Skip to main content

Full text of "Lateinisch-deutsches und deutsch-lateinisches Schulwörterbuch"

See other formats


igitized  by  Google 


igitized  by  Google 


Digitized  by  Google 


Digilized  by  Google 


f; mm 

Hd nie  !aui 


c i 


Digilized  by  Google 


Digitized  by 


Lateinisch-deutsches  und  deutsch -lateinisches 

SCHULWÖRTERBUCH. 

Erster  Teil. 

Lateinisch-deutsches  Schulwörterbuch. 

Von 

FRIEDRICH  ADOLPH  HEINICHEN, 

I)r  (1er  Phil,  uud  I.ic  der  Theol , Gjrmnaaialprorektor  a.  I>  und  Proftisso r 

Fünfte  verbesserte  Auflage, 

bearbeitet  von 

DB.  A.  DEAEGEE, 

Direktor  de«  künigl.  Gjrninaaium«  ca  Auricb. 


LEIPZIG, 

UBDCK  UND  VERLAG  VON  B.  G.  TKUBNER. 

1887. 

'A,  ,tV('  Digitized  by  Google 


Lateinisch-deutsches 


SCHULWÖRTERBUCH 

zu  den  Prosaikern 


Cicero,  Caesar,  Sallust,  Nepos,  Livius,  Curtius , Plinius  d.  J.  (Briefe), 
Quintilian  (10.  Buch),  Tacilus,  Sueton,  Justin,  Aurelius  Victor,  Eutrop 


und  zu  den  Dichtern 


Plautus,  Terenz,  Catull,  Vergil,  Horaz,  Tibull,  Properz,  Ovid  und  Phaedrus. 


Von 


FRIEDRICH  ADOLPH  HEINICHEN, 

Dt.  der  Phil,  und  Lic  der  Theol , GymuaaUlprorektor  & D.  und  Professor. 


Fünfte  verbesserte  Auflage, 
bearbeitet  von 


DR.  A.  DRAEGER, 

Direktor  des  königl.  Oymnwiumi  zu  Aurich 


LEIPZIG, 

DRUCK  UND  VERLAG  VON  B.  G.  TEUBNER. 

1887. 


Diqitiz 


Z' 

lOogle 


J rn:uc  LI  UH  AR  Y 

J.6GÜ58B 


Ai  TOR,  LENOX  AM) 
Til  l LN  KUI'.MJAIiOXA 


Digilized  by  Google 


4 1 X { ip 


Vorrede  zur  ersten  Auflage. 


Vorliegendes  Wörterbuch  soll,  wie  schon  der  Titel  andeutet,  ein  lateinisch- 
deutsches  Schulwörterbuch  im  strengem  Sinne  des  Wortes,  d.  h.  weder  mehr  noch 
weniger  als  ein  Wörterbuch  für  Schüler  sein,  das  mithin  unmittelbar  nur  den  Be- 
dürfnissen der  Schüler,  aber  auf  allen  Stufen  des  Gymnasiums  und  in  gehöri- 
gem Maße  Rechnung  trägt  und  genügt.  Wenn  ich  mich  aber  zur  Bearbeitung 
eines  solchen  Schulwörterbuches  entschloß,  so  konnte  mich  dazu  nur  die  Über- 
zeugung bestimmen,  daß  durch  die  vorhandenen  lexikalischen  Werke  dasselbe  nicht 
überflüssig  gemacht  sei.  Denn  daß  die  großem  lateinischen  Wörterbücher,  wie 
auch  das  treffliche  Handwörterbuch  von  Georges,  zu  weit  über  das  Bedürfnis 
der  Schule  hinausgehen,  wird  schwerlich  ein  Schulmann  in  Abrede  stellen;  andere 
mir  bekannte  Wörterbücher  sind  wieder  selbst  für  den  Schulgebrauch  zu  dürftig 
oder  dem  heutigen  Standpunkt  der  lateinischen  Sprachwissenschaft  zu  wenig  ent- 
sprechend. Das  in  mehrfacher  Hinsicht  recht  zweckmäßige  und  schon  als  erstes 
eigentlich  lateinisch-deutsches  Schulwörterbuch  verdienstliche  Werk  von  Ingers- 
lev  aber  stimmt  doch  auch  mit  der  Idee  eines  Schulwörterbuches,  die  mir  vor- 
schwebte, in  mehreren  wesentlichen  Beziehungen  nicht  überein.  Denn  den  Schülern, 
besonders  der  oberen  Klassen,  bietet  dasselbe  nach  meinem  Dafürhalten  zunächst 
deshalb  zu  wenig,  weil  der  Sprachschatz  der  klassischen  und  eigentlichen  Schul- 
schriftsteller selbst  für  den  Schüler  zu  unvollständig  und  lückenhaft  dargelegt  ist, 
namentlich  was  die  Konstruktionsverhältnisse  und  die  Phraseologie  betrifft.  Ebenso 
aber  erfahrt  der  Schüler  aus  dem  Ingerslevschen  Wörterbuch  viel  zu  wenig,  wor- 
über er  doch  jedenfalls  und  auch  um  ihm  zugleich  beim  Lateinischschreiben  die 
erforderliche  Hilfe  zu  gewähren,  besonders  Auskunft  erhalten  muß,  ob  ein  Wort, 
eine  Bedeutung,  Form,  Konstruktion,  Verbindung  u.  s.  w.  klassisch,  nachklassisch, 
spätlateinisch,  poetisch  ist  oder  nicht,  er  wird  aber  auch,  was  ein  noch  größerer 
Übelstand  ist,  da  der  (Vorrede  S.  IX)  aufgestellte  Grundsatz:  'Wo  von  einem 
Worte  oder  einer  Phrase  nichts  gesagt  ist,  wird  durch  dieses  Schweigen  bezeich- 
net, daß  das  Wort  sich  auch  bei  jenen  Verfassern  [den  klassischen  Schriftstellern] 
findet,  also  gut  klassisch  ist’,  durchaus  nicht  konsequent  durchgeführt  wird,  sehr 
oft  verleitet,  vieles  für  klassisch  oder  prosaisch  u.  s.  w.  zu  halten,  was  es  keines- 
wegs ist.* 

Wie  nun  aber  in  diesen  und  andern  Punkten  auch  das  Schulwörterbuch  von 
Ingerslev  dem  Schüler  zu  wenig  bietet,  so  enthält  es  ebenfalls  für  denselben  auch 
zu  viel.  Denn  auch  Ingerslev  hat  nicht  bloß  die  lateinischen  Schulschriftstellcr 
berücksichtigt,  sondern  aus  Prosaikern  und  Dichtern,  die  keineswegs  zur  Schullek- 
türe gehören,  von  Lucrez  an  bis  auf  Gellius,  vieles  aufgenommen,  was  in  ein 


* Belege  hierzu  bietet  jede  Seite  des  Buches,  und  ich  begnüge  mich  daher,  beispielsweise  % 
auf  den  Artikel  abruptus  zu  verweisen , in  welchem  weder  der  Komparativ  und  Superlativ  noch 
die  eigentliche  und  tropische  Bedeutung  des  WorteB  (abrupt a contumacia,  per  abrupta,  procdlat 
abruptae,  abruptum  sermonis  genusi  als  nachklassisch  bezeichnet  ist  und  ebensowenig  die  Wen- 
dung in  abruptum  als  poetisch.  Vgl.  abscessus,  abscindo,  abstergeo  u.  s.  w. 

Digitized  by  Goögle 


VI 


Schulwörterbuch  im  strengem  und  vollem  Sinne  des  Wortes  nicht  gehört  und 
daher  als  unnützer  Ballast  für  den  Schüler  erscheinen  muß.* 

Nach  diesen  Erörterungen  wird  es,  glaube  ich,  nur  noch  weniger  Worte  be- 
dürfen, um  den  dem  vorliegenden  Schulwörterbuche  zu  Grunde  liegenden  Plan  etwas 
näher  darzulegen.  Erstens  nämlich  habe  ich,  um,  so  weit  ich  es  vermochte,  ein 
lateinisch-deutsches  Schulwörterbuch  im  strengem,  vollem  Sinne  des  Wortes  abzu- 
fassen, vor  allem  festhaltend  den  Grundsatz,  daß  ein  solches  nur  den  Sprach- 
schatz der  Schulschriftsteller  aufzunehmen  hat,  d.  h.  derjenigen,  welche  in  allen 
Gymnasien  oder  auch  nur  hier  und  da  oder  nur  ausnahmsweise  und  auf  kurze 
Zeit,  sowie  öffentlich  oder  privatim  gelesen  werden  oder  wenigstens  zu  lesen  sind, 
kurz  nur  die,  welche  in  den  Bereich  der  Schullektüre  gehören,  den  Kreis  der  Schul- 
schriftsteller genau  bestimmt,  und  welche  lateinischen  Schriftsteller  mir  als  Schul- 
schriftsteller in  dem  angegebenen  Sinne  des  Wortes  erschienen,  zeigt  der  Titel. 
Zu  bemerken  habe  ich  daher  nur  hierbei  noch,  daß  wie  die  Fragmente  der  ein- 
zelnen Werke,  so  von  Ovid  die  erotischen  Gedichte  ausgeschlossen  worden  sind,** 
auch  natürlich  unter  den  berücksichtigten  Schriftstellern  nach  der  großem  oder 
geringen  Bedeutung  derselben  an  sich  teils  für  die  Schule  die  einen  mehr,  die 
andern  weniger  in  Betracht  zu  ziehen  waren,  von  den  Prosaikern  daher  ganz  be- 
sonders Cicero,  Caesar,  Sallust,  Nepos  und  Livius,  von  Dichtern  Vergil,  Horaz  und 
Ovid,  in  verhältnismäßig  geringerem  Grade  hingegen  die  übrigen.*** 

Eine  besondere  Mühe  und  Sorgfalt  habe  ich  ferner  darauf  verwendet,  dem 
Schüler  bei  jedem  Worte,  jeder  Form,  Konstruktion,  Bedeutung,  Verbindung  und 
Phrase  genau  anzugeben,  was  klassisch  oder  nachklassisch  und  spätlateinisch,  poe- 
tisch oder  poetisch  und  nachklassisch  sowie  spätlateinisch  zugleich  ist,  und  zu 
diesem  Zwecke  habe  ich  zunächst  drei  Zeichen  gewählt,!  außerdem  aber,  da  die 
bloßen  Zeichen  keineswegs  für  alle  Fälle  ausreichen,  nicht  nur  besondere  Bemer- 
kungen, wie  'vorklass.,  spät,  seit.’  u.  s.  w.  in  den  betreffenden  Fällen  beigefügt, 
sondern  auch,  so  oft  es  nötig  schien,  die  Eigentümlichkeiten  des  Sprachgebrauches 
einzelner  Schriftsteller,  wie  des  Sallust,  Livius,  Nepos,  auch  der  Epistolographen 


* Dies  steht  meines  Erachtens  fest,  obgleich  in  der  Vorredo  (S.  IV)  es  heißt:  „Ferner  ist 
es  zu  wünschen,  daß  das  Wörterbuch,  welches  die  Schüler  besitzen,  sie  auch  in  Zukunft  nicht 
ganz  im  Sticho  läßt,  wenn  Bie  (was  leider  wohl  nicht  eben  mit  vielen  der  Fall  ist)  im  reiferen 
Alter  ihre  Bekanntschaft  mit  der  alten  Litteratnr  zu  erhalten  und  zu  erweitern  streben  mögen.“ 
Denn  abgesehen  von  dem  beschränkenden  parenthetischen  Zusatz  fügt  ja  Ingerslev  selbst  unmit- 
telbar darauf  hinzu:  „Wenn  man  aber  von  seltenen  Ausnahmen  abgeht,  wo  ein  besonderer  Ge- 
schmack jemand  an  Bücher  ganz  Bpeciellen  Inhalts  heranzieht  — und  auf  solche  kann  man  nicht 
füglich  Rücksicht  nehmen,  sondern  muß  das  allgemein  Gültige  als  maßgebend  festhalten  — , 
so  darf  man  als  sicher  voraussetzen,  daß  nicht  bloß  die  Schullektüre,  sondern  auch 
das  etwa  im  reiferen  Alter  fortgesetzte  Lesen  lateinischer  Schriften  sich  auf  die 
Schriftsteller  des  goldenen  und  des  silbernen  Zeitalters  beschränken  wird  und 
zwar  anf  diejenigen  Schriften  aus  diesem,  die  ein  allgemeines  Interesse  haben, 
daß  aber  die  wenigen  Schriften,  die  gewissen  speciellen  Zweigen  des  menschlichen  Wissens 
angehören  und  mit  der  allgemeinen  geistigen  Entwickelung  weniger  zu  thun  haben,  im  allge- 
meinen ungoleson  bleiben  werden.“  Ich  füge  nur  noch  hinzu,  daß,  wenn  ja  jemand  außer  dem 
Philologen  spätere  Schriftsteller  lesen  will,  wie  Seneca,  Plinius  (H.  N.),  die  scriptores  rei  rusti- 
cae,  Vitrnv,  Celsus  oder  Dichter,  wie  I.ucrez,  Iuvenal,  Persius,  Lucan  u.  a,  ein  Schulwörterbuch 
in  keinem  Falle  ausroicht,  sowie  selbstverständlich  der  künftige  Philolog  nach  der  Schulzeit  sich 
mit  dem  Schulwörterbuch  nicht  begnügen  kann  und  wird. 

**  Den  Velleius  Patorculus,  den  man  etwa  vermissen  könnte,  glaubte  ich  schon  aus 
Rücksicht  auf  die  Beschaffenheit  des  Textes  desselben  ausschließen  zu  müssen.  Vgl.  Ladewig 
Probe  eines  lat.  Schulwörterbuchs  im  Programm  des  Gymnasiums  zu  Neustrelitz  J.  1861,  S.  1. 
Den  Plautua  dagegen  hielt  ich,  wie  den  Terenz,  schon  deshalb  für  beachtenswert,  weil  ohno 
Berücksichtigung  Beines  Sprachgebrauchs  in  vielen  Fällen  die  Entwickelung  der  Bedeutungen, 
der  Konstruktionen  u.  s w.  nicht  gehörig  dargelegt  und  erkannt  zu  werden  vermag.  Angemosscn 
schien  es  mir  anch,  in  Verbindung  mit  Cäsar  dio  Fortsetzer  desselben,  namentlich  den  Vcrfassor 
des  8 Buches  des  bellum  Gallicum  und  des  bellum  Alexandrinum  nicht  unbeachtet  zu  lassen. 
Vgl.  Kraner  Einleitung  vor  s.  Ausgabe  des  Caos.  b.  G.  S.  41  f.  8.  Aufl. 

«*«  Vgl.  Ladewig  a.  a.  0. 

t S.  unten  die  'Erklärung  der  Zeichen  und  anderweiton  Abkürzungen’. 

: Digitized  by  Google 


VII 


in  C'iceros  Briefen,  wie  des  Lucceius,  Matius,  Pollio,  Plancus,  Serv.  Sul- 
picius  u.  a.,  durch  Beifügung  der  Namen  derselben  oder  noch  auf  andere  Weise 
bemerklieh  gemacht,  auch  die  a«a%  Uyöfieva  nicht  nur  im  allgemeinen  durch  ein 
liinzngefügtes  'einm.’  aufgeführt,  sondern,  da  es  keineswegs  gleichgültig  ist,  ob 
ein  Wort  u.  s.  w.  bei  einem  Prosaiker  oder  Dichter  und  bei  welchem  es  einmal 
rorkommt,  in  diesem  Falle  auch  den  Namen  der  Prosaiker  oder  Dichter,  sowie 
nach  Befinden  die  Stellen  selbst  und  manche  planmäßig  ausgewählte  Citate*  hin- 
zngesetzt,  auch  schwierigere  oder  überhaupt  bemerkenswerte  Stellen  häufiger  als 
meine  Vorgänger,  wie  man  finden  wird,  erörtert. 

Im  übrigen  war  mein  Streben  vorzüglich  darauf  gerichtet,  unter  ebenso  sorg- 
fältiger und  genauer  als  selbständiger  und  mit  eignen  Studien  verbundener  Be- 
nutzung der  vorhandenen  besten  Hilfsmittel  und  unter  steter  Berücksichtigung  der 
Bedürfnisse  der  Schüler  die  Bedeutungen  möglichst  scharf  und  präcis  zu  bestim- 
men und  darzulegen,  naturgemäß  und  leicht  zu  entwickeln  und  zu  ordnen,  über- 
sichtlich und  angemessen  zusammenzustellen  und  zu  vereinfachen,  sowie  die  Ver- 
bindungen, in  welchen  die  einzelnen  Wörter  mit  andern  erscheinen,  die  eigent- 
lich grammatischen  Konstruktionen,  in  denen  die  Wörter  Vorkommen,  ins- 
besondere die  Phrasen  und  Synonymen  eingehender  und  vollständiger,  jedoch  in 
bündiger  Kürze  aufzuf Uhren. 

Beschränkt  habe  ich  hier  und  da  teils  die  Übersetzung  lateinischer  Ausdrücke, 
Wendungen  und  Redensarten,  wenn  der  Schüler  sie  selbst  zu  finden  vermag,  teils 
die  geschichtlichen,  geographischen,  mythologischen,  überhaupt  sachlichen  Er- 
klärungen, wenn  ich  mich  auch  schon  aus  Rücksicht  auf  die  ärmeren  Schüler, 
denen  das  Lexikon  immer  einigen  Ersatz  für  die  ihnen  fehlenden  geographischen, 
mythologischen  Handbücher  &c.  wird  bieten  müssen,  nicht  dazu  entschließen 
konnte,  diese  Erklärungen,  wie  vorgeschlagen  worden  ist,  ganz  wegzulassen, 
zumal  da  es  Sache  des  Lehrers  ist,  Unvollständiges,  was  das  Lexikon  in  dieser 
Beziehung  nur  bieten  kann,  zu  vervollständigen  und  was  dem  Schüler  nicht  klar 
geworden,  aufzuklären.  Bei  den  Adjektiven  sind  der  Kürze  wegen  die  regel- 
mäßigen Formen  der  Feminina  und  Neutra  derselben,  bei  den  Verbis  die  regel- 
mäßigen Perfekta  und  Supina  weggelassen  worden. 

Leipzig,  im  März  1864. 


* Ich  hoffe,  daß  dies  nicht  unwillkommen  sein  wird,  denn  auch  von  einem  Schulwörter- 
buch gilt  in  der  Hauptsache  und  im  wesentlichen,  was  Passow  in  der  Vorrede  zu  seinem 
Usndwörterbuch  der  griech.  Sprache  S.  XVIII  f.  3.  Ausg.  so  wahr  und  treffend  schreibt:  'Auch 
üjgesehen  davon  [daß  ich  kein  Schul-,  sondern  überhaupt  ein  Handwörterbuch  der  griechi- 
schen Sprache  geschrieben  habe],  bin  ich  der  Meinung,  daß  ein  gutes  Schulbuch  für  den 
hehrer  nicht  minder  nutzbar  sein  muß  wie  für  den  Schüler,  so  wie  ich  denn  auch 
den  Schulgrammatiken  neben  ausgeführteren  derselben  Verfasser  nicht  eben  sehr  hold  bin.  Dem 
Schüler  muß  immer  etwas  mehr  gegeben  werden,  als  ihm  gerade  für  den  Augen- 
blick notthut,  weil  ihm  nichts  verderblicher  ist,  als  der  sich  nur  allzu  leicht  einschlei- 
cbeode  Wahn,  an  gewissen  Grenz-  und  Endpunkten  angelangt  zu  sein,  über  die  hinaus  kein 
»eiteres  Streben  gelte.’ 


Digitized  by  Google 


VIII 


Vorrede  zur  zweiten  Auflage. 

Je  günstiger  sowohl  von  der  Kritik  als  dem  Publikum  mein  lateinisch-deutsches 
Schulwörterbuch  aufgenommen  worden  ist*,  um  so  lebhafter  mußte  ich  mich  auf- 
gefordert fühlen,  bei  dem  Erscheinen  dieser  neuen  Auflage  alles,  was  ich  ver- 
mochte, zur  Vervollkommnung  desselben  aufzubieten.  Ich  habe  mich  daher  nicht 
damit  begnügt,  zugleich  unter  möglichster  Berücksichtigung  der  mir  bekannt  ge- 
wordenen Kritiken,  einzelnes  zu  berichtigen  und  zu  ergänzen,  sondern  das  ganze 
Buch  vollständig  neu  bearbeitet.  Insbesondere  ist,  um  den  Plan  noch  konsequenter 
durchzuführen,  jetzt  manches  in  Wegfall  gekommen  oder  kürzer  gefaßt,  das  lexi- 
kalische Material  aber  teils  durch  wiederholte  Benutzung  der  vorhandenen  Hilfs- 
mittel, teils  durch  fortgesetztes  Studium  der  Quellen  aus  allen  Schulschriftstellern 
so  bedeutend  vermehrt,  daß,  wenn  schon  in  der  ersten  Bearbeitung  der  Sprach- 
schatz derselben  ausführlicher  und  genauer  als  in  den  noch  andere  Schriftsteller 
berücksichtigenden  Schulwörterbüchern  und  in  umfangreicheren  lexikalischen  Werken 
dargelegt  war,  dies  nun  in  noch  höherem  Grade  der  Fall  ist.  Ebenso  habe  ich 
in  Gemäßheit  des  Planes  jetzt  auch  Sueton  berücksichtigt,  was  schon  wegen  der 
Lektüre  des  Tacitus  angemessen  erschien. 

Leipzig  im  August  1870. 


Vorrede  zur  dritten  Auflage. 

Auch  nach  der  neu  bearbeiteten  zweiten  Auflage  meines  lateinisch-deutschen 
Schulwörterbuchs  habe  ich  mir  eine  planmäßige  und  möglichst  umfassende  Ver- 
besserung, Sichtung  und  Ergänzung  desselben  fortwährend  so  angelegen  sein  lassen, 
daß  es  dadurch,  wie  ich  hoffe,  dem  Vorgesetzten  Ziele  beträchtlich  näher  geführt 
ist  Denn  teils  habe  ich  in  Bezug  auf  die  Orthographie  die  schon  vorher 
befolgten  Grundsätze,  jetzt  allgemein  als  richtig  anerkannte  Schreibweisen  aufzu- 
nehmen und  als  solche  zu  bezeichnen,  das  Gleichberechtigte  aber  nebeneinander 
aufzuführen,  dagegen  Zweifelhaftes  und  Gesuchtes  fern  zu  halten**,  konsequenter 
durchgeführt***,  teils  die  Quantitätsangaben  sorgfältig  revidiert,  auch  die 
Etymologie  und  Synonymen  sowie  die  geographischen  Namen  noch  genauer 


* Vgl.  Correspondenz-Blatt  1864.  S.  137  f.  Hartmann  in  d.  Zeiteckr.  f.  d.  Gymnasialwesen 
XIX.  8.  S.  692  ff.  Queck  in  d.  Pädagog.  Arcli.  1864.  Bd.  VI.  S.  682  ff.  Vielhaber  in  d. 
Zeitschr.  f.  d.  österr.  Gymn.  1864.  Heft  IX.  S.  674  ff.  Klotz  in  d.  Jahrbb.  f.  Philol.  1867.  II. 
Abt.  Heft  1.  S.  46  ff. 

**  Demgemäß  war  schon  in  der  ersten  und  noch  mehr  in  der  zweiten  Auflage  eine  nicht 
geringe  Anzahl  richtiger  Schreibungen  zu  finden,  wie,  um  nur  das  Hauptsächlichere  anzugebon, 
adoptaticius , advecticius  u.  dgl.,  Aegaeua,  alucinor,  Apulia  etc.,  auctor,  auctoritas,  baca,  ba- 
catus,  baccar,  ballista,  belua,  Britannia  etc.,  Brundieium,  bucina,  bucinator,  caelebs,  caepa, 
caerimonia,  caeapes,  caeatus,  camera,  cena  etc.,  ceteri,  comminus,  condicio,  contio,  con- 
vicium,  contemptun  etc.,  crebresco,  Danuviua,  Dareua,  denuntiatio  etc.,  dicio,  discidium,  emptio 
etc.,  Euadnc,  euan  etc.,  fecunditas  etc.,  fetialia,  fetus,  genetrix,  haedua,  indntiae,  infitialis  etc., 
luppiter,  lacrima  etc.,  lagoena,  levis,  maereo  etc.,  malevolens  etc.,  1.  ne,  negotium  etc.,  num- 
mus,  nuntio  etc.,  otiosus  etc.,  pelex,  Paeligni,  paenula,  pedisequus,  pilleus,  pretium,  proelium 
etc.,  promunturium,  pronuntiatio  etc.,  protinua,  pulcher  etc.,  quadriduum,  quattuor,  Quintili&nus, 
reda,  Raetia,  Rcgium,  aaeculum  etc.,  aatira,  solacium,  aollemnis  etc.,  aollcrs  etc.,  atilus,  aucns, 
aumptua,  Tarracina,  umcrua  u.  a.  w. 

***  Möglichst  berücksichtigt  habe  ich  hierbei  Brambach  Hilfabüchlein  für  lat.  Rechtschreibung, 
Leipzig,  1872. 

Digitized  by  Google 


IX 


berücksichtigt,  teils  habe  ich  aus  den  Schulschriftstellern  besonders  mittels  eignen 
Quellenstudiums  eine  so  reiche  Nachlese  gehalten,  daß  dadurch  der  Sprachgebrauch 
derselben  wieder  eingehender  und  genauer  dargelegt  worden  ist,  die  Mehrzahl  der 
Artikel  endlich  ist  ganz  oder  teilweise  umgearbeitet. 

Einige  Bemerkungen  teilte  mir  gütig  mit  Herr  Prof.  Dr.  Gebauer  in  Zwickau 
und  Kollektaneen  aus  Horaz  und  Livius  Herr  Gymnasiallehrer  Göbel  in  Brieg. 

Leipzig,  im  Januar  1875. 

F.  A.  Heimchen. 


Vorrede  zur  vierten  Auflage. 

Der  Aufforderung  des  Herrn  Verlegers,  au  Stelle  des  inzwischen  verstorbenen 
Verfassers  die  neue  Auflage  zu  bearbeiten,  habe  ich  gern  Folge  geleistet,  weil  ich 
glaubte,  daß  das  Buch,  um  seinem  Zweck  zu  entsprechen,  einer  genauen  Revision 
bedürfe.  Die  Zahl  der  Veränderungen,  jede  Kleinigkeit  mitgerechnet,  taxiere  ich 
auf  50000.  Vieles  ist  als  unnütz  und  den  Schüler  verwirrend  gestrichen,  die 
Disposition  der  Artikel  sichtbarer  gemacht  und  manches,  was  als  antiquiert  er- 
schien, geändert.  Hoffentlich  werden  diese  Änderungen  dem  Schulgebrauch  zu 
gute  kommen. 

Aurich,  den  20.  November  1879. 

A.  Draeger. 


Vorrede  znr  fünften  Auflage. 

In  der  neuen  Bearbeitung  waren  weniger  Veränderungen  notwendig  als  in  der 
vorigen,  doch  wird  die  bessernde  Hand  überall  zu  spüren  sein.  Die  officielle 
deutsche  Orthographie  ist  auch  hier,  wie  bereits  früher  im  zweiten  Teil,  durch- 
geführt. 

Benutzt  habe  ich  Folgendes:  eine  sehr  sorgfältige  Sammlung  handschriftlicher 
Notizen,  durch  welche  mich  Herr  Jos.  Perkmann  in  Innsbruck  zu  großem  Dank 
verpflichtet  hat;  sodann  eine  Anzeige  in  der  Zeitschr.  f.  österr.  Gymnasien  1882, 
deren  Ver£  die  Änderungen,  resp.  Verbesserungen  der  neuen  Aufl.  aufgesucht  hat 
und  anerkennt  Letzteres  ist  nicht  geschehen  von  Hrn.  Prof.  K.  E.  Georges,  der 
in  seinem  Jahresbericht  (1884)  „von  eigentlichen  Verbesserungen  wenig  bemerkt“ 
hat  und  daran  Anstoß  nimmt,  daß  ich  in  der  Vorrede,  deren  Kürze  er  bemängelt, 
von  etwa  50000  Veränderungen  spreche!  Er  scheint  zu  glauben,  daß  ich  gelogen; 
bitte,  nachzuzählen.  — Was  ich  aus  seinen  addendis  gebrauchen  konnte,  habe  ich 
eingeschaltet,  obgleich  fast  alles  höchst  unwichtig  und  für  die  Schule  gleichgültig 
ist  Hieraus  noch  einzelnes:  inceptu  bei  Liv.  ist  ein  Supinum;  obviamitio  ist  eine 
ungeheuerliche  Form,  die  unter  itio  zu  suchen  ist;  obliscor  citiert  G.  im  Lex.  nur 
ans  Accius,  nicht  aus  Plautus;  manticulor  gehört  gar  nicht  in  den  Bereich  dieses 
Baches;  omentum  citiert  G.  im  Lex.  nicht  aus  Catull;  sacco  als  Subst  fehlt  auch 
bei  ihm. 

Aurich,  den  12.  Mai  1885. 

A.  Draeger. 

f 

Digitized  by  Google 


©rfldrung 

brr  geilen  unb  anbertodtigcn  ÄMürjungrn. 

bebeutet,  tag  «in  Sott,  eine  gorm,  ftonftruftion,  *+  bebeutet  btcßtcrijdj  unb  nad>flafft{^  (in  bem  ju  * 
®ebeutung,  ®erbinbung,  SHebritSart  bicßterifcß  unb  t angegebenen  Sinne), 
unb  baßer  überßaupi,  feltenc  gälte  auägenom-  arc^aifk.  bebeutet  arcßaifliftß  (altcrtümticß;  Bgl.  unten 


Com 


men,  tn  ®tofa  nteßt  anjutnenben  ift  ober  | 
jtoar  an  fitß  profaiftß  unb  in  ißrofa  amt>enb= 
bat,  botß  bei  tßrofaitern  nießt  Borfommt,  j.  ®. 
siele  ©igennamen  unb  Söttet,  wie  acalanthis,  einm.  — 
1.  acer,  acernus,  acredula,  adamanteuB, 
acsculeus,  aroma,  calathiacuB , canUiarus, 
carchesium,  corasus,  chelydrus,  ciborium, 
cicada,  corytus,  crotalistria,  culullus,  cym- 
bium  u.  a. 

bebeutet  natßflaffifcß  b.  ß.  baff  ein  Sort,  eine 
gotnt,  Äonftruftion,  ®ebcutung  u.  f.  tn.  erft 
bei  natßflaffifißen  StßriftfteHem,  inSbefonbete 
bei  ben  auf  bem  litci  genannten  Ourtius  obet 
Plimut  b.  3-  (®tiefc),  Quintilian  (10.  ®u(ß 
bet  instit.),  Tacitus,  Sueton  Botlommt  unb 
baßer  jtoat  nießt  unbebingt  ju  nermeiben, 
aber  boeß  nut  in  befonbeteu  gäben  ju  ge= . 


Sonöerf.  — 

natßfl.  — 

feit.  — 

fpät  - 


BOtfl.  — 


JU  'BOtfl.’). 
bei  ben  ffomifent  ( Plautus  u.  Ta- 
ren t;  Bgl.  unten  ju  'Borfl.’). 
einmal  (in  bet  bemetften  Stelle 
eines  ®rofaifetS  ob.  3>itßter8)  Bor 
fommenb,  fo  genanntes  ä*<*£  U- 
yrif iivo*  unb  baßer  nut  feiten  in 
befonberen  gälten  anjutnenben. 
in  bet  JbonBcrfationS-  ob.  Umgangs-- 
fpratße. 

natßflaffijtß  (f.  oben  ju  t). 
feiten  notlommenb (Bgl.  ju'einm.’). 
jpätlateinifeß,  inSbcf.  bei  Justin, 
Aurelius  Victor,  Eutrop  unb 
baßer  im  allgemeinen  ju  Bet: 
meiben. 

bei  Borflaffifcßen  ScßtiftfteOetn  Bor= 
lommenb. 


btaueßen  ift. 

2t ti  m.  2118  in  (laffifeßet  ißrofa  üblitß  ift  aujufeßett  unb  baßer  unbebenfließ  ju  gcbtauißen  jebes 
Sott,  jebe  gotm,  Sonftruftion,  ®ebeutung,  tneltße  tnebet  mit  einem  bet  brei  obigen  geitßcn  (*  ob.  t 
ob.  *t)  notß  mit  einet  bet  angegebenen  ®cmcrfungcn  (.Com.  tc.  bis  ootll.)  Berfeßen  ift.  3)ie  amß  nießt 
oßue  Sorfitßt  natßjuaßmenben  fptatßlitßeit  ©igcntümlidjfcitcn  einjelnet  Stßtiftftcllcr  finb  buteß  §inju- 
fflgung  bet  Kamen  betfelben  obet  notß  auf  anbctc  Seife  angebcutet. 


abl.  bebeutet  ablativus. 

bl 

bebeutet 

blofj 

abfol. 

abfolut. 

»r. 

— 

®tambatß  §ilf8bü<ßlein 

abstr.  0 

— 

abfhaft. 

lat.  Kctßtfcßreibung. 

acc. 

— 

accuBativus. 

Oaes. 

— 

bei  Caesar. 

acc.  c.  inf. 

— 

accusativus  cum  intini- 

card. 

— 

cardinale. 

tivo. 

Oie. 

— 

bei  Cicero. . 

act. 

— 

activum  ob.  altiaiftß.  1 

collect. 

— 

colleetivum  obet  in  Io 

adj. 

— 

adiectivum. 

tioem  Sinn. 

adv. 

— 

adverbium. 

com m. 

— 

communis  generia. 

alcis,  ateui,  alqm, 
alqam,  alquo,  alqo, 

— 

aUcuius,  alicui,  aliquom, 

comp. 

— 

comparativus. 

— 

aliquant,  aliquo,  aliqua, 

concr. , 

in  concr.  — 

fonftet,  in  concreto. 

alqd 

— 

aliquid. 

conj. 

— 

coniunctivus. 

appeU. 

— 

nomen  appellativum  ob. 

conjct. 

— 

Ronjunftion. 

appebatio. 

Ct. 

— 

bei  Catull. 

Aur.  Vict. 

— 

bei  Aurelius  Victor. 

üurt. 

— 

bei  Curtius. 

t. 

— 

bei. 

b.  i. 

— 

baS  ift. 

bef. 

— 

befonbeiS. 

baß. 

— 

baßer. 

bilbl. 

— 

bitbließ. 

dat. 

— 

datirus. 

biStp. 

— 

biStoeilen. 

bau. 

— 

baoon. 

Digitized  by  Google 


XI 


def  bcbeutct 

verbum  defectivum. 

pari.  bebeutet 

genetivue  partitivua  ob. 

dein. 

— 

deminativum. 

partitiP. 

demonstr. 

— 

demonstrativum. 

partie.  — 

participium. 

dtp. 

— 

deponens. 

pass.  — 

paaaivum  ob.  paffipifd). 

detid. 

— 

verbum  desiderntivum. 

per/.  - 

perfectum. 

b9l. 

— 

bctglcidjen 

1‘haedr.  — 

bei  Fhaedrus. 

distr. 

— 

distributivum. 

pZ.  — 

pluralia. 

«Btt- 

— 

eigenttid). 

Plaut.  — 

bei  Plauius. 

etw. 

— 

ettoaS. 

Plin.  ep.  — 

in  Flinius  be?  jungem 

— 

euphemiftifeh. 

©tiefen. 

Eutr. 

— 

bet  Eutropiu*. 

phqpf.  — 

pluaquamperfectum. 

f- 

— 

feminini  generi».  _ 

plur.  tant.  — 

pluralo  tantum. 

frequent. 

— 

verbum  frequentativum. 

ptagn.  — 

prägnant. 

fut. 

— 

futurum. 

praep.  — 

$räpofttion. 

gen. 

— 

genetivui!. 

praes.  — 

praeaenB. 

gen.  obj.,  snbj. 

— 

genetivus  obiecti,  subieeti.  • 

pro».  — 

pronomen. 

gern. 

— 

getoöfjrttirf;. 

Prop.  — 

bei  Proper z. 

®8f- 

— 

Segenfap. 

Quint.  — 

bei  @ui«(i7mn  (10.  SSucp). 

tnero 

— 

pierpon. 

relat.  — 

relativum. 

Hot. 

— 

bei  Horaz. 

r6et.  — 

r6etorif(6. 

imper. 

— 

imperativus. 

f. 

fie6e. 

imperf. 

— 

imperfoctum. 

f.  b.  SB.  - 

{tt6e  bas  Säort. 

impers. 

— 

verbum  imperHonale  ober 

Sali.  — 

bei  Sallust. 

imperfoncd. 

fc6crj6.  — 

f<6erj6aft. 

inchoat. 

— 

verbum  inchoativum. 

sing.  — 

ainguiaria. 

indecl. 

— 

indeclinabile. 

ft- 

fiatt. 

indic. 

— 

indicativus. 

subst.  — 

aubstantivum. 

inf. 

— 

infinitivus. 

Suet.  — 

bei  Sueton. 

inibej. 

— 

inSbefottberc. 

*up. 

superlativuB. 

inten* 

— 

verbum  intenaivtim. 

supin.  — 

Bupinum. 

interj. 

— 

3nterjeltion. 

sijnc.  — 

fqnfopicrt. 

interr. 

— 

interrogativum. 

! *' 

terminua  tccbuicus  (ttunft 

im  trau*. 

— 

mtransitivum  ob.  intranfi 

auSbrutf). 

tipifcp- 

Tat  — 

bei  Tacitus. 

3 

— 

3o6t- 

; Ter.  — 

bei  Terenz. 

i 

— 

jett. 

Tib.  — 

bei  Tibull. 

jmb. 

— 

jemanb,  jcmanben. 

\tp. 

ttopifd). 

jmbm 

— 

jemanbent. 

! (ran».  — 

traneitivum  ob.  tronfitioijep. 

jmbe. 

— 

jcmnnbcS. 

I U'  — 

unb. 

Just. 

— 

bei  Justin. 

übet6-  — 

überhaupt. 

Liv. 

— 

bei  Livius. 

übertr.  — 

übertragen. 

loeat 

— 

locativus. 

o.  — 

bon  ob.  Pom. 

i n. 

— 

maaculini  generis. 

D.  G6r.  — 

Por  G6r- 

m. 

— 

mit. 

1 

1 

bei  Vergil. 

ratton. 

— 

metonpmitd). 

oerw.  — 

Perwanbt. 

nritit. 

— 

militärifd). 

Sif  b-b.^Ztr  ob.  — 

bei  bem  SSerfaffer  bcS  bel- 

i*. 

— 

generi«  neutriua  ob.  neu 

b.  Alex. 

lum  Alerandrinnm. 

trum. 

S5f.  b.  b.  llüsp.  ob.  — 

bei  bem  ©erfaffer  beS  bel- 

n. 66t- 

— 

na<6  Gtjriftuä 

b.  llisp. 

lum  lliipanienae. 

A'ep. 

— 

bei  Cornelius  Nepos. 

ogl.  — 

ncrglcitbe. 

nom.  pr. 

— 

nomen  proprium. 

ra.  f.  - 

welcpeS  fief)e. 

»km. 

— 

numerale. 

j.  b.  St.  — 

ju  biefer  Stelle. 

ob. 

— 

ober. 

1 äfBJ- 

jufammengejogen. 

ord. 

ordinale. 

; 3ff>8. 

^ufammenpang. 

Ov. 

— 

bei  Ovid. 

! jmeifcI6.  — 

jweifelhaft. 

Digitized  by  Google 


1 A,  a,  a!«  Sbfürjuug,  1)  bei  Borname  Aulus. 
i)  Absolvo  auf  ben  Stimmtäfelchen  bet  Siebter; 
bal).  A beißt  iitera  aalutaris.  3)  Antiquo  (j.  b. 
SS.)  auf  ben  2timmt<5fcld)en  bei  Slbftimmungen 
übet  ©efeße  in  ben  ftomitira.  4)  a.  d.  = ante 
diem.  5)  A.  U.  C.  =■  anno  urbia  conditae,  ob. 
a.  n.  c.  =»  ab  urbe  condita.  6)  A.  in  Cie.  disp. 
Tusc.  ==■  Auditor. 

s.  ä (Bor  Sonfonanten) , 5b  (oor  SSo talen,  h uub 
ftonfonanten),  ab»  (meijien«  nur  Bor  t u.  q,  häufig 
in  bei  Serbinbung  aba  tc),  j>raep.  m.  all.  (Betm. 
in.  k iti),  bezeichnet  überhaupt  im  ©gf.  ju  ad  ba« 
au«gefien,  ba«  ©ober  eine«  ®egeuftanbe«  au®  ber 
bloßen  Söffe  eine«  anbern  (ogl.  do  u.  a);  bah- 
I)  som  Sa  um  1)  jur  Angabe  ber  Sichtung  oott 
ettn.  her:  au«  — Bon,  boh  — her,  Bon  — »eg, 
Bon  — au«,  bef.  nach  Serbi«  ber  Bewegung,  ve- 
nire, egredi,  exire  n.  bgl , redire  a foro  Plaut.-, 
venire  a theatro  Born  Xffeater  her,  au«  ber  ©egettb 
be«  Xp,  Born  Ihv  nid)t:  au«  bem  venire  a 
portu,  balneo;  a me,  ee,  nobis,  vobis,  Bon  tneri 
na,  feiner  u.  f.  ».  ©Öffnung,  meinem,  feinem  u.  f.  tu. 
häufe  her,  » au«;  exercitum  dueere  ab  Allobro- 
gibua;  ab  urbe  proficiaci;  redire  a Caesare;  lo- 
cun  paulatim  ab  imo  (Bon  untcu  an)  acclivia; 
Vispes  ab  ignibu»,  ben  glommen  entronnen; 
auch  bei  Samen  ber  Stabte,  namentlich  toenn  nicht 
an  bitfe  jelbft,  fonbem  an  bie  Umgegenb  gebucht 
Derben  foH  (bat),  immer,  wenn  Bon  Stufhebung 
rinn  Belagerung  bic  Sebc  ift)  discedere  ab  Ger- 
govia;  Libo  diacesait  a Brundisio  = au«  bem 
Hafen  Bon  Br.,  ob.  wenn  bic  Sichtung  Bott  einem 
Crte  her  fehärfer  bezeichnet  »erben  foU,  ab  Ari- 
mino  Arretium  mittit;  a Corfinio  in  Siciliam 
miserat;  häufig  fo  b.  Liv.  — Übrigen«  ift  im 
Xeutfchcn  a bisweilen  auch  burch  Bon  — hinab, 
tjerab  ju  geben,  »enn  et».  Bon  einem  b«henl 
Sunlt  aus  ftattfinbet.  So  bei  Caesar:  erat  a 
oerguvia  despectua  in  castra;  deiner«  ab  alqo; 
tidere,  apectare,  proapicere,  conapicere  ab  alqo, 
a aammo  iugo  montia;  fdependere  a cervicibua. 
lat)  übertr.  oon  bem  Urfprung,  berHertunft, 
bem  Entfielfen  ■=-  non,  au«,  uaae  a M.  Tullio, 
» Graecia  oon  ic.  herftammen;  id  facinus  natum 
a cupiditate;  *Aeli  vetusto  nobilis  ab  Lamo 
tbl«  'Jlbfomme  be«  tc.;  illud  ab  Aria total«  ani- 
raadveraum,  a qno  pleraque  quis  poteat  non 
mirari?  Cie.  «.  d.  2 §.  125;  homuneulum  a pul- 
vere et  radio  (in  ber  ©eometrie  hrimifeff)  Tute. 
5 Ü 64.  hum;  a »ubaelliia  in  Caecil.  %.  48.  *dul- 
cea  ab  fontibua  undae  au«  ben  Duellen  geköpft; 
•noätris  ab  ovilibus  agnua;  appellari,  nomen 
primAen  lat  SdmlRJSrlrtli  5.  Vtufl. 


invenire  ab  alqo  nach  et»,  benannt  »erben:  ab 
eundo  nomen  eat  ductum;  incipere,  ordin  ab 
alqo  u.  alqd  ab  alqo  anfangen,  beginnen  mit 
et».;  auch  bei  Stäbtenamen,  befonber«  b.  Liv., 
Turnus  ab  Aricia,  legati  ab  Ardea,  coloni  a 
Velitris,  paator  ab  Amphryso  Verg.\  auch  a 
Pyrrho  perfuga,  legati  ab  Alexandro  Oie.,  ab 
Attalo  Cretenses  aagittarii  Liv.  Hat).  auch  ^eno 
et  qui  ab  eo  sunt  feine  Schüler,  Sliifiänger,  au« 
fein«  Schule;  qui  eunt  ab  ea  diacipUna;  nostri 
illi  a Platone  günger  fJ3iato«,  auch  profecti  a 
Platone;  aervum  a pedibus  meum  meinen  Säufer, 
Eilboten  Cic.  Att.  8,  5,  1;  bähet  häufig  bei  Spä* 
teren  (bef.  Suet.)  a manu  aervus  Schreiber;  Thallo 
a manu,  super  hos  (suapexit)  Polybiurn  a atu- 
diia  — ante  omnes  Nareiaaum  ab  epistulia  (Setre- 
tär)  etPallantem  a rationibua  i Scdfnuttgäfüffrer) ; 
Epaphroditua  a libellia  Bittfcbrcibcnannelfmcr; 
novum  officium  a voluptatibus  beffen,  ber  für 
ba«  Vergnügen  be«  fiaifer«  ju  folgen  hatte.  2) 
jur  Angabe  ber  Seite,  Bon  »o  au«  et»,  betrachtet 
»irb  ob.  jur  Erfcpeinung  fomntt,  oon  — au«, 
auch  oft  burch  an'  !n<  &eV  ““f>  tnit,  i“  iu 
geben,  attingit  (Galliam)  etiam  ab  Sequania  et 
Helvetiia  flumon  auf  bet  Seite,  ba,  »o  bie  S. 
»ohnen;  castra  munita  non  erant  a porta  de- 
cumana  auf  ber  Seite,  »o  :c.  War;  leviter  a 
aummo  infiexum  am  obern  Enbe;  funiculus  a 
puppi  religatua  am  .yintcrteil ; navis  aaxia  are- 
naque  a puppi  (auf  bem  $.)  onerata;  a labris 
argento  circumdant  (cornua)  an  ben  Sänbern; 
ab  radicibua  occldunt  arbore«;  acuto  ab  novia- 
aimia  (im  Hintertreffen)  uni  militi  detracto;  non- 
nulloa  ab  noviaaimia  deaerto  proelio  excedere 
Cat».,  cecidere  ab  Romania  ducenti  equitea  Liv.  ; 
a parte  Alexandri  ad  quattuor  (milia)  quingenti 
8aucii  fuere  Curt.  3,  11,  27;  condamare  ab  ag- 
mine  Vcrg.;  bef.  at«  milit.  HuSbrücfe,  a fronte, 
a tergo,  oon  Born,  Bon  hinten  (Born,  hinten),  a 
later«  in  bet  glanfe,  ab  aperto  latere;  a dextro 
comu  auf  bem  rechten  glügel,  a novisaimo  (ex- 
tremo)  agmine  in  ber  'Jladjhut ; a medio  apatio 
auf  bem  halben  ©ege;  ab  imo  am  untern  Enbe; 
stipites  demiasi  et  ab  infimo  (auf  bem  ©runbe) 
revincti  — ab  ramis  eminebant  bn,  »o  bic  Äfte 
anfingen,  b.  i.  mit  ben  Wflen  Caes.  So  a dextra, 
a ainiatra,  jur  Seihten,  recht«,  jur  £in!en,  lint«; 
ab  ea  parte,  ab  utraque  parte;  ab  occoau  et 
ortu  aolia,  im  Dften,  im  ffleften  Iav.  ; a septen- 
txionibus  auf  ber  Sorbfeite.  $ah-  auch  exspcctare, 
timere,  metuere,  aperare  ab  alqo  u.  alqd  ab 
alqo  oon  feiten  jmb«.,  Bon  jmbm.;  stare,  facere 

1 ^ 


2 


a — Abantiades 


ab  alqo  e*  mit  jmbm.  halten;  a mendacio  contra 
verum  stare;  hoc  est  a me  bie«  fpridjt  für  mid) ; 
ab  innocentia  cleraentissimus  für  bie  Unfdjulb, 
ju  ©unflen  brr  U.;  dicere,  surgere  ab  reo  Oie. 
p.  Clu.  §.  93,  a scripto  de  inr.  2 §.  143  (©gf. 
contra  scriptum);  ab  eo  (auf  ber  Seite  beffent 
cui  etc  Oie.  fam.  2,  16,  2.  $at).  fleht  a ferner 
bei  Begriffen  aller  SIrt , bie  »on  einet  Seite  au« 
nähet  beftimmt  ob.  befchräntt  werben,  bon  feiten, 
in  Aufehung,  in  Bejug,  in$inficht  auf,  be* 
jüglid),  hinjichtlict),  inops  ab  amicis;  firmus 
ab  equitatu  Planen»  b.  Cie. ; paratus  ab  omni 
re;  imparati  cum  a militibus  tum  a pecunia; 
improbus  ab  ingenio;  nihil  adulescenti  neque 
a natura  neque  ab  ingenio  deesse;  laborare  ab 
alqa  re,  a pedibus,  a re  frumentaria.  3)  bon 
ber  Entfernung,  Irennung  ob.  bem  Ent* 
ferntfein,  — bon  — weg,  her,  nach  SBtebt» 
ber  Bewegung,  unb  nach  esse,  is  (campus)  est  ab 
oppido  circiter  milia  passuum  decem,  tautum 
se  ab  invidia  futuros,  quantum  a conspectu 
suorum  recesserant,  auef)  nach  Subft.,  Wie  fuga; 
nach  prohibere,  arcere,  abstinere,  desistcre, 
liberare,  deterrere,  vocare  u.  bgl.,  abesse,  distare; 
*otium  reclinat  alqm  a labore,  *sustinet  a iugulo 
dextram;  nach  longe,  procul,  prope;  abnerbial 
= in  einer  (Entfernung,  in  einem  Abftanb 
bon,  gern,  wenn  bet  Ort,  bon  welchem  bie  Ent* 
fernung  gerechnet  wirb,  nicht  angegeben  wirb,  ab 
milibus  passuum  minus  duobus  eastra  posuerunt 
Cut». ; quod  tunta  machinatio  ab  tanto  spatio 
instrueretur;  naves  quae  ex  eo  loco  ab  milibus 
passuum  jocto  vento  tenebantur  Cae». ; bah.  auch 
defendere,  tucri  alqm,  alqd  ab  alqo,  ab  alqa  re 
gegen  ic.;  tutus  ab  alqo  not  jmb.  Ebenfo  nach 
Begriffen  ber  Serfdjiebenheit,  differre,  discrepare, 
distare,  abhorrere,  diversum,  alienum  ob.  alieno 
animo  esse  ab  alqo ; *mutatus  ab  illo  Hectore 
bem  §.  unähnlich  hierher  gehört  auch  ab  re  — 
ber  Sache  fern,  b.  i.  jum  Stad)  teil,  consulere 
(taten)  Plaut.  Trin.  2,  1,  13,  häufiger  non,  haud 
ab  re  = ber  Sache  nicht  fern.  b.  i.  nicht  unjrned 
mäfjig , fachgcmäi,  Borteilhaft,  mit  esse,  ducere 
u.  bgl.  Plaut.  Lir.  3n*bef.  non  einem  Abftanb 
in  ber  Reihenfolge,  im  Range  u.  ber  Wacht, 
= nach  secundus,  tertius  ab  alqo,  quartus  ab 
ArceBila;  *tu  nunc  eris  alter  ab  illo;  *alter  ab 
undecimo  annus;  *a  magnis  hunc  colit  ille  deis. 
®er  Begriff  ber  Entfernung  unb  Trennung  liegt 
aber  auch  ju  ©tunbe  ben  «onftruttionen  sumere, 
emere,  accipere,  impetrare,  postulare,  petore, 
quaererc  alqd  ab  alqo;  audire,  cognoscere, 
discere  alqd  ab  alqo;  inSbef.  bei  Entlehnung 
einer  Sache  non  einer  anbern  'flerfon  burch  Schrift, 
äberfehuna  n.  bgl..  describere  librum  ab  alqo; 
locum  transierre  ab  alqo;  legere  alqd  ab  alqo, 
Antonii  edictum  legi  a Bruto;  solvere,  persol- 
vere,  dare  (pecuniam)  ab  alqo  burch  jmb.,  b.  i. 
burch  *»n*  Anwetfung  auf  ihn,  hingegen  a se  au* 
feinem  eigenen  Beutel;  si  quid  empt.um  foret,  a 
quaestore  perscribebatur  würbe  burch  Anweifung 
an  ben  Cuäftor  bejahlt;  legare  pecuniam  a filio 
fo  bah  ber  Sohn  ba«  Segat  ausjaljten  foll ; scribe 
(leihe)  decem  (sc.  milia  sestertium)  aNerio  burch 
Anweifung  auf  Steriu«  Hör.  »nt.  2,  3,  69. 

II)  t>.  ber  3eit,  non  — an,  Don  — fyex,  feit,  a 
pueritia;  ab  hora  tertia;  rem  omnem  a prin- 
cipio  audies;  ab  initio  Dom  Anfang  an  (bag. 
imtio  ■—  anfangs);  ab  urbe  eondita;  a puero,  u 


pueris,  *omnes  a Belo  Stachlommen  be*  B.;  auch 
unmittelbar  nach  ab  re  divina  gleich  nach  bem 
Opfern  Plaut.;  a prima  obsidione  (gleich  nach 
Slnfang  Je.)  adCaesarem  perfugerat;  ab  decimae 
legioms  cohortatione  ad  dextrum  comu  pro- 
fectus;  vigesimus  dies  a Capitolio  incenso;  ab 
hac  contione  legati  missi  sunt;  *amois  ab  his 
(n.)  taeuit;  diebus  XXX,  a qua  die  (=  ab  ea 
die  qua  breifjig  läge  nachher,  al«)  materia  caesa 
est  Cae».  b.  c.  1,  36,  5. 

III)  laufat  1)  gern.  b.  rerb.  pan»,  u.  intrans.  ( act . 
ob.  dtp.)  mit  paff.  Bebeutung  jur  Bejeichnung 
be«  unmittelbaren  Urheber*  einer  SBitfung,  welche 
non  lebenben  ob.  al*  lebenb  gebauten  Seien  au«; 
geht,  non,  interfici,  interire,  ’occidere,  *perire 
ab  alqo;  nasci,  oriri  ab  alqo;  oriri  a se,  a se 
oriri  et  sua  sponte  nasci;  natum  ob.  ortum  esse 
ab  alqo;  orinndi  abSyracusis;  homo  a sc  ortus; 
salvere  ab  alqo;  venire  (feilgcboten  Werben)  ab 
alqo;  vapulare  ab  alqo;  -feadere  ab  hoste,  *a 
tanto  viro;  calescere  ab  ipso  spiritu;  ab  dnee 
et  a fortuna  deserebantur;  res  effectae  ab  effi- 
cientibus  causis;  a natura  ita  generati  sumus; 
animus  ab  (infolge)  ignavia  corruptus;  *la*sus 
ab  indomito  equo;  ’traiectus  ab  ense;  *quando 
periturus  et  a qua  morte;  *mentemque  lympha- 
tam  a Mareotico  Hör.  carm.  1,  37,  14;  evertit 
et  perculit  ab  abiecto  =■  fecit  ut  percelleretur 
ab  abiecto  Cie.  p.  Mil.  21,  56;  ab  arte  burch 
ftunft,  turben,  quem  celer  assueta  versat  ab 
arte  puer  Tib.  1,  6,  3;  juweilen  nach  b.  gerun- 
div.  ft.  be*  dnt.  jur  Sermeibnng  oon  ^tneibeutig- 
leit  ober  ju  fiärterer  £>cn>ort)ebiing  ber  hanbeln 
ben  Ber!0"-  wie  6.  Cie.  de  imp.  P.  2,  6.  p.  Süll. 
8,  23  u.  öfter.  2)  b.  subst.,  ab  illo  iniuria  bie 
Bon  ihm  angetljane  Ter.;  levior  est  plaga  ab 
amico  (ber  herrührt  Don  ic.)  quam  a debitore; 
quod  praeceptum  maius  erat  quam  ut  ab  homine 
videretur;  u bestiis  ictus;  a rege  Philippo  mu- 
nera  magna  pecuniae.  3)  b adj.,  *niger  a ra- 
diis  solis;  *tempus  a nostris  triste  (getrübt) 
malis;  *murus  ab  ingenio  notior  ille  tuo;  pleni 
animorum  ab  pristini  diei  meliore  condicione 
Lir.;  in*bef.  bei  'Angabe  be*  Beweggrunbe« 
au*,  wegen,  ab  odio,  ab  ira,  a spe  Lir.,  ab 
singulari  amore  Halb.  b.  Cie.;  ab  obsidione, 
neglegentius  ab  bene  re  gesta  ire  Lir. ; a su- 
perstitione  Curt. ; *a  facto  propiore  et«.,  f.  re- 
narro. 

3.  a,  interj.,  f.  ah. 

ahacus,  i,  m.  ein  in  Reiber  abgeteilte* 

Spielbrett,  *tifd)  Suet,  ein  Brunftifd)  jur 
Aufteilung  toftbarer  Bafen. 
ithalienntio,  önis  [abaiieno]  gerichtl.  t.  /. , bie 
Entäufjerung.  — iibälleno,  1.  entfremben,  bah- 
1)  gerichtl.  t.  t.,  eine  Sache  förmlich  an  fmb. 
abtteten,  Deräufjern,  agros  populi,  2)roei$  = 
fhaffen,  = geben,  Berftofje'n,  trennen.  nntn- 
cem  (b.  einem  Ader)  a nobis,  a tali  me  viro 
Plaut.;  bah-  abalienatus  (beraubt)  iure  civium 
Lir.  3)  tp.  Steigung  u.  ©etnüt  entfremben, 
Bon  jmbne.  ob.  rtm.  abwenbig,  gegen  jmb.  ob. 
etw.  gleichgültig  machen  alqm;  alcis  volun- 
tatem,  animum  ab  alqo.  a sensu  rerum  suarum 
animos;  Africam  jum  Abfall  bringen. 

Abis,  antis,  Slame  mehrerer  gelben  Verg  ; in#= 
bef.  König  in  Argo*.  Bas.  a)  Abanteus,  adj. 
b)  'Abantlädes,  ae,  m.  = Afriftu«,  Sohn  be* 
Aba*,  ob.  beffen  Urenfel  Berit“«. 


abavns  — abeo. 


3 


ibsvu«,  i,  w.  ber  Später  bef  Urgrojjoater«,  bi«w. 
libctl).  «hn. 

Alldem,  üruui,  w.  [“Aßtrpfa,  ta|,  *+ae,  f.  Stabt 
in  thracicn,  berüchtigt  unb  orrfpottet  wegen  bet 
Klcinftäbterei  u.  ^Borniertheit  ihm  Simoohncr. 
tao.  <ub*t.  Alnlprite»,  ue,  m. 
iMlcitlo,  öni«,  f.[  1.  abdtcoj  gerid)t(.  u.  publijift. 

I.  I.  bie  förmliche  üoäfagutig  Bott  etm.,  bah- 
l'oäjagung  »on  einem  Slmte,  bie  Stiebe tlegung 
eine»  Amte«  oor  ber  geldlichen 3eit,  dictaturae 

1.  ab-dlco,  1.  ctw.  förmlich  u-  jeicrlid)  non  fid) 
weifen,  fid)  oon  etw.  fötmlith  u.  feierlich  lo* 
jagen,  id  totum  ab.  atque  tsicio  Cic.  3»«bef. 

a)  imb  nicht  (al«  ben  feinigen)  anerfennen, 
intb.  förmlich  Der  leugnen,  oerftoßen,  alqm 
pstrem  Lit.\  *quem  fugit  et  facti«  ab.  ille 
pater)  suis,  b)  ein  Ämt  uor  ber  gefeilteren  Seit 
niebetlegen,  b.  Sali.  u.  Lir.  magistratum,  con- 
snlatum,  uictaturam,  bag.  b.  de.  u.  f ’aes.  immer 
se  magistratu,  dictaturä,  tutelä;  «e  non  ruodo 
consulatu.  sed  etiam  libertate  Cic.  Phil.  8,  §.  12; 
abfol.  abbanten  Oie.  n.  d.  2,  §.  11. 

2.  nb-dlco,  3.  eigtl.  abfagen,  t.  I.  in  ber  ?Iu= 
gmaljprache  non  ffiei*fageoögeln,  nicht  jujagen 
in  Sejug  auf  etw.  (®gf.  addiccre). 

»Mitirus  feit.  — abditu«,  entfernt,  a patre 

Plaut.  — abditu«,  adj.  [parUc.  n.  abdo]  ent  = 
feint,  entlegen,  abgelegen,  n erborgen,  net: 
jtedt,  pars  aedium,  regiones,  loca;  res  ab.  et 
obHeurae;  voluntas  ab.  et  retrusa;  alcia  sensu« 
(p /.)  Lir.  Tue. ; n.  pl.  'abdita  rerum  bi*  bahitt 
naborgene  Singe,  tiefe  ©ebanfen  Uor. 

»Mo,  dldi,  dltum,  3.  1)  ctw.  weg  , auf  bie 
Seite  thun,  ben  Singen  ob.  Süden  ent; 
liehen,  oerfteden  (um  e«  ju  nerbergen  ob.  in 
Sicherheit  ju  bringen),  entfernen,  jurüdjiet)«n, 
partes  corporis  contexit  atque  abdidit  (natura); 
pedestres  copiae  ab  eo  loco  abditae  jurüdge 
logen;  ascensu«  abditu«  aconspectu;  carros  in 
tilta«;  'Uteri  capulo  tenus  engem  tief  flohen 
in  ie.;  abditum  terri»  oetfd)arren,  nergraben;  ee 
id  alqm  locum,  in  intimam  Macedoniatn,  in 
Menapios,  in  occultum;  se  ru«,  domum;  *alqm 
m insubuu  oerbattnen;  nerbergen,  oerfteden 
ferruni  Ultra  veate ru ; cultrum  «ub  Teste  abdi- 
tnui  habere;  *caput  trist  ata  casside  bebeden; 
*Tultus  et  caput  nndis;  *hunc  quoque  abde 
dumo  oerbtrg  ihn  im  fjauje,  b.  i.  neTWenbe  ihn 
jum  häu«Iidjen  öf brauet);  abditu«  Ui  «ilvis,  in 
tabernaculi«;  Ultra  Uaec  tegumenta  abditi  atque 
nmniti;  valli«  abdita;  «ub  terrani  abditu«  Cic.; 
'nnllns  argento  color  e«t  avaris  abditu  terri« 
\M.)  wenn  c*  ob.  fo  lange  e*  nerborgen  ijt  (liegt) 
tunh  ic.;  *virgo  abdita  (nämlich  turn)  eingr 
Schloffen;  'abditu«  agro  in  länblichc  Stille  }urüd= 
gelogen ; 'cobortes  oppidi«  (abl.)  bergen,  legen; 
se  post  maceriam,  «e  in  proximaa  «ilTa«.  2) 
äbertr.  a)  illum  quem  abdis  mit  bem  bu  geheim 
thnjt;  abdenda  cupidita«  erat  ju  nerbergen  Liv. 

b)  »e  in  bibliotbecam,  in  literas.  fich  oergra: 
ben  in  ic.;  «e  literi«  (abl.)  o.  pebantifetjen  Stu- 
bengelehrten Cic.  p.  Arch.  6,  12. 

»Momeri,  Ini«,  n.  ©anft,  Sehmerbaud)  ber 
'trete  Plaut.;  at*  Sif)  grober  Sinnlichleit  Plaut. 
abdomini«  voluptates  de. 

»Müeo,  3.  [imptr.  abduce  Com. ; per/',  sy nc.  ab- 
duxti  Plaut .]  1)  abs,  weg;,  fortführen,  fa- 
tniiiam  abduxit,  pecus  abegit;  alqm  ab  aratro; 
alqm  ri  de  foro;  alqm  in  curiam;  naTes  ex 


portu;  cohortes  secum;  milite«  ab  alqo  jmbnt. 
abnehmen;  Laelium  ab  Asiatica  classe  abdnetum 
weggenommen;  alqm  eonviTam  ob.  ad  cenaur  al* 
@a[t  ob.  jum  Sffcn  mitnehmen  Ter.;  auch  abfülp 
ren  jur  Strafe,  abduce  istuni  in  malani  cruceni 
Plaut.;  alqm  in  lautumias,  in  servitutem;  o. 
gntfühten  ber  grauen  filiain  Ti  abductiuu  ab 
Rhodio  tibieine;  alqam  matrimonio  ulci«  .Stert. ; 
tiliam  oom  SDianne  wieber  weg-  u.  }U  fid)  nehmen 
Ter.;  'traubenb  wegführen  anuenta;  '«omnos 
tauben;  clavetn  abjiehen  Plaut.;  'caput  retro  ab 
ictu.  2)  übertr.  a)  abwenbig  machen,  junt 
Slbfall  oerlciten  alqm  a tide,  legione«,  serro« 
ab  alqo;  alqm  ad  so;  ad  nequitiam  oerleiteu 
Ter.  b)  oon  einer  Ihätigleit,  einem  Cothaben  ob. 
Serhältni*  abbringen,  abjiehen  ammum  u 
«ollicitudine,  a cogitatione,  a cogitationibus,  a 
corpore,  alqm  ab  officio;  se  a cura  rei  publi- 
cae  fich  jurüdjiehen;  se  a cura,  ab  attgoribus 
fich  au«  bem  Sinn  fdjtagen.  c)  herabjieljcn  (oon 
etwa«  höherem  auf  etw.  fiebrigere«),  erniebri- 
gen  artem  ad  mercedem  quaestumque  Cic.  de 
div.  1 §.  92. 

Abella,  ae,  f.  Stabt  in  Kampanien.  ®ao.  subst. 
AbellAnl,  örum,  m. 

Sb-eo,  ii,  ttuni,  4.  ab»,  Weg  = , fortgefien.  1) 
eigtl.  a)  über!),  abeam  an  manoam,  abi  prae 
«trenue,  sequar  Plaut.;  abiit,  excessit,  evasit, 
erupit  Cic.;  domo,  urbe,  ab  hi«  loci«,  ab  illo, 
ab  oculi«  Plaut.;  repente  ex  oculi« (o.  Schlangen) 
Lir.;  e conspectu  Plaut.  Sali.,  con«pectu  Gurt.; 
0.  Schiffen  ex  conspectu  Caes.;  hinc;  *quo;  hinc 
ad  legionem  domo  Plaut.,  foras  hinau«gehen, 
domum  Ter. ; hinc  domum  Lir.,  suas  domo«  (o. 
jroei  feeren)  Lir. , comitio  Lir. ; 'montibua; 
'dominil;  ex  Africa,  ad  alcim  in  Mauretaniam; 
abi  qnaerere  geh’  fuchtn,  geh'  u.  fuche,  abi  ta- 
citua  tuam  Tiam  Plaut.;  abi,  quaero  et  refer 
Hör.;  exeulatum,  in  exsilium;  «ub  iugum,  «ubli- 
mi«  (in  bie  2uft)  Liv.;  luxuria  praecep«  war  in’« 
JBerbetbcn  gerannt  ; non  longe  abieri«  bu  brauchfi 
nicht  weit  (nach  SSetjpielcn)  ju  gehen ; e Tita  au« 
bem  üebett  jiheiben  Cic.,  e medio  Ter.;  abfol., 
oon  h'ttnen  gehen  Hör.  ep.  2,  2,  216;  ad  deos 
Cic.;  aud>B.  ber  Sonne,  fcheiben,  finfen  Plaut., 
o.  Sonnenmagen  abeunte  curru  Hör.;  Äonoer). 
ob.  in  familiärer  febe  bef.  Com.  abi,  geh',  pade 
bich,  fort,  auih  abin’?  gehft  bu?;  abi  in  tnalaui 
rem  ob.  abin'  in  malam  crucem!  geh'  jum  genfer; 
quin  tu  abi«  in  malam  pesteni  malumque  cru- 
ciatum?  Cic.;  abi  hinc  cum  tribrmatibua  ac 
rogationibus  tui«  Liv.;  abi  aud)  in  ocrtraulichem 
Ion,  balb  milber  tobelnb,  balb  lobenb  abi,  ludi« 
me  Plaut.;  non  e«  avarus,  abi  (fchon  gut,  nun 
Wohl)  Hor.\  abi,  laudo  Plaut.  3tl«bej.  b)  irgenb 
wie  mcg=,  baoon  gehen,  baooni,  megtonu 
men,  abjiehen,  bef.  o.  Iruppen  Romani,  ut 
Tictore«,  Etrusci  pro  ricti«;  pauci  integri,  magna 
par«  Tulneribu«  confecti;  *tu  missn«  abibis,  *ut 
excusatu«  abirem;  o.  einem  %mte  abgehen,  ab- 
treten  magistratn,  consulatu,  flaminio;  o.  brr 
Seit,  oergehen,  oerfliefien,  oerftrei^en 
tempu«,  *hora,  'menses,  *annu«;  o.  Rrantheiten, 
oorübergehen,  oetgehen  pestilentia,  nausea; 
o.  Sachen,  bei  Serfteigerungen  jmbm.  entgehen, 
nicht  ju  teil  werben  ab  alqo. 

2)  übertt.,  n)  al«  t.  t.  ber  ©efehäft«fpr.,  jurüd- 
gehen,  fallen  pretium  retro  Plin.  ep.  b)  bon 
einem  ^Juntte  in  ber  Siebe  an«gehen  illuc,  unde 

1* 


4 


abequito  — abiicio. 


abii,  redeo  Hör. ; bog.  sed  abeo  a aensibus 
hoch  itf)  gef)f  ab  »on  )C.,  quid  ad  iBtaa  ineptiaa 
abia?  roaS  jthweifft  bu  ab  ju  Je.?  Cie.;  aud) 
im  $anbeln  o.  ett».  abgehen,  jurüdtreten, 
etiarn  tu  hinc  abia?  a iure;  impers.  ne  irrito 
incepto  abiretur.  c)  abgeljert,  ablaufen,  ^in  = 
gehen,  u.  ben  folgen  einer  ftanblung  non  aic. 
ii)  o.  3uftnnbe,  »ergeben,  fid)  »erliercn,  »er  = 
fthwiubcn  fidea;  lila  mea  quae  aoleba»  antea 
laudare,  abierunt  bamit  bat  ei  ein  ©nbe,  ift  ei 
aus)  e)  ju  imbm.  ob.  etro.  übergeben  res  a 
conailio  ad  vires  vimque  pugnantium  Nep. ; in 
avi  mores  et  inatituta  fid)  ua<b  unb  natb  be= 
quenien  JU  IC.,  in  oru  hominum  pro  ludibno  in 
aller  Wuttbe  jum  ®efp6tt  werben;  ‘quorsum 
abeant  (nepotea)  mobin  mobl  biefe  ju  jäl)len, 
*ad  sonos  abeat  tutolu  propinquoa  füllen  bie 
©orntunbfthaft  erbalten;  *in  somnum  ciitidjlafcn. 
f)  ¥in  etm.  ji«b  »ermanbetn,  ju  etm.  met« 
ben,  in  ailvae;  veatea  in  villos.  g)  in  etm. 
aufgeben,  ju  etm.  »erbraucht  merben  in 
quos  sumptus  abeunt  fructua  praediorumV 
äb-bquito,  1.  ab«,  fortreiten,  Syracnaaa  Li v. 
aberrätlo,  Onis,  f.  [aberro]  baS  Stbfommen  »on 
etwas  Sefthwrrlithcm,  fiäftigem,  bie  gerftreuung, 
a dolore,  a moleatiis. 

Sb-erro,  1.  l)  »on  etm.  abirren,  fid)  »er* 
irren,  =>  abfontnten  a patre  Plaut.,  pecoro, 
nave»  ex  agmine.  2)  übertr.  a)  unroiOfürlicb  ab 
rocicben,  ficb  entfernen,  abfommen,  fthwei« 
fen  a regula,  a aententia;  oratio  ab  eo  quod 
propoaitum  est;  ad  alia;  verbo  baS  redjte  Wort 
nicht  treffen;  t»on  einem  Waler,  »erfthBnernb  »om 
Original  abtocithen  in  melius.  6)  in  ®ebanfen 
»on  etroaS  Säftigem  abtommen  quasi  a.  a 
miaeria. 

abföre,  ab  fo  re  in  f.  absum. 
abhtbeo,  2.  [ab  u.  habeo]  fern,  »om  fieibe 
halten,  nadi  wahrfdjeinl.  fionjeft.  (amor)  procul 
abhibendua  Plaut.  Tri«.  264. 

Sb-hlnc,  adr.,  feit  nun,  »or  nun  (»on  ber  ge= 
genmärtigen  3ci*  rüdroürts  geredjnet),  am  häufig; 
ften  m.  ncc. , abh.  trienniura  7>r.;  abh  an nos 
XIV;  (feit)  m.  abl.,  Plaut.  Cie. 
ab-horreo,  rui,  — 2.  1)  frans,  (feit.)  »or  jmbm. 
ob.  etm.  jurüdfcfjaubetn,  jurütfbeben,  alqm; 
talqd.  2)  intrnns.  a ) »or  etm.  eine  ftarfe  9lb  = 
tieigung  f)flben,  »on  etm.  nitfjts  roiffen 
wollen,  einet  Sache  abbotb  fein,  a nuptiis; 
animus  eins  ab  illa  causa;  a scribendo;  fm.  bl. 
abl.  b ) mit  etm.  unBerträglid)  fein,  einet 
Satbe  jumiberlaufen,  gegen  etm.  ftreiten, 
»erftofjcn,  ju  ctro.  nitbt  »affen,  einer  ©atbe 
ftemb  fein,  auf  etm.  feinen  ©ejug  haben, 
jmbm.  nitbt  ähnlith  fein  temeritas  tanta  nt 
non  procul  abh.  (nitbt  fe^r  »erfthieben  ift)  ab 
insama;  oratio  ha«c  a persona  hominis  gravis- 
simi,  a sensibus  nostris;  a suspicione  beni  ic. 
ftemb,  »om  rc.  frei  bleiben;  mos  abhorrens  huic 
tarn  pacatae  profectioni  Liv. ; abhorrens  pere- 
grinis  auribus  carmen,  munia  haud  multum  ser- 
vilibus  ministeriis  abhorrentia  Curt.;  orationes 
inter  se  mibetf»red)en  einanbet  Liv.;  haud  sane, 
multum  linguü  moribusque  burd)  ob.  an  Sprache K. 
Liv.;  abfol.  sin  plane  abhorrebit  et  absurdus 
erit  baju  gar  feine  SJleigung  haben  u.  ohne  alles 
®efd|id  fein  de.  eie  or.  2 §.  86;  laerimae  ab- 
liorrentes  jur  3 eit  u.  Stelle  nitbt  pajjenb  «=  un= 
jeitige,  unftattijafte,  carmen  nunc  abhorrens  Liv. 


ÄbTclo  f.  abiicio. 

äbteguus  (poet.  auth  breiftlbig  gefprothen),  adj. 
fabies]  tarnten,  aus  Zattnenbolj. 

Äblt's,  etiB,  f.  (abl.  sing,  bei  Ziept,  juto.  breifilb., 
abl.  pl.  Bierftlb  ) 1)  bie  Zaune  (fowobl  b.  ©aum 
als  baS  »on  ipm  gewonnene  §olj);  collect,  pro- 
ceris  abietis  arboribus,  abiete  ex  publicis  siivis 
est  usus  Liv.  2)  *».  bem  aus  Zannenbolj 
Verfertigten  a)  ein  Schiff-  b)  eine  flanje.  c)  ein 
©rief,  ©Met  (auf  einem  §oIjbtatte  gefthrieben). 

fiblgo,  egi,  actum,  8.  (ab  u.  ago]  weg»,  fort« 
treiben,  «jagen  ianuu  Plaut.;  alqm  rus  Ter.; 
muBcas;  inSbef.  raubenb  roegtreiben  pecus; 
praedam  pecorum  hominumque;  burd)  Ärjnei-. 
mittel  abtreiben;  fbie  ®attin  fortjagen,  »er« 
ft  offen,  ‘‘übertr.  medio  iam  noctis  abactae  (ber 
ooüenbrten)  curriculo;  abigi  nullä  conscientiä 
abgefdiredt  merben  Hör.  epod.  5,  29. 

Abll,  örum,  m.  ein  Scbtbcnftamm  Curt. 

abin’,  f.  abeo  1)  a). 

äbltio,  Snis,  f.  [abeo]  baS  Weggehen,  ber  91  u f -- 
bruth  Com. 

ubYto,  3.  Weggehen  Plaut. 

Shttus,  us,  m.  [abeo]  1)  baS  Weggehen,  bie 
Hbreife.  2)  *f  ber  wusgattg  (als  Ort). 

abiectc,  adr.  mit  fcomp.  [abioctus]  1)  niebrig, 
gemein  (bem  Stanbe  nadj),  quo  sordidins  et 
abiectius  nati  sunt  Tac.  dial.  8.  2)  fleinmfl« 
tig,  entmutigt. 

abiectlo,  önis,  f.  [abicio]  Kaff,  nur  übertr.,  de- 
bilitatio  atque  ab),  animi  (Entmutigung,  ®e  = 
brüdtfein  Cic.  in  Pis.  §.  88. 

abicctus,  adj.  m.  comp.  u.  t Step,  [abicio]  nur 
übertr.  a)  »on  ber  Siebe,  nathläffig  b'ttgeroor« 
fen  senarii,  verba;  oratio  humilis  et  abi.  ohne 
höheren  Sthmung.  b)  niebrig,  gemein,  »om 
Stanbe  u.  Slang  familia  abi.  atque  obscura.  e) 
fleinmütig,  mutlos  animus.  d)  ».  ber  ®e« 
finmtng,  »etroorfen  contemptus,  abi;  ne  quid 
humile,  sumtnissum,  effeminatum,  fractum  ab- 
iectumque  faciamus. 

abltclo,  ieci,  iectum,  3.  [ab-iacio]  1)  ab-,  weg«, 
»on  fttf)  werfen  ob.  »on  oben,  »on  ber  $>öhe 
herabmerfen  scutum,  arrna,  telum;  tragulam 
intra  munitionem;  statuas  aeneas;  insigne  re 
gium  de  sno  capite;  tela  ex  vallo;  se  e muro 
in  mare,  se  in  herba,  se  ad  alcis  pedes,  ob- 
scuro  loco  se  neglegenter  fith  h'nn,erfen;  ego 
me  plurimis  pro  te  supplicem  bin  flepenb  ju 
gühen  gefallen.  Za»,  tp.  a)  nathläffig  h'" 
Werfen  versum  ableiern;  ponendus  est  ille  um- 
bitus  (©eriobe),  non  abiciendus  (nathläffig  fallen 
ju  laffen).  b)  burth  Serfauf  »erfdhleubern,  fith 
öomt>a(fe  fthaffen,  loSfthlagcn  aedes,  psal- 
triam  Com.,  agros  Phaedr.  cl  ein  ®ut  ob.  Ü b e 1 
aufgeben,  auf  etm.  »crjidjten  superbiam 
Plaut.,  vitam,  salutem  pro  alqo,  memoriam  be- 
neficiorum,  doloris,  curam,  spem,  timorem, 
vitia,  legem,  abiecta  omni  cunctatione;  abi- 
ciamus  ista  laffen  mir  baS;  id  quod  mihi  cum 
fide  semel  impositura  est,  aut  propter  perfidiam 
abi.  aut  propter  timiditatem  animi  deponere; 
dejjosita  atquo  abiecta  dubitatione;  aedifica- 
tionera,  consilium  aedificandi;  omnem  auctori- 
tatem  Clodianis  annis  »erloren  geben;  auth  eine 
©erfon  aufgeben,  fallen  laffen  Scaurum  iam 
pridem  i’ompeius  Cic.  Qu.  fr.  8,  8,  3.  2)  ju  So« 
ben  werfen,  lticbermerfen,  jinftreden  ‘su- 
per abiectum.  Za»,  a)  eine  ©erjon  ob.  Sad)e 


abiudico  — 

triebe  cfehmcttern,  alle«  jjalte«,  aller  Sraft 
berauben  interceaaorem ; senatu#  auctoritatem; 
abiecto  (bent  bet  Sette  geschobenen)  Bmto  Italia- 
qoe  cedenti;  bef.  in  moral,  §inftci)t  gättjlieb 
barnicbcrbcugen,  entmutigen  se  perculsum 
atque  abiectum  esse  eenl.it;  abierta  rnetu  filia; 
se,  allen  moral.  #alt,  alle  fittl.  Kraft  oerlieren 
Clic.  Tute.  2 §.  64.  b ) auf  eine  niebrigere  Stufe 
oenorifen,  Ijerabbrücten.  erniebrigen,  cetera« 
animanteB  ad  paatum  (®gf.  hominem  engere); 
aüdj  bntcb  ©orte  etto.  b«t#6brücfen,  b^ah' 
(t|en,  oetlleinern,  gelinget  erfebeinen 
ialfen  res,  alqd  dicendo  extenuare  atque  abi., 
ae  abi.  (ftd)  wtgwetfen,  fid)  erniebrigen)  atque 
proetemere  Cic. 

xb-iüdtco,  1)  abtprechen,  eigtl.  alb  Diicbter,  baf). 
ttberl).  fein  Sect)t  auf  et»,  juerlenneu,  alqd 
ab  alqo;  libertatem  sibi;  tp.  u.  fcbetjl).  me  a 
viia  td)  will  nicht  länget  leben  Plaut. 
ib-inngo,  5.  l)*abfpanncn  iuvencum;  equoa 
2)  tp.  trennen,  entfernen,  abiuncto  Labieno 
Ga«.;  so  ab  hoc  dicendi  genere  fid)  fern  ballen, 
ab- i uro,  1.  ( abiurassit  *—  abiuravent  (Plaut.) 
fiblict)  ableugnen,  abfebmören,  pecuniam, 
creditum,  ’abiuratae  rapinae. 
ablrgätio,  önia,  f.  [ablegoj  b a«  SBegfenben, 
Entfernen  einer  getimt,  um  fte  Io8  ju  roetben 
inrentutia  ad  bellum  Liv. 

»b-l#go,  1.  jmb.  megfenben,  entfernen  (um 
ihn  lo«  ju  »erben),  honeatoa  hominea;  pueroa 
venatum;  in  Peraaa  ab  qgro  fuerit;  and)  le- 
gatio  me  ab  adrentu  fratria  f^ött  mid)  fern  bei 
bet  tc. 

xb-lfgarrlo , 4.  butd)  ßederljaftigfeit  bet  = 
prafjen,  Oerledern,  patria  bona  Ter. 
ab-löco,  1.  (feit.)  oermieten,  berpadjten  Suet. 

ab-ludo, 8.  im  lone  abmeidjen,  uic^t  ftim= 

men,  tp.  hacc  a te  non  multum  imago  pa^t  fo 
itemltd)  auf  bid)  Hör.  mt.  2,  8,  820. 
ib-luo,  lüi,  lütum,  3.  1)  entfernenb  ab=,  »eg-, 
au«tpafd)en,  fsqualorem  aibi;  flacrimaa  ab-- 
txodntn : tp.  omni#  perturbatio  animi  placatione 
abluatur  mag  binweggefpiilt,  attmäf)li<b  befeitigt 
werten;  +macuJam;  *periuria  ju  tilgen  fudjen. 

2 reinigenb  a b » a f d)  e n pedes  alcia,  *vulnora, 
‘caedem  (©lut),  *«e  flumine  viro;  ablui. 

»b-ttCqro,  t.  abfcblag  en,  oetmeigern,  oerfa= 
gen,  *alcui  alqd;  *nec  coraitem  abnegat  (sc. 
**)  berfagt  ft  cf)  bit  nicht  al«  tc. ; *m.  inf. ; ab  = 
leugnen  fdepositum. 

•boepoa,  pöti#,  m , -neptla,  tia,  f.  ber  Sopit  (bie 
JodUer)  be«  Utenfel«  Suet. 
ibubbt,  ae,  m.  ber  Sd)»atj»alb  Tac. 

»baonnls,  e,  adj.  [ab  u.  norma]  oott  ber  Dies 
gel  abtoeidjenb,  nicht  regeis,  nicht  fd)ul= 
gereiht  Bapien«  Hör.  sat.  2,  2,  8. 

»b-nSo,  nüi,  nultürus,  3.  eigtl.  burch  abmeifettbe 
^ittfe  ob.  Seichen  anbeuten,  baf;  man  et»,  nicht 
d)ini  timte  ob.  »olle,  bah-  überb  et»,  ablehnen, 
»erfagen,  oerneinen,  alqd,  dealqua  re;  Bruti 
eognomen  Liv.;  provinciae  illum  rerum  atatum, 
Imguam  Romanam  ju  gebrauchen  ftch  weigern 
Tac  -,  imperium  anapiciumque  ben  ©eborfam  oer- 
®eigem;  *omen  nicht  anerfennen  »ollen ; mit  acc. 
e.  im/.,  V erg.  Liv. ; nec  abnuitur  ita  fruaae  Liv. ; 
ae«  abnuerant  melioribus  parere  Liv.  22,  13, 
11;  non  abn.  quin  Tac.;  non  recuao,  non  ab- 
“no.  §iero.  "tungünjtig  fein,  niefit  geftat= 
te*  «pea;  locua  impetum.  $ao.  abnuto,  1. 


abrotonum.  5 

(oorfl.)  burch  fflinle  ftarl  ablehnen;  alcui  ju  = 
winfen  ju  fch»eigen. 

äb-öleo,  ölevi,  ölftum,  2.  (in  ©rofa  erft  b.  Liv.) 
oernichten,  oertilgen,  gänjlid)  beteiligen 
a)  oott  abftraften  Begriffen  magiatratum  alcui 
auf  immer  abnehmen;  neo  iam  in  aecreto  modo 
atque  intra  panete#  abolebantur  (liefe  matt  ganj 
ablommen)  Romani  ritua;  faccusationem;  -fre- 
ligionem;  fe legem;  fmemoriam;  *Sichaeum  ba« 
Slnbenleu  an  tc.;  + certamina;  fmores;  fmfa- 
miam;  ’monumonta;  *dedecus  armis;  fprivata 
certamina  communi  utilitate  um  be«  öffentl. 
©offle«  »illen.  b)  (feit.)  oon  materiellen  @egen-- 
ftänben  fimaginea;  -flibroa;  falcia  corpus  igne; 
fdeum  aede8  vetustate  aut  igne  abolitaa;  ’vi- 
scera  undis  burch  ©affeen  reinigen.  ®ao.  A) 
ibülesco,  olevi,  — 3.  nach  u.  nach  ocrfch»ins 
ben,  fpurlo«  oerldfchen  *gratia;  memoria 
rei  Liv.  B)  +SbölItlo,  önia,  f.  ©ernichtung, 
Ulbfcpaffung,  Aufhebung  legis;  mit  u.  ohne 
facti  «mneftte. 

abolla,  ae,  f.  (oer».  mit  aßalo«  seil,  oroltj)  ein 
Umwttrf,  biefiter  SRantel  gegen  rauhe  ©ittes 
rung  Suet. 

abomTno,  alte  fform  ft.  abominor,  ».  f.,  Plaut. 
— Pass.,  perf.,  Liv.  31,  12,  8,  partic.  perf.. 
Hör.  epod.  16,  8.  — abominor,  dep.  1.  *fein 
unheilbtohenbe«  ääahrjcid)ett,  baä  in  einer  Sache 
liegt,  oon' ftd)  »egmünfehen,  quod  abominor 
»a8  fflottoerhütel  oerabfcheucn,  oetmünfeheu 
mentionem  tarn  foedi  facinoria,  alqd  Liv.  £ao. 
abominandus  oerabjcheuungSWert,  nomen  Liv. 
Abörigines,  um,  m.  bie  Slboriginer,  ba8  Stamms 
ooll  ber  DüStner,  urfptünglich  im  ©ebirge  um  Diente, 
äbortio,  önia,  f.  [aboriorj  bai  unjeitige  (jtt 
frühe)  ©ebären.  --  abortlrus,  adj.  [aboriorj 
ju  früh  geboren  *Sisyphua.  — äbortus,  ue, 
m.  [aboriorj  — • abortio  Ter.;  abortum  facere 
Plin.  ep.\  Tertullae  nollem  abortum  («c.  factum 
eeae). 

ab-rädo,  3.  abtrafeen,  abfthaben  mit  bem  Sehers 
meffer  aupercilia;  tp.  abjwaden,  alqd  ab  alqo; 
fbonia  alcia. 

abriplo,  ripui,  reptum,  8.  [ab  u.  rapio]  fortreihen, 
f ortfd)leppen  alqm,  alqm  de  convivio  in  vin- 
cula,  e,  a comploxu  alcia;  omnea  eiua  gentia 
civea  abreptoa  in  Aaiam  ad  regem  miserunt; 
falqm  in  aerritutem;  militea  abrepti  vi  fluini- 
nis;  (Plaut.  Liv.)  ae  ftd)  au«  bem  Staube  machen, 
(Suet.)  ae  domum  itad)  fjaufe  prjen;  alqd;  *na- 
vea,  *corpua;  alqd  ab  impediönenti» ; in«bef. 
alqam  entführen;  übertr.  filium  a #imilitudine 
patria  bewirten,  bah  ber  Sobn  bem  ©ater  unähtts 
lieh  ttirb;  ad  quaeationem  abreptuB;  tempeatate 
abreptus  est  unua. 

abrögitlo,  önia,  f.  [abrogo | bie  Wbfchaffuttg 
eine«  ©efefcc«  burch  Antrag  an«  Solf  Cic.  — ab- 
rögo,  t.  1)  t.  t.  nach  einer  oothergthenben  Bits 
frage  beim  Solle  a)  ein  fefion  beftcljenbe«  @efe| 
abfeljnffen,  aufheben  legem  (ogl.  derogo, 
obrogo).  b)  abforbern,  abnehmen  alcui  ma- 
gistratum,  imperium.  2}  im  allgemeinen  auf  = 
heben,  abfebaffen,  entjieh.en  Lycurgi  lege# 
moresque;  fidem  alcui,  fidem  iuriaiuranai ; vana 
ad  yos  afferendo  fidem  mihi  Liv. 
abrfitönnm,  i,  n.  [äßQorovor,  Artemisia  Abro- 
tanum  L. J eine  gewiirjhafte  ©flanje,  Sberrautc, 
Stabwnrj,  ju  Slrjneien  oerwenbet,  bah-  übtrh- 
Slrjneimittel  Hör. 


6 


abrumpo  — absolvo. 


ab-rnmpo.  3.  1)  abreiften,  loäreiften,  jer= 
reiften,  »erfprengen  vincula;  ‘Lothaea  vin- 
cula Piritnoo;  ‘vincula  ripis;  fastigia  templo- 
rum;  flaqueos;  *abraptis  nubibna  au*  bcn 
berflenben  Säollen;  ‘abrupt in  prooellis  pIBftütft 
lo*bretften;  tpontem;  flaxati  ordines  abrum- 
puntur  »erben  burtftbrotften ; + venas  fttft  öffnen; 
ffossao  iter;  übcrtr.  se  latrocinio  (fitft  losreiften 
»Olt  ic.)  Antonii;  plebs  velut  abrupta  a populo; 
commilitonem  divelli  a se  et  abrumpi  Curt. ; 
cornua  a cetera  acie  Liv.;  fvitam  (feinen  Sebeni- 
faben  lo*reiften)  ab  ea  civitate;  omnibuB  inter 
victorium  mortemve  certa  desperatione  abrup- 
tia  (abgefcftnitten)  Liv.  2)  tp.  n)  ftftncß  ob.  un= 
»ermutet  einer  Satfte  ein  Silbe  matften,  et», 
abbrccften  *vitam,  lucem,  somnos  »erftfteutften; 
sermonem;  falqd  (in  oratione);  im  aflgemeincn 
abbretften,  aufftebeit  tconiugimn,  dissiraula- 
tionem,  studia,  voluptates  b)  »trieften  ’t'as, 
ffidem.  $a».  A)  abrupte,  adv.  eigtl.  abgeriffen, 
tp.  d)  oftne  Singang,  getnbeju  incipere.  b) 
übereilt,  jäftting«.  B)  abrnptio,  önis,  f.  baä 
Bbrciften,  2o*reiften  corrigiae;  tp.  ®rutft  in 
ber  ®fte.  C)  abruptes,  adj.  m.  +comt>.  u.  fsup. 
eigtl.  abgeriffen,  1)  joft,  (teil,  abftftiiffig  locus, 
fsaxa;  fripae  abruptissimae ; ȟbst.  *in  abrup- 
tum  in  ben  Bbgrunb  binab;  fabrupta  montium. 
2)  tp.  a)  fsubst.  ».  ber  Bbgrunb,  bef.  ber  &c- 
faftr  in  abrnptum  tractue.  6)  +».  bei  Siebe,  ab; 
getiffcn,  ftftroff  sermonis  genas;  subst.  sola 
vclit  fortia  et  abrupta.  c)  t».  ffiftaratter,  ftftroff 
contumacia,  per  abrupta  (auf  troftige  SBeife)  Tat. 
nlts  |.  2.  a. 

abs-cedo,  3.  1)  entweichen,  jurüdwcitften  ». 
et».,  {itft  entfernen,  roeggeften  hinc,  ab  ista, 
e conspectu  Plaut.,  procul  Or. ; a curia;  e foro; 
•f- triclinio , longius  ab  alqo;  al*  milit.  t.  t.  n b ■■ 
ieften,  fitft  jurüdjieften  SpartA;  ab  urbe 
ostium;  a moenibns;  (Ter.)  tecto  latere  mit 
eiler  Jiaut  babon  tommen;  prägn.  ent--,  »er  = 
tft  Win  ben  na  vis  Plaut.;  aud)  »on  bem,  »ab 
ftfteittbnt  jutüdweitftt,  weil  ci  au*  unferm  &e- 
fitfttJtrci*  »urüdtritt,  fitft  au*  bem  ®cfitftt*-- 
frei*  entfernen,  jurüdtreten  mare  Liv.  2) 
übcrtr.  a)  ».  einem  ®orftabeit,  State  ab  ft  eben, 
abtrete u irrito  incepto,  civilibns  muneribns; 
».  einet  Bnllagc  nec  llle  abscessit  Tac.  b)  *». 
jmb*.  .fierritftaft  fitft  lo*matften,  jmbrn.  ent  = 
eften  aleui.  c)  »erminbemb  abgeben,  weg  = 
allen,  »ertöten  geften  quae  (urbes)  regno 
Liv.\  outft  ».  einet  Welbfnmme  minae  Plaut.;  +ne 
quid  abscederet.  d)  ».  ^uftänben,  weichen,  »er  = 
geften,  ftftwinben  ’somnu»;  aegritudo.  $a». 
A ) abscesslo,  önis,  f.  ba*  Bbgeftcn,  3urüd= 
weiten  Cic.  B)  absccssus,  us,  »».  ägeggang, 
ffortgang;  -fcontinuus  ,'juriidgejogenfteit;  solis. 
abscido,  cldi,  clsum,  3.  [aus  u.caedo]  abftaucn, 
abftftnetben  (mit  einem  jtftarfcn  ^nftrumente 
trennen),  caput;  ‘abscisa  duorum  capita;  bra- 
chiuni;  fabscisis  auribus  Verg.;  truncis  arborum 
admodum  ßnriis  ramis  (abl.  bet  Eigenftftaft) 
abscisis  < Vies. ; tun  es;  f aleui  cervicem  'Töpfen); 
‘plantas  de  corpore;  tp.  d)  abfeftneiben,  tren  = 
nen  intersaeptis  munimentis  hostis  pars  parti 
abscisa  est;  abscisus  in  duas  partes  exercituB. 
b)  abfeftneiben,  benehmen,  ent  jieften  aquam; 
spe  undique  abscisa;  illa  tibi  tota  abscisa  oratio 
esset,  sibi  omnium  rerum  respectum  (Wuöfitftt) 
Liv.;  fabscisis  omnibus  praestdiis. 


ab-seln<lo,  setdi,  scissum,  3.  ab-,  to*reiften 
(mit  ben  §änben)  tunicam  a pectore,  ‘umeris 
vestem  fterabreiften;  ‘abscissa  comas,  ‘caput 
abscissum;  ‘veuas  aufTeiften;  and)  *au*einan- 
bertei^en,  trennen,  fifteiben  latus  Hespe- 
rium  Sicnlo;  caelo  terras  et  terras  abscidit  un- 
dis ; terras  Oceano  dissociabili ; inane  soldo ; 
*fp.  abftftneibenb  ftinbern  reditus  dulces. 
abscisus,  adj.  m.  fromp.  [abscido]  eigtl.  abge 
fiftnitten,  übcrtr.  1)  jdft,  fditoff  saxum,  rupes. 
2)  t».  ber  Siebe  u.  bem  ton  ber  Stimme,  ab- 
gebrotften. 

absconditö,  adr.  [absconditus]  t)  ber  [form  ber 
tarftellung  natft,  »erftedt.  2)  bem  (fnftalte  natft, 
tieffinnig. 

abs-condo,  condi,  (feit.,  Plaut.)  condidi,  condltum, 
3.  1)  »erborgen,  bergen,  »crfleden  (»a*  jus 
»or  gefeften  würbe)  aurum,  gladios;  falqm  in 
armamentario ; ‘alqd  foveis;  bilbl.  stultitiam  in 
latebras  pectoris  Plaut.;  ffumus  caelum  ftüllt 
ein,  bebedt;  ‘densä  tellns  absconditur  umbrit; 
•stella  absconditur  ift  nitftt  meftr  fitfttbar ; ‘Phnea- 
cum  abscondimus  arces  »erlteren  au*  bem  ®c= 
fitftt  (®gf.  aperiri).  2)  »erfteimlicften  quod  quo 
studiosiue  ab  istis  opprimitur  et  absconditur, 
co  magis  eminct  et  apparet;  ‘fugam  furto; 
fpancitatem  militum;  fmiserias. 
absens,  tis,  partic.  ».  absum,  ».  f. 
absentia,  ae,  f.  [absum]  Bbwefenfteit;  unge» 
Wöftnl.  qui  praesentes  metuunt,  in  abs.  (sc.  no- 
stra  ft.  abaentibusft  hostee  enint  Curt.  6,  3,  8; 
per  abs.  alcis  Just. 

ab-sTmTlis,  e,  adj.  unöftnlitft,  mit  »orau*gcften= 
bet  Slegation  non  absimili  forma  Caes.  b.  G.  3, 
14,  5;  f aleui. 

absiiithlnm,  ii,  n.  [di/aV&ior]  SBetmut. 
fabsis,  (aps.)  Idis,  acc.  Ida,  f.  [dibt’e]  fflölbung, 
Slunbung  cubiculum  in  absiaa  curvatum. 
ab-sisto,  stlti,  — 3.  1)  eigtl.,  ab-,  »eg:,jurüd  = 
treten,  fitft  entfernen,  abfol.  Plaut.;  *luco; 
‘limine;  ».  Solbatcn  ab  signis  legionibusque 
Coes.,  signis  Iäv. ; abfol.  Tac.;  *».  [f unten,  ab 
orc  (fteroorfbrüften).  2)  »on  et»,  abjteften,  etto. 
untertaffen  obsidione,  sequendo,  incepto,  spe 
Liv.;  *tbeUo;  ‘ferro  (»om  Kampfe) ; *m.  inf'., 
Vcr;). , Liv.;  abfol.,  »om  Kampfe,  ».  Verfolgen  ab 
laffert  absistamus,  ait  Vera.;  nec  absietenB  nec 
congrediens;  tandem  abstiterunt  Liv. 
absolute t adr.  m.  fromp.  u.  fsup.  [absolutus] 
in  fitft  abgcftftloffen.  »ollftänbig,  »oll 
lommeit. 

absolutio,  önis,  f.  [absolvo]  1)  Uo*  = , [f rei  = 
fpretftung  maiestatiB  »on  einem  SDtnjeftätäoet: 
bretften.  2)  ®ollenbung,  ®olIftänbigteit, 
®olI!ommenfteit. 

fabsölAtörlus,  adj.  [absolvo]  jur  £o*=,  5rei  = 
fpretftung  geftdrig  tabella.  — absölütus,  adj. 
m.  fcomp.  u.  fsup.  [ partic . ».  absolvo]  1)  D 0 1 1 
enbet,  »ollftänbig,  »olltommcn,  oft  in  bet 
®ctbinbung  perfectus  atqnc  a.  2)  itnbebingt, 
oftne  Cinftfträntung,  abfolut  causa,  neces- 
situdo. 

ab-solvo,  8.  eigtl.  ablöfen,  lo*matftcn,  baft.  l)  frei- 
matften,  befreien  se  a t’annio  iudicio  (burtft 
einen  Urteil*fprutft) ; iudicio  absolvi  a Fannio; 
alqm  regni  suspicione;  fis  demum  unnus  po- 
pulum  Rom.  longo  bello;  fanulum  velut  vin- 
culum  gestat,  donec  se  caede  hostis  absolvat 
fitft  burtft  (Erlegung  eine*  [feinbe*  ba»on  befreit. 


absonus  — ■ absum. 


7 


3n*bti.  I Dsjprf  djcn,  f reif  frechen  Bot  @erirf|t 
!®gf,  damnare,  condemnare),  Omnibus  sententiis 
abaolvi;  bis  Catilina  absolut»«;  capitis,  crimine, 
•eulpae,  fadulterii;  fettner  de  praevaricatione ; 
cum  Venen  infofern  baff  et  btt  Senu«,  b.  i. 
tbtcrn  Tempel  nicht«  fd)ulbig  fei ; (Tac.  hist.  2, 
«0)  tidem  fprad)  ihre  Treue  frei,  b.  i.  Betjief)  fie 
ihnen.  2)  jmb.  entlaffen,  abfertigen,  bc  = 
! di  ei  beit  te  absolvam  brevi  Plaut.;  hoc  (abl.) 
primum  te  absolvo  bie«  fage  ich  bit  gleich  Bor- 
roeg  Plaut.  3n*bef-  o)  einen  ©laubiger  abfet  = 
tigen,  beftiebigcn,  bejahten  Com.  b)  in  bet 
Stählung  einen  ©egenftanb  abfettigen,  ab: 
machen,  beenbigen  alqd  quam  paucissimis, 
paucis  de  alqua  re  Soll.  Tal).  c)  übtrf).  cttt). 
ab=  u.  fettigmachen,  oollftänbig  ju  Snbe 
btingcu,  Bollenbcn  (@gf.  inchoo)  mit  SRüdficht 
teil«  auf  bie  tätige  'Jßctfon,  toelche  mit  betn  SBerfc 
fettig  ift  u.  Bon  bet  Slrbeit  lo«!ommt,  teil«  auf 
bit  äufcere  SoDftänbigteit,  nicht  auf  bie  Sortreff: 
liebten  bc«  Sette«,  tectum;  fabsolutis  operibue; 
alejd  inchoatum;  dialogo»  conficere  etabs. ; unum 
quidque  ti-ansigere  (abthunf,  expedire  (erlebigen’, 
abs.  vabfertigeit) ; absolvc  beneficium  tuum  ooU-- 
enbe,  hone  bein  Setbienft. 

»b-sönus,  adj.  1)  Bon  bem  techten  Ton  abineicheiib, 
mi|tlingenb,  :töncnb  mollis  vox  aut  quasi 
extra  modnm  a.  atque  absurde.  2)  tp.  nicht  in 
Smllang  ftehenb,  unoetttäglicb  mit  etro., 
nicht  entfptedhenb  non  absom  a voce  motus 
histrionum,  m.  'lat.  nihil  absonum  fidei  divinae 
originis  fuit  Lir. ; dicta  fortunis  Hör. 

tb-sorbeo,  2.  eigtl.  oetfehlnden,  hinunter: 
ichlütfen,  oetfdhlingen  placentas  Hör.-,  B. 
©eroäfjrm  Oceanu*  vix  tot  res;  überti.  hunc  a. 
irifj  mit  fith  fort)  aestus  gloriae;  tribunatus  ora- 
tionem  meam  Berfchlingt,  nimmt  füt  fich  in  Utw- 
iptuch. 

absp.  . . . j.  asp 

»buque  (meift  b.  Com.,  Betfchieben  B.  sine),  praep. 
m.  abl.,  eigtl.  fein,  weg  Bon,  1)  toeggebaebt, 
immer  nur  in  Stonbiciounlf a^eu , wie  absque  te 
esset,  roäreft  bu  nicht;  absque  me  foret  et  meo 
praesidio;  quam  fortnnatus  «um  ceteris  rebus, 
absque  una  hac  foret  Com.  2)  ohne,  au«ge: 
no Birnen,  häufig  in  bet  Sulgör- , aber  feiten  in 
tm  Schriftsprache,  quod  nullam  a me  epistulam 
ad  te  sino  absque  argumento  ac  sententia  per- 
venirc  Cit.  AU.  1,  19,  1. 

ibktemius,  adj.  | Bern),  m.  temetum)  eigtl.  fich 
betaafchenber  Cbetrdnfe enthaltenb,  bah-  über!),  ent: 
baltfam,  rnäfeig  Hör.,  Ov. 

tbs-tergeo,  2.  l)  abroifehen,  abttodnen,  mit 
atc.  fotoohl  be«  ©egenfianbe«,  bet  butch  Slbroi- 
(eben  getroefnet  u.  gefäubett  roitb  (labellum,  vul- 
nera  Com.;  foculos  amiculo)  al«  bet  geuchtig: 
feit  ob.  be«  Schmuse«,  bet  entfernt  roitb  (fletum, 
mdorem,  flacrimas);  al«  t.  t.  bet  Sdjifferipraehc 
*abjticifen  u.  jo  jerjchetlcn  remos.  2)  etro. 
Unangenehme«  oertreiben,  benehmen  dolorem, 
molestias. 

abs-terreo,  2.  1)  Wegs  f ortfdjcuchcn  unseres 
de  frumento  Plaut.;  alqm  ab  alqa  re;  hostes 
saxis,  sudibus,  pilis  Liv.;  fprichto.  {.  corium.  2) 
tp.  abichreden  oon  etro.  alqm  Ter.,  Suet.;  ab 
urbe  oppugnandaPoenum  conspecta  moenia  etc. ; 
•animos  vitiis;  f alqm  bello. 

sbstlnens,  tis,  adj.  m.  f com p.  u.  fsup.  [absti- 
neo]  entholtfam,  uneigennützig,  non  solum 


man us,  sed  otiam  oculos  abstinentes  habere; 
m.  gen.  * pecuniae , falieni;  auch  enthaltfam  in 
bet  Siebe,  leufch,  süchtig  Hör.  Tao.  abstinen- 
ter, adv  enthaltfam,  uneigennützig  Cie. 
abstlnentia,  ae,  f.  [abstineo]  ba«  Sichsffnthat: 
ten  Bon  einer  Sache,  fm.  gen.  alieni.  3n«bef.  bie 
Snthaltfamteit  oon  etro.  Unerlaubtem,  wobei 
meht  au  bie  äußere  3<trüdhaltung  gebacht  wirb 
(Bgl.  continentia),  Uneigennüt>igfeit  (@gf. 
avaritia,  cupiditos),  8 i n fchtdit lang  (@gj. 
luxuria). 

abstineo,  ttnui,  tentum,  2.  [abs.  u.  teneo]  ab: 
halten,  jurüdhalten,  fern  halten,  ahmet): 
ren  manu«  a se,  ignem  ab  aede,  bellum  ab 
innoxio  populo;  mentes,  oculos,  manus  ab  alie- 
nis;  *vim,  *vim  uxore  et  gnato;  vim  finibus; 
abBtinerent  inanuB  fie  möchten  nicht  ipattb  an: 
legen  l.iv,;  ius  belli  Aeueae  Antenorique  Liv. 

I,  1;  Romano  beUo  fortuna  eum.  3"«bei.  refl. 
abst.  se  ob.  bl.  abst.  fich  oon  etro.  jurüdljat: 
ten,  (ich  einet  Sache  enthalten  se  ostreis,  se  cibo; 
se  scelere,  se  dedecore;  se  abst.  m.  ne  Liv.  3, 

II,  5;  abst.  fabä;  proelio,  pugnä,  maledicto, 
imuri.i,  vocis  usurpatione;  ne  ab  obsidibus  qui- 
dem  ira  belli  abstinuit;  ne  a mulieribus  qui- 
dem  atque  infantibus  felbft  an  tc.  ftch  octgreifen; 
tpublico  nicht  au«gehen;  *irarum  caliaaeque 
nxae  Hör.  carm.  3,27,  69;  m.  inf.  Plaut.,  Suet.; 
aegre  abstinent  quin  Liv.  2,  46,  10;  auch  Ouo" 
minus  nach  SBegat.  Suet.;  abfol.  Haut.,  Verg., 
abstines?  sc.  nasum,  bu  fä^rft  jutüd?  Plaut. 

ab-sto, 1.  banon:,  entfernt  ftehen  lon- 

gius  Hör.  a.  p.  362 ; (amor)  abstandust  m»6  fern 
Rehen  Plaut  Trin.  264  (Srij). 
abs-träho,  3.  iscgjiehen,  weg:,  fortfchlep. 
pen,  :reifeen  iumenta,  naves  a portu,  navem 
remulco;  alqm  de  matriB  complexu,  e sinu,  ex 
oculis  hominum ; liberos  ab  alqo;  alqm  in  ser- 
vitutem ; übettr.  alqm  ex  comitatn  clarissimorum 
virorum  (au«fd)Iichen),  commeatu  alistractus  ab: 
gcfchnitteii,  getrennt;  se  a corpore  fich  lo«retien; 
a rebus  gerendis  abjieben;  a servitio,  se  a sol- 
licitudine  entwichen;  a bono  in  pravum,  ad  bel- 
lica« laudes  fort:,  hinreihen;  inSbcf.,  ab: 
liehen,  abtoenbig  machen  alqm  ab  alqo. 
atiH-triido,  3.  eigtl.  roegftofcen,  bao.  roobl  Ber  = 
fteden,  Berbergen  *semina  flammae  abstrusa 
in  venis  silicis,  *«ilicis  venis  abstrusum  excudere 
ignem;  sc  in  silvam;  fse  tectum  inter  et  la- 
quearia;  übettr.  veritatem  in  profundo;  -f-tristi- 
tiam.  Tan.  abstrüsus,  adj.  m.  comp.  Wohl 
oetbotgen,  Berftedt  insidiae;  reconditus  et 
penitus  abstr.  animi  dolor;  subst.  in  abstruse 
Waut.;  disputatio  paulo  abstrusior  tieferer  ffot- 
fchung  bebürfenb;  foerftedt  oon  Sharatter 
Tiberius  Tac. 

ab-suni,  äfui  (äfdrem,  äfore,  äfüturus,  nicht  ab- 
fui,  abforem  etc.),  abesse  1)  Weg:,  fort:,  nicht 
ba  fein,  abroefenb,  entfernt  fein  longe,  longe 
gentium  in  ber  fflelt ; ab,  ex  urbe,  ab  alqo, 
domo  et  foro;  bello,  quibus  (cladibus)  Liv.  26, 
4t,  11;  *longis  passibus  inter  se;  auch  abfol., 
Born  Satctlanb  entfernt  = Derbannt  fein,  nulla 
lege;  übertr.  a)  alcui  ob.  ab  alqo  füt  jmb.  mit 
feinem  SBeiftanb  nicht  ba  fein,  jmbrn.  nicht  bei: 
flehen  (fiärlet  deesse,  ro.  f );  si  cum  iisdemvides 
me  in  huc  causa  adesse,  cum  quibus  in  ceteri« 
inteUegis  afuisse;  quo  plus  intererat,  eo  plus 
aberas  a me  Cic.  p.  Plane.  6,  13;  facile  etiam 


8 


absumedo  — abutor. 


abaentibua  nobis  (ohne  unfer  verita» 

ipea  b«  defendet;  *nec  dextrae  erranti  deua 
afuit;  *ne  longe  gloria  rerum,  longe  tibi  lup- 
piter  »beit;  ttud)  longe  ii«  fratemum  nomen 
populi  Rom.  afuturum  Cats.  b.  G.  1,  36,  5.  b) 
fehlen,  abgeljen  (Berfd).  8.  doease,  ».  j.)  hoc 
anura  illi,  ai  nihil  utilitatia  habebat,  afuit  (tont 
liidjt  bal,  ai  opus  erat,  defuit;  isto  bono  utare, 
dum  adait,  cum  abait,  ne  requiraa.  2)  8.  einem 
fünfte,  einem  ©egenftanb  (fiimlictjcu  ob.  nicf|t= 
(tunlichen,  räumlich  ob.  jeittidf))  »eg  = , fern,  gc  = 
trennt  fein,  abftetjen,  entfernt  fein  ab  urbe 
milia  paaauum  CC;  Zama  quinque  dieram  iter 
ab  Carthagine ; caatra,  quae  aberant  bidui  (iter) ; 
aequo  apatio;  feltener  magnurn  apatium;  quod 
oppidum  a Cortinio  VII  milium  paaauum  inter- 
vallo  abeat;  frumenta  non  multum  a maturi- 
tate;  iam  ab  eo  (Labieno)  non  longiua  bidui 
viä  aberant  Caes. ; copiaa  milibna  paaauum  quat- 
tuor  et  viginti;  longo,  multum j propiua  näher 
fein;  proximo,  haud  longo  abeaae  poteat  rc  muh 
rtid^t  roeit  Bon  hier  feilt  Plaut.;  longe  a ape, 
longiaaime  a vero,  ab  humanitate ; procul  aedi- 
tione  Liv.;  imjxrf.  haud  multum  ob.  non  longe 
ob.  paulum,  nihil;  (Liv.)  haud,  nec  procul  ab- 
est  quin  e8  fehlt  nicht  Biel,  bah  ic.,  beinahe 
möchte  jc.  ; quid  abeat  quin  actum  nobia  nihil 
ait  Liv  35,  16;  eigentümlich  Ottt.  b.  G.  8,  18,  4 
neque  longiua  aboBae  quin  proxima  nocte  Sa- 
binus  — exercitum  educat  u.  Sab.  »erbe  nicht 
fpäter  at*  ic.  ubjiehen;  ille  longiaaime  aberit  nt 
credat;  neque  multum  abeaae  ab  eo  quin;  bah- 
tantum  abeat  ut  — ut  »eit  entfernt,  baff  ob. 
anftatt  baff  — Btelmefjt;  nachbrücflichet  tan- 
tum abeat  ab  eo  ut  — ut  Oie.  Tute.  1,  §.  76. 
Liv.  25,  6,  11;  auch  fleht  im  jweiten  Sag  ut 
etiam,  tut  quoque,  ( Liv .)  ut  contra;  quod  abeat 
longiaaime  bn&on  bin  ich  »eit  entfernt. 

3n4bef.  a)  o.  et».  Unangenehmem  entfernt,  alfo 
baoon  befreit  fein  a culpa,  a reprehenaione,  a 
moleatiia;  ‘dolori  ben  Sdimerj  Bergeffen.  Häf). 
auch  »•  unangenehmen,  ungehörigen,  läftigen  Ißer 
fonen  ob.  SHngcn  fclbft,  carmfex  vero  et  obductio 
capitia  et  nomen  ipaum  crucia  abait  (bleibe 
fern)  a corpore  civium;  ab  hoc  null«  fraua, 
nullum  facinua;  abait  invidia  verbo,  finvidia 
(Sermeffenfieit  ber  iftebe).  b)  fich  fern  halten 
Bon  et».,  (ich  nicht  beteiligen  bei  et».,  bah- 
auch  <hm  abgeneigt  feina  concilio,  a conailio, 
a bello,  toto  bello,  a periculia,  a conailio  fu- 
giendi.  c)  Bon  et»,  fern  fein  u.  baher  nicht 
baju  paffen,  fich  nicht  fdjicfen,  muaice 

noatri»  moribua,  a principis  peraona,  a con- 
«uetudine  eomniorum;  auch  et»,  nicht  erreichen 
*virtute  alcie,  f a nitore  Ciceronia;  B.  et»,  ent: 
fernt,  Bcrfchieben  fein,  abweichen,  non  longe 
a acelere;  höher  ob.  tiefer  flehen,  naeifflehcH 
nulla  re  magia  a natura  ferarum;  longiaaime  a 
te;  multum  ab  iia.  Das.  partic.  abseits,  tia,  1) 
abwefenb  me  abaente;  (Cbm.)  absente  nobis, 
amicia;  auch  B.  folgen,  bie,  obgleich  in  fRorn  an: 
»efenb,  bei  öffentlichen  Bewerbungen  nicht  erfchet* 
nen  ob.  fich  nicht  Bor  Sericht  (teilen.  2)  b.  Örtern 
entfernt  Rhoclos;  urb8  bie  man  Bcrlaffen  hat 
absumedo,  Tnis  f.  fabaumo]  (be8  ffiortfpielä  »egen 
aebilbet  Plaut.  Capt.  4,  8,  4)  baö  Berichten, 
ab-sümo,  3.  »egnehmen,  bah-  1)  B.  Sactien  Ber= 
brauchen,  Ber^ehren  quam  (rem)  habui  Plaut.; 
satietatem  amons  biä  jur  Sättigung  genteffeit 


Ter. ; * vires  in  Teucros;  *res  patemag  atque 
maternaa  BerfchWenben ; falqd  in  alqd;  foratio- 
nem  fruatra;  eine  Seit,  bie  noch  4“  et»,  anbetem 
beftünmt  ift,  Berbrauchen  tempua  dicendo;  bi- 
duum  naturä  mortis  explorandü;  +ol)ne  tabe!n= 
ben  SRcbenbegriff  biduo  absumpto.  2)  8.  Sachen 
oernichtcn,  Berichten  incendium  domura; 
Carthaginem  fiammia  abaumi;  f-claaae  vi  tem- 
peatatia  paene  abaumpta;  *mcmbru  mälis  5er: 
reifen;  *animam  hane  quocumque  leto  rauben; 
’angula  abaumitur  8erget)t;  ’Ralns;  s.  Berfouen 
hinrajfen,  töten,  fame«  alqm;  *alqm  ferro; 
abaumi  (umlommett,  Bergehen). 

absurde,  adv.  m.  f comp.  u.  fsup.  [absurdua] 
1)  mihtönenb  canere.  2)  abgefehmadt,  un: 
gereimt.  — absurdus,  adj.  1)  mifitönenb, 
mifjttingenb  vox,  aonua.  2)  tp.  a)  abge  = 
fchmadt,  ungereimt  homo,  ratio,-  eat  hoc  au- 
ribus  animiaque  hominum  aba.;  etiam  bene  di- 
cere  haud  absurdum  eat  =»  löblich;  fcognitu 
non  absurda.  b)  untauglich,  untüchtig,  un: 
ge fchi dt  homo  plane  aba.;  ingenium  haud  aba. 
lein  fdjlechteT  Äopf;  fnec.  absurdua  ingenio. 

Absyrtus,  i,  m.  f.  Tomie. 

abundans,  Üb,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  \p<irtic.  0. 
abundo]  übcrflntenb,  ilberBoll,  B.  fflüfjen; 
übertr.  11)  überreich  an  et»,  omnium  rerum 
Arcp.,  *lactis;  abfol.  cena;  auch  Botlauf  habenb, 
»ohlhn^enb,  reich  rerum  copiä,  ingenio,  con- 
eilio;  b Sebncr  u.  ber  9lebc  uberf  liefjenb, 
auch  fübetlabcn.  fc)  Bollauf,  im  Überfluffc 
Borhanben  mulütndo  Übermacht.  SaB.  vt) 
abundanter,  adv.  m.  comp.  u.  f mp.  nollanf, 
in  ($fil I c;  u.  ber  JKebc  mit  Sülle  dicere,  co- 
piose  et  a.  dicere  (@gf.  presse).  II)  Abundantla, 
ae,  f.  1)  bet  Überfluh,  bie  reiche  Sülle  an 
et».,  immer  mit  bem  ©enetiB:  omnium  rerum, 
voluptatum,  otii,  amoria  erga  le.  2)  abfol.  a) 
f Überfülluitg,  Überlabung  be«  tagend. 
b)  tüberfluff,  SReidjtum.  c)  freicher  ®r- 
trag  einer  ©egettb,  reiche  ftuöflattung  m.  et». 
rf)Übetlabung  ber  Bebe  iuvenilis. 

äbundö,  adv.  [abundua  bet  Späteren]  im  Über- 
ftuffe,  oollauf,  mehr  alö  h'nteithenb  ob. 
genug,  übergenug  a.  facundus,  magnus,  pol- 
lens,  par;  a.  magna  praeaidia;  a.  ei  satiefactum 
eat;  +mihi  a.  eat,  ai  etc.;  *a.  satis  eat  alcui  m. 
in/'.;  tut  a.  (überftüffig)  ait  efBcere;  quibus  mala 
a.  omnia  Orant;  *f  in . gen. 

Sb-nndo,  1.  1)  überftrömen,  «fließen,  = lau  = 
fen,  auötretcn,  B.  gluffe  Verg.,  Liv.;  fid)  er  = 
gieffett  rursus  tluidua  liquor  Verg.;  im  Silbe 
ripia  anperat  mi  atque  ab.  pectus  laetiüä  meum 
geht  mir  Bor  ffreube  über  Plaut. ; neu  desis  operae 
neve  immodoratus  ab.  im  Übcrmafc  ju  weit  gehft 
Hör.  21  übertr.  a)  Überfluh  habt»-  Bollauf 
et»,  haben  divitiis;  ingenio  et  doctrinä;  copiä 
omnium  rerum;  abfol.  Bon  ber  SRatur;  prägn.  8. 
Blenfchen,  Bollauf  haben,  im  Üb  er  fl  uh  leben, 
reich  fein.  6)  im  Überfluh,  in  boll  = 

auf  oorhanben  fein,  omnia,  pecunia. 

dbüslo,  önia,  f.  [abutor]  rtfet.  t.  t.  uneigent: 
liehet  ©ebrauch  eines  SBorteö,  nazdxqgais. 

Sb-usquä,  praep.  m.  abl.  = usque  ab  »on  — 
her  *ab.  Pachyno;  fOceano  ab. 

äbüsus,  ua,  m.  jabutor]  ber  Berbraueh,  ba4 
'Huf brauchen  Ctc. 

äb-ütor,  3.  dep.  (pass,  jxirtic.  abusa  Plaut.; 
abutendus  Suet.)  1)  aufbrauchen,  gänzlich 


Abydus  — 

jtrbiaudjen  tn  abl.  (arcbaift.  ncc.)  divitiis, 
omni  tempore;  libero  mendacio  frifd)  »eg  lögen 
hr.\  gehörig,  forgfältig  gebrauchen,  be-- 
nn$cn  sagacitate  eanum  ad  ntilitatem  nostram; 
tecam  hoc  otio.  2)  mihbraud)cn  (aber  faft 
innnfi  mit  einem  3ufa(j,  welker  ben  üblen  Sinn 
bet  Sorte*  etlennen  läfit)  perverse,  intemperan- 
ter.  insolenter  alqa  re;  quousque  tandem  abn- 
lere  patientia  nostra?  legibus  ad  quaestum, 
per  turpitudinem  (divitiis);  in*bef.  b.  berabusio, 

9 I , Oe.  de  or.  3,  43,  169. 

tbjäns,  i,  f.,  *f-dnm,  i.  n.  Stabt  in  Rlcinafieit 
am  brUefpont.  (tat),  adj.  Abydfnus. 
ie  f.  atqnc. 

Aeadfmia,  ae,  f.  [Uxctd^peut]  bic  Sltabcmic, 
nn  ipmnofium  nnrorit  Stbett«,  nntf)  einem  alten 
«ben.  töero*  Acidemns  benannt.  Seil  ©lato 
jem.  hier  lehrte,  bej.  ba*  Sort  oft  bic  tf?  I n t o = 
niftbe  £ebre  u.  Schule.  'Rad)  ber  9Uhrnifd)cn 
Stabemic  benannte  ßicero  a)  einen  ©laj  auf  feinem 
iintnlaniftben  ©ule;  6)  ein  ihm  gehörige*  Sonbgut 
m Sompflitten  in  ber  Rahe  »on  '£uteoli,  »o  er 
leint  Aeademica  fdjrieb.  (tat)  XcädfmYcus,  adj. 
mr  Stabemie  (in  ben  berfdjiebenen  Seb.  be* 
Sorte*!  gehörig,  atabemiicb.  Acndemici  bie 
UnbäRjer  ber  plntonifrften  bßtjilof öph*e  1 Acade- 
oira,  ürum,  f.  b). 

halanthls,  Ydis,  f.  [«*al«r<hV]  ©ttegltf), 
tiRelfinf. 

I.  ieanthus,  i,  {«xavdos,  6 u.  q]  1)  eine 
Sjfanje  in  2üb  ßuropa  (Aeanlhue  mollis  L.}.  2) 
f-  rin  Saum  in  (Jlgppten,  ber  figtjpt.  Schoten; 
bopn  (Acacia  rera  Wil/</.). 
i ieanthus,  i,  f.  See ftnbt  auf  ber  öftlidfen  Spifcc 
ber  moceboniichen  palbinfcl  ßhalcibice 
tearnin,  änis , m.  ein  Rtornaner,  pl.  -ne*, 
mn,  *amnis  Acarnanum  ber  Rcbelou».  Haü. 
Acaninia,  ae,  f.  griecb  £anbfd)aft  jmifthen  Rto 
lim  u.  ßpiru*.  tat).  AcarnänYcus,  adj. 
leaatus,  i,  m.  1)  Sohn  be*  theffalifchen  König* 
Sdia*  Or.  2'!  ein  Sflabc  ßicero*. 
tcMras,  i,  m.  Ramc  ber  Seberrftber  be«  o«tf)oc- 
Seich«  in  SRefopotomien  Tac. 
i^etdo,  (perf.  sytw.  accestis  Verg.),  3.  1)  h c t i ll  = , 
terantreten,  -fomnten,  --gehen,  fich  nähern 
haminem  Plaut.;  ad  eam  confabulatum  Ter.; 

I prorinciam;  ad  urbem;  ad  aurem  et  diccre 
r«t  näbern,  um  in*  Ohr  ju  fagen;  ad  man  um; 
»men  famuque  ad  nos  Liv.;  im  Silbe  fad 
( raereps  o.  (Reben,  an*  Kühne  ftreifen  ; in  aedes, 

10  Apnliam;  in  funus  mit  jur  Seiche  gehen;  Iu- 
/ortham  Sali.;  *turbem;  *scopulos;  *domos 
Ktis;  propius  muros;  fquo  propius  diserimen 
weedo;  (Com.)  stultitia  tibi  accessit  bu  bift  toll 
üsstben ; agro  Sabine  gehen  ob.  gefchicft  »erben 
w (j*r  Srotte)  Hot.  ; illis  socius  Hör. ; manus 
«rema  operibus  »irb  gelegt  an  tc.;  (7>r.)  vo- 
antaa  vestra  ad  poötam  »enbet  fich  ä11  te. ; *ful- 
;or*  «temacho  empfängt  tc. ; *fervor  cnpiti  fteigt 
w ahfol;  auch  «bris  ftetlt  fich  ein  (fflgf. 
(-cedit). 

.lasbef.  o)  al*  Sittenbrr  ob.  $ilfc  Sud)tnber  jmbm. 
Hoben,  fiih  an  jmb.  »enben  supplex  ad  Cae- 
*«*m,  ad  ephoros;  quo  accedam  aut  quos  ap- 
tellem?  b)  feinblich  herannahen,  angreifen 
*1  moenia;  (dat.)  rnnris  Lir. ; muros  Nep.; 
pletaque  loca  hostiliter  cum  equitatu  Sali.; 

’d  eorpug  alcis  jmbm.  auf  b.  Seih  rüden;  auch 
*w«Bt  ad  te  comminus  ift  btt  auf  ben  Seih 


accensus.  9 

gerüdt,  fcherjh  = hat  bich  mit  feinem  ©efuch  be- 
helligt c)  al*  SBieter  bei  Slultionen  er f ehernen 
ad  illud  scelue  sectionis;  (Nep.)  ad  hastam. 
Übertr.  «)  acc.  ad  amicitiam  alcis  bie  fbreunb- 
fdjaft  imb«.  gewinnen,  fich  an  jmb  anfchlie&eu. 
ß)  ju  et»,  fdtreiteii,  et»,  übernehmen,  mit 
et»,  fich  befaffen,  bei  et»,  fid)  beteiligen  ad 
rem  publicam  fich  bem  Staat*bienft  »ibmen,  ad 
vectigalia  mit  bcT  ©aebtimg  ber  Stant*einfünfte 
fich  befaffen;  ad  causam  ben  ©rojeh  übernehmen; 
auch  (Cio.  Verr.  1,  1,  2)  huic  ego  causae  — cum 
summa  voluntate  et  exspectatione  populi  Hom. 
actor;  ad  periculum;  ad  bona  alcis  in  Stfifc 
nehmen;  ad  poenam  jur  Seftrafung  fdjreiten; 
*hi»s  naturae  partes  biefem  ßfebict  ber  'Jiatur 
nahen,  e*  jn  er|orfchttt.  y)  beitreten,  bcipflic^- 
ten  ad  condioones,  ad  hoc  consilium;  falcni; 
tsoeietatem  nostram.  i)  nahe  Tommen,  fid) 
nähern,  ähnlich  ober  oerwanbt  fein  propius 
ad  deos;  ad  similitudinem  alcis  rei,  ad  simi- 
litudinem  deo  propius;  alcui  proximum;  huic 
tuae  virtuti  proxime;  proxime  ad  nostram 
disciplinam;  ut  quisqne  proxime. 

2)  al*  Snnxnb«  h'üäu!timmcn/  hinjugefügt 
werben,  junehmen,  waebfen,  fteigen  ad  cau- 
sam novum  crimen;  quo  plus  aetatis  ci  acce- 
deret  je  älter  er  »erbe;  nihil  ad  dignitatem; 
Remis  Studium  propugnandi;  Pompeianis  tan- 
tum  fiduciae  et  Spiritus;  animus  (Wut)  alcui; 
*accedente  senecta.  35ah-  accedit,  huc  ob.  co, 
boju  fommt,  m.  quod,  »enn  ba»  Ipinjutretenbc 
al»  fehon  oorhanbene  3:hat!athc  uorau»gefe()t 
wirb  (=  aufeerbem  finbet  noch  ber  Umftanb  ftgtt, 
bah),  nt.  ut,  »enn  c»  rrft  al»  erfolgcnb  bargeftellt 
»irb  (-=  aufjetbem  trifft  e*  fich,  bafe,  nufcetbem 
muh  «:■)•  3)  ju  teil  »erben,  ^ufallen  pau- 
lulum  vobis  pecuniae  Ter.;  plunmum  consilii, 
animi,  praesidii  deniqne  mihi. 
ac-c618ro,  1.  1)  Irans,  befebteunigen  iter,  pra- 
dum,  oppugnationem.  2)  intrans.  eiten  si  a. 
volent;  ad  id  quod  natura  cogeret,  ipse  quo- 
que  Bibi  (für  feinen  teil)  Nep. 
accendo,  cendi,  censum,  3.  [ad  u.  ungehräuchl. 
cando,  Iranf.  ju  candcol  1)  anjünben,  an  = 
fteefen,  in  Sranb  fefeen  lumen,  facee,  tus;  *(». 
fieuer  felbft)  Ilion;  *rognm;  *ignem;  *aestus  bie 
®Tittag«gIut;  *aras,  foculum  ad  sncrificium  Lir., 
♦focum  ba»  geuer  anf  tc.;  luna  radiis  solis  ac- 
censa  etheOt;  übettr.  aestas,  cuius  calor  non 
aliam  magis  quam  Ciliciae  oram  vapore  solis 
a.  Curt.;  virtutum  quasi  scintillulae , e quibus 
accendi  philosophi  ratio  debet  an  benen  tc.  fich 
entjünben  muh;  si  haec  accendi  aut  commoveri 
(geweilt  u.  entttidelt  werben)  arte  posBint.  2)  tp. 
a)  entjünben,  anfeuetn,  anteijen;  auf=, 
erregen  alqm  contra  alqm  Satt.,  in  alqm  Tac.; 
animum  ad  virtutom  Sali. , ad  libidinem,  in 
rabiem  Liv. ; illi  ad  dominationom  accensi  snnt 
Sali.;  animum  ira;  ‘animos  bello  (dat.)  junt  tc  ; 
accensus  amore,  ira  Liv.,  *furore,  ’dolore;  se- 
ditionem  Liv.,  *bellnm,  * Martern  gleichfam  bic 
glammc  ie.;  spem,  invidiam  Lir. , ingentem 
curam  alcui  Lir.,  iram,  fiduciam,  militum  ala- 
critatem  Owrt.  6)  Bcrmehtcn,  sergröhern, 
erhöhen,  fleigetn  proelium  Lei?.;  cum  eo  magis 
viB  venti  acccnsa  esset  Liv.;  *spem  alcui. 
ac-censeo,  2.  hinjurechnen,  jugefellen  ac- 
censeor  illi  Or.  (tat),  accensus,  i,  m.  I)  ein 
OcrichtSbote,  SImtSbiencr  einet  ©ehörbe  in 


10  acceptio  - 

SRont  u.  in  ben  )f?ro»m*rit  2)  pl.  eine  in  15 
Sejiden  ben  Beginnen  al«  über  jäplig  beigegebene 
iReferBemannfipaft  Bott  Bcitptbcfleibcten, 
beftimmt  an  bie  ©teile  bet  im  Dampf  gefallenen 
einjutrrteit  Liv. ; autp  accensi  velati. 
acceptio,  önis,  /'.  [accipio]  (Ännapme,  (Empfang 
frumenti  ba«  gaffen  b.  Setreibe ; abfol. 
accepto,  1.  [frequent,  b.  accipio]  (üor=  u.  tiatpll.) 
mieberpolt  u.  regelmäfeig  «it=,  einnepmen  ar- 
gentum. 

acceptor,  öris,  m.  [accipio]  (oorfl.)  eigtl.  bet 
(Empfänger  ■=  bet  SHlltger  Plaut.  las.  ac- 
ccptrlx,  leis,  f.  bie  (Empfängerin  Plaut. 
acceptus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [)>artic.  B.  ac- 
cipio] mopl  aufgenommen,  angenepm,  will: 
fommen,  lieb  aloui;  quo  carior  acceptiorque 
Omnibus  erat;  servus  acceptisBimus  Plaut. ; 
mumm  gratum  acceptumque;  id  gratuni  ac- 
ceptumquc  habendum;  nihil  est  deo  acceptius 
quam  etc.;  quae  acceptissima  diis  essent. 
acccrso  f.  arcesso. 

accessio,  önis,  f.  [accedo]  1)  ba«  £>inju:,  #er  = 
antreten,  geben  quid  tibi  ad  hasce  a.  est 
aedes?  warum  näperft  bu  birfj  biefcm  $aufe?  qui 
tibi  interpellatio  aut  in  Consilium  huc  a.  est? 
Plaut. ; ad  corpora;  a.  suis  burtp  fein  ©itpÜber- 
laufenlaffen  Bon  ben  Beuten  *=  burtp  bie  fiubien: 
jen,  bie  et  gab;  fmorbi  flnmanblung  Bon  tc. 
2)  3“watp«,  Sermeprung,  SBacpitum  pau- 
corum  onnorum ; Crescendi  =>  quae  fit  crescendo ; 
non  accessione  neque  crescendo ; quantaecumque 
tibi  a.  fient  et  fortunae  et  dignitatis;  fmagnos 
a.  (gortftprittc)  fccerint  in  operibus  hostium  op- 
pugnandis;  tmagnas  odii  a.  facere  fiep  Bermepr: 
ten  |>a&  jugiepen;  meton.,  al«  pinjulommcttber 
Segenftanb,  3utuacp«,  3ui“flc<  3»fap,  3U: 
gäbe,  Slnpang  adiungere  a.  (Slnbau)  aedibus; 
in  Omnibus  meis  epistulis  legitima  quaedam 
est  a.  commendationis  tuae;  Syphax  rex  tune 
quoque  a.  Punici  belli  fuerat,  sicut  Gentius 
Macedonici;  al«  ppilof.  t.  t.  ein  beftimmenbet 
3 u f a 8 Cie.;  im  ginanjmefen,  ma«  übet  bie  ftpul- 
bige  Vlbgabc  noep  weiter  bcjaplt  ob.  erpreftt  roitb, 
3ugabe,  8uftpu&. 

accessus,  us,  m.  [accedo]  l)  ba«  §inju--,  §et  = 
angepen,  bie  ünnäpctung  soli»  a.  et  disces- 
sus;  stellarum;  a.  et  recessus  aestuum  glut  u. 
(Ebbe ; *ventorum ; nocturnus  ad  urbem ; f-hostium'; 
autp  bet  3“ttiK  JU  IfSerfonen  ob.  ©atpen  ’dare 
accessum,  ‘negarc,  prohibere  accessus.  2)  bet 
3ugang  al«  ßrt  -ffacillimus  ml  dimicanäum, 
tdifficilis  ad  oppugnandum;  falcis  ju  tc.;  facc. 
explorare;  für  Skiffe  Liv.  3)  Bon  inftintt- 
aitiget  (Neigung  ju  etw.,  Anlauf  ad  res  sa- 
lutares;  ad  causam. 

AccUnus,  f.  Attius. 

1.  accTdo,  ctdi,  3.  [ad  u.  cado]  1)  anfallen,  bei 
etm  itiebetfallcn,  auf  etto.  auffallen,  an* 
tt  eff  eit  ad  terram  Plaut.;  B.  ©efcpojfen  missa 
a Gallig  tela  gravius,  non  frustra,  ab  omni 
parte;  insSbef  a)  Bot  jmb«.  güfjcn  bittenb  nie: 
betfallen,  fitp  niebertoerfen,  jmb.  fußfällig 
anflepen  alcis  ^enua  Ter.;  ad  pedes  omnium 
Cic.;  genibus  alcis  Liv.,  Curt.;  falcui  ad  genua; 
(Borfl.)  quo  accidam?  b)  bie  Sinne  treffen,  $u 
ben  ©innen  bringen  ad  aures,  (Liv.)  auribus; 
(Plaut.)  aures;  ad  oculos  animumque  Bor  bie 
Slugen  u.  in  ben  ©inn;  vox  etiam  ad  hostes; 
fne  maioris  multitudinis  species  a.  (auffallen, 


- accipio. 

in  bie  Slugcn  fallen)  hostibus  posset;  abfol.  ju 
Cprcu  btuigen,  lommen  ob.  pinterbraipt 
werben  clamor  novus,  concitatior;  unde  (cla- 
mor)  occidisset;  unde  terribilis  accidebat  sonus ; 
vox ; (Curt.)  litori,  a quo  fremitus  acciderant; 
fama  m.  acc.  c.  inf.;  bageg.  istuc  verbuni  vere 
in  te  ift  in  SJejug  auf  bitp  gefprotpen  Worben  Ter. ; 
au <p  o.  bem,  bet  ploplitp  pereinbriept,  jmbm. 
über  ben  $a l«  lommt  de  improviso,  quo  im- 
provisus  gravior  accideret  Sali. 

2)  übeTtr.  ti)  Borfallen,  fitp  jutragen,  =ereig= 
neu,  Botlommen,  eintreten,  gefdicpen  (B. 
jufänigen  u.  unerwarteten,  feiten  B.  erfreulitpeti 
feteigniffen)  m.  dat.  b.  (fletf.,  jmbm.  wiberf ap 
ren,  begegnen,  juftofien  calamitas,  periculuiu, 
alqd  adversi,  fortunis  omnium  pemicies;  si  quid 
ei  gravius  a Caesare  accidisset  wenn  ipn  eine 
pärtere  Strafe  B.  (Eäfar  träfe;  facultas  ei  bietet 
fitp  bar;  nescio  an  tibi  gratius  opportuniusque 
acciderit;  hoc  sibi  satis  opportune  accidisse; 
minime  mihi  miranda  et  maxime  iucunda;  si 
uid  alcui  accidat  (acciderit,  accideret,  acci- 
isset)  m.  u.  opne  adversi,  wenn  ipm  etm.  (ein 
Unfall)  juftoften  füllte,  wenn  e«  unglücflitp 
gepen  füllte,  m.  u.  opne  humanitus,  cuppcm 
wenn  ipm  etw.  (äRenitplitpe«)  juftofjcn,  wenn 
er  fterben  füllte;  päupg  impere.  accidit  ut  e« 
trifft  fitp,  e*  trägt  fitp  ju,  e«  tritt  ber 
galt  ein,  e«  geftpiept,  bap,  mit  Sbüerb  quod; 
feit.  m.  inf.  Cic.  fam.  6,  11,  1,  m.  ne  Cic.  de  div. 
2,  8,  21.  6)  au«fallen,  ablaufen  bene  Plaut., 
hoc  quorsum  accidat  wo  bie«  pinau«  will  Ter.; 
si  secus  ob.  aliter  acciderit;  contra  opinionem; 
peius  victoribus  Sequanis  quam  Haeduis  victis 
accidisse. 

2.  accido,  cldi,  cisum,  3.  [ad  u.  caedo]  1)  an 
pauen,  anftpneiben  (jum  Xeil  abpauen)  ar- 
borem;  ferines  (oeifcpneibcn) ; ‘oerjepten  da- 
pes.  2)  tp.  ftpmätpcn,  entlräften,  part  mite 
nepmen,  jerrutten,  Latinorum  etsi  pariter 
accisae  res  sint  Liv. ; *opes  accisae;  tc°piae 
accisoe  sunt. 

acclngo,  3.  [ad  u.  cingo]  1)  angürten,  um: 
gürten  *lat«ri  cnsem;  gladiis  accincti;  *accingi 
(fttp  gürten)  ferro;  +o  einem  fflewanb  feminae 
accinctae  pellibus;  prägn.  trüften  turmas  ad 
munia  equitum;  milcs  accinctus.  2)  überp. 
wappnen,  au«rüftcn,  rüften,  au«  ft  alten, 
Berfepen,  mebial  *accingi  armis,  ’facibus; 
reflej.  se  u.  pa*>.  accingi  fitp  mit  etw.  Waff: 
nen,  rüften  +Be  iuvene  mit  ic.  al«  ©tüpe  bc* 
Tlltcr«  (burtp  Tlboption);  f-studio  popularium  ar- 
tiura;  päufiger  ju  etw.  fitp  rüften,  fitp  bc 
reit  matpen,  fitp  anftpiden,  ju  etm.  ftprei': 
ten,  abfol.  Ter.;  ad  eonsulatum,  ad  eam  cogi 
tationem,  in  hoc  discrimen  l.ic. ; ’magicas 
accingier  (=  accingi)  arte«;  *se  praedae,  ‘oinnos 
operi  sc.  se;  accingi  m.  infin.  Verg.,  Tac. 
ac-cio,  civi,  citum,  4.  perbeirufeti,  lommen 
lajfen  Aencam  Fern.;  alqm  ex  Ktruria;  alqm 
in  regnum;  alqm  ad  regnandum  Romani  Curi- 
bus;  alqm  dootorem  filio;  acciri  peregre;  *im- 
perio  acciti;  facoita  lascivia  au«Iänbiftpe  llp 
pigleit. 

accipio, cepi, ceptum  3.  [adu.capio]  1)  empfan 
gen,  belommett,  erpalten,  in  (Empfang 
nepmen,  entgegennepmen,  übcrnepnien, 
annepmen,  wobei  ber  (Empfänger  fitp  paffiB  Ber 
pält;  oon  bem,  ma«  jmbm  Bon  einem  anbern 


accipiter  — accommodatus. 


11 


gegeben , gngeboten , überreicht , übergeben  wirb; 
ticcipe,  tenc  argcntum  Plaut. ; lucrum;  pecimiam 
Selb  nehmen,  ftef)  geben  taffen,  and)  = ftd)  be= 
ftedien  taffen,  at>  alqo,  ab  alqo  per  alqm;  Sti- 
pendium de  publico;  alb  f.  t.  ber  ©efthäftstpiadjc 
arceptura  bas  Empfangene,  bie  Einnahme  (®gf. 
erpensum,  expensa),  codex  accepti  et.  expensi 
bie  Einnahme  unb  Ausgabe,  ba$  pabcn  u.  Sott  (im 
fhiche):  alqd  (alcui)  aeceptum  referro,  -ffacere, 
imbm.  eine  Summe  atb  Don  ifpn  gejohlt  (ins  AuS= 
gabe=  u Einnahmebuch)  eintragen,  jmbm.  etm. 
jutjdireiben  (@gf.  expensum  ferre);  aud)  in  nc- 
eeptnm  referre  etm.  in  Einnahme  bringen,  über 
et®.  iim  SSudfc)  quittieren;  sponsionem  accep- 
tam  facere  über  bie  3p.  quittieren;  bitbt.  accep- 
tum  referre  alcui  alqd  etw.  (®Utc3  ob.  SfbfeS) 
auf  jmbs.  (Rechnung  fdjrciben,  jmbm.  etw.  oer  = 
banien;  ’incultis  versibus  regale  nomisma, 
t’hilippos;  cuius  abavi  masibus  esBet  accepta 
Mater  ldaea)  in  Empfang  genommen;  iusiuran- 
dnm  ftd)  ftbmören  taffen;  nomen  ab  insula; 
tuorem,  libertatem  a maioribus  (uberfommen); 
p laus  um;  +veniam,  fpacem;  -f  quae  austrum 
.iccipiunt;  •fvenenum  (einjunchmen  betommen); 
mnneris  partein  (ju  DeTWalten  betommen). 

(InSbej.  a)  fimtlid)  wabrjunet)men  betommen , auch 
9 einem  Übet,  empfinben,  fühlen,  eiteiben 
lupuitem  ex  alqa  re,  vulnus,  detrimentnm, 
•Umnum,  dolorem,  ineommodum,  calamitatem, 
ontumeliam,  ignominiam,  iniuriam,  r.ladem. 
bi  »ernehmen,  hören,  erfahren  optatissimum 
nuntiom  m.  aec.  c.  inf. ; quae  gerantur,  ex  Pol- 
lione;  rationem  consilii;  bef.  burd)  ftörenfagen, 
btftot.  Überlieferung  etw.  Detnehmen,  alqd  fando 
llaut.,  rumore;  Solem  et  Vulcanum  et  Lunam, 
reliquo*  ne  famü  quidem ; fama  atque  auditione 
bi.  acc.  c.  inf.-,  a maioribus  sic  accepisse,  a 
patribus  accepisse  m.  acc.  c.  inf.;  sic  a patribus 
Kcepimus;  ut  de  Hercule  aoeepimus. 

!)  an  . aufnehmen,  auf  f i <h  nehmen  (Wobei 
btt  Empfänger  als  thötig  gebacht  Wirb,  bgt.  ex- 
npio,  recipio)  milites  urbe  tectisve,  armatos  in 
irrem , hostem  in  ltaliam  I.ii'.,  *alqm  gremio, 
m sinus  suos,  in  civitatem,  in  amicitiam;  alqm 
in  deditionem  jmbs.  Unterwerfung;  *ius  im- 
[eriumque  Caesaris  anerlennen;  D.  Slofatitäten 
'tellus  fessos  portu;  *illum  aureo  solio  stellan- 
ti<  regia  caeli;  'me  litora;  * lllum  unda;  rix 
v cipientibua  locis  opera  Liv.;  alqd  in  cervicee 
hd>  aufhalfen,  auch  bitbt.  Liv.;  "sucos  ore;  *auras 
foUibus  (auffangen).  3n*bef.  a)  jmb.  als  ®aft 
empfangen,  aufnehmen,  bewirten  alqm  apud 
»e  Plaut.,  alqm  hospitio  agresti,  regio  apparatu, 
«Sqm  bene,  eleganter,  laute;  bah-  jmb.  gut  ob. 
abel  empfangen,  behanbetn  hominem  acci- 
piam  quibus  dictis  meret  Plaut.;  alqm  leniter 
> lementerque ; vehementer,  male  verbis,  ver- 
•eribua  ad  necem;  als  mitit.  t.  t.  alqm  male 
imbm.  eine  Schlappe  beibringen.  6)  billigen, 
utheifien.  {ich  gefallen  taffen,  mit  etw. 
ich  juftieben  erttären  condicionem,  pa- 
oem,  satisfactionem,  excusationem;  omen;  no- 
men  in  bie  S8at)llifte  julaffen;  iudicium  in 
ein  gerichtliches  Verfahren  ftd)  einlaffen  ob. 
;in  (Bericht  als  tontpetent  annehmen;  im  I’ia- 
log  accipio  ich  bin’S  jufrieben,  eS  gilt,  gut.  c) 
•iffaffen,  mahrnehmen,  bemerten,  hören, 
auch  faffen,  begreifen,  oerftehen,  erlernen, 
lernen  oculis  animove  sensum;  alqd  auribus; 


alqd  animo  magis  quam  vultu;  eae  res,  quae 
sensu  accipiuntur;  accipitc  (hört  mit  an,  lafjt 
eud)  Dortragen)  veterem  orationem  Archytaa; 
accipitc  nunc,  quod  imperavit;  alqd  aequo  animo, 
alqd  durius;  fmoleste  et  acerbe;  quae  parum 
aceepi;  cauBam  ftd)  belehren  laffen  über  ic , baec 
arte  accipi  posse;  celeriter,  quae  tradnntur; 
disciplinaui  ab  alqo.  d)  etw.  in  irgenb  einem 
Sinne  aufnehmen,  beuten,  auslegen,  e x- 
tlären,  nehmen  alqd  aliter atque  est  Ter.;  fad 
ober  in  contumeliam;  alqd  in  eam,  in  bonam, 
in  optimam  pnrtem  [Dgl.  pars  2)];  alqd  in 
omen;  veri  similia  pro  vens;  m.  pröbitatroem 
acc.  beneficium,  contumeliam. 
accfpfter,  tris,  tu.  ein  §abid)t  ob. fjallc,  überh- 
fRauboogcI;  b.  einem  raubfüdjtigcn  2Renfd)en 
pecuniae  Plaut.  2>ao.  acdpTtrina,  ae,  f.  ein 
4>abicfjt8f rafj,  acc.  haec  nunc  ent  wirb  nun 
jum  Seiet  fein  Plaut. 

1.  accitus  f.  accio. 

2.  accitus,  us,  m.  [accio]  nur  abl.  sing.  m.  Ab 
tribut,  auf  §etbettufen. 

Acclus  f.  Atrius. 

acclAmätio,  önis,  f.  [acelamo]  baS  3 u r u f e tt , 
ber  3uruf,  fomohl  beifälliger  (^ujauchjen)  als 
miftbifiigenber. 

Bc-elämo,  1.  juntfen  (fomohl  beifällig  als  mifp 
biüigenb)  omnes;  fei  acclamatum  est;  alqm 
liberatorem  unter  lautem  8urufen  nennen  ic.; 
■fsi  nocentem  acclamaverant  fchrieen  fie  'Schub 
big’ ; *m.  acc.  c.  inf. 

accläro,  1.  [ad  u.  clarus]  flar  machen.  Hat  er* 
lennen  laffen,  offenbaren  uti  tu  signa  nobis 
certa  acclarassis  (—  acclaraveris)  inter  eos  fine» 
quos  feci,  alte  Auguralformet  Liv.  1,  18,  9. 
acclinls,  o,  adj.  [acolino]  angelcbnt,  fi<h  au  = 
lehneftb  tparieti,  *trunco  arboris;  tp.  *ani- 
mus  falsis  junt  ffalfdjen  fnh  ncigenb. 
acelino,  1.  anlchnen,  hinneigen  ju  etw.  *se 
in  illum;  (Liv.)  castra  tnmulo  sunt  acclinata; 
tp.  haud  gravate  se  ad  causam  senatus  Liv. 
acclivi»,  e,  *-vus,  adj.  fad  u.  clivus]  bergan, 
aufwärts  gehenb,  fdjrcig  auffleiaenb  pars 
viae;  aditus  leniter,  plncide  acc.;  colles;  locus 
paulatim  ab  imo.  DaD.  acclivttas,  atis,  f.  bie 
fdjrüg  auffteigenbe  Sichtung,  allmählich 
auffteigenbe  fjöhe  Caes. 
aoeöla,  ae,  m.  (ad  u.  colo]  bet  Anwohner,  Sind)/ 
bor  pastor,  eius  loci;  Curt.  accolae  maris  rubri, 
Volturni;  Cereris  (beS  EcreStempclS) ; habere  acc. 
Qallos;  ( Tac .)  fluvii  Kitbenflüffe.  — ac*c.Ölo,  3. 
an  ob.  bei  etw.  wohnen  locum;  viam;  Mace- 
doniam;  Histrum  fluvium  Naev.  b.  Cic.  or. 
§.  162. 

aoeommödäte,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  faccommoda- 
tusl  angemeffen,  paffenb,  fchidlich,  ml  alqd. 
accclmmoditio,  önis,  f.  [accommodo]  1)  baS  An- 
paffen a)  bie  paffenbe  Einrichtung  einer 
Sache  nadh  etw.  sententiarum  ad  inventionem. 
b)  bie  SSüdfichtnabme  auf  etm.  Cic.  Verr.  3, 
%■  189. 

arcommödätas,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [accom- 
modo] angepafct,  gehörig  eingerichtet,  ge  = 
eignet,  paffenb  ad  sdqd;  oratio  perpetua  ad 
persuadendum,  locus  ad  infiammandos  animo» ; 
reliqua  illis  (navibus)  essent  aptiora  et  accom- 
modatiora;  exemplum  temporibus  suis  accom- 
modatisBimum ; tempora  demetendis  frugibus 
aut  percipiendis;  lex  alcui  acc.  atque  utilis; 


12 


accommodo  — acer. 


amt)  0.  *fSerf.  minime  sum  ad  te  consolandum 
acc.;  + alcui  rei. 

ac-commödo,  t.  1)  et»,  an  et»,  aitpaffett,  fo 
anfügen,  aitlegen,  aufltgen  ob.  atiffefjen, 
bafj  ei  pafit,  aibi  coronam  ad  caput,  calauti- 
cam  capiti;  insignia.  2)  tp.  a)  einet  2ad)c  an  = 
paffen,  nach  et»,  eintiditcn,  einet  8ad)e  an- 
bequemen pnppes  ad  magniludinem  tluctuum; 
consilium  mearn  ad  tuum;  iusiurandum  suum 
ad  alcis  testimonium,  sumptus  ad  mercedos; 
testcs  ad  crimen  nngenteffen,  beliebig  b«ranäiel)cn, 
orationem  auribus  (dal.)  auditorum;  orandae 
litis  tempus  günftig  legen  ; feffigiem  quam  vulgo 
artifices  diia  a.  (nnpaffeub)  leiden,  beilegen; 
fCicero  Miloni  verba  legte  in  ben  Wunb;  ftan- 
tum  virum  deos  rebus  humanis  eingeengt  haben 
in  bcfd)täiifte  itbifdje  Üctfjältniffe ; oft  and)  se  a. 
fid)  einridjten,  fid)  fügen,  fidj  bequemen 
nach  et»,  se  ad  aures  teretes  Atticorum,  ad 
alcis  arbitrium  et  nutum  tot  um  se  fingere  et 
a. ; se  ad  rem  publicam  et  ad  magnas  res  ge- 
rendas  nicht  ■=-  se  conferre,  fonbctn  'ficf|  be= 
quemen’,  im  ®gf.  jju  bcncn,  »eiche  bie  fWufic  Bot* 
jogen;  *se  humanitati.  b)  jutommcn  laffen, 
»ctmcnbeit,  anwenben  curam,  operam  alcui 
rei;  ff  ich  mit  et»,  bef  affen,  (ich  in  et»,  ob. 
mit  imbm.  einlaffen  se  ob.  animum  alcui  rei; 
«e  alcui;  se  ducem  alcui  fi<h  fjetgeben  jum  te. 
‘ac-commödus,  adj.  fdjidlid),  paffenb  jn  et»., 
fraudi. 

ac-congöro,  3.  baju  juf  ammeubringen  dona 
alcui  Plaut. 

ac-credo,  3.  (co»y.  praes.  accreduas  Plaut.)  ge* 
neigt  fein  ju  glauben,  alcui  alqd  Plaut., 
alcui  Hör.;  abfol.  de.  Alt.  6,  2,  3. 
ac-cresco,  3.  1)  anwachfen,  bct°nW4l<bfen» 
junehmen,  mehr  »achten  flumen,  dolor,  in- 
vidia,  dictis  factisque  vana  fides;  fpoctori 
usque  (caespes).  8)  »adjfcnb  b't  jutommen 
fveteribus  negotiia  nova;  übeth-  ^injUBefügt 
ob.  bcigelegt  »erben  nomen  trimetris  iambeis 
Hör.  ®ao,  ac-cr«tlo,  önis,  f.  8n»achfen,  3«  = 
nähme,  luminis  bei  3Ronblid)tc«  Oie. 
accnbltlo,  önis,  f.  [accubo]  ba«  julifche  Siegen, 
ac-cäbo,  1.  bet  jmbm.  ob.  et»,  liegen,  b'itge* 
lagert  fein,  *iuxta;  ‘Sulpiciis  horreis  (o.  SBein* 
ftug);  ftheatrum  Tarpeio  monti  accubans.  3n«= 
bef.  bei  lifdje  (auf  bem  Speifefopha)  liegen, 
accuba  nimm  ^llng  Plaut.;  in  conrivio,  apud 
alqm,  infra  alqra. 

accöböö,  ade.  [accnmbo]  anliegenb,  beilte* 
genb,  jum  Schetj  gebitbet  nach  asBidno  Plaut. 
ac*cüdo,  3.  hidäuptägen,  =fd)lagen,  fihetjh. 
tres  minas  noch  t)crauÄbringeu  Plaut. 
accnmbo,  cübui,  cübttum , 3.  [ad  u.  cubo]  fich 
hinlegen,  fid)  bittlagern,  cum  alqo,  in  via 
Plaut.;  iu  acta  cum  suis  Nep.;  fich  Su  Itfd)C 
legen  ire  accubitum  Plaut.;  in  epulo,  in  con- 
rivio;  apud,  supra,  infra  alqm;  (Plaut.)  alqm 
lieben;  eodem  lec.to;  ‘epulis  divüm 
accümfilAtor,  öris,  m.  [accumulo]  ber®n  = , 9luf= 
häufet  opum,  einm.  Tac.  ann.  3,  80. 
ac-cfimülo,  1.  podi  aufhäufen  äuget,  addit, 
acc.  (pecuniam);  ühertr.  a ) ‘häufen  caedem 
eaede,  enras.  b)  überreichlich  Bcrletbm 
alienas  res  Liv.,  ‘alcui  summum  honorem; 
‘überhäufen  aaimam  nepotis  his  donis. 
accürit«,  adv.  m.  comp.u.sup.  [accuratus]  forg* 
fällig,  genau. 


arcürAtio,  önis,  f.  [accuro]  forgföltige  *e  = 
Banbtung  de.  Brut.  §.  238. 

accüritu»,  adj.  m.  comp.  u.  ct up.  [partic.  o.  ac- 
curo] mit  Sorgfalt  gearbeitet,  forgfältiq, 
genau  (o.  Sachen)  dicendi  genus,  oratio,  dili- 
gentia, literae;  (Plaut.)  malitia  au«gef lichte  (rat 
ftnierte)  *o«beit. 

ac-cüro,  1.  (meift  Borfl.;  accurams  accura- 
veris  Plaut. ; inf.  praes.  pass,  accurarier  Plaut.) 
mit  Sorgfalt  et»,  betreiben,  pünttlicb  be 
forgen;  (Plaut.)  prandium,  m.  ut;  hospitem 
für  einen  ®aft  gehörig  forgen,  ihn  bewirten.  me- 
lius accurantur,  quae  consilio  geruntur  Oie. 
itiv.  1 §.  58. 

ac-curro,  curri  (feltncr  cücurri),  eursum,  3.  her* 
beilaufen,  =eilen,  ad  alqm,  admisso  equo  ad 
alqm  bnanfptengen;  Romam,  in  Tusculanum; 
auxilio  suis,  f in  auxilium;  abfol.;  B.  Jfbfen,  bie 
augenblidlich  Bor  bie  Seele  treten  de.  de  die.  2, 
§.  138.  $ao.  fac-cursus,  us,  rn.  ba«  §erju; 
laufen,  ber  Snlauf. 

accüsäbtlt»,  e,  adj.  [aceuso]  anf  lagenäioert, 
ftrafbar  turpitudo  Oie.  Tusc.  4,  §.  76.  — ar- 
cüs&tto,  önis,  f [accuso]  1)  bie  gerichtliche  ®n- 
Hage,  in  ber  Siegel  wegen  eine«  Verbrechen« 
(Bpi.  actio),  accusationem  comparare  atque  cou- 
stituere,  instruere  atque  comparare,  fconflare, 
adornarc,  fintendere;  i abolere,  omittere ; ae- 
cusatione  desistere;  übeth-  ®nfchulbigung, 
VefchWerbe,  Hannibalis  gegen,  über  te.  2)  bie 
Ütnflagcfchrift.  filage.  — aecüsätor,  öris,  m. 
[aecuso]  ber  SCnll äg er,  ge»,  in  ftrimtnatfachm 
(Bgl.  petitor,  actor);  fjur  Äacferjeit,  Hnfläger 
ton  Viofcffton-  Hngebet;  überh-  Änlläger, 
Slnfchulbiger  Nep. 

accüs&törlö , adv.  [ accusatorius  ] anlläqc 
tifch,  nach  Slrt  ber  «nlläger,  loqui;  agere 
cum  alqo. 

accüs&törluH,  adj.  [accusator]  »um  Knlläger 
gehörig,  antlägerifch,  «nftäger»,  eine« 
Slnfläger«,  animus,  lex,  vita,  mos,  vor. 

accüsätrlx,  teis,  f.  [accusator]  Änltägcrin  Plitt 
ep.  2)  'Jlnfchulbigerin  Plaut. 

accüsTto,  1.  [frequent,  b.  accuso]  befd)Ulbipcn, 
antlagen  Plaut. 

accuso,  1.  [ad  u.  causa]  Bor  ®crieht  (gew.  in  ftri 
minaljachen)  anllagen,  gerichtlich  belangen 
(um  @ered)tigtcit  ju  erlangen  u.  Strafe  etmir 
fen)  alqm;  alqm  ambitus,  proditionis,  ante 
actarum  rerum;  alqm  capitis  auf  Seih  u.  Sefern, 
de  veneficiis,  de  pecuniis  repetundis;  propter 
iniurias;  alqm  inter  sicarios,  f.  inter  1);  ex 
lege  auf  ®runb,  suis  cum  certds  propriieque 
criminibus  mittel«  tc. ; accusatus  hoc , Pario 
(wegen  fßato«)  crimine,  inridiae  crimine  (mit 
tel«  einer  gehäffigen  Befchulbigung)  Nep. ; m. 
quod;  tm.  acc.  c.  inf.;  abfol.  2)  überh-  i»tb  ob. 
et»,  antlagen,  anfchulbigen,  über  jmb.  ob 
et»,  fich  beflagen,  befehtteren,  imbm.  Vor 
würfe  machen,  fein  Unrecht  8or»erfcn, 
alqm  liberius,  graviter,  gravissime;  fmultas 
verbis;  alqm  de  literarum  neglegentia;  super- 
biam,  inertiam  alcis;  m.  quod;  m.  cur. 

Ac«,  es,  f.  Stabt  in  Vhönitien,  j.  St.  Jean  d’Aere 

1.  Acer,  er»,  n.  bet  ®ht,tn6<»um. 

2.  Acer,  acris,  acre,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  l) 
fehneioenb,  ftecbenb,  fchotf,  empjtnblich,  burdc 
bringenb  auf  bie  Sinne  einwirtenb  fferrum;  acc 
tum,  mel,  rapula.  ‘pocula  bcraufchenb;  *sto 


acerbe  — Achaei 


13 


machus  (orrfduert)  post  vmum;  odor;  *vultu« 
ittr®brinc;enbei  Sliif;  +vox  acrior  gellenbe, 
Irnfcbf  ube;  *gonituB  flatnmae  tniftcrnb, 
•splendor  blenbenb  ^»11;  t*cerrimae  tom- 
pcstates  luftige;  *hiems;  *frigus;  *sol  ftc®enb ; 
irtlor  acerrimua;  acerrimi  dolore»;  im  Silbe 
'»tunuloa  a.  sab  pectore  vertit;  fsecundae  res 
icrioribus  Stimuli»  animos  explorant;  *fame», 
*»itis;  * morbus;  *arcns  jum  i®arfeu  S®ufj  ge= 
iuannt;  audj  von  btm,  ma«  einen  i®ntcrsli®en 
Ihnbrud  ma®t,  nagenb,  peinli®,  f®me rj li ®, 
btüdenb  ’invidia,  *dolor;  fa.  sui  memoriam 
relinquere;  fpoenitentia. 

S)  tp.  oon  bet  S®ärfe,  Energie  o)  bet  Sinne, 
oeoli  a.  atque  acuti,  acerrimus  sensus  yidendi ; 
Mit  bet  Spürtraft  bet  hunbe  *naribus  canes. 
b)  bet  Kräfte  be«  ®eifte«,  beb  Serftanbc«,  Urteile, 
i®arf,  fe^atff innig,  treffen b , fein  iudicinm 
a*  rius  et  certins;  memoria,  Ingenium,  animus. 
2«b-  au®  oon  ben  äJienf®en  felbft,  welken  eine 
iol®<  Sdjärfe,  Sttetgie  u.  ffeinbeit  beb  Urteils 
etgen  ift : qui»  acutior,  quis  in  rebus  Tel  in- 
reniendis  Tel  iudicandis  acrior  Aristotele  fuit? 
a.  et  diligens  alcis  rei  existimator,  ineestiga- 
tor;  fa,  consilio.  c)  b.  bet  Kraft,  (Energie  be« 
Süßen«  n.  bet  Wffefte,  lobetib  u.  tabelnb,  feurig, 
eifrig,  cnergiid),  tbatf täf tig tüftig  de- 
f-nsor,  enrit,  ad  perdiscendum,  in  dicendo,  in 
rebus  gerendis,  vir  fortis  et  acris  animi  tna- 
gaique;  impigrum  et  a.  ingenium;  Bom  ftrieger 
a et  beUicosus,  hostis,  miles;  m.  gen.  *+ belli, 
•fmiUtiae;  ’aeer  equis  bet  reifige  §clb;  *equus; 
|reng,  pigig,  leibcnf®aftli®,  ungeftüm, 
Dilb  popnlns;  a.  et  diligentes  animadTersores 
titiomm;  lenis  pater  factus  est  acerrimus ; 
Tfhemens  acerque;  amator;  *acerrimus  armis 
bet  oetwegenfte  ÄömpfeT,  *in  alqm  bifig  fämpfenb 
grgen  k ; auch  b.  mieten  leo,  canes.  8)  Bon  bef- 
ugen, Starten  riffelten  felbft  u.  übetfj-  ®-  *>cm'  Wo» 
bet  mit  (Eifer.  Straft,  ^irftigfeit,  Strenge  Berfabten 
wirb  n.  eine  Steigerung  ftattfinbet,  etftig,  feu  = 
ng.energif®,  f®atf,  ftar!  cura  diligentiaque, 
tacerrima  consiiia;  ’spiritus  fentiget  Seift;  fsi- 
lentinm  teilnebmettbeS ; l]if!tfl,  heftig,  jdjatf, 
rmpfinbli®,  batt  bellum,  concursus,  feerta- 
aien;  fproelium;  supplicium;  amor  gloriae;  cu- 
piditas;  luctus;  incitatio  a.  etvehemens;  iudicia 
a et  severa,  feustodiae;  nox  Ino  eS  pari  ((ergebt; 
'natura;  *nulitia  Wo  tüchtig  u.  b'b'fl  gefodjten 
»ttb;  telum  acerrimum  ein  febt  »itffomcS,  fröf= 
ttgeS  Sättel  für  ob.  gegen  etro.;  fannona  ge= 
ftfigerte  ®etteibepreifc ; tfavor  plebis;  subst.  ri- 
diculum  acri  (als  bittere  S®ätfe)  fortius  et 
melius  magna»  plemmque  secat  res  llor.  sat. 
1,  10,  14. 

»eerbs,  adr.  m.  comp.  u.  sup.  [acerbtts]  nur  übertt. 
i,  ad.  auf  eine  S®merj  Bcturfa®enbc  fficife,  mit 
Strenge  u.  hörte,  unfreunbli®,  abftofscnb, 
g tauf  am,  a.  (uneibitt  lieb)  sevecus  in  filium, 
dtpere  et  a.  nimium  accusare.  necare  alqm, 
alqd  exigere  ab  alqo,  diripere  bona,  cogere  in 
senatum,  acerbius  mvehi  in  alqm,  acerbissime 
< rudelinimeque  dicere,  vox  acerbissime  perso- 
nabat.  6)  pass,  auf  eine  folt^e  Seife,  bafj  S®metj 
intpfunben  wirb,  f®merjlt®,  mit  Unwillen, 
ferre  alqd,  graviter  et  a.  ferre,  acerbius  ino- 
ptam  ferre,  fmoleste  et  a.  accipere  alqd. 
aeertltas,  ätis,  f.  [acerbus]  1)  btt  betbt  ®e  = 
IHmatf,  bef-  unreifer  ffrü®tc.  2)  Ip.  o)  tote 


hätte,  Unfreunblid)(eit,  Mitterleit  imperii, 
morum,  natura«,  censoria,  inimicorum,  poe- 
narunt,  yerborum,  fbet  bittere  h°B  anbetet 
gegen  unS.  6)  »itterfeit,  baS  Sd)tnetjli(be 
be«  ®cfd|itfS,  bet  grcigtiiffc  luctns  summae  a.; 
SuUani  temporis;  mortis;  pl.  3) rang  jale.'Iriib- 
fal  u.  gontntet. 

Scerbo,  1.  [acerbusj  Berf (blimmetn  formidine 
crimen  Verg.  Aen.  11,  407. 

SccrbuH,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  b«b  ».  ®e 
ftbmacf,  bab  bef.  B.  unreifem  Cbft,  uva;  au®  bilbl. 
unreif,  unjeitig,  ftübärttia,  impolitae  res 
ot  acerbae  tto®  nrdjt  jur  Steife  gcbicben,  Cic. 
prov.  cons.  §.  34;  * virgo,  »partus,  *funus;  etn- 
pftnbli®  für  bab  ©efübl,  *f©nttbenb,  taub 
frigus;  *acerba  (f.  acerbe)  sonans;  *yultus  {pl.) 
faureb,  f i tt ft e r e * ®cfi®t,  ’aeerba  tuens;  für 
bab  @ebär  löftig,  ‘convicium.  2)  tp.  a)  8.  ifkr- 
fonen,  raub,  ba**»  f©onungblob,  abftoBcub, 
grämli®,  unfteuttbli®  inexigendo,  inimicus; 
erat  immani  acerbäque  naturä;  subst.  acerbos 
(Sfluertöpft)  e Zenonis  schola  exire;  (Hör.)  ta- 
citumus  acerbi  (oeenpat  Bpeciem).  b)  B.  Sadjtn, 
gteigniffen  f)exb,  bitter,  j®mctjli®  incen- 
dium,  * frigus,  supplicium,  Imperium  acerbius; 
recordatio,  mors,  *fata,  • casus,  minaces  arl 
senatum  et  a.  literas  mittere;  haec  si  gravia 
aut  a.  videantur;  ‘acerba  fremens  fuirfcbtnb 
Bor  S®mtrj;  subst.  acerba  ex  amore  homini 
oblata  Ter. 

äcernus,  adj.  fl.  äcer]  aub  «bornbolä. 

feerra,  ae,  f.  3Beibrau®täfttbcn. 
oerrae,  ärum,  f.  Stabt  in  Eampanien.  ®aB.  subst. 
Äcerrinl,  m. 

IceryAlts  ■=  acervus  2),  to.  f.,  Cic.  de  dir.  2,  4,  1 1 . 
icerrätlm,  ade.  [accrvo]  1)  +bflufetiweife/  *" 
ffllaffe.  2)  tp.  jufammengebrängt,  funtma: 
rif®,  furj  u.  bünbtg  reliqua  dicere. 
icervo,  1.  aufbäufen,  häufen  mortuos;  tp. 

alias  super  alias  leges  Liv. 
äcervus,  i,  m.  1)  eine  jufammengetrapene,  auf, 
gef®üttete  fDlcnge  glei® artiger  ®inge,  ein  häufe, 
pccuniae,  tritici;  ucervi  corporum;  *caecus  B, 
ttbaob;  übetb-  eine  3Raffe,  SJtengc,  facinorum, 
fofficiorum  negotiorumque ; inbbef.  haufc  D- 
@elb,  S®äjen,  constructus,  magnus;  *caedis, 
•stragis.  2)  = sorites  eine  Wirt  Zrugf®lug 
(h«ufelf®lu6),  bur®  tntl®en  man  eigentlich 
battbun  wollte,  baß  relatioc  Segriffe,  wie  grofe, 
Hein,  Biel,  wenig,  bur®aub  leine  »eftimmung  ju 
laffen,  wie  wenn  man  Bon  einem  häufen  («mpd«) 
®etreibe  ein  ftorn  wegnimmt,  biefer  immer  no® 
ein  häufe  bleibt,  bet  aber  jule^t  ganj  Bcrf®roittbet, 
wenn  immer  ein  ftorn  na®  bem  anbern  wcgge= 
nommen  wirb,  Oie.  Acad.  2,  §.  49;  Bgl.  Hör.  cp. 
2,  1,  47  ratione  ruentis  accrri. 

ffcesco, 8.  [aceo]  fauet  werben  Hör. 

ÄcSsines,  is,  m.  Stuf;  in  3«1)'™,  ber  in  ben  3n= 
Jrab  fällt,  j.  Dschautb  ob.  Tsehtnaub. 

Accstu,  ae,  f.  alte  Stabt  auf  bet  Storbfüfte  Sici= 
lietib,  Born  ftäntge  Acestes  benannt,  Später  Bon 
ben  Römern  Segesta  genannt.  Zao.  Aeestenses, 
ium,  tn. 

Scetum,  i,  n.  [aceo]  Cffig  ob.  SBetneffig;  tp. 
beiBenbcr  ffiip  ecquid  habet  is  hoino  aceti  in 
^pectore?  Plaut.-,  Italo  perfusus  a.  Hör. 
Achaei,  örurn,  «n.  bic  W®äer,  einer  bet  houb1: 
ftämnie  beb  gried)if®en  Solle«,  urfpr.  in  Ibcfjalien 
anjäfftg,  fpäter  in  baä  nörbl.  ftüfienlanb  be« 


14 


Acliaia  — ncquiesco. 


SSeloponne«,  Achaia,  emgenmnbcit , na*  rönt. 
Spra*gebr.  bie  Sinroobncr  bcr  röut.  'fstooinj 
Vtrf)aja , and)  (Or.)  bic  ©intoobncr  einet  gnc*. 
Kolonie  am  Iflontu«  Ifujittu«;  u*äij*e  3*leu* 
betet  Air.  38,  39.  San.  2)  Acliaia  (ob.  in  IBrofa 
Aehfiia),  ae,  f.  a)  ba«  üanb  bet  Ä*äer,  bie  Sianb- 
f*aft  Ä*aja,  ba«  nörbl.  »üftcnlanb  bei  $elo- 
ponne«.  b)  feit  146  ».  (itjr  Viame  für  ganj 
©rie*enlanb  al«  t5m.  'flroBinj;  ogl.  Achaei 
3)  Xchälas,  ädis,  f.  eine  VI  * ä e r i n Or.  4) 
Acltälcus,  adj.  a ä if , gric*if*,  negotium; 
homines  Heute,  bic  na*  ©ticdjeitlanb  reifen; 
’eurrun  in  bet  SHcmtbabit  ju  Dltjmpia;  *ignu; 
Xehälns.  5)  * Achaia,  Mia  ob.  Idos,  f.  a)  eine 
Ä*äerin.  6)  ®ric*enlanb.  — Äcluvl  = Aclmei 
bie  ^omerij*en  ®rte*cn;  fpri*m.  (juidquid  de- 
lirant  reges,  plectuntur  Achivi  (ba«  Soll)  Hot. 
ep.  1,  2,  14.  adj.  * Ächivus. 

Xehaemenes,  is  , tn  Äbttbcrr  bet  altperfifAen 
„Könige;  adj.  AchaemCnliis  petfif *,  pait^if*. 
chiia,  etc.  f.  Achaei  2)  — 6). 
cliurnAnus , adj.  au«  Ä*arnä,  einem  Serao« 
„in  Ättila. 

Aclielous,  i,  m.  grö&ter  gluft  ®ric*cnlattb«  an 
bej  ®renje  Ätamanten*  u.  Äctolien«.  XaB.  a) 
*Achelöias,  ädis,  ob.  *Xeh*löls,  Tdis,  f.  3j>*tcr 
be«  Ä*elou«;  pl.  * bie  Sirenen,  b]  adj.  * Ac.hö- 
, loius,  pocula  = äBaffet. 

Acheron,  tis,  m.  1)  glufi  in  Ipefptotia  in  ßpiru«, 
bet  in  ba«  ionif*e  Sltccr  münbet.  2)  glufj  in 
VJruttium.  8)  *mqtpoI.  glufi  in  bet  Untetmelt, 
bah-  bei  ben  35i*tmx  oft  jut  Äcaci*nung  bet 
Untetmelt.  £>an.  Achernntla,  ae,  f.  Stabt  in 
Äpulien,  j.  Äcetenja  llor. 

Aeliäriius,  tis,  m.,  (feit.)  f.,  lat.  Viebenfotm  föt 
Acheron,  bef.  bie  Untetmelt,  mitte«*  alqm  ad 
Acheruntem  töten,  abire  ad  Ach.  ftetben  Plaut., 
Acheruntis  pabnlum  ^löHenfutter,  Bon  einem  Ber-- 
roorfenen  3Renf*en,  ostiimi  Bon  einem  iibelrie*en- 
beu  Orte,  Ach.  uimorum  Boit  bem  SHüden  eine« 
Sltaoen,  auf  mel*em  Stuten  setf*lagen  mctben 
Plaut.-,  alqm  suo  sanguine  ab  Achenmto  redi- 
inere  Nep.  $iet6  a)  AchCrunt  icus , adj.,  senex 
bem  lobe  nafje  Plaut,  b)  Achernslns,  adj.  junt 
glufje  Sldjeton  gehörig,  aqua  Air.;  (Porti.)  -run- 
Uns,  templa  alta  Orci. 

Achilles,  is,  m.,  poet.  au*  gen . Aehillni  ob- 
Achilli,  acc.  Achillea,  roc.  Aehille,  abl.  Achilli, 
bcr  gtie*i)*e  .frero« , Sopn  bei  $eleuö„u.  bet 
XtjctlÄ.  $ao.  1)  * Achilleus,  adj.  2)  * Achilli- 
des,  ae,  m.  9ia*fomme  be«  Vt*iDc«. 

Achitl,  Xchivns  f.  Achaei. 

Ächrädina,  ae,  f.  ber  n>i*tigfte  Stabtteil  Bon 
Stiracu® ; adj.  Achrädintis  ju  jenem  Stabil 
teile  ge^ötig,  portae  Cie. 

* Acidilia,  ae,  f.  Beiname  bet  Senuö  non  einet 
glei*namigen  Quelle  in  ©öotien  Verg. 
ictdns,  adj.  m.  mp.  [aceo]  fauer,  beijettb,  tp. 

mibetli*,  läftig  Plaut.,  Hör. 

Actes , ei  (ältere  gorm  e Caes.  b.  O.  2,  23,  1),  f. 
(Bom  pl.  finbet  fi*  bl.  nom.  u.  acc.  bei  ®t*tern) 
S*ätfe,  S*neibe  securis,  hustae,  falcis;  m.  u. 

ol)ne  ferri  S*toert;  im  Silbe  patimur  hebescere 
a.  horum  auctoritatia  bic  S*ärfe  be«  S)ei*luffe8; 
bef.  1)  Bom  Äuge  a)  Sebfraft,  ®efi*t  inco- 
lumis,  hebes,  acreui  a.  in  omnes  partes  inten- 
dere;  acieni  fugere  fi*  bem  Äliblid  enUie^en; 
*acie  servare  alqd;  au*  ba«  gcuct  bet  Äugen, 


ba«  Ste*enbe  be«  S)Iid«  ne  vultum  qnidem 
atquo  a.  oculorum  ferre  posae  Caes. ; Äugen 
merf,  ®lid;  *©linten  bet  Sterne,  b)  hie  tflu 
pille;  * =»  ocnlus,  geminae  acies;  flecte  huc 
acies;  dimittere  aciem  in  omnes  partes. 

2)  oom  ©cifte  (nur  mit  gen.  mentis.  ingenii, 
animi)  S*atffinn  cuiu«  (animi)  obtusior  sit 
a.;  exacuerc  ingenii  aciem;  hebescit  inentis  u, 
praestringere  mentis  a.;  omni  a.  ingenii  alqd 
contemplori. 

3)  nomfjeete  (eigtl.  bie  glei*fam  bic  Sdjneibe  cine-J 
gnfttument«  Borftellenbe  gtont  eine«  in  ©*la*i 
oibnung  aufgeftellten  ®eere«)  o)  S* lad) 1 1 inie, 
3*la*tieijje,  S*la*torbnung.  prima,  me- 
dia,  extrema,  norissima;  directa,  conversa;  con- 
ferta,  rara;  pedestris,  equostris,  equitum; 
navium;  hostium;  aciem  struere,  instruere, 
constituere,  instituere;  pandere,  extenuare, 
distendere,  distrahere,  dilatare;  dirigere,  erigere, 
explicare;  milites  in  acie  collocare;  in  acie 
sture,  consiatcre;  primam  a.  tenere;  finnare 
aciem  subsidiis;  a.  promovere,  conunoverc; 
extra  a.  procurrere;  in  mediam  a.  hostium  ir- 
ruere ; amplecti,  circnmvenire  aciem  überflügeln ; 
aciem  continere,  turbare,  arertere;  a.  retro  versa 
Philippis  bie  glu*t  bei  'f!b- , Hör.-,  * Volcauia 
geuetmaffen.  6)  bie  fötmli*e  S*la*t,  offene 
gelbf*la*t,  pugnaeta.;  Pharsalica;  in  aciem 
producere  exercitum,  copias  in  a.  dneere,  e<iui- 
tes  in  a.  mittere;  rem  committere  in  u.;  in  a. 
prodire,  procedere,  progredi,  incurrere;  acie 
decemere,  confligere,  coneurrere,  pugnare,  in 
acie  dimicare,  vincere;  capi,  cadere  in  a.;  acie 
exeedere;  ex  acie  efferri;  aciem  impeliere,  in- 
clinare,  au*  acies  inclinat;  aciem  restituere; 
immani  a.  hostem  fundere;  aciem  disiccre; 
Bom  SBorttampfr  in  aciem  dimicationemquc 
venire;  educere  dictionem  in  castra  atquo  in 
a.  forensem;  ea  qnae  agenda  sunt  in  foro  tmu- 

„quam  in  acie;  pugna  et  a. 

Acilius,  1)  M'.  Ac.  Glabrio,  Äcfieger  be*  Än 
tio*ue  u.  bet  Vletoler,  bab  adj.  lex  Acilia  bco 
M’.  Ac.  Giabrio  de  repetnndis.  2)  C.  Ac.  Gla- 
brio, Serfaffet  nner  röm.  ©ef*i*te  in  gric* 
Spta*e.  lal).  Aciliänus,  adj.  annalea,  libri 
3)  Ac.  Glabrio,  Konful  mit  Irajan,  auf  !öcfet)l 
ly«  lontitian  t)ingeri*tet. 
fAcllla,  (Air.)  Acjlla,  ae,  f.  torlbag.  Staht  in 
VBpcajium  ®aB.  mbst.  f AcIllltAnl,  m. 

Ac  Ina  f.  acinus. 

äciuäces,  is,  m.  bet  teurnme  Säbel  bet  Werfet, 
Siebet. 

acinus,  i,  m.  u.  -um,  i,  «.  (Scbtnf.  aclua  Ct.) 
Heine  ©eete,  bef.  ffieinbeere,  acini  vinaceus; 
(Hör.)  aridum  Siofinc. 

äcTpenser,  eris,  m.  (acupenser)  ein  Seeftf*,  ent 
Weber  Stör  ob.  Sterlet. 

Aels,  Tdis  l)  m.  glu|  auf  Stcilicn,  au*  al«  'Karne 
be«  gluhgotte*  Or.  2)  m.  ein  Ipirtc  Or. 
äely»,  ydis,  f.  [äyxvli«]  ein  futjet  VButffpien 
mit  einem  S*toungriemen  Verg. 

Acmöncnses,  ium,  m.  bie  ©emeinbe  oon  Äcmonia, 
Stabt  in  ©ro&pbrqgicn;  -nensls,  e,  adj. 
äcönitum  (-ton),  i,  n.  [oxomw]  ein  giftige« »Taut, 
Sturmbut,  SSolfsroutj;  bap-  überb-  *®ift. 
täcor?  öris,  m.  Säure,  fautet  ©ej*ma<t;  pl. 
im  Ätlbe  iucundissimum  genus  vitac  nonnullis 
iuterdum  quasi  acoribus  condire. 
ac-quiesco,  3.  1)  jur  IHube  fommen,  Äube 


acquiro  — actor. 


15 


Haben,  auirufjen  a laasitudine,  inlecto,  fsub 
gieUibaa.  Xao.  a)  t mit  u,  eigne  flornno  — jAla* 
ien.  6)  eupbemift. , fterben  ob.  tot  fein  multis 
vsriisque  perfunctus  laboribus  anno  neptuage- 
-imo  A>p. ; morte  Tac.-,  bilbt.  0.  fieblof.  gut 
Sabe  tommen,  Stube  finben,  ruhen  civitas 
nquiescens ; aures;  rem  familiärem  saltem  ac- 
quiescere;  fdolor.  2)  gur  gei fttgen  Stube  tom= 
men  mit  feinen  fflünfebett,  Beqierben,  alfo  a)  mit 
et»,  jufrieben  fein,  ficb  bei  et»,  beruhigen, 
iroft  u.  Stube  finben  m alqa  re,  falqa  re; 
fhaic;  abfol.  b)  über  et»,  fmb  fein,  fid)  burd) 
ct».  etfreut,  befrtebigt  fühlen  morte  Clodii, 
in  caritate  adulescentium.  c)  mit  feinen  $wei= 
teta  u.  bgl.  gur  Stube  fommen  — einoerjianben 
fein;  bab  überb-  tjntbm.  beipfliebten,  reibt 
geben  aleui. 

irqairo,  qutstvi,  qulHltum,  3.  [ad  u.  quaero]  1) 
baju  erwerben,  gewinnen  (gu  etwa*  fibon 
^orbunbenem)  nihil  neque  ad  honorem  neque 
»1  gloriam;  omnem  sibi  reiiqnae  vitae  digi- 
talem ex  etc.;  ne  lemper  annis  opes  acquire- 
rentur;  alqd  ad  vitae  fructum;  ad  fidem  feinen 
ftrebit  uermebren;  gratias;  nihil  iam  acqnireba- 
tur.  2)  *+überb.  erwerben,  oerftbaffen,  ge  = 
Binnen  sibi  famarn;  hostos  inimicis  suis;  aleui 
aot  periculum  ex  invidia  aut  ex  suBpicione 
prodi  tionia  infamiam;  opes,  praedam ; vires  bello. 
Arrsdina  f.  Aehradina 

Arraeus,  adj.  [äx«aü>;]  auf  fjöben  oerebrt, 
Beiname  brr  3uno  u.  bei  3upiter. 

Aerigas  f.  Agrigentum. 

uritöphömm , i,  ».  [üxparotpÖQov  ] ein  @)efä& 

für  unoermifibten  SBein. 
aeredfila,  ae,  f.  Stame  eine«  nnbetannten  liereS, 
^wbrid).  bei  ftäugeben. 

lerlcilua,  adj.  dem.  o.  2.  acer,  etwa«  ftborf, 
teigbar,  ille  jene«  etwa«  rcigbare  SRänndjcn, 
learr  Deine  $>i|fopf  Cic. 

srrTmöuia,  ae,  f.  [2.  äcer]  Schärfe  im  ®e» 
'hmad,  bai  B'fante,  tp.  (Energie,  bur<b  = 
bringenbe  Sraft. 

Aerlslus,  ii,  m.  ftönig  uon  Slrgo«,  Sater  bet 
lanac  I )a».  1)  ÄerTslöneus,  adj.  e.oloni,  arces 
trgo«.  2)  Acrtslöniades,  ae,  n.  91ad)fomme  be« 
Wnfiu«  — Berten«. 

ierlt#r,  ad r.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  äcer]  l)ftbarf, 
»ca  härterer  (Einwirlung  auf  bie  Sinne  eaedunt 
«erriwe  virgis  febr  fd)mcrgbaft,  tpronun- 
hare  bu r ä) bringe n b , laut.  2)  0.  gröberer 
ibätigteit  <«)  beit  ©efidjtefinnrv  intueri  solem 
iibarf,  mit  unDerwanbtcm  Süd.  b)  bei  Ster 
«anbei  u.  her  Urteilitraft  videre  vitia;  intelle- 
gere,  contemplari,  concludere  flbatf,  genau; 
acerrime  observare  alqm.  c)  be«  SfBillen«  u.  £ian- 
fein*  fowie  bet  Slffeftc,  feurig,  mutig,  eifrig, 
caergifch,  naebbnidlid),  cinbringlid)  a.  et 
<iiu  repugnare,  acrius  invadere  dextrum  cornu; 
x pugnare,  reeistere,  insequi ; acrius  impugnare, 
instar«;  acrius  incitatus;  ad  monendum  non 
uodo  apertc  sed  etiam  a. ; acrius  (genau,  iorfp 
ieltig)  cavere  Hör.;  acrius  elatrare  Hör. ; heftig, 
leibcnfcbaftlitb.  febarf,  bart  victoriam  acer- 
rime in  alqm  exercere;  -f-acrius  cupere;  a.  alqd 
rituperare ; falqm  inerepare;  tanto  acrius  ur- 
rere  Hör.;  acerrime  (febnlitbft,  mit  Scbmergen) 
sispectare;  acerrime  (febr  ftartl  occupatus  Nep. 
«roäma,  ütis,  n.  [dxQoafia]  ein  Bortrag  gut  Um 
Ktbaltung,  im  üat.  eine  IfSerfon,  bie  eine  folcfgc 


Unterhaltung  gewährt,  SRufiler,  SSorlef  er,  lau  = 
niger  grgät)ler,  Boffenrei&er,  3mprooi  = 
f.a  t o r. 

Scroüsis,  is,  f.  [dxgöaeti]  batf  Aubören,  bab. 
Bortrag,  Bortcfung. 

XcröcSraunla,  örum,  m.  [rar  ’AxQoxctavviu]  ein 
Seil  ber  Ceraunii  montes,  w.  f.  — Acröcorln- 
thus,  i,  f.  bie  Burg  oon  Äorintb. 

1.  acta,  ae,  f.  [axvq]  ©eegeftabe  mit  fcbBner 
SluBfiibt  u.  Sage,  cum  in  acta  cum  suis  accu- 
buisset  Ncp. ; bab-  rneton.  oom  heiteren  VIufent= 
halt  u.  frBblidjen,  ntc^t  feiten  auch  ausfibweifen 
beit  Sieben  am  Seegeftabe,  in  actis  esse  nostris; 
istorum  et  actae  et  voluptates;  actae  et  flogi- 
tiosa  convivia. 

2.  acta,  örum,  n.  f.  actum  hinter  ago. 
«Actaeus,  adj.  au«  bem  ftflftenlanb  Mttifa 

(Acte  alter  Slame  o.  Stttifa),  attifib;  sühnt.  Ac- 
tael,  örum,  m.  Httifer  Nep. ; * Actlus,  ädis,  f. 
adj.  attifcb- 

ActlScus  f.  Actium  2)  a). 
actio,  önis,  f [ago]  1)  Betreibung,  8olt  = 
giebung,  8lu«fübtung  einer  Saibe  rerum; 
vitae  tbätige«,  praftifibe«  8.;  auch  bas  ipanbelrt, 
bie  Xbätigteit  virtutis  laus  omnis  in  actione 
consistit;  omnem  a.  tollere  e vita;  corporis; 
bie  ^anbtung,  ba«  wa«  man  Upit  actionem 
suscipore;  vl.  honestae,  honestatis;  rerum 
Staat«gef*äfte,  insbef.  bie  eingelnen  i) a n b = 
lungen  ob.  ©eenen  in  einem  Xrama.  2)  Slu«  = 
fübrung  ob.  Bollgiebung  einer  Sache  burd) 
miinblidjen  Bortrag,  gratiarum  Xantfagung, 
bab-  a)  o.  Slcbnet  n.  Sd)aufpieler,  ber  milnblitbe 
Bortrag  u.  bie  bamit  oerbunbene  Haltung  u. 
Bewegung  beS  SBrper«,  fowie  bie  Xefla: 
mation,  in  Antonio  singnlaris;  varia,  vehe- 
mens;  plena  onimi,  doloris,  spiritus,  veritatis. 
6)  münblicbe  u.  öffentliche  Unterbanblung 
ob.  Berbanblung,  Beratung,  insbef.  o.  ben 
höheren  SRagiftraten , Slmtähoublungen  ob. 
?( m t « f ü b r u n g , actiones  tribuniciae , Qrac- 
chorum,  senatorum,  Ciceronis.  c)  baS  Serban : 
beln,  giibren  eine«  Btogeffe«  a.  causac  u. 
bl.  actio  bie  geriiptlicbf  Berbanblung,  ber 
fßrogefl  civilis;  actionem  inBtituere,  intendere ; 
audj  ftlagjormel  u.  überb-  geri<btli<be  gor  = 
mel,  Hostilianae  über  Srbfdjaften;  ferner  ft  lag; 
rebe,  ftlagfcbrift  actiones  Verrinne,  fSlebe 
überb-  ea  in  prima  parte  actionis  dicit  (orator); 
(SrlaubniS  gut  ftlage,  »lagreebt  actionem 
habere,  postulare,  dare,  accipere,  restituere; 
multis  actiones  et  res  peribant  ft  lagreebt  U.  Sin 
fprueb,  bie  ®ad)cu,  auf  bie  man  Slnjprucb  maibte; 
bet  eingelne  gerichtliche  Xermin,  altera,  tertia. 
aetTto,  1.  [frequent.  0.  ago]  ctW.  ftarf  u.  b <5 U f i fl 
betreiben,  causas  führen,  tragoedias  in  Xr.  al« 
©«baufpieler  auftreten. 

Actium,  ii,  n.  1)  Sorgebirgc  in  Sltarnanicn. 
grübet  mar  biCI  nur  «n  Xempel  be«  'Apollo, 
fpätcr  erbaulc  Auguft  eine  Stabt.  2)  §afcn  u. 
Slfjebc  bei  Horaira.  XaB.  adj.  a)  Actlicus, 
•Apollo;  *frondes  bem  Slpoll  heilige  üorbeet 
gweige;  flegiones  bie  bei  Actium  fochten.  6) 
•Actlus  — Actiacus. 

actluncula,  ae,  f.  [dem.  D.  actio]  eine  Heine 
gerichtliche  SRebc  1‘lin.  ep. 
actor,  öris,  m.  [ago]  1)  *ber  et»,  treibt,  IreM 
ber  pecoris  = 4>irtc.  2)  Bcrrichter,  BolM 
gieber,  Bcjorger  buue  in  ourni  procuratione 


16 


Actor  — acutus. 


rei  publicae  octorem  auctoremqne  (jum  öeiftanb 
in  'Hai  n.  Ipat)  habebant;  rerum  auctor  actorque. 
8)  fSerwalter  eines  Vermögens,  tlgent,  3n  = 
tettbant,  summarum  Staffierer;  publicus  Berwal 
ter  bcr  Staatsgüter,  Xomänenbirettor.  4)  geri(ptl. 
t.  t.  Kläger,  Saeproalter  dor  ®criept,  nt.  u. 
ohne  causae,  causarum,  fowopl  in  Kriminal  alä 
Stdilprojeffeit  (dgl. accuaator,  petitor).  6)  Sepau  = 
fpielcr,  primarum,  aecundarum,  tertiarum  par- 
tium, alicnae  peraonae,  suorum  canuinum. 
Actor,  Sria,  tu.  1)  ©efüprte  beS  UleneaS  Verg. 
2)  Sater  be$  SKenoetiuS,  ®roftdater  beS  ifiatro; 
HuS;  bap.  ‘Actörides  — SKenoetiuS  ob.  $atvoUu8. 
actuärlöla,  ae,  f.  [dem.  d.  actuaria]  deines 
«ubcrfcpiff,  «arte. 

1.  actuärlus,  adj  [ago]  waS  (eilig)  getrieben 
toirb,  ftpnell,  navia  ob.  mivigium,  and)  n tbst.  f. 
actuaria  ein  leichte«  9iubcr  jepiff,  Schnell- 
fegtet. 

2.  uctuärius,  ii,  in.  [ago]  1)  ein  Schreibet,  ber 
Serpateblungen,  ®orträge  (acta)  fcpncll  naepfeprtcb, 
©epnelljepreibct  Suet,  2)  fßrodiantmeifter, 
Sßtodiantfommif  jär  Eutr. 

actuöse,  adv.  [actuosua]  mit  leibenfepaftlieper 
Wftion,  mit  Ucibenfepaf  t Cic.  — aetuösu*, 
adj  [ago]  ooll  Sieben  u.  Bewegung,  tpatig, 
muxirne  luminoaae  et  quasi  a.  partes  duae  (ora- 
tionia);  virtua. 

aetna,  ua,  m.  [ago]  1)  eigtl.  ba$  Ireibcn,  bic 
Bewegung  eines  CDegenftanbcS  fomopl  altio  als 
paff.,  tnSbef.  baS  Ireiben  beS  Sugnicpes  * fertur 
in  abruptem  magno  mons  iruprobua  a.  mit  ge; 
Wattigem  Stur} ; levi  admonitu,  non  a.  inflectit 
illam  feram  (elephantum) ; bat|.  als  jutifi.  t.  t. 
baS  SReept,  irgenbtoo  »fuguiep  ob.  SBagcn  burcpju 
führen,  u.  bcr  Ort  ob.  ©cg  felbfl,  wo  man  burep 
füprt,  bic  Übertrift.  2)  uneigentl.  a)  bie  mit 
Körperbewegung  begleitete  SJarftellung  beS  Sepatt 
fpieterS,  ber  äu&ere  Bottrag,  baS  ©cbärben 
fpiel  Liv.,  Quint.,  aud)  bic  SBorftellung  eines 
StüdeS  ob.  einer  SHolIc  felbfl  Liv.  b ) ber  Ätt, 
Ülufjug  eines  StüdeS,  in  quocimque  fuerit  aetu; 
primo  a.  placeo  Ter. ; neve  minor  neu  ait  quinto 
productior  a.  fabula  Hör.;  medii  ßiuifcpcuatte 
Hör.;  bilbl.  ein  Stft  ob.  größerer  Slbiepnitt  pri- 
mus  a.  vitae;  quartua  a.  improbitatia;  ai  meu« 
atilua  ille  fuisset,  non  solum  unum  actum  sod 
totam  fabuliun  confecissem.  c)  f über!).  ?lu3  = 
füptung,  Bcrrieptung,  SBetreibcn  einer  Saepe, 
namentl.  o.  öffent lieber  Ipätigfeit,  o.  ge= 
ricptlicpcn  ©ejepäften  rerum,  rei,  cotidiano  a. 
forenai  attrita  ingenia;  -f- bie  91  rt  u.  ÜBcife  $u 
panbetn,  baS  ümt,  bcr  Beruf, 
aetütum,  adr.  augcnblidliep,  alSbalb,  flugS 
(uttflaff.).  Stau  erfliirt  eS:  simul  ac  tutum  eat 
'fowic  eS  erblidt  ift’. 

äcülcatua,  adj.  [aculeua]  mit  Stapeln  derfepen, 
uneigentl.  a)  fpipig,  fteepenb  istaec  aculeata 
Bunt,  animuin  fodicant  Plaut.;  literae.  b)  fpig 
fittbig  sophiamu. 

äeülena,  i,  m.  [dem.  D.  acua]  1)  Staepel,  apia; 
bap.  S p i 6 c , «agittae  aut  glandia.  2)  tp.  d. 
allem  was  ftidjt,  oerlept  ob.  anregt  a)  d.  ftetpenber 
Sorge,  Summer  meum  ille  peetua  pungit  a. 
Plaut.;  aollicitudinum.  b)  ooit  bet  Scpärfe 
logifcper  Sd)tüffe  Cic.,  beS  Urteils  Plin.  ep. 
c)  o.  einer  fepärfen  u.  beefjenben  Siebe,  d. 
bitterem  Spott  contumeliarum,  orationia; 
fuerunt  nounuUi  a.  in  C.  Caesaretn  Sticheleien 


gegen  ic.;  ipsi  a.,  ai  quoR  habuiati  in  me  repre- 
hendendo;  auep  o.  feparfem  Berfapren  aeveri- 
tatis,  d.  bcr  Jfäpigfcit  ju  fepaben  a iam 
emiaao;  a.  ainisao.  d)  baS  9lufrcgenbe,  Anreijettbe, 
Sporn,  Stacpel  habere  a.  ad  animoa  atimu- 
landos.  e)  ber  tiefe  Sinbrud,  ben  bet  Bebner 
ob.  bie  Siebe  im  yupüret  junidlä&t  orator  uculeo- 
relinquit  in  animia  eorum,  a quibus  eat  audi- 
tus;  horum  oratio  non  a.  oratorioa  aut  forenaes 
habet. 

aeümSn,  Tnis,  n.  [acuo]  1)  Spipc  atili;  auapi- 
cium  ei  acuminibua  aus  leucptenben  Spipen  bet 
Speere,  wenn  an  iljncn  elettrifcpe  Jlämmcpen  fiep 
jcigeit.  2)  tp.  a)  ©eparffinn  ingenii  ob.  wenn 
leine  Unbeutficpleit  entflept,  bl.  a.;  argutum  iudi- 
cis,  pl.,  Hör.  b ) Spipf inbigfeit.  c ) SSip, 
*91ön!e,  teniffe  meretricis.  d)  fcplicpte  u. 
bünbige  Spracpc  beS  gkrftatibeS  pugnat  ille 
acumine  semper  Quint. 

Acuo,  ui,  ütum,  3.  [detw.  m.  acus,  acies]  1) 
fpipen,  fepärfen,  wepen  aerram,  glauioa, 
‘dentea  (d.  bcr  iiömin).  2)  tp.  fepärfen,  üben 
linguam  exercitationo  dioendi,  *linguam  caueia 
(dat.);  mentem,  prudentiam  intellegendi;  inge- 
nium;  *etiam  atultis  ingenium  famea;  illos 
aetaa  wipigen  Ter. ; ae  ad  exagitandam  hanc 
eiua  legationem  fiep  barauf  fpipen.  b)  a n ) p o r = 
nen,  anretjen,  erregen  ceteroa  ad  aemulan- 
das  virtutes;  *lupoa  balatibua;  *alqm  Terbiu; 
curia  corda;  ‘furorea;  ad  crudelitatem ; in 
hoatem;  animoa.  c)  noep  mepr  anfaetjen, 
fteigern,  (Liv.)  hac  moderatione  tarn  iuatu 
atudia  (Spnipatpien),  iram  hosti  ad  Tindicandae 
aoeiorum  iniuriaa ; curam  acuebat,  quod;  (Verg.) 
alcui  metum,  iraa  in  haec,  Martern  bie  Kampfs 
begtet. 

äcus,  ua,  f.  bie  9tabc(,  pingere  acu  f.  pingo; 
fpriepw.  ( Plaut.)  rem  acu  tetigiati  bu  haft  bete 
Dlagel  auf  ben  Kopf  getroffen,  si  acum  qoaereres, 
acum  invenisaes  wer  forgfältig  fuept,  pnbet. 

ächte,  adv.  m.  comp.  u.  *up.  |acutua|  1)  fepatf, 
o.  lone  potp.  2)  d.  Serftanbe  feparffinni  g, 
geiftreiep,  treffenb  a.  argnteque  reapondore ; 
acutiua  tractare  alqd;  acutiua,  aeutiasime  copi  - 
tare;  fa.  dieere  aut  acribere. 

äcütülua,  adj.  dem.  d.  acutus  jiemlicp  feparf 
finnig,  fpipfinbig  concluaiones. 

äcütua,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [acuo]  geftpärft, 
gefpipt,  bap.  1)  feparf  u.  fepneibenb,  fotnopt 
burep  Kunft  sudes,  ‘cuBpis,  *sagitta,  als  don 
Ülatur  fpipig,  fpip  comualunae;  nasus,  oculi 
Plaut.,  aures  Satvrorum  Hör.;  pinua  mit  fpi&i 
gen  IBlättem  Ov.,  *leto  (=ad  letum  inferentiu.ni) 
saxa.  2)  tp.  a)  feparf  auf  bie  Sinne  Wirten  b. 
jepatf  odor,  unguentum,  aapor,  cibua  1‘Ltut ., 
sonus  (@gf.  graviB)  poep,  Sislant  Otc.  tox  Hör.  | 
*aera  fepattenb,  »Btridor  (bet  gexrtuna);  *hin- 
uitua;  * acutum  reaonare;  gelu,  aol  feparf, 
fepneibenb,  fteepenb  llor.,  morbua  piptfl  Hör', 
♦acuta  belli  bie  fepärfen  Klippen,  bic  OÜefat»rcn 
beS  Krieges,  b)  d.  geiftiger  S^ätfc  nares;  feine 
SRafe,  gropc  Spür=,  feine  ScurteilungSlraft  remis 
acutum  Hör.,  ingenia,  atudia  Separffintt  erfor 
bembe;  motu8  animorum  ad  exeogitandum 
acuti;  homo  a.  magia  quam  eruditua;  (Quint,) 
rebuB  acuti  (fepatf  benltttb)  magia  quam  oratioue 
magnilici;  ad  fraudem  abgefeimt;  d.  'Hebnet 
feparf,  beftimmt,  treffenb,  dulcis  inprimiu  et 
a.  Hyperide«  Quint.,  aententiae. 


17 


Acylla 

trylli,  Acys  j.  Acilla,  AcU. 

id,  praep.  m.  acc.,  bezeichnet  urlptüngEic^  bie  An= 
nabcrung  an  einen  Sfsunft,  nicht  baS  .tnneinfom 
men,  ju,  nad),  gegen,  bai).  I)  räumlich  1) 
o.  bei  Bewegung  nach  einem  ffhinftc  ju,  nad) 
ir»,  venire,  accedere  ad  alqm,  mittere  librum 
ad  alqm  an  imb.  {Riefen,  jmbm.  bebicieten,  bab- 
eüipt.  libri  ad  Rhodio»  sc.  missi  Nep. , u.  auf 
9üd)crtiteln  M.  Tullii  Cic.  ud  M.  Brutum  ora- 
tor;  scribere  ad  alqm;  ad  Dianae  (sc.  aedem) 
lenire  Ter.-,  aud)  bei  ^erfonennamen,  wenn  bei 
Begriff  beS  SobnortS  mit  gebaut  wirb  iubebo 
ad  Sagarinum  cenam  coqui,  ite  ad  tob  comis- 
satum  Plaut.;  eamus  ad  me  ju  mir,  in  mein 
fyaui  (ches  moi)  Ter.;  devertit  Clodius  ad  ne 
in  Albanum  Cic.;  bei  Stäbtenamen  nach  — bin, 
in  bie  öegenb  bon  ad  Zamam,  ad  Qenavam 
pervenit;  proficisci  ad  Capuam;  ad  Cirtam  op- 
pidum  iter  constituunt;  aud)  in  frinblid)etn  Sinne 
auf  — ju,  auf  — Io 8,  gegen  proficisci  ad 
Syphacem;  ad  castra  ire,  ad  alqm  contendere, 
impetum  facere.  2)  o.  ber  Sichtung  Wohin,  gegen, 
nad)  spectare  ad  meridiem,  ad  orientem  solem, 
ad  omnta  partes  opponere,  ad  latus  hostium 
ennstituere ; manus  tendere  ad  alqm,  ad  cae- 
lum.  S)  b.  ber  AuSbebnung,  bis  ju,  bis  nach, 
bis  an,  bis  auf  ab  ongulo  castrorum  ad  Hu- 
men; a Salonis  ad  Oricum;  quem  ad  tinein  bis 
wie  weit;  usque  ad.  ®ab-  bei  &abl=  u.  Waff  = 
bcftimmungen  a)  bis  auf,  gegen,  beinahe 
nummortun  ad  tria  milia  Plaut.;  sane  frequen- 
tes fuimuB,  omnino  ad  ducentos  (gegen  200, 
jebocb  nicht  mehr);  cum  anno?  ad  L mit  um  esset; 
ad  numerum  quattuor  milium;  rein  abBerbial 
ungefähr  occisis  ad  hominum  milibus  quat- 
tuor;  ad  mille  dncenti;  ad  duorum  milium 
numero.  6)  bis  ju,  bis  auf  de  servis  liberis- 
que  omnibus  ad  impuberes  (bis  auf  bie  firn  eiben 
herab,  felbjt  biefe  nicht  ausgenommen ) Bupplicium 
somit;  ad  unura  omnes  aDe  mit  ®infd)lufs  eines, 
atte  bis  auf  ben  lebten  Wann,  feltner  omnes  ad 
nimm  u.  bl.  ad  unum;  omnes  naves  ad  unam; 
liaticu  ad  assem  perdiderat  Hör.;  ad  nummum 
convenit;  tp.  ad  necem  caedi;  ad  extremum, 
ad  ultimum,  aboerb.  bis  auf '8  äufyerfte  Liv.  u. 
ipät. ; ad  summam  im  ganzen,  überhaupt  Cic.; 
•ad  prima  f.  prirnus  2);  ad  numerum  bis  ju 
bei  beftimmtrn  3 cd)1  BoDftänbig  Caes.  b.  O.  6, 

20,  4.  4)  tn  gemifjen  Berbinbuttgen  u.  gormcln 
auch  0-  bem  bureh  Annäherung  bewirften  Ber  = 
weilen  in  bei  »läbe  eines  (SJeacnftanbeS  u.  gleich5 
bebeutenb  mit  apud  bei,  nahe  bei,  an  sedere 
ad  latus  eins;  meere  ad  pedes  alcis;  ad  im- 
pedimenta  pugnare;  ad  Alesiam  castra  facere; 
ad  vada  proelia  fiunt;  oppidum  positum  est  ad 
Hiberum;  manere,  alqm  relinquere  ad  exerci- 
tum;  pugna,  victoria  ad  Trebiam;  esse  ad 
Hupaniam,  esse  ad  exercitum;  stare  ad  curiam; 
iulbef.  esse  ad  urbem  Bor  bet  Stabt  (ifiom)  oer= 
weilen,  b.  einem  aus  bet  BroBinj  jurücflchrenben 
ob.  borthin  abgehenben  3mperator,  bei,  fo  lange 
er  baS  impenum  noch  nicht  nicbcrgelegt  baltc, 
nicht  ht  bie  Stabt  burftc,  fonbern  wemgflenS  1000 
Schritt  Bon  iht  entfernt  bleiben  muffte;  ad  omnia 
palvinaria  ober  templa;  bef.  häufig  ad  (aedem) 
BeUonae,  Castoris;  magna  auctontate  ad  ple- 
bem  esse;  res  fomam  habitura  ad  poBteros; 
qui  primum  pilum  ad  Caesarem  (in  ffiäfarS  ijeer, 
hei  tt.)  duxerat;  ad  vina  beim  jrinfgelage,  ad 
petslchrii,  lit.  teutich«  3<butwtttRb.  5.  Wicfl. 


— ad. 

tibicinem  unteT  Begleitung  eines  giälenfpielerS ; 
(Hör.)  ad  »trepitum  citbarae;  ad  portum,  ad 
forum,  ad  dextram;  ut  ad  locum  indes  paratus 
esset  an  feiner  Stelle. 

II)  b.  ber  3e'l<  a)  i“t  ungefähren  Bezeichnung 
eines  S^lbunftrS,  gegen,  um,  uos  hic  te  ad 
mensem  lanuarium  (gegen  jc.,  jeboeJ)  nicht  fpäter) 
exspectamus;  ad  vesperum,  ad  hiernem,  ad  lu- 

eem  bei  XageSanbrucij,  *ad  lumun  beim  Wonb- 
fchein,  *ad  lumina  prima;  ad  adventum  impera- 
torum  Nep. ; ad  extremam  orationem  gegen  baS 
©nbe  ber  »lebe  Caes.  b)  B.  ber  (Srenjf,  bis  wohin 
ein  3« träum  reicht,  bis  *u  ad  multam  noetem 
bis  tief  in  bie  »lacht,  ad  hoc,  id  tempus  bisher, 
c)  jur  Bezeichnung  eines  lerminS  zu,  an,  auf, 
ad  diem  (dietam)  jum  beftimmten  läge,  ad  horam 
destinatam;  ad  tompus  zur  rechten  Seit.  d)  hin  = 
nen,  nach  nibil  interest  utrum  illac  nunc  an 
ad  decem  annos  veniam;  videbam  enm  ad  an- 
num  tribunum  pl.  fore  über 'S  3af)t  e)  auf, 
für,  wo  eine  Beftimmung  bezeichnet  wirb  ad 
breve  tempus;  ad  tempus  für  einige  3*»*- 

III)  Bon  anberen  Berhältniffen,  wo  gleichfalls  ber 

a einet  Annäherung  ju  ©runbe  liegt  a)  zur 
nung  beS  SroecfS,  her  Beftimmung  zu, 
für  postulare  legatum  ad  tantum  bellum;  canes 
alere  ad  venandum;  servos  ad  remum  dare; 
quae  sint  animadversa  a medicis  herbarum 
genera,  qnae  radicum  ad  (gegen)  moraus  bestia- 
rum;  subsidia  compararc  ad  omnes  Casus; 
iumenta  mutare  ad  celeritatem  zur  BeflhleU5 
nigung;  caespitcs  comportare  ad  aggerem  zur 
Bilbung  eines  fflaüeS ; fore  etiam  reliquis  ad 
suam  spem  (für  ihre  Hoffnung  auf  Bettung)  so- 
lacio  ttics.;  nnc  pauca  ad  Bpem  (um  Hoffnung 
JU  weefen)  largitionis  addidit  Caes.;  multa  ad 
avaritiam  (zur  Befriebigung  bet  §abfud)t)  ex- 
cogitabantur  Caes.;  locus  ad  insidias;  haec  sunt 
tarnen  ad  virtutem  omnia  Ter.;  *fortes  ad 
aratra  iuvenci;  * biiugi  ad  frena  leones  gejäum- 
ter  Slüwen  ©efpann;  natus,  factus,  doctus,  ido- 
neus,  aptus,  accommodatus , utilis,  inutilis  ad 
alqd;  occasionem  ad  rem  gerendam  fore;  faeul- 
tates  ad  largiendum  magnas  cotnparas.se;  adiu- 
torem  esse  ad  iniuriam;  deposcere,  decernere, 
deligere  ad  alqd;  prodesse,  posse,  sufficere, 
snppetere,  suppeditare,  valere  ad  alqd;  ad  id 
(bazu,  beShatb,  zu  hem  3toetf);  duae  cohorte«  ad 
id  ipsum  (eigens  bazu)  instructae;  (Hör.)  missus 
ad  hoc;  nihil  ad  nos  (sc.  attinet)  cS  geht  unS 
nichts  an;  quid  ad  me?  qoid  ad  rem?  waS  ttjut 
bieS'f  b)  Bott  annähetnbet  ^hnlithfctt,  etwa 
Bon,  alterum  (quaeso)  ad  istanc  capitis  albitn- 
dinem  einen  ©raufopf  etwa  Wie  bu;  ut  emerern 
ancillam  ad  istam  faciem;  qnod  ad  exemplumst 
Plaut,  cl  in  Südji<ht,  in  4»tnfi^t,  in  Bezug 
auf  modestus  ad  omnia  alia  Ter.;  prior  ad 
dandnm  Ter.;  ad  has  res  quam  sit  perspicax 
7er.;  insignes  ad  (andern  viri;  vir  ad  labores 
belli  integer,  ad  pericula  fortis,  ad  tisum  et 
disciplinam  peritus,  ad  consilia  prudens,  ad 
casnm  fortunamque  felix;  vir  acl  cetera  (im 
übrigen)  egregius  Liv. ; tutus  ad  ictus  Liv.;  qui 
ipse  invicti  a«l  laborem  corporis  esset  Liv. ; 
• senie  ad  fortia  (für  tapfere  Xhatfu(i  vires;  nihil 
ad  celeritatem  sibi  rebqui  facere;  impediti  ad 
transeundum,  impedimento  esse  ad  pugnam; 
tardare,  moram  inferre  ad  inseqnendum;  nihii 
interesse  ad  virtutes  et  ad  vitia;  disputare  ad 

2 Die 


18 


adactio  — addo. 


alqd;  mentis  ad  omnia  caecitas.  d)  gut  Eingabe 
einet  'Jlicßtfeßnut,  eine«  SUlaßftabcö,  etnet  Siegel, 
gemäß,  na*,  gufolgc  agere  omnia  ad  prae- 
scriptum;  ad  naturam  bet  Siatui  gemäß;  ad 
voluntutem , ad  arbitrium,  ad  similitudinem 
(effigiem)  alcis;  ad  libram,  ad  perpendiculum, 
ad  certum  pondus,  ad  altitudiueni ; ad  specus 
ungustiae  vallium  Ißalengcn  naeß  Slrt  non 
Scßlucßteu  Oats.;  ad  speciem  jum  Scßeitt;  ad 
hunc  modum  auf  biefe  2lrt,  quem  ad  modum 
Wie;  ad  verbum  mörtlid),  »ortgetreu;  ad  tempus 
f.  tempus  l)  a);  ad  literam  nad)  bem  Sucßftaben, 
bucßßäbticß.  e)  bei  ©elegenßeit,  infolge,  auf  — 
bin,  auf , bei  brevitor  duserere  ad  alqd;  respon- 
dero  ad  alqd,  ad  nomina  etc.,  ad  clamorem,  ad 
famam  belÜ,  ad  spem  alcis  rei,  ad  casum  ducis, 
ad  ea.  /)  gut  Angabe  einet  Scrgleicßung  »er« 
glicßen  mit,  in  Slergleicß  mit,  gegen,  neben 
ad  sapientiom  huius  nimius  nugator  fuit  Plaut.; 
nihil  ad  nostram  hunc  Ter.;  vir  bonus,  sed 
nihil  ad  Persium;  haec  ad  nostram  consuetu- 
dinem  sunt  levia.  g)  ».  bem,  toa*  nod)  ßingu« 
fomtnt  gu,  neben,  außer  ad  cetera  hunc  quo- 
que  plagam  inüigere;  ad  hoc  (haec)  übetbieä; 
ad  omnia,  ad  cetera;  ad  id  quod  außerbem  baß, 
gubem  Liv. 

adactio,  önis,  f.  Jadigo]  eigtl.  baä  $ingutreiben, 
iurisiurandi  ine  veteibigung  Liv. 
id>aeqnc,  adv.  auf  gleiche  SBcife,  tbenfo, 
aueß  mit  ut  (wie)  Plaut.,  Liv. 
id -aequo , 1,  1)  gleicß  machen,  eigtl.  moles 
moenibus;  oertuüßenb  tecta  solo.  2)  tp.  gleidj- 
macben,  gleicßßelten  cum  virtute  fortunain; 
adaequatus  cum  alquo  jmbm.  gleicßgeacßtet ; »e 
(gleießlommen)  virtute  nostris  Goes.,  falqm  Bibi. 
3n»bef.  f oergleichen;  ©leießeö  ßetoor« 
bringen  quibus  duoous  operibus  vix  nova  haec 
magniUcentia  quidquam  a.  potuit  Liv.  S) 
gleicblommen,  erreichen  deorum  vitam;  cur- 
snm  equorum;  summam  muri  aggerisque  altitu- 
dinem,  adaequare  alqm  gratiä  Caet. ; abfol.  uma 
equitum  ergab  Stimmengleichheit. 

’adlniftuteus  u.  “t-tinus,  adj.  fadamas]  ftäß« 
lern,  ftaßtßart,  ungerbreeßließ. 
üdünia* , antis,  m.  [äddßctg  ] eigtl.  baö  burtefte 
Sifen,  Staßl,  iiberb-  partes  SJietall,  feße 
(Dtaffe;  tp.  n.  einem  garten,  gtaufamen  u.  un 
beugfamen  Sinn. 

ad-ambülo,  l.  bei  ob.  neben  et».  auf«  u.  ab« 
gegen  Plaut. 

ad-amo,  1.  lieb  gemimten  alqm,  gloriam,  agros 
et  cultum  et  copias  Galloruiu;  aueß  *tfinn- 
ließe  Siebe  ju  jmbm.  faffen. 
ad-ip£rlo,  4.  l)aufbeden,  entblößen  adaper- 
tis  forte  quae  velanda  erant  Liv.  2)  öffnen 
cuniculum  (SRine),  fores  portao  Liv.;  “ob; 
fadapertao  sunt  aures  regis.  Tao  idSpcrtTlis, 
e,  adj.  ma4  fieß  öffnen  läßt  Ov. 
fitd-npto,  1.  anpaffen  galericulum  capiti;  and) 
paffenb  berriebten  essedum. 
füdaquo,  1.  [ad  u.  aqua]  jut  Iränlc  bringen, 
tränten,  pass.  gur  Jränlc  geben.  — ud-uquor, 
dep.  t.  Gaffer  ßolen  Caes. 
id-uugeo,  2.  no<b  bagu  oergrößern,  oermeß« 
reit  bonum;  numerum;  pabulum  hordeo;  rnale- 
ficia  aliis  nefariis.  ®ao.  adungesco,  — — 8. 
guneßmett,  roaeßfen. 

ad-bibo,  8.  trinten,  trinfenb  gu  fieß  nebmrit 
paullo  plus  7er.;  iibettt.  u.  beit  Obren,  ein; 


(äugen,  eine  Siebe  Plaut.,  ».  $erj.  “fieß  ein« 
prägen,  gu  bergen  nehmen,  beßergigen 
verba  puro  pectore. 

ad-bito, 3.  bingugeßen  Plaut. 

ade  . . . f.  acc.  . . . 

ad-döcet, 2.  impers.  eS  feßidt,  gebüßt! 

fieß  ut  matrem  familiaa,  aueß  alqm  m.  inf.,  Plaut. 

ad-t  leuseo, 2.  nod)  bießter  machen,  acies 

eittm.  Verg.  Aen.  10,  482. 
ad-dico,  3.  1)  t.  t.  in  ber  Sluguralfpraeßc  gufa 
gen,  jicß  günßig  geigen,  günftig  fein  (®gf. 
abdicere)  aves  m.  u.  oßne  dat.;  addiceutibus 
auspiciis  Tac.  2)  t.  t.  a)  in  bet  Üiecßtöfpracße 
al*  (Eigentum  guerlennen,  gu  jp rechen  do,  dico, 
addico  o.  ^irötor;  alcui  alqd,  bona;  liberum 
corpus  in  servitutem;  baß.  addictus,  1. 1.  ein  bem 
©laubiger  gur  3)icnft barfeit  gugefproeßener  Scßulb 
net,  Seßulblneeßt  (nießt  aber  eigentlicher  Silane) ; 
bona  alcis  in  publicum  = fonßSgietcn ; aueß  [mb. 
als  einem  gaßlungöpf ließtig  ertlären,  gur 
gablung  ncrurtcilen  addictus  erat  tibi?  an 
nuda  (parsimonia)  cupiditati  petulantiaeque 
(gum  Vorteil  ber  Üppigleit  u.  &retßßeit)  addica- 
tur.  b)  1. 1.  bei  Serßeigerungcn  ob.  Verpachtungen 
bem  meiftbietenben  Säufer  gufcß lagen  fundum 
alcui;  alcui  alqd  sestertio,  nummo  für  einen 
Spottpreis  ßingeben;  alb  SBcutr  addictus  feris 
alitibus  atque  canibus  homicida  Hector  Hör.; 
überrr.  für  fflelb  überlaffen,  ma 6 eigtl.  nießt 
Pertauft  merben  follte,  regna  pecuniä,  alcui  con- 
sulatum;  quam  (vitam  suam)  majdmis  praemiis 
propositain  et  paene  addictam  (gugefeßlagen ) 
sciebat.  3)  tp.  a)  im  guten  Sinne  «*■  wibmen, 
se  seuatni  fieß  bem  Senat  unbebingt  anfeßließen; 
is  mihi  addictus  eat  unbebingt  ergeben,  b)  gern, 
im  üblen  Sinne  «—  preiögeben,  se  alcui  fieß 
einem  (llanifcß  ergeben;  (Quint.)  uni  se  alicui 
proprio,  quem  per  omnia  sequatur;  alqm  morti, 
alqm  libidini  alcis;  alcui  fidem  suam;  Galliaru 
serrituti ; addictus  alcui  Sllape  o.  jmbm. ; certis 
sententiin;  “nullius  addictus  iurare  in  verba 
magistri  ß.  nulli  magistro  ita  a. , ut  in  verba 
eius  iurern  Hör.  ep.  1,  1,  14.  3)ao.  addictlo, 
önis,/.  baä  gufpreßen,  guerlennen  alb  (Eigen 
tum  bonorum  possessionumque  Cic. 
ad-disco,  3.  1)  bagu  (gu  bem,  maö  man  feßon 
weiß)  lernen  alqd.  2)  bureß  fernen  fieß  an« 
eignen;  aueß  fieß  etm.  gegen  feinen  ffiillcn, 
unmilltürlicß  aneignen,  anneßmen  multum 
malitiae,  quamvis  nolimus,  addisermus  Plin.  ep. 
füberß.  erfaßten. 

addltümentum,  i,  «.  [addo]  gugabe,  gutßat, 
Haff,  nur  0.  $erfouen  Ligus,  a.  inimicorum  meo- 
rum  Cic.  p.  Seat.  §.  68. 

ad-do,  dich,  dltum.  3.  1)  etm.  ob.  jmb.  tnoßin 
bringen,  jehen,  ‘legen  epistulas  in  eundeni 
fasciculum;  album  in  vestimentum  auftragen  auf; 
“frena  feris  attlegen;  “manus  alcis  in  vincla; 
“iugis  arcem  bauen  auf;  “soleam  pedi;  “alcui 
calcar  ob.  f calcuria  anfpornen;  “nugis  pondus 
legen  auf  »c.;  aud)  einer  'lierfoit  beigeben,  alqm 
alcui  comitem;  “se  comitem,  “so  sociam  fieß 
gugef eiten;  additis  auxilio  (gur  §ilfe)  perfugis; 
(Tac.)  custodia«  I’isonis  additus,  hjs  copiis 
rector  additus;  “luno  addita  Teucris  alö  Söer 
folgerin  gugefeßt,  fte  immer  oerjolgenb.  2)  bei« 
bringen,  cinflößen,  berleißen  alcui  virtu- 
tem;  verba  virtutem  non  addere;  rebus nomina; 
“opus  pigro;  “honorem  ductoribua;  “cornua 


addoceo  — aden. 


19 


psuperi ; *farorem  animis;  alcui  animum,  ani- 
iuo«,  *mentem (SRut) tirnido;  rebenb  beibtingen, 
mit  anbringen  in  sententiam  S all.  8)  cct 
acbrrnb  binjuthun,  hinjufugen,  baju  geben, 
mmtbtCTi  unum  granum;  aliam  insaper  in- 
iariam;  equites  mulonibua,  hone  laborem  ad 
cotidiana  Opera;  ad  iter  circuitum;  additur  ( eb 
lommt  pinju)  opinio  ad  spem;  f additur  (eg 
edebft)  aniiouä ; gradum  sc.  gradui  bit  Schritte 
orrboppeln,  bridjleunigen ; *in  spatia  = spatia 
spatiis  Umläufe  auf  U.  oottenben;  multuni  rei 
pablicae;  ea  res  multuni  animis  eorum;  quod- 
earnque  addebatur  subsidio  jebe  tiatpgefcpicfte 
Uaterftüpung ; liistoriae  maiorem  sonum;  viin 
rictis;  sic  ut  sopra  nihil  posset  addi  auf  eine 
raübertreffUehe  Seife;  ‘numerum  (einen  neuen 
fltar)  divum  altaribus;  *divitias  avaro  mari 
bcreiihcnt;  ’inceato  integrum  b.  i.  bapintafjen 
mit  *operi  noctem  aud)  bie  Siacpt  benagen 
»u  x.;  *alqm  Troiae  periturae  mit  hineinjiepen 
in  bab  Brr  Serben  je. 

dngbef.  a)  alb  öebot  julegen,  mehr  geben  nihil 
»ddo.  b ) eine  3«it  alb  Stift  pinjufügen,  noch 
gewähren  paucos  dies  ad  rem  publicam  ge- 
rendam;  fad  dito  tempore  mit  bet  $eit.  c)  alb 
t.  I.  bet  Siccpentunft  ab  bieten  (®gf.  deducere). 
d;  ju  etw.  (gejagtem  ob.  (gebuchtem  binjufegen, 
•fügen  ad  hoc  maledicta  alia;  pauca  eiusdem 
geueris;  huc  pauca;  ad  id  quod  ab  aliis  au- 
dierat,  sui  alqd  timoris;  ad  cetera  m.  acc.  c.  inf. ; 
M audisse  Ter.;  addito  (abl.  abs.)  acutiorem 
-H«  (gladium)  7ac.  ann.  1,  36;  m.  ut;  adden- 
dum  eodem  est,  ut  ne;  amplitudo,  addo  etiam 
ctilitatem ; de  morte  Sabini  Sie  Mitteilung  oom  tc. 
Cats,  jchriftlicp  pinjufügen  in  orationem 
qoaedam,  multaa  res  novas  in  edictum;  b a Jn 
nehmen,  baju  bebenten,  inflnfcplag  brin» 
gen  non  ad  haec  m.  acc.  c.  inf.  Cats.  Oft  bet 
«Weiterung  u.  näbercr  Begrünbung  beb  (gejagten 
i'ixä)  einen  neuen  (gehanten  ob.  Umftanb  adde 
tue  m.  acc.,  adde  m.  acc.,  ’adde  huc  quod, 
•fadde  quo<i  m.  indic.,  nimm  baju,  baju  rechne 
r.«J,  benft  bit  noch,  baju  lontmt. 
id-tlöceo,  2.  noch  baju  lebten  Hör. 
rddormisco,  3.  \inchoat.  t>.  aadormio]  ein  Wenig 
rinjdjlafcn,  etn  Schläfchen  machen  Suet. 
»4-däblto,  1.  einigen  gweifel  pegtn,  eini» 
gft  Bebenten  tragen  de,  in  alqa  re;  in  his 
(*.);  m.  num,  illud,  utrum  — an;  parumper;  an 
Curt.;  ungewohnt  si  plus  adipiscare  re  expli- 
c»ta  boui  quam  addubitata  (wenn  bie  Sache 
migUngt,  eigtl.  wegen  jweifetpaften  Stfolgeä  be» 
inftanbet  wirb)  Cic.  off.  1,  §.  82. 

*d-däco,  3.  [ttnp,  adduce  ft.  adduc,  sync.  perf. 
addurti  Com.;  sync.  inf  perf.  adduie  Plaut, 
'»/.  praes.  pass,  odducier  Plaut  ] 1)  peran» 
führen,  pinfüpren,  -bringen,  polen,  mit: 
ftpren,  »bringen  alqm  iutro  Plaut.;  alqm 
ad  «e  domnm,  ad  cenara  Plaut.;  alqm  secum; 
in  conspectum  populi  Liv.;  milites  in  Castro; 
integros  subsidio;  exercitum  ad  (gegen)  alqm; 
dqm  in  ius  ob.  iudicium,  auch  bl.  alqm  oor  ®e 
rictlt  jiehett;  adducta  res  in  iudicium  est;  alcui 
pueros  renales  ex  Gallia;  aurum  secum  Liv  ; 
•propius  adductum  (nähet  gerüdt,  gteichfam  h'11 : 
gqanbert)  Tarentum;  »adducor  litora  ft.  ad  1.; 
tmleiten  aquam.  2)  übertr.  a)  »perbeifüp» 
cci  sitim,  febres.  b)  in  eine  Hage,  einen  »fuftaub 
bringen,  Dorfegen  alqm  in  sertnonem,  in 


invidiaui,  in  vituperationem  jum  (gegenftanb 
bei-  tc.  machen;  alqm  in  suspicionem  alcui;  eo 
adduxit  eos,  ut;  in  eum  me  locum  (Sage)  ad- 
duci,  ut;  est  res  iam  in  eum  locum  adducta 
(bahin  gelommen),  ut;  res  in  extremum  discri- 
men,  in  angustias  summas;  se  suumque  regnnm 
ad  ultimum  discrimen  auj'b  Spiel  fepen;  non- 
dum  Myronis  (signa)  satis  ad  veritatem  ad- 
ducta (meichen  noch  niiht  x.);  alqd  ad  effectuni 
juftanbe  bringen  Liv.  c ) ju  einer  gewiffen  @e 
mütöftimmung  ob.  Zhätigleit  bringen,  bewegen, 
beftimmen,  »ermbgen,  Deranlaffen  alqm  ad 
misericordiam  Ter.,  ad  nequitiam  berleiten  Ter.; 
ad  iracundiam,  consuetudinem,  se  in  eam  con- 
suetudinem  (ftef)  fo  gewöhnen)  ut;  in  fletum,  me- 
tum,  exspectationem;  falqm  terrore  ad  con- 
diciones  pacis  frieblich  ftimmen;  in  eam  spem 
ut;  in  spem  maximam  et  verissimam  sumus 
adducti  m.  acc.  c.  inf;  adducis  me  ut  tibi  as- 
sentiar;  adduc tus  sum  officio,  fide,  miaericordiü, 
ut;  alqm  adducere  ut  exiatiinet  m.  acc.  c.  inf, 
non  possum  adduci  ob.  non  adducor  ut  putem, 
ut  credam  m.  acc.  c.  inf,  aber  auch  bl-  adducor 
fl.  adducor  ut  putem,  credam  ich  werbe  bewogen 
ju  glauben,  m.  acc.  c.  inf,  wenn  brr  Begriff 
beb  ©laubenb,  m.  ut,  wenn  ber  beb  adduci  oor- 
herrfdjt,  illud  quidem  adduci  rix  possum,  ut  ea 
— tibi  non  vera  rideantur  Cic.  fin.  1,  6,  14; 
ganj  abfol.  adducor  igitur  et  propemodum  as- 
senuor;  m.  inf  u.  quin,  nulla  calamitate  victus 
excedere  proelio  — potuit  adduci,  quin  b.  G. 
8,  19,  20;  adductus  his  rebua,  cupiditate,  pre- 
cibus,  mercedulä  (im  Seutfdfen  oft  bl.  burch  auf, 
um  — willen).  3)  ftraff,  fdjarf  an  f i dj  jiehen, 
heranjif  hett  lorum,  funeB,  tormenta;  *sagittam 
(inbent  man  ben  Bogen  fpannt) ; habenas,  »arcum ; 
•securim  aubholen  mit  ic.,  »pedem  auf  heben,  um 
$tt  treten.  4)  *jufammenjiehen,  *cutem,  *ar- 
tus.  ®ab.  A]  udductlus,  adv.  comp,  ft  r eng  er 
Tac.  B)  adductus,  adj.  in.  comp.  1)  an»,  ju: 
famme ngejogen , übertr.  o.  Hubbrucf,  gejügelt 
Plin.  ep.  2)  in  galten  jufammengejoaen 
*add.  fere  rultu;  fquao  causa  frontia  tarn  add.  ? 
auch  #■  ffäerf.  fgemeffen,  jtreng. 

ad-edo,  edi,  esnm,  3.  1)  anfreffen,  anbeihen, 
annagen  iecur;  »lapides  adesi  oom  ©affet  ab» 
geriebene  u.  bähet  glatte,  *adcsi  (ergriffen  ».  ffeuer) 
postes;  ’scopulus  adesus  aquis  aubgcwafchen ; 
♦saxa.  2)  aufjehren,  aufbrauchen  extis  ad- 
esis,  adesa  pecunia,  fbona;  fadesis  fortuuis. 

Adelphi  ob.  Adelpboe,  örum,  m.  [’ASehpoi]  bie 
Brüber,  eine  ftomöbie  beb  lerenj. 

ädemptio,  önis,  f.  [adimo]  bab  Sn t jiehen,  bie 
©egnahmc  civitatis,  bonorum. 

1 . ad-bo,  (*inf.  pass,  adirier  ft.  adiri),  4.  1)  über!). 
hinju=,  heran»,  hingehen  ob.  tommen;  fich 
Wohin  begeben  ad  alqm,  Romam  atque  in 
conventum;  curiam,  ad  initium  silvac,  natio- 
nes,  Remos;  inaulam  (lanbcn),  vicos,  templa, 
fines,  oivitates;  plura  loca  (umher jiehenl ; t» 
Sotal.  adiri  jugänglich  fein;  übertr.  *famä 
sidera  emporfteigen  ju;  alb  geriet!,  t.  t.  ad  prae- 
torem  in  ius  ob.  bl.  in  ius.  2)  ju  jmbm.  ob. 
etw.  in  einer  gewiffen  Hbficpt  gepen  o)  um 
mit  jmbm.  ju  fprccpcti,  bef.  um  etw.  bittenb,  alqm 
jmb.  angepen,  fiep  an  jmb.  wenben  (auch  per 
epistulam  fcpriftlicp);  venerantem  deos,  aras 
betenb  napen,  *mille  domos  bittenb  napen; 
libros  (Sibyllinoa),  mogos  befragen.  6)  unter» 

2* 


20 


adeo  — adhuc. 


fu*enb  bereifen,  befu*en,  Bifitieren  »Lycias 
urbes,  »eastra,  fhiberna,  c)  in  feinbli*er  Ab= 
fi*t  auf  etw.  ob.  jmb.  flu  = , loSgeben,  etw.  ob. 
jmb.  angreifen  a<l  numernm  equitum;  oppida, 
»virum;  tempus  adeundi  beS  Angriffs,  d)  um 
et»,  ju  übernehmen,  flu  beforgen,  an  ein  ©ef*äft 
gehen,  et»,  übernehmen  ad  causa«  publica«, 
ad  rem  publicam;  als  geri*tl.  t.  t.  a.  heredita- 
tcm  antreten;  *gaudia  gcnieften  »ollen.  §iero. 
P*  unterjiehen,  übernehmen,  auffuchen 
omnem  «imul  fortunam  mit  pnbm.  teilen;  peri- 
culum  ob.  (feltner)  ad  periculum;  labores  et 
pericula;  inimicitias 

2.  Sd*S6,  adv.  1)  bis  bahin,  bis  ju  bem 
fünfte  a)  oortl.  eigtl.  im  9iaume;  tp.  a.  res 
rediit  bie  Sache  ifl  fo  »eit  gelommen.  6)  in  ber 
Seit,  fo  lange,  häufig  usque  a.  mit  folg,  donec, 
quoad,  dum.  2)  in  bem  fflrabe,  in  bem  SÄafje, 
fo  fehr,  jo  ganj,  fo,  m.  folg,  ut,  au*  jur  Be 
grünbung  b«S  fflefagten  (mit  Betonung)  adeo  prope 
omni«  senatus  Hannibalis  fuit  Liv. ; bah.  adeo 
non,  a.  nihil  ut  fogar  nicht  ob.  fo  »cnig, 
bafe,  ftatt  bafj,  ftatt  ju;  auch  =>  admodum 
gar,  fo  gar,  gar  fehr  7er.,  Verg.  Bei  Com. 
mit  folg,  ut  = fo  fehr,  in  f olchcm  Stabe  — 
»ie  adeone  quemquam  infelicem  esse  ut  ego 
sum!  atque  adeo.  8)  häufig  jur  $eroorhebung 
eines  SBorteS  (bef.  eines  pro«. , adv.  ob.  adj.\ 
»elehem  es  ftch  beinah«  entlitif*  anfcfjliefet,  ja  ob. 
eben,  gerabe,  gar,  alljumal,  hinc  a.  hierbon 
fogar;  tute  a.  verba  eius  audies;  id  a.  malum 
m ult os  post  annos  in  civitatem  reverterat;  id 
a.;  tres  a.  (pan$e)  annos.  QnSbef.  si  (nisi)  a. 
wenn  wirtlich,  »enn  gar  Com.\  adeo  non 
fteigernb  nach  einer  Negation  um  fo  weniger, 
geschweige,  a.  ohne  non  nach  ne-quidem  u. 
quoque  um  fo  mehr  Tac. 

ideps,  Ypis,  comm.  eigtl.  baS  weichere  gett  bei 
Slenf*cn  u.  nicht  wiebcrtäuenben  Vieren,  flaff. 
nur  rneton.  Cassii  adipes  bcS  (£.  S*metbau* 
=—  Plumpheit  u.  Beguemliehteit  de. 

Sd  optica  önis,  f.  [adipiscor]  bie  ffirlangung. 

äd-equito,  1)  heran  = , hinjureiten  ad  nostros, 
in  dextrum  comu  ad  suos;  portis  ( dat .),  f in 
primos  ordines;  abfol.;  au*  tnebenherreiten 
circa,  iuxta. 

od-ösfirlo,  (adesB.),  ivi,  4.  na*  etw.  junger 
bctommen  Plaut. 

adf  . . . udg  . . . f.  aff  . . . ugg  . , . 

äd-liaerco,  2.  1)  an  etw.  fefthangctt,  anhait; 
gen,  antieben  saxis  Liv.,  ancoris  Tac.,  »lentis 
brachiis  b.  i.  mit  untf*lungenen  Armen  jmb.  gal- 
ten. 2)  tp.  a ) bem  Orte  ob.  ber  S«t  na*  an  etw. 
ft*  anf*lie6cn,  anflohen,  aitgrenflcn  con- 
tinenti;  fvineis  silva.  b)  an  jtnbm.  ob  etw. 
glei*fam  fefthaitgen,  baoon  nie  wei*en  lateri 
gravem  dominum,  fstatms  castris;  ( IAv .)  nulli 
fortunae  animus.  c)  an  etw.  als  Anl)ängfel 
angehängt  fein  *iu  margine  voraus  war  (aus 
TOangel  au  Kaum)  auf  bem  SRanbc  betgef*ricben ; 
abfol.  ein  Ant)ängfcl  fein,  bilbeit  te  vix  ex- 
tremum  udhaesisse.  Tat).  A ) ad-hnoroseo, 
hacsi,  haosum,  3.  1)  eig.  hangen,  lieben, 
fleden  bleiben,  fi*  anhängen,  haften  ad 
turrim;  ad  saxa  Sirenum,  au*  im  Bilbe  taiu- 
quam  in  quodam  incili  iam  omnia  adhaeserunt 
in#  Stoffen  geraten  Cael.  b.  de.-,  ad  eam  (di- 
sciplinam)  tamquam  ad  aaxum.  2)  tp.  a) 
irgenbmo  fi*  anhängen,  hängen  bleiben, 


an  etw.  haften  in  his  locis;  iustitiae  honesta- 
tique  (fflgf  deserere);  0.  SJebl.  ad  onmiurn  ve- 
strum  Studium  Anflattg  fiuben ; quae  prava  sunt, 
fastidiis  bem  h®ftt  ein  übler  Sinbruff  an.  6)  o. 
'Jiebner  u.  ber  Siebe,  (treten  bleiben,  ftoffen. 
B)  ddhaeslo,  önis,  {.  baS  Anhängen,  bie  An 
f*Iief)Ung;  adhaesiones  atomorum  inter  so  de. 

SdhYbeo,  2.  [ad  u.  habeo]  1)  h'nflubrtngen, 
^führen,  twenben,  anlegen,  auflegcn,  legen 
»manu«  medicas  ad  vulnera;  »manu«  genibus 
bie  Jfniee  mit  tc.  umfaffen;  im  Bilbe  manus  rec- 
tigalibus  ji*  oeTgreifen  an  ic.;  »vincula  captis; 
bilbl.  alteri  calcaria,  alteri  frenos ; adhibetc  ani- 
mos  et  mente«  vestras  ad  etc. ; alqd  ad  panem 
nehmen,  efjen  flum  ic.;  ad  domesticum  morern 
hanc  a Socrate  adventiciam  doctrinam  tuntu 
fliehen,  bamit  Berbinben;  quattuor  initiis  quin- 
tam  naturam;  rerum  turpitudini  adhibetur  (tritt 
hinju)  verborum  obscenitas.  2)  tp.  a)  einen  ffle 
genftanb  als  Stittel  ju  einem  beftimmten  gmed 
an  jmb.  ob.  etw.  ri*ten,  ihm  entgegenbrins 
gen,  bei  jmbm.  ob.  etw.  in  Anwenbung  brin- 
gen,  oerwenben,  eine  Tenb  u.  §anblung8weife 
gegen  jmb.  ob.  bei  etw.  üben,  »eigen,  beweifen 
odores  ad  deos,  orationem  ad  vulgus;  diis  cul- 
tus,  honoros,  preces;  oegro  medicinam;  alcui 
consolationem  literis;  alcui  vim;  officium  erga 
alqm;  reverentiam  advereus  deos;  saevitiam  iu 
famulos,  Studium  ad  dicendum,  tempus,  dili- 
gentiam  ad  considerandos  res;  curam  de  alqa 
re;  iamburn  in  fabulis,  sermonem  in  pocuUs 
führen;  in  amicorum  periculis  fidem  et  diligen- 
tiam;  morbis  reraedia;  modum  vitio  ein  Blaß 
fepen  für  tc.;  (Nep.)  nullam  memoriam  contu- 
melia«  Kaum  laffen,  haben  für  tc.;  belli  neces- 
sitatibus  patientiom  jeigen  für  tc. ; Studium  atque 
aures,  modum  quendam ; cautionem  rebus  suis ; 
non  mediocrem  diligentiam.  8)  jmb.  ju  etto. 
nehmen,  jieljen,  äujieben,  julaffen,  als 
Reifer,  leilnehmer,  Berater  alqm  convivio,  »cenae, 
consilio;  »castris  socios,  »penates  ppulis;  * al- 
ter» te  mensis  deum  b.  i.  bur*  Xranfopfer  beim 
82a* tif*  als  fflott  ehren,  wie  einen  @ott  anrufert , 
»vim  ;nämli*  Ti  ui)  sapientiae  b.  i ben  ftrengen 
ffirnft  beifeite  fepen;  (Li v.)  alqm  ad  ministerium 
dapemque,  »in  partem  periculi,  fin  auxiliutu; 
oft  au*  bl.  adh.  alqm,  medicum,  festem,  fratrem, 
patronum,  interpreteis  locorum  peritos  ju  Säte 
fliehen ; »quicumque  adhibetur  deus,  heros  als 
fflott  tc.  auf  bie  Bühne  gebra*t  wirb;  (feit.)  nt. 
adv.,  jmb.  irgenbwic  aufnehmen,  behanbeln 
alqm  liberaliter,  sererius;  sic  se  (fi*  benehmen' 
in  potestate,  ut  etc. 

üd-hinnlo,  4.  an-,  flumiefiern  »equo;  übertr. 
ad  illius  (Epicuri)  orationem  de. 

adhort&tlo,  önis,  /‘.[adhortor]  Aufmunterung, 
Änmahnung.  — üdhorUtor,  öris,  in.  [adhor- 
torj  Aufmunteret,  Auffotberer,  au*  m.  gen. 
operis  jur  Arbeit  Liv. 

id-hortor,  t.  dep.  anmahnen,  aufmunteni, 
aufforbern,  anfeuern  alqm  ad  laudem,  ad 
alqd  faciendum,  fin  ultionem  «ui,  fin  bellum  ; 
m.  ut  ob.  ne,  tquo  u.  conj.\  (Ter.)  m.  bl.  conj  ; 
Boios  atque  Haeduos  de  re  frumentaria;  mili- 
tes,  omnes  cohortes  ordinesque. 

ädhüe,  adv.  [ad  u.  huc]  l)  eigtl.  in  örtli*er 
Bebeutung  bis  hierher,  wie  b.  Plaut,  adh.  lo- 
corum, aber  na*  flaff.  3pta*gebrau*  nur  in 
temporaler  u.  jwar  immer  in  Bejiehung  auf 


Adiabenus  — adiicio.  21 

Nt  Äegenwart,  nicht  auf  bit  Vergangenheit  a)  *puellas  leto;  bef.  B.  tobt  alqm  alcni  Ter.-, 

bi#  je|t,  bisher  pro  te,  sicut  adh.  feci,  üben-  bat),  ‘ademptus  hingerafft, 

ti-iime  supplicabo;  ad  hone  morem  qui  usque  itrt-lnsnrgo,  3.  fid)  babei  erbeben,  colles  hie. 
adhuc  est  retentus;  adh.  Ligarius  omni  culpa  adipatus.  rtilj.  [adeps]  tigtl  fettig,  B.  ber  Siebe 
racst  nach  bem,  »aä  icf)  bi#  je|t  gegeigt  hobt;  überlaben,  f ch  w ü l ft  i g opimum  qnoddam  et 
■eripsi  ctiarn  illud  — disertos  me  copnosse  non-  tamquam  adipatae  dictioms  genus  f.'t'c 
nallos,  eloquentem  adhuc  neminem  (Wofür  in  fidtpiscor,  ndeptus  sum,  3.  dtp.  (inf.  adipiscier 
fetter  Siebe  flehen  würbe:  cognovi  — adhuc  I’laut.)  [ad-apiscor]  1)  einboten,  erreichen 
neminem);  ille  igitur  xidit,  non  modo  quot  alqm.  2)  etw.  mit  glücflichem  (Erfolge  erfirebett, 
fnment  adh.  philosophorum  de  summo  bono,  erreichen,  erlangen  landem,  gloriam,  victo- 
sed  qnot  omnino  esse  possent  senteutiae  (Wo  riam,  ins  suurn;  nos  ea  qnae  consecnti  sumus, 
»enttabe#  gtfagt  haben  würbe:  tot  adhuc  fuerunt);  bis  studiis  et  artibus  adeptos  esse;  bonores  a 
mt  Briefftil  unam  adh.  a te  epistulam  accejxram  populo;  partic.  adeptus  nt.  gen.,  rerum,  domi- 
ureil  ba#  pUqpf.  ba#  perf.  oertritt);  in  nachtlaff.  nationis  (wie  potin)  Tnc.\  pass.  Satt.,  Tac.-, 
Seit  such  boh  ber  eigentl.  Vergangenheit;  m.  SRegat.  gmeifelh-  b.  Cic.  ile  sen.  2,  4. 
nlh.  non.  neque  a.,  nihil  a.,  a.  nullus,  nullus  a.  äditto,  önis,  f.  fl.  adeo]  ba#  fjingugehcH,  §in  » 
/<:  n o cb . immer  noch,  auch  icht  noch,  Bon  bem,  gehen  quid  tibi  hanc  aditio  est?  wo«  h«h  bu 
irc#  bi«  ju  bem  gegenwärtigen  geiipunfte  ge;  gu  biefer  bingugehen?  Plaut. 
idiitht,  obgleich  man  ba#  Aufhörcn  beäfelben  er-  adltiis,  us,  m.  [1.  adeo]  1)  ba#  $eran»,  §in  = 
Mtttn  lännte  sed  adb.  de  consuetudine  exerci-  gugeljcn,  ber  y u g a n g , multitudinis  Angug;  a. 
Utioni»  loquor;  Caesar  minaces  ad  senatum  et  atque  abitus;  urbes  uno  a.  atque  adventu  ca- 
scerbas  literas  miserat  et  erat  adb.  impudens  ptae;  litoris;  difticiles  a.  habere  ad  pastuni; 
do  ba#  imperf.  erat  auf  ^Rechnung  bc«  Brief-  ‘ventis  est  a.  bringen  hin;  *buc  a.  ferre  feine 
Eil#  iommt);  haec  legatio  verbis  adh.  (immet  Schritte  lenfen.  3n#bef.  o)  ba«  Siecht,  bie  SRög- 
Md))  lenior  est,  re  asperior;  noch  immer,  noch  liehleit,  öelegenheit  bc#  §ingugehen#,  ber 
»eitet  insatiabilis  avaritia  est  adh.  implere  Sfutritt, 3ugang,  auch  gu  einer  fßerf,  Aubieng, 
rolle,  qnod  iam  eircumfluit,  adh.  penetrare  in  in  forum;  quibue  solis  a.  in  domum  familiarior 
Indiam  Curt.-,  quaerenti  an  adb.  aliqui  conscii  erat;  nullum  a.  ad  eos  esse  mercatoribus ; a. 
"■»ent  Just,  2)  f fteigernb  ft.  etiam  b.  comp.  habere  ad  alqm,  homo  rari  aditus  feiten  gu» 

i'iiibenns.  adj.  au#  ob.  gu  Abiabene  (einet  ganglid),  a.  ad  alqm  difficilior;  faciles  a.  ad 

itobinj  Äfftjrien#,  j.  Shtrbiftan)  gehörig,  a b i a --  eum  privatorum;  aditum  petentibus  conveniendi 
benifq;  auch  subet.,  Tac.  non  dare  Nep. ; f aditum  regis  (gum  &■)  obti- 

Nlirio  f.  adiicio.  nere;  commendationis  burch  (Empfehlung  Cace. 

«4lw,  egi,  actum,  3.  [ad-ago]  1)  heran»,  hin-  &)  meton.  ber  gugang,  (Eingang  al#  Crt  insu- 
latieiben,  »führen,  -btingen;  hincintrci»  lae,  templi,  ad  portum,  ab  terra,  ex  Gallia, 
ita,  »ftofeen  pecus  e vicis,  fequos  per  publi-  aditum  habere  pedibus  B.  ber  fianbfeite,  naribu« 
■s»;  tigna  fistucis  einrammen,  turrim  heran»  tnediocrem;  perangustus,  facilis,  difficilis;  *adi- 
idtieben;  telum,  tormentum  in  litus;  alcui  ensem,  tum  occupare,  ‘obsidere,  omnes  a.  claudere, 
eladium  Verp.,  Liv.;  scalprum  in  articula  JAv  ; utrumque  a.  interchiderc.  2)  übertr.  a)  ber 
ttelam  parti  corporis,  telum  tormento  missum  Sef)ritt,  (Eingang  in  etw.  primus  a.  et  postu- 
«hgi  non  potest  trifft  nicht  bi#  hin  Caes.;  ’alqm  latio  Tuberonis  haec  fuit;  qui  a.  ad  causam 
: »Imine  ad  nmbras  hinabfchleubern;  *alqm  prao-  Hortensio  patuerit.  b)  UJi ö g l i cf) t e i t gu  etw.  gu 
fqstem  tnrbine  (im  SBirbel);  ‘sagitti  turbinc  gelangen,  Gelegenheit,  Wittel  u.  SBeg,  gu-- 
*daeU;  al«  gerichtl.  t.  t.  alqm  arbitrum  ft.  ad  a.  tritt  ad  alcis  aures,  ad  honorem,  adeaconauda, 
»et  btn  Schicb#rid)tcr  fich  gu  ftcflcit  nötigen,  laben  a.  et  causa  postulandi,  patefacere  a.  rorum;  a. 
(*e.  2)  gn  einet  Jpanblung  ob.  in  eine  Slage  t r c i - laudis,  qui  semper  optimo  cuique  patuit;  ser- 
iell, bröngen,  bringen  alqm  ad  insaniam  monis  Berechtigung  gu  tc. 
r»r.; ‘fnötigen,  gwingen  gu  m.  inf.,  faeriore  ad-iaceo,  2.  bei  ob.  neben  etw.  liegen,  an- 
•d:gi  copidine;  *in  faciem  prorae  pinus  adacta  grengen  ad  ostium,  ad  Aduatucos;  mare  Nep., 
tone  gefialtet  wie  tc.;  alqm  iusiurandum  ob.  Etrunam  Liv.;  agro  Romano  Liv.,  populi  adia- 
iareiurando,  ad  iusiur.  jmb.  in  6ib  u.  ^flicht  eentes;  fsubst.  ».  adiacentda  Umgegenb. 

»tbmen,  fchmören  laffen,  in  verba  alas  (nach  adlectio,  önis,  f.  fadicio]  1)  ba#  4>ingufügcn 
ratet  Bon  imbm.  Dorgefagten  Sfotmel)  — jmb.  für  populi  Albani;  (?bc.)  familiarum  adiectiones 
eisen  »treiben:  milites  sacramento  etc.  j.  sacra-  Hispaniensibus  dedit  Berfiattete  ben  S neue  ga 
»entum.  utilien  aufgunehmen ; al#  t.  t.  ber  ®efd)äft#fpr.  ba# 

^i»s,  #mi,  emptum,  3.  [ad  u.  emo]  1)  ent-  Kulegen  gum  greife,  Wehrbicten  Liv. 
athmen,  hinweg  , megnehmen,  nehmen,  aallclo,  ieci,  iectum,  8.  [ad  u.  iacio]  1)  nach, 
cstjiehen  (ohne  ben  Begriff  ber  Bemalt,  gern,  bi#  an  ob.  anf  etw.  hinwerfen,  -fchleubern 
u wgng  auf  etw.  ®ute«)  alcui  peenniam,  rogna,  telum;  quo  telum  adici  potest  auf  Schuhwette; 
•Um.  munus,  ‘sonrnos,  *lumen  (ba#  Sieben),  tantum  (nür  fo  Biel)  a rallo  eius  prima  acies 
*'»ti  lnmina  (ba#  Augenlicht);  militibus  arma;  aberat,  uti  ne  telo  tormentoTe  adici  (*c.  ad 
uuniu  mei  mos  mihi,  non  me  ipsum  adome-  aciem)  posset  Cats. ; voces  auribus  alcis  adiectae 
nat;  alcni  sensus  abfprechen;  *omne  ins  alcui  bie  gu  ben  Ohren  jmb«.  gelangten;  fprichm.  alcui 
oterdicto  (t).  Brotor)  =>  für  blöbfinnig  erlläreit;  rei  albura  calculum,  f.  calculus  2);  übertr.  hin- 
pcieseatem  facultatem  insequendi  sui ; omni  spe  werfen,  anf  jmb.  ob.  etw  richten  oculum  alcui 
r,[»4randi adenipta, prospectu tenebris adempto ; rei;  oculos  cupiditatis  ad  alqd;  alquo  impru- 
»hin  metum,  cura*  Ter.,  ‘dolores  benehmen;  tn.  dentiam  oculontm  au#  Berfeljen  ben  Blid  Wohin 
(Ke.  Verr.  4,  §•  161;  *m  inf.  nerbieten;  B.  richten;  animum  ad  alqm  Ter.,  ad  alqd,  (7,ir.) 
$trf.  entreißen  alqm  (alcui),  alcui  puellam;  alcui  rei;  ‘fdictis  mentem.  2)  an,  neben  ob. 


22 


adiudico  — admaturo. 


auf,  in  etw.  ijintfjun,  f) t « l c ß c tt , /ftellcn, 
sftfccn,  = gieficic  rogura  buBtumve  novum  (ad) 
aedes  alienas  XII  lof.  b.  Cic.\  feapiti  insignia; 
aggerom  ad  munitiones  aufwerfen,  terram;  mu- 
nitionem  aufffihren;  adiectfi  planitie  Womit  fidj 
eine  ®brnc  aitfdtliffit;  flatus  est  adiectum  (leb nt 
fid)  an)  fluinini;  animos  iuvoni  einflöftett.  3n4bef. 
a)  al«  Cermeljtung  binjufügen,  =tb«n, 
jufepett  ad  belli  laudem  doctrinae  et  ingenii 
gloriam;  falqm  ad  numerum  sodalium;  muneri 
agri  aliquantum  Lia;  latitudinem  aggeri  (,'urf. ; 
* Britannos  imperio;  + magnitudini  Pori  notb 
tttebi  berttotbeben.  6)  bei  Saufen  u.  Serfteigerungen 
tnebt  bieten  supra.  e)  *fitt  bet  Siebe  b<nju= 
fügen,  b'näufepen  his  («.)  m.  acc.  c.  inf. ; 
im<, fr.  huc  adice,  adice  quod  -=■  adde  quod. 

ad-iüdl  co,  1.  1)  ritbietlitb  jntbm.  etw.  al«  ©gern 
tum  ob.  überb.  juerfennen,  jufpreeben  alcui 
regnura;  mulierem  Veneri  in  servitutem;  alcui 
causam  bie  Sache  ju  ©unften  jntb«.  nttfdjcibeit ; 
*si  quid  abest,  ItaÜB  »rmis  ju  bet  röm  Hetr= 
ftbaft  sieben.  2)  tp.  jmbm.  ctw.  jufibteiben 
alcui  salutem  imperii. 

adluero  f.  adinvo. 

adlümentum,  i,  «.  [adiuvo]  Hilf«  , Untet  = 
ftüpungbmittel,  Seiftanb  alcis  rei;  adiu- 
menta  consulatus  (ala  ctflötenbet  gen.)  doctrinae; 
ad  alqd;  alcui  rei  [für  etw.);  alcui  esse  adiu- 
mento  ad  alqd  ob.  in  olqa  re;  a.  afferre. 

adtnnctlo,  önis,  f.  [adiungol  1)  ba«  ilnlnfipfen, 
bet  Slnfcblujj  naturao  ad  hominem;  nulla  po- 
test  esse  homini  ad  hominem  adi.;  animi  rei 
voluntatis  Hinneigung;  nl«  tbet.  gigttr  ■=  ini- 
tevlif,  avvitfvypevov  bic  Beziehung  einet  bJtä= 
bifat«  auf  mebrete  ©ebattfett  Oie.  2)  bat  »ernteb= 
tenbe  Hinjuffigen,  Hnreiben,  Snfcbliefjen 
rirtutis;  Terborum.  lab-  tbet.  t.  t.  ein  bebingen- 
btt  u.  befdtränfenber  3nfafc,  bic  Scftftrü itfuttg. 
— adlunctor,  5ris,  m.  [adiungo]  bet  H ' n } u = 
füget  ille  ulterioris  Galliae  Cie. 

ndlnnctns,  ndj.  m.  comp,  [partic.  B.  adiungo] 
eng  oetbuttben  a)  m'ng.  n bat  einet  bletfon  ob. 
Sache  eigentümliche,  ®bat®iietiftif(bt  pie- 
tatis  adi.  esse;  propiora  huius  cauBae  et  ad- 
iunctiora;  pl.  n.  (aevo)  bat  jebem  Sebentaltei 
©gentüntlidtc  Hör.  ft)  alt  tbet.  u.  log.  I.  t , .«in g. 
n.  negotio  bat  mit  einet  aatbe  in  Scrbinbutig 
Stebcnbc,  woraus  man  für  bic  Sache  felbfl  Sd)Iüffe 
sieben  fann;  pl.  n.  Siebcnumftünbe  bet  3eit, 
bet  Ortet. 

ad-lungo,  3.  anlnüpfen  1)  eigtl.  anfpannen 
•tauros  aratro,  *equos;  ‘anbinben  ulmisvites. 
2)  iibettr.  a)  räumlich  u.  seitl.  anfügen,  =teiben, 
s jeb lieben  parietem  ad  parietem  communem; 
acceseionem  aedibus;  adiunctum  esse  alcui  rei 
an  etw.  ftofjen,  greinen;  fpars  flumini  ad- 
iuncta;  adiunctus  fundus;  altern  tu  (anni  tem- 
pu»)  hiemi  adiunctum  est;  horum  aetati  duo 
adinncti  C.  Fannii  fuerunt;  o.  fJetfonen  bei: 
geben,  beißefeilen  Samnitium  exercitum;  im 
©IcicbmS  iuris  scientiam  eloquentiae  tamquam 
ancillulam  pedisequamqne;  loca  provinciae  ein: 
BCtleiben;  navom  ad  rehquas;  legionem  legioni. 
ft)  intbef.  «)  in  bet  Siebe  an  etw.  anlnüpfen, 
an  reiben  verba  ad  nomen  adiuncta  ffipitpeta; 
similitudines  adiungens;  rebus  praesentibus  adi. 
atque  annectere  futuras;  sequentia  bie  [folgt: 
fäpe.  ß)  politifd)  ju  etw.  binsufügen,  = fd)la  = 
gen  Ciliciam  ad  Imperium  populi  Rom.;  vec- 


tigalia.  y)  bureb  Sünbnit  bereinigen,  Bet: 
binbett,  an  fitb  fnüpfen,  für  fid)  gewinnen 
urbem  ad  amicitiam,  in  societatem;  bellicosas 
nationes  alcui;  eonciliare  animos  honununi  ct 
ad  usus  suos  adi.;  alqm  sibi  socium,  sibi  ami 
cum;  uxorem  (sc.  sibi)  fid)  snlegen;  alqm  sibi, 
sibi  societato;  moderato  et  prudenti  viro  ad- 
iuncto  collega;  adiuncto  alqo  in  Setbittbung  mit; 
se  alcui  rei,  ad  alqd  fid)  anfdtlicfjcn  an,  se 
eomitem  fugae  alcis,  se  ad  causam  alcis;  se 
alcui.  8)  mit  etw.  Bereinigen,  oetbinben, 
paaren  verbis  solntis  numeros;  ad  honestatem 
voluntatem;  adiuncto  ( abl . «fts.)  vero,  ut  etc. 
Bereinigte  ob.  Betbanb  f«b  aber  bamit,  baft  Ctc. 
off.  2,  §.  42.  t)  jmbm.  ob.  einet  Sache  beilegen, 
beimeffen,  Bet  leiben,  oetf  (baffen,  ct  wer  beit 
ädern  visis;  honorem  populi  Rom.  rebus;  sibi 
auxilium;  benevolentiam  (sc.  sibi)  lenitat«;  di- 
ligentia vestra  nobis  adiungenda  est.  J)  nad) 
etw.  binriditen,  eiltet  Sache  suwenben  animimi 
ad  alqod  Studium  Ter.\  crimen  et  suspicionem 
ad  praedam.  »j)  jmbm.  eine  Molle  »“teilen 
alqm  ad  suos  sermones;  ei  dialogo  aaiunctnm 
esse  tertium  bie  britte  Molle  haben. 

ad-lüro,  1.  1)  basu,  ttctd)  ba»u  febwüten  alqd; 
praeter  commune  insiurandum.  2)  befebwöten, 
eiblid)  Betficbetn  ob.  Betfprecben  omnia;  m. 
acc.  c.  inf i;  per  deos  Ter.-,  *m.  bl.  acc. 

adlüUbllis,  ndj.  [adiuto]  behilflich/  ^ilfTcicti 
operam  diu-e  Plaut. 

adtiito,  1.  [ frequent,  o.  adiuvo)  helfen,  unter: 
ftüpen  alcui  onus,  alqm  Com.]  id  acliuta 
me  Ter. 

udiütor,  öris,  im.  [adiuvo]  Unterftüfter,  (Mc 
bilfe,  Helfet,  Seiftanb,  in  üblem  Stnnc  H»el  = 
fctibtlfer  mihi  venit  a.;  hoc  adiutore;  adiu- 
torem  esBe  alcis  honori  et  dignitati;  alcis  rei, 
in  alqua  re,  ad  alqd;  intbef.  auf  bet  Sühne  bet, 
welcher  bureb  feine  Mode  bie  Mode  eine»  anbern 
unterflüht  u.  bebt,  bet  Spielet  einet  Meben 
tolle  haberes  magnum  adi.,  posset  qui  ferre 
secundas  Hör.]  bet  Sffentl.  ©ebtlfe  eine«  Staat« 
beamten,  ¥lbjuntt,  Wttaehci;  fbie  gteunbe  u 
ÜHiniftcr  be«  finifer«.  Dao.  adlütrix,  leis,  f. 
bie  Helferin  reginä;  sceleris  alcis;  in  alqa  re 
Ter.-,  inSbef.  (TVic.)  legio,  93enenttung  bet  ctflcti 
u.  »weiten  Segion,  bie  au«  Seeleuten  jur  Vtufl)ilic 
gebilbet  warb. 

ad-iövo,  iüvi,  iütum,  1.  [ootll.  adiüero  — ad- 
iuvero]  untetflüpcn,  helfen,  beipeben  alqm 
in  alqa  re.  ad  alqd;  alqm  operü;  m.  ut  baju 
helfen,  bafs,  *ne;  Be  mtuiibus  fid)  auf  ft  ent  men ; 
alqm  auch  moralifch  = aufriebten,  ermutigen 
clamore  militem;  fptichw.  fortes  fortuna  adiuvat 
Sagen  gewinnt;  auch  b.  Sachen,  etw.  nutet: 
ftüpen,  befbrbetn,  ffltbettt,  ju  flotten  lont 
men,  etw.  nübten,  untetbalten  maerorem  orn- 
tionis  lacrimis  suis;  rem  proclinatam;  opinio- 
nem;  »ignes  SiebcSfeuer;  fictum  bostis,  tpreco- 
alcis;  fcogitatio  ipais  noctis  tenebris  adiuvatur; 
abfol.,  nüplich,  fftrbetlich  fein,  frommen, 
beitragen  alqd;  non  multum;  multum  ad  renr; 
id  manne  ad  fallendum;  a[«  Philoj.  f.  t.  caasao 
adiuvantes  mittelbate;  non  haec  adiuvantia  cau- 
sarum  (al*  Übetf.  B.  ivvahin)  TOiturfachert. 

adi,  etc.  f.  all  etc. 

Admogetobriga  f.  Magetobria. 

ad-mfttfiro,  1.  jur  Meife  bringen,  befdjleu, 
nigen  seditionem  Oaet. 


admetior  — admitto. 


23 


ad-mettor,  4.  dep.  j u m e f f e n frumentuin  exer- 
ritoi,  militi. 

tdmetns,  i,  m.  1 ) Sicrrftßer  Bon  Sßßerä  in  Ißef- 
iahen,  Oiemal}!  btt  SUIcftit.  2)  König  btt  SDloloj* 
fer  Nep. 

ad-mTgro,  1.  ßinjitlommcn  Plaut. 
adminYcülor,  1.  dtp.  1.  [adminiculum]  bureß 
pfähle  ft  u ß e u vitem  Cic. 

admlnicülnm,  i,  tt.  1)  t.  t.  Stöße  bet  SBcini 
u.  anbeter  SRanlrngeroäcßfe,  aueß  o.  ben  jpänben  ob. 
Jfnieen,  roenn  man  fieß  auf  fie  jtößt  ipaig  adm. 
prolapsi.  2)  tp.  a)  Hilfsmittel,  SBertjeug. 
1)  Stöße,  ©tißilfe,  ©eiftanb  id  adm,  senec- 
tati  meue  erit. 

ad-mtnister,  tri,  m.  1)  bet  jmbm.  jut  £nnb  geht, 
Wiener,  ®eßilfe  adm.  ad  ea  sacrificia  Druidi- 
bus  utuntur;  victus  eotidiani.  2)  ber  ©eßilfe 
uberßnupt,  bef.  im  öblcn  Sinne,  SB  erzeug, 
Helfertßelfer  sociua  et  adm.  omninm  conai- 
liornm;  Timarchides  erat  adm.  istiua  cupidita- 
tum;  C.  Mallium,  audaciae  satellitem  atque 
adm.  tnae.  — ad-mlnistra,  ae,  f.  ©cßilfin, 
Wienerin  artes  huius  adm.  comitesque  vi r- 
tatis  Cic. 

admYnUtritlo,  önis,  f.  [administro]  1)  $anb  = 
reießung,  öilftleiftung.  2)  Leitung,  Set» 
maltung,  ceforgung  einet  Satße  rerum  publi- 
carum;  tormentorum  Hanbßabung;  belli,  mundi; 
omni*  bas  ganje  Sclageningtgefcßäft  Caes.;  exi- 
tos  adniinistrationcsque  (freie  Scnußuitg  buttft 
Slnt*  u.  ©infußr)  Brundisini  portus  (Vs. ; fof- 
ficia  et  adm.  Staatigejcßäftc  u.  amtlidfe  Set» 
rießtungen. 

admTntstrfttor,  öris, nt.  [administro]  ©ermattet, 
lienfer  belli  gerendi  Cic. 
ad-mTnlgtro,  1.  1)  intrans.  jmbm.  jut  Hanb 
geben,  aufmatten  alcui  ad  rem  divinam  beim 
Opfern  Flaut.  2)  Irans.  Bettealtcn,  befolgen, 
leiten,  Borfteßen,  lenten  negotium,  rem  fa- 
miliärem, rem  publicam,  provincium,  mundum, 
navem;  ßäufig  Bom  Kriege  imperium,  summam 
remm  bat  Cberfommanbo  füßren,  exercitum ; bel- 
lum leiten;  militeg  omnia  per  ge  trafen  Bon  felbft 
ade  fDtafjregeln ; haeo  ita  Caesar,  ut  etc.  traf 
fokße  fDtaferegeln,  baff  ic.  ; rem  pnblicam  (mit  u. 
oßne  exercitu)  militärifcß  Bemalten;  eo  peius  res 
administratu  est;  öberß.  Berritßtcn,  befotgen 
dertr&m  partem  operis  Bon  bet  «eßteu  Seite  an 
greifen;  feaedem  antitftten;  abf.  feinen  I i e tt  ft 
tbun,  Hanb  anlegcn,  arbeiten  milites  inter 
vineag  sine  periculo;  a quibus  cum  tardius  egget 
adminis  trat  nni. 


»dmiräbills,  e,  adj.  m.  comp,  fadmiror]  be  = 
tounbetungStofttbig;  and)  fcltfam,  fonbet* 
bat,  beftembenb.  San.  a)  udmiribTlTtas, 
ätia,  f.  ©emunbctungsroörbiglcit  (in  pßtlo» 
fopb  Spratfje)  baec  anirni  despicientia  adm. 
magnam  facit  ift  etwa*  fehl  ScmunbernStotrteS ; 
caelestium  rerum;  cum  adm.  maxima  definire. 
b)  udmirabtliter , adv.  bemunberntmert, 
tsunbetbat;  fcltfam,  beftembenb. 
admirandus  f.  admiror  1). 
sdmirätlo, önis,/'.  [admiror]  l)bieSetBunbeiung 
(als  ®efößl),  bat  Slnftaunen,  oft  m.  gen.  obj. 
copiose  sapienterque  dicentis;  divitiarum;  ini- 
cere  cuivis  admirationem  sui  Nep. ; fquo  diu- 
tine  in  admiratione  aui  detineret  (*c.  eum);  feu- 
ius  tarnen  rei  maior  nostra  quam  reliquorum 
eet  adm.;  tanta  simul  adm.  miseratioque  yiri 


incesgit  omnes,  ut  Liv. ; in  magna,  maxima 
adm.  esse  ©egenftanb  ßoßer  9 fein;  est  etiam 
adm.  nonnulla  (ettn.,  tonS  Setounberung  Betbient, 
Söemunberntmertci)  in  bestiis  Cic.;  admiratione 
affici  f.  afficio  -4);  pl.  Äußerungen,  Huebrücßc 
bet  ©emunbetung.  2)  Setmurtbctung,  Stau» 
nen  risus  popul i atque  adm.  omnium  vestrum 
facta  est;  obstupefacti  admiratione;  stupor 
omnes  admiratione  tarn  atrocis  rei  defixit;  ad- 
mirationem alcui  movere;  reprehensionis  alqd 
aut  certe  admirationis  habere  erregen ; coneulera 
adm.  inceseit,  quod  etc.  — *fadmirätor,  öris, 
m.  [admiror]  Sctounbetet  alcis.  — ad-miror, 
1.  dep.  1)  bctBUnbetn,  anftaunen  alqm;  alqd; 
eorum  ingenia  Ter.;  alqm  in  alqa  re;  alqm  ex 
ore  alcis;  sapientiam  oratori»;  leibtnfcßaftlidt  bc= 
lounbem  u.  beaeßren  Hot.  ep.  1,  6,  1 nil  adrui- 
rari;  admirandus,  nbieftio.  bemunberntmert 
adm.  in  modum.  2)ftd)  über  etm.  uermunbern, 
etm.  auffallenb,  fonbetbar  finben,  mit  Sie* 
ftemben  »aßrneßmetl  quid  admirati  estis? 
Plaut.;  brevitatem  epistulae;  nihil,  cum  acci- 
derit;  alqm  in  alqa  re;  alqd  in  alqo;  (ungc* 
Wößni.)  hoc  primum  est,  in  quo  admirer,  cur 
Cic.;  de  alqa  re,  de  alqo;  m.  acc.  c.  inf;  m. 
quod,  cur,  unde,  ne  (angeßöngt)  — an;  ne  quis 
sit  admiratus  (oerwunbert),  cur  Oie.;  maxime 
admirandum  (bat SBunberbatfte)  videtur,  quod  etc. 
ad-migeeo,  2.  1)  beimif  (fielt  saporem  gallae 
Verg. ; aquae  admixtus  calor;  admixto  ealore. 
®aß.  o)  übetß.  beifügen,  beigeben  antesigna- 
nos;  his  milites;  versug  orationi;  nulla  ad- 
miscetur  (gefeilt  fitß  baju)  opinio  officiosi  do- 
loris.  6)  ßineinmiftßen,  oertBitfcln  ne  me 
admisceas  Ter.;  ad  id  consilium  admisceor; 
Trebatium  nostrum  quod  isto  (adr.)  admisceas, 
nihil  est.  2) ntit etm.  a n » , Betntiftßen  hoc  genug 
radicis  admixtum  lacte;  af  r multo  ealore  ad- 
mixtus  est;  neque  ullä  praeteren  sunt  admixta 
(sidera)  naturü;  öbertr.  urbes  maritimao  ad- 
miscentur  (roetbett  Bertraut  mit)  novis  sermonibus 
ac  disciplinis. 

admlggirins,  ii,  m.  [admitto]  eigtl.  bet  ifiußt 
ßengft,  baß.  B.  geilen  SRenftßen  Plaut  . Cic. 
fad-missio,  önis,  f.  bie  flulaffung  ^um  fförften, 
9lubien},  officium  admissionis  bat  Klint  beffeti, 
bet  bic  Slubienjeti  befolgt,  bce  Setcmonictimeifter«. 
— ad-mlssnm,  i,  ».  Stßulb,  Setgeßen. 
admlstio,  admistns  f.  admixtio,  admixtus. 
ad-mitto,  3.  (»ync.  inf.  perf.  udmisse  Plaut., 
inf.  prass,  pass,  admittier  Verg.)  1)  etm.  moßin 
ob.  auf  etm.  ßinfcßiefjen,  lotgeßen  laffen, 
lotlaffen,  a)  cquum  in  alqm  auf  jmb.  lo«= 
fptengcu;  equo  admisso  ob.  equis  ailmissis  im 
geftterften  Saufe;  admissi  eqni  baßinfprengettbe. 
®aß.  fadmissae  iubae  frei  ßetabmaHenb ; *ad- 
misso  passu  in  befeßteunigtem , raftßem  Stßtitt; 
♦admissae  aquae  teifeenb  baßinflieftenbet  Strom; 
♦admissa  rota  tof  cf)  umlaufenbet;  * admissae  ra- 
te*; *arcus  imbnfer  venturam  aquam;  *per 
colla  admissa  — admissi  equi;  *se  ventis  unda; 
in  eo  quod  semel  admissum  (in  ®ang  gefeßt) 
cobreeri  reprimique  non  potest  Cic.  2)  moßin 
geßen  ob.  fommen  laffen,  gulaffen,  ein* 
laffen  a)  alqm  in  cubiculum,  talqm  in  ob.  ad 
conspectum  suum;  *spectatum  admissus,  *lovis 
arcanis  (dat.)  b)  ©ctfonen  ®in=  ob.  ijutritt 
oerftatten,  fie  jtulaffen  ad  se  u.  bl.  adm.,  bef. 
jut Klubienj; t«l4  3«§4icl-  e) jut  Jeilnaßme 


24 


admixtio  — admurmuro. 


mt  etm  jjulajfcn,  su  einet  Beratung,  einem  ®e 
jigäft  alqm  ad  Consilium,  ad  Colloquium;  horum 
in  numerum.  d)  SBortcn,  Bitten,  einet  filage 
Gittaattfl  gcftatten,  Baum  geben,  fie  auf  nehmen 
nihil  quod  salutare  esset,  ad  auimum  ju  Her  jcu 
nehmen,  ne  ail  auros  quidem  bantad)  gören; 
auribus  condiciones;  precationem,  fpreces,  fso- 
lacium.  3)  o.  unerlaubten  §anbtungcit , bic  man 
qleictjinm  an  fug  gcrantommen  lägt , f icg  er- 
lauben, begehen,  oetfigulben  facinus,  scclus, 
dedecus,  maleficium;  in  se  tantum  facinus, 
(Hör.)  nihil  in  se;  quid  erat  cur  Milo  non 
dicam  admitteret  (sc.  tale  facinus  in  se),  sed 
optaret?  Oie.;  +alqd  secus  einen  SRifjgriff  bc= 
geben;  auig  ettu.  julaffen,  jugeben,  geftgehen 
I a j f e n sumptum  multum  Ter. , litem , religio- 
ncs;  alb  1. 1.  bet  Üluautaljpr.  ave«;  og(.  addico  1). 

admixtio,  önis,  f.  [admisceo]  Bcimiftbung. 

ad-tnöderor,  1.  dep.  nadj  bem  tetbten  Blaff 
cintiditen  se  risu  fi<b  mäfjigen  int  ic.  Plaut. 

ndmSdiim,  ade.  (admodum,  bib  an  bab  gehörige, 
»öde  SKafe)  1)  bei  3al^lcn&efttmtnuitflen  minbc  = 
ftenb,  menigflenb,  wobt  an  bic,  gut  an  bie 
turres  adm.  CXX  excitantur;  decem  annos  adm. 
haben«.  8)  bei  ©rabbeftimmungen  in  B ollem 
Blajjc,  in  hohem  Stabe,  im  oollfteu  Sinne 
beb  SBortb,  Böllig,  ganj,  übetaub  adm.  gra- 
tus;  deditus  religionibua ; neque  adm.  sunt 
muiti;  adm.  raro,  satis  a. ; a.  quam  saeTus  est 
Plaut.-,  puer  a.,  a.  adulesccns,  adulescentulus ; 
non  a.  grandis  natu;  a.  nihil,  nihil  a.,  nullus 
a.  fo  gut  toic  niebtb,  mie  feinet;  exacto  adm. 
mense  Februario;  me  adm.  dili^unt;  ne  se  a. 
animo  demitterent;  inbbef  b.  bejabenben  u.  bc= 
flätigenben  Jlntmorten  gaitj  reibt,  ja  loobt, 
freilitg  Com. 

admoenlo,  4.  [ad  u.  moenio  =—  munio]  an  eine 
Stabt  S? altern  bauen,  fie  mit  Belagerungb= 
toetfen  umgeben  Plaut. 

ad-mölior,  4.  dep.  a)  et».  (Scgweteb)  an  etw. 
binbetnegen,  attbtingen,  antegen  manus 
alcui  rei  Plaut.-,  natura  rupes  praealtas  admo- 
lita  est  Curt.  b)  fitb  in  Bewegung  (eben  ad 
hirundinum  nidum  admolirier  Plaut. 

ad-möneo,  2.  jmb.  anmabnett  (Berftärfteb  moneo, 
a)  jmb.  an  et»,  erinnern,  jmbm.  et»,  inb  @e  = 
bäcgtnib  rufen  alqm,  alqm  alcis  rei,  de  alqa 
re,  alqm  haec,  multa,  eam  rem;  illud;  fett,  mit 
beftintmtem  acc.  ber  Satbe  * ante  actos  annos; 
+m.  inf.  cum  praesentiä  eius  urbicas  res  agere 
a liberto  Helio  admoneretur;  m.  acc.  c.  inf. 
necessitas  ferendae  condicionis  humanae  esse 
hominem  erinnert  einen,  bab  ntan  Cic.-,  cum  se- 
curibus  sibi  fasces  praeferri  üb.;  recte  ad- 
mones,  inbbef.  an  eine  Sdjulb  mahnen  alqm, 
alqm  acris  alieni.  b)  jmbm.  ettt>.  ju  bebenten 
geben,  Borftellungen  machen,  jmb.  marnen, 
ctmabnen,  Ronftr.  tote  a);  qui  admonent  amica; 
paus,  multa  extis  admonemur;  admonitus  ab 
aliis;  casu  admoniti.  c)  jmb.  ju  ettt>.  c rmab 
nen,  aufforbetn  alqm  m.  ut,  ne,  m.  bl.  cot y., 
admonebantur  quo  (=  i*eo)  maiores  pararent 
uecessitates  b.  G.  8,  63,  2;  *f  m.  inf-,  inopes 
nullo  somnio  ad  thesaurum  reperiendmn  ad- 
monentur  Cic.;  auch  jmb.  jur  Igätigleit  a it 
treiben  u.  nötigen,  an  feine  Sigulbigteit 
mahnen  *telo  biiugos;  fa  servo  eius  manu  le- 
viter  admonitus.  25ao.  Ä)  adinöiuta,  «.  pl.  •=- 
admonitiones,  m.  praecepta  Detbunbeti  Cic.  de  or. 


