn, noc^ gan| 
mit tBalbungfii fcebtcft icaccn, mürbe tf 
»fgm ftinet onffftDröcntlidjen ^tu^lbatttit 
bae goldene <Bebirg genannt, unl voat fefic 
Kii* an »eüfclEftung. 3?t 6a bie Sgerge 
ncrttljc^cc @(9enl> t^itr ;&oftun3(D <nlbl&et 



— =^ — »J^ 

fiat), unt> idi Z^al »it^it nuc btt ÜlorWuft 
auiitU^t, fcnitm aadij burc^ ^nab^u 
((tiiDrmmle Stfinc unb ^ir^ berrc^limmert 
»ottxii ifi, mug bit flcine Ülnja^I &cn 9000 

<rnäl)rcii. 

Die ©fbirge bieiKtt niiJjtnur, SofTan« 
b» tXR fältfn SSinben ju fc^jü@rni fie sc» 
b{ti Diffem Unte aucb «inen foli^cn 97ci<t« 
t^Utt an glüffm unb^äctjcn, an @crunttf 
brunn«! unb minetalifc^et) D.U(ll(n, baß Ftiit 
Joöb ^iftiit mit öcmfdbfii ju etrflleit^m i(i. 
tntbeQ (cm ^auptflug 2Iri)i> bcroätfecR Mf 
Slocen[imr<:^(, 3)ifanif4c unb €infftfcfK 
@fbicte aber 200 gtüfff. £)it bornt^mllcii 
gtlXR btn fcu^tfcarfTm Sbenctt ober 2;6Jlf 
Itrn i^tt ?ßanicn. £>trglei(l)m fmb Volt 
iMtlOi VAViW^tut, Dalt>irnet)Ole> V»U 
^tvola, Vatbüfd, *) t)aIMce£ina. CBd iff 
»seoCivo (in Sv«ium »on 24o£)uabratniti( 
KB, bet 60« fo tieltn ncir;m^«ftcn giflif« 
btwdfftrt werbt? ^ait fann ni($t l<iug$ 
RtR/ ^og bitft SläfTe oft ero§m Si^oben 
onric^len; fu ^abm aber ben ZofCanein bf^ 
3 2 3«it«i 

* y httit Ville d'lrno, VtlXe Ji Chiana «tc. taj t^«l 



^ 



I 



ju fTubicrcR, unO buic^ borfictitige Q^U^ 
Toi^xtn fidj Witt« fif iu wrroa&ren. Sit 
^nbfit Urfac(t Sie SKengc giüffe olö ein flütif 
gt^ Pirfc^enE ber 36tiltci)eii «Sotre^unfr {uM 
tract)C(n; benn ba brr ebnere Z^til bti i<M 
b<i, rodiiitx anä ^ttxsttnit, aUjunicbriS 
iff, ftitf &a§ et- bem ^legcnWäffec mib bm 
petKüben eampfen «inen ülbpug ind SJf/« 
Seben fMittf fo tvj^ibe bierec S^eil gonj un« 
h)D|)iiboc fetjn, wenn et nic^t ncrniiitflli bet 
BdlfTe Don bem unreinen ©emölfcr gefäubefl 
itürbe. iSö führen fogac au* »iele bi*f(t 
gitilTe eine fruchtbare Srbc mit fit$, roobmi^ 
ein großer S^ril ber e^cbeni morÄfligenS« 

gnibm au^jcfABt uiib utbat gemacht tto» 
Ha iff. 

£iie iHirterAlifc^eii ^uelteti, Wtl^e tiii 
tarn betn Gebirge ju berbanfen ^at^ ftnt 
unjä^Iid. €ine jebeiiprobinj, unbic^m$4i 
te faft faacn ein jebet fleinet I)ifttift i|i Mf 
mit teefi'^m. üiie ooene^mflen @efUnbj 
Brunnen ßnb jene Uij bic Statt ^pifo uitlW 
InctiteÖ- Öfiuliarii?, ÄfeianO, Üleafc^oj 
Vlctce, parlaf.iO; ÄagtiO « ÄefiOMt/ 
;&agno t)i 3. HDit^cle, tn^ntecctD^t, 




»33 

btl SnAffitta, ürtgiio ptl Äc sei. 
tttit, uitb ti'p Mlontci^a.iiii im 31tci>o« 

^mtffffii, nnö , ivt-rtfii am mtiftcii btj 

jjl"" n?(il (ie iij[j)t nur fc&r tcilfam, {oat^ 

fcfit |)cqii(m ciiigmct)!« finbJ 

'(^en iy' 13 öiiftlqi, ttttn ^biifti 

im 3i"ooiimiirfi$cit S^crmomctct auf 

[ab ^ie gi-ringiTe auf 24 ejrn&e (Feigt, 

Ouriifn ^at taß Süaffct rincn fd)ro« 

fftteti ©ctucl}^ tii einem Slaft abt; 

""l)i(()t föll^etfcar; fcct^ ff^jüKCfr c^, 

tg renn« iß c(rea€ ^cvb , unb ^at c(> 

iftl^eö. ^it bitafmtt Slcjt 21ntori 

jjflt in (irtcii! eigfntn, 1750. ju'gliw 

itrauögegffimm 53erfe fc^t nuSfü^tlU 

Tici)lc» tfcn CicftiH äSa&e gegeben. 

laffer bd (Jicfunbtrimnciiö 6cp 2tr"«'s 

!pifatiifd)(n (Piro in wo^l »crtra^tten 

Srüßm n«tf) glcrenj jcbradjti 

[Ö fin tt^ilfaraeö 9Jiittel toibtt »er» 

kne ifranffieiiien vut uu& mit 0)?ilt^ 

Ifefet (ictruntfn. gö ifi t>cni ^rii. ^^ ^ 

fug tncliiy in feiner 1757. ju glo^uj 

idten AnaliG deir acquc addule d^fcia- 

rfit\!M feotütn.. Sliie ivMnif^ CikI« 
3 3 " im 



F 

• fcnil 



I 



1hl Up im Dorft VTMe im ipif( 
^nl^rln mitten im 3lu§ Htm 
fS3(nn fic() W ^^l^idcn tärinn 6abcn/ 
»Rtm fit unfehlbar B<^"^t. Sin 
Ktfl ton (tncm altm fötmilucc, taf 
im SlniD noc^ putti; SBafTrr ffc^l, tinb 
<iite batifQ ItegcnCt Sixdjr, xotlijt in 
Stdmfn @. tlTaccino al Sagno amito 
fii^tt/ tcnfiftti/ bog cor Sllirr^ (ii» 
SSiCfc warfti. 3ni %agno e. lllidfdt 
fttigt bit HBdtme auf 37 @iate, unb bt? 
tDontccervoli (b(o&e im SolterTanifctitn} 
euf 33 Qitabt im 9ieaum^rfct)fn £^(imüni(f 
t(r. 'S^ii It^ie nmbe ucii b;n SKcmitn 
Aquae Voltcrranae, unb baä fD^enonittf 
33Ab &e0 Königs potfeima 6tQ 3)!«bon( 
na bfl gtaflino im eincfifidfn ^tbittt, 
Aquac populoniae geiiannt. £)c^ tpliniuj 
squK calidae ad Vctuloniot non procul a ma- 
ri ftnb bit l)(\ifttt Koralle unttc ^ampifllta 
im ©ifiHfifdjm am Wttt, mld}t Cal&a# 
t» Qfnannt rvccbeit. £)cr3lci(t)rn £.agoni 
feon ^ettTcm minccalir<:^eti tlQafftt sitbt t< 
»04 meutere im iiiebftn S^til ber @itat^ 
fdftn ^robiR), todd); buit^auä f(f)C Ki4 
«R Salt , S(fin>eff( unb Slloun i|l. &n6 
Um 




[n llßdlf» tiwi fDlcf)cn ia$znt bip 
omt rotonbö »f rf«tig« 1 775. btt 3tU6r< 
K Hubert Scftiij ^öfer, Örog^ifricaliffitc 
SlpiJttitf^t , (in KatiTCfi 0c!>aijt>falj, unt) 
Otmanbdte baffclbe tiurct) bm Sufag tcä 
nttncrolirc^eu is.itali in ^orar, tveldxc 
ton jraei) ^uroclictcrn (u gioccnj, Prim 
tinger unD Scortnianiw a1^ ä(f]t uiib 

3« fciflfn ffictgen ftnbtt man epur«i 
«^eninliger igrigrtibeii. 1270 trui^fccn ju 
tponfaco im 5pij(cj(fifct)tn Öilbcc ( unö 
<BoK>gtubtn eccfnet, unt tie <l)if7ojefcc 
fi^IugiR snänjcn, auf btttn iintt (Seite 
M6 SSilö tcö ^. 3afobÄ, unb duf in 

OntKcn taä Sßort Liberias fielen. ?2c<^ 
in bm ^fl^tcn 1731. unö 1757. Int man 
in tiit[tt Stgenb bcp &&^o Coiombiiti?/ 
unb im Sctf) (BtamtgUo trü^lict)« S^ttfu; 
et); gcmadjt, Äupfet;eilbrt;utib Äleyf 
er5 fluöiugrabfn. SBcgea öcö veict)i'n 2JDtt 
»t^ä an ^cli tiat man in bicfec Qicsrnt) 
eint bctridjtlictje Slnjo^l ed)mdjoftii ang« 



34 



€ifeit$ 



»; tWflafli. t}(r 3ial. Eitttrat.i.Sunt ©. jjj. 



1kriiifm$ eß Om i %w f u g gfan* 

H U$fUiUt irfftra fnie* Sn 

i<# &i\UtfiiAfnt tfüi wm mt^ täUk 

§U f^iiUn^ ^tumi h mb %itlinnb (. 
|Mt#fi bU 0iif>ctstuhm tf9 C^&rm« •bfr 

mt tii Z^tfi Sa(a(i wbk^o. f irfrafqii^ 
9<r/ l^^f tmlrr (t(| eine frcfonberf 

yianaitb l^^f . ^m Sif ari«t 6. m(^ 

fcmmnftm 9r^ (^o mt^ <io(^ im fHi 
fottif^rtt bfß 0« 6tD9«ni|t ^efh| Sota 

}fi9, it9 VUt^ im Sohirroiitf^fti iSoÄ 



Pl^ti^cn SPifc^effdi Bon Boltetra jiigt^iT» ^^ 



tc, bt9 ;Qjcd»c^gi>uw iCifcn, bei) pr«» 
u U ItUrtmma <3olt> unb Silber, m» 
'9on bie ^ntböifi: »ort ^vcfcQe bf» 3tl»ib<n 
cc^tfltdi/ iiuä^csicibtti. <li tit nicf}t ili 
imtiftln, bog cmifie biefrr f rjgrubeii ^üf 
^ unt Äoilfii retc^lid) ccfigeii roür&(ti, 
Menn man lie b^arfcriKtc. 34 f)^bt felh|l 
mif bm Und<irirctt" SctrgUftliäitbisfti g» 
ftroc^tH; rotltb« &« ©rcgficriog im Mti* 
fange fem« ^{(gicr^^3 [omnun lieg, Sit 
etjstubfit i» beitrugen, unb aDcnfoqä 
fiuct) ju katbcitcn. J>icfi ütrpdjctKn 
Micty bflg finige bK J?upfersrubf|i eine 
ttic^e ^tatt ahntxHa mürbctii e^ tvilrbe 
«bei ^icrju nöt^it) him, bag feine ^inj; 
gliche $o&eit öiefe airbfit gan; turt^ freiiw 
U ^ttsltatt venidiUn litgcn, unb ben 
perleumbctifiötn Buna«« ^<^ 9lfibfö uro 
€igeniiu|fä, rodele bt< erfitn SJecrut^e 

CSccra&fii »etciKlifn «üb {jctabfcgtep^ 
Sc^^t gäben* 
Sitb^abt« M lSteinreid}tI ftHU 
be öegenbm in Scöfaiui befut^en. 
Sn bec IRa^b(irf<()aft oon protO/ «119«* 
5 f^^v 



I 



'VäS 



F 

>• *m ^ttg, momt ftrrato Sfnannt, aai tM|( 

■ (^(tn mit uitfaslic^fr (07üf>e mb^lflfinc fl» 

■ tiaum »rrbtn. S» sanje !Fti3 i9 <iM 
B <!)7i]tT( von €ir<R, Gag mit fct)war(ta 
B €an&|lcin t>en btr (lätttficR Slct buit^ Mtib 
B tut^ »Tinircüt ift. I^ir ^itfe ^er @nif 
B brn, bie ^efct)n>(c[tc[)f(it bei filxbtit , tmb 
B bic ^i^tf^l^^l')! t'i' <n<"i l)>" un^ C>a ti»f 
B gffiouen fjRtft, temtiCm, ta^ man ^ifc 

* KfiiigfTenä 300 ^abr ^TtüHdcine autf^f^aa« 

(ti ^at. £ie meifim «i(tm nacl) Snslanl» 
unb f!n& ft^r treuer, weil man an tmm 
«iiijtgen ganje ^cnatt arbeiten muß. ©19 
J&fiTQA micb auf Unfofieii fief! Q3TD6{wrf 
jogS f*6nci; 3afpf8 (Diaspro di Bafg«) 
jcgratim. et lifflt in £ct)ii$t(it , bic 8^ 
eine ^olfie <Sfit bitf (tiib. ^n in @rgtn6 
ven pictrar<»mii finb bic ^crite foflar in 
ijjten ^&(()flen tüpfeln marmot^aUig. 3n 
brafflbcn tiift man ungeheure 9)>affm bti 
f^baiita ^Jlaimor^ an. Ä)afelb|T im tf}&l 
SimaQm am ^bftanqe bti Oitbitgti roitb 
ber »cißc Xtlarmot von Gtravt^in gtt 
brodifn, meieret Diel gältet ol^ bec von 
^affa gairaca ift, unb fid) aucf) ftiatt 
polittn läßt. JUtpillojuli finbtt fi^ in 
Den 




ii9 



rgetl IWortnop »on tec bcflm a« 
übt man in ttm nimlict)»! ^iflrift be? 
Epigltani, tm man tHarmo miflio, 
k'PrrOcbino b) JtcDigltanf nenne, unt> 
"haiiema bin fcunteti SDIarmot, 6ff 
jhrnemiuiigcn Vipenito , perfictbino, 
und übetl^dupt tX\atmo nii)li9 
Scrare.;;« M/ neil Me feute cie 
Ibieftm Marmor i)dribcl (rfibtii/ bon 
I tmwnt (ntffrntcii Ort eeraeejja finti. 
19 Slaü^tfo ''^'i^^ ^<"^ 'itt' URSctncin 
)bnt 2lrt CDIatmor, Bteccia genannt, 
liroct)««. ec ifi »0» fleinern S^eiltn 
ifowinengcfc^t , bie mit ben fc^&npm 
arbfn pcangen, unb Dtrmiitdß ein» 
!rfl<inerl<n ^itte {urammtn^an^en^ mü 
>t eon loiljet/ cft grüner, aui$ mit 
Silbct unb Soll) geftrnffei: 55at6( iß, 
)tr ®to§?)«iC3 ?>o( ^i« «inen SPriitt) Bon 
rrattno niiflid, bec fii$ 6 (£Uen ^0(^ 
leit um« Ux grbe roeg «[Irrcft. 3m 
id^t IS72, rearb ein sroßec Obeliff in ei» 
cm ganjen Stticfe {ittr ou^ge^aucit unb 
ad) glorcnj gebracht, »o ec auf bem 
I ^arfu^pla?e unter bet €rbe iegra» 
ilitSt. ^eijra £)DTf Simagno ifl eine 
rcii^e 



I 






140 ==»js==. 

sti<3)t 'Slkbctlii^c tton aQcr^anb Sßdtitur^ 
Oilcit, iitil tikkn gälten titt iBitia^aaa, 
tudc^e iidi au& on\ tta^ä^baiftttt tbtäi^m 
f)Cibtp9fbL'ad)tcii 9!)iarmoi: fageil URt> polii 
mi. S^iit i|i rin Scrg, iTlotitc altiflü 
tjio ficnamit/ melier gaiit mn xt>ti§m 
sojatnior (uffliiimeiiaffc^c iff, unb forum to« 
Slnrt^eit ;Öat/ 0!^ ix^eiin ec bcflän&ig mit 
€d)iiK bttiedt xo^\:e. Oluf betn i>cttacf)t)atif! 
Un Serge della Capell« findet fitf) niie 31r£ 
SdAbafiet« ivcli^er rngta feiner j^dite unD 
grolftn ctiftaUcnä^nlit^cii @tu(fen &em 9i('or; 
SenlJiii&ifc^tit dlcjdjfommt. 3u Seraotutt 
^iiD (uii^c {))alä(!e lum} Don i'i^&ncm 3)7ä» 
mot öuf(iefii&it, niorunier au(l) einer, ifti 
l(t btin ©EcBöeuäDg ge^&ct, «n& jenfi-t« b(| 
g[uff»ö leecoBCiia liegt, ©ief« ganje Ei* 
pttft uoii ^ictr« euiita (TOtcariaio &i pi« 
»afant«) cntUit uii(|ffai)ü 11 000 etnffioj» 
Iicc, nte(d)e (ivpßtfntficiig con bet ^eartxij 
tung unb »om ^tintel fccö SOrormorö letesi 
gaitfpii Ijat eine Gtiaric gclirfert, teoniii e« 
rautjia unb bte COiaciiiotbcUcti; tiefer ©egtnb 
obgebilbet (iiib, mit Com fcßicr^aften Silri, 
LuncnGum Lapidicinae nobilißimo et varin 
tnarmore refcrtae, hodic montagna dl Carr 
r^ra diOae dellaeatio. - <£ttl ^cifeit^ec fans 




flä«e fc^m, ttotiit man tai ffilfeii, tört* 
c^fg bon t'Jc 3nfcl El6a Jjfrßebradjt »itb , 
in ©tangtn iinb anbete Socmdi gic6(, 
Utib dnc OtiDt^tfabtlF/ Wo bie Slintem 
liufe Curcf) (in SRü^Iroerf flaggcbD^t' »w 
^e^. SSon etajjfnm dutS ttblirff tttt 5t((< 
ftnbc mif Scränügcn öni S5frg gorow^ 
«uf tfffcn Sipfcl (in angt^f"" ßfoßtr ^«tf 
ntorfelä liegt, tveld)» iif brr Oirflalt cineS 
SmfletfJ &Ur(*(6*trf ifi. Slttt i^m !)M baS 
e, 5Tnrliii^lDi$ auf Dem Slimftrbfrg in btc , 
lE^njdg, unb (tit anbfffg auf öeiii ^c(g 
JerlufadJ in (Jorfira eine Stefinlicfjtfif. 

Sie Slufnietffiimfeit eincö ?Efif(nbeft bet* 
fcifiit öU(t) eine fc^r groge fjüljif im ^ifanU 
f(^en ßfbictc 6eo "Sicte in einem ^o^rn Serg, 
>ie mit eincc folcftcnOrbnnng auegebilbet iH, 
ta? mnn ff f'" f'" ^^f^f menfrtijiiter ^än^ 
Bc ^öKeii fp[I(f. 35ce i?cffnunggltic^[ ötm 
€ingange cineö f&iiiglictini 5'flIla(!tC. ^ie 
fji^tt in cineir ff^t otogen epibimiqcn ©aal, 
teffen runbe Secfc (idj in einer Äupel cnbi* 
get. aiuf fen Jiro Seiten bei gnolö cffiitn 
fl* nod) Jittcon «n^ere beni i?ri7m flleict)« 
Eingän-if/ buvd) n>el4)e nwii bie tena(J)baK 
Im Sßergt wnö J&itgcl öberfK^"» «»b butco 



I 
I 



143 

tiie <Sfitf , »c(4e tcffl boitirrn (Eingt 

gcnäE)er|t<t)et , ge^et man Durcf) {»«9 j| 

nun^cn in jmet] anbfre ©rotten, eon nä 1 

(^m bic auf lintn iStUt [tviffai^ tft, unt [ 

in titttm Steile (ine ^ffiafTerqueB« enthält 

iDfK guetoDen i|l ebm. Sie Söänbe finb 

tntt StopflJtin, rotf^t £r6c unb »(iffta 

gRacmot tapejif rl. 6ie tat Dielt gafiK tif 

itfm €:rcmitci) jur ^d^iiuii); gtbirnt. Sio^ 

bitl anqettr^mfi: i|t Mc Olu^ftL^t auf Drin Ri<(f 

»fit con bcc befaßten ^b^Ie tntfecntcn unb 

t>ifl ^c^crn g«Ifen Vernicola, Tod man 

rict}t nur alle um^erliesenOe Sirr^c unb €lwi 

nen uttb eine toeilc @mcfe btä So^fanifctita 

SRejtö/ fonCecn ou* b\e ©ebirge fc« 8)ir« 

vtntt, anb baä ßSenuefat überfc^en foni. 

91uf bec irpiße liegt eine alte ^t\img, bU 

man nur auf einei; in ben S^'f^n elnge^ouw 

iien Steppe befteiget, unb beten eingang fa 

Htvbtdt ifi, ba§ i^n nieinanb, al^ toct bttf 

flrtfö funbig i(t, finben fann. 3nb(r Sc« 

(lung, t>ie in jrocp ^cogm £^eraen nnb f tcty 

SSalie^rn befielet, iß ein mittdmägiget ^lag, 

mit itrfallenen €afcrnen unb einer im rilfltn 

Satirliunbert gebauetcn ^ircl)e, bercn S)a(( 

»etfaUen ift. Unter bem $llap fiiib bie giß«* 

Rtn unb aJiasaiine. ^d) fann tiK^t »taug 

fas» 



r 



fa^m tD'it anqtntfim tiefe Sluäßcbt ift. ^ctn 
tntttdt (d^at bt( @cl)iffc, tit nac^ Eieorna/ 
^tnua unt in btt ^cobciijc fegeln. £in 

{inan ju tlcittm. 

©(I) Äioomo Berbitni tn Sictg moHi 
tcncro bfruct)t ju tocrbm. Cr bil&ft tietf 
f£()k&cne mit aBalöung btCcffte ajorgebütge, 
auf tvtlitiem CiSacI)t!)ürme mit S5cra0ungen 
ftiim, bie SlfritanifcOen SorCarrn abfu^al» 
tm. T)tr S^ftg Iiat einm UebcrfJug an 
feltnen Ä'räuccr«. Sic berühmten SPcfötb« 
ric Der j?rüute[fuiit)e£uca£ (B^ini unb,£uiii 
wig 3(riguillara fantmeltcn fiici i^re beließ 
©(tjiee. 91uf btt ©eile be« sPieerö bepetiet 
i<t Serg ouä fc^tcarjem Marmor unb avi 
amioni; unb an feinem guße im aReer »et* 
bin Zoranen seftfctjt, bieaber nic^t fo groß 
M bie Slfrifanifc^en finb, iinb ju Eioorno 
ju fleineti tunben Jfugcln betacbeilet rot» 
ben. ^011 ^icrauä foUten bie Üieb^aber bec 
aJIineralogie itjce Keife, inö üolKccanifdje 
ridKen. 3m S&al be« giuffeä giiieirecOen 
ße Ueberbltibrel ber aenuliC^en ^eetOra0e 
unbeinci: alten €tabt ad Fincs, unb in ben 
!BoIteti;anif4en SebirgfR einen gcogen Eüeic^f 
tßum 



I 



1,44 

iSc!)fDefcl, 5PilcioI, jfupfet, ©teinfc^lfh/ 
€(iIi(tu(Dctt, minerolifct)cn3'flberii, aiaUt)/ 
tt<bp t>\tUn DCuiiiM 6dii altm Sdjlfefftr»/ 
^irt()(H uiib ©erfern antttfeti. Üin beut 
Slb^iige brcpft Serge in öec gjadjbarfctjaft 
ijön Güinpiglio, hJö bie trafen fcellfl @5« 
rorbefta ilire Piiitcr [>at(ii, iterbcn iit bei 
tüfimten Sffiatmoravtfh Srocat^Ilo Seil« 
<B^)erar^crca UHb mijlio SeIIä ©^)erat^«i) 
CA, uiib ati fcn tcitifien gfrcbmcn, öicfitj' 
Don bell ■bergen pcrolffürjcn; 5D?arm6t(i(ilK/ 
bie bem Ver&e amico uiib afrientio glät 
tS}m, auc^ CF'^rpie ilitb CdlceEionlcr aujgff 
(Jtübcii. ^(T) Uliiinatio Uiib epitcdlajaohl 
bricht mflii (tiiittftigeibrR unb SlcfXitäDttUt^ 
unb onbcrn fcl;öiicrt Slltibafter (2ilaba(lW» 
wtogllino, ogatcito) bcp bem Öorfe gjnii 
im ^onle nero bi ^cUerra ft^öticn fe^tDO» 
3en inarmor, betj ijfl(fa unb ^vttte Kufptf 
li biel >fpiä ünb Cftlce&oijfcr. 2)te OH 
rütimfe @cagliuoIa, ^clclje ealfinirt uttS 
in ^Mua öfflofreii/ ä" f(^tt)ßr(fn2lbbtftdai 
bbec du4) ]U einci; SlrC ton ^altrei) bitntf 
bie nur iu glovrnj beCannt if!, teirb b(^ 
gl)icc6ia)uc!(t gcbrcüjen. Sei) QuercfW 
finb bUit e!t(itifo(>Ut)grul'tR unb fcttf 

im 



I 




tst^iict)!^ i£(t)n(ftln^af{>c in cim nioraßfge 
Stuf*/ äwf ö*fi<ii öb«fiäi% btt e^ivEfd 
«ifd^tc^t , mtt> in scojTfa @i$nbcii acfanu 
»fit ivU^ 

S16CT ttt U^ (£d)tt(fft tt>irt feto gonte « 
i^Bi ötgcatwit. 66 fmöfii fi* ^i« funff 
|i0 9«9fß geOtH *icfe ec^iwcfdgcufcen. Dit 
©tufe tflbUpfatbig, 8«lbll«ififl / ?)«£ wie 
9e4, unib fctw fd]wci;. £)ei |)ifraug gu 
fc^msliftu unb jteceinigft @^mcf«l i0 blaSf 
cb tr gleich &en Spornen Si^U'o nero fü{)ret. 
3a HbMUB totvbcn loo 3}fuui} um s ^ine 
Ol 3tlWr.) wrfauft* 

SRiiSjt weit «OH bett €(^R)cfcI^iilt«] ht9 
tiWiaat) .finbcl ^d) netß cini^tn in 9l(>ii<uis 
ftBommcnen ^itiifilmiiien, eine @AUect£a{* 
ferquelW/ untxin giftbünlttn^fv $Ia@, mclf 
4» Dil ^äiwm ^ive^tt i|l, tumU baä Sic^ 
tüt^t ftinj« totnin^. ffileid) 5ifti9e?)Ugc trift 
man mc^ onttrutWä in Soäfana qO/ {. ^ 
im t)i(dmf(^n univeit 3}cce/ bcp i>ce ^i» 
4< @' Martin» ol Siagno antico^ wo un« 
(« tiatm gflffn «ne fcferorfeltAnflis« ^&^le 
S iß. 



tfl, in ntl^tt J^^ntr unb anbete 
(titn Z^ivct finbtn, (»balb fit ^ini 
nten. !Damit n>ic abft ind !0o[(i 
jurücf ff^rttt , fo f{nl> (itr ne<^ brp 
Sttboli gcTOiffe 6t(imcftlfümpf( CÄ«S< 
Xtldntc Ctrboli) tvdcfit tine fott^e J^l 
^abrti, b(i§ fic fie^en^tm £)c[ gtntbfommnii 
ftJftiÄtrAcbig. Sie fiAc^ttgt TOineralfau«/ 
et^mefd, 91Iflun/ Siitiot unb Eatj »«n» 
factjfit butd) t^rc (^übrung finen r<>I4ft 
e>ral) tfr ^i§e , ba§ ba« fflJaff« (ifbflib , 
unb mit einem praffeinben ®e(cfe, mit el» 
nem »atmen unö ftuttitcn ©ompf 0ki4 
<tntm bi(ffn3icbel/ unb mit einem empfinbf 
li(t)<n &t(lattt, i)tn mon öon btr gern* 
f(^cn fvfl^rt, (tug bcr €rbe (leroacfljtubelb 
£10« Raffet iß ordjfätbig, fc^mieris ««* 
fo fi^tttf , baf ti auf bie gunge brennt, 
nenn man cä oerfuctit. Zio<i} mat^t ber 
Stampf bie ¥uft nit^t ungerunb. <£c fiat 
bie eigenfcliaft bag Silber fupfetgrfln, unb 
bai Zapfet fiitmärilid) n>ie €ifen ju fiu 
ben. t^ieiti^e @ct)mef([ftimpfe finben fii$ 
im 6i«ttftfc6en @ebiete nnweit ^affa bei) 
sstonterotönbD / >vd auc^ viel ^taun ge* 
Sraben unb jubtreitet n>icb. ;Die Sllaiu» : 
(leine nerben im Ofen caUJnirt/ (trna4 I 





Hit CßoJTft dlrrgcfr^, unb 4o^ase in 
^tfun^ btrfdbm AtKrlalTeti. SDarauf »ie6 
bic bxtxtbi ^af^tt auf^tlbittt 3llaunerbc in 
Mpfecmn Jlcffeln srfottfn ; roo^auä tine 
Zautt mtfie^tt, wt{<S)t iß eichenen jtübclR 
ttt ailaun jufammmTUmt. 3" <>c)^ @r0«nb/ 
IVB be? 9?t(>ntaotDnl)t> Sllaun gtscatxnnitb/, 
ifl in einem ^Baib tinc tiefe $6&le, autf 
tHl<tKr tn .c|ti9i|ffn Reifen fiii fo geRMlt» 
SR E^nb bläfft, bd^ cc bie Stefie bec mt 
^ f5äamt «beeilt 

^irt^tn Siolterta unb ?vipontorAnu lie* 
ffm <)ie Serge oidt rejctie eaUqucUni* 
3rie varnt^mfltn |tnb «nf bec fäbli^eii unb 
«rffiii]);« %n^btit tixiti ^igtf; rcorauf 
Qtomctio ( ein bcm Soltercamfii)«» obeli« 
(^ ffiefct)lc<t)le Sngttirami tuge^&tigeä Üuf{# 
f4lo6, liest. ^^ jinti igtet bTt^jc^R; cj 
mi^en ifirci ater tiuc t>tei brauet. jDiefc 
fnb fo faljij , ba§ fte «uf bie ^m^t itmt 
mn, toenn man iie berfucfif/ unb befielen 
{« 9UV eerfctiebenen @<(&pfbTuntten C^ojii) 
dtten jebet «mn befonbetn Flamen ^at, 
ha ^mn @. ffiinfTo siebt auf jeben €ent; 
nie ^ain 3ä$fuiii> €al(> bie ätngeii 
0^ S<^eR 33, 30 nnb noc^ mentflcr. 9)fan 



I 

1 

I 




I 



im bfffe bin ui^i^itbtnt ÜueStn W 
oQfienititifä !&e^flltni$ jufbmnitnltiuftn, 
fo twtmifc()t geben loo «ßfunb 5Saff«: 
^funb {i^t ffined unt) nci|Tcä €al(< 
SaliPfaiiltcn find bon !51(p, (ine jm ^SlC 
tief, 61 mm lans, unb 3(£0en bmf, «ft 
mAffm (iUe i4C[Qt>^cn mit tinem^ufiitMi 
iieunn ©lei> ßmg(fc()mc(i«R »erb«, ki fek 
iljicT acdt/uu^ tntljalten in^gcfantmt 3000 
$fu]i& QQaltrr. tC^ati rfdjnet/ ha$ fn 3tit 
t>Dti 24 Stunbcu uiigefiL^E 25800 ^funb 
€ali batin jii&rreiCct tVfcbftt. 3'^'9 ^fO"' 
mn r^aHrn fintit £)fm/ unb bici> $(tfi»i»ii 
jut-^ittit/^ uno (rfoibnn in H'it t)on A4 
©lunbeii, wehh Sag Utib SRact)t ßifotKri 
wirb, ungff^äfic ii4 5fti(n(t J^Jol^ ülttl 
Mf reu Solfivfrtm Wieb fcfionim^apctoi^ 
aUflbung gei^on. Bie f^maUst Slfpii 
IriiE SoItficR ^dite fte twdfy S&uf an fl(^ 
SfbracIjC; fie touibm i^e obet im i5l(n 
3a!)r5ini6«t btirc^ fccn prac^tiitbcnben 8m 
Knjo be ^f&ici mit @}ema[t <ntri|!ftii. S)ie 
glocftitincr 906m (te 1479 ben ffloltm« 
itfrn oof ewig in (päd)», mit bem Qiebinfl^ 
fco§ fle jäl&rlic^ 511193 ^tntntt Solj, mrit 
(ftc* Ig SOJonat inng on^gmorfnet reätC/ 
ob» noc^ mf$i; nmn «g bie SRot^ trfoi 



tfC/ in tai €a[jamt nn^ SIohiij (i» 
tun. Siai ^fund tviti) ilinciT mit 3,5/5 
atwti Cungefä^r tinm^cDft)b£jfl{)lt. SoJ 
Atjomt (u ^<D»ni »ctFaufte eä um £gä» 
m am eirwn »eit (j&^etii IDrciö. 3§t 
t)ött tä Ulli« bic Scaalicn ttcö Sür(Tfn, 
tiefet tag ipfunb um 3 (SdIÖ ebec t>rc9 
KP« ijertauft. ^nd,) ti\i ftiti grcicrcr 
urrat^ uon ea{j roitb im Sifncfifctjcn 
tbittt bcp (!ä|}i3lion bella <)>ercoj<t, urtb 
f b« 3ufd eiba bei) ^otfofttrajo au^ 
m Sf?eetn)aff(C jubcHifct. Sic GoUtuco 
bttt ßatliglioiu liefern i»fli: uiti Eali^ 
I& ob(T tiic(}t fo ejntcäi]lid) alS bie feg* 
in, «Ktl bie 3ubfrcifuti3i fcif turc^ fco* 
uet gefc^i(&c(, unö tic Gt^ltung ttc 
afc^iiKn ff|t toflbac pub; ßt« bei) !Pok 
ierrojo beroüttf bit (Ecanc, wnö fort 
tiftfi Scucc flcf(f)ki»(. Sie 5?cttc pnt» 
tt auf |tt)ci)EtIci) airt ancickgt, alU p«o 
riA unb «Uft CwpaHcfe. Sluf bie er(ie 
:t fiiib bie ©rubcn, luoc.» baö sffiwrreaf* 
r but^ bie aiuöbünftung in Sali eew 
Wbrlt roiib, tiefet unb gebier, u»ö lies 
:tt ta^ ®ü!i in gc6berii unb gtbßerti ©tüE* 
». Sie (tuofe SItt fönibtn (i«b päc^ 
iti mit 6(nntn beikitiet, «itb baä @al| 
^ i fammetl 



I 




fttinmtit fl4 ^*n in bünnm ^o^cftalj ^ 
ftiRR unb rdtitr. ' ' 

T)it ^lAflc unb Sera finb fn SfrfE*Ü 
tlK^t foRbfcbac fif(t)[(i4- 'Sjitftt 9)ta8gi( 
ttiirb at)(T bar4) bi' Sfffift^c rtict)Ii4 n> 
ftit. Ztt SatbtatnfaREi ift ton ^rofftc 
Sßit^tigreit. £)i( 0arbtllen nttbm ^uptt 
(i4(i(6 b(9 bm 3nfelR @tglio , @orgoM, 
unb Sapraia grfangcn. ^itrt fitib Rift 
nur brfffr, atä jene, mtl^e an btt toftat 
nif<6(n Äiifte b« Sorte 6. ^Stncfnito- 8« 
fangtn werden (.birf« ^nben Dctt finfr b»ft 
ttfinblldjcn übtlu tiia'^xuiis bie £()')[< ■>■ 
fe(n ^al^ angefrrffrn) , fonberti übtrlrtffiilt 
aucf) oDc bt( übrigen btd ^itKU^nbif^ik 
tSitctß. Sie ®panifd)en Sarbellen / itclt 
(Qe (lart nad) tßcaptl gefiifirt nierbm , fM 
|u Kein/ unb stfcHen nit^t rinem icbti. 
^ie ^rooenjalen tohrtn beffft , nenn ini^ 
(cpm €inraljen tdne gtnife roi^t garte 
(Sancbita) ^in|ure@», ttoburd) ftct) bk 
®acbeIltR länger ((galten. £>ie @iciU«ii* 
fiten SarbeOen tvcrben mit bec 3(it stttl, 
Df^men einen oerbotbetien Oü^efd^mctä aa, 
unb finb nic^t gut, (Sauna baranä jit Ut 
Kiftii, »tp b(n Softonifc^en gnfeln itimmt 
Ciefc 




iitU gifi*«(ij btn ttfita Juliuö i^tm Sin* 
fans/ unb baattt biS jur S^älftt bt^ t!iuf 
guflmonort. Sluffcc bi«ffr 3cir ^ölt fi(0 
l»tr Strct) auf bmi iScuitb be^ t(Recrä auf. 
©(t gan? gefdjir&ct 6cö 3ia(^(ö mduetct 
ttp fliisfiünbetm ^(icFdii, ober bto ^eHrtn 
ffifonbff^tin , (iu<^ tc9 ixt Mtnbblmmtt 
ninfl , Pter betni aabxtil)tttbtn Zag. Sa* 
Eicftt iDdt btn gif(& ^frBöc. £ie gifctjec 
NmcrFm bcronbctä jei» Cttttt, too fie 
€«ineiKn (@abbiaiii) flfeam ft()cn ; fcenn 
tjc Slr{ S^gtl fli{9ftt brn ©arbcQtn nacg. 