2 §.  64.  B)  admönitlo,  önis,  f.  bab  Bl  ah  nen 
a)  Erinnerung  an  ctro.  xerbi  unius  an  ein  ein= 
»igeb  ®ort  ; tanta  est  in  locis  adm.  «=  mabnenbe 
Straft.  b)  Ermahnung  jn  etm.,  Borfietlung, 
Belehrung,  3ureigtwcijung,  auig  im  pt ; 
tthätlidjc  3ured}tmcifung,  3ütgtigung.  C)  ad- 
muultor,  öris,  i«.  Erinneret,  Blagner  ad- 
monitoro  non  egere;  ’operum  jur  Slrbeit.  D) 
admiinTtrlx,  leis,  f.  [admoneo]  SrmagncTin. 
E)  admönttu,  abl.  in.  = admonitione,  looorum, 
tuo,  levi. 

ad-mordeo,  mordi,  morsum,  2.  *anbcifjen,  be  = 
nagen  admorsa  in  stirpe;  tp.  alqm  jmbm.  Selb 
abjujroaifen  futgen,  jmb.  anjapfen  Com. 
admötio,  öniB,  f.  [admoveo]  hierin  jubemegung 
digitorum  gingerfegung  (beim  Saitenfpicl)  Cic. 
ad-inöreo,  2.  Csync.  perf.  odmorunt,  admorint, 
phqpf.  admoram)  heran  bewegen,  t)  im  all; 
gern,  getanbringen,  = ftgiffen,  führen,  r i d) - 
teil,  galten  an  etm.,  naih  etm.  hin  fasciculum 
ad  nares,  aspidem  ad  corpus,  aures  ad  vocem; 
*angues  curnbus  anfpannen ; *ubera  rciigcn ; alcui 
equum  Borführen,  Hannibaleui  altaribus,  thos 
dextrae  regis  führte  jum  te.  u.  biefj  fie  erfaffen 
bie  K.;  ftuius  genibus  regis  admovetur  fällt 
bem  ftönig  ju  güjjen;  *cum  sol  tepidus  aures 
(b.  i.  auditores)  plures  admoverit  tibi  bir  ju- 
fügrt;  *digressum  Siculae  te  oroe  ventus  führt 
an  xc. ; alb  mitit.  1. 1.  oon  bet  geranbemeaung 
u.  Heranführung  beb  Heereb  u.  bet  Beta- 
gerungbmerfjeuge  exercitum  Ariminum,  ad 
Oricum,  armatos  muris,  copias  propius;  fiatn 
adm.  rex  rötfte  heran;  opus  ad  turrim  hostium, 
advorsus  alqm  locum,  fscalas  moenibus;  auch 
bt.  opera,  scalas,  machinam;  alb  t.  t.  ber  Opfer 
fpr.  fUiam  victimam  aris,  *pecus  aris;  bei  ber 
Slnlagc  Bon  Stäbten  u.  fonftigen  Crtlichfeiten  nahe 
bringen,  >rüifen,  >anlegen  urbem  ad  mare; 
bab.  aud;  fdiem  leti  näber  rüden  — fich  bab 
Seben  nehmen;  fgenti  bella  cmlia;  fadmota 
est  occasio  reis;  -fad  spem  successionis  paula- 
tim admoveri  fid)  nähern,  -f-admotus  supremis 
feinem  Enbc;  metum,  terrorem,  spem  einflöfeen 
Iav.,  alcui  desiderium  patriae  Curt.-,  se  ad  alqd 
fith  anfihliegen  an  etm.  2)  mit  einer  gemiffen 
91ebenabfid)t  etm.  an  etm.  hetanbtingen,  antegen, 
anmenben,  ju  i Xf c nehmen,  an  ob.  gegen 

jmb.  rid)ten  curutionem  ad  algm,  ffomenta 
corpori,  * herbas;  ’manum  operi  um  baran  $u 
atbeiten,  ftam  memorabili  operi  manus;  ttt 
feinbl.  Sinne  manus  nocentibus;  manus  xecti- 
galibus  fief)  Bergreifen  an  te. ; aurem,  aures  (um 
ju  hörigen),  mentem  ad  alqd  feine  Stufmerfjam 
feit  auf  ctw.  tilgten;  * acumina  Graecis  chartis 
feinen  Sigarffinn  tilgten  auf  ic.;  auig  oratiouem 
ad  sensus  animorum  atque  motus  inflamman- 
dos,  animis  iudicum  orationem;  *preces  alcui; 
populationibus  agri  terror  est  opptdanis  admo- 
tus  üb.;  fnecessitas  non  usitata  modo  prae- 
sidia,  sed  quaedam  etiam  nova  admovit;  f jmb. 
alb  leilnebmer,  Helfer  ju  etm.  geranjiegen 
alqm  ad  aleae  lusum,  in  conrivium,  contuber- 
nio,  ad  curam  rei  publicae. 
admurmfirütio,  önis,  f.  [admurmuro]  bab  8“- 
murmeltt,  bab  beifällige  ob.  migbiüigenbc  ®e  = 
murmel  bei  etm.,  auch  im  pl. 
ad-ninrmüro,  1.  jumurmeln,  ein  beifäQigeb  ob. 
migbilligenbeb  ®emurmel  güten  laffen  bei 
CtW.;  impers.  cum  esset  admurmuratum. 


admntilo  - — Adrastus. 


25 


sd-nätTlo,  !.  (Com.)  eigtl.  oerflümmeln,  tp.  “ nehmen.  2)  t.t.  Bon  gamilienBcrpättniffen  in  feine 

reiptig  prellen  probe,  alqm  usque  ad  cutem.  gamilic  u.  bef.  an  fiinbe«  Statt  annepmen 

adnasror,  adnatus  f.  agnaaeor.  alqm;  alqm  aibi  filinm,  (Plaut.)  alqm  sibi  pro 

■dnite,  adnecto  f.  annato,  annecto.  filio;  alqm  ab  alqo;  falqm  in  filium  nomenque; 

adni . 4.  adno  . . . adnn  . . . i anni . . . anno  . . . alqm  in  regnum  burtp  Ülboction  gnm  Xprottc  fic< 

nrnu  . . Wur  adnosco  (.  agnosco.  rufen  Sali ; adoptatns  patriciia  a plebeio  au« 

1.  idöleo,  2.  rieten,  buffen  Plaut.  bem  plebejiftpen  Staube  itt  ben  patrigifdjen  burd) 

i.  id-öleo,  Slui,  2.  Irans.  1)  buften  madjeu,  aboption  übergegangen;  aud)  qni  ipse  a.  ne  et 

Nif  als  t.  1.  ber  OpfeTfpr.  (mit  ob.  opne  flum:  de  Staieno  Aelium  feccrat  ber  fid)  burd)  Selbfh 

mi»)  ein  Opfer  aufbamefen  laffen,  eine  aboption  ben  SRameu  Silin*  bcigelcgt  patte;  (Hör.) 

Cpfergabe  Betbrennen  *verbenas,  »visccra  frater,  pater  ad  de : ut  cuiquc  aetae,  ita  quem- 

uari  fiammis;  »honores  dii»  eprenbe  # ran b Opfer  que  facetus  adopta  nimm  ipn  burd)  bie  fepmei; 

tragen,  * ans ; *altaria  taedis  auf  bem  Jlltare  tjpetnbe  Jlntcbe  in  beine  Verwanbtfcpaft  auf. 
rnbimnen,  *penates  flammis  baS  geuer  brennen  Adör,  (nur  im  non«,  u.  acc.)  n.  Xinfel,  Spelt 
laffen  auf  bem  §erbe,  »o  bie  fßenaten  ftanben;  (Tritieum  Spelta  L.) 

rcniore  captivo  aras,  fprecibua  et  igne  puro;  ädör&tio,  önis,  f.  fadoro  2)]  bie  fflabifdjc  8n  = 
*Tiifetf  em>  Derbrennen.  betung  ber  TOenfdjen  tarn  hnmilis  Li«. 

«döleseens,  tis  f partic.  B.  adolesco]  1)  adj.  m.  ädörens  adj.  [ador]  gum  Xinlel  ob.  Spelt  ge-- 
nmp.  peranwatpfenb,  jung  homo,  filia;  ado-  porig,  barauS  beftebeub,  liba  Vtrg. 

Isseentior  Academia.  S)  mibft.  cumm.  adulescena  idörea,  ae,  f.  [adoro ] Xapferfcitöbelopnung 
uridit  sdol.)  a)  ein  in  ber  lepten  fjeriobe  ppofifepet  für  Solbaten  (m  alten  geilen);  bap.  *tp.  Sic  = 
SxtBtdeümg  g»if(pen  pneritia  u.  senectus  ftepen  geörupm, 

bet  ÜStnidi , ein  eben  fo  roeiter  Vtegriff,  mic  äd-örlor,  4.  dtp.  fiep  aufmaepen,  fiep  erpeben 
langer  SJann,  junges  Seib,  bap.  Vrutuö  u.  +ex  insidiis;  bap.  1)  jmb.  anfallen,  angreifen 

?afiinS  im  40  3apre  adulescentes  piepen  u.  ffib  (meift  in  bet  'Jiöpc  u.  pinterliftifi)  alqm,  alqm 

erro  fi di  mit  ©egug  auf  fein  ftonfutat  (43  3flP“  fuatibua,  gladiis;  alqm  ex  innidiis,  a tergo;  im- 

ilt)  adulescena  nennt;  a.  vel  puor  potins;  bella  prudeutes,  urbem  vi,  caetra,  navem,  feaatella; 

eerebat  ut  a.,  cum  plane  grandis  esset;  ut  nos  oppugnatio  eos  aliqnanto  atrocior  quam  antea 

4)  adulescentes  (im  28.  3apr)  contra  L.  Sul-  adorta  est  fam  über  fie  Li«. : auip  alqm  iurgio 

« opes  pro  S.  Roscio  Amerino  fecimus  de.  Ter.  2)  an  irgenb  eine  Ipätigfcit  gepen,  etto.  un  = 

tf-  2 5.  51.  6)  im  ®gf.  beS  gleitpnamigen  älte=  ternepmen  (bef.  etro.  ScproierigcS  u.  ®efdpr= 

rra,  bet  junge,  jüngere,  c)  Siöbtpen,  3ung=  licpcS)  hoc  ipsum;  Dodonam  an  baS  Grafel  gu 

trau  Ter.  Xobona  Nep.;  nefas;  m.  inf. 

adolescentla  etc.  f.  adulescentia  etc.  äd-orno,  1.  gu  irgenb  einem  3»ed  perriepten,  bap. 

!.  ädüleseo,  — — 3.  [adoleo]  aufbampfen,  a)  mit  bem  Sidtigen  Bctfepen,  autfiatten, 

auflo bern  ignibus  arae  t'erjr.  auSrüften,  ju  et».  Slnftalt  matpen  naptia* 

i.  ad-olpvco,  öleri,  ultum,  3.  1)  peranmaipfcn,  Plaut.;  naves , accusationem ; festes  Berfipaffen; 

UaipfeR  ad  eam  aetatem  Plaut.;  *adoleese  (f).  Italiae  duo  maria  maximis  claasibus  firmisai- 

idolsTisse)  segetes ; *rami;  ‘matura  aetag;  ver  misque  praesidiis;  tu.  inf. , m.  ut  Plaut.,  1 'er. 

tmawifen,  oorrüden  Tac.,  * iwlulti  fetus;  *ad-  b)  mit  et»,  fdpmüden,  gieren,  forum  magno 

niU  vitium  propagine;  herbescens  viriditns  ornato;  alqm  insigni  veste  et  curuli  regifi  solid ; 

;sn4m.  2)  übertr.  gunepmeit,  roatpfen,  et*  iasti  honores  alqm  Lic.;  fbenefacta  verbis  pet^ 

Satten  rupiditas,  ratio,  res  Persarum,  res  pu-  auäftreitpen. 

fclic»,  ingenimn,  fconioratio,  + lex  maiestatis.  äd-öro,  1.  jmb.  anreben,  bap.  1)  eine  ®ottpcit  fie» 
Us«U,  is  ob.  tdis,  m.  Adoncus,  gi  ob.  eos  benb  anrufen  alqm;  um  et»,  fiepen  pacem 

itaid.,  Sopn  bcS  Sinpraä,  Königs  Bon  Sppern,  denm;  *Etruscas  opes;  m.  ut,  *m.  bl.  conj.  2) 

regtu  feiner  Stpönpeit  non  ber  Senuö  geliebt,  *jmb.  anbeten,  oerepten  Iunonis  nmnen;  in? 

aber  auf  ber  3“8b  ®o»  einem  Sbcr  getötet,  pier  bef.  feinem  gürfiett  natp  orientaliftper  Sitte  mit 

uf  een  ber  Senu«  in  eine  Slumc  (Adonium)  gum  SRunbc  gefüprtcr  Sietptcn  unb  Verbeugung 

■"lonSflt  u.  jäbrlitp  an  feinem  Sterbetage  Bon  bc*  gangen  Körper«  feine  Sercprung  begeigen, 

'btMtagt;  Sinnbilb  bet  fterbenben  u.  Wicber  auf»  ipn  begrüben  alqm  Persarum  more;  Caeaarem 

jffnöen  Satur  ut  deum. 

M-sperlo,  4.  (faft  nur  im  partic..  adopertus)  1)  adp  . . . f.  app  . . . 

bebtden , Berpüllen  capite  adoperto;  *mors  ad-quiesco,  ad-qniro  f.  acquieaco,  acquiro. 
‘saebris  adoperta  caput;  *purpureo  adopertus  ad-rädo,  3.  anfrapen  alqm  ®art  u.  ^auptpaar 
«aictu;  • adoperta  ac.  caput.  2)  gumaepen,  ftupett,  adrasus  quiaam  Har.;  übertr.  inrotipyio» 

jpliepen  fforea;  adoperta  lumina  somno.  lllud  — neacio  an  satia,  circumcirom  tiunen  et 

^•»pUtielus,  ii,  m.  [adopto]  ber  flboptierte  adraeum  eat  beftpnitten  u.  abgeftupt  (uttftpäblitp 

gematpt)  Plin.  ep. 

•'1-apUtio,  önis,  f.  fadopto]  — adoptio.  Adramyttgum,  ei  (autp  -ium)  n.  fiiiftcnftabt  in 

“isptlo,  önia,  f.  [adopto]  1)  SIboption  eman-  SKpfien;  «übst.  Adramyttfnus,  m. 

^ipare  filium  alcrn  in  adoptionem;  faacire  alqm  Adr&ua,  ae,  f.  glub  in  bem  fianbe  ber  Spatien, 
ob-  per  adoptionem  = adoptare.  * j.  bie  Sber  in  Kurpeffen. 

»isptiru»,  adj.  [adopto]  gut  aboption  gepö-  Adrastga  ob.  ia.  ae.  Stabt  in  Wpfien. 

!'9,  burip  aboption  erworben,  aboptiB:,  Adrastns,  i,  m König  Bon  argo«,  einer  ber  fieben 
ffilius;  fnomen;  ‘nobilitas.  Selben  gegen  Ipeben,  Betlor  bei  bet  3erftörmifl 

i.  i)  jitp  (bagu)  erwäplcn,  gufolac  Xpcbcns  feinen  Sopn  ägialeu«,  worüber  er  fiep 

nntr  Sapl  et»,  (bagu)  annepmen  alqm  aibi  gu  lobe  grämte,  bap.  Adraati  pallentis  imago 

kfeoiorem,  patronum ; »Etrnacaa  opea  gu  $üfc  Verg. 


26 


adrectus  — advenio. 


adrectus,  adrfpo  f.  arroctus,  arrcpo. 

Adria  etc.  f Hadria  etc. 
adrideo  etc.  f.  arrideo  etc. 

AdruniMum,  i,  n.  £>auptftabt  in  bet  regio  Byza- 
cena  in  Süfrila.  $ab.  subst.  -tlnl,  örum,  m. 
ads  . . . adsc  . . . adsp  . . . adst  ...  adt  . . . 
f.  ass  . . . asc  . . . asp  ...  aat  . . . att  . . . 
Adnntrtca  ae,  f.  rin  Jtoftcü  im  ©ebictc  bet  gburortfit, 
oieüeitpt  j.  Xongetn.  — Aduatdcl,  örum,  m.  rin 
urfprünglitp  germaniftpeS  Bolf  in  Cfallia  Belgica. 
AdülAtlo,  önis,  f.  [adulor]  1)  bab  Knwebeln, 
Jlnftproänjeln  eanum.  2)  b.  SRenftpen,  !tic* 
tpenbe  ©tpmcitpelei,  ©pcitpelletlcrei. 
Adnlätor,  öris,  m.  [adulor]  bet  frietpenbe 
Stpmeitpler,  ©peitpcUetfcr.  XaB.  Adäläto- 
rlus,  adj.  frietpenb,  ftpmeitpelnb  Tac. 
adftleseens  j.  adoleseens  2).  lau.  a)  Sdälescen- 
tla  (nitpt  adol.),  ae,  f.  3füngling«altcr, 
genb,  nie  ab«  — adulescentes,  auct)  nitpt  Cic. 
Cat.  m.  §.  25  u.  48,  mo  bie  aduleseentia  oteb 
mtpr  pcrfoitifijiett  erftprint.  6)  ädülescentfilus, 
i,  m.  [adj.  u.  fubst.),  -a,  ae,  f.  subst.  dem.  ab 
adulescentulo  oon  frilpefter  3ugenb  an. 

Adülo,  1.  1)  ftrcidjelnb  abttri  jtpen  pinnatü  caudä 
rostrum  sanguinem,  in  Serien  be§  Cic.  Tusc.  2, 
§.  24.  2)  trietpen  b ftpmeicpeln,  pass.  b.  Cic. 
off.  1,  §.  91  nec  adulari  nos  sinamus.  — ädü- 
lor,  dtp.  1.  1)  rigtl.  B.  Xiercn,  ftpmeitpelnb 
fitp  anftpmiegeti  ferne  adulantea  Oc.  2)  jmb. 
[lictptiftp  begrüpen,  Berebren  moro  adulan- 
tium  procumbere  I.it. ; iibert).  jmbm.  friccfjeitb 
fcpmcitpeln,  Bot  jmbnt.  frietpen;  alqm,  alcui; 
abfol. 

AdultAr,  eri,  m.  u.  -tSra,  ae,  f.  1)  subst.  gpe< 
bretper,  gbebretperin;  sororis;  (Tac.)  in  uepti 
Augusti;  »Buplc,  Suplctin.  2)  adj.  *epe= 
bretperiftp,  bupleriftp.  Xab.  a)  Sdultörinus, 
adj.  Berfälftpt,  nadpgcmatpt  nummus;  signum 
Siegel;  clavia  Karpftplüffcl.  6)  adulterluni,  ii, 
i».  gpebrutp.  c)  AdnitSro,  1.  1)  gpebrutp 
treiben,  biegpe  bretpen,  abfot. ; feum  alqo; 
tjum  gpebrutp  B erfüllen  alqm;  ’adultere- 
tur  et  eolumba  miluo  Supiin  ift  bem  ic.,  gegen 
bie  ®efepe  b«  Statut  fiep  paart  mit  tc.  2)  Brt  = 
fälftpen  iun  civile  pecuniA;  simulatio  tollit  iu- 
dicium  veri  idque  a.;  volnptas  boni  naturam 
fallaciter  imitando  a. 

ädultus,  a<ij.  [2.  adolesco]  erroatpfen,  peran» 
getoatpfen  virgo,  ‘crines,  *ubera  lacte;  tp. 
bet  3*1*  lla(P  Botgetüdt  puer  aetate  adulta; 
fnox;  faestate  iam  adulta  ftpon  weit  in  bett 
Sommer  pinein;  autp  politiftp  ob.  geiftig  erftartt 
Athenis  iam  adultis;  populus;  pestis  rei  publi- 
eae  (b.  gatilina);  fconinratio,  fParthi,  fadu- 
leacentium  auctoritaa  nondum  adulta. 
Adnmbritlo , önis,  f.  [adumbro]  b«  Scpntten 
rip,  etfte  gntmurf,  Umrip  Oie. 

Ad-iimliro,  1.  [ad  u.  umbra]  in  bet  OTnlerti.  etw. 
t'lijjietcit,  nur  in  ben  £muptjßgen  entwerfen. 
JpietB.  n)  in  ffiort  u.  Stprift  cim.  ffijjieten, 
im  flügem.  anbeuten  alqd  ementiendo;  fictos 
luctua  dicendo.  6)  natpbilben  (fcpwätpet  als 
imitari)  Macedonum  morem  Curt.  (®gf.  Persaa 
imitaril;  partic.  adumbrätna  atb  adj.  ftijjicrt, 
nur  in  ben  $aupt*ügen  entworfen,  a)  unbeut- 
litp,  unilat,  UnBBtt^änbig  imago,  «ignum, 
intellegentiao  unBotlfomntrn  entmidelte  Begriffe. 
b)  ton 9 nnr  ben  Scpein,  nitpt  bie  SBirflicpteit  pat, 
wejento«,  erbidptet,  falftp,  Borgeblitp  ree, 


opinio;  in  rebue  ficti»  et  a.;  comitia  bie  nur 
ben  'Jlamen  paben ; Pipae  vir  bet  nur  ben  Kamm 
bei  gpcmaniieb  ber  patte,  ©tropmann;  dii  Epi- 
curi  Scpeingötter  (weil  opne  wirtlupen  ftbtpei). 
äd u nett hk,  ätis,  f.  [adunrusl  bie  eittgtbogettt 
ftrümmuttg  eibum  aduncitate  roetrornra  (mit 
ben  gclritmmten  ic.)  arripiunt. 

Ad-nncns,  adj.  cinwfirt«  getrümmt  mit  ein 
Rialen  naeae  Ter.;  naso  suspendere  a.,  f.  sus- 
endo;  corpu Kenia  curvata  quaedam  et  quasi  a. 
curvatue;  unguis,  serrula  (®gf.  reduncus). 
Sd-nno,  1.  Bereinigen,  Berbinben  (bef.  im  par- 
tic. perf.  pass.)  Just. 

Kd-nrgeo,  2._(felt.)  Berfolgen  rolantem  (Cleo- 
patram)  remis  Hör. 

Sd-äro,  3.  anbrennen,  fengen,  eigtl.  o.  ©prifen 
Ter.;  adustus  panis  Hör.;  capillum  abf engen; 
B.  ®erf.  sine  gemitn  aduri  fiep  brennen  laffen; 
tsiccu  et  adusta  (anSgettotfnet)  erant  omnia  (B. 
b«  Sonne);  autp  o.  ?froft  u.  ftdlte  erporreit 
matpen,  *Boreae  penetrabile  frigus;  *Ternum 
frigus  tibi  nascentia  poma;  * adustti«  geln; 
tmultorum  pedes,  plurimorum  oculos  (rigor 
insolitus  nms);  ftbertr.  entjilnben,  entflam 
men  ‘Venus  te  ignibus. 

Ad-usqnö,  1)  *fpraep.  m.  acc.  =-  ugque  ad.  2) 
madv.  burtp  unb  burtp,  überall. 

Adustus,  adj.  m.  comp,  (partic.  B.  adnro]  net; 
brannt,  oerfengt,  gebräunt  bominum  color; 
adustioris  coloris  ex  via  esse  Liv. 
adveeticlus  (niipt  adrectit.),  adj.  fadveho]  ans 
bem  üuilatib  eingefüprt  rinum  Soll. 
adreeto,  1.  [infcit«.  b.  adyeho]  immer  u.  im- 
mer jufüpren,  rei  frumentariae  copiam  Tac. 
fadreetns,  us,  m.  [adveho]  ba9  .fjerjufüprcn 
Tac. 

ad-vAho,  3.  ( sync . inf.  perf.  advexe,  perf.  ad- 
vexti  Plaut.)  1)  petjufüpten,  ^bringen,  ;tra 
cn,  äfapren  frumentum  ex  agris  Homam;  pe- 
ites  secnm;  sestertium  sexagiee;  üb«tr.  *diem 
festum  rediens  annus.  2)  mebinle*  petss.  m.  u. 
opne  curru,  equo,  navi  peranfapten,  =reiten, 
«fegeln  ex  castris  citato  equo  pnbrifprengen ; 
navi  in  Luculli  hospitium;  ad  ripam;  in  entn 
partem;  *+m.  bl.  acc.  alqm;  abfol. 
ud-völo,  1.  (feit.)  umpüllen  »tempora  lauro. 
adrbna,  ae,  comm.  [advenio]  1)  ein  Äntömm 
ling,  grcmbling,  ber  natp  einem  frembenSanbe 
fontmt  (ogl.  peregrinus),  autp  * o ^URBögelu  gras; 
*0.  Siebt.;  ‘abjettio.  aubläubiftp,  fremb  pos- 
sessor,  exercitus.  2)  fp.  einer  ©pratpc  fremb, 
untunbig,  Jrembliitg,  Keuling  in  etw.  pe- 
regrinus atque  advena  in  alqa  re;  in  sna  patria. 
ad-venio,  4.  1)  pinjutommen.  antommen  in- 
tro  Plaut.;  hnc,  quocumque  Ter. ; a portu,  ad 
forum  Plaut.;  Atnenis  Mogarani;  alcui  Cbm., 
Tac.;  m.  supin.  Ter.;  advenien«  buttp  meine 
Hope  Ülnfuitft  Caes.  2)  tp.  a)  B.  3“f*änHn.  ®r= 
eigniffen,  B.  ber  3»*.  erftpeinen,  fitp  ndpern, 
au8bretpen  morbi  adTenientes  et  crescentes, 
periculum,  dies.  6)  jmbm.  jufatlen,  ju  teil 
werben  amicitia,  foedus,  Nnmidiae  pars;  rea 
sua  sponte  mox  ad  eum.  3>ab.  A)  adrenticilis, 
adj.  1)  *u  jmbm.  ob.  etw.  Bon  au&en  fommenb 
(opne  eigene  ffiirffamfeit  be9  Betreffenben , burrt) 
3ufaII)  externa  atque  adv.  visio  änfjeret  ©innen 
cinbrucf ; doctrina  t ransmarina  atque  a.  aus- 
länbifdi;  pecuniu  nitpt  burtp  Srbitpaft  erlangtees 
Selb;  fructus  jufällige  Kufiutg,  Kcbengewinn 


advento  — adverto. 


27 


I)  tjut  Slntunft  gegärig,  Änfunft*-  cena.  B) 
»drento,  J.  (intens.)  fitg  mit  ftarfen  3 (g  t i t « 
trn  näbern,  immer  näger  tommen  Romain; 
»H  urbem;  ex  Maoedonia;  (Liv.)  advent-antc 
tirbi  clade;  fm.  d<it.  bet  ©etf.;  iam  iamqne 
Caesar;  tempus,  seneclus.  C)  adventor,  öris, 
m.  bet  gtembe,  Saft  Plant.  D ) ndyentnK, 
ns  (adventi  einm.  Ter.  Pharm.  1,  3,  2),  m.  1)  bie 
Snfunft  nocturnus  ad  urbem;  ad  Pompeium 
noster;  ipsorum  in  urbem  Bociorum,  Laelii  clas- 
«isqne  in  Africam;  coneulis  Romain ; *pedum 
Me  'Hagen ; a.  in  animos  et  introitus  imaginum ; 
locis  tagr*cnbrutg;  adventu  Caesaris  jur  3c'i 
bei  tc.,  autg  nad)  ob.  infolge  brr  ic. ; primo  a.  nn- 
»inm;  in  feinblitgem  Sinne  bet  Wnmatftg,  ba« 
Ifimüdcn  legionuni.  2)  tp.  bet  Äuöbrutg 
raalorum. 

idrersirtus  [adyersus  1 I)  adj  entgegen,  }u  = 
toibet,  roibeiftrebenb,  feinblid)  opinio  adv. 
(tbiblitg)  oratori;  argumenta  be«  ©iberfatger*, 
(fcgner*;  f actio  Segenpartei;  quibus  rebus  nox 
maiime  adv.  est.  II)  subst.  a)  adversarlus,  ii, 
*.  u.  -la,  ae,  f.  Segnet,  Siberfaiger,  Seg« 
netin  (bef.  not  Seritgt,  aber  aud)  überg.)  alcia; 
aud)  pl.  Segnet  im  itriege,  geinbe.  b)  udver- 
»aria,  örum,  «.,  a)  ©cganptungen  bc*  Seg« 
net*,  Segengtünbe  btt  anbetn  ©artei  Ctc. 
ß bae  (immer  ootliegenbe)  Ronjeptbutg,  bie 
ttlflbbe  (Sgf.  tabulae,  oodex  accepti  et  expensi). 
idrersitrlx,  iciB,  f.  [advereator]  Segnerin, 
Sibetfatgerin  Com. 

•drmio,  önis,  f.  [adverto]  fRitgtung  animi  Cic. 
p.  Areh.  7,  16  (jffct  remissionem). 
adyersttor  (altert,  advors),  öris,  m.  [adyersum 
itor]  t.  t.  bet  ©flaue,  ber  feinem  ®ertu  entgegen« 
gebt,  nm  ibn  geteintugolen , Phaniscus  (im  ©er« 
jonenBerjeitgni*  o.  Plaut.  Mort.). 
idrerso  (altert,  advorsol,  1.  [intens,  o.  advcrto] 
ebne  Unterlag  auf  etwa*  tilgten  animum 
»edalo  ne  Plaut.  * 

«deersor  (altert,  adyors.),  dtp.  1.  [adversus]  eilt« 
Segen  fein,  fitg  mibetfeften,  wiberftreben 
oroamentis  alcis,  legi,  adversus  sententiam 
‘leis  Plaut. ; m.  quominus;  abfol.  adversante  for- 
tan», fyento;  adyersan*  et  repugnans. 

adrersus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fadyerto]  J) 
aJig  jmb.  jugefebrt,  mit  bet  ©orberfeite 
(bem  Sefidjte)  iugemenbet,  alfo  ma*  Born  ift, 
Stgeniibet  ftegenb  ob.  (iegenb,  oon  ootit 
mtgegenfommenb  ob.  ent  gcgenflegenb,  den- 
te*  bie  ©orberjägne;  manus  bte  nad)  uns  juge« 
lehrte,  bie  innere;  yulnus  adv.,  adv.  corpore  ac- 
ceptmn  Born  an  ber  ©ruft;  hastae  adv.  cadentes 
itrng  »orn  gefenft  Liv.;  hastis  adv.  mit  eingeleg- 
trn  Vtrg.;  solem  ady.  intneri  gerabe  gegen  bie 
Sonne;  ffalgnr  bet  un«  entgegen  jüdenbe,  in  adv. 
ob  TulneratuH  getabe  in*  Sefitgt;  ady.  stare  ob. 
»dv.  vestigiis  contra  (nostra)  vestigia  stare  Se> 
Stnfi|let  fein;  adv.  hostibns  occurrere  ben  gein« 
ben  getabe  entgegengegen;  adv.  antro  im  Sorbet« 
teil  berStotte;  adversissimi  navigantibus  venti 
Snabe  entgegen,  fonträr;  fitinera  grontmärftbe; 
timpetu*  adv.  (grontangriffe)  sustinere;  adv. 
eoUe  ire  ben  ßügel  ginan;  flumine  adv.  ire  ftrom 
•nfmdttä:  *adv.  amnem  subvectus;  adv.  vift  ge« 
tobeweg*  Plaut.;  toagrfigeinl.  autg  adv,  noete 
bet  entgegen  Caes.;  pugnantia  secum  fron- 
adversis  componere;  *omnes  quibus  bel- 
tn^adv.  (in  tneltgem  fie  einanber  gegettüberflegen) 
* 


incidit;  *his  adversa  ba*  biefem  Srttgegenftegenbe; 
in*bef.  n.  ring,  ventus  adv.  (bie  entgegengefeite 
fRitgtung)  tenct  proficiscentibus  Nep. ; in  adv. 
entgegen  Verg.,  Liv.;  ex  adv.  gegenüber  Liv., 
oon  Born  6'urf.  2)  tp.  a)  b.  ©erfonen,  entgegen, 
Segnet  alcui;  adv.  senatu,  adv.  patrum  volun- 
tate  gegen  ben  ©itlen  tc.:  +diis,  fnuminibus 
adv.,  * deo  ady.;  gubrt.  mnltos  adv.  habet;  par- 
tium popnli  Sali.;  autg  jumiber,  Bergagt  Sali, 
b)  B.  ©aigen  ungünftig,  roibrig,  ungüdliig 
adv.  auribus;  valetudo  llbelbefinben ; res,  Casus, 
fortuna  SRiggeftgi«! , Unglüd  Nep.,  Verg.,  Hör.; 
res  plebi,  annus  frugibun  Liv.;  ’rerum  undae 
bf«  Sefcgilfe*  feinblicge  Sogen;  ruhst,  h.  sing., 
gern.  pl.  SRiggeftgid , Unglüd;  autg  bem  ©egriff 
noig  entgegengefegt,  ba*  Segenteil  be= 
»eiignenb,  and)  ».  pl  ruhst,  paria  paribns  re- 
ferout,  adversa  contrariis. 

2.  adyersus  ob.  -sum  (advors.)  [adverto]  I)  ad r. 
entgegen,  auf  ethi.  gin,  ju,  lo*  alcui  ire,  ve- 
nire jmb.  abgolen  Com. ; uraia  ferre,  resistere 
Nep. ; a.  qnam  anbei*  al*  Plaut.  II)  praep.  m. 
aec.,  1)  o.  üiaume,  gegen,  natg  ob.  auf  — gin, 
gegenüber  a.  colle« ; a.  aedes  publicas;  men- 
tin  n.  alqm  jmbm.  in*  Sefitgt  Plaut.;  id  gra- 
tum  foisse  a.  te  oor  bir,  in  beinen  Äugen  Ter.; 
utendum  est  accusatione  a.  eos  ignen  gegen« 
über.  2)  o.  ©enegmen,  ©ergalten  jmbm.  ob. 
einer  Satge  gegenüber,  gegen  jmb.  ob.  et»., 
in  Sjinfitgt  auf  jmb.  ob.  ctra.  quonam  modo 
me  gererem  a.  Caeaarem;  omnia  andere  a. 
alqm  um  jmb*.  toiOen;  pietas  est  iustitia  a. 
deos;  a.  deos  impii;  adhibenda  est  reverentia 
a.  homines.  3n»bef.  B.  bet  Igätiqlnt  gegen, 
miber  jmb.  ob.  etto.,  jeboeg  ogne  ben  Dlebenbegrifj 
be*  Sfreinblitgen  a.  alqm.  ire,  stare,  dimicare,  ve- 
nire; respondere  a.  alqd;  a.  rem  publicam  fa- 
cere;  a.  alqm  esse  Nep. ; quam  multa  pro 
hoste  et  a.  nos  fuerint  Liv. ; a.  legem,  senatus 
consultum,  rem  publicam;  invictus,  munitus  a. 
alqd  ob.  alqm,  fa.  tempestates  receptaculum ; 
fortis  a.  alqm  Phaedr.  ^iero.  tp.  in  Ser  gl  tilg 
mit,  neben,  gegen,  comparare  a.  alqm;  quid 
esse  duo  proapera  bella  Samnitium  a.  tot  dc- 
cora  populi  Romani. 

adverto  (ältere  gorm  advorto),  3.  ginwenben, 
«tilgten,  «btegen,  «fegten  1)  im  eigentlitgen 
Sinne  0.  Ronfreti*  illa  sese  buc  in  hanc  no- 
stram  plateam  Ter.,  *agmen  urbi.  3n*bef.  t.  t. 
ber  Stgiffer  classem  in  portum,  *proras  terrae, 
pass.  * udverti  aronae  loifieuern  auf  ic.,  lanben 
an  tc.,  ’Scythicas  oras;  oon  bem  ajinmenben  bet 
Äugen,  Obren  natg  einem  ©unfte,  foculos;  *lu- 
mina  in  alqd,  ’vultus  sacris,  *aurem  monitis, 
•aures  ad  vocem;  *cursum  aequore  gintenfen 
im  ©leere.  2)  animum,  animos,  mentem  a.  a) 
ben  Sei  fl,  bie  Äufmerffamfeit,  bie  Seban« 
fen  auf  etto.  ritgten,  abfol.;  *7 alcui  rei;  *huc. 
b)  infolge  Äufmerlen*  etn.  bemerfen,  wagt« 
negmen,  erfennen,  morau#  fgäter animadverto, 
ganj  fo  fonffruiert  Wie  ein  ffiort  alqm  in  con- 
tione  stantem;  id,  vitium;  qua  re  animum  ad- 
versa.  3)  adverto  mit  u.  ogne  animis  ob.  animo 
nufmerfett,  aufmerfenb  toagrnegmen,  et« 
fennett  ’animis  advertjte  vestris,  *adverte,  +Ti- 
berius,  fanimum  Caesar  in.  3n*bef.  B.  ber  Strafe, 
agnben  fdurius;  fin  alqm.  4)  fn.  alqm  ob. 
alcia  animum,  aures,  ora  bie  Äufmrrtfamtcii 
jmb*.  worauf  lenfen,  in*bef.  jmb.  aufmetf« 


28  ad  vesperascit  — Aegae. 


(am  machen,  baff  et  etm.  tpuc  ca  res  Vespa- 
-iani  animiun,  ut — deligeret;  falq<l  etm.  auf 
fiep  jiepen  recentia  veteraquc  odia. 
afl-vespgrasclt,  rävit,  — 3.  e«  fängt  an  Äbenb 
ju  mrrbcn,  e«  hämmert  ubi  coepit  advespe- 
rascere  Plin.  ep. 

ad-vlgllo,  l.  bei  jmbm  ob.  etm.  machen  ad  alqd, 
•alcui;  geifhg  einet  Sache  feine  SJirlfamteit 
mibmen,  machen,  aufpaffen  Com. 
adTÖcltio,  önis,  f.  [advoco]  cigtl.  ftetbeirufung, 

1)  abstr.  ©eiftanb,  ftilfeleiftung  »or  ©eriept, 
f.  advocatus  1);  concr.  bie  toor  Bericht  imbm. 
beiftepenben  greunbe.  2)  Beratung  ju  = 
fammengcrufener  Sacptunbiger  überhaupt. 
3)  bie  grift,  bie  jur  fcerbeirufung  bet  91ecptäbei= 
ftänbe  nötige  3eit  postularc  binas  a.;  bap.  bei 
fpät.  übetp.  Äuficpub,  Serjug.  4)  fÄnmald 
fepaft,  ©rojefifübtung. 

aiHftcÄtns,  i,  m.  [advoco]  1)  gut  8 eit  ber  9iepu-- 
blit  ein  Reep!« beiftanb , angefepener  TOantt,  ber 
burep  5Rat  u.  Belehrung,  feilt  Zeugnis  ob.  bl.  burep 
feine  Snmefenpeit  oor  ©eriept  ber  einen  Bon  ben 
ftreitcnbeu  Parteien  feinen  ©eiftanb  leiftete;  päufig 
mären  in  einer  Saepc  meprere  a.  2)  jur  Saifcr= 
jeit  Sadjroalter,  Äumalt,  ber  bie  Satpc  für 
jmb.  füprt  -=  patronus  causa«. 
ad-Töco,  1.  1)  pcrju=,  perbeirufen  (bcf.  tu 
einem  befiimmten  groed,  al«  Ratgeber,  ©eiftanb) 
ftd  obsignandum,  in  Consilium : contionem;  tcon- 
silium;  populum  in,  ad  contionem;  *advocari 
aegro  um  bem  Äranfcn  beijuftepen,  »quibus  gau- 
diis  advoeeris  eingclaben  mtrft;  inäbef  aläReept«  = 
beiftanb  perbeirufen;  a.  sibi  alqm;  übetp.  ju 
§ilfe  rufen  deos;  autp  ».  Sacpen,  tu  &ilfe 
nehmen,  anmenben,  gebrauchen  »magicas 
arte.8,  *omnia  arma;  desiderare  iracundiam  ad- 
vocatam  jum  Beiftanb  Betlangen,  adhibere  ocu- 
los  advocatos,  artem  adv.  sensibns  jum  ©ei 
ftanb  nepmen,  aufbieten;  ( Tac .)  senatus  populi- 
que  Rom.  obliterata  iam  nomina  sacramento 
jum  Eibe  berufen,  b.  i.  mieber  beim  Eibe  nennen, 
advölätn,  abl.  m.  fadvolo]  mit  $etbeifliegen 
tristi  in  SJerj  b.  Cie.  Tune.  2 §.  24. 
ad-Tölo,  t.  l)  eigtl.  n.  Sögeln,  perbei=,  peran», 
perfliegen  ad  cas  aves  quac  etc.,  in  forum. 

2)  übertr.  perbeifliegen,  = eilen,  eilig  per= 
beilommeu  ad  alqm,  ad  urbem;  I.arino  Ro- 
main; ad  pabulatores  (Ioäftürmm  auf  ic.);  clas- 
sis;  rostra  (=ad  rostra)  Cic.  Alt.  1,  14,  6;  f>n 
auxilium. 

ad-volvo,  3.  pinjuroäljen  *congcsta  robora 
focis;  *ornos  montibus  Bon  ben  ic.;  se  ob.  ad- 
volvi  genibus  IAv.\  fgenua  alcis  fiep  imbm.  jU 
advorstim  etc.  f.  adversum  etc.  [güjjen  merftn. 
ad)  tum,  i,  n.  [ddtitosj  gern,  pl.,  brr  innere,  ben 
Slaien  unjugänglicpe  letl  eine«  Jempel«  ob.  überp. 
einet  gemeipten  Stelle,  ba«  'älllerpeiligfte;  ba« 
innerftc  eine«  ©rabpügel«  imu  Vtrg. 

Aeäcus,  i,  m.  ftönig  Bon  Ägina,  ©ater  bc«  tela: 
mon  u.  ©eleu«,  mcgeit  feinet  grömmigteit  u.  ©et 
rccptigleit  naep  feinem  lobe  fRiepter  in  bet  Unter-- 
mett.  XaB.  AeacTdes,  ae,  m.  Äblömmling  be« 
Äafu«;  inäbef.  *a)  einer  feiner  Säpne.  ft)  fein  En= 
fei  ?lcpillc«.  c)  fein  Urenlel  ©prrpu«,  bc«  ÄcfiiHr« 
Sopn.  d)  einer  feiner  Äatpfoimneu,  ftönig  b.  @pi= 
ru?  u.  ©erfrui,  fi.  b.  Slacebonien.  IaB.  1)  *Ae8- 
cTdflns,  adj.  ju  ben  Äacibcn  gehörig,  regna 
bie  gnfel  Ägina.  2)  AeicTdinus,  adj.  eine« 
Äaciben  («cpiUe«)  rcürbig  minae  Plaut. 


•Äonen* , adj.  ju  ber  mptp  gnfel  Äa  gehörig, 
ääifcp,  Circe  (bie  früher  in  Äa  mar';  Telegonus 
(ber  Eircc  Sopn);  puolla  Snlppfo. 

Acas,  antis,  in.  glup  in  glltirien  Or. 

Aebnra,  ae,  f.  Stabt  in  Hispan.  Tarraconensis. 
Aebntlu*,  röm.  gamilienname ; adj.  lex. 
Aocnlänum,  i,  n.  Stabt  ber  §irpiner  in  Samnium. 
uedöpol  f.  edepol. 

aedes  ob.  -i»,  f.  1)  fing. , a)  eine  au«  einem 
fRanm  beftepenbe  ffiopnuhg,  fomopl  *|>au*  al« 
*t©cmaep,  gimmer.  pl.  fflcmäcper  Plaut,  b) 
inäbef.  8elle,  Sa  pelle  für  einen  ©ott,  nrfpr. 
roopl  nur  Bon  einem  einjelnen  ©ebäube  ohne  Sei 
tengebäube,  bap.  überp  ein  Stempel,  © o t te« 
pau«,  immer,  menn  niept  bet  3fPfl-  bie  ©eben 
tung  ergiebt.  m.  sacra  ob.  mit  bem  gen.  beä  9?a 
menä  etner  ©ottpeit;  in  biefer  ©ebeut.  auch  im 
pl.  Bon  mehreren  tempcln.  2)  pl.  $au«,  infoferit 
e«  au«  mehreren  ©emäcpern  befiehl,  Sopnpau« 
regiae;  salubres,  pestilente*.  male  materiatac; 
liberac  (freiftepenbeä) ; bap.  n)  bie  ©emopner 
be«  |)aufeä,  £>auä,  gamilie  Plaut.  6)  *grl  = 
len  ber  Bienen ; aurium  bie  Cprcn  Plaut.  2DaB. 
dein  aodlcnla,  ae,  f.  1)  fing,  a)  deine«  Be- 
mach, Sixfufifben  Plaut,  b)  lempelcpen, 
Sapellcpen,  meip  nur  al«  SRifcpc  in  ben  ®än= 
ben  ber  tempel  u.  Käufer  ob.  an  ben  Boripnngen 
ben  Sden  Bon  ©cbäuben.  2)  pl.  tantum  §äu 8; 
epen,  fleine  (ärmliipe)  SBopnung. 
aodTfTcitio,  önis,  f.  [aedifico]  ber  ©au,  1)  abstr. 
ba«  ©auen.  2)  concr.  ©ebäube;  f pl.  Bauten; 
dem.  aedTflcätluncnla,  ae,  f.  Cic. 
aodTfleätor,  öris,  m.  faedifico]  1)  Srbaucr, 
©aumeifter  mundi.  2)  ©aupetr. 
acdifTcium,  ii,  n.  [aedifico]  ©ebäube. 
«edtfico,  1.  [aedes  facio]  bauen  a)  abjol.  ein 
©ebäube  auffüpren,  errichten  aediticandi 
descriptio.  b)  bauen,  erbauen,  erriepten, 
grünben.  anlegen  domum,  urbem,  navem, 
classem;  hortost  mundum,  rem  publicum, 
aediliciu*  (nitpt  -tius),  adj.  [aedilis]  1)  jum  Äbil 
gepörig,  Äbilcn=  munus,  edictum,  vectigal, 
repulsa.  2)  fuhrt.,  m.  gemefen_er  Äbil. 
acdills,  is,  »i.  (aedes]  einet  ber  Äbilen  ftU  9tom. 
©ä  gab  jroci  plebejifcpe  u.  (feit  367  b.  ©pt.) 
»mci  turulifcpe  (b.  i.  patricifcpe)  Äbilen,  Bon 
benen  jene  bie  plebejifcpen  Spiele,  biefe  bie  gto 
pen  u.  bie  römifepen  beforgten;  gemeinfcpaftliit) 
mar  ipnen  bie  Sorge  für  Schaltung  aller  öffent* 
Iidjcn  ©ebäube,  für  Sieinlicpfeit,  Äuäbcfferung 
u.  Sieperpcit  ber  Straffen,  für  bie  9lufrecbterhal 
tung  bet  Orbnutig  auf  bem  SRarlte,  namentlich 
auep  für  bie  fflctreibesufupr,  für  ben  ©rei«  u.  bie 
Dualität  ber  Sebenämittel,  htrj,  ein  groper  teil 
be«  ©olijeimefen«.  $aB.  a)  aedllltas,  ätis, 
f.  fflürbc  u.  9lmt,  auch  Kmtäfüprung  eine« 
Äbilen.  ft)  aodllftiu*  f aodilicius. 
aedituns  (B  aedes  u.  tuen;  ältere  gönnen  -tTmus 
ob.  -tnmns),  »i.  tempelauf (eher,  hütet; 
übertT.  auch  bie  Bicptcr  al«  SBäcpter  im  Stempel 
be«  Serbien  ft  c«  quules  aedituos  habeat  virtus  Hör. 
Aedul  f.  Haedui. 

Aeäta  ob.  ••tos,  ae,  in.  ftönig  in  ftolcpi«,  ©ater 
ber  ffllcbca.  Xap.  «)  *Aeftacus,  adj.  äetäifch 
fines  = ftolcpi«.  6)  *Aeella*,  ädis,  *-tIne,  es, 
/ fiRebca. 

Acgac  ob.  Aegöao,  ärum,  f.  1)  Stabt  in  Wacc 
bonien,  fpäter  Edessa  genannt.  2)  Stabt  in  iS i 
licien,  Xao.  Aogäfttos,  ae,  tu.  au«  Ägejf  (in 


Aeg&eon  ■ 

Soli#),  bet  ©geate.  — Aegeädes,  ae,  m.  au« 
Sigeä  in  Siacebonieit. 

Aeg«eiiu,  uni«,  in.  f.  Briareus. 

Aegueus  (,nid)t  Aegeus),  adj.  mare;  »aequor;  aud) 
M.  Aegaeum  ba«  ä(}äif<hc  ©teer. 

Aegites,  ium,  f.  mit  u.  ohne  insulae,  bie  äga  = 
Hieben  Unfein  an  ber  SBJeftfüflc  Sicilien«. 
Äugendes,  -Ate»,  Aegtac  j.  Aegae. 
leger,  adj.  unwohl,  leibenb,  iomofjl  förperlitfj 
ali  geiftig.  1)  förderlich,  unpählid),  unwohl, 
Iran!  nomo,  corpua,  »stomachus,  »genua  fd)ttxid); 
mixt,  aeger  ein  »tautet,  aegra  eine  ft'tanfe;  ho- 
aines  morbo  grayi ; de,  ex  vulnere ; v ulneribua ; 
pedibus;  raletudo  Unpä6licf)fcü  Übcrtt.  a ) B. 
Staate,  bet  fidj  in  einem  mißlichen  ffuftanbe  be= 
finbet,  Itant^aft,  »errüttet  pars  rei  publicae; 
re«,  b ) *aegeii ; »annelitus,  *balatus  bcjd)Werlieh 
Jt geiftig  leibenb,  b.  jeber  Ätt  0emüt«bewegung 
ob.  SKibcnfchaft,  ttant,  franfhaft,  angegrif  = 
fett,  betümmeit,  oerbticßlie^,  ärgerlich 
animus;  animus  avaritifi,  amore,  »cutis;  m.  gen. 
inimi  an  ic. , *mortales  bie  mit  ben  SRühfalen 
beb  fieben«  lämpfenben ; »inopem  solatur  et  ae.; 
*nil  aadire  yelim,  nil  discere  quod  levet  aegrum 
toipeilicb  u.  geiftig  jugleid));  »aegram  vana  spe 
ia«it  amantem  ;bte  iiiebeö  tränte).  8)  B.  3uft“n 
beit  jdjmtrjlid),  fummerooll,  traurig,  be; 
tribenb  »mors,  »cura,  *dolor,  *luctus,  »senec- 
tas,  faegris  oculis  introspicere  alqd;  subst.  plns 
äegri  quam  voluptatis  cepi  Plaut. 

Aegfüi,  ei,  m.  König  Bon  Ätljen,  Sätet  be«  J^e- 
Wib.  Job.  »Aegides,  ae,  m.  — tf)efeu«. 
Veginleus,  ei,  m.  — Absyrtus,  W.  {. 

ArgiensU,  etc.  ( Aegiuni. 

Aegimtiru»,  öros,  i,  f.  Jfnfcl  im  ©teerbujen  Bon 
Sartbago. 

Aeginn,  ae,  f.  Rnfel  im  fatonij^en  ©leerbufen. 
San.  ''ib*t  Aeginetae,  äram,  m. 

Arginium,  ii,  h.  KaftcU  an  bet  norbrocjll.  @tenje 
t iVijolien  $ao  sulj.it.  Aegiuiennes,  ium,  m. 
legis,  !dis,  f.  [afytgj  1)  nad)  $omet  ber  ©djilb 
3»Piter«.  2)  i Bätet  btt  StinerBa  eigentümlich 
s-  halb  al«  jottige«  Reil , übet  Stuft  u.  Schulter 
getoorfen,  gebaut,  balb  als  Bruftpanjn,  Bon 
Spangen  umftänjt  u.  mit  bem  ©lebufenhaupt  in 
bet  Stille,  balb  al«  Stpilb,  ben  fic  auf  bem  linfen 
*nn  trägt. 

■lejwds,  i,  f.  alte  Stabt  ©iebermöfien«  an  btt 
lottau  Or. 

AegUthu,  i,  m.  Sohn  be«  I^peftee,  ©erführet 
bet  frlotänrncftra  u.  mit  ihrer  fjilfe  ©fötbet  ifjrcS 
•Satten  Agamemnon,  non  C reffe«  etfdjlagen;  fnp- 
p II.  ein  iijebrcdjer. 

Aegiam  ob.  -ion,  ii,  n.  Stabt  in  Ätpaja;  Aegien- 
ds,  adj.  ciyitas  Tac.-,  ȟbst,  -cnses  Liv. 

Aego*  FI  uni  cu  [Alyot  notafids  3>e8  enflujj], 
'rlnft  (u.  Stabil  auf  bem  tpracifdjeu  ßherfonc«, 
•danm  butrf)  bie  Schlacht  406  b.  ®pt. 

»egre,  udr.  m.  comp.  u.  mp.  [aeger]  1)  fd)merj  = 
lup,  empfiubliet),  unangenehm,  bcfd)lBct- 
lid),  ätgetlid)  ae.  est  mihi  ob.  meo  animo 
f'om.;  ae.  alcui  facere  jmb.  tränten,  ae.  alqd  ex 
»lqo  aadire  Ter.-,  aegre  (aegerrimo;  alqd  ferro 
«attiHig,  mifjoetgnfigt  wegen  etw.  fein,  auch  m- 
oec.  e.  inf.,  m.  quod ; ae.  (ungern)  alqd  pati, 
tolerare;  ae  habere  alqd;  ae.  careo.  2)  mit 
»telet  Sbüh«-  ffhtBetlich,  mit  genauer  ©ot, 
!s*m  fubjeftio,  in  Sejug  auf  bie  ©etfou,  bie  mit 
rto.  ©lüht  hot). 


- aemulus.  29 

aegresco 3.  erftanten,  geiftig  <i)  Ȋrger, 

heftiger  werben,  junehmen  violentia  Turni 
medendo.  b)  fetgriffen  Werben,  fid)  bt^ 
trüben,  fith  ärgern. 

aegrimüuia,  ae,  f.  faeger]  Kummer,  S e r ft  im- 
mun g , Sthwermut. 

aegritüdo,  Inis,  f.  faeger]  Übelbefinben,  Un  = 
wohlfein  a ) fbe«  Körper«,  b)  häufiger  ber 
Seele,  Kummer,  ®ram,  ©cforgiti«,  auch  1^- 
aegrotitio,  ünis,  f.  [aegroto]  ba«  Kranffein, 
bie  Kr  an  fl)  eit  (fubjeft.)  a)  be«  Körper«  in  cor- 
pore morbi  aegrotationesque  nascuntur.  b)  ber 
Stele,  franlljaft«  Suftanb,  Scclcufranfheit 
(nur  in  phtlov  Spr.)  Cic. 
aegroto,  l.  Iran!  fein  leiben,  bohinfiechcu 
a)  phBfifth  grayiter,  gravissime;  grayiter  ae.  coe- 
pisse,  vehementer  dinqne,  leviter,  »morbo, 
■j-mortifere.  6)  geiftig  ea  ros,  ex  qua  animus 
aegrotat;  übertr.  barnieberliegen  boni  mores, 
artes  antiquae  tuae  Plaut. 
aegrötiis,  adj.  [aeger]  fronf  (al«  öefchaffenheit) 
a)  phhftfch  franf,  unpafelith,  leibenb,  sw  bat. 
ein  Kran!er;  res  publica  jertüttet.  ft)  geiftig 
Iran!,  fitd)  animu«  Iiebe«franf  Ter. 

Aegyptus,  i,  f.  ba«  Sianb  Mgppten,  »meton. 
ägpptifthc  ©tannfehaft.  Sab.  Vegyptins,  adj.  u. 
subut. 

Aelins,  ©ame  eine«  plebejifehen  fflefipleChtc«  ju  ©om, 
al«  adj.  lex  aeüa  (et  Fufia)  de  comitiis.  ®aBou 
Aeliänug,  adj.  oratiunculae,  be«  L.  Ael.  Tubero; 
ins  eilte  nach  bem  berühmten  ©ccht«getehrten  S. 
Ael.  Paetus  (Konful  198  b.  6hr  ) benannte  Sanum 
lung  Bon  ©echtsformetn  (legis  actiones);  auf  ben- 
felben  Aelius  beziehen  fidh  studia  Ael.  b.  Cic.  de 
or.  1 §.  193;  Bfjl.  JW.  1 §.  18. 

Aello,  us,  f.  l)  eine  ber  ^arppien  Ov.  2)  ein  §unb 
be«  Vlftäon  Ov. 

AemTlios,  ©amc  eine«  patricifcben  fflejtblcdjtc«  ju 
©om;  inebcf.  1)  L.  Aem.  PauluB,  welcher  in  ber 
Slhlatht  bei  Sannä  fiel.  2)  L.  Aem.  Paulus  Ma- 
cedonicus,  Sieger  be«  ©erfeu«.  $ap.  a)  Acmt- 
lins,  adj.  tribus;  via,  pons,  ludus  nach  ihren 
©rünbtrn  genannt;  ratis  ba«  Stbiff,  welche«  bie 
Bon  L.  Aem.  Paulus  2)  gemachte  Beute  nach  ©om 
führte  Prop.  6)  .VcmiltAnus,  adj.  Beiname  be« 
jüngeren  Scipio  ilfrifami«,  Ictblithcn  Sohne«  be« 
L.  Aem.  Paulus  1);  subst.  Aemlllana,  örum  n. 
eine  Borftabt  ©om«  Suet. 

Acmönia,  acmülu  f.  Haemonia,  aemulus. 
uemölütlo,  önis,  f.  [aemulor]  ba«  Streben,  e« 
einem  aitbcrn  glcith  ju  machen,  1)  im  guten  Sinne 
©acheiferung,  Sctteifer  laudis  Rep.  2)  im 
üblen  Sinne  Siferfudjt,  ©fifiguufi,  pl.  Sifet^ 
füthtelei  r ii- 

aeuiAlitor,  oris,  m.  [aemulor]  im  guten  Sinne 
©achcifercr  Pisandras  pro  coniunctione  Age- 
silai  etiam  virtutum  ae.  erat  Just.,  iron.  Catoni 
et  eius  ae.  ©achtretcr  Cic. 
aemulatus,  us,  m.  — • aemulatio,  nur  hei  Tac. 
aemülor,  dtp.  l.  [aemulns]  e«  jmbm.  gleich  J“ 
mathen  ftreben  (Bgl.  imitor)  1)  im  guten  Sinne 
jmbm.  ob.  einet  Sacht  nacheifern,  mit  jmbm. 
ob.  etw.  wetteifern  alqm,  talcni;  mecum,  einm. 
Liv.  28,  43,  4;  eins  instituta;  studia  alcis;  1 ab  - 
fol.  2)  im  üblen  Sinne  einer  ©erjon  ob.  Sache 
neibifch  nadjrifctn,  eiferfüehtig  fein  alcui 
ob.  cum  alqo,  »inter  se,  »umbras  suas,  f yi- 
tiis;  abfol. 

aemülus,  adj.  jmbm.  ob.  einer  Sache  gleich  ju 


30  aemulus  — Acquimaelium. 


!ommen  (heben  1)  im  guten  Sinne  nacheifernb, 
»etteifernb  mihi  es  aemula  Plaut.;  se  aernu- 
lum  mearum  laudum  exstitisse;  * apes;  subst. 
aemulns,  1.  m.  bei  Bacheifeter  alcis.  2)  im 
üblen  Sinne  eiferfüdjtig,  jdjcelfüchtig,  ne  = 
benbuhlerifd)  Cartha^o  aemula  imperii  Rem.; 
»senectus;  subst.  -ns,  i.  m.  Cic.,  -a,  ae,  f.  Ov. 
9!cbcnbublcr,  Dicbenbublerin  in  bei  Siebe, 
iKioal,  dicoalin. 

Aemus  (.  Haemus. 

Aeniria,  ae,  f.  oultani(d)e  3n(el  an  bei  Hüfte  ton 
Kampanien,  aud)  Inarime  (nach  einet  falfdjen  Zcu- 
tnng  au«  bem  homerijehen  tlv  ’Aglpo *«). 

Aenea,  ae,  f.  Stabt  auf  tfpalcibice  am  tbermäifdjcit 
Üieerbufcn.  Zao.  AeneAtes,  um,  m 
Aenea»,  ae,  m.  Soßn  be«  änchife«  n.  bet  Benu«, 
ifüf|ret  bet  Irojaner  nach  Italien.  Zao.  1)  *Ae- 
neides,  ae,  m.  Dtacßlomme  be«  ftnea«  a)  Sfca= 
niu«,  Soipt  be«  iSnea«.  b)  ftuguftu«.  c)  fpl.  a)  bie 
©efährten  be«  Vlnea«  ob.  iibeit)  bie  Irojaner.  ß) 
bie  9tömer.  2)  Aeneis,  Tdis  ob.  Idos , f.  Bergil« 
belannte«  helbengebicht.  8)  ’Aeneius,  adj.,  jum 
«n.  gehörig. 

ScnetiH.  ob.  ihenbus,  aud)  * äenus  ob.  ähAuu», 
ad.  faes]  lupfern,  ehern,  bionjen  signa; 
, * aenea  proles  (gcitaUer) ; fbon  bei  (färbe,  b t o nj  e = 
farbig,  totgelb  barba;  tp.  »ehern,  eifern, 
jelfenfeft,  unbcjiuinglich  murus,  turris,  iu- 
gum,  aenea  manusj  subst.  »aennm  ob.  ahenum 
eherne«  ©efäß,  Reffet. 

AenUne»,  num,  m.  Bott  im  (üblichen  If)cff«licn, 
aenigma,  ätis,  «.  [«iViyp«J  Diät  fei;  ton  allem 
Zunfeln  u.  SRätfelhaften,  Vtnfpiclung  som- 
niorum;  Oppiorum  auf  bie  0. 

»aenipes  (ahen.),  edis,  adj.  [äenus-pesl  etj  = 
Äenöbarbus  f.  Domitius.  [füßig. 

a«nu»  f.  äeneus. 

Aenus,  i,  l ) f.  Stabt  in  Z^tacien  an  bet  SRün-- 
buttg  be«  $ebru«.  lat.  subst.  Aenli,  örum,  m. 
2)  hi.  (fluß  in  Batten,  j.  3nn  Tac. 

Aeoles,  um  [dfoietj  | ob.  Aeölll , örum,  tu.  bie 
V! ölet,  einet  bei  ipauptftämme  be«  IjeHcnifc^eu 
Bolle«,  bet  ton  Ittjeffalicn  au«  fid)  aud)  nad)  Klein-, 
afien  auSbreitete  u.  bott  in  bei  Sanbfdjaft  Aeo- 
lis  ob.  Aeolia,  niie  auf  ben  Snfeln,  namentlich 
2e«bo«,  anfäjfig  »arb.  lat.  »AeÖlluB,  adj.,  puella, 
Sappbo;  carmen  in  Bejug  auf  Sappljo  u.  Älcäu«, 
übctl).  Ignfdje«  bet  ©riechen;  fides. 

Aeölides  f.  Aeolus  A). 

Aeölls,  Tdis,  f.  f.  Aeoles  u Aeolus  B). 

Aeöllus  f.  Aeoles,  Aeolus  G). 

Aeolus,  i,  m.  l)  Sohn  be«  gellen,  Stammtatet 
ber  9lolct.  2)  Solpt  ob.  Sittel  be«  .ßippote«,  Be= 
berrfefjer  bet  nad)  iljm  benannten  äoltjd)en  ober 
liparifd)ett  3nfeln,  nad)  bet  fpäteten  Sage 
Bcijcttfd)«  bet  SSinbe.  8)  ein  Ztofanet  Vcrg. 
Zao.  A)  »AcölTdes,  ae,  m.  a)  Siadjtomme  be« 
Aeol.  1)  Söhne:  Sifüphu«,  Slthama«;  Sittel:  Se= 
pbalo«,  Ulije«.  6)  Sobn  be«  Aeol.  2):  SRifcnu«. 
c)  %nf)toiiinte  be«  Aeol.  3).  B)  »Aeölls,  Tdis, 
f.  rocibl.  91atptomme  be«  Aeol.  1)  a)  feine  lorfp 
tei  Sanace.  b)  Älcpone,  io.  f.  C)  ‘Aeölius,  adj. 
$u  Aeolus  1)  ob.  2)  gehörig,  äolijeb 
aequäbTIl»,  e [aequoj,  adj.  m.  comp,  fid)  felbft 
glcid;  bleibenb,  gleidimdgig,  gleichförmig 
partes  uitdique,  motus  certus  et  aeq.,  tributio, 
•eq.  et  temperatum  genus  orationis;  audb  ius 
aeq.  in  omnes  gleich  füt  aHe,  unparteiifd);  ni- 
hil ea  iurisdictioue  aequabilius;  ft.  ^etfonen 


cunctis  sitae  ofliciis,  auch  tglfid)  fanft,  leut  = 
jelig  in  suos.  Zat.  a)  aeqaAbllTta«,  ätis,  f. 
fflleuhmöSigteit,  ® leicbfötmigleit  motus;  in 
lenitate  ot  aeq.  (gleidjmäfiigct  @ang  bet  Scbel; 
gleiche  Bctüdfichtigung  tot  bem  @ejep, 
©emähtunß  gleicher  bürgerlicher  Siechte  ob. 
(Cic.  de  or.  2 §.  346)  ba«  batau«  entfptingenbe 
lebenbige  9iecht«gefühl,  ba«  fid)  gleichbleibenbe 
Benehmen  gegen  anbete,  beiöleichmut-  6;aequä- 
bTlTter,  adv.  m.  comp,  gleichmäßig,  gleich- 
förmig. 

* f aequaeru«,  adj.  [aequus-aevum]  gleichalterig. 

acquälis,  e,  c tdj.  [aequus]  1)  oom  Ort  gleich; 
fötmig,  eben  loca  Sali.,  terra  ob  omni  parte; 
übeth.  f ich  felbft  gleich  bleibenb,  gleidhf öc^ 
mig  (»gl.  aequabihs),  imber  lontior  aequalior- 
que  accidens  auribus  Lic. ; i aeq.  (proportioniert) 
ceterin  membris;  auch  gleichmäßig  tm  Setbai 
teil,  (ich  gleich  bleibenb  nil  aequale  homiui 
fuit  ilh  Hör.  2)  im  Bergleid)  mit  anbern  ®e 
genftänben  gleich,  ntit  etm.  gleich  ßeßenb  tu- 
muli  gleich  l)°bc;  linguä  et  rnonbus;  virtutes 
sunt  inter  ae  aeq.  et  pares;  subst.  m.  gen.  cre- 
ticus  et  eins  aeq.  paean.  Zah-  8)  u.  bet  3eit, 
uon  gleichem  9lltet  ob.  oon  gleichem  3«**  = 
alter,  gleichseitig  soror;  exercitus  stipendiis 
suis  (o  Biel  Zieitftjahre  jählenb  al«  er  felbft ; Deio- 
tari  benevolentia  est  ipsius  aeq.  actati  fo  alt 
al«  er,  mit  ihm  aufgetoaebfen;  Bacrificium  aeq. 
huius  urbis;  *aeq.  tecum  aevo;  illis  temporibus 
seriptor;  illorum  temporum;  memoria,  memoria 
illius  aetatis;  al«  subst.  tllterägenoffe  ob. 
3 ei t gen of f c alcis,  meus.  Zao.  a)  aeqnilTtas, 
ätis,  f.  1)  ©leichförmigleit,  ©leichmäßig - 
teit  c.ongruentia  aequalitasiiue  Plin.  ep.  2) 
©leid) beit  similitudo  aequalitasque  fraterna; 
similitudo  aequalitasque  Terborum  (o.  ber 
nomafic);  9llter«gleichbeit  Cic.  Brut.  §.  t56; 
©leichbeit  ber  Siechte,  gleiche  Stellung  ber 
Staatsbürger  Tac.  b ) aequälitbr,  adv.  m. 
tcomp.  1)  gleichmäßig  collis  aeq.  declivis ; 
übertr.  gleichförmig  oratio  aeq.  constanterque 
ingrediens.  2)  im  Berhälltti«  ju  et»,  anberem 
gleichmäßig,  entfprechcnb  distribuero. 

aequinTmTtas,  ätis,  f.  [aequus-animus]  Billig; 
feit,  Dlachfid)*  Ter. 

aequätlo,  önis,  f.  [aequo]  ba«  ©leicßmadien, 
bie  ©leichßellung  bonorum,  iuris. 

aeque  [aequus],  adt-  m.  cotnp.  u sup.  1)  jut  Bej. 
einer  Bcrglcichung  a)  abfol.  gleich,  gleich  Biel, 
gleichmäßig,  duae  trabes  ae.  longae;  benevo 
lentia  non  omnes  ae.  egent.  6)  ebenjo,  eben 
fo  feßr,  gc».  folgt  hierauf  im  jpneiten  ©liebe  at- 
que  ob.  ac,  auch  n.  feit  Liv.  quam  (al«,  mie), 
b.  Com.  u.  Spät,  aud)  cum  («*•  mecum),  b.  Plaut. 
fogar  ein  all.  nullus  est  hoc  (al«  er)  meticulosus 
ae.;  *aeque  — »aequo ; aeque  ac  si;  oft  fehlt  ba« 
jweite  BerglcichungSgltcb  tu  propc  ae.  doles  (sc. 
atque  ego).  2)  billigcrweife,  mit  Billig; 
feit  munifice  et  ae.,  einm.  Cic.  fin.  5 §.  66; 
aequius  Sali. 

Aequl  ob.  AeqniciUi,  örum,  m.  altitalifchc«  Bol! 
in  Satium.  Zao.  Acqutcus,  »-qoiculu»  äquifeß. 

aeqallibrlta»,  ätis,  f.  [aequus-libra]  ba«  ©leicß  = 
gewicht,  al«  Übcrfcßung  ber  epifuretfehen  laovo- 
pia  «-  ba«  ©efeß  be«  ©leichgeroicht«  Cic.  n. 
cf.  1 §.  109. 

AequTmaelium,  ii,  v.  eine  leere  Stätte  in  Born, 
Berfauf«plaß,  namentlich  für  Opfertiere. 


aequipoctialis  — aeqnus.  31 

seqilioe tiills , e [aequinoctium]  jur  lag*  u.  aequör,  Sri»,  n.  [aequus]  cigtt.  bte  ebene  u.  glatte 
Slaßtgleidje  gehörig,  Äquinof  tial  = , eaeli  Dbcrfläd)e  einet  Sad)e,  bat)  1)  bie  glädje  be« 

furor  CI.  — ucqtnuoctliiin,  ii,  n.  [aequus-nox]  ©ejilbc«,  bic  (Ebene  camporum  patentium 

bie  lag:  u.  Sacßtglcicße.  aequora  Oie, ; »aequore  campi  u.  *bL  aeq.;  aud) 

ieqs  tperäbills,  e,  [aequipero],  adj.  {Plaut.)  8 e r = ‘©rbbobcn,  B o b e tt , g e l b.  2)  *fbie  SJleerc«- 

gleicßbar  alcui,  cum  alqa  re.  flätße,  überß.  Sleereäflut,  SDlect  *maria; 

teqal-püro  (nitßl  aequiparo)  1.  t)  in  bet  Bcur  *Oceani;  pl.  *Tusca;  aspera;  *salaa  Saigflut ; 
«UBng  et»,  bem  anbem  gleuf)  gellen  alqd  ad  im  Silbe  *quoniam  magno  feroraequore  =■  einen 
»Iqd  Plaut. ; alqm  alcui;  alqd  cum  alqo.  2)  reichen  Stoff  gu  beßanbeln  angefangen  ßabe;  *o. 

jleicßlommen,  erteilen  alqm  alqa  re.  einem  glujfe;  ’meton.  baä  in«  ®d)tff  einge: 

jeqalta«,  ätis,  /'.  [aequus]  fflleidjßcit  1)  in  ftd)  brungene  Scewaffer.  Xao.  * aequöreus,  adj. 

ielbft;  tloci;  mit  u.  oßne  animi,  ©leicßmut,  jum  SDicet  geßdrig,  SRcer*,  See»,  genuB  (d. 

'Waffenßeit,  'Jiuße  bc«  ©emüt«,  ©enüg:  giften);  monstrum;  rex;  Oritanni  bie  meerum= 

iemlcit,  aud)  ©leiißgültigtcit.  2)  in  Begug  flojfenen. 

auf  anbere*  a)  im  poluifcßen  Sinne  ffllciitißcit  aeqnus,  adj.  m.  comp.  u.  tmp.  gleitß,  1)  in  (ich 
oor  bem  ©efeße,  aueß  ©efüßl  für  biefe  © leitß  = felbft  gleid)  a)  räumlich  eben,  getabe,  o. 

|eit  b)  in  motal.  Sinne  Billigfeit,  billige«  einer  »ageretbtett  glätte  oßnc  (fcrßößung  aeq.  et 

8trjaßrett  summa  aeq.  res  constituit;  aeq.  et  planus  locus;  in  aeq.  locum  se  demittere;  ex 

ontinentia  tuen  socio«;  causae,  belli,  condi-  aeq.  loco  dicere  — im  Senate  (®gf.  ex  inferiore 

Wimm;  servare  aequitatem  loa«  retßt  u.  billig  loco  gu  bcn  Wintern,  bic  höbet  faßen,  u.  ex  su- 

i fl;  auch  Billig!  eitägcfüßl.  periore  loco  Bon  ber  Tribüne  gum  Bolle),  ex  sa- 

aeqno,  t.  [aequus]  gleicßmadjen  1)  eben  ma=  periore  et  ex  aeq.  loco  (in  öffentl.  u.  Brioat; 

4eu.  ebnen,  abplatten,  planieren  locum;  angclegenbeiten)  sermones  habitos;  milit.  t.  t. 

:ream,  *arenae  pedibus;  aequata  agri  plani-  fron«;  subst.  aequum,  i,  n.  bie  ebene  glätße 

bes;  *mensa  aequata  gerabc  ob.  magerest  ge:  (baä  SliBeau),  ba«  ebene  lerraht  in  aequo  campi, 

Kilt;  milit.  t.  t.  frontem  (frontes)  ob.  aciom  in  aequum  descendere,  dogredi  Liv. ; aud)  Born 

ritte  gcrabe  Sinie  ob.  gront  bilben,  in  gleiche  fßlateau  einer  Slnßöße  in  aequum  eniti  Tac. 

.itoat  lommen;  tp.  *laborem  partibus  iustis  nad)  2)aß.  b)  tp.  günßig,  gelegen  locus,  tempus; 

Migleit  Betteilen;  ‘luctus  gleid)  Berteilen;  *pug-  Bom  ©cmüt,  fl  l e i cß  m ü t i g , rußig,  gelaffen, 

us;  »amorem  gleitße  Siebe  betoeijen;  *duas  lan-  gufrieben,  bef.  aequo,  oequissimo  animo  ferre, 

ces  aequato  examine  (an  ber  Blage).  2)  in  18t--  pati,  accipere;  and)  pl.  animis  lubentibus  aut 

uelnrag  auf  ein  anbere«  ©Icitßartigc*  ober  Un=  aeq.  alqd  remitiere. 

älnßartigc*  sortes  t.  t.  beim  2ofen,  bie  £ofe  2)  ber  Befdßaffeitßeit  nad)  einem  anbem  gleitß, 
jlntßmatßen  (fo  baß  lein  fio«  Bor  bem  anbern  gleitß  groß,  >ßotß,  *breit,  aueß  gleichmäßig 

Je»,  bet  bie  2ofe  gießt,  in  bie  fjänbe  lommt;  aeq.  latitudine  atque  ille  agger  fuerat,  aeq. 

■■«rtamen  ben  Kampf  auf  beiben  Seiten  gleitß  spatio  abesse;  *aeq.  numeris  (b.  Xiftidjon);  aeq. 

laßen;  aequato  Marte,  omnium  periculo,  iuro  portionibus  ob.  pensionibus  (dare,  solvere); 

mnium;  ira  vires;  pecunias  Bermögcnägleid)  ’poena  peccatis;  mit  Slngabe  be«  Berglcidjung*. 
Vu  rmfüßren;  *foedera  regum  vel  Gabiis  vel  punlte«  burtß  atque  (ae),  cum;  in  aequa  laude 

um  rigidis  aequata  Sabims  unter  gleichen  Be=  ponere  für  gleich  loben«toeit  hatten;  aequo  et 

^nguttgen  gefcßloffcn  mit  ic. ; solo  oumia;  om-  pari  iure  cum  civibus  vivere;  aequa  condicio, 

ui*  fiatnmis  aequata  (näml.  solo);  solo  dicta-  aequum  certamen  proponitur;  in«bef.  al«  t.  t. 

turu  consulatusque  Sabula  rafa  machen  in  Bc*  pugna  jcßloantenb , unentf (hieben ; aequo  proelio, 

jag  auf  jc.  ; suas  opes  cum  potentissimis  (—  cum  aequa  manu  discedere;  (Curl.)  aequis  viribus 

iotcntissünorum  opibus)  aequare;  qui  (libri)  dimicatum  cst;  (Tac.)  manibus  aequis  absces- 

» iam  illit  fere  (an  ßaßl  gleidbftehen);  per  som-  sum;  aequo  Marte  pugnare;  *aequa  tellus  pau- 

wun  rinumque  dies  noctibus  lag  wie  9!ad)t  mit  peri  recluditur  regumque  pueris  in  gleicher  SBeife, 

ößlafen  u.  Xrinlcn  jubringeit  Liv.,  nocti  ludum  eben  fo  — »ic  tc.  Hör.  ’divos  mortalesque 

i’erj.;  «alqd  caelo  b.  i.  bi«  junt  Fimmel  auf:  turbas  imperio  regit  unus  aequo  mit  gleich  ge= 

armen;  *alqm  caelo  laudibus  bi*  jum  Fimmel  rechtem  Seepiet;  adv.  ex  aequo  n)  *f g I e id) : 

erbeben;  ’imperium  terris,  animos  Olvmpo  b.  i.  mäßig,  in  gleichem  SJlafje,  auf  gleiche  SBeife. 

“it  feiner  £>crrjd)aft  ben  Srblrei«  umfaßen  u.  an  b)  unter  gleichen  Berßältniffen,  mit  gl e i = 

®nt  ben  ©öttern  gleidjlommcn ; tenuiores  cum  tßem  diedjte  cx  aequo  venire  in  amicitiam; 

(tincipibus  aequan  se  putant  auf  gleiche  Stufe  magis  ex  aequo  quam  ex  iure  gentium;  in 

geteilt  gu  »erben;  in  bet  Beurteilung  gleitß:  aeejuo  auf  gleicher  Stufe,  in  gleitßcr  Hage,  in 

naeßen,  gleidjßellen  alqd  cum  alqa  re,  alqm  glcttßen  Setßältniffen,  Wecßtcn  in  aequo  esse;  in 

alcm;  eos  Campanorum  noxae  poenaeque  ft.  aequo  ponere  alqm. 

*>mm  aoxam  etc.  ®aß.  aueß  et»,  mit  fieß  gleitß:  8)  b.  bem  Scrßalten  gegen  anbere  a)  gleich  gegen 
rurßen  — et»,  erreichen,  jmbnt.  ob.  einer  Sache  bcn  einen  wie  gegen  bcn  anbern  oerfaßrenb,  bef. 

Jlricßfommen  alqm  cursu,  fcur«um  alcis;  in  fRcchtäfacßen,  billig,  unpart eiifcß,  o.  Saeßen 

rcoias  (ünminis)  altitudo  summa  equorum  pec-  red)  t u.  billig  iudex,  testis;  iudicia,  lex,  con- 

tora;  *alqm  paesibus,  *sagitta  aequans  ventos;  dicio,  postulatio;  quod  aequum  sit  in  Quinc- 

'ioctas  sequendo;  ea  arte  Buperiores  reges;  tinm,  id  iniquum  esse  in  Naevium;  aequum 

Apii  odium  orrßaßt  fein  wie  Ä.;  *feminne  digni-  est  m.  acc.  c.  inf.\  ni  facient  quae  istos  ae.  est 

'-tem  suam;  ’munia  comparis  gleiche  Xicnftc  sc.  facere  Ter.\  aueß  aequum,  i,  n.  baä  Billige, 

ßau  al«  jc.,  gleichen  Strang  gießen  mit  tc.;  facta  bie  Billigleit;  abl.  aequo  b.  comp.  =-  quam 

iictis  bie  Ißaten  auf  eine  ißter  ©rößc  ent=  aequum  est,  gravius  aequo,  »largius  aequo;  oft 

meßenbe  Seile  batßellen  Liv.  6,  20;  iutrans.  aequum  et  bonum,  aeq.  bonumque,  aeq.  bonurn 

‘1°**  (turris)  moenibus  b.  G.  VII I,  41,  5.  baä  fRetßte  u.  Billige;  al«  t.  t.  bie  IHecßt«: 


32 


aer  — Aeson. 


formet  quod  ob.  quantum  aequius  melius  ob. 
melius  aeq.  mie  e#  billiger  u.  beffer  ift;  aequi 
bonique  ob.  bl.  aequi  boni  ulqd  facere  etio.  f i et) 
gern  gefallen  lajfett,  mit  etto.  fürtieb  ttcp  = 
men.  6 ) gegen  anberc  gelaffen,  moplmol= 
lenb,  guäbig  non  aequo  senutu;  meis  utuntur 
aequissimis  auribus;  *uni  virtuti  atque  eius 
amicis;  llor.  ep.  2,  1,  68  Iove  iudicat  aequo 
mit  Berftanb;  «uftst.  aequi,  örum,  m.bie  greunbe, 
aequi  atque  iniqni,  aequi  iniquique;  juf rieben 
mit  praesentibus  mit  bcr  gegenwärtigen  Sage 
Hör.;  c.  gm.  absentiuni  Tat.  arm.  6,  36. 
ifir,  eris,  ace.  aera,  m.  bie  8uft,  namentlich  bie 
untere,  bie  Ätmofppäre.  Xap.  a)  ’Webel, 
*®ewötf.  6)  *summus  a.  arboris  bie  oberfte 
luftige  Spifce  be#  Saume#, 
acräriug,  |aes]  1)  adj.  a)  jum  Kupfer,  grj 
gehörig,  Rupfer.  ft)  jum  ®elb  gehörig,  0elb=, 
SDliinj:,  ratio  bie  Berechnung  u.  Berminberung 
auf  Rupfermünje;  beT  Oermutberte  SOhuijfufe;  tri- 
buni  ae.  f.  tnbunus  4).  2)  mbst.  a -ius,  ii, 

m.  {sc.  civi«,  gew.  im  pl.)  ein  Sürger  au#  ber 
unterften  Klaffe  ju  9iom,  welche,  »on  bem  Krieg#; 
bienft  u.  allen  gprcnlaften  frei,  nur  einen  bcftimm= 
ten  ©clbbeitrag  (Ropffteuer)  ju  bcn  Staatälaften 
au  japlen  hatten,  »ugleicp  bie  Klaffe,  in  Welche 
Sürger  poperer  Klaffen  Oom  genfer  geflohen  mcr= 
ben  tonnten,  bap.  ae.  alqm  facere;  ae.  relinquere 
alqm.  b)  aeraritim,  ii,  ti.  bie  Scpa()tammer 
be#  römifchen  Staate#,  ai#  Ort,  ein  leil  be#  Sa= 
turnu«tcmpel«,  in  welkem  jugleicf)  ba#  Staat#; 
atepi»  fich  befanb,  sanctius  ob.  sanctum  f.  saue  tu« 

1);  eine  neue  Abteilung  mibtare  burep  Äuguft 
Suet.,  Tat.;  auch  ber  öffentliche  Schaf),  ba# 
Staat#»ermöaen,  ber  Schah  eine#  König#, 
bie  Kriegätaffe  b.  oerbünbeten  Staaten  ®rie= 


bao.  (häuf,  im  rum.  u acc.  pl.)  meift  bicht.  0. 
tupfet nen  Sahen  (Statuen,  SSaffen,  Xafeln, 
©afen),  Coriuthium;  aeru  (eherne  ©cicptafeln) 
re  tigere  Cic .;  *aera  (— sistra,  w.f.)  repulsamanu; 
*ilh  robur  et  aes  triplex  circa  peetns  erat  ein 
breifachet  Banjet  =■  er  war  oößig  abgehärtet  Hör. 

2)  Selb,  äHJünje,  urfpr.  Kupfcrgelb,  aes  grave, 
ba#  alte  italtfche  fflelb,  1 ©mnb  wiegenb,  fpäter 
ba#  Äjj  al#  blofee  Hedtuuiigemünjc;  argentum 
aere  solutum  est  ftatt  be#  (jtlbernen)  Seftei.c,  ba# 
(fupferne)  Äfe  ob.  ftatt  be#  ©anjen  ein  Siertel 
(weil  bamal#  4 Vife  auf  einen  Sefterj  gingen)  Soll. 
Cat.  33,  2.  Xap.  auch  oft  «cs  collect  = asses, 
quingenta  milia  aeris;  bei  [Japlabuetbicn  Würben 
bei  ruttben  Summen  »on  einer  SJHHion  unb  bat; 
übet  bie  Sorte  centena  milia  auSgelaffen  wie 
bei  sestertium),  habere  decies  aens  1 SSiUicn 
Äffe«  hefigen ; ancilla  aere  suo  empta  Ter.  meo 
Bum  paiqier  in  aere  arm,  bod)  fcpulbenfrei  Hör.; 
aes  meum,  tutun,  suum  eigene#  ®e(b;  übertr.  est 
aliquis  in  meo  aere  ift  mir  »crpflidjtet.  $ier». 
a,  aes  alienum  Scpulbcn,  facere  ob.  conttare, 
contrahere,  solvere  ob.  persolvere;  aere  alieno 
alqm  levare,  omni  aere  al.  liberare;  habere  aes 
■ alienum  ob.  esse  in  aere  alieno  in  Scpulben  fteefen, 
aere  alieno  demersum,  obrutum,  oppressum  esse 
tief  in  Sch  ftedeit,  unter  bcr  Schulbenlaft  erliegen ; 
aere  alieno  exire,  expediri  ob.  exBolvi  fdjulbcu 
frei  werben;  auch  *m  8fp0-  bl-  aes;  übertr.  ad- 
monitus  huius  aeris  alieni  an  biefc  Scpulb  be« 
unerfüllten  Berfprecpcn#.  ft)  meift  im  pl.  fi  ö p 
nung,  namentlich  Solb  ber  Solbaten;  tp.  mie 
stipendia  «=  Xienftjapre,  Krieg#bienft;  far 
taftifh  omnia  istius  aera  illa  veter*  nßc  feine 
alten  gampagnen  (im  Solb  ber  2iebe  u.  be#  Spiel#) ; 
Schulgelb  (f.  Idus),  gäprgelb  Hör.  3n#bcf 


cpenlanb#  (commune  Ncp.);  etn  Brioatfcpag 
privatum. 

aerätug,  adj.  [aes|  1)  mit  grj  »erfepen,  be  = 
{(plagen  navis;  lecti  mit  bronjenen  ff ü feen;  se- 
curis  au#  ®rj  gemacht;  *tela;  *oeratae  acies 
erjgcpan jer t ; *classis  mit  epemett  Schnäbeln. 
Viert),  jepetäp.  aerati  = fieute  bei  Kaffe,  gut  be= 
fcplagen.  2)  =»  *aeneus.  — aereus,  adj.  [aes]  1) 
= abneus  Vcrg.,  Liv.  2)  = *aeratus  1). 

aerlfer,  fSra,  lerurn  [aes-fero],  adj.  epetne  ggm ; 
Pein  tragenb  Or. 

*aerfpes,  jtedis,  adj.  [aes-pesl  er jf üfeig. 

Serins,  [abr],  adj.  1)  jur  fiuft  gehörig,  in 


ber  2uft  befinblicp,  »orgepenb,  luftig  al- 
terum  (animantium  genas)  pennigerum  et  a8- 
rium;  aerii  volatus  avium  atque  cantus;  *do- 
mus  bie  £>imme!«räume,  *viae  bie  2üfte,  *mel 
luftentqueucnber,  c nach  bem  ©laubett  ber  Älten)  im 
lau  »om  fjimmel  fattenber;  ‘columba  in  ber 
2uft  fliegenb.  2)  *pocp  in  bie  fiuft  empor; 
ragenb  cupressus,  mons,  Alpes,  arces. 

aerügo,  Ynis,  f.  [aes]  1)  Kupferroft  ob.  ©rün-- 
fpatt.  2)  tp  a)  *3Kifegunfl,  Scpeelfucpt.  V) 
*$>abfucpt,  ©tij. 

aerumnn,  ae,  f.  ©laderei,  SBlüpf cligfeit,  au# 
Ärbeit#lajl  u.  Übermafe  »on  ©cfchwcrbcn  petsor 
gegangen,  Irfibfal,  IDrangfal  ae.  aegritudo 
labonosa;  Herculis  perjieti  aerumnas ; aerum- 
norum  requies.  Da»,  aerumnösag,  adj.  »oll 

3)rangjal  u.  'Jlot,  müpfelig  aerumnosissima 
mulier  Terentia  * mare  = fturmbewegt. 

aes,  aeris  (alter  dat.  aere  Liv.  31,  13,  6),  n.  1) 
grj,  Kupfer,  ©ronje;  *».  epernen  Sf'iolltt; 


aes  equestre  bte  Summe  »on  10000  Äffen,  bie 
jebet  SRitter  oom  Staat  erpielt  jutn  Änlauf  eine# 
©ferbe#;  aes  circumforaneum  ba#  »on  ben  Selb 
wccpälcrn  (bie  ipre  Buben  am  fforunt  patten)  ent; 
lepnte  ©eib. 

1.  Aesar,  m.  bei  ben  6tru«lern  = Deus  Suet. 
Aug.  97. 

2.  Aesar,  äris,  m.  glufe  in  Bruttium.  ®a».  Ae- 
gireus,  adj. 

Aegchlneg,  is,  m.  1)  au«  Ätpen,  SBpilofopp,  Sct)ü 
let  be«  Solrate«.  2)  au#  91  capei,  ©pilofopp,  Stpü 
ler  be«  Karneabc«,  fieptet  bcr  neuen  Älabcmie  ju 
Ätpen.  3)  au#  Ätpen,  iMebner,  ©egner  be#  (Cc; 
moftpene«.  4)  au#  fKilet,  Bebner,  SeitgenoRc  bc# 
giccto. 

Aesehvlus,  i,  m.  1)  grieepifh#*  Iragöbienbichter 
ju  Ätpen  (526—466  ».  gpr.l,  ber  eigentl.  Stpöpfer 
bet  tragifdpen  Kauft  u.  Büpneneinnchtung  3>a». 
Aescliyleus,  adj.  2)  ein  fRpetor  au#  ftnibu#, 
3eitgcnoffe  be#  gicero. 

AescüUpiug,  ii,  m.  j ’AasXgxiöt]  Sopn  be#  ÄpoQo 
tt.  bet  Rototti# ; bei  fcotner  nur  al#  auigejeiepneter 
Ärjt  genannt;  fpäter  @ott  berfjeillunbe,  Schü- 
ler bc#  gpiron. 

ae8cülbtnm,  i,  ».  [aesculus]  ein  SBintercicpen  = 
Walb.  — *aoscüleu8,  adj.  Wintereichen.  — 
ucseülus,  i,  f.  SBintereicpe. 

Acsernlu,  ae,  f.  Stabt  in  Samnium.  XaU.  Aescr- 
ninug,  „1)  adj.  2)  Beiname  be«  M.  Marcellus, 
bet  ju  Äfernin  gefangen  warb.  8)  91ame  einrv- 
berüpmten  ©labiator#. 

Aesis,  is,  m.  glufe  in  Umbrien,  j.  Esino. 

Aeson,  c”nis,  m.  Bater  be«  3“i»"  Or.  Xa».  *<tj 


Aesonides  — aetaa. 


33 


lesöoldM,  ae,  m.  — 3a|on.  6)  Aesöulns,  adj. 
hero«  3a|on. 

icwpii»,  i,  m.  1)  grie©.  Rabelbi©ter  au*  $hth: 
jiffl  (in  Reit  be*  fcibju«.  Dan.  Aesopeus  ober 
•in  adj.  Phaedr.  2)  Claudios  ob.  Clodius  Aes. 
Mgii©«  S©cuitnelrr  ju  Born,  Rritgenoffe  be« 
iitno. 

Aesqnlllu  etc.  j.  Esquiliae. 

«»Ws,  ätis,  f.  (aestusj  ber  Sommer;  *Som  = 
■erlaft  ob.  Sommerhifce,  =roetter;  *3ai)r 
•eptima. 

‘•Mti-ffir,  fera,  ßrum,  adj.  [aestus-fero]  ^ije  = 
ktiigeno. 

ifütti,  örum,  m.  JHiftenooK  im  öftlit^en  ©erma 
mm  Tac. 

Vstimibllls,  e,  adj.  [aestimo]  nai  einigen 
Seit  hat,  (©ä5en»mert,  [©a^bar. 
acatimätio,  dms,  f.  [ aestimo  J 1)  bie  Hbf djäfcung 
nun  Sa©e  na©  intern  ©rlbmerte,  Xagtcrung, 
§tft[ebung,  ?tnf©lag  frumenti,  census;  litis, 
poeoae,  aestimo  1);  venire  in  aestimationem 
oPgrflhäbt  werben;  aequam  aest.  facere;  habere 
«st.  3nebrf . a)  bie  S©ä$ung  eine«  Bcft|>tum«, 
mÜ«  ein  S©ulbtter  ju  einem  gemiffen  greife 
km  Gläubiger  an  Rahlnng«  Statt  überläfct  ■=  ©e- 
i«ginng  bur©  abgefepä^te  ©fiter  accipere 
*e*t.  ab  alqo;  malim  numerato  quam  aest.  lies 
in  bat  a 1«  but©  eine  ae.;  tn*bef.  accipere  prae- 
dia  in  aestimationem  oon  benjenigen  ©laubigem, 
bie  na©  bem  Bfirgerfriege  ftatt  baren  ©elbe«  non 
stau  Sdjulbnem  ffirunbftüde  anne^mett  mußten 
yi  einem  non  Säfar  beftimmten  fetjr  hohen  greife. 
*)  meton.  bie  auf  jene  Seife  abgef©dhten  u.  an 
.•tibUuig«  Statt  empfangenen  ©fiter,  vendere  aest. 
"■«.  i)  Sdjöbung  einer  ®a©e  nach  ihrem  in 
nnn  Sert,  SBürbtgung  honoris;  verae  magni- 
tmünis;  -fin  irae  locum  successit  aest.;  al«  pht= 
lof-  t.  t.  Serif  ©a  fiung;  auch  propria  virtutis 
tn  nnbebingte  3Bert  bei  t. 

‘fdlmätor,  öris,  m.  [aestimo],  1)  Äbjdjäßer, 
innerer  reram,  frumenti.  8)  übrtlj.  Beurteiler 
Bdei  Li».;  immodicus  sui  Ourt. 

“♦stlmo  (ältere  Rorm  aestümo),  1.  1)  ben  ®etb= 
»nt  enter  So©e  beflimmen,  abftftäfeeu,  taiie* 
:en,  anf©tagen  rem  magni,  magno  ho©,  per- 
nugno,  ploris,  plurimi,  quanti,  tanti;  mancipia 
bato  ploris;  alqd  temis  denariis,  alqd  ex  ar- 
nfccio;  alqd  pecunifi;  inSbef.  litem  aleui  ob.  al- 
« ben  ftr eiligen  ©egenftanb  (ben  angeri©tcten 
Stbaben  ob.  bas  roiberre©tli©  erworbene  ©utt 
Mb#  ben  ^tojefetofteu  abi©äbcn  u.  babur©  bie 
©rege  bet  Summe  feftiejen , bie  bei  Betltercnbe 
in!4  alb  Srfaj,  teil«  al«  Buge  ju  jableit  f)at, 
!*&■  bie  Straffumme  anfe$en,  jmb  jum 
ottafeifa|,  gut  ©elbbufje  nerurteilen  li- 
>«m  capitis  ben  Ifkojefj  ju  einer  Rrimtnalfa©e 
»eiben,  2)  ben  innern  358 ett  einet  ®a©e  befttm= 
®°>.  !©äjen,  Wfirbigcn,  abwägen,  etmefs 
’eo.  erlennen,  bafür  batten  alqd  magni,  jel* 
■tm  magno;  alqd  nonnihilo;  se  magno  ljiv.\ 
“nnoris  A’ep.;  *alqd  onius  assis;  alcis  salutem 
itri  momento;  illa  molto  gravios  Cms  ; lovius 
vapestatis  quam  classis  pericolum;  proindo 
«stimans  ac  si  etc. ; vulgus  ex  veritato  pauca, 
a opinione  multa;  quae  pars  ex  tertia  parte 
’dliae  est  aestiinanda  auf  ein  Drittel  ©atlien« 
f*  »etanfd)lagen  ijt;  alqd  ex  aequo;  civitatem 
’-eibas;  falqd  vit&  bem  £eben  gleid)  teuer  bal= 
'■«;  qnod  carum  aestimant  wertf<bät)en  «Saß.; 
heiliges,  lat-biuttibrt  Sd|ulra5rttrb.  6.  Huft. 


f Aegyptios  pro  sociis,  non  pro  hostibus;  sicut 
ego  aestumo  na©  meinem  ©rmeffen,  Dafürhalten; 
m.  acc.  c.  inf.  Phaedr.  u.  in  bet  Überlegung  eine« 
SJerfe«  Oie.  Tusc.  1,  §.  lö. 
aest iv«,  adv.  [aestivus]  fommerli©,  viaticati 
hercle  admodum  ae.  (fehr  f©wa®  oerforgt)  su- 
mus  Plaut.  Men.  2,  1,  29. 
faestiTO,  1.  ben  Sommer  jubringen. 
aestivus,  adj.  [aestas]  fommerli®,  Sommer=, 
dies,  menses,  tempora,  *nox,  *sol,  *aura,  avis, 
saltus  (Driften),  feastra;  ab  occasu  ae.  (solis) 
auf  ber  Storbweflfeite;  subst.  aestlva,  örum,  « 

a)  Sommerlager  be«  ^leere« ; ttempius  Som 
mer;  iron.  praetoris  fiuftlagrr;  gelbjug  (weil 
bie  «Uten  gew.  nur  im  Sommrr  Krieg  führten). 

b ) * bie  iperbe  auf  ber  Sommerwetbe. 
uestu&rium,  ii,  n.  [aeetus]  niebriger  leil  ber 

®leere«ffifte , ber  in  bet  Sflutjeit  überf©wemmt 
wirb,  91eere«Ia©e,  ßagune.  Dao.  a)  t©u©t, 
Bai.  b)  fStrömung  be«  SÄeete«  in  eilten  3lu6 
ob.  See,  mit  ©inwirmng  bet  ©bbe  u.  glut. 
aestfimo  f.  aestimo. 

aestno,  1.  [aestus]  t)  *oom  Reuet,  auflobern, 
aufbraufen.  ^>ietb.  a)  ’lothen,  hetfe,  f©wttl 
fein  exustus  ager  morientibus  herbis  oerf©tna© 
tet,  a£r,  bumos.  b)  $ifie  fühlen,  he*B>  tt» 

!|iht  fein  algendo,  aestuando;  *sub  pondere 
©wt§en.  2)  *»om  SBaffer,  bef.  bem  SKeere,  wo 
gen,  wallen,  f©äumen,  branben;  *nebulä 
emporwatlen  oom  ic.  8)  tp.  Dom  ©emfite  a)  bei -- 
tig  bewegt  fein,  in  leibenfthaftlidtet  slu[ 
reguna  fein,  brennen,  glühen  desiaerio,  in- 
vidiA;  ’rex  in  illa  bott  iiiebe  ju  ihr.  6)  ^in--  u. 
berjehwanten,  in  ängfttidjer  Beforgnt«  fein 
dubitatione,  -faestuante  rege, 
aestnös«,  adv.  m.  comp,  [acstuosus]  1)  glfihenb 
Hör.  epod.  8, 17.  2)  wogenb,  bilbl.  Plaut.  Baceh. 
8,  3,  67.  — aestuösus,  adj.  [aestus]  1)  bren-- 
nenb  ht>6<  glühonb  Tia;  melimela  ^e  ber= 
ur[a©enb,  * Calabria,  "impotentia  astn.  2) 
•btanbenb  Syrtes  Hör. 
aestus,  us,  m.  fiberh-  »■  jebet  wattenben,  mogen- 
ben  Bewegung.  1)  *ba«  fallen  Bor  $if)e  ex- 
sultant  aestu  latices;  intbef.  a)  bie  wafienbe 
®i6e,  ©lut  be«  Reuet»  *propiasque  aestus 
incendia  volvunt.  6)  bet  Sonne,  ber  Iage»=  u. 
3ahte«jeit,  4>ihe,  ©lut,  S©Wfile  fervore  at- 
que  aestu  auima  interclusa  Liv.,  *fervidus,  *ca- 
niculae ; au©  Sommerhifie,  c^tuüle,  Som  = 
mer  Ov.  trist.  «,  1,  51.  c)  Rteberhi®e  aestu 
febrique  iactari.  2)  o.  SReere  a)  ba«  Sogen, 
bie  Branbung;  au©  *0.  lo©tnben  SBaffer. 
6)  Rlut,  3Reere«flut  accedit;  minuente  aestu; 
maritimi  ob.  marini;  aestnum  accessus,  decessus, 
recessus,  f.  accessus  1);  et  ventum  et  ae.  nactaH 
secundum.  3)  o.  ©emfit  a)  ba«  heftige  3luf  = 
mallen  be*  ©effihl«,  ®emfit«bewegung,  ßet  = 
benf©aft  *irarum,  »belli  civilis,  »stultoram  re- 
gum  et  populorum  (pl.),  quasi  quidam  ae.  in- 
genii  tut.  b)  ba*  S©wanten  ber  Seele,  Un  = 
{©Ififfigfett,  Unruhe  qui  tibi  ae.,  qui  error 
quae  tenebrac  erunt?  »magno  curarum,  vario 
flectuat  ae.;  »ae.  curasque  graves;  fin  hoc  ae. 
periculorum. 

Aestjrl  f.  Aestii. 

Aesfila,  ae,  f Stäbt©en  in  Satium.  Da».  Aesu- 
länus,  adj. 

aetas,  ätia,  f.  [jfgj.  au«  aevitas  w.  f.]  1)  ba* 
Älter,  rin  gemiffer  leil  ber  8eben*jeit,  bef.  be* 

3 


34 


aeternitas  — affatns. 


SRenfdjen,  tote  einjelne  ÄlterSftufe,  militari», 
ab  initio  aetati»,  ab  ineunte,  a prima  aetate; 
tenera,  infirma;  floa  aetati»  bie  Jjugonh;  bona; 
ba®  9Blaime«alter  aeta»  comitan»,  media,  eon- 
firmata,  adulta,  grandior;  ingravescens ; ex- 
trema,  exacta,  decrepita;  filius  id  aetati»;  ‘oon 
$flaitjen;  and)  fpcjiefl  im  Sftfl-  bl  aeta»  halb 
3ugcitb:  deaecora,  quae  ae,  ipsiua  pertolit; 
aetati»  maxime  poenitebat;  *earu»  eri»  Komoe, 
donec  te  deseret  ae.;  acta  iam  aetate,  vita, 
halb  ba®  Bereiftere  Älter:  cum  in  aetatem 
veni,  pater  mihi  uxorem  fratri»  »ui  tili  am  de- 
dit;  aetate  confectu»;  o.  SBein  aetatem  ferre; 
mcton.  bie  4Hcnjd)cn  eine®  gcwiffen  Älter®,  bie 
ÄlterSUafje  puerili»  bie  Jhtaben;  robustior, 
omne»  aetate»,  ordine».  2)  bie  £ebcn®jcit, 
ba®  Sieben  in  jeiner  geitbaucr  (»gl  vita),  breve 
tempus  aetati»,  volat  aeta»;  cum  ae.  eiu»  inci- 
diaset.  in  ea  tempora;  aetatem  agerc,  degere 
inter  tera»;  aetatem  jeitleben®  Ter.;  in  aetate 
hominum,  in  aetate  im  Sieben,  im  menfd)li<ben 
Sieben,  je  juroeilen,  »ua  in  aetate  Plaut.;  exacta 
aetate  j.  exigo  2)  a).  3)  Seitalter,  SJlenfd)en  = 
alter.  Seit  a)  cigtl.  abstr.  Bomuli;  illustrium 
hominum  aetate»  et  tempora;  usque  ad  hanc 
ae.;  + Imperium,  quo  nullum  ampliu»  vidit  ae. 
unjcrc  3*tl-  b)  meijl  bidjt.  u.  fpöt  cot  irr.  bie  in 
einem  geitalter  lebeitbeit  SJienfchen,  ba®  ®efd)lcd)t 
dura,  aurea.  Xan.  dem.  aotütäla,  ae,  f.  ba® 
ftinbeäalter. 

actcrnitas,  äti»,  f.  [aeternus]  1)  Swigteit. 
ewige  Seit.  2)  Uneergänglidjteit,  Unfterb  = 
lidjleit;  {Tust.)  ueternitatem  dnre  legibus  »ui»; 
ewige®  ©cbäcptni«,  fewigc  SBohlfahrt. 

1.  aeterno,  adv.  j.  aeternus  3). 

2.  aeterno,  1.  [aeternus]  net  ewigen  llor. 

ueternu»,  adj.  [au®  aeviternu»  t.  aevum]  1)  ewig, 

über  bie  Sd)tanfen  bet  Seit  ergaben;  subst.  illud 
vestrum  beatum  et  acternum  Oie.  2)  ewig 
bauernb,  uneerpänglid),  unfterblid)  gloria; 
faerumna,  sollicitudo;  pro  mortalibu»  gloriü 
aeterni  fierent;  cibus  Plaut,  gratia  Ter.,  ‘Tabor, 
*amor,  ‘vulnus,  nox  Verg. , Zar.;  ‘undae  nie 
»erftegenbe;  *urb»  (n.  fRom);  ‘consilia  für  bie 
Smigfeit  beregnet;  subst.  n.  pl.  unfterblicfje 
Xhaten  moliri;  auch  ewig  im  @ebäd)tniä  le= 
benb,  unfterblid)  virtus  clara  actemaque  ha- 
betur Sali.;  *Pergama.  3)  aboerbieU  ,t‘ietcr- 
num  ob.  *t aeterno  immerfort;  in  aeternum  für 
immer. 

aether,  eri»,  acc.  aethera,  m.  I)  al®  tum. 

appell.  ber  Äther,  in  welchem  nach  bet  Sorftcl 
lung  bet  Älten  bic  (Seftime  fchweben  u.  bie  fflöb 
ter  leben  Cic.;  ‘liquidu».  Xal).  1)  ‘ber  $im  = 
mel  famü  super  aethera  notu»;  etellae  »ub 
aethere  fixae;  ber  Simmel  onerarit  aethera 
votis;  Delphosque  meos  ipsumque  redudam 
aethera.  2)  ‘bic  Sluft,  bef.  bie  reine,  heBe  per- 
viu»,  verberare  aeth.  pennis.  3)  * bic  heitere 
§ötje,  bic  Oberwelt  aeth.  in  alte;  tangere 
aethera.  II)  al®  nom.  pr.  Sohn  be®  Srebu®  u. 
ber  Stacht,  Sätet  be®  Sälu«,  bon  ben  Stoilem  für 
ben  höchften  ®ott  erflärt  u.  mit  Supiter  in  Ser= 
binbung  gebracht  Cic.,  al®  befrud)tenber  ®ott  im 
Serhältni®  jur  (Erbe  pater  omnipoten»  fecundis 
imbribu»  Aether  coniugi»  in  gremium  latae  de- 
sccndit  Verg. 

aethöriu«.  ac(j.  jum  Äther  gehörig,  ätfjetifch, 
a.  jmat  fowotjl  eigtl.  als  ‘uneigtl,  alfo  aud)  — 


*himmlifch  domu»  ‘luftig,  in  ber  Sluft  be= 
f inblich,  ‘jur  Oberwelt  gehörig. 

Aethiöpes,  öpnm,  acc  -pas,  >».  bie  jehwarjen  Sc 
wohner  o.  Äthiopien,  and)  im  weiteren  Sinne;  im 
sing.  Aethiop»,  opi»  überb-  Sieger;  cum  »tipite 
Aeth.  mit  einem  Xölpef  o.  Sieger;  Ägypter;  adj. 
‘Iacu8.  — Aethiöpiu,  ae,  f.  Äthiopien 
Aetlira,  ae,  f.  1)  X echter  be®  Äönig«  Sittpeu®  in 
Xröjen.  2)  lochtet  be®  Deeanu«  Or.;  appell. 
‘aethra,  ae,  f.  bie_^cllr,  reine  Sluft. 

Aetna,  ae,  f.  1)  bet  Ätna.  Slach  einer  Sage  warb 
ber  überwunbeite  Xt)pI)Bu®  ob.  Sncelabu®  unter 
ben  Ätna  gefdjleubert , bah-  fpriihw.  onu»  Aetna 
graviu»;  nad)  einer  anbern  Sage  War  hier  bie 
SBertftättc  Sultan®  u.  feiner  Sptlopcu.  Xac  Aet- 
naeus,  adj.  igne»,  ‘Cyclopee,  ‘fratres  «=  Cyclo- 
pe»,  ‘pastor  ^olpphem;  ‘meton.  ficilifch  tellus; 
subst.  f-ael,  örum,  tu.  bie  Änmohner  be®  Ätna. 

2)  Stabt  am  gufjc  be®  Ätna.  Xa».  Aetnensl«, 
e,  adj. ; subst.  -enses,  ium,  m. 

Aetöli,  örum  (-um  Verg.  Aen.  11,  808),  tu.  [Ab 
Tcoloi]  bie  Ätolier,  Scwohner  ber  Slanbfdjaft 
Ätolien;  adj.  * Aetölu»,  plagae  (mit  Änfpielung 
auf  bie  falt)bonifd)e  3«gb);  urhs  ob.  Arpi  Stabt 
Ärpt  in  Äpulien  (»gl.  Arpi);  arma,  cuspi»  be® 
Xiomcbe«;  subst  — Xiomebc®  (ber  au®  Ätolien 
nad)  Äpulien  getommen  fein,  foBte).  Xaju  l)  Ae- 
tolia,  ae,  f.  bie  Slanbfchaft  Ätolien  im  »eftltd)en 
®ried)enlanb,  2)  Actölicus,  adj.  3)  Aetöli«, 
tdi»,  f.  bie  Ätolierin.  4)  Aetölln«,  adj.  hero» 
Xiomcbe®. 

Aetülia,  ae,  f.  ein  Xeil  ».  Äleinarmenien  Just. 
uevita«,  äti»,  f.  [aevum]  »eraltet  für  aeta»  Sie 
benSjeit,  S!eben®alter  be®  SJlenfdjen,  censore» 
po)>uli  aevitates  — censento  au®  ben  12  Xafeln 
b.  Cic.  legg.  3,  3,  7. 

aevum,  i,  n.,  auch  •««,  i,  m.  Plaut,  [aloiv],  meift 
poct.  u.  fpdt  ftatt  aeta»  1)  ‘Seit bauet,  bef. 
längere  u.  felbft  ewige  Seit  extentum,  longum; 
in  omne  aevum  in  aÖe  ®mij)leit.  2)  Sieben® 
bauet.  Seit,  Sieben,  Xafcin  ‘cornicis;  imbe- 
cilla  (natura)  hominum  atque  aevi  brevi»  Sali. ; 
perbrevis  aevi  Carthaginem  e»»o  Iav.;  ‘aevum 
traducere  leniter;  ‘brevi  aevo  bei  folcher  Stirne 
be®  Sieben®;  *usua  aevi  Sebarf  be®  Sieben®;  in® 
bef.  ‘ein  S)lenfd)ena Iter  (nach  ^erobot  33  3ahre), 
eine  ®eneration  ter  aevo  functu»  (».  Sieftor) 

3)  S!eben®alter,  Ältcräftufe  fomnia  aevi  lio- 
minee;  fgrandis  aevo;  ‘meutn,  ‘primum;  ‘in- 
teger aevi  in  ber  Slüte  ber  3°hee;  ‘crescit  ar- 
bor  occulto  velut  aevo  (unocrmcrlt);  bist»,  e 

ohem  Älter  ‘confectu»,  ‘obaitu»  aevo  hoch; 
ejahrt.  4)  Sfitalter,  Seit  ‘venien»,  ‘melius, 
*no»trum,  ‘omnibuB  aevi»,  ‘in  aevum,  in  lon- 
gum ae.;  bic  Seit  über!).  *in»ciu»  aevi;  fse- 
quentiß  aevi  memoria. 

Äfer  f.  Afri. 

affäblli«,  e adj.  [afforj  gern  (ich  aitreben  lafienb, 
leutfelig,  frcunblich,  herablaffenb  alcui 
Xa».  nflabilltas,  äti»,  f.  Sleutfeligfeit, 
greunblichfeit  Oie. 

afflbre , adv.  [affaber]  funftgemög,  fuuftge 
recht  Cic. 

allatim,  adv.  [ad-fatim]  jur  ®enüge,  hinläng 
lieh,  reichlich  (fuhjeft.,  fo  ba b man  genug  an 
ctW.  hot)  vesci;  parare  commeatum;  m.  gen.  a. 
e»t  hominum  Plaut.;  copiarum  a.  esse,  ligno 
rum,  armorum. 

1.  affätus  f.  atfor. 


affatus  — afficio. 


35 


i.  *faB«tus,  us,  bi,  [affor]  baö  Slnreben. 
isffeeMtio,  önis,  f.  [affecto]  1)  eifrige*  Xracf|! 
teu  u.  Streben,  bie  ®ud)t  nad)  etw.  Germa- 
nica® origini«,  2)  in  ber  S^et.  bie  tffffeltation, 
ba*  Slanierierte,  ©efucbte,  fflefünftelte. 
fsffecUtor,  öris,  n».  [affecto]  ber  eifrig  nad) 
MB.  trachtet  regni,  risue,  amoris. 
sffectlo,  önis,  f.  [afficio]  ber  burd)  bie  ®in»ir= 
tung  non  et»,  anberctn  fjcro orßebra(t)tc  ßuftattb, 
Serfaffnng,  ®ef<baffenbeit  caeli,  astrorum 
Sie  ftonftellation  ; inibef.  a)  firma  corporis  Jgu- 
jianb  ob.  itonftitution,  häufiger  aff.  animi  u. 
bl.  aff.  .ßuffanb,  Berfaffung,  Stimmung,  ®t* 
regung  be*  fflcmütc*.  aud)  ©efinnung;  m.  gen. 
subj.  n.  obj  praesentis  mtüi  (bei  rc.)  sapientis 
aff.  nulla  est  Cic.  b)  fwoblwollenbe  Stint: 
raung,  Neigung,  Siebe,  3ärtlichfeit  vera; 
nullä  aff.  animi  ohne  Borliebe. 
affecto,  1.  [afficio]  1)  fich  an  et»,  machen,  nad) 
et»,  greifen  »dextr&(se.  navem);  *viam  Olympo 
einid) lagen  »um  C.;  iter ; morbo  affectari  beim-- 
gefacht  »erben  burd)  tc.  2)  eifrig  nach  et», 
trachten,  fid)  einer  Sache  ju  bemächtigen 
flreben  (in  gutem  u.  üblem  Sinne)  afflnentiam 
Xep.;  regnum  spem  (hegen  u.  $u  Berwitf- 

Itcfgn  ftreben)  potiundac  Africae,  »pes  affec- 
tudae  eiu»  rei  Liv  ; spes  easdem  Or. ; ciri tä- 
te« formidine  aut  pracmia  ostontando  Sali.; 
proximas  civitates  Tac.\  fstudia  militum;  *fnt. 
>nf.;  taffeftieren,  erfünfteln. 

1.  affecto*.  f.  afficio  A ) JB)  C). 
t affectns,  us,  m.  [afficio]  Stimmung  be*  ©e* 
müt#  animi,  »mentis;  *fabfol.  ohne  animi. 
3n*bef.  a)  fSeibenfthaft,  ©ier,  Berlangen. 
b)tjärtli<be  Steigung,  SBoblwolIen,  Siebe, 
3ärtIid)teiL 

»ffero,  attuli,  allätum,  afferre  [ad-fero]  1)  ber-- 
beibtingen,  =fübten,  = tragen,  ifdjaffen, 
et»  »obin  bringen  attuli  hunc.  Quid  attu- 
listi?  Adduxi  volui  dicere  Plant.-,  se  fitb  »0; 
bin  begeben,  mobin  fommen  Ter.,  Verg.;  afferri 
hanc  urbem  naben  biejer  Stabt  Verg. ; nrgentum 
xicui  Ter. ; tabulas  Romam;  sestertium  sexagies 
ml  alqm;  aicui  pugionem  ab  alqo;  *alimenta 
nabibu»  jufübten ; B.  Speifen,  auf  tragen  Har.; 
•pistulam  ob.  litoraa  ad  alqm  überbringen;  alqd 
ad  amicitiam  in  bcn  ?rrcunbftbaft*bunb  mit« 
bringen,  Bor  bem  Sreunbfcf>aft«bunb  hefigen ; 
und)  consulatum  in  familiam;  nnimum  vacuum 
ad  res  difficiles  scribendas;  nihil  ostentationis 
bei  et».  }eigcn;  manns  aicui,  aicui  rei  §anb  nn= 
legen  an  te.,  fitb  Bergreifen  an  tc.;  manus  sibi  — 
r.dj  töten;  manus  suis  vulneribus  »ieber  auf: 
reiben;  pro  se  quisque  manus  wirb  banbgtriflitb; 
aicui  rim  antbun;  vim  et  manus  $u  ©e»alttbä; 
ngfriten  ft^rciten;  auch  als  ®rtrag  bringen, 
bcTOorbriugen,  im  ©ilbe  magnum  proventum 
poJturum  hic  annns  PI  in  ep. 

*’  übertr.  n)  eine  fRacbricbt  überbringen,  mel= 
fett,  erjäblen  nuntium,  famam,  pacis  condi- 
‘iones,  terrores  (StbredenSnatbritbten)  ad  alqm; 
»oipicio  ollata  est;  alias  praesens  terror  affer- 
tor  m.  aec.  e.  inf.  Ourt.  b)  bot«,  beibringen, 
tnfübren,  angeben  causam;  rationes,  cur  ita 
sit;  cur  credam,  afferre  possum;  nihil  afferunt 
qm  negant;  aetatem  jut  ©ntfcbulbigung  anfüb= 
teil;  testimonium;  hic  mihi  affernnt  medio- 
rritates  ba  fommen  fie  mir  mit  tc.;  auch  cor 
lab.  bringen,  quae  ad  to  ultro  attuli  Welche 


?litträgc  ith  bir  gematht  bal,c  Oie.  c)  berbei  = 
fübtett,  bewirten,  Berurjocbcn,  beibringen 
aicui  mortem,  perniciem,  detrimentum,  incom- 
raodum,  dolorem,  voluptatem,  salutem,  magnum 
momentum  ad  salutem;  contemptionem  aicui 
ad  alqm  (bei  jmbm);  spem;  »honorem,  gloriam, 
auxilium  aicui;  »alqd  secura.  d)  »u  et»,  bei  « 
tragen,  nügen,  helfen  oratori  alqd,  alqd  ad 
communem  utilitutem,  ad  bene  vivendum,  ni- 
hil ad  communem  fructum.  e)  et»,  al*  ^utljat 
binjufügen  multa  addere  atquo  aff.  de  suo; 
ad  patemas  magna»  necessitudines  magnam 
accessionem  tua  voluntas  erga  me;  quis  attu- 
lerit  wer  bie  ftlaufel  angefügt  habe. 

affTcto,  feci,  fectum,  3.  [au  u.  facio]  A)  alqm, 
alqd  alqa  re  eigtl.  'antbun’,  auf  jmb.  ob.  et», 
einwirfen,  jmb.  ob.  et»,  in  einen  ijuflanb  Ber 
fegen,  bah.  im  3)eutfd)en  »djr  Berfthteben  ausju- 
b rüden : alqm  lucris  jmbm  ©etoinn  bereiten,  alqm 
bonis  nuntiis  erfreuen  mit  tc.,  praedii  atciue 
agro  adoreaque  bereithem  mit  Plaut.-,  alqm  curä 
et  sollicitudine  bereiten,  uerurfacben  Ter.-,  alqm 
magno  incommodo,  molestiü;  ignominiä  mor- 
tuum,  inopiü  rirum;  cives  Romanos  morte,  cru- 
ciatu,  cruce;  »serros  verberibua;  alqm  exsilio, 
poenii,  poeniB  beftrafen;  alqm  desiderio,  timore 
erfüllen,  frerum  et  verborum  acerbitatibus;  cae- 
rimoniam  polluere  maculüque  aff.  einen  u.  f. ». 
anbängen  Cic.  Pose.  A.  §.  113;  sic  hunc  liberum 
populum  libertas  ipsa  serritute  B erlegt,  ftürjt 
tn  tc  ; alqm  sepulturii  jur  ®rbe  beftatten ; alqm 
magnä,  maximft  laetitift  erfüllen  mit  tc.,  jebt  ct= 
freuen;  glorifi;  deorum  honore  göttliche  ®brc  er 
Weifen;  amplissimo  regis  honore  et  nomine;  prae- 
miis  belohnen;  alio  pretio;  muneribus,  exer- 
citum  stipondio  befchcnfen  mit  tc. ; dolorem  iis- 
dem  rerbis  (belegen,  beAcidjnen)  quibus  etc.; 
factum  non  eo  nomine  afficiendum  quo  lauda- 
tor  affecerit;  pass,  affici  alqa  re,  iniurtft  erlciben ; 
aegritudine,  doloribus  pedum  geplagt  werben; 
morbo  gravi  et  mortifero  affectum  esse  behaftet 
fein;  affectum  valetudine  filium;  in  eo  proelio 
cum  gravi  vulnere  affectus  esset  erbplten  batte; 
gravi  morbo  oeulorum  Pep.;  supplicio;  pari 
leto  affectns  est  (erlitt)  Lysimachus  a Seleuco 
Pep.;  calamitate  et  iniuriü,  corpora  affecta  (er; 
griffen)  tabe  Liv.;  piratae  non  metu  alqo  affecti 
(befallen);  summa  difficultate  rei  nummariae 
affecto  exercitu  (ba  tc.  ben  gröhten  ©etbmangel 
litt)  Caes.;  magna  difficultate  afficiebatur  (be: 
fanb  filh  in  tc.)  6.  c.  3,  49,  3;  sollicitudine  et 
inopiü  consilii;  magna  affectus  sollicitudine 
febr  unangenehm  überrafcht  b.  G.  1,  40,  1;  bene- 
ficio,  beneticiis  teilhaftig  »erben;  voluptate  em 
pfinben,  genießen,  laude  erlangen;  admiratione 
afficiunttir  ii  qui  etc.  ®e»unberung  wirb  benett 
gejoüt,  bemunbert  werben  bie  ic. ; auch  'Bon  2) 
ergriffen  werben,  in  ®.  geraten’  Cic.  off.  2, 10,37; 
inbbef  partic.  affectus  al*  adj.  mit  ei»,  begabt, 
Betfeben,  auSgeftattet  virgis,  spoliis  Plaut., 
audaeiü.  Ter.;  virtutibus,  vitiis. 

B ) m.  adv.  ob.  abBerb.  ffienbungen  a)  förprrlicb 
einwirfen,  in  irgettb  eine  Berfaffung 
fegen,  biSponiereu,  bebanbeln  exercendum 
corpus  atque  ita  afficiendum,  ut;  Syracusanam 
civitatem  ut  abs  tc  affecta  est  (boppelfinnig: 
bebanbelt  u.  geftimmt)  Cic.;  häufiger  p<niic.  tif- 
fectus  aI8  adj.,  quomodo  te  affectum  invenio 
Ter. ; manu»  recte  aff.  (in  einem  fehlerfreien  3“* 

8* 


36 


affigo  — afflo. 


ftanb)  est,  cum  etc. ; oouluH  conturbatus  non  eet 
probe  aff.  (gehörig  im  Stanbc)  ad  auum  munus 
fungendum;  sic  corporibus  aneetis,  utetc.,  quo- 
rnodo  aff.  caelo  (bei  meinem  $uftanb  bei  §im= 
meli).  b)  griffig  iit  eine  Stimmung  Ber= 
fegen,  eine  Stimmung  hetDOtlufen,  ftim: 
men,  aittegen,  ergreifen  literae  tuae  ßic  me, 
ut  eie. ; ipsu  mea  legens  sic  afficior  (übertommt 
mid)  ein  ioldjei  ut  etc.;  eorum  qui 

uudirent,  sic  afficerentur  animi,  ut  etc.;  fmulto 
magis,  ut  dicitur,  yiva  toi  afficit;  partic.  affee- 
tus  ali  adj.  quomodo  sim  aff.;  eodem  modo 
erit  sapiens  aff.  erga  amicum,  quo  in  se  ipsum; 
est  miro  quodam  modo  aff.  gelaunt;  qui  contra 
aff.  sunt;  magis  aff.  (ergriffen)  animis  quam 
doctis;  and)  affectus  ad  alqd  in  ein  geroiffei 
Berhältnii  ju  etm.  gebraut,  in  einem  ge: 
toiffen  Berhältnii  »u  etm.  ftebenb  (res)  quo- 
dam modo  aff.  sunt  ad  id,  de  quo  quaeritur  Oie. 

C)  nachteilig  auf  fmb.  ob.  ctro.  einroirten, 
jntb.  ob.  etm.  fthroädjen,  angreifen,  hart  mit: 
nehmen  aestus,  labor,  fames,  sitis  Corpora; 
fames  exercitum ; partic.  affectus  ali  adj.  aetate, 
senectute  iam  affectus,  affecta  iam  aetate;  in 
corpore  aff.  (gefdjmäcbt,  angegriffen)  vigebat  vis 
animi;  pars  rei  publicae  male;  civitas  aegra 
et  aff.;  res  familiaris,  res  jerrüttet  ( Tac .)  alcis 
fides  manfenber  fitebit;  affectos  (belämmerte)  ani- 
mos  recreavit  Liv.-,  feit,  ber  Seit  nach  ju  ®nbe, 
jur  9Jeige  gebenb,  bellum  aff.  Tidemus  et, 
ut  Tere  du  am,  paene  confectum;  ea  quae  per 
euin  aff.  sunt  (@g).  perfecta)  Cic. 

af-figo,  3.  anheften,  an  etm.  befeftigen,  brüden, 
in  etm.  fteden  alqm  cruci  treujigeit;  alqm  cuspide 
ad  terram  anfpiejjen;  alqm  terrae;  Prometheuiu 
ad  Caucasum  ob.  Caucaso;  f pilurn  pectori  bot) 
ren  in  ic. ; * signa  delubris  auf  hängen  in  ic.  2) 
tp.  anfetten,  anfehmieben,  feft  bannen,  fef« 
fein  an  etm.  quae  semper  affixa  esse  Tidentur 
ad  rem;  homines  in  exigua  terrae  parte  aftixi ; 
♦alqm  lecto  ob.  lectulo  (p.  Unfällen,  0.  Sitter); 
alcui  affixum  esse  tamquam  magistro  nicht  8on 
ber  Seite  gehen,  *aftixus  laten  sinistro;  *gravi- 
bus  pensis  affixa;  haerete  aftixi  contionibus 
iit).;  falqd  memoriae  einptägen,  ea  maxime 
affigi  animis  nostris  haften. 

af-flngo,  3.  hinju  bilben,  bilbenb  anfügen, 
8.  Äünftler  manum  statuae;  partem  corporis; 
natura  multa.  2)  übertr.  a)  in  (bebauten  etm. 
hinjubidjten,  fälfdflich  hinjubenten  nibilopi- 
nione  aff.  atque  assumere  ad  aegritudinem ; quia 
huic  generi  malorum  nou  affingitur  (anflcbt)  illa 
opinio.  b)  burd)  bie  Siebe  fälfd)li(h  binjufflgen, 
hinju:,  anbichten  rumoribuH  Ualii  addunt 
ipsi  et  aff'.,  quod  res  poscere  ridebatur;  multa 
rumore  aftingebantur ; homines  affingentes  rera 
auditis. 

uf-finls,  e,  adj.  1)  angrenjenb  (8.  einem  Bolfe) 
gens  Maurin;  auch  ü.  einzelnen  IjJetfonen  in  Be= 
jug  auf  ihre  ©runbftüde,  benachbart  oui  fundo 
erat  aflinis  M.  TulUus.  2)  fomohl  adj.  ali  subst. 
comm.  a)  an  etm.  teil nehmenb,  bet  etm.  be= 
teiligt,  um  etm.  mitroiffenb,  in  etm.  8tr= 
midclt  publicis,  maritumis  negotiis  Plaut.-,  rei 
capitalis,  facinori,  huic  sceieri  mitfchulbig  an; 
huius  suspicionis,  illarum  rerum.  b)  butch  tpet 
rat  Bermanbt,  8erjchmägert  alcui;  meus  mein 
Schmager,  mein  Schroiegcrfohn;  eognati  et  affi- 
nes. Xao.  aflinltas,  ätis,  f.  bie  Bermanbtfchaft 


burd)  $>eirat,  bie  Schmagerfchaft  a)  abgtr.  Set: 
fdjmägcrung  alcis  mit  jmbm.;  contrahere  a.; 
propinquitatibus  affinitatibusque  coniuncti.  h) 
anu-r.  (Borfl.  u.  fpäti  Schmagerfchaft,  bie 
Sch  mager  felbft. 

aflirmäte,  adv.  [affirmo]  unter  Beteuerung 
ber  SBahrljeit  Cic. 

afflrmätio,  önis,  f.  [affirmo]  Berfidjerung,  Bf: 
tcucrung,  Bejahung. 

af-flrmo,  1.  l)  beträftigen,  befeftigen  spern 
alcui;  societas  iureiurando  affinnatur.  2)  ali 
roahr  u.  richtig  beträftigen,  betätigen 
(burch  SBort  ob.  It)at)  dicta  alcis;  {Tac.)  Tirtu- 
tem  populi  Korn,  annis;  beteuern,  oerfichern, 
behaupten  rem  pro  eerto;  certum;  ulla  de  re 
obscura;  m.  acc.  c.  in/. 

afliätus,  us,  m.  [afflo]  *+Slnhaucben(  Bnatmen 
einei  Xierei;  auch  Vlnhauch,  Stnflug  bei  Xfinftc 
ex  terra;  Tttporis  (Gluthauch;  ignes  caelestes  ad- 
ussiBse  leri  aff.  Testimenta;  übertr.  Slnmehen, 
ifl n h a u ch  bei  göttlichen  ®cifici  sine  aff.  dirino; 
sine  quouom  aff.  quasi  furoris  (ber  Begeiferung). 

af-fleo,  2.  bei  etm.  meinen  Plaut. 

afflictätlo,  önis,  f.  [afflicto]  Dual,  Bein  aff. 
est  aegritudo  ctim  vexatione  eorporiB  Cic. 

afflicto,  1.  [intens,  o affiigo]  1)  heftig  h<»; 
ob.  anfehl agen,  se  fid)  an  bie  Bruft  (ali  Heiden 
bei  Schmerjei);  übertr.  afflictare  se,  affliet-ari 
fich  abängftigen,  Wärmen  de  alqa  re;  abfol 
2)  but®  Slnjcfflagen  befchäbigen  onerarias  (na- 
ves)  teuipcstas;  übertr.  übel  jurid)ten,  heim 
fudjen,  bebrängen,  plagen  grarius  Tehemen- 
tiusque,  morbo,  fTento  afflictari;  + Italiam  lu- 
xuriä  saeritiäque. 

afflictor,  öris,  m.  |affligo]  ^erabmürbiger  Cic. 
Pis.  §.  64  dignitatis. 

af-fligo,  3.  1)  etm.  an  etm.  jdjlagcn,  nt  eher  = 
fchlagen,  ja  Boben  metfen,  flürjen  alqm  ad 
terram  Plaut.,  terrae  Ov.;  naTem  ad  scopulos, 
rasa  parietibus;  übertr.  se  fich  abhärmen  Cic.-, 
arborem,  statuam;  equi  ririque  afflicti  sunt.  2) 
übel  jutiditen,  behäbigen  naxeB,  quae  gra- 
vissirae  afflictae  erant;  im  Bilbe  cum  reflaeit 
(fortuna),  affligimur;  senectus  hominem  (ebroücbt 
Xah  a)hart  mitnehmen,  unglüdlich  machen, 
niebetbrüden,  fiürjen,  beugen  Tirtus  no- 
stra  nos;  (Tac.)  fames  hostes  flicht  heim;  mors 
eius  ornnes  cives  hflt  offen  Bürgern  einen  harten 
Schlag  beigebracht;  alqm  «ententiä  suä  nieber 
merfen;  vectigalia  bello  affiiguntur  leiben  burch 
ben  Itrieg;  religiones  prost  ratae  et  afflictae  sunt 
mit  Süfen  getreten ; afflictas  opes  BelJoTacorum 
proelio  esse.  3nibcf.  häufig  partic.  afflictus  = 
oerjmeifelt,  elenb;  fortuna,  res  afflictae  Derjmei 
feite  Sage;  affl.  causam  susceptam  fallen  taffen, 
preii  geben;  equestrem  ordinem;  rem  Titupe- 
rando  herabfepen.  b)  nieberfchlagen,  beugen, 
betrübt  ob.  mutlob  machen  animum;  disces- 
sus  tuus  me  macht  mir  bai  {ierj  fchmer;  häufig 
partic.  afflictus,  aegritudine;  animi  bonorum; 
aff.  et  fraeti  animi  fuit;  homo  aff.  (Bcrmorfen) 
et  perditus. 

af-flo,  1.  1)  trans.  mit  beut  ali  Dbjeft,  mai  auf 
etm.  anberei  h'ngemeht  miib,  hiumeben,  ju-- 
mchen,  mehenb  jufüheeu  odores  afflantur  e flo- 
ribus;  tp.  aura  voluntatis  eorum  ei  afflatur  toirb 
ihm  ju  teil;  »oculis  laetos  honores  ben  Vlugeu 
herrliche  Schönheit  Berieten.  2)  mit  bem  ali  Ob 
jett,  morauf  hingemeht  mirb,  anmehen,  anhau: 


affluens 


agger. 


37 


(gen,  anbtafen  ventns  terga  Liv.\  *nos  primus 
equis  oriens  anhelis  Sobaitn  Bon  ein«  Einmir 
lang,  bie  mit  bet  Strömung  bet  SJuft  oerglicgen 
werben  (ann  *me  ditum  pater  fulminis  tentis; 
•afflari  fulminis  telis,  fulminum  ignibus  Bom 
Bligfftagl  getroffen  merben ; saucii  arfatique  (Ber 
jengt)  incendio  Liv. ; *afflata  est  numino  quando 
lam  propiore  dei  Bom  mödjtigen  fjautg  be«  na= 
genben  ©ölte«  beqeiftett.  8)  intrans.  antoegen, 
angautgen.  en  tgegentnegen  "odorcs  tibi; 
acrior  eis  frigoris;  ’velut  iliis  (biefe  Spei  feil) 
i anidia  afBasset„.b.  i.  buitg  igren  $mucg  Betgiftet; 
äbertr.  rumoris  nescio  quid  tont  bagin  gelangt, 
»flt  entftanben;  ’felii,  cui  placidus  leniter  aff. 
amor  günftig  ijt. 

sffluens,  tis,  ndj.  m.  comp.  u.  mp.  [afflno]  1) 
reiiglidi  juftrömenb,  im  Überfluß  Boigan^ 
ben  copiae;  ex  affluenti  (Tac.)  im  Übetflufj.  2) 
mit  et»,  im  Überflug  Belferen,  an  etiu.  retc^ 
opibus  et.  eopiis;  nihil  Omnibus  bonis  uffluen 
tius;  amicitia  divitior  et  affluentior  (sc.  opibus) 
unrrlcfcöpflicger.  DaB.  a)  affluentör,  adv  m. 
tomp.  mit  Überflug,  Betftgiuenberifd)  vo- 
iaptates  affluentius  haurire;  affluentius  vivere. 
b affluentla,  ae,  f.  Überf Infi,  ffülle  omnium 
rerum;  munditiem , non  aff.  affectabat. 
sf-fluo,  3.  l)  getju geranf  liegen,  =flrömen 
Eurotas  prope  moenibus;  (Tac.)  Rhenus  ad  ri- 
pam;  alb  t.  t.  bet  epilut.  Bgilof.  b.  bem  guftrö 
men  bet  91t ome  a<l  deos;  +B.  Speifen;  B.  TOeu 
Mgen,  in  groget  TOenge  getbeiftrömen,  --eilen. 
*>  übettr.  a)  unoermerlt  »ufliegen,  anlom 
men  nihil  ex  istis  locis  non  modo  literarum 
■ed  ne  rumoris  quidem;  rolnptas  ad  sensus 
cum  suaritate.  6)  im  Überflug  juftrömen 
domi  otium  et  divitiae;  opes;  ex  oo  quod  aff. 
opibus  vestris  — Bon  eutem  Übetflug;  ‘affluen- 
tes  anni.  ®ag.  Bon  etm.  überftrömeu,  Über= 
flu 6 an  etm.  gaben,  mit  etm.  reicgliög  Bet= 
fegen  fein  divitiis,  honore,  voluptatibus;  un- 
guentis  affluens  gleiigfam  triefenb. 
sf-for  (biefe  1.  8erf.  lommt  jebod)  nugt  Bot),  dep. 
t.  meifi  poet.,  anreben  (fteunbiid)  ob  fetetlttg), 
snfpreegen  alqm;  deos  antufen,  anflegen;  in«= 
bef.  *b.  ben  9lbf(gieb«roorten,  bie  bei  bet  Beftat 
tung  einem  Betflotbenen  jugetufen  mutbeti. 

«Höre,  afförem  f.  assum. 
ifformido,  1.  [ad  u.  formidaro]  bange  metbeit, 
magis  aff.  ne  Plaut. 
iffnl  f.  assum. 

af-fnlgeo,  2.  getju:,  entgcgenfltaglen,  ^leud)-- 
ten  caeli  ardentis  species  Liv.  *Venus;  übettr. 
*b  fteunbltdjen  Blid  einet  etfcgeinetiben  ©ottgeit, 
entgegenfttagfen  instar  vens  vultus  tuus  po- 
pulo : b.  Stent  ob.  Sttagl  be«  ©Ifid«,  bet  §off= 
Bimg.  entaegcnleudjten,  aufgeben,  erfdjei: 
nen  consuli  rei  maioris  spes;  et  mihi  talis  for- 
tana;  lux  quaedam  eivitati  Liv. 
sl-lnndo,  3.  1)  tgin jugiegen,  :f<gütten  ve- 
nenum  Tulneri  affusum ; übettr.  fo.  SDlenfcgen- 
maffen  affundi  fieg  etgiegen,  auf  etm.  toet: 
ftn  equitnm  tria  milia  cornibus;  *affusum  esse 
biagelagert  fein,  tumulo;  affusus  fnieenb. 
»Ifütüms  f.  assum. 

»röreai , ifore  f.  absum. 
lfrintus,  ii,  m.  1)  Lucius  A.  lomifiget  Diigter 
um«  3.  130  b.  Egt.  2)  Lucius  A.  Hngüngcr  be« 
Bompeju«  u.  fein  Segat  in  Spanien.  sab.  Afra- 
nlinus,  adj. ; tsubst  nlanl,  örum,  m. 


Afri,  örum , m.  bie  Bemogner  B.  «ftifa,  bef.  im 
engem  Sinne,  bie  Slftilanet;  auig  bie  ® rieft  er 
be«  3upitet  Jiammon  in  bet  fflüge  «ibgen«  Nep.-, 
sing,  subst.  Afer,  *dirus  (0.  £>artmbal) , nutg  adj. 
Liv.-,  aequora  (jmifigen  91.  u.  Sicilien)  Ov.\  avis 
ba«  ®etlgugn  Hör.  $aB.  1)  AfrTca,  ae,  f.  teil« 
im  weiteren  Sinne  = her  Weltteil  9lftila,  teil« 
im  engeren  = bie  t&miftge  gJtouinj,  ba«  (gebiet 
Äattgago«,  A.  propria  ob.  provincia.  2)  Afrl- 
cänus,  adj.  bellum,  possessiones;  in«bef.  al* 
Beiname  bet  beiben  Scipionen;  subst.  Afrlcanae 
(sc.  bestiae),  ärum,  /'.  aftilaniftgc  Wilbe  Siete  Liv. 
3)  AfrTcns  adj.  (Liv.)  aftifaniftg,  Tontus; 
•fsubst.  m.  bet  Sübtoeftminb,  ‘perfontf.  al« 
(Sott  biefe«  Winbe«  pater. 

Xghmödes,  is,  m.  ÜJtitet bauet  be«  belpgiftgen 
Jlpoflotempel«. 

XgAmsmno,  ob.  *on,  önis,  acc.  onem,  *öna  Äönig 
Bon  ÜRptcnä,  Sogn  be«  91tteu«.  Tao.  Agamem- 
nönlus,  adj.  classis  Liv. ; »puella  Spgigenia. 
Aginippe,  es,  f.  eine  ben  Stufen  geiltge  Quelle 
am  3ug e be«  .fjetilon  in  Sßotien.  ®ao.  * Agi- 
nippeus,  adj. ; *Aganippls  tdis,  f.  Bon  bet 
9(ganippe  ftammenb. 

Äpftso,  önis,  m.  [ago]  btt  Stall:,  9teit!ne<gt; 
•übetg.  ein  tdlpifdjet  Sutfigc  ob.  Dienet, 
gassn,  ao  ob.  -ae,  ärum,  f.  Stabt  in  Utaccbonien. 
gÄthöcles , is,  m.  t)  Igtann  B.  Sgtafu«.  2) 
arieeg.  ©igotitet. 

Agathyrna,  ae,  f.  Stabt  an  bet  Dtorblüfte  Sieb 
Jien«. 

Agäthyrsl,  örum,  m.  ein  flgtgifege«  Soll  im  euto 
^päifigen  Sarmaticn. 

Agau«,  es,  f.  f.  Pentheus. 

Agedlcuni  (niegt  Agendic.),  i,  »1.  §auptgabt  bet  Se 
jtonen  im  lelt.  ©allien,  i-  Sens  in  ber  Egampagne. 
XgölastuB,  i,  m.  [dyflaoros]  bet  9tiela(gcitbe, 
Beiname  be«  M.  Crassus,  ©togBatei«  be«  trium 
Bint. 

Sgellus,  i,  m.  [dem.  B.  ager]  'Ädetdjen,  I lei  = 
ne«  ©runbgfld,  ©ütegen. 

8g«ma,  Stis,  n.  [«yrjfia]  eine  Abteilung  be«  nta= 

, ccboniftgen  §eetc«. 

Xgenor,  öris,  m.  Ä6nig  B.  Bgänijieit,  Btuber  be« 
Bein«,  Batet  be«  fiabmus  u.  bet  Europa.  ®ao. 
1)  *Ag«n8r«ns,  adj.  2)  Agenörldes,  ao,  m.  a) 
Äabmuä.  6)  Bctfeu«  (al«  91bl6mmling  be«  Da- 
nau«  u.  Enfel  be*  Belu*). 

8ger,  gri,  m.  [ayeoc]  1)  5elb,  9ldet  (ein  oon 
ben  Btcnfcgen  »um  9laerbau,  jut  Weibe  ob.  8Iu= 
menpganjung  benugte*  u.  angebaute«  Stüd  fianb) 
agrum  colere;  fertilis.  2)  meig  im  pl.  ba« 
£anb,  flatge  Sanb  (im  @gf.  bet  Stabt  ob.  bet 
Wognung)  rastati  agri  sunt,  urbs  oxhausta;  con- 
currere  ex  agris;  quotics  educit  in  agros  iu- 
menta  canesque  Hor.\  im  @gf.  ber  Berge  *ba« 
Jgal;  im  ©gf.  be«  Sffteete«  in  agrum  felbein-- 
märt«,  naeg  bet  Sanbfeite;  *al«  SJängcnmag 
in  bie  liefe  (@gf.  in  frontem,  in  fronte  in  bie 
Breite).  8)  ba«@ebiet,  Tusculanus,  HeWctius, 
Noricus,  Picenus;  *niaci,  ’Laurentes. 
*ag-g8mo,  3.  babei  feufjen  malis  alcis;  abfol. 
agger,  öris,  m.  [2.  aggero]  1)  alle«,  ma«  jum 
9luff(gutt  ob.  jur  91u«füllung  gerbeigettagen  mitb 
(Erbe,  Steine,  Beifig),  Erbfigutt,  Dammetbe 
petere,  comportare  a.;  fossas,  paludem  com- 
plere  aggere;  paludem  aggero  explere;  has 
(rates)  torrä  et  aggere  (§olj  u.  Steinen)  into- 
gebat;  * moliri  aggere  tecta  bauen  u.  mit  Etb- 


38  aggeratio 

fd)Utt  befeftigen.  2)  jeber  au*  jufammengctragctier 
Erbe  jc.  gemad)te  Aufwurf,  grt)ö^ung  a)  al* 
milit.  t.  t.  Erbloall,  Damm,  ©djanjje  jur  Be« 
fefligung  be*  Saget*  sedes  caatrorum  in  morem 
pumia  atque  aggere  cingit  Verg.,  ob.  jur  Stuf« 
ttabme  bei  Belagerung*mafd|inen  unb  Erftürntung 
bet  Stauern,  Belagcrungäbamm  aggere,  Vi- 
ncis, turribus  oppugnavi  (oppidum);  apparare, 
exstruero,  instruere,  iacere  aggerem,  promovere 
ad  nrbem  aggerem,  ob.  ©alt  um  eine  ©tabt  jum 
Sd)ng  betfclben  gegen  feinbticfje  Angriffe,  hßh: 
wall,  Damm,  Tarquinii,  gern.  bl.  agger  bet 
oon  Seroiu*  Xulliu*  um  fRom  aufgefüljrte  Liv.  1, 
44,  3;  oon  Cic.  r.  p.  2,  §.  11  maximus  genannt, 
apricus  b.  Hör.  sat.  1,  8,  16;  bab.  *pl.  muro- 
rum  ©tabtwaO,  ©tabtmauet  übctf). ; aud)  sum 
Sd)“!}  gegen  bic  Einfälle  bet  Klagbaren  Tac.\ 
jum  ScfjuH  o.  ®runbftfirfen,  ffirbbamm  Tac.  e) 
h>afcn  = , §lufj«,  Uferbamm  (fonft  moles)  mo- 
lcs  atque  aggerem  ab  utraque  parte  litoris  ia- 
ciobat;  bab  *bte  Böfhung  be*  Ufer*  ob.  ba* 
Ufer  ielbft,  ripae;  herbosns.  d)  bic  fubernbe 
Befdjüttung  einet  Straffe,  eine*  ©ege«,  planum, 
Tamm,  Dammweg  J'ac.;  viae  Verg.  e)  *0.  ben 
Alpen  Alpini;  *o.  bem  au*  Erbe  u.  iRafcn  gebil« 
beten  Aufwurf  al*  Siebnctbiibne  tumulique  ex 
aggere  fatur;  *®rabbügel;  *holjftofj  ■=*  Scfjei« 
terbaufen;  jeber  aufgetürmte  Raufen,  ein  SB a 1 1 
*(pl.)  nivei;  * medio  ex  aggere  §oljbaufcn;  ar- 
morum  Tac. 

Tagge  rat  io,  önis,  f.  [1.  aggero]  Aufitbüttuug, 
Aufbömntung. 

1.  aggero,  1.  [agger]  1)  al*  Damm  aufwetfen, 
nuffrfiüttcn,  einem  Damme  gleitbemporbäufen, 
«türmen  *cadavera,  fossa.  2)  fübertt.  febiit« 
ten  u.  ju  einem  Damm  etbbbc»  iUud  spatium 
(maris);  *oermebtcn,  oergtöfjern  iras  dictis ; 
praemia. 

2.  aggero,  3.  [ad  u.  gero]  betbeittagen,  «btin« 
gen,  betroffen  aquam;  bona  ad  alqm Plaut.; 
Hellurem  turnulo  jutn  ic.;  arbores,  faees  Curt., 
eaespitem  Tac.-,  übettt.  ju  etw.  Raufen  qua- 
drantea  patrimonio  I’haedr.,  bef.  m.  ©orten, 
multa  aggerebantnr  etiam  insontibus  periculoaa, 
aggerere  probra  Tac. 

aggestuB,  us,  m.  [2.  aggero]  ba*  iperjut tagen, 
hetbeifdjaffen  pabuli,  materiae  Tac. 
•ag-glömbro,  l.  eigtl.  einem  Knäuel  binjumin« 
ben,  anfdjlic&en,  anfharen  se  latcri  alcis; 
se  cuneis  coactis  fttb  btfingen  in  ic. 
ag-glütTno,  1.  anleimen  = anlleben,  atibcf = 
ten  novum  prooemium;  (Plaut.)  so  alcui  fid)  an 
jmb.  jeftbdngen. 

ag'grfivesco, 8.  fidj  oetfd)lt mmctit  mor- 

bus Ter.  — ag-grävo,  1.  eigtl.  ftbrocrer  matben, 
bab-  a)  f betjlätlen,  oetfd)limmcrn  dolorem, 
valetudinem.  b)  no<b  btütlenbet  matben  in- 
opiant  sociorum,  quae  bello  si  aggravatae  res 
essent  Liv.  c)  tbcfdjwcren,  belfiftigcn, 
morbo  aggravante  sc.  cum. 
ftggrfdfo,  ere,  Siebenform  $u  aggredior  Plaut., 
Wie  aggredior  lj  Just.  7,  6,  6 wie  aggredior 
2)  c)  facillimia  (bellis)  aggressis.  — aggredior, 
grosaus  sum,  3.  dtp.  (inf.  aggrediri,  aggredirier, 
fut.  aggredibor  Plaut.)  [ad  u.  gradior]  1)  überi). 
binjugeben,  b *>4  toanbern,  «[(breiten  ad 
alqm,  alqm,  qufi  mare  Plaut.-,  quo  agg.  cupiet. 
2)  in  eiltet  gemiffett  Abfidjt  ju  jmbm.  ob.  etw. 
bingeben  a)  jmbi  angeben,  f t d)  an  jmb.  wen« 


— agito. 

ben  ob.  matben,  um  mit  ibm  ju  fpretben , tbi; 
u bitten,  ju  überleben,  mit  bem  Slebenbegnff 
iftiget  Ifiujtbuug  alqm  Romae;  *alqm  dictis, 
arte,  pecuniü;  f alcis  modestiam  ocrius  auf 
eine  battete  $tobe  ftcHen;  fcrudelitatem  princi- 
pis  ju  feinen  3 werfen  benutjen.  6)  auf  jmb.  Io*« 

den,  jmb.  angteifen,  anfallen  milites  pa- 
«s,  *alqm  ferro,  mnrum;  autb  gerichtlich  an« 
greifen,  oerfolgen  alqm,  falqm  legibus,  c) 
etw.  angteifen,  unternebmen,  fid)  an  etw 
matben,  ju  etw.  fd)teiten  ad  disputationem 
illam,  ad  dicendum,  ad  iniuriam  faciendam, 
causam  ancipitem,  faciaus,  fopus,  * magno«  ho- 
nores  binnebmen;  m.  inf.  dicere  de  illis  rebus; 
*sacrato  avellere  templo  Palladium, 
aggrggo,  1.  [ad-grexf  eigtl.  'jut  herbe  ftbaten’, 
bab-  beigefcllen  te  in  nostrum  numerum; 
filium  ad  patris  interitum;  Toluntatem  meam 
ad  dignitatem  eius  autb  <<b  jeige  mitb  willig 
feine  SBfitbe  ju  beförbent;  sc  ad  eorum  amici 
tiamfttb  anfcbliefjen  ante.;  se  Romanis,  sesignis, 
alius  alia  ex  nayi  se. 

aggresslo,  önis,  f.  [aggredior]  bet  etfte  Anlauf, 
ben  bet  gcritbtl.  Sebnet  nimmt  Cic. 
ügTlig,  e,  adj.  [ago]  beweglitb  1)  o.  leblofen 
®cgenftänbeu  leid)t  beweglitb,  lenlfani  *clas- 
siB,  ’remuB,  *rota,  fsinistra  manus.  2)  0.  leben« 
ben  SBejen  e«)  bebettb,  taftb,  flüchtig  *dea, 
’Cyllemus;  im  ®ilbe  *quae  circumTolitas  a. 
thyma;  fa.  et  vividum  Corpus.  6)  ‘rftbrig, 
tegfam,  aeftbäftig  nunc  a.  fio;  a.  gnavusque 
Dao.  Sgllitas,  ätis,  f.  ®eweglitbfeit,  iH a 5 ct> « 
beit,  Stbnclligleit  navium. 

fdis,  m.  1)  9lame  mebtetet  fpattamfd)ci  Kö- 
nige. 2)  ein  äbcict  Verg. 
igTUbilis,  e,  adj.  [agito]  leiebt  beweglitb  aPr 
Ov.  — Sgit&tYo,  önis,  f.  [agito]  1)  Bewegung, 
Aufregung  lecticae;  a.  (SScgfamleit)  et  motus 
linguac ; a.  motnsque  corporis;  pl.  fluctuum.  2) 
tp.  a)  Betreiben,  Ausübung  oon  etw.  rerum 
magnarum  a.  atque  administratio;  studiorum. 
b)  Xbätiglcit,  IRegfamteit  mentis;  a.  et 
motu  esse  vaemun.  — ägltator,  öris,  m.  [agito] 
*Xtcibet  aselli;  equorum  Boffelenlet;  inäbef. 
SBagenlcnler  beim  ©etttennen. 

SgTto,  l.  [intens,  o.  ago]  abfidjtlicb  u.  eifrig,  mit 
aller  ©cwalt  in  Bewegung  fegen,  treiben  1)  eigtl., 
junätbft  in  Bcjug  auf  Xterc  ‘greges,  *eapolIas; 
♦cervos  in  retia,  *spumantem  equum;  quod  spa 
tium  non  esset  agitandi  (tiäml.  equos)  ju  tunt« 
mein  Nep. ; tendere  plagas  etiamsi  excitaturus 
non  sis  (nSntl.  feras)  nec  agitaturus  (bineintrei« 
ben)  Cic.-,  ittJbcf.  jagen,  bcben  foras,  lupum, 
aves;  *0.  YJlenftbcu  "si  quos  — tota  agitavuuus 
urbe;  oom  $in«  uttb  tpertreiben,  ©hütteln, 
heitftben  be*  SKeere*,  ber  Bäume  burtb  ben 
fflittb  mare  ventorum  vi  agitari  atque  turbari; 
arena  magna  ri  agitata,  *Tompe  bitrtb weben, 
’capillos  itt  ben  haaren  fpiclen;  oom  Ireiben, 
Umbertreiben  bu«b  bie  ©ogen  *agitata  nu- 
minaTroiae,  *deüuit  saxis  agitatus  urnor;  übetb- 
irgenb  wie  in  raftbe  u.  häufige  Bewegung 
fejjett  agitari  inter  se  concursu  (o.  ben  Atomen); 
quod  ipsum  agitatur  aliunde;  quod  pulsn  agi- 
tatur  externo;  Corpora  huc  illuc;  eam  (naveui) 
in  portu  agitari  einige  Bewegungen  mähen;  fqua- 
drigas;  »caput,  cacumen  bin«  u.  bemeigen;  *alas 
(0.  Däbalu«);  ‘bastam  ftbwingen;  *freta  ponti 
auf  regen;  *habenas  mantbus  lenlen;  fäigitos 


Aglaophon  — agnus.  39 


htm  Wcdjucn  ■=-  an  ben  [fingern  johlen;  fnunc 
man,  nunc  terrä.  corpus  Bewegung  Perfdjaffen. 
SS)  ip.  d)  jmb.  ju  ctm.  antrcibcti,  anteijen, 
aufregen,  plebern,  fbcentia  populum  agitandi, 
quoquo  vellent;  *est  deus  in  nobis,  agitante 
calescimus  illo.  b)  jmb.  wie  ein  SBilb  oerfot- 
gen,  beunruhigen,  quälen,  teigen  quae  te 
res  agitat?  quae  te  mala  crux,  res  malae  a.V 
Plaut.;  commotus  metu  atque  libidine  diversus 
agitabatur;  ut  eos  agilen t Furiae  neque  con- 
sistere  unquam  patiantur;  suum  quemque  scelus 
agitat  amentiäque  afticit;  sceleris  poenis  agi- 
tat ur;  ’scelerum  ftiriia  agitatus;  ’invidiä  alqm; 
’scaenis  agitatus  Orestes,  f.  scaenu.  lab.  auch 
intb.  ob.  eine  Sache  mit  SBorten  nicht  jur  Wutje 
tornmen  laffen,  perfpotten,  geißeln  si  eius 
«tultitia  potent  agitari.  c)  tote  ein  Sfficct  auf; 
regen,  beunruhigen  seditionibus  tribuniciis 
atrociter  res  publica  agitabatur;  rebus  agitatis 
in  unruhigen  Seiten,  d)  ben  Seift  in  Ih“tig; 
leit  (eben,  anregen,  ilben  quibus  (curis  de 
salute  rei  publ.)  agitatus  et  exercitatua  animus; 
tgeometria  agitari  animos  et  acui  ingenia;  im 
Übeln  Sinne  in  tribunatu  Gracelium  in  Ätem  er- 
halten. e)  in  ©cbaitten  fleh  mit  etto.  bejehäfti* 
gen,  etto.  überbenten,  überlegen  in  animo, 
in  mente,  animo  (animis),  mente,  cum  animo, 
,« um  alqd;  res  mnltum  agitata;  quae  eum 
maltos  dies  noctesque  aestuans  agitaret;  *fu- 
qam;  m.  inf.  Nep. . Gurt.;  fm.  ut;  de  Ehodani 
transitu,  fde  bello;  ipse  longe  aliter  animo 
hegte  ganj  anbere  Entwürfe.  f)  ettu.  eifrig  be* 
ipredjen,  oerhanbeln,  betreiben,  oerfech- 
ten res  agitata  in  contionibus;  de  facto  eon- 
suli*  agitabatur;  qaae  ita  sunt  agitata  ab  illis, 
nt  etc.;  his  rebus  agitatis;  ugitatum  etc.;  fsibi 
parem  esse  neminem  a.  (toieberholt  äußern)  coe- 
pit.  g)  mit  §anblungen  u.  Sfuftänbcu  aller  Slrt 
umgehen,  fie  betreiben,  oornehmen,  in« 
Seit  fegen,  oerrichten,  ausüben,  übenim- 
periam,  praecepta  parentis  mei;  pacem  be« 
^rieben«  pflegen,  praesidium,  praesidia  bilben ; 
alterias  mens  rationibus  agitandis  exquirendis- 
qae  alebatur;  secreta  consilia,  consilium,  *fu- 
gam;  artes  betreiben;  fiustitiam;  ffastidium 
tantarum  rerum;  t o<liuin  aublaffen;  pass,  pax 
maltet ; indutiae,  laetitia,  maeror,  luctus  atque 
gaudia,  + latrocinia,  fstutionea,  fvigiliae,  pau- 
' orum  arbitrio  belli  domique  agitabatur  man 
»erfahr  Saß.;  in«bef.  o.  3eftUcf)Ieiton,  Spiel  unb 
SAerj,  begehen,  halten  convivium  Plaut.; 
Dionysia  Ter. ; diem  meum  natalem  Plaut.; 
rnius  nomine  festi  dies  apnd  Siculos  agitantur 
Cie.;  *choros;  "iocos;  aud)  t).  ber  3«t  u-  bett 
abichnitten  berfelben,  jubringen,  terleben,  vita 
hommum  sine  cupiditate  agitabatur,  a.  noctem 
apnd  aquam,  dies  noctesque  pro  muro  Snß.; 
•sub  legibus;  abfol.  irgtnbloo  lieh  umhertrei* 
ben.  fich  aufhalten,  weilen,  detmeilen, 
häufen,  toohnett  equitatum  omnem  pro  ca- 
»tris  Sali. ; consul  inter  primores  l.iv. ; laeti  ne- 
qne  procul  Gormani  Tac.;  Libyes  propius  marc 
Saß.;  auch  fich  benehmen  ferocias  quam  soli- 
tus  erat  Sali. 

Agliöphon , ontis,  m.  Waler  au«  Xhafu«  um« 

3.  400  p.  £ht. 

sinnen,  Ini«,  n.  [p.  ago  eigtl.  agimen]  1)  3ug, 
Schar,  Xrupp,  0.  mehreren,  bie  fleh  jujammen 
fortbewegen;  auch  *aquarum  lene  Strom,  pul- 


verulentum  Staubtoolfe;  *remorum  Wuberfcbtag, 
*extremae  agmina  (SBinbungen)  caudae;  *a. 
certo  mit  beftimmter  Wichtung;  -fo.  bet  Wenge 
ber  ©cfdjäfte.  2)  al«  miltt.  f.  t.  3>»g  eine« 
ftticaeheercä,  Warfcß  pugnare  in  agmine,  ag- 
gredi  hostes  in  agmine;  ’rudis  agminum  im 
&rieg«bienfl.  8)  £rieg«heer  auf  bem  Warfcße, 
Jpeerc«jug  plmlanx,  a.  magis  quam  acies;  a. 
primum  Sortrab,  medium  Eeiitrum,  extremum 
ob.  novissimimi  Waclftrab;  a.  ducere,  cogere  ob. 
claudere  a.,  a.  procedit  rüeft  Pot;  a.  quadratum 
a)  eigtl.  bie  Warfchorbituitg  im  Siertcf,  ein  (Sam), 
juni  Swnf  bet  Serteibigung  währcub  be«  3u0eb 
Sali.  Jug.  46,  7.  b)  ffrontmarfd)  be«  §cerc«, 
ba»  Wnrücfcn  be«  §eetc«  in  tiefer  ff  tont,  in  ber 
Wölfe  be*  geinbe*,  wobei  ber  Xrain  in  ber  Witte 
u.  oa«  hjeer  nach  aUeu  Seiten  gleich  fchlagfertig 
mar,  baß.  oft,  bcf.  bei  Liv.,  non  bem  in  ®d)Iad)t- 
orbnung  marfchierenben  .§eer;  paene  quadrato 
agmine  instructo  b.  G.  8,  8,  4;  agmine  in- 
structo  marfchfertig ; 0.  SBinbeu  ’velut  agmine 
facto  in  gefcbloffcnem  3ugc ; iusturn  Tue.,  pila- 
tum  Verg.  ein  in  gefrfjloffeneu  Weihen  marfchte- 
renbe«  $eer. 

agna,  ae,  f.  weibliche«  £amm;  fprichw.  a.  pavet 
lupos  Hör. 

* Agnilia,  ium,  n.  = Agonalia  m.  f. 

ognascor,  natus,  3.  fiep,  [ad-nascor]  hinftu-, 
nachgeboren  metben,  fei  e«  ju  acbjeiten  bc« 
Sater«  ob.  nach  feinem  lobe,  nachbem  bcrfelbe 
fihon  früher  über  fein  Wcrmöaen  burcf)  lefiament 
biäponiert  hat.  $ao.  a)  ngnitlo,  önis,  f.  Slut«; 
oermanbtfchaf  t 0.  oäter lieber  Seite,  b)  agnä- 
tns,  i,  m.  partic.  0.  agnascor  w.  f.;  al«  mbst. 
1)  ein  nachgebotncr  Sohn,  b.  i.  ber  jur  Seit 
fommt,  wenn  bereit«  ein  red)tmäßigcr  Erbe  in  ber 
gamilie  porhanben  ift.  2)  ber  Sermanbte  P. 
oätctliehee  Seite,  oft  im  pl. 

agnellns,  i,  m.  [dem.  o.  agnus]  Cämmchen,  al* 
£iebfofuiig«wort  Plaut. 

agninus,  iidj.  [agnus]  jum  Samm  gehörig, 
üamnt;  Plaut.;  siibst.  -na,  ae,  f.  sc.  caro  öamm 
fleifch- 

agnltlo,  önis,  f.  [agnosco]  ba«  Wnetfenneu 
animi. 

agnosco,  növi , (inf.  agnosse  fl.  agnovisse  Oe), 
nttum,  3.  [ad-nosco]  auerlennen  1)  etm.  nach 
feinem  wahren  SSBefen  er  leimen  non  potuit  haoe 
animus  in  corporo  inclusus  agnoscere;  tum 
agnoscit  illa  rcminiscendo;  neu  enim  faciUime 
agnOBcitor  (callidns  ille  et  occultus);  und« 
isti  rersns?  non  enim  agnosco;  *accipio  agno- 
scoque  deos  bie  §aitb  ber  (üötter;  *auribus  no- 
tos cantus  nadh  .^omer  b.  de.  fin.  6 S-  49;  deum 
ex  operibus  eius;  ex  me  ich  mache  bie  Erfahrung 
an  mir  felbft;  ’sonitum  et  divae  promissa  pn- 
rentis;  bah-  in«bef.  einen  ©egenftanb,  ben  man 
fdjon  er;  ob.  gefannt  hat,  miebererfennen  quem 
ut  agnovi;  * nomine  audito  virum;  *Anchisem 
veterem  amicum;  fcultu  regio  agnosci;  rem  (o. 
Wichtet).  2)  etw.  al«  geltenb  anerfennen,  get= 
len  taffen,  jugeftehen,  jugeben  sortilegos; 
filium,  quem  ille  natum  non  agnorat,  eundem 
moriens  suum  dixit;  nondum  agnorerat  eum 
qui  postea  regnavit;  alqm  non  ducem;  (Gurt.) 
alqm  regem,  crimen,  facti  illius  gloriam,  deo- 
rum  cognationem;  *dextros  in  alite  divoa;  m. 
acc.  c.  inf. 

agnus,  i,  m.  männliche«  Summ;  fprichw.  (Flaut.) 


40 


postulas  agnum  eripere  lupo  et».  UnmöglitbeS 
ju  tbun. 

ägo,  egi,  actum,  3.  (alter  mf.  agier  ft.  agi) 
treiben  I)  D.  bei  Bewegung  im  Snumt  natb 
jebet  Sticbtung  f)in  1)  B.  Icbcnben  ffiefen,  bie  man, 
wie  junädjft  bas  Sieb,  burd)  Ireiben  ob.  Mttruf 
in  Bewegung  bringt  (@gf.  ducere,  wo  an  ein  £>anb 
anlegcn  jum  gübren,  ob.  ferre , »o  nur  an  baS 
tragen  gebadjt  wirb)  iumenta,  aaelluin;  ole- 
phantos  in  proelium;  captivos  prae  se,  ante  ee; 
alqm  in  crucem  fdjlagen  an;  ’Parthos  triumpho 
im  trinmpb  auff übten;  *Tros  Tyriusve  mihi  nullo 
discrimine  agetur  b.  i.  foÜ  mit  gleich  gelten; 
raubenb  wegtreiben  praedam;  ingentes  praedas 
liominum  pecorumque ; bah-  inSbef.  ferre  atque  a., 
ferre  a.  wie  tpigeiv  x«l  äyfic,  eigtl.  IcblofeS  u.  leben-- 
bee  (figentum  fortfebaffen  — rauben  u.  plünbetn; 
cigentüml.  agunt  fenintque  euncta  fie  {(halten 
u.  walten  narf)  Belieben  Tac.  Hai.  8;  auch  in  nitbt 
feinblidtem  ©tnnc  res  quae  ferri  agique  possunt 


bewegliche  jjabe  Liv.;  rnilit.  t.  t.  agmen  agitur 
bewegt  ft<b,  bridjt  auf,  marfebiert;  *agimur  (wir 
fahren,  treiben)  tumidis  velis  aquilone  secundo; 
*ille  notia  actus  ad  Oricum;  * se  ficb  in  Be- 
wegung (eben , geben,  (ommen;  jagen,  heben, 
oerfolgen  ‘cervos,  *canea;  praecipitem  alqm; 
pertemtoa,  pavidos  usque  ad  eastra;  exsulem 
populum  in  hostium  urbem.  2)  o.  Sachen,  bie 
ohne  eigene  Xbätigleit  natb  einer  ©idjtung  b'»  in 
©emegung  gefegt  werben,  treiben, »ieben  navem, 
currum  lenlen;  *(sol)  amicum  tempus  agenx 
(berbeifübren)  abeunte  curru;  alb  t.  t.  B.  ©e= 
lagerungbmafchinen  näbct  rüden,  oorfebieben, 
anlegcn,  treiben  vineas,  turres,  testudines, 
aggerem,  euniculum,  moles;  pariotem,  limitem 
pichen  Tac. ; per  agmen  limitem  ferro  fi<b  ©ahn 
brechen  burd)  :c. ; im  ©übe  *idem  limes  agendus 
erit;  sublicae  oblique  agebantur  würben  febräg 
eingerammt  One«.;  fundamenta  legen;  rimas  trei= 
ben,  bet  ommen;  vera  gloria  radicea  a.  atque 
propagatur;  agi  tempentatibus ; ‘agentes  cberbei- 
füljrciO  frigora  ventos;  *per  armos  hasiam  bin- 
intrdjttribcn,  ft  oben;  animam  eigtl.  ba$  Seben  her 
aubtreibett , in  ben  lebten  {fügen  liegen;  feberjb- 
reo  (mein  ©ermögen)  agit  animam  Plaut.-,  *spu- 
mas  ore;  *undam  cmBormaUcit ; *gemitum  auS- 
ftofjen.  3)  bilblidje  ÄuSbrüde  u.  Übertrag 
gunaen,  benen  bie  ©orftellung  einer  ©ewegung 
im  Saume  au  ®runbe  liegt,  wie  a)  alqm  in  ex 
silium,  +ad  mortem,  *orco;  *illum  aget  (wirb 
erbeben)  pennä  metuento  soivi  Fama  superBtes; 
poSmata  animimi  auditorie  anjieben.  6)  alqm 
ad  sceluB  et  libidinem,  *in  fraudem,  *in  fa- 
cinus;  fad  gloriam;  ftransversnm  auf  91bwegc; 
♦acerba  fata  Eomanoa  oerfolgen;  *agi  funis, 
*tot  casibus;  *agentia  verba  Lyoamben  bie  ic. 
Aur  ©erjweiflung  treiben;  (multitudo)  aut  studio 
agitur  aut  irä;  fardor  alqm  m.  in/'. ; *agimur 
(Wir  werben  gejwungen)  m.  inf.;  perpetua  na- 
turalis  bonitas , quac  nullis  caaibua  agitur  er 
febüttert  wirb  Arep.;  reum  alqm  eigtl.  (mb.  oor 
®erid)t  treiben,  oerflagen,  m.  gen.  *seu  te  discus 


agit  befd)äftigt;  bab.  se  agere  ft®  benehmen  tanta 
mobilitate  se  Sali.  -,  ferocius  »e  Tac.;  se  pro 
equitibus  Suet, 


111  o.  ber  ©ewegung  in  bet  geil,  jubringen, 
oer leben  t)  mit  einem  Objett  aetatem,  vitam, 
seneetntem,  noctem,  hiemem,  anno»;  octogesi- 
mum  annum  ago  ich  ftebe  im  80.  {fahre;  prin- 


cipium  anni,  mensis  septimue  agitur  eä  ift  im 
ob.  eS  ijt  ber  ic.  2)  abfot.  — leben,  weilen, 
filb  aufbatten  Marius  apnd  prirnos,  Africa 
procul  a mari  incultius,  civitas  laeta  Sali  , so- 
lute  ac  neglegenter  agentes  Liv. ; häufiger  Tac. 

III)  übertr.  1)  etw.  betreiben,  befotgen,  oet- 
richten,  oornebmen,  anftellen,  begeben, 
feiern,  halten  hoc  age,  agite  aufgepafit  Com.; 
quid  agant,  quid  cogitent;  in  omni  vita  nihil 
aliud  egi;  id  a,  ut  ob.  ne  barauf  feine  Xhätift- 
teil  richten,  bamit  umgeben,  bahin  arbeiten,  ba|, 
bab  nicht;  primus  upputitus  ille  animi  tantum 
(nur  fo  Diel)  agit,  ut  etc.;  neque  nostrae  dispn- 
tatione«  quidquam  aliud  a.  msi  ut;  alias  ree  ob. 
aliud  etwa*  anbcreS  treiben,  unaufmcrljam  fein; 
quod  agendum  aut  faciendum  sit,  id  non  recu- 
eem;  aliquid  tbötig  fein;  abfol.  in  ber  Segel 
nur  im  gerutui.  ob.  mit  abocrbialen  ©efiimmungen 
astute,  modice,  pingui  Minerva;  age,  ut  lubet; 
lenius,  cum  simulatione,  nullo  studio;  tanta  est 
contentione  actum  quant&  agi  debuit;  de  ob- 
sossione  non  prius  in  betreff  ber  tc.,  bie  tc.  oor 
nehmen  Caes.  b.  G.  7,  36,  l,  de  bello  ernftlicb 
benfen  an  »c.,  ben  ic.  wirtlich  betreiben  b.  c.  1, 
26,  6;  se  non  interfuisse  eed  egisse  babei  thätig 
gewefen;  illo  agente  unter  feiner  Slitwirtung; 
nihil  a.  untbätig  fein;  auch  auSricbten,  be  = 
Wirten  nihilo  plus  agas  quam  si  etc.  baä 
Wäre  eben  fo  Diel  als  wenn  Ter.-,  nihil  agis  baS 
hilft  bir  nichts  Ter.;  nihil  agis,  dolor  Oie.;  multa 
agendo  nihil  Phaedr.;  quid  agis?  waS  treibft 
bu?  ob.  Wie  geht'S?  quid  faciam?  (thun)  quid 
agam?  (anfangen);  ncque  satis  centurionibus 
constabat  quid  agerent;  iucundi  (sunt)  acti 
(oerriebtete)  laboreB;  nugas  treiben  Plaut.;  acta 
agere  abgemachte  $iitgc  mieber  oornebmen,  Un- 
nügeS  treiben;  ioca  atque  seria,  curam  alci 
Liv.,  Curl.,  Oe.,  ‘pro  alqo,  *de  coniuge,  fipoeni- 
tentiam  alcis  rei  etw.  bereuen;  libera  de  quoque 
arbitria  frei  entfebeiben  wollen;  fdelectus  rerum 
eerborumque  agendus  est;  *sua  vota  betreiben, 
b.  i.  oortragen;  Samnitium  bella,  quae  continna 
I>er  quartum  iam  volumen  — agimus  mit  benen 
id)  mitb  tc.  befeböftige  Liv. ; bellum  planmäßig 
führen;  levibus  proeliis  cum  Gallis  actis  gelie- 
fert Liv.  *non  iam  certamine  agresti,  stipitibus 
duris  agitur  (wirb  getämpft)  etc. ; in  ber  Opfetfpr. 
agone?  mach’  ob.  thu’  itb  eS?  foH  ich  '<  o.  Opfer- 
fcblScbter,  age  ober  hoc  ago  als  Jlntwort  be8 
©riefterS;  feetos  dies  anniversarioe  begeben, 
feiern;  ‘choros  auffühten;  triumphnm  de  alqo; 
fotia;  * ailentium;  vigilias  ad  aedes  sacras,  in 
portu  halten,  fexcubias;  censum,  conventum 
.©cricbtS:,  StreiStag;  ‘coneilia;  -f-dilectum;  sta^ 
tionem  ©ofien  ftegen  Liv.,  o.  Befehlshaber  sta- 
tionem  in  castris  bie  SBatbe  haben  Jac.;  regiurn 
honorem  betleiben  Liv.;  pa»s.  auSgcführi. 
werben,  Dorgehen,  geftbehen  quae  ad  Avari- 
vum  agerentur.  2)  barftetlen,  Oortragen,  0. 
Scbaufpicler  canticum  vigente  motu ; hunc  versum 
eo  gestu;  fabulam,  comoediam,  tragoediam; 
prima»,  priores  partes  (©olle);  alqm  auf  ber 
©übne  barfteHeit,  +im  ©eben  jmb.  fpielen,  fitb 
[o  benehmen  Wie  nobilem,  exsulem;  o.  ©ebner 
oortragen,  barftetlen  haec  ille;  quae  sic  ab 
Ulo  acta  esse  constabat  oculis,  voce,  gestu, 
ut  etc.;  bah.  au<b  burtb  münblicben  ©ertrag  aus- 
fpreeben  gratia»,  grates  ®attt  jagen.  3)  Der- 
hanbetn  cum  alqo,  de  alqa  re;  alqd  cum  alqo; 


age  — Agyieus. 


41 


Bm«  inier  eos  aguntur;  bene,  mal«  cum  alqo  fagön,  unis , m.  [äyäv]  SBctttam  Bf  bei  ben 
onfo^tnt;  bene  agitnr  mecum  ei  gebt  mit  gut;  öffentlichen  Spielen,  Rampffpiel;  flbetlr.  nunc 

jgilar  »lqd  ei  banbeit  f ich  um  et».,  ei  gilt  demum  a.  est. 

(inet  Sache,  ei  ftebt  et»,  auf  bem  Spiele  Xgön&lia,  ium,  n.  geft  au  Ehren  bei  3°nu«  ge- 
quasi  istic  mea  res  minus  agatur  quam  tua  feiert  Oe.  2)a0.  Xgön&lia,  e,  adj.  lux  Ov.  — 
Irr.;  in  quo  (belli  genere)  agitur  populi  Eom.  »Agönla, iörum, n l)—.Agonalia.2)Dpfcrticre. 
gtana,  agitur  salus  sociorum  atque  amicorum;  ägörunömns,  i.  m.  [ayoeavo/ios]  einet  ber  ältarft  = 
«i  magna  res,  magna  hereditär  ageretur;  uam  auffeber  ju  «tfjcn  Blaut. 
ins  res  agitur,  paries  cum  proximus  ardet  Hör.  agrärlns,  adj.  [ager|  ju  ben  gelbem,  Bdem 
q>.  1, 18, 84;  bageg.  agitur  de  alqa  re  bie  3fr age  gehörig,  Sldet  = , gelb:,  (fpät.)  parentes  bie 
btebt  lieb  um  sc.,  ei  ift  bie  Siebe  non  sc.  qua  auf  bem  Sanbe  lebenben;  bef.  lex  ©efepoorfchlag 
de  re  agitur,  praesertim  cum  de  maximis  »ut  Verteilung  non  Staatilönbcreien  an  ärmere 
restris  vectigalibus  agatur;  actum  est  u.  acta  SBürger;  largitio  reiche  Bderocrteilung ; res,  ratio; 
re*  est  ei  ift  Porbci,  aui  de  me,  de  Servio  triumvir  einer  o.  brei  SRannern,  bie  ber  Bdcr 
ui!  mit  sc.;  in  senatu;  cum  populo  bem  Volte  Oerteilung  oorfteben;  subst.  a)  agraria,  ae,  f.  =» 
inträge  in  ben  fiomitien  jur  Esttftbeibung  not  lex  a.  Cic.  Att.  1,  18,  6.  6)  agrarii,  örum,  m. 

fegen,  biilo.  autb  Oon  ben  Eontionen,  in  benen  greunbe  u.  Snbänger  ber  leges  agraria«, 

taf  Volt  blofs  jubärtc  u.  »ur  Bnnabme  ob.  Vet:  agrestis,  e,  adj.  jager)  1)  auf  bem  ilder,  bem 
oerftttifl  o.  ©efepen,  SBaflen  bearbeitet  »urbe;  gelbe  befinbliib,  jum  gelbe  gehörig  a)  o.  fßflanjen 
Iotas  ad  agendum  (sc.  cum  populo)  amplissi-  im  ®gf.  bei  bureb ffultur  Verebelteu,  »üb,  »ilb-- 
mus:  causam  einen  fkojefs  führen,  eine  Sa<be  »atbfcnb  palmae;  poma  Verg  , frondes  Hör. 
terteibigen;  oft  abfol.  hospes  in  agendo  in  sRubt«;  b)  ö.  Xiernt,  im  ©gf.  bet  oerebclten  fmuitiere, 

grfiiftrn,  princeps  in  agendo  tn  bet  Verband  »ilb  taurus.  2)  im  fflgi.  ber  Stabt,  länblitb 

hing ; ad  ob.  apud  alqm  (iudicem);  lege,  (ex)  hospitium,  vestitus,  cultus,  vita,  ’Musa  (®e 
iare,  ex  sponso  auf  ©runb  einei  ©cfcpcö  sc.  eine  bidjt);  Numidae  aderbautreibenbe;  homo  fianb; 
8Soge  führen  (botb  fann  lege  a.  auch  beiden:  bem  mann,  i'anbwirt,  Wann  o.  Sanbe,  auch  subst. 
Wepe  gemäß  oetfabren);  furti,  iniuriamm  *antiquus;  öfter  pl.  fianbleute.  3)  tp.  a)  bäu; 
flogen  »egen.  rifcb,  roh,  ungebilbet,  ungefebtif feit,  nn= 

.btibef.  A)  imper.  a)  bei  Buff orberuttgen,  nsn  bie:  gefdj lacht  animus  a.  ac  dnrus,  dominus;  quae 

flben  einbringlicber  ju  madjen  äge  (auch  häufig  barbaria  Indift  vastior  ant  agrestior;  genus  ho- 
ld einer  anrebe  an  mehrere)  u.  agite  autb  mit  minam;  rnstica  vox  et  a.;  vita  haec  rustica, 

ptr  Verhärtung  angebängtem  dum  ob.  m.  folg,  quam  tu  a.  vocas;  »asperitas  bäuerifcb  rohe 

uodo,  sane,  vero,  nunc,  »oblan!  auf!  nun  Wania.  6)  *tierifcb,  »üb,  bem  Äußern  nach 
lun!  (?)  beim  Übergang  ju  einem  neuen  leil  rultuB,  figura, 

Orr  Argumentation,  um  bie  aufmerffamteit  auf  sgrTeöla,  oe,  m.  [ager-colo]  1)  Sanbmann, 
be4  golgenbe  gu  richten  age,  age  nunc,  age  vero,  adetbauer  *deus  Sdiupgott  be«  Sanbbaue«  (p. 
*ge  sis  nunc,  auth  age  porro  (nicht  agite);  Siloan);  *caelites  länbliche  ©ottheiten;  auth  ab 
’mttt  bet  lebhaft«  anrebe  in  Stagen,  fag’  an!  agricolis  sc.  diis  Or.  2)  tum.  pr.  Cn.  Iulius  A. 
ioritb!  »ohlan!  Com.;  bet  $in»eifung  auf  et».  Stb»icgeroatcr  bc8  Xacitu«. 
sod)  Aufeetorbent  liebere«,  noch  mehr  Hör.  mt.  agricultio,  -eultor,  cnltüra  f.  cultio,  cultor, 
2, 3, 117;  auth  al*  8eid)tn  ber  WißbiHigung  be«  cultura. 

Ätfogten,  geh’!  lab  ba«!  ath!  ad)  leibet!  age,  AgrYgentnin,  i,  n.  (aud)  Acrilgas,  antiB,  m.  Verg. 
»ovitnum  animum  Ter  ; age,  hoc  malum  mihi  Ov.  — ’Attpäyas)  gried).  Kolonie  auf  Sicitiert.  Dais. 
comnittne  est  cum  omnibus  Cic.;  häufig  auth,  »übst.  AgrYgentinns,  i,  -tini , örum,  tn. 

» onjubcuten,  baß  man  leine  Eimocnbung  gegen  »grlpeta,  ac,  m.  [ager-peto]  anfieblet  (So 
me  Vehauptung  ntathen  will,  um  rafth  ju  einem  loniff),  ber  infolge  eine«  Bdergefepe«  ein  Stüd 

ässbersi  fünfte  au  gelangen,  ftpön!  gut!  ith  bin’«  Sanb  ju  betommen  fucht. 

isftieben!  B)  agens  al«  adj.  in  rpet.  Spratpe  Agrlppa,  1)  A.  Menenius,  ßonful  608  o.  Epe. 
febbaft,  energifth  orator;  imago.  betannt  burtf)  feine  gäbet  o.  Wagen  u.  ben  ©lie: 

0 actum , i,  n.  (feit.),  ge»,  pl  acta,  örum  a)  bern.  2)  M.  Vipsanius  A.,  ber  Vertraute  be«  Bu 
los  Vollbrath  te,  bie  fjanblungen,  flhaien,  guflu«,  grober  gelbheu  u.  Staatsmann.  3)  A. 
Sette  (als  Heugen  ber  Sbätigteit  jmbs.)  Cae-  Postumn«  Sohn  be«  Vorigen,  auf  libcriuS’  Se= 
ans  non  modo  acta,  sed  etiam  cogitata;  sua  fehl  ermorbet. 

'.m*qne  fortia  a.  ad  caelum  fort;  f belli  Ärieg«.  Agripplna,  ae,  f.  »eiblither  9lamc  au«  betgamilie 
tbatra ; »belli  domique;  »vitae.  b)  öffentlidfie  Agrippa  1)  ältere  lothter  be«  M.  Vipsanius  A., 

Betljanblttngtn,  Verfügungen  in  Staat«;  f Agrippa  2)  ».  ber  Vo»bonia,  ©emahltn  beS 

ioien,  im  Senat,  in  ben  fiomitien  sc.,  ©cfeSe,  liberiuS.  2)  jüngere  Xochter  beSfelben  b ber 

■ Bttfügungen  b«  Wagiftrate,  fpäter  ber  fiaifer  3“lia,  bie  cblc  ©emahlin  be«  ©ermanieu«,  Wutter 

Porapei,  tribunatus  toi;  a.  alcis  dissolvere,  fre-  be«  fiaifu«  Ealigula.  3)  todjter  be«  ©ermanieu«, 

•eissaere;  a.  alcis  servare;  actum  eius,  qui  Cic.  ©emahlin  be«  fiaifu«  Elaubiu«,  au«  ihrer  erften 

BW.  1,7,  18:  in  a.  principiB  iurare  Tac.\  in«bef.  gpe  SRutter  be«  'Jlero,  berüchtigt  »egen  ihrer 

heVeriihtf  über  btefe  acta  fsenatus,  tpatmm,  Scrbrethen,  auf  93efel)l  be«  9tero  ermorbet.  3br 

Itotofolle  üb«  bie  Verhanblungen  be«  Senat«;  ©eburtäort,  ein  gleden  ber  Ubi«,  im  3 50  tos 

®btuia,  rerum  urban arum  auth  bl.  a.,  facta  lonifiert,  bah-  Colonia  Agrlppinensis  ( Tac .), 

liamaob.  bl.  diuma  populi  Rom.  ob.  bl.  fdiurna,  auth  bl.  Agripplna  (Aur.  Viel .),  j.  Röln,  bie 

Hinraa  urbis  a.,  +a.  publica  JfageSberitbte,  Ein»,  -nenses,  ium,  m.  Tac. 

logeldironit,  Sägeblatt,  »otin  o.  Staat«  Ägyi^ng,  ei  ob.  eos,  m.  [ ’Ayvieve | Vetname  be« 
«gen  Vorfälle  im  röm.  Staat«;  u.  Vnoatleben  BpoHo  al«  Stbirmbe«  ber  Straften  u.  öffentl.  Vläpe 

«qfithnet  n.  jur  firunbe  be«  Volte«  gebracht  »urben.  Hör.  carm.  4,  6,  28 ; Bgl.  Agylleus. 


42  Agylleua  — 

Xgylleiis,  eos,  acc.  ca,  m.  bet  ©gpllccr,  Set 
ltamc  b e*  'Apoll,  ber  ju  Agylla,  bem  fpäteren 
(Säte  in  Etrurien.  einen  jernpcl  patte,  au«  ^anbfe^r. 
b.  Hör.  carm.  4,  «,  28  (anbctc  Agyieu).  — Agyl- 
linns,w  adj.  *urbs  = Agylla;  Bgl.  Agyllous; 
subst.  Agyllinl,  örum,  m.  Vcrg. 

Apjfiiim,  ii,  n.  Stabt  in  Sicilien.  lat).  AgfrT- 
nenslg,  c,  adj. ; subst.  -ge»,  iam,  in. 
äh,  intet],  ap!  o!  apap!  jur  ©ejeiepnuug  bet  Se= 
trübitis  ob.  Skrwuubcrutig,  beä  Unwillen*,  bet 
Jreubc,  Cum.,  Vcrg.,  Ilur.-,  ah,  uh!  Plaut.;  in« 
bcf.  wenn  man  ben  ®tnnb  (eine*  3ntumä  ge= 
wnprt  Hör.  epad.  5,  17. 

AliAla  f.  Scrvilius  I)  1). 

Aharna,  ne,  f.  Stabt  in  Etrurien  Liv. 
ähöneus,  Ahcnöbarbug  j.  aeneus,  Domitius. 
Aheiius  j.  iiettUH. 

a!  ein  Ätagelaut,  ad)  Ov. 
ain*  f.  aio  2). 

Aiax,  acia,  »i.  [Jtas]  1)  Sopn  bei  C'ileuS,  König« 
in  SolriS.  2)  Soptt  beä  Zclamou,  König*  ». 
Salami*. 

älens  f.  aio  2)  c). 

älo,  cerb.  def.  1)  ja  tagen,  bejapen  (®gf.  nego). 
2)  Berfichcru,  am  pciuftgften  in  bet  urat.  obl., 
in  biicfter  Siebe  bet-  in  bet  Sormel  ut  oit,  ut, 
quod  aiunt;  *ut  rumor  ait;  m.  acc.  c.  inj.;  *m. 
©ttraltion  dignis  a.  esse  paratu»;  * 'ridea’ , ait 
(fagt  einet  ob.  man).  3n«be).  a)  aln’  (ft.  aisne), 
ain’. tu  ob.  vero,  tandem?  jut  ©ejeitpnung  beä 
Erftaunen«,  XabclnS,  wirtlich?  i ft  es  möglich? 
baS  Wate!  f o!  bap.  and)  in  bet  ©Überlegung  Cic. 
b)  quid  ais?  wn*  fagft  ob.  mein(l  btt?  i{t’* 
möglich?  jum  ©uSbruct  beä  Erftaunen*,  ob.  roaä 
jagft  ob.  meinft  bu?  wenn  man  imbs.  ©tcinuita 
pörett  min ; auch  jut  Ginleitung  einet  (trage  quitt 
ais?  quid  hoc  quod  te  rogo?  sed  quid  ais?  c) 
aieus,  tis,  ad j bejapenb  negantia  contraria 
aientibus. 

Aius  Löcütius  fLoquens),  m.  bic  Stimme,  melcpe 
bie  Siömet  ttot  bet  Slnlunit  bet  Sanier  warnte  u. 
welcher  als  Sottpeit  oon  EamiQu®  ein  Zempel  ge. 
meipt  warb. 

Ala,  ae,  f.  Jeigtl.  agla  o.  ago]  1)  bet  gliigel 
beä  Sögel*  *alas  cripere  regibus  apum;  übettr. 
•classis  centenis  remiget  a. ; *alarum  remigio 
volare  mit  tuberttbeit  Schwingen;  *alis  allapsa 
sagitta  ber  befteberte  ©feil;  ’velorum  pandimus 
alas;  * fulminis  ocior  ali»;  *Mors  atris  circum- 
volat  a.j  *volucris  fati  tardavit  alas.  2)  0. 
SJlcnfepcn  bic  ©cpfcl,  bet.  bie  ©cpfelpöplutig 
Hör.  3)  glügcl  einet  Sltmec;  pl.  bic  beiben 
Sliigcl  bet  tönt.  Slcitctci  ju  beibnt  Seiten  beS 
ftuftoolts  u.  bie  Kontingente  bet  ©unbeSgenofjcn ; 
übettr.  bie  auf  beiben  Setten  beS  ViiteaS  u.  ber 
Dibo  reitenben  3äget  dum  trepidant  alae  Vcrg. 
Aen.  4,  121. 

AlAbanda,  örum,  n.  Stabt  in  Karten,  t>.  Alaban- 
dus,  einem  bort  göttlich  oetcptten  WeroS,  erbaut. 
Dao.  1)  AläbandensiH,  e,  adj.;  sie  fort.  -deuscs, 
ium,  m.  2)  Alabuodeüs,  cos,  m.,  adj.;  pl. 
(griech.  n um.)  triebst,  -bändig. 
alAbarehes  (arab  ),  ae,  in.  [ölaßapx'IS,  äpaßag- 
zu]  maptftpeinlicp  ein  Eberjolleinncpmer 
(fdpcrjp.  o.  ©ompejus,  bet  fiep  rüpmte,  bie  götte 
jepr  oetmeptl  ju  haben)  Cic. 

AlAccr,  cris,  e,  adj.  m.  comp,  (auch  im  m.  alacris 
Ter.,  Vcrg.)  freubig  erregt,  freubig,  munter, 
luftig,  aufgelegt  jutn  Wonbein  multos  alacres 


Albinovanus. 

cxspectare  in  gefpanntet  Erwartung  fein;  alacres 
animo  esse;  omnium  animos  a.  videre;  a.  et 
prompte  ore  ac  vultu ; * voluptas  freubige  Stift ; 
ad  bella  suscipienda  Gallorum  a.  et  promptes 
est  animuB;  equus;  clamor  Liv.  Das.  a)  Ala- 
rrltas,  ätia,  f.  SJcbpaf  tigteit,  SRunterleit, 
Eifer  egregia  animi;  rei  publicae  defendendac; 
a.  studiumque  pugnandi;  mira  sum  a.  ad  liti- 
gandum  Streitluft;  perfecti  operis  Subei  über  ic. 
b)  alacrlus,  adv.  comp,  munterer,  mit  mept 
Siuft  Just. 

XlAmannt  (niept  Alem.),  örum,  m.  Slamc  eine« 
getm.  ©öllcrbereinS.  Dao.  Alamannns  ©einamc 
beS  ÄaiferS  Gtrntian  als  ©efieger  ber  Äla 
mannen. 

AlAni,  örum,  w.  ein  fautafifcpcS,  bei  ben  Älten 
fcptpifcp  genannte*  ©ergboll. 

Släpa,  ae,  f.  Optfeigc,  Dlaulfcbclle  ducere 
alcui  a.;  bei  bet  ffreilaffung  eine*  Silasen  o. 
.'pemt  gegeben,  bap.  multo  maioria  alapae  (bie 
greipeit)  mecum  veneunt  Phacdr. 

Alärlns,  tfelt.)  -ärls,  e,  adj.  [ala]  ju  bem  §lii 
gcl  beS  §eete«  gepötig,  fflttgel;  equites; 
cohorte8  (ber  ipilfStruppcn) ; subst.  alaril,  örum, 
(Tue.)  -re»,  ium,  in.  fyilfstruppen  Caes. 

*älutu»,  adj.  [ala]  geflügelt,  mit  glügeln. 
älauda,  ae,  f.  (leltifcpcs  SBott)  Sietepe,  bap.  eine 
o.  Eäfat  errichtete  gaHifcpe  Siegion,  B.  ihrem  ©elnr 
fepmud  fo  genannt;  Alaudae,  legio  Alaudarum 
bie  Solbaten  berfelben.  _ 

AlAzon,  onis,  m.  [älutmv]  (Plaut.)  ber  ©tapler, 
eine  gticcp.  o.  ©lautuS  in  feinem  miles  glonosus 
nacpgebilbcte  ftomöbie. 

Alba,  ae,  f.,  1)  A.  Longa  (auch  Longa  A)  öltefte 
Stabt  in  Satium,  bet  Sage  nach  ftÄutterftabt 
)HomS.  ®ap.  Albanus,  adj.  albanifcp;  mons  bas 
'Albancrgcbitgc,  j.  Monte  Caro,  an  beffrn  ©b 
pange  ©Iba  üonga  lag,  wo  fiep  auch  bie  A.  tu- 
muli  atque  luci  u.  nemus  A.  befanben,  fotuic 
lacus,  auep  aqua  A.,  j.  Lago  di  castello  Gandolfo  ; 
*tömifcp  secures;  sahst,  a)  Albanl,  örum,  m.  b) 
Alban  um,  i,  »t.  Slamc  ber  gtoften  Sitten  beä  ©otu 
pejus  u.  anberet  reichet  Siömet,  namentlich  ber 
Kaifet  Sleto  u.  Domitian  (beffen  A.  auch  A.  nrx 
pcifjt  Tac.),  au«  benen  fpätet  eine  Shinicipalftobt 
(municipium  A.)  entftanb,  Tac.;  auch  (Hör.)  ©I 
baiterwein.  2)  A.  (Fueeutia  ob.  Fucentis  ob. 
Marsorum)  Stabt  ber  TOarfer,  bann  röm.  Kolonie 
in  Samnium  am  Jfucinetfee.  Dao.  Albengig.  c, 
adj.  8)  König  B.  ©Iba  Ov.  4)  A.  Aemilius  ©er 
trautet  beS  SencS.  — AlbAni,  örum,  m.  (Dgl. 
Alba  1)  ©ewopnet  bet  im  Cften  B.  laspiicpeu 
Ulccte  gelegenen  Siatibjdjaft  ©tbauien  Tac.,  Just. 
albAtng,  adj . [albo|  weift  getleibet  jum  geititen 
ber  greubc  u.  Weiterleit. 

albeo,  ui,  — 2.  [albus]  (meift  poct.  u.  fpät.)  Weift 
fein  albentes  equi  Curt.;  albento  caelo  eil*  ber 
ftRotgen  graute  Caes.  DaB.  albesco,  bui,  — 3. 
weift  werben  albescens  capillua  Hör.;  inibrf. 
pell  werben  burep  Siept,  §euet  marc;  •fiam- 
marum  longi  tractus;  *lux  bet  ftÄotgen  graut. 
AlbTcl,  örum,  m.  ®ebirgSBoll  ber  ©robing  ®al 
lien,  nötbl.  n.  ftttafftlia. 

albTco,  1.  [albus]  weiftlicp  fein,  meift  fd)im  = 
metn  * albicans  lituB,  *prata  canis  pruinis. 
*falbldu«,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [albus]  mciftlirfj. 
Alblngauni  ■=  lugauni,  w.  f.  Liv.;  WuririftaM 
-gaunnm,  i,  n.  Tac. 

AlblnörAnus,  i,  m.  1)  C.  Pedo  A.  epifeper  3>id) 


Albinus  — ales. 


43 


in,  Bettgen  offc  be«  Doib  Op.,  Quint.  2)  Celsun  alces,  is,  f.  glcntier  (altbeutfcp  'Eid)’). 

A , ent  Jtcuttb  bei  $orag.  AlctbiSdes,  is,  m.  1)  bet  berühmte  Wtbener,  Beit» 

Albinos,  röm.  Sfamilicnname  A.  Postumius  1)  aenoffc  bei  Sofrate».  2)  ein  fpätrrcr  ® rieche. 
Senior.  2)  Äonful,  Berfaffer  eine»  töm.  ©efepitpt«.  AlcYdämas,  ao,  m.  gricchtfdjer  SRpetor,  Schüler 
ardti  bc»  ®orgia«. 


Alblt,  is,  m gluft  in  ®ermamett,  bie  Elbe, 
ilbitödo,  Inis,  f.  [albus]  bie  SEBeifte  capitis 
granei  paar  Plaut. 

Alblus,  ir,  »i.  röm.  ®cfd)lecpt*ua!nc,  1)  A.  Tibullus, 
berühmter  (Dichter,  Beitgetioffe  be«  $ora*  (Berftpie. 
6m  o.  bem  ioltfi  unbetannien  A.  b.  lior.  mt.  I, 
4,  28.  108).  2)  StatiuB  A.  OppianicuB,  f.  Quen- 
tins. 3)  Sabinus  A.,  ein  SRiterbe  be»  Eicero.  $aB. 
AlbÜnus,  adj. 

ilbilus,  adj.  Idem.  o.  albns]  roeiftlitp.  Ja», 
gl«  nom.  pr.  Albalii,  ae,  f.  (sc.  aqua)  alter  '.Raine 
5 ti  liber;  aud>  pl.  A.  nquae  u.  bl.  Albulae, 
ent  au»  icpwefelhaltigen  Duellen  gebilbeter  Bad) 
bei  libut. 

Albinba,  ae,  f.  wei«fagenbe  Slpmphc,  welcher  eine 
bei  fthmefelpaltigeu  Duellen  bei  libut  geheiligt 
Bar;  bat),  aud)  bie  Duette  jelbft  Verg  , Hör. 
Albarous,  i,  m ®ebirge  in  fiucanicn  Verg. 

«Jbns,  adj.  weift  (eigtl.  b.  ber  glanjlofen  u.  blaf- 
ira  Seifte,  bem  garblofett,  ®gf.  ater;  ogl.  Can- 
didas), color,  equi,  plumbum  3'nn;  itentes, 
parma  Verg. ; restis  Op.,  Ciert.;  aud)  toeiftge- 
Ueibet  Hör.  sut.  1,  2,  36;  barba,  ‘capilli,  *coma; 
"populus  Silberpappel;  *ales  Schwan;  aud) 
|blaft,  bleicp,  japl,  bei.  b.  bet  hänfen  §aut= 
iltbe  pallor;  pinguis  vitiis  albusque;  ossa; 
•Jell,  litftt  Lucifer;  ‘pell-,  heitetmaepenb 
Sotus,  lapyx;  tp.  ‘günftig,  glüdbringcnb, 
beiter  stella,  genius;  ‘b.  Dpfertieren,  bett  ®öt 
aru  angenefjm.  Sprichwörtlich  a ) albis  (mit 
ächtbaren)  dentibus  deridere  ■=  gewaltig  Plaut, 
k albus  an  ater  sit,  nescio  ob.  ignoro  =—  er  ift 
mir  gart}  gleichgültig  Ct.  93,  2.  Cic.  Phil.  2,  §.41. 
c albis  equis  praecurrere  olqm  j.  praecurro  2). 
d)  a.  aria  ein  SBunbertier  = etm.  Seltene»  Cic. 
t ) a.  calculum  adicere  alcui  rei,  f.  calculus  2)  c). 
ftieto.  >u bst.  album,  i,  n.  ba»  Seifte,  weifte 
ffarbc  eolumnas  albo  polire  weift  anftreiepen; 
ilbam  in  vestimentum  addere;  ‘maculis  in- 
aenis  et  albo  weifte  Sieden,  ‘sparsia  jiellibus 
slbo.  *)  eine  weifte  lafel,  auf  welcpe  jur 
iffeutl  Sennlni«  Beftimmte»  gefd)  rieben  warb, 
namentlich  a)  be»  Bontifej  SKapimu»;  f.  anna- 
li.<  a).  h)  fbe»  B™tor»,  auf  welcher  er  feine 
Kitte  betannt  madjtc.  c)  t9lamen»oer  jeitpni«, 
fiifte,  in»bef.  »enatorium  bet  Senatoren  (feit 
Suguftu»  öffentlich  au»gcftcllt) ; a.  iudicum. 
lleaeus,  i,  m.  griedjifcpcr  Ipriftper  Dichter  au» 
Sstilene  auf  £e»bo»  um  » 3 - 610  —602  u.  ttljr. 
Alciaöaes,  is,  im.  grieepifepet  Bilbpauer,  berüpm. 
tcfler  Schüler  be»  Bftibia». 

Urithöe  (Alcith  ),  es,  f.  1)  lochtet  bc«  SRinpa» 
2)  bie  nach  Alcatbous  benannte  Burg  o.  SHcgara  Op. 
Ueitköus,  i,  m.  1)  Sohn  be»  fßelop»,  Siebet.- 
erbauet  ber  9Ranem  B.  Siegara  Op.  2)  Begleiter 
bei  Änca»  Verg 

A|e«,  es,  f.  Stabt  bet  Earpetaner  im  tarracou. 
Spanien. 

•le«do,  Inis,  f.  [diicva»]  (Plaut.)  ber  Si«Bogel. 
t«B.  aleedänia,  örnm,  n.  (sc.  temporal  eigtl. 
bie  Reben  löge  Bot  u.  jieben  Sage  nach  bem  für 
leften  läge,  währenb  weither  Beil  ber  Eiboogcl 
nach  ber  Sfeinung  ber  Eliten  brütet  u.  ©inbftiüc 
h*rrfd)t,  bah-  (Plaut.)  Stille,  Sfuftc  überft. 


♦Alcides,  ae,  m.  ber  Sl leibe  (9iad)fommc  be« 
2llccu«)  — fjerfulei. 

AlcYnous,  i,  hi.  König  ber  Bftäafen  auf  ber  3nfcl 
Seherin,  ju  welchem  Ulije«  auf  feiner  3 erfahrt 
fam.  Sprichwörtlich  würben  feilte  feftönen  ®ärtcn, 
baft.  (Hör.)  Alcinoi  silrae  jruditbnrc  Cbftbnumc; 
*poma  dare  Alcinoo  •=  etw.  Ubcrflüjfige«  tl)un; 
(Hör.)  Alcinoi  iuventus  Bhäafen  — Seid)lingc. 

Alcls,  is,  m.  eine  ©ottpeit  bei  ben  ®ermanen  Tac. 

Alcithöe  f.  Alcathoe. 

Alcinaeo  (feltner  -on),  önis,  m.  1)  Sofft!  be» 
'itmppiarauä,  rafenb  wegen  be«  SDlorbc»  feiner 
Slutter  Eriphhle;  bat),  ein  Stüd  be«  Ettttiu«;  adj. 
Alcmacönius.  2)  muhngorciidjcr  BhÜofopf) 

Alcniena,  ae,  auch  -uiene,  es,  -cümcBa,  ae,  f. 
f.  Amphitrjo. 

AIco,  ( on),  önis,  m.  a)  Sohn  be»  Sltreu«.  b) 
Bilbttcr  au»  Sicilien  Op.  c)  .fcirten-  ob.  SflaBen- 
ttamc  Verg. , Hör. 

Alcümöna'  f.  Alcmena.  — Alctmteus  ■=  Alc- 
maeo  Plaut. 

♦falcfön,  önis,  f.  [trlxpidp]  Eiösogel. 

Alcyöne,  es,  f.  1)  ®emaf)lin  be«  Eepj,  ftürjtc 
ftch,  al«  Seftf  butd)  einen  Scpiffbruth  ethunfen 
mar,  au»  Berjweiflung  in»  Bleer,  worauf  beibe 
in  ®i«Bögel  BctWanbelt  würben  Op.  2)  4 echter 
be«  Sltla»,  eine  ber  Blejabcn  Oc. 

&leu,  ae,  f.  1)  SBürfclfpiel  n.  übeth  ffllüd«-- 
fpiel,  fjajarbfpicl.  2)  tp.  Ungefähr,  Bu- 
f a 11,  Bififo,  SBagni»,  überh-  ba«  Ungewiffe, 
belli;  a.  inest  in  alqa  re;  a.  quandam  esso  in 
hostiis  deligendis;  rem  in  aleam  dare,  com- 
mittero  riSheren,  auf»  Spiel  jeftett;  in  dubiam 
a.  ulcis  rei  ire  ba»  ungewiffe  Spiel  um  eine  Sache 
wagen;  ’perraro  haec  a.  fallit;  periculosae  ple- 
num  opus  aleae  Hör. 

äleätor,  öris,  m.  u.  (poet.  u.  feit.)  äleo,  önis,  m. 
falea]  äBürf clfpieler,  ^ajarbfpieler,  Spie^ 
ler  o.  Brofeffion.  Xao.  AleätörluM,  adj.  jum 
Spieler  gehörig,  SpieD  damna. 

Alec  [hal.]  f.  aller. 

Alectö  (All.),  f.  eine  ber  brei  Furien. 

Alel  fsync.  ft-  Alcii]  cuntpl  [rö  'jUrpor  ntiiov] 
bie  3rr8cfilbe  in  Eilicicn,  wo  nach  ber  Sage 
BcBcrophon  b fßegafu»  herabftürjte  tt.  B.  3upi 
ter*  Blift  geblettbct  umherintc,  in  einem  Ser» 
be»  Cic.  Tusc.  3 §.  63. 

Xlemunnl  f.  Alamunni. 

Xlömon,  önis,  m.  Sater  be*  Sh)»celu«,  Erbauer« 
B.  .Vtroton  Oc.  $aB.  -mönldes,  ae,  m.  = Btt)», 
celuä  Oc. 

äleo  f.  aleator. 

Ales,  Ytis,  gen.  pl.  ’alituum  [ala]  1)  adj.  ge-- 
flügelt  (wo«  Rlügel  hat  u.  braucht;  ugl.  alatus); 
‘Pegasus;  *deus  Bterfur;  *puer  Ulmor;  *ser- 
pente  fu^t  aUte  auf  mit  geflügelten  brachen  be. 
fpanntem  SBagni , *jd)ncll,  tafcp,  flüchtig 
allster;  passus.  2)  sub.it. , comm.  ein  Boget 
(meift  in  höherem  Stil  u.  b.  einem  gröfteren  So 
gel)  bef.  in  ber  «uguralfpr.,  ein  Sogcl,  ber  burdj 
feinen  Pflug  etw.  anjeigt  togl.  oscines);  ‘Caystrius 
o.  Scpwan;  ‘albus,  ‘canorus  B.  fangreiepett 
Scpwan,  in  ben  ber  JHcpter  ftep  oerwanbelt  beult; 
bap.  ‘Sänger  Maeonii  carminis;  aud)  ‘SBapr. 


44 


Alesa  — alienus. 


reichen,  Borbebeutung  bonft,  secundä,  po- 
tiore;  malft,  lugubri. 

Alesa  f.  Halesa. 

Alösla,  ae,  f.  Stabt  ber  SRanbubiet  in  ©allien, 
im  blutigen  Departement  Cote  d’or. 

Atetrinas,  ätis,  adj.  ju  Atetrium  (Stabt  in 
Satium)  gepörig,  aletrinifcp;  «übst.  -nätes, 
ium,  m. 

Älf'iis  f.  Eleus  unter  Elis. 

Alexander,  dri,  m.  1)  Sopn  be#  'Utiamu*,  gern. 
Paria  genannt,  etpielt  (pdter  beit  tarnen  Alexan 
der  als  einen  eprennamen  «Iffw  u.  «v(p).  2) 
Al.,  Dptann  ».  Bperä  in  Dpeffatien  um#  3.  30Ö 
» Cpr  , berüchtigt  wegen  feiner  ©rauiamfeit.  3) 
Al.  I.,  König  ber  SJloloffer  in  ©piru#.  4)  Al.  ber 
,@rope,  Sopn  Philipp#,  König  ».  HRacebouien. 
Alexandria  ob.  Sa,  ae,  f.  [ 1)  in 
fßiebcrägtjpten,  j.  Alejranbrten.  8)  A.  Troas  ob 
bl.  T.,  füblicp  o.  Iroja  an  bet  Hüfte.  3)  A.  ad 
Caueaaum,  in  ber  ©egenb  ».  heutigen  Kabul  Ourt. 
4)  A.  ultima  am  3fliartc#  in  Sogbiana  Curt. 
Da».  Alexandrinern,  adj. ; frühst.  -Inl,  örum,  m. 
AlfSnus,  i,  m.  (P.  A.  Varus)  angefehettet  3urifl 
unter  Muguft. 

Aldus,  ii,  m.  t)  C.  A.,  greunb  be#  Sicero.  2) 
JBuepercr  ju  SRom  Hör. 

algu,  ae,  f.  Alge,  Seetang,  nur  in  pöcpher 
fßot  ju  Biepfuttet  gebraucht,  bap.  *inatilis; 
fpriepm.  vilior  algfi  Verg. , Hör. 

Algen,  alsi,  — 2.  frieren,  Kälte  empfinben. 
Da»,  algesco,  alsi,  — 8.  fiep  erfüllen  Ter. 

1.  »nlgldus,  adj.  [algeo]  falt,  ei#lalt.‘ 

2.  Algidus,  i,  f.  (sc.  raons)  ©cbirg#jug  in  Sa-- 
tium.,  Da»,  a)  AlgTdnm,  i,  n.  fleinc  fefte  Stabt 
bet  Äquer  auf  bem  AlgibuS.  b)  »AlgTdus,  adj. 
terra. 

nlgor,  5ris,  m.  u.  (.oerfl.)  -gns,  us,  m.  falgeo]  ber 
gr  oh,  ba#  grieren  (bie  Kälte  fubjeft. ; »gl.  frigua). 
Aliaemon,  önia,  m.  glüh  TOncebonien#. 
alläs,  ewie.,  [acc.  wie  foras]  1)  (fett.)  » Ort, 
nach  einer  aubern  Seite  pin,  anbermätl# 
nusquam  a.  Just  4,  t,  9.  2)  ».  ber  Seit  a ) ju 
einer  anbern  8*'*-  #*<*  anbere#  ®fal  sed  a. 
pluribus,  nunc  etc.;  non  a.  ju  feiner  anbern  8 eit, 
fonft  niept;  nunquam  ante  a.;  f semper  a.;  saepe 
a.;  a.  — a.  ein  Stal  — ein  anbere#  SKa I, 
balb  — halb,  in  bem  einen,  in  bem  anbern 
gälte;  nunquam  terra  sine  usurn  reddit  quod 
aceepit,  aed  a.  (ju  Seiten)  minore,  ploromquo 
maioro  cum  fenore;  a.  aliud,  a.  aliter  halb 
ba#  eine,  balb  ba#  anbere,  ba#  eine  SJfal 
fo,  ba#  anbere  SRal  anber«.  b ) nachher,  für 
bie  golge,  fünftig  Hör.  3)  fbei  anbern 
ffletegenpeiten,  fonft;  fnon  a.  quam  in  fei-- 
nem  anbern  gnlle  al#. 

Alibi,  adv.  [alius]  1)  anberimo,  anbermärt#; 
a.  — a.  an  bem  einen  Orte  — an  bem  icn- 
bern,  pier  — bort;  »hic  — illic  — a.;  nua- 
quam a.;  »nec  a.;  alibi  quam  get».  mit  9?egat. 
Liv. ; alius  a.  ber  eint  pier,  ber  anbere  bort. 
2)  übertr.  bei  einem  anberen  a.  iejeenies;  in 
et».  anberem,  in  an  betet  Bejiepung;  t fonft- 
ilTca  (hal.),  ae,  /'.  Speltgraupen,  -tranf, 
smu#  Plin.  ep.  Da».  ilYcäria,  ae,  f.  eine 
Dirne,  »elcpe  »ot  ben  ©raupenmüplen  fap  Plaut. 
AlTcnbi,  adv.  itgcnbloo.  — älTcnndd,  adv. 
irgenbroopet;  aiicp  »on  irgenb  jmbm. 

51Td  =.  aliud  Ct. 

Alieuätio,  önia,  f.  [alieno]  ©ntfrembung  ))  al# 


gericptl.  t.  t.  ba#  Sieggeben  einer  Saepe  an  einen 
anbern,  ©ntäuperung  sacrorum.  2)  tp.  ®nt- 
frembung  »on  jmbm.,  bem  man  »orper  anping, 
Abfall  tua  a me  a.  ad  impioa  cives,  conaulum, 
exercitua;  Abneigung  +in  alqm. 

SlISnTgSnn,  ao,  m.  [alionuB  u.  gigno]  rin  Au#  = 
länber,  grembet  (pinfteptlicp  feinet  ©eburt). 

alieno,  1.  [alienus]  entfremben,  fremb  machen 
1)  gericptl.  t.t.  entäufjern,  »eräufjern,  an  einen 
anbern  abtreten,  fo  bah  toirflicpe  Übergabe  bet 
Saepe  in  fremben  Beft»  ftattfinbet,  »a«  bei  vendere 
niept  notmenbig  vectigalia.  Dap.  inibef.  ein 
Kiitb,  einen  Sflaeen  gleicpfam  fiep  u.  feiner  gante 
lie  fremb  machen,  au#  ber  gamilie  »erftoften, 
in  frembe  «emalt  geben,  n.  fcperjp.  (Plaut) 
tu  me  alienabis  nmnquam,  quin  noster  Bim  bu 
fotlft  miep  nie  jum  grembtn  machen  in  unferm 
fcauje.  2)  im  adg.  toegfepaffen,  in  frembe 
fjänbe  ob.  ©cloalt  bringen,  entfernen,  »er= 
ßopen  urbs  alienata,  pars  iusulae  prodita  at- 
que  a.j  f velut  occisos  beifeite  fepaffen;  me 
falsa  suspicione  alienatum  esse  oerftoRen,  jurücf- 
gefept  Sali.;  (Plaut.)  mulier  alienata  est  a te 
bir  entführt;  3)  tp.  a ) jmb.  abfpenftig,  ab  = 
trünnig,  abgeneigt  machen,  mit  jmbm.  »et  = 
uneinigen  voluntatem  alcU  ab  alqo,  omnium 
suorum  voluntates  (sc.  a se);  omnes  bonos  a ae; 
(Liv.)  sibi  alqni:  insulae  alienatae  abtrünnig; 
non  alienatus  vultu  (Tac.)  feine  Spur  »on  Un 
gnabc  im  ©efiepte  jcigenb;  alienari  ab  alqa  ro 
einen  (natürlichen)  SHberroillen  gegen  ettn. 
paben,  etto.  »ermeiben  a falsa  assensione,  ab 
interitu;  (Liv.)  velut  alienato  ab  sensu  animo 
gleicpfam  gtfüpllo#;  alienatis  a memoria  periculi 
nnimia  inbem  fie  ade  ©efapr  »ergaben,  b)  meu- 
tern aleis  jmb#.  Serfianb  »errüefen,  jntb. 
mapnfinnig  machen  Iunonis  iram  ob  spolia- 
tum  templum  alienaese  mentem;  päuhger  pass. 
alienatae  (bie  ganj  OCTblenbeten)  discordifi  men- 
te» hominum;  paene  alienata  mente  fafl  »on 
Sinnen;  velut  alienatus  sensibus;  alienatus  ad 
libidinem  animo  auhet  fiep  »or  Begier. 

Alienus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [alius]  einem  an- 
bem  gepörig,  eine#  anbern,  fremb  puer,  eibus, 
aedes;  cura  rerum  alienarum;  bonum;  aes.  f. 
aes  l)a);  nomina  Scpulben ; »nummos  a.  pascere 
f.  pasco  2);  pavor  ber  anbern,  metu  »or  anbern; 
»vnlnus  einem  anbern  jugebaepte,  »opprobria  roa? 
anbern  »um  Bornmrf  gereift,  bie  Scpmacp  an- 
berer;  suo  alienoque  Marte  pugnabant  he  bf 
nupten  eine  Art  ju  fämpfen,  bie  fonh  anbern 
gehörte  (».  Settern,  bie  ju  gub  fämpften);  ruhst. 
alienum,  i,  n.  frembe#  ©nt,  Sigentum  alieni 
appetons,  sui  profusus;  ex  alieno  praedari; 
largiri  ex,  +de  alieno;  auep  frember  ©runb 
u ©oben  in  alieno  aediücium  exstruere;  pl. 
alienu  frembe  Angelegenheiten  curare  Ter.; 
frembartiger  Stoff  (©efe)  Hör.  sat.  2,  4,  67; 
übertr.  »on  einem  anbern  abpängig,  mt: 
fetbftänbig  in  physicis  totuR.  2)  im  ®gf  ber 
Sermanbtfcpaft  ob.  grennbfepaft  fremb,  fern 
hepenb.  niept  »ermanbt  non  a.  sanguine  rc- 
gibus  Liv. ; alienissimus  a Clodio;  heres  alic- 
nior;  homines  alienissimi  »ilbfrembe;  in  extemis 
atque  a.  (auSlänbifcptnl  locis;  subst.  rin  grent 
ber,  auep  alienissimi  »ilbfrembe  Seute;  (Plaut.' 
hic  apud  me  cenant  a.  i,Au#länber)  noTem.  8) 
tp.  a)  ber  ©efmnung,  Neigung  nach  einer  ©er fern 
ob.  Saepe  fremb,  abgeneigt,  feinbfelig. 


45 


Alifae  — aliquis. 


gleichgültig  ab  alqo,  ab  alqa  re  animus;  fal- 
coi  animus;  bomo  mihi  alieniasimuB ; *his 
malia;  (jeltner ' alienum  eins  esse  dignitatis  Oie. 
/m.  1,  4,  11;  domus  a.  eonsilii  Sali.  Cat.  40,  6; 
sententia  a re  publica;  neque  solum  illis  a.  (sc. 
a re  publica)  mens  erat,  qui  conacii  coniura- 
tionis  fuerant  Sali  Cat.  37,  1 ; a.  nnimo  esse  in 
alqm.  b)  unangeineffen,  unpafjenb,  nad) 
teilig  a.  loco;  alienissimo  sibi  loco  Nep. ; a. 
tempore  jur  Unjeit;  iter  unjeitig;  qui  sua  loco 
defendere  nequirent,  in  alienis  bellum  gerere 
Soll;  verba  unrigentlithe ; ab  alqa  re  ob.  bl.  alqa 
re;  jeltner  alcis  rei,  alcui  rei;  omnium  rerum 
sec  aptius  est  qoidquam  ad  opes  tuendas  quam 
diligi  nec  alienius  quam  timeri  de.  off.  2,  7, 
13:  *aliena  (Ungehöriges,  UnfmmgeS)  loqui;  non 
alienum  est  m.  inf.  ti  ift  nicht  unjtoecfmäßig ; 
taalis  ridere  alienis  toabridjcinl.  mit  ber  innetn 
Stimmung  nicht  entiptf ttjfnben  'Baden,  b.  i.  lachen, 
olpe  bah  mon  bagu  gefttmmt  ift,  eine  gute  SDHene 
jinn  böjen  Spiele  machen  Bot.  tat.  2,  3,  72  (»gl. 
Hm.  Öd.  20, 347  yvuttpoCei  ytXoiär  äXXotf/oiot). 
ilifaö  etc.  j.  Allifae  etc. 

’illgbr,  gern,  gerinn,  adj  [ala-geroj  geflügelt 
»gmen  ber  ©ögel , axis  ©tathciiroagen  ber  (Ee reS. 
tliaenUrius,  adj.  [alimentumj  jur  Nahrung, 
l«m  Unterhalt  gehörig,  9lahrung4=  lex, 
Mfirithtinl.  eine  Austeilung  »on  UebenSmitteln  an 
snnt  Bürger  bejmedenb  Cael.  b.  Oie.  fam.  8,  6,  6. 
ilimeitam,  i,  n.  [alo]  gern,  im  pl.  1)  bas  jum 
ribenSunterhalt  Jtienenbe,  91  a h t u n g , 91  a tj  r u tt  g S - 
Bittet;  alimentorum  merces;  übertr.  pl.  3i a h = 
ning  ignis  Liv.,  addidit  a.  rumoribus  adven- 
tss  Attali  Liv.;  fa.  igni  dare,  *a.  praebere 
irieero  furori;  ’vitiorum  auorttm;  -fsiiip.  famae. 
7)  ftmmen--  ob.  ©rjiehertohn  pia) 

»eque  hac  nos  patria  lege  genuit,  ut  nulla 
quasi  a,  exspectaret  a nobis  Oie.  r.  p.  1,  4,  8. 
Uimentug,  töm.  Kunante  f.  Cincius. 
iltmonia,  ae,  f.  (Flaut.),  f-niiim,  ii,  n.  [alo] 
Soßung,  Unterhalt. 

ilii,  adr.  [sdinsj  1)  anberStnohin  a.  me  con- 
tenun;  Komam  aliove  quo  mitterent  legatos; 
ditu  a.  ber  eine  hit*h‘n'  ber  anbere  bort 
rin.^  2)  uneigtl.  gu  einer  anbern  ©erjon 
ob  Sache,  a te  .causam  regiam  a.  transfere- 
bant;  quo  a.  nisi  ad  nos  socios  confugerent? 
stnuonem,  (Hör.)  amorem  a.  transferre;  hoc 
ionge  a.  spectabat  bejmedte  etm.  ganj  anbereS; 
capiditatis  nomen  servet  a.;  (Hör.)  a.  (in  einen 
sabem  fehler)  se  detorquere;  nusquam  a.  (ju 
anberem)  natus  quam  ad  serviendum  Liv. 
illeqai  ob.  ilioqtiin,  adv.  unflaff.  ©Sott  [alius 
“■  qnl  ob.  quine]  1)  in  anberer  ftinfidjt,  im 
«brigen,  übrigens,  fonft  nunc  pudore  a 
hg»  contineri,  a.  pro  victis  haberi;  triumpha- 
tmn  de  Tibnrtibus,  a.  mitis  victoria  fuit; 
iguaniquam,  cum  a.  2)  f überhaupt,  im  gan > 
jtn  genommen  et  a.  — et,  cum  a.  — tum 
Liv.;  cuius  (irae)  a.  potens  non  erat  Curt. ; ordo 
x «eleris  patefactus  Tac.;  a.  inter  paucos  di- 
•«tiu  Quint.  3)  +aw  unb  für  fidj,  auch  ohne 
bie».  4)  im  entgegetigefepten  Salle,  tonft 

'■wriias  concedenda  est,  si  causa  permit- 
tet, a etc. 

•Ilorsam , ob.  (feit)  -so»  [alius-rerto]  adv.  1) 
snbetStoohin  Plaut.  2)  übertr.  accipere  alqd 
'»  in  einem  anbern  Sinne,  anbers  Ter. 
'ältpts,  edis,  adj.  [ala-pes]  mit  geflügelten 


gflfjen  Mercurius;  tp.  fthnVllfüßtg,  fthnell« 
laufenb  equi;  auch  «übst,  alipedes  (».  Stoffen). 

ällptes,  ae,  m.  ( die isrt jjc ] ber  SHape,  ber  bie 
©abenbett  [albte  u.  frottierte  u.  babei  auch  ®iüt 
u.  fietbeSübungen  attorbnete. 

älYquti,  adv.  [aliquis,  abl.  sing,  fern  ] 1)  auf 
irgenb  einem  SSege,  auf  irgenb  eincrSeitc. 
2)  auf  irgenb  eine  SBeife,  irgenbtoie  resci- 
scere  alqa  Ter.;  * nocere. 

«1  iqimm-diu,  adr.  einegeit  lang,  eine  jiem  = 
liehe  Seile,  oft  mit  folg,  deinde,  postea, 
postremo,  tandem,  fdonec.  — aliquant  niulti 
ziemlich  »iele  Cic.  Verr.  4,  6,  66. 

Sliquandö,  adv.  [aliquis]  1)  jemals,  irgenb 
einmal,  einft,  jorooljl  ».  ber  Sotjeit  als  ».  ber 
©egenmart  u.  jjnlunft  a.  iUucescet  ille  dies; 
sero,  verum  a.  tarnen;  a.  tempus  libertatiB 
fuit.  $ter».  tnSbej.  = cnblich  einmal,  »on 
einer  Sache,  bie  mit  Ungebulb  erwartet  wirb  ob. 
ftühet  erwartet  war  collegi  me  a.;  häuf,  nach 
brüdlichcr  tandem  a.  2)  bisweilen,  manchmal 
quid&m  homines  et  te  nonnunquam  a me  alie- 
nnrunt  et  me  a.  immutarunt  tibi. 

allquantillum,  i,  n.  (Flaut.)  dem.  b.  aliquantem. 
— alYquanllspör,  adv.  (oortl.  u.  (pät.)  [ aliquan- 
tes u.  per]  eine  3et*  lang,  eine  SBeile. 

tllqnantülu»,  adj.  [dem.  p.  aliquontus]  ttein, 
wenig,  öfter  sahst,  n.  sing.  *tnlnu,  l,  n.  ein 
bigthen,  ein  wenig,  snspicionis,  aeris  alieni; 
a.  progredi.  — ilT(|aantu»,  adj.  [alius  u.  quan- 
tus]  ».  unbeftimmtcr,  aber  niiht  ganj  unbebeu 
tenber  Quantität,  jiemlith,  einiger  numerus, 
spatium,  timor,  foppida;  als  subst.  -tarn,  i,  n. 
mit  einem  gen.  etm  , nicht  wentgpecuniae,agri, 
negotii;  häuf,  als  adv.  etwas,  giemtiih,  nid)t 
wenig,  a)  -tum,  a.  progredi,  a.  ad  virtutis 
aditum  procedere;  a.  ad  rem  est  aviilior  Ter. 
b)  *to,  b.  comp.  u.  Wörtern  m.  tomparati».  Be 
beutung  carinae  a.  planiores,  a.  prius,  amplius, 
a.  ante,  post. 

1.  illqiii,  aliquae  (in  ©ro[a  jeboth  aliqua),  ali- 
quod,  pron.  indef.,  meift  abjettip  [alius-qui] 
irgenb  ein,  =eine,  irgenb  wer,  wer  eS  auch 
[et,  aliqui  Bcrupulus,  morbus,  Casus,  deus;  si 
est  a.  sonsus  in  morte  etc.;  aliqui  Oppianicum 
gratis  coudeninavit;  appropinquans  aliquod  ma- 
lum;  aliquod  unum;  tres  aliqui  (ungefähr)  aut 
quattuor,  trium  rerum  aliqua  consequemur. 

2.  aliqui  f.  aliquis  <1). 

aliqui»,  -qua,  -quid,  pl.  aliqui,  pron.  indef.  (fub* 
ftant.  u.  abjett.)  [alius-quis]  irgenb  jemanb, 
irgenb  ein  quisquis  est.  ille,  si  modo  est  ali- 
quis; a.  ex  vobis,  de  tuis,  meorum;  a.  junge; 
fätjr')  unus  plurcsve  divitiores;  unum  aliquem 
diem;  tres  aliqqi  aut  quattuor;  aliquid  aliud; 
a.  deuB;  a.  imbocillior  einer,  ber  fthmäther  ift; 
alqd  divinum;  in  quo  est  aliquid  extremum; 
aliquid  virium,  falsi  aliquid;  non  sine  aliquo 
periculo  ==  cum  aliquo  p.;  si,  nisi,  num,  ne, 
quo  aliqui»  etc.  wenn  wtrfltch  jemanb;  aliquis 
evocate  Flaut. ; aperito  aliquis  ostiurn  Ter., 
♦exoriare  aliquis  Verg.  3nsbef.  a)  mancher, 
ber  est  aliquis,  qui  etc.  b)  jmb.  ob.  etw.  ©c- 
beutenbeS,  ©rofeeS  esse  alqm,  alqd;  dicere 
alqd;  fiet  alqd  Ter.;  Vestorio  alqd  (etwas 
©chöneS,  ein  Kompliment)  signiüces;  *est  alqd 
nt.  inf.  *dare  alqd  fama«.  c)  aliquid  in  irgenb 
etm.,  einigermaßen  si  in  me  a.  offendiatis; 
sublevare  alqm  a.,  perlucens  iam  a.  lux.  d ) 


46  aliquo  — allego. 


aliqui,  adv.  (jfgj.  auS  aliquoi)  auf  itgenb  eine 
ffieife  Plaut. 

Sliquu,  adv.  [ aliqui«]  itgenb  mopin  alqm  se- 
cuiu  rus  a.  educere;  migrandum  Uhodum  aut  a. 
terrarum  arbitror;  proficiaci  a.  itgenb  attbetä 
mopin  Ter.-,  concedero  a.  ab  eorum  oculia. 
aliquot,  adj.  indecl.  einigt,  eine  unbestimmte 
Anjapl  amici  Ter.,  epistulae,  hortun  annorum 
einige  3“pte  in  bet  lebten  $eit.  ällqnö- 

ties  (-tiena),  adv.  mim.  einige  SRale,  mepr 
als  einmal. 

Mliquö-Yprsiim  (-Yorsum),  adv.  irgenbmopin 
Plaut. 

1.  älis  aliua  Ct. 

2 Alls  f.  Elia. 

Äliso,  önia,  m.  Saft  dl  an  bet  Sippe  Tac. 
äliter,  adv.  [1.  aha]  j)  anberS,  auf  anbete 
SBeife  (m.  folg,  atque,  ac,  et,  quam);  *non, 
haud  a.  ganj  auf  biefclbe  SSeife,  ebenfo;  non 
(haud)  a.  ac  ai  Oie.,  quam  cum,  si  Uv.,  Har., 
Ott.,  gans  wie  wenn;  non  a.  niai  ob.  quam  nt 
auf  feine  aitberc  Seife,  untet  feinet  anbeten  Be- 
bingung  al8  bafj;  *neque  a.  diffugiunt  aolUcitu- 
dine«;  longo  a.  eat;  a.  — a.  anberS  — anberS, 
auf  bie  eine  Seife  — auf  bie  anbere;  alias  a. 
bet  eine  fo,  bet  anbere  fo;  aud)  auf  bie  ent« 
gegengefepte  Seife  a.  eYenire;  qui  a.  fecerit 
ioer  bagegen  panbcln  follte;  cum  viderea  a.  iieri. 
2)  anbctnfall8,  fonft. 

Sliumle,  ad r.  | aliua  u.  unde]  anberSrooper,  ». 
einem  anbeten  Orte  ob.  @egen(tanbc  per,  Yenire  a.; 
hoc  pendet  a.  pängt  Bon  etttm8  anberem  ab;  mu- 
tnari,  capore  o.  o.  einem  anbeten;  a.  — quam. 
1.  »lins,  -a,  -ud,  gen.  aliua  (feit.  gen.  f.  aliae  de. 
dir.  2,  § 30,  Uv.),  dat.  alii  (feit.  dat.  m.  alio, 
f.  aliao  Plaut.)  adj.  1)  ein  anbetet;  für  ba8  im 
$eutf<pcn  folgenbe  a!8  fiept  im  Sat.  gern,  ac,  at- 
quo, et,  feltener  u.  jroar  in  ftaff.  ©praepe  nur  bei 
Borpetgepenber  Negation  nisi  ob.  quam;  aliua 
essem  atque  nunc  «um;  longo  alia  ac  tu  «cribia; 
lux  longe  a.  eat  aolia  et  lychnorum;  nihil  aliud 
nisi,  quam;  f aliua  quam;  PiSm.  aud)  praeter, 
nec  quidquam  aliud  philosophia  eat  praeter 
atudium  sapientiae,  u.  wie  bei  comp,  bet  bl. 
abl. : aliua  Lysippo  ducerot  aera,  neee  putea 
alium  sapiente  bonoque  bcatum,  apeciea  aliae 
falaia  Hör.;  ncc  quidquam  aliud  libertate  com- 
muni  quoeaisae  Brut.  u.  Com.  b.  de.  fam.  11, 

2,  2;  nihil  aliud  nisi  ob.  quam  (ovitv  ällo  fj) 
opne  Bctbinbung  m|t  bem  übrigen  ©ape  = nur, 
tribunatus  Sestii  nihil  aliud  nisi  meum  nomen 
cuusamquo  suatinuit;  hoatea  nihil  aliud  quam 
perfuais  vano  timore  Romania  citato  agmine 
abeunt;  lictor  nihil  a.  quam  prohibetur;  dpn 
litf)  quid  aliud  quam?  quibus.quid  a.  qu.  (tputi 
mit  anbetS  a!8  bafi)  admonemus  Iav.;  ai  nihil 
aliud,  certe  gemitu  interpellabo  Curt.  4,  6,  28. 

SnSbef.  a)  in  ®iftributiofäpcn  mehrmals  mieberpalt, 
bet  eine  — bet  anbete,  pl.  bie  einen  — bie 
anbern,  anep  alii  — reliqui;  alii  — -alii  — non- 
nulli;  alii  — quidam;  pars  — alii;  alii  — pars; 
aliae  — aliae  — quaedam;  biSto.  fiept  aliua  nur 
einmal:  virgis  caedi,  alii  securi  subici  IAv.; 
aliud  — aliud  teils  — teils  de.  Att.  12,  20,  4; 
bageg.  aliud  eat  malediccre,  aliud  accuaarc  etiB. 
anbeteS  ift  — ettn.  anbetes  ob.  als  ic.  b)  in 
Bcjug  auf  rin  jmeiteS  aliua  ob.  ein  Bon  aliu«  ab 
geleitetes  AbBerb  in  bentfelben  Sape,  aliud  alii 
(bem  einen  bieS,  bem  anbern  jenes)  muneratur; 


aliud  alio  (eins  pierpin,  bas  anbete  bottpin)  dis- 
sipavit;  aliua  alio  more  (jebet  auf  feine  Seife) 
YiYunt;  aliua  alii  (bet  eine  bem  anbetn  ob.  ft* 
gegenfeitigl  subaidium  ferunt;  illi  alias  aliud 
(halb  baS,  balb  jenes)  sontiunt;  aliud  alio  me- 
lius (eat)  eins  ifl  befjer  als  baS  anbere;  bap. 
aliua  cx  alio  Oie.,  aliua  post  alium  Sali.,  aliua 
super  alium  Zi».,  einer  pintet,  übet,  natp 
bem  anbetn;  aliua  atque  alius  de.,  aliua, 
deinde  a.  ob.  aliua,  post  a Sali.,  bet  eine  u. 
bet  anbete,  balb  biefet,  balb  jenet  e)  alio 
die  als  t t.  bet  Augutalfpr.  'an  einem  anbern 
lag,  peute  nidjt’,  um  auSjufptccpcn,  bap  bie  Äo 
mitien  wegen  ilblct  Borjeitpen  auf  einen  anbetn 
lag  Betfcpoben  werben  mupten.  2)  ptägn.  oer« 
ftpteben,  unäpnlitp,  alium  facere  alqm  Ber- 
wanbeln  Plaut.;  alium  fieri  ein  anbetet,  umge 
wanbelt  werben  de.;  a.  rir  erat;  ai  a.  dux  foret; 
ai  aliia  ducibus  bellatum  foret  Iav.;  quorutu 
alia  nunc  ora,  a.  pectora  contneor  Tac.;  als 
t.  t.  in  alia  omnia  ire,  diacedere,  ftransire  für 
baS  Gegenteil  ftimmen  (im  Senat);  aliud  ob.  alias 
res  agere  Slebenbingc  treiben.  8)  «=  reliquus, 
ceteri  bet  übrige,  Divitiaco  ex  aliis  Oallis 
maximam  fidem  habebat;  a.  acies;  a.  vulgua. 
4)  = alter  bet  eine  Bon  jweien  Plaut.  Capt. 
prol.  v.  8;  bef.  mit  mieberpoltem  aliua  in  anberetn 
ÄafuS  alius  aliü  via;  duo  Romani  aliua  super 
alium  corruerunt;  bei  teilweifen  Äufgfiplnngen 
unam  — aliam  — tertiam  Caes.  b.  G.  l,  I;  bap. 
tbei  not«,  pr.  = ein  J weiter,  a.  Arioxistua,  a. 
Nero.  6)  aliud  gabst,  de.  r.  p.  1 § 69;  m.  gen. 
aliud  commodi  de.  de  inr.  2 §.  8;  aliud  alii 
praecipui  Tusc.  5 §.  88.  b)  f (peinbar  plronaft., 
im  ®eutfipcn  unb  aufjerbem,  unb  fonfl  eo 
missa  plaustra  inmentaque  a.  b.  i.  n.  anbere 
XranSportmittel,  nämlitp  Safttiere  ob.  u.  auperbem 
Uv.  4,  41,  8.  21,  46,  9. 

2.  Alius  f.  Eleus  unter  Elis. 
al-lhbor,  8.  dtp.  unBermerft  ob.  fonft  wopin  ge 
langen,  peranftplüpfen,  «gleiten,  «fliefjen 
umor  extrinsecus;  angui«  ex  ocoulto;  *oris  iu 
ben  Jbüften  (Bon  einem  Scpiffc);  *sagitta  viro  trifft, 
*fama  aures;  ‘crescenti  aeatu  (b.  SReer). 
*al-läböro,  1.  1)  ju  etw.  pinjuarbeiten,  müp« 
fam  pingufügett,  pingnf  ünfteln  nihil  myrto 
Hör.  2)  mit  SWüpc  anftreben,  m.  ut. 
*al-lacrlmans,  1.  (feit.)  babei  weinenb. 
*Allapsiis,  us,  m.  laliabor]  baS  £)inguf(plfipf  en, 
pl.  serpentium  Hör. 

al-HUro,  l.  anbellen,  flaff.  nur  tp.  mit  Starten 
anfapten,  peftig  angteifen  magnitudinem 
Africani  gegen  ben  gtopen  Scipto  poltern  Uv. 
nllaudo,  l.  fad  u.  laudo]  natp  bagu  loben, 
beloben  Plant. 

allec,  ecis,  n.  ffiftpfauce  Hör. 

1.  Allecto  f.  Alecto. 

2.  allecto,  1.  [allicio]  anlotfen. 

1.  allectns  f.  2.  allego. 

2.  allectns  j.  allicio. 

allSgitlo,  önis,  f.  [1.  allego]  bie  Abfrnbung 
einet  Betfon  als  Untetpänblet , Bote. 

1.  allegfttus  f.  1.  allego. 

2.  allSgAtns,  in.  fl.  allego]  baS  Anftellen  in 
böfet  Abfi(pt , Vlnftif ten  meo  allegatu  Plaut. 

t.  al-18go,  l.  jmb.  in  itgenb  einem  Aufträge  (als 
Boten,  lluterpäitbtet  ob.  bgl.)  a bi en ben,  aborb« 
nen  (in  Brioatfatprn)  amicos;  alqm  ad  nego- 
tium; alqm  alcui  ob.  ad  alqm.  $ietB.  (Com.) 


allego  — alo. 


47 


jatb.  su  et».,  bef.  einer  Betrügerei  on  ft  eilen, 
anftiften.  2)  tritt),  anfüljreit,  Beibringen, 
grltenb  mathen,  fid)  auf  etm.  berufen. 

2 al-l«go,  s.  baju  wählen,  in  eine  fflenoffem 
fdiaft,  ein  ftollegiunt  burd)  ffiahl  aufnehmen, 
alqm;  fomnes  de  plebe;  falqm  in  decuria«; 
fe»  gens,  a Turquinio  Frisco  rege  inter  Ro- 
mans» gentea  aiiecta;  irrt bef.  alleetus,  mibat. 
oon  einem  bunt)  tai(erlid)£  ®nabe  mit  Über 
itmtgnng  ber  gefeplidjen  Stufenfolge  ju  einem 
Wberrn  Siange  ®r^obenen  nllectuB  inter  prae- 
torios  Plin.  ep. 

«Ueeurla,  ae,  f.  fäUiyyogia]  Allegorie  Quint. 

grieth,  gefd)t.  b.  Cie.  or.  §.  94). 
all«Timentum , i,  n.  [alleroj  (Erleichterung«: 
mittel  Cie. 

illtTitio,  önia,  f.  [ailevo]  flaff.  nur  bie  a 1 1 m ä h 
liefe  Erleichterung  »om  $tud  einer  Sache 
Joloris  diutumitatem  all.  conaoletur  Oie. 
»Idlfre,  l.  l)  eigtl.  empotheben,  aufheben, 
anfrichten  quibus  (laqueia)  allevati  militea, 
t*e  clipeo;  f oculoa ; *faciem  alcis  manu;  falle- 
T»tis  scutia,  tnmeris.  2)  leichter  mnrticn, 
erleichtern,  milbern  hoc  onua  alqa  ex  parte; 
fdlicitudines  meas;  pass.  fid)  erholen  (förperl. 
ob.  geiftig)  allerato  tuo  corpore;  *nec  viribus 
allerer  ullia ; allevor,  cum  loquor  tecnm  absens ; 
tslleratur  aninmin  faftt  2)iut ; t notue  allevatae 
jnnilberte  Sbrenfhofen. 

1.  all«  j.  allec 

2.  »Hex,  Icia,  m.  eigentl.  bie  grofje  gujjjehe,  bat), 
ihenb-,  viri  ein  Siann,  wie  bie  grofje  ffufjjehe, 
tm  5)uobejmänntt)en  Plaut. 

llUa,  ae  Meiner  fflujj  in  ilatium.  ®ao.  A Illen- 
als,  e,  adj.  dies,  pugna,  cladea. 
tlliltas  [allium]  mit  ftlioblaud)  Berfctjen,  bat), 
alliatum , i,  n.  Jtnoblauchgericbt  Plaut. 

' alllei fielo,  8.  [allicio  u.  facio]  anloden, 
tllldo,  lexi,  lectum,  3.  [ad  u.  ungebr.  lacio]  (ö 
len,  nnlorfcn,  cinlaben,  geminnen,  an 
fid)  jiepen  hominem  ad  me;  te  et  amicitiam 
et  gratiam  in  noatram  domum  Plaut.-,  delec- 
tatione  alqa  lectorem;  civitates  donia  pollici- 
iationibusque  j nullia  nostriö  donia  benevolen- 
»itu  illorom;  oratione  benigna  multitudinis 
aaimoa  ad  benevolentiam ; alqin  praemiis  ad  ge ; 
magnes  lapis)  qui  ferrum  ad  ae  all.  atqne  at- 
biliit;  ad  recte  faciendum;  in  hunc  aensum 
allici  de.  fam.  1,  9,  21;  eum  qui  audit,  per- 
uulcere  atqne  all.;  mentes. 

*11mU,  liai,  liaum,  2.  [ad-laedo]  anftofien,  ettt). 
9tgen  etm.  attfthlagen,  :fto[jen,  = merfen, 
»ilidi  ad  acopoloa;  baB.  allidi  eine  Schlappe 
Mommen. 

lllifae,  irum,  f.  Stabt  in  Samnium.  ®ao.  A11I- 
fimis,  adj. ; nullit  a)  -äni,  örum,  m.  I>)  -Anu, 
«mm,  n.  (pocula)  ju  ÄBifä  gefertigte  Xrinfge= 
'4trre  Hör. 

•IdTgo,  1.  1)  anbinben  alqm  ad  statuam,  ad 
paluin:  canem.  2)  überp.  binbett,  feftbinben, 
tft^alten  ancora  (Rhodiae  navis)  unco  dente 
eeint  manu  ferrea  iniecta  alteriuB  proram  Liv. ; 
mco  non  all.  (naves)  ancora  morsu  Verg.  8) 
mit  etto.  umbinben  a ) einen  Icibenben  »btper* 
teil  ob.  eine  fflunbe  mit  einem  Berbanb  um  = 
•ndeln,  Berbiuben,  einen  Berbanb  anlegen 
minus,  oculuui.  b)  Bot  u.  nad)ft.  mit  ffeffeln 
binben,  feffeln.  4)  tp.  feifein,  hemmen 
ttdeas  civitatis  voluntatem  aolutam,  virtutem 


(bie  X^athaft)  alligatam;  lege,  novo  genere 
qnocationis;  cedenaum  celeriter,  ne  forte  al- 
liger.  3««hej.  d)  jmb.  burd)  grennbjdjaft,  ©ol)l 
traten  (an  jmb.)  binbett,  fetten,  feffeln,  bef. 
im  pass,  alcui  filium  Ter.-,  ne  existiment  ita  ae 
alligatos,  ut  ab  amicis  non  diacedant;  nuptiia 
alligatua;  non  modo  beneticio,  sed  etiam  bene- 
volentiae  aigniticatione  alligari;  alb  r^et.  t.  t. 
ut  verba  neque  alligata  aint  quasi  ccrta  lege 
veraus,  neque  ita  soluta,  ut  vagentur.  b ) ben 
ffiiHen  burd)  etto.  binben,  nerpf  lichten,  Berbinb 
lid)  machen  lex  omnea  mortales;  foedere,  aacria 
alligari,  *in  aoeietatis  foedera;  oud)  an  ein  Der 
gepen  f«b  binben,  b.  i.  fidjbeffen  fcbulbig  machen 
se  ecelere;  se  furti  l'er.  ®ab-  xubat.  alligatua 
ein  in  ein  Bergeben  Bermidelter,  ein  3Äi t = 
grauierter  de. 

nl-lino,  levi,  lltum,  3.  an  ft  t eidjett , attfepen 
incomptia  (veraibua)  atrum  aignutn  tranaverao 
calamo  mit  einem  febmarjen  StTicb  Hör  -,  pass. 
nulla  notu,  nullua  color,  nullae  aordea  liia  sen- 
tentiia. 

Alliphae  f.  Allifae. 

allium,  i,  n.  (älium)  itnoblaucb- 

AUobrbges,  um,  m.  bie  ?lIIobroger,  Bolf  in 
©allia  Slarbon.,  sinp.  Allobrox  Uar.  ®ao.  Al- 
lobrögicus  al*  Betttame,  f.  Pabiua  3). 

♦fullöriitlo,  önia,  f.  lalloquorj  ba«  «nreben, 
bef.  ba«  tröftenbe,  bet  ufpr uri).  — allöqulum, 
ii,  «.  [alloquor]  ermunternbe  u.  trBftenbc  91  n = 
rebe,  9[nfptad)e,  Suttben,  =fprud)  beni- 
gnum,  lene  Liv.  — al-loqnor,  3.  dtp. , anre- 
ben,  bef.  ermunternb,  tröftenb,  bittenb. 

«Uftbescit  [ad  u.  lubet],  3.  etto.  beginnt,  ge  = 
fällig  ju  crfcbeiiten  Plaut. 

al-lüceo,  2.  anleutbten,  bagu,  banebett  leud). 
ten  Plaut.,  Suet. 

all&cinor  f.  alucinor. 

nllüdlo,  1.  [ad  u.  ludo]  fid)  fd)äternb  an  jmb. 
machen,  mit  fmbrn.  tofen  Plaut.  — al-lüdo, 

3.  l)  bei  ob.  mit  imbtn.  ob.  etm.  fpielen, 
fchetjen,  lofen  ad  id  l'er.;  fveluti  ad  notam 
(mulierem);  *occupato  intempeative ; *nec  plura 
al  luden»;  Galba  alludena  vane  et  copiose  feinen 
38t|  [pieien  taffen.  f)iero.  leite  u.  glcidjjam  [eher 
»enb  jith  bttanbemegen , plätfchertt  rnare  litori- 
bua;  * alludentibuH  nndis. 

al-luo,  lui.  — 3.  1)  befpüten  fluviua  latera 
lmcc;  moenia  alluuntur  mari,  urba  mari  allui- 
tur;  bilbl.  cum  (Masailia)  barbariae  Huctibua 
olluatur.  2)  anfpüten  an  ba«  Ufer  eorum  ossa 
ita  iactantur,  ut  nunquara  alluantur.  ®aB.  a) 
allüvlea,  ci,  f.  ba«  B.  einem  (überjd)»cmmenben > 
©affer  bt«  ju  einem  Orte  anfpülettbc  ©affer, 
91  ttfeh  mein  mutig.  — ullüvio,  önis,  f.  t.  t.  9ht  = 
(djroemmung  b.  ®rbe  (burch  9lnfpülung  mittel« 
be«  Strome«  ob.  ber  Sellen). 

AlmAna,  ae,  f.  Stabt  in  SJiacebonien  am  ffluffc 
Hjiu«  Liv. 

Almo,  önis,  «.  Heiner  Bad)  auf  ber  Sübfeite  b. 
9iom,  meldtcr  in  bie  Xiber  {liefet  Ov.;  aud)  al« 
Sluggott  Oie.,  Ov. 

*almu»,  adj.  [jfgj  au«  alimua  o.  alol  nährenb, 
91ahrung  gebenb;  luo^Itfeätig.  fegenfpen 
benb,  labeub,  erguidenb,  t;olb  vitia,  agcr; 
dies,  lux,  adorea;  Ceres,  Venus,  Sol,  Maia, 
Muaae,  Fauatitaa. 

alnua,  i,  f.  ®rle,  *Schiff,  Hahn  au«  (hrteupol). 

Alo,  ülui,  altum  u.  (fpät.)  älltum,  3.  nähten. 


48 


Aloidae  — alias. 


ernähren,  unterhalten,  erhalten  oxercitum, 
equitatum;  unseres,  canes,  equos;  iiliae  eius 
publice  aluutur;  agelluseum  non sutis;  fignem ; 
' multi  fönten  dulcibus  aquis  silvas;  *tollus 
herbas;  *pax  aluit  vites  et  sucos  condidit 
uvae;  *imbres  quem  (amnem)  super  notas 
aluerc  (angefcptoellt  ^aben)  ripn«;  fmiuuendo 
corpuB  b.  i.  nährte  fid)  »■  feinem  eigenen  Körper; 
höc  ali  statu  rum;  quae  res  vires  alit;  übertr. 
nähren,  unterhalten,  Bf  legen,  pe  gen,  heben, 
befötbern,  förbern  honos  artes;  civitatem 
bie  Soplfaprt  be*  ic. ; controversiam , morbum, 
luxuriam,  audaciam,  ingenium,  gloriam. 
Älöidac,  örum,  m.  bie  iHiefenfShnc  bet  3Pbitnebia 
o.  Slloeu«  ob.  nach  anbem  o.  Steptun,  Dtu*  u. 
JSppialte«,  todepe  ben  &immel  ftürmen  rootUen. 
Älöpc,  es,  f.  eine  Stabt  im  opuntinifcpeii  Slofri*. 
Alpes,  ium,  f.  bie  Sllpen.  lao.  1)  AlpTcl,  örum, 
»n.  Süpenbctoobner  Nep.  2)  Alpinus,  adj. 
omni«;  gentes;  bat).  Alpinus  gleidjfam  Alpen = 
fänget  ob.  Älpler,  Spottname  eine*  Stiebtet«  Hör. 
sat.  1,  10,  36. 

Alpheus  ob.  Alpliöos,  ei,  tn.  glufj  im  tßelopom 
ne«,  bet  fitp  nad)  ben  Alten  mehreremale  unter 
bie  Stbe  »erlor;  bah-  ber  Sttjtpue,  baß  Alppeu* 
al*  glufjgoit  bie  o.  iptn  geliebte  Ulqmppe  Arctpufa 
unter  bem  Steere  bi*  jur  3nfel  Drtpgta  bei  St)- 
tafu«  berfolgte.  lao.  l)  *Alpheias,  ädis,  f. 
Stpmphe  ob.  Duelle  Sirethuja.  2)  Alpheus,  adj. 
Alplct,  Alpinus  f.  Alpes. 

Alsium,  ii,  ».  Stabt  in  Strurien.  Dao.  Alslensls, 
e,  adj.-,  »übst.  Alslensc,  is,  t».  fianbgut  be«  Iflom- 
peju«  bei  Sllfium. 

ulsius,  adj.  comp.  n.  [algeo]  liihlenber,  erfri« 
fdjenber  alsius  Oie. 

alt&rin,  ium,  n.  [altus]  (sing,  mit  unfid)erem 
moct.  nur  bei  Spät.)  eigcntlid)  ber  Auffap  auf 
bem  Altar,  auf  toeldjem  bie  leile  be*  Dpferticr* 
oerbrannt  tourben,  bann  auch  bet  ganje  Altar, 
alt*,  ade.  m.  comp.  u.  sup.  [altus]  1)  oon  unten 
nach  oben  gemeffen,  ho  eh  ’vestigare  in  bie  fjöpc 
fpäben;  tp.  spectare.  2)  oon  oben  nach  unten  ge-- 
meffen,  ttef;  o.  Ion  ‘laut,  pell  resonare;  tp. 

a.  petere  weit  perpolen,  altius  perspicere  tiefer 
naepbenten,  verbum  tranaferre  altius  ju  tüpn, 
hart;  (Tac.)  expedire  b.  Anfang  erjäplen. 

alter,  era,  Srum  [gen  regelm  alterius;  * alterius, 
aud)  altrius  Plaut.,  dat.  alten,  dat.  m.  altero 
Cic.  n.  d.  2 §.  66,  dat.  f.  altera«  Com.,  auch  Gat*. 

b.  G.  5,  27,  5]  adj.  1)  bet  eine  B.  jtocien,  bet 
anbere  exercitus,  consulum,  ex  consulibus;  ita 
est  utraque  res  sine  altera  (näml.  re)  debilis; 
a.  — a.  ber  eine  — bet  anbete  duae  filiae 
harum,  a.  occisa,  a.  capta  est  Caes.  b.  G.  1,  63, 
4;  a.  alterius  ova  frangit;  utrumque  per  se  in- 
digen»  alterum  alterius  auxilio  eget;  alteri  al- 
teros aliquantum  attriverant;  unus  alteri  Plaut. ; 
jun>.  fiept  flatt  be*  jrociten  a.  ein  Subft.,  auch  &• 
— hie  ob.  iste ; ob.  ba*  eine  a.  ganj  au*gclaffen, 
duae  turmae  haesere,  a.  inetu  dedita  hosti,  per- 
tinacior  etc.  Liv.  29,  33,  7 ; pl.  B.  mehreren  ob. 
B.  jtoci  Parteien;  =—  entgejengefept  factio, 
pars  bie  Gegenpartei;  *oerfd)icben,  Beränbert 
metuit  secundis  a.  sortem.  2)  al*  ^ohitoort  ber 
jtoeite  proximo,  a.,  tertio  die;  *tu  nunc  eris 
a.  ab  illo  ber  jtoeite  nach  jenem;  a.  vicesimo  die; 
*annus  a.  ab  undecimo  ba«  jtoölfte;  anno  tre- 
centesimo  a.,  quam  etc.  3n«bef.  a)  unus  et  a. 
etc.,  f.  unus  4),  b ) a.  tantum  f.  tantum  1)  1) 


unter  tantus.  e)  }ur;B*jeicpnung  einer  ooUftän- 
bigen  Äpnliepfeit  etn  jtoeiter  a.  parens,  VerreB; 
a.  ego  mein  jtoeite*  3<P,  idem  ein  jtoeite*  Selbft 
3)  — alteruter,  non  uterque  sed  a.;  nec  in  al- 
terius (in  (ein*  o.  beiben)  favorem  inclinatos 
miserat  rex;  in  alteram  errare  partem  (jutnt 
altercätlo,  önis,  f.  [altercorj  1)  Sorttoecpfel, 
§anl,  lieput  (leibenfchaftliihe* , teil*  läcper 
liehe«,  teil*  ärgerliche*  Streiten  mit  Sorten).  2, 
ba*  gür=  u.  Siberreben  ber  ftreitenben  ^at 
teien  nor  Gericht. 

altercor,  1.  dtp.  (einm.  Ter.  Andr.  4, 1, 29  -co,  1) 
[alter]  1)  einen  Sorttoechfel  führen,  mit 
Sorten  ftreiten,  cum  alqo,  inter  se.  2)  al* 
gericptl.  t.  t.  mit  bem  Gegner  Bor  Gericht ; übertr. 
*im  Kampf  liegen  mit  etto.  pavor  libidinibus. 
*alterno,  t.  [altomus]  1)  trän»,  ba*  eine  um 
ba«  anbere,  abtoecpfelnb  tpun,  mit  etro.  ab 
uechfeln  vices  abtoecpfeln,  fidem  halb  glaublich 
machen,  halb  nicht.  2)  in  trän*,  ungetoifj  fein, 
balb  bie«,  balb  jene*  benlett. 
altemus,  adj.  [alteri  abtoecpfelnb  a.  trabibus 
ac  saxis  inbem  regelmäßig  mit  einanbet  abwe<h: 
feiten  ic.,  ex  duabus  alcis  orationibus  capita  a. 
recitanda  curare;  a.  diebus;  a.  paene  verbis 

Sfaft  bei  jebem  jweiten  Sorte;  »sermones  Secpfe  l 
efpräd),  lialog;  *alterna  loqui  cum  alqo;  pe- 
es,  versus,  «carmen  -=  jtoifepen  $erameter  u. 
IfScntameter  toechfelnb,  in  elegifcpem  $er«mafj, 
elegifcp;  al«  gericptl.  t.  t.  reicere  a.  consilia  ob. 
a.  iudices,  civitates  (bie  al«  Siicpter  beftellt  waren) 
abtoecpfelnb  gegenfeitig  bie  auSgeloften  Stiebtet  ab: 
lepnen,  »a*  bem  Kläger  u.  bem  Bcttagten  je  ein 
mal  juftanb;  al«  adv.  alternis  (sc.  vicibus)  ab: 
mecpfelnb. 

alttr-äter,  alterutra,  alterutrum  (gen.  alterutrius 
etc.;  feit,  alterius  utrius,  adj.  einer  Bon  bei: 
ben  (gleiepoicl  welcher),  ne  a.  alterum  oceuparet; 
a.  vestrum;  a.  de  hliis. 


’taltllls,  e,  adj.  [alol  gemöpet;  in«bef.  al*  * übst . 
(sc.  avis),  f.,  pl.  aJulia,  ium,  n.  gemäfiete« 
Geflügel  Hör. 

*altTsönuH,  adj.  [alte  u.  sono]  Bon  ber  §dpe 
perabtbnenb. 

*altitönans,  tis,  Münus,  i,  adj.  [alte  n.  tonoj 
poep  pciabbonnernb. 

altltüdo,  inis,  f.  [altus]  l)  bie  ^flpe  muri, 
montis.  2)  tp.  §5pe,  (Stpabenpeit  fortunae, 
animi,  orationis.  3)  liefe  Huminis,  inaris:  pl. 
speluncarum;  liefe  pedalibus  in  altitudinem 
trabibus  Caes.  b.  G.  3,  13,  4;  tp.  a.  animi,  quae 
dicitur,  (Sali.)  ingonii  SSerftbloffenpeit 

altluscülus,  adj.  dem.  j.  altior,  etwa*  pöper 
calceamenta  Suet. 

aitlvölans,  adj.  lalte  u.  volans]  poepf liege n b , 
su bst.  pl.,  f.  bie  ®ögel,  Enn.  b.  Cic.  dir.  I §.  107. 

alter,  öris,  in.  u.  -trix,  Tcis,  [alo]  ttmährer, 
Grpalter,  Srnäprerin  omnium  rerum,  Iovis; 
•terra  altrix  Dlixi  Stutterlanb;  *Apulia,  *ldn; 
auep  *altrix  Slmme. 

altrinsecns,  adv.  [alter  u.  secus]  Bon,  an  ob. 
auf  ber  anbem  Seite  Plaut. 

altrövoranm,  adv.  [alter  u.  versus]  oon  ber 
anbem  Seite  Plaut. 

altus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  (B.  alo  — groß  ge 
toorben  burep  Dlapruug)  1)  o.  unten  naep  oben  gc 
fepen,  poep  mons,  arbor,  ripae,  rupes,  nix; 


alucinor  — am&ror. 


49 


•Cxrthago  (porpgetegen),  «Roma,  altiorem  fieri 
Srp  in  bie  Bruft  werfen;  aigrmm  septem  pedes 
• aut  maius;  aqua  lerme  genu  tenus;  «Balom 
1)0$  aufipnpenbc  Saljflut;  frühst,  altum,  i,  n.  bie 
pöbe  ordo  seuatorius  quasi  editua  in  altum, 
m$bci  bie  $öpe  be«  §immel«,  ber  §immel 
•ab  alto  ae  demittere,  *a.  pctere;  b ai  hope 
Stet,  bie  pope  See  in  altum  abseedere  Plaut.; 
m portum  ex  alto  invehi;  in  alto  constitni; 
aareä  in  altum  profectae;  in  altum  eminere; 
bilbl.  in  altum  provehi;  ex  alto  refugere ; «terris 
lactatas  et  alto;  übertr.  a)  b.  ber  Stimme  laut, 
b*U  «altiore  voce,  b)  ».  ben  Stufen  ber  Epre 
b ed> - ergaben  altior,  altisaimus  ampliasimus- 
qne  dignitatis  gradua;  ruhst,  excelea  et  alta 
Jperare  Liv.,  faltiaaima  fortuna;  *Cartbago  al- 
tior (erpäht  burrp)  Italiae  ruinia.  c)  o.  ©ottpeiten 
i popen  pSerfonen  ergaben,  bebt,  1)0 tp  *Apollo, 
■Caesar,  «genus  alto  a aanguine  'feucrum; 
•alto  Tultu  mit  ftoljer  Berarptung.  d)  o.  ®u«- 
bnd  erhaben  oratio  Cic. ; o.  ©etfi  u.  ©eftnnung 
ergaben  te  natura  excelaum  quendam  et  altum 
geauit;  magnua  et  a.  vir,  vir  a.  et  excellona; 
a,  excelaua,  humana  despiciens;  a.  mente  prae- 
ditua;  qui  altiore  animo  aunt.  2)  b.  oben  nad) 
raten  gemeffen  tief  mare,  Humen;  altiore  aqua 
»egen  brt  tieferen  Kaffer«,  vaUis,  radix,  stirps, 
■portos  tief  pineingepenb,  «vulnue,  «fundamenta; 
abtrti.  a)  tief,  feft  somnus  Liv.,  *quiee,  «Si- 
lentium, «altissima  tranquillitas , *dolor,  *alta 
nente  tief  in  ber  Seele,  b ) tief  berfterft,  ge  = 
beim  fdietimulatio.  c)  ttiefgepenb,  grünb  = 
tidj  altiora  studia  artesque.  d)  tieffinnig, 
inetgiünblirp  animus;  inibef.  subst.  altum,  n. 
btt  tiefe,  eigtl.  u.  bilbl.  ex  alto  emergere;  in- 
gentem  molem  irarum  ex  alto  eiere;  *ex  alto 
msjimulare;  alqd  ex  alto  repetere;  *petere  weit 
bei  1)° len;  finnatans  eerborum  facilitae  in  altum 
redneetur. 

dorinor  (all.,  beffer  al«  bie  ältere  [form  hal.) 
iii  Blaue  hinein  reben,  fafeln,  träumen 
gebautem  u.  bebeutwtgeiofe«,  jeboef)  parmlofe« 
fiebeui  alqd. 

iliuaen,  Inis,  n.  Älnun. 

»luBnus,  i,  *n.  [aloj  Bflegeiopn,  38g!ing, 
Italia  a.  suum  videret;  flegionum  — im  Saget 
njogen;  «parvi  Jungniep,  junge  Jutpt;  Jünger, 
Spüler  Plntonia;  quasi  a.  disciplwae  meae; 
*go,  paci«,  ut  ita  dioam,  a.  — alumna,  ae,  f. 
pflege  torpt  er,  $flcgetinb,  Jdgling;  *aquai 
duicii  alumnae  (b.  Jröfrpen);  bene  constitutae 
■wtatis  quasi  a.  quaedam  eloquentia.  — adj., 
*•  «ag.  numen  Ov.  mct.  4,  421. 
iliütium,  ii,  « Stabt  auf  Sicilien.  Jao.  Aluu- 
tiiu»,  adj.;  subst.  >1101,  örum,  m. 

Uüta,  a«,  f.  Ktlaunlcber. 
disriom,  ii,  n.  Bieneuforb. 
dretrlum,  ii,  n.  [alreusj  Bienenpau«. 
dteelot,  i,  mi . fdewi.o.  alveusj  1)  Meine  SJlulbc. 
Saune,  Stpanjforb.  2)  Spielbrett,  bap. 
aup  ba»  SBütfelfpiel.  3)  ffleine«  Jlufibett. 
‘Rena,  i,  m.  bautparrige  $öplung  ob.  Bertiefung, 
bap.  1)  mulbenförmig  au«gepöpfter  Baum,  ftapn, 
Saptn;  «Warpen,  Srpiff  überp.;  Srpifi«» 
unm.  2)  ffiafferberten;  Baberoannc,  ba« 
Beden.  3)  Jlußbctt,  ex  medio  alreo  Liv.; 
dominis  Verg.;  Tuscus  über.  4)  Bienenforb; 
*bie  poplung  eine«  Baume«,  in  ber  Bienen 
baufen.  6)  ("Spielbrett  jum  SBHirfeln. 

«Hauken.  lüt-bfultdu«  Stbulirörtcrb.  6.  Bufl. 


alrus,  i,  f.  1)  Baucp,  Unterleib.  2)  Blutter- 
leib;  «Dia gen  u.  Betbau ung« wert jeuge  überp. 
3)  tBienenforb;  ngl.  alveus  4). 

Älyattes,  is  ob.  ei,  m.  König  n.  Spbien,  Batet  be« 
»röfu«  Hör. 

Alyzia,  ae,  f.  Heine  Stabt  9lfarnanien«. 
AmäbTIU,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [amoj  lieben« 
Würbig  tiliola,  mores;  amabilissimum  nodum 
amicitiae  tollere;  «chori  vatum  lieblicpe;  * «ar- 
men licbticp,  gefällig  «frigus;  «insauia  polber 
Söapn.  Jab  a:  AmAblliter,  adv.  m comp.  u. 
sup.  1)  «liebenüwütbig  libertas  lusit.  2) 
liebcboll  a.  in  alqm  cogitare  Anton,  in  Oie. 
ep.;  «spectat  amabilius  iuvenem.  b)  imAbllT- 
Jas,  Stis,  f.  Siebenbmürbigteit  Plaut. 
Amalthea,  ae,  f.  1)  bie  Siege,  bie  ben  Jupiter 
al«  Sinb  auf  ftreta  (äugte,  beten  jufätlig  abge- 
broepene«  4>orn  b.  Jupiter  fpätec  al«  coruu 
Amaltheae  ob.  copiae  unter  bie  Sterne  oerfepl 
warb;  narp  anbem  eine  Wpmppe,  bie  ben  Jupiter 
frpüpte  Ov.  Jan.  Amalthea,  ae,  f.  ob  -tlienm, 
i,  n.  waptftp.  ein  Heiligtum  ber  Wmaltpea  in  ber 
9täpe  b.  yttticu«'  epirotifrpcm  üanbgute,  in  welrpe« 
berfelbc  Jnfrpriften,  ©ebirpte  u.  bgt.,  bie  firp  auf 
ben  ißtjtpus  b.  tflmaltpea  bezogen,  aufnapm  u. 
naep  welcpem  fitp  (Sicero  ein  dpnlicpe«  auf  feinem 
«rptnum  anlegte.  2)  eine  SibpBe  Tib. 
AmundAtio,  onis,  f.  [amandoj  ba«  Jortweifen, 
©ntfemen  Cic.  — A-ntando,  l.  f ortfrpirten, 
entfernen,  mopin  weifen  (oft  mit  bem  Weben 
begriff  ber  Seratptung  ob.  bee  Unmitten«;  Cicero- 
nes in  Orraeciam;  alqm  Lilybaeum;  alqm  extra 
Italiam  alqo,  alqm  in  ultimas  terras;  übertr. 
natura  res  similes  procul  a sensibus. 
ÄmAnlcus,  Ämänlense»  f.  Amanus. 

Aman»,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . o.  amoj 
a)  o.  B**1-  tiebenb,  tiebeooll.  moplmollenb, 
tui,  patriae;  tui  amantior;  amantissimus  rei 
pubUcae;  nihil  nostri  amantius;  fratris  caris- 
rtimi  et  amantissimi  maeror.  b)  b.  Sacpen  liebe» 
bott,  freunblirp,  (iebreirp,  lieb  lenissimis  et. 
amantissimis  verbis  Utens;  «amantia  verba; 
ipsum  nomen  amantius  indulgentiusque  mater- 
num;  Canum  tarn  a.  dominorum  adulatio  Cic. 
c ) subst.  ein  ßiebenber,  ßiebpaber,  aliud  est 
amatorem  esse,  aliud  a.;  häufiger  bei  Jirptern. 
Jao.  Amanter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  liebe» 
bott,  liebrcid),  freunblirp. 

Amantia,  ae,  /'.  Stabt  im  grierpiftben  Jtlprien. 
Jab.  Amantini,  örum,  m. 
tämAnuen«la,is,  m.  — a manu  serrus  Stpreiber, 
^Selretär. 

AinAnii»,  i,  m.  Jmeig  be«  JauruSgebirge« , ber 
ttilicien  o.  Sprien  frpeibet.  Jao.  l)  Auianlcu», 
adj.  (pylae  A.,  einet  b.  ben  Baffen  jwiftpen 
Sprien  u.  Uilicieni  Curt.  2)  ««ist.  -nlenses, 
ium,  m. 

AmArAcu»,  i,  comnx.  ob.  -cum,  i,  n.  [äpapauoc] 
fDlajoran,  eine  Bflanje. 

AuiSrautux,  i,  m.  [dgaonvro;]  Bntarant,  Celosia 
cristata  L. 

Am  Are,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [amarus]  bitter, 
nur  — perbe,  oerlepenb,  graufam  Plaut., 
Üuct.  - Amsritie»,  ei,  /.  [amarus!  Bitterfeit 
dea  quae  dulcem  curis  miscet  a.  Ct.  — fAuiä- 
rttüdo,  Inis,  f.  [amarus]  tp.  a ) Bitterfeit  be« 
©emüteä,  Erbitterung,  b)  Bitterfeit  ber 
SRebe.  — «AmAror,  öhb,  i«.  [amarus]  bet  bit» 
tere  ©efrpmatf. 


4 


50 


am  am s — ambio. 


äniarus,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  1)  bittet  t>.  ©e* 
f d)  m a d calices  amariores  jctiärfcrcr.  älterer  ©ein 
Ct. ; salix  Verg.;  folia,  inula  Bor.;  subst.  n. 
amarum,  amara;  *p.  ©etud)  f a r f , bcifjcnb 
fumus.  2)  tp.  a ) »wibrig,  wiberwärtig, 
herb,  unangenehm  casus,  rumor,  historiae 
langweilige,  dicta,  hosti»  gtaujam;  * subst.  n.  pl. 
baZ  §erbe,  Bittere  curarum.  b)  p.  ©emfit 
bittet,  empfiitblid),  reizbar,  heftig  mulieres 
Ter. ; amariorem  me  »enectus  facit.  c)  *p.  bet 
Diebe  beificnb,  bertepenb,  Iränfcnb,  fdjarf 
jiermo,  dicta,  liugua. 

Ämäryntliis,  Tdi«,  f.  Beiname  ber  in  Etmargntha« 
jruf  (Euböa  octebtten  Xiana. 

Amäsenutt,  i,  m.  glujj  in  fiatium. 
iinäsis,  m.  9iame  eine«  ägDptifdjen  König*. 
ämäHius,  ii,  m.  [amol  giebtjabci,  Buf|lc.Piau<. 
Amastrls,  Idis,  f.  Stabt  in  'ßapfjtagomen.  XaP. 
stibs/.  Amant riäni,  örum,  m. 

ImathiiH,  untis,  l)  m.  ein  fjero*,  ©riinbet  bet 
©tobt  ElmathuZ,  Tac  2)  f.  Stabt  auf„  Stjpern 
mit  einem  Xcmpel  bet  Beim*.  lau  a)  Äniätliü- 
»ius,  Venus  Tac.,  audj  »suftst.  -sia  = Betiu*. 
6)  Ämäthüsiäcus,  adj.  Ov. 
amätio,  önis,  f.  [amol  8iebe*h<>nbel  Plaut. 
— amätor,  öris,  m.  [amo]  Siebhabc-  1)  in 
gutem  Sinne  gteunb,  Bercl|ret  o.  et»,  ob. 
jmbm.  sapientiae,  urbis.  2)  in  übelm  Sinne 
jjicbbabct,  Buhle,  adulter  an  a ; (Hör.)  Nym- 
pharum;  ptögn.  ein  bet  Siebe  (Ergebend, 
©olliiftling  aliud  est  a.  esse,  aliud  amantem; 
»Pirithous  unteufd)  XaP.  A)  ümätorcülus,  i, 
m.  Siebfjabettben  Plaut  B)  umälörie,  adv. 
»erliebt,  in  »etliebtem  Xone,  loqui  Plaut.; 
erat  epistula  a.  scripta.  C)  ämätdriuK,  adj. 
perliebt,  galant,  Ciebe*  = , sermo,  poösis, 
voluptas,  fmedicamentum.  D)  amalrlx  , leis, 
f.  Buhlerin  Flaut.;  aud)  abj.  =■  amatonus. 
Amazon,  onis,  f.  [Uga^ms | Slmajone;  ge»,  pl. 
Amazonen  Jtmajonen,  ein  tni)thijd)cs  frugerp 
[die«  graueupolf,  wc(d)e*  bet  Sage  uad)  an  bet 
nörblidjcn  Stufte  p Sletnafitn  um  beu  giufs  Xl)er= 
mobon  wohnte.  Xao.  t)  f Ainazöincu»,  ob. 
’t-nius,  adj.  vir  = Sopit  bei  Ipefeub  Bon  einet 
Slmajoite.  2)  * AmSzönldes,  fdum,  f.  = Ama- 
aones. 

amb  (am,  an)  [pgl.  äg<pi]  eine  ^kititel,  bic  in 
Sufammenfebungen  um,  herum  bebeutet. 
ambaetus,  i,  m.  (getman.  ©ort)  Xienßmann, 
Sßafall  Caes.  b.  G.  6,  16,  2. 
amh-adedo,  3.  ringsum  anftefjen,  aufzetp 
ren  Plaut. 

ambäges,  um,  f.  (im  sing,  nut  all.  -ge)  (amb 
u.  ago]  1)  »Umweg,  3trgang,  -»eg  tecti; 
Tariarum  ambage  viarum.  tp.  a.)  p.  bet  Diebe, 
Umfd)meij,  ©eitläufigfcit  a.  alcui  narrare 
Ter.;  missis  a.  ohne  Untfd)  weife;  auch  ffiintel= 
lüge,  Äuäflü^te  vix  pueris  dignae  a.  Liv.; 
*falsi  positis  a.  oris.  ft)  »ftätfelbafte  ob. 
Peiblümte  ©orte  tacitis  a.  burdj  bic  rätfel- 

Sjaften,  fiimbilblicfjcn  Einbeulungen;  per  ambages 
innbilblid)  Liv. 

Ambarri,  örum,  m.  gaflifd|eä  Soll  weftlid)  0.  ben 
SUIobtogen  auf  beiben  Ufern  beb  «tat,  Klienten 
ber  ftäbuet,  bat).  Haedui  A. 

»uib-edo,  3.  aneffen,  nagen,  aufjehten, 
nettilgen  »ambesas  absumere  mensas;  fvis 
locustarum  quidquid  herbidum;  * flamm i>.  am- 
besa  robora. 


Ambiänl,  örum,  m.  SiüfienPott  in  Qall.  Belg. 
Ambibarii,  örum,  m.  gallifcpe  S36lferfd)aft  in  bet 
heutigen  Siormanbie. 

ainbtgo 3.  [amb-ago]  eigtl.  ct».  ruup  beiben 

Seiten  h>«  treiben,  bau.  1)  bejweifeln  ob.  be= 
reiten,  übet  et»,  biäputieien  haud  am- 
igam,  bicine  fuerit  Ascanius,  an  »iU  ei  un 
cittfchieben  taffen;  ii  qui  ambigunt  bie  ftieitenben 
tßarteien;  ius,  quod  ambigitur  inter  peritissimos; 
omnis  res  eandem  naturam  habet  ainbigendi 
erfotbert  immer  biefelbc  äkhanblung  beim  Xiöpu 
tieten;  cum  de  vero  ambigetur;  »quid  ambigi- 
tur? Xaf).  rechten,  ftreiten,  bef.  not  ®crid)t 
cum  alquo,  de  alqa  re,  de  regno,  de  hereditate. 
2)  +fth»anten,  unjd)lüffig  fein, 
ambigue,  adv.  [ambiguusj  1)  jmeibcutig.  2) 
fcpwanfenb,  unentfthiebett. 
ambtguitas,  ätis,  f.  [ambiguus]  /ftPeibeutig 
feit,  Xoppelfinn. 

ambiguus,  adj.  [ambigo]  1)  11  ad)  beiben  Sei; 
teil  hin  fi<h  bemegenb,  fidi  hinneigenb  per 
a.  favorem  baburct)  ba§  fie  eil  mit  (einem  teile 
$u  netbetben  futhten  Liv.;  natum  (esse)  a.  inter 
marem  et  feminam  sexu  infantem  ein  ^ntttter 
Liv.;  *a.  fuerit  (0.  ©cd)felgeflalt),  modo  vir, 
modo  fernina;  »Proteus  halb  in  biefe,  balb  in 
jene  ©eftalt  fidj  netmanbelttb;  »in  rirum  soliti 
vultUH  mutare  ferinos  ambigui  prosecta  lupi 
ber  ©etmolf;  »virgo  Sirene  u.  Sphinj;  »viri 
ßentauten;  »vultus  bae  fch»ct  jwiftgen  bem  öe 
jd)lcd)t  eines  ftnabcu  u.  Uiabd)eti  cmfdjciben  lägt ; 
»proles  Xoppelgcfthlctht;  Salamis  Kor.  carm.  1, 
7,  2a.  2)  übeth-  fch»anfenb,  zweifelhaft, 

unfidjet  n)  pass,  dudum  fuerat  a.  hoc  mihi 
Ter. ; haud  a.  regem  alterum  mea  morte  faciam 
Liv.;  res;  »non  foret  a.  tanti  certaminis  heros; 
subst.  in  ambiguo  est  etiam  nunc,  quid  de  hac 
re  fiat  Plaut.;  »alqd  servare  in  ambiguo  im 
Xunfel  laffen;  amh  unjuoerlfiffig,  unfi^er. 
Zweifelhaft  ager,  fides,  »auctor  (®otc),  *do- 
mus;  ^ subst . ambigua,  ancipitia;  non  sane  alias 
Britannia  magis  in  ambiguo  fuit;  in  Bezug  auf 
ben  (Erfolg  u.  bie  öejdiaffenheit  ungewiß,  be= 
benflich,  mihlich  res  Tac.;  0.  ber  Siebe  ztoei* 
heutig,  boppelftnnig,  buntel  verba,  oraculu , 
subst.  n.  ber  z»eibeutigc  Eluibtud  ambigui  par- 
t.itiones;  ambiguorum  plura  genera.  6)  ad.  u n • 
fthtüffig,  unentfd)lojfen  t'mperandi,  ffuturi, 
»alqm  a relinquere,  »eurae  dngftlithe 
Ambilareti,  örum,  m.  f.  Ambivareti. 

AnibiHati,  örum,  m.  gafiifdjc  Böltcrfthafi  an  ber 
Somme 

umbio,  A.  [amb-eo]  1)  httumgehen  um  etiu 
terram  lunae  cursus  proxime;  fmuros  turresque 
urbis  more;  ut  nec  frigidior  Thracam  nec  puriot 
ambiat  (.burd)  Xhracien  fidj  fthlüngelt)  Uebrus 
Bor.;  fundique  ambientibus  ;fid)  aubbreiten) 
rumis;  umgehen  (Oermeibcnb)  detiis  plerumque 
itineribus  patriam  Tac.;  »umgeben  mit  etip. 
plagis  silvas;  »clipei  oras  auro  einfaffen  mit  je. 
2)  bittenb  hcrumgci)cn  a)  bei  benen,  bic  et»  z“ 
entfd)eiben  haben,  (ich  bei  ihnen  bewerben  siu- 
gulos  ex  senatu;  vicatim;  fm.  ut  ob.  ue;  inöbef 
P.  ben  Sanbibaten,  bie  bei  ihrer  Bewerbung  uni 
ein  Elm!  bei  ben  Bürgern  herumgingen  u.  fie  um 
ihre  Stimme  anjpratben,  um  bie  Stimme  bitten 
ambiuntur,  rogantur;  facit  eos  (populus),  a 
quibus  est  maxinie  ambitus;  {Plaut.)  tnngistra- 
tum.  6)  übeth1  bei  jmbm.  um  et»,  anhaltcn, 


ambitio  — amburo. 


51 


imb.  btttenb  angeben  ‘reginam  affatu;  *Lati- 
uom  conubiis;  ‘ Fortunain  sollicita  prece;  fille 
unus  ambiri,  coli;  fambiuntnr  plarimis  nuptiis 
febt  oielc  Säter  müni<hen  il)re  löstet  mit  ihnen 
ja  oerbeiroten  Tac.;  ftantis  sociorum  auxiliis 
ambiri;  fm.  iw/’,  donec  ultro  ambiretur  consu- 
latum  accipere.  3)ao.  ambitio,  önis,  f.  1)  ba« 
B e r u m g e b e u bet  ftanbibaton  in  fRom,  um  fid& 
Stimmen  ju  Beridjaffcn,  ©emerbung  um  ein 
Ehrenamt  burch  perfönlidjeS  SlnbaUen  beim  ©olfe, 
BmtSbemerbung  (erlaubte  u.  gefeplicbe;  ogl. 
ambitu«) , annua;  quid  de  noatris  a. , quid  ae 
eupiditate  honorum  loquarV  2)  bas  nicht  feiten 
tibelnsmerte  Streben,  bie  ®unft  anbeier  ju  ge» 
tmnnen,  bas  ©ulflen  um  bie  ®unft  bet  SRenge, 
Siidf i dj tna^me,  ©aiteil idjf eit  non  committo 
ut  &.  tneä  conturbem  officium  tuum;  dux  intcr 
x (gnnftfuebenbe  SRilbe)  saevitiamque  moderat ub; 
iua  sibi  per  ambitionem  dictum  non  esse ; am- 
Utione  labi.  3)  S^rfnc^t,  (Sljrgetj,  (Eitel« 
feit,  mala  Sali.;  misera,  prava  Hot.;  a.  relc- 
gatä  o^ne  ©teifeit,  ohne  'Düntei  Hör.;  bafp  aud) 
auf  ilnje^en  berechneter  $om«,  ©runt,  ®e  = 
Bringe  magnä  a.  Flatonem  Syracuaaa  perduxit 
A'ej».;  funerum  nulla  a.,  magnoa  viroa  per  am- 
binonem  aeatimare  Tac.  4)  ©eifriges  Stre» 
ben,  §afd)en  nach  etm.  über!)  glonac;  conci- 
ttandae  provinciac  ad  spea  novaa ; ©eifrige 
Bemühung,  magna  a. 

ambitiöse,  adv.  m.  comp.  u.  si«p.  [ambitioauaj 
1)  ebrjüd)tig,  au«  tetjrgeij,  au«  Sucht  ju 
qlcnjen,  aus  Sitelfeit.  2)  aus ® efal(fud)t, 
auch  partetifd),  mit  *u  großer  Siüdfid)t. 
ambitiösns , adj.  [ambitio]  l)  b'rumgebcnb 
um  et.,  etto.  umgebenb,  umfchlittgenb  laacivis 
uederia  ambitioaior  fefter  umfcblingenb  als  ic.; 
ibertr.  ‘ornamenta  ' hochtrabenber  SSortprunf  ’. 
S)  nach  ®unft  ftrcbenb,  um  ®unft  bubleitb. 
gef  all  jüdjtig,  auch  rücffichtSooll,  parteiifd) 
qai  ita  ait  a.,  ut  omnea  cotidie  peraalutet  ; dux 
mdulgena  aanbitioauaque;  auf  ®unfi,  auf  ©et» 
fall  berechnet  rogationea;  amicitiae;  inSbcf.  a) 
iudjSSnuern  u.  gbteti  {teilen  trachtenb,  i'iberl). 
ebtgeijig,  ebrfüchtig,  anfpruchSbott,  eitel 
quse  perterunt  ambitiosi  honoris  causä;  impe- 
r&tor;  homo  minime  a.;  ©mors  auf  (Nachruhm 
errechnet  6)  überh-  nach  et».  eifrig  ftrebenb, 
öafdjenb,  um  ob.  für  etm.  merbenb,  buljlenb 
* Musa  nec  in  plausua  a.  mea  est;  *pro  gnato 
water  a.  suo  fuit;  fprecea  bringenbe  güifpradje 
cmlegenb;  ‘honor  eifrig  gefucht 
imbitus,  ns,  m [ambio|  1)  bet  Umgang  aedium 
um  Jt.;  Umlauf,  Umtreifung  aiderum;  luna 
rarrit  breriore  a.  quam  aol;  ©saeculorum  8reiS» 
toaf;  concr.  fireisbafjn,  Ärümtnung,  S8in  = 
Jung  t secundus  supra  terram;  ‘properantis 
iqna«  per  amoenoa  agroa;  ftreiS,  Saum, 
Ranb  extremitatem  caeli  rotundo  a.  circnm- 
ireie;  ©ÄuSbehnung,  ©ereich;  übertr.  a)  Um» 
feftseif,  weitläufige  Xarftellung  multos 
circa  unam  rem  a.  fecerim,  ai  Liv.  b)  Unttifj 
sec  (qui  dicit)  imagine  et  ambitu  rerum,  sed 
rebu*  incendit  Quint,  c)  f Um  |d|  reib  urig,  d) 
dS  rbet  t.  t.  a.  rerborum  u.  bl.  a.  ©eriobe. 
t)  gefepmibrige  ©emerbung  um  6hicn= 
Sellen  burch  ©eftedjung  u.  bgl.  (ogl.  ambitio), 
kx  de  ambitu;  accuaare,  damnare  alqm  am 
.düs;  ambitum  accuaare,  punire;  de  ambitu 
idem  nomen  alcis;  ©suffragioram  Stimmen» 


erfchleichung.  3)  {Tac.  Plin.  ep.)  =•  ambitio 
®unftbut)lerei,  ©runffucht,  (Ertelteit;  {Tac.) 
©emerbung,  ©ufflen  um  etm.,  uxoriua  eines 
fBeibeS,  auch  nt.  gen.  gerund. 

AmlrivärMi,  örum,  in.  gaüijche  ©ötferfdjaft. 
AmbTrius  Turplo,  Schaufpteler  ju  Jiom , 
genoffe  beS  Xerenj. 

Amblnaretl  f.  Ambirareti. 
ambo  (als  f.  Plaut.),  ae,  o (auch  gern  im  acc.  >= 
ambos,  was  Cic.  nie  gebraucht),  adj.  beibe  (ju= 
fammen  ob.  ju  gleichet  3t'1  hanbelnb)  Bupplica- 
tione  amborum  nomine  et  triumpho  utrique  de- 
creto;  hic  qui  utrumque  probat,  ambobus  de- 
buit  uti;  duae  res  — quae  ambae  in  consulatu 
Murenae  profuerunt. 

Ambracta,  ae,  /.  Stabt  im  {üblichen  Spirus.  $ao. 
a)  AmbriciensiB,  e,  adj. ; subst.  •ensetc,  ium, 
m.  b)  Ambracitis,  .uh-,  f.,  adj.  Ov.  c ) subst. 
Ambräciöta,  ae,  m.  d)  Ambr&cins,  adj.  sinus, 
j.  Golfo  di  Arta. 

Ambrönes,  num,  m.  fettifcher  ©olfSftamm. 
♦ambröslus,  adj.  [äußgoaiot]  göttlich  comae; 
subst.  ambröstu,  ae,  f.  [dpflpoola]  ?lmbrofia 
1)  Speife  bet  ®ötter;  bah-  sunviolum  dulci 
dulcius  ambrosia  Ct.\  cum  ita  dicat  ipse,  ut 
ambrosia  alendus  eBse  videatur  Oie.  2)  ‘Salbe 
ber  @ötter. 

AmbrysuH,  i,  f.  Stabt  in  Sßlj0«®- 
Ambüb&lae,  ärnrn,  f.  [fljtifdheS  SBort]  eine  Hirt 
Xänjerinnen  ob.  ©ajabeten. 
ambfiläcrum.  i,  n.  [ambuloj  ©romenabe,  Spa» 
jiergang,  Plaut. 

ambälätio,  önis,  f.  [ambulo]  1)  baS  Stuf»  u 
Slbgehen,  Spajierengehen,  ber  Spajicr» 
gang.  2)  ©romenabe  ‘Magni  ber  ©ortilus 
beS  ©ompejus.  ©ab.  dem.  ambulatinncüla,  ae,  f. 

tumbu  lato  rinn,  adj.  [ambulo]  ium  p i n » u. 

^ergehen  eingerichtet,  turres  Stolltürme. 
ambulo,  1.  [ambio]  intrans.  umhergehen  (ohne 
beftimmten  gmeef,  meift  jum  Sergnügen),  man» 
beln,  einhergehen,  fpajieren,  in  hortis  cum 
Galba;  in  litore;  ’superbus  pecuniü;  auch  0. 
natürlichen  ungenierten  Schritt  beS  SReifenben,  ®e» 
fchäftigen,  wanbern,  auftreten,  jugehen, 
m a t f <f) i e r e tt  si  recte  ambulaverit;  bene  am- 
bola,  ambulato  reife  glüdlich  Com.;  bene  am- 
bula8ti?  Plaut';  ambula!  nur  fort ! in  ius  Ter.; 
auch  #•  Solbaten  marfchiercn  eodem  modo 
Caesar  ut  etc.;  (Caes.  b.  Cic.)  milites  ambu- 
lando  (burch  blofee  Spojiermärfche)  bellum  con- 
fecerunt.  2)  trans.  mit  acc.  beS  (Raumes,  über 
ob.  auf  welkem  jmb.  geht  cum  (Xerxes)  — 
maria  ambulaviaset , terram  navigasset. 
amb-üro,  3.  1)  berfengen,  anftedten,  b.  geuer, 
Slibe,  b.  ber  .pipe ; auch  t»-  ber  jerftörenben 
Rraft  beS  gtofteS,  multorum  artus  ambusti  vi 
frigoris  (erfroten).  2)  übertr.  amburet  ei  misero 
corculum  carbunculus  Plaut.;  partic.  ambustus 
b.  Schaben,  ben  jmb.  überh-  u.  insbef.  am  ©er» 
mögen  erleibet  ftot  circum  me  iactis  fulminibus 
quasi  a. ; qui  ambuatas  fortunarum  mearum 
reliquias  suaa  domos  comportari  iuberent  fdjort 
jiemlich  abgebrannten,  heruntergefommenen;  inSbef. 
bor  ®erid)t  jwat  nicht  nerurtctlt,  aber  auch  nicht 
fretgefpTochen,  Bon  bei  gnftanj  abfolbiert,  qui 
collegae  damnatione  et  sua  prope  a.  evaserat 
taum  mit  heiler  !paut,  noch  mit  einem  blauen 
Buge;  fchetäh-  l'brie  propriis  Hör.  sat . 1, 
10,  64. 


4* 


52 


ambnstulatns  — tmo. 


aiubustälätns  (amb  u.  ustulo]  um  u.  um  Bet  - 
biannt  flaut. 

Amellus,  i,  m.  bic  '-öirgi leafter  Verg. 
AmeurtiniM,  i,  m.  glufj  am  Ätna;  and)  adj.  flu- 
tnina  Ov. 

A-mens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  finnloö, 
aufjer  firf),  geifteöabroefenb  terrore,  invidiA, 
"förmidine;  viuo  et  venere  Liv.;  *amens  auimi. 
ämentätus,  adj.  [amentum]  mit  einemSd)rourtg= 
tiemcn  nerfebcn,  hastae  nur  im  Silbe  bie 
fertigen  eile  Oie.  de  or.  1 §.  242. 

Amentia,  ae, /.  [amens]  Siltnlof igfeit, ©eifteb- 
abmefenbeit,  tollbeit, 
ümeutum,  i,  «.  ffiurf--  ob.  S<f)mungriemen  an 
einet  SJanje;  »amenta  (©efefjoffe  an  ben  SRiemen) 
torquent. 

Arneiln,  ae,  f.  Stabt  in  Umbrien.  San.  A inert- 
nna,  adj.;  auch  ju  einem  Amerinum  castellum 
in  (Etrurien  gehörig,  praedia  Plin.  ep.;  s übst. 
-rlnl,  örum,  m. 

Amöriülu,  ae,  /'.  Stabt  im  Sabinerlanbe. 

Arnes,  Tti»,  m.  Stcllgabel,  auf  toeltber  ein  9lef) 
„jum  Sogeifang  befeftigt  wirb. 

AmistraUis,  i,  f.  Stabt  auf  ber  Ulorbliifte  Sici= 
lienö.  lau  AmestrAtinus,  adj. , imbst.  -tlnl, 
örum , m. 

Ainica  f.  amicus.  — Auiice  {Plaut,  aud)  -etter), 
ade.  [amicusj  freunbfdjaf tlid),  mo^ltuollenb 
a.  l'acia;  amicissime  loqui  de  Caesars;  *gem, 
tuillig  pauperiem  pati. 

Amicio,  -ictum  4.  ( jut.  amicibor  Plaut.)  [amb- 
iacio]  eigtl.  umtoetfen,  se  ob.  pass,  amicior 
fidj  umioerfen,  umneljmcn,  umhüllen,  !lei= 
ben,  mit  einem  Obertleib  amictus  pallio,  togfi, 
laenä;  f«e  fid)  anf leiben;  fatnicitur  er  giebt  ber 
loga  ben  gehörigen  galtenmurf  (o.  auftretenben 
Siebitcr).  ^ueru.  *amictus  nube  candentes  umeros 
umbüllt  je,  *amictae  ntibus  tilmi  o.  Sieben  bie&t 
umfd)lungen;  *ossa  pelle  a.  nmftbloffen;  *quid- 
quid  c huit  ia  amicitur  ineptis  eingemidelt  loirb. 
aimcHer  f.  amice. 

ämicitla,  ae,  f.  [amicus]  greunbfd)aft  vetus, 
intima;  est  mihi  a.  ob.  suni  in  amicitia  cum 
alqo  ftebe  in  freunbftbaitUdjet  Setbinbung  mit; 
a.  est  inter  alqos;  amicitiam  facere,  iungere, 
coniungere,  getere,  dimittere,  dissociare,  dis- 
suere,  discindere,  renuntiare;  bäujig  0.  Söllern 
ob.  Staaten,  greunbjd)aftAbünbniiS,  freunb-- 
lidjeö  Ser^ältnib;  aud)  graves  principam  a. 
o.  erften  triumuirat  Hör.;  meton.  pareet  ami- 
citiis  greunbe  Oic.\  ex  intima  eiuB  a.  Tac. 
Amictus,  us,  m.  [amicioj  1)  bic  Slrt,  ba«  Ober  = 
f leib  umauincrfcn,  ber  Ummurf,  galten= 
rourf,  bie  traperie  imitari  amictum  «leis  2) 
bet  Umrourf,  ba«  alb  Ummurf  bienenbe  ®e= 
niaub,  inäbef.  "tDberfleib,  Sftantel;  aud)  *B. 
bet  ft opf bebetf ung  capita  Phrjrgio  velamur  a.; 
aurato  eircumvelatur  a.  8)  *tp.  nebulae  bid)t 
um^üdenber  Siebei;  caeli  bie  umgebenbe  iiujt. 
Aniicülu,  ae,  f.  [dem.  u.  amicaj  liebe  greun- 
bin;  Siebten. 

amlcülum,  i,  n.  [amicioj  üKantel. 
kmicülus,  i,  m.  \dem.  o.  amicusj  baj  greunbs 
d)en,  ber  liebe  greunb. 

Auiicus,  [amoj  1)  adj.  m.  comp.  u.  sup  , bt- 
freunbet,  geneigt,  mo^lmollenb,  günftig 
tribuni  a.  sunt  nobis;  cum  amicior  omnium  Ü- 
bertati  quum  suae  luerit  dominationi;  succes- 
sor  amicissimus;  rMusis;  *quam  sibi  non  sit 


a.  mie  jetjr  er  fitb  felbft  b«fdi  »quid  te  tibi  red 
dat  a.  mit  bir  jufrieben;  *dtves  Uerculo  a.  burdj 
bie  $jmlb  beb  ic.,  *aures  geneigte,  *vultus;  »ven 
tus,  "tempus  miUtommen;  dare  alqd  a.  animo 
feinem  lieben  gütlid)  t^un  (mie  q:(lot  b 

hom.)  Hör.  II)  »übst.  I)  -ns,  i,  m greunb, 
amicissimus  meus  mein  befter  Ort.;  veritatis;  in 
politischen  Serbältniffen  socins  atque  a.;  eocius 
et  a.  popuU  Romani;  aud)  *©önnet,  *®enoffe, 
©effi^tte;  im  pl.  hofleute,  Siatgeber,  SOÜi 
niftcr  eine*  giirftcn.  2)  -a,  ae,  f.  o)*5reunbin 
b)  (Dirne,  Setiebte. 
ä-intgro,  1.  fortjieben  Romam  Liv. 

Äminaens,  -neu«,  adj.  vinnm  au i einer  Qte flenb 
im  picentift^en  ©ebiete  Verg 
Amisin,  ae,  m.  bie  6mS  Tac. 

Amlsslo,  önis  f.  (einm.  Nep.  Ale.  6,  2 -«Mas, 
us,  m.)  [amittoj  ba«  Serlitren,  ber  (Seeluft 
oppidorum,  dignitatis,  fregni,  amiconun ; fburdi 
ben  tob  tanti  viri. 

Ämisus,  i,  f.  Stabt  in  $ontub.  tau.  Amiaöni, 
örum,  m. 

Amlta,  ae,  tonte,  beb  Saterö  Stbmefter. 
Amlternum,  i,  n.  Stabt  im  SabineTlanbe  tau 
«)  Ämlterninus,  adj.;  subst.  -ntnl,  örum,  tu. 
b)  *£miternus,  adj. 

Amitto,  3.  [per/',  sync.  amieti  ft.  amisisti  Ter  , 
amissis  ft.  amiserts  Plaut]  1)  fortfe^ietetf* 
fahren  taffen,  Ioilaffett  amitte  intro  — lafj 
mid)  inö  ^iaue,  hanc  frei  laffen,  crum  hinc  nad) 
häufe  fd)iden  Plaut. ; anulum  fallen  laffen  2>r. ; 
{Gurt.)  matnros  fructus  per  inertiam  e mani 
bus;  praedam  de  manibus,  ex  oculis  manibus- 
que;  tp.  eventum  ornnino,  sensum  maloram  ent; 
geben  bem  ic , fortitudinem  aufgeben,  occasio- 
nem,  tempus  uitbenugt  ootbeigeben  laffen;  tidem 
fein  ©ort  breiben  Nep  ; sacramentum  amittitur 
mirb  ungültig,  aufgehoben;  spem  aufgeben.  2) 
Bcrlieten  tburd)  ob.  ohne  eigene  Sebulb,  aue 
®erfeben,  3ufaD)  pecuniam;  Decius  amisit  vitam, 
at  non  perdidit  bat  baö  Sieben  Betloren,  aber 
nicht  unnüf  roeggemorfen;  causam,  litem;  cla«- 
sem,  oppidum,  rem  publicam;  aspectum,  lu- 
mina,  oculos;  civitateui;  corpus  et  vires;  digni- 
tatem,  virtutem,  honestatem;  optimates  bie 
©unft  ber  tc.  Nep.;  *fidem  bie  ©laubmütbigfeit; 
bur^  ben  tob  Bcrlieten  lilium,  uxorem;  subst 
amissa,  örum,  et.  bat  Verlorene. 

Ammon,  Ammönli  f.  Hammon,  Hammonii. 
amnlcöla,  ae,  [amnisu.  colo]  an  einem  Strome 
beimiftb  Bslix  Ov. 

amnlcälns,  i,  m.  [dem.  o.  amnis]  Liv.  — anmis, 
is,  m.  1)  Strom  (breiter  u.  tiefer  glufe,  f (bi  ff  bar 
u.  unmittelbar  ine  SReer  gebenb)  "Strömung 
secundo,  fadverso  ftromabmarti,  ftromaufrodrt«.; 
m.  SRüdjitbt  auf  ben  Stromgott  * uxorius ; * S t r o m , 
fflut  Uceani,  Eridani;  »fflalbftrom.  ®ieB=, 
©ilbbad);  *8)atb.  2)  *©affer  ob.  glüffig 
feit  flberb- 

Amo,  ( fut ■ exact.  aiuacso,  -is,  -int  Plaut.)  1 1) 

lieben,  lieb  bQ^enf  Strn  haben  ut  scires 
cum  a me  non  diligi  solum,  verum  etiam  amari  ; 
magis  te  quum  oculos  nunc  ego  amo  meos  Ter.; 
ulqm  ex  animo,  singulari  amore,  miritice,  unicc  ; 
inter  se  fich  unter  einanbet;  "Musas;  patriaru. 
otium;  horum  nomen,  orationem,  vultum,  iu- 
cessnm;  Alexidis  manum  (hanbfdirift);  ea,  quae 
secundae  res  nmant,  luscivia  utque  superbia  in- 
cessere  Sali.  Jag.  41,  8;  *herb;l  lapatlii  pratit 


amoene 


amphora. 


53 


amantis;  tut  ferme  amat  posterior  adulatio; 
•ianua  limen  bleibt  gern  oerfd)loffen;  nt.  inf. 
paus.,  qune  ira  fieri  amat,  eigtl.  acc.  c.  inf., 
betten  ©efchehen  (w ai)  bei  3«rn  gern  fiet)t  ob. 
bat  Sali.  Jug.  34,  1:  hic  ames  dici  pater  atque 
princeps  laR  bir  gefallen,  genannt  gu  Werben  Hör., 
*m.  inf.  act.  etw.  gern  tt)un,  gu  thun  ge; 
raobnt  (ein,  aurnm  per  medios  ire  sateüites. 
3n#bef.  ai  finnlitb  lieben  (tm  eblcten  u.  unebteren 
Sinn  be®  'Sorte®)  alqm,  alqam  bef.  abtot.  ein 
Siebeioethältni®,  eine  ©eliebte,  ein  RRäb-- 
tben  b“ben  6)  al«  Bittformel  «i  me  amas,  si 
qu  dquani  me  amas.  c)  (Com.)  ita  (sic)  me  dii 
(bene)  ament.  ob.  amabunt  fo  Wahr  mir  ©ott 
helfe,  'wahrhaftig’;  au 4 ai*  ©rufe,  dii  te  ament 
qtüfe  hilf)  ©ott!  Plaut,  d)  se  a.  o.  eiteln  TOen- 
Rhen,  oon  fidj  eingenommen  fein  Hör.  e) 
ÄottBerf.)  alqm  de  ob.  in  alqa  re  jmbm.  für 
etw.  fid)  oe xpf liebtet  fühlen,  nerpflidjtet, 
oerbnnben  fein,  tanf  wiffen;  auch  bl.  amo 
te,  merito  te  amo  Plaut.  Ter  -,  credo  hunc  me 
non  amare  (mit  mir  guf  rieben  fei).  At  ego  me 
amsri  (bin  mit  mir  jufrieben)  Cie.-,  bat),  bei  Sitten 
Äonoerf.)  »mabo  ob  amabo  te  eigti.  id)  werbe 
bir  fehr  Derbunben  fein  — fei  fo  gut!  ich  bitte 
fe|r!  auch  nt.  nt  ob.  ne,  ecin  quid  te  amabo  ut 
facias  Plaut.;  amabo  te,  ut  illuc  transeas  Ter.; 
amabo  te,  ne  — assignes  de.;  amare  te  - ait 
multum,  nt  — deferas  Plaut. 

imneni,  ade.  [amoenus]  ergöfclid),  anmutig 
Plaut.;  amoeniesime  habitare  Plin.  ep. 

imoenltas,  ätis,  f.  f amoenus]  1)  in  flaff.  tßrofa 
irrt  nur  ÜInnei)mlirf)feit,  Siebltchleit,  Sei}, 
reijenbe  Sage  (n  Stabten,  ©arten,  ©egenben) 
flaminie.  hortorum,  domus,  orarum  et  litorum ; 
pl.  ad  deleetandum  anmutige  Sefifctümer,  um  fnf) 
beran  gu  ergäben.  2)  iBoi;  u.  nad)U)  übetf). 
$eig,  2iebtid)leit  (nitfjt  ohne  üblen  Sieben; 
begriff)  sitae  baS  oergnugliche , üppige  Eeben; 
•moenitates  intempestivae,  verborum,  orationis 
Plaut.-,  als  SieblofungSwort,  mea  meine  §olbe, 
■Säfte  Plaut. 

tmoenns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  füerw  m.  amo) 
l)  in  Haff.  Stofa  faft  nur  n.  Slaturfthflnheiten, 
lieblich,  reijenb  locus,  ager,  ripa,  litus,  *rosa, 
•aorae,  *aquae,  fhorti;  ‘itubrt.  pl.  n.  anmu- 
tige, reigenbe  ©egenben  Asiae,  litorum.  2)  p 
esberen  Singen  annehmlith,  lieblith,  mit 
üblem  Slebenbegrij?  cultus  amoenior  (gu  eleganter 
tngng)  quam  virginem  decet  Liv.;  vita,  ingc- 
aium  Tac.;  hic  me  amoenitate  amoeua  (mit 
ntgerorbentlicbet)  amoenus  onerarit  dies  Plaut. 

i-möllor,  4.  dtp.  \ inf.  pass,  amolirier  Plaut.]  1) 
mit  anftrengnng  fortbewegen,  =f (Raffen,  bei- 
feite fchaffen,  entfernen  oWecta  onera,  +ob- 
stantia  silvarum;  tpriu»  (illos)  ab  ocnlis  mor- 
talmm  amolita  natura  est,  quam ; (Ter.)  uxorem; 
«?  Reh  fortmachen,  Rd)  paden  Ter.;  omnia  tyran- 
nidis  vestigia.  2)  abwenben,  befeitigen  fde- 
(iecns;  finridiam  crimenque  ab  alqo;  auth 
m bei  SRebe  etw.  beifeite  fefcen,  aus  bem 
Spiele  Taffen  a.  et  amoveo  nomen  meum  Liv. 

aiadmnm,  i,  n.  [apapov]  eine  ©cwürgRaube,  ba® 
Amomutn  (Cixsus  vitiginea  L.),  bah-  auch  bie 
©ewürgtraube  be4  Slmomum  u.  ber  barauS  be> 
reittte  ©alfam. 

wör,  öria,  m.  [amo]  1)  bie  Siebe  in  (erga)  me; 
iurenum  puerorum  gu  ben  ic. ; patriae,  litera- 
rum;  fraternus  gu  bem  SBrubet  tc.;  in  amore 


esse  alcui  p.  jmbm.  geliebt  werben;  habere  in 
amore  alqm,  amorem  erga  alqm;  mihi  est  in 
amoribus  er  Wirb  B.  mir  geliebt;  amores  homi- 
num  in  te;  ‘flagrans  Siebeäglut;  'lentus,  *tur- 
pis;  m.  gen.  subj.  u.  ob).;  *primus  Siebeierllü 
rung;  *Siebe  ber  tiere;  *pl.  Eiebfdjaften  a. 
et  hae  deliciae  quae  vocantur;  *Siebe®Ber 
höltni«,  ;hänbel  dulces,  lascivi:  nuptaruro 
mit  tc.;  ’perfonif.  bet  Siebeägott,  Slntot.  Gu- 
pibo,  auch  pf-  2)  ber  geliebte  ©egenRanb,  Sieb 
ting  amores  ac  deliciae  tuae,  Roscius:  + amor 
et  deliciae  gen»ris  bumani;  *bie  ©eliebte  31 
tp.  heftifri  Begierbe,  SuR  gu  etw..  Sucht 
stupri,  consulatus,  cognitionis,  amicitiae,  'ha- 
bendi Habgier,  ’argenti. 

Amorgos,  (-us),  i,  f.  eine  ber  fporabifchen  Unfein, 
j.  Morgo,  Tac. 

amätto,  önis,  f.  [amoveo]  bie  (Entfernung,  bn® 
fflegfdhaffen,  doloris. 

A-mfireo,  2.  fortbewegen,  =fchaffen,  entfer 
nen  (oft  B etw.  Unangenehmem  ob.  Säftigem) 
alqm  ex,  ab  alqo  loco;  se  R<h  f ortmathen,  Rd) 
entfernen  Ter.,  Liv.;  *boves  per  dolam  = ent 
wenben;  +alqm  in  insulam  Betbannen.  §ietB. 
benehmen,  befeitigen,  entfernen  suspicio- 
nem  ab  alqo  Plaut.;  libidinem,  odium,  metum, 
molestiam;  culpam  a se;  sensum  doloris  a sen- 
tentia  dicenda  auf  ba®  Urteil  nicht  einwitlctt 
laffen;  amolior  et  a.  nomen  meum,  f.  amolior 
2);  amoto  ludo  Spafi  beifeite  Hör. 

Amphlärius . i,  nt.  Sobn  beä  Citle«  u.  ber  $jp 
permneftra,  ©emahl  btt  Sripbple,  Sehet  u.  Jtaunv 
beutet  gu  9lrgo4.  ®ao.  a)  * AmpliiärAlde»,  ne, 
m.  männlicher  9lad) lomme  be«  Ämph-  •=»  9Tlf; 
mäon.  6)  * Amphiariteus,  adj. 

amphTbSlIa,  ae,  f.  [äuyißolta]  gweibeutig 
leit,  Doppelfinn  amphiboliam  versus  intelle- 
gere  Cie.  div.  2 §.  116;  acuta  fam  7,  32,  2 (ugl. 
ambignitai). 

AphictySnes,  num,  m.  bie  «mphilthonen , 83er- 
binbungen  gu  rcligiäfen  mehr  als  gu  politifdfen 
Rwedeu  n.  bennd)barten  ®6lferf(haften  in  ©riechen 
lanb;  bie  midjtigRen  waren  bet  ®unb  bei  (Delphi 
u.  ben  Ihermopplen. 

Amphilficnl,  drum,  m.  Bewohner  bet  Sanbfchaft 
AmphTlöchla,  ae,  f.  im  norböftl.  'Sdarnnnien . 
ber  Jiauptort  Argos  AmplitlÖchTcnni. 

Amphflöchus,  i,  m.  1)  Sohn  be«  «mpbiarau«, 
fflrünber  o.  griechifthen  Stabten  an  ber  JlüRe  p. 
Gilicien.  1)  Sohn  beä  Sltfmäon  u.  ber  TOanto, 
Seher  gu  Dropu*. 

Amphinn,  onis,  m.  Sohn  bf«  3upiter  u.  ber  Än- 
tiope,  ©emahl  bet  9Robe  ©r  legte  bie  Burg  gu 
SEheben  au,  wobei  bie  Reifen  u.  Bäume  ben  tönen 
feiner  Epra  gefolgt  fein  follen.  tat).  Amphi- 
önius,  acO- 

AmpbTpölls,  is,  m.  Stabt  in  SDlacebottien.  tat) 

AmphTpölit&nng,  adj. 

Amphlss«,  ae,  f.  .fwuptftabt  im  Sanbe  ber  ogoli- 
fthen  EoTrtr. 

amphTtheStnim,  i,  n.  fdaqu&eorroov]  Slmphi1 
theater,  Sthauplap  für  (fechtet:  u.  tierfämpfe 
mit  terraffenfärmig  auffteigenben  Sipen  Tac. 

Amphitrite,  es.  f.  ©öttin  be®  ajlcere«,  bah-  *3Reer. 

Amphitrfio  (Plaut.),  -tryon  (OtO,  önis,  tu  Sohtt 
beä  Sllcäu«,  Sönigä  0.  tirpuä,  ©emahl  bet  SUB 
mene.  tao.  *AmphltrJöntades,  m.  — .^erculeö 

ampböra,  ae,  f.  [dfwpoofwe]  1)  rin  WefäR,  meift 
au®  thon  u.  mit  grnet  ^cnfeln,  gum  Hufbewahren 


54  Amphrysus 

be*  SBeine«,  bcr  ftrug.  2)  ein  Sltap  o)  für  glüf= 
figfeiten,  ungefähr  ==  2 umae  b)  (gen  pl.  auch 
umphorüm)  jur  Seftimmung  ber  ©röpe  eine« 
Skiffe«  (infoftrn  eine  a.  = 80  fßfunb). 
Amphrysus,  i,  f.  Stüftenflup  in  Ipeffalicn,  an 
weitem  WpoBn  bie  gerben  be«  fiönigä  Slbmetu« 
geweibet  paben  foB.  Dao.  * Amplirjslus,  adj, 
sara  d.  SJorgebirge  SeppRtium,  im  Sanbe  bet  au« 
Ipeffalien  ftammeuben  Socri  Ebijcppprii  Ov.; 
vates  t>.  ber  SibpBc,  »eit  fle  SpoBo  begeifterte 
Verg. 

mnple,  adv.  m.  camp.  u.  mp.  [amplus]  1)  reilp  • 
lidj,  anfepntiip,  bebeuteub  munera  amplis- 
sime  missa.  2)  ergaben,  ȟrbcBoll,  grojp 
artig,  f>rä(^tig,  ^esclic^  exornare  triclinium; 
amplissime  efferri;  sublate  ampleque  dicentea. 
3n*bef.  ampliu»,  adv.  bef.  B.  ber  Huäbepnung 
in  ber  8fit/  weiter,  länger,  ferner,  mepr 
non  luctabor  tecum  a.;  proelio  non  a.  lacesait; 
(fettner)  in  pdperem  ftärfer  invitare 

Ter.-,  multo  etiam  a.  Catn. ; bef.  bei  3ap!enam 
gaben  mit  Betriebener  ftonftruftion  a.  sunt  Ber 
menseB  mepr  at«  ic. ; triennium  a.;  a.  centum 
cives  Romani;  septingentos  iam  a.  annos;  quod 
(spatinm)  est  non  a.  pedum  DC  mepr  beträgt 
al«  IC. ; non  a.  quam  terna  milia  aeris ; trienmo 
a. ; a.  horis  quattnor  fortissime  pugnaverunt, 
3n*bef.  a)  weiter,  überbie«,  baju,  jonft 
noep,  notp  mepr  quid  vis  a.?  qnid  quaeris  a.? 
et  alia  a.,  non  dico  a.,  nihil  dico  a.;  hoc  a. 
noep  weiter,  noep  ba»u;  feo  a.;  nihil  ob.  nec 
a.  quam;  feüipt.  nihil  a.  quam  ob.  nec  quid- 
quam  a.  (sc.  agit)  quam  etc.;  auep  cBipt-  nihil 
a.  fonft  nitpt«,  nur  baä,  niept  mepr  Ter.,  Oie.  6) 
al«  t.  t.  a)  bet  im  Senat  Stimmenben  Servilio 
assentior  et  hoc  a.  (überbie«)  censeo.  ß)  al« 
geritptl.  t.  t.  amplius  non  peti  baft  fpätcr  tein 
weiterer  Slnfptucp  gemacht  werben  bürfe;  amplius 
pronuntiare  auf  weitem  ©ewei«  erfennen,  B. 
JRidjtei,  wenn  eine  Sacpe  noip  niipt  pinlangtidp 
ttar  u.  beSpatb  ju  Bertagen  ift;  Bgl.  amplio. 
amplector,  3.  ( imper . amplectitote,  partic.  perf. 
pass.  Plaut.)  dep.  [am  u.  plecto,  nlixm]  1)  eigtl. 
ftd)  um  etw.  ob.  jmb.  fleepten,  bap.  mit  ben  St» 
men  ob.  §änben  umfdjlingen,  umfaffen  genua 
Plaut.,  sara  manibus,  (Tac.)  aram,  “divum  si- 
mulacra,  ’dextram,  *non  posaunt  amplexae 
adire  einanber  anfaffenb,  .panb  in  §anb;  auep 
wie  mit  armen  ob.  Sänben  umfcplingen,  um- 
faffen, umgeben,  umjtpliefjen,  umringen 
compedes  crura  Plaut.-,  hostinm  aciem;  locum 
munimento,  fexedrü  et  porticibus;  ignis  proxima 
quaeque  et  deincepa  continua  amplexus  ergriff; 
•murus  urbem.  2)  übertr.  o)  et»,  ergreifen, 
annepmen,  willtommen  peifjen,  benupen 
alqm  tamquam  obsidem  consulatus  mei;  liben- 
ter  talem  animum;  victoriam  pro  sua;  focca- 
siones.  6)  jmb.  ob  et»,  mit  Siebe  umfaffen, 
lieben,  poippalten,  auf  etw.  SBert  legen 
alqm  amore,  amicissime;  hoc  se  uno  fiep  etw. 
ju  gute  tpun  Hör.  sat.  1,  2,  53;  tanto  amore 
suas  possessiones;  omni  vi  regium  nomen;  rem 
publicam;  artem;  ius  civile  vehementissime ; 
nobilitatem  et  dignitatee  hominum.  c)  etw.  mit 
bem  ©eift  umfaffen,  burtpbenlen,  erwägen 
iudex  non  omnia  consilio;  cogitationem  toto 
pectore.  d)  etw.  umfaffen,  unter  et».  auf= 
nepmen,  begreifen  alqd  virtntia  nomine,  sen- 
tentiä  suü;  ceterorum  suppliciorum  omnes 


— amplus. 

acerbitates;  in  fiep  faffen,  entpalten  ea  regio 
quot  non  urbes  modo  sed  gentes.  e)  in  ber 
jnrfteHung  umfaffen,  befpretpen  argumentum 
pluribuB  Terbie,  omnes  res  per  scripturam; 
*cuncta  versibus;  auep  jufammenf aff en,  fum- 
marifep  bepanbeln,  idem  virtutis  nomine; 
omnia  communiter;  omnes  oratores,  qni  ubique 
sunt  aut  fuerunt;  + omnia  genera  breviter.  lad 
a)  awplexor,  dep.  1,  Berflärtte  [form  B.  amplec- 
tor, cigtl.  u.  tp. ; altiBe  [form  amplexato  Ctc.  p. 
Clu.  §.  124.  b)  amplexus,  us,  m.  ba«  Um 
fcplingen,  Umfaffen,  Umarmen  serpentis; 
terrarum  Liv ‘amplexus.  dare  umarmen; 
’petere  alqm,  alqd  amplexu  umarmen  WoBen; 
•teque  amplexu  ne  subtrahenostro;  *ba«  feinb 
Itdpe  Umarmen  beim  Singen. 
amplTflcAtlo,  5nis,  f.  famplifico]  Erweiterung , 
Betgrüperung,  inSbef.  B.  bem  Slebner,  bic 
jleigernbe  ©arjlellung. 

nmpllflcstor,  öris,  m.  famplifico]  Erweiteret, 
©ermeprer  dignitatis  tuae,  rernm. 
ampIYfTeS,  adj.  [amplificus]  prätptig,  perr  = 
l i cp  CL 

ampliftco,  1.  [amplns-facio]  erweitern,  Ber  = 
grüpern,  mepren,  auSbepnen,  nerftärlen 
urbem,  civitatem,  divitias,  fortunain  BCTbeffern, 
Bonum,  voluptatem,  ‘saevum  dolorem,  auctori- 
tatem,  gloriam;  pauci  honore  et  gloria  ampli- 
ficati;  o.  SRebner,  perBorpeben,  in  ein  pel- 
lete«  Siept  fepen,  Bergräpern,  peben  (fo< 
wopl  lobenb  al«  tabelnb),  rem  ornando;  alqd 
dicendo  a.  atque  ornarc;  a.  et  augere,  oratio- 
nem  peben,  pöpern  Scpwung  Berieten, 
nmpllo,  l.  [amplus]  l)  erweitern, Bergrüpern , 
sermepten  *rem  bn*  SBermögcn,  thonorem, 
ftemplum.  2)  t.  t.  ben  ticpterlidpen  Sprnip 
auf  einen  anberen  Jermin  Berfipieben,  Ber: 
tagen  causam  alcis,  hominem  nefarium  bie 
Sadje  be«  ic.;  bis  nmpliatus  est  renB. 
amplTter,  adv.  [amplus]  reicpUdj,  ftattlicp 
Plaut. 

amplTtüdo,  Tnis,  f.  [amplus]  l)  groper  Um  = 
fang,  SBeite,  ©röpe,  9lnfepnli(pleit  urbis, 
simulacri,  cornuum,  corporis.  2)  tp.  a)  bie  bur<p 
ipren  Umfang  imponierenbe  ©röpe,  ©ropartig  = 
leit,  Erpabenpeit  nominis,  animi,  rerum 
gestarum;  araplitudines  quaedam  bonorutn ; auip 
b.  ber  fRebe,  @(pwung,  ©ropartigteit,  reiepe 
gülle  be«  SuSbrud«.  b)  Slnfcpen,  ©ürbe, 
§opeit,  angefepene  Stellung  im  Staate 
maiestas  est  a.  ac  dignitas  civitatis;  ad  sum- 
tnam  a.  pervenire. 

amplius  f.  ample.  --  amplus,  adj.  m.  comp.  u. 
stip.  1)  umfangreitp,  weit,  geräumig,  grop. 
domus,  enna;  *ter  a.  B.  ©ettjon  'breimal  riefig’ 
2)  siel,  grop,  bebeutenb,  anfepntiep,  r e i cfa  = 
li cp  pecunia  amplissima,  numerus  amplior, 
ampliores  copiae,  ampliora  navigia,  amplior 
pecunia;  divitiae,  negotia,  ampliesima  auctori 
tag;  occasio;  auep  subst.  amplius  ein  meprere«, 
mepr  non  daturus  sum  a.,  qnanto  a.  tempo- 
ris,  obsidum.  ®ap.  a)  ftarf,  peftig  si  forte 
morbus  amplior  factus  siet  Ter.-,  hae  irae  factae 
essent  multo  a.  Ter.;  ira,  speB.  6)  glönjenb, 
glanjBoll,  präeptig,  perrlicp  triumphus. 
funuB,  honores,  epulae,  munera,  praemium,  res 
gestae,  locus  ad  agendum  amplissimus;  am- 
plum  est  e«  ift  eprensoB,  sibi  a.  apud  popu- 
läres futurum  esBe;  a.  Tuscis  ratus  Liv.  c) 


k 


55 


Ampsancti  — an. 


bocbfiebenb,  berühmt,  au#ge}eiebiiet  homo 
virtute  cognita  et  spectata  fide  amplissimus; 
a.  genere;  amplissimo  genere  natus;  amplissiuii 
viri,  magistratus;  a.  et  hone« tue  fatniliae; 
iiGbef.  amplissimus  al«  Tiiel  für  hohe  Staat#- 
würben:  %oä)  collegium  decemvirale;  sacerdo- 
tium;  honor  (b.  ftonfulat);  ordo  (B.  Senat); 
amplissimorum  ordinum  viri  delecti  au#  bctn 
Staube  bet  Senatoren,  Witter  ob.  Iribuni  atrarii; 
n.  comp,  ego  nedilis,  hoc  est  paulo  umplius 
qaam  privatns.  d)  B.  Webnet  u.  bet  {Hebe  mürbe: 
coli,  glänjenb  erat  oratione  satis  a.;  causi- 
üicus  grandis  atque  a. ; orationis  genus. 
impsancti  f.  Ainsancti. 

Ampsirarii  (Ara»  ),  örum,  m.  germanifthe  Sölfer= 
idjoft  am  linfen  Ufer  ber  Wicberem#  Tac. 
impnlla,  ae,  f lolbenförntigr#  ©efäfe  mit  engem 
hälfe  u.  meitem  Saudje,  jum  Wufbewabrciv  Bon 
Salben,  ein  Salben-  ob.  Sd>minff!fif(f)d)en; 
’fp.  b.  bochtrabenber  Webe,  Sombajt  Hör. 
Ta»  ampullor,  dtp.  1.  tp.  eine  bothtrabenbe  u. 
fd)»ülftige  Sjptacbe  führen  tragica  inarte  Hör. 
jmpütatio,  önis.  f.  [amputo]  ba#  Slbfcbneiben 
bei  unnüfcen  Steifer  sarmentorum. 

•im-pito,  1.  l)  ringsum  abfdjneiben,  meg: 
»ufen,  tappen,  abfol.;  (Hör.)  falce  ramo»  in- 
otüei.  ^iet».  ’überb-  abfdjneiben,  abbauen 
«Jcui  rasnu»,  numeros,  caput,  membra;  aurem 
alcis;  im  Bilbe  in  corpore  quidquid  est  pesti- 
ferum.  21  bcfdbneiben,  auSpu^en  vitem  ferro; 
tp.  ä multitadinem  eententiarum , narrationes, 
tcolloquia  abfürjen  fnumeros  legionnm  Ber- 
rainbmt;  amputari  moras  Just.,  amputata  loqni 
in  abgebrochenen  Sägen. 

tmpyrus,  i,  m.  1)  ein  Hefter  ber  Eerc#  2) 
«in  Sapitbe,  Batet  bc#  Seher«  SBopju®.  ®ao. 
Anpfeldes,  ae,  m.  = Wlopfuä  Or. 

Amprx,  cis,  m.  l)  ein  ©enoffe  be«  $b'ne»*  2) 
rin  fiapitbe  Or. 

Amsancti  (Amps.)  sc.  lacns,  ein  See  in  Sam- 
Jtiirni  A.  in  Hirpinis  Cie. ; volles  Verg. 

'mal ins,  ii,  m.  König  0.  Älba  Conga, 
tmnrrn,  ae,  f.  [«juöpy  r;]  C 1 f rf)  a u m , = t)  e f e Verg. 
inifelae,  arum,  f.  1)  Stabt  in  fiafonicti,  §cimat 
btt  TioSturen,  ber  Helena  u.  Klfltemnäftra.  $ao 
’AmjelaeuH,  adj.  fratres  bic  3Ho#turen;  aud) 
‘ioartanifcb.  2)  alte  Stabt  in  Satiuni.  — *Amj- 
rlides,  ae,  m.  Sobn  be#  9tmt)tla#,  Erbauer«  0. 
Amyclae  l),  ^pacintbu«. 

Aafens,  i,  1)  Sobn  be«  Weptun,  König  in  Bitbtp 
»int  Verg.  2)  ein  Kentaur  Or. 

«.rajgfMnni,  i,  n.  [apeydaiov]  bie  SRattbel,  ber 
JRanbelletn. 

Injinone,  es,  f.  a)  eine  ber  Xötbtet  bei  Xtanaui. 
b)  Cuetle  u.  Bach  bei  üerne  in  Sfrgoli«. 

Ab jruta»,ae.m  Warne  mebTerermaceboniitber Könige, 
'»nrstls,  idis,  f.  fägtianc]  ba«  Seeren  be« 
Seihet#  in  einem  8«flri  »•  begierigem  Irinten. 
imj thäon,  önis,  m.  Batet  be«  SWelampu#  U.  Bia#. 
Ta».  -thAönlus,  adj. 

m.  biijunftiBe  (fragpartitel  ober,  ober  ob,  autb 
»erfebärft  anne.  1)  eigtl.  nur  gebraust,  um  eine 
(Beite  (britte  u.  f.  m.)  »frage,  foroobl  birette  al# 
■nbirefte,  etnjulciten,  burtb  »eltbe  eine  anbere  au«- 
sricblofjen  mirb,  roobei  ju  bemerten,  bafe,  wenn 
!ae  jmeite  grage  bie  Serneinung  ber  erften  ent= 
hält  (ober  ni^t),  an  non  ob.  necnc  ßebt,  u 
(»or  an  non  in  bireften  u.  inbiretten  biSjunttioen 
Stagen,  jebotb  böufigcr  in  birelten  u.  mit  ÜBicbct- 


botung  be#  Serbum#,  necne  faft  nur  in  inbiretten 
u.  meiften#  ohne  Sieberbolung  be#  SSerbum«, 
utrnm  Milonis  corporis  an  l’ythagorae  tibi 
malie  vires  ingenii  daii?  VoBne  L.  Oomitium 
an  L.  DomitiuH  vos  desernit?  Komamne  venio 
an  hic  maneo,  an  Arpinum  fugiam?  permultum 
interest  utrom  perturbatione  aliqua  animi  an 
consulto  et  cogitata  fiat  iniuria;  Gabinio  dicam 
(obtrectatum  esse)  anne  Pompeio  an  utrique? 
interrogatus  tria  panca  sint  anne  mnlta;  sor- 
tientnr  an  non?  Corinthiis  bellum  indicamus  an 
non?  dicam  huic  an  non  dicam?  Sunt  baec  tua 
verba  necne?  Dii  immortales,  sit  Latium  deinde 
an  non  sit,  in  vestra  manu  posuerunt;  Anti- 
gonus  nondum  statuerat  conservaret  Eumenem 
necne;  dii  utrum  sint  necne  sint,  quaeritur. 

2)  (tbeinbar  in  einfachen,  bef.  rein  rbetorifibcn  ar- 
gumentierenben  ob.  miberlegenbeu  (fragen,  jebotb 
fo,  bag  immer  eine  oorbergebenbe  (frage  fitb  er« 
gänjen  lägt,  a)  bat  bie  ju  ergänjenbe  (frage  be  - 
tabenben  Sinn  u.  ift  im  allgemeinen  (o  ju  faf« 
fen:  Serbält  fi A’i  nicht  (o?  3ft  bie#  nicht 
»abr?  (ülaubft  bu  bie#  nicht?  u.  bgl.,  fo  beu- 
tet ber  Webner  burdj  bie  (frage  mit  an  an,  bog 
bie  Bejahung  berfelbcn  oertebrt  fein  würbe  u. 
unjuläffig  fei,  bab.  bef.  jum  Kuöbrud  ber  Jjronie, 
u.  bcjtätigt  ob.  begrünbet  auf  biefe  SBeife  ba# 
SBorbergcbenbe,  im  Seutfchen  ober,  ober  etwa, 

Wenn  eine  (frage  »orauägebt,  worauf  bie  mit  an 
eintretenbe  (frage  Bermutung#roeife  bic  Antwort 
giebt,  blo#  etwa,  quasi  vero  consilii  sit  res,  ac 
non  necesse  sit  nohis  Gergoviam  tendere.  An 
dubitamus  quin  Komani  iam  ad  noe  interficien- 
dos  concurrant?  Sigtl.  3ß  bie«  nicht  au«gemad)t? 
Steßt  bie#  nicht  feft?  Ober  lönnen  wir  , zweifeln 
tc.?  3wccfeln  wir  beitn?  Nescio  ecquid  ipsi 
nos  fortiter  in  re  publica  fecerimus;  si  quid 
fecimus,  certe  irati  non  fecimus.  An  est  quid- 
quam  similius  insanioe  quam  ira?  Quid  dicis? 
an  bello  fugitivorum  Siciliam  Tirtute  tua  libe- 
ratam?  etwa  baf;  je.  b)  bat  bie  ju  ergäitjenbe 
(frage  Berneinenben  Sinn,  fo  beutet  bet  SHcbncr 
bur^  bie  mit  un  eintretenbe  grage  an,  baf)  bie 
Serneinung  berfelbcn  oertebrt  fein  würbe  u.  un= 
juläffig  fei,  mithin  bicfelbe  bejaht  werben  müffe, 
häufiger  ftebt  aber  in  biefem  (fade  an  non  al#  an, 
im  jeutfeben  ober  nicht,  qnidnam  benefieio 
provocati  facere  debemus?  an  imitari  agros  fer- 
tiles,  qui  multo  plus  efferunt  quam  aeceperunt? 
(müffen  mir  beim  nicht  tc.).  Antonii  lege» 
etiamsi  sine  vi  essent  rogatao,  censerem  tarnen 
abrogandas.  Nunc  vero  cur  non  abrogandas 
censeam  quas  iudico  non  rogatas?  An  illa  non 
graviBsimis  ignominiis  sunt  notanda,  quod  nnus 
Antonius  palam  secum  habuit  armatos? 

S)  bic  Srgönjung  eine#  (ftagefape#  Bor  an  finbet 
auch  ftatt,  wenn  an,  nnd)brücfUd)er  an  vero,  eine 
fogenaitntc  argumentatio  a minori  ad 
maius  einteitet,  inbem  oon  einem  unjweifelbnft 
fichcm  geringem  ©egenftanb  ein  Schhtfj  auf  einen 
jweifelbaften  bebeutenbene  gemacht  wirb,  ober 
etwa,  an  Scythes  Anacharsis  potuit  pro  nihilo 
ducere  pecuniam , noßtrates  philosophi  non 
potuerunt?  An  vero  vir  amplissimus  P.  Scipio 
Tib.  Gracchnm  mediocriter  labefactantem  sta- 
tum  rei  publicae  privatus  interfe-it,  Catilinnm 
— non  consules  perferemus? 

4)  auch  ben  (fomteln  haud  scio,  nescio,  du- 
bito  (dubium,  incertum  est)  an,  welche  ben  Sinn  y 


56 


Anaces  — Andraemon. 


einer  Peftpeibenen  Behauptung  pabrtt  (im  ®eut= 
fipen  = icp  wcig  nicpt,  icp  jmetftc  ob  nidjt, 
nielleitpt,  roaprftpeinlicp,  bütftc  roopl, 
mödjte  wopt)  unb  mit  nod)  gtögerer  Surücf: 
pallung  haud  eeiam  an  ob.  aubitem,  dubi- 
taverim  an,  liegt  urfprünglid)  eine  (frage  ju 
®runbe.  3fl  übrigen«  bic  beid)  eibene  ©cpauptung 
negatio,  io  iß  natp  Haff.  Spracpgebraudj  haud 
scio  U.  {.  to.  an  non,  nullus,  nemo,  numquam 
etc.  ju  (agen,  tuäptenb  natpll.  unb  fpätlat.  Siprift 
ftctter  ebne  pinjugefügte  Negation  beftpeiben  net 
neinen  nescio  an  melius  patientiam  dicere  poa- 
►im  id)  tönnte  nietteidjt  ricpnger  je.;  dubito  an 
VenuBiam  tendam  ob  icf)  nicpt  imcp  ®.  eilen 
ioD;  dubito  an  (id)  mödjte  Wogt)  hunc  primum 
omnium  ponam;  dubito  an  turpe  non  sit  eS 
toitb  Bielleicpt  nicpt  :c.;  haud  scio  an  ne  opus 
quidem  sit;  t nescio  an  veniat  idj  tteig  niefjt  ob 
et  fommt,  et  tommt  oieHeitfct  nicpt;  fhaud  scio 
an  qnisquam,  ullus  etc.  f.  quisqu&m.  5)  * + in 
einfachen  inbit.  ffragefäpen  — » num  ob,  nescio 
an  perfecturus  sim.  61  bi«tn.  ohne  ein  ©erbum 
bet  ffrage  ob.  be«  Smeifelä  jur  ©ejeiepnmtQ  bet 
Ungemigpcit  jtpifcpen  jtoet  ©orfteDungen,  ober 
cum  ei  Simomdes  an  quia  alias  (eigtl.  ob  mat 
es  vielleicht  ein  anberer'  polliceretur;  paucis  an- 
tequam  mortuus  est  diebus  an  mensibus.  So 
bef.  bei  Spät,  aive  fatali  vecordiä  an  — ratus 
Tac. 


Xn&ceg,  cum,  m.  [nvoxec  ftatt  ävaxtse]  bie$etl‘ 
f th et,  fßame  bet  ®io«luten  C.  n.  d.  3 §.  53. 
Xnäeliarsls.  Ydis,  m.  ein  Scgtpe  fürftlilpen  @c 
jcpledjte«,  bet  ju  SolonS  3e'*  «ne  Steife  burcp 
JDriecpenlanb  maipte. 

Anacrenn,  ontis,  m.  griedpifcper  Ititifdjer  ©icpter 
auS  CeoS  um  650  n.  Epr. 

Xnactärlnm,  ii,  n ©orgebirge  am  ambracifipen 
SReetbufen. 

Xnagnia,  ae,  f.  alte  Stabt  bet  fjernifer  in  fiatium. 
5)aB.  Aunpninns,  adj.;  subst.  ini,  örura,  m.; 
Anagninum,  i,  n.  (sc.  praedium)  ein  fianbgut 
EicetoS  bei  Mnagnia. 

Annunngteg,  ae,  m.  favayvaiavrje]  bet  ©otlefet 
(ein  SflaBe),  tein  lat.  lector. 

Anancneum,  i,  ».  [dvayxcuor]  groger  Jrinf  = 
beiger  Plaut. 

AnApaegtng,  adj.  [«»oriroiarot]  a)  -US,  pes,  bet 
©eräfug  bet  Mnapäft,  versus  aus  Mna- 

päßen  beftcgcnb,  bis»,  bl.  anapaestus.  b)  -um, 
i,  n.  ein  ©ebicgt  in  anapäfttfcgen  ©erfen. 
XnSphe,  es,  {.  eine  bet  Sporaben 
Xnäpns,  i,  nt.  tftufs  in  Sicilien  Alt'.;  auig  Ana- 
plg  als  gluggott  Ov. 

Anarteg,  tum,  m.  Sölterfcgaft  an  bet  Igeig  in 
©acien  Caes. 

1.  Äu äs,  ae,  m.  ging  in  Spanien,  j.  ©uabiana. 

2.  änäs  , ätis,  / bie  Ente.  $n».  a)  dem  AnA- 
tfcülu,  ae,  f.  ein  ßntcgcn;  ( Plaut ) als  ßpnteb 
cgelnbe  Slntebe,  mein  ©üppcgen.  6)  änätinus, 
ad?,  oon  bet  Ente,  ®nten=,  Plaut. 

Snatöcismus,  i,  »i.  [dvatoxiopds]  8'nb  auf 
J3in«. 

AnaxSpöras,  ae,  in.  griedjiicget  ®pilofopp  au«  bet 
ionifd)en  Stpulc  umS  3 600  »•  Gbt 
Xnaxarchus,  i,  m.  griecpiidiet  'Bpilolopb  auS  flb- 
beta,  Slnpänger  beS  Aemofritue,  3eitgenofie 
Wejanbet«  beS  ®togen. 

XnnxTmnnder,  dri,  m.  grtecpiftpet  fipiloiopp  auS 
bet  ionifdpen  Stpule  umS  3-  550  o.  Ept. 


XnaxTmfineg,  is,  m.  gnetpiicpet  ®pilojoPb  aus  bet 
ionifdpen  Sdjule,  Spüler  beS  fflnajimanbet,  umS 

3.  500  o.  Egt. 

Aucalltes,  um,  ».  ein  britanniftpeS  Soll, 
aneepg,  ctpttis,  adj  fam-caput]  1)  *boppel; 
löpfig  Ianus;  bap.  *acumen  montis  boppel 
gipfclig.  2)  jmeileitig,  jtneifcpneibig,  b. 
jmei  ob.  beiben  Seiten  per;  an  ob.  natp 
jmei  Seiten,  hoppelt  *securis:  proelium, 
pugna,  acies,  tela,  mal  um,  periculum,  metua, 
terror,  munimenta,  hostis,  a.  locis  premi:  an- 
cipites  ad  ictum  beibe  Seiten  (®tuß  u.  SRüden1 
bem  ®utf  barbietenb  (B.  'üerfoiienl ; hestiae  quasi 
a.  b.  hoppeltet  Ulatur  (Mmppibien).  31  tp.  a ) 
fcpmaitlenb,  unentfipieben,  ungetoig,  jmei  = 
felpaft  fatorum  via,  disputationes , res,  belli 
fortuna,  a.  variique  Casus,  proelium,  a Marte 
pugjpare,  bellum  gerere  (o  bag  ber  SluSgang 
unentfipieben  ift;  +ex  a.  mutatione  temporum 
pendens;  (legio)  in  a.  spe  ac  periculo  erat 
ifdjtoanfte  jtoiiipen  ffutept  u.  »offnung),  utrum  — 
an  Liv.  b)  ber  Slniicpt  naip  fipwanlenb,  un 
aeloig,  unfcpliiffig,  ratlos  animnm  inter  Pi- 
denatem  Eomanamque  rem  a.  gerere  Liv. ; 
•sequor  hunc,  Lucanus  an  Apulus  anceps,  *for- 
mido;  auip  tunjuoerläffig,  unfitpet,  jtnei 
felpaft  hostis,  fides,  quuestio,  a.  coniectura 
est,  ne  (angepöngti  — an.  c)  jroeibeutig, 
boppelfinnig  oraculum,  sententia;  *ius  bas 
junt  Vorteil  Pcibet  Parteien  gebeutet  werben  lann. 
d)  miglicp,  bebcnlüth,  gefäprtilp  »ancipites 
viae  (maris);  (Liv.)  anceps  erat  m.  inf. ; (Tae.'i 
in  anceps  trahi,  in  ancipiti  esse  in  miglitpet 
flaae,  inter  ancipitia. 

AnchTAlos,  i,  f.  Stabt  in  Ipracien  am  ®onmb 
Anchme«,  ae,  m.  iperrfcpei  ju  AotbanuS,  Sätet 
beS  äneaS.  laB.  a)  •AnehJgSn»,  adj.  b)  *An- 
chislKdeg,  ae,  m.  = äneaS. 
ancile,  is,  n.  Meiner,  länglid)  runbet  Stpilb, 
lattfcpe;  inSbef.  bet  peitige  Stpilb,  bet  unter 
bet  SRegietung  SRumaS  B jiimmel  per  abgefallen 
fein  feilte  u.  nebft  11  nadjgemacpten  als  ein  $*i- 
liatum  in  iRom  aufbetoaprt  warb  Liv.;  gtn.pl.  an- 
ciliornm  Hör.  carm.  3,  5,  10. 
ancilla,  ae.  f.  [b.  Beialt.  ancula]  Ifflagb,  ®ie  = 
itetin,  SIlaBtlt:  mulier  Sali.  ®aB  a)  ancll- 
läria,  e,  ti dj.  SRögben  jufommenb  artificium 
Cic.  Tusc.  6 §.  68.  b ) ancillfila,  ae,  dem. 
aneYpes,  Beralt.  fform  ftatt  anceps  Plaut. 
Ancon,  önis,  f.  u.  Ancona,  ae,  f.  Stabt  in  3ta 
Iicn,  am  abriatifcpen  SRecte,  j.  notp  fHncona 
XaD,  subst.  Ancönltänus , i,  m. 
ancöra,  ae,  f.  fdyxt>pa]  SipiffSanlet,  äntet 
in  (Bot)  ancoris,  ad  ancoram  consistere;  na  vis 
in  ancoris  consistit,  stat;  navem  in  ancoris 
tenere;  ancoram  iacere;  ancoram  tollere,  prae- 
cidere,  moliri.  ®ao.  a)  ancßrälc,  is,  n.  Änfer« 
tau.  b)  ancörärlug,  adj.  jum  Muter  gepbtig, 
Mntet=  funis  Caes. 

Ancns  g.  ©.  A.  Marcius,  f.  Marcius  1). 

Ancfra,  ae,  f.  ipauptflabt  in  Satatien' 
andäblta,  ae , f.  eine  Mtt  (PlabiatoVen,  beten 
.•petme  teine  Öffnung  not  ben  Mugen  patten  u.  bie 
alfo  wie  ffllinbe  tämpften. 

Andanla,  ae,  f.  Stabt  in  TOeffetrien. 

AndecAvl  (-gavil,  5rom,  -des,  ium,  u.  -di,  örum 
m.  gaUifcpe  ©ölterfepaft  an  bet  unteren  Soite. 
Andraemon,  onis,  m.  1)  ©emapl  ber  ®tt)opc,  ®ater 
beSMmppiffu«.  2) König  o.  Äalqbon,  ©atet  beSApoaf 


Andria  — aDgustus. 


57 


Aidrla,  Andrtns  f.  Andros.  ©djlangen  beftebenb,  ©tblanaens  comae 

Aidrögfns,  i,  m.  ©obn  beS  Slinod  u.  bet  ©afi  (iorgonis,  cervii.  — angnlpös,  eais,  adj.  [au- 
jp«?.  Kebenjorm  Atidrögcon,  önie,  m.,  Prop.  guis-pes]  fdjlangenfüfiig  Ov. 

Zac  Audrogpöufu»,  adj.,  Cf.  unguis , is,  m.  u.  f.  [ango]  bie  Schlange  (info- 

»ndrögfnus , i,  m.  |cd(K)yi'»oe]  3 reit  t e r.  fern  fie  fitb  btntmfiblingt  u.  »ürgt,  bei.  bie  grofie, 

Andrömieho,  es,  f.  ©emablin  bei  £>cfior,  tuid)  furd)tbare;  »gl.  draco,  secpons).  Sprich».  ali 
beütn  Zob  ©efangene  beb  i!qrrbu4,  f pater  o.  ibm  ©üb  bei  ©efährlidien  *frigidus  latet  a.  in  herba, 


um  #eleitui,  ©eftorä  ©ruber,  oermdblt.  — An- 
dromaclm,  Zitel  einet  nad)  Suripibei  bearbeite 
ien  Zragöbie  bei  Snniui. 

Andromeda,  ae,  u -de,  es,  /’.  Jochtet  bei  dttjio: 
pifdjen  fiömgi  Steppen®,  einem  Seeunget)euer  jur 
beute  aueqekgt  o ©etfeu®  gerettet  u.  nach  intern 
lobe  unter  bie  Sterne  oerjept ; baf).  aud)  bai  nach 
i!it  benannte  öeftirn. 

andrem,  öni»,  m.  lärittor]  ein  (Sang  j»ijd)en 
pari  Bänben  ob.  ©lauern, 
indröiiiius,  i,  m.  Livin»  A.  aus  latent,  burd) 
Sriegdgeiangenftbaft  ©Habe  bei  M.  Lirius  Sali- 
nstor.  äitefter  bramat.  Zidjtcr  bei  ben  Körnern, 
um  210  o.  Si)t. 

Andros,  i,  f.  bie  nörblübfte  Qnfcl  bcr  Gpflabcti. 
Za».  Andrlus,  adj.;  Andria,  eine  ftomöbie  bei 
Itrenj,  bai  ©Jäbdjen  aui  Slnbroi. 
iaellns,  i,  m. , dem.  o.  anulus. 

Antmürium,  ii,  n.  ©orgebirge  0.  Cilicien.  Zoo. 
•müriensls,  e,  adj.  civitas. 
inethnm,  i,  n.  [arrjttov]  Zill. 
inetioftlu,  inetinns  — anaticula,  anatinus,  m 
j.,  Plaut. 

jufractus,  u»,  m.  [nm-frango]  1)  ©iegung, 
Stimmung;  bef.  Stimmungen  einei  SBegee- 
riaram,  montium,  litorum;  reetu  regione  si 
nuilus  a.  intercederet;  annuus  ob.  soll«  Stete 
lauf.  2)  tp.  a)  » bet  9iebe  Umjchttmf,  SBeit- 
ichtncifigtcii  circuitio  et  a.;  oratio  sit  cir- 
cumscripta non  longo  a.  ©eriobe  b)  bie  f r u m -• 
men  Bege,  bie  ber  Sachwalter  jur  gtlangung 
bei  Scdr.ee  verfolgt  iadiciorom. 
isgina,  ae,  f.  [ango]  ©alieitl  jünbung, 
bräune  Plaut. 

urTportus,  us.  m.  ob.  -tum,  i,  n.  (ango  u.  por- 
tal) engei  ©äficben,  Kebengäfccben. 

Angltla,  ae,  f '.  (ango|  ©öttin  ber  fceilfunbe  bei 
tan  SKarfern  u.  TOarrubiern  nemus  Angitiae  Verg. 
Anglil,  örum,  m.  bie  Äugeln,  ein  ©tamm  bcr 
Sueben  in  ber  iebigen  Ältmarl  Tac. 
ingo.  nxi,  — 3.  [äyr»]  l)  jufammenbruden, 
beionberi  ben  ©ali,  mir  gen  guttur,  tussi»  euen 
»egros  faucibus  obesis  Vera.;  überh.  förper= 
lid)e  ©eflemmung  »erutfacbcn  Litt  2)  tp. 
iugftigen,  beunruhigen,  quälen  alqm,  ani- 
mum  alcia;  inaniter,  gravi  maerore;  inibef.  se 
animi  (Plaut.)  ob.  häufiger  angi  (animo,  feit,  ani- 
mi),  alqa  re,  de  alqa  re;  auch  m.  einem  abfidn 
gigen  gragefape,  m.  acc.  c.  inf.,  m.  quod.  Za», 
ungor,  öris,  m 1)  ©eengung  ber  Sepie 
aestu  et  a.  veiatue  burd)  erftufenben  Oualnt.  2) 
tp  ©eflemmung  bei  §erjeni,  Ängfi,  lln- 
: u b e (ogl.  amietas)  pro  alqo,  confici  angoribus. 
AngriTarli,  örum,  m.  gern,  ©ölferffbaft  auf  bei; 
ben  ©eiten  ber  Befer. 

'augaTcömns,  adj.  fangnis-coma]  fd)langen  = 
taarig.  — unguXcölus,  i,  m.  dem.  0.  anguis. 
'•ngntfir,  fera,  ferum,  adj.  [anguis-fero] 
d)laug entragenb.  — anguigina,  ae,  m. 
iaaguis-gignoj  o.  ©djlangen  erreugt  Ov. 
ugnllla,  ae,  f.  [anguis]  ber  ®al. 

'angnlneus  u.  'anguinus,  adj.  [unguis]  aui 


ob.  bei  Bibrigen,  ©erpafiten,  (fpri<bto.)  alqm 
odisse  aeque  atque -angues  Plaut.;  cane  peiuH 
et  angue  vitare  alqd  Hör.;  *ali  ©tembiib  «= 
Draco  ber  Zracpc.  — angultenens,  tia,  m. 
fangnis-teneo]  bet  ©dilangenträget  ali©tent 
bilb. 

nugöl&tiiH,  adj.  [angulus]  edig  corpuscula  Cic. 
n.  d.  1 § 66.  — angulus,  i,  m.  [»er»,  m.  ango, 
nyxulos]  1)  @de,  Binfet;  *a.  c saso  ®de, 
Spipe;  tnibef.  ber  matbematiftbc  Binfet.  2i 
entlegener  u.  «infamer  Ort,  Binfet;  Bet- 
äd)t(tfb,  quas  (res)  isti  in  angulis  personant; 
im  ©übe  me  ad  omnes  literarum  a revocas. 
angustö,  adv.  m comp.  u.  vup.  [angustus]  I) 
eng,  fnapp  sedere;  scribere;  angustins  pabn- 
lan;  angustius  milites  collocare;  bah  angastius 
se  habere  mebt  in  ber  Stemme  fein;  angustius 
apud  Graecos  valere  in  einem  engeren,  bejebrän! 
teren  ©inne.  2)  ».  ber  3abl  u.  Stenge  fnapp, 
fpärlid),  färglid)  frumentum  angustius  pro- 
venerat; a.  seicentos  milites  traneportare , re 
frumentaria  uti.  3)  ».  ber  Siebe  futj,  gebrängt 
dicere,  neque  id  faciat  tarn  presse  et  a. 
angnstlae,  ärum,  f.,  febr  feit.  sing.  -la.  ae,  f. 
fangustus)  1)  ber  enge  Sfaum  ob.  Ort,  bie 
gnge  itineris;  locorum  ».  engen  ©äffen,  freto- 
rum;  au<b  abjol.  Sngpäffe;  a.  spiritns  Sürjc 
bei  Ätemi.  2)  tp.  a ) o.  ber  Seit  bie  Sittje, 
©efebränftbeit  temporis.  6)  beftbränttc 
Slittel,  Slangei,  Kot  pecuniae,  rei  frumen- 
tariae;  fpaternas  ei  a.  esse,  c)  Serlegenpcit , 
®(b»ierigfeit,  Slifilitbfeit  in  angustia»  ad 
dnei,  angustiis  premi,  in  angustiis  esse,  res  est 
in  a.  d)  gngberjigf eit,  Sleintifbf eit  pec- 
toris. e)o  »ifienfdjaftlidien  Unterfutbungen,  © p t p 
finbigfeit  verbornm.  f)  ».  fnapptr  Zarfiel 
lung,  angustia  conclusae  orationis  Oie.  ».  d.  2 
§.  20;  orationem  in  angustius  compellerc 
angnstlclÄvius,  adj.  fangustaa  u.  clavusl  mit 
fibmalem  ©urpurftreif  an  ber  Zunica  Suct. 
urigusto,  1.  fangustus]  beengen  Cf. 
angustus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [angoj  1)  ». 
Kanm  fd)mal,  eng,  fnapp  iter,  pons,  fauces 
portus  angustissimae,  Baltus,  montes,  Spiritus 
angustior  furjer  Ätem;  *a.  (mit  angejogenetn) 
habenis  compescere  equum;  subst.  *fangusta 
viarum.  2)  tp.  a)  in  angustum  concludere,  ad 
ducere,  deducere  alqd  ein=,  befebränfen;  in  a. 
deducere  animi  perturbationes  jilgeln.  6)  *». 
berBeit  befebränft,  fnapp  jugemeffen,  furj 
aevnm,  dies,  noi.  c)  bejdjräitft.  bürftig, 
jpärlifb,  gering  re«  frumentaria,  *re«,  libera- 
litas  angustior,  ‘pauperiea,  faquatio,  ’spes.  d) 
mifilid),  ungünftig  res  (pl);  fides  gef(b»ä(blet 
Jtrebit ; ta.  et  lubrica  oratio;  subst.  angustum, 
i,  «.  ßnge,  ftlemme,  mifilifbe  Sage,  8et  = 
legenbett,  Kot  in  angustum  nunc  meaecogun- 
tur  copiae  Ter. ; in  a.  venire;  res  est  in  angusto. 
«)  beffbräntt,  engberjig,  fleinlitb,  f lein« 
miitig  animi  a.  est;  alii  minuti  et  a.  f)  D. 
»iffenfibafüitben  Unterfuebungen  (pipfinbig, 
tleiniifb  minutae  angustaeque  concertationes; 


58 


anhelitu8  — animus. 


interrogatiunculac.  g)  D.  bet  SRebe  lut},  bün  = 
big,  gcbTingt  a.  et  concisa  oratio,  a.  et  con- 
cisae  diBputationes. 

änhelltus,  us,  n.  (anheloj  1)  bai  Steuern, 
Scpnauben,  bet  fur}eHtem  a.  moventur  man 
wirb  aufiet  Sltcm  gefegt,  *8ublimi8.  2)  Mtem, 
ffauep  ‘aridus  a.  veniebat  ab  ore.  3)  Slni; 
biinfiung,  tampf  terrae,  vini. 
anhelo,  1.  [am-halo]  1)  intrnns.  leuepen,  fepnau; 
beit  ex  imis  pulmonibus;  taurus  Bub  Tomere; 
*fomacibtiB  ignis  brauft;  finopia  anhelans  leep; 
jenber,  fepreienber.  2)  trän*,  peroor fepnauben, 
leucpcnb  petBorbringen  verba;  *ignes  anhe- 
lare;  tp.  naep  et»,  [ipnaubcn,  letbjen  scelus. 
®ao.  ’Anhelus,  adj.  1)  leucpcnb,  jepnaubenb 
equi;  neues  engbrüpig  2)  Stufen  Berur= 
faepenb  cursus,  sitis,  febris,  tussis. 

AnlcUnus,  adj.  ju  einem  Slniciui  gehörig 
nota  (rini)  aui  bem  ftonjulatijaprc  bc8  L.  Ani- 
cius  Gallus,  160  ».  Gpr. 

anTcülu,  ae,  f.  [dem.  B.  anus j altci  ©lü  ttcrcpcn. 
Anlensis,  inleniis  f.  Anio. 

Anigros,  i,  in.  tlcinei  glup  in  Slii. 

Anills,  e,  adj.  [anus]  alten  tffieibetn  eigen, 
altweibermäfjtg  *passus  fflang  einet  Sitten 
* vultus,  cuiuo  bei  Sltteri;  oft  in  fpotteubcm  Sinne 
ineptiae,  fabellae,  superstitiones ; (nid)t  Bcrädjt; 
tiep)  fabellae  alte  fflefcpicptcpctt,  Vlmmcnmntcijni 
llor.  sat.  2,  6,  77  f.  tan.  a)  Aiiillta»,  ütist  f. 
popci  Srauenalter  Ct.  b)  üiiHYter,  adv.  alt  = 
wcibermäfjig,  toie  alte  SBeibcr. 
üuim»,  ae,  f.  jnet».  m.  öfepo«]  1)  *SJuftpaucp, 
SBinb  a.  impellunt  vela.  2)  bie  fiuft  als  'J?a 
turelcment.  3)  bet  Mtem,  bie  eingcatmete 
Sluft  ( concr Bgl.  Spiritus',  continere,  ducere  a.; 
(Ter.)  animam  recipe  lomm’  wicbct  ju  Sltem; 
(Plaut.)  foetida  übler  ®micp  bei  Sltemi.  4)  bat 
pppfifepe  Sebcniprincip,  bie  fiebenilraft, 
bie  Seele  ppppologifcp,  ali  ©rincip  bet  tierifepen 
©piften}  neque  in  homine  inesse  animum  vel 
animam  nee  in  bestia;  *+abgefcpiebene  See  = 
len,  Schatten  in  bet  Unterwelt;  fd)ct}p.  »•  putei 
SBafler  Plaut.\  suavis  a.  (aiuphorae)  SBciribuft 
Phaedr.  tan.  a)  bai  pppfifdjc  Sebcn,  info; 
fern  ei  burep  bai  ©orpanbenfein  bet  Seele  im 
ileibe  bebingt  ift  animam  agere  f.  ago  1);  a. 
efflare,  edere,  deponere,  *exspirare,  *effundere, 
’finire,  *dare;  *a.  relinquere;  *animae  dimidium 
meao  Hör.  ‘animae  pars  (B.  Slficen);  dnm  a. 
est  fo  lange  er  atmet  ob.  lebt;  fpricpw.  animam 
debere  goiij  Berfipulbet  fein  Ter.-,  *bai  ©lut  ali 
Sip  bei  Sebeni  purpuream  vomit  a.  6)  ein  be  = 
lebtei  SBejen,  ali  flieblofungiwort,  wie  unfet 
'Sieben,  Seele’  tob,  meae  carissimae  a. ; *egre- 
giae;  ’animae  quales  neque  candidiores  terra 
tulit.  etc.;  *o.  bet  ©cliebtcn.  5)  feit,  bie  Bet* 
nünftige  Seele  bei  ©lenjepen  «*>  animus,  anima 
rationis  consiliique  particepR ; non  interire  ani- 
roas;  tp.  Seele,  Seift  *yiperea  ©ipemwut.  — 
AuiniAbYUs,  e,  adj.  *=>  animalis  belebenb  na- 
tura Oie.  n.  d.  2,  «i.  91. 

all  imart  versio , önis,  f.  [animadverto]  I)  Sluf ; 
mcrlfamfeit,  Slefitfamteit  a.  et  diligentia; 
notatio  naturae  et  a.  2)  tabelnbe  SSemet- 
fung,  Sabel  effugere  animadversionem;  ini= 
bef.  Slpnbung,  fRügc,  ©eprafung  (ju  bet  man 
ali  Staatibepörbc,  ®ert,  Sätet  berechtigt  ift)  cen- 
soria,  censone;  paterna;  euppem.  lobeifttafe. 


abfot.;  fcapitalia,  feapitis.  — AnTmadrergöres, 
m.  [animadTerto]  bie  ©eobaeptet  Oie 
AnTnmdverto,  ti,  sum,  3.  [für  animum  adverto] 

1)  bie  Slufmcrlfamleit  auf  et»,  ridjten,  aept 
geben,  aufmerten,  beaepten  rem  suam  Ter.-, 
non  animadverti  in  pace;  bap.  t.  t.  B.  Siftor. 
bet  Hcptung  geben  mupte,  bap  bem  ftonful  bei 
feinem  ©rfepeinen  ©lap  gemaept  Würbe;  fb.  ©u 
blifum,  bem  ber  fliftor  aept  ju  paben  befapl. 

2)  bcmetlen,  waptnepmen,  fepen,  erten- 
nen  (ali  [folge  bet  8ufmcr!fam!eit>  alqd,  alqm, 
eos  laetos,  modo  pari  dos;  animadversum  saepe 
est,  cum  etc. ; re»  in  qua  nihil  displicere,  nihil 
animadTerti  possit  mit  SOtipbilligung  bemerft 
werben.  8)  ein  ©erfepen  mipbiDigenb  bemerlen. 
apnben,  rügen,  ftrafen  rem;  in  alqm  jmb. 
fttafen;  euppem.  tjmb.  mit  bem  Jobe  beftrafen; 
res  animadvertenda  etw.  Sttafwürbigei 

ünimal,  fxlis,  n.  [anima]  ein  lebenbei  Sefcpdpf 
in  ber  Weitepen  Sebcutnng,  auip  b.  SRenfcpen.  im 
engeren  Sinne  Ji  er;  bap.  anh  Beräcptlicp  Bon 
einem  SRenfcpen  funestum  illud  Untier. 
änlm&IU,  e,  adj.  [animaf  1)  luftig,  aui  Saft 
bepepenb  natura.  2)lcbenbig,  belebt  exem- 
lum  bai  lebenbige  Original;  auep  belebenb  ci- 
us Sebeniluft,  intelligentia  geiftigt  Sebenihaft. 
anirmms,  tis,  [anima]  I)  adj.  befeelt,  leben; 
^>ig.  II)  sühnt.,  m.  u.  f.  ein  lebenbei  ©efepfipf, 
liet,  auch  Born  SJienfcpen,  päupger  aber  biefem 
entgcgengcfept;  ali  n.  nur  im  jd.  omnia. 
üntm&tio,  önis,  f.  fanimo]  ein  lebenbei  ®e  = 
fcpdpf,  =•  animal  Cie.  de  univ.  §.  Sl. 
änimätu«,  adj.  [partic.  B.  animo]  1)  befeelt, 
belebt.  2)  mit  einem  adv.  ob.  bgl.  gefinnt, 
gepimmt  bene  in  alqm;  fmalc;  quemadmodum 
sis  a. ; Pompeius  a.  melius  quam  paratun;  and? 
mit  ©lut,  Itiegerifcpcm  Sinn  begabt,  mu^ 
tig  probe  Plaut.-,  infirme  mit  fdjwatpem  ©lut. 
— Animo,  1.  1)  beleben,  bejcelen  *a.  guttas 
in  nngucs  tropfen  in  Scplangen  Bctwanbeln; 
*cla«se  in  Nymphas  animata.  2i  mit  einem  adv.. 
jmb.  mit  einem  gewiflen  tempetament  ober 
Sinn  begaben,  erfüllen,  pintmen,  perinde 
utcumque  temperatus  eit  abr,  ita  pueros  Orien- 
tes animari  atque  formari;  +ipso  adhuc  terrae 
suae  solo  ao  caelo  acrius  animantur. 

Snimöab,  adr.  [animosus  1)]  mutig,  bepCTit, 
tpipig,  leibenfipaftlicp. 
animosus,  adj.  m.  comp,  [animus]  1)  beperjt, 
petjpaft,  mutig,  anep  ted  fortie  et  a.  vir; 
*phalahx;  *rebus  angustis  a.  atque  fortis  ap- 
pare  Hör.,  *infans,  *in  armis,  ’equus,  *a.  gut- 
tura  laqueo  ligavit;  * u n g e ft ü m ventus;  *spo- 
liis  unda  polj  anf  ie.,  * vobis  creatis  Pol»  bat; 
auf,  eu<p  geboten  »u  paben.  2)fetpicpt  auf  etw 
Anlm&la,  ae,  f.  [dem.  B.  animal  (feit.)  1)  Seel; 
epen.  2)  etwai  Seben.  — AnlmtHus,  i,  n. 
| dem.  b.  animus]  ali  fiieblofungiwort  §crj<pen 
animule  mi  Plaut, 

animus,  i,  m.  [sgl.  anima]  I)  bai  geiPiac  Siebeni 
princip,  bie  Seele,  bet  @eip  [®gf.  corpus] 
homo  constat  ex  a.  et  corpore;  auip  Bon  brr 
tierfeele,  in  bestiis,  quarum  animi  sunt  rationis 
expertes;  ’oculo»  animosque  ferarum,  * silvas 
ammosque  ferarum. 

II)  bie  Seele  bei  Slenfcpen  nl#  Inbegriff  oDet 
geipigen  ffäpigleiten  immortalitas  animi,  animo- 
rum;  valere  animo;  *est  a.  (gripige  ©otKommni 
pcit)  tibi,  sunt  mores.  tap.  inibef.  1)  bie  ben- 


Anio  — annalis. 


59 


fenbe,  uiteitenbe  iptigleit,  bie  $e nl= 
ftaft  (=-  mene,  w.  {.,  au<6  mens  animi)  bet 
Seift,  acieB  animi  Srfjorffinn;  agitare  alqd 
animo  ob.  in  a.,  cogitare,  reputare  com  animo; 
alqd  animo  colligere,  complecti,  meditari,  cer- 
nere,  circumgpicere , comprehendere,  eontom- 
plari,  lustrare,  prospicere,  videre;  praecipere 
alqd  animo  im  Borau«.  fict)  dorftctlen;  volutare 
alqd  animo  ob.  cum,  in  u.;  considerare  in  ob. 
cum  a. , deliberare  cum  a. , versare  alqd  in  a.; 
adhibere,  adducere,  transferre,  attendere  ani- 
mum  ad  alqd;  adyertere,  adicere  a.  alcui  rei 
ob.  ad  alqd;  afferre  a.  yacuum  ad  alqd;  ani- 
mum  inclinare  ad  alqam  sententiam;  statuere 
alqd  cum  animo  ob.  apud  animum  suum;  cae- 
care,  occaecare,  cont  urbare  animum;  adesse 
animo;  habere  animum  in  armie  nut  an  Jtticg 
benlen;  est  a.  in  alqa  re  meine  Oebanfen  finb 
bei  einet  Sache  Plaut.-,  est  a.  in  bortis  Oie.;  ani- 
mum deügere  et  intendere  in  alqd;  animum 
atque  curam  ponere  in  re;  eicere  alqd  ex 
animo;  nisi  me  fallit  animua.  3n*bei  auch  0. 
bem  ®ebäehtnt8  effluere,  excidere  ex  animo; 
inaedit  alqd  in  animo;  scriptum  mihi  alqd  est 
in  animo;  in  a.  alqd  insculptum  habere,  a. 
alqd  mentique  mandare;  o.  bem  ©emufetfein, 
bet  ©efinnung  a.  alqm  relinquit;  flinqui 
animo;  and),  wo  Wit  Slnficbt,  Urteil,  3Jiei  = 
nun  fl  lagen  a.  meo  nach  meinet  Hnficht,  felbft 
b Ge. 

2 t bie  beae^tenbe  Xljdtigleit  bet  Seele,  balb 
Sille,  ©erlangen,  ©orfap,  Slbfidjt,  balb 
Neigung,  Xtieb,  fiuft  mente  et  animo;  hoc 
a.  mit  biejem  ®ntfd)luffe,  bono  a.  faeere  alqd; 
animi  voluntas,  libido;  animo  obsequi,  morem 
gerere  Com.;  animum  afferre  ad  alqd;  toto  a. 
»e  dedere  alcui  rei;  promptus  a.  et  acer  ad 
defendendam  rem  publicam;  ad  omnia  et  a.  et 
conxilio  paratus;  est  in  a.,  habeo  in  a.,  (fette: 
ner)  a.  mihi  est  m.  inf.  ei  ift  mein  ®ntfd)Iufj, 
in  je. ; Pompeio  est  in  a.  m.  inf.;  in  haectanto  a. 
(©egeifterung;  consensum  est,  ut  Lin. ; raro  alias 
tantis  a.  (Äampfbegierbe)  iustae  concurrerunt 
classes  Liv.;  a.  ancipitem  gerere  inter  fd)Wan. 
len  jttrifchtn  ic.;  a.  alcis  incendere,  incitare,  irri- 
tare  ad  alqd;  a.  remittere  ab  alqa  re;  a.  vin- 
cere;  animi  causä  ob.  gratiä  jum  (biofeen)  8er= 
gnügen. 

3)  bie  empfinbenbe  Xpitfl1«1  bet  Seele,  ®e  = 
füfel.  Gmpfinbung,  ©emüt,  ®etj,  aud)  ®e  = 
muti  , Sinnesart,  Gbarnlter  morbi,  motus, 
perturbationes  animi;  aequitas,  altitudo,  ardor, 
excelsitas,  magnitudo,  firmitas,  graritas  animi; 
aequus,  altus,  angustus  atque  demissus,  apertus 
et  simplex,  constans.  humilis  et  imbecillus,  pu- 
(illus.  parrus,  magnus  et  excelsus,  ingens;  ma- 
lus  idjlcdjtti  ^etj  Ter.,  fluxus;  angi  animo,  pen- 
dere  animi,  animis,  auch  b.  adj.,  Wie  aeger,  in- 
certus  animi,  häuf.  Xid)t.  n.  Tac.,  animi  con- 
fusus,  stupens  Liv.;  tremere  animo,  alqd  angit 
animum;  a.  cohibere,  movere,  commovere,  offen- 
dere;  ex  animo  (aufridjtig,  B.  fietjen'  diligere, 
ex  animi  sententia  narb  wahret  |>erjen«meinung; 
animi  metus  ®erjen8angft,  a.  timor,  dolor;  B. 
Sflanjen  silvestrem  animum  (ba«  Wilbe  SBefen) 
exuere  Vtrq.  qeorg.  2,  51.  SpecietI:  a)  Sefin: 
nung,  Stimmung  gegen  jmb.  hoc  a.  in  nos 
eese  debetis ; bono,  alieno  a.  esse  in  alqm ; alie- 
nom  a.  ab  alqo  habere;  inimico  a.  esse;  quo 


a.  inter  noa  simus;  benevolus,  iniquus,  mobi- 
lis,  stabilis  in  alqm;  tuus  in  me  a.;  a.  alqm 
in  alqm  gerere;  a.  alcis  conciliare,  alcui  recon- 
ciliare;  a.  alcis  immutare;  a.  vultu  tegere  Bet: 
bergen;  *mutuus  ©egenliebe;  pl.  in  ©ejug  auf 
eine  ®erjon,  ©efinnungen,  ®ebanten  tantus 
eins  adventu  ardor  animis  regis  accessit,  ut; 
ad  speculandum  eins  animos  Just.;  metou.  mi 
anime,  a.  mi  mein  $etj,  liebe  Seele  Com.  b ) 
©lut,  SelbjtBertrauen,  Sampfluft  animi  de- 
fectio;  esse  a.  magno  fortique,  fracto  et  de- 
misso,  perculso  et  abiecto;  virili  praesentique 
Ter.  magnum  a.  ostendere;  engere  a.  iam  de- 
missum  et  oppressum;  ‘animum  arrigere,  *re- 
vocare;  «animos  tollere  fjebett;  angere  a.  alcis; 
animum  addere  Ter.,  redintegrare , colligere, 
contrahere,  debilitare,  frangere;  summittere 
animum,  animos;  animos  deapondere  mutlob 
Werben;  frangit,  minuit,  extollit  alqd  a.  alcis; 
animus  accedit,  crescit  alcui;  animum  minuere 
et  augere  alcui;  missum  praesidium  Romanis 
fecit  animum  ut  etc.  Liv. ; ea  viea  satis  ani- 
morum  fecere,  divitiae  animos  faciunt,  pecunia 
animos  ad  spem  liberioris  fortunae  fecit,  animi 
cadunt  ob.  cadere  animis;  eo  a.,  bono  a.  esse; 
bonum  a.  habere;  in  re  mala  bono  a.  uti  gute 
Stiene  jum  bäfen  Spiel  machen;  quid  in  quoaue 
esset  animi  ac  virtutis  suorum;  si  quid  in  nobis 
animi  est;  maximas  geri  res  et  maximi  animi 
(bie  ^errtafteften)  ab  iis  qui  etc.;  magnus  mihi 
est  a.  fore  Tac.;  dant  animos  (Staft,  ltämlid) 
bem  SteifeO  plagae.  c)  in  üblem  Sinne  (bcf.  im 
pl,  aud)  inBejug  auf  fine ©etfon!  §od)mut,  Übet: 
mut,  Stolj,  IlOp  super  fortunam  animum 
gerere;  comprimere  animos;  noratis  animos 
eiuB  et  spiritus  tribunicios;  inflata  adhuc  regiis 
a.  ac  muliebri  spiritu;  ‘ponere  animoB;  *haec 
natiB  habens  sublimes  a.  BoU  Stol*  wegen  bet 
ftinber.  d)  geteilte  Stimmung,  öotn,  Un: 
Wille,  £>ipe,  üeibenfcpnft  alcis  animos  atque 
impetus  retardare;  animum  vincere,  iracundiam 
cohibere;  animo  magis  etiam  (mit  noch  mefet 
2eibenfd)a?t)  pugnasse  quam_  corpore  (mit  fötpet- 
liefeer  Mnfttengung)  Nep.  d Wolu«  ‘mollit  animos 
et  temperat  iras;  *pl.  bidjterifche  ©egeifle: 
tung,  bitfeterifiber  Seift  numeros  animosque 
secutus  Archilochi;  sectantem  leyia  nervi  defi- 
ciunt  animique. 

Anio,  gen.  <B.  bet  utfptünglitf)  fabin.,  in  bet  Haff, 
©etiobe  nic^t  mefet  ootlommenben  ^orm  Anien) 
-enis,  acc.  -enem,  (bid^t  u.  feit.)  AnlCnus,  mi. 
Jlebenflufe  lei  Xib«,  bet  bei  Slntemnä  in  ben  2i= 
bet  münbet;  baB.  Aniensis,  e,  *6nus,  adj. 
inTtes  = anates  p.  2 anas  Plaut. 

Anna,  ae,  f.  Schweflet  bet  ®ibo,  mit  weichet  fpä= 
tet  A.  Perenna,  eine  altitalififee  @6ttin,  tbentifi: 
jiett  warb. 

annAlls,  e,  adj.  [annus]  ba*  (fahr  (bie  3af)te! 
betteffenb,  3ahte8=  lex  übet  ba*  iflltet,  in 
welchem  jebe  SbrenfteHe  erlangt  Werben  fonnte. 
$ao.  subst.  a)  ann&les,  ium.  m.  (libri)  3ahr= 
büchet,  chtonologifch  geotbnete  Setjeichnifee  bet 
Cteigniffe  beS  3ahte«;  bef.  maximi,  welche  bet 
©ontifej  ©tojintu«  bi«  jut  3^1  btt  ©racchen  für 
iebe«  3°bt  oetfaffen  mufete  unb  bann  in  feinem 
Ipaufe  al«  jebetmann  jugänglich  aufbewahite ; sing. 
nut  o.  einem  einjigen  ©uche,  j.  ©.  ben  fflnnalen 
be«  Snntu«.  b ) ‘übeth-  ©cicbichle,  eriählunfl 
laborum  nostrorum. 


60 


annato  — ans». 


tnn-iiSto,  X.  Einju-,  peranfcpmimmen. 
anne  j.  an  1). 

an-neeto,  8.  1)  antnüpfen,  =binben,  -fügen 
stomachus  ad  linguam  annectitur;  m.  dat.  ca- 
davera  saxis  annexa  Liv.\  m.  abl.  instr.  quibus 
(vinculis)  ratig  leviter  annexa  erat  Liv.;  abfol. 
scapha  annexa.  8)  übertr.  mit  et».  oetbinben, 
oerfnüpfen,  Bereinigen  rebus  praeaentibus 
futurab;  f annexa«  (päitgenb  an)  gaxis  arenac, 
-f-  longa  cognatione  gtirpi  regia«  annexus  oer= 
manbt  mit  tc.;  fmagnis  domibus  annexa;  ini- 
bef.  in  bet  Siebe,  münblid)  ob.  fcpriftlid),  etm.  an  = 
fnüpfcn,  anfügen  exordium  separatum,  non 
gicut  aliquod  membrum  annexum  orationi.  Lav. 
annexns,  us,  m.  bie  fociate  Hnlnüpfung, 
bei  ©erbanb  Tac.  hist.  3,  3i. 

AnnTcirii,  örum,  m.  101]  eine  ppilofo 

pfaifcftc  Sette,  3®eig  bei  cprenaiftpen,  itad)  intern 
Stifter  Äntticeri®  genannt  Cic.  off.  8 §.  116. 
annleülug,  adj.  fannus]  ein  3flPr  alt  virgo 
Nep. 

an-nitor,  3.  dtp.  1)  fiep  anftcmmeit,  anftüpen, 
anlepnen  ad  alqod  adminicolom;  *falcui  rei. 
2)  tp.  fidj  anftrengen  für  etm.,  Einarbeiten 
auf  etm.,  {id)  2)1  upe  geben  p&ululum,  maxime, 
porro,  de  triumpho,  pro  ullo,  ad  ea  patranda 
sumrao  studio,  hoc  idem,  adversus  eam  actio- 
nem  antämpfen. 

Anulus,  tömifipet  ©entilname,  T.  A.  Milo,  ©eg 
ner  bei  (Elobiui.  ®ao.  Annlänux,  adj. 
anntrersirius,  adj.  [annus-verto]  j ä ^ r l i Cfc| , je-- 
bei  3aljt  miebetleptenb  sacra;  fe*ti  dies. 
an*no,  2.  l)perbei«,  petan  = , pinjufcpmimmen 
naves  ob.  navibus  an  tc.;  (Hör.)  plures  thynni; 
aucf)  o.  SBaren,  bie  feemärt®  naetj  einem  Orte  ge 
bracpt  merben  ad  eam  urbem.  8)  neben  etm. 
j(E mirnmen  pedites  annantee  equis  Tac. 
anuöna,  ae,  f.  [annus]  1)  ber  i ä f) r I i c6 e (Ertrag 
B.  etm.,  bef.  b.  (Betreibe,  aber  autp  überE-  b.  Sta^ 
turalien  vini,  lacti»,  »alaria.  2)  bai  (Betreibe, 
infofetn  ei  in  ben  ©anbei  tommt,  überE-  91  aE 
rungimittel,  ©rooiant,  fafi  immer  jebocp  mit 
IRüdfitpt  auf  ben  fflreii  ob.  ben  (Ertrag  pretium, 
vilitas,  difficultae,  carita«,  fsaevitia  (Tac),  va- 
rietates  annonae;  carior;  annonam  queri;  pre- 
mente  a. ; annonae  praeeese;  fpraeficer«  alqrn 
annonae;  praefectus  annonae;  claudere  annonae 
aubsidia.  3)  ber  ©rti®  bei  (Betreibe®  unb 
überE-  ber  9laprungimittel  a.  nihil  mutavit 
ift  galt;  berfelbe ; levare,  laxare  annonam;  a.  in- 
grave&cit,  creacit,  commutatur;  compresea,  ve- 
tus,  fmedia,  fvaria ; »prodesse  annonae;  *vilis 
amicorum  est  a.  f.  vilia  1);  prägn.  +<Setreibe= 
mangcl  gravi  a.  confiictati  snnt;  a.  levatfi. 
annösu«,  adj.  [annue]  pod)  bejahrt,  fept  alt 
*anu»,  *cornix,  *meruin;  *palatum  alternb;  *vo- 
lumina  vatum  aui  alter  Qeit. 
fannöt&tlo,  önie,  f.  |annoto]  ftpriftlitpr  Be* 
merlung,  Hnmetlung. 
annöttnuB,  adj.  |annus]  ootjäErig  naves  Cats. 
ian-nöto,  1.  1)  ftEriftlitE  bemerfen,  anmer= 
tcu  alqd,  quaedam  ut  tumida;  prägn.  librum 
fidi  ©emcrtungen  machen  über  tc.;  b.  einer  9fia 
giftratiperfon,  einen  bereit®  ©erurteilten  jur  ©e  = 
jtrafung  oermerten.  2)  etm.  geiftig  bemerten, 
8.  etm.  Scotij  nehmen  insculptum  monumento 
militem  Gallum;  m.  acc.  c.  inf. ; m.  rum.  c.  tnf. 
annotatusque  (est)  milcs  ita  praerignisse  manus 
(acc.)  Tac. 


annfilug  f.  anulus. 

an-nümero,  1.  1)  gujäplen  argentum  Ter.\ 
alcui  pecuniam;  non  a.  verba,  ged  appendere. 
2)  EinjUjäElcn,  = red)nen  alqm  his  duobas 
(dat),  *vivis;  alqm  patronorum  in  grege. 
tau-nuntlo,  1.  antünbigen  annuntiatur  eqnites 
retinuisee. 

un-nuo,  ui,  — 3.  1)  juniden  alcui;  abfol.  2) 
prägn.  a)  imbm.  ©eifall  juniden,  juftimnten, 
genehmigen,  m.  acc.  pron.;  ffalea;  m.  acc.  c. 
inf.  Verg.,  Liv.,  alcui  petenti,  "oranti,  *voto; 
*coeptis‘ gelingen  laffen;  fm.  ut  jumdenb  Eeifjen, 
baff  tc.  6)  überp.  jmbm.  etm.  jugeftepen,  oer- 
fpretpen  annuite  (laffet  angebeipeni  nutum  nu- 
menque  vestrnm  invictum  Campanis  Liv.;  *mu- 
ros  ductos  (bie  9tuffüpnmg  bet  9Jlauern);  auch 
*gebieten  m.  inf.  c)  burdp  Sliden  ob.  fflin> 
len  bejeitpnen  quos  ist«  annuerat  Cic. 
annus,  t,  m.  1)  bai  3apr,  principio  ob.  initio 
anni,  fanno  ineunte;  a.  exeunte,  extremo.  3ni 
bef.  a)  anno  Bor’m  3«pr-  Dongei  3apr  Flaut.. 
innerpalb  eine®  gan*en  3oprei,  ein  oollei  3apx 
ob.  in  jebem  3“pXr  jäprliep,  autp  bis,  ter,  semel, 
bini,  terni  in  anno,  b)  annum  ein  3aPx  lang, 
ein  BoHei  3-  <0  in  annum  auf,  für  ein  3apr, 

ob.  *B.  3apr  SU  3apr;  autp  in  annos,  in  hunc 
annum,  in  multos  annos.  d)  ad  annum  über® 
3apr,  tünftigei  3-  *)  *omnes  annos  fteti,  im 

mer  2)  B.  ben  3aErtn  bei  menfd)litEen  Sehen®, 
bie  Sebenijeit  habere  a.  viginti;  agere  quar- 
tum  a. ; centum  complevisse  a. ; Hannibal  anno- 
’ rum  fere  novem;  annos  LXX  natus;  confectns, 
gravis  annis;  corpus  infirmum  annig;  *rugis  in- 
teger; ’ab  annie  primia;  t pueriles,  *iuvenileg, 
♦venientes;  »recedenteg;  inibef.  bie  3aPre,  in 
benen  jmb.  um  eine  (SpienfteDe  fitp  bemerben  burfte 
ig  erat  a.  quo  per  leges  ei  consulem  fieri  lice- 
ret;  meue,  tuus,  suus.  31  bai  3aEr  in  ©ejug 
auf  feine  ©eftpaffenpeit  u.  bie  ®reigniffe  in  bem 
felben  tempus  anni;  gravissimug  et  peatilentig- 
gimus,  turbulentior ; *loeuples  frugibus;  *nati 
melionbus  a.;  autp  *bie  3®pre6äeit  frigidus. 
pomifer,  hibemus,  formosiggimus ; ber  (Ertrag 
bei  3aprei  Tac.  Aqr.  31.  (?.  14.  4)  a.  ms- 

gnus  ob.  maximus  bai  grope  SBeltjapr  B.  etm 
26  800  gembpnl.  3aPIcn  Cic. 
an-nüto,  1.  (inte««.  0.  annuo  1)  Plaut. 
anniins,  adj.  [annus]  1)  ein  3“pr  bauernb,  auf 
ein  3®pr  beftprönlt,  jäprig  imperium,  tem- 
pug,  magigtratus,  * orbis,  *cultura;  creatur  a. 
auf  ein  Jfapr;  ut  gimus  a.  ein  3«pr  (in  ber  ©ro 
Bin})  uni  aufpalten.  2)  alle  3aPrc  miebets 
leprenb,  jäprliep  eommutationes,  labor;  *de- 
ponit  flavas  a.  terra  comag.  ©ob  subst.  fan- 
nua,  örum,  «.  3aprgelb,  ^gepalt. 

Anqullfiria  (nitpt  Aq.),  ae,  f.  Stabt  in  'Jlfrila  uit 
meit  bei  lartpag.  SDleerbufeni. 
anquiro,  slvi,  sltum,  3.  [am-quoero]  l)natp  jmbm. 
ob.  etm.  umper  fudicn,  naepfuepen,  fiep  unt 
fepen  alqm,  quem  diligamus;  omnia,  qua«  sunt 
ad  vivendum  neceasaria,  a.  et  parare.  2)  urt  - 
terfutpen,  natpforftptn  mens  semper  alqd  a. 
aut  agit;  nihil  praeter  suum  negotium  agere, 
nihil  de  alio  a.  fttp  neugierig  behimmern  3ni 
bef.  ali  gerifptl.  t.  t.  a)  eine  geritptlttpe  Ott; 
terfuepung  anftellcn,  de  perduellione,  fde 
morte  alcis.  b)  eine  beftimmte  Strafe  bean 
tragen  capite  ob.  capitus,  pecuniä. 
ansa,  ae,  f.  1)  @riff  (an  roelcpem  man  etm.  fa%t). 


ansatus  — Antenor. 


61 


fienlel,  ©gnbpabe  eines  Kruge®,  einer  ®afe; 
Fero. ; bie  Die  am  3ianbe  ber  Scpupfoplen,  burip 
welche  bie  SSinberiemen  gejogen  mürben  Tib.  2) 
tp.  Seranlaffung,  ®elegenpeit  ju  et».,  nur 
mit  Äuäbrütfen,  bie  ju  bem  Silbe  ber  ijanbpabe 
paffen  t&mquam  ansam  dare  alcui  ad  reprehen- 
dendnm;  a.  retinere  controiersiarum;  locns  ha- 
bet repreheneionia  a.  alqam.  Zao.  ansatus  adj. 
mit  ©riffen  ob.  §enteln  oerfepen;  tp.  homo 
ber  beibe  Slrme  in  bie  Seite  ftemmt  Plaut. 
ans  er,  eris,  m.  l)  bie  ©an®,  f.  bie  roetblicpe  ©an« 
alba  Hot.  2)  Sigenname  eine«  Ziept  er«  Oie.,  Ob. 
Aotseaa,  i,  m.  1)  ein  ©igant,  ber  o.  öercule® 
überwältigt  marb  Ob.  2)  ein  §eerffipter  unter 
lurnn®,  Verg.  3)  ein  Sflaoe  be®  Ätticu®. 
Antandros,  i,  f.  Seefiabt  in  Sßpfien.  Zan.  adj. 
Antandrlus 

aDte,  I)  adv.  (Perm.  nt.  «via,  d»ri]  1)  örtlitp, 
oorn;  uatp  oorn;  oorwätt®,  ingredi;  *ferre 
greasum.  2)  jeitlitp,  DOtper  mnlto,  paalo, 
tanto  a. , a.  molto;  sex  annia  ob.  aexto  anno 
; sei  a.  annia,  aexto  a.  anno;  moltia  annis 

a.  proelium  Cannense;  *a.  mala  bie  früheren 
Serben.  11)  praep.  m.  acc.  Bor  1)  im  {Raume, 
post  me  erat  Aegina,  a.  me  Megara;  a.  omnea 
praecurrere;  tp.  unftaffifip  B.  Sotjug  Bor  ante 
alioa,  a.  omnea  alioa,  a.  omnia,  a.  omnea;  ne 
ceasitaa  a.  (gebt  über)  rationem  eat  Ourt.  2) 
Jfttlid)  a.  Soeratem  vixit;  a.  illum  imperatorein 
benor  ex  ben  Dberbefebl  patto  Htp.;  a.  Epami- 
nondam  natum;  multom  a.  noctem,  paulo  a. 
Incem;  a,  anno-  octo,  octo  a.  annos,  a.  octa- 
vum  annum,  a.  diem  tertium  Nona*  am  britten 
läge  ocrr  ben  Stonen;  comitia  in  ante  diem  III. 
Nonas  sextiles  edixit  auf  ben  britten  fltuguft. 
3u#bef.  a)  a.  rem  Bor  bem  Kampfe;  fa.  finem. 
bi  a.  tempus  bot  ber  retbten  Seit  ob.  oot  ber  feft- 
gefepten  Seit ; *a  diem  Bor  ber  3 eit  ob.  Bor  ber 

b.  Sdpiifial  beftimmten  8eit.  c)  a.  id  tempu*  bi® 
ju  bieier  3eit;  fa.  hoc  not  biefem,  oorbem;  (Ter.) 
3 hone  diem  nomqnam  Pieper  nie-,  a.  certam 
diem  not  Ablauf  eine«  beftimmten  läge®,  binnen 
einet  beftimmten  3e'1 

»tei,  ad t.  1)  oorper,  früper,  oorbem  com  a. 
semper  audax  fuisset;  hune  Tidebant  a.,  nnnc 
prae s entern  rident;  neque  antea  neqne  postea 
S)  antea  quam  (feit.)  •=>  antequam. 
xateambülo,  önis,  m.  [ante  u.  ambularej  8ot  = 
laufet,  Safai  Suet. 

unte-i  »als,  is,  m.  bei  Heine  $unb,  ein  ©ternbilb. 
uate-cäpio,  3.  1)  im  norau®,  nor  einem  an- 
bern  fitp  einet  Sacpe  bemäeptigen  locum  ca- 
stris,  pontem.  2)  tp.  a.)  im  norau®  beforgen, 
oerftpaff  en  ea  quae  bello  usui  forent,  b ) einer 
3eit  juoorfommen,  etto.  niept  abmarten 
»octem;  ea  omnia  (famem,  sitim  etc.)  luxu  — 
fünftlidj  erregen  im  Borau«,  tempus  legatorum 
oor  ber  Sütßepr  bet  ©efanbten  fo  Biel  al®  m6g= 
lidj  au®füpren  Sali.;  al®  ppilofopp.  t.  t.  ante- 
eepta  animo  rei  quaedam  informatio  ein  ®e- 
griff  a priori  (al®  Überlegung  B.  ngoXg gut)  Cie. 
antecedens,  tie,  adj.  \partic.  o.  antecedo]  oor= 
au®=,  norpergepenb  in  bet  3^*  a)  tannus. 
b)  al®  ppilofopp.  t.  t.  causa;  subst.  n.  sing.  u. 
pt  ba®  8orpe  rgepenbe  al®  toirfenbe  Urfacpe. 
ante-cedo,  3.  l)  oor=,  oorangepen  a)  im  fRaum, 
igmen  ben  Sortrab  bilben;  cum  omni  equitatu; 
tnagnis  itineribus;  instructo  milite  et  compo- 
sito  agmine  a.;  stellae  tnm  a.,  turn  snbsequun- 


tur;  tum  antecedendo  tum  retardando.  b)  in 
ber  3rit  haec  (dies)  ei  (diei)  Ter.;  alcui  aetate 
paulum,  aetate;  huic  rei  illa  finbet  früper  ftatt. 
2)  norausfommen,  -eilen,  einen  Sorfprung 
paben,  überpolen  alqm,  multum  eine  große 
Streife  legiones,  biduo  alqm,  quattuor  horarum 
spatio,  parro  momento,  fatum  alcis  jmbm.  im 
lobe  oorangepen;  tp.  oor  jmbm.  ben  Sortang 
paben,  jmb.  fibertreffen  alqm  alqa  ro;  *fidem 
magnitudine  reram  unglaublich  grofje  Ipaten  oer- 
ritpten;  et  auctoritate  et  aetate  et  nsu  rerum; 
tnrtute,  tantum  potentiä,  omnium  temporum 
digmtatem  mepr  Änfepen  befipen  al®  in  ber  gan 
gen  irüperen  8*>t 

ante-cello,  8.  eigtl.  pernorragen,  bao.  fiep  oor 
jmbm.  auSjeitpncn,  jmb.  übertreffen  alcui 
in  alqa  re  u.  bl.  alqa  re;  longe  ceteris;  falqm 
alqa  re;  feit  dicendi  consuetudo  longe  et  mul- 
tum isti  yestrae  exercitationi  ad  (in  ®ejug)  ho- 
norem Cie. 

antöcesslo,  önis.  f.  [antecedo]  1)  ba®  Sorau®- 
gepen,  berSorfprung.  2) bte oorau«gepenbe 
u.  mirfenbe  Urfadje. 

fautö-cessor,  öris,  m.  [antecedo]  im  pl.  = an- 
tecursores.  — ante-cursor,  öris,  m.  Vorläu- 
fer, nur  al«  milit.  t.  t.,  im  pl.  =»  Iruppen,  bie 
BorauSgefdjicft  werben,  um  einen  Dagetpfap  ju 
mäplen  u.  bgl.,  bet  Sortrab. 
ante-eo,  4.  1)  ootan-,  oorpergepen  alcui, 
*alqm , falqd.  2)  ber  3«t  natp  norauSgepen, 
juoor  geftpepen,  juootfommen  semper  tos 
aetatem  meam  honoribus  vestris  Liv.  33ap.  a) 
jmb.  übertreffen,  über  jmbm.  ftepen  alcui 
sapientiü,  alqm  Tirtutibua;  *niTes  candore; 
fequitatum  numero;  anteiri  ab  alqo.  6)  ju- 
Dorfommen,  begtgnen  id  Ter.;  damnationem 
veneno,  periculum  Tac. 

antf-fero,  3.  1)  ooran  tragen  fasces  fimaginea 
(bei  einer  fieiepenfeter);  *grossum  oorangepen.  2) 
tp.  a)  Borjiepen,  pöper  ftellcn  alqm  alcui; 
alqd  alcui  rei;  nter  utri  virtute  anteferendus 
rideretur;  *quao  quibus  anteforam?  b.  t.  wa« 
lann  ärger  noip  fein?  6)  alqd  consilio  etm.  Bet- 
au® bebenfen,  fitp  oorau®  ju  9htpc  maepen  Oie. 
fam.  6,  16,  6. 

ant&flxn«,  [partic.  o.  einem  fonft  ungebr.  anteügo] 
an  etm.  norn  befejtigt,  angcnagelt  Tue.; 
su bst.  anteilxn,  örum,  n.  fteine  SJei^ierungen, 
SSilber,  meltpe  an  ben  ©efimfen  ob.  $atp rinnen 
ber  §äufeT  ob.  lempel  angebraept  waren, 
antögrödlor,  gressus  sum,  3.  dep.  [ante  u.  gra- 
dior]  im  (Raum  ooran-,  ootau®gcpen  stclla 
solem;  in  ber  Seit  iisdem  signis  antegressis; 
causae  antegressae. 

ant®-häbeo,  3.  Borjiepen  alqd  alcui  rei  Tac. 
antb-häc,  ade.  oor  biefer  8®it<  früper  cum  a. 

tum  hodie;  et  saepe  a.  ädern  prodiderat 
antölögium,  ii,  n.  (ante  u.  logosj  Prolog  Plaut. 
antä-lücänn®,  adj.  [ante  u.  lux]  wa®  Bor  Zage 
geftpiept,  Bor  Zage  tempus,  industria;  cena 
bie  ganje  Üiatpt  bauentb. 

aute-mendiäniiK,  adj.  Bormittägig  ambulatio; 
literae  öormittag®  empfangen, 
antb-mitto,  4.  oorau®] epttf cn  equitatum. 
Antemnae.  örum,  f.  alte  fabiniftpe  Stabt.  S>ao. 
subst.  Antemn&tes,  um,  m. 
antenna  (antemna),  ae,  f.  Segelftange,  3faa. 
Antenor,  öris,  tu.  fjürfl  ber  Irojaiter,  nmp  bem 
gall  Ztoja®  ber  Sage  jufolge  ©rünber  ber  Stabt 


62 


Antenoridae  — antiquitus. 


Patavinm  Liv.  Da».  AntenörTdae,  ärnm,  m. 
Söhne  beS  Hntenor  Verg. 
antboccüpätio  f.  occupatio. 
unte-pilAnl , örum,  tu.  bic  Bor  beit  pilani«  (b.  i. 
ben  Inari ern)  in  bet  Stblatbtorbnung  Stebenben 
— hastati  u.  principe«. 

ante-pöno,  3.  1)  Boranfe|en,  gellen,  tpro- 
pugnacula  anteposita;  fantepositis  vigiliia ; flo 
coa  equitum  aedilibua  plebia;  inäbef.  a.  alcui 
prnndium  jum  (Sffen  Borjcben  Plaut.  2)  Bor  = 
jieben,  ben  $orjug  geben  amicitiam  omni- 
bua  rebua ; ante  nad}brö<flid)ct  natbgejlelll : ma- 
litia  mala  malia  ponit  ante  Cic.  uff.  3 §.  71; 
ha«  tantularum  rerum  occupationei  Britanniae 
(dal.)  betn  Bupe  nad)  SB.  Caes. 
nnte-pötens,  tia,  m.  Bor  allen  teief),  glüdtid) 
Plaut. 

unliS-quäm , u.  getrennt  ante  quam  (and)  oft  io, 
baß  ante  in  bem  erften  Sa  Je  fleht)  adv.  ehe, 
c i;e  r als,  beBor;  * bis ro.  ttirb  pleonaftifd)  ein 
priaa  nod)  ju  bem  Säße,  in  weltbem  ante  ftebt, 
ijinjugefügt,  bis»,  jleljt  quam  Boran  (laurum,  quam 
venit,  ante  videa).  [Siebe. 

Antörös,  ötis , m.  bet  tätbenbe  @ott  Berfd)mäbter 
antea,  ium,  m.  bie  Seihen  bet  SBeinftöde  Verg. 
ante-aignAnl,  örum,  m.  [ante  u.  signum]  eine 
Abteilung  auSgcmäljlter  truppen,  bie  »äljtenb  ber 
3d)lad)t  Bor  bie  Stnie  treten,  um  gelegcntlitb  in 
ben  Kampf  ein  jugreifen ; übertr.  (feit.)  sing.  = 
einer  ber  erften,  ber  Sortämpfer  fueras  in 
acie  Pharaalica  a.  Cic.  Phil.  2 § 71. 
anteato  f.  antiato 

anteator,  1.  dtp.  [am  u.  toator]  »örtlich  'fid)  nad) 
Beugen  umtbun  ob.  umieijen’,  bat),  [mb.  jum 
Beugen  anrufen,  als  Beugen  f)erbeirufen. 
aute-venio,  4.  1)  juBottommcn  exercitum  Me- 
telli;  (Plaut.)  tempori  huic;  ȟber!},  eilen  ante- 
veni.  2)  übertr.  fubi  beneficia  multum  ante- 
venere  jene  (früher  angegebene)  Orenje  »eit  über= 
febritten  haben;  tp.  burd)  Stagregeln  einet  Sad)e 
jUBorfommen,  begegnen,  et».  Bereitein 
consilia  et  inaidiaa  hoatitim;  jmb.  übertreffen, 
jmbm.  Bora n geben  hominis  novi  antea  per  vir- 
tutem  nobilitatem  a.  aoliti;  plerosque. 
antö*Terto  (ältere  Jotm  antö-vorto) , 3.  Plaut. 
Bacch.  3,  5,  1.  dtp.  -tor,  3.  1)  abfol.  ooran  = 
geben,  einen  ÜSorfprung  gewinnen;  aud) 
alcui  Bor  imbm.  Ter.  2)  tp.  a)  im  Hanteln  ju  = 
norlommen,  et».  Bereitein  damnationem.  6) 
eine  Satbe  Bor  einer  anberen  Bornebmen 
Omnibus  conailiis,  ut  etc.  Caee. 

Anthedon,  önis,  f.  .fjafenftabt  in  fflöotien. 
Anthemüsla,  ae,  f.,  -las,  ädia,  f.  Stabt  in  9Refo= 
potamien;  autb  bie  Untgegenb  berfelben. 

Antiaa  etc.  f.  Antium  a ) u.  6) 

Anttcäto,  önia,  m.  ber  9lnticato,  eine  OSegem 
{(brift  beS  (Söfar  gegen  SiceroS  Sobfd^rift  auf  dato 
B.  Utica,  autb  < »eil  fie  aus  j»ei  Büchern  be= 
ftattb  S uet. 

anticTpAtlo,  önia,  f.  [anticipo]  bie  Borber  ge- 
faßte Borfteltung,  Borbcgriff,  deorum  Bon 
ben  ©öttern. 

auttcTpo,  1.  [ante-capio]  Borauönehtncn  quod 
ita  alt  informatum  anticipatumque  inentibus 
noatria,  ut  »eil  bie  oorgefajjte  3bee  fo  in  uns 
liege;  moleBtiam  alcia  rei  fid)  im  oorauS  beläm- 
mern um  et».,  *viam  früher  jurüdlegen;  fludoa 
Bor  ber  Bei*  feiern,  f mortem  fitb  Dorper  töten; 
pgl.  antecapio. 


Anticlöa.  ae,  f.  JRutter  beS  UlijeS. 
antiens  f.  antiquua. 

Anticjru,  ae,  f.  Same  j weier  Stäbte,  in  BboltS 
(Sirrba  gegenüber,  bah-  ber  Same)  u.  in  Ibcffa 
lien;  in  beiber  Umgebung  »utbS  Biel  SieSmut.t. 
»eldje  als  Heilmittel  gegen  SBabnfinn  benupt 
»urbe,  bah.  navigare  Anticyram,  neacio  an  illia 
A.  ratio  deatinet  omnem,  tribua  A.  caput  inaa 
nabile  Hör. 

antldea,  altertiiml.  ft.  antea  Liv.  22,  10,  6. 
antTdeo  ft.  anteeo  flaut. 
untldhAc  für  antehac  Plaut. 
antTdötum,  i,  n.  Segengift,  falao  nomine  ein 
fäljtblitb  fo  genanntes  Phaedr. ; tp.  adveraua  Cae- 
aarem  Suet. 

Antigöne,  es , f.  1)  Iod)ter  beS  CbipuS  unb  ber 
3ofafle.  2)  totbter  beS  Königs  Saomebon  B.  Iroja 
AntTgönea,  ae,  f 1)  Stabt  in  SpirnS.  2)  Stabt 
in  Stacebonien.  lau.  Antigonensis,  adj. 
Antlgönu«,  i,  nt.  Same  mehrerer  fprijdiei  u.  tna 
ecboniftber  Könige;  ber  erfte  war  ber  Jelbbrn 
Älepanbers,  bet  in  ber  Stblaebt  bei  JlpjuS  (301 
b.  ffibt.)  fiel. 

AotiltbiniiH,  i,  m.  Sebirge  in  Speien,  bem  Siba 
non  gegenüber. 

AntYlöchu«  i,  m.  Sohn  beS  SJeftot,  fiel  im  Kampfe 
Bor  Iroia 

AntTmäcIms , i,  m.  1)  ein  Sentaur.  2)  grietb- 
epiftbet  litbter  aus  Klares. 

Antiöchia,  ae,  f.  1)  Hnubtfinbt  in  Sprint.  lao 
Hübet.  Antlochensps,  ium,  m. ; adj.  -chinn«.  2) 
Stabt  in  Karten. 

Antiöchus,  i,  m.  1)  9lame  mehrerer  fpriftber  Könige; 
A.  HL,  ber  @ro&c,  A.  IV.,  (Spipfjanes.  2)  9iame 
einiger  Könige  o.  Kommagenc  Jac.  3)  A.  aus 
Slftalon,  Stbüler  beS  $b»io,  a!abemi)(ber  ^b'lo 
fopb,  Sebrer  beS  tticero  }H  Vltben.  lao.  Antlö- 
••hius,  (-eua)  ob.  -chinn«,  adj.  jum  ißb'iofopbett 
21.  gehörig;  »übst.  Antiöchii,  m.  bic  2lnbänger 
beS  21.,  «.  pl.  iata  bie  SehrfSpc  beS  M. 

Antlöpa,  ao,  f.  1)  totbter  beS  ShjlteuS,  YKuttrr 
beS  Hmpbion  u,  Betb"®  2)  Wutter  ber  irtenben. 
AntYpIter,  tri,  m.  1)  ffrelbberr  'fähtüfb*  “ SUeptn 
berS  b.  SRacebonien,  König  in  9Raccbonien,  Sater 
beS  Rafjanber.  2)  grietbiftber  9$bilofopb,  a)  ans 
Kprenc,  Stbüler  beS  ÄriftippuS.  b)  aus  tarfuS, 
Stoifer,  Sebrer  beS  ^anätiuS.  c)  aus  IpruS. 
Steiler,  fjrcunb  beS  Jüngern  dato.  3)  Lucius 
CaeliuB  A.,  f.  Caeliua  2). 

Antlpatria,  ae,  f.  Stabt  in  SRacebonien. 
Anttpbütöa,  ae,  m.  1)  König  ber  Cdftttigonen.  2) 
©efäbrte  beS  JineaS. 

antiquäriu«,  ii,  m.  [antiquua]  Serebter  unb  Ken 
ner  altrömifd)et  Spratbe  u.  üitteratur , 2llter= 
tümler  Tue.,  Suet.  — »fnntiqnc,  adv.  |anti- 
quua)  altertiiml itb,  nadb  alter  &rt 
nntiquYtag,  ätia,  f.  [antiquua]  1)  bie  alte  Beit. 
baS  Altertum  ab  ultima  a.  repetere;  obacura; 
meton.  a)  bic  SRenftben  ber  alten  Beit,  bie 
2llten  a errabat  in  multia.  6)  Srctgniffe. 
©eftbitbte  beS  Hltertums,  bas  2lltertum 
terenda  eat  omnia  a. ; peritiaaimua  antiquituti«; 
pl.  ( Tac .)  üraecorum  alte  lenlmiler.  2)  gute 
alte  Sitte,  alte  fRcblitbleit,  ©iebcrleit  vir 
graviaaimae  a.;  qui  documentum  noatria  fuit  ho- 
minibua  virtutie,  a. ; funicum  antiquitatia  ape- 
cimen.  3)  baS  hohe  2llter  generia. 
antiqnYtüa,  adv.  | antiquua]  1)b.  alter  B*it  her. 
2)  in  alter  Bei*,  alterS,  B.  alters  her, 


antiquo  — Aonius. 


6B 


epeben.  — antiquo,  1.  t.  t.  (eigtl.  etw.  beim  antlla,  ae,  f.  [ävrKa]  fjjnmpe  Suet. 

«Um  taffen)  oerroetfen  legem,  rogationem.  Antöninns,  i,  m.  91atm-  (na*  Aboption  aub  Anto- 
autiquus,  adj.  m.  comp.  n.  mp.  o.  ante,  anbere  nius  gebilbet)  mehrerer  römij*en  ftaifer.  Sa», 
-djicibari  für  anticus,  roab  totalen  Sinn  tjat,  AntonlnlAnus,  adj.,  Eutr. 
kr  oorbere,  pars , aber  and)  in  biefem  Sinn  Antönlns,  ii,  m.  1)  Marcus  A.  mit  bem  Beinamen 
faji  qanj  and  bem  Spra*gebrau*  tmr*  anterior  Orator,  berühmter  9icbner,  in  bem  SKirgertricge 
mbröngt  worben  ift,  wöprenb  autiquus  tcmpo=  jwif*en  SBtanuä  u.  Sulla  getötet.  2)  M.  A.  Cre- 
mten Sinn  erhielt  u.  im  comp.  u.  sup.  ».  Sang  ticus,  Sopn  beb  notigen,  fiel  alb  SBefeSjIeJjabcr  ge 
gebraucht  wirb;  bap.  I)  über!),  u.  bem,  roab  ber  gen  bie  Seeräuber  bei  bem  Angriff  auf  ftretn,  74 
3ei t narfi  oor  gehört,  mab  in  bie  Sorjeit,  o.  <Bj r.  »)  C.  A.  Hibrida,  Sicerob  ftotlepe  im 
alt,  aus  ber  Sorjeit  penüljreub  (®gj.  novns;  Ronfutate,  peimlidjer  Zeitnehmer  an  ber  i<crf*roö 
egt.  retus);  l)relatit),  wab  not  einer  gewif»  tung  Satilinab.  4)  M.  A.  (Triumvir),  Sohn  beb 
jen  3'it  war,  früher,  oormatig,  alt  con-  A.  2).  5)  lulus  A.,  Sofjn  beb  Iriumbirn  Hör. 
cordia  Plaut. \ duritia;  morem  a.  atqne  inge-  6)  A.  Mnsa,  Arjt  jur  3ect  beb  Auguftub.  7)  An- 

nimn,  venuatatem  auam  obtinere  Ter.-,  anti-  tonia;  am  belannteften  finb  jWei  lödjter  beb 

quior  diea  ein  früheres,  ältereb  3>atum;  trea  epi-  Iriumbiro  Ant.  u.  ber  Cctabia,  o.  wetten  A. 
stulas  taaa  accepi,  igitur  antiquissimae  cuique  maior  ©cmahlin  beb  2.  Zomitiub  Abenobarbub 
retpondebo;  antiquuni  obtinere  bie  alte  Sitte  u.  ©rojjmutteT  beb  ftaiferb  Keto,  A.  minor  ®c= 
»b.  Art  u.  Seife  i ju  fpre*en  ob.  ju  fianbetn)  bei=  mahlin  beb  Zrufub  mar  7ac. ; adj.  leges  beb 
befallen,  beim  Alten  bleiben  Com.;  tp.  o.  ber  Iriumoirn  A.  ®ao.  Antönünns,  adj.  ju  A.  1) 
früheren  guten  3ctt,  ber  früheren  Sitten=  u.  4);  subst.  AntönlAni,  örum,  m.  bie  Anhänger 
rein  heit,  ®infa*heit,  SJteberf  eit  antiquis  beb  A.  4). 

me  moribua  Plaut.-,  hiatoria  vetua  atque  a.  Antron,  önia,  f.  Stabt  in  It)effalien. 

Plaut.,  homo  a.  virtute,  fide  Ter.,  a.  hominea,  antrnm,  i,  n.  («itpov]  meift  poet. , bie  ®rotte, 
qni  ex  sua  natura  ceteroa  fingerent.  2)  alt,  einen  angenehmen,  im  Sommer  fühlen  Aufenthalt 

uralt,  nicht  feiten  au*,  wenn  b ab  Alter  jum  geroährenbe  ob.  einer  ©ottheit  geweihte  .fjüljle; 

Hobe  bienen  joU,  altehtwürbig,  attheilig  an-  übertr.  *§öt)lung  exeaae  arbona. 
tiqniaaima  pictura  bte.in  ber  ältejten  Seit  übliche,  Anubis,  Tdia,  m.  eine  ägpptifche  ©ottljeit. 
deas  h.  artificio  factua,  aimulacrum  summa  at-  AnüUrlus,  adj.  [anulua]  jum  Siegelring  ge  = 
qoe  antiquisaima  praeditum  religione;  genua;  hörig,  bah-  Scalae,  ein  Ort  in  SRom  im  achten 
jutiauiaaimi  üdeliaaimique  aocii;  acriptorea  be^  wejirt  Suet.  Aug.  72;  subst.  anulariua,  ii,  m. 
ten  Bert  längft  norübet  ift,  wie  bie  griedj.  u.  lat.  ber  Stingmachet. 

Stapfet;  au*  »übst.  pl.  m.  bie  Alten,  Alt»ot=  änüliis,  i,  m.  [2.  änna]  gingerring , bef.  Sie  = 
bern,  bie  fD2enj*en  ber  Sorjeit:  +s«6st.  n.  gelring;  anulum  invenire  ob.  (Suet.)  a.  aureo 
pl.  bab  Alte,  bab  Altertum.  II)  im  comp.  u.  donari  bie  SHittermürbe  erlangen;  fius  anuloruiu 
mp.  wichtiger,  wichtigft,  angelegentlicher,  bie  SRitterroürbe. 

«B8elegentli*ft  antiquior  in  senatu  sententiae  1.  Anna,  ua  (altert,  uis  Ter.)  f.  alte  grau,  »er* 
ibcendae  locus;  bef.  nihil  antiquius  habere,  du-  hc'talel  ob.  lebig,  juwcilen  mit  ÖejUg  auf  Reicht - 
tere,  exiatünare,  reri,  iudicare;  nec  habui  quic-  gläubigfeit,  ©ejdtmäpigteit,  Sdjmäche,  §äfilichfect ; 
quam  antiquius  quam  ut  etc.;  fnihil  antiquiua  *meibfagenbe  Alte,  tluge  ob.  weife  grau; 
duxit  quam  m.  inf.  ob.  acc.  c.  in/’.;  nihil  mihi  *fabjeft  alt,  bejaht!  i-acerdos. 
ect  antiquius;  Claudiae  genti  iam  inde  ab  ini-  2.  Anus,  i,  m.  eigtl.  dtunbung,  ft  reib,  bat).  1)  ff  u 6 - 
tio  nihil  antiquius  in  re  publica  patrum  maie-  ring,  =fd)elle  Plaut.  2)  After. 

-Ute  fuisse;  antiquiorem  mortem  turpitudine  anxie,  adv.  [onxiusj  ängftlich,  unruhig  neque 
aabere.  tum  a.  laturum  fuisse,  ai  Sali.;  trepide  anxie- 

mtisephista,ae,m.[ävri«oq)‘«rijs]®egcnjophift,  que  certare  Suet.  — anxletas,  ätia,  f.  [anxiua| 
»tammatiler  o.  entgegeugefepten  ©runbfäpen.  'Ängftlichfeit ; *f=  angor  gurcht,  Stummer; 

tatlsaa,  ae,  f.  ^afenftabt  auf  Sebbob;  bao.  Au-  übertr.  tängfiliehe  Sorgfalt,  ©enautgteit. 
tluael,  örum,  m.  *anxTRr,  fera,  ferum,  adj.  [anxius  u.  fero]  Angft 

Mtlatbs,  Uia,  m.  u.  f.  [antiato]  Sorftehcr,  rin  erregenb.  — anxYtüdo,  tnia,  f.  [anxiua]  (oortl.) 
eine«  Zempelb  u.  beb  ®ottebbicnfteb  in  bem-  Äng^lichfeit,  au*  Cie.  r.  p.  2 §.  68. 
ielben  ob.  eine« ©ottebbicnjleb  überh-,  crfter$rie=  auxias,  adj.  [ango]  ängftlich,  unruhig,  be- 
8er,  Cberpriefter,  erftei|5ricfterin  aacrorum,  forgt,  ärgerlich  senex,  *mena,  *timor,  tu.  hu- 
templi;  ioris;  occultorum  et  nocturnorum  au-  bere  (änaftigen)  alqm;  alqa  re;  m.  gen.  ’furti; 
■roram;  tp.  m.  ber  SDleifter  in  tc.  artia  dicendi;  inopiae  Liv.;  auam  vicem  (für  ihre  fBcrjon)  ma- 
•cnltor  et  a.  doctorum  rirorum.  gia  quam  eiua  cui  JLiv.;  eui  Tac. ; de  inatanti- 

Aatisthenes,  is,  m.  Stiftet  ber  cpnifchen  Ißtylo-  bua  curia;  fde  sucoeaaorc;  *pro  mundi  regno; 
ieppie,  S*üler  beb  Sotrateb.  [Safianbra.  tpro  alqo;  fpro  eiua  aalute;  m.  ne  (bag)  Sali; 

utistita,  ae,  f.  •=•  antisteB  f.,  fani;  ‘Phoebi  = m.  an  Tac.;  Angft  etwedenb,  dngftigenb, 
tatistUs  j.  Labeo.  — antisto  (nicht  antesto)  peinlich  aegritudmes,  curae. 

■steti,  — 1.  eigtl.  ooranjiehen,  bah-  übettr.  ben  Auxör,  1)  m.  (au*  Anxnrus)  bo!blif*er  Karne 
Sorjug  haben,  überlegen  fein  alcui  alqa  beb  3upiter  ob.  beb  Sejooib.  2)  w.  alte  Stabt 
re;  quanto  eloquentia  innoeentiae;  abfol.  D.  ber  Solbfet,  fpäter  Tarracina  genannt.  Tau.  An- 
irti.  heroorragtn  Cic.  r.  p.  3 §.  28.  xürus,  adj.,  Liv.  8)  ein  ®erbiinbetcr  beb  Zut= 

fatins,  ii,  n.  Stabt  in  Satium.  2>ao.  a)  Antlas,  nub  Verg. 

ätu,  adj. ; »übst.  AntlAtes,  um,  m.;  au*  subst.  Äönes,  um,  m.  Urbewohner  fflöotienä,  adj.  böo- 
Antks,  k.  rua,  ein  Sanbgut  ffiicerob  bei  Aittium;  tif*  Zan.  a)  *AönIde»,  um,  f.  bie  Stufen  atb 
w*  Antias  =,  Q.  Valerius  A.  j.  Valerius  8).  Anwohnerinnen  beb  böotii*en  'Serge«  ^elifon.  6) 
b)  fAntlätinns,  adj.  * Aönlns,  adj.  b öotif*,  vir  .vierfuleb,  deua 


64  Aonie  — apbeliotes. 


SflC(f)u8,  aquae  Äganippe,  vertex  $elifon,  soro- 
res  bie  Walen,  lyrn,  Taten ; autf)  Aonie  Slganippe 

Verg. 

Aoruis,  f.  ein  gel*  in  3nbien  Gurt.  — ’Äornos 
f.  Avernus. 

Vöiis,  i,  w.  Jlujj  in  3Ht)riert 
apftgc  [o»ayf  | (Com.  u.  ÄottBerf.)  imper.  fort 
mit,  »eg  mit,  m.  «ce.  a istas  a me  sorores! 
a.  te  n me,  a.  a me,  a.  hinc,  a.!  fort  mit  brr! 
pacfe  bidjl 

Apamea  u.  -ia,  ac,  f 1)  Stabt  in  Sptien;  bat). 
xubtt.  Apameni,  örum,  m.  2)  Stabt  in  ©roji 
ppthgien.  3)  Stabt  in  ©itphnien.  $ao.  subst. 
♦Apamei,  örum,  m.;  Ipiinensis,  e,  adj. 
üpidiötes,  ae,  m.  [<x*ijliajrije]  ber  Oftwinb. 
Apella,  ae,  m.  ©ame  mehrerer  ireigclaffcncn  3“ 
ben,  u.  ba  bic  3ttben  alt  leichtgläubig  oerfchtieen 
waren,  apptll.  credat  ludaeus  A.  ba*  glaube  ein 
leichtgläubiger  3-  Hör. 

Apcllcs,  is,  m.  griechifcher  ÜJialer,  3citQCnoffe 
Sllcjanbet*  beb  ©rohen.  $ao.  *ApvlleuH,  adj. 
ipeuuinieöla,  ae,  m.  |Apenninus  u.  colo]  ©emol) 
net  ber  Slpenninen.  ' — ’Apennlnlgena,  ae,  e. 
[Ap.  u.  gignoj  bom  Stpennin  entiprungcn.  — 
Apenninns,  i,  m.  Äpenninengebirge. 

1.  Aper,  pri,  »>.  |xäjrpos]  bet  Kber,  fprichwörtl., 
uno  in  saltu  duos  apros  capere  mit  einer  Klappe 
jmei  fjliegen  jchlagen  Plaut.-,  apros  imraittere 
liquid ih  fontibus  et».  ©ertehrte®  thun  Verg. 

2.  Aper,  pri,  m.  röm.  ©etnante,  unter  »clchem  am 
belannteften  ber  ©ame  M.  Aper  Tac. 

Aperantii,  örum,  m.  ©olfpftamm  in  Ätolien;  -tia, 
ae,  f.  ba*  B.  ihnen  bewohnte  ©ebiet. 
äperio,  rui,  rtum,  4.  1)  ©crbecfte«,  ©frhüllte*  auf 
beeten,  entblößen,  fichtbar  machen,  feljen 
laffen  corporis  partes  quasdam,  caput  (auch 
al#  .feöflichleit^bejeigung);  *ramum,  qui  yeste  la- 
tebat;  »aperto  pectore;  “unda  dehiscens  terram; 
♦terra  procul  montes;  dispulsa  sole  nebula  diem 
Liv.;  ’partus  maturos  an*  2id}t  ziepen;  aperten- 
tur  (jur  Schau  gepellt  werben)  raaiorem  imagi- 
nes  Cic.  p.  SuU.  §.88;  se  aperire,  aperiri  fiept  = 
bar  werben,  fiep  fehen  laffen,  o.  ffleftimen, 
fiofalitaten,  bie  uns  nähet  treten  Cie.;  *aperitur 
Apollo;  übertr.  ©erborgent#  an«  Sieht  bringen, 
offenbaren,  enthüllen  (bah-  auch  Betraten), 
eröffnen,  barlegett  occulta  quaedam  et  quasi 
iuroluta;  involutae  rei  notitiam  definiendo ; sen- 
tentiam  suam;  errorem;  causam  consilii  sui; 
Consilium  suum;  coniurationem ; *futura;  utrius- 
que  naturam  et  mores;  fcogitationes  meag;  so- 
cios  sceleris  Sali.-,  fsecreta  pectoris ; coacti  ne- 
cessario  se  (ich  Berraten  Ter.;  dum  se  ipsa  res 
nperiret  Nep. ; m.  acc.  c.  inf.  Nep.,  memet  ipse, 
quis  sim  Liv.  2)  ©erftploffene#  öffnen,  er- 
fdjliehen,  auf=,  erbrechen;  aufgraben,  gra  = 
ben,  bahnen,  ostium,  fores;  im  ©ilbe  qua  com- 
mendatione  quasi  amicitiae  fores  aperiuntur; 
ianuam  On.;  portam,  tabernas,  domum;  im 
©iibe  hanc  fenestram  biefen  ©eg  einfchiagen 
Suet.;  aerarium,  cuniculos,  sepulcrum,  oculos; 
♦condita  praecordia  Liber  verax ; *ora  fatis  b.  i. 
ba#  Sdjicffal  eröffnen;  fasciculum  literarum,  epi- 
stulam,  literas;  bilbi.  foutes  philosophiae ; sal- 
tum  Liv.,  fundamenta  templi;  iter  ferro  (burd) 
bie  ©eiben  ber  gembc)  bahnen  Sali. ; Tiam  Liv. ; 
übertr.  gleichfam  ©erfcploffene#,  Unzugängliche* 
eröffnen,  erf erließen,  jugänglich  machen 


♦annnm  (b.  Stembilb  Stier,  infofern  beim  ®in= 
tritt  ber  Sonne  in  ben  Stier  für  ben  Sanbmann 
ba*  neue  3<tpr  begann);  alcui  Tacuos  honoris 
menses  b.  i.  Wonate,  tn  benen  er  al«  fionful 
eintreten  fann  Tao.  ann.  2,  71;  ludum  (eine 
Schule),  fscholam;  locum  asylum  al*  W.  Liv.; 
pace  omnis  Italia  erat  aperta  bem  freien  ©er 
lehr  geöffnet;  incognitum  terrarum  orbem  ar- 
mis;  f reges  et  gentes;  fAsiam  regi;  fmors 
alcis  Syriam ; alcui  reditum  ad  suos ; occasionem 
ad  invadendum  Liv.;  locum  suspicioni  aut 
crimini;  finsidiantibus  casum  eine  ©löge  geben; 
eine  ©elbfumme  jrnbrn.  j«r  $i#pofition  ftellen 
Oie. 

Apert*,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [apertus]  1)  offen, 
offenbar  resistere,  pugnare;  amare,  mentiri, 
adulari,  dolorem  paulo  apertius,  laetitiam  aper 
tissime  ferre.  2)  gerabe  heraus,  offenherzig 
a.  palaraque  dicere;  scribere. 

Aperto,  1.  [intern.  B.  aperioj  ent  bl  offen  bra- 
chium  Plaut. 

Apertus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [porCic.  b.  aperio] 
1)  unbebeeft  pars  corporis;  a.  (nicht  bebeeft  b 
einem  Körper)  simplexque  mens  Cic.  n.  d.  1 
§.  27;  naves  ohne  ©etbeef-  »caelum;  *aether  flar, 
»ollenlo*;  bah-  in  ber  StiegSfpr.  unbefepüßt, 
nicht  gebedt  umerus;  milites  nicht  burep  ©rufti 
wehren  gefepübt;  lfttns  bie  offene,  nicht  gebeefte 
glanfe  latere  a.  aggressi  Cacs.,  subito  sunt 
Haedui  visi  ab  latere  nostris  a.  auf  ber  Seite, 
wo  man  ben  Unfrigen  beifommen  tonnte;  bah  bnec 
apertiora  (mehr  blojjgeftellt)  sunt  ad  reprehen 
dendum.  2)  offen,  frei,  unoerfchloffen  locus, 
litus,  mare,  via,  beate  vivendi  via,  campus,  im- 
petus  maris;  collis  intimus  am  ffufec  ttnbetoal* 
bet;  Oceanus;  subet.  apertum,  i,  n.  ba#  offene, 
freie  Selb  castra  ponere  in  a.;  *fugere  per  a 
35a o.  acies,  proelium  a.  in  freiem  Selbe.  3)  tp. 
a)  offen,  offenbar,  offenfunbig,  erfichtlict} 
simultates,  latrocinium,  *rabies,  *peritula,  eaae 
in  aperto  augenfcheinlich  fein,  auf  ber©anb, 
tlar  am  Jage  liegen  Sali. , Tac.;  auch  (Tac) 
unbehinbert,  leicht  ausführbar  fein  vota 
virtusque  in  aperto,  fessos  hostes  aggredi  in 
aperto  foret;  agere  memoratu  digna  pronum 
magisque  in  aperto  erat;  quis  apertior  in  iudi- 
cium  adductu»  unBertennbarer  fehulbig.  b)  leicht 
serftänblich,  beut  lieh  narratio.  c)  o.  C£t)a 
taftcr  offen,  offenherzig,  unoerftellt  animus 
a.  et  simplex;  iron.  ut  «emper  fuit  apert’ssi 
mus  fein  haftet  frech  Jur  Schau  trag;  apertior 
(ungenierter)  in  dicendo. 

Apex,  leis,  m.  *bie  äußere  bünneSpibe  eine* 
©egenhanbe«  lauri;  montis  Suppe;  *®elnr 
fpipe,  =legel,  ber  $elm  felbfi,  ardet  a.  capiti; 
♦fegeiförmig  in  bie  Suft  aufmirbelnbe  f^eu  er 
flämmcpen,  in»bef.  bie  an  ber  Sptpe  ber  meinen 
©rieftermüpe  ber  Jlamme«  befhtbliche  Mute, 
bah-  meton.  1)  bie  fpipe  ©riehermüpe  be*  gfia^ 
men  ®iali*.  2)  überp.  lebe  hohe  Wüpe  ob.  ftopf 
bebethtng,  §ut,  namentlich  bie  Itara  afiatt 
fdjer  gürfteu;  übertr.  *Äönig*f roue,  -würbe 
hmc  apicem  rapax  fortuna  sustulit  Hör.;  pt. 
♦irati  regum  ba#  ^ürnen  gefrönter  fpäupter;  tp 
höhft#  6'(rbe,  ftrone  a.  senectutis  est  aacto- 
ritas  Oie.  w 

Aph&reiis,  m.  1)  König  in  Weffenien.  3)ao.  Apha- 
relnB,  adj.  2)  ein  Kentaur  Ov. 
apheliötcs  f.  apeliotes. 


65 


Aphidna  — apparo. 

Aphidna,  ae,  f.  Stab»  in  Mttifa. 


«phrnrtus,  i,  f.  läqpgaxro;  sc.  »ai{l  ein  Sdliff 
oijnc  «etbed  Cic. 

Apbrödisla,  örum,  n.  (Plaut.)  ba«  gejl  bet 
Äp(|tobtte  ob.  ©enu«.  — Aphrüdisias,  ädis, 
(.  Samt  mehrerer  Ortfchaften.  i)  Stabt  an  bet 
®tenjt  jrmfd)en  ©htpgien  “ Karten;  bao.  subst. 
tphrödislenses,  intn,  m.  2)  St.  in  dilicien. 
Apicitus,  adj.  [apex]  mit  einet  ©rtejlermübe 
jjefhmüdt  Or. 

Äpiclns,  ii,  m.  (M.  Gabius  A.)  ein  grinfehmeder 
u Setiibioenbet  unter  Stuguftu«  u.  XiberiuS. 
»plonla,  ae,  f.  dem.  o.  apis  Plaut. 

ÄpTdinns,  i,  m ging  in  Ibcffalien. 

AplSlae,  arani,  f.  Stabt  in  üntium. 

Apion,  önis,  m.  Summte  bc«  ©toi  entern«,  König« 
oon  Etjrtne. 

1.  Apis,  i»,  »i.  bet  heilige  Stiet  bei  ben  töggptern. 
t Apis,  i»,  f.  bie  ©iene. 

Aplseor,  aptus  »um,  3.  dep.  [inf.  apiscier  Com.] 
itlt.  in  flaff.  ©rofa)  eigtl.  an  ftdj  tnüpfen , bab- 
baft  toetben  1)  erreichen,  einbolen  mare  Cie.; 
hominem  Plaut.  2)  übertr.  etto.  mit  Änftrengung 
«1*  Siel  (eine«  Streben«  erteilen,  erlangen 
hereaitatem  Plaut.;  Ti  tarn  deorum  Ter.;  *alqd; 
lindem  Serr.  b.  Cie.  /hm.;  epee  apiscendi  summi 
honoris  Air.;  öfter  (Tac.)  facultas  apiscendi  fa- 
voris,  quaesturam,  flaminium,  ius,  apiscendi 
libido  ^abgiet;  m.  gen.  dominationis  Tac.  ann. 
6,  45;  bilbl.  etto.  griffig  etfaffen,  fitb  aneignen 
irtem  Cbaldaeorum  7oc.;  pass.  non  aetate,  in- 
penio  apiscitur  sapientia  Plaut. 
ipiom,  ii,  n.  btr  ©ppieh,  Sellerie,  oft  ju  Ärfiit» 
;en  gebranebt. 

»pörletl.  örum,  m.  [dirdxltjroi]  bie  Kbgerufencn, 
ein  bcftänbiger8u8f(bufjbe«  ätoliftben  ©unbe«. 
ApödfteHum,  ii,  n.  [änoivxfiQior]  ?lu«f  letbe  = 
jintmer  in  ben  ©äbem. 

Apollinaris,  ipolllncns  f.  Apollo  1)  u.  2). 
Apollo,  Inis,  (dat.  auch  -öni  Air.  29,  10,  6),  m. 
Äpollo,  Sobn  be«  Supiter  u.  ber  Patona,  ©ru= 
her  btr  Diana,  ©ott  beb  ©ogenfd/ie&en«,  ber  höhe= 
tra  grifligcn  Xbätiglcit  (bet  SBriSfagung,  ©oefte, 
fflnftl,  §riltunoe),  (pater  erft  Sonnengott,  auch 
(Gtrt)  ber  Sonnengott  bet  Inder  = ©aal;  *ape- 
ritor  Apollo  bet  Äpotlotempel  tritt  bemor;  urbs 
magna  Apollinis  Stabt  in  Dberäqnpten;  pro- 
manturium  Apollinis  an  ber  9iorbMfte  ©frtfaS. 
©*#■  1)  XpollTnAris,  e,  adj.  bem  Äpolio  ge  = 
Beibt,  be«  Jl.  laurea,  ludi,  saernm;  subst  Apol- 
llnare,  is,  n.  bem  VlpoHo  geweil/ter  ©la(/.  2)  Äpol- 
linms,  adj.  vates  Orpbeu«,  proles  flffulap,  urbs 
TM  oe 

Apollödörus,  i,  m l)  Sibetor  au«  ©trgantunt.  2) 
irantmatifer  au«  TUl/en  um  140  n.  Sf/r.,  8erfaf= 
ler  eint«  notb  oorbanbenen  mptboiogiftben  SBerfc«. 
3}  alabemiftber  ©hilofoph-  4)  gelbljeTt  Älejanber« 
.hrt  ©toben.  6)  Inrann  ju  fiaffanbrea. 
ApoUöala,  ae,  f.  1)  Stäbtcben  ber  ojolifd/cn  fio= 
(rer.  2)  Stabt  im  grietbiftben  3Hbnen.  3)  St. 
in  Xbracien.  4)  ®t.  in  Stacebomen.  Dao.  l) 
Apollöni&tes,  ae,  ?n.  Diogene«,  au«  SpoQonia 
m Kreta;  ]d.  auch  -tes,  imn.  2)  -ensls,  e,  adj., 
imbst.  -enses,  ium,  m. 

Apollo  nix,  tdis,  Stabt  in  fipbien,  lab.  subst.  Apol* 
lonldenses,  ium,  m. 

Apölogus,  i,  m.  [ajrdloyosJ  bie  aHegorifdje  Cr  = 
jäblung;  in«bef.  bie  dfoptfef/e  Sabel. 
Aponlina,  ae,  f.  3nfel  bei  Stcilien. 

pei oi 4 Mt,  lat-bruti Ut  61;u!:r'rtfrb.  6.  ttug. 


äpöpliSrftn,  örum,  n.  [«mxpo'pijra]  ®ef<benfe, 
meltbe  man  bef.  an  ben  Satumalten  ben  ©äften 
mit  nach  ipaufe  gab. 

2poproe{pn¥na,  örum,  n.  [dtro* poqypiva]  ba« 
gurütfgcmiefcne,  Sermerflicbc  (nur  al«  php 
lofopb,  t.  t.  bet  Stoifer),  o.  Dingen,  bie  an  ft© 
fein  Übel,  jebotb  al«  ibm  nabe  iommenb  abju= 
toetfen  finb,  rein  lat.  reducta,  reiecta,  reiectanea, 
remota;  ©gf.  proögmena. 

äposphräglsma,  ätis,  n.  \dnoacpQrxyieutt]  ba« 
tm  Siegelringe  eingef<bnittene  ©ilb. 

kpöthöca,  ae,  f.  [änolhjxi j]  ©orrat«lammer, 
ffletnlager. 

appäräte,  adv.  [apparatus]  mit  groben  8“s 
rüftungen,  prächtig  edere,  bibere;  fappara- 
tius  cenare.  — app&rAtlo,  önis,  f.  [apparo]  1) 
Subcreitung,  inäbef.  prächtige  unb  tocitläufige 
Hurüftung  munernm  popularium  2)  ba«  ao  = 
fi^tlicbe  Einarbeiten,  Stubieren  auf  etto. 
a.  et  artificiosa  diligentia  o.  füebner. 

1.  appSr&tns,  ns,  m.  [apparo]  1)  abstr.  Qu be  = 
reitung,  3UTÖPUO0  operis.  2)  concr.  auch 
pl.  8uriiftung,  Slnftalten,  Slpparat  (©etf= 
»euge,  ©tafebiuen)  belli;  oppugnandarum  ur= 
bium  ©elagenmgöapparat ; auxiliorum  oon  ben 
gefommelten  ^ilf«truppen;  sacrorum  (Sütber,  ®öt= 
terbilber,  attdre,  Cpfergcräte);  vani  timoris  gut 
(finflöbung  eine«  ic.  3)  prächtige  3*ttüftun8< 
©ra^t,  ©lanj,  ©runt  regius,  magnificus; 
epularuro,  lndorum  renationumque ; *Pereici 
Hör.;  in«bef.  P.  ber  Webe. 

2.  apparatus , adj.  m.  comp.  tt.  sup.  [ partic . P. 
apparo].  1)  o.  ©erfonen  oorbereitet,  geröftet 
Plaut.  2)  P.  Sachen  toobl  au«gerüftet  domus; 
prächtig,  glänjenb  ludi,  epulae. 

ap-pireo,  2.  t)  crfcheintn,  fid)  jeigen,  fiiht' 
bar  fein  anguis  ille,  qui  Sullac  apparuit  im- 
molanti;  cum  lux  appareret;  *dies;  facitote 
sonitus  ungularum  appareat  lagt  erbröbnen  K. ; 
*fapparens  fichtbar.  2)  tp.  erficbtlicb,  offen; 
funbtg  fein,  einlendjten,  (ich  bewähren, 
ertannt  werben  res  illa  etiam  caeco,  ubi 
rhetoris  tanta  merces  apparet;  fac  sis  pro- 
missa  appareant  2>r.;  non  apparere  (aneriannt 
werben)  labores  nostros  Hör.;  ratio  (bie  SRedp 
nung)  Plaut.;  bef.  häufig  impers.  apparet  e« 
leuchtet  ein,  ifl  flar  m.  acc.  c.  inf.  (feit.)  m.  nom. 
C.  inf.,  Oie.  /in.  3,  §.  23.  Stiet.  Ner.  1.  3)  t.  t. 
einer  Slagiftrat«perfon  al«  öffentlicher  Diener  ob. 
©ehilfe  aufwarten,  bienen  consulibns,  aedi- 
libus;  quaestioni  bei  bet  Unterfuchung , septem 
annos  Philippo  ( Nep .)  al«  ©ehrimfd/reiber  bie  = 
nen;  hieroon  in  einer  ©efeheSfotmel  divorum  irae 
(sacerdotes)  providento  iisque  apparento  foüen 
fich  nach  ibm  ibem  3orn)  rieten,  butch  ©eobach 
tung  be«  ©ebührenben  ihn  föhnen.  Dao.  a)  ap- 
paritio,  önis,  f.  1)  «ufwartung,  Dienft  bei 
einer  ©Jagiftratäperfon,  Unterbeamtenbienfi. 
2)  concr.  = npparitores  Unterbeamte,  b)  ap- 
pärttor,  öris,  m.  Unterbeamter  (SchTtiber, 
Piftor,  Siator  u.  bgl  i. 

ap-piro,  1.  h^rbeif ebaffen,  jnbereiten,  jn  = 
rüften,  anorbnen,  bereit  machen  cenam,  con- 
viTium,  nuptias,  ludos;  bellum  fi<h  Sum  Kriege 
rüften,  alle«  ©ötige  herbeifchaffen ; iter  bahnen; 
aggerem,  arma  herbeifchaffen;  a.  (aufbringen)  cri- 
miua  in  alqm;  auxilium  alcui  oerfchaffen;  reU- 
qua  ad  defenaionem;  se  in  casum;  se  m.  inf. 
ftch  bequemen  ju  Plaut. , fleh  aufd/iden  ju  iam- 

6 


66  appellatio  - 

que  hoc  facere  noctu  Caes.;  m.  ut  Plaut.-,  ab-- 
fol.  dum  apparatur  »äßreiib  man  Slnftalt  madjt 
Ter. 

appellatio,  önis,  f.  [1.  appello]  1)  Slnrebe,  Sln  = 
fprecßen;  t.  t.  Berufung  ob.  Dlppellation, 
Anrufung  einer  ßößercn  ober  glcitßfleßenben  Vtuf- 
torität,  befoiiber«  ber  BolIStribunen,  wenn  imb. 
meinte,  baß  ißm  Unrecht  gcftßab  tribanorum  an 
re.  2)  Benennung,  Dlame,  Xitel  inanis;  a. 
regum  venalcs  erant;  and)  DluSfptatße  lite- 
raruni.  [Cie  Verr.  4 §.  146. 

appellätor,  öria,  m.  [1.  appello]  ber  Stppctlant 
tuppelltto,  1.  [frequent.  ».  1.  appello]  toieb et  = 
1) o 1 1 neunen.  ja  nennen  pflegen. 

1.  appello  (artßatfi.  appellassis  ft.  appollaveris 
Ter.)  1.  l)  anfprctßcn,  anteben  ob  anrufen, 
begrüben  legati  vestri  quod  appellati  erant 
superbius,  homines  asperius,  ne  Terbo  qnidem 
graviore,  alqm  benigne,  singulos  a.  rogareque; 
quaestorem  app.  dicitque;  nomine  ob.  uominatim 
alqm.  2)  in  einer  befonbem  Sibfidjt  jmb.  an» 
fpretßen,  a)  ettn.  mit  jmbm.  ju  beraten  de  com- 
mum  re  Plaut.-,  senatus  laopius  pro  tua  digni- 
tate  appellaretur.  b ) ettp.  o.  jmbm.  ju  erb it  = 
ten,  um  Stßuß,  &ilfc  jmb.  anfpreeßen,  an  = 
gefeit  quem  praeter  tej  deum;  vultu  alqm;  de 
alqa  re  bef.  im  Übeln  Sinne,  alqm  de  proditione 
jum  Senat  ju  Perleiten  futßen  c)  in  ber  öe- 
ritßtsjpr.  eine  obrigfeitl  idje  Setfon  umSei-- 
ftanb  anrufen  practorem,  tribunos;  d ) jmb. 
maßnenb  angeßen,  um  etm.  maßnett  alqm  de 
pecunia  u.  fbl.  pecuuiä;  in  solidum  ein  ftflpital 
lünbigen  Tac.;  aueß  abjol.  e)  attllagcnb  jur 
Diebe  (teilen,  cavendum  est  ne  iisdem  de  causis 
alii  piectantur,  alii  ne  appellentur  quidom  Cic. 
off.  l 8.  89.  2)  eine  Serien  „t,  ga^c  mit  einem 
Stamm  benennen,  tooburd)  fie  fenntiidj  ift  ober 
werben  fofl,  ißr  einen  Diamen  beilegen,  fie  fo 
ob.  fo  neniten  alqm  patrem,  parentem,  regem; 
regum  appellandorum  suspicioncs  p.  benen, 
rnelcßc  ben  tönigetiicl  uerlicßcn  haben  wußten; 
hos  viros  bonos,  ut  habiti  sunt,  sic  etiam  ap- 
pellando»  putemug;  res  ipea,  in  qua  vis  inest 
maior  aliqua,  sic  appellatur,  ut  ea  ipsa  vis  no- 
minetur  dcus;  tu  ixt  l et  Gallograeci  vere,  quod 
appellantur  waä  ißr  Dlamc  befagt  Liv.  §iero. 
erwähnen,  namentlich  anfüßren,  illos  hoc 
loco,  auctorca;  tp.  beteitßtten,  alqm  nutu  et 
Bignificatione.  3)  aus  jure djett,  literas;  nomen 
nennen. 

2.  appello,  püli,  pulsum,  3.  [ad  u.  pello]  ßcran  = , 
ßinjutreiben,  -bewegen,  ^bringen  boves  ad 
litora;  turre8  ad  Opera  Caesaris;  (Plaut.)  alqm 
ad  arbitrum  por  ben  Scßiebäritßter  führen  (— 
fiep  ju  fteßen  nötigen).  §ieto.  a)  inebef.  a.  na- 
vem  (autß  clasge,  fnave),  classem  u.  bl.  appello 
(ad  eum  locum)  ob.  appellor,  auch  navis  appel- 
litur,  ad  ripain,  scapbas  ad  litus  appulaas  ha- 
bere  angelegt  buben;  im  Bilbe  nec  tuns  unquam 
rationes  ad  eos  Bcopulos  appulisses  etc.;  *dens 
vestris  me  oris;  *nos  tempestas  Libycis  oris; 
(Tac.)  nayis  Chaucorum  terram.  b)  (Com.)  tp. 
a)  a.  animum  ad  acribcndum  feine  Qiebanfen  auf 
baS  Stßreibcu  rieten,  baran  beulen,  b)  jmb.  in 
eine  Sage  ob.  gu  einer  Xßat  bringen  alqm 
ad  mortem,  ad  damnum  jmbnt.  ic.  Dcrurfacßen 

appendiciila,  ae,  f.  dem.  p.  appendix  Cic.  — 
appendlx,  Tcis,  f.  [appendo]  föttßang,  Bei  = 
(aßt,  3ufl  abe  corpus  est  a.  animt;  Carpetani 


- applicatio. 

cum  a.  (mit  ben  iijtten  beigefügten  Üontingenten; 
Olcadmn. 

ap-pondo,  pendi,  pensum,  3 juwögen  alcui 
alqd;  verba  erwögen. 

appetens,  tis,  adj  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . 0. 
appetc]  traeßtenb,  ftrebenb,  begierig  nad) 
etw  alcis  rei;  iitSbcj.  = gelbgierig,  begeßt’ 
lid),  ßabfütßtig.  Xao.  o)  uppetenter,  adr. 
begehrlich,  ßabfütßtig  Cic.  b)  uppetentia, 
ae,  f.  baS  Verlangen,  Xratßten  nad)  etw.  lau 
dis  et  honestatis;  effrenata. 

appetitlo,  önis,  f.  [appeto]  1)  baS  Steifen  nach 
etw.  triplex  Cic.  2)  (aud)  nppetitus,  us,  m.  alt 
ujlanb)  heftiges  Serlangen,  Streben, 
ratzten  nad)  etw.  alieni;  quaedam  principa 
tus;  et  app.  (Steigung)  et  declinatio  naturalis. 

ap-pdto,  3 1)  nad)  etw.  langen,  greifen,  um 
ei  ju  faßen  solem  manibus;  mommam;  näßen 
2)  naeß  etw.  oerlangen,  ftreben,  trauten 
alqm,  regnum,  societatem,  amicitiam  alcis,  adu- 
lescentium  familiaritates;  alienos  agros  cnpi- 
dissime;  fett,  mit  inf.  animus  alqd  agere  Beni- 
ner CHc.  3)  an  einen  Crt  ober  Scgenflanb 
betanjufommen  fudjen,  iljn  auffutben.  fidi 
nad)  i^m  binjtcbeu  Europam;  mare  terram 
appetens  fid)  an  bae  lianb  tieranbrängcnb;  urbx 
crescebat  munitionibus  alia  atque  alia  appe- 
tendo  loca  inbem  fie  immer  an  neue  Stoßen  fid) 
beraujog,  immer  mebr  DMunte,  Sebiet  rinnabm 
Xab.  auch  a)  feinblidj  auf  jmb.  ob.  ettn  lo«  = 
geben,  angreifen,  anfallen,  bebroljeu  alqm 
lapidibus,  ferro;  umerum  gladio  naeß  ic.  bauen; 
filii  vita  ferro  atque  insidiis  appetita;  fata 
Veios  bradjen  über  S.  herein;  ignomiiiiis  Omni- 
bus appetitus.  6)  Pon  ber  8c't  u.  seitlichen  6r= 
eigniffen,  abfol.  u.  intrans.,  im  praer.  u.  imperf. 
aueß  Caes.  u.  Liv.,  jebod)  nid)t  Cic.,  jjerannaben, 
ficb  näßern,  btranlommen  dies  septimas; 

- dies;  tompus;  nox;  lux;  kiems;  ffatum. 

Applaf  Appiusl).  — Appiümts,  adj.  t)sur  Stabt 

Slppia  (in  @robpbrpgteu)  gehörig,  appinnijeb; 
eubat.  -änl,  örum,  m.  2)  f.  Appius  a)  — Ap- 
pias,  Appietas,  Appius  f.  Appius  b)  u.  c). 

ap-pingo,  3.  1)  baju  malen.  *delphinum  sil- 
vis,  ßuctibus  aprurn  auf  einer  DRaletei  ic.  2)  ß i n -, 
jujeßreiben  alqd  novi. 

Appius,  röntijeßer  Bomantc  bef.  in  bem  Slaubifcßen 
©cftßlecßte;  l)  A.  Claudius  Caecus  fienfor  312 
P.  (£ßr.,  natß  weltßem  bie  ein  Appia  [aueß  bl. 
Apnia]  genannt  warb,  bie  bei  ber  porta  Capena 
0.  Siom  uatß  ftapua  u.  feit  fiaifet  Xrajan  0.  bort 
bis  natß  Bruubipum  ging;  ebenfo  eine  0.  Appius 
angelegte  Döaffcrleihutg,  aqua,  u.  ein  b.  ißm  an 
bet  appifeßen  Straße  aegrünbeter  DWarttßecfeu,  fo- 
rum  Appii.  2)  A.  CL  Pülcher,  fjeilflcuoifc 
ffiiccro,  feßr  ftreng  als  Senior;  baß.  censor  A.  ein 
ftrenger  Scufor  tote  MppiuS  Hör.  Xao.  a)  Ap- 
plinus,  adj.  b)  Appins,  adis,  f.  Sctnamc  ber 
DRineroa,  ben  Sicero  ißr  auS  Sdimeid)eln  gegen 
DlppiuS  giebt.  c)  Appietas,  itis,  f.  (fdjcrjß.  ge 
bilbet)  Der  alte  nbet  bcS  appiftßen  & c - 
fcßlecßteS  Cic.  fam.  3,  7,  S. 

np-plaudo  (natß  ber  gemeinen  Dluöfpratße  applätlo), 

3.  1)  *etw.  an  etw.  anftßlagen,  anllatfc^cn 
corpus;  corpus  palmis  fcßlagett  mit  tc  ; applauso 
latere.  2)  (Plaut.)  jmbm  Beifall  jullatfe^en 
alcui;  abfol. 

applleAtlo,  öni»,  f.  [applieo]  baS  Dlnfcßliefeett, 
nur  bilbl.  1)  a.  animi  Steigung.  Xrieb,  baS  iße. 


applicatus  — 

hurfnt* ficfe  an  jmb.  enger  anjufcbliegtn,  öefrllig* 
leititrieb.  8)  ».  bcm  »nfiblicfcen  eines  »lienten 
an  einen  Ration,  bab.  ius  applicationis  bah  ^ier= 
au;  cntjlebenbe  SJeebthBerbältnih. 
appllcitus,  adj.  f partic . B.  applico]  1)  an  ge  = 
fügt,  angelegt  Leucas  colli  angelefjnt,  liegenb 
an.  2)  auf  etm.  gerichtet  ad  rem;  ad  se  di- 
ligendnm  geneigt. 

sp-plko,  pllcüvi,  pllcätum  u.  (jebotf)  ntd)t  Cic.) 
pllcöi,  pllcltum,  l.  1)  etm.  an  etro.  fügen,  le  = 
gen,  bringen,  febliefjen,  lehnen,  fegen 
urneros  ad  saxa;  fbelua  ingens  corpus  ad  mo- 
lern;  te  ad  arborem;  se  trunco;  se  ad  flam- 
m»m  hiebt  nöbern  ic  ; *ensem  tenns  capulo ; 
•enaem  (sc.  cervici)  bineinfteeben , * bauen;  castra 
äcunini  bietjt  an  ic.  aujjdjtagen;  cornu  sinistrum 
ad  nrbem  hart  an  it.  aufftctlen;  elephanti  appli- 
cantur  corporibus  brängen  fid)  biegt  an  einander; 
*e  aleni  fieb  anfcblieben  alh  Begleiter;  *quis  te 
oostris  oris  treibt  hieb  an  te.;  * alqm  terrae  ju 
Sehen  btilefen.  3n*bef.  app.  navem  ad  alqm, 
ad  terram;  *bl.  *app.,  fad  terram;  fad  litus 
Amaionum;  »applicari  0-  Sebiffenben,  tauben 
•in  terras,  *ad  oras;  *ignoti»  oris;  aueb  bon 
Sen  Sd)iffen  — tanben,  anlaufen,  qaocamque 
litore  applicuisse  naves  hostium  hie.  8)  tp.  a) 
p etra.  binjufügen,  mit  etm.  bereinigen  vo- 
laptatem  ad  bonestatem;  fverba  verbis;  *aures 
otutinatas  modis,  *votis  puerorom  amicas  tei= 
hen;  — adhibere  j u j i c b e n applicito  captivo 
Ju$t.  b)  fieb  an  jmb.  an  (d)  liegen  (alh  Bitten* 
her,  fiernenber,  greunb)  ob.  fieb  <tuf  etm  legen, 
se  ad  alqm  quasi  patronum,  ad  familiaritatem, 
amicitiam,  societatem  alcis;  in  itinere  familia- 
nter  se;  app.  se  et  propins  admovere;  se  ad 
floqoentiam , ad  scribendam  historiam;  aueb 
uumas  se  app.  et  adiungit  ad  alqd.  c)  fa. 
slcui  crimina  aufbürben. 
ipplvdo  f.  applaudo. 

sp-plöro,  l.  (feit.)  gegen  jmb.  Hagen,  jam* 
aern  alcui  Hör. 

sp-pöoo,  (perf.  apposlvi  ft.  appösui  Plaut.)  3. 
1;  etm.  ju  etm.  b'nfe&en,  = ftellen,  =lcgen 
osebinam;  not  am  ad  versum,  epistulis;  manum 
»d  os  f.  manus  1);  inhbef.  a ) Speifni  Borftgen, 
mftragen,  cenam;  patellam;  *alqd  mensae. 
*)  imb.  ju  irgenb  einem  3mcefe  beigeben,  mit* 
geben,  bag  ju  einem  ©efebäft  anftellen  u.  ge-- 
hing  inftruieren  (bihro.  mit  einem  gebäffigen  ©e= 
heubeqriff)  »ccusatorem;  alqm  alcui  custodem, 
■nagistram  consulibus.  2)  tp.  o)  bittgutbun, 
-fügen,  *Iegen  *annos  alcui;  vitiis  modnm;  mit 
Sorten  bin jufegen,  cantat  et  apponit  etc. 
Hör.  k)  alt  etm.  anteebnen  falqd  alcui  gratiae; 
•lncro. 

»pporrectug , adj  [ad  u.  partic.  0.  porrigo]  ba - 
neben  bingeftredt  Or. 

«p-porto,  1)  bingn tragen,  bringen,  --führen 
uititias  domum  Plaut.-,  lapidem,  signa;  inhbef. 
mit  fiib  bringen  nnntinm  Ter.-,  gerbeifüb* 
een,  oerurfadjen  damnuiu  Ter. 

*p-posco,  3.  noib  baju  forbern  plura  Ter., 
plus  Hör. 

•pphsltd,  adv.  [appositas]  bequem,  geeignet, 
dicere  app.  ad  persuasionem ; cetera  app.  tibi 
muidabo.  — appösTtns,  adj.  m.  comp.  u.  «up. 
■qipono]  1)  f».  Orte,  nabe  gelegen  re^io  urbi; 
tasteUum  äumini;  übertr.  audacia  (hdentiae) 
non  contrarium,  sed  appositum  liegt  nabe  Cic. 


appropinquo.  67 

inv.  2 §.  165.  2)  bequem,  geeignet,  brauch 
bar  menses  ad  ogendum;  de  studiis  ad  hono- 
rem app.;  homo  bene  ad  istias  audaciam;  ope- 
rarius  molto  appositior  ad  etc. 

ap-pötus,  adj.  (üortl.  u.  fpdt)  angetrunfen,  be- 
trunfen. 

*ap-pr6cor,  dep.  1.  (feit.)  anf leben  rite  deoB. 

ap-prbbendo,  (‘fapprendo),  3.  greifen,  an* 
faffen,  angteijen  pallio  beim  'Mantel  Ter.; 
vites  sic  claviculis  adminicula  tamquam  mani- 
bns;  fmanum  osculandi  causü;  fbucculam  In  ei 
pen  in  te.;  falqm  bet  ber  §anb  faffen,  um  ign 
jmbm.  borjufttDcn  ob.  um  ibn  felbft  um  etm.  ju 
bitten,  fhominem  feftbalten;  inhbef.  (feit.)  Bon 
einem  Orte,  militärifcb  befegen  Hispanias  Cic.; 
übertr.  a)  (feit.)  in  ber  Siebe  etm.  anfaffen  = er* 
mäbnen,  su  befpreegen  anfangen  quidqaid 
ego  appreuenderam,  accusator  eitorquebat  e 
manibus  Oie.  b)  anmenben,  gebrauchen  hoc 
ipsum  (imitatio)  nisi  caute  et  cum  iudicio  ap- 
prehenditur  Quint. 

apprim(>,  adv.  [pon  einem  Beralt.  adj.  appriraus] 
Botjüglicb,  gar  febr  a.  nobilis  Ter.;  artifices 
a.  bom  Nep. 

fapprimo,  pressi,  pressum,  3,  [ad-premo]  an -- 
b rüden  scutnm  pectori  appressum;  dertram 
alcis  briiden. 

appröbütlo,  önis,  f.  [approboj  1)  ©illigung, 
3ufriebcnbeit,  Seifall  popnlaris;  quod  ab- 
horret  ab  oculorum  auriumque  approbatione ; 
movere  approbatione.  2)  in  Pbilof.  Spracht  S8e  = 
meih,  ©eftätigung  bnxd)  ©eroetfe. 

appröhfttor,  oris,  m [approbo]  ber  Billiger, 
profectionis  meae  CXc. 

appröbA , adv.  [approbo]  bolKommen,  ganj 
gut  alqm  nosse  Plaut. 

ap-pr5bo,  1.  1)  gut  beigen,  billigen,  geneh- 
migen, anerfennen  si  non  id  (officium)  famn 
approbat  Ter.;  ego  vero  meum  consilium,  si 
praesertim  tu  non  improbas,  vehementer  ap- 
probo; sententiam;  alqd  consensn  et  una  voce; 
assensu  omniom  alqd  approbatur  finbet  atlge 
meinen  ©eifaU;  nbi  sono  nrmorum  tripudiisque 
approbata  sunt  dicta  Tac.;  inSbef.  P.  b.  (Böttern, 
etm.  gefebeben  laffen,  ©egen  ju  etm.  oer= 
leiben  quod  actum  est,  di  approbent!  dis  bo- 
minibusque  approbantibns.  2)  jmbm.  etm.  bet* 
fallSmert  machen,  ju  jmbb.  3<tfriebenbeit 
tbun  opus  Phaedr.;  fprima  castrorum  rudi- 
menta  in  Britannia  Suetonio  Paullino;  fqnod 
ei  Petronios  approbavisset;  f approbata  mormn 
indole;  bab-  auch  etm.  als  mabr,  gut  bartbun, 
nacbmeifen  iudici  officium  säum;  fee  talem 
alcui;  industriam  et  innocentiam,  + excusat io- 
nem;  fm.  acc.  c.  inf. 

ap-prömltto,  8.  noch  baju,  b.  i.  auch  in  fei* 
nem  Flamen  Berfprecben  Cic. 

ap-pröpäro,  1.  1)  träne,  bef cbleunigen  coep- 
tum  opus,  fmortem,  fpromissum.  2)  intrane. 
fieb  beeilen  ad  cogitatum  facinus;  adde  ^ra- 
dum,  appropera  Plaut.;  postqoam  ante  ostiurn 
me  audivit  stare,  appropemt  Ter. ; sed  apprope- 
rate!  macht  jebneU!  *fw  inf. 

uppröplnqn&tio,  önis,  f.  [appropinquo]  bieJln* 
näberung  in  ber  3eit,  bah  nabe  ©eoorfteben 
mortis.  — ap-pröpiuquo,  1.  fieb  nahem, 
nahe  lommen  ad  portam,  ad  alqm,  ianuae; 
finious  Beliovacorum,  Oceano;  hostibns;  abfol. 
Bon  brr  3tü  nabe  besorfieben,  brrannaben 

5* 


68 


appngno  — aqua. 


meridiea , hiems,  die»  comitiornm,  eiu»  adven- 
tu»;  filh  poena,  nobi»  libertaa;  qui  iam  app. 
(nape  baratt  iß)  nt  videat;  eenturiones,  qui  iam 
primis  ordinibus  app.  bie  Weförberung  ju  jc.  in 
naper  Huäftcpt  paben. 

fap-pugno,  1.  angreifen,  bf [türmen castellum, 
c antra,  nur  b.  Tac. 

Appüleius,  Appulia  etc.  f.  Apuleiu»,  Apulia  etc. 

appnlsus,  u»,  m.  [2.  appello]  l)  Ännäpcrung 
pars  terrae  appulsu  »ölig  exarsit;  in«bef.  bie 
mirffamc  Hnnäpcruitg,  Sinroirfung  deorum  ap- 
pulsu;  fnimii  et  frigoria  et  caloris.  2'  VI iilmi 
ben,  Sanbung  litoris  an  »c. ; primu»  illis  ter- 
rae app.  (Ort,  «o  fie  lanbeten)  Cyprus  fuit. 

nprirätio,  önia,  f.  [aprieor]  btr  Slufentpalt  im 
Scnnenf  (pein.  — apricitus,  atia,  f.  [apricue] 
ba«  Sonnige,  bie  milbe  Sonnenwärme.  — 
apricor,  dep.  1.  fiep  fonnen.  — apricue,  adj. 
[aperio]  bem  Sonnenftpein  offen,  fonnig, 
o.  bet  Sonne  bedienen  u.  erwärmt  locu», 
hortua,  ‘flores,  ‘mergi  bie  Sonnettmärme  liebenb; 
tp.  »proferro  alqd  in  apricuru  an«  Iage«Iid)t 
bringen. 

Aprilis,  adj.  [eigtl.  Aperilis  o.  aperio]  jum  9J!o, 
nat  Kpril  gepörig,  Hpril»  kalendae,  idu«; 
oft  subst.  -in,  ia,  tn.  (sc.  mensia)  bet  ® o n 0 1 
«pril. 

Aprönins,  1)  Qu.  A.,  §elfer*pelfer  be«  Werre«.  2) 
L.  A.  unter  Suguftuä  Statthalter  in  Kfrifa  unb 
fpäter  in  ®ermanien.  lau  Aprönlünus,  adj. 

a^rugnus,  adj.  [aper]  jum  (Eber  gehörig,  Bom 

apsis  f.  absia. 

ApmiM,  i,  m.  ging  in  gütjrien. 

apte,  adv.  m.  comp,  u sup.  [aptua]  1)  genau 
angefügt,  genau  anftpliefjcnb  a.  cohaerere; 
ad  pedem  a.  convenire;  ünibua  etiam  regni  a. 
IAv.  2)  angemeffen,  paffenb  locare  equitem; 
facere,  dicerc. 

apto,  1.  f intens.  o.  bent  ungewöpnl.  apio]  1)  ge  = 
nau  anfügen,  anpaffen  arma  capere  aptare- 
que  pugnae,  arma  corpori,  capere  arma  et  a.; 
bl.  aptare  arma  bie  SBaffen  aitlegen,  arma  cor- 
pori; armamenta  auftafeln;  *dona  postibus, 
fvela,  fremo»,  ‘crUtaa  telaque;  * sogittaa 
nervo,  vincula  collo,  ‘enses  dexteria  conditos 
wiebet  jur  §anb  nepmen,  *alqd.  umeria.  2)  etw. 
jureept*,  fertig  ma^en,  in  ben  Stanb 
fepen,  rüften  paratae  nptaaque  habebat  lin- 
tres;  *clasaem:  m.  abl.  instr.  se  armis  fiep  !ampf> 
fertig  maepen;  *en»em  vaginii  Berfepen  =■  in  bie 
Scpeibc  fteefen;  *classem  velis  bie  Skiffe  feget, 
fettig  madjeu;  ‘biremes  remigio;  ‘pinum  arma- 
mentis  ba«  Stpiff  auftafeln;  fomnm  ad  trans- 
eundum.  8)  paffenb  cinridjten,  anpaffen, 
Borbereiten,  rüften  hoc  verbum  est  ad  id 
aptatum,  quod  ante  dixerat;  *animos  armis  ben 
Sinn  auf  bie  SBaffen  rieten;  *bella  Numantiae 
modis  cit  harne;  ‘fidibua  Latinis  Thebanos  mo- 
do»; ‘carmina  nerviB;  *in  pace  bello  idonea 
bereit  palten;  te  responsare  fortunae  — horta- 
tur  et  aptat  *-»  ad  responsandum  Hör. 

aptus  [t>.  bem  ungewöpnl  apio]  I)  at«  partic.  t) 
angepeftet,  angefügt  gladius  e lacunari  saetü 
eqnina;  übertr.  otio  Plaut.,  tp.  ».  etw.  ab  = 
pängenb,  abpängig  causae  aliae  exaliisaptae 
et  nexae;  honesturn,  ex  quo  aptum  est  offi- 
cium; non  ex  verbis  aptum  pendere  ins;  totus 
ex  seBe;  rüden tibus  fortuna.  2)  jufammenge. 


fügt,  oerfnüpft  iam  omnia  inter  se  conexa 
et  apta,  apta  dissolvere;  tp.  gepörig  in  ftanb 
gefept,  eingerieptet,  in  guter  Orbnung  be-- 
finbiitp,  gerüjtet  aptas  quinqueremes , arma, 
exercitus  {(plagfertig;  ‘caelum  stellis  fulgenti- 
bus  (abl.)  auSgcftattet  mit  te.;  ‘Fides  alma,  a, 
pinnis  beftproingt;  oratio  abgerunbet;  verbis  ap- 
tuB  et  presBus  biinbig  u.  gebrängt  im  ¥lu«brud; 
naturä  nihil  eet  aptius  parmonif(per. 

II)  adj.  m.  comp.  u.  sup.  B.  bem,  ma«  oermöge 
feiner  Eigenfcpaftcn  tu  etw.  paffenb,  geeignet, 
geftpidt,  einer  pScrfon  ober  Satpe  angemeffen 
tft  u.  bem,  ber  e«  gebrauchen  min,  gleidjfam  ent= 
gegen  fommt  calcei  habiles  atque  apti  ad  pe- 
dem; pallium  ad  omne  tempus  anni;  ad  dicen 
dum  maxirne  natum  aptumque  ea»e;  locus  ad 
ineidias  aptior;  minus  aptos  esse  ad  (gegen) 
huius  generis  hostem  Cars. ; nihil  est  tarn  na- 
turae  aptum;  aptum  esse  consentaneumque 
tempori  et  personae;  genera  dicendi  aptiora 
aduleseentibus;  *equin  Argos  (Wegen  ber  treff- 
licpcn  ®eiben);  ‘golibus  wer  Biel  SBärme  nertra 
gen  fann  tt.  fie  gern  pat,  fiep  gern  fonnt;  *ami- 
cis  gefällig  gegen  tc.  *m.  inf.-,  m.  Welatiofap  nulla 
videbatur  aptior  persona  quae  de  illa  aetate 
loqueretur;  abfol.  quid  aptum  Bit,  hoc  est,  quid 
maxirne  deceat  in  orationo;  tempus;  *lar  an  = 
gemeffene«  Wermögen, 

apiid  (autp  aput),  pratp.  m acc.,  bejeiepnet  bie 
Üläpe  bef.  bei  pletfonen  u.  in  einem  yuftanbe  ber 
Wupe;  1)  b.  ißerfonen  bei,  esse,  »edere  a.  alqrn. 
gnSbcf.  a)  a.  me,  te  etc.  — in  meiner,  beinet 
SBopnmtg,  bitbl.  ease  a se  bei  fi(p,  bei  ®efin 
nung,  bei  Werflanbe  fein  Com.  b ) a.  exercitum 
esse  beim  ^teer  (im  ©efolge  be«  gelbperrn)  fein 
(bag.  in  exercitu  esae  beim  §eere  bienen  al«  ©ol= 
bat',,  c)  Bor,  in  QJcgenwart  o.  (bef.  wenn  o.  ®er 
panblungen  bie  Webe  ift  u bie  pierfonen  bie  ent, 
fepeibenbe,  ricpteitbe  Scwalt  paben)  dicere  a.  iu- 
dices,  verba  facere  a.  senatum;  queri  n.  alqrn ; 
+ Baerificare  a.  deoa  (gleitpfam  Bor  ben  Äugen 
ber  ®ötter)  ben  ©ättern.  d)  o.  mepreren  $erfo 
nen,  in  bereu  Siitte,  unter  welchen  etw.  gefdpiept, 
bei,  a.  nostros  iuetitia  cnlta  est.  c)  in  anbe 
ren  Werpältniffen , geiftig , bei  iuris  civilis  rua- 
gnum  usum  a.  Scaevolam  et  a.  multos  fuisae; 
haec  a.  maiores  nostros  factitata;  gratiam  con- 
sequi  apud  alqrn;  gratia  mihi  est  a.  alqm;  a. 
alqrn  multum  posse,  valere;  illa  Sallustiana 
brevitas,  qua  nihil  apud  aureB  vacuas  atque 
eruditas  potest  oase  perfcctius  Quint.,  noeuivse 
id  aibi  a.  «enera  principem.  f)  B.  einem  ®dprift= 
ftcHer  =■  in  beffen  Schriften,  bei  a.  Xenophontem 
Cyrua  haec  dicit.  2)  jettner  B.  Orte,  bei,  an, 
nape  bei  a.  oppidum,  urbem;  in  einjetnen  5He 
benearten  iß  a faft  ■=-  in  m.  abl.,  a.  forum,  a. 
villiun;  namentlich  b.  Tac.  oft  bei  Stäbte  , 3nfel= 
u.  Sänbernamen  }U,  auf,  in  a.  urbem  No- 
lam,  a.  Rhodum;  a.  Germanias,  a.  Iudaeam. 

Äpülüitis,  i,  in.  römifdjet  ®ef(plecpt«name;  I.  A 
SaturninuB,  ®emagog  ju  2Rariu«’  3f<<,  auf  öefepl 
be«  Senat«  getötet.  $ao.  ApülflAnus,  lug,  adj 

Äptilla,  ae,  f.  Uanbfcpaft  in  Untcritalien.  SaBon 
‘ÄpülTcns  u.  XpüliiK,  adj  -,  subst.  -II,  örurn  nt 

Spät  f.  apud. 

aqua,  ae,  f.  t)  ba«  SBaffer  pluvia,  murina,  * plu- 
vialia  ob  ‘caeleatis;  im  engem  Sinne  SRcer, 
ad  aquam  an  ber  3Reere«füffe ; *®ewäffer  He- 
sperideB;  SeeAlbanae  aqnae  deductio;  «ecundli 


aquaednctns  — arator.  69 


a.  ftroKubiMttä ; aquae  magnae  Übetfipwentmung ; 
•squarum  agmen  Siegengufj;  ’cornix  augur 
«quae  Segen  oerfünbenb;  aqua  (bet  Stegen  obet 
ffioftetbünfte)  lovata  vento  Liv.  21,  58,  8;  pl. 
Ötilqnelle,  ®ab  quamdiu  ad  aqua«  fuit; 
•Seipwaffet.  2)  ba*  Saffer  in  bet  fflaf» 
(«tupi.  lup.  faquam  dare  3eit  gu  teben  net» 
itollen.  3)  aqua  intercns  f.  intercus.  4)  ’SBaf- 
iet  in  ben  Äugen,  Ipränen.  Scfonbete,  mcifl 
ipruptofatlitpc  SiebenSatten:  a)  aopergere  alcui 
aquam  neu  beleben,  SRut  einftö&en  Plant,  b) 
aquam  praebere  gum  SRiftpen  be«  ©eine«  bei 
Iijipe  ob.  D ©aftgeber,  bewirten  Hör.  c ) aqua 
et  iirnis  füt  bie  nötigften  Cebcnebebürfniffc 
oon  aqua,  non  igne,  ut  aiunt,  locis  pluribus 
ubmor,  quam  amicitia.  3>ap.  aqua  et  igni  in- 
terdicere  alcui,  J.  interdico  1),  alqm  areere  Tac. 
if)  aquam  et  terram  petere  (eine  perftfipe  Sitte) 
tont  fteinbe  Unterwerfung  forbetn  Liv.  e)  sed 
aqaa  haeret,  ut  aiunt  ba  papert  ei,  bie  Satpc 
ftnbet  Scpwierigf  eiten;  in  bac  causa  mihi  haeret 
aqoa.  f)  funnamenta  omnium  virtutum  tam- 
qnam  in  aqua  (wir  'auf  Sanb’)  ponere  Cic.  fin.  2, 
$ 72.  — aquaednctns,  us,  m.  (ob.  aquae  ductus) 
I)  Eafjerlei  tung  2)  ba*  Steift,  fflaffer  it» 
gabioopin  ju  leiten. 

aqailis,  is,  m.  ob.  f.  faqua]  Dorfl  , cigtl.  adj.,  sc. 
urceus  ob.  hama,  ffiaffeteimct,  fflafcpnapf. 

- aquürius  [aqua]  1)  adj  gum  ©affet  ge» 
tätig,  fflaffer»,  provincia  üufficpt  übet  bie 
Saffeileitungen , bie  bet  Dudfior  ju  Cfha  patte. 
2*  tubst.  m , a)  üorfteper  ber  fflafferleitungen, 
Üäprenmeipcr.  b)  *t®tembilb  gwiftpen  bem 
Jtrinbocf  u.  ben  gifcpen,  ber  ©affermann,  in 
Wie»  3ri<pen  bie  Sonne  in  ber  Kitte  bc«  3“= 
mar  tritt,  bap.  f imul  inversum  contristat  Äq. 
imum  — beim  Eintritt  ber  rrgniipten  3aprf«jeit 
ob.  be«  ©intet«  (in  Italien)  Hör. 

'äquitlens,  adj • [aqua]  t)  int  ob.  am  fflaffer 
lebenb.  macpfenb,  ©affet»  lotos.  2)  wäffe» 
tig,  feuipt  auster.  — aqii&tilis,  e,  adj.  [aqua] 
noEaffer  befinblitp,  lebenb,  ©aff er»  bestia. 

aquitlo,  önis,  f.  [aqnor]  ba«  ©afferpolen 
aqoationis  causä  prodirc  um  ©affet  ju  polen; 
bie  a.  pier  polt  man  ©affet;  fcopiosa.  — Squä- 
1*«»,  um,  m.  [aquor]  bie  fflnjferpoler. 

•qoUa,  ae,  f.  1)  ber  übler;  fpridpw.  aquilae  se- 
neebis  ba«  ülter,  Wo  jemanb  mehr  trinlt  al«  i|t 
Ter.  2)  bet  übler  al*  fjelbgetcpeu  einer  rümi» 
Wen  Ecgion.  8)  Sergierungen  in  üblerge» 
«alt  an  bem  grontifpice  eine«  Xempel«. 

(qslliria  f.  Anquilaria. 

AqilUia,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien,  auip  jrpt 
Üguileia.  ®ao.  ÄqaTUiensis,  adj.  agor;  subst. 
•lease»,  ium,  m. 

tqnTlei,  legis,  tn.  [aqua  u.  lego]  ein  Wann,  bet 
bie  Äuffinbung  unb  gortleitung  Pon  CueHen  per» 
üebt  Hin.  cp. 

HollIfSr,  eri,  m.  [aquila-fero | gapnen träger. 

- iqullinns,  adj.  [aquila]  Dom  übler,  üb» 
Jet»  Haut. 

iqallllas,  ii,  m.  rümiftpet  ©entilnamc;  C.  A Oal- 
!n»,  greunb  be*  tticeto,  geleprter  3“«P ; lex. 
lea.  AqoillUnns,  adj. 

tqoTIo,  önis,  m.  1)  Slorbminb;  "mediis  aquilo- 
nibns  in  ben  ©interfturmen ; ber  Slotben  2) 
Aqailo,  Sätet  be*  8alai«  u.  3cte«  $ap.  a)  *iqut- 
loniris,  e,  adj.  nörblicp. 

AqalUnl»,  ae,  f.  Stabt  im  ^itpiniitpen. 


BqnTlns,  adj.  (Porfl.  u.  fpät)  ftpwärjlitp,  bun» 
Jelfarbig. 

Aquinnm,  i,  n.  Stabt  ber  SotSfer  in  fiatium,  be- 
fannt  burtp  ipre  Ißurpurfärbereien.  ®ao.  Aqui- 
jias,  ätis,  adj.;  subst.  Aquin&tes,  ium,  m. 
Aqult&nla,  ae,  f,  f 1)  GaJlia  unter  GaUi;  iqni- 
t&nus,  adj. ; subst.  -tanl,  örum,  m. 
üquor,  dep.  1.  [aqua]  fflaffer  polen. 

Squösus,  adj.  [aqua]  ootl  fflaffer,  wafferrciip 
campus  Liv.;  *+hiems  regnerifip;  *nubes  Se» 
gen  wolle;  *Orion,  *Eurus  Stegen  bringenb;  *ma- 
t«r  Ipett«;  ’Piscis  al«  ©eftirn ; ‘crystallus  bell. 
Squüla,  ae,  f.  [dem.  p.  aquaj  ein  wenig  fflaffer, 
ein  ffläfjertpen. 

ar  (in  alter  Spracpe)  — ad  Plaut. 

4ra,  ae,  f.  t)  febc  Srpöpung  au«  Stein,  Erbe, 
Siafen  *sepulcri  Sipeiterbaufen,  tleicpengerüfl ; 
•Arae  Stippen  im  SKccr  bet  bet  3nfet  ügimuru«; 
VirtutiB  fteinerneä  3>enfmal  ber  V.;  Lunensis 
Suel.;  ültar,  Opfertifep,  pl.  bi«w.  t.  einem 
ÜUar  temploj  ubi  filia  victima  aris  admota 
Liv.;  taurum  ingentem  mactabat  ad  aras  Verg. ; 
niept  blop  in  lempdn  u.  auf  dffentlidjen  ^läpen, 
fonbent  faft  in  jebem  ^rtpatpaufe,  bap.  arae  et 
foci  int  Sejeidjnung  be«  ganjen  ^laufe«  al«  fiei- 
mat  ber  Familie  de  ans  ac  focis  decemere,  pro 
a.  atque  focis  cernere,  pro  a.  focisque  dimicare. 
2)  al«  3uflutpt«ort  für  «erfolgte,  bap.  tamquam 
in  aram  confugitis  ad  denm;  bap.  anip  bilbl. 
3uflucpttort,  Stpup  nec  tu  aram  tibi  nec 
precatorem  pararis  Tcr.\  ad  aram  legum  prae- 
sidiumque  Test  rum  confugere;  sociorum,  tribu- 
natus,  *unica  fortunis  a.repertameis.  8)*Stern= 
Pilb  an  ber  fübliipen  ^emifppärc.  4)  Ära  Ublo- 
rum  f.  übii. 

ÄrSbarches  f.  Alabarcbes. 

ÄrSbes,  bum,  m.  bie  ürabet;  *meton.  ütabien. 
Isaju  1)  *Ärabs,  Sbis,  adj.  2)  ÄrSbia,  ae,  f. 
ürabien.  3)  ÄrabTcus  Plaut.  Gurt.,  ‘-hliis, 
’t-bus,  adj.;  subst  ’ Aräbi,  örum,  m.  — Ari- 
bitae,  aram,  m.  Soll  in  ©ebrofien  an  bet  ©tenjt 
3nbien*  Gurt.  9,  10,  6 (wo  jebod)  3umpt  u.  ®o 
gel  Aroblton  lefen). 

Aribus,  1)  f.  Arabes  S).  2)  subst.  -bns,  i,  m.  glup 
in  ©ebtofien. 

Ärichusll,  örum,  m.  SBewopner  bet  an  ^rangiana 
grenjenben  perf.  'firooinj  üratpofia. 

Ärachthas,  i,  m glufi  in  Epiru«. 

Xricynthns,  i,  m.  ©ebirge  an  brr  Süblüfie  Üto» 
lien*. 

Arftdns,  i,  f.  ppönijiftpe  3nfelftabt. 
üränea,  ae,  f.  t)  Spinne.  2)  Spinngewebe. 
Xaü.  dem  Srineola,  ae,  f. 

•arAneösns,  adj.  [araneus]  doü  Spinnengewebe, 
aräneum,  i,  n.  [araneus]  Spinnengewebe.  — ' 
ärünens,  i,  m.  (not  u.  natptl.)  — aranea  1). 
Xrär,  is,  m.  glu&  in  ©allien,  j.  Saöne. 

Srätio,  önis,  f.  [aroj  t)  ba«  pflügen;  bap.  üdet» 
bau.  2)  ba*  IJjfluglanb,  ber  gepflügte  üder, 
im  pl  bie  für  ben  S c Entert  Derpacpteten 
üänbereien  in  ben  röm  ^ropinjen,  Domänen. 
Das.  dem.  iräliiincüla,  ae,  f.  Plaut. 

SrAtor,  öris,  m.  [aro|  1)  Pflüger;  *taurus,  *bo« 
ber  ^flugftier,  »od)fe.  2)  ’Sanbmnnn,  üder» 
bauet;  pl.  SBearbeiter  be*  d.  fSrioatleuten  gepatp- 
teleu  Sanbe«  Liv..  in*bef.  bie  $äcpter  ber  ®o> 
mänen  füt  ben  Sepnten  be«  Ertrage«;  ugl.  aratio 


70 


aratrum  — arceo. 


2).  — ärätrum,  i,  n.  [aro]©flug  ‘pauca  in-  ^ord)tn,  erfpöben  dictn  nostra;  quid  agant; 
gern  relinquere  aratro  für  ben  ?W erbau.  aurf)  getftig  in  Setrn  ©t  jieben,  erwägen  Ter  ; 

ArathuB  f.  Arachthus.  alcui  fidem  parvam  beimeflen  Plaut.  2)  era©: 

Xrätus,  i,  i».  1)  grie©if®et  Sinter  au«  Soli  in  ten,  ermeffen,  na©  bcftem  SBtff en  bafür 
Eilicicn,  Beifaffcr  eine«  aftronomif©en  ®ebid)te«  batten,  al«  t.  t.  ».  gcuaen,  nad)  Bcoba©tung  n. 
(änipopeva),  Bon  wel©em  Eitero  eine  teilmeifc  Erwägung  bet  SeTbältnijfe  meinen,  annebmen 
noch  ootbanbene  Überfegung  Betfajjte.  tax>.  XrA-  alqm  scelestum;  m.  acc.  c.  in/. ; nt  arbitror,  nt 
tcUH,  adj.  [Wpetrtioe]  nostra  quaedam  ßiceroä  ego  a.  — Ältiof  ormen : arbiträrem  Plaut.,  imper. 
üaivöiitva.  2)  grie®.  ftelbherr  au«  Sittjon,  ®tif>  arbitrato  Gic.  n.  d.  2 §.  74;  pass.  arbitretor  (e« 
ter  be«  o©äif©en  Bunbe«.  werbe  au«gefu®t)  uxor  tno  gnato  Plaut.;  arbi- 

Xraxeg,  is,  m.  1 ) fffluf)  in  Armenien,  j.  Ära«  trabantur  Clae».  b.  c.  3,  f>,  3;  arbitraretur  Cic. 

Verg.  2)  glufj  bei  ©rtfepoli«.  p.  Mur.  g.  34  (ob.  seil.  Pompeiua). 

Arbela,  örum,  ».  [’A^ßrjla]  ein  Heiner  Ort  in  Slf=  arbür  (biibt.  and)  -bös),  oris,  f.  I)  ©aum  ‘Ioris 
ibrieit,  belannt  bur®  bie  S©Ia®t  331  n.  Ehr.  bie  ®i©e;  ‘uotu  junger  ääeinftocf;  collect,  ager 
arbiter,  tri,  m.  [ar  = ad  u.  bito]  1)  ber  b>nju=  arbore  infecundus  Sali.  2)  meift  bidjt.  Bon  Bei 
gebt,  um  bei  einer  ®a©e  anmcjenb  ju  fein,  bet  (©iebenen  au«  §olj  gema®ten  ©egroflänben,  j ©. 
Änwefenbe,  Äugenjeuge  locus  ab  arbitris  einem  Staftbaum  (mali  Verg.,  bl.  arbor  Pit» 
(löftigen  3tugen)  remotus;  a.  remotis,  «ine  ar-  ep.)\  B.  einem  Siuber,  einem  ® ©if  f ; a.  infelix 
bitro  ob.  arbitris  unter  Biet  Äugen  2)  al«  ge  f.  infelix.  2)ao.  arböreus,  adj.  (poet.  u.  fpät) 
ri©tl.  f.  t.  ®©tebäri©ter,  9Hdjter  na®  fub  *u  einem  Saum  gehörig,  o.  Saume,  Baum  = 
jeltisen  Bnfi©ten  u.  na©  9te©t  u.  ©illigteit,  ‘umbra;  *fetus  Baumfrii©tc;  au®  ‘baumartig, 
ni®t  na®  pofttiBen  Sle®t«beftimmungen  unb  ge>  ä b n 1 1 di  telum,  corans. 

f®riebenen  ©efegen  (fflgf.  iudex),  litis  (neben  pri-  arbö»  i arbor. 

vatus  diBceptator),  decisionie;  alqm  a.  adigere;  Arbuscüla,  ae,  f mimif®c  ftünftlerin  jtt  Eitero« 
ire  ad  a.;  capere,  sumere  alqm  a.  (oermutli®  geit. 

würbe  in  ber  älteren  geil  ber  a.  immer  Bon  ben  arbustnm,  i,  n.  [au«  arbosetumo.  arbosf  Saum 
Streitenben  felbft  gewählt,  fpäter  8.  ©rätor) ; dare  pflanjung,  ©aumgarten,  bef.  o.  Säumen 
arbitrum;  case  in  alqa  re  a.,  ad  arbitrum  wie  Ulmen,  an  wct®en  Sieben  emporrantlen.  Sie  • 
confugere,  uti  alqo  arbitro.  ,^>ieto.  a)  überb-  \t=  bengeb&t«.  * 

bet  ® ©ieb«ri®ter; ‘formae  (u.  ©ari«), ‘pugnae  arbustns,  adj.  mit  Bäumen  bepflanzt  ager. 
Sampfri®ter.  6)  ber  über  etw.  frei  Beifügt,  Serr,  arbötens,  adj.  [orbutus]  b.  Erbbeerbaum  *cra- 
©ebictcr  ‘imperii,  pacis  et  armorum,  belli  et  tes,  * fetus.  — arbötum,  i,  n.  [arbutus]  1)  bie 
pacis  Just.;  *irao  Iunonis  ber  ©oDflredei ; *bi-  gru®t  be«  Erbbeerbaum«  Vera.  2)  =.  arbu 
bendi  ber  bur©  bie  SBürfcl  beftintmte  Borftgenbc  tu»  Verg.  — arbutus,  i,  f.  Erbbeerbaum 
bei  ftrinlgetagen  (ft.  magister);  ‘Hadriae  (B.  Siib=  (Arbutus  Unedo  LJ. 

Winb),  'locus  effusi  late  maris  ba«  weite  SReet  arca,  ae,  f.  Saften,  Stifte,  £abe.  3n9bef.  a) 
beberrf®t  (bie  Hu«fi®t  auf  ba«jclbe  gewährt);  re-  ® e 1b  (tflc  ex  arca  domoque  ob.  domo  ex  arca 
rum,  elegantiae  Tac.  S»an  arbYtra,  ae,  f.  geu  = numerare  pecuniam  = bar  bejahen;  confidito 
gin,  SJttttoifferin  Hör.  arcae  nostrae  auf  meine  Stoffe  =■  meine  gablung« 

arbYtrArlö,  adv.  [arbitrurius]  na®  willtür=  fäbigteit.  6)  Sarg,  c)  flcine«  u.  enge«  ®e 
li©er  Ännabme,  Willfürli®  Plaut.  fängni«  conici  in  arca«  Oie. 

arbYträrlus,  m.  [arbiter]  wiHfürti®,  Plaut.  ArcAdla,  ae,  f.  Ärlabien,  mittlere  fianbf®aft  be« 
arbYträtus,  m.  farbiterf  ®uta®ten,  ® u t b ü n ; ©cloponne*.  ®aB.  1)  Arcädlcus,  ob.  -dlos.  adj. 
ten,  SBilltür,  Belieben,  ßtmeffen,  tlafftf®  artabif®,  dea  Earmenta;  virgo  Äretbufa;  deus 
nur  im  abl.  sing,  mit  gen.  ob.  pron.  poss.,  alcis;  ©an;  aper  ber  ®rt)mantbif®c  Eber.  2)  Arcis, 
dedere  se  in  arbitratum  alcis  auf  ©nabe  u.  Un-  Udis,  m.  al  tm)tbif®er  Stammoater  ber  Ärtaber 
gnabe;  in«bef.  bie  unbef®räntte  BolIma®t  Sogn  ber  SaHijto,  f.  Arcto»  1).  b)  ein  Ärtabn, 
eins  arbitratu  de  pace  agitur  mit  ihm  al«  Se  Bewohner  Bon  Ärfabicn,  baB.  Arcidcs,  dum,  m 
BoHmä®tigtem.  — arbltrium,  ii,  n.  | arbiter]  1)  c)  *al«  adj.  tyranmis  figfaon;  rox  ßuanber. 
@pru®  be«  S®icb*ri®ter«,  f®ieb«ri®tcr-  arcino,  adv.  [arcanus]  im  geheimen,  beintli® 
Ii®e«  Urteil  in  a.  rei  uxoriae;  'a.  splcndida  Arcänum,  i,  n.  Sanbgut  be«  O.  Eicero  in  Satium 


faeere  de  alqo.  $aB  ba«  freie  ßtmeffen,  bie 
freie  SBabl,  jebe  Beftimmung  na©  ®utbün= 
len  libera  a.  ob.  bl.  a.  alcis  rei  ob.  de  alqo 
cro  über  etw.  ob.  jmb.  frei  cntf©eibcn  Li».; 
uic  gratum  sed  inutile  fecit  a.  optandi  mu- 
neris;  a.  principum  pro  legibus  erant  Just.; 
res  ab  opmionis  arbitrio  seiunctae  bie  ni©t 
na©  fubjeltioen  Än^ten  entf©ieben  werben;  id 
a.  sui  esse  consilii;  mortis,  muneris;  salis  ven- 
dendi  mitßürii®e  Beftimmung  be«  Saljpreije«; 
funeris  2ei©engebübren,  bie  na©  ©erbältni«  be« 
Stange«  ob.  S erwägen«  ber  Serftorbenen  Betf©ic= 
ben  beftimmt  waren;  *popularis  aurae  Saune  le. 
2)  IR n © t , .£ierrf©nft,  @ewalt  yenire,  dare 
se  in  arbitrium  alcis;  esse  a.  sui  fein  eigner 
®err;  ’permitti  arbitrio  alcis. 
arbYtror,  dev.  t.  (inf.  arbitrarier  Flaut.;  Botö. 
au©  -tro,  I.)  1)  (Porti,  u.  fpät)  bcoba©ten,  bc= 


li  re  An  ns  . adj.  [arca]  utfprilngl.  oerf©loffen,  bah- 
t)  Berf©Wiegen,  B.  ®tenf©en  Plaut.;  *nox 
(©weigfam.  2)  geheim,  beimli©  coneilium,  a. 
et  occultum  scelus,  fterror,  flibidines,  ffons, 
*arcanos  sensus  alcui  credere;  *fata,  *foedu»; 
in«bef.  B.  ©egenftänben,  bie  man  au«  religiöfer 
2©eu  ni©t  ju  nennen  unb  «u  enthüllen  wagt 
*sacra;  *Cereris  arcanao  sacrum  ©ebeimni«  bet 
Eere«.  ®ab-  subst.  arcanum,  i,  «.  ©ebeimni«, 
ba«  ©cbeimni«nolIe,  arcana  eius  elicere  L«».; 
arcana  et  silenda  afferrc  Gurt.;  ‘arcana  fato- 
rum;  ‘arcana  credere  libris;  ©arcana  imperii 
ber  Iaiferli©en  ©olitil;  fdominationis. 

Areäs,  Are  Ades  f.  Arcadia  2). 
areeo,  cui,  — 2.  1)  einf©lie&en,  jufammen 
halten  flumen  (bur©  Säntme);  arceri  otii  fini- 
bus;  in  ®©ranfen  bal ten.  2)abbalten,  ab  = 
wehren,  entfernt  bn(t«n  hostium  copias,  in- 


Arceeilas 

iurias;  alqm  ab  iniuria,  alqm  aditu,  sacria,  ho- 
st«m  Galiiä;  ‘Neptunus  claaaea  aquilonibus; 
falqm  aquä  et.  igm  f.  interdico  1);  fulqd  alcuij 
*fm.  mf.  oerpinbern,  »erbäten. 

AreäsYUs,  ae,  m.  grietp.  SP'fofopb,  Stifter  ber 
mittlfren  Afabentie  um  300  D (Spr. 
arcessitor,  öris,  *».  [arceaao]  $erbeirufer,  Plin. 
tp.  — arceaaHu,  abl.  m.  [arceaao]  auf  §erbei- 
rufung  ipsiua. 

arceaao  (aud)  accerso),  Ivi  (ii),  Itum,  ere  u.  Ire 
(paar,  tri)  [aub  ar  = ad  u.  cesao  alb  Raufatio 
ja  eedo;  inf.  pass,  praes.  Dorf!,  arctmer]  1)  pet- 
beipolen,  perbeirufen  Aesculapium  cx  Grae- 
eiaj  alqm  ab  aratro;  auxilia  a Vereingetorige; 
alqm  in  patriam;  Corintho  colonoa;  undique 
praeaidia;  gentem  ad  bellum,  rea  tranamarinaa 
ex  alqo  loco;  libium  aleie;  (Hör.)  ain  melius 
quid  habea,  arceaae;  fManea  peraufntfen;  tp.  a ) 
etm.  polen,  erwerben,  Berftpaffen  illic  homo 
a me  aibi  malam  rem  iumento  auo  tobet  fid) 
auf  ben  jjalb  Plaut.;  quies  molli  atrato  arces- 
sita  Li p. ; gloriam  periculo  Gurt.;  *ritaa  aibi 
erhalten.  6)  einen  Stoff,  (Schonten  u.  bgl.  ir- 
genbwo  perbeibolen,  sieben  a capite  quod 
iclimus;  (illae  translationes)  orationi  illiquid 
-plendoria;  fquae  res  tum  eat  pulcherrima,  cum 
sequitur,  non  cum  arceaaitur;  ‘adveniet  iuatum 
pugnae,  ne  arceasite,  tempus;  ‘fabulaa  longe; 
partic . arceasitus  alb  adj.  gewaltfam  herbei- 
gezogen,  gefuept,  gefünfielt  dictum;  fiocua. 
2)  bot  ©eritpt  forbern,  boh-  anflagen,  belangen 
alqm  iudicio  capitis  ob.  bL  capitis;  alqm  eodem 
■ 'rimine  in  Bummum  capitis  periculum;  alqm 
pecuniae  captae;  (Tat.)  maiestatia. 

Arche,  es,  f.  [ägzn]  eine  bet  Biet  Stufen  Cie. 
Arch#l&os,  i,  m.  1)  Spilofopp  au«  Wütet.  2)  Rö- 
mg  o.  TOatebonien,  ftrcunb  beb  Euripibeb.  8)  Tfclb 
beirr  beb  Wütpnbateb.  4)  Sotpi  beb  9t.  3 , Scpwie- 
grrfobn  beb  ägnptifcpen  Rönigb  Stolemäub  Suf*; 
ieb.  6)  Ertfel  beb  ä.  4.,  Rönig  oon  »appabocien 
ftit  31  b.  Epr.,  + 17  n-  ßht.  in  9iom. 
tarehetypam,  i,  n.  [dpiftnros]  Original. 
Arrhiaa,  ae,  m.  1)  bet  grietptfepe  Jdcptcr  L.  Lici- 
nius  A.,  wegen  Snmafeung  beb  Sürgerrecpteb  an- 
gef  lagt  61  B.  Ept.  2)  ein  lifepler  ju  91cm,  baB. 
irebiacu*,  adj..  Hör. 

ArehTlBcbiis,  i,  in.  grieepifeper  U'iefjter  aub  Satob, 
CrpnbeT  unb  Solle  über  beb  Spottgcbicptb  in  3am 
ben  um  660  b.  Sh1-  ArchUöchlu»,  adj. 

and)  beifjenb  edicta  in  illum  Bibuli. 
ArehTmcdes,  ia,  m.  hetiihmter  grieepifeper  SWatpe- 
matilcr  u.  fiKctpanifer  in  Sprahib. 
tarehimimus,  i,  m.  [aoxftiiuoc]  Sorfteper  ber 
Wi  men  (f.  mimas).  — urchipirüta,  ae,  m.  [dp- 
ji^Fiporqs]  ® eeräupetpouptmann. 

•irebi teeton,  önia,  m.  [igxniuxmv]  Plaut.  1)  «= 
arebitectua.  2)  tp.  Wäntefcpmieb 
arehlteetor,  dtp.  1.  tp.  fünftlicp  fd)affen  vo- 
luptates.  — archltectura,  ae,  f.  Saufun ft.  — 
arehtteetus,  i,  in  fäptirfxrcuv]  l)  Saumeiftet. 
2)  tp.  Urheber,  Erfiuber,  Schöpfet  a.  paeno 
verbortun;  inventor  reritatia  et  quasi  a.  beatae 
ritae;  omnium  a.  et  machinator;  princcpa  at- 
que  a.  sceleris. 

arebon,  ontis,  m.  [agzcov]  Wrdjont,  pücpfte  obrig- 
frittitpe  Setfon  in  Sftpeit  narp  Wbjepaffung  bet  Rö 
nigbmfirbe. 

Arehjtms,  ae,  m.  gtieepiftper  Spilofopp  aub  bet 
PBtpagoteijtpeii  Stpule  um  380  o.  Epr. 


— ardeo.  7 1 

* AreltSnew»,  tia,  in.  [arcus-tcueo]  ber  Sogen- 
fflptenbe  (■=  Spotio). 
arete,  arcto  f.  arte,  arto. 

Arctöphf  lax , äcia,  mi.  f.  Arctos  1). 

Are  tos  (feit,  -u«),  i,  f.  (SgstoC  1)  eigtl.  bet  Sär, 
Warne  jmeict  Sternbilber  am  Worbpol,  beb  gro- 
ssen u.  beb  Meinen  Säten  Seibe  ©eftirne  wer- 
ben autp  unter  ber  [form  eineb  SBagens  gebarpt, 
fo  bafs  bie  4 oon  ben  7 ©tetnen,  aub  wcltpen  jebeb 
befianb,  ben  ffingcti  aubmaepten,  bie  3 bie  Dtpfen 
(trionea);  bap.  peifsen  fie  bei  Xicptern  autp  septeu- 
trio  maior  u.  minor  (b.  Pen/,  gemini  trionea), 
cbenfo  wie  ursa  maior  u.  minor.  Arctophylax 
[dfxrogptUaJi  ber  Sät  dtp  fiter  — Bootes.  Arc- 
tnrns,  Stern  erfter  ©täfee  in  bem  Bootes  =»  ßoeö- 
rrjs  btt  Drpfentreiber.  2)  *a)  Wotbpol.  6)  Wor- 
ben. c)  Watpt. 

Arctürns,  i,  m.  f.  Arctos  1). 
an-tuH,  Arctus  }.  1.  artus,  Arctos. 
nrctifitus,  adj.  [eigtl.  partic.  0 einem  ungebräurpl 
Setb.  areno  frfimmen]  bogenförmig  gefrümmt 
currua,  ‘curramen,  topus  ©rpwibbogen. 
imfila,  ae,  f.  [den».  0.  arca]  fiäfitpen,  muliebrea 
Scpmucffäftcpen,  autp  B.  Wcbeftpmud  omnes  eius 
diacipulorum  a.  (garbenfaften).  33ao. 
arculürius,  ii,  m.  Setfertiger  o.  Scpmucf- 
fäftcpen Flaut. 

areus,  us  (feit.  u.  altertfiml.  arci  Cie.  n.  d.  3, 
§.  51),  in.  1)  ber  Sogen  jum  Mbfcpiepen  ber 
Sftile,  bei  Sicpt.  alb  'Ättribut  beb  ilooll,  ber 
$>iana,  beb  Supibo;  *lIaemonii  brr  Scpfipe  alb 
©eftim.  2)  tp.  a)  fRtgenbogen;  *plurius,  *im- 
brifer,  *purpureus.  6)  tlriumppbogen.  c) 
Schwibbogen  an  einem  ©ebäube.  d)  'bogen 
ob.  pafenförmigeb  Stetpeifen  Hör  e)  * iibetp. 
bogenförmige  Rrümmung,  SBölbung,  j S. 
einer  SBeCe,  einer  Scplangc,  eineb  SWcerbujenb,  beb 
§aftttb;  fBon  ber  Wtttflepne  beb  Stuplb;  inbbef. 
ber  Sogen  eineb  Äreifcb,  ‘quinque  bie  fünf 
SaraMetfreifr,  mclcpc  bie  Qonen  begrenzen. 

1.  nrdi-u,  ae,  f.  bet  fHeipcr. 

2.  Ardea,  ae,  f.  Stabt  ber  Wutulcr  in  fiatium. 
®ao.  a Ardeas,  ätis,  adj. ; subst.  -ates,  tium, 
in.  b)  Ardeätiuus,  adj. 

ardälio,  önis,  m.  (ardeo  in  ber  Scbcutung  ‘mit 
Eifer,  gefepäftig  betreiben’)  ber  gefepäftige  9Rü- 
piggänger  Phaedr. 

ardeus,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic.  0.  ar- 
deo|  l)  breitnenb,  peip,  glüpenb  'aqua; 
’quinta  (tona)  eat  ardentior  illis;  *taoda,  ’stolla. 
2)  übertr.  a)  o.  ben  Wugcn  u.  ber  fjarbe  flam- 
menb,  funfelnb  oculi,  (apes)  auro.  clipeus, 
sagittae;  oom  SBein  'feurig,  ftarf  Falemum. 
6)  B.  (eibcnfcpaftlicpcn  Auftänbeit,  glüpenb,  bren- 
nen b avaritin;  in  alqm  literae;  in  cupiditati- 
bua;  aenaim  incendens  iudicea  ut  vidit  arden- 
tea;  *miserere  ardentis  (beb  in  fiiebe  Entbrann- 
ten); fstudia  glfipeitber  Eifer;  ardentiore  atudio 
oppetere  mortem,  c)  B.  bet  Webe  feurig  oratio, 
actio,  orator,  verbum  aliquod  a.,  ut  ita  dicam 
ein  Wubbrutf  glfipenbet  Segeifterung.  lab.  ar- 
denter,  adv  m.  comp.  u.  sup.  t)  ei  ft,  peftig  cu- 
pere,  ardentiue  aitire,  + ardentissüne  diligere. 
ardeo,  arai,  araum,  2.  1)  brennen,  in  Sranb 
fein,  glüpen  (infofern  bab  ©tüpeii  ftep  föpfbar 
maept  u.  äufterlicp  jeigt)  domus,  caput  dormienti, 
*ignia,  ‘Sirius;  ‘altaria  b.  i.  bie  Opfer  ouf  bem 
SHltar,  wie  Wir  fagen  'ber  Ofen  brennt’;  ‘liospes 


I 

72  ardesco  — Ares. 


ft.  aedes  hospitis  (abbremtcn);  ‘ardentes  deos 
iXempd  bet  Odtter)  respicere.  2)  a)  übertt. 
fuitlcln,  glitten,  blipcn,  erglänjen  oculi, 
•adhuc  oculi»  hostilibua  ardens;  *murice  laena; 
‘campi  armi»  sublimibus;  aud}  brennen  fauce» 
üiti  oor  tc.,  *duri8  dolor  ossibus;  omnes  artua 
(ltäml.  dolore);  podagrae  doloribus  gepeinigt 
werben.  6)  D.  heftigen  Seibenfcgaften  u.  Offelten 
brennen,  entbrannt  fein  amorc,  irü,  avaritiA, 
dolore,  furore,  odio,  desiderio;  cupiditate,  ira- 
cundiä;  studio  pugnae;  *furiia;  ‘»tudiis  athle- 
tarum,  equorum;  *in  arma,  fin  caedem  eius 
»or  ©cgicrbc  nach  tc.;  omnium  animi  ad  ulci- 
acendum  Caes.,  *m.  inf.  mederi  invidiae  animua 
a.  Sali;  *implacabilia ; *ardens  saevit ; t>.  gcuet  = 
eifer  ‘ardens  inaequitur;  *»or  Hiebe  bren  = 
nen,  t)*'6  lieben,  entbrannt  fein  für  alq&, 
alqo;  in  cUqfi;  alqam,  alqm;  abfoi.  Helene  Hur. 
cann.  4,  9,  13;  aucf)  paffioifd),  inridiä  glügenb 
gehabt  werben,  t'ufamiä.  c)  o.  Kriegen  Syria, 
orbia  terrarum,  tota Hiapania bello  bicKrieg*; 
flamme  labert  in  tc.,  ornnia  bello,  armia,  tu- 
multu,  aeditione;  coniuratio  bat  ihren  £>öljepunft 
erreicht;  ttfrurissimura  exitium. 

Tao.  A)  ardesco,  arei,  — 3.  1)  ‘entbrennen, 
in  ©ranb  geraten.  2)  übertr.  a)  bligen, 
leuchten  ‘uudae  fulminets  ignibua,  fpugio  in 
mucronem  fpifi  julaufen.  6)  entbrennen,  auf- 
lob e rn  * libianubus,  ‘c&ede;  *tuendo  im  8n= 
f chauen;  ‘fremitus  equorum;  *in  iras;  f in  nup- 
tias inceatas;  -fin  quam  optimi  cuiuaque  aecreti 
queatus.  B)  urdor,  Oris,  m.  1)  ©ranb,  Qilut 
aolis,  caeli,  caelestis,  ‘f-Siriu»;  ‘dehiacit  terra 
ardore;  domus  a.  auo  deflagrationem  minatur. 
2)  übertr.  a)  ©lijen,  Sunteln,  (Jener,  ffllanj 
oculorum;  vultuum  atque  motuum;  stellarum. 
b)  glühenbe  Heibcnfcgaft,  brennenbe  ©e 
gier be,  ©tut,  JJeuer,  §ige,  ©egeiperung 
cupiditatum.  animi,  animorum,  militum,  belli, 
armorum,  -fin  medio  a.  certaminis,  -fin  a. 
pugnae;  ad  bellum,  legionum  a.  ingens  ad  ho- 
stem  inaequendmn  fuit  Air.;  fretinendae  po- 
tentiae;  ‘idem  omnes  simul  a.  (ftampfbegierbe) 
habet;  *a.  (SBut)  civium  prava  iubentium;  quem 
a.  studii  cenaetis  fuiase  in  Archimede?  mentis 
ad  gloriam;  a.  ille  (quälenbe  Unruhe)  me  urgot; 
‘edendi;  ‘quaerendi  nominis ; inibef.  ‘Siebe*; 
glut,  glühenbe  Siebe  vir^in«,  Ioles  ju  tc.; 
abfoi.;  *».  ©egenftanb  ber  Siebe,  bie  glamme, 
meus;  ultimus  mihi. 

Arduenna,  ae,  f.  (sc.  silva)  ©rbettnerwalb. 

arduus,  adj.  1)  Peil,  jäh  coUis  aditu  a.,  mons, 
aemita,  ascensus  ad  munitiones;  clivus  in  val- 
les;  subst.  tt.  Peiler  Ort  ob.  ©unlt,  fteile  ®n  = 
höh*  (iw  sing,  nur  m.  praep .)  per  aiduum;  an 
plana  ex  arduis  facere  potui?  per,  in  ardua; 
m.  gen.  ‘ardua  terrarum  et  campi,  ‘montis; 
tcastellorum;  'm.  adj.  deserta;  supera  bie  ßüljc 
be*  fjimmet*,  ‘aether  6 fcgwinbclnber  $übe,  *nu- 
be»,  ‘cedrus  god)  in  bie  Sufte  tagenb;  *Sabini 
©abinerhöhen;  ‘«eso  arduu»  infert  mit  tjodjgctra; 
genem  Kaden;  ‘arduus  hastft;  ‘cervix  equi;  *a. 
lneurgcns  (o.  ber  Schlange) ; ‘equus  fict>  bäumenb; 
•virtus  glcichfam  auf  Peiler  fyölje  roohnenb.  2)  tp. 
fegwierig,  mügeOoll,  befcgwerlicg,  läftig 
opus,  res,  cogitatio,  arduum  factu  Lic. ; m. 
inf.  imprimi»  arduum  videtur  res  gesta»  scri- 
bere;  ‘res  PJltfjgefcgid;  subst.  n.  nil  mortulibue 
ardui  est  für  bie  Sterblichen  giebt  e*  nicht*  ju 


Schwere*  (anbere:  arduum);  ‘ardua  molimur  etc. ; 
nec  (iis)  fuit  in  arduo  Bocietas  Tac. 

Area,  ae,  f.  jeber  ju  einem  bepimmten  3»ed  frei; 
gelöffelte  u.  ebene  Kaum,  ©las  ‘planissima 
campi;  Capitolii.  3n®bef-  a)  ©aupütte,  ©au  = 
plag  eine*  $aufc4;  auch  ©runbfläcgc  ber  San: 
betet,  b)  Spiet;  u.  lummelplag  ber  3u8cntl 
nunc  et  campus  et  areae  repetantur  Hör. ; bilbl. 
sceleris  Cie.  c)  T r e f cg  t c n n c , Tenne  (auf  freiem 
gelbe);  pl.  ‘Libycae  o.  reichlicher  Srnte.  cf)  *im 
äircu*  bie  Kennbahn;  im  ©tlbc  *et  patet  in 
curas  a.  lata  meus  ein  grogc*  gelb;  haec  animo 
a.  facta  meo  est  ein  ftampfplap;  ‘nunc  teritur 
nostris  a.  moior  equis.  t)  bet  innere  tpofraum 
be*  $aufe*  (Dgl.  impluvium). 

A reccacus,  adj.  | D.  Srccg,  nach  Genes.  10,  10  eine 
afp)rifeg=babhlonifcge  Stabt]  babqlonifcg  Tib. 
Arecömici  f.  Voleae. 

firefio,  factus  Bum,  fieri  [areo  u.  faeio]  troden 
werben,  oerborren. 

Areläte,  ib,  n.  Stabt  im  fübl.  fflaOien,  j.  Arles. 
Aremorlcae  (auch  Arm.)  clvltalo*  |au*  bem  teil. 
are  = ad  u.  mor»  = mare]  bie  fiüPettöölfer  jroi: 
fegen  bem  Siget  u.  ber  Sequana  in  ber  heutigen 
©retagne  u.  Kormanbie. 

Arena  (beffer  harena),  ae,  f.  1)  ©anb  fferTida, 
•bibula,  ‘sicca,  ‘nigra  Schlamm;  fpriegw.  (Or.) 
arenae  mandare  xomina,  fundere  are  mim  in  li- 
tus  etw  grucgtlofe*  beginnen,  in  ben  Sfiinb 
ftreuen;  a.  sine  calce  nannte  ßaligula  ben  Sc 
neca  wegen  feiner  unperiobifegen  Schreibart  Sud. 
Cal.  63;  meton.  fanbiger  Ort,  Sanblanb, 
a.  aliquant  aut  paludes  emere  Oic.j  *ba*  fan 
bige  PReereSufer,  ©eftabe,  bie  Küpe  arccre 
alqm  arenä;  Phrygia;  optata;  *pl.  expositus 
peregrinis  a.;  *pi.  SanbWüpe  ‘Libycae,  *aren- 
te»;  Sanbmaffen,  ^lötner  ‘raultäe,  ‘flaven- 
tes,  ‘siccae,  fsterilea.  8)  ber  mit  Sanb  beftreute 
Jtampfplap  im  Jlmphitgeater,  bie  ©rena, 
Amphitheatri,  auch  bl.  a. , extrema  Hör.;  auch 
ber  Kampf  im  ©mphitgeatcr  foperas  aranae 
promittere;  foperam  scaenae  arenaeque  dar«; 
facaenae  arenaeque  devotus;  ffeminarum  iUu- 
strium  senatorumque  plures  per  a.  foedati  sunt ; 
tjeber  Kampf;,  tummelplap  in  a.  mea 
ArenAcum,  i,  n.  Kaftcll  ber  ©ataoer  in  Gallia 
Belgica. 

ÄrcnAria,  ae,  f.  ]eigtl.  adj.  B.  arena,  sc.  fodina] 
Sanbgrube.  — ArCnösus,  adj.  [arena]  fanbig 
ager;  ‘litue  Libyae;  subst.  n.  humi  arido  at- 
que a.  Sali 

ärens,  tis,  adj.  [ partic . D.  areo]  troden,  »et  = 
trodnet,  bürr  ‘rivus,  *saxa,  *rosae;  arena« 
Hör.;  ‘cetera  abrupta  atque  arentia;  ‘bot 
$urft  troden,  leihjenb  arente  fauce;  auch  *0- 
®ttrp  le*hjenb  sitis.  — Areo,  ui,  — 2.  troden, 
bürr  fein  ‘ager;  ‘morienB  alta  über  (ber  in= 
nerge  Sap)  in  ulmo;  ‘herba;  ‘siccis  humus 
arenis;  arentibus  siti  faucibus  Air.;  ‘fauces; 
‘Tantalus. 

färebla,  ae,  f.  dem.  P.  area. 

Xrebpagns,  i,  m.  ['Apfios  näyos]  1)  ein  bem  ©re« 
(Klar*;  geheiligter  $ügel  in  ©tgen.  2)  ber  obcrrjte 
®eriigt*hof  ju  ©lbett,  ber  feine  Sigungen  auf  je 
nem  ^ügel  gleit.  Tao  XreöpSgitcs,  ae,  m.  PRits 
glieb  be«  ©reopagu*. 

Ares,  is,  m.  ['Agijs]  ber  Kriegbgott  ber  ©riechen, 
bag.  ««  groper  $ctb  Plaut. 


aresco  — arguo. 


73 


äresco,  — — 3.  [areo]  trodnen,  Bertrodnen; 
fpruhw.  cito  lacnma  arescit. 

Arestörldes,  ae,  m.  bet  Slrcftoribe,  D.  Higu«, 
Slrefiorä  Sohn  Ot. 

xrfUlögu»,  i,  m.  [äpfratoyo«]  Ingenbf(hWä(>er, 
J3.  fcbmatobenben  ^^ilofopben  Satt. 

Irethüs«,  ae,  f.  Cuclle  auf  bet  bei  Spracu«  gele- 
genen 3»fel  Crttmia.  Dan.  ’Arethüsls,  Mi»,  adj. 

1.  Arüas,  adj.  [Jqu ot]  be«  Hre«  (SRor«),  iu- 
diciam  = Strcopagu«  fac.  ann.  2,  55. 

2.  Arens,  i,  m [ dftiot)  ein  gritd)  $i)ilo{op^,  Suet. 
Anranthus,  i,  m.  fflebtrgc  in  Bithpnien  Prop. 
Vrct'i,  örum,  m.  1)  gewtfic  ^Släge  in  Rom,  Wo  nn 
brfhmmten  Ingen  heilige  ©cbtönchc  octridjtct  rtmt- 
fcen  Liv.,  Ot.  2)  TOenft^enftgutcn  au*  Sinfru,  bie 
jährlich  am  15.  TOai  ü.  ben  Bcftalinnen  u.  järie- 
itrrn  in  bie  übet  geftürjt  nwtben. 

Argentinum,  i,  n.  Stabt  in  Brutiium. 
srgentärius,  adj.  [argenturo]  eifltl.  »um  Silber 
gehörig,  Silber-,  bat),  jum  Selbe  gehörig, 
Selb-  cura,  inopia,  auxilium  Com.-.  taoernae 
Sed)« letbubcn.  $ierp.  subst.  A)  -Ins,  ii,  m. 
Serblet,  Banliet.  B)  -ia,  ae,  f.  a)  sc.  ta- 
berna  23ech«lerbube,  SBedj« letlaben.  6)  sc. 
ars  'Sed)4lergefd)äft,  facere  a.;  a.  dissolutü 
:nd)  Siquibation  bet  Bant.  c)  sc.  fodina  Sil- 
betgtube. 

irgentätns,  adj.  [argentum]  mit  Silber  be  = 
I (biogen  milites  beten  Schilber  mit  Silber  be= 
idjlagen  fmb ; tp.  ( Flaut .)  querimonia  mit  weichet 
Selb  zugleich  hergebracht  wirb, 
srirtnteölus,  adj.  [dem.  p.  argenteus]  fein  in 
Silbet  gearbeitet  Plaut.  — argenteus,  adj. 
fargentumj  1)  filbertt  aquila,  poculum;  subst. 
sc.  denarius  Silbetbenar.  2)  uneigtl.  a)  (Com.) 
nab  aut  Weib  ift  amic&m  Buam  u.  facere  Ber- 
ti Ibern ; salus  (ein  ®ru&  au«  ®clb)  = @elb.  b) 
oetfilbert,  mit  Silberuerfehen,befd)lagen, 
aufgelegt,  geidjmüdt  »caena;  aurea  atque  a. 
Samnitium  acies.  c)  fitberweij]  *color;  *fons 
nitidis  undis;  bah.  flumen  A.  ein  gln&  in  ©ab 
lien,  j.  Sir  gen«,  Pons  A Ort  u.  Brüde  barüber. 
d)  *bem  filbernen  3e*ta Iter  angebörig 
proles. 

Argentöritus,  i,  f.  Stabt  ber  Sangionen  in  Cber= 
gmnanien,  j.  Stra&burg.  ®ao.  Arge ntöruten- 
sl»,  adj. 

argentum,  i,  n.  [apyepoe]  1)  Silber  factum, 
urfectom,  signatum.  2)  au«  Silber  gemachte  ffle 
graftänbe  o)  filberne«  ®e fc^irr , Berät,  ®e  = 
füge  pienum  artis,  purum  obne  jiguren,  eaela- 
tum;  ad  vescendum  factum  filberne«  ütfelgefchitt; 
*ridet  argento  domus.  b)  Silbergelb  u.  (al« 
bie  gangbarfte  SRünje)  überf).  ®etb,  a.  aere  sol- 
vere;  multaticium ; creditum  (solvere),  mutuum. 
3t  a vivum  Oucdlilber.  — argentumexUrS- 
brontdes,ac,  m.  [agentum  u.  exterebro]  fdjerjh- 
fingierte#  Säort  al«  Rame,  etwa  ©elbau#bot)-' 
rer«fpröfjling  Plaut. 

Vrgeus,  Argl  \.  Argos. 

Argiletum,  i,  n.  Stabtteil  in  Rom,  too  bie  .panb- 
werfet  u.  Bucbbänbler  {eil  hielten.  IaB.  Arglle- 
länas,  adj.  auf  bem  Slrgiletum  befinbtidj- 
irgilia,  ae,  f.  [äpyiltoe]  Ibon,  Ihonerbe, 

A rglnüsae , _ 5 rum , f.  brei  fleine  3nfeln  an  ber 
fcüfte  oon  Soli«,  betannt  burd)  bie  ©c^Iac^t  «06 
p.  Cbt. 

srgitu,  Idis,  {.  tüte  Heinere  weifee  Rebe  Verg. 
Argitus  f.  Argos  1)  o). 


Argo,  us,  f.  1)  ba*  Sdjiff,  auf  meinem  bie  Ar- 
gönautao,  ärum,  m.  f AQyovnvctu]  ob.  bie  Bott 
fjafon  angeführten  Ätetben  nach  Roldji«  fuhren, 
um  b bort  ba«  golbene  Slie«  ju  Jeden.  2)  al« 
@eftirn.  laß.  ’ Argons,  adj.  [’dgyäos]  jur  Slrgo, 
jur  ffltgonautenfahrt  gehörig. 

Argös,  n.  (nur  im  nom.  u.  acc.)  u.  Argl,  örum, 
im.  t)  bie  fpäter  Argolis  genannte  £attbf<haft  im 
Seloponne«,  inäbef.  bie  fjaupiftabt.  lau.  a)  Ar- 
g«ns  u.  Argitus,  adj.-,  baj  aud)  Argivus  *überh- 
für  griethifch,  augur  >=  Slmphiarau«;  colonu» 

B.  üburnu«,  ©rünber  B.  libur;  *subst.  -giri, 
örum,  tu.  =-  bie  ©riechen.  6)  Argöllg,  *adj.  == 
Argeus.  laBon  Argöllcus,  adj.  atgolifch, 
baj.  ’griechifch.  c)  Argus  Plaut.,  adj.  Ar- 
geus. 2)  Argos  Amphllochium,  Stabt  in  Spiru«. 

argümentAtio,  önis,  f.  [argumentor]  ®ewci«. 
führung. 

argumentor,  dtp.  1.  {argumentum]  1)  intrans. 
Seweifc  anfiih1*«-  öurch  ®rünbe  batthun, 
iure  an  iniuria  caesi  sint;  de  voluptate  alcis; 
in  argumentando.  2)  trans.  etw  al«  SeWei« 
anführen  illa  quae  etc.;  multa  in  eam  partem 
probabiliter. 

argumentum,  i,  n.  farguo]  1)  Stoff,  3nbalt 
einer  fchriftlnhen , münblicjen  ober  lünftlerifchcn 
larftcüung  epistulae,  orationis,  fabulae,  comoe- 
diae,  tragoediae;  scribendi  a.  habere;  Tersari 
in  uno  a. ; argumento  fabulam  serere  Bermittcljl 
eine«  Stoffe«  ein  Sdjaufpief,  b.  i.  bie  einzelnen 
teile  be«felben  eng  Bctlnüpfen,  fo  bah  (Einjcit  in 
bemfclben  Jerrfcht  Liv.-,  ex  ebore  diligentissime 
perfecta  erant  in  valvio  ®a«relief«;  +0.  einem 
Sujet  ber  SRalerei,  *ber  ffiebefunft.  Iah-  a)  bet 
al«  ©cbidjl,  al«  theaterftüd  Bcrarbeitete  Stoff, 
ba«  ©ebicht,  Stüd  f e l b ft  explicare  argumenti 
oxitum;  hoc  a.  (jufolgc  biefer  gäbet,  ©efcijichte) 
tuta  est  hominum  tenuitas,  hoc  a.  se  describi 
sentiat  Phaedr.  laß.  tp.  wie  unfet  Stüd,  Sl o - 
möbie,  Scene  = wirtliche,  auf  läujthung  be- 
rechnete Begebenheit,  nocturnum  hoc  fictum  et 
compositum  a.  Racf)tftüd  — fabula  huius  noctis, 
b)  ber  bepimmte,  wahre  3nh“ll.  ®ej«lt 
epistulae  sine  argumento  et  sententia;  non  sine 
a.  maledicere  nicht  ohne  einen  Schein  B.  3ääahr= 
heit ; tabulae  vero  novac  quid  habent  argumenti 
nisi  etc.?  ma«  ift  ijr  eigentlicher  3nhalt,  wa« 
liegt  ihnen  anber«  ju  fflrunbe  al«  tc.?  2)  ber  auf 
IJotfachen  gegrünbete  Bewei«,  Bewei«grunb, 

> mittel  (a.  est)  probabile  ad  faciendam  fidem; 
signa  atque  a.;  argurflento  esse;  a.  ducerc, 
sumere,  elicere  ex  alqa  re;  pro  argumento  alqd 
Bumer«;  argumenti  loco  sumere;  breviter 
astringere  argumenta;  dilatare  argumentum;  a. 
ratione  conclusum;  »anirni  laeti  argumenta,  pl. 
thatfoejen  al«  Bewei«mitte(  ut  quidem  hic  a. 
loquitur  Plaut. 

arguo,  ui,  3.  in«  fiieit  feften  1)  im  atlgem.  etw. 
in  einem  anbern,  bef.  (chltmmeren  Berhältniffe,  al« 
geahnt  ob.  angenommen  ift,  geigen,  barflellen, 
lunbgeben,  erweifen,  vidi,  non  ex  auditu 
arguo  Plaut.;  quod  non  licet,  id  hoc  uno  te- 
ile tur,  si  arguitur  non  licere;  m.  acc.  c.  inf.; 
•degeneres  animos  timor;  *in  quis  (conviviis) 
amantem  et  languor  et  silentium  a.;  *landibus 
arguitur  (Berrät  PB  *1®  ,c-)  vü>>  vinosus  Home- 
rus;  feltner  B.  etw.  ©utem,  wie  auch  w‘t'  octs 
raten  *genus  arguitur  vultn,  * virtus  malis. 

2)  in«bef.  a)  etw.  al«  falfch,  irttümlich,  un«  y 


Argus.  — Ariatophanes. 


faltbar  etweifen  lege«  dedit  quas  ne  usus 
qnidera  longo  tempore  argueret;  * prim  ns  ani- 
malia  meneis  argiiit  jmpom;  tut  argueretur 
nnum  esse  rei  pnblicae  eorpus;  -f-Plinium  a. 
(»eipt  be«  grrtumt)  ratio  temponim;  *ambigue 
dictum  tabtln.  b)  jmb.  einer  Satfte  jeipen,  be  = 
fpulbigen,  anllagen,  Bor  u.  aufjer  (Bericht  u. 
fo,  baß  man  bie  ©aprpeit  burtp  ©eroeife  barju- 
tpun  bereit  ijl  servos  ipsos  neque  accuso  neque 
arguo;  id  quod  tu  arguis;  alqm  alcis  rei,  ssmmi 
facinoris,  tanti  sceleris,  culpae,  fdefectionis; 
innoiium  se  rei  capitalis  argui;  (jeltner)  alqm 
crimine,  de  alqa  re;  m.  acc.  c.  inf.\  *me  pulsum 
sc.  esse;  m.  tiom.  c.  inf.  Roscius  arguitur  occi- 
disse  patrem;  +m.  «t  (Wie,  at8)  Britannicum 
fratrem  ut  subditivum;  aud)  eine  Sape  rügen 
culpa,  quam  arguo  Air.;  ftaciturnitatem  pu- 
doremque  pro  tristitia  et  malignitate  rügen 
al«  re. 

1.  Argus,  i,  m.  1)  f.  2.  Io.  2)  fflaftfreunb  be« 
©uanber  Verg.  8)  ber  ©aumeifter  ber  Brgo,  m.  f. 

2.  Argus  f.  Argos  1)  c). 

argüte,  adv.  [argutus]  geiftreip,  f parffinnig, 
fpipfinbig. 

argütiae,  änim,  f.  [argutus]  1)  ba*  Au«brud«= 
Bolle  einer  Sape,  ba«  Spretpcnbe,  Kartierte 
an  ettt.,  digitonmi  lebhaftes  u.  au«brud8DoUe« 
gingerfpiel.  2)  p.  geiftigen  ffiigenfpaftctt  a)  in 
gutem  Sinne  ba«  (Beiftreirfje,  Sdjarfftnnigc 
ber  Siebe,  geinpeit  ber  SJarftctog.  b)  im  Übeln 
Sinne  Spipfinbigfeit  im  Sieben. 

argütor,  dtp.  1.  (au*  Mo,  1.)  [arguo]  (Bortl.  u. 
poet.)  laut  u.  Diel  fpwapen,  oorfthroapen. 

argütfilus,  [ckri.  dem.  0.  argutus]  (fett.)  etw. 
fparf finnig  libri  Oie.  — argutus,  adj.  m. 
comp.  u.  sup.  [arguo]  lörperlip  u.  geiftig  |(parf 
aulsgeprägt,  martiert  1)  lörperlip  manus, 
oculi  fpretpcnb,  au«brutf«DolI,  *caputequi;  ’solea 
bie  Sonn  be«  gujje«  jeigettb,  nett,  jierlip ; *fistula 
pcHtönenb;  *' Thalia,  ’poeta  gefangreip;  *himndo 
»mttfpentb ; *serra  fpnarrenb;  “ ilex  fäufelnb; 
*nemus  d.  ben  fiiebem  ber  Ritten  wieberpaBenb ; 
*forum  lärmenb.  2)  geiftig  bebeutung«ooll, 
bebeutfam  ’omen;  literae  argutissimae  ftprin« 
©injelne  gepenb,  au«füprlip,  umftönblip; 
’libelli;  aeumen  iudicis  feiner  Sparfblid  Hör.; 
sentcntiac,  Terborum  ambitus  geiftreitpe,  fein 
angelegte;  dicta  argutissima;  orator;  im  Übeln 
Sinne  fpipfinbig,  fplau,  lifiig  ‘meretrix, 
*calo;  *dolor  (tplau  erlogener. 

argyraspldes,  Vdum,  m.  {dpyvpaams]  mit  fi Iber  = 
nettSpifben  Der  [ epen,  Ir  Uppen  ob.  ctnefolpe 
fietpwape  Air. 

ArgjfrTpa  f.  Arpi. 

Ariadna,  ae,  (auep  -e,  es),  f.  loepter  be«  Kino«, 
palf  bem  Ipefeu«  au«  bem  flabprintpe,  warb  b. 
biefem  auf  SRajo«  Derlaffen,  o.  ©aepu*  ge(iebt  u. 
ipre  »tone  unter  bie  Sterne  oerfept.  $ao.  Arlad- 
naens,  adj. 

Arlaspae  f.  Arimaspi. 

Äricia,  ae,  f.  1)  alte  Stabt  in  Satium  mit  einem 


»übst.  Aricini,  örum,  m.  2)  eine  Shjmppe. 
Aridneus  f.  Arrhidaeus. 

Ärldftlus , idj.  dem.  D.  aridus  Ct. 
ärldus,  adj.  m.  comjp.  u.  sup.  fnaeo]  1)  troden, 
getrodnet,  bürr  (imterfip,  bnrtp  u.  burp;  Dgl. 
siccus),  folia,  stramentum,  solum,  "nutrimenta 
um, 


tellus,  leonum  a.  nutrix;  subst.  -dum,  i,  n.  ba« 
Irodene  subducere  nares  in  a. ; *riator  Dor 
®urft  ftpmatptenb;  *febris  aubtrotf nenb ; ’sonus 
wie  au«  trodnem  §o!je,  ba«  jetbropen  wirb  (<= 
fttadenb,  tniflemb);  »fragor.  2)  tp>.  d)  mager, 
optte  gleifp  ob  Saft  *crun» ; »camties  (tut  ®gf. 
ber  oottfafttgen  gugenb);  aud)  d.  Kenfpen  exsie- 
cati  atque  a.  6)  fnapp,  bürftig  cibus,  victus, 
rita.  c)  D.  ber  Webe  mager,  troden,  opne 
Saft  u.  Äraft  genus  orationis;  libri  aridissuni 
Tac.\  autp  D.  fRebner  foratores  a.  et  exsnei  et 
exsangues;  fmngister  troden,  langweilig;  fsicci 
omnino  atqne  a.  pueri  gönjlitp  unwiffenb.  d) 
(Com.)  geijig,  fnanfcrtg  homo.  e)  [Plaut.) 
argentum  bare«  ©elb. 

irles,  etis,  1)  Slibbcr,  *dux  Öeitbod.  2)  tp. 
a)  ‘fein  Sternbilb,  ber  ®ibber.  b TOanet-- 
bretper,  Sturmbod  (©elagerungbmaftpine)  arie- 
tes  immittere,  admoTere;  a.  murum  perenssit; 
sublicae  pro  ariete  subiectae.  $at.  a riete,  1. 
l)  Wie  ern  SSibber  (topen.  2)  übetp.  ftopen 
aedes  Plaut.;  *in  portas  anftürmen;  falqm  in 
terram  nieberftauipen. 

Arll,  örnm,  m.  1)  ©ewopner  ber  perfiftpen  ©ro 
Dtnj  Wria.  2)  ein  germaniftper  SolKftamm  Tat. 

Arimaspi  (ruptiger  wopl  Ariaspae  <=  bie  berit 
tenen  Ärierl,  örum,  m.  eilt  ©olf,  beffen  öopnfipe 
an  bie  I>rancae  (W.  f.)  grenjten  Curi. 

ÄrimTnum,  i,  n.  Stabt  (j.  SRiminil  u.  Slufj  in 
Umbrien;  baD.  Arlmtnensls,  adj  -,  ȟbst,  -nenses, 

jum,  m. 

Arlöbarzäncs,  is,  m.  Slamc  eine«  perftftpen  Sa- 
trapen u.  einiger  Könige  o.  Äappabotien. 

SrlolAtio,  Srlölor,  äriölns  f.  hariolatio  etc. 

Ariön,  önis,  m.  1)  grietpiftper  °u« 

Kctppmna  auf  8e«bo«  um  600  o.  Cfrr  $ao. 


Ariiin Ins,  adj.  2)  ein  wriäfagenbe*  Slop  Prop. 
Arisba,  ae,  f.  Stabt  in  Iroae  Vera.  _ 
irista,  ae,  f.  1)  ©ranne.  2)  überp.  Spre;  autp 


*+bic  gruipt  ber  91arbe 

Arlstaeus,  i , m.  Sopn  be«  Ülpotlo  u.  ber  ©prene. 
ber  bie  ©ienenpflege  u.  ©iepjutpt  bet  ben  Ken 
ftpen  eingefüprt  paben  foBtc  u.  al«  mopltpätiger 
©eniu«  oereprt  warb. 

Arlstarchiis,  i,  m.  alejanbriniftper  ©rammatiffT 
u.  pomeriftper  Krittler ; bab.  o.  einem  ftrengeit 
Krittler  mearum  orationum  tu  A.  es. 

Aristides,  is,  m.  1)  ber  befannte  «tpener,  fyeit 
genoffe  be«  Ipemiftoflc«.  2)  fpäterer  grietpinprr 

„crotiftper  Aipter  Ov. 

Aristlppns,  i,  m.  griepifper  ©pilofopp,  Stpüler 
be«  (-pfrate« , Stifter  ber  tprcitaifpen  Spule 
SaD.  Arlstlppeus,  adj.  illud  de. 

A ristlns , l)  M.,  Krieg«tribim  unter  CMfar.  2) 
Fuseus,  greunb  be«  ©oraj. 

Aristo,  önis,  m.  1)  au«  Spio«  um  275  o.  ®pr , 
Spüler  be«  3tn°.  Stifter  ber  fleptifpen  ©Pilo 
foppie.  ®ao.  Arlstönens,  adj.  2)  ©nripntetifrr 
a ) au«  Seo«.  b ) au*  Ateranbrien 

Äristödemus,  i,  m.  1)  tragifper  Spaufpieler  ju 
Atpen.  2)  tpranu  P.  Rumä  in  Kampanien 


Arisrogno,  onts,  m.  ettt  vttpener,  oer  mti 
mobiu*  ben  ^ippatpu«,  Sopn  be«  ©ififtrotu«, 
tötete. 

SrlstöUtcbia,  ae,  f.  [npiffrolojA«]  Opcrlujei, 
eine  ©ftanje,  bie  gegen  Splangenbip  u al*  eine 
bie  ffleburt  erlcipternbe  gebraupt  warb. 

Xrtstöphines,  is,  m.  1)  ber  berüpmteftc  X>icf>tcr 


Aristopbaneus  — armo.  75 


Aristöph&nöas,  adj.  2)  aus  Bpjanj,  alejanbrb 
niftper  ©tammatiler , fieptet  beS  8riftartp. 
Aristoteles,  is,  audö  i,  m.  berühmter  Bpilofopp 
aus  ©tagiia,  Stpület  beS  ^toto,  fiepret  8lcj. 
be#  © r. , Stifter  brr  peripateti(cpcn  Stpule.  lab. 
Aristo teleua,  adj. 

Aristoxönu»,  i,  m.  Bpil°l’opp  u.  Blufiter,  Spület 
,bc«  8riftoteIe4 

Aristus,  i,  m.  alabtmiftpcr  yß^itofopl)  ju  8tpen, 
Jtemtb  beS  Kicero,  Sekret  beS  Brutus, 
irithmetica,  örum,  m.  [dgi#;u;tixde]  8ritp  = 
mctil. 

frltüdo,  Ynis,  f.  [aridus]  (Dorf!)  lro<f  enpeit. 
rlusins,  adj.  auS  bet  ©egenb  ».  Sriufia  auf 
SbtoS  vina  Verg. 

inu,  örum  (Born.  bilpt.  anmim)  n.  1)  im  allge- 
mein. afleS,  »ab  man  jut  $anb  nimmt,  um  et». 
auSjuritpten,  ÜRüftjeug,  ©eräte,  ^anbmer!«: 
jeng  eqnestna  bie  ganje  BuSrüftung  eine«  BferbcS, 
naves  omni  genere  armorum  omatissimae ; 
‘lalelmerl  eine«  (SdjiffeS ; »giügel  al#  Bubet  in 
bei  Suft;  ’cerealia  Geräte  jurn  Sontftoftcn  u. 
Stobbacfen;  ‘©eräte  jum  fldrrbau;  * ©träte  ju 
ben  auf  bem  SRarSfelbe  getriebenen  Spielen  caui- 
pestria;  Sangerätfctiafttn  materiem,  calcem,  cae- 
menta,  a..convexit.  2)  baS  Srieg8  = , Rampf  = 
jeug  o)  im  mcitefte«  Sinne  a.  et  castris  temptata 
re«  est-,  a.  virique,  viri  armaque.  b)  im  engem 
Sinne  SBaffen  (fowoljt  »um  Scpup  u.  jut  Bet= 
teibigung  al#  jum  Ängriff)  tela  et  a.;  a.  atqne 
tela;  esse  in  armie , in,  cum  armis;  a.  inaigni- 
bus;  a.  c apere,  snmere;  ad  a.  vocare,  concla- 
laare,  concurrere;  ( Tac . Germ.  11)  honoratissi- 
mnm  as sensu»  genus  est  armis  (buttp  ba«  )fu- 
fammenfcplagen  bei  8anjen)  laudare;  a.  ferne 
posse  waffenfähig  fein;  contra  alqm  a,  ferne, 
a conferre  cum  alqo;  armis  deoertare,  decer- 
nere,  dimicare,  proeliari,  ‘certare;  a.  deponere, 
abicere,  tradere;  ab  armis  discedere  bic  ffeinb= 
feligfeiten  cinfteDen;  in  armis  (®affenübungen) 
plnrimnm  studii  consumebat;  *armis  tutari  alqd; 
armis,  ri  et  armis  (mit  SBaffengemaltt  expugnare; 
ta.  virisque  mit  bewaffneter  Biannfcpaft;  ‘buttp 
Soffen  errungene  fcerrftpaft,  SReicp  Itala;  tp. 
«)  Stieg,  Rampf,  <Hef ec^t  inter  ferrnm  et  a. 
nati;  ad  vim  atque  a.  descendere,  rem  ad  a. 
deducete;  a,  et  bellum  spectabat;  a.  inferre, 
tincipere;  *a.  referre  erneuern,  ‘componcre  be* 
rnbigen;  ‘armis  tangere  alqm;  *a.  (bic  Ipatcn 
bet  gelben  BomS)  dicere;  *inter  a.  Stropajen 
bei  Selblaget«;  ‘concitare  ad  a.;  *in  arma  feror. 
ß)  Ätieget,  Bewaffnete  levia;  ‘auxiliaria; 

SBartei  im  »liege  ‘neutra  a.  sequi,  y) 
np  = u.  BertcibigungSmittel,  eine  Söffe 
senectutis,  prudentiae;  *haec  mihi  Stertinius, 
«apientum  octavus,  amico  a.  (fieptet)  dedit, 
‘perdidit  a.  (bie  ftoiftpen  fiepten  u.  ©runbfäpe 
bet  lugen b);  *a.  (Hilfsmittel  feinet  Brgtift)  quae- 
rere;  *0.  fiöWen  a.  movere  fiep  jut  fflept  fteflen. 
S)  im  engften  Sinne  bet  Sipilb. 

»rm  Amata,  ae,  f.  [äg/idpa^a]  ein  bebedter  petfi- 
itptt  SReiferoagen  Gurt. 

srm&menta,  örum,  n.  [arma]  baS  nötige  ©erat; 
ba«  lalelwett  instructa;  a.  aptare,  tollere, 
demere;  sublatis  a.  veniebant.  lat),  armämen- 
Urium,  ii,  ei.  BufHammet,  8*»8P<t“ö» 
llfdtl 

srnäriölnm,  i,  n.  [dem.  b.  armarium]  Plaut. 
srmArlnm,  ii,  «.  [atma]  Stptanl. 


armAtu , abl.  m.  = armatnra,  w.  f.,  Jav. 

armfttüra,  ae,  f.  [armo]  1)  Bewaffnung,  Saf-- 
fengattung  cohortes  nostrft  a.;  Numidae,  mi- 
lites  levis  armaturae.  2)  bewaffnete  ©olba  = 
ten  magnum  numerum  levis  armaturae;  feit. 
pl.  leves  a.  Liv.  2t,  66,  6. 

annätns,  adj  m.  *up.  [;sirtic.  b.  anno]  be= 
waffnet,  gelüftet  mihi  dederunt  dii  a.  toga- 
toque  (in  Stieg  u.  ffrieben,  ut  etc.;  copiae,  con- 
cilium,  milia,  ‘classcs;  urbs  muris;  subst. 
armati,örnm,  m.  Bewaffnete;  autp  Solbaten; 
f cum  armato  (=  militibus)  vivere;  übettt.  erat 
incredibili  a.  audacia;  parati,  armati  animis 
iam  esse  debemus. 

Armenia,  ae,  f.  Httnenien  im  notböflfitpru 
ftleinafien.  lab.  Armönin»,  adj.-,  ntbet.  m.  pl. 
•nii,  örum. 

* armen  Ulis,  e,  adj.  [armentumj  jum  ®toB  = 
biep  gepötig  equae.  — armenUrius,  ii,  m. 
[armentum]  suhat.  SRinbetpitt  V erg  ; Beiname 
beS  »aiferS  Valerias  Maximus  wegen  feinet  8b 
funft.  — armentum,  i,  n.  f»fgj.  auS  arimentum 
B.  aro]  baS  itt  gerben  lebenbe  ©topBiep,  roct- 
tpe«  bet  SWenftp  bet  8tbeit  wegen  pält,  alfo  antp 
Cdbfen,  Bfetbe.  1)  sing,  collect.  ==  ©toRBiep; 
•Biep,  H^be  übetp.  2)  pl  b.  Oipfen,  *B. 
Bfetben;  *b.  $ir(tpen;  tp.  ‘immania  Neptnni 
Seetiete. 

’armlffr,  fera,  ferum,  adj.  farma-fero]  Waffen  = 
tragenb,  bewaffnet,  Itiegeriftp.  — armTgör, 
gcra,  gerum  [arma  u.  gero]  1)  *adj.  Waffen^ 
tragenb.  2)  subst.  *ger,  -geri,  m.  Saffcnä 
träger;  armigeri  fianjenttäger,  autp  ficib- 
wädjtci  Gurt.-,  a.  (§elfer«pelfet)  Catilinae;  ‘Iovis 
bet  8bler;  ‘armYgÖra,  ae,  f.  Saffenträgetin ; 
auep  ‘Bewaffnete  tragenb. 

anntlla,  ae,  f.  [armus]  8rmbanb,  8tmfpange, 
als  StpmutJ.  3>aB.  armlllätn»,  adj.  tntit  8tm- 
fpangen  geftpmüdt. 

AniiTlnstrnm,  ii,  n.  [ arma-lustrnm ] ein  Blap 
in  8fom,  wo  baS  iäptlitpe  ffeft  bet  Saffenmeipc 
(armilustrium)  gefeiert  matb. 

Arminias,  ii,  m,  ffütft  bet  KpetuSfer,  bet  im  3-  9 
n.  dpi.  ben  BatuS  ftplug. 

‘armlpöten»,  tis,  adj.  (arma  u.  potens]  waf  = 
fenmätptig,  Itiegetiftp  (8.  SRarS,  liana).  — 
‘arniTsömiH,  adj.  [armau.  Bono]  waffentönenb, 
•umranfipt. 

•armo,  1.  [arma]  1)  mit  bem  nötigen  SRüft  = 
eug,  ©eräte  Betfepen,  naves  aujtaleln,  feget- 
ettig  matpen,  ‘classem;  felephanti  armati.  2) 
jum  Stiege,  »um  »ampfe  lüften  a)  im  weitem 
Sinne,  tampfgerüftet,  fampftütptia'  matpett 
alqm;  regem  a.  et  exereuit  (föpuf  bem Rönigc  eine 
bewaffnete  SORatpt  U.  Übte  He)  adversuB  Romanos 
Nep. ; alqm  in  rem  pnblicam;  muros  propu- 
gnaculis.  b)  im ettgern  Sinne  bewaffnen  milites, 
copias,  multitudinem  hominum;  ’manus  agre- 
stes;  alqm  telis,  saxis,  * + sagittas,  ‘ferrnm 
veneno  Bereiften;  multitudo  facibus  armata; 
dextram  patris  in  filium;  servum  in  ob.  contra 
dominum,  Asiam  Europamque  ad  funestnm 
bellum;  ‘fratres  in  proeua;  ‘equum  bello  jum 
»rieg;  manus  (feine  Hänbe)  in  alcis  pemiciem 
Plane,  b.  Oie.;  qni  manus  armaverit  wer  ®affen 
in  ben  H^nbeti  trägt  Sali,  e)  tp.  wie  mit  einet 
SBaJfe  maffnen  (jum  Stpup  ob.  8ngtiff) 
qnibns  rebus  accusatorem ; quo  uno  versicnlo 
satis  armati  (gegen  tcoolutionätc  Bürger)  con- 


76  Armoricae  civitates  — arrogo. 


sules  fuerunt  etiam  nullis  arrnis  datis;  alqm 
ad  omnia;  'Archilochum  rabieB  proprio  iambo; 
•alqm  in  fata  parentis;  * Arcadas  mirtus  dolor 
et  pudor  a.  (rcijt  auf)  in  hostes;  *propugnat 
nugis  a.  gleidjfam  mit  bewaffnet«  ©anb,  b.  i.  mit 
aller  SRacpt;  se  eloquentiü;  6e  imprudentiä  Dionis 
b.  i.  bie  ic.  al«  SBaffe  »u  feinem  ®«bcrben  ge; 
brautfiten  Nep.  • seque  a.  et  instruit  irft. 
Armoricae  civitates  f.  Aremoricae  c. 
armus,  i,  m.  [dpjid«]  1)  bei  Slenfcpen  ber  oberfte 
Icil  be«  Db«orm«,  baS  Schulterblatt.  2)  n. 
lieren  b«  * orberb  ug,  ber  ob«e  Xeit  bei  Bor» 
berfcpenfelä  equi,  leporis  Hot.-,  ex  umeri»  armi 
liunt  (bei  ein«  Berwanblung)  Ov  ; in  Weiterm 
Sinne  bie  Seite  beS  lierS  Vera.  Ae».  6,  882. 
Arnu»,  i,  m.  gtuft  in  gtalten,  j.  Arno.  5>a».  Ar- 
niensis,  e,  adj. 

Aro,  1.  l)fran«.  pflügen,  adern  terram,  agrum; 
abfol.;  auch  beadetn,  beftellen  laffen  quan- 
tum  araaaet;  quae  homineB  arant  etc.  2);  *tp. 
a ) a.  aequor,  aquas  = burd)fchiffen.  6)  frontem 
rugis  gleicpfam  burcpfurthen,  überjichcn.  c)  a. 
litus  — semina  mandare  arenae.  2)  burd)  Ader 
bau  gewinnen,  er  pflügen  ‘quidquid  impiger 
Apulus.  8)  intrans.  Aderbau  treiben. 

Arpl,  örnm,  tu.  ©onbelSftabt  in  Apulien,  ber  Sage 
nach  0.  BiomebeS  au«  ArgoS  gegrünbet  u.  ».  ipm 
"A Qyos  Tnmov  genannt,  woraus  ber  9Jame  Argjf* 
ripn  u.  bann  Arpi  entftanben  fein  foQ.  Bao. 
Arpinus , m\j. ; mbst.  -Ini,  örum,  m. 

Arpinnm,  i,  n.  Stabt  in  fiatium,  ©eburtSort  beS 
Siicero  u.  Hin  reue  Bao.  Arpinas,  ätis,  adj.; 
subst.  a)  in.  ein  Arpinate ; pl.  Arpinates.  b)  n. 
ein  ®ut  beä  Cicero  bet  Arpinum. 
arquätiiH , arqnitenens,  arquus,  arrAlio  f.  ar- 
cuatu«,  arcitenens,  arcus,  arrhabo. 
arrectus,  adj.  m.  comp,  [partic.  B.  arrigo]  (teil, 
jäh  Liv. 

ar-rSpo,  8.  perantrieeben,  »fcpleiihen,  übertr. 
ad  amicitiam  alcis;  (Hör.)  lemter  in  spem  (bie 
©Öffnung  crfpäpen)  officiosus  = officiis  prae- 
statulis ; (Tac.)  ammis  muliercularum , virorum, 
occultis  libellis  saevitiae  principis. 

Arretium,  ii,  n.  Stabt  in  Ctrurien,  j.  Artzzo. 
Bao  Arretinus,  adj.;  subzt.  -tlnl,  örum. 
arrhabo,  önis,  m.  [äßecrßcov,  8.  hebt.  fiais  au«  ans 
bürgen]  Unterpfanb,  Angelb,  Äaufgelb  (ein 
Beil  ber  Rauf.  ob.  SRietfummc,  ber  oorauSbejahlt 
warb  »ur  Sich«hcit  beS  Berläuf««  ober  8«». 
mieterS)  dare  alqd  arrhaboni  »um  ic.  Plaut.; 
puellam  arrhaboni  relinquere  pro  argento  Ter.; 
übertr.  hunc  arr.  amoria  primum  a me  accipe 
Plaut. 

Arrhidticiis  (Axrid. , Arid.),  i,  m.  natürlich« 
Sohn  $hilipps  b-  Wacebonien,  nach  AtejanberS 
beS  ©r.  lobe  »um  Sönig  B.  SJlacebonien  gemacht, 
aber  317  b.  Gf)r  ermorbet. 

Arria,  ae,  f.  ebie  Römerin,  öattin  beS  ®ätu4. 
ar-ndeo,  2.  baju  lachen  l)  alcui  wenn  jmb. 
lacht,  mit  lachen  ‘ridentibus;  abfol.  *riserit, 
arride;  fteunblich,  beifällig  jmbm.  »ulächeln, 
jmb.  an  lächeln  vix  notis  lamiliariter;  Omnibus; 
abfol  ; mit  acc.  ber  Sache  video  quid  arriseris 
worüber  bu  läcpelft.  2)  tp.  n.  Sachen,  Set  palt 
niffen,  jmbm.  annehmlich  fein,  jmb#.  Beifall 
finben,  illud  tuum,  quod  valde  mihi  arriserat, 
vehementer  displicet;  quibus  haec  a.  velim 
Hör. 

arrigo,  rexi,  rectum,  3.  [ad-rego]  1)  *empor=, 


in  bie  ©dpe  richten  arrecti  litore  currns; 
comas  (B.  fiötnen),  pectora,  squamas  (b.  btt 
Schlange);  in  digitos  arrectus  auf  ben  3epen 
pch  bäumenb ; arrectis  auribus  mit  gefpipten,  b.  i. 
iaufdienben  Ohren;  luminibus;  arrectae  horrore 
comae.  2)  tp.  a)  *in  geiftige  Spannung  Per» 
fegen,  arrexere  animos  merlten  gefpannt  auf; 
arrectae  spes  iuvenum,  arrecta  cupido;  ira* 
stimulis;  {Tac.)  arrecta  omni  civitate  wäprenb 
b«  ganje  Staat  in  Spannung  war  ic.  6)  er» 
heben,  an»,  aufregen,  anfeuern  alqm  non 
paulum  oratione  sua;  animos  eorum  vetus  cer- 
tamen;  animus  consulis  arrectus;  libertas  ar- 
rexit  war  für  fie  «hebenb;  Etruria  atque  omnes 
reliquiae  belli  arrectae. 

arrlpio,  rlpui,  reptum,  3.  [ad-rapio]  1)  an  fit© 
rei|en,  raffen,  pajHg  ergreifen  arma,  telum; 
iiliam  regis  parvulam,  alqm  manu,  f caput  ca* 
pillo;  caballum  b.  i.  {ich  fchmingen  auf  tc. ; quem 
arripuit,  tenet;  cohortes  fe©neH  an  fid)  »iehen, 
patrem  familias  e circulo  medio  aufgteifen ; auch 
= paden,  alqm  medium  um  ben  Setb.  Uno. 
dolor  arripit  alqm,  fadversa  valetudine  arrep- 
tus;  fAlexandrum  somnus;  auch  als  t.  t.  »nt 
©ajt  aufgreifen,  aufheben  arripi  hominem 
et  in  vincula  abduci,  a viatore;  ohne  weit«eS 
Bor  ©eriept  »iepen,  gerichtlich  belangen 
consules  abeuntes  magistratu;  A.  Plotium.  2) 
tp.  a)  quaerit  Socrates,  unde  animum  arripue- 
nmus  (Blbhlich  erlangt  haben),  si  nullus  fuerit 
in  munao;  quorum  similitudinem  aliquam  qui 
arripuerit;  *locum  ftep  in  b«  Site  bemächtigen'; 
"eastra  angteifen;  ‘terram  velis  fcpnell  toSfegeln 
auf  tc.;  sermonem,  verbum,  occasionem,  causam, 
impedimentum  fcpnell  benupen,  mit  ©ah  «greifen, 
tcondicionem;  *tempus  wahrnepmen;  celeriter 
res  innrunerabiles  eifrig  erfaffen,  ftep  aneignen, 
legem  ex  natura  ipsa,  Studium  literarum  fiep 
mit  Cif«  wnfen  auf  ic.;  literas  Graecas  sic 
avide,  quasi  etc.;  fsibi  cognomen,  imperium 
fiep  anmafjen;  * sibi  fiduciam.  ft)  an=,  über  = 
fallen,  batauf  loSaepen  foccupatos,  fessos; 
•primorea  populi,  ‘luxuriam  et  Nomentanum 
mecum  Bor  fein  gotutn  »iepen,  tabelnb  Bor- 
nepmen. 

ar-rödo,  3.  annagen,  B.  lieren  coronam  au- 
ream;  illa  nitodula  rem  publicam. 

urrögans,  ntiB,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic. 
B.  arrogo]  anmafjenb,  rüdfitptSloS  homo 
minax  atque  a. ; in  praeripiendo  beneficio;  trui- 
noribus  gegen  9tieb«c;  dictum  alqod;  consilium, 
crudelitas,  fmoderatio;  quid  est  tarn  a.  quam 
m.  inf. ; übermütig  *moechus;  *ChloS.  5?aü. 
a)  arroganter,  adv.  m.  comp.  u.  sup  an  = 
mapenb.  6)  arrögantla,  ae,  f.  Snma&ung, 
ba«  bünlelpafte  Benehmen;  toris. 

arrbgfttio,  önis,  f.  [arrogo]  Slboption  eine«  niept 
mepr  bet  Bätnliepen  ©cwalt  Unterworfenen  an 
finbcS  Statt. 

ar-rögo,  l.  1)  eigtl.  baju  fragen,  bap.  a)  alqm 
alqd  nach  etw.  tiocp  einmal  fragen  Plaut,  ft) 
einem  Slagiftrat  einen  anbern  burep  eine 
IRogation  (einen  'Antrag  an  ba«  Bolf)  bei» 
geben  unico  consuli  dictatorem  Liv.  2)  fiep  ctro. 
anmafjen  ego  mihi  non  sumo  tantum  neque 
a.;  tantum  tibi  tribuo  quantura  mihi  fortasse 
a.;  sibi  sapientiam;  ’jmbm.  etw.  Berfcpaffen, 
erwerben  landein  et  optatum  decus  peractis 
imperiis;  quotus  annus  pretium  chartis  b.  i. 


Arruns  — artifex. 


77 


toit  viel  3tit  nötig,  um  einem  Schifte  S8ert  ju 
oerleiben ; nibil  non  arruis  b.  i.  mit  tc.  ertroßen. 
Arrun*  ',nidjt  Aruna),  untis,  m.  etru»(ifcßer  ®igen= 
name,  a)  Brubtr  bei  fiucumo.  6)  jüngerer  Soßn 
bei  Tarquin.  Superb,  c)  ein  Soßn  be»  fjäorfenna. 
d)  ein  $elb  bei  Verg. 