^Daä ^infaljcn btr ©arbtHen sefcttt^et 
auf folgtnbe ^ti{t, ©obalb fie gefangen 
(mt>, tocröfn (ic fogl'it^ im ©oot fcfji^ts 
iDeife in tleine ^ä§(;fn tingcfaljen; tvri{ fie 
fccQ ivtpn Suf( bfliD in Siulnig übtrge^m. 
iDie Saugte befielet auä i^rer natörlii^tn 
SfUc^tij)Feit, ouä if}rcm bcijijemiftttcn iSlat, 
unb auä ^dltrooffci:. See bcm Sinfaltm 
tperbtn i&nm bie ji&pfe abgtfitnitten. Sluf 
tfc ^nitl dapraja, in brc ißroDfnce, uub 
tn ©itilien roitb ohc() baä gingtmciöt t)m 
antfgcnDmmcn. Sft gang iß iiict)t (ißr((it 
«tgicbig. ;3r ©icilien i|t er nxtt rfi^K 
AI« bfi) Softanfl; jtbcc^ fliib Iff"? *« 3«» 
Jf 4 ffl 



r 



152 ^=^== 

f(I (Sergona nie totni^tt, alS tdufcnb %tn 
nta gffangdi tucrben. ÖRe^Hni^eiW bditf 
P(& (5eb(m b« gonj oitf 51000 Sew 
ntn. ^R €nfllanb gr^eit fä^rlid) 7 6i£ idooo 
SoRlKH. eiitbcm ^itlt (ine Soniu SocMf 
Im 6oipfiinb, i§t ^aft fie nut fci« :&alf«, 
URb n>irb um 41/3 Eirt CiS:r>lt.>, unb 
»(HR bcr gatts («Di: f(t)l(c^t gen>ff«R, um 
jgPiri bfrföuft. grifd)« eatNQca s«^« 
3o biä 22 f gffaljnier 33 big a6 auf «ti 
$funb. 



I 



S r t f t M R $• ^B 



Wiiffr bi* SSett^tilc, »ercde bie 11fIa*6aB 
fttiaft beä 5)I*erö bm Soöfanftn fcttftfcflft; 
i(i nitftt nuc ber btidjmbttit earbcü^nfong, 
fonbfun duc^ ät;r!)iiii)?t bct tUbetfluß an 



■- — -^ — 

idsmadf)&ittn €(efirc^cti ju tcä)neit. ^at, 
5fr Übt tict groB« Z\)tH bn CinWo^nct 

ttJomc Cn|lo / piaitofa , ixt jefin 5ot; 
mi^Cf i£l\>a, Oorgona, UlilotJa unt> 
Croin/ unb bie ^iDcrntc tSecfäf» botn 
gifc^fatig. t)tr Itxü^mtt SlBcnt^tut<e 
b'^ancarvilU < wtlcticm tvit bie QJotrtte 
unb Slb^aablungtn Ut J^amiltciifctten €amm# 
(UR9 @tcu£tif($fr^ Sriectir^l» unb 9v6nitf 
fc^<r Slltert^ümcr, bie Sinl^eilung bit{t€ 
iDictEigcn ÖSerf^, uttb bie ^irection bte 
fupfecfiii^e ju ttccbanCm ^ab«n/ ntacütc (i» 
$i:D|ect, buccb r^i&ccun«) bec Abfcftüßigm 
girc^c tincn neum S'^^ij) ^^^ .^aiibtlä in 
£oä[atia ju lliftcn. t£i; »ufc^tt atci: nicfjf 
nur bie (Irroartung b<^ S}ofti, ber ftintn 
^Idtt sebiQiget {jalte, ronbrrn auc^ bie ^of« 
Itunj} feiner @läuMger, imb tntflo^ in Btt 
(tUfc^aft btä ^crrn <Soubac, ber fi(^ burc^ 
feine bcilfenbe €cl)riften lÄber bie IQeneti« 
tiifctf SievubliE unb anbete italienifc^e €t<ia« 
ten befantiE scnm^l ^at. Unter aOeii gii^ 
fd)en bc^ Soöfonifc^en 5Re«^ i(t betJCIjuni 
fifi^ bct i,iDiiicDm|]c. (El roirb bei) port» 
ilungoiic (in bei: ^fitfeKSIba, imb bcp $i( 
■ »mbino in gve^ercr 50;enfl( aI« b«9 f o« 
Ä 5 «ef«» 



»5* =»== 

«aftnait pSnsa . ia cumt Uati einst« 

|Ü|M, aiA i> 9"Q ?»ft«m am dntit 

itf «Bf tvs SK<tTf(1»Iä^ 

tMfk. €r if ficl>r <iio& unt» 

■* fM aoflh Caaoi &ie aut im 

tn4C, tff R MK [MKi4< Cprirr. QStnit 
Ntf SttTT riB^ S«9t itiiatf4 lü/ I'itM mott 
p Sfonil ^Cwad M SBfRfifitrB* 9Km 
»•IMlsl M MUtf Bit Umt »a« brr ^Itlf 
«nn llt^ IDicMai gifi^ Hift« gluflir^ 
ffab ffffvf*» Cfttrini, KnRMogfit/ tHar 
le OBl» ftec 9rt dfytarärn , tit ft^r ffrin 
Mk li^aMKf^fi Knt- 3n t<rr Büfmi Jte^ 
•inj »on Cifna onb im Vtfbnifcbra gifft 
«S gccd : (.SP. Saje H IJaffiglienf, btUa 
U'tfcojfl, nnb ?fl3& ti ^imttna, nttin Hff» 
littif 9a[e grfongfn I^tT^fII. 2itt erflf, 
itcl<{)(r uniTcfitr rinurttjRmnji^ tcutfte 
siSnlfii im Umfange 6««, tcrüifim fjfbcm 
tUTct) feine faulen 91^ä^ib1|?unc)(R (ic ganjC 
tenatfcfcorle ©egtiiö. lEcitbcm aber fc« 
^ioßt)erjDd tta Sianal con €, SioDanni« 
tet üu^ bim Slu§ £>m6ronf fBa^ct ^incint 
fü^ct, erweitert, unb tcm €ct ^ur4 d* 
tittt neuen Sanal Cimcvo SanAl rmle) einen 
ttb« 




I 



Ifffai in« aJTm ettfctaft ^at, fo ifi ni<t(t 
Vir iiai cbeit g<'fag(e Uebrl um tsit\tg uu 
miniertf fcnbttn au$ btc gifcttiCQ &f(|Uft 
AKT unb tinträglicfifc gcivorC'fR. Set i^re 
^rrttna (au^^ 8ago ti @ffIo) im <I)t(ani« 
U^m, utigtfä^r breoffld ^«iUn im Umfang, 
|at titbfi bcc ^iitiittfo, bt^anitti bn Slalt, 
«uc^ tint bftcäcttlicte 2((>flt) »nr^iirbenn 
{BJafTeiDbgeL S(i gcmclbetc :KaiiAl 3. 
(Btovaimi im (Sicnffirctjen tat autf} btii 
$Diri|)ril, &ag et fct)ijfbat i|), bit natürfii 
(t)cii <I)roCiucte au^ btv nicbernf roDin; Don 
Siena buict) bm gadisÜDiifr @(( urI> dm 
nmtn tcnigEictjm Stanai biä inä Sßctr, unb 
(»sac bi« nact) üiUDruo auf doofen {U tvanif 
))i>rtirtn. (Rltid^c fd}iffbare Kanäle finb btr 
fogtnann» So^o ^i naviccili, melct)(r Bon 
^tfä auä fifm^rno biä nacf}£ivorni> stitt, 
unb ben ü&ooten eon Slorenj bj^ in bcti 
flffagtfn ^ofen eine fteije E)ur((>fo|)re gtt 
wä^tt. (£me gleite SequemItctiFeit vrrfdiaft 
bic Cljiana. Secmittclli bitfe^ Sliiifcä unb 
b«r jivcp Seen, tfljtaro ti nToHtepiilcia» 
no utib Ciliar» M Ct>iun/ t'ie mit bemfcl» 
brn Dccbunbtn ^mb, föniien auiS tterft^icbc* 
nm frud)tbarcR @egeiib«n Zoäfonmä bic 
Jp'foiuctt bi^ an ben gluß iZlmo stbracf^t 
wcet 



1 




^ 



\ 



»erb», vni, tMttn bai ^afftr 1)»^ 1(1, 
tiuntn fric !>sott ouä t»c Sibtc tsiä in Dm 
Slofi 9m» grUnjen. €((a^<, Da§ büfa 
Slnl BBC MR SlDrtnj Hg inä ^trc fcl>ifß 
bot ifl: mm ivürDt fonß Cit naiürlii^nt 
fkr»6uctc auä b<n intifTficR unb frudjibarfim 

btingfn thaata, 

latfcit an<5(ttAibe dm tatiütn cttiinibtita, 
^nb bit Cbrnrn, xetlitt on trn S'u^€biatiA 
ftOBftt, ^JÜSufltOaticrSttal, ^ie (Ebene VOB 
^rato un6 tlitlota, bit man oon glotfu) 
ou^ äbtrfiet)(t, bai Z^al bti Sliiio , bai 
^ifanifctie, tite dttnt t>on ^ioonio, bie tir» 
httt ^roDiiij Den tSicna, üwb iai "H^al ntlf 
iJiti bon bem glug ^itbolt bm{i}Hzhfmt 
teifb. Ses ^^auptgegenilünö bcö 314«» 
taute i(I bcT XOei^tn. t>ie Hlusfaat brfi 
fdbtn 6c(rä9t 8 faiä 900000 ettjeffd cSfni«) 
uab btv (Ertrag brläuft ftcf) auf »irr, fflnf 
6irf fe(5* SJiiHiomn. ») bie übtigtn ©o(» 
tunscR fron Oflcaibe/ »clc^e in Sogfana s» 
tau(f 

•5 €in©(«(9 «iHjätt ufij franibfifcfie ^ubifiolle, 
nnti TOitgt 51 biö u glOKnfitiifdjt qjfunDt. «In 
S>^nb |u Slottnt uieet u Unidi. 



I5T 

(«ut( wttbtn, fitl^ CürFjfd) atorit/ ^toggcif/ 
(in ftf)ii)ai-i(ä J^irfm ät>tiltcf}eä ^orn, pant» 
CO 9*noiint, nxK^cö bem g? b«Bic6 iUin S«'* 
(fC fcifiK, ^flfcr, ©crfle unb ^ttfcn. 35« 
ertrag aün bicfct ^attungfit von ^etioibr 
M&u^t frei) it$(tt fünf 9)EiaiDmn €(^f|f(I. 
SBril fcie S&rtgbemo^ti« utib ©auern in 
Sfi^fana Uin tBfi^ta ^rob tfffny fo f6nf 
nm !ie.jen 400000 <S<^efitl SSaiftn jö^tlitö 
oufiVc ^oHöeö ucrfaufl »erben. 2Im €nbe 
^ä ffd)äje(i(ntfn ^a^r^unbcitä tvaitn nocb 
fcrfi? Cßicrtd »on Soötan« mit (fflülbungtn 
ifttdt. tiHian t>nU(§ {id) auf tue @d)i^t, 
b\t mm buTc^ bta ^anbel, burc^ bie €fU 
bemutib tBcDcns^aiiufacfuren utib bui<& 
fem KffMvfttfcl ^itcaxm, mi duf bif ^ac§; 
tOrfrf;af( bcß S[l?«r^/ wo ouö oUeii ©cgen* 
Nn »on Europa tas föttraibe ^erbcogt« 
fj^tt ivurbe. £)it öftere .^uiigcr^aotf) unb 
bcrlSccfdU bt^ ^dnbclä itvan^ tnblitf) bie 
So^fontr btn 3l(fctb<tu {u vtmie^ren. ^t^t 
ift mr(;c «[£ bie ^alftt Ui taabtä attä» 
tauet, unb bie jroei) ©rillel eoti (Sergen, 
tvorouä So^fana beße^ct, tverben &dr Sag 
ju Sage tiiet)r jum SIcfctbau bcnugt, feit» 
a«n bei: ©tcfi^crjog bie frcije Sluöfu^c be* 
@(rraib{ä vrtflamt $at. 2(h bn Sirnef» 



r 

I 



I Wltfll^ 



,55 =^w= 

9?dffmnM BBt im Soltrrranlfc^ffi 1 
Rtn bit ä^autin ganjc Stttden oon Abtff 
flA^rgfin $i>li<, adna txn (ectbotxn fdiit 
Bcc Slto^c um, unt> ttrfidi ifin mit ^Bai^tRr 
itttijjte pf uidebbiafc ntmwn. 3n «nett« 
bfrjiistn @h(|(n&tn ^>iU(t man baä fUtRt 
^tAf(t»( un!) @t^öl}( tott ttr <£rbc atf' 
r^nc bie f^tkumc ju tcf<l)aOi(;tn , binM If 
in ^Btn, lägt e« trDfucn, txbrtft ti tat 
Crbe in ©rubcn, jünbct (ö an, un^ nimmt' 
bcitt) bit SjCTfic^t, t>ag ftcf) t>i( &bt Kctt 
<lu<fo£t)t. £>.i(r(^ nrnncn ftt farc i foraelU, 
nnb fdcn tfccffn brouf. 3"<^ tScrntc^runs 
nnb aßetbrffnunji beS «Idttbaufö (jat We 
3lor«niinif(^t Sltabfmit btä Slcferbnnftf «itf 
beogitTd^tn. £>ie (07itgliet>cc btrfdbfn finb 
Srhiimti}ti^ mo^lbabenCic Sefi|tr länblid)» 
®ü(er, imb bfft^äftigtn fic^ lurbct mtt 
ti(fln ©tlQfn; nod) fon'cfifn |i< b« 2BaI)[^ejt 
nüglitfict SQorf(t)Iäge nur am e^rcibclifctie 
no^: fcnbern legen auf iintn ©ütem fdbft 
bit ^anb ang SQtcf, unb ma^m bie €n 
Hrung )Ur @d)it^{ttil:^te^n. OBtil b» 
iSAuev ffin cigent^ümlictifi ^tfi^n iU, fb 
ftnb feint tSoturt^dU bucd) ^cpfpitl unb 
SPelt^tung fcinefi ^atn leidlter jti iibtvt 
nüOxn, a(j «nber^o, no tx ftts €istm.- 
i[)um 




«5» 

btaxitittU 3n ^titam if? Ut SScü 
0^ mit (inte ^tont^cil U^afttt, Cie 
in in ixt tant)ii(pta<Sit la Uolpc (^«t 
id)ä) ob» srano mMid ( totittä SCcta ) 
int. £)» ^ti^m fäDc fic^/ (fit et jur 
, Stift fommt, mit tintm f4Riar{m €<]ft 
in, iD€l(^ec feine J^üHe auftrtibt unb je» 
Rifit/ unb nact^ec al« au^gtbktlcr €taub 
Mrflifflt. SDtt 9ii»cr0rlaitbini, tin ivä» 
Iiig(£ SRil^Iicb btr aifatcmie, madjie bttt 
Scrfud), vor brm KcflcQen ^m CtBei^fn» 
{aamm in cinrc Hase t>oi: Sti^enafc^e unb 
idd^ t" ivarctxiif UII& i^n tu (rotFiifu, 
und fanb, Mg bteft« tin fictjcctö CDlitttl 
Biber btn gemelbeten Ü^tanb trä». SInbre 
felgttn reinem S^ct^fpiflt/ unb fanben bitft 
Ba^tlftit beftäligel. Et Iic| bie 91« unö 
GQtifc ft>itman bamit ju tÜtTlc Qc^cn ftü, 
im 3»?>r 1772 brurfen, unb beroürffe fos 
Ijel, ba6 ße nun fafl oDgemein einsefü^tt 
ift. QU\dS}t IS^itdl ^abcn bie aKitijliebcE 
Wf« 9Itabtmtt roibec bit S'ta^t b« Oiis 
benbdumt, unb n>iteE eine €d}niaED$ei» 
^flanje , bit ben ^ülfenfrücdten ben ttbittSf 
faft abfe^tt, gefunbeu, unb in So^Eana 
«ngtfü^rt. 3m 3atlt 1776 frönte fit be* 
^. pAOio ärAncffdH frei^fc^iif^ n">c<n 
frei 



I 



bft Ungvunb fett in dnigen (^«g«i1>m Zitt 
faita^ nD<^ üblid)cn ^ta(l)t Uwititn tvu» 
tc; unb fe fä^tt fie fett/ ttm Slcferbau unli 
tic£aii&n}itl^fi:t)aftDonS(ij)]uSascjU t>tT6(f> 
fern, Unb toa^ 5öt "i*^* t'er berü^tuft 
tüalurforfiftfr, b« im fcotiöcn Sfltirt p«(?ow 
fc«ne ^«r Eoclpt CargiOfii, SKilglieb &f« 
fer Mabmit, jum Qjftltti bc^ ^änhantS 
(rfonnenl edne gcljtiftdi übet bie bejTe 
SDofil br^ feigen rcomenä ^abcn in Sojtanii 
tiden Sßugcn f!«fd)aft. 

3n bcin gloKtttiiiifc^tn ©(bitte wirb on^ 
titl @afran unb jlat^fl grbau«t, weicht 
tepbe ton Bcrjü^Iictjci: @ßte finc. €5cbriti 
200 bec fptfTD|eftfc^c fotibmonn burc^ bm 
Sau ttt eSeiitiA itdlicA bif [ &ilb iiiä ganbr 
jr^t i|! fit abstattet, unb man tot\§ bit ltd)tt 
mtn ni*i nitbtv ^crjuftcBcn. 3m üJiftoj« 
pfc^tn unb bei) ßortoim routbe im funfif 
je^ntm unb fedj^ä (beulen 3flf)r[;unbert fo 
t)i(U iatberrÖtt)« grtamt, alö ma« 
in bm iiilänbifdjcn gitbctepen aot^ij 
ftattt. <But langer Seit finten (ic^ bie 
Soötonct gen&ttiifit birfeö «probö« »on 
ten J^oIIfln^er^ ju fönfen. Eier ©rcß^ew 
jog ift legt auf 6ie roirffainReti 9Jfittel bcbac^, 
ita Siau b^fdlKii reitba (insttfü^rm. 




Waf fdtte Unfopm ift tm 3a5r 1776. tut 
btn Um btrif)mtia Oofyann XtUtiti dcft^rio 
bcneä DßucfiT twm ^uc unb ©(brauche bte 
gäcb(rr6tf)c, ju giorciij fitörarfl, uitö wu 
tit feie üanbltute fclc^^r ©eg^nöew, mo io: 
Satt terfribtii fic^ am btfim fttititt, ai^ge« 
t^tilt »octten; uab voit 4(f) ^re, fD tiot 
ttiAti ^ict unb ba angefangen bie tSorftf)ti£t 

auf fcer tiaffen €&ciu Mb »«fitin«, jmI* 
<^f eonöcinglufietKJialKiBflJTert wirb, fitif 
trt ftc^ ienfeitg bcci&rürfe bieffö S^uffcö «in« 
limse ©treffe ©on ffiäicfi-n, (Bddje Äifaj« 
snaiint nitb, «eil bec ©reS^frjoj) granj 
1. (itr Jteis bau«« Ik$. ^m fit^t Abee 
toR biefem b«malä ntilrägitc^en^u tiic^ttf 
mf^c alö fcie »«ffingro SStefen , n«b auf 
ante nal}ta Süiljöftc bie flc^itrcfigcn SSoiiem 
ciMä Srcgen (^cbäiibcg^ ivelct)eg bf n Sifitf 
3« twHt^Bi imb ju reinigfn fefftuiimt war, 
©iefe Ucbctbleibfd falltn fo iwäi^tig in öie 
ftBflrti, ba§ i?( nt«rlR5mifc0ai ffluine glr» 
1^ , unb bfti bcf oiinfen ^ütnbwg« QBa^ 
leeZTTon; Zufd^t tcn>D^nt/ fc objujeicfinm 
itnt* in ^upf« JU fffcd*«. 3ctodf ^t fcec 
Stfi^Ott in Solana nic^t gaRilict) aufg» 
8 ^ri. 



I 



■tt mt Sßat^Kil iftourt, foabfni «u^ j« 
•ttd^Mnm MfrJh't nrii^ttim Sctilltl» 
ytwf Hw «Kb fcmnigct. 

C< fc(U in XetfTaM an (intttc^lwn 

inr ^(^|o4t uijirlfft. €» li(9fn mciOoi' 
Mf ^Sffo Dab J^n^ni, Da& aOcä t|I (uni 

•üb jiNT tvnicfialt, tat («r iiiinli<(e Stfff 
«llf« tirf(4 ;u 9l«(ttr Seit trägt. CBSaJ bflB 
Sir^< jun Sunec Mrnrn fannf ivitt> fiin 
IUI fcDicl srtauct, aÜ jum Uitt(T|iaIt M 
|itm jlrfrrbau nii^i^rn ^\t^t6 mtntU^tM^ 
HI. DCri4>li;tjt tSic^mtiiie finbtt ßdb n« 
«uf bnn ndltjgtrn unt unscbuutttR Dk&tftB 
Im Viftoirfif^en, IHTingeaanif^rn, (Eafoilii 
Vifcbtn, ^ifanifC^m , (ßolKrranifttfn uib 
€itnrrif(^R ^ttg«. C^ ft^It ;fCc(t) übiiiiS 
an fSiintttfuatt , aufrc in fett imtietn 9<^ 
»inj bsn ©lena , ivo t»^ 9>ie^ ^int<t unk 
€Dntm(r unter fcecKOi J^immtE bleibt, unt 
ftine ?ta^rung ftnbet. ^iei iH bte »o|irr 
J^imatt bei ^affeloc^fen. 3fire gr^gH {ug 
i|t/ fic^ in btn gratiti^cii 3)i«i^(it ots 
aStft 



|ri)^uflcn uRt> iuc ec^Iac^tUanf in buf ^1 
Hicie tum Soäfaiw mtt^tiit, @i( fiti^ 
lö uub füc^tcilicf), wenn fie am ibtttof 

nt ttm fBante fc^Uppcii fic oläCann äb<c 
VitK unb ßirabfit üt voQein Svciinm mit 
) fort. Sie ^iei: gfiogtmii ^fnbt finb 
lf(](taft, fctincQ im^oufni, unb con Itic^f 
1 ©ans«. 9]7ait (aikt oortiftttilit^ !)ictrj 
im , meidet tea 2InfdD(n b« ©6lf( toitiew 
obett, uiib Dou tctt9ii||fn Cecf«[t(n9)?cTr* 
k an f[t(} ^abtii. €ä iß 6ct)atit, bo^ 
SBeibcn bec ^atmma iiid)t con bcp 
^fottttH aQcin, fociei mögltct}, (xnti^ 
tbtni tcnn im -SinKt treiben flucl>-*if 
;b1Ui((}en, dTiabciterfc unb ^onnefanct, 
xa ^tbit^e a[^benn mit €(^n» tfbctft 
b, tielfg 2ii*& 5if&" «"f t)ie ®(ijbf. 
af)cfct]finlic() ift ücc 3}ugm oon ungefaßt h 

OQO ZiaUta, tcn bie ©log^ufDglit^e ^M 

imnuc jä^clid) ^ictDün jic^tt, €ct!ult) ba^f ^| 

; ßlfict)l»ie 0e auiti bnburc^ bcm SJic^^fln» 
: gcogtn Schaben t^w, baß fie von (intni 
>tn etücE aiie^ , wclOjti in bie gfabt 
c gletft$bauF gefuf^ret n>icb, brn brüten 
\til Ui Süttt^i H btricflen läßt. ^ 
2 t bcffm 



F 

■ 

I 

I 

I 



^ 



fcfffm MH «* toc^ nirgrtiM an sufmi ^H* 
fett/ toobDtt, btr f?ai{«n Slbgotie uttgtat^rtf/ 
ba«<)^^iit>9tinbfleifc(), nat^ unfetm @tn>t4( 
onb in ditfig« SRÄnjt, so ^Jfcnmge, unb 
las JTalbfinft^ jtoti) ffirofctw gilt. S5tail 
inu$ fic^ aber ^itt Um fo tltnlt SÜitt 
(iiMUa, wie niAti fie in Ua raeifltn @« 
Stntifti von S(uif<tl<)R)} f(^Iac^m. auf 
trm l^affntinifc^en tx^ält man bit btfta 
edjinPcn , treibe tta fBtfipiiü^i^tn nii^ti 
«Äctgci»"» an« bcm ^iflojffif^en Die befies 
:^mmtl ; tron €malbo unb Sucacbo btt brfim 
Jimmcc unb bni fttjmad^afteflm frift^ 
jräfe, marjolino unb 3^koKa genannt, 
cvi bfmWugcH» (bfnfa(löt)or(reflict!enÄ4f(. 
£)ic SäfaafwoUe aü6 btt ititbtrn ^robfnt 
Bon (Sitna ift die fcefle, unb iß um jtjn gjtw 
(cnf i^cur« ü!ö bie übrige, tooton ber 3titt» 
mt gegen ijS^oI« feptt. 



Üln Stot^funb @cf)war{ ; )30iItipr(C $at 
SoSfana frinen Ucbecftuß. T)a€ legtere ^w 
l)et ftct) nui in ben bitfen SBalbungrn ling^ 
6em SRecrf, unb baö ee(ie nur in (ntfetnteffffl 
@ebirgen. üln ^afen i|I fein 3}?angrl. fSlIf 
fceö ©eflügel giebt e« in Uebetflug, befonter* 
Kcb&üner^ »ovon fi< tii" @atcung, »eit 
flrautn 



fitatiütt ^titta, ^aim, &tatnt genannt, 
unö gtigens©(t)nfpffn, iBdctie bc^bt ton 
ft^tbdiEotemSefc^nwd finCi; obcIj allcv5ttn& 
«aj<iffer»63d auf Seen unti fumpfigm ©cgeni 
bm. £iK (Drtolanj ben fte in tunleln 
Shfista mit Riefen fett tno^en, iH, stbtai 
ttttt «nflteitig bei: fc^raarföoftefle JetfttMfs 
fen; unb bie £er(be giebt btr Don £ei)>it3 
»tnig obti gar nid)ti nac^ ^rämm(t£t)D$ 
Sil ßnb ^iec fo ftct/ al& ic^ fle nicgenbä sei 
^Rbtn ^aht. £)(r Ucberflu§ ritt la^niein 
Cebectiie^ iji gtoß. Sluf ben 9];airtplägen 
$t^tt man nur gtoßt unö fette J^äncr unlx 
Kapaunen, »clcf)e fc^cu getupft ftnb/ ur!> 
«ucb mecteimcife wie bie rcclfi^m ^änec,. 
»«ffluft iverben. Kiffe finb fe&t flvoi, fet( 
anb JA»/ ui)b tvie a(Icä ja^me Srftügcl ni($t 
ttieuet. Piccion grofib ift eine 21rt. Sflubjn , 
tie t(i(i von folct^ec ®xh5t, uitb «oti. fo tbfl« 
liebem ©eft^macfe njenn (ie gebraten fintJ , 
»itgenbä angettoffm ^abe. ^an iffcf nus 
bie jungen, unb mein muß einen gcoßett. 
J^ungec {jabeii, tvenn man [£(ne aiifie^tm 
t»itl. @änf(t)caten Kirb nic^t fe^c geaj^fet^ 

XOtin unb <]>el flnl) bic tvic^tig|]en ^ros 
knftt btt So^faner. ^i^ inä 17U ^o^k 
8 i 5,ut^ 



1 



^ 



k 



TB, =®= 

^unbtrC fiMtn fie tintn f(t)ItdiHR ÜSttttboii. 
3()rc ©fine lifßen fie aus Sijptrn/ «uö b(|i 
])n(c^if<^tR ;^fi:ln/ aaS ttT ^tBtttMt , utit 
am ©panien foinmeti/ wo |lc i^rt* ^onbeW 
ijegm, »ntt fit «He i^reffit^Ifa^rf ju o«» 
innftti 54(Kn, meljE al« in Sööfaiia ftlSff 
ill J^aitfe waten. £ia fie fliti €nte bef 
i*t«i 3nf)rfimibft(B i^te ^apiralitn «uf 
{anträtet jn cettvenbeii aftftrnt^fn , btilmt 
im fit fi(^ i^tft w<it!«i(i'ti3tn gortefpo» 
bentr bit befltn SBcine duS Ceti obrn 9» 
fagtm frcmben Sänbertt ouf i^rt @ätu ftt 
ftetpflortjtn. Bit folgttn ^Ifrin Dem SPew 
iVirt i^Kc mebifcirc^cn ^i'irfTm, totlOie niitt 
iür au£ SaiibeöuÄterlic^ft ©orgfalt, foitlirt* 
iä^ äai litiim ifintn gnnt mtnm J^ang 
juc Jrimftnjcif/ auS aUen ©(gdibttt, ft« 
(Dttitxi öuö Piriet^enlanb unb epOBiiili 
©(infädjfrr fommin li(§*n. Ko^mu«' H*. 
(0 fcdUc^t fr auc^ bi< tUcgicruns^funft «(» 
flflnby tiöt bD* &i«in baö ratifte g«5am 
du« GiKifrit bef£!)(nrfe « fö^iririt bie mw 
tttl^m|!m ^ärllcn in (^urepa, unb aüi 9» 
gitrbc alä ein gcofifc ^IRJlrrn auäp&fauHt jit 
werben, bie berü^niKflcn ©elcftten unb 
^Rtller mit btn tcfllit^en SBdnmy tit«' n 
mit (ir.entr $anb ^epflanjf ^attt, nnb 9f|t 
mte Difiburc^ m SBffl ju rintm wi(^ii8(n 



J^tttfl irai$ ^nglanb, un& in anbfte nhtbt ^^| 
lic^e ¥äR^(r. CtStil fa|i ein fcbtr r(j(t)« ^^^ 
ff)(fi|(c aadi felmrn (ätft^marfe OBdnfötfjfer 
renuiieii Ulli) auf i>tc Slii^ölini fciiKr (üättv 
pfiaaitn lieg: fo ifi l^<i{^ Mfffrtvigtn« tfitilff 
«tict) rot^tn btt cccfi^UOtncn Unse b» J^ib 
0t[, uiit> Der 3?amv bt^ &btti<i)t, eine 
ftUeiit $<[rd)[(ben^(it b«c teilte ^ieiau^ tnU 
ßaniittt. 'Btt Me uniä^IismS^anun toöfani; 
fctiec^cine |u tvlfffii ecrlanst, btv Icfe ben 
Diitrambo ttg gtanceffo 3ict3i. 3ii( btfl'ii/ 
bie mir jcjC foD'fi't) finfallfn, Out bie von 
UtMitepuUiaiJo, rco bit tficmaliefit 3'fii' 
tcit CfR befielt tßtin Ufa^tn, VcrnaccJÄ 
6ei) Srmitiiano bti porentiiiifiticn ®ftietcÄ, 
ficfiitn *rfl« Sddjf't üuä Ptti«tt)fiilÄnb (am, 
Camugliano, auf «iiictn ^anbijut bcä ^a» 
<)uiä 3Iicclini im ^iffniifd}«!], btt ficE) am 
tefteti fctrft^iffdi [ä§t, unb imtfc bm 2o*s 
imn ^mta fi(^ am läii^ilcn 6<ilt, C^i* 
Ami, tcdc^ft am fiürElicn na^ fn^lanb 
gt^ff, pi^mino, meieret (ivar rote bie 
»ortöen rci&, nbtt etronS leic^itcr unb ans 
0eat|)mtc ifT, 3tttimino, CatiellO/ Ver&ea. 
Sitfe jivci) leiten |tnb füg, unb, Tamml btm 
SJemaccia, bit (iniioeii, bif aitSjt rolS 
0nb. Sic übrigen (mb alle loi^, uiib fäfj 
! 4 n>i< 