»T«,  tim,  f.  1)  in  Bejießimg  auf  bie  Spßätc  ber 
Jn te Hegen j,  X)  Kunft  tm  engem  Sinne,  ftfjönc 
funß  u.  im  pl.  bie  fogenanntm  frönen,  freien 
fünfte  u.  Siffenfchaften,  mie  Bhtfif,  Boefic, 
Sßilofopbie,  Berebfamteit,  ©efefjiefjte,  pl.  libera- 
le«, ingenuae,  ingenuae  et  humanae,  elegantes, 
bonae,  optimal;  huinanitatis  ob.  quae  ad  hu- 
manitatem  pertinent;  ars  dicendi,  disserendi, 
imgendi;  gymnastica,  musica;  oratoris,  ora- 
tona,  rhetorica,  ars  ratioque  picturae;  *car- 
minis  Xicßtfunß,  bef.  Itjrifdjc.  ®a  aber  bie  ®e-- 
grßfc  Knnß  u.  SS i jfenfcßaft  bei  ben  SUten 
Rißt  fo  jd)arf  gefeßieben  toaren,  mie  bei  ben 
Stueren,  fo  mirb  ars  2)  gebraucht  a)  B.  jeber 
Siffenfcßaft  im  ftrengeren  u ßäßeren  Sinne 
bei  ©orte«,  auch  miffenfeßaf  Hieße»  Spßcnt 
ars  earum  rerum  est,  quae  sciuntur;  ars  ea 
quam  philosophieren  Graeci  vocant;  ars  guber- 
natoris,  gubemandi,  imperatoria,  medendi,  artes 
medieae.  fc) fetbft  n.  jebem  fjanbmerf,  fflemerbe 
ob.  nicbeter  ßunß  coqnus  — in  pretio  esse  et 
quod  ministerium  fuerat,  ars  haberi  coepit; 
minime  a.  eae  probandae,  quao  ministrae  sunt 
'oluptatuni:  instrumentum  artis  ßanbtoerföjeug, 
(Hör.)  omittere  urtem  (0.  ber  ®rbf*leid)erei) ; pl 
illiberales,  sordidae  3)  bie  einer  Jtttnß  ob.  8®ij= 
ioifeßaft  ju  fflrunbc  liegenbe  Xßcoric  res  facul- 
tate  praeclara,  arte  medioerts;  ad  artem  et 
uraerepta  revocare  alqd,  ex  arte  (dicere,  scri- 
W'  ben  Siegeln  ber  ßunß  gemäß;  si  arte  caret 
bei  Kunßtßeorie , beb  Kunßgcfflbj»;  'cenarum. 
®«ß.  <>u<h  pl.  Seßrbfießer  ber  Bebefunß  ora- 
toriae,  rhetorum;  anhquae.  4)  Kunßfertig: 
(eit,  Kunßoermögen,  ©efeßidlicßlcit,  ffle» 
Banbtßeit  opns  eBt  vel  arte  vel  diligentia; 
opos  antiquae  artis;  quorum  operae,  non  quo- 
mm  artes  emuntur;  fpretiosae  artis  rasa  B. 
liebem  ttunftmert;  ‘arte  canere;  arte  laboratae 
rette«;  'plausus  tune  arte  carebat  mar  unges 
fünften ; 'arte  (bureß  Kunßßciß)  vincere;  *per 
artem.  6)  *pl.  Kunßmerfc.  6)  Artes  bie  Blus 
ien  Phaedr. 

II)  angemenbet  auf  bie  Sphäre  ber  SRotal,  bef.  im 
pi  l)  gute  ob.  fctylerBte  Beßrebungen,  Bid)* 
langen  artes  amrni,  bonae,  eximiae,  malae; 
in  suis  a.  permanere,  in  bonis  a.  retinere; 
*hac  a.  Pollux  attigit.  ignea*  arces;  utram 
barem  mihi  artem  (Seben»grunbfaß)  expetessam, 
arte«  antiquae  tuae  Plaut.;  illud  quod  cecidit, 
arte  corrigaa  bureß  fluge»  Benehmen  Ter.;  ‘arte 
smendare  fortunam;  'artes  atque  modi  Büttel 
n ©ege;  ' in  quascumque  voce«  a.  tünßiießc 
Kittel;  »nocendi.  2)  Kunßgriff,  Betrug, 
Säule  snis  artibus,  fraude  et  insidiis;  *Pe- 
iasga;  * novae ; *ministerio  scelerisque  artisque; 
trammis  a.  butd)  Kunßgriffe  aüer  Btt;  'gratae 
btißlerifeße  fünfte,  mit  benen  man  ßtß  beliebt  ju 
machen  fueßt. 

Xrsircs,  ae,  m.  erfter  König  in  Bortßien  um  260 
».  ttßr.  ®ao.  Arsicldes,  ae,  pl  -dae,  ärurn,  m. 
einer  au»  ber  Xpnaßie  be»  «rface«,  «rfacibe, 
Itfaciben. 

Arssmösifa,  ae,  m.  geftung  in  ©roßarmenien. 


ArsTnö«,  ae,  m.  1)  Xoeßter  be»  Btolemäu»  fiagi 
u.  ber  Berenice,  ©emaßliu  be»  fipfimaeßu»  u. 
fpäter  ihre»  Brubcr»  Btolemäu»  Bßilabelpßu». 
2)  Seßtoeßer  ber  ftleopatra. 

Artäbämis,  i,  m.  t)  Bnfüßrer  ber  Ccibwacßr , bie 
ben  perßfdben  König  Xetje«  tötete  Nep.  2)  ein 
König  0.  Bartßien  Tac. 

Artavasdes,  is,  m.  König  0.  ©roßarmenien ; Ar- 
taxias  beffen  Soßn. 

Artax&ta,  ürum,  n.  ob.  >a,  ae,  f.  §auptßabt 
©roßarmenien»  Jac. 

Artaxerxes,  is,  m.  Barne  meßrerer  perßfeßer  ßö 
nige.  — Artaxlas  f.  Artavasdes. 

arte  (nießt  arete),  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  artusj 
1)  eigtl.  a)  jufammengebränat,  jufammeu- 
gepreßt,  feß  tigna  artius  illigata  tenentur; 
araus  complecti  alqm;  im  Bilbe  illud  a.  te- 
nent;  artius  astringere  rationem,  artissime 
constringere  sententiam.  6)  biefit,  eng,  Inapp 
aciem,  quam  arte  statuerat,  latius  porrigit; 
signa  artius  collocare;  artissime  ire;  artius  ad- 
haerere.  2)  tp.  bießt,  feß  dormire;  milites 
colere  fnapp  ßalten;  haeo  a.  tractabat  virum 
tßat  fpröbe  gegen  Ter.;  alcui  modum  statuere 
auf  ein  bcfcßränlte»  Blaß  feßen ; 'artius  appetlare 
alqm  jmb».  Barnen  lüräcr  auifpreeßen;  falqm 
arte,  artissime  amare  innig. 

Artemisia,  ae,  f Königin  in  Karten,  bie  ißrem 
©emaßl  Blaufolu»  ein  prächtige»  Xenfmal  (Mau- 
soleum) bei  ^lalilarnaß  errichtete. 

Art&nislnni,  ii,  n.  ilanbfpißc  u Küßenftrtcß  ®u 
böa»  mit  einem  gleichnamigen  Sieden. 

arteris,  ae,  f.  [«prqec'a]  1)  bie  fiuftrößre,  aueß 

a.  aspera  roegen  ißrer  Baußeit  Cie.  n.  d.  2 §■  186 ; 
tpl.  2)  BulSaber  (@gf.  vena). 

arthrielcus,  adj.  [c<^»pm*(i«]  an  ber  ©ießt 
(arthritis)  leibenb  Cic. 

artlcüUtlm,  adv.  [articulus]  1)  gliebermeife, 
Stficf  für  Stüd  alqm  a.  concidere  Plaut.  2) 
tp.  B.  ber  Bebe,  mit  gehöriger  Sonberung, 
artifttliert,  beutlicß  — artlehlus,  i,  m.  [dem. 
B.  X.  artus]  1}  ©clenf,  Knö(ßel  a.  quo  iungi- 
tur  capiti  cervix  ^aligelenf;  alces  erura  sine 
nodis  articulisque  habent;  Terentia  magnos 
articulorum  dolores  (©icßtfcßmerjen)  habet; 
*f@tieb,  namentlich  ginger.  2)  b.  Bßanjen, 
Knoten  sarmentoram.  3)  tp.  a)  d ber  Bebe, 
©lieb,  Stüd,  Bbteilung  a,  membraque.  6) 

b.  bet  Seit,  3tifhun!t,  Bugenblid  in  ipso  a. 
temporis  Ter.,  in  ipso  a.  im  entfeßeibenben  äugen 
blid,  in  quo  a.  SBcnbcpunft)  rerum  mearum 
Curt.  e)  äbfe^nitt,  $unft  teneo  omnos  a. 
commoditatis  iebe»mal  ben  richtigen  Bioment  be» 
©elegenfommen»  Plaut.;  per  eosdem  a.  et  gradns 
äbftufungen  ber  ®ßtcnßellen  Suet. 

artifex,  leis  comm.  [ars  u.  facio]  1)  mibst.  a) 
ßünßler,  Bleißer  in  einer  Kunft,  pl.  scaenici, 
aueß  bl.  a.;  dicendi  a.;  improbi  Cuadfalbrr; 
Aristoteles,  politus  scriptor  atque  a.;  übrrtr. 
in  ambitione;  callidus  comparandarnm  volup- 
tatum.  b)  SBerfmeifter,  Schöpfer  deus  a. 
munde;  Urßeber,  Stifter  indocta  consuetudo 
tarn  est  a.  snavitatis;  *dirae  caedis;  iron  (Ter.) 
a.  probnm!  ba  ßaß  bu  ctma»  SAöne»  geßiftet! 
•in  übclm  Sinne  Betrüger,  Bänlefcßmieb 
artificis  scelus  ber  etenbe.  2)  adj.  a)  funß< 
fertig,  gefeßidt  in  etm.  homines  talis  negotii 
a.;  'formae  bie  Biel  Kunß  anmenbet,  ißre  Scßön 
ßett  ju  beben;  artiflees  ad  corrnmpendum  iudi- 


78 


artifieiose  — as. 


cium  enge;  a.,  ut  ita  dicam,  gtilus  Cie.-,  *boves 
(bem  Sinne  nad)  paffin  — funftuoß,  mit  lirunft 
ßcmadjt). 

artlflclögö,  adv.  fartificiosus]  lünjtlicp,  fünft * 
gcmäfs;  illa  a.  digeste  (in  fpftematijcper  Drbnung) 
generatim  componere. 

urtTfTcioHUS,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [artificium] 

1)  tunflfertig,  tunfireich  rhetor;  ipsing  mundi 
natura  non  a,  solum,  sed  plano  artifex ; quod 
si  artificiosum  egt  (Kunft  baju  gehört)  intellegere; 

2)  f ü n ft l i cf) , tunftnoil,  mit  Kunft  gemaept 
ree,  opug;  aud)  tunftgcmäjj,  ben  Siegeln  bet 
Kunft  angemeffen,  tünftlicp  (®gf.  naturalis) 
ea  genera  divinandi. 

artificium,  ii,  m.  [artifex]  1)  bie  ©efepäftigung, 
Xpätigleit  be«  artifex,  §anbtterl,  ©ernerbe, 
Sun  ft,  infofern  fie  al«  ©rroerbpqueüc  gebadjt 
mirb  tenue  et  love,  anciliare,  de  artificii»  et 
quaestibuH  qui  liberalen  habendi.  2)  Ipeorie , 
Softem  eloquentia  non  nata  eat  ex  a. , sed  a 
ex  eloquentia.  3)  Kunftfertigteit,  ©efdjid; 
licpleit,  Kenntnis  singulari  opere  artiticioque 
confectum.  4)  ftunftgriff,  gefcpidtcä  SRanö  = 
net,  bef.  int  Übeln  Sinne,  Sift,  Scplaupeit 
opus  eBt  artiiieio.  5)  meton.  Äunfttoerf  arti- 
ticii  cupidum  esse;  opera  atque  artiticia  fpanb= 
u.  Kunftarbcitcn. 

art«  (mept  arcto),  1.  [2.  artus]  1)  ftraff  att  = 
jiepen  ’artato  freno.  2)  tp.  befepräuten 
fortuna  humana  lingit  art  atque  ut  lubot  Plaut.; 
in  praemiis,  in  honoribus  omnia  artata  Liv. 

artölagänus , i,  t«.  [dproidyarov]  8rot- 
tudjcn  Cie. 

1.  artus,  us,  m.  (Haff,  nur  pl.;  artua  pl.  Plaut.) 
bie  ©elcnfc  mit  ipren  ©liebem,  bie  fflclenf= 
glieber,  öliebntafjcn  ial«  äufjctc  Xcile  be« 
Stör  per«,  bie  fogen.  ffijtremitäten)  digitorum  con- 
tracto  facilis  facilisque  porrectio  propter  mol- 
les commissura8  et  a.  nullo  in  motu  laboran- 
tes;  dolor  artuum;  Omnibus  a.  contremisco; 
"magni  membrorum  a. ; *=  membra;  im  Silbe 
nervi  atque  a.  sapientiae. 

2.  artus  (niept  arctuB),  adj.  m.  comp.  u.  mp.  t) 
in  fflejug  auf  ben  Kaum  n)  eng  gefügt  (». 
einem  temporären  ifuftanb),  j(ufammenge  = 
brängt,  ftraff,  feft,  Inapp  »catena,  ‘vincla, 
•frenum;  ’togu  feft  anfcpliefeenb ; im  Silbe  ar- 
tioreg  laquei,  artissimum  societatis  vinculum. 
b)  eng,  bid)t,  auf  einen  tleinen  9iaum  \ ui n in 
mengebräitgt,  gebrängt  loca,  artioreB  silvae, 
saltus  artior;  vallis,  via,  semita;  coit  murus 
ex  utraque  parte  in  artiorem  velut  cuneum; 
*pariee  fd)ma(;  ’mrnis  a.  convivia  too  man  ju 
eng  fipt;  *theatrum  gebrängt  ooll,  *turba,  -f-ar- 
tiesimae  tenebrae;  * vitia ; eubst.  n.  bie  S nge, 
ber  enge  Staum  in  artum  compulsi  eingefetlt, 
eingejmängt;  t J>ugna  in  arto  guß  an  guf); 
fmontes  paulatim  in  artius  oocunt;  fquä  in 
artissimum  cogitur  regio;  *nec  desilieg  imitator 
in  artum  bir  fo  beengenbe  geffcln  anlegen.  2)  tp 

a)  eng,  feft  artus,  artior,  artissimus  somnus; 
fa.  familiaritate  alqm  complecti;  *propmquitas. 

b)  eingeengt,  beengt  *animus  (burep  Sorgen); 
Inapp,  befeprältit  commeatue;  fannona;  far- 
tiora  tempora  somni  quam  noctis;  -f-numerus; 
f omnia  sibi  in  dies  artiora  esse;  mbet.  in  arto 
esse  commeatum  fei  fepraierig;  *alcui  spem 
ponere  in  arto  bejitänfen ; fnobisin  arto  et 
inglorius  labor.  c)  brangboll,  mi&Iicp  *fres; 


subet.  cum  in  arto  res  esset  al«  er  in  bet  Klemme 
mar  Liv. 

ürüla,  ae,  f.  [dem.  u.  ara]  Heiner  SHtar. 

ärundifbr,  fera,  femm,  adj.  [arundo  u.  fero] 
Siopr  traaenb  Ov.  — ärundTiietum,  i,  ti. 
[arundo]  JRoptpf lan jung.  — ‘irundlneus, 
adj.  [arundoj  aui  Stobt,  9iopr  = , mit  Stopr 
beloacpjen  canales;  sifva  Sidpricpt;  carmen 
ein  $irtenlieb.  — ärundinösus,  adj.  [arundo] 
rei cp  an  Siopr  Cf.  — arundo,  Inis,  l)  Schilf* 
ropr,  Siopr  (ba«  längere  u.  ftärfere);  casae  ex 
arundine  textae;  erant  tecta  arundine  texta. 
2)  aui  Siopr  Serfertigteä  o)  *+bie  ;Hobr  , £>ir 
tenflbte.  b ) *Sioprbßjcpel  ob.  Sdjilflranj 
auf  bem  Raupte  be«  ©rtapu«.  c)  * Singelrute. 
d)  *3(paft  eine*  ©feile«,  bap.  bet  ©feit  felbfl, 
a.  haeret  lateri.  e)  *Kamm,  ©latt  am  ®eh 
ftupl.  f)  *t®tedenpf erb.  g ) *Stocf  jum 
©rügeln.  h)  tScpiene  ber  Qüjirutgen. 
runs  f.  Arnms. 

rüpinus,  adj.  ju  Stupium  (einer  Stabt  in 
Jllpticum)  gepörig,  arupinifd). 

irugpex  etc.  f.  liaruspex  etc. 

Arvcrni,  örum,  m.  gaHifcpcö  Solf  in  bet  iepigen 
Auvergne. 

arTina,  ae,  f.  Jett,  Sped;  al«  ©einame  A Au- 
relius  (Cossus)  Arv.  Liv. 

arvus,  adj.  [aro]  (feit.)  »um  ©flögen  beftimmt, 
’&iex-,  Saat  = , ager  Cie.,  Plaut.;  mbst.  arvnm, 

1,  n.  8det=(  Saatfelb;  meton.  pabnlo  pecoris 
magig  quam  arvo  (©etreibei  atudere  Sali.  ■ *überp. 
glur,  ©efilbe,  ©egenb,  auep  ©eibeplap; 
Neptunia  — ÜHeer;  saltum  dedit  arvis  jnr  ©tbe , 
bap.  ’arva  Ufer,  ©eftabe,  teuere  erreichen. 

arx,  eis,  f.  ein  b.  Statur  ob.  bUTtp  Kunft  fefter, 
boper  ©unlt , ber  eine  ©egenb  beperrfd)!,  be 
fefiigte  Slnpöpe,  Scfte,  Surg,  namentlid)  bie 
befefiigte  Oberftabt,  Stlropoliö,  aud)  i>aupt- 
bollmcrt,  =loaffenptap  ad  caput  arcemque 
regni  Pergamum  ducit  oppugn&ndam.  Spriepro. 
arcem  facere  e cloaca  au4  einer  SÄüde  einen 
ffilepbanten  machen  de.  p.  Plane.  §.  93.  $iexn. 
*caeli  bie  fjimmelbburg , ‘igneae,  aetheriae  — > 
ipimmel  alb  oberfter  teil  beb  SBeltaO« ; ’Romanae 
iHomb  iQöfjen , tKorn;  *Diomedis  o.  Srpi  in  Stpu 
lien;  *beatae  Korintp;  *0.  Serg=  u ©ebirgä 
pöpen  Parnaasi;  *Roma  septem  sibi  muro  cir- 
cumdedit  a.  bie  fieben  $üge!  SRomö  mit  ihren 
Xempelit  u.  bem  Kapitol;  ‘sacrae;  *Palatinae  ber 
palatinifcpc  Xempel  be«  2lpoB;  übertt.  o.  ber  auf 
einer  Mnpöpe  gelegenen  8iUa  bc«  §oraj  Hör.  sat 

2,  6,  16.  2)  tp.  a)  8urg,  gefte,  ©ormauer, 
©ollloert,  Scpuptocpr,  Sdjup,  guftuept 
haee  urbs  a.  ommum  gentium  (o.  Storni;  eos 
(muros)  a.  et  munimentum  sibi,  non  civitati 
paruverunt;  cui  templum  illud  fuit  te  consule 
a.  civium  perditorum;  ipsam  a.  imitimorum, 
Campanos,  adorti;  Africam,  omnium  pro V ! n 
(darum  a. , obtinere;  eam  iconsulatum)  esse  a. 
libertatis;  f transfugisse  classem,  a.  commou 
tuum;  munite  communem  a bonorum;  conaii- 
tuere  praesidia  defensionis  in  arce  legis.  6) 
ber  eigentliche  Sip,  f)auptfip  quue  visu 
specics  a.  eam  iba«  Kapitol)  imperii  atque  c&put 
rerum  portendebat;  ubi  Hannibal  sit,  ibi  caput 
atqne  a.  totius  belli  esge;  aud)  f)auptbtmci* 
arcem  Stoicorum  defendis;  fbet  ^Öpfpuntt 
cum  natura  tua  in  ipsam  a.  eloquentiae  ferat 

as,  assis,  m.  bie  Sinpeit,  eingeteilt  nach  bem 


Ascanius  — Asiaticus. 


79 


©uobctimafjgftem  iu  uncia  =»  */,„  sextans  -=■  '/„ 
quadrans  = '/4,  triens  =•  quineunx  «=■  */,„ 
semis  — = septunx  = ’/ii,  bes  (ji  be-ia  = 

binae  partes  assis)  =»  ’/, , dodrans  = s/4,  dex- 
tans  =>  y4,  deunx  — l)  überb. , wo  Wie 

fagen  'bas  Sange  ob.  ein  Satucg’,  wie  o. 
Erbschaften  u.  anberen  ©elbgefcbäftctt , auch  t>. 
Einteilung  bet  ©runbftüde  fex  asse  heres  Uni- 
mfaletbe;  heredem  facere  ex  dodrante  et  se- 
moncia,  cx  duabua  sextulis;  finstituere  he- 
redes  ex  dodrante,  ex  quadrante;  f si  mater  te 
ex  parte  quarta  «cripsisset  heredem  auf  iai 
Sierteil  ■=  Pflichtteil  gefegt  bäht-  2)  ingbef.  alg 
üSüiije.  tue  Cins,  baä  Bö  mit  obiger  Einteilung, 
utforünglid)  ein  ißfuitb  Supfcr,  ungefähr  1,50  Sit., 
nadj  oerfd)icbencn  Blünircbultionen  aber  auf  V(4 
Bfunb  gebracht,  fo  bafe  ein  as  tu  Sicerog  Qeü 
ettoa  t>icr  Pfennige  galt,  bah-  vflem  ad  assom 
redigi  Uor.  j ad  aasem  (bi*  auf  einen  Pfennig) 
perdere  omnia  Hör.;  ad  aaaem  impendium  reu- 
dere  Plin.  tp. ; unius  assis  aestimare  ob.  non 
assis  facere  Ct. 

Ascüniutc,  ii,  m.  1)  ber  Bugflufi  beb  bttbgtiifcbert 
Seeg  Ascania  in  ben  sinus  Cjanus,  eine  'Bucht 
ber  ©ropontiä.  2)  Sohn  beä  Bneas  Verg. 

xseendo,  scendi,  scensum,  3.  [ad-scundo]  1) 
mtrans.  hinauf*,  emporfteigeu  in  caeluni, 
in  mumm,  in  equum,  in  rogum;  in  navem  an 
©orb  gehen; in  contionem  (auf  bie  fRebnetbübnc) ; 
fad  iugum;  fadversus  collem;  per  (über)  ag- 
geres;  übertr.  f ich  erheben,  fi<h  auffchtoingen, 
empotfommett  gu  et»,  in  tantum  honorem 
eloqnentia;  ad  maiora,  ad  honores;  f supra 
praeturas  et  trihunatns  et  consulatus;  per 
gradus.  2)  trans.  befleißen  mumm,  equum, 
navem;  mons  erat  aseendendus;  übertr.  et* 
reifen,  erfteigen  altiorem  gradum,  summum 
locum  civitatis.  ©a».  a)  ascenslo,  önia,  f.  1) 
bag  hinauffteigen  Plaut.  2)  Buffdjroung 
oratorum  Oie.  b ) ascensns,  us,  m.  1)  bag  fjin* 
auffteigen  «calis  temptare  ascensua  an  mehre* 
ren  StcUen  hinauf jufieigen  berfuthen;  bah.  m.  gen. 
bag  ©efteigen;  tempu  aditus  et  a.j  ‘superare 
fastigia  tecti  aseensu  emporfteigen  ju  ic. ; übertr. 
bag  Emportommen,  ©teigen,  bag  Erreichen 

o.  et»,  hbhrtcm  primua  ad  honoris  gradum. 
2)  ber  ®eg,  auf  melchem  man  irgenbmoljin  fteigt, 
Bufgang,  Steigung  oppidum  erat  difficili  a. 
atqne  arduo;  alio  a.  (auf  einem  anbettt  befteig* 
baren  ffiege)  Aequo«  mittit;  ftanto  colli«  a.  ba 
man  fo  h«h  beit  §üget  hiunnfteigen  mu&tc; 
ascensum  dare  (bahnen  ; im  Silbe,  Stufen  in 
virtut«  sunt  multi  a Cie. 

asela,  ae,  f.  3immcrapt. 

Asclbnrginm,  ii,  n.  Stabt  in  Gallia  Belgica  am 
Sftebertbein. 

»selo  (ad«e.\  4.  mit  SBiffen  u.  ffliHen  annehmen 
socio«  Verg.;  milites;  asciri  inter  comite«  Tac. 

a-sclsco  (adsc.),  3.  I)  an*  ob.  aufnehmen  plu- 
rimos  homines  «ibi;  sibi  illud  oppidum  piratae, 
primo  commercio,  deinde  etiam  societate;  alqtn 
m numemm  civium,  in  civitatem;  inter  patri- 
cio«;  *alqm  generum;  ‘superis  (unter  bie  Söttet) 
accitu«  Caesar;  alqm  «ibi  «ocium;  alqm  ad  hoc 
sceleris  foedus;  falqui  ducem;  fin  suum  cog- 
oomentum  fsororis  nepotem  in  nomen  a. ; 
*ascita  (jugef  eilte)  arma  Aetolüm  b.  i.  bag  ©ünb* 
nt#  ber  Bloter.  2)  übertr.  a)  an*  ob.  anfnef)* 
men,  fieh  oetfdiaffen,  fid)  aneignen  pere- 


grinos  ritus,  sacra  a Graecis  accepta  et  ascita; 
omicitiam;  consuetudinem ; quod  natura  ipsa 
asciscat  (begehrt)  et  probet,  b)  f ich  cttD-  bei* 
legen,  anmaöen  sapientiam  sibi;  imporium; 
fascitu«  hcrgcholt,  fremb  milite«;  (Nep.)  ascitua 
lepos  angelernt  (®gf.  nativus).  c ) billigen, 
gutheiöen  lege«,  i«ta,  alqd  asc.  et  comprobare 
mcognitum. 

AsclepiXdes,  ae,  m.  1)  berühmter  Brjt  in  i(lrufa 
in  ©ithhtiien.  2)  ein  blinber  au®  'Ph*'11®/ 

Shülrt  bc«  StenebcmuS. 

ascupcra,  ae,  f.  [cioxojrqga]  leberne  Steifetafhe. 
Äsern,  ae,  /'.  Stäbthen  in  Söoticn,  heimat  be3 
hefiobug.  iao.  Ascrueus,  ad j.  *poeta,  senex 
u.  bl.  A.  hefiobu«;  hier»,  a)  * b e f i 0 b e i f ch  car- 
men;  ove«  bie  hefiob  gctocibet  gut.  6)  *helilo* 
nifh  fon«. 

usvribo,  3.  [ad  u.  «cribo]  1)  baju  fhreiben, 
fehreibenb  hi»ä»fügen,  -fepen  nomen  emp- 
tioni,  alqd  in  legem,  diem  in  epistula  ba£ 
Saturn;  alcui  salutem  in  bem  ©tiefe  einen  ©rufj 
betfügen;  moti«  «enutu  nota«;  fstatuorum  titulis 
(auf  bieic.);  marmori  «uo  Praxitelen  (ben  Siamen 
bei  (ß.),  tabulac  Zeuxidem  Phaedr. ; ingbef.  a) 
burch  eine  fhriftb  Erllörung  einfepen,  jnorb* 
neu,  beftimmen  alqm  tutorem  liberis;  tutor 
bis  Graccorum  legibu«  ascribendu«  fuit;  f bef. 
im  Icftnment  alcui  legatum;  überh-  fcftfepeu, 
beftimmen  ascriptu«  poenae  dieB  Phaedr.  b) 
in  eine  Sifte  eintragen  falcis  nomen  in  albo, 
alg  ©ärger  alqm  in  civitatem;  ascriptum  esse 
in  id  municipium , in  foederatis  civitatibus, 
foederatis  civitatibus;  novos  colonos;  colouos 
Vcnusium  bie  nach  abgeführt  »erben  foücn; 
folg  Solbateit  urbanae  militiae  ascribi.  2)  ju 
irgenb  einer  ©cmcinfdjaft  jäh  len,  mit  rechnen 
bunc  ad  turnn  numerum  (jur  3°hl  bet  ©einen) 
ascribito;  me  ascribe  in  t&lem  numemm;  ro- 
gavit  eos  ut  se  tertium  ad  amicitiam  ascri- 
berent;  utinam  ego  tertius  vobis  arnicus  ascri- 
berer;  ‘ascribi  ordinibus  deomm;  alcis  senten- 
tiam  suae.  ©ah-  tp.  jmbm.  ct».  anrechnen,  *u 
fchrciben,beimeffen  alcui  incommodum,  ‘illud 
exemplum  sibi  auf  ftch  beziehen,  ©a».  A)  uscrlp- 
ticlus,  adj.  ber  alg  neu  hinjugclommen  iit  bie 
©ürgerlifte  eingejd}ticbcn  ift,  neu  aufge* 
nommen  novi  et  ascripticii  cives  Cic.  B) 
ascrlptlo,  önis,  f.  concr.  bie  ©eifchrift  p. 
Caec.  §.  95.  C)  ascriptivus,  adj.  {Plaut.)  übet* 
jählifl.  D)  ascrlptor,  öris,  m ber  burch  ba» 
©eifchreiben  feines  'Jtameng  et»,  billigt 
legis  agrariae. 

Ascülum,  i,  n.  1)  A Picenum  ^anCtftabt  ber 
©icentiner.  ©a».  Ascfilanus,  at\j. ; subst.  Ascu- 
lanl,  örom,  m.  2)  A.  Apulum,  Stabt  in  Bpulien. 
Ascürnm,  i,  n.  Scejtabt  SHaurctanieng  in  Bfrila. 
Asellns,  1,  »1.  dem.  ».  asinus  Sfclcin  ob.  überl). 
Sfel.  Sprich»,  agas  ascllum  (sc.  non  curret) 
bu  magft  ben  ®fel  antreiben,  er  »irb  boch  nicht 
fchncll  taufen  — bu  bijt  u.  bleibft  bet  Blte  Cic. 
narrare  fabulam  surdo  a.,  f.  surdus. 

Äsla,  ae,  f.  B firn  1)  bet  Erbteil.  2)  Stein* 
afien;  big»,  fpeciett  o.  iReiche  ©ergantug.  3)  bie 
römifhc  ^itooinj  Bfien,  bie  »cftlid)e  ßätfte  ». 
Steinafien.  pinn.  1)  isiägenes,  iB,  m.  Seiname 
beg  2.  Scipto  [egt.  3)1,  ber  in  Bfien  ©cborcnc. 
2)  AsUuua,  adj.  expeditio  Just.;  subst.  Asiäui, 
örum,  m bie  aftatifdjen  ©eneralpäthtet  (publi- 
cani).  3)  IslAticus.  adj.  afiatifd),  bellum  mit 


80 


Asis  — asperitas. 


Btithribateä ; oratorea  bie  aftatijehen  SRcbncr,  welche 
fine  fdjmüljHge  Siebeweife  batten,  orationis  genuB, 
dictio;  raore;  inSfarf.  Weinamt  beä  2.  Born. 
Scipio,  bet  ben  9tntiodjuÄ  befieate.  4)  ’Äsls, 
stdis,  f.  [ 'A<s(t ] afiatifcf).  6)  AhIuh,  adj.  ju 
einet  ©egenb  in  fipbien  gehörig,  afifch,  palua; 
prata  Cayatri;  Deiopea  Verg. 
äsiluh,  i,  m.  Sremfe. 

asinäria,  ae,  f.  nerft.  fabula,  cinStüd  beä©lautuä. 
tKsTnirlns,  ii,  m.  Sjeltreibcr. 

AhTiiIiim,  1)  C.  A.  Pollio,  namhafter  XHdjter,  Sieb; 
net,  ©efehiefitfehreiber  u.  Krittler,  welcher  bie  etjte 
öffentliche  ©ibliothe!  in  Rom  grünbete.  2)  C.  A. 
Gallus  bejfen  Sobn. 

Ssinus,  i,  m.  ®{el;  fptichro.  ein  einfältiger 
JBtenfch,  Sinfaltäpinfel. 

Asis,  Äsius  f.  Aaia  4)  u.  5). 

Asnaus,  i,  m.  ©ctg  in  SOtaccbonicn,  Liv. 
•Asöpiädes,  ae,  m.  männlicher  5iact|fomme  beä 
Äfopuä  (glu&flotteä)  =.  Hafuä  Ov.  * Äsopis, 
fdis,  f.  weiblicher  Sfadflomme  beä  Äfopuä,  bie 
Ägina. 

Asöpus,  i,  1)  glüh  in  ©öotien.  2)  glufj  in 

Saötng,  i,  m.  [ascoros]  Schlemmet,  Schwelget. 
AaparAglum,  i,  n.  Stabt  im  gtiech-  gnprien,  im 
©ebiet  t>.  IChtthachium. 
nspäragws,  l,  m.  [äanagayo f]  Spargel. 
Aspisin,  ae,  f.  1)  gtiech  Hetäre,  «Beliebte  beä 
©erifleä.  2)  (Beliebte  beä  jüngem  (£t)rue. 
Aapavla,  ae,  f.  fefter  ©lag  in  Hispan.  Baetica. 
uspectäbllis,  e,  adj.  [aapectoj  fidjtbar  Cic.  — 
aspecto,  1.  [ intrans.  B.  aspicioj  l ) mit  tlufmerb 
famleit,  Setlangen,  Erwartung  anfehauen,  an; 
bliden,  bef.  8.  £ofalitäten,  bte  Bolle  Suäfidjt 
auf  etw.  gewähren,  gerabe  nach  etw.  hinliegen 
•collis  adversaa  desuper  arces;  fmare,  quod 
Hibcmiam  insulam  aap.  2)  auf  etwas  achten 
principia  iussa  Tac.  ann.  1,  4. 
aapectua,  us,  ».  [aspicioj  1)  act.  a)  baä  fjin  = 
fchen,  bet  ftinblicf,  ©lid  vitare  aapectum 
hominum;  uno  a.;  praeclarus  ad  a.;  oculi  mo- 
biles, ut  aapectum  quo  vellent , facile  conver- 
terent;  orbes,  qui  a.  nostrum  definiunt  unfern 
fflefichtäfreiä:  (urba  Syracuaae)  portua  habet 
prope  in  aedincationo  aapectuque  urbia  inclu- 
soa;  fad  primum  ae  velut  aap.  orationia  aptare. 
b)  Sehfraft,  ©efichtäjinn,  ©eficht  amittere 
omnino  a.;  cadere,  venire  sub  aapectum  fichtbar 
{ein.  3)  pass.  baä  ÄuSfelfen,  ber  Hnblid 
lucundus  pomorum;  borridiore  aunt  in  pugna 
a. ; horridus  aapectu;  urbia. 
aapello,  püli,  pulsum,  3.  [aba.  u.  pello]  weg; 
treiben  Plaut.,  Ter.;  bilbl.  longe  a leto  nu- 
mine  aspellor  lovis  Attius  b.  Oie.  Tusc.  2 §.  25; 
ille,  qui  aspellit,  compellit,  qui  conauadet, 
vetat  Plaut. 

Aspendos,  i,  f.  Stabt  in  ©amphplien.  ®ac. 

Aapendlu»,  adj. ; subst.  'dil,  örum,  m. 

»«per,  era,  erum,  adj.  m.  comp.  u.  Sitp.  1)  ta«b 
für  bie  Sinne  a)  für  ben  ©efühläfinn,  holperig, 
uneben  loca  a.  et  montuosa,  aaxa,  colles,  *ne- 
mora,  *rura,  ‘capita  montia;  fnummua  noch 
nicht  abgegriffen;  arteria  bie fiuftröhre;  mare  jtüi; 
mifch;  ‘eapilli  ftruppig,  borftig;  * pocula  aspera 
signis  mit  Bilbcrn  o.  Ijalbrrbabencr  Slrbeit;  subst. 
n.  baä  Raupe,  Unebene;  t asperrimo  hiemis; 
faapera  maria;  fper  a.  (rauhe  Drtel  et  devia; 
•aspera  collium.  b)  für  ben  ©efepmaef  ob.  ©eruch. 


fcharf,  beifjenb,  herb,  pari  cena  Plaut.;  vi- 
num  Ter.  ’aapor;  dulce  amarum,  lene  aaperum. 
c)  raup  für  baä  fflebör,  hott,  grob  vocis  genus; 
bah-  B.  ber  Siebe  raup,  hott,  holperig  a., 
triatia,  borrida  oratio;  *nimia  aspera  levare 
cultu  (b.  bilbenben  Kim  flirr  entlehnt).  2)  tp.  a) 

B.  ®igenfcpaften  beä  ©emütcä  ob.  ®haratterä,  rauh, 
barfch,  tropig,  fpräbe  ob.  gtämlid),  ftreng, 
graufam  homo  a.  et  durua;  natura  a.  atqnc 
Omnibus  iniqui;  asperrimi  ad  condicionea  pacia 
barfch  abmeifenb  tc.;  *Pholo6  fpröbe;  *monitori- 
bus  tropig  gegen  tc.;  *a.  est  illi  Venus;  *rebus- 
que  veni  non  a.  egenia;  (Stoici)  horridiorca 
evadunt,  asperiores,  duriores  et  oratione  et 
moribus;  Cato  asperi  animi  fuit,  aed  rigidae 
innocentiae;  doctrina;  wilb,  grimmig,  er; 
bittert  *(Carthago)  atudiis  aaperrima  belli; 
fgena  laboribua  et  bellia;  *luno;  *b.  lieTen 
anguia  siti;  boa  cornu  brohenb  mit  tc.;  lupua 
dulcedine  aanguinia;  tactu  (bei  ber  ©erührungl 
leo;  8erpentea;  im  ©ilbe  *aaperrimua  tollo  ror- 
nua  in  maloB.  6)  b.  Sachen,  mi&li<h,  fchtoie  = 
rig,  brüdenb,  h°tt  res  Äufträge;  mala  res, 
apea  multo  aeperior  noch  weit  trübet  bie  Äuä 
ficht;  tempora,  bellum,  oppugnatio,  aententia. 
•pugna,  *multa  aspera  perpeaau,  *asperiora 
(jtrengere,  emjlere)  atudia,  *fata,  *odium  bitter, 
•saecula.  c)  o.  ber  Sebc,  bitter,  fräntenb, 
fcharf  facetiae,  verba,  fin  aaperia  gravibusque 
cauaia  in  benen  bie  asperitas  et  gravi tas  ora- 
tionis an  ber  rechten  Stelle  Ware.  3)aB.  aspere, 
ade.  m.  comp.  u.  sup.  1)  raup,  holperig  loqui 
de.  2)  hart,  barfch,  ftreng  apud  populum 
Rom.  loqui;  accusare,  tractare  alqm;  nihil 
placet  a.  agi  leine  harten  SRalregetn  ju  ergreifen; 
+ne  quid  videatur  asperiua  fecisae.  3)  B.  ber 
Siebe,  bitter,  tränlenb  acribere  de  alqo,  in 
alqm. 

1.  aapergo,  spersi,  apersum,  3.  [ad  u.  spargo] 
I)  §inf priBort,  hinftreuen  guttam  bulbo; 
pigmenta  in  tabula;  •vires  pecori;  tp.  labecu- 
lam  alcui  anhöngen;  aal  es  orationi  beimifchen; 
illiua  comitatem  et  facilitatem  tuae  gravitati 
aeveritatique;  alcui  molestiatn  jufügen ; alcui 
sextulnm  oermachen.  2)  befpripen  aram  san- 
guine;  *cania  aspergitur  (wirb  beftreut)  aetaa; 
tp.  aplendorem  vitac  maculia  bcfchmupen , be 
fchimpfen;  aapergi  infamia;  alqd  mendaciunculia 
mit  fleincn  Unwahrheiten  oerbrämen;  (mors) 
patrem  auspicione  Berbächtig  machen;  Hör.  sat 
1,  4,  87  quovis  cunctos;  hunc  angreifen;  Ourt. 
10,  10,  18  eorum  quos  rumor  asperserat  (sc. 
maculü). 

2.  »aspergo, Inis,  f.  fl.  aapergo]  baä  f)infpri  pen, 
meton.  bie  hinflejpriftte  geuchtigteit  felbft, 
caedis  baä  angefpripte  ©lut;  salsa  iüicereäflut- 

aspärTtaa,  ätia,  f.  (aeper]  1)  eigtl.  o)  'Rauheit 
bem  ©efühl  nach,  Unebenheit  viarum,  asperi- 
tatea  aaxorum;  omnea  aap.  supervadere.  b)  für 
baä  ©elfÖT  soni  Tac.;  übertr.  o.  ©oben,  Kälte, 
'Rauheit,  $ärte,  Strenge  ob  calorem  aut 
aap.;  frigorum.  2)  tp.  a)  in  fittlichcr  ©ejicpung 
Rauheit,  ^ärte,  Strenge,  baä  Sdigc,  9tb  = 
ft  o 6 c n b e im  Benehmen  Stoicorum,  *agroatis; 
inäbef.  Saäiberfpenftigleit,  Unfügfamleit  Hör 
ep.  2,  1,  129.  b)  o.  ©crhältniffen  u.  Umftänben, 
baä  $erbe,  ^arte,  Srüdenbe,  ©einliche, 
SRifilichr,  bie  ©ebrängniä  belU;  in  ea  tanta 
aap.;  in  hia  aap.  rerum  (ungeachtet  biefer  mife 


aspernatio  — assentor. 


81 


lü^en  8erf|ältitiffe);  in#6ef.  oerlejenbe  §ärte, 
bei  Sränlenbe  unb  ©eleibigenbe  bet  SRebe, 
fbarfe  u.  heftige  Spraye  contentionis;  iudi- 
cialis  verborum ; si  a.  iis  placuit  alieuius  Quint. 
»spemätlo,  önia,  f.  [aspernor]  ba#  8erf  djmdljen. 
«pernor,  dtp.  (feit.  u.  meift  fpät.  pass.)  1.  [a  u. 
»pemo]  t)  fid)  abwenben  Bon  pro  ignoto  mo 
Plaut.  2)  Dcri(pmabcii,  oermerfen,  unbe-- 
aebtet  (offen  hominetn;  alqm  oculia;  dolorem 
ut  raalum;  paccm,  precea,  oondicionem,  nup- 
tias; fm.  inf.-,  *haud  aapernanda  precari. 
ispero,  1.  [aaper]  1)  taub,  uneben  ma^en, 
'undas  fturrmjd)  auftttüplen;  aagittas  oaaibua 
jajpijen  Tac.  2)  tp.  ( Tac ) teijen,  aufreijen 
iraai  rictoris,  crimina,  contumaciü  et  eertami- 
nibuä  iuvenem,  alqm  in  saeTitiam. 
upersio,  öni§,  f.  [aapergof  ba#  §in  = , Än  = 
fptipen  aquae;  ba#  Aufträgen  ber  garben. 
Ispbaltites,  ae,  m.  (lacua)  [ Aarpalvizi^  li'pvij] 
6aa  tote  JReer  in  $aIäfüno  Just. 

•splcio,  speii , spectum,  3.  |ad-specio|  1)  nad) 
ob.  auf  jrnb.  ob.  etto.  ff  infetten,,  et»,  anfetjen, 
anblicfen  {ba#  Äuge  auf  einen  ffiegcnftanb  ritfi^ 
ttn,  bemufjt  ob.  unbewußt)  huc,  ad  me  Ptaut.\ 
alqm-,  furtim  inter  ae;  lucem  (ba#  Xage#ti(bt) 
i rix  poaae  — leben;  tamquam  ad  aspicien- 
um  lucem  (wie  in#  Sieben)  eaae  revocatum; 
’aspieia  ut  (Wie),  *m  acc.  c.  inf. ; *voltua  ni- 
mium  lubricos  aspici;  *b.  Sternbilbern,  bie  ben 
Sragebotetten  anjepauen  aeu  libra  seu  me  scor- 
piosetc.;  o.  Slofalitöten,  bie  ilnbfidft  nad)  et», 
geioibten,  gerichtet  fein,  liegen  fquae  (para 
Britanniae)  Hibemiam;  *qua  aol  utrumque  re- 
currens Oceamum;  *veniens  dextrum  latus  aol. 
3»ibcj.  a)  et»,  in  Wugenfcbein  neunten,  nach 
etD.  feben,  nad)febcn  aitum  omnem  regionis; 
Boeotiam  atque  Euboeam,  ad  eas  res  aspicien- 
>la*  componendaaquo  Liv. ; *opus  admirabile. 
t (feit)  mit  Hochachtung,  ©ewunberung  auf 
imb-  binblidcn,  eum  magis  milites  quam  (coa) 
qui  praeerant  Nep.  c ) jtnbm.  (breift)  in#  ® e = 
|i<bt  leben,  in#  Wuge  {(bauen  quos  nemo 
Boeotorum  auaus  fuit  a.  in  acie  Nep. ; *illum 
»spiee  contra,  qui  vocet.  2)  tp.  mit  bem  Seift 
«if  et»,  binblidcn,  et»,  betrachten,  erwägen 
rix  aspiciendi  poteataa  fuit,  neque  tanta  e9t  in 
rebtts  obacurita»,  ut  eas  non  penitus  vir  ingenio 
ceruat,  ai  modo  aapexerit;  *aapice,  ai  quid  etc. 
i>u,  erwäge  ob  tc.  Sab.  et»,  unterfueben, 
|i<b  übet  et»,  unterrichten  res  sociorum; 
*jmb  ob.  et»,  berüdfiebtigen,  gnäbig  nn- 
feben,  aepice  noe  hoc  tantum  richte  nur  einen 
JBübigen  ©lid  auf  un#  Yerg.\  si  genua  aapicitur. 
1)  einer  ©rrfon  ob.  Sache  anfiebtig,  gewähr 
»erben  simulac  Cn.  Lentulum  aspexit;  propter 
quos  banc  suaviaaimam  lucem  aspexit  ba#  Stiebt 
bet  Seit  erblidt  bot  Cie. 

»piritio,  önia,  f.  [aspiro]  baä®nbau(ben,?ln- 
®«ben  aöris,  terraruin  anwrbenbc  ?Iu#bünftung ; 
ul«  gtamm.  t.  t.  ba#  Vtu#fpred)cn  eine#  Sudjfta 
Mn«  mit  einem  b,  bie  Hfpiration. 

»*piro,  t.  [ad  u.  apirol  I)  intrans.  1)  ju=  ob. 
b'nbauiben,  ju-  ob.  fiinweben,  pulmones  so 
ontrahunt  aapirantes  wenn  fie  bie  Sluft  auäbaU: 
ben;  ’bef.  n.  günftigen  ffiinbeti  aurae  in  noctem 
gegen  Äbenb);  "o.  mufifalifeben  gnftrumenten  ti- 
l>ia  a.  utilia  erat  ben  Ion  anjugeben;  ’amara- 
cu*  aspiran«  binbuftenb.  2)  tp.  a)  giinftig,  ge 
neigt  fein,  unterfingen  nemo  eorum  qui  etc. 

Ö ft niA  r H , lat.tsutldiel  ©djutroörterb.  6.  #11  fl. 


e#  rührte  fid)  feiner,  rüfirtc  leinet  einen  ginger; 
taapirant«  fortuna;  ffelicitas;  "coeptia  meis; 
*canenti;  *fortuna  labori.  6)  ju  einet  ^etfon  ob. 
Saibe  ju  gelangen  ob.  ibr  fid)  ju  näbern 
futben,  fi®  $u  imbm.  ob.  et»,  berfteigen  in 
cunam,  in  campum,  ad  pecuniam;  ad  quem 
ceteri  propter  occupationeni  a.  non  poeaont; 
bellica  laude  ad  Africanum;  ad  spem  conaula- 
tus;  haec  ad  eam  laudem  quam  volumua;  ad 
forum  Syracusanum  — quo  neque  Carthagi- 
nienaium  glorioaisaimae  classea  unquom  a.  po- 
tuerunt  etc.  II)  *trans.  a)  jubaudfen,  ju  = 
weben  rentos  eunti.  6)  einboutben,  etn  = 
flögen,  erregen  amorem  dictis. 

aspls,  Idia,  f.  | äaais]  fleine  giftige  Stblangenart, 
®tper. 

asportütlo,  önis,  f.  [asporto]  ba#  ©egfübten, 
bte  gortftbaffung. 

asporto,  1.  [abs  u.  porto]  (inf.  praes.  pass,  aspor- 
tarier Plaut.)  wegfübren,  bringen,  ={tbaff en 
(ju  Sagen,  Stbiffe)  rea  suas  Salamina,  multa  de 
suiB  rebus  secum;  vehiculia  regum  rea;  falqm 
secum  rauben,  fortfübren  Com. 

aspretum,  i,  «.  [asper]  raubet,  unebener  u. 
fteiniger  Dr  t Liv. 

Asalräcns,  i,  tn.  Sobn  be#  Iro#,  S5nig#  B. 
Xtoja,  ®ro6üater  be#  Mncbife«. 

axsecla  n.  asaecfila,  ae,  m.  [aaaeqtiorj  ber  jmbm. 
(einem  SDiäthtigeren)  immer  nad;gebt  u.  feine#  Ser 
teil#  »egen fid)  ju  itim  ^ält,  STfac^treter,  $artei= 
ginger.  — usscctätlo,  öuia,  f.  [aasector]  ba# 
beftänbige  (öffentliche,  ebrerbietige)  ©egleiten. 
— asaeetätor,  öria,  m.  [asaector]  bet  beftäni 
bige  Biatbgängcr,  Segleiter  eine#  Sotlt': 
baupte«,  Slnbänger. 

aasector,  dep.  1.  [ad  u.  aectorl  beftänbig  f ol* 
gen,  immer  begleiten,  häufig  B.  Älienten  u. 
greunben  alqm;  falqm  omnibus  olficiia;  abfol. 
Hör. 

aasccöla  f.  aaaecla. 

assenaio,  önis,  f.  [aaaentior]  ba#  SBeipf Iid)ten, 
bie  gttfttntntttt'fli  oud)  ber  Scifall:  in  pbilof. 
Spraye  ba#  gürwabrbalten  ber  finnlidjen 
®rf<bcinungen. 

asaensor,  öns,  m.  [aasentioj  brr  Seipflicb- 
ter  Oie. 

aaaenaua,  us,  m.  [asaentior]  = aasensio;  *pl. 
alii  partes  aaaenaibua  implent;  *ffliebcrball, 
geb  B,  nemorum. 

aaaentätio,  önia,  f.  [aaaentorj  (feit.)  ba# 
ftimmcu  u.  ©eipflitbten,  niebrige  Sd)mei  = 
ibelei,  Siiebebiener ei  (Just.)  variis  assentatio- 
num  adulationibus.  Xao.  dem.  assent&tiunchla, 
ae,  f.  Cic.-,  pl.  Plaut. 

assentAtor,  öria,  m.  [assentor]  ber  niebrige 
Stbmeicbler,  Spetdjelledet  Xau.  a)  asseii- 
tätoric,  adv.  nach  $lrt  ber  Scbmcihler, 
fcbmeiibleriftb  Cic.  b ) assentAtrix,  leis,  f. 
Stbmeidflerin  Plaut. 

as-sentlor,  aaaensus  eum  (in  flaff.  flrofa  feit,  as- 
sentio),  4.  juftimmen,  beipflitbten  alcui, 
vorhin  alcis,  sententiae,  orationi;  asaensum  est 
ei  man  pflichtete  ibm  bei;  alcui  de,  in  alqa  re; 
illud,  quid,  cetera;  m.  ut;  verbo  B.  ben  Sena= 
toten,  welebe  ibten  Scitritt  ju  einer  ber  au#ge; 
fprodjencn  sententiae  nur  ganj  htrj  au#fpra<ben, 
j.  S.  mit  ben  Sorten : Cn.  Pompeio  asaentior; 
temeritaa  in  aaaentiendo;  nssentiente  populo; 
asaensa  wa#  jugeftanben  ip.  Xao.  assentor,  dtp. 

6 


82 


assequor  — assilio. 


1.  überall  bctpflicfjicn,  nad)  bem  Slfunbe 
reben,  fcpnteicpcln;  Baiae  tibi  fließt  fid)  bei  bir 
einjufcpmeicpeln  burep  feine  iieillraftc. 
assequor,  3 dep.  [ad  u.  gequor]  1)  einpolen, 
erreichen  alqm;  abjol.  2)  tp.  a)  erreichen, 
erlangen  (etw.  ©roficä  burd)  9Jlüf)c  u.  fflnfiren= 
(jung)  immortalitatem,  magistratus,  eoedem  ho- 
norum  gradus,  alqd  precibus;  aec  quidquam 
sequi  attinet,  quod  asg.  nequeas;  tn.  ut,  tue. 
b ) jmb.  in  irgeitb  einer  Sacpe  erteilen,  jmbm. 
ob.  einer  Sacpe  gteicplommcn  alqm,  merita 
alcis,  fingenium  alcis.  c)  einfepen,  oerftepen, 
begreifen  alqd,  cogitationem  alcis;  aliquid 
coniecturft  erraten,  suspicione  oerniuteu. 
unser,  Sri»,  m.  Stange,  Satte,  Bohle,  aud) 
jum  ©ntent  ber  Stbiffe;  fltagftangc  an  ber 
Sänfte. 

1.  as-sero,  aevi,  sttum  3.  baneben  fäen,  pflan  = 
jen  populus  assita  limitibus  Hör. 

2.  ax-sero,  serui,  sertum  3.  eigtl.  an  fid)  fügen, 
nehmen,  bab-  1)  jueignen,  aneignen,  für  fmb. 
ob.  fid)  etw.  (alb  (Eigentum)  behaupten,  bcan  = 
fpruchcit  fomnia  sibi;  Iovem  sibi  patrem; 
*laudes  alienas;  ‘assere  me  caelo  erfläre,  bafj 
icp  bem  himmet  angepörc,  o göttlichem  Urfprung 
bin;  + se  studiis  fie^  b'nßcäfn.  hier».  als  t.  t. 
ber  ©ericptöjpr.  a)  burd)  Berührung  u.  Auflegung 
ber  hanb  jmb.  für  frei  erflären,  manu  alqm 
liberali  causa  {Ter.),  alqm  in  liberali  causa; 
alqm  in  libertatem,  +in  ingenuitatem;  * me 
asserui  itb  fehle  mid)  in  ifreipeit;  tabim  ab  iu- 
iuriu  oblivionis  ber  BeTgeffenpcit  entreijjen;  tue 
a mortalitate  fiep  fiepet  ftcHen  gegen  tc.,  t»e  ab 
iniuria.  6)  burd)  Sluflcgung  ber  £>anb  jmb.  für 
[einen  SMaoen  erflären,  beanfprud)en  alqm 
in  servitutem.  2)  fetro.  als  toabr  anfprccpett. 
lao.  A)  assertio,  önis,  f.  bic  gerichtliche  Be  = 
pauptung,  ba&  jmb.  frei  fei  B)  assertor, 
öris,  m.  1)  ber  »or  ©eridjt  auf  jmb.  als  Sfta&en 
Slnfprucp  macht  puellae,  virginis;  tber  Sers 
treter  ber  greipeit  einet  Berfon.  2)  *ftp.  Be* 
freier,  Bejepüper. 

as-sorvio,  4.  nebenbei  unterjlüpen  contentioni 
vocis  Oie. 

os-servo,  1.  1)  bewahren,  ttermapren  tabula» 
neglegentius;  alqm  domi  suae;  assorvari  in 
carcerem.  2)  überwachen,  bewachen  portas 
murosque ; singulorum  hominum  occultos  exitus ; 
ius  neglegentius;  alqm  asaiduA  operü. 
asscsslo,  önis,  f.  [assideo]  baS  Sipen  bei  jmbm. 
(um  ihn  ju  tröflen)  Oie. 

nsspssor,  öris,  m.  [assideo]  Seifiger,  ©epilfe 
im  ?lmt,  bef.  bet  Könige  tn  Sparta,  tbei  Brä= 
torö  u.  ber  SHiepter  in  Born, 
assessu,  abl.  in.  [assideo]  burd)  baä  Sipen  bei, 
meo  (bei  mir)  Prop. 

«Mseveranter,  adv.  m.  comp,  [assevero]  crnft  = 
lieh-  — assöveritlo,  önis,  f.  [assevero]  1) 
ernfle  Behauptung.  2)  (Tac.)  (Srnft  im  Be* 
nehmen,  bie  Strenge,  fteftigfeit. 
assevero,  1.  [ad-severus]  1)  intrans.  ernftlich 
reben  ob.  oerfabren,  niept  fepetjen.  2)  frans, 
a)  ernftlich  behaupten,  in  bollern  Srnft 
oerfiepern  de  alqa  ro;  m.  acc.  c.  inf. ; fordi- 
uem  agminis;  -f  gravitatem  fid)  $u  ernften  ©tunb- 
fäpen  betennen.  b)  (Tac.)  tl)atfäepli<p  beweifen 
magni  artus  originem  Germanicam. 
as-sYdeo,  sedi,  sessum,  2.  bei  jmbm.  ob.  etw. 
fipen  alcui;  *(o.  einem  Sepredgefpenft)  inquietis 


praecordiis  gelagert  auf  ic.  ; tp.  *parcus  insana 
ftept  nahe.  3nöbef.  a)  bei  jmbm.  al4  Bejucper, 
Iröfter,  Berater,  helfet  fipen;  oerweilen, 
ipm  jur  Seite  flehen  in  carcere  mater  dies 
noctcsque;  aegro  collegae;  assidentes  curantes- 
que;  *habes  qui  assideat,  fomenta  paret;  vale- 
tudini  jmb.  in  feiner  ftranfbeit  pflegen  Tac.-, 
quod  senatus  iuratus  censeat,  qui  assidetis,  id 
volumus  iubemusque;  {Tac.)  iudiciis  assidebat; 
si  quando  assideret.  b)  fa.  literis  über  ben 
Büchern  fipen.  c)  als  milit.  t.  t.  oor  einem  Orte 
lagern,  liegen,  fiepen,  namentl.  in  frinbUcpet 
ffibfiept  prope  moenia,  Casilino,  *moenibus  ho- 
stis,  fcastellum,  *muros;  {Sali.)  urbs  ossidetur; 
(Liv.)  assidendo  diutius  (o.  einer  flotte);  auch 
bor  einem  Orte  alb  ffiaepe  ftepen,  PSacpc  pal 
ten  theutro,  ludis  Tac. 

as-sido,  sedi,  sessum,  3.  fiep  (neben  jmb.  ob. 
einanber)  nieberfepen,  fiep  nieberlaffeu  in 
bibliothoca;  dextera  Adherbalem  bem  8.  $ur 
IHeeptcn  Sali-,  in  sella,  in  ara,  hic  Plaut.;  fhu- 
mi;  abfol. 

assTdnö,  {Plaut,  -ö),  adv.  m.  mp.  (assiduus  l)] 
beftänbig,  fortwäprenb. 

nssiduitas,  ätis,  f.  [assiduus]  1)  bie  beftäubige 
©egenwart  bei  jmbm.,  um  ipm  höfhepfeit  ob. 
Qprfurcpt  ju  bejeigen,  ipm  ju  helfen  ob.  ju  ge- 
fallen, alfo  bef.  b.  Klienten  cotidiana  amicorum 
asB.  et  frequentia,  advocatorum,  medici  fotg- 
fältige  Ijlflegf , flcifjiger  Befucp;  häufig  iiföbef.  o. 
benfflmtäfanbibaten,  ba«  bcparrltcpe  Berfeprcn 
mit  bem  Bolle;  beftänbige  ©egenwart 
überf).  Suet.  2)  tp.  a)  fluäbaucr,  Bepart  = 
li  cp  feit  consequi,  perficere  alqd  ass. , consilio, 
diligentia,  b ) b.  Sacpeu,  ba«  oftmalige  SBieber  = 
lommen,  baä  ununterbrochene  Blieberpolen 
einer  Snepe,  molestiarum  bie  häufigen  Silber 
Wärtigfeiten,  bellorum;  epistularum  ununter 
broepener  Bricfwecpfel ; dicendi  fortwöprenbe 
Übung  im  Sieben. 

assiduus,  adj.  m.  f comp.  u.  mp.  [assideo]  1)  ber 
fiep  bei  jmbm.  ob.  etw.  fottwäprenb  aufpätt, 
beftänbig  gegenwärtig,  fiep  fleißig  jeigenb 
urbani  ass.  (jubringlicp)  cives  Plaut.;  in  praediis 
fuit  ass.;  boni  assiduique  (fleißig  }U  häufe)  do- 
mini;  feirca  scholas  et  auaitorin  professorum; 
inäbef.  o.  ben  befiänbigen  Begleitern  ber  Bmtö 
fanbibaten  u.  einer  PRagijlratäperfon.  2)  o.  Ber 
fonen,  beparrlicp,  uncrmübliep,  tpatig  agri- 
cola,  occusator,  hostis.  3)  o.  Sachen,  unab- 
läffig,  ununterbrochen,  beftänbig  imbres, 
lacrimae,  labor,  consuetudo,  deorum  cura,  bella, 
fvasa  aurea  ussiduissimi  usus;  *noctes  ganje. 
4)  anfäffig,  al«  f.  f.  fteuerpflieptiger,  wopl  = 
pabenber  Bürger  ber  oberen  Staffen,  gew.  jd. 

assiet,  ussient  f.  assum. 

assignätio,  önis,  f.  [assigno]  Sin  weif  ung  agro- 
rum;  Sullanae  venditiones  et  ass. 

ns-slgno,  1.  1)  anweifen,  juteilen,  juweifen 
alcui  alqd;  agros,  urbem  agrumque  coloais; 
ordinem  (CcnturionenftcQc);  iuvenibus  deportan- 
dam  Romum  reginam  Iunonem;  ( Phaedr .)  illi 
assignari  (auf  ben  bejogen  werben)  debet  baec 
narratio,  qui  etc.;  tp.  beimeffen,  jufepreibrn 
culpae  fortunani;  fculpae  eins  imprudeutiacque, 
quod  etc.;  cui  ea  acerbita«  ussignabatur.  2) 
jur  Bcwacpung,  Bewahrung  übergeben  alqm 
custodibus  Just. ; ftp.  alqm  famae. 

assilio,  sllui,  sultum,  4.  [ad-salio]  pinju- 


aasimilis  — assum. 


83 


l'priitgen,  ’rooenibns  anftürmen, augreifen : *aqna 
ipült  heran;  tp.  in  brr  Siebe  auf  etw.  über* 
iptingen  neque  ansiliendum  statim  cst  ad  il- 
lud  genus  orationis  Oie.  de  or.  2 §.  213. 
as-simllls,  e,  adj.  jiemtich  ähnlich  apongiis; 
taeri;  »cadenti;  ’aui.  S)a».  assYmTliUSr,  adv. 
auf  ähnliche  Seife  Plaut. 
sssimäl&tfo,  önis,  f.  [assimalo]  ba*  Ähnlich 
m a Cb  e n . vanna  assimulatione  butef)  ®leid)ftel* 
lunfl , Dtioalitit  Tac.  am.  16,  49. 
as-sYmiilo,  l.  etw.  ob.  jmb.  bem  anbeten  ähn* 
lief*  madien,  baiftelten  literae  lituraeque 
omnes  assmmlataej  (Tac)  deos  in  speciom  oria 
humanij  aasimulata  formam  Camerti.  §ict».  a) 
in  ®ebanfen  ob.  in  bei  Siebe  ähnlich  machen, 
oergleichen,  für  ähnlich  halten  ob.  angeben, 
•graudia  parvis;  formam  Britanniae  scutulae 
oblongae,  suis  laboribus  defectionem  sideris 
Tac. ; simile  ex  conferenda  aut  assimulanda  na- 
tura iudicatur.  b)  »ergeben,  heucheln,  »er* 
hellen  nuptias,  se  amicum,  so  laotum;  nt.  acc. 
c.  inf. ; *anum;  m.  quasi,  abjol.  Ter.;  frühst,  alia 
rera,  alia  assimnlata. 
ussis  — . axis  3),  tu.  f. 

sssisto,  stYti,  — 4.  [ad  u.  sisto]  1)  ficb  babei* 
hellen,  babei  hintreten,  antretennic  prop- 
ter  hunc  Ter.;  ad  fores,  contra  omnes  hostium 
copias  in  pontc;  *contra  certamine,  fante  por- 
tu;  in  publico,  in  conspectu  patris  Caes., 
fordo  agminis  in  aciem,  finter  ceteros.  2) 
babei*,  baftchen,  gegenwärtig  fein  talus 
recUu;  *lecto;  *divims;  (Tac.)  quantum  Corbu- 
loni  cuiusque  generis  militum;  -foor  ®ericf)t 
tmbm.  beifiet)CH  aleui. 

as-soleo, 2.  (nur  in  bet  3ten  Serfon  sing. 

u.  pl.  gebräuchlich)  pflegen  cum  rnulta  assoleat 
rcritas  praebere  sui  vestigia;  quae  assolent  (sc. 
scribi),  ubi  comitia  ass.  (sc.  fieri);  häufiger  im- 
pe ex.,  ut  assolet  wie  e*  (bei  folehen  ®elegenhei= 
ten)  ju  gefchehen  pflegt,  wie  gewöhnlich- 

u-üio, 1.  babei  tönen,  tönenb  bei* 

Stimmen,  ».  ,6djo  aleui  Or.  tuet.  3,  607. 
Assörus,  i,  m.  Stabt  auf  Skilien.  3!a».  Asso- 
riaas,  adj.',  sühnt.  Assorlni,  örum,  m. 
assndo,  1.  in  Schweif)  getaten  Plaut. 
assnrficlo,  3.  (assue  u.  faciol  jmb.  an  etw.  ge* 
söhnen  alqm  alqa  re,  ad  alqd;  aleui  rei, 
nt.  mf. 

«-suenco,  eri,  etum  3.  1)  Irans,  (feit.)  jmb.  an 
ftro.  gewöhnen  *mentem  pluribus.  2)  intrans. 
fith  an  etw.  ob.  jmb.  gewöhnen,  etw.  ob.  jmb. 
gewohnt  werben  genus  pugnac,  quo  assue- 
verant;  *tanta  animts  bella;  tamici,  quibus  (an 
beten  Umgang)  inaxiwe  assueverat;  ad  homines 
(».  Xieren);  abfol.  sic  enim  assuevi;  si  assue- 
eens;  häufig  partic.  perf.  assuetus  an  etw.  ge* 
wohnt,  einer  Sache  gewohnt  alqa  rc,  aleui  rei 
auch  comp,  assuetior),  feltnet  in  alqd  (in  omnia 
funiliaria  iura),  ad  alqd;  m gen.,  Qallici  tu- 
multos  Iav.;  m.  inf.  act.  unllafftfd);  assuetus 
nuei  Lit.  2>ao.  a)  assuf'tüdo,  Ynis,  f.  VInge* 
möbnung,  mali  an  tc.,  succedendi  muros,  dno- 
äecun  annomm  lÄv. ; mulieris  — » »ettraulicher 
Umgang  mit  tc.  Tac.  b)  assiietns,  adj.  gewohnt, 
gewöhnlich,  belannt  portula;  *longius  assueto 
alt  gewöhnlich;  oculis  regio;  duces  mflitibus; 
nobiles  puen  custodia«  corporis  eins  assueti 
latrigliche  'flogen  Ourt.-,  Omnibus  jiraeter  assuetos 
ibie  Bertrauteften)  adire  probibitis. 


nssnln,  ae,  f.  [dem.  e.  assis  = axis]  Span, 
Splitter.  5)ao.  assfil&tim,  adv.  (plitterweife, 
in  Keinen  Stücfen  ob.  Spänen  Plaut. 

fassulto,  1.  [intens.  ».  assilio]  heranrennen, 
*ftürmen  feminae  ut  sacrificantes  aut  insanien- 
tes  Baccbae;  inäbef.  feinblich  htranflürmen, 
befiürmen,  berennen  castris  ( dat .);  tergis 
pugnantium;  latera  et  frontem  (agminis);  teiis 
m.  ic.  — *+a»snltus,  us,  nt.  [assilio]  bn«  21n* 
fprengen,  Antennen. 

a88um(adsum),  affui(adf),  adesse,  u.  baju  alförent 
— affutuntB  essem,  afföre  = affuturum  esse 
(archaift.  ermj.  praes.  assiet,  assient  Ter.)  an* 
rnefenb,  jugegen  fein,  ba  fein.  I)  eigtl.  1) 
».  hJerfonen  u.  Icbenben  ffiefen,  teil«  abfol.,  teil« 
mit  näheren  Beftimmungen  ros  abite,  SoBia,  ad- 
esdnni  fei  ba,  b.  i.  bleibe  ba  Ter.;  heri,  cum 
non  adessetis;  omnes  qui  aderant  aUe  jlnwe* 
fenben;  com  hostes  adessent;  adest  praesens, 
praesto;  coram;  frequens,  multns;  (Com.)  bic, 
domi,  apud  alqm,  inane  ad  portam,  in  foro, 
cum  magnis  copiis,  *ante  oculos,  *portis,  fprae- 
torio.  2)  ».  leblofen  ®egenftänben  u.  bei  abjtraften 
Begriffen,  bef.  ».  äußeren  Berhättniffen, 
lörperliihen  u.  geiftigen  fluftänben,  ».  «eit* 
liehen  ©erhältniffen  u.  Sreigniffen  = ba 
fein,  jur  Seite  ob.  ju  ®ebotc  flehen  corpore 
nihil  nisi  praesens  et  quod  adest,  sentire  pos- 
sumus;  suus  cuique  aniinu»  adhortator  aderat 
ftanb  mahnenb  jur  Seite;  cum  usas  adesset  fo 
oft  bie  Siotmenbigfcit  eintrat;  in  obsequio  comitas 
adsit;  iudicio  dies;  ingens  seditio,  certamen; 
victis  finem  adesse,  ’quod  adest  ba«  gegenwär* 
tige  ®lüd;  -fauctoritas  victori ; »beoorftehen 
quantus  equis,  quantus  adest  yiris  sudor! 

II)  in  gewiffen  goniteln  l)  ba  fein,  erfcheinen, 
fid)  einftcllen,  fich  einfinben  cx  Africa  iam 
att'uturi  videntur;  (Tac.)  trnci  clamore  semisom- 
nos  in  barbaros;  *huc  ades  lomm  l)irr^er.  2) 
thätig  fein  a)  auf  bem  ©lajc  fein,  bei  ber 
§anb  fein  in  operibus,  in  agmine  atque  ad 
vigilias  multus;  Numidae  infensi  adesse  atque 
instar«;  ad  versus  höstes;  iu«bef.  a!«  Berater,  al« 
Beifianb  einer  ©erf.  jur  Seite  ftehen,  bei* 
flehen,  jmb«.  ob.  einer  Sache  fiep  aunehmen 
alcis  rebus,  intercessioni;  aheui  in  consiho;  fo 
namentlich  ».  Äechtbbeiftanb,  eine  Berfon  ob. 
Sache  »ot  ®erieht  »ertreten,  ihr  Schuf)  u. 
Beifianb  leiften,  fei  e«,  bafs  man  b(o6  al«  ad- 
vocatus  anwefenb  ift  ob.  al«  patron us  auftritt, 
amicis,  aleui  rei,  in  alqa  causa;  ad  hanc  rem 
Ter.;  ad  defendendam  causam;  in  indicio,  in 
foro;  bübl.  in  sua  causa  onmiuni  libert&ti. 
[ferner  ».  bet  bclfcnben,  fcf)üf)enbtn  ®egenwart 
ber  ®otthtit,  fi<h  gnäbig  »eigen,  fetn  mit 
ic.,  [ich  annehmen  rebus  Romanis,  querelis 
nostn»  Iav.  ; -facoleria  ultorca  deos;  ’adsis  pla- 
cidusque  iuves.  b)  al«  8e**8*'  8ui4au(t* 
leilnehmer  jugegen  fein,  erfcheinen,  bei* 
wohnen,  teilnehmen  ad  suffragium,  in  senatu, 
in  magnis  rebus;  comitiis,  pngnae,  proelio,  p«ri- 
cnlis,  colloquio;  auch  abjol.  ut  paeno  liberum 
sit  senatori  non  adesse  nicht  in  bem  Senat  ju 
erfcheinen;  scribendo  (um  abjufafjen)  senatus  con- 
sulto,  deereto,  u.  bl.  scribendo;  ’paululum  ades 
(sc.  mihi),  e)  al«  ftngcttagter  ob.  Hntläger 
»ot  ®cricht  erfcheinen  in  iudicio,  ad  iudi- 
cium;  auch  abfol.  3)  animo,  animis  mit  bem 
®cifte  ba  fein,  fomobl  uin  gehörig  aufju* 

6* 


84 


assumo  — astringo. 


merten  ad  «‘«tote  omnes  animis  qui  ade  di» 
corporibus,  eum  non  affuiue  anirno,  and)  6t. 
ades  se.  animo  flteb  ad)t  Plaut.,  Ter.,  al«  um  Öen 
3Hut,  Öie  ©eifteagegenroart  nicht  gu  »erlieren,  ge* 
fa&t,  rutjig  fein  ade»  animo  et  omitte  timo- 
rem;  adeste  animis,  iudice»,  et  timorem,  «i 
quem  babeti«,  deponite. 
as-sünio,  3.  [ad  u.  iumo]  1)  an  f 1 , gu  fid; 
nehmen,  [ich  aneignen,  annehmen  ei  id 
mihi  assumo,  videor  id  meo  iure  quodammodo 
vindicare;  sacra  Cereris  de  Graecia,  falqm  sibi 
tili  um,  falqm  in  conuilium;  falqm  ducem; 
Veientibus  sociis  aaaumptia;  omnis  voluptas 
assumenda  e»t;  arte«  propter  so  as-umendae; 
orator  tractationem  orationis  sibi  Wirb  [ich  001= 
behalten ; neque  ego  mihi  postea  quidquam  as- 
»umpsi  (habe  mir  nichts  hetausgenommen)  neqne 
hodie  assumo;  -f- sibi  licentiam;  *a*sumptum 
(Öen  fälfdilieh  angenommenen,  erlogenen)  patrem 
fateri.  2)  oi'rmeijrenb  bin gunehmen  legiones; 
ue  qui  (socii)  postea  assumerentur;  ad  reliquos 
labores  otiam  hanc  molestiam,  quod  etc.;  nihil 
uostrae  laudi  assumptum  (esse).  j)iero  a)  pfji= 
lofopt).  f.  <■  Öen  llnterfap  in  einem  StjüoqiSmu« 
beifügen,  b)  t.  t.  her  ©rammatit  verba  assumpta 
«0  öie  Beiwörter.  ß)  (Quint.)  bl.  gum  Sipmud 
bienenbe,  inibef.  tropiidje  Susbrücfe.  y)  rhet.  t.  t. 
loci  i. g unbpeBcn) , uni  a reim»  ipsis,  alteri  as- 
sumpti  äu&ere.  Xoo  A)  ussumptlo,  iinis,  f. 
1)  Sinnahme,  bef.  Billigung.  2)  bet  Unter- 
fap  in  einem  Sptlogiftmu«.  B)  ussumptivus, 
adj.  rhet.  (.  t.  par»  eine  Sache  o.  ber  Slrt,  baß 
aufectpalb  tiegenbe  Umftäube  gut  Sevtnbigung  gu 
§ilfc  genommen  werben  müfjen,  an  [ich  unooll- 
ftänbeg. 

as-suo,  3.  annähen,  anfliden  pannum. 
ns-surgo,  3.  [ich  in  bie  fjöpc  richten,  auf- 
richten,  reden,  auf  (teilen,  resupinare  regem 
assurgentem;  in  assurgendo;  ‘dexträ;  *in  cli- 
peum ; *in  auras  fiep  empörtet) (langen  lc. ; alcui 
Bot  jmbm.  (aus  Ehrerbietung,  Sichtung)  aufftebeti, 
in  curiam  venienti;  nt  maioribus  natu  assur- 
gatur;  *quibu»  (vinis)  et  rei  ipse  Phineus  = 
benot  ben  Sorgug  einräumen  mu&  sc.  3n*be[.  a) 
0.  ftrantentagcr  (ich  erheben,  aufftetjen,  fid) 
erholen  ex  morbo.  b)  ju  einet  ihätigfeit  fiep 
erbeben  *quereli»  haud  iustiB  auSbreihen  in  sc; 
o.  rebnerif  eben  Stuf  f chttmng,  einen  böhern^ebwung 
nehmen  raro  Hesiodus,  nee  comoedia  in  co- 
thurnos  Quint,  c)  0.  Sofalitäten  inde  colle» 
lAv iugum  monti«  asperi  ac  praerupti  a mari 
Curt.-,  *road)fcnb  fid)  erheben,  auffteigen,  fid) 
geigen  turres;  nix  septem  in  ulnas;  nuctu  as- 
surgens  Orion;  irae. 

aas n s*  a,  um  ip.  areo;  ogt.  aridus)  troden,  auf 
trodnem  ©ege,  burch  #i|je  bereitet  1)  t.  t. 
ber  Sochtunft  o.  Speifen,  bte  in  ihrem  eigenen 
Safte  burch  btofje«  geuer,  ohne  Sieben  u.  Soeben, 
gar  geworben  finb,  gebraten,  gefchmort  elixus 
esse  quam  assue  solco  auavior;  assa  bubula 
(Hinberbraten  Plaut.]  vitulinum;  (Hör.)  assis 
miscere  elixa.  2)  t.  t.  ber  Babefunft,  »ol  ber 
©enujj  ber  blo|en  Sonnenwärme  auf  ungefatbter 
§>aut;  balnearia  bie  Bortehrungen  gum  Scproihbab. 
Assjria,  ae,  im  weiteren  Sinne  bae  afjprifche 
Weid),  bei  ben  (Römern  gcw.  Syria  genannt.  Xao. 
‘fAssifrlus,  adj. ; f stagnum  ber  See  ©enegatclh 
in  tfjatäftina;  ’ebur  inbifepe« ; subst.  Assyrius,  ii, 

m.  Stffhrer. 


ast  f.  at. 

Asta,  ae,  f.  Stabt  itt  Hisp.  Baet.  unweit  ®abe4. 
Xao.  Asteusis,  e,  adj 
Asläpn,  ae,  f.  Stabt  in  Hisp.  Baet. 

Astarte,  es,  f.  ppönicifcp-fgrifehe  SJionbgdttin,  eine 
Benus  nach  Oie.  n.  d.  3 §.  69. 

Astcria,  ae,  lc,  es,  f,  1)  Xocpter  be«  Xitanen 
Eöu«,  aÄutter  ber  fetale  CHc.  n.  d.  3 §.  42  u.  46. 
2)  (Asterie)  'Jlame  eine«  SWäbcpen«  bei  Hör. 
astcruor,  3.  [ad  u.  Storno j (ich  baneben  pia' 
ftreden  sepulcro  Oe. 

astTcus,  a4j.  [crarixris]  gut  Stabt  gehörig, 
ftäbtifd)  fiudi  Suet. 

astipnl&tor,  öris,  m.  [astipulor]  1)  t.  t.  bet  bei 
einet  stipulatio  jmbm.  baburch  bti fleht,  bah  et. 
b bem  einen  stipulator  pingugegogen,  ba«  biejem 
o.  bet  fflegenpartei  gegebene  Slerjprcchen  auch  M 

f leben  lägt,  um  erforber liehen  [fall«  jene«  ob. 
einer  Erben  (Hechte  oetleibigen  ju  tonnen  2)  tp. 
ber  unbebingte  Seipf lichter. 
u-stTpülor,  dep.  1.,  tp.  bei^immen,  beipjlid) 
ten  alcui  Liv. 

astltno,  ui,  utum,  3.  [ad-statuo]  (Plaut.)  ju 
fetten,  aulas;  in  genua  ustitutus  niebergeflaucht 
auf  sc. 

a-sto  (adsto),  sttti,  — t.  1)  babei  ftehen,  ba  = 
flehen  tu  asta»  solus,  astato  simul,  asta  atque 
audi  Plaut.,  hic  Ter. ; ast&nte  atque  audientc 
ltaliä  totA;  ad  id;  -fmensae;  ‘portis;  »ante 
oculos;  *supra  caput;  *adstantc  ope  barbaricu 
nod)  ftanb,  bauerte  Enn.  b.  Cic.  Tute.  3 § 44; 
hetfeub,  ratenb  gut  Seite  flehen  alcui,  abfol. 
Plaut.  2)  *emporftehen  «quamae 
Astraea,  ac,  f.  Xoehter  be«  geuä  u.  ber  Xf)eti6, 
bie  ©öttin  ber  ©crechtigfeit  Ov. 

Astracns,  i,  m.  ein  Xitan,  ©cmahl  ber  Slurora 
mit  welcher  er  bie  ffiinbc  jeugte,  bte  bah-  fratre» 
Astraei  heilen  Ov. 

astrepo,  3.  [ad  u.  strepo]  1)  (Tac.)  intraus 
babei,  baju  ertönen,  lärmen  mare;  vuigus; 
in«bef.  lärmenb  (Beifall  gutufen  alicui.  2) 
(Tue.)  trän*,  lärmenb  in  etrn.  cinftimmen. 
etw.  mit  lärmenbem  Beifall  aufnehmen 
eadem. 

astrlctö,  adv.  m.  comp,  [astringo]  tloff.  nur  tp. 
ö.  ber  Siebe  bünbig,  fnapp.  — astrictu«,  adj 
m.  comp.  [ partic . o.  astringo]  1)  angegogen, 
flraff  *8occus  non  ast  ber  nicht  anfdjliejjt,  f3»tot 
temb;  ’aquae  (sc.  geiu)  gefroren.  2)  tp.  a)tnapp, 
jparfant  *p»ter ; +mos.  b)  o.  bei  Siebe,  bem 
Webster,  Xichter  gebrängt,  bünbig  verborum 
comprehensio ; (orator)  numeris;  cum  versu  sit 
astrictior  (poBta). 

astringo,  3.  [ad  u.  stringo]  ftraf f , fep  an  = 
giehen,  gufammenfehnüren,  =preffcn,  f c ft 
fchnüreu,  anbinben,  anfchliehen  (@af.  re- 
laxare)  *vincula  motu;  *ilcx  astringitur  nederü 
an  bie  Siche  jehmiegt  fid)  bet  Sphcu;  ’ cortox 
astrictus  pice  mit  ißcch  oerfchloffene;  o Uörpei 
teilen  tastrictae  fauces;  alrus  tum  astringitur 
tum  relaxatur;  alqm  ad  statuam;  o.  ber  Kälte, 
ftarr  neaepen  corpora  via  frigoris;  imbrem  vis 
frigoris  concreto  gelu;  *nivibus  corpus  astringi; 
bab.  fastringi  f icf)  abtüpten.  1)  tp.  a)  fleiftiq, 
politifcp,  moralifd)  binben,  uerpflichtcn , be  = 
feftigen  illi  stadio  suonim  astneti;  maioribus 
astrictus  burep  wichtigere  Xingc  in  (flnjprucp  ge- 
nommen; inops  regio,  quae  parsimoniü  nstri ti- 
geret (gut  sc.  nötigte)  milites;  vel  arrnis  vel 


astrologia  * — Ateius. 


85 


legibus  toiam  Galliam;  disciplinam  lege;  con- 
dicionibus;  voluptatibus;  religione  devinctus 
atque  astrietus;  ne  scelere,  Borfl.  furti  fi<p 
fipulbig  ma(pcn;  astringi  ad  alqd  Plin.  ep .; 
•so  in  iura  sacra;  tee  iureiurando  pro  salute 
alris;  hoius  officii  tanti  servitutem  testimonio 
sempiterno  Cie.  p.  Plane.  §.  74;  fraus  astringit, 
non  dissolvit  periurium  Cie.  off.  3 §.  118  b) 
einfdiränfen,  in  Sdfrift  u.  Siebe  luxuriantia 
(Iw'bI.;  jufamme  nbrängen  breviter  argu- 
menta, artius  rationem. 

a-trölöiria.  ae,  f.  [oorpo/toyi'a]  ©tetnfunbe, 
tftronomie.  — nströlögus,  i,  m.  [äaegoloyog] 
1)  ber  Sternfunbige,  ©ftronom.  2)  Stern* 
beuter,  ©ftrolog.  — asirum,  i,  n.  [aorpov] 
<00«.  n.  in  pöherer  ©rofa)  ©eftirn,  Sternbilb; 
in  aethere  a.  volvnntur;  (Hör.)  natale,  utrum- 
qne  nostrum.  §iert).  tp.  tollere  in  astra,  *ad 
i . *educere  in  a.  jum  §intmel  eTpeben,  rühmen, 
oreifen;  *sic  itur  ad  a,  gelangt  man  jU  unfterb* 
liipcm  Stufim;  *alqm  ad  a.  ferre;  decidere  ex 
wtris  feinen  5Rupm  »erlieren  CHc. 
idino,  3.  fad-struo]  pinju*,  barauf*,  an* 
basen  gradUB;  hanc  super  contignationem  la- 
terculo  (mit  Riegeln)  Cats.  2)  tp.  n)  notp  bin* 
jsfägen  fad  necem  utriusque  parentis  caede 
rratris  a*tructa;  *formae  animum;  f <i iguitati 
ein*  alqd;  -f-consularibns  ac  trinmphalibus  or- 
(uunenti*  praedito  quid  aliud  a.  fortuna  po- 
terat?  6)  fjmb.  für  et».  anftcltcn  alqm  falsis 
eriminibus. 

i'tn,  indecl.  «.  | äorv]  bie  Stabt,  Borjugöroeife 
o titben,  wenn  n.  ©riefpen  bie  Siebe  ift. 

utipeo,  fadst.), 2.  bei  ettn.  jiaunen,  et». 

enfiaunen  *ipae  sibi. 

(stört,  ae,  f.  gtuf  u.  Stäbttpcn  in  Satium. 


gegen  ifl  fie);  Benex  ne  quod  speret  quidem  ha- 
bet. At  est  eo  meliore  condicione  quam  adu- 
lescens  etc.  (ba*  erfte  »irb  cingeräumt,  aber  burd) 
ba«  jweite  eine  möglidje  (Folgerung  abgeroiefen); 
aud)  tneprmql«  »ieberpolt.  ©iS».  ift  bie  aboerf. 
©ebeutunff  au«  bem  ganjen  3beengangc  ju  ent* 
»ideln,  wie  Hör.  sat.  1,  8,  37,  bat),  f (beinbar 
eEplifatiD,  wie  autem  Hör.  tat.  1,  6,  60.  2t  oft 
bei  einem  Simourf,  ben  ein  aitberer  bem  Sieben* 
ben  ob.  biefer  fiep  felbft  matpt  ob.  matpen  fönnte 
■=“  aber,  fagt  man  bagegen;  aber,  fönnte 
man  fagen  pari  stultitia  Hunt,  quos  eigna  — 
nimio  opere  delectant  At  aumus,  inquit,  ci- 
vitatis principe» ; at  multi  ita  sunt  imbecilli 
senes,  ut  nullum  officii  munus  perseqni  possint 
(gebadjter  Sinwurf).  At  id  quidem  non  proprium 
senectutis  vitium  est  < ©Überlegung  beöfelben). 
Oft  »irb  bann  ja  at  nodj  enim  gefegt,  um  ben 
©rurtb  be«  burd)  at  bl.  angebeuteten  Sage«  an* 
»«geben  =*■  'bagegen  fann  man  aber  nocp  et», 
fagen,  benn’,  ob  : 'aber  ba«  ift  boep  niept  ridjtig, 
benn’,  im  3?eutfcpen  aber  freilich,  aber  ja, 
aber  bod)  at  enim  nirnis  ego  magnum  benefi- 
cinm  Plancii  facio  et,  ut  ai«,  verbis  exaggero; 
quasi  vero  etc.  Cie.  p.  Plane.  §.71;  in«bef.  in 
ber  occupatio,  wenn  man  einem  ju  enonrtenben 
Sinwanb  juoorfommt  u.  ipn  fid)  felbft  madjt,  um 
ipn  fogleid)  ju  »iberlegen  at  enim  eadem  Stoici 
praecipua  vel  producta  dieunt,  quae  bona  isti. 
Dicunt  illi  quidem:  sed  etc.;  feltener  at  vero, 
at  credo;  iton.  at  Hör.  tat.  1,  1,  80.  88.  3)  nad) 
eintäumenben  Sägen  u.  Wuöbrüden,  fo  bod), 
aber  bod),  bod)  wenigften«,  »o  ba«  ©otper* 
gebenbe  befdjränlt  »irb  res  si  non  splendidae, 
at  tolerabiles;  atque  ei,  etsi  nequaquam  parern 
illius  ingenio,  at  pro  nostro  tarnen  studio  meri- 


*m«s,  us,  m.  bie  etnjelne  fiift,  ber  liftigenn* 
iipUg,  liftige  $anblung,  eine  frinte  (»gl.  astu- 
Üa),  flaff  nur  im  abl.  ring.  Punico;  usu  armo- 
nim  atque  astu:  ’astu  incipit  haec;  finSbef  bie 
StiegSlift,  and)  pl.  oppngnationum , hoBtium 
- astiite,  ade.  m comp.  u.  sup.  [astutusl 
liftig,  frplau,  Pfiffig.  — astütla,  ae,  f.  f astu»] 
Slplaupeit,  fitftigleit,  ©fiffigleit;  autf  pl. 
iliter  leges,  aliter  philosophi  tollunt  aatutias; 
neque  tarnen  illi  ad  cavcndum  dolus  aut  ast. 
i »orant  — astu t ns,  adj.  m comp.  u.  sup. 
:Mtun]  ftfilau,  liftig,  oerfdblagen  homo,  ra- 
tio,  vulpes.  — asty  f.  astu. 
irtjlgfs,  i»,  m.  1)  König  p.  SRebien.  2)  ©efä^rte 
t«  ?bineu«  Oe 

1‘tjiaax,  actie,  m.  1)  Sopn  be«  fetter  u.  ber 
Äubromatpe.  2)  tragifdjer  Sdjaufpieler  ju  (Si* 
:no«  geil. 

'dfpaiaeensis,  *-f‘lns,  adj.  ju  Hftppalea  (einer 
’Eotabifdjen  3nfel  in  ber  SRäpe  o.  Kreta’i  gepö* 
rifl,  aftppalbHdp, 

i,  n.  fäotilov]  ffreiftätte  aperire  a.;  in 
(Und  a.  confugere. 

i-ymbblns,  adj.  [anüg^oloc'l  ber  feinen  ©ei* 
ttag  (jut  Retpe)  giebt,  jeepfrei  Ter. 
it  (Btralt.  ast),  aboerfatiBe  conject.,  »irb  gebrauipt, 
t’  um  einem  ©ebanfen  einen  anbent  mit  ülatp* 
tiud  entgegen  ju  (teilen,  ber  gleicpfall«  gültig  ift 
bagegen  aber,  bafür  aber,  bagegen  bod)), 
bap.  oft  in  ber  ©Überlegung  id  cum  omnibus 
mirmn  videretur,  at  ille  'Merito’  inquit  'facio’ 
*tc.;  non  est,  inquit,  in  parietibus  res  publica; 
»t  in  arie  et  focis  (aüerbingS  ift  ft  niept  — ba* 


tarn  gratiam  referemus;  autp  at  certe,  atsaltem. 
4)  in  abgcfd)»äd)teT  ©ebeutung  jut  ©nlnüpfung 
eine«  Berfdfiebenen,  wenn  autp  nitpt  ganj  ent- 
gegengefegten  ©ebanlen«,  bef.  beim  Übergänge  ju 
einem  neuen  Äbfdpnitt,  allein,  aber  at  vero 
quanta  maris  est  pulchritudo  etc.  3u«bef.  a) 
bri  einem  ©uäruf,  tto  ©rftaunen,  Unwille  bejeitpnet 
»irb,  bef.  mit  ber  ffftagefornt:  at,  per  deos  im- 
mortales,  quid  est  quod  dici  possit?  at  quem 
hominem  tu  tantii  iniuriä  anecisti!  unu  op- 
pugnat  mater;  at  quae  mater!  6)  bei  SBünfcpen 
u.  ©erwünfepungen , ©ropungen  at  te  Iuppiter 
dique  omnes  perdant!  ut  tibi  di  bene  fuciant 
omnes!  at  ego  tibi  oculum  excutiam  tuuui ! 
(Hör.)  at,  o deorum  quidquid  in  caelo  regit 
terrns  etc.  c)  feiten  jur  Sinfüpruug  be«  Unter- 
fage«  in  einem  Stplufc;  Bgl.  ntqni  2). 

AtAimliis,  i,  m.  petfet  Sübofwinb  in  ?lputien, 

i.  Sirocco  Hör. 

AtSclnus,  adj.  B.  Stufe  Atax  in  Gallia  Nar- 
bonenBis,  Varro  Hör. 

itilanta,  ae,  f.  1)  eine  ©rfabierin,  berüpmte 
3ägerin  Ot\  2)  fleinc  3nfel  im  opuntiftpen  ©ufen, 

j.  Talanda,  Liv. 

atat  ob.  attat,  u.  »iebcrpolt  attitae , attätStae 
rötraTod']  interj.  (Com.)  Su«ruf  be«  ©rfaunen«, 
ber  ftreube,  be«  Stpmerje«,  ber  ©rmunternng,  pa! 
ap!  ei!  ja!,  ja! 

ÄtÄvus,  i,  «i.  [avua]  bet  ©ater  be«  Urutgrof* 
Bater«;  pl.  aud)  *übetp.  bie  ©orfapren. 

Ateius,  i,  m.  1)  C.  At.  Capito  röm.  ©oll«tribun. 
2)  C.  At.  Capito  Sopn  be«  ©origen,  berüpmtrr 
röm.  3urif- 


86 


A teils  - 

ÄtelU,  ao,  f.  alte  Stabt  ber  Dbfer  in  Kampanien. 
Statt.  X)  AtelUnn»,  adj.;  namentlich  fabula  eine 

0.  »teUa  nach  SRom  frühzeitig  ncrpftanjtf  u.  fpciter 
in  8iom  ciiitjeimiicbe  Strt  o.  Bollbbtama,  Boffc; 
Ogi.  exodium.  2)  subst.  a)  Atallanl,  örum,  m. 
b ) -änus,  i,  in.  ber  Sttellancnfthaufpieler.  3) 
f Atell&nicus,  -änius,  adj. 

fttcr,  adj.  I)  buulclfarbig,  ;rot,  buntel, 
glanjtob  fchwaij  atrum  an  album  vinum  potas? 
Plaut.;  alba  et  atra  ignorare,  discernere  non 
poBBe;  panis  Ter.  *color;  *nemu8,  ‘spelunca 
buntel;  * lapilli  ©timmfteinchen;  *odor  fthwarjet 
Qualm,  *mare  aufgewühlt , ftürmifd) ; jdjwarjer 
Cuerftrid),  *lictores  bie  frfiwarjbefleibctcit,  bei 
4icicf)cnbegängniffen.  2)  tp.  *jur  Bezeichnung  beb 
Unheimlichen,  Unfjeilbringenbeit, finfter,  traurig, 
grauenvoll  geniu»,  cupresus,  dies,  mors,  cura, 
fiinor,  viperae,  sinus  Hadriae,  serpeus,  vene- 
num;  namentlich  b.  allem,  wab  jum  lobe  ob.  jum 
totenreiepe  gehört  ’Coeytus,  ‘Styx,  ‘Esquiliae; 
*fila  (weil  oerbängni&öoll  u.  tobbringenb)  trium 
sororum  (bet  5Sarjcn);  dies  atri  hiefjen  bie  tage, 
an  »eichen  ein  Unglüd  ben  Staat  betroffen  hatte 
u.  bap.  jebe  öffentliche  Unternehmung  unterbleiben 
muffte;  auch  *boit)a\t,  giftig  versus;  atro 
dente  petere  alqm. 

A teste,  is,  *t.  Stabt  im  fianbe  ber  Senetcr, 

1.  Este. 

Athäm&nia,  a e,f.  Uanbfchaft  im  {üblichen  Spirub. 
tao.  a)  subst.  Athsmänes,  num,  m.  b)  subst. 
*-m&nis,  tdis,  f.  eine  Slthamanin.  c)  *-mA- 
biib,  adj. 

Athämas,  antia,  m.  Sohn  beb  äolub,  ©cmahl 
ber  SRepljcle,  mit  welcher  et  BhiUüb  u.  $elle 
jeugte;  fpätcr  ber  3n  o,  lochtet  beb  fiabmnb,  mit 
welcher  er  SJJelicerfeb  u.  Seatdjub  jeugte. 
3uno,  bie  ben  üthamab  u.  bie  3ito  liafjte,  weil 
fte  ben  »accfjub  erjogeu  hatten,  flöjjte  ipm  Safetei 
ein,  in  welcher  er  ben  ilearchub  tötete,  wäbrenb 
3no  mit  bem  Welicerteb  fliehenb  fiep  P-  einem 
ffelien  herab  inb  ®leer  ftürjte,  wo  fie  in  eine 
fflleergöttin  (SJeu(othea),  er  in  einen  Slcergott 
(ißalämon)  ocrwanbclt  warb.  35at>.  1)  *Atliä- 
mantöus  adj.  2)  'AtliSmantlSdes,  ae,  in.  Sohn 
beb  Kthamab  =>  $alämon.  3)  * Athäniantis, 
tdis,  f.  mm  helle. 

Atlienae,  örum,  f.  hauptftabt  P.  9ltti!a.  ®ap 
Xthenlensls,  adj.  civis  auch  subst.  bl.  A.;  subst. 
•enses,  ium,  m 

Xtlibnaeum,  i,  n.  1)  JtafteH  in  Slthamanicit.  2) 
eine  P.  habrinn  in  9iom  gegrünbete  gelehrte  ©tl- 
bungbanftalt. 

Äthenlo,  önis,  m.  ficilifcher  ipirt,  'Anführer  ber 
SHanen  im  j weiten  Sflapentnege;  fpottweife  p. 
Seiet,  Globins,  weil  er  bie  SllaPcu  in  8fom  auf; 
wiegeln  foQtc  Cic. 

At-lie nüdürus,  i,  m.  ftoifcficr  iPhilofoph  ju  Suguftub’ 
Seit,  Schüler  beb  ißanätiiib. 

Aihesls,  is,  i».  (flufl  in  Oberitalien,  j.  ®tfd). 
utlilätn,  ae, m.  fßtflfjröef  Slthlet,  Söetttämpfer 
in  ben  öffentlichen  Spielen  ber  ©riechen  — ath- 
lettce,  adv.  [athleticus]  wie  ein  'Athlet,  nur 
bilbl.  pancratke  ob.  pugilice  atque  athl.  valere 
P.  rüfHgften  fflohlfein  Plaut. 

Atho*  (Atho),  ob.  Athen,  önis,  m.  fltOois]  ber 
Berg  Yltpob  an  ber  Oftlüfte  o.  Ghakibke. 
Ätilliis,  1)  A.  At.  (,'alatinus  jweimal  ffonjul  itn 
erften  pun.  Stiege,  bann  ®ittator,  Senior.  8)  M. 
A.  Begulus  f.  Regulus.  3)  M.  A.,  ein  branvati; 


- atque. 

(eher  Sichtet.  Tao.  AtilUnus,  adj.  einem  Äti= 
iiub  gehörig  praedia. 

Atina,  ae,  /'.  Stabt  in  Satium.  ®ao.  Atinas, 
ätis,  adj.  subst.  in  Atinati  im  iätinatiiehen ; pl. 
-utes , um,  ui. 

Atinius  (Att.),  röm.  ©efchlechtbname  (C.  A.  La- 
beo);  adj.  Atinius. 

AtintAnia,  ae,  f.  üanbfchaft  in  ^llprien. 

Atius,  adj.  Benennung  einer  röm.  gens;  Marcus 
A.  BalbuH,  ©roftDater  beb  Wuguftuö;  beffen  Zöch- 
tet Atia,  Suet. 

Atlas,  antia,  nt.  1)  ©ebirge  in  3Xauretanien.  2) 
Sohn  beb  3“petub  u.  bet  Silomene,  o.  tfkrfeub 
oermittelft  beb  SMebufenhaupteb  in  ben  ®erg  ®tlab 
oerwanbelt.  ®an.  1)  »Atlanteus,  aefj.  jurn  Sltlab 
(alb  Berg  ob.  alb  Berfon)  gehörig,  finin  b.  i.  bet 
fernfte  SBeften.  2)  * Atlantiides,  ae,  nt.  mönn 
liehet  3iachtomme  beb  9.  a)  SDlerfur  b)  herum 
pprobitub,  Sohn  beb  TOerlur.  8)  AtlautYcus, 
adj.  marc.  41  ‘Atlantis,  idis,  f.  [ ’Jxbavxi'i] 
weiblicher  3iach!omme  beb  Sl.,  «)  ©ieftra,  eine 
ber  'iUcjaben.  b)  ftaltjpfo,  im  pl.  o.  ben  Bleiabett 
u.  hoaben  alb  ©eftirnen. 

ätömiis,  i,  f.  [ätopoj]  subst.  unteilbareb  (un= 
enblich  Ileineb)  Urtörperchen,  «tom. 

atque,  pertürjt  ac  (in  flaff.  Sprache  ac  oor  Äon; 
fonanten),  topulatipe  $artilel,  entftanben  aus  ad- 
que,  bemnad)  urfprünglid)  unb  baju,  unb.  1) 
Sicrbinbung  einjelnct  ffiörter.  1)  jur  Sln-- 
tuüpfung  beb  ©ewichtPoüeren  u.  Stärteren,  unb 
jwar,  unb  fogar,  unb  namentlich,  unb  noch 
baju,  unb  noch  mehr  in  magno  unpetu  ma 
ris  atque  aperto;  in  unum  atque  angustum  lo- 
cum;  rem  difücilem  (dii  immortolos)  atque  Om- 
nium difficillimara;  intra  moenia  atque  in  sinu 
urbis;  levi  facto  proelio  atque  secundo;  cuius 
(Demosthenis)  nuper  inter  imagines  tutU  ac  tuo- 
rum  (u.  jwar  an  ber  Stelle,  Wo  bie  Statuen  beiner 
Borfahren  flehen)  — imaginem  ex  aere  vidi  Cic. 
%at).  auch  atque  adeo,  atque  etiam,  intra 
moenia  atque  adeo  in  senatu;  populäre  atque 
etiam  plausibile;  auch  bcrichtigcnb  unb  öiel 
mehr,  unb  richtiger,  unb  beffer,  auch  in  ®ct= 
binbung  mit  adeo.  2)  jur  Änfnüpfung  beb  ©(eich; 
artigen  u.  ©Icichgettenben  unb  auch,  unb  ebenf  o 
bello  ac  pace;  principes  regionum  atque  pago- 
rum;  honestas  perfecta  atque  absoluta;  caloria 
ac  frigoria  patientia  par;  in  gravisBÜno  atque 
acerbisaimo  rei  publicae  caau;  bah-  häufig  a) 
in  ber  Berbinbung  iweiet  Subftant.  jur  hcnbiabqs, 
insiurandum  ac  ficies  cibtidjeb  Scrfpred)cn , bel- 
lum atque  fortitudo  (tiegerifehe  tapferteit,  vis 
atque  arma  SBaffengeWalt,  labor  atque  iter  Vln; 
ftrengung  beb  JRarfdjeb.  b)  nach  ben  Hubbrüden 
ber  ©leichheit  u.  Ungleichheit,  ähnlid)teit 
u.  Unähnlichteit,  wo  wir  Wie,  alb  lagen,  illi 
sunt  alio  ingenio  ac  tu,  entftanben 'aub:  illi 

sunt  alio  ingenio  ac  tu  es  a.  i. , nach  seque, 
aequus,  aliter,  contrarius,  idem,  similia,  par’ 
pariter,  perinde,  proinde,  pro  eo,  totidem,  non 
secua;  *nach  comp.  ft.  quam,  c)  aimul  atque  ob. 
ac  fobalb  alb,  simul  atque  se  ex  fuga  rece- 
perunt. 

11)  Serhinbung  ganjer  Söpe.  X)  jur  ütn- 
tnüpfung  eines  gewichtnoHereit  ©ebantenb,  unb 
foaar,  ja,  unb  befonberb,  unbjwar  satisne 
videtur  declarasae  Dionysius,  nihil  esse  ei  cer- 
tum,  cui  semper  aliquis  terror  impendat?  At- 
que ei  ne  integrum  quideni  erat  etc.;  insbef 


atqui  — 

auep  jur  Hnhtüpfung  eine«  wichtigen  Siebenge, 
banfen«  unb  baju,  übetbie«  (wofür  bie  fpätere 
Sprache  ceterum  »erwenbet)  atque  haud  sciani 
an  ne  opus  sit  quidem  nihil  unquam  omnino 
deesse  amieis;  atque  — menimistis  — quam 
populans  lex  de  sacerdotiis  C.  Licinii  Crassi 
ridebatur!  atque  in  primua  instituit  in  forum 
versus  agere  cum  populo.  2)  jur  Kntuilpfung 
gleichartiger  u.  gteiepgeltenber  ©ebanfen  unb 
eben  fo,  unb  f o Africanus  indigens  mei?  Mi- 
nime hercle:  ac  ne  ego  quidem  lllius.  3)  beim 
gertfüpren  be«  ©ebanfen«,  in«bef.  beim  Übergang 
d.  allgemeinen  jnm  ©efonbeten,  rooburep  ba« 
drfirre  weiter  au#gcfüf)rt  u.  begtiinbet  wirb,  unb, 
nun,  io  atque  id  primum  in  pobtis  cerni  licet; 
atque  earum  rerum  exemptnm  ex  aimilitudine 
capiebat  ineuntis  aetatia;  beim  Übergang  ju  ctm. 
Dienern.  ferner,  atque  hoc  quidem  videre  licet 
etc.  Cie.-,  namentlich  beim  Übergang  ju  benfjaupb 
teilen  einer  Webe  ob.  fflbpanbtunß,  nun,  ferner, 
inglcicpen  atque  ut  inde  prolkiscatur  oratio 
mea  etc.;  atque  ut  faciliua  intellegere  poasitia 
etc.,  ab  initio  res  quemadmodum  genta  sit, 
exponemns ; atque  illud  primum  videamus  quäle 
ait  (aber  nicht  et  primum  unb  jwar  juerfl);  ac 
ue  illud  quidem  neglegendum  eat,  quod  mihi 
ego  extremum  proposueram;  auch  heim  Über= 
gang  innerhalb  eines  u.  beSfelben  teils  atque  ut 
lntollegas,  ac  ne  ignores;  atque  hoc  etiam  ani- 
madvertendum  est  etc.;  in  ber  transitio,  bem 
Übergang  ju  einem  teile  mit  furjer  fflefapitulation 
beS  ©otbergepenben  atque  haec  quidem  hacte- 
nua,  ac  de  etc,  hactenus;  atque  haec  quidom 
de  etc.;  ac  de  primo  quidem  officii  fonte  dixi- 
mus  etc.  4)  folgemb  unb  fo,  unb  baper, 
nnb  auf  b,iefe  Seife,  unb  fomit,  unb  fo 
supra  se  — omnia  auxilia  collocavit  ac  totum 
montem  hominibus  eomplevit;  incitato  equo  se 
hostibus  obtnlit  atque  interfectus  est.  5)  jur 
Angabe  bet  unmittelbaren  ob.  tafepen  golge  jroeicr 
ftanblungrn  nnb  fofort,  unb  alSbalb  quam 
ihastam)  Erigyius  — vitavit  atque  ipse  in- 
feetam  sarisam  — ita  fixit  etc.  Ourt. ; multa 
inter  sese  vario  sermone  serebant  etc.  Atque 
illi  Misenum  — vident  etc.  Verg.  6)  beim  än- 
i impfen  an  ©ergleicpungen  atque  ut,  ac  velut. 
7)  fepeinbar  aboerfatt»  jur  ©erbinbung  fiep  ent 
gegen ftepenber  ©cbanlen,  bap.  auep  jju  ac  noep 
potius  ob.  tarnen  tritt,  Wöprenb  Wtr  beftimm= 
tere  ab»erfati»e  ©artiteln  gebrauchen,  aber,  fon- 
bern,  boep,  unb  boep,  gleicpwopl  nostrorum 
militum  impetnm  hostes  ferre  non  potuerunt 
ac  terga  verte runt;  Cyrsilum  quendam  — la- 
pidibus  cooperuerunt.  Atque  ille  utilitatem 
sequi  ridebatur;  mihi  non  fit  veri  simile  atqne 
nnb  boep)  ipsis  commentum  placet;  qui  nun- 
quam  sententias  de  manibus  iudienm  extorsji- 
mus  ac  potius  etc.  8)  jur  Stnlnüpfung  be«  Unter- 
fahr* in  einem  Sepluffe,  nun  aber,  »gl.  atqui  21. 
9'  jirr  Änfübrung  eine«  Sinwurf«  atque  aliquis 
dicat  Ter.  Xab.  auep  päufig  in  SBenbungen.  burep 
welcpe  einem  dinmutf  im  oorau«  begegnet  wirb 
ac  ne  forte  hoc  magnura  ac  mirabile  esse  vi- 
deatar,  atque  ut  omnes  intellegant.  10)  ac 
non  f.  non  1)  a).  111  befonbere  Serbinbuttgen 
a)  alias  atque  alius  f.  alius  1)  c).  bl  atque 
eccum  ob.  eccarn  nun  fiep’,  ba  ift  et,  fie  Ter. 
el  atqne  omnia  ob.  omnes  unb  fo  überpaupt. 
d)  et  — ac,  que  — ac;  nec  (neque)  — ac  j. 


attactu.  87 

et  III)  8).  e)  atque  — atque  =»  et  — et  Verg. 
ecl.  5,  23. 

atqui,  abnerf.  conjct.  [at  u.  qui  ■=  quoi,  quo] 
bagegen.  11  jur  nacpbrilcflitpen  Stnlnüpfung 
eine«  Sinwutf«  ob.  einer  ©epauptung  be«  ©egen 
teil«,  aber  boep,  gleieproopl  aber,  unb  boep 
o rem,  inquis,  difhcilem  et  inexplicabilem;  a. 
explicanda  est;  bi«m.  irontfep,  fo  bap  baburep 
eine  ©eftätignng  be«  ©orpergepenben  pinjugefügt 
wirb,  — ja  fteilicp,  allerbing«  me  impro- 
bitutis  patrocinium  suscipere  vultis:  a.  id  tibi, 
inquit,  verendum  est  etc.  2)  in  ber  Stplufjfolge 
jur  Wnfnüpfung  be«  Unterfape«,  mit  »crftcpentbcr 
ftraft,  nun  aber,  ja  ob.  boep  quod  si  vrrtutes 
sunt  pares,  paria  etiam  vitia  esse  nocesse  est; 
a.  pares  esse  virtutes facile perspicitur:  ergoetc. 
AtrAiuentnm,  i,  ».  [ater]  fcpwarje  gtüffigf eit, 
Sepwärjc  atramenti  effusione;  tn«bef.  «)Xinte. 
6)  Supferoitriol  ob.  Supferbitriolwaffe r, 

o.  ben  Sdjnftem  jum  gärben  be«  liebet«  ge* 
brauept,  bap.  sutorio  a.  absolutus  putatur  ». 
Garbo,  ber  fiep  mit  Sitriol  »ergiftetc. 

1.  iUrätns,  adj.  [ater]  fepwarj  gellcibet,  im 
Xrauergewaube  nuiB  unquam  cenarit  a.T 
tplebs;  *equi  am  »lagen  ber  fiep  »etfinflernbcn 
Sonne. 

2.  ÄtrAtns,  i,  m.  Keiner  glufj  bei  Sforn. 

Atrax,  äcis,  m.  Stabt  in  Xpeffatien.  Xa».  *Aträ- 

ctdes,  ae,  m.  n.  *-äels,  Idis,  f.  Xpeffalier,  tpefs 
falierin. 

Atrc'bas,  Stis,  m ein  SRaiin  au«  ber  in  Gallica 
Belgien  wopnpaften  Söllerfcpaft  AtrebAtes,  tum, 
abl.  Atrebatis  (kies.  b.  G.  2,  16,  2. 

Atrisus,  ei,  in.  Sdnig  ».  Slrgo«  u.  Slpccne,  Sopn 
be«  ©elop«  u.  ber  .jjippobamin  Xa».  ‘Atrides, 
(ob.  -da),  ae,  m.  Sopn  be«  Sltreuä,  ■=  Ägamem- 
non  ob.  SDtenelau«. 

Atriensls,  is,  m. [atrium]  lluffeper  be«  Sltriumä 
(ein  SKa»e). 

Atrlölam,  dem.  ».  atrium. 
ätritas,  ätis,  f.  [ater]  (feit.)  Sepmärjc  Plaut. 
Atrium,  ii,  n.  Sorfaal,  Sorpalle  be«  tiSm. 
J^anfe«,  ju  bem  man  burep  ben  fjaupteingang 
(mnua)  junäepft  gelangte,  woman©efucpe  empfing ; 
auep  Saal  in  anbern  öffentlichen  ©ebäuben,  Li- 
bertatis,  Vestae,  regium;  pl.  meton  ©aläfte 
Liv.  5,  41,  7;  *$allcn  ber  ©ötter;  *3Bopitung, 
$iau«. 

StrocTtas,  ätiB,  f.  [atroxl  1)  ©räplicpleit, 
Scptedlicpfeit,  ba«  Gmpötcnbe  einer  Saepe 
rei,  ipsius  facti,  fpoenae.  2)§drte,  Strenge, 
fflilbpeit  animi;  a.  ista  quomodo  in  veterem 
Academiam  irruperit;  fmorum.  — Atro  etter, 
adv.  nt.  comp.  u.  sup.  [atrox]  part,  raup,  di- 
cere;  in  alqm  saovire;  accipere  alqd  (Tac.)  mit 
gngrimm  ertragen.  — Atrox,  öcis,  adj.  m.  comp. 
u.  sup.  [ater]  l)  gräplicp,  fureptbar,  fepau  = 
berpaft,  fcprccflicp  astutia  Plaut.-,  res,  faci- 
nus,  caedes,  bellum,  pugna,  certamen,  pericu- 
lum,  Imperium,  responsum,  atrocissimae  litera« 
Sepredeti«poft , orationis  genus,  *hora  Caniculi 
fcprediltip  peifie.  2)  part,  jlreng,  Wilb,  graus 
jam,  grimmig,  Iropig,  finfter  contio,  fAgrip- 
pina  semper,  *Iuno,  *TydiHes,  *animus  Catonis 
feft,  unbeugfam,  f atrox  odii. 

Atta,  ae,  m.  tümifepet  ©ciname;  C.  Quinctius  A., 
rbmifeper  Süpnenbiepter  um  120  ».  Gpr.  Hör. 
attactu,  (feit  ) abl.  m.  [attingo]  burep  Serüprung 
volvi  att.  nullo  Verg. 


88  attagen  - 

nttägöu,  enis,  m.  [dtroryifv]  eine  9frt  wilber  £iüptter, 
Biclleiept  bai  § a f e l p u p 11  Hör. 

Attäloiises,  nun , m.  bie  Sinmopner  bet  Stabt 
Attalia  in  BamppOlien. 

AttÄluH,  i,  m.  Stame  mcpreiet  ftdnige  B.  iJJeigamuS  ; 
am  befannteften  ift  Att.  bet  ste,  welcper  bic  Siömet 
ali  ffirben  feine*  Sieicpei  u.  feinet  Scpäpc  cinfefete. 
XaB.  a)  AtUUYcng,  adj.;  ‘condiciones  SJet- 
mögcnäumftänbe  wie  bei  Ätt.  = bie  glänjenbften. 
61  AttSlis,  tdis,  f.  eine  ju  Spren  bei  fiönigi 
Slttalui  genannte  BPble  in  Ätpen. 
at-tämen,  conjct.  b orf)  aber,  allein  b oc^. 
fattäniTno,  t.  [ad  u.  tagmino  b.  tango]  antaften, 
entepren,  fdiänben  virginem. 
atteinpcr&te,  adv.  fattempero]  r e (t| t paffenb, 
gerate  jut  recpten  Qett  Ter. 

•itempto,  1.  1)  Berfutpen,  ptobieren,  eine 
Btobe  mafpcn  attemptatum  deseri;  Consen- 
sus attemptatae  defectionis;  flocos  laetioree. 
2)  tp.  a)  jut  Untreue,  jurn  Hbfall  ju  oer* 
leiten  fucpen  alqm,  elassein,  Capuam.  6)  an  = 
gteifen,  anfetpten  alqd  linguä,  ne  composi- 
tae  orationis  insidiis  sua  fides  attemptetur. 
at-tondo,  di,  tum,  3.  pinfpannen,  ritpten,  bap.  a. 
animum,  animos  feine  Slufmerffamfeit  auf 
etto.  ritpten,  auf  etw.  aufnterlen,  aufmerf: 
fam  fein,  Hfptung  geben,  acpten,  um  etto.  ju 
Betnepmen  ob.  ju  finben,  ju  errei<pen  aures  eri- 
gere  animamque  a.;  an'mos  ad  ea  quae  con- 
sequuntur;  animum  ad  ravendum;  pastoruni 
sermo  agresti  an  urbano  <opior  esset;  oft  bl. 
attendere,  alqd,  id  ipsum;  attenditur  versus 
pars;  m.  acc.  c.  inf.;  nt.  ütelatiBf. ; fsermonibus 
malignis;  fiuri;  fminimum  eruditioni,  eloquen- 
tiae  plurimum;  de  necessitate. 
attente,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [attentus]  auf  = 
merffam. 

attentio,  önis,  f.  [attendo]  animi  0ufmerffam  = 
feit  Oie. 

attento  f,  attempto. 

attentus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [attendo]  1)  auf 
et»,  gefpannt,  aufmetffam  auditor,  iudex; 
animus  Tier,,  ’auiis,  attentissima  cogitatio.  2) 
auf  feinen  Borteil  u.  (Erwerb,  etttetbfam,  ge  = 
nau,  fnapp,  fnaufetig  attentior  ob.  nimium 
attentus  ad  rem  Ter.,  *a.  quaesitis  ( dat .),  pa- 
terfamilias,  attonta  vita  et  rusticana. 
attennäte,  adv.  [attenuatus]  o.  bet  Siebe  jcplitpi, 
fcpmudloi,  einfaep. 

attenuätns,  adj.  [partic.  b.  attenuo]  b.  bet  Siebe, 
fcpmudloi,  matt,  mager, 
nttßnuo,  1.  [ad-tenuis]  1)  oerbünnen,  ftpwä  = 
<pen,  Berfleinern,  serminbetn  ubi  sortes 
sua  sponte  atfcenuatae  erant  b.  felbft  geftpmun- 
ben,  Heiner  geworben;  ’corpus;  legiones  proeliiB 
attenuatae ; fmilites  peruntetgefomnten ; vires  diu- 
tino  morbo;  bellum  attenuatum  atque  imminu- 
tom  est;  »euras  lyrA;  inibef.  vocem  bie  Stimme 
in  ben  Biifant  iibetgepen  taffen,  butep  bic  giftel 
fpteepen.  2)  *tp.  insignom  deus  etniebrigt  ben 
fjoepftepenben 

at-tero,  3.  [in/,  perf.  atteruisse  ft.  attrivisse 
Tib.  1,  4,  48]  1)  an  et»,  reiben,  ‘leniter  cau- 
dam  (sc.  terrae,  webeln'.  2)  abteiben  a)  tilcptig 
reiben,  alcui  aures  fiperjp.  jmb.  ali  Beugen  bei  ben 
Opten  faffen  Plaut.  6)  wunb  reiben  *insuetas 
opere  manus;  bap.  ftpwäfpen,  erfepöpfen  pars 
eius  (exercitus)  avaritia  aut  temeritate  ducum 
attrita  est;  eorum  fatnam  atque  pudorem;  quo 


- attingo. 

(bello)  Hannibal  Italiae  opes;  fproeliis  etiam 
secundis  atterebantur  copiae;  fatteri  in  bet 
öffentlichen  SReinung  einen  Stop  etleiben.  3)  *jet- 
ftampfen,  jertreten  surgentes  herbas. 
at-testor,  1.  dep.  bejeugen,  beftätigen  Phaedr. 
at*texo,  3.  1)  anfledften  loricas  ex  cratibus. 
2)  tp.  anweben,  -fügen,  =reipen  barbarorum 
agns  quasi  attexta  quaedam  videtur  esse  ora 
Germaniae;  ad  id  quod  erit  immortale,  partem 
mortalem. 

Atthls  f.  Attis. 

Atttca,  ae,  f.  Sanbftpaft  ©ricipenlnnbi ; Attle«, 
adv.  dicere.  - attieisso.  t.  [atr<xi'Jo>]  na<p  ?lrt 
u.  Sinn  bet  ® ttiler  fein,  in  attifepem  Xone 
gepalten  fein  Plaut. 

Atticns,  adj.  attiftp,  atpenifcp,  namentlich  in 
Be^ug  auf  Äunft,  ffitffenftpaft,  Sbetp.  Bitbung  u. 
(Sefcpmad,  bap.  stilus  bet  einfadfe  (im  @gf.  jum 
afiatifepen  fcproülftigen),  aures  feine;  pl.  m.  bie 
Slttifer  ob.  Athener;  inibef.  attifdjc  Siebnet. 
Stli  Beiname  T.  Pomponius  Atticus  (»eil  et 
lange  in  Sltpen  gelebt  patte), 
attlgo  f.  attingo. 

Attiliänus , Attilius  f.  Atilianus,  Atilius. 
atttneo,  tluui,  tentum,  2.  [ad-teneo]  1)  frans. 
/urüd  = , auf  = , pinpalten  ita  me  attinuit 
Plaut.;  pallam  ante  oeulos,  cultrum  Plaut.; 
tprensam  dextram  vi;  falqm  carcere;  flectos 
viros  castris;  tp.  a)  pinpalten  alqm  spe  pacis 
Sali,  b)  ali  Seftp  bepaupten,  wapren  *ma- 
gnos  dominatus,  fripam  Danuvii  c)  nur  in  bex 
britten  SßCIf°n,  bef.  sing.  u.  meift  in  gewiffen 
ffrotmeln  a)  alqd  attinet  ad  alqm,  ad  alqd  ctm. 
gept  eine  B«fon  ob.  Saipe  an,  ei  betrifft  ob. 
beriiprt  fic,  madpt  ipr  ctw.  aui,  pat  Sinflujj 
auf  fte  quid  id  ad  hob  attinet?  quid  istae  pic- 
turae  ad  me  att.?  ad  te  a.  et  tuA  refert;  quae 
nihil  ad  te  a. ; cetera  quae  ad  colendam  vitain 
attinebunt;  (Hör.)  quae  nihil  a.  wotan  nifpti 
gelegen  ift;  bef.  päupg  quod  attinet  ad  etc.  wai 
anlangt  ob.  betrifft  quod  quidem  ad  nos 
duos  attinuit  Plaut.;  quod  ad  hanc  rem  att, 
Ter.;  quod  ad  me  att.  imeinetwegen);  id  quod 
ad  me  nihil  att.  mir  gleifpgültig,  Bon  feinem  Be= 
lang  ift;  praeterquam  quod  ad  provinciarum 
odministrationem  attinet;  etlipt.  sed  hoc  nihil 
ad  me  (sc.  attinet) ; quid  id  ad  praetorem,  uter 
possessor  sit?  ß)  abfot.  aber  fteti  mit  ootpet> 
gepenbet  Slegation  (nihil,  nequei  ob.  in  negatioen 
gtagefäpen  (quid),  nt.  acc.  c.  inf.  ob.  inf.  ei 
tommt  batauf  an  ob.  liegt  batan,  ift  ttüp  = 
liip  ob.  oon  Belang,  ei  pitft,  frommt,  non 
venit,  quia  nihil  attinuit.  II)  intrans.  1)  ffelt. 
Bon  ßofalitdten,  fitp  erftretfen,  reitpen  Scytbae 
a laevo  Thraciae  latere  ad  Borysthenem  atque 
inde  ad  Tapaim. 

attingo,  -tlgi,  -tactum,  8.  (Borfl.  attlgo,  [ad  u. 
tango]  1)  berfipren,  anrüpren  prioribus  pe- 
dibus  terram;  aries  muruni;  mento  summam 
aquam;  »arces  igneas  (B.  öetfulei)  — ju  götb 
Itdpen  Spten  gelangen;  ’solium  Iovis  ben  SBeg 
jut  Unftetblifpfeit  bapnen;  ali  mebicin.  <.  t.  pul- 
sum  venarum  ben  $uli  befüplen;  inibef.  a)  einen 
Ort  ic.  berüpten,  betreten,  erreiepen  Bri- 
tanniam,  ’arva,  *proram,  *lumina  jum  Slebeni 
liept  gelangen;  auep  ‘antreffen  te  his  terris. 
6)  au  einen  Ort  gtenjen,  ftopen  Galliam; 
eorum  fines,  fiumen,  Menapios.  c)  et»,  an: 
rftpttn,  fitp  aneignen  Ter.;  de  praeda  mea 


Attinius  — attribuo. 


89 


nee  terandum  etc.:  auch  d.  et».  f offen  bestiae, 
qaae  tantum  scelus  (Stbeufal)  attigiasent ; »gra- 
miais  herbam  treffen.  d)  feinblid)  belüften, 
fragen,  fto§en,  antajten,  angreifen  illum 
rligito  uno  Ter.;  ei  Ve»tmu8  attingeretur;  feu- 
bkilariot  eins.  2)  tp.  a)  berühren,  treffen 
roluptas  aut  dolor,  invidia  alqm.  b)  mit  CttD. 
ob.  jmbm.  in  Berührung  ob.  Berbinbung 
ftebf n ob.  treten,  et»,  ob.  jntb.  angeben  ob. 
betreff en  corporis  sirnUitudo  natura m animi 
bet  äbnlitblett  mit  tc. ; primae  ille  locus  maxime 
aituram  humanam;  niei  ea  virtus,  quac  coustat 
ex  hominibue  tuendis,  attingat  (binjutritt  JU) 
cognitionem  rerum;  labor  non  a.  deuni;  alqd  ne 
«upicione  quidem;  alqm  cognatione,  fsanguine 
mit  jmbm.  öerttanbt  fein,  alqm  neceesitudine. 
e' fitb  mit  e(».  befaffen  forum,  rem  publicam, 
tem  militarem,  poöticen,  »gandia  geniefjen.  d) 
in  bet  SRebe  et»,  berühren,  befpreeben,  er  = 
oäbnen  alqd  b re  Titer;  eingillatim  unam  quurn- 
qne  rem;  tantummodo  eummaa  (res);  illam 
oinriam  non  a. 

Utiniss  f.  Atinius. 

Iltis,  Idis  ob.  Attiit,  Inis,  m.  ['Artig  ob.  ’Arriv] 
bi*»,  falfd)  Atthie)  ein  p^rtjflifefjer  §irt,  ben  bie 
gnbtle  unter  Bebingungen  einer  beftänbigen  ftcujd)- 
bnt  ja  ihrem  Briefter  machte,  ber  aber,  al«  er 
biefe  Dfrlrptc,  in  Üaierei  Der  fiel  62.  Oe. 
ittlus  (Acc.),  römiftber  ®cjd)le<bt*name,  l)  A. 
mtfliftbei  Dichter  au*  ber  öorllafftft^en  Beriobe. 
r,  P.  A.  Varuq,  B*ätor  in  Afrila  oon  ber  pom= 
orjemifeben  Bortei.  Dan.  Attiänns,  adj.  versus 
be*  Dichters  A.,  milites,  legiones  be*  Brätor«  A. 

attollo 3.  [ad  u.  tollo]  1)  emporbeben, 

ballen,  aufbeben,  erbeben,  beben  manne 
xd  caelum;  *oculos  (im  Silbe  Liv.),  »coüa; 
•brachia;  *caput  (im  Bilbe  Lio.);  »capita  caelo 
(»  Bäumen)  gen  ©itnmel;  *umerie  regem  auf 
bte  tc.,  *se  in  auras ; *ira«,  minas  (0.  ber  Schlange) 
mit  empoigebobenem  $aupte  eine  brobenbe  Steh 
bucg  annebmen;  *attollitur  unda;  »attolluntur 
ibgrae  arenae;  (Tab.)  Euphratem  in  immeneum 
rttoüi;  mare  ne  ventie  quidem  attollitur;  »Aetna 
globoa  flammarum  wirbelt  empor;  *diva  Lacinia 
« contra  (infofern  man  ficb  ihr  nähert);  bab  D. 
c&bäuben  aufrichten,  errichten  »molem  robori- 
bas  textis,  »arcem  tectiB,  *malos  (bie  ®laft- 
liiunel;  turres  in  LX  pedes  attollebantur  Tac. 
*1  tf.  aufrichten,  erbeben  animoe  ad  spem 
fonsulatus;  »Punica  se  quantis  gloria  rebue 
®ttb  ftcb  gewaltig  erbeben;  rem  publicam  bello 
irmisque.  alqm  insignibus  triumphi,  altie  or- 
drnibus,  ceteros  praemiie  Tac.;  rebnerifcb,  burch 
bie  Siebe  erbeben,  beiten  cuncta  in  maiue  Tac-, 
dqm  adulationibus  Tac.;  auch  fo.  bet  Bebe  tt. 
tem  flebner  orationem;  nunc  attollebatur,  nunc 
»idebat 

»Monden,  tondi,  tonsum,  2.  1)  *bef ebneiben, 
'item;  capellae  tenera  Tirgulta  benagen.  2) 
<P-  a)  »Derminbertt,  berabfepen  coneiliie 
aostrie  lans  est  attonsa  Laconum.  b)  (Com.) 
«1  prellen;  strictim,  per  pectinem  f.  strictim 
11  f)  burebprügetn. 

lUöoTtus,  adj.  [ partic . D.  attono]  eigtl.  atige- 
boraert,  d.  Donner  betäubt,  immer  tp.  1)  be  = 
tättbt  »artue,  fauree;  beftürjt,  erftaunt,  be= 
hixungllo«  attoniti  concYdunt;  novitate  ac 
oiraculo;  * attoniti»  haesere  animis.  2)  »in 
Sutjüduttg  geraten,  begeiflert  Baccho  ma- 


tres;  vates;  puellae  inconcessis  ignibue.  — 
*at-töuo,  1.  eigtl.  anbonnern,  bab-  tp.  betäu- 
ben,  DerWitren  alqm;  qnis  furor  vestras  at 
tonuit  mentes?  attonitus  eet  m.  acc.  c.  inf.  pass. 

at-torqueo 2.  emporf<b»ingen  iaculum 

Verg.  Aen.  9,  62. 

attracto  f.  attrecto. 

at-trftlio,  3.  l)  et».  beran=,  betbei*,  an  ficb 
gieben  magnes  lapia  ferrum  ad  «e  allieit  et 
att.;  »spiritue  ab  alto  attractue  tief  beraufge- 
bolt;  inSbef.  a)  »anjieben,  ftraff  jieben, 
fpannen  lora;  contentum  arcum  fortiue.  6) 
eine  Betfon  berbeifcbleppen  alqm  vinctum;  tp. 
nihil  esse  quod  ad  ec  rem  ullam  tarn  alliciat 
et  tarn  attrahat.  2)  herbei  fliehen,  sfommeit 
taffen  alqm  Romain,  ad  hoc  negotium. 

»attrectAtus,  abl.  u,  m.  [attrecto]  Betaftung. 

attrecto,  1.  [ad-tracto]  1)  nn  = , betaften,  an  = 
rühren,  bab-  'n  ber  bilbl.  ffienbung  blanditia 
popularis  aepicitur,  non  attrectatur;  »eacra; 
inbbef.  o)  ungejiemcnb  betaften  libroe  (Sibyl- 
linos)  contaminatie  manibue;  id  signum  (Btlb'. 
b)  nach  et».,  »a*  einem  nicht  gehört,  greifen, 
ficb  et»,  ungebührlich  anjueignen  juchen  re- 
gia» gazas,  insignia  euinmi  imperii,  fascee  ee- 
curesque.  2)  tp.  ficb  mit  et»,  befaffen  fern-« 
lia  Tac. 

at-trbpldo,  t.  berbeitrippcln  Flaut. 

at-trtbnu,  3.  l)  juevieifen,  juteilen,  an  = 
»eifen,  Derleiben,  -oivie  equos;  partem  vici 
cobortibue  ad  hibeiuandum;  eibi  agios;  locum, 
oppidum  alcui  (einräumen).  3n*bcf.  a)  jmbm. 
et»,  jur  Beforgung,  Berwaltung  juteilen, 
noe  trucidandos  Cetuego;  alcui  curam  alcis 
rei;  certas  cuique  partes  ad  custodiam  urbie; 
dextra  pars  attribuitur  Maeeilieneibue,  Binietra 
Naeidio;  eingula  latera  castrorum  singulie  le- 
gionibue  munienda;  fo  bef.  ==  unter  jmb*.  Be  = 
fehl  ßellcn  alcui  legiones,  equitatum,  naves; 
alcui  Apuliam.  b)  jmbm.  eine  tßerfon  al*  ®e 
bilfeit,  Unterbeamten  bei  geben,  beiorbnen  alqm 
alcui;  centuriones  claaei;  M,  Sempronium  La- 
bieno.  c)  eine  BBUerfcbaft  ob.  einen  Jürftcn 
einem  anbern  Bolle  ob  gürften  al*  ihm  unter- 
»orfen  u jinäpflicbtig juteilen,  uuter»crfen,  ein- 
Der! eiben  Suessiones  Remis;  insulas  Rbodiis. 
2)  t.  t.  in  ©clbfacben  ®e!b  anweifen,  mittel« 
einer  Wn»eifung  bureb  einen  anbenc  au*jablen 
laffen  pecuniam,  alqd  ex  aerario.  |)ierD  a) 
jmb.  jur  Bejablung  juerteilcn,  auf  jmb.  an  = 
»eifen  atlributos  quod  appellas,  viduae  attri- 
butae.  6)  einer  Sache  eine  Summe  al«  Slbgabe 
juteilen,  als 'Abgabe  auflegen,  bannt  belegen 
bis  rebus  omnibus  terni  (näml.  asses)  in  milia 
aeris  attribuerentur  mit  einer  Steuer  ju  btei  Äh 
».  Daufenb.  S)  übertr.  juerteilcn,  juteilen, 
Derleiben,  einräumen,  beilegen  no  aut  irato 
facultas  ad  dicendum  data  aut  cupido  auctori- 
tas  attributa  esse  vielen  tue ; his  auctoritatcm ; 
timor,  quem  mibi  natura  pudorque  meus  att.; 
legi,  loco,  urbi,  monumento  orationem  gleich- 
fam  in  ben  Biunb  legen;  senae  horac  in  orbem 
operi  attributae  sunt  würben  jugemtefen,  be- 
ftimmt.  al«  rbet.  u.  gtamm.  t.  t.  attri- 

butum  eßse  alcui,  alcui  rei  ju  einer  Berjou  ob. 
Sache  mitgebören,  unter  et»,  mit  begriffen 
jein  al«  Bräbifat  ob.  Attribut.  4)  jmbm.  et», 
al«  SBirfuitg  ob.  Sebulb  juteilen,  jufebreiben, 
beimeffen  bonos  exitus  diis,  aliis  causam 


90 


attributio  — auctoritas. 


calamitati»;  autf)  m.  quod  (ball.  ®no.  attrT- 
bütlo,  önis,  f.  l)  t.  t.  bet  ©efcpäftsfpracbe,  Stn-- 
meifnng  einet  ffielbfcpulb.  Mffignation.  2) 
rpet.  t.  t.,  bie  eiltet  ‘Cerion  ob.  Sache  nebenbei  ju* 
lommenbe  Sigenfcpaft,  ein  Mebennmftanb. 
attritus,  adj.  m.  comp.  \ partic.  0.  attero]  abge* 
rieben,  abgenupt  meutern  attritius;  »ansa; 
»sulco  vomer  abgefcpeueit ; ftp.  som  Mcbner 
matt  Calvus  exsanguis  et  att. 

Attns  Nuvius,  ein  Slugut  }Ut  Seit  beS  latquiniuS 
Sri&CUS ; au©  Attus  Clausus  Liv 
Xtjs  (Attys).  os,  m 1)  6opn  beS  fjerluleS  u.  bet 
Dtnppale,  Stnmmuatet  bet  lpbifdjen  Könige  Tac. 
2)  ©tammBater  bet  gens  Attia  Verg. 
au  ob.  hau,  interj.  (Com.)  aip!  ob.  be»aprel 
ach  gepl 

auccps.  cüpis,  m.  [avis-capio|  1)  Vogelfänger, 
Vogelfteller;  (Plaut.)  ©eflügelpänbler.  2) 
syllabarum  Silbenftecper;  (Plaut.)  ne  quis  a. 
sermoni  nostro  sit  un8  behorche, 
auctüriuin,  ii,  n.  [augeo]  gugabe,  Zulage  j« 
einet  Summe  Plaut. 

auctlo,  önis,  f.  [augeo]  eigtt.  Vermehrung  1)  bie 
Verftcigerung,  auttion;  proscribere  a.  öffent* 
[ich  belamit  machen,  facere  holten;  tauctioncs 
hastae  gerichtliche  (»eil  babei  ein  Spieh  ftanb). 
2)  MultionSgut  vendere.  SlaB.  a)  auctlöuä- 
riuu,  adj.  jut  Verweigerung  gehörig,  Bub 
tionS*,  tabulae  Vcrjcicpniffe  ber  }U  Berlaufenben 
Schul bnergäter.  6)  auctiönor,  dtp.  l.  Multion 
halten. 

auctlto,  1.  f frequent.  B.  augeoj  ftart  Bermep-- 
ren  pecuniaa  fenore  Tac. 

ancto,  1.  [frequent.  B.  augeo]  Bcrmchreu  Plaut. ; 
bereichern  te  bona  ope  Iuppiter  Ct. 
auctor,  örie,  comm.  [augeo;  falfche  Schreibart 
autor]  ber  unmittelbare  ob.  mittelbare  'tjötbcrer’ 
einer  Sache,  bah-  11  Urheber,  ©rönber,  ®t= 
bauet,  Stiftet,  Schöpfet,  ßtfinber  ne  ipse 
tarn  tristis  ingratique  ad  vulgus  supplici  n. 
esset  Bon  ihm  auägebe;  rerum  Sali.;  templi, 
»Troiae,  »mortis,  »funeris,  »vulneris  »er  ic. 
beibtingt,  »teli  Slbfcnbct,  carminis,  »lucis  (b. 
'Apoll',  »citharae  (B.  Wcrfur),  nobilitatis  Ahnherr, 
»generis,  fgentis;  »mihi  Tantalus  a.,  »Apollo; 
»tVerfaffer  einet  Schrift,  m.  gen.  u.  abfol.  2) 
berjenige,  auf  befjen  SRat  ob.  Antrieb  et»,  gefepiept, 
Slnrater,  Slnftiftcr,  Veförberer,  ber  ju  et». 
Wufmunternbe,  Sonangeber,  Vorflepcr, 
Vorgänger,  ber  ein  VeifBicl  giebt  pacis, belli, 
defectionis,  deditionis,  alqd  faciendi,  ad  alqd 
faciendum;  vehementer  a tibi  sum,  ut,  ne  etc. 
i<p  rate  bir,  bah  bu,  bah  bu  nicht  jc.;  idne  estis 
a.  mihi  Ter.;  a me  Consilium  petis,  quid  sim 
tibi  a.  etc.;  is  a.  erat  in  me  restituendo;  bef. 
me  (te,  illo)  auf  meinen  (beinen,  feinen)  Mat, 
auctoribus  qni  aderant;  auctores  legum,  a.  ac 
torque  etc.  f.  actor  2).  .piera  t.  t.  A)  b.  einer 
V erfüll,  legis  «)  =»  lator  legis  berjenige,  ber  einen 
©ejcpBorichlag  macht,  ß)  = suasor  legis  ber  einen 
©efepBorfchlag  unterftüpt  u.  empfiehlt.  B)  a)  b. 
Senate,  ber  Veftätiger,  ber  et»,  betätigte  u. 
baburch  gültig  machte  (nach  bet  älteren  Verfaflung 
ber  Mepublit)  legis,  auch  iudiciorum;  bah-  häufig 
patres  a.  fiunt  bie  Senatoren  ftimmen  bei  u.  be- 
ftätigen  (ben  b.  Solle  gefahten  Vefcpluh)  ß'  a. 
consilii  publici  B.  bemjeitigen  Senator,  beffen  Vln 
fiept  entfcpeibenbeS  0e»icht  hat  im  Senat  (Seitet, 
Jonangebet).  8)  bet  @e»äpr8mann,  Vürge, 


ber  füt  et»,  einfteht,  et».  Bertritt,  bie  Mut* 
torität  vani  sermonis;  nuntii,  producto  in  con- 
tionem  a. ; Fabium  a.  habeo;  levis,  gravis; 
certis  a.  comperisse;  fama  nnntiabat  te  esse 
in  Syria;  a.  erat  nemo;  a.  sumus  m.  acc.  c.  inf. 
mir  ftepen  bafür  ein,  bah  ic. ; bat),  auch  o.  §ifto- 
rilern,  infofern  fic  eine  31adjrid)t  ob.  tlnficpt  Der 
treten,  Betbürgen,  Duellen  u.  ©emährSmänner  fiitb 
(aber  in  ber  Haff,  fßeriobe  nicht  fcplecpthin  füt 
scriptor),  rerum  Komanarum,  bonus,  locuples 
gültig,  «iBerläfftg;  »aquae  pluviae  graculus  bet 
fiepere  Vertünbiger  ic.,  »lucis  a.  aves  (B.  ben 
$äpnen);  inSbef.  Weiftet,  Wufter,  Seprer  in 
et».  gravisKimus,  optimus,  locuples,  bonus, 
malus  latinitatis,  omniurn  virtutum;  versari  in 
philosophia  alqo  a.  unter  jmbS.  Weitung ; fcpcrjh. 
B.  einem  Weiftet  in  ber  Äoeplunft  Hör.  sat.  2,  2, 
50.  4)  als  gerieptl.  t.  t.  Vertreter,  fflortfüh* 
tet,  ©emäprSmann,  ®ürge,  geugerem  tibi 
auctorem  (als  Vürge)  dabo  Plaut.;  suae  civi- 
tatis, maximarum  civitatnm;  querelaram  et 
doloris  sui;  a.  et  cognitor  sententiae;  bef.  a) 
Vertreter,  ©emäprleifter  eines  Sigentum«, 
an  ben  fiep  ber  Kläger  hält  actio  est  in  a.  prae- 
sentem,  auep  bet  bem  Setläufer  beim  Setlauf  boS 
ffiigentumStecht  gemäptleifitt  (fepeinbat  = Serfäu- 
fet)  fundi;  u malo  a.  emere;  »Sigentümer 
vaccao;  ft)  bet  Kurator  einet  Jrrau,  infofern 
beffen  boHc  ^uftimmung  ipre  SBillenSmetnunq  etfl 
rechtsgültig  maept,  quod  mulier  sine  tatore  a. 
promjserit;  quam  (dotem  mulipr)  nullo  a.  di- 
xisset;  pl.,  o.  ben  agnatifepen  Sormünbem  als 
Sengen  u.  ffieroährSmännern  bei  bet  Unter* 
jeiepnung  beS  ©h^antrattS  nubit  nullis  a. ; nup- 
tiarum. 

anctörämrntum,  i,  n.  [auctoro]  baS,  wogegen 
man  fiep  ju  irgenb  einem  Itienfte  ob.  einet  Stiftung 
Berpflicptet  pat  (als  ©labiator,  Solbat',  § a n b g e I b , 
$teis,  Solb,  Haff,  nur  tp.  a.  servitutis. 

auetörftas,  ätis,  f-  [auctor]  im  allgemeinen  bie 
Sigenfepaft,  bie  jmbm.  infofem  jutommt,  al«  er 
in  irgenb  einet  Sache  auctor  im  gemiffen  Sinne 
ift  ober  »erben  tonn,  bap.  1)  Mat,  ^fureben, 
Siufmunterung,  Empfehlung,  Untciftüpung 
einer  Sacpe,  ®eiftimmung  bis  rebus  adducti 
et  auctontate  Orgetorigis  permoti;  eius  aucto- 
ritate  impulsi;  iure,  legibus,  a.  omniurn  qui 
consulebantur,  testamentum  fecerat;  cuiun  a. 
multum  apud  me  valet;  per  auctoritatem  (®er* 
mittelung)  civitatum  earum;  pl.,  rerum  geren- 
darum  (Bon  ben  Sugutien);  a.  principum  coniu- 
rationis  colligere  bie  Manien  bet  fjäupter  ber 
®etfcp»ötung , bie  ben  ©efanbten  ber  MDobroger 
jut  Siufmunterung  bienen  jollten.  Iiap.  auef)  bie 
etjlc  Scranlaffung,  bas  mahgebenbe  iöei  = 
fptel  miept  fcplethtpin  ■=»  exemplum),  Wufter, 
®otbilb,  a.  eins  et  inventionis  comprobatores ; 
maiorum;  alcis  auctoritatem  sequi,  alioram 
auctoritati  parere;  pl.  a.  contemnere,  in  a.,  in 
exemplis  versari.  2)  Urpeberfcpaft,  Duette, 
Slertrctung,  @e»äpr,  Verbürgung,  ©a  = 
tantie  quod  si  exquiratnr  usque  a stirpe  a., 
unde  (»»  ex  qua)  quidque  auditum  dicant  Plaut.'; 
attende  quam  ego  defugiam  auctoritatem  con- 
sulatus  mei  »ie  »enig  icp  mich  ber  Vertretung 
meinet  lonfulatifcpen  SBirffamleit  entjiepe;  si  ea 
praedia  dividentar,  quae  ipse  Caesar  vendidit, 
quae  tandem  in  eins  venditionibus  esse  potost 
u.?  bap.  auep  ©ültigteit  a)  eines  Vcfipes,  ad- 


auctoro  - 

»«raus  hostem  aeterna  auctoritas  (esto'i  gegen 
be*  ijttmbtit  foß  ewige  ©filtigfeit  bei  Befiße« 
tritt;  nsua  est  a.  fundi,  u»ua  auctoritas  fundi  u. 
bt.  a.  ber  burd)  Bcrjährung  gültige  Bcfipftanb  u. 
bob  batauä  entßanbene  (Eigentumsrecht.  6)  bie 
Wltigleit  einer  Behauptung  k.,  bie  Seglaubi, 
ging,  ©laubwürbigfeit,  bas  ©ewid)t  tabu- 
ürum  publicaram,  somniorum,  testimonii;  a. 
est  in  eo  teatimonio;  a.  habere  (B.  Schriften, 
Scßulbbüchern},  a.  te*ti  attribuere;  defeneionem 
spoliare  auctoritate;  defensioni  a.  tribuerej 
itaec  a.  nostra  nihil  hunc  iuvabit  mein  Boß, 
Mitigei  Beugni«,  auctoritatem  indicii  testari 
iw  ©laubroürbigleit,  Stutßcntie.  S)  bie  geltenb 
gemachte  u.  oertretene  SBillen« meinung,  (Et, 
Ilätung,  bet  SluSfprud),  Sille,  Befhluß 
»oluntas  acriptoris  et  a.,  illius  sentontia  atqne 
«,  hoiuinum  conailia  ct  auctoritatea ; populi 
Komani.  lalj.  tp.  ber  jchriftlid)  aufgejeief), 
nele  äuSjprud),  Sille,  Sluftrap  civitatum 
auctoritatea  ac  literae;  collegii  (pontificum1,  cen- 
»ria.  3näbei  a.  aenatus  a ) bet  burd)  Slbftim, 
mang  auSgcfprochcne  Sille  beb  Senat«,  ber 
iettatbbefdjluß  im  aßgcmcinen  (bag  senatus  con- 
»ulatum  ber  butd)  Beitritt  bet  BoIfStribunen 
iusttionierte),  sine  auctoritate  aenatus  respon- 
dere;  im  8fhg.  bl.  ex  auctoritate  Cats.  b.  c.  1, 
34,  3;  oouftänbig  aenatus  consulti  a.  abgcfürjt 
S C.  A.  b ) ba«  ©utad)ten  be«  Senat«,  befien 
Sibebung  jum  förmlichen  Bcfdjluffe  burd)  3nten 
cefRon  etne«  Bol!«tribunen  ob.  eine«  Konful«  ge, 
cct  beii  anbern  »ertjinbert  worben  war  ai  quis 
mtercedat  aenatus  conaulto,  auctoritate  Be  fort' 
contentum.  Saß.  auctoritatem  perscribere  ein 
i<Mt«gutad)ten  nieberidjrriben,  ob.  a.praeacriptae 
bie  bem  Senatebtjchluffc  ob.  ber  senatus  auctori- 
t«  ocrangeidjnebenen  Kamen  berjenigen  Sena-- 
toten,  welche  ai*  beugen  ba«  Brotoloß  beglau- 
tigen  4)  SMaditoolUommenbeit,  Bollmadct, 
Stmädjtigung,  Siutorifation  legum  danda- 
rao;  legatoa  cum  auctoritate  mittere.  Saßet 
üiaißt,  Sachtgebot,  Befehl,  ÖScßeiß  se  con- 
lerre  ad  alcis  auctoritatem;  persequi  alcia 
» naißiommen  ; esse,  manere  in  alcis  a.  6)  Sln  = 
i<bcn,  (Einfluß,  ©cltung,  Bebeutung,  ®e, 
wicht , Autorität  a)  B.  Berionen  a et  gratia; 
•)Qorum  a.  apud  plebem  multum  valet;  est  in 
uqo  a.  apud  alqm;  magnae  a esse,  e&  esse  a., 
habere  auctoritatem  apud  alqm,  auctoritate  Tä- 
ters, a.  multum  apud  alqm  posse;  auctoritatem 
»leis  apud  omnes  amplißcare,  imminucre,  le- 
'are,  alqm  magnae  a.  habere,  cognoscere  für 
ritttn  Sann  B.  großer  Bebeutung;  auctoritatem 
»lern  attribuere;  magna  cum  a.  ('Jiadjbrudi  bel- 
ItUB  gerere.  b)  B.  Sacßen  a.  et  doctoris  et  ur- 
bit,  legum,  vetustatis,  loci,  orationis;  oppidum 
maximae  a. ; totius  huius  rei  quae  sit  vis,  quae 
x,  quod  pondus,  ignorant 
«etere,  l.  [auctorl  für  ©elb  ob.  iloßn  f,u  einer 
Unftuug  oerpflicßten,  namentlich  B.  einem  @(a= 
batet,  partic.  auctoratua  ber  einen  Sontralt  ein- 
Wagen  iß,  gebungen,  oerpffießtet  m.  inf.  uri 
'irgis  fenoque  necari  Hör.,  bah-  übeth-  BCT, 
btnbiid)  madjen,  Berpflichten  eo  pignore 
»eint  auctoratum  sibi  creditorem  Liv. 
»iictnmnAJIg,  e,  ’-tumnuh,  adj.  fauctumnus] 
bttbßlicß,  £erbß=.  — anctamnus  (in  ben  4>anb, 
Kßriften  meiß  aut.),  i.  m.  [augeo  i Seit  ber  fttudjt- 
rrift,  Spätfommer,  $erbß;  bei  ben  äiömctn  bie 


— audeo.  91 

ungefunbe  3<tßre«jeit  gravis  Hör.-,  tp.  ein  3«ßri 
•septem. 

1.  anctus,  adj.  nur  im  comp,  [partic.  o.  augeo] 
Bcrmeßrt,  oergößert  auctior  maiestas;  socii 
honore  auctiores. 

2.  anctus,  us,  m.  | augeo ] (feit.,  in  feierlicher 
Sprache)  Betmehrung,  Berfj  rößetung,  3“  = 
nähme,  S8ad|ätuiii  tos  (dii  deaeque)  bonis 
auctibus  auxitis  Liv.-,  *vos  dato  perpetuos  te- 
neris  sementibus  a.;  fCivileni  immensis  a.  uni- 
versa  Germania  extollebat;  ffluminum  ba«  9(cc 
fchweßen. 

aneüpium,  ii,  «.  [auceps]  l)  Bogelfang,  Bo, 
gelftellerei;  meton.  *bcr  Sang  an  Bögeln, 
gefangene  Bögel.  2)  tp.  ba«  ipaleßen,  3agen 
nach  ctw.;  pl.  verborum  Sortflaubcrei,  Silben, 
ßeeßerri;  a.  delectationis  ©efaÜ)ud)t;  hoc  noTum 
est  a.  Ter.  ba«  iß  eine  neue  Ärt  ©elb  ju  oet, 
bienen;  facere  a.  auribus  Com.  = ßorchen. 
ancupor,  dtp.  t)  (oorll.  ancüpo  [auceps]  floß, 
nur  tp.  auf  etw.  3°8l>  machen,  nach  ctw.  ja, 
gen,  auf  ctw.  lauern  verba,  fvoces  recondi- 
tas;  rumorem,  aliorum  errantem  opinionem,  er- 
rores  hominum,  delectationem  dicendo,  tempus 
alcis,  foccasionem,  tabsentiam  alcis;  gratiam 
ostentatiuncul&  quädam;  aucupaturi  eramccs 
tranquillitates  sc.  maris. 
audftcla,  ae,  f.  [audax]  ftüßnßeit,  a)  in  gutem 
Sinne  fühner  Sut,  ftterjhaflißl'tl,  £>rei  = 
ßigfeit  in  bello;  aliis  timor  hostium  audaciam 
ingrediendi  Samen  fecit  i»p.;  füßne  91u«  = 
brud«weife  *ei  verbiB  a.  detur;  fritare  auda- 
ciam in  translationibus.  b)  in  üblem  Sinne 
Serwegen^eit,  lolllühnßeit,  ftedh'i*« 
2) retftrgf ett  a.  et  impudentia;  temeritas  et 
a,  licentia  Tel  (totius  a.;  audaciae  (=•  audaci- 
bus ) maximam  illecebram  esse  pcccandi  impu- 
nitatis  spem  Cic.-,  pl.  oerwegene  ^anblungen. 
audäetter,  jfgj.  andacter,  adv.  m.  comp.  u.  sup. 
[audax]  fühn,  herjhaft  ob.  btetß,  led,  oer= 
wegen,  oermeffen. 

audax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [audeo]  fühn, 
teil«  lobrab,  bctjhaft,  mutig,  unerfchroden, 
teil«  u.  hdußger  tabelctb  Betwegen,  tollfühn, 
oermeffen  a.  ot  protorrns;  petulans  et  a.;  te- 
merarius  et  a. ; audacissimus  atque  amentissi- 
mus;  ad  id  facinus;  *omnia  perpeti  fühn  genug, 
um  Hör.;  * viribus  troßenb  auf  jc.  Stach  Bott 
Sachen  u.  abftraftccc  Begriffen  paupertas  Hör.; 
facinus  Ter.  consilium,  nogotium,  animus,  *ad 
audacem  mortis  viam. 

andens,  tis,  adj.  m.  comp,  [partic.  Bmt  audeo] 
rnagenb  (meift  in  gutem  Sinne),  fühn,  breiß 
’auaentes  fortuna  invat;  *tu  ne  cede  malis  sed 
contra  audentior  ito  V erg.  fnihil  gravius  audenti 
quam  ignavo  patiendum;  + audentior  et  pobta- 
rum  quiun  oratorum  sincilior  oratio.  Jan.  a) 
faudenter,  adv.  m.  comp,  fühn,  breift,  hetjj  = 
haft  6)  fandentia,  ac,  f.  &üßnßeit,  ®ret, 
ftigfeit,  Stut  (immer  in  gutem  Sinne),  auch  ftüßn-- 
ßeit  im  ©ebrauch  ber  SHebcwenbungcn,  Iropecc. 
audeo,  ausus  sum,  2.  (perf.  conj.  ausim  nur  at« 
Botentiali«)  mit  Begietbe  u.  SJuß  an  etw.  ge  = 
hen,  bah-  1)  (Können. ) wenig  oerf hieben  ron 
veile,  non  audes  mihi  subvenire?  non  audes 
alqd  mihi  dare  munusculi  ? Plaut.;  iu«bef.  al« 
ßöfliebfeitäformet  si  audes  (jfgj.  sodes)  'wenn  bu 
Suß  baju  füßtft,  wenn  bu  fo  gut  fein  wißß’.  2) 
wagen,  (ich  etbreißen,  fiel)  uitlerßehen  ul- 


92 


audiena  — aufero. 


tima,  extrema;  nihil,  nihil  contra  alqm;  capi- 
talia,  capitalem  fraudem;  f-pugnam,  faciem ; 
tcastrorum  oppugnationem ; pass,  multa  dolo, 
pleraque  per  vim  audebnntur;  agenda  res  est 
audendaque  Zit».;  faiisis  ad  Caesarem  codicil 
lis  Tac.\  m.  inf;  longius  ficf)  weiter  wagen. 

audieus,  tis,  m.  [parftc.  0.  audio]  subst.  gu» 
ljurcr  audientib  animnm  movere;  häufiger  pl. 
animoe  audientium  permovero,  inflammare. 

umlientia,  ae,  f.  |audio]  Slufmcrffamfcit  auf 
einen  SHebenben,  @rl)ör,  meines  man  il|m  aiebt 
audientiam  facere  populo  machen,  bnji  ba«  Soll 
hören  fann  (Dgl.  praeco)  Plaut.;  a.  facere  ora- 
tioui  alcis,  sibi  oerfchaffen;  a.  fit  aleui. 

audio,  4 (*audibat,  *pudibant  fl.  audiebat,  audie- 
bant;  audibis  fl.  audies  Plaut.)  1)  hören,  ©e  = 
l)öt  haben  apertis  ntque  integris  et  oculis  et 
auribus  nec  videre  nec  a.;  audiendi  sensu  ca- 
rere;  aud)  (Sonoerf.)  auflford)en,  audi  (höre, 
gieb  nd)t>,  obsecro,  loquere,  audio  Ter. ; audisne 
ob.  audin'?  hörft  bu?  Ter.  2)  et»,  burd)  ba« 
©eljör  ob.  überl)-  burd)  fjörenfagen  ob  Sieftüre 
oernehmen,  erfahren  vocem  ulcis  Plaut.;  rni- 
seram  me,  quod  verbum  audio?  quem  ego  hic 
audio?  Ter.;  an  vero  in  Hispania  res  gestas 
Caesaris  non  audistis?  te,  ut  spero,  propediem 
censorem  audiemus;  magnos  duces  etc.  etcuncta 
terrarum  subacta  b.  i.  ben  ermunternben  guruf 
ber  Heerführer  im  ©efedjt  u.  bie  äSetfünbigung, 
bafe  ber  gefamte  Srbtrei«  tc.  Hör.  carm.  2,  1,  21; 
tantum  Camillus  auditus  imperator  terroris  in- 
tulerat  (bie  91ad)ri<ht,  bohl  Liv.;  cui  non  sunt 
auditae  (»er  hot  nicht  gehört  0.)  Dcmosthenis 
vigiliae?  Cic.;  ‘quibus  antris  (0.  Weither  ©rotte) 
audior;  *si  quid  loquor  audiendum  Hören«; 
werte«;  ‘auditi  al«  fold)e,  bie  burd)  ben  Ruf  un« 
befannt  finb;  subst.  uuditum,  i,  n.  baä  Hören; 
fugen,  ©erütht  vidi,  non  ex  audito  arguo 
Plnut.;  nihil  habeo  praeter  a.  de.;  de  alqo,  de 
alqa  re,  alqd  de  alqa  re  = übet  jmb. , et».; 

ab,  ex,  de  alqo  =*  burth  jmb.;  quando  hoc 
quisquam  ex  te  (auä  beinern  SRunbet  audivit? 
cum  de  te  ex  te  ipso  (burd)  briefliche  SRitteilung) 
andiebam . is,  unde  (=  a quo)  te  audisse  dicia 
Cic.;  quod  ae  in  eum  andisse  (et».  92ad)teiligeä 
über  it|n)  dixisset  Cic.;  m acc.  c.  inf,  hoc  ma- 
iores  natu  dicere;  feit  Livius;  audito  auf  bie 
erhaltene  Rad)rid)t  m.  acc.  c.  inf.;  im  pass. 

m.  nom.  c.  inf.  Caesar  a Gergovia  discessisse 
audiebatur;  Bibulus  nondum  nudiebatur  esse  in 
Syria;  m.  partic.  b.  guftanb  eine«  ©eqenflanbe« 
id  Socratem  dicentem;  non  eum  querentem 
quisquam;  m.  Slttraftion  quis  tnum  patrem  an- 
tea,  quis  esset,  quam  cuius  gener  esset,  audi- 
vit? Cic.  p.  Dei.  %.  30;  saepe  a.  Ro.-cium,  cum 
ita  diceret  etc.;  ades,  audi  paucis  (mit  »enigett 
Sorten)  Ter. 

gnäbef.  a)  anhören,  juljören  alqm;  alqm  fa- 
cilc,  libenter  studioseque;  silentio  a militibus 
auditus.  b)  ü.  bem  Schüler,  ber  ben  ßehrer  hört, 
feinen  Unterricht  geniefit  Zenonem;  ponere  de 
quo  quis  audire  vellet,  ponere  alqd,  ad  quod 
audiam;  flegationes  Hubtenj  erteilen,  c)  0.  Sftidp 
tcT  anhören,  oernehmen,  oerhöten,  eine 
Unterfucbung  anftellen  aliis  audientibus  iu- 
dicibus,  aliis  sententiam  ferentibus;  de  ambitu, 
fservum,  ‘dolos,  d)  erbäten  dii  preces  meas, 
♦orantem,  *alcis  vota;  fich  willig  finben  laf-- 
fen  m.  inf.  levare  pauperem  vocatus  atque  non 


vocatu6  audit  Hör.  carm.  2,  18,  38  ff.  e)  bifli 
genb  anhören,  billigen,  betflimmen,  jage» 
ft  eben  alqd  u.  alqm  Hiero.  abfol.  audio  baä 
läfjt  fich  hören,  ba«  taffe  ich  mir  gefallen;  non 
audio  ba«  gebe  ich  nicht  ja.  f)  gehorchen,  foi 
gen  alqm;  te  audi.  tibi  obtempera;  cohort-atio- 
nes;  istam  sapientiam.  üiero  dicto  audientem 
esse  aleui  jmbm.  auf«  ffiort  gehorchen;  dicto  a 
fuit  iussis  absentium  magistratuum  Nep.  3)  a!« 
itgenb  einen  ob.  et»,  fich  nennen  hören,  für 
et»,  gehalten  »erben,  gelten,  einen  Ruf 
haben  *si  curas  esse  quod  audis  wofür  bu  giltfl. 
‘rexque  paterqne  audisti;  *seu  Iane  libentius 
audis  (bid)  nennen  läffeft);  bene,  male  a.  einen 
guten,  üblen  Stuf  hoben  ab  alqo. 

San.  A)  unditio,  Onis,  f 1)  ba«  2tnl)örcn,  gu  = 
hören,  fabellarum;  abfol.  2)  ba«  öörenfagen, 
©trebe,  ©erficht  a.  et  fam&  alqd  aceipere, 
auditione  expetere;  pl.  fictae;  his  rumoribus 
atque  a.  permoti.  B)  auditor.  öris,  m.  ber 
ftänbige  guhörer,  inäbef.  ber  gui)öter  eine«  fiel); 
rer«,  Schüler,  günger.  C ) fanditörlum , ii, 

n.  1 Hörfal,  auch  Schule,  im  ©gf.  be«  öffenb 
liefert  Sehen«.  2t  bie  oerfammelten  guhörct, 
ba«  ftubitorium.  D)  auditus,  us,  m.  I1  ®e= 
hör,  ©ehörfinn.  2)  tba«  Hören,  Änhöten 
brevis;  accipi  plurium  auditu  o.  mehreren  ge 
hört  »erben.  Hiero.  fba«  Hörenfagen,  ®e  = 
rächt  auditu  comperta  habere;  auditu  maiora 
quam  vero;  prior.  audito,  1.  oft  hören  Plaut. 

aufero,  abstüli,  ablätum,  3.  [ab  u.  fero]  1)  t)in  = 
weg-,  forttragen,  baoon  ttagen,  führen, 
»egbringen,  sfchaffen  ab  ianuastercus  Plaut., 
multa  domum  suam,  plura  de  medio;  ae  (Ron* 
Oerf.)  ft©  »egbegeben,  fich  fortmachen  hinc;  do- 
mum; *se  ex  oculis  *e  conspectu  3n«bef.  a) 
*0.  ©eilen,  ©ittben,  ffrlügeln  fortführen,  =rei  = 
fjen  unda  rates,  in  scopulos,  in  silvam  pennis 
ablata  refugit;  pass,  auch  *f ottfliegen,  ent  = 
eilen  in  ortus;  fugax,  b)  tp.  o.  bem  Dorqcfe$ten 
giele,  bem  beftimmten  ©ege  ablenien,  Der» 
leiten,  fortreihen  aliorum  consilia  te;  me 
velut  de  spatio  Graecae  res  immixtae  Latinis 
haben  mich  o.  Ih™a  abgelenft;  ‘auferimur  (wir 
werben  getäufcht)  cultu.  c)  * tp.  bahinraffen, 
oernichten  cita  mors  Achillem.  2)  megnef); 
men,  jmbm.  et»,  nehmen  (mit  Slnwenbung  oon 
©ewalt),  entreihen,  entziehen,  rauben  pecu- 
niam  de  aerario;  pecuniam  ventre  burchbringen ; 
vasa  ab  alqo ; aleui  caput  ( Verg.,  Liv.)  abhouen ; 
*animam  hosti;  *ille  sibi  ablatus  (Don  bem  in 
eine  ©ule  oerwanbelten  ?l«falaph“«)  t auriculam 
mordicuB  abbeifien;  oculos  aleui  jmb.  oor  ficht 
liehen  klugen  betrügen;  hi  ludi  dies  XV  auferent 
»erben  »egnehmen;  ne  spiritus  auferatur;  *cu 
ras,  *metus  oertreiben;  ‘aleui  leves  somnos  ti- 
mor  aut  cupido;  *(0.  ber  9la<ht)  colorem  rebus; 
‘fautoribus  nil  aut  paulum  ab  jagen,  abjwacfen; 
tprospectum  ocnlorum,  fusum  oculorum,  faufern 
periculo;  (ÄonOerf.)  imper.  aufer  =»  fort  mit.  Iah 
bleiben.  Iah  ab,  höre  auf  mit,  nugas;  *me  vultu 
terrere;  abfol.  fort  bamit  (mit  bem  Selbe)!  Hör. 
sat.  3,  236.  3)  mit  fich  forttragen  al«  et».,  ba« 
man  erworben,  gewonnen  hat,  erlangen,  errei 
eben,  gewinnen,  befomnten,  responsum  ab 
alqo;  ab  Hannone  nihil  certi  ablatum;  tantum, 
quantum  petiit-  paucos  dies  (läge  Sfrift)  ab 
alqo;  nnnquam  id  inultum  auferet  er  foü  ba« 
nicht  ungeftraft  gethan  haben;  haud  sic  auferet 


Aufidena  — aula. 


93 


ba«  fofl  ipm  nirfjt  fo  Eingehen  Com. ; *famam 
docti  senis.  $iero.  a.  alqa  ex  olqa  re  eine 
Kenntnit  D.  et»,  mitbringen  au*  et».,  et», 
ettennen,  »ijfen  boc  ex  priore  actione  Oie. 
Aufldcn«,  ae,  f.  Stabt  in  Samnittm. 

Aufidins,  1)  Cn.  A.,  $tätoi  108  D.  Epr.,  »ar, 
obgleich  tm  popen  Älter  Minb,  nod)  immer  im  ®e= 
natr  tpätig  u.  mit  »iffen(4aftlid)en  Stubien  be» 
febäftigt;  0.  ipm  aboptiert  Cn.  A.  Orestes  Aure- 
lianus,  71  0.  Epr.  Konful.  2)  M.  A.  Lureo, 
BollAtribun  61  ».  Epr.  3)  T.  A.,  Sebner.  4)  Sext. 
A,  röm.  Sitter;  bau.  adj.  Aufldiinus.  6)  A. 
Lüsens,  berüchtigter  Schlemmer.  6)  A.  Bassus, 
©efepiepifebteiber  unter  Wuguftu«. 

Aufidus,  i,  m.  Stuft  in  Äpulien,  j.  Ofanto. 
snfögio,  3.  [ab  u.  fugioj  baaon  [lieben,  ent» 
[lieben;  ‘aspectum  patris  Bor  je. 
angeo,  xi  (atexifts  = auxeritis  in  alter  3ornitI 
Lim.  29,  37,  8),  ctum,  2.  1)  »atpfen  ma(ben, 

sermebren,  oergröfiern,  oerftärlen,  er» 
pöpen,  jteigern  numerum,  munitione* , vecti- 
galia,  pOBsessiones ; rem  familiärem,  rem  publi- 
cam;  benevolentdom  consuetudo;  alcui  spern, 
dolorem,  alcis  animnm  <SRut; ; mibi  a.  quae- 
stionem  (macht  mid)  no<b  begieriger,  ben  ®cgen- 
ftanb  jn  unterfnepen);  pass,  spatium,  bellum  ge» 
»innt  an  Äu*bcpnung ; periculum,  incommodum, 
odiam,  suspicio,  spes;  Tac  ann.  2,  6 (naves) 
relis  habiles,  citae  remis  augebantur  (nabmen 
ju,  gewannen)  alacritate  militum  in  speciem  ac 
terrorem;  butcb  bie  Kebc  et»,  größer  barfietlen 
al*  e*  tfl,  »etgtöfsern,  übertreiben  vim  ho- 
itium;  fama  proelium  ob.  <—  preifen,  Der» 
betrlieben,  oeriebönern  munua  anum,  rem 
laudando.  a.  atque  ornare  quae  Teilet ; in  augen- 
dis  amplificandtaque  rebua.  2)  a.  alqm  alqa  re 
imb.  mit  et»,  Derfepen,  bereichern,  über» 
häufen,  beglfiden  alqm divitiia,  scientri;  alqm 
benevolent  iä,  bonore  [mbm.  Diel  SBoplWotlen, 
gtofie  Epre  erweifen;  augeri  filio  Oie.  auctua  est 
ibi  filiä  Tac.,  (fcpcrxp.)  augeri  damno  reicher 
Derben  um  Ter.;  auep  bl.  a.  alqm  [mb.  mäcb» 
tiger,  reicher  machen,  peben,  befötbern, 
emporbringen  alqm  a.  atque  ornare,  a.  ad- 
iuvareque ; se  für  [ich  felbft  [orgen;  auctius  at- 
que di  melius  fecere  haben  mich  reichlicher  unb 

befiel  bebacht  Hör.  Da».  augesco, 3.  ju 

»aepjen  anfangen,  [ich  Dermebren,  junepmen 
semina  temperatione  caloris  et  oriri  et  auge- 
scere;  ignoscendo  populi  Rom.  magnitudo; 
fritia;  anfchwellen  augescente  üuminc  Tac. 
augür,  üris,  m.  1)  bet  tfeiepenbeuter,  bet  bie 
bef  au*  bem  Singe,  bem  ©efeprei  ober  bet  8“pl 
gemifier  Sögel  entnommenen  ffiabrjcicpen  beobad]» 
tete  u.  beutete,  bet  Äugur  (Dgl.  auepex).  Die 
Äugum  bilbeten  ein  pocpgeachtetf«  fßrieftertoQe» 
gium  ju  Korn.  2)  ’comm.  überp.  SBei«faget, 
Seiöfagerin,  Seher,  Seherin,  imaginis 
noctumae  Äuöleger ; annosa  comix  a.  aquae  Sie» 
gen  Dertünbenb;  Apollo  Argiyua  d.  Ämppiarau«, 
Thestoridea  D.  Ralcpa«;  augur  — ego  qui  haec 
auguror  Hör.  ep.  1,  20,  9.  Da»  augörallK,  e, 
adj.  jum  Äugur  gehörig,  Slugux»  libri,  in- 
f-ignia,  cena  ©aftmapl,  »eiche*  ein  antretenber 
Äugur  feinen  lünftigra  Kollegen  gab;  sahst.  -Ale, 
i»,  n.  ba«  Sfibherrnjelt  im  Säger,  ba*  Sßräto» 
rium  Tac.  ann.  2,  13  (nach  Quint.  8,  2,  8). 
augurätlo,  önis,  f.  [auguror]  SBeiäfagung  Cie. 
augtirnto,  [.  auguro  2).  — augüritus,  us, 


m.  [augur]  ba*  Ämt  eine*  Äugur*.  — angü- 
rium,  xi,  n.  [augur]  i)  Beobachtung  u.  Den» 
tung  bet  SBaprjeicpen,  bef.  be*  Bogelfiug*, 
butd)  SÄitglieber  be*  Kollegium*  ber  Jlugurn,  ca- 
pere;  salutie  in  griebenäjeitcn  angefleHt  barüber, 
ob  man  ju  ben  fflöttern  für  ba«  StaatöWobl  beten 
bürfe.  2)  ba*  SBapt»,  Bors  eidien,  »eiche*  fiep 
bem  Äugur  jeigt,  bef.  ein  Sogei,  a.  auspiciaque ; 
a.  accipere  annepmen  al*  günfitg;  t“-  alcui  fit, 
faugurio  laetus;  *Änjeicpen,  Bor jeiepen  überb- 
3)  überb-  iebc  SBeiäfagung,  Broppejetung 
rerum  futurarum.  fjiero.  a)  Äpnung,  Sorge» 
fühl  iubaeret  in  mentibus  quasi  a.  saeculorum 
futurorum.  b)  Sehergabe,  SBeiSfagetunfi 
citharam  auguriumque  dare;  augurio  depellere 
pestem.  — nugürlus,  adj.  [augur]  (feit.)  = 
auguralis,  ins  Cie. 

augüro,  I.  [augur]  1 ) (in  einem  alten  @efep)  burd) 
SBaptjcicben  erforfchen  u.  beuten  »alutera 
populi.  2)  nach  Beobachtung  ber  SBabr  jcichen 
»eiben  res,  locus  auguratur;  augur&to  nach  Än» 
fteüung  ber  Hugurien  3)  übertr.  nmberfpäben. 
Wie  ein  Äugur  Plaut.;  in*bef.  a)  prophezeien, 
»aprfagen  b)  et»,  apnen  si  quid  mens  veri 
Verg.  — auguror,  dcp.  1.  [augur]  1)  intrans. 
ba*  Ämt  eine*  Slugur*  Derrichten,  Äugu» 
rien  anftellen,  fflabrjeicbcn  beobachten  u. 
beuten.  2)  frans,  a)  nach  Beobachtung  ber 
8BabT*eicben  oerlünbigen,  prophezeien, 
»aprfagen  ex  passerum  numero  belli  Iroiani 
annoB;  6)  überp.  proppejeien,  »eiSfagen, 
Dorperfagen  alcui  mortem  e)  apnen,  Der» 
muten,  Dotau*fepen  quantum  auguror  con- 
iecturä,  opinione;  f bella  cirilia  mentibus; 
feertam  spem  Tictoriae  vultu  eius  interrito; 
(Tac.)  arma  Oriontis;  m.  acc.  c.  inf. 

Augusta,  ae,  f.  [2.  Augustus]  in  ber  Kaiferjeit 
1)  ffiprentitel  ber  Stau  (auch  Scpwefter,  äRutter 
u.  toepter)  be*  Kaiferi.  2)  Karne  mehrerer  Stöbte, 
j.  B.  A.  Taurinorum,  j.  Inrin,  A.  Vindelico- 
rum,  j.  Äug*burg.  — Augu-tälis,  adj.  [2.  Au- 
gustus] ben  fiaifer  Äuguftu*  betreffenb, 
be«  Äuguftu*  ludi,  sodales  ob  sacerdotes  auep 
bl.  Augustales,  ein  bem  Kugufhl«  ju  Spreu  Don 
Diberiu*  eingefepte*  Kollegium  D.  26  $rieftern 
Tac.  — Augustäni,  -länt,  örum,  m.  [2.  Augu- 
stus] röm.  Kitter  D.  Kero  auögepoben. 

uuguste,  adv  m comp.  [1.  augustus]  eprfurept*» 
Doll  venerari,  consecrare  Otc. 

Augustödünnm,  i,  n.  Stabt  ber  $äbuer  in  Gallia 
Lugdun.,  j.  Autan. 

1.  augustus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [augeo]  pei» 
tig,  geheiligt,  eprwürbig,  erpaben,  maje 
ftätifcp  locus,  Eleusis,  templum,  fanum,  oracu- 
lum,  vostis,  habitus  formaque,  *moenia,  *sedes 
D.  Bienenftod;  ‘gravi ta» 

2.  Augustus,  i,  m.  Beiname  be*  Octabiu*  Eäfar 
(CetaDian)  feit  27  d.  Epr.  u.  naep  ipm  aller  rö» 
miftpen  Kaifer;  jpäter  auep  l’erpetuus  A.  Eutr. 
Dod  adj.  Augustus,  augufteifcp,  D.  Äuguftu« 
perrüprenb,  ben  Äuguftu*  betreffenb,  be« 
«uguftu*  pax,  domus,  mons. 

1.  aula,  ae,  f.  [atUij]  ‘Borpof  an  grietp.  fflebäu» 
ben,  $of  für*  Biep;  *—  atrium;  lectus  genia- 
lis  iu  a.  est;  *d.  C reu«,  Eingang  jum  Do» 
tenreiep.  2)  Scplofi,  Balafl,  Äöntg*pof 
•invideoda;  *illa  se  iactet  in  a.  Aeolus;  ’puer  ex 
a.  Höfling;  *D.  bet  gelle  ber  B ienentönigin. 
§terO.  tp.  a)  fürfilicpe  SBürbe  auctoritas  aulae; 


94 


aula  — aurnm. 


(Tac.)  potiri  aulii  beit  fjerrn  am  §ofe  fpieten  6) 
t§of,  gpofleute  ft.  in  eum  prona. 

2.  aula  ■=»  olla,  m.  f. , Plaut. 
aulaeum,  i,  n.  [oäioi'o]  geftiefte  ob.  gemirtte  Bede, 
leppcrf)  o)  auf  Betten  u.  Soppo«  Vtr g.,  Ourt. 
b)  eine  Art  8 alb  ad)  in,  ein  unter  ber  Bede  ge= 
fpannte«  Zud)  Hör.,  Prop.  c ) al«  Bpeatcroor  = 
ang,  bet  beim  Anfang  bc«  Stüde«  ob.  Alte« 
erabgelaffcn  toatb  ft.  premitur  {Hör.)  ob.  mitti- 
tur  (Phaedr.),  hingegen  beim  Snbe  tjinaufgejoaen 
a.  tollitur;  bat).  ‘mtexti  tollunt  aulaea  ßri- 
tanni  bet  purpurne  Bortjang  mit  eingerocbten 
Britannern  Wirb  aufgejogctt  Verg. 

Aulerci,  örum,  m.  BoMftamm  im  feltifcpen  ©atlien. 
anlicus,  adj.  [aula]  fjum  ipof  gehörig,  §of  = ; 
sühnt.  -Tel,  örum,  m.  jpofbebiente  Nep.,  Suet. 
Aulls,  tdis,  Sceftabt  in  Bäotien. 
auloedus,  i,  m.  [aölwiös]  Sänger  jum  Slötcn- 
fpiel  Cic. 

Aulou,  önis,  m.  ©egenb  bei  Zarcnt. 
mira,  ae.  f.  1)  bic  Suft  in  Bewegung,  Suftpaucp, 
Suttjug,  ba«  ©eben  ber  Suft,  bie  webenbe 
Suft,  ba«  Säufeln  a.  nocturaä  uti  (o.  fegelm 
ben  Schiffen),  f aer  frequentiua  au  ras  quam  ven- 
toa  habet;  *omncs  terrent  a.;  ‘divina  — bie 
unfterbliche  Seele;  *jeber  ©inb  rapida;  aurae 
vela  vocant;  si  increbuit  a.  Bat),  tp.  ein  leifer 
u.  unfidjeter  Schimmer,  Schein  ».  etw.  ho- 
noris, rumoria,  voluntatia,  favoria  popularia, 
levis  apei,  libertat is,  vana  aut  levi  a.  mobile 
vulgus;  -fincertae  famae  auxatn  captare;  häufig 
a.  popularia,  auch  bt.  a.  (p.  Liv.  an)  bie  8olf«  = 
gunft,  omnis  a.  popularia  captator;  ‘animus  a. 
eaptua  frivolä;  aurä,  non  consilio  ferri;  ‘lallax 
glattcrfinn.  2)  Suft  überh-  *concluaas  hircinis 
follibus  a.  uaque  laborantea;  *auraa  vitale«  car- 
pere;  ‘auris  vitalibua  vesci;  *eaptate  naribus 
auram;  *neve  te  ocior  a.  tollat;  ‘in,  ad,  aub 
auraa  in  bie  Süfte,  gen  $imntel,  ‘stare  ad 
auraa  in  bie  §i>bc  tagen,  *ferre  alqd  sub 
auraa  betannt  machen,  an«  Sicht  bringen,  *fu- 
gcre  auraa  fid)  berfteden;  ‘Oberwelt  venire  su- 
peraa  ad  a.  4)  *bie  mit  etw.  angcfüHtc  Suft  o) 
*Buft  dulcis;  tua  ne  retardet  a.  (etwa  'Siebreig’) 
maritos.  6)  ‘Schimmer,  ©lang  auri.  c)  *®<ho. 
aurärius  [aurum]  gurn  ©olb  gehörig,  ©olb; 
o)  adj.  negotium  Plaut.;  auraria  sc.  metalla 
Just,  b)  subst.  au rar in,  ae,  f.  (sc.  fodina)  ®olb  = 
grübe  Tac. 

uurätus,  adj.  [aurum]  mit  ©olb  berfeheit, 
übergogeu,  gefchmüdt,  uergolbet  quando 
te  auratam  (mit  golbettem  Schmud  au«gcftattet) 
et  V68titam  bene  habet  Plaut.;  milites  mit  oer 
golbetem  Scpilbe  teetu,  boa,  curnua  bovis,  *tem- 
pora  mit  jjolbcnem  $clm  bebedt,  *sinua  mit  einer 
golbenen  Spange  gegiert;  *lyra. 

Anrclius,  l)  Gaiua  A.  Cotta,  greunb  be«  Bolf«- 
tribunen  St.  Sioin«  Bruju«,  Stonjul  75  o.  Spr, 
berühmt  al«  fRebner.  2)  L.  A.  Cotta,  Brubcr  bc« 
porigen,  Btdtor  70  o.  dpt-  Ban.  a)  A.  via  Cic. 
b)  A.  lex.  a)  iudiciaria,  p.  Brätor  L.  A.  Cotta, 
bafs  bic  ©enebte  p.  Senatoren,  Bittern  u.  Ärar-- 
tribunen  gemcinfcpaftlid)  oermaltet  werben  foHten. 
ß)  de  urnbitu,  oon  unbelanntcm  Urfprung.  c)  A. 
forara,  Stabt  in  tttrnricn  an  ber  via  A.  d)  A. 
tribunal  (aud)  gradua  Aurelii)  auf  bem  gorum. 
aureölus,  [<«().  dem.  P.  aureus]  ‘fcpän  gelben, 
nett  au«  ©olb  gemacht  anellus,  ensiculus 


Plaut.;  mälum;  tp.  golben,  fchin,  ^err tte^, 
allerliebft  libellus,  oratiuncula;  ‘pedea. 
aureus,  adj.  [auram]  1)  au«  ©olb,  golben 
imber  Ter. ; corona,  ‘ßbula;  a.  numniua  ober 
subst.  aureus,  i,  m.  eine  p.  (Säjar  fingefütjrtf 
©olbtnünge,  an  ©ert  >=»  2t,40  Start;  *vis  bie 
ftraft,  alle«  in  ©olb  ju  oerwanbeln.  2)  — aura- 
tu«, aella,  curraa,  ‘veatis,  ‘Pactolua  ©olbfanb 
fftprenb.  S)  ‘golbfarbig,  ftraplenb  wie  ©olb 
siduB,  caesariea;  mala  Quitten.  4)  *tp.  golben, 
prächtig,  perrlicp,  fdjäu,  reigenb  Venus,  an- 
nua,  copia,  aaecula,  morea,  mediocritaa. 
aurlchaicum  f.  orichalcum. 
auricllla,  ae,  f.  — auricula  w.  f.,  Ct.  ‘aurTcö- 
muH,  adj  [aurum-coma]  eigtl.  g olb  paarig,  bah 
a.  fetua  arboria  mit  golbenem  Saube. 
aurlcäla,  ae,  f.  [dem.  p.  auris]  Cprläppcpcn, 
•Opr. 

’aurYßr,  fera,  ferum,  adj.  [aurum-fero]  1)  ©olb 
mit  fich  fflptenb  amnia.  2)  ©olb  peroors 
bringenb  arbor  (in  ben  ©ärten  ber  $>efperiben). 
aurtfex,  flcis,  m.  [ aurum-facio]  © olbarbeiter. 
©olbfdjmieb. 

auriga,  ae,  m.  [o.  peralteten  aurea  Qügel,  u.  ago] 
ffiagenlenter,  sfüprer;  fflettfaprer  in  ben 
circenftfehen  Spielen.  Bap.  tp.  a ) ‘Steuermann. 
b)  al«  ©eftirn  ber  guprmann.  Bao.  faurigi- 
rlus,  ii,  in.  fflettfaprer  in  ben  eircenf.  Spielen. 
fanrfgAtio,  öniB,  f.  [aurigo]  ba«  fflettfapren. 
•aurlgfna,  ae,  m.  [aurum-gigno]  (feit.)  ber  ® olb  = 
geborne  (p.  'ISerfeu«;  f.  Danae). 

‘aurigir,  gern,  geram,  adj.  [aurum-gero]  ®olb 
tragenb  taurua  mit  oergolbeten  tvörnern. 
fanrigo,  1.  ©agenlenfet  fein,  wettfapren. 
auris,  is,  f.  1)  ba«  Opr,  erigere,  (7>r.)  artigere 
aurea;  alcui  aurea  (*aurem)  praebere,  aurea 
dare,  dedere  jmbm.  ®ep5r  geben,  ein  gebulbige« 
Opr  leipen,  jmb.  anpören;  aurea  claudere  alcui 
rei,  ad  alqd;  aonua  aurea  complet;  alcia  auri 
bus  ae  inculcare;  aurea  alcia  capere,  aditum 
habere  ad  aurea  alcia;  tpontificis  maximi  aurea 
adire;  aurdia  a.  alqd  canere;  in  utramvia  a. 
dormire  etc.  f.  donnio;  venit,  pervenit,  aceidit 
alqd  ad  aurea  alcia;  *per  aurea  alcia  ire;  iatam 
virtutem  — in  auribus  omnium  gentium  ease 
positam;  aatisne  vobia  videor  in  veatria  a,  (=• 
vobia  audientibua)  commentatua?  Oie.;  plures 
a.  eine  grähere  8apl  o.  äupörern  Hör.  cp.  1, 
20,  19;  {Tac.)  apud  aurea  alcia,  notae  ignotae- 
que  a.  vitari;  in  aurem  dicere  alcui  alqd,  ad- 
monere  ad  aurem  jmb.  leife  mahnen,  erinnern; 
•aurem  vellere  f.  vello  2);  aecundis  a.  (geneigt) 
audiri,  a.  aecundis,  adversis  accipere;  übertr 
göpigteit  $u  pären,  ®ep6t,  bcf.  jur  Srüfnng 
u.  Beurteilung  be«  ©opltlang«  ber  Bebe  terete«, 
tritae  (geübt),  acutae;  avidae  et  capacea;  offen 
dere  aurea;  ingenium  amoenum  et  temporis 
eius  auribus  acoommodatum  Tue.  2)  *ba« 
Streichbrett  am  Pfluge. 

auritälus,  adj.  Idem.  o.  auritus]  ba«  Sang  opr, 
bet  ©fei  Phaedr.  — ‘auritus,  adj.  [auris]  1) 
langoprig  asellus,  lepus.  2)  tp.  a)  lau: 
fepenb  quoreus.  6)  teata*  Oprenjeuge  Plaut. 
aurbra,  ae,  f.  Btorgenrot,  Storgenräte.  2) 
perfonif.  bie  ©öttin  ber  Btorgenräle,  Zocpter 
be«  perion.  3)  *bet  Often. 
aurum,  i,  n.  1)  ©olb  factum,  infectum,  caela- 
tum;  fpriepm.  f.  mona.  2)  golbene  ©eräte 
auro  argentoque  abundare;  regale;  inäbej.  a) 


Aurunci  — aut. 


95 


•gotbener  Seiber,  golbene«  (Sebiß  bei 
ffctbe,  golbene«  3°dj,  golbene  Kette, 
Spange,  ba«  golbene  Stieb,  golbene« 
ßaatbanb;  gentünjte«  ®olb;  *auri  aacra  fa- 
mes  Verg.  b)  ©olbgtang  epieaa  nitido  flaven- 
t«8  anro.  c)  *ba8  golbene  Zeitalter. 

Auruucl,  örum,  m.  =-  Ausones,  ».  f , Verg.  35ao. 
‘Auruncua,  adj. 
tnscfilor  (.  osculor. 

ao-rultätlo,  Önin,  f.  [ausculto]  ba«  ©ebordjen 
Plant.  — ausculUtor,  öris,  m.  [auaculto]  3u  = 
toter  Cie.  — ausculto,  1.  [ft.  ausiculito  o.  auai- 
mla,  auricula]  1)  jutjoren,  anböten  Com.  u. 
Ct.  a)  (Plaut.)  auf  et».  tjorcben,  lau> 

Iben,  et»,  etlaufcben  omnia  haec;  quid  ia 
habest  sermonia.  6)  (Plaut. ")  anböten,  gl  au« 
beit,  Stauben  jtbenfen  criminu  2)  auf  ba« 
toten,  »ab  jmb.  fagt,  geboteben  alcui;  Plaut. 
aoscultabitur  eb  joB  gefebeben. 

«hcaliun  f.  osculum. 

Aoaetiai,  örum,  m.  Sölferfebaß  im  noiböfttieben 
Spornen.  3>ao.  Ausetanu»,  adj. 
ansim  f.  audeo. 

Autönes,  num,  m,  bie  Hujoner,  Uteinroobnet  0. 
Wittel--  u.  Unteiitalien.  ®ao.  1)  Ausöna,  ac,  f. 
Stabt  bet  Äujoner  in  bet  91äbe‘u.  SBintutnä.  2) 
Antonia,  ae,  f.  bab  Sanb  bet  Jtufonet;  *3talien. 
3)  'Ausönidae,  ärurn,  m.  bie  (finmobner  a)  Bon 
Safouien.  b)  autb  (•Auaonli)  o.  3tatien.  4)*Auaö- 
»1>S  Idis  u.  *-önlu8,  adj.  itatifeb  ob.  tbmifeb 
nbetb 

***pex,  splcis,  m.  comm.  [avia-apecio]  1)  bet  8o« 
jeifibauer,  bet  aub  bem  ff  luge,  ©efebrei  ob.  bet 
IJaW  bet  Sögel  »eibfagt  (ältere  gotm  ftatt  beb  in 
tlajf.  ftofa  faft  auäjcbtießlieb  gebräueblicben  augur). 
*!  neit  bei  alten  migtieben  Untetnebmungen  juerft 
8al|ijei<ben  beobaebtet  »utben,  *bet  Snf  übtet, 
beitet,  fienlet,  Sotftebet,  diia  a.  unter  bet 
Söttet  ffübrung;  Muaä  a.;  Teucro  a.  3)  t.  t.  bie 
betfoti,  »etebe  mit  bet  flbfcbließung  einet  ©be  u. 
ücnftcBung  beb  ipeiratblontrattb  »u  tbun  botte,  bet 
ifltfliftet. 

utpleitö,  adv.  [auapico]  1)  natb  angeftelltet 
Sogelfibau,  a.  urbem  condere;  nec  a.  nec  litato 
•ciem  marinere.  2)  mit  günftiget  Sotbebeu- 
tun g,  gut  gtürftidjen  Stunbe  a.  ingredi; 
baaa  a.  buc  ine  attuli  Com.  — auspTcätus, 
«0-  m.  *comp.  u fsup.  [ partic.  0.  auapico]  1) 
öttib  Slufpicicii  gemeint,  feierlich  eröffn 
tut  locus,  comitia.  2)  b.  guter  Sorbebeu« 
lang,  günftig,  gut  gtücfUeben  Stunbe  be- 
gonnen. qlüdiiib,  günftig  ‘impetua  non  au- 
ificati;  'Venus  auapicatior;  (C)uin(.)  apud  nos 
Wgiliua  anspicatiaaimum  dederit  exordium; 
(Poe.)  agendi»  rebua  hoc  auspicatissimum  ini- 
tinm  credunt;  (Just.)  bellum  male  ausp.;  urbi 
<uup.  sedem  dare;  auspicatiaaima  urba. 
uupTeinm,  ii,  ».  [auspex]  1)  abstr.  a)  Seobaeb« 
tnng  btt  SBabtjeicben  b.  Sögeln,  Sogei« 
'*au  (um  bie  ©enebmigung  bet  ©ötter  ju  einer 
■üthntmten  $anblung  ju  erlangen)  butcb  jeben, 
Wlibti  ba4  iNecbt  baju  batte  (Bgt.  augurium),  in 
«ispicio  esse  Söget j bau  halten,  mittere  pulla- 
ooa  in  auapicia;  illa  auguata  centuriarum  &. 

' centuria  2).  b)  ba«  Se<bt,  Stufpicien  an« 
inbeiten  ob.  anfteUen  ju  taffen  habere  a.; 
»ospicia  ponere  bie  Äufpicien  abgeben  =*  SDlagi« 
riatißeBtn,  wetibe  ba«  SRee^t  bet  iaufpicien  babeit, 
webettegen.  fcieto.,  ba  jene«  Sieebt  im  Kriege  nur 


bet  Oberbefehlshaber  batte,  «)  Oberbefehl  im- 
perio  atque  a.,  alcia  imperio  auapicioque,  ductu 
auapicioque  suo;  *übnt).  ©ewatt,  Sitte,  ©e« 
eiß  Eomuli  et  Catonia.  ß)  %a  Sichtige«  mit 
ufpicten  begonnen  mutbe,  fbet  Anfang  auapi- 
cia  belli,  regni.  2)  concr.  Slabt jcitbcn,  Sot« 
bebeutung  Optimum,  'aecunda,  iidem  (dii  im- 
mortalea)  auguriia  auapieiisque  omnia  laeta  ac 
proapera  portendunt;  facere  a.  ein  SBabtjeicben 
geben  (o.  ben  Sögeln),  *tp.  facere  a.  ein  3c’d)en. 
einen  SBinl  geben,  cui  ai  vitiosa  libido  fecerit 
auapicium.  Xao.  A)  auapico,  1.  1)  eigtl.  Vtufpi 
eien  anfteBen;  (Plaut.)  a.  muatelam  al«  ftufpicium 
annebmen,  non  hodie  isti  rei  auspicavi  ut  etc. 
nie  bötte  mit'«  fjeute  geträumt,  bag  ich  JC.  2) 
fübetto.  anfangen,  f.  auapicatua.  B)  auapieor, 
dep.  1.  1)  =.  auapico  l).  2)  +et».  unter  gu  = 

tei  Sorbebeutung  beginnen.  3)  tüberi).  an« 
fangen,  beginnen  caedes  civium  ab  alqo; 
parricidia  nece  uxoria;  militiam;  m.  in/', 
atister,  atri,  m.  1)  bet  Sitbwinb;  *übert).  Sturm  = 
»inb,  Sturm,  auib  pl-  2)  bie  füblitbe  ©e« 
genb,  bet  Süben  partes  auatri. 
austerc,  adv.  [auaterus]  tp.  etnft,  ft t eng  agere 
cum  alqo  de.  — austcritas,  ätia,  f.  [austeruaj 
ftp.  ba«  büftere  SBefen  imb«.  — auste rits, 
adj.  (avatriföt)  eigtl.  btxb,  fibatf  o.  ©efibmact 
u.  ©etueb,  bnnfel  o.  bet  ffatbe,  in  Haff.  Sptadtc 
abet  nut  tp.  a)  etnft,  ftieng,  o.  Sachen  unb 
Sctfonen  illo  a.  more  ac  modo;  anaterior  et 
gravior  eaae  potniaaet;  B.  bet  Siebe  suavitas  a. 
et  aolida  eine  (täftige,  gebiegene  Ättmul;  *poe- 
mata,  *labor  nnfitengenb,  läftig  b)  in  üblerem 
Sinne  büßet,  ftnfict,  mütrifd)  senea  (Juint . 
austrälU,  e,  adj.  fansterj  fübHcb,  cingnlua  ob. 
ora,  regio  bie  beiße  Sone;  *nimbi,  *polus. 
auatrinua,  adj.  [auBter]  oom  Sübminb  bot« 
tübtenb,  füblilb  calorea  Verg. 

'fansum,  i,  n.  [partic.  o.  audeoj  SBagni«,  Un  = 
ternebmen. 

nut,  biäjunft.  conjct. , bejeidjnct  eine  'Tiöfunttion, 
in  »elcber  ba«  eine  ba«  anberc  auJfcbUeßt  u.  bie 
Begriffe  al«  fibatf  getrennt  betrautet  »erben,  ober 
1)  einfach:  hic  vivendum  aut  moriendum  eat; 
nemo  tribunoa  aut  plebeioa  metuebat;  neque 
moribua  neque  lege  out  imperio  cuinaquam  re- 
gebantur  (lex  u.  imperium  im  ©gf.  ftu  moribus). 
3n«bcf.  ift  ju  bemetieit:  a)  enthält  ba«  nad)  aut 
gotgeiibe  ba«  ©emiebtigete,  Stärfete  ob.  Seftimm« 
tete,  fo  iß  aut  butcb  ober  oiclmebt,  ober  ge« 
non  genommen,  ober  fogat  ju  geben  non 
multum  aut  nihil  omnino;  enthält  c«  et»a« 
Sdj»ätbere8  ob.  minbet  Sichtige«,  butd)  ober 
boeb,  ober  wenigßcn«,  ober  auch  nunquam 
ant.  raro;  cuncti  aut  magna  pars;  ober  übet« 
baupt  aequo  loco  aut  opportunitate  alqa  data; 
in  furto  aut  (ob.  fogat)  in  latrocinio  aut  (ober 
überb ) alqa  noxia  Clues,  b)  giebt  ber  Sag  mit 
aut  an,  »a«  gefebiebt  ob.  gefebeben  ntüffe,  »emc 
ba«  im  Botbetgebenbcn  Säße  angegebene  nicht 
eintrete,  fo  läßt  fidj  aut  butcb  fonfi,  tvibtigen« 
fall«  übetfeben  audendum  eat  aliquid  uniTeraia 
aut  omnia  aingulia  patienda  I.iv.  c)  fd)ärfei  be- 
ftimmt  witb  nicht  fetten  au«  SKücffictjten  auf  $eut« 
tiebteit  ob.  91acbbtucf  bie  Sejiebnng  be«  ^weiten 
butcb  aat  eingtfübrien  ©liebe«  mittel«  einet  an« 
bern  $artifel,  bab-  aut  cert«  ob.  aaltem  ob.  »e« 
nigßen«,  aut  potiua  ob.  oiclmebt,  aut  etiam  ob. 
auch,  ob.  gar;  ant  — aut  etiam;  aut  vero  ober 


96 


Autariatae  — avariter. 


Wopl  got,  ob.  mopl  (bef.  in  iron.  Frage);  aut  de- 
nique  ob.  fnblirf);  taut  quidcrn  ob.  ficpeT.  rf)  in 
Stagen  ftcpt  aut.  nie  für  an,  fonbcrn  führt  blofs 
eine  Unterabteilung  eine«  unb  bebfelbcn  Fra  = 
gefapeb  ein  voluptas  melioremne  efticit  aut 
laudabiliorem  virurn?  nonnulli  dubitant  de 
mundo,  casune  ait  effectus  aut  necessitate  alqua, 
an  ratione  ac  mente  divina. 

2)  forrefponbietenb  mit  einem  anbetn  aut 
cnttoebet  — ober  aut  vivam  aut  moriar; 
aut  in  omni  aut  in  magna  parte  vitae.  3n®: 
bef.  a)  enthält  ber  eine  bet  beibtn  mit  aut  einge= 
leiteten  Säpe  zugleich  bie  Bebinguug  beb  anbern, 
fo  läfjt  fid)  im  jcutfrfjcn  oft  bet  bie  IBcbingung 
cnthaltenbe  ©ap  burd)  wenn  nicht  oerbinben, 
roäprenb  bob  attbere  aut  unüberfept  bleibt,  aut 
(toenn  nicht)  me  amor  negotii  fallit  aut  nulla 
unquain  res  pubUca  nec  maior  nec  sanctior 
erat  Liv.  b)  in  negatioen  Sähen  leitet  aut  — aut 
bie  Unterabteilungen  beb  negatioen  Begriff«  ein, 
fo  bah  d bem  ©inne  nach  ~ neque  • neque 
ift,  mähtenb  bab  einfache  aut  bloß  ein  negatioeb 
©lieb  weiter  aubführt  u.  fortfe^t  non  mehercule 
unquam  aut  dolorem  aut  misericordiam  aut  >n- 
vidiam  aut  odium  excitare  dicendo  volui;  nemo 
a.  miles  a.  eques  ad  Pompeiom  transient;  eni- 
tar  ne  desideres  a.  industriam  meam  a.  dili- 
gentiam;  bagegen:  neque  sui  colligendi  neque 
•consistendi  aut  ex  essediB  desiliendi  facultatem 
dederunt;  peditatu  se  fore  content um  neque 
fortunam  temptaturum  aut  in  acie  dimicaturum 
(nicht  neque  l.  a.  d.)  c)  *aut  — Tel;  aut  — 
aut  — ve,  vel  — vel  — aut;  *ve  — aut  cf) 
bibw.  folgt  auf  aut  nicht  ein  entfprechenbeb  aut, 
fonbent  anatolutltifch  ein  anbet«  gejtalteter  ©ap, 
ne  aut  verba  traiciamus  aperte,  quo  melius  aut 
cadat  aut  volvatur  oratio  Oie.  or.  §.  829. 
Autäriatac,  ärum,  m.  iHt)rif<he  ®5lferfd)aft. 
Autäriui,  adj.  [Autarii  illtjr.  Söltcrfchaft]  — il- 
Itjrifd)  Prop. 

autem,  bie  fcpwäcbfte  aboerjatioc  R'onjunttion,  lägt 
ben  ©tgenfap  alb  bloffr  Berjcpiebenbeit  crfcheincn, 
aber  1)  gut  SntgegenfieOung  hingegen,  ba  = 
gegen  Oyges  a nullo  videbatur,  ipso  autem 
omnia  videbat;  e principio  oriuntur  omnia,  ip- 
sum  autem  nulla  ex  re  nasci  potest;  cur  non 
de  integro  autem  datum?  nach  et,  que  u.  auch 
ohne  oorhergehenbe  Kopulatiupartifel,  anbeter  = 
feit«  Plaut.  2)  gut  Sr  Weiterung  tt.  Fortführung 
eine«  ©ebanlenb  ferner,  nun,  unb,  bef.  a)  bei 
nachbrücflicher  SBieberbolung  eine«  Aubbrucf«  unb 
näherem  Singehen  auf  benfelben  nunc  quod  agi- 
tur,  agamus.  Agitur  autem,  liberinc  vivamus 
an  mortem  obeomus;  Arsinobn,  Stratum  — fa- 
teris  ab  hostibus  esse  captas.  Quibus  autem 
hoBtibus?  ©o  auch  in  Fragen,  um  einen  eben  ge- 
brauchten Aubbrud  alb  unstatthaft  gu  bezeichnen 
num  quis  testis  Postumum  appellavit?  Testis 
autem?  fage  ich?  Si  inde  cessero,  in  Africam 
transscendes.  Transscendes  autem  dico?  3ut 
Anfnüpfung  einer  erläuternben  fflarenthefe,  irnpri- 
mis  foedera  et  leges  (erant  autem  eae  duode- 
cim  tabulae  et  quaedam  regiae  leges).  b ) bei 
Aufzählungen  gur  ^eroorhebung  beb  legten  Be- 
griff« , unb  oollenbb  ejuot  et  quanti  poetae, 
qui  autem  oratore»  exstiterunt!  c)  beim  Über; 
gang  innerhalb  eine«  u.  bcbfelben  Teil«  ber  Bebe 
cuput  a.  est  quam  plurimum  scribere;  auch  gut 


Sinführung  beb  Unterjape«  in  Schlüffen  aut  hoc 
aut  illud:  non  a.  hoc,  illnd  igitur. 
authepsa,  ae,  f fovtt^iprjc]  ber  ©elbfrtocher,  eine 
ftothmafdjine  Cic.  — fantögriphu»,  adj 
[avrdygaiposj  mit  eigener  £>anb  gefdirieben, 
eigenhänbig. 

Autolycus,  i,  tn.  Sohn  beb  Bierfur , ©toBoater 
beb  Ulijeb,  ein  burch  Sifl  berüchtigter  Stäuber, 
Or.,  meton.  ■=■  ein  lijtiger  Sieb  Plaut. 
AutöuiStia,  ins,  f.  [ Arrouarmj  bie  ©öttin,  welch« 
bie  ohne  menfchlicht*  3utbun  eintretenben  Steig 
niffe  bewirft  Nep.  — f uutöniitiim,  i,  n.  [avro- 
ußTOM J Automat. 

Autämädon,  ontis,  m.  SBagenlenfer  beb  Aehiüt« 
Verg.;  meton.  ein  gejehieft  nnb  fchneO  jahrettber 
SBagenlenfer  Oie. 

Autdnöe,  es,  f töiuttrr  beb  Aftäon.  3>ao.  Aut«* 
uot'lii»,  adj.  heros  — Aftäon  Or. 
autamnilU  etc.  f.  auctumnalis  etc. 
antfimo,  1.  [o-  aio,  wie  negumo  0.  nego]  oorfl.. 
bicht.  u.  fpät)  fagen,  behaupten,  nennen  quem 
insanutn  Chrysippi  portieug  et  grex  Hör.-,  bah. 
meinen  omnes  istas  res;  te  istic  esse, 
au  xi  Baris,  e,  adj.  [auxilium]  gut  $>ilfe  bien; 
lieh,  h'lftnb,  nnterfttpenb  ‘carmen  (o.  einer 
3auberformel),  *dea,  *undae,  alb  t.  t.  gn  ben 
fjilfbtruppen  gehärig,  brr  $ilfbtrupptn 
milites,  cohortes,  equites;  auch  subst.  $>i  I f b - 
truppen;  tfelt.  sing,  ©olbat  unter  ben  itilf« 
trupen;  fstipendia  ©otb.  — auxTliArius,  adj. 
[auxilium]  |tilfe  leiftenb,  $ilfb  = , alb  t.  t. 
milites  £>ilf «truppen ; fpedites  ^ilfbtruppen  ju 
guh;  f cohortes  ber  ^ilfbtruppen. 
tauxtliitor,  öris,  m.  jauxilior]  Reifer.  — an- 
xlllor,  dtp.  1.  (inf.  auxiliarier  Plaut.)  helfen, 
unlerftüpen  alcui;  alcui  alqd;  abjol. 
auxilium,  ii,  n.  (augeol  $ilfe,  Beiftanb.Un; 
lerftüpung  alcui  auxilio  esse;  (fpät)  in  auxi- 
lium,  in  auxilio  alcis  esse;  auxilium  ferre  alcui, 
alcui  contra  alqm;  a.  ferre  (retten)  pecuniae 
Cats.,  alcui  venire  auxilio,  fi11  auxilium  alcis; 
succedentibus  auxilio  succurrere;  alqm  auxilio, 
-fin  auxilium  alcis  mittere;  invare  alqm  auxilio; 
alqd  auxilii  est  in  alqo;  Eomanorum,  elephan- 
torum  welche  geleiftet  würbe  B.  ic.;  pl.  auxilia 
portare  Bociis;  auxilia  deornm  parantur;  tan- 
tum  ab  equitum  suorum  auxiliis  aberant  fie 
halfen  ihtrr  Beiterei  fo  wenig,  ‘auxilia  vocare 
nach  Vilfc  rufen;  tquorum  in  auxilia  mitteban- 
tur;  iibertr.  auxilio  noctis  unter  bem  ©chnpe  ber 
B.,  tempestatis  b.  ftürmifchem  ffietter  begünftigt; 
pl.  ^ilfbmiUel,  Hilfsquellen,  Schup.  ober 
Bettungbmittel  ultima;  inbbef.  alb  nrilct.  t.  t. 
pl.  §ilfbtruppen  magna  equitum  ac  peditum; 
neutris  a.  mittere  neutral  bleiben;  a.  in  mediam 
aciem  conicere;  auch  §ilfbtruppcn  gu  gu|  au- 
xiliis equitatuque  comparato;  magnos  equitatus 
magnaque  a.  exspectabant;  überh-  Streit; 
träft«  infirmis  a.  profioisci;  perfonifig.  p«1* 
fenbe  ©ottpeit  1‘laut. 

AuxTmum,  i,  n.  Stabt  in  $icenum,  j.  Otimo; 
subst.  -mätes,  tum,  m. 

SrArc,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [avarusj  pab  = , ge= 
joinnfücptig,  au«  $abjucpt, 

Avaricum,  i,  n.  ^auptftabt  ber  Bituriges  Cubi, 
j.  Bourgts.  $ao.  -ccnsis,  adj  praemiis  bie  gu 
ABoricum  Deifprocpenen. 

ArärTter,  ade.  favarus]  =»  avare  1)  pabfücplig 
Plaut.  2)  gimg  nach  Sjfen,  pungrig  Plaut. 


ayaritia  — avidua.  97 


irArYUa,  ae,  f.  [avarus]  !jjabjutpt,  (SJcIbgtcr, 
öelbgcig,  Knauferei  a.  6Bt  iniuriosa  appe- 
litio  alienorum:  pl.  omnes  alle  Sitten  o.  $ab= 
iutpt;  übertr.  (£  jsgiet  Plaut.,  gloriae  gtupntgier 
Gurt. 

irirns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  areo]  pab» 
lästig,  gelbgierig.  geigig  homo,  avariores 
magi stratus;  fm.  gen.  pecuniae  suae  parcus, 
publicae  a.;  tüb«P-  gierig,  laudis  nacp  Wupni ; 
’mare  unrrjättlid),  immer  neue  Opfer  oerlangenb, 
fmauus;  »venter  gefräßig;  »terrae  ©rbftpatpt, 
bet  bo?  eble  SDictatl  unbenupt  gurildpält;  *litus 
no  gelbgiertge  Slenftpen  raopnen;  *spes  begeht; 
litpe,  maplofe;  *fraus  be«  Habfiltptigen;  *mibst. 
ßtigpalö,  ftnaufer. 

s-ieho,  3.  roegfüprcn,  »fapren,  -bringen, 
»itpaffen  alqm  c patria,  cqmtes  in  Aegyptum, 
dona  ilomos,  sacra  in  finitünas  urbes,  frumenti 
qnod  potuerunt;  pass,  avohi  ab»,  wcgfaprcn, 
raegreiten  domum  e castris  est  avectus,  avec- 
tus  (sc.  equo)  a suis;  »avecti  (sc.  navibus) 
liostes. 

i-rello,  velli,  vulsi,  vnlsum,  8.  [in/-,  praes.  pass. 
irellier  jt.  avelli  j/or.]  1)  ab»,  lob»,  auörei» 
|en  poma  ex  arboribns;  sibi  avelli  iubet  spi- 
coluni  berauSreifeeu ; »avulsa  membra;  »avulsum 
omeris  caput ; übertr.  morbus  et  aegrotatio, 
‘inac  avelli  inveterata  non  possunt.  2)  ge» 
»sltfarn  trennen,  entfernen,  weg»,  loötei» 
len  alqm  de  complexu,  »complexu  alcis;  avul- 
*u)  a meiB;  »templo  Palladium  enttnenben; 
irellitur  alcui  pretium  Hör. 
ir^na,  ae,  f.  1)  Hafer;  inbbef.  tuilber  6afer; 
•steriles,  »vanae.  2)  »ber  ®alm  be«  Hafer*; 
bw.  »eine  SHopr»,  Hirtenflöte,  im  pl.  bie  gu- 
iaramengefrpte,  bie  Sprinj. 

AteiitTeuni,  i,  «.  $auptftabt  bet  Htiffber  in  bet 
Säpe  o.  9Rurten. 

WenUnus,  i,  m.  fmons)  ob.  -nuni,  i,  n.  einer 
bcr  Hügel  SiotnJ;  *adj.  humus;  iugum;  Diana, 
wil  fte  bort  einen  Icmpel  patte. 

1.  ive«  (hav.),  2.  vcrb.  defcct.  gebtöutplitp  nur 
• «per . ave,  avüto,  tu»'8!«  u.  gwar  als  ©rupfor 
mel  a)  bei  bet  Änfunft,  Heil  bir!  fei  gegrüßt! 
l«ten  lag!  b)  beim  Slbfdjiebe,  lebe  wopl!  auep 
ali  ffltu|  an  lote. 

1 »reo  (hav.) 2.  paflig  u.  ungebulbig 

uaep  et»,  oerlangen,  begierig  fein. 

Avernus  (Aornos,  Vera.)  i,  n.  [aoprot],  oottftän» 
big  Isens  Averni  ob.  lacns  Avcrnus,  ein  ©ee  in 
Hanipanicn  unweit  Sumä,  #.  fo  nteppitiftpen  9lu*-- 
Mufhtngen,  bap  bie  Sögel  iticpt  über  ben  ©ee 
Stegen  lonntcn  (bap.  bcr  Slamc).  HicrpCT  fepte 
btt  Sage  ben  (Eingang  gut  Unterwelt,  ben  Hain 
ber  Hetate,  bie  ©rotte  bet  fumaniftpen  Sibijüa; 
’portus  Averni  bcr  H°fcn  ®-  Sumä.  $an.  1) 
Aremus,  adj.  a)  ben  ©ec  ÜlBcrnmJ  betreffenb 
'locus,  freta-,  *subst.  n.  pl.  bie  Woerniftpe  ©egenb. 
b*  »bie  Unterwelt  betreffenb,  unterirbiftp, 
Inno  — ®roferpina;  loca  u.  bl.  Avema  bie  Unter 
*tlt.  2)  *A vernälls,  e,  adj.  gum  ©ee  Stoernu* 
,'epörig  aquae,  Nymphae. 
t-rerro,  eigtl.  wegfegen,  bap.  (jleitpfam  weg» 
langen,  »fifdpett,  um  (eben  pirct«  an  fitp  bringen 
mensA  pisces  enri  Hör.  sat.  2,  4,  37. 
i-verruneo,  1.  1. 1.  in  ber  9teIigion*fpra<pe,  etwa* 
flöfe*  abwenben,  abwepren  ealamitates,  iram 
Icum,  protligia;  abfol.  dii  averruncent! 
tsrerslo,  öms,  f.  [averto]  ba*  Äbwenben,  nur 
beistibea,  tat.-Pcutfip«  fecpLticörtati.  5.  Rüg. 


ex  aversione  abgewanbt,  rüeflingS  alqm  iu- 
gulare. 

1.  äversor,  öris,  m.  |averto]  ber  Unterfiplager 
pecuniae  publicae  Oie. 

2.  äversor,  dep.  1.  1)  fitp  aui  Unwillen,  Sieratp 
tun^,  ©tpam  abwenben,  fitp  Weg»,  aut  bie 
Sette  wenben  haerere  homo,  aversari,  rubere; 
filium  Bon  tc.  2)  tp.  fitp  B.  jmbm.  ob.  etrn.  weg» 
wenben,  imb.  ob.  etrn.  Berftpmdpcn,  weg»,  gu» 
rüdweifen  principes  Syracusanorum,  alqm  ut 
parricidam  liberum,  preces,  »afüictum  amicum, 
»petentes,  »rogantem , »honorem,  »scclus,  ffa- 
cinus,  fadulationem,  fnt.  inf.;  in  ftpwätpeter 
Sebeutung  Bon  fitp  abwepren  +neptem  ne- 
potemque. 

Aversus.  adj.  [averto]  1)  mit  bent  ©efttpte,  m.  ber 
Sorberfeite  abgewanbt,  abgeleprt,bcnSRütfen 
guteprenb,  röctwärtb,  pinten  vulnerare  alqm 
a.;  caedebantur  a.;  aversos  boves  in  speluncam 
traxit;  ad  versus  et  a.  (b.  Bom  u.  pinten);  subst. 
-sa,  örum,  n ber  entgegengefepte  Jeit  in- 
sulae  Liv.  2)  tp.  abgeneigt,  feinblitb  a 
Musis,  a vero;  aversissimo  animo  esse  ab  alqo; 
*m.  dat.  lucro,  mercaturis;  aversia  auribus  ani- 
misque  quosdam  cognovit;  (Tae.)  quos  aversos 
animis  cognoverat;  »mens,  »voluntas,  »amici 
erfaltenbc. 

ä-verto  [ältere  gorm  avorto],  3,  l)pinweg»,  ab», 
jortwenben,  »brepen,  »lenfett  alqd  oboculis; 
iter  ab  Arari,  ab  Helvctiis  fitp  wegwenben; 
sese  eo  itinere  einen  anbem  SBeg  cinftplagen; 
*se  ex  oculis;  alqm  ab  itinere;  ab  alqo  om- 
nium  in  se  ocnlos;  ab  hominibus  ad  deos  pre- 
ces; *m.  hcc.  Libyens  oras  regnum  Italiae  gu 
ben  S.  itüften;  »equus  fontes  avertitur  Ber- 
ftpmäpt  jc.;  regem  wegtreiben  Plaut.-,  »regem 
ItaliA,  »reginam  instantem;  puppim  umwettben 
Ncp.-,  Humen  ableitcn;  hic  casus  vaginam  Ber» 
ftpob;  falces  laqueis  buttp  ©tplingen  B.  bcr  Stauer 
wegwenben,  auffangen;  *intrans.  prora;  hostem 
(in  fugam)  in  bie  glutpt  iagen.  barbaros  a 
portis  castrorum  fortjagen,  gurüdtreiben;  primo 
impetu  hostem;  hommes  inermes  armiB.  ipi erti . 
Hannibalcm  in  Hispaniam  bafflr  jlimmen,  bap 
$.  natp  Spanien  geftpidt  werbe.  2)  tp.  a)  ent» 
wenben,  unterftplagen  praedam, hereditatem, 
pecuniam  publicam,  Stipendium,  omnem  do- 
mum, »quattuor  tauros  a stabulis.  6)  jmbb. 
Seigung,  ©ebanten,  ©efmnung  B.  etrn.  abgiepen, 
abwenben,  abbtinaen,  alcis  animum,  mentem 
ab  alqa  re,  alqm  ab  incepto,  a spe,  ab  ami- 
citia  alcis,  ab  alqo,  animum  alcis  a se;  milites 
aversi  a proelio;  aversus  a proposito.  c)  ab» 
Weprcn,  abpalten,  entfernen  pestem  ab 
alqo;  »f  pestem  terris;  »incendia  Teucris;  »ferro 
dolorem-,  »talem  casum;  quod  omen  dii  aver- 
tant;  causam  in  alqm  ftpieben  auf  ic. 

Srta,  ae,  f.  |avus]  ©ropmutter. 

Svlarlum,  ii,  «.  [avis]  n)  9(uf entpaltlort  ber 
Sögel  im  SBalbc  Verg.  b)  Sogclpauö. 

ävüde,  adr.  m.  comp.  u.  sup.  [avidus]  begierig, 
mit  ®cgierbe;  non  a.  pransus  natp  mdfjigem 
griipftüd  Hör. 

Avldttas,  ätis,  f.  [avidus]  ungebutbigeö  Ser» 
langen,  ©ier,  ©uept  cibi,  pecuniae,  gloriae, 
sermonis,  legendi,  gnöbef.  =■  avaritia  H°ü» 

Juept,  ©elbgi  er;  t®tobcrung4futpt  tui  animi. 

ävtduH.  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  aveo]  1)  un  = 
gebulbig  etrn.  oerlangenb,  gierig,  geigenb 

7 


98 


Aviones  — Bacchus. 


nach,  begierig  divitiarum,  bolli  gerendi,  glo- 
riae,  laudis,  novarum  rcrum,  »futuri  narf)  ber 
gutunft  (jo  bafi  man  bas  ©ute  bet  ©egenmatt  nicht 
genießt) ; »cursus,  »videndi , *m.  inf.\  in  direji- 
tiones  in. ums  raubf üdjtig ; in  novas  res  ingenni 
JÄv.  j fin  ornne  fas  nefasque;  [Ter.)  aliquantum 
aviclior  ad  rem  (auf  ©ermeßrung  (eine«  Ser 
mögend);  (Liv.)  ingenii  avidi  ad  pugnam.  2) 
ittäbef.  a)  übcrl).  nach  ©ettuß  begierig,  utter  = 
fättlid)  ;i u res , libidines,  * convivn,  *mare, 
*igni»,  * flnmmav.  b)  ^abfüdjtig,  gelbgietig 
Plaut. ; »manus  (pl.)  heredis;  fservorum  manus 
[pl.)  subitis  ftredten  [ich  bei  plöhlitßcm  ©eroinn 
gierig  aub;  »spiritua  Habgier  c)  tarnpf begierig 
»Vulcanus,  flegiones.  d ) ßerrfthfüthtig  in- 
genium  Sali.  Jug.  25,  8.  e)  nach  ®ß*e,  ©ußm 
begierig  nec  Agricola  unquam  per  alios  gesta 
a.  intereepit  Tac. 

Aviones,  um,  m.  Solf  in  SRorbbcutfcßlanb  Tac. 

ävis,  is,  f.  1)  ©ogel.  2)  meil  ©Jabtjcithcn  ßaupt= 
fachlich  aus  bem  ging  jc.  bet  ©ögcl  genommen 
mürben,  äSaßrjetchcu,  Sotbebeutung  a.  se- 
cundis  (Zat’.),  »bonis  jur  glütflichett  Stunbe ; 
»avi  mala,  * adversä ; »smistris  a. 

avitus,  adj.  [avusj  B ©roßuatcr  ob.  B.  bet  ®roß= 
mutter  ob.  d.  beit  ©orfahrcu  überh.  überfommen, 
gro&oätcrtid),  = müttcrli(ß,  angcetbt,  --ge  = 
jtammt,  ®ib  = , Stamm:,  jum.  aud)  uralt 
bona,  regnum,  malum  (Erbübel ; fager;  *cellae 
rnoritt  bet  o.  ©roßsater  aufgcfüHte,  alte  Sein  tag; 
*Troia  großmütterlich- 

üvlns,  adj.  [a-via]  t)  Bon  bem  ©Scge  ablie  = 
geitb,  einjnm,  abgelegen  »virgulta;  *mon- 
tes,  itinera  Scitenmärjcße;  *subst.  n.  pl.  abge: 
legetter  Ort,  ©SilbniS.  2)  b.  ©erfonen  fieh 
Born  (rechten)  ©Scge  oerirrenb. 


ävöcämentuin,  i,  n.  favoco]  mnä  B.  ber  Iraner 
abtufi,  gerftrcuungSmittel,  Iroft  Plin.  ep. 
ävbratin,  önis,  f.  Tavoco]  bat)  Slbrufen,  Mb: 
lenten,  a cogitanda  molestia  b.  bem  ©ebanltn 
an  jc.  Oie.;  f pl.  erheiternbe  gftftrcuungen. 
ä-vöco,  1.  1)  abberufen,  rcegtufen  partem 
exercitus  ad  bellum;  pubem  Albanam  in  arcem. 
2)  jrnb.  B.  etro.,  ber  Scjißäftigung  mit  etm.,  ber 
Neigung  *u  etm.  ab&ieben,  abbringen,  B.  etm 
fern  holten  alqm  a societate,  a proeliis,  a 
rebus  gerendis;  philoaophiam  a rebus  occultis 
2)  ftp.  jerftreucn,  erheitern  (butch  ©rbeit  ob. 
©ergniigen)  onimum. 

A-vülo,  1.  roeg=,  baoonfliegen  CI,  Suet-,  tp 
baooneilen  hinc  (auch  #■  Stcrbenben,  o.  hinnen 
eilen,  ftheiben);  citatis  equis  Romam. 

Avon«,  ae,  in.  Stuß  in  ©ritannien,  j.  Avon,  Tac 
avnncüliis,  i,  m.  [dem.  B.  avus]  1)  Obe  im  «- 
©ruber  ber  ©lütter.  £iero.  a.  magnus  (maior' 
©ruber  ber ©roßmntter,  ©toßoheim.  2)  Urgroß 
oheim  Tac.  — 8vns,  i,  m.  1)  ©roßoater.  2: 
= proavus  UrgroßBater.  3)*©orfaßr  überh  ; 
•aetas  parentura  peior  avia  = avorum  aetate 
Axönus,  adj.  [n£t»os]  »uugaftlid)  Pontuu,  frühe 
ter  9fame  bee  PontuB  Euxinus;  anbere  Swcm  Axi- 
nus  [ajeivos]  Cic. 
nxicia,  ae,  f.  eine  Sdjere  Plaut. 
nxilla,  ae,  f.  ©cßfclßößle. 
axis,  is,  m.  1)  ©d)fe  am  ©Sagen;  baß.  »©Sagen 
[ningl.  u.  pl.)  2)  bie  ©Seltadßfe.  SjierB.  a)  *tber 
©ol,  inäbef.  Slorbpol.  b)  »bet  Fimmel  überb. 
nudo  sub  aetberis  axe.  c ) *$immel3gegenb, 
boreus  ber  Slorben,  hesperius  ber  SSeften.  3)  (auch 
assis)  liele,  ©rett,  Sohl*.  (Sigennamc 
Axhis,  ii,  m.  1)  Slnfl  in  Siacebonien.  2)  röm 
Axöna,  ae,  f.  giuß  im  belg.  ©atlicn,  j.  Aitne. 


13 

bahne,  interj.  [ßaßai]  [Com.  u.  jpät)  ©uSruf  ber 
©ermunberung  ob.  Srcubc,  ©ob  taufenb!  ei! 

Bäbyio,  önis,  «i.  [Babylon)  (Com)  ber  ©abp  = 
Ionier  = ein  9)1  mm  o.  orientalijehem  SReicßtum 
u.  fiujub,  ein  91abob.  — Babylon,  önis,  f. 
,'pnuptfinbt  ©abt)loniene  am  Supßrai.  lao.  1) 
Habvlonm,  ae,  f.  baä  fianb  ©abulonien,  auch 
bie  Stabt  ©abplott.  2)  (Plaut.)  BahylönTcus, 
ob.  -lensis , e,  ob.  *f-ins,  adj.-,  »Babylonii  nu- 
raeri  djalbäijdje  u.  aftrologifdje  iRedjnung  = ©Sei«: 
fagung  aub  ben  ©eftiritcu;  subst.  iSabylonii,  nt. 
’liabylouia,  f.  bie  Sabtilonierin. 

bfica  (beffer  a(4  bacca),  ao,  f.  1)  ©eere,  jebe 
Keine  beerenförmige  Sntdjt,  bcf.  häufig  b.  olivae 
u.  bl.  b.  bie  Dlioe.  2)  überh-  lebe  ritube  ©aum= 
frueßt , pl.  arborum.  8)  *©erle.  ®ao.  bicAtus 
(bace.),  adj.  mit©erlcn  Berfcßcn,  gefißmütft, 
©crlctt:  monile  Verg. 

baerär  (bacch.)  äris,  n.  [ßdxxcqjif]  fcltifcßcr  ©at-- 
brian. 

Baecha,  ae,  f.  ©aeeßantin,  ©cglciterin  beä 
©aeeßuö,  Baccbis  initiare  alqm  in  bie  ©aeeßuä: 
feiet  Liv. 

fbncchäbundns,  adj.  fbacehor]  fieß  baeeßanti: 
feßet  ©egeifternng  ßingebenb. 

Bacchänül,  alis,  tt.  [Bacchus]  t)  bem  ©accßuS 
gemeißter  Ort.  2)  gern,  im  pl.  -ülia,  iiun  ob. 


örum,  SaccßuöfeB,  ©acißuSfeier;  omnia  B. 

I Stätten  ber  ©.)  Itomae,  per  totam  Itaiiam 
dimere.  — HiicehanÄlis,  c,  iul).  [Bacchus]  (fpät 
baccßanalifcß,  be«  ©actßuS,  chorus. 

bttcrhfttlo,  önis,  f.  fbacehor]  baö  bactßantifche 
Stßmärmen  u.  Särmen. 

»BuccheTus,  ob.  *-ch6us,  »-chlus,  adj. , and) 
•BncebTctis  bactßiftß. 

»BacchiSdae,  ürum,  m.  bie  91atßtontmen  be4 
ßerallibcn  ©acd)i4,  eine  alte  mächtige  Somilie  ju 
Äorintß.  — »Baccbis,  Ydis,  f.  = Baccba;  auch 
rociblicßer  Slame  Plaut. 

bacchor,  dtp.  1.  t)  ba*  ©actßuöfeß  begehen, 
feiern  Baecha  baccbana  Plaut.-,  baß.  *fBac- 
ebnntes  = Bacchae.  2)  meton.  nach  ®tt  ber  ©ac 
(ßantinnen  fdjroärmen,  toben,  rafen  quibus 
gaudiis  cxsultabis?  quanta  in  voluptate  bac 
chaberis?  in  caedo;  »per  urbem  tobenb  rennen; 
tp.  »ventus  mütet;  * bacchata  iugis  Naxos  auf 
beffen  ©ergen  bas  ©accßuSfcji  gehalten  mirb; 
inibef.  B.  leibcnfcßaftlidjcu  feurigen  ©ebner  furerc 
apud  sanos  et  quasi  intor  sobrios  b.  vinolentus 
videtur;  »euoe  Gitoe  rufen. 

Bacchus,  i,  bi.  1)  ©ott  be4  Seines,  Soßn  bei 
3cuS  u.  ber  Semele.  2)  *tp.  a)  ©accßujmf. 
b)  SBeinftod.  c)  ©Sein. 


Bacenis  — barbatus. 


99 


Bacönls,  is,  f walbige  ®ebirg«gegenb  in  ®erma= 
nint,  oielleicpt  bet  .fjarj. 

bSrülnm,  i,  n.  [dem.  B.  baculum]  Stäbdjen, 
Stödipen,  inäbef.  be«fiittorä  ftatt  bet  fasces. 
ßactra,  örum,  ».  fytnptftabt  btr  ©öftrer,  j.  50  a 1 1 
(Mrt.  ZaB.  1)  Bactriinns,  adj.  regio  (terra) 
ba«  Sknb  brr  Saftrer,  jWifcpen  brm  ©aropamifu« 
u.  Ojru«;  auep  «uA«(.  sing.  u.  pl.,  Curt.  2)  Bac- 
trius,  adj. , Or.  3)  Baetrus,  i,  m.  Stuß  bei 
©aftta  Curt. 

bieülum,  i,  n.  u.  fpätere  Siebenform  -um,  i,  m. 
Stod  pastor  baculo  inniius;  Bumrna  papaveruin 
capita  baculo  decutere;  augur  manu  b.  sine 
nodo  aduncum  tenens. 

bädisso,  1.  [ßaii[o>]  iepreiten , gepen  Plaut. 
Kaduhennae  liicns  ein  SBalb  int  üattbc  bet  gri t- 
jen  Tat. 

Harbins,  Slamc  einet  plebejtftpen  ®en«,  C.  B. 
Sulca,  ©ofUtTtbutt  111  B.  Spr.,  n.  3ugurtfja  be-- 
fioepen.  — Adj.  bäbifd),  lei  IAv. 
llaccüla,  ae,  f Stabt  in  Hispan.  Baetica,  j. 
©aqlen. 

Bactis,  is,  m.  ging  im  [üblitpen  Spanien,  j. 
bluabalquioir.  San.  a)  BaetTeu«,  adj.  pro- 
rincia  u.  subst.  llaetlca,  ae,  f.  bie  ©tooinj 
©ötiea,  j.  Vlnbalufien  u.  ein  teil  B.  ©raitaba; 
»u ixt.  Bnetlci,  örum.  b)  Bnetüriu,  ao,  f.  bet 
norbroeftliipe  Zeit  B.  Hispan.  Baetica  jwifepen 
bent  ©äti«  u.  Vlna«. 

Bagandae,  ärum,  m.  ba«  SanbBoIt  in  ©allien, 
ba«  fiep  unter  Sailer  Ziioclctian  empörte. 
Bagrida,  ae,  m.  ging  im  Sebiet  b.  finrtpago. 
BöUe,  ärum,  f.  Stabt  an  bet  ©uept  non  Neapel, 
berühmt  burd)  bie  ©eije  bet  Viatur,  (eine  tnatmen 
©über  u.  als  üppiger  Sommeraufentpalt  bet  SRö= 
met;  »aquae;  meton.  icber  ©abeort.  ®an.  Ba- 
iänus,  (ulj.  negotia;  ’murei  au«  bem  ©teer 
buien  o.  ©ajä. 

Iiilälo,  1.  eine  Saft  tragen  aarcinas;  abfot. 

Plaut.  — bilülus,  t,  m.  Sajtträger. 
bälaena,  ae,  f.  [qpaiairal  SBalfifdj. 
bälänus,  i,  f.  [0odavo;]  1)  bie  ©epennuf),  au« 
beten  fietn  ein  Öl  gepregt  toatb.  2)  ©lecreitpel, 
nn  Sdjaltier  Plaut. 

bälilro,  önis,  in.  Spa&madjer,  ©offcnrei  jset; 
auch  al«  ©einame  eine«  Servilins  Hör. 
hiiatus,  üb,  m.  [balo]  ba«  ©löten  bet  Scpafe. 

1.  Baibus  f.  Cornelius  G). 
i.  Bulbus,  adj.  ftammelttb  (al«  bauernbe  ©igen= 
iipaft)  homo,  *senectus,  *rerba.  $aq.  bnlbütlo, 
4.  1)  intrant.  fiammeln,  tlaff.  nur  tp.  übet  ettn. 
bammeln,  lallen,  unllat  teben  desinant 
balbutire  Oie.,  de  alqa  re.  2)  Irans,  petftams 
mein,  Perioden;  tp.  Stoicus  perpauca  balbu- 
tiens  bent  c«  nur  jumeilcn  an  ftlarpeit  gebridjt. 
lUIUris  (Bale.),  e,  adj.  balcarifd)  a)  insulae 
bie  bat.  3n(elit  im  Slittelmcere  (Maioreu  u.  Mi- 
aorca),  and)  terra,  b)  ju  ben  bal.  Unfein  ge= 
öörig,  funditor  au«  ben  bal.  3nfeltt;  subst.  -Sr es, 
ium,  nt.  bie  Sinroopncr  bet  bal.  3nicln  ®ao. 
‘Balisrtens,  adj.  — Baliaris,  autp  ©einame 
bei  Q.  Caecil.  Metellus  a(«  ©efteger«  bet  ©aliaten. 
billneae,  bälTnentn  f.  baineue,  balneum. 
Mliülns  [adj.  dem.  b.  ßaitos]  gefledt,  ftpedig 
Plaut. 

bilista  f.  bullista. 

Kail  io.  önis,  m.  ein  Supptet  im  ©feubolu«  bc« 
Slautü«,  bap.  ein  nitptömütbigct  SJtenfd)  Cie. 
PM.  2 § 15. 


ballista  (bftl.l,  ae,  f.  [ßnUm]  1)  fflutfmaicpine, 
womit  im  Stiege  Steine  u.  bgl.  gefepleubett  »ur= 
ben.  2)  bap  mit  bet  SBittfmaftpinc  gejcplenbette 
©efepofc,  baö  SButfgei(po6  Plaut. 
ballistariuin , i,  n.  = bullista  1)  Plaut. 
balneum,  i,  n.  (jfgj.  aus  bullncum),  balnea  ob. 
bSlinea,  örum,  n.,  gern,  aber  (b.  öffentlitpen  ob. 
gtö|etcn  ©riBatbäbern  als  au«  ntepreten  gimmetn 
beftepenb)  halneae  ob.  hulTneae,  ärum,  f.  [(iorla- 
»eio»]  ©abepau«,  Sabeanjlatt,  Sab,  publi- 
cae;  fbalneum  aud)  bie  ©abemanne  mit  bem 
©abetnaffer  praefervidum;  balneo  inferri. 

* balneärins,  adj.  [balneum]  junt  ©abc  gepö  = 
rig,  für  bei  ben  Säbcrn  fid)  aufpaltenb;  subst. 
baluenria,  örum,  n.  ©äbet,  ©abejimmet  Cic. 
balneütor,  öris,  m.  [balneum]  ©abemeiftet. 
balnöolae,  ärum,  f.  dem.  o.  balneum. 
bilo,  1)  blöfen;  ‘balantes  = Sdjafe. 
balsümam,  i,  n.  Ißdlaorpo»]  1)  ©al(am.  2)Sal= 
fambaum. 

bnlteus,  i,  m.  (eit.  -um,  i,  ri  SBeptgcpent. 
bälax,  ücis,  f.  (fpan.  3Bott)  ©olbjanb,  [taub 
Just. 

Bambilio,  önis,  m.  bet  Stammler,  ©einame 
be«  3R.  gulotu«,  ©ater«  bet  guloia. 

Bandüala,  ae,  f.  Cucllc  auf  bem  Sabinum  bc« 
$otaj. 

Bantia,  ae,  f.  Stabt  in  Äputicn;  bao.  -tinus, 
adj.,  Hör. 

fbaptistöriam,  ii,  n.  [ßastutngttov]  fflabe  = 
baff  in. 

Barace  f.  Barce  3). 

bärätlirmn,  i,  n.  [Ödpafrpoe]  Slbgtunb  *imo 
baratbri  gurgite;  *donare  alqd  barathxo  =»  Bet; 
menben,  (ipftjb-  ’macelli  o.  einem  geftä&igen 
enfepen. 

Iiarba,  ae,  f.  Satt  an  ©lenfepeit  u.  Zieren. 
barbSrc, adj.  [barbarus  1 1)  nuSlänbiftp,  ftemb, 
b.  vertere  =»  Latine  (in  bem  TOunbe  eine«  fflriedjen ) 
Plaut.  2)  top,  ungebilbet,  unmanietlicp 
loqui  — barbfirla,  ae,  f.  u.  (meift  poct.  u.  (pött 
-les,  iei,  f.  [barbamsj  1)  ba«  ?tu«lanb  im  Ögf. 
0.  ©tietpcnlanb  u.  SRom,  bie  gtembe;  barbariae 
duello  Hör.  2)  tp  a ) geiftige  Sopeit,  Uttmij: 
fenpeit,  Slangel  an  ©ilbung  haec  turba  et 
b.  forensis ; *barbaries  grandis ; aliqua  barbaries 
domestica  (batbarifepet  Kudbiutt).  6)  moralifepe 
ffiilbpeit,  iRobeit,  ©arbarei.  — barbürtcus, 
adj.  fpap^arpixos]  au«länbi((p,  fremb,  n itp t 
römijtp,  ui(6t  gricipifd);  lei  rörnijd)  Haut.-, 
in«bei.  *pptpgif(b;  tgermauifdj;  subst.  n.  sing. 
ba«  VI  u « I a n b Eutr.  — barbarus,  adj-  m comp, 
fßdgßafo sj  1)  auälönbiftp,  ftemb,  bef.  subst. 
-ns,  i,  (gen.  pl.  autp  ‘barbarum,  m.)  gtembet, 
9lu«lnnbet  im  ®gf.  bet  ®rie<pen  ob.  ©ömer; 
in  barbaruin  (Tac.)  aboetbial  =•  naep  Vitt  ber 
8lu«tänber;  inbbef  ‘pptogifcp,  perfiftp  Nep., 
Curt.-,  ootjugbmeifc  b.  Äönig  bet  ©ctfet  u.  o. 
einem  popen  perf.  ©camten  Nep.  2)  meton.  a) 
geiftig  top,  ungebilbet,  ungefdpliffen  inhu- 
manus  ac  b.;  *non  sunt  illa  (scripta)  suo  bar- 
bariora  loco,  b)  motalifrf)  top,  toilb,  patt 
homines  feri  ac  b.;  immauis  ac  b.  consuetudo 
hominum  immolandorum;  *barbariora  sacra, 
barbätülus  [adj.  dem.  0.  barbatus]  ein  wenig 
bärtig,  mildjbärtig,  mit  einem  Stupbärttpen. 
— barbatus,  adj.  [barba]  bärtig,  bene  mit 
langem ©art;  bap.  *jut  ©cjritpnung  be«9Jlannc«; 
alter«;  pl.  o.  byi  Stömern  in  bet  alten  ärit, 

. 1.G6058B»* 


100 


barbitos  — bellator. 


cbe  e«  Sitte  warb,  ben  Satt  ju  feeren  unua 
aliquis  ex  b.  illis;  ’o.  lieren,  d.  bet  Sod. 
♦barbito«  (jebod)  nur  im  nom. , acc.  u.  roc.),  m. 
u.  f.  t^öeßiroe]  eine  Wrt  Saute;  tp.  ba«  auf  ber 
Saute  gefpielte  Sieb, 
burbüla,  ao,  f.  dem.  U.  barba. 

Barcaei,  örum,  m.  Sewopner  bet  ©egettb  um 
Barce  in  Sprenaila. 

ßarcäni,  örum,  m.  ©renjnacpbaren  bet  hprfanier. 
Barras,  a«,  tu.  Stammoater  einer  berüpmtcn  ga- 
milie  in  Karthago;  bau.  Bareinus,  adj.\  subst. 
Barcini,  örum,  bie  barcinifdje  gamilie. 

Barre,  es,  f.  1)  flmme  be«  Spcpäu«.  8)  Stabt 
in  (fprenaita. 

Barduel  (Vard.),  örum,  m.  Soll  in  3ßt)ricn. 
barditus  f.  barritua. 

burdus,  adj.  langfam  im  Begreifen,  ftumpffin- 
nig,  bumm. 

Barette,  es  Stabt  in  'Dicbieu. 
ßargüail,  örum,  in.  üiiMfcrfrf)af t in  Spanien. 
Bargfliae,  ärum,  f.  Stabt  in  Rarien  lau.  a) 
Bargyletae.  örum,  m.  b)  -IletTcns,  ndj. 
b&rls,  Mia,  / Meine«  ägpptifcpe«  fRu- 

berfepiff  Prop. 
baritus  j.  bamtus. 

Barium,  ii,  n.  fjafenplap  in  Stpulien,  j.  Sari, 
bäro,  önia,  m.  ein  einfältiger  SRenftp,  ®in= 
fa(l«pinfel,  liSIpet. 

barritus  (nitptbardit.,  barit.),  us,  in.  Sepia ept  ruf, 
ber  Setmanen  Tac.  Germ.  3. 

1.  burrus,  i,  m.  finbifepe«  SÜortJ  glefant  Hör. 
8.  Barrus  (Bär.),  i,  m.  1)  etn  gefnflüupttger 
Stupcr  Hör.  2)  ein  jäpiorniger  u.  fcpmäpfüeptigei 
Dienfcp,  pl  biffige  HJlenfdjon  »ie  Barru«  Hör. 
‘häsl&tlo,  önia,  f.  [basiol  ba«  Rüffen,  bet  Stufe. 
bisllTce,  adv.  [basilicusj  töniglid),  fürftlicp, 
präeptig,  perrlicp  Plaut.  — bäsllTcns  [fia- 
ffUtsoe]  l)  adj.  föniglicp,  fürftlicp,  prätptig 
victua,  facinora,  edictionea  Plaut.  2)  subst. 
a)  -cus,  i,  m.  sc.  iartus  =■  iactus  Venereus, 
j.  2.  Venus  2)  c).  b)  -ra,  ae,  f.  ßamlix/j  sc. 
oluiu  ob.  arod|  öffentliches  Sracptgebäubc  am 
SRarlt  in  !Hom  u.  anberen  Stabten  mit  galten 
ju  @eritpt«fipungen  u.  ©eftpäften  ber  Staufleute. 
c)  -cum,  i,  »i.  prätfetige i Rleib  Plaut. 
*bäslo,  1.  lüften  alqm ; multa  baaia  geben, 
bäsis,  eoa,  f.  fpda«j]  gufegeftell,  Sofenntent, 
Siebeftal,  ©otfel  statune,  sepnlcri;  ©runb= 
mauer;  ©runblinic. 

*bäslum,  ii,  n.  Rufe. 

Bassänla,  ae,  f.  Stabt  in  3Hpriett.  2>aU.  subst. 
-itae,  ärum,  m. 

‘Bnssarcüs,  ei,  in.  [Baaaagtvs  D.  ßaaaäga,  ber 
gutp«,  mit  beffen  ged  bie  Sacdjantinnen  fiel;  be= 
tteibeten]  Seiname  bei  Sactpu«.  lau  *-rtcus, 
adj.  bacdjantifd).  — Biiskiis,  i,  m.  f.  Aufidius, 
l'acsius , Saloius. 

Bastarnae,  ärum,  tu.  germanifepe  Söllerftpaft  in 
©alijien  unb  öftlitp  bauon. 
bat,  ein  jum  Sluäbrud  be«  Spotte«  gebilbeter  Ion 
Plaut. 

BätA\i?  örum,  rn.  eine  utfprüitglitp  teltifcpe  Söller- 
ftpaft  tu  .tyotlanb  jwifepen  bciti  nötblirftften  VIrme 
be«  tHtjcin«  u.  ber  Staa«  auf  ber  Batavorum 
insula. 

üäthyllua,  i,  m.  1)  ein  0.  Slnalteon  geliebter 
Shtabe  Hör.  2)  ein  grcigelaffencr  be«  SKäcena«, 
bet  mit  feinem  Beitgenoffen  u.  Siioalen  3ßt)labr« 
bie  $antomimil  ju  Siont  einfüprte  2oc. 


bitllluni,  i,  n.  (vatillum)  prunae  Ropletiftpau- 
fei  Hör. 

battuo  (bat.),  ui,  3.  ftplagen,  Mopfen  (frans. 
battre)  ob  alcui  Plaut.-,  baf).  0.  getptflbuugen, 
firf)  ftplagen  rudibus  cum  alqo,  pngnatoriis 


armis  Suet. 

Battus,  i,  m.  1)  ein  3Siuper  au«  Ipera,  fflrünber 
U.  ßprenc  in  Sibpen.  lau.  ‘Battlidea,  ae,  m 
«=  ber  licpter  Äaütmacpu«,  ein  Sprenäer.  2)  ein 
$irt  be«  'Jiclcu«. 

Bätülum,  i,  n.  Stabt  in  Kompanien. 

bätuo  f.  battuo. 

Bauds,  Mis,  f.  f.  Philemo  2). 

Knüll,  örum,  in.  Ort  in  Kampanien. 

BSrlus,  ii.  rn.  ein  fdjlctfjter  liepter  Verg. 

baxra,  ae,  f.  eine  Wrt  tcidjter  Sanbalen  Plaut. 

bdellium,  ii,  n.  [pdrliio»]  eigtl.  bie  SBeinpalme. 
bann  ipr  tooplriedjenbe«  ®arj,  bap.  al«  Stfemeitpel 
mort  tu  b.  Plaut. 

beite,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [beatns]  glüdlicp, 
glftafelig.  — beätltas,  ätis,  f.  u.  hestltüd», 
Inis,  f.  |ueatus]  (beibe  ffißrtcr  0.  die.  n.  d.  t 
§.  96  neu  gebilbet,  fonft  aber  nicht  o.  ipm  gebrautpti 
©lüdfeligteit. 

beätus,  adj.  m.  ernnp.  u.  sup.  [beo]  l)  begliidt, 
in  glüdlidpem  Buftanbe  befinblicp,  glüttfelig, 
glücflitp,  ber,  roelcper  fitp  glfitflih  fühlt  u Su 
frieben  ifl , a)  o Sßcrfonen  tideamu«,  qui  dicendi 
sint  beati:  equidem  hos  existimo,  qui  aint  in 
bonia,  nec  potest.  quiaquam  alias  b.  esse,  alias 
miaer;  *b.  Ule,  qui  procul  negotiia  Hör.  epod 
2.  subst.  ex  beato  miaer;  Scaevolanim  et  ce- 
terorum  b.  otio;  *Phraatem  numero  beatorum 
eximit  virtua;  in«bef.  weil  bie  ©Otter  ben  Seben 
ben  lein  ganj  oolllommene«  ©lflrf  gewähren,  piefeen 
oorjugbweife  bie  Serftorbcnen  beati  (wie  bei  ben 
©rietpen  päsagts),  bie  Seligen,  in  beatorum 
inauiia;  *«edes  SBopnungen  ber  Seligen,  ft)  u. 
lebtofen  ©egenftänben  u.  B“ftänbctt , bie  an  fidp 
gliidlitp  finb  u.  autp  begtüden  b.  res  publicae; 
b.  civitaa  et  libera;  vita,  mora;  vita  beatiaaima; 


atatuB  rei  publicae  fortunatior  beatiorque ; -fbea- 
tiaaimua  eventua;  *rua;  ‘nihil  eat  ab  omni  parte 
b.;  subst.  n.  beatum  (in  ppilofopp.  Spratpe)  in 
qua  (virtute)  ait  ipsum  etiam  b.;  ex  bonia, 
quae  aola  honesta  sunt,  efÜciendum  eat  b.  2) 
weil,  wer  äufeetlidp  glüdlicp  ip,  ebenbe«palb  fcboit 
bet  grofeen  Illenge  autp  glüdlup  fepeint  a)  o.  Ser 
fonen  rcitp  qui  ae  locupletea,  honoratoa,  b. 
putant;  mulier  b.  ac  nobilis;  homo  non  beati« - 
sirnua;  *uxor;  *aorte  beatior;  *subst.  beati,  örum, 
tu.  bie  fReicben.  ft)  u.  ©aepen  reidp,  gefegnet, 
civitas  opuientissima  et  beatiaaima,  *gazar 
Arabum,  *regna;  *Roma;  *arva;  ‘perrlicp, 
prä^tifl  commoda,  munera.  lau.  c)  tp. 
t reidp  begabt,  frutptbar  ingenii  beatiaaima 
ubertas 

Bebrfcin»,  <«(/.  jur  Sanbftpaf t Sebrpcien  tbem 
fpätern  Sitppnien)  gepörig,  bebrpcifcp  Verg. 
boccus,  i,  m.  (galliftpe«  ffiort,  fxj.  ftec.)  S cp n a 
bei  Suet. 

BrdriKcnm,  i,  n.  Stäbtcpen  im  nörblicpcn  3talien 
lau.  -ccusls,  adj. , 2’nc. 

Belgae,  ärum,  in.  bic  Belgier,  Soll  im  nörb 
tiepen  ©aßien.  lau.  1)  Belglcus.  adj.  2)  Bel- 
glum,  ii,  n.  f.  1)  tiallia  unter  Cfalli. 
belläria,  örum,  ti.  fbellua]  (Com.  u.  fpät)  3>ef- 
fert  (grüßte,  SWfje,  Sadwcrt,  fflfec  ©eine), 
bellätor,  öria,  m.  [bollo]  l)  Krieget.  2)  adj. 


bellatorius  — bene. 


101 


Iriegerijth,  ftrcitbar,  mutig  *deua  bet  Krieg«» 
gott:  *fequu8.  ®aP.  o)  bellatorius,  adj.  (feit, 
u.  fpdt)  jum  Kriege  gehörig;  atilua  freiten 
ber,  colonijdjrt  Plin.  ep.  b)  bc  Hat  rix . icia,  f. 
al«  adj.  triegerifch,  ftrcitbar  *diva  (SOlinetBa), 
'Roma,  'belua  (bet  Elefant),  iracondia  Cic. 
bellätälua,  adj  dem.  d.  bellua  Plaut.  — bellf, 
ade.  m.  sup.  [bellua]  hübfd),  fein,  artig,  föf  = 
lieb  ecribere,  bellissime  navigare;  negare,  alqd 
fme  jebr  beiter;  b.  curioaus;  b.  adhuc  c«  gebt 
bi«  ic{t  gang  gut.  3n*bef.  a)  als  Beifallsruf 
löflidj!  fd)ön!  6)  B.  Befnben  b.  ease,  habere 
ob  se  habere. 

BelMröphon , phontia,  m.  Sohn  be«  ©lauht«, 
König«  n.  Korinth,  erlegte  ba«  Ungebeuer  Sbimära 
mit  $ilfe  beb  geflügelten  Stoffe«  fßegafu«  Hör. 
Jas.  Belleröpbonteus,  adj.  equua  ber  $egofu« 
Prop. 

belllcösnx,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [bellicua]  Irie  = 
erijtb,  fampfbegierig,  freitbar,  tapfer 
omines,  natio,  prorinciae,  gentes,  annua  bel- 
licoaior  fricgSrciicte«. 

belllcus,  <u!j  [bellum]  1)  jum  Ktige  gehörig, 
Krieg«  , re»  ba«  Krieaäwcfen,  'friegerifthe 
ifat,  KriegSruhtn;  gloria,  laue,  disciplina, 
virtua;  more  rm  Kriege ; iua;  hostilie  ac  b.  ignia. 
Ja»,  subst.  n,  (sc.  «ignum)  ba«  Reichen  (mit 
bet  iuba)  gut  Ergreifung  ber  SBaffen,  ba« 
Signal,  nur  b.  canere  gutn  flufbruch  ob.  Angriff 
Maten,  in  bie  »rieg*trompcte  [toben,  bilbl.  *u 
Krieg  entflammen  ob.  aufreigen,  Thucjdidea  de 
belhcia  rebua  canit  etiam  quodam  modo  b.  2) 
*—  bellicosus. 

'•'eiliger,  gera,  gerum,  adj.  [bellum-gero]  frieg» 
Ubrenb,  ftrcitbar.  — belllgSro,  1)  [bellum- 
gero]  (altertüml.  u.  feierlitber  ?lu«bt.)  Krieg 
(«bien,  jtreiten  cum  alqo,  fadrersua  hostea, 
itertium  iam  annum. 

'belllpötens,  ntis,  adj.  [bellum  u.  potens] 
mädftig  im  Kriege,  IriegSmüchtig-,  '««öst. 
Bellipotens  SJtar«. 

WUo,  1.  (alte  Siebenform  bellor,  dep.  1.  Vcrg. 
den.  11,  660)  Stieg  führen,  freiten  cum  alqo, 
■überaus  alqm,  pro  alqo  adversua  alqm,  ( Cwrt .) 
inter  se;  hoc  bellum  führen  Zip.;  non  ut  ad 
psgnam  (nüml.  ohne  fflepäd),  sed  ad  bellandum 
mit  ®epöii)  profecti  Tac.  hist.  2,  40 ; animo  (mit 
irintr  griffigen  Sraft)  b.  cum  Romanis  Nep. ; 
‘Umpfen  überb. 

ßcllöeaaal,  örum,  m.  Böllerfdtaft  an  ber  Seine 
in  9aDien. 

Bellona,  ae,  f.  [bellum]  bic  »riegSgöttin, 
StbiBtfter  u.  Begleiterin  be«  Star«;  fte  hotte  gu 
•iom  einen  Xempel  außerhalb  ber  Stabt,  in  wel<bem 
in  Senat  biejenigtn  fretnben  ©efanbtcn  empfing, 
bie  man  nid)t  in  bic  Stabt  taffen  wollte,  aud)  bre 
Ätlbberren,  bie  anf  ben  Iriumpb  Slnfprudj  machten, 
bellor  f.  bello. 

BellSticl,  örum,  m.  belg.  Sol!  gmifdjen  Seine, 
Somme  u.  Oife. 
bellna  f.  belua. 

bellilna,  adj.  (Plaut.)  dem.  0.  bellus. 
bellum,  i,  n.  [au«  bem  oeraltctcit  duellum,  alfo 
eigentlich  ein  »ampf  gwifdgn  zweien]  a)  ber 
Krieg,  b.  habere  cum  alqo,  b.  faccrc,  conci- 
tare,  excitaro , suacitare,  movere,  eommovere, 
eonüare,  moliri,  parare,  compantre,  appararc, 
Mtruere,  facere  atque  inatruere;  b.  nuntiare, 
■lenuntiare,  indicerc,  denuntiare  ct  indicere; 


b.  suacipere,  sumere,  inchoare,  belli  initium 
facere  ob.  capero,  suacipere;  b.  alcui  inferrc, 
inferre  contra  patriam,  in  provinciam,  bollo 
peraequi  alqm;  bellum  agere,  gerere,  admi- 
niatrare;  b.  ducere,  trahere;  b.  ponere,  de- 
ponere,  componere;  b.  conficcre,  patrarc,  per- 
ficere;  profligatum  bellum  ac  paene  aublatum; 
b.  exatin^uere,  reatinguere,  delere;  b.  rono- 
vare,  redintegrare;  b.  ante  portas  eat;  b.  ci- 
vile;  Macedonicum  mit  ben  SRaccboitiem;  regium, 
(fett.)  regia  mit  bem  Könige  (SDlitbribate«) ; Aaia- 
ticum  in  ?1  fielt;  bello  Latinorum  gut  geit  be« 
Kriege«  gegen  bte  2.;  b.  intestinum,  dome.Rti- 
cum,  sociale,  terrestre,  na  vale;  b.  domostica 
et  externa.  3näbef.  a)  aboerbial  in  bello  im 
Kriege,  feit  bello,  m.  gen.  ob.  adj.,  b.  Romano- 
rum, Veienti;  belli  (£o!atio)  im  Kriege  Ter. 
Heaut.  1,  1,  60.  Cic.  r.  p.  2 §.  56;  belli  domiqnc 
etc.  f.  domus  3).  6)  Kampf,  Ireffen,  fteinb-- 
feligfcit,  sing.,  Sali , l.ir.,  Curt.  c)  tp.  Streit, 
Kampf,  ßant  tribunicium  nt.  ben  Iribunen;  b. 
indicere  philosophiac , *ventri;  cum  omnibu» 
improbis  aetemum  b.  esse  suaceptum;  bellum 
gerimua,  sed  non  pari  condicione,  contra  amm 
verbi8. 

bellna,  adj.  m.  sup.  [gfgj.  au«  benulus,  dem  o. 
benua , bet  alten  »orm  t.  honus]  bübjtb,  fein, 
artig,  allerlicbfl,  föflich  (e*  begeid)net  eine 
niebere  Slrt  b.  Schönheit,  aud)  meif  Konorrf.) 
puella,  hominea;  Iocub,  epiatula,  vinum,  copia; 
(Hör.)  hoc  quidem  non  b.  sc.  fecit  ba«  War  nicht 
fern  B.  bem  Wann;  fac  bellua  (bübfd)  gejunb) 
revertare ; iron.  bellua  (bet  jaubete  ißatron)  blan- 
ditur  tibi  Plaut. 

belua  (nicht  bell.),  ae,  f.  Ungeheuer,  Untier 
(B.  Elefanten,  Söwen,  SBnIpfd)nt)  natura  hominis 
pecudibua  reliquisqne  b.  antecedit;  fora  et  im- 
mania,  yasta;  tp.  avaritia,  b.  fera;  al«  Schimpf» 
Wort  furor  impurae  b.;  volo  ego  illi  b.  osten- 
dere;  (Plaut.)  ne  tn  me  edepol  arbiträre  beluam 
SUnbBieh;  (Hor.'i  centdcepa  (o.  Sctberuä).  $aB. 
o)  beluätns,  adj.  mit  lieren  (b.  h tierfiguren) 
Bctfehen  Plaut,  b)  beluösus,  adj.  reich  on 
Ungeheuern  Oceanua  Hör. 

Bölua  [hebr.  hsj],  i,  m.  1)  Küftenftabt  in  Sh®; 
tticieit  Tac.  2)  uralter  König  0.  Sabtjloit  Ov.  3) 
inbifchc  ©ottheit..  4)  König  in  Ägtjptcn,  Satcr  be« 
$amm«  u.  bc«  Kgpptu«.  Stao.  o)  ‘Belides,  ae, 
m.  ein  iJlachfommc  bc«  »ein«,  Rpnlcu«  u.  $ala» 
mebe«.  b)  * Helldes,  um,  f.  bie  Enlelinneu  bc« 
Bclu«,  bie  Södjtcr  bc«  Stanau«. 

Benäi  u»,  j,  m.  [m.  u.  ohne  lacus]  See  im  ©cbict 
b.  Bcroita.  j.  ©arbafee. 

Bendldius , adj.  jut  Stonbgöttin  ©enbi«  (in 
Sb*oc'on)  gehörig  Lin. 

bene,  adv.  m.  comp,  melius,  sup.  optlme  fbo- 
nua)  1)  mit  Serben  wohl,  gut,  gehörig  (fo 
wohl  in  phbfifiher  al«  geiftiger  Scbcntung,  in  ben 
mannigfachflcn  Serbinbungen  b.  habitare,  ager 
b.  cultua,  b.  acta  vita,  b.  sperare,  b.  poUiccri, 
romittere  reichliche Serfptcdjungcn  machen;  (Hör.) 

. (ohne  ©cfahr)  deponi  in  aure;  b.  noase  alqm; 
*b.  nata  ebel  Entjproffcnc« , ber  angeftammte  Jlbcl 
bet  Seele.  Scfonbere  Scrbinbintgcn  A)  b.  dicere 
n)  gut,  jthön  reben,  berebt  fein,  qui  optimo 
dicunt  bie  oorjfigtidjften  JRcbuct ; b.  (Bernünftig) 
et  sapienter  dicere  Ter.-,  auch  fd)onenb  ob.  oor 
fi^tig  [ich  au«brüdcn  Hör.  ep.  2,  I,  16B;  melius 
(paffenber)  dicere  alqd  carm.  2,  12,  11.  b)  SSortc 


102  benedice  - 

».  guter  Borbcbeutung  gebrauchen  (dtpripetv) 
Plaut,  c)  b.  dicere  aleui  ®uteS  n.  jmbm. 
lagen,  imb.  loben,  and)  b.  dicta  (Ter.)  2ob. 
B ) b.  facere  a)  tccf)t  machen,  mol)l  an  etm. 
tl)un  b.  fecit  A.  Silius,  qui  etc.;  b.  facta  gute, 
eble,  ruhmnotlc  !£h®teit,  Scrbienfte;  (Ter.)  b.  fac- 
tum te  advcnissc  gut,  baß  IC.  b)  b.  facis,  fecisti 
= nortreff ti<^,  f c^r  rool)l,  id)  banlc  beftcnS; 
b.  fecit  quod  abiit.  c)  b.  facere  aleui  rooljl* 
tbuu,  S8of)lthatcn  ermeifen;  b.  facere  rei 
publicae  gute  Sticnftc  leiften,  gut  bienen 
Sali.-,  b.  facere  sibi  fiel)  g ii  1 1 i d)  tl)un;  quod 
bonis  b.  fit  beneficium;  bni)-  bene  facta  (feit.  u. 
bid)t.)  SBo^It^atcn  — beneficia.  C)  bene  est, 
habet  eS  ftcljt  gut,  ei  gcf)t  tooljl,  id)  bin  »u  = 
trieben  (häufig  ju  Bnfnng  ber  ©riefe:  si  vales, 
b.  est) ; b.  habent  tibi  principia  gcf)t  gut  0. 
Ratten  Ter.;  b.  agitur  Com.;  b.  est  aleui  ei  gcf)< 
jmbm.  tnoljl,  iurat  b.  soüb  esse  maritis;  Fom- 
peio  melius  est  factum  mit  51  bat  ei  fid)  ge 
beffext  (in  Snfefjung  bei  ffiefunbhcit) ; b.  est  aleui 
alqa  re  jntb.  befinbet  f ic^  mol)!  bei  etm,  er 
tbut  fid)  gfitlicb  mit  te.,  b.  erat  non  pisci- 
bus  urbe  petitis,  sed  pullo  atque  haedo  llor.; 
minore  nusquam  b.  fui  dispendio  Plaut.,  sum 
b.  id)  taffe  cs  mir  mofilerqchen  Phaeilr  D)  b. 
vocas  (Plaut.)  bu  labeft  mich  feljr  gütig  ein  — 
id)  banfe  febr.  E)  b.  emere  inoblfeit,  b.  vendere 
©euer  Plaut.  E)  b.  ambula  (Plaut.)  glüdlid)e 
Steife  1 b.  vivere;  b.  pugnaro.  *o  b.,  quod  etc.; 
fo  nud)  mahtfd).  relictä  non  b.  (■=  male  'leibet’) 
parmulA  Hör.  carm.  8,  7,  10.  (?)  o.  ber  Seit, 
eben  re<bt,  jnt  gelegenen  geit  optime  to 
offers,  cccum  Phidippum  optime  viaoo  Ter.; 
eflipt.  Syrum  optime  eccum  Ter.  2)  nor  Äbjelt. 
ob.  Bboerb.  tüchtig,  überaus,  rcd)t,  di  te  b. 
ament  Plaut.;  b.  magna  caterva;  b.  potus;  b. 
et  naviter  impudens;  b.  longinquus;  literae  b. 
longae;  antiquitatis  b.  pentus;  b.  notus,  b. 
nummatus;  b.  mane;  b.  ante  lucem;  (Itor.) 
scelerum  si  b.  (crnjtlid))  poenitet;  *non  b.  n i cf)  t 
ganj,  launt;  *vix  b.  desieram  laum  ^atte  id) 
BöUig  ic.  3)  cüipt.  bene,  optime,  inSbef.  als 
Beifallsruf ; *beim  ^utrinlen  b.  te,  illum  ob.  tibi 
auf  bein  ic.  SBohW  SBo^lfcin. 
benedice,  adv.  mit  freunblidier  Siebe  Plaut. 
b£u£dico,  bencdlctum,  benefäcio  f.  bene  1) 
A)  B). 

beneficentla,  ae,  f.  [bencficus]  ©oblt^ötigfeit. 
bßnbficlftrlus  [beneficium]  suont.  als  (.  t.  (milos) 
ein  begünftigter  Solbat,  b.  h-  ber  Bon  getuiffeii 
arbeiten  im  iiager,  als  SSaffctfjolcn,  @djangenanf= 
merfett  u.  bgl.  befreit  ift,  ©cfreiler. 
bdneffcluni,  ii,  ».  [bene  u.  faciol  1)  SBoljlthat, 
pro  maleficio  si  b.  nolunt  redaere  Ter.  SDal). 
©unftbejeigung,  Bcrgünftigung,  Bieitft 
pro  quibusdam  Cocsaris  in  se  b. ; suorum  b.  in 
cos  memoria;  b.  aleui  dare,  tribuero,  tribuere 
et  dare,  deferre,  in  alqm  conferre;  beneficio 
alqm  afficerc,  obstringerc;  beneficio  so  obliga- 
tum  putare;  b.  collocare  f.  colloco  2)  c).  3nSbcf. 
all.  beneficio  = burd)  Bermittclung,  Bemühung 
jtnbS-,  mittels  ob.  burd)  etm.  alcis,  tuo;  sortium; 
silvarum  untet  bem  @d)Upe;  (Ter.)  hoc  b.  burd) 
bicS  SRittcl.  2)  im  Staatsirben  = BuSjeicf); 
nung,  Sprcnbcjcigung,  BmtSBerleihung, 
Bcfärbetung,  Wratififation  (B.  Bolle,  ©c; 
nate  ob.  einer  SJlagiftratSperfon  auSgepenb)  populi 
(0.  Äonfulat,  B.  bet  fßrätur,  fßrieftertnürbc); 


— benignus. 

cooptatio  collegiorum  ad  populi  b.  transferc- 
batur  ftatt  ber  Buf  nähme  burd)  bie  Kollegien 
luatb  bie  SBapl  jeßt  b.  ber  ©unft  beS  BolteS  ab- 
hängig ; quan  ante  dictatorum  — fuerant  b. 
Bcfärbcrung  Bon  feiten  ber  Biltatoren;  cum  mu- 
ximo  b.  vestro;  f centuriones  sui  beneficii  feine 
Kreaturen;  falqd  sui  b.  facere  o.  feiner  fflunfb 
Derleitping  abhängig  machen;  in  beneficiis  ad 
aeranum  delatus  est  fein  Dia  me  ift  unter  brn 
©ratifilationcn  in  bas  im  Slaatsardjine  aufbe 
mährte  BetjeidjniS  aufgenommen  rcorben;  + baS 
Brttilegium,  liberorum  bie  burd)  eine  be 
flimmte  3nhl  b.  ftinbern,  bie  jntb.  hal-  erlangte 
Befreiung  0.  SRidjteramt.  — bencficus,  adj.  m. 
comp,  -entior  u.  xup.  -entissimus  [benefacio] 
mohlthätig,  beneficum  esse  oratione  Plaut.; 
homines  b.  et  benigni;  voluntate  b.  beneTolen- 
tia  movotur. 

Benerentum,  i,  n.  (früher  Maleventum)  Stabt  ber 
Sjirpincr  in  Samnium.  ®ao.  -tinns,  adj. 
bSnerole,  adv.  m.  comp,  -entius  u.  sup.  -entis- 
simc  [benevolus]  mohlmollenb,  mit  38ohl: 
mollen,  gütig. 

bSnerolens,  ntis,  adj.  [bene-rolo]  (Com.)  — be- 
nevolus, m.  f. ; subst.  = ©önner. 

W.nhvölentin  (beniv.),  ae,  f.  [benevolens]  SB op  1 
mollen  (gegen  einjelne)  b.  habere  erga  alqm; 
praestare  b.  aleui  ob.  conferre  erga,  in  alqm; 
b.  colligere  etc.  f.  2.  colligo  1)  b)\  auch  baS 
SBohlmoOcn,  baS  jmb.  geniest,  Beliebtheit 
nequo  id  magis  benevolentia  (näml.  eins)  factum 
est  quam  prudentia  Nep. 
benhvölus  (beniv.)  adj.  nt.  comp,  -entior  u.  eup 
-entissimus  [bene-volo]  mohlmollenb,  qc 
mögen,  günftig  animus;  aleui,  (Plaut.)  erga 
alqm. 

benignS,  adv.  [benignus]  gütig,  fomohl  in  btt 
©efimtung  ■=  freunblid),  mohlmollenb,  als 
burd)  bie  Th“1  — mohlthätig,  freigebig, 
reid)lidj.  3uSbcf.  a)  b.  polliceri  gute  Ber 
fprechungcn  geben,  audire  mit  SBohlmolIen,  arma 
capere  willig;  b.  alloqui,  b.  appellare  milites, 
b.  respondere;  b.  alqm  habere  jmb.  jUBortont 
menb  behanbcln.  b)  commeatus  in  castra  b.  ad- 
vehcro,  alqd  praebere  reithlith;  (Hör.)  benignius 
depromere  alqd;  benignius  se  tractare  fi(h  gut 
li<h  thun,  auf  einem  beffent  gu&  leben  Hör.;  b. 
facere  aleui  — bene  facere.  c)  b.  dicis  ob.  61. 
benigne  nlS  fpüflidjfritsformel,  mit  melcher  man 
etm.  Slngebotenes  annimmt  ob.  ablehnt  — id) 
baute!  fchr  gütig!  fchr  oerbunben! 
bcnlgnitas,  ätis,  /'.  [benignus]  ©iite,  bah-  teils 
in  bet  ©efinnung  ob.  im  äußeren  Betragen  öut 
mütigleit,  fjrcunblichlcit,  SBohlmolIen  ve- 
stra  in  me  audiendo;  fanimi,  fdeorum,  teils 
SBohlthätigleit,  ©efälligtcit  ne  maior  b.  sit 
quam  facultates;  amicorum;  illa  quanta  b.  na- 
turae,  quod  etc.;  pl.  hominum  Plaut. 
benignus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [aus  benigenns, 
B.  bonus  u.  genus]  gütig  1)  in  ber  ©efimtung 
ob.  im  äußern  Betragen  gutmütig,  frcmtblicb, 
liebcooll,  mohlmollenb,  gütig  homines, 
•divi,  ‘Fortuna,  oratio,  invitatio.  *verba.  2) 
mohlthätig,  gefällig,  freigebig,  feiern,  n) 
*b.  vini  somnique  in  Scfelaf  u.  SBein  fiefe  gütlich 
thuenb.  b)  (Plaut.)  ncrfchincnberifd).  c)  *b. 
Icblofcn  ©egenftänben  reid)Ud)  ob.  reichlich 
fpenbenb  terra,  daps,  comu  güBhont,  bc.  vepres 
corna  et  pruna  ferunt,  ingeni  benigoa  venu 


beo  — 

Hör.,  serrno  reichlich  ftrömeiib;  matories  gratias 
agcndi  Liv. 

Wo,  1 1)  beglücftn,  erfreuen,  ecquid  beo  te? 
frrut  btdj  bü« i Ter.-,  beas  ob,  beasti  = ba«  freut 
miib,  ift  mir  lieb  Com.  2)  beglücfen,  be* 
f<bcttfen,  bereichern  Latium  dirite  lingua, 
;dqm  caelo,  munere  parvoj  ne  interiore  notA 
Falerni  fiel)  gütlich  tbun  mit  ic.  Hör. 

Bfreeyntae,  ärum,  ob.  -ntes,  tum,  m.  Böller* 
iitoft  in  'Sbrt)8>m  Tan.  ȧertcyntimi,  adj.  a) 
Pbrbßi(d),  mater  u.  bl  B.  «=  Etjbcle.  6)  »ur 
Kubelc  gehörig,  tibia  bie  geltnmmte  p^rggifdje 
fclöte;  cornu;  heros  Wibaä,  8of)it  ber  Epbclc. 
Berenice  (Berönlca),  a e,  f.  1)  0enml)lm  be« 
dgoptiiehen  ftönig«  fßtolemäu«  Euergcte«  Ct.  X>ap. 
‘•nleens,  adj.  2)  Xodttcr  be«  iubätjdjen  Äönig« 
Bgrippa  t,  bie  nad)  3iom  geführt  u.  be«  Xitu« 
fltliebte  warb. 

Bereomum,  i,  «.  Stabt  in  Obcritnücn,  j.  Bei* 
Soma. 

Beroea  (Berrh.),  ae,  f Stabt  in  Waceboniett. 
ton  llerocaens,  i,  m. 

Berones,  num,  m.  Bölferfdjoft  im  nörblidjcit 
Spanien. 

berjllos  ob.  -us,  i,  cvmm.  [ßqpvUo;]  grüner 
ifbclptrin , Berptt. 

Berjtns,  i,  f $afcn|tabt  in  Bb°nicicn,  j.  Hei- 
rat, Tat. 

Wn«  besais,  m.  jwei  Drittel,  f.  as,  fhere«  ex 
besäe;  fenus  ex  triente  factum  erat  hessibus 
cor  n.  ’/,  auf  ’/»  fleftiegcii  (itäml  monatlich). 
Bessl,  örurn,  m.  Sbllerfifjaft  in  Xbtaeien.  Da». 
Besitcu»,  adj. 

beetta,  ac,  f.  Xier  (oli  bemanftlofe«  ©eft^öpf, 
™ ®gf.  jum  äRenjt^cn)  mutae,  aquatiles,  ferac; 
alqm  ad  bestias  mittere  jum  Stampfe  mit  wilben 
fielen,  tcoudemnare  alqm  ad  bestias;  al«  rum. 
pr.  Beiname  in  ber  gen«  Calpuruia.  X>ao.  a) 
Wstlirlns,  ii,  m.  Xierfämpfer  in  ben  öffent* 
Inbcn  Scbaufpielcn  6)  dem.  besllöla,  ae,  f. 
beta,  ac,  f.  ritt  ©artengewäch«,  Beete,  Wan* 
9»lb.  XaD.  betUo,  1.  = langueo  Aut},  b.  Suet 
Am}.  87. 

BUj,  antis,  m.  au«  griene,  einer  ber  fteben  SBcifen 
in  Srietbenlanb,  30tgenoffe  bc«  ftröfu«. 

Bibieulu»  f,  Furius  8). 

Biberins,  Spottname  be8  fidifer«  Xiberiu«  Suet. 
BTbesl»,  ae,  f.  i.  Perbibesia. 
tbibliopüla,  ae,  m.  [pißiioiroUije]  Budjbänbler. 
- blbllötheca,  ae,  f.  [(bfUio&qxjj]  Bibliotbe! 
«!  8üd)erfei)ranl.  6)Bücherfaal  c)  Bücher* 
fammlung. 

b]bo,  bfbi  (fbibitus,  fbibitnrux,  wofür  flaff.  bie 
Kronen  o.  potare  gebraucht  werben),  — 3.  1) 
ttinlen  aquam,  vinum;  *ex  fonte;  »uvam 
Iwubrnjaft,  »pocula;  »gemmfi  au«  jc.  ; P.  'Bad) 
Digentia,  quem  Mandola  b.  bet  SDi.  mit  SBaffer 
»erneut  Hör.  ep.  I,  18,  106;  dare  (ministrare) 
»ieni  bibere  jmbm.  bei  Xafcl  ben  Xranl  reidjen. 
fnonbere  Setbinbungen  a)  bibe  si  bibis  Plaut. 
innf  mir  ju!  6)  b.  mandata  fo  lange  trinfen, 
bis  man  feinen  Äuftraa  nergeffeit  b«t  Plaut,  c) 
«rt  bibat  aut  abeat  (r/  nCO i rj  änrfh)  fauf'  ob. 
lauf  Cic.  Tu»e.  6 {>.  118.  <i)  b.  Graeco  moro 
;mbm.  jutrinlen.  e)  *b.  flumen  an  einem  3lufje 
»obneii  *)  *0-  leblofen (begenftänben  cinjaugcn, 
fiüjieben  amphora  funium;  hastn  cruorem; 
fertüii  hortua  irriguaa  aqua«;  arcua  ber  Siegen* 
bojen  jiet)t  SBaffer.  8)  *tp.  b.  aure  ob.  auribu», 


biiugus.  103 

suapenais  auribua  alqd  eifrig  andren,  mit  ben 
Ct)rcn  oerfdjlingen ; longum  amorem  in  langem 
8uge  bie  SJicbe  fdjlürfeti. 
lti Oracle,  is,  n.  Stabt  ber  .yäbuer  in  Wallien 
Bibrax,  actis,  f.  Stabt  bcrSRemer  im  belg.  SallicH, 
j.  ‘Bibore. 

Blbrüd,  örum,  »i  Söllcrfdjaft  in  Britannien. 

1.  blbülus,  adj.  [bibo]  l)  *gern  itinfenb,  im- 
mer burftig  potor,  Falcrni.  2)  *o.  leblofen 
(Stegenftfinbeu , bie  5eud)tigteit  leitet  u.  ftarl 
einfaugenb,  lapis  Sanbftetn,  lana,  arcua,  ra- 
dix,  favilla,  Charta  £öfd|papier;  nubos  bie  SSaf- 
fex  liebt. 

2.  ßibüluN  f.  Calpurnius  b). 

blcepa,  cfpltis,  adj.  [bis-caput]  jweiföpfig, 
*mit  jwei  Gipfeln. 

biclinlum,  ii,  n.  [bis  u.  cliuo]  ein  Spcifefoptya 
für  jWci  Betfonen  Plaut. 
bleölor.  öris,  adj.  f bis  u.  color]  jweifarbig, 
♦baca;  "pöpulus;  *mjTtus;  *equu«  albis  maculis. 
bTcorntger,  gcra,  gcrum,  m.  [bis  u.  cornigerj 
jmei  §brner  fübtenb  Bacchus  Ov.  — *bTcor- 
nls,  e,  adj.  [bis  u.  cornu]  jmeibürnig  caper, 
Fauni;  siderum  regina  b.,  Luna;  meton.  tthenus 
mit  jwei  Wünbungeii,  furca  jmeijinlig. 
*bTcorpor,  oris,  adj.  [bis  corpusj  ^ loci  lei  big. 
’tbideus,  tis,  sühnt,  [bis  u.  denn ) a)  m.  ein 
Starft  mit  jwei  b)  f.  ein  Opfertier, 

bef.  ein  Sdjaf,  bab  beibc  3°b>ireibcn  ooUftänbig 
bat;  überb.  £ dja f Phaedr.  $ao.  b'i dental,  filis, 
n.  ein  oom  Blip  getroffener  Ort,  auf  wcltbem 
bann  ein  bidens  geopfert  warb,  Blibmal. 

Bidis,  is,  f.  Siäbteheu  <n  Sicilicn.  Dno.  Bldinns, 
adj.;  subst.  Bidini,  örum,  in. 
bTdnum,  i,  t».  fbis  u.  dies]  ein  3f*lranni  pon 
Wei  lagen;  b.  continoro  suos  intra  vallum; 
iduo,  quo  (eigtl.  jwei  läge  P.  ber  Seit  ab,  wo 
— jwei  X.  nod)bcmi  haec  gesta  sunt;  eo  b.  and) 
jwei  läge  nadjbet.  — bTenninm,  ii,  n.  [bis- 
annus]  ein  3*i*ranm  oon  jtoei  Sabrcn. 
Infarliiin, adv.  [bifarius]  ttacb  jwei  Seiten  bin, 
jweif  atb,  b oppelt  distribucre;  castra  facta  sunt. 
Iiiför,  fera,  ferum,  adj.  |bis-fcro]  jwcimal  (beb 
Sabre«  Blüten  ob.  Sxudjt)  tragenb. 
bTfidus,  atlj.  [bis-findo]  in  jwei  Xeile  ge* 
fpalten. 

‘•blförls,  o,  adj.  [bis-fores]  jWcitbürig,  flü* 
gelig  fenestrae,  valvae;  tp.  tibia  dut  cantum 
b.  burd)  jtoei  Öffnungen. 

* biformätus,  adj.  [bis  n.  forma]  boppelge* 
ftaltet.  — biformis,  e,  adj.  [bis  lt  forma] 
boppel*,  jweigeftaltet  »proles  Minotaurus, 
»monstrum;  »Ianus;  »Scylla;  »vates  al«  Xid)ter 
u.  al«  SdjWait  Hör.;  hominum  partus  (pl.)  Tac. 
»bTfrons,  tis,  adj.  [bis  u.  frons]  boppeljtirnig 
= mit  jwei  ©cfiibtern  lanus. 
blfnrcus,  adj.  [bis-furca]  jmeijadig,  =jitilig 
valli  JÄV. ; ramus  Ov. 

bigac,  drum,  f.  (nur  bei  Spät,  im  sing,  -ira,  ae) 
[für  biiugae  au«  bis  u.  iugum]  Sloeigefpaitn, 
»wei  einem  Blagen  porgefpannte  Sofll'^e  Dao. 
big&lus,  adj.  nur  P.  Silbermüujen  mit  brm 
3ei(beu  eine«  Sweigefpann«  geprägt  argen- 
tum;  bab  subst.  •tun,  i,  in.  eine  foldjc  Silber* 
münje  =■  denarius  2),  w.  f. 

Bigcrra,  ae,  f.  Stabt  im  iübSft lidjen  Spanien, 
bdiögis,  e,  adj.  [bis-iugum]  jweifpäunig  »equi, 
fcuiriculum.  — »biiögns,  adj.  [bis  u.  iugum] 
jloeif paitnig  leones;  ccrtamen  im  Sweigcfpann; 


104  biiugi  — 

sahst,  biiugi,  ürum,  m.  3wcigcipatut,  Streit: 
wagen. 

Bllbilis,  is,  m.  glufi,  bcr  in  beu  Ebro  münbct, 
u.  gleidjnamtfle  Stobt. 

bilibra,  ae,  f.  [bis  u.  libra]  jwei  Sfunb  Liv. 
— bYIibris,  e,  adj.  [bislibra]  jwei  Sfunb 
enthaltend 

bllinguls,  e,  adj.  jbis-lingua]  1)  jfteijüngig. 
8)  tp.  a)  bei  jtoei  Sprayen  rebet.  b ) bop> 
petjüngig,  fal(cf),  ^eudjlerild)  Plaut.,  Verg. 
bills,  is,  l)  ©alle  (alb  gluffigleit,  al*  ©ai: 
lencrgufj),  übertr.  alb  Urfadje  beb  ©ahm  ob. 
Zrübfinn*  expulit  hclloboro  morbum  bilemqae 
meraco;  purgor  bilem  Hör. ; splcndida  (p.  bem 
[piegelnben  ?lu*[chen  ber  fcf)Warjcn  ©alle  in  bem 
trautfjaftcn  jluftanbe,  aub  bem  man  ben  SBapiifinn 
Verleitete)  Hör.  sat.  2,  3,  141.  2)  tp.  a)  $ orn, 
Untoillc,  ©roll,  fflritnm  si  biletn  id  com- 
luoyet;  (Hör.)  difficilis  cifcrnb.  b)  S© Wermut, 
Zrübjiun,  ©ahnfiitn  atra  Plaut.,  Cic.  Tu» c. 
3,  6,  11. 

blllx,  leis,  adj.  |bu-licium]  jwctfäbig,  jwei» 
bräl)ti0  lorica  V erg. 

bYin&rls,  c,  adi.  [bis-mare]  an  jwei  Siecreti 
liegenb  Corintuus,  Ephyre. 
bYm&ntus,  adj.  [bis  u.  maritus]  mit  jwei  gtci  uen 
ocr beiratet,  ein  ».  Lateronsis  neugebilbeteb 
®ort  b.  Cic.  p.  Plane.  § 80. 
bimäter,  tris,  m.  [bis  u.  mater]  ber  jwei  ®tüt  = 
ter  tjat  (ö.  Bacthu*,  bett  erft  Semcle,  bann  bie 
Jpüfte  beb  3upitcr  gebar)  Op.  met.  4,  12. 
’binicmbrls,  c,  adj.  [bis-membrum]  jwei:,  bop  = 
pelglicbrig  forma  (bcr  Eentaurcn);  sahst,  pl. 
in.  bie  Eentaurcn. 

blmestris,  o,  adj.  [bis-mensis]  jroeimonatlid), 
(ür  jwei  Slonate. 

»tbimölus,  adj.  dem.  b.  bimus  er  ft  jwciiährig, 
al*  f leine*  .tinb  ».  jwei  gahten.  — bimus, 
adj.  [bis]  1)  }Weijä|rig  ‘eornaa,  * merum, 
legio.  2)  sententia  b.  wegen  beb  AWcijährigeit 
Sctbleibctt*  alb  Statthalter  in  ber  $toBinj  Cic. 
fam.  8,  8,  9. 

Binglum,  ii,  n.  Stabt  im  beiß.  ©aOien,  bem  hem 
tigcn  Singen  gegenüber  Tac. 
binl,  ae,  a,  gen.  binüm , adj.  nun.  distr.  [bis] 
1)  je  JWci  cum  b.  restimentis  exierunt;  veaa- 
tiones  (jeben  lag  jwei)  per  dies  quinque;  (scy- 
phos)  b.  habebam  jwei  Saare.  2)  b.  subst.,  bie 
nur  im  pl  gcbräud)lic()  finb  ob.  im  pl.  eine  am 
bete  Sebcutung  alb  im  sing,  hoben  castra,  litc- 
rao  Sriefe  (duao  1.  Buthftaben),  ropiac  ftecrc. 
3)  ein  Saar,  jwei  auf  einmal,  hoppelt  bo- 
ycs,  tabellarii,  *frena,  bis  bina  sunt  quattuor. 
bYiioctlum.  ii,  n.  [bis-nox]  eine  ßeit  Bon  jwei 
91  ä «ft t Clt  Tac.  — ’bYnömYnis,  o,  [bis  u.  no- 
men]  jroeinamig  Ascanius,  Irus,  Hister. 
Blou,  önis,  m.  ctjrcnaifcher  Sbtlofoph  um  300  o. 
Ehr.,  belannt  burth  feinen  beifcenben  fflip.  San. 
*Biöneu»,  adj.  sermones. 
bYpalmis,  e,  adj.  [bis-paima]  jwei  Spannen 
lang  ob.  breit. 

btpartitus,  u,  um  [partic.  D.  bipartio]  in  jwei 
Zeile  geteilt,  jroiefath,  boppelt,  baft.  abl. 
bTpartito,  adv.  in  jwei  Zeile,  jwiefath, 
boppelt  ciassem  b.  distribuere,  eigna  b.  (p. 
jwei  Seiten)  inferre;  esse,  fieri  b. 

*l)Tpatens,  tis , adj.  [bis-pateo]  boppelt  of= 
fenfteljenb  tecta;  portae  mit  hoppelten  Zhür= 
flügcln. 


blandimenlum. 

bipedälis,  e,  adj  [bis  u.  pedalis]  jwei  guf; 
lang,  breit  ob.  bid. 

•bYpeunlfSr,  lera,  ferum,  adj.  [bipennis  u fero) 
eine  jroeifthneibige  ’Uft  tragend  — bYpen- 
nis,  e,  atlj.  [bis  u.  pinna]  'jweiftbncibtg, 
ferrum;  subst.  -nl»,  f.  jroeifdjneibigc  ?ljt, 
Zoppelajt 

bYpes,  edis,  [adj.  bis  u.  pes]  jwcifü&ig,  =bei-- 
nig  *equi  (p.'  ben  fifeftf eftroanjigen  SHojfen  bcr 
SRccrgötter) ; subst.  bipedes,  um,  m.  gweifüftlcr, 
Dexäefttlitft  B.  ben  TOctifcftet«. 
biremis,  adj.  [bis-remus]  1)  jmeiruberig,  mit 
jwei  Stübern  lembus,  scapha.  2)  subst.  -is, 
is,  f.  ein  ©eftif f mit  jwei  Seihen  Stübern 
bönlen. 

bis,  adv.  nun.  (ftatt  duis  p.  duo]  jwei  mal,  auf 
jweierlei,  hoppelte  SBcife  b.  consul  bcr  jwei- 
mal  ft.  gewefen;  b.  terque  jwei--  bi*  breimal;  b. 
in  die;  fpri«hw.  b.  ad  eundem  sc.  lapidom  offen- 
dere  jweimal  benfclben  gehler  mathen;  b.  bina; 
*b.  miUe  jwcitaufenb;  *b.  centum  corpora  jwew 
hunbert  Sßcrfoiteti. 

Bisaltne,  ürum,  m.  Soll  in  Zhtacien.  Tao.  Bi- 
snltTca,  ae,  /.  ba*  fianb  bcr  Bifalten. 

Bisaltis,  Mi« , f.  bie  lobtet  be*  ®ifalte*  — 
Theophane  Op. 

Bisantbe,  es,  f.  tftracifeftc  Stabt  an  bcr  'fjro 
ponti*. 

Bistünes,  num,  m.  Soll  in  Zhracien.  ZaB.  1) 
*Bigtönis,  Idis,  f.  bie  Zlftacierin,  b.  i.  bie 
tftracifeftc  öaeebantin;  au«h  adj.  B.  ales  «=. 
Procne,  w.  j.  2)  *BistöniuH,  adj.  a ) biftoniftft. 
b)  tftracifcft. 

bYsulcYlingua,  ao,  m.  [bisulcus  u.  lingua]  eigtl. 
mit  gefpaltcncr  3“»flc . tp.  ber  boppcljüngigc 
TOenfeft  Plaut. 

bisulcus,  adj.  [bis  u.  sulcus]  in  jtnei  Zeile 
ge  [palten  *lingua,  *pe«. 

Bithynl,  örum,  m.  bie  Bewohner  B.  BithQnien. 
Intu  1)  Bitliynla,  ae,  f.  Panbf«haft  ftleinaften* 
jwifdjcn  bcr  Broponti*  u.  bem  [©warjen  Wetre. 
2)  Bltbynlcus,  adj. ; au«h  ai*  Beiname  be*  Bom= 
peju*  (Bcfieger*  o.  Bithhnien)  u.  feine*  Sohne*. 
8)  * + BIthynus,  adj. 

1.  bito, 8.  gehen  Plaut. 

2.  Btto,  önis,  m.  Sohn  einer  argipifchen  Brie; 
flcrin,  Bruber  be*  ftleobi*. 

bitümen,  tnis,  n.  Erbpech,  Slfphalt.  lau, 
bltümlnpuH,  adj.  au*  Erbpech  Ov. 

BTtärlges,  gum,  m.  feit.  Soll  in  ©aQien. 
*blylus,  adj  [bis-via]  boppelwegig,  faucos  auf 
beiben  Seiten.  lao,  subst.  -tum,  ii,  n.  bcr  Z)op: 
pelweg  in  biyio  portae  Vera.-,  ad  biyia  Liv. 
Blondac,  arum,  f Stabt  in  Sutanicn. 
bland*,  adv.  [blandus]  nt.  comp.  u.  sup.  lieb  = 
lofenb,  feftrncicftclnb,  fanft  alloqui,  appel- 
lare,  rogaro;  *moderari  fidem.  — blandldlcus, 
adj.  [blande  u.  dico]  f eft me ieft  1 er if eft  rebenb 
Plaut. 

blandilöquontla,  ae,  f.  [blande  u.  loquor]  bie 
Sfhmeidjctrebc  Ennius  o.  Cic.  n.  d.  2 §.  61  — 
blundiHiquentulus,  adj.  [dem.  p.  blandilo- 
quens]  fcftmeicftlcrifcft  rebenb  Plaut.  — blau- 
dllfiquiis,  adj.  [blande  u.  loquor]  fd)mcitb 
letifth  rebenb  Plaut. 

blandimentum,  i,  «.  [blandior]  1)  einjchmetthcln- 
be*  Betragen  u.  Sieben,  Sthmci«hclei,  Sieblo 
[ung  minis  aut  b.;  fmuliebria;  fim  sing.  2) 
tp.  üRcij,  91nneftnilicftlcit,  pl.  yoluptatis. 


blandior  — bonos. 


105 


fiitae;  roulta  nobis  b.  natura  ipsa  genuit;  ex- 
poliere  famem  sine  b.  ofene  Siedereien  Tac. 
blsndlor,  dep.  4.  [blandus]  l)  i cf) m e i cf) e t n (aber 
' mfprünglul)  ebne  gcbäjfigen  Slcbenbcgriff  u.  immer 
ncit  milber  ald  adulari  u.  assontari),  liebtofen 
Hannibal  patri  pueriliter  blandiens  (titiblid) 
f(Smtid|elnb  bitten)  ut  etc.;  mirifice  mihi  et  per 
•e  et  per  Pompeium  b,  geht  mir  um  ben  ©art 
tenrni;  fauribu«  [igeln.  2)  tp.  o.  Schiefen f cf)  nt  e i ■ 
djeln,  Wohlbehagen,  gum  ©enufe  cinloben, 
anloden  voluptas  sensibus;  (Tac.)  b.  coeptis 
fortuna  begünftigte,  blandiente  inertia  alb  bie 
llaüjätiglcit  wof)lbct)agtc,  vitia  blandientia; 
(Quint)  ne  nobis  scripta  nostra.  — Partie. 
bUnditas,  »angenehm,  rcigenb  rosae. 
bUnilitfr,  ade.  — blande  Plaut. 
bludltla,  ae,  f.  (getn.  im  pl.)  [blandus]  1) 
S$mei(belei,  SUeblofung;  *2tebe$gebidjte. 
*)  tp-  Steig,  todenbe  Slnnchmlicfeteit  blan- 
ditiae  praesentium  voluptatum;  b.  voluptatis 
illecebraeque ; »argutä  referene  carmina  b. 
Mindns,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  1)  einfcf)ntci  = 
htlnb,  liebtofenb,  fdiöntbuenb  homo  Ter.-, 
junicus;  *m.  inf.  ducere  quercus  bei  [o  lieblid) 
i«ag,  bafe  er  ic  (0.  Orpheus)  Hör.  2)  lodenb, 
teijtnb,  einnegmenb,  aewinnenb  oratio,  vo- 
Inptas,  otium  consuetuaine  in  dies  blandius, 
*prece,  *cura,  *labor,  *soles,  non  sumptuosa 
blandior  hostia  Hör.;  »pro  delictis  hostia  b. 
fuit;  *tura;  voluptates  blandissimae  doininae. 
Mitöro,  i)  plappern,  papeln,  fafeln. 

Mitio, 4.  — bl&tero  Plaut. 

blstta,  ae,  f l)  Schabe,  Wotte.  2)  Purpur. 
Xa».  blatten»,  adj.  (fpät)  purpurfarbig. 
Bliudenus,  adj.  and  ob.  non  ©laubod  in  @rofe= 
pbrogien  Cie. 

bleann»  [^jfVvoe]  adj.  bumm,  tölpelhaft  Plaut. 
blltens,  adj.  [blitam]  (borfl.)  cigtl.  n.  Weibe, 
kl).  gefcbmadl  öS,  albern.  — blitam,  i,  n. 
Ifiitor]  Weibe,  ein  fd)lect)tcd  Jtüdjcnlraut  Plaut. 
boirlos,  adj.  |bos]  jum  SRinb  gehörig,  forum 
Cdffemnarlt ; »arva. 

Boeehlr,  äris,  m.  ein  König  0.  Waurctauicn  gut 
Seit  bed  gneiten  punifd)eti  Krieges  u.  ein  ©efehtä- 
kber  bed  ©ppha?- 

Beeehas,  i,  m.  1)  König  n.  Wauretanien  gut  3«t 
bei  3ugurtt)a.  2)  beffen  Sohn. 

Bedotri»,  ae,  f.  eine  Ski  an  ber  Cftfüjle  ©ritau = 
«etii,  j.  Früh  of  Forth,  Tac. 

Boebe,  es,  f.  Stabt  n.  Sec  in  Tbc  [fallen.  Tan. 
BoebeTs,  fdis,  f.  ber  See  n.  ©oebe  in  Xhcffalicn. 
Bofötarche» , ae,  m.  [Boimrdp^ijc]  bet  hödjfte 
Äagiftrat  tn  Söotien. 

Boebtl,  rum  <(geu.  Boeotäm  llor.),  m.  bie  ©öo« 
litt.  Tao.  1)  Boeotia,  ae,  f.  ©öotien,  2anb= 
’ifeajt  in  ©riecfeenlanb  jtoifcfjcn  ©hociS  u.  Sttila. 
*)  Boeöttns  u.  Mus,  adj.-,  ban.  subst.  Boeötii, 
■'nun,  m =.  Boeoti. 

ßorthus,  i,  m.  I)  ftoifther  ©hilofoph-  2)  gried). 
Sünftler  nm  370  o.  Ehr. 

ß<dhrmum  f.  Boii.  — boluc  arum,  f.  [ibentifef) 
mit  ßoiie r]  (Plaut.)  $aldriemen,  haldfejfel; 
tm  ung.  nur  in  bem  SBortfpicte  »roifdjen  Boia, 
eine  Sojerin,  n.  boia  b.  Plaut.  Capt.  4,  2,  108 
At  nunc  Siculus  non  est:  Boius  est,  boiam  terit. 
Boii,  örum,  m.  fettife^e  ©öllerjthaft,  bie  n.  ihrem 
arfprüngltthett  Sipe  tn  ©aUicn  teile  und)  Ober: 
halten  gog,  teils  nad)  Ofteit  fi<h  in  ©ermanien 
aalbreitetc  bi«  in  bad  je^tge  ©Öhmen;  ein  anbercr 


Teil  oereiiiigtc  ft<h  mi!  ben  §etoeticrn,  tnarb  mit 
biefen  o.  Gäfar  befiegt  u.  gu  ben  £äbuern  eerfefet. 
Tan.  Boihemum  ob.  Boiohoentnm,  i,  n.  bad 
©ojerlanb. 

Bola  ( Verg.),  ao,  ob.  ( Liv .)  Bölae,  ärum,  f.  Stabt 
ber  Slquet  in  Satium.  Tan.  Böl&nus,  adj. ; »übst, 
•äni,  örnm,  tn. 

boletus,  m.  [progittjs]  ein  egbaret  ©ilg,  nameut: 
lith  ein  Slgartcud.  ©ei  Tac.  an«.  12,  67  ift  cd  ber 
ltaijcrid)»amm  (Agaricus  caenareus,  Schaeffer). 

bölns,  i,  hi.  [ßdlos]  (Com.)  ber  Wurf  mit  2Bür= 
fein;  tp.  Sang,  fflewinn,  uncrinartetcT ©orteil, 
bolo  alqrn  tangere  ob.  multare  um  ic.  bringen; 
b.  mihi  tantum  creptum  tarn  desubito  e fau- 
cibns. 

bombax,  interj.  \ßottßa£\  (Plaut.)  ald  Sludbrud 
bed  Erftauncnd  ©op  laujcnb! 

bomböuiächtdes,  ae,  in.  [ßofißos udinuai ) Sauf  c = 
lampf,  lomifcher  91ame  eine#  prahlerifthctt  Sol= 
baten  Plaut.  — *+bombns,  i,  m.  [(Jopfios]  bad 
Summen,  ©rumnten 

bombjrx,  ycis,  m.  [(Jdti/Jvji]  eigtl.  bet  Seibeitnmrnt, 
bah-  bie  Seibe  Prop. 

Bömilcar,  äris,  m.  1)  larthagifther  Selbhetr.  2) 
ein  ©ertrauter  bed  Jlugurtha. 

Böna  Dea,  eine  fflöttitt,  bie  0 beit  röm  Staue»  ald 
fflöttin  ber  Stuthtbatteil  u.  Äeufcfjljeit  ocrchrt  warb; 
bei  ihrem  ifihtl'th  l-  3)iai  gefeierten  Seflc  burfte 
lein  Wann  gegenwärtig  fein. 

bönltas,  ätis,  f.  [bonus]  gute  ©ef^nffeithrit 
einer  Sache,  ®ütc,  1)  n.  matericBcn  fflegenftän-- 
ben  ©orgüglithteit,  ©ortreff  1 i cf) feit  prao- 
diorum.  agrorum,  vocis.  2)  n.  abftraltcn  ©egen- 
ftänben  ingenii,  naturac  gute  natürliche  Anlage; 
sumtna  b et  aequitas  causae;  ittdbef.  0.  bem 
Eh«tafter  ©üte,  ®utmütig[eit,löetgendgüte, 
Sicblidjf eit,  naturalis,  in  suos,  erga  homine«. 

Bonna,  ae,  f.  fefter  Ort  am  linlen  SRheinufer,  i- 
©ontt.  Tao.  Bonnensls,  e,  adj. 

Bönönia,  ae.  f.  Stabt  in  Gallia  cispadana,  j. 
©oiogtta  Tao.  Bönöniensis,  e,  adj. 

böntim  j.  bonus  B).  — böntts,  ^1)  adj.  m.  comp. 
mölior  u.  mp.  optimus,  gut,  bah.  I)  im  aOg. 
o.  bet  guten  ©efehaffenheit  u.  Tüchtigleit  einer 
©erfon  ob.  Sache  1)  in  Segug  auf  materielle 
©egen^änbe  u.  äugerc  Untjlänbc  aede» 
Plaut.;  ager,  vinum,  valetudo,  b.  et  certa  tem- 
pestas,  iter  melius,  nummi  echt,  aetas  o.  bet 
3ugcnb;  optimis  rebus  uti  über  bie  cbclften 
©enüffc  gebieten,  bonae  ree  ©ederbiffen  ob. 
Telilatcflcn,  aber  auch  glüdliihe  Umftänbe, 
©erhältnif fe;  b.  fortan»,  weliorcs  exitus;  b. 
fama  est;  maiora  et  meliora  ®riprie|lichcrcd  Cic.; 
•in  melius  referre  gum  ©effern  wenben;  *meliora 
sequi;  »exitus;  mors  ein  leichter,  glüdlicher;  b. 
temporibus  in  ben  guten  (alten)  3c'lcn;  auspi- 
cirun  günftig,  *nunc  dicenda  bono  sunt  b.  verba 
die;  (Ter.)  b.  verba  nur  gemach!  als  Segen«: 
Wunfd):  quod  b.  faustum  felix  fortunatumque 
sit;  in  b. , in  optimam  partem  accipere  f.  ac- 
cipio  2)  <f);  snpra  bonurn  atque  honestum  mehr 
ald  hülfut»  u.  anftänbig  war  Sali.  Jug.  83,  2; 
bah-  für  einen  beftimmten  3wcd  u.  ©ebrauih  gut, 
tauglich,  gwedmäfeig,  nüplich,  bequem  quoci 
mih;  ent  b.  ntque  commodum ; quid  si  hoc. 
melius?  wer  Weife,  ob  cd  nicht  fo  beffer  ift?  Opti- 
mum est  m.  inf.;  (Critias  atque  Alcibiades)  ci- 
vitatibus  suis  quidem  non  b.  o.  Segen;  rnulto 
optuma  roi  publicae  Sali.;  o.  ber  ©eburt  Oor  = 


106 


bonum  — Breuni. 


ncljm,  ebel  b.  esse  genere  natum;  (Ter.)  illam 
civem  osso  bonis  prognatam  honetter  Deute  Sinb; 
namentlich  viri  b.  ob.  bl.  boni,  optimus  quisque, 
aud)  bl.  optimi  = optimates  bic  Sornehmcn, 
9lnftolmtcn;  im  Umgangätou  in  Sejug  auf 
Sermi)gcn«umftänbe  u.  fonfiigc  duftere  Singe  be» 
gätext,  in  guten  Umftänbcn,  invidere  bonis 
Plaut.;  nomen  b.  ein  guter  ©chulbner;  bono- 
rum, id  est,  lautornm  et  locupletium.  urbem 
refertam  fore;  o.  CuantitätbBerhältmffen  be  = 
träd)tlid),  anfeftnlid)  b.  pars  sermoni»,  (hör.) 
bominum;  *molior  pars  diei,  *b.  librorum  co- 
pia,  bnf).  b.  copiam  eiurare,  f.  eiuro  1).  2)  in 
böserer,  gcijiigrt  Scjicftuitg  o.  Scrfonett  u. 
Sachen,  gut,  treff licJ),  tüchtig,  brat),  ebel 
id  Optimum  esse,  tute  uti  sis  optumus,  si  id 
nequeas,  saltem  ut  optumis  sis  proxumus  Plaut. ; 
Optimum  est  m.  conj.,  Plaut.;  auctor,  accusator, 
amicus,  *molior  pedibus,  »linguft;  *Tydides 
melior  i tapferer)  patre;  furandi  melior  Tac.;mbst. 
boni  bie  Xapferen;  aut  bollo  vincondum  aut 
melioribus  parendum  Liv.;  b.  animum  habere; 
b.  animo  esse;  bona  mens  gefunber  ©init  — Ser 
ftanb;  indoles,  memoria,  verba  fehlerlos ; dictsi 
t>.  (bageg.  bona  dicta  ®i^tuorte,  Sonmotä);  b. 
artes;  b.  fido;  subst.  Optimum,  i,  n.  formam 
exponere  optimi  Cie.  or.  §.  86. 

II)  im  engem  Sinne  B.  ber  ©efiwtung  u.  bem 
Eharaltcr  i)  gutmütig,  gütig,  moljlmollenb 
populo  bonus  (gefällig  gegen  ic.);  *vos  o mihi, 
manes,  est«  b.;  *sU  b.  o felixque  tuis;  *b. 
atque  bonignus,  *des  bonus  veniam;  (Hör.)  dux 
bone  (B.  ÄnguJtuS);  o bone,  bono  mein  Siebfter, 
Scftcr;  bat)-  luppiter  Optimus  Maximus;  *b, 
paces  frirblidje  Beiten;  mrf)t  feiten  ironifch  b. 
geiftiger  Sefcftränttfteit  (hon  hemme,  tvj&gt).  Epi- 
curus,  homo  minime  malus  vcl  jiotius  vir  op- 
timus;  and)  b.  viri,  vereor  ne  quibusdam  b.  vins 
phiIo8ophiae  nomen  ait  invisum;  b.  veniü  ob.  b. 
' um  venia  tua  (oius)  mit  beiner  (feiner)  gütigen 
Erlaubnis  j *boni  (frcunblitf))  vultus.  2)  in  poli» 
tifdjer  Scjicljung  pattiotiid)  gefinnt,  loftalb. 
cives,  virt,  nadj  bem  Sartdftanbpunttc  be«  Sprechen» 
ben,  in  9iom  =»  ariftolratifch  aefinnt.  8)  fitt» 
li*  gut,  braB;  bieber,  ree^tf cfjaf f en,  ehren» 
haft  vir  b.  (beb  9ia<ftbrud«  megen  b.  vir),  viri 
b.  (b.  viri),  aud)  bl.  bonus,  boni  ber  braue, 
biebete,  rcdgt(id)e,  ehrliche  Wann  hoc  ce- 
landi  genus  — corte  non  (est)  viri  boni;  negant 
quemquam  esse  b.  virum  nisi  sapiontem;  morum 
simibtudo  bonorum  guter  Weujcfacrt  Otc.;  aud) 
mit  Bronie : quid  ais,  bone  custos  defensorque 
provinciae?  b.  animo  esse  in  populum  Romanum; 
b.  fortiquo  opera  eorunt  so  ad  hunc  dient  uaum; 
f conacicntia  b. ; iron.  bone  vir  fauberer  Wann  Ter. 

B)  subst.  bonum,  i,  n.  ba#  Wüte  1)  jebeb  pf)t)- 
fifdje,  griffige  ob.  moralifchc  ®Ut,  summum;  finis 
bonorum  ba«  tjöc^fte  ®ut;  b.  (Xalent)  naturale; 
b.  (Sorjüge)  aut  mala;  fbona  pacis,  tb.  ma- 
htque  corporis.  2)  ©ut,  ©ütcr,  Vermögen, 
SReicfitum,  nur  im  pl.  b.,  fortunae,  possessio- 
nes  omnium;  patria  et  avita;  esse  in  bonis  im 
Scf©  ber  ©fiter.  8)  9iupen,  Sortcil,  SsJobl, 
©lütf  in  bonum  vertere  einfd)lagett;  cui  bono 
fuerit  toem  jum  Sortcil;  b.  publicum  ba*Staat«- 
Woljl;  (Tac.)  nnlla  boni  spe  offne  fid)  B.  ipm  etm. 
©ute«  ju  Bcripretben. 

boo,  1.  [poetm]  (Borfl.  u.  bidjt.)  laut  ertönen, 
»ieberftallen. 


Bootes,  ae,  m.  [ßoeönje]  f.  Arctos  1). 
llöra,  ae,  m.  Berg  itt  Wacebonten. 
böreäs,  ae,  m.  f ßopiotf]  (rein  lat.  aqmlo)  bn 
Slorbtuinb  ventus;  saeviente  b.;  häufiger  bet 
3)idf)t.;  *ber  9lorben.  — hören»,  adj.  fßdetios] 
jnm  9iorb»inb  gehörig,  ltörblid)  Or. 
Börysthenes,  is,  m.  gluft  in  ©armatien,  j. 
Xniepr,  Gurt.  Xao.  1)  *BörjrsthenTdae,  ftrum, 
f bie  «moofjncc  besfelben.  2)  *-nlus.  adj. 
bös,  bovis,  m.  [ (3o»s]  Cdjfe,  f.  Sulj.  (Plaut.) 
ftherjrocife  lioves  mortui  — eine  au«  Sinbfileber 
gemachte  5ßcitfd)e.  Sprich  tu.  bovi  imponere  cli- 
tellas  jmbm.  einett  Auftrag  geben,  ju  bem  er  nicht 
gefchicft  ift. 

Bosporus  (Bosph.),  i,  m.  (bic  SHiitberfurt,  jufolgc 
ber  Sage  8.  3»  u.  ihren  3rrfahTten).  1)  B.  Thra 
ciua  bie  Strafte  B.  ftonftantinopel.  2)  Cimmerins 
bic  Strafte  B.  geobofia  ob.  Staff a,  an  ber  Stirn; 
*f.  bie  Üanbftnchc  am  cimmerijchen  Soöpotus. 
lau,  adj.  Bospöränus  Jnc.;  sühnt.  Bospörftni, 
örum,  m.  bie  Äiiroohiier  be«  eimmerifchctt  S. 
BövUntim,  i,  n.  Stabt  in  Samnium. 
bovlle,  is,  n.  [bos]  Sinbcrftatl. 

Bövillne,  ftrum,  f.  ©täbteften  l)  in  Salium;  bas. 
-Innus,  adj.  2)  in  bet  ©egenb  B.  Wrpinnm , bau. 
•länus,  adj. 

bövillus,  adj.  =.  buliulus. 
fbrftbcnta,  ae,  m.  [ßporßMirije]  Sampf richtet, 
brficae  (niöftt  bracc.),  ftrum,  f.  (sing  Ov.)  eine 
9frt  »eitet,  langer  Sjofen,  Bcinfleiber,  ur; 
fprüngl.  B.  fremben  Söllern , fpäter  and)  bei  beit 
SRöntern  getragen.  Xau.  bräcütus  f nicht  bracc.), 
adj.  fibertr.  a)  auslänbifch,  barbarifch,  auch 
Bcrraeichlicht  «agati  brucatique,  natio,  *miles. 

b)  farlaft.  cognatio  mit  Deuten  au«  Gallia  Nar- 
bonensis. 

brichl&lls,  e,  adj.  [brachinm]  jum  9lrm  ge 
h&rig,  9lrm=  Plaut. 

brärbiölnm,  i,  n.  dem.  b.  brachium  Ct.  — brn- 
rblum,  ii,  n.  [ßgaxiior]  1)  Unterarm  (B.  ber 
§anb  bi«  jtim  Ellenbogen).  2)  überft.  Jlrm;  *dare 
brachia  collo  um  ben  fjal«  fcftlingen,  *brachia 
circumdare,  inicere,  implicare  collo,  *cervici 
dare.  Sprid)».  a)  levi  b.  (obrrflädtlich,  nachläffig) 
alejd  agere.  b)  molli  b.  (fanft,  glimpflich)  alqm 
obiurgaro.  c)  *praebere  b.  sua  sceleri  ==  unter» 
ftüpen,  fdrbern.  8)  b.  adern,  roa«  mit  Slrmrn 
Ä^itlicf)fcit  h»l  a)  b.  Xicren  bie  ©cftenlel  Plaut.; 
*bie  Scheren  bc*  Srebfe«.  b)  *Weere«arm. 

c)  *Segelflange  intendere  brachia  vclis.  rf) 
*bie  Enbcn  bc«  Sogen«,  e)  ’l  Äft  ber  Säumt, 
♦©citcnaft  ber  Siebe,  f)  Ärm  ob  Seiten» 
jmeig  B.  Selagcruttg«»  ob.  Scfeflignng« » 
»erfen,  Sommunitationölinie  b.  obiecto; 
brachium  muro  iniungere;  ©eitenbamm  eine« 
$afett«.  ‘bractea  (bratt.),  ae,  f.  bönne«  © ol b 
blättdjen. 

BrnnchTdae,  ftrum,  m.  erbliche  Siener  u.  Sn  eff  er 
be«  Stpodoorafel«  gu  Xtinbtpna  im  ©ebiet  b. 
Wilct. 

Brannovll,  örum,  m.  feit.  Soll. 
brassTca,  ae,  f.  Sohl- 

Bratuspautinm,  ii,  n.  ^auptflabt  bet  Bellovaci. 
Brcnnits,  i,  m.  Slnführer  t)  ber  fcnonifchen  ©adier 
gegen  bie  9iömer  390  b.  Eh-  4)  h**  god.  ^>eer 
häufen«,  welcher  278  B.  Ehr.  Waccbonien  eroberte 
u.  in  ©riedjenlanb  einfiel. 

Breucl,  örum,  m.  pamtonifchc  SSHcrfchaft. 
Brcunl,  örum,  ui.  rätifche  Söllcrfchaft. 


brevi&rium  — 

tkreTHrium,  ii,  n imperii  ftatiftifcpe  Übetfüpt; 
raticnum  iHc(bming«nuBjug. 
brerlcülas,  adj.  dem.  D.  brevis , bomo  Plaut. 
brÄTllöqnens , tis,  adj.  [breTia  u.  loquor|  lut} 
ob.  wenig  rebenb,  fiep  lurj  faffeub  Oie. 
brkvis,  e,  adj.  m.  comp  u.  sup.  für*  1)  im 
Säumt,  t>  bet  &tt«bcpttung  a)  in  bic  Hänge  ob. 
Seite  lurj,  Kein,  ftpmal  via,  iter,  spatium, 
vitac  curriculum;  *ne  me  foliis  brevioribus 
(mit  bünnerem  Sranjl  omes;  ‘lapathi  herba 
«einblättrig,  niebrig;  * caput  furj,  nicblitp;  *b. 
(bid,  »eil  D.  öüft  gcjtpmoUcn)  viperae;  »(libellum) 
in  breve  cogere  eng  }nfammcnrollen.  6)  in  bic 
pöbc  niebrig.  tlein  longus  an  brevis  sit,  iudex 
brevior.  c)  *in  bie  liefe  nichtig,  find),  feidjt, 
itldu  lief  vadum;  bno.  brevia  vada  u.  subst. 
breve,  n.  (Tac.)  n.  brevia  Untiefen,  ©anb  = 
baute,  feitpte  ©teilen  Verg.,  Tac.  d)  *übcrp. 
{lein,  geling,  fnapp,  ftpmal  mus,  forma,  im- 
pensa,  dapes  mensae  breviB,  pondus,  cenaua; 
cura  pflege,  e)  übertr.  «)  0.  bet  Siebe  fnr»  ge« 
fflgt,  gebrängt,  lut*  narratio,  aententia;  brevi 
comprehendere,  breve  faciam,  hoc  breve  dicam, 
in  breve  cogere  furj  jufanttnenfaffen ; fmb.it.  n. 
brevia,  illa  tua  fnrje  Sn  ge.  ß)  o.  bem  Siebenten 
futj,  fitp  futj  faffenb  brevem  esse;  (Hör.) 
b.  esse  laooro.  2)  in  bet  Reit  futj  tempua;  ad 
b.  tempua;  t ad  breve;  dolor,  occaaio , *lilium, 
•rosa  jdnicll  Berblitpctib;  ‘dominus  nur  furje  Reit 
iebenb.  3u*bef.  b.  tempore  (’apatio)  u.  in  b. 
tempore,  (Ter.,  Suet.)  in  b.  apatio,  aud|  brevi 
ob.  fin  brevi  in  (binnen)  httjet  Seit,  in  futjem, 
fin  mnlto  breviore  temporis  apatio;  brevi  post, 
deiode  furj  batauf,  aber  and)  * brevi  toabrenb 
twer  furjrn  Reit,  eine  f leine  Seile;  +ud  breve 
auf  eine  futje  Reit;  syllaba  eine  futje  Silbe,  nuep 
U.  b.  Cie.  or.  §.215;  o.  grfepärfter  ÄuSfpratpc, 
ontractione  brevius;  litera. 
brevltaa,  ätia,  f.  ftürjc  1)  im  Siaum  apatii  bic 
geringe  Entfernung;  corporis  fleinc  Statur.  2) 
0 bet  Reit  temporis,  diei,  noctia.  3)  übettt.  syl- 
tabarum  o.  bet  Silbenmcffnng , pedurn;  longitu- 
dinea  et  b.  in  sonia;  ».  bei  Siebe  bie  ftütje, 
Öebrängtpeit  brevi tati  eervire;  brevi  tatis  imi- 
tatio;  reapondendi;  brevitatia  causa  bet  ftürjc 
wgen,  um  midj  futj  ju  faffen. 
brevitir,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  futj  1)  0.  Siaum 
•brevius  compellere  in  fütjetett  «reifen ; (Tac.) 
omisso  arcu,  quo  brevins  valent;  äpnl.  b.  com- 
mutata  (verbat  auf  einen  futjen  Siaum  bc*  Sorte« 
■=  imr  wenig  Cie.  or.  §.  135.  2)  übertr.  n)  o.  ber 
Hilbenmeffung  futj  (®gf.  producte).  6)  o.  ?lu*= 
brntf  furj,  itt  btt  Äürjc,  mit  wenig  Sotten 
dicere  alqd;  samm&tim  breviterque  describere; 
b.  attingere,  tangere,  rem;  agam  quam  brevi*  - 
firne  potero;  quodque  ego  pluribns  verbis,  illi 
brevius  (sc.  dixerunt). 

Krifcreita,  ei,  m.  ein  punbettanniger  Siiefc. 
Brleautcx,  tum,  m.  mätptigc  BBlfcrftpaft  im  itörb-- 
tidjen  Britannien  3>ao.  ItrigantTcus , adj.  al« 
Beiname  bc«  IuUns,  Scpwrftcrfopn«  bc«  Civi- 
lis Tac. 

'Rrimo,  us,  f.  [Bpipa,  bie  Sdjretflirfje]  Beiname 
bet  Jpefate 

•Hrinlütcs.  tum,  m.  Bölferfdjaft  in  Sigurien. 
Ilriseis,  Idis,  f.  Xodtter  bc«  Brijc«,  ipippobamia, 
Äricgigcfangenc  n.  beliebte  bc«  Brfnde«. 
ßrlUnnia  niept  Britt.),  ae,  f.  fflrof|britan  = 
nien,  Englanb  u.  Scpottlanb.  X)ao.  1)  Brltan- 


Bucepbalas.  107 

nlcns,  u.  *-tannus,  adj.-,  subst.  BriUnni,  örum, 
m.  2)  Britanniens,  i,  m.  Sohn  bc«  Äaiier« 
Slaubtu«  u.  feiner  erften  (Semapliu  SJicffalitta  Tac. 
Brlttll  f.  Bruttii. 

Brlxellum,  i,  n.  Stäbtcpcn  in  Oberitalicn. 
Brixin,  ae,  f.  Stabt  in  Dbctitalien,  j.  Brc«cia. 
Jan  ltrixiäuus , adj. 

•Brömlus,  ii,  n.  (ß^öuiot  bet  Üärmcnbc]  Beiname 
bc«  Bacipu*. 

Bructerl,  örum,  m.  Bdlferf<baft  im  notbwcfllitben 
^eutfcblattb.  Xat).  Bructbru»,  adj  , Tac. 
brüma,  ae,  f.  fjfgj.  au«  brevima  — brevissima 
sc  dies|  I)  ber  fürjefie  lag  im  3<tbtf,  bie 
SBintcrfottncnwenbc.  2)  überb-  Sinter,  Sin  = 
textälte  *Tiberis  per  brumam  b.  i,  ein  gtnfebab 
mitten  im  Sinter,  *pl.  tepidac.  Ba».  Imimälis, 
e,  adj.  1)  jur  Sinterfonncnmcnbe  gebbtig, 
signum  bc«  Stcinbocf«,  orbis  Senbcfrei«  bc« 
Steinbode;  dies  bet  fürjtjlc  lag;  fdiebu«  b.  in 
ben  fütjeflen  lagen,  im  tiefen  Sinter.  2)  überl)- 
wintcrliib  tempus,  horae,  sidus. 

BrundlstHm  (nitbt  Brundus.),  ii,  n.  Siabt  in  Ma 
labrieit  am  abriat.  SJleetc,  gew.  Ort  bet  Übctfabrt 
nad)  @ri«bentanb,  j-  Brindisi.  Xao.  Brnndisi- 
nus,  adj.-,  subst.  -sini,  örum,  m. 

Bruttii,  örum,  m.  bic  Bruttier  im  füblitbficn 
Seile  P.  3talien;  metott.  ba«  Uaub  ber  Brut* 
ti et  esse  in  Bruttiis.  X?aO.  Bruttlns,  adj. 
brütus,  I)  adj.  1)  *f<bwer,  ftbwetfällig,  uns 
bewcglid)  tellus.  2)  tp.  oetnunftlo«,  bttmm, 
in  bet  tlafj.  Betiobe  ttut  in  Slttfpiclung  auf  beit 
Slamen  Brutus.  II)  Beiname  eiltet  rBm.  flamilie 
in  ber  gens  Iunia;  1)  ber  Siammoaict  bctfelbm, 
Lucius  I.  B.,  bet  burt^  fingierte  Xummljeit  (ba^. 
bet  Slamc)  gerettete  Bcrmanbte  be*  Tarquinius 
Supcrbus,  bet  Befreier  SiomS  o.  bet  füniglidicn 
^errfipaft.  2)  Marcus  1.  B.,  SJiebltttg,  aber  fpätrt 
Blötber  bc«  Eäfar,  ffreuub  bc«  Eiceto,  berühmt 
al«  tHcbitft  u.  Bh'l°fDbb-  3)  icttt  Berwanblet 
Decimus  I.  B.,  bet  ttod)  ESfar«  lobe  gegen  Sltt 
toniu«  fömpfte.  (Xao.  llrütinus,  adj.  brutinifd), 
bc«  (Marcus  l.)  Brutu«. 

* Bütiasls,  fdis,  f.  adj.  au«  Bttbafu«  (Stabt  in 
ftarien). 

Bühastis,  is,  f.  ägpptijdw  (Göttin, 
büblle,  is,  n.  [bos|  9t i ii b c t - ob.  Cthfenflall. 
bübo,  önis,  m.  (als  f.  b.  Verg.)  Upu. 
bübulcltor,  dep.  1)  [bubulcus]  ben  Od)fcufnc(f)t 
matpen  Plaut.  — bäbulcns,  i,  in.  [bosj  0(ftfen  = , 
Slinbertreiber,  = f ii e t.  — bübnlus,  adj.  | bosj 
jum  Sfinb  gepörig,  Otpfen-,  9t i nb  = , fimum, 
feaseus;  bubula  sc.  caro  Siinbfleiftp.  — bücneda, 
ae,  m.  fboscaedof  bet  mit  einem  C(pfen  = 
jicmet  ®epeitfcpc  Plaut. 
bucca,  ae,  /'.  aufgeblafenb  ob.  BoUgeftopfte  Bade, 
fluentes  f.  fluens  2);  sufflare  sibi,  inflare  buccas 
Plaut.-,  merito  illis  luppiter  ambas  iratus  b. 
inflet  Hör.-,  piet».  gamro,  scribere  quod  ob. 
quidquid  in  buccam  venit  alle«,  wa«  einem  in 
ben  SRunb  fommt.  XaB.  buccca,  ae,  f.  bet  Bi f» 
fen  Aug.  b.  Suet.  Aug.  76. 
bucclna  etc.  f.  bucina  etc. 
bucco,  önis,  m.  [bucca]  eigtl.  Bau?badc,  bap. 
leeret  ob.  poplet  Scpmäper,  Xölpcl  riaut. 
buccüla,  ae,  f.  [dem.  B.  buccal  ffleine  ob.  jarte 
Bade;  bap.  an  bem  £>cfm  eiitBifter  ob.  Baden  = 
ftüd  l.iv.  Tao.  buccfilcntuü,  adj.  oo(L  ob. 
pauBbadig  Plaut. 

BücBphilas,  ae,  »i.  [maceb.  ßcn-yrgälac]  ba« 


1 08  ßucephala 

mit  ber  gigur  eine«  Ccbfcnfopfe*  gejcidjtteie  ob. 
B.  feinet  breiten  Stirn  fo  genannte  Ceibpfetb 
Kiejranber?  be*  ©ro&en;  biernad)  eine  8.  Älejanber 
am  Sjpbafpc*  gebaute  ©labt  Bücephäla,  ae,  f 
ob.  -Ic,  es,  f. 

*bücörös,  ön,  n.  [fWxtpaic]  mit  Ocbfen« 
börnern. 

bücTua  (falfd)  bucc.),  ae,  f.  [au?  bos  u.  cano  = 
Sub«  ob.  ^irtenborn,  gräciftert  ßvudrg]  1)  febnerfen 
förmig  getsunbene* §om  (ogl.  tuba),  bef.  Signal« 
born  a)  ©irtenborn  Verg.  Aen.  7,  519  (ogl. 
v.  5t3).  6)  um  baburrf)  eine  Wenge  fdjnett  ju 
Berfammetn  ob.  ju  entlaffen  eignum,  quod  erut 
noturn  vicinitati,  bucinä  datur;  bucinä  convi- 
▼ium  dimitti  Tac.  c)  im  militärifd)en  ©ebraud), 
um  ba«  3«<ben  jut  Hblöfung  ber  9ia(bttt>acbni 
(vigiliae)  ju  geben  ad  tertiam  b.;  *q uortA  b. 
2)  *bie  gchmnbette  Iriton*muf<bel.  ®ao.  bü- 
cluätor,  öris,  i».  §ornbläfer;  tp.  b.  existima- 
tionis  meae  9lu*pofauner. 
büeöllcus,  adj.  | poi>xolixöf]  »u  ben  Wirten  ge« 
börig,  Ritten«,  Iänblitb  modi  Ov. 
bucülu,  ae,  f.  [kw]  junge  Äub,  gätfe. 
Budalla,  ae,  f.  Stabt  im  ©ebiet  B.  Simtiunt. 
bufo,  önis,  m.  Sröte. 
bulbas,  i,  m.  [fJotpös]  Rmicbet. 

+büle,  es,  f.  [ßoolij]  (feit.)  ber  griednfdje  Senat. 
— fbülonta,  ae,  m.  [0otiln>ri;ej  (feit.)  aried). 
Senator.  — bülcutermni,  ii,  «.  [ßovUi-Tijgtov] 
(feit.)  ©crfammlungöort  bti  gried).  Senat*,  SHat« 
bau*  Cie. 

bullina,  ae,  f.  [ßotU»poe]  §cifibunger,  nad) 
ftonjeft.  b.  Plaut.  Men.  212. 
bulla,  ae, /’.  1)  SBafferblafe  Ov.  2)angefe|>ter 
Sierra!  an  tbätfn,  *fflürteln,  bet  ©utfcl.  3) 
eine  oft  golbenc  fiapfel,  in  ber  ein  Wtnulet  Ber« 
ftbloffen  mar  u.  bic  am  iieibe  getragen  marb. 
Bullis  (Byll.),  Idis,  f.  Stabt  u.  Sanbfdjaft  in 
3nprieit.  Jao.  BuIlTdenses,  ob.  -lienscs,  ium, 
autb  Bnlliönex,  num,  u.  -linl,  ürum,  tu. 
bümastus,  adj.  Ißovpaato.  grofjbrüftig]  eineScbc 
mit  groben  Iraubctt  Verg. 

Bübälus,  i,  m.  ©ilbpauer  au*  GI)io«,  Sttt« 


— Cadmus. 

genoffe  u.  geirtb  bc*  ^ambenbiebter*  fcipponaj; 

llor. 

Burdlgäla,  ae,  f.  Stabt  in  Gallia  Aquitanica,  j. 
©orbcauj. 

Bürl  ob.  Burli,  örum,  m.  ©öllerfdjaft  im  norb« 
öftlicben  ©ermanien  Tac. 

bürlx,  is,  m.  Jtrummbol*  am  ©finge  Vjr9- 

Büxiris,  tdis,  m.  mtjtbifdjer  König  in  Ägoptcn, 
ber  bie  grentbew  opferte. 

bustlripus,  i,  m.  [bustum  u.  rapio]  ber  bie 
©rabmäler  beraubt,  al*  S<bimpfmort  Plaut. 
— bustnürins,  ii,  i«.  [bustum]  jur  fieidjen« 
branbftätte  gehörig,  gladiator  ber  in  ben  an 
bet  ficicbeitbranbftätte  Beranftafteten  Spielen  ben 
©erworbenen  ju  ®bten  Wmpft. 

bustum,  i,  n.  [buro  =*  uro]  Crt,  too  bie  iteiipe 
Berbranut  u.  beerbigt  marb,  8eid)tnbranbftätte; 
bap.  überb-  ber  über  bie  Üeitbcnafdte  aufgeworfene 
©rabbügcl,  ©rabmal,  ©tab;  B.  SebladjtfelB 
civilia  b.  Phiiippoe.  — Ad  Busta  Gallica  ©egenb 
in  9tom,  Wo  GamiDu*  bic  gefallenen  ©aDier  batte 
Betbrennen  u.  beerbigen  laffen;  übertr.  ein  ©rab, 
bie  Stätte,  too,  ob.  bie  ©erfon,  burd)  wcldje  et», 
oemitbtet  ob.  oerborben  wirb,  cui  templum  illud 
fuit  b.  leguni  omnium  ac  religionum;  tu,  b.  roi 
publicae;  *b.  nati  o.  XeteuS,  ber  feinen  Sobn 
gegeffen  t)atU.  . , „ . . _ . 

Buthrötum,  t,  n.  autb  b f-  Stabt  m ®pt« 
ru*,  j.  ©utrinto.  XaB.  -Uu8,  adj.-,  subst.  -Ul, 
örum,  m. 

bütbysia,  ae,  f.  | ßov&vota)  SKinberopfer. 

Butrötus,  i,  in.  glufj  im  ©ruttiftben  bei  Botri 

Buxcntum,  i,  n Stabt  in  Sinfonien. 

bnxifär,  lera,  förum,  aAj.  [buxug-fero]  Sutb* 
bäum  tragenb  Ct. 

buxus,  i,  f.  u.  buxum , i,  n.  [iröjos]  ©u©*« 
bäum,  ©utb#banmbolj,  bab-  *n.  oerftbiebeuen 
au*  ©ud)*baum  gematbten  ©egenftänben  (glöte, 
Sreifel,  Stamm,  Stbreibtafcl). 

Bvllis  f.  Bullis 

Byrsa,  ae,  f.  [Bvgaa]  bie  ©urg  o.  fiartbago. 

Byxantlum,  ii,  n.  ©njanj.  j.  Konftanttnopel. 
lao.  -tiux,  adj. ; aubst.  -tii,  örum,  m. 


c 


C 1)  al*  ©omame  =>  Gtyus.  2)  al*  Habljetcbett  «= 
100.  3)  bei  ber  9lbftimmung  ber  iHitbtcr  — con- 
tlemnoj  bab-  C.  litera  tristis  bfi|t-  *)  Cal.  f. 
Kal.  6)  Cn.  nl*  ©orname  >—  Gnaeus  ob.  Gneius. 
6)  Cob.  = Consul;  Cobb.  = Consules. 
caballus,  i,  m.  in  ber*oII*jpr.  gemeine*  $ieitft« 
pferb,  Älepper,  ©aul.  Spritb».  optat  ephip- 
pia  bos  piger,  optat  arurc  c.  feinet  ift  mit  feinem 
Stanbe  jufrieben  llor. 

C'abiUönum,  i,  n.  Stabt  in  ©aüien  am  8rar,  j. 
Chdlons  aur  Sanne. 

Cabira,  örum,  n.  Stabt  in  ©ontu*. 

(’Äbirl,  örum,  m.  [A'cißf ipoi | mtjftifdjc . bef.  auf 
l'entno*  u.  Samotbrafe  oetebvte  ©ottbeiten. 
cuchinnätio,  önis,  f.  [cachinnoj  ba*  gellenbe 
Siatben,  ba*  Siadjen  au*  tollem  $a(fe. 
cüchinno.  t.  laut  auiladjen.  — caehlnnus,  i, 
m.  ba*  fdjallcnbe  ©eläebter,  tollere  c.  auf« 
fdjlagen,  feffundi  in  cachianos;  cachianos  irri- 


dentium  commorere;  ‘oachinni  (undarum)  laute* 
©eplätfeber. 

caco,  1.  1)  laden.  2)  beftbmicren  caeata 

Charta  Ct. 

feacoxelus,  i,  i«.  [xaxo'fijtof]  ber  ungefebidte 
©adjabmer,  3fad)äffer. 
oaeüla,  ae,  in.  Solbatenbicner  Plaut. 
cacümeu,  fnis,  n.  Spipe,  ba*  äugerfte  fpip  au* 
laufenbe  Eube  eine*  ©egenftanbeS,  bef.  eine*  ©er 
ge*,  Stuppe,  ©ipfel;  eine*  ©aume*,  ffiipfel. 
Tao.  cücümTno,  t.  jnfpipen  *summas  auree. 
Cäcns,  i,  m.  B.  Sjrrtulc*  getöteter  UaUftber  Siäuber 
cidftvor,  eris,  n.  [cado]  t)  toter  Körper  B. 
einem  Wenfeben  ob.  liere,  Sieidtnam  (B.  ber 
toiberliibcn  Seite  betrachtet),  Clodii  crueatum; 
al*  Schimpfwort  21a*  — ein  ucräditlidjer  Wenfdr 
2)  cadarera  oppidorum  dhlincn,  i nimmer  Sul- 
p%c.  b.  Oie.  fam.  4,  5,  4.  J>aB.  cldärerösuB,  adj. 
leicbenbaft  facics  Ter. 

Cadmus,  i,  m.  1)  Sobn  be*  pbönietfeben  König* 


Cadmeis  — caecus. 


109 


%nor,  ©rünber  brr  ©urg  t).  tbeben.  Sau.  n) 
‘Ctdmeis,  teils;  f.  adj  ; audj  tbcbanifcf); 
•wist  lodjtcr  beö  Kabmuö.  6)  "Cadintus,  adj., 
auef  subst.  (A'ep.)  Cadmöa,  ae,  bie 

®utg  o.  tbeben,  2)  ein  genfer  jur  geit  beb  (joraj. 
tido,  ceetdi,  cäsum,  3.  fallen  1)  eigtl.  at  bet  = 
abfallen,  »ftür^eu,  hinten  deorsum  Plaut  ; 
homini  ilico  lacnmae  gaudio  Tcr.\  ex,  {Plaut.) 
<le  equo;  in  terrain;  arma  de  manibus  civium 
impiorum  delapsa  ceciderunt;  *folia  lapsa  e.; 
‘caelo;  *de  montibus  (p.  Schatten) ; fcadentiuiu 
fdiminum  epecies ; *sol  ob.  Arcturus  cadens 
ntergebenb,  »cadente  die;  »eurus  legt  fief) ; 
Hugo»  c.  (b.  i.  Derftummt);  übertr.  »entfallen, 
terba  cadentia  (jufäflige)  tollet;  amnis  in  sinum 
narie;  leriaa  casura  pila  mit  geringerer  Straft 
treffen  Caex.  b.  c.  3,  92,  2;  o.  SBurf  beb  SBürfelS, 
bdeofeS  fallen,  geworfen  werben,  quod  ce- 
cidit forte  Ter.;  ut  cuique  ceciderit  primo.  6) 
j einer  aufrechten  Steilung  in  eine  liegenbe  fnl  = 
len,  jtürjen  prolapsus  c.;  *in  pectus  pronus. 
öiem.  inSbef.  fterbenb  fallen,  getötet  wer» 
ben,  umfommen,  bleiben,  bef.  im  Kriege  in 
»eie,  in  proelio,  pro  patria,  pauci  de  nostri», 
'fab  alqo  B.  jmbä.  £>aub;  fin  acie  ab  honte; 
'gefhlathtet  werben  hostia. 

J)  tp.  a)  unwillfürlid)  in  etw.  ^incittlommen, 
•geraten,  einer  Sache  unterworfen  werben, 
in  morbum  erlranlen,  in  conspectuin  gcjet)cn 
irerben,  sub  oculos,  aub  sensum  in  bie  Äugen, 
in  bie  Sinne  fallen;  sub  amrium  mensuram;  in 
potcatatem  ob.  sub  Imperium  alcU;  res  c.  in 
"'gitatiooem,  in  otfensionem,  suspicionem  alcis 
wrb  ©egenjtanb  bet  ©ebattfen.  6)  b.  ber  Seit 
treffen,  etntreffen  in  alienisHimum  tempus 
sdveatus  tuus;  ntimmi  in  eum  diem  finb  auf 
jenen  lermtn  fällig,  c)  ju  etw.  paffen,  bet 
latbm.  ftattfinben,  unter  etw.  gehören  aegri- 
tado  non  c.  in  sapientem  finbet  nicht  flatt  bei 
bent  Seifen;  mentiri  non  c.  in  virurn  bonum; 
boc  rob  eandem  rationem.  d)  fich  ereignen, 
«intreffen,  begegnen,  wiberfalfren,  jufal» 
ten,  ju  teil  wetben  hoc  mihi  peropportune, 
qaod  etc.;  hoc  percommode,  quod  etc.;  inspe- 
«nti  cecidit  mihi,  ut  etc.;  rerebar  quoraum  id 
•aanrum  esset;  cum  aliter  res  cecidisset  ac  pu- 
taese«;  res  praeter  opinionem;  *vota  werben  er» 
fällt;  *quo  promissa  c.  et  somnia  Pythagorea; 
Bieres  male  haben  (flechten  (Erfolg;  si  minus 
fcitissimi  viri  virtus  civibus  grata  cecidisset 
C'tc.  p.  Mil.  §.  81;  non  omnia  secunda  Caen.\ 
*fortuna  secunda  iji  günftig;  nisi  misericordia 
tu  perniciem  casura  esset  Sali. ; multa  fortuito 
in  melius  casura  Tac  ; ad,  fin  irritum,  {Plaut.) 
>n  cassum  fehlfchlageit ; prima  consiliorum  fru- 
ttra  ceciderunt  Tac.  e)  fallen,  fich  »erlieren, 
tftminbern,  abnehmen,  finfen  animi  ca- 
*101,  c.  animi*  ber  Wut  filtft,  ben  Wut  finfen 
taffen;  »cecidere  illis  animique  manusqne;  pre- 
tiont  finit;  tua  laus  cecidit;  *vota  bleiben  unet» 
fällt;  »vocabula  fomnten  ctufjer  ©ebraud).  §ieto. 
t caasft  ob.  fonnulä  ben  Projeg  Btrlieren;  *B. 
ftümenflücf  burchfaQen  Hör.;  ähnlich  o.  SRebner 
amtor  si  semel  constiterit,  nunquam  cadet;  B. 
®an!erottierern , turpius  est  privatim  c.  quam 
publice;  nberlj.  ftürjen,  unglfidlich  werben, 
nmlommen,  D.  t Prämien  de.  Lael.  §.  63,  con- 
inratiorris  crimine,  fraude  muliebri  et  impudico 
Vitelüi  ore  Tac. 


3)  t.  t.  b.  SBörtern  ob.  Silben  enbigen,  au8- 
lauten  in  syllabas  longiores;  sententia  nu- 
merose  c.  hat  am  Schlug  einen  rhpthmifchen 
tottfaQ ; inöbef.  qoae  c.  simiiiter  biefeiben  Kafuö 
haben  (bie  (figur  beS  yomöoptoton) ; ut  extrema 
eundem  referant  in  cadendo  sonum.  4)  *ju  = 
rüdfallen,  »finleu  omnia  bunt  ex  ipsis  et 
in  ipsa  c. 

cAdüceAtor,  öris,  in.  [caduceusj  ein  im  Kriege  jnm 
(feinbe  abgefebiettet  fterolb,  Parlamentär.  — 
rädiieeas,  ei,  m.  ^erolböftab,  finöbef.  beö 
Wcrfur  alö  ©ötterboten.  — »oädücrfer,  cri,  m. 
[cadnceus-feroj  beit  fjerolböftab  tragenb,  Bei- 
name be8  Werlur. 

cädücus,  adj.  [cado]  1)  »fallenb,  gefallen, 
folia,  fulmen  herabgefChleubcrt;  tp.  *c.  bello 
gefallen  im  Kriege  = getötet.  2)  jum  [fallen 
geneigt,  leicht  faltcnb,  abfällig  vitis  na- 
turA  est  c.;  »frons,  *flos;  *lignum  c.  in  domini 
caput  baö  einft  fallen  wollte  llor.;  tp.  »iuvenis 
jutn  tobe  beftimmt.  3)  tp.  hinfällig,  Ber» 
gänglich,  nichtig  res  humnnae  fragiles  cadu- 
caeque;  corpus  c.  et  infirmum;  c.  et  incerta, 
•fama,  »preces,  »spes,  »verba,  flabores,  ffelici- 
tas.  4)  t.  t.  bereditas  c.  an  baä  Ärar  ob.  ben 
ifiöfu«  faBenb,  httntgefallen,  hetrcnloö. 

Cädurcl , öram , m.  gaUijcbc  ©ölterfchaft  in  Äqui 
tanien;  fCadurcus. 

cädns,  i,  m,  [xados]  grofier  irbener  Krug  ä“m 
Aufheben  fliiffiger  u.  troefener  Sachen,  bef,  beö 
SBcine«,  auch  »Äfchenfrug. 

Cädüsli,  örum,  m.  Poll  an  ber  Sübwcftfeite  beö 
tajpifcbcn  Wceteä. 

CaecTlius,  9lame  einer  römifchen  ©cnä,  au«  web 
eher  bic  Samilie  ber  Mctolli  bie  belannteftc  ift; 
1)  Q.  C.  Met.  Maccdonicus,  bet  Wacebonicn  146 
o.  (Ehr.  gut  röm.  prooinj  machte.  2-  Q.  C.  M. 
Celer,  ©rätor  unter  bem  Konfutate  (Eicero*.  3)  Q. 
C.  M.  Nepos,  ©ruber  beö  M.  2),  ein  ©egner  beö 
(Sicero.  4)  Q.  C.  M.  Nnmidicus  j.  Numidia.  f>)  Q. 
C.  M.  Creticus  eroberte  alö  Konful  bie  fjnjel  Kreta 
u.  bejmang  bie  Seeräuber  bafelbft.  6)  Q.  C.  M. 
Pius  (Sci))io),  Sohn  beö  Scipio  vlaftca,  Äboptio» 
fo^n  beö  Q.  M.  Pius,  Sdjwiegcrfohn  beö  pom 
»ejuö.  7)  C.  Statius,  Kontöbienbichter,  »feitgenoffe 
beö  Snniuö.  tan.  CaecTliu«  u.  -Anus,  adj. 

C'aeciua,  ae,  m.  ©ciname  ber  auö  (Etrurien  (tarn 
menben  gens  Licinia;  A.  Licinius  C.,  für  Welchen 
(Eicero  bie  noch  öorhanbene  SRebe  hielt. 

eaceltas,  ätis,  f.  [cuecnsj  ©linbheit;  tp.  animi, 
mentis,  libidinis.  — caeco,  1.  1)  fhlinb 
machen,  btenben.  2)  tp.  a)  blcnbcn,  oer= 
b l e tt  b e n largitione  men  tos  improborum ; cae- 
cati  libidinibns.  b)  Ber  buntein  celeritate  cae- 
cata  (unoerftänbliche)  oratio. 

( aoeübnm,  i,  m.  ein  burch  cblen  Sein  berühmter 
Ort  im  (üblichen  Kalium.  t)aB.  -bus,  adj.  vinum 
C.  U.  bl.  »Caecubum,  »Caecuba  (pt.). 

caecns,  adj.  m.  comp,  beö  Kichteö  entbehrenb  l)aef. 
ber  nicht  [eben  lann  a)  blinb  catulus;  *f *ubst. 
caocus  ein  ©linber;  fprichw.  (Liv.)  apparot  id 
etiam  caeco;  {Hot.)  c.  iter  monstrare  vult.  b)  tp. 
a)  geiflig  u.  moralifd)  blinb,  Berhlenbet  ille  c. 
atque  amens  tribunus;  animns  cupidine;  prac- 
ceps  et  c.  fertur;  avaritiä,  cruaelitate;  non 
solnm  ipsa  fortuna  c.  est,  sed  eos  etiam  ple- 
rumque  efficit  c. , qnos  complexa  est;  caecos 
reddit  cupiditas  atque  amentia;  in  re,  in  con- 
templandis  rebus;  ad  belli  artes  nichts  Oer 


110 


caedes  — caelum. 


ftcpcnb  ».  JC.  ß)  0.  Äffcftett  timiditaB,  impetus, 
timor,  *amor.  2)  paus,  wa®  nid)t  gelegen  Wer: 
ben  fann  a)  »erborgen,  »erftedt,  unfieptbar 
res  c.  et  ab  aspectus  iudicio  remota;  pericula; 
•fores  »erbedt;  *vulnu8  im  Siüdeti ; corpus  bie 
Siüdfeitc  beb  ic. ; ictus  Sfttdmftreicp,  ^picb;  *saxa 
blinbe  Stippen;  *vada;  *freta;  meton.  ’murmur. 
b)  ».  fiolalitüten,  ppt)j.  3llßänben.  bic  fein  Sicpt 
paben,  buntel,  finfter,  unburepfieptig  nox; 
domns;  *acervus,  *tenebrae,  *caligo.  SpriepW. 
caeca  die  emere  alqd  auf  fttebit  Plaut,  c)  tp. 
a)  buufet,  »erborgen,  unergrünblicp,  un  = 
ermcibl id;  cur  est  hoc  tarn  obscurum  atque  c.? 
crimen;  *scelua;  *fata,  *sora,  ‘eventua.  ß)  o. 
bem,  toobei  nrati  nicht  weiß,  woran  man  ift,  un= 
jieper,  ungewiß,  jwedlob,  }ieftob,  erfolg: 
lob  obscurn  ape  et  c.  exrpectatione  pendere; 
oxsecrationes  bic  blinbling«  'ben  Scpulbtgcn  u. 
Unfepulbigen)  treffen ; *undae : »in  nubibus  ignes 
blinbling®  bahinfahrenbe;  *Mars  blinber  Äampf, 
».  ber  üeibenidjaft  erregt. 

caedes,  is,  f.  [caedo]  eigtl.  ba®  Süllen,  bah-  ba® 
Slieberpauen,  töten,  fomohl  ».  einem  ©injel: 
nen  — iotfeplag,  Sllorb,  alb  ».  mehreren  — 
Sticbermehe lung,  Qlcmcpel,  ®lutbab  lega- 
torum,  magistratuum , privatorum;  Genabi  (=• 
Genabensi)  caedo  Caes  ; magnam  civitim  c, 
facero,  perpetrare,  edere;  cum  interea  c.  in- 
dignisaimae  maximaeque  factaesint;  sine  caede 
ohne  Scpwertftreicp  Hör.-,  e.  einem  9Hotban  = 
f cp  lag  Verg  Aen.  3,  266;  and)  *».  Zieren,  bef. 
Cpferticrcn.  $icTt.  tp.  a)  ’aeervi  cacdis  Raufen 
».  Srfcplagenen;  fplcnae  caedibua  viae.  b)  *ba® 
burd)  Sßorbcn  »ergoffene  Blut,  respersua 
trat  cm  i.i  c.;  m ade  re  caede;  pl. 

caedo,  cectdi,  caeaum,  3.  [fiuufatio.  ju  cado]  1) 
füllen,  hauen  (mit  einem  feparjen  Serfzettg), 
umbauen,  abpauen,  zerhauen,  aubbauen. 
aubbretpen  arbores,  silvam,  murum,  lapidem 
(aub  bem  Steinbrucp)  breepen;  ’securibua  umida 
vina.  Spricht»,  ut  vineta  egomet  coedam  mea 
mir  felbft  inb  ftleifcp  fepneibe,  mir  felbft  fepabe, 
meine  eigne  $jaut  zu  SJlarttc  trage  llor.  2)  f ä I 
len,  niebetpauen,  uicbermatheu,  töten 
liominem;  bef.  in  ber  Stricgbfpradic  fowopl  ». 
bem  einzelnen  Sritibc  alb  ».  bem  feiublicpen^eere; 
and)  ».  Zieren,  bef.  Cpfertieren,  töten,  jcplacp  = 
ten  gregem,  hoatiaa,  victimaa;  *caesua  (»er-- 
aoffcncb!  Banguis.  3)  iiberp.  an  ob.  auf  etw. 
i (hingen,  paucn,  Hopfen  ianuam  aaxia,  *arva 
calcibuR,  alqm  verberibua,  virgis,  loris,  auch  bl. 
c.  peitfepen ; pugnis;  populum  saxis  werfen; 
fpriepm.  (Plaut.)  c.  atimulos  pugnis  burep  un 
nüpen  SBiberftanb  bab  Übel  »rrgrüßem;  tp.  caedi 
teatibus  burep  bie  beugen  gebrüngt  werben ; 
(Sonoerf.)  c.  sermones  plaubern,  gemütlich 
fcpwapen.  4)  c.  pignora  f.  pignue.  5)  partic. 
caosa,  örum,  n.  a)  ruta  c.  ob.  ruta  et  c.  f.  ruo 
2)  c).  b)  fpticpW.  inter  cacaa  et  porrecta  eigtl. 
jwifepen  bem  Scplacpten  ber  Cpfertiere  u.  bem 
Vlubcinanberleaen  ber  ©ingeweibe  auf  bem  Slltar, 
mitten  im  Opfer,  jur  ungelegenen  Seit. 

caclümen,  luis,  n [caeloj  (poet.  u.  fpüt.)  palb 
erpabene  Slrbeit.  — eaelätor,  öria,  m.  [caelo] 
ber  ftünftler  in  halb  erhabener  Slrbeit,  ®t  = 
felcur,  Zoreut.  — -f-caelätärn,  ae,  f.  [caelo] 
palb  erpabene  Sir  bei  t ob.  Sigur. 

caelebs  (niept  coeleba),  llbia,  a>(j.  unoerpei; 
ratet  (fowopl  ».  einem Sitwer al«  ».einem  3«U9' 


gefeit en).  §ier».  *a)  vita,  lectua  einfam,  epelo*. 
6)  platanus  an  welcher  leine  Siebe  pinaufge 
jogen  ift. 

♦cuclcs,  Itis , adj.  [caelum]  pimmlifd)  regna; 
inbbef.  nabst,  •itcs,  in.  bic  iiimmtifcpen,  bie 
öötter;  (feit.)  im  sing,  ein  ®ott. 

caclestls,  e,  adj.  [caelum]  1)  pimmlifd),  jum 
$immel  gehörig,  $immel=,  rea  (pl.)  c.,  orbia; 
via;  c.  aqua  Siegen;  subst.  cuelCBtes,  ium  (*um), 
m.  bie  @ötter,  * (feit.)  sing,  ber  |)immlifcpe, 
bic  ©ottpeit;  caelestia,  ium,  n.  Zingc  am 
$immel,  £>immel®lörper;  snpera  et  c.  cogi- 
tarc;  ’temptare  c.  ben  Slttffcpwung  jum  Rummel 
2)  göttlicp,  f.  ben  Woltern  perrübrenb  irae 
Litt. ; *numen , ’auxilium ; subst.  n.  pl.  bie  0 ö t -- 
terangelegenpeiten  Tac.\  tp.  ausgezeichnet, 
bimmlijd).  göttergleicp  legiones;  ex  illo  c. 
Epicuri  de  regula  et  iudicio  volumine;  ’mena. 

Caelianus  f.  Caeliu8. 

eaeltb&tuN,  ur,  m.  [caelebs]  ber  epelofe  Statt», 
©pclofigfcit,  Sölibat. 

Cucllcölus,  i,  in.  [dem.  ».  Caelius]  ein  leil  beS 
cülifcpen  Bügels ; »gl.  Caeliua  11). 

Caelimontänus,  adj.  jum  Caelimontium,  bet  ben 
cülifcpen  .fcügel  ciuid)ließenbcn  zweiten  Siegion  ber 
Stabt  Siorn  gehörig,  eälimontanifep. 

Caelius,  I.  Benennung  einer  röm.  fflenä  1)  C. 
Caeliua  Caldua,  geitgenoffe  beä  SlebncrS  L.  Craa- 
sua.  2)  L.  C.  Antipater,  röm.  Slnnalift  u.  Sie  cp  t®. 
gelehrter.  3eitgenofic  ber  fflraccpen.  3)  M.  C. 
liufus,  Staatsmann  u.  Slebner,  greunb  Sicercw 
u.  o.  biefem  in  bet  noch  »orpanbenen  Siebe  ott= 
teibigt.  4)  C.  Vinicianua,  Befeplöhaber  ©äjarS  in 
^ontuö.  II)  Caelius  mons,  einer  ber  fcügel  Siome, 
®a».  Coellänus,  adj.  orationeB  (be®  C.  Rufus 
I)  3);  subst.  Caeliana,  örum;  n.  bie  Schriften  be® 
C.  Antipater,  I)  2). 

caelo,  1.  [caelum  ©rabfticpcl]  1)  cifclieren,  in 
erhabener  Arbeit  in  SRctaU  auäfüpren  (ßeüpen, 
fpüter  auep  gießen),  fepnipen  speciem  argento, 
scuta  auro,  argento;  *quae  Clonua  multo  cae- 
laverat  auro;  vasa  caelata;  caelatum  aurum  et 
argentum;  *c.  fortia  facta  in  auro  burep  (£ije 
lierung  in  (Solb  barfteUcn;  *».  üpnlicper  Slrbeit  in 
anberen  Stoffen,  z Ö §olz  2)  *fp.  »•  anberen 
ftunftwerlen  petuorbringen,  ausfüpren  opus 
novem  Musis  caelatum. 

‘caclicöla,  ae,  f.  [caelum  u.  colo]  .ü i m tn e 1 ® ^ 
bewopner  = ber  ®ott  — ‘caoHfer,  tera, 
ferum,  adj.  [caelum  u.  fero]  ben  fcimmel 
tragenb,  Atlas. 

caclipötens,  ti«,  adj.  [caelum  u.  potensj  m ü cp 
tig  im  Fimmel  Plaut. 

caelum,  i,  n.  1)  ber  §immel,  c.  contingere  (0. 
febr  popett  Wegenftünben)  Liv.\  *aequata  ma- 
ch irtu  caelo;  futmina  iaciuntur  de  caelo;  de  c. 
(Sölip)  tangi,  ici,  percuti;  in  ber  Slugurfpr.  de 
c.  eervare  •lt)intmcl®zeicpen  beobaepten,  de  c.  fieri ; 
c.  albente,  vesporascente  c.;  fpricpw.  (Ter ) quid 
si  nunc  c.  ruat?  ».  eitler  Sfurcpt.  3n#bef.  im 
engeren  Sinne  o)  $iminel®gcgcnb,  Horizont, 
^limmelSftricp  cuicumque  particulae  caeli  of- 
üceretur;  hoc  c.,  sub  quo  natus  educatusque 
sum;  c.,  non  animuin  mutant  qui  trans  mare 
currunt  Hör.  b)  fiuft,  Sltmojppärc,  SB i t - 
terung,  Icmpcratur,  it  lima  caeli  temperatio; 
salubre,  piugue  ct  concretum,  tenue  purumque, 
Spiritus  buiu8  c.;  *serenura;  ’apertum;  *dubium; 
•liquidum;  *non  tractabile:  ’mos  caeli  varius; 


Caelus  — Caianus. 


111 


•repnrgato  c.  2)  bei  §immel  als  Sohnfip 
bei  (Hättet,  de  caelo  delapsus  mie  ein  Bote 
be«  £>imntcl#  de. ; patricios  esse  facto«,  non  <le 
caelo  demissos  etc,  burdj  göttlichen  Urfprung  Liv.\ 
inSbej.  zur  Bezeichnung  bei  XI  n ft  c r b t i rfj  f c i t caelo 
Maua  beat  Hoi'.;  decretum  patri  suo  c.  Tac. 
3)  t) ö ft e r SRufjm  ob.  grigtcS  ffllüd  ferre, 
tollere  alqtn  in  caelum  jmb.  fehl  pirijen ; de  c. 
detrahere  alqm  — jmb.  feine«  Ijotjcu  'Jiutjmc«  bc 
tauben;  in  caelo  sum  ob.  digito  c.  attingo  — id) 
bin  pödift  glüdlid) ; and)  qui  c.  tfelbft  bas  fjödjftc) 
vituperant  Pliaedr.  4)  ’bie  Cberloelt  falia  ad 
caelum  mittunt  iii9omnia  Manen. 

('•eins,  i,  m.  bet  Fimmel  perjomficicrt,  Sohn  bc« 
Äther  u.  bet  XieS,  Batet  beS  SaturnuS,  Sultan, 
SRertur,  bet  BenuS. 

caementum,  i,  n.  [ft.  cacdimentum  u.  caedo] 
Siudjftcin  jum  SJlaucrn,  gelbfieitt. 

raena  etc.  {.  cena  etc. 

Caenens,  ei,  m.  1)  o.  SlatuS  gejeugt,  anfangs 
SRäbchen,  mit  Slawen  Caenis,  fpäter  in  einen 
Sttiabcn  oettoanbelt  m.  Slawen  Caeneus  Or  ; in 
lungetcpttem  Berhältni«  Verg.  2)  b.  ffleitoffc  beS 
Änea«  Verg. 

Cxcnina,  ae,  f.  Stabt  in  fiatium,  Ov.  Xat>.  a) 
adj  Caeninns.  6)  siebst.  -nenses,  ium , m. 

Caenis  Wia,  f.  a)  f.  Caeneus.  6)  fionlubine  bc« 
BeSpafian  Suet. 

caenam,  i,  n.  5t  ot , Sdjtnup,  Unflat  male 
olere  omne  c.;  tp.  nichtiger  u.  Detnd)tlid)ct 
Stanb  ex  c.  plebeio  consulatum  extrahere; 
and)  als  Schimpfwort  o caenum!  bu  fchmupiger 
feil!  Plaut.,  Cie. 

taepa  (cepa),  ae,  f.  u.  -pe,  n.  gwiebel. 

Caepio  f.  Servilius  1)  2)  u.  3). 

Caere,  indect.  n.  Stabt  in  Strutien;  adJ.  Cae- 
re*. ftia;  f.  Caerites. 

eaerimönia  auch  caerem,  nicht  cerem.,  cerim.), 
ae,  f.  1)  ßhrwürbiglcit,  .'jjciligfcit  lega- 
tioni» ; floci;  faugendam  (esse)  c.  loco.  2)  bic 
butch  äufeeie  tcligiöfc  fjanblungen  an  ben  Zag  ge- 
legte heilige  Scheu,  ®hlf“t(hL  Belehrung 
metus  et  c.  deorum;  sacra  Cereris  summa 
maiores  nostri  religione  confici  oaerimoniaque 
voluerunt;  summa  c.  coli.  3)  heilige  $anb* 
lung,  teligiäfet  ®ebrauch,  religiöfe  Sitte, 
ßeremonie,  Bepulcrorum  bei  Öcabftdtten,  fe- 
tiales,  bellica,  (Tac.)  libri  caerimoniarum 
Stituale. 

Caerites  (-retes),  m.  (Einwohner  bet  ctniSlifchctt 
Stabt  ttäre.  Slach  bem  gallifdien  itrige  mar 
jnetft  mit  ihnen  hospitium  gefchloffen,  fpäter  aber, 
als  fit  abficlcn,  mürben  fte  römifche  Bürger  sine 
saffragio,  bah.  bet  Slawe  fpäter  einen  civis  sine 
suffragio  über!),  bezeichnet  u.  in  tabulas  Caeri- 
tum  ob.  (alS  adj. ) Caerites  referri  = Bürger 
ohne  politifche  Siechte  (Stimmrecht  u.  Siecht  ju 
tebrcnftcHen),  alfo  Kirariet  (f.  aerarius)  werben; 
(Hör.)  Caerite  ceri  digni  mürbig  unter  bie 
■81011«  oerfept  ju  »erben. 

Caeroesi,  firum,  tu.  belg.  Soll  um  Sujremburg  ob. 
l'utttd)  Cae». 

eaeräleu*  u.  ‘caerülns,  adj.  1)  buntelblau, 
‘farbig,  fdjmatjblau,  bläulich  a)  *».  fjimmcl 
caeli  templn;  n.  pl.  subrt.  cacrula  caeli  bie 
Blaue  bcs  Rimmels,  b)  *o.  SKcer , glüffen  u. 
barauf  bezüglichen  Xingen  campi  Plaut.,  aequoro, 
aqua;  nurus  (Neptuni);  deus,  dii;  freta,  gurges; 
mater  (sc.  Achillis)  = Thetis;  oqui  (Tritonis); 


lympha,  gutta;  fons  SBafferleitung  zu  Slom  Suet. 
Claud.  20;  * rührt,  n.  pl.  caerula  Bläue  beS 
SJleereS.  c)  B.  anbtrn  (Dcgenftänbcn  oculi  Ne- 
ptuni; color;  (Tac.)  oculi.  2)  *bunfelarün  cu- 
cumis; arbor  Palladis  meetgrün  (Oom  Olbaum); 
fdjwärjlich,  bunlcl  vitta,  equi  Plutonis,  pup- 
pis,  nubes,  imber. 

Caesar,  üris,  m Slawe  einer  fjamilie  in  bet  gens 
lulia.  1)  Lucius  I.  C.,  Klnbänjjct  be«  SJlariuS  u. 
Sintta.  2i  beffen  Brubcr,  Gaius  1.  C.  Strabo, 
bclannt  als  Slebn«.  3)  Gaius  I.  C.,  ber  Xittator. 
Sein  Bnroattbt«  OetaoianuS,  ber  nachherige 
faif«,  nahm  ben  Slawen  Caesar  an,  u fpäter 
führten  bie  ftnifer  alle  ben  Beinamen  C.  mit  bem 
Xitel  Augustes,  bis  unter  fpabriau  bet  Unterfchicb 
auflam,  baß  ber  regietenbe  Äaifer  C.  Augustus 
benannt  mürbe,  ber  befignierte  Xhtonfolgcr  bl. 
Caesar,  fjiero.  a)  ‘Caesäreus,  adj.  u.  Xittator 
ßäfar  hcrrühreitb  6)  CaesSrUnus,  adj  ben  Xif 
tator  (£.  betreffenb,  cäfariaitifch,  beS  Säfar; 
i ubrt.  -iini,  örum,  m bie  Slnhängcr  beS  ßäfar. 
c)  Caesarleiisl»,  e,  als  Beiname  o.  Ortjchaften, 
Mauretania  Tac. 

Caesirüa,  ae,  f.  [Xomdpfia]  1)  fjauptftabt  in 
ftappabocicn  2)  tleine  Sec=  u.  (pafenftabt  in  Ba= 
läjtina,  j.  Kairarieh.  3)  Stabt  in  SBaurctanien. 
4)  o.  ben  Slämern  tolonifierte  Stabt  in  Bh^- 
nicien. 

caesirUtus,  adj.  [caesaries]  behaart  Plaut. 
cacsärles,  ei,  f.  (mcifl  poct.)  baS  ftarte  imupt- 
baar,  bcfonb«S  bet  Stieget  promissa  Liv.; 
•barbae  lange«  Barthaar. 

Caesena,  ae,  f.  Stabt  in  Gallia  Cispadana. 
Caesia  Silva,  ein  Salb  im  uoibrocftlidjen  Xcutfd)= 
lanb,  j.  ber  fjäfcrmalb  Tac. 
caesielua  (nicht  -tius),  adj.  bicht  gewebt  Plaut. 
caesiiit,  c«(j.  [caedo]  h‘cb»orife,  mit  Rieben 
petere  hostem.  2)  tp.  als  rpet.  1.  t.  = inci- 
sim,  ro.  f. 

1.  caesltis,  adj.  grau  caesii  oculi  Minervae, 
caerulei  dicuntur  esse  Neptuni;  grauäugig 
•virgo;  *leo. 

2.  Cue*ius,  C.  Bassus,  lt)riid)er  Xichter  bc«  1. 
3ahrh-  n.  ßht. 

Caeso  (h'aeso),  önis,  m.  röm.  Beiname. 
Caesönins,  1)  M.  C.,  Sbil  mit  Sicno.  2)  C.  Pae- 
tus,  f onful  unter  Slcro  Tac.  3)  Caesonia,  ®e= 
liebte  u.  nachmalige  (Scmahlin  beS  ft.  ßaligula. 
caespe*  (nicht  cesp.),  Itie,  m.  [caedo]  1)  iHafen  = 
ftüd,  zum  Slager^  u.  Schanz  bau,  zum  ©ebeden  bet 
Jütten,  zu  SU  tat  etc  u.  (Stnbtjügdn;  auch  pb  i 
meton.  a)  «Slafenhütte.  b)  ‘fSlafenaltar.  c) 
•Bflanzeutnaul.  2)  *f31afenplat},  Slafen. 
cucstus  (nicht  eest.),  us,  m.  mit  eifernen  ob. 
bleiernen  Snoten  oetfehener  leberner 
Stiemen,  ben  bie  ffaufttämpfer  um  bic  ©änbe 
»idelten,  um  bie  Schläge  zu  oerftärteu,  Stampf 
riemen,  ßäftu«. 

caetera*,  caetra  etc.,  Caeu*,  Cncyx  f.  coterus, 
cetra  etc.,  Ceus,  Ceyx. 

Caiena,  i,  m.  gluft  in  SRpfien. 

Caieta,  ae,  f.  1)  bic  Kimme  beS  Klnea«.  2)  Bor 
gebirge  u.  Stabt  auf  b«  (Mrenzc  o.  üatium  u. 
ftampanien,  roo  nach  ber  Sage  bie  Kimme  be# 
Änca#  begraben  mar,  i.  ®aSta 
Caius  (aber  Gaius  gelcfen  u.  weiften«  gefchrieben), 
b.  Xidjt  auch  Gätus,  Sorname;  b ben  nadtauguft. 
$iftor.  oorzugsrotifc  bet  ftaifer  C.  Caligula;  bah- 
fl  aläntis,  adj. 


112 


Calabria  — c&lefacio. 


Calabria,  ae,  f.  bic  ffiböfllicpe  $atbinfel  B.  Italien. 
!£aB.  CSliber,  bra,  bruin;  adj. 

CalactA , e,  f.  Stabt  an  bet  Slorbfüfte  Stcilien«. 
$aB.  -tinuH,  adj.-,  subst.  «tini,  örum , m. 

CAlAgurris,  m,  f.  Stabt  in  Spanien.  Xau.  subst. 
-YtAni , örum,  m. 

Calais,  in,  m.  1)  geflügelter  Sopti  be«  Borta«, 
® ruber  beb  3tte*  2)  fingierter  Warne  eine«  fepönen 
3ilngling«  Har. 

calaiiniriiis,  adj . [ealamus]  (fett.!  ba«  Siopt  junt 
Schreiben  betreffenb,  theca  SRopr=  ob.  5e= 
bcrbücpfc. 

Calamis,  Win,  m.  griccpifcpcr  Bilbpauer  jur  3 eit 
beb  ifjpibia«. 

cAlimister  (jeboep  fommt  biefer  rum.  niefjt  Bor), 
stri,  tn.,  -streun,  i,  «.  [ealamus]  1)  langeb  ropr< 
förmigeb  Brenneifen,  um  bic  Jpaare  ju  träufeln. 
2)  pl  tp.  übertriebener  Scpmuct  ber  Siebe, 
liünftclei,  Scpndrfelei  calamistros  adhibere; 
calamistria  inurere;  {Tue.)  calamistri  ettinnitus 
(oratorum).  Xm.  caläinlsträtuH,  <uij.  mit  bem 
Brenneifen  gelräufett  coma;  mit  gebrann- 
ten Sotten  saltutor. 

eälamltas,  atis,  f.  Befähigung,  bie  Biete  ju= 
gleich  trifft  1)  iit  rein  materieller  Bcjiehung,  bef. 
burep  )pagel,  Btilwacp«,  Biepfcucpe  fructuum.  2) 
tp.  bebeutenber,  empfinblicpcr  Sdjabcn,  llnpeit, 
Unglütf,  l£lenb  magna  rei  publicae;  calami- 
tatom  perferre,  ferre,  tolerare;  inferro  alcui; 
uccipere  c.  erleiben;  esse  in  magnä  c.;  bei  ben 
hifiorifem  häufig  Äricgiunglüd,  Wieber= 
läge  proeliin  et  calamitatibu«  fracti;  Cannen- 
sis  illa. 

cüliini Ttösc,  adv.  [calamitosna]  u n g l fl  d l i cp  Oie. 
— cälamYtösus,  adj-  m.  camp.  u.  sup.  [cala- 
mitas]  1)  act  grojje«,  cmpfinblicpe«  Unpcit  u. 
Sdjabeti  üerurfacpenb,  oerberblid),  unpciD 
b ring eu b lempestas,  incemlium,  bellum.  2) 
jtass.  a)  grofjem  Staben  aubgefept.  6)  un  = 
glürfliep,  eienb  hominen  miseri  et  fortunä 
magis  quam  culpä  C.,  res  misern  et  c.,  otium; 
subst.  propenniur  benignitas  esse  dehebit  in 
calamitosos. 

cAlSmus,  i, m.  |xdlaj*o?]  Siopr.  £iier».  a)9iopr= 
feber,  Scpretbrobt;  levi  e.  ludere  geringfügige 
Sacpen  biepten  Phaedr.  b)  * SK  o p r f l b t c.  c) 
‘SRoprpfcil.  d)  *bie  Vtngelrute.  e)  Seinu 
rute  jurn  Bogclfnng.  f)  füberp.  Stengel, 
tpalm. 

Calamis , i,  m.  mbifeper  ©ümnofoppift. 

calathlsciis,  i,  in.  (feit.)  dem.  B.  calathu«  Ct. 

cälatlins,  l,  m.  |*dl«#os]  1)  geflochtener 

Korb,  in  toelcpcn  Blumen,  0rücptc,  SoBe  u.  bgl. 
gelegt  murbcu.  2)  fotbförmigeä  ®efäfj  aub  ftolj 
ob.  TOetaU,  Slilcpnapf,  ©einfcpale. 

CälAtlu,  ae,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Tan.  CA- 
lAtlnas,  adj.-,  and)  Beiname ; j.  Atiliu«  1);  subst. 
-tinl,  örum,  tn. 

cälAtor,  öri«,  m.  [calo]  eine  Wrt  Wiener  jum 
SHufcn  ob.  hcrbcipolen,  junäepft  ber  S|$ontift= 
ceb  Suet.;  überp.  Plaut. 

Calanrea,  ae,  f.  [A'crlaögfia]  3nfel  im  faroniidjen 
SKeetbnfen. 

fulcar,  iirin,  «.  f2.  calx]  (meift  im  pl.)  1)  Sporn 
nddere  cquo  talearia,  equum  calcaribus  con- 
citare,  +incendere  bem  Bferb  bic  Sporen  geben; 
nubdere  c j.  subdo  1);  jpridpo.  (Plin.  ep.)  ad- 
dere  caleana  aponte  currenti.  2)  tp.  Antrieb, 
Siitregung,  Sporn  quaai  c.  admovetj  (Hör.) 


vatibus  addere  c.;  gern,  im  pl.  c.  adhibere; 
alter  freni»  eget,  alter  c. 
calceAmentum,  i,  «.  fcalceus]  gu^befleibung, 
Sttjuptocrt.  — tealceArium , ii,  n.  [calceua] 
®elb  ju  Sdiubtoerf. 

fcalceAtus,  ni.  [caleeol  ftufibetieibung.  — 
caleeo,  1.  [calcomi]  beftfiupen  pedes  Phaedr.; 
fee;  fuiulux;  calceati  deute«  jum  Beifien  toopl 
eingerichtet,  im  Biibc  Plaut. 
calceoläriuK,  ii,  m.  [ealceolu«]  S djufima tber 
Plaut.  — culecölus,  i,  m.  dem.  B.  ealeeu«. 
caleeus,  i,  »«.  [2.  calx]  ber  ben  ganjen  gnfe,  oft 
aud)  noch  bie  Stnödjcl  btb  an  bie  SBaben  bebedenbe 
Stfiufi,  ^albjHefel  habiles  et  apti  ad  pedem; 
(Hör.)  laxu«.  3ttbbcf.  <i)  fcalceos  poBcere  — 
«oleaa;  J.  solea.  b)  calceos  mutare  Senator 
tu  erben,  weil  bie  Senatoren  eine  befonbere  Sri 
Sdptlje  trugen. 

CalchAH,  anti«,  m.  {.  Thestorides. 
calciAmentnm  etc.  f.  calceamentmn  etc. 
calcYtro,  1.  [2.  calx]  1)  pinten  aubfdtlagen; 
*B.  einem  Stcrbenben  jappeln.  2)  tp.  mibet- 
ftreben,  fid)  fträubeu  Cie.  p.  Cael.  §.  36.  ®ao. 
calcltro,  öniB,  tn,  (feit.)  bilbl.  Stfiläger,  Slauf  = 
bolb  Plaut. 

calco,  1.  [2.  calx]  1)  auf  etro.  treten,  »Tiseera; 
pede  ac  yeatigio  alci«  calcari  Tac.  2)  ‘einen 
Ort  betreten,  befinden,  viam  leti ; ernorem 
im  Blute  waten  (B.  iHoffen).  3)  *fefltreten 
agnim.  4)  tp.  a ) mitSüficn  treten,  nitber-- 
treten,  unterbrüden  liberta«  noatra  obteritur 
et  calcatur  Lir. ; f gentem , *os«a  alci«.  6) 
’t^b^nen,  Bcrfpotten. 
calculn«,  i,  m.  [dem.  b.  1.  calx]  1)  Heiner  glat- 
ter Stein,  Demosthenes  c.  in  os  comectis 
summa  voce  multos  versus  uno  spiritu  pronun- 
tiarc  consuescebat.  2)  inöbef.  n)  *t Stein  im 
Brettfpiel.  6)  ber  Stein  auf  bem  Siedjenbrctte, 
baf).  tp.  Sietfinung,  Berechnung  voluptatam 
c.  suiiductis  naepbem  fie  ben  (waijrfipeinliihen) 
®e»inn  an  Su[t  genau  berechnet,  vocare  alqd  ad 
calculos  etm.  einer  Berechnung  unterwerfen,  bilbl. 
amicitiam  ■=  itidjl  mepr  ffiefäfligfeiten  ermeifen 
a\i  man  empfängt,  alqm  mit  imbm.  abreepnen;  ad 
illos  c.  (Berechnungen,  Wajrimcn)  revertamtir; 
tparem  c.  ponore  cum  re  ©icidjeb  mit  ©leicpem 
Bergelten.  e ) in  ber  älteflcn  3nt  bet  Boticr  = 
ft  ein,  wetfi.  um  Beifall  ob.  Sreifprecpnng  ju  be- 
jeiepnen,  fcpwarj  jur  Bejeicpnung  be«  ©egenteil«, 
atrum  c.  demittere  in  urnam  Oe.;  bap.  fpricpw. 
(Plin.  ep.)  album  e.  errori  nostro  adicere  feinen 
Beifall  geben,  d)  jur  Bejeicpnung  glücflicper 
®reignijfe  burep  weifie  Steine  o aicm  laetum  no- 
tandumque  mihi  candidiBBimo  c.  Plin  ep. 
fenldArin«,  adj.  [caldus]  jur  BJärmc,  jum 
SBärmen  gepörig,  cella  bu«  ©armbabc- 
j immer. 

ealdior  f.  calidns  2)  a). 

Caldlns,  ii,  m.  [calda  ft.  calida;  f.  calidus  1)] 
ber  au«  Claudius  Berftümmclte  Spottname  be« 
Raifet«  liberiu«  wegen  jtincr  Irunffucpt,  Suet 
caldus,  Caldus  f.  calidus. 

C&Udönln,  ae,  f.  ba«  norbmefil.  iiocplanb  in 
Scpottlanb. 

cAlbfacio  (calf.),  3.  [caleo  u.  facio]  1)  erwär  = 
men  corpus;  *forum  igue  calf,;  *ova  calefacta; 
forum  aleatorium  fleifiig  befuepen,  eifrig  fpielen 
Auffust  b.  Suet.  Auij.  7 1 ; iube  huir  aquam  ca- 
lefieri  Plaut.  2)  bilbl.  jntbm.  ben  Stopf  warm 


calefaeto  — Callifae. 


113 


mad)tn,  jmb.  ctlji&en,  anfeuern  calface  ho- 
miaem  Gc.;  *calcfacta  corda  tumultu.  lao. 
rilefacto,  1.  [frequent.]  tüchtig  erwärmen  ob. 
erb l p r ii  aquain  Plaut.;  aenum  lignis  Hör.; 
in  ttnnu  Silbe  actutum  virgia  calefactabere 
Plaut. 

cfldfio,  pass,  ju  calefacio,  tu.  j. 
fileodae  (auch  Kal.),  ärum,  f.  [calo|  1)  bet 
irjle  lag  in  jebem  SJtonat,  lanuariae,  Apri- 
lei; »triste*  weil  an  bic(ert  lagen  (monatli*)  bic 
riinfen  bejatflt  touibni ; fprid)ro.  solvere  nd  Grau- 
ens C.  — nie,  jum  'Jürnmermchrdtag  weil  bie 
9ri($cn  jolctje  Bezeichnung  nid)t  Ratten.  2) 
»orfl.  u.  bicht,  =■  Dion  nt. 

Uienus  f.  Fufius. 

rileo,  ni,  ( partic ■ fut.  act.  cttlituru»  Ov.)  — 2. 

1)  toatm,  heiß  fein  aqua,  ignia;  »arae  ture; 
»alio  sole  o.  Üänbern;  im  Silbe  B.  bet  Gambia 
•calee  veneni»  ofiicma  Colchicis  ■=■  quasi  ca- 
luia  quaedam  es  venenorum  C.  of/ietna;  impers. 
caletur  » calet  Plaut.  2)  tp.  a)  B.  bei  ilciben 
iduft.  erlebt,  entbrannt  fein,  glühen  Homuni 
ndbac  ab  recenti  pugna,  »aninri  spe ; * fervi- 
diore  mero;  »cupidme  laudi»;  »scribendi  studio ; 
in  agemlo  ganz  geuet  u.  glatttme  fein,  omnes 
imb  soll  Eifer;  bef.  »feminü  b.  Siebe  entbrannt 
fein;  abjol.  in  unruhiger  Spannung  fein,  ben 
Kopf  soll  ljabey  b)  t>.  abftratten  ©egenftänben 
mit  grobem  Ei,ct  betrieben,  behanbelt 
oerben  nundinae;  caluit  crimen  re  recenti, 
nunc  refrixit;  res  satia  c.  ift  jur  HudfiUjTung 
reif,  c)  nodj  frifch  u.  neu  fein,  noch  nicht 
•mand)!  fein  rumorCB  Cumä  tenua  caluorunt 
OuL  b.  Cic. 

Ule»,  is  ob.  pi.  ium,  f.  Stabt  in  Kampanien,  be 
ritau  burd)  trefflichen  Stein.  lab  Calenus,  atlj. 
falesco,  ui,  — 3.  [caleo|  »arm,  heiß  werben 
»prisci  Catonis  virtu»  (bet  alte  G.  trop  feiner 
lugenb)  aaepe  mero;  tp.  *0.  Steibeujdjaftcn  er  = 
glühen. 

Uldti,  örum,  u.  -tos,  um,  m.  beiß.  Soll  in  ber 
filficlo  f calefacio.  (heutigen  Stormanbic. 
tilHd,  ade.  [calidus]  tp.  f)tpifl.  feurig  alqd 
»ge rc  Plaut. 

Ulidlus,  ii,  m.  rönt.  ©entilnamc,  j.  B.  M.  C., 
Kebnet  u.  Staatsmann  lao  Calliliäiius,  adj. 
riUlios,  Borfl.  biebt.  fpät  raldtis,  adj.  m.  comp. 
u. »p.  1)  warnt,  heiß  omue  quod  est  c.  utque 
ignemn;  aer;  sahst  calidum  illud  utque  igneum; 
•frigida  pugnabant  calidi»;  calida,  ao,  /'.  Wat  = 
»ei  Baffer  Tac.,  calidum,  i,  «.  ©lüljrocin 
Haid.;  C.  aquae  Babeort  unweit  luitid  i-tr.  2) 
tp.  a)  feurig,  ljipig,  leibenfdjaftlid),  unbc  = 
rinnen,  übereilt  *(equua)  ealiaua  anituis;  *ca- 
lidos  iuventd;  »redemptor  cmfig,  gefd)äftig; 
vereor  ne  nimium  calidum  ait  Ter.;  Consilia; 
»lqd  calidi  conducibilia  consili  Plaut.;  »rixa; 
Uldcs  alb  notn.  pr.,  Cic.;  caldior  ein  fjiptopf 
P-m.  b ) in  ber  Eile  ^ecbeißefc^afft,  friftb 
minae,  mcndocium  Plaut. 
eäliendrum,  i,  n.  (xdUvrTpo»,  Ißup ] (ine  i)ot)c 
falftbe  fjaartour  Hör. 

tfliga,  ae,  f.  lebemcr  tpalbftiefel,  meift  B.  SoI= 
buten  getragen,  Solbatenftiefel.  lau.  fcill- 
«Mas,  tulj.  geftiefelt  wie  ein  gemeiner  Solbat, 
b«b.  milites  gemeine  Solbaten,  auch  bl.  cali- 
gatus  brr  gemeine  Solbat. 
eifiginösus,  adj.  m.  «cp.  fl.  caligo]  umnebelt, 
Dcrbfiftcrt  eaelum ; *tp.  in  lunlct  gehüllt nox. 
peinieftn,  latabeutjibet  6<bulniSrtnb.  5.  Kufl. 


1.  caligo,  Inis,  f.  1)  (Lir.,  bitbl.  u.  natbtl.)  bi<b  = 
ter,  Berbüfierttbcr  lunft,  Siebet,  Satttb 
meridie  nebula  occepit  — noctem  msequentem 
eadern  c.  obtiuuit:  sole  orto  ent  diacussa;  erat 
in  tantä  c.  maior  usus  aurium  quam  oeuiorum; 
vixdum  aatia  certa  luce  et  eam  ipsam  premente 
caligino;  densa,  »picea;  »caeca.  2)  bitbte  u. 
beängftigenbe  lunlelbeit,  Sinfternid  tae- 
trae  teneurae  et  c.;  viuere  ob.  cemere  quasi 
per  c.  burtb  einen  glor.  8)  geiftiged  lunfel, 
©ciftedoerwirrung  diacuasa  est  illa  c.;  haec 
indoetorum  animia  otfusa  c.  eat;  trübe  u.  un  = 
glüdlitbe  Umftänbe  illoram  tempornm;  au- 
perioria  anni  c.  et  tenebroe;  c.  bonorum,  te- 
nebrao  rei  publicae. 

2.  caligo,  I.  [1.  caligo]  1)  intrans.  in  lunlel 
gehüllt,  bunlel  fein  »lucua  fmundua  cali- 
gana;  tp.  fblittb  fein,  worauf  ni<bt  atblen 
ad  cetora  militea.  2)  *trans.  in  bi(bte8lun> 
(cl  hüllen  umida  circum  nubea. 

Cfillgüla,  [eigtl.  dem.  B.  caliga]  Beiname  bed  ff. 
©ajud  Tac.,  Suet. 

cälix,  icis,  m.  [xtilij]  1)  Sie  Id),  Becher;  maiores 
(erft  am  ®nbe  bed  Diahlcd  gereicht);  »fecundi. 
2)  (oortl.  u.  poet.)  Schüffcl,  lopf. 
calleo,  ui,  - 2.  fcallum]  1)  intrans.  (oortl.  u. 
fpät.)  bidhäutig  fein,  Schwielen  haben  tburd) 
Biele  Mrbeit  n.  bgl.);  tp.  burd)  Übung  gewipigt, 
erfahren,  gefreit  fein  ad  auum  quaeatum 
Plaut.;  ca  quorum  uau  c.  Liv.  2)  Irans,  butch 
Erfahrung  ob.  Übung  etw.  lennen,  oetfieheti, 
mijfen  (nicht  höupg  in  guter  Bn>fa)  Poenorum 
iura  Oie.;  urbanaa  ruaticaaque  res  pariter  JAv. ; 
tartem  alqam;  »sonum  digitis  et  aure  b.  i. 
bnrehd  Chr  ju  prüfen  u.  an  ben  (fingern  heti«- 
jählcn  wtffen,  wie  gute  Serfe  Hingen  müffen. 
Culiicülu,  ae,  f.  Berg  in  ftampatiien,  j.  Cajanello. 
cullide,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [callidua]  l)  in 
gutem  Sinne  flug,  cinfiditduoll,  gefd|idt  c. 
et  perite  veraari;  b.  bet  niebern  Üicbegattung  c. 
arguteque  dicere;  (Com.)  reibt  gut,  fehr  wohl 
c.  nosse  alqm.  2)  im  Übeln  Sinne  Berfdjmibt, 
Betfchlagen,  fchlau  accedere,  cogitare,  calli- 
(lisaime  dicere.  — callTclftas,  ätia,  f.  (callidua  | 

1)  iit  gutem  Sinne  Scbendllugljeit,  bet  rid)  = 
tine  Blid,  bie  geiftige  ©ewanbtheit  c.  et 
celeritas  ingenii.  2)  im  üblen  Sinne  Bet-- 
fchmiptheit,  Setfehlaejrnheit,  Schlauheit 
Gracca;  genus  eiuBmodi  c.  (Silbenftedjerci)  et 
calumniae;  pl.,  (Ter.)  Syri  Schelmereien,  3i einte. 

Callldrömos,  i,  m.  leil  bed  ßtagebirged  inSiofrid. 
callldtiH,  adj.  I calleo]  l)  in  gutem  Sinne  burd) 
Erfahrung  u.  Übung  gemipigt,  weit*,  Icbend  = 
flug,  einfichtdBoll,  gewanbt  artifex,  impera- 
tor,  natura  i.petfonif.),  auch  (Uar.)  feiner ffunft  = 
tenner;  (Plaut.)  ad  quaestum;  (l'ac.)  c rci 
militari»,  temporum;  b Siebncr  in  ber  niebern 
SRcbegattung  boc  (Demosthene)  nec  gravior  ox- 
stitit  quiaquam  nec  callidior  nec  temperatior; 
o.  Sachen  finnreid),  gefchidt,  fein  audge- 
bacht  »manuK,  factuni,  inventum,  artilicium. 

2)  im  üblen  Sinne  fchlau,  oerfchmipt,  uer  = 
fd) lagen  idoneum  quendam  hominem  etc.  de- 
ligit;  homo  c,  et  ad  fraudem  acutus;  hominca 
c.  et  vciauti;  homo  c.  ac  veterator;  ad  fraudem; 
fm.  dat.  amici  c.  otfensionibus  aceendendia; 
aud)  B.  Sachen  audacia;  iuris  interpreturio; 
malitift;  liberalitas  fdjlau  berechnete. 

Callifae,  üruui,  f.  Stabt  in  Samnium. 

0 


1 14  Callimacbus  — Calypso. 


CalUmächus,  i,  tn.  gried)ifeber  Sichtet  um  250 
d Gf)t. 

Calliöpe,  es,  ob.  **pea,  ae,  f.  eigtl.  bic  Sdjöm 
ftimmige,  eine  bet  neun  Häufen,  ®öttm  ber  cpi- 
fchen  uub  Ibrifdjcn  Xidjttunft,  btto,  and)  jebcr 
anbero  Xtdjtung;  »mcton.  a)  (amtliche  Htu  = 
fen.  b)  ®td)tung. 

CallYpölis,  is,  f.  a)  Stabt  im  tljTacifchen  Gf)erfo= 
ne«,  j.  ©allipoli.  6)  ätolifche  Stabt  auf  bem 
taurifd)en  Gfjerfoneb. 

eullis,  is,  m.  u.  f.  ©iehfteig  baf).  and)  ©etg  = 
tri  ft.  ltaliae  calles  (in  ben  VTuiujjen) ; nos  bic 
pecorum  modo  per  aeativos  saltua  deviasque 
c.  exercitum  ducimus  Liv.;  iuviae,  pervii,  iter 
calliuw ; angustis  in  Ciliciae  c.  (Gngpäffcn) 
Curt.;  per  occultos  semita  c.  Verg. 
Fallisthenes,  is,  m.  gricch.  fflefchichtfchreiber,  3ugenb= 
freunb  u.  Begleiter  Alejanberb  beb  ©rojjcn , aber 
auf  ©efehl  bebjelben  getötet;  auch  Xitel  einer 
Schrift  beb  Jheopbraft. 

CnlÜxto,  ub,  ©Cutter  bei  Arlab,  f.  Arctos  t). 
rallösutt,  adj.  [callum]  eigtl.  bid-,  f)attl)äutig, 
ova  BoUe,  fleifcf)igc  Hör.  — calluni,  i,  n.  I) 
Berhärtete,  bide  §aut  am  Körper,  Schwiele 
solorum,  fpedum.  2)  tp.  Stumpffinn,  @e= 
fübllofigteit  ipse  labor  quasi  c.  quoddatn 
obducit  dolori  ftumpft  ab  gegen  ic.;  consuetudo 
c.  obducit  Btomacho  meo. 

1.  cälo,  l.  [xaif'u  eigtl.  aubrufen,  nur  als  t.  t., 
bef.  comitiu  caluta  ( jufammengetufen  o.  ben 
©rieftern),  eine  eigene  Art  B.  »oinuien,  iu  welchen 
bie  ©ontificeb  ben  ©orfip  Ratten  u.  namentlich  ge- 
miffe  JamilicufadjcH  nne  and)  bie  arrogationes 
uotgenommen  tnutben;  bal).  fatlaftijch  b.  Oie.  p. 
Sest.  §.  72  a calatis  üaviis  in  Calatmos  Atilios 
inaituB  bic  burd)  Aboption  unter  bie  calatin. 
Atilicr  Berfegten. 

2.  cälo,  öni»,  m.  Iro&lnecht,  ©adfiiccht  bei 
bet  Armee;  (Hör.)  überl).  jeber  niebere  Si  n c cp  t. 

cälor,  Srie,  m.  1)  SBärme,  §ipe,  ©lut,  bef. 
S o it  u e tt  l)  i (;  c via  frigoris  et  caloris,  aolis; 
inbbej.  bic  Sonnenmürme  im  Sommer  Titandi 
calorts  causa ; nimii,  maximi  calores;  frigora 
caloresque;  (Liv.)  mediis  c.  mitten  im  Sommer; 
auch  *©lut  beb  heilen  SBinbeb;  ’+gieber* 
bi&e;  fiebenbwärme  vitali«;  *omnis  et  una 
dilapsuB  c.  2)  tp.  fleibenjd)af tliche  §ipe, 
Aufregung,  geuer,  ffiif er  c.  ille  cogitationis, 
qui  scribendi  morä  refrixit;  c.  et  impetus , di- 
cendi,  dicentis;  auch  ’Sliebebglut,  *(pl.)  Sie* 
bebl)änbel. 

Calpe,  es,  f.  ©erg  att  bet  ©ieetenge  ö.  ©ibraltar, 
eine  ber  jogeuannten  Säulen  beb  .jjcrlulcb. 
Palpurnlus,  Harne  einer  röm.  ©cub,  aub  weichet 
bie  gamilie  bet  Pisones  bie  widjtigfte  »at.  l) 
C.  C.  Piso,  186  b.  61jt.  ©tätor  u.  bann  ©toprä- 
tot  in  Spanien.  Xao.  CnlpurnUnus,  adj.,  equi- 
tes  unter  G.  bienenbe.  2)  C.  P.  Frugi,  Gicerob 
Schmicgevfohn  *)  Lucius  C.  P.  Caesoninus  butch 
feine  lochtet  (alpurnu»  Schtoiegetoatet  beb  Gäfar. 
Konful  58  o.  G$r.  u.  Gicerob  Segnet.  4)  Cn.  C. 
P.,  nutet  bem  Itberiub  Hacbiolger  beb  ©ermanicub 
in  Afiett.  5)  C.  Best  in,  alb  StonfuI  o.  3ugurtha 
beftochcu.  6)  Marcus  C.  Bibulus,  Güfatb  Segnet 
u.  Kollege  in  faft  allen  ®htenfteßto  — 4 cf;, 
(ulpurnlus. 

caltba,  ae,  f.  eine  gelbe  ©lume,  mahrjchcinl.  Hin 
elblutne  (Calendula).  Xab.  culthüla,  ae,  f, 
leib  B.  ber  garbe  ber  caltba  Plaut. 


cälnmnia,  ae,  f.  fcalvor]  1)  t.  t.  in  Hedjtbfachen, 
Getane,  namentlich  butch  ©erbtefiung  beb 
Hechteb,  butch  falfche  Antlage  eines  Unithuh 
bigen,  Kabale  c.  et  malitiosa  iuris  interpreta- 
tio;  iurare  calumniam  fdjtBÖren.  bag  man  nicht 
aub  Stabale  anflage,  in  alqm  (um  bie  »läge  gegen 
jmb.  aufjunehmen t.  Xah  tp.  ©erurteilung  u. 
Strafe  wegen  Ghitaue  c.  prirato  iudicio  non 
effugere;  ferre  c.  wegen  calumnia  Bemrteilt  wer  - 
ben. 2)  überlj.  jebeb  chilanierenbe,  ränfe- 
oolle  ©erfahren,  calumniä  aub  Ghitane;  reli- 
gionis  ein  aub  religiöfeu  ©ebcnflichleitcn  entnom 
mener  trflgerifchet  ©otwanb;  fophiftifche  Aue 
legung,  jophijlifchcb  Saifonnement  adhi- 
berc  c ; timoriB  o.  Borgefpiegclter  ffutcht  erzeugte 
Selbftpeinigung ; fnimia  contra  se  übertriebene, 
peinliche  Strenge  in  ber  Beurteilung  feinet  felbft. 

ciliininiätor,  öria,  m.  (calumnior)  t t.  berßh1 
laneut,  Hcchtbocrbteher  c.  sequitur  scriptum 
(hält  fi<h  an  ben  ©uchftaben);  abjeftin.  (Phaedr.) 
canis  ränfeooK. 

cälumnior,  dep.  1.  [calumnia]  t)  intrimx.  Bor  ®e 
rieht  »abalett  fehmieben,  eine  falfche  An  = 
tlage  notbtingen,  fälfehlich  antlagen  ca- 
lumniandi  quaestus.  2>  tram.  a)  alqm  aub 
Gh'l“ni:  antlagen;  übeth  auf  fophiftifche  fBeife 
angreifen,  tabeln,  übertrieben  ob.  böb  = 
willig  tritifieren,  bcmäfeln,  befritteln, 
Bcrleumbcn  fae  fich  felbft  mit  allju  großer 
Strenge  beurteilen. 

calva,  ae,  f.  [calvua]  bet  (tahlf)  Schabe I. 

Calvenu,  ae,  m [cbIvub]  etbichtetet  Harne  für  beu 
fahlföpjtgen  G.  SJlatiuö,  greunb  beb  Gäfar. 

Calrlslus,  Harne  einet  röm.  ®enb;  C.  Sabinas, 
2cgat  beb  Gäfar;  Oalv.,  Antläger  ber  Agrippina. 
bet  Hiutter  beb  Hero  Tac. 

fcalrltle»,  ei,  f.  [calvusj  Sahlht'1  beb  »opfeb. 
— calTYtiom,  ii,  n.  [ calvusj  ©läge. 

calvor, 3.  dep.  (Borfl.)  berüden,  täufepen. 

1.  calvua,  adj.  tapl,  a r l od. 

2.  Calvns,  C.  Licinins,  [Jeitgenoffc  beb  Gicero, 
nicht  unbebeutenb  alb  Hebnet  u.  3Md)ter. 

1.  calx,  cis,  f.  (feit,  m.)  1)  »altftein,  »'alt.  2) 
weil  in  älterer  bab  auf  bet  Hennbah» 
mit  »alt  (fpäter  mit  »reibe)  bejeichnet  warb,  bab 
ßiel  ber  Hennbahn;  übertr.  quasi  decurso 
spatio  a calce  ad  carceres  revocari  B.  Snbe 
jum  Anfang  gurüdfehten;  video  calcem,  ad  quam 
cum  sit  decursum  etc.;  cum  eisdem  ad  calcem, 
ut  dicitur,  pervenire. 

2.  calx,  eia,  f.  (feit,  m.)  gerfe  fowohl  b.  SDlen 

»eit  alb  B.  Xierett,  calces  remittere  hinten  aub 
lagen,  caedere  calcibus  aubfchlagen,  (Hör.) 
calce  petere  alqm  nach  jmbm.;  * calcem  tercre 
calce  f.  tero  1);  *(quaarupe8)  calcibus  (mit  ben 
©orberfüfccn)  auras  verberat;  * ferrata  Sporn; 
fprichm.  a)  certare  pugnis,  calcibus  mit  $änben 
u.  ffitgen.  b)  (Ter.)  adveresus  atimulnm  calces 
(sc.  iactare)  burch  unnüpen  SBibcrftanb  bab  Übel 
ocrfthlimmern. 

Cäiycadnns,  i,  m.  glufe  u.  ©otgebirge  in  Gilirien. 
Cälfdon,  önis,  f.  ^auptftabt  in  Ätolicn.  Dav. 

1)  *täl}doni8,  adj. ; subst.  _*•!»,  tdis,  f.  = Xe 
janira,  Jochtet  beb  ftönig«  Cncub.  2)  »Cälfdü- 
nlus,  adj.,  beros  SSeleager,  amnis  Achelouc-, 
regna  beb  Siomebeö  in  Unteritalien. 

Cälfninc,  es,  f.  3nfel  beb  ägäifchett  ©teere«  un 
weit  Hhoi»^- 

Cälypso,  us,  f.  Hptnphe  auf  ber  3nfel  Dgttgia 


Camalodumim  — candidus. 


115 


»fiepe,  t>.  Siebe  ju  Ulijcä  gcfcffelt,  ipn  fieben  (Japre 
bei  fiel)  feftpielt. 

(imUtödünum,  cäniiru,  (ämärfiia  f.  Camulo- 
dunum,  camera,  Caineriua. 

(ambüni  inontes,  ©renjgebirge  jroifc^eu  Zpeffa 
Iten  u.  SRaceboniett. 

t iinbyse*,  ig,  m.  1)  ©ater  be«  älteten  ttqru«.  2) 
3otm  u.  fliacpfolger  bei  (Eqruä. 
eumella,  ae,  f [dem.  ».  camera]  Sdjale  ju 
alüfiigleiten. 
camclus,  i,  nt.  kämet. 

( »nicnu,  ae,  f.  [ft.  caxmena,  casmena  au«  cano; 
niept  camoena]  Sängerin,  iRufe,  kamenc; 
bop.  *Z)itptung,  {*} e b i ct) t prima  Hör. 
rärnära  (nicht  oamara),  ae,  f.  [xaudper]  1)  2BÖU 
bang,  gewölbte  Zede  eine«  »fimmeT«,  *t«ine8 
Soprjeugt«.  2)  eine  mit  gewölbtem  Srettetbaep 
octiepene  leichte  ©arte  bei  ben  ©ontiern  Tac.  — 
t ürnCria,  ae.  f.  u.  -iiini,  ii,  n.  fabinijepe  Stobt 
in  liatinm.  Za».  -rinus,  ©einame  bei  gens  Sul- 
picia. 

lambrina  (nicht  Camar.),  ae,  f.  [Kapagira]  Stabt 
in  Sieilien  an  einem  Sumpf,  ben  bie  Eameriner 
ungeachtet  ber  SBamung  bei  belpp.  Dratel«  trotfen 
legten,  bah-  fatis  nunquam  conccssa  moveri  Verg. 
(amerinnm,  i,  n.  Stobt  in  Umbrien.  Spa».  1)  Ca- 
mera, tis,  adj. ; frühst,  -tes,  ium.  2)  -tinus,  ad}. 
Cämlllns,  i,  m.  f.  Furius  l). 
rimlnux,  i,  w [x«p«»ot]  Ofen,  Scpmeljofen 
ob  Sehmiebeeffe  bc«  ©ulfan;  jum  feigen  ber 
Stabe,  ftamiit.  tp.  kaminfeuer  camino  lucu- 
leuto  uti;  fpriep».  (1/or.)  oleum  addere  camino 
Öl  in«  geuet  gieften. 

( »mirus,  i,  m auf  ©pobuä  »erehrter  £>ero«,  ©rün= 
ber  ber  gleichnamigen  Stabt. 

(imoenn  f.  Camena. 

Campania,  ae,  f.  [campus  (Ebene]  SJanbjepajt  in 
ffiittciitfllien.  Za».  CarnpäniiH,  u.  (gorfl.)  -äul- 
eu-  Plaut.  Campans  ob.  Campus,  mlj. ; *urbs 
= fiapua;  trulla  au«  Zpon , supellex  geraöpn= 
liepe«  irbene«,  morbus  eine  Ärt  SBarjen  im  @e= 
ftept  Hör.;  subst.  -int,  örum,  m. 
etmpe,  es,  f.  [xap*i]]  krümmung,  öbertr.  pl 
trnmme  Siege,  Äuöflficpte  campas  dicero 
Pl aut. 

rampestcr,  -stris,  -st  re,  adj.  [campus]  1)  jur 
(Ebene  gehörig,  in  ber  (Ebene  oppidum,  loca 
'flach'),  iter  burch  bie  (Ebene;  mnnitiones;  Scythae 
bie  auf  (Ebenen  wopnen;  hostis  auf  ber  (Ebene 
tömpfenb;  subst.  «.  pl  ba«  flache  8anb  Tac. 
t)  inibef.  jum  SDJarbfetbe  gehörig  a)  bie  auf 
bem  3Kat«felbc  gehaltenen  ftomitien  betreffenb 
certamen,  gratia,  quaestns  ben  man  bei  ©etegem 
heit  ber  koiniticn  machen  lann.  6)  bie  Übungen 
anf  bem  Starbfelbe  betreffenb  ludus,  (Hör.)  proelia, 
arma.  Za».  campest  re,  is,  «.  (sc.  velamentum) 
eine  Sri  Scpurj,  beffen  fiep  bie  entlleibeten  röm. 
(Jünglinge  bei  ben  lleibebübungen  auf  bem  3Jtar8= 
felbe  bebienten,  ber  Stampf  jepurj  Hör.  — eam- 
pns,  i,  m.  1)  gelb,  ©laepfelb,  ©bene,  bef. 
für  ftriegäoperationcn  apertissimus;  in  campia 
crercitum  reficit;  *gläepe  übetp.,  ©leereSfläcpe 
liqaentes,  salis,  liberioris  aquae,  aquarum), 
•eine«  gelfen«.  *im  ©gf.  jum  SÄeer:  SJanb. 
2 ba«  ZRarSfelb,  Martins,  auch  bl.  c.,  eine  bem 
Stare  geweipte  ©bene  an  ber  über,  wo  bie  ttett 
turiattomitien  gepalten  würben,  bap.  bie  k omi= 
lien  felbft,  dies  campi  Cic. ; campnm  corrupit 
Liv.  9,  48,  11  j auep  »telbefucptcr  Spiel=,  Übung«: 


unb  (EtpolungSplap  ber  fltömer.  tp.  ber  freie 
Spielraum,  lummclplap  für  irgenb  eine 
Zpätigleit,  gelb  ex  hoc  c.  aequitatis;  c.,  in  quo 
exsulture  possit  oratio;  auep  ©cntcinplaf)  hinc 
rhötorum  campuB  de  Marathone,  ? alainine  etc. 

Cimülädüniim  (Camal.),  i,  n Stabt  in  ©ritan< 
nien,  j.  Solcpefler  Tac. 

•cämftr,  adj.  einmärt«  gefrümmt  cornua  Verg. 

Canae,  äruin,  f.  Äüftcnftabt  in  ifloli«,  £e«bo«  ge 
genüber. 

cinilis,  is,  »t.  Stöpre,  SRinne,  SBaffertöpre, 
=rinne,  Sanal  in  medio  foro  flbgugbnnne 
Plaut.;  canalibus  aquam  immittere. 

t'anastrneum  Pallenes  promunturlum  Sorge 
birge  auf  ber  $albinfe(  SaUcnc. 

cuncelll,  örum,  m.  (dem.  » cancer]  ©itter, 
Scpranlen,  fori  (ber  (Berichte);  tp.  Scpranten, 
(Brengen  extra  c.  egredi,  quos  mihi  ipse  cir- 
ctundedi;  cancellis  circumscripta  scientia;  fin- 
tra  cancelloH  coniecti  gleicpfam  eingepfercht. 

cancer,  cri,  »i.  Strebi;  *ba«  Sternbilb  be« 
ftrebfe«;  bap.  u)  ’grofle  jpipe.  ft)  *bie  Süb- 
gegenb.  c ) böbartige«  ©efepttür. 

Canilürla,  ae,  f.  (Bebirgbgegenb  in  gDqrien. 

eundefacTo,  3.  [condeo  u.  facio]  glänjenb  weift 
maepen  Plaut. 

candela,  ae,  f.  [candeo]  eigtl.  ba«  SBacp«  ober 
Zalglicpt,  bap.  eine  mit  SSaep«  übetjogene  Scpnur, 
Satp«fd|nur.  ®a».  candöUbrum,  i,  n.  £cucp 
ter,  ffanbclaber. 

candeo,  ui,  2.  1)  (poct.  uortl.  u.  fpät)  1)  glän; 
jenb  mei&  fein,  glänjen,  fepimmern,  am 
päufigften  im  partic.  candens  viila  ».  glänjenbem 
Sltarmor  erbaut;  candentes  umeri;  rubro  cocco 
tincta  vestis;  hoc  sublime  candens;  ortus  can- 
dens ®lorgenröte.  2)  pellglüpen,  glfipenb 
peip  fein,  candenti  carbone.  ®a».  *candesco, 
dui.  — 3)  gtänjenb  weip  ju  fepimmern  be- 
ginnen; eaput  cani». 

candlditörlus,  adj.  [candidatus]  jum  kan  bi  = 
baten  gehörig  munus  Cic.  -4«.  1,  1,  2. 

cundldütus,  [candidus]  1)  adj.  wetflgef leibet. 
2)  «übst,  -ns,  i,  m.  Ämtöbewerbcr,  kanbibat 
(weil  ein  folcper  eine  gtänjenb  weijje  Zoga  trug) 
consularis,  praetoriu»,  tribuniciua;  tquaestiirae; 
pl.  principis  bie  ».  ftaijer  bem  Senat  etnpfoplc 
nen  Plin.  cp. 

candTdK  adv.  [candidus]  1)  (Plaut.)  meij).  2)  tp. 
aufrichtig,  cprlicp. 

eandtdälus,  adj.  [dem.  0.  candidus]  btenbenb 
weif)  den  tos  Cic. 

candidus,  adj.  m,  comp.  u.  sup.  [candeo]  1)  blen  = 
benb  weiß,  fcpneemei&  vesbs,  tumca;  cuius 
auctoritatem  toga  c.  (bie  er  al«  Äanbibat  trug) 
elerabat  Liv.;  *rela,  ‘tentoria;  stella,  lux  clara 
et  c.  Plaut.;  *sol,  *luna;  *populus  Silberpappel, 
♦lilia;  *».  ©Ottern  u.  ju  ©öttem  »trflärten  Sten 
fepen  im  ©lanje  ftraplenb  Liber,  BaBsareus; 
•barba;  Corpora  Gallorum  Liv. ; *».  b l e n b e n = 
ber  Sötperfcpönbeit  Maia;  c.  et  pulcherpuer, 
metubra,  umeri,  dentes,  cervix:  *«=■  candidatns 
mciftgetlcibet;  *».  ffiinbc  pellmacpenb.  wol  = 
feitoerfcpcuchenb  Favonii;  *iententda  beipflidp 
tenbe.  Sprich»,  candida  de  nigris  et  de  canden- 
tibus  atra  facere  Oc.  2)  tp.  rein,  Hat,  a)  f». 
ber  Stimme,  vox  Silberftimme.  ft)  ».  ber  'Rebe 
u.  bem  ©ebnet  flar,  ungelünftelt,  burdpfiep: 
tig  purum  et  quasi  quoddam  c.  dicendi  genus; 
+MesBalla  nitidus  et  c.j  et  c-  e*  fosus 

8*  D 


11G 


candor  — canterinns. 


Herodotus.  e)  *0  brr  (Befilmung  unb  bem  6^a= 
taltct  rein,  lauter,  aufrichtig,  reblich.  un- 
parteilich animue , quales  neque  eandidiores 
terra  tulit  etc.;  si  quid  novisti  rectius  istis,  c. 
imperti;  pectore  Candidus;  pauperis  ingenium 
reMiche«  ^erj;  iudex.  </>  *».  Hebeu*nrrhäUtiiffcn 
frbt)lid),  beiter,  glüdlid)  convivia;  uox  mihi; 
fatum;  natalis. 

candor,  öris,  »i  1)  blenbenb  weifje  garbe, 
heller  ®lanj  «olis,  caeli,  tuuicarum;  *nivalis 
ob.  niveus;  bah-  blenbenbc  Schönheit  occae- 
ratust  (aol)  prae  Imins  corporis  candoribus 
Plaut.  2)  tp.  a)  v.  ber  Siebe  (Blaus,  ®tbim  = 
mer  fueatu«  c.  et  rubor;  auch  flfcinfachheit, 
Siatürlichleit,  Klarheit,  Xurchfieptigteit 
bivius  in  narrando  mirae  iurimditatis  clarissi- 
mique  c.  b)  *to.  bem  Sporattet  Sicblicpteit, 
Stufrichtifllcit,  anüni  u.  bl.  c. 

feine«, 2.  [canus]  grau,  roeifjgrau  fein 

senectus,  grnminu;  ager  gravidis  aristis. 
canephörus,  i,  f.  [xrevijipopos]  l or btragenbe, 
im  pl.  Cänöphöroe,  bef.  B athenijehen  3ung= 
frauen,  bie  an  ocrfchiebenen  gefielt  Körbe  mit  ju 
ben  Opfern  gehörigen  (Bcgcnftättbeit  in  tfirojeffion 
auf  ben  Köpfen  trugen, 
eines  f.  canis. 

cinesco, 3.  feaneo]  *grau  Werben;  bah- 

"altern;  tp.  oratio  Oie. 

(langt  f.  Ceangi. 
cäni  f.  canus  1). 

canicülii,  ae,  f.  [dem.  D.  canis)  1)  (Plaut.)  oon 
einem  biffigen  ffieibe.  2)  ber  gunböftern  fla- 
gruns,  rubra  Hör. 

Cänidia,  ae,  f.  eine  Hetäre,  B.  ftoraj  Berfpottet. 
CäuYdiiis,  Siamc  einet  röm.  Öen«;  Publius  C. 
(Jrassus  im  Xictifte  be«  Hepibu«,  aber  Hnpünger 
be«  Wntonin«. 

Cumulus,  1)  L.  C.  Gallus,  Sollstribun  im  3.  81. 
098,  wo  er  ben  tfä  Hcntulus  Spinther,  SSrofonful 
u.  Sicilien,  o.  ber  ffliebereinfepung  beb  ägBplijcpen 
Königs  'Jltolemäu«  flutete«  ju  nerbrängen  fuepte 
u.  Borfeblug  beit  'flompeju«  abjufenben,  um  ben 
König  mit  ben  Blesanbrinern  .«,u  oerföhtten;  bah. 
Cunini&num  tempus  (jener  geitpunlt ) Oie.  (am. 
1,  7,  8.  2)  Gaius  C.  Kebilus.  Hegat  liäfar«  in 

tbaßien  unb  fein  SKitfonful  nur  einige  Stuuben, 
ben  31.  Xeccmbct  45  o.  Spr. 
cäninus,  adj.  [ennisj  Dom  fjunbe,  .f)uttb«  = 
Plaut.  — cänls  (Borfl.  cunes  Plaut.),  is,  comm. 
1)  .ft  unb;  fprichw.  c.  timidus  vehementius  la- 
trut,  quam  mordet  ein  gureptfamer  fehimpft  mopl, 
aber  greift  nicht  an.  tp.  a)  als  Schimpfwort,  um 
Uuucrichämthcit  ober  fchmupigett  ©eis  $u  bejeid) 
nen.  b)  b.  biffigen  fDtenfcpen,  bef.  flttHügent.  c) 
Speicpellecfer,  Kreatur  P.  Clodii.  2)  c.  maior 
et  minor  jwei  Stcrnbilber,  ber  lefttc  im  ätthtpu« 
■—  ber  ftunb  ber  ©rigone  Verg.,  Oe. ; invisnm 
sidus,  c.  rabics  Hör.  3)  Scehuttb;  * mpthiftp 
b.  ben  ftunbcit  ber  ScpDa.  4)  *fim  SBürfeifpiel 
bet  unglüdlichftc  SBurf. 
cunistru,  drum,  n.  )x«»totpo»j  au«  Stohr  gefiedy 
tene  Körbchen. 

♦fcinltieH,  f.  1)  weiggraue  gatbe,  bef.  be« 
ftaare«.  2)  tp.  graue  ftaare. 
cunnu,  ae,  f.  Ixavva]  Heines  u bünric«  !)i 0 h r , 
Schilf.  ftietB.  tHoprflöte;  *C.  dea  bie  Slpmphe 
Sprinj. 

Cannue,  ärum,  f.  Stabt  in  Äpulien,  belannt  buteh 
bie  Slieberlage  ber  Siömer  210  u.  ©pr.  Sau.  Cnn- 


ncnxls,  e,  adj. ; fpricpmörtl.  C.  pugna  b.  ben  fuDa 
nifepen  ^rojfriptionen;  C.  pugna  nequitiao  bou 
einem  in  SÄotb  u.  Xotfchlag  auögearteten  ©aftmapi 
Cie.  Verr.  5 §.  28. 

Cuunlnöfütex,  tum.  nt.  bataBifcpe  Söllerftpaft,  aud) 
Cannlnefns,  ein  ©.,  adj.,  canninefatifcp. 

eäno,  cectni,  cantum,  3.  tönen.  I)  «dram.  1 
mit  bet  Stimme  a)  b.  Stenfcpen  fingen;  o.  einem 
Siebncr  = in  fingenbem  tone  reben,  fingen; 
*3auberformeln  perfagen.  b)  B.  Xieren;  B. 
ttapn  fräpen,  *o.  ber  ®ule  frächjcn,  +o.  fjtö 
jehen  guafen.  2)  mit  einem  3llf,runlente  «)  » 
SJicnfchen  fpielen,  b laten,  rel  voce  vel  iidibus; 
tibiä,  lituo.  b)  o.  goftru mente  felbft  ertönen 
tubae  cornuaque  cecinerunt;  symphonia  c.;  si 
gnum  (classicum)  c.  ba«  Signal  wirb  gegeben. 
II)  trans.  1)  etw.  ertönen  laffen,  fingen  ober 
Sangbare«  serfertigen,  biepten  carmen,  versus, 
tnemam;  *praecepta  nathfingen;  *Caesarem  beu 
Slamcn  'Käfar’  jauefajen,  f(£äfar’  jujauihien;  intus 
c.  omnia  alle«  auf  bet  inncru  Seite  ber  Hitpara 
fpielen,  bilbl.  aQc«  nur  in  iKürfficht  auf  fttp  u.  ju 
eignem  Sorteil  tpun  Oie.  Verr.  II,  1 §.  53;  auch 
hoc  carmen  hic  tribunus  plebis  non  vobis,  sed 
sibi  intus  canit  CSic.  leg.  agr.  2 §.  68.  2)  fingen, 

befingen,  Berherrtichen.preifenclarorum  vj. 

rorum  laudes  atque  virtutes,  *fbella,  *deos; 
B.  Xieren  *pören  laffen,  Bcrfünben  unser 
Gallos  odesse.  3)  weil  bie  Cralelfpröche  in  Werfen 
gegeben  wurbeit,  weiöfagen,  proppejeien  haec 
quae  nunc  liunt,  dii  inuuortales;  *lcra  fata  Ne- 
reus; quae  nunc  usu  veniunt,  cecinit  ut  vates; 
m.  acc.  c.  inf.,  Liv.,  haec  ei  comix  c.  (belehren' 
potuit  m.  acc.  c.  inf.-,  *facta  atque  infecta  oer 
tiinben;  fprichw.  f.  surdus.  4)  t.  t.  in  ber  3Rili 
t ärf pracfjc  a)  c.  bellicum,  classicum  ob.  signum, 
signa,  aud)  abfol  c.,  auf  $otn  ob.  Xrompete 
um  «ngriff  blafen,  ba«  Signal  geben;  tu- 
icines  signa  canere  iussit;  classicum  coni 
iubet;  ‘commissos  ludos  ba«  3f'<^cn  (um  ©e 
ginnen  ber  Spiele  geben,  b)  c.  receptui  jnnt 
Äiücfjuge  blafen;  »igna  receptui;  auch  ohne 
bcftimmlc«  Subjftt:  receptui  canit  eö  blüft  ,;um 
Sludguge. 

C'iuöpus,  i,  m.  I)  Stabt  in  Untftagppten ; meton. 
*Vtqppten.  Xao.  I)  ( üuöpeus,  atlj.  Ct.  2)  sühnt 
Cänopitae,  ärum,  m.  11)  Heine  unbewohnte  3nfel 
ber  tanopifchen  äJiünbuug. 

*dnor,  öris,  m.  [cano]  bet  melobifche  Klang 
(Bgl.  Cantus)  ille  mulcendas  natus  ad  aures . 
Martius  ueria  rauci;  lyrae.  ®nB.  cKnörus,  adj. 
mclobifcb,  h°tmonifch  vox  suavis  et  c.  Cie. 
Brut.  §.  234,  in  üblem  Sinne  fingenb  vox  nee 
languene  nec  c.  Oie.  off.  I §.  138;  f nugae  eitleT 
Klingttang;  subst.  protiuens  quiddam  et  c.  Cic. 
de  or.  3,  §.  28;  c.  illud  Cic.  Cat.  m.  §.  28,  Ha- 
terii  Tac.  arm.  4,  61.  2)  melobifche  Xönc 

beroorbringenb,  melobifch,  orator  beffen 
ilottrng  einen  rhpthmifchen  u.  wohlHingenben  Xott 
fall  hot;  * turba  bie  Xubablüfer;  P.  Xieren  ani- 
mal, *uv(;h,  *ale»;  *’l’riton  blafcitb;  B.  3uftru 
menten,  *fides  hcQtöncnb,  *aes  fehaflenb. 

Cuntaber,  bri,  m.  rin  Kantabrer,  pl.  auch  jut 
Sejcidjnung  be«  Haube«  berfclbcn.  XaB.  1)  ('an- 
tabriu,  ae,  f.  ba«  Hanb  ber  Kantabrer,  röm.  ©ro 
Bin*  in  Hispan.  Tarrac.,  j.  Biscaya.  2)  t auta- 
brlcus,  adj. 

*cant&inön,  Inis,  n.  [cantc]  gouberf ormel. 

cantörlDus,  adj.  [canterius]  jum  Höallach  ge« 


cauterius  - 

hörig  Plaut.  — eantirius,  ii,  m.  Berfdjnitteitcr 
h*ngft,  Sallatf);  cruciann  c.  ein  feblecfjtet  5tlep= 
per.  bet  md)t  jiehen  ob.  gehen  mag  Plaut.  Spien. 
minime  ui*  canterium  in  fossam  sc.  deice  ■= 
madjt  bod)  nicht  ctm.  fo  Bcrfehrtc«  Liv. 
taaUisris.  Idis,  [*«»#opt;]  ein  giftiger  Säfer, 
bie  fpanifehe  Stiege  (ein  bei  ben  Blten  häufig 
angemanbteäBergiftungäinitteOcantharidas  sump- 
siss»?  dicitnr;  si  cantharidis  vim  consecutus  es. 
»nthirns,  i,  f.  (xa’vOapoc]  grofteS  Xrintgefihirr 
mit  »eitern  Saud)  unb  $enteln,  au«  meinem  man 
ben  ©rin  in  bie  Heineren  Bedjer  gofi,  Ranne, 
ennlherinas,  canttiörius,  f.  cantennus,  canterius. 
railTrnm,  i,  n.  [cano]  1)  eine  Strt  Blonolog  in 
bei  röm  Somöbie,  befjen  3nt)alt  ber  eigentliche 
Spanfpieler  pantomimifd)  barftetlte,  mährnib  ben 
Jert  ein  ©änger  (cantor),  juroeilett  auch  meutere, 
um  Slötenbegleitung  gefangartig  Dortrug.  2)  überb 
Sefang,  Sieb  !pgl.  carmen);  aud)  (Sefang  beä 
Sboti  anf  ber  Sühne  Phaedr.;  rhetorum  epilo- 
jeue  paene  c.  oon  einem  fehlerhaften  fingenben 
Sottrage. 

csntilena,  ae,  f.  [canto]  Berädjtlidj  alte«  u.  abs 
gebrofd)enc«  Sieb,  Seierei  c.  eandem  canis 
Trr.;  tp.  alte  Seiet,  Sitanei,  abgebrofd)c  = 
ad  0efd)t8ä?.  — cantio,  önig.  f.  [cario]  1) 
Sefang,  Sieb  Plaut.,  Suet.  2)  Säuberlich, 
Souberfotmel. 

untlto,  1)  [ frequent.  ».  canto]  oft  unb  eifrig 
fingen  cum  alqo  Ter  -,  carmina  in  epulis. 
Caatium,  ii,  «.  bie  jüböftlid)C  Sanbfcfjaft  in  Sri- 
tannien,  j.  Sent. 

«ntiuneäla,  ae,  f.  [dem.  D.  cantio]  Siebten  Cic. 
«nto,  1.  [intens,  b.  cano]  l)  intrans.  1)  b.  SÄeit-- 
itteu  fingen  ad  chordarum  Bonum;  ud  manum 
utm  ©eberbenfpiel)  hiBtrioni;  c.  aurdo  f.  sordus; 
‘cantando  victus  im  ffiechfetgefang ; * bie  8au= 
bttformel  ^erf agen;  B.  Xicrcn,  gaUi  frühen; 
''•antantes  aves  fmgenbe.  2)  mufifalifd)  ertönen, 
ii«b  böten  lafjen,  fpielen  fidibus  Plaut.,  ti- 
bii*!  *B.  3nftrument  ertönen  tibia.  II)  tram. 
1) fingen,  bid)tcn  *carmina  virginibus  pueris- 
qne;  *10810110™  betleiern;  *qui  Pythia  c.  tibicen 
nt  ben  ootl).  ©ptelen  mit  ber  glöte  mettfämpft. 
S)*befingen,  fingenb  ob.  bi$tenb  Berl)err  = 
litten  proelia,  convivia;  alqm  per  totum  or- 
i«m;  absentem  amicum;  fgefangartig  ctm.  bot  = 
■tagen,  recitieren,  fpreipen,  in  üblem  ©inne 
bttleiern  epinicia;  fabulam.  3)  (Com.)  Bor  = 
ttttSfagen,  Bcrlünben,  prophejeien  vora; 
bau.  (Com.)  cinfd)ärfen,  ermahnen  haec  dies 
noctesque  tibi  canto  ut  caveas  etc.:  harnm  mo- 
tes  mihi  marnte  mid)  Bor  ic.;  etm.  häufig  u.  mit 
Verliebe  im  SJlunbe  führen;  *insignis  tota  can- 
ubitnr  nrbe  foH  in  ber  Seutc  ÜJiunb  tommen. 
*t  *eine  3nuöcrformel  ^erfagen  carmen; 
'btiaubetn  cantatae  herbae. 
tantor,  öris,  m.  [cano]  1)  ©änger  ob.  Xon  = 
tnnfHer ; bej.  ©djauf pteler,  infofern  fein  Sor- 
üag  gefangaTtig  mar,  donec  c.  'Vos  plaudite’ 
dicat  Hör.  2)  tp.  a)  Äblcierer  formularum. 
ö)  Sobhubler  cantores  Euphorionis.  Xaooit 
rantrlx,  leis,  f.  Sängerin  Plaut. 
omtas,  us,  m.  [cano]  ©efang  ob.  SRufif,  Jon, 
S<ball,  IRclobie,  Sieb  qni  enim  c.  moderuta 
»ratione  dulcior  inyeniri  potest?  Sironum,  vo- 
cü,  *c.  tremulo  — ■ voce  anili;  avium,  galli 
Stäben,  bucinarum,  tibiarum  nervorumquo;  (pl.) 
üolab  n.  gnftrumentalmufit;  tibiae  aut  tidium, 


- capil latus.  117 

*citharae ; *lyrao.  2)  *o)  3aubcrfptud).  6) 
SSciöfagung. 

Cänüleius,  'Jiatne  einer  römifehett  (Men«;  C.  Canu- 
leius,  Urheber  beä  ®efepe«,  moburd)  bie  ffihett 
jmifdjen  ^atrijierit  u.  ^lebcjcni  geftattet  mürben; 
adj.  plebiscitum. 

cünns,  adj.  1)  grau,  meifigrau  *aqua,  *nix, 
’gelu,  *pruina;  *montes  fcbneebcöedt ; f nmru 
fdjauntig;  *bej.  o.  grauen  paaren;  bah-  subst. 
cänl,  örum,  m.  graueä  §aax  Cic.  2)  *uralt 
senectus,  Vesta,  Fides. 

tanösiiini,  ii,  n.  ©tnbt  in  Apulien,  berühmt  burd) 
ihre  ffioüc.  XaB.  l)  fCSuusinitu*,  adj.  in  ca; 
nufinifthe  SBolle  gelleibet.  2)  CanÜKiniiB, 
adj.;  nub«t.  -ns,  i,  m. ; pl.,  -slni,  örum. 
cipicltas,  ätis,  / [capax]  (Raum,  Umfang  Cic. 
luxe.  1 § 61. 

Capinens,  ei,  tu.  f.  Euadne. 
cäpux , äcis,  adj.  in.  comp.  u.  vup.  [capioj  1) 
*Biel  faffcnb,  umfaffenb,  geräumig,  mcit 
B.  Umfang  urna,  scyphi;  mit  gen  * circus  po- 
puli;  [Liv.)  homo  c.  cibi  vinique  ber  ftärffte 
ßrffer  u.  ©eintrinfer;  fmit  dat.  comm.  villa  usi- 
bus.  2 ) tp.  empfänglith  für  etm.,  geeignet, 
angemeffen  *animns  ad  praecepta;  mit  gen. 
*animal  mentis  altae;  fimperii,  famicitiae; 
aures  avidae  et  c.;  fpectora  bonae  spei;  *in- 
genium. 

capedo,  Inis,  f.  feapis]  einfache  Cpferfthalc  Cic. 

3)ao.  dem  cäpeduncüla,  ae,  f. 
cipella,  ae,  f.  \detn.  B.  capra]  Meine  Siege; 
*fbic  S'ege,  ein  Stern  erfter  ®röpe;  afä  nom.  pr. 
ein  lat.  eleg.  lichter  Ov.;  Statilius  C.,  Suet. 
Cipena,  ae,  f.  ©labt  in  (Strurien.  XaB.  1)  Cäpf- 
lins,  ätis,  adj.  fundus;  in  agro  Capenatc,  aud) 
bl.  in  Capenati,  auf  S.  ®cbiet.  im  Xapeuatifd)en; 
mtbet.  -fites,  ium,  in.  2)  *Cfipänus,  adj. ; porta 
ein  .fmupttbor  'Jiomä,  burch  meltheä  bie  via  Appia 
nath  Rapua  führte. 

cfiper,  pri,  m 1)  Siegenbod.  2)  meton.  bet 
ftinlcnbc  ©ihm  ei  6 unter  ben  Sch  fein,  Bodö  - 
gerudi  5>an.  efipero,  1.  fi(h  tunjcln  iUi  frons 
»everitudine  Plaut. 

cfipesso,  slvi,  situm,  3.  [desid  n.  capio|  eifrig 
ergreifen,  padcit  cibum  oris  hiatu  et  clenti- 
bus  (b.  Xirreni;  *arma.  2)  tp.  ergreifen,  über- 
nehmen, auäführen,  fi<h  ju  eigen  machen 
ob.  ju  th«n  beginnen  cam  potissimum  viam 
einfdglagen;  fugam  ergreifen,  npcctaculum  oculis 
fich  Derfdjnffen;  libertatem;  i Tue.)  vitam,  noctem 
gubringen;  (Liv.)  bellum,  pugnam;  rem  publi- 
cum mit  ben  Staatsangelegenheiten  fid)  ,tu  be= 
fchäftigen  anfnngen,  bie  politifchc  Saufbahn  be 
treten,  auch  (Sali.  Cat.  52,  5)  fid)  eifrig  bem 
©taat  mibmen;  "tiussa;  *recta;  provincian,  ma- 
gistratus,  honores,  Imperium  Tue.  3)  itad) 
einem  Orte  h in  ftreben,  ju  tommen  ocr  = 
langen,  hinmanbern,  ^ittcil en  medium  lo- 
cum;  animus  »uperiora  ftrebt  nad)  ben  hohem 
Siegt  einen;  Melitam,  *Italiam,  ’fines,  *oras,  *tur- 
res  befteigen;  *neque  (te)  posso  corde  c.  (bid)i 
ju  erfpähen;  (Com.)  c.  se  ad  vitam  ot  mores  fid) 
hinmenben  ju  tc. 

Cäphärens  (Caphcreüs,  Verg.  Acn  11,  260),  ei, 
in  eine  ftlftge  Saitbfpipe  ber  3itjel  guböa;  *adj. 

IfiphfirbuN. 

f cfipillimeiitiini,  i,  n.  |capillus)  (feit.)  falfcheä 
6aat,  Betüdo.  — capillitii* , adj.  m.  comp. 
behaart,  bie  $aarc  lang  tragenb  (o.  .yiaupt 


118  capillus  — 

u.  Satt)  adulescens  bene;  capillatior  quam  an- 
tea.  — capillus,  i,  m 1)  ba«  ftauptßaar  al« 
§auptbebcdung,  audj  Sartßaar  bei  Sicnfchen, 
im  sing,  al«  collect.  (c.  compositus,  horridus, 
paasus,  promissu»,  sibi  adurere  c.),  im  pl.  erant 
illi  compti  c.  2)  poet.  u.  fpät  ba«  $aat  btt 
licre. 

capin,  cepi,  eaptum  (arißaift.  fut.  exaci.  capso, 
is,  it),  3.  1)  (allen,  erfa((cn,  greifen,  neßmen. 

1)  eigtl.  essedum,  arma,  cibum  ju  ficfj  nehmen, 
»acria  pocula,  »noetumis  soronis  alqm  eaptum 
(umfaßt,  umarmt)  teuere;  bilbl.  *gradum  c.  — 
feine«  SBege«  geßen;  *donec  fessos  Aegyptia  tel- 
lus  ceporit  aufgenommen  ßat;  »alter  ab  unde- 
cimo  tum  me  lam  ceperat  annus  irf)  mat  in« 
12.  3aßr  Betreten ; baf(.  a)  einen  Ort  ciuncß* 
men,  befepen,  fleroinnen  locum,  montem,  ar- 
cem.  b)  einen  Crt  erreiißcn,  woßin  Belangen, 
Bef.  ju  ©djiffe  locum,  insulam,  portum;  auiß 
einen  Ort  ju  erreießen  futßctt,  montes  proxi- 
raos  fugA;  fSiciliam.  c)  a I s5  ffcinb  gemalt* 
fam  megneßmen,  neßnten  pecuniam  per  vim; 
ro8  quas  ceperunt  (furea);  erbeuten  pecus, 
equos,  naves,  praedam;  erobern  oppidutn,  ur- 
bem,  castra,  moenia  scalis;  agri  ex  hoatibua 
capti  aßgenommen;  Italiam;  o.  Serfoncn  ge  = 
fangen  neßmen  hostem;  in  captos  clemcntia 
uti;  autß  o.  Xiercn  fangen,  erlegen  uros  foveis, 
cervum,  pisces. 

2)  tp.  a)  an  fi<ß  reißen,  rem  publicum  bie 
Staatsgewalt  Sali ; ßäußger  fidß  iiberß.  et».  er* 
»erben,  aneignen,  gewinnen  virtutem animo 
Plaut.',  sensitm  verae  gloriae ; benevolentia  bo- 
neficiis  eapitur  maxime;  consuetudo  exorcitatio- 
que  capienda  (Xc.  off.  1 §.  69;  altitudo  animi 
in  capiondis  (im  Willigen  Ertragen)  incommodis 
et  maxime  iniuriis  part.  or.  §.  77;  ein  Hmt 
überneßmen,  antreten  magistratum,  consu- 
latum,  Imperium,  imperii  primordia;  ben  fließ* 
menben  meßr  al*  leibenb  (al*  bl.  Empfänger)  gc= 
batßt,  neßmen,  empfangen,  erßalten,  be= 
lommen  ex  prnediis  »excenta  sestertia;  Stipen- 
dium iure  belli;  inde  sibi  commeatum  bejießen; 
pecunias  ab  regibus  Illyriorum  — filß  befleißen 
laßen  0.  tc.;  bei  Erbßßaften  tantundem,  quantum 
onines  heredes;  übertr.  per  alqm  aut  honores 
aut  divitias;  nomen  ex  alqa  re;  fructum  ex 
alqa  ro;  (Nep.)  fructum  oculis  fuß  woran  »ei* 
ben;  couiecturam  mutmaßen;  topmionem,  *tem- 
pns,  *finem;  »fsomnum  (genießen),  guietem,  lae- 
titinin,  voluptatem;  desideriume  filio;  anporem, 
dolorem,  »timorem;  dent  operam  ob.  videant, 
curent  consules  ne  quid  res  publica  detrimenti 
capiat  Sißaben  neßme,  erleibc;  patrium  animum 
nnneßmen  Oie. ; fanimum  regis;  fspiritus  dignos 
nobilitatc;  fceleritatem.  b)  jmb.  ob.  ctw.  ein* 
neßmen,  fef  fein,  gewinnen,  » er  loden ; über* 
liftcn,  beftriden,  berüden  alqm  sua  humani- 
tate;  quod  capit  ignaros;  dulcedine  eius  pote- 
statis  capti;  *hunc  argenti  splendor;  alqm  ora- 
tione,  +rerum  novitate;  aurem;  stipendio  cap- 
tus;  consuetudine  captus  (bewältigt) ; his  capiun- 
tur  imperiti;  capior  itß  laße  miiß  anloden, 
»amore,  »cupidine;  captus  OBt  Mithndatis  dolo 
Warb  überliftet;  sapientis  est  caverc  ne  capiatur. 
c)  o.  3uftänben,  bie  fuß  jmb«.  bemeißctit,  jmb. 
befallen,  anwanbeln  me  odiam  tui  Ter  ; sa- 
tietas  alcis  rei  alqm;  nos  servitutis  oblivio ; 
ubi  quemque  periculum  ceperat  Sali.  Jug.  51, 1. 


capitalis. 

d)  capi  m.  abl  an  einem  Eliebe  be«  Körper«  ob. 
am  Serßanbe  gcftßwäißt,  geläßmt  »erben, 
altero  oculo  auf  re.  blinb  werben;  oculis  et  auri- 
bus  captus  blinb  u.  taub;  membris  Omnibus  an 
re.  geläßmt,  mente  oerriidt;  autß  yelut  mente 
capta  wie  in  ber  ©crrüdtßcit;  * morte  captus 
beftegt. 

3)  ju  einem  beftimmtrn  3»«*  neßmen,  »äßlen 
locum  castris,  ad  inaugurandum  templa;  vitio 
sibi  tabemaculum;  scite  et  commode  tempus 
ad  alqm  abeundi;  »terras  (o.  SlßWänett)  ba« 
gattb  gewinnen;  alqm  flaminem,  sacerdotem, 
virginem  Vestalom;  (2>r.)  alqm  generum,  urbi- 
trum;  falqm  sibi  ducem;  socium;  ’pedem  (ben 
3ambu«,  o.  guß*  u.  Irauerfpiel);  »orgia  feiern. 

4)  ctw.  gleitßfam  in  bie  §anb  neßmen,  et* 
greifen  fugam;  initium  belli  ben  Krieg  in  Sin* 
griß  neßmen,  t bellum;  eorurn  una  pars  initium 
a tlumine  Rhodano  nimmt  ic. ; impetum,  cursum 
fuß  in  Sauf  feßen;  conatum  einen  Sier(ud)  matßcu 
Liv. ; consilium  einen  Sntfcßluß,  $Ian  faßen,  eine 
SKaßregcl  ergreifen;  t fugft  sibi  pracsidium  Jid) 
retten  buriß  ie.;  poenas  pro  alqo  jmb.  rärßeit 
Sali,  fin  hostem  ooßjießen;  foccasionem  ab* 
paßen,  erfeßen. 

5)  o.  täumlidjcn  Gingen  etw.  in  fiiß  aufneßmen, 
faffen,  cntßalten,  Saum  genug  ßaben  für 
ctw.  plus  (o.  Stagen)  Hör.;  una  domo  capi  non 
posaunt;  *quos  dives  Achaia  cepit;  *nec  c.  se 
unda  niißt  meßr  ßält  filß  bie  Slut;  tp.  c.  eius 
amentiam  ciyitas,  Italia  — non  potorant  tonn* 
ten  ißn  niißt  beliebigen;  contio  c.  omnem  vim 
orationis  oerträgt;  forbis  te  non  caperet  würbe 
für  bieß  ju  flein  fein ; fconcupiscis  quae  non  ca- 
pis  wa«  für  bilß  ju  groß  ift;  fquidquid  morta- 
litas  c.  poterat  beßen  bie  HJtenfdßßeit  fäßig  War; 
fmagnitudinem  fortunae  non  c.;  +ca  quae  magni- 
tudinem  tuam  c.  niißt  ju  flein  iß  für  tc.;  non 
c.  angUBtiae  pectoris  tui  tantam  personam  Cer* 
mag  niißt  ju  faßen;  nullam  esse  gratiam  tan- 
tam, quam  non  c.  animus  meus  posset;  mens 
nostra  intellegentiaque  c.,  quae  sit  et  beata 
natura  et  aeterna;  unus  verum  speciem  Ro- 
mani senatus  c.  ßat  in  feinem  panjen  Umfange 
gefaßt;  »vix  spes  ipse  suas  animo  füßlt  faunt 
bie  Stöße  beßen,  »a«  er  ßoßt;  fpractentac  for- 
tunae ia-tigium  jn  ermeficn  oermögen;  fdifficile 
est  continere,  quod  c.  (geiftig  u.  moralifrß  be* 
ßerrftßen)  non  ]iossis. 

cäpls,  tdis,  f.  eine  mit  einem  (pctitcl  oetfeßenr, 
bef.  beim  Opfern  gebrautßte  Stßa  le. 
caplstro,  l.  [capistrum]  ßalftern,  an  eine 
Äalfter  bin  ben  tigres  capistratac  Ov. 
ciplstrnm,  i,  n.  Jjjalfter,  SRaulforb. 

Capital,  Alis,  n.  [capitalis]  t.  t.  ein  Verbrechen, 
weliße«  bcnVcrluft  be«  geben«  ob.  ben  bür- 
etlitßcn  lob  ßcrbcifüßrt,  ein  fiapitalocr* 
reißen,  faß  nur  m.  esse,  pracsidio  decedere 
apnd  Romanos  c.  est. 

cäpTtäll»,  e,  adj.  m.  comp,  [caputj  1)  ba«  He- 
ben betreffenb  a)  wobei  ba«  geben  (ba*  pßp 
ßfiße  ob.  ba«  bürgerliiße,  f.  caput  2)  a)  b)  Der 
ioren  wirb  ob.  oerlorcn  werben  fann,  peri- 
culura  gcbenSgefaßr  Plaut.;  t.  t.  res,  fucinns, 
fraus,  vindices  rerum  capitalium;  triumviri  f. 
triumvir  2);  poena,  fsupplicium  Xobeößrafe.  b) 
bem  geben  broßettb,  töblicß,  oerberbiieß, 
inimicus  lobfeinb,  hostis;  oratio  ftantögcfäßrlicß, 
odiuir  ‘ju,  nulla  capitalior  pestis.  2)  (feit.) 

k. 


capitaliter  — caput.  119 


»or^üglic^  in  feiner  'litt,  $aupt«,  Kapital;, 
Phih=tua,al?£MUptfchriftflelIer);  'ingeninm.  Tau. 
(«pitilitfr,  adv.  (feit.)  auf  £ehen  mtb  tob, 
löblich  lacessere  alqm. 

Upltinua,  adj.  bie  Stabt  Capitium  (in  Siet- 
lies,  j.  Capiizi)  betreffenb,  capitinifdj  de. 
riplto,  öms,  m [caput]  fflrofefopf. 

(’ipltötiom,  ii,  ».  [o.  caput)  ba?  Kapitol,  cigtl. 
ber  fxmpttrmpe!  be?  3“P't«  auf  bem  tarpejifebeu 
Serge  in  9tom,  meinem  Regenfiber  bie  Sarg  ftnnb, 
oft  ber  ganjt  ftügef , *pl.;  fpäter  auef>  o gtofien 
* wöibtigen  Tempeln  in  aubern  ©täbten,  wie 
m Kapua  Suet.  Tao.  C'ipUAIinus,  adj.  clivus; 
)odi;  mb»t.  -Itnl,  örum,  m.  bie  Befolget  bet  fa- 
metrnifchen  Spiele. 

cipitülUlm,  adv.  [capitulum]  (feit.)  bem  Jpaupt  = 
inljalte  nach,  lurj  jufammengefafit  Hep. 
ripltälnm,  i,  n.  [dem  p.  caput]  (oortl.  u.  fpät) 
Meiner  Kopf,  Köpfchen;  bau.  (Com.)  fchccjl). 
ob  fdimeidjelnb  = SWenfd)  lepidiasimum  c. 
i ippidox,  döcia,  m.  ein  Kappabociet;  pl.  (’appS- 
däee»,  um,  m. ; Cappadocum  rex  u.  ?lriobarjn 
ne4  Har.  Tat).  Cuppadfici»,  ae,  f.  2anbjef)aft 
Älmtafitn?. 

tippirls,  i§,  f.  [xdmropij]  bie  Kaper  Plaut. 
eiprt,  ac,  f.  [caper]  1)  3*cflC;  forae  oictl.  ®em< 
ien.  2/tp.  a)  *=  caper  2),  tu.  [.  b)  *cin  Stern; 
Wh  c)  Caprae  ob.  (Ott.)  Capreae  palua  bie  Stelle 
am  SKarJfcIb  in  Som,  tno  'Jlomulu?  ocrfdjwanb. 

- ftnprea,  ae,  f.  1)  9iel);  fpridjtu. , prius 
iimgentur  capreae  lupis  quam  etc.  eher  tuirb 
beb  Unmögliche  möglich,  als  ic.  Hör.  2)  Capreae 
ralns  f.  capra  c). 

Upreae?  ärum,  f gnfcl  an  ber  fampauifchcn  Küfte, 
i Capn  Tao.  a)  CapreensJs,  adj.  Suet.  Tib.  43. 
i;  Ciprineus,  Spottname  bc?  Kaifet?  libetiuS. 
upreölu»,  i,  tn.  [caper]  1)  'feine  9lrt  toilber 
$ege,  ®emft.  2)  t.  t.  in  bet  ardjiteltur  pl. 
etrebebänber. 

t»prTeornns,  i,  m.  [capcr-cornu]  ber  Steinbod, 
<;o  (Beftirn.  — cuprificus,  i,  f.  [caper  u.  ficusj 
ber  »ilbe  geigenbaum,  bie  toilbc  geige 

- 'eaprlgenux,  adj.  [caper-gigno]  oott  3>t  = 
ges  fiammtnb,  3*egcn=  pecus.  — capriwul- 
r»*,  i,  m.  [caper-mulgeo]  '3iegenmel(er  =» 
put 

tiprinns,  adj.  [caper]  ju  ben  ßiegen  gehörig, 
Siegen;;  jprichw.  (Hör.)  de  lana  c.  rixari  = um 
W xaifet?  Bart,  um  Kleinigfeiten  ftcb  janlen. 
'eaprlpe«,  pedis,  m.  [caper  u.  peaj  jicgcit; 
fÜBift,  bodfüjjig  Satyri,  Panes. 

1 eapwi,  ae,  f.  [capio]  Kap  fei. 

2 l'tpsa,  ac,  f.  Stabt  in  Bbjacittm  in  Slfrita. 
Ja»,  subst.  Capsenses,  ium,  m. 

tupsirin«,  ii,  tn.  [1.  capsa]  ber  ©Hane,  bet  beit 
Ännben  jur  Schule  mit  bcrKapfrl  begleitete,  Kap  = 
ielträger.  — ’fcapsula,  ae,  f.  dem.  0. 1.  capsa. 
tipUtio,  önin,  f.  [capto]  Haff,  nur  bilbl.  ba? 
eifrige  Streben,  $af(hen,  Trachten  nachetto, 
'«borum. 

rtputor,  örie,  m.  i capto)  bet  eifrig  nach  et», 
pafibenbe,  Itachtenbe,  Sagenbe  aurae  po- 
l'ulari» ; bef  *8rbfthleicher 
exptio,  onii  f.  [capio]  eigtl.  baä  ©reijen,  gangen, 
tab  bilbL  1)  Kniff,  Settug  nihil  in  ea  re  c. 
&t,  tstaec  c.  eat  Plaut.;  in  parvnla  re  captio- 
w«  alqd  vereri  Oie.  2)  in  ber  Tialeltif  ber 
itugfdjlufi,  bas  Sophiöma.  3)  bet  3 d) a • 


ben,  3iathtei(  ne  quid  captionis  mihi  sit  Plaut. ; 
mea  c.  eat  de.  Att.  5,  4,  4. 
captiosc,  adv.  |captio»us|  nerfönglid)  interro- 
gare  de.  — captioxu*,  atlj.  m.  comp  u.  mp. 
feaptio]  1)  betrfigerijd),  tdufthcnb  xocietae; 
quo  nihil  captiosiu»  neque  indigniux  dici  potent. 
2)  ocrfdnglich,  iopljiftifrt),  tdufchrnb  inter- 
rogationes;  vubst.  n.  pl.  Trugfchlfiffe  solverc. 
captinnefila,  ae,  f.  fefem.  p.  captio]  tieine  Ser- 
fdnglidjleit,  pl.  Cie. 

fcaptivita»,  äti»,  f.  [captivus]  1)  ©cfntigen; 
fdjnft;  mrton.  Sebunbenhcit,  Stange!  an  grei; 
heit  Tac.  ann.  11,  23.  2)  D.  Stäbten  U.  ®I0: 

uingett,  bie  Stobcrung,  6initahme  urbi»,  auch 
im  pl. 

captirnH,  adj.  [capiof  1)  u.  3ufta"b  ber  Krieg? 
gefangenfehaft  a)  p.  lebenben  SBejen  fricg?gc; 
fangen,  gefangen,  corjwra  Beute  att  Stenfehen 
U.  Sich,  multitudo,  mancipia  Liv.;  puben;  gern. 
mbst.  (bef.  pl.)  Kriegsgefangener;  -va,  f; 
captivae  feminarum  Gurt,  b)  einem  (ücfnnge; 
nett  gehörig,  eine?,  ber  (Befangenen  *la- 
certi,  *colla,  *sangui8,  feruor,  fhabitus.  c)  u. 
leblofcn  (Begenftönben  im  Kriege  erbeutet,  et; 
obert  naves,  narigia,  arma,  aurunt  argentum- 
que,  «igna,  currii«,  ‘Corinthus  (bie  Stute  0. 
ganj  K.)  portatur;  *cervix.  2)  fiberh-  gefangen 
'pUces,  'forae. 

capto,  1.  | intern,  o.  capio]  1)  eifrig  nach  etto. 
greifen,  hgfehen,  fchnappen,  jagen  'aquain, 
*fera«  lactueia,  'leporem,  'colla  lacertis,  'naribus 
auraa,  'fugientia  flumina,  faquam  hi)inti  ore, 
fimbrem,  fibertr.  'fugientia;  o.  Srbfchleichetn 
teetamenta  senurn  Hör.  2)  tp.  a)  eifrig  nach 
etm.  ftreben,  trachten,  jagen,  etto.  ablaucrtt 
aaaensionem  alcis,  incerta  pro  certia,  occasio- 
nem;  'auribuB  aera  mit  it.  nach  bem  fiuftpge 
futhen,  b.  i.  ihn  beobachten;  sermonent  alcis  be= 
laufchen  Plaut.,  sonitum  aure  admota  horchen 
auf  rc.  Liv.;  auribus  fremitua  vocesque  dirt.; 
fauram  fortunae  lauem  auf  tc.;  risus  hominum, 
populi  Buffragia  Hör.  b)  jmb.  ob.  ctn>.  j u 
fangen,  ju  gewinnen  fuchen  hostem  inBidüs; 
gentem  Boeotorum;  cum  saepe  colloquiiB  peti- 
tis  captatuB  esset;  (Plaut.)  eaute  mihi  captan- 
dum  est  cum  illo  — captondus  est  ille;  (Plaut.) 
alqm  impudicitiae  ju  überführen  fuchen 
fcaptüra,  ae,  f.  [capio]  l)  baö  ©efangette,  ber 
gang.  2)  Tagclohn. 

ciiptux,  ub,  m.  [capio]  in  ftajj.  Sprache  nur  bas 
Scrmögen,  etn>.  ju  faffett,  empfänglichleit, 
gaf jungöoetmögen,  in  ber  Serbinbung  ut  eat 
c.  m.  gen.;  Geta  non  malua,  ut  est  c.  Berrorum 
fomeit  bie?  bei  einem  ©(lauen  flattfinben  tann; 
Graeci  prudentes  aatis,  ut  est  c.  hominum  jo; 
roeü  bieje  ®igcnfchaft  jenen  Slenfcheu  fiberh-  bei; 
gelegt  werben  (ann;  civitas  iunpla  atque  Hörens, 
ut  eat  c.  Gcrmanorum  foWeit  bie  ®.  einet  Blüte 
fähig  finb. 

Gfipua,  ae,  f.  yauptftabt  Kampanien?, 
citpiiläriii,  c,  adj.  [capulua]  (uord.)  pin  Sarge 
gehörig,  homo  ein  abgelebter  ®rei?. 
cÄpiilus.  i,  m.  [capio]  1)  Sarg,  capuli  docus 
= homo  capulans  Plaut.  2)^>anbhabe  'aceptri, 
'.tratri;  ®riff  be?  Sthwerte?. 
caput , ftis,  n.  1)  Kopf  au  Dienfcheu  u.  Zieren; 
ad  Capita  bubula  bei  ben  Ochfenlöpfen,  ein  Ort 
in  Sioin,  wo  Cthfcit  in  Siein  gehauen  waren  Suet. ; 
uperire,  operire;  demittero;  nudo  c.;  capita  con- 


120 


Capys  — 

ferre  f.  confero  2);  esse  supra  e.  im  eifltl . ©time, 
aber  auch  bitbl.  u.  bropenber  31äl)c  einer  ißerfon, 
dux  hostimn  cum  exercitu  supra  c.  est  Sali.', 
cum  bestes  supra  c.  sint  Uv.;  *per  caputque 
pedosque  über  Hai S U.  topf;  fpricbm.  garriet 
quoi  neque  pes  unquam  neque  c.  eompareat 
wa«  Weber  gehauen  nod)  gfftocpcu  ifi  Plaut.;  res 
ita  contractae,  ut  nec  c.  nec  pedes  sc.  habeantj 
*animi  capitisque  labor,  *insanabile;  ’incolumi 
capite  es?  bei  Scrftanbe?  HietU  a)  Spipe, 
Kuppe,  ba«  oberfte,  äujjerjte,  tigni  ©alfeit-- 
topf;  pontis  Srücfcntopf;  duas  turres  ex  c.  (bet 
Spipe  ob.  Oberfläche)  molis  (beä  lamme«)  erexit 
Curt.;  *haec  tan  tum  alias  intor  c.  extulit  urbcs, 
quantum  lenta  solent  inter  viburna  cupressi; 
U.  ©ewäffern  Urfprung,  Duelle  *ffontis,  *nm- 
nis;  HKünbung,  capita  Rheni;  tp.  Urfij}, 
9lu«gangäpunf  t nonne  his  vestigiis  ad  c.  tre- 
ncficii  perveniri  solet?  Urheber,  Stifter,  fons 
et  c.  Socrates  bie  Duelle  u.  @runburfad)c, 
legum  fontes  et  c.;  si  quid  sine  c.  manabit  aut 
quid  erit  eiusmodi,  ut  non  oxstot  auctor;  in 
ea  (aegritudine)  est  fons  miscriarum  et  c.  6) 
Sienfcfi,  ißerfon,  3nbinibuunt  proptor  raeum 
c.  labores  homini  evenisse  optumo  Plaut.;  de 
libero  c.  iudicare;  *canim;  capitum  numerus 
ad  eum  relatus  est.  milium  qninquaginta  tri  um; 
exactio  capitum  Kopfgelb,  Ifkrfonalfteuet;  capite 
censi  f.  censeo  1)  a);  trecenos  nummos  in  ca- 
pita (für  jebe  $erfon)  conferro;  fprieljm.  quot 
capitum  vivunt,  totidem  studiorum  milia  IJor.; 
in  fcberjib.  Siebe  (Com.)  wie  mir  'altes,  fibeteS 
Hau«’  o lepidum  c.,  ridiculum,  fcstivum;  si  qui- 
dem  hoc  vivet  c.;  *u.  tieren  ein  Stücf  bina 
boum;  aut  c.  aut  navim  Silb  ob.  ©appen,  ein 
Spiel,  in  welchem  ein  ©elbftflcf  in  bie  Höbe  ge-- 
werfen  u.  bann  gefeben  warb,  ob  bie  Silbfeite 
(ein  3anu«fopf)  ob.  bie  ffiappenfeite  (ein  Schiff) 
itad)  oben  gefall  nt  Aur.  Vict.  (»gl.  Ot>.  faxt.  1, 489). 
2)  tp.  A)  ba«  Reben  a)  ba«  phhfif<hc  Sieben 
si  capitis  res  sit  Wenn  ba*  Sieben  bau  abijingc 
Plaut.;  causa,  poena,  periculum,  dimicatio  ca- 
pitis; alqm  capitis  (auf  Sieben  u.  lob)  accusare, 
damnare,  condemnare.  absolvere;  in  caput  vertit 
betraf  ba«  Reben,  beförberte  feinen  lob  Jan.  b) 
bie  Summe  aller  3rcil|cit«=,  Sütger=  u.  gamilien-- 
rcchte,  bie  rechtsfähige  Sjicrf örtlicfjfcit;  capi- 
tis iudicium  in  Welchem  biefe  SHcrfjte  gefaptbet 
finb;  capitis  deminutio  Serluft  ob.  Bcfchränfung 
jener  SRcdjtc,  maxima  wenn  ade  brei  Sitten  bon 
Siechten,  media  wenn  bie  Sürgerreehte , minima 
wenn  nur  bie  Samilienrecpte  oerloren  mürben;  dc- 
minutus  capite;  *capitis  minor;  mulier  illa  ca- 
pite  se  deminuit  bat  (bunb  Scrpeiratung)  bie 
Üircbtc  ber  rfamilie,  ju  welcbcr  fie  früher  gehörte, 
Petlorcu.  B)  ba«  wiebtigfte,  uorjüglicpftc  in 
einer  Sache  a)  o.  Serfonen  bie  §auptperfon, 
ba«  §aupt,  ber  Stimmführer,  Hauptan; 
ftiftcr  illic  est  huic  rei  c 7er.;  qui  capita  re- 
mm  erant;  nominis  Latini;  alcis  rei  faciendao; 
capita  coniurationis;  *ipsa  (gens)  c.  populis. 
b)  ».  Sachen,  bie  Houptfacfie,  bet  ^auptpuntt, 
Haupt  teil  patrimonii;  ius  nigrum  erat  cenae 
c.;  c.  est  nosse  rem  publicam;  id  quod,  quod 
c.  est;  c.  oratoris  est  etc.  fjauptpflicf)t;  Epicuri 
Hauptgrunbfap;  literarum  .Hauptinhalt;  ».  Orten 
(turn.  u.  acc.)  ^>aup>tftabt  ob.  Hauptpunlt 
Thebae  c.  totius  Graeciae;  Praeneste  c.  belli 
bet  Hauptfip;  *ipsum  expugnare  c.  Hauptort;  o. 


- cardo. 

Scbriften  Hauptabfchnitt,  Kapitel  a primo 
c.  legis  usque  ad  extromum  epistulae;  n.  (gelbe 
ba«  Kapital,  Hauptfumme  de  c.  deducere, 
quod  usuris  pemumeratum  est. 

CSpfs,  yos,  m.  1)  Sater  be«  SHndjife«.  2)  (geführte 
bc«  Tinea«.  3)  König  0 «Iba.  4)  König  U.  Kapua. 
l'ar,  Cäris,  m.  ein  Kotier,  pl.  Cärcs,  um.  lau. 

1)  (aria,  ae,  f.  Karien,  bie  fübwcftlichfte  fianb- 
iepaft  Kleinafictt«  2)  fl’ärTcus,  adj. ; bau  siebst, 
(ärica,  (sc.  ticus),  ae,  f.  bie  farifche  {feige, 
auch  getroefnete  geige  überh- 
Carales,  fum,  f.  Stabt  u.  'Borgebirge  in  Satbinicn, 
j.  ßagliari.  lau.  C&riiliUnus,  adj.;  gabst. 
-ünl,  örum,  m. 

rarbSscus,  adj.  [carbiisus]  au«  feiner  fpanü 
(eher  Reinmanb.  — *tc»rbasus,  i,  f.  |sap»cr- 
aos]  1)  feine  Reinwanb.  2)  Sachen,  bie  au« 
c.  uerfertigt  finb,  namentl.  im  heterogenen  pl.  -sa, 
örum,  n.  Kleiber,  Segel;  *adj.  — carbasous, 
lina. 

carbStTnus,  adj.  [xcrpßdtiros]  toplebctn  crepi- 
dae  Ct. 

carbo,  önis,  m.  1)  Kohle,  fowohl  glüpenb  alä 
tot,  proelia  rubrica  picta  aut  carbone  Hör.; 
fprid|W.  carboncm,  ut  aiunt,  pro  thesauro  inve- 
nire  fich  in  feinet  Hoffnung  getüufcht  ftttben /Vinerfr. ; 
cretü  an  carbone  notandi  ju  billigen  ob.  ju  oer= 
werfen  Hör.;  carbones  elogiorum  höhuenbe  3n 
fchriften  an  Ihürcn  u.  bgl.  Plaut.  2)  C.  al«  Sei 
ltame  in  ber  gens  Papiria  lau.  n)  earbonä- 
rius,  adj.  (fpät)  negotium  Kohlenhaitbel; 
xubst.  (Plaut.  Köhler,  b)  dem.  curbiincälus, 
i,  m.  -ff leine  Kohle;  im  Silbe  fflram,  Hc^ic 
leib  Plaut. 

enreer,  eris,  *n.  ©cfängni«,  Kcrfer;  tp.  n)  bie 
ein geterf erteil  Scrbrecher  effudisti  carccrant 
in  mo.  b)  (Ter.)  al«  Schimpfwort  Schürfe.  2) 
pl.  (nur  bei  licht,  im  sing  ) bie  eingelegten  SRäumc 
au  ber  Semtbaljn,  au«  welchen  bie  Sagen  beim 
Hnfangc  be«  Settremten«  bercu'Sgdaffcn  würben, 
bie  Sdjranfcn  emitti  e carcenbus,  ’carcere, 
*carceribus  effundi,  se  effundere;  tp.  ber  ?ln  = 
fang  einer  Ihätigfeit  ob.  eine«  Suftanbe«,  a calce 
revocari  ad  carccres.  lau.  carcörÄrins , adj. 
jum  Kcrfer  gehörig,  quaestus  ben  man  fiep 
al«  Rcrfermeiftcr  macht  Plaut. 

Carcliedönius,  ii,  m.  = Carthaginiensis  Kar; 
tpager  Plaut. 

carcliesinm,  ii,  «.  [xauxijaio»]  ein  mit  Henfclit 
oerfehene«  iTinfgefchitr. 
cnrcTnflma,  atis,  n.  [xaoxiVcaua]  cigtl.  Kteb«ge; 
fchwüt;  bap-  Schimpfwort  u.  uitoerbcffetlichcn  üReu 
ftpen  tria  sua  August,  b.  Suet.  Aug.  65. 
eardSces,  cum,  m.  eine  ®rt  perfifchcr  röuberifcher 
Solbaten  Nep. 

('ardea  f.  Carna. 

Cardiänus,  adj.  au«  Hatbia  (Stabt  auf  bem  tpra; 
cifcpen  Kherfone«)  gebürtig, 
curdläcns, [x«p3iaxos]ber  am  Wagen  Reibeubr, 
SKagenfranfc. 

cardo,  Tnis,  m.  1)  Ipürjnpfen,  für  welche  in 
ber  Schwede  u.  bem  Sturj  Röchet  cingelaffen  finb 
(nicht  Ihürangel,  wie  bei  unfern  Ibürcnt  cardi- 
nes  effringere  Platit.;  *cardincm  wertere  bie 
Ihüt  öffnen.  2)  *bet  Sol;  in«bef.  ©remlinic, 
lcmarfation«linic.  3)  ba«,  um  wa«  bie  Sache 
fiep  brept,  ber  H“upt=,  Senbepunft  ’hand 
tanto  rerutn  c.  cessabit  in  einem  fo  entfepeiben 
ben  Stilftüfte. 


carduus  — carpo. 


121 


•fearduns,  i,  i».  bie  Siftcl. 
ei rt,  ade.  m.  comp,  [carus]  teuer  »emerc;  aesti- 
mare  alqd  f)Mf)  auf  erlagen ; feaeius  eompararc 
aiqd. 

'teireetnm,  i, ».  [carexj  ein  Ott  doll  Siiebgta«. 
eireo,  2.  t)  ohne  etm.  (ein,  etm.  nid)t  haben, 
gltuhBicl,  ob  ba«,  wa«  man  nirfjt  hat,  ein  @ut 
ober  Übel  ijt,  alqa  re,  bonis,  culpa,  dolore,  mor- 
bii,  febri,  suspicione,  Titii«,  sensu  feine  Smppn- 
bmtg  haben,  ab«  ungewöhnlich  quod  sensu  ca- 
reat  = quod  non  sentiatur  Oie.  Tum.  5 
f 88;  »inorte  unft  erblich  fein.  3näbef  a)  fid) 
imwilUfl  einet  Sache  enthalten,  B.  ettn.  feinen 
itbrauch  machen,  etm.  f ich  nerfagen  cibo, 
fsi'ultatibus  amicornm;  haud  facile  libidinibus; 
•ied&mationibus  alcis  nicht  beitnohnen  b)  B.  einem 
Cttc  fich  entfernt  halten,  einen  Ott  nicht 
btjnchen  foro,  seuatu,  publico,  provinciü  do- 
moque,  forensi  luce.  2)  ben  (Mangel  einet 
Sache  fühlen,  etm.  oermiffen,  entbehren  (boch 
o et»,  mit  SBünfchencsrncrtcm,  nicht  B.  uncntbchr= 
liebem;  ogl.  egeo),  consuetndine  amicornm,  com- 
modU  omnibns;  hac  luce;  libertate;  patriä,  sc- 
pulcro  per  alqm;  * rate  sacro  nicht  befungen 
(»res  f.  Car.  [werben, 

(«rer,  leis,  f.  SHiebgraä. 

Uris,  {’äricB,  CäricuK  f.  Car. 


eiries,  ii,  f.  Morfchheit,  gäulni«,  B.  fiolje. 
einst,  ae,  f l)  SchtffSliel;  pl.  B.  einem  Siel 
Hot.  carm.  1,  14,  7;  *tp.  gahrjeug,  Schiff- 
1)  Csrlnae,  ürum,  f.  ein  Sicrtel  ber  Stabt  3iom 
am  S-iquilui.  [gclbfärber  Plaut. 

r*rlniriu8,  ii,  in.  [«dpivot , | äü a d) 4 « 

eiriisns,  adj.  jcaries]  »fmorfeh,  faul,  mürbe 
ilentes;  ȟbertr.  senectus. 

raritas,  itis,  f.  [carusl  1)  ber  h°h'  ^rcib, 
Sett  einer  Sache,  bie  I cur  urig  annonae;  rei 
fromentariae ; nummorum  (Pelbmnngcl;  abfol. 
teurung  ber  Sebenämittcl.  2)  tp.  SBerthal* 
>ang,  Hod)fth®pung,  bie  man  für  jmb.  fühlt, 
bte  an«  Hochachtung  entfpringenbe  Hiebe 
(ohne  alle«  finnltche  Verlangen)  tiuitA  c.  esse 
»pod  milites ; c.  gute  est  inter  natos  et  paren- 
tes;  oft  m.  gen.  obj.  patriae,  auch  in,  erga  alqm; 
bilB.  auch  m gen.  mbj.  hominum,  cinum;  be- 
oeTolentiae  reine«,  uneigennüpige«  fflohlmoEctt; 
pl.  omnes  omnium  o.  patria  una  complexa  est 
olle  Befühle  ber  Siebe,  welche  man  für  bie6in= 
Klnen  hegt  ; ad  tuendas  amicitias  et  reliquas  e. 
liebeBoHc  Serbinbungctt. 

t armsula,  ae,  f.  ba«  Sanb  ber  Satmancn  im  weft-- 
lichjtfn  Xeile  b.  Vlriana. 

(»rmelns,  i,  m.  fflebirge  in  ®aliläa,  j.  Karmel, 
farmen,  Inis,  n.  [=  cusmen  B.  eanoj  1)  im  aE= 
gemeinen  (Pcfang,  Ion,  Saut  canere  carmina 
in  epulis;  *c.  concordant  nervis;  * lyrae  , *ci- 
tnarae;  »tibia  effundit  c.j  *B.  (befnng  ber  Sö  = 
9el,  be*  Schwan«  u.  bem  itreifd)cii  ber  (Stile. 
S)  fflebicht  a)  Dichtungen  jeber  Ärt  im  ®gf. 
Ui  Srofa  c.  furniere,  condere,  contexere,  facere, 
1 i'ousponere , »scribere,  in  alqm;  fc.  epienm, 
•tragicum.  b)  1 Brüche  Sichtung  »carmine  tu 
inuiles,  hic  delectatur  iambis.  c)  Spott;  ab. 
ccbmähgebicht  Cie.  Tute.  4,  2,  4;  »malum, 
»famosum,  fprobrosum;  c.  fit  ad  alterius  in- 
inriam;  fc.  factitare  in  alqm.  cf)  in  Setfen  ab; 
gefafete  gnfehtift  »signant  carmine  saxum; 
Humulo  addere  c.;  gnfehrift  über  ben  Situ 
gingen  bet  Sempcl  Cic.  p.  Ärch.  11,  27.  8)  (mrift 


poet.)  SBei«fagung,  ^ropheiciung,  Orafcl* 
jpruef)  (weil  gew.  in  Seifen  erteilt)  c.  in  libris 
Sibylhnis  inventum;  »Cnmaeum.  4)  »tSoubet* 
lieb,  8aubcrfprueh.  5)  iebe  fcftftehenbe,  gu 
geroiffen  3tt>ecfcn  (au«rocnbigtcrnen,  Hcrfagcn)  be= 
jtimmte  Siebe,  Spruch,  gotrnel,  Sittcnfprüche 
Appii  Caeci  magistri;  Religion«:  ob.  juri* 
fttfehe  gotmel,  ®efepe«formel  (weil  folche  in 
ber  älteften  Seit  in  Setfen  abgefafjt  waren)  lex 
horrendi  c.;  rogationis;  pl.  cruciatus;  diro  quo- 
dam  c.  iurare;  »öebctäfornieln  audientem 
carmina  Vestam. 

Cariuentls.  is,  ob.  -ta,  ae,  f.  [carmen f bic  al« 
Seherin  göttlich  oerchrte  SKuttcr  bc«  ßuanber. 
San.  ( urinentälls,  adj , porta  ein  Ihor  (Rom«. 
Carrno,  önis,  f.  Stabt  im  nörblichen  Spanien. 
SaB.  subst.  Carmönenses,  ium,  m. 

Carna,  ae,  f.  [caro]  Sdmpgottheit  bet  ebleren 
Seile  be«  Seibcä,  aber  B.  Ov.  fas t.  6,  101  ff.  mit 
brr  Carden  ob.  Carda,  ae,  f.  Icardo],  Schup; 
gottheit  ber  Ipürgapfcn,  ocrwcchfclt. 
carnürium,  ii,  ti.  [caro]  1)  Rlctfchhafni.  2) 
Sleifchfammer. 

Cürne&deK,  is,  in.  1)  fjreunb  be«  ffipifur.  2)  aricch- 
Shiiofoph,  Stifter  ber  britten  Stfabemic.  Saoon 
•deus  ob.  -dius,  adj. 

Carni,  örum,  m.  feltijchc  SöHerjchaft  in  ben  nach 
ihnen  benannten  fämthifdjen  Slpen. 
carnlfex  (ältere  3orm  carnüf.),  icis,  m.  fl.  caro- 
facio]  1)  Heuler,  Scharfrichter  (ber  bie  Stra> 
fen  an  Sflaoen  u ffremben  Bolljog,  auch  bie  ben 
Hinrichtungen  oorangchcnbe  golterung  u.  Stäu; 
pitng  an«führte);  Weil  ba«  Ämt  be«  c.  für  entetp 
renb  galt,  al«  entebrenbe«  Schimpfwort  Schürfe. 
2)  tp.  ^einiger,  golterer  ad  iudices,  non  ad 
c.  veniremus;  civium  sociorumque;  eum  sibi  c. 
noTum  exortum.  Sao.  a)  carntffeina  (carnüf.), 
ae,  f.  1)  Henferamt,  facere  c.  ftcnln  fein  2) 
ba«  (foltern,  subire  quamvis  c.  (übertr.)  ff ol  = 
tcr,  Slarter,  Sein,  b)  earnYfTco,  I.  (feit.) 
ben  Heulet  machen,  jmb.  föpfeit  (hostes)  iaccn- 
tes  Liv. 

carnls,  carnufex  etc.  }.  1.  caro,  carnifex  etc. 
Carnuntum,  i,  n.  alte  Stabt  an  ber  Sonau  in 
$annonien,  j.  mm  bürg  Eutr. 

Curnütes,  um,  feiten  -H,  örum,  m.  Sölterfchaft 
in  öallien  in  ber  fflegeub  be«  heutigen  Crlcau« 
u.  Shnrirain. 

1.  clro  (archaift.  Slebenf.  carnin  Liv.),  nis,  f.  1) 
gleijd)  2 ) tp.  a)  al«  Schimpfwort  Sa«  ista 
pecus  et  c.  putida  Cic.  b)  to.  ber  (Hebe  weich  = 
liehe  güttc  earnis  plus  habetquum  lacertorum. 

2.  cäro. 3.  frömpeln  lunam  Plaut. 

Carpatnns,  i,  f.  3nfel  im  ägäifchen  SKecre.  Sao. 

-thiux,  adj.-,  »pelagus,  »maro,  »gurges  — ba« 
ägäifche  Slect;  »vates  »senex  B.  $roteu«,  ber  ba; 
fclbft  feinen  Sip  hotte. 
carpStinus  f.  carbatinus. 

car peut ii m,  i,  tt.  jwcitäbrigcr  offener  SBagcit, 
bcf.  o.  grauen  u.  Sricftcrn  gebraucht. 

Carpetäni,  örum,  m.  Sölterfchaft  in  Spanien;  ihr 
@ebict  -tÄnin,  f. 

Carpi,  örum,  »».  Söllerfehaft  in  Sacien  Eutr. 
cnrpo,  psi,  ptam,  3.  rupfweife,  in  flcinen  Sei; 
len  nepmtn,  megnehmen,  1)  mit  ber  Haitb 
pflüdcn,  abpflüaen,  abrupfen  flores,  yiolas; 
»inter  cornna  saetas  au«rcihen;  auch  »rupfen, 
jupfeu  cibos  digitis,  vcllera,  pensnm  nbfpili 
neu;  feherjh-  »rupfen,  prellen,  stolidum  yel- 


122 


c&rptim  — cassus. 


lero  pecus  2)  mit  bem  TOunbc  o.  litten  ab; 
rupfen,  abfieffeit  uliu  animulia  carpunt, 
‘escam,  ‘gramen,  ‘herbam;  *8.  SDienftpen,  oscula 
rauben,  «eben;  *o.  Bienen,  nippenb  faugen 
thyma;  »autp  b.  9Renftpen  ju  fiep  nehmen, 
geniefjeit,  unum  quodque  quod  erit  belliaii- 
mum  Ter.  8)  tp.  abpflüden,  fiep  auöfucpen, 
au®toäpIcn  dum  haec  quae  disperaa  sunt,  co- 
guntur,  rel  passim  licet  carpentem  et  colligen- 
tem  undique  etc.;  paucos  ad  ignominiam.  b) 
‘natp  u.  natp,  mit  Bluffe  genießen  molles 
sub  divo  fionmos,  munera  placidi  somni,  sopo- 
rem,  quietem,  auras  vitales,  diem,  aetatem 
suam.  c)  einen  Saum  Stredc  für  Stredc 
gurüdlcgcn,  burtpjicpcn,  burcptoonbeln 
viam,  iter,  supreinum  iter  — fterben,  longum 
iter,  per  agros  deTium  iter,  mare,  rura,  prata 
fugA  über  bic  Siefen  pin  fliepen;  aera  alis  burtp- 
fliegen,  pedibus  terram,  pontum  remiB.  4)  *jcr- 
jleifcpen,  benagen  iccur;  viscera  dente;  vires 
carpi  igne;  übertr.  gerftüdeln,  jerfplittern 
in  multafs  parvasque  partes  exercitum,  multi- 
fariam  vires  Romanas  Liv. ; ab  accolis  rigan- 
tibus  carpi  (B.  einem  Slu&)  Curt.,  carpenda 
membrig  minutioribus  oratio  est  CXc.;  überp. 
natp  u.  natp  ftpwätpen,  entlräften,  8trjep  = 
rett  ‘vires  paulatim,  ‘labor  corpus,  ‘caeco  carpi 
igni;  ‘perpetuA  carpere  (wirft  bid)  Berjcpren) 
iuventä;  carpi  parvis  cotidie  damnis  vires  suas 
Liv.  6)  betupfen  a)  mit  ©orten  burippeepetn, 
mitnepmett,  her  Meiner  n alqm  maledico  dente, 
sermonibus,  ‘absentem;  militum  vocibus  carpi; 
fc.  et  detorquere  recte  facta.  6)  als  milit.  I.  t. 
ben  Jfcinb  burtp  tBieberpolte  Meine  Singriffe 
uitb  auf  oerfepiebenen  Seiten  neden  unb 
ftplnäcpen  novissimos,  novissimum  agmen;  equi- 
tatu  agmen  adversarioram ; im  Bilbe  numero- 
sum  agmen  reorum  posee  superari,  si  per  sin- 
gulos  carperetur  Plin.  ep.  Dau  carptlm,  adv., 
tp.  a)  teil*,  fiüdwcife,  in  Meineten  Seilen 
ros  Komanas  perscribere ; fdivisi  agri.  b)  an 
oerftpiebenen  Stellen  u.  mieberpolt  hostes 
a^gredi,  lacessere.  c)  nur  pin  u.  tsieber, 
einer  ob.  einige,  teillseife  seu  c.  partes,  seu 
univerBi  mallent  conveniro;  fdimissi  c.  ac 
singuli.  |2Bagen. 

1.  tearrüca,  ae,  f.  (feit.  ffiort)  Bierräbrtger 

2.  Cnrrüca,  ae,  f.  Stabt  in  llisp.  Baetica. 

carrus,  i,  m.  (feit.)  f-um,  i,  n.  niertäbriger 

Iran Sportwagen.  [aus,  adj.,  Ob. 

Oarseöli,  örum,  m.  Stabt  in  Satium.  ®aB.  -14- 

Carsnlue,  iirum,  f.  Stabt  in  Umbrien.  3)aü.  -IA- 
num,  i,  n.  ein  ®ut  bei  ftarfulä. 

Carteia,  ae,  f l)  Stabt  im  fübl.  Spanien.  ®ao. 
t-telensls,  adj.  -,  subst.  t-teienses,  m.  2)  fjaupt 
ftabt  bet  Oltaber  in  Spanien. 

Carthaeus,  adj.  ju  ftartpäa  (Stabt  auf  ber  ffleft 
tüfte  0.  Geo®)  gepöria,  fartpäiftp. 

CartliAgo  (Karth.),  inia,  l)  Stabt  in  Slfrila. 
lat).  CarthAgTnieusls,  o,  adj.;  subst.  -euscs, 
ium,  m.  2)  C.  nova  Stabt  im  füböftl.  Spanien, 
j.  Carthagena. 

c&ruiicnln,  ae,  f.  [dem.  B.  1.  caro)  ein  Stfid  = 
cf) c it  fpletftp. 

1.  cArus,  adj.  m.  comp.  n.  sup.  1)  teuer,  potp 
im  greife  annona.  2)  teuer,  potp  gefepäpt, 
lieb  u.  toert  parentes,  liberi;  patria,  quae  mihi 
est  vitä  meä  multo  carior;  alqm  difigere  ca- 
rumque  habere;  frater  carissimus  atqne  aman- 


tiBsimus;  ‘dis  b.  einem  Beglüeftcn;  subst.  ( Plaut .) 
cum  c.  meis  Sieben. 

2.  Carus,  i,  m.  1)  X'icptcr  be®  aagttfteifcpen  3c,t‘ 
altere.  2)  M.  Aurelius  Carus,  röm.  Saifcr  382 
n.  Gpr.  f Satium 

CarventAim  urx,  'Burg  ber  Stabt  Garocntum  in 
Cirjae , ärum,  f.  Sieden  in  Satonien  mit  einem 
Icmpel  ber  ®inna 
carjuta,  ae,  f.  eine  3)attelart. 

Cärysto»,  i,  f.  1)  Stabt  auf  ber  Sübfeitr  b.  Guböa 
$aB.  ‘-stcus  ob.  f-stius.  adj.;  baB.  subst.  -stii, 
|örum,  m.  2;  Stabt  in  Sigurien. 
cisa,  ao,  f gjütte,  aedificare  casas  (im  ftinber 
fpiel)  Hur.  sat.  3,  247;  inebef.  Sagerpütte, 
Barade;  fpritptn.  (Ter.)  ita  fugias,  no  praeter 
casarn,  quod  aiunt  tauf  bem  Söloen  niept  in  ben 
Casca  f.  Servilius  1)  6.  [iRacpen. 

cuscus,  adj.,  Borfl.,  uralt, 
ciscus,  i,  m.  ftäfe;  ale  ftpmcitpelnbe  Slnrebe 
molliculus,  dulciculu»  Plaut. 

CA*U,  ao,  f.  [xacib]  1)  »Uber  gimt.  2)  tropl- 
riccpenber  Seibelbaft. 

CSsiliuum,  i,  ».  Stabt  in  Kampanien.  ®ao.  -non- 
ses,  ium,  m.  — Cäsinum,  i,  Stabt  in  Satium. 
3)ao.  -aas,  ätiB,  adj. ; subst.  -Ales,  ium,  m. 

cäso, I.  ob.  ca*B0  [cado]  feit-,  fallen 

»ollen,  tnanfen  Plaut. 

Casporla,  ac,  f.  Stibttpen  ber  Sabiner 
Casplus,  adj.  geogr.  Benennung  bee  fafpifepen 
TOeereS  u.  feiner  Umgebung  fretum,  mare,  regna; 
portae  (Sngpäffe),  via.  ®ao.  CaspiAni,  örum, 
m.  Änwopner  be«  fafp.  90 S. 

Cassander,  dri,  m.  1)  Sopn  bc®  Sintipater,  Jto 
nig  B.  SKacebonien.  2)  grietp.  Slftrolog. 
(ussamlra,  ae,  f.  lotpter  be«  ‘fjrtamu®. 
Cassandrea  (-ia),  ae,  f.  Stabt  in  SJJacebonien, 
früper  Botibäa.  ®aB.  subst.  -drenses,  tum,  m. ; 
‘•dreus,  ei  — Slpotlobor, 
casses,  ium,  m.  (nur  b.  ®i<pt.  u.  Spät.  sing,  acc 
u.  ab!)  9!ep  ber  ^ägn  (nitpt  fo  ftarf  u.  bitpt  al® 
plagae)  ‘ponere,  ‘imponere;  übertr.  ‘Spinn 
ge»ebe; ‘gallc,  9Ja^fteüung  tendere alcui c. 
Cassl,  örum,  m.  Bolf  in  Britannien. 

Casslänus  f.  Cassius  1)  2)  5). 
cassida,  ae,  f.  = 2.  cassis,  nt.  f. 

Caasiöpe,  es  (>8pia,  ae,  Oie.  n.  d.  2 §.  111),  f. 

1)  (Demo plin  be«  Geppeuö,  fpöter  al«  ®eftirn  an 
beit  Simmel  oerfept.  2)  Stabt  auf  Äorcpra. 

1.  cassl»  f.  casse». 

2.  cassis,  tdis,  /.  S>elm  B.  9DietaH. 

Cassius,  i)  L.  C.  Longmus  Havilla,  belannt  al< 
ftrenger  Siitpter,  bap.  jptitp».  iudex  Cassiänus. 

2)  Lucius  C.,  al®  Äonful  107  B.  Gpr.  b.  ben  feel 
Betiern  befiegt  u.  getötet;  baB.  bellum  Cassianum. 

3)  Gaius  C.  L.,  Slörber  Gäfar®.  41  C.  Parmen- 
»iB,  äRörber  Gäfar®,  au«ge*eitpnet  al®  Siebter, 
nitpt  ju  Bertoetpfeln  mit  C.  Etruscus,  einem  irii 
peren  ®i(ptcr  Hör.  5)  Gaius  C.  L.,  iRctptJgelepr 
ter  unter  Siberiu® ; baB.  schola  Caesiana.  6)  T. 
C.  Severus,  Siebner  u.  Bitpter  unter  Äuguft  nnb 
liberiuä.  «uperbem  ift  ju  bemerfen  via  Caasia, 
ein  leil  ber  via  Flamima. 

chsro  (Plaut.)  =>  quasso,  W.  f.,  auep  = caso. 
cassus,  adj.  fBerto.  m.  careoj  1)  eigtl.  (poet.  u. 
fpät)  popi,  leer  canna  (Hör.)  fpritpw.  eripiet 
quivis  citius  oculos  mihi  quam  te  c.  nuce  (um 
eine  taube  91.)  pauperet;  *m.  gen.  ob.  abl.  er- 
mangclnb,  entbeprenb,  beraubt  lumine; 
aetherc.  2)  tp.  eitel,  leer,  nieptig,  uunüp 


Castalia  - 

c.  quiddam  et  inani  vociB  sono  decoratum; 
t labores , ’vota , ‘fcrtilitas  c.  iocet;  (Plaut.) 
subst.  n.  pl.  letzt  ®ff)auptunfjcn;  adv.  in  cassum 
in*  Sette,  in?  Ölaue  hinein,  erfolglos, 
nu$lo*  iactaro  tela,  preces  mittere,  ‘longos 
letal  eiere. 

t'istilla,  ae,  f.  bem  flpoQo  u.  bcti  Stufen  qc 
roettre  Duelle  am  $arnafs,  nabe  bei  Xelpbi.  ®af- 
('iställos,  adj. ; *arbor  Sorbcerbaum,  ‘umbra 
ötn  bie  Sorbe etbdume  gewähren ; ‘antrum  C tatet • 
böble  ju  Xelpbi. 

tislinen,  ae,  f.  [xaaravov]  bie  ftaftauie  al* 
Saum  u.  ^TU(f)t ; au(b  c.  nuces. 
eiste,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [castus]  rein,  lau  = 
tei,  unfdjulbig  c.  et  integre  vivere;  falqam 
c.  habere  (ermatten).  guSbef.  o)  feuftb,  jü eb  = 
lig.  b)  ftomm,  religiös  c.  ad  deos  adire; 
l astias  sacra  privata  facere ; castissime  eolere 
deos  auf!  gewiffenbafteflc;  pure  ac  c. 
cistelUnus,  adj.  Icastellum]  ju  einem  Saftet! 
gehörig,  triumphi  wegen  eroberter  Saftellc  Oie. 
Brut.  §.  266;  sutst.  -aul,  drum,  m.  Saftctls 
bcisobner.  — castcllätim,  adv.  [casteilum] 
Injtellweife  Liv. 

eutellom,  j,  n.  [dem.  o.  castrum]  jeber  befeftigte 
Crt,  tleine*  Soweit,  gort,  Scbanje,  Blöd» 
ton*.  $ier».  a)  *auf  einer  Wnt) ö ^ e gelegene 
Sehnung.  6)  tp.  ScbutjBebt,  {Juflucbt  tem- 
plum,  c.  latrocinii,  onuum  scclerum,  pl.  phi- 
losophiae.  [bie  Silber  et  Plaut. 

rssteria,  ae,  f.  [xaorijpia]  Sd)Iaf  lammet  für 
eistigibllis,  e,  adj.  jücbtigungSWcrt  culpa 
Flaut.  — castigätio,  önis,  f.  [castigol  gu  = 
techtweifung  fowobl  burd)  SBorte  verborum 
— labet,  Serwei*,  al*  burtb  X^at  = 8üdbs 
tigung,  Strafe  afbeere  alqm  castigationibus. 
fi'builor,  öris,  m.  [ caatigo]  3ücbtigcr,  Sud)^ 
meifter,  jabler,  Sittenrichter  ‘minorum (bet 
Slugenb),  lacrimarum  atqne  inertium  querelaruni. 
ia b.  castigätörius,  adj.  ifett.)  jurccbt  weifenb 
solacium  Plin.  ep. 

eaitigo,  1.  [castum-ago]  1)  jücbtigcn,  fowobt 
tard)  Sorte,  tabetn,  jureebtweifen,  als  tbät= 
lub,  jüitigen,  grafen,  um  ben  gebtenben  ju 
betiem  alqm  Utens,  per  Uteras,  dictis,  nimiam 
lenitatem ; pueros  non  yerbis  solum  sed  etiam 
rerbcribus;  se  ipsum  in  alqa  re-,  m.  quod;  m. 
ut  unter  äurccbtroeifmigen  ermabnen  Cats.  2)  oer  = 
beffern,  (orrigieren  ‘carmen  ad  unguem.  3) 
jügeln,  bünbigen  animi  dolorem;  equum  fru- 
nu  asperioribus. 

tattmöaiij  ae,  f.  [castus]  1)  f ö r pe  1 1 ; rtir  t;  e r.i 
beit,  wie  fte  ju  rtligiöfen  ^anbtungen  erforberticb 
Bar,  (Enthaltung  o finnlicben  ©cnüffen  u. 
getoiffen  Speifcn  au*  IHeligiofität  corpo- 
ris; sacra  ßunt  per  summam  c.  yirorum  et  mu- 
liernm;  c.  (guftenl  decem  dierum.  2)  (fett) 
Sittenrcinbeit,  Sloralität.  — oastTtas,  iitis, 
f.  [castus]  Scufcbbtit. 

1 castör,  öris,  m.  ( xaarcog]  SSibcr. 

1 Oastor,  öris,  m.  [ Ädormp]  1)  Sobn  beb  fpar= 
iinifcben  König*  ItmbarcuS  u.  ber  Scba,  33  ruber 
brt  SoBujr,  mit  welchem  et  al*  8roiBing*geftirn 
ben  Schiffern  al*  gübtet  bient  Ilor. ; at*  Scheut* 
ionnel  ecastor  (au*  e u.  castor)  ob.  me  Castor! 
beim  Saflor!  Com.  2)  ScbwicgeTfobn  be*  König* 
Dejouru*. 

eastörcum,  i,  n.  [1.  castor]  8 ibergeit. 
eaatro  f.  castrum  II).  Xao.  castrcnsib,  e,  adj. 


— Casus.  123 

jum  Säger  gehörig,  Bagers  ratio,  consilium; 
eisiUum  =■  unaufhörlicher  KriegSbienft  Just. 
Castro,  1.  [Berw.  m.  castus]  taftrieren,  ent= 
mannen.  casträtns  Snmtcb;  f(btnä(bcn< 

enttröften,  nolo  dicere  morto  Africani  c.  esse 
rem  publicam  (al*  fehlerhafter  SUtäbrurf  bejeid)- 
net  B.  Oie.  de  or.  3 §.  164). 
castrum,  i,  n.  I)  ging,  (jelt.)  Sa  ft  eit,  gort, 
feftcr  Ifhab  *boc  furiarum;  öfter  al*  tiom.  pr., 

a)  Castrum  Album,  Ort  in  Hispan.  Tarracon. 

b)  C.  Inul  f.  Inuus.  c)  C.  Sovutn,  röm.  Kolonie 
an  bet  ctrur.  Süfte,  j.  Matinello.  d ) C.  Tnieii- 
tlnum  f.  Truentinus.  t)  C.  Verglum,  fefter  Crt 
ber  Sergentaner , j.  Verga.  II) pJ.  Bager,  Rriegäs 
läget  statira,  hiberna,  nautica  ob.  naTalia  jut 
tCectung  ber  Schiffe  u.  ber  an*  Banb  tommenben 
l ruppen;  c metari,  facere,  ponere,  locare,  fcon- 
stituere;  movere , proferre,  promovere,  movero 
retro,  removere;  munire,  communire;  iungero 
cum  alqo;  habere  contra  alqm  im  gelbe  fteben; 
hostom  castris  exuere;  in*bef  fpraetoriana  ob. 
praetoria,  auch  bl.  c.  bie  Äafernen  ber  ^tätos 
rianer  bei  9tom;  im  Silbe  in  Epicuri  nos  c.  con- 
iecimus;  *nil  cupientiuni  c.  peto;  *cerea  Sies 
ncn}etlen.  §iero.  a)  Krieg,  Ärieg*bienft 
magnum  habere  usum  in  castris;  castris  est 
yobis  utendum,  non  palaestrft.  b)  Weit  auf  bem 
SRarfcbe  in  bet  Segel  jeben  ISbcub  ein  Bager  gc= 
febtagen  würbe,  Xagemnrfd)  tertiis,  quartis, 
quintis  castris. 

Castülo,  önis,  m.  Stabt  im  tarraconenfifcbeu  Spas 
ttien  am  obetn  Säti*  u an  bet  ©renje  o.  Sätica, 
j Cazlona.  Xap.  -nensls,  e,  adj 
castus,  adj.  m.  comp.  u.  vup.  überb . in  fittlicber 
Sjicbung  rein,  matelto*,  lauter  vita  puris- 
sima  et  castissima;  quis  hoc  adulescente  ca- 
stior?  homo  castissimus;  res  familiaris  c.  a 
cruore  ciyili  unbeflccft  0.  »c.;  (Plaut.)  a culpa; 
in*bcf.  a ) leujeb,  j ü dfj 1 1 fl  matronarum  castis- 
sima; Cassii  castissima  domus;  *matrcs;  ‘Mi- 
nerva jungfräulich;  ‘casta  placent  superis.  b) 
fromm,  gotte*fürcbtig,  fettig  ‘nepotes; 
♦Aeneas,  contio,  haud  satis  c.  donum  deo,  *lui:i 
parum  casti  entweiht;  ‘verbanne,  ncynus  Tac. 

c)  uneigennüpig  castissimus  homo  atqueinte- 
gerrimus,  c.  ac  non  cupidus. 

cüsiis,  us  (dat.  auch  u ft.  ui  Cats.  b.  G.  6,  42,  1), 
m.  [cado]  1)  eigtl.  galt,  ba*  gatten,  a'if>cr- 
abfalten,  Sturj,  Umfallen,  Urnfturg  nivis, 
‘graviore  c.  decidunt  turres;  ‘loci  (burd)  Srb 
erfebütterung);  ‘galt,  Untergang  urbis.  6)  o. 
inoralifcbem  gebltritt  sine  c.  aliquo  aut  pro- 
lapsiono.  2)  tp.  a)  *0.  bet  8c*t  baä  (Snbf  hiemis. 
b)  ma*  ficb  jufätlig  ereignet,  galt,  Vorfall, 
ßufalt  novi  novorum  temporum;  res  pluros 
c.  recipit  ift  o.  miftlicbem  Srfolg,  man  ristiert 
CtW.  babei;  magnus,  adversus,  subitus,  repenti- 
nus; dubii  mifelicbe,  diei  Ausfall:  beUi  casum 
sustinere;  deduci  in  eum  c.  Sage;  feasus  (ßwb 
febenföde)  omittere  (o.  Webner);  all.  casu  al*  adr. 
burd)  3ufflUs  jufältig  c.  aut  forte  fortunu, 
c.  potius  quam  cousilio.  c)  bie  ficb  sufätlig  bar 
bietenbe  Gelegenheit  propter  casum  navigandi 
Schiff ägelegenbeit;  victoriac,  praeclari  facinoris; 
finvadendae  Armeniae.  d)  bet  ungünftige 
gufatt,  bet  Unfall,  galt  horribilis,  gravi«; 
harum  rerum  omnium  alle  Unfälle  berart;  civi- 
tatis; ‘durus,  ‘acerbus.  ‘varii;  in  casnm  tra- 
here  alqm;  auch  cupbcmift.  0.  lob  Saturnini 


124 


CatabatbuiOB  — Cauneus. 


atque  Gracchorum,  de  c.  Roinilcaris;  (Hör)  ai 
quis  c.  pucrum  egerit  orco  (o.  einem  beigebraep 
teil  ©ifte).  e)  grammat.  t.  t.  ber  Si  n i u i. 
CStdlmthnios,  i,  tu.  | Katußa&u6c | breites  Xpal 
jwifepen  Ägqpten  u.  üiibpnt,  j.  Äkabah,  Soll. 
efttädrömus,  i,  tu.  xaziidpoung ] ein  fepräg  in 
bie  §öpe  jum  Sauf  gefpannte«  Seil. 
CittXdöpn,  örum,  fl.  [Xazddovsa]  bie  ©ilfataraftro 
ntt  bet  ©tenje  ».  Sitpiopien. 

Cätigel&sTmas , adj.  [ xarayf  Idaipot]  jttm  ©e  = 
läcpter  bienenb  Plaut.  [Ö(. 

eatagräphns,  udj.  (xaiayp«iposJ  bemalt,  bunt 
Cit&meltug  (Catamit.),  i,  in.  tateinifcpcr  ©ante  be* 
©anpmebc*  Plaut.;  bop.  ein  ©uplfnabc  Oie. 
Phil.  2 §.  77. 

Citaönla,  ae,  f.  Sanbirtjaft  in  ftappabocien ; Ci- 
ttiönos,  um,  tu.  bie  ©ewopner  betfclbcn. 
cätäphnutes,  ac,  m.  [xatoippaxtije]  mit  e i f c r = 
nen  Scpuppen  bcfc&ter  ©anjer  Tac.  Xao. 
citiphrnctus,  adj.  [xatriqppaxToe!  gepanjert. 
c&t&pultn,  ae,  f.  | xaraatitijf]  1)  itriegömajcpiHe, 
womit  gto&c  Pfeile,  Sanjen  u.  bgl.  gefepleubert 
warben,  SBurfmafdjine.  2)  (Plaut.)  ba*  @e= 
fepop,  ba*  gefepleubert  warb.  Xao.  eätipnlti- 
rius,  adj.  jur  Katapulte  gehörig  Plaut, 
citiructn  (catarr.),  ae,  f.  aud)  -tes,  ae,  m.  [ xarap- 
eaxitje]  SBaffetfall,  bop.  1)  gallgitter.  2) 
+Seplcuje. 

entnractrin,  ae,  /'.  fingierte*  SBort  jut  ©ejri<p= 
nutig  eine*  ©ewürjc*  Plaut. 
fcätuscöpus,  i,  m.  [xorraoxonos]  Spi onierftpiff. 
entaste,  ae,  f [xaraffraote]  S d)n  u gern  ft  jur 
9(u«fletlung  oerfänflicper  Sflapcn. 
eite,  adv.  [catus]  gefipeit,  f cf) la u Plaut.-,  c. 

nosso  alqm  burd)  u.  burd)  Plaut. 
cateia,  ae,  f.  SBurffcule  ber  fflcrninitett  u.  Selten, 
citella,  ae,  [dem.  b.  catcna]  tlcine  Sette  nl* 
Sepntud  Hör  -,  al*  ©elopmtng  bet  Solbaten  Liv. 
catellus,  i,  m.  [dem.  0.  catulual  §ünbepcn;  al* 
©ieblofungäwort;  ferreus  eine  9lrt  Jeffcl  Plaut. 
citena,  ae,  f.  Kette,  gcffel  conicere  alqm  in 
catena«;  inicere  alcui  catcna«;  alqm  catenia 
vincire,  in  catenia  tenere,  habere ; esse  in  vin- 
cuüb  et  c.  ('in  Ketten  u.  ©anben’);  übertr. 
a)  *3oep  Cantaber  aerfi.  domitua  c.  6)  jjeffel, 
Stpranfe,  3*tiang,  pl.  legum;  hunc  (animum) 
frenia,  hunc  tu  compesce  i atenä.  c)  (pl.)  ju= 
riftifepe  Klaujetn,  Scrwaprungen  miile  Hör. 
2>ao.  citen&tus,  adj.  *f  gefettet,  gef  eff  eit. 
citerva,  ae,  f.  Separ,  Xrupp,  £aufe  magna 
togatorum,  testium,  patriciorum,  rnvenum ; in*= 
bef.  a ) Xruppe,  Separ  Solbaten,  bef.  bat: 
battfrfjcr  Söller  u.  Shetätruppen  im  ©gf.  ber  röm. 
Segioncn  *pcditum,  ’victriccs,  Gallorum,  ingen- 
te8  stratorum  hostium,  featervis  ■=  catcrvatim, 
w.  f.  6)  Scpanjpieler:,  ßünftlergruppe. 
Xao.  A-  citerv&rius,  udj.  jum  Xrupp  gcpö= 
rig  pugiles  truppweife  feeptenbe  Suet.  h)  catcr- 
Yittin,  adv.  fdjaren weife, 
cathedra,  ae,  /'.  |xa#tdpo]  gepolfterter  il.  erboster 
Scf fei,  Slrmfeffel. 

Catilina,  ae,  m.  (Lucius  Sergius)  ber  burd)  feine 
©erfepmörung  berüeptigte  SRömer.  XaB  t atlli- 
u&riux,  adj. 

eitillo,  1.  [catillus]  bie  Xellcr  abledcn  Plaut. 

1.  *+citillns,  i,  m.  [dem.  0.  catinus|  StpÜffeG 
epe n,  Ictlcrcpcn 

2.  Catillus.  i,  m Sopn  be*  ilmppiarau*,  ber  mit 
feinen  Stübern  Korai*  u.  Xiburtu*  au*  Srgo* 


nnd)  gtalicn  joa  u.  boxt  Xibur  grünbete,  moenia 
Catili  Xibur  Hur. 

Cätlna,  ae,  f.  Stabt  auf  Sicilien,  f.  Katania. 
2at>.  -ncnsls,  e,  adj.\  sahst,  -ni  nses,  ium,  im. 
citlniis,  i,  m.  breite,  flache  S^üffel.  fYibreus 
(5 um  fficibraud)1. 

CStlus,  ii,  m.  1)  epiturcifdjer  ^b'Iofopb  um  50 
0 Gf)t.  2)  ein  freinfdjmeder,  Bcrfpottet  p.  Hör. 
sat,  4,  1,  88.  Xao.  -tiÄnus,  adj. 

Cito,  önis,  m.  1)  Marcus  Porcius  C.  maior  ob  Cen- 
sorius,  al*  ftrenger  Sittenridjtcr  u.  eifriger  Scr= 
ferfjter  ber  altrürn.  Xiäciplin  u.  fflegner  atlet  9Jeur; 
rungen  : j.  S.  ber  gried)  Sitteratur  u.  Sbilofoppie^, 
fowie  nl*  geinb  Sarttjago*  befannt;  bab.  jpridj- 
wörtl.  ftrenger  diidjtcr  Phaedr.-,  contenti  simus 
hoc  C.  c«  mu&  aud)  foltbe  Käu*c  geben  Auaust. 
b.  Suet,  Aua.  87  Xap.  adj.  Cätonläuus.  2)  Mar- 
cus P.  C.,  Ürenlel  be*  Porigen,  wie  jener  ein  ?ln 
bänger  be*  Sitten,  bab-  eifnger  Sicpublifaner  unb 
©cgner  be*  Eäfar;  im  Sürgertriege  mit  biefent 
tötete  et  fiib  in  Utica  4G  o.  ®be  < bab-  fein  ©ei 
namc  Uticensis.  Xap.  Catonini,  örum,  m.,  bef: 
fen  Wnbänger  u.  greunbe 

catöniu tu,  ii,  «.  |x<rroi]  (oeralt.)  bie  Unterwelt. 
Xab.  al*  SBortfpiel:  vercor  ne  in  catonium  Ca- 
Cattl  f.  Chatti.  [toninos  Cie.  fatn.  7,  25,  1. 
frätüla,  ae,  f.  [catulusl  fiünbeben. 

Catullus,  i,  m.  X ) Q.  Valerius  Igriftber  Xicpter, 
geb  87  p.  ®br  s)  C.  Messalinus  berüd)tigter 
Xelntor  untet  Xomitinn  Plin.  ep. 
cStnlus,  i,  in  l)  ber  junge  $unb.  2)  überb- 
ba*  3u>'gc  eine*  anbern  Xierc*  ad  cubilia  et 
catulos  ferarum  iro;  inibef.  ber  iiöwcu , SBölfe, 
Stplangen,  Kapen,  Särcii.  [Provincia. 

Catöriges,  um,  m.  gaQifdje  Sö(terjd)aft  in  GaUia 
cdtns,  adj.  (meift  Porfl.  u.  fpöt)  (fabinifd)  = acu- 
tus] gewipigt,  geftpeit  im  guten  Sinne  c.  et 
prudens;  »liftig,  jiplau. 

Cnncdsus,  i,  m.  ©cbirg*fettc  in  Vtfien.  Xao.’t-slu», 
adj  ; sahst  fCuncSsil,  örum,  m. 
caudu,  ac,  f.  S djwan j;  in  f<bcrjbaftcr  Qweibeu: 
tigfeit,  Verrina  bet  Stpwanj  be«  Sber«  ob.  bet 
Stpweif,  b.  i.  ba«  Hnbäugfel  be*  in  Verrucius 
umgemanbclten  (Kamen*  Verres;  tp.  c.  trahere 
(Hör.)  bie  Ülartenlappe  tragen,  jum  Spott  bienen, 
caudeus,  adj.  bon  ©infen  Plaut. 
candex  (ob.  cüdex),  Tcis,  m.  1)  *t©aumftamm. 
Xan.  o)  Strafblod,  an  welchen  jntb.  gebunben 
wirb,  ö)  al*  Schimpfwort  Klo p.  2)  codex  morfl. 
caudcx),  weil  bie  alten  urfprünglid)  auf  böiger 
nen  mit  Sfiacb«  überjogtneu  Xafeln  ftbrieben,  ©uep, 
©erjeiepni«  multos  c.  implcre;  c.  interlitum 
proferrc;  ftestamentum  duobus  c.  scriptum. 
3n«bcf.  PiecpnungSbucp,  Sinnapme:  u.  vi u . 
gabebutp  accepti  et  expensi;  im  3fpg-  bl.  Co- 
dex; referre  in  c.  Xao.  caudlcölls,  e,  rulj.  beu 
SjoUftomm  betreffenb,  provincia  ©efepäft  be* 
.\)oUjpaItcu«  Plaut. 

Caiidlnm,  ii,  «.  Stabt  in  Samnium.  Xan.  Can- 
dintis,  adj.,  furculae  ob.  fauces  C.  bie  in  bet 
9fö pe  b.  Kaubinm  beftnblicpcn  ©äffe,  in  weltpen 
bie  röm.  Xntppcn  321  o.  Gpt.  gefangen  würben; 
proelium  in  ben  faub.  ©äffen;  sahst.  Caiidini, 
orum,  m. 

caulan,  ärum,  f.  ©ferep,  Würben  ber  Scpafc. 
catilis  (col ),  iS,  m.  [xnvXdsj  Stengel,  Kopl- 
ftengel,  Kopl.  [©ruttium 

Canlon,  önis,  m.  ob.  Canlönla,  ac,  f.  Stabt  in 
Chuuus,  i,  f.  Stabt  in  Karien.  Xap.  Cauneus  ob. 


Canneae  — cantus. 


125 


-fas,  adj.;  subst.  -nei  (nii),  örnm,  m;  Catineac 
«.  ncns  launifd)e  'geigen, 
raup«  {in  brr  Umgangdfpr.  cöpo),  önis,  m.  H I e i n = 
Irümer,  Sdjanfioirt.  Ja d a)  enupona,  ae, 
f.  Sehenle,  4öirtdl)aud;  texereere  cuuponam. 
b caupöniiis,  adj.  jur  Sd)en!e  gehörig,  puer 
Äelner  Plaut.-,  arte«  Just,  e ) eaupönor,  dtp. 

I)  (Botfl)  fefjachern  mit  etw.  bellum.  — oau- 
pönüla,  ae,  f.  [dem.  B.  caupona]  Heine  Sdjenle, 
Kneipe  Cic. 

t'anms  (nicht  Cürus),  i,  m.  Siorbweftwinb. 
ran»a,  ae,  f.  l)  im  engeren  Sinne  Urfad)e,  $er  = 
anloffung,  nihil  potent  eveniro  nisi  causii 
antecedente ; in  aeminibna  ent  c.  arbornm ; belli, 
peccati;  pontulandi,  colloquendi  occidendi  regin 
Änta§  ju  ic. ; c.  falaae  suspicionis  bie  «US  einet 
falidjen  Vermutung  h«Botgeben;  c.  veniendi  fuit, 
it,  ne,  nt  ne;  (Plaut.)  iuata  c.  ent  ut;  c.  ent  m. 
in/.;  qnid  causae  ent,  quin  etc.  quid  im- 
pedit  quin  Ter.,  dc.\  nullam  ob.  non  c.  dico 
quin  ich  t;a6e  nid)td  bagegen,  baf;  Com.;  haec 
sulla  aliquid  ent  c.,  multae  sunt  c.,  cur,  quare, 
quamobrem,  propter  quae,  quod  (feit,  ut)  ali- 
quid fiat;  qua,  eadem  de  causa;  quam  ob  c., 
ob  eim  c.,  sine,  non  sine  causa;  cum  causa 
dicere ; audj  mit  gutem  (Srunbe  cum  c.  acce- 
dere  ad  accusandum;  c.  alcis  rei  suntinerc; 
Kuc  nactus  appellationis  c. ; oudj  ren  cannae 
(dat.)  ent,  bagegen  in  causa  eane  in  biejem  Sinne 
erft  b.  Plin.  ep.  u.  aliquid  cannae  ent  nur  b.  Oie. 
iBo  causae  als  gen  b.  aliquid  abbängt),  ebenfo 
id,  quid,  nihil,  satis  causae  ent;  mihi  causam 
siplicandae  pliilosophiae  attulit  graris  Casus 
civitatis  Beranlagte  mid)  ic.  Sndbef.  n)  all.  caustt 
wegen,  um  — willen,  mit  gen.,  gern,  nach  bem= 
felben  voluptatum  adipiscendarum  c.,  honoris, 
rei  publicae  c.;  praedandi,  speculandi  c. ; eä  c. 
ir* Wegen  Ter. ; meä,  tuä,  bciu,  nontrü,  vestrft  c. 
meinet-,  beinetmegen  ic.;  b)  gerechte  Sad)e  ar 
mis  inferiores,  non  caustt  fuissent;  causam  (gc: 
rechte  Sache)  illa  c.  (natt)  2)  c)  non  habet;  nulla 
e.,  nnllae  vires,  nulla  sedes.  c)  Borgegebener,» 
errichtetet  Ghcunb,  Slorgcben,  Sotwanb,  ®nt  = 
fcpulbigung,  Attdtcbe  causam  inferre,  inter- 
ponere;  causam  uccipere  gelten  laffen;  fingere 
eansan,  ne  Ter.,  ut  Tib. ; alias  c.  morae  facere 
«effmben  Sali  Jug.  36,  2;  per  causam  pabulandi, 
supplementi  equitatusque  cogendi  unter  bem 
Cwtnanbe  ic. ; ald  mebic.  t.t.  ftranll)eitdanlajj, 
fall  levis  JAv. 

J)  m weiterm  Sinne  Angelegenheit,  S ad)t,  auf  ber 
et»,  bafiert,  bal).  o)  IHethtdfaehe,  (jßtojefj  pri- 
*»Sa,  publica,  capitis;  parvula  SagateUjadjc; 
fregni  in  betreff  beb  SHetchd;  m.  gen.  mbj.  unb 
ob),  si  hominis  amplinsimi  causam  tanti  peri- 
mli  (mit  ic.  Btrbunben)  repudiassem  Cic. ; c. 
eognoscere  unterfueben ; c.  defendere,  agere, 
'«rare ; c,  tenere  ob.  obtinere,  ’vinccre;  c.  per- 
dere  — causä  cadcro;  c.  dicere  fomof)l  B.  bem 
hrllagten  =-  reum  esno  anactlagt  fein,  ale  Bon 
innem  Sachwalter  — feine  ob.  einet  anbetn  Sadje 
rühren ; ni  quin  habet  c.  celebritatin  et  nomims 
qltubfam  ju  Berteibigen  hot  Oie.  off.  2 §.  44  h) 
in  ftieilige,  fragliche  ifJunft  in  einer  Sache, 
bie  Stage,  um  bie  ed  fid)  hanbclt  (Berfchit= 
ben  b ren  bie  Sache  überh-  ob.  lf)atjathe)  qnid 
«*,  quid  c. , quid  tempnn  ferat;  tibi  omnern 
reui  atque  c.  commendo;  de  Alexandrina  re 
eaosaqug  regia;  multa  quae  sunt  in  re,  quia 


remota  sunt  u causa,  praetermittam;  Pompeiun 
et  de  re  (thatfadje)  et  de  c.  (SRed|tdirage)  iadi- 
cavit;  ald  rhet.  t.  t.  f.  quacstio  2).  c)  Sache,  bie 
man  unterftüpt  ob.  Bericht,  gartet,  gntereffe 
rei  publicae,  populi  Komani;  causam  populi 
agere;  c.  rei  publicae  non  tenere  bie  Sache, 
bad  wahre  gntereffe  ber  SH.  nicht  leitnen  ; nulla  c. 
lein  Programm,  wofür  bie  greunbe  beb  SBaterlam 
bed  fid)  begeifern  Hinnen  (B.  tflompefud)  Cic.  Att. 
8,  4.  d)  bie  obwaltenbe  Angelegenheit,  Auftrag, 
(iScfd)äft  in  c.  haoe  sunt  bad  gehört  jur  Sache; 
dare  alcui  causam;  qui  super  tali  c.  eodem 
missi  erant  Nep.  e)  Sage,  '-Berbä Itnid,  Um 
ftänbe,  infofmi  fee  als  etm.  Betanlaffenb  betrad) 
tet  Werben  in  eadem  c.,  in  melioro  c.  esse;  otu- 
ninm  Uermanorum  una  ent  c.  $al).  f)  SU  er 
pältnid  ju  jmbm.,  Serbinbung  mit  jmbm., 
indbef.  gTcunbfchaftdBerhältnid  qui  alqm 
sermonis  aditum  causamque  amicitiae  ciun  Ci- 
cerone habebant;  omnes  c.  et  necessitudincs 
mihi  cum  illo  intercedebant;  ratio  et  c.  mihi 
est  cum  illo.  $aB.  cnusArll , örum,  m.  and 
(iJefunbhcitdrüdjichten  Btrabjchiebete  Sob 
baten,  3noatiben  lAv.  6,  6,  13. 
causla,  ae,  f.  [xneo/a]  breitfrämpiger  $>u t 
cuusfd Tcus,  i,  m.  [causa-dico]  Sachwalter,  Äb  = 
Bolat  (B.  bem,  ber  für  Selb  u.  hanbmcrtdmäfeig 
einen  $roje6  fühtt).  (norfchühen. 

causor,  dep.  1.  [causa]  als  Sorwanb  angeben, 
canssn  f.  causa.  lau.  dem.  causüln,  ue,  f.  1) 
ftleine  Seranlaffung.  2)  Heiner  S)ätoae6/ 
parvarum  rerum  (pl.)  SJagatcllprojefje  Cic.  upt. 
gen.  3,  9. 

ciiute,  adv.  [cautus]  1)  Borficptig,  behutfam; 
cautius  vitare  Ilor.  2)  scriptum  c.  ut  etc.  mit 
ber  fidjcrftellenbcn  &cftimniung,  bafe  tc. 
cantela,  ac,  f.  [cantus]  S8or[id)t  Plaut,  mit.  601 
(aber  unecht). 

cautes,  ie,  f.  fpipiger  geld,  SHiff. 
cauttm,  adv.  [cautus]  feit.  — caute  1)  Ter. 
cantlo,  önis,  f.  |caveo]  1)  41  o t f i ch t , 8etjut  = 
famfeit,  incommodorum  ffiorficpt  bei  ic.,  defen- 
dendif1  cautionem  adhibere ; huius  rei  una  est 
c.  atque  provisio,  ut  ne  41orfid)tdmaf)regel. 
Qndbef.  a)  mihi  c.  ost  ne  ich  muf;  mid)  in  ad)t 
nehmen  ic.  Com.  b)  res  rnultas  c.  habet  erfor 
bert  grofee  Töorficfjt ; quae  non  babent  cautio- 
nem Sachen,  bet  welchen  feine  Sorficht  angewen= 
bet  werben  tann;  alter  erat  locus  cautionis  bad 
»weite,  woBor  man  [ich  hüten  muhte.  2)  t.  t A) 
Sorfiehtdmahrcgelit  (gormeln),  welche  bie 
SHcdjtäliinbigen  ihren  ftlienten  geben,  SSerHaufu- 
lierungen,  praescriptionumcuutionumque  prne- 
ceptio.  B)  Sicherheit,  ©ewährlcipung  a) 
jthriftlieh  = Setjchrcibung,  Obligation  est 
in  c.  cd  fleht  in  bet  Sicherhritdurtunbe;  chiro- 
graphi  haubfehriftlidje.  b)  münb liehe  sllcrfidie > 
rung  omni  c.  devinciro  alqm.  — cautor,  öris, 
m.  [caveo]  1)  ber  fid)  in  a^t  nimmt  (feh«jh-), 
ein  Sicherhcitdf ommtffartud  Plaut.  2)  Si  = 
chcrfteller,  Abwehrer,  c.  alieni  periculi  Cie. 
— cautus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [caveo]  1)  pass. 
gefiebert,  fid>ct  geftellt  quo  mulieri  esset 
res  (ihr  Slermägen)  cautior;  (Hör.)  nummi;  (Hör.) 
tutus  et  intra  spem  veniae  c.;  purum  advorsus 
fraudem  Liv.;  tp.  fid) er  in  eam  partem  pec- 
care,  quae  ost  cautior.  2)  act.  oorfiehtig,  be  = 
hutfam  c.  providique;  in  pericnlis,  in  scri- 
bendo;  ad,  adversus  alqd;  consilia  cautiora. 


126 


cavaedium  — cedo. 


fcavaedlum,  ii,  ».  =-  cavum  aedium  btt  iltnetc, 
u.  Wcbäubett  umgebene  §ofraum  in  btt  Witte 
eine»  röm.  Sjaujee. 

cärea,  ae,  f.  jeavusj  1)  eigtl.  fjöblung,  Käjig 
füt  litte,  and)  Wehcge,  Stall;  inSbcf.  a ) 
Sogelfäfig.  ft)  ’tSicnenftocf.  2)  ber  Bu  = 
fdjauerpiaij  im  töm.  ttjeater,  aus  terraffenför= 
migen  Sifemhen  beftehenb,  prima  bet  Slop  bet 
Sornehmcn . media,  summa  ob.  ultima.  3) 
Ibeatet;  *überl).  3ufehauer,  Scrfammlung 
fjufdjauetibet  conaeasus  caveae. 

caveo,  cävi , cautum  (im per.  cave  ft.  cäve  Ct., 
Hör.),  2.  l)  fid)  bdten,  fid)  in  ad|t  nehmen, 
fid)  Botfebcn,  abfol.  cautum  eat,  inquit  Oie.; 
cum  animum  attendiaset  ad  cavendum  Nep.; 
Ijänfig  care  alqm,  alqd,  ab  alqo,  ab  alqa  re 
(m.  bl.  abl.  malo,  infortunio  Plaut.'1,  Bot  jmbm. 
ob.  ettu.  fi(b  hüten;  mihi  tccum  (bei  bir)  caven- 
dum  est  Plaut.;  *nunquam  homini  aatia  cautum 
eat  (bet  iRenfd)  tann  fid)  nie  genug  sorfefjen)  in 
horas,  quid  etc.;  m ne,  ut  ne,  (Satt.)  necubi; 
jugleid)  m.  dat  mihi  n.  a;  ut  mihi  caverem  a 
Peeudulo  servo  raeo,  ne  Plaut.;  cave,  cavete 
ne  (Ct.,  llor.),  gern.  bl.  conj.  al«  ftarte  Ser= 
neittung  — ja  nicht,  bei  Sieibe  nicht  cave 
ignoscaa,  c.  mentiare;  cavete  inulti  animam 
amittatis;  feltnet  m.  1.  u.  8.  ®etf.  c.  unquam 
iatne  verbum  ex  te  audiam  Ter. ; c.  te  f rat  rum 
miaereat  Oie.;  c.  te  roget  Hör.;  cavete  concur- 
rant  arma  Verg. ; m.  inf.  cavcret  id  petere  a 
populo  Romano;  comraiaiaae  cave  quod  etc. 
Hör.;  (Wie  cave  m.  co»y.)  in  quibus  cave  vereri 
ne  Oie.  Att.  3,  17,  3.  fjierB.  c.  ut  (butdj  Bot= 
fiebtige  Sermeibung  be«  WegenteilS)  bafilt  for= 
gen,  baff  ic. 

2)  Sotfid)tSmafitegeln  treffen,  &iitfotgc 
tragen  füt,  fidjet  ftellen  alcui,  fsecuritati, 
cautum  tibi  volo;  aatia  cautum  tibi  ad  defen- 
aionem  fore,  Bi  etc.;  m.  ut,  caverat  sibi  iüe 
»ororius  adulter  — ut  etc.  Oie.  ,'pictB.  als  t.  t. 
a)  als  diccbtetunbiger  butd)  Siat  ben  Klienten 
Sciftanb  leiften,  bamit  fit  ut  3icd)t«iad)cn  feinen, 
Schaben  ctleiben,  in  iure;  haec  urban#  militia 
reapondendi,  scribendi,  cavendi;  (jtherjb)  gui 
cet-eris  c.  didiciati,  in  Britannia  ne  ab  oaaedia 
capiare,  caveto.  6)  fid)  Sicherheit  geben 
laffen,  oetfebaffen,  fid)  ficbctjtellen  cum  ita 
caverent,  si  etc  ; niai  priua  a te  (B.  beiner  Seite) 
cavero  m.  acc.  c.  inf.  c)  jmbm.  ©ürgfehaft 
geben,  Kaution  ftellen,  jmb.  fiebern,  prae- 
dibua  et  praediia  populo,  ei  non  miti»  cautum 
videbatur;  obaidibua  de  pecunia,  obaidibua  inter 
ae;  no  quid  eia  noceatur  neve  quia  — cogatur, 
a Caeaaro  cavetur;  +in  duplum;  fpopulo  in 
duplum  praediia.  d)  butd)  ein  ®efe(l  ob.  Xefta= 
ment  ob.  einen  Settrag  feftftellen,  Betotbnen, 
beftimmen,  oerfügen  cautum  e8t  lege  ob.  in 
legibua,  teatamento  ut,  ne  etc. ; ai  hoc,  qui  teata- 
mentum  faciebat,  c.  voluiaaet;  agri,  de  quibua 
cautum  eat;  heredi  volle  c.;  in  quo  (foedere) 
cum  caveretur  utrorumque  aoeiia,  nihil  de  Sa- 
guntinia  cautum  eat;  aibi  ae  privatim  nihil  c. 
(er  bebinge  füt  ficb  feint  SicberfteHung,  feine 
Stiaflofigfeit). 

cüverna,  ae,  f.  feavus)  meift  im  pl,  Höhlung, 
jpöble.  ®ao.  a)  Schiffsraum  (pl.)  navigii. 
ft)  *baS  3nnere  beb  Ätna. 

cävilla,  ae;  f,  (fpät)  -um,  >118,  i,  m.  (feit.)  bet 
nedenbe  Sebetj,  bie  Werfer  ei  Plaut.  — ei- 


vllUtlo,  ftnis,  f.  [cavillor]  ber  neefenbe,  fpot  = 
tenbe  Slip,  ben  bef.  bet  ©ebner  in  ®rjäh= 
lungen  u im  bumonfttjeben  Ion  anwenbet,  cum 
duo  »int  genera  facetiarum,  alterum  aequabi- 
liter  in  omni  aermone  fuaum,  alterum  peracu- 
tum  et  breve,  illa  a veteribua  auperior  cavil- 
latio,  haec  altera  dicacitaa  nominata  eat.  2) 
+ Sopfjiftcrci,  fophiftifdjes  Öletebe  ver- 
borum  Silbenftecbetei.  — civlUdtor,  öria,  »n 
[cavillor]  Spötter. 

cSrillor,  1.  1)  neefrnben  Scberj  treiben,  auf 
jmb.  ob.  etW.  fticbeln,  cum  alqo;  alcis  prae- 
textam;  in  eo.  2)  SluSftüdjte  juchen,  So- 
phismen antoenben  Liv.  — c&villiüa,  ae,  (, 
dem.  0.  cavilla  Plaut. 

eüvo,  1.  [cavua]  1)  hoblmadjcn,  aushöhlen; 
fprid)W.  gutta  cavat  lapidem  Ov.;  *parmaiu 
gladio  butebbohten ; partic.  cavatus  au  «gehöhlt, 

?o hl  *rupe»,  *cortice8.  2)  auShöhlenb  Bet* 
ertigen,  bilben  navea  ex  arboribua  Lir , 
lintre»  arbore,  tegmina  capitum  Verg.  — clvus, 
adj.  hohl,  gewölbt,  vena  fjohlabeT,  ’teatudo, 
•ilex,  *cavernae;  ’nubca  umhüQcnb,  ’umbra, 
*imago  B.  ben  Schatten  bet  Unterwelt,  *flnmina 
tief  (in  Sejiehung  auf  bie  §öl)lung  beS  ffluft 
bette«),  *trab»  Sd)iff;  mibst.  cavum,  i,  n.  u 
*fcavua  (ac.  locus),  i,  m.  Höhlung,  iioeb, 
inSbef  cava  (pl.)  Sehichfcbarten  Liv. 
t'Systro».  i,  m.  fflufe  in  3onien.  San.  Cayatriu«, 
adj.  föpftrifcb,  nie*  bet  Schwan  Cb. 
ee,  angetiängt  — ba,  hiro  Ter.;  mit  hin  Jude' 
tenbem  ftagenben  no  petänbert  in  ci,  »icine, 
haecine  Ter. 

Cea  (Cia),  ae,  f.  auch  f€eoa  [X/we]  Snfel  unter 
ben  Spfiaben.  ®ab.  CSns,  adj.  Simonidea; 
*neniae  C.  beS  SimonibeS;  »camenae  (Schichte 
be«  SimonibeS;  subst.  C.ef,  örum,  m. 

C’eangi,  orum  britannifrfjeS  Solf  (nicht  Cangi) 
Tac.  ann.  12,  82. 

Cfbcnna  (fGob.)  mono,  m.  (Sebitge  in  Wallten, 
j.  bie  Seocnnen.  ( in  ItoaS,  $efperie  Or. 

Cebrenia,  Idia,  f.  lodjter  be«  Sebren,  glufegotteS 
( ccropa,  opis,  m.  bet  ältefte  König  in  Slttifa,  im 
Whtbus  halb  Sienfd) , halb  Schlange,  bau.  gemi- 
nus  Or.  ®aB.  1)  ‘OScröpidea,  ae,  m.  männ- 
licher 91ad)fomme  be«  Seftop«  IhefeuS; 
*pl  -dae,  arum  = bie  Stbcner.  2)  *Cecrupla, 
Idi»,  f.  a)  weiblicher  Saehfomme,  insbei. 
lochtet  be«  ScfropS,  «glautoS,  u.  B.  ben  I6tf) 
tem  beS  faitbion,  Srofnc  u.  Sbilomele.  6)  *ol« 
adj.  attifcb,  terra.  8)  *C6crSplu*,  adj.  a) 
cetropifd)  arx;  *Cäcrfipia,  ae,  f.  bie  B.  ®e 
ftops  erbaute  Sara  B.  Ätben,  auch  Sltben.  ft) 
*attifcb,  atbenifd)  domus,  eigtL  baS  afte 
atheuifdic  Königshaus,  B.  König  Sanbion  her, 
übet|.  Sltben,  bas  athenif d)c  Solf;  cothnrnus 
ber  Stil  ber  in  Sltben  }ut  SoQenbung  gelangten 
Iragöbie. 

1.  cSdo,  ceaei,  ceaaum,  3.  1)  intram.  gemeffenen 
Schrittes  gehen,  einhergehen,  fith  bewegen 
a)  eigtl.  «x  tranaverao  quasi  cancer  feitwärtS 
gehen,  miles  ibi  gehl  babin  Plaut.;  in  tutnm 
Liv. ; altertümlich  ft.  inceaere,  per  ora  Bor  ben 
Äugen  beS  SolfcS  Hör.  ft)  tp.  hoc  c.  ud  factum 
tommt  jur  SoQftrecfung.  ÄuSführung  Plaut.,  in 
unum  einig  werben  7ac.;  c.  in  alqd  ;u  ctro. 
werben,  anSfchlagen  poena  in  vicem  tidei 
Liv.;  in  ctw.  übergehen  finiuria  ei  in  gloriam; 
ftemeritaa  in  glonam;  fc.  in  ptoverbium ; 


cedo  — celebro. 


127 


aicoi  ob.  io  alqm  al*  (Eigentum  jmbm.  »uf allen, 
anbnmfallen  is quaestus  liuic;  ♦Andromachen 
iterum  patrio  marito;  praeda  ex  pacto  Romanis, 
orb*  regi,  captiva  corpora  Romanis  IAv. ; 
praedae  alcui  ob.  in  praedam  alcui  jur  lc.  mer= 
Jen;  *ager  mihi  in  nsum;  *in  altera  (=*  alterius) 
iura  einem  frtmben  $ernr,  (Tac.)  spolia  in  tuI- 
gus,  Lepidi  atque  Antonii  armu  in  Augnstum ; 
iJ'ae.  unn.  1,  22)  omne  dehinc  caelnm  et  rnare 
otane  in  anstrum ; f cetera  armentorum  pabnlo 
bleibt  irei,  übrig  für  ic.;  o.  einer  Xljätigteit  ob. 
einem  Unternehmen  gortganq  hoben,  non 
batten  gehen,  ablaufen,  auefthlagen  quae 
prospere  ei  cesserunt;  secns  ichlfdjt ; *res  cednnt 
Utio;  impers  *si  male  cesscrat,  futcumque  ces- 
«erit;  c.  pro  alqa  re  für  etw.  paffieren,  gel  = 
tes  Tac. 

i!  oon  irgtnbmo  gehen,  Weggehen,  ficb 
ludjieben,  m e i rt) e n e patriii  u.  bl.  patriä, 
ltalii;  häuf.  0.  Xruppen  loco,  ex  loco;  de  op- 
pido,  ex  acie;  tubst.  cedentes  bie  ©eichenben; 
'fretro;  »saltilius,  domo  oerlaffen;  räumen;  vitü 
ob.  e ritä  ■==  fterben;  tp.  a)  abtreten,  über* 
taffen  alcui  alqa  re;  äicilia  sibi  omni  cedi 
i*e.;  ftitulo  captae  urbis  bie  ®bre  ber  ®r= 
ebming  te.;  al*  trän»,  einräumen,  jugefteben, 
erlaffen  alcui  alqd;  multa  multis  de  iure  suo; 
*m.  acc.  c.  inf. , (Lic.)  m.  ut.  b)  oergehen, 
aerfihtoinben  horae  et  dien  et  mennes  et  anni; 
memoria;  *non  laudis  amor,  nec  gloria  pulna 
luctu ; *furor;  *quo  tibi  fiducia  c.?  c)  c.  alcui, 
»lcui  rei  gleithfam  au*  bem  ©ege  gehen, 
bem  ©iUen,  bet  Übermacht)  meinen,  nad)- 
geben , fid)  fügen  inntanti;  cui  exercitns  nostri 
e.;  tato  freiwillig  fterben  Liv. ; tempori;  aucto- 
ritati  alein,  precibus,  fortunae,  noeti;  *+tnaÜ8 
mttniiegen;  frestigio  (o.  Sanbe);  abfol. ; im 
Sange  na  d)  ft  eben  alcui;  non  multum  virtute 
nostris;  (Nep.)  alcui  in  alqa  re;  ut  non  mul- 
tiim  (iraecis  cederetur. 

2 eedo,  pl.  cette  (oeroltet,  jfgj.  au*  cedito  u. 
cedite),  a)  (Com.)  eigtl.  o.  mihi  pateram  rciebe 
mit  bie  Schale;  c.  manum,  dextram,  codiceni, 
’abnlas;  c.  senem  fthaffe  ben  Wlten  hetäeü 
(a%  hären!  b‘tau«  mitl  fage  mir!  c.  istne 
tanm  consilinm;  (Oie.)  c.  unum  auctorem  facti 
toi;  c.  quid  faciam;  aud)  (Com.)  cedodum  her 
btnn,  heraus  bamit.  c)  um  bie  «ufmerffatm 
teil  auf  elto.  ju  lenlen,  ba  nimm  nur,  ba  fiel) 
tat,  benf  bir. einmal,  c.  mihi  loges  Atinias; 
cedo,  quaeso,  orationes. 

Cedronii,  öram,  m.  ein  Sol!  im  perfifdjen  ftüflen= 
l«nb  jmifthen  Sdrmanien  u.  Jtnbicn. 
cedms,  i,  f.  («fdpoej  eine  Ärt  Geber  i Geber; 
©atbbolbcr) ; meton.  a)  *tGebernho(»;  tmultä 
e.  (collect.)  aedißcata  erat  regia.  6)  ‘Gebernöt 
über  üarus  cedro;  carmina  linenda  cedro  =■ 
btt  Unfterblidtfeit  toütbig. 

(elteaae,  Srum,  f.  Stobt  in  ®rofjpl)rbgirn.  — 
l*l»ene,  ns,  f.  l)  eine  ber  fgleiaben  Ov.  2)  eine 
bet  fyttppien  Vcrg. 

ccleber,  aud)  (tal*  m.)  eelebrls,  e,  ndj.  m. 

u.  mp.  i)  o.  Ortern  u.  Serfantmlungen 
Bat!  u.  oft  befuept  locus,  portus,  urbs,  op- 
pidum,  forum;  rirorum  mulierumque  conven- 
tas;  oraculum;  tnrbü  umgeben  oon  einer  Sd)ar: 
•celeberrima  fontibus  (quell  mreid)ftc)  Ide;  cele- 
hetrimo  fori  auf  bem  befudjtcften  teil  be*  g. 
Tac.  am».  4,  67;  foottreid)  urbs,  oppidam. 


inert),  o.  oielen  8ufamment  ommenben  ge= 
feiert,  folenn,  feierlich  dies  festus,  trium- 
pbns,  ludicrum,  gratulatio,  funus  regium.  2) 
oiel  genannt,  ermähnt,  gefeiert,  b.  Oie.  tta= 
mentl.  nur  o.  Sachen,  res  tot&  Siciliä  cele- 
berrima  atque  notissima;  per  Italiam  respon- 
sum;  fama  inter  barbaros;  duo  celeberrimi  no- 
minis  duces  (IAv.)  be*  gefriertften  Dlainen*;  o. 
hfetfonen  erft  Liv.  u.  Xicbt. , aber  aud)  jener 
nicht  fdjledjtbi«  berühmt,  fonbern  oft  ae  = 
nannt,  befannt,  gefeiert,  n.  mit  einem 
fab,  rote  clarissimarum  urbium  excidio 
celeberrimi  riri,  per  omnium  annalium  mo- 
numenta  celebres  nominibus;  ohne  ;fitfa(t 
♦Diana,  dea;  *oft  gebraucht  vox,  verba. 

celebritin,  Anis,  f,  |celebro|  1)  bie  jabfreid)e 
Öiegcnroart,  ©efellftbaft,  BeTjammlung 
hominum  coetus  et  c.  (pl.)  a sc  obiri;  quae 
clomus?  quae  c.  cotidiana?  2)  bie  feierliche 
Begehung,  glänjenbe  geier  einer  geftlicbfeit 
ludorum.  — celcliritus,  adj.  m.  comp.  u.  mp. 

| partic.  o.  celebro)  1)  häufig  roieberhott, 
gebräuchlich  quid  in  üraeco  sermoue  tat«  tri- 
tum  atque  c.  est.  etc,;  res  celebratissimae  om- 
nium sermone  oiel  bejptodjen.  2)  feierlich  sup- 
plicatio  celebratior.  s)  f berühmt.  — cSlfhrtw 
f.  celeber. 

celebrTtas,  ätis,  f.  [celeber]  a ) grequenj,  Söe= 
Xebt^eit  eine*  Orte*  loci,  viae;  domestica; 
ob.  etner  Skrfammlung,  geflticbteit,  ba*  feftlidie 
Sfegeben,  bie  geierli^teit  mercatus;  ludo- 
rum; ludis  c.  acldero  feierlicher  machen;  supremi 
diei  feierliche«  Reid)cnbcqäiigm*.  6)  bet  jabl  = 
reiche  Sefud),  8»'“üf.  Vltcbrang,  bie  grofee 
SoIISmenge  virorum  ac  mulierum,  totius 
Graedae;  tneatrum  celebritate  refertissimum ; 
in  celebritate  versari.  e)  ba*  häufige  Sor* 
lommen  multitudo  et  c.  iudiciorum,  (Tac.) 
periculorum.  ci)  ba*  häufige  ®rroät)ntraer  = 
ben,  bie  Serherrtichung  einer  fßerfo»  ob.  Sache 
famae  =»  ein  gefeierter  9tuf;  causam  c.  et  no- 
minis  (eine*  gefeierten  Warnen*)  habere 

eSläbro,  1.  (arthaift.  /ut.  er.  celebrassit  Plaut.) 
1)  oft  u.  zahlreich  befuchen,  belebt  machen 
viam , domum,  Testibulum,  ’litora  ludis,  *sil- 
ras,  *forum,  ‘magistnim;  »enectuti  (für  bie 
®reife)  celebrandao  et  ornandae  quod  honestius 
esse  potest  perfugium?  similis  frequentia  me 
usque  ad  Capitolium  celebrarit  begleitete;  aud) 
einer  Scrfammlung,  geier lid) I eit  jabl- 
reith  beiwohnen,  etw.  fcftlicb  begehen, 
feiern  funera  cum  gemitu  Knn.  b.  Cie.  Tute.  1 
§.  117;  festos  dies,  fdiem  natalem,  *natalem, 
nuptias,  *conubia  et  hymenaeos,  epulas,  con- 
virium.  2)  flbertr.  a)  oft  ob.  jablreid)  tbun, 
betreiben,  au«üben,  fagen,  miebcrbolen 
haec  cito  Plaut  ; eas  arten;  nec  unum  genus 
divinationis  est  publice  privatimque  celebra- 
tum;  f iambos  non  sane  a Romanis  celebratns 
est.  b)  im  Subtifum  oerbreiten,  betannt 
machen  qua  re  celebrata;  quod  onmium  accu- 
satorum  vocibus  maledictisque  celebrutum  est> 
inSbef.  rübmenb  betannt  mathen,  preifen,  t> er  = 
bctrlichcn,  feiern  fortuna  res  cunct».«  ex 
lubidine  magis  quam  ex  rero  c.  obsenratque; 
famam  alcis;  frictoriam  ingenti  fam»;  alqd  in 
roains  Sali.,  Liv.\  nomen  alcis  seriptis  illa- 
strare et  c.;  laudes  alcis  literis;  *'carminibos; 
and)  oerehren  penates;  solito  celebretur  ho- 


128 


Celelates  — censeo. 


nore  deua  qui  ‘etc.  c)  alqd  alqa  re  gteicpfam 
erfüllen,  contionea  convicio;  cuiua  litei-is, 
fam& ; »iuvenea  rnulto  sermone  diel  u.  oft  mit  JC. 
jpretpen;  ‘Caystri  ripaa  carmine  oft  fingen  an  tc. 
(.».  Sdjtoäncn). 

Celelätes,  tum,  m.  ligurifdjer  SßolfSftamin. 
CSlendäris,  ia,  /'.  ^afenftabt  in  Silicien. 
(’elenmi,  oe,  Stabt  in  ftampanien. 
cSler,  Pria,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  fcptiell, 
rafd)  motua,  fiter;  fnavigium,  fnavigatio; 
♦Cynthia  fcpnctttrcffenb;  *lunae  fcpiteil  manbelnbe; 
auch  f cf) ii r 1 1 etfolgcub  ob.  mirtenb  exitus, 
victoria,  'fata  lob;  (Ter.)  consilium,  remedia. 
2j  in  geiftiger  ®ejtepuug  in  gutem  Sinne  fcpuell, 
getnanbt  men»,  qua  nihil  eat  celerius;  *ani- 
mus,  medicus  multnm  c.  atque  fidelis;  subst. 
’oderunt  aedatum  celerea;  *m.  inf.  cxcipere 
aprum,  volvere  menses;  in  iibtem  Sinne  ju 
rafd),  übereilt  conailia  celeriora;  *iambi; 
*opera  (Arbeit);  m.  inf.  irasci.  - edlere,  adv. 
(fett.)  = celeriter  Flaut 

Celerea,  rum,  m.  narfi  ben  Alten  Harne  o.  300 
ftriegern  alb  berittener  üeibtoacpc  beS  Siomulu?, 
richtiger  Haute  bet  alten  röm.  Hitler  in  ben  brei 
tfenturien  bet  9iamneS,  litieS  u.  fiucereS. 
celeripcs , pedis,  adj.  [celer  u.  peaj  (d)ne(!  = 
füpig  Cic. 

celPriitas,  ätia,  f.  [celer]  Scpnclligfeit,  Hafd|. 
pcit  peditum,  c.  et  via  equorum,  duendi  ob. 
in  dicendo,  verborum,  orationis,  belli,  itineris ; 
cavendum  eat  ne  in  festinatinnibus  suscipiamus 
nimiaa  c.;  veneni  fipncHe  SBirtung;  übertr.  in- 
genii,  animorum  Hegfamfeit,  consilii  ®eifteS- 
gcgenwart. 

celerTtdr,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [celer]  ftpttell, 
rafd).  — eelero,  l.  [celer]  bcfcpteunigen 
•fugam,  *viam,  *victonam;  intrans.  ’feilen. 
Celetrnni,  i,  n.  Stabt  in  SHacebonien. 

Ccleus,  i,  m.  [Arlfoe]  ftönig  in  SleufiS,  Hcreprer 
ber  ScreS  u.  ißcgrünbet  beS  Adetbaucb. 
cell»,  ae,  f.  iöepältniä,  Sommer,  n)  SSor= 
ratstammcr  jum  Aufbetnaprcn  d.  öetreibe, 
tfrüipteil  u.  bgl  vinaria,  oleuria,  penaria;  trä- 
llere alcui  cellam;  Oapua  c.  atque  horroum 
Campani  agri;  in  cellam  imperare,  dare.  emere, 
sumere  für  bie  $>au«paltung;  gum  Treffen  beS 
ßlS  u.  Seltern  bc-J  ©eine*.  6)  ft  am  nt  er,  (St-- 
matp  Ter.,  bef.  für  Slladen.  c)  ber  Icil  beS 
Stempelt  in  meinem  bic  ©ilbfäule  einer  ©ottpeit 
ftanb,  bie  S'apetlc  d)  *fim  IBiencnftod  bie 
Seite.  $ao.  cellärlns,  ii,  m gut  SSorratS" 
lammet  gehörig;  bafj.  subst.  m.  ißorfteper 
ber  SorratStammer,  fi'ellermcifter. 
celo,  l)  a)  oetpeimlidjen,  oerpeplen  alqm 
alqd,  (feit.)  alqm  de  alqa  re;  jxiss.  nur  m.  einem 
jiron.  im  n.  celor  id  Nep.,  hoc  Ter.,  ge»,  celor 
de  alqa  re,  de  maximis  rebus  a fratre  celatus; 
alqm  dor  jinbrn.  oerpeimlitpen,  jmbm.  nitptä 
fageu  omnea  deos  hominesque;  celabar  eS 
tmirbe  mir  Oerpcimlitpt ; falqm  in  alqa  re  burtp 
ißcrpcimlicpung  pintergepen.  6)  peimlicp  pnl  = 
len,  oerpeimlitpcn,  nerbergen  (mit  Ab}idjt 
u in  ber  Siegel  niept  in  lüblicpcr)  anna,  aenten- 
tium,  factum,  neque  enim  id  eat  celare,  quid- 
quid  reticeaa,  aed  cum,  quod  tu  aciae,  id  igno- 
rare  emolumenti  tui  cauaü  velia  eos  quorum 
interait  id  scire;  *celata  virtus;  *uterum  mani- 
bus  bebedtnb  oetbergen;  oerborgen  galten, 
Oerfteden  *se  tenebria;  ’celabitur  auctor  niirb 


üeridimiegen  roerben;  partic.  subst.  n.  pl  celata 
omnia  Plaut.,  celatum  (=  celatorum)  inda- 
gator  Plaut. 

cllox,  öcia,  f.  [urfprüngt.  adj.  sc.  navia,  oerm. 
mit  celer]  jdjnellfegelnbeS  Sipiff,  3a«pf 
Liv.,  publica  Ißadetboot  Plaut. 
cclsus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [o.  bem  ungebräudt 
litten  cello,  eigtl.  =»  cmporgetricPcn]  X)  in  bte 
§dpe  gerietet,  emporragenb,  pot^  natura 
hominea  celaos  et  erectoa  conatituit;  atatua; 
cclsus  corpore;  *cervus  c.  in  (rürffidjtlid)}  cor- 
nua.  2)  tp.  a)  d.  Sange  erpaben  eelsiasima 
aedea  dignitatia  et  honoris.  6)  in  geiftiger  ®e 
giepung  in  gutem  Sinne  (feltener)  poipperjig, 
über  baS  ©emeinc  erpaben  c.  et  ereetns  et 
ea  quae  homini  accidere  ]>ossunt,  omnia  parva 
ducena;  in  üblem  S.  fi(p  über  anbete  et= 
pebenb,  podjmütig  erectum  etc.  vagari  magna 
cum  caterva  toto  foro;  *Kanmes. 

Celtae,  ärum,  m.  bie  Selten,  Solläftamm,  bet 
namentl.  in  ®allicn  u.  Spanien  roopnte.  San.  Cel- 
tu-um,  i,  n.  bie  (Hefamtpeit  ber  feltiftpen 
iß  öltet  Liv.  b,  34,  1. 

CeltTbcr,  eri,  m.  Scltiberier  Ct .;  päuftjjer  pl 
-beri,  örum,  hi.  b.  ft. , ®ölferf(paft  im  mittleren 
Spanien  3)ao.  a)  CeltTberta,  ae,  f.  baS  fianb 
ber  fteltiberier.  6)  OltiberTciis,  adj. 
cciia  (falftp  coena),  ae,  / ^auptmaplgeit  bei  ben 
iRömrrn,  um  3 ob.  4 Upt  Dlacpmittag«,  appantre, 
facere  c.;  alqm  ad  c.  invitare’,  vocare,  f ad- 
liibere  cenae;  cenam  alcui  dare;  ad  cenam  ire 
Ter.-,  obire  cenoa,  itare  ad  cenaa;  condicere, 
promittere  ad  cenam  jufagen;  inter  cenam 
roäprenb  ber  SWaplgeit,  bet  liftpe;  +c.  recta  rine 
fürmlitpe. 

Ccn&bnin  (Gen.),  i,  n.  Jiauptflabt  ber  Carnutes, 
fpäter  civitaa  Aurelianensia  genannt,  j.  Orleans 
an  ber  üoire.  $ao.  Genibensln,  e,  adj. ; -ben- 
ae«,  sinm,  hi.  subst. 

cciiHcrtliim,  i,  n.  [■  ena]  eigtl.  baä  gern,  im  oberen 
Stod  bcfinblitpe  Spcifejimmer,  bap.  ba4  obere 
Stod,  ein  ®a(pftüb^en  (alä  Söopnung  bet 
Ärmen).  [*-naeu»,  adj. 

CeuHciim,  i,  n.  iiorbweftlicpc  Spipe  Suböae.  <£ao. 
cenällcus,  adj.  feena]  jur  Staptgcit  gepörig, 
apea  eine  SOlaplgeit  gu  erpatten  Plaut. 
fcenätlo,  önia,  (dein  ) i-enatiuucfiio,  ae,  f.  [ceno] 
Speifegimmer,  Spcifcgintmcripen 
cüuStus^  j.  ceno  2).  (romfdjen  illeetbufcii. 

Ceuchreae,  arum,  f.  tpafertftabt  ftoriiitpb  am  fa: 
centto,  1.  [ frequent . n.  cenoj  oft  fpcifen,  gu 
fpeifen  pflegen.  — c#no,  1.  [cena]  1)  intrans. 
fpcifen  apud  alqm,  cum  alqo;  (Hör.)  quis 
quibus)  cenantibua  unä  in  roeldjci  JifcpgefeU 
ftpaft.  2)  Irans,  effen,  oergepren  aprum,  olus, 
pulmenta;  noctea  cenatae  burtpfdjmauft  Plaut.; 
fipergp.  cenabis  hodie,  ut  tc  dignum  est,  inagnum 
malum  follft  ftatt  ber  ÜRaplgeit  Üble«  fepmetfeu 
(etfapren/  Plaut.;  partic.  perf.  cenätua  auep 
ber  gefpeift  pat;  auep  statira  milites  cenuUis 
esse  Sali.  Jug.  106,  4. 

Ceuömänl  f.  Aulerci  c). 

censeo,  sui,  «um,  2.  1)  t.  t.  a)  baS  ißermögen 
eines  römiftpen  Bürgers  abfepäpen  u.  ti 
bann,  fomie  'Harne,  Stanb,  VUter  u.  gatnilie  bc4 
S9ertperb  in  bie  Cifte  ber  Bürger  eintragen, 
ma«  mit  Scgug  auf  bic  *u«f<prcibung  gum  ftrieg«= 
bienfte,  auf  bic  'Ausübung  beb  Stimmircpte«  in  ben 
Sßoltöocrfammlungen  u.  in  älterer  Seit  auf  ba6 


censio 


centurio. 


129 


strucrreefen  buttf)  bie  Genfoten  gefhub , familios 
pecuniasque;  suntne  ista  praedia  eensui  cen- 
Kendo?  [Annen  fie  al«  rciillidu'«  (Eigentum  be«  Be 
njetb  in  bie  Genforlifie  aufgenommen  metben,  ftnb 
fte  (enfnSfibigV  ducenta  milia  eapitum  censa 
sunt;  quinto  quoque  anno  Sicilia  tota  censetur; 
haec  classis  censetur  XI  milibus  aeris  bie  Bürger 
biefet  fi'laffe  muffen  Xi 000  asses  jeher  hefigen; 
•census  equestrem  summam  nummorum  beffen 
Setmögen  auf  ba«  für  bie  Sitter  befhmmtc  HJti* 
nimum  gefhögt  wirb,  bcr  ein  fol dg«  Sermögen 
Migt;  capite  censi  bie  örmfte  Sürgerllaffe , bie 
nicht  bem  Sermögen  nah  ßffhögt,  fonbern  nur 
nad)  Äöpfcn  aufgefütirt  warb;  legem  eensui  cen- 
sanio  dicere  bie  Formel  ge(eglid)  feftjießcn,  nast) 
oeldjet  bet  Gcnfu«  gefheben  foC;  lex  censendi 
bie  jormel  felbft;  haec  freqoentia  convenit  — 
censendi  cauaA  jum  (übfhögen.  b)  fein  Ser* 
mögen  in  bie  Setjeihniffe  eintragen  taffen,  be* 
l)»f«  be«  Genjue  angeben  in  qua  tribu  ista 
praedia  censuisti?  2)  überb-  ben  SBert  einet 
Satbe  prüfen,  etre.  (höben,  tajicrcn  exuensa 
Plaut.;  ei  censenda  nobia  atque  aentimanna  res 
«it;  inöbef.  a)  feenseri  alqa  re  nach  et».  ge* 
(höbt  »erben,  burh  et»,  feinen  eigenttihen Sfficrt 
(ibalten  hoc  patre  Be.  6)  *censeri  de  alqo 
al«  ju  jmbm.  gehörig  betrahtet  »erben,  c)  *cen- 
■fri  alqam  dilectam  inter  comites  suas  al«  Sieb; 
ting  unter  feinen  Begleiterinnen  gelten  taffen; 
•eenseri  ho»  parentes  betrad)tcn  al«  ic.  3)  bafür 
batten,  ber  SInfiht,  Hiteinung  fein,  für 
iidltig  ob.  bientih  erahten,  für  etm.  jtim= 
men  (nah  Stufung  ber  Umftönbe  ob.  ®rünbe, 
auf  gegebene  Beranlaffung  u.  niht  unbefugt)  quid 
censetis?  surgendum  censeo;  aequum  esse;  nt. 
at  u.  ne;  deditionem;  censeo  aud)  eingefhobenc, 
aber  nur  mit  conj.,  u.  ge»,  mit  herber  Qronie 
lereamini  censeo  ih  bente,  ibr  foQt  euh  fürd)= 
trn;  ab  eia  c.  petatis;  magno  opere  c.  desistos; 
qnid  censemus  ob.  censes?  .ftiern.  4)  f.  t.  p.  bcr 
Hbftimmung  im  Senate,  b.  bem  einzelnen  Senator 
bafür  ftimmen,  jein  Sotum  abgeben,  cap- 
tivos  reddesdos  m aenatu  non  cenaait;  de  ea 
re  ita  cenaeo,  ut  etc.;  b.  bem  gnitjen  Senate 
beftimmen,  befhtiegen,  Pcrorbncn  quae 
patres  c.;  Senates  censuit  ut;  cum  in  senatu 
nässet  sententia  quae  c.;  delubra  in  urbe  esse; 
de  bonis  regii»,  quae  reddi  ante  cenBuerunt  etc,; 
8.  P.  Q.  E.  verbis  nuntient  veile  et  c.  eos  ab 
armis  discedere;  bellum  Samnitibua  patres;  fin 
«natu  breviter.  Stab-  juerlennctt  ( Tac .)  ulcui 
alqd,  triumphi  insignia.  3)ao.  A)  censio,  önis, 
figtl.  — census  1),  bab-  1)  8ithl<0un8"  fh«rt- 
c.  bnbula  bie  HfJcitfhcnfhrafe  Plaut.  2)  Stimm* 
abgabe  ne  censionem  semper  facias  bamit  bu 
atd)t  immer  censeo  (ih  bähte)  fagtefi  Plaut. 
Bj  eensor.  öris,  m.  ber  Genfor,  röm.  SKagiftrat, 
beüfn  Obliegenheiten  »aren  1)  bie  Scforguttg  be« 
Senju*.  2)  bie  Äufftht  über  bie  öffentlihe  Sitt* 
licht  ei  t mit  ber  Befugnis,  Gbtcitflrafcn  aufjucr- 
legen;  tp.  ftrenger  ifiihtei  ob.  Ärititer.  3) 
Seraccorbierung  ber  öffentlichen  Bauten  u. 
Serpahtung  ber  Staatöcinfünftc.  Bao.  cen- 
sörins,  adj.  jum  Genfor  gehörig,  cenfotifh 
anctoritas,  nota,  animadversio ; lex;  tabnlae; 
edictum;  funns  auf  Staatöloften  Tac.;  minime 
ceuoriom  (fcanblungiweife  be«  Genior»)  est  m. 
mf. ; homo  ber  Genfor  gemefen  ift.  C ) censürn, 
»e, /.  Genjoramt,  Genfur.  D)  censas,  us, 
bctaid)cn,  lut’bmtfitf»  e<tuln>4«nb  6.  «ufl. 


m.  1)  t.  t.  Shögung  be«  Sermögen«  eine« 
tönt.  Bürger«  u.  bamit  nerbuttbene  Gin* 
tragung  feine«  IRamen«  tc.  in  bie  Bürget: 

1 ift e;  c.  habere,  fagere.  2)  tp.  at  Bürger*  u. 
Gcnfu«Iifte.  6)  fba«  beim  Gcnfu«  anju: 
gebenbe  Sermögen,  ber  Genfu«.  c)  census 
capere  o.  SSiberfpenftigen  ein  Sfattb  nehmen 
Plaut,  d)  übetb-  Sermögen,  Befi^,  Seih- 
tum  homo  sine  c.;  equester  ba«  ein  Sitter  habe» 
muhte;  *homo  tenui  c.j  *dat  c.  honores  Ov. 
centuurlum,  ii,  n.  [xKnaiipiov]  laufenbgül* 
benfraut. 

Centaurus,  i,  m.  flffnatpo«]  1)  Gentaut;  bie 
Getttaurcn,  ein  tobe«  ®ebtrg«oolf  in  Ibctfalten, 
nah  bem  HJhjtbu«  boppelgeftattige  Ungeheuer,  halb 
HÄenfhen,  b«lö  ^fetbe.  Stau.  Centaurfns , adj. 

2)  *ein  @rftirn.  8)  *bet  Hlame  eine«  Sh'ffe® 
(bab-  »egen  naviB  f.)  bei  Verg. 
centöni,  ae,  a,  adj.  »um  distr.  [centum]  je  bun 
bert;  auh  *b«nbertmalig.  — centöslnins, 
adj.  nnm.  ord.  [centum]  ber  bunbertftc.  $ao. 
mibst.  -ina,  ae,  f.  sc.  pars  ber  bunbertfte  Teil 
(eine  §anbcl «abgabe) , ein  $rocent;  im  pl.  o.  ben 
8in[en,  ein  $rocent  monatlidj,  alfo  12  Srocent 
jaljtlid)-  [bertlöpfig  Hör. 

eentTeepa,  ctpTtis,  adj.  [centmu  caput]  bun 
centles  ob.  -tlens,  adv.  [centum]  bunbertmal. 
•centTmäuus,  adj.  [centum  u.  manus]  bunbert* 
armig. 

cento,  önis,  m.  ein  nu«  fiapp^en  ob.  Uumpeti 
*u[ammengefebter  So d;  fprih»-  (Plaut.)  een- 
tone»  alcui  sarcire  — jmbm.  Sägen  aufbinbeit. 
Centrönes,  nnm,  tu.  Soll  in  Gallia  Provincia. 
centum,  adj.  num.  eard.  bunbert;  *tb.  einer 
unbeftimmten  grogen  8®b*  " f^b1  fitlf 
Centum  Cellae,  arum,  Jiafenort  (Etrurien«,  j. 
Civita  Vecchia.  , buitbcttannigen  Sriarcuö). 
*centum>gemlnus,  adj.  bunbertf öltia  io.  bem 
centamponilinm,  ii,  «.  [centum  u.  pondo]  (feit.) 
ein  ®c»iht  o.  bunbert  Sfnnb,  Gentner: 
gereiht  Plant. 

eeutaniYlrilla,  e,  adj.  [centum  u.  vir]  jn  ben 
Gentumpirn  gehörig  iudieium;  causa  b.  ben 
G.  abgeurteilt.  — centnmvlrl,  örum,  m.  [cen- 
tum u.  vir]  bie  §unbertmänner,  feit  24t  o. 
Gbr.  ein  jäbrlih  gereäblte«,  au«  105  HJiännern 
beftebenbe«  iHihterfoUegtnm,  reelhc«  in  HkiBat 
fahen  entfhieb.  [Sumpen  Lir. 

centumälus , i,  m.  [dem.  u.  cento]  ein  deiner 
centuplex,  pltcis,  adj.  [centum  u.  ungebräuhl- 
plico]  bnnbertf iltig  Plaut. 
centüria,  ae,  f.  leentum]  urfprünglih  «ine  21  b 
teilung  b.  jiunocrt;  bab-  1)  im  Sl'tieg«reefen, 
V,„  einer  Segion  (‘/,  eine«  HHanipel«,  V«  einer 
»oborte)  Genturie.  2)  eine  bcr  193  Hlbtei* 
lungen  bet  röm  Bürger,  in  reelhc  biefe  finge- 
teilt  rearen  bebuf«  ber  Hlbftimmung  in  ben  nah 
ihnen  benannten  Genturiattomitien ; illa  augiista 
centuriarum  auspicia  = comitia  centuriata, 
quae  auspicato  tiunt  Cie.  Sgl.  Liv.  1,  43,  12  u. 
SBeifjenbom  j.  b.  St.  Bau.  centüriätlm,  adv. 
centnrienreeife;  milites  c.  producti;  populus 
c.  vocatus. 

1.  centüriitns,  us,  m.  [1.  centurio  a)]  Gtn- 
turionenamt,  Stelle  eine«  Geitturio. 

2.  centörlütus,  us,  m.  [1.  centurio]  bie  Gin* 
teilung  nah  Genturien  Liv.  22,  38,  3. 

1.  centürlo,  1.  [centüria]  in  Genturien  ein* 
teilen  a)  o.  $eere  iuventutem;  pedites  cen- 

9 ^ 

4 


130 


centurio  — cerritus. 


turiati.  6)  o.  Solle  mit  im  parlic.  centuriatus ; 
comitia  in  melden  nadj  Genturien  gcfiimmt  luatb ; 
lex  in  bet  Gcnturiatlomiticn  angenommen. 

3.  centürio,  önis,  m.  Anführer  einet  Genturie, 
Genturio. 

ceutiirlönätuH,  us,  i».  [2.  centurio]  ßenlutio  = 
nenmufietung  ob.  -wapl  Tac.  ann.  1,  44. 
(’entürTpinus,  adj.  oon  ob.  aub  Gcnturipa 
in  Sicilitn,  ceitturipinifcp;  subst.  -piul,  öruni, 
m.  bie  Genturipincr. 
cbniUa,  ae,  /.  dein.  o.  cena. 

(’eog,  cepa  f.  Coa,  caepa. 

Cepballenia,  ae,  f.  bie  gröjste  bet  ionifcfjcn  3n- 
fein,  j.  Gcp^alonia.  Xau.  subst.  CcpliiUlcnps, 
nurn,  *». 

CäpkaloedTuui,  dii,  n.  Stabt  auf  Sicilien.  Xae. 
•dTtünus,  adj. j subst.  -dilAnl,  örurn,  hi. 
(’ephülus,  i,  m.  a)  Sohlt  beb  »eioneub,  fiönigb 
in  $^ocib,  Gnlel  beb  'Solub.  b)  Sätet  beb  grieep. 
ÜJcbner«  ipfiab. 

Cepltene»,  um,  m.  fabelhafte*  Soll  in  Äthiopien. 
Cepheus,  ei  ob.  cos,  m.  Äönig  in  Äthiopien, 
Sätet  bet  'flnbromcba,  unter  bie  ©eflitne  oetfept. 
$ao.  * OphbTu*  ob.  * Cepheus , adj.  auep 
ätpiopifdj. 

Cephtssus  ob.  -isus,  i,  m.  l)  glufj  in  Shocib  n. 
Söotien.  2>ao.  a)  ’Cephikitis,  subst.  tu.  bet  <Sc 
ppifiet  <=■  'Jlatciffub.  6)  *Cf'phisi»,  Tdis,  adj. 
2)  [flufj  in  Btttifa.  3)ao.  "Cephisins,  udis,  adj. 
ebpollndrum,  i,  «.  etbicptetc«  ffletoütj  Plaut. 
ebra,  ae,  f.  [aijpöe]  SBaepb.  Jap.  a)  bie  mit 
3Bad)b  überzogene  polgerne  Xafel  jum  Schreiben, 
SiSaipb  = , Sepreibtafel  quid  prima  socundo  c. 
velit  versu  bab  etfte  Statt  beb  auf  einem  SBaepb- 
täfe täten  eingetragenen  Xc  ft  amen  tu  in  bet  jroei 
ten  geile  (meltbc  ben  Kamen  beb  Gtbcn  enthielt) 
Hör.  b)  SBacpbfiegel.  c)  pl.  a)  SBaepbbilber, 
wäthfetne  Sthnenbilber  Or.;  Säaäjbfigurcn; 
tingendis  c.  delectabatur  Just,  ß)  * bie  toäcp 
fernen  3etten  bet  Stetten. 