H Kit f 

H ton 



iDit ^oRfof VM1 itKa€ fitetistm tmb <m|M 

fci^fii unb i^rrduä brliMtm ^iStin, hm |U 
ton &cm bcfonbtrn glfi§, »emit fi* iM 
bfcritm, Vinc Sccito CaDäii(ruci]t(n ^(iR) 
ncnimi. Xittm fit todRttn ^icrtn iit tMflfll 
fiCfiittfAubfii, la|Ttn an bcr fuft bte tiMif 
»iS'n Sljdlc «ütfbäiirtf» , pPüdfit &iecoaf 
t>i( QBtinbftrrn ab, unb brAtfm (inen rea^ 
itn SVttar titrau^ , bcii tnnit wie tit tit 
«Uflicit Aiti! riniKii (klarem trinfC. S)t(fi 
Wtmt R>(rbfn iii^^rfummt in ^ifltn unk 
iHlt iStreti urnivuitbcnrn ^onftiOm orrfctUA'. 
dr t'ct)If(()iciit aS(iit t« SoöFanct, mrtt 
c(|tt flbcv noct ininHc bffRc unb äcfitfr alC 
tcr^ontat i|I/ btii rcir in Xfutfc^Ianb Irfm 
ftn, trHil Auf t>(R &tntn, unb eine S(« 
f(^( battcn, tB(l<^e ftbet s SSaaß ^ält, fcflrt 
»ttflef^tt 3 @r. & i|l ein><i« ri:{in>HeF »n^ 
ftiengec aie bit obenfienannien SQeine , ani 
l&ll (14 ni<(lt über ein ga^r. 2)ie Stfabff 
tnic btS Slcfftbaucä ^at »erfi^i ebene aSort 
ftttlifie geitian, nie man bcn to^taniftten 
SaJeinen eine lingete Sauer »ctfdjofftn tbut» 
it. £}Ad befle ndre, baß man bie !^rau6ta 
nit^t (um $öi$|Ien 6rab ber Sieife Fommetr 
liepe, wie ti in Xnmna gew^^nlic^ iß/ 




I 



171 



mt-ttt ^tin ttft in ben ^älTtrit rdf wü» 
fvxan bleibt atec bei) Cec oitcn (Stire^m 
', unl} bcfliiäat fict) bamit, ba§ man cinni 
l?n natürdc^icn SSebenfafl i^abt, wie iön 
gütige giatur gegeben ^at. Stt eiiitige 
nfFgrif, rceldim einige gebrannt», f^roaf 
t 55eincn Starte unb gorpo ju geben, 
liefet, bti§ fie ifin burcf) 23erinif*un9 
t« ftärfern OTcft«, ober burd) einen ab* 
xtjten (iaxUn Kel^enfaft (u oerflörren fu( 
T. ©c unfctjulbig tiefe Bermif^ung an 

felbß ifl, (o gifbt fie i>oit) bem SSein bie 
)t gtitc €igenfi()Qff ju beraufctiett/ obec 
yfrct^ )u beiurradieii, £)iefe^ (lot mait 
r »OH ben eon 9?ntur guten unb Patten 
inert nid)t ju beforgen. ©ie lufirben i% 
. bie längere Stauer baburdj benefiiiKn, 
I ben Äcröit berüeren. 3m ^a^t 1767 
rben igSS Giften ^ffitin au« l'iworno über 
er audgefübrt' ^enn man i>en übciscn, 
cfier )u Hab au^gefü^rl KirC, baju recijf 
, fo tann man ben ^etiag ber SUu^fu&ce 

20000Q 3il()lr. recfjnen. (Eine jebe gla; 
', tocldit in tie St^Dte gebrac|)t mitb^ 
igt bem Qroß^erioa einen Solbo ober 
tn ©reijet aibgabe. Sr wirb in giafdjen, 
rilm unb Semen üettaufc. Qitit glafc^e 
i 5 tntf 



■■ 


^^ =*= 


ni»j» 7 fnnraR ««Mti ««ü* Mql 


l> UainO etM Swil Wtt M gM*a« 


niH e*aui i»n TnOi. tit glif» nK 


«■ M»< 3t«»n, fitttani, « Oaa* 


M« flurlvnlt. :EMii«« SffiM ■»»«.# 


SffTiMn MMCMUaiagirfia^, Mk «« 


«»»■>, 




■ lT«a»i tM l0Um><C<l. £» BmMH 


' M M an«! C<l>rt<iMm*, IM« 




?<iti UM ««tt jiiii>[iil Aoao immm, 


k vd> dl Caki IM MMN in •Im.l) 


MI, UDO M »«lU«*t«ocoi 9>44> 


1771 , M ftcw xHI« Cnan vor» i^lll 


•Ha i» •«>( IMtM« i:«i> iumm JBd, 


wWc, M $«■•> i> S5 Ibnmn Mat 




XMIa iatsi •■« «imi Inftm Ni< tttrOA 


^ t» (MirctlKU , Ihaj Diei>tMlec «>4 M 


Mwino»«l< Ciil« , UM) »c au ftimm 


ii^li^K« Ow «cdliiMte Surttii««»^ KtjWB 


tm li# hc «ifaiKc in ^vmmrc Qkt isff« 


«K «nmaaWttan , u« Ht» OonkaH 




L 1 



ttn et^taUrt, j. <5. im SJiFamt iS. 
nidnD {»abm fit bie vbtlt Qittoo^n^tit 
Xnn btt jOliom in ber ^tUtv jti itrbrrc^rn, 
toDbutct) baä fonlt someflii^e £>el finen ctf 
Kai t)ttb<a ©efcfjmad tciiält. £iie t)or(äs< 
lief}« @üte unb ^rgicbigFeit btä Oelä in btni 
Ipifontfäten fitfenbecä in htn ZWt'cn Suiri 
ttnti €alci fü^rtibt man btr baft^cR btfonb» 
ttn Sf« eö iü bäum |u. SBnii pfloBjt bat 
ftlbn bie Oelbäume iiicftt auf t»n gcpl^iidtm 
flttftrn äwifi*«" t'ie 5ßeiiiff6cfe , mit im 
8lor(ntinirct)cn, fonbcrn nur auf fliifiö^«» 
iMc^ QIrt Uttc^ CSfllbc^/ o^nt baä Üanb bat 
)tDif<:^fn jum üBcint ober ©ctcaibebou ju b» 
rul^tn, tmb jtvac bei^cftalt, bag {WifitttR 
tin(m%aum uM dem SliiCertt «in titaum von 
fönf eilen fe?. 3luc() pflfgf mon ben Od* 
bäum off iucrntuern/ inbtm man biebitfflm 
unb älteftfiT^roeidc abfct)"^ibc(, um jungfR 
3mei£|(u ^lag (u mad)m mcldit frudjtbarn 
finb Al^ bie 3l!(en. ^aii crnbtet auct» bat 
felbti btt iOlit^cn nicfjt auf einmal ein, reit 
ti in anbern Pitgcnben SoßfanEnS üblid) iff. 
SRan läif fie ecm fidj fdbR (jcrabfoDen, unb 
fammtlt fie vom Cnbe btä flctobfif big jnm 
g]?onat tOtai). Sie gefammeltm Oliorn tötet 
Un na(^ unb nac^ gettitert, £)cr scUtomf 






'^t 



mtntn ?Xtift, v»jit fit auf bie htffttiAat 

tStiU sttanitn , fc^nifct man laai^tfiblli^ 
bit 0iit( &(« Olli t>i((tt 6<3niöen (ii. glt 
Iui£ aflcrlwRe vict Knt^ ve« $l0«dii> Mf ' 
SafrfQarc üb» &. SioDanni aO« gSflu tl 
Sgiil ?ut(i an^fttr^m; cä fofl Dem bqM 
^roDtnidOcE an @ätf glti^ fcminfli. £< 
tfl @{tab( , tag fici) ein« gciviife ^at^ 
brt Odbdumc, »clc^c auf bm J&äfldR itl 
SSontmtotfQo URtont ^loTtttj i^ttn SHtfuig 
genommen/ fiitl aud) in« $irdiiiftieatl$9M 
6tcuct ^d(. fc^ cntttefKn an Imn €taM 
unD au ben 3iffid^9 g^mifTe ^nctco/ M( 
ton OSütmcin, trtfcfie fic^ in frfm iaMtR 
b(ö ^clifö aufhalten, i^tm Utfpwna 5«b«» 
Bitft iftnagen Dic^anält fcn: n&^nnbftt Sifr 
t( , |}ln&<m tite i^irculation baftlbm, nnl 
»tibcittn I»n ^anmu &tM in ^rr Sm^t 
Rt|}(t ein tSurm, bfE fit aufjr^ un» t« 
ßtl tintn üblen Oefcfcmarf siebt. Sem UeM 
lEinbalc {U t^un, fcl)Rfib(tt bie glorciuinit 
tie unqtCunben ^tsfitu üb, uno oerbrennea 
ftr. iDc4 fann e^ nii^t aat^n^tM »ttt 
ttn. ^an Rfnnt bicfe j^tanf^fit li 
Rogna dcir ulivo tlit Vaü^t öc9 Oflf 

bäume. 

aafptc 



r 




Sluff« bm ^oröborf« 5(*)}ffln unb 3m(fs 
f^eii ^aben bit Zo^tamt aüt in Seutft^« 
lonb befanntt Wirten Don 0b|t. £)» ^erc 
@caf 311(icrti lieg 3ti>fir<^cnfSicifct oon 
Effiim fommtit/ uiib in UiM harten pfiani 
itn; fit orteten ober in Pflaumen <iu^> 
.Won ffior^Dotfer atpftln rotiö ittt nic^t, ob 
man gfeii^e Serfuctje bamit gcmai^c ^abt. 
iDaä Cß^fntfrobft cr^älc in Scäfana feine 
MQtse Steife auf &en !Säumen, uiib ^ält 
f!i4 ni(t)t lange, roenn mau e^ mdit ttmai 
tot Cec 3f't obnimmt. 53Iicf> t)äuct)t, bag 
Sitnen unb SIcpfel in Ecutfdjianb reäfeni* 
gec als in Sfolien finö. aßaä ba^ etjlere 
£)bR, |. ^. geigen, gjferficlje / ülprilofen, 
Stpfrifinen, !t)omeratiien m\b @itrani>R b($ 
ttift/ fo delanfit eä ^iec (uc größten ^cüt 
fommen&eit. ffijälbc^eii bon Oraü^ienbäu» 
ntfR qUU si in Soäfana nict}t, roo^I abte 
^ecfen oon roilCeii Orangm, roelt^e grüne 
gräct)fe trogen, bie ju fauern Saucen ge* 
6ram$t werben. Sic eblern orangen tuet» 
fcen in grc§en 3!efcl)en gejcgen, uitb bei 
«SJinterö in baju befiimniten ©ebÖuben auf* 
tieraa^rt, ober, nenn man i^rer einige ?iej; 
5«! in einem ©arrcnbeete liefen Ijat, mit 
€!tro!) uiib SScetern überbauet. 6onbetbiir 



^ 



17* 

tfi ti , Nif bte ffotncconicn uiife tlpfitlfltira 
im 1)ifainii$(o tcftr 9(rat(»ni oi^ im glvi 
ifithRiftbtn j no tiinscgcn fric &tcDiun w^ 
aDt« ubri^f £>Mc b(|f(r finb , obdieicti (iil 
«Uta (päui tfif roiiEr Ol« »ort. 3unt £)b0 
i|l ün ^^U\\ im $ifanJr<:^rn, unO in «fl» 
btn übri^rn @(gtR£cn bie fic() Ctm 9]7efrc 
näbcrn , ju f(ucl}t : ^in^ciicti ifl tte £uft 
fonf(tt oi« im glDrcnMitfctiiii. SiicitnigfC, 
irtt<t)e mit gUremn unt> $Dm«ranjen (div 
Uin, fduf<n im @tof«n saR^t QkxUn Hl^ 
unb sfieiniuR viel @(1!> t^älnlt. 

Untrt ^aä tticcc £>W tviH t(^ «uA btt 
JUan&eln «clincn. Der Wfln^(■lba^^I fff 
cinrc bcr Scflrii/ fric in grä^ia^rt &lä^B< 
Sr trsc^t mit r«tticn rM()Iici)m $[ä^()t 
baä 3IU9C. @cRn bie €(t)tial( famt {ici(l 
SiKM ncd) Wi((> und iact iit, igt man ^ 
alä (ine onscne^me Spfife mit ettpod Salj. 
eie UR& bie ^Irrt^en fiRb bie (Srftltnge 
unter allfR ftttlifciictjtfR, vom bi( Prinuila 
veris uub bafj iGciIc^en uHtec ben Slumcit. 

£)er Satl^nietibaum ift bcc Srcb^dtiqi 

htx %tita,mt. ^Ki\/t alä brr bciiU S^eÜ 

von i^Htn, nim[i(ti bie SSetuoIimi; t(r 6» 

birgt 




=^*== 177 

Wf Mt Von XdflanitB, <£itt S^ril bat 
\uitu stfotttn unt) grrcOct Stailfrn. 
Tfteti iritö in ffiarf&fcn getrorfnrt, um 
: b>*n !18inifi auriule^alun, in 3)i<|)( 
Ertvaiibdn, Unt) ^udjeit baticii {U baU 
, bit fit pattoita iientKti, unb an|?<ut 
!Ä SpiroDctf ffim. Sie titfbetn ©fseiiönt 
m iSer.aen fiiiC mit J^d|iiiiiicnn>2(bftn b(f 
■dt. Sie fli-6gtfii oon fo!c()eii 5Bttl&fm 
t!) im tEarentinirc^in, im ^i|Io)c|irot)tn, mo 
oä in bcr ^lat von €. ^arceflo ütec 
»00 @(t)effcl )ä&i;li4 (ingeernbic we» 
n, in t>ttt ISuariaun oon Satga utib 
i»(t4 Santa, auf bert fpifanifd)«! Setgen, 
fonbcr^ jenen, bie tag Zi)al^atti umfdflitt 
a, i?in finb in ben ^själbern tiQtnt juc 
il^trocfnung ber Jtaflanicn bcßimmte &ts 
Mbt, mtldtit ITIeMci genannt merben. €0 
tbt in So^fana ime? Gattungen Don Sas 
mm: bit tDilben, weldic Heiner unb ntt 
fl« fi^marffjnff finö, aber in $cb§tttt ^tttf 
', unb fa|i aüt ie^t sttat^tn; unb bie 
Urtoncrt , toelc^e dc66(T unb »on einem 
igme^mern ©cfdjmacfe finb. Siefe Set 
ui jfattauien Fann man nur uon eingeimpf« 
uimeR emacten; benn nenn manauc^ 
tnM r^ttf fa enitie^ra boc^ triloc Soi 
fimita 



1 



I 



17$ =^SS= 

(tanten tarau^. €omo^t bic tvilben Xa^t 
nien oM bie SOIatronen wetten itn öttotw 
cinüccrnCtct. 3in fpätcii ^crbfte fomram 
Ecuce auä ber it{)Iienifct)cii @c]jivfi^ mit» auf 
bfr Tnaajbatfctjnft Ccg Homers i£«^ nii^ 
gloteiij, ?Oiocrtncn auf öffftillitfjem SBarRe 
ju r&f!en unb ju bcrfitufm. ^axt ^at in 
fclbft beii Glnufaen, ftc »(vfie^eu frd) teflü 
auf biffe^ j^an&tBcrf ald bie Gingebofirnin, 
sHJa^c ifi c(J, bag ed iiicl)t tiiKiniebcn gelingt, 
bie snarionen (o ju r&fien iric fte bem ^ittb 
be am bellen r^^mecfeii. ^laa ficbef fieattCft 
in 5Safr<rmit ettuaö SEofeiieffeiij eermiftttf 
unb nac^bm fie gerotten, abgerf^ält llhb 
falt (Tnb, brüdff man fie breit, fiteurt Saft 
(er bvouf , »nb ißt fit a(ö Üfrfertiffen, ■ 

Sie SJetttielfälttgung bt« jrTauIbeew 
baum^ \)atZo6faaa bcn ^tbicei^dittt &to9f 
^erjogeii granj I. «nb gerbinanb l. ju «rs 
banten. 3fnet «erpflic^tete bie ?anbfcefi$tt 
in einem jcbcn Quitte eine QtTDifft Slnjafil 
SD^audietrbaumf ja pflanieit. IMefer t^at nod^ 
meör. Cr lif § eine uiijäfiliclic 5Teng« in itittm 
tisenm Watten fäen unb ppanjm, ttld) 
t^eiWe fie ^erna* unentgcKlic^ unter tic 
SBepgec btt 2«itflü«c am$* S)iEfe Sr(9gu 



(Ute roötPc ffiHfÄ ^Jotgängerä ffiffe^ trenfg 
DtKc ntdtlg scftLutim Odben. Sllfo ift bcc 
ffioulbwrbaum tt<i int SInfang fcsö öorism 
3alirljii«bcc(ö in Ecöfano tietw*lfalug*e 
WDitien. ^ie in bie a)?itte bfs gtraitten 
Sa^trjunöc«« fa^ e* hi(( Cent 3ei>eiib4U in 

teR ftitglocentinifd)«! S*it<ns5)?oiiufattueen 
ft^OR feil fiBigm 3a()t^un*(rt(n in gans 
&«o)>a gffudjt, unö luoren ein fe^r roic^f 
ÜBCC ®<9enftfln& bt^ Spaaitie. £if gloroK 
Hittr ei^ifUcti bk rc^e i£fibe oti^ Dfc £» 
wmtt, «nb grcltentftcilö au^ 3}*(ip(j nn» 
enüif ». 3($t Dcrarbrifen fie mtilTend t(>re tw 
Stne ®ci&c, (laben atKV btn ißocjug i^rtr «f nr 
bmf^anufaCttircn t>n(o{)rcti, mtnn matt 
\fyMn Ültia« ailäRintiM. £)ctttt cbgkit^ i^rc 
ftibetttn 3<us< i^Kc ittiterti 6üte nat^ bm 
^ani&fKclKn ootiuiietcn fi>ib; fo nxTbtn 
ß( boc^ bcä ©lottje^ unb bec @tffc))mribt3f 
KU lOfgctt benfclbtR ttadjgeff&f, ?B?ait füßlt 
in SotiCcina tiefen Mangel beä SlbFage^; 
«lA mt id) in ita(icniftt)m 3'ic»n(|cn ^ele* 
^n ^abt, ^at fict) brr @roE!)cr;oii betcrgen 
lafTdi/ bie SIbgAbe, tvelt^e auf bie tJlußfu^» 
K b« wIjfR Sribe geltgi i»ac, um viilt* 




|u vfrminbtm, unb, wo ic^ mi(9 niitf M 
u, fäc bic £)((lftrtii$tr(fecn Eönbec. fM| 
«ufiu^cbftt. @)[tid)n>j( bit Succl;t dm tign 
tifin aRdiKid bit Utfad) mar, bau man nnt 
trr brn Bon^fii @io§^eriDgen E>ie ftrpe 2lBtf* 
fu^i bt^ Oittraibr^ nie ^at ttiauhtn tpalf 
Itn« unb ^abuI($ bie Srrntf^rung ttt 
aicferbanc« gcbinbett ^at: fo ^at man ß4 
Ui^tv nod) immer gefätc^tet, bie fto)t 
)luäfu^r ber @fibc »drbt ben SJIangtl aq 
iigtnfr geibt aab bai ®(rfcerl>fn t« SR« 
nufafturtn nact) fid) jic^cu. Sä t)at ahn 
ba ^err Zrottor 0ar4)iattt in fetntm R» 
gionamemo fut commercio, arli, e nuiniäh 
turc dcUa Toscana, I7gl auf fine äb(r|ttif 

Stntc 3Ir( bfn Uii9runt> bitfcr gucctit to 
»itfcR , wofern man bic fcctje €infufl» 
fimbtt ©döe ju 9ktd)cc 5cie crlaoMe« 
SDrnn, fogt er, gtff^t oudi bag allf e«M 
tm S'btcntinecj tvelcbc ft^r gefuc^t iviit^ 
aui bem Eanbe gicnge, fo Würbe ti btm 
itlbm bod) mt^t iüugrn 6iingfn , »enn Uc 
SrbBtre Slnjat}! tton ORtnfttirn , bic t>je|M 
naiüvii^e Vrobuct burd) i^rtn gkiä »tn 
itK^rten, bure^ bm grfcgern iinb gewifj"«« 
©eminn belofint nsittbtn^ alö ttwnn brt 9w 
ntnR/ wdcdtE an |ii& fclb|t f^r un^inifi 





r 

P auf iU ttorni^tm ^obrifantfit dütin 
m. S>a in Sc^faim no(^ nlt^t gatti fo 
tri Seite sfl>0"f! <vitt) dl^ man bafflbtl 
tiatitUtt, fo »urbe fcie SHp^eit bet Üluös 
iiß« bai (injig* uiiö flc(Krft# ?i)I[Hel ffijn, 
e ivrit fiter ba^ eigene SeCQrfnt« {U of» 
icftcfn. Stiin ffigt/ biefe ©(^tift Job* 6*9 
tt toßtanifi^tn Stegterung einen grogeft 
•ittbrnd 5fmi^(()(. Sie eorjä^Iiclte ©ütt 
tt Jfö^ntinififteH i?<iM i(I eine 55Jilrfung 
[t guttit i&c^änbning Nß üPöUlbettbaum*. 
3fltn iftm burt^ bcrt «Um efibenbau bie 
rfüttn beitümmeii flitb/ fi! futoffen «ui 
tti neue Blätter ^erttor, toelc^e i^lti ig 
Atttt £ l\ri^eI■n {um )n)et)ten unt> roD^laui^ 
IM Mimnmal ju tuieCer^cIcen (SciDtnjcw 
itiflf« gefoubet merteti, ^ietburct) voitb 
^t' ntic B« OTdulbeerbnum an Gräften 
fä)6pft, fcRbrtn tie Sfibe roitb ou* bt9 
•t |Wet)ren unt) btitltn Crjeii^üns r<Sl«4» 
t, n»eil bie gnenKR Unb btitten SMätrcr 
,r bie i^nbetiroücraet niÄjt fo na^eSaff 
ib fltö bic erlicn. Efl[)cr ifl (ö in Sod* 
!ia butt^ bie fanbrögeft^f berbomi/ bie 
(ibenjfugung rmtit ala einmal im 3a5r 
itjunc^mcn, tg fen bf""/ ba§ butcd tineit 
»fall bic «ps fpflegc ber eeiDtnntücmer 



I 



ff^Igeft^fa^m »Sre. ffion 17J0 i\i i^pa 
^at man in So^fana maiK^tä ^afyt 19400» 
$fuR& reintc @eibc er^aUcn ^ tvt[(^( iAit 
«ine gniülcn S^al« »«!& fin&. Sie gSenai 
ber baraug t)«rfertisten ^tast tidäuft ftcf» in 
(icffR jn>aniig3A^""iÄ^rl>(^ im Suicfjfdinitt 
«uf iiSSSS ^funbe; tvorauä er^tQctj 6d^ 
ftit i7>o6iö I777iä^rli(() 7000 ^funegtn* 
ßt mtpt fin& augivärtä oecfauft ivot^fn^ 
ali in fctn cocfitrgtEifnCm ao^atum. Si« 
Oä ^ate ic( auf$ titn ^üc^ftn bei; Sli^^K^ 
tinifdjen ©ogana f(lb(t oufigejogtn, unb ti 
iff gtroig/ ^ag bi^ 1770 ba Qtibtniau 
tinb tie Sllanufdfturtn an ^Siadiät^uinc {Ut 
nahmen. ۊ {)0t mitf) dbfr ntuiit^ (init 
fccr grfcßten Eeipjigrf ^aufleuie B(rfic6«rt, 
ta§ bcc ^unbrl Sloccntinird^tr @(ib(n)eu3t 
Don Sag |u Sage abnehme, unb »cn btii 
?^)onfc 3*u3"> t?«f(^Iungfn njetbe. Sa» 
um i^ ti ^o^c '$«\t, baä bit ^lottntinit 
tiurc^ bcR fcfijm J^anbrl i^rct xt)\ntt @(ib( 
tiefm Qlbgang ttft^fti. 

•Dd ^aflunim unb ^aulbnrbaum, btt 
tfn ^itbufte bm So^fanfin fo bifl ?ftü^tn 
fct)affen, «innecn rai* an bfn Wci(t)l!)uin 
t)DH WAliunQtn, &(R fi( bcfigrn. 3<$ miO 



1 



,|ic feitirn JFallantmmälEiec, ivomit bje niti 
ffltgfnbm ort loefaiiifctjm ißerfle b« 
[btt (iRb nictlt [(i^nen. ^c^ tciU ciucb 
UlmtnfUitb anbe» ^oltreid)« zäunte, 
!l(^e burc() gaiij So^fana finem K^m 
9BtJnfI«(f IUI €tü^f bicmn, unb mt(r a(5 
(ftffl ffiSalJ) ouemac^fn fönntrn , Rict)t in 
)lf 9[t4iRun9 bTingen. T^üt miQ id) bie 
Silbtt von (rieben, Std)tcn, EfrcbrnbAu; 
$)aiitDfcl^olj , tvilbcn £i(Ibäumtn, 
SAt!)«!/ €cttn, uiib Jfliimn titoh^ntn, 
krlt^e bie obcve Qlci^&fx brr SStrtie unO 
httjt Cfrttfm b(« Cüiffrufdä ttbcifcitk 
j^tsklcfirn SSalbun^fn Titib ouf bm 
Singfit; bie tag ^ustllaitd: 2M 
tiBf(t)lic6ni , im ^ofentinift^fn, »ofitc 
ba< J^olf rn glc§<n auf bftn 3Irn^ 
itll 8Iot»ntinif(^ie gtbrattt »irbi auf btm 
^)tfi»j(f(ft«n ©ebivgc, l»o moii roestn btS 
Btbitfluflir* an ^olje gctjmeliifen untertldff, 
MtiD ISifenetie von ber ^nfcl €lba g» 
MmotteH ivtcbfn; iR bcm Süariat tott 
Vidca Santa , tvo {ffico drittel t>t4 ilthf 
Hbtai mit ^trscii, unb bicfc auf ü^rrn 
mittlem 3{ti&61)(n mit fcfj&nm Qiictim, in 
tot ^i^nn (^t^mbcxt aUt mit biet m ^utbi 

^ 3 tntnei 



I 

I 



r 



I 



184 *^ 

tnwtiix sanj teil, cbtt mit flt&arn ßvol 
t«K<a<!^üm H); Aaf 6fn Vifattifi^ni ^tx^m 
UMb ayf ^t ebtt» längte bcm totfCamf^fli 
aSctr bi< tOÜiia von tTiigUMino, <3, 

ni<i an &(in fcbbiißtn l£i(4tn»uti& €rlmf 
(ot); auf Dfii tScIterroniff^en S^rgiB, ur4 
in Sirnc^fcdcn @f&taiie, nicbt uur in bc« 
•brrn V^PVirti hn Q^Dcctrg^ian« , uul) in) 
Copttiinaio pou ?{aüicofani , ttto bfr uralte 

Ü, meI4)(r foldit Xonnen jtusc, bit fic^ 
|u ÜRafiböunitn f4)icffR| (ttnütm au4) f« 
^ Rifbttn Viot><>)i( 1»^ iO>»t if i< im Sloif 
Ctrraniftbcn tut f^cciu unö J^ü^d mit ni» 
ftcitn Oii{)clit 6([l(iC(t 0"^' lUv längfi 
t)(in ^itit (in QQalti »du [tpfitn &ifta iwii: 
SSütticn, Hümcnä Combolo. ifi, t>er ((4^ 
}ft)n iial. ^tiltn m &ic i^ätidc uut> ni» 
in bit Ereile tr|Tcc(ft, utib npc& tju anbif 
ter eon €i<tieii , SSud)m , unö gierten j»U. 
rdgm Ttlbttttfc utii) <£Dtone, tift auc|^ (if 
nifl« 3S(iIfn 8E0& i|l. 

<^^(ti{m tottt untvtit ^pggi[)Dnft , tpo tit 

etcaöt nüd) Som gf{)tt, bei) bf? JKicc«* 

t>if4<i) 16i[la €iioiiaooIpe tin XOatb voqi 

Pijla» 



r 1 

piftacien obn ^impttaa^bäarnttt , bereu 
Scudjt b« aKorgfiiläiibiWm an ©üte gUii^ ^^J 
t»ar. @Icld)e Salb» macfii bti) @<tti* v ^|H 
snan» uiib Sa|l«IiD. ^icfc^ (ttmetfct, bag ^^H 
t>er $i|TacifRbauin in bftt roclrmtrii @ci)tRf ^^^H 
fccR (^o^Fanfiid tben Co gut alä in btt ie» ^ ^^| 
»onlc grrät^, unb bag ein fleifictcr Slnbau '^^H 
ttfctbcn (tncn bort^til^aftm %v>n«t brtf ^^V 
4Mnb((d abt^fbfn FbiinCf. Si^«"! bfr I. mat^* 
t« (intlt 5ßerfuth ben 2>iiu brö 5udf(tro(>ca 
kep Sampiitlio einjufü^ren , faiib abfc, baß 
fcd^ fosfoiiifc^e Klima ^ierju nic^t fanft 
fraug war. 

3n tini^fn ®(gtnbtn unrotit SiDorno 
fn{>(t man unter btm @tbüf(^e b(c ^äsd 
Sftnicebeereii/ rotlite eine fdjwüilit^e 
gatbe geben , be»n ftc^ bie gärbec bebi« 
nen. <H i|} (onbeibar , bag (tn bei ^ufie 
»on fiöDrno bie Säume auf ber Seile iai 
SJfeerä Feine grüne 21e|le ^aben, unb ftd) 
(cm ©ebicge enlgesen beulten. eoUte bie; 
feä »0^1 oon bem @übwinbe, roeictem bte 
^üffe Hart au^gefcjt ifl , unb bem nafftn 
Sßebel , Spolverino genannt, cntftctjen, bell 
«c 5«tb«i)fiit)et? Oßenigftcnö ift geniig, bog 
tie £)li&enbäunte vcm «ajunaffen S^ebel btc 



r 

I 

I 



|u fpMi^fR auft&re. mug ifb iioc^ von ttf 
ncm n>i<^ti9rR iproCuc» bcirdben sndbung j 
t^an, iitmlic^ uom matma. <£ä ifl nic^l^ 
onbeid, aH (in bUT0 bic ^Älit ber S7a4it 
|uf(tttiRieiit)(r«nntR(t €aft Iti ^d6I)o(bm 
boumij, btc bucc^ tiiKit (Tiiifäjnirt btt Sim 
tt bctDorttuiUi. S3(r mti|1c »irb auf ttn 
SMMtn CDU Cirli stfammdt. £>if(c< 
niug j)efct]({)rn , t^t er Cut(4 t>u €oiiiKni 
'^Un aufä neue tiicffnib ivicb. Titt mcN* 
timfd)e Sebtaui* fc(|Tdbcn i(t betaniu. 3« 
grantrrid) brauet)! man «j aucl]/ bfiit Xu^ 
«inen ©Ulli J" ßthtn. IBieUtS trngcB &ie 
SiictKii ^iiiiDfö, uiib (iiK grD§* OTf iige Wirb 
in fctmbe £änb(t ecrfdiicft. dincn necf) 
viel gr&§crR Scninn [^nnte &(t i^ontgf 
unb XTac^sbAu in btc nicbcrn (t3rot)inj vou - 
(giciia abioeifen; n \(i abtt in fd)lcet)trm 
3u|1aiibc, fo grog aud) baö !9(bürfni$ tti 
Wxäjftä in S'DSifana i(i, unb fo bequem aH($ 
Ijliec &te Gelegenheit baju oot^anbeu Witt, 

^(^ Fennt rein (BartengemJi<&s, m[f()(< 

in SoäEona rii<t)t gcbauei »ctrbe. ^an tot 

l/ler mehrere QJrten von e^alUt altf in 

3(U(f((lanb j idi ßatc obcri i^tt f&cntRnungc« 

»er* 




*ct9(|T(n. Sie jrikdKnfciluwi; f(f)iiicrfcii oto* 
taatUd^tt, unt) finfr mcnittcr mdtTeris ali in 
Xtütfi^lcmt. 6ie tiabcii me^rftt Porten 
«eil S>ol^ntn, befonbttg tint f leine nieige, 
fe^r fc()mdcfl)afte / i)i< einen f(t}n)(irjm £eim 
^dl. £)ie eSaubo^ntn ftnb belitatcrj unb 
»erben mit Ecdfrbiffen unt« btm Ob(i auf» 
Sctragfii, nienn fie nocf) srün fint'. <££ 
Siebt eint bicfe iinb cuntc 9lrt iecbftn, nel« 
d)t getrocfnet bunfcl^rünee gatbt finb/ 
tinb iit Raffer ab^efottcn uno mit Olii 
»en i Otl sefiijmtlit, einen itberauä am 
fltne&men ©ffc^mail ^iibcn. Öefottcii 
fdjeinen fie iiic^ji I^att ju fepn, nienn mau 
ft aber mit bec Buisc {ufantmenbrücff , fo 
i(i Caö Warf roei^ unö füg. £)ec geiitbcl , 
wenn er noc^ grCin iji, »irb unter iitt Stlij 
fatefftn sfcectnet, unb ift aud) närFlict) 
fetter nnb angenehmer nlö bec Seuifc()e. 
S)ie 21ttifdjoiJen finb oie( fdimntf&after. 
Sßenn fie öanj |ung finb, i§t man pe unge* 
(o«t)t, in etmaö Pfeffer unö Oel eingetoudjt. 
Ser ?*ilumenfoI>I ift fcniftaftce; aber Cer 
Sopr'fol)! wirb tii(i)t fo grog, becli unk 
jart al« in Seutfc^Ianb, et fct)ictt fi* ^ 
inm srbgtcR 33eii3rug ber Scutfii)tn in So^f 
lana, nicf}C lco!)( jum iSauevfraui. Sjie 
^ S 3fflie( 



1 
I 



3ti>kb(ln (InD nictit ro deifTenb, utib, oU 
SugfmAfi obn anflait bcc @uppc gffod)t> 
fin& |ie fAS uno fc^r an^enc^m; unb »4 

tarauä rntf}(|)el. Bit ^tiffftlinge ßtt& 
fdminct^afKK , (vficnberä ninn fic in Oiö 
tcn61 fterbflct iverQcit. 31ict)tä fdimecn fs 
gut afä (in Ztlir^(sbtcy, rotnn tt, mit 
fflßfm 9iabmw(tmif*t, toll «»«sofffn iBirö, 
unC bic Itlcloncrt con ^iiloiti. <Sit fmb 
inn)C^^i9 tDftnrofj), faft upafommen runb/ 
Hwb (lallen oft übt!; iiuci) @).'annfn im iDurf^i 
niefftr. 

iSotanifübe (Bäcttn &a6tn urKt btc fittt 
flicrnnt) btc (0?tt>iccircb(n giurften iit?oef<in4 
ilircn ainfang ^tbabt. JT^dinui:! I. U^it ju 
gjifa ju 2"'(ffccberuna b«t Ätäutafutibr tinm 
Carlen on, unb Iic| bi( ^(äutcr unb tpffauf 
icnouö eicilicn, ülftm unb 5i(gi)pltn famt 
nitn. @«tt gc{)n gran,i I. UfrnicijrK nt(t)t 
tiut b*n $ifonif*(n ffiorttn, fouöern UflM 
nucft nocb filKU anbcrn ju glorrn; an. Uiu 
tet bcn f[>lgnib(n OrD^b^rjoiini rcuibcn btqf 
b( Plätten fo RarE wcrmeb«, tag |i« in (£iK 
tava ii>rti <tlei(l)cii nict)t ^fltttti. €te find 
fpMi: ba* ?JRui;(r Biet« anbetet gemefeB. 
Umet Stibitianb l„ (Itimuä U. unb fctn«» 



I 



n9 

Slat^folsn ScrMnanb li. rcurbe bet C^artttu 
bau ubertäupt, üt ^fiiic btt fSiiamm, 
jüb^bäume unb auel^ntiiftt)» C^tiväc^rc um 
ter bie $erc()äftidU>i3fn bfS %itli gerccbnel/ 
unb altf ein cntfct)cibent>tä (O^tcCmal eineä 
ftinrn ©tfdjmflcfe oiigefttten. 21uf öicfr ÜiJei« 
fr voüniit bic (^Ättncrtp in XoäCaiia aQ^c» 
wein. Unter Jfotsiiiuö ii. fim&en eic Söm 
(CR an, t<urc^ Orangerien fi^t) ous^uieicbiieit^ 
linb beE ?^lumenbau, befunbcfä b(r ^pacint 
tf)(ii . fem ju oio6et ?Qt>UfL>ninien^eit. ge» 
feinanb li- war fo liegieng nt>cl> frcinbeii föe» 
Wäctifcii , tag er eiiieii aiqt fami einem Slpoi 
tbeEet unb ^af»IcE itQC^ 3"^'*" fatibtCj lu 
ju fammcdi / unb in i^reni blüljenben '^nt 
fianbe mit ttatür[i0;ii garbcn ju entroecfen. 
Sir jvHci)En(0iärien finb in 2oefana emai 
wati, £)ie Seutfc^en unb gotljringer ^af 
ttn fie bafclbff eingeführt. aJIan baiiete fonft 
dlleä auf Seil '^^Iccf ern, bie ben ^iden am näc^* 
llen liegen, ^n (tuen l£o^[an;fc^cn @äritn 
liegt iiod) bie Siniajte, bie unter ben ^tbn- 
«ifcf)en ffirof^erioflenj befonbcrö S«biiia»6 
IL scniact)t rourbe, sum @runbc. SSufditcetF 
unb Sptd<ii i?on tor beibäumen uiio anbtrit 
^nben unb inlänbifc^en Ißflanicn, tauben 
tWt f^lilic^ni '3i8«in[tb(n/ Oranaerirn , Ob|(> 
bdunie , 



1 

I 

I 

i 



1 



150 ~ - ~T»S~r^ 

bäume , eSkffti, S«*f / 6^tatum uab 
€prinstiunntR fint) t'o' J^auptmaf bec 
SojCanir<^(R Ciärttn. 