CSrämicus,  i,  m.  [A'fgnfifixoe  Xopfmarft]  Siantc 
jtoeiet  Stage  Alpen«. 

cerärltim,  ii,  »i.  [cera]  Spötteln  für  uer= 
brauchteb  SBaepb,  Sietjelgelb  Oie. 
cerastc«,  ac,  m.  |xsg«iori;e  gehörnt]  1)  ’tSjotn: 
ftp  lange  (Coluber  cerasten  L.).  2)  Cbrastae, 

ärum,  m.  eine  bet  Sage  nach  gehörnte  Söller 
fefjaft  auf  Gppetn. 

cerätna  (partic.  8.  cero]  mit  SBad)b  überzogen 
tubella;  *pennae  burdj  Süacpb  jujammeugefügt. 
Ceraunli  montes,  ui.  ob.  gern.,  bej.  bei  Xid)tern 
Oraiinlu,  öruni,  n.  [Ktfavria  ein  bet 

epitotiftpen  ftflfte  entlang  laufenbeb  fclfigeb 
fflebirge. 

Cerbbrus,  i,  m.  bet  oiettöpfige  vunb,  bet 
ben-Gingang  jut  Untettoelt  bewaepte.  X>ao.  »-be- 
reits, adj. 

Cercbtlus,  ii,  i«  Serg  in  Zf^ffalteti. 

Cercina,  ae,  f.  3ttfcl  att  bet  afrilanifthcn  ftüfte. 
X>att.  subst.  -11111101,  örum,  m. 

Cerconicus  [xe'oxos  u.  iaiu<ei]  tomijä)  fingiertet 
Same  eincb  ipigbübifepen  Stlaoen,  'Septodnjeb 
fiegreitp’  Plaut. 

Cereöpes,  pum,  m.  fxfpxwi;-  'Mffe  | räubetijdte  Söl- 
fetfdjajt  auf  ber  3nfel  Sithelufa,  t>.  3upiter  in 
Äffen  »ermanbclt  Ov. 

cercüruM,  i,  m.  [xipuoufoi]  l)  ritte  Ätt  lcidjtet 
fdinelliegelnber  Schiffe.  2)  and)  cercjruB 
•fein  Scejifdj. 


Cerejro,  önis,  tu.  [Xtfxvar]  Säubet  in  Ättila,  ». 
Xhefeub  erlegt  Ov.  2)a ».  Cercyonetu,  adj. 
cerejrtiH,  Oreili«  f-  cercurus  2),  Cores  3). 
tcbrbbelluin,  i,  n.  [dein.  o.  cerebruut]  @cl)irn 
— ebrebrösus,  adj.  [cerebrum]  a)  hitnmütig, 
oettüdt  Plaut,  c)  4» ifc  = , Staufelopf  Hör.  — 
cerobrum,  i,  n.  l)  ©ehitn;  *^itni<häbel. 
2)  tp.  o)  Serftaiib  Plaut.,  Hör.,  Suet.  b)  gotn  = 
tout,  Jtiglöpfigleit  Plaut.,  Hör. 
ceremönla  f.  caeritnonia. 

Ceres,  eris,  f.  lochtet  bc*  Saturn  u.  ber  iKhea. 
Schmefier  beb  3“P*ter,  Siuttcr  bet  Sroferptna, 
©iMtiti  beb  Sldcri  u.  ©ctreibebaueb  u.  bah 
Gioilifation  fotuic  ber  (ftuchtbarleit,  auch  ©öttin 
bet  Ggc  2)  *®etreibc,  Srutgt,  Stot.  3)att. 
*C8re*ll»  (Ceri.),  e,  adj.  jut  Gcteb  (bap.  aud) 
jum  ©etteibe)  gebötig,  eenae  glättjcnbe  u.  üp 
pige  toie  am  Gcrcbfcft  Plaut.-,  muueraSrot,  herba 
Saat,  sulci  Saatfelber,  anna  bie  Öetöte,  bie  jutn 
Seteiten  beb  Stoteb  ctforbcrlich  waten;  inbbef 
Cereilla,  ium,  n Gcrcbfeft 
ebrens,  adj.  [cora]  ntöchfetn,  aub  SJacpb, 
SB  a cp  b = *neque  licto  in  pciua  vultu  proponi 
c.  (alb  SBadtbbilb)  opto;  ’regua,  *ea«tra  SJad)b 
jetten  ber  Sienen.  2)ao.  a)  'pruua  machbgelb, 
braebia  toeiü  toie  ®adtb.  b)  gejchmcibifl  roie 
SBaeh*,  leicht  biegfattt  *in  eitium  flecti.  c) 
subst.  -us,  i,  tu.  (sc.  funis)  SBad)81id)t,  =Ierjr. 
certniönla  f.  caenmonia. 
cerlntha,  ae,  f.  (Ccrinthe  maior  L.)  SBad)®  = 
Münte.  — cerinnm,  i,  n.  machbfarbigcb 
Sileib  Plaut. 

cerno,  ereri,  cietum  [xp/iai,  in  ben  Sebeutuugen 
2)  a)  u.  6)  ohne  perf.  u.  su)>.],  3.  1)  eigtl. 
ben,  fonbetn,  fiepten  *per  foramiua  denen 
fieben,  burdjfieben.  3)  tp.  a)  mit  ben  Äugen  unter 
fcheibrn,  fepen,  tvahrnehmen  (fo  bei fj  man  bab 
Ginjeltic  unterfeheibet)  quae  c.  et  videro  non 
pOHKiimu«;  quam  (rei  fortnom  et  speciem)  etsi 
non  cernimus,  tarnen  animo  teuere  possutnus; 
noa  ne  nunc  quidem  oculis  c.  ea  quae  tidemue ; 
Cumanum  ex  hoc  loco  video,  Pompeiauum  non 
c.  .fjiert).  c.  alqm  auf  jmb.  fepen,  Sitdfictjt 
nepmen  Cic.  legg.  t j}.  49.  b)  mit  bem  ©eiftc 
untcrfcpcibcii,  bcutlicp  u.  genau  ertennen,  toapr 
nehmen  alqd  animo;  neque  tanta  in  rebua 
obacuritaa,  ut  eas  non  penitus  vir  acri  ingenio 
cernat,  ei  modo  aspexerit.  JiiftB.  cemi  in  alqa 
re  ob.  alquu  re  in  ob.  burep  ettu.  erfannt  toer  = 
ben,  fiep  jeigen.  3)  etto.  Streitige«  ob.  gweifeb 
pafteb  entftpeiben  (feit,  für  decernere)  «)  rieb 
tcrlicp  über  «nt.  erfennen,  etto.  befcpliegen 
quotcunque  Ronatus  creverit,  Cic.  legg.  S,  3,  C; 
quid  de  Armenia  cernerent  Tac.  b)  tdtnpfenb 
entjepeiben  (altertüml.  für  decernere,  certare) 
ibi  de  divinis  atque  humanie,  nunc  certamen 
cemitnr  Plaut.-,  *ferro,  non  anro  vitain  cerna- 
mus  utrique;  *inter  ae  ferro;  pro  ans  atque 
focis  suis  Sali,  c)  fid)  für  etto.  entjepeiben, 
etto.  befcpliepen,  ra.  acc.  c.  inf.  Plaut.;  nt. 
inf.  Ct.;  alb  gericptl.  t.  t.  c.  hereditatem  bie 
Gthjepaft  antreten  Wollen  ob.  antreten  CMe. 
(Plin.  cp.)  h.  adire  cemereque;  im  Silbe  fratris 
Appii  amorein  erga  me  cum  reliqua  bereditate ; 
falsam  hereditatem  alienae  gloriae. 

‘cernuns,  adj.  topfüberftür jenb,  fiep  naep 
Born  überfchlagenb  oquu«. 
reiTitu«,  adj.  [aub  cerebritua  b.  cerebruiu]  pi rn 
wütig,  Derrüdt,  toll  Plaut.,  Hör. 


certamen  — eesaatio. 


131 


certäinen,  ünis,  *.  [certo]  1)  Kampf,  SSett-- 
lampf,  = ftreit,  foruot)l  lörperlidjer  als  geifiiger, 
friebiicßcr  ob.  feinbficßcr  gladiatorium  vitao, 
fquinquonnale,  ffcriplex,  fgymnicum,  fmusi- 
cum,  fequestre,  *pedom,  *cursuB,  *disci,  *vini, 
fsaliendi,  honestum  (Stoieornm  et  Peripateti- 
c.u-um);  verborura  linguaeque;  c.  regni  ac  cu- 
pido;  eloqaentiae  inter  iuvene»;  ’divitiarmn 
um  je.;  de  principatu;  gloriae,  dominationis; 
•venire  ad  certamina  laudig;  aud)  *8)  egen* 
ftanb  be4  SBettftreite«,  Kampfpreiö  tauti  c. 
nerea;  certamina  iacnii  (rin  Speerwurf),  citae 
classis.  2)  im  Kriege  Qlcfecßt,  Streit  inire, 
ccnserere;  navale;  pugnatam  CBt  vario  c.;  res 
venit  ad  c.;  ffit  proeUum  acri  c.  c4  fommt  ju 
einem  fd)arien  Wefccßte;  re«  geritnr  pari  c.  (mit 
girieren  Ir  uppen.  Wetter  gegen  W.);  pedestre 
proelium  nullius  ferme  c.  fuit;  neu  magni  c. 
rem  fore;  fproelii,  (Liv.)  pugnae,  'belli,  *Mar- 
täs.  — rertätim,  adv.  [certo]  um  bic  Sette. 
— certätio,  önis,  f.  [certoj  SBetilampf, 
= Steil,  tp.  c.  mul  tue  öffentliche  Öcrßanblung 
über  k. 

rertt,  adv.  f certu s ] 1)  befräftigenb,  f idjer , je^ 
benfalle,  gewiß,  c.  illud  eveniet;  addit  quae 
c.  rera  sunt;  c.  furit  Hör.;  c.  »cio,  ^iero.  in 
beftötigenben  Antworten,  (Ter.)  eatne  ipsius  an- 
non  est?  c.  est;  aud;  jur  ©eflätiguttg  einer  uor 
ßergeßenben  Xßatfatbc,  venerat,  11t  opinor,  haec 
res  in  indicium.  Certe  aHerbingi.  2)  mit  ©e= 
jdnänhtng  bejiätigenb,  boeß  fidjerlid),  boeb  ge= 
unß,  ja  bod),  boeß  wenigftenü,  res  fortasse 
verae,  c.  grave»;  »i  non  (minus)  etc.,  at  c.,  c.; 
e.  tarnen  ob.  tarnen  c.,  c.  qoidem. 

1.  certö,  adv.  [certus]  mit  (BeWißßeit,  ficher, 
gewiß,  c.  comperi  Ter.;  exspecto  aliquid  ita 
quasi  c.  futurum;  aud)  in  beftätigenben  Anl 
»orten;  certo  »cio. 

2.  certo,  l.  [cerno]  l)  lampten,  ftreiten,  wett’ 
eifern  officiis  inter  se;  cum  civibus  de  vir- 
tute;  cum  uiuri»  fructibus  praediorum  b.  i.  bie 
ginftn  mit  ben  erträgniffen  ber  fianbgüter  be 
breiten  fudjen  Oie.  Cat.  2,  $.  18;  qui»  eorum 
potissiinum  gubemaret;  (Hör.)  certemu8  (mir 
raoDen  {eben),  spiua«  animone  ego  fortiu»  an  tu 
evella»  agro;  *alcui  mit  jmbm. , *uva  cortans 
purpurne;  ‘fftreben,  fieß  bemüben  ra.  inf. 
t)  mit  Sorten,  insSbtj.  »or®erid)t  ftreiten, 
Serben be In  über  etm.  verbi»,  oratione,  dica- 
eitate  cum  alqo,  de  alqa  re,  inter  se ; certandae 
multae  die«  advenit  bet  lag  ber  öffentlichen 
Aerßanblung  über  bie  ju  Berßängenbe  Strafe; 
certabatur  sententiis  (bie  Meinungen  mareti  bar 
über  ftreitig)  utrum  — an  Liv.  3)  im  Stiege 
jtteiten.  {Impfen  proelio,  de  imperio  cum 
populo  Romano,  annis  cum  honte;  com  (lall  in 
pro  salute,  non  pro  gloria;  pro  patria,  pro  sua 
potentia. 

rertn»,  adj.  m.  ronip.  u.  «up.  feemo]  entfd)ie  = 
ben  1)  bem  <£ntfd)tußc  nach  a)  in  ber  ©rrbin= 
bang  certum  (Cbm.  autb  certa  re»)  est  (mihi), 
e deliberatumque,  c.  atqne  decretum  m.  inf. 
(J  ifi  mein  fefter  Sntfcßluß  rc. ; mihi  abiuraro 
certiu»  Mt  quam  dependere.  b)  ju  etm.  ent’ 
itßloffen  *mori,  *eundi,  fdeaciscendi,  fre- 
linquendae  vitao.  ffugae.  2)  ber  äußeren  ©e 
libajftnbeit  ber  3aßl,  3rit  nach  feftgefeßt,  be= 
punmt  dies,  tempus,  locus,  partes,  iter,  signum, 
numerui,  pecunia,  naves  beftimmte  Anjaßi 


Sd)iße;  subsidia,  mann»  an  einem  beftimmten 
Orte  aufgeiieOt ; nullis  cuatodiis  neque  ordini- 
lms  c.  meil  feine  ©offen  aufgeßeßt  waren  u.  bie 
(Schiffe  nicht  iit  befiimntter  Crbnung  ftanben;  c. 
qnaedam  et  deiinita  lex;  ’lar  ffiotjnung,  hauö; 
•conviva  ftebenber,  täglicher;  and)  b.  (Segen  ft  an 
ben,  beten  fflcfißaßenßeit  nicht  nähet  bejeidmet 
wirb,  tocld)f  jebod)  ju  fennen  nicht  gleichgültig  ift, 
ein  gemiffer  (ogl.  quidam)  homine»;  habet  c. 
sui  atudiosos,  fc.  quaedam  lege».  8)  ber  innern 
©efebaffenbeit  naib  jubertäffig,  fitber,  gcmig 
amicu»,  homo,  accusator  bet  Stauben  nerbient, 
pater  familias  auf  beffen  Otbnung*liebc  man  fid) 
B erlaßen  fann ; nuntiu»,  hosti»  nee  spe  nec  animo 
certior,  *c.  promisit  Apollo,  satis  animo  c.  et 
confirmato,  re»,  Imperium,  victoria  entfdjieben, 
pernicics,  condiciones,  bon.i  et  o.  tempestate 
bei  gutem  u.  feftem  Sääetter;  «ine  c.  re  ebne  tbat 
fäcblubcn  ®runb,  *sagittu,  *ha»ta  ficher  treffenb, 
*dolor  entfdjiebencr , mirllitber;  *Purcae  c.  (mit 
entftbeibenbem)  »ubtemino.  4)  ber  ffirfenntnis 
natb  fitber,  entftbieben,  unjmeijelbaft  re», 
id  pamm  certum  est,  pater  bet  rechtmäßige  ©., 
liberi  bie  ed)ten;  certum  habere,  pro  certo 
habere,  certum  seire;  pro  certo  scire,  negare, 
polliceri,  dicere,  afBrmare,  proponere,  pro  certo 
creditur;  certum  cognoscere  al«  fidjer  erfahren; 
(föottOctf.)  certum,  certiu»  facere  alcui  alqd; 
aboerbial  ’claro  certumque  (beftimmt)  loqui, 
•certum  (gewiß)  vigilan»;  bat),  b.  ©erfonen  aud) 
fießer  berichtet,  einer  Sache  gewiß,  certi 
sumus  perisne  omnia  Cie.  Att.  2,  19,  6;  fdam- 
nationis,  fspei;  baß.  jmb.  B.  etto.  bcuadjrid)« 
tigen  alqm  certiorem  facere  alcis  rei,  de  alqa 
re,  m.  acc.  c.  inf. 

eerrilii,  ao,  f.  dem.  B.  cera;  fc.  miniata  eine  9lrt 
Sidtclftift,  womit  bie  Alten  fehlerhafte  Stellen  in 
Sücßern  an.piftrncßen  pflegten 
rcrussa,  ae,  f.  ©lei weiß  Plaut.  $ao.  cern«» 
sätus  weiß  gcjdjminft. 
cerva,  ae,  f.  hirfeßtub,  *hirid). 
fcervical,  i»,  n.  |oervixj  Äopffiffen. 
cerTicüla,  ae,  f.  dem.  B.  cervir. 
cervinu»,  adj.  |cervua]  gum  ^irf ch  gebärig, 
hirfd)ä  pellis  Hör. 

cervix,  icia',  f.  (b.  Cie.  u.  Sali,  nnr  pl.,  b.  Liv. 
im  rigtl.  Sinne  » ing .,  im  imeigtl.  pl.)  ‘Waden, 
öenid,  B.  SRenfdjen  u.  lieten,  frangere  cervice» 
alcui  ben  f>o(b,  dare  cervice»  alcui  fid)  töten 
laßen;  *dare  brachia  cervici  umßalfen;  •cervici 
alci»  imponi  jmbm.  aufßoden.  hiers.  bilbl.  a) 
dare  cervice»  nefariae  crudelitati  ßd)  fügen  un 
ter  ic..  fid)  gefallen  laßen  IC. ; esse  in  cervicibus 
(alcis)  auf  bem  Warfen  fein,  auf  bem  hälfe  fißen. 
0.  ber  Wöbe  eine«  gefährlichen  ob.  läftigen  Wegen 
ftanbeb,  bellum  ingen»  in  cervicibus  erat;  velut 
in  cervicibus  habere  hoatem;  hostis  in  c.  iam 
Italiae  agens;  legiones  in  c.  nostris  collocarc 
auf  ben  bringen;  imponero  in  c.  alcis  »em- 
piternum  dominum;  depellere,  repellere  alqm 
ob.  alqd  de  c.  alcis  0.  hälfe  jdjaßen;  f alcis 
ingum  rigidti  c.  subirn  nur  mit  ©iberwißen  ftch 
fügen  unter  ic.  b ) c.  SRut,  Kraft  qui  erunt 
tantis  c.  recuperatores  qui  audeant  etc 
cervus,  i,  in.  l)  hitfeß-  2)  in  ü«  SRilitSriprathe 
ein  auf  Cuerftangen  wagcreißt  rußenber  ©aum 
ftamm  jum  Abweßrot  ber  tfeinbe,  fpanifeße 
cespe*  f.  caespes.  [Weiter, 

cessätio,  önis,  f.  [cesso]  1)  ba£  gögern  Plaut. 

9* 


132 


oessator  — Charta. 


2)  Unt  t)ä  tiglei  t , Wüfjiggang  nihil  cessa- 
tione  melius  eristimat.  — cessitor , öris,  m. 
fcesso]  ber  Saumjelige;  (Hör.)  nequam  et  c. 
Zagebieb. 

cesslm,  adv.  [cedo]  jurüd,  fort,  jur  Seite 
ire  Just.  — cessio,  ödis,  f.  [cedo]  eigenti.  hast 
©eichen,  goitgeben,  al«  jui.  t.  t.  in  iore  ba« 
Ülbtreten  eine«  Bc[ipe«  u.  Übertragung  auf 
einen  anbem. 

cesso,  1.  [i'ntffw.  ».  cedo]  1)  Jägern,  fäumen, 
in  ctw.  nadjlafjeit  ob.  jeitweilig  aufböten, 
paujieren  non  cunctandum  neqne  cessandum 
esse;  in  studio  atque  opere  huo;  nec  ceseatimi 
a levibuB  proeliis;  officio;  *in  Vota  precesque 
mit  ic.;  *c.  voluntaa?  witlft  bu  nicht?  (Com.) 
cesso?  quid  (nmrmn)  cesso?  quid  cessas?  m. 
inf.  alb  Ermunterung  feiner  feibft  ob.  eine«  an- 
bem; ’quid  ita  cessarunt  pedes?  warum  fiaft 
bu  oorbin  gefäumt  ju  entrinnen?  ‘eessatum  du- 
cere  curas  f.  duco  1).  2)  untbätig,  m ü fj  i g 

fein,  feiern,  ruben  nihil  agere  et  c.;  ira  deae 
Liv.;  *cesBante  meo  pro  vestris  peetore  rebus; 
*arma;  *arae  auf  ic.  »erben  leine  Opfer  gebracht, 
*ager  liegt  bracb;  *cessans  oatant;  cessata  mn 
tf>ätig  b’ngefiracbte;  tempora;  »ampbora  Bibuli 
consulis  cessans  feit  be«  B.  itonfnlat  im  Äefler 
gelegen;  *amori  feiemb  bet  Siebe  pflegen;  at« 
gerichtl-  t.  t.  bor  (Bericht  niibt  erftbeinen.  3) 
’ffeblcn,  irren. 

cestrosphendänc,  a e,f.  [xfoTgo<tipevdön)]  SBurf  = 
mafdjine,  womit  Steine  gefdjleubert  würben  Liv. 
castus  f.  caestus. 

cetärius,  eigtl.  adj.  o.  cetus,  aber  nur  üblich  al« 
subst.,  -Ins,  ii,  m.  Seefifcbbänbtcr  Ter.  2) 
-lum,  ii,  n.  gifdjteidj  an  ber  Äüfte,  mit  bem 
SReere  in  ©erbinbung  jtebenb,  in  welchem  Seefifche 
gefangen  würben  Plaut.;  c.  crescent  bu  wirf! 
cete  f.  cetus.  [Biele  fyteunbe  finben  Hör. 

cütüröqui  ob.  -quin,  adv.  übrigen«,  im  übri= 
gen,  fonft,  abgefebeit  babon. 
eftörus,  (biefer  non i.  ieboch  nicht  üblich)  a,  um, 
adj.  ber  (bie,  ba«)  übrige,  anbete  (bef-  bei 
ÄoHeftioen),  häufiger  pl.  ceteri,  ao,  a im  @gf. 
ju  einem  anbem  vorher  ober  nachher  genannten 
®egenftanb,  classis,  omnis  c.  praeda ; c.  omatum, 
exercitum,  regium  cultum;  Graecia;  c.  omne 
incensum  est;  omnes  ceterae  res;  c.  omnes  ter- 
rores;  praeter  ceteros,  inter  cetera;  et  cetera, 
c.  unb  fo  weiter.  Za»,  adv.  a ) ceterum,  <*) 
übrigen«,  im  übrigen,  fonft  ego  me,  prae- 
terquam  quo<)  sine  te,  c.  satis  commode  oblec- 
tabam;  nicht  feiten  af«  blofee  ÜbcrgangSpartilel 
ju  einem  anbern  ©ebanlcn  Ter.,  Sali.,  Gurt,  ß) 
tm  ®gf.  ju  einem  quidem  ob.  ju  einer  Negation, 
aber,  bod),  gleichwohl  non  consulibu«,  c.  dic- 
tatori  legiones  tradiderunt  (erft  Liv.  u.  Spätere). 
b)  cetera  in  anberen  Schiebungen,  im  übri  = 
gen,  übrigen«,  fonft  (Liv.  u.  Zieht),  e)  de 
cetero  Wa«  ba«  übrige  anbelangt,  übrigen«, 
t'ethfgus  f.  Cornelius  Ä). 
eftra  (caet.),  ae,  f.  leichter  fpanifchcr  Sehilb. 
Zao.  cetrütus  (caet.)  adj.  einen  leichten  fpa  = 
nifchett  Sehilb  tragenb;  *ubst.  Scicfitbefchilbeter. 
cütus  (cetos,  xfi tot,  to),  i,  m,  pl.  cete,  n.  [xij- 
**«,  jffij  *qnj]  (»orll.,  biefjt.  u.  fpät)  grölet 
Seeftfch. 

•feen,  adv.  ob.  conject.  [au«  ce-ve,  wie  neu  au« 
neve]  oergleichenbe  ©artifel,  fo  wie,  ganj  wie, 
gleich  »t*i  m.  coty.,  bi«W.  auch  indic.  — al« 


ob  c.  cetera  nusquam  bella  forent;  c.  cum  ob. 
ai  wie  wenn. 

Ceux  f.  Cea. 

Ceutrones,  um,  tn.  ©Mlerfchaft  im  belgifetjen  ®al 
lien  in  ber  SRähe  0 jepigen  Courtray  ob.  Brügge. 
(’üvenna,  Ceyx  f.  Cebeima,  Alcyone  1). 
Chaerünea,  ae,  f.  Stabt  in  Bäotieit. 

Chalcödon,  önis,  f.  Stabt  in  BÜhbnien.  Za». 

-dÖnllls,  adj.;  muhst,  -donil,  5rum,  in. 
Chalcioecus,  i,  f.  [ Xalx/oixoc]  bei  ben  Griechen 
ein  eherne«  fjem*  ob.  Zempel  bewohnenb,  Bei- 
name  ber  Wineroa;  bei  ben  ©Ürnern  ein  Zem 
pel  ber  Üllinerva 

Cliatcls,  tdie,  f.  Ramc  Vieler  Stäbte,  v.  benen  bie 
befanntefte  auf  Euböa  lag.  Za»,  a)  subst.  Chal- 
cTdenses,  ium,  m.  b ) ChalcTdYcus,  adj. ; ‘‘versus 
be«  Ziebterä  Euphorien  au«  Ehalci«;  *arx  ». 
Stumä  (Weil  Jtumü  o.  einer  Kolonie  au«  Ehalci« 
gegrünbet  war). 

Chaldacd,  Orum,  m.  eigtl.  bie  ©cwohner».  Ebafbäa 
(be«  fübwejtlichen  Zeit«  ».  ©abplonienV  al«  Stem= 
beuter  u.  SBahrfagrr  bclanut,  bat).  füräftrologen, 
SJaljrfagcr.  — Chaldilcus,  adj.  [Chaldaeaj 
rationes  bie  ?lftrologit. 

chälybfius,  adj.  [ jaleßtjirofl  ftählcrn  Ovid.  — 
Clialybes,  um,  m.  1)  Sölferjchaft  in  ©ontu«, 
berühmt  al«  (Eifenarbciter  Verg.  2)  ©ülferfchaft 
in  Spanien  Just. 

1.  ‘tchilybs,  vbis,  m.  [yatviji]  Stahl. 

2.  Cbalybs,  ybis,  m.  jlu&  in  Spanien  im  ®e 

biete  ber  Eh«lhbrr.  [Zeutfchlanb  Tnc. 

Chämävl,  örum,  m.  ©ülferfchaft  im  norbweftlichen 
ChüSnes,  nuui,  nt.  ©olt  in  Spiru«.  Zav  1) 
('hSSnia,  ae,  f.  bie  fianbfdjaft  ber  Sha°nier  2) 
*Ch&önU,  idis,  f.  u.  ’CbAönlus,  adj.  chao  = 
nifch  u.  überf).  epirotifd),  namentlich  aud)  bo 
botiäifch,  ju  bem  in  Ehäonien  liegenben  Orafel 
Zobona  gehürig. 

‘fchSös,  acc.  chaos,  abl.  ebao  (anbere  Safu« 
lommen  in  flaff.  Spraye  nicht  Vor),  n.  [xoioc] 

1)  ber  leere  gtenjenlofe  Raum  al«  fReitf)  ber 
ginfterni«,  bah-  bie  Unterwelt.  2)  bie  form 
u.  geftaltlofe  Utmaffe,  au«  welcher  bie  Sielt 
burd)  bie  Sonbermtg  bet  Elemente  gebilbet  warb; 
*a  chao  feit  ber  Stopfung. 

cliara,  ae;  f ctw.  rrtffifc^er  SReetfohl  ob.  Äüm 
melwurjel  Caes.  b.  c.  3,  48,  1. 

Charas , äcis,  f.  ©efeftigung  im  Zempethate  in 
Zhcffalien,  j.  Caris.w , Liv. 
chäristla,  örum,  n.  [ta  xagiana]  ein  5amilien- 
feft,  ba«  jährlich  am  22.  g-ebruar  jur  fröhlichen 
©efelliglcit  n.  auch  S«r  Beilegung  v.  jamilicn 
jwiftigfeiten  gefeiert  warb  Ch. 

(’härltos,  um,  f.  [A'öpie]  bie  ©rajien  Ov. 
CharniadAs,  ae,  m.  gricch-  ©h'lofoph  au«  ber 
afabemifeben  Schule,  Schüler  be«  Äarneabe«  um 
110  ».  Ehr- 

CharmTdes,  is,  tn.  fom.  ©erjon  bei  ©lautu«,  bah- 
riiarmidAtus  ju  Sbarmibe«  geworben  Plaut. 
Chiron,  ontis,  m.  1)  ber  gährmann  ber  Unterwelt. 

2)  ein  Zhebaner.  [650  v.  Ehr. 

Chirondis,  ae,  m.  Etcfepgeber  auf  Sicilien  um 
Charta,  ae,  f.  [joprijs]  1)  ein  au«  ber  ©appru«! 

Raube  bereitete«  ©apier;  dentata  geglättet;  pl. 
©aphru«blätter  Gurt  8,  9,  tr>.  2)  tp.  ctw. 
auf  ©apier  ©efhriebene« . Schrift,  Buch,  @e  = 
b ich  t,  jeboch  immer  mehr  in  materieller  Bejicpung. 
meift  pl.  ne  ch.  nos  prodat;  Etruscae;  ch.  ob- 
soleverunt;  *ineptoe;  *Socraticae;  »Graecae; 


chartula 

■fein  bunne«  Blatt,  Blatte,  Infel.  In»,  dem. 
rhartüla,  ae,  f.  Bnpierchen,  Briefchen. 
Chirjbdi*,  i«,  f.  Strubel  in  ber  ftcilifcben  Seer= 
enge;  übertr.  jur  Bejeichnung  ber  §abgier  Cic. 
de  or.  3 §.  163.  Hör.  carm.  1,  27,  19. 
(hisiUri.  ömm,  m.  germanische  Bölferfcljaft  am 
Sieben fjein  Tac. 

Chatti  ob.  Catti,  öruin,  m.  gcrmanifche  8i)Ifct= 
fdboft  im  heutigen  .öcjien  Tac.,  Suet.  Bau.  Chat- 
ta»,  adj.  mulier  Suet. 

(kauci,  örum,  m.  Bölfcrjchaft  an  bet  norbmeft= 
liehen  Säfte  uoti  Seutfcßlanb  Tac.  Seil).  + ('hnu- 
eins,  Beiname  best  Gabimus  Secundus  nie  33e; 
lieget*  bet  Spanien. 

ebelae,  ämm,  f.  [xijlij]  in  ber  Wfhcon  bie  ©(beten 
6e*  Sforpion* , u.  weil  fie  in  bie  Sage  ^incitt= 
reichten  = Sage  Verg. 

(helidöniae  insulae  (Xtliddriai  rijaoi]  bie 
cehioalheninfeln,  bem  Botgbgc.  Sbelibonium  in 
Vurien  gegenüber. 

ehelydrns,  i,  in.  [xtltidpos]  bie  ©djilbfröten: 
fchlangr  Verg.  — chelys,  acc.  -yn,  voc.  -y 
| yi Ire]  ©cpilbfrötc,  baf).  bie  urfpriinglieh  au* 
bet  Schale  ber  S cpilbfrötc  gefertigte  C t)  r q. 
ehtragra  f.  chiragra. 

Cberrönesus  ob.  (hersönesus,  i,  f.  [ xepgoyij- 
eo(  ob  ifoodyijooe]  $albinfel  a)  Taurica  bie 
Ätim.  b)  Thracia  (oft  bl.  Ch.)  bie  $a(binfel 
am  $ede«pont,  j.  D ©allipoli. 

Cherusci,  örum,  m.  germanif(f)c  Bölfrrfchaft  j»i- 
fehen  $arg  u.  «der,  SBefer  u.  Stbe. 
chiliarchus,  i,  m.  [zdYapx0*]  ob.  -cha,  ae,  m. 
f-iw]  1)  8rieg*hauptmann  über  1000  Sann 
Shmbtruppen , Oberfter  (Ourt.)  ob.  ©eetruppen 
Tac  2}  bei  ben  5ßerfem  ber  ^ ö djfi e Sürben« 
träger  nädjft  bem  Rönige,  ber  erfte  Sinißer. 
Chlmaera,  ae,  f.  ein  fabelhafte«,  öiclgeftaltige« 
i feuerfpeienbt«  Ungeheuer  in  ütjeien,  lochtet  be* 
loppon  n.  bet  Scpibiia.  — Chlmaerlfer,  fera, 
ferum,  adj.  [Chimaera  u.  fero]  ba«  Ungeheuer 
Chintära  erjeugettb,  Lycia. 

(klöne,  es,  f.  l)  lochtet  be«  Bäbaliotc , ffleliebte 
bei  Hpod  u.  Serfur.  2)  Sutter  be«  ©umolpu«, 
bah-  Chlönldes,  ae,  m =■  Eumolpus  Ov.  ex 
Pont.  3,  3,  41  (jeboth  lieh  Setfel  Edonides). 

( klon  ob.  China,  ii,  f gnfel  be«  8gäif<f)cn  Seere«, 
brr  afiatifepen  Rüfte  gegenüber.  lau.  China  adj. ; 
mM.  Chil,  örum,  m. 

•fehtrdgra,  ae,  f.  [z»ip«ypa]  ^>nttbgicf)t.  • 
rhirographum,  i,  n.  [xe'Wpcrqpovj  11  bie  eigene 
panbfeprift,  §anb.  2)  bn*  mit  eigener 
panb  ©efcpricbcHc;  inäbef.  feigenhänbige 
Serfchreibung,  Obligation,  Seihfel. 

(klron,  önis,  m.  ein  burdh  Sei«heit,  Senntnijfe 
in  ber  Sufil,  ^ieilfunbe  u.  SBaprfageiunft  au«gc- 
jruhneter  ttentaur,  Srjieher  mehrerer  Heroen,  na= 
mentlich  be«  Wcpide«. 

fhirüehn«  [ftig  u.  ?za>]  fomifch  fingierter  Warne 
fine«  fpißbübifepen  ©Hauen,  Ipanbfeft  ob.  £>alte  = 
fr 8 Plaut. 

ehirurgia.  ae,  f.  [xeipotigy/a]  Chirurgie. 
ehUmfdata«.  adj.  [chlamys]  mit  einer  Epla* 
ms«  bef leibet.  — chlomya,  ydis,  f.  fxlapiie] 
ein  meite«  modelte«  Oberfleib  ber  ©riechen, 
Sautet 

Chlorig,  Ydis,  f.  [Xlcäpic  bie  fflrünenbe|  1)  ffiöttin 
bn  Blnmen=  glora  Ov.  2)Säb(henname  b.  Hör. 
Ckoaspes,  is,  m.  gluß  1)  in  $CTften.  2)  in 
Onbten. 


— Cibyra.  133 

CliocrTliifl,  i,  »i.  fcplecptfr  griechifeber  lichter  im 
ffiefoige  SUryanber«  be«  ©roßen, 
chbrfiglum,  ii,  n.  [zopcryior,  aber  in  anberer 
Bebcutung;  ugl.  ehoragus]  alle«  jur  Rleibung 
u.  jum  Ro^ütn  ©ehürige  comicum  Plaut. 
chSrägiis.  i,  m.  [yopoyot]  etn ftleibetucrleiber; 
übertr.  91u«ftatter  eine*  ©admahl«,  lichter: 
ftede  6.  iSwef.  Äug.  70. 

Chorasmll,  örum,  m.  SBoIt  in  ©ogbiana. 
fchöraula  ob.  -es,  ae,  acc.  -am  u.  -en,  m.  [%a- 
paiilijs]  ®hurf lütift. 

Chorda,  ae,  f.  [zopdij]  1)  larmfaite  an  einem 
muftfalifchen  3nftrumente;  ‘©aitcnfpiel.  2) 
©trid  Plaut. 

’chörln,  ae,  f.  fxoptt«]  Chortanj,  Seigen. 
cböräu«  [xopetosj  ==  trochacus  1),  to.  f. 
chöröcttharisteH,  ae , in.  [xopoxtOoptonjc]  bet 
ben  ®h°r  mit  bem  ©aitenfpiel  beglettenbe 
Sitherffieler  Suet.  Dom.  4. 
ciiörus,  l,  m.  [xopde]  1)  *Shor  = , Sunbtanj, 
Zeigen;  *tp.  bie  regelmäßige  »croegung  bet 
©terne,  Sterncnreigen.  2)  tanjenbe  u. 
jingenbe  Schar,  lanjchor;  in*bef.  ber  6h®r 
tn  bet  Iragbbie.  8)  überhaupt  febe  einen 
3»ecf  oetfolgenbe  n.  um  einen  Jührcr  fteft  feßa. 
renbe  Senge  ob.  Schar  iuYentntis,  philoso- 
phorum,  *comitum,  *puellarum,  ’vatuin,  *scri- 
ptorum,  *Phoebi  bie  Snfen,  virtutum. 
t'hrPme»,  etis,  in.  ein  mürriieher,  geijiger  ©rei« 
in  ber  neueren  Romöbic  ber  ©riechen  u.  bei  Irren*, 
(’hrestus,  i,  m.  1)  »ahrfcheinl.  ein  in  Sont  ob. 
beffen  IRcibe  lebenbcr  3ube  Suet.  CI.  26  (o  eini> 
gen  ibentißeiert  m.  Christus,  m.  f ).  2)  ein  ©flaue 
ob.  (jTeigelaffcnrr  bei  Cic.  fam.  2,  8,  1. 
ChrtatUnug,  adj.  chriftlicf)  Eutr.\  subst.  pl.  bie 
©hriffen  Plin.  cp. \ Tac.,  Suet.  — Christus,  i, 
m.  [Xpioiös  ber  ©efalbte]  Chriftu«  Plin.  ep.  10, 
96  (97).  Tac.  arm.  15,  44. 

Chrömls  1)  ein  ©atpr  bei  Verg.  2)  ein  Centaur 
Ov.  2)  ©efährte  be«  9inea* 

('hrysis,  ae,  in.  gluß  auf  ©itilien.  — Chrysfs, 

ае,  in.  a)  f.  Chryseis.  6)  litel  einer  tragöbie 
be«  tiaeuoiu«.  lau  ChrysHs,  Ydis,  f.  lochtet 
bciShrtjfe«,  Ißricftcr«  be*9lpodau«  ®hr»ie  in  troa«. 

('hrystppiis,  i,  m ftoifcher  BhUdioph  um  220  u. 
Shr.  Sau.  -ppeu»,  adj. 

tchrfsöcolla,  ae,  f Bergs  ob.  Kupfergrün. 
— cUrjsölTthns,  i,  m.  u.  f.  Chthfolith  ob. 
I opa«. 

Cibfilae,  ämm,  f.  ©tobt  in  SHeberpannonien. 
eTbirlus,  adj.  [cibus]  1)  jur  ©peife  gehörig 
Plaut,  .fyieto.  ciharla,  örum,  ».  fßahtttng*:, 
fieben«mittel,  guttcr  praebere,  dare  alcni 

с.  3u«bcf.  Siation  für  bie  Solbaten,  Seputats 

getreibe  ber  Btouinjialmagiftratc.  2)  orbinär, 
gering,  panis  ©tobbrot.  — cibätus,  us,  m, 
[cibof  uorfl,  u.  fpät,  ©peifung  ob.  Sütterung, 
©peife  ob.  fjutter.  — l.  [cibus]  lie: 

ren  cigenpänbig  gutter  geben,  füttern. 

cibörinm,  ii,  n.  [nißmgio*]  Irinfbecbor  au« 
Setad,  Hör. 

cibus,  i,  m.  1)  ©peife.  Roß,  Wahrung,  9tat); 
rnuncSmittel  überh-,  auch  tranf  inbegripen  (bef. 
U.  Senfehen;  ugl.  esca)  gravis;  cibum  sumere; 
hospes  non  multi  c.  ber  nicht  Biel  ißt;  ‘groß, 
gutter;  *ßodfpeifc  an  ber  Singel;  Wahrung«! 
ftoff,  sfaft.  2)  tp.  Wahrung  quasi  quidam 
humanitatis  c.;  *can»a  cibusque  mali;  furoris) 
Cibyra,  ae,  f.  ©tobt  in  Bhrtfgicn.  Sau.  1. 


134 


cicada  — 

•r&tes,  ae,  tn.  rin  Wann  an*  gibpta.  2)  -ri- 
tYcns,  adj. 

cYcidu,  ac,  f.  ©aumgtille,  Eilabe. 
cYeitricösus,  adj.  feicatrix]  sollet  Warben, 
narbt g Plaut.,  subst.  vl.  n.  t>.  Schriften  glief- 
metf  (bunt.  — cYcätrlx,  leis,  f.  Warbt  lucu- 
lentam  plagam  accepit,  ut  declarat  c.;  pl.  ad 
varsae  ob.  exceptae  adverso  corpore;  * 3 e i dl c n 
be«  ginfepnitt«  auf  einet  ©flanjc;  tp:  »emarbte 
SBuitbc  refricare  obductam  iara  rei  publicao 
c.j  fnovis  yulneribus  ceteras  rumpenilas  c. 
ciccus,  i,  m.  rigtl.  ba«  Kemgcpciuje  im  @)ranab 
apfef,  bap.  tp.  eine  Kleinigleit  Plaut. 
eYcer,  eris,  m.  Ktcpctcrbje. 

CtcSro  j.  Tullius. 

cYchöreum,  ei,  «.  Snbittie  ob.  Eieporic  Hör. 
cicilendrnm,  -mandrum,  i,  n.  fingierter  fflrroitrj 
namc  Plaut. 

CYcönes,  nrn,  m.  t^racijcfjeS  Soll  am  ipebro-J. 
ciconia,  ae,  f.  Stordj. 
cietir,  ixris , adj.  japm  bestiae. 
cicüta,  ae,  1)  f.  Schierling,  nöml.  üaub 
jepierltng  (Com um  maculatum  au«  toclepem 
man  @ift  bereitete,  auep  pl.  Scpierlingäfamen, 
«Plätter  al«  Heilmittel,  in«bef.  jur  ©rreitung 
eine*  füblenben  Untfeplag«,  fepcrjp.  alb  Wittel  gegen 
biepterijepe  gieberpipe  Hor.\  *bte  au«  Schierling, 
fiengel  gemachte  Woprpfcife.  2)  C.,  m.  Warne 
eine«  SBuepete«  Hör. 

cYdSris,  Ydis,  f.  [petfifep.  fflort]  ein  nad)  oben  fpif} 
lulaufenbet  ftopffepmud  ber  perfifdjen  Könige. 
ciSo,  elvi,  citum,  2.  auep  (feit.  uorll.  u.  fpät)  cio, 
4.  l)  in  ©ejug  auf  Icbeiibe  Siefen  in  ©cmcgnng 
fepen,  ju  einer  Spätigleit  anregen,  er« 
regen,  toeden  quod  est  animal,  id  motu  cietur 
interiore  et  buo;  naturae  onrnia  cientis  et 
agitantis  motibus  et  mutationibus  suis;  multi- 
tudo  omni«,  sicut  natura  maris,  per  se  immo- 
bilis  est,  venti  et  aurae  o.  Liv.;  *aequora  imo 
fundo  aufmüplcn;  *cnelum  tonitru  erfepiittern ; 
♦turbinem  retro  citum  (bewegten)  solve;  ingen- 
tem  molem  irarum  ex  alto  animo  Liv. ; vires  in- 
timas  molemque  belli  Tac. ; *me  Apollo  fatis  fan- 
dis  (dat.  = ad  fata  fanda).  gn« bef . burep  bie  Stimme, 
burep  Stufen  in  ©eroegung  fepen  a)  perbeirnfeit 
ad  srma;  ab  ultimis  subsidiis  cietur  miles  (sc.  in 
primam  aciem)  Liv.,  *viros  aere.  b)  nam en t = 
liep  ju  H'Me  rufen,  auftufeit,  aufbieten 
non  homines  tantum,  sed  foedera  et  deos  Liv.; 
*nooturnos  Manos.  c)  auftufeit,  nennen 
»magnü  snpremum  voce,  ’nomon  utrumque; 
nomina  singulorum,  centnriam,  singulos  nomine 
Tac.,  patrem  angeben  Liv.;  hcrctum  ciero  j. 
hercisco.  2)  perttot«  ob.  in«  Heben  rufen, 
erregen,  pernorbringen,  erjeugen,  beton« 
laf  jen  velut  in  cantu  et  fidibus  quae  harmonia 
dicitur  (sc.  cieatur),  sic  ex  corporis  totius  na- 
tura et  figura  varios  motus  cieri',  tamquam  in 
cantu  sonos  Cic.  Tune  1,  10,  20;  pugnam,  proe- 
lium;  bellum,  seditiones,  ‘laorimas  weinen; 
•murmur,  Hinnitus  aere,  *gemitus;  * belli  ai- 
mulacra;  »stragem. 

CYlYces,  um,  m.  bie  Silicier;  sing.  CYlix,  Ycis, 
adj. ; f.  »CYllssa.  2)aP.  a)  CTlYcla,  ae,  f.  jüb- 
tiepe  Küftenlanbfepaftin  Kleinaftcn.  6)  CYlYclensis, 
e,  adj.  3)  (’YlYcius,  adj.;  subst.  cillcinm,  ii,  n. 
au«  cilicifdtcn  ffiegenpaarett  tterfertigter  teppiep. 
Cllnlus,  Warne  einer  urfprünglitp  etrubfijepen  @en«, 
C.  Mneccnas  j.  Maecenas;  adj.  genus  Liv. 


■ ciugo. 

Cimbrl,  örum,  m.  germ.  Soll  in  Sütlanb,  Holftrin 
u.  Scplebwig ; * Clmber,  adj.;  al«  ©einame,  L. 
Tillius,  einer  ber  Wörter  be«  Eäfat;  (im- 
brYcus,  adj. 

eimex,  Ycis,  m.  SB  an  je;  al«  Schimpfwort  Hot. 
CYmYni  lacu«  Sec  in  Etrurien  Verg.;  (ItmYnlns 
mons  ob  saltus  (auep  -nii  saltus),  gern.  Clml- 
nia  silva  Liv. 

('Immürii,  örum,  m.  fabelpafte«  ©olt  im  äugerften 
SBeftett  am  Dceau,  cingepüllt  in  ginfterni«  u.  Webcl, 
fpäter  jwifepen  ©ajä  u.  Äumä  verlegt;  adj.  cim 
merlus,  a)  *=*  finfter,  lacus  (pl.)  Unterwelt. 
b)  [s.  Ciinmcrii,  tpracifcpe«  ©oll  tn  ber  heutigen 
Krim]  cimmetifcp  *litus;  Bosporus  f.  Bos- 
porus 2). 

('lmölns,  i,  f.  eine  ber  ctjtlabifcpcn  gnfeln. 
Cimon,  önis,  m.  1)  ntpenifcpcT  gelbpert,  Sopn 
be«  Stiltiabe«.  2)  ©ater  bc«  Wiltiabe«. 
cYuaedYciis,  adj.  [cinaedus]  wollüftig,  auep 
subst.  SB  o Häftling  Plaut.  — cYnaedns,  i,  m. 
fs/vatdoe  unnatürlitpcr  SBollüftling  Plaut., 
Ct.;  SBcicpling  Phaedr.;  al«  adj.  m.  comp. 
cinaedior  Ct. 

Clnärla,  ae,  f.  fporabifepe  3nfcl. 
ciucinnätus,  adj.  [cincinnus]  mit  geträufel- 
tem Haar,  gclodt;  al«  «com.  pr.  L.  Quintias 
C.,  460  ».  Epr.  jum  Äonful  gcmäplt,  458  p.  6pr. 
».  ©fing  jur  ©iftatur  berufen.  — cincinnus, 
i,  tn.  [xiWros]  ba«  geträufelte  H001-  bie 
fünftliepe  Hnorlode;  tp.  ».  ber  Webe  ©chnöti 
telci  im  Wu«btndc. 

Oincitflus,  i,  m [dem.  o.  Cincius]  ber  Heine, 
liebe  Sitte iu«  Cic.  de  or.  2 §.  286.  — Cincius 
1)  L.  C.  Alimentus,  römifeper  Wnnalijl  jur  3«it 
be«  jmeiten  pmrifdpen  Kriege«.  2)  M.  0.  Alimen- 
tus,  ©oltStribun  206  ».  ttpr. ; beffen  lex  Cincia, 
baf;  tein  'Anwalt  für  güprung  eine«  ©tojeffe«  Selb 
nepmen  fotlte.  [®urt  Plaut. 

ctnctYcölns,  i,  tn.  [dem.  ».  cinctas]  Heiner 
fcluctära,  ae,  f.  [cingo]  (feit.)  (Bärtuitg,  Wrt 
bie  (Toga  ju  gürten.  — ductus,  us,  tn.  [cingo  | 
bie  Srt,  wie  man  fiep  gürtet;  c.  (Yabinus  bei 
ben  früheren  Wörnern  eine  altertümliche  Sri  bie 
Joga  ju  tragen,  namentlich  bei  religiöfen  geier- 
licpfeitcn  übfiep;  fconcr.  ®urt,  ©ürtel.  S>a». 
*cinctutus,  adj.  bet  einen  cinctus  trägt;  bab. 
jur  ©ciricpmutg  ber  älteren  Wömer,  altmobifcp 
Cethegi. 

Cineas,  ae,  m.  ®tant«manu  im  Sicnfte  be«  ©prrpu«. 
♦cinerürlus  =>  ciniflo,  to.  f. 

Cinga,  ae,  f.  glnp  in  Ilispan.  Tarrac. 
Ciugetörix,  Ygis,  tu.  1)  gürfi  ber  treuer  er  in 
©ailten.  2)  britaitnijcpcr  gürfi. 

Clngllia,  ae,  f.  Stabt  brr  ©eftinet  am  abriat.  SReeTc. 
cingo,  nxi,  nctum,  8.  [ inf . pass,  cingior  Ct.  6t,  68] 
1)  o.  Körper,  umgurten,  b.  i.  etw.  mit  einem 
@urtcl  ob.  etw.  al«  einen  ©ürtcl  umlegen  latus 
cnse  Ov.\  päufig  im  pass,  mebial  fiep  umgürten 
ferro,  *femrai,  Hispano  gladio;  *ritu  Diana« 
cinctä;  *alte  cinctu«  poep  aufgejtpürjt.  Hiertc 
*c.  (befrätijen)  tempora  floribua,  "ramis,  *lauro, 
*myrto,  ’pampino;  alqm  insignibns  fortunao 
Tac.  2)  o.  üolalitälen,  ring«  pentm,  wie  ben  Seib 
mit  einem  @ürtel,  umgeben,  umringen,  ein; 
fcpliepen  hiberna,  castra  vallo;  urbem  moe- 
nibus;  *aethera  nirabi  umpüUcn,  ’fioluin  cot; tu 
o.  3d) meinen,  im  Schwarm  untfreifen;  übertr. 
diligentiun  urbem  religione  quam  ipsis  moc- 
nibus.  3n«bef.  in  ber  Krieg«fprncpc  a)  fcpüpenb 


eingtilum  - 

umgeben,  berffit  equitatus  latera;  tagmen 
validi  manu,  b)  ring«  befegen,  urnjingeln 
eorpu«  (ba«  SelagenntgSWcrC  corowl  militnm; 
immun  sc.  militious;  urbera  Omnibus  copiis, 
•obsidione;  *ab  armis  hoiitium  cingi;  bilbl.  *ro- 
gimun  Hamms,  3)  (poet.  U.  fpät)  B.  Verioneit 
imb.  begleitcnb  umgeben,  jmbm.  jur  Seite 
geben,  alcui  latus;  alqm. 

I.  elngulum,  i,  «.  (feit.  -Ins,  i,  m.  in  bet  Ve, 
yuinng  e),  ein  ©ürtel,  ©urt,  wie  bef.  bic 
Seiber  fie  trugen;  biert.  al  »Sie  gtngurt.  6) 
*8aud)gurt  ber  ticrc.  c)  ©rbgürtel,  3<>tte, 
eingulns  terrae. 

t (’lniräinm , i,  n Sergftabt  in  ißieenum. 
rlilSo,  önis,  m.  fcini*-flo]  ((eit.)  ein  Sflaoe,  ber 
tu  Jim  fträufcln  ber  ©aare  nötigen  Sifen  in 
glübenber  VIftbe  be’&  mad|te  Hör.  tat.  1,  2,  98. 
elnis,  eris,  m.,  (eit.  /.  bic  Sfcbe  überb.  als 
Mitbarer  Stoff  c.  e favilla  et  carbonibus  a<i 
etlfaciendum  tricliniom  illatis  cxstinctus  et  iam 
diu  frigid ue  exarsit  repente  Säet.;  and)  jum 
Steuern  ber  ©efäfje,  bab-  ba«  Sprid)W.  buius 
sermo  haud  cinerem  qnaeritat  Plaut.;  inbbef. 
W4e  oerbrannter  Seidjname  mortui;  c.  at- 
qae  ossa  alcis;  »aridus;  *pl.  matris,  patrii; 
■post  cinerem  Verbrennung  bet  Seitbe;  bitbl. 
Milapsa  in  cinerem  fax  (#.  ber  alternbeu  8pce, 
Sie  oorber  »iele  entflammte);  einen  medicinam 
•iire  wenn  ti  ju  fpät  ifl  Prop. ; ».  Iriimmern 
ungcäfd)rtter  Stabte  in  cinere  deflagrati  imperii 
(Sc.  Cat.  4,  §.  12;  *pt.  patriae;  Iliaci;  »in  cine- 
rem rertere  einäfrbetn,  oertilgen ; »omne  in  fumum 
et  cinerem  vertere  raHeö  oerftbtoenben,  burd), 
hingen;  *Troia  virtntum  omnium  acerba  c.  ba« 
ftab;  *n.  ben  SJtancn  mutam  c.  alloqai,  queri 
tdqd  cam  c. 

fbiia,  ao,  m.  röm.  Familienname,  be(.  in  ber 
eens  Cornelia;  t)  Lateins  C.  C.,  ©enoffe  befl 
fflotiu«;  ba».  Cinnämis,  odj.  2)  beffen  Sobn 
I.acniH  C.  C.,  einer  ber  SJiötbcr  (Safari.  3)  C.  Hel- 
nt»  C.,  röm.  Siebter,  Srcunb  bei  CSatuD. 
'inimömnm,  i,  ».  [*i vvdpmpov]  C{im t,  ali 
Stbmeitbelwort  Plaut.  — einnämmn,  i,  n.  [«;'»- 
««ov]  3imt  Ov. 

Hifphius,  odj.  a)  am  (S t n t) p 8 (fjlttb  in  Slfrifa), 
tiitjpb'ftb-  8)  afritanijeb  Ov. 

Hifrlg , ae,  m.  1)  ctjprifiber  ©er Di , Valet  bei 
Sbenii  u.  ber  SJhirtba.  Sa».  »-reTtts,  adj.  2) 
JnrabrcT  ber  üigutcr  Vera. 

Hw  ob  Clus,  ti,  f.  Stabt  in  Vit1)bnieii.  Sao. 
■Mtst.  ClAnl,  örum,  m. 

tippns,  i,  «t.  l)  nieredige  Spipfäute,  bef.  auf 
8egiJbm«pläpen , i! eitbe nft ein  Hör.  2)  o.  ben 
ipt»en  Vfäblen  einei  Scbangmerfe«. 
rin*  (jüngere , etfl  feit  Cicero  übliche  Siebenform 
9 circam),  1)  adv.  ringium,  umber,  in  ber 
Umgebung  ante  circaquo;  quod  c.  muri  erat; 
qni  c.  sunt;  bef.  b.  Liv  oft  ebne  esse  mit  einem 
Subftant.  Derbunbelt  yictores  omnium  c.  popu- 
lonun;  cetera  c. ; c.  omnia  bie  ganje  Umgcgenb, 
e «altus  bie  naben  ©ebugigegenben;  seift cirft  c. 
■mdiqae,  andiqne  c.;  über  Ido.  1.  68,  2 f.  su- 
pra  3).  II)  praep.  m.  acc.  1)  im  Staunte  a)  um, 
|u  ben  Setten  tton  ligna  contulenmt  c casam 
e»m.  ©iett».  t>.  ber  Umgebung,  ben  Vegfeitem, 
3*f)ötern  einet  Verfon  quos  c.  se  habet,  b)  um 
— b*T.  in  ber  Stäbe  oon,  nabe  bei  c.  I.iter- 
mna;  *c.  mite  soltim  (auf  bem  Voben)  'l'iburis 
etmoenia  Catili  (um  bie  SRanertt  herum);  *csse 


— cireulus.  135 

c.  campos  umbetftbweifcn  auf  k.;  »morari  c. 
vilem  orbem.  c)  umber  — ju  legatos  c.  vi- 
cinas  gentes  misit.  2)  in  ber  Seit  um,  gegen, 
ungefähr  c.  eandem  horam  Liv.;  fc.  lucem. 
8)  bei  äablen  gegen,  an  bie  c.  quingentos  Ro- 
manorum ceciderunt  Liv.  4)  (erft  im  ftlbernen 
Satein)  in  Üitfebung,  in  Vejiebung  auf,  be= 
tTeffenb  utiles  c.  praecepta  sentontrae. 
clrcümoerlnm,  ii,  n.  [circa  u.  moerus,  altlat.  = 
murus]  =■  pomoerium  Liv  1,  44,  4. 

Circe,  es  (and)  ae),  f.  Zauberin,  loctjtcr  be«  ©elioi 
u.  ber  $et(e-  ®«B.  »Circaeus  adj.,  litus,  terra; 
moenia  Xuiculum,  nach  beffen  ®iilttber  lelegontti, 
w.  f.;  auch  jauberifdj,  ccrgiftcnb  poculum; 
•gramen. 

Clrceil,  örnm,  m.  Vorgebirge  u.  Stabt  in  Satirrm, 
®a».  subst.  Clrcöiensis,  ium,  m. 
circeusis,  e,  tulj.  [circns,  sc.  maximasj  jumEir-- 
cu«  gehörig,  circenfifcb  ludi,  ludicrum;  autb 
subst.  pl.  m.  magnis  e.  actis  Vtrtj. , weither  bic 
Consualia  (f.  Consus)  fo  nennt,  weil  biefelben  im 
wefcutlitben  mit  ben  fpätcren  circenftfcljen  über= 
einftimmten. 

circlno,  1.  [cireinus]  bilbl.  bttrthfreifen  auras. 
— clrcluus,  i,  m.  [xipxivot]  ber  nlü 

3nftrument. 

clreltär,  adv.  [eircus'l  a)  o.  (Raum  ringöum^ 
her,  in  bet  Stäbe  Plaut,  b ) o.  ber  Sctt  um, 
ungefähr  media  c.  nocte;  qnartä  yirgiliä  c. ; 
fc.  luminibus  acoensis;  m.  'Liräpoftttoitallraft  c. 
meridiem,  mortem,  c.  Calendas.  c)  B.  ber  3abt 
um,  bet,  ungefähr  f»  bnfj  etw.  mehr  ob.  me- 
niget  fein  lottn;  c.  tertia  pars;  c.  passus  dn- 
centos;  dies  c.  quindecim. 
fclrclus,  ii,  in.  ein  in  ©aflien  häufiger  ftbarfer 
clrclus  f.  cireulus.  [Storbwcftwinb. 

clrcueo,  f.  cireumeo.  ®ao.  A)  cireuTtio  (cir- 
cumit.),  önis,  f.  ba8  ©crumgeben  I)  in  ber 
3JtiIifärfprad)e  ba«  Vätronillierett,  bie  Stunbe. 
2)  tp.  o.  ber  'Jtebe  ber  Umfebweif,  ba«  inbi  = 
reite  Verfahren  c.  et  anfräotas ; cirenitiono 
quadam  (auf  inbirelte  Seife)  deos  tollens.  B) 
clreultus,  us,  in.  ba«  ©crnmgebeit  1)  eigtl. 
Umlauf,  llmtreifen,  solis  um  bie  ®rbe;  nu- 
miniB.  .©ierB.  Umweg  longo,  brevi  e.;  pons 
magnum  c.  habet  oerattlafjt.  2)  Umfang,  Um, 
tr ei S magnitudo  circuitns;  in  circnitu  rtngbum, 
an  allen  Seiten.  'S)  in  ber  Stbetoril  a)  Vertobe 
verborum,  orationis;  auth  bIo%  c.  6)  t“  cir- 
enitio  2);  auch  Untjtbreibung. 
clrcUlitim , ade.  [curonlor]  gefellf(b«ft4weife 
Suet.  — cirefilätor,  öris,  m.  fcireulor]  tUm  = 
berlöuftr;  auctionum  jmb.  ber  in  allen  Ser- 
fleigeruiigen  umberläuft  u.  bie  bort  angefnuften 
SBaren  miebet  »ertröbelt, SluftionStröbler  .-lsin. 
Pollio  b.  Cic.  fam.  10,  32,  3.  $a».  cireiiUtö- 

r-i ii- . adj.  marltfthreierifth  volubilitas  Quint. 
clrcülor,  dtp.  1.  [circnlus]  mit  anberen  itt 
einen  ftrei«  jufammentreten  (um  jn fbrethenV 
cireulus,  (*»otc.  circlus),  i,  m.  [dem.  0.  circus] 
1)  ftrei«,  Sttfelltnte  exterior  c.  muri  bic 
äujjerc  Siingmaucr;  bau.  Kreisbahn  eine«  Ster= 
ne«  circuli  Btcllarum.  2 ) tp.  a)  poet.  u.  fpät, 
ein  freiäförmiger  ftörper,  Sting,  Steif,  ©lieb 
einet  ftette.  6)  gefellfthafilithcr  ftrei«,  Ver  = 
fnmmlung,  © efellf e©af t,  ©ruppc  in  convi- 
vüh  et  c.;  c.  aliquos  et  sesBiunculas  consectari; 
arripere  alqm  ex  alqo  c.;  sermones  inter  se 
serentium  circuli. 


136 


circnm  — circurafero. 


circurn (ogl. circa)  1) adr  ringS  um  her, ringsum 
quae  c.  essent;  in  Apuliam  circumque  loca  Sali. 
Cat.  30,  3;  lamentantes  c.  amicorum  coniuges, 
c.  silvae,  turbati  c.  milites  Tue.-.  oerftärft  *fc. 
undique.  b ) "tumber,  in  ber  Umgebung. 
II)  pratp.  nt.  acc.,  im  iHaume  n)  um,  ringsum 
terra  se  convertit  c.  axem;  häufig  fo,  bafj  (tote 
nicht  (eiten  bei  bem  beutfepen  u m)  ni<f)t  an  ein 
uoflftiiubigcS  Umgeben  o.  alleu  Seiten  gebaut  wirb, 
fonbern  nur  nn  ein  tcüwcifeS  capillus  c.  capnt 
reiectus  Ter. ; ’fiores  c.  flumen;  *oras  et  litora 
c.  errantem.  b)  in  ber  Kälje  Bon,  in  ber 
©egenb  Bon,  um  c.  haec  loca  commorabor; 
templa  quae  c.  forum  sunt  ; c.  aedem  Concor- 
diae;  c.  Thessaliam  an  beit  ©renjen  !£b-  c)  um» 
ber  ju,  umber  bei  (aljo  jur  Bejeidjiiung  einer 
Bewegung  nitbt  um  einen  beftimmten  SRittclpuntt. 
(onbcrtt  ttacb  mehreren  fßunften  bin)  errare  c. 
villulas  nostras;  pueros  dimisit  c.  amicos  ju 
beit  i^reunben  umber;  legatio  c.  insulas  missa; 
(Har.)  omnes  c.  doctores  aderat.  d)  B.  Berjonen, 
bie  jmb.  als  Begleiter,  ftreunbe  umgeben,  um, 
qui  c.  eum  sunt  (eine  Umgebung;  formoso*  ho- 
mines  c.  pedes  habere  als  begleitenbc  Sf laßen ; 
*c.  Hectora  pugnas  obibat. 
fcircumactns,  adj.  \partic.  B.  circumagoj  eigtl. 
umgebrebt,  bah-  gebogen,  gefrümmt  circum- 
acta  curvataqne  litora  — circuin-ägo,  3. 

1)  rings  berumfübren,  -bewegen,  breben, 
im  pass,  mebiat  +im  Äreife  fid)  berumbrebcit, 
berumgeben;  B.  ber  3eit  circumagi  ob.  so  cir- 
cnmagcre  gleicbfam  ben  ÄrciSIauj  BoIIcnben, 
Ber»,  ablaufen  annus,  aesta«;  circumacto 
anno  ob.  anni  tempore;  fvolubili  orbe  circum- 
agi in  (ebnedetn  SBcdjfet  auf  einonber  folgen. 

2)  umbrejjen,  umwenben,  umft’bren,  oquos 

frenis;  signa  ob.  agmen  mit  bem  jjeere  umlenten, 
ftrtt  untb  einer  anberen  Seite  menben;  pass,  um» 
i)er getrieben  werben  buc  iUuc  clamoribu» 
hostium  Tac.\  auch  (id)  umbertreiben,  nil 
opus  est  te  circumagi  bu  braudjft  nicht  mit  mir 
umberjujieben  Hör.  sat.  1,  9,  17.  8)  herum- 

bringen,  auf  anbere  ©efinnungen  bringen 
unii  tarn  faeüe  (eos)  voce  c.  et  flexit,  ut  Suet 
Caes.  70;  circumagi  rumoribus  vulgi  (Lic.)  um 
geWanbelt  werben;  terreri  et  circumagi  ad 
nntus  comminationesque  Hannibalis;  circumagi 
alieni  animi  momentis. 

clrcnm-äro,  1.  umpflügen  agrunt  Liv. 
circnm-cido,  cldi,  clsum,  3.  [cacdo]  1)  ringS 
um  febneiben,  abfebneiben,  befebneiben 
caespitem  gladiiB;  ar»  agricolarum,  quae  cir- 
cumcidat,  amputet.  2)  tp.  a)  befebneiben,  Ber» 
minbern,  befebränfeu  sumptum;  omnem  im- 
pensam  funeri,  multitudinem.  b)  (Quint.)  in  ber 
Siebe  befebneiben,  ablürjen. 
clrcnm-circä,  adv.  ringsum,  um  unb  um 
Plaut.,  Sulpic.  b.  Cic.  /am.  4,  5,  8. 
clrcumcisus,  adj.  | parCic.  b.  circumcidol  1}  ab » 
(d)ü(fig,  jäh  saxum,  collis,  (urbs)  tot»  ab 
omni  aditu  circumcisa  atque  dirccta  est  fteilred)t 
abgejebnitten.  2)  +<p.  befebnitten,  abgetürjt, 
turj  quid  tarn  c.,  tarn  breve  quam  vita  ho- 
minis longi86ima?  orationes  c.  et  breves. 
clrcnm-olüdo,  clflsi,  clüsum,  3.  [claudo]  rings- 
um cin(d)lic6cn  alqm;  comua  orgento  ein» 
faffen;  feinblicb  circumcludi  exercitibus,  fequi- 
iatu,  fvallo;  Catilina  consiliis  meis  circum- 
clusus. 


cireuni-colo,  3.  ringS  um  etto.  Wohnen  sinum 
man»,  paludem  Lic. 

etreumeurso,  1.  (Botll.,  poet.  u.  fpät;  intens.  B. 
circumcurro)  ringsherum  laufen  hac  illac; 
hinc  illinc;  omnia  nach  allen  Seiten, 
circum-do,  dedi,  diitum , 1.  1)  alqd  alcui  rei 
etw.  um  ctw.  legen,  {teilen,  fepen,  auf» 
führen  exercitum  castns  hostium,  *brachia 
collo,  *arma  umeris,  custodiaa,  turres,  ligna; 
übertr  sibi  canceUos;  fpaci  famam  Bcrfcbajfen ; 
fprincipatus  inanem  famam  ei,  hanc  im  fa- 
mam; fmoribus  cormptis  plus  libidinum;  fgra- 
tiam  immensam,  innumeram  pecuniam;  pass. 
ficb  berumjtellen  hinc  patre,  hinc  Catulo 
lateri  circumdatis  Lic.  2)  alqd  ob.  alqm  alqa 
re  etw.  ob.  froh,  mit  etw.  umgeben,  umringen 
oppidum  vallo,  coronä;  campum  insidiis; 
fTroiam  flammis;  *stolam  pallä  über  ic.  werfen; 
iibertr.  exiguis  finibus  munus  oratoris;  -falcis 
pueritiam  roborc  ftüpen  mit  st. 
clrcum-düco,  3.  t)  berumfübren.  sieben, 
»bewegen  exercitum,  cohortes;  abfol  praetor 
castra  hostium  marfdjicth'  Borbei  Liv.  34,  14,  1; 
m.  bopp.  acc.  alqm  praesidia  bei  ic.  umberfübren ; 
auch  B.  Sacpen  aratrum;  tbraebia  (BefeftigungS 
linie);  flumen  ut  circino  circumductum.  2)  tp. 
a)  prellen,  betrügen  alqm  auro  Platit.  b) 
■fo.  bet  Siebe  auSbebncn,  in  bie  Hänge 
rieben  si  quid  modo  longius  c. 
elrcum-eo  u.  circuco,  ii,  (feit.)  ivi,  Ytum  (inf. 
pracs.  pass,  circumiricr  Plaut.)  4.  1)  ringS  um 
ctw.  berumgeben  munitioncs;  hostium  castns 
circumitis  naebbem  fte  tc.  umritten  hotten;  *Ca- 
millam  iaculo  umjdjleiiben;  fut  circuit  «ol 
ficb  betumjog;  t abfol.  fteb  febwenten;  inSbef.  a) 
fum  ctw  einen  Umweg  nehmen,  etw.  um» 
geben,  locum  insidiarum;  brevi  spatio  elime« 
circumiri  potcrat;  bab.  in  bet  Siebe  umgeben, 
Vespasiam  nomen  Tac.\  bintergebeu,  tön» 
(eben  Ter.  b)  etw.  im  Steife  umgeben,  ein- 
f affen  *cuius  non  hederae  circuiere  caput; 
fhippodromus  platania  cireuitur;  häuf,  in  ber  Sfii- 
litärfpr  umzingeln,  umringen,  einfcblieften, 
überflügeln  sinistrum  cornu;  »eiern  a latere 
aperto;  circuiri  ab  hostibus;  im  Silbe  circumiri 
totius  belli  fluctibus.  2)  ringsum  bei  etw.  ob. 
jmbnt.  umbergeben  urbem,  plebem,  agmen 
pedibus,  omnes  fores  aedificii,  praedia,  oram 
maris  bereifen,  beficbtiflen;  equo  umberreiten;  als 
milit.  t.  t.  bie  fliunbe  machen  um  »c.,  bie 
Sunbe  macbenb  befiebtigen  rigiliae  acerbius 
et  intentius  circumitae  sunt,  portas,  circuitis 
omnibue  hibemis;  bittenb  ob.  ermunternb 
umbergeben  ibi  (auf  bem  fjorum)  c.  et  prensare 
homines  coepit;  c.  ordines  et  hortari;  senatum 
cum  Teste  sordida.  [10,  34,  7. 

circum-equtto,  1.  um  ctw.  reiten  moenia,  Liv. 
circnm-fSro,  2.  1)  berumtragen,  »bringen 
■finfantem  luliani  per  omnia  deorum  templa; 
-j- caput  alcis  praefixum  hastae;  fclipeum  ad 
ictus;  t diu  arma  nach  allen  Seiten  bin  lämpfen 
u.  ficb  Berteibigen;  oculos  ad  alqm,  ad  alqd, 
ora  Tultusque  (Liv.,  Ov.),  fmanus  oculosqne  ad 
alqm  wenben,  richten;  profnndo  ventre  devicta- 
rnm  gentium  spolia  bie  Beute  tc.  bureb  ben  un- 
crfättlicben  Scblunb  jagen  Curt.  10,  2,  26;  *ter 
eos  undfi  trug  brcimal  SBajfet  um  fie,  befprengte 
fie  bamit  u.  entfübnte  fie  babureb;  eol  circum- 
fertur  Boflenbet  ihren  ÄteiSlauf;  terrarum  orbis 


cireumflecto  — circumscribo. 


137 


eisulem,  ancipitem  hoetem  ad  nutnm  licentium 
lirenmferri  fidb  gerumtreiben  Curt.\  inbbef.  etro. 
berumgeben,  zeigen,  gcrumgegen  taffen 
»nr  Sin  u.  Sinfigt,  »um  ©cnug  ob.  fflcbtaug 
cedo  codicem,  eircnmfer,  ostende;  humani  cor- 
poris sanguinem  in  pateris;  poculom  circum- 
iertur.  2)  tp.  a)  ringb  gerum  aubbreiten  bel- 
lam,  arm»  Lic. , levi  cum  copia  incendia  et 
caedes  et  terrorem  Tac.  b)  miinblig  öerbtei: 
ten,  unter  bie  fleute  bringen  falqd;  *m. 
acc.  c.  inf.  [cnrsns  Verq. 

rireum-flocto,  3.  umbeugen,  untlcnlen  longo» 
rircnm-flo,  l.  ummegen  circnmflari  omnibus 
it-nti»  invidiac  Cic. 

cirenm-flöo,  3.  1)  etto.  ringb  umfliegen,  um: 
Slömen  *ntrumque  latus  aequori»  unda;  (Juxt.) 
r.  Ckwänbcm  umwallen  circumfluentibus  quie- 
tae  felicitatis  insignibus;  m.  acc.  in  Sülle  um: 
jeben  *secundis  rebus,  quae  c.  vos;  *quos  c. 
»sä*  bonornm  »um  ©enug  bereite  ©iiter.  2) 
überfliegen,  überftrömen,  ».  ©efüg,  im  ©ilbe 
iraatiabilis  avaritiae  est  adhuc  implere  veile, 
quod  iam  c.  Gurt.;  D.  ber  Siebe  nec  ea  redun- 
<Uns  tarnen  nec  circumfluens  oratio  n.  bog  nigt 
wt  Sülle  überftrömenb ; tp.  c.  alqa  re  über: 
Sxömcn  o.  et».,  fgmimmen  in  etm.,  über= 
teig  fein  an  etm.  omnibus  copiis  c.  atque  in 
rmninm  rerum  abundantia  vivere ; Catalina 
circumfluens  colonorum  — exercitu;  gloriä;  c. 
stque  abundare  sc.  rebus  omnibus.  $aö.  *+cir- 
enmfluus,  adj.  1)  umfliegenb.  2)  umfloffen, 
amftrömL 

.n-umroräneus,  adj.  [circum-forum]  1)  am 
SSarlte  beftnblig,  aes  ©elb  auf  bem  gorunt 
» Seegslern  geborgt  =■  Sgulben.  2)  auf  SDtärl« 
teu  umgergiegenb  pharmacopola , flanista. 
rircum-fundo,  3.  1)  eigtt.,  ».  Süffigen  Sagen, 
amgiegrn  — etm.  um  etto.  anberei  fliegen, 
fafcui  rei  alqd,  u.  — etm,  mit  etm.  anberem 
um  = , überfliegen  alqm  ob.  nlqd  alqa  re,  mor- 
tnnm  cerä;  *alqm  amictu  nebulae  umgeben,  eilt: 
tollen  mit.  $ietD.  umgeben  a?r  terram.  2)  o. 
nicht  tlüffigen  Sagen  pass.  ob.  (feit)  c.  se,  c., 
•1  fig  um  etm.  oerbreiten, . umjtrömen 
magna  multitndine  circumfusä;  circumfundun- 
tur  ex  reliquis  hostes  partibas;  undique,  ab 
atnque  parte;  a tergo  inermi  se  contioni  Liv. ; 
trenmfondebantar  obviis  sciscitantes  Liv.\  feir- 
nanfusi  cedentibus  (dal.),  fcircumfundi  turmas; 
eques  cirenmfundit  ftrömt  getan,  agmen  Koma 
oum  (acc)  Tac.;  *eircnmfnao  milite  ringb  mit 
Ünegerfgar;  ’circumfunditnr  (fgmiegt  fig  an) 
lureni;  molcstiae,  voluptates  circumfusae  um: 
gebenbe;  f circumfusae  lecto  Claudiorum  luü- 
rumque  imagines.  6)  mit  etm.  umgeben, 
anriugt,  umzingelt,  eingef gloffen  werben 
ircommsum  esse  caligine,  tenebris,  luce; 
•ttoicorum  libris,  illis  publicorum  praesidiorum 
copiis;  f tan  tarn  multitudinera  paucioribus  cir- 
amfundi  posse.  [Hör.  epod.  16,  61. 

rircu-gemo,  3.  brummen  um  ursas  ovilo 
flrrnm-gesto,  1.  gerumtragen  epistulam  Cic. 
teireamgrSdior,  gTessus  »um,  dep.  3.  [circum 
n.  gradior]  feinblig  umringen. 
eireun-InYclo,  3.  ringsum  aufmerfen  vallum 
Lir.  26,  36,  6. 

lireumlti«  etc.  f.  circuitio  etc. 

rireum.iäceo, 2.  ringbgetum  liegen 

qoae  c.  Europa«  ( dat.);  fcircumiacentes  populi. 


1.  circnmiectus,  us,  m.  [cireumicio]  1)  *ba« 
Umfaffen,  Umfglingen  aether  terram  tenero 
c.  ampieotitur.  2)  Umgebung  (alb  flolalität) 
arx  munitur  c.  arduo  Cic. 

2.  circnmiectus  f.  cireumicio. 

circum  Ycio,  ieci,  i ec  tum,  3.  [circum  u.  iacio] 
1)  etm.  um  ctro.  werfen,  ftellen,  fegen,  legen 
fossam  verticibus;  vallum  ringbum  nuffügren; 
anguis  circnmiectus  fuit  vectem  gatte  ftg  um  ic 

ä ungen.  Xao.  circnmiectus  umliegenb,  o. 

len,  Staaten  ic.  mit  dat. \ fabfol.  2)  um; 
geben  extremitatein  caeli  rotundo  ambitu; 
l Tac.)  planities  saltibus  circumiecta. 
clrcnm-llgo,  1.  untbinben  a)  *fetm.  um  etm. 
alqd  alcui  rei.  b)  jmb.  mit  etm.  umfglingen 
alqd  alqa  re;  ferrum  stuppä;  Hoscius  circum- 
ligatus  angui. 

clrcum-lTno,  — lltum,  3.  (feit,  -ltnio,  4.)  1) 
*+umfgmieren,  umlieben  alqd  alcui  rei.  2) 
beftbmieren,  beftreigen  alqd  alqa  re,  *cir- 
oiimlita  (überjogenl  saxa  musco;  finSbef.  bürg 
Umgreigen  mit  S“tbe  geroorgeben,  mar: 
ficren  oculum  modo  dextnim  modo  sinistrum. 

circum-lüo, 3.  umfpülen.  ®a».  circum- 

lfivio,  önis,  f.  alb  jurifi.  t.  t.  bie  Umfpülung, 
b.  i.  bürg  ffiinbringen  beb  51a6®af1cl4  bemirfte 
aümägligc  Jlbfonberung  etneb  Stüa  lianbcb  in 
Sorm  einer  3tifel. 

drenm-niltto,  8.  ringb  umger  fgiden. 
circum-münio,  (Plaut,  -moenio),  4.  mit 
Sefiungbmerfen  umgeben,  umfgaujen. 
©ao.  circnminünitio,  Anis,  f ©infgliegung 
bürg  aufgcfügrte  Kerle,  Umfganjung. 
circum-pädänns,  adj.  an  beiben  Seiten  beb  ©o 
(Padus)  befinblig. 

♦fclrcum-pendeo,  2.  ringbum  gangen, 
circum-plaudo,  3.  ringbum  mit  $änbe!Iat: 
(gen  empfangen  manibuB  circumplaudere 
tuorum  Ob. 

clrcum-plector,  plexus  sum,  dep.  3.  umfaffen, 
umfgltngen,  umgeben  domini  patrimonium 
quasi  thosaurum  draco;  eas  (coniunctiones)  undi- 
quo  jufammengalien ; collem  opere  umfganjen; 

fiharotram  auro  mit  ©olb  einfaffen. 
rcum-pllca,  1.  ummidcln,  umfglingen. 
circnm-pöno,  3.  etm.  um  etm.  gerumftellen, 
liegen  piper  catillis  (auf  bie  lafel)  Hör .;  ne- 
mus  navaii  stagno  aulegen  um  Tac.;  circum- 
positi  armati  Suet. 

circumpöt&tio,  önis,  f.  [circum  u.  potoj  bab 
Xrtnlen  in  bie  fRuube  Cic. 
fclrcnm-qiiiquö,  adv.  überall,  ringbumget. 
cfrcum-rcUo,  4.  o.  allen  Seiten  umgarnen, 
umfiriden  te  circumretitum  frequentia  populi 
Romani  esse. 

circum-rödo,  3.  ringbum  benagen  dudum  c., 
quod  devorandum  est  ig  laue  fgon  lange  an 
bem  gcrum,  wab  ig  (aaen  mug;  pass.  (Hör.) 
dent«  Theonino  o.  bet  ©erleumbung  angegriffen 
werben;  ogl.  den«  1),  Theon. 
circum-saeplo  (nigt  circumsep.),  4.  um&üuncn, 
umgeben,  umgellen  corpus  armatis;  fsta- 
gnum  aedificiis;  *classem  aggeribti», 
clrcnm-scindo,  3.  jmbm.  bte  Kleiber  Dom 
fieibe  teigen  c.  et  spoliare  Liv. 
cirenm-scribo,  3.  1)  eigtt.  einen  fireib  um  etm. 
befgreiben  ob.  etm.  mit  einem  Steife  um: 
fgteiben  = einfgliegen  orbem,  alqm  vir- 
gulft.  2)  tp.  a)abgtcn}en,  begrenjen  exiguum 


138 


circumscripta  — circumvagu:». 


alcui  vitae  Curriculum,  terminis  ius  annm, 
locöm  habitandi  alcui;  ante  oircumscribitur 
mente  sententia  loirb  B.  bet  Seele  entworfen. 
b)  in  enge  Orenjen  iieffen,  befdjränfcn, 
einfdjränfen  hoc  genus  oratorum  nno  genere 
auf  ein«  beftfiräitlnr.  inbbef.  t.  t.  eine  SJtagiftratb* 
Ocrfon  in  bet  flubübung  ibret  Hmtbge»alt  be* 
(d)tfinfen,  in  bie  gehörigen  Sdjranten  su* 
rüdmeifen  tribunum  pl.,  praetorem.  c)  jmb. 
gleubfam  mit  ©orten,  {fragen  einirbtiefjen,  um* 
garnen,  inbbef.  um  fein  Selb  bringen,  übet* 
borteilen  fallaoibus  et  eaptiosis  interrogatio- 
nibus  circnmscripti  atque  decepti;  aduleseen- 
tuloe;  autb  als  t.  t.  bet  Cberitbtbfpratbe,  testa- 
mentum  ben  »obren  3nbalt  beb  t.  umgeben; 
bab-  im  ttllgem.  et».  burtb  eine  anberc  'Hublcgnng 
bemänteln  facetis  iocis  sacrilegium  Just.  d) 
gteitbfam  wie  etlb.  ©efdjriebeneb,  »ab  nirf)t  gelten 
foD,  mit  Stridtett  einftblieficn  =■  als  ungültig  f a f = 
fieten,  befeitigen,  entfernen  (nfgiygäepuv) 
sententias,  tempus. 

clrrnmscriptö,  adv.  [circumscriptu«]  fd^arf  be- 
grenjt,  compleeti  res  singulas ; bab-  periobiftb 
c.  numeroseque  dicere. 

clrcnmserlptio,  önis,  f.  [circumscribo]  1)  eigtl. 
unb  j»at  fonfret,  bet  um  cito,  gesogene  Rrcib, 
ox  circumscriptione  exeedere.  S)  BcgrenäUng, 
Umrif),  Umfang  terrae,  temporis,  nulla  tem- 
poram;  baff,  alb  t.  t.  verborum  u.  bl.  c.  eine 
Beriobe.  3)  Betrügerei  in  ®elbfad)en,  Über* 
Borteilung  adulescentiiim.  [trüget, 

clreumscripior,  öris,  m.  [circumscribo]  Be* 
clrcumscriptus , adj.  m.  tcomp.  [ /xirtie.  B.  cir- 
cumBcribo]  1)  fdjarf  begrenjt,  bünbig  brevis 
et  c.  quaedam  explicatio,  bab-  periobifdj  ab* 
gerunbet  verborum  ambitus.  2)  f-in  engere 
Wrenjen  gezogen,  beftbränft  circumscriptior 
vis  (o.  bet  Stebe). 

circnm-söco,  l.  ringbum  befebneiben  nlqd 
serrü;  +b,  bet  Beftbncibung  bei  ben  3uben 
eireuin-sedeo,  2.  feinblidj  umgeben,  umzingeln, 
belagern  urbem  omnibus  eopiis;  urbs  circum- 
sessa ; alqm  imbb.©obnung;  Ip  lacrimis  onmitim, 
muliebribus  blanditiis  circumsessns  beftürmt  B.  re. 
circnm-scpio  f.  tirenmsaepio. 
eircumsessio,  önis,  f.  [circumsedeoj  bab  Um* 
singein,  bie  Belagerung  Cic. 
etfrenm-sido,  -sedi,  S.  fitb  (fetnblitb)  nm  et», 
lagern,  (teilen,  umjingcln  socios  Roma- 
norum,  fregem  urbemque. 

*clreumsIlio,  4.  [circum  n.  salio]  im  Streife 
büpfen,  oom  Sperling. 

etrenm-sisto,  steti,  3.  um  et»,  ob.  imb.  fitb  ftel* 
len,  fammeln,  (in  Stenge)  umftellen,  nm* 
ringen  alqm ; cum  paucis  militibus  circnmsistens ; 
tsigna  sua;  inbbef.  feinbliib  umftellen,  um* 
ringen,  ringb  bebtängen  plureB,  paucos, 
naves,  ne  circumsiateretur  a civitatibus;  abfol.; 
tübertr.  Civilem  alius  metus. 
clrcum-söno,  1.  1)  intrans.  ringbum  ertönen, 
erftballen  locus  ululatibus.  2)  trans.  et»,  um* 
t5ttcn,  umrauftben  clamor  hostem;  ’murum 
nrmis;  talibus  anres  tuaa  vocibus  undique  cir- 
cumaonari  Cic.  Bau.  *circutns5nns,  adj. 
ringbum  ertönenb. 

elreumspeeUtrli , leis,  f.  [circumspeeto]  Um* 
berfdbauertn  Plaut 

clreuntspectt«,  önis,  f.  [circumspicio]  Umfidfi, 
umfid)tigtb  @rȊgeit. 


ctrcnm-specto,  t.  o.  circumspicio)  t) 

intrans.  aufmertfam  u.  ootfittjtig  um  fitb 
ftbauen,  umberfpäben  in  pastu  (o.  tierenV, 
im  Silbe  circumspectans  tamquam  in  rate  in 
mari  immenao  nostra  vehitur  oratio.  2)  Irans. 
fitb  Borfubtig  ob.  ermartungbBotl  naib  et»,  um* 
feben,  auf  et»,  »arten,  lauern  omnia,  alins 
alium,  alqm,  tempus  defectionis;  auf  et», 
benfen,  fein  äugenmerf  riibten  bellum, 
fugam  ZVjc.;  ringbum  erbtiden  aquam  Zar.; 
Be  (Plaut.)  um  ftd)  bliden;  aedem  jum  tempcl 
emporftbauen  Kor. 

1.  elrcumspectus,  us,  m.  [circumspicio]  1)  bab 
UmfiCbfebcn,  Umbcrbliden  facilis  e»t  c.; 
unde  in  omnea  partes  est  c.  2)  tp.  Betrad) 
tung,  6t Wägung  rerum  alianun;  *mens  mali 
in  c.  sui  «tat. 

2.  elrcumspectus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [circum- 
spicio] umfiibttg  erwogen,  überlegt,  um* 
fitbltg  * verba,  -fiudicium,  fc.  et  sagax. 

cireum-splelo,  spexi  («y nc.  ptrf.  circrunspexti, 
Ter.),  spectum,  S.  1)  intrans.  fitb  umfeben, 
ringb  umber  {(bauen,  c.  (fiebt  ncrlegen  umber), 
aostuat;  bab-  Sorfiibt  gebratttben  circum- 
spiciendum  est  ut  etc.  2)  Irans,  a)  et»,  ringb* 
um  befeben,  betrad)ten  situm  urbis;  »oculis 
agmina;  *amictus  muftern;  autb  ringbum  er* 
bliden  montibus  fluminibusque  clausam  re- 
gionem  Iav.;  *saxum  ingens;  (Plaut.)  se  Um 
fitb  bliden.  b)  tp.  a)  fitb  m*t  Berlangcn  natb 
et»,  umfeben,  et».  Berlangen,  fntbett  externa 
auxilia,  auctumno  tecta  ac  recessum,  f fugam, 
fextemos  reges,  ß)  im  Seifte  überleben, 
überlegen,  bebenfen  omnia,-  circumspectis 
omnibus  imperii  viribus;  pericula  fitb  Borfeben 
je. ; se  auf  fitb  Äfidjltbt  nehmen,  atbtcn;  patres, 
qnosnam  consnles  fiu-erent. 
circnm-sto , steti,  — 1.  umberfteben,  um  et», 
ob.  jmb.  fteben,  et»,  ob.  imb.  ftebenb  umge* 
ben  senatum,  sellam,  *unda  illum;  sahst  cir- 
cumstantes  bie  Umficbenben.  feinb* 

litb  umflebcn,  umringen  tribunal  praetoris, 
anceps  proelium  Romanos,  fata  nos,  tanti  un- 
dique terrores,  fpanportas  et  angustiae  rerum, 
pericula. 

etreum-strüpo,  3.  1)  umrauftben,  nmlärmen 
legatus  clamore  seditiosorum  cirrumstrepitur; 
nndique  belli  formidine  circnmstrepente  Tue. 
2)  ringbum  laut  oetnebmen  laffen  haud 
dissimilia  alii  et  quidam  atrociora;  c.  (beftürmen 
ibn)  'iret  in  castra’  Tac. 
fetreum-strüo,  3.  ringbum  bebauen,  um* 
bauen  lacnm  iuxta  Tiberim. 
clrcumtentns,  jmrtic.  [circum  u.  tendo]  um 
fpannt  elephanti  corio  Plaut. 

circum-tgro, I.  ringb  umteiben,  «=bitbt 

umgeben  alqm  Tib.  1,  2,  97. 
clrcum-textus,  ringb  umwebt,  umbrämt  ve- 
lamen  acantho  Verg. 

’drcum-töno,  1)  umbomtern  — untbraufen, 
umrauftben;  tp.  Bellona  alqm  c.  (umbonnert, 
betäubt)  cruentis  (ogl.  cruentus). 
fclrcnm-tongus,  ringbum,  runb  geftboren 
(an  ben  paaren). 

clrcnm-vsdo,  3.  ringbum  anfalfen,  überfal 
len,umsingeln  immobiles  naves ; falqm  clamo- 
ribus  turbidiB;  tp.  terror  ex  utraqne  parte  aciem. 
♦circum-vÄgus,  adj.  ringb  umf<b»etfenb 
Oceanus  (bie  6rbe)  umflutenb  Hör. 


circum-valln  — cito. 


139 


elreut-rallo,  1.  ringsum  mit  einem  SBnlle 
«mgeben,  belagern  oppidum,  hoste*,  Pom- 
ptinm;  im  Silbe  (Ter.)  tot  re*. 
rircumreeUo,  önis,  f.  [circumTeho]  1.  bat  e t - 
imfübren  (o.  fflaten)  portorium  circumveetio- 
nia  IrtafttjoII.  S)  Umlauf  *oiis. 

(irrnmrector,  1.  | intens.  0.  eircumvchor]  mebial, 
am  ttw.  berumfabren  oppida,  Plaut.,  oram 
Ut.;  tp.  ‘barftellcnb,  £c  jdjrcibcnb  burd)  = 
jtbtn  singola. 

ciream-Tehor,  ree  tu*  *um,  3.  (pass.)  um  ob.  JU 
enr.  berumfaljren,  ^reiten,  fegcln  mit  unb 
o5nt  equo,  navi  ob.  classe;  locam;  ad,  in  loeum'; 
Ealioaoä  coUibu*  ciriumvehi  iubet;  partic.  cir- 
* amrehen*  umfegelnb  ob.  tunket  jufegelnb 
Peloponnes  um. 

lireim-jöle,  1.  um  ((bleiern  Oe. 
cireim-Teuio,  4.  um  et»,  herum  lummen,  bah- 
1)  umringen,  umgeben  planities  loci*  paulo 
-uperioribua  circumventa;  homines  i’ircumventi 
fiammä;  (Tue.)  Rhenas  inaula*  circumveniens. 
5 frinblt*  umringen,  umzingeln,  ein» 
Mtliejjen  h ostes  ob.  moenia  exercitn,  rallo 
tesäque;  per  inaidias,  insidii*;  quattuor  milia 
»b  Kannibale  circumrenta.  3)  tp.  a)  butd) 
Saale  u.  SaebftcHungen  in  ®cfabr  ob.  Serie* 
gefeit,  ins*  fflebtänpc  bringen,  umgar: 
um,  überwältigen,  jtürjctt  teste*,  insontos 
sicuti  sontes , alqm  per  arbitrum,  non  bello 
aperto  »ed  *ui*  artibus,  fraude  et  inaidiis,  fal- 
m rriminibus.  6)  jmb.  l)interget)en,  be» 
ftrictrn,  Überliften  innocontem  pecuniü;  ple- 
bem  fenore. 

eircum-verto  (ältere  «form  oircamrorto),  3.  1) 
antbreben,  umwenben.  fc.  se;  cireuinverti 
84  nmbrefjen , -Wenben  Plaut.;  ’m.  acc.  rota, 
Perpetuum  quä  circumrertitur  mein.  3)  tp.  alqm 
»geato  jmb.  um  ®elb  betrügen  Plaut. 
'irram-TPstlo,  4.  *bilbl.  *e  dictia  glcidjfam  fitf) 
ampaujetn,  ji<^  frfiüfen  burd)  ic. 
tirtut-Tlnclo,  vmctnrn,  4.  ringsum  binben 
mjrteta  iancis,  alqm  virgi*  Plaut. 

rlrta»-viao, 3.  ringsum  ((bauen  Plaut. 

rrlreum-TftlVto,  1.  umflattern;  *Fama  circrun 
Ute  Toütan*. 

'•clrenm-Tblo,  1.  et»,  umfliegen  *nox  atra 
■apot  triati  umbra;  *mor*  alqm  atris  ali*. 
eireua-Toiro,  3.  umbermäljen,  rollen  *sol 
mseraum  circumvolvitur  annum  ooDenbet  im 
PiriSIa»!  it 

rireumrerto  f.  circumverto 
eirtu«,  i,  m.  [xipxos]  1.  Kreit*  ob.  3irlellinie 
in  bei  ütflronomie.  3)  Siennbaljn  für  9iofc  unb 
Sagen,  beren  meutere  in  9iom  »aten,  unter  wcl- 
4en  bie  anfrbulidffie  c.  maximns,  o.  XarquiuiuS 
tnlcuä  unb  Superbu«  erbaut ; fie  fafetc  feit  Eäfat 
150  000,  nadj  ber  Erweiterung  burd)  Irujan 
looooo  ffuftbauer.  Sou  bem  eitlen  önbe  «um 
inbem  lief  eine  gegen  6 Rufe  bol je  u.  so  gufj 
ttrite  SRauer,  epina,  an  beren  betben  Gnbrtt  je 
5 Spibfäulen,  metae,  ftanben.  Um  biefe  mußten 
5ie  SSettfabrenben  fieben  9»al  bfmmf obren,  ebe 
5er  frei«  erteilt  warb,  üufjer  biefem  Eircut  wa* 
tra  c.  Flaminius  u.  c.  Flora«  bie  größten 
rirta,  i*,  f.  ein  Seeoogef,  in  welchen  3ct)Ka, 

bie  Xod)trr  be«  Siifu« , »crwanbelt  »arb  Ov. 

( Irrkn,  ae,  f,  ipalenftabt  0.  Xelpfjt- 
nrrui,  i,  m.  cigtl.  bie  uatiirUcbe  feaarlodc,  bab- 
(ftaedr.)  gtanfen  an  ben  Kleibern. 


( Irta,  ao,  f.  Stabt  in  Wumibien  (fpäter  t'onetan- 
tina),  j.  Gonftnntinc.  1)a\i.subst.  -tenscs, ium.m. 
eTa,  praep.  nt.  acc.  1)  im  Slaume  bieüfeit  (al« 
allgemeiuc  Crtsbeftimmung;  ogl.  citral,  c.  Tau- 
ruui,  Rhenum.  3)  (oorfl.  u.  fpät)  m ber  3eit 
binnen  c.  pauco*  die*;  c.  dectmnm  uiensem. 
cis-alptnus,  adj.  bieSfeit  ber  ftlprn  gelegen 
ob.  wobnenb  Gallia,  fprovincia,  GaUi. 
ci«ium,  ii,  «.  ein  Kabriolet. 
eig>rhenünu«,  adj.  bietfeit  bet  feinet  »ob* 
nenb  Germani  Cne*. 

Idi*,  f.  Xocbtcr  be«  Eiffeut  .'pefubn. 
cista,  ae,  f.  [x/arrj]  Riftc,  Äaftcn.  3>att.  dem. 
ei«tella,  ae,  f.  — cUtellätrlx,  Ici*,  f.  [ci*tella] 
©llaoin,  bie  bat  ®elb*  ob.  Scbmudtäfttben  ber 
»errin  aufbenabrte  Plaut.  — c is teilt! iu,  ae,  f. 
dem.  0.  ciatella  Plaut. 
cUterna,  ae,  f.  Eifterne. 

cistöphörus,  i,  gen,  pl.  -rum,  mj.  |xtaro(pdpoc| 
sc.  nummua  L'anbctmüuge  ber  froBing  'Ufien 
— 2*/,  ®enar,  beren  ®cprägc  eine  baetbiftbe  ci*ta 
cUtälai,  ae,  f.  dem.  o.  cieta  Plaut.  f»ar. 

tottittm,  ade.  [eitatusj  fdilcuuig,  eilcnbt. 
fitatus,  adj.  [partic.  o.  cito]  befehleunigt, 
fcbnell,  eilenb  c.  gradu  ire;  equo  c.  im  (Salopp; 
citatiore,  citatisaimo  agiuine. 
eltärlor,  us,  comp,  mit  bem  sup.  citimns  (pos. 
citer  Oorfl.  u.  feit.)  [cia]  1)  bietfeitig,  biet* 
feit  gelegen,  Gallia  c.  bietfeit  ber  SUpen;  pro- 
vincia.  2)  im  Siaume  fnäbet,  nädjft;  tp.  ut 
ad  haec  eiteriora  veniam  et  notiora  nobi*  bat 
uns  mehr  Uliigebenbe , näher  ijiegenbe  Oie.;  sup. 
in  cigtl.  Sinne  jebt  nabe,  junätbfi  befinblid) 
stclla  ultima  a eaelo,  citima  terris;  im  Söilbe 
deduc  orationem  tuam  ad  haec  citima 
CYthaeron,  dnis,  m.  ®cbirge  m Söotien. 
cYthära,  ae,  f.  [xcfröpa]  *tbie  Oierfaitige  Eitber, 
•Eitberfpicl  ob.  Ruuft  bei  Eitbcrjpielt.  — 
cYthärlxta,  ae,  Sitberfpieler.  — « ithärlstri», 
ae,  f.  Eitberfpielerin  Ter.  — eTthiirlzo,  1. 
bie  Eitber  fpielcn  Nep.  — fcYthäroodlcns, 
adj.  jum  Eitboröben  gebürig,  für  ben  Ei= 
tbariiben  cingeritbtet.  — cYthSroedu»,  i,  m. 
ber  bie  Eitber  (fielt  u.  baja  fingt,  Eitber* 
cYtYmu*  f.  citerior.  ffängcr,  Eitbaröbc. 

CYtlum,  ii,  m [Kltiov]  Stabt  X)  auf  Etjpern.  ®ao. 
Citlens,  adj.;  subst.  -lei,  örum , m.;  au<b  CY- 
tYeii«,  gi,  m.  [JYitucc]  Zeno.  2)  in  TOacebonieti 

1.  eYto,  adv.  m comp.  u.  sup.  [citus]  1)  ftbncll, 
raftb  diecere  alqd;  (Quint.)  c.  scribendo  non 
fit  nt  bene  acribatur,  bene  scribendo  fit  ut  c.; 
citius  inüistere;  dicto  citins  ftbuefier  alt  man  et 
fagen  tarnt,  tm  3lu,  erft  Liv.  u.  3)id)t.,  *»0111001110*; 
**eriu»  aut  citiu«;  ’citiua  »uprema  die  oor  bem 
lobe.  8)  tp.  a)  mit  einer  fJiegation,  nitbt  teitbt, 
quem  non  tarn  c.  rhetorem  dixeri»  quam 
ttxö».  ft)  im  comp,  ohne Ktaation  = potiua  eher, 
bielmebr  citius  diccre«,  aixerim. 

2.  «Yto,  1.  [infexx.  o.  cieo]  1)  in  ftarle  Se»e* 

gung  fefen,  j^netl  bewegen,  treiben  (nur 
bid)t.  u.  fpät  mit  Slutnabme  bet  imtic.  citatu* 
alt  adj.,  ».  f.);  geifig  erregen,  beroorrufen, 
iaqne  (animi)  motu«  aut  boni  aut  mali  opimono 
citetur  Oie.  Tusc.  8 §.  84.  2)  betbei*,  auf* 

rufen,  ootlabcn  (o.  amttmegen  ob.  in  ®erufs* 
gcfdjäften)  senatum,  patres  in  curiozn,  iuvene» 
ad  nomina  danda;  »e  citarier  (fl.  citari)  ad 
snum  munu*  Ct.  81,  42;  Tictorem  Olympiae 
citari.  Sntbef.  a ) oor  Qteridjt  laben,  b«rbei* 


140 


citra  — olamor. 


rufen,  testem,  reum  nufrufen.  ob  er  ba  fei,  bag. 
aug  anflagen;  tp.  alqm  festem,  auetorem, 
libros  auctores  all  gengen  ob.  als  fficwäbrömann 
ic.  anfügtcn,  feg  auf  jc.  bctufcn,  bat}.  *)  iibcrl». 
namentlich  anführen,  nennen  censorem,  S) 
fort  u.  fort  anftiinmen,  immer  hören  lau- 
fen, immer  auSrufen  paeanem;  *io  Bacche. 
etträ  (urfpr  abl.  sing.  gen.  f.  o.  citer,  citerfi,  ci- 
trä  sc.  parte),  adv.  u.  praep.  1)  auf  bem  bieS» 
(eiligen  (gebiete,  bieöfeitS  c.  Gabios;  c.  val- 
iem,  c.  flumen;  (llor.)  vinum  c.  mare  natum 

b.  i.  in  Italien;  ( Tac .)  vis  Agrippinae  c.  ultima 
stetit;  *nec  c.  nec  ultra  mota,  übertr.  quos 
(fines)  ultra  citraque  etc  Hör.  2)  0.  bem,  loaS 
noch  innethalb  einer  gemiffen  fflrenjc  ift,  fie  nicht 
erreicht,  Bor,  innerhalb  non  apostrema  syllaba 

c.  tertiain  nicht  Bor  bet  brittlcgten  Silbe;  saepe 
etiam  c.  licet  auch  wenn  man  nicht  höher  hinauf 
fteigt;  *c.  quam  »eniget  al«;  auch  *nec  virtus 
est  c.  genus  gegl  nicht  unter  ob.  nach  w,  *pec- 
cavi  c.  scelus  nicht  bi«  jum  (Begehen  eines  Ber» 
bregenö.  3)  *f  in  bet  Seit,  Bor  c.  tempora  Tro- 
iana.  4)  föhne,  äuget,  ausgenommen,  ab* 

e fegen  Bon  c.  damnum  affeetus,  est  ea  faeies 
ritanniae  c.  Caledoniam;  c.  spectaculorum  dies. 
cTtreos,  adj.  [citrus]  auS  afritanifgem  6i» 
truSbaum  gemagt. 

clftrd,  adv.  [cis]  hierher,  nur  mit  ultro,  m.  f. 
eitles , adj.  [ partic . B.  cieo]  befgleunigt,  bag. 
fgnetl,  rafg,  eilenb,  eques  (Eilbote  ju  fjlfetbe 
Liv.;  cum  c.  equitibus  Curt. ; c.  cum  militibus 
Tac.;  undique  citi  gcrbeieilenb ; *solvite  vela 
citi,  fsi  cjti  advenissent,  *c.  tramite,  *pes, 
*mors,  fc.  sermone  homo. 
cItTcus,  adj.  [ervis]  jum  (Bürger  gehörig, 
bürgerlich,  Bürger»  *iura  ben  einzelnen  Bür» 
ger  angegenbe,  *raoies,  *motus,  *bella,  *arma 
(BerteibigungSrebe)  pro  trepidis  reiB;  corona 
Sicgenfranj,  ben  ein  Bürger  erhielt,  roenn  er  einen 
SRitbürger  bureg  (Erlegung  beS  geinbeS  im  treffen 
rettete. 

1.  civilis,  e,  adj.  m.  *+  comp.  u.  (fpät)  mp.  [ci 
visl  l)  jum  Bürger  gehörig,  ihn  betreffenb, 
auch  beit  Staat  u.  bas  Staatslebcn  betref» 
fenb  (Berfgieben  B.  civicus),  politifcg,  bürget» 
lieg,  BÜ  'ger*  eanguis,  bellum,  ffuror,  *acstus, 
*undae,  *curae  ßbgut  fRontS ; imperium,  victoria 
über  JRitbürger;  *(fratres)  c.  (bureg  gegenfeitige) 
cadunt  acie;  studia,  odium,  mos,  oratio  politi* 
fege  Siebe,  ius  enttoeber  baS  bürgetlicgt  Staats» 
reegt  ((ggf.  ius  naturale)  ob.  Simlregt,  Brinat» 
reegt  ((ggf.  ius  publicum),  auch  baS  ältere  Siegt 
(®gf.  ius  praetorium  ob.  honorarium  baS  bürg 
prätorifge  Anorbnung  entftanbene)  u.  im  eitgften 
Sinne  baS  bürg  bie  Auslegung  bet  gelehrten  3u» 
rijlen  geioonnenc  fliegt;  ratio;  identia  Staats» 
toiffenfgaft,  Bolitit,  aber  aug  populäres  SBiffen; 
rerurn  civilium  cognitio;  ’quercus  — corona  ci- 
vic».  2)  tp.  bütgrrlig,  soll  Bürgerfinn, 
genteinnfigig  Liv.;  fgerablaffenb,  juoor» 
lommenb,  B.  bem,  bet  nigt  fügten  lägt,  bag  er 
ju  ber  iperrfgerfamitic  im  Staate  gegärt. 

2.  Civilis,  is,  m.  (Claudius)  Anführer  bet  Bataoer 
in  bem  Äufftanbe  gegen  fHotn  69  n.  (Ehr.  Tac. 

fcivilltas,  ätds,  f.  [1.  civilis]  Seutfeligfeit, 
§erablaffung.  — civIlYtär,  adv.  [1.  civilis] 
i)  bürget  lieh,  toie  eS  fig  füt  Bürger  gejiemt, 
cum  c.  contendimus  bei  bürgerligen  Streitig» 
leiten;  quamdiu  c.  sine  armis  certatum.  2)  ger» 


ablaffenb  Ott.;  civilius  Plin.  rp.;  civilissime 
Eutr. 

civls,  is  (abl  aug  civi)  [cio,  cieo,  berufen] 

l)  Bürger,  Bürgerin;  ßanbSmann  (®gf.  ho 
stis);  inSbef.  a)  Biitbürgcr,  »rin.  b)  Unter* 
tgan  rex  imperat  c.  suis.  $a B.  civltas,  ätis, 
f.  1)  Stellung  eines  Bürgers,  Bürgerregt, 
namentlich  baS  römifge  dare  alcui  civitatem, 
alqm  civitate  donare;  c.  amittere,  alcui  adimere; 
alqm  in  civitatem  recipere,  civitati  ob.  in  civi- 
tatem ascribere;  in  populi  Romani  civitatem 
suscipi;  alqm  in  civitate  retänere,  de  civitate 
eicere;  ius  civitatis  hie  aus  je.  entfpringenben 
Siegte;  fübertr.  verbo  c.  dare.  2)  bie  ^u  einer 
®emeinbe  Bereinigte  Bürgerfgaft,  bie  ®e» 
famtgeit  bet  Bürger,  bag-  ber  Staat  (als 
3nbegriff  fämtliger  Bürger,  als  Bürgerfgaft)  c. 
augetur  magnitudine  urbis;  c.  stabst-  in  foro; 
Rhodiorum ; esse  alcis  c. ; adminis trare,  augerc 
c.;  instituere,  condcre,  evertere,  vi  expugnarc 
c.;  mores  civitatis  immutantur;  übertr.  una  com- 
munis deorum  atque  hominnm;  fStoicorum  3) 
oortl.  u.  fpät  — urbs  bet  3nbcgriff  fämtliger 
Segnungen  ber  Bürger  saepta  muris;  in  summo 
fastigio  civitatis;  fpecieO  SRom  n.  beffen  Sin» 
mogner. 

clAdes  (aug  dm),  is,  f.  Bcfgäbigung,  Sga* 
ben,  Bering,  Unglüd,  Berberben  dextrae 
manus,  *lucis  ademptae,  civitatis,  belli,  instan- 
tes Seugen",  cladi  esse,  ’Scipiadae  c.  Libyac 
Urgeber  oeS  ftatlS  SibpenS.  (InSbef.  ft  r i e g S u tt 
glüd,  Siieberlage  cladera  alcui  afferre,  in- 
lerre,  facere;  c.  (pugnae)  aceipcre;  ’tristis  Un» 
tergang  B.  Xroja. 

clam,  1)  adv.  geimlig,  insgeheim  plura  c. 
romovere;  c.  ferre  Bergeglen;  (Ter.)  c.  esse.  2) 
praep.  m.  acc.,  feiten  m.  abl ; (Com.)  c.  me,  te; 
c.  patrem  atque  omnet* ; c.  virum;  c.  me  ober 
mihi  est  eS  ifi  mir  unbefannt;  me  c.  babuit  et 
gal  eS  Bor  mir  geheim  gehalten;  c.  vobis  einm. 
Caet.  b.  c 2,  32,  8;  c.  hostibus  Bf-  b.  b Afr.  11. 

clAm&tor,  öris,  m.  [clamo]  Sgreiet  (B.  einem 
fglcgten  Slebnct).  — clamltitlo,  önis,  f.  [cla- 
mito]  baS  heftige  Stufen  Plaut.  — clamito, 
1.  (intens,  o.  clamo]  gart  u.  laut  fgreien, 
rufen,  jurufen,  auSrufen  quid  clamitas? 
Ter.;  ad  arma!  clamitans;  clamitans  militi- 
bus; fsaeTa  et  detestanda  Quirino  gegen  je. 
laut  auSgogcu;  calliditatem  beutlig  Betraten  (B. 
fieblojem);  mit  bopp.  acc.  laut  nennen  alqm  sy- 
cophantam  Ter.,  ne  tanti  exitii  reum  Tac. 

climo,  1.  1)  intranx.  fgreien,  laut  rufen  tu- 
multuantur  et  c.;  de  uxoris  interitu  laut  rufenb 
tlagen;  *überg.  B.  jebem  burgbringenben 
Schall  u.  ®ctöfe,  j.  B.  bem  SRaufgen  beS  9Baf 
fers,  bem  Sgreien  ber  Xiere.  2)  tränt,  laut  ru* 
fen,  auSrufen,  nennen,  inSbef.  anrufen, 
gerbeirufelt  triumpbum,  solos  feüces  viventes 
clamat  in  urbe;  idem  si  clamet  (me)  furem ; 
(Hör)  m.  acc.  c.  inf.;  m.  ut;  fidem  hominum 
anrufen;  *morientem  nomine;  *se  causam  ma- 
lorum;  tp.  beutlig  jeigen,  ju  erfennen  ge» 
ben  do  te  autem,  Catilina,  cum  tacent,  c.;  aug 
B Seblofcm  veritas;  quae  (tabulae)  ec  corru- 
ptas  atque  interlita«  esse  c.;  *res  clamabit  ipsa, 
quid  dcliqueris.  XaB.  climor,  öris,  m.  lautet 
Buf,  ®efgrei  (poet.  aug  B.  leeren)  edere,  tol- 
lere, profundere,  (Bot=  u.  nagfl ) facere,  ‘dare 
clamorem;  hostilis;  magno  c.  concumtur;  *com- 


clanculum  — clatratus. 


141 


pescere  clamorem  Ktagegefcprei  beim  ©egräbntäj 
Mupremus  an  ben  toten;  c.  oritur,  exontnr,  ad 
caelum  fertur;  ubicumque  raaior  atque  illuBtrior 
res  incidit,  clamore  significant  Cat*.;  castra 
liallorum  clamore  invadunt;  equites  clamore 
provoiant  Litt.;  in*bef.,  namentlich  pl.,  teil*  ©ei  = 
falUrufen,  (iujaudijcn  c.  consensuque  po- 
puli;  *sec<mdus;  clamores  et  odmirationes ; 
Hortensias  clamores  faciebat  adulescens,  teil« 
©eiehret,  2 Arm  al#  3«#««  be«  Blifefatlen« 
Fuseum  c.  et  sibilis  consectantur;  *0,  leblofcn 
©egcnftcinbcn  ffletöfe,  ©eräufcp,  SBieberpall; 
auch  concr.  c.  hostilis  et  carsas  armatoram  om- 
nia  ferro  flammaque  miscot  bewaffnete,  unter 
©efcprri  umperlaufenbe  tfeinbe. 
clanculum,  adv.  [dem.  o.  clamj  (Com.)  1)  adv. 
heimlich,  im  geheimen.  2)  praep.  m.  aec., 
ebne  SBiffen  c.  patrem. 

elandextinö,  adv.  [clandestinus]  im  »erborge: 
nen,  heimlich  Plaut.  — clandestinus,  adj. 
(clam]  ntlic^,  geheim  scelus,  eolloqnia, 
consilia, 

rlangor,  öris,  m.  [clango]  Slang,  fcfjreicitbcr 
ton,  llingenbe*  ©eräufcp,  laute«  ®etön 
a)  ».  ©igeln  Schreien  ob.  taufepenber  Sie- 
gel f cp  lag  cum  magno  c.  rolitare;  c.  (Sepnat 
lern)  anserum;  Harpviae  magnis  qnatere  c. 
alas.  b)  •#.  ©laSinftrumenten,  ba#  Schmettern 
(Unis,  is,  m.  ffluf)  in  ©trurien  Tat  [tubarurn. 
(ISnius,  ii,  m.  Jtufj  in  Kampanien  Verg. 
dir«,  adv.  m.  comp.  u.  *up.  fclarus]  1)  bell, 
tlar,  beutli(b  ooulis  videre  Plaut.;  ‘fulgens 
caesariee.  2)  laut,  öernebm!i<b  gomero;  c. 
at  milites  exaudirent,  — inquit;  fdarius  fabu- 
lari;  *c.  loqui  crflären.  3)  übertr.  clarius  (beut: 
lüber)  apparet  alqd  Cael.  b.  Cic. ; clarius  (in 
beOerm  ®Ianje)  exsplendescit  alqd  Nep. ; * da- 
rin« indicare  laudes  alcis.  — * Clären, 

1.  fclarus]  eigtt.  Har  fein,  bab-  tp.  peroor: 
Semen,  berühmt  fein,  glänjen  vin  gloria 
En n.  b.  CHc.  Cat.  m.  §.  10.  off.  I §.  84.  2)a». 
rliresco,  rni,  — 3.  Mar  Werben  1)  für  ba« 
©«fiept  erglänjen  Tac.  2)  ‘für  ba«  ®epöt  er= 
tönen,  beutlicp  gehört  werben,  Bonitus;  fbe= 
rühmt  werben,  glänzen. 
eUrlgfttio,  önis,  f.  [clango  ».  clare  n.  ago]  eigtl. 
bit  an  einem  gtinb  an  ber  ©renje  ».  getialen  »od= 
jogene  @rnugtpuung*forbenntg,  bah-  auch  fflenug 
tpuung#forberung  ob.Stepreffalien  an  einem, 
ber  fiep  au|erpalb  bei  ihm  angewiefenen  Wufent; 
bdt*ort«  betreten  lägt  lAv.  8,  14,  6. 
•darYsftnux,  adj.  [clarus  u.  sono]  tjelttdncnb. 
diritas,  ätis,  f.  jclarus]  bie  gelle,  ba#  gell: 
fein,  für  ba«  ®ebör  Xeutlicpfeit,  Klarheit 
voeis;  tp.  Serübmtbeit,  ©lanj  hominis;  num 
te  fortunae  tuae,  num  amplitudinis,  num  clari- 
tatis,  num  gloriae  poenitebat?  viri  claritate 
praostante« . fgenens,  fnatalium,  fnominis; 
t causa  claritate  personarum  insignis.  — clü- 
rltüdo,  fnis,  f.  [clarus]  1)  ba«  gellfein,  bie 
gelle  deae  (*c.  lunae)  tac.  2)  tp.  ©erüpmt: 
beit  Sali.,  Tac. 

•cliro,  1.  [clarus]  l)  erhellen.  2)  tp.  berühmt 
madien,  oerberrlicpen  alqm  labor  Isthmius 
fragilem.  — cliror,  öris,  nt  gelligfeit,  tj c 1 = 
(er  ©lang  Plaut. 

t'Uros,  i,  f.  Stabt  in  3<mien  bei  ftotoppoit  mit 
einem  Xempel  n.  Otafel  bc«  ÄpoOo.  Stau.  (18- 
rius,  adj  , poPta  ber  ju  Slaro«  geborene  u.  in 


Koloppoti  (ebenbe  luchter  Äntimaepu«;  oraeulum, 
simulacrum  Tac.;  *bl.  CI.,  ÄpoHo. 

clArns,  adj.  m.comp.  u sup.  l)  bell,  (euibtenb, 
glänjcnb  locus,  gamma,  stella,  *sidere  clarior, 
•mundi  lumina,  ‘lapidea  (Serien);  *sub  c.  lu- 
cernA  beim  bellen  Schein  ber  Sarnpc ; ‘dies ; ‘Rho- 
dos [trablenb  (ni<J)t  'berühmt’);  ‘aquilo  pell 
maepenb,  heitere  fflitterung  bringenb;  für 
ba«  ©epör  laut,  pell,  betulich  voce  c.,  ‘latra- 
tus,  *tuba  heHtöncnb.  2)  tp.  a)  geijtig  Mar, 
beut  lieh , »erftünblieb,  offenbar  vide  ut  mi 
haec  corta  et  c.  attuleris  Ter. ; luce  sunt  cla- 
riora  nobis  tua  consilia  omnia;  sin  illins  insi- 
diae  clariores  hac  luce  fuerint;  id  quod  est 
luce  clarius;  praesertim  cum  id  solis  luce  vi- 
deatur  clarius ; nihil  fuit  clarius  würbe  häufiger 
befptochen.  c)  burch  duftere  ober  innere  ©orjüge 
bernorleuchtenb,  berühmt,  glängenb  ex 
aoetrina  nobilis  et  c.;  alqa  re,  gloriä;  ‘serva- 
tis  Achiris;  ‘causis  agendis;  nec  melior  vir 
fnit  Africano  quisquam  nec  clarior;  virtns,  mor- 
teB,  pax,  ‘anna  fiegreiche,  ‘domus  prächtige«, 
fc.  et  illustrem  orationem  efßcere;  tabelnb  bt- 
rüehtigt  supcrbiA  luxuriüqne  I.iv.  7,  81,  6. 

classiärlus , adj.  fclassis]  jur  giotte  gehörig 
centnrio  Tac.;  subst.  classtarll  sc.  milites,  m. 
Seefolbatcn,  sc.  nautae  TOatrofeu  gnr  ftrieg«: 
flotte. 

ciassTcülo,  ae,  f.  [dem.  ».  classis]  Flottille.  — 
Oie.  — classYcus.  adj.  [classis]  eigtl.  [nach  das- 
sis  1)]  bie  rö milchen  ©ürgerMaff en,  in«bef. 
bie  er  ft  e betreffenb  (nach  classis  2)  «)  gut  S a n b 
ob.  Seemadht  gehörig;  fo  nur  al«  »übst,  das- 
sicum,  i,  n.  ein  burcf)  bie  Xrompete  gegebene« 
Signal  c.  cecinit,  c.  eani  ob.  canere  iubet  f. 
cano  4);  *8rieg«trompete.  ft)  inSbef.  jur 
Seemacht  gehörig,  $lotten«,  milites,  (Tac.) 
legio,  fbellum;  »übst,  classic),  örum,  m.,  a)  sc. 
milites  Tac.  6)  sc.  nautae  Curt.,  — dassiarii, 
W.  f. 

classis,  is,  f.  [altlat.  calo]  eigtl.  bie  per  betgerufene 
Slenge,  bap.  t)  eine  ber  ».  Scroiu*  Xuüiu«  be= 
buf«  ber  ©efteuerung,  be«  ftriegSbienjte«  unb  ber 
abftimmung,  nach  bem  Sermögen  beftimtnlen  fed)4 
ob.  (bie  tributpflichtigen  ©ttrgcr  allein  gerechnet) 
fünf  Klaffen  bet  römifeben  ©ärger,  ex  clas- 
sibus  an*  ben  6 Klaffen  Sali;  fcpcrjp.  »ieD.  m. 
Wnfptelung  hitrouf  secanda  (ber  Sibcrtinen)  Hör. 
sat.  1.  2,  47 ; bitbl.  qui  mihi  — quintae  c.  (». 
niebrigflem  (Hang)  videntur  Cic.;  überh-  ilbtei  = 
lung.  Klaffe,  0.  Schülern  Quint,  o.  ber  faifer: 
licpcn  Umgebung  Suet.  2)  in  ber  SRilitärfpr.  a) 
(archaijl.)  bie  unter  SSaffen  berufene  ©lannfdiaft, 
Sanbpeer,  smaept  Liv.  ft)  Kriegsflotte  mit 
ber  barauf  befmblicptn  TOannfcpaft,  Seemacht 
comparare,  instruere,  ornare,  faoere,  efBcore, 
aedificare,  appellero  c.;  c.  ibi  stetit;  cetera  c. 
(Xeil  ber  Srlottenfcpiffe)  fugerunt  Liv.  j classe  ob. 
classi  ju  Scpiffe,  jur  See,  classe  proficisci  Nep. ; 
dass!  pugnare,  felicissime  geruntur  res  Liv.; 
me  classe  releget  Hör.  carm.  3,  11,  48  (niept  ». 
einem  Scpiffe)  ‘classe  burch  bie  Scpifförnacpt)  for- 
midatus ; pl.  bie  Scpiffigefcpmaber  Verg.  Aen. 
2,  30. 

ClastTdlum,  ii,  ti.  Stäbtcpen  in  Oallia  cisalpina. 

( läterna,  ae,  f.  Stäbtcpen  in  Oallia  cisalpina. 

clatrl  (ntept  clath.),  örum,  m , feit,  -tra,  örum, 
n.  [slpOe“]  Sitter.  3>a».  claträtus  mit  @it= 
ter  oerfepen  fenestra. 


142 


claudeo  — cl&viger. 


clamleo, 2.  ob.  claudo  — sum,  3.  (jeltner 

in  flaff.  Spr.)  [claudusll  a b m fein,  hinten, 
nut  tp.  auf  j©wa©ctt  güfjett  fielen,  j©le©t 
beftellt  fein,  mangelhaft,  idima©  feilt  si 
beata  Tita  una  ex  parte  clauderet;  si  altera 
parte  claudet  res  publica;  bef.  ».  bei  9icbe  nnb 
».  Sebner. 

claudtcans,  adj.  \ partic  o.  claudico]  tp.  bin  = 
fenb,  lafjnt  nihil  c. , nihil  redimdnns. 

clandlcätlo,  önis,  f.  [claudico]  baä  .fjinlcn 

claudico,  l.  [claudus]  1)  hinten,  lahm  fein, 
graviter  ex  vuluere.  2)  tp.  loie  claudeo,  tota 
res  vacillat  et  c. ; ne  tota  amicitia  quasi  c.  vi- 
doatur;  nec  in  ullo  officio  c.;  si  quid  in  nostra 
oratione  c. 

Claudius  ob.  (in  einigen  3mtigeit  gebräu©li©e  9 Ic- 
benfoem)  ClOdius,  Karne  eine*  römif©en  ®e 
f©le©t«;  1)  App.  CI.  Caocus  it.  Pülcher  f.  Ap- 
pius  1)  U.  2).  2)  PobliuH  Clod.  Pülcher  ©egucr 
üiceroS  o.  Stito  getötet.  $ao.  (iödiänns,  adj. 
3)  Claudius  Überfcper  bet  gnc©if©  ficftfjricbrttcn 
Vlmwleit  bcö  C.  Acilius  Glabrio  lAv.  4)  Qu.  CI. 
Quadrigarius  tönt.  Vlnnalift  IAv.  6)  Tiberius  CI. 
Nero  Vlnbänger  beö  ßäfar  u.  Vlntoniu«,  fpäter 
mit  Dttaoian  ocrföbnt,  md©em  et  feine  ©emablin 
üioia  abtiat,  Satcr  be«  Kaifet«  Tiberius  u.  be« 
CI.  Drusu«,  SJater«  bei  nadjbcrigcn  Kaijer«  Clau- 
dius. ß)  Marcus  CI.  Marcellus,  (Srobercr  0.  Stp 
ratu«  212  0.  ®t)r. ; Gaius  CI.  MarcelluB  ©cmaljl 
bei  Oltnöia,  bei  S©rocfler  be«  Oltaoian,  mit  toeh 
©«  et  einen  Gotjn  Marcus  CL  Marcellus  batte, 
bet  0.  Vluguftu«  nboptiert  u.  mit  beffen  Tobtet 
Jtulia  »erheiratet  matb,  aber  fdjoit  23  o.  ttpt.  ftatb. 
Satt.  <Taudiänus(-älis,tlaminium  Tac.)  ob.  Clau- 
dius (and)  Clodianus,  Clodlns),  adj.  ju  einem 
Slaubiu«  (bef.  bem  Kaifer  81.)  gehörig,  clatt: 

1.  claudo  f.  claudeo.  [bif©. 

2.  claudo  (au©,  bef.  poct.  u.  fpät.  clödo  ob.  clüdo; 
ar©aift.  inf.  pass,  claudier  ft.  claudi),  si,  sum,  8. 
1)  (©lieficn,  bcrf©liejjcn  a ) eine  Öffnung, 
einen  offenen  Kaum  innuam,  valvas,  forem  cu- 
biculi;  portos  alcui;  lanum  ben  3anit«tcmpcl, 
curiatn,  tabernas,  oppidum  undique,  ‘riros  oet 
ftopfeti,  *lununa  (0.  bet  Ka©t),  *oeellos  (».  tob); 
elauso  ore  mit  oetbunbenem  ob.  oetftopftem  Süiimbe ; 
nihil  tarn  clausum  ad  (in  ®ejug  auf)  exitum 
Cic.  bilbl.  meatn  benignitatem  in  te  claudier 
Ter.;  in  ipsios  consuetudinem,  quam  adbnc 
■neue  pudor  mihi  clausit,  me  insinuabo;  nec 
ita  claudeuda  est  res  fumiliaris,  ut  eam  benigni- 
tas  aperire  non  possit;  tp.  aliud  clausum  in 
pectore,  aliud  in  lingua  promptum  habere; 
aures  c.  alcui  rei,  ad  alqd;  al«  rt)ct  t.  t.  be- 
grenzen, abmeffen,  ^tunben  sententias  nu- 
meris ; universa  comprebensio  et  species  clausa 
et  terminata  est  bat  S©lufi  u.  Kbtunbung;  (Hör.) 
alqd  senia  pedibus,  verba  pedibus;  subst.  rlan- 
snm,  n.  41  e t j © l u ff  *positum  in  clanso  liquere 
alqd;  clausa  effringere  Sali. ; pariic.  clausus 
bet) ©(off eit  bem  ttbarafter  na©  Tac.  ann.  3, 
16.  b)  einen  Sieg,  fiafj,  ein  lianb  t>erf©Iiefjcn. 
fpetten  terrestres  aditus  opportune  positis 
praesidiis;  omnes  aditus,  omnia  litora  ac  porlas; 
custodiä  elauso«  teneri;  viam,  iter;  clausam 
Alpibus  Italiam  Tat. ; tp.  et)  ein  Uanb  für  ben 
Sertebr  oerf©liefien,  fpetten  clausae  hiemo 
Alpes;  tamquam  clausa  sit  Asia;  inöbef.  c.  mare 
(b.  ffiintet).  ß)  dm.  ab=,  bef  ©liegen,  been^ 
bigen  *epi»tulam , *lustrom  octavura.  y)  fi© 


unmittelbar  an  etto.  anf©tie§en,  anlebnen, 
al«  geogtapb-  t.  t.  insula  ea  sinutn  ab  alto  etc.; 
dextra  luevaque  duo  maria  c.  (nobis) ; alb  milit 
t.  t.  agmen  ben  $ug  (©lieben,  bic  Ka©but  bil 
ben;  (Tat.)  dextrum,  sinistrum  latus  beden.  2) 
ftatt  »ctf©iebener  compos.  A)  = intercludere 
ettu.  in  feinem  Saufe  abfpetten,  abf©neiben 
transitum,  maritimos  exitns,  commeatus,  fugain, 
vocem,  (Just.)  sanguinem  ftilien.  B)  •—  eon- 
cludere,  includere  a)  b.  lebenben  fflefen  ein> 
(petren  iilium,  alqm  in  curiam  ob.  in  curia, 
*careere  claudi ; *pecus  textis  cratibus,  *pecu- 
des  in  antro,  *armenta  stabulia.  b)  ( i n f © 1 i ( 
6en,  umjingeln,  umftellen  adversarios  loco 
rum  augustiis;  b.  Sa©cn  claudi  locorum  angu 
stiis,  fobsidione;  f orbem  operibus;  clausam 
esse  copiis  kostium;  *in  ber  3ägerfpta©e.  c) 
umgeben  forum  porticibus  tubemisque;  nrbs 
terra  murique  clauditur;  fmediam  (Mesopota- 
miam)  ab  utroque  latere  cludunt  (amnes). 
claudus,  adj.,  (Plaut,  rlüdus)  1)  lahm,  biu- 
lenb  altero  pedc,  deus,  *pes;  baf).  c (mit  an 
bet  einen  Seite  }etbro©enen  Subern)  mutilataqne 
navis  Liv.\  c.  (weil  nut  ein  teil  ber  Suber 
bänlc  befrpt  mar)  et  inbabilia  navigia  Curt.; 
*earmina  alterno  verso  b.  i.  tlcgif©c.  2)  *tp. 
unbollftänbig,  mangelhaft  pars  officii  tui 
flaust ra  (clost.),  önmi,  «.  fclanstrum , i,  «. 
[claudo]  mobut©  dm.  bet»  ob.  eingef©loffcn  wirb 
t)  S©lo6,  Siegel,  4}erj©lu6  c.  revellere, 
*laxarc,  *relaxare;  vectigal  suh  signo  clanstris- 
que  rei  publicae  positum;  tp.  @©tanlen, 
SÖanbe  f versus  fregerunt  c.  finb  unter  baö 
bltfum  gelommen;  refringere  c.  nobilitatis  bic 
bnt©  tc.  gezogenen;  tpudoris  et  reverentiae; 
’obstantia  rumpere  c.  2)  im  meiteten  Sinne  a) 
ba?  cinf©liegenbe  tpot.  ScfjäUni»,  bet  ein 
(©lirfienbe  Damm  diu  claustris  retentue  ferae 
(Ääftg),  claustra  (portus)  Sperre  but©  oet- 
fenttc  S©iffe  IAv.  37,  14,  «tu/.  Spetrfette 
be6  $afenö  Curt.  4,  6,  21,  pl.,  Ipafencittgang 
(Jurt.;  übetb.  *urbis;  *3elfenoetf©lu6  bet 
4Öinbe  illi  (venti)  circum  c.  fremuut;  *enget 
^laft,  $ut©gang  angu»ti  l’elori.  6)  in  bet 
Klilitärjpta©e  alle«,  roa«  ben  Stngang  ju  einem 
Orte  bedt,  Tlptmauct,  IBolImctl,  Sebupmebt, 
S©lüffel  jn  einet  ©egenb  ob.  Stabt  imperii, 
loci,  locorum,  Ktruriae,  fmaris,  + Aegypti ; 
claustra  terrae  ac  maria;  finontium  enge  ]iäffe; 
fo.  contrahere  eine  ttmumbaflationöltnie  bilben; 
tp.  fannonae  Aegyptus.  — (Tausila,  ae,  f. 
[claudo]  bet  S©1ub,  ba«  ®nbe  epistulae,  in« 
bef.  S©lubfap  einet  5?eriobc. 
cläva,  ae,  f.  ein  fnotiget  VI ft  al*  Stod,  Knittel, 
Keule  zum  S©tagen,  Klopfen,  au©  eine  milit: 
tärii©e  Übungämaffe;  *+al«  Vtttribut  be«  iterhile« 
Keule;  ein  Stab,  um  md©en  bei  ben  Sparta: 
nein  ein  langet  fo  betriebener  Siemen  gemideli 
matb,  baft  nut  bet  ba*  ®cf©riebcne  lejen  fonntc. 
bet  ben  Streifen  um  einen  glei©eu  Stab  midelte.iVey. 
cUvirlnin,  ii,  n.  [clavus]  S©ubnagctgelb, 
eine  Spenbe  an  bic  Solbatcn  Tac.  hist.  3,  50. 
el&vätor,  öris,  m.  [clava]  Keulentröget  Plaut. 
— clävicula,  ae.  f.  \tltt».  ».  clava|  VBidel- 
tanfe  einet  ^äflanje.  — 'clivlgcr,  1)  [clava  u. 
gero]  adj.  ber  Keulenträget  (o.  Sjetlule»);  o. 
Sauber  'jleripbete«,  proles  Vnlcani.  2)  fclavis 
n.  gero]  subst.  m.  ber  S©lüffellräget  (Sann« 
al«  ©ott  bet  Xbiiten). 


cl&via  — clientela. 


143 


cUris,  is,  /.  1)  Sd)!üffft,  adimere  uxori  da- 
to» ftcb  o.  (einer  grau  (Reiben.  2)  Sdjlo&  alias 
c.  imponere  portis,  *fru«tra  c.  inost  foribus, 
serran  centum  claribus  hinter  Hör.-,  odisti  cla- 
ves  j.  «igillum  2).  8)  ‘Xteibfolbcn  adunca 

trochi. 

cUrns,  i,  m.  1)  Kagcl  ferreus,  trabalis,  *ad- 
amantini  ali  Attribut  bei  Necessitas;  fpnd)W. 
j.  trabalis;  novo  amore  Toterem  amorem  tam- 
qoam  elavo  darum  eicerej  darum  anni  inorere 
ex  eo  die  = ben  Slnfang  bei  3abrei  regnen, 
»eil  bie  Korner  in  alteret  3eit  bic  3ab«  burdj 
Sögel  bexeidjneten,  welche  ber  ^öetjftc  SKagiftrat 
an  ben  luus  Hcptembres  in  bie  ffianb  ber  3fBe 
bei  Kapitolimfrben  3upüet  cinfcblug.  2)  ».  Segen 
(tdnben  ähnlicher  gorm  a)  Steuerrubtr  ille 
(gubernator)  darum  tenens  sedet  in  puppi; 
and)  übertr.  sedebamas  in  puppi  et  c.  teneba- 
mus;  * regere  c.,  * torquere  ad  litora;  bilbl.  c. 
tanti  imperii  teuere  et  gubernacula  rei  publicae 
tractare.  b)  *t©urpurftreifen  an  ber  Xunila, 
latus  c.  bei  ben  Senatoren  u.  angustus  bei  ben 
Kitten t;  (Hör.)  bl.  c.  für  breit  ob.  (djntal  ge» 
^reifte  lunila;  mutiere  darum;  Depositum  c. 
sumere.  c)  eine  nagelförmige  ffifjd)»ul(t  Plin. 
ep.  8,  7,  2. 

(Uxdmeuae,  f.  Stabt  in  gonien.  Xco.  ( la/.ö- 
menius,  «y.;  subft.  -ali,  m 
Cleanlhes,  is,  m.  ftoifeber  ^^ilojopt)  um  200  o.  ßi)r., 
Sd)üler  u.  Kadjtolger  bei  3ct|o. 

Clemens,  ti*,  adj.  m.  comp.  u.  s up . 1)  oott  bera 
Sbaratter  u.  ©enelpnen  mtlb,  fdjoneub,  narb  - 
fiebtig,  gnäbig  benigne  et  c.  anirno  esse  in 
alqm  Ter. ; c.  iudices  ac  misericordes ; legis 
Interpret; ; accolarum  ingenia;  c.  sum  in  dispu- 
tando;  aud)  o.  guftänben  Tita  urbana  Ter.-,  casti- 
gatio,  sententia,  rumor  »eniger  beuitrutjigenb. 
2)  tp.  o.  ber  ©ejdjaffeubcit  ber  Huft  milb,  ge- 
linbe  * Kamen ; t>.  ruhiger  ©ewegung  bet  glüffe 
rutjig.  fl t II  falrens,  *anmis.  XaB.  a)  de- 
menter, adv.  m.  comp.  u.  mp.  1)  milb,  ge» 
linb,  jrbonenb,  gnäbig  alqd  feuere,  fon'e;  c. 
accepti  a consule;  ftractare  alqm;  c.  ductis 
inilitibus  o^ne  ©lünberung.  2)  (Tat.)  fanft, 
allmählich  anfleigenb  c.  editum  montis  in- 
gnm;  tolles  c.  assurgentes;  inga  dementius 
adirentur.  6)  demcntln,  ae,  f.  SKtlbe,  Kadi» 
fidjt,  Sdjouung,  (Knabe  fadlitas  et  c.  Ter.; 
c.  mansuetudoque;  pro  soll  c.  ac  raansuetudine ; 
lenitas  et  c.  2)  ftp.  aeetatis. 

Clenbis,  is,  m.  f.  Bito. 

Ueombrötus,  i,  m.  I)  i'cerfübrer  ber  Spartaner 
in  ber  Sdjladjt  bei  Ücultrn  371  ».  Kpr.  2)  grie 
•Weber  3ungling  aui  «mbracia. 

Cleen,  önis,  m.  1)  atbenijcper  Xemagog.  2)  gried). 
#betor  ani  ipaltfamafj. 

Cleenae,  irum,  f.  Stabt  jmijdgn  Korinth  n.  Wr= 
goi,  j.  Cleitia.  Xao.  Cleönaeus,  adj. 
t'ieüpatra,  ae,  f.  1)  Semaplin  König  ©bilippi 
»•  SKacebonien.  2)  bejjen  u.  ber  Clpntpiai  Zod)- 
ter,  tKemaplin  bei  eptrorifd>en  Königi  Sllcjanbet, 
(pater  bei  ©rrbiltai  Just.  8)  ägpptifcbe  Königin, 
Xod)tn  bei  ©tolemäui  Hütete«.  4)  ©omaplin  bei 
lemctriui  Just  6)  lodjter  bei  Sritf)ribatci,  ®e 
aiaplm  bei  Xigranei  Just. 
d«P*.  psi,  ptam,  3.  [xlUxrai]  (altlat.)  heimlich 
toegfteblen,  maujen. 

rlfpsjdra,  ae,  /;  islepicdpal  bie  SBaffcrubr, 
ein  tri^terformigei  SejäB  mit  einer  fepr  engen 


Öffnung,  burdf)  welche  bai  Safjer  tropfenmeife  fiel, 
in  Silben  u.  SKom  gebraurbt,  um  bic  3**t  i“  b*= 
ftimmen,  in  weldjer  jebet  SJcbtier  bei  (Scricbtioer 
banblungen  fprcdjf  n burfte,  aud)  bei  rbetor.  Übungen ; 
bab.  (Pli«,  ep.)  binas  o.  petere  jloei  ßt.  lang 
reben  moBen;  binas  e.  dare  bie  (frlaubniä  jmei 
Kl.  lang  ju  reben  geben;  era*  ergo  ad  depsy- 
dram,  sc.  declamabimus. 
clepta,  ae,  m,  [tUf'irrije]  Xieb  Plaut. 
ClfruniPiioe,  On,  m.  [xir/ooiipf roi]  bieüofenben, 
Suflfpiel  bei  Xipbilui  Plaut.  \üa Ur. 

dibän&rius,  ii,  m.  [dibanus]  ein  ßüraffier 
cliens,  ntis,  m.  (=*■  duons,  o.  duo  böten,  gepor 
eben)  ber  gärige,  ßiient,  1)  in  SRom  ber  Srbüb 
ling,  Srbupbefoblene  (teili  Wderbauer  ob.  $irt, 
teilt-  $ianbwriter,  jpäter  aud)  gteigelaffenet.  Dal), 
c.  liberünus  LAv.),  ber  jtuar  feine  perföiüitbe  Stet» 
beit  befielt,  aber  in  einem  Wbbängigtcüibcrbältnii 
ju  einem,  io  lange  bie  ©amtier  allein  bie  Bür 
gerfebaft  Komi  bilbeten,  patricifrben,  fpäter  and) 
plebejifrben  Sdjupbcmi  (liatronus)  ftanb,  inbem 
ber  Klient,  wclriier  ».  bem  ©ation  ein  Stüd  £anb 
angewiefen  erhielt . ju  gewiffen  Xienftleiftungen 
gegen  bctifelbcit  ücrpfli<btct  war  (wie  ©etfteucr  jut 
Vluiftattung  bet  Xöcbtet,  junt  Üöfcgclb  aui  feiitb 
lieber  ©efangenfrbaft,  j,u  gcricbtl.  Sttafgelbern),  fo 
Wie  ber  ©atron  »crpflrcbtet  war,  ben  Klienten  Bor 
©eroalt  u.  Kot  ju  frbüfjen,  oor  GSeridjt  ju  oer» 
treten,  wäbrenb  leiner  gegen  ben  anbetn  Klage  er» 
beben,  3cugni$  ablegen  ober  feine  Stimme  abgeben 
butftc.  Unterworfene  CHemcmbcn  wie  gan^e  ©to- 
binnen  pflegten  fi©  überbiei  fpecieB  in  bai  ©atro 
nat  beiienigen  KömetS  ju  begeben,  bet  bie  Unter- 
werfung bewirft  bdte,  wie  bai  ©atronat  über  btt 
ftctlifrbe  Stabt  bie  Marcdli,  über  ttbpern  Cato 
Uticensis  bdtc,  u.  feit  bem  8nbc  bet  Kcpublif 
wöbtten  felbft  Kolonien  u.  ©hinitipien  fid)  in  Korn 
einen  Senator  ob.  Kitter  jum  patronus,  bet  aber 
eigentlich  nur  ein  @efd)äftijübrcr  war,  ®m  ®nbe 
ber  Kepublit  hörte  ber  eigentliche  Stanb  ber  Klienten 
infwueit  auf,  ali  biefelben  nur  nodj  aui  fftet- 
gelaffcncu  bcflanbnt  u.  ber  Same  patronus  aui» 
frblieilicb  B.  bem  früheren  $errn  bei  Steigelaffenen 
gebraucht  warb.  ©ab.  b.  Klienten,  ba  bai  ©fort 
ihm  nur  im  ©crbältnii  junt  libertus  geläufig  war; 
si  se  ad  aliquem  quasi  patronum  applicarisset 
Cic.  de  or.  1,  §.  177.  3n  bet  Kaiferjeit  warb 
ber  Käme  ber  Klienten  auf  bai  ©erbnUn'ö  über» 
tragen,  in  wefrbei  Siente  aBer  Ärt  ju  ©ornebmen 
u.  Keicbett  traten,  um  bureb  aBerlei  Xienfte  fid) 
Unterhalt  u.  eine  gewifje  SteBung  ju  fiebern.  2) 
auf)cr  bem  tömifdjen  Staate  a)  in  (KaBieit  u.  ©er- 
manien  ber  Sibupnermanbtc,  ©afafl,  i'ebni 
u.  Xienftmann  eittei  Kiärbtigcn,  aud;  gauje 
©öllerfrbaften  ali  Sdjupgeuoffcn  einti  mächti- 
geren ©ollei;  Bgf.  Kraner  ju  Caes.  b.  g.  1,  31, 
0;  equites  illos  (Hispanos),  Cn.  Pompei  röteres 
tidosque  c.  •=■  beneßeiarios,  W.  f.,  Pall.  Cat.  19, 
5.  6)  in  Kumibien  Untergebener  überb-  3) 
*überb-  ©(bäbiing  Bacchi,  iurennm.  XaB.  A) 
cllenta,  ae,  f.  Klientin,  Scbupbefoblrne 
Plaut.,  Hör.  B)  cllcntela,  ae,  f.  1)  bai  jmifeben 
einem  Klienten  u.  feinem  ©atron  in  Korn  be- 
ftebrubc  ©ctbältnii,  Klientel,  Scbubgenoffen» 
febaft  confcrre  se  in  tidein  et  c.  alcis;  esse  in 
alcis  c.;  fpoötae  sub  c.  Musarum;  auch  fpät  n. 
bef.  im  pl.  eine  ®efamtbeit  Bon  Klienten. 
2)  auüer  Korn  bai  ©erbältiui  einci  minber  mäch- 
tigen ©ollei  ju  einem  mächtigeren,  Sd)upgtnof» 


144 


clientuli  — coalesco. 


jdjaft.  C)  cllentfill,  önim,  m.  drmtic^e 
Klienten  Tac.  dial.  36. 

Clio,  us,  f.  [Klei»]  p)  bie  ©tufe  bei  Cüelct>ict)tc 
Hur.  b)  eine  Occaitibe  Verg. 
clipeatus,  adj.  felipeus]  *ntit  einem  Sdjilbc 
Berieten,  id)ilbtragenb  agmina,  »eges  Tiro- 
rum; .oiimf.  clipeatus,  i,  m,Sd)ilbträgerPl<Juf.; 
pl.  Sdj ilbfolbaten,  »träger  Liv.,  Ourt. 
cllpciis  (befiet  al*  clupeusu.  clypeus),  i,  m.,  bi*ro. 
aud)  -8uni,  i,  «.  1)  länglid)  tunbet  au*  grj 
gemattet  ob.  mit  ®tj  belegtet  Sdjilb;  jprid)tu 
( Ov .)  sumere  c.  post  vulucnt  ju  |pöt  ttjun. 
2)  meton.  a ) *Sonnenfd)eibc  dei.  6)  (gern, 
clipeum)  ein  auj  einet  fdji tbförmtflcn  Slädje  bat: 
gcftclltr*  ©ruflbüb,  Relief  cn  ©tebaillon. 
(’llsthencs,  i,  m.  alben  Staatsmann, 
clttellae,  arum,  f.  Saumfattel,  ©adfattet. 
faD.  clitellftrlu* , adj.  einen  Saumfattel 
tragenb  mulus  Phaedr.;  bomines  ((laoijd)  ge: 
bulbig  Plaut. 

Cnternum,  i,  n.  Stabt  bet  Äquet;  ( literninus, 
adj.',  subst.  Cliternlni,  öram,  m. 

CHtor,  Sris,  m.  Stabt  im  nörblidjen  Ätfabien 
Liv. ; bao.  Clitörlus,  adj.,  Ov. 

Clitnmnns,  i,  m.  Slüfjdjen  in  Umbrien,  beflcn 
Duelle  alS  Iuppiter  ClitumnuB  oerebrt. 
•fcllTösus,  adj.  [clivus]  hügelig,  [teil, 
dir  us,  i,  m.  [clinoj  allmählich  auf(teigenbet  §ü  = 
gel,  'Änböbe  Capitolinus;  *sacer  bet  leil  bet 
via  sacra,  bet  fanft  auffteigeitb  b.  5otum  jum 
Itiumppbogen  bei  Xitu*  führte ; *c.  mensae 
jd)täg  ftebenb;  ‘©bbadjung;  fpridpp  sudamus 
in  imo  c.  — mit  finb  uidjt  übet  ben  ©erg  Ov. 
cloiea,  ae,  f.  unterirbifebet  HbjugStanal, 
ft'loafe,  Sdjleufe;  fpridpu  |.  arx;  feberjb.  B. 
©aud)  eine?  JruntenbolbcS  Plaut. 

Cloicina,  Clodlus  etc.  {.  Cluacina,  Claudius  ctc. 
clödo  f.  2.  claudo. 

Cloelius  (Cluil.),  31amc  eine*  albanifdten,  fpätet 
tönt.  Wcid)Ied)tc4;  C.  T.  (.  Tullus  3);  CluTlius 
ob.  Cloelius,  legtet  König  o.  Sllba,  Cloelia,  bodj= 
bergige  3«ngltan  Liv.  2,  13,  6.  Verg. 
clostra  f.  claustra.  [btei  ©argen. 

Clötho,  us,  f.  [AIiuKm  bie  Spinnenbe]  eine  bet 
Cluicina,  ac,  f.  [fcluo  reinigen,  bie  Uteinigenbe] 
©einame  bet  ©enu*  (p.  ben  Älten  felbft  oerfdiiebtu 
gebeutet). 

clödo,  cladus,  cluens  f.  2)  claudo,  claudus,  cliens. 
Cluentius,  ©cnennnng  einet  töm.  ®en*;  A.  CI. 
Avitus  au*  Sarimtm,  Pertcibigt  p.  Siceto  in  bet 
nod)  Potbanbenen  Siebe.  Xao.  Cluentlänus,  adj. 
clueo.  — — 2.  [xltio]  (Botfl.)  genannt,  ge  = 
ptieten  metben,  bei»en  ui  ineus  victor  vir 
boUi  clueat;  victoriä  ben  9htbm  be*  Siege*  ba= 
ben,  gloriä  mit  Siubm  genannt  metben,  unde  ignis 
cluet  mortalibus  divisus;  victor  victorum  cluot; 
amicus  ita  ut  nomen  cluet  lautet;  stratioticus 
bomo  qui  cluear  Plaut. 

CluTlius  f.  Cloelius. 

clünls,  is,  f.  ftinterbaden,  ftinterfeule  (an 
©ienfdjcn  u.  Sieten);  polumbes  sine  clime  Hör. 
Clüpea,  ae,  f-pöae,  arum,  f.  Stabt  u.  ©otgebitge 
in  Äfrtfa. 

clüpefttus,  clupeus  f.  clipeatus,  clipeus. 
rlürlnas,  adj.  [cluraj  gum  Stffengefc^Iec^t  ge= 
bötig,  Äffen:  pecus  Plaut. 

Clüslnm,  ii,  *t  Stabt  in  ffitxurien.  San.  -sinus, 

adj. ; subst.  -silll,  öram,  m. 
l'lüsus,  ii,  m.  [claudo]  ©einamc  be*  3anu«  gur 


ifriebenäjeit,  mo  bie  Xbüren  feine*  Sempel*  ge: 
fcbloffen  maten  (eigentl.  bet  Sdjliefjenbe). 

(Turin,  ae,  f.  Stabt  in  Samnium.  San.  Clü- 
vTiinus,  adj. 

Clyoiene,  es,  f.  ©lütter  be*  , bab-  adj. 

CljFDibnbius,  proles  = ©baetbon. 

ClJTnenns,  i,  in.  a ) ©ciname  be*  ©luto.  6)  @e 
fübtte  be*  ©bineu«  Ov. 

Cljpba,  Clfpbae  j.  Clupea,  Clupeae. 
clfpeitiis  etc.  f.  clipeatus  etc.  Ifptipe. 

tdypter,  eris,  m.  [xlocre^]  Klp^iet,  ßlpfiiet  = 
Clytaemuestra,  ae,  f.  (rid)tigete  Stbreibart  Cly- 
temestra  ob.  -taemestra,  f.  ©t.  S.  30)  @emab 
lin  be«  Ägamemnon,  ©lütter  be*  Dtefte*,  o.  biefem 
getötet,  tocil  fte  ben  Satten  etmotbet  batte;  and) 
al*  Sujet  einet  Stagöbie  be*  Ättiu*. 

Cnaeus  ob.  Cneus,  gefptoiben  Gnaeus,  m.  f. 
CnTdus  (-dos),  i,  f.  Seeftabt  in  Sarien,  berühmt 
burdj  ben  Kultus  bet  ©enu*.  3>ap.  CnTdiua,  adj. ; 
subst.  CuTdli,  urum.  m. 

Cnöslus,  Cnösus  (uidjt  änoss.)  f.  Gnosus. 

Cöa  f.  2.  Cos  c). 

eo-äerrvätio,  önis,  f.  [coacervo]  tbetor.  t.t-,  21  n • 
bäufung  (o.  Semeijen  je.). 
eö-Scervo,  1.  jufammen--,  aufpäufen,  in 
SRaffe  iufammenbtäitgen  pecunia«,  cadu- 
vera;  videtis  indignissimo  loco  coacervatam 
multitudinem  vestrorum  oivium;  coacervantur 
non  caedo  solum  sed  etiam  fugü;  übettt.  argu- 
menta, *luctus. 

cö-icesco,  äcui,  — 8.  fauct  metben  ut  non 
omne  vinum,  sic  non  omnis  aetas  c. 
eöaeta  f.  cogo  1).  — fcooctlo,  Snis,  f.  [cogo] 
Sinfaffietung  B.  ©elbetn.  — cöactor,  öri«, 
m.  [cogo]  ßtulaff ietet  p.  ÄuitionSgclbem. 
Steuern.  2)  pl.  agminis  bie  9iad)but  Tac.  — 
cöactu,  ab/,  in.  [cogo | butcb  3>Pang  c.  atque 
efüagitatu  meo;  civitatis.  — cöactu»  f.  cogo. 
cö-addo,  3.  mit  btn*utbun  Plaut. 
cö-aedTfTco,  1.  bebauen  campum  Martium;  loci 
coaedificati  an  vosti.  [lametaben  Just. 

eö-neqnäle»,  ium,  m.  Äl  terönenoffen,  Spiel  » 
cö-aequo,  t.  1)  eben,  glei^  madjen  montes. 
2)  an  ffliitbc,  Änf eben  g leiibmatbeu.  g leid) 
[teilen  gratiam  omnium;  omnia  ad  libidines 
suas. 

cöagmenUtio,  önis,  f.  [coagmento]  3ufammen  = 
fiigung,  ©etbinbung.  — cöagmento,  t.  ju  = 
fammenfügen,  (eben,  =leimen  opus  suum; 
nihil  concrotam,  nihil  copalatum,  nihil  c.;  cou 
cnrsns  verbornm  quodammodo  coagmentatu» 
(ohne  itgenbmelibe  Sagen)  et  levis;  verba  verbis 
genau  oetbinben;  tp  pacem.  — cöugmentum, 
i,  n.  [cogo]  concr.  3uge.  — cöigölnm,  i,  n. 
[cogo]  eigtl.  ba*  3ufammcnjiebung*  ob.  ©inbe 
mittel,  bef.  abet  o.  bet  im  ©lagen  bet  jungen 
Säugetiere  geronnenen  Sliltb,  bte  benugt  mitb, 
bie  ©lild)  getimten  ju  machen,  ba*  Sab.  . 
cÖ-aleReo,  iilui,  älTtum,  3.  1)  infammenmad) 
fen,  fitb  fefl  oetbinben,  multitado  in  populi 
unius  corpus  Beifd)nu(ät,  cum  patribus  plebi» 
animi  JAv.  2)  o.  ©croädbfen,  mit  bem  Stamm 
oetmatbfen  *novus  in  viridi  cortice  ramus; 
ob.  mit  bem  ©oben  oermadtfen,  Silurjet  faffen 
u.  entpormad) jen  in  eo  loco  grandis  ilex  inter 
sasa.  Sali.;  fpalma  (tranBlata);  bab- (Tac.)  fflnr» 
jel  faffen,  iid)  befepigen  Pisonis  auctoritas 
uondum;  vetustate  imperii  coalitä  libertate; 
auch  o.  ©Sunben  fi®  miebet  jufammenjieben, 


enangusto  — coPrceo. 


145 


otiwadjfen  vixdotn  ooalesceng  regnum  beffeti 
Säunben  fug  faum  gu  fdjließcti  angefaiigen  Litt. 
ru-anirtistc,  I.  tpo*».  coangustari  gufammcn  = 
gebrängt  «erben  (B.  ©erfoneu);  act.  ein  = 
Jdjränten  legein  Oie.  legg.  3 §.  82. 
eu-arguo,  3.  1)  beutlidj  funbqcben,  bartgun, 
betocifen,  geigen  errorem  aleis,  *uures  do- 
mini  Betraten;  tm.  acc.  c.  inf.;  tn*bef.  anlla  = 
gen  u.  überführen  alqm  avaritiae;  audj  alqd, 
pertiiliam,  mendacium  unumftöß  lief)  ertneifett. 
zi  ali  f a 1 f rf) , utibraudjbar  rr«eijen  quam 
(legem)  neue  c.  Lir. 

eiartitlo,  önis,  f.  [coarto]  Q u j a m m e n b r ä n g u tt  g 
plurium  in  angusta  tondentium  Liv.;  +eo  loco 
militam.  — ciVarto,  t.  1)  juf amtnenbrängen, 
einengen  (Fompeius)  adnuc  in  oppidis  coar- 
t»hn;  tfonim.  2)  tp.  a)  B.  ber  Siebe  gufnm 
menbröngen  quae  ooartavit,  dilatet  nobis;  fin 
onum  librum.  6)  btt  jjeit  natg  ab  Berfürgrn 
«oBsulatum  aliorum  Tac. ; not  iter  Or. 
t eitxe,  1.  quälen  (Waturlaut  ber  Srbf^e). 
l'oecelus,  Siarne  eine«  ital.  ©efdjledjte«  1)  C.  Nerv«, 
Setgttgrlegrter,  ©ermittlet  bei  3rteben«abf*lufje8 
(oiidjen  OftaBian  u.  Slntoniui.  2)  M.  C.  Nerva, 
ticditagelcgrter  unter  Äoifer  Xiberiui  Tac.  3)  bef= 
len  ®n!el,  M.  C.  Nerva,  Staifrr  D.  96—98. 
eeeeinitn»  [coccinumj  in  Sdjarlatg  gelleibet. 
enfflnens,  adj.  lcoccum|  fdjarlad)  färben, 
cneeotn,  i,  n.  faosxot]  Sdjarladjfarbe;  fftgars 
latbenei  Seng,  lucg. 

ewlet (beffet nlAeocb.),  ae,/'. Ixojline.  o]  S cg  n ed  e. 
Ceele»,  Itis,  m.  bet  ® inäugige  Plaut.;  ittibef. 
ol?  Beiname  bei  lioratiag  C. 
coctTH»,  e,  adj  [coquo]  gebrannt  flaterculug; 
’mnrus  aui  gebrannten  Steinen, 
eoeu»  f.  coqutig. 

liejtus,  i,  ui.  [/icintfroc  b.  xnxva,  ber  3ammer= 
ftrom]  imjtgifdjcr  ftluß  ber  Unterwelt;  (SJcwäffer 
bet  Unterwelt  iibetg.  Verg.  $ao.  *(  öcjtlnt-,  adj. 
e#il»  f cauda.  (virgo  = JHecto. 

eWfta,  ae.  f.  eine  mit  Scgadjtelgalm  befehle  Stelle 
enf  bem  SÄarifelbe  Suet. 

eidei  j eaudex.  — cödTclIIns,  i,  tu.  [codcxl  cigtl. 
Reiner  Stamm,  bag  ul.  Sdjreibtafel 

«b*  büitntn,  gölgmtcu,  mit  2Bacg3  überzogenen 
‘Blättern.  §ietB  n)  ©illet,  ftanbfdjreibett, 
l)  (fpät)  überb  jeber  türgere  fdjriftlidje  91  uf  = 
faj.  namentlidj  eine  ©ittfdjrift;  faifcrlidjcS 
Sefltipt,  JtabinetSorbte;  Sufng  gu  einem 
ttftamente,  bai  Hobicill 
RMm,  i,  m.  I)  ber  legte  fiinig  B.  Btgen.  2)  ein 
itbleebter  Siegtet.  Jcinb  bei  ©ergil  Verg. 
iaelt,  örmn,  ti  [rä  Aofia]  tief  eingebogettt  Rfl= 
Sengrgenb  auf  ffiubfta  Lir. 

('wir,  es,  f.  [Aottq]  = Ooelesyria,  W.  f.,  Syriae, 
quam  Coelen  vocant  Curt. 
e*ele«,  coelentU  f.  eacles,  caclesti». 

* oelisjfria,  ae,  f.  xoilij  ba#  fjoljle 

Sqrien,  S!anbf<baft  zwifdjen  bem  fiibanon  unb 
Sntilibanon,  im  weitern  Sinne  bet  gange 
"brblidtt  teil  B.  Sgrittt.  flicola  etc. 

eoollcola,  eoellpotens,  eoelitm,  Coeltis  f.  cae- 
tWmo,  eini,  emptum,  3.  juf ammenlaufen, 
anflanftn. 

e‘H'»ptlo,  önis,  f.  Jcoemo]  gufammenfauf , eine 
bntcb  einen  fingierten,  aber  mit  ©cobadpung 
befüntmter  (Formalitäten  ootgenommenen  Sf a u f 
*!t  gegiftete  römifdte  6ge,  oft  aber  nur  bie 
mit  einem  (greife  ringegangene  fdieinbare,  wenn 

B t i s l A f n , tat  ediulnörtrrti.  &.  ÄuO,. 


ein  ©ater  feine  Sod)ter  b.  bet  t.utela  u.  ben  5Fa 
tuilienfaerii  befreien  wollte,  aljo  Stgeinege.  ®aB. 
ebemptiönüli«,  e,  adj.  gut  Singe^uttg  einer 
Stgeinebe  geeignet  senox. 
coona,  eocnaeuluui  etc.  f.  cena,  cenaculum  etc. 
coenum  f.  coenum. 

cö-co,  ii,  Ktum,  4.  I)  intrans.  1)  gufantmen- 
gebett,  -fommen,  fitb  oerfammeln  cobunti- 
bus  Ktmscis,  *ad  solitum  locum,  *par  coit 
(gefeilt  fidj)  iungiturque  pari;  *vix  nobis  verba 
coisse  decem  jwifritcti  tut«  gewedjfelt  worben; 
•viri  inter  se  ;um  gu  lämpfen);  ’inter  se  (Bon 
©iettett'.  2)  fidj  Bereinigen,  fidj  Berbinbett, 
fith  fammeln  a)  cigtl.  b.  Icbrnbrn  SBefeit  tmA, 
railitc»  inter  se;  in  orbem  u im  Bfbg-  bl.  c. ; 
itiäbcf  fidj  begatten,  fidj  paaren,  fiep  efje= 
lid)  Berbinben  *coilunt  fiuntque  parentes; 
fconubio  b)  b.  üeblofem  *fidj  Bereinigen 
mit  «.,  fidj  gefeiten  gu  je  immitia  placidis; 
•fidj  gujammenfdjliegen,  fiep  {djlirBtn  vul- 
nus;  male  sarta  gratia  nequieguam;  ‘gufatn 
menlaufen,  gerinnen  formidine  sanpruis;  *in 
unum,  «.  brängt  fiep  gufammen  auf  einen  Crt 
virtus  soeiüm.  3)  gu  einem  gewiffett  Bwede  fidj 
Bereinigen,  fith  Berbinben,  übereittlom^ 
men  cum  »lqo,  ut,  de  alqa  re;  {Tac.)  in  80- 
eietatem  ein  ©ürtbniä  eingepen;  *in  amieitiam; 
•dextrae  in  foedera  man  fügte  bie  £iänbe  gu  jc. 
II)  tränt,  eingepeu,  f d) I i c jj e n sociotatem  cari- 
tatis;  sociotatem  cum  alqo. 
coepl,  coeptum,  coepisse,  verb.  defect.  [botII. 
coepio,  coepere,  coepiat,  coeperet;  coeptürus 
Lir.  u.  Spätere]  I)  tram.  t)  act.,  tempora  prat- 
tcrita , angefangen  gaben,  regelmäßig  nur  mit 
einem  inf.  act.  dicere,  diligens  esse,  ob  ttt.  in/', 
pass.,  weldje  mebialc  ©ebeutmtg  gaben,  wie  fieri, 
habori,  augeri,  moveri;  *tmit  reinem  inf. pass.; 
mit  acc.  sortl. , bitgt.  u,  natgll.;  coepi  allein  ~ 
ooepi  dicere  Verg.,  Liv.,  Tac.  2)  pass,  nur  in 
ben  tempp.  perf.  bef.  mit  inf.  pass,  ita  cum  Sy- 
phacc  ltoinauis  amicitia  coepta  est;  lapides 
iaci  coepti  sunt;  consuli  coepti  sumua;  cum 
eo  agi  coeptum  est;  bas.  partic.  coeptus,  bel- 
lum cum  Antioeho;  tc-  luce;  *turris;  ’carmen; 
fc.  ab  alqo  B.  jmbm.  gertügrenb,  horti  a 
l.ucullo  c.  angelegt;  limitem  a Tiberio  c.;  subst 
n.  angefangeneo  Serl,  Unternegmeit  bene 
coeptum,  temere  coepta.  II) intrans.  anfangen, 
ben  ©nfang  negnten  dies,  silentium,  deditio 
Sali.,  Tac.;  obsiaium  per  praesidia  Tac.;  qui- 
bus  ex  virtute  nobilitas  Sali.  ®OB.  A)  [ intens.  | 
coepto],  t.  (Bor  tt.  natgllaff.)  1)  frans  eifrig 
anfangen,  unternegmen  tn.  inf.  2)  f intrum. 
anjattgett  coniuratio.  B)  coeptus,  us,  m.  ©e- 
ginnen,  Unternegmen  primos  suos  quasi  c. 
appetendi  fuisse,  ut  de.  jin.  4 §.  41 
ebepülönus,  i,  m.  [com  u.  epulo]  ber  SHitfpeifer 
coerürl , coerAtor  f.  curo,  curator.  [ Plaut 
cöbrceo,  cui,  cYtum,  2.  (con  u arceoj  gufam 
menpfertgen  1)  in  materieller  ©egiegung  innere 
galb  gewiffrr  Stgranlen  gufammengwän- 
gen,  gufammengalten  ob.  einftgrättlen  mun- 
dus  omnia  complexu  suo  c.  et  continet;  quibus 
(operibug)  intra  murog  cobrcetur  hostis;  amnis 
nullis  cofrcitus  ripia;  aqua  iubetur  coerccri  ein 
gugegen;  *crines  nodo  viperino  (nüpfeti  ober 
fdjlingen  in  tc. ; *vitta  capillos,  ’tibiila  vegtem; 
•fremg  ora  (equorum);  *numerig  verba  (B.  ©id) 
ter);  inibef.  b.  bem  ©eftgneiben  ber  SEDeinftäde 

10 


146 


coCreitio  — 


cogoomen. 


vitem  ferro  amputans  c.  ars  agrioolanim.  2) 
übettr.  in  feine  Sdjranlen  weiten,  jügeln, 
bänbigen  seditionem,  cupiditates,  teineritatem, 
iras,  noxium  civetn  vinclis  verberibusque ; mi- 
lites;  genus  hominum  neque  beneficio  neque 
metn  coSrcitum  ju  sflgelu,  rix  munimentis 
coörcitum  militem  Sali.,  Tac.  *quod  natura  c. 
a(S  ©djtanle  befiimmt;  ’pueros  fuste  j;üd)tigen, 
*fures  fortfcf)eudjen ; ».  Sebnet  u.  bet  Siebe  quasi 
extra  ripas  diffluentes;  *carmen,  quod  non  multa 
litura  c.  Befdjnitten  Bol;  fexsnltantia.  2)an.  a) 
coßrettlo,  önis,  f.  SefcBränfung  Tac.;  3ö<Bs 
tigung,  3wang8mittel  sine  e.  magistratus; 
e.  lnhibere  adveraus  alqm  Liv.;  +Seftrafungö= 
recht  in  histrioncs.  6)  cöSrcTtor,  öris,  m.  bet 
in  Orbnung  ^ t Eutr. 

coerüleus  f.  caeruleus. 

coetus,  na,  m.  [ft.  coitus  b.  coSo]  1)  3u|ommen  - 
lomcnen,  Auiommenlunft  primo  c.  Plaut.; 
arnnium  3ufammenflieficn  Ourt.  2)  eine  ju  irgtnb 
einem  gwed  »ufammengef  ommene  Serfamntlung, 
©efellfchaft,  bet  Kreis,  Setein  noctumi,  ho- 
rninuni,  deoruni,  ludorum;  ‘vulgares  niebetet 
SollSfchwarm;  tauflauf  einet  aufrüt)rerifd^en 
SJienge. 

t'oeiiK,  i,  m.  ein  litan,  Sätet  bet  Öatona. 

cögYUt*,  adv.  [cogito]  mit  Sebacht,  mit  Übet; 
legung  meditari,  verba  facere,  suaru  rem  trac- 
tare  Plaut.;  quae  aceurate  cogitateque  scrip- 
siaaet  Oie. 

cögTtitlo,  önis,  f.  [cogito]  l)  abstr.  baS  Den; 
len,  Sachbenlen,  bie  ©rwägung,  Überlc  = 
guug  percipere,  complecti,  fingere  alqd  cogi- 
tatione  etw.  benleu,  [id|  Dotftellcu;  alci»  rei  bet 
©ebanfe  an  etw.;  imeere  alcui  cogitationem; 
liabere  c.  argenti  auf  ®clb  benlen;  ad  reliquam 
e.  belli  se  recipere  übetlegen,  maS  weiter  in  be 
tteff  be*  Krieges  ju  tl)Un  fei  Cues. ; dubitutio  c. 
(bflS  Sewufjtfein)  significat  ininriae;  auch  fba* 
Übetbenfen,  Slebitieren,  bie  Sorbereitung 
jum  Sieben  bl.  in  ©ebanfen  proxima  stilo  oogi- 
tatio  est;  cogitationi  tempons  ac  lori  plurimum 
»st.  2)  concr  ba«  @ebad)te,  bet  einjelnc  ©e- 
banfe,  teils  Soiftellung,  Meinung,  teils 
Sotfaj),  SntWUtf,  S^on  omni  mente  in  ea 
c.  enraque  vorsor,  ut;  in  c.  venire,  inefdere; 
fstultas  c.  ineitare.  3)  $cnfftaft,  I>enlBer  = 
mögen,  aud)  SinbilbungSf  raft,  fßhantafie 
c.  et  mens;  (homo)  solus  particeps  rationis  et 
c.;  Verrera  ingenio  et  c.  nnlla  fuisao. 

oögYto,  J.  [co-agitol  beuten  I)  Irans.  I)  mit  aec. 
ber  Sache  (nicht  bet  $etfon)  a)  etw.  benfeti, 
in  ©ebanten  fid)  »orftcllen,  bebenfen, 
übetlegen,  erwägen  alqd  in  animo,  sccum 
Ter.,  cum  animo  suo  Cic.,  animo  Liv. ; inimici- 
tiarum  tempus;  m.  aec.  c.  inf.  Cat».  $ao.  cö- 
gltätum,  i,  n.  baS  ®ebad|tc,  bet  ©ebanfe, 
6 inf  all  neque  acutius  ullius  iraperatoris  c. 
neque  celerius  factum;  häufiger  pl.;  im  Partie, 
perf.  pass.  aud)  gehörig  bebaut,  burchbacht 
res  multura  et  diu  cogitntac;  sapientis  homi- 
nis c.  ratio.  6)  auf  etw.  benlen,  etw.  beab  = 
jirtjtigcn,  auSjufühten  Juchen  proscriptiones 
et  dictaturas;  cogitatum  facinus;  quod  ad  per- 
niciem  fuerat  cogitatum;  utrum  perturbatione 
alqa  animi  — an  consulto  et  cogitata  fiat  in- 
iuria  Cic. ; m inf.  benlen,  gebeuten,  willens 
jein  Antium  me  recipere;  ellipl.  im  Stieffiil 
in  Pompeianum  sc.  ire;  eo  die  in  Anagnino  sc. 


esse,  c)  eine  ©efinnung,  Wbficht  i)eqen  u. 
ju  ettennen  geben  si  quid  amice  de  Komanis 
c.  Nep.  II)  »nirans.  a)  B.  bet  biogen  IBöiig 
teil  beS  SentenS  docto  et  erudito  homini  vi- 
vere  est  c.;  acutissime;  non  solum  videre  sed 
etiam  c.  b)  c.  de  aliquo  ob.  de  aliqua  ro 
o)  übet  jmb.  ob.  etw.  nadjbenten,  an  jmb. 
ob.  etw.  benlen  clarius  et  attentius  de  Claris 
viris  locorum  admonitu;  de  alqo  cum  sollici- 
tudine;  toto  pectore  de  alqa  re;  animo  vacuo 
ac  soluto  de  alqa  re  agere  et  c.  ß)  auf,  für 
jmb.  ob.  etw.  Sebacht  neBmcn,  bebadjt  fein 
de.pernicie  populi  R. , nefarie  de  vita  alcis  c. 
aut  moliri  aliquid;  aud)  Betbunben  m.  aec.  n. 
eines  pron.  id,  hoc,  nihil,  nihil  nisi  de  rei  pu- 
blica» pernicie;  nihil  de  resistendo  burcBauS 
nid)t  an  SBibetftanb  bcnlenj  haec  cives  de  patria 
sua  Oie.;  and)  m.  ut,  cogitans  ut  haberet,  quo 
fugeret;  mit  ne,  cogitandum  sit  ne  tutior  non 
sit  verendum  sit  ne  etc.  c)  gefinnt  fein, 
benten  Carthagini  male  iam  diu  cogitanti  Cic. ; 
male  de  alqo. 

cognütio,  Bnis,  f.  [cognatus]  1)  abstr.  Set’ 
Wanbtfdiaft  burch  ©ebutt  c.  est  mihi  cum 
aliquo;  deorum  mit  ic.;  flbertr.  Serwanbtfthaf  t. 
Übe teinftimmung,  Ä^nlic^feit  studioruin; 
numerus  non  habet  c.  cum  oratione.  2)  concr. 
SciWanbtftBaft,  ©ippfdjaft  Cic.,  Oats. 
cognatus,  adj.  [eom-nascor]  1)  »erwanbt, 
blutSBcrwanbt,  fomoBI  D.  Bäterlid)er  als  müt= 
tedtdjer  Seite,  is  mihi  est  c.;  fdjerjB  faha  I’y- 
tliagorae  beS  S-  SKuBme  Hör.  sat.  2,  6,  63; 
•aanguis  bet  Serwanbtfd)aft;  *urbea  nerwanbtet 
Söltet;  ‘corpura;  fdjerjB.  B Ftöfdjen,  Hör.  sat 
2,  4,  316;  subst.  bet  Scrwanbte  alcis,  multä; 
quos  cognatos  regis  ilöniglidje  ©ünftlingr)  ap- 
pellant  Ourt.  2)  übertt.  übereinftimmenb, 
ähnlich,  Betwanbt  deus  mundo  formarn  sibi 
c.  dedit;  imponere  c.  vocahula  rebus  Hör. 
coguTtio,  önis,  f.  [cognosco]  1)  baS  Kennen; 
lernen,  SlaBtneBnten  einet  Sa©e  (als  Änfang 
gut  notitia  u.  scientia)  fowoBl  buteB  bie  Sinne, 
SelanntflBaft  mit  alqm  c.  et  hospitio  dignum 
iudicare;  ad  tuam  c.,  als  burtfi  ben  Serftanb 
nullü  c.  rerum,  nullä  scientia;  sublatä  c.  et 
scientia;  in  studiis  scientiae  cognitionisque  ver- 
sari;  abfol.  aud)  t B e o t e I i [ tt)  e Kenntnis 
(Quint.)  eloquendi  praecepta  cognitioui  snnt 
necessaria;  im  pl.  nie  fobiel  Wie  Äenntniffe,  fon- 
betn  nur  — Sorflellungen,  Segtiffe  b.  etio. 
verborum;  usitatus  perceptasque  c.  deorum  tol- 
lere; insitas  deorum  vel  potius  innatas  c.  habe- 
mus.  2)  (Cbm.)  äBicbetetlennung  inde  c. 
facta  est.  3)  t.  t.  a e r i d) 1 1 i cb c Untetfudiung 
U.  Gntjdjeibung  de  alqa  re;  causae,  rerum 
capitalium  de  alqa  re;  inter  patrem  et  filium; 
cognitionis  formula,  dies. 
cognTtor,  öris,  m.  [cognosco]  t.  t.  Kennet  1) 
bet  3bcntitätSjeuge  fAcuge,  bet  beftätigt,  baj 
jmb.  betjenige  ift,  für  welchen  er  fiel)  auSgiebt.  2) 
SecBtSanwalt,  Setttetct  in  einem  Stogeffe, 
gew.  füt  einen,  bet  nidjt  [clbfl  Bot  @erid)t  CTtdjn 
nen  tann,  iuris  sui;  auch  Setttetct  übetB-  huius 
senteutiae;  olienarum  simultatium  tribunuin  pl. 
c.  fieri.  — trognitüra,  ne,f  fcognitor]  Staats^ 
anmaltfdjaf t.  — cognTtas  f.  cognosco  1). 
cognömen,  tnis  [com-nomen]  l)  3ul|ame,  teils 
<=  Familienname  (Cicero , Scipio),  teil!  «= 


cognomentum  — cohibeo.  147 


Beiname,  ben  jmb.  wegen  einei  J^at,  einet  auf= 
faQenben  Sigcnfchaft  ob.  bgi.  erhielt  (Africanus, 
Sapiens)  Tarquinius,  cui  Superbo  c.  fae'a  indi- 
derunt;  ut  unua  post  hominum  memoriam  co- 
guomine  Iuatus  sit  appellatus.  2)  fpoet.  u. 
fpät)  über!)  92a me.  J)ao.  a)  cognümentum , i, 
n.  = cognomen  Plaut.,  3>id)t.  6.  Cie.  fin.  2,  g 16., 
Tac.  b)  cognomYnls,  e,  tidj.  gleichnamig 
•serra.  c)  rognömino,  1.  (fpät)  einen  8U;  ob. 
Beinamen  geben  nlqm  Thurinum;  überh-  be - 
nennen  (einm.  Oie.  pari.  or.  §.  53)  verba  cogno- 
ininata  Spnonqmen 

eo*gnosco,  nüvi,  nltum,  3.  [sync.  cognosti,  co- 
guostis,  cognoris,  cognorit;  cognoram,  cognoro, 
cognossem.  cognoasent;  *eognoase]  1)  tennen 
leinen,  eitennen,  roabmetjmen,  erfaßten, 
oetnebmen  foroobl  buid)  bic  Sinne  als  harrt) 
ben  Seift  anb  rejriones,  domos  atque  villas,  na- 
turani  rerurn;  alqm;  miserias  sonorum;  de  sa- 
lute  Maxcelli,  de  eius  adventu  in  betreff;  alqd 
ab , ex  alqo , per  alqm ; ex  multia  de  noatium 
adventu;  fdiguum  cognitu  Sehenswertes ; abl. 
a bi.  cognito  nadjbem  man  erfahren  Liv.,  Tac.-, 
ante  proeliiun  in  Thessalia  factum  cognitam 
Dor  bet  SlnCbrirbt  Don  Caes. ; alcis  aummam  in 
se  voluntatem;  qualem  cognitam  (narf)bem  fie 
ihn  erprobt  batten)  iudicarunt;  hoc  non  uuditum 
(nach  ^töienfagen)  sed  cognitum  (nad)  eign« 
XenntniSnahme)  praedicamus;  cognitum  cst  m. 
acc  e.  inf.  man  weife  au*  (Erfahrung,  ba&;  co- 
gnitum compertumque  sibi  (esse)  nt.  acc.  c.  inf. 
« miffe  gang  gnsnläffig,  bafj  ic. ; alqd  ex  alqa 
re,  alqa  re;  id  a (an)  Gallicis  armis  atque  in- 
dgnibua  Cm*.-,  alqm  fortem  als  tapfer;  eum 
magni  animi,  magnae  auctoritatis  als  einen 
IRattn  Don  IC.,  alqm  paratissimo  animo;  egregia 
virtute  erant  cogniti.  3nSbef.  a)  c.  librutn,  De- 
moatbeneiu  tot  um  u.  bgi.,  eine  Sdjtift  ob.  einen 
Schriftftefl«  lefen,  ftubieren,  fid)  befannt 
machen  mit  ic.;  ad  cognoscendnm  gur  Iheoric 
(®gf.  ad  agendum);  partic.  cognitu«  als  <ulj  m. 
*comp  u.  *mp.  belannt,  erprobt  re«,  eisdern 
de  causis  quae  sunt  o.;  homo  virtute  c.  b) 
niebet  eitennen,  als  baS  ©einige  erten  = 
nen  alqm,  et  «ignum  et  manum  «uam;  sua; 
•matrem  visu;  fcognito  regi«  corpore.  2)  len  = 
nen  gn  leinen,  gu  erfahren  juchen.  Srtun- 
bigung  einjiehen  haec,  ea;  de  re;  als  milit. 
Ul.  TriognoScteren,  auStunbfdfaften  «itum 
raatrorum;  quae  gerantur;  über!).  * b e i ll  d)  e n 
Rlysios  carnpos,  doctaa  Athenaa;  hob  auch  un' 
t c tf  udjen,  eine  Unterfudjung  an  ft  eilen,  prft- 
fen  causam  (Sache);  de  postul atis,  ad  cogno- 
scendum  gur  Unterfuthung;  (Ter.)  D.  (hinftridjtem, 
bem  beurteilenben  Sublitum,  o.  Brioatperjonen ; 
als  jurift.  (.  t.  eine  9iechtSfad)e  uuterfuchen, 
ein  Serhär  anftellen,  ftd»  inftruieren  de 
mgro  Campano;  als  publigift.  t.  t.  uuterfuchen 
uumerum  tuorum  militum  reliquiasque. 
eögo,  cöegi,  cdactum  3.  [com-ago]  1)  g u f n m - 
mentreiben,  bringen,  ^führen,  oerfam  = 
mein,  gufammengieheti,  bereinigen  multi- 
tadinem  hominum  ex  agri«,  omnem  suam  fami- 
liam  nndique;  *omnes  eodem  cogimur;  *pecu- 
des,  *oves  stabulis;  naves,  milites,  equites, 
exercitum  in  unum  locum;  * lleaperiam  «ub 
arm«;  senatum,  senatum  in  curiam;  alqm  in 
senatum  loben;  contra  voluntatem;  fiudicia 
maiestati«,  bas  tarn  decemviralem ; vinum  (Plaut) 


lefen;  pecuniam;  *plura  au  (häufen;  pecuniam 
a civitatibu«  gufammenbringen,  bettreiben, 
eintaffieren;  aßr  concretu»  in  nubes  cogitur 
wirb  gufamengebrängt,  oerbichtet,  ‘frigore 
mella  hiems  c.  eademqne  calor  üquefacta  re- 
mittit;  * lactis  massa  coacti;  *coacta  semina 
bie  noch  ungesehenen  Urftoffe;  subst.  coacta, 
örum,  n.  eine  Ärt  gil*  D.  SBofle  ob  paaren; 
*diducto8  iugo  aeneo  fepmieben  in  ic.;  üb«tt.  u. 
tp.  in  angustum,  in  breve  cogi  in«  civile;  dum 
baec,  quae  dispersa  sunt,  coguntur  in  ein  @an 
geS  Der  einigt  ro«ben;  als  milit.  t.  t.  c.  agmen 
Den  Rag  fdjlif&cn,  bie  92achhut  bilben  = agmen 
claudere,  biSw.  o.  Anführer  = baS  $eer  gefchloffen 
halten ; ti  et  necessario  aumus  in  portum  coacti 
pineingebrängt,  ^getrieben;  ’deusi  cuneia 
se  quisque  coacti«  agglomeraut  in  gebrängten 
Steilen;  tp.  c.  potestatem  alcis  in  apatium  anni 
cingwöngen;  Italia  cogitur  in  angustias  oerengt 
{ich;  oppida  vi  atque  armis  in  deditionem,  ho- 
stes  in  obsidionem;  alqm  in  ordinem  uriprüng- 

(ich  milit.  t.  t.  jmb.  in  9teih  u.  (illieb  gmfingen, 
b.  i.  in  Drbnung  u.  Schranfen  holten,  auch 
se  ipsum  in  orduiem;  supplicio  milites  gum 
(Sehorfam,  gu  ihret  ®ienflpftuf)t  antreiben.  2)  gu 
etm.  gwingen,  brängen,  etm.  etgwingen alqm 
ad  defectionem,  ad  depugnandum;  falqm  in 
eam  desperat ionem,  ut  etc.;  magnitudine  aup- 
plicii  dubitautes;  m.  inf.-,  feiten«  m.  acc.  c.  inf. 
ob.  m.  ut;  oft  m.  acc.  eine#  pron.  «.  quod,  id; 
non  omnia  vi  et  minis;  vos  id  cogendi  estia 
Liv.-,  *quid  non  mortalia  pectora  cogis,  auri 
«acra  famea!  Verg.  si  res  cogat  Caes-,  befonb«S 
oft  partic.  coactus,  uecessitate,  necessaria  re; 
auch  als  adj.  *ergmungen,  erheuchelt  lscri- 
mac  (Tac.),  deditio.  3)  in  philojoph  Sprache 
als  notwenbige  Folgerung  erfcheinen  1 af  = 
jen,  fchliefien,  folgern  alqd;  m.  acc.  c.  inf.-, 
m.  ut. 

rohaereutla,  ae,  f.  [cohaereo]  ^ufammenhang 
raundi.  — co-haereo,  2.  gufammenhangeu  1) 
eigtl.  mundus  ita  apte  c.,  ut  etc.;  fconferti  et 
quasi  cohaerentes  aneittanb«  hongenb;  fconeiis 
et  cohaerentibus  aedificiis;  fiuga  velut  Serie 
inter  se  cohaerentia.  2)  übertr.  gufammen- 
angen,  aneinanber  gefügt  ob.  -gefettet 
ein  verba  iuter  se  aptissime;  congruere  et  c. 
cum  causa;  Romanis  rebus;  inter  se;  nobiscum; 
inSbef.  ci)  in  fid)  felbfl  gufammenhangen, 
Beflanb  hoben,  befielen  qui  ruunt  nec  c. 
possunt  propter  magnitudinem  aegritndinis; 
virtutes  sine  beata  vita  c.  non  poBsunt.  b)  auS 
CtW.  b e ft  c h c tt  alia,  quibus  homines  c.  Cic.  Jau. 
cohaercsco,  haesi  — 3.  gufammenhangen  im 
eigentl.  Sinne,  atomi  inter  se;  fübertr. 

co-beres,  edis,  comm.  Sliterbe  mens,  »aleui. 

rohTbeo,  2.  [com-habeo]  1)  gufammenhalten 
brachium  togft;  ‘crines  nodo;  einfchlieheti 
♦alqm  rauris,  fdeos  parietibus.  21  in  fitp 
halten,  enthalten  terra  semen.  3)  fefl=,  gu^ 
rüef  = , aufhalten  *ventos  carcere;  *te  pulveris 
exigui  munera  etc.  (0.  bem  unbeerbigt  liegenben 
MrmptaS)  Hör. ; *trecentae  Pirithoum  c&tenae; 
♦coniberi  undä  Stygiä;  *clanstra  custodem  pa- 
cis  cohibentia  (oerfchliehenb)  lanum;  *lyncas  et 
cervosarcu  feftbannen  =•  erlegen;  * Kuterpe  tibias 
b.  i.  n«fagt  ihr  Slbtenfpiel;  tp.  fernhalten, 
abtoe ljrett  assensionem  a rebus  incertis;  ma- 
num, oculos,  animum  ab  auro.  6)  im  3aunl 

io* 


148 


cohonesto  — collido. 


alten,  bejäpmen  iracundiam,  motu - animi, 
iras,  sej  bellum  Bcrbinbent  Liv. 
co-höuesto,  l.  fel)i  ob.  in  ffienieinicpait  mit  an= 
beten  epren,  beepren,  Berpetrliipcn  ex»e- 
quias,  statuas,  victoriam,  id  virtute,  ffunus 
laudationo  pro  ros  tri» , alqm. 
co-horresco,  horrui  — 2.  juf  ammeuf  cpnubetit. 
«■Shunt,  tis,  f.  [Betto.  m.  xoproj)  1)  eigtl.  ein  ein  = 
gejöuuter  Ort,  ®epege,  fjoftaum  für  Sicp 
u.  ®eflügel  (aud)  eors  getrieben).  Sap.  t.  I.  a ) 
eine  Abteilung  bet  röm.  Krieg«madjt,  einet 
Segion,  entpaltenb  3 manipuli  = 0 centuriac, 
eine  Koporte,  «ociae,  alariae  u.  bi«lo.  bl.  c. 
(®g{.  legiones)  bie  I ruppen  bet  Sunbe«genoffen ; 
fpätcr  aud)  n bet  Weitetet  centurin  cohortis 
sextae  equestris  Plin.  ep. ; praetoria  iictbmatpe 
beb  Selbpcrtn,  regia  eine«  König«  b)  befolge 
be«  Statthalter«,  teil«  Unterbcamte,  teil« 
Sreunbe,  bie  mit  ihm  in  bie  ®toBinj  jogett.  2) 
*tüberp.  pnujt,  Scpat,  (befolge, 
coliortitlo,  önis,  f.  [cohortori  ctnftlidje  91  uf  = 
munterung  ju  cti».,  anfeuetnbet  3ujprucp  c. 
milituiu  facere  anjeuern. 

cohortYcul»,  ae,  f.  [dem.  b.  cohors]  t lei  ne 
fdjmacpc  Koporte. 

eo-hortor,  dep  l)  einbringtiep  ctmuntetn, 
antieiben  milites,  alqm;  alqm  ad  alqd;  m ut 
ob  ne;  m.  bl.  conj.  Caes.;  fm.  inf. 
l'ül  {.  2.  Cos  b). 

co-lnqulno,  1.  (unflaff.)  iibertt.  belubeln. 
cottlo,  önis,  f.  [co6o|  1)  ftufammcnlunft  Ter. 
2)  Komplott  coitionem  facere ; in«bc{  t.  t.  bet 
B.  Kanbibaten  abgefdjloffene  Serglcid),  fiel)  mit  ben 
Stimmen,  über  mclipe  fie  beim  ©aplalt  glaubten 
gebieten  gu  löniten,  gegenjeitig  gu  unterftüpen, 
meldje  coitio  nur  bann  gefcplitpci  Strafe  Berfiel, 
toeim  fie  auf  Sebinguugen  ptn  apgefcptofjen  ruarb, 
B.  beten  (Erfüllung  ein  getualtjamer  Umfturg  be« 
Staate«  ju  befürdjten  tuar.  — *f  coYtus,  us,  m. 
fcoSoj  Segattutiß. 

colSphuH,  i,  m.  [xoiatpoe]  gauftjdjlag. 

CSlax,  äcis,  m.  bet  Scpmeitplet,  eint 

fiomöbic  be«  Stcnaitbci  Ter. 

Colchl,  örum,  m Seroopner  con  ßolipi«  in  Affen 
(i.  Slitigrelien),  bie  Kolcpict;  situ/.  Colchus 
Hör.  35an.  a)  ColchYcus,  adj.  b)  ColchU,  Ydia, 
f.  bie  Roltpicriit  =■»  Sieben,  c)  * Colchus,  adj. 
venona,  B.  bet  Siebea. 
cSlina  ■=>  culina,  tn.  f , Plaut. 
cöliphla,  iörum,  n.  (aoiitiqia,  rd]  ')ltpletcn  = 
Cölln  f.  caulis.  [loft  Plaut. 

colläbasco, 3 [com  u.  lubosco]  nur  bilbl. 

mitj  umanfen  beginnen  amici  Plaut. 
coUluliöfactn,  1.  jum  Söanlen  btingeit  Ch.  — 
coI-lhbSfio,  fuctu*  sum,  fferi  loanfenb  ge> 
ntatpt  metben,  jufammenfiuten,  =btcd)en 
naviH;  b Staatsmännern  geftürjt  metben  Nep. 
col-I&bor,  3.  dep.  gufammenfallen,  = ftüigen, 
Betfallen,  bef.  o.  ®ebäuben,  Stabten;  'fo.  $et= 
jenen,  bef.  ftctbenb  ob.  befinuungSto«  gufammen-- 
f in  len;  *collapsa  mombra. 

Collabus  [com  u.  lapßäva]  fomijep  fingierter  Warne 
eine«  jpipbubifipcn  Silasen,  'Sreifegu’  Plaut 
col-lkcör&tns,  partic.  gänglicf)  gerriffen  Cor- 
pus Tae. 

('ollncrimütio,  önis,  f.  [collacrimo]  Spionen- 
etgufi  Cic.  — col-lacrlmo,  1.  (feit.)  in  Xprö= 
neu  auSbretpen  cusum  menni  über  rc. ; CSc.\ 
abfol. 


collüre,  is,  n.  [collum]  ftaläeifen  für  Stlaoen 
Plaut. 

ColUtta,  ao,  f.  alte  fabin.  Stabt  in  üatium  in  bet 
Wäpe  B.  Wom.  ®ao.  -tinus,  adj. ; sühnt  al«  Sei 
name  be«  C.  Tarquinius,  ©emapls  bet  ilultetia ; 
•peuetralia  C.  be«  (Eullatinu«;  pl.  -tiui,  örum,  tn 
coll&tio,  önis,  f.  [confero]  1)  ba«  3ufa»imen 
tragen,  signorum  ber  5clbjcid)en  im  Kampf  =. 
Ängriff;  maditiarum  (Plaut.)  Stteinigung.  2)8u 
fammenftpiegen  b.  Selb,  Scitrag,  Sei 
Peuer  stipi« ; f für  ben  Ifaifer,  ®elbgefcpenf. 
3)  Setglciipung  füberp.;  inibef.  al«  tpet  t.  t. 
Sergleicpung  in  bet  Webe,  ®Ieid)niS,  al«  ppilof. 
t.  (.  c.  rationis  u.  bl.  c.  Analogie, 
coll&livag,  mtj.  [collitus,  partic.  B.  confero]  vou- 
ter  in  toelcpen  alle«  miiglicpe  jufammengeltagen 
rnitb  Plaut. 

collätor,  öris,  nt.  [coufero]  bet  Seitragenbe, 
bet  eine  Seifteuer  ;u  etro.  giebt  symbolarum 
Plaut.  — fcollätu,  ubl.  tn.  [confero]  Angriff, 
Kampf  in  collatu. 

collaudätio,  önis,  f.  [collaudo]  ba«  Selobigen. 
— col-laudo.  1.  beloben,  fept  loben  alqm, 
clementiam  aicis,  virtutem. 
collect»,  ae,  f.  [cigtl.  fxirtic.  o.  2.  colligo  sc.  pe- 
cunia]  Seifteuer  ju  einet  gemcinjtpajtlicpen 
Siapljeit,  fepctjp.  collectam  a conviva  exigere  Oie. 
collect&neuK,  adj.  [2.  colligo]  (feit.)  angejant; 
ntclt  dicta  (Sentenjcn'i,  Xitel  einet  Scprift  be« 
6öfar  Suet.  — collecticlus , adj.  [2.  colligo] 
(feit.)  tufammengclefen,  = gerafft  exercitu«. 
collcctio,  önis,  f.  [2.  colligo]  1)  ba«  3ufaininen 
lefeit,  Mufjammeln  membrorum.  2)  t.  t.  in 
ber  Wpetoril  Wefapitulation. 
collectu»,  aefj.  [2.  colligo]  jufamuiengebräugt, 
geb rängt  astrictum  et  c.  dicendi  genus  Tac. 
dial.  31. 

collrga,  ae  jcom-lego]  Atntägenoffe,  Kollege 
in  censura,  in  praetura;  (Tac.)  c.  imperii  SRib 
tegent;  B.  SiitfllaBen  Plaut. ; qui  (Metrodorusl 
eat  Kpicuri  c sapiontiac  Cic.  auep  Slitgcnoffe 
einet  Korporation  Cic.  San.  collegium,  ii, 
t».  1)  abstr.  Amt«genoffenfipaft,  =gemein- 
f^aft.  2)  coucr.  Kollegium,  Korporation, 
moburtp  minbeften«  brei  Slitglicbet  beäfelbcu  Sc 
tufe«  ob.  Amte«  ju  gemeinfamer  Serfolgung  be« 
ipnen  geftedten  3<el®  nereint  mürben,  bap.  colle- 
gia  opificum,  mercatorum  Innungen,  Silben; 
c.  pontificum,  augurum,  tribunorum  plebia  etc.; 
am  ja^lreicpften  befonbete  c.  sacra  für  ben  Kuttu« 
bet  Sötter,  bie  aber  audp  mit  ber  3<tt,  mie  bie 
sodalitates,  ftaat«gefäprlicpe  ilörpctjdjaiten  gebil= 
bet  $u  paben  fepeinen,  bap.  fie,  fomeit  bie«  ber 
&aH  mar,  im  3 6b  «•  ßpt.  aufgepoben,  jebtxp 
68  B.  6pt.  burcf)  bc«  P.  ClodiuB  lex  de  cullcgiis 
restituendis  nouisque  inslituetuhs  toiebet  pcrgcfteül 
mürben  Cic.  p.  Scst.  $.  34;  fcperjp.  Ambubtiia- 
rum  c.  greges  Uor. 
col-lTbertus,  i,  m.  bet  9Jlitfreigelai  fette. 
COl-lTbet  (collub.),  lTbuit  u.  libitum  e.-t,  öre  e« 
beliebt,  gefällt  si  quid  collibuit  Ter.;  mihi 
collihitum  ost;  quao  victoribus  collibuissent;  Bi 
collibuinaet  Hör. 

töllleröplda,  m.  | collum  u.  crepo]  fipergp.  Se 
nennung  eine«  StlaBen,  IpaUIIirtet,  meil  er 
ba«  $ml«eifett  trug  Plaut. 
collido,  Isi,  i«um,  3.  [com  u.  luedo]  1)  guf  am  men 
ftoficn,  = jcplagen, ; briiden  umor  ita  mollU  «st, 
ut  facilo  jircmi  collidique  possit;  vasa  collisa 


collocul  io. 


149 


colligatio  — 


jerichlagetit ; fnavigia  inter  ae,  fnave«  collidun- 
tur,  -f-virea.  i)  pass.  feinblic^  »ufammen*  ob. 
aufeinanber  ftoftcn  ‘Graecia  barbariae  (dat.) 
l>*nto  colliaa  duello  Hot 

rollTgatio,  önia,  f.  (t.  colligo]  3ufammenfft* 
gung,  pl.  Cie  de  tmiv.  §.  81;  tp.  cauaarnm  om- 
ninm;  artior  aorietatis  propinquorum. 

1.  rol-ltgo,  1.  [com  u ligoj  1)  jufantmctibin* 
ben  rnanua;  scutig  colligatis  atteinanbcr  geheftet ; 
auch  (Ter.)  feffeln  alqm;  tjubinbcn,  Berbin* 
ben  vulnera.  2)  tp.  n)  Dcrtnüpfen,  Serbin* 
ben,  Bereinigen,  (»orfl.)  ob  colligandns  nup- 
tia»;  homines  inter  ao  sermonia  vincnlo;  rea 
omnea  inter  ae  aptao  colligataeque ; c.  senten- 
tias  verbia  = bem  Safjc  rf)t)tl)inifcf)C!t  X'oi)I!(ang 
geben ; ae  cum  mnltia  ftdf)  in  poEitifcfjcr  Sejiehung 
eng  Beibinbeit.  ft)  jmb.  wo  binben,  jurütJ* 
balten  Bnitum  in  Graecia,  ob.  in  ber  99f»e* 
gang  binben,  ^emmen  impetum  Antonii;  and) 
et»,  in  ber  ITarftcHung  *u  etnent  ©anjen  Bet* 
binben,  jufammenfaffett,  aeptingentorum  an- 
norum  memoriam  uno  libro. 

2.  eolltgo,  legi,  lcctum,  3.  [com-lcgo]  l)  farn* 
mein,  jufammentefen,  bringen,  *fucheit, 

fuhren , b.  Sachen  surmeuta,  *nave«,  *habe- 
na»  greifen  nad)  tc  ; ’nrma  bic  Segel  etiigicfjen; 
* pecuniain  jufammenfd)nrrcn ; ‘columbino  ovo 
limom  jufauintcnbringeu  burdt  te.  b.  i.  ftd)  jur 
Klärung  bet  llnreinigteit  eine«  tc.  bebienen;  *si- 
nu»  fluentea  in  nodum  lufammenfcfj’urjen,  faffen; 
fvirea  Bereinigen;  ‘pulverem  Olympicum  auf; 
Wirbeln,  ftd)  bebcefen  mit  tc.;  ‘colligi  turbino 
aufgewirbclt  werben;  * colligi  fi*  anfammetn, 
•collectns  nmor;  ‘collectae  ex  alto  nubea  ju= 
Mmmrngehäuft,  (ich  auftürmenb;  nt«  milit.  t.  t. 
c sarcimu*  ba«  ©epäd  jufammenwetfen  (Bor  ber 
Schlacht  , c.  vaaa  b.  brn  Solbatcn  beim  Slnf- 
bruche.  jufammenpad  en ; b.  ^erfonen  jufammett* 
bringen,  *jichtn,  = fd)aten,  -raffen,  fam* 
mein  numenim  perditorum  hominmn;  exerci- 
tu»  collectua  ex  senibua  deaperatia,  ex  agresti 
luxuria;  collecti  ex  praedonibns;  copiaa,  ma- 
nn. militea;  reliquoa  ex  fttga;  ‘exailio  jttr 
Sind)!;  fdiapersoa;  +ae  in  orbem  fid)  in  einen 
Äwi«  jufnmmcnfteBen,  einen  R.  fdjliefien ; sc  fid) 
fantmeln;  jufammen jichnt,  bringen  ‘anguia 
«e  in  apiram;  *ae  in  amia  (ich  hinter  bem  Sdjilbe 
baden;  auch  et»  , wa«  im  fflattge  ift,  jttfam* 
mennehmrn,  = j i eb c n , aufhalten,  hmunen 
•equos;  jhaatas  jutüdjtfben;  tlibrnin  aufnebmeit. 
tp.  o)  c.  ae,  »nimum,  ( Liv .)  animoa,  ‘fmentem 
fich  fammeln,  faffen,  Wut  faffen;  ‘inentem 
valido  ab  aeatu;  ae  ex  maximo  timore;  ae  con- 
firmare  et  c.  6)  fich  erwerben,  gewinnen, 
erlangen,  befommett  magnam  gratiam  ma- 
gnamqnc  dignitntem;  invidiam  orndelitatia  ex 
eo ; ut  fama  dementiao  colligOTetur,  auctorita- 
tem . benevolent iam  civium  blanditiia,  odin, 
oeulis  rolliguntur  paene  innnmerabilea  volnp- 
tatea,  ‘virea,  ’robur;  vitiosum  (Banguincm,  B. 
Sebner);  ‘dolor  ornnem  rabiem  fteigert  auf« 
höchfte;  ‘frigus  ftch  ertälten,  lalt  »erben;  ‘aitim 
betommen,  burftig  »erben,  auch  ( Verg.  georq.  3, 
327)  megen;  *iram  c.  ac  ponit  temere.  2)  jU  = 
fammenftellen  a)  in  ber  5Rcbe  jufammett* 
faffen,  erwähnen,  aufjäljlen  rationea  (Ser; 
nnnftgrünbe);  omnia  belia  civilia;  feauaas  ex- 
cuaationia.  ft)  (feit.)  im  ©cifte  jufammenfaffett, 
über  jäh  len,  berechnen  animo  maximarum  ci- 


vitatum  veteros  ralamitatea.  c)  burch  Sufam* 
menßeflung  f d) 1 1 e fef n , folgern  paucitatem  ho- 
atium  inde;  ox  eo,  quanta  occupatione  diati- 
near;  *aic  collige  mccum;  m.  acc.  c.  inf.\  falqd 
ex  orationc  alcia;  auch  ergeben,  beweifen 
ratio  c.  m.  nee.  c.  inf.  Tue.  dial.  27. 
eol-lTneo,  l.  gernbe  nad)  et»,  richten,  in  ge* 
rabet  Sinie  richten  haatam  aliqtio  aut  «agit- 
tam;  bah-  abfol.  richtig  jielett,  ba«  Siet 
treffen. 

fol’llno,  levi,  lltum,  8.  beflrcid)en,  befchmie-- 
rett,  befleden  alqd  alqa  re  Flaut.-,  epines  pul- 
vere (B.  Sotif  Hör. 

Collinua,  adj.  [collia]  am  quirinalifchen  (Bimi* 
natifdjen)  §ügel  befinblid)  tribus,  porta; 
•herbae  am  foHinifeheu  Xborc  »achfenb 
colltquefactti«,  partic.  [com  tt.  liquetio]  ganj 
gefchmoljen,  ftüffig  gemacht  venenum  in 
potione  Oie. 

colli»,  is,  m.  $ügcl,  9lnhöhc  quibuB  sep- 
tem  placuere  c.  b.  i aDc  S^ubgätter  Stom*. 
collialo,  önia,  f.  [collido]  3ufaiTtmejtfto6cn, 
Srfchütterung  Just. 

collöcÄtlo,  önia,  f [colloco]  1)  9luf ftelTcn , 
Stellung  aiderum,  verborum,  argumentorum. 
2)  Serheiratung  filiae  Cic. 
collSco,  1.  [com  u.  loco]  eine  Setfott  ob.  Sache 
an  einen  paffenben  Ort  bringen,  ihr  einen 
tc.  Sl“h  anweifen  1)  h'ttftellen,  =fehen, 
degen.  -thnn,  aufflellen,  erridjten  simttla- 
crum  Iovia  in  excelso,  tribunal  iuxta  Bellam, 
tabulas  et  aigna  propalam,  columnaa  neque 
rcctaa  neque  e regione,  alqm  in  cubili,  in  ande, 
claaaem  Miaeni,  copiaa  pro  caatria,  in  inaidiis, 
in  acie  (in  Schlacbtorbnung) ; aine  tamultu  prnc- 
aidiia  (Soften)  collocatia;  (ideruf.)  vasa  et  aer- 
voa  in  tabernam,  ae  in  arborem,  (7’er.)  alqam 
in  lectum;  (Sali.)  cxercitum  in  provinciam  hie- 
mandi  gratiä;  militea  in  hibernia  legen.  Per* 
(eben;  legionea  in  Belgia;  ae  Athen»  ftch  ttieber * 
laffen,  SBohitung  nehmen;  alqm  (hoapitem)  apud 
alqm  einlogietcn;  inaidia«  ali  ui  einen  .tiinterhalt 
legen;  c.  verba  bie  äBortc  jtellfii,  anorbnen,  auch 
bl.  c. ; verba  collocata  in  ihrer  Stellung  ju  ein* 
anber,  in  ihrer  Sufammenftellung ; ( Tac ) de  ettiua 
moderatione  atque  »apietttia  in  prioribna  libria 
aatis  collocavi  genug  aufgeftellt,  angebracht 
habe;  ‘chlamydem,  ut  pendeat  apte  ben  gehe 
rigen  galtenwurf  geben;  fcoxam  apte  e i n r i d) -- 
ten,  einrenfen.  2)  tp.  «)  anwenben,  an* 
legen  omne  atudium  in  aoetrina ; oduleacentiam 
in  voluptatibua  mit  tc.  jubringen;  ae  in  alqa  ro 
ftch  mit  einer  Sache  befaffen;  fapem  aalutis  in 
fuga  beruhen  laffen,  icj)en  auf  tc.  6)  (feit.)  an* 
Otbnen,  cinricfjten  ita  rebua  qttaa  conatitnia- 
aent,  collocandia  atque  adminiatrandia  Cats. ; 
rem  militarem.  c)  pecuniam  Selb  entlegen, 
unterhringen,  magnaa  pecuniaa  in  illa  pro- 
vincia,  pecuniaa  graviore  fenore;  im  »eitern 
Sinne  benetirium  apud  alqm  gleidjfnm  auf  Sin* 
fen  geben;  in  collocandia  beneficti»;  patrinin- 
nium  anum  in  patriae  aalute;  aedilitas  recte 
collocata  an  ben  rechten  Wattn  gebracht  rf)  Bet* 
heiraten  alqam  in  ae  dignnm  condicioncm 
Plaut.;  filiam  alcui,  in  matrimonio;  alqam 
nuptum  in  aliaa  civitatea. 
col-Iöcöpleto,  1.  überau«  bereichern  Ter. 
eollScätio,  önia,  f.  [colloquor]  Unterrcbung, 
Seffttechung. 


150 


Colloquium  — color. 


collbqiilum,  ii,  n.  [colloquor]  Unterrebung, 
©ejpräcb  (gern,  ju  einem  beftimmten  3wedc  Der- 
abrebet)  aleiBj  venire  in  ob.  ad  c.,  pervenire  ad 
congressum  colloquiumque ; habere  occulta  c. 
cum  alqo;  per  colloquia  (münbluft)  tigere;  quae 
per  Vatinium  in  colloquiia  egisset;  colloquia 
amicorum  abaentium  bricf lirfjer  Serle^r  mit  jc. 
— col-löquor,  dtp.  3.  fttfj  befprecften,  ficb 
unterreben  (gew.  in  Schäften  u.  infolge  einer 
SBerabrebungl;  alqm  fptcchen  mit  jc.  Plaut.;  cum 
alqo,  cum  alqo  per  alqm,  per  literaa;  inter  ae 
de  multi8  rebus;  multum  inter  ae  de  alqa  re; 
(Nep.)  de  hin  rebus,  quaa  (über  Welche)  tecum 
collüböt  f . collibet.  [c.  volo;  ei  equia, 

col-lüceo, 2.  1)  o.  allen  ©eiten  leuch- 

ten,  glänjen,  erleuchtet  fein  longe  lateque; 
faces,  ignes  Verg. ; fulgore,  flammig,  »ignibus; 
(mare)  c.  a sole.  2)  tp.  leuchten,  lidjtDoU 
berDortreten  qnorum  operibua  agri,  inauiae 
litoraque  c.  diatincta  tectia  et  nrbibua;  omnia 
furti»  tuis;  »agri  floribus.  fjmbm. 

col-luctor  (conl.),  dtp.  l.  (fpät)  ringen  mit 
col-ludo,  3.  X)  »mit  imbm.  fpielcn  paribua  mit 
f einesgleichen;  »ammi  nantea  in  aq ua  plumas 
c.  fid)  fpielenb  bewegen.  2)  tp.  mit  jmbm.  un  = 
ter  einer  $ccfe  fpieten,  fteefen,  ein  ge- 
bei mcS  ßiftoerftänbnia  unterhalten, 
collum,  i,  *».  1)  ber  ®ais  an  Bftenfchcn  u.  tieren 
invadero  in  collum;  (Com.)  aetumst  de  e.  meo 
es  loftet  mich  ben  fenls  ob.  Kopf  ob.  mein  §>ais 
wirb  tüchtig  »um  tragen  h«tft«ltcn  muffen;  *c. 
ponere  in  pulvere  bingeftreeft  werben;  *c.  dare 
(ich  unterwerfen;  »eripore  colla  iugo;  obtorto  c. 
f.  obtorqueo;  obstringere  alcui  c.  f,  obstringo 
1).  2)  »ber  $ais  einer  glafcfte,  beö  «Wohn*, 
col-lüo,  8.  abfpülen,  auSfpülen,  *ora  nulli 
fontea  ben  turft  löfeben, 
collus,  i,  m.  (Oorfl  1 =■  collum,  w.  f. 
collüsio,  önia,  f.  [colludo]  geheimes  u.  trü- 
gerifcfteS  Einocrftänbni«  cum  alqo 
col-JuBtro,  l.  l)  o.  allen  Seiten  erleuchten 
sol  omnia;  eollustrata  in  picturia  betlej , glän- 
jenbeS  Kolorit.  2)  o allen  ©eiten  befeben, 
betrachten,  muffern  omnia  ocuüa.  f Plaut . 
collütTto,  1.  fcom  n.  lutitol  befubeln,  bilbl. 
colliivlo,  önia  (mcift  fpät)  -vlcs,  ei,  f.  [colluo] 
3ufammenfluft  oon  allerlei  Unrat,  meift 
tp.  baS  fchmuftige  u.  öerächtlicfte  ©emifeb. 
©ewirte  rerum,  omnium  scelerum;  gentium 
Sermifchung  (wenn  »wifehen  fßatriciem  u.  $!ebe 
jern  Epe  ftattfinben  foHte)  Drusi  ber  bem  trufus 
anpängenbe  ijSöbelfchWarm ; ex  hac  turba  et  col- 
luvione  discedere. 

oolljbus,  i,  m.  \ noUn^ot]  Wufgelb,  ?lgio  bei 
SBechfelgefchäften;  bah-  tp.  baS  ©elbwecpicln. 
collyphin  f.  coliphia. 

eolljra,  ae,  f.  [xoUvga]  eine  9lrt  8acf werl 
Plaut,  taö  colljrleus,  adj.  int  biefe  Brot- 
Suppe  Plaut.  — collyrluni,  ii,  »».  [xoXXtipcov] 
eine  Slrt  Wugenfalbe  Hot. 
cdlo,  cdlui,  cultum  8.  1)  t.  t.  beS  SianbbatieS, 
bebauen,  bearbeiten,  beftellen,  pflegen, 
agrum,  praedia,  vitem;  bei  tiefjt.  fundum,  arva, 
hortos,  arbores,  mra,  fructua,  frugea,  poma, 
glaebam;  übertr  o.  pflege,  fflartung, 
Schmüdung  beS  Körpers  »capillos,  flacertos, 
brachia  auro,  »form am  augere  colendo.  2)  an 
einem  Orte  oiel  Derweilen,  oerfebren,  einen 
Ort  bewohnen  terrae,  urbem;  häufig  o.  ®8ttern, 


bie  oorjugSWeife  an  irgenb  einem  Orte  fiep  auf- 

! (alten  u.  baher  btefen  oorjüglidj  lieben  u be- 
(hüben ; dii  qui  hanc  urbem  c,  »Carthaginem, 
»terras;  intrans.  Wohnen  prope  Oceanum  Liv. ; 
super  Bosporum,  ultra  Tanaim  Gurt.  3)  tp  a) 
für  jmb.  ob.  ctw.  ©orge  tragen,  auf  et». 
Sorgfalt  oetwenben,  etw.  Sorgfältig  be- 
treiben, pflegen,  hc8en-  üben  dii  homines; 
munna,  artes  et  Rtudia,  amicitiam,  iustitiam, 
bonos  morea,  ffidem  SSort  halten;  Hervitutem 
apnd  alqm  jmbS.  ©flaoe  fein  Plaut.;  vitam  leben 
Plaut.,  Ter.,  Verg.;  »terras  hominumque  genns 
für  ben  Hnbau  ber  Erbe  u.  bie  Entwilberung  ber 
OTenfchen  forgen;  alqm  donis  (Liv.,  Gurt.),  lite- 
ris  (Nep.)  beehren;  subst.  colens  ber  Säerehret 
religionum  tic.  b)  in  römifch-politijihetn 
Sinne,  burch  tbatföchliehe  ®e weife  ehrenber 
©efinnung,  burch  tienfte,  ©efälligleiten, 
9iüdfid|t  aller  9t r t (ich  bie  fJleigung  jmbS. 
ewinnen,  jmbm.  Sichtung  u.  Slufmerlfam- 
eit  jeigen,  jmb.  oerehren,  ehren,  Sowohl 
©öfter  als  Slcufchen  Mercurium;  cur  deoR  ab 
hominibus  colendoa  dicas;  divitiae,  ut  utare 
(opportunae  sunt),  opea,  ut  colare;  qui  simu- 
latione  amicitiae  coluntur  et  obaervantur  tem- 
poria  cauad;  falqm  inter  deoa  göttlich, 
cüiöc&sium , ii,  n.  [xoXoxdaiov]  iubifche  S8af- 
ferrofe,  Sßflanse,  welche  bie  dgbptifche  Sohne 
trägt  ( Ngmphaea  Nelumbu  /,.). 

»cölöna,  ae,  f.  [colonus]  Säuerin. 

Colimac , fcrmn , f.  ©tobt  in  Iroaä. 

CölOueus,  adj.  ,)um  attifchen  $cmo8  ftolonoS  ge 
hörig,  loloneilch,  o.  ÄolonoS,  Oedipus  (9ra 
göbie  bes  SophoflcS). 

cfilänTn,  ae,  f.  [colonus]  t)  fianbbefife,  SJanb- 
gut;  fchetjh.  Plaut,  ad  molas  coloniam  =*  Stühle. 
2)  Sflonj-,  tochtcrftabt,  Kolonie  conatituere 
coloniam,  colonoa  deducere  in  coloniae;  pl. 
überh  Slnfiebelungen,  Sohnfifee  außerhalb 
beb  SaterlanbeS  Tac.  arm.  I,  59.  3)  meton. 
bie  Sflunjer,  Soloniften  deducere  coloniam; 
mittere  c.  in  locum.  — cölönTcug,  adj.  [colo- 
nua]  *u  einer  Kolonie  gehörig,  cohortea  in 
töm.  Kol.  auSgehoben.  — colonus , i,  m.  [colo] 
1)  ber  eignes  ob.  frembeS  gelb  baut,  Sanbwirt, 
Sachter.  2)  Kolonie,  Sewohnet  einer 
Sflanjftabt,  «itfieblcr;  »überh-  Sewohner, 
Einwohner.  !<«(;•>  subst.  -önll,  örum,  m 
Cälöphon,  önis,  f.  ©tabt  in  Spbien.  3)ao.  -Onliix, 
color  (ootfl.  u.  fpöt  auch  -ö»)j  öria,  m.  1)  garbe; 
häupg  o.  bet  fflefichtsfarbc,  bem  leint  coloris 
bonitas,  mutatio;  adeo  perturbuvit  ea  vox  re- 
gem, ut  non  color,  non  vultus  ei  const&ret; 
fori«  colorem  mutare  wethfeln,  »perdere  bleich 
werben;  »tales  virgo  dabat  ore  c.  fo  OCTfärbte 
fleh  baS  @cfid)t  jc.  ; tp.  homo  nulli  c.  ( Plaut.) 
o bem  man  nicht  recht  weift,  ob  er  weift  ober 
fchrnar*  ifl  = OöHig  unbelannt;  »feftöne  Ec, 
f ilfttSTarbe,  Schönheit  quo  fugit  venus,  qnove 
c.?  »garbe  ber  SJlctalle  ffllanj  nuUua  argen to 
c.  eat  ifl  wertlos  Hör.  2)  tp.  a)  duftete  Sc  - 
feftaffenheit,  Sage,  Scrfaffung  c.  et  species 
priatina  civitatis;  feundem  c.  ducere;  »onmifi 
Aristippum  deeuit  c.  wuftte  (ich  in  alle  SB  erhält- 
niffe  jn  finben;  »vitae.  6)  häufig  o.  ber  Scbe, 
Slnftrich,  Kolorit,  Cbar°fter  oeationis,  urba- 
nitatis,  »tragicua;  nullo  c.  defendi  posae  mea 
crimina;  (Quint.)  ut  scriptorum  colorem  etiam 
quae  subito  effusa  sint,  reddant;  (Quint.)  ai 


coloro  — coraes. 


151 


fort«  aliquis  inter  dicendum  cffulserit  eitern 
poralis  c.  ein  (Hebanfe,  eint  SJenbung,  bie  ben 
Wnftricf)  be«  extemporierten  pat;  (Quint.)  si  ce- 
tens  Tirtutibus  c.  (richtige  Haltung)  et  gravita- 
tem  oratoris  adiecisset;  tut  cf)  lebhafte«  Kolo* 
rit,  Schrnud  fios  ct  c.  pigmentorum.  taBon 
coloro,  t.  1)  färben  corpore;  inäbej.  rötlich  ob. 
braun  färben,  bräunen  cum  in  sole  ambulem, 
fieri  ut  colorer;  »fiberi).  bräunlich  ob.  febmärj* 
lidj  färben.  tan.  cölöritus  al8  adj.,  otcub 
Regenbogen,  -fvultuB  SUurum;  *buntelfarbig 
Indi.  2)  tp.  Ber  Rebe  eine  Sarbe,  ein  Kolorit 
geben  illoruni  (librorum)  tactu  orationem  meam 
uasi  colorari;  non  est  eornm  urbanitate  qua- 
am  quasi  colorata  oratio;  ipsa  (cloquentia) 
se  poBtea  c.  et  roborat. 
eölox  i.  color. 

Colosxöros,  ötis,  m [Äoloaaf’pcos]  Benennung 
eine«  großen  frönen  Wanne«  Suet. 

+ cölosseus,  adj.  [colossusl  loloffal.  — + cö- 
lossus,  i,  m.  [xoioaoös]  Ricfenbilbfä ule, 
Äolofj,  in«bef.  ju  Rbobu«. 
cölostra,  ac,  f.  eigtl.  bie  erfie  Wild)  ber  Ziere 
nad)  bem  ®ebären,  b.  Plaut,  al«  ßiebfofung«mort. 
colübcr,  bri,  m.  eine  (Heinere)  Solange,  befon 
bet«  $au«fchlange,  llnle,  Rätter  Verg.-,  al« 
Attribut  in  ben  paaren  ber  gurien  Ov.  — cölu- 
hra,  ae,  (.  Sdilangentoeibcben  unb  (Heinere) 
Schlange  überb  Hör-,  al«  Sfttribut  in  ben  §aa 
ren  ber  Surien  Plaut.,  Or.  — »cölfibrlfer,  era, 
crum,  adj.  fcoluber-fero]  fcblangentragenb 
(o.  ber  3Rebu)a).  — cölAbrinus,  adj.  [coluber] 
ftblangeit  artig,  ingenium  [iftig wie  bie  Strän- 
gen Plaut. 

eolum,  i,  n.  Seibfieb,  Zuttbfeblag  Verg. 
cölu  mim,  ae,  f.  taube;  (Plaut.)  al«  liebtofenbc 
Vnrebe.  lao.  a)  cölumbir,  äris,  «.  eine  Slrt 
tpalSfeffel  bet  ® Hauen  (b.  bet  Sibnlid)teit  mit 
ber  Öffnung  eine«  taubenfdjlage«  fo  genannt) 
Plaut,  b)  cölutnbimix,  adj.  jur  laube  ge  = 
hörig,  tauben-  pulli,  oxum.  — Coliiinblnux, 
r>  einem  Kotumbu«  benannt  Suet.  Cal.  66. 
eölnmbölaa,  i,  m.  dem.  B.  columbus  Hin.  ep.  — 
eölumbus,  i,  m.  ber  Zauber  Plaut.,  Ct.-,  Aberb. 
eine  taube  Har. 

cöltimella,  ae,  f.  [dem.  B.  columnaj  Heine 
Säule,  Pfeiler,  Vfoften.  — cölümen,  tnis, 
n.  [cello;  Bgl.  columna  u.  columenf  ein  bcrBor- 
ragenber  ©egenftanb  t)  »©ipfel;  »©iebel  eine« 
©ebäube«.  ^lierB.  tp.  c.  amicorum  Antonii  ber 
Boriüglicbftf  arreunb;  (Plaut.)  c audaciae  Übet* 
ma|,  2lu«bunb  8.  treiftigteit.  2)  Rf eilet  jum 
Stuben,  Stufe,  träger,  bef.  B.  tßcri oiten  rei 
publica«,  caput  columenque  imperii  R.;  accu- 
sationi».  — cöliinina,  ae,  f.  [cello]  ®äule  jur 
Unterjtüfung,  jur  Verzierung  eine«  ©ebäube«  ob. 
freiftebenb;  fpridjro.  incurrere  amontem  in  co- 
lumnas  mit  bem  Kopfe  gegen  bie  Ibür,  bie  SBanb 
rennen  3n«bcf.  a)  c.  Maenia  u bl.  c.  bie  Sdjanb; 
faule  auf  bem  forum  Romanum.  an  toeld)cr  gc 
meine  Verbrecher  u.  bäfc  Scbuibner  bur©  bie 
Triumviri  Capital e«  gerichtet  u.  beftraft  mürben, 
bab-  adhaerescere  ad  c.  ohne  Befdjimpfung  nicht 
baoon  tomrnen,  perreniro  ad  c.  b)  ( pl .)  *bte 
Säulen,  Vfeilet,  an  benen  bie  Bucbbänblct  ‘ 
feil  batten  »mediocribus  esse  poelis  etc.  non 
concesserc  c.  b.  i.  aud)  bie  Bucbbänblet  nicht 
Hör.  e)  al«  Crt«bejeicf)nung,  pl.  Herculis,  im 
Rorben  ber  Sunb  fac.;  auch  bie  Vorgebirge 


Kalpc  u.  Rbple  Curt.;  Protei  = bie  ©renjen 
Sigpplen«  Verg.  d)  tp.  Stüfe  Hör.  carm.  2, 
17,  4.  taB.  A)  cölurnnftrii,  ürnm,  m.  fchlechtc«, 
an  ber  columna  Maenia  fich  berumtreibenbe«  ®e 
finbel  Cael.  in  Cic.  ep.-,  eöliimnärinm , ii,  n 
©äulenfteuer.  B)  eölumn&tus,  adj.  butch  Sau» 
len  geftüft,  fcherjb-  os  auf  bie  §anb  geftiift  Plaut. 
cölu rn us,  adj.  [ft  corulnuB  B.  corylus]  bafeln, 
au«  ^afelbolj  Verg. 
cöluft,  i u.  us,  f.  u.  m.  ber  Spinnroden, 
cöljpbla,  f.  coliphia. 

cönia,  ac,  f.  [xbpij)  1)  ba«  ®aar  al«  ber  natür- 
liche Sehmud  be«  Kopfe«, _®auptbaar.  2)  o)  *an 
Vflanjcn  ba«  Sau b,  bie  Ä breit,  ber  Stengel, 
ba«  ©ta«,  bie  Jafern.  b)  *bie  SBolle  bet 
Sthafe,  ba«  SBollige,  paarige  am  Reega; 
ment,  c)  fiichtftrablen  faces  splendidas,  aureas 
Cömftgene  etc.  f.  Commagene.  [quatiunt  c. 
tCömäna,  örum,  n.  1)  C.  Pontica  Stabt  in  Von- 
tu«.  2)  C.  Chryse  Stabt  in  Kappabociett. 

'ertma ns,  tis,  adj.  [coma]  behaart  colla  equo- 
rum,  ton,  galea  mit  einrm  tpaarbitfeh  Bctfeben; 
stella  Komet ; narcissus  sera  fpät  blübenb  Verg. 
O.  4,  122.  [Schultbeil  Flaut. 

cömarchut«,  i,  m.  [xaJpaejoc]  ® orf Borftebcr, 
eömätux,  adj.  [coma]  langhaarig  Suet. ; übertr. 
* silva  belaubt,  Gallia  ba«  imfeitigc  ®. 

1.  com-bTbo,  3.  eintrinlcn,  einfaugen,  Bcr  = 
fthluden  *venenum  corpore;  *ara  cruorem; 
*lacrima8  suas;  »ob  maculas  befommt;  tp.  c. 

artes  grünblicb  erlernen.  \Cic. 

2 com-bTbo,  önis,  m.  [combilo]  trinfgenoffe 
combüro,  ussi,  ustum,  3.  [com- uro]  jufammen- 
brennen  1)  Bbllig  Berbrennen.  2)  tp.  c.  alqm 
iudicio  ftürjen,  Berniehten;  »combuetus  Semelä, 
B.  ßiebe  entbrannt  ju  it. ; (Plaut.)  c.  diem  gleidp 
fam  ju  @rabe  tragen,  totfchlagen  — mit  Scpmatr 
fen  jubringen. 

cöm-ödo,  edi,  esum  ob.  essum,  (feit  ) estum , 3. 
(sync.  ältere  formen  comc«  ft.  comedis,  comes  t 

S.  comedit,  comestis  ft.  comeditiB,  comesto 
. comedito;  auch  comesse,  comesses  ft. 
comedisse,  comedisses;  c o m e s t u s ; coty.  praes. 
comedim,  comediB  Plaut,  u Cic.,  coty.  per f. 
comessiü  ft.  comederis  Plaut.)  jufammeneffen 
1)  nerjebren  bodie  te  muscue  comedissent; 
alcis  lacertum;  ex  sc  natos;  + panis  unciam. 
2)  tp.  a)  c.  se  fich  »or  Kummer,  trauet  Bei; 
«ehren,  aufreiben.  6)  bureb  Scbmelgetei  Bet* 
praffen,  butebbringen  patrimonium,  bona 
Hör. ; cantherium  bejfen  ©elbmert,  Rrei« ; (Com.) 
alqm  ba«  Vermögen  jmb«.  ic. 

Cömensls  f.  Comum. 

1.  cömös,  Ytii,  cumm.  [com-eo]  1)  ber  Witgebenbc, 
Vegleiter,  ©efäbtte,  tctlnebmer  an  etm., 
® efellfcbafter,  auch  ®cbidjal«ge[übrte  c. 
esse  alcis  ob.  alcoi;  c.  se  praebere  llhus  furoris 
ob.  alcui  ulciscendis  inimicis;  gloriae,  victoriao, 
mortis;  eloquentia  pacis  c.;  tox,  motns  elo- 
quendi  c.  est;  tempestivi  conxivii  c.  est  ex- 
trema  (macht  bie  lefte  Begleitung  au«)  saltatio; 
»comitos  Silvas  ducere  (B.  ber  fipta).  2)  in«bef. 
a)  *f=«  paedagogus  1),  m.  f.  b)  Klient,  ber 
ben  Vornehmen  begleitete,  namentlich  menn  er 
> na®  bem  gorttm  ging  ob  aui«  fianb  reifte  Hör. 
c)  pl.  ©efolge  B.  jremben , Selebrten,  jungen 
Wännetn,  bie  oft  ben  Statthalter  in  bie  VroBinj 
begleiteten,  um  fich  für  bie  ®efcbäfte  au«jubilben 
ob.  ba«  ßeben  ju  geniejjen;  au®  bei  ben  @erma. 


152 


cornes  — commemoratio 


nen  Tac.  Germ.  12f.;  tffiefolge  beb  Jtaiferb, 
ftofftaat. 

2 cömes,  cömesse,  comesses  etc.  f.  comedo. 
cintln,  ae,  m.  |*opijsije]  Äomet  ‘sanguinei, 
*diri;  fatalla,  fsidus. 

comicb,  adv.  [cooiicus|  lomiflh.  nach  8rt  bcr 
ftomöbie.  — comlcn»,  [xomixds]  1)  adj.  jur 
ftomöbic  gehörig,  lomiflh,  Rontöbieii», 
poeta,  artificium,  res,  (Hör.),  brr  Stoff  ber  Sto- 
möbte;  adulescens,  senex  ber  in  einer  ftomöbie 
Borlommt;  Davus  Hör.,  mos,  levitatcs.  2)  subst. 
m.  b)  tomijdjer  Sdjaufpicler  1‘laut.  b)  Ro  = 
möbien biester,  vetcres  bie  lichter  bet  alten 
attijd)en  Äomöbic. 
coniTmis  f.  comminns. 

comts,  e,  adj.  tu.  comp.  u.  mp.  leutfelig,  u - 
Borfommenb,  freuitblich,  licbrcith,  berat» 
(affenb  dominus,  animus,  ingenium,  erga  alqm, 
in  amicis  tuendis,  *in  uxorem,  falcui;  quis 
Laelio  (alb  £.)  comior?  b.  Seblofettt  c.  hospitio 
accipi  Liv. ; sertno,  victus,  c.  vili  (8rt  u.  SBeifel 
Tac.;  * libelli ; ‘officium  Xienfiferligleit. 
comissäbundus,  adj.  [comissor]  luftig  umbet» 
fd)Wärmenb  Liv.,  Curt.  — cumixsäUo,  önis, 
f.  fcomissor]  bab  nadf  ber  rran  ftattfinbenbe,  mit 
befonberen  Unterhaltungen  (TOuftl,  Xanjic.)  u.  lu- 
ftigem Umberftbtuärmen  Derbuitbcnc  Xtinl» 
gelag.  — comissätor,  öris,  m.  fcomissor]  ber 
Jeilnebmer  an  einem  Xrinfgelag  unb  bamit 
oerbunbenem  luftigen  Umjug;  coniurationis 
Kumpan.  — comissor  [comisor] , dtp.  1.  [*co- 
petf®]  natb  einem  ©elage  luftig  u.  lätmenb 
(mit  ©efang,  Wufil  u.  allerlei  Späfteu  n.  Steife» 
reien)  auf  ben  Straften  umherjiehen,  um  bar» 
auf  bei  einem  au*  ber  ©efcHjchaft  cinjulchren  u. 
bab  Irintgelage  fort jufeften,  comissatum 
ire  ad  alqm. 

cömYtas,  fttis,  f.  [comis]  üeutfeligleit,  gteunb» 
liiftteit,  beitere  Saune,  Snootf ommenbeit, 
Jperablaffung,  ©cfälligleit,  Jpöfliihteit  c. 
et  facilitas;  benignitatem  per  se  gratam  comi- 
tate  adiuvabat;  cius  c.  non  sine  severitate  erat 
er  behauptete  gegen  SUebere  bei  aller  ficrablaffung 
feinen  jtanbebmäftigen  (Eritft;  c.  atfabilitasque 
sermoms;  fin  socioa;  feurandi  in  bet  Serwal- 
tung;  c.  mihi  ad  enarriuidum  est  id)  bin  auf» 
gelegt  ic.  Plaut. ; aueff  ^reigebigfeü  Plaut.; 
■feenam  utrique  exquisitiasimae  c.  dedit. 
com f litt us,  us,  m.  fcomitorj  1)  abstr.  ® eg  lei» 
tung  magno  c.  venire,  comitatu  equitum  por- 
venire;  übertr.  tanto  virtutum  c.  2)  concr.  Be» 
gleitung,  ©efotge,  Umgebung  praedonis  c. 
et  societas ; muliebris  ac  delicatus  ancillarura 
puerorumque  c.  Snbbef.  ®cf ellfchaft  Bon 
Steifenbcn,  8ug,  Karawane;  jtf.  Allobrogum; 
bei  ben  ©ennanen  Tac.  Germ.  13  f.;  t@efolge 
beb  ft'aiferb 

cömtter,  adv.  [comis}  Ieutfelig,  frcunblid), 
juBortommenb,  beiter;  willig,  gern  qui 
dudi)  quotannis  c.  Apollini  fiant  in  einer  alten 
SBeibfagung  b.  Liv.  25,  12. 
cüinitl&lls,  c,  adj.  [comitia]  ju  ben  Äomiticn 
gehörig,  dies  an  welthcm  Romitien  gehalten  wer» 
ben  burften;  mensis;  biduunt  bie  jwei  Äomiticn» 
tage;  (Plaut.)  homines  bie  fidj  in  ben  Äomitict* 
berumtreiben  u.  ihre  Stimmen  oerfauftn;  morbus 
bie  Spilcpfie,  weil,  wenn  an  ben  Äomiiialtagett 
imb.  bau.  befallen  warb,  bie  Äomiticn  aufgehoben 
würben.  — cömltiätus,  us,  m.  [comitia]  8o ifb» 


nerfammlung  an  ben  Romitien,  habere  c ; ma- 
ximus  bie  Genturiatblomitien. 
cömTtinm,  ii,  n.  fcom-eo]  1)  sing,  ber  teil  beb 
3orumb,  wo  in  älterer  3ett  bie  Surien  fid) 
Bcrfammelten;  übertr.  Spartae  b ab  (Ephotcum.  2) 
pl.  comitia,  örum,  bie  B.  ber  betreffenben 
'Kagiftratöperfonjufammcngerufeneu.  ge» 
baltene  Berfammlung  beb  römifdjen  Bol» 
leb,  um  in  öffentlichen  Ängelegenbeiten 
Scfdjlüffe  ju  faffen  curiata,  centuriata,  tri- 
buta;  comitia  habere,  facere,  gerere,  edicere; 
consularia  (aud)  consulum  ob.  consulibus  crean- 
dis),  practoria,  tribunicia,  regi  ereando  jur 
28afjl  tc. ; Flavii  auf  welchen  5.  gewählt  ju  wer» 
ben  hofft;  legis  ferendae  um  ein  fflefeft  ju  geben; 
his  levioribus  c.  =•  aediliciis  Cic.  ©irrt),  a) 
außerhalb  Bomb,  B.  einer  CbcrpriefterWabl  in  ®i» 
eilten.  6)  c.  fiunt  de  capite  meo  eb  wirb  @e= 
riept  gehalten,  geurteilt  ic.  Plaut. 
cömitor,  dep.  1.  (poet.  u.  fpät  auch  -to,  1.  u. 
bao.  comitor  alb  pass.)  [comes]  begleiten  akim, 
*iter  alcis,  ‘gressum  canes  erilem,  +currum 
alcis  triumpho;  m.  dat.  einer  fjkrfon  ob.  Sache 
begleitenb  fidb  jugefellen,  jur  Seite  fteben, 
mit  ic.  oerbunben  fein  tardis  ingeniis  virt-us 
non  facile;  cetera,  quae  c.  huic  vitae  de.;  illi 
iniusto  domino  atque  acerbo  aiiquamdiu  in 
rebns  gerendis  prospera  fortuna  Ctc.;  abfol. 
nuUa  infamia;  ‘Teucrüm  comitantibus  armis; 
inbbef.  ju  fflrabe  geleiten,  bab  ©cleit  geben 
comitantibus  Omnibus  bonis.  — Partie,  cömlti- 
tus,  pass,  begleitet  alienis  viris,  (Curt.)  tre- 
centis  feminarum  comitata;  *uno  Achate;  ‘do- 
lore; mehr  abjeft.  parum,  bene;  uno  puero  co- 
mitatior.  [bitu ; flagit iis. 

com-miicülo,  1.  beflecf  en,  befube ln;  tp.  se  am- 
Commügenc,  es,  /'.  bet  norböftliihfte  Seil  B.  ®p» 
rieit.  Xno.  Com magenus,  adj. ; subst.  -gcnl, 
örum,  m. 

com-mänlpüläris,  is,  m.  (feit.)  ber  ju  bemfel» 
ben  Btanipel  gehört  Tac.  — com-maritns, 
i,  m.  bcr  Witgatte  Plaut. 
couimeAtus,  us,  m.  [commeo]  1)  bab  ©eften  u. 
Rommen,  Slb»  u.  8ufi<:hcu»  Bertebr  satis 
liberi  c.  erant  2)  meton.  a)  Durchgang,  -weg 
Plaut,  b)  Urlaub  dare  alcui  commeatum, 
sumere  c.;  in  commeatu  esse  auf  Urlaub  fein, 
c)  bab  Sinberjiebenbe  ob.  Rommcnbe  «)  tranb» 
port,  8ug,  ffonooi,  Saratnane,  Senbung 
ju  öatibc  u.  ju  ÜBaffct  oxercitum  duobus  c.  ro- 
portare;  +do  novo  c.  (B.  bcr  eben  angetommenen 
ägppt.  .ttanbelbflottc)  confiiixisse;  fcommeatus 
(äiclaib)  per  municipia  et  colonins  disponere. 
(1)  8«fubr,  bef.  Uebenbmittel,  $roBiant,  nmri- 
timi  jur  See;  subvehere  c.,  supportare  frumen- 
tum  et  c.;  c.  petere,  portare,  parare,  prohibere; 
intorcludere  hostes  commeatu;  roi  frumentariae 
commeatusque  causA;  de  frumento  reliquoque  c. 
com-memini,  issc,  verb.  defect.  fith  erinnern 
hominem  probe;  hoc;  non  c.  dicere. 
commemoräbliis,  e,  adj.  [commemoro]  erwäh» 
nenbwert,  bentwürbig  pietas;  multa  com- 
memorabilia  proferrc.  - commemörätio,  önis, 
f.  [commemoro]  8>ttüdrufung  >uö  ©ebäiht» 
nib  a)  für  fith,  bie  (Erinnerung  an  etw.,  m. 
gen.  obj.  hominum,  offioiorum,  patemi  hospitii. 
b)  für  anbere  butth b SBort,  bie  (Erwähnung, 
8nfilhrung  istaec  Ter.;  qui  in  assidua  c.  Om- 
nibus omnium  flagitiorum  fuisset  heften  ic.  aQc 


commemoro  — commetior. 


153 


immer  ermähnten;  antiqnitati»;  m.  gen.  subj. 
posteritatis ; quod  minus  me&  c.  celebratum  sit. 
rom-mduuro,  1.  1)  in  {eine  Erinnerung  ju  = 
rüdrufcit,  ji<f)  an  etw.  eiinnetn  resperi,  quid 
quoque  die  dixorim.  2)  p.  einem  anbetn,  a) 
jmb.  an  et»,  erinnern,  jmbm  ette.  Dcrgcgcit* 
wärtigen  beneficia,  amicitiam,  cognationem. 
bl  erwähnen,  be[prcd)en,  einer  Sache  gc 
benlen  causas  alcis  reij  de  alqo,  de  alqa  re; 
quid  eommemorem  ob.  qnid  dicam  de  etc.? 
waä  fall  ich  erwähnen  ob.  fageu  »an?  for- 
men ber  amplificatio . um  auf  bie  befonbere  Be* 
beutung  u.  SBichtiflfeit  einer  Sache  hinjuweifen, 
bageg.  quid  eommemorem  ob.  quid  dicam  m. 
a ec.  ob.  aee.  e.  in/',  ob.  inbir.  ftragf  loa 8 foll 
ich  erwähnen  ob.  {brechen  pon  tc  ? gönnen 
bet  praeteritio.  Ino.  ju  unterjeheiben  sod  quid 
— commemoro  ob.  eommemorem  a!8  formen  ber 
amplificatio. 

comntendäbTHs,  e,  adj.  [commeudo]  empfeh- 
len i Wert,  commendabilia  apud  Africanum  ease 
jnt  Empfehlung  gfreichen,  nullo  c.  merito. 
coinmendÄticlus,  adj.  [commendo]  empfef)Ienb 
literae,  tabellae  Smpfchluugbfchreiben. 
eommendätln,  önis,  f.  [commeudo]  1)  Empfeh- 
lung, cmpfcplenbe  Bermittelung  magna,  non 
vulgaris,  in  vulgu«;  noatra  ceterorumquo  ami- 
corum;  pl  meae;  m.  gen.  obj.  contempti  homi- 
nis ad  eeteroa;  aui;  oculorum  commendatione 
bnreh  Bermittelung  2)  ba8  Empfeh  leitbe  einer 
Suche  oria  atquu  orationia,  ingenii;  in  prima 
e.  voluptatem  dicero,  ponere. 
irommrndätor,  öria,  m.,  u.  -trix,  Tcia,  f [com- 
mendo]  Empfehler,  Smpfehlerin. 
rommendätua,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [partic.  0. 
rommendoj  empfohlen  alcui  commendatior, 
commendatisaimua ; habere  alqm  sibi  c. 
eommendo,  1.  [com-mando|  1)  anoeriraucn, 
übergeben  alcui  rem,  fsalutcm  alcui,  fao 
fogae,  fduos  filioa  apud  boapitem  cum  magno 
auri  pondere;  tp.  c.  alqd  literia  — fcfjreiben  (nlä 
rin  Cbeheimnti);  alqm  immortalitati  unflerblich 
machen;  c.  (einprägen)  nomina  memoriae;  alqm 
monumentis  (Schriften)  suis.  2)  empfehlen, 
beliebt  machen  se  alcui  in  clientelam  Ter.; 
alqm,  alqd,  se  alcui;  quae  (magna  corporis 
dignitaa)  non  minimum  c.  Nep.;  nulla  re  magis 
commendatur  orator  empfiehlt  fich;  faffectus 
nemo  historicorum  c.  magis  hat  anfprcchenber 
behanbrlt;  suos  ob  sua  (namentlich  o.  Sterben* 
ben,  jmb*.  Sd)Up  ob.  gürforge  empfehlen);  f ho- 
norem suum  bie  Bewerbung  um  bo8  Ronfulat. 
rommentüriöluui,  i,  n.  [dem.  o.  commentarium] 
Heine  €^rif  t,  tleiner  idjriftliä-  er  Ent* 
Wurf,  Buffap.  — conimentarlus,  ii,  m fcom- 
mentus  o.  comminiscor]  eigeutl.  adj.  seil  über. 
1)  Schriftlicher  Entwurf,  Slbrifi,  Slijje  0. 
etw.,  mehr  ben  Inhalt  al*  bie  {form  berücffidp 
iigenbe  iSufjtichnung,  Brotololl,  §eft  com- 
mentarium de  rita  sua  breriter  summatimque 
componere;  rerum  urbananim  Stabtchtonil;  in 
rommentarium  roferre.  2)  pl.  lurje  fdhrif tlitfje 
«uf jeichnungen  $ur  Erinnerung,  Icntwür* 
bigteiteti,  ®tc  motten  Caesnris  de  bello  Gal- 
lico,  de  bello  cirili;  +91otij(büihet;  +»!>»/.  einjel* 
ner  teil,  einjelne«  Such  ber  lenfmürbigfctteu.  — 
eommentAriiim,  (sc.  Volumen,  ii,  n.  feit.)  = 
commentarina  1),  orationis  paulo  plenius  Cic. ; 
quod  de  apparatibus  belli  fecerat  Liv. 


commentitlo,  önis,  f.  fcommentor)  forgfälti* 
ge*  Übtrbenfen,  Stubium,  Sorbereitung 

o.  et  moditatio;  mortis  jum  Tobe, 
comnieuticliis,  adj.  [comminiscor]  erfunben, 
neu  erfunben,  neu  nomina  nova  et  e.;  bah- 
fingiert,  ibcai  civitas  Platonia;  im  Übeln  Sinne 
erlogen,  erbittet  crimon. 
commento,  1.  (altioc  {form  ju  1.  commentor) 
1)  genau  überbenlen,  nur  partic.  per/',  sua 
couimentata  et  scripta;  comtnentata  oratio.  2) 
übertr.  fcherjh-  pleichfam  mit  einem  lenljettel 
»etfehcit  nimis  bene  ora  =»  mit  Schlägen  be* 
jeichnet  Flaut. 

1.  commentor,  dep.  1.  [comminiscor]  1)  genau 
überbenlen,  reiflich  erwägen,  über  etw.  not 
läufig  fptechcn  ob.  (ich  bcfprechcn  alqd,  de 
alqa  re;  quid  faciendum  sit;  auch  abfot.  Iah. 
inSbef^  ftchenber  9lu8bntd  o.  bet  Borbereituitg 
uttb  Übung  be8  {Rebitcr«  unb  bem  oerfueh** 
Weifen  Sprechen  bebfelben  cum  in  villa  Mc- 
telli  complnres  dies  commentatus  esset;  com- 
mentatur  declamitans;  aber  auch  0.  anbent  Stu  = 
bien,  bei  betten  Ihforie  u.  Brnjii  $anb  in  $anb 
geht,  cum  in  hortos  D.  Bruti  auguris  commen- 
tandi  causa,  nt  assolet,  vonissemus;  {elbft  Pott 
bem  gedjtmeifter  ber  ffllabintoreu  magister  hie 
Samnitium  summa  iam  senectute  est  et  cotidie 
c.  macht  Stubien.  2)  etw.  Iurcf)bachte8  jchrift- 
lich  barftellen,  entwerfen  miraos;  alqd  in 
reum. 

2.  commentor,  öris,  m.  [comminiscor]  Srfin* 
bet,  uyae  p.  Sncthii*  Ov.  fast.  8,  785 

commentum,  i,  n.  [comminiscor]  Schichtung, 
Slüge  miraculi,  pl.  opinionum  — opinioncs 
fictae;  fStfinbung,  tjälan. 
com-mco,  l)  ein*  u.  au8*,  ab*  n.  jugehen, 
irgenb  wohin  feinen  3Bcg  nehmen,  feine 
Stta&e  jiehett,  tommen,  bef.  h>«  u.  her,  h*n* 
über  n.  herüber  ultro  citroque;  mercatores  ad 
Gallos;  insula  Delos,  quo  omnes  imdique  cum 
mercibus  c.;  crebro  illius  literae  ab  aliis  ml  nos 
finben  ihren  ffieg  ju  uns ; quae  (naris)  ad  furta, 
quae  reliquisses,  c.  gabrten  machen  joHtc,  um 
bie  furta  nachjuhotcn;  flibero  commeantes  (treu* 
jenb)  mari.  2)  übertr.  aliqno  internuntio  ser- 
mones  c.  jmb.  ift  gtoifchenträjjet  bet  Unterhanb* 
lange»;  cuius  in  bortos  libidines  omnium  c. 
commercium,  ii,  w.  [com-merx]  1)  Ipanbcl, 
§anbel8ocr!eht;  ( Fhaedr .)  tale  luminis  $Iu8* 
taufdj.  2)  $anbel8recht,  ^aufrecht  c.  istarum 
rerum  cum  Graecis  non  est;  salis.  3)  Bet* 
lehr,  Scrbinbung,  Umgang  plcbis;  habere 
c.  cum  Musis,  lingnae  Spradjterfehr  jWtfciKn 
»wei  Bülfern,  bie  einanber  Perflehen  Liv..  sociae 
linguae  commorcia  Ov.,  bagegen  b.  Curt.  Be* 
fanntfdjaft  mit  ber  Sprache;  sermonis  Unterrebung 
Liv.,  belli  Untcrhanbtung  mit  bem  geinbe;  gen- 
tium, vitiorum  Curt.;  pecuniae  (Belboerfehr  Just. 
com-mercor,  dep.  l.  auftaufen,  jufammen* 
taufen  Plaut.,  Sali. 

eom-mereo,  2.  [Porti,  u.  fpät  auch  *eor,  Ttus  sum, 
2.  dep.]  1)  Perbienen  aestimationem  (poenae); 
nunquiun  commerui  ut  Ter.  2)  D e r [ d)  u 1 b c ti , 
begehen  culpam;  (Ter.)  quid  commerui  aut 
peccari?  quae  nnnquam  quidquam  erga  mo 
commerita  est. 

com-metior,  4.  1)  aubnteffen  siderum  ambitus 
inter  se  numero.  2)  und)  etw.  meffen,  ner* 
gleichen  negotium  cum  tempore  Cic. 


154 


commeto  — eommitto. 


1.  com-mäto,  1.  [intens.  B.  commeo]  häufig  it  = 
pcnbrootjin  geben,  ab  u.  jugepen  ad  mulier- 
fulatn  Ter. ; rneus  scruposam  victua  c.  Warn 
Plaut. 

2.  com- meto,  1.  burdjmef  fen,  nimia  bene  ora 
commetavi  nämlich  mit  meinen  fWuften , t|abe 
meine  Säufte  auf  ihren  ©efidjtem  herum  tan  je  u 
laffcn  Plaut. 

com-mYgro,  1.  wanbern,  irgenbwohin  jietjen 
huc  hnbitatum;  ex  Andro  huc  vicmiac  Ter.-, 
Romam,  in  domum  suam;  intra  praeaidia. 
com-milYtcs,  bic  Sfitfolbaten,  aber  unficber  b. 
Caeg.  b.  c.  2,  29,  4.  — coinnul ltium , li,  n. 
[com-miles]  KriegSfamerabfcbaft  Tae.\  *®e» 
meiltfetjaft  studiorum.  — commilYto,  önis,  m. 
[com-milea]  Ärieg«tamerab,  SBaffenbru ber. 
commYnatlo,  önia,  f.  [comminor]  SBcbrobuna 
orationis  ipaiua  tamquam  armorum  est  vel  ad 
usum  c.  et  quasi  petitio  etc.  Cie. 

‘com-mlngo,  3.  bepiffen,  befubeln. 
cominYnlscor,  mentua  sum,  dep.  3.  [com  u.  mens] 
1)  auäbenfen,  aubfiunen  (gern,  in  trügerifeber 
Slbficbt),  erhielten  crimen  ex  re  fortuita;  mo- 
nogrammos  deoa  et  nihil  agentea;  *partic.  com- 
mentua  erb  irrtet,  erlogen  funera.  2)  erfin» 
ben  rectigal  Liv-,  literas  novaa  Suet. 
com-mYnor,  dep.  l.  anbrolfen  pugnam,  +impc- 
tum;  inter  ae  Liv.\  t alcui  necem,  + alcui  cu- 
apide;  abfol.  b t o p e n Suet. 
com-mYnno,  3.  Hein  machen  1)  gcrfcblagen, 
gerbreeben,  gertrümmetn  atatuam,  anulum; 
acalaa  abbrteben.  2)  tp.  a)  oerminbern,  ttei- 
ncr  machen  (bureb  Sutgaben)  argenti  pondua 
et  auri  Hör.  b)  entträften,  gertrümmetn, 
Derniebten,  untergraben  opes  regni,  civita- 
ti8;  alqm  frangere  et  c. ; romminutum  eaae  re 
familiari  in  feinen  S3erm6gen«umftänben  herunter: 
getommen  fein;  officium  'Cfticbt ; * vires  ingenii, 
+ animum  SJiut;  ‘comminui  alcia  lacrimis  burch 
Ibtänen  erweicht  werben. 

com-mYnns  (falfcb  cöminua),  adv.  [com-manus] 
1)  in  ber  Wilitärfpraebc  hanbgemein,  Wannge 
gen  Wann,  in  ber  Stäbe,  mit  bem  Sdbwert 
tn  ber  Sauft  pugnare;  stare  (fianbbalten);  rä- 
dere; gladiis  uti;  gladio  c.  rem  gerore;  *fal- 
cati  c.  (für  ben  Kampf  in  bet  Stäbe)  enaoa;  m. 
dal.  n.  occ.  ‘flumina  Haemonio  c.  isse  viro; 
P-  jebem  Streite  ad  alqm  accedere;  agere;  *arva 
inaequi  mit  eignet  fcattb,  b.  h-  mit  bem  ftarft  in 
ber  &anb  2)  überh-  in  ber  Stäbe,  nabe  bei, 
perfünlich  c.  faciem  auam  oatentare  Sali.;  *c. 
aapicere  alqm;  *c.  condere  enaem;  *ire  näher; 
tc.  tendena  nabe  b'nntbernb. 
com-mlsceo,  2.  1)  oermifeben,  ttermetigen 
niulaum  Plaut.;  alqd  cum  alqa  rc,  faervoa  cum 
ingenuis;  ‘commixta  fruata  mero  (abl.);  ’fumua 
commixtus  in  auras;  ‘commixtus  (Berwortenea) 
clamor;  tp.  temeritatem  cum  aapientia.  2)  bei  = 
mifeben  alqd  alcui  rei;  ‘commixtus  bureb  Ser» 
mifebung  beroorgegangen,  Silvias  Italo  san,- 
guine. 

commlaöritlo,  önia,  f.  [commiscror]  bai  ©ernit» 
leiben  be8  ffleflagten,  um  SJtitleib  bei  ben 
fRicbtern  $u  erweefen  {B.  Stebner)  alcia;  auch  ab 
fol.  bet  rubrenbe  Ion,  Hubbrud.  — comml* 
säresco,  — — 3.  u.  impers.  commiserescit  me 
alcia  id|  fühle  SJtitleib  mit  jmbm.  Ter.  — 
eom-miseror,  dep.  1.  bebauern,  beflogen, 
bejammern  fortunain  Graeciae;  in  ber 


torif  (abfol.)  in  ben  rübrenben  Ion  über> 
geben. 

comiulaslo,  önia,  f.  [eommitto]  SSettfampf; 
tmeton.  ©reis»,  Srunfrebe.  — commissum, 
i,  n.  [eommitto]  1)  ba*  Unternommene,  temere 
c.  Liv.  3n8bef.  a)  Setgeben,  Stpulb  nisi  aut 
quid  commissi  aut  est  causa  iurgi  Plaut. ; fac- 
tum aut  c.  audacius;  *turpe;  ‘commiasa  luere. 
b)  + ba8  $eimfa(len  an  ben  Staatifebab,  Ein 
giebung,  KonfiStation.  2)  babSlnoertraute, 
©egeimnii  Hör.;  gern.  impf.  — eonimissüra, 
ae,  f.  [eommitto]  Scrbinbung,  3ufammen  = 
fügung  digitorum,  ossium;  ad  commieauras 
plutcorum  atque  aggeria  an  ben  Serbinbunge 

Stellen , wo  bie  Sruftmehten  auf  bem  lamme  auf. 
ajjen.  [alcui  caput  aandalio  Ter. 

com-mitYgo,  1.  mürbe  machen  (bureb  Schlagen) 
eom-mitto,  3.  gufammenlaf fen,  »bringen, 
bah-  1)  linge  gufammenfügen,  an»,  aufeitt: 
anberfügen,  oerbinben.  Bereinigen  maloa 
(Salten),  opera  (Srfc|tigung8Werfe);  fmaria,  *duna 
no’tca;  vmm  viac  Liv.,  t urbem  continonti, 
flacum  fiumini ; ‘dextram  dextrac,  *manum 
Teucri»  bal,bgemein  werben,  ‘delphinum  caudas 
utero  commiasa  luporum  mit  einem  Seewolfileibc 
Bcreinigenb ; commiasa  inter  ae  munimenta  Iav  ; 
nondum  commiaaum  opus  gum  Slbfcblub  gebracht 
Curt.  4,  2,  21;  implexi  arborum  rami  silvaa 
bilbeten  ein  biebte«,  fortgefe|te*  Saubbacb  Curt.  5, 
4,  4;  Taurus  committitur  (fcbliefü  ftcb  an)  Cau- 
caao  Curt.  7,  8,  20.  3n*i>tf-  gum  Kampf,  ©ett  = 
ftreit  ancinnitbcrbcb  cn  ‘acies  commiasaa  sol- 
vere;  fpugilcs  LaÜnos  cum  Graecia;  aequales, 
omnea  inter  ae;  auch  *gum ®erglci<b  gufammeti» 
ftellen,  sua  scripta  antiquae  Connnae.  2)  etw. 
ur  9tu«fübtung,  Slnwenbung  bringen, 
attfinben  (offen  c«)  c.  pugnam,  proelium 
liefern,  cum  aiqo,  fcommiaaum  erat  proelium 
inter  Macedona«  Ariosque;  bellum,  certamen, 
apectacnlum,  ludos;  iudieium  committitur  Wirb 
gehalten;  fobaidionem ; ‘committitur  aermo;  ‘pu- 
gnam eaeatu  befteben;  ‘abfol.  ein  Ireffen 
liefern,  fämpfen  cum  alqo,  contra  Sullam, 
prinaquam  committeretur  Bor  Beginn  be4  Kampf e8. 
b ) etw.  Unerlaubte^  begeben,  »erüben,  her» 
fdjulben  alqd  in,  erga,  adveraua’  alqm;  multa 
vinlia  audaciae  facinora;  multaa  nefariaa  rea; 
facinuH,  scelua,  delictum,  multa  maleficia,  nihil ; 
si  quae  culpa  commiasa  eat;  caedem,  ‘piacula. 
Ipiero.  a)  c.  contra  legem,  +lege  alqa  gegen  tc. 
fünbigen,  ba«  tc.  übertreten,  b)  m.  ut,  auch 
cur,  quare  ob.  *tnf.  Sdjulb  haben,  bewirten, 
ei  babin  fommett  laffen  bah  ic.  non  c.  ut 
etc.,  neque  commissum  a ae,  quare  etc.;  negare 
ae  commiaaurum,  cur  etc.  c)  Dcrfcbulbcn,  Ber» 
wirlen  poenam  octnpli,  multam.  d)  pass,  eine 
Sertragtbcftimmnng  in  (Erfüllung  geben  laf» 
fen  sponsio  commiasa;  hanc  devotionem  capitis 
mei  couvictam  esae  et  commisaam;  auch  al«  ein 
®fanb  oerfallen,  anbeimfallen  heredita»  Ve- 
neri  commiasa  est;  tiducia  commiasa.  3)  etto. 
ob.  jmb.  bingeben,  überlaffen,  anoettrauen 
alqm,  exercitum  fidei,  alqm  fidei  poteetatique 
alcia;  fidei  tutelaeque,  te  in  fidem  meam;  alcui 
salutem  Buam,  rem  difficilem,  collura  tonaori; 
alcui  bellum,  ‘portam;  quaedam  domeatica 
literia  non  c.;  ‘alcui  alqm  alendum;  (Ter.)  gna- 
tam  suam  alcui  uxorem;  fpriebw.  ovem  lupo 
Ter.;  ‘vitem  aulco;  ‘funera  primae  pugnae  Sie 


commode  — commotus. 


155 


erfien  loten  im  ©efedft  (allen  laf(en;  rem  in 
discrimen  e*  jn  einer  ©ntfdjeibung  lommen  taffen, 
in  casum  ancipitie  eventus;  rem  proelio,  in 
aciem  e4  auf  ein  Iteffcn  antommen  taffen ; *alqd 
inexpertum  scaenae;  *lene  (gelinbe*  (Setränl) 
Tacuis  venia;  *calorca  commissi  fidibus  Aeoliae 
puellae  b.  i.  einft  befungen  Bon  »c. ; ‘commiBsa 
fide  f.  1.  fidps  1);  ae  alcni;  Be  pericnlo;  ao 
itineri,  Be  urbi;  se  theatro  populoque  Rom.  fid) 
in*  Sweater  u.  Bor  bie  Äugen  be*  rdm.  Sötte* 
tnagcn,  se  in  populi  Rom.  conapectam;  se  in 
senatum,  in  aciem,  se  longius  a portubuB; 
abfol.  Sertrauen  (Renten,  bie  Sache  an; 
beim  , in  bie  §anb  geben  necessario  ventis 
rommittendum  existimabat;  indicibns;  alcni  de 
existimatione  sua;  im  übten  Sinne  preisgeben, 
auSfepcn  tlegiones  hostibus,  fee  ad  subsidinm 
mittendum;  * ratem  pelago;  ’virtutem  indigno 
poStac. 

commode  „ adv.  m.  comp.  u.  mp.  [commodus] 
ber  Sachlage  cntfprecbenb,  angemeffen, 
gehörig,  fcftidlicf),  gemanbt,  trefflich  sal- 
tare,  verba  facere;  oratio  c.  scripta;  feceris  c. 
mihiqne  gratum;  c.  facis,  qnod;  res  minns  c. 
gerere;  qoae  civitates  commodius  auam  rem 
pnblicam  administrant  eine  root)[(jeorbnete  9ie= 
gierung  hoben;  minus  c.  audire  in  ni(bt  ganj 
gutem  Sufe  pebeit;  in*bef.  nt  ohne  Schwierig  = 
teil,  beqnem  navigare;  (Hör.)  commodius  vi- 
verc.  6t  gelegen,  jur  gelegenen  8**1  Cb® 
et  oerbinbtiib  bbftiib  Om. 

rommbdTtas,  ätis,  f.  [commodus]  1)  bie  gcbö  = 
rige  Sefcbaffenbtit,  ba*  Saffenbe  u.  Scfjtd= 
liebe  einer  Sache,  bie  ©ebt tf ttc^tei t,  ba*  redete 
9Rap,  corporis  gehörige  tötperliebe  5ertigteit, 
dom  üb,  vitae;  im  3tbg  abfot.  gelegene  fteit 
Plaut.;  bet  angemeffene  Sortrag  de.  Rose. 
A.  §.  9.  2t  Sequemlidifcit,  Ännebmlicbleit, 
Sorteit  itineris;  ad  faciendum  idouea;  pluri- 
mj<  et  maximas  c.  amicitia  continet;  qui  ex 
bcstiis  fructus,  qnae  c.  porcipi  potest?  8) 
©efölligleit,  3»Borf ommenbeit,  91ad)fid)t 
Ter.,  Ov. 

rommödo,  1.  [commodus]  eigtt,  jureebtmacben, 
ber  = , einriipten,  bab-  a)  c..  alcui  fid)  jmbm. 
gefällig,  einen  tHebeibienft  erweifen  alcui, 
publice.  6)  c.  alqd  alcui,  «)  im  engem  Sinne 
fmbm.  etw.  in  ber  SorauSfepung  leiben,  ben 
Segenftanb  felbft  in  natura  surftet  ju  befommen 
alcni  aurum.  ß)  im  weitern  Sinne  au*  fflcfäH 
ligteit  imbm.  etw.  auf  8**1  zum  ©ebraud) 
überlaffen,  leiben  haec  a fortuna  donata, 
cetera  commodata  esse;  suas  vires  aliis;  nomen 
-unm  alcui  ad  translationem  criminis;  foperam 
suam  ad  turpissimnm  ministerium;  * alcui  au- 
rem;  parvis  peccatis  veniam,  magnis  severitatem 
ongebeiben  laffen  Tac.  Agr.  19. 
enmmbdäl*  [dem.  B.  commode]  u.  -lum,  adv. 
[dem.  b.  1.  commodum]  nach  befler  Scquem= 
litbfeit  Plaut. 

I commodum,  adv.  [commodus]  gerabe,  eben, 
e.  egeram  diligentissime ; c.  discesseras  heri, 
cum  etc. 

S.  commüdum,  i,  n.  [n.  b.  commodus]  1)  bie 
Sequemliebfeit,  beT  günpige  8eitpunft,  bie 
3uträgli(bteit  contra  valetudims  c.(jum91aeb' 
teile  bet  jc.)  laborare;  fne  id  contra  c.  (vale- 
tudinis)  faceret;  quod  commodo  (ohne  9?nd)teil 
füt)  rei  publicae  facere  poesis;  si  per  c.  rei 


publicae  poBset;  cum  erit  tuum  bir  gelegen;  c. 
alcis  (bi*  c*  jmbm  gelegen  ift)  exspoctare;  bef. 
oft  c.  meo,  tuo,  suo,  nostro,  vestro  naib  meiner  ic. 
Sequemlicbleit ; per  c.,  ex  c.  nach  Sequemliebfeit, 
jur  gelegenen  St*1-  &**  flünpiget  ®elcgcnheit,  ge 
mädjlid).  2)  Sorteil,  9tupen,  3ntereffe,  auch 
(bef.  pl.)  SHopl,  ffllüd  sui  c.  causA  nocere  al- 
ten; amicitias  inimicitiasque  non  ex  re,  sed  ox 
c.  aestimare;  pl.  pacis,  populi,  publica  Hör. \ 
neglegere  c.  rei  familiaris  ba*  eigne  3«tereffe; 
inservire  suis  c.;  ingbef.  (pl.)  bie  B.  Staat  ge= 
Wäbrten  Sergünpigungen,  Sorrcd)te  tribu- 
natus  (militum),  provincialia;  ‘militibus  c.  dare; 
nueb  zeitweilig  überlaffenc  ©egenftänbe 
Cic.  Verr.  4,  S,  6. 

cmnmödns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [com-modus] 
mit  ob.  nad)  bem  gehörigen  SRape  1)  ben 
SetbäUniffen,  bem  3 wert,  ber  9?atur  bet  Sadjc 
angemeffen,  cntfprecbenb,  zwcdmäfjig,tref'; 
fenb,  bequem,  gehörig,  viginti  commodae 
minae  wie  fie  an  3abl  fein  müffen,  Bolle,  c.  eta- 
tura  Plaut.;  novern  cyathi  Hör.;  iter  commo- 
dius, tempus;  commodissima  belli  ratio;  com- 
modum est  c*  ift  bequem,  genebm,  gefällt,  dura 
erit  c.  Ter.,  cum  est  c.,  si  tibi  erit  c.;  com- 
modiore  (leichtere)  re  frumentaria  uti;  literae  c. 
de  alqa  re  allatae  Bunt  gute  91adjri<bten  ent- 
baltenb;  omnia  curationi  c.  sunt  ber  fflenefung 
günpig,  *vestis  ad  cursum;  valetudo  minus; 
•fvivere  filium  atque  etiam  commodiorem  esse 
bepnbe  fid)  wobler.  2)  B.  fSerfoneit  u.  ihrem 
Setragen  gefügig,  zuoortommenb,  gefällig 
quemquamne  existimas  Catone  commodiorem 
fuisse  ad  omnem  rationem  bumanitatis?  *mihi 
uni  nur  auf  meinen  Sorteil  bebadjt. 
commoenlo  f.  1.  communio. 
com-möllor,  dtp.  4.  (Borfl.)  in  Sewegung 
fepen,  tp.  unternebmen  dolum  ad  alqm  aut 
machinam. 

commönefScio,  3.  [commoneo  u.  facio]  nad)  = 
brüdlid)  erinnern,  mahnen,  etw.  ju  @e; 
müte  führen  alqm  alcis  rei;  pass,  commonefieri 
crudelitatis.  — com-möneo,  2.  = commone- 
facio  alqm  de  alqa  re. 

com-monstro,  1.  (commonstraBso  = common- 
stravero  Haut.)  beutfid?  jeigen,  bejeiebnen, 
tenntliA  machen  hominem  alcui  Ter.;  viam, 
aurum  alcui,  sedes  argumentorum. 
conimörätio, önis,  f.  [commoror)  ba*  Serweilrtt. 
(’ommörfentcB,  bie  TOitperbenbett,  Xitel  eine*  Bcr= 
loten  gegangenen  Uupfpiel*  bc*  Slaittu«  Ter. 
com-mSror,  1.  dep.  1)  trans.  aufbalten  to 
auspicium ; me  nunc  c.,  cum  Plaut.  2}  intrans. 
fid)  aufhalten,  oermeilen  (auf  Knete  ob. 
längere  8*'t/  jtb«b  blop  interimipifcb)  Romae; 
ibi  diem  posterum;  apud  alqm  (liutissime; 
paulisper;  o.  SRcbnex  in  eo  vitio;  in  eadem  gen- 
tentia;  pluribus  verbis  in  eo. 
commötlo,  önis,  f.  [commoveo]  nur  tp.  8r 
regung,  Aufregung  c.  iucunditatis  suavis  in 
corpore  burch  ein  wobltb«enbe*  Sefübl  ^etbeige  - 
führte;  animi,  (pl.)  animorum  u.  bl.  commotio- 
nea.  Xao.  dem.  commötlnncfila , ae,  f.  Heine 
Unpäptiibleit  de. 

commötus,  adj.  m.  comp,  [partic.  o.  commoveo] 
1.  unfidjer,  fcbwaulenb  genus  (dicendi)  in 
agendo;  (Tac)  aes  alienum.  2)  aufgeregt  ani- 
mus  commotior;  leibenf d)aftli(b  Drusus  com- 
motior  animo  Tac. 


156 


commovco  — commutatio. 


cora-mÖTfo,  2.  [perf.  conj  sync.  commorit  ft. 
commoverit,  plsq p.  sync.  commorat,  common  - 
Bern  ft.  commovissem,  commosse  ft.  commovisse] 

1)  in  Bewegung  fegen,  ftntf  bewegen,  teil« 
».  bet  Stelle  nb,  *•=  wegfübren,  »trei6en, 
- 1 ü (f e n , teil«  auf  btr  Stelle  felbft  ■=  e t f lit- 
te r n , ettegen,  aufmüglen  castrn  ei  loco 
mit  bem  Heere  auf  brechen;  c.  sc  fidi  rühren;  reli- 
giones  ipsae  so  commosse  videntur  Oie.  p.  Mil. 
§.  86,  se  domo,  cx  loco;  hostem  jum  Süctetjeu 
bringen;  si  una  litcra  commovetur  ».  feinem 
Blage  genommen  mitb;  columnas  f ortf djnfjen; 
nullus  nummus  commovetur  e«  Wirb  nicht  ba« 
©eringftc  umgefegt;  fein  ©etbgcfchäft  gemalt; 
* saera  bie  Heiligtümer  Ijerumtiogni;  ’cervum 
auf  jagen,  *alas  htlt»  u.  herbewcgeit;  fmagnitudo 
belli  Graeciae  quoquo  et  Cretae  arma  commo- 
verat;  bilbl.  alcie  rei  memoriam  erweden,  er» 
neuern;  nova  quaedam  in  Anregung  bringen 
(beim  deputieren);  in  qno  tanta  commovcri 
actio  (mit  fo  bebcutenber  Kraft  in  Bewegung 
gefegt  werben)  non  posset;  risus  est  commotus. 

2)  tp.  a)  pass,  törpcrlicg  ob.  geiftig  hanfpaft  et» 
regt  =*  Iranl  ob.  oerrütft  werben,  perleviter 
commoveri  eine  leichte  Unpäfelidjfcit  befommen; 
’mens  comroota;  *coinraotus  — oerrüdt.  6)  jmb. 
in  heftige  ©emütsbcwcgung  berfegen,  be  = 
unruhigen,  ßinbrud  auf  jmb.  machen,  jmb. 
ob.  etw.  crfchüttern,  rühren,  reijen  alqm, 
animum  (Begietbe)  alcis  aut  oculos;  qui  me 
commorit  wer  mich  in  Harnifd)  bringt  Hör.-,  bef. 
im  fmss.  u.  am  häufigften  im  yiartic.  commotus, 
desidcrio  suorum,  spe,  gaudio,  ainore  fraterno, 
alcis  atrocitate,  gravi ter  heftig  erbittert;  neque 
in  toto  Acmensium  tcstimonio  commovebor 
werbe  mich  nicht  anfechtcn  laffen ; abfol.  to  com- 
motum  esse  beunruhigt,  beforgt;  commotus  sum 
in  illa  (Com.)  ich  war  über  ihre  Schönheit  be= 
trogen;  auch  antreiben,  beftimmen  commo- 
veri ainore,  his  nuntiis  commotus,  c)  eine  @e= 
mütbbewegung,  Stimmung,  ein  fflefügl  erregen 
alcui  bilem,  dolorem,  misericordiam,  odium; 
quam  multorum  nou  modo  dicendi,  sed  etiam 
scribendi  studia  commoverim  angeregt  habe. 

commünYcatio,  önis,  f.  [communico]  Biittei» 
lung  consilii,  civitatis;  c.  sermonis  mihi  tecuin 
esse  solet  Unterrcbung ; rhet.  t.  I.  eine  Hebefigur, 
»ermittelft  welcher  ber  Siebner  (ich  an  bie  3uhörcr 
Wenbet  u.  fic  gleichfant  mit  ju  iRate  jieht. 

commünTco,  (coinmunicor  al«  dep.  Liv.  4,  24,  2), 
t.  fcommunisj  gemeinfchaftlich,  ju  etw.  ©emein» 
fehaftlicfjem  machen,  I)  Irans.  1)  jmb.  an  etw.  teil» 
nehmen  laffen,  jmbm.  etw.  mitteilen  alqd 
cum  alqo;  inter  sc  multa;  ut  ad  so  veniat  ra- 
tionesque  belli  gerendi  communicet  (sc.  secum); 
consilia  gemeinfchaftlich  beraten,  consilia  cum 
alqo  mit  jmbm.  gemeinfchaftlich  SRnt  pflegen;  oom- 
municato  consilio  uach  aemeinfthafttichet  Bera» 
tttng;  oratio  quae  docondo,  discendo,  commu- 
nicando  (ndml.  consilia)  conciliat  inter  se  ho- 
mines  Oie.,  cum  dotibus  c.  oerbittben  mit  ic., 
fügen  h'nju  >u  ic.  Oats.;  cum  rege  liberos  Cwrt.-, 
m.  dat.  ber  B erfüll  in  Haff.  Sprache  nur  im  pass., 
Wenn  jwei  grammatifdje  Cb  jette  fteben,  benen  etw. 
al«  gemeinfchaftlich  bcigelegt  Wirb  hoc  mihi  cum 
illo  communicatura  est;  crimina  cum  his  civi- 
tatibus  Verri  communicata  sunt.  2)  etw.  mit 
jmbm.  gemein  hoben,  teilen,  ju  bem  Sei» 
ui  gen  machen  h&nc  mecum  meam  provinciam 


Plaut.;  inimicitias  cum  alqo;  et  secimdas  res 
splendidioreR  facit  amicitia  et  adversas  parliens 
communicansque  leviores;  in  periculis  aut  sde- 
undis  aut  communicandis.  II)  intrans.  cum 
alqo,  de  alqa  re  jmbm.  eine  Stitteilung 
machen,  mit  jmbm.  ju  Mate  gehen,  fid)  be» 
fprechen;  auch  m.  ut  eine  Mitteilung  machen  n. 
auffor  bette 

1.  com-münlo  (commoen.),  4.  1)  ftart  befefii» 
gen,  oerfefjanjen  locum,  castra,  castella,  tu- 
mulum,  coUem.  2)  tp.  oerwabren,  beftärlen, 
f ich  er  ft  eilen  auctoritatem  aiilae,  ius,  causam 
testimoniis. 