SBatf »on t«t €i(lten^eften öer HAtur 
in Xo^fana bit Olu^crffarnftic (intä ?i(U 
ftnttm am itifificn Odbicnt, tt>iQ id) no<^ 
fürilicö crreä^iKn, 3m S^al bfS Mtiio ftnk 
efl i£lept)amcrti (Gerippe Don t)erf<titb<ne> 
(9r6Se ouiJgfEirabcn tvotbcn, tve[t()( {um 
%\)0X vtirrnnm ivätrn. SJielt fe^liegca 
^itratig; bag ju btn Scittn, ba ^nnif>al 
bte ?itmcr b«ij bm SrafimdiifdKn €« 
fcf)lu3, baä '^^ül b(^ 31rno tiii motatfigtc 
ete gflstr«"' bu"^'') twelcCen et ffiiicn Juj 
flcnommeii, uiib »lelt ffinft glcpfjanfen bo« 
ftibft terioren (jabej « fdbfi f(o au(^ 6'« 
tsfgen b« iiaffm unb falten ?SJittrtun9 um 
fin Sluge gcfornmen. €te führen nic^t nur 
bie [)irt augg((|ra&fn(n €1 (p^aiiitnb(ine , 
fonbtcn flud) bi( ©eftfllt unb Sage btr €6f, 
nt, tvclc^e t>otn 9Itiio burc^tlrömt nitb, 
lum 35tn)(iä an. S)cnn bfp inciTa (Ad in* 
dfa fjxa) fcl)(int baö Sctte bi* Ültno »m« 
nxbtr bUTd) bie ßtreolt ec^ ^affctä ober 
burc^ bie Jfunß fitt<ii:rc{)niitm ju TtpR, wtfl 
bie fii^ufiauftnben iStfUiIagtii in bcn |Wfi> 




I 



=:SSt= 



191 



«rtgegmsfffltm fbttstn wn^mifa tiöJJtig* 
nano Auf beptcii €fi&en auf einoiit)» paf* 
fcn. ^ietju [ommt noi^ bag Sioiuä Den 
SOiorflft, Cutit »tWtn J^anmbal ffjte, (ine 
<£rgi(iuiis beä 3lrnuä/ unD palud» ntnat. 
SlDcin ivcil ^annibal viet Stlge unb itvc? 
SRä(t)tc l)raud)tf, um tucd) bie fumi^fide 
^9fn& ju fe^m : fo war bitfdbe «icE ju 
ttett, aH bat fie icnc ücä Slrno fepn foniif 
Ze; un& ntil Siuiuä fagc, tie C^tfilte fWif 
fctjen Stcfole unb aiceijo (mld^e eben 6ie 
fdmpfig« ©cgcnb ftpn inu§(«ni fcijm fc&c 
ftudjtfcac öctoffcn, •) fo fann tt unrnb^Ud) 
bon Ccn (Sümpftn btä Slino flcfpi^oc^en ^ai 
btn, ^uct) fc^eitit ^anntba[, ba er bm 
eumpf btt(ct)9eft6t ^attt/ iiidjt fo na^c 
freu 91CCJJ0 geroefrn ju fepn ülg (ä bit gage 
btä Slrtio mit fic^ bringt; bcnit nacf) burctjf 
ftettm 6umpfe m « ifunbfctaft »cnSoft 
fana (in, unb erfuhr, baß bie diimn fit^ 
6(9 9I«i}0 gdagert (inticn. 2>a^(L- ifl tj 
fc^r tuatirf*""'*'^ ' ^^^ i™ ^(en gap. btS 
flsfrcn i&uttiö bc^ fitiuö anftalt Arnus , 
RitKui (bec füim im %Dlognf|ird)cn3 gele; 
fcn iPttben mäfft. Sie Incifa faxa tonntm 
lange 

., «5 lib, u. c. I. 



I 



Bfn ftfpm ?ouf, unö fcnn enmpft rttiÄ 
atflug ffrffflttct tübfti. 55if ab« Cif ^W» 
yeantcn in illcm 3(itn! nacft St^tona g^ 
ftmmm Mcti/ i(i itJjnn ju efantwocfen, 

^fit 6« Olatur fin& Nf OTtngt mufd)rlper'( 
Pcmtrunotn un& WrficinfrtE OTifcpflanjrt 
in trm J^üflcl, ffCMuf ^Jc^Ifll^o , 6« ß« 
turftiPrt tctf bcräbmtm S^cccactio, Utgt, 
Sit (in^ auf finigm ^Jüem fo ^äuffiJi 
bdfi (it tut €r(t unfru<tibaT tnoc^rtt. Cli 

ttitftxüt itl/ i'" ll^^entli$tn 3'iKii öatrf 
iJRctt mar. ^fi) tSiUaaiasnii im %^al tti' 
Srho C35al6arno) Heiii (in gonjcc *lP«li 
URicr Wc <StU tc3t(ibfn. 3Vfln gtäW ^irt 
tiel tcrfifinfrlc« J^dj. ' 3« tttt l^aHirH 
pnftft man ganjc iSlamme eon S&äamfn bit 
tia4) uiib nactr au^ &(t (rrb« {irrvorcjcttiat 
fcbm icrTtcn, anb tttnn mon übti birft 
Gcgtnb ju ^ffrtc gülßpptrt, fo pclim tt 
tinttf Sern €rb66^fn iiiAt onbrr«, a\i wrat 
won übcir tine ^liirfc nl£(— llnn?(it ^itt 
traniAla an »c Stiagc na$ Bologna Ist 



tem Tag «nb SRac^t g(u<rfl*mmen an« 
b« GtCf (jtrBDt — 3» t'f"' S^wiffiW«» 
@«bifl{ litgt ein ?>frs tTtotiiagna Oi S. 
Stora genannt, att tvelc^mi man m beti 
3(i^«n 1777 unb 1778 U^t »ft bif ffict^ä 
tnM)tn <Erfcfiniiun0en Kn^rna^ni/ tveld}' 
einen naticn fiuebrucb eined ^uKanö vtr; 
fünbigen. ^an ^bclt in ibm halb <in tit« 
ff« und bum)>ff^ (^ctßft, balb tiR taffcinf 
bcd knallen ; wrlcbe« Dfc mit trfifjrccflidjtti 
ftcfcbütlcrungcn bfgleitit itiot. 3m SRenat 
Cttobtx 1777 läblte man i^m t32 unt) im 
^btuäc ttat>racn fie foncitl an SiätEe ali 
«n b(c 3(ifi[ (U- Oft |j6rK man ein obge* 
tTDc^cneä J^uaUeit efint alle €rrd}ü(lcruns , 
pU mm tmt t}<t ^clfcnfaulcn, tvddie fite 
SRinbe ^ef Erbe tcagen, eom 3cuet untec* 
aeaben, in ben Qlbgtunö ni«b(rtliirjfe. ?iei> 
jcbem neuen erßb|to§ erDubcn fid) blafTe 
QBelfen bou €taub eiß auf btm äer^e bon 
©. giord / iDDUUn &i« bie DJeö« ifl, Utib 
gleict) bratif übet bem fünf ^tiUn etttfcrtw 
ttn @ebirge Don ^attUofarti, tveicteä, mit 
Wannt, ein uraltec augaebEanntcr Sulfori 
ift', iVDrauä {u fetließen i|t, baß bet brcn» 
nenbe gcucr^eerb unter bctn Ü^cr^e @, gio» 
ra feinen ^ituptj^^ Daty unb mit imtm 
.... .' ton 



4 

I 

i 
i 



148 ^=^3=^ 

von PiabKofant in unftrirrt'ift^ff \ 



I 



*'^« 6if fiften Ö6frfitri(tmfn & 
fincf S^rttfftt initO tiMIiisrn nifinerO^i 
lung fiii (£ii&r {U niACtm, crinncrr id} mi^, 
»eit fc«n Äupfctbtrgnjtrft 6fi) gSontitri 
im <?triKfirc()cn/ mclcl)c£ ncd) jt^t txarbrö 
KC tvirb , iinD »Oll anünn mitiecalifc^ 
i?(llcii(KiMn bitUt SSerge ffin SSJort gefugt 
(U tiflbm. 3m itptptm SSaaöc 6fr 9lft« 
brr ?ltiibrmi( von €ittia finbc i4i finc 9h 
fftTfit^un^ baten, t>tt i^» ^\inm, liebit 
QrtuttO, (in onbtrmoE in tinini Sluöjiqc 
iBlltbriltn »(rbe. 3* werbe alWmn nil^ 
toftjirfftit aud) vcn Cfn narmrn !6il»im Ä' 
5(Uppo, am gu§e bcö fbtrQti eanw gtw 
tj, bmn ßeiMOßaffct (inen gipfigen Inf 
tetj |ic() fftfitt , b(frcn man Ott» fcebi(nt , tti 
Qdbene ^tCrücfe Don ^(baiOen untt Ht 
f^hnfltn ^aixtUti^ {u btibfn , unb »ob 
«nbern eel((nö(ifen ber STctur, auS junetliff 
figen ßwellcn Siat^tic^t ju (rt(ieil(n. 



aia^tiiim vm in 3"^ 
L..:. iSactinim. 



fe« 



^CR tiefer 3nf(I 5o^e i^ nec^ in Fein« 
€pTa% eine soDFoinmene ^efchreibang g« 
ft^co. S)i(fen ^dnael tV(r&e ic^i jwac nic^C 
taai ttft^ta t to<Si fc^meictcU ic^ mit, tinem 
nugbarm Seijtrag iu liefern. Eec TRonic 
Sotfcuiiai f«il ton Sardus, ciüem eo5n fce* 
llj^fc^en ^eifuUä ^ei'fomnten. ^tni^yttai 
Sifbt (^ eine antife ^ctifc^e 3]i0nje mit te j 
0atdu9 Sopi, unbmit &cr3iifct}i:ifCSardug 
pater. S^je tieicii j^&^Im mib Öroüeti in 
tta »tUtmttt tSfsenCen ton t>">fcm ai(ew 
t^uin, roonn fiel) tas ^irteitücU mit i^rea 
iÖetKöeti Bfitatg/ nifl^e^nacft tera 3eugnig 
ecS Sicboruö eieuluö '*) Bon ben Sifcmetit 
tiic^ unterjocht njerBen lonnte, ibr« uralte, 
nocf) immer gerofctinlidw, ^irtenfieibung mb 
©c^affeDen (maßruca Sardorum) n^viübttr i)i< 
SR (ioJf 



(iDiitaSihmtiiphtuiuti, *) atbftt (imtiMf 
t«n @run&, ju x>tiTaut1}tn , bag bie aUcn 
S^etvo^net bieftc^nrel, mit jenf btt Solcftf 
tircticti ^txff'itf urfprönslitf) afriFanif^c Slw 
mabeniva»n. 

£>ie 3nr(l ^ot urtjtffi^i: 560 itaüenifc^e 
S)?eilcn im Umfong , unb stgtR 9450 foldifc 
Quabcatmcilcn auf i^rcr (ian(cn Oberfläche, 
tDtnii man i()te miltlere Üängc (u 13s, unB 
bte miltftre breite (u 70 3R«iUn lecljtMf. 
^De ©fogtopEien f^immen borin iufommm/ 
bag bic i^nfcl ectva^ mc^ir alg s @rdbe in 
iturec ®Kitc [jabe; untec roelcfetm Wroöe fie 
libcr anfange, mtb unter tveldjem fie fi(9 
enbige, barin fcmmt feinet mit btm anbtrti 
perein. ^cDdcI) Fann manga^liaci, fitfta 
unter bc« 39°, 13', 20" fegen, Weil bee 
fcanifcfifc^i i£(t)ifÖ5Eapitatn, J^ert oon Cjwu 
bert biefe breite semetfen ^at ; unb t4 
glaube, man irurbe ber 3Sa^r$eit am ndcflf 
flen fommen, roenn man bie ^nfel jmifi^ni 
380/ 50', iinb 41', feite. 

Sie ©coßtaplien geben ber 3nfel feine rieb* 

tige €tnt^eilung, »enn fte biefclbe in Capo 

4i 

']) PUnt. in Foen. Aä. 5. Sccn> f. Cic Fiigni. 
:• pco SmiA. 



J 




a LogsJiri, ttli ilftt nhtbUitft , unbinCot 

pQ äi Cagliari, ali i^H füblic^f ^älfW l{l(U 
int; Ctnaauf £ftti6TMi(l}(n (gntt i|T nie^t 
bictfioelnt Laguduro, fontrin Gaüura, Üt 
Kitblisijftt. ^an toätbt bellte tf'un, ictnn 
manbit Sint^riiunfl folgte, bieb(pt)m€im 
■vefintm $ibrjiu(t)[jc^ i^. @ie t^eilcn bie 
Sfnfel in Capo i/f J'a/>r« (baä ob(r< 
(«nti], unb >/( Sono (nif&ece fanb) fiti^ 
ledere ^btiU fofl finnnbfr an ^r6§e gldt^ 
(mb. 23« *cfie J^cil ciii^dlt bit brcgig«, 
U»^ bfc jnieijtt bie nicbtig* ^Iftt. Di« 
tic^tigfle sfogiap&irdie Cintfieilung btr^nftt 
ftrftttbct fiel) in cinfä ungcnannltn Scdrevd 
btt Unioerfifflt eaffari ÜJorrtbf ju feinccSS« 
(t^reibung bn Bitrfüffltifn X!)ict( o« 3nftl/ 

tttitelt; iQuadrapedi di Sardegna, SfDtUdt 
itt eafiari 1774 in 8. 

Sie Wittecmig ifi auf bex gnfcl fe »fw 
ÜQ^tlict , aii fK immer fepn fann. HH 
SBinbc vtTUvfa(f)cn f» pli{lt(t)e SJeränbtvutu 
gtn , bng mm oft muten im gomntec fa|l )u 
6W ftiitt, unb mittf« im ÜSinKir fi4»ij(. 
es itotfen auc^ bie tSernrntTtage ff^in thnt 
titn, fa finb be$ bie Qlbent« unb ^i^U 
ttberjeit feu(l)t unbfalt. ©i*ff« ift bie ÜTf 
fat^/ tvacuin bit gmeine Sltonn bii attf 
tR a Siti» 



b 



'^ 



I 

I 




Stritong »» itbn itpit^alm (At/ tniK 
Ut Bernt^mi fafi bai gattjc ^o^r tät^nt 
Xtatn tTa^ntj tvntigfitnä nac^ €ßnntaniu 
Stc^aag. & fc(mitt aBt ^Siinttr im innmi 
S^ NT 3nffl. 3n vitlm Qt&mbm litflt 
tei €<tR« t<t<fli4 9^' Bxb cuf ttnistn 

UBt> bit CBitttning oon tintm {ic^tn @rab 
tfc ^ime b<ä {Bc (npfttt%IJ(^|t(D XiUtc 

ni9 in Sätbtnim. Sin t3icrtetja^t s^tM 
?{cstn itittnaö grRi(inf^,'unt) tiat Stotfou 
^it tum s o&<t 6 SRoaaifnf, bcfonNt^ ht btt 
fieifftn 3o^r^)"' ' 'f^ aii^ti Mttati. 2)a(tt 
rommt t^j tat, tocnn aHtd SSafftr McjrtM^ 
ftcn gEäffe Ortßano , fiopi , Coqaitw«, 
nnb S'unirn&ofa fic( in cintn Stro^m em 
(intc, ttfftr tDftec mit Htm Stftno, ho($ 
mit bee €tf<9, dtf^neis« ^mn mit bCB'f». 
|u euälfiti^fn wäre. 

j^ingesm ^abtn bit i^atbini» ben fSm 
tltü, i>a§ i^tt gdtiiunCi 9aumfrii(t)tc rsibn 
in bcc Stütze, noct tvenn fit tcif finb, bfnt 
^agelmtitfc unfermorfm finb; bfnn aaU 



*i in iSavbfnttn nifmalä; utib wmn tS f^at 
fldt, fo finö bit (BOjMen ein SWitttlting 
jreiftjjtn bfn Unfern unt> bem ©t^nce. 5Sa4 
ober bai ^astlrottWc ^ier nic^ttierbit&t, bag 
»irb oft butd) bit ^fufcttfdfn aufgtifjitf, 
(So finb au(t) in bm namtfti Monaten bic 
@(tt>i((rt (t»a« ft^c fdimeö auf bicf« Snff'» 

^an fann oug brm, »aä »om JFIima 
bilf« 3nftl fltfflgt tporbtn iff, fc^Ufffen, bog 
<$ b« (^itfunb^eit b(t einWD^iwi; gar nid)t 
(utc^glid) f(i). ^tnn bit 9iÖm«i eine ^hd)ft 
ungifunbe ©tgtnb auöbtßcfen rocBten, fo 
»ttelic^en fit bieftite mit iSarbtnifit, unD 
»et bep i()nm bag Mm ttmbtU i)attt, 
bin Dttroitfcn fie ba()tR. sDitft Ungtfunb« 
|ieit entOe^ft nict)t nur nud bem oft ß^ (» 
eisnmbm p[E>§li(^m Ue&ergang »cn ber srö§« 
ten ^i&e jur enip^nbli($t1<^n ^alte, fcnbem 
aa$), URb jmar (iauptfa(41i(f), auä bm 
fi^äbli^eit <lliiäbün|}un9cn bet fiitirn Süm* 
pfe , uiib fie^enben hoffet. J^ierauS ent» 
fitzen faule Siebte, bie mont^e^niAl t^blit^ 
fnb. Siefeö Uebd ^errfdjtabet nur in fol* 
<()fn ©egcnbtn, reo bet ®inb bie faule aiu«* 
banfiungcn nic^t jerfireuen Fann, ;. ^. in 
S^ÄIcin mtb ntebtige» Sbemn. iSerfle/ ^üt 
ai3 ' flii» 



1 



r 

I 
I 

I 



Sil, ^o^t Uti)t'<Sbtttm, Mdtat mb^tiaitf 
ti ®e3fii((R finb batca btfctQct, ^itlvr^n 
fdiit^tt ti, t>a$ W(ni0e @ct)tilN timtn fog 
WtiauhUättn Unt(rf(^re& m tti SefHneJKit 
t(i Ctrl» t)(rurfact»ni foMntn. £>tc lü Mf 
fan^ QBcd von fiatm Ort lum «nbtni^ 
funb, ivril man abec ourd) «inen ticilta 
fumpficbten @runb, ober autt) nur aber ei« 
UM fti(tt<i< S'iii 0'f>('> inu^' fi^ 'ft f<^l*(^ 
terbinjjä btt tSits )u bccmfibtn. SDk und<t 
fliRbrficn @(gtnt>fR fitib @. Oaoino am 
inet&n>(f1lict<n unb Qulti am SiMxoetilic^it 
Cnbc. 9luct) ^(rrr<tlt ^i>^ U<[»' i^'^' >>< »^'O 
3«$räj(iKn. e^ fängt ninlctn^ bM» ^oi 
ttal ^uniuä an, unb «noiget ß(t} mtt bm 
SDmmtitE , ba btt öftere Sießcn bi< Euft itit ' 
nigtt unb bai ditatnvoti^tt bic eömpfe unb 
Släffc AuätDärctit unb in^ ^tts fiä^tt. 3< 
«(er Md IKrfltnweKtc anfhnst , befto fcü(ff 
\hxt b\t Ung«runb$eit b<c 3nf([ auf, 

€iiiJ!)( iSctjrt^tltQec unter btn alten anb 
mucrn f<treiben bie ungefunbe £uft bn 
eübminben ju ; ii giebt ober Werter j, S9. 
CaBüari, miltfe« ein« (ienilid) gefunbtn 8uft 
8<me|Te«y ob ftc glci^ biefen QSinben aufc 
0tf«it finb. Slnbeir, (. £. Kobbr un> 
Port 



PdrcÄcd^i $ti6m ftä) traumfti täütn, tilSt 
$(n ro Bide toBte üHufloni •) auf b« 3tifd 
Ittfhtatt, bog i)i«Cut(ti 6ie Suft »ergifrtt 
reötbe. CßJfnu ob« biff* ©li^rfftReDcr gf, 
n>uß( ^ätffti , Wie fd)ro« ti bcn 309"" i|f; 
fciefen S5i«"i nactiiifegeii/ tinB »ie r&filieQ 
i^e gififctt fct)mccft, fe roürb^n |ie fi* nie 
|ab«n finfflOtn laffcn, bog f?« in fplct)« SWen* 
i( oerma^rloftt unb itttictuct litgcn tbnntem 

Sit fauWngtebcr, reddie biirc!) bie 86fe 
tufl uerurfac^t rvecben, bcingcn nictit fo vielt 
Sicsid^tn umi Ubtn , tAS titt Qtmif^ei ^ntt 
Iftn^ungäfitbet , trelc^f g Ca/po </r/ £0/« sc« 
tianitiroirb, unb brrjmigen iibetrfäQt, betcrf 
^oupt im €ommn: lam^ S^it ben {icfligcn 
Eonufriftrflfilm au€gcfeit Iff. Sieft fittbtn 
eft (ineö plijlict)«! Sobt^. Xait 2lcri»mn* 
ncti bae gitbcr , iBCicfjci eon 6cr ungefuti* 
btn iaH (ufffe^et, Inremperjcs, unb in b«C 
(Sattiiiifc^(n ©ptactje Muiaciones. SJoii Otö 
f&ef'ct)atfrn^fit be|fdbCR unt bm S^tHurts^mitt 

F^aben bie Slcijte @Apitto Marina bor 
31 4 ©afiaj 



"3 €in bieftr ^nfel eifleneö Zbi"/ weldje* an Jdl 
ifli^'^AUt fintm Oirf*, im übrigw «bfr tirftm 



»0« =:%,?=== 

Soffari, feibarjf fpSilippä IV.») nn^ fan 

Jäte Cß3«f( ij(f(tricbtn. 1772 gab itt abt 
Scanj Carboni ju (lisliaü ein fcttbniit 
@tbict}t in latfinifc^en ^txfta bt>n »mglt 
fasten Sitl)« ?>«<»uö, njclc^tä »774 »(tUK^i 
«t unb bon 3itC9l> Pinna «on (Eagliaii 
in^^talimifc^e übti^eit, auftf mu atnifi^t 
CEfc^itnm iß. X 

€ind bte SKitftI, btrcii ftc^ &ie ^i^rulantr 
tebienm, bie <£cl)äbli(^feit bei: Ctift ju btu 
ttfern / ifl bit SJcrbrennuns bec €lc]>p([B 
nac^ bec Srnbte. £)amtt bi< Sonnen^iee 
£it 5rcÄut<c «uf bcn Slctfeirn, biebemSJie^ 
jut aßdbt öitneo/ nit^t bcrbrennc, fo la([fR 
feie Sct}Rtttfi am ^nbe btä 3uiuuä fe^c go^e 
©(oppeln (it{tcn. Eitfe werben ben g. 6fpi 
tember {ut Steinigung bec £uft in ganj €ar« 
liinicR aRgtiÜnbet. £)aä %(aa, rotläjtS 
fi(t} aläbenn butc^ bie flanje ^nfel betbrei« 
ttt, legt oftDietc futctttragcnbe Zäunte in 

") Mcdieinale pacrucinium ad cirones StriTinUc 
inedicus. Vcnct. apuit Jicüb, Sin Ina 1651, 

*^ TraäatD! de Febcc Intemiierie, ürc de Man> 
■ioBC) vulgsiicei ix&» regni Sirdiniac. in 4. 



203 



ttfftta, fiiii), ni<$t untei: tcm ,fctQ<n ^imf 
mel ju fd)laf(n, »et ^^n unmittcitac oii|fal( 
IfnDtn fomirnrira&len ftc^ ju ^utm, mit 
gtUtn uiiO tBatiitc« ^Iciötm fid) ^(ö SItoi:) 
£fnä frill) mit) nai$ Sonnfnuntcrgäng tvo^I 
lubtbtcfcn, otift ^flitiinfeuti; aiiiujön&cii, 
mtlc^e^ auc() in btc Xoßtani^ditn ^attatjm 
alä (in bemt^rffö OSittel b^funöm wirb. 
!StiI bte Sauttn Wticbe b<t fc^äClictni fufc 

tracillen anöciefeit fmb , fcic gefagttn aJiit; 
ni(^t ccriiactiläffigm, uub uon 3'i9'i>'' 
t)a)ii gtroh^nt ^nb, fo füllen fie bie 
fc^ablid)(it folgen ni(f)t fo fcpr/ olä mau 
8lau&fn fotltf. 



3n ©nrNBitn fiirtt eö wobei; ?aj&lf(, nocft 
giftige ^tjiere. Set gemeine ^ffioim feljreibt 
Siefen tBorr^eil bem ©ebele beö ^(iligen Pro- 
tus JU, ivfli^ei: im 9Infö«g beö 4. gafir^uns 
bectä a[g ein oericicfcncc tvescn itS z^viftlU 
cfec« (?lau6enö in bet bcnad)bar((n ^nfcl 
Slftnaia leHe. Qlbei: tpaufnniaä, €i[iu^ 
3(alicuö unb ScfinuÄ, tuele^e lang ttor ^Jre; 
Euä lebten, bejeugen, baß fdjon ;u i^ircii 
Mten t>ie 3iifel bitfd 5Joctf)til« genoß. 

3i S Sie 



1 



204 =a»= 

Sff i^rtttiniftt«! 3?trg( finb ntcfct arm« 
Itletallen. Set aluti tombt tkl ©üb« 
unb (Jifen ^affItft nusgfgtQbfn. Sardinii 
argcntum , ilavcs Htfpania dcfert, fingt (Jb 
fcoKiii^ 5](jollin(iriö ') utib ffolinue fogt; 
Solum illud argcnti dives efl. *') QQmnRuil» 
Ires ^flö g(Qt)I in 3nftl €ibo Icbtn »tH, 
twtgUidit er cd mit jen«n btt ^inel Sarölt 
Bin?. *'*) Sie 3Jamfit -b« oIKn (JtoMe 
Mctilla unb Ferraris, rofl>t)e im (^üblicbOl 
StKil &« 3nf(l lagen, unb im Itinerario Mf 
Hlntoiiinuä auf(\eit\ä)Mt finb, firiO fein eti* 
rotrpid]« SBtiDfiiJ fon tofigm ^Bcrgrotrtm. 
Der 9}(ime ber ^roDinj tngadoro (Lago 
(i'oro) foB Bon etifnoligen ©olbgruteii {icrt 
fcinmen. 3" ^f'" ffitbirge bcijJRurta finfcm 
fit^ utigejtticifelte gHertmo^le Bon Öllber* 
gruben, unb in "Siamt bti Qvt^ Argnaer» 
betie^tt fi(t) aud) auf bicfdbcn. 3?od) tväcCf 
li<f] gt<lb{ man EEi|tn unb @ill}» bep }(;« 
bu» unb (Sufptni , nnt) bie Stufen nifr^ 

(U yiäaftdio gcf(t]lllolj<ll. ' . 



' ■*'") Polyhiftor. r. 9. de Sacdinia. 
*:*•) lü..cr.[. Lib. I, 



9Iae^ feilt ti inSarbinitRniCtif an fittit^ 
laxtm mtitmor. ۊ ift noct) ni<S)t latis, 
tiag man btt) Öilanu0 tinin ttiditn 9)7armcn 
btui^ eröfntt ^at, roe[ct*n man aber »(gfn 

Slfidien siebt ti auct) ju 0umitg^eo int 
Str9 ®otiAri, und |u Ceulaiia, im €ti» 
tibanifc^cn, bf d ^orto €eiilt, Buooaria b«^ 
gasliati, unb bti? giume €anto {tvifc^en 
©, ©aüiiio unb Süffoti. 3i>*P'9/ 2ldj*t 
unb Saritiol , »«Ictjcc meißrne; fAon bca» 
bcitct (iu^v)ffaf)r(n roirb, fin&cn fi<t] bcQ^oc 
fa^ unb anBermärtg. 91n Qal.jtDcrFen ift 
6orbinifn fo xtittj, Cag bie SKtiige öerffibea 
|itm Ujerberbnig der Euft iiict)t iDtmg bcpttägt, 
nnb Caä eaij innet^ctlti i)ct ^nft 1 faß nit^tS 
rae^c, alö bic giract)( (oft«. Sie Botnt^m* 
(ifn galjttcrfe (inb öic bf? tEagliati, fccr 
3nfel aifinaro gegen öbet, unt auf bet3n« 
fct ©. <)3ie(ro. Ob^leict) baft €Qli nidjt 
tkm bcr bc§ten 9lrr tft, unb )um €infalitR 
t(ä IS^unnfifi^eä nict)!^ tauiii , fo fonnen 
t€ boi$ bie €intvo^ner {u aOeii übci^tn 
aSebücfuilfen , befonberß iljce JTäfe (iiiiurol* 
tltn, dar ivobi AtbTaucf)e)i. Unter b(n ttcilt 
famiR mineralifcbcii Ouellrii, rooean bie 
3nffl ccicQ i|i/ tinb tmc ju 6arbara, 35« 
netuti, 



« 



M 



I 

f 




■cnti. ab 5ofNaglM» bit 

^nutsai fuut trat) filfis. 



BcTf», sifte t4 |tF«r ]avi&anstn; titfc 
^^ abfr aa K4t fribN itt^t ^maUittab, 
iit ^sit 3iifEi Vit i^antinib S&cninfiol| 
|B Mtff^, mb ntm jte <£ «uc^ todrtn/ 
|k (bi« pe t^# re fntfrart, unb t^nlö irtf 

ta§ ^a^ 4^t| tNrtrn C<r Usfortrs tx^XTABJ» 
pett# l^fllr<f aU Ca* fr«Be* tft. gio^f 
Not 9«><nii§ ölterrr €4nft1((Q<i trar bic 
^nffl rtKfrnn ftbt rtitt Att ^I; ; dbtr 6ic 
6tm>&R^rit ^oitit £iäcfc ccd ^[Ixrn fu 
serbrtnntn, um fu in Itcif tr ju t^mMitftttii/ 
un^ mit n» tüfdic tifi'tlbnt (u bängfli; Die 
titUtt OliDcnpflaii^cR an bit €t(IIc bftf 
ousftcroitftcn $>nin(nnd S\aui!cljräj l>a< 
unttfctttCxRc J^oljiälfdi, e^nf luit^tä J^elj 
imü^jupflanifR , ^at tinta {t^i cmpftnölitten 
^eljmonjd auf tct 3nfcl ocnirfaöjt. 9Iu{^ 
itotitii Ctc ^trun un» Sitäffr, rocl*( bat 
flttnjf 3attc tjuf tfm gdM bltibrn, uiib £o< 
S«iier b« etoppelo, bcfcnCxtÄ wenn fie 
DOC bein 8. ecpKmbtt/ Wenn »cgm b« 



J 



fiingt, rcibft bic i^cfe^e aiijjcjfinbft »ctCrtt/ 
»iele CSaiCungen in Slfct)e üerwanbflt. CS 
toiib jtcac &ur^ ©efegcy unb unter tinft 
SetBiffen ©tlöftrafe befc^lfit, auf btn 2<mbt 
fltkttrn unb ^egtn ^dulbttrtunb mttxt 
SBÄume ju pflanjcn, unb ts ift unttr (tar; 
Ut ©träfe »erbofm, Stamm* uiib Jjauptj 
jWfige abjuljauen, cb« emigeö (Sfdoljc am 
(ujünbeii; ahtt biefc @«fcg( toetcen frtltdit 
fetDbac^tft. £iaä ^irttn^tifin^fl i ^fl<i)ti 
jlt Saroiiiicn ärsei: ali Hi ^it^ iß, ta€ t& 
ncibtl, JÄnO« Dft gniije eiüde Boii 2Bq(< 
fcungcn oil, unb ttoc^ im Sa^re 1770 gctici^ 
tutcft bQö 5(«cc btr «Slpppciii fo gor Mc 
©labt ailg^cri, 1771 @öffari in Scufrög« 
fa^t. Scö ^Oiangdö an Räumen in ©arbis 
nien wirb iiifmnnb iatf)v Qtnatit, a\ä bie 
Sldfcnbün. 3n üitUn ©(gtubm ifl ouffcc 
fctm nä(t)fiftt !?fiirt bcr Sthbte unb E>&rf« 
»cit unb breit fein Saum, untcu bfifcti 
©d)at(eii fie einigen ©c^itm i»ibcc bie bunt 
nenbe iSornifn^iße finbeti ffcnnten. Eon 
SJTiliÄ natl) dagliari fielet mn«/ fluffüc ben 
OliBcnfttfllDdjrn bep Onflflno, unb ttaSman 
neä) bei) ben Sbrfern antnft, in einem 3iüi< 
fttitnraum »on i8£iunb£n fauni einen obec 
- »(B 



^ 



tfR aabtxn ^aumi unb fo i|T li faft biiK| 
5i( 9«iii« 3i»f«l auf otfencti ©etiltim, Ci< jun 
©ttraiCttiau [xfiiinnK 'pnb. 