2.  com-müulo,  önis,  f.  [communis]  ©entern» 
f<haft  inter  quos  est  c.  legis;  literarum  et  vo- 
cum,  sanguinis. 

communis,  e,  adj.  m.  (fpät)  comp.  u.  sup  [com 
u.  munus]  1)  mehreren  ob.  allen  gcmeiiifchaft 
lieh,  gemeinfam,  allgemein  hoc  mihi  est 
cum  illo  c.;  multa  sunt  iis  inter  se  c.;  amioo- 
rum  c.  esse  omnia;  vita  ba*  Sehen,  wie  e*  unter 
beit  Btcnfchen  überhaupt  ijt,  homo  vitae  c.  igua- 
rus  ohne  ScbenSart,  ohne  SSeltlenntni«;  sensu* 
c.  f.  sensus  2)  fj)  u b );  salutatio  überall  üblich; 
minü  oft  gefehene,  gewöhnliche;  amicitiae  de. 
off.  3 §.  45;  tempora  3citumftönbe,  bie  alle  be 
treffen;  loca  öffentliche  ©läge  ob.  fcrter,  auch  (Hör.) 
bl.  communia:  *dii  gemeinfam  Der  ehrt ; loci  ®e 
mcinpläge  in  bet  ©hilojophic  ob.  iRfjctorir  [ogl. 
locus  1)  *)];  exordiuni  $u  bet  Bebe  beiber  Bar 
teien  paffenb;  subst.  n.  pl.  c.  proprie  dicero  f. 
proprio  a);  ex  quo  sunt  illa  c.  allgemeine  ©ntnb» 
füge;  definit  io  declaratur  — etiam  communium 
frequentifi  au«  ber  Einführung  allgemein  ange- 
nommener SDterfmale  Oie.  part.  or.  §.  41 ; hirrb. 
subst.  I)  commune,  is,  n.  gemeinfehaf tlidjcr 
Befig  einer  Korporation,  fflemeingut  Hör.;  c. 
(®cf amtmacht)  gentis  Pelasgao;  bah-  auch  ©e; 
meinwefett,  ©emeinbe,  Kommune,  ber  Staat 
Siciliae.  II)  in  commune  a)  für  alle,  }itm 
gemeinfchaftlidjen  Beflcn  consulere  ob.  con- 
ferre  alqd  in  c„;  in  c.  vocarc  honores  glcich- 
mäfjig  (Batriciern  u Blcbejetn)  Anteilen.  ft)  fim 
allgemeinen,  überhaupt,  in  Baufch  u Bo» 
gen  disputare  de  re;  haeo  de  Gormanorum 
origine;  neminem  sequontium  laudare  nisi  in 
publicum  et  in  c.  c)  nt«  3llruf : mir  bie  Hälfte! 
halb  Bart!  Phaedr.  2)  ».  Bcrfonen  umgäng- 
lich, berablaffenb,  infimiH  gegen  ic.;  simplicem 
et  c.  et  consentientem  — oligi  par  est  Oie  Lael. 
§.  66;  in«bef.  alle  im  Staat  gleich fteUcnb,  bemo  = 
Iratifch  gefinnt.  ®ao.  .1)  commftnttas,  ätis, 
f.  1)  ©emelnjchaft  nulli  deo  cum  hoinine  est 
c.;  vitae  atque  victus;  c.  et  socictas  human« 
2)  fubjeftio  a)  in  philof-  Sprache;  Sinn  für 
mcnfdjliche  ®emeinf*aft,  ©emeinfinn.  ft)  (Nep.) 
Hetnblaff una.  JJ)  oouimünltür,  adv.  ge» 
meinjchaftlich  ira  urit  c.  utrumgue  ben  einen 
wie  ben  anberit;  Hör.;  auch  iw  allgemeinen.1 

commünitio,  önis,  /.  [communio]  SSegbagnung, 
bilbl.  de.  de  or.  2 §.  320. 

com-murmüror,  1.  (feit.)  bei  fid;  murmeln 
Cie.  in  Pis.  §.  61. 

com-mQtftbYlU,  e,  adj.  manbclbar,  oetänber» 
lieh  cera,  natura  argenti  et  aeris,  res  publica, 
animus,  ratio  vitae;  exordium  wo«  b.  beiben 
Barteien  benugt  werben  lann. 

com-mütätlo,  önis,  f.  Beränberung,  fflechfel 
loci,  remm,  fortunae,  voluntatis,  morum  aut 


commuto  - 

studiorum  c.  quacda.ni;  oeatus  bit  (Ebbe;  crebrao 
aestuum  ».  (Ebbe  u.  $}(ut ; civiles. 
com-müto,  1.  1)  Betäubern,  umwanbetn 
signa  rernrn,  nihil  in  tecto,  tabula«  publica«, 
indicium  fätjcpen,  animo«  umftimmen,  commu- 
tari  fid)  änbent,  fortuna,  voiuntaa , tcmpua, 
animo,  consilium,  iter;  alqd  ex  vero  in  falsiim. 
2)  taufcpen,  »er»,  auStaufipen  locum,  capti- 
vos,  fidem  suam  pecuniu  für  k.  weggeben,  mor- 
tem cum  Titü  tanfepenb  für  bas!  Sieben  gewinnen; 
Weddeln  (Ter.)  non  unum  Tcrbum  cum  alqo, 
tria  verba  non  inter  se. 
eemo,  mpsi,  mptum,  3.  [co-emo  = jufammen- 
nehmen]  baS  §aar  orbnen,  flehten,  lammen, 
frtfieren  capilloa,  * comaa , * caput,  ‘compti 
crines,  ‘comptua  nodua,  *rami  vittä  compti 
umflochten;  sacerdoa  fronde  ot  oliva  comptua 
grfcpmüctt;  praecincti  recte  pueri  comptique 
(Hör.)  gepugt,  gejchniegclt. 
ronioedia,  ae,  f.  [numcociiaj  Stomöbie,  S!ujt  = 
jpiel.  San  comoodi'cS,  adv.  wie  in  bei  ko- 
möbie  Plaut. 

eüwoedus,  [*»p«odo's]  1)  adj.  *jur  Komöbie 
gehörig,  ftomöbiens.  2)  subst.  i,  m.  ©epau- 
Ipieler  (»gl.  histrio),  ber  baS  canticum  oortrug. 
ruinüMiK,  adj.  [comaj  ftar!  behaart  1‘hatdr. 
rom-piclscor  (compec.),  pactua  (pectus)  sum, 
dtp  3.  m.  jmbm.  einen  ©ertrag  fcpliefjen, 
^etw.  eerabreben  «i  sumus  compecti  Plaut.-, 
pass,  im  abl.  ab s.  conipncto  nach  gegenfei  = 
tiger  Übereinlunft,  oerabrebetermafjen 
Cie. , (ȟbst.)  de  coiu]>ecto  Plaut.,  ex  e.  Suet. 
(„mpactio,  öni«,  f.  [compingo]  ^ u ( n m m e n 
fügung  quaedam  membrorum  Oie.  /in.  6 §.  83. 
— fcompaetus,  adj  [ partie . o.  compingo] 
unter{cgt,  gebrungen  corpua;  membra. 
rompäges,  i«,  ob.  *+-go,  Tnia,  f.  [compingo] 
1)  3"f»mmenfügung,  Sage  fsaxorum  c. 
laxata;  fc.  operum  »e  laxant;  fc.  acutorom 
aolutä;  *laxae  laterum ; *lapidum.  2)  bilbl.  dum 
aumus  in  hia  incluai  c.  corpori«  Organismus 
beb  BeibeS;  (Tac.)  haec  Pom  Organismus  beb 
Staatei. 

coui-pir,  pari«,  l)  adj.  gleich  tm  ©erpättniS  ju 
etnanber  connbiam;  nimis  c.  Latinorum  quon- 
dam  poetulatio;  conailium  tuuin  pareutis  tui 
consiho.  2)  su bst.,  comm.  ©enoffe,  Stomerab, 
College  Plaut.,  Hör.-,  inbbef.  non  Sieben ben  n. 
(gatten  Plaut.,  Ct. 

compiräblli«,  e,  adj  [1.  comparo]  »erglcicpbar. 
ronipar&le,  adv.  [l.  comparo]  oergleidjhweije 
Cic.  — compärÄtlo,  önia,  f.  1)  [1.  comparo] 
bie  gleiche  ob.  richtige  Stellung  ju  einanber, 
bah  gleiche  ob.  richtige  ©erpältntS;  bap.  ty. 
©erglettpung  orutioui«  auac  cum  8criptia 
alienia;  alqam  c.  habere  julaffrn  (P.  gingen); 
ex  comparatione  relatio  ;0gl.  aimpliciter  1); 
fex,  in  comparatione  alci»  rei;  Übereinlunft 
unter  ben  in  bie  ©rootnj  gehenbeti  ÜHngiftraten 
über  bie  Sapl  ber  ©rooinj  ob.  bie  leiluitg  ber 
(Befcpäftr  Lic.  6,  30;  in  ber  Dipetorif,  criminis 
oerglrichcnbe  Xarftellmig  eine«  ©erbrechen*  mit 
einer  eblen  inmblung,  wegen  beten  elfteres  be= 
gangen  würbe.  II)  [2.  comjiaro]  1)  jjuberei* 
tung,  gurüftung  belli;  criminia  baS  ^etbei 
jepaffen  bei  ©eweiSmatrrialS,  um  eine  flnllage  ju 
begrünben;  me:i  Sicperftellung.  2)  baS  ?tn>, 
©erfepaffen,  bie  (Erwerbung  veneni,  testium, 
roluptutu;  inhbef.  VI  n lauf  frumentorum. 


- comparo.  157 

coinparfttivus,  adj.  [1.  comparo]  jur  ©erglei ■ 
cpung  bienenb,  tergleichenb  iudicatio. 

com-parco  (comperco),  parsi  (perai),  — 3.  1) 
(feit.)  jufa mmenfpareti,  etfparen  Ter.  2) 
übettr.  fiep  enthalten,  unterlaffen  m.  inf. 
Plaut. 

com-päreo,  pärui,  — 2.  crfcpeinen,  fieptbar 
fein,  bap.  fiep  noep  norfinbett  aervi  qui  non 
c.;  signa  omnia;  (Plaut.)  ratio  non  c.  ftimmt  nicht . 

1.  comparo  (inf.  pass  compararier  Ct.  61,  Ob. 
75),  1.  [compar]  l)  jufammenpaareu,  in 
gleiches  ob.  richtiges  ©erpättniS  bringen 
ea  inter  «e  c.  et  proportione  coniungere;  com- 

arari  poatremo  mit  bem  legten  in  ©erpdltniS 
epen;  priore  conaulatu  comparati  fioQegen  in 
je.,  male  comparati  bie  lticpt  jufammenpaffen. 
3nSbcf.  jum  Stampfe  ob.  fflettjireite  jufam^ 
menftellen  alqm  cum  alqo,  falcui;  velut  ad 
supremum  rertamen  comparati  ducea;  cum  — 
repente  lectus  (dux),  in  annum  adversus  röte- 
rem ac  perpetuum  imperatorem  comparabitur 
Liv.  24,  8,  7;  fquod  aliud  par  ducum  tarn 
bene  comparatum  fuerit.  2)  oetglcicpenb  ge- 
genöberftellen,  ocrgleichen  non  comparan- 
dus  ad  illam  est  Ter.-,  alqm  cum  alqo;  cum 
illorum  superbia  me  bominem  novum  meinen, 
eines  ic.,  (Eparalter  Sali.  Jug.  85,  18;  alqd  cum 
alqa  re;  alqd  alcui  rei;  auai  facinua  nulli  ty- 
ranno  (f.  nullius  tyranni  facinori)  comparan- 
dum  Just.-,  alqd  aiqa  re  nad)  elW.;  res  inter 
se;  exercitum  exercitoi;  similitudinea  (bie  Vlpn- 
lichteiten)  Cic.  off.  1 §.  11;  aber  D.  Stebner,  fflleidi 
nifje  bilben,  anwenben  Oie.  or.  §138;  oergleichenb 
erwägen,  bartpuit;  c.  et  ex  Graecorum  et  ex 
nostrorum  copia  jur  ©ergleicpung  eine  VtuSwapt 
Potnepmen  aus  ic  ; inSbej.  a)  jmb.  bem  anberu 
gleicpftellen  alqm  alcui,  cum  alqo;  se  cum 
alqo;  (Quint.)  dicendo  et  reapondendo  cuilibet 
eorum  comparandus;  (Hör.)  »e  turbae  pauperom. 
b)  t.  t.  n.  Sodegen,  in  betreff  ber  Xeilung  bet  ®c 
jepäfte  ob.  ber  ©rooinjen  übereintommen,  fiep 
einigen  consules  inter  se  provincia«;  inter  ec, 
ut  alter  etc.  ob.  uter  Capuam  obsideret. 

2.  coin-päro,  1.  1)  bereiten,  in  ©ereitfipaft 
fegen,  befepaffen,  jurüjten,  aufbringen, 
gujianbe  bringen,  inftanb  fegen  ob.  oorbe* 
retten,  fiep  rüften  alqd;  frumentum,  rem  fru- 
mentariam;  copiaa,  exercitum,  milites,  claaacm, 
subiidia,  praeaidia,  auxilia,  nares,  nantas,  fac- 
tiouem;  *imbres  niveaque  annua  hibemua 
bringt,  füprt  herbei;  dum  se  uxor,  ut  fit,  c.om- 
parat;  ae  ad  respondendum;  se  ad  eruptionem 
atque  om n ch  eaaus;  ae  ad  iter,  ad  fugam; 
-fauditorii«  ee,  non  iudiciis;  fad  quod  nos  ef- 
ficiendum  comparemua;  bis  rebua  comparatis 
burep  biefe  Wnft alten;  Omnibus  ad  Britannicum 
bellum  rebus  comparatis;  bellum,  iter;  fugam, 
conviyium,  ludos,  alcui  inaidias,  fmaidias  capiti 
alcis,  +in  caput  alcis;  dolum  alcui  c.  et  con- 
fingere  Plaut.,  dolum  ad  espiendos  eos;  accu- 
sationem  c.  et  coustituere;  bie  nötigen  ©or- 
leprungen  treffen  spatium  comparandi  dare- 
tur,  tempore  ad  comparandum  dato;  mebial  in 
Boeotiam  fiep  jur  SIPrcife  naep  ©.  rüften;  übertr. 
einriepten,  beftimmen,  perorbnen  praetorea, 
ut  considerate  fieret,  c. ; quam  inique  eompa- 
ratumst  ut  wie  unbiDig  ift  eS  (in  ber  ffielt)  ehl> 
gerieptet,  bag  Ter. ; iam  hoc  pro;»«  iniquiaxime 
comparatum  eat,  quod;  comparatum  est  natura, 


158  comp&sco  - 

lege,  more  maiorum,  ot  etc.;  sic  fuimus  semper 
comparati  litt  bet  Sage)  nt  etc.;  (Quint.  10,  1, 
28)  genus  (sc.  dicendi  poeticuin)  ostentationi 
comparatuin  sc.  esse  fei  beregnet  auf  je.  2)  jum 
©cbraucf)  Berfchaffen,  anf affen;  übcrtr.  fi<f| 
ob.  jmbm.  et»,  ob.  jmb.  erwctbett,  Berfchaffen, 
et»,  ob.  jmb.  gemimten  pecudes  carius,  bestias 
ad  uunus  populi,  magisteria  sacerdotii  et  ain- 
bitione  et  licitatione  Suct. ; supellectilem,  fa- 
cnltates,  eüentelaa,  amieitias,  laudes  artibus, 
loriam  ex  rebns  bellicis,  auctoritateui  sibi  re 
ene  gesta,  sibi  optime  vivendi  rationem,  sibi 
pracaidium  ad  alqd,  sex  (tribunos)  ad  interces- 
sionem  Liv.  [hüten, 

com-pasco,  -pastum,  3.  gufammeit  »eiben, 
eom-pascuus,  adj.  jum  gemeiitfdjaftlictjen 
©eiben  beftimmt,  geeignet  ager. 
compeclscor , compecto  f.  compaeiscor. 
oorapSdio,  -iturn,  4.  [com  u.  pesj  mit  ben  Jjüfjni 
iufammenfchlicjjen,  f eff  ein  Plaut. 
compellitlo,  önis,  f.  [1.  compello]  baS  heftige  u. 
fcheltenbcHnreben,  21  nf  aljren,  SluSfd)  fiten. 

1.  com-pello,  1.  mit  einem  Zone  gleicbfam  an= 
ftojjen,  berühren,  bal).  1)  antebeu,  anfpredjen, 
aitrufen  *alqm  voce;  alqrn  blande  Plaut.,  Ov.; 
*participes  opernm  ore;  alqm  nomine  Liv. ; 
•alqm  cannine,  honore  multo,  *verbis  amicis; 
•talibus  dictis;  (Hör.)  liac  ego  si  compellor 
imagine  »enn  bieS  tc.  auf  mid)  angcrocnbet  »itb. 
2)  hart  anteben,  {(beiten,  fdjmähen,  fd)im  = 
Pfeil,  mit  einem  Schimpfnamen  belegen  mu- 
iieres,  alqm  edicto,  *ne  compellarer  inultus, 
alqm  fratricidam,  gludiatores  Samuitium  no- 
mine, pro  cunctatore  eum  segnem;  (Hör.)  viator 
magna  compellans  voce  cncnlum  fpottcnb  }U- 
tufen  tc.  2)  als  t.  t.  jmb.  Bor  ® erictjt  jur  Siebe 
{eben,  anttagen  iudicem;  nobiles  ac  potentes; 
(Ncp.)  hoc  crimine  in  contione  ab  inimicis 
compellabatnr;  alqm  ea  lege  etc. 

2.  com-pello,  püli,  pulsum,  3.  1)  jufammem 
treiben  a)  im  allgemeinen  pecu9  totius  pro- 
vinciae,  *greges  in  unum;  ‘haedorum  gregem 
hibisco  (dat.)  jum  ob.  in  >C.;  homines  unum  in 
locum  Bctfammeln.  b)  mit  (Bemalt  nach  einem 
Hunltc  f)in  = , jutreiben,  -jagen  naves  hostium 
in  portum ; *rex  Noto  compulsus  eodem  Bet: 
{(plagen;  alqm  domum;  hostem  ad  castra;  eos 
(equitcs  hostium)  in  silvas  collesque;  Helvii 
iutra  oppida  ac  muros  rompelluntur;  *virg& 
imagincm  nigro  gregi  (b.  Hierfür) ; iibertr.  bel- 
lum Medulliam  nach  Hi.  pinfpielrn;  orationem 
tantas  in  angustias  et  Stoicorum  dumeta;  and) 
in  bie  Sngr  treiben  ceteras  nationes  con- 
temiit,  compulit,  domuit;  ut  compulsi  in  po- 
testatem  mearn  pervenirent.  3)  ju  et»,  burdj 
'Jfötigung  treiben,  bringen,  beDegen  com- 
pellor iu  hunc  senaum  iniuriis;  alqm  in  me- 
tum;  metu  compulsi,  ad  arma  compulsi;  alqm 
eo  ut;  fm.  inf.;  ju  einem  Cntfcpluffe 
brängen  compulsus  terrore,  angustiis. 

compendiärius,  adj.  [compendium]  auf  6rfpar= 
nie  berechnet,  bat).  Inrj,  via  quasi  c.  9iid)t»cg. 
— compcndiüsus,  adj.  [compendium]  (jpät) 
abgclürjt  per  c.  tmmites. 
compendium,  ii,  n.  [com-pendo]  eigtl.  bae  beim 
Wb  u.  guȊgcn  Srfparte,  balj.  1)  SrfparniS, 
a)  als  <8e»inn,  Vorteil  c.  facere  Plaut.,  c. 
sui  causä  facere  guod  non  liceat;  servire  pri- 
vato  c.  suo;  ex  direptis  bonis;  Je.  captare  ex 


- competo. 

alqa  re;  compendi  facere  erfparcn,  binos  panes 
in  dies,  alcui  alqd  Plaut.;  ad  c.  ponere  alqd 
al«  ®e»inn  attfepen  Plaut  c)  als  GrfpatniS 
an  9lrbeit,  Ipätigfeit,  g^t  tc.,  9tbtürjung  c. 
facere  pultandi  ablürjen,  itacplaffen  Plaut.;  in 
Sejug  auf  bie  Hebe  verba  confer  maxime  ad 
compendium,  orationis  operam  compendi  face, 
facere  verba  compendi  ablürjen,  erfparen,  fieri 
dicta  compendi  volo  fpare  beine  ©orte  Plaut. 
3n8bef.  bet  lürjere  ©cg  *per  compendia  mortis 
anticipata  via  est;  (Tue.)  propioribns  c.  ire, 
per  Cyclades  et  compendia  maris  asseqai  alqm; 
(Just.)  bl.  c. 

compensatio,  önis,  f.  [compenso]  baS  auSglei  - 
epenbe  91bȊgen,  bie  SuSgleidjung,  mercium 
Zaufcphanbel  Just.;  übertr.  incommoda  cotnmo- 
dorum  compensatione  lenire;  uti  hac  c. 
com-penso,  l.  eigtl.  jufammen  Ȋgen  a)  alqd 
cum  alqa  re  et»,  gegen  etwas  anbereS  ab-- 
Ȋgen,  bagegen  holten  laetitiam  cum  do- 
loribus,  cum  curis  et  laboribus  voluptatem; 
(Hur.)  bona  cum  vitiis.  b)  alqd  alqa  re  et», 
burch  et»aS  anbereS  auf»iegen,  »ieber  gut 
machen,  erfepen  senectutis  vitia  diligentia, 
labores  gloriü,  omnia  operü  suä. 
comperco  f comparco. 

compgrendTu&tus,  us,  m.,  t-lo,  önis,  f.  [com- 
perendino]  Hertagung  beS  ridjterlidjen 
Spruches  bis  auf  ben  brittnäd)ften  lag 
alS  j »eiten  u.  lebten  lennin.  — comperendTno, 
1.  [com-perendinus]  ben  richterlichen  Spruch 
in  einer  HechtSfachc  bis  auf  ben  brittnächflen 
Zag  alS  jweiten  u.  lebten  Zermin  Bertagen, 
bah«  bie  Parteien  auf  biefen  Zag  oorlaben 
reum;  abfol.  0.  3ach»nlter,  Scrtagung  auf  ben 
brittnächflen  Zag  beantragen, 
couiperio,  (feit.  -pSrior,  dtp.),  peri,  pertum,  4. 
genau  erfahren,  beßimmte  'Jlacpricht  über 
et»,  erhalten  ex  multis  audivi,  nam  eomperisse 
me  non  audeo  dicere;  oculis  felbft  fehen  Liv.; 
fauditu,  oculis  alqd  compertum  habere;  alqd, 
auch  do  alqo,  de  alqa  re;  m.  acc.  c.  inf.;  ea 
ita  futura  — comperta  Hannibali  cum  esaent 
Liv.  27,  2G,  5;  alqd  ex  alqo;  mihi  cognitum 
compertumque  est;  fpro  comperto  fuit  m.  acc. 
c.  inf.;  pro  re  comperta  habeo  {ehe  für  gewiß 
an;  bei  ben  §iftoritern  abl.  abs.  comperto  nach 
bem  man  in  ®rfat)rung  gebracht  hatte  m.  acc  c. 
inf.;  compertus  auch  eines  Hergehens  übet: 
führt,  bei  et»,  ertappt  stupri,  probri  Liv., 
nullius  Sagitii  Tac .;  in  stupro  generi  Suct. 
com-pes,  f.  (nur  im  pl.  u.  im  abl.  sing.)  guß- 
feffel,  Hcinjchelle  ber  Sflaoen,  bah-  gefjeln 
übeth-  qui  iu  compedibus  corporis  semper 
fuerunt;  in  manicis  et  c.  te  tenebo  Uhr.;  *Öu- 
vius  nivali  c.  vinctus  burd)  ®is  u.  Schnee,  *gratä 
«Jeffein  ber  Siebe. 

♦fcompesco,  scui,  — 3.  [BerW.  m.  compes,  coin- 
pedio]  eigtl.  u.  bilbl.  in  Sdjranlen,  im  gaume 
alten,  bejät)men  Oeryonem  tristi  undä;  ramos 
uentes  befepneiben;  luxuriantia,  equum,  onimuru 
frenis,  catenä,  mentem,  clamorem,  risus,  furo- 
rem,  sitim  undä,  ignes,  culpam  ferro  tilgen, 
dissolutos  mores  vi,  seditionem  exeroitus  verbo 
uno,  universas  legiones. 

compelitor,  öria,  m.  u.  -trix,  icis,  f.  [competo] 
Hli  (bewerbet  ju  einem  9lmte,  Hlitbemerberin. 
— com-peto,  3.  (untlaff.)  nach  einem  fünfte  hm 
ftreben  1)  intrans.  u.  tp.  a)  in  ber  gsit  jufam- 


compilatio  - 

mentreffen,  f i c&  treffen  initinm  fmemque 
miraculi  com  Othonis  exitu  competisse  Tac. 
b)  ju  etto.  fiep  icpiden,  geeignet,  fätjig  fein 
animus  rix  ad  arma  capienda  Liv. ; neque  oculis 
neque  auribus  Satin,  non  linguß  Tac.  2)  (fpät) 
trän*,  jugteicp  ju  erreichen  füllen  unnm  lo- 
enm,  unam  speciosam  (puellam). 

compilitlo,  önis,  f.  [compilo]  concr.  bat  $11- 
fammrngeraff te,  -geplünberte,  (fcperjp.)  o. 
flftcnftüden  de.  fam.  2,  8.  — rom-pilo,  1.  1) 
jufommrnroffenb  plünbern,  oubplünbcrn 
(alle*  opne  Unterjcpieb  u.  al*  «ft  brr  Wernau  im 
ifrriebenbjuftanb)  alqm,  consulem,  exercitum  pro- 
vinciamque,  oppidum,  templa  Omnibus  orna- 
mentis.  2)  aubbeuteu,  d.  litterarijcprn ®iebftapl 
ab  ip  sis  capsis  iureconsultornm  aapientiatn  Cic. 
p.  Mur.  §.  26;  Crispini  scrinia  Har. 

romplngo,  pegi,  pactum,  8.  [com.  u.  pango|  X) 
gnjommenfcplogen,  affigen,  Haff,  nur  im 
partic.  perf.  pass,  quid  tarn  compositum  tarnque 
eompactnin  et  coagmentatum  inveniri  potent? 
•compactis  trabibus.  2)  pineintreiben,  ein  = 
fcplicfjen,  nerfteden  (Plaut.)  alqd  in  loculos, 
alqm  in  carcerem;  fmilites  in  tecta  jufamnten- 
bringen;  fsenatores  in  vinoula;  se  in  Apuliam; 
in  bitbl.  SBcnbung  in  itidicia  et  contiunculas 
tamquam  in  aiiquod  piatrinum  detrudi  et 
compingi. 

compitilTcins , adj.  [compitalis]  ju  ben  tiom- 
pitalien  gehörig  aies,  ludi.  — compTtälls, 
adj.  [compitum]  jum  Scpeibewcg  gepbrig, 
liires  auf  bem  Scpeibtmrg  jtepenbe  Suet.;  mbik. 
CompTtälia,  ium  ob.  iörum,  ».  [compitum]  jöfjr- 
tiepe*  S*h  für  bie  Daren,  auf  ben  Scpeibewegen 
gefeiert.  — compitum,  i,  n.  [com  u.  peto]  bet 
Ort,  ido  mehrere  SBege  jufammentreffen,  bet 
Scpeibeweg  (fotoot)!  Slretweg  al*  Kreujweg); 
*pl.  überp.  9.  öffentlichen  fJläpen  cireum,  perc. 

com-plicco,  pläeui  ob.  plicltus  aurn,  2.  gefall 
len,  angenepm  fein  Com. 

rom-pläno,  1.  (feit.)  eben  matten,  ebnen,  do- 
mnm  ber  (Erbe  gleich  matten-,  -j-opera  tfeftungb- 
mrrfe  rafieren. 

com-plecto  f.  complector  2)  o). 

eom-plector,  plexus  sum,  3.  dep.  1)  umjtplin  = 
gen,  umringen,  umgeben,  ringsum  ein  = 
nepmen,  bat)  nmfafjen,  umarmen  alqd  cla- 
riculis  suis  quasi  manibus;  Caesar  loca  maxime 
neceasaria;  tantum  spatium;  opere  collem; 
alqm;  alqm  medium  (um  ben  ÜCtb);  *dextram 
alcis  (mit  beiben  $änben);  inter  so  (liebenb  ob. 
im  Kampfe) ; *me  artior  somnua  befallen,  *so- 
por  artus;  ’ossa  gremio  auf  nehmen;  *alqm 
comitem  casus  in  omnes  annehmen;  feinblich 
•Cacum  in  nodum;  *hostem  dexträ.  2)  tp. 

a)  einbegreifen,  in  f tch  fajfen,  f <h liefen, 
umfoffen  omnes  omnium  caritates  patria  una 
complexa  est  f oncentrieren  f ich  in  tc.;  pa*s. 
!|um  oorfl.  complecto,  ere)  hoc  nno  maleficio 
omnia  scelcra  complexa  esse  videntur;  eo  ge- 
nere  quo  vita  beata  oomplectitur  enthalten  ift. 

b ) in  ber  Siebe  ob.  ber  I'arftellung  jufammen-- 
faffen,  auSbrüden  omma  unfi  comprehen- 
sione;  alqd  oratione,  libro  omnem  rerum  me- 
moriam.  ®ap.  in  pptlof.  Sprache  eine  Seplufp 
folge  machen  Cic.  de  ine.  1,  §.  73.  c)  mit  bem 
Wetfle  umfaffen,  faffen,  begreifen,  Ber= 
heben  alqd  mente,  animo;  cum  complector 
animo;  alqm  absentem  cogitatione,  alqd  cogi- 


- comploratio.  1 59 

tatione  et  mente;  baec  omnia  animo  et  cogi- 
tatione bebenlen  u.  überlegen,  d)  mit  Siebe 
umfoffen  u.  feftbalten,  ein  wärmere*  3ntereffe 
hegen,  beffen  Berjcpiebene  Setpütigung  ouegebrüdt 
wirb  burep  abl.  wie  benevolentiß;  amore,  bene- 
ticio,  caritate,  comitate,  Omnibus  suis  studiis, 
laboribus  fiep  jmbö.  annebmen  mit  ;c.;  bap.  bl. 
alqm  — jmb.  befonbeTä  lieben,  philosophiam 
mit  (Eifer  treiben,  fortuna  eos  etiam  plerumque 
efficit  caecos,  qnos  complexa  est  bie  e*  einmal 
in  feine  firme  gefeptoffen  pat,  feine  Sepo&finber. 
e)  fiep  etm.  aneignen,  etw.  erlangen,  in  SB e = 
[ip  nepmen  facultatem,  naturam;  {Liv.)  vires 
populi  Romani  iam  terrarum  orbem  complec- 
tentis;  f plures  provincias. 
complemcntum,  i,  n.  [compleo]  Ausfüllung*:, 
Srgänjungdmittel.  (Ergänzung  inaniaquae- 
dam  verba  quasi  c.  numerorum;  (Tac.)  quod 
(maiestatis  crimen)  tum  omnium  accusationum 
c.  erat. 

coin-pleo,  evi  (complesti  ft-  complevisti,  com- 
plerat  etc.),  etum,  2.  1)  oubfüllen,  onfüllen, 
füllen  fossam  sannen tis;  se  cibo  et,  potione; 
carcer  mercatorum  (mit  ff.)  completus;  c.  pa- 
ginam  Boüfcpreiben ; collem  castris  bebeden ; alqm 
coronis  et  floribus  über  u.  über  bcjheucn;  mu- 
ros  armatis,  ouep  bl.  murum,  locum,  planitiem 
befepen;  naves  militibns  ob.  classem  sociis,  *na- 
ves  bemannen;  omnia  clamoribus,  exercitum 
omnium  rerum  copiß;  ’munus  Apolline  dignum 
(bie  ifäalatinijepe  ®ib[iotpef)  libris;  *nemus  voce 
erfüllen,  »aethera  nlulatibus;  ouep  überfüllen, 
überleben  navigia  Lir.  2)  tp.  a)  aures;  alqm 
spe,  gaudio;  (Plaut.)  alqm  alcis  rei.  b)  D 0 1 1 -- 
öplig  tnatpen  legiones,  suum  numerum  BoO- 
ünbig  [teilen;  dodrantem  julegen,  um  ba«  SRop 
ooü  gu  machen  Liv.  c)  Bollftänbig  moepen, 
Bollenben  lustrationem  menstruo  spatio;  sum- 
mam  promissi;  vitaxu  beatissimam;  non  c.  (nidjt 
gu  Cnbe  füpren,  Bor  bet  geit  obbreepen)  verbis 
quod  proposueris  (bie  bem  Weift  oorfepwebenbe 
Sfieriobe);  partic.  perf.  completus  et  perfectus 
verborum  ambitus  Oie.  or.  §.  160.  d)  9.  einem 
3eitroum  jutüdlegen,  erleben  centum  annos, 
*quinque  saecula. 

complexlo,  önis,  f.  [complector]  1)  Umfoffung, 
Serbinbung,  Sertnüpfung  atomorum  inter 
se  (pl.);  bonorum  Serein,  3"begri|f,  brevis 
totius  negotii  3ufommenfoffung  mit  SBorten; 
verborum  mira  flubbrud,  infofem  et  au4  mep 
reten  SBorten  beflept.  2)  t.  t.  a)  c.  verborum 
$eriobe,  im  3ff)fl-  out^  M.  c-  b)  Scplu6= 
folge,  e)  Silvmma;  ogl.  Sepffett  Schob  Lat.  i 
§.  69.  — complexos,  us,  m.  [complector]  Um 5 
fcplingung,  Umarmung  mundus  qui  omnia  c. 
sno  coBrcet;  venire  in  sinum  complexumque 
alcis  in  jmbä.  firme  eilen;  farre  complexum 
matri  umarmen  Wollen.  3n&bef.  a)  bat  (iebenbe 
Umfangen  totius  geutis  humanae,  in  sinu  sem- 
per  et  c.  alcis  esse;  pl.  0 qui  c.  et  gaudia 

Suanta  fuerunt!  Hör.  b)  im  feinblicpen  Sinne 
'Htannorum  gladii  c.  armorum  (ben  Kampf  in 
unmittelbarer  9?öpe)  non  tolerabant  Tac.  Agr.  36. 
rom-plleo,  pllcui  u.  pllcävi,  plitat  um,  l.  ju- 
ja  mmenfolten,  <wideln,  legen  armamenta 
c.  et  componere,  rudentem  Plaut. ; epistulam; 
tp.  animi  sui  < omplicatam  (BeTWorrene,  unflore) 
notionem  evolvere. 

complörätio,  önis,  f.  u.  (Lir.)  -tus,  us,  m [com- 


160  eomploro  — 

ploro]  ba*  laute  38ebllagen  u.  SBeinen  nteb» 
rerCT,  mulierum  »ui  patriaeque  über  fid)  )c. ; 
iusto  c.  prosequi  mortuos;  coroploratus  fami- 
liarum  coercere.  — com-plöro,  1.  jufammen 
laut  betlagen, J&ewcincn,  bejammern,  mor- 
tem, fortunam  gentis,  viros  m ortuosque ; res 
publica  est  desperate  et  comploratn  = oötlig 
auf  gegeben;  *se,  *suos  penates. 
com-plüre»,  a u.  feiten  ia,  adj.  mehrere,  ei» 
inge,  Biete  (nie  alä  comp.-,  »gl.  plures).  lern, 
a)  complürles,  adv.  (oorfl.)  mehrmals.  b ) 
coinpluscüli,  adj.  (oorfl.  u.  jpöt)  jumlidj  Diele, 
complüvinm,  ii,  «.  [compluo j eigtl.  bie  8.  beti 
Xäeticin  cingefd^t offene  Öffnung  befi  fiaufe*,  burtf) 
welche  im  cavacdium  ba*  Vcgenwaffer  in  bntf 
impluvium  Sei,  bag.  über!).  ber  untere  freie 
fjofraum  be*  cavaedium  felbft  Suet. 
com-pöno,  3.  (*inf.  pass,  componier;  *partic. 
perf.  sync.  compostus)  jufammenfegen  I)  über!)., 
ohne  «ebenbegriff,  jufammenfegen,  »ftellen, 
»legen,  »bringen,  Bereinen  quae  »ecurn  si- 
mul  ferantur  Ter.;  in  quo  (loco)  ea  erant  com- 
posita;  *arma  =-  grieben  fchliefjeit;  subst.  com- 
posita,  örum,  n.  ba*  8ufammcngebra<hte, 
»gefegarrte;  *manus  manibu»  atque  oribus 
ora;  *genuB  indocile  et  dispersum  montibu» 
altis ; b.  Zruppcn,  jufammen  jiegen,  toncen» 
frieren  legionem,  auxilia  pro  ripa,  aciem  per 
cuncos  Tac.  II)  mit  befonberen  'Jicbenbegriffen, 
A)  mit  bem  'Jlebenbegriff  einer  Vcrbinbung  ju 
einem  ®an$en  1)  jufammenfegen,  bilben,  tu» 
ftanbe  bringen,  bereiten,  ftiften  genus  iio- 
minnm  compositum  est  ex  corpore  et  anima; 
exercitus  eius  compositus  ex  variis  gentibus; 
*aggere  tumulos  miebten;  ’urbeni,  *templa  an» 
legen;  *pacem,  *foedus;  (Ter.)  gratias  inter 
eas;  *insidias,  *crimen  ac  dolum  auSfinnen; 
(Plaut.)  mendacia.  gnäbef.  fdjriftlitb  auffegen, 
abfaffen,  fd)teiben  librum,  poema,  scmitus 
consultum,  *res  gestas  befingen;  *laudcs  alcis. 
2)  serabreben,  gemeinf£baftli<b  beftimmen, 
fefljegeit,  im  üblen  Sinne  ablarten  reB,  inei- 
dias,  dolum;  fabulam  compositam  (esse)  Volsci 
belli  Idv.;  composita  fabula,  quasi  etc.,  neque 
hoc  ab  antiquis  in  dulcedinem  fabulae  compo- 
situm Just.;  diem  rei  gerendae;  (Hör.)  horam; 
*leges  Vebtngungen  feftfegen ; bag.  ex  composito, 
feltner  bl.  c.  Berabrcbetcrmn&cn.  B)  mit  bem 
'Jlebcnbcgriff  be*  Otbnen*  1) aneinanberreiben, 
jureegt legen,  »ftellen,  jujam  menfüg  en.orb» 
nen  capillum,  *crines,  *andum  lignum,  cohor- 
tes;  (Idv.)  agmine  ad  omnes  Casus;  pugna  com- 
posita  in  gefcgloffenen  fReigen;  Vomponi  in  tur- 
mas  fid)  otbnen  in  IC.;  f aciem  per  cuneos; 
■f  classiarios  in  numeros  legionis;  fexercitum 
pugnae;  *+togam  ber  Joga  ben  gehörigen  galten» 
Wurf  geben ; *se  fid)  jurerf)t  matben ; fvultu  com- 
posito  mit  berechnetem  ©efi<bt*au*brud;  *quic- 
quid  agit,  c.  (geftaltet  jierlid))  furtim  etc.; 
verba  rbctorifd)  otbnen,  fünftlictj  fteflen;  (Quint. 
10,  2,  1)  componendi  ratio  bie  gehörige  Stellung 
u.  gügung  ber  Sorte;  in  üblem  Sinne  *lünft» 
lieb  gcftalten,  erheucheln  mendaci  risus  com- 
ponitur  ore;  vultus  famae  (dat.  »egen  ic.);  auch 
telqm  lecto  jmb*  üeidmam  auf  ba*  Ißarabebett 
legen;  *alqra,  alcis  ossa  beifegen,  beftatten; 
exercitu  in  hiberni«  composito  (planmäfiig)  uer» 
legt  Sali.  *se  ftcb  (gemöd)lid))  lagern,  +*e  in  vilia 
fidl  jur  Stube  fegen;  *Vesper  diem  clauso  Olympo 


compositus. 

jur  Stube  betten;  *compositus  (bewältigt)  somno 
vinoque.  Xan.  tp.  a)  otbnen,  regulieren, 
einritbten  causam;  rem  publicam;  *curas  ?tn» 
gelegenbeitcu . tnnimum  vultumque  ad  ab- 
stinentiam;  fad  quae  quemque  discipuloruni 
natura  compositum  (gef (baffen)  videret;  quod 
adest,  memento  c.  aequus  bie  ©egenwart  gut 
anjuwenben,  ju  genießen.  6)  beilegen,  au*» 
gleiigen,  fcfjlirflten  rem  Ter.;  controversias, 
contcntione»,  bellum,  Utes;  impers.  ut  eompo- 
neretur  bajj  eine  frieblicbe  SluSgletdtuug  juftanbe 
täme;  ‘aversos  amicos  auSfignen;  (Tac.)  B.  3161 
lern,  jur  Stege  bringen  ceteros  clementift;  *mare, 
tluctus  bejänftigen;  fanimum  beruhigen.  2)  jum 
©ebraud)  auf  bewahren,  Berwabren  *opes; 
•condo  et  c.,  quae  mox  depromere  possirn  Hör. 
C)  gegenüberftellen  1)  eigtl.,  bef.  B.  ©labrn 
toten,  jum  Stampf  non  compositum  melius 
(par)  Hör.;  übertT.  pugnantia  secum  adverais 
frontibus  au«  einem  ffijrtrem  in*  anbete  fallen, 
llor.;  Bor  ffletitbt  gegenüber  fteßen,  loniron» 
tieren  cum  inaice  Tac.  ann.  16,  51.  2)  Ber» 

gleitbcnb  jufammenfteßen,  Dergleichen  alcis  dicta 
cum  foctis;  dignitati  horum  suam;  * parva 
magnis;  aud)  jur  Vergleichung,  Bergleid)* 
weife  anfüljren  Tac.  Agr.  24. 

com-porto,  l.  jnfammentragen,  »bringen, 
»führen  caespiteB,  materiam,  aggerem,  *prae- 
das;  frumentum  commeatumque;  mimentum  ex 
agris  in  tute  ioca,  arraa  in  templum;  aurum 
domum  regiam;  in  quo  (oppido)  tritici  modiuni 
milia  CCC  comportate  fnerant. 

compös,  ötis,  adj.  [com-potis]  1)  einer  Sache 
Döllig  mächtig  mentis,  sui;  corpore  atque 
animo  vix  prae  gaudio;  neque  animo  neque 
lingua  Batis;  vix  sum  c.  an  mi;  vix,  non  sati» 
mentis  suae,  ne  mentis  quidem  faft  befinnung* 
lo*,  betäubt.  2)  einet  Sad)e  teilhaftig,  im 
Sefig  non  etw.,  ber  et»  genie&t,  befigt  quos 
ego  ope  men  ex  incertis  certos  compotesquc 
consili  dimitto  Enn.  b.  Cic.  de  or.  1 $ 1B9 ; 
scientiae,  rationis  et  consilii,  patriae;  qui  me 
huius  urbis  c.  foeerunt;  praodä  ingenti  Idv.  3, 
70,  13.  ipierB.  c.  cnlpae  u bgl.  (Borft.  u.  fpöt) 
f^ulbig  an  et».;  voti  ber  feinen  iäunfd)  crfüflt 
fiegt,  Idv.;  ’sententia  voti  ber  Sluöbrud  jufrie 
bener  Stimmung. 

compösTt*,  ndt>.  [compositus]  1)  Wohl  berechnet, 
corbnet  c.  et  apte,  prudenter  et  c.  et  ornate 
icere;  bene  et  c.  C.  Caesar  de  vite  et  morte 
disseruit;  c.  atque  magnitice  casum  rei  pnblicae 
miserati  annt.  2)  rubifl,  gclaffen  (Tac.)  com- 
positius  cuncta  ngere. 

compöBTtlo,  önis,  f.  [compouo]  1)  gufammen» 
fegung  unguentorum,  membrorum;  iuris  pon- 
tificalis  glbfaffung.  2)  ®intid)tung,  Änorb 
nung  magistratunm;  disciplinac  eine*  Sofie m* ; 
in*bef.  verbomm,  im  fjibfl-  auch  bloß  c.,  b.  einer 
rbgtbmifcben  Serbinbung  u.  SInorbnung  ber  30 orte. 
Veriobeitbau,  SBortfügung,  Sagftellung; 
((SuittC.)  aliquos  compositionis  (eine*  SBortgc 
füge*)  pedes.  3)  Beilegung  eine*  Streite*, 
Vergleich,  9lu*föbnung  servare  cives  per  c.; 
agere  de  c.  4)  ba*  gufommenftellcn  ber  ©la» 
biatoren  jum  Stampf.  — compdsltor,  öris,  m. 
f compouo  | 3lnorbner,  Verfertiger  anni ; in- 
ventor  aat  c.  aut  actor;  ’oporum  — compo- 
»Ttns  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [jxtrtic.  D.  componol 
1)  jufammengefegt  (oratio)  non  continua,  sed 


compotatio 

c.  (Stüitwrfi  est  Quint.  10,  7,  14.  2)  j u f a m = 
mcageflellt,  uxor  facilis  et  cum  artibus  ma- 
riti,  liaulatione  filii  bene  c.  (übercinftimmcnb) 
Tac.  ami.  6,  1;  bal).  georbnet,  tool)!  geftcllt, 
rj o t) I eingerichtet,  geiegclt  verba,  oratio, 
diw-endi  genas;  i^umb)  genus  o.  bet  mittleren 
Sebegatntng;  orator  gemeffen  i®gf.  iueonditus); 
res  publica,  feivitaa ; magis  c.  atque  ordinatae 
stationes;  aubst.  n.  jrf.,  bet  georbnete  ßuftanb 
(ei  Staates  Sali.;  auch  gelüftet,  gejdjult, 
geeignet  nemo  paratior,  vigilantior,  composi- 
tior  ad  iudicium  venisae  videtur;  fin  arrogon- 
tiam,  fad  maestitiam;  fvates  in  adulationem 
alei  beteefinenb  auf  tc. ; fomnia  ad  yolnptatem 
imperitae  multitndinis.  8)  ftu^ig,  gelaffen, 
»etas  bai  gefegte  (männliche)  Älter, 
eaapütitlo,  önis,  {.  [com-potol  Jtinfge» 
iellf^aft. 

csmpitlo,  4.  [compos]  (oorfl  u.  fpät)  teilhaft 
matten  alqm  alqa  re  ob.  alcia  rei;  pass,  einer 
Sache  teilhaftig  merben,  ettu  erlangen  locis. 
- eom-potor,  öris,  m.  u.  (Ter.)  -trii,  leis,  f. 
Ochgcnofi,  SOUttrinter,  ÄRittrinterin. 
•aapransor, öris, m.  [com-pramleoj  SR  it  jd)mau» 
fei,  Jifchgenojfe  Cie. 

fumpreeätio,  önis,  f.  fcomprecor]  ba«  Änfl  elfen 
einer  ®ottl)eit.  — com-precor,  dtp.  1.  (Oorfl.  u. 
ii4t.)  eine  (BoUheit  anflehen,  flehen,  beten 
«leos,  fidem  caelestium;  loci;  abfol. 
renprebendo  (biSm.  in  $rofa  u.  oft  bef  2)id)t. 
eoaprendo),  8.  l)  juf ammenfaffen,  gufam» 
menhalten,  »fügen,  ob.  anfaffen,  ergreifen, 
faffen  naves  malis  antenuisque  de  nave  in 
narem  traiectia  ac  validia  funibua;  alqd  mani- 
ba»;  c.  utrumque  (faffen  an  ber  n b)  et 
orant  ne  etc.;  inSbef.  a)  D.  ftcuer  ergreifen,  in 
Vranb  fegen  fignis  robora;  *aridis  compren- 
ditar  ignibua  agger;  fceleriter  opera  flurnmä 
comprehensa;  auch  ohne  »jujag,  wenn  0.  ffeuer 
(«  Siebe  ift  comprehensa  aedificia;  auch  ü. 
ienetfangenben  (Begcnftänben  fangen  casae 
celeriter  ignem;  flamma  ab  utroque  comprensa 
Cats.;  o.  Jctantgrit  comprebensus  morbo  toto 
corpore  Just.\  *o.  3Ronbe,  aüra  ®ünfte  — fich 
wrbunleln-  b)  feftnehmen  hoatem;  duces  com- 
prehensoa  lenere;  in  fuga  multi  comprehensi 
•not;  equos  toegnebmen;  colles  befegen ; epistulaa 
anffongen.  c)  ein  Verbrechen  entbeefen  (nur 
(iihL,  ben  Verbrecher  ertappen;  Dgl.  depre- 
bendo)  adulterium  nefandum,  audaciam,  rem 
uuiicio  alcia.  2)  tp.  a)  liebenb  umfaffen, 
ffh  Derbinben  alqm  humanitate,  multos  ami- 
citiä,  Omnibus  officiis  totam  praefecturam.  6) 
«u  ben  Sinnen  auffaffen,  toahrnehmen  alqd 
sensu,  sensibus.  c)  mit  bem  ®eifte  umfaf» 
fen  — begreifen,  oerfiehen,  roiffen,  fich 
erinnern  alqd  scientiä,  cogitatione,  auimo, 
mente,  memoria;  auch  abfol.  quod  comprehendi 
et  perapici  potest.  d)  in  ber  Siebe  ob.  Schrift 
tajammenfaffen,  barftellen  eandem  rem 
plaribua  verbis;  alqd  brevi  ob.  breviter;  huius 
»odi  res  comprehendi  (DoOftänbig  oufgejählt 
merben)  non  possunt;  *alqu  numero,  Mictis.  e) 
fi<h  aueignen,  annehmen  proxima  virtutibus 
rioa  Quint.  10,  2,  16.  $ao.  A)  comprehensT- 
Mlls,  e,  adj.  begreiflich,  fa&lid)  Cic.  £) 
eoBprfbenslu,  önis,  f.  1)  baS  (Ergreifen,  Än» 
faffen  mit  ben  §änben,  sontium  Änetierung. 
*1  *P-  a)  S.  ber  Siebe,  $u(ammenfaj  jung,  Vcr» 

pilniArn,  ©OjuliDöttett).  6.  Äug. 


— conatus.  161 

tnüpfung  consequentium  rcrum  cum  primis 
coniunctio  et  c.;  bah-  Stil,  ÄuSbrucf  universa 
c.  et  species  orationis;  'ficriobe,  Sag  ver- 
borurn;  auch  bl.  c.,  ut  c.  uumerose  cadat.  b) 
baS  Vegteifen,  ber  Vegriff  perceptio  et  c. 
tollitur;  nihil  impedit  nostram  hanc  c.  summi 
boni;  cogitationes  comprehenaionesque  rerum. 
comprendo  f.  comprebendo. 
comp  resse,  adv.  m.  comp,  (feit.)  [comprimoj  ge  = 
beäugt,  furj  compressius  loqui  Cie. 
compresslo,  önis,  f [comprimoj  baS  3ufam» 
menbrüden,  bao.  a)  Umarmung  Plaut,  b)  tp. 
gebrängte  Jfürje  in  ber  fRebe  Cic.  — ooni- 
pressu,  abl.  m.  [comprimo]  burd)  Umfchließen. 
comprimo,  pressi,  pressom,  3.  [com  u.  premoj 
1)  jufammenbrüden,  »preffen  digitos;  ordi- 
nea  bichtcr  machen ; »versus  ordinibus  bicht  fegtet 
ben;  *ora,  ’labra  fchliefjen;  [prichto.  compresaia, 
quo  aiunt,  manibua  sedere  bie  §änbe  in  ben 
Schojj  legen.  $ierD.  c.  alqam  — (chänben.  2)  ju  = 
rüdqalten,  anhalten,  bimpfen,  eigtl.  u.  bilbl. 
animam,  manum,  »greasum,  aeditionea,  furores 
alcia,  flacrimas,  finhdeli tatein ; b c [ d)  lo  i ch  t i g e n , 
beruhigen  tumultum,  conscientiam, quam  (mul- 
titudinem)  ferociter  minitantem  Liv.;  inSbef. 
ben  Ängriff  auShdUtn,  hostes  ber  ffeinbe; 
(Dortl.)  se,  vix  comprimor  quin;  frumentum 
nicht  herauSgcben;  unterbrüden,  oerhetm^ 
liehen,  Derfchweigen  delicta,  famam  alcia  rei, 
ob  annonam  compresaam. 
compröbätio,  önis,  f.  [comprobo]  Änerfen  = 
nung  Cic.  — comprübätor,  öris,  m.  [comprobo] 
Änerlenner  Cic.  — com-pröbo,  1.  1)  bitli« 
gen,  einer  Sache  feinen  Veifafl  fchenfen 
alqd  factum.  2)  als  mäht,  richtig  barthun. 
beroeifen,  beftätigen  alqd,  fortuna  hominis 
Consilium. 

comprömissum,  i,  ti.  [compromitto]  gegenfei» 
tige  fibereinfunft,  Kompromiß, 
coui-pröinitto,  3.  jur  1. 1.,  fich  aeg enf eitta  bei 
tfeftfegung  einet  gemiffen  ©elbbuge  Derfprechen, 
bie  Sntfcheibmig  einer  SHcehtSfheitigteit  auf  ben 
Spruch  eines  arbiter  anlommen  ju  laffen. 
Couipsa,  ae,  f.  Stabt  ber  $uptner  in  Samnium. 
35ao.  -uiiiis,  attj.  Don,  au«  ftompja. 
comptus,  adj.  [jmriie.  D.  como]  fauber  oratio, 
•f orator,  f Isocratos  in  diverso  genere  dicendi 
nitidus  et  c.,  f facundia,  fcomptior  sermo. 
Compulteria,  ae,  f.  Stdbtchen  ber  Samniter. 
com-pungo,  puuxi,  punctum,  3.  etm.  ftcdien, 
überall  hinflechen,  compunctua  notia  Threl- 
ciia  gebranbmarlt ; in  bilbl.  SBenbung,  ipsi  ae 
auia  acuminibus  fd)neiben  fich  mit  ihren  Spig= 
finbigleiten  felbft  inS  fjletjd). 
coiu-puto,  l.  jufammen-,  berechnen,  über» 
fd) lagen,  rationem  digitia  Plaut.;  fmunera 
fortunae;  abfol. 

('ömum,  i,  n.  Stabt  in  Cbmtatien,  j.  Sumo;  u 
(fäfar  totonifiert , bah.  Novumcomum  genannt. 
XaD.  •ensis,  adj.;  subst.  >611808,  ium,  m. 
»cönämöu,  Inia,  n.  [conor]  Änftrengung,  S3e» 
müf)ung,  poaitä  sumpto  c.  (Schwung)  ab  hasta. 
— cöuitum,  i,  n.  [pcirtic.  D.  conor]  Unterneh2 
men,  SBagniS;  häufiger  pl.  — cönätus,  us,  m. 
[conor]  1)  Verfuch,  Unternehmen  reaistendi; 
audtuc  c.  traiciendaruin  Alpium;  conatus  exer- 
citua  comparandi;  conatus  adversariorum  in- 
fringere;  foccurrere  conatibua  alcis;  repreasi 
nefarioa  tuoa  c.;  omnem  sui  tribnnatus  c, 

11 


162 


concaco  — conoertatio. 


(ffraft)  in  meam  perniciem  parare  atque  medi- 
tari;  hoc.  c.  desistere;  frustra  capcro  conatus 
Jav.;  {Qu int)  conatum  longius  petere  bei  bem 
Bcrfudjc  (gu  fpringen)  weitet  auiholeu.  2)  Be» 
müljung,  Sin fiicngung  magno  iam  c.  magnas 
nugas  dixerit  Ter.-,  magno  c.  agere;  tumultus 
haud  magno  c.  oppressus  est;  auih  trieb, 
$rang  beluae  habent  conatum  ad  paatus  ca- 
piendoa  Cic. ; c.  iracuudiae  suae  morte  aedatit 
de.  Brut.  §.  42. 

con-cico,  1.  befchmupen  regiam  Phaedr. 
con-caedes,  ium,  f.  (pl.)  8 erbau  Tac. 
con-oalöfäcio,  8.  erwärmen,  brachium;  quam 
(individuorum  corporum  coneursionem)  Demo- 
critus  concalofactam  et  spirabilem  (au«  Jeuer» 
u Puftteilen  befteljenb)  eaao  vult;  (Hep.)  quem- 
admodum  «tan-  mmentum  concalfieri  (ft.  con- 
calefieri)  oxercerique  posset. 

con-cileo , 2.  warm  fein  Plaut,  Stob. 

concilesco,  cilui,  — 2.  jid)  erwärmen,  fid) 
(reiben  Corpora  nostra  ardore  animi;  tp.  (Ter.) 
bor  Siebe  erglühen. 

con-callesco,  callui,  — 3.  (feit ) rigtl.  harte  §aut» 
jdjwiclen  betommen,  bat),  tp.  1)  ftumpf  u.  gc= 
fäpltob  werben  locus  ille  animi  nostri  etc. 
2)  gewiegt,  gefreit  werben  callidos  (ap- 
pello),  quorum  tamquam  manus  opere,  sic  ani- 
mus  c. 

tconr&moritus  [partic.  b.  conoamero]  über 
wölbt  locus. 

ConcXaus,  i,  m.  ein  äJlann  au«  bem  Solle  ber 
Concani  tn  Spanien  collect.  Hör. 
comcastigo,  1.  fiat!  gültigen,  abfirafen 
alqm  Plaut. 

con-cXvo,  l.  (poet.  u.  fpfit)  fjöf)lcn,  (rumm  ob. 
bobl  machen.  — con-cXvus,  adj.  ring«  ob. 
tunb  Ifotjt,  gewölbt,  getrümmt  manu»,  alti- 
tudines  speluncarum;  *aqua  aufwaQcnb. 
ron-eödo,  etc.’  8.  I)  tntru ns.  i)  o.  einer  Stelle 
irgenbwo^in  fortgeben,  geben,  fid)  entfernen 
ab  eorum  oculis  aliquo;  *ab  superis  oria  -= 
fltrbcn;  (Plaut.)  a foribua,  m.  bl.  abl.  oculis 
tuis;  'dies  caelo;  ex  aedibus  Plaut , Ter.;  ex 
praetorio  in  tabernaculum ; in  hiberna ; *in  hanc 
turbam  unterer  Sd)ar  beitreten;  Argos  habita- 
tum;  tmper.  *ipsae  rureus  concedite  (fahret  ba= 
bin,  lebt  wobt)  sileae;  inöbef.  o)  einem  anbent 
SlaS  madjenb  b.  einem  Orte  Weggehen,  einen 
Ort  räumen,  abtreten  totd  Italiä;  alcui  agro; 
c.  vitA  u.  bl.  c.  au*  ic.  jdjeiben  Tac.;  prägn., 
oergcljen,  berjd)Winben  tumor  omnis  et  irae 
deum.  b)  in  etw.  geraten,  fommen,  gu  etw. 
übergeben  in  paucorum  potentium  ins  atque 
dicionem;  in  deditionom  fid)  übergeben,  in  sen- 
tentiam  alcis  einer  ®nfid)t  beitreten.  c)  bet  Über- 
macht ob.  überf).  ber  Überlegenheit  weichen,  ba* 
gelb  räumen,  au*  bem  ©ege  gehen  volu- 
ptas  dignitati ; natura«  Sali.,  fato  Tac.  — fterben. 
d)  an  Sang,  %nfel)en  nadjftehen,  ben  Sorrang 
gugeftehen  alcui,  alcui  de  alqa  re  (de  rictoria 
übertaffrn);  concedentibus  Omnibus  qui  etc.; 
(Ter.)  paulum  de  iure  suo;  aetati;  *yeris  bie 
«h«  geben,  e)  bem  SSiDcn  fmb*.  weiten,  (ich 
in  jmb.  ob.  eine  Sache  fügen,  jmbm.  nach» 
geben,  willfahren,  gehorchen  alcui,  alcis 
postulationi ; concedente  (Vercingetorige)  et 
precibu»  (abl.  infolge  JC.)  ipsorum  et  misericor- 
di&  rulgi  Caes.  b.  O.  7, 15,  6;  beipflichten  alcui 
Ter.  f)  au*  SRachfidji  weiten,  nachfichtig 


fein,  oetgeben,  oergeihen,  gu  gute  holten 
alcui,  temere  dicto,  (Hör.)  uni  ex  ritiis,  cui 
(Philoctetae)  concedendum  est  gementi. 

11)  tränt.  1)  jmbm.  eine  Sofalität  abtreten,  ein» 
räumen,  überlaf  jen  agros  alcui,  partem  yici 
Qallis;  oppidum  militibus  ad  diripiendum  Caet. 
b.  c.  3,  80;  Siciliam.  2)  jmbm.  etw.  geftatten, 
gewähren,  gugeftehen,  einräumen  amicis 
quidquid  yelint;  alcui  libertatem,  impunitatem, 
-fincolumitatem;  fyitam  jehenfen;  *ludum  pueris 

C'men;  id  tempus  quieti  aut  luxuria«  Sali  ; 

e consortem  nati  sepulcro  mir  ic.  ba«  (Stab 
betgönnen;  *Calydona  in  iras  Dianae  hingeben 
bem  ic.;  m.  ut,  ne;  m.  inf.  ingemiscere  yiro 
nonnunquam  concessum  est  ; loqui  non  conce- 
ditur;  si  non  conceditur  uti  (fortunA)  Hör. 
*Camarina  fatis  nunquam  concessa  moveri  bem 
c«  o.  Schitffal  nie  betgönnt  war  k.;  *mediocri- 
bus  esse  poötis  non  c.  columnae  Hör.  a.  p.  372; 
*m.  bt.  conj.  3)  eine  Behauptung  notgebrungen 
einräumen,  gugeftehen  alqd;  m.  acc.  c.  inf.; 
prägn.  auch  m ut,  Stoicia  conceditis  ut  yirtus 
sola  yitam  efficiat  beatam  — ut  statuatur 
yirtutem  solam  y.  efficere  b.;  im'  patt,  and) 
prtfönl.  haec  ubi  concedentur  esse  facta  Cic.  p. 
Oaec.  §.  44.  4)  — condono  a)  etw.  um  jmb«. 
ffliDcn  opfern,  aufgeben,  bon  etw.  abftehen 
rei  publica«  dolorom  amicitiasque  »uas,  poti- 
tioneip  alcui.  b ) au«  fiiachftcht  etw.  hingehen 
Iaffen,  oergeihen  Omnibus  omnia  peccata  et 
maleficia;  multa  virtuti;  finiurias  alcui;  auch 
jmbm.  gu  Siebe,  gu  (gefallen  etw.  oergeihen, 
in  iudicando  peccata  liberum  misericonliae 
parentum  au*  SDtitleib  gegen  le.;  alcui  alqm 
jmbm.  gu  Piebe  freigeben,  begnabigen,  alqm 
senatui,  huic  sororis  filiura  et  Q.  Ciceronem  ex 
Pompoi  castris;  (Tac.)  alqm  precibus  alcis  auf 
jmb«.  Bitten. 

con-cölöbro , 1.  feftlidj  begehen,  feiern  spec- 
taculum,  funus.  Tap.  a)  lebhaft  betreiben 
studia  per  otium  Cic.  b)  in  Siebe  u.  Schrift 
Oerbreiten,  betannt  machen  rumorem;  rüh- 
men, pteifen,  berherrlichen  yirtutem;  farnA 
et  literis  eius  diei  yictoriam  auöpofaunen. 
concönttlo,  önis,  f tif chgefcll jepaf t 
concentio,  önis,  f.  fconcino]  Harmonie, 
coii-centürlo,  1.  in  Senturien  oetfammeln,  bah- 
fehergh-  tp-  fcijoelmcifc  gufammenhäufen,  syco- 
phantias  ob.  metum  in  corde  Plaut. 
cancentu«^  ue,  m fconcino]  1)  Sintlang. 
Harmonie,  ®efang  arium,  tubarum  ac  cor- 
nuum,  catervae  et  c.  gufantmenfingenbe  6höte, 
gange  Sängerchöre;  yarios  c.  efficere;  *yocls 
lyraeque;  nec  tarn  vocis  ille  quam  yirtutis  c. 
yidetur  Tac.  2)  tp.  Übertinßimmung,  ginig  - 
leit,  Harmonie  naturae  c.  atque  consensos; 
melior  actionum  quam  sonorum;  doetrinarum. 
oonceptlo,  önis,  f.  [concipio]  eigtl.  ba*  3nfam= 
menfaffen,  bah.  ])  ISmpfängni«.  2)  tlbfaffung 
jutiftifcher  fjormeln,  iudiciorum  privatorum 
in  cibilen  fReehtafachen 

conceptus,  us,  w.  [concipio]  1)  fba*  gaffen, 
(Ergreifen,  eamini  3euer«brunft.  2)  ®m  = 
pfängni«. 

concerpo?  8.  [con-carpo]  1)  gerreifjen  epistulas 
2)  tp.  (einmal  Carl,  in  Cic.  ep.)  jmb.  fcfielten, 
burihhechtln  alqm  ferrentissime. 
concertAtlo,  önis,  f.  [concerto]  ©ortlampf, 
©ortftreit,  3)i«put  ieiana  yerborum;  c.  cap- 


ooncertator  — concilium. 


163 


tab'oque  verborum;  infinitia  concertationumqao 
(gcgeajeitige  Bolemif)  plenis  disputationibus. 
ronoerUtor,  öris,  m.  [coneerto]  3<t benbuf)! tt 
Tue.  «an.  14,  89.  ®a».  conccrUtörius,  atfj. 
jurn  ffiortfampf  gehörig  genas  dicendi  Che. 
Brut  §.  987. 

t»s-eerto,  ],  l)  einen  SBettlampf  eingeben, 
lentpf «n.  ftreiten,  fid}  meffen  m jmbm , 
proelio  Caea.;  +de  regno.  2)  mit  Sorten  ftrei» 
ten,  bijputieren  cum  alqo  de  *lqa  re;  qaae, 
antequam  re»  in  iudicium  venit,  aut  concertata 
debattiert)  aut  diiudic&ta  aut  confecta  non  sunt, 
eoseessk»,  öuis,  f.  [concedo]  bas  gugefteben, 
turöuraen,  bie  Bergünftigung;  übetb.  bei 
Straferlaß  [pedibus  Plaut. 

faa-oesso,  l.  aufböten,  nad)Iaffen  m.  inf 1; 
i'oemsas,  us,  tu  | concedo]  (nut  abl.  fing)  Er» 
Itubni»,  gugeftdnbnii  tuo,  deoram. 

(«•eh»,  ae,  f.  [xoyirj]  i)  illufcbel.  2)  3n»bcf. 
s)  $iirput|tbicecfe  ft)  *Betle.  c)  SRufdjel» 
ihale.  d)  *®egcnftänbe  #.  bei  Sorrn  cinw  3Hu= 
iöKljibale,  j.  ® ba»  Iporti  beb  SBifenu«,  beb 
inton,  ein  Sal6enbüd)*cben,  Salgfi&cben. 
— eouchita,  ae,  m.  jsoyjfrijs)  3Kufibeifamm  = 
lit  Blaut.  — conclijllitns,  adj.  [conchylium] 
pirpurfarben  peristromata;  (Suet.)  restis.  — 
«oorhjlium,  ii,  n.  r*oyjn>l»o»]  1)  Scfja fiter, 
labet.  2)  eine  Wrt  ^utpurfebnede  Ct.  2>a». 
bu  fßutpurf  atbe. 

1.  tone  Ido,  cldi,  — 3.  [com-cado]  1)  jufatn  = 
«m»  ob  nicbetfalltn,  »ftürgen  conclave, 
repentiui  ruinä  pars  eins  turris,  caelum  omne, 
eqaus,  (Phaedr.)  gravi  casu  einen  ic  tbun ; prägn. 
tot  binftütjen,  im  Kampfe  fallen  pugnans, 
ip  proelio,  sub  onere,  *ante  ara»  victima;  im 
Silbe  falsum  crimen  »tatim  c.  et  exstinguitur; 

Sinben  fi<b  legen;  *macie  jufammenftbium- 
bjen;  ’auguris  Argivi  domus  binaefunlen,  unter: 
gegangen  ift  tc.  2)  tp.  gänglid)  finlen,  ge» 
SStjt  »erben,  ade  Kraft  ob.  allen  SBert, 
«ttenSRut,  $alt  t>erlieren,gu  ©tunbegeben, 
unterliegen  res  publica,  religio,  senatus  auc- 
toritas;  fides  (ftrebit),  opes  Carthaginis,  animus 
eniu  re,  fanimis,  mens  (Befinnung),  uno  crimine; 
(Tae.)  bellum. 

*•  toaeido,  cldi,  clsum,  3.  [com-caedo]  1)  jet» 
bauen,  jetf (bneiben,  burdjgieben  naves,  Hi- 
sse» pedestria  concisa  aestuanis,  *montee  scro- 
bibus.  3ntbef.  a)  genauen,  butebptügeln 

äm  virgis.  ft) be  fcplafen,  bab  caede,  con- 
e im  Boppelfinne,  aud)  alb  ©labiatorengurttf, 
Oc.  Verr.  8,  §.  165.  8)  im  Kriege  gufammen», 
niebnbauen  equites,  raagnam  partem  eorum, 
timnes  celeriter  concisi  sunt.  3)  tp.  a)  6.  beit 
Stbefäken  ic.  jerftüdeln  sententias.  6)  burd) 
Bort  ob.  Xbat  ju  Boben  fdjlagcn,  gu  ©tunbe 
rieten,  ocrniibten  istic  homo  articulatim 
t*  tüiptig  pinterS  £i<bt  führen  Plaut.,  omnem 
uctontatem  universi  ordinis,  Timocratem  totis 
eoluminibus,  Antonium  decretis  vestris,  Vati- 
niam  arbitratu  noatro;  Bervius  allisus  est,  ce- 
teri  conciduntur. 

too-cleo,  elvi,  cltum,  2.,  in  Brofa  gern.  -Io.  ivi, 
itam,  4.  1)  gufammen  berbeitommen  laffen, 
■treiben,  »bringen,  »führen,  fammeln  mul- 
titadinem  ad  se,  exercitum  ex  tota  insula, 
aoxilia,  pavor  pnblicua  matronas  ex  domo, 
carsns  hominum  totam  urbem.  2)  in  ftarle 
Bewegung  fegen,  aufregen,  erfebüttern, 


treiben  concitus  (in  fdjneUem  £aufe)  Mars  etc.; 
•concita  navis;  *amnis  concitus  imbribns;  ftela 
concita  fliegntbe;  fequus  calcaribus.  3)  tp.  a) 

[mb.  in  leibenf<baftü<be  Stimmung  uer- 
epen,  auftegen,  aufretgen  plebem  coutioni- 
>U8,  Etruriam  in  arma,  per  legatos  homines 
ad  arma,  ’immani  concitus  irä.  ft)  eine  fieiben» 
ftbaft,  Xbätigleit  ob.  einen  3“ponb  gut  Srfdjei» 
nung  bringen,  erregen,  ergeugen,  oeran» 
laffen  illam  importnnam  tempestätem  Plaut.-, 
turbas,  inter  eos  iram  haue  Ter.;  seditionem, 
bellum,  simultates,  varios  motus  auimorum, 
tantum  constemationis  invidiaeque  Tae. 
concTUibölnm,i,  n.  [concilio]  Berfammtungft» 
plag,  SRarltplag,  Q4eri(bt4ort  Liv.-,  per  c. 
et  coetus  Tae.;  c.  daumi  u.  bl.  c.  (belegenbeitö- 
ort  gu  Spiel,  Xrunl  u.  allerlei  £ieberlid|leit  Plaut. 
concIlUtlo,  önis,  f.  [concilio]  1)  Serbinbung, 
Bereinigung  communis  totius  generis  homi- 
num c.  et  consociatio;  quasi  civili  c.  et  socie- 
tate  coniuncti.  2)  Bereinigung  in  ber  (Sefmnung, 
bab  Öiewinnen  ber  Qiemüter  für  ftdi  ob.  etw. 
anbereb  conciliationis  causä ; hoc  valet  ad  e. 
§icrt>.  a)  Befrtunbung  mit  etw.,  (Geneigtheit 
gu  etw.  prima  est  hominis  c.  ad  ea  quac  sunt 
secundum  naturam;  concr.,  pl  , in  primis  na- 
tura« c.  — rebus  conciliatis  Oie.  fin.  3,  §.  22. 
ft)  Empfehlung  naturae.  c)  bie  Erwerbung, 
Erwirtung  gratiae  Oic.]>.  Olu.  §.  84.  — con- 
eTIlätor,  öris,  m [concilio]  Stiftet,  Ber» 
mittler  nnptiarum,  proditionis.  — conclIU- 
trlcüla,  ae,  f.  [dem.  0.  conciliatrixl  Bermitt» 
lerin,  blanda  gürfpretberin  ('ic.  p.  Sest.  §.  21.— 
concllifttrlx^ leis,  f.  [conciliator]  1)  Urheberin, 
Bermittlerm,  Stiftcrin  vis  orationis  c.  so- 
cietatis  humanae;  opinio  virtutis  c.  amicitiae. 
2)  Un  t er bönb lerin  bei  einer  Ehe  ob.  einer  Hieb» 
febaft,  Kupplerin,  (Ge(egenbeitöma<berin. 
concTliitus,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [partie.  0.  con- 
cilio] 1)  beliebt,  alem  bei  jmbm.  2)  gu  etw. 
geneigt  iudex  ad  rem  nccipiendam  fiat  con- 
ciliatior.  — concilio,  1.  [concieo]  1)  gufammen» 
bringen  1)  bet  Steigung,  ©cfinnung  nach,  be» 
freunben,  geneigt  machen,  günftig  ftim 
men,  gewinnen  nos  singillatim  Cmgetorigi; 
eam  civitatem  Arvemis,  reliquas  civitates  Cae- 
sari,  nos  inter  nos,  rnagnis  iacturis  sibi  quis- 
que  eorum  animos,  animos  hominum;  *anem» 
pfeblen,  annehmlich  machen  *dictis  artes 
suas  tyranni;  -fsummo  studio  ab  eo  conciliato« 
(sc.  esse)  sibi.  §terö.  Sinn  n.  ©emüt  auf 
etw.  hinleiten,  b*nweifen  quas  (res)  prima« 
homini  natura  c.  2)  burd;  Bereinigung  ftiften, 
juftanbe  bringen  nuptias,  pacem,  amicitiom, 
regnum  alcui,  pacem  inter  cives,  amicitiam 
alcui  cum  alejo,  sibi  voluntatem  alcis,  otium, 
servitutem,  sibi  amorem  ab  Omnibus,  ^itebef. 
»erjehaffen,  ^erf c^af f en,  erwitlen  alcui 
alc^a,  pecunias,  fortunam;  tfiuflich  an  fid) 
bringen,  laufen  alcui  servum,  de  me  nugas 
Plaut  ; alcui  mulierem  um  ic.  werben,  ein 
SRäbdjeu  Btrluppcln  Com.;  ffiliam  suam  alcui. 
concilium,  ii,  n.  [concio  — concieo]  Berei- 
nigung, 1)  "Berbinbung* »,  Bereinigung»  = 
mittel  hoc  c.  mihi  tecum  manebit.  2)  )ju 
fammentnnft,  foioohl  abstr.  •=  ba»  8nf“m» 
menfommen  (quod  Canienarum  ibi  c.  cum 
coniuge  sua  Kgeria  essent);  al»  concr  — Bet« 
fammlung,  Schar,  Berein,  ffrei«  pastorum, 

11* 


164 


concinue  — eoncito. 


ileorum,  caelestium;  roetun  conciliumque  pio- 
rum;  *horrendum  (B.  ben  (£t)f(open);  divinum 
animorum;  im  eng«»  Sinnt  als  ttrtjnijdjtt  2tuS 
brucf , eine  jur  Beratung  einberuftne  Berfamm* 
luiig,  bef.  in  Staatsangelegenheiten , teils  her 
Borne!)  men,  eines  BuSfchuffeS,  auch  La  nb  tag 
principum,  Gallorum,  Gail  in« , commnne  Bel- 
garuin,  utriusque  gontia,  teils  bei  ben  SRöment 
eines  2 eiles  bcS  BolleS  ohne  Leitung  eines  ®la- 
gifttats  (nicht  *ur  Äbftimmuugl  voeare  ad  c.  po- 
pulum ; oom  ilia  populi  ffuriatfomitien  IAv. 
1,  36,  Gj  plebia  ■=■  Xributlomitien  Liv.  2,  60,  4. 
3,  1»,  9.  71,  3;  (feit.)  — comitia  centuriata  LAv. 
6,  20,  11;  in  publico  nllo  c.  Liv.  8,  29,  2. 
conelnne,  adj.  [concinnus]  lunftgerecht,  jter* 
lieh,  gefällig  vestitus  Flaut.,  dicere,  rogare. 
eoneiniiitas,  ätia,  f.  [concinnua]  f unftge rechte, 
abgerunbete  Serbtnbung  ber  ffiörter  u.  ®e* 
banfen,  tünjilerifehc  gönn,  Ännflform  vor- 
borara,  sententiarum.  — coiiciiinltmlo,  inis, 
f.  [concinnuB]  9iebefd)mucf  Cic.  dt  me.  1 §.  26. 
concinno,  1.  [concinnus]  1)  gehörig  jureiht 
legen  »truicea  patinarias,  aroam  Plaut.-,  paJ- 
lam  auSbeffmt  Plaut.;  munuaculum  alcui  Trc- 
bon.  in  Cic.  ep.  2)  jmb.  jU  etm.  machen,  ctlo. 
bewirten  alqm  inaanum  verbia  auis,  lacriinan- 
tem  c.  tu  tuam  uxorem,  auia  ae  levem  Plaut.; 
quantum  mali  Phaedr.  — concinnus,  adj.  m. 
comp,  a)  eigtl.  hinjtgercchtsufammengefilgbhübfch, 
i er  lieh,  elegant  tectorium,  *Snmoa,  helluo. 
) o.  ber  Siebe  u.  bem  ©ebnet  toohlgeorbnet, 
abgerunbet,  ^ierlieh,  harntonifd).  gefällig 
oratio,  aententiae;  reditus  ad  rem  aptua  et  c., 
•veraua,  ’aormo  utrüquo  linguä  fünfilid)  Bet* 
fchmoljen;  c.  et  elegans;  c.  in  brevitate  rospon- 
dendi.  c)  gefällig,  juthunlich  nt  tibi  maxime 
concinnum  eat  Plaut.;  amicia  Har. 
concTno,  clnui,  centum,  3.  [com  u.  cano]  1)  in- 
trans.  jugteich,  hatmonifth  tönen,  u.  ®lc n* 
fehen  t tragoedo  pronuntianti  mit  ber  Rlöte  be- 
gleiten; o.  mehreren  BloSinfhumentcn,  jufam* 
men  ertönen,  *erfcf)allen  tubae,  Bigna;  [Tac.) 
comua;  tp.  ftberciiiftimmen,  harmonieren 
cum  re,  mter  ae.  11)  trans.  anftimmen,  er* 
tönen  laffen  haec  cum  concinuntur.  §icrB. 
o)  ’preifen,  befingen  Caeaarem,  laetoa  dies, 
laudea  alcui.  6)  *o.  SBeiSfageoogel , metSfagenb 
fingen,  prophejeien  funestum  omen. 
concio,  conclonabnudug  etc.  f.  contio  etc. 
concTpTlo,  1.  [ frequent,  u.  concipio]  mit  aller 
SRacht  ergretfen,  faffen  Plaut. 
concipio,  cepi,  ceptum,  8.  [com  u.  capio]  jn* 
fommennehmen , ganj  faffen,  bah-  1)  auffaffen, 
in  fich  aufnehnten,  auffangen,  fangen  terra 
aemina;  *lris  aquaa,  *terra  lacrimaa,  *bucina 
aPra;  fvela  magnam  vim  venti;  *occultaa  virea 
et  pabula  terrae  pinguia  einfaugen;  fmedica- 
mentum  concipitur  venia;  ignem,  Hammam ; *o. 
Äall,  luenn  er  gelöst  wirb,  ignem  (ich  ethipen ; 
*0.  tfeuer  ber  Siebe  quem  mens  mea  c. 
ignem?  validos  Aeetias  ignea,  im  Xeutfchen:  eä 
erfa&t  bie  ©.  mächtige  ©litt.  2)  b.  SBeibe,  em= 
pfangen  — fdjmanger  werben,  abfol.;  alqm 
ox,  *do  alqo;  f conceptum  eaae  marem  bah  fie 
mit  einem  Sohne  fd) mutiger  fei;  bilbl.  f-(amnia) 
rursu«  volut  er  alio  fonte  c;onceptna  editur; 
taubst,  conceptum,  i,  n.  Leibesfrucht;  im 
Bilbe  hoc  quod  conceptum  re«  publica  pericu- 
ium  parturit  mit  ber  ber  Staat  glrichfam  febwanget 


geht.  3)  tp.  1)  etm.  in  bie  ©mpfmbnng,  in  baS 
Beroufjtfein,  bie  ^h<^ntaf*e,  bie  ©rtenntnis  auf* 
nehmen,  bah-  empfinben,  fühlen,  fich  etto. 
oorftellen,  an  etm.  benten,  etm.  in  ©ebanlen 
haben,  ahnen  haec  tanta  bona  oculia  Plaut.; 
cupiditatem  anribua;  alqd  mente,  animo;  omnia 
quae  erat  conceptae  mentia  intentio  »ahrjcheinl. 
bie  Jlufmerffamleit  auf  bie  in  bie  Seele  auf  ge* 
nontmenen  ©ebanlen  Quint.  10,  3,  20;  bene  con- 
cepti  (tief,  lebhaft  aufgefa&te)  affectua  Quint.; 
oerftehen,  begreifen,  faffen  ta*qd;  fquan- 
tum  ex  vultu  concipi  poterat.  b)  etm.  wie  einen 
Seine  in  fi4  aufnehmen,  he0/n,  nähren, 
einer  Sache  ©aum  geben,  ctw.  fich  J«  ©chnl-- 
ben  tommen  laffen,  begehen,  oft  mit  abl. 
animo  ob.  pectore,  odium  in  alqm,  amorem, 
inimicitiae  ex  praetura  conceptae;  spem,  *cnrara 
ducia  tragen,  fmetum  ex  hoste  belommen  Bor  k., 
•Furiaa,  ‘furorea,  firam ; *motua  c.  (ergreifen) 
pectora;  alqd  ape  IAv. ; *mente  aethera  trachten 
nach  *C. , nuuum  aut  acelua,  tlagitium  cum  alqo, 
acelua  in  «e,  inexpiabilea  frauaes;  m.  inf.  ben 
Sntfchluh  faffen  ju  Tat.;  bah  att(h  c)  etw. 
fich  jnjteben,  belommen  maculam  ex  paterao 
sanguine  {ich  burch  einen  Batermorb  beflecfen; 
dedecua,  *virea,  pass  dolor  a ae  ipao  coneeptus 
entftanben;  iam  aliquot  per  annos  concepta  huic 
ordini  turpitudo  atque  infamia  angetpane,  an* 
baftenbe.  d)  in  Sorten  jufammenfaffen,  in  be= 
ftinemten  JluSbrücfcn  abfaffen,  bie  Formel  ju 
etw.  a u f f c p e n vadimonium;  iusiurandum,  verba 
sc.  iuriamrandi ; conceptis  verbis  iurarc,  peierare 
einen  förmlichen,  feierlichen  ®ib,  SKcineib  fchmören ; 
aicut  verbia  concipitur  more  noatro  Wie  eS  in 
ber  bei  unS  üblichen  gormel  h«6t;  bap-  etw. 
feierlich  u.  in  beftimmter  Sorm  aus*  ob. 
nacbfpTechen  *foedu«,  frota,  *precca,  iurisin- 
randi  verba  Tac.,  ob.  anlünbigen,  anfagen 
Latinaa  (feriaa)  sacrumque  in  monte  Albano 
rite  Liv. ; auspicia  IAv. 

conciaio,  önis,  f.  [2.  concldo]  3<tflActelung 
ber  Säpe  Cic.  pari.  or.  §.  19.  — conciaua,  a4j. 
partic.  B.  2.  concldoj  abgebrochen,  lurj  ge* 
agt  sententia,  diaputationea ; auch  B.  ©ebner 
elbfl. 

tcondtätS,  adv.  m.  comp,  [concitatua]  paftig, 
peftig  dicere.  — conciutlo,  öni«,  f.  [concitoj 
1)  rajehe  Bewegung  remorum.  2) Aufregung, 
aufrübrerifdie  Bewegung,  Xumult,  ©uf* 
lauf  plebei  contra  patres;  orebrae  ex  concurau 
mnltitudinis  c.  frnbant.  3)  Aufregung  beS 
©emüteS,  Leibenfchaftlitpleit  animi,  mentia, 
animorum-,  f»-  ©ebner,  baS  f^euer  tanta  in 
co  c.  eat. 

concttitor,  öris,  m fconcito]  a)  91  ui  wiegier 
tabernariorum , f muititudinis.  6)  91 II  fl  l f t e r 
seditionia;  turbae  ac  tumultua  IAv. ; facerri- 
mus  belli. 

COncTUtna,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . B. 
concito]  in  rafche  Bewegung  gefept,  ju  fehnenem 
Laufe  angettieben,  befchleunigt,  paftig,  eilenb 
equo  concitato  vehi  in  alqm  im  ©alopp,  equo« 
concitatiasimos  immittere;  converaio  caeli  con- 
citatior;  ftp.  aufgeregt,  hcflfs  wagi«  c.  in- 
genii  via. 

concito,  1.  [frequent.  B.  concieo]  1)  rafep  u. 
peftig  bewegen,  treiben,  jagen  navea,  na- 
vem  remis;  equnm  anfporneit,  equos  adveraos 
gegeueinauber  anfprengen;  magno  euren  conci- 


concitor  — concresco. 


165 


tati  im  Sturm  lauf;  facrius  concitato  spiritu; 
anoenta  in  ad versos  inontes;  fbeluam  in  fu- 
gam;  f turmaa  in  alqm;  ec  in  hostern  firf)  auf 
beit  ffnnb  ftürjen , *se  alis  in  alqm  fiep  fdjtoin: 
gen ; tolum  ex  msidiis  abfdjncflen ; quo  (procureu) 
plnriinnm  roncitantur  tela  werben  in  Sdpoung 
gefept,  Liv.\  ’eversas  aqua«  aufregen  (0.  SBinb). 
*)  ‘P-  o)  herbeitufeu,  aufbicten,  anregen, 
antreiben,  inSbef.  aufreijen,  aufwiegeln 
froloniaa  ad  audendum  alqd;  fad  quaeren- 
dum;  concitari  alcia  cohortatione  ad  stndium 
cognoseendae  percipiendaeque  virtuti«;  eerri- 
tia,  opifices;  maiorem  multitudinem  armato- 
runi;  omnem  Gallium  ad  «unm  auxilium;  mul- 
titudinem ad  arma  jutn  9htt,  8orn,  jur  SBut 
entflammen,  omni  motu  animi  concitan;  animi 
qoodam  impetu  concitatue;  a corpore  abstrac- 
to« animus  divino  instinctu  concitatur;  hi« 
inter  ee  vocibus  concitati  (D.  Solbalen);  ininrii« 
contumeliieque  concitatue  aufgebracht;  irii,  fdo- 
lore,  fanimum  in  iram.  b)  Suftdlibc  ob.  eine 
leibeufdiaftliehc  Stimmung  ob.  Zbätigteit  erregen, 
erzeugen,  Detanlaffen  tcoleritatem,  risum, 
tmnultum,  diBCordiam,  magnum  bellum,  pugna 
»trox  concitatur  entfpinnt  ftch,  invidiam,  odium, 
misericordiam , magnam  exspectationem  sui. 
tuneUor,  öris,  m.  [concieo]  ■=  concitatur  a) 
rulgi  Liv.\  *=  concitator  6)  belli  Liv.,  Tac. 
roncinncöla  f.  contiuncula. 
roieUmitio,  öni«,  f.  [conclamo]  allgemeiner, 
lauter  3UIUf  totius  exercitus. 
ron-elamito,  1.  laut  tufen  Plaut.  — con-clnmo, 
1.  I)  gemcinfcbaftlicb  rufen,  o.  mehreren, 
itbwp  auch  »•  lauten  Stufen  eines  einzelnen, 
oiuni«  multitudo  erhebt  laute  SkifaHSrufe ; gaudio 
exercitu«;  vir  paterque  erhebt  ein  ßlagegefchrei ; 
viitoriam  ®ictoria  rufen;  ‘laetum  paeana  laut 
anftimmen;  id  unter  ©efeprei  genehmigen;  als 
milit.  t.  t.  ud  arma;  vasa  eigtl.  baS  8ufantmen= 
baden  ber  ©erätfehaften  auSrufen,  ben  ®ejcpl  jum 
tlujbnub  geben;  quod  ibi  primuni  conclamatum 
[anfqerufen  worben)  ad  libcrtatoin  sit;  abfol. 
quod  conclamatum  esset  in  Cae«aris  castris; 

■ onclamari  iussit;  inSbef.  c.  alqm  jmb.  als  tot 
bellagen,  bejammern  «uos;  conclamatum  est 
e*  ift  ootbei  Ter.  2)  ‘mehrere  $ufammenru= 
fen  eocios,  agrestes. 

roBfliTe,  is,  n.  fcom-clavis]  jebeS  oerfcplicgbarc 
Öcmach,  halb  Speifc=,  halb  Schlafzimmer  (Dgl. 

cubiculum). 

tonclüdo,  üsi,  üsum,  3.  [com  u.  claudo]  1)  Bcr  = 
fcplicgen,  einfcpliegen,  einfperren  be»tia«, 
bominum  multitudinem;  aqua  concluaa;  (Ter.) 
nt  ab  illa  excludar,  huc  concludar  bamit  ich  an 
bet  6 he  mit  jener  terhinbert  u.  jur  ®pc  mit  bie= 
in  gezwungen  werbe;  marc  conclusum  Sinnen= 
meer;  ’locus  concluBU»  gefchtoffener  Siaum;  *locum 
»ulco.  2)  tp.  a)  in  einen  engen  Staunt  }ufam  = 
mtttfaffen,  einfcpliegen  ius  civile  in  parvmn 
quendam  et  anguatum  locum;  uno  volumine 
ritam  excellentium  virorum  complurium;  omnia 
iudicia  in  hanc  unam  formulam;  quae  Bunt 
concluaa  nunc  artibus  fpftcmatifcp  in  ®in8  ju 
fammengefagt ; conclusa  oratio,  b)  abfcpliegen, 
tum  «bfcplug  bringen  epistulam;  crimen 
decumarum  (in  ber  Siebe);  inSbef.  rljet.  t.  t.  D. 
Schlug  ob.  (Epilog  bet  Siebe,  abfol.  ut  conclu- 
damns  atque  ita  peroremus;  auch  periobifch  ab- 
runben,  ber  Siebe  rphthmifepen  Sali  u.  Siunbung 


geben  «ententia»;  oratio,  circumscriptio  ron- 
clusa ; (Quint.)  ille  (Demosthenes)  c.  astrictius, 
bic  (Cicero)  latiua  bie  ®eriobcn  jenes  finb  (nap- 
pet  IC. ; (Hör.)  vorsum ; concludam  Lat  ine  ut 
einen  lat.  ®erS  bringen  Cic.  fin.  2 §.  104).  c) 
Ppilof.  t.  t.  jcpliegen,  einen  Sd)Iug  machen, 
beweifen  rationem  hoc  modo;  ex  rebua  con- 
cessis  quod  velis;  m.  acc.  c.  inf.,  argumentum 
ratione,  argumenta  sententiae;  perorationem ; 
ratiuncula«;  quattuor  sunt  capita  quae  conclu- 
dant  nihil  esse  etc.  welche  ju  bem  Schluffe 
führen  foHen  ic- ; abfol.  Zar.  ri)  conclüsc,  adv. 
abgeruubet,  mit  rphtpinifthcm  galt  diccre 
Cic.  or.  §.  177.  B)  conclüsio,  önis,  f.  1)  feinb- 
liehe  Sinfcpliegung,  Spcrte,  ®Iodabc.  2) 
Schlug,  Snbe  muneris  tui;  inSbef.  Schlug 
einer  Siebe  c.  orationis  et  quasi  peroratio.  8) 
®(ljlug,  Sdjlugfolge,  Schlugfap,  auch  c. 
rationiB.  4)  rphthmifepe  Sttorbnung,  baS 
rhhthmifeh  Slbgerunbcte  mit  u.  ohne  ver- 
borum,  sententiarum ; (Quint.  10,  2,  17)  prae- 
cisi«  c.  (Siaehfäffc,  in  benen  bic  fkriobe  fiep  ab= 
fchliegt)  ob«cun.  Zar.  dem.  concläsluneftla, 

ае,  f.  ein  elcubet  Schlug, 
concoenatio  f.  concenatio. 

con-cölor,  öns,  adj.  gleichfarbig  *sus;  m.  dal. 
populus  festo  ipse  suo. 
con-cöniYUtus,  adj  begleitet  Plaut. 
con-cöquo,  8.  1)  gehörig  lochen,  jerfocheit, 
bah.  Derbaucu  cibum,  conchas;  cibus  facilli- 
mus  ad  concoquendum.  2)  tp.  a)  gutwillig 
ertragen,  bulbett  odia  alcis,  alqm  aenatorem. 
b)  reifli^  überlegen,  ausbrüten  tibi  diu 
dcliberandum  et  concoquendum  eBt,  utrum  etc. ; 
illic  ante  omnia  clandestina  coneilia  con- 
cocta  sunt. 

concordia,  a«,  f.  [concors]  1)  6in  t raept, 
Siuigteit,  Übereinftimmung  concordiü  res 
parrae  crescunt;  equestris  unter  ben  {Rittern; 
omnium  ordinum;  confirmarc  c.  cum  alqo; 
rodirc  in  concordiam ; temporantia  animos  quasi 

с.  quadam  placat  et  lernt;  *et  cum  Pirithoo, 
felix  c. , Thesen«  ein  fierj  u.  eine  Seele.  2)  als 
norn.pr.  bie  ©öttin  ber  Sintracgt.  — con- 
cordfter,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [concors]  ein* 
trächtig  concordius  bellum  gerere;  concordis- 
Bimo  vivere  cum  alqo. 

concordo,  l.  [concors]  einig  fein,  harmonie: 
ren,  übereinftitpmen  animi  iudicia  opinio- 
nesque;  senno  cum  vita;  (Ter)  cum  alqo;  ‘car- 
mina  nervis  ftimmen  mit  tc.;  abfol.  D-  fßerf.  Just. 
— concors,  dis,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [com  u. 
cor]  einig,  einträchtig,  ttbereinftimmenb, 
hatmonicteilb  civitatis  status,  regnum,  ami- 
• citia  et  caritas,  animi  fratres  concordissirai;  *c. 
sono  einftimmig;  *frena  iugo  c.  ferre. 
con-credo,  (Plaut,  -duo,  dui)  3.  anbertraucn, 
übergeben  alcui  alqcl;  (Hör.)  nugas  alcui 
traulich  fagen. 

con-crämo,  1.  Dblltg  (ju  Slfcge)  Derbrennen 
eos  vivog  igne;  tecta,  domos,  naves. 
con-crSpo,  1.  1)  intrans.  ftart  tönen,  brägnen 
arma  (inbem  fie  aneinnttber  gefcglapen  werben); 
armis  (litten;  gladiis  ad  scuta;  digitis  f cgrial^en. 
ein  Schnippchen  fcglagen;  (Com.)  fores,  ostium 
(narren.  2)  trans.  ertönen  machen,  taffen 
aera  Op.  fast.  6,  441. 

con-crcsco,  3.  [sync.  itif.  perf.  *concres«e]  1) 
eigtl.  jufammen  waep  fen,  bap.  fich  Derb  ich  ten. 


166 


concriminor  — condemnator. 


gerinnen,  ftftamn  aqna  niye  pruinßque; 
*mare  glacie;  »imbres  gelidis  ventis;  »sanguis 
frigore;  *ora  rigido  roetro;  ‘concreti  sanguine 
crines  jufammenflebenbe;  aucf>  *Tit^  nerbunteln, 
»Jidj  jufammenjiehen.  2)  bnt <t)  Berbiditnng 
(id)  buben,  entfielen  »fnngi;  concretum  esse 
ex  alqa  re  jufammcngefejt  (ein,  befielen;  tp.  »con- 
creta  labes  anltebenbc,  »multa  conereta  >oai  an» 
roud)!,  b.  t.  ®ebrcd)fTi.  Bab.  oiconcrötlo,  önis, 
f.  B c r b i d)  t u n g corporum,  individuonim ; mor- 
talis  bai  TOnteticttf,  btc  materielle  Beftffaffcnheit, 
wie  bei  petblithcn  ©efett.  6)  concretus,  adj.  m. 
comp.  berbidjtet,  bid)t,  geronnen  aSr,  cne- 
lum,  durata  et  alte  c.  glucies  Liv.,  concreto 
gclu;  »flac;  »dolor  t^ränenlofer. 

con-crimtnor,  dtp.  1.  tieftige  Stage  führen, 
(tagen  alqm  adyersns  alqm  Plaut. 

coucäblna,  ae,  f.  [concubo]  ff ontubine,  fBnh» 
terin.  — coneübln&tns,  us,  m.  [concubo]  Ron» 
fubinat;  fmiptarum  mijücfjtiger  Umgang  mit  ic. 
— »fconcfibinus,  i,  m.  [concubol  ein  Wann, 
bet  im  ffonlubinate  lebt.  — concfinftun,  us,  m. 
[concubo]  1)  »Rufammentiegen.  2)  Begat- 
tung. — concübius,  adj.  [concumbol  nur  c. 
noete  jur  3«'*  be8  erften,  tiefen  ©ihlafei;  eon- 
cubinm  noctis  Plaut. 

conculco,  1.  [com  u.  calco]  jufammentreten,  tp.  a) 
unter  bie  güffe  treten,  miffljanb ein  alqm,  mi- 
seram  Italiam.  b)miffad)ten,bera<htfn  lauream. 

concnmbo,  cübui,  cübftum,  S.  [com  n.  cumbo)  1) 
fid)  niebetlegen  boves  Prop.  2)  (ontumbieren. 

concfipiens,  entis  [com  u.  cupio]  begierig 
regni  Enn.  b.  Oie.  dt  die.  1 §.  107. 

concüplsco,  cüplvi  ob.  cüpii,  cüpttum,  S.  [com 
u.  cupio]  innig,  eifrig  toünfdjen,  begehren, 
heftig  trauten,  jum  3>el  feinet  fflünfdje 
ntadjen,  beanfptuihen  yillam,pecuniam, opesj 
mortem  gloriosam. 

con-eüro,  l.  gehörig  beforgen  alqd  Plaut. 

con-curro,  curri,  fett,  cücurri,  cursum,  3.  1)  }U  = 
fantmentaufen,  »eiten,  trennen,  =flrömen 
undique  ex  agris,  ex  proximis  Castellis  eo;  ad 
curiam,  ad  spcctaculum,  in  portum;  omnes  c. 
(bereinigten  ihre  Angriffe)  ad  Perdiccam  oppri- 
mendum;  ad  me  restituendum  Romam;  milites 
ad  arma;  poputus;  {Hör.)  foro  auf  ic.;  tp.  (fett.) 
feint  Suftndjt  nehmen  nullae  yires,  nullae 
sedes,  quo  concurrant,  qui  rem  publicam  defen- 
dere  velint;  ad  alqm  Just.  2)  mit  et«.  }U  = 
fammenlaufen,  »polen,  »treffen  literae; 
verba  aspere;  fipsum  os  fcf)Iicfjt  fidj  untotHfüt» 
tid);  »dextera  laevoe  fliegt  jufamnten  mitte,  (jum 
Beifattltatfdten);  bah-  jngteidj  pattfinben, 
»eintreten,  jufammentreffen  quae  omnia; 
ista  casu  nonnunquam  forte  temere;  ati  t.  t. 
ber  ®cfihäftifpr.  nomina  bie  gegenfeitigen  8ah= 
tunaen.  3)  aufeinanber  rennen,  jufammen» 
Popen  prorae,  nares  inter  se,  fconcurrentes 
rami;  bah-  jum  Rampf  jufammentreffen,  auf» 
einanbeTfloffen,  aneinanber  geraten  pedes, 
utrimque  magno  clamore,  infestis  cuspidibus, 
signis,  rostris  (ü.  Schiffen);  hastati  cum  basta- 
tis ; inter  se;  frostns  inter  se;  adyersus,  in, 
fcontra  alqm;  *m.  dat.  Teucris,  Hectoreo  Marti 
mit  ben  Bcufrern,  mit  ipettor  im  Kampf;  quibus 
cum  impigre  Numidae  c.  Liv.  24,  15,  7;  bt.  b. 
ben  Angrcifcubeit , anffürnten  iniussu  buo; 
fcontra  multitudinem;  übertr.  concurrentis  belli 
minae  Tac.  hist.  4,  22. 


concursätlo,  önis,  f.  [concurso]  bai  Sin»  u. 
fcertennen,  »taufen,  »reifen,  »ae|en  a) 
tebenber  ©efen  puerorum;  multa  (bei  «ebner! 
auf  ber  Bühnt);  aliorum  in  alios  incidentium; 
regis  ab  Demetriade  nunc  Lamiam  nunc  Chal- 
cidem;  deeemriralis  ber  Betembint  in  ben  Bro» 
binjen;  inibef  bai  fMänftln  bet  teidjtbemaffne» 
ten  Iruppeti.  6)  tebtofer  ®egenffänbe,  somnio- 
rum  ber  Umlauf  bet  I räume.  — concursätor, 
öris,  m.  [concurso]  ati  milit.  t.  t.  ber  Bfünf» 
Itt  pedes  ragus  et  c.;  hostis  Liv.  27,  18.  — 
concursto,  önis,  f.  [concnrro]  1)  bai  8ufant> 
mentreffen,  »Popen  atomorum,  crebra  vo- 
cum;  fortuitorum-  2)  eine  rhet.  ffigur,  ffiieber» 
botung  betfelben  ©orte  am  Anfänge  u.  (Silbe  bet 
©äffe,  evfinloxrj  Oie. 

con-enrso,  1.  1)  intrans.  hin»  u.  htilnnfen, 
»eiten  trepidare  et  c.,  toto  foro,  per  viaro, 
cum  alqo  simul  IccticulS,  circum  tabemas;  ini» 
bef.  b.  Sotbaten  umherffreifen,  umherptän» 
(ein  in  proelio.  2)  trans.  bereifen,  befuthen 
omnes  domus,  omnium  lectos.  — concursus, 
us,  m.  [concurro]  l)  bai  Rufammenlauf en, 
«Primen,  inibef.  bet  Auflauf  c.  finnt  ex 
agris;  c.  hominum  in  forum  ex  tota  urbe  fit; 
magni  domum  c.  ad  Afranium  fiebant.  2)  bai 
3ufammentteffen,  »ffopennayium,  yerborum; 
quae  (coniunctio  yerborum)  neque  asperos  ha- 
beat  c.  neque  diiunctos  atque  hiantis,  *caeli 
(b.  Bonner),  calamitatum,  occupationum,  ho- 
nestissimoruni  etudiorum  bai  Rnfammenlbir» 
(en.  3)  feinblidtei  8Bfommenfto6en,  ffampf, 
Angriff  utriusque  exercilas,  proelii;  im  Bilbe 
omnium  philosophorum ; ex  rationis  et  firma- 
menti  conflictione  et  quasi  c. 

feoucneslo,  önis,  f.  [concutiol  (Erfd|fitterung, 
heftige!  ©ihütteln  crebra  facium. 

cen-custöditos,  adj.  übermadht  poma  ab  in- 
somni  dracone  Ov.  met.  9,  190  Merkel  (anbete 
Seiart:  non  custodita). 

concötlo,  cussi,  cussum,  3.  [com  u.  quatio]  1) 
heftig  ftpüttetn,  erfihüttern  *oaput,  *terri- 
ficam  capitis  caesariem,  »quere um,  »arma  manu 
fdjteubtm ; »equos  antreiben;  terra  ingenti  con- 
cussa  motu  est;  fmunimenta  arietibim.  2)  tp. 
a ) *se  gteithfom  frdfj  fdhftttetnb  buxdjjuthcn  — fid) 
forgf&ltig  prüfen.  6)  erfihüttern,  jerrflt» 
iett  rem  publicam ; opes  Lacedaemoniorum  non 
minus  iÜa  oratione  quam  Leuctricä  pugnA; 
Italiam  Pyrrbus;  concusso  iam  et  paene  friacto 
Hannibale;  fnondnm  concusso  eenatus  consulto. 
c)  erfihüttern,  erfdjreden,  dnapigen  quod 
factum  primo  populäres  coniuralioms;  terror 
metus  concutiens;  »casu  acerbo;  »quone  malo 
mentem  concussa?  d)  »aufrüttetn  fecundum 
pectus.  8)  jufammenfihtagen  frameas  Tac. 

condülium,  n,  [xordvlio»]  (leinet  Bing,  ben 
©(laben  trogen  Plaut. 

con-döcet, impers.  eigejiemtfith  illud  te c. Cbm. 

con-dbcöro,  l.  (feit.)  autfthmüden  ludos  scac- 
nicos  Ter. 

condemnütor,  öriB,  m.  [condemno]  ber  jmbi. 
Berurteiluna  belbirlt,  b.  Antläger  Tae.  an«. 
4,  66.  — condemno,  1.  [com  u.  damno]  eine 
Buffe  (damntun)  übet  jmb.  bethängen,  bah-  1)  b. 
SRidjter,  beturteilen  alqm  innocentem,  indictA 
causä,  iudicio  turpissimo;  fauper  quadraginta 
reos  ex  diyersis  criminibus  unä  sententiä;  alqm 
iniuriarum,  capitis,  re  rum  capitalium,  ambitus. 


condenso  — condo. 


167 


maiestatis,  nefariorum  scelerum,  (feit.)  de  alea, 
fde  ambitu;  alqm  denk  milibus  aeria,  fpoena 
capitali;  fad  metalla,  fad  bestia»,  condemnari 
arbitrium  pro  socio  na dj  einem  SctjiebSgericbt  als 
fpanbelSlotnpagncm  Cic. ; alqm  sibi  bie  Buße,  bie 
imb.  jaulen  muB,  firf)  fclbft  juiprccbott,  bab  über!), 
fcbulbig  fpted)cn  alqm  impudentiae;  inertiae; 
silentio  suo  temeritatem  atque  audaciam  alcis. 
21  o.  Wutläget,  jmbb.  Scrurteilung  bewirten 
alqm  per  iadicem;  uno  hoc  crimine,  fnrti;  fCn. 
Pisonem  accusavit  condomnavitque. 
tcon-deneo,  1.  bic^t  *uf ammenbrängen  aciem. 
— eon-densus,  adj.  ]ef)r  b i c±)  t acies  Liv.;  *pnp- 
pes,  *columbae,  fturmae,  Talles  arboribus  bidjt 
befebt  mit  sc.  Liv. 

enadlcio  (nicf)t  conditio' , önis,  f.  [condico]  1) 
Serabtebung,  Übereintunft,  Beitrag,  gor» 
bciuttg,  Botfdflag,  Bcbingung  aequa,  ini- 
qua,  tolerabilis,  bona,  commodisainia;  dedi- 
tionis,  pacis;  aequa  lege  et  c.  venire  («erlauft 
Werben);  illam  occusaüonis  c.  sequi  auf  jene 
Borgefdflagene  Seife  (Rumutung)  bei  Wirtlage  eilt: 
geben;  condiciones  ponere,  ferre;  si  c.  (freie 
Saht)  ponatur  Just.-,  duriorem  alcni  c.  statuere 
quam  ferre  potest;  condicionem  accipere;  ad 
alcis  venire  condicionem  fid)  fügen  in  tc. ; c ädern 
deditioms  c.  uti;  condiciones  pacis  alcui  dicere; 
c.  repudiare,  respuere,  recusare;  sub  condicione 
etc.  f.  sub  1)  2)  6);  hi8  c.  unter  biefen  ©.,  auch 
m.  ut  ob.  ne  m.  conj.,  ea  c.  si,  condicione  ob. 
condicionibue,  per  condicionem  l'ac.,  per  con- 
diciones unter  Bebingnngeu,  burcb  einen  Settrag, 
auf  bem  Stage  bc*  S.  3n®&ef-  §mat8oertrag, 
fjciratöpartic  uxoria;  quaerere  c.  filiae  (für 
K.),  aliam  c. ; alcui  c.  ferre  Ter.,  fdeferre  ein 
Stäbchen  als  ijtattie;  biSW.  SJiebfdjaft,  SiiebeB» 
oerbültniS;  tbie  Sublen  fetbft.  2)  bie  Sc* 
biugung,  unter  welcher  et»,  überb.  tmtbanben  ift, 
bab  Sage,  SerböUniS,  Ruftanb,  Stellung, 
SJoS,  «Sefdbid,  Beruf,  Wufgabe  c.  infima  est 
servorum;  hnmana  ber  Stenfdjen  überb. ; uti  pari 
c.  gleiche  SHedjte  haben;  condiciones  Titae;  *haec 
vivendi;  servitutis,  iuris,  legum,  iudiciorum, 
temporum,  nascendr,  *sortis  meae;  est  haec  c. 
liberorrun  populorum  etc.;  meliore,  optima  o. 
esse;  ea  c.  nati  sumus,  ut  etc.;  ea,  ttali  c. 
propositA  unter  biefen  Serbättniffen ; quae  et 
naturam  et  c.,  ut  vinci  possent,  habebant  in 
brren  Katar  u.  Btif)ältm«  bie  Stöglicbteit  lag  «.  ; 
qui  essent  illam  c.  vitae  (SebenSberuf)  secuti. 
eon-diro,  8.  i)  gemeinf<baftli«b  Berabreben, 
in  etto.  m.  imbm.  übereinlommen,  et».  ge» 
meinfcbaflltcb  feftfepen,  in  alter  Ramtel  6. 
Ut.  1,  32,  11;  indutias,  tempus  et  locum  Just.-, 
sic  constituunt,  sic  c.  (nflml.  diem)  Tac.  Germ. 
11;  inSbef.  flebenber  WuSbrud  n.  ber  Stabtieit 
alqo  ad  cenam  foras,  ad  cenam  Plaut.-,  abfol. 
alcui,  falcui  cenam  bei  jmbm.  jufagen. 
rondigne,  adv.  [condignus]  miirbig,  fdjidlicb, 
auib  m.  abl,  Plaut.  — oon-dtgnus,  adj.  roür- 
big,  jcbidlid)  Plaut. 

condimentum,  i,  n.  [condio]  @ewürj,  SBürje 
cibi;  tp.  SSür ge,  fotoobl  um  einen  ®cuuf;  ju  er- 
höben als  Unangenehmes  ju  milbern  facetdae 
omnium  sermonnm  c.;  amicitiae;  animus  aequus 
Optimum  aerumnae  c.  Plaut.;  severitas  alcis 
multis  c.  bumanitatis  mitigatur. 
condio,  4.  1)  einmacben,  einlegen,  bab.  ein* 
balfamieren  mortuos.  2)  wiirjen,  leder  ju= 


bneiten  fungos,  herbas,  unguenta  »o^lriectienb 
machen.  3)  tp.  a)  mürjen,  angenehmer,  an» 
fpreebenbet  machen  orationem.  6)  — milbern, 
linbern,  qua  (hilaritate)  tristitiam  temporum 
condiebamus;  comitato  conditu  gravitas. 
condlscTpülitus,  us,  m.  [condiscipulus]  (feit.) 
Stitfd)üterf<baft,  Scbutfrciutbfcbnft  Nep.\ 
apud  Aristotelem  Just.  — con-disclpfilus,  i, 
ut.  3Ritf<bület;  Sd^ulfreunb. 
con-dlsco,  3.  forgfölng  lernen,  erlernen,  ein* 
ftubieren,  m.  inf.\  qui  pecuniae  fructus  sit; 
*modos;  fgeuera  plausuum. 

1.  ronditlo,  önis,  f.  [condio]  baS  Sinmacben 
ber  grüßte,  bas  fflütjen  bet  Speifen. 

2-  conditio  f.  condicio. 

conditor,  öris,  m.  [condo]  Stifter,  Wnleger, 
fflrünber,  Urheber,  Wnorbnet  c.  et  instruc- 
tor  convivii,  arcis,  legum,  urbis;  noster  (B. 
SRomuluS),  eius  sacri,  libertatis  Komanae;  iuris 
Romani,  omnis  in  civitate  discrimiuis  ordi- 
numque;  totius  negotii  Unternehmer  Oie.  p.  Clu. 
§.71  mit  Wnfpielnng  auf  bie  Bebeutung  ü.  con- 
ditor KBärftet;  Berfaifer,  £r)äbler  *fhisto- 
riae,  fearminum;  *humüis  tantis  c.  actis, 
fcondltöriuia,  ii,  n.  [condo]  Sarg,  Srnbmal. 
conditae,  adj.  m.  comp.  [ partic . D.  condio]  ge: 
niürjt;  im  Silbe  conditiora  haec  facit  venatio; 
tp.  gewürjt,  anfpreibenb  oratio  lepore  et 
feetivitate  conditior;  B.  Slebnet  nemo  urbani- 
tato  conditior. 

con-do,  dtdi,  dltum,  3.  eigtL  gufammengeben, 
• bringen,  =febcn,  »legen  t)  }u  einem  ©anjeu 
gufammenfügen  a)  B.  einer  Stabt,  einem  Staate, 
Bufhutbe,  jtiften,  grünben,  aiilegcn,  er» 
bauen,  begtünben,  feftflellen  urbem,  civi- 
tates  novas,  aram,  Collegium  novum,  leges; 
iura,  *moenia;  *sepulcram;  ’ltomanam  gentem ; 
•Scjthae,  qui  Psrthos  (—  regnum  Parthorum) 
condidere;  *aurea  eaecula;  *nova  fata.  ft)  ab» 
{offen, Berfaffen, bearbeiten,  auch  befingen, 
befebreiben  carmen,  laudes  alcis,  *bella,  *Oae- 
saris  acta,  »festa  numeris.  2)  jur  Wufbemabrung 
binlegen,  »fepen,  Berroabren,  aufbeben 
fructus,  pecuniam,  frumentum,  oleum  conditum 
altes  (®gf.  viride)  *alqd  horreo,  *meUa 

amphoris;  ‘testä  (vinum);  *Pax  sucos  uvao 
lehrte  aufbctBabrrn;  alqm  in  carcerem,  in  vin- 
cula,  in  custodiam;  literas  pubUcas  in  saactiore 
aerario  conditae  habere;  alqd  domi  tuae;  *se 
({ich  bergen)  in  portu,  fse  intra  muros  urbium, 
*condi  (geborgen  fein)  Thybridis  alveo;  fse  in 
foliis  (B.  Sögeln,  Bienen);  bilbl.  *onmi:m  p«cn- 
niam  mercandis  agris  flerten  in  IC. ; Hempora 
notis  condita  eingetragen,  Berjeicbnet;  tcondo 
(fpeicbere  auf,  gtiftifl)  et  compono  quae  moi  de- 
promere  possim  lior.  ep.  1,  1,  12;  ’condita  <feft 
bewahrt)  signa  mente  teneto!  consnlatus  iam 
domi  conditae  beit  man  fibon  in  ber  Xafd)e  ju 
haben  glaubte,  ganj  gefiebert;  sic  in  causis  con- 
ditae Bunt  (liegen,  finb  enthalten)  res  futiuue. 
3uSbef.  beifeben,  begraben,  beftatten  mor- 
tuos oerÄ  circumlitos;  alqm  in  sepnlcro,  *se- 
pulcro,  *humi;  *ossa  terrä;  bab-  eine  Reit 
gleicbfam  ju  Stabe  tragen,  gurürttegen,  btn= 
bringen,  burcbleben  *+diem;  »soles  cantando; 
c.  lustrum.  8)  Berbergen,  Bcrfterten  *enses 
conditi  bcigeflertte ; *telum,  *ferrum,  *ferrum  et 
linguam  ruhen  laffen;  *lunam  nnbes;  »caput 
inter  nubila;  *alqd  iocoBO  furto  auf  bie  Seite 


168 


condocefacio  — confero. 


bringen  (».  Merhit);  tnitentia  (B.  bet  8C>*);  *lu- 
mina  bie  Augen  umhüllen,  febliefjen  (B.  ©ctjlaf) ; 
’oondita  praecordia  aperit  Liber  Hör.  sat.  1, 
4,  89;  fubi  tanti  numinia  (ber  Sonne)  fulgor 
conderetur;  ’iurgia  sub  tacita  iaotitia;  + iram. 
Tao.  *tief  einftecfen,  »fügen,  »ftofjen  enaem 
alcni  in  peetus  ob.  pcetore,  in  ore,  sub  pec- 
tore;  telum  iugulo;  bilbl.  ‘atimuloa  aleui  in 
pectore  caecos;  übertr.  omne  bonum  in  viace- 
ribus  medulliaque. 

condöcffSelo,  3.  [condoceo  n.  facio]  guflupen, 
abrichten,  einüben,  anleiten  beluas , -fole- 
phantoa,  ftirones  gladiatores,  animum,  ut  etc. 
=—  eoudöceo,  2.  (fett.)  rinüben,  abrid)tcn 
fac  modo  nt  condocta  tibi  aint  dicta  ad  hanc 
fallaciam;  quin  edepol  condoctior  autn  quam 
tragoedi  et  comici  Plaut. 
condöleaco,  lui,  — 3.  [com  u.  doleo]  heftigen 
Sehmerg  fühlen  {ffirperlieh  ob.  gciftig),  fchmer» 
gen , oaput  mihi  c.  id;  habe  ftarfeä  JÜopftoeh  Plaut.; 
pes,  dena;  ne  condoluisse  quidem  unquam  vi- 
detur;  (Hör.) condoluit  t-emptatum  frigore  corpua. 
condön&tio, önie,  f.  [condono]  Serfd&enfung  Cic. 
con-döno,  1.  1)  Berfchenlen,  übetlaffen  aleui 
alqd;  tp.  übetlaffen,  pteibgeben;  aufopfetn, 
gum  Opfer  btingen  alqm  cruci  Plaut.-,  alqd 
otentiae  alcia,  aeque  vitamque  suam  rei  pu- 
licae.  2)  jmbnt.  eine  Sehulb  febenfen,  et» 
taffen  pecuniaa  creditaa  debitoribua;  (Botll.) 
alqin  argentum.  ®a o.  tp.  1)  jmbm.  et».  oet» 
jeihen.  Betgeben  aleui  crimen;  (Ter.)  haben 
alia  multa,  quae  nunc  condonabitur  in  betreff 
beffen  man  jept  oergeibtn  tnirb.  b)  um  jmbs. 
miHen  ob.  au«  SRüefftchi  auf  etro.  ungefltaft 
hingehen  taffen,  oergeihen  aleui  filium;  ae 
(Caeaarem)  Divitiaco  firatri  sc.  Dumnorigem; 
praeterita  fratri ; iniuriam  rei  publicae  et  dolo- 
rem suum  alcia  precibua ; iniuriam  voluntati  eiua. 
eon-donnto,  4.  (Bor  u.  ita(f)fl.)  einfthlafen.  Tao. 
eondormlsco,  lui,  2.  einjufthlafen  beginnen 
Plaut. 

Condruai,  örum,  m.  germ.  Soll  in  Gallia  Belgien, 
im  jefcigen  (Diftritte  Condrot  bei  fiiittich. 
condüeibYHs,  e,  adj.  [conduco]  (Plaut.)  gutrfig» 
litt),  gwectbiciilicb  utile  etc,  facinus;  illud  c. 
®emcumü()ige. 

con-düco,  3.  1)  trans.  1)  gufamntenf  ül)ren, 
»bringen,  »giegen,  Berjammeln  copias,  au- 
xilia,  exercitum  m unum  locum,  clientes.  $ietB. 
Bereinigen,  oetbinben  propositionem  et  aa- 
Rumptionem  in  unum;  *nubila  jufantmenjicpenb 
bilben.  2)  burch  ^atfjt  ob.  Miete  übernehmen  n) 
mieten  hortum,  domum,  consulem  ad  caedem 
faciendam,  conducti  hominea,  tconducti  prae- 
ceptores  publice;  B.  ©olbaten  in  ©olb  nehmen, 
antnerben  homines, fmilitem;  homines  mercede 
conducti;  manus  conducta;  subst.  conducti, 
örum,  m.  Mietlinge  bei  Seidjenbegängniffen 
qui  c.  plorant  in  funere  Hör  -,  Miet«truppen 
Nep.;  ‘conducti  nummi  gufammengeborgte; 
subst.  condnctum,  i,  ».  Miete,  Gemietete«, 
Miet«tnohnuug.  6)  t.  t.  pachten  vectigalia, 
portorium,  ‘publica,  c)  gegen  eine  gu  crhaltenbc 
beftimmte  Summe  et».  (eine  Arbeit,  einen  Sau, 
eine  fiieferung)  übernehmen  columnam  facien- 
dam; praebenda  quae  ad  exercitum  Hiapasien- 
sem  opua  eaaent;  m.  ut  Phatdr.  II)  intrnns. 
(nur  in  bet  britten  Berjon  sing.  u.  jpi.  u.  im  inf.) 
gu  etto.  ob.  für  jmb.  beitragen,  nüßen  ea 


maximo;  ad  ritae  commoditatem ; conducat  ld 
necne;  quae  aaluti  tuae  c.  arbiträrer;  hoc 
maxime  rei  publicae;  (Plaut.)  quod  in  rem 
tuam  bene  conducat,  ( Tac ■)  quod  in  commune 
c.  $an.  A)  conducticine,  adj.  gemietet, 
Mieti»,  fidicina  Plaut.;  catervae,  exercitus, 
fdomuB.  B)  conductlo,  önia,  f.  (felt.'i  1)  ba« 
ifuf  ammeit  jiepen,  Bereinigen  in  SBorten 
propositionis  et  asaumptionis.  2)  ba«  Mieten, 
Pie  Sad)t  fundi.  C)  condnctor,  öria,  t».  1) 
Mieter,  S<><hter.  2)  Unternehmer  operia. 
condüplfcatlo , önia,  f.  [conduplico]  Serbop» 
pelutig,  fiherjh.  ftatt  Umarmung  g»eier  fSerfonen 
Plaut. 

con-dfiplYco,  t.  (Bartl.)  oerboppeln,  tenebrae 
conduplicantur  Pa cuv.  b.  Cic.  de  or.  3 §.  157. 
de  div.  1 §.  24,  alqd  Ter.;  fdjerjh-  corpora  b. 
bet  Umarmung  Plaut. 

condus,  i,  m.  [condo]  ber  Aufheber  (bet  Spei» 
fen)  Plaut.,  nur  in  Serbinbung  mit  promus,  ro.  f. 
conecto  (nicht  connecto)  8.  [com  u.  necto]  gu» 
fammenlnüpfen,  »heften,  »fchliitgen.  Bet» 
Inüpfen,  Berbinben,  Bereinigen  diaaipata 
omnia  inter  se  conexa  et  apta;  tnaves  conexa« 
inter  ae  validia  trabibua;  ‘crineB,  *nodoa;  tp. 
amicitiam  cum  voluptate;  (Tac.)  filiam  diacri- 
mini  patria  oerwicfeln  in  ic.,  (Tac.)  dolori  meo 
causa  conexa  eet;  (Tac.)  concctebantur  ut  con- 
acii;  ‘verba  Ijrae  motnra  sonum;  conexi  his 
funeribua  dies  bie  junädjft  folgten  auf  ic.;  (Tac.) 
per  affinitatom  conoxua  u.  bl.  conexua  aleui 
Berfch»ägert;  in  Philof.  Sprache  gu  einer  Schlug» 
folge  ocrltiüpfen,  als  Sdhlujjfap  anfügtn 
alqd;  subst.  n.  conexutn  b.  ber  Sdjlugreihe. 
con-fäbülor,  1.  (dtp.)  (Bord.)  1)  »«trans.  traulich 
plaubern  cum  alqo.  2)  trans.  über  etto.  plau  = 
Petit  alqd  cum  alqo. 

confarren,  1.  [com  u.  farf  burch  eine  confar- 
reatio  (bie  filtere  u.  ftrengftc  Art  ber  röm.  ®he, 
»eiche  unter  Aufteilung  B.  Aufpicien  B.  bem  pon- 
tifex  maximus  u.  bem  flamen  dialis  unter  Tax- 
bringung  eine«  Opferfuchen«  au«  far  [Spelt]  Bott» 
gogen  »arb)  al«  Eheleute  oetbinben  confar- 
reatis  parontibus  Tac. 

con-ffttülU,  o,  adj.  burch  ba«  Schidfal  Ber» 
hängt  Cic.  fat.  §.  30. 

confectlo,  önia,  f.  [conficio]  1)  Serfertigung, 
fcerflellung,  Bereitung,  Anfchaffung,  Se» 
enbtgung,  Sollenbung  einer  Sache,  »eiche 
Ifirpetliche  ob.  geifiige  Arbeit  oerurfacht  libri,  an- 
nalium,  materiae;  tributi  Eintreibung;  belli; 
memoriae  bie  Mnemonil.  2)  Sermchtutig, 
gerftfirung,  Aufreibung,  eacarum  dermal» 
mung.  — confector,  öris,  m.  [conficio]  1)  Ser» 
ferttger,  Seettbiger  negotiorum,  totius  beUi; 
dux  et  exercitus  tanti  belli  c.  Tac.  2)  Ser» 
nichter,  gerfifiter  c.  et  consumptor  om- 
nium  ignie. 

confercio,  — , tum,  4.  [com.  u.  farcio]  biegt 
jufammen  brängen  urbanoa  et  agreates  in 
arta  tecta;  militea  conferti,  naves  confertae; 
conferta  legione  (abl.  abs.). 
con-fero,  3 jufammentragen  1)  B.  allen  Seiten 
auf  einen  $unft  »ufammentragen,  »gelten, 
»bringen,  »fchaffen,  Berfammeln,  ob.  gu 
einem  Sangen  Bereinigen,  jufa mm engief)en 
frumentum,  sarcinas,  impedimenta  in  unum  lo- 
cum; ‘membra  gufammenrajfen;  omnibue  arm  i h 
ex  oppido  collatia;  eignis  m unum  locum  col- 


coDfertim  — conficiens. 


169 


lati» ; «signis  collati»  Berbmtbett  junt  Kampf ; 
Tire»  in  unum,  + collati»  viribus;  tp.  jufam 
menfaffen,  ; fidlen  in  bet  fRebe  rom  in  pauca 
Plaut.;  *ex  immensa  diffusaque  legum  copia 
optima  quaeque  et  necessaria  in  paucissimos 
libros;  *in  versus  duos;  abfol.  conferamus  in 
pan  ca,  nt  in  paoca  conferam;  causam  in  tcm- 
pu»  bie  Sache  in  bie  ©thronten  bet  3f>t  foffen, 
fich  bei  Sefptnblung  betreiben  nach  bet  jugcmef-- 
fenen  geil  richten ; acgenfeitig  mit  teilen,  mel* 
ben  »1  quid  re»  fcrct,  coram  inter  no»;  ibi 
ronferentibus,  quid  — esset;  8.  Krieg,  pass. 
(ich  flufammenjichen,  i><h  tonjentrieren 
collatum  e«t  onme  bellum  circa  Corinthum;  col- 
latae  aquae  jufammenfließenb  Gurt.  7,  XI,  8. 

2)  nah«  jufammenbringen,  nahe  bringen, 
eapita  jufammenftecfen  ju  geheimer  SJefptethung ; 
•gradum  mähet  hcrangchen  ; semionem  cum  alqo 
wedjfeln,  auttnujehen,  sermones  familiäre»,  Con- 
silia cum  alqo;  coram  quae  volumus;  sollici- 
tudines  inter  se;  (Tae.)  spes  votaqne  sna  non 
priu*  ad  deo»  quam  ad  principum  aures  Bor; 
tragen;  *»eria  cum  alqo;  als  miltt.  t.  t.  in  feinbl. 
Hbjtcht,  castra  cum  hoste,  castra  eastris  (hostis) ; 
bei  irma,  manum,  gradum,  podem,  signa  B. 
Öanbgemcnge  u.  bet  Schlacht,  arma  cum  alqo, 
manum  cum  boste,  *manum  alcui;  *se  alcui 
mit  jmbm.  fämpfen,  fiih  jmbm.  (teilen;  num  pos- 
«um  magis  pedem  c.,  ut  aiunt,  aut  propius 
acccdere?  Ctc.  p.  Plane.  §.  48;  gradum  cum 
alqo;  collato  pede  Wann  gegen  Wann;  *collato 
Marte  im  fcanbgcmengc;  signis  collati«  cortare, 
dimicare,  inter  se  concurrere  in  regelmäßiger 
Schlacht;  «Tyrrhenum  equitem  collati»  signis 
cicipe;  *»e  -»iro  vir  Wann  focht  gegen  Wann; 
*mecum  confer  fämpfe ; *c.  certamma  belli  in- 
ter ae;  *lites  mit  einanbet  anbinben;  vires  im 
Kampfe  tneffen  Liv. 

3)  beifteuetnb  jufammenbtingen , beifteuetn, 
beitragen  pecuniam,  tributa;  pecunias  ad  ho- 
nores  alcis;  quadragena  talenta  quotannis  Dc- 
ium;  pecuniam  in  »tatuas,  aurum  argentumque 
in  publicum;  ex  nostro  nonnibil  in  commune; 
stipem  Apollini;  fcollato  aere  (butch  eine  39ei= 
(teuer  an  ©elbt  statuam  statuere;  abfol.  Plaut.; 
äbertt.  tbeittagen,  f örbertich  (ein  (wie  aeg- 

alqd,  plus  in  alqd;  plurimum  alcui  rei, 
alcui  alqd. 

4)  Betgleichenb  jufammenfteUcii , Betgleichen 
alqd  cum  alqa  re,  alcui  rei;  *nil  iucundo 
amico  ( dat .),  *nostris  te  laudibus;  utriusque 
vitam  inter  se. 

5)  wohin  tragen,  bringen,  tnenben,  (chaffen 
pabulum  in  loca  mnmta;  multa  ex  agris  in 
urbem;  »e  suaquo  omnia  in  oppidum,  ligna 
circa  casam,  flegionos  in  mediam  aciem  frei; 
Int;  signa  ad  alqm  (toien  $u  te.,  auch  (einbUch, 
-igna  in  laevum  cornu  fid;  tuenben  gegen  te.; 
iter  Brundi»ium  vereus,  »ua*  rationes  et  copias 
in  illatn  provinciam  Berlegen,  eo  rationem  belli; 
hänßg  c.  se  (ich  begeben  Laodiceam,  ad  Tis- 
-ajihcmcrn , in  fugam.  hat),  tp.  a)  c.  »e  ad 
alqm  f ich  an  jmb.  anfchließen  me  ad  ponti- 
ficem  Scaevolam,  se  ad  amieitiam,  se  in  ami- 
eitiam  et  fidem  alcis,  se  ad  Studium  alcis  rei, 
ad  stadia  literarnm.  6)  etw.  fchrifttich  ob.  münb- 
Uch  trgenb  wohin  aufnehmen,  irgenbmo  an- 
bringen  in  suas  artes;  enr  non  confertiB  (nehmt 
niiht  in  euem.Stntrag  mit  auf),  ne  etc.  Liv.  4, 


4,  9.  c)  etw.  auf  eine  gemiffe  Seit  an  fegen, 
Berlegen  omnia  in  mensem  Martium;  Cartha- 
ginis  cxpugnationem  in  hunc  annnm  (als  ge> 
fchichtl-  paltum).  d)  in  eine  gewiffe  Orbnung, 
ftorm  bringen  totam  Academiam  ex  dnobus 
libris  in  quattuor;  fres  Romanas  Oraeco  ser- 
mone  in  bistoriam.  e)  in  einen  guflanb  üher  = 
gehen  laffen,  bringen  verba  ad  rem  Ter.; 
bah-  *BerWanbeln  alqm  in  saxum;  corpu»  in 
volucrem. 

6)  juwenben,  ^ergeben,  Berweuben  muncra 
alcui;  praedam  in  monumenta  deorum;  pocu- 
niam  ad  beneficentiam  liberalitatemque ; im- 
pendia  in  educationem;  bona,  fortunas  mcas  ac 
liberorum  meorum  in  communionem  tuorum 
tempornm  bir  in  ic.  jur  Verfügung  gefleOt  ; inS- 
bef.  ©ebanfen,  Neigung,  ar^ätigreit  auf  etw.  wen> 
ben,  richten,  Berwenbcn  facetc  orationem 
ad  servitutem  ber  SIlaBerei  anpaffen,  fo  fprechen, 
als  wäre  man  ©Hane  gewefen  Plaut.;  alio  ani- 
mum  (©el&ft)  suum  Ter. ; omnes  suas  curas  co- 
gitationesque  in  rem  publicam ; curam  ad  pbilo- 
sopbiam;  omne  Studium  ad  gloriam  alci»  cele- 
brandam;  beneficia,  benignitatis  plurimum  in 
alqm;  plurimum  operae,  »tudii,  diligentise,  la- 
boris  ad  conficiendum  reditum  alcis,  orationem 
ad  raisericordiam  berechnen  auf  ©rrcguttg  be$ 
WiileibS;  (feit.)  snspicionem,  maledicta  in  alqm; 
legem  ad  perniciem  civitatis  mißbrauchen  Nep.; 
in  medium.  $aB.  a)  etw.  jmbm.  jur  HuSführung 
überlaffen,  in  feine  $anb  legen  rem  ad  alqm; 
omnom  spem  snlutis  ad  clementiam  victoris. 
b)  (feit.)  etw.  jmbm.  beilegen  nl i töefißer  spe- 
cies  istas  hominum  in  deos;  als  Urheber  jmbm. 
etw.  beimeffen,  gut  flaft  legen,  auf  jmb.  ob. 
etw.  fchieben  verbum  falso  in  alqm;  culparn, 
causam,  crimen,  permulta  in  alqm,  vitia  in 
eenectutem,  suum  timorem  in  rei  fmmentariao 
simulationem  angustiasque  itineris  Cats.  b.  G. 
1,  40,  10.  e)  oerfchieben  quod  in  longiorem 
diene  (auf  eine  fpätere  geil)  collatarus  fuissot 

b.  G.  1,  40,  14. 

eonfertlm,  acip.  [confcrtus]  juf  ammenge  brängt, 
bi ch t se  recipere,  c.  pngnatur. 

confertus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  B.  con- 
fercio]  2)  juf amme tc geb täte g t,  bicht  an  citt- 
anbet  ftehenb,  bej.  als  milit.  t.  t.  conferta 
acics,  conferto  agmine,  c.  turmi»  impetum  fa- 
cere  einen  Waffenangriff  mit  ber  fUeitcrei  machen; 

c.  equis;  confertiores  stare,  conferto»  proeliari, 
confertissimo»  obsistere,  fturba  confertissima. 
2)  Bot!  vita  plena  et  c.  voluptatibus , templa 
ingenti  turba  virorum. 

confervesco, bui,  — 3.  fcom  u.  ferveo]  erglühen 
*tp.  moa  cum  conferbuit  ira. 

eonfeesln,  önis,  f.  [confiteor]  EingeftönbniS, 
©eßänbntS  patefactus  indiciis  et  c.  suis; 
errati  sui,  culpae,  pecuniac  captae;  si  stultis- 
simas  de  se  c.  audisses;  tacitd  c.  victus;  ea 
erat  c.  Romam  caput  rerum  esse  hierin  lag  baS 
©eftänbniS,  baß  jc.  Liv.  1,  46,  8. 

eonfestim,  adv  (BerW.  mit  festinus  b.  fero)  un-- 
Berjüglich,  ciligfi,  fcßleunigß,  fogleich  quae 
geatum  negotium  c.  aut  ex  intorvallo  consequun- 
tur;  subsequi,  sequi;  velut  c.  responsurus  esset; 
Berbunben  m.  poBteaquam,  ut,  {Nep.)  cum. 

confTclens,  tis,  adj.  m.  sup.  [partic.  B.  confi- 
cio]  bewirtenb,  juftanbe  bringenb  oonfi- 
cientia  bonorum  corpori»;  civita»  conficicntis- 


170 


conficio  — confinno. 


sima  literarum  fd)reibf  flig ; causa,  causae  (Dgt. 
conficio  1)  a). 

conficio,  frei,  fectum,  8.  [com  lt.  facio]  I) 
fertig  machen,  oerfertigen,  anfcrtigen, 
abfoffen  ob.  gupanbe  bringen,  erlebigen, 
ooilenben,  abtbun  anulum  sua  manu,  vestem, 
tabulas  literis  Graecis  abf  affen,  libros  Graeco 
sennone,  commentarioa  rerum  omnium;  ratio- 
nem  9)ed)nung  auf  Pellen;  alutae  benuiter  con- 
fectae  gearbeitet,  gegerbt;  bellum,  proelium;  eins 
belli  exitum;  funera,  cas  res,  negotium,  man- 
(lata,  officium,  sermonem,  dilectum;  omni  hoc 
itinere  una  nocte  confecto  gurüdgelegt  Goes,  b. 
G.  4,  4,  6;  magno  epatio  paucis  diebus  confecto 
3,  29,  2;  cursnm,  »acquor  burcbfcgeln;  tantum 
facinua ; pretium  feftfcjen ; nuptias,  pacem  Ter. ; 
al«  t.  t.  ber  ©eft^äftsffpr. , ein  ®efd)äft,  einen 
Raubet  abfdjliefjeu  de  alqa  re  m.  u.  oljne  cum 
alqo.  X>ao.  tp.  o)  ergtugen,  oeturfadjtn, 
auöroirfen,  wirten  alcui  sollicitudines  {Ter.), 
reditum;  animum  auditoris  mitem  et  mUericor- 
dem;  sunt  alioe  (causae)  quae  ipsae  c.  (unmit- 
telbar Wirten),  aliae  quae  vim  alqam  ad  con- 
ficiendum  afferunt  mittelbar  ueranlaffenbe.  6) 
o.  ber  8«i  gurüdlegen,  ooOcnbS  gubtingeit 
reliquam  partem  noctis;  centum  anno»;  hieme 
confecta;  frergilianim  sidere  confecto  natt)  Um 
tergang  ic. ; ad ulescent inm  in  voluptatibus.  c) 
pb'lof.  t.  t.  folgern,  fdbliepen,  meift  im  pass. 
ex  quo  conficitur  ut  etc.  2)  gnfammeit  = , auf* 
bringen,  auftteiben  exercitum,  equites,  pe- 
cuniam,  alcui  hortos,  centuriaa,  tribua  fid)  ob. 
einem  anbem  bie  Stimmen  bet  «c.  berftfiafien.  8) 
gleicfiiam  gufammenarbeiten  a)  in  8egug  auf 
©peifen  gertaucn,  getmalmen  escas,  cibum; 
fdjergb-  uerarbeiten,  Btrgebren  plurea  pa- 
vonos  quam  tu  pullos  columbinos;  cibus  con- 
fectua  gehörig  oerbaut,  b)  gufammen^autn, 
niebetfauen,  >tnacf)en  me  §ica  illa  paene; 
alteruni  Curiatium  saucium;  fhominem;  in  fuga 
confici;  fferas  (im  Streu«);  (Jfor.)  confice  mad) 
mit  mitein®nbe.  c)  aufgepren,  buttbbringen 
patrimonium;  (Ter.)  argentum  aloia.  $ab.  tp. 
a)  gänglitb  erftböpfen,  aufreiben  me  maeror 
lacerat  et  c.;  pmevalentia  populi  vires  ae  ipsae; 
häufig  im  pass,  confici  frigore,  deeiderio,  curis, 
lacrimis,  fame;  confectus  aetate,  *aevo,  »macie; 
senectutc,  vnlneribus,  itinere  totius  noctis; 
»confectus  (gut  Slergweiflnng  gebracht)  pessimo 
volumine;  fessi  confectique;  gladiatori  llli  con- 
fecto et  sancio;  conficior  sc.  animi  dolore  id) 
»ergebe  faft.  ß)  unterwerfen,  befiegen  Athe- 
nienses,  provinciara,  alqm  verbia  Plaut. 

confletio,  önis,  f.  [confingo]  Srbidjtung  cri- 
minis  Cie. 

contldens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  swp.  [partie.  b. 
confidol  felbftoertrauenb,  muttg,  im  guten 
Sinne  Com.\  häufig  im  üblen  Sinne  uetmegen, 
unuerfdjämt.  $ao.  a)  confldenter,  ade.  in 
gutem  Sinne  oertrauensooll,  gu»crfid)tlicb; 
and)  im  üblen  Sinn:  ted,  uetmegen,  unoet- 
fd)ämt.  6)  confldcntla,  ac,  f.  1)  (Com.)  fefte» 
Vertrauen,  Selbpoettrauen.  2)  ftreebbeit, 
Unoerftbämtbeit,  Ireiftigteit  c. ettemeritas. 

conridentllöpnns,  ndj.  [eonfidens  u.  loquor] 
b reift  fpretbcnb  nihil  confidentiloquins  Plaut. 

con-fldo,  flsus  «um,  3.  bertraucn,  guoerfidjt: 
lieb  glauben,  b°Hen  alcui>  ,ibi.  guibuB  (auxi- 
liaribus)  ad  (git,  für)  pugnam  non  multum  c. 


Caes.;  illo  ducc,  natura  loci,  illo  senatuscon- 
sulto;  confisus  praesidio  (ab!.)  legionum  trium 
Caes.;  vestrae  virtuti,  »caelo;  »afflictie  melius 
c.  robus  brr  Seffetung  feiner  Sebrängnii;  de 
salute  urbis  Caes.  b.  c.  2,  5,  5;  abf ol.  feiner 
6ad)e  fitber  fein. 

con-figo,  3.  1)  ju jammenbeften,  ‘fügen  tran- 
stra  clavis  ferreis.  2)  burdjbobten,  ‘ftetben 
alqm  sagittis,  fexercitum  iacnlis,  »confixA  par- 
mä;  fpridbw.  f.  cornix;  tp.  confixus  eins  senten- 
tiis  gelähmt,  untbätig  gemadjt. 

con-flmlo,  3.  gerfpalten  Tib.  [acc.  e.  inf. 

con-flngo,  3.  erbiebten,  erbenfen  alqd;  m. 

con-finis,  e,  adj.  1)  jufammengrengenb,  an  = 
grengenb,  benaebbart  ager;  hi  erant  c.  Se- 
nonibus  (dat.);  »caput  collo.  2)  tp.  anflrcti 
fenb  an;  nabe  fommenb,  oermaubt  »carmina 
studio  vestro  ( dat .);  fhis  (quaestionibas)  c.  est 
destructio  et  oonfirmatio  sententiarum.  $ao. 
conflnlttm,  ii,  n.  1)  bie  Stelle  ob.  ®tgenb,  wo 
bie  ®rcngen  gwetet  fianbftriebe  jufammenfaHen, 
©rengjdjeibc  Lyciae  et  ramphyliae,  Treviro- 
rum;  m confinio;  (Gurt.)  regionum;  pl.  mnndi; 
vicinitates  et  c.  ®tertj-  u.  Kadjbarocrbältniffc  o. 
Käufern  u.  ßänbereieu.  2)  tp.  b ab  SMittel,  bie 
TOtttelfiufe  gwifeben  gwei  einanber  nabelitgenben 
®cgenpänben,  ©renglinie  *pi.  lucis,  »noctis 
Storgern,  Slbenbbämnterung;  fbreve  c.  artis  et 
falsi  bie  febmale  ®renje  jro.  ffliffenftbaft  u.  8 e- 
trug  Tac.  ann.  4,  58. 

con-fio,  — fieri  (paff,  fitebenform  gu  conficio) 
1)  gufammengebradjt,  aufgebracht  werben 
aurum,  ex  quo  summa  pactae  mercedis  Gallis 
confieret  2)  aufigef&brt  werben  Ter.-,  id  dif- 
ficilius;  ( Verg .)  qua  ratione  qnod  instat,  c. 
possit;  {Tac.)  multa  experiendo;  orrminbert, 
oergebrt  werben  confit  cito  Plaut. 

ronürmätio,  önis,  f.  [confinno]  1)  8efefligung, 
Stäetung  perpetuae  libertat is;  ad  suam  c.; 
8etubigung,  Ermutigung,  Xrbßung  animi; 
c.  nostri  egebat.  2)  8efifitigung,  Beroabr-- 
beitung  gravior,  perfugae.  3)  in  btt  filbetorit 
bie  8egrünbung  bureb  8ewei*fübrung.  — eon- 
flrmätor,  öris,  m.  [confinno]  8ürge  pecuniae 
Oie.  — conflrmitus,  adj.  m.  comp,  [partie.  0. 
confirmo]  1)  ermutigt,  bebergt  animus;  con- 
firmatiorem  eins  exercitum  efficere.  8)  be  = 
pätigt  in  quibus  (literis  allatis)  erat  confirma- 
tius  idem  illud.  — cen-flrmltas,  ätis,  f.  § a 1 8 •- 
Parrigleit  Plaut,  (uneebt). 

con-ltrrao,  1.  befeftigen,  pärfen,  fräftigen 
stipites,  corpus,  vires  nervosque;  valetudinem 
ob.  se  (nach  einer  ftranfbeit);  actates,  quae  iam 
confirmatae  sunt  erftarft;  corroboratis  iam  con- 
firmatisqua  et  ingeniis  et  aetatibns;  tp.  o)  ber ; 
pärfen,  befepigen,  fiebern,  fcpfltllen,  be= 
ftätigen  suam  manum  (SRannfcbaft);  se  trans- 
marinis  auxiliis,  regnum  Persaium,  pacem  cum 
alqo,  decreta,  labores  et  victorias  frönen;  his 
ob.  quibus  confirmatis  rebus  fepgepeüt,  georbnet ; 
profectionem  lege;  spem,  consilia  fräftig  unter, 
püpen ; iureiurando  inter  se  ben  SS  ertrag  unter 
einanber  bepegeln  Gae«.;  facultatem  dicendi  eine 
Pcbcre  Seicbtigfeit  be8  Slu8brud4  eruxuben  Quint. ; 
opinio  eonfiraatur.  6)  jmb8.  SDtut  befepigen, 
jmb.  mutig,  btbetgt,  getroP  matben,  etmu  = 
tigen  alqm,  animum  alieuius,  mihtes,  exerci- 
tum, fmentem,  nostroa  spe  auxilii,  glaidiatores 
spe  libertatis;  eos  ad  dimicandum,  se  ad  con- 


confiaco  — 

fligendnm  animo  (hn  (Seift);  eos  multa  polli- 
cendo,  uti  etc.;  (Ourt.  8,2,  18)  ad  confirman- 
dom  pudorem  um  bte  ©efdjdmung  gu  übetwin» 
beit.  — e)  in  bet  Streue  befeftigcn,  beftdt» 
fen  homineg,  civitatem,  insulaB ; l&udat  Pom- 
peitu atque  in  poeterum  c.  beftdrft  in  bet  guten 
«efimiung  Qm*,  b.  e.  1,  s,  1;  »in  einet  äRei» 
uung  beftdrfen  voce  hospiteli  confirmatus.  d) 
eint  Behauptung  beträftigen,  bemeifen  rem, 
locwn  isturn;  argumentis  ac  rationibus  e)  be» 
jtimrnt  crlidrcn,  oerficpern,  beteuern  alqd, 
afcui  alqd,  de  alqa  po. 

teonflsco,  1.  front  u.  fiscusf  1)  in  ber  Raffe 
auf  beben  pecuniam  eonfiscatam  habere.  2)  für 
ben  ffrUftt#  eingteben,  Tenfi*cieten,  here- 
ditates; alqm  jmb#.  Bermbgen.  [animi  Oie. 
ronfislo , öni* , f.  [confido]  Vertrauen  flrma 
eonffteor,  feetus  mm,  dtp.  i.  [com  u.  fateor] 
I)  eiugeftebeu,  gngefteben  (notaebrungen)  pec- 
catam,  errorem,  amorem;  de  mateficio;  ae  vic- 
tom;  *c.  so  fid|  gu  erlernten  geben;  ’confeata 
deam  — Partie,  perf.  eoefessua,  o)  aet.  bet 
fein  Setgeben  eingeftanben  b«t,  gefUnbig.  6) 
paee.  eingeftanben  re«  c. ; fsubst.  confeesum, 
in  confesaam  venire,  in  confesso  e*»e.  2)  beut* 
lieb  geigen,  gn  ertennen  geben,  offenbaren 
•vultibus  iram. 

eonflagrktiO)  öni«,  f.  [eonflagro]  (feit)  ba9  Set» 
brennen  — con-flagro,  1.  aufbrennen,  gang 
in  f$l«mmen  aufgeben  claasis  incendio;  flam- 
mis  oastra;  flbertr.  u.  tp.  incendio  inridiae  ein 
Cpfrt  be4  ^affe*  »erben;  incendio  alieni  iudicii, 
quo  Scipio  damnatus  erat  in  ber  Rlagefatpe 
eint#  brttten  »c.  ein  Opfer  bet  ©ereeptigteit; 
fiammd  amori«;  qu4  (—  eniua  rei)  invidi&hmc 
e**et  taii  riro  conflagrandum. 
roafllrtlo,  öni«,  f.  [coniligo]  flaff.  nur  tp.  ber 
Ronflilt,  Streit  causarum,  remm,  rationum, 
cenfllcto,  I.  [ frequent,  o.  confligo]  eigtl.  immer 
»iebet  gufammtnf  (plagen  1)  ftlt  tm  aet.  V»)  trän«. 
hart  mit  nehmen,  gerrütten  per  scelera  rem 
publicam  Tac.  b)  intrans.  gufammenfi  offen, 
in#  ©ebrönge  fommen,  mit  et»,  ft  reiten, 
fid)  pernmfcplegen  mit  cum  huiuemodi  malo 
Ter.  t)  im  pam.  «)  mit  imbtn.  ob.  et»,  fitp 
betnmf  Alagen,  im  Stampfe  liegen,  gu  fäm» 
pfen  haben  com  alqo;  cum  adversa  fortuna. 
b)  alqa  re  n.  ab  alqo  bunb  et»,  ob.  0.  jrnbrn. 
hart  mitgenommen,  peimgcfu<pt,  bebrSngt 
»erben,  in#  ©ebrünge  fommen  incommodw, 
inopid,  peetilentid;  ritii»  tempestati«,  gravi 
morbo,  doriore  fortuna,  multis  difficultatibu« ; 
ab  alqo  diatuniioribus  molestiie;  abfot.  in# 
Sebtinae  fommen,  einen  ftbweren  Stanb 
haben  Tae. 

roBflletuR«  n»,  m.  [confligo]  gnfammenfepta» 
jeu,  Sufammrnftofj  lapidum,  nubium;  corpo- 
rum  (im  Äampfe'. 

on-flirrn.  ftiui,  flictum,  8.  1)  oorfl.  trän«,  gu-- 
fammenfiplagen,  »fto|en;  bah.  tp.  eine  Sache 
mit  einer  anheim  nm  be#  Rontrafte#  Willen  gu» 
iammenbringen,  f ontraftieren  laffen  Oie.  de 
mv.  2 } 126.  2)  intrane.  feinblid)  gufammen» 
hoffen  o)  eigtl.  nave«  graviter  inter  se.  b)  an» 
einanber  geraten,  fi<b  fdjlagtn  temere  in 
aeie  versari  et  manu  cum  honte  c.  humane 
qoiddam  et  beluarum  «imile  est;  armi«,  claeae; 
acie  cnm  alqo;  proelio;  contra,  adversu«  alqm; 
abfol.  *venti;  feiten  p.  Streit  Pot  ©eriipt  leviore 


confragosu*.  171 

actione;  oft  ü.  Rampf,  SBibetftreit  ber  Singe 
copia  cum  egestate,  causae  inter  «e. 

con-flo,  l.  eigtl.  gufammenblafrn,  »weben  l)  buttb 
©lafen  anfaepen  ignem  Plaut.-,  quorum  opera 
id  conflatum  (esse)  incendium  Liv. ; tp.  poti» 
tiftpe  guftänbe  »ie  einen  Sranb  atifacpcn,  an» 
fepüren,  anftiften,  erregen  bellum,  tumultum, 
«editiooem.  2)  o.  Stetaflcn  einf<pmclgcn,  um» 
fepmetgen  *falces  conflantur  in  ense».  fbieto. 
tp.  una  ex  duabus  naturis  conflata  videtur  »ie 
au#  Einern  ®u&  gebilbet;  horum  consensus  con- 
Spirans  et  paene  conflatus  innigfte,  ooflfidnbigjte ; 
monstrum  tarn  ex  contrariis  naturae  studiis 
conflatum  in  bem  fo  entgegengefepte  Stiftungen 
be#  SparatterS  oereittigt  finb;  magnum  exerci- 
tnm  mit  oeräcptlicpem  Sicbenbegtiff,  gufammen» 
Würfeln;  pecuniam  gufammenjthlagen,  aes 
alienum  nuflaufen  laffen;  au<p  gleitpfam 
fepmieben,  anftiften,  bewertftelligen  cri- 
men, accusationem  et  indicinm;  iniuria  novo 
scelere  conflata,  unde  hoc  totum  conflatum 
mendacium  est?  alicui  periculum,  invidiam-, 
crimen  invidiamque  in  alqm;  iudicia  domi  aut» 
peden. 

con-fluo,  flnxi,  3.  gitfammenf liefen  (0.  tfflöffen) 
eoniungi  et  c.|  in  unum.  — Partie,  confluen», 
tis,  ob.  -entes,  ium,  m.  al#  «übst,  gufammen» 
flufc  gweier  fflüffe,  bet  Ort,  wo  fie  gufammen» 
fließen  confluens  Moeae  et  Eheni;  ad  confluen- 
tes  collocat  castra;  bap.  Conflaente«,  inm,  f. 
bie  am  (Sinflufi  bet  Stofel  in  ben  Stpern  gelegene 
Stabt  Robleng.  2)  tp.  gufammenftrömen, 
»laufen,  »lommen  ad  alqm;  *apes  arbore 
summd;  Atbenas  et  in  hanc  urbem  ex  diversis 
locis;  ad  baec  studia  »enben  fiep  gu  btefen  St.; 
lans,  bonos,  dignitas  ad  ipeot  ftrömt  ipnen  gu; 
ftot  prosperi«  (n.)  confluen tibus. 

cou»fMio,  8.  1)  umgraben,  umarbeiten  hor- 
tum  Plaut.  2)  burepbopren,  »fietfien,  burtb 
Sti«be  ob.  fjiebe  tbten  alqm,  alqm  telo,  iacnlis, 
vulneribus,  Caesar  tribus  ei  viginti  plagis  con- 
fossus  est;  im  Silbe  tot  iudiciis  confossi  (fcpoit 
geftblagen)  praedemnatique;  in#bef.  falqd  notis 
ein  Kort,  einen  Ser#,  eine  Stelle  mit  einem  Ouet» 
fhid)  (-r-,  gt.  «föelAe  «tttfvnypfrof)  al#  an» 
ftdfeig  ob.  übetflflfftg  begeiepnen. 

conföre  f.  confuit 

conformstln , öni*,  f.  [conformol  1)  entfpre» 
djenbe  Seftaliung,  ©eftatt,  Silbung  einer 
Satpe  lineamentorum;  c.  quaedam  et  tigura  to- 
tins  ori*  et  corporis.  2)  tp.  m.  gen.  oSjj.,  ver- 
borum,  vocis  ruptige  ffiortfügung,  Xonbitbung; 
omnium  officiorum;  m.  gen  isM.  ratio  qnac- 
dam  conformatioqne  doctrinao  eine  metpobifepe, 
angemeffene  Silbung  bitrep  ffliffenftpaft ; in#bef. 
al#  ppilof.  t.  t.  c.  animi  ob.  bl.  c.  Sorftellung, 
Begriff;  al#  rbet  t.  t.  figürlicpe  SebcWeife, 
fltebefigur  nnilus  fere  ab  eo  locus  sine  qua- 
dam  c.  sententiae  dicitur;  inter  c.  verborum 
et  sententiamm  hoc  interest,  quod  etc  ; in  sen- 
sentiarum  omamentis  et  c. 

con-formo,  1.  bitben,  gcftalten,  mnndus  a na- 
tura conformatus;  natura  nos  ad  maiora  quae- 
dani;  vocem,  mores;  animum  et  meutern  meam 
cogitat ione  bominom  excellent ium ; se  ad  volnn- 
tatem  alcis. 

confossior,  a^j.  comp,  [confodio]  burcpboprtei 
te  faciam  confossiorem  soricina  nenia  Plaut. 

con-frigögn»,  1)  uneben,  polperig  locus,  via; 


172 


confremo  — couglobo. 


confragosa  holperige  ©teilen  Liv.  2)  tp.  auf 
Schrauben  geftellt  condiciones  Plaut. 
cou-fremo,  frfmui,  3.  jufamnten  mutten,  Oe. 

mel.  1.  199  (Werfel:  contrcmuere.) 
c»n-frYco,  1.  bcrciben,  abreiben,  genua  heftig 
bittenb  berühren  Plaut.-,  caput  atquo  os  suum 
unguento,  ffaciem  sibi. 

confringo,  fregi,  fractum,  3.  [com  u.  frango] 
»erbrechen  digitos;  forcs  caedendo#  (Plaut.) 
lorea  pulaando  pedibua;  (Plaut.)  tesseram  [.  tee- 
aera  e)j  tp.  junicbtc,  ju  Scbanben  machen 
consilia  aenatoria;  (Plaut.)  rem  [ein  Sermögen 
Ocrtbun. 

con-füglo,  3.  [eine  3uflud)t  nehmen,  flüd)  = 
len  in  silvas,  montea,  navea;  ad  aram,  ad  alqm; 
übertr.  ad  opem  iudicum,  in  misericordiam 
alcis,  ad  clomentiam,  ad  virtutein ; (Ter.)  ne- 
que  tu  acilicct  no  nunc  confugies  (bic  Vtuäfludjt 
nehmen).  Sab.  ’eonfüglum,  ii,  n.  Suflucht. 
confuit  [com  u.  fuo],  futurum,  fbre  ei  mar  ju  = 
gleich,  trat  jugteicb  ein  confido  confuturum 
Plaut. , apero  confore  Ter. 
con-fnlgeo,  — — 3.  ergtänjeu  Plaut. 
con-fundo,  3.  1)  jufammcngieften,  =[d>ätten, 
»er mi [eben  unä.  multa  iura  (Brühen)  Plaut.-, 
iua  hcrbia  Uor . ; ignis  oculorum  cum  eo  igne 
qui  eat  ob  oa  otfuaua,  ae  c.  et  contulit;  pa. ss. 
fid)  oermifeben  mit,  rinnen  in  *crnor  in 
fossam;  ’Alpncua  Siculia  undia;  tp.  a)  betet: 
lügen,  oermifeben,  oermengen  vera  cum 
falaia;  duos  popuioa  in  unum;  f summa  imia 
confundi;  multitudincm;  oratio  confusa  a plu- 
ribua  o.  mehreren  gemeinfcbaftlicf)  oerfa&i;  ser- 
monea  confunduntur  in  unum  ba«  ©erebe  luirb 
allgemein;  *rusticus  urbano  confuaua;  *gefd)led)b 
lid)  »cniufdjcn  pantbera  confusa  camelo  b.  i. 
©iraffe.  b)  in  Unorbnung  bringen,  ocrmen  = 
gen,  bermirren,  burd)  einanber  Werfen 
signa  ot  ordinea  peditum  et  oquitum,  iura  gen- 
tium; *confu«ac  atragia  acervus;  *ora  fractia 
in  oasibua;  fpavor  notaa  oriB  bie  (SefiebtSjüge 
eiUftellcit,  unfeuntlicb  ma^cn;  *vultum  Lunae 
trüben;  *foeduB  berieten ; nud)  burd)  Bermimutg 
erregen  ‘proelia  cum  Marte,  c)  bermirren, 
au«  ber  Raffung  bringen  animoa,  alqm  di- 
centem,  *nec  minuR  heBterna  confundor  imagine 
noctis.  2)  überall  binpiefjen  cibuB  in  renam 
confunditur  oerbreitet  ftd);  tp.  in  totam  oratio- 
nom  überall  anbringen;  confusa  defensio  fid)  über 
alle«  oerbreitenbe.  — confü*«,  adv.  m.  comj>. 
[confüBus]  ohne  Crbnung,  oermirrt  loqui, 
agero,  c.  et  permixte. 

confüido,  önis,  f.  fconfundo]  1)  eigtl.  Scrmi» 
febung.  2)  Serbittbuiig,  Bereinigung,  Set* 
fdjmetjung  haec  coniunctio  confusioque  Tirtu- 
tum.  3)  Serwirrung  anto  hanc  c.  temporum 
(ber  SerbäUniffc);  snffragiorum,  (7’uc.)  oris  Set 
mirrung  ber  @efid)t«j,üge  au«  Scham,  ba«  ©träten, 
confüsus,  adj.  m.  + comp.  u.  fsup.  [ partic . bon 
confundo]  oermirrt,  unorbcntlid)  c-  erat 
contio;  *quid  tu  c.  (sc.  es)?  oratio,  clamor, 
tconfusiBaimuB  spectandi  mos,  tagmen,  *stra- 
ges  burd)einanbcrticgrnbe  tote;  tp.  au«  bet  3af  = 
fung  gebracht,  oerjtärt,  entfielt!  confuaus 
animo  ob.  bl.  c.;  ex  recenti  morau  animi  Liv., 
vultuB,  animiis,  pudorc,  fore  c.,  fconfuaior  facies. 
ronfüto,  1.  eigtl.  b.  Sämpfen  be«  aufmaücnbcn 
3Baffcr«,  bah-  tp.  a)  niebrrt)al  ten,  ©inbalt 
ltjuri,  bämpfen  dolores,  audaciam  alcis.  b) 


burd)  bie  Siebe  jmbm.  beu  Wunb  [topfen  alqm, 
alqm  verbis,  dictia  Ter.  c)  eine  Behauptung, 
Wcinung  miberlegen  crimina  verbis,  opinioms 
levitatem,  argumenta  Stoicorum. 
congclo,  1.  [com  u.  gclu]  1)  Irans,  etto.  gef xie- 
reu  machen  congelatur  oleum;  überh-  bctbieh  = 
ten,  oetbätten,  gerinnen  machen  ‘rictuB  in 
lapidem.  2)  *intrans.  bdllig  gefrieren  Hister; 
•[ich  oerbichtcn,  oerhärten;  im  Bilbe  conge- 
lasse  noBtrum  amicum  otio  untätig  geworben, 
eingefroren  Cic.  fam.  2,  18,  3. 
congemlnütlo,  önis,  f.  [congemino]  Scrboppe  = 
pelung,  [cherjh  Umarmung  Plaut.  — *c«n- 
gämlno,  1.  oerboppeln  ictus  crebros  ensibus 
mieberholte  $iebe  au«teilen  mit  jc.  ; securim  yiro 
per  oesa  mieberholt  t)«uen  JC.  [mum. 

con-gemo,  3.  laut  feufien;  *bom  Baum  supre- 
eonger.  gri,  m.  fyeiyypoc]  Weeraal. 
congärles , 8i,  f.  [1.  congero[  Raufen,  Waffe 
(unorbentlich  üufammcngemorfener  Singe)  *«ilvao, 
farmorum;  *§oljftojs;  *0.  El)0®*- 

1.  con-gfro,  3.  11  jufammeiiiragcn,  fammeln, 
anhäufen,  aufftapeln  vim  Balis,  viaticum, 
ffrumentum  in  praesidia,  grana  tritici  alcui  in 
os,  *congesta  cubilia  blattis  (sc.  adederunt  fa- 
vos)  b.  i.  Schaben,  bie  haufenmeife  ihr  Säger  in 
ben  8e0fb  nufgefchlagen;  (Hör.)  cum  sibi  «int 
congesta  cibaria,  congestis  undique  saccis; 
*aliae  plagae  congeruntur  mortuo  führt  man 
auf  ic.;  +tela  in  alqm  merfen  auf  it.;  *aram  se- 
pulen  arboribuB  jufarnmentragenb  errichten  au« 
ic.;  ’oppida  manu  erbauen;  *culmen  caeapite; 
*quo  (adv.)  c.  (sc.  nidum)  palumbes  ju  SJefte 
getragen,  gcitifiet;  tp.  c.  omnia  omamenta,  in- 
gentia  beneßeia  in  alqm ; maledic ta  in  fratrem ; 
in  unum  omnia;  causas  vaatati  agri  in  alqm 
beimeffen;  aud)  o.  ber  9iebe  jufammenfaff en 
operarios  omnes;  (turba  patronorum)  quam 
ego  congessi  in  hunc  sermonem. 

2.  congüro,  önia,  m.  [1.  congero]  3»fammen< 
träger,  0.  Siebe  Plaut. 

congcrro,  önis,  m.  [com  u.  gerrae]  bei  (Benoffe 
im  Boffeureifjen  Plaut. 

eongeaticiug,  adj.  [1.  congero]  jufammenge* 
häuft,  aufgefchüttet  agger  cx  materia.  — 
oongestiiB,  us,  m.  [1.  congero]  1)  ba«  3<lfam> 
men  häuf  cu  copiarum  Tue. ; ba*  3ufammentra 
gen  ber  Bügel,  Bauen,  92 i ft e n Cic.  dir.  2 §.  68 
2)  ba«  3ufantmengetragene,  bie  SRaffe,  bei 
Raufen  Tac. 

conglills,  e,  adj  [congus|  einen  Songiu«  ent< 
haltenb  Plaut.  — cougiArtnni,  ii,  m.  [congias], 
eigtl.  ein  adj.,  sc.  donum,  ein  S2a6  (congiusj 
SebenSmittcl,  fpäter  gern,  in  (Selb,  ben  Ärmeren 
im  Solle,  Btann  für  Wann  o.  Wagiftrat«perfonrn 
ob.  einzelnen  ©rohen,  fpäter  o.  ben  Sailern  al« 
©cjchenl  gegeben,  auch  jumeilen  an  bie  Solbaten 
ob.  ©ünftlinge  au«gcteilt,  eine  Spenbc.  — con- 
giu»,  ii,  m.  römifche*  Wah  pjftger  Singe,  cal- 
haltenb  6 sextarii,  = '/,  einer  amphorn. 
COii-gUelo,  1.  gefrieren  frigoribus  aqua;  tp. 
(Cael.  in  Cic.  ep.)  tribnnatus  Curioni  nostro  c. 
friert  ein,  geht  nnthätig  borüher. 

con-gUsco, 3.  fortglimmen,  bilbl.  [ich  nll> 

mählich  toieber  erheben  genus  tuum  Plaut. 
conglöbitio,  önis,  f.  | conglobo]  ba*  3 u f a m m c n • 
häufen,  >brängen  Tac.  — con-gTötxi,  l.  l) 
jufammenrol leu,  ^ballen,  abrunben  m» re 
conglobatur;  terra  undiqne  ipsa  in  seao  nutibus 


conglulinatio  — coniecturalis.  173 

suis  conglobata;  astra  niiu  suo  c.  2)  tp.  maffen*  dies  c.  ad  eandem  metam  solis,  unde  orsi  sunt 

Öflft  jufammenbrdngen,  häufen.  = f d)are tt  treffen  ein  auf  tc.  2)  tp.  a)  bem  HBcjctt  nad)  j u • 

nti  quosque  fors;  eos  fortun.i  similis;  so  in  jammern,  fiberetntreffen,  jitfammen*,  ju 

unum;  ingens  mnltitudo  conglobata  in  nnum;  einanber  paffen,  ftimmen,  barmonieren, 

definitiones  conglobata«.  einanber  entfpreeben  valde  eins  sermo  cum 

conylätlnitlo,  önis,  f.  [conglutino]  3ufammcn  = tuis  literis;  quae  dicuntur  c.  cum  causa,  alcui 
leimung  Cic  Cat.  m.  §.  72;  c.  verborum  bie  rei,  ir.ter  se,  linguä,  moribus,  suopte  ingenio 
nath  ben  Segeln  be«  Söohlllange«  beloirlte  3“’  in  eum  morem;  sermo  inter  omnes  bie  Wubfage 
fammenfügung  brr  SBorte  Cic.  or.  §.  78.  aller  ftimmte  überein;  sidera  cum  caeli  motu  be 

ntn-glütino,  1.  tp.  ena  ob.  f ü u ft l i et)  Derbin=  »egen  fitp  mit  bem  $.,  animi  corporum  dolori- 
ben,  jnfammenfnüpfen,  =fepen,  fnüpfen,  bus  congruentes  bie  (ötperlithen  fleiben  mit  em< 
befefltgen  (bis»,  mit  beräthltichem  Sebenbegriff)  pftnbenb;  non  omni  causae  c.  unum  orationis 
eorapara,  fabricare,  finge,  conglutina,  quod  lu-  genug,  b)  ber  tftefinnung  ob.  äReimmg  nach  ftim  = 
bet  Plaut ; meretricios  amores  nuptiis  Ter.,  men,  harmonieren,  einig  fein  mulier  muliori 
smicitias,  rem  diesolutam  divulsamque,  volun-  magis  c.,  inter  se  Com.,  de  alqa  re,  omninm 
Utes  uostras  consuetudine;  hominem  eadem  in  unum  sententiae.  c)  bet  3f'i  nach  paffen, 
(natura)  optime,  quae  conglutinavit,  dissolvit;  ftimmen  dies  menseeque  cum  solis  lunaeque 
et  his  (libidine,  crudelitate  etc.)  totus  conglu-  ratione,  ad  id  ipsum;  (Tac.)  forte  c.  ut  ei  traf 
tiostu«  est  fith  jugleid),  baf).  — congruua,  adj.  (oorfl.  unb 

tngneto,  1.  [com  u.  graecor]  anf  griedjifthe  fpät)  — congruens. 

Srt  oerpraffen  Plaut.  cönla  ■=  ciconia  m,  f.,  prältcftinijdjer  'flromngür 

ess-gritnlor,  dtp.  1.  oereinigt  beglürf » it n - conTclo  f.  coniicio.  [li«mu*  Plaut. 

'dien  libertatem  civitati  concordiamque  resti-  ‘cönlför,  ffira,  ferum,  n.  ‘cönTgür,  gera,  gerum, 
tutam  jnr  SBieberherftcllung  ber  greipeit  Iav. ; adj.  [conus  fero  u.  gerol  gapfen  tragenb. 
abfol.  Plaut.  eöuitor  (niet)t  connitor),  dcp.  8.  ( inf ‘eonitier  ft. 

rongrfdlor,  gressus  sura,  dtp  8.  (inf.  coogre-  coniti)  [com  u.  nitor]  t)  fid)  mit  aller  Kraft 
diri,  fut.  cougredibor  Plaut.)  (com  u.  gradior]  an  ob.  auf  et»,  ftemmen,  ft ü Jen  ‘corpore 
juiommenf  otnmett , »treffen  a)  fibert) . jufäflig  au«  SeibeSfräften , ‘conixi  umeri»;  inebef.  bie 
eb  abfnhtlid)  cnm  alqo,  inter  se,  cum  Trans-  $änbe  ob.  bie  güf)c  gegen  ben  8 oben  ftemmen, 
rheuauis  fitf)  bereinigen  mit  ic.;  qui  in  itinere  um  aufjuftehen  (parvi)  c.  ut  se  crigant,  fad  sur- 
eoi»ieisi  = cnm  Caesare  qui  in  itinere  erat  gendum,  in  comtendo.  2)  fith  nath  einem  höhe= 
c.  Cats.  b.  O.  4,  11,  t;  abfol.  6)  jum  $anb=  ren  fünfte  emporarbeiten,  ^inauf Himmcit, 
gemenge  (ommen,  tämpfen  urmis,  proolio  rflei tern  equitatus  summum  in  iugum  virtute; 
eum  alqo,  contra  alqm,  impari  nmnero,  ‘in  bilbl.  ratio,  quae  conixa  per  se  et  progressa 
proelia,  ‘alcui;  abfol;  and)  o.  einem  Streit  longius  fit  perfecta  rirtus;  = eniti  gebären 
»it  Sorten,  Dor  ffleritpt.  gemellos  Verg.  ecl.  1,  15.  3)  fith  anftrengeit, 

essgrtgibTlls,  e,  adj.  (congregoj  gefellig  exa-  fith  bemühen  invadere  hostem;  Omnibus  copiis 
mina  apium  Cic.  off.  1 §.  157.  — congregätio,  feine  gange  SRadit  aufhieten;  quantum  animo  c. 
■jnn,  f [congTegoJ  ba«  gejcQige  3ufammen=  potes;  +ad  convimendum  eum. 
leben  (n.  TRenfthen  u.  Xieten)  — congrdgo,  eonlveo  (nicht  conniTeo),  nlvi  ob.  nixi  (beibe« 
l.  [com  u.  grex]  l)  ju  einer  §etbe  berfam;  feit.),  — 2.  I)  b.  ben  Hlugen  fith  fthliefien  ob. 
»ein,  jufammenftharen  apium  examina  con-  gejdjloffen  fein,  b.  3}lenid)en  bie  Hingen 
eregantur.  2)  überh-  jufammenftharen,  ge  = fthliefien,  oculis  somno  coniventibas;  c.  somuo; 
feilen,  bereinigen  dissipatos  homines  c.  et  fad  minima  tonitrua  et  fulgura.  2)  tp.  a)  t in  = 
>d  societatem  vitae  convocare;  bomines  di-  fthlafen,  fthläfrig  »erben  rirtus  blandimen- 
*per»os  in  unum  locum;  oft  se  ob.  congregari  tis  sopita.  6)  ein  Hinge  jubrüden,  bnrd)  bie 
■um  alqo  abfol.;  signa  in  unum  locum  Tac.;  Singer  fehen  in  alqa  re. 
torbam  verborum  Quint.  conlectio,  önis,  f.  |conicio]  1)  ba®  SBcrfeu 

i'ungressfo,  önis,  f.  [congredior]  1)  ba8  gefet=  nath  einem  Siele,  bas  HlbWerfen  telorum.  2) 
lifle  Snfammentommen  in  congressionibus  Deutung  somniorum. 

i-uuiliarum;  prima  maris  et  feminae  Oie.  2)  coniecto,  1.  [intens,  b.  conicio]  bermuten, 
ifpit)  — congressus  2).  — congressus,  us,  m.  mutmaßen,  et»,  ob.  auf  et»,  fthltepen  alqd 
! congredior)  l)  Sufammenfuiif t,  and)  0.  lie=  eventu;  iter  nath  Sermutung  marfthieren;  falqd 
Jen  hominum;  in  congressum  alcis  venire  mit  ex  qlqa  re,  fc.  de  alqa  re;  f quantum  proeul 
!»bm  jnfammcnlontmen.  2)  bas  feinblithe  SU!  coniectari  poterat;  finSbej.  ertläten,  beuten 
fommentreffen,  spofecn,  ber  Hingriff  cum  u.  jo  prophejeien.  — conlector,  öris,  m.  [con- 
oaribus;  primo  c.  iicio]  (Center  Plaut.;  Xranmbeuter,  Saht* 

'•«»gmens,  tis,  adj.  fpartic.  n.  congrno]  1)  mit  fager.  3>ao.  eonlectrlx,  leis,  f.  Xraumbeus 
«io.  anberrm  ftbereinftimmenb,  ju  et»,  paffenb  tcrin,  Höa hrfagerin  Plaut. 
dui  rei,  cum  alqa  re.  2)  mit  fitf)  felbft  übet=  conlectüra,  ae,  f.  (conicio]  1)  (JRulmafiung, 
wftimmenb,  gleichförmig,  cinftimmig  clamor  Vermutung,  Stpluh,  Hinnahme  facere,  ca- 
ite.;  feetens  membris  usqtie  ad  imos  pedes  pere  de  ob.  ex  alqa  re  c.  bermuten,  fd)liefeen; 
aequalis  et  c.  proportioniert.  Xau.  a)  congruen-  c.  alcis  rei  capere  de  alqa  re;  coniecturü  ulqd 
Itr,  ade.  mit  et»,  ü herein ftimmenb,  ju  et»,  assequi,  consequi  erraten;  c.  de  se  facere  o.  fith 
Paffenb  natarae,  dicere.  b)  fcongrupnUa,  abnehmen;  c.  capere,  coniecturö  iudicare;  etiam 
*«,  f ftbereinßimmung,  ©t)mmetrie  morum,  si  aberrant  a coniectura,  video  tarnen  quid  se- 
membromm.  quautur;  afferre  c.  Hlnjeige.  2)  Xeutung  b. 

eosgmo,  ui,  — 3.  [com  u.  ungebräuthl.  gmo]  1)  Xräumeu  ob.  fflahrjeithen,  Silahrfagung,  ^ro< 
(feit)  jufammentteffen,  tommen,  ftofeen  phejeiung.  Xab.  coniectärills,  e,  adj.  auf 


i I 


174 


coniectus  — coniuratio. 


Stutmafiuug  berubenb,  mutmafilid),  rbet. 
t.  t.  causa. 

coniectus,  us,  m.  [coniieio]  1)  batßufammcn» 
mttfen,  ©erfen,  Äbft^teficn,  Sitten  (bcf. 
bet  (Bejdjoffe)  ttad)  einem  Crte  j)in  lapidum,  teli, 
telorum,  tenire  ad  c.  teli  in  bie  ©djufiraeite 
lomtnen;  tp.  c.  oculorum  bieÖtjierung  beb  BlideS. 
couiieio  (tidjtiget  conlcio),  ieci,  iectum , 8.  (at= 
(baift.  coniexit  ft.  coniecerit  Flaut.)  [com  u.  iacio] 
l)  gufammenmeerfn,  »bringen,  »tragen  sar- 
cinaa  iu  acerviim,  in  medium;  tp.  bie  Jtennjei» 
djen  ob.  Xb“tfacf)en  »ujammenfteOenb  oermuten, 
mutmajscn,  fdjlie&en  alqd  ex  alqa  re,  de  alqa 
re,  belle,  male  coniecta  richtige,  ungefd)idte  Bet» 
mutungen,  (Ttr.)  ut  conicio.  tpiect».  c.  somnium 
alcui  (Plaut.)  beuten,  flberb-  etwas  MnftigeS 
erraten,  mabtfagen,  propbejeien  quae  tem- 
pestas  impendeat;  prflgn.  praeelaro  eoniectum 
in  iilam  prorinciam  omen  oorattSfidjttid)  ange» 
wenbet  auf  Oie.  Verr.  2 §.  18.  8)  binwerfen, 
jtbjeubern,  (ebiefjen,  treiben,  ftojien  tela, 
pila  in  alqm,  intra  Tallinn;  gladium  in  os  ad- 
versum;  sagittas  intra  multitudinem;  navem  in 
portum  (D.  Sturm);  tp.  c.  culpam  in  alqm  auf 
{mb.  werfen,  wäljett,  crimen  in  tempora,  male- 
dicta  in  alqm;  c.  vocem  in  diaputando  (Cael. 
in  üic.  cp.)  binwerfen,  faden  laffen;  * querelas 
absenti  fenben;  abfol.  petitiones  ita  comectas 
bie  fo  geröteten  «ngriffe.  8)  n.  rafeben  Berne» 
gungen,  wobin  werfen,  treiben,  richten,  wen» 
ben  alqm  in  xincula,  catonas,  carcerem,  ecu- 
leum,  custodiam,  fugam,  auxilia  in  aciem;  ne 
in  signa  manipulosque;  se  in  fugam  fi<b  eitenbS 
auf  ic.  begeben;  se  sub  ecalas  fid)  eilcnbS  oer» 
fteden;  »e  in  noctcm  in  ic.  binetlen,  (Ter.)  ae  in 
pedos’fid)  auf  bie  Beine  machen;  se  in  latebram 
(beim  SiSputieren),  se  mente  ao  voluntate  in 
versum  fid)  auf  baS  Stiebten  Werfen;  oculos  in 
alqm,  aud)  bl.  oculos;  coniectis  oculis  mit  burd)- 
bobreubem  Blid;  orationem  in  clarissimos  Ti- 
ros; pecuniam  in  alqd  wegwetfen,  öerfebwenben; 
alqm  in  laetitiam  frustra  Ter.-,  alqm  in  metum, 
in  terrorem,  rem  publicam  in  perturbationes, 
(Plaut.)  e.  alqm  in  raorbum  ex  aegritudine; 
naees  in  noctem  coniectae  bineingeraten ; *rin- 
cula  collo  umwerfen;  Tuberonis  sors  coniecta 
est  ex  senatus  consulto  eb  warb  für  %.  geloft; 
qui  praetores  fuissent,  in  sortem  conicerentur 
feilten  lofen. 

tconiögälis,  e,  adj.  [coniux]  ebetid)  dii. 
conlfigütlo,  önis,  f.  [coniugo]  in  bet  betorif 
ctpmologiftbc  Berwanbtftbaft  ber  ©Örter, 
conlügitor,  öris,  m.  [coniugo]  Berlnüpfet, 
Bereinige!  boni  amoris  Ct. 

‘conlügUUs,  e,  adj-  [coniugium]  ebelidj- 
contüglum,  li,  n.  [com  u.  iugumf  cbclitbe  Ber» 
binbung,  Sl)t.  4>iero.  *a)  Begattung,  aud) 
o.  Xieren.  6)  ‘(Satte  ob.  (Sattln,  aud)  (Se  = 
liebte,  Hiebfcfiaft. 

con-iügo,*  1.  (feit.)  «=  eoniungo,  famicitiam 
fnüpfen;  rerba  coningata  etpmologifd)  Berwanbt. 
conlunctb,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ooniunctus] 
1)  nerbunben,  in  Berbinbung,  juglcieb  (ogl. 
simul,  und)  c.  re  verboque  risus  movetur;  c.  cum 
reliquis  rebus  nostra  contexere;  si  c.  sit  elatum 
bbpotbetifd);  quorum  (verborum)  ratio  nobis  pri- 
mum  simpliciter  videnda  est,  deinde  c.  8)  be» 
freunbet,  oertraut,  fteunbjd) aftUeb  vivere 
um  alqo  c.,  coniunctissime.  — ooniunctlm, 


adv.  [eoniungo]  oereint,  in  (Bemeiuftbaft 
petere  auxilium  suae  saluti. 
coniunctio,  önis,  f.  [eoniungo]  1)  Berbinbung, 
Bereinigung  inter  homines  hominum;  mentis 
cum  extemis  mentibus  — Sympathie;  vicinitatis 
auf  tc.  berubenb;  hominis  nobiliBsimi  atque  ho- 
noratissimi  mit  ic. ; pl.  necessariorum  tuorum 
mit  ic.  8)  eheliche,  eetwanbtfdjaf  tlidje, 
freunbf^aftlitbe  Berbinbung;  (7m.  Just.) 
Berwanbtftbaft  Caesaris;  in  pbiiof.  u.  rbet. 
Sprache  BcgriffüPetbinbung,  in  ber  (Brammat. 
bie  Sonjunftion.  — conlunctas,  adj.  m comp. 
u.  sup.  | partic . P.  coniugo]  1)  räumlich  Oer 
bunben,  gufammenbängenb  sublicae  cum  omni 
opere,  uiunitio  fiumini;  fsupercilia  gufammen» 
gewachsene;  bah-  0.  Baum;  angtenjenb  loca 
castris,  theatrum  domui,  Papblagonia  Cappa- 
dociae.  8)  jeitlid)  alcis  aetati,  alcui  aetate 
coniunctior.  fquae  proelio  apud  Arbela  c.  erant. 
3)  burd)  Berwanbtftbaft  ob.  grcunbftbaft 
mit  jmbm.  oerbunben,  befreunbet,  oet» 
Wanbt  cum  alqo  rinculis  ot  propinquitatis  et 
affinitatis;  ut  nosmet  ipsi  inter  nos  roniunctio- 
res  simus;  coniunctissimus  huic  ordini;  pro- 
pinqua  cognatione,  sanguine,  amicitia;  *ebe  = 
lieb  oerbunben,  eermäblt  digno  coniuncta  viro; 
*tp.  ulmo  marito.  4)  überb-  mit  etw.  oerbun» 
ben,  oercint,  gufammenbängenb,  oer» 
wanbt,  übereinftimmenb,  wogu  gebötenb 
cum  alqa  re,  alcui  rei,  *c.  tela  feramus,  *c. 
passibus  spatiari;  in  bet  8i betör.  subst.  n.  con- 
lunctum,  coniuncta  Berbinbung. 
con-iungo,  8.  1)  räumlich  octbtnben,  oer  ei» 
nigen  naves,  navi  alteram,  nares  cum  castris 
munitione,  montem  murus  cum  oppido;  quae 
(loca)  Caesaris  castris  erant  coniuncta  nabe; 
•dextras;  dextram  dextrae;  bah-  fnabc  brin- 
gen, equum  equo  Quadrat!  btc^t  an  ba4  Bferb 
ic.  betanfprengen;  coniungi  anetnanber  ge» 
raten  navibus  couiunctis;  eine  Seit  mit  ber  an» 
bern  oer  bin  beit,  noctem  diei  binjunebmen  gu 
Caes.  b.  c.  8,  13,  8.  8)  fScbrifUidjie*  anfügen 
pauca  commentario.  8)  tp.  a)  im  allgemeinen 
alqd  cnm  alqa  re;  causam  alcis  cum  communi 
salute,  arma  tinitimis,  se  cum  alqo,  fse  alcui, 
(Liv.)  se  Khodiae  classi;  coniungi  cum  alqo, 
‘foedere  alcui;  bellum  gemeinf<baft(id|  führen; 
inöbef.  alä  milit.  t.  t.  truppen  mit  ftdj  oerti 
nigen,  gu  ficb  ob.  einem  anbern  ftogen  laf» 
fett  eas  cohortea  cum  exercitu  suo;  c.  se  ober 
copias,  exercitum,  castra  mit  u.  ohne  cum  alqo; 
falqm  sibi;  bag.  c.  castra  castris  Säger  gegen 
Hager  anffcblagen  (o.  gwei  feinblitbew  fetten); 
Tocales  gufammengitben  in  ber  BuSjpratbe;  alqm 
cum  deorum  laude  gleid)  ben  (Böttexn  loben; 
e duplici  genere  voluptatis  ooniunctus  est  (Epi- 
curus)  jufammengefebt  aus  Oie.  fin.  8 §.  44.  b) 
burd)  ®be  oh-  Hiebe  oerbinben  ‘alqm  setum, 
falqm  sibi,  ‘amantes.  e)  burtb  Berwanbt» 
f ebatt  ob.  8rrennbfd)af t oereintgen  alqm  se- 
cum  affinitate,  maltos  sibi  amicitil;  Optimum 
quemque hospitio atque amicitiä;  auch  tnüpfen, 
ftbliefeen,  giften  amicitiam,  amicitia«;  neces- 
situdinem,  societatem;  nuptiae  sceleris  soeietate 
coninnx  f.  coniux. 

coniürätio,  önis,  f.  [coniuro]  t)  boS  gufammen» 
febwören,  ber  gegenfeitig  geleiftete  Sib  ad 
Tersarios  eins  comnratione  confirmat;  alt  milit. 
t.  t.  bie  gemeinfame  eiWitbe  Berpf litbtung 


coniuro  — conscientia. 


175 


bet  Sri  einem  plöfetidien  fitriege  Hufgebotenen.  2) 
©erf<h»&rung,  »omplott  e.  nobilitatis  fa- 
cere;  meton.  bie  Ser fd)tooiencn. 
con-iuro,  l.  1)  jujammen  fdjwören,  als  milit. 
t.  t.  gemeinfdjaftlicb,  in  ©laffe  bengahnen-- 
cib  leiften  omues  ioniores;  aese  non  abcturos 
»M;  qnos  consul  coniaratoa  haberot  in  ®ib 
genommen;  übetl).  inter  noa  c.  (nrir  haben  e«  unS 
gefchwoten',  cum  illo  ego  et  ille  mecnm  Plaut.-, 
tp.  a)  »jufammen  ftimmen,  fid)  vereinigen 
altenus  altera  poacit  opom  rea  et  c.  amice.  b) 
*H4  gum  ftnmpf  vereinigen  agtnina,  arma 
coninrata,  coniuratae  mille  ratea.  2)  im  üblen 
Sinne  fid)  seifet)» dren,  ein  fiomplott  bilbcn 
mm  alco,  cum  alqo  in  omnc  flagitium;  fin 
caedem  alcia;  contra  rem  public&m,  contra  po- 
pulum  hom.;  m.  ut;  m.  Ulf.  Sali.-,  subst.  con- 
luriti,  ömm,  m.  bie  Serfd)»ortnen. 
ranin  (beffer  coniunx),  ügia,  comm.  fconiimgo] 
Utemablin;  (unft.)  bei  (Bemal)!;  *pl.  Spe: 
paar;  *©raut,  beliebte, 
ronl  . . . coli  . . . 

roonecto,  ronnltor,  connlreo  (.  conecto  etc. 

< uvnüMUis,  ronn&biua  f.  conubialia,  conubium. 
• «non,  önia,  t».  1)  athenifd)fr  gclbherr.  2>  Hftro- 
nom  u.  ©iathematiter  aus  Santo«  gut  geit  bcS 
StolemäuS  ©pilabelphuS  Ct.,  Verg. 
ruaöpeum,  li,  n.  [m»oikiw]  ein  befonbcrS  in 
Aqnpten  gebräuchliches  SKüdennep  gum  Hbwctp 
ren  brr  ©iücfcn,  auch  bie  mit  einem  folgen  9ie& 
verhangene  üageifiätte. 
riner,  dtp.  1.  serjuchen,  unternehmen,  fid) 
ju  et»  entjehliepcn  alqd,  magnum  opua,  alqd 
de  emptione;  m.  inf;  priua  cogitare  conauent 
qaam  c.;  manibua  pedibusque  aus  allen  Rräften 
iut)  bemühen  Ter. 

caagaaiiitlo,  önia,  f.  [conquaaao]  ft  arte  ®r  = 
fdtfltterung,  gerrüttung  totiue  valetudinis 
corporia  Cic. 

ron-quasao,  1.  ftart  erfihütteru  Apulia  maxi- 
mia  terrae  motibua  conquaaaata;  tp.  erfthüt: 
tern,  gerrütten  externe  naüonea  illiua  anni 
fnrore  conquaaaatae,  omnea  provinci ae. 
loa-quSror , dep.  2.  lant  Hagen,  »ehllagen 
‘nequiequam  ignaria  auria,  fin  aenatu;  auS 
lianhUen  über  Unrecht  f«h  heftig  befihmeren 
über  et»,  alqd,  alqd  pro  re  publica,  inopiam 
inter  ae;  apud  patree  Tim  atque  iniuriam  dicta- 
toria;  nihil  de  alqa  re  cum  alqo.  Statt,  a)  con- 
queatio,  önia,  f.  laute  Älage.  b)  conqnestu, 
abl.  m.  — conqueatione  Liv.  8,  7,  21. 
roa-qniesco,  (per/-,  »ync.  conquieati,  inf.  conqui- 
eaae),  8.  1)  ruhen,  auSruhen,  raften  ante 
iter  coofoctum;  ab,  ex  alqa  re;  meridie;  aub 
irmi*  2)  tp.  a)  untätig  fein,  pil!  ftepen, 
batnieber  liegen  navigauo,  aica,  vectigul.  b) 
*.  brr  Ruhe  beS  (BemütcS  Stube  genintten  ani- 
mos;  nec  nocte  nec  interdiu  virum  c.  pati  Ruhe 
taffen;  inSbef.  fid)  burth  et»,  befriebigt  ober 
beruhigt  fühlen  in  atodiia;  in  amici  mutua 
beaeTolentia.  [lauern  Plaut. 

rea-qalntaeo,  8.  gnfammen»  ob.  nieber: 
ronqniro,  slvi,  altum,  3.  [com  u.  quaero]  1)  gu  = 
fammenf uthm,  »bringen,  auftreiben  navea 
toto  Summe,  qnam  plurimum  pecoria  ex  agria; 
colonoa,  peenniam,  aacra.  S)ao.  tp.  a)  eifrig 
auffachen,  auf  ct».  {innen  voluptates,  piacnla 
irae  deäm;  Solbaten  auShebrn  omnes  sagitta- 
rioa  conqniri  iubet.  b)  gufammenfud)cnb  etwas 


f chaffen,  bilben  c.  et  comparare  Toluptatem; 
alqd  sceleris  et  fiagitii  gu  begehen  fud)en.  2)  o. 
mehreren  gufammen  jmb.  auffuchen,  gu  fan  = 
gen  fuchtn  alqm.  S)ao.  A)  eonqnisitio,  önia, 
f.  gufatnmenfuchung,  Sei:,  Haftreibung, 
Sladhfpürung  pecuniarum,  aacrorum;  fix  eil  - 
gere  HuSijebung  o.  Solbaten.  B)  covquisi- 
tor,  öris,  m.  1)  SBerber.  2)  {Plaut.)  Huflau: 
rer,  geheimer  Hufpaffer.  C)  conqulsitns,  adj 
m.  sup.  auSgefucht,  aufgewühlt  c.  et  electi 
coloni;  conquisitissimae  epulae. 
con-aaeplo  (nicht  consepio),  4.  umgäunen  fbu- 
atum.  häufiger  partic.  conaaeptua,  locus  aaxo, 
cratibns ; subut.  conaaeptum,  i,  n.  Umgäunung, 
(Beljege  Liv. 

consilüUtlo,  önia,  /.  [consulato]  gleichzeitige 
©egrüpung  mehrerer.  — con-silüto,  1.  u.  meh= 
reren  gleichzeitig  begrüpen  alqm;  inter  ac 
ruh  gegenteilig;  au*  bcgrfipenb  anreben  als  «., 
begrüpenb  jo  ob.  fo  nennen  utromque  regem 
sua  multitudo;  legati  cum  dictatorcm;  oam 
Volumniam.  (heilen  Cie. 

congüneseo,  sänui  — 3.  Icomu.  sanus]  genefen, 
con-aanguTneus,  adj.  *blutSoer»anbt,  oer  = 
manbt,  bef.  gefth»ifterlid)  arietes,  umkrae, 
turba;  bab.  subst.  -eng,  i,  m.  bet  ©tutS0er= 
»anbte,  tnSbef.  ©ruber;  *Leti  Sopor;  *-ea, 
ae,  f.  bie  ©lutSOerwanbte,  inSbef.  Sch»e: 
fter.  S)ao.  cousunguTnltas,  ätis,  f.  ©luts&er: 
»anbtfchaft,  Serwanbtfdhaft  Verg.,  Liv. 
fcon-ganclo,  1.  ftarl  oerwunben,  et  crus  et 
utrumque  kracliium  ruinä  pontis  conaauciatus. 
con-gcSISrütng,  adj.  m.  sup.  mit  ©erbrechen 
beflcrft,  freoelhaft,  oertuchl  conaceleratiasi- 
mus  duxj  Tultus,  mena,  impetua.  — con-scSlöro, 
1.  mit  einem  ©erbrethen  befleden  aurea  Liv., 
•domum,  *oculoe  ridendo. 
conacendo,  di,  sum,  3.  (com  u.  acando]  auf:  ob. 
in  et»,  fieigen,  et»,  bezeigen  vallum,  »mon- 
tea,  equum,  *in  equum,  *+currum;  0.  brr  Sonne 
’orkern  caeli  conacendiaae  — äJUttag  fein.  gnS 
bef.  c.  navetn,  auch  >n  navem  (in  navea),  abfol. 
e.  ein  Schiffjiefteigen,  an  ©orb  gehen,  (ich 
einfepiffen  Tarento,  um  0.  latent  abgufegeln 
— JU  t. ; *fu.  einrn.  Lir.  44,  35,  11  chiasem; 
•aequor  navibua  unter  Segel  geben;  im  Silbe 
conscende  nobiacum  (baS  Staatsfcbiff)  et  quidem 
ad  puppim;  *laudis  carmen  fiep  auffchwingen 
gut  $8i)c  beS  SobgefangeS.  I>a».  eonscenalo, 
önia,  f.  baS  öinfteigen,  in  nave*  ®infchiffung 
Oie.  de  div.  1 §.  68. 

coasclentla,  ae,  f.  [conacio]  1)  (Ritmiffen, 
SXitniffenfchaft  mit  anbeten,  mit  gen.  subj. 
omnium  hornm,  uniua  liberti;  m.  gen.  ob}. 
aaciacere  alqm  in  conacientiora  facinoria  ein: 
»eiben  in  Tae.-,  conailia  conacientiaeque  eius- 
moai  facinorum  Cie.  p.  Clu.  §.  50;  abfol.  con- 
acientiae  contagio;  fpublica  c.  baZ  Smoerftönb 
niS  beS  Staates;  faimulatü  c.;  auch  ber  »reis 
bet  mittoiffenben  ©erfontn  quia  nomen 
meum  in  conacientia  iatius  facti  audivit?  (Xe. 
Phil  2 g.  25.  2)  b«S  SRittoiffen  mit  fic^ 

jelbft  a)  ©ewuptfein,  ©efübl  pulcherrimi 
facti,  peccatorum ; niai  et  yirtutia  ot  vitiorum 
sine  ulla  dirina  ratione  grate  ipaiua  c.  pondua 
esset;  (Sali.)  ex  nulla  c.  de  culpa  im  ©eUttpf: 
fein  meinet  Schulblofigfeit;  bis».  inSbef.  Selb  ft: 
bewuptfein,  Selbftgef üpl,  'Übergeugung. 
b)  ®e»ijfen  recta,  praeclara,  egrogia,  fbona; 


176 


conscindo  — Consensus.  . 


optimae  mentis,  mala,  auef)  61.  c.  gute«  ©ewiffen, 
c.  animi  u.  6t.  c.  böjeb  © ; and)  pl.  suae  quem- 
que  malae  cogitationes  et  c.  ummi  terrent  bie 
Biegungen  beb  Stbulbbcwufstfeinb,  ©ewiffenbbiffe; 
muletiriorum. 

cou-scindo,  3.  jtrreifien  epistulam;  (Ter.)  c. 
alqm  capillo  imbm.  bie  £>aarc  Attjou[en;  tp.  her« 
untctrei&en,  conscindi  sibilis  ausgejij^t  wer« 
ben;  ab  optimatibus  c. 

con-sclo,  — — 4.  fid)  bewufjt  {ein  nil  con- 
acirc  sibi  Hör.  ep.  1,  1,  61. 

con-aelaco,  3.  1)  förmlid)  bcfchliefjen,  alb  1. 1. 
tm  Staatblebcn  belltun,  and)  m.  «f.  2)  fid)  ju 
etw.  entfthlicjjen,  aub  freiem  Sntfd)tuffc  ein 
Übel  tu ä t) I c rt , fid)  jufügen  sibi  mortem  ober 
bl.  c.  mortem,  neceni  fia)  ben  lob  geben,  sibi 
exsilium,  fugam;  facinus  in  se  ac  snos  foeduin 
laben  auf  ic.,  (Tac.)  turpem  fugam. 

conscins,  adj.  [conscio]  1.  mittoiffenb,  bef. 
» übst.  SKitroiffer,  (-scia)  ©iitwiff erin,  leil« 
nehmet,  Vertrauter  alcui  facinoris  ob.  faei- 
nori,  mendacio  alcis;  coniurationis  ber  UJlit« 
tierf d)toorene;  fnecis,  *fati  »idera,  deorum  beb 
ffiiHnii'  ber  ©öfter ; c.  mihi  fuit  in  privatia  re- 
bus,  de  illia  rebua;  (feit)  facinori  toiffenb  um 
JC.  *eonubiis  aether,  *sacria  nox,  *cista  aacris, 
conacii  quae  gerantur;  abfol.  conscioB  celare; 
*nox,  *ailva.  2)  bei  fid)  felbft  etm.  Wijfenb,  f i cf) 
bewußt,  felbftbeWufit  sibi  alcis  imuriae;  c. 
mihi  sum;  abfol.  conscii  sibi,  *virtus  ber  Xu« 
genb  ©emu&tfcm ; fcf)ulbbewu&t  aiiimus. 

oon-scrcor,  1)  fid)  gart  räufpern  Plaut. 

conscriblllo,  1.  [ dem.  0.  conacribo]  belripeln, 
jeher}!).  ftriemig  jdjlagcn  latusculum  — uates  Ct. 

con-seribo,  2.  eigtl.  jufammtiifd)reibett  1)  auf  eine 
£ifte  fdjrcibenb  Aufammrnrufen,  (ammetn 
a)  c.  milites,  legiones,  exercitus  aubpeben.  b ) 
AU  einer  gewiffen  ©üraerllaffe  aubwäljten 
centurias  equitum;  inbbef.  au  Söaljlumtriebcn  ge- 
worbene ©Arger  oerjeidpten.  ffler  fid)  befteepen 
laffeit  wollte,  melbete  fid)  bei  bem  magister  col- 
legii,  bem  ©räfibenten  beb  politifd)«  SBahloereinb, 
unb  warb  bann  eingetragen  (conscrib.)  alb  3Kit- 
glich  beb  collegii  sodalicii.  Oollinam  novam  de- 
lectu  perditissimorum  hominum  Cic.  p.  Mil.  § 25 
c)  in  bie  Senatorcnlifte  eintragen,  bah- 
patres  conscripti,  eigtl.  patres  et  c.  ©atricier 
u.  ©ingetragene  (weil  nad)  ©ertreibung  beb  lat« 
quiniub,  bet  »iele  Senatoren  tjatte  erworben  laffeu, 
ber  Senat  aub  bem  Stittcrfianbc  ergänjt  war),  bie 
gewöhnliche  Änrebe  an  fämllithe  Senatoren; 
sing,  pater  conscriptus  factus  est  Cic.  Phil.  13, 
8-  28;  *suhst.  conacriptua,  »i.  Senator,  d)  alb 
ftoloniften  einfebreiben.  2)  fdjrcibenb  jufam 
menfepen,  nerfaffen,  fd)rciben  legem,  testa- 
menta,  epistulam,  pro  aalutaribus  mortifera 
(».  ÄtAt)  Dcrfd)rctben;  de  his  artibus.  3)  *Doll« 
fd)reiben  mensam  vinoj  übertr.  (fcherjh  ),  quasi 
cum  in  libro  scribuntur  calamo  literae,  atilis 
me  totum  eisque  ulmeis  conscribito  Plaut.  ®a0. 
conscriptio,  önis,  f.,  pl.  fd)riftlicbe  Wufjeid)« 
nungen,  falsae  quaestionum  3 fi I f d) u it g ber 
©er|örbprototoOe. 

consecrätio,  önis,  f.  [consecro|  SBeihe,  Jpeili« 
gung,  woburd)  etw.  ben  ©öttem  geWeipt  u.  ba 
burd)  unberleplid)  Wirb  domus,  honorum;  legis 
aut  poenae  UiiDerbriidjIidjIntSerllPrung ; capitis 
(j.  conaecro);  Äpotheofe  ber  Äaijer. 

const-tro,  l.  [com  u.  sacroj  1)  weihen,  heilig 


madjen  (inbem  man  etw.  bem  profanen  ©ebraud)e 
entlieht  unb  ihm  eine  religiife  ©eftimmung  ober 
©efchaffenheit  giebt;  »gl.  dico,  dedico,  inauguro) 
manubias  Musia;  locum  certis  circa  termims, 
suum  caput  sanguine  hoc  Liv.,  ßracchi  bona; 
(Tac.)  Iucob  au  nemora;  totam  Siciliam  Cereri, 
aedem  Iovi,  originea  suas  fid)  felbft  eine  gilt« 
liehe  fjierfunft  beilegen;  utilitas  artis  deorum  in- 
ventioui  consecrata  bie  ©tftnbung  ber  Runft  ift 
wegen  ihreb  Shtpenb  ben  ©öttem  beigelegt  wor 
ben ; conaecratam  opinionem  in  illo  sanctissimo 
Jlerc ule;  caput  alcis  jmb.  bem  Untergange  weihen ; 
ihn  ocrwfinfchen ; veterem  Carthagmem  für  bc' 
Iigen  ©oben  ertlären,  fo  bah  tb  nicht  wieber  auf« 
gebaut  werben  burfte;  ‘Aeacum  Tirtus  et  favor 
vatunj  divitibus  c.  insulis  oerfeht  alb  einen  ®e 
weihten,  ^eiligen  in  *c.;  prope  ad  immortalitatia 
et  religionem  et  memoriam  consecrantur  fie 
werben  faft  a“  unfterblichen  SBefen  erhoben  u.  et« 
langen  ein  ewigeb  ©nbenfen  Cic.  p.  Mil.  §,  80; 
tp.  c.  se  patriae  auf  opfern;  qui  certis  quibus- 
dam  aententiis  addicti  et  quasi  consecrati  sunt 
unbebingt  ergeben.  2)  für  einen  ©ott  ertU« 
ren,  au  einer  ©ottheit  erheben  Liberum, 
cuiuaque  generis  beluas  deorum  uuraero;  fO ljm- 
piadem  immortalitati;  tp.  bem  Stupme  nach  un 
^erblich  machen,  oerewigen  cuius  — ingenii 
magnitudo  Platonis  memoria  et  literis  conse- 
crata; amplissimis  monumentis  memoriam  no- 
minis  suis 

eonsectärlus,  tulj.  [consector]  (feit.)  folgerecht; 
subst.  n.  pl.  Sthlufifolgen,  3oIgtfähe. 
consectätio,  önis,  f.  [consector]  Iradjten  unb 
Streben  nach  etw.  concinnitatis. 
conseclätrix,  leis,  f.  [consector]  ünhdngerin. 
3reuubin  voluptatis  Cic.  off.  3 §.  1 1 7. 
consectio,  önis,  f.  [conseco]  bab  3<rf chueiben. 
— con-sector,  dej>.  1.  1)  begleiten,  einer  ©erj. 
ob.  Sache  nadhgehen  alqm  Cotn.;  nvulo» ; tp. 
c.  verba  fid)  an  tc.  holten;  plura  (in  ber  Siebe) 
aufjü!)len;  alqd  imitando  uachahmen,  opes  et 

Eoteutiam,  vitium.  2)  oerfolgen,  nachfepen 
Ostes,  alqm  clumoribus  et  conviciis  et  sikilis, 
alqm  per  speciem  simultatis,  alqm  stricto  gla 
dio;  einholen  alqm,  naves. 
consöcütlo,  önis,  f.  [consequor]  3»lgc  o)  alb 
t.  t.  in  philof.  Spr.  ipsa  detracuo  molestiae  c. 
voluptatis  affert  hat  A«r  3otge;  auch  bie  Schlug 
folge,  b)  in  ber  sHi>etorit  bte  (grammatifch)  rich- 
tige flufeinanberfolge  verborum. 
con-stnesco,  sSnui,  — 3.  1)  *falt  werben,  al-- 
tern  *in  armis  soceroruro  Hör.-.  *p.  Sachen 
haud  ulla  carina.  2)  in  üblem  Sinne  alt  unb 
ftumpf,  fchwach,  traftlob,  hinfällig  wer« 
ben,  oertommen,  abnebmen,  inbbef.  an  po« 
litijdjem  ©nfehen,  Sinfluft  oerlieren  mae- 
rore  et  lacrimis,  in  exsilio,  ad  Veios,  circa  Ca- 
silinum,  in  Sicilia  sub  armis,  animus  c.  in  affecto 
corpore,  c.  vires  atque  deficiunt,  invidia,  vete- 
res  leges  ipsa  vetustate. 
consensiOi  önis,  f.  [consentio]  Übcieinftim 
mung,  ©inigteit,  Harmonie  gentium,  na- 
turae,  tanta  universae  Galliae  c.  fuit  libertatis 
viudicandae,  ut  Caes.\  omniurn  divinarum  hu- 
manarumque  rerurn  übet  tc.  Cic.  JmI.  §.  20; 
in  üblem  Sinne  ©erftbwöruna  scelerata;  per 
Uanc  c.;  concr.  ber  ftlub  ber  ©erfchmorenen. 
— cunsensus,  us,  m.  [consentio]  Übereinftim 
mung,  ©inftimmigleil,  ommum  defectionis 


eonsentaneus  — conoervus. 


177 


ttilna^me  an  ic. ; abl.  consensu  nadj  einftim  = 
migcm  S)efd)tuft,  einftimmig  omniam;  tp. 
natura«  quasi  concentus  atque  c.;  c.  atque 
couspiratio  virtutum 

foosenUneus,  adj.  [consent  io]  mit  etnr.  übet j 
einftimmenb,  ju  et»,  pajjenb  etun  alqa  re 
ob.  alcni  rei,  alcui;  c-  sibi  est  ft  ift  fonfequent. 
häufig  impers.  eonsentaneum  est  ei  ift  natur- 
gemäß, ocrminftig,  natürlich,  ei  fchicft  ftd>, 
frimmt  mit  bem  ©orhergehenben,  m.  ut 
flaut.-,  m.  aec.  e.  inf.-,  subst.  n.  pl.  ü bet  ein - 
ßimmenbe  Umfiänbe  Oie.  de  or.  2 §.  170. 

l'onsentla,  ae,  f.  §auptftabt  bet  ©ruttier.  Sa», 
(onseutiul,  örum,  in. 

ron-genUo,  4.  1)  einig  {ein,  übereinflimmen, 
einftimmig  behaupten,  befchlie&en  de  alqa 
re;  fde  prioribus  non  eonsentitur ; cum  alqo, 
de  alqa  re,  in  alqa  re,  (Liv.)  in  alqd;  (Just.) 
in  Andaeuiu  regem  einftimmig  mahlen;  ad  rem 
public&m  conservandam ; ad  bellnm  barbaris 
inferendnm;  *studiis  ©efehmaef  finben  an  ic.;  m. 
inf. ; m.  nt,  {in  alter  gormel  b.  Liv.)  consensum 
est  ot;  eenatu»  bellum  ftimmt  auch  für  tc. ; sibi 
(anfeqnent  fein;  subst.  coneentienB  x>.  gleichet 
Zenfungöart , ©efinnung,  einer,  btr  fpmpathi' 
jiett  simplicem  praeterea  et  communem  et  c., 
id  est,  qni  rebua  eisdem  moveatur  Cie.  Lael. 
§.  65.  3«  üblem  Sinne  {ich  bereinigen,  {ich 
serfthmören  ad  urbein  incendendam;  contra 
alqin;  belli  faciendi  cauafi;  (Just.)  militibns; 
abjol.  2)  n.  leblojen  ©egenftänben  übcreinflim  = 
men,  ftimmen,  paffen,  harmonieren  alcui 
rei,  com  alqa  re,  inter  se,  sibi,  vnltna  cum  ora- 
tcone,  ratio  nostra,  * utrumqne  nostrum  incre- 
dibili  modo  astrum  Hör. 

roaseplo  f.  consaepio. 

ronstquens,  tis,  adj.  [partic.  0.  consequorj  1)  Be  t = 
nunftgemäfj,  angemeffen,  paffenb;  c.  est  ut 
scriba».  2)  folgerecht,  fonfequent  quod  non 
modo  facile  ad  credendum  est,  sed,  eo  con- 
ceeso  quod  volunt,  c.;  hoc  probato  c.  esse  bea- 
tam  vitam  virtute  esse  contentam,  et  quomodo 
hoc  sit  c.  illi,  sic  illnd  huic,  nt  etc.;  in  con- 
iuactis  (verbis),  quod  non  est  c.  (gegen  bie 
grammatifche  ©etbinbung  ber  SBörter  im  Sa|,  ge= 
gen  bie  Stjntaj)  vituperandum  est;  subst.  n.  sing. 
a.  pl.  Folgerung.  — eonseqnentla,  ae,  f.  [con- 
requorf  (feit.)  bet  entfprechenbe  erfolg  einer 
Sache  eventorum  Cic.  de.  die.  1 §.  128. 

rog-sfequor,  dtp.  8.  1)  unmittelbar  nathfob 
gen,  -gehen,  tfommen,  gleich  auf  etm.  foI> 
gen  a)  überh-  alqm,  comitious  non  consecutis; 
pars  reliqua  consequens  procumbebat  neigte  fich 
jnm  3raH  Cats.  b.  c.  2,  11,  4.  b)  ber  Seit  nach 
auf  et»,  ob.  jmb.  folgen  alqm  aetate,  has  tarn 
proeperas  res  subita  mutstio,  annus  qui  c , om- 
nes  anni  conseqnentes,  tempestas,  tranquillitas, 
silentium,  mors  brevi  consecuta  est.  c)  0et  = 
folgen,  nachfefcen  alqm;  -fabfol.  d)  als  einem 
Sorbilbe  nachfolgen,  etm.  nachahmen,  befob 
gen  alqm,  eum  morem,  suum  quoddam  insti- 
tutum;  alcis  sententjam,  mediam  conailii  viam. 
e)  einer  Urfache  als  SSirfung  folgen  illnd  ex 
hoc  natura,  pudorem  rubor,  magna  invidia  hoc 
dictum  consecuta  est  bie  (folge  biefer  Sorte  mar 
ic.,  eorum  opinionem  magni  errores.  f)  logifch 
aus  etm.  folgen  qnae  res  quamque  rem.  2) 
nathfolgenb  erreichen  a)  einholen  alqm,  co- 
pias,  alqm  literae,  *lancea  alqm;  ’accipiter  ab 
Qtisi^fn,  Ist  brottipr*  SdjuiroCrldb.  6.  Hufl. 


alto  pennis  columbam;  abjol.  b)  erlangen,  er< 
reichen  opes,  glorium,  fructum  ampfissimum 
ex  vestro  iudicio;  alqd  dicendo  burch  Dieben 
etm.  erreichen,  aber  alqd  in  dicendo  im  Dieben 
Züchtigfeit  erlangen,  etm.  leiften;  (Nep.)  tanta 
prosperitas  Caesarem  est  consecuta  ift  ju  teil 
gemorben;  qua  in  re  summa  felicitas  celeritaa- 
que  — Fabium.  c)  gteidjfommen,  in  irgenb 
einer  (Eigenfchaft  erreichen  alqm;  verborum  prope 
uumerum  sententiarum  numero.  d)  mit  bem 
©eifte  erfaffen,  begreifen,  erfennen  simili- 
tudmem  veri;  omnes  illorum  conatus  investi- 
gare  atque  c.  hinter  fie  tommen;  alqd  coniecturä 
erraten;  omnia  alcis  facta  memoriä  c.  aut  ora- 
tione  complecti.  e)  Bollflönbig  auöbrücfen 
alcis  laudes  verbis,  * omnia  verbis. 

1.  eon*söro,  sevi,  aYtum,  3.  1)  beferen,  bepflanz 
gen  agros,  ager  consitus  arbustis;  *tp.  consitus 
caecä  mentem  caligine  gefd)lagen  mit  ic. ; (Plaut.) 
consitus  sam  senectute  belaben.  2)  fäen,  pflan  = 
gen,  fteefen  arborem  Liv.,  *pomum. 

2.  cort-sero , serni,  sertum,  8.  1)  gufammen- 
reihen,  flechten,  ;fnüpfen,  -fügen,  »er= 
fnüpfen,  oerbinben  ’loricam  hamis  auroqne; 
•conserta  auro  (mit  golbner  Spange  befeftigt)  pel- 
lis;  f sagum  spinü  consertnm;  tp.  fc.  sermonem 
©Sorte  mecbjeln;  *diem  nocti;  (Liv.)  exodia  eon- 
serta  fabulis  Atellanis;  (Curt.)  navigia,  vehicnla 
vehiculis,  senta  super  capita,  vir  viro,  arma 
armis  conserta  sunt,  conserta  robora  virorum; 
*lateri  latus.  2)  feinblich  gufammen?,  an  = 
etnanber  bringen  manum  ob.  manua,  *dex- 
tram  hanbgemem  merben,  cumalqo;  pugnam, 
proelium,  certameb,  (Verg.)  proelia  anfangen; 
(Liv.)  navis  sicubi  conserta  esset  in  ben  Sampf 
mit  einem  anberen  »ermicfelt  marb,  c.  haud  igno- 
tas  artes  belli  inter  se  oerfuchten  gegen  eucan 
ber;  als  jttrifl.  t.  t.  ex  iure  {in  iure)  manum  bie 
(Eröffnung  eine«  CEigentumSptogeffe«  burch  $>anb= 
anlegung  an  bie  Zeitige  Sache  o.  beiben  Parteien 
einteiten;  bah  auch  ex  iure  manum  consertum 
vocare  alqm  Cic.  de  or.  1 §.  41.  Liv.  30,  31,  8. 

consertö,  adv.  (2.  consero]  »erf nüpft,  c.  con- 
texteque  im  innigen  ffufammenhange  Oie.  fat.  §.  32. 
con-serva,  ae,  f.  'Dtitjf laoin,  *fores  gleichf.  fob 
legiatifche  Plaut. 

eonserv4tlo,  önis,  f.  [conservo]  ©ihaltung, 
Scroahrung,  «ufberoahrung  frugum;  «uf  = 
rechterhaltung,  Beobachtung  naturae,  deco- 
ris,  officio  rum. 

conservÄtor,  öris,  m.  [conservo]  (Erhalter, 
©emahter,  (Erretter.  ®a».  conservitrlx,  leis, 
f.  (Erhalterin,  ©ernähr  et  in  sni  natinraCtc./i«. 
6 §.  26.  [Plnuf. 

con-serrttlum,  ii,  «.  bie  Zienftgenoffenfchaft 
con-servo,  1)  im  unoerf ehrten ^uftanbe  erhalten, 
bemahren,  retten  exercitum,  aquilam,  castel- 
lum,  rem  familiärem;  alqm  am  fiebert  erhalten, 
fieben  u.  ffreiheit  jntbm.  fchenfen,  jmb.  begna 
bigen;  conservari  salvnm;  auch  beobachten, 
halten  leges,  ius,  fidem,  religionem  ((Erb),  ius- 
lurandnm,  indntias,  ordinc  temporum  conser- 
vato;  conservatis  notatisque  temporibns;  ordi- 
nes  in  9ieih’  u.  ©lieb  bleiben;  verba  et  casibu» 
et  temporibus  et  genere  et  numero  mit  ben 
SBörtern  in  £>infid)t  auf  Kafuö  ic.  bie  rechte  Son> 
ftruftion  innehalten;  partic.  n.  conservantia  er- 
haltenb,  quae  c.  sunt  eins  status  Oie.  fin.  3 %■  16 
con-gerrus,  i,  m.  ©lilfflaoe. 

12 


178 


consesaor  — consiato. 


consessor,  öris,  w.  [consido]  bet  neben  jmbm. 
figt,  9tacf|bar;  im  ®ericf(t  Seifiger.  — con- 
sessua,  us,  m.  [conaido]  Serfammlung  (im 
(Beriete,  beim  Schaufpiele , auch  im  pl.). 
consldcrätc,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [considera- 
tua]  bcbächtig,  mit  Überlegung,  beionnen. 
— coiiHiderätio,  önis,  f.  [considero]  Betrad)  = 
tung,  ©rroägung.  — considfirätus,  adj.  m. 
comp  u.  «up.  [ partic . o.  considero]  1)  B.  Sachen 
reiflich  überlegt,  bebaut,  erwogen  iudicia, 
verbnm.  2)  b.  Sßerfonen  bebachtfain,  bej)ut  = 
[am,  befannen  iudex,  homo,  una  in  re  minus, 
fconsideratior  factus  est. 
considOro,  1)  etw.  ob.  jmb.  ruhig  bettachten, 
um  [ich  ein  Urteil  übet  ben  ®egeuftanb  ju  bilben 
alqd,  alqm,  sunm  quisque  Opus  a vulgo  consi- 
deruri  vult.  2)  tp.  prüfenb,  erttiägenb,  mit  btm 
Seift  betrachten,  reif  lieh  überlegen,  beben» 
ten,  erwägen  alqd,  de  alqa  re  cum  alqo; 
(Ter.)  secum  in  animo  alqd;  cum  animo  suo 
(animis  suis);  m.  ut  ob.  ne  barauf  fel)en,  bebacht 
fein,  bafs,  baff  nicht. 

con-sido,  scdi,  sessum,  3.  1)  fich  nieberfepen, 
nicberlaffen,  befonber«  o.  mehreren  in  pratulo, 
♦in  hortis  (b.  Sögeln)  niften  *snb  ilice,  *ante 
focos  longis  scamnis,  *super  ripam,  *inter  ul- 
mos;  *nt.  bl.  abl.  3n«bej.  n)  jur  Beratung 
ob.  Befprecgung  fid)  nieberfegen,  Sifcung 
hatten  ad  ms  dicendum,  in  loco  consecrato, 
in  hunc  reum  um  ju  richten,  b)  B.  einem  §eere 
fid)  auf  fl  eilen,  fich  lagern  in  loco,  trans 
flumen,  ante  oppidum,  longe  ab  castris,  inter 
virgulta,  contra  alqm.  c)  bauernb  fich  nie» 
berlaffen,  ffioljnfig  nehmen,  f icfj  anfie  = 
beln  in  Ubiorum  finibus,  in  bis  provinciis  *m. 
abl..  fin  novam  urbem,  ibi.  2)  fich  fenlen, 
einfinlen  terra,  Alpes,  *moenia  in  ignes,  fom- 
nia  sacra  profanaquo  in  igne;  f pulvis;  »luctu 
in  ic.  Derf inten.  3)  tp.  a)  improbitas  eius  in 
mente  ift  ciitgewutjelt ; in  otio  fleh  ber  Btufee  er= 
geben,  b)  [ich  legen,  nacplaffen,  aufhören 
nomen  utriusque  in  praetura  hörte  mit  bet  $rä= 
tut  auf;  cura,  furor,  terror;  fpraesentia  satis; 
♦ignis.  c)  B.  bet  SRebe  fich  fenten,  abfatlen, 
varie  (iunctio  verborura)  Oie.  de  or.  3 §.  191. 
con-slgno,  1.  1)  Betficgeln,  befiegeln  tabu- 
las h ignis,  decretum,  tabcllas  dotis,  dotem.  2) 
betätigen,  oerbürgen,  öetbriefen  alqd  lite- 
ris  publicis,  fundos  publicis  commentariis,  aucto- 
ritates  nostras;  tp.  antiquitas  clarissimis  monu- 
mentis  testata  consignataque;  insitae  et  quasi 
consignatoe  in  animis  notiones. 
con-sileseo,  allui,  — 3.  Berftummen  Ptciut. 
consTliärius,  adj.  [consiUum]  ratgebenb,  bc  = 
ratenb  anucus  Plaut. ; häufig  subst.  m.  8tat= 
gebet  regis;  Verris  amici  et  c.;  fBcijiger  bei 
(Bericht.  — cousiliätor,  öris,  m.  [consiliorj  iRat  = 
gebet  Phaedr.,  Plin.  ep.  — conslllor,  dep.  1. 
[consilium]  Rat  pflegen,  beratfchlagen,  haec 
überbenten;  abfol.;  *bonis  amice  mit  freunbfdtaft-- 
lichem  '.Rate  jur  Seite  flehen, 
consilium,  ii,  n.  ber  IRat  A)  aet.  1)  Beratung, 
9iat  interesse  arcanis  c.,  ab  interioribus  ( gehet = 
men)  e.  segregari,  c.  nocturna;  adhibere  alqm 
consilio,  fconsiliis,  in  consilium,  bilbt.  alqd 
(legem,  tidem;  fortunam  Zar.,  fortunam  meeun, 
suam  quisque  fortunam  Ourf.)  in  consilio  ju 
Bäte  jiehen;  nullo  (=  nulli)  adhibetur  consilio 
Caes.  b.  G.  6,  13,  1;  habere  consilia  principum 


domi;  alqm  ob.  alqd  habere  in  consilio  ju  State 
jiehen  ™ feinen  ©ntfchtufj  abhängig  machen  o. 
xc.;  quasi  vero  consilii  res  sit  eine  Beratung  er» 
laubte;  tui  consilii,  vestrum  iam  c.  est;  haec 
consilii  fuerunt  mar  ®cgcnftanb  ber  Betatung 
(hätte  überlegt  werben  foden).  3n«bef.  0.  Stich ; 
tern,  ire  in  c.  jur  Beratung  u.  barauf  folgenben 
Slbftimmung  fehreiten,  0.  flrätor,  mittere  in  c. 
bie  Richter  jur  Beratung  febreiten  lajfen;  *pl. 
weifet  Srnft  misce  consiliis  stultitiam  brevem. 
2)  beratende  Serfammlung,  Stat  habere  c.; 
publicum  (häufig  B.  Senate);  b.  Richtern  qui  ex 
senatu  delecti  estis  in  hoc  c.;  sanctius  ein 
engerer  JluSfchufi  beS  Senat«  ju  Äarthago,  ber 
engere  Stat  ber  Ätoler;  sanctissimum  orbis  terrae; 
Jfriegärat,  auch  c-  militaro,  castrense;  c.  ad- 
vocare,  convocare;  rem  deferre  ad  c.j  in  con- 
silio esse  alcui  Seifiger  fein  Liv.  26,  38,  7.  3) 
Überlegung,  ®inft<ht,  lluge  Berechnung 
vir  magtii,  minimi  c.,  ratione  et  c.,  magnitudo 
ingenii  atque  c.,  consüio  valere,  barbaris  c. 
non  defuit,  acta  illa  res  est  animo  virili,  c. 
puerili;  bono  c.  au«  gutem  ©runbe,  wohl  bebacht; 
amittere  c.  ben  Stopf  Ter.-,  *0.  Sachen  vis  con- 
silii expers;  quae  res  nec  modum  habet  nec  c. 
B)  pass.  Bejdjlufj,  ®ntf<hlujj,  Slan,  916  = 
ficht,  leitenber®runbfap  audax,  clandestinum, 
subitum;  superioris  diei,  temporis;  abicere  c. 
profectionis  aufgeben,  aedificamli;  capere,  inire 
c.;  est,  non  est  c.  m.  inf. ; m.  ut;  quid  sui  c. 
sit  08tendit;  ipsorum  est  c.  ti  tommt  auf  ihren 
®ntfchlu(j  an;  eo  c.  ut;  sine  consilio,  quo  c.,  bono 
c.;  consilio  abficfttlicf» ; privato,  publico  c.  int 
SriBat»,  im  öffentlichen  Sntereffe;  nullo  publico  c. 
burd;  leinen  Befehlufj  einer  öffentl.  Staatsgewalt; 
belli  pacisque  consilia  äußere  u.  innere  fjolitt!; 
consiliis  (fRänte)  clandestinis;  vertere  c.  ad  fal- 
laciam;  Ärieg«ptan,  =lift  imperatorium,  fal- 
lax,  unum  totius  Galliae,  consilia  Galloruni; 
♦victrices  catervae  consiliis  iuvenis  revictae 
Hör.  b)  ber  Stat,  ber  erteilt  wirb,  tRatfchlag. 
angcratenc  ÜRaffrcgcl  inops  consilii;  orba  c. 
auxilioque  res  Sabina;  de  consilio  alcis;  quid 
ergo  mei  c.  est?  c.  esse  Apollinis  ut;  dar»' 
alcui  c.,  iuvare  alqm  consilio;  dare  alcui  c. 
recta,  prava;  alcis  consilia  sequi;  suo  c.  uti. 
conotimllict,  e,  adj.  ähnlich,  m.  dat.  u.  gen.; 
(Plaut.)  m.  atque  (ac),  quasi. 
con>ststo,  stTti,  3.  1)  fich  hinfteden  in  mnro, 
ante  domurn,  *ad  mensam,  *pontibns;  cum 
alqo  jum  fflefpräch  mit  jmbm.;  B.  truppen,  Sol 
baten  fich  auf  [teilen  in  acie,  in  comu,  in  tuu- 
nitionibus , ad  signa , snb  muro , contra  alqm ; 
copiac  ordinatae  consistunt.  2)  flehen  blei 
ben,  bajtehen  viatores,  beata  vita,  *Hister 
frigore,  *gelu,  *vortico  celso  aeriae  quorcus 
aut  coniferi  cyparissi.  3n*bef.  *■  truppen  £>a  1 1 
machen,  jtanbhalten,  flehen  utraque  acie«; 
in  nionte,  m finibus,  ab  extremo  agrnine,  contra, 
u.  contra  alqm;  a fuga;  B.  Schiffen,  in  ancoria 
fich  »or  9lnlet  legen,  ad  ancoram;  B.  bem  Surfe, 
ber  beim  Stidftanb  ber  fflürfel  ft®  h't^eöl-  fl  c = 
warfen  Werben,  fallen  quadringentis  (talisl 
centum  Venerios  non  posse  c.;  bleibenb  fidj 
nieberlaffen,  fich  fepfepen,  fich  aufhalten 
in  Gallia  nullo  loco,  ibi  negotiandi  causä, 
prope.  3)  tp.  a)  jlill  flehen,  jur  SRuge  tom  = 
men,  administratao  belli  ftocft ; ad  Italiam  ter- 
restre  bellum;  fin  ordine  equestri  bleiben  int  ic 


consitio  — conspectua.  179 


l)  irgenbroo  ob.  bei  et».  fid)  aufbalten,  »er» 
mcilen  ibi,  in  singulis.  c)  feft  liefen,  fidj 
behaupten,  ftd)  ballen,  beheben;  o.  SRebner 
ftften  gufj  fallen,  feine  Sache  gut  f ü^cen, 
in  eo  constitit  babei  bebarrte  et;  consilium  con- 
»titit  ti  ift  ein  feflcr  (Eittfcblufi  gefaxt ; res;  ne- 
que  mente  neqne  linguä.  Hiebet  bellten  rtoeb  te= 
ben  formen;  *quos  (fines)  ultra  citraque  nequit 
e.  rectum  Hör.  seit.  1,  1,  107;  et  liunc  miserum 
tandeiu  posse  c.s  orator  si  semel  constiterit, 
nunquam  cadet;  in  dicendo,  in  forensibus  cau- 
si«  praeclare,  in  hac  causa;  rix  singulis  aeta- 
tibus  binos  oratores  laudabüea  constitisse.  d) 
beheben,  ftattfinben,  Ootbanben  fein  sum- 
ma inter  nos  oflicia;  causa  c.  apud  etc.  ift  am 
hängig  bei  ic. ; eo  transire,  ubi  cetera  maleficia 
c.  c)  in  ob.  auö  et»,  befteben;  auf  et»,  be- 
ruhen victus  eorum  in  lacte  c.;  salus  optiini 
cuiusque  in  eo;  celerem  in  ea  re  victoriam ; 
fei  alqa  re. 

couhitiu,  öuis,  f.  [l.  consero]  baä  Sefäen;  autb 
pl.  bie  oetfrbiebenen  Ärten  beb  Sefäen*.  — *con- 
»Itor,  öris,  m.  [1.  consero]  ©flanjer.  — con- 
»itüra,  ae,  /.  [1.  consero]  ©efäung  de.  de  or. 

I f 29. 

eon-sobrinus,  i,  m.  u.  -a,  ae,  f.  @ef(brci|ter  = 
tiub  d.  mütteilicbei  Seite,  ftinb  bet  SBtutter= 
fbtoeftet;  öberb-  ©efebwiftertinb,  töetter. 
te«n*söccr,  en,  m.  fDiitfcbwiegeroater  Suet. 
eonsödutlo,  önis,  f.  [consocio]  ©erbiubung, 
Seteinigung. 

een-söcio,  1.  gemeinfebaftlid;  machen,  teilen, 
bereinigen,  oetbinben  animos  eorum,  con- 
«ilia  cum  amico,  regnum,  iniuriam  cum  alqo 
mit  jmbm.  jugletcf)  aubüben;  usum  rei  cum  alqo 
im  ©ebraurf)  einet  Sarbc  ©emeinfdjaft  pflegen 
Pkaedr.;  furorem  suum  cum  alqo  Liv.;  c.  se 
in  omnia  belli  pacisque  consilia;  *umbram  ra- 
mis  =-  consociatis  inter  se  ramis  praebere  Hör.; 
consoeiati  cum  alquo  ob.  inter  ae ; res  cum  alqo 
consociata  oetabtebet;  consociati  dii  bie  gemein- 
f<baftti<ben  ©unbcögottbeiten ; delecta  ex  bis  et 
consociata  rei  publicae  forma  Tue.;  partic. 
pass.  alb  adj.  consociatissima  voluntaa  Cic.  fum. 
3,  3,  t. 

roasöläbilis,  e,  adj.  [cousolor]  ttäftbat  dolor 
rix  c.  de.  fam.  4,  ;i,  1.  — consölätio,  önis,  f. 
jconsolor]  jroft,  Jröftung,  ttöftenber  Bus 
jptutb  nmlorum,  dolorum,  timoris;  Iroftfcbrift. 
— rousulator,  öris,  m.  |consolor]  1 1 ö ft e t.  ©ab. 
eonsölätörliis,  adj.  trdftenb,  literae  iroftfd)tei= 
ben;  codieilli  Suet. 

eoB-söIor,  dep.  1.  1)  tiöften,  ©tut  einfpred)en, 
ermutigen  alqm,  alqm  de  ob.  in  alqa  re;  se 
alqa  re  m.  et».;  m.  acc.  c.  inf.  gettoft  baffen 
ilor.  sat.  1,  6,  130;  pass,  sic  consolatis  rniliti- 
lus  Just.  22,  7,  4.  2)  burch  Irofi  tinbern, 

mitbetn  dolorem  alcis;  desiderium  tui;  brevi- 
tatem  vitae:  doloris  magnitudinem  brevitute; 
ad  cousolandain  (*—  consolatione  confirmandam) 
patientiam  verberum  Gurt.  8.  6,  26. 
con-smnnio,  1.  jujammentiäumcn  alqd  Plaut. 
too-söuo,  l.  mit  et»,  anberein  jugteieb  lauten, 
ertönen  clnmor  consonuus  cinftimmig;  *nemus 
strepitu;  fnlulatibus  theatrum. 
een-sönns,  adj.  1) ‘jufammen  tautenb,  bat  = 
msnifrb  clangor.  2)  tp.  übereiuftimmcnb, 
paffenb  Cic.  Au.  4,  16,  8. 
eun-söpio,  4.  einfrbläfern,  betäuben  somno 


consopiri  sempitemo;  inter  initia  veneni  con- 
Bopitus;  Endymion  a Luna  consopitus. 
con-sors,  tis,  adj.  1)  mit  einem  anbern  an 
einem  nod)  ungeteilten  Setmögen  Anteil 
babenb,  bef.  ».  ©cfdjwiftern  ob.  ©erwanbten,  bie 
eine  Stbfcbaft  teilen  fotten  tres  fratres;  eensoria; 
*subst.  ©rubet  ob.  Scb»efter,  <ulj.  gefcb»i  = 
ftetlid;  Remus;  pectora  (o.  jttei  @cb»eftern); 
Banguis  brüberltd).  2)  an  et»,  gleichen  Änteil 
babenb;  subst.  % eilnebmer  an  et».,  ©efäbrte 
gloriosi  laboris;  mecum  illorum  temporum;  in 
lucris  et  furtis;  *tori,  *thalami,  *operum,  *cul- 
pae;  *socins  ftompagnon  gu  gleichem  Änteil;  fsa- 
crorum  caerimoniarumque;  fconsilii  public i; 
fimperii  SJlitiegent;  tribuniciae  potestatis  Tac.; 
•gemeinfcbaftlirb  tecta,  casus.  $ao.  a)  con- 
Hortto,  önis,  f.  ©enoj fenfibaf t,  gemeinfame 
Stellung  humann;  quaenam  ista  societaa, 
quaenam  c.  est?  sociabilem  c.  inter  binos  La- 
cedaemoniorum  reges,  b)  cousortium , ii,  n. 
1)  @ ü t er  ge  me  i n j dj  a f t Suet.  Claud.  28.  2)  = 
consortio;  in  rei  publicae  consortio,  fregni,  fre- 
rum  secundarum  adversarumque. 
conspectus,  us,  m.  [conspiciol  1)  ©lief,  $in  = 
blid  auf  et»,  ob.  baö  ßrbliden  o.  et».,  Stn  = 
blid,  beutfd)  auch  oft  ttngeficbt,  ©efitbid- 
treiö,  Jlugcn  patriae;  foculorum;  cadere  in 
conspectum;  esse  in  conspectu,  fextra  conspec- 
tum  (alcis);  in  conspectu  alcis  angefidRÖ 
not  jmbö.  Kugm,  in  ©egenwart  ob.  in  bet  fRäbe 
jmbä.  in  conspectu  fundi  vülaeque,  locorum; 
iu  conspectu  (sc.  eorum)  crebri  cecidere  caelo 
lapides  Liv.;  sture  ob.  assistere  in  conspectu 
alcis;  venire  in  conspectum  jum  ©orfrbein  ob. 
in  bie  9Jdbe  tommen  (o.  ©etf.  u.  Salben),  alcis 
oot  imbm.  fi<b  feben  taffen,  erjdjeincn,  tjmbm. 
unter  bie  Jlugeit  treten,  mit  ]mbm.  jufammentoms 
men  Caesari  in  c.  venire;  prodire  in  conspectum 
alcis  Com.,  Suet.;  *ad  c.  alcis  ire ; *reddere  c. 
b.  i.  »iebet  fd)aueii  taffen;  dare  se  aleni,  f alqd 
in  conspectum;  illam  e conspectu  amisi  meo, 
fugere  e c.  illico  Ter.;  c.  alcis  fugere;  abire, 
discedere,  *exire  e c.;  in  conspectum  alcis  re- 
verti  jmbnt.  »iebet  untet  bie  Äugen  treten  Cats. 

b.  c.  2,  42,  4;  c.  alcis  ferre,  perferre;  adimere 
alcui  conspectum  oculorum;  celeriter  e c.  terrae 
ablati  sunt  (o.  Sd)iffenben)  Liv.;  primum  suo 
(sc.  equo),  deinde  omnium  ex  c.  rumotis  equis 
Caes.  b.  G.  1,  26,  1;  c.  est  in  Capitolium  man 
bat  bie  Äuäfitbt  auf  te.;  quo  longissime  oculi 
conspectum  ferebant  fo  »eit  fie  feben  tonnten; 
quia  bellum  ei  maius  in  conspectu  erat  in  Vtu4- 
fid)t  ftanb;  bilbl.  velut  e conspectu  tolleretur 
libertas  Tue.;  in  conspectu  legis  librrtatisque 
mori;  haec,  quae  procul  erant  a c.  imperii;  ne 
qui  c.  (IHujfcbeti)  fieret  aut  sermo;  primo  statim 

c.  suo  bei  jemet  elften  ßtfebeinung;  frequens  c. 
vester  eure  jabtreicbe  ©ctfammlung.  2)  tp.  bet 
geiftige  ©lid,  bie  geiflige  Änftbauung,  ©e- 
ttaibtung  in  hoc  c.  et  cognitione  naturae; 
alqd  ponere  paene  in  conspectu  animi;  baec 
ne  in  c.  quidem  relinqunntur  tommen  gar  nicht 
in  Betracht;  uno  in  c.  omnia  videre  auf  einen 
©lid  überfeben ; f in  conspectum  dare  res. 

2.  conspectus,  adj.  m comp.  [ partic . o.  conspicioj 
1)  fid)tbai  tumulus;  agmina  inter  se,  tumulus 
hosti.  2)  in  bie  Äugen  fallenb,  auffallenb, 
febenöwett,  metfmütbig  c.  elutusque  supra 
modum  hominis  privati,  plebs  turbtt  conspectior 

12* 


180  conspergo 

quam  dignitate  Liv.;  *Tyrio  in  ostro;  mors 
Liv.-,  f reges  eonapectioria  ingenii. 
conspergo,  si,  »um,  3.  [com  u.  apargo]  t)  b t- 
fpripen,  befptengen  forea  vino  Plaut.,  alqm 
iacrimia;  (Plaut.)  mit  ffiaffer  fprenaen  ante 
fore»;  tp.  gleicpfam  übergießen,  biipt  bebcden, 
beferen  caput  T&uri  BteUia  conaperaum  eat; 
quae  quadam  hilaritate  c. ; ut  oratio  conaperaa 
ait  quaai  vorborum  aententiarunique  floribu». 
conspTclendus,  adj.  [pcrundiv.  o.  conspicio] 
felien«mett,  anfepnltd)  opus,  ’templum;  *0. 
Beri.  — oonsplcYllum,  li,  «.  ob.  >0111001,  i,  tt. 
[conapicio]  bie  ©arte  Plaut. 
cou-splolo,  «peii,  gpectum,  3.  1)  nad)  tt».  pin> 
fepen,  pinfcpaueit,  beti  Btid  auf  et»,  ritzten 
auraum  in  caelum  Plaut.-,  locum;  infestia  oculis 
omnium  conapici ; B.  Singen,  illud  aignum  forum 
fiept  naip  bem  Jorttm.  8)  anfiiptig  werben, 
ge»af)r  »erben,  erblitfen  (fet  e«  baß  man 
ben  ©egenftanb  mit  ben  Äugen  aefuipt  pat  ober 
nitpt)  alqm,  alqd,  loca  multituaine  armatorum 
i'ompleta,  alqm  humi  iacentem;  quoa  ubi  Afra- 
niuB  procul  viaos  conapexit  B.  »eitern  fi(ptbar 
geworben  erblidte;  conapici  in  bie  Äugen  fal* 
len,  bie  Äugen  ber  Stute  auf  fid)  jtepen, 
Äuffepen  matbcn,  ouffaften  (in  gutem  unb 
üblem  (Sinne)  quiaque  conapici,  dum  tale  faci- 
nna  faceret,  properabat;  *in  neutrum  conapi- 
ciendua  equeB;  quae  in  militibua  eiua  cotidie 
conapiciebantur;  *non  aliua  ' flectere  equum 
aciena  conapicitur  aeque;  *conapectua  in  auro. 
2)  übertr.  geijlig  »abtnebmen,  einfeben,  er= 
Wägen  cum  mentibua  quem  oculia  non  poteatia 
Cic.  p.  Balb.  §.  47.  SaB.  a)  eonspYcor,  dtp. 
1.  erblitten,  anfuptig  »erben,  bef.  gebraudjt, 
um  ba i partic.  per f.  o.  conspicio  ju  etfepen,  alqm, 
alqd,  agmen  Haeduorum;  hoatea  perterritoa, 
quae  gererentur;  Metellus,  primo  dubiua  Sali, 
■fug.  49,  4.  b)  conspYcnus,  adj.  1)  *tfid)tbar. 
2)  (Liv.)  auffallenb,  auägejeicpnet  alqa  re. 
conapiritlo,  önia,  f.  [conapiro]  (Sin! lang, 
©inigfeit  c.  omnium  bonorum.  2)  18 e r = 
fcpwörung.  [Hger  Just.  3,  6,  8. 

conapir&tluft,  ailv.  comp,  [conapiratua]  einmü  = 

1.  con-spiro,  1.  1)  im  guten  Sinne  o)  o.  Berfo* 
nen  einig  fein,  jufammenwitfen,  parrno» 
liieren,  im  SinMang  fein  cum  altjo,  ad  alqd, 
fconaentite,  conapirate;  mebial  militea  conapi- 
rali  (einmütig)  pila  coniecerunt  Cats.  b.  c.  8,  45, 
5 ; B.  Satben  naturam  quaai  cognatione  conti- 
nuata  c. ; * aereaque  aaeenau  c.  cornua  fallen 
barmonifip  ein.  8)  im  üblen  Sinne  fid)  «er 
fcpwßren  in  caedem  alcia,  fad  alqd;  ftn.  ut; 
fra.  inf.;  abfol.;  (Phaedr.)  conapirati»  factionum 
partibua  fid)  gegen  einanbet  Oerftpwßren;  grubst. 
conspirati,  örum,  m.  Betf (b»orene. 

2.  con>apiro,  1.  [com  u.  apiraj  jufammenwin- 
ben  anguia  ae  jiur.  Vict. 

con-sponsor,  6ria,  m.  Witbürge. 
con-apuo,  — ütum,  3.  btfpeien,  befpuden, 
alqm;  tp.  (uneblet  0.  Hör.  snt.  2,  6,  41  oerfpot 
teter  Äutbrud  be«  Sid|ter«  guriuä  Bibacutu«) 
Iuppiter  Alpe»  nive. 

eon-spüto,  1.  befBeien,  anfpuden  (al«  geiipeii 
ber  pötpften  Beraiptung)  alqm  (Sc.  Qu  fr.  2,  3,  2. 
con-stSblllo,  4.  befeftigen,  feft  grfinben, 
fiebern  Com. 

conatan»,  tia,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  f partic.  0. 
consto]  ftetig,  feft  ftebtnb  1)  o.  Blid,  ©ang 


- constipo. 

feft  vultus,  gradus;  B.  ber  Bewegung  ber ftimmel«; 
tßrper  ftetig,  unwanbelbar,  regelmäßig 
curaua  certi  et  o.;  conatantiasimus  motua  lunae; 
converaio  atellarum.  2)  tp.  a)  B.  Sadjen,  3u 
ftönben  gleitpfßrmig  oratio  6Ye.  off.  1 §.  144'; 
glei<pmä|ig,  einfiimmig  huius  anni  parum 
c.  memoria  eat,  rumores;  fcjtftcpenb,  utt- 
»anbclbar,  beftänbig  pax;  *fidea;  gefept 
(Born  8eben«alter)  c.  aetas.  6)  o.  ^erf.  cparal 
terfeft,  beftänbig,  lonfequent  amicu»;  (Nej>.) 
inimicue  partnödiger;  fuit  omnium  conatantiaai- 
mua  ein  fepr  begonnener  Wann,  *fide,  isdem  in 
vitiis  conatantior,  -f  adverauR  metua.  SaB.  A) 
constantbr,  arfp.  m.  comp.  u.  *up.  1)  ftetig, 
unwanbelbar,  regelmäßig.  2)  tp.  o.  Soeben 
ftetig,  unwanbelbar  aequabiliua  et  constan- 
tiua  rea  humanae  ae  baberent;  aueb  glei(p  = 
mäßig,  übereinftimmenb  c.  nuntiaverunt ; 
folgerießtig,  tonfeguent  c.  sibi  dicere;  o. 
uidem  certe;  ftanbbaft,  mit  Äuäbauer  agere, 
olorem  ferre,  feum  conatantius  universi  palu- 
dem  tranaiasent;  fbrtift  Troiam  conatantiaaime 
hiait.  B)  constantin , ae,  f.  1)  geftigteit, 
Stetigteit,  Beftänbigfeit  vocis  et  vultus; 
atellarum,  caeleatium  regelmäßige  Bewegung.  2) 
tp.  a)  b.  Soeben,  bie  Beparrliipteit  fperseve- 
rantia  constantiaque  oppugnandi;  fvirtutia; 
guBerläffigteit  dictorum  conventorumque, 
promiaai;  ffotgeriebtigfeit,  Äonfequcnj  per- 
petuitaa  et  c.;  conatantiae  causa  defendere 
alqd.  6)  o.  Betfonen  Stanbpaftigfeit,  [faf  = 
futtg,  ßonfequen*.  Eparafterfeftigfeit,  Be= 
ftänbigfeit,  ÄuSbauer,  Befonnenbeit;  pl. 
Ärten  ber  Befonnenbeit  quattuor  perturbatione», 
trea  c.  Oie.  Tute.  4,  §.  14;  ’tSreiftigteit, 
Constantina,  f.  Cirta.  (Irop. 

consternätlo,  öma,  f.  [1.  conatenio]  1)  ba«  Sebeu 
werben  equorum.  2)  tp.  a)  (Tac.)  Sebreeten, 
Ängjt,  Unruhe,  bef.  Äufrupr,  Zumult,  I ei = 
benfeba.ftliebe  Änfregung  (oetbunben  mit  einer 
Ärt  ®eiße«ßörung),  Übereilung  Liv.,  Tac.  b ) 
fber  Äbfall. 

1.  con-stcrno , 1.  1)  feheu  maeben  equos;  equi 
conaternantur  werben  febeu;  bao.  in  Stbredeit 
u.  Ängft  Berfepen,  fepreden  alqm;  hoatea  in 
fugam  mit  Sepreden  in  bie  (fludjt  jagen;  con- 
stemari  fugfi  foedä  (Tac.)  in  tc.  fortgejagt  »er 
ben;  (Uv.)  consternari  ad  arma  in  wilber  Silc 
ju  ben  ©affen  rennen,  prope  constematua  (auf 
gefipredt)  ab  aede  aua.  2)  in  leibenf epaf  tlitpe 
Bewegung  oerfepen,  gewaltig  aufregen, 
aufpepen  tumultua  etiam  sanos  animoa;  sic 
annt  animo  constemati,  ut  etc.;  matronae  con- 
atematae. 

2.  con-sterno,  aträvi,  aträtnm,  3.  1)  bebeden, 
be  fit  eil  eil  tabernacula  caeapitibua,  contabula- 
tionem  lateribua;  alqd  consternitur  oratibus; 
tpaludem  pontibua;  tpontem  mit  Brettern  be- 
legen, beftpalen,  navea  conatratae  mit  einem  SeT» 
bed  oerfepen;  fvehicula  conatrata;  forum  cor- 
poribna  civium  conatratum;  frumentum  via» 
omnea  angiportuaque;  *terram  (o.  fianbe);  fto- 
tum  iter  floribu»  coronisque;  *terram  tergo  (B. 
einem  fjallenben);  tp.  c.  mare  auis  claaaibus  be- 
beden  Liv.-,  totum  amnem  navigiis  Ourt. ; poat 
conatrata  equorum  virorumque  corporibna  litora 
Tac.  2)  niebermetfen  statuaa  Liv.  40,  46,  3. 

con-stipo,  1.  jufammenbrängen  se  sub  vallo; 
tan  tum  hominum  numerum  in  agrum  Catnpannm. 


constituo  — 

coostYtno,  ni,  ütum,  8.  [com  u.  statuo)  1)  pin» 
pellen,  nufpellen,  pinfepcn,  fiepen  arma 
in  templo;  hominem  ante  peilen  alcis ; *quer- 
cum  tumulo;  *signum  nautis  auffteHen;  als  milit. 

1.  t.  signa  ante  tribunal  bie  gapnen  aufpf  lan- 
gen doi  ic.;  Streitlräfte  aufpellen,  for» 
mieten  legionem,  legiones  pro  castris,  in  acie, 
in  armis  contra  hostom,  cohorten  in  fronte,  sub 
colle;  mit  bem  Begriffe  einer  gehemmten  Be»e= 
gmtg,  agmen  ob.  aigna  baS  §ert  $alt  machen 
laffen;  naves  in  alto,  ad  latus  apertum  ho- 
«tium,  clasaam  apod  Salamina  exadversum 
Athenas  oox  Müler  geben.  §ier8.  a)  c.  ple- 
bem  in  agris  publicis  anfäfpg  maepen,  ubi  Cae- 
sar eoB  c.  atque  esse  voluisset  ipnen  SBopnfipe 
anmtefe;  praesidia  in  Bntenis  legen,  patio» 
nieren.  b)  c.  Bibi  alqd  ante  ocuIob  fid)  etwa« 
bot  Mugen  pellen,  c)  jmb.  in  einen  ffloften  ein» 
fe peil  praefectos  in  civitate,  Commium  regem 
ibi;  alqm  eibi  quaestoris  in  loco,  alqm  in  alqo 
mnnere,  in  maxima  apnd  alqm  anctoritate  et 
gratia.  8)  errichten,  anlegen,  erbauen,  auf: 
icblagen  tnrree,  eastella,  urbem,  oppidura, 
horrea,  domiciliom  Bibi,  hiborna  otnnium  legio- 
num  in  Belgis,  f tabernacnlum  auffcplogen, 
feastra,  *moenia  aleni.  £>icrB.  tp.  grünben, 
Piften,  oeranpalten,  bereiten,  Berftpaffen 
iudicium,  accneationem , aecusatorem,  teetes; 
amicitiam  com  alqo  fdjlirfjen,  pacem,  leges,  Im- 
perium in  alqm ; senectutem  fondamentis  adu- 
lescentiae;  sibi  magnam  aactoritatem ; no- 
strnm  otinm  — constitutum  est  ip  mit  auf« 
legt  Cie.  off.  3 §.  8,  8)  fep  cinritpten,  orb» 
nen,  otganifteren  rem  publicam,  civitates, 
ree,  rem  familiärem,  hin  rebns  constituti»  nad) 
biefen  Stnorbmingen;  aequitate  constituta;  for- 
dinem  agpninis;  Chereonesnm;  +re»  provinoiae, 
fprovincias;  tribus  ante  exactum  hi  einem  et 
conntitntis  (nad)  gomticruug  »«.)  et  adductiB  le- 
gionibns  Cats.  6.  G.  6,  1,  4;  -fquaa  (legiones) 
ille  disciplinA  atqne  armatnrä  nostrA  complures 
annos  constitntas  habebat;  übertr.  ineuntis  aeta- 
tis  inscitia  sennm  constitnenda  et  regenda  pru- 
dentifi  est.  4)  bepimnten,  fePfepen  diem  col- 
loquio,  concrlio,  pngnae,  huic  rei;  poenara, 
praemia,  snppliciom,  pretium  frumento,  gran- 
diorem  ae tatein  ad  consulatum,  mercedem  alcis 
rei;  locum,  tempus;  die  constituta;  (Ter.)  nup- 
tias in  hunc  diem;  eutfipeiben  de  eontrover- 
«iis;  m.  nt;  c.  Optimum  esse  c*  fepte  fid)  bei 
ipnen  bie  Mnficpt  fep,  eS  fei  ic.  Cats.  b.  G.  2, 
10,  4;  inSbef.  a)  etw.  Bctabrebcn,  überein» 
(ommen  über  et».,  alqd  cum  alqo,  inter  ae; 
LXXX  talenta  daturum  (sc.  ae  esse)  Ourt.  8,  11, 
4;  abfol.  6)  einen  fepen  Sntfdjlnft  faffen,  fiep 
entftp fiepen,  beftpliepen  alqd;  bis  rebuscon- 
stituti«;  m.  inf. ; agendum  (»c.  esse)  Cats.  b.  G. 
7,  36,  1;  eofl  retinendoa  (sc.  esse)  non  c.  7,  64, 
2;  m nt;  abfol.;  auep  feinen  Sntftplup  er» 
flöten,  m-  inf.  b.  G.  4,  7,  6.  b.  c.  1,  19,  2. 

®«B.  A)  constitntio,  önis,  f.  1)  fepe  Sinricp» 
tung,  «norbnung,  Betfaffung  ista  religio- 
nnm;  prima  natorao,  firma  corporis;  populi; 
illa  praeclara  Kumuli,  2)  gcfiftcllung,  Se 
Pimmung;  Beifügung,  Berorbnung  summi 
boni,  causae;  ex  liova  c.  senatue;  (Tue.)  an 
anctor  conatitutionia  fieret.  B)  coustYtütum, 
i,  m.  1)  (pl)  Berorbnnngen,  Beifügungen 
alcis  Tac.  8)  Berobrebnng  in  Bejug  auf  Ort  u. 


constringo.  181 

Seit,  bie  berabrebete  8*it»  bet  Uerabrcbete 
Ott,  bie  Berabrebete  ftufammentunft,  91en» 
bejBOUS  c.  factum  esse  cum  servis,  nt  etc.; 
auep  bie  Slbrebc  bei  Preitenben  Parteien, 
fid)  ju  pellen  ad  c.  experiundi  iuris  gratiä  ve- 
nire; feperjp.  c.  (einen  Ictmtn)  habere  cum  po- 
dagra.  C)  conatltütuH,  adj.  eingerieptet,  ir= 
enb  Wie  befdjaffen  corpus,  animus  bene,  viri 
ene  a natura;  üa  animo  ac  vita  c.  ut  ratio 
postulat;  consul  fortunä  c.  ad  amplexandum 
otinm  etc.;  auip  toopl  georbnet  in  c.  re  publica, 
con-sto,  stYti,  stätnm,  1.  1)  ft ill fiepen,  homi- 
nes  Plaut.  2)  feftPepen,  feft  u.  uu'&erönbert 
bleiben,  bepepen,  ocrbleibcn  acies;  pugmi 
illis  pe  lommen  jum  Stanbgefeiptc;  color  (ei) 
non  c.  er  »ecpfelte  bie  garbe;  numerus  legionum, 
iidem  ordines,  tanta  laetitia  auctu’  sum,  nt  ni- 
hil constet  aus  einem  fom.  SHtpl.  CHc.  fin.  2, 
§.  14  (bal.  Cic.  Tusc.  4 $.  36);  mente  vix  c.  bin 
faP  8.  Sinnen;  ei  sana  non  c.  mens,  nt  etc.  er 
pat  niept  BerPanb  genug  rc.;  oculis,  auribus  bie 
ic.  fortwüprenb  auf  einen  ®egenpanb  geritptet  pa» 
ben;  üdes  ceteris  bie  übrigen  Beiblieben  treu;  in 
sententia  beparren  auf  rc.;  eonstat  aleui  eS  ftept 
jmbm.  feft,  er  ip  mit  ftdj  einig;  * sententia 
animo;  * summa  tarnen  omnia;  ‘cuncta  caelo 
seren*  2)  mit  etto.  übeteinftimmen,  par» 
monieren  aleui  rei,  cum,  in  alqa  re;  sibi  ptp 
gleidj  bleiben,  fonfeguent  fein;  ratio  c.  bie  9i«p- 
nung  ftimmt;  -fqnibus  ratio  impensarum  con- 
staret  bie  preng  fftcdjnung  inte,  pielten;  übertr. 
fratio  alcis  rei,  aleui  rei  mit  et»,  im  reinen 
fein,  bei  et»,  feine  ÜRecpnung  pnben;  fotii  mei 
apud  te  ratio;  autp  übertr.  video  adhuc  c.  (JU» 
treffen,  im  reinen  fein)  omnia  CHc.  p.  Mil.  $.  62; 
f impers.  constat.  8)  ge»i&  fein,  feppepen 
et  lactum  et  nomen;  de  Magio;  bap.  impers. 
constat,  c.  Omnibus,  inter  omnes  eS  ift  (nur) 
rine  Stimme,  alle  finb  barüber  einDetftauben,  m. 
acc.  c inf;  mihi;  nihil  nobis.  4)  bepepen, 
Borpanben  fein,  ejipieren  antiquissimi,  quo- 
rum  quidem  scripta  constent;  fquorum  singu- 
lare constiterat  officium;  omnie  vitae  ratio  sic 
e.,  ut  etc.  eS  ftnbet  p<P  bieS  in  allen  ßebenSoet* 
pältniRen,  bap  ic.;  aus  ob.  in  et»,  bepepen, 
aus  et».  jufammenge[eptfein  homo  ox  animo 
et  corpore;  haec  (milia  XX)  ex  Gabinis  mili- 
tibus;  qui  conventus  ex  variis  generibas  c.; 
•aaro  argentoqne;  auf  et»,  berupen  exiguo 
tempore  magnoque  casu  totius  excrcitus  salus; 
penes  eos  summam  victoriae;  eius  diei  victo- 
riam  in  earum  cohortium  virtute;  sunm  peri- 
cnlum  (baS  ÜberPepen  ipter  ®.)  in  aliena  salute 
Cats.  b.  G.  7,  84,  4;  sic  omnium  ordinum  par- 
tes in  misericordia  Cats.  b.  c.  1,  86,  8;  ea  vir* 
tu»  quae  c.  ex  hominibus  tuend»  Oie.  off.  1 
§.  167;  vigor  quoque,  qui  c.  ex  spiritu  Ourt.  10, 
10,  12.  6)  ju  ftepen  lommen,  foPen  dimidio 
minoris;  fmagno,  fpluris;  'gratis  mihi;  tp.  vi- 
rorum  fortium  morte  victona. 
conströtum,  i,  ».  [B.  1.  constemo | Jede  con- 
strata  pontium  Liv.  30,  10,  14. 
con*stringo,  3.  1)  jjufammenfepnüren,  -bin» 
ben,  f cf  fein  sarcinam,  aleni  manus  Plaut. ; 
Corpora  vinculis,  alqm;  cum  paenulä  irretituü, 
raeda  impeditus,  uxore  constrictus  (bepinbert) 
esset  Oie.  p.  Mil.  §.  64;  tnives  perpetuo  rigore 
constrictae  fep  gefroren;  *trahere  constrictos 
curru  (b.  eprgeig,  »ie  ®efangene  an  einen  Irinrapp» 


182 


constructio  — consulo. 


wagen  gefeffelt)  Hör.  2)  tp.  a)  befdjränfcn,  in 
geplanten,  im  galten,  imb«.  tpätig» 

feit  lärmen  taetram  et  pestiferam  beluam  in- 
clusam  et  constrictam  dimittcre;  ne  constrictum 
a collega  teneri;  coniurationom  conatrictam  te- 
uere; orbem  tflrrarum  novis  legibus.  6)  D.  bei 
Webe  für}  gufammenfaffen  sententiam  aptia 
verbiet  rem  diaaolntam  divulsomque  ratione 
qaadam. 

constructio,  önia,  f.  fconatruo]  1)  8ufammen« 
fügung,  ©ilbung  butcp  Sttfammenfügung  ho- 
minis. 2)  b.  b.  Siebe  bie  paffcnbe  u.  wopl= 
ffingenbe  Serbinbuna  (nicht  unfer  'fton= 
ftruftton’)  m.  u.  opne  verbornm;  apta  et  quaai 
rotunda. 

con-ntruo,  3.  1)  gufammenfcpicbten,  »häufen, 
»bringen  peeuniam;  rebna  constmctis;  (Verg.) 
mella;  (Hör.)  divitias,  eonatruetna  acervns; 
•mensae  conetructae  dapibna  mit  ©peifen  beiept. 
2)  bauen,  erbauen,  antegen  nidos,  aedificium, 
fpyram,  mundum,  maria  constructa  (überbaut) 
esse  Sali  Cat.  13,  1. 

constöpr&tor,  öris,  m.  [constupro]  ber  ©cpän« 
ber  Liv.  39,  15,  9.  — con-stfipro,  1.  fcpän» 
ben,  tp  iudicium  emptnm  constupratumque  in 
Welchem  bie  Witter  burd)  Sttfagcn  unjDcfjtiget 
8ufammenfünfte  beftocpen  waren, 
con-eu&deo,  2.  naepbrüdlicp  anraten  alcui  alqd 
ConsuSlIa  f.  Conaua.  [Plaut. 

consuäsor,  öria,  m.  [conauadeo]  Siat gebet  Che. 
con-aüdo,  l.  ftarf  fipmipen  Plaut. 
connufficlo,  3.  [o.  ungebräuebl.  conaueo  u.  facio] 
jmb.  an  ctw.  gewönnen  alqm  m.  in/.;  (Ter.)  m. 
ut,  ne. 

con-aneaco,  suevi  [oft  }fg}.  conauüati,  consufstis, 
consubram,  conaubrim,  coneuSsse;  eonsuemna  ■— 
conauevimus  iVop.l,  suetnm,  8.  fiep  an  etwa* 
gewöhnen,  m.  in/ 1;  noque  eum  locum  — di- 
mitti  consuerant  oportere  fie  waten  baran  (an 
ben  (Gebauten)  gewöhnt,  bofe  man  niept  ic.  Caes. 

b.  c.  1,  44,  4;  fdolori;  *in  teneria  c.  multum; 
inbbef.  cum  alqo  fiep  an  ö er  trauten  Umgang  mit 
jmbm.  gewönnen,  mit  jmbm.  nertraut  leben, 
umgepen  (im  eblen  u.  uneblen  ©inne).  §äufig 
per/.  conBuevi  gewohnt  fein,  bie  (Gewohnheit 
haben,  pflegen,  m.  in/,  aueh  0.  Sachen  quod 
accidere  c.  gew.  gefehieht;  timor  qui  bella  sequi 

c. ;  naves  quae  Alexandriae  esse  conaueverant; 
partic.  conauetus  gewohnt  proindo  ut  c.  antehac 
Plaut.;  m.  inf.  Pacuv.  b.  Cic.  Tusc.  2 g.  49; 
impers.  aicuti  in  aollemnibus  sacria  fleri  c. 

®ao.  A)  conanetlo,  önis,  f.  Umgang  Plaut.  B) 
consubtüdo,  Ynis,  f.  ©eWopnheit,  ©ebrauep, 
ijjerlontmen  vivendi,  vitae,  communis  vitae, 
Tulgaris  hominum;  oculorum  Wieberholter  Stn= 
blief;  ad  noatram  c.  nach  unferer  (Gewohnheit ; 
venire  in  consuetudinem  }.  venio  1)  e);  so  ad- 
ducere  in  eam  c.  ut;  non  eat  meae  c.,  est  hoc 
Gallicae  c.;  habere  c.  alcia  rei  Übung,  ©ragi« 
in  ctw.;  ex  ob.  pro  c.,  aueh  bl.  consuetudine 
nach  ob.  auS  ffl.;  häufig  c.  verborum,  loquendi 
u.  bl.  c.  ber  Sprachgebrauch;  auch  »ermonis, 
bef.  bie  Sprache  be«  täglietjcn  ©etfehr«,  bie  ge» 
wöhnl.  Sßtofa.  2)  ber  gefedige  Umgang,  Ser» 
lehr  c.  ac  familiaritas;  domesticus  usua  et  c. 
est  alcui  cum  alqo;  epiatularum  brieflicher  Ser» 
fepr,  Sriefwecpfel ; fnutrimentorum  ©emetnfepaft; 
dare  ae  in  consuetudinem;  c.  victua  ein  Bet» 
traute«  8ufammenleben;  fquod  sibi  coniunctus 


et  familiaritat«  et  c.  legationis  esset;  bi«W.  in 
uneblem  ©inne,  Siebfcpaft  Nep.,  Sali,  Liv.  C) 
conauetus,  adj.  m.  *sup.  B.  Sachen,  gewohnt, 
gewöhnlich  libido;  a pueritia  duritia  an  bie 
man  fiep  Bon  ic.  gewöhnt  pat;  pericula  c.  habere 
fiep  an  (Gefahren  gewöhnt  hoben;  ‘coneuetisaima 
cuique  verba;  *c.  pector»  plangit  bie  e«  gewohnt 
waten. 

congul,  «ülis,  m.  [o.  ©tamm  conso,  oerW.  m.  con- 
sulo]  ftonful,  etnet  ber  }Wei  pöcpflen  töm.  3Jla= 
giftratSperfonen;  (abl.  abs.)  alqo  c.  unter  jmb«. 
Jconfutat;  L.  Pisone  A.  Gabino  consulibus;  (aber 
Hirtio  et  Pensa,  bei  feptenbem  Bornamen),  iterum 
Tauro  sc.  consule  Hör.  ep  1,  5,  4;  e.  suffectua 
f.  sufficio  2),  designatus  f.  designo;  c.  fl.  pro- 
consul,  proconsulo ; n.  ©uffeten  in  Karthago  Just. 
31,  3,  6.  ®ao.  Ä)  consölärls,  e,  adj.  ju  einem 
ftonful  gehörig,  ftonful«,  officium,  impe- 
rium ; aetas  ba«  jmb.  erreicht  paben  mufete,  um 
ftonful  }u  werben;  comitia  }ur  ftonfulwapl,  exer- 
citua  b.  einem  ft  befehligt;  vir  ob.  bl.  c)  a)  ein 
gewefener  ftonful,  ftonfular.  6)  in  bet  ftai» 
ferjeit  ein  SJegat,  o.  ftaifer  als  Statthalter  in  eine 
©tooin}  gefcpicft  Tac.,  Suet.  $ao.  congftlSrlter, 
adv.  wie  cS  einem  ftonful  ge}iemt  Liv.  4, 
10,  9.  B)  consülätns,  us,  m.  ba«  ftonfulat 
petere,  gerere,  adipisci,  inire  c.;  consulatu  ab- 
ire,  sc  abdicare;  toto  c.  buo. 
consölo,  lui,  ltum,  3.  [0.  Stamm  conso]  I)  in- 
Irans.  1)  fiep  beraten,  beratfcplagen,  ertoä» 
gen  de  communibus  negotiis;  (Ter.)  in  longi- 
tudinom,  ( Verg.)  longe  für  bie  Sufunft  bobacht 
fein;  (Verg.,  Liv.,  Gurt.)  in  medium  ob.  in  com- 
mune für  ba«  angemeine  ©eftc  ob.  gemeinfam.  2) 
(feit.)  Wat  erteilen,  raten  Litavicum  obsecrant 
ut  sibi  (ipnen)  consulat  Caes.  b.  6.  7,  38,  6; 
satis  per  t-e  tibi  weifet  bit  }tt  raten  Hör.  ep.  l, 
17,  1;  bat),  burep  Wat  ob.  anberweite  Sorgfalt 
für  jmb.  ob.  etw,  forgen,  ipm  geifert  alcui, 
parti  civium;  famae,  dignitati;  neu  magia  irae 
vostrae  quam  famae  c.  (benlen  an)  SaU.  Cat.  51, 
7;  suae  potius  clcmentiae  quam  regia  culpae 
Liv.;  in  civili  dissensione  tunori  magia  quam 
religioni  mehr  aepten  auf  ic.;  sibi  auf  feine  Wet» 
tung  bebaept  fein;  suae  vitae  feponen;  fugientibus 
Tac. ; non  populo,  non  aenatui,  ne  templis  qui- 
dem  ac  delubris  deorum;  euphem.  suae  vitae 
durius  = .fianb  an  fiep  legen;  male  patriae;  ego- 
met  mihi  in  medium  f.  mediue  B)  2).  8)  be« 
fcpliefeen,  SDlaferegcln  treffen,  ponbetn,  bc« 
panbeln  de  Iugurtha  uti  interim  consuleretnr; 
quae  reges  atque  populi  male  conauluerunt;  de, 
uxore  potuit  honestius  conauli  pinficptlicp  tc. 
fontite  mepr  Änfinnb  beobachtet  werben;  de  per- 
fugis  gravius  consultum,  crudeliter  in  victoe, 
nihil  superbe  ac  violenter  in  quemquam;  ne  gra- 
viuB  in  eum  conauleretur;  ne  quid  gravius  con- 
suleret  sc.  in  se;  libere  ad  summam  re  rum  nach 
ben  (Srfotbemiffen  be«  ®anjen. 

II)  Irans,  l)  befragen,  um  Wat  fragen,  ju 
Wate  giepen  alqm;  feit,  alqm  alqd  Plaut.,  Che. 
Alt.  7,  20,  2;  senatum,  populum  de  alqa  re; 
nihil  de  eiua  morte  populus  conaultua  e«  tnarb 
fein  Slntrag  an  ic.  geftefit ; Apollinem  Pythium, 
deum  auguriis,  baruapicem,  oraculum ; *sortea ; 
*exta;  *lucoa;  extis,  per  avea;  aortibus;  *avcs ; 
einen  Wecpt«lunbigcn  alqm;  conauli  ab  alqo; 
ius  übet  ic.  Liv.;  qm  consuluntur  >=  bie  Wedjt«, 
funbigen.  2)  beraten,  erwägen,  überlegen. 


consultatio  — coutactus. 


183 


über  eil».  berat  jtfilwgeit  alqd;  cam  rem  dela- 
tam  ordine.  3)  (Com)  alcui  alqd  jmbm.  etw. 
anraten  »impensius.  4)  *falqd  boni,  optimi 
etw.  put  feigen,  put  aufnefimen,  mit  etw. 
jufricbcn  jein. 

consulUtlo,  önis,  f [conRulto]  1)  ©eratftfila- 
gung,  ©rw&gung.  2)  ba«  ©cfragcn,  ®n= 
fragen,  bej.  bei  einem  Setfitägelcfirien,  fbc«  j|3rä< 
torä  beim  fiaifer;  fbei  einem  Dratel.  3)  rfiet.  I.  t. 
j.  quaestio  2).  [bcbaifit  Plaut.,  hie. 

eonsult«,  adv.  m.  comp.  [coneultus]  mit  ©or  = 

1.  congultö,  adv.  [consultus]  abfiifitliifi. 

2.  consulto,  1.  [intens.  t>.  eonsulo]  reiflitfi  er< 
wägen,  überlegen,  über  etw.  mit  fiifi  ju 
Säte  gefitn,  beratfcfitagcn  alqd;  ad  faculta- 
tes  rerum  etc.  eonducat  id  necne;  de  officio; 
in  medium  f.  medius  B)  2);  in  longius.  2)  feit, 
c.  alcui  für  jmb.  forgen;  rci  publicae  Sali  3) 
(Plaut.)  um  Sat  fragen,  befragen  alqm. 

consultor,  öris,  m.  [eonsulo]  1)  feit.  Satgefier 
Sali.  2)  bet  um  Sat  fragt,  ber  ©cftagcr, 
bef.  eine«  Seifitätintbigen.  $ao.  consultrlx,  leis, 
f.  gürf  orgertn,  bie  et»,  Berfifiafft  natura  Oie. 
n.  d.  2 §.  68. 

eonsnltam,  i,  n.  [eonsulo]  Satfcfilufs,  ©lan, 
©eldjlufs  Tiro  rum  fortium  facta  et  c.;  ab  oc- 
cultis  cavendum  bominibus  consultisque;  singula 
animi  Curt. ; bef.  senatus  c.  f.  senatus  1);  *pa- 
trum;  *t  magna  Snttoürfc;  fmollia  Slafiregeln ; 
’Cralclfprucfi  petere  consulta. 
consultus,  adj.  m.  comp.  [ partic . 0.  eonsulo]  1) 
überlegt,  erwogen,  reiflilfi  bebadjt  eonsi- 
lium  bene  c.  Plaut.  -,  omnia  c.  et  exquisit*  ad 
nos  defemnt  2)  eigtl.  befragt  über  et».,  bafi.  (»eil 
man  in  bet  Segel  nur  bie  fiunbigen  befragt)  einer 
Saefie  funbig,  erfahren,  inäbef.  iuris,  feltner 
(Nep.  Cic.)  iure  consultus,  autfi  bl.  c.  retfitä- 
funbig,  subst.  ber  Scifitälunbige  naturü,  non 
disciplmä;  iuris  atque  eloquentiae;  consultisBi- 
mus  vir  omnis  divini  atque  humani  iuris;  *in- 
sanientis  sapientiae  Hör. 
feonsnmmätlo,  önis,  f.  [consummo]  ©eilen- 
bung,  Becnbigung. 

tconsummfitus,  adj.  [partic.  0.  consummo]  ooll- 
enbet,  Oolllommcn  auägebilbet. 
consummo,  1.  [summa]  etgtL  in  eine  Summe 
bringen,  fummieren,  bafi.  tp.  1)  in  (ju)  Buum  de- 
cus  nomenque  velut  conaummatam  eiun  belli 
gloriam  gleiififam  jufammengebrängt,  « gehäuft 
hie.  28,  17,  3.  2)  Bollenben,  Bollbringen 

rem  IAv.;  fmuro  sex  milium  passuum  consum- 
mato;  parricidium;  quae  cousummatur  parübus 
una  dies  ein  Sifialttag;  abjol.  feine  tienftjeit 
Bollenben,  auäbienen  Suet.  Cal.  44;  prägn 
pass,  jur  fiötfijten  ©ollenbung  gelangen  (8. 
Sebner)  consummari,  congummatus  Quint. 
con-sümo,  3.  eigtl.  wegnefimen,  uerbrautfien  1)  Bee- 
rbten, aufjefiren  frumentum,  pabulum;  quod 
abuerunt  ifirc  Sorräte;  »fruges,  »mensas.  jafi. 
a)  burifibringen,  Betprafjert  pecuniam,  for- 
tonas,  bona  patema;  per  luxuriam  effundere  at- 
que c.{  abjol.  sumat,  consumat,  perdat  Ter.; 
rapere,  c.  Sali,  b ) Bcrnidften,  wegraffen,  B. 
garer  u.  anbern  Berjebrcnben  5>iitgen,  B.  fitanffieit, 
Sdjladjten  incendio  flanmn'i  consumi;  »arundo 
consumpta  (sc.  igne);  frubigo  ferrum;  »consu- 
mitur  anulus  ubu  nufit  fiifi  ab;  »plagis  hostem; 
ftfietjfi.  »garrulus  hunc  c.  (tot  matfien)  llor.;  ni- 
lul est  operä  aut  manu  factum,  quod  aliquando 


non  conficiat  aut  c.  vetustas  (bcr  3afiu  ber  Seit); 
multo8  peslilentia;  consumi  fame,  fsiti,  morbo, 
senio  et  maerore,  »aevo  = baä  Seben  btjlfiliejjen ; 
consumi  inedifi  faft  aufgerieben  Werben  non  ic.; 
viribus  consumptis  erftfiöpft;  »lacrimis  consumi 
fafl  Bergenen  not  ic. ; vocem  metus  instans  be- 
nimmt, erftieft  Tac.  2)  auf  et».  oetwenbeii 
operam,  laborem,  curam,  studium,  tempus  in 
afqa  re,  omne  tempus  inquirendo  ac  discendo 
in  naturae  cognitione;  tempus  circa  alqd  2oc. ; 
uantum  Aristoxeni  ingenium  consumptum  vi- 
emus  in  musicis?  (actio)  consumpta  superiore 
motu  et  exhausta  oötlig  uerbrauci)!;  *vaccao 
tot*  über*  in  natos  erftfiöpfcn;  risus  omnig  paene 
consumitur  man  larfit  fiep  faft  fatt;  mit  bem  Sc- 
beitbegriff  bei  Srfolglofcn,  consumptü  multü 
oratione  naefibem  ic.  Bergeben«  aufgewenbet,  oer- 
fdjwenbet  Worben;  »preeibus  consumptis;  *mare, 
terras  oergebenä  feine  ßuflue^t  »u  re.  nehmen; 
inäbef.  eine  Seit  oer=,  ^in=,  jubringen,  Ber= 
fircicl)en  taffen  tempus,  diem,  noctem;  horas 
multas  saepe  suavissimo  sermone;  biduum  et 
noctes  tres  navigatione;  jpecieO  B.  Senatoren, 
diem  (dicendo)  burefi  fhinbenlange«  Seben  bie 
Iage«jcit,  in  »clever  ein  gültiger  Scnatibefdjlug 
gefa&t  »eTbcn  fonnte,  Bcrbraudjen ; auefi  eine  Seit 
unnüfc  Berftreit^en  laffeit,  Berliercn  multos 
dieB  per  dubitationem;  magna  parte  diei  con- 
sumpta; bafi.  teonsumpsisse  alqd  ettt.  nilfit 
mefir  ju  fürtfiten  ob.  ju  fioffen  fiaben  igno- 
mimam,  misencordiam.  Ion.  Ä)  consumpliu, 
önis,  f.  aufjefirung  sui.  B)  consumptor,  öris, 
m.  Serjefirer,  Serfiflrer  ignis  confector  et  c. 
omnium.  [sutis  dolis  Plaut. 

con-suo,  jufammenfliden,  tp.  fifimieben  con- 
con-surgo,  -surrexi,  -surrectum,  3.  bat  ganjen 
fiörper  jufammennefimenb  [icfj  aufriifiten  a)  non 
mefircren  fii^  jufammen  erfieben,  jugleidj 
ob.  allgemein  auffteben  ex  insidiis;  cousur- 
gitur  ex  consilio;  *m  plausus  consurrectum  est. 
b)  0.  einem  einzelnen  auffteben,  fiifi  aufraffen 
consul,  inäbef.  B.  Sebner  fiifi  erfieben,  auf- 
treten;  *in  ensem  sublatum  ausfiolett  mit  rt  ; 
*maro;  *terno  ordine  remi;  ’binae  quercus 
ragen  in  bie  $öfic;  fvilla  leniter  et  sensim  clivo 
fallente.  2) 1 iu  irgeub  einer  Ifiätialeit  (bef. 
einer  feinbliifien)  fiifi  erfieben  ad  bellum;  ad 
gloriam  alcis  emporftreben,  *in  arma,  *in  curam 
alcis  tuendi,  »bellum;  »fiifi  aeiftig  erfieben,  fiifi 
emporfifiwingen  carmino  Maeonio.  $ao.  con- 
Mirrcctio,  önis,  f.  baä  oereintc  Jliifftcficn  iu- 
dicum,  omnium  vestrum. 

Congus,  i,  m.  [Bießeiifit  Ber».  m.  consul]  altröm. 
©ottfieit,  ©ott  ber  Satf^läge.  3fim  (naifi  Liv. 
1,  9 bem  Neptunus  equester)  ju  ©fiten  würbe 
baä  ftfeft  Consu&lia  ium,  n.  gefeiert, 
con-güsnrro,  1.  jufammenflüftcrn. 
con-täbefSclo,  3.  Bcrjefiren,  tp. cura  alqmP/aut. 
cou-täbesco,  täbui,  — 3.  fiinf{fi»inbcn  cor  mi- 
serum  raeum  guttatim  Plaut.;  eodem  (luctu) 
confecta  Cic.  Tusc.  3 §.  76. 
contäbfilitio,  önis,  f.  [contabulo]  3ufammcn- 
fügung  BonSrettcrn,  Sretterbcifc,  baä  ba* 
imnfi  gefiilbete  Stodwerl  — contäbülo,  1. 
com  u tabula]  1)  mit  ©retterwerf  belegen 
urrim;  murum  turribus  mit  au«  mefiteten  Stod- 
werfen  beflcfienben  türmen  Bctfeficu.  2)  über- 
brüllen  fc.  mare  molibns,  fHellespontum. 
coutactus,  us,  m.  [contingo]  1)  »©erüfirung. 


184  contagio  — 

2)  Slnftecfuug  Liv.,  Tac.;  tp.  o.  einer  morn: 

1 i f d> e n ÄnPecfung,  0.  jcpieeptem  Beifpiel 
So/ 1.,  Tac.  — eontägio,  öms,  f.  poct.  u.  nacpft. 
aucp  -ium,  ii,  n.  [contingo]  1)  Berüprung, 
bap.  unmittelbare  (Sinwirlung  corporis,  re- 
rum,  naturae;  ea  (anima)  calescit  contagione 
pulmonum;  quae  potent  c.  ex  infinito  Intervalle 
ad  lunam  vel  potius  ad  terram  pertinere?  2) 
Wnftedung  contagium  morbi  Ourf. ; ‘contagio 
pocoris;  tp.  o.  motalifcfier  Beflecfung,  tafter» 
pnftem  Bericht,  böfem  Beifpiel  sceleris, 
turpitudinis;  imitandi  belli;  *(pl.)  contagia 
lucri  cmftetfenbe  ®ctoimtfucf)t,  aegrae  mentis. 
cnntimlno,  1.  [con-tango]  mit  et»,  in  Berüp- 
rung  bringen  1)  mit  grembartigem  oerfcpmel- 
jen  u.  fo  oerberben,  Derpunjeit  fabulas  Ter.; 
gentes  burd)  Übertritt  in  ben  Blebejerpanb;  (Ter.) 
hoc  gaudium  aegritudinc  aliqua.  2)  mit  etwas 
Unreinem  in  Berührung  bringen  u.  io  befledcn, 
entef)ten,  entweihen,  j)pt)ft}d)  spiritum;  häu- 
figer motalifcp  se  humams  vitiis,  Be  alcis  Ban- 
guine;  mentem  omni  scelere;  partic.  perf.  pass. 
facinore;  sceleribuB  flagitiinque  contaminatissi- 
mus;  tot  parricidiis;  iudiciis  corruptiB  et  c.j 
ut  scelerati  contaminatique;  grex  contaminatus 
turpium  raorbo  virorum  o.  ben  Höflingen  ber 
ffleopatra  Hör.  carm.  1,  87,  9;  uni  ex  illo  con- 
taminatorum  grege  Tac.  arm.  16,  87. 
contechnor,  dtp.  1.  fcom  u.  techna]  et».  Nänlc- 
OoDeS  erbiepten,  erftnnen  Flaut. 
con-t6go,  3.  1)  beden,  bebeden  (befletbenb, 
fepüpenb)  alqm  veste  sua;  locum  linteia;  capita 
«cutis,  dcaphas  cratibua;  naves  mit  einem  Ber- 
bed  oerjetjeit,  arma  burd)  einen  Sleberüberjug  oer- 
wahren;  ‘contecta  atramine  casa;  tp.  beden, 
f (hüben  fido  clientium  contecti  Tac.  2)  oer- 
beden,  berhütien  partes  corporis  c.  atque  ab- 
dere;  omnia  contecta  nebulä;  * caput  amictu; 
bah-  begrabenb  btbeden  eos  uno  tumulo;  tu- 
mulus  corpus  eins;  *contegi  Taenarifi.  humo; 
tp.  oerbergen,  Derbeplen  factam  iniuriam 
illi  miBerae  Ter.;  libiaines  fronte  et  supercilio. 
con-temno,  tempsi,  temptum,  8.  et»,  ob.  jmb. 
Betagten,  nicht  beachten  pericula,  mortem, 
novitatem  meam,  voluptatem,  res  humanas, 
honores,  morbum,  *voces  populi,  aliorum  iu- 
dicia;  alqm,  deos;  se  nidjt  grofj  0.  fiep  beiden 
Plaut.;  alqm,  alqd  c.  et  despicere,  despicore 
et  c.,  c.  et  pro  nihilo  ducere,  illum  cxorcitum; 
non  contemnendus  — bebeutenb,  tüchtig  (0.  Sa- 
ipen  u.  $erf  );  nec  tributis  contemnnntur  — ita 
contomnuntur,  ut  cogantur  tributa  pendere  Tac. 
Germ.  29;  *m.  inf.  pass.;  * ventos  (arbores) 
troben;  auch  Bcraditunq,  ® e tingf  djäpung 
ftuBcrn  gegen  Adberbalis  dicta;  Murenne  gc- 
nus;  hanc  dicendi  exercitationem. 
contemplätlo , önis,  f.  [contemplor]  1)  bei*  Be- 
fchaaen,  bic  Betrachtung  mit  ben  Singen.  2) 
tp.  geizige  Betrachtung,  Jlnfcpauung;  (fpät) 
Nüdficpt  auf  et».  — contomplAtor,  öris,  m. 
[contemplor]  Befchauer,  Betrachter  caeli  ac 
deorum.  — contempl&tu,  abl.  m.  [contemplor] 
a c.  o.  ber  Betrachtung  Ov.  trist.  6,  7,  66.  — 
contemplor,  dep.  1.  (Dotfl.  u.  fpät  auih  -o,  1.) 
[com  u.  templuml  befcpaucn,  betrachten  (ruhig 
U.  aufmerffam)  afqm;  cum  intueor  et  c.  unum 
quemque  vestrum;  caelestia;  pulcbritudinem  re- 
rum;  totam  causam;  id  animo  c.,  quod  oculis 
non  potes;  nummos  in  arca;  oculis  Lyncei 


contentio. 

optima  corporis  muftern;  (nobis)  acie  ingenii 
contemplantibus. 

contemptlm,  adv.  [contemno]  mit  Betastung, 
oerächtlich  Buperbe  et  c.  — eontemptio,  öms, 
f.  [contemno]  Berachtung,  Nichtachtung  sui, 
deorum,  mortis,  pecuniae.  — contemptlus,  comp, 
adv.  [ungebraucht,  contempte]  oerächtlicher, 
auf  oerächtlichere  ÜBeife  Tac,  Suet.  — con- 
temptor,  öris,  m.  u.  (poet.  u.  fpät)  -trlx,  leis, 
f.  [contemno]  Beräcpter,  -rin  deorum,  divitia- 
rum;  *lucis  bei  Slebenä;  *superum-,  animus  Dol- 
ler Berachtung,  alle*  oerachtenb. 