£)«iä ^ter, tvfld)cä ^arbmicn atnsitht, 
i|I rci(^ All Korallen uii& ^ift^eit. S^j« 
Jti>raflcn ro(I:^(lI t>on SleapoltiaiKttt unt 
öcnu(r«tt 9'fifi*t/ will' na* t'iPorno an tic 
bafjgc gabrif verFaufl, llnlci; btn S<f<0(9 
i|l Der djunnfirc^ bcr Uuhd)lli(i^fit. Sut 
vnrntlmfie 5a»g tiffce Sift^eß (lefcfeifft« {9 
foMo-i'cHi in bdi Ci}<Diiatcn 9)?ärj unb ^uf 
iituö. Cc bi[t!(t einen tcijdiCtn 31nbli(f, 
ftint grolTc iSmcfc ^ffiä tuitb uon langen 
€*if[(n, i« bei; i^tfialt einti lÄnglidjHil 
ffliccccfö , (inacfctiloffm. ^taa b« ie^ntc 
S^cil b(ö äussere Dcfcnm 3Iegeö, reeitd« 
Camera di mortc genannt TOirö , unb oft 
Bier Dbec mehrere taufcnb S^unnfifffte cini 
fdjlttgt, in bic S^ht)t gcjogen rciib, fo f^ngt 
auf (inmafil oUcä au, Ubcnbig ju tnerbin. 
'S)ai tSiafiex tviib butd) baä :^iu»unb S^tti 
fcöiagen bet langcu SdjtBfife tief« groffm 
gifd)e fd;aumid!t, unb \)cmadi burc^ bii 
mit langen ©picffen beogfkadjten asunbt« 
blutrotl). (Ein ollec gifct)«;, bm ftt 3l«i< 
nennen , fügtet auf einem SRaiffn utiitcn HR* 



ffr bUUm €tucm baä Couraudo, flic^ gUj^^ 
. (am bin unb ^ec auf tm^cüciij fpric^t ^jet 
ffljut^ «in, uub flitbt bott iSeciBeirt. Die* 
it^ uiib baä oOdcmciiie ^c|irebrn, bic dcofffn 
gifitf in bic Tiooteju ik^ta, unb bie cct» 
ttteliibcn 3^ta'I'^/ bi« fidt) baU^ txtisntnt 
täufcEjrn auf eine fo angenehme S3eife isai 
Siage be^ 3"^'^'"'"^' ^^^ '''>^^ ''^'^ fctjön» 
flett €<$auf))iele bamit ju »crgkic^cn iff. 
€iit ^anonenfk^ug tünbiget bie SiütfFcIire bec 
mit bec froren i&eule belabenen Schiffe diu 
Slm lantt tveiben bie ^i(i)i tioütntß getobt 
(et, ouSiiemeibet, ierfiürft, in gäffer lUlegt, 
(inscfalien. SlUeä ißtt l^mnfi^i^, btp matt 
enttvebcc ium @efd)cnf er^altin, obergeEauft 
f»at. £)ic gigent^Amctr, ober welche bic ^n 
feieret) in <pac^t tlubcH/ ^abcn t>icU Unfolifn 
tobet), t^ciiä tDCflm bcc taglitten IBafimäkr, 
n>ojU bic frcmbe ^ufiibauer ejiigclaben tvm 
ben, unb i&eiiiä ivegen bec Eollbnten Sflcgci, 
bie ftf alle geboppclt tollen miiircn/ uiibcnbt 
\i<ii roegni bec 6tfciitlic^en ainbac()ten, bie 
auf i^rc Unfi>|ien {um gliicfEitten Srt'ßfs an^ 
ficlieflt luerbcn. Sfc i^uiinftfcfefatig [U Por. 
/o-ScHJ, roelcdcr 25000 tjijotic^t^tiift eins 
|ägc, |u £A|aDmagra , unb (5. ä^iuflA 
fjßreti cem JE>"io9 »on G. ^ietro , jaiec 



deSt SdEwt rmi in OriflAno bfm aRdH([|{ 

MB SÜkOMniM. 

Sit Snfcl lü rr(: fnicfltat an (Bttraltfr 
Cic ledr nic^t t^miACc ali €itili(R Hilft 
■nftafrita itt Sttttbattn in 3i&mir. J"* 
ttm Tcitfit, n>fl(t)(n ^omprju^ tvibtr Mt 
JTotroni füiiKt, war feine crffe ©«S**» 
3fn(d, Sicilirn unD SarCinifn, altf bte 
bK? .'ftrnbSt«! Nr JCfrablif in @tift«5fK 
in ffgrn, ') un& gleruö fijäl)il, Ettfar 5*1' 
6e nad) &rm übn fcmprjuiJ frfot^ttncn 
iSifg för fcfff« B'^l""' einlim unft <Sart 
bimta, ali lit int^ llmctpfänbt tnSti 
bnt^miltd, bucc^ feine itsattn in Cttll^ |it 
Rtbmrn, aI^ btn fTir{)rn&m ^(inb {u txn 
fol3«i. ••) 5«! fünft™ 3a5r^uiii)m, ba 
bk QBanbalR fic^ biffrr ^ftl unb brc baft; 
flfH 3Cömif(5m Äornmagajine btraeiRcrMd, 
fngtealoianug, ftijen bfut ?iferaif(^en 9l*i(fe 
bie ?<b(ii^ab(tn jrrfi^itifKn icottm. •*•) 
eeUbrm btt Betige Äfinig ^ürKmaaaiiw 




*^ Cictro pro Itge rnaoil- n, i 

•») Lib. 4. c. ». 

•••J De vcr. JiiJic. et Ptor. Dci. Lib. W 



ü 



ttsiü^lrt f)at, flüö wricöra bm SPnufnt btt 
<B«ameH otme gnttKffc p&tgef^tT'» »itb, 
Jflt |ti^ ter 2lä!epbaij fo (<{« ottmc^rt, 
IboÖ Ci« 3ii|UliKi« ein 3fl|)t ine anbere g« 
KCfciKt, <iiim ötittfl t^ccä ©((rai&«ö ati 
5«n»( «trfüuffJi tonnten. E^itfcö gefc^i« 
5« «kc Toesm Oft fc^nxTfii aibgflb«t, tD*I* 
iSjm bie ^n^u^re iinKcmcrfcrt t|i, tvtnis 
»btc gac nitftt. Di« Stigabcn faftragcii -äbtt 
50 procento, tinb m einigen tec Jfjte« 
Sfrf^re '5«l>m fie fidj auf ^o brlauffn. Sie» 
frg ift ■allem genug, ben SIcfetbau *i* «uf 
tfll Piranö ja öerberben; benn ba eö an 
Soitfunttion wib 3luefii|)re fc{!(«t, fo aetcict)t 
ffifjli bet Uetwcpuß ium ig^c^jaöen. €c otw 
ucfatl^ clnm Sfn jh mo^Iftilen ^xti^, mb 

Weftc iß ni*e (jinwii^enö, tit i?ofien be* 
«WtfetbautÖ iu oeraiiten. @o lang aifo bit 
StuÄfalir* «on ben fctjiuewn Stbgaben nidjl 
titfcfiet, unb bte UiirofFcit , bie mit bem 
SliJecbaa in garbinicn uetfniipft fiitb, tiicW 
wminbert roerben, ift ferne Hoffnung., bag 
<btt Skfetbaa bafelbÜ {t ja bn S^füi^ ge« 
ifaiigei) iveibe, tvojii ec in Slnfc^ung bet 
«ati>rlic(}eli Srucfjtbarteit t« ffnTel a^'örtgeit 
?6mitf. £S fe^lf er)Wtc() «ii SuS'unb ^afff 
*&iei> iw SSfavtettang bet mtitt, mb itx* 






tßo<$ titu anbttc i»fftntlic(e UTf»$e tt$ 
(^(e^ttn adtrbaufg in @icilim ift btr Sl^iitf 
StI an Sütferuns iti ^itf^ti. ^Sitil ti in 
bcc tväTmem 3a^rä)tjf tttnig ob» gw iH^t 
cfsmt, unt> bit ^nfulaner ft^i nii^t bonm 
t(f Untätern, burc^ ^analc baä OBaffcr Mit 
ten glüftR auf i^ce natittlicte SSitfttt |ii 
leiten, fo oeibtcnnt baä Giai; ivel(M Pc 
oot:^ ni(l)t )}urc^ fünl^lic^en SJiefninKi4< 
)u «fegen »iffen , unb wenn pc rf 
<iu(^ tt)un iDDlltm, fo lange bi€ aSi« 
meine ^ie^n>eibe bäum, »oburc^ ed afi* 
StfAftett nitU, ni(^t« auärit^tcn roäibtii, 
Sc^er fe&lt eö tntroeöet an 3u3»i«5/ oO« 
«^ ifT Clein unt) fc^toad»; »otiutt^ bei Slcfe» 
tau ff!)i erfditvrrt, ber Sranäpoit ba $r» 
buftt gehemmt/ unb treuer gemacht micb. 

^tiranö tann man folgern, 6a& bie SBi(5* 
}U(^t (tber^aupt in Sarbinien in fcfilfttito 
UmffcSnbcn feon raü|fe. ©enfi wor bief* 
3nfel ba« SRagajin, reo fitt) ganje gioHen 
mit SJie5, ©ped, S&utfec unb Äif« nnb 
tatbtm berglti^im üebenämitteln reic^li^ 
berfe^en Eonnun. ^acl ber V. oeifa^ tM 
mit im ^afen gu i^aglian feine nac^ iunii 
IfRimmte jO^Ireidte glotte; aber 1770 fonn» 
ten bafelbfi taura nw<^ etIict>e3iuf|ifc^eÄtiefl«* 
t4i|ft nuE mit bem not^mtnbigjieti otrproi 

X» 



i 



feiantitf tvctbfR. ۊ fei)(t ^itt tix^t nuc 
on QtiUtt ^icffit, Tonticrn aucf) an <ßitlM 
fläDcn, unD an J^ucbcn. S^ioä^Sit^ tllCSlR» 
Ut unb @on)mtr , 3!<i9 uitb tnattit unt» 
frfi^cm ^immcl, unb lauft im eommecduf 
itm ttnbtanattn Scbrcid) , unb im SBinut 
öHf bcm ectn«, oft einige <£tunben, c^ne 
eine ^ungeiiriKenbe SBeibc )a fiitbeR^ ia^tt 
ttm auct> feit einigen ^la^een einise ^um 
Uvt taufetib iStüa Siiiiber, ect)afe tiub 
Siegen tot junget unb gtcfl geflorben |inö. 
3m 3aiiuae 1768 tone bai eterben fo öbec 
«Qe sKalfeii, bng bie Ä6nigli(te Sleflieriins 
ijt Nation auf ta€ nnc^btiiillic^lle auf^cf 
tcrfe, &taUt ju tauen/ unb bqmit ti im 
GBintct ni((n <m ^eu fehlte; fluf fcit Ser» 
befferunseti btE 9SJiefen beba($t ju fe;jR. 
91uct) ^aite |te bei ^bntfi ft^on 1761 buvc$ 
«tefctiiebene ^eibilegien ^ierju ju etmuittecK 
gefuc^tj befonberä ba er eerotbntte, tag 
fein €trid %ic^, totliijti im Eintet m . 
etäDen ernährt »ieb, für ScftuICbeid^luns 
fequetfrit toetben F&nnte; aber biefe St^eijl^eij 
len f)aben wenig gffru^itet, Qßctan. bie 
gnfcl am meifim Mangel leibet, iii tai 
j^otnbic^, an ec^rocinen ^at fte Ueberflug, 
Sluc^ i(t fä nitc erlaubt bitfe au^;iif\il}Mn, 



P' ~M 
S)m ^ait^l am mtibt anb ^fäBmit 1 
«uc^ bi(f<Ö noc^ !n;afct)r{ibca , tidtt MC ] 
Sit^ Od) fcfllntt foctpflanjt. ^ü^< uni 
©cdafe bring« nut alle stDO) 3a^t 3ub9» ' 
|ut QScli; HRb bie ^oQc tcr @(^afi iß fd 
|att utib cou^, tiag man 0< nar ju &cid 
grfcbfle» Sud) fctauc()«i faiin. Sie €täBc 

tapärbfi) ite($ tieftu für bjR DtcFetbaH fe^ir 
ttitttiidftt <Sortf»dl geben, bap man babunl 
«tncii ^iiilänglic^n Sünder erlangte. 
tiStnn mctn bU f&({Ii4)en jdgen unbtDciW 
uaubin a»öntmmf, fo fe^t cö auf b« 
flORjtn Siiftl/ befonbfC^ in btn S)&rf«R 
tmb 111 ga^lian, an ^incdt^nbtm 0bt(. 
An IRüffen fr^It eö fflß g««! uub 9<it, iir( 
JFaltanitn giebt eä fall ttHr jh tu^rsift 
»n& aciiio. abet bicfe giadjläfttgleit w 
fegm bit ©arbiniee burd) i()rtn gieig im 
SQTeinbau. (£ä iß bct (tHiigc blttticnCt 
3n»i3 bcd ^cTfcbaue^. £>« Wem in 
@a]rbinieii jleic^t überhaupt mede btnl 

fd)eti, bm (c fo tsa^f olä bm ^tolitni* 
Wen «n @(ärfe Überfnft. Sic ongfne&mi 
ftm @ortm finb der llloscAtO/ b» (Eliro 
unb bcc Canomao t>oti gagliari, bcr 93(9^1 
»{0 von ^ia^crij un& is 133Al9(tgia »on 
9a» 




J 



=«fc= 



@drfo. Ser Rärffie unfee allen iß va&U 
vagia oon l£aglrari un& t>ct bnü^mtftle 
untet bttt jTärffIcn £l7alvac|ia von iöofa. 
Unfct t)«n loi(^(ecen ijifrfjtiwimn ift 6« ju 
6(t|TtEi, nenn et gut bereitet tDlti), tintt 
bn 6f§tm. (St 5at mit öen gtflnj&flft^iti 
ffiJeiiKii etroaä a^nlidjf^. Sie btfitn (Sow 
tcR fint) ätter^aupt t>ie , bit bep gagltaci 
ndct)fen/ tktlä rocgtit be^ roärmein Kiima, 
(Jieiiö wegen -öer aiflf^batfc^aft Cec gflljf 
»etfe. ©ie Eorbinifc^en SSeine tDücBen 
ltict)( nuc tie €))anif$eR an @ütt übertreff 
fcn, fcnbern au^ ben gtänjöfifc^en gUicb 
fommeii, luenn bep bec Jubcreitung berfeU 
feen nid)t geitiff« geilet borgiengen. 55iefc 
fint)> I) bog Cifc grntfinc Wmn auiWam 
gel Cct ^Mjernen ©efafe bic öerft^iebeiicn 
S:5eintraubfn unter einanbcr mengt, unb 
^bii}(itnt nur bie «tiffen «on ben rotten 
abfonbert; 2) bo§ fie bie !HJciiittüuben in 
ten dübeln nict)t lang genug ga^ren laffen, 
ba^er finb bie CQ3eine ju ferner, polten ft<b 
tiic^t über ein 3a^t, unb toibertie^en btv 
edjiffn^rf nii^ti wtl^t^ fie fcnff tf>m, 
'wnb an ©üte junc^men , ttenn fie, »ie eS 
~ ) Qnberrodcfö unter woWliOf 

lünbigeu 5&ep« 



04 



icrn 



■ EX 



Ccft «*3<« birf 3o5< 1624 fai» » ©fflW 
biaUn btt Oiiccnbaum buct^ (ia ^tlv 
■cnt Ocr Stätten »n(ft bcm f^ant(4in ^U 
linM ^ot^tNnc« X>ivca ju ^löftcn. €< 
iDurt^r bamalä um» tiiift tuttäc^iUc^m 
CtlMlcafc btf»Eilnt, iM$ «tnc jebc 3nui|i<b 
it (fbii »Ute Oliocnbäumt iAtrli(& ol€ i^ 
Ctjitutbuffl i>fTOvftt; unb bamit bitici bie 
€(iTtinirr IcTiilcn, ftgicf» i^iKti b<c JTbnifl 

totUbt 3 ^a^t btp i^nm blitbta , vnb ti fn 

3ffl «((Uc^cn i^^cile' »nbcn utri|{(nä, nut 
tie tHtötn OJiocD tunuif. S>:{f(ä Orl ifl 
fb flvt alä baä anbat ; hkü tä aber nk^f 
fb vitt au^difbt, fo cfifl]! ti ju bcr ©Dt 
tto^BK Sloi^burft b(9 ouittm ni($t ftis« 
€iit ^up(f(6I«, t»(t*« b<9 btt 3ttb«(*» 
lui;^ btä Odä in (Sar&miCR unttv btR 
Sauer« ^Etfd)!, ifi, baß fic tit Oli«ö 
(0 lans am ^aunu ln^ta, big ^e (t^tcari 
fiiib, git mafffB im ainfanfl btS S^kcw» 
Uvit mm fie ft^tvart tu mtUw «nfan» 



r 



fm, üHf^fl&at xonbin. @i< fiiib al^benn 
ju itx<t xmütcmauata ?Irtfc sdangtj uub 
Stbeo ^Aä tniijle unt) bfRe £)cl. Sluct) lar< 
fcn fie bit Qffamtnclten Oliven ju lang im 
jpauftn litgen, gftäuftftt oon t>m falfdjfB 
!8oruittt«il( öo^ Od ccrmc^rf fiel) Ji«* 
bucct. €ie ^^atm fii$ abec ftlbf?^ tvcii bit 
£>Iiutn in eine @ä^rund stt<itt)ttt mt iiAty 
rifc^enbeä Ofl geben. 91m beften ißä, ttnnn 
man am 2asf nur fo tJtcl abpflüift, al^ 
man in btt folgenben 3iacl)( fluöp«(fc» tann. 
Sßom ©gi&cHbflU fin&cf man in Cdtbi; 
iiitn [«ine Sputen^ cor bm ^iaf}t i6q3. 
Xaxidlä ivurbc in einem ^arlonient ixt 
Station unter btm ^ictlbnis 3lritDnii> Solo; 
Itio (Braf bcn £itlba bti^lc^ta, bag itbn 
Sttfi^tt tiatß Iffitinbecgg o&ev terf^loffenen 
etüa Unie^ m\ut tmt gcn^iffen Bclta 
Pcflfe tjettuntcn fcpn fcDtc^ imölf gSaiil; 
(eertäume baiin ju iDflanjen; roflci)ee @e; 
feß i6oi von 3Jt;ilipp HJ. brdiiigetj unt 
Hnb-i6:4 1700 erneuert rcortieii ift. 3'* 
tDd) fuib üer 3}>aulbee[bauni nnb tec Seif 
teiMou no0 JU feinem beträetitlii^tn Pits 
ßcnfiflub (itifßcwadifen. J3ie (Joccn^, H)e[,i$e 
«uf b(r gcinjeu^iif«! jä^clic^) jueMnb tciiü 
DKRj öbetfieigen np^ feine joq5 5Jfuttb. 



I 




■ m 

m. teli 

■ t«s 

■ III 



I 



Siod) (fT nft^t )u liusnen , ba§ bie tt\<Slttt 
SSffigcr jtctt jfjt" gletd)fani um bie ®«(e 
teftrebm, 9)tan[be(rbänmc j« ppfln;«!, nnb 
&{i6 dlltm 9liifc!)fii imd) &ft €cibeiibau balD 
|ii gtoffriii SßccftÄt^um gtlangcn ntrt>t. 
«SatiJinkn Tjat jum geibciibnu Bitfm goHi 
fiffoiiöern SPortfieil, bQ§ e^ bofelbfl im 
grü^fing unb Sommer mmig ober 9« 
nii^t bpnnm. ^oniitrfc^Iä(;e foUen btih 
(geibtntrutm fc6r nat^f^eiltg fcijn. Ob« 
gleich bie 35ienen;u4)t in iS«tbinfen fieiffig 
g«tnctcn wirb, unb ttn ^onig ein UcbetflnÖ 
i|t, fo wirb baf([i>fl borf) me^rVDadjß »er* 
je^rt, fllö burct) bie JSienenjudjt gereonnni 
wirb. £tfl(S e^rtrbi«if*e J&onig iff fo glif 
ali baS @p(tniCc();. San baut ti in aUm 
^ireBinifii, nm meinen ab« bep ©liaflt«, 
Cfallura, SalTari, im gfitfteiif^um tTTcm» 
tCAcuto in ben Saronicn pofaba iinbiPto« 
fti, in ben ©egenben ton Sarbagra di 
6eDi, SoHciaii unb ^^üfTas / unb auf 
Der gccföfte btg S^apo piila. J^oraj flff 
benfet beö ©orbinifi^en J^onigg mit SJew 
üiitanq, mm ei fast: 

Ut gracas inter menfas Symphonia dilcort. 

Et craffum unguentum et SaFdo cum tneä« 
papavcT Otfendunt. 

« 



fbnbttig in Ut ^irct>iiij @alluta, brnrnt 
^iMtiö. Sinfge fc^reibcu tiefe S^iiierrnt 
titm ^asflvfdfxiunt ju, anbcrt (et ?iau[t 
Mbtt fcet *Skcmut6 otct *en hirtcni Stetem 
tfr^flänjc, Weld)t finndueDaphneCncorum 
^»ittnt, 6cr*n (I^ bte i?nrbinier juni gtfeiporji 
fftrtfn 6f&ienen. Co ifi flu* wn^r , tici§ i» 
iSorbinUn , ficfoiiBfrö in tcr ^Jiubiiii (»iallui 
&^ übftauö ttici QßJrmutl) n>ä*ff; nbct 
fin reid)« Spcfil;« BicUc SSidienfiocfc liat 
ttehadiUt, tag nur im J^crMt, wenn tn 
finnauö Daphne Cneorum blüt)t:t, 6cr J^OHig 

In ©ai'Cimen biftei; ftp. 



^nblid) fcmittr i(t) auf rin !t)rotu(t, tvrh 
'ttt« in eoröinien eiiieö fcr bfträ^tlicl)fteB 
©»gtnfläube bt^ ciH^roärtigm J^anbdß tß , 
iÜ^ mtjnt bu &avimi{d)tn Käft. £>ie 
^iitm mcINn toä S3ie^ unb bereiten Butter 
iinb MU in bcn baju bequemen ^6l)!(n unD 
©toften bet ißcrge unb ^ßgel. ©Ott gcfal* 
jenec S&uKet löiffcn bie igarBfniet nicljte, 
jinD frifdje 9*u(rer mirö roenift ficbnopctjt. 
eie tBivb iti örciffH Äeflein gcfdjntclsen, «n& 
wenn pe eou i&rcu llmeinigteiren gtfäHbeit 
*R, in itben« (ikfäffc gtaefffii/ uiifc 6«f>iiif(. 



r 



2SÄ 

Sibn Siegtn '. uiit> €S^Af Fäfe Wirb in ttrif 
grfcffeHr ^ta^t iubntiltt. 3n btn ®t&tju 
bin bcp 39'^fi<^<^ ""^ @titnai i|l bec Mk« 
,^u{)fäft tnicö in Bici gttingrtcir ?Bi(nge fl« 
mottlf. Sie .'^aupffi'tiltr an e«r[iiniftt« 
Saftn imb, i) bog fie ju faljig finb. fSJeil 
to« galj ftfir roo^lfeilift, fo faiicn Re 6ie 
£afe ju fc^r, bttinit ber jT^fe baOutc^ r4*V(C 
werbe. 3) tag fic übel riechen; »eil fie 
bicfelben gor ju lang in bcr iKmIic(;en taft 
licgm lofTen ; 3) ^af fie nac^ Staticf) r<tituff 
fcn; »eil pc turcf) geun fletrcuFiift »eu 
tm, 

Scn bor ^it^jui^f ^S(fe i(f) mi($ bei 
eattiinifcbti) pfer&c erinmrn foKm. Sit 
finb GDH jiVftirvIfi) Gattung. £je (£in< ijZ 
fcie gemeine 5lrt, iccl^e bicfe jEJpfe unb 
©eine ^aben hii6 flein finb. Siefc vttnu^ 
ttn fi(^ c5)ne funbetbcre *Pficgf in aKrtiSej 
genbEn ttt ^n(ci- Sie anbere ^«ung, 
ntläft auf gcfrf)ioffcticn 6ötftn gejogcH 
iviib, gebort nntet; Die DoliFonmieiißeii tti 
iPfecbegefc^lectit^. ©ie finb greg unb ft^öB 
gebaut, fiatt , bauet^aft , kt|)Aft, fe^r 
teaurm {um ?teitcn, unb begnügen ftc^ aU 
trcHisftB SuHcr. eie !)flbtn (iitm &m 

bcfODl 




=s=^= 



223 



hftnb«n e^rKe, ben bi( SoÄfaiieir Pur. 
tarnt nennen. 6ie lieben faft i» gltictjrc 
3eit bfn bcrbfcn uiib ^intern %\x% btr Ted)» 
Icn, unö {lecnaet) jene int linEen Seite tiuf, 
fo tia^ bec Siittec fafi wie tu einer Sänfte 
getragm mirb. ^clc()e ficf] nun btp bteret 
i^emesung am tvenisilen ergeben, (ein 
©(5ti(t wcIcOec Portantiva genont ttir&) 
iveiben am meil^en gefut^t. £)ie 6orbi»iee 
(oben biere guten ipferbc bem SpaRifcI^en 
Äinig ^&ilipp 11, roetcfter eun feinen Stu» 
(etepen J^engiJe auf bie 3nfel fcliicfte, ju 
berbanFen. <)>^ilipi> ber IIi. verbot biefc 
SIrf qjferbe an grembe ju uectauftnj un& 
i>ie ^cfege befehlen, ba^ ein jtbei: fc^tn^er* 
15 etulen untetJjflIte. I;ie boirne^intiett 
6tu[ece>'cn finb |ett' beä ifsnisä in PauIÜi 
latino, bet Hiäfin bcn ^enabcnte tn pa« 
betimaniiU/ unb beg ^cvios^ bon Qlfinacd 
in tnoies. 

Sonbetbac i|t ed, bag, ba t& in iSarbU 
nien an 3ufl*unb ?öfiBie& jmn Srauöpcrt 
bcc ^anbe^probutte fc^lt, »ebeu eigene 
tnAiiUl)irre noet) nute unb (lavfc £f£l ba» 
felb(! aejogen ttetben. Slia^ bie S);«nlt&ic( 
xf bftrift, fo ^st btc semeint SRann baä 
QJocj 



^iMuM. ^ ffcrlcisdbt Mite btb«t4 



^c>^if^^t( M^ stilusK3ii$ Sex« ttfqß* 







I 
Ift^aft bDrfd}ldgt, in ScftiQuiis gcbcflc^t 

^fllic^ bie ^anbgütei; btt @ciucinbm 
I ttnen mäffi^cn Sibiiiiä nntts ^tioatt 
i 9«6(ilt werben, rotiere, iPcnn fic 
^igenl^uiii teAtbeilctcu , ei auf aüc 
l^e ^dfc bettcfffrn tvürben; 3)iSJär( 
ri« ^Jiittalbffiget bie i()nen jugct^ eilten 
ifQcn nnfttUcffen, uub natf) bcc 3Ict 
Italien» mit 9^auct^öfcn , (Ställen, 
iDcn eaubwittl)Waft''C^«« ^e&wfniffm 
fttn i 3) unb fenn fie fi* nidjt felbft 
^tt Eoubmict^fctaft bcfi:f)äftiiteii moOf 
,fine Sauernfamiite Darauf fe^cn ; uiio 
||«m fie i^e baä »oi^roenbige 3»sj;miE> 
i^^ mit allen f aRbroirtt;fit)aflli(ten ^ciE« 
|R in bie ^änbe geliefert, für feie St-« 
Iwng ber Eanb^üter bie ^Irobuftt um 
l^lfte mit if^r t^eikn. ^enn ^n$ 
i ein jeber Sefiget auf ffinem eigenen 
^enen @runb unb ^oben auf bie 
pmtis unb Sie^juebt, auf bm ^tmt 
«nsunb ©cibmbau, mf bie ^tianjuns 
Maulbeerbäume, unb befoubecEj noc() 
^t «Pflege bei gebewie&ä, unb <pfec( 
||t bfbacjjt mäie , fo »ärb^ bie 3nfel 
P^ 8» 



I 



Ö26 ^■■ 



sät 6a(b tun bnt ungefutibfit @ümpfRtt 
unö folglitt) öon ^er böfeii tuft bffrtgitf 
mb an allm nattitli(fi«i (pro&uften eiitm 
fDlctjcn Ütberflug ec^alttn, Ca@ fciuilt tiit 
Xanb m 3falieii mit i^i ^imii wCflli^c« 
twrtt» fiiitnK. 

e^B fieilfäm biefe SöorfcfilSä« iftS §«W 
(BemtlU finb, fo fitiC> fie tocf) ii(cl)t »efit 
tfeuuHct) üt)ne träftig« SSifitürtung ^el^ Sfc» 
nbglit^icn Sitgicmng, unö ofine einen fftit 
I«tti(^)tli(tm sScrfc^uS Auö bcni Ä&nifll» 
d)m €(i)it;^; tDcU rndit aUe SeftQte i» 
€(antie fcpn mücticn, Satteci;5fe ju baunr, 
(ic mit allen nittiigni ju urrfe^cn , mib bif 
mocalttgcn ^cgfnben urbat ja mac^nt» 
SSiiö übet »c^i tmi Dec 3iei)itiruH3, n»d<te 
tciä ^mfEcmtiKil bicrcE^Hrtl nid^t ju occIaM 
gen fctjciflf , ein fo fofttmret SSepfianb je |ll 
ftreartm fcijn? Wem fie *ö mit offenm 
IZlugcn aiife^XR fonn, tag bct Sar^inin 
Slifecbou buri$ bie 21tgabe uon soprocmto, 
tDcJä)c fie «tif bie 9luäfu^re biS i^tttaittS 
legi, ju ©tunbe <itl)tt, tii§ eatbinien nütif 
ein einjigciS eigene^ ©<tiiff &at» bie ßanCfft 
}>rDtuF» (luäjufü^irm, &a§ nic^t einmal MC 
£^uiif»n& J(ßrA([ciifif<:^fr(pcn in eiscnetk 
SSo»(«tt 



Zn^tm atpki^tn , fb Iffge, t«K^t mi4/ 
«fftiitai: am Soge, ba| td i^r nic^f n(^t 
GtnR fti), bHffc Snfcl aufju^elfen. aJmis* 
ffenö wfitte fie Bcr ©cmcinfdiaft fc« SJetfer, 
berm @($ä&Ii<$Ftit cimm irbcn ^enfcf}(n in 
bi« Sludeti icud)(ft, unb bcrtit äluf^« 
tnng t()c m(S)ti toiittt, unb btn ©tmeiiw 
tat (einen tva^cfti !Qtc(u|i brinsm ȊrbCf 
ttttf^beit. 

€bm fo fctnia toitb bafit gcfotgt* baf 
gobriFeit unb V(^<amfAfmtttt njenigflenf 
fn öm iStabfcn Hö^en. Die garbinifr, 
bcn ^hbt\ auiqtMmmm , tvdc^cc (tc^ mit 
edjaftfbec tltibtt, «r&aUtn t^re Jflnbrt 
»«guß 6iö(u JTopf, i&re SRcubeln, ben 
KTormor, attcö Sau^olj, ©[a^, IpDrceHan» 
tBf?tiare unb itbmt ©cfäffe, Ijjapi« unb gw 
fcriKfte ^ft(()«, UMb fogac baö juljeteitrte 
^([jtBcef unb Scbec, »oäu fic ben rot« 
®tofbcn§«mbm frodWDÜlfi'il ctrtaafrtt, 
QBÄ fcdnbm ^nbcn, unb jwac TOegen be* 
Sünndclä etgcnct 3d)iffe, auä bec (Wtptm 
unb britecii $anb ,. bcmif aud} bi< gcai^ 
b«i Si^cmbtn j« S^cH njtrbf, 

QGag bm aiuötjabm b« Satbinict fäc 

ftfmb« Süaatfn entjji^fnjffeji rottben thnm 

U, bai Käxm Ott 6«l3tt«c?c, bi( KocaU 

* ient 



I 



; ■ 

I 



&26 =■ 

zat Ea(b BOR im unr)ffunb(n @um|»fl% i 
unÖ folgti* ton Dfc 6äftii £uft btftttttf 
unD an allen natüdicfjdt ^cebutteit tfHqt 
feigen Utberflup erfinitcn, »(ig Iftumciil 
¥ant) in ^talitii mit ilir ^imtt vtrglttfKt 
mtttn f&nntf, 

e'D 5«ilfäm öiefe Sorfc^fääe b*« $fftt 
(Bemclli fini> , fi> fmö fte boct) tii^t loeSI 
rtanlitti ö^ne träflig* ^SitlDürfBng twc j»( 
ncglii^cR Sirgiürung , imb o^ne tinen f<(t 
l«trä($tlj(l)fij SSorfdfuf «uö öem Äfeniafw 
c(m £d}a^; roeit nicdc cUe Stfigec in 
@fani]e (cpn isürben , S3aueil}£ft t" ^^un, 
fie nttt flit™ iröt?iig«i j« D(rf«5fn , atib bi« 
motAlii^fn @(gfnb«n urbar ju ma(tint> 
SBirb aber tvcf)! bon Der SttgieruR^, mtl^e 
toÄ SlufEomiiKn tiefer Siifirf ni(^t )u wrian* 
gm fc^cint, ein fo foObdier Se^fianb ft {tt 
«roarttn feijn-? *23fnit fie «ö mit offrn« 
SIugcH ottftt;m Fdnitr tag bcr €ai;bini» 
IBdcrbau buict) bie Qlbgabe gimi foproccntot 
iDclflde fie flilf bie Sluöfu^rc i«S eJelraib«« 
Itgt / i« ©rnnbe 3e{wr, bafi gatBinien Rii^lt 
ein (injisfä ti^ttKi ©«^iff t>fltf bie EanbcA 
rrobutte au^jufü^rcn , bog m(l)t einmal Mc 
£{)un « uttb ^oiaQciififc^mijtn in tistatt 
SbMM 



L J 



eoetm gtr'^t^en , fb liegt, bent^t mi$, 
frffftifcac am tost, boß t€ i^v nic^t rc<^ 
CtnP fci), titfn 3nffl aufju^dfen. Jffltnis* 
(tenö »tiKtt fie btt ©enttinfctiaft &« aedtr, 
btrm @c^ät>li<^feit einem icbfit lü^enfc^m in 
feit Sinsm l(ud)tet, unb btxca Sluf^c* 
tnng (^t ni^(^ foflen, unb bm ©eracii» 
b» ftinen wahren Qcriuft bringtn »äfbCf 
tuif&ebcn. 

€bm fo itttjig «jtrb bafüt gcforgt/ b<i0 
gobrifen unb tnoiiufaFniccn »ruigflcotf 
ttt ben ©täbim blühen. Sie ©arbiiticr, 
bm ?i&bd flu^gciiommm , luelc^« flc^ mtt 
®<(WfI*b«r Hciöct, erhalten i^re bleibe? 
Dotigug bii ju Jiopf, i^re SJIeubeln, bm 
SRatitior, dUcfi Sfla^olj, ®Ia^, ^lorceHan, 
foflba« unb irbtiie @efäffe, ^Japier uiiö 9« 
btiKfte $ü(^cc, unb fogar baä iubtreittte 
(ptltwert utib fcbct, rooju fie bcn to^m 
€tof bcn gtfmben fijottwofjlfcit »(rfaufen, 
aoä frtmbm ^«b(n, unb ironr roegm be* 
aWangdiJ eigen« <Sä)iffe , oiiö btt iWrpten 
ttnb britteti ^anb ,. bAntif <iU(t) tie gcAct)t 
ben Si^emben j« Slitil tnirb*. 

QBaö bm aiußgnbcn bei; eorbiniet fät 

frmbe Staaten cntijegeMgefeät reetben fintis 

te, baä näceii bu eAlivoaU, bitSoraU 

^ ieo» 




I 



€e ^t auc() bit ?vfsi^miid t>c Untm^aon 

tet Sanbwirt^fciiaft (rnui^nt. atwr Mrft 
utit) onbere @r(c6( unt> ^f^fititm srnfn 
tef Ut6el nic^t bt 7 ber ^uTjel an. SBo Mk 
frf fl<t) auf «Ugtmcine Sorurtllrile grünM) 
eb« &w Ifräfte finiflnfr Wfnfttjen übwftit 
0tt, ba stb\x1}xtt ti btm gürilm rdbfl ^nb 
antulcgrtij bucc^ Socri^u^ unb ^clo^now 
flen bie UnttTl^anen ju reiitn unb ju untn* 
flä^n, unb itn ^a^tn bd Qtmad)ttn Slufi 
ncinbfä mit b» 3(it ju cnvartcn ; bcnn nad 
^ilft ttt 2Jorf£()«§ be^ €oanienö ou* bfll 
Äbnig[ict)tn SKogojinen., tuftin ju glrit^o; 
3eit yo pro 100 ODtn fficrfnuf M &tveaiM 
npit^t ivecben? f^ti^t baä nidjt mit einer 
^nb bamn, unb mit bcc anbcrn ba^ ^0 
lautt, e^« eä Rod) soQcnbct itf j tsibct unif 
tuerfeii ? 

earbinicn enthält, c^ne bie €(äb(r, 360 
BeiiKinbtn / tcclc^'e jiDar CSiDflgi 06« 2)6« 
fet genannt reerbeii, aber einem grpfenStitil 
nai^ fleinen €tdbten gleitt; finC, unb ttiofl 
tief biö fünf taufenb <£ttUn enttjalten. Ilnf 
ter ten gtäbten finb «agiiari, ©afliirf, 
3ttg[;Eri/ (Driftano, ^glefia« bie bcträdjtf 

m_ 

b I 



r 



^fftti. Di« i»o (tflcti wct(fif<rn um bm 
otjug, cbgUid) bif crßc cid rcidjcc a[0 
c iweite i|i. ete ifl bcc (3ig bcä ^tcdhi 
i^, unb bfä J^anbclä mit frem&m 'Slatm 
R, nxseii i^xtS ft^t geräumigm ft4<i;n 
if<n^/ unb Von bcn ^&iügnt mit oicUn 
f<t9n[ic^cii ßfbäubett/ unb %t(ianaivottUn 
rfcii6n(rt unb ^ffcliiget ivorben; eä fcglf 
tt bafelbO ort gutem QucQlväfffr, bfrgeRält, 
g bie ^intvß^nfr (Eifceciifn !Sa|fcE tirinFai 
ifitn. hingegen ^at eafiari guttö ÜueB; 
#r/ (ine gcfunbe üuft, eiii fructttacati 
brti^j unb eine oiel angnu^mece ffiegenb/ 
ic^e mitreotil bepflaniteti ©ä«en^ OSeim 
gen/ ^»itienwälbctien unb corcceflicteit 
^fic^tiii oet(c^&nett ifJ. 3n bfijben (Stäbi 
ftnb Urticerfitaten / ti>eli$e Don betn 
lisen Shniit mit fluten Ee^ceen befegt 
tben flnb. f&c-oit €täbte ^aben nun auC^ 
ld}^EUcEcreyert/ wo fdf einigen ^a^ten 
fcf)i(benc idiba stbtudti ^üd^iv mä Eic^t 
reten finb. ^tnt [u Cagliari n^utbe 
)9 untet bee Diicction tiec £ucinifct)en 
niglic^cn äpuctibrutferci) , unb mit einem 
immcn gefiftofcncn Kapital setfctiebentc 
ifleute, unb jene ju eaflati, 177s »0« 
tm Slornititier, Slamenö ^cfep^ spiattoli/ 
Ip 3 trn(1^ 



1 



^ aiit 



I 



i 



(iri(6l(f. 9>an fairn a^tr Ue tH fnim 
etitttn gttntfftrn ^ü4kc fafi an btn^lH 
gm {ä^lra. 3a gagliari-toar fi)tn fWt 
X 5 66 rntti in € a f f a 1 1 feit 1 6 1 fi 
tine Sm^bnufncp , abn fo e^ntnit^fig mD 
f^lfttt, M fit für aidjti (h ocbftn DMcm« 
Csgllari {«4»ft ftdt ttwS) btAatät aui, tuR 
to ©mee^nrr f (( ft^r (ik auf bic ^ifed 
itituig bc6 tBnne« onfic^rti, tvel^er ^it^ 
mdi ttt <Statt aig^cri «Hbö^tt, Dretitfn* 
faOä mit nncm giiim Aaün brrfc^ftt -iff« 
Onftano if{ mit fifiiiuntftn £n<tini etiltt 
|rnj unb jfi^net |ict 6i|1>n&er« »int^ M 
9f!an{ung ttr ^aulbtnbäunie, uirt) ftorc^ 
*fii gdboiban ouö. Ogltpao iff ^Hrt^ ti« 
betlen €(at&inif%cn Saft, feie fcaftlbji s« 
jnaäjt tenbtn , befdtiRt. S)(e ftifyhnfU 6f( 
grab Der 2("ffl ift um txt^ ^orf tnill«. @tt 
iß mit ft^t «ngene^iiKn ^emnanjcnf ntt^ 
Citrontnivälbc^fn beflanjt, hit fi(^ ting^M 
«uf iWfp itQlieniW( Wtilm *r(lr(cfen, un6 
»(gm bet Stege unb Stuteitarttit b« ^flaw 
}(n, aucfjboR btnen bewunbett tverbtn, welt^e 
tie OtanBCnwÄIber bei? iRlija unb SameiBD, 
mtb auf ben angcntlimcm ©««fern bei) ©a« 
SA unb €alD gefcticn fjaften. 

2;ie tleinetti 3nfeln mitgere^net, txni^H 

C»bmim 43isi4 ScfUR/ tDoruniti: 3t9g3j 

mannt 



» 



liieren unb 203691 mibU^tn ^f<^lt^t6 

Wan (u^st i>ittaug , tag baä miUü 

i®(fct)Ifi^t in Sacbitiicti um 16133 6«« 

Umtat nict)t iufüttiincn mit b» aiffpnuns 
SRonte^quifu , meld)«; babor ^ält; j( 
t« man gcg«! 5RorJ«ii jjtjt , b((io «lej« 
bi( 9inj<t[}l bcg maiirilii^m Cicfc^Iec^l^/ 
t« lene bfö irtiblic^cii (uj btnii im SSri» 
iibifc()m; ro(I(^eß 3JöcblicI)(e iff o[ö ©ow 
littl/ ivo 17:^4 bie 8ienfc^m 3Ciä()It rou» 
tt; fanbcii fic^ untcc 1110152 COfciir($(n 
r 92:0 me^r bom mämili(t)fn alä »ont 
ti6ti(t)eii @ef<^Uct)t, ttxl^ti unter tinci; fo 
D§fn SlDja^i roeit tccnis» iff, al^ in iSaxi 
lim. J^icrburct) micb Scct) ibtx^aüpt bu 
tistt, baß in iSaxc'po. bie Sliija^I bcä mann« 
im ©efdjUiftttf jtne be^ luctblit^m übet* 
fe. ^Ditfc^ muß abec im ganfen ber^atu 
irtvnbfn; bcnn cä siebt £änb<r/ tvo baä 

Etil vo(il)t i(I. Senn ba man 1776 
.|3i>lttanifd)(n tte ?)renr<:4(n jä^llf/ 
n unter 4449601 ©relcn , bie ain* 
jlber ©(Hier um 43072 öi;6ßer, al^ imt 
i männlichen f^efd)|e(^td. <£i waren 
iiic^ iccber ^atrofcn, itoc^ bit 6oEbatra 
mit barunt« bes^iffui. Slfcet bitf* 
SP 4 nn* 



I 
I 

I 



r 



*3* 






Hnacn fcf}»crli<f) baä @leid[)dfntie^f <Tfr|(tt, 
Icfonbcr^ ba aucb eitle 9afelb(ii ^tiitt 
^aUn, tvoburct) bie Sliija^l b(ä tvcibli^n 

!Oienfc|)cti in €aitiinicn ifc fücjet fllj m 
^falicn. ^ingtseti finb iu Sarbinitn itf 
fa}(tb(rf(U(^tt)ar(r, uni> bif Slnja^l tei SJcm 
<^Ii(^t(R iR größte. Sluc^ ivercm I>af<ib0 
int^c Jfnabm-alg STIabc^ni gcbo^rcn. @an| 
fontcr&Qc iii bttffä, fiai auf (in«c 3n((l| 
i»D WfgtR btc unsefunbtn £uft fo »tele gia 
tft ^ftrfcf)cn, fo tptnid von ^crjten gi^ab 
ttti wirb/ baß ouficc bcn ^auptlUbten/ w« 
nige i^rtn Unttc^alt ^nbtn. 
^an fpric^t fünf @piact)tn in iSaxbinim, 

3tlgaKfif(l;e unb Ga^attfifdit. itutt son 
Slnfe^m f)>i:e(t)tR neben bei- €aebir<:teR/ au4 
Gpaiiifv^ unb 3''i'i<^ii>f'^- @Ar&if4> ivirb 
kurdiaug gefpcoctien, unb jivac entroeberin 
tec Sam)>ibanir4}en lOiunbait, cbn in itatt 
_ y^i ^apo bi Sopca. ^aä ^dgAcefift^ iH 
<in gataIoRtfct)ec SiaUtt, mcü ailjj^en tine 
$f(an{ßabt i)Dn Katalonien ifi. S)a^ 0aff(U 
tenr<^c / (in tD^fanifc()ec Sialcfi , ber ooa 
ben ^ifanern, i^cen e^ematigen J^ercen abi 
(iammt, ifi^u eafTari/ £rmpio nub ^afltl 

ea» 



=^^== 235 

tct) unb nact) Den bcr 3t«il>cnifd)cn Dcrtriti 
n, ftitbem fM ton Seit @tricttä|V:i^|(R unb 
it&ulcn auögcfc^l offen ivot&m i|t. 
Sie ©aiCinttc finb ffir öie E^rt i^cet ^0« 
.f)»n fo fe&c fin^ttiümmcR , ba& fic fct^turt 
>R i^ctn flltfti @f»»^R&(itfR äbiulettm 
üb j ob ftf gUidi fcßr ffiR bfnCenbc ^cpft 
nb. £ier ^err $lrcfeffoc @tmeUi »on TRoua; 
1/ öcc fid) ftit üKltn ^a&ttn in gatfiRitn 
jf^ilt, fd)cnbl i()n(n mt^r natütlid)m^i$ 
Hb Rie^i; ;gcui|icii beö Öftftanbt^ ju, ali 
m ^tafititcm. €1: finbtt urmc j^nfn »» 
iQttt Ätippd^aftf , URb maiigdijflft gcbib 
!U, aU URt« den ^tiilitntrn, ni(5r*Pro( 
ottiPR wnUE bmSIicbKn, rnttic «gulä« 
kli^täbilbung , ober ctma^ Qttinqtn @i« 
IC. £itmRngeac(]Ki finb |ie ilart, baut» 
[i(t unb con ^iatuc acHet^t jur iüthtit. £)» 
Ifig betSugciib, njclt^e auf bm Berbeffee* 
'n Untberfitätcn Oubiim, if} outferocbrnt* 
e^ gcog, unb fd|tbutd)aug atl^cuifin/ urD 
tc Scäüdtit be^ ^bbeltf, tvooon einiite f» 
iel SScftnö mactjcu, ift «ine jufälligc geige 
t&^atiQtlä an 0>tn>iiin uiibSelo^nuns. ^je 
;atbini(t ^abtH, toi« bw S'ottltanec , eine 
flQj fenberbaie ^(|'{f)idltdjfeit im iSc^UfTen. 
$5 £)« 



^a f!i fA|T aTl^ttitrin iß, i<iUrmtt Iti^f 
fr^n, &a^ fie mit finrm tidijtißtrn ^lid $it 
be^itn ivcrbcn. £iec^ fann b\t gro§c unb dDf 
SCRiciiK lltbuDf; bjfllrfdct)r baoon fcpn, QlknB 
fie fiel» öitn, (e fOiifffttt ftc tiocf) rinet tltinm 
?]i?äiiie, iDflc^f üaciliarcfe genannt tciib, unb 
itfiiigetnlÄ fiii J^Qer gilt. €iii jebct <£öci)l 
^at feine sutf SiVH'/ unb fD unfaubtc ce 
oud) tu alltm üfiTt()rnitT, fe tnu§ bot^ bteTe 
jcttritit K\t (in («picgd (»iättjen. 3« 9« 
nifiiif 9Siinn kbtfe^r unfaubtr, fo mo^I itt 
ffincr So^KtIll(T, ali S^ltibans, luddjfg fr^r 
tirl jur SSerfuriuitg bc^ Uitni bitUe Jiifui \ 
lantt bti)tvh<jt. £)it Vlutioitalt Kleidung 
txfic^ft in tiiiein tvoßfne» itibfivd mitiitt 
nifin, Abte tvcldjttj ein Itbttnt^ !3ammed 
r(m( (Ecinel gfiogrn roirb, baö ouf bet SSruft 
mit einem .^aim }u(|tf)fft(t nirb. ^xt biet 
frm 3!?ainiiieä iji rtn (5cbiiC{fcU vereint, ba^ 
brn ^?(itin rin<)^um biä an bie ^nie berft. 
Q^s benbe jiifitmmen (langen, b« ije^et ein 
[eberner Sürtcl um biel'enbcn, <in njelc^eia 
ein gtefic^ ^Keffer mit einem 3ti«iien bcfefti« 
flftitr. Siefeä IcbetneÄldb, roeli^eö (ioDette 
^^iBt, toat fctjon in altern '^tittn Btn Sa» 
' Mnicm eigen, uiib bic iatfiaer namiten H 

mjflruta. (£ie triigen t5 in allEn 3''N(*i"i'» 



=si.*= 237 

Bni aSinfft tragen fle noc^ 116« iltftg eiiim 
langm Ucbttrccf »on gtobcii rct)tvaijrn Xu(^ 
mit timr fpi^tn ^apiij tiacf) Slrt t>ec ^apu« 
jiltM. Seo oielm i(i bitfei: Ucbtrrcrf au* 
»OR €c^a^Dcf^lf!3er. €^ fann tvo^l nicfit 
lui&erä fei)nj alö ba§ bti} armen acuten biei 
ft ÄltiCung wegen ©c^rauj unb edjrofi* 
4M ttttSit. S3oriK?nitfte Srutc gr^cn fron« 
IW* gffkibft. 3iuf bmi Sanöe in brn S)&r* 
fern sUht <ä Um 6|feiitlicti(ii Verbergen unö 
!(3itt«5äuftr ; ein 31ctfenöcc n>irb ober bucd) 
Wt üfirrauä grcßc öafif«!)I;tit bec (Eiiitto^* 
ner tcicljli* entfdjäbiget. 3« bfti ^etoifc^cn 
unb pattiar(^alifc()en Reiten lennte itiön iiidii 
frepgebigcc unb liebccii^er gcgm einen grentf 
fccti feijn. ©aä btfie auä iljrec ^ecrbe unb 
»on i^ren gröc()tni tragen pe mit Ueberfluß 
unb ajtcfdjroenbung ouf. ^leranö ^nben oiele 
Sieifenbe geurt^eilet , tä ge^e aüt Xasc 6ct> 
t^nen fo fett ju, unb auf bcra 2anbt Ubk tS 
ric^tflngieif*. ©ie irren fid) aber; benn bie 
Siauern befommen feiten Sleifc^ (u fc^en, unb 
in ben grogen £)öi;fecn .gicbt ti nictit einmal 
gieifi^bänfe. 

Siefc ?!attiric()ten pnb auö btn jineen 
Cuartb&nben tt€ Rifiorimento delli Sardeg. 

fia tetitdten ^ttti itS ^trvn (SStmtUi, 
Gifcnt» 



1 
i 



f 



I 

I 



iu i£dnan/ 3fieSfH' 3" ntnnnn ^asd^m 
fitr ^lAltaiifi^fii tittcratui ^abe i^ (omi 
frtjon riiitn 5tuö(ug eaooit gelifütt; tiitfitr 
tnitiält ab» nur, leaä n«fciitlii4 {tun &iibl 
jntfcf Bfd SSftfafftrfi ge^öm, unb folg«tb(t 
Orbnunti bti ^(t[^. ^a& id) t>a lat Situatt 
nifi birfcr 3nfrl nugbareä ou^stUffin fi« 
bt , bai ^offe i(<} !>iK st6gttRt(tiU fffrft 
|U ^abm. 



SrtiSigft« ©tief. 

23on bec ©ntüönbung bcö a^efiw* 



ex 

^n (iner Keh , bit f!c^ auf meintn j^ 
tta Sriff bf jie^et, »etfpratt) i* SfllKn/ ilw 
b«t Stfimb, eine S^tfct)rnbun9 bet €ntiiiru 
buiig bcö ScfuoS, bie fidt brii s. aiugufi 1779 
crfignctc, }ii ttitmcrfeii. ÜJicmanb fanit brn 
frä bctIVr, ol^ tinc Slusfnjtusci unb romit 
*i(f« autTiTDrm no* ein (£ infit^t^öpaeu , unb 
((fU()tttr9]i?anii i|I, fotömien fi« feinem 3fBa» 
nift mt Eir tiautii , all btn 31a(t»ci(^t(n/ bif 
I"* 






it^h9\\n ihnnen , tatin QSovt m ^ültttu Stc <^^| 



9a B 

i 



feung id) 3EIIK11 mitl^tilni rciH , iff tue jpctr 
SIbt SonOTdcfjiot Sd^cp, tjnec ber bcrß^m« 
feßen ©eltötttii ücS Jiriiigtcicl)^ aifopd. Sie 
ift m b« gorm eineö ju 3?(apel bntimn SSti'f* 
an IDon Sr^jano Obaji, tincn Ttcapolttanif 
(c^cn €belm(tiin, abgefagt, bec r>d) feit vi» 
Un 3fl|)rcii |ii $ifa ouftäle , mQ^tc ict) fie 
butcl) einen SriunD »on glotenj «c^nlie« 
|Mbr. €r fc^reibt.« 

i,@cl)Dn am i£n&e beg »etgangtncti tO?0| 
itö3uliuö du§em unfre SGffu» dnige 3K*cE* 

fi^ , bog bie (Iiiliünbung uon £afi jii Sa^ 
iuita^m, uiib cä mir btuäjU, fie ^ätte nun 
tien ^Bcl)|icn @tab ecreii^t, iiat)ct:te icl] mic^ 
|U©aiift 3orio, uiib würbe in meiner ÜRcijs 
nung beßäliitet. See fdfl nie untecbto^ene 
au^toutf erlaub fic^unseff^r eine (iialienifc^e) 
SneiU ttocf) in einer pecpctibifulnr Hnie. 
€anb, ^i<i)t, ^imfitint, unb meiaUifctie 
©(eine üon i)crf(fttebcnet TOnterie, gorm uiii) 
fßMt bilbcten biefe gcucr^ Säule, tDcIdjt 
(umS^eii fenEreic^t, sie^teRtjieilö aber gegen 

SDiti» 



r 



i 



242 ^ *' ' '■ 

fufircn, bolb im 93;illdpunft bftfdb» M 
rpicl{n& burc^fKU^tnt, Itaft) au^btiten @tii 
itn mit \'fyx<m augci)I)licflici)fn @lan( ^m>os 
Tratten, un& auf »crfc^itticnc tffitife tetf 
tuiiFde S'utr itrlrümmmtit. !Dcir 6üßm 
&i«u(^ »ttob fict) nrit über bif 6äule, utlt 
fc^tveblt dbfi: it)r, »it ein ^c^cä @tfdt 
äbfr fintm fürt^ialtd) rc^^nm €<$aufpii|, 
tDf I4lctf buctt feint £iütl(ra[)tii mit btt {vO« 
flfii *)!ad)t einen ntunbtrbaren ^enlroft, onb 
0iif brm (Spifgd bcfi ^etr« ein aVtec «01 
glammcn uitb^fi"!^ hWiim. 

triefet ttunfcrtbarc auftritt wd^tM nitW 
Atct brfD§ig CO^inutcn. 34 ^<!»^t^ ouf btR 
SKclc lurAcf , iit J^ofnung i^m nieorr^elt 
ju f<^tn. tUbrr Qlutfati tidIK Outlgftoli»; 
brt ?luäbruct) ^brle auf, unb bfr (^lipfd bei 
iperge« fa() imem brcnnfnbcn Äo^ItnäJ&unf« 
9ld(t. 

So enMgtc fic^ bicffö groge ©(^Qufrid; 
ivcDon ivic tigfiitlid) nut bie StofDrationm 
fat)f lt. Ibtt Srogifc^e SItdl bcffdben mürbe aOf 
b(( eir(geg«igefe$t(n Seite beö iSetgö fltgflt 
SRcrboff, rcofiin bec gc^ilnttb beö Sßultdirt 
gcricetct war, aufgefßSrt. Sciö etibtgeil 
lOttoiano trrvamte fein ^br, £}tr grcgt« 



243 

2^tH bu ©nmD^iKt ^o^ vor brm Bteiti$ 
Sitgtn , Ulli) uieU murtxri «oti Cemfdbeit auf 
btti (Sm^fti Mxvcunbtt. £>(iä lammnnbe 
@t(<i}ctt) iet erfdKPcFciKn tOiäcicr, unb Sitit 
iet, uiiCi baiJ ^(fitltigen bct Sefi^n V(» 
wüßclfc ^aHbi)üUc ueritif{}rtcn bte dUgenuine 
£eriür|un!). €te tvucbfn iiiii^C nur »oni 
Siauct) gcMfRbct / unb bur4) CiW untetitbif 
fajc @(töfe bit mU» S^»Si«t unb ^fc^lm 
Wtäu^t, fcniietH aad^ von bot &fcabgffct)leuf 
t<cf(R (5(ekienVDR allen iStirm ^tt ttecfolsef, 
Sjoct) ftnb tvenige ?!)?«nfcf)(n getöbtet rco» 
b(R ; «I^gleitt) eilt gutet £^etl btr ^äurcc, tv» 
ftie fl[ü{]cnbrn@eewe entjünbbamt (3i«ffanc 
^R , in SlfdK QtU^t , uiib Diele £)äct]er boa 
«inem fo f{()roeKfl utib ^aa^<xi S)a^t\ fU» 
fammen gtbrürfl »ucben. Sl«e tiie öbnflm 
6(l»Dpn(CR OfCKc tiefet ©(genb ^abt« 
inc0r oiet »tniatt gditNii. S»«? linigli* 
6it Eun^ufcr, €Q«i3bfQa, unb fibcrtini ge5 
licinii«, finbfdH sänilid) {u<^ruiib gerichtet 
teotben. ©tefecsa"ie®(n(5^«iit>«Ö, «it^a« 
Wn @abCK ttfä Qiaci^nä unb bcr ^lomond 
fielet bcnt Qßintcv A^nlif^i unb baäfrucfitf 
bflifie gunb ciuMW gelfc«. l?i«bet gieuub, 
meine ÜJugen, ic() fannä nictt leugnen^ freue» 
tfl) ft($ Ader t)(n äinblicf biefcf flanj fonben 



1 




i 



bttttn (Ecfcfitittuns , nttin @tifl »er b(ic 
Sucdjt, t>oc^ tDfintt nifin S^tt^ übtt bte (Btu 
tbAflungm. Unfn 5bntg, ^tt§t ti, toitb aai 
ftint ^oftm iai Srbctic^ oon Der seäfiltc^ 
•Dccfc befreien, unb urbar machen: £)(c 
Siftr^of oon 3Io(a, unb bev J^erjog ecn 9R« 
rigliano — <0;affriflo ^abttt fic^ öurt^ i^te 
grtQsebigfett ses"i ^i^ unglAcfliCtien am 
rA^mIi(f]fI(n auäge)eict)net. tHicnti Migle» 
c()en fmpfimbfamcc ©eflen Diele roären, f« 
narbffl rollte UnglücfäfäUc balb oecf^nttrjt 
tveiCien, 

Steine Ben terfcdi ebener ©r6§e finb ftij 
na(l} ^eneernfo, unb bcc <San& t>iä nasl) 
gogtlia gefdileu&ertworben. Surc^ bie Sie; 
gciti bei (pioieFtion »iltbe man beijna^e \>9i 
StTai bct Äraft, womit bet SJaifan gtwttft 
5q(, ^craufSbringeit f&nnen. 

(Sienn icf) 3^nm feine tOfefbuns ocn bei 
SüM gei&an ^abe, fo iff eg be^megrn s» 
fE^eteit , mei( fie in meinem @emä{bc tjn 
fanm ftc^tbarer TTtebenumflanb nar,,., 

6eitbem ^at bec SGulfan beflänbig in be« 
fnnecllcn feinet Wttffctu Qttobet , nab^at 
terialien ju einem neuen Slu^bcuc^ gefantf 
tnelt. 7>je Neapolitaner roünfcften rä, bag 
n feinen SSotrut^ butc() biefeii ©((jlunb anii 
tpetfft 



(iRa UDb ^alobnfti betroffen ^at, b&lb abtt 



HB ein tuit trtifristl» «Sritf 

^Oit tec '^Däfaner J^an^e(, $iü^ttt und 
^L ftur ^egKrund Farn. 

■Uiie« fiec^crrfitflft ber Eonflubarbenmuti 
te Zo^fana in (in bon btn Jl&nigfii ab^am 
ßtnbei ^»(D^t^um etrtvanbtU, unb bie btt 
ionbntxi Sifirifte btffetben in fUinete ^ntf 
fc^ctfctn, welche bot! @raffn, SÜcegcofeit/ Sa$ 
Oalüicnen, unb anbern bersleic^en ^(b^ntMf 
gjcn bei Üoiigobdibirc^en ^erjoge cesicrf tvut; 
Jben, oert^cilt. £iie gränhfdicn utib ijeutf 
fc^en ^aifci bfftäligten iii(t)t nuc biefeä l^on; 
flobacbifclje Scuöalt ©p)lem, fonbeen jecrif* 
fen baä Eanb md) in nie(}[ere ^ercfctiafteR 
unb @jei;icl)täl><irf eiten , namit fit Qmiffe i^f 
mn {ugetliane gdtnilien bereictteittn, bie fte 
a 2 tntf 



K fitii 

H bar< 

^ UKh 



I 



fitintb« dU »blickt it^m, thtt ttUnSt 
lang im Slamm tet Äoif« befagm. ^im 
barOi str|ic^eTt(n fit fi4 {iväT t>tt Obttjwm 
fttiaft öb(t bie ^J03t Bbft gHarfgrafen, 
unb wiDer tit QtafiU, 0mm fit, e^ne 'Sla^t 
t^eii i&tet ^b^ften J^rrft^aft, na* figmm 
Gtre^tn iu [eben erlaubten ; Dcrfc^tm ab» 
ta^ in fo Utlt tltint Si^ionntn gnfiriltt £attb 
ini diögte @Ien!>. Tia ^talim nac^ €cl^ 
fc^nng iti ^tfi^it^ts l^ailä b(^ grogm ben 
ftm 5Riinjftb«n bcö Staiiemfctjen 3lt\<!^, 
mü> ^ttnact» bnrd) bit lan^t unb blutige 
SroiefMc^t (»ifctitn bem qjritfletttmm unb 
t(i faifdlit^cn !Diäct)t bcrmäftti ivutbt f |W 
ien gtäbte unb J^etrft^aftm »ib« flnonb» 
jugtlö, unö tag (nMictjF 9vefu(t«t toaf, 
%a§ bie gtb§(in €täbt«, ntlOst rocgen i^»< 
iune^mmbm ^anbflä an @rlb unb SebMf« 
xnns bie rcid!f{cn irarm, flc^ nac^ itnb 
na* b« übrigen bcmeiflertm/ unb |t* in 
eine foltbe Serfaffung fejjten, bie nur bem 
(£d)ein na* bcn ber Äoiferli*en Oberfitrw 
f*afi Qb^ieng, 

asä^tenb beg debflcftten pDli(if*en?(5(rttH 
Bilbcttn fid) in Sosfaiia brep fre;)e (Staaten/ 
giorenj , spifa nnb ©tena, Sie ©lobt pb 
fA gelangte tvrgtn i^rcr ju J^anbcl unb 





6<%ifr<itt bf(iurm(rn ia^t gar balb lu (imc 
fiir*tctlid)«n ^adit. S^pn im (ilfitn 3a5w 
|)URt(rt untcr^iflcm bk ^ifanec tint gtotte 
Bon mff]r cilä 200 ^alccten. 3)Iit bitfcft 
«ntriffcn fie iie igläbte ^alttnio in eicilimÄ 
unb ^ona in ülfvifa, «Siirbinicn, un& feie 
- iBal(ai;if(J)fni3nr<Iti &et ^irrf^aft bn igfl^ 
«aKnfn. SKit lap ©attccer^ wo^ntcii fie 
im ttflta Ärcuiiiigcn bt^, unb DfiKtm fit^ 
bfit >Q3(3 ju einem anis^bttHttta ^anbtU 
S>(nn r>e jii>an()cn bm JvaiffE 3IIc;iu^ , jurtfc 
ihftstlb füt («inen gefäugenen @o^n ifjnen 
ntc^f nut eine ftci» Sd)i|fart in bit ieoantt^ 
tmb eine gänjüc^e gceD^eit ton S&Qtn un^ 
t&is^Un, fonbcrn md) eine ü^tm $6cfer,. 
Üuartttt; UBb^aorciiladci:; ^iccfie uni) ^oni 
pil, beffeu @e[ic^tä()ar[eit (ie nur aQein mt 
Sernorfen »dren / )u. SonRantinpptl lu ßti 
(iattcn. @Ieic^c ^orli^eile erhielten f?e jit 
51ntio(^ia »om öafigen gütfien äSo^emtinfr, 
Äolbuin, jf öiiig »onSferufalm »«litl^ i|)neB 
^(n britten Slieif btr >Stabt.$ti}[eniaiä, unb 
SHImeridt, ©raf ton. aiffaton, bi( ^Älfle be^ 
©(abtreppe, 3u ScipöliS, l'aDbicäfl* SiJ* 
KUä/ unb in Dcrfcf)iebenen anbecn (Bitpllii 
jen erhielten fie eigene J^anbelä&aufeE unb 
t^aaxmtUstu £iamit i<^i furj fa^e: fi« 
ttutit^ttten fict»/ nit^t totnistt/ al^ bit ®e< 



K natfi 

■ an < 

■' Cirfc 



I 



St, intrf anbttt t))xifili<i)t Stc&Ua iaburi^ 
an ©fl6 un^ ?tu«n «fc()*pfl ttut&«t. auf 
Ciffc Wobfti fte bif Äofim, bie StW»fo 
licttdKn unb ffirfa^rfn bfä Sritgrä; ßl 
ain rrugm fim tofin un& (^ttoinn b« 
>DR. ^anbrl pnb €i^iffdri Mü^etm b(9 
ifintn , bid juc unglüdlic^di tSetfdjIa^t 
nii( ttn ^tflutrtrn im 3<i^r 1384/ i» »»l« 
<t« biefc i|in(n 49 Pialtnrtn mit loooo 
9(anR t^t:lä tprsnatimtn, unb t^tilä ju 
6runtt Ttt^tmn. ^a<ii ittfrra Immn 
€(wi* »rrirüi^ftm bit®*ni«fer i^nm au(6 
l3Sä unb 1390 iixttt uroiun ^aftn. €(iff 
Ann «tollt fict) *pifa nie tPitbtr, unb na* 
Jfttr fi(t tiflcfc ttm ^Kaag olö ®«nua unD 
Slorrnj an ^ac^t unb ?irid)tfiäntern (Uf 
na^mifn, ftintm sÄnjIii^CR CGrrfoO, tDOfn 
4ni4 bic ^ritge ivibcc bie Sudptifttj unt> 
fcit innerlicfje 3n>ielt«d)t ftjir eiel btijtrugfn. 
nnttrbfffm iDar ber J^anbrl bcr StabtgliM 
wnj burt^ ben fonbfrboten gjfig i^cr ©ro 
»oftmr fr^r ^dc^ gefiifdcn, c& fie fid» sleic^ 
firfmbfr Sttlafm , uämlid) \mtx ber ^tfa* 
Ittt unb eifnfftc bebimen mußten, unb 
mit bcm Slbd, bCR fte fiel) untematfm/ 
unb burc^ fc^atfe ^ff^gt jum ^anbel unb 



11 



Sunflflfig jwangot, befIätl^ig )u tÄmpf«» 
ftalitn. Serj^aiilidägeift bitliitc bei] i^ntQ 

fein;m olKii Slbd luttjt tutfa^u, unb ficQ 
in rine bfc 21 Bü^if^^ tiic^t cjiifci)i;eib<n 
liti, mar von atltii o|frnllj<l}CR Slemtectt 
auägffc()loff(n. &n CaSoUfiifänimei: 31amfn£ 
Ulid^acl ÄaiiEiOj »or i^r vocne^mUft @c; 
fe&gcber. 6ie beruften bie /pumiliaiai natfy 
gloicnj, baä Seit in ben CtSoUtiimanufaff 
tüittt äüct 91ct iu unteriunfcn, uiiü fji^tj 
tta ben €eibenbäu ein. ^til aa^ Want 
sei DDlbncr ^ünif/ txrm feine mt^t feif 
fcein üinfaü btt frembeng^alionen, in Sias 
litn geprägt tvocben toat, ber ^^an&el unö 
@dbtPC(^fe( nittjt tvmig »ft^ivcrt tvutbcii/ 
fo mijnjten fte ^olbjiiilbett, aus feinem 
©dIB, unb erridjteftn 2Sft^ fei baute unt» 
CEBaarenlager in ben vorne^iiifien S^anbtlii 
pla^ttt in(furopa unb in bec^eeante. 3>i(le 
ftembe ^Arfien erlaubten fogac, bag ganjc 
^nbelegefeafä)afl(n von S'D^ntincrn fict)iR 
i^tren ijicriu b^autmen (rläbten nieberlief» 
•ftn. 3" S'^i'ffffi* ""'> Englanö n>ar mott 
:iflceS Kelbeä fo bebürftig, Cag man fein 
SBebcnten trug, i^nen jroaiiiig (proc. ju et« 
lauben. ^^ren geboten gleivinn iogen fie 
ß4 «u$ 



F 

■ »nil 



t 



«ttj »eDratn ^anufafmrfR. S(R Säc^Rtt 
tvnittn fit (ine sonj btfonbtrt^cinfiril unti 
gtlKgftit ju gtbfn. 3^rf ftljwarje S«&tj, 
l)ie fit btn l^äcQfin sabtit, mar unnacba^iRf 
%aT, sUidimt ß< ri^ noc^ i|i. 3&tt »oQtf 
«c gttümpftr t)i( au^ fünf{4iit) {UfdRimdif 
Stnef>tt<m Sti<6 MonCtii, muI^CR m sauf 
Cut»pa stiragm. &n( €tiagc ^ ^iaunt, 
ImM}« Via de CaliajuoU («ißt, tvat ttubtlx 
•K «R^ttn @tdtiib(n ^t(a €taM mit 
Gtrump^amifaftuttn btft^t, üloi Via o 
Ümara aBtin »urStii (u ^tittn ti^ fötfd)ii$b 
fftreüttö »fKe&ift £>« im XV. ga^e^un* 
ittt ^ä|)rlictt für ^oocxx) @»[bdtUti(ii !&Jd1( 
|(R « ^«attR ettf^iitft. ^fc @oatnwf6« 
V(9 aOfin Ratten t$ i)\e Slorrnitncr ju vfi» 
^Rfsn. b(i§ fK im i-ftm unb ijtm ^o^ 
lunbtet btn j^^nigen von Stcopel unt> btn 
^tr}09tn eoti (Sttitanb ju tpibtr|I((wnr bta 
Stntjiantrn bai @I(i(l)9(ivid}t ju |cU(tit, 
«nb im ^a^c 1406 fic^ b(c 3v{()uE)li{ !ptft 
}U titmäcbtidtn , iiH €taiibt tvaceit. 

Um bitft 3tit blii?)fte 3oIj>atin &e' «T« 
tiici; %!att( tti btxüiimtm i^oämuä, bee 
€t|ie ^Eunb bec touRbcibiucii @r66e, msiu 
»ai ^auö gstbici in Der gofge gelanget ift. 
<£c jlattb mit aUm flpcmtmifcfxn ^aitbd«« 




(Sufirn, iit in CfuropA unb in Uv itnarif 
U ictffccuet tuartti, in SCerbintung. ffr 
toat 6« »otnf^mfit SBtöJftifJ^crr in ^tat 
lim, unb geroann unnmcffene Gummen 
lurdj bm ®clt»f(^fcl auf bcn Jfii;cf)(nöEr* 
fammlungen ju a^afd unb ^offnig. tOiflrtin 
V. loerpfänbEte i{)m bie päbfilic^e Jftonc, 
Sart^af« doffa, (bfr abgtfEäfe ^atf? 36* 
(anii XXiii.) ^atte i^m in bfr ^irct)ciiD«» 
fommlung ju ^oftnig fnnc ^abfctaft unb 
grep^nt )u Dfrbdnffn. Sa et na4) glo* 
t«i{ gtflüdjt« war, übergab er i{im bie 
CSernMltuiii) feiner EKeii^i^ümer, unb bcficO; 
te i^n «or feinem Job, jum SUctlflterfec 
ftiati Zeflanient^/ miliiti btrorbnce, fein« 
@ätei; in müht gtiftun^en ju vcrmatibclm 
€c «langte feinem ^aufe bie Guiift be« 
SSolEä, ba ev bemäJor^oten beä alten Slbelä, 
kie öfftnilittitr Slcmter föfiiae S5üt9erf<^aft 
«uf bie fiebm »onu^mffen SünfU ciniu* 
fc^länten, unb bie übrigen cierjc^n Caocii 
OUÄfuft^Iicfffn, (i* aaeiu rciberffjfe, uui} 
'<ä beruicfjtete. Slud) mai^te ec fic^ bo« 
Sßolf baburi^ eeibinblic^, bag er ein @efeg 
teroürlte, fraft betten bie SIbgaben üuf big 
(tegenben @üter; verlegt mürben, ob er glcii^ - 
p(bfi an astp^ungen b« rei^ßt R>ar. 



I 3/» 






ffB^n, ao4 Biet 
<ii^9rtcti((tni ^Miu 

»fbet tic glcrnb 
{»9 R biml> S<^k( fo diel 
"wNiW* ^i>i«ni( tav fi< aus ^diH 
**^ ffrfM« {nai grirt« srittung« 

^^^ tMRbe, {o^m ^^M anir vieln 

CMrti9 Dttb famm ei<^ »ietfr, Mtf n 
|gridb<inf«ii tnurW. ^t« 3}oir girag t^m 
«14 fttnm^aRttevatrr n^t^tn, unb gdb 
9* tit (SctMU, fr» bär^crM« Sj'ttfolTiUig 
yi o»b«tfmt. 3Ia(9fc«in er , bar* ^«abt«* 
rrtiBttfURS btr ^iuCt ^fT bfmorcdltfc^ 
SS<gi(tung, bie inntre 9tu6c tet KqiuMtf 
ntibcr^trgtfTeUt, unb Riebt aar txtt ^rjog 
Den (OkfiCanb, ncldjtr bicffibc mit ^cifg b(f 
tropfte, »ftTo^int, fonbrrn au{^ S""! Sfow 
JA ju fiici^ SJcrina^Iunfi mit btc tinjigm 
Soc^tec betf '^f^jogS bti^olfcn, unb ^te» 
bitrfl^ btt Ditpublif tineti mäcfjtisc» ^rfuitCi 

ffin< 



253 ' 



ftineä <SaterIdi)beä ju gcbrautlicn. £r bau<t« 
fßaüäfit, ftiftclc SI6|i(c unb ^ofpitäler, 

ftincr ßcogmul^, unb gab bcni Jaferljuii» 
bcrt/ tvel<4cä in Cec ßjei'cl)icl)te bei: htterof 
tat unb fetitnm fünfte ba^ £nei>icei|'d^ 
genannt iDirb , feinen Slnfang. 
' S^ie Ss^famr fonnten fid) bamalä fd)D4 
«inisfc ba^tiniff» Iprifd^^R £iid)tei;, f % 
Ctrto von piftoja, ®lii^o von 31rC3jO 
Ißutiio (Iat)alcanci, unO b(ä Sdrunrtc« 
Katini, £t()rei;ä beä Spante Sllig^leti, rä^ 
mm. @d)on ^atie Sante feit bem ^tt^ 
faa bet Sittfcatur baä crjU ^p\^ä)t %t>i(^ 

, fn Stalienifctjer eptathe Ijcrucriicbrae^t, 
Un& biefcr <Spta(i)t eine (ole^e i;f«i!bund s** 
■fleben , bie ben folgenden 3a6i:I;iinDer»B^ 
'|um 9);uf{«c biente. ^ebon ^atte petto» 
ta bic gi)tifC|)e Di^ttunft ju einer aJoUfww 

\ luen^ett gebrädjt, bie fd)on von aüm ^idjt 
ttm nact)<)eaf)mt , aber eon feinem nodi 

j Vtretett norben ifl, Qd^tn im istm^a^itf 
(unbert {}aiten bie gloecnitnei; einen ^ann 
fle^ubt, bet nact) bcn ^runbrä^en bec @ri(« 
«t)en unb Sibmec i^nen bic ^eHbfamEeiC 

Kpfit leitete./ utiti Cucct; ^n^f 
' 1^1 



r 



ayi 



lägt unb UtStrffenngm Jfla(fif(fe(r @Ati 

linu^, unb Slriflottlee, ben CSJe^ ba)u |ci| 
tei •) bitfer luat bct oben gtrü^mie J&i 
ntlto Aatitti. ^!Baä ^Ttac^tauiQ) in fpi 
lern Sdftn in btt gloKn(iiiif*fn Kepublil 
toar, bo^ TOdr (r bafeibfl «n ijicn 3tibM 
fjimbfrt. Fu fommo roaeflro In Rettqrica, 
fagt 3cEiann ffliUani in fniner S^lottminii 
f4)(il Giffc()ic^te Ocn i^m; Fu cominciatore 
e maeßro in ()igrofl~arc i Fiorcntini , c fargU 
fcorti in bcne patlare, C iq fapere giudicare, 
e rcggcrc noflra rcpublica. *') 3!" nömlr» 
c^cR 2fat"^t)unbfrt tiatUn fid) juSloreni bec 
ßSaunifiRcr btt bafigcn BoniiJiircfif unb bri 
Sitc^e et. Grc«, IRonwnö acnoifi>, unb 
tiie in)ccn£)DnimJcaneTt^6ni$e2(i|ioro unb 
eipo, »e[(^e bi( fdiönen ^rücfm aQu €ai:f 
xaja unb €t. £i;inita gebaut [;obm, gcbiU 
b(t. (ScE)Dn Ratten 3ot)antitS unt> Htro« 
lAu9 von pifi/ lt1argarit»ne vcn ülicjf 
to, unb 3(nb»ae DOn pifa entfct^ibeRt)« 

.Itünlle unb «ffiifFtnfthafttn in 3t(ili«n. stt«! 
«unbtS iflet atitü/ ©. joa, IC, 



I 



Witt 



i=xi^== a55 

jjtvn 3a&i;^unt(«Ä f)attcn fc^on in Seöf.M 
tid ®tii&>> unb CiotifAlvi port 3ieiia/ 
©mnta Den ^^if'»/ ""& ciii&tve SOIo^lcr g« 
Wü()cl, meld)« bera «Simabue, bct in b« 
Dien ^ülfte beä iiämli*fii 3a6t^utit)er(S 
■tc, bfn ffiuBm, bit a!i?o^Ifctun)i toitbets 
itntfitüt ju f)ab(n, f?HUi3 ma4)«n. ©i» 
Otto, rofld)rr jualeid] ein geogei; <S(tumeif 
Hex unb ^iibliauer TOat, ®*&&t)<B«C'&(/ 
0inicn voneieiMf Stefano von Slo» 
ttni, unb anbixe €i$blei; be^ (£imabue 
Ratten bie SKn^Uteo, tueniailenä in toitat 
na, (u einem beträchtlichen @eab ber SSoQj 
tommen^ett gef)ract]t. 3tn^rta« (Cafl, ein 
glortntinet, Votl<!^tt 1394 (iarb, unb ©i» 
Otto toaren bie ecfien ^taiiencc , bit ^ai 
foifdie arbeiten auö ©lagftficten uetfc«ig# 
fen. Cap ^atte eö ddh einem gtiet^ifc^en 
^a^Xj SSiamm^ Slpollonfus gdetnt» 
^uccio von etetta ^atte bie jtun|t erfum 
ten, auf marmornen gußboben giguren mit 
@ct)atteR unt) £icf)f abiubilben. 

€(t)on Mutete ftit Juiibert 3a5«n bie 
gtiec^iri^e Eittcratur ju ^{orcn;. SSocca» 
cio fjntte fie ^ier unter j^eotitfus pilatu« 

KM, 



TS 



r 
I 



258 

iUot^ti tiax>ttltibt tvocbm finb. Tttbeit 
tiefen Cammtlte fc nod) eine onfe^nli^« 
:^ntbi6liotti(E in feiner eigenen Qüo^nung. 
k£ä roitbe ttmaä mti<ntU<l^t6 aa feinte 
(Hr6tTe gefehlt {laben/ wenn er ni(f)f oucf) 
|uc !5i'f6ibecung bei; f^^nen j^ünl^e, K>clc^e 
feinei: tlntctilCieung am raeiften tetJUtften/ 
baä @eine bepgcttogen ^äcte. Unter feif 
nem »ogltr^äiigen €c^u@ Muteten Sonattif 
lo, bet tlSieiiei^etffeOet bcr %ili>tit)uerfun(l 
unö beffelben Säiülec 3l»ton (SainbarcUr 
2(nton gitarctC/ ^ertobo DOn jlorett;^ 
IDr|lbcrio von &ntlQnano, 2(nbrea De» 
roccbio, fehlet beij gtoßm 4eonart>o btt 
Vtnci. iDotiatelld (Tb^Ce iSoftnu^ ben erüen 
@cbaitFcn ein, jur SJtrbctTftung beä @« 
f(^macfiSin Uer ffiilö^auerfunft antile SIBwEe 
flije(^ifci)ec ^cj|?ee aniuf>:t)affen. 3it boe 
Spoutunll tDÜrbiQte er gilippo iöcunellefcO; 
tinb in<<bel03jt> t)ßc ntiDecn feiner ^o^f 
ot^iiunti unö iffioMt^ätigteit. Der (Erfltrc 
tvai- ber ^aumeitlec fcincä ^pallatieii in SSttt 
lacga/ »eichen fett i6;9 baß (Bcfdilei^t bot 
^acquiä Siiccacbi befi^t. €r toar mit dttt 
tifen ^AfTen unb ^Slaiuen, unb mit oulOlt 
IDJerfen bc^ ;i:)DnateIlD Que^eft^mAFt. *) UnM 




i 



btit SJndffti Irat eiti IWatfyaB teft ttftetnt 
SBIamior) ^n^ nnttr öeg SotialcDo vSe» 
ftrt du ä^apr^ uott ^rj, tuflcf)« bm Sug 

ötib in t>er ©ntg^Erjogl. ®al«ie frffiriblitft 
f(l. 3tt bfm ^f titUi ^aüafiti f?nt> necft 
«($t run&tiSd()ri[)eti »tnWacmor jy fc5(n> 
ftt n»I(^ Stnörrtlc *(n 2>iomctf« mit beut 
^Ädabinm/ tjtn ^tvJiiltä aW gtlacm bct 
iitit, tm TRfmlidjtn tm ©attnt Ut ^tfp«; 
«bcft, «tn Oroffl, riiint Stiumpf be^ 
^t^tti M SSfnirö, ariobn« «uf im 5nfd 
3h»yoö/ (ihm (Jftitanir mit einem Sorbr auf 
b(ft©c§ulHtnj nnb einen Vribfigfiim eot 
btn gäffti jViiifö UcbctiDinberö in fyxlbtxs 
^abnn Sicbtit (iiig^graticn ^ät. !SJtiI bicretf 
Ifffwmtt SJcrffeBungcn önttfet Wftnmm ittift 
S'ameni finb, fo läßt fiOj iÜWrIätfig ft^lief» 
fni, t«^ Sofmii^ bie Ortginate bafcoti iefog. 
Simoi^niÄ 9JIofffi eon Strotia ein t«' 
Vß^mtet ÜtcbtifT aui bcm Orbeh bh: regne 
«rten e^ot^etrti liiib ^ufenfminft beiJ Scfi 
tnai/ »elcfiet: il^ti in eiltet tmtt ?ami itt 
fetireii Ddicift cruditoram anö ?i(tt geffeflt 
ttn ©ctirift fijibec feine Kleiber beri^eibrget^ 
%) (tagt bafcibf?! Objui^abit com fortiffi« 
91 et 

^^ In mafnificcniMC Cixini Mcdicti dctnAann 



1 
I 



I 



r 



et aliits, aun domum illlus nuper extrufbm 
jngiulicnir, vülcritquc ia ca miro ordioe b. 
pideos et altilQinos muros , craffiorct proce> 
casquc coluntnas, aurmorcas flatuu , piQuiai* 
^ue cgicgias (juas Apellis diccrcs fcu Lifippi« 

Cr ttoUc cincti ^tubtr , tttdct)«! &ie 0» 
fü^ic^fc^Etibtr, om i^a con eocfnjoy t)t< 

Den Ölum nenmn. äluc^ ^üf«c mirb in rif 
nct no4 ungcbrucftm £fid)(tirrbe SfntMi^ 
t^on Sobt, tvelc^c Cei J^»c Sdnoniniä @(u 
btiü dticcarbi txfiif , nidit nur alä etn tcü 
(^(r piac^ilicbmbet 9}?ann, fonbtrn auctoM 
ein Sioffn ^unflliebt^abtc dtrA^mt. Ditiffi» 
nuisagri, foflt et. diiiflimus auri atijue prc- 
tiotac vcflii, imivcrrac rupcUeflilis , Ggbit, 
tabuiispiftis, vafis caclath, margaritis, Ubcit 
mirum ia moduin aiHuit, 

UccIlO, btc S)ominicanerniDRct) (BiODanni 
3(ngelico, j^utae eignorcllif Snafocdo 
(Cf)omas t>oit @. ®foOAnni aui V«\bat$ 
no) un^ t)omcnito &e4 (S>^iclan:>aio, vor 
<illb»n auäw Slacf) btn 3iBci;f<it bec fwnR 
IfjUtn |iati(n fu^ bif grogEcn Ü^ttt bn ^« 
Iftep, jgtoiMtöo^a t>mci, Utt(l)tl 31ngci 
lo sbu^nArrotl/ piitto von pttugia, 

SLAf 



r =53= 26t 

Kai*a»W ?*^m , unb Kapsel ftltp in ttw 
ftfjitixneB (Stihffit grfcilbef. 

Wcicbtpi« ftcr ^anö«l Der glotenfittfT un() 
tutf^ 6fHfdt>™ tfir 9{«i<0tfn«ii ju bei Xait 
tnni 3ci«ii aufö ^Httc gtftiegm TOartti,* 
«l(c fd)!« f« flu«» Mmoftf ju giorenj an W* 
MC f«t Muff« r ^i* öcm 9t<M)*n lut ?ito<W 
4n6 €r86?ung fiictwn fcnirfn. Äucös ^eIl« 
JtobbU fcon glctfns brfltfj« fcie plafHP 
»iebcc in ÜnfnaljitK , ba er Siü""« *u4 
S&oB wefertigtf , uiiö einen gintif «farito. 



i 



tj^ fie TOitMt £uft unt> Sittming fcfiüift, ^9 
|ib(t) roußt« (c )>latte SafelR uiiD ^^oneiM ^H 
fl^in ä« bfmnlilcn; irdc^e ülrt ocft Slrteie **1 
bomatä anti aQcn ^t'^mbcn oon i^m oetiangt 
Bjutöf. SLoTcn^o (B^btni, ein florniti? 
ilifilKr ©olfefdimiC , wat ttr gefe^ftttp« fei« 
net Seit (n fr^ob(n<;t Sitbfit oon ®ijlb, 
€ilb« unb €rj. Gt 3o§ [lu* 6« ttftttttrt 
?)fomn b« ^fianni^ 5 Äirt^e ju gtetmi, 
tttrti ft{)»*tii« Sigutcn not^ immer ber ©« 
genffmiD einet aHgrouintn ^erennfternng finb. 
Chi «n&fter porentinifiü^er ©olöfctsmib, Sias 
ihen« in«fo (E^oimö) gintguerr«, »eb 




r 



a«4 — g^ — 

JEunötlf^dfl gram «ui^ , unb auf Mittel 
taH)tt, ^ur4 Jlättbau un& Aan^a^a^ 
f#ftft fönt ^afünfte {u »cmittinit, tMk 
ftine J?apitali(n t>i(i>iuf iu »fftvait»n. 

a^itrir 3ufall, V(I(tcT bfui ^anbtl hn 
glortmitKi fcintn dtrintitn ülbbriic^ l^i 
9ottf dtibtrfdtä t)i< befim gclgtti. £)k gl« 
nntiarc roarcit gemo^nt, it>tt jpR$c 3Bt^i 
fait^ vun ^nb«! jucmartm. 6itt(twuti 
Üffigttn im Sldcrbau bormafTeR bag fif grefl 

^c boitnn ftt|)tR&tn tlSai^a fid) in ^orilb 
■Rb SAmpfc eettvottbdn )i(ffcn. Eortbi» 
litt im ^ifdnif(t(R unb ^blttvtaaif^ta 6« 
KtU, unb b(9 9)e.4$t(» ä (^Ainno im S^ttRtii 
Mifcfltii srofle fum|»fi(fi(e €Wn(it ucbav ma 
4tn. ^erbiiri^ gewann » iiit^l nur f(i* 
Htm J^ufe mit beit&ct)tlict)e ^onb^jüttr . fom 
feern »erbeftm oik^ bie bena4)battm Sink» 
tcijra unb rfijKburt^ fein $ft;f|9iel ttitUitit 
ntr »it^tn ^itbärgec {utn Sttfeibttu, unb 
lue eanbnirtf}fct)aft. t&ig ba^in ft^lie rt 
im £anbH»f"R (Ville) btr SloHRttn« <u) 
^ro^t unb ettiftn^tU. l'ci;ntii> Ut% lu $s^ 
Sie a €ajano (in prüttitiscä unb dbfiauA 
f46n{« Eufif41o§ eibatim, vcn ixlffs &* 
•6$Ii(()f«tra SiRSCiu« DJolUianuJ üt feinm 
3(ini 



^ 



bm fSoK unb 619 anbtta ^tibfläl^äufcm 
ter^aßt ju inac(;<n , unb ftineii ^anbd ju 
ttnlttbm, satxn (ic i^m bcn 9f(i(& aO« 
@ct)uI&tR einjufoibetii. ^iftburc^ Dcrfcitc 
fr fdmm ^atibtl einen empftnbtit^tn ®rr(i($. 
€ein(m (?o^n ^orcn^o, tvdcQen baä SSolC 
nai$ feinem 1t>i> {um ^c^ftttcn bte Sfcpublit 
ertsä^lCt, ol^ tc föuin 22 ^a^c alt »ar/ 
lifffett bit 9efd^rlict)fn Umriänt'e, roorintt 
fei« !Kft>ublif turd) ^cn jicieg mitbcm $obfI 
@i;rtuä IV. unb Ccm ülcapolitanifc^cn JTbiiiS 
Strbtiiaiib orrfcjt mürbe, nicdtju, bciiJ^ani 
b(f ftinc^ cätcrlictjcti ^auftä tviebcc in Äcbii 
nunfi ja briogen. <£r vcrmt^rle cicIint^B 
burcf) fcintit autTcr(>vbcit(Iid)(R31ufwan&, bei 
fonbcrs ba et fid) viele SRenote ju Tfjcapd 
auf^ieU^ bie SJecwirrtutg/ bi< in feinri^ 
^anbeWfaftBtetjiH ^crrfcOte. *) (Sb bfjQ&IU 
fogai stotft SuBimtR brn S&Argecti/ toflctt 
toi&tenb be^ Äciegö bcc KepHbliE ©elb öot*. 
gtfttofTett fiolten« ouä feiucn ciscnm S)!itf 
»In; unb ü fam fo weit, baß bec <Sr(bi^ 
be« flerenfimfiten ^aiibel^ babut* tn ©es 
fa&r flerietf), Sa fö() tnon p* gejtBungen 
feine ectiulben ouö ^em bjf(ntiic(jen @cl)a6 
|U bejahten. S^iefe^ Geruifac^tc, Ijaß et btc 
9t 3 ^attff 

•) ©i({>e ftin ficben im l- 55- bcfl aSugfli. b« 

ä MI. ^itterw. 



I 
I 



r 



J^fctlfiMi 9»ni viKlH , unb «sf SCtfCd 
bo^Mf fiDc4 Oldttbau uab taaünitt^ 
fitaift itiat finfünflt ju oavciimi/ ail 
ftint JtdpüAlifn ^idouf (B t^froKitKa. 

SDuftr 3t>faQ/ mtl^tt brxa ^M IM 
Sloiratintt (ciafti grrutgra 31bbTu4 t^« 
|dt>t anCttftitcS bte 6tttm §ol9m. £>ir3iBi 
Kittintr voautt gewohnt, i^it sottjc 3S«9{| 
fart^ vom ^ob«! ju etnmrttrt. @ü KtnoAi 
Uffigtca bm 9l(fc>bau bfrmdffen bii ^tangt 

*« boiinn et^tnbtn SiSafftr fi* in ?PIori(ie 
rnib €üni|pft »(troaubfin litfTrn. Sdhd}» 
lifi im ^ifAntfc^m utib ^eltcrrai]tf<EtiCD 6ft 
brrtt, unb b(9 ^tmo a f$a\an» im %lottmil 
itiftim ittffe fom)>fir(f)tt &ttim mbat tMi 
4^en. ^erbatet) gewann tr niif}! not fitl 
nrai J^ur« titlt bdcäc^tlic^e Eonbsätft , fou 
*(rn wr6*ff«t« au<t) bte benocDbatlfti ihaltt 
tt^tn unb rtlitebuccf] fclR>3(orP'<i iMdcftt« 
Btr ttic^nt SCitDürg» {um Slcfeibau , uiri» 
|UT Sanbmitt^ttaft. ^i^ bafitn ft^ltt ti 
fem Sotib^&urctn (Vilk) btt Slorfiitin« o» 
9rac^t uiib etO^n^tit. eor<njo lieg ju 3)09« 
in a Satano <in )}räc()tigeä unb übtrait« 
li^hati ^ultfc^Ioß ctbAum, Don tKffen gtt 
•(6ll(f>fciten Slngclu« !)}oUtianuä in fcmiin 
3(nu 



r - 1 

W JSMn&tI« unicnvoTfcn ftiibt t'(^oll^rr^ 
IwJi ben arfftbou bcr Suftlfoti^ ftiB<rWit* 
iäTSti cinmfffcctit eruiii^sab, unterließ» 

btf&rbcm. 3it ftinm (Bfltlm ^m»r bcr €t. ^M 
SRarcuä ^iicbc (refncfc tc (um atlstmtinra ^| 

Seflcn «ine 0(t)iilc &» ^äilb^auerfunO, 
»ticket bct Slorfiirinifdje äE'il^bau(r Äer» 
t^olö^/ (in €c^uUr bt€ Scnottllo t>otRaHb. 
S>i( J^oflen, 6älc unb Siinmcr bt^ barin 
i(finbli(ten ^ufcö/ unb bie (Samt bti ©ar; ' 

ttnmateii milSilCfäulcu, i^taärdUfä, ^a^; 
Ine^to, Jfarloixn uro ^DbcOdt bti £ii>iict» 
wHq, SnintlUfco, Xilafaccio, pAolo 
Ucello« bt^ ^&n(tiä (Bioranm 3()tgelico, 
unb b<ä ADbctn Sn^ncf)^ 5>lipP'? £ippi unb 
«nbcier fitmben utib ein^cimifc^di fSftifftr 
ttfegt URb au^gefc^ntüfft. 

£cr(n{0 fegte nic^t nur fäc ] biejtniiKn , 
tit ft(^ in bitfer @ct}ule bor anbern au^teic^f 
Vtttn, Prämien auä . fonbern Pirlic^ oui^ 
bm Ülrmeii unter ben €d)itletR0tnreii4fnben 
Untn^alt, bamit fie üä) ben jei<$Henb(n Mm 

1 sanj nibmen {Junten. 3u blefem 9)if( 

I Soitot unb uDt» ben @<(u^'bt4 

Vi. S 3»gf 



I 



» 



ttn ©iie^autt öiffc^ ^eitaltcrö, CorrigionOf 
yylya.nii S^'^"» l^uflici, 5raiij (£lranäcct, 
Vlkotaui Soggl/ Äorcttjo öi Creö», 3u( 
Ijaii :3uciiatbitti / Ji^acdo ooit UloinclD« 
p^/ 31n!>ccae (Coiituccj t>oii ^onte iSmt 

eir6§(e «iiKt «Um , bU fiO) f)itt gtbilbtt 
l^abeti, tfi xnitbd 3litgeli? JSuanacrott. 

€f (ioiib altf jartct 3«"9'in3 "f"'^ ^i" f«^« 
t)<^ 9)>ä^ifr€ £)Oiimiico iSrilian&aio, anb 
Itflic fd)on bamolii «ntfdicibenbe Q^ctvcifc t>cn 
(inem ciunerorbentlidxn ®tnie ttb. Qä ^Mt 
i^iti iiDc;) [(III ^eif?eTj Un ^ti^t\ ju fö^rin« 
gde^irt/ uitb boct) ^a(t( er ouä $7?arinoe m 
ntn ftitfamen gauncmSopf ^«btiBtt, xetli^tt 
i» ftet ßrDt!Öec(09iict}en Pfakne iwrnw^r* 
Wieb, itiun^o ufrlaiigtc öoii SrfllonbqfB, 
bir btüeti ffintr Scbiiler i&m oorsufi^ta^»/ 
bnmit mi^ ii)tifii ()ute 9!(ilb^auii: tu fnaii 
@ct}ule stiegen luArbrn. X>if^n tnipfa^ Ifiiti 
»ci; allen antttn bm juntKii SSnonarrort / 
unb lj(g i^nt ffin«! gauiifnfopf Mm, Im 
rrnjo seriell bardb» in €i|iaunung, onfi 
vfrlaiigtc ben Smbta bon feititm ^Satet, mif 
bit ^Seijlc^crunii , i!>n fo gut ali titun ftiutl 



tiSU, liti » i&n tii ffinem ^aia(i ttc^nen, , 
linb mit feicfn £b^nm uiib anOrrii ^ielr^» 
^n URt> Jfünßlcrii an f<tntr Z^itl fpcifen, 
SIugfTbcm gab » i^in nccti tincn moRatlicbm 
6t()a[t, bamtt er fernem armen Später unb 
@cf(bivi(ier bcnflc^ni ftnnte. 

^fD t(ic()Rtnb(n ^uiifrcn aufju^clfcn; unl» 
wt (igcncm tßcriiitüd<n tic^ » in alien £nf . 
fccn b« 2Bclf bie aSeile b« 31Itcn auffuc()«ii : 
Hn& rattl fein ?Raiitt überall beliebt uiib be; 
t^mt nar, fo trurbcit itim oon alltn C^cf 
genben ^(t fc^ägbare Ülltcrtdiiniet und @t-I$ 
ttn^eiten iU3efi$ti:ft. tnienidtib tonnte i^m 
<in ST&^neä 3>ersimsen t[)un, al6 xptt i(itn 
itatnb ein antife^ ^(cF verfcf)afte. X>a bec 
£&aumtift(c 3uIiAit roti 6- (Ballo, bclfen 
^d) gotento im ¥au f<:ineä£u|ifc{)lofre^!))Dg» 
Sic a CaJAnc biMcnte , ccm 3^ea^Dlitani; 
ft^en Sönig gerbmanü für beii i^m über; 
Irac^ten SitS etneä $atla|l(ä «ine IHIberne 
g^oale mit einigen funbert DuFaten jum 
6ef(f)eti[ erhielt, na^im er cg nict)t an, unt> 
bat fid} anflatt bcjfetben einige Sllcertdümec 
für feinen J^errn aixi. 37ian fielet ungefc^c 
ttu^ biefem ^epfpiel ber Uneigenitü^ateit und 
Sitbe^ wie ft^c fiel} jebermann , ber mit Hi 
nti|o ia ciRiS» S}(rf)in6un$ itant« an^'lef 

9tR 




I 



0ni f<r>n [ir§, Um 5?(rldii.q(tt tittd^ mtttt^Sa 
XMtn ju b(frif6i3(n. 5«^ rfcim« ticfrt mit 

naä Stn^du^ ^cfttionufJ in eintm Spigcamt 
nie, »e(<£e^ fid) in (incm <^t>t)tp btt @«bfi» 
fc^fn'ffiblici^rf finb«, eoti ))« JTunflfamiw 
lu«3 bti Eotetiio fogt : 

Cociatuin argCDto, vd fulvo quidqvitl i^ 
' auro cß, 

Aedibvs hoc, Laurcm, vidimus cflctint; 
axitel«, Phoenicii, Ariflonis, arcjuc Hy- 
ronit 
^^ Finfcre tarn doOae quod potucremaDtUi 
fkCunachus et Mentor, Pyiliiai, vcl utcrqut; 
f . Polydes, 

_ Lyfippus quidcjuid, Callimachusquc dedit, 
'■ Quae collcgini miro virtucis amorc, 
4' Magnanimum rcdctunt Domco ukiqua 
!■ tuum. 

;;Artiücum monumciita f^ves, rcferuntut 
io auro, 
Argcnto, t;(bu)is, et lapide ora Pcum. 

tvclctie iorcnio btfag, ttrm DitU fctjotitiBfl 
traten/ fctat^tcn irm auf ten ßiebanffti, vtxf 
fd)ic^(lte ^tfinrc^tifibri Cmdctx dgrnlli^ 
trat @p(itr<^it6e «t)(v 3uwf[jc<c aann,) 



b. J 



nac^ ^(orfiti ju berufen^ imit (ie nicfit 
nur ftine idjab^Aitm <3ttm au^bcfftritn / 
ifti) AU(1) Cie @t«mfd;nei&erhtnfl ouctt) 

le ^itivmfunii jur SjcUfomnien^eit 5rnc^} 
'^tl. Qiu(4 dcfd;a!) bitf«^ in tincm ^a^m 
enb butd) «mm g[oKniinei:3iamtnä 3of 
^atin belle Cariiiole iustRaml, ivtlc^ev lid) 
unter tcm i5<^u^ t«ö Eorcnjo bilbttt. ixu 
ti(r '(ragt Ulanctte in fritifc ®tfct)icttt b» 
gffmfctjmib« fein SP«6cnt«l, Oie aSitbect 
^itlitUung Cicf.T Suiift ttin i'orenjo iujm 
fcfireibcn. (£iu unscmtin großei: ^acmol 
ber ®tog5«iogti*«« ®ö!"ic, TOocauf ött 
gefaxte COttift» bin Utii^mun £)ominica» 
mrm6iic^ ^ieronpinuä SationaroU vcctreffii^ 
«ingfgcabdi^iat, btroeifct^ t)a§ boö UttEteil 
itg f?cttn SKarittte gaiij ötc Cffia^t^eit 3» 
ni&ß ifl. 1£ä f(4eint, ^oreiiio ftp fe^t üitt 
imaa gslegen gtrocfen, biefeii i^m getü^wn* 
bcn Siit^m auf tiie SJactirodt ju briiigtn t 
bfnn auf vieU/ t^titä antiCe, auf fein Slnt 
geben sefctjnittene 6Eeiuc ließ et feinen 'Siat 
inen Lavb. Med. liec^eii, 5" ber golij« 
Kixb unä biefeä ^fic^m cntbctfen / in ntiC^t 
JÖänöe fie enblidj gerat^cn finb. 

Socenioroar sroac ni(()t bet ^[({e, aittiF« 

nTtittjcrt tu fantmUn. £«nsf{ voc i{)ni Ratten 

fiirff« 



d 



r 



27a =:%iF=3.^ 

ÜtH IpctrflKÄ, cinigi; Jöcffm au* bm^hc 
ftni €ße, u«&P?enja9«, atto Ccr SttagoHic 
m ÄbitlJ Wp5*n« 1. g«5«n. gDetn «W 
fiif gnnrnilnngtn , bif am €irte brt XV. 
3a^r^un&ttK uor^anten »actn, foitntttWt 
tt« an SJIttise, nett) an tftOrfcnuitg mtfr 
ÖJugfiarfnt mit jfn« üf«?c.r«iiD t« gjJfWci 
tf(rg(ic()ni iticröni. ei( rag ni*t mftfitg in 
(S*rinfm cingtfcjjlcfrm. Mngdu« ^fit*»* 
tlaS brtiiirntt lict) i^Kr iti ftintnMifcrilaiieis»' 
Cie crfTm finita jnt Ätitif, in Slnre^ting tüte 
flafPfttjen @ct)rifl(hn(r , ju (ittttn. 9f(fc' 
ffftü^ct futeiijo Bet f^vl^m, bn (?r(h {t 
(tijn, tuciti)« fin« 5)?tiiiifamiiilung jur Ä* 
fi'rberitng ttr Sttttratur otönett and to 
(fiinmtf. 

Sie g^i^IiotM, tDK(%( Uofmirt im ÄTot 
(Ifc e. gjJnrco errictjttrf, mag mittntu 
ru^mtHi tneöicejfc^n Stbliot&cF, wclij« 
EoHnjo fammedc, nicßt ocriwi^ftlt toeröoi. 
3ene Ijicß Bibiiotfieca M*reit, biffe abtr Äff 
rfiwa, unb mar in beö Eurfiijo CJSo^nunj 
aiifgefhllt. ^c fnmmdM nidit nur aad mr 
6fna(6&(ittrn <pn)Dinien, tea^ er nur vor 
giüdjcrn fluöfinbig ttiinijfn fennft; fenbmi 
fSttbte anct) jroepmal bcn bfn'iljmmi ©tifi!^*« 
3d>anntfi ÄftfcAtri« an bm QicD^uItan 3^» 




fa(<f; uRb l((6 tutc^i^R, mit €c{AubniS 
btffelbeu fo Diele snccliiftlit ^obiccä in s<)ii{ 
@ne(t)cnlant) aiii'faufcn, «IS itiD(tUi1} tcar. 
tafcatiS tiihhltt fdb(f, tt |)atc toon fcinec 
Jivtiun SliftCe jive^uiibcrt alte (Eohre«, be< 
tfii äittiig in ^laltfn itocf} unbtfonnt (ca« 

E>ic (gifecfuifct, iDflc^e uon \t\){t iltifd)*« 
Kit Svfpwblitcn gtoKHj 'iinb ^Jifd fitttfdiir, 
trieb bie glercntinct an, im 3oüc 1343 eine 
fc« 9)ira«jfct)m ä()nli<*t Uniuerfitöl ju giot 
Knj ju füften. 1349 »utbf biefclbi; coit 
5JabfI Slemenö v. unö 1355 ttcm Jfflifcc 
S^ri VI. betätig«. 35re gtiftung ift fcas 
büvä) btfonbrtä merfnücbig, ivcif |ie bia 
gloreittitttrn ©eltgen^ieit gab, ^pttiarco bcn 
^efig feiner »äteclic^en @ülec ivitec ctiiiu; 
cäumtn, unö i^naW öffenfittften tt^tct ju* 
tuet (U berufen, ^fin Isii^ut ^iejn ju be* 
tvcden> fanblen (ic 1351 feinen ^ufenfccunb 
36occfi<cfo ju i^m nad) ^;)abua; aacin ec 
(tfuUte i^re aBünr<$e nietet. £itmotinsraij)f 
m fufiren bie giocentiner fort, il;re UniueK 
pt4t ju beforbern. ete ftiftcten öuf baö l&e« 
(«i&en öeö Soccflccio ften ecften 9necf)ifi*fii 
£^r|Iu^l in Italien. jScomiu« ptiatu« 

'*^ .Prricf>. id Antholoi;. Bilic. Floceat. ■4^4. 



I 

I 

J 



r 

I 



E74- =^4«f;==^ 

le^cti bafcifcft bie gtiectiifcOe epratt* »Hb 
vcrfcitidte bte cifle £iute Uebccfe^ung bti 
^oitiecff. i&otcacfio erläuterte ben £)antt 
unö fv^uf fcen prDf(iifd)en <Bti{ feiner SRutftc» 
fprod)?. 2(H«rt oon piagentin* ä&erfti» 
te tcä S>oet&iuä ^erF de Confulaciont phiL 
unb £)i]ibä J^croibcii, ITteo Usiitgieri unk 
aiibteaö Äancift ffiirgilö gienciö, «nb bos 
mit itl)fS furj fage, m fcötm Sa^e brr-Eittt* 
lottir tiemüMen ^d) bic Ee^rec , bie ^ugenb 
i« bcn (laffifd)<ii i£tt)tiftfifüern fctr (äticc^n 
«nb 3ifcmtr jurwcfiufü^cent 3« bieftr SejuB 
h bilbtttn fi^ aQc bie gtcgen S)^ännet, ntl» 
*< im XV. Sa^tr^uubett ju Sforcun blfltjeKU/ 
j. !S. 3aittiotln8 ni*fin«u6, paltae 6no* 
ji, S^OiiAtutf 3rccia)olita, £eoiiatbu8 31m 
titntö, (E;>ri(>opl^orue Äanbiijue, Xtfah 
ßiui glctnus, tTlacfuppiitue , VlicolJiiirJ 
Jittn. 0rleeßfldus, poggius Sl«Rlll& 
Ku^> Ttngelu« Poliiiaitu^, ^tUmaimiM» 
}(i)iticciflus tinb eitle anber«) mlc^emaO^ 
bit erlieii a2i(tiEr&crfIeBer btr ar(e<^iW|flt' 
uiib {atcinifdien £icteratue in 3talim nfniMlf 
Hm. iDa bie Uni&erfitit untet btr Sta^ 
fi4t bet iwem eif?rn mar > unb Sranetünrt 
^^iUIp^u« bafelbfi ba< ©riecbird!« ie^rM» 
|am biffef a&ctn ab» 400 iScfiulfi;, »elt^t 



I 



meifT^nö Bon ^o^fiii ^ttmbt tna«». 3W 
3. 1451 beftanb fit au« 42?f5«rn; unb 
)UT 3cii ^e£ olJlnjmbm ^of« btj EorfRjo 
tt ^ebici KtKte fit äU(t] bon trutfc|)cR ^» 

3nbcS becronfirfcfcim bU glortntindt bit 
VaivttfUat jn lüfa, rofttfjet etabt fit fiiSft 
1406 bcmciflert bflttrn, biS fic enblicl) eiitfÄf 
^(11, bog fict) Mefe gtatt brffft aW SIetfiij {U 
eiiifv Unitterfität fc^irf«. 1472 t>erfejim jie 
bicfcitcj dugtr tfiihjfii ^!(^rcrn, befonött^ b*c 
fc^jtnen CESiffcnfdiafKii , nacf) *pifd. l!ot(H(6 
b(5)I(Mtl ^öfte 0011 gt&gten Slnt^til ^itran, 
un& mfclmfte i^r rei^e eiiifanfte, unb bo« 

Siibtfftn blii?)(t* noct) \mmtt ju SIo«bj bte 
platönifdje2(f(ibcmfeunt(rbcm^(t)uetb(< 
)jtact)llicbfn&cnl!Dr€iiic. i?ie ()flt(t titCtIdm 
t(ruii9unt)aiiifnar)iiicD(t5)t)iIoffp5[(tif85pltt) 
w jum StijmRönbe ; unö man glaubttjjim 
bur* feie Pick^tfamffit ju ber Selifcmmtiif 
dtitjuet^ebm; reeju fi( ju bfg^^lafD 3ntm 
in 9li()(ii gdfltigft roat. 'Siit ifl eint g(EM fo 
tftt!)uftartif* fw i^ren Se^c« eingfiiommeii 
getoefen/ nl^ietf bicfe aifabcraifet, befenbetS 
lorettiD be^ebiti/ fOiarfiliuä ^ieinutf, ^it 
Cuö Don ^iranbolaj mclctiecau^^iebrtu ^ot 
ttitib )u Slotent »c^nte, für i()ren 33fflto wof 
»R. forenio (ifg beS ^Mdto^ilb ilt gatij ^tOl 
lirn unb ®ri«t)enlflnb üuf(iicb(n, unb ba « 
He 5^ä(te be(ftl6(B but* ^letoHjrmue Äöff! 
M8 Srie^enlanb »galten '^mt, f^ltt tt fit 

e mit 

- ») Mirfil. Pic, Oper. T. V. p. fiC. Edi 





I 



mm snf(rSr««dMMrit Ut Ua Saal bcrWw 
tcwc 3cc SBcrta]HaititD$nt, t>it fUfy tm 

fni, U6 fit t^ fafi »k (iira'StiSDtt bnt^K 
IIB. 3>icfit gHt^cte €4tBinBt»9 tvac il^t 
f» maO^, ttit fic mb nni«cB «flaMt »M. 
3(n Selfoi »otni brä 8Eai^iu« fSitiau^ 
UÄ<tf(«nis bn {£<rft bc« Via»; U< 
SBoc^iit^Ba IMT inubiftot @pra«tt/ tofb 
diti fu nun two Gfi^ittn vfranlaßK; 
ciRt srficflfiMtli'^'" ""(' ansrnt^ncrc ^(i 
boAut utttt itm UM unb bot rttc^n tb&xt 
ficra; tine (blrn >D(nfart, uaD titt oi(( (im 
Ii<ttc £ci[, al^ bit 3iiüctclir4( ^fiiloroptitf 
jttDÖ^m FDnntc 9Uut glaube ii^^nictK ju 
ft^Iffl, ocnni^C«^ in^cntütltctbcäl^ofinul 
tmUasaOx loltcire Stiiultcr bn (^o^fanift^m 
e^ttibart, tintm $iD§tn ZUHt atulf, itt 
THaätafymtm txi VldtrnM'^cn tSiexU {Dfctinif 
Iw. £»[ ®tbanf< iß d^nj ntu^ unb t(t» toaüf 
Uvatdi faft QuterticFtat, i^ii mit um)crio(i(Iij 
«toi &[ünbtn)U bciptiftiu 

5ia* bfinSobe b<ö?PKtijo »utbe Strw 
Iwtb Äu«Dai, reflcttr tm ©dt^rteB utit« 
bm ^amta ^^rnarbu« 0ri(tlIariu« b» 
taant ifi, bit t>ovtit^m\it Stüge ttx ^laiof 
nif*eii Slfabemif. (Eraemuö, f.i(it oon i{)m: 
NoviVeociiacBcrnarduin Ocricutarium, civem 



florcnriaum, cuius hiftorias G Icgiflcs, dixißet 
alcemcn Salludium , aut Sallußii temporibut 
fi:ripta!. Nuuquam tarnen ab homine impc- 



k 



1 



trare potui, ut latinc loqucretur. •) ^ts 
freunöfc^afllittie Umgang mit iottnio, brffe« 
<S(!)nj(|i(c « suc ©emaeiin 6*«»f , mit 9)taK 
filjuä ^icinug, uttC aQen btn QVO^tnWtiat 
Tiftn, Cic Damals Oic Stabt ^[orcnj jti ftRtn» 
ntuen aitl;eii niad)tcn, ^attini^a la tinm 
itt gelehrteren uitt gefiltetltn 3}retifctieii g» 
tiltef. gicitiu«fcI)reibiDOii ifimm cinemSSricf; 
an O^alöius, iniKt fiunöerttflufeiiö gJItnfdjert 
fwflcbe man fthroerlict) einen frncrr, btt an 
efir&arfeit btt (Sitten «nb ©lütffclitifeit. 
mit i^m ju »ergieidjtn n>ö«, **) €o. Uinge 
JotensD lebte, »erfauimelte ficfe bie SDlatoni* 
fc^e tüfabcmie etitmeücr in btv. <!So{)nung/ 
aber in timm btr Sanb^äaftv beffelb<n,. 
^ecn^arb 3iuceBfft trcid^tete i^c )u glorcni 
«inen eigenen SiiJ, ba cc &afclb|t ju i^tett 
SSei-fmnmfmigcn einen pcäd)tT<)(n ^atfaf! mit 
©ärtenunöEuftroälCdim erbouete, meltfiMinj 
tcc bem '!)Iiimen^k>rti<l>ricellarit tnganj€uf 
lopa befannt nxireR. @ie tvaten mit fei; 
tenen antiFen SeiiEmälern bet SunÜ aaestf 
fctimütft, beten 3Infi:t)<iueii juc (^rneueruus 
ber glödÜÄtn Reiten beä <p[ato,, ba J?Liu(!e 
uiib aßifTenfctAfteii in 3It^en bluteten ^ bi» 
neu (eUte. Sic marcn bec aDsemtine Bamt 
nulplaß ein5eimif*cr unb oiielönbift^et ©ci 
Icfiirten unb eiaot^mtlnnet , eine et^jnlc, 
bec feiniTftt Sraafötlug&eit , bei: fttifcnm, 
^Ciffenfc^aften unü .^ünt^e, »ccin ft<^ ttla'. 
@ 3 (biaveU 

'J A[K»i>hMib. s, Oper, yultfip. 3«. Lupd. B», 
«v. 170J. ■ ■* 

••) Opet. VoU V. p. <^»- 



1 





I W WOm» «n» 1493 m 4 

KftbefS(te& €x botatüi hout &ra 

" ~ "~t jl U^ ScwttM ww fnxtt 

t tiiS »sa 4l|aviB Aloaltt, 

: m4 ftinca Svftc 

w^f vörNn 14 

t wwJ M» laka, mm n lÄnstr gtItH 

Cr MT fo« !■<• 3«^ lsi;t , aii ftät 

SkM ft i iwb t «! Scrfictatfc« mit Crm fcdiu 
Jjn^ ti«it Xori vui. oa« m etoK 
^äänt »mtc iaam ^iit ft im 5!?Miat 
fwaAff 1494, ba tit SuBiCKa to glof 
cn{ cianuftni, hm kuus ^Siätxni ^twiB 
OBlt 3t^>^ C^ €t«M »rrtefoi : aU iai 
Solf, Ott graitiDffn »nmifitt, auf ti« l^iu 
fcr M ko ibo fcnii vo litlitttra SIieOl»i( 
ftni ^((tltittf Ic3«äinn<u, un& fi< alltr 
i^ccr toßbairn Srrütbfü^nft, ^üi^tc, Site» 
ätäsiftunb JunfifaGtcii, fit mit unfiglift)» 
Xofito unb ^übc gtijnimdt R>orC<n »attB« 
bnaubtr. ^bilipp von Hcmmce fagt: ti 
ftQfn ntM aai(Tn ^otltcictcittn äfxi 3000 
golbene ur.& ßlbernc 'I^^uiittn (|(rau^t ncri 
fcen , unb ftjt (Jiniu : « croi . 'juM n'y avoit 
point autanc de Utlcs oKdaiUcs cn Italic, 
Ce 



C« qo'il pcriSt ce jam oi b dte, nMl etat 
miUc ctu^ a pl«. *) S«« «e« Satt^iw 
litm UB« SRMvftmtta « bic 9«a&e sc« 
^hUli fitU Mrbc ■■ äa e»Mt«rtt m» 

$ttttm, iDtiAo «f«nibitf 3i|k 1512« im 

^alian poa tDOÄci ■ tic Ga/bt MtrMr bcf 

ruftn DJucEx, iB fria J^tad laitdfdctc ***) 
€in sut<r £^il «« «cMcnfita 9tfeU*t^/ 
mlt^fn tfi MUfecnM« Vc^U 6<i| ttOt 

1496 m &i< SNNtet^ & Vtrc» sckwtt. 
^< fltfcbncfta» C^roBf bt« Dtctra Van** 
ti fagt ^9« 3^c 1497, bcr bmUM ^tf 
nnm»i SosownU, 9ihm^ tti XMittt 
&. CO^atce , (Abc iHdc !&ik^ bn befaßten 

^cm t>frf(Mft> fiel) »iMr bot jhutcitioMi 

3m 3a6c ijog MtfaiifMi 6ic ati««« Me 
jivo^iHiv^fniau« 3^M^(mrfit. Sic fifkn 
alxc in 9au i^inlt. T>a SatbintiJb^aMt 
aei it' ^tbicif bti inac6tli(bni&n Sotraio 
So^n, unft nactHulifa ^taM ft« X, fan^e 
^( i unl) 9aM Jhotira« VU. Mitftc |h 1507 
aa4 Slerai)iuiftct; »e o«^ riarn 9[an 
br^ SSi^tUmsdo SnoRamti im &iit @. 
{ortttiD <in n$ntrr &aai fäi düjclbc stbanrt 
@ 3 nur» 

•3 ub. 7. s. ». 

>*3 Paul. ]onDt, Hißvr. Tui tmp. l!b.;r, 

•"") vijäri im Kctm tri anrrifluno. 



I 



I 



Kmbt, tvorttt fie eon itn gärfTen bti^tttu 
Uä ^tbici bnvatfiit , unttr bcm Alainen 
Sibliothcca Laurcniiaoa bi0 auf ben ^euHsrn 
Sag OfrtDät)r(C tvcTttn. 

iogloTenj notfjanbae rtidje^uffc, bie ftc^ 
Surft) fot^bdte S5üct)crratiinilung(R au^jfic^n» 
len. palla 0ni>j^i bUlI [U S^aak unb ou^f 
ttötW gtf*irfH .R'opiRen , utib fauftf f» t>rde 
^anufcripte, aie er imm» au^ftnMü mac^nt 
lomifc. £)aä namlictit x^axtn pietro paji 
31, ®mnoj30 ITTfliictü , Jlngelo (J5«56'* 
unb ^trnat&o niifbclocti , »ti*cr, nnt 
SSüc^fr iu famuilm ^ bucd) Europa uiib butt^ 
biestietltifdim^tnfflit »ifcle, 1111& eitle noc^ 
flonj unbftünnfe Sßrrfc terü^ntttr gc^rrft* 
fifUcr mit ftct) brnrb». £iie @itidfalt btt 
<£latibtf4}eit 3älblioi(»F, unb ctnct aitbcrn 
tfä ^inoiitcn^jfloOcTe &. Croce jn gUi 
im;, momit fie oeremt ivuibe, tverbeii in 
3a9fmann« SDIagaiin bet Jtalitn. üifMratuc 
unb Äflnßt ') bcfdjrifbtn. «8(ib* roar«! von 
bec nro§tcn Q?i(^ti(ifcit, unb btni bffintlif 
d)eR OJebrauc^ gcisibnift. i£ic bm ^tfh^tiu 
i^en J^äitbm bcc S)i?Dnä)e ju cRtftigfri/ tlftC 
fif ii>ti\i b« 5cd)r.'ligt jTaifet gtdtii , t(itil« 
bft «flietmbe P}tD§|cr;D3 öem Jflofitt a6f 
f tfauft/ unb bctbtitiil Dcct) anbfrn 700 orienf 
ifliifiten SKQHufciipteii, bic biö batiiii not^ im 
©rogS)i:ci09tiii)cn «pallnff tcrtva!)« murbtti, 
(ft Eauircniiaiiifcfim^ibliotlicf ftnbfiteibt.' 

2)ie 
•) 4. SMib. ©■ 87. K. 




i 



Sit 5Io«tttinet ^attm im I5t(n3a5r5"«* 
tcrt in unb augtr ^talim bm 3iuf, nict)C 
nur tti; bcfim S^ät^ccfantmlundfR {u bcligttt/ 
fonbeirn (iu(t) bie gtlt^tttfim fSüi^ttUnnn , 
unb bic gcfcbicfteftcK Äopificn ju fci)n. g^ttias 
iiuö fpontanu^ aiebt i^ncii bie ff^re, faß 
Sanj a[I(in bie ^tlegrfomf e it tvicbet ^(tgt |lcQt 
jU ttdbfn. C^OTum propria Uus cft, et pecu- 
liart mcritum, quod latinai liiteras pcne ab 
interiiu vindkaverinc. J)ec ^un(tnrifc()e jf 6» 
niS 9)icitt^iiiä €oroinuä bcOieiiCe |tc{} jut (£r; 
«iö^tuiig f*infc bcrübmien i£ib!tDi(icf nitipHiS 
flot«itintfd)et öfU^cK« unb Jiopifim, 6ie 
<t t^tiltf an feimm ^Dfe, uiibt^til^ luglof 
«tij umcrfjtclt. Üln feinftn i?i>^t, waren 
Scaiucr«: JSanSitii , 5iI>PP0 Valotl , unl) 
(in gtti>i|]cr nicolaue djeolosufi. (SelbfE 
Sßjatfiliuä gicinug ivucbe mt^rmalen Don i^m 
«inflfloben. 3" S'ßrenj uiitettiieit er beftöiw 
t)ig biet ^opi|Teit. Sluott ift e^ fc^r na^ifctieim 
li^, bag biefer unf}ei:l>lic(]e ^^nig ben belteii 
SDIiniatutmalec ^tttapance ju ^lorcnj tefoU 
trtr. 3n bet Jperjoglidien ?'iblict&eC )u aJIo» 
tena finben fid) Diele von i^m bema^Ue £of 
ticeä mit feinem 37amen unb mit Cein ^ap; 
Veti beii thxü^i ^aitt;ia^. ^e me^r nton 
Die 3]?alerei)en anfielet, t<^nict)i gcfalten fir. 
kleine Knaben aUeitxiiib^^tere, sSlumen, aU 
leä i(! fc()&ii seicic^nct/ unb mit ben Ub{iafteiTen 
garbeu eDt^eneüC. Sntroebec ^at fie ^ecFu« 
lc9 twt €ttle von SRe ju glovcns / ivo fie 
6 4 »itl* 

■■\ 

» "3 Dt SeUo Keipol. Xib. t. 



1 



p 



I 



aga '~~>g — 

fcwDfit^e tKitti tm Jc>i( öfS JTBnigl in bea 
J^inctn tf( ^ünftltt un& öer ffopiffm g^ 
blifbtn (vartn, cbti bec jF^tbinäl^ppoItto 
ton 5fte in /jungötn, nt> er fi(^ bieltgajjw 
autliicU/ [(luflict) an fi<^ gcbtut^t. 

titt $o& be« ^orfR)0 bt' ^tbki {»$ ffjj 
htm S?aaft unenMic^e ^ibfrträrtidftttttt/ 
bet Kfpublif glDrcnj i^ten ginjlic^fti Um* 
Pur; , unt> ganj Stalicii grogt Dran;ifal( )it» 
{crtniD ^ielt bicftä fAt cmrn unttä^ticddr 
erUntfa^, ba^ t>it ^tpubUt gloccn$ «DB 
Ifintm gcinbc «ro«« ju I«fiiri$«ii 6i(tc, 
lange fie mit bem ^ccjoge cor 3}fei{dnt> un» 
bfm 5t&nis tien mtatjel bag üor i^m trti<Sst 
tttt SiünbHiß fortfejtf. ab« (tin unflug« 
(Eo^n pf«ro cetlntcte bie Stcpublif^ {»n 
SRfapDltwnifdjen Äsnig i^ctbinonb ju gtfati 
Un, fict) ccii ^ubFDig eforja ju trMiticnj 
hjocurct) fie p* öen Jp«ö bct granjoftn, 
bie )*nec nad> ^taUm titf, unb bic geinK 
fcbnft beä fpabliä unb btt fDmfjiiiti», wo» 
Kit et^ct) Dcibunben ^attt, bin ülbfaU bre 
ewöt (pifa, unb f*w«e ÄrieflötDften, ^e 
tvitbtir JU txabtta , unb ittttn J>Anb(lä$iiu 
fccn |U Vi»Dn (inen töbclidjen gtceid), i\u 
jog. Slug^cbtm dag bic $anfcefTdbt( ^(^ 
beg n6rbUcI]en Spaabtiß gani btmtiitttt ^iU 
ttn, uitb bie ^oDent^anufdEturcn niitjt 
mt^t bon bm Si?""!!"^)^»« fcnbertt oott 
bttt BtabUtt<Sm, ^tüqq, unb ^RttDerpeit 
«t^itltcn, fo Ratten aud!) bie fanbeäbetweif 
fungtn 9»fct)>(bm(£ tftc^ec gamilim/ und 




I 



feal ton Eorcnio ststUrtt ^eif^pltlr^U SU 
titalittt auf lit^tttbt eüttt lu «tcwtBbm ^ 
ita $ant)<l btt glocmfiner ft^t gcf4tt>Ai$(. 

lKi)(^ finer aitiijc^niä^rigfn SantwäecEmti« 
Bing fü^itt enMio^ ijta bec Jf arbmal Oo* 
^nn t>c' lTTt^tci, bcä prattttlifbtntwt £o* 
nnjo €o^n, mit ^ülfe fineä päb|ili«tittt 
J^ctc«, UHb tom Sott begänfiiset, ffinm 
^rubrt 3uli<tn iu Slortnj uitb in bie Qßärf 
bt bt^ im @ati(|[taiio rrtrunfmen pittro/ 
llHtbcr ein; er ab» »utte für} ^ernac^ uii« 
xr bem fnemen Ecd X. auf ben pabiflic^m 
etu^I tT^oben. ^n il)m lebte bee @i(itt fei* 
nrt ajattrö Sorenje. Sic ©tf^lidlte bejcuget/ 
na^ (t (ur $ef&rbeiuR(i bei; Eitteratut unb 
f<l)Dn(n xünflc gct^an ^at. <Snn ©efctjlcc^t 
in bet Sitsirruns bet Oiepubltf ^'^i^^it 1^ 
htühtistn, ftemann» bcmfeiben bie greunb« 
fc^aft bet Tfit^tlen Käufer , ba <r i\)xttt QJtU 
»erroanbten bie JFarbinal^w&ibe eitfieiUc. €tf 
ri<^te(e bie UniSecfiiit (pifo, ml(i)t in bm 
Unrujien btS Stieget in ^JetfoH gerat&m »at, 
wiebet auf, unbeetorbneie, baß bie gt^rer 
burc^ ben Sehnten brr Sintäufte ber tti&tai 
nifc^en ^lenfet) et^aiten tvitcbcR: unb ben 
ttfrf(()iebenen Stinfcen bcc @tabt ^lorent 
Mclie^ etoielc ^riBilcgicn. €o feljc er fi* 
abet angeleain ffpn lieg, feiu Wefd)I«i?t JU 
»et3cfc§eni, fo wenig war ec im gfanbe, bie 
ädiie ?Rad)f ommenfdtaft beö foretiio eor bfts 
UnUrgons ;u fiiji^tn. £ienn 'Julian fein 
Stuber, roelAen er mit öec ©ttirepee t>ti 
^ecjogä bon Saeopen vtanli^lt, unb ben 
©5 &e< 



I 



984 ="^' — 

t«r Xbftis »OD SranfrCKt |tmi J^jo^t^Bm 

9( 9i6tn m tcc fi^önfirn !Slüt^ fnnc0 a(f 
Icr^, «Unun Emniii brfAäfttgtt imr, \\m 
«tu fouBaraincä gurfunt^am im j^nt^rrüft 
IRcavtl {Bmii^trii. €ctn 3}fft J^MtnjOf 
ftiati älttfim ^ruMrä eoftn, »tl<tifn tt 
ba0 bdii Jpouft rtoofte (tittt^cm ^n>si%vm 
Uibino ef[Ii(t>/ lebte nidlt lang«/ uni itag* 
U mil fem« Kma^lm 5)?ag5alena Mn!5»w 
losne nur eint tin;i3C i^ccfeter, 37dmmä 3Ui 
^Mtrlna, tet\(S)t ^nnact) Kimidin in Sronff 
reici) nurbc. C£3a4 nocf) »on brmCDifbtcttftticR 
i^oufe überblieb, iraren üte ^aftacttn, bet 
Äarbmol 3uliuB, ein gobn be* rti ber <pöi( 
jifc^ra Stcf^itibnuis ctmorbeteti ^uli^itu^/ 
Sptubetö be^lJMdjtttebentCBliorenjo, 3pp»» 
liio, Wft(*ten3uli'iii . ber J^ct»g B»n !Re> 
mour^ mit einet £)anie üDn Urbino, imb 
atie^-fliiber, toelt^eii tnfrotbet isrx S'urb. 3iu 
buä Dbec oec^erioi) Eorcnjemit'tinri ^ou^i 
ma^b fttjnigt (lattf. Da bie acbltn inänn» 
lictien 3Jact)Fommcit txi ^orenjo o^nc Siben 
cr[ofc^nR>ai(n,fct)eitricEeDX. dUeSilebkeifAt 
eütet bon Jlacbinol 2iu[iu^, €r)i)jfc^Df |U 
glDrenj, nnb päbfrhc^cn feciatcn ober @eu« 
feeriKur )u i&oiogna. Ziffer fejte fic& <im 
f&nSliiSi relbfl ani diubtx bet aio^ubati in 
n aber ^erna^ uiitcc bcm tnamcn Ziemend 
VU. auf benpäbrtlittjen *£lu^( erfjoben rouir* 
)>e, fcbitftf ft bie jroem not^ übriiicn $aftan 
ttii natt) gloreit), unter bcr ülnltitung bti 
^arbinal^ €iiIvio poffetini Ubn Soitona 
fem 1 



fcm &iMt itt regierm. t>ie ^iorttitintt- 
liaSKn tieft Stfgicrung , n>fil iTfaufPitnialt 
Stgrön&et, utib mit fcfiwfrfn Slti<iabeii btf. 
glcjut roat, <im i^tipen ab« locaen ttt 
^tte unb Unqcfiftlitfenlitit brf jfntOiiial* 
9(i|itnni. i^obalb fle tcfuf>rftt, baß i'l» 
ntenä oon benttutftfjtnitnb rpanifilltii Srups 
^jf» in btt enfl(l«but8 (ingefcdlcffm n>ac, 
«Bpßrien fit fid& »ibet bie JSegfnten, unb 
trieben tie mit &malt aug b« Slabl. ©a 
fh ab» am aQcrmciiien glaubCon fid) i&icc 
SKDÖeit »etficticrt ju 6'»^'"; «r^ieltifUmtH* 
sticht nur ben grieben bom Jfaifec, fonbccn 
xjc^ttte äuc^ mit i^m nn ^AnMiif auf/ 
fcaft befftn b« wrttitbEne SlUfdtitxe mit 
«inet natärlittjen Socktet befffll*«"' SßamcnÄ 
SÜatgartt^a , cermä^It, unb mit gemein; 
fcfiaftliditR Waffen als ^eijcg an tag Tüai 
bcc be^ florentiiiirc^en^iaatä gefejt tourbe, 
!nac() einet %tla(;eiUR|) »on (ilf 9)?onaten 
fa^en ft<^ bie ^lotenttner enbltd) gtjmunt 
gen, fict) bcm ffljineii beö Äaifetö Äotl V, 
unb beä ipabM iu unterroeifen. 

gloicni fa^ f!d) bamolä Telblt nitdt mt^c 
flUict). «Kit Sllepnber unb 3i>potito, unb 
tD&fitenb bet $e[iiitcrun9, niaten aDe bie 
Ctiif)en gamilicii/ bie bem ^abfl ^Umai 
ttßtbtn tvaten, bei @tabt vetntiefen unb 
i^tet &üta beraubt mctben- unb nun, ba 
bie 9'?eöiceifctie ^axt^ti) bm Sieg babon 
trug, mucben fo viele Don bet feiRbIict)en 
6eitt ttieilä ^ingetic^tef , t^eit^ beg San» 
teö betroiefen, baß b« iStabt afle ^ofj 
nung/ 



r 
f 



T 



nuns, )e IStcbtt aufjafornrnm/ eA^t^d^niU 
ttn ju fcpn fc^itn. QSti( bon btn thtla^tt 
rtru baS 8anb nn^ä um^tx vtxnüfltt tvon 
&cn trar, fo bradiUn S)\xBSttinot^ unO 
3)(|! bai €lenb bcr gtabt aufä ^btl^ilt. 
§iae Uttil, TDtiä)e4 bit ^tbiieift^mifiaflatt 
ita itrem ISaicrIanbf iuiß^trt, f}>)t nactj^ec 
«in antKr« äfliKE 3"*'^ tiefrf ^auf€S, 
WfHi)(C jur unaböangijiCR JSrgiecunj gtlaufl» 
tt, roiticx 3ut ftmat^. 




53 ft vi 



^ ^'^^l 



iilliiii ^''^ 

3 tlDS D13 S13 D3b^ 2>V 



CECIL H. GREEN LIBRARY 

STANFORD UNIVERSITY LIBRARIES 

STANFORD, CALIFORNIA 94305-6004 

(650) 723-1493 

grncirc@sulmail.slanFord,edu 

Alt books aro subject to recoll. 



DATE DUE