1.  contemptuK,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  \partic.  o. 
contemno]  oerachtet,  oerächtlich. 

2.  eontemptus,  us,  m.  [contemno]  Berachtung, 
Nichtachtung,  pass.  Gallis  breritas  nostra  con- 
temptui  eit;  non  odio  solum  apud  hostes,  sed 
contemptu  etiom  inter  socios  nomen  ßomanum 
laboraro;  foct. 

con-tendo,  tendi,  tentum,  3.  t)  anfpannen, 
praff  anjiepen,  anpemmen  Ildes  nervig,  tor- 
monta,  ‘arcum,  ‘vinda,  *telnm  in  auras,  *in- 
fensam  hastam  abfepiefjen,  Werfen.  2)  tp. 
A)  trans.  [panneic  = anprengen  nervös;  tan- 
tum  itinens  mit  Hnftrengung  unternehmen,  (Flaut.) 
cursum  mit  angeprengter  6ile  laufen.  B)  intrans. 
fiep  anprengen,  fiep  bemühen,  auf  et»,  hin- 
arbeiten, m.  ut  ob.  ne,  hoc,  id,  ut  etc.;  tn. 
inf. ; multis  funibus;  remis  angeftrengt  rubern; 
labore  c.;  *non  possis  oculo  quantnm  c.  Lynceus 
foweit  bringen  IC.;  ad  summam  laudem,  glo- 
riam;  ad  salutem  feep  ju  retten  fuepen;  ad  ea 
(magna)  rectis  studiis.  gnibef.  d)  fiep  beeilen 
et»  }u  tpun  ob.  »opin  eilen,  ftpleuitig  auf 
breepen,  eilig  marfepieren  ire,  proficisci;  ab 
(ol.  unum  navigium  jteuerte  angeftrengt  oortoärtt; 
in  Oalliam,  in  castra;  ad  castra,  ad  Amanum; 
domum;  eo,  eodem;  per  loca  sola.  b)  et»,  ju 
erlangen  fuepen  o.  jmbm.,  bringenb  oer- 
langen  unum  vehentissime;  ab  alqo  ul,  ne 
etc.;  cum  a me  peteret  et  summe  c.  c)  ft  cp 
anprengen  eine  Behauptung  burepjufegen , et», 
nacpbrüdlidj  (gegen  SBiberfprucp)  behaupten 
haec  contra  alqm;  m.  acc.  c.  inf.  8)  al*  Seg- 
net fiep  jmbm.  gegenüber  anprengen,  fiep  mit 
jmbm.  meffen,  »ettlämpfen,  fämpfen,  prei- 
ten  cum  alqo;  armis,  copiis,  bello,  proeUo  com 
alqo;  cum  magnis  legionibus  parva  manu;  ar- 
mis contra  alqm;  cum  alqo  probitate;  inter  se 
de  principatu;  de  locis  um  bie  milit.  SBürben; 
dolis  et  fallaciis,  virtute,  vi;  cum  civiliter  con- 
tendimus;  * euren;  ‘Marte;  ad  illud  quo  con- 
tenditur  spatium  bie  ©trede,  »elcpe  gefprungen 
»erben  foH  Quint.  10,  8,  6;  *m.  dat  ; is  liceri 
non  destitit,  illi  c.  (beim  Bieten  in  ber  äuftion); 
nunquam  utilitas  cum  honestate  in  Äonpift  fom- 
men;  auch  mit  SBorten  fiep  perumftreilen  inter 
so  palam  de  praemiis  ac  sacerdotiiB.  4)  »er- 
gleicpenb  jufammen-,  aegeneinanber  palten.  Der- 
gleichen alqd  cum  aiqa  re;  *m.  dat.  vellera 
ostro  Sidonio  Hör. 

1.  contentä,  adv.  m comp.  u.  sup.  [1.  contentus] 
angePrenat,  mit  Slnpreitgung  dicere;  con- 
tentius  ambulure;  auep  eifrig. 

2.  contente,  adv.  [2.  contentus]  (feit.)  eingego- 
gen,  fnapp  Plaut. 

contentio,  önis,  f.  [contendo]  Spannung,  Bn- 
prengung  nnimi;  disputationis  beim  K. ; ora- 
tionis  angefhengte  heftig  feit;  cum  magna,  summa 


contentiosue  - 

c.  pugnare;  contentionem  remittere;  in«bef.  a) 
ba«  eifrige  Streben  naep  etw.  honorum.  6) 
ba«  Bergleitpenbt  WegcncinaitberpalteH, 
bie  '-Ungleichung  si  quae  e.  et  comparatio 
fiat;  si  res  in  c.  veniet.  c)  Settftreit,  S'ompf, 
Streit  (mit  Stoffen  ob.  Sorten!  proeliorum; 
magna  belli;  de  alqa  re;  honoris  smpliggimi 
c.  fit  rum  alqo,  inter  aliquos  de  alqa  re;  qu& 
c.  bei  Gelegenheit  biefe«  Kampfe*;  contentiones 
habere  cum  alqo;  t(pf-)  tribuniciae;  contentio- 
nem  sedare,  f contentioneg  componere.  3n«bef. 
(im  ®gf.  bei  eermo)  Streitrebc,  9tcbe  Bor  ®e» 
rieht,  im  Senat  je.,  bie  jmb.  pütt,  am  etto.  ju  er-- 
tämpfen  magna  via  orationis  eet  eaque  duplex, 
altera  contontionis , altera  sermonis;  nec  enim 
c.  maior  unquam  fuit  nec  etc.;  summa  vis  et 
e.;  auch  Streitfuipt,  Secptpaberci  homines 
contentionis  cnpidiorcs  quam  veritatis;  animi 
pravä  c.  provectus.  $ao.  fcontentlösns,  adj. 

ftreitf ft«h*i 9,  re«hth«berif<h* 

1.  content ns,  adj.  [partic.  B.  contendo]  1)  ge-- 
fpnnnt,  fttaff  c.  corporibus  (®af.  remissis); 
fc.  ocnlis;  *c.  cervice,  *poplite,  *fune.  2)  an* 
geftrrugt,  eifrig  studio,  cursu  c.;  rocis  genug 
enetgifdi. 

2.  eontentas,  adj.  [partic.  B.  contineo]  f ich  be  = 
gnügcnb  mit  etto.,  juf rieben  mit  etto.  alqa  re, 
«uia  rebug;  +*uo  (».);  paululo  Ter.;  nxor  c.  est, 
quac  bona  est,  uno  riro  Plaut.-,  parro,  hoc,  co; 
oratorii»  tantum  exorcitationibus  c.  non  eram; 
pancis  lectoribus  Hör.;  solA  Dianä  (3agb);  m. 
quod;  non  fuit  eo  c.  qnod  ei  praeter  spem  ac- 
ciderat,  ut  Cic.  de  imp.  P.  §.  25;  fc.  hoc  erat 
nt;  m.  ne  Lir.  :t2,  2t,  5;  *fm.  in/.;  m.  acc.  c. 
inf.  vires  sibi  duplicatas  (sc.  esse)  Just.;  im 
3fpg.  abfol.  Cic.  Brut.  §.  134.  Plin.  ep.  1,  5,  8; 
comp,  contentiores  genflgfamer  Plaut. 

l'ontfirebrömius,  adj.  [contero  u.  Bromiug  [fcperjp. 
Born  Baccpu*  burepwanbert  (Sippen)  Plaut. 
•feon-terralnns,  adj.  jufammengrenjenb, 
benachbart,  angtciijenb  alcui;  subst.  n.  pt. 
Scvthiae  Tue. 

cen-tero,  1)  lerreiben,  jerftüdeln  comua  cervi 
Oe.-,  tp.  glciepfam  »ermalmen,  Bernicptct 
,ii qm  contemptim,  alqm  oratione  sua  Plaut.; 
miurias  quasi  voluntariü  oblirione  freiwillig  in 
Set  gegen  peil  bringen.  2)  aufreiben,  abnupen, 
Part  mitnepmcn  librum  legend«,  *ferrum, 
'viam  gacram;  corpora  ipga  ac  manus  silvis  ac 
paludibus  emuniendis  Tac.;  tp.  c.  operam  Bct: 
gruben  Plaut.,  Ter.;  eine  geit  pinhringen,  Ber* 
bringen,  im  guten  u.  Übeln  Sinne  onrne  otio- 
sum  tempus  in  studiis  cognoscendi  semper  ali- 
quid  atque  discendi;  bonum  otium  socordiä 
atqne  desidiä;  audj  b.  $erfonen  conteri,  c.  se 
in  alqa  re  fiep  fortroäprenb  mit  etw.  be* 
jepäftigeu.  3)  glrüpfam  mit  [fügen  treten, 
für  wertlos  patten  ob.  erttären  reliqua  c.  et 
contemnere;  (praernium)  qnod  iam  contrituin 
et  oontemptum  putatur. 

con-terreo,  2.  peftig  fepreden,  cinfipücptern, 
in  Sipreaen  fegen  alqm  alqa  re,  falqm  meto; 
(Ln.  i alqm  ne. 

c«»-testor,  dep.  1.  1)  alt  geugen  anrufen 
den«  hominesqae,  caelum  noctemque;  doos  ut 
etc.  befepmdren,  bag  ie.  2)  t.  t.  c.  litem  einen 
Srojeg  bnrep  hetbettufnng  bet  geugen  ein- 
leiten,  anpdngig  maepen,  auep  pass,  con- 


- continenter.  185 

testatü  lite ; tp.  (pass.)  virtug  contegtata  er 
probte,  bewfiprte. 

con-texo,  3.  l)  eigtl.  jufammenwebrn,  f te<h - 
ten  villo«  oviam;  *amaruntis  alba  lilia;  jufnm» 
menfletplen,  au*  [flecptwerf  macpeit  reli- 
quum  corpus  navimn  Timinibug;  flberp.  f (piept*, 
läget-,  icipenwcife  jufammenfepen,  bi!» 
ben,  jintmrrn  omne  opus  contexitur;  *equum 
trabibng;  fcotus  et  argento  contextug,  totus  et 
auro  ■=  inductus  veste  ex  auro  et  argento  con- 
texta  Tib.  1,  2,  71;  fogsam  loricamque  Tac.  ora- 
tionem  Quint.  2)  mit  etw.  oerflecbten,  Bet» 
tnüpfeu,  oerbinben  (haec  tigna)  directä  ma- 
terä  iniectA  contexebantur;  c.  extrem»  cum 
primis  maepen  bag  ba*  ®nbe  bem  «itfattg  'ent» 
loricpt;  aetas  hominis  memoriä  rerum  veternm 
cum  superiorum  aet&tc  contexitur;  coniuncte 
cum  reliquis  rebns  nostra;  auep  in  bet  Siebe 
gleichfam  fortweben,  fortfpinnen,  fortfegen 
carmen  longius,  fcommentarios  Caesaris;  Wie» 
ber  aitlnttpfen  intcmipta. 
contexte,  ade.  [contextugj  tp.  oerlocPt,  oct* 
flochten  Cic.  fat.  §.  32. 

1.  contextus,  adj.  [ partic.  0.  contexo]  ununter* 
Procpeii  wie  bie  »lieber  einet  Sette  jufammen* 
pangen b perpetuac  et  c.  voluptate»;  historia 
eorum  temporum;  subst.  contexta,  örum,  n. 

2.  contextus,  us,  m.  [contexo]  ber  enge  gufam» 
menpang,  bie  enge  Setbinbung  in  toto  quagi 
c.  orationig  haec  erunt  illustranda  maxime; 
fdicendi,  fgermonig,  mirabilig  rerum,  fin  c. 
operis  im  Verlaufe  be*  SBerle*. 

contTcesco  (-tlcisco),  tlcui,  — 3.  [inchoat.  0.  con- 
ticeo]  oerftummen,  fcpweigen  (naepbem  man 
gefproepen  pat)  aduleBcen*,  sermo,  *lyra.  3)ap. 
tp.  actiones  tribuniciae,  tumultug,  furor,  arte» 
ilico  nostra«.  ®aB.  contTcTnlnm,  ii,  n.  ber 
erfte  leil  ber  tftaept,  wo  ade«  ftpweigt,  bie 
flbenbjeit  Plaut. 

contlgnitlo,  önig,  f.  [contigno]  fflebäK,  Stod» 
wer!.  — contigno,  1.  [com  u.  Ügnum]  au* 
lallen  jufammenfügen,  mit  Balten  be» 
legen  alqd. 

contYgnus,  adj.  [Contango]  1)  *fanftogenb,  an» 
greujenb  alcm.  2)  *etrei(pbar  haatao  ( Hat .). 
contincns,  tis,  adj.  m.  comp.  it.  sup.  [partic.  B. 
contineo]  jufnmmengaltenb,  jufammenpangenb, 
1)  mit  einem  anbem  fflegenftanbe  a)  im  Saume 
angrengenb,  anftogenb,  benadfbart  praodia 
huic  fundo;  Cappadociao  pars,  quae  cum  Ci- 
licia  c.  egt.  ft)  in  ber  geit  unmittelbar  auf 
etw.  folgettb  timori  perpetuo  ipgum  malum  c. 
fuit;  pl.  dieg.  2)  mit  fttp  felbft  a)  im  Saume 
jufammenpangenb,  ununterbrotpen  silrae, 
paludeg,  agmen  migrant.ium  ; litus  be*  Jfcglau» 
bc*;  öallia  bn«  geftianb  ®.,  iu*bef.  terra  u.  atä 
subst.  bl.  c.  (f.)  gcfllanb,  Sontiuent;  (Hör.) 
ripa  ba«  Jfeglanb»ufer  al«  ba*  natürliche  im  ®gf. 
bc*  tünftlidfen.  ft)  in  bet  geit  ununterbrochen, 
unaufhörlich,  bauernb  labor  omnium  dierum, 
bella,  impetus,  (genas  vocih)  continenti  gpiritu; 
e c.  genere  in  unnnlrrbrocpntet  »efcplecptsfolge; 
(Just),  ex  continenti  fofort.  3)  entpaltfam, 
mägig  continentior  in  vita  hominnm  (Wenn  e* 
fiep  paitbelt  nm  k ).  4)  in  ber  Spetorif  al«  subst. 
pl.  (n.)  ba«  worauf  etw.  berupt,  ber  $auptpnn!t, 
bie  tpnuptfaepe  lab.  A)  conttnenter,  adv. 
jufammenpangenb  1)  *+(fe!t.)  im  Saume,  in 
ununterbrochener  Seipe.  2)  in  ber  geit  un- 


186 


continentia  — continuo. 


unterbrogett,  ogne  Unterlag  pugnare.  8) 
entgaltfam  rivere.  B)  continentia,  ae,  f. 
cifltl  bat-  Stnfiggalten,  gurürfgnltcn  Suet. 
Claud.  82.  2)  übertr.  (Sntgnltfamleit,  ffiäjji; 
gung,  Selbflbegerrfgung  in  omni  yictu  cul- 
tuijue  et  voluptatibus  praetermittendis;  conferte 
buius  libidines  cum  illius  c.;  f animi. 
contlneo,  tlnui,  tentum.  2.  [com  u.  teneo]  1) 
ufammengalten,  sfaffen,  oerbinbcn  con- 
ine,  quaeeo , caput  galt  mir  borg  ben  Stopf 
Plaut.-,  mundus  omnia  complexu  suo  coPrcet  et 
c.;  agger  altiore  aqua  contineri  (galten)  non 
potest ; hiberna  milibus  passuum  centum  conti- 
nebantur  lagen  alle  auf  einer  8trcde  t).  ic.  ; op- 
pidum  pons  fluminis  c.  nerbanb  bie  Stabt  mit 
bcm  jenfeitigen  Ufer  Caes.  b.  G.  7,  11,  6;  tp.  om- 
ncs  artes  cognatione  quadam  inter  ae  conti- 
nentur  finb  nnter  fi(g  nerbunben;  (JVep.)  alcis 
hospitio  contineri  mit  jmbm.  burd)  te.  Berbunben 
fein.  3)ag.  a)  ungetrennt  beieinanber  galten, 
nigt  oereinjeln  merees  (@af.  pnrtiri);  milites, 
exercitum,  legione«  uno  in  loco,  manipulon  ad 
signa,  copias,  nares.  6)  eingefgloffen  gal= 
teil,  cinfgliegen,  continen  alqa  re  t).  etw. 
umfgloffcn,  umgeben,  rings  umgrenjt 
Werben  altissimis  montibus  undique;  eorum 
una  par»  Garumna  flumine,  Oceano,  finibus 
Belgarum;  duobus  eminentibus  promunturiis; 
aucg  einfgliegen,  einengen  hos  omnes  fla- 
mm» Cats.  b.  c.  1,  51,  3;  undique  loci  natura 
Helvetii  continentur:  flumine  Rheno  etc.;  an- 
gustii«.  2)  in  einem  gemiffen  guflanbe  crgal= 
ten,  galten,  benagten  rem  publicam,  iura, 
disciplinam;  virtus  »micitiam  et  gignit  et  c.; 
alqm  in  fide,  in  officio,  in  anuis;  (IAv.)  alqm 
fide;  se  in  alqa  re  f eft  bei  etw.  bleiben,  fcfl 
an  etw.  galten  in  exercitatione,  in  auis  studris; 
auig  etw.  in  ob.  bei  fitg  oermagten,  gegolten 
alvus  arcet  et  c.,  quod  recepit;  alqd  ammo  ac 
memoria;  odium,  dolorem  ndgren.  3)  an  fitg 
galten,  auf»,  jurfltf-,  feftgalten,  galten 
animam  ben  Sltem;  *gradum , ’manum,  naves 
copulis;  beluas  saeptia ; librum  nicgt  getau4= 
geben;  exercitum  caatris,  copias  in  castrin, 
mtra  castra ; se  rui  auf  bem  üanbe  bleiben  Ter. ; 
+se  domi;  diutius  sub  pellibus  contineri  (Bet= 
Weilen)  non  posse;  «agittarii  media  acie  con- 
tinebantur  gielten,  flaitben;  ee  suo  loco,  his 
sedibus  bleiben;  se  in  occulto  fitg  Oerbor 
gen  galten;  *agricolam  frigidus  imber  gilt 
ju  $aufe;  aucg  cingeftgloffen  galten  Pom- 
peium  augustissime,  hostes,  oquitatum;  con- 
tineri munitionibus;  tp.  a)  im  gaum,  in 
Stgranlen  galten,  begerrftgen,  mägigcn, 
beftgränlen  risum,  vocem  fgroetgett;  se  in 
libidine;  cupiditates,  animi  appetitus,  odia  oc- 
culta;  animi  aequitate  plebem  jufrieben  ergab 
ten;  vix  me  contineo  ob.  vix  contineor  (autg 
me  c.  nequeo)  quin  (Cbm.)  itg  fann  mitg  laum 
entgalten  ic. ; non  posse  milites  contineri  quin 
Caes.;  oppida  in  ©egotfam  galten;  autg  (feit.) 
contineri  alqa  re  fitg  beftgränlen  auf  etw. 
quod  (officium)  cognitione  et  scientia  contine- 
tur;  bag.  ab  alqa  re  oon  etw.  }urfift  = , ab=, 
fern  galten  animum  a libidine,  suos  a proclio; 
se  ab  assentiendo.  6)  bei  fitg  jurütf  galten,  Ber  = 
ftgweigen  dicta.  4)  in  fitg  entgalten,  um: 
fajfcn,  faffen  omnia  quae  gignuntur,  vim  ca- 
loris  in  se;  mors  reliquum  spatium  nimmt  ein; 


taten  res  quales  hic  Über  c.;  flibellus  quo  con- 
tinetur  m.  aec.  c.  in/'.;  hoc  loco  continetur  (in 
biefem  letle  ftitbet  feine  Stelle  autg)  id  quod  dici 
Latine  decorum  potest;  facinus,  in  quo  omnia 
contineri  mihi  et  inesse  videantur.  3uSbcj.  bo i 
SBefen  ».  etw.  auSmagen,  etw.  roefentlig 
begingen,  auf  etw.  wefentlitg  berugen,  bie 
fcauptfage  fein  quae  res  c.;  lUud,  quod  hoc 
iudicium  c.;  quae  maxime  rem  c.;  bef.  im  pass, 
contineri  alqa  re  wefentlitg  auf  etw.  berugen, 
in  etw.  belegen  dii  non  nervis  ac  venis  c.; 
artes  quae  c.  coniecturä;  honestas  his  virtuti- 
bus  c.;  viri,  qui  hoc  sennone  c.  bei  tc.  wefent- 
lieg  beteiligt  finb;  ius  omne  retinendae  maiostatis 
Rabirii  causa  c.  flanb  bei  bem  ©rojeg  bcS  SR. 
auf  bem  Spiele. 

1.  contlngo,  tigi,  tactum,  3.  [com  u.  tango] 
I)  trans.  1)  berügren,  faffen  cibum  rostris, 
terram  osculo;  funem  manu;  *cibos  ore,  *gra- 
num,  *aquas  loflen,  geniegen;  c.  dextram  (als 
Sflegrügung  ob.  ©lüdwunfg);  tp.  jmbn.  ob.  etw. 
berügren,  ergreifen  ob.  betreffen,  angegen 
Romanos  haec  consultatio  nihil;  alqm  cura 
publica;  quae  (mea  causa)  nihil  eo  facto  con- 
tingitur;  ‘contacti  artus  n.  ftranfgeit  ergriffen; 
•eontactus  nullis  ante  cupidinibus;  fpristinA 
noxä.  contactos  esse;  inSbcf.  a)  entegrenb  be  = 
rügren  corpus  corpore  Plaut.;  tp.  befleden, 
mit  Stgulb  beloben,  meift  im  p artic.  perf.  pass, 
plebs  regiü  praedü,  eo  scelere;  ea  riolatione 
templi.  6)  an  etw.  unmittelbar  flogen,  gren  = 
»en,  bi*  Wogin  reitgen  fines  Arremorum; 
turris  rallum;  ripas  Ubiorum;  castra  silTam; 
ripae  radices  montis;  trabes  inter  se  (legen  bitgt 
an  einanber;  acies  vallum  legnt  fig  an  tc.;  tp. 
alqm  propinquitate,  f cognatione,  fsanguine; 
*deos  propius  ben  ©rogen  ber  ®rbc  näg«  (legen, 
c)  ein  gicl  erreitgen,  wogin  gelangen,  eltp. 
treffen  ’ltaliam,  *metam;  *nostras  infamia 
temporis  aurcs;  hostem  ferro  Liv.;  tp.  etw. 
treffen,  finben  animus  naturam  sui  similem 
c.  et  agnovit  Cie.  Tusc.  I §.  43.  II)  intrann. 
meijl  impert.  begegnen,  miberfagren,  fitg 
ereignen,  fitg  treffen  (eigtl.  jitjammentreflen, 
gewbgttlttg  D.  glüdlitgcn  ©reianiffen)  idem  (emori) 
adulescentibus ; contigit  alcui  ut;  *+m.  inf., 
autg  einm.  Ctc.  p.  Arch.  §.  4;  hanc  mihi  expe- 
tivi,  contigit  Ter. ; id  in  magnie  animis  ingemis- 
que  plcramque  contingit;  fpritgW.  f.  Conntbns. 

2.  *con-tlngo,  (ob.  -guo), -3.  bettegen, 

b e f e u tg t c u , lac  parco  sale  befprengen,  beftreum. 

contTnu&tio,  önis,  f.  [continuo]  1)  ununter: 
brotgene  gortbauer,  continuatdone  imbrium 
wegen  angaltenber  Slegengüffc  Caes.;  flaborum; 
in  quibus  peragendis  c.  (eine  ununterbrotgeite 
fflirifamlett)  ipsa  efficacissima  est.  2)  utiun 
terbrotgenc  ©erbtnbung,  gufammengang 
causarum ; in  ber  SRgetoril,  mit  u.  ogne  verboruni 
bie  ©eriobe. 

1.  continuo,  1.  [continuus]  aneinanberretgen, 

1)  im  Staunte  aneinanbetfügen,  »erbtnben, 
Bereinigen  aSr  mari  continuatus  ct  iunctus 
est;  continuantur  aedificia  moenibus  flogen  un 
mittelbar  an  k.;  domos  bigt  an  einanber  bauen, 
agros,  fundoB  megrete  an  einanber  flogenbe  ©runb 
flüdc  erwerben,  feine  ©runbftüdc  anonbieren; 
*regnum  Alyattci  campis  Mygdoniis  ginjufügen 
ju  tc.;  verba  ju  einer  ©eriobe  jufammen fügen. 

2)  in  bet  geit  ununterbrogen  fortfegen. 


continuo  — contractio. 


187 


unmittelbar  auf  einanber  folgen  f af f en 
bellum,  militiam;  iter  die  et  nocte;  diacordia 
eontinuatnr  paci  folgt  foglcich  auf  K.,  aliis  (bei 
anbfxcnl  >otuno  mors  continuata  est;  c.  diem 
noctemque  potando  lag  u.  SJaibt  in  Sin  cm  fort 
trinfen  Joe.;  *dapes  Spctfc  nad)  Spciic  auftTagen. 
3n*bef.  a)  c.  magiatratnm,  eonaulatum  etc.  fein 
Stmt  k.  offne  Unterbrechung  11  o<b  ein  3a^r  fort= 
führen  6)  c.  alcui  fconsulibus)  magiBtratum 
(o.  Solle  ob.  Senate)  jmbm.  fein  bitherigei  Ämt 
auch  auf  ba*  folgenbe  3<*hr  laffen,  oetlängern; 
finiperia. 

2.  contTnuö,  adv.  fcontinuus]  offne  Untcrbre  = 
djung,  gleidj  barauf,  fofort  ignia  in  aquam 
roniectus  c.  exstinguitur;  bah-  jur  Eingabe  einer 
unmittelbaren  (folge,  aber  immer  mit  einer  9lega= 
tion  ob.  Sfrage:  nicht  fofort,  nicht  gleich, 
barnm  noch  nicht. 

contlnnnK,  adj.  jcontinco]  1)  im  Slaume  mit  ctm. 
ob.  in  feinen  Xeilcn  jufammenhängenb,  fort» 
laufenb  proxima  qnaeque  et  deincepe  c.  am- 
plexns  est  (ignis);  + agri , montes;  *Leucada  c. 
veteres  habuere  eolom  mit  bem  geßlanb  *nfam= 
menbangenb;  oratio  c.  au*  einem  (Muffe  Quint.-, 
o.  Berfoncn,  principi  junächft  ftchenb  Tac.  2)  in 
ber  3”!  ununterbrochen,  unmittelbar  auf 
einanber  folgenb  aliquot  annoa  c.  ma^na 
parte  dignitatis  caruit;  die»,  regna,  fdinuca- 
tio.  incommoda,  fitinera;  c.  et  saevus  accu- 
sandia  reis  Suilliua  ein  unabläfßger  miltenber 
Änfläget  Tac. 

eontio  (nicht  concio),  öni»,  f.  (jfgj.  au*  conventio), 
l)  bie  auf  gef  etlichem  SBege  berufene  ®erfamm  = 
lang  be*  Solle*  ob.  ber  Solbaten,  in  SRom  bef. 
bietenige  Solf*oetfammlung,  beren  8wcd  mar, 
füT  ®efebe*oorfchlcige  ob.  SBatjlen  Borläufig  ba* 
Soll  ju  bearbeiten  habere,  convocare  o.,  convo- 
care populum  in,  ad  c.;  prodire  in  contionem; 
pro  contione  dicere,  snadero  ac  dissuadere;  in 
c.  ascendere,  escendere  in  bie  Bottädcrfammlung 
n.  jmar  auf  bie  Siebnerbübnc  treten.  2)  bie  Siebe, 
ber  Bortrag  in  einer  werfammlung  be*  Bolle* 
ob.  ber  Solbaten  contionem  habere,  apud  mi- 
lites,  graTes  c.  in  Caesarem  habere;  dare  alcui 
c.  (».  einem  Sttagißrat)  jmbm.  bie  Srlaubni* 
geben,  jum  Solle  ju  reben. 

eontiönSbnndnB  [contionor]  in  einer  9lnfprache 
an  ba*  Soff  ob.  bieSolbatcn  jidj  ergehenb, 
anch  m.  acc.  haec  Liv.  — contlönälls,  e,  u. 
-nirins,  a,  um  [eontio]  jur  SoI!«Perfamm  = 
lung  gehörig  c.  prope  clamor;  senex  ber  alte 
Süffler  bei  SSoIfSBerfammlungen ; contionarius 
populu*.  — contlönätor,  öris,  m.  [contionor] 
Sol!*rebner  in  üblem  Sinne,  Sol!#auf= 
miegler,  Stemagog  Cie.  — contionor,  1. 
(eontio]  1)  oor  einer  SBerfammlung  be*  Solle*, 
ob.  ber  Solbaten  eine  Siebe  halten,  reben, 
auch  nt.  acc.  haec,  ni.  acc.  c.  inf.  u.  m.  birefter 
Siebe.  — continncüla,  ae,  f.  [dem.  b.  eontio] 
(feit)  1)  unbebeutenbe  8oll*nerfammlung, 
im  pl.  eine  bie  Sadfie  nur  anbeutenbe  Siebe 
au#  Soll.  [ficb  wohin  begeben  Plaut. 

eon-tollo,  — — S.  Satt  confero,  m.  f.;  gradum 

ron-tonat,  impers.  e*  bonnert  ßatl  Plaut. 

eon-torqneo,  2.  l)  herumbrehen,  minben, 
Schwingen  membra  quocumque  mit;  omnes 
in  alium  cursnm,  *proram  laevas  ad  undaa; 
•silvaa  insano  vortieo;  tp.  ad  soveritatem,  ad 
remissionem  animi  ftimmen  ju  xc. ; iudox  tum 


ad  laetitiam,  tum  ad  tristitiam  est  contorquen- 
dus ; deinde  c.  et  ita  concludunt  geben  fie  ber 
Sache  eine  erzwungene  Senbung,  machen  eine 
Seitcnmenbung.  2)  fchroingen,  fchleuberit  fte- 
lum,  fpilum,  *hasta  viribus  contorta;  tp.  0. 
fdjtnungs  fraftdofler  Siebe,  qnao  verba  contorquet ! 
fulmina  illa  (sc.  verborum)  numeris  contorta 
ferrentur;  +non  potest  fern  contorta  vis  mit  92ad|- 
bruef  mitten ; t longa»  periodos  uno  spiritu  Plin.  ep. 

contorte,  adv.  m.  comp,  [contortus]  Per  f ehr  oben, 
gezwungen  dicere;  contortius  concludi. 

contortio,  önis,  f.  [contorqueo]  (feit.)  tp.  ora- 
tionis  perfchrobene  WuSbrüde  Oie.  fat.  §.  17. 

— contortor,  öris,  m.  [contorqueo]  Scrbreher 
legum  Ter.  — contortülus,  adj.  [dem.  d.  con- 
tortua]  etma*  gefchraubt  concluainnculae  Oie. 

contorttplTcitus,  adj.  [contortna  u.  plico]  dct  = 
tuicfelt,  dermorren  Plaut. 

contortua,  adj  [partic.  d.  contorqueo]  1)  der» 
fehtoben,  gcfünftelt,  gezwungen  res;  oö* 
cpiop«.  2)  fchmungdoll  oratio. 

rontrft,  1)  adv.,  1)  d.  Saume,  gegenüber,  auf 
ber  entgegcngefej}ten  Seite  omnia  c.  circa- 
que.  2)  b.  cpanblungen  u.  Scrhältniffcn  a)  an  = 
bererfeit*,  bagcgeit  Com.-,  reapondere,  acci- 
pere,  ereuire  llor.-,  c.  mercator  sc.  inquit  Hör. 
b)  bagegen,  hingegen,  im  ®egcnteil  ut  hi 
misen,  eie  c.  üli  beati;  cognoacere  quid  boni 
utriaqne  eaaet,  quid  c.  ber  entgegengcfcfjten  ?lrt ; 
utrnmque  c.  accidit  anbet*,  gerabc  umge  = 
lehrt;  quod  c.  eat,  in  atultitia  c.  est  ift  e* 
ganj  anber*;  alia  probabilia,  c.  alia  dicemua;  id 
ogo  c.  puto  ich  glaube,  bah  bie*  umgclehrt  ift; 
iCg  meine,  umgelehrt;  illi  dicere  melius  quam 
praecipere,  nos  c.  fortasse  posaumus  ba*  ®egen-- 
teil;  modo  quao  mllemus  de  Lepido,  modo  c. 
nuntiabantur;  quod  c.  fit  a pleriaque  d.  bei! 
metflen  gefchieht  ba*  ®egenteil;  *si  c.  im  ent 
gegengefebten  gaße;  (fpät)  e contra;  c.  atquo  (ac) 
ob.  quam  anber*  al*;  (Com.)  auro  c.  bem  ©otbe 
gleich;  non  auro  carus  e8t  c.  er  iß  nicht  mit  ®elb 
*u  befahlen,  c)  d.  einem  feinblichen  (futgegen. 
ßehen  entgegen,  gegen  c.  dicere,  consiatere, 
obviam  ire,  ferire,  c.  liceri  ein  ©egengebot  thun. 
II)  praep.  m.  acc.  1)  räumlich  gegenüber  Bri- 
tannia  poaita  est  c.  eaa  regiones;  fc.  aquam; 
c.  alqm  considero;  una  fronte  c.  hostem  caafra 
muniunt;  fflens  orare  c.  Caesarem  coepit; 
übertr.  fnon  alius  e nostris  c.  Cieeronem  nomi 
naretur.  2)  d.  fciitblicffer  SBiüenirichtung  ob. 
Säiberfpre^enbem  gegen,  miber,  im  S3tber  = 
fpruch  mit  c.  hostem  proficisci,  ire;  c.  alqm 
coniurare,  armis  contendere,  pugnare;  c.  deoa 
diaputare;  nnntios  c.  postulata  mittere  um  gegen 
bie  gorberungen  ju  proteßieren ; hoc  non  modo 
non  pro  me,  sed  c.  me  eat  potiua;  c.  naturam, 
c.  ius  gentium;  c.  spem,  c.  opinionem,  c.  om- 
nium  conauetudinem;  +c.  exapectationem  om- 
nium;  c.  exempla,  religionem;  (Tac.)  alqd  c. 
animura  (mit  ©ibertdiflen)  facere;  aboerb.  c.  ea 
für  ba*  einfache  c.  bagegen  Nep.,  Liv.,  Cats, 
Sali.,  nie  Oie  -,  mihi  c.  ca  videtur  gefaßt  ba* 
SntgegengcfeSte. 

contractiuncala,  f.  [dem.  p.  contractio]  pl.  quae- 
dam  animi  eine  letzte  Benommenheit  Cic. 

— contraetlo,  önie,  f.  [contrahoj  1)  ba*  8U  = 
fammenjiehen  digitorum,  aupcrciliorum,  fron- 
tia.  2)  tp.  a)  p.  ber  Siebe  u.  Schrift,  huiua  pa- 
ginae  ba*  enge  Schreiben  am  Silbe  bet  Seite; 


188 


contractus  — controversiosns. 


syllaba«  ba*  ?lu?f  precpen  tinrt  Silbe  al« 
furg;  o rat  loms  3U  fn  m menbrä  ng  u ng  opne 
Raufen  u.  fRupepunlte.  b)  c.  animi  ©cllom« 
m eit  peil  be«  bergen*. 

contractus,  adj.  m.  comp.  [ fxirtic.  p.  contraho] 
1)  p.  SRount  befc^r finit,  fnapp  introitus  con- 
tractior;  *locus;  *c.  (B.  parrcnber)  frigore 
pigrae;  B.  bet  3*it  bis  iam  contractioribus  noc- 
tibus  türger  getoorben;  B.  bet  Stimme  ge« 
prefjt  genus  vocis;  B.  bet  Siebe  gebränat, 
fnapp  guasi  c.  et  astricta  eloquentia;  illa 
(ratio)  loquendi  contraetior  (B.  bet  niebetit  fRebe« 
gattung);  B.  Supfaben  bcfdjränft  studia  (Sei« 
gungeiti  contractiora;  ‘panpertas;  aud)  B.  $et= 
tonen  eingegogen,  ungePört,  in IRupec. leget 
Hot.  ep.  1,  7,  12;  mori  contractam  cum  te 
cogtmt  frigora  Fhaedr. 

tconträ-dico,  3.  toibetfptccben  alcui,  preei- 
bus  alcis.  SDaB.  fcontridlctlo,  önis,  f.  SBtber« 
fpruep,  Hebe. 

con-träho,  S.  1)  auf  einen  $unft  gufammen« 
sieben,  Betfammcln,  Bereinigen  classem; 
exercitum  in  unum  locum;  (eos)  ad  Colloquium; 
cohortes  ex  ultimis  regionibus,  naTes;  *tem- 
pesta*  imbres;  *riroB;  t ©c^rifttucTfc  fammeln 
vetera;  supra  duo  milia  librorum.  ®ap.  tp.  a) 
ettp  gupanbe  bringen,  fid)  gugiepen,  per« 
beifüpren  amicitiam,  lites;  bellum  cum  alqo 
Betcinlaffen ; fortuna  certamen;  contracto  iam 
certamine  inter  Aetolos  et  Trallos  pep  entfponnen 
patte;  culpi  malum,  molestias;  aes  alienum 
mad)eu;  alqd  damni;  porca  contracta  »egen 
eine«  Verbrechen«  gur  Sfipne  Bermirft ; fpestem; 
plus  inridiae  quam  gloriae;  fminus  periurii; 
tantum  gib«  reique  pubiieae  piaculi  Liv.  6,  62, 
14;  contraxerant  Bibi  (fiep  felbp)  cum  Philippo 
bellum  Athenienses  haudquaquam  dignä  cauaä 
Liv.  31,  14;  e&  poenft  quam  tibi  ipsi  contra- 
xissent  b.  G.  8,  22,  2.  b)  ein  ©cicpäft  mit  ab« 
ftpliepen,  fontrapieren  rem,  rationem,  nego- 
tium, negotia  cum  alqo;  res  contractae  Äon= 
trafte;  cum  alqo  ©efepäfte  mit  jmbm.  haben;  bitbl. 
nihil  cum  populo  pep  niept«  mit  ic.  gu  fepaffen 
maipen,  niipt  mit  ic.  Bertepren;  neque  Bi  tecnm 
ngas  quid,  neque  si  cum  altero  c.  2)  Bet« 
engernb  gufammengiepen,  Betengem,  ab« 
lütgen  castra;  castra  anguatiis  viarum  baburep 
bap  er  bie  (Haffen  be«  Saget«  fcpmal  maepte; 
membra;  pulmones  se  c.  aspirantes,  frontem 
rungein,  'vultum,  »contractum  genibus  tan  gas 
caput  gufammengefrümmt  mit  ben  Rnieen  ic.; 
vela  eingiepen;  bilbl.  *im  ©lüd  fiep  mäpiaen; 
*voti  vela  tui,  propositi  tui;  HempeBtas  caelum 
(bem  Slugenfcpein  na*,  b.  i.  umpüDt,  umnaeptet) 
et  imbres  fammelt  Hör.;  o rationem,  ®aB.  tp. 
a)  pemrnen,  befcpränlen  appetitus,  ’cupidi- 
nera.  6)  beengen,  bellommen  machen  sol 
tum  quasi  tristitiä  quadam  c.  terram,  tum  vi- 
cissim  laetificat;  c.  animos  et  demittere;  de- 
mitti  contrahique  animo;  ut  et  bonis  amici 
(be«  fjreunbe«)  quasi  diffundantur  et  incommo- 
dis  contrahantur  (man  fein  §erg  ertneitert  unb  — 
beengt  füplt)  die.  Lad.  §.  48. 

coatrim,  adv.  [contrarius]  entgegengefept. 

contrarius,  adj.  [contra]  1)  im  üinume  gegen « 
überliege nb,  entgegengefept  collis  adversus 
huic  et  c.,  tignis  in  c.  partem  revinetäs;  vul- 
nera  = adversa  Tac.  2)  tp.  enigegengefept 
disputare  in  partes  c.  de  alqa  re  für  u.  gegen ; 


in  c.  partem  afferre  alqd;  vitiositas  c.  est  huius 
virtutis;  orationes  inter  se  e.;  rersantur  retro 
c.  motu  atque  caelum;  stibst.  n.  ting.  u pJ 
©egenteil.  Äontraft;  auep  *entgegengefepte 
Seite,  Siicptnng  animum  in  contraria  vocant 
diversae  curae;  e,  ex  contrario  (abnerb.)  pin  « 
gegen,  im  ©cgenteil.  S)  feitiblicp  ent« 
gegenftepenb , feinbtiep,  toiberflrebenb, 
ungünpig,  abgeneigt  falcui,  *arma,  texta, 
♦litoralitoribus;  nachteilig,  Berbeibticp  otium 
maxime  c.  Cats.  b.  c.  2,  30,  1;  ne  carmine  qui- 
dem  ludere  contrarium  (gmedwibrig)  fuerit 
Quint. ; t.  t.  indicia  c.  folcpe  gtrithtlicpe  ©ntfepci 
buitgen,  bei  benen  bnreh  3“rüdtt>tifung  bet  Älage 
bei  »läget  gugleicp  einen  Vctlup  erlitt  Cic.  off.  3§.  70. 

Contrebin,  ae,  f.  Stabt  ber  fiettiberer  in  Spanien. 
Stau.  Contreblenses,  ium,  m.  Liv. 

eontrect&tto,  Anis,  f.  [contrectio]  Setapung. 

contrecto,  1.  [com  u.  traeto]  1)  betapen,  be« 
ffiplen  vulgi  manibus  contrectari  (B.  einem 
8n<p)  Hör.;  pecuniam  im  Selbe  roüplen  Suet  ; 
iitbef.  a)  unterfuepenb  betapen,  Bifitieren  Suct 
b)  *+uiijüchtig  betapen,  contrectatam  filiarum 
pudicitiam  gefepänbet  Tue.  2)  tp.  a)  tota  mente 
varias  voluptates  erfaflen;  eorpus  oculis  vulgi 
contrectandum  (jur  Schau)  permittere  Tac.; 
ettn.  in  roher,  mechanifdpei  SBeife  bearbeiten 
haec  divulsa  et  quasi  discerpta. 

contrbmisco  (-treinesco),  mui,  — 3.  [contremo] 

1)  intram.  erbeben  tota  mente  atque  omnibus 
artubus ; *omne  nemus ; quo  metu  Italia  omnis ; 
tp.  eius  in  mea  causa  nunquam  fides  xirtusque. 

2)  frans.  Bor  et»,  gittern  unde  (•=.  a quibus 
exortum)  periculum  c.  domus  Satumi  Hör.; 
fRomano  tonantem  bello  Italia.  — *con-trtmo, 
8.  pari  gittern,  beben. 

con'tribno,  3.  1)  »uerteilen,  gu  etm.fcplageii, 
einBerleiben  Pnocensei  Locrensesque  bis ; 
oppidum  sibi;  se  Aetolis;  fregna  alienigenis; 
in  Achaicnm  contributi  concilium,  in  unam 
urbem;  fmilites  in  unam  cohortem;  urbes  ad 
condendam  Megalopolim  ex  concilio  Arcadum 
contributae  Liv. ; qui  erant  cum  Oscensibus 
contributi  Caes.;  auch  mit  teilen  proprios  tecura 
,m.no s Tib.  1,6,  63  f.  2)  »mit  anbem  beitra 
gen,  gnfammenfcpiepcii  alqd. 

contristo,  1.  [com  u.  tristis]  1)  »oerbüpetn, 
trübe  machen  caelum  frigore  pluvio,  laexo 
lumine;  Aquarins  inversum  annum  f.  Aquarius 
2)  6).  2)  trübe  pimmen  alqm. 

contritns,  adj.  [partxc  b.  contero]  abgenupt, 
abgebrofepen  proverbium  retnstate;  commu- 
nia  et  c.  praoeepta;  ad  regiam  ber  fiep  an  bet 
fRegia  perumgetrieben  bat' 

contröversia,  ae,  f.  [controversus]  Streitig« 
leit,  Streit,  nur  infofem  er  mit  9iupe  geführt 
ttirb,  in«bef.  SRecptSfireit  ob.  »iffenfepaf t 
licpcr  Streit  de  fimbus;  magistratuum  (um, 
über)  Caes.  b.  G.  7,  89,  2;  c.  facere,  inforre;  o. 
mihi  est  ob.  controversiam  habeo  cnm  alqo  de 
alqa  re;  c.  est  inter  alqos  de  alqa  re;  in  c. 
esse,  vorsari  preitig  fein;  vocare,  addneere,  de- 
ducere  in  c.  preitig  maeptn;  magnas  c.  tollere; 
nt  per  colloquia  omnes  c.  componantur;  non 
est  c.  quin  niemanb  bepreitet,  ba|  te.;  nl*  rpet. 
1. 1.  f.  quaestio  2);  aucp  tStreitrebe  in  SAnlen 
ber  Sipetoren  über  einen  erbitplclen  fRecptifau,  bie 
ÄontroBcrfe;  adv.  sine  c.  unpreitig,  opne  ffliber 
rebe.  Xao.  contrörersiösus,  adj.  Preitig  res  Liv. 


controversus  — convallia. 


189 


eontrörersug  , adj.  [contra- verto]  bet  ®r- 
örterung  unterworfen,  ftreitig  res;  iua 
äiechtäfall,  worüber  bie  SiechtSgelebrtrn  nicht  einig 
l'inb;  haec  sunt  quasi  c.  iura  Stoicorum;  au- 
■picium. 

eou-trücido,  1.  jufammenhaaen,  nieber» 
mepetn  fbestias;  debilitato  corpore  et  con- 
trucidato;  falqm  vulneribus;  tp.  hin  opfern 
rem  publicam. 

ron-trüdo,  3.  irgcnbmohin  ftofeen,  jteden  ho- 
mines  in  baloeas  Oie. 

con-trunco,  1.  ( Plaut .)  jerhauen,  in  Heine 
Stüde  honen  eos  omnes  duobus  ictibus;  ci- 
bum  Berjeljttn. 

contäbernilix,  is,  comm.  [com  u.  taberaa]  $elt  = 
tamerob,  äeltgenofe;  im  weitern  Sinne  o.  bem 
Hingen  Oomehmen  Siömer  a)  ber  ju  feiner  milb 
tärijeben  SluSbilbung  fich  einem  Selbherm  anfcplofe 
unb  fich  immer  in  feinet  unmittelbaren  Siäpe  befanb 
militiae  c,;  Q.  Pompeio;  Saturoini.  b)  ber  jU 
feinet  prottifchen  JluSbilbung  für  baS  Staatsleben 
mit  einer  höheren  SRagiftratSperfon  in  ttäheien 
Setfeht  trat,  etwa  fteter  Begleiter  cum  esset 
meus  c.  in  consulatu;  alcui  c.  in  consulatu 
fuisse.  c)  $au8-,  lijchfteunb,  §auSgenofe 
habuisses  non  hospitem,  sed  c.;  fcherjh-  (Haut.) 
crucibus  contubernales  dari  mit  bem  Sfreuje 
oermöhlt  Werben;  iton.  Quirini,  8.  Cöfar,  befjen 
Statnc  im  lempel  beS  Quirinus  ftanb  Oie.  Att. 
8,  28,  3. 

roatätiernium,  ii,  n.  [com  u.  tabernal  1)  eigtl. 
baS  gemeinschaftliche  flelt  ber  Solbateu  de- 
ponere  arma  in  contubernio;  bah-  StlaBenelje 
contubernii  liberorumque  amor  Ourt.;  SBoh» 
nnng  eines  SflasenpaareS,  auch  Seltla 
merabfehaft,  geltgenof fenfehaft  Tac.  3 "*= 
bej.  a)  b.  Umgänge  beS  jungen  Bornehmen 
SdmerS  mit  bem  ftelb^errn  necessitudo  con- 
tubernii; patris  mit  ic.  ; tron.  muliebris  militiae 
(mit  einer  Buhlerin),  b)  tSiohnungSgcmein- 
fchaft,  *ber  tiere  mit  Bieren;  tfcauS»,  lifdj» 
genoffenfehaft;  überh-  nühertr  Umgang. 
ron-tuCor,  dtp  2.  (oottl.  auch  -tuor,  — 8.  dtp) 
befchanen,  befehen,  teils  gemeinschaftlich, 
in  Bejug  auf  mehrere  ©ubjefte  ob.  Cbjelte  duo- 
bus  oculis,  non  altero  tantum;  totam  terram, 
teils  feharf  anfehen,  ins  Wuge  faffen,  et» 
blidett  id  novum  contuens  Agesilaus;  qui 
eadem  contuens  efficiat;  qui  in  agendo  con- 
tuens aliqnid  pronuntiaret;  tp.  geiftig  betrach» 
ten  mala.  San.  contultn,  abl.  m.  oot=  u.  nad)tl.) 
burch  Betrachten,  Dlnbliden. 
eontämäria,  ae,  f.  [contumax]  Irop  «)  gegen 
rrchtmöfeige  (Bemalt,  SJiberfpenftigleit  c.  et 
arrogajitia;  responsi  tui;  oris  oculorumque  c. 
a«.-  superbia;  eadem  in  vultu;  abrupta  c.  ftdr» 
rrfcher  Xrop  Tac.  a*in.  4,  20.  6)  in  gutem  Sinne, 
ebler  Stolj  libera  c.  — eontflmäetter,  adv. 
m.  comp,  [contumaxl  tropig,  pcilSftartig, 
unbeugfam.  — contfimax,  ücia,  adj.  m.  comp. 
u.  tup.  [oerw.  m.  contemno]  in  übelm  u.  gutem 
»time  tropig,  hslSftarrig,  miberfpenflig, 
unbeugfam  homo,  rultus,  tanimus,  fprecoe ; 
in  alqm,  fadversus  plebem;  fetiam  adversus 
tonnen  ta  serrorum  fides;  tp.  ungefügig, 
fpribe  *lima, 

contfimSlia,  ae,  f.  [contemno]  1)  Sprenträn» 
tung,  Befchimpfung,  fchmachoolle  Bepanb» 
lang,  SRifehanbtuug,  Schmach,  contumeliae 


verborum  Berbalinjurie ; cum  c.  in  ehrenrühriger 
SBeife;  per  e.;  accipere  c.;  alqd  accipere  in  con- 
tumeliam  Ter.-,  alqd  in  Buam  c.  wertere  Caea.-, 
imponere  alcui  c.,  iacere  c.  in  alqm;  c.  alcui 
dicere  Ter.  2)  tp.  b.  Seblojem,  Ungemach,  Un  = 
bill  naves  totae  factae  ex  robore  ad  quamvis 
vim  et  c.  perferendam  Coca.;  Ugnum  inquinare 
omni  c.  Phaedr. 

contümeliost',  adv.  m.  comp.  u.  tup.  [contume- 
liosus]  fchmählich.  Schimpflich,  ehrenrührig, 
contümellösus,  adj.  m.  comp.  u.  aup.  [contu- 
melia]  o.  fßerfonen  u.  Sachen,  ehrenrührig, 
f^mähfüihtig,  fchmählich,  fchmachooll  homo, 
dicta,  voces;  litera  in  alqm. 

•contäraälo,  1.  mit  einem  GSrabf)üget  be» 
beden,  im  pass.  patriü  humo. 
con-tnndo,  tüdi,  tüsum  (tunsum),  3.  1)  jer  = 
Schlagen,  jerftofeen,  jermalmen,  jerquet» 
f cf)  en  manus,  radicea,  contusi  ac  debilitati; 
♦nares  breit  brüdeit;  *articuloa  lähmen;  (Plaut.) 
alqm  pugnis  j er  bläuen;  in  Schwächerem  Sinne 
einen  Stofe  Berfepen  *peetus  tuntummodo 
levi  ictu.  2)  tp.  bäubigen,  niebcrfchlagen, 
errütten,  oernichten  beugen  audaciam,  ca- 
umniam,  animum  auum,  classem,  ferocem  vic- 
toriü  Hannibalem;  noatrae  opes  contuaae  ho- 
atiumque  auctae  erant;  *tumidas  regum  minas, 
♦iropetus,  *illiua  acerbum  cor;  *populo8  ferocea, 
gentes. 

contnrbitio,  önis,  f.  [conturbo]  a)  BcrWirrung 
(0.  SBahnfinnigen)  mentis.  b)  Befiür jung. 
COnturbitua,  adj.  m.  comp.  [ partic . B.  conturbo] 
Berwirtt,  Berftört  a)  oculus,  animua.  b)  im 
Bellten  eram  in  acribendo  conturbatior.  c) 
beftflrjt,  Betlegen.  — con-turbo,  1.  1)  Ber» 
wirren,  inBermirrung  u.  Unorbnung  brin» 
cn  ordinea  Komanorum,  rem,  rem  puuUcam. 
nSbcf.  c.  rationem  ob.  rationea  u.  bl.  c.  feine 
petuniären  Berhältniffe  in  Unorbnung  bringen, 
Banterott  machen;  tp.  alcui  rationea  (Com.) 
jmbm.  baS  Äoncept  oerrfiden.  2)  tp.  jmb.  irre 
ob.  beftürjt  machen. 

contns,  i,  m.  [xo»töc|  Stange,  bej.  als  Schiffs» 
gerät,  aud)  langet  SSurffpiefe  Verg.,  Ltv. 
contütu  = contuitu,  w.  f. 
cönäbläli«  (nicht  conn.),  e,  adj.  [conubium]  ehe» 
lieh-  — cönüblum  (nicht  conn.)  ii,  n.  [com  u. 
nubo]  1)  gefepmäfeige,  Bottgültige  rbm.  ®h*  (ö- 
ber  rechtlichen  Seite  u.  als  bürgerliches  3nftitut) 
*pl.  o.  einer  ®be.  2)  baS  Siecht,  ein  conubium 
etnjUQehen,  ® herccht. 
cönns,  i,  m.  [x<ö»o«J  ftegel;  bah-  *B.  tegelfbrmi 
gen  @egen(tänben , namentlich  ber  metallenen 
®rhähltn3  am  $elme  jum  Sinfenten  beS  $elm 
bufcpcS. 

con-vädor,  dtp.  t.  auf  einen  gewiffen  ler» 
min  Bor  (Bericht  laben,  fcherjh-  B.  bem  Stell» 
bichein  Plaut. 

con-Tileseo,  rülui,  — 3.  1)  erftarteti,  ftäf» 
tiger,  ftärter  Werben,  B.  SKenfchen  Just.-,  *8. 
geuer;  tp.  an  Blacfet  janeljmen,  Seltung  er» 
langen  Milo,  opinio,  mala,  teatameutum,  do- 
natio. 2)  fich  erholen,  genefen  ex  morbo, 
♦de  Tulnere;  aegroti  non  convaleBcentea;  tp. 
♦aenaus  mei;  fapatium  dare  convalescendi  au- 
gendarumque  opum. 

con-Tallig,  is,  f.  ein  ringS  B.  2l»hShfl1  einge» 
fchloffeneS  ihal,  Ihalfefjel;  auch  bie 
Xhatränber. 


190 


conv&so  — converno. 


conväso,  1.  [com  u.  vaaal  jufammen*,  ein: 
prüfen,  bef.  jur  Keife  alqd  Ter. 

*+con-vecto,  1.  [intens.  u.  conveho]  jufam: 
menfat)ren,  = bringen.  — cou-vector,  öris,  m. 
Keifefäbrte  ju  Skiffe-  — con-vSlio,  3.  ju  = 
(ammenfapten,  klingen,  ^tragen  arbores, 
pabulum,  frnmentum. 

con-vello,  velli,  vulsum  3.  1)  loS=,  o.  feinem 
^Iflfje  ob.  feinet  Sage  hctau®-  ob.  anfreiffen, 
um:,  einreifien,  jerreifjen  saxa  vectibus; 
aimulacrum  Cereris  e sacrario;  im  Silbe  me  ex 
noatria  paene  hortulis;  * aequor  remis  rostria- 
que;  *turrim  sedibus,  ’ailvam  ab  hnmo;  *fer- 
rum  manu  auä  bet  $anb  teilen;  ftnunitionem; 
•navea  convulaoe  $erf  djmettcr  t ; fconvelli  8 u cf  u n : 
gen,  Krämpfe  betonunen  latere  convulao;  t.  t. 
c.  aigna,  vexilla  bie  ifapnen  aus  bet  ®tbe  teilen 
■=  aufbrcdjen  u.  marschieren.  2)  jerftöien,  er= 
fchüttern,  wantenb  machen,  untergraben, 
Derberben  rem  publicam,  iudicia,  auxilia  roi 
publicae;  opinionem  c.  ratio,  labefactabit  ora- 
tio j alqm  de  priatino  statu;  f gratiaui  alcis; 
fidem  legionum  nuntiia  et  promiasia  Tac. ; dia- 
cordiä  nepotea  auoa  convelli;  Tiberiua  vi  do- 
minationis  convulaus  et  mutatus. 

eonvOnae,  ärum,  comm.  [convenio ] jufam  menge: 
laufeneS Bol!,  jufammengelauf eite grentb: 
linge  c.  et  feri  barbari;  facerc  amantea  c.  inter 
se  eine  8ufammenlunft  perfrf)affcn  Plaut. 

oonvbuleus,  tiB,  ad j.  m.  \comp.  u.  f sup.  [partic. 
D.  convenio]  1)  einig,  übereinftimmenb  bene 
c.  propinqui;  c.  et  coniuncta  constantia  inter 
augureB.  2)  mit  etro.  übereinftimmenb,  ju 
et».  paffenb;angemeffen,*ufommcnb,fr|icf5 
lief),  jufagenb  alcui  rei,  ad  alqd,  cum  alqa  re, 
inter  «e,  »convenientia  aibi,  cuique;  ’toga  paf- 
fenb,  anfthliefjenb.  San.  a)  convenienter,  adv. 
m.  comp.  u.  sup.  übereinftimmenb,  ange= 
meffen  c.  naturae  vivere;  c.  cum  alqa  re,  ad 
alqd.  6)  convfnlentla,  ae,  f.  äufjere  Über  = 
einftimmung,  ©pmmetrie  naturae  cum  extia; 
rerum,  partium;  abfol. 

con-vänlo  (ardjaift.  fut.  convenibo  Plaut.),  4.  1) 
A)  intram.  jufammenf  ommen,  fi$  oerfam: 
mein,  eintreffen  milites  ex  provincia;  tota 
ltalia  ad  hoc  iudicium;  omnca  in  unum  loeum, 
in  oppidum,  Homam;  hnc,  eo,  illuc;  fin  colonia 
Agnppinenai  in  domnm  privatam;  fCypri  apud 
hiberna  decumae  legionia;  fEpheai  ad  Anti- 
ochum;  *ad  regem;  ad  clamorem  auf  JC.;  +ad 
nomen  quoque  auf  bie  blofte  Kennung  bei  Ka= 
menü  tjitr ; ad  diem;  mitfommen  in  equitum 
numero  Cats.  b.  O.  7,  39,  1.  QnSbef.  a ) civitates 
quae  c.  in  id  fornm  bie  rücffid)tli{h  ber  SnriSbif- 
tion  ju  jener  KreiSftabt  gehören;  f.  conventua  2). 

b)  uxor  c.  (tommt)  in  manom  (alcis)  burd)  Beirat. 

c)  tp.  causae  c.  in  unum  locum  treffen  jujam= 
men,  tereinigen  fidj;  multu  munera  ab  arnato- 
ribua  mcrbcu  gleichjeitig  gefdjenft.  B)  frans,  mit 
jmbm.  (jufäflig  ob.  abftd)ttidj)  jufammentom  = 
men,  um  if)n  ju  Sprechen,  jmb.  treffen,  an= 
geljen,  fpredjen,  anfpre<$en  alqm,  m itinere 
(sc.  eoa)  qui  Nep.;  conventua  non  srun  ab  eo 
er  bat  mit  mir  mrtjt  gefpror^en  ; ee  conveniri  non 
vult  er  will  mit  niemanbem  fpredjen.  2)  prägn. 
jufammen  fommenb  f i dj  bereinigen  m D.  Ser= 
fotien  de  alqa  re  inter  ae  Plaut.,  b(.  c.  Just, 
b)  ge»,  alqd  c.  ob.  impers.  convenit  man  fommt 
überein,  einigt  fic|  über  ctni.  a)  rem  conven- 


turam  man  merbe  fid)  über  bie  Sache  einigen, 
omnia  conventora ; condiciones  non  convenerunt ; 
signum  quod  convenit;  pax  conventa  burd} 
Übereinfunft  juftanbe  gefommen,  quibua  conven- 
tia;  pax  quae  cum  T.  Quinctio  conveniaaet. 
ß)  imjiers.  convenit  de  alqa  re,  {Just.)  alcui 
cum  alqo  de  alqa  re;  nihil  inter  utrumque 
Uor.\  ferner  pacto  convenit  ut  u.  eoryj.  ob.  m. 
bl.  conj .;  m.  acc.  c.  inf.  eS  toitb  allgemein  be; 
bauptet,  baff  jc. ; ut  (uti),  ita  convenerat.  c)  ju  = 
fammenpaffcn,  ju  et»,  paffen  cothurnus  apte 
ad  pedem;  tp.  ju  et»,  paffen,  mit  etto.  übet: 
einftimmen,  ftimmen,  jutreffen  haec  tua 
dolioeratio  non  c.  cum  oratione  Largi,  capti- 
vorutn  oratio  cum  perfugia  cum  perfugarum 
oratione;  nomen,  numerua;  ad  nummum  ei  trifft 
alles  bis  auf  ben  Sjeüer  ju;  auch  jmb.  treffen, 
auf  jmb.  Bejug  pabcn,  Stnrocnbung  finben  auf 
in  quem  ea  auspicio;  haec  contumelia  ad  m&xi- 
mam  partem  civium;  am  t}äufigften  für  jmb.  ob. 
etro.  fid)  jiemen,  fi<h  fetteten  labor  viris;  illa 
ornament  a iia  rebus  quaa  gesaeram;  f nihil 
minua  in  perfecto  duce;  *dicitnr  Afrani  toga  c. 
Menandro  Hor.\  *cui  non  conveniat  aua  rea. 
3nsbcj.  impers.  convenit  eS  pafft  jidj,  jicmt 
fi(Ü,  fd)idt  fid),  m.  in/.;  m.  acc.  c.  inf.  quid 
vob  aequi  conveniat;  qui  enim  convenit  ut,  qui 
convonit  m.  in/.;  *ait  tibi  curae  quantao  con- 
veniat; si  tibi  ita  conveniat. 

3)ap.  A)  conventicium  (näml.  aea),  ii,  n.  Ser  = 
fammlungSgelb,  ®iäten,  ©elb,  welches  bie 
gried).  Bürger  als  (Sntfihäbigung  für  ihre  lei/ 
napme  an  bet  ÖolfSoetfammlung  erhielten  (xö 
^K*ii;öia«rnxdv)  Cic.  r.  p.  8.  §.  47.  B)  conven- 
tTcSlum,  i,  «,  faft  nur  im  pl.  1)  8ufammen  = 
funft,  Serfammlung  hominum.  2)  +_Bet  = 
fammluugSort.  C)  conventio,  önis,  f.  fiber  = 
einlunft,  t Berabrebung,  Vertrag.  D) 
conventum,  i,  n.  Übereintunft,  Serabre- 
bung,  Bcrtrag  pactum  c.,  c.  et  pactum;  ex 
pacto  et  c.  E)  conventua,  ua,  m.  1)  3ufam 
menlunft,  Serfamuilung.  2)  inSbef.  a)  bie 
in  einer  S'rciSftabt  ju  bejhmmter  rfert  o.  bem 
Statthalter  gehaltene  ©erithtSPerjammlung 
einer  ißrooinj,  ®eri(htS=,  Kreistag  con- 
ventua agere;  peroctis  conventibns;  ridetur  nb 
omni  c.  b)  ©erichtsbe jirl,  =fprengel  in  einer 
Brobinj  tonmea  c.  percurrere.  c)  bie  in  einer 
IßroDinfl  mohnenben  rßmifchen  Bürger,  bie 
rümifche  ©cmcinbc  civium  Romanorum.  3) 
Bertrag,  üccorb  Cic.  p.  Caec.  §.  22. 

cou-verbfiro,  l.  ftarl  fdilagen  foe  suum. 

con-verro,  3.  jujautmenlehren,  ^fegen  alqd 
Plaut. ; fquidquid  aabuli  in  campiaiacet;  (Plaut  ) 
alqm  = burchHopfen;  jufammenf  (harren  he- 
reditates. 

conversätio,  önis,  /.  [converso]  (fpät)  häu- 
figer Umgang,  Bericht  alcis. 

couvorslo,  önia,  /.  [converto]  1)  Umbrepung 
caeli,  caeleatea.  2)  Kreislauf,  pcriobifch'r 
Küdlehr  mensium,  annorum.  3)  tp.  U m 
(ehrung,  UmWanblung  c.  rerum  et  pertur- 
batio; tanta.  4)  in  ber  Khetoril  a)  Übertragung 
D.  einer  Sprache  in  eine  anbere  iUa  ex  Latims 
Q uint . b)  Sicbcrh olung  beSfelben  SüorteS  am 
Schluffe  beS  SabeS.  c)  pcriobifdie  «brunbung, 
mit  u.  ohne  verborum,  orationia.  — converso, 
l.  [intram.  p.  convertoj  berumbrehen,  be- 
wegen animua  se  ipBe  c.  Oie.  dt  univ.  §.  24. 


converto  — convivalis. 


191 


eon-verto  (ältere  gorm  convorto),  ti,  sum,  3.  I) 
Irans.  1)  umtehren,  umbrehen,  umwenben 
pal&m  anuli  ad  palmarn ; orbia  hic  in  re  publica 
est  con versus;  c.  se,  converti  (p.  £)immeläför= 
prnt)  fich  umbrehen,  ac  (b.  $ctfon ) fid)  umwen= 
in,  umbrehen,  ee  ob.  terga  ftehrt  machen,  fließen; 
siinulacruni  Vietoriae  se  ad  valvas  templi;  aigna 
bie  gelbjeichen  umwenben,  mit  bem  $eer  eine 
ethwentung  machen,  ob.  bie  gelbjcichrn  jur  gludjt 
amiofnbfit,  fließen  £»».;  conversa  aigna  inferro 
bunf)  eine  Scfjmenfung  angreifen,  bipartito  nad) 
jl»ei  Seiten  h»n  Cacs.;  fconverso  eqno;  fcon- 
veraia  navibus;  hostem,  aciem,  fpaucon  noatroa 
jum  {Beiden  bringen,  werfen;  reddita  inclusa- 
ram  ex  apelunca  boum  vor  Herculem  oeran- 
lafcte  um,;utebren;  ‘conversn  domum  lintea  dare; 
terba  umfteQen  Quint  ; *vin*  fid)  umbrehen,  um= 
wenben ; ‘fugam  wenben  — einfteQen ; ruraua  con- 
veraos  (fttf)  fchwenfenb)  insequi ; fconversis  equi- 
tiboa;  tatternia  converaia  cohortibuaji*  fcfjWen: 
ftn  laffen.  ®ao.  fibettr.  u.  tp.  ba«  SBefen  einet 
Sache  umtehren,  etw.  umwanbeln,  = änbern, 
Beraubet  tt  a)  converso  itinere;  caatra  caatria 
ein  Bager  mit  bem  anbem  Bertaufdjen,  fortrüdenb 
ein  Bager  nach  bem  anbem  errichten  Cats.  b.  e.  1, 
81,3;  id  non  ad  salutem  posse  converti  Ttr.; 
conversa  subito  fortuna;  linguam;  rem  publi- 
eam  in  Unorbnung  bringen;  0.  ©emüt,  u nt  ft  i m ; 
men  animum  avaritia;  bac  oratione  habita 
mirum  in  modum  conversae  annt  omniuin  men- 
te* ; fin  terrorem  converti  geraten;  B.  Schrift; 
Betten  übertragen,  überleben  orationes  o 
Graeco,  aliqua  de  G raeeis,  iibrum  in  Latinum, 
Klrctra  male  conversa  Attilii.  b)  c.  in  nt.  acc. 
setmanbeln  se  in  himndinem,  ex  homine  se 
in  beluam;  Hecubam  in  canem;  crimen  in  lau- 
dem;  amicitiae  se  in  graves  inimicitias. 

»leine  Sache  ob.  $etf.  anberbwotjin  lehren,  men» 
ben,  richten,  lentetc  naves  in  eam  partem; 
navem  ad  puppim;  *femun  in  se;  signa  ad 
hostem  bem  geinbe  bie  Stirn  bieten ; »e  ad  alqm 
(gegen  jmb.);  aciem  in  fugam  jchlagen  in  ic.  ; 
iter  in  provinciam,  se  domum  Ter.-,  tigna  contra 
»im  fiuminis;  buc  tota  conversa  acies;  *con- 
verti  (fich  richten)  in  hostem ; *eonversi  inter  se 
ocnlos  tenebant  hielten  auf  einanber  bie  Äugen 
gerichtet;  Video  in  me  omnium  vestrum  ora  atque 
ocnlos  esse  converso»;  inSbei.  an  fich  bringen, 
snterfchlagen  pecuniam  publicam  domum  suani 
Oie.;  fibertr.  a)  ad  tribunum  militum  centurio- 
nesque  ora  c.  richten  bie  ©liefe,  bie  Äufmertjam-- 
leit  anf  tc. ; omnium  oculos  ad  se,  omnium  oculos 
aniuiosque  in  semet,  bl.  omnes,  plebem,  fho- 
mine»,  animos,  civitatem,  *ora  vulgi  jmb«.  je. 
8tid  ob.  Äufmertjamleit  auf  fich  lenten,  jiehen; 
•*  in  ob.  ad  alqm  soll  (Erwartung,  DoO  Verträum 
ben  Slid  auf  jmb.  richten  — fein  Certrauen  auf 
imb.  legen ; alqa  iig  ampla  et  honesta  res  ob- 
iecta  totos  ad  se  c.  et  rapit  fte  ganj  für  fich  8*; 
Bmnt  u.  hinreiftt  de.  off.  2 §.  37 ; quocumque  te 
aaimo  et  cogitatione  converteri»;  animos  ad 
deorum  cultum;  ingenium  et  Studium  ad  cau- 
sa« agendae;  se  totum  ad  eius  viri  voluntatem 
cuitumque,  converti  ad  alcis  sensum  ac  volun- 
tatem; se  ad  philosophos;  se  ad  otium  pacem- 
qae  fleh  fefjnett  nach  tc.;  *omen  in  alqm  auf 
jmb«  fiaupt;  *ferre  alqd  conversum  in  exitium 
»lei»  ftch  toettben  laffen  jttm  tc.;  rationem  in 
fraudem  m&litiainque  anroenben.  b)  B ernten1 


ben  au  einem  (Gebrauche  legiones  ab  itinere 
(bem  sJlarfche  entgieljen  u.)  ad  snorn  potentiam; 
fcopias  ad  patriae  periculum  ;•  orationem  in  in- 
crepandam  alcis  fugam. 

II)  intrans.  fich  itgenb  ntohin  wenben,  um; 
lehren  ad  pedites,  in  regnom  suum  Sali-, 
fRuspinam  cum  reliquis  copiis;  quin  omnis  ad 
te  conversura  fuerit  multitudo  Oie.  p.  Plane. 
§.  60;  bah-  ju  etw.  fich  Wenben,  unt=,  au«-- 
fchtagen,  mit  etw.  enben  id  ad  salutem  Ntp.-, 
Imperium  regium  in  superbiam  dominationem- 
que  Sall.\  nec  in  falsutn  e vero  praeterita  pos- 
sunt  c.  Oie.;  quod  paulatim  in  disciplinam  re- 
ligionemque  Just. 

con-vertor,  8.  dtp.  jurüefwenben  Plaut. 
con-vestlo,  4.  befleiben,  nnr  tp.  =»  bebeefen, 
umgeben  omnia  bederfi;  domus  dnobua  lucis 
convestita;  * herbis  prata  convestiricr  ft.  con- 
vestiri. 

convexa«,  adj.  [conveho]  gewölbt,  gerunbet, 
tonne;  orbis  lunao,  *cuelum,  *foramina  ter- 
rae; *».  bef.  im  pl.  al«  siebst.  SBölbung,  ge ; 
Wölbte  Üiunbung  nemorum;  convexa  caeli, 
super. c.  2)  * a b f th ü f f c g , (teil  he  tablauf  ettb 
iter,  trames,  vertex  ad  aequora;  subst.  n.  pl. 
vallium  Just.-,  *bl.  convexa  Xhalleffel,  tiefe 
Xhälet. 

couviclätor  (nicht  convlt.),  öris,  m.  [convicior] 
Schmäher,  ßäfteter.  — convtclor  (nicht  con- 
vit.),  dtp-  1.  fchelten,  fehimpfen,  tfiftetn, 
laute  Sorwürfe  machen.  — couvieium  (nicht 
convlt.),  ii,  n.  [ft.  convocium  B.  com  u.  vox] 
ba«  Beteinte,  laute  (De f ch r ei  cantorum;  cum 
maxitno  clamore  et  c.;  ante  aedes  facere  c.; 
•humanae  convicia  linguae;  ’ba«  ®ef(hrei  ber 
Cögel,  Dualen  ber  gröjche,  3*tpen  bet  ttitabe. 
gnöbej.  a)  3«ntgefchrei  aures  convicio  de- 
fessae  Oie.  b)  ber  taute,  heftige  diber; 
fpruch  omnium  vestrum,  senatus.  c)  ba« 
bringenbe  9)1  a h tt c n epistulam  haue  convicio 
efdagitarunt  condicilli  tui.  d)  Schimpfs, 
Schmäh2 > Scheltwort,  ba« Schmähen, S cf|im  = 
pfen  mit  einzelnen  SB  orten  c.  facere  alcui;  *c. 
(pl.)  ingerere  alcui;  convicio  corripere  alqm; 
tp.  a)  c.  anrium,  tacituin  cogitationis  Jabel. 
ß)  (Plaut.)  fchimpfliche  93 e r ] 0 tt  pascere  alqm 
c.  (p.  einem  Betborbenen  Sohlt);  nemorum  con- 
vicia (SpottPögct)  picae  Or.  m.  6,  676. 
conTictlo,  önis,  f.  [convivo]  gefeDige«  3ufam! 
menleben;  tp.  = convictor,  domesticac  c. 
4>au«perfonal.  — convictor,  öris,  nt.  [convivoj 
täglicher  fflefellfchafter,  Xifchgenoh,  ^tau« 
renttb.  — convictus,  us,  m.  [convivo]  1)  ge-- 
eilige«  3uf«ntmenleben,  gcfelligcr  Um  = 
gang  hanmnus.  2)  — convivtum  Tac. 
con*vinco,  3.  eigtl.  gang  öberwinben,  bah.  l)  jmb. 
einer  Sctjulb  ob.  eine«  Irrtum«  überführen 
alqm,  alqm  summae  neglegentiae,  alqm  in  pari 
peccato,  alqm  multis  avaritiae  crimintbus;  alqd 
fecisse  convinci.  2)  unwiberlegliih  barthun, 
er  weifen  inauditum  facinus;  avaritiam  esse 
convictam ; haec  poStarum  -portenta  al«  fatjeh; 
•male  convicti  memor  facinoris;  mitto  quod 
convicta  (praedia)  ab  Apollonidensibus  bir  ab; 
gefprochen. 

convitlator,  convitlor  etc.  f.  conviciator  etc. 
conriva,  ae,  comm.  [convivo  gufammenleben] 
©aft,  Xifchgenoffe  alcis;  *deorutn  (Jantalu«). 
convivülls,  e,  adj.  [convivium]  jum  ®a(tmahle 


192 


convivator  — copiosus. 


gehörig,  Speife»,  Xif®»,  Xafel»  oblecta- 
meuta  ludorum  lAv. , fludi,  fvaaa,  ffabulae. 
conrivätor,  öria,  m.  [convivor]  btt  ein  @afJ  = 
mapl  giebt,  ©aftgeber,  SSirt. 
convivlum,  ii,  »i.  [convivo]  1)  SÄapl,  ©ajt» 
mapl,  convivia  inire  ju  ©aftereien  geben  Cic., 
in  bie  Speifefäle  eintteten  Curt.;  eonvivio 
egredi  Curt. ; au®  ein  öffentliche®  bem  *olf  ge- 
gebene« Uiatjt  aalutare  plebern  et  convivii»  gra- 
tiaru  quaerere  Salt.  2)  *tXij®gefellf®aft, 
©äfte. 

convivo,  3.  (fpät)  jufam menleben  cum  pere- 
grinis.  — convivor,  dtp  1.  [conviva]  gemein» 
f®aftli®c  9H n b 1 S e i t polten,  jufammen  cf» 
fen,  trinfen,  je®eu  fconvivatum  aasidue 
duobns  tricliniis. 

convöcätlo,  önia,  f.  [couvoco]  gufammen» 
rufung  populi  ad  rem  publicam  defendendam. 
con-vüco,  1.  jufammenrufen,  oerfammeln 
populum,  senatum,  concilium,  conailium,  alqoa 
ad  concilium,  ad  contionem  (sc.  milites);  ho 
minea  in  aoeietatem  vitae  Bereinigen;  o.  einem 
Siiijelnen,  mit  anbern  perbeirufen  me  in  ve- 
stram  contionem  Oie. 

con-vftlo,  l.  jujammenf  liegen,  »eilen  popu- 
lus  7 a. , ad  aellaa  conaulum. 
cou-yoIvo,  3.  l)  eigtl.  jufammen  rollen  *lu- 
brica  terga  (coluber);  bap.  fortrollen,  um  toi» 
len  Be  convolveug  sol.  2)  umnudeln  teetudo 
convoluta  Omnibus  rebua  Cats.  b.  c.  2,  2,  4. 
con-vömo,  3.  (feit)  befpeien  mensa»  hospitum. 
con-rorto  f.  converto. 

fcon-vulnero,  1.  ftatf  berWunben  inmenta, 
equo»,  nonnullos,  mul  tos  iaculia. 
co-öperlo,  4.  gnnj  bebeden  alqm  lapidibus 
Reinigen;  pöufig  partic.  coopertua,  tp.  aceleri- 
uua,  facinoribua,  Ragitiia  nerf unten  in  IC.;  atu- 
pria  suis  alieniaque;  *famoaia  versibus  überjdjüt 
tet,  jugebedt. 

coopUtio,  önis,  f.  [cooptoj  SBapl  jut  ©rgönjung 
einer  Korporation,  (£rgänjung«mapl;  o.  beu 
URitglicbern  felbft  »oUjogen,  bie  Selbfictgän» 
jung  bur®  ffiapl  couegiorum,  tribunorum; 
censoria  grgönjung  be«]  Senat«  bur®  bie  den» 
fortn;  in  patrea.  — co-opto,  t.  (coopt assint  ■= 
cooptaverint  in  alter  gonnel  b.  Liv.)  pinju» 
wäplen,  ein  neue«  äfiitgiieb  jur  Stgän  jung 
einer  Korporation  wäplen,  meift  ».  ben  SKit» 
gliebcm  ber  Korporation  felbft  senatorea,  tribnnoa 
plebia,  collegaa,  faacerdotem,  aibi  collegam, 
alqm  in  Collegium,  veterem  senatum  tollere  et 
c.  novurn,  alqm  magiatrum  equitum;  patricioa 
in  loca  vacua;  pontifex  in  locum  eius  a colle- 
gio  cooptatua  ent;  falqm  in  auum,  in  patria 
locum. 

co-örior,  dtp.  4.  ptöpti®  fi®  erpeben,  ent» 
ftepen,  au«bre®en  lgnea  pluribua  simul  loci», 
risus  omnium,  tempestaa,  magnua  imber,  aubi- 
tum  bellum,  dolores,  statirn  via  coorta,  *magno 
in  populo  aeditio.  3n«bef.  ti.  Sflerfonen  ftinbli® 
fi®  erpeben,  lo«bre®en  in  pugnam,  in  ob. 
adveraua  alqm,  ad  bellum,  omnibua  in  eum 
tribunia  pl.  coortis;  adeo  atrocea  in  baa  roga- 
tionea  noatraa  coorti  aunt;  abfol.  plebs  Liv. 
Cöos  {.  Cos. 

cöpa,  ae,  f.  fo.  copo  — caupo]  S®enlwirtin, 
SK  i r t i u Suet. 

Cöpäis,  Idia,  f.  adj.  fopaif®,  palua  See  in 
iööotien  ttötbli®  o.  ber  Stabt  Itopä. 


cöperlo  f.  cooperio. 

copla,  ae,  f.  [com  u.  opa]  1)  ber  (au«rei®enbe 
ob.  rei®li®e)  Sorrat,  bie  gülle,  Slenge  o. 

»änben,  namentli®  ».  ©etreibe,  Peben«mit 
elb,  bef.  im  pl.  o.  rei®li®en  9Ra&  ber  SKit 
tel  jur  SSeftreitung  notwenbiger  21u«gaben,  Sütit» 
tel,  Slorräte,  fpeciell  o.  SebenSmitteln,  bap. 
SBoplftanb,  Sietmögen  rerum,  rerum  omnium 
abundantia  et  c.,  erat  ein»  rei  minor  c.,  fru- 
menti  et  reliqui  commeatuB,  rei  frumentariae, 
pabuii,  aquae,  fern,  naviurn , frugum  omnium, 
librorum;  adveraua  moras  obaidionia  annuia  c. 
(ßufupr  ».  ©etreibe  tc,  ni®t  Xruppen)  firmabau  - 
tur  Tac.  Agr.  22.  *omnia  c.  uarium  für  bie 
9taje  = gülle  moplrie®enber  Sllumen  Hör. ; lo 
cum  domicilio  ex  magna  c.  (sc.  locomm)  deli- 
gere;  multa  ad  copiam  (Tei®em  ®eftp)  atque 
uaua  largiri;  bonam  c.  eiurare  j.  eiuro  1);  *quae 
cuique  eat  c.  jebet  na®  feinem  Slermögen;  im 
pl.  omnium  rerum  affluentes;  genere  et  copiis 
ampliaaimua;  copiaa  Galloram  adamaaae;  facul- 
tates  rerum  atque  c.j  conferre  auaa  rationea  et 
c.  in  illam  provinciam  ipre  Spefulationen  u 
tffonb«;  alcia  exercitum  auia  tectia  et  c.  aasten- 
tare  beperbergen  u.  oerpflegen;  furbia,  maris, 
urbanao,  ruaticaej  al«  milit.  t.  t.  Krieg«oot» 
räte,  plrooiant  copias  Dyrrbachii  comparare; 
frumentimi  copiaeque  aliae;  (Tac.)  copiaa  in 
caatra  convebere,  peditem  copiia  onerare;  0. 
lebenben  Söefen  latronmn  magna,  socionun  at- 
que civium,  remigum  gubematorumque , prin- 
cipum,  minima  poStarum  egregiorum;  im  8fpg 
abfol.  eat  tibi  ex  iis  qui  adaunt,  bella  c.  eine 
pübf®e  Slitjapl;  ’Copia  ©öttin  be«  Überfluf» 
fe«.  3«*bef.  a)  ö.  ber  fHebe,  bie  gülle,  ber 
9iei®tum  be«  Wu«btud«  verborum,  c.  facul- 
tasque  dicendi,  Periclia  ubertas  et  c.,  materies 
digna  facultate  tua  et  c.  b ) pl.  'äRannf®aft, 
Zruppen  (feltncr  sing,  bie  Xruppenmenge. 
S®ar,  ber  Xrupp)  magnae,  exiguae,  tantae 
(aber  ni®t  multae,  paucae);  aummae  (fömtli®e), 
totae,  pedeatrea,  eqneatrca;  equitum,  peditum, 
equitatus,  ]>editatua.  2)  gäpigfeit,  SRögli® 
leit,  ©elegcnpeit,  Bla®t,  drlaubni«  juetm. 
facere,  dare  alcui  copiam  consilii  aui,  alqd  fa- 
ciendi jmbm.  e«  mögli®  ma®cn,  feinen  9iat  ju 
benupen,  et»,  ju  tpun  (Dorll.  au®  utetc.);  magna 
mibi  eat  c.  memorandi,  c.  babere  aoeietatia 
coniungendae  Sali.;  c.  Iugurthae  (fi®  be«  3-  j« 
bemä®tigen)  habere  Sali.;  c.  pugnae  dafür;  *c. 
dafür  alcui  fandi,  affari;  nunquam  Born,  po- 
pulo ea  c.  fuit  Sali.  Cat.  8,  6;  quibua  in  otio 
vel  magnibce  vel  molliter  vivere  c.  erat  möq 
li®  »ar  Sali.;  ex  c.  rerum,  pro  rei  c.,  ex  c. 
loci  na®  SDlapgabe  ber  Umftänbe,  na®  bem,  ma« 
mögli®  ift.  Xan.  dem.  cöplölae,  ürum,  f.  eine 
tleine  Slitjapl  Xruppett  Brut.  b.  Oie. 

OOplöae , ailr.  m.  comp.  u.  *t*p.  [copiosus]  in 
grober  gülle,  rei ® litt» ; in«bef.  0.  ber  Siebe, 
wort»  ob.  aebanlenrei®,  berebt  dicere  de 
alqa  re,  laudare  alqd;  causas  reorurn  defendere; 
c.  loquens  aapientia, 

cöpluauH,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  [copia]  1)  noQ 
0.  Sforrat,  rei®  an  Sorrat,  rei®li®  aubge 
ftattet,  »oplpabenb,  rei®  patnmonium  am- 
plum  et  c.;  oppidum  copiosiaaimnm;  victua ; c. 
a frumento  locus;  rebua  omnibua  omatnm  et 
c.  eBae.  2)  ».  ber  Siebe  ob.  bem  SSebner,  wort» 
rei®,  gebanfettrei®,  betebt  homo  c.  ad  di- 


193 


copis  — G'orinthius. 


cendnm;  orator,  oratio,  c.  in  eloquendo;  lingua 
reicp  an  ©örtern.  [pia)  Plaut. 

1-  cdpis,  e,  (u?;.  mäcptig,  reicp  an  Slincpt  (co- 
2.  cöpls,  tdis,  f.  [xonij]  ber  lutje  (Säbel  ber 
cöpo  f.  canpo.  [©erfer  Gurt. 

feöprea,  ae,  m.  [uoitfiae]  3otenrei&cr  Suet. 
eöpüla,  ae,  f.  [com  n.  ungebr.  apioj  alle«  ma« 
ju(aminenfügt , ©anb,  Strid,  Siemen,  be[. 
Sieine  jurn  gühren  bcr  §mtbc;  allgemeiner  Äu«= 
brutf  für  bie  ©erzeugt-  gum  intern  bet  Schiffe 
(lies  fjnerü.  tp.  (feit.)  ut  esset  (Atticua)  tulium 
virorum  c.  Nep. ; tenet  alqoa  irxnpta  c.  Hör. 
— cöuuUtio,  önis,  f.  [copuio]  ©erlnüpfung, 
enge  Be  r bin  billig  renmi;  atomorum  inter  se ; 
primi  congTessus  copulationesque.  — cöpuU- 
tu»,  adj.  m.  comp,  [partic.  D.  copuio]  Ber  b un  = 
ben,  Berlnüpft  quaedam  sunt  in  rebus  simpli- 
cia,  quaedam  copulata;  nihil  cst  copulatius  in 
nidjts  seist  fiep  ettie  engere  Serbinbtmg. 
eöpblo,  1.  [copula]  l)  juiammenf  oppeln, 

= jcplief$cn,  = binben  hominem  cum  belua;  al- 
tera ratis  huic  copulata  est.  2)  ^ufammen- 
btingen  copulati  in  ius  pervewmus;  ocr= 
fnüpfen.  Berbinben,  Bereinigen  tba«,  ma« 
(einer  ©eftimmung  naef»  jufanttnen  gehört)  virtu- 
tes  ita  copulatae  coneiaeque  sunt,  ut  etc.; 
honest  atem  cum  voluptate;  constructio  verbo- 
rum  tum  coniunctionibus  copuletur  tum  disso- 
lutionibus  relaxetur;  verba;  voluntatea  nostras, 
concordiam.  — cöpülor,  1.  (32ebenf.  8.  copuio) 
oerbinben.  Bereinigen  dextras  Plaut. 
eöqna , ae,  f.  [coquua]  ft  öd)  in  Plaut.  — cö- 
quiito,  1.  [coquo]  todjen  Plaut.  — cöquinu», 
adj.  [coquo]  junt  Stocpen  gepörig,  tod); 
Plaut. 

enquo,  xi,  ctum,  8.  1)  gar  matpen,  meid)  u. 
reif  madjen,  zeitigen  poma  cocta  et  matura; 
•vimlemia  coquitur.  2)  lochen  cenam,  cibaria. 
J)  burd)  $iße  bereiten,  brennen,  börren,  nu«  = 
troefnen  ’aestaa  glaebas  mntutinis  solibtis, 
•Öutnina,  *rosnria  cocta  matutino  Noto,  *agger 
coctus  au«  gebrannten  Steinen  erbaut;  *robur 
ba«  §olj  burd)  geuer  gärten  Verg.  Aen.  II,  658; 
•=■  putrefacere  B.  Sübminb  Hör.  tat.  2,  2,  41. 
4)  tp.  a)  auf  etm.  benten.  (innen,  cito,  au«; 
brüten  consilia  secreto,  bellum.  6)  ängftigen, 
quälen  qua«  (cura)  t«  nunc  c.  et  versat  in 
petto  re  fixa  Enn.  b.  Cie.  Cat.  m.  1 ; egomet  me 
c et  uiacero  et  defetigo  Plaut.;  quam  super 
adventu  Teucrum  — femineac  ardentem  curae- 
que  iraeque  c.  Verg.  — coquiis,  i,  m.  ft od). 
cör,  cordis,  n.  1)  §erg  (ppnfiicp  u.  materiell) 
nullum  animal  potest  esse  sine  c.;  *9Xagen  = 
munb,  Stagen;  tp.  *für  ©erfon,  rote  Stele, 
Seelen  im  Xeutfcpen  fortissimum,  asperum; 
audj  al«  2ieb!oiung8mort  cor  meuin  Plaut  2) 
ba«  $«},  nad)  Änficpt  ber  Älten  n)  al«  Stß  be« 
«erftanbe«,  ber  gntelligeng,  aber  in  flaff. 
©to|a  nur  in  einzelnen  Serbinbungen  für  mens 
ob  animus  tsie  cor  habere,  non  habere  CSic.; 
discidium  quasi  linguae  atque  cordis;  cui  cor 
sapit;  häufiger  Plaut,  u.  Ter.  b ) bi«to.  ba«  Iperj 
al«  Stj  ber  Bcfüple,  Triebe,  Steigungen; 
ba«  Scmilt,  toie  anep  mirfterj  gebrautpen,  jeboep 
in  Haff.  ©rofa  nur  in  ber  SRebenäart  alqd  aleui 
• ordi  est  etm.  liegt  jmbm  om  feigen , ift  jmbm. 
VerjenSfacpe , befonber«  lieb  u.  mert  *dis  pietas 
mea  et  Mu»a  c.  est;  qnod  diis  c.  esset  Lir  ; 
quae  vivis  c.  fuisse  arbitrantur;  si  tibi  e.  est 
ptiaiipen,  SdfulroSrtrtli.  0.  äufl. 


facere  Plaut.,  nos  subigi  Lir.,  si  vobis  non  foit 
c.  hoee  castra  — sorrari  Tac. ; quia  ita  c.  erat 
regi  etm.  barin  fud)te  Liv.  28,  18,  5;  corde  Bon 
§erjen,  pcrjlicb  c.  amare  inter  se,  neminem 
mage  amat  c.  atque  animo  suo  Plaut.;  *pl. 
aud)  b.  einer  einjelnen  Ißtrfon  pectus  anhclum  et 
rabie  fera  c.  tument.  [Cörauns. 

(’5ra,  ae,  f.  Stabt  ber  Sjolälcr  in  fjatium;  adj. 
CörScPsiiiui,  ii,  «.  Stabt  an  bei  ®tntje  B.  £ili= 
eien  u.  ^amppplien.  [micere  Ov. 

Cörulli,  örum,  m.  2}olt  in  Slöfien  am  fdimatjeu 
cärallium  ob.  cdrallium  cont  1 i um,  cdnllium',  ii, 
a.  [xopaUfo»’,  xoogitlio»]  bie  rote  Äoralle  Ov. 
corüm,  adv.  u.  praep.  [ft.  cooram  au«  com  u. 
os,  öris]  I)  objefito,  b.  t.  in  23ejug  auf  bie  Ißer 
fon,  boi  beten  Singen  etm.  gejdiieljt,  in  Segen 
mart,  im  Slngejicpt,  Bor.  1)  adr.  dicere  c. 
alqd  alqo  praesente;  se  ipse  c.  offert.;  ( Hör .) 
ut  veni  c.;  tangefidjt«  aller,  oor  aller 
Singen.  2)  praep.  m.  abl.,  conim  genere  meo ; 
(Tac.)  me  c.  II)  (adv.)  fubjeftiB,  in  ©ejug  auf 
bie  iperfon,  bie  bei  etm.  panbelnb  gcgeitroärtig 
ip,  perfSnlitp,  in  eigner  ©erfon,  an  Ort 
n.  Stelle,  miinblid),  mit  eignen  Äugen  c. 
adesse;  c.  perspicit  quae  ex  nuutiis  cognoverat; 
ut  tamquam  a proesentibus  c.  haberi  sermo 
videretur;  c.  alqd  tecum  agam;  cum  c.  sumus 
perfänlid)  beifammen;  c.  videre,  intueri  alqd. 
Corax , öcis,  m.  Dlame  eine«  grietp.  Sipetor«  au« 
Stirnen«. 

rorblx,  is,  f.  (fm.)  Korb.  2)aB.  a)  corblta,  ae, 
f.  2 a fff  (piff;  bap.  (Plaut.)  operam  celocem,  ne 
corbitam  mihi  dato  petft  mir  fcpneD,  niept  Iang= 
fam.  b)  dem.  eorbftla,  ae,  f.  Plaut. 

Corbfilo,  önis,  m.  f.  Domitius  2). 
corcödilus  f.  crocodilus. 

corcilum,  i,  m.  [d«m.  o.  cor]  a ) §crj(pen,  and) 
al«  2ieblofung«mort  Flaut,  b ) ©einamc  be«  Scipio 
'Jlafica  megen  feiner  Sinfidjt  Cic. 

Coreyra,  ae,  f.  Jlnjel  im  abriatiftpen  Slieere,  j. 
iforfu.  'Start,  -raeus,  adj.;  subut.  Coreyrael, 
örum,  m. 

cordät«,  adv.  [cordatusj  Berftünbig,  gef(peit, 
doct«  et  c.  et  eate  Plaut.  — cordätn»,  adj. 
(Borfl.)  [cor]  Betflänbig,  mer  ben  Kopf  auf  bem 
retpten  giede  pat  egregie  c.  homo. 
rordnx,  äcis,  m.  [xöpöaj]  eigtl.  ein  üppiger  lanj, 
in«bef.  berienige  be«  Epor«  in  ber  alten  attii(peu 
ftomöbie,  bap.  Cic.  or.  §.  193  naep  freierer  Über- 
fepung  ber  Stelle  Ariet.  rhet.  3,  8 (o  Si  rgoxatot 
xopdnxixoirfpot)  ben  ©erSfup  Xrotpäu«  wegen 
feiner  püpfenben  ©emegung  fo  nennt, 
cordölfum,  ii,  «.  [cor-dolor]  §erjeleib  Plaut. 
Cordftba,  ae,  f.  Stabt  in  Hispama  Baetica,  j. 
Sorbosa.  ®aB.  fCordöbenxis,  o,  adj.; 

•enses,  ium,  nt. 

Corflnlum,  ii,  n.  alte  f>aupt(tabt  ber  ©äligner  in 
Samnittm.  Xao.  -lensls, e, adj.;  sahst  -es,  ium, »«. 
Cöria,  ae,  f.  Beiname  ber  SlinerBa  bei  ben  9!r= 
labiern  Cic.  n.  d.  8 §.  59. 
corlandrum,  i,  n.  Korianber  Plaut. 

Cörinnn,  ae,  f.  1)  grietp.  Xitpterin  au«  Xanagrff 
ju  ©inbar«  3C'1  Pr<>p.  2)  fingierter  Siame  einer 
Beliebten  be«  CBib. 

Cörlntbus,  i,  f.  §anbel«ftabt  im  ©eloponne«,  mit 
Bielen  ftunftjcpäpen,  bap.  *captiva  eine  TOettge  er- 
beutelet  ftunftfatpeii ; jpricpw.  non  enivis  bomini 
contingit  adire  Corinthum  (Hör.)  B.  bem,  ma« 
nitpt  jtber  auäfflpren  fann.  Xao.  a)  Corlnthlus, 


194 


Corinthii  — corona. 


adj. ; subst.  -II,  örum,  m.  b)  -thläcus  ( Liv .), 
■thlenalH,  e,  ( Plaut , Tac.)  adj.  c)  Cörlnthii- 
rlu»,  ii,  m.  ßiebfjaber  b.  forint^ifc^en  ©tj-- 
fa©en  S hut. 

CöriölL  örum,  »n.  Stabt  bet  BolSfer  imSatium; 
bao.  -läutis,  adj.  namcntli©  al#  Beiname  be# 
®.  SBiarcut#;  subst.  -länl,  örum,  m. 
coriitm,  ii,  n.  [föpiov]  (-uh  Plaut.)  bitte  u.  fjarte 
§aut  bet  Ziere  u.  b ai  barau«  gemadjte  Seber 
animantium  aliae  coriis  teetae  sunt,  aliae  villis 
vestitae;  turrea  coriis  intexerantj  c.  alcui  con- 
cidere  jmb.  bur©getben  Com.  Spri©».  canis  a 
corio  nuruquatn  absterrebitur  uncto  'an  Stiemen 
lernt  bet  ipunb  ba#  Siebet  tauen’  Hör. 

Cornelia  f.  Cornelius  E ) 2).  — Cornelius,  Siame 
eine#  bet  beifihmteften  ®efd)lec^tcr  9iotn#  A)  Ce- 
tliegi,  Gaiu»  C.  Ccth.  biUDerf©»imier  be#  SatL 
lina.  B)  Cinnue  f.  Cinna.  C)  Polabellae  f. 
Dolabella.  D)  Lentäll  1)  Publius  C.  Lent. 
Sura,  !ä)litBcrf©mornct  ©atilinaä.  2)  Publius  C. 
Lent.  Spinther,  Sonful  67  b.  Sf}t- ; all  fol©er 
arbeitete  et  für  bie  Üiütffebr  ffiicero#  au#  bem 
Sjil.  E)  Sciplönes  1)  Publius  C.  Sc.,  Sonful 
2i«  B.  (Sl|r. , toatb  B.  vamiibal  am  Zicinu#  218 
B.  Sf)t.  gefdjlagen;  na©ber  ging  et  mit  (einem 
Bruber  Gnaeus  na©  Spanien,  wo  bie  Stüber  eine 
Seit  lang  mit  glängenbem  ©lüde  tämpften,  bi# 
(ie  beibe  212  b.  fielen.  2)  Publius  C.  Sc. 
Africanus  maior,  Sopn  be#  Borbin  ermähnten 
Publius  C.  Sc.,  Seftcgct  {jannibal#  u.  Karthago# 
(201  B.  ttbt.i.  Sine  Xo©tct  B.  ibm,  Cornelia, 
»at  mit  Zib.  Scmptoniu#  ©rac©u#  Ber heiratet 
u.  bur©  ipn  'Ämter  bet  beiben  @rac©en.  3) 
Publius  C.  Sc.  Aemilianus  Afrieanus  minor, 
9lboptiBfot)n  be#  älteften  Sohne#  be#  Publ.  C.  Sc. 
Africanus  maior,  bo©gebilbet  in  SBiffenf©aft  u. 
Jfunft,  Stöberet  B.  ftartbago  u.  Dlumantia.  4) 
Publius  C.  Sc.  Nasica  [ogt.  Nasica,  Serapio], 
«©wiegeroater  be#  ältern  Africanus  (E  2),  162 
u.  166  o.  Sbc  Äonful,  ali  Dlebner  u.  81e©t#ge= 
lebttet  auigejcicbnet,  Segnet  bet  ©tacdjcit.  F) 
Sullae  1)  Lucius  C.  8.  Felix,  bei  Zittator. 
Zeffen  Sobn  2)  FauBtus  C.  S.,  Hnbänget  be# 
bJompeju#.  3)  Publius  C.  S.,  Bruberfobn  be# 
Zittator#  S.,  o.  Siceto  gegen  bie  Sntlage  bet  Zeil= 
ttabme  an  bet  Berf©»örung  be#  Satilina  »ertei= 
bigt,  G)  Ualbi;  Lucius  C.  B.  au#  ®abe#,  0. 
Siceto  gegen  bie  Vlnllage  »egen  ?lnma&ung  be# 
Bürgerte©!#  Berteibigt;  autb  ift  an  ibtt  bet  ein, 
leitenbe  'Brief  be#  8.  Bu©e«  b.  G.  geiitbtet.  H) 
Galll  j.  Gallus.  — Adj.  Cornelius;  bao.  Cor- 
ncliünus,  adj.;  Comeliana  ob.  Cornelia  costra 
i»if©en  Utifa  u.  bem  gluffe  iöagtaba  in  'Jlotb- 
afrifa,  (o  genannt  jum  Bnbettfen  an  ben  altem 
P.  C.  Scipio. 

cornefilns,  adj.  [dem.  b.  2.  corneus]  bornaitig. 

1.  *corn#us,  adj.  [1.  cornus]  au#  Sotnel’ 

tirftbboia- 

2.  corneus,  adj.  [comu]  au#  §orn,  bbrttetn. 
cornlcfin , inis,  m.  |comu-canoj  fjorn bläfet, 

§orntft,  autb  fflötift. 

cornicüla,  ac,  f.  [dem.  B.  comix]  ba#  ii  t ä b - 
leitt  Hör.  — teonncälärius,  ii,  m.  [1.  cor- 
niculum]  ein  mit  einem  Sbrcnbötntben  bettbentter 
u.  babuitb  B.  gcroöbnlitben  Zienft  befreitet  Solbat, 
«Def  reitet. 

1.  cornicülum,  i,  «.  [dem.  0.  cornu]  jpörn©en, 
Bctmutlid)  hornförmige  gierbe  be#$elme#al# 
Sbtengefcbeitt  an  Solbaten,  SbtenbörntbenZtr. 


2.  Cornicälum,  i,  n.  alte  Stabt  in  Satium;  bau. 
•Linus,  adj. 

•cornlgär,  gera,  gcrum,  adj.  [cornu-gero]  fybt  = 
net  tragenb,  gebbtnt.  — *corn?p6s,  edis, 
adj-  [comu  u.  pes]  hornfü&ig,  bebuft. 

cornix,  leis,  f.  Stäbe,  natura  comicibus  vitarn 
diutumam  dedit;  ’loquax,  ’garrula;  bei  ben 
alten  SluguriciiBogel,  autb  Wnjeigerin  be#  Siegen# 
Verg. ; jptitb».  comicum  oculos  configere  felbft 
ben  Stbatfri^tig(ten  täujtben;  eüiptiftb  qui  cor- 
nici  oculum,  ut  dicitur. 

cornu,  us,  n.,  f {eit-  U.  bitbt.  -um,  i,  abl.  pl. 
cornibus  m.  folg,  qui  einm.  Cie.  n.  d.  2 §.  149] 
1)  {jotn  bet  Dtbfen,  ^itftbe  (®e»eib',  SBibbet  it. 
JiierB.  A)  b.  Betftbiebcnen  bomäbnlitben  ©egen 
ftänben  o)  bomafl'fler  Huimutb#  an  bet 
Stirn  Hör.  b)  (pl.)  bte  $5tnct  (Spifcen)  be# 
£>albmonbe#.  c)  Htm  eine#  glujfeä.  d)  terrae 
fianbjunge,  0»-.  portus  Caes.;  au©  ba# 

äubere  Sttbe  etnet  Sotalitdt  Liv.,  Tac.  e)  *ba# 
Snbc  einet  Segelpange,  rneton.  *Segetpange, 
cornu»  obvortere  anlanben.  f)  bie  Spipen  be# 
4>elmfegel#,  in  »et©c  bet  $ielmbu(©  eingefept 
war  Verg.,  Liv.  g)  bet  Mit o p f be#  Stäbeben#, 
um  melden  bie  SBücberrolIen  gcwiilelt  »utben  Tib., 
Ov.  h)  bet  glügcl  eine#  aufgefteHteu  ^ieeie#  (be# 
tönt.  gugBolle#  u.  »eil  bte#  bie  (jauptflärfe  be« 

teere#  »at,  überb.),  dextrum,  siuistrum,  feiner 
lotte;  bilbl.  pl.  Pausa  et  Hirtius,  qui  quasi  c. 
duo  teuuerunt  Caesaris;  c.  commorere  dispu- 
tationis  tuae.  B)  tp.  at#  Sinnbilb  bet  gtu © t = 
barfeit  u.  be#  Überfluffe#  benigno  c.  Hör. 
logl.  Amalthea);  ber  Straft  u.  Stätte,  bef.  jum 
SBiberftanb  angemenbet  pl-,  *c.  addero  pauperi, 
*c.  tollere  in  alqm.,  *c.  sumere.  2)  ba#  fcotn 
ai#  Stoff,  ).  Sä.  bet  $ufe.  5>ieto.  ©egeuftäube 
au#  bunt  a)  *ber  Bogen,  b)  al#  mu|ifalif©c# 
gnftrument,  S3 1 a # b o t ti , au©  * bie  pbrpgif©e 
gldte.  c)  *bet  bärnentc  Zri©ter.  d)  *ba#  pör 
nerne  ßlfläf©en.  e)  bie  beiben,  utfptüngli©  au# 
jmei  Römern  bcflebenben,  Sefonanj  gebenben, 
unten  u.  oben  bur©  einen  Steg  oetbunbenen 
Seiten  be#  Saitenfpiel#,  iRefonan jfeitcu. 
cor  mim,  i,  n.  [1.  cornus]  1)  f.  cornu.  2)  Hot: 
nelfirf©e. 

1.  cornus,  i,  f.  [cornu]  fiotnclfitf©cnbaum 
(Camus  mas  L.)\  bab-  ein  SButffpiefi  au# 
biefem  5oIäe- 

2.  Cornus,  i,  m.  Stabt  auf  Satbinien. 
cörolla,  ae,  f.  [dem.  B.  corona]  ftränj©en.  ZaB. 
cärolUrlum,  ii,  n.  ein  au#  (ünftli©en,  urfprüng* 
li©  natürli©eit  Blumen  oetferttgte#  $tänj©en 
al#  @cf©enf  an  S©aufpielet  u.  a.,  bap.  überb. 
ein  ®cf©enf. 

cöröna,  ae,  f.  [xopojiojl  1)  fitanj,  namentlt© 
al#  S©mutf  bet  Säfte  beim  SDlable,  bet  Opfern^ 
ben,  bet  Zoten,  bet  Dpfertiere,  ©ättetbilber,  S©ijfe, 
häufig  al#  fampfptei#  u.  Sbtcnlobn,  namentlt© 
tapferer  Stieget,  castrensis,  tnuralis,  obaidiona- 
lis,  navalis,  civica;  sub  c.  vendore  Stieg#ge- 
fangenc  al#  SflaBen  Betfaufcn  (»eil  fie  betränjt 
Würben),  sub  corona  venire,  venundari;  *nec- 
tere  alcui  c.  jmb.  bat©  ein  ©ebi©t  ob.  »egen 
eine#  @ebi©te#  Beibertli©en.  2)  tp.  o.  hanifäf 
migen  ©egenftänben  a)  fRanb,  fitei#,  Sinfaf« 
fung  einet  'blauet.  6)  btt  b.  einet  9Henf©en- 
menge  gef©loffenc  Stei«,  bie  Betfammlung  b. 
SKenf©en,  namentli©  B.  Subötetn  bei  ©rri©t#- 
Betbanblungen  ob.  Sieben,  o.  J}uj©anern;  *vulgi 


corouarius 

stante  c.;  »spissa.  c)  bie  ring«  um  rinnt  Dtt 
feinblid)  ob.  alb  ©cgug  aufgeftedte  lruppen  = 
liuit,  Belagerungbltnic  urbem  coronä.  eili- 
gere, circumdare,  oppugnare,  »includere,  fco- 
ronä  circumdatä,  coronä  vallum  defendere.  II) 
»olb  ©eftirn  btt  nörblitge  Krone,  bem  Wqtgub 
nadj  brr  an  ben  §immel  tierfegte  Kräng  brr 
Kriabne.  S)at>.  cörönirlus,  adj.  jum  Kränge 
gehörig;  inbbef.  aurum  etn  ©efcgenl  an  Selb, 
toelcgeb  bir  BrobingbeWognet  einem  fiegretdjen 
3«lbgertn  batbratgten,  urfprünglid)  gut  ®nfdgaf= 
fnng  eint«  golbenen  Jhangcb,  fpäter  gut  beliebigen 
(Innen  bung 

(ordne,  es,  f.  ©tabt  in  Weffene. 

Cöröneu,  ae,  f.  ©tabt  in  ©öotien ; bao.  -naeus, 
u -nensia,  e,  adj. ; subst.  -liael,  örum,  m, 

Cörönls,  Tdis,  f.  Wutter  beb  äifulap.  $ab.  Oö- 
rönides,  ae,  m.  äftulap  Ov. 

röröno,  1.  [coronaj  1)  befröngen,  mit  einem 
Kränge  oerfegen  »templa,  »cratera,  »vina  ben 
Wtjcgfrug  mit  Saubgetoinben  umfrängen;  »parvos 
deos  (bie  (leinen  Btlber  brr  ®ötter)  marino  rore 
fragil ique  myrto;  »coronari  Olympia  bei  ben 
olnmpifcgtn  ©pielen  alb  ©iegrr  behängt  »erben; 
fc.  comoediam  ber  Romöbie  ben  gjretb  guerfen-- 
ntn;  fde  oratoribus  coronatua  im  Wettlampf 
mit  ben  SRebnern.  2)  *tp.  frangförmig  umgeben, 
umringen,  umfdjiiefsen  ailra  aqua«,  aditum 
coitode. 

rorpöreus,  adj.  [corpus]  1)  lörperlitg,  lörper= 
baft  (»ab  Körper  gat);  inbbef.  »aub  Steifig  be= 
ftegenb.  2)  am  ob.  im  Körper  gaftenb,  förper 
lieg  ignis;  reu  leibliche  ©üter,  nie  ©ejunbgett, 
Stgöngeit;  *pe»te»  ©ebretgen  beb  Rörperb. 

eorpülentus,  adj.  m.  camp,  [corpus]  (unfl.)  »ogl* 
beleibt,  (orpulent. 

eorpus , öris,  «.  1)  Körper,  Säeib,  jottogl  ber 
tierifege  alb  ber  menftglicge  unimus  et  c.,  corporis 
caltns,  voluptates  et  dolores,  alia  tela  clipeo 
excipiebat,  corpore  (—  parva  declinatione  cor- 
poris) vitabat  Ourt.  6,  1,  4;  »bet  Bffangen;  audj 
ber  Körper,  infofern  er  finn lieget  £uft  pretbgegeben 
toirb  corpore  quaestum  facere  Plaut.-,  corpus 
vulgäre  fitg  preibgeben,  ex  vulgato  corpore  ge- 
nitus  L tu.;  »grave  gartet  Seib,  Unnerbaulicgleit ; 
inbbef.  a)  bab  gleiftg  am  Körper  ossa  subiecta 
orpori ; c.  amittere  mager  werben;  (Phaedr.) 
iacere  tan  tum  corporis  jo  (orpulent  »etben.  6) 
ein  leblofer  Körper,  Sleitgnam;  bag.  *ber 
©(gatten  eineb  Berftorbene«.  c)  »Rumpf; 
übertr.  ©crippt  eineb  ©djiffeb.  d)  Berjon, 
Snbioibuum,  nenn  Porgugbweife  bie  materielle 
©nbflang  gebadjt  »irb,  vile  atqne  infame  c.j 
liberum,  captivum  c.,  »delecta  virum;  »mortale 
e.  (ben  Sterblitgen,  ©rbenjogn)  imo  tollere  de 
gradu.  2)  bie  leblofe  ©ubftang,  Waffe  fiberg., 
mdividua  91tome.  8)  tp.  a)  ber  iiauptbeganb  = 
teil,  bab  XBef entließe  einet  ©atge,  eloquentiao 
bet  Kern,  hob  Wart  Quint,  b)  ein  georbneteb 
Sange,  bie  ©ejamtmaffe,  ©ejamtgeit,  Rör  = 
prriegaft,  civitatis  ©ejamtgeit  ber  Bürger;  rei 
publica«  ©taatbtörper,  universitatis,  coalescere 
in  unitu  populi  corpus;  nunc  in  c.  unum  con- 
ftui  omnes;  'commiiti  corpore  (mit  brr  ©efamt 
tnajft  ber  üatiner)  tantum  subsidunt  Teucri, 
tfiunt  de  nno  populo  dno  c. , fQermaniae,  fc. 
nomenque  Germania«,  t imperii ; regem  sui  c. 
ans  ihrem  Stanbe)  creari;  (Eutr.)  ntilitare  bab 
©olbatencotpö;  totam  Belagerungbmerf  Cae».  b.  G. 


- corripio.  195 

7,  72,  2;  audj  o,  einer  ©tgrift,  einem  gangen  u. 
gufammengingenben  Werfe  videtur  modicum  qaod- 
dam  c.  contici  posse;  omnis  iuris  Romani 
Sammlung.  5>ab.  dem.  corpuseülum,  i,  n.  Kör  = 
peregen;  (Just.)  velut  fiorum  c.  (eine  Slrt  0. 
Blumenlefe)  feci. 

eor-rädo,  3.  eigtl.  gufammentragen,  bag.  gujam  = 
menf (garten  peeuniam  Plaut.,  omnia,  ancil- 
las,  servos  gum  Serfauf  gujammentaffen  Ter. 
eorrectlo,  önis,  f.  [corrigo|  Beritgtigung,  Ser  = 
bejferung,  i}u*e<gl»eMung  veteris  Acade- 
miae,  fmorum;  in  Begug  auf  eine  ferfon  cor- 
rectione  gaudere ; in  ber  Rgetorit  eine  Rebefigur, 
wenn  man  ein  Wort  burtg  Jttnjufügung  etneb 
ftärferen  ob  paffenberen  oerbeffert. 
corrector,  öris,  m.  [corrigo]  1)  Berbefferer, 
3ure<gt»eijer  legum  nostrae  civitatis,  »aspe- 
ritatis,  »invidiac  et  irae;  autg  in  üblem  ©inne 
§of  = , Sutglttteifler  emendator  ot  c.  noster. 
2)  laiferlitger  üanboogt,  bef.  in  Italien  Jiutr. 
J)aB.  corroctürm,  ae,  f.  Wmt  beb  corrector 
Aur.  Vict. 

cor-rbpo,  8,  gufantmenfrietgen,  (in  Wenge)  in 
einen  Ort  trieigen,  fi(g  oertrteegen  in  one- 
rariam  (navem);  bilbl  in  dumeta. 
corrept«,  adr.  m.  comp,  [corripio)  bidjt.  u.  fpät, 
turg  correptius  oxit  syllaba  Ov. 
corrlgia,  ae,  f.  [corrigo]  ©tgugriemen. 
corrigo,  rexi,  rectum,  3.  |com  u.  rego]  1)  et». 
(Betrümmtcb  gerabe  matgen,  gerabe  tilgten 
inde  aegre  correctum  cursum  ben  reegten  Korb 
Mieber  gewinnen  tönnen  Liv.;  fpritg».  c.  curva 
ade  Berge  eben  gu  matgen  »ifjen  Plin.  ep.\  fma- 
las  labentes.  2)  tp.  et»  fjeglergafteb  riigtig 
matgen,  beriigttgen,  oetbeffetn  ob.  jmb. 
guretgtroeifen,  gut  Orbnung  bringen,  bef* 
fern,  Segler  »icber  gut  matgen  legem,  iura, 
ffastos,  alcis  sententiam,  mores  civitatis,  te 
meritatem,  flagitium,  delicta,  ignominiam,  legis 
vitium,  errorem  poenitondo,  epistulas,  mendum 
liturä,  alqm , corrigi  et  emendari  castigatione, 
pueri  corriguntur  in  discendo;  c.  se,  »quidquid 
corrigere  (änbern)  est  nefas. 
corripio,  ripui , reptum,  3.  [com  u.  rapio]  1) 
gajiig  u.  geftig  ergreifen,  faffen,  anpaden 
-fsingulos  manu,  fmanu  arma  virumque  (b.  ffile-- 
fanten);  fomnes  res  suas  gufammenraffen;  »om- 
nia Marte  secundo;  »naves;  ferrum,  »magnam 
hastam,  »lora  manu.  $ierb.  *c.  corpus  e stratis, 
ex  Bomno  auffptingen;  c.  Be  irgenbmogin  eilen. 
2)  jmb.  pergaften,  aufgeben  alqm;  et»,  mit 
(Bemalt  an  fitg  teigen,  in  Befigiag  negmen 
pecunias,  bona  vivonun  et  mortuorum,  fasces, 
omnium  partes  c.  atque  complecti.  3)  tp.  a)  p. 
[freuet,  Kranfgeiten  ergreifen,  überfallen, 
baginraffen  »tlamma  tabnlas,  corropti  flammä, 
correpta  (0.  (feuet)  regia  caeli;  fcorripi  morbo, 
fmorte  subita,  fadversa  valetudine,  focnlorum 
ob.  pedum  dolore;  »segetes  modo  sol  nimius 
modo  im  ber;  p.  Seibenftgaften  »hunc  plausus 
plebisque  patrumque;  »correptus  misencordiA, 
»imagino  formae,  »duplici  ardore;  (Plaut.)  ex 
amore  huius.  &)  tabelnb  über  jmb.  gerf allen,  jmb. 
gcrunterrei^en,  figelten  omnos  convicio  con- 
sulis  correpti  exagitabantur ; inbbef.  alb  Vtn 
(läget  über  jmb.  gerfaütn,  jmb.  oor  ©eritgt 
giegen,  anllagen  alqm;  accusatione  corripi; 
correpti  iudicio  eorum;  überg.  finb  Berberben 
flürgtn  vi  tot  simul.  c)  gufantmengiegen, 

13* 


196  corroboro 

abfütjen  f verba,  fludorum  ac  mnnerum  im- 
pensas,  ’moras;  einen  SÖcg,  Baum  gleicpfam  }U= 
fammenraffen , f dj n e 1 1 barüber  t)inctlen,  einen 
Sieg  jurücflegen  *campum,  ’spatia,  *fviam, 
•gradum. 

corröböro,  1.  [com  u.  roboro]  ternfeft  matten, 
ftärfen,  fräftigen,  ftäplen  trailitem  opere 
assiduo;  c.  so,  corroborari  ju  männlicher 
Störte  gelangen  aefas  iam  corroborat.u,  cor- 
roboratia  iam  confirmatisque  et  ingeuiis  et  ae- 
tutibus,  coniurationem  nascontem,  illud  malum 
urbanum  corroboratur  cotidie,  hominis  scelera- 
tissimi  iam  vetuatate  corroborata  audacia. 
cor-rödo,  3.  an-,  benagen,  0-  SJläufcn  alqd, 
scutn,  cribra;  t.  bet  (perfonij.)  geile  Phaedr. 
cor-rogo,  1.  burtp  Sitten,  bittweife  jufanu 
ntenbtingen,  jufammenbctteln  pecuniam, 
auxilia  a sociis,  pecuniam  ad  sumptus,  vela  ex 
navibua,  suos  necessarioB  ab  atriis  Liciniia ; ju  = 
fammenlabcn  fauditorea,  -j  subst.  corrögäti, 
örum,  »t. 

cor-rügo,  1.  rnnjeln,  runjelig  matpen;  tp. 
ne  aordidii  mappa  nare»  tibi  corruget  macht,  baß 
bu  (not  ©fei)  bie  31a  je  rümpfeft  Hör. 
cor-rumpo,  3.  eigtl.  ganj  »erbrechen,  unbraucp= 
bar  machen  1)  Bctntchten,  ju  ©chanben 
machen,  ju  ©runbe  riepten,  Betbetben  re- 
liquum  (frumentum)  ilumine  atque  incendio; 
domuju  et  semet  igne;  opera  igne;  ae  auaaque 
apea.  3näbej.  a)  bet  pppfifepen  ®üt*  nach  ner= 
fcplecptern,  Betbetben,  cntftellen  pabulum 
et  aquarum  fontes,  coria,  hordeum,  aua  fru- 
menta;  a<iua  concluaa  facile  corrumpitur ; ’usum 
olivi  Berfälfcpen;  ’lacue  nerpeften;  *eorrupto  caeli 
traetu;  ’dentibus  ungues  jetfaucn;  tformam. 
6)  ben  Kräften  ob.  bem  SBcrt  nach  hErunttI; 
bringen,  entftäften,  oerfdjlecptcrn  equi 
corrupti  macie;  (Phaedr.)  corruptos  boves;  diu- 
turnitate  belli  rea  familiarea  Bctatmen  Sali,  c) 
Bctlicren,  Bereitein,  unnüp  machen  diem 
ulcui  Plaut.  [ c.  occasionem,  dubitando  et  pro- 
latando  magnas  opportunitatea  unbenupt  Borbei- 
gehen  lafjen;  *gratiam  oerfeperjen;  quodeumque 
addebutur  subaidio,  id  corruptum  tiinore  fugi- 
eutinm  ging  Bcrloten;  res  corrupta  jdjlecpt  au«; 
geführte  Salt,  d)  bem  3npalt,  ©epalt  nach  wx 
berben,  Betfälfchcn,  Berbrepen  tabulas  publi- 
caa;  Uterus  (Sofumcnte);  nomen  eorum;  subst. 
fincredibüia  veris  neque  in  miraculum  cor- 
ruptia  (n.)  antehabere.  2)  motalifch  Betbetben, 
B.  Sachen  entweihen,  entehren,  fepänben 
nobilitatem  acceptam,  tuores,  disciplinam;  B. 
Verfoncn  Berfüpren  ßlium,  mulierem  Com. ; 
exercitum,  militea  licentia  atque  laacivia;  timore 
corruptua  angefteeft  Caes.  b.  c.  3,  64;  corrupta  ad 
acelus  Livia;  corruptis  primoribus  ad  Hocietatem 
Tac.;  beftcchen  alqm  pecuniä,  auro,  pretio, 
donia,  muneribua;  ’corrumpi  (betpört  werben) 
vania  rerum.  — corrumptor,  eorrumptug  ältere 
gorm  ft.  corruptor,  corruptua. 
cor-ruo,  3.  1)  intrans.  jufammenftür  jen,  ju 
Soben  ftürjen  aedea,  tubernae,  oppida;  obru- 
tua  telis;  paene  risu;  *in  Tulnus;  tp.  B.  Se; 
auptungen  jnfammen=,  über  ben  Raufen 
allen;  b.  Vcrjonen  u.  ihrer  3Racpt  ft tir  jctc, 
auch  banferott  werben.  2)  trans.  eilig  ju  = 
fammenf (harren  divitia»  Plaut.-,  *in  quo  me 
c.  genere  in«  Vcrbcrberc  ftürjte. 

CorruptO,  adv.  m.  comp,  [corruptua]  oerborben, 


— corycus. 

Berfehrt  c.  iudicore;  (2’er.)  corruptiua  (in 
Schlechterer  Sucht)  quam  in  privata  domo  habiti 
(8.  ©flaBtn). 

corruptela,  ae,  f.  [corrumpo]  Verberbniä,  Ver- 
fühtung,  Seftecpung;  (Ter.)  = corruptor. 
corruptlo,  önis,  /'.  [corrumpol  baä  Verberben  a) 
Verführung,  Seftecpung  Tac.  b)  bei  Bet; 
borbene  guftanb  totiue  corporis;  opinionum 
Serfeprthcit.  — corruptor,  öna,  m.  [corrumpo] 
Verberber,  Verführer,  Seftecper.  Sao.  cor- 
ruptrlx,  Icia,  f.  Verführerin,  adj.  oerfüh 
rerifch  tarn  c.  provincia  Oie. 
corruptus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  {partic.  o.  cor- 
rumpo]  pppfifcp  Betborben  f aqua  eorruptior; 
motalifch  oerborben,  oerführt,  inbbef.  befto; 
chen  tilius,  iudicia,  iudex;  illi  c.  moribuB  (abl. 
her  ©igenfehaft)  Sali.  Cat.  tl,  8;  gefepänbet 
aduleacentulus;  auch  Bcrfcproben,  gefepmad 
lob  conauetudo  (Sprachgebrauch)  vitiosa  et  c. 
cor»  j.  cohors. 

Corstca,  ae,  f.  3nfcl  im  Sfittelmeerc.  9&ao.  adj. 
*Corsus;  subst.  ( oral , örum,  m. 
cortex,  leis,  m.,  feit.  f.  äußere  SHinbe,  ©cpale 
an  Säumen,  Vfl“«äen  u.  grüepten  [j.  S.  Buffen]; 
teatudinis  Phaedr.-,  bcj.  bie  Binbe  beb  fiorfbau 
me«,  ber  Storf,  }U  ©täpfeln  u.  beim  Schwicnmen 
lernen  gebraucht;  bat),  fpriepro.  nare  sine  c.  = 
ber  Mufficpt  niept  mepr  bebürfen,  levior  cortice 
B.  einem  flüchtigen  OTenfcpen  Hör. 
cortina,  ae,  f.  fteffet;  ’Slreifuß  ber  Vhtpia 
im  Jempcl  bc«  ?IpoCo  ju  Delphi,  ‘Phoebi  Orafel 
be«  Äpollo;  f$reifuß  al«  fficcpgcjcpent. 

Cortöna,  ae,  f.  Stabt  in  ©trurcen ; bao.  -nensis, 
e,  adj.-,  subst.  -nenses,  ium,  m. 
corus  f.  caurus. 

cörusco,  1.  eigtl.  ftoßen,  bah.  B.  sucfenber,  blcp 
artiger  Bewegung  a)  *trc»»is.  fcpncll  hin  u.  per; 
bewegen,  fcpwingeu  huatam,  telum,  liuguas 
(B.  Schlangen).  6)  *intram.  fiep  jitternb  p i n = n. 
herbewegen  pennia;  auch  ’blinfcn,  fcpim; 
mem,  fcpillcrn  llamma  inter  nubea.  ®an 
*cöruscii8,  adj.  1)  jitternb,  fcpwantenb  sil- 
vae,  ilices,  cristae.  2)  juefenb,  fepimmemb, 
blinfenb,  funtelnb  boI,  enais,  flammae,  ignis 
(B.  Slip),  Tis  fulminia,  dextra;  tonitru  Sonnet; , 
SBcttcrftrapl ; auro,  telis. 

CorrinuB  f.  Valerius  5). 

corvus,  i,  m.  Babe;  alb  SBcibfagenogel  *oscen; 
corvi  cantus;  fprichw.  pascere  corvos  in  cruce 
am  Sireujc  ftetben  Hör.;  f( wegen  bet  «pnlicplcct 
mit  bem  gefrümmten  Scpnabel  be«  Baben)  eine 
?lrt  Srecpftange,  auep  ©nterpafen. 
Cörj'bautcs,  ium,  m.  $rieftcr  ber  (Söttin  Spbclr, 
beten  ©otteäbienft  fie  tn  orgiaftifeper  SBut  unter 
betäubenber  dJtufif  u.  wilben  SBaffentänjen  be 
gingen.  Sao.  ‘CörfbautluH,  adj. 

CÖrybas,  antia,  Sopn  ber  ©qbcle. 

Cor/cTus,  adj.  [Xmpusioc]  1)  ju  einer  auf  bem 
Varnaßgebirge  beßnblicpen,  ben  Bpmphcn  u.  bem 
Van  geweißten  ©rotte  gehörig;  bap.  parnaffifep. 
SaB.  *CörJcTde8  Nymphae  Zücpter  be«  Vl'ßu* 

2)  f.  1.  Corycus  1). 

1.  Cörfcns  ob.  os,  i,  oi.  1)  ^afenftabt  in  ©ili* 
eien,  in  beten  Bäpe  ein  gleichnamige«  Vorgebirge. 
Sau.  »t-fclu»,  adj.  2)  Vorgebirge  in  gonien. 

3)  Stabt  in  V<nnphplien  Eutr. 

2.  cörjcus,  i,  m.  [xmpoxoc]  mit  Sanb,  geigen; 
fernen  lt.  bgl.  gefüllter  großer  lebernet  Sad, 
woran  Htpleten  tpre  Kräfte  übten,  nnr  bilbt.  c. 


coryletum  - 

Interim)  et  vocis  meae  Bestia  Oie.  Phil. 
13  §.  26.  [—  rorylns,  i,  f.  Jpaftl. 

cörjfletiim,  i,  n.  [corylos]  £>afclgcbüid)  Ov. 
cörymblRr,  ft'ra,  ferum,  adj.  | corymbus-fcro] 
Gppeutrauben  trngeub  Bacchus  Ov.  — cö- 
rymbns,  i,  m.  [xripofiöoe]  f^-rudjtbüft^ct, 
»lütentraube,  Pef.  be« 
cörjTphaens,  i,  m.  [xoptrcpaibcj  §aupt  einet  ifJartei 
Epicureorum  Zeno  Cie.  n.  d.  1 §.  59. 

Cörf  thns,  i,  1)  f.  Stabt  in  Etrurien;  bat).  *Gtru= 
tien,  ’gtalicn.  2)  m.  bet  (Srünbet  biefer  Stabt, 
•eörytus,  i,  m.  [yrapwtöf]  ft'öcfj  er. 

1.  c*s,  cötis,  f 1)  jebet  patte  Stein,  Jfiefcl; 
bef.  im  pl.  getSmaffen,  Steingeftüfte.  2) 
©epftein,  in  bilbl.  fflenbung  iracundiam  forti- 
tudini»  quasi  cotem  u.  bl.  c.  esse;  ardorcs  ani- 
raorum  coteaque  virtutum. 

2.  C8s  ob.  Odo*  (Cous),  Coi,  f.  [Ämc,  Aornc] 
fteinc  tpotabifdjc  gnfcl  be*  äfläifcften  ‘äJlcereS  an 
bet  Äüjtc  o.  Äaricn,  belannt  burd)  ben  tienft  be« 
ÄSfutap  (in  bcfleu  tempet  bic  berühmte  »enu* 
'Suabpomenc  be*  VI pelle«  mar . bet  bc«rocgen  aud) 
Cous  genannt  wirb)  u.  burdi  Webereien  lenktet  u. 
burdificptiger  Stoffe  (veatia  Coa).  tao.  Cöns, 
adj. ; Ruhst,  a)  *Cöum,  i,  n.  sc.  vinum  toifdiei 
Sein,  b)  Ooi,  örurn , w.  c)  Cöa,  örum,  n. 
fotirfie  (Beroänbcr. 

Cosa,  ae,  f.  -a e,  iirum,  f.  1)  Stabt  in  Etrurien 
mit  gleichnamigem  »orgebirge.  tan.  -xSmis.  adj.; 
subst  -Hänl , örum,  m.  \ -sSnnm,  ».  ba«  ©cbict 
o.  Soja,  in  Cosano;  aud)  ba*  fofanifepe  Banbgut. 
2)  Stabt  in  Sufanicn. 

Cosmo«,  örum,  m.  [Koauoi]  StaatJbepdrbe  bet 
Äretenfet  die.  r.  p.  2 § 63. 
costa,  ae,  f.  Sippe;  bal).  im  pl.  bic  tippen  = 
artigen  Seitentoänbc  *abni;  *be*  Skiffe*, 
sectaque  intexunt  abiete  costas. 
costum,  i,  *«.  [noetot]  inbifeper  Straud),  au*  met- 
djem  eine  toftbare  Salbe  berfertigt  warb,  Soft* 
rourj,  and)  bie  Salbe  felbft. 

Cdsjra,  ae,  f.  tleine  gnfel  jmifepen  Sijilien  u. 
Sfrifa  Ov.  [rnetum. 

Cot  hon,  önis , m.  trafen  in  Rorbafrifa  bet  Slbtu= 
eöthurn&tns , adj.  (cothurnus]  ben  »’otfjunt  (ras 
genb,  balj.  ’tragifcp  erhaben,  pod)trabcnb. 
cothurnus  (aud)  noturn.)  i,  m.  [xbttopvoe]  bet 
bobe,  griecptSdje  S<pup,  .fjotpfdiitp  (mit  hoben 
Sbfäpcn),  jur  gagb  getragen,  3aflbftiefel  Very., 
bei  p.  ben  tragiiepen  Scpaufpiciern,  tragici 
Hör  -,  bilbl.  in  cothurnis  prodit  Aesopus  nostor 
b.  i.  tritt  mit  erhabenen,  für  bic  tragöbic  fid) 
etgnenben  »erfen  auf  Phardr.-,  tp.  a.)  *bie  tra 
aöbie  gründe».  6)  tragifrficr,  etpa  ben  r t 2 1 1 ! 
*?ophoelens;  fnec  comoedia  cothurnis  assnrgit. 
rotfdISnns  (cott,  nict)t  quot.),  adj.  [cotidie]  1) 
täglich . wo*  jeben  tag  ift  ob.  gefepiept  labor, 
sermo,  vita.  2)  altttigtich,  gcmöt)nltdb,  ge* 
mein  victu»  Plaut.-,  formae  Ter  -,  verba,  inter- 
dictam.  — eötldle  (cott.,  nid)t  quot.)  adv. 
fquot-dies]  täglich,  alle  Sage  (P<b  mieber- 
bolrab)  Dionysium  semper  dilexi,  sed  c.  pluris 
facto;  mihi  magis  magisque  c.  de  rehus  tuis 
cogitanti;  in  curatione  adhibita  c.  levantur  in 
dies;  rralet  alter  plus  c. , alter  ridet  Oie.  /in. 
Cotta  f.  Aurelius  1)  u.  2).  [4  $.  66. 

cottlbus,  i,  m.  [xortopos]  ba«  ülnftatfcpen  bet 
©einneige  an  ein  baju  aufgebängte*  metallene* 
®rfäfi,  ein  gried).  Spiel;  bab  febetib'  llatfcben: 
bet  Schlag  bubuli  iP?a«t. 


- Cratippu*.  197 

CottluH , ii,  m.  Same  jmeiet  gfltften,  Satcr  u. 
Sohn,  ®ebenfd)cr  bet  Stblletfchaften  in  ben  nad) 
ihnen  benannten  Alpes  Cottianae  ob.  Cottme 
cötnrnix,  icis,  f.  ©adjtcl;  tp.  al*  lofenbe  8n= 
ttbc  (Plaut.)  mein  Spübndrcu. 
cötnrnns  f.  cothurnus.  [thtaeifd)Ct  tfriltflen. 
C8tn*,  i,  m.  u.  -tfs,  tyis,  m.  Karne  mebteret 
Cötyttla,  örum,  «.  roilbe  Orgien  bet  urfpriingl. 
tbracifchen  Oöttin  Gottjtco  Hör.  epod.  17,  56. 
Oönm,  Cöa*,  Cön*  f.  2.  Cos. 
cbvinnärius  (covlnar),  ii,  m.  [covinnue  Sid|eC 
mögen]  Sicbelmagcnlämpfct  Tac. 
fcoxa,  ae,  f.  $ ü f t e.  tan.  coxendlx,  lei»,  f. 
Jpöf tbein,  überh-  öiifte  Plaut.,  Sutt. 

Crabra  (aqua),  ac,  f.  SBafjctleitung  bei  tubculum, 
roelcbe  in  ben  tibet  au*münbete. 

•ferübro,  önis,  m.  o r it i f f e ; fpticbm.  irritare 

crabrones  in*  ffiefpenneft  flörcti  Plaut. 

Crägns,  i,  m.  ®ebitge  in  Speien.  [ns,  adj. 
Cr&non,  önis,  f.  Stabt  in  tbeffalien;  bab.  -öni- 
Crantor,  öris,  m.  1)  Waffenträger  bc*  fcleu*.  2) 
afabcmifdjct  ^bilofopp  um  820  p.  Gpr. 
cräpiiln,  ae,  f.  I xpaixdlrjl  bet  pfftifle  ©eiit-- 
taufd).  — crSpülärlns,  adj.  jum  ©cintaufcp 
gehörig  Plaut. 

erts,  adv.  morgen;  *meton.  lünftig  quid  sit 
futurum  c.,  fuge  quaerere  Hör. 
crass*,  adv.  m.  comp,  [crassns]  cigtl.  biept, 
bief,  oap.  *tp.  grob,  top,  plump  qtiidquam  c. 
compositum. 

crassltüdo,  Inis,  f.  [crassus]  bie  tidc  aeris, 
parietum.  — crassus,  adj.  m.  comp.  u.  sup. 
1)  biept,  bief,  grob  filum;  aör,  caelum,  tenc- 
brae,  ’caligo',  *nebula  crassissima;  ager  fetter, 
•terga  (be*  gelbe*);  *unguentum;  aquao  unrei- 
ne«, fcplammige«,  *toga  gtobfäbia,  grob;  *si 
quid  crassi  (in  vinis)  est;  p.  ^3erf.  bid,  flat! 
JVr.;  tp.  c.  Minerva  otc.  f.  Minerva  6);  infor- 
tunium  berbe  Prügel  Plaut.  — Crassus  f.  Li- 
cinius  c). 

erastTuus,  adj.  [cras]  morgenb,  morgig  dies; 
dio  crastmi  am  motgenben  tage  Plaut ; in  cra- 
stinum  auf  morgen;  * Aurora;  *hora;  *tempora 
be*  morgenben  tage«  Stunben. 
erster,  eris,  m.  u.  crStüra,  ac,  f.  [xpatijp,  xpq- 
tijp]  1)  gropc«  fflefäp,  in  metepem  ber  ©ein  mit 
©affet  permifept  marb,  BJiifcpgefäg,  =frug.  2) 
übertr.  a)  *cin  Ölgefäp.  h)  +®affetbcden, 
»affin,  c)  ’toulfanifcper  »ratet,  d)  *ein 
Stcrnbilb,  ber  »ccpcr.  e)  Crater,  Wcctbufen 
bei  »ajä. 

CrSterng,  i,  m.  1)  .jSccrfübrct  Wlejanbcr*  be« 
CBrofeen  2)  Krjt  jur  ®(4  Giccro;  aud)  — 
ein  grob«  Wrjt  Hör. 

erstes,  is,  f.  (gern,  pl.)  gledjtmcrf,  ©eflcdjt, 
$)ürbc.  *ju  einer  »apre;  eine  Ärt  Gggc  vimi- 
neae  Vtrg.\  in«6ef.  im  Krieg*mefcn,  jur  »c  = 
fepalung  beim  »rüdenbau;  auep  gofrpinen  ;u 
türm;  u.  SRauerjinncn , »ruflrcebren,  ffloOmerleu 
CVj«*.,  Tac.-,  ex  cratibus  scuta  Curt.,  umbonum 
Vera.-,  auep  jut  Strafe  ben  SWiffetpätcrn  über  ben 
ftopf  gebetft  u.  mit  Steinen  befepmert  Plaut.,  Liv., 
Tac.-,  übertr.  c.  spinne  ©efüge  be*  Rüdgrate«, 
•pectoris,  ’favorum  ^onigmaben. 

CrSthls,  Idis,  in.  gtufj  bei  Xpnrii  jloifcpeit  üula- 
ttien  n.  »ruttium. 

CrStinus,  i,  m.  tiepter  ber  alten  attifepeu  »o= 
möbic.  [fltpen,  Beprer  b.  Giccro«  Sopne. 

Critlppus,  i,  m.  peripatetifeper  »pilofopp  ju 


198 


creatio  — 

erefitlo , önin,  f [creo]  (Erwählung,  SBa^l 
magiutratuum. 

creAtor,  öria,  m.  [creo]  Schöpfer,  (Erjeuger, 
Sträubet  mundi,  *magni  Achims,  Romulus  c. 
huius  urbis.  Xat).  'creätrix , Tcis,  f.  §erDor  = 
btingetin,  Urheberin  diva. 

crCber,  bra,  brum  adj.  1)  im  SRaume,  bicfjt, 
bidjt  nebeneinanber  tietjenb,  aufeinanber» 
folgenb,  Bielfach  ob.  in  SRenge  oorljanben 
aedificia,  grando  creberrima;  igneB  [Jener  an 
gtuct  , vigiliae,  arbores,  caatella,  turres;  sen- 
tentiae  gebrängte  fflebanlenffllle.  §iero.  *bid)t 
mit  etro.  befefjt  ob.  gefällt  lucua  arundini- 
buB;  gebrängt  Ooll  0.  et».  Thucydides  c.  ro- 
rnm  frequentiA  reich  an  3nt)alt;  grandes  erant 
verbia,  c.  sententiis.  2)  in  ber  Qett  häufig, 
auch  »ieberholt,  rafcb  nach  einanber  et», 
thuenb  excureioneB,  litorae  crcbriores,  rumo- 
ret, fnuntii,  legationes,  collorjuia,  explorato- 
reB,  ignen  (o.  ben  Bltpcn) ; 'Afhcus  c.  procellis; 
'creber  pulsatj  in  eo  c.  fuigti  haft  bu  mir  mie= 
berholt  gefagt;  in  ecripto  mnlto  essem  crebrior 
quam  tu;  *ad v.  ( acc . pl.)  crebra  — crebro.  S)aB. 
A)  crSbresco,  brui,  3.  häufig  »erben,  ju  = 
nehmen,  übethanb  nehmen  'optatae  aurae, 
*aermo,  +fama,  fseditio,  tineima,  t bellum; 
impers.  es  oerbreitet  fith,  e$  »itb  in  wei  = 
ten  Greifen  betannt,  m.  acc.  c.  inf.  Tac.  ann. 
2,  89.  B)  ertbrttas,  Atis,  f.  $äufigfeit  offi- 
ciorum,  literarum,  tbellorum,  sententiarum  ge» 
btängte  gülle.  C)  crebrä,  adv.  m comp.  u.  mp. 
Btelfach  Plaut.-,  häufig,  bicht  h'ittettinau: 
ber,  oft  cum  o.  integri  defessis  auccedercnt; 
aomnia  creberrime  commemorantur  a Stoicis. 

credYbYlls,  e,  adj.  feredo]  glaublich,  glaub: 
haft  narratio,  suapicio;  alcui  alqd  c.  facere; 
credibile,  rix’  c,  eat  nt.  acc.  c.  inf.-,  + vix  cre- 
dibile  dictu,  memoratu  est;  'maiora  credibili 
als  man  glauben  foKtc;  'credibili  fortior  illa 
fhit.  $ao.  crSdlbYHtbr,  adv.  m.  comp,  glaub» 
lieb,  auf  glaubliäe  ffleife. 

eräaitor,  öris,  m.  [credo]  ©laubiger. 

creditum  f.  credo  1). 

credo,  dtdi,  dltum  8.  (ältere  gorm  conj.  praes. 
creduam,  creduas,  creduim,  creduia,  creduit, 
inf.  pracc.  pass.  credier  Plaut.]  i)  nnBer» 
trauen,  Bertrauen,  übergeben,  vitam  et  for- 
tunaa  alcui,  arma  militi,  alqm  alcia  fidei  et 
potestati,  (Ter.)  omnia  consilia  alcui,  verba 
alcui;  'arcana  librie;  so  victori,  *ae  procellae ; 
*se  pugnae  fteh  ins  Ireffen  »agen,  *te  comminus 
aequo  mecum  crede  aolo  nimm  cS  mit  mit  auf 
ebenem  Boben  auf;  inSbef.  Selb  anuertrauen, 
borgen,  barleihen  pecuniam;  abfol.  populis; 
pecuniae,  rea  creditae;  subst.  creditum,  i,  n. 
rar  leim,  -cbulb.  8)  jmbm.  trauen,  auf  jmb. 
Bertrauen,  fein  Säitauen  fepen  virtuti  mi- 
litum  Sali. ; consules  mogia  non  confidere  quam 
non  c.  auiB  militibus  mifetxauen  mehr  ber  lapfer» 
feit  als  ber  ©eftnnung  Liv. ; nisi  ipae  oculis  suis 
credidiBset  Liv.-,  eorum  nemini  Cie.;  'hastae, 
'colori , *paludi.  8)  jmbm.  bei  feiner  SluSfage 
glauben,  trauen  alcui  alqd,  (Plaut.)  de  alqa 
re ; 'experto ; 'auditie ; 'credor  =-  creditur  mibi ; 
et».  SnählteS  glauben,  für  wahr  halten 
omnia;  libenter  homines  id  quod  volunt;  alqd 
de  alqo;  ffacilius  (nur  ju  gern)  de  (an)  odio 
creditur;  abfol.  rix  erat  credendum.  (jnSbef. 
mihi  crede,  feit,  crede  mihi  glaube  mir,  ent  ein» 


crepido. 

gefchalteter  ÄuSbrud  ber  Beteuerung.  4)  übetlj. 
meinen,  bafür  halten  (immer  jeboch  mit  einiget 
Küdfieht  auf  bie  'flu  Rarität  eines  anbern);  cum 
reliquum  exercitum  subsequi  crederet;  c.  ego 
tob  mirari;  auch  pass.,  inSbef.  creditur,  credi 
non  potest,  satis  credebatur,  credendum  est, 
m.  acc.  c.  inf.;  'm.  nom  c.  inf.;  'credebar 
sanguinis  auctor.  3nSbef.  a)  credo  (nur  in  biefer 
gorm)  »irb  oft  ohne  Berbinbung  mit  bem  Bor» 
hetgehenben  ob.  btachfolgenben,  als  fluSbrud  ber 
fubiettioen  Änficht  beS  SHebenben,  meift  ironifd», 
in  ben  Saj>  eingef (haltet,  bent’  ich,  fällte  ich 
meinen,  ich  benfe  bodj  »oljl  credo  ccastor 
vellet;  haec,  credo,  baud  crederet;  credo  non 
credet  Plaut.;  »enn  jeboct)  ber  ironifchc  ©ebanle 
B.  felbft  als  folcher  in  bie  klugen  fpnngt,  »irb 
credo  bis»,  in  bet  gewöhnlichen  fficife  mit  acc. 
c.  inf.  oerbunben  credo,  — quaesisee  (eum), 
num  ille  aut  ille  defenaurua  esset,.  6)  crederes 
jut  Angabe  einet  flnfidjt,  bis  ftch  bei  jrbem  leicht 
entwickeln  tonnte,  man  hätte  glauben  folleit 
maeati,  crederes  victoa,  in  castra  redeunt  Liv.; 
signum  datum  crederes;  crederet  m.  acc.  c. 
inf.  Hör. 

crbdülTtag,  ätis,  f.  [credulua]  bie  üeidjtgläu» 
bigteit.  — crSdfilns,  adj.  [credo]  leicfitgläu: 
big  stultu8  et  c.  auditor;  'alcui  ber  einem  leicht 
glaubt,  'in  vitium  ber  an  einen  gehltritt  leicht 
glaubt,  'armenta  arglos ; tau  res;  eonriria  trau 
liehe  Just.  2,  10,  10.  [e,  adj. 

Creinern,  ae,  f.  gtufj  in  (Etrurien;  bas.  -rensin, 
crSino,  1.  ju  Bfche  oetbrennen  (faft  immer  b. 
ber  Berfon,  bie  et»,  brennen  Iäfjt,  feiten  8.  geuet) 
corpus,  urbem  incendio,  'flibrum,  igne  cre- 
mari;  häufig  B.  Berbrcnnen  ber  Seichen;  Berbten» 
nenb  opfern  spolia  hoatium  Iovi  Tictori,  «a- 
crum  Vulcano,  'dona. 

Crcniona,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien  am  $o. 
J>aB.  -ncnsls,  e,  adj  ; subtt.  -nenaes,  ium,  m. 
CrSmönls  luguin  ein  leil  bet  Blpen. 
crSmor,  öris,  m.  bider  Saft,  Schleim. 
CrSmütln»,  ii,  m.  nollft.  A.  Cremutius  Cordua, 
fcifiorifet  jur  geit.  beS  St.  tiberiuS. 

Crene,  Stabt  in  SÄoIiS. 

1.  creo,  1.  1)  bureh  feine  fflittenS»  u.  Sdiöpferfraft 
ins  SSafein  rufen,  etfehaffen,  htiborbringeu 
natura  c.  imitatorea ; artra  proprium  est  creare 
et  gignere;  quae  gignuntur  in  terris,  ad  uaum 
omnia  creantur  (baS  leptere  mit  Beziehung  auf 
bie  fchaffenbe  S?atur);  inSbef.  »eugen,  gebären 
•pueroB;  'fortes  creantur  fortibus ; fereatus  alqo 
ob.  alqd  Sohn  Bon  tc.;  uxorom  quaerere  crean- 
dis  pueria  Hör.  St)  Betutfaehen,  erzeugen, 
bereiten  alcui  voluptatem  Plaut.;  alcui  peri- 
culum,  errorem;  f(Tectigal)  maius  odium.  3) 
eine  Behörbe  erwählen,  ernennen  alqm  eon- 
sulem,  regem;  regem,  dictatorem,  congulea,  - 
praetores,  tribunoa,  magiatratus;  im  pass,  eon- 
sules  creati  sunt  Fabiua  et  Decius;  häufig  auch 

B.  bem,  »eichet  bie  SBaljl  leitet  Brutus  collegam 
Bibi  comitiis  centuriatis  c.  P.  Yalerium. 

2.  Creo  (Creon),  ontis,  m.  1)  f.  Creuaa  Hör.  2) 
ber  Regent  ju  Xheben  roäljrenb  ber  Bbwefenheit 
ÄmphitrponS  Plaut. 

crAplda,  ae,  /.  [xj^sc^s]  Sohle,  Sanbale 
(griech-  92ame,  f.  solea).  ®ao.  crSpid&tna,  adj. 
Sanbalen  tragenb. 

crepido, Tnis, /.  \u^rjnit]  1)  gemauerter  ©runb , 
Södel,  im  Bilbe  omnia  tamquam  c.  quadam 


crepidnla  — criminator. 


199 


comprehensione  longiore  auatinentur  Cic.  2)  er*  tensla,  e,  adj. ; pl.  -tenaca,  iutn,  ln.  subst.  f) 
SjöbtfT  tt.  gemauerter  Uferbnmm,  Ouai  urbis,  CrütTcns,  adj.  mare  Hör.;  mibst.  als  Bemamr, 
*saxi,  fmagnac  molia.  f.  Antonius  2),  CaeciliuR  6).  g)  CrStls,  Ydia,  /. 

rrSpTiläta,  ae,  f.  Sanbale  Plaut.  adj-,  Ov. 

•crbplto,  1.  [inte«*.  b.  crepo]  (lat!  raffeln,  2.  erst«,  ae,  f.  [1.  Creta]  treteufifdje  ®rbe, 
Uappcrn,  tauften,  inteetma  bet  Baud)  Inurrt  .treibe  ob,  eine  Ircibeartiac  feine  weifte 
not  .junger  Plaut.-,  *arma,  »flammae,  ’restnim,  Bftonart,  bic  ju  Oer|cftiebenen  ßroeden  gebraucht 
— erfpiln»,  n»,  m.  [crepo]  1)  Gaffeln,  Rtap-  ttmrb,  namentlich  jum  Scftmtnlen  u.  Siegeln  (f. 
pern,  Knarren,  Rlatfcbcn,  Kauften  armo-  cretnla);  wegen  ber  weiften  Rarbe  jnr  Bejenftnung 
rum,  pednm,  cardinum,  dentium,  alarum;  mia-  non  efw.  ©ünftigem  n.  Erfreulichem , c.  oat  pro- 
silium  baS  Schwirren  ber  Bfeile;  tg'adiornm;  fecto  horum  omnium  oratio  maeftt  frei)  u,  heiter 
•tanti  Bonnerfcftläqe.  2)  bie  laute  Bläftung  Flaut. ; c.  an  carbone  notandi  Hör. 
ventris  Flaut.  crSUtu»,  adj.  [2.  creta]  mit  Rteibe  beftrieften. 

erüpo,  ni,  Ttum,  1.  1)  intrant  taffein,  tlap=  CrötTens  f.  1.  Creta  f). 
pern,  Inarten,  tnattern,  Iniftern,  rauften  crbtlo,  onia,  f.  [cerno]  t.  t.  bie  förmliche  u. 
crepuit  foria  Ter.-,  inteetina  ber  Baud)  tnurrt  in  ©egenwart  o.  beugen  abgegebene  Srtlärung, 
Plaut.;  »crepante  pede  (b.  ©ewäfferj;  ‘crepantea  eine  Srbfdjaft  antreten  ju  wollen;  bat),  and) 
sinn»  tgalten).  3n8bcf.  eine  laute  Bläftung  o.  fieft  bie  feierliche  Übernahme  ber  Srbfcftaft  u. 
geben.  2)  tra-ns.  d)  *etw.  raufchenb  ertönen  bie  anberaumte  Srift  jur  Slbgabe  jener  ®r= 
taffen,  erfdjallen  lajfen  ’manibus  fanstos  ter  flörung,  ut  in  cretionibus  acribi  solet  Oie.  de 
aonos  BeifaUgellntfcft ; *laetum  theatria  ter  sonum  Cretia  f.  1.  Creta  g).  [or.  1 §.  101. 

Hör.  b)  *etw.  ob.  jmb.  immer  im  TOunbe  erbtösus,  adj.  [2.  creta]!reibe=  ob.  thonreieft  Ov. 
führen,  laut  u.  wiebcrftoU  babon  fpreeften,  crftttla,  ae,  f.  [dem.  o.  2.  creta]  Siegelerbc, 
etw.  prebigen  immunda  dietn;  ai  quid  Sterti-  bei  ben  ©eriifttcn  jum  Siegeln  gebraucht, 
niu«  Teri;  sulcoa  et  vineta;  poat  vina  gravem  erst  ns  f.  cerno  u.  creaco. 
militiam,  pauperiem;  te,  Bacche  pater  etc.  Oreüsa,  ae,  f.  1)  Xoeftter  beS  Königs  Kreon  ju 
Bao.  crCpnndia,  örum,  ».  Kloppet  o)  Rinber*  Korinth,  ©emaftlin  beS  3afon  nach  Bcrjloftung  ber 
llapper.  6)  Ilappernbe  mufilalifche  3nftrumente,  Webca  u.  burch  biefc  getötet  Hör.  2)  ©emaftlin 
etwa  Gaflagnetten  Jutt.  beS  $neaS  Verg.  8)  ^afenftabt  in  Böotien. 

erSpnscfilnm,  i,  n.  [creper  bämmeria]  *®äm>  cribrum,  i,  «.  [berw.  m.  cerno]  Sitb,  Butcft* 
metung,  pl.  dnbiae  lucis;  opaca;  ffroielicftt,  fdjlag;  fprieftw.  (Plaut)  imbrem  in  cribrum 
abenbbämmerung;  »crepusculo  beim  (Eintritt  gerere  -=  etw.  BergeblicfteS  unternehmen. 

Cr#»  f.  1.  Creta  1).  [bet  Äbenbbäntmerung.  CrTcoläbus,  [*qUav  u.  Utußclviiv]  lomifcft  fingier: 
eresco,  evi,  etum,  8.  [inchoat.  b.  creo]  1)  her*  tet  Warne  eine#  fpiftbübifeften  Sflaoen,  'Sing* 
oortnachfen,  *!ommen,  entßeften  *hic  et  fteunb’  Plaut. 

acanthua  et  roaa;  häufig  *parti«.  cretua  als  adj.  crimen,  tnia,  n.  [cerno]  1)  Befeftulbigung,  Wn* 
entsprungen,  entfproffen,  geboren  mortali  fcftulbigung,  ttnüage  wegen  eines  Scrgeftens, 
semine,  Amyntore;  Troiano  a aanguine.  2)  am  jundeftft  bor  ©erieftt,  aueft  Wnllagepunft,  flberft. 
ftänfigften  o.  etw.  fefton  Borftanbenem,  warfen  Borwurf  falaum,  commenticium , fictum,  in- 
a)  bet  ©töfte,  Wenge,  bem  Umfange,  ber  3aftl  credibile,  magnum,  verum,  certumj  auctor,  causa 
nach  juneftmen,  gtöfter  werben  ostrea,  *puer;  criminia;  adveraariorum;  aermone8  pleni  crimi- 
fin  domo  alcia  fteranwaeftfen ; *in  immenaum  num  in  alqmj  maleficii  (obj.)  wegen  K , harum 
Atlas;  »anper  ora  caputqne  onua  wuiftS  ftinauS  rerum  nuüum  erat  apertum  c. ; accuaari  crimino 
über  ic.;  fiumen  ex  nivibnaj  praeter  modnm;  ambitua,  maieatatiB  b.  Nep.  jeboeft  auch  uividiac 
annona;  mihi  amici;  ♦creacentibua  annia;  *rea  crimine  ( subj . burch  tine  auS  inv.  entftanbene 
(bo#  Bermigen);  *cibua  in  ore  fchwiHt  imWunbe;  Bnflage  ~ geftüfftgerweife);  meum  (tuum,  Buum) 
prägn.  *ro a eft f e n b jich  gehalten,  oerwadftfen  o.  mir  (oorgebraeftt)  ob.  gegen  mich;  hoc  c.  eat 
ju  in  frontem  ennea,  in  ramoa  brachia;  in  damnatua;  crimini  dare  alcui  alqd,  eaae  crimini; 
mann»,  in  nngnea;  bis  ju  einer  gewiffen  eaae  in  crimine  angeüagt  werben;  crimina  in- 
§öhe  anwachfen,  fieft  erfteben,  fteigen  tpotra  ferre,  offerre,  crimen  afferre;  in  crimen  yocare 
in  sublime  fastigium,  fa  fundo  in  altitndinem  alqm  anfchulbigen,  anllagen;  venire  Ter.;  o.  aibi 
modicam  opua;  *in  ajicciem  montia.  b)  ber  facere  fieft  jujteften;  0.  iperf.  sine  crimine  unbe- 
Stätfe,  ber  Kraft  naeft  juneftmen,  waeftfen  fcftolten  llor.  Jiiern.  a)  *@egenftanb  u.  Bcran= 
creacentes  morbi;  opea  Athenienaium,  inopia  iaffung  ju  einer  Befcftulbigung,  Wnftage  poateri- 
omninm.  alcui  ob.  alcia  onimua,  audacia.  3»*!  tatia  c.  eris.  b)  *[im  pl.)  angeblidje  Urfacften, 
bej.  o.  Berfonen  u.  Staaten,  an  Bnfeften  u.  Borwfinbe  c.  belli.  2)  »fSerbrecften,  8er  = 
Wacftt  waftfen,  mächtiger  u.  einfluftreicftcr  gehen,  *in8bef.  bet  Buftlerin,  c.  habere;  *8fte  = 
werben,  fi^  fteben,  fieft  emporfeftwingen  btueft.  fiierb.  o)  *ber  ein  Saftet  bilbl.  ob.  feftriftl. 
dignitate,  fortnnft,  gratift,  cum  famS  tum  opi-  barfteDenbe  ©egenftanb  ob.  baS  bargefletlte  2 öfter 
bus;  labore  atqne  iuatitia  rea  publica;  ex,  de  pictaa,  caeleat-ia  c.,  vestea;  nullo  c.  tum  parica 
alqo,  per  alqm;  *laude;  *an  Wut  Waeftfen,  pictua  erat;  aignat  aua  c.  impressä  gemrria.  b) 
Wutbefommen.  _ *Beranlaffung , Urfacfte  eines  BergeftenS,  Scftulb 

1.  Crttn,  ae,  *te,  ea,  f.  [Apr/rij]  bie  3nfel  Kreta  se  cauaam  clamat cnmenque caputquo  malorum; 
im  Wittelmecre,  j.  Canaia.  Bab.  a)  Cres,  etie,  Baiae,  c.  amoria,  aquac. 
m.  adj  -,  fnibet.  bei  Kreter,  pl.  Cretes.  b)  Cressa,  crimYn&tlo,  önia,  f.  [criminor]  Befcftulbigung, 
f.  adj,  C.  ne  careat  pulcbra  dioa  nota  mit  fre*  flntlage  auS  uneblen  Bewcggrünben,  Ber  = 
tifeftet  Kreibe  gemacht  Hör.  c ) ’CrcsIns  (Creas.)  teumbung,  pl.  Appii  de  Fabio  absente  ad  po- 
adj.  *Cr#taeua,  adj. ; rubut.  o.  SpimenibeS  Prop.  pulum;  ab  alqo  allataa  c.  repellere.  — crxmT- 
<f)  Crftinl,  örum,  m.  bie  Kreter  Plaut,  e)  CrS-  nitor,  öria,  m.  [criminor]  (ootfl-  u.  fpüt)  Ber*  f 


200 


cnminor 


crudus. 


leumbec  in  alios.  — crSniTnor,  dtp.  1.  (oorll. 
auch  *no,  1)  [crimen]  1)  be fehutbigen,  an* 
flogen  (au*  böfct  Wbfidjt)  alqm;  patres  apud 
populum;  me  tibi  bei  bir  Ter.  nihil  Sestium; 
m acc.  c.  inf.  ob.  quod.  2)  über  etto.  fingen, 
Sefchroerbe  führen,  cito.  jum  Sormurf 
mach en  potentiam  alcis,  alqd  de  illa;  falqd 
alcui,  apud  alqm;  argumontando  für  Scjd)ut' 
bigtmgen  at«  Setoci*fübrer  auftretcu. 
crimYnösS,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [criminosus] 
nnjehmärjcnb,  gef)äffig  c.  alqd  dicere,  agere; 
interrogare.  --  criniYnösns,  adj.  m.  comp.  u. 
mp.  [crimen]  eine  Sefdjulbigung  cutbat- 
tenb  ob.  oorbringettb,  anfdjmärjenb  res; 
ne  id  mihi  ob.  in  me  c.  esse  possit  graoietenb; 
oratio  criminosior;  orator  acer,  acerbus,  c.; 
*iambi  fcbmäbenbe.  [lüfte  Sizilien*, 

(rimlssus  (-miscis),  i,  m.  ff  lieft  an  brr  ©übtoefp 
t'rlmnns  [xflpvoc]  tomijeb  fingierter  Warne  eine* 
fpiffbübijcljeu  ©Hauen,  'ftriimcbeu’  Plaut. 
•crinilis,  e,  adj.  [crinis]  jum  Eaare  gehörig, 
$aar*  vitta;  aurum  gotbene*  Ennrbanb;  c.  cor- 
pore polypus  mit  bnarähnlifhen  Sangarmen  uer- 
feheit;  *.ni bst.  crinäle,  is,  «.  fpaarbinbe. 
crinis,  is,  m.  .'paar,  befonber*  be*  Stenfchcn, 
gern.  Haupthaar  crines  passi,  sparsi,  resoluti, 
‘soluti;  Vanu»,  *crinos  cani;  (Tac.)  crines  ab- 
scidere,  promittere  crinem  maeftfett  taffen;  meton. 
‘©djmetf  eine*  Kometen.  $ao.  crinitns,  adj. 
behaart,  langhaarig,  geteilt  *puolla,  ‘galpa 
triplici  iubä;  ‘draconibus  ora;  ‘Apollo;  etella 
.panrfteru,  Komet. 

•crispYmilcans,  tis  ferispus  u.  sulco|  Iran* 
burcftfuribenb,  fid)  fthlängeltib  fulmen. 
crispo,  l.  [crispus]  ‘in  jitternbe  Semegung 
fepen,  fchmingcii  bina  manu  hastilia. 
crispus,  adj.  geträufelt,  frau*  cincinni  Plaut. ; 
su bst.  Krau*fopf  Co*».,  auch  at*  Seiname; 
trau*,  rauh  gebrannt  abicte  Enu.  b,  Oie. 
Tusc.  3 §.  44. 

crista,  ae,  f.  *f S e b e r 6 ii f (f) e I , Kamm  am  Kopf 
bet  liere.  2)  Eetnibufd).  'tao.  cristätus,  adj. 
1)  mit  einem  Ramme  uerfehen  *c.  oris  ales; 
‘draco;  fpullus.  2)  mit  einem  Eclmbufd)  oer* 
fehen  galea  Liv .;  ‘cassis  ponnis;  ‘Achilles. 
Criihöte,  es,  f.  ©tabt  an  ber  Oftlüfte  be*  tljra- 
cifthen  ©bErfone*. 

Critias,  ae,  m.  einer  bet  breiftig  Inrannen  in 
Wthen,  aud)  at*  fRebnct  genannt. 
crYtYcus,  i,  m.  Runftridjter,  Rritifer 
CrYtöbülus,  i,  in  1)  ©(hütet  be*  ©olrate*.  2) 
grtctf).  lirjt  jur  8eil  ^h'l'ppö  u.  iUejranbcr*  be* 
©rohen. 

CrYtölAus,  i,  m.  11  peripatetifcher  Shifofoph  um 
155  u.  ehr.  2)  gelbherr  ber  Ärtjäer.  3)  ein  Si; 
jiliet  au*  Retina. 

cröceuB,  adj.  [crocus]  1)  ‘fjum  ©afran  ge* 
hörig,  Safran*.  2)  ‘fafrangclb.  — cröcY- 
■us,  adj  ‘fafrangclb;  ‘sulwrf.  rrocinuin,  i,  n. 
Snjranöl:  (Plaut.)  al*  Sdjmeicheliuort 
crocio,  4.  [*pci)f«>)  (oorll.  u.  fpät)  mit  ein  Wabe 
fd)reten.  [Rrolobit. 

cröcödilus,  auch  ( Phaedr .)  corcödilus,  i,  in. 
cröcöta,  ae,  f.  [sc.  vestis]  fafranfarbige* 
Sraef|tfleib  für  grauen.  lao.  a)  cröcotärius, 
adj.  jur  crocota  gehörig,  infector  Safran* 
Hetberfärber  Plaut,  b)  cröcotftl«,ac,/'.  dem.  Plaut. 
crScum,  i,  n.  u.  *cus,  i,  m.  Safran  (Crocus  sati- 
vus  X,.)  3 SierU.  ‘Safranf arbc;  ‘tabula  peram- 


bulat  crocum  — mirb  auf  bic  Sühne  gebracht, 
mirb  gefpiett,  meil  man  be*  SBoblgeruch*  rnegen 
bic  Sühne  mit  Safranejfeitä  befprengte.  — 
t'röcus,  i,  *».  ein  in  eine  ©afranftaube  o ermatt 
beiter  giingling  Ov. 

Croesus,  i,  m.  reicher  König  uou  SJqbieu;  bah. 
*appell.  =*  ein  febr  reicher  Staun. 

Crömjon,  önis,  /.  gtcdcu  in  Stegari*. 

‘crütilistria,  ac,  f.  |crotalum,  xqoralijco]  Cafia 
guettentän  jerin. 

l'röto  (Croton),  önis,  acc.  öneni  u.  öna,  com  in . 
Stabt  an  ber  Cftlüfte  o.  Sruttium.  Uao.  a)  subst. 
-ulätcs,  ae,  m.  b)  -niensis,  e,  adj.-,  subst.  -nlen- 
ses,  ium,  m. 

crüciäbYlYtas,  ätis,  f.  [cruciabilis]  Dual,  30tar  = 
ter,  pl.  Plaut.  — cröciäbYilter,  ade.  [crucia- 
bilis] marterboK,  quatuolt  Plaut. 

erfieiämentum,  i,  n.  [crucio]  Starter,  Cual 
(natürliche  u.  funflliche)  pl.  rnulta  picta  quae 
Acherunti  fierent  c.  Plaut.-,  carnificum  C’ic.  — 
erüeiätus,  us,  m.  [crucio]  Starter,  Cual, 
gualootlc  Einrichtung  supplicium  cum  cru- 
ciatu;  c.  et  errue;  c.  omnes  auimi  et  corporis; 
per  cruciatum  intorficere,  cum  cruciatu  neoare ; 
in  c.  summum  venire  entgegengehen;  cruciatus 
edere  in  alqm,  alqm  in  cruciatum  dederc;  eru- 
ciatibus  affici;  tp.  cum  tuo  c.  hace  dicis  ju 
beinern  eignen  Ungtüdc,  quin  tu  abis  in  mal  am 
pestem  malumque  c.  geh’  jum  penter  Plaut.  — 
cräcio,  1.  [crux]  martern,  peinigen,  quälen 
legatos  omnibus  suppliciis;  auch  geiftig  ofticii 
deliberatio  me  c.;  ipse  so  aegritudino;  se  peius 
llor.,  crucior  ich  ärgert  mich,  hörnte  mich  ®b  Com. 

crCicisälus,  i,  m.  [crux  u.  BalioJ  ftficr^lj.  grbitbete* 
SBort,  Rreujtänjer,  -fptingrr  Plaut. 

crüdbils,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [crudus]  gefügt’ 
lo*,  hart,  graufatn  homo,  *mens;  in  liberos, 
(fpät)  alcui  gegen  jmb.,  *tanto  amori.  .vuero. 
bn*,  mobei  ©raufamteit  obmattet  sententia, 
bellum,  consilia;  crudelissimum  nomen  tyranni; 
ros  cum  auditu  c.  tum  visu  nefarin;  ‘ferrurn, 
*poena,  ‘odium,  ‘scelus-,  ‘mittet*  Serfonifijie= 
rung  aslra  (meil  nach  alter  Sorftetlung  auf  ba* 
©efctiul  ber  Stenfchen  einroirlenb);  ‘funus.  I>an. 
a)  crüdelYtas,  ätis,  f.  ©raufamteit  quae  apud 
alios  iracundia  dicitur,  in  imperio  superbia  at 
que  c.  appellatur;  naturae  be*  ßhatafter*.  b) 
crüdälYter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  graufatn. 

crüdesco,  — — 3.  [crudus]  ärger,  hcfi<8(r 
roerben  morbus,  pngna,  seditio  Verg.,  Tac  ; 
ita  Just.  — crüdYtas,  ätis,  f.  [crudus]  Über- 
tabung  be*  Stagen*,  Stange!  an  Serbau 
ung.  — erüdus,  adj.  m.  comp.  [Perm.  m.  cruor] 
1)  iunächft  B.  gteifch,  noch  blutenb,  roh  exta  vic- 
timae;  subst.  n.  quid  tu  curas  utrum  coctum 
an  c.  edim  Plaut.-,  auch  ungebrannt,  non 
gellt  c.  latere  struere  alqd  Curt.  Dao.  übertr. 
auf  ba*,  loa*  noch  nicht  o.  ber  Sonnentoärme  jur 
fReife  entmidett  ifl,  unreif,  roh  poma.  Doh-  tp. 

a)  t*o.  SBunbtn , bic  noch  nicht  geheilt  finb. 

b)  o.  bet  Ueltüre,  nicht  oerarbeitet  Quint,  c) 
•noch  JU  jung  für  etm.  equa  protervo  adbuc 
c.  marito;  noch  frifdj,  ju  neu,  ju  früh  <V»i 
ipsi  viderant  qmque  a parentibus  acceperant 
cliem  illum  c.  adhuc  servitii  Tac.-,  im  bejfem 
Sinne  fttoch  ftifd),  noch  tüftig  c.  viridisque 
senoctus.  2)  roer  noch  nicht  oerbaut  hat,  mit 
Boilern  Stagen,  ob.  mer  an  fchlechter  Ser  = 
bauung  leibet  Roscius  crudior  fuit;  ‘crudi 


cruento  — cuius. 


201 


lsremur  unmittelbar  und)  bet  ©Japljeit.  3)  nocp 
ntebt  burd)  Sfuitft  bearbeitet,  tob,  unbearbeitet 
corium,  'cortice  crudo  hasta,  'caestus  au* 
rcbem  SiuMIebcr.  3>aP.  tp.  b.  Gparafter  *rob, 

fiefüplloS.  graufam  Diomedes,  ensis,  bel- 
am;  'geiftig  rop,  ungefcpliffcn  One«.  b,  Suet. 
Aug.  4. 

ernenlo,  1.  [cruor]  blutig  machen,  mit  ©lut 
befpripen,  befiedert  gladium;  templum  (Ca- 
«tori«)  mit  feinem  Stute;  hospitalem  mensam 
hoepiti«  sanguine;  secures  suas  cruentari  sco- 
lerc  noluit;  * dextrae,  manne  cruentatae;  im 
Silbe  haec  te  lacerat,  haec  c.  oratio;  tp.  c. 
manus  ob.  sc  sanguine  alcis  Nep.,  Tac. 
eruentus,  adj.  m.  *comp.  u.  [cruor]  1)  blu» 
tig,  blutbefpript  guttae  imbrium  quasi  c.j 
oadaver,  gladius,  sanguine  civium  Itomanonun, 
•hostis;  fcastra  c.  et  maculata;  subfit.  Bellona 
circumtonat  cruentis  (n.  pl.);  'blutrot  myrta; 
übertr.  'c.  dentc  laoessiti;  *acuens  c.  cote  {weil 
bic  auf  ihm  gejcpliffeiten  ©feite  Perwunben)  sagit- 
tas;  tp.  Slut  loftenb,  blutig  victoria;  annus 
bello  civili;  epistula  Slutbricf,  >befepl  Tac., 
adulatio  ju  SlutPcrgicßeu  Pcrfiiprenb  Pli»,  cp. 
2)  btutbürftig,  graufam  'Mars,  'Achilles 
cruentior  bello,  'ira. 

erümena  ob.  (Plaut.)  -mina,  ae,  f.  ba*  (gern,  am 
fcalir  hdttgenbe)  ©elbbeute Icpen  für  Heine*  ©elb 
jum  BfnSgeben;  bah-  ftaffe,  ©elb  non  deßciento 
c.  Hör. 

cruor,  öri»,  m.  Slut  (außerhalb  be$  SörperS) 
ostendere  c.  inimici  quam  recentissimum;  *im 
pl.  SlutStropfen;  tp.  Slutoergießen,  SKor-- 
ben  castus  a c.  civili;  ml  caedem  et  c.  abstrahi; 
*arma  uncta  cruoribus  mit  Stutftrömeu. 
cmppellärli,  örum,  m.  [feltifcpeS  S8ort|  gepar= 
nifcptc  Rechter  bei  beit  §äbuern  Tac. 
l'ruptorYcls  vllla  Ort  im  ©cbiete  btt  gtiefen. 
erürYcrSpYda , ae,  m.  [crus  u.  crepo]  febcrjp. 
Same  eines  Silasen,  bem  bie  Schienbeine  oou 
Schlägen  Ilotfefjen  Plaut. 
rrürTfrAglas,  i,  rn.  fcrus  u.  frango|  beffen 
Schienbeine  jcrbrodjen  mürben  Plaut.  — 
cro»,  firi»,  h.  Scheitle!,  Schienbein;  über!). 
Sein. 

rrnsta,  ae,  f.  1)  SRinbe,  Schale,  Stufte;  *c. 
Hominis  ©isbede.  2)  o.  eingelegter  Arbeit  an 
Sunfl  werfen 

crustülum,  i,  h.  [dem.  p.  crustum]  [JuderWerf, 
ifuderplöpcpcu  Hör.  — crnstnni,  i,  n.  mit 
einet  ifrufle  überzogene*  feine*  8 a cf  m e r I , 
Sndermetf. 

(rustümerla,  ae,  f.  ob.  -rlurn,  ii,  n.  auch  (Ver g .) 
•rli,  örum,  m.  Stabt  ber  Sabiner  in  Satiiim. 
Tao.  -rinns  ob.  -minus,  *-mlu8,  adj  , subst. 
-mini,  örum,  m.;  n.  in  Crustuminum  ba*  ©tu. 
fhiminifchc  (©ebiet). 

erui,  crucis,  f.  l)  Äreuj,  b.  p.  eilt  an  bet 
©itptfiätte  aufgerichteter  ©fahl  (palus  ober 
xtipes) , an  Welchem  ©erbrechet  gegeißelt  unb  gc= 
frenjigt  Würben,  währenb  Setbrecher  an  bem  ooit 
ihnen  jur  SRicptftättc  getragenen  patibulum 
hängenb  h'naufgejogen  u.  mit  ben  Süßen  an  ben 
©fahl  genagelt  würben,  quam  damnatis  c.  sorvis 
nicras;  alqm  in  crueem  agere,  rapero,  tollere; 
cruci,  fin  crucem  süffigere,  feruci  affigere; 
'peccare  eruce  dignius  bic  pärti|tc  Strafe  oer= 
bienen;  (Com.)  al*  Schimpfwort,  ©algenoogel, 
»flrid.  2)  tp.  (meift  Com.)  Qual,  ©tarier, 


Unglücf,  Serbetben  abstrahere  alqm  in  alqam 
malam  c.;  abi  in  malam  c.  (auch  bl.  in  malam 
c.  ob.  in  crucom!)  geh’  sunt  genfer!  (Plaut.) 
ilicet  parasiticac  arti  maxumam  malam  c.  f. 
ilicet  1);  quae  te  mala  c.  agitat  welch  ein  -feen 
fet  plagt  bich'f  concr.  malae  ©lagegeifter;  (Ter.) 
illiß  c.  quae  nos  somper  omnikus  cruciant  mo- 
dis;  (Cie.)  eruciatus  (Jfteujigung)  et  c.  (Rängen 
am  Äretlj);  multas  c propositas  effugere. 
perypta,  ae,  f.  [*pi>*rr/|  fficwölbe,  ©ruft, 
t cryptÖ-porttcus,  us,  f.  [xgujmi s u.  porticus] 
oerbedter  fflang,  ©ernölbe,  öalerie. 
erystallum,  i,  n.  [xpeorniios]  Srpftall  Curt.; 
-us,  i,  f.  lürbftallfugcl  Prop.  4,  3,  62. 
CtösYphon,  ontis,  1)  m.,  athenifdjet  Staatsmann, 
(Yrcuiib  bc*  Tcmoftpenc*.  2)  /.  Stabt  am  öftlidjcrt 
Cnbl  f.  Bituriges  b).  [Ufer  bc*  Tigri*. 

cfibiculÄriSj  e,  adj.  [cubiculum]  »um  5B  o p n = 
u.  Schlnfjimmcr  gehörig.  — cfibYcäi&rius, 
ii,  m.  [cubiculum]  H'antmcrbiener;  decurio  cu- 
biculariorum  Oberfammerbicnet  Suet. 
ciiblciUiim,  i,  n.  [cubo]  mit  einem  Soppn  »um 
liegen  (1  ec  tun)  perfepencS  SB  o p n = ob.  Scplaf  = 
flimmer,  minister  cubiculi  Stammerbi e ncr ; S i p 
bc*  ffaifer*  int  Scpaufpiel. 
cfibile,  is,  n.  [cubo]  Säger  (ba*  natürliche;  ogl. 
lectus',  Sagcrftätte,  fowopl  ber  Stenfcpcn  als 
ber  Tiere;  im  Silbe  avaritiae  non  solum  veeti- 
gia  sed  ipsa  c.  bie  wapre  Stätte,  ßeimat;  *ad 
ortus  solis  ab  Hespeno  c.;  auch  (P‘-)  »■  gelten 
Curt.  9,  3,  19.  [polftct  Hör. 

cübltil,  älis,  n.  Jcubitum  1]  Septttiffen,  ütm= 
chbYtälls,  o,  adj.  [cubitum  2]  eine  GUe  lang. 
ebbYto,  1.  [frequent,  p.  cubo]  oft  liegen,  ju 
liegen  pflegen. 

cäbltum,  i,  n.  [cubo|  Ellbogen  presso  c.,  se 
reponere  in  cubitum  Hör.  2)  Glle;  fprichw. 
assiduo  cursu  c.  (Schritt)  nullum  procedere.  — 
ciibltns,  us,  »t.  [cuboj  ba*  Schlafen  bei  jmbm. 
Plaut. 

cfibo,  bui,  bYtum,  1.  ,perf.  conj.  cubaris  Prop. 
2,  16,  17)  liegen,  um  ju  mpen  in  lectica;  m. 
bi.  abl,  Liv.,  Curt.  3n*bef.  a)  fcplafcub  lie- 
gen, fcplafen,  ire,  abire  cubitum  fcplafen,  ju 
Sctt  gepen;  fsub  divo.  b)  $u  Tifdpe  liegen, 
c)  ftanf  liegen  in  morbo.  rf)  *p.  Sofalitäten, 
fiep  fenfen  Ustica  cubans. 
cKeülux,  (cucull.),  i,  m.  [nach  feinem  ©efeptei  be= 
nannt]  ibufuf;  tp.  als  Schimpfwort  p.  einfältigen 
ob.  trägen  ©erfonen  Plaut.;  höpnenber  3UIUf  an 
träge  ®injer,  bie  erft  naep  bet  grüpliitgsnacht- 
gletcpe  ben  ©ein  befepnitten  Hör.  sat.  1,  7,  30. 
cocümla,  eris,  m.  fflurfe. 

Cucurbita,  ae,  f.  ftürbi*. 
cüdo,  di  ob.  si,  sum,  3.  1)  fcplagen,  Hopfen, 
fpricpw.  (Ter.)  istaec  in  mo  cudetur  faba  bie* 
werbe  icp  auSbaben  müffen.  2)  ein  ©letall  fcpla- 
genb  bereiten,  Perfertigen,  P.  ©Jünjen  f^la> 
gen,  prägen  nummos,  argentum  Flaut.,  Ter.-, 
tp.  tenebras  alcui  Plaut. 

eüYcüYniödl  [quisquis-modus]  «—  euiuseuiusmodi 
oon  welcher  9lrt  immer,  wie  immer  be= 
fepaffen  c.  ent,  sunt, 

cüiäs,  ob.  (niept  }fgj.)  culAtls,  iütis  [au*  cuius 
p.  qui]  wopet  gebürtig,  flamntenb?  wa* 
für  ein  SanbSmann? 

cüiüs,  a,  um  [au*  cuius  p.  qui]  1)  pro»  interr. 
wem  gehörig?  weffen?  Com.,  cuium  pecus 
Verg.,  bi*W.  mit  bem  fragenben  nam  jufantmen- 


202 


cuiu8modi  — cultus. 


gefept  cuianam  toi?  Plaut.  2) pron  relat.  lud» 
ehern  gefjörenb,  beffen  is  cum  rea  eit  Plaut., 
ei  cuia  nihil  iuterfuit  CHc.  — cniusniodl  ob.  (gc= 
trennt)  cuiua  mödi  [quie  u.  modusl  Don  roel: 
eher  «rt  u.  SSefdjaffenljeit?  tote  befchaffenV 
— culnsquemödi  ob.  getrennt  euiusque  modl 

Squieque  u.  modu»]  oon  jeher  Befef|affen  = 
leit,  «rt. 

culcfta,  ae,  f.  tKntrape  (mit  ©olle,  Gebern,  §aa= 
ren  nuägeftopft  u.  »um  Söget  bienenb)  plumea. 
laD.  dem.  culcYtella,  ae,  f.  Plaut. 
eülens  j.  cnlleu». 

cfilcx,  lei»,  m.  ©üde;  f.  al»  Scheltwort  B.  einem 
alten  läfligcti  Siebhaber  cana  Plaut. 
cölina,  ae,  f.  Küef|e,  *tp.  Kofi,  Bewirtung 
praehcro  culinam. 

culleus  (nicht  cul.)  i,  m.  [souitds]  tebemer  ®ad 
jum  Hufbcroahten  bei  ©eine*,  Die»,  ©affcr»  ic.  ; 
aud»  würben  in  einen  folgen  Baterwöiber  genügt 
u barin  ertränft  Cie.  p Pose.  Am.  §.  70. 
culmSn,  Inis,  n.  [ft.  commen  B.  cello]  bet  hödific 
Bunlt  einer  Sache  (einer  auf  gerichteten,  nidjt  not= 
wcnbig  fpi^igen),  ® ipfel,  Kuppe  (pl.)  Alpium; 
feditissimis  e.  urbis;  eummum  hominis  Schei- 
tel; * tecti  girft ; aedis  Iovia;  *ruit  alta  a cul- 
mine  Troia;  »überh-  ®ad);  (fett.)  tp.  R u I tni  = 
nationSpunlt  eummum  fortunaeite.  2)$alm 
bet  Bohne  Ov. 

rtilmne,  i,  m.  [cello]  fjalm,  bef.  be*  ®etreibe*, 
Strohhalm;  *mit  Stroh  gebedte^ütte  be* 
NomuluS  Bomuleue. 

culpa,  ae,  f.  Schulb,  ftrafmürbige*  Bergehen, 
gehler,  gehltritt  (nicht  immer  ein  abfi<ht!i<her, 
auch  «ft  ein  btofie«  Berfeljen  gegen  bie  Klugheit 
ob.  Borficht)  u.  bei  ftrafmürbige  guftanb  in> 
folge  be*  Bergehen«  delicti;  ut  iniueti  onerie  im- 
poeiti  tua  c.  eit;  amicitiae  burd)  Bernadjläffigung 
ber  greunbfchaft;  hoc  factum  eBt  c.  meä ; non 
meft  c.  eaepe  voe  mitto  ich  bin  nicht  fehulb  baran, 
e*  ift  nicht  meine  Schulb,  bah  rc. ; ie  cet  in  culpa 
er  ift  fchulb  baran  ob.  (überh  ) er  ift  fchulbig;  c. 
est  in  eo  ob.  penee  eam;  extra  culpam  eese, 
eulpft  carere;  c.  committere,  contrahere ; ponere 
in  culpa  für  fchulbig,  für  ftrafwürbig  hatten; 
alqd  culpao  dare;  non  natnrft  eed  c.  vitiosi ; 
eustinere  c.  alcis  rei;  conferre,  tranaferre  in 
alqm  c.;  attribuere  populo  c. ; euam  c.  ad  ne- 
gotia  transferre;  c.  ab  alqo  demovere,  omovere; 
alqft  c.  tenemur  errorie  btimani;  eulpft  au*  Ber; 
fchu Iben  Nep.  Iphic.  1,8;  *c.  eet  in  facto  meo,  non 
ecelus;  ‘vitium  culpavo  9iachlöi[i gleit ; * eulpft 
ingeni;  *c.  potare  magisträ  B.  einem  Spiele, 
wobei  bie  Berfehen  bie  *u  trinfenben  Becher  be- 
ftimmten;  *tp.  bet  fc^ulbigc  ®egenftanb  (Bon 
einem  hänfen  Schaf);  inSbef.  a)  ‘Bcfefiutbigung, 
labet  6)  ‘fSehulb  bet  Unteufchhett,  Sitten: 
I of i gleit’,  Unjueht. 

mlpfttus,  adj  [partic.  B.  culpo]  tabelnSWert 
•Paris.  — cnlplto,  1.  [intens.  B.  culpo]  fi«rt 
tabeln  Plaut.  — culpo,  1.  [culpa]  als  f<hul= 
big  ob.  fehlerhaft  tabeln,  mißbilligen,  auch 
bie  Schulb  auf  etm.  f djicbon,  anttagen  alqm 
Plaut  -,  laudatur  ab  his,  culpatur  ab  lllis  Hör., 
plures  culpari  dignos. 

cnlta  f.  1.  cultus  l).  — cnltü , adv.  m.  comp. 
[cultus]  gefchmüdt,  gepaßt,  jicrlid),  ae  = 
wählt  cultius  progredi,  exornare  Just. ; culte, 
cultius  dicere  Plin.  ep.,  Tac. 

*+c«lt»*Uu8,  i,  m.  dem.  B.  cultor.  — cnlter,  tri, 


m.  iebe*  TOeffer,  bef.  ba*  Schlachtmeffer  Die.; 
Scher mejfet  tonsoriu«;  tvenatorius,  fprichw. 
me  linquit  sub  c.  (wie  ein  Opfertier)  — in  bet 
peinlid)jlen  Bertegcnheit  Hör. 

cultio,  önis,  f.  [colo]  (feit.)  ba*  Bebauen  agri. 
— cultor,  öris, m.  [colo]  1) Bearbeiter,  BM*S 
get,  Bflonjet  terrae,  vitis;  pecoris  Biehjüd)- 
tcr;  agri  ac  pecoris  magis  quam  belli  c.  Sali. ; 
Sanbmann.  2)  Bewohner  eins  terrae,  collis, 
insulae,  {Plaut.)  caeli  (luppiter).  8)  tp.  Bet; 
ehrcr,  greunb,  Üiebhaber  bonorum  (m.); 
deorum;  (pl.)  fdeurn  rnatris  ^rieftet;  veritatis ; 
diligentissimus  roligionum. 

cnltrarlua,  ii,  ».  [culter]  Cpferfthlädj  ter  (web 
eher  ba*  Opfertier  mit  bem  HBeffer  tötete ; Bgl. 
popa)  Suet. 

cultrix,  leis,  f.  [cultor]  1)  legeciti  Oie.  fin. 
b §.  89.  2)  ‘Bewohnerin  mater  Cybelae;  ne- 
morum;  haec  aetas. 

cnltüra,  ae,  f.  [colo]  1)  Bearbeitung,  Bflege, 
Kn  bau  agri,  vitis;  «der  bau,  Sanbwefen  Hör. 
2)  tp.  a)  Bilbitng,  MuSbilbung  c.  animi  phi- 
losophia  est,  im  ®leid)ni*  mit  bem  bebauten 
«der  Oie.  Tusc.  2,  §.  18;  *abfot.  fittliche  Ber  = 
cblung.  b)  c.  (ba*  Bemühen  um  bie  ®unfl) 
potentis  amici  Hör.  ep.  1,  18,  86. 

1.  cultus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [ partic . B.  colo] 

1)  bearbeitet,  angebaut  materra  (®gf.  m.  sil- 
vestris);  res  rustica;  ager  cultissünus;  subst.  h. 
pl.  ( Verg .,  Hör.,  Liv.)  bebaute,  beftcllte  gcl« 
ber,  angebaute  ®egenben,  Bflanjungen, 
Saaten.  2)  »tgefdtmüelt,  jierlid),  elegant; 
burch  Kunft,  Unterricht  gebilbet,  oerfeinert, 
Berebelt  Id».,  Ourt.,  Ov.;  animi  non  omnes  c. 
fructum  ferunt  im  ®lcichui*  mit  bem  bebauten 
«der  Cie.  Tusc.  2 §.  13. 

2.  cultus,  us,  m.  [colo]  1)  Bearbeitung,  Hit: 
bau  be»  «der*,  bei  Bäume  ic.,  m.  gen.  obj. 
armorum  agrorumque,  m.  adj.  humanuB  c.,  re- 
gioneR  omni  c.  vacantos;  im  pl  «npftanjun: 
gen,  angebaute  gelber;  m.  gen.  subj.,  agricolae, 
agricolarum;  insularo  sine  c.  hominum  esse. 

2)  pflege,  «bwartung  vestitns  cultusque  cor- 
poris, victus  et  c.  corporis;  oves  ali  non  pos- 
aunt sine  c.  hominum;  levi  et  parabili  c.  cor- 
poris (mit  einem  einfachen  glufjbabe)  se  esse  con- 
tentum  Gurt.;  abfoi.  ^äugg  bie  gan»e  äußere 
2ebcn*art,  Einrichtung,  infofern  fie  auf  B«= 
feinerung,  Bcquemlichfeit  u.  Ber|thöntrmtg  be»  Se> 
ben«  gerichtet  iß,  oft  neben  victus  gebraucht,  bei 
welchem  h““plfä<hlidi  an  bie  Nahrungsmittel  gc= 
badßt  Wirb,  c.  vitae  u.  bl.  cultus,  c.  victusque, 
victus  atque  c.,  victus  cultusque,  c.  humanus 
civilisque;  domesticus;  filiam  omni  liberali  c. 
habere;  alqm  humili  c.  educare;  filiorum  mul 
tus  pueritiae  c.  prächtige  häu*l<<h(  (Einrichtung 
für  bie  SC  fine;  c.  humamtasque  provinciae,  •pf. 
Sitten,  »emohnheiten,  feroa  c.  hominum. 

fietn.  a)  im  üblen  Sinne  Üppigteit,  üppige 
ebenSWeife  lubido  stnpri,  ganeae  ceterique 
c.;  c.  ac  desidia  imperatoris.  ft)  inSbef.  Klei  = 
bung,  Iracht,  elegante  u.  jietliche,  boch  fo,  baß 
auch  ©affen  u.  Stßmud,  Bufc  baruntet  begriffen 
Wirb  torque  armillisqae  anreis  ccteroque  regio 
c.,  Pnuicus  c.  habitusqne;  ‘regales  ®eprängc, 
Bracßt;  tB.  lebtofen  ®egenftänben  arme  ad  pri- 
stinum  refecta  sunt  c. ; vebicnlum  — cnltu  haud 
»Ute  a vilioribus  abhorrens;  tp.  -f-Scbnmd, 
gierlichleit  ber  Nebe.  8)  tp.  A)  o)  ficrjie- 


cnlnllns  — cum. 


203 


bung,  Aulbilbung  burcb  Unterricht , UntermeU 
jung  animorum  corporuroque;  genua  hum&num 
mafo  c.  conruptum;  de  natura  cultuque  eine; 
•doctrina  rectique  c.  6)  Übung,  ©flege  be# 
®ti|lt#  animi,  literarum.  B)  ©erehrung, 
ijulbigung  deorum,  au®  im  pl.;  benevolis  offi- 
cium et  diiigens  tribuitur  c.;  homines  alqa 
diguitate  antecedentes  c.  quodam  et  honoro 
dignantur;  meus  mir  bargebra®te,  sui;  unge- 
roöbnl.  in  regem  Ourt.  8,  6,  12. 

(älulias.  i,  m.  'fiofal. 
rülus,  i,  m.  bet  ^intere. 

I.  rum,  praep.  mtt  bem  abl.,  mit,  famt,  nebft, 
1}  in  räumlidjf r ©ejithung  jur  Eingabe  be*  3U 
fammenfeint,  ber  ®ejeltf®aft  ober  ©eglet  = 
tung  semper  ille  antea  cum  uxore,  tum  eine 
ca;  esse  c.  alqo,  una  c.  alqo;  vivere,  habitare, 
ire  c.  alqo ; alqm  secum  habere;  au®  0.  Sa®en 
c.  Omnibus  carris  sequi,  c.  impedimentis  venire, 
proficisci;  abi  hinc  c.  immaturo  amore  ad  spon- 
!OtD;  duz  cum  principibus  eapiuntur;  Remis  c. 
spe  Studium  accessit;  und  cum.  ^nbbef.  a)  jur 
8ejei®nung  ber  Attffi®t,  be*  Jtommanbo# 
ob  beb  ®eleite«,  — unter  Auffi®t,  Rom* 
ntanbo,  unter  ®elttle,  ©ebectung  o.  c.  Ma- 
gone  cquites  Hispanorum  praemissos;  legio, 
qua«  c.  Cicerone  hiemat;  reliquos  c.  custodibus 
in  aedem  Concordiae  venire  iubet;  jo  au®  C. 
dii»  bene  iuvantibus  im  ®eteite  ber  ®ötter.  V) 
»ui  Angabe  beb  gemeinf®aftli®en  ©cfi^cS 
unum  imperiura  unumque  magistratum  habere 
cum  ipsis;  alia  omnia  tibi  c.  collega  (esse)  ra- 
ta«. c)  jur  Angabe  ber  ®emeinf®aft,  be*  ge  = 
meinf®aftli®en  SBirfen*  ob.  8erfej|r*,  mit 
— in  ®emeinf®aft,  in  ©erbinbung  mit, 
uitex  Witwirfung  Don,  im  ©ertehr  mit 
diem  constituere  c.  legatis,  c.  alqo  contra  alqm 
anna  ferro;  facere,  stare  c.  alqo;  pacom  facere 
c.  alqo;  mihi  nihil  erat  c.  Cormficio,  c.  patrono 
Kpicureo  mihi  sunt  omnia;  quid  mihi,  inquit, 
cum  ista  summa  sanctimonia  ac  diligentia?  re- 
potare  c.  animo,  secum;  bellare,  bellum  gerere 
cum  alqo,  pugnare,  dimicare,  contendere,  cer- 
tare,  confligere  c.  alqo;  queri,  querelae  c. 
alqo;  iungere,  coniungere  c.  alqo,  sentire,  con- 
«entire,  congruere  c.  alqo ; dissidere,  discrepare 
c.  alqo.  d)  jur  Angabe  be*  Scrfebenfcin*  m. 
ft».,  oerfehen,  au*gejlattet,  begabt,  be= 
(leibet,  bewaffnet,  mit,  in  c.  pal  1 io  pur- 
pareo  veraabatur  in  convivio;  quaestores  c. 
fascibns  mihi  praesto  fuerunt;  esse  c.  catenis 
tisgen  Plaut.-,  esse  c.  libro  in  ber  ^anb  ^aben, 
c.  telo  hominis  occidendi  causä;  porcus  c.  ca- 
pite  liumano  natus;  c.  febri  domnm  redire; 
esse  c.  imperio;  scrinium  c.  literis.  II)  Bon 
ber  8»it,  g!ei®jcitig  mit,  unmittelbar 
na®,  eiit  c.  nuntio  (na®  erhaltener  Ka®ri®t); 
c.  prima  lnce;  pariter  c.  ortu,  c.  occasu  solis, 
«nuul  c.  aole,  simul  c.  occasu  solis,  feura  primo 
mane,  *c.  primo  lumine  solis,  *c.  luce,  *c.  Bole; 
ba®  l)  jur  Angabe  glei®  jeitiger  5Rebenum= 
ftdnbe  aller  Art,  mit,  unter,  ni®t  ohne  cum 
elamore,  c.  silentio;  alqm  c.  cruciatu  necare; 
c.  pericnlo,  moltis  c.  lacrimis;  magno  c.  metn; 
magno  c.  dolore,  cum  cura;  c.  paco,  c,  bona 
P»ce  in  alltt  8Ruf)e;  ‘delabi  c.  pace  rui)ig,  fanft; 
cnm  bona  gratia,  c.  bona  venia,  *fcum  venia. 
*)  jur  Angabe  oon  unmittelbar  au*  einet 
hanblung  tjeroorgefienbcn  SBirlungen  unb 


folgen,  ju  c,  magna  calamitate  et  prope  per- 
nicie  civitatis;  magna  c.  offensione  alcis.  8)  jur 
Angabe  eine*  glei®jeitig  als  ©ebtngung  ober 
©ef®ränfung  eintretenben  Dlebenumftanbe«,  nur 
mit,  bo®  nur  mit  multis  optabiles  mortes 
fuisse  cum  gloria;  omnia  c.  pretio  honesta  vi- 
dentur  wenn  c»  nur  ®clb  einbringt;  in*bef.  cum 
eo  ut,  ne  unter  ber  ©ebingung,  ba&,  bafi 
ni®t.  cum  wirb  bem  abl.  ber  pro«,  per«,  me, 
te,  se,  nobis,  vobis  immer,  bem  abl.  be«  pron. 
relat.  gew.  angehängt,  auffer  wenn  ein  9Ia®brud 
auf  cum  liegt  ob.  ein  SJrmonfttatiopron.  »or  bem 
SiclatiBpron.  ^inittjubenfen  ift;  bei  folg.  2.  cum, 
cum  quibus  cum  discubuisset  Ourt.  8,  6,  9;  oor 
ba*  pron.  relat.  fefct  cum  fiel*  Nep. 

2.  eum  (ni®t  quum;  altertüml.  quom),  conjct., 
II  jur  Angabe  ber  Seit  unb  jmar  m.  bem  3n* 
bitatin,  wenn  haub1=  untl  SRebenjafj  (fclbft  bei 
»erf®icbeneT  lempiiSform)  berfclben  S c i t = 
fppte  angehären  unb  iebet  für  fi®  eine  honb* 
lung  ob.  einen  guftanb  in  bet  ihnen  an  fi®  ju 
(ommenben  IcmpuSform  angiebt;  ni®t  feiten  mit 
lorrefponbierenben  «beerbten  nunc,  olim,  tum, 
tune  demnm,  statim,  continuo,  protinus, 
au®  mit  rnbst.  Wie  tempus,  annus,  raensis, 
fo  bn&  cum  = ju  ber,  ju  einer  8eit,  wo, 
bamal*  als,  wenn,  roährenb,  au®  feitbem, 
feit,  u.  bei  Angabe  wiebct^oUet  ^anblungen,  fo 
oft  al*,  qui  non  defendit  iniuriam,  cum  potest; 
cum  hacc  geruntur,  Hannibal  — castra  movet; 
cum  Artaxerzes  Aegyptio  regi  bellum  inferre 
voluit,  Iphicratem  ao  Atheniensibus  petivit  du- 
cem;  qui  cum  (in  bem  Augenblidc,  wo)  ad  hostes 
pervenerat,  Datames  signa  inferri  iubet;  quae 
cum  f«üebat,  nemo  — poterat  ezistimare ; cum 

— profectus  erat  (in  ber  Reit,  Wo  er  abgegangen 
war  u.  fi®  bort  aufhielt),  liberas  aedeB  eoniurati 

— sumpserunt  Iav.  24,  7,  1;  fructus  ingenii 
tum  maxime  capitur,  cum  in  prozimum  quam- 
que  confertur;  in  ceteris  rebus,  cum  vemt  ca- 
lamitas,  tum  detrimenttim  accipitur;  cum  rem 
penitus  causamque  cognovi,  statim  occurrit 
animo;  soletis,  cum  alitjuid  huiuscemodi  audi- 
tis,  continuo  dicere;  Ligarius  eo  tempore  pit- 
ruit,  cum  parere  senatui  necesse  erat;  fuit 
quoddam  tempus,  cum  in  agris  homines  vaga- 
bantur;  fuit,  cum  hoc  dici  poterat;  memini, 
cum  (—  eius  temporit  quo)  mihi  desipere  vide- 
bare;  collegam  triduo,  cum  has  dabam  literas, 
cxspectabam;  anni  prope  quadringenti  sunt, 
cum  (innerhalb  beten  = feUbem)  hoc  probatur; 
multi  anni  snnt,  cnm  Fabius  in  aere  meo  est; 
sezto  die,  cum  ad  Humen  ventum  est;  nunc 
illud  est,  quom  jefct  ift  bet  3eiÜnt>,ft  b°/  too 
Plaut.-,  nunc  id  est,  quom  Plaut.;  Verres  cum 
ad  aliquod  oppidum  venerat  (fo  oft  et  fam), 
eädem  lecticfi,  in  cubiculum  deferebatur.  hierbei 
ift  ju  bemerten,  bafe  aufeer  in  ber  orat.  obliqua 
ber  conj.  na®  cum  au®  bei  Angabe  wieberljolter 
hanbtungen  borlommt,  jtbo®  erft  feit  ber  Haff. 
8eit,  juerft  fparfam,  bann  häufiger : cum  in  con- 
vivium  venisset,  Bi  quidqnam  caelati  adspeze- 
rat,  manus  abstinero  non  poterat  Oie.  Verr.  4 
§.  48.  cum  (wenn)  de  iure  civili  — disputare- 
tur  Brut.  §.  143.  sententia  cum  iudicibus  dare- 
tur  de  or.  1 §.  282.  cum  imperator  exercitum  — 
lustraret  de  div.  1 §.  102.  Caes.  b.  G.  1,  26. 
8,  12.  7,  16.  b.  ein.  2,  41.  8,  47.  häufiger  b. 
Nepos.  — 3n*bef.  fleht  a)  cum  nt.  indic.  be* 


d I 


204 


Cumae  — Cumulus. 


aoTtfi.  ptrf. , be®  praex  hixtor.  ob.  br®  imjierf, 
biäto.  bei  .'pift orifern  fetbft  mit  bem  inf.  hixtor 
menn  bei  blöffid)  eintretenben  Ereigniffen,  fleh), 
mit  Umleitung  be«  Snbüerbältniffe«  ber  Sa()  mit 
cum  bloß  formell  Sebenfajj  ift  u.  ben  eigent= 
lietjeu  hauptgebanfen  enthält  (cum  tnversum),  in 
welchem  Salle  jur  Steigerung  bem  hauptfabe  bist», 
iam,  vix,  aegre,  nondum,  fomie  ber  ©at- 
tifcl  cum  nodj  repente,  subito  ob.  jur  ©c= 
Aeidjnuug  ber  ©leicbjeitigfcit  ber  fmnbliingen  in- 
terea,  interim  betgefügt  roirb,  dies  hand  multi 
intercesserunt , cum  legati  venerunt.  Stuf  ahn- 
lidjc  Seife  fiel)!  ncc.  c.  inf.  bet  cum  in  ber  orat. 
obl.  an  Stellen,  mie  iacere  tarn  diu  irritaa  sanc- 
tionea  quae  — ferrentur,  cum  intorim  (—et 
ob.  sed  interim)  — legem  confeatim  exorccri 
Liv.  4,  51,  4.  6)  wenn  bie  im  Scbenfabe  mit 

ctim  enthaltene  reine  geitbeftimmung  burdj  ben 
hauptfab  erflärt  mirb  unb  bie  ftanblung  in 
haupt  nnb  Sebenfab  biefelbe  ift:  inbem,  ba  = 
bitrd)  bafs  cum  imperium  abrognbat,  poterat 
videri  faenre  id  initiale;  omnia  tu  Deiotaro  tri- 
buiati,  cum  et  ipsi  et  filio  nomeu  regium  con- 
cessisti.  — ©ei  Flautus  u.  Terenz  fleht  cum  burdp 
meg  in  allen  feinen  Sebcutimgen  m.  bem  gnbtfatip. 

II)  gur  9lngabe  ber  geit  fleht  cum  mit  bem  Hon  = 
junttio  nur  mit  iHilcffitht  auf  bie  hanblung  be® 
hauptfabe®,  roeld)c  lebtere  burd)  biejeitigc  be® 
'Kebeniafe®  bcjtimmt  u.  begretut  mirb.  Seit  bem 
Segiitn  ber  Kaff,  geil  ift  ber  Honj.  für  bie  beiben 
Siebente mpora,  gmperf.  u.  SluSqnampcrf.,  bei 
meitem  übermieflettb:  Zononcm,  cum  Athenis  es- 
sem,  audiebatn  frequenter;  Kpaminondas,  cum 
viciasct  Lacedaomonio»,  quaeaivit  etc.  de. 

III)  cum  jur  Sejeiihnunfl  bet  geit  in  befonberen 
Serbinbungen:  a)  cum  primuni  bo  ob.  al«  jnerft, 
f obalb  al®.  b)  cum  maxime  ficht  jumctlen 
ediptifdj  u.  aboerbied:  ganj  Porjflglid),  ganj 
befonberi,  mehr  benn  je,  and)  ita,  ut  cum 
maxime;  cum  m.  toIo  Ter.,  nunc  cum  maxime 
(Xc.  c)  cum  — tum,  menn  fdjon  — bann  be  = 
fonbet®,  menn  — fo  ootjüglidj,  nicht  nur 
— foitbcrn  auch,  fomohl  — al®  auch,  wie 
(überhaupt)  — fo,  meijt  immer  auf  ein  engere® 
Srrhättni®  ber  oerbunbciten  ©lieber  hin,  bie  ba= 
bitrd)  al®  etm.  gufammenbängenbe®,  unter  dittcu 
©efiebtspunft  SaÖcttbf®  etfeheinen  follcn,  u.  jmar 
fo,  ba&  ba®  Am  eite  ©lieb  bem  erfteu  burd)  tum 
al®  ba®  midjtigcrc  ob.  fpecicllc,  für  ben  pot= 
liegenbeu  ftad  befonber®  ju  beachtenbe  beigeorbnet 
ift,  toe«halb  auch,  um  ba®  Anteile  ©lieb  noch  mehr 
herborjuheben,  nicht  feiten  au  tum  noch  etiam, 
maxime,  praecipue,  imprimis,  vero, 
corte,  eximie  tritt.  tpiCT  ftcht  cum  mit  bem 
gnbilatip,  memt  bie  geit  in  $anpt’  unb  9leben= 
jajj  formell  ober  (ogifd)  biefelbe  ift;  im  Hon  = 
junltip,  menn  bie  3ctten  beiber  Säbc  abfolut 
oerfchieben  fmb:  cum  verbu  nos  eo  ducunt, 
tum  rea  ipaa  hoc  aentire  cogit  Cie.  cum  mihi 
videor  cognoviaae,  tum  — iudico;  Caex.  b.  O. 
3,  16,  2 cum  conTenerant,  tum  coEgerant.  ®as 
gegen  ber  ft on junltio:  ia  cum  omni  tempore 
nobilitatia  fautor  fuiaaet,  tum  hoc  tumultu 
proximo  — defendit  de.  Rose.  Am.  §.  16.  cum 
te  aemper  tantum  dilexerim  — , tum  hia  tuia 
factia  sic  incenaua  aum,  ut  fam.  9,  14,  4.  häu- 
figer jeboch  h«l  biefe  Scrbinbung  nur  ein  Ser 
bum,  ba®  be®  hauptfabe®. 

IV)  Ta®  faufale  cum  bejeichnet  ben  logifdjcn 


fflrunb  (ba)  u.  hnt  feit  bet  Kaff,  geit  nur  ben 
Honiunttio.  ©benfo 

V)  ba«  aboerfatioe  ob.  fonjef fit>e  cum  (ba 
bod),  mährenb  bagegen,  obgleich). 

Oümae,  ärum,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Tao.  1) 
♦•mnciis,  adj.  Sibylla,  virgo;  carmen  ber  Si- 
btjtlc ; C.  in  annoe  vivere  fehr  lange  (mit  bie  Si= 
bilde) ; Cumaeae  aaecula  vatia  agere.  2)  -manus, 
adj. ; xubst.  a)  -mini,  örum,  m.  b)  •rnnnuni,  i, 

n.  ein  ©ut  Eiccro®  in  ber  Sähe  o.  Sumä. 
cnmitile,  ia,  n.  [cumatilia,  oetm.  m.  xöp«)  ft  leib 

o.  mafferblauer  Sarbc  Plaut. 

cnmtm,  ae,  f.  [xtVflij]  Sachen,  bef.  be®  Sharon 
Verg.,  Hör.-,  tp.  *ingenii  tui. 
cömern,  ae,  f.  Korb  ob.  Haften  au«  glecbtwert 
ob.  Th®n  jur  Sufbemahrung  P.  ©etreibe  Hot. 
eftminuni,  i,  n.  bet  Hümmel  Hör. 
cum-primis  f.  priraua  unter  prior. 
cnuiqtic  (cunque),  adv.  [cum,  conjct.,  u.  que] 
1)  n.  irgenb  einem  beliebigen  ?iad,  einer  beliebigen 
geit,  gern.  m.  einem  Selatioum  jufammengefebt, 
fett,  allein  mihi  c.  salve  vocanti  menn  nur 
immer  ich  rufe  Hör.  2)  — et  cum  unb  ba 
ob.  uitb  mit. 

CumhlAtE,  adv.  m.  comp.  u.  «cp.  [cumulatua']  in 
gehäuftem,  nollem  Stahe,  reichlich.  — ci* 
mcilAtus,  adj.  m.  comp.  u.  xup.  [partic.  0.  cu- 
raulo]  oermchrt,  pergröhett,  erhöht.  gt  = 
flcigcrt  scelerum  cumuiatissime  Plaut.;  men- 
aura  cumulatior;  id  efficiebat  cumulatiorem 
[fteigerte)  grntiam  rei;  spreta  in  tempore  gloria 
interdum  cumulatior  redit;  *cumulatam  (tc- 
niam)  morte  remittam  in  Podcm  Stahe  pergelten ; 
hoc  aontire  et  facere  perfectae  cumulataoque 
virtutia  eat  ift  ber  ©ipfcl  bet  Tugcnb. 
cümiilo,  l.  1.  häufen,  aufhäufen,  auffdjid^ 
teil,  auftürmen  aarcinaa,  arma  in  ingentem 
acorvum;  in  foaaam  compulaoa  ruinä  ftürjen  fte 
haufenmeife  übertinanber;  fmultitudo  cumulatur 
et  concidit  fädt  h°nfenipcife;  tp.  aliud  auper 
aliud  cumulatur  funua,  aliae  auper  alias  c.  cia- 
des;  c.  omnes  in  alqm  honorea,  probra  in  le- 
gatum  Tac.  2)  bod)  anfüllen,  überfüllen, 
überfebütten  mit  etm.  locus  atrage  semirnti 
muri  cumulatua  erat,  araa  honore  (JBcihrauch), 
donia  Lip.,  altaria  tnre,  odorihns  Ourt bl. 
♦araa;  *Tiscera  tnonais  Thyesteia  überlaben  mit, 
tp.  cumulatua  volup tatibua , orator  omni  laudo 
cumulatua;  tcloquentiam  magnia  praemiia;  cu- 
mulari  maximo  gaudio  erfüdt  merben  mit;  (Irao- 
corum  natio  cumulata  eat  hoc  vitio  biefer  5®h: 
ler  ifl  bei  ber  grie©.  Sntion  herrfchenb;  c.  iniu- 
riaa,  invidiam  oergrbhern,  flcigcrn  aos  aLie- 
num  cumulatum  usuria  höher  aufgelaufen;  c.  fu- 
nerc  funus  Seiche  auf  Seiche  häufen;  c.  eloquen- 
tiä  bcllicum  laudem  glcichfam  bie  Hronc  auf- 
f e tjc n , gaudium;  cumulata  erant  officia  vitae 
Podftänbig  erfüdt;  qnorum  studiie  ea  quae  na- 
tura deaiderat , expleta  atque  cumulata  habe- 
mus  in  podem  Stahe  befriebiat  fehtn ; totam  elo- 
quentiam  c.  Aum  ©ipfcl  ber  Hunft  erheben;  »um- 
mum  bonum  cumulatur  ex  integritate  corporis 
et  ex  mentia  ratione  erreicht  bie  oode  höbe;  in 
remunerando  cumnlandoqne  bei  reiflicher  ©er- 
geltung. 

cfimülna,  i,  m.  1)  aufgetürmtc  Stoffe,  häufe 
armorum,  corporum  cacaomm,  boatium  coacer- 
vatorum;  immensue  aliarum  auper  alias  coacer- 
vatarum  legum;  *aquarum  SBafferfchtoad,  *arenae. 


cunabula  - 

8)  Übetmafe,  gumacbb,  gugabe,  ©ipfel, 
Srone,  ÄulminationbpunU  velut  c. accedere 
ad  alqd;  accedit  rnagnus  c.  commendationis 
taae;  res  accedit  in  cumulum,  pro  mercedia 
cumulo;  magnum  beneficium  tuum  magno  c. 
auxeris;  afferre  alcui  c.  gandii,  c.  illorum  arti- 
bus  bie  &ronc  auffegcrt ; (Tue.)  mille  equites,  c. 
proaperis;  (Tac.)  pontificatua  auguratuaque  ho- 
noratia  iam  aenibua  cumulum  dignitatia  addi- 
dit;  *f  pertidiae. 

cänäbnla,  ürum,  n.  [cunael  SBiege;  *bie  gellen 
junget  Bienen;  tp.  *©eburtbi>rt,  elfte  §ei» 
mal.  — cünne,  ürum,  f.  [cubo]  SBiege  in  cu- 
nis  dormire,  ragire;  *primia  c.  tiod)  alb  SBicgen= 
finb;  »Sieft. 

cunctäbundus,  adj  [cunctor]  jögctnb  Liv.  — 
eanrtans,  tia,  adj.  m.  com p.  u.  mp.  [ partic . 0. 
cunctor]  «bgetnb;  *j;äb,  nirfit  nadigebenb 
glaebae,  ilex.  hat),  cunctantär,  ade.  m.  comp. 
jbgernb. 

cuncUtio,  önia,  f.  [cunctor]  gagein,  gaubetn, 
gurfi(ft)alt'11I0  eine  cunctatione;  invadendi; 
m.  gen.  subj.  u.  obj.  superiorum  dierum  Sabini 
Oies.  — cunctätor,  oria,  m.  [cunctor]  göae  = 
rer,  goubetet;  bibro.  in  gutem  Sinne,  bet  8e  = 
bärtige,  ingenio  Tac.;  fo  aud)  alb  Beiname, 
f Fabiu«  2).  — cunctor,  dep.  ).  (Borfl.  aud)  -to) 
jögetn,  säubern,  anjte^en,  aud)  in  gutem 
Sinne,  t>.  Bebädjtiqcit  diutius  in  vita  »ermcilen, 
toerjieben ; *regina  thalamo;  ’longe  ju  lange  aub- 
bleiben,  *rami;  bellum  Fabiua  gesait  sedendo 
et  cunctando;  an  cuncter  et  tergivcrser?  voa  c. 
quid  faciatia,  quid  statuatia  itjr  feib  unjdjlüjfjg 

rnnetna,  adj.  [rcabtfdj.  aub  coniunctua]  gejamt, 
[amtlich,  ganj,  metft  im  pl.  fämtlidje,  alle, 
tu  SRafje  (jujammen  u.  oetbunben  gebaut)  sc- 
natua,  orbia  terrarum,  populua,  Oallia,  viri,  ci- 
re»,  cuncta  simul  agere;  poet.  u.  fpät  cuncti 
bominum,  cuncta  terrarum,  camporum. 
räneitlm,  adv.  [cuneua]  !eil(örmig  Caes.  — 
runeätus,  adj.  [b.  cuneo]  feilfürmig  ju  = 
gefpifct. 

cöncolus , i,  m.  dem  to.  cuneua.  — cüueu«,  i, 
m.  fteil,  8flo<f-  aud)  alb  etfige  gigur,  &t- 
P a It  Liv.,  Tac.;  bato.  o)  feilfStmig  aufge  = 
(teiltet  ipaufe  lebenbet  SBefcn  hoatium;  fni- 
tuntur  cuneia  = cuneatim;  nud)  alb  milit.  t.  t. 
feilfBrntige  Sdjlad)totbnung  c.  faeere,  *dare; 
aud)  bie  macebonifdje  '4^ 4 a t a 11  b)  ’fbie 

feilförmigen  Si&reiben  bet  gufdjauct  im 
Theater;  ba^.  bie  gufdjauer  (Phcitdr.)  rea  no- 
tait  cuncti«  c. 

einicüUiaua,  adj.  [cuniculug]  fanintbenteidj 
Ct.  - cQnirulus,  1,  m.  eigtl.  ftatiintben,  ba§. 
nntcrirbiftber  fflang,  yöfjle,  inbbef.  SJline 
(bei  Belagerungen)  cuniculoa  agero. 
ennila,  ae,  f.  eine  Slrt  bet  Bflan  je  origanum  (SBoijh 
gemnt)  Plaut. 

lunnu«,  i,  m.  metblic^e  Stbam,  bat).  unjüdp 
tigeb  grauen jimtner,  Time  llor. 
cunque  f.  cumque. 
eüpu,  ae,  f.  ftufe,  tonne. 

1.  cöpedla  (cupp.),  ac,  f.  [oetto.  m.  cupio]  3ta|dj  = 
baftigfeit  Cie.  Tute.  4 §.  86. 

2.  cöpedia  (cupp),  örrnn,  n.  9(äjd)ercicn,  ®e  = 
Lifateffen  Plaut. 

cäpcdinarius  (cupp.),  ii,  m.  [cupedo  Släfdjeteien] 


- cuppedia.  205 

Bereiter  to.  SRfifibetcien,  Belifatefftn  Ter. 
— etipes  (cupp.),  m.  Sc  der  maul  Plaut. 
cfipYdb,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [cupidus]  begie= 
rig,  gern,  im  üblen  Sinne  bifiig,  Ieibenftbaft= 
lief),  parteiifd);  biblt).  in  gutem  Sinne  eifrig, 
gern,  angelegentlich  c.  et  libenter  mentiar 
tua  cauaft  Cic.  p.  Muse.  Com.  §.  49;  c.  haec 
Theasalis  audientibua  Just,  [börig,  Siebeb-. 
‘Cttpldlneiis,  adj.  [Cupido]  jum  fiupibo  ge  = 
cl'pidTtua,  ätia,  f.  feupidusj  Begierbc,  ficibeu ^ 
fdbaft  veri  ridendi,  pecuniae,  triumpbi,  prae- 
dae;  ad  venandum  Curt.  9,  1,  33;  genus  eat 
omnium  libidinum  c. ; coßreere  omne«  c.  3nb 
bef.  a)  (Belbgict,  ^abfuebt  c.  et  avaritia.  b) 
ftauflufi.  c)  ftampfbegietbc.  d)  Sciben> 
fdjaf t füt  jmb.,  im  guten  Sinne  fitgebenbeit, 
fintbufiabmub  de  voluntate  tua  vel  atudio 
otiua  et  c.  non  dubito;  f tanta  erat  c.  aputl 
umiliores;  im  üblen  Sinne,  0.  9ii<btern,  geugen, 
Barteilicbteit. 

cfipido,  tnia,  f.  (Hör.  immer  m.)  [cupioj  Sieben- 
form to.  cupidita«,  B.  Cic.  Derfd)mübt,  meijt  bei 
titbtem  unb  ©efebiebtjebreibern,  gern,  mit  Slngabe 
beb  ©egenftanbeb,  Begier  be,  bef  tigeb  Set= 
langen  gloriae,  imperii,  urbia  condendae; 
feaptua  cupidine  m.  inj. ; (Hör.)  falsus,  aordi- 
du«,  miaer,  inopa;  im  pl.  Sali. , Tac.  gubbef. 
Sicbebtoetlangen  *risao  Virginia;  *femineuH, 
fmuliebria  ju  einem  SBeibe;  ‘Veneris;  acrior  ad 
Venorem  Curt.  6,  6,  32;  bato.  alb  nom.  p/r.  Cu- 
pido, Unis,  m.  bet  Siebebgott,  Sobn  bet  Be= 
nub;  aud)  pl. 

cöpldu»,  aefj.  m.  comp.  u.  mp.  [cupio]  begie- 
rig, leibcnfdjaftltd)  »etlangcnb,  begeb- 
tenb  pacia,  auri;  aalutia  quam  fidei  cupidior 
eifriger  bebad)t  auf  !t ; cupidiasimus  literarum 
nad)  Befebüftigung  mit  tc. ; bellandi;  feltnet  m. 
in  u.  all.  Cic.  off'.  1 S 164;  *m.  in/.;  inbbef.  a) 
moblmollenb  cupidiasimus  nostri  gegen  unb; 
(Tac.)  abfol.  b)  (auf luftig,  c)  (ampf luftig 
cupidiaaimia  omnibua  (abl.  abs.).  d)  * 11t  t g g ii  n 

fig  livor.  t)  ecrliebt.  /)  gelbgierig,  bab  = 
ütbtig.  g)  parteiifcb,  bef.  to.  lKid)teru  u.  geugen. 
l'ÜplonH,  tia,  adj.  m.  (fpöt)  comp.  u.  mp.  [partic. 
0.  cuptol  Bctlangenb,  begeijrcnb  (Bot=  unb 
natbd  ) alcia  roi,  Bcortorum,  (Sali.)  cupiontiaaima 
plebe  auf  bringtnbeb  Betlaugen  beb  8.  tato, 
cüpientcr,  adv.  (Borfl.)  begierig, 
cupio,  Ivi,  ob.  ii,  itum,  8.  ltoünf<ben,  toetlan- 
gen,  begebt en  cupide  c.  Plaut. ; m.  gen.  (wie 
fm&ttpä)  Plaut.;  ulqd  summe,  magno  opere, 
ardenter,  mire;  voatitum,  domnm,  agroa;  pacem, 
novaa  rea ; emori ; c.  te  tua  virtut e frui ; c.  luu- 
dari;  ego  me  c.  uon  mendacem  putari;  patriam 
exstinctam ; c.  et  optare  ut  etc. ; fm.  ut  ob.  ne, 
*fm.  bl.  conj.;  (Phaedr.)  salvum  te  cupimua; 
(Ob.)  quiun  (infamiam)  cupiena  falsam;  abfol.; 
rea  cupita  Liv. , taobst.  n.  b ab  ffl  c m ü n f <b  t e , 
bie  ®ünf(be;  cupiendua  autb  toünfdjenbitoert 
Sali.  Jug.  3,  1.  3nbbef.  a)  alb  (iiblc  ^öflid((eitb: 
forme!,  um  weitetet  3ubringlid)feit  ju  eutgebeu 
cupio  omnia  quao  viB  Hör.  b)  c.  alcui  ob. 
alcia  (auä)  cauaii  allcb  füt  jmb.  ttränfeben,  jmbm. 
gemogen  fein,  ficb  füt  jmb.  intetejficrcn; 
auch  omnia  rei  pnblicoo  cauaä.  c)  c.  alqam 
(Plaut.,  Oe.)  mit  ftttnlie^et  SJiebe  begebren.  ®ao. 
cüpitor,  öria,  m.  (Tac.)  bet  Begcbtet  amicitiae, 
incredibilium,  talia  matrimonii. 
cuppbdla  etc.  f.  cupedia  etc. 


206 


cupressetum  — curiositas. 


cüpressftura,  i,  n.  [cupressus]  G>)pre[jenhain. 
— cäpressfnB,  adj.  [cupressus]  au«  G<jpre(  = 
fenholj,  Ghpre(fen'  Iav.  — cupressifer, 
fera,  fernm,  adj.  [cupresBus-fero]  Gpprefjen 
tragenb. 

cäpressus  (nicht  cyp.),  i,  f.  ( abl . sing  bi«W.  -su), 
aud)  *cfpirl88us,  i,  f.  [xvirdpiaaos]  Gl}pref|e; 
*ct)pre(fene«  Räfichen;  perfonif.  *CjpariB8U8, 
i,  m.  bet  in  bie  Gtjpreffe  Betwanbelte  3üngling 
eür,  adv.  [au«  quoi  rei,  cui  rei]  »eähalb, 
warum  1)  relatio,  duae  sunt  causae  c.,  id  sa- 
tia  magnum  eab  argumentum  c.  etc.;  non  est 
c.;  quid  eat  c.?  accuso  c.,  (Hör.)  irascor  c.  m. 
conj.  «-  propterea  quod  (infofem  cur  fteljen  mürbe, 
wenn  eine  btrefte  »tage  gebraust  wäre).  8)  inter- 
togatiu  (Bgl.  quare)  c.  euin  perdis?  cur?  c.  non? 
quaero  c.  hoc  feceria;  *obaequium  ventria  mihi 
pernicioaiua  eat  cur? 

cüra,  ae,  f.  1)  Sorge,  gürforge,  Sorgfalt 
magua  cum  c.  alqd  facero;  omni  c.  rem  publi- 
cam  adminiatrare;  curam  ponere,  conaumcro 
in  alqa  ro,  magnam  c.  adhibere  de,  in  re;  nt. 
gen.  obj.  gütfotge  für  et».,  Befolgung, 
Bflege,  Leitung  u.  BerWaltung  einet  Sache 
rerum  alienarum,  corporia,  ‘Caesaris,  'peculi 
©elbgicr,  *quaerendi  stngula;  m.  praep.  *cirilea 
super  urbe  um  ba«  fflemeinroot)!  bet  Stabt;  quo- 
cum  mihi  coniuncta  c.  de  publica  re  et  de  pri- 
vata  fuit  politijdje«  u.  pripate«  3«t*teffe  überl).; 
*c.  (bet  Bu^l  cornae;  (Hör.)  haec  moa  c.  eat, 
ne  etc.;  t.  t.  ärztliche  f l e g c . Teilung,  Rur 
Prop.,  Just.;  tp.  Teilung  Simplex  doloris  tui; 
*illa  fuit  lacnmis  ultima  c.  meia  (p.  Schlaf); 
(Liv.)  c.  (Sleugietbe)  ingenii  hutuani.  Jnibcf. 
a)  Berwaltung,  Aufficht,  Seitung  eine« 
Staat«gef<häftc« , Amt,  ©efd)äit  rerum  publi- 
carum,  faerarii,  fdivisae  inter  Tuto  rem  et  Clas- 
aicum;  tincipientes  principia;  auch  (pf)  » »if  = 
jenfd;af  tldjen  gorjd)ungen  sapientis  animum 
cum  his  habitantem  pernoctantcmque  e. ; (Hör.) 
sapientium.  6)  *tfd)riftliche  Arbeit,  Schrift, 
auch  Bebe  quorum  in  manus  c.  nostra  venerit; 

. si  plurea  ad  c.  vitam  produxero;  sive  novam  et 
recentem  c.  attulerit  d)  *§ütet,  SB  ächtet. 
e)  res  (alcui)  curae  eat  jmb.  trägt  für  tc.  Sorge, 
lägt  [ich  bie  Sache  angelegen  fein,  ift  auf  tc.  be 
bacht;  (Quint.)  eligere  (ea)  modo  c.  sit;  curae 
alqd  (aiqm)  habere  SaU.,  Verg.;  de  Tirone  mihi 
c.  est  Cic.;  de  ceteria  aonatui  c.  fore  SaU.;  *c. 
inest  alcui,  ut;  id  erat  curae  batan  bacht’  ich 
aerobe  Hör.  sat.  2,  4,  8;  *cura  mihi  est  m inf.; 
•cura  pii  dis  sunt,  et  qui  coluere,  coluntur  Ov. 
2)  Sorge,  Beforgni«  um  tt.  (au«  Zeitnahme, 
Siebe  u.  bgl.),  Unruhe,  Summet,  Ärger,  con- 
fectus  cur.i,  magna  c.  et  sollicitudo,  omni«  quae 
me  augebat  de  re  publica  c.,  curae  gravissimae, 
•edacea,  *supcr  condicione  commnni;  cura  est, 
quid  nuntiet  ich  bin  in  Sorge  tc  Plaut.;  mihi 
uiaximac  c.  eat  (ich  bin  jetfr  befolgt)  non  de 
mea  Tita,  aed  me  patria  sollicitat;  * curam 
fallere  somno,  rino;  * inter  spem  curamque; 
•curae  ultrices  ®c»ifftn«biffe;  *Siebe«pein, 
Siebe;  ’Siebling,  *@eliebter,  ‘Beliebte, 
(urallimn  f.  coralhum.  [auch  0.  Zieren, 

cüritlo,  önis,  f.  [cura]  ba«  Sorgen  um  et».,  bie 
Sorgfalt,  Bemühung,  Befolgung,  ffiar= 
tung,  ct  nclministratio  rerum;  ad- 

hibere  curationem  corporis;  sine  cultu  et  c. 
(ovium);  quid  tibi  hanc  rem  c.  est?  (Plaut.) 


um«  baft  bu  bi<h  um  biefe  Angelegenheit  ju  füm 
ment?  3u«bcf.  a)  Betmaltung,  Settung  eine« 
Staat«gefchäftc«  in  curatione  regni  esse  mit  bet 
9ieich«Der»altung  betraut  fein  Cats,  b)  är  jtlid)e 
Bflege,  Stur  causü  morbi  inventi  c.  esse  in- 
ventoin;  earum  perturbationum  variae  sunt  c. 
fcurätlus,  adv.  m.  comp,  [curatus]  forgfälti-- 
ger,  eifriger. 

cürätor,  orts,  m.  (alte  gorni  coerator)  [curoj  1) 
Befolget,  Äuffeljer  aediles  c.  urbis,  annonue 
ludorumque  sollemnium;  rei  publicae  ©tfcfjäft«: 
ttägtr;  muris  reticiendis  (dat.);  viarum.  8)  in«: 

bej.  (Hör)  Bormunb. 

cürätüra,  ae,  f.  [curo]  Befolgung  Ter.  — cü- 
rätus,  adj.  [parlic.  b.  curo]  forgfättig,  eifrig 
curatissimac  preces  Tac. 

curcülio,  önis,  m.  Sforn»urm.  ZaB.  dem  cur- 
cülluucülus,  i,  m.  itotnreiirmchen  *=etw.  ©er  in  g « 
fügige«,  Nichtige«  Plaut. 

Cures,  ium,  f.  \iauptflabt  ber  Sabiner,  *meton. 
bie  Gimooljnct  b.  Gute«.  Zao.  *-rensls,  e,  adj. 

( üretes,  tum,  in.  bie  alten  Brief! et  3upitct«  auf 
Kreta,  bie  an  ihren  geften  SBaffentänjc  unter  to 
benbem  üärm  auffühtten,  oft  mit  ben  Rorubanteti 
»erwechfelt;  *Curetum  orae  = Creta  Verg.  Zoo. 
•Cüretis,  tfdis,  f.  adj.  ftetifch- 
curia,  ae,  f.  [»er»,  m.  Quiris]  1)  Äurie,  eine  ber 
30  Abteilungen,  in  »eiche  bie  älteften  röm.  Bür= 
get  (bie  Botricict)  geteilt  »aten,  b.  jebet  bet 
3 ältejtcn  Zribu«.  3ff>*  Sutic  jerpel  »iebet  in 
10  @e(chle^|tet  (gentes)  u.  batte  ihren  curio,  b.  i. 
Boiftehcr,  bet  bie  gemcinfchaftlicben  Angelegen 
heiten,  namentlich  ben  ©oüesbienft  »enoaltete  u. 
beforgte;  bet  Borfieher  fämtlichet  Ruticn  h'cfe  c. 
maximus.  2)  (Ov.,  Tac.)  Bctfammlung« ort 

einet  Shitie,  BI“h  ob.  ©ebäube,  wo  fie  (ich  »et= 
[ammelte  u.  untet  anbetem  ihren  gemeinfchaftlichen 
©otte«bienft  hielt.  3)  in«bef.  a)  ein  ©ebäube  für 
Scnat«Det[ammlungen  in  9iom,  Siathau«,  j B. 
Hostilia,  o.  Tullius  Hostilius  erbaut;  Pompeia 
ob.  Pompei  o.  Bompeju«  erbaut,  in  weichet  Gcifar 
ermotbet  »atb;  jut  Bejeichnung  tSmifchen  Siechte« 
u.  ©efebe«  pro  curia  (inversa)  inversique  mo- 
rn! lior.  carm.  8,  6,  7;  Dgl.  stante  urbe  et 
curia  Cic.  p.  Plane.  §.71;  aud)  b.  einem  Siatljau« 
in  anbertn  Stäbten.  6)  Senat«uerfammlung, 
Senat  frequens;  auch  »■  einet  Stat«betfamm  = 
lung  in  anbeten  Stäbten.  Zabon 
cbrlälls,  is,  tn.  ju  bctjelben  Äurie  gchbtig, 
Äutiengenoffe. 

Cnriätil,  örum,  m.  [.  Horatius  1). 
cürlätfm,  adv.  [curia]  ([eit.)  fttrienwei(e,  nach 
Kurien.  — cürUtns?  ajj.  [curia]  *u  ben  Äu 
rien  gehörig,  comitia  in  benen  nach  ben  fturien 
aefltmmt  warb  (bie  ältejlen,  urfprüngtich  cinjigen 
Romitien,  an  welchen  nur  bie  Batncicr  teilnah 
men,  beten  Bebeutung  aber  ftd)  mit  ben  Borredhten 
ber  Batricier  bertor);  lex  in  ben  Ruriatfomiticn 
angenommen. 

Carlcta,  ao,  f.  Heine  Snfel  im  abriat.  Slcer,  j. 
Veglia,  flabomfd)  Karde,  Caes.  b.  c.  3,  10. 

1.  cürio  f.  curia  l).  iabgejehrt  Plaut. 

2.  cürio,  önis,  m.  [cura]  i^etih-,  Rümmer 

3.  Curio,  önis,  m.  [.  Scribomns  1)  u.  2). 
cürlöse,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [curiosus]  eifrig, 

Sorgfältig  curiosius  id  faciunt  quam  necesse 
ost;  +c.  cavere;  conquiram  ista  poathac  curio- 
sius; fc.  inquirere.  — cüriösitas,  ätis,  f.  [cu- 
riosus]  (feit.)  föihbegierbe,  Beugtetbe.  — 


cunosus  — cursus. 


207 


rüriösus,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [cura]  1)  forg  = 
fällig,  folg?«»,  eifrig  Heß  befleißigenb, 
inöbej.  in  Sacßforfcßen  eifrig,  eifrig  forfdjenb, 
wißbegierig  ad  investigandum,  ut  ust  ille  in 
omni  historia  c.t  homo,  hominea  curiosisaimi, 
oculi ; (fpät)  m.  gen.  memoria«;  im  üblen  Sinne 
neugierig-,  jut  Äaiferaeit,  Wuöforfcßet  ber  ©e* 
bunten  «.  Stauungen  Suet.  2)  beforgt,  qaidam 
coriosior  (mit  einiger  Seforgniä)  Phaedr.  4,22, 12. 

cüria,  ia,  f.  (fubin.  Siort)  SBurfjpieß  Oc. 

Cürlns,  l)  Maniua  C.  Dentatua,  Sefieger  ber  Sam» 
niten  u.  Sabiner  fowie  bc«  Sbttßuö,  betannt  we- 
gen feiner  Sfäßigteit  u.  (Einfachheit;  (Hör.)  — ein 
tapferer  u.  mäßiger  SRann.  Xtaö.  Curlänua,  adj. 
2)  Quintua  C.,  aRitDcrft^worener  (EatilinaS. 

eüro,  1.  [cura]  (alte  Rönnen  cararier  Plaut., 
Hör.,  coeran,  coerandi  ft.  curari,  curandi 
Oie.  legg.  3,  §.  10,  curaasia  ft.  coraveria  Plaut.) 
1)  für  et»,  forgen,  Sorge  tragen,  baß  etw. 
gefeßieht,  etlo.  befolgen  mandatam,  negotia 
aliena,  (Plaut.)  cenam,  obaonium,  alienas  rea 
studio  maximo;  alcui  alqd  läuflicß  »erfeßaf* 
fen,  au cß  imbm.  für  etw.  Ballung  leiften, 
jaßlcn,  ob.  bie  3aßlung  »erfeßaffen  dimi- 
aiam  pecuniae  redempt-ori  tuo;  ut  pro  eo  fru- 
mento  pecunia  Homae  legatia  eorum  curaretur; 
me  cui  maaiaaet,  curaturum;  (Dort!,  u.  fpät)  alcui 
rei;  m.  ut-,  in  ben  Säriefen  häufig  cura  ut  valeaa 
lebe  wohl!  (Phaedr.)  c.  aentiat;  c.  obaidea  dau- 
doa  bafür  forgen,  baß  ©eifetn  gegeben  werben; 
häufig  mit  l affen  gn  überfeßen  pontem  facien- 
dum;  aueß  (rer.)  m.  partic.  perf.  pass.  inventum 
tibi  corabo  et  inecum  adductum  tuum  Pam- 
pbilum  i<h  wifl  fdjon  machen,  baß  ich  lc- ; (Just.) 
m.  acc.  c.  inf.;  (Com.)  pro  alqo,  pro  alqa  re; 
(Com.)  abfot.  wie  unfer  'jehaffen,  beforgen’.  3"*s 
bef.  a)  ein  StaaWgefcßäft  beforgen,  »ermatten, 
tommanbieren  bellum,  rem  publicum,  impe- 
rium  maritimuni;  (Tac.)  superioria  Germaniae 
legionea;  (Tac.)  Koma«;  (Sali.)  in  ea  parte.  6) 
turieren  (gleichviel,  ob  mit  ob.  ohne  (Erfolg) 
alqm,  vuluua;  non  omnee  qui  curari  ae  paaai 
tunt,  continuo  etiam  convolescunt;  tradamua 
hob  philoaophiae  curandoa,  et  sanabimur;  *cu- 
randi  tempua;  auch  ben  Körper  ob.  einen  Rran= 
fen  pflegen,  warten  alqm;  corpua  (corpora) 
m u.  ohne  cibo,  vino,  aomno,  bef.  ».  Solbaten, 
lieh  pflegen,  ftärfen;  (Hör.)  membra,  cutem,  pel- 
licalajn,  genium  mero;  (Tac.)  se;  noa  curemua 
wir  wollen  un4  refiaurieren,  jur  Xafel  gehen  Oic.  \ 
aegrotoa  domi  Plaut.,  aegrum  diligentiaaime ; 
0 ©aftfreunben  id  hospitium,  ubi  ego  eurer 
mollius  Plaut.-,  als  t.  t.  ber  toilette,  curatua  ca- 
pilloa  bie  §aate  geftußt  Hör.  c)  eine  Seiche  für 
bie  Seftattung  beforgen,  jureeßt  machen 
fauua  Ter.-,  Aegjptii  Cbaldaeique  iuasi  corpua 
«uo  more  c.  einbalfamieren  Gurt,  d)  prodigium, 
omen  — procuro  2),  m.  f.  2)  f ich  um  jmb.  ob. 
etw.  tümmern,  fid)  etw.  angelegen  fein  laf  = 
fen,  et»,  an  feigen  nehmen  alqm,  iniuriaa 
aoeiorum;  »prccea  erhören  (».  ben  (Köttern);  de 
emendo  nil  benlt  nicht  an  ic.;  *m.  coty  ; oft  m. 
inf.,  jeboch  in  flaff.  fßrofa  nur  in  negativen  Säßen 
qua«  nec  docti  legere  c.  etc.  lefen  mögen;  (Just.) 
rem  hostibus  nuutiari;  (Suet.)  bibliothecaa  re- 
parare;  (Äonoerf.)  ne  curea  ob.  aliud  (alia)  cura 
fei  beJrocgcn  nnbelümmert. 

CBrrTeilum,  i,  n.  [curro]  1)  oct.  Sauf,  unum  c. 
lace  lauf  in  einem  Ätcm  Plaut abl.  curriculo 


alö  adv.,  im  Saufe,  eilenbö  Com.;  inöbef.  a) 
SBettlauf  ju  Ruß,  ju  Sfetbe  u.  ju  fflagcu, 
SBettrennen.  b)  Um  = , Kreislauf  ber  SEBelt- 
lörper  lunae,  aolis.  c)  concr.  fRennwagen  jum 
SBettrennen  im  Kircuö;  fStreitmagen.  2)  pass. 
Sauf»,  Bennbaßn  athletae  ac  in  curriculo 
exercentea;  im  Silbe  c.  (pl.)  mentia;  illa  (Aca- 
demiae  spatia)  sunt  c.  multiplicium  variorum- 
que  sermonum;  dellexit  iam  aliquantulum  de 
apatio  curriculoque  (aus  ber  Sahn  u.  bem  ®e-- 
leifc,  ber  Röhrte)  conauetudo  maiorum;  me  ex 
conBtituto  apatio  defenaionia  in  aemihorae  Cur- 
riculum coögisti;  bef.  v.  ber  Sauf  bahn  beS 
SebenS  exiguum  vitae,  recte  et  boneate  vi- 
vendi; in  auo  vetere  c. 

curro,  cucurri,  cursum,  8.  laufen,  rennen, 
eilen,  fliegen,  jagen  a)  v.  lebenben  SBefen  do- 
mum  Plaut.,  Pateoloa,  curritur  ad  praetorium, 
alcui  8ubsidio;  ad  complexum  mene  Tulliae, 
ad  oaculum  Atticae,  pueris  obviam,  per  flam- 
mam,  auch  fprießw.  wie  nnfer  'für  jmb.  burcßS 
Reuet  laufen’;  eoadem  curBus  (im  Silbe  ben= 
felben  SBeg  einfcßlagen);  fprießw.  currentom,  ut 
aiunt,  ut  aicitur,  currentem  incitare,  currentem 
tu  quidem  (sc.  incitaa),  currentem  hortari,  ad- 
hortari,  finatigare,  aponte,  currcnti  colcaria 
addere;  nt.  acc.  Stadium;  »faßten,  feßiffen 
per  omue  mare,  trana  mare,  extremos  ad  ln- 
dos;  m.  acc.  vaatura  aequor,  aequora,  iter 
aequore  ben  SÄecreSpfab  butcßeilcti,  talia  aaecula 
butcßlauftn;  *o.  Ringe  medio  limite.  b)  o.  fach- 
lichen ©egenftänben,  *».  Stabe;  *».  Sieet  te.,  freta 
inter  turrea  babinjtrömen , ‘currentes  aquae, 
* propo  currena  flumen,  *m.  acc.  lympba  indo- 
ciiea  viaa;  ‘infula  per  crinea  feß länge! t fieß  ic. ; 
•rubor  per  ora  breitet  fieß  aus  ic.,  ‘variua  per 
ora  Auaonidum  turbata  fremor,  *frigua  peroaaa; 
tp.  ‘in  contraria  (vitia);  ‘incomposito  pede  ver- 
sus Lucili  ßinroUen;  »aeutentia;  im  Silbe  pro- 
clivi  oratio  Cic.  fin.  6 §.84;  *c.  (baßin  eilt)  fe- 
rox  aetaa,  *nox  inter  pocula. 

currns,  us,  m.  1)  bcrSBagen.  RnSbef.  Xriumpß: 
Wagen,  Xtiumpß  quem  ego  c.  aut  quam  lau- 
recun  cum  tua  laudatione  conferrem?  Cic.  fam. 
16,  6,  1;  ‘aurei.  2)  *tp.  a)  (ßefpann.  6)  brr 
mit  Btäbetn  »etfeßene  Bf  lug.  c)  Raßtjeug, 
Scßiff. 

curalm,  adv.  [curro]  eilenbS,  fcßnell  dicere.  — 
curaito,  1.  [tnieiw.  V.  curro]  oft,  ßin  u.  ßer 
taufen  aursum  deoraum  Ter.,  huc  et  illuc  Hoi-., 
modo  ad  Celaum  modo  ad  Mepotem  Plin.  cp.; 
inSbef.  0.  Sauf  ber  Ätome.  — curao,  t.  [intens. 
V.  curro]  oft,  bin  u.  ßer  laufen  elam  a mi- 
lite  ad  istarn  Ter.;  ultro  citro,  huc  illuc,  per 
foroa , fper  urbem. 

Cursor,  öria,  ».  [curro]  Säufer,  a)  SBetttäu; 
fet,  ‘SBettfabrer.  b)  (Eilbote. 

cursüra,  ae,  f.  [curro]  ba*  Saufen  Plaut. 

cursns,  us,  m.  [curro]  Sauf,  ingreasus,  c. , ac- 
cubitio;  incitato,  effuso,  magno  c. ; equomm, 
navium;  iungere  cunum  equis  mit  ben  ic.  gleis 
eßen  Sauf  halten;  incerto  c.  fern  (».  Sterben); 
curau  ixe  ob.  fern  in  bostem  im  Sturmfehritt 
Uv.,  Ourt.;  ‘cursum  dare  in  hoatea  fptengrn  in 
tc. , vix  ab  impetu  et  c.  teneri  oom  Ängrtff  im 
Sturmfcßritt ; curau  tendere;  eo  c.  hi  foltßer  (Eile; 
in  curau  esse  in  ooHem  Saufe  fein,  in  ooüer  (Eile 
reifen ; in  c.  ipao  orationis  wo  bie  Siebe  im  vollen 
ijuge  iß;  etiam  reliquo  in  c.  orationis;  *in  curau 


208  C'nrtins  — cybaeus. 


mcus  dolor  est;  *vox  erat  in  euren;  *in  medio 
c.  tempora  veris  erunt;  (amnes)  in  alium  c. 
eontortos  videmus;  lunae,  solis,  siderum,  vocia 
per  omnes  sonos  ba*  'Ruf-  u.  Äbfteigen  ber 
Stimme;  *a?riua  ging  burd)  bie  Säuft;  inebej.  o) 
Settlauf  ju  Sagen  ob.  ju  ©fetbe,  Settren» 
nen  euren  cum  alqo  certare , *vincere  alqm; 
fbigarum  quadrigarumquc;  equester;  baB.  in 
eodem  c.  fuimus  mir  batten  bicjelbe  Sl  a u f b a f)  it 
gemacht;  honorum  tuorum;  auimi  ©ciftcörichtung  ; 
omnium  virtutum  ac  voluptatum;  eo  c.  venire 
ad  honores.  b)  rafdjer  ©ang  ber  Diebe,  @c» 
läufiglcit  bei  Äu*brud*  verborum  incitatior; 
in  clamore  et  c.  verborum  eloquentiam  poBitam 
putant.  c)  gafjrt,  Steife,  Seg,  bef.  ju  Schiffe, 
Jtur*  dirigere  c.  oliquo,  teuere;  exspectare  c. 
auf  guten  Sinb  märten;  ‘sospite  c.  nad)  glüd- 
lieber  galjrt;  im  iöilbe  ©aljn,  Stiftung  rerum; 
vivendi,  vitae;  quemeumque  c.  lortuna  dederit 
Cic.  p.  Mil.  §.  9B;  quem  dederit  c.  fortuna,  se- 
quamur  Verg.;  c.  disputationis  teuere  bei  ber 
Stange  bleiben. 

( urtluk,  9iamc  einer  töm.  ©cnä;  M.  C.  prjte  fid) 
ber  Sage  nach  362  o.  6f)t.  freimidig  in  einen  ju 
Siam  entftanbenen  Dlbgrunb;  bau.  lacus  Curtius 
ob.  (Suet.)  Curtii,  ©lag  am  röm.  gorum;  Curtius 
foiiB  40  gjhflien  B.  3iom,  o.  Saligula  nad)  Diom 
geleitet  Säet. 

carto,  1.  [curtusj  fürjen,  fdjmälern,  quautu- 
lum  Bummac  quisque  dierum  Hör.  — curtus, 
adj.  oertürjt,  Berftümmelt,  *tegula;  *cquus, 
*mulus  qeftujt,  mit  geftugtem  Sdjmeif ; *ludaoi 
befd)nittene;  tp.  quasi  c.  sententia;  nihil  incon- 
ditum,  nihil  c. ; (Hör.)  reg  Scrmögen. 

ciirüllg,  e,  <u(/.  [currus]  jum  Sagen  gehörig, 
Sagen»,  triumphus  meil  bei  ihm  ber  gclbherr 
auf  einem  Sagen  fuhr,  im  ®gf.  ber  ovatio;  equi 
ein  ©iergefpann,  ba*  auf  öffentliche  Äoften  für  bie 
circenfifdjett  Spiele  nngefdjaijt  roarb;  sellu,  *eburj 
(Tue.)  subst.  eurulis  ber  mit  Slfenbein  eingelegte 
2lmt*feffcl  bc*  Sonful*,  ©rätor*  u.  bet  luru» 
lifchen  Äbtlen. 

*tcurvini8n,  Inis,  n.  [curvo]  Krümmung,  S öl» 
bung.  — curvätüra,  ae,  f.  [curvo]  Diunbung, 
Sölbung,  concr.  *rotae  ber  Staub.  — curva- 
tus,  adj.  [curvo]  gelrümmt,  o.  ben  Jltomen 
corpuscula  c.  quaedam  et  quasi  adunca  (frumm 
u.  h<*lcnfürmig).  — curvo,  1.  [eurvusj  trüm» 
men,  biegen,  runben,  mötben  *brachia; 
-f-membru  senio  curvata;  *portus  curvatur  in 
arcum;  ’curvata  in  montis  faciem  unda;  *cur- 
vati  ignes  lunae;  fluna  se  c.  coepit  in  cornua; 
*tp.  c.  alqm.  jmbm.  ben  9taden  beugen. 

*curvus,  adj.  trumm,  gcrunbet,  geroölbt  fall, 
ungues,  litus,  lyra  auögejdjlDcift;  aequor  fi(h  auf 
türmenb,  carinae;  arator  gelrümmt,  gebüdt;  anus, 
niembra,  senecta  curvo  pode ; tp.  curvo  digno- 
scere  rectum  ba*  ©ute  o.  bem  ©Öfen;  fprithro.  f. 
corrigo  1). 

cuspis,  tdis,  f.  bie  Spipe  ber  Sanje,  bc*  Pfeile*, 
ber  Stange  (nicht  bc*  Schmerte*  ob.  Xolcfjc*;  Bgl. 
mucro)  asseres  cuspidibus  praeiixi;  hastae, 
iaculi;  acuta  c.  contoa;  *meton.  a)  Surffpiejf. 
b)  Stachel  be*  Slorpion*.  e)  Xreijad  bei 
91eptun. 

cuhIoiIcIa,  ae,  f.  «=»  custodia  Plaut. 

custodia,  ae,  f.  feustos)  1)  Bewachung,  © e 
luahrung,  © u t , Obhut  lida  canum;  custodiae, 
suae  c.  causd;  iguis  (Vestae),  urbis,  navium, 


maritima,  fida  iustitiae , mei  capitis;  vinciatur 
et  constringatur  amicorum  propinquorumque 
custodiis;  ad  c.  corporis  juni  ©agcnbienjl  beim 
»önig  Vurt.  6,  1,  42.  fjieru.  a ) gern,  im  pl.  *sing. 
Sache,  Sadfpoftcn  (einjelne,  an  geeigneten 
fünften  Bert  eilte);  inter  c.  stationesque  militum; 
frequens  custodiis  locus;  c.  vigiliasque  in  euu 
noctem  intentius  instruunt.  b)  Schuport, 
Schuh po ft cn  in  hac  c.  tamquam  in  specula 
coliocati  sumus;  faiuilias  habere  in  custodiis 
goDmacht»,  SRauipoften.  2)  fflemaAung,  9e» 
mahrfam  (mit  bem  Segriffe  ber  Sefdjränfung 
ber  perfönlichen  greitjeit)  alcui  custodiam  alcis 
credere;  libera  .©auöarreft;  horribiles  (meil  le 
benölänglich)  c.  circumdat;  im  ©ilbc  domi  te- 
neamus  cam  (eloquentiam)  saeptam  liberali  c.; 
®ermahrung*ort,  ©efängnt*  (glcidjBicl  roel 
d)e*  ©utal;  Bgl.  carcer),  ergo  bos  quidem  (sc. 
vinciamus  et  constringamus) , ut  famuloB,  vin- 
clis  prope  ac  custodia;  esse  in  custodia;  in  cu- 
stodiis habere  alqm;  in  custodiam  dare,  tra- 
dere,  fconicere,  e custodia  educere,  emittere, 
eripere  alqm;  fmeton.  bie  9rreflanten,  ®e» 
fangenen. 

custödio,  4.  [fut.  pass,  custodibitur  Plaut. ; im- 
perf.  custodibat  Ct.]  1)  bemad)cn,  bemahren, 
hüten,  aufbemahren  corpus  domumque;  ma- 
ritimam  orsm  duabus  navibus  longis;  *paries 
laevum  marinoe  qui  Veneris  latus  c.  breit ; tem- 
plum  non  tarn  a ceteris  quam  ab  Hannibale 
fthüpen  gegen  tc.:  se  auf  fid)  ad)t  haben,  ftch  in 
acht  nehmen ; alqd  animo  et  memoriä ; dicta  lite- 
ris  (fchriftlid));  fdecorem  in  alqa  re  beobachten; 
fm.  ut,  *fne.  2)  Berroahteit,  jutüdhailfn 
opistulam,  librum.  3)  im  ©emahrfam,  ge- 
fangen holten  ducern  praedonum,  obsides, 
alqm  custodiendum  tradere.  Sao.  n)  custodite, 
adv.  uorfichtig,  behutfam  Plin.  ep.  b)  cu- 
stöditus,  adj.  mol)!  betneffen  oratio  Quint. 

custos,  ödis,  comm.  Sachter,  Wuffcher,  ®e» 
macher,  Schüler,  Seroahter,  »efchüh*1 
corporis,  portae,  pontis,  fani;  ‘gregis;  custodes 
(Srbedung)  dare;  custodes  (heimliche  Beobachter) 
alcui  ponere;  *montium  Diana,  c.  defensorque 
provinciae;  B.  Ücblofem  quae  (moinoria)  nisi  c. 
inventis  cogitatisque  rebus  et  verbis  adbi- 
beatur;  c.  virtutum  omnium  verecundia  est; 
malus  o.  (©ernähr,  ©ürgfehaft)  diutnmitatis  est 
metus;  sapientia  est  c.  et  procuratrix  totiuB  ho- 
minis; ©efangenmärtcr  *saevo  te  sub  custode 
tenebo  Hör.;  fcorruptis  custodibus. 

Cusus,  i,  m.  ging  auf  ber  linten  ©eite  ber  3)o 
nau  Tac.  ann.  2,  63. 

Cüttliae,  iixum,  f.  alte  Stabt  im  Sabinifchen. 

cütls,  is,  f.  fiaut  (bie  rociche  unb  gefchmeibige), 
mcift  an  'Utcufdjen ; int  ©ilbc  intra  cutem  subcst 
oliquid  ulcens;  (Hör.)  curare  c.  feine  ©aut  pfle 
gen,  fieh  gütlid)  thun;  (Quint.)  im&ginem  virtutis 
o Hin  ge  re  et  solain,  ut  sic  dixerim,  c,  (fjüüe). 

t'vani  uc,  ärum,  f.  jsubst.  B.  uvartof,  bunlclblau] 
f.  Sj’mplcgades  Or. 

cjäthlsso,  l.  [xuaö'ijoi]  bie  ©e<het  füllen,  ben 
DRunbfchenf  machen  Plaut.  — cyüthns,  i,  m. 
[xtiattoe]  1)  lleinc  Schale  ob.  ©echer  ,;um  Schöpfen 
u.  Xrinlcn,  sume  centum  c.  amici  hospitis  auf 
ba*  Sohl  bc*  ic.;  stare  ad  cyathum  et  vinum 
bett  2Runbf<hen!en  machen.  2)  ein  SMafe  für  flfif 
fege  u.  troefene  Sachen,  eine*  Scjtariu*. 

cybaeus,  adj.  cupa]  eigtl.  einet  Xoratc 


209 


cybaea  — Cyzicus. 


äpnlid),  baucpig,  bat),  e.  navis  ob.  subst.  cybaea, 
a e,  f.  eine  Ärt  lran«portfcpiff. 

Cfbrie  (ob.  -bebe),  es  u.  ae,  f.  [Aeßolij  ob.  Kvßrjßri] 
l)  p^rogifc^c  u.  übetp.  Borberafiatifcpe  ©öttin,  gern, 
bie  große  ©öttcrmutter  genannt,  oft  mit  ber  SRpea 
a Cpi  ibentifiriett.  Daß.  -lcüns,  adj.  Ov.  2) 
ntptbift^cr  ©erg  in  ©prpgien  Vtrg. 
rjlildsaetes,  ae,  m.  [xtißtoaäxnjs]  Saljfifcf)- 
bdnbler,  Spottname  bc«  ffiaifet«  ©cfpafian  Suet. 
Cyblatru,  önim,  «.  Stabt  in  Itappabocicn. 
trjdidätuH,  adj.  [cyclas]  mit  einer  Eplta« 
angetpan. 

Cf  rüdes,  dum,  f.  bie  Ep  Haben,  3nfclgruppe 
un  ägäiftpen  ©leere. 

rjrlas,  ädis , f.  [xexlo;  freiägeftaltig]  ba«  feine 
tueiße  Staat tsfteib  ber  röm.  Stauen  mit  ruitblau; 
ffttbrm  Saume,  ba«  ©unbtleib  Prop. 
cfrlTcus,  adj  eigtt.  jum  Steife  gehörig;  bap. 
!»ftae  bie  gut*  Epifer,  bie  rinige  Satjrtjunbcrte 
itJ<4  hontet  bie  Segebenpcitcn  beb  troifd)cn  Sägern 
ttri|«  bepanbelten,  mcltpe  ben  in  ber  3Iia«  uub 
Ctuffee  bejungenen  entmebcT  sorangingen  ob.  fotg= 
ttlt  veriptor  Hör. 

Cfd°p»,  öpis,  m.  [xiixiajib  runbdugig]  tttjflop 
Oe.  Verr.  5 tj  146;  inäbef.  *ber  B.  utijrc«  gcblem 
bete  ©olpppem,  autp  *ein  pantomimiftper 
lauj,  worin  ©olpppem  auf  fomiftpe  SBeife  als 
5/icbpabcr  bet  ©atatea  angcjtetlt  warb;  pl.  bie 
Eollopcn,  mptpiftpc«  Colt  B.  riefen fjaiter  ffleftalt 
onf  Sijiiien,  nur  mit  einem  Äuge,  auf  ber  Stirn, 
bie  al«  Wiener  be«  Sultan  im  Ätna  bem  £fcu« 
Sotmcrtrile  ftpmieben.  Daß.  -plus,  adj. 
Cjeaelns,  jutn  ©dotier  Eptnus  gepörig,  Tempe 
w ©öotien  Ov. 

ejtneas,  (nid)t  cyg.),  adj.  [xvxvhos ] jum  Scptna  n 
ge^örtg , Stproanen=  vor,  ‘plumae. 
rjrims  (nitpt  cyg.J,  i,  m.  [xuxxos]  1)  ber  Scpman, 
tem  «p0n  gezeitigt;  *meton.  Dicptcr,  Dircaeus 
i'iubor.  2)  non i.  pr.  C.  a)  König  B.  üiguricti,  in 
natu  Septoan  oerroanbett  Vera.,  Ov.  b)  Sopn  bei 
Neptun,  ebenfalls  in  einen  Scproaii  Bermanbclt  Ov. 
Cydam,  i,  m.  Jluft  in  Silicien  Curt.  [getötet. 
1.  Cfdon,  Onis,  m.  Sopn  be«  ©pottu«,  B.  Änea« 
- Cfdon,  Onis,  m.  ©cwopncr  ber  Stabt  Etjbon 
ob  Epbonia  auf  Kreta  Verg.  lat),  a)  * Cydo- 
**••>  adj.  pharetrae,  u.  -Tu»,  adj.  fretenfiftp; 
’Cjdonia,  n.  sc.  mala  Quitten  b)  ‘OfdönlÄtae, 
'mm,  m.  ©cwopncr  B.  Epbonia. 
ejpielus  etc.  f.  eyeneius  etc. 
efiindrns,  i,  m.  [xrilixdpor]  Eplinbcr  ob. 
8al»e  a)  al«  geometriftpe  jigur.  b)  jum  Ebnen 
beü  »oben«. 

. Cflltue,  es  u.  ae,  f.  1)  ©erg  in  Ärfabicn,  bem 
Vertut  peilig.  Daß.  ‘Cyllenius,  autp  *-nens 
» *-«is,  Tdis,  adj.  jum  ©erge  Epllenc  ob.  ju 
bfln  auf  Eptlene  gebotenen  Slerfur  gepörig,  pro- 
le!  SRerfur;  ignis  ber  Stern  SRerfur.  2)  Stabt 
« Eli«. 

lylnu,  öni»,  m.  ein  natp  ber  ÄUcinpcrrftpaft  ftxe= 
bntbrr  Ätpencr,  beffen  Änpänger  um  612  n.  Epr. 
™ btm  Ältar  ber  Ätpcnc  getötet  würben.  Daß. 
•«»eas  n.  ouius,  adj.  scelus  Oie.  legg.  2 %.  28. 
• J Biens,  adj.  [.  Cumae  u.  Cyme. 
ejmha  f.  cumba. 

dnbälum,  i,  n.  bie  Spin  bei,  pople«  betfeitför 
®i|«  3nftrument  au«  Srj.  ©ei  Seftcn,  bcf.  ber 
Eubelc  u.  bei  ben  ©acdjanalicn  fomic  bei  luftigen 
Stlageu  ftplug  man  je  jmei  gegen  einanber. 


cymbium,  ii,  n.  [xt ipßiov  B.  svpßi)]  Heine« 
natpenformige«  itintgefäp  Verg.  — cym- 
liäla,  ae,  /.  [dem.  B.  eymba]  Plin.  ep. 

Cym«,  es,  f.  Stabt  in  Äoli«.  2>ob.  -maeu»,  adj. ; 
siebst,  -mnel,  örum,  m 

CfnTc«,  adv  [Cynicus]  auf  epttifepe  Seife 
Plaut.  — Cfntcu»,  adj.  [xemot]  etgtl.  pün- 
biftp,  bap.  jur  cpniftpeu  ©pilofoppie  ge^ 
örig;  paufig  trübst.,  m.  ber  ctjniftpe  ©pilo- 
opp,  Epntter,  pl.  -ci,  örum. 
cf nocbphalux,  i,  m.  [xt»oxt’9orloe]  ber  punb« 
föpfige  Äffe,  ^unbäaffe. 

Cynösargfix,  is,  n.  ©Bmnaftum  in  ber  fßdpe  Ätpen« 
auf  einem  ftügel  biefe«  Slantcn«. 

Cfuowephalac , ilrum , f.  [A'exöe  HHpaXal  bie 
4mnb«töpfe|  jwei  trüget  in  Ipeffalien,  betannt  buttp 
bie  Scplatpt  197  o.  Epr.  — Cfnösürn,  ae,  f. 
[Afxöj  owpd  ber  Jmnbeftpwanj]  ba«  SRorbpoI 
geftirn,  ber  flcine  ©är.  ®aB.  *-ri»,  tdis,  f. 
al«  adj.  ursa  ber  Heine  ©är.  - Cjnösürac, 
ärum,  f.  ©orgebirge  in  Ättifa  Cic.  «.  d.  3 §.  67. 
Cynthus,  i,  m.  ©erg  auf  telo«,  ©eburtäort  be« 
Äpollo  u.  ber  Diana  Ov.  DaB.  ••thlux,  Mlilu, 
adj.  al«  ©einame  bc«  Äpotl  u.  ber  Diana;  autp 
subst.  *-thlus;  -thla,  al«  SWabcpcmiamc  Prop.,  Ov. 
Cyniia,  i,  f.  Stabt  u.  ©orgebirge  im  opuutifepen 
cfjiSrlxxn»,  cfpressus  f.  cupressus.  [fiofri«. 

(’fprius  ricus,  Strafte  in  91om  Liv. 

Cypro»  ob.  -rus,  i,  f.  bie  3”fO  Eppern  Dan. 
Cyprtus,  adj. ; subst.  a)  *-la,  ae,  f.  — ©enu«. 
b)  f-ll,  örum,  m.  ©ewopnet  B Eppern. 
Cypsela,  örum,  «.  StabUin  Ipracien. 

Cyrene,  es,  /.  ob  »nne,  ürum,  f.  1)  grietp.  Ko 
lonie  in  'Jiorbafrita.  Das.  a)  CyrenSicus,  adj. 
b)  -nalcl,  -nael,  öruui,  m.  bie  Änpänget  ber 
eprenaiftpen  ©pilofoppie,  beren  Stifter  Äriftipp 
mar.  c)  Cyrcnonsis,  adj.-,  mtbst.  •ncuses,  tum, 
tn.  2)  SKuttcx  be«  Äriftäu«  B.  Äpollo 
Cyrnäns,  adj.  ju  ber  3ufe!  Sprnu«  (ßorftla) 
gepörig,  cprtteiftp  Verg 
Cyröpöli».  i,  f.  Stabt  in  Sogbiatta. 

Cyrtaci  ob.  C yrtll,  örum,  m.  friegetiftpe«  ©olf 
in  ©erfien;  ‘Cyrtaeaeus,  adj. 

Cyrus,  i,  m.  Stiftet  be«  perfijtpen  Siritpe«.  2) 
©ruber  bc«  Ärtajrcrfc«  SHnemon.  3)  ein  ju  Eicero« 
geil  lebenber  Ärcpitclt;  bao.  Cyrca,  örum,  «.  bie 
B.  Epruä  aufgcfiiprten  ©ebäubc.  4)  fingierter 
9iamc  eine«  3ßugltng«  bei  Hör 
Cyssus,  i,  f.  •’öafenftabt  in  3»«icn. 

*Cftaeis,  Tdis,  u.  *CftaIn6,  es,  f.  ■=  bie  SRebea, 
B.  Eptä,  Stabt  in  Jboltpi«. 

Cftheru,  örum,  « [ra  Ärff/jpa]  3ufd  an  bet 
Sübfpipe  B.  fiatonien,  ber  Scttu«  peilig,  j.  Ee  = 
rigo.  Daß.  *-riäcus  u.  *reins,  adj.  jur  3>'fH 
gepörig,  gern.  =»  ber  ©enu«  peilig;  subst.  *-reta, 
ae,  f.  = ©enu«.  2)  *-rca,  ae,  /'.  u.  *-röVs,  Idis, 
f.  — Scttu«;  pietB.  adj.  *-rcVa»,  ädis,  f.  jur  ©e= 
nu«  gepörig. 

Cftherls,  tdis,  f ©uplcrin  be«  IriumBirn  Änto- 
niu«,  ber  B.  Cic.  Att.  16,  22  fpottmeife  Cfthe- 
rius  genannt  wirb. 

Cytlinos,  i,  f.  3nfel  im  ägäiftpen  ©leere, 
cftisii»,  i,  f.  [xönaosj  StpnetJenllee. 
Cftörns,  i,  m.  ©erg  in  ©apblagonicn , reitp  an 
©utpöbaum.  Dao.  -riäcus,  adj.  iugum  Ct.,  mon» 
Ov  ; pecten  an«  ©utpöbaum. 

Cyulcn»  u.  -cB:  , i,  f.  Stabt  an  ber  ©roponti«. 
DaB.  subst.  -cenl,  örum,  m. 


Piilid|(n,  tat.-Beutidjiä  ä^ulreärtftb.  6.  Stuß. 


14 


210 


D — Danau8. 


D 

1)  al«  Wbfürjung  1)  D.  at#  Borname  — Pecimus; 
al#  Beiname  = Pivu»  (Caesar,  Augustus);  al# 
3of)ljcid)en  ■=■  600;  bei  Briefbaten  = Dabnm  (un- 
ter 'gegeben’)'  2)  D.  M.  = Diis  Manibus;  D. 

0.  M.  = Deo  optiino  Maximo.  3)  D.  P.  *=»  dono 
ob.  donum  dedit.  4)  P.  D.  D.  dat,  dient, 
dedicat  (at#  äBeif)ung#fonnel).  6)  d.  = dies;  a. 
J>aae  f.  Pahae.  [d.  f.  1.  A.  4). 

Pari,  örum,  m.  bie  Xacier;  sing,  (meift  folteft.) 
Däciis,  i,  tn.  Xao.  Pacta,  ae,  f.  bie  fianbjdjaft 
Xacicti  (ba#  BfUidje  Ungarn,  Siebenbürgen,  9ho 
mäitien);  DäcTcus,  adj.  bellum. 
dactyiTcus,  adj.  baftt)li(d)  numeruB,  pes.  — 
ductylus,  i,  m,  ber  Beräfufj  _ ^ w. 

Daed&lus,  i,  m.  berühmter  Jfünjtler  be#  gned). 
9)h)tt)U«,  (Erbauer  be«  liabtjrintf)#  auf  Kreta.  Xab. 

1)  Mens  u.  MSus,  adj.;  iter  D.  bet  ffieg  burd) 
ba#  Öabbrint^,  2)  *-lux,  adj ■ a ) funftootl  ob. 
»reich,  'fertig;  funftootl  gearbeitet.  6)liftig 
Circe.  joom  KautafuS. 

Palme,  ärum,  tn.  ffljthifche  Böttcrfcfiaft  füblid) 
Pal  mit  ae,  ärum,  tn.  (Pelm.)  bie  ©cmofjnet  o. 
Xatmatien.  Xab.  1)  Palmitia,  ae,  f.  bie  ßanb= 
fdjaft  Xatmatien  läng«  ber  Stufte  be#  abriatifrtjeu 
ättecre#.  2)  Dalmatiens,  adj.  triumphus  bei 
«ftniu#  Bollio  al«  Befuget#  bet  $artf)iuet,  einer 
balmatiftfien  Bötferfdjaft  Hör. 
dftma  (damma),  ae,  f.  (einnt.  Verg.  ecl.  8.  28  m.) 
Xamhirfd);  at#  nom.  pr.  Pamma,  gern.  Sfla» 
oenname,  aud)  b.  einem  Sreigetaffencn  Hör. 
Dtm&ritus  f Pemaratus. 

PimascuH,  i,  f.  §auptftabt  b (Sötefürien.  Xab. 

Pumusccnu,  ae,  f.  bie  ©egenb  um  Xamaäfu#. 
dämtnrgiiH  f.  demiurgus. 

damnitlo,  onis,  f.  IdamnoJ  Berurteitung  reo- 
rum  acerbissimae  u.;  ambitus  wegen  :c.  — dam- 
iiätörius,  adj.  [damno]  ocrurteilenb  iudicium, 
ftabella.  — dumnätus,  adj.  m.  comp,  f Partie. 
o.  damno]  l)  berurtcitt,  = beffen  Bcrur» 
teilung  jo  gut  wie  cntfd)iebcn  ifl  quis  te 
miserior?  quis  te  damnatior?  entfdjiebener  bct= 
urteilt  Cic.  in  Pis.  §.  97.  2)  bevurteituugi- 

toürbig,  berbrecherifd)  manus  Prop.  4,  7,  38. 
damnTfteiiN,  [damnum  u faciol  u.  dumnfgörfi- 
Ins  [damnum  u.  gero]  adj.  Sd)aben  oerur» 
fadjenb,  fd)äblich  Plaut. 
damno,  1.  [damnum]  eine  Bufjc  übet  jmb.  oct» 
hängen  1)  b.  iHidjter,  ju  einer  Strafe  berurteiten, 
bat)  übcrl).  berurteiten,  berbatnmen,  für 
fdjutbig  ctfläten  alqm,  falqm  inauditum; 
damnatum  poenam  sequi  oportebat;  alqm  furti 
toegen  ic.,  caedis,  ambitus,  crimine  ambitus, 
proditionis;  illo,  eo  nomino  beitnegen;  * mortis 
crimine  falso  toegen  IC.  jum  Xobe;  alqm  de  vi ; 
ob  annonam  compressam;  capite  ob.  capitis 
jutn  lobe,  fpecumäj  repetundis  Suet.;  octupli 
jum  achtfachen  Sdjabcncrfab;  alqm  rei  capitalis; 
vel  in  opus  vel  in  ludum,  in  metallum;  ad  ob. 
in  poenam  P/iw.  cp. ; ad  mortem  Tac  ; ad  opus 
Suet.;  pass.  m.  ut  Tac.  ann.  2,  67;  vitä  turpis, 
existimatione  damnatus  gerietet;  causa,  quae 
ipsa  opinione  bominum  tacita  propo  convicta 
atque  damnata  sit;  bi#W.  0.  Kläger,  jmb#.  Bet» 
urteitung  bewirten,  ab  alqo  aecem  milibus 
aeris  damnari  auf  jmb#.  Betrieb  in  eine  Strafe 


b.  ic.  oerurteift  toerben.  2)  außerhalb  ber  ©f 
richt#fprache  a)  jmb.  für  fchulbig  crtlären, 
einer  3ad)e  besichtigen  alqm  stultitiae.  b) 
*imb.  ju  etto.  oerurteilen,  mit  ettn.  jtrafeti 
damnatus  longi  laboris;  lumina  nocte;  in  (rüd 
ficf)tlich)  unam  partem;  (lau.,  Ncp.)  damnari, 
damatum  esse  voti  jur  (Erfüllung  eine#  ©elübbe# 
berpflid)tet  werben  = feinen  SBunfd)  erfüllt  feheti; 
*alqm  votis.  c ) jmb.  ob.  et«,  oerwerfen,  mife 
billigen,  berbammen  *mea  Tisa;  »amores; 
f ne  damnent  quae  non  intellegunt;  fqua  (falsa 
opinione)  d.  eum  et  invisum  quoque  habere 
sum  creditus;  ffidern  alcis  jmbm.  nicht  trauen, 
fspem  omnem,  spem  salutig  aufgeben,  d)  *eitwr 
ißerfon  te.  jum  Scrberben  übergeben,  über 
taffen,  weihen  Stygio  caput  orco;  quem  d. 
labor  sc.  leto.  e)  bur^  ein  Xeftament  ja 
einer  Stiftung  berpflidjten,  m.  in£.  Hör. 

damnöse,  adv.  fdamnosus]  jum  Schaben,  d. 
bibere  bem  ®irt  jum  Schaben,  tüchtig,  mör 
berifch  Hör.  sat.  2,  8.  34.  — damuösns,  adj 
[damnum]  t)  act.  fchöbtich,  otrberblii  dii 
damnosissimi  Plaut.,  venus  Hör.;  beUum  sump- 
tuosum  et  d.  Romanis;  ne  discordia  tribunn- 
rum  damnosior  rei  publicae  esset;  ‘libido; 
auch  ber  ftch  fetbft  ruiniert,  oerfchwenberifh 
/<««.;  non  in  alia  re  damnosior  quam  in  aedi- 
ficando  Suet.  2)  pass.  b.  großem  Schaben  heim 
gefucht,  burd)  Wuftoanb  ganj  ruiniert  senex 
Plaut. 

damnum,  i,  n.  1)  Bertufi,  Schaben  ;ein  jelbjl 
berfchulbeter)  hnec  iactura  atque  d.,  d.  ac  detri- 
menta;  d.,  quae  res  patris  eius  pertnlit;  alea 
toria;  ’capitis  Sertuft  be#  einen  $omS  am  Kopfe: 
naturae  91aturgebre4en,  fehler;  pl.  fincendiorum 
Btanbfchäbcn;  *caelestia  (bie  Bcrtufte  am  fiim 
met,  b.  i.  bie  Abnahme  btt  ipörncr  be#  3Konbe#.i 
celeres  lunae  reparant;  m.  gen.  obj.  fsarcina- 
rum;  ’amissi  corporis;  d.  accipere,  facere;  in 
maximis  lucris  paulum  alqd  damni  contrabere; 
magnum  d.  factum  est  in  Serrio  am  S. ; *unius 
verbi  d.  grandia  ferre  für  te.  jehwer  bügen  müf 
feit;  habere  (anfehen)  alqd  in  damno;  (fett)  dare 
(jufügen)  d.;  {Com.)  dare  alcui  d.  aut  malum, 
furtum  sire  d.;  * alcui  damno  esse;  explere, 
Barcire  d.  sua;  d.  perferre,  pati;  damno  duarum 
cohortium  mit  Serluft  o.  ic.  §ierb.  o)  *ba#  Ber' 
torene  volare  circa  sua  d.  6)  * bie  Betfon. 
welche  einen  Bertuft  bewirft  (o.  einer  Buhlerin). 
2)  /.  t.  ©elbjltafc,  Bufjc. 

D&mocles,  is,  m fjBfling  be#  älteren  Xionnfiue 
b.  Sqtafu#  Cic.  Tusc.  6,  21 ; m.  Stufpietung  baranf 
Hör.  carm.  3,  1,  17  ff. 

ll&nion,  önis,  m.  1)  Bbthagoreer,  ffreunb  be#  Bbiu 
tia#.  2)  SRufifer  au#  SJthen.  8)  üirt  bei  Verg. 

llanäe,  es,  f.  | Jovaij]  lochtet  be#  alrifcu#,  SKutter 
be#  Werfens!  b.  Jupiter,  ber  at#  golbener  Stegen 
fich  JU  ihr  hwWiefj.  Xao.  ‘-Seins,  adj.  heros 

Setfaul. 

DinSus,  i,  m.  Sohn  be#  Betu#,  Bnlber  be#  Ägtjp 
tu#,  floh,  b.  fflghptu#  bertrieben,  mit  feinen  60 
X8<htcm  nach  Ärgc« , wo  er  ba#  Seich  Ärgo® 
grünbetc.  Xie  60  S6hne  be#  Ägpptu#  oerfolgten 
ihn  u.  forberten  feint  Xdchter  jur  (Ehe.  2tuj  fei» 
neu  Bejeht  jeboch  töteten  biejetben,  außer  pppor. 


Danaides  — de. 


211 


mneftra,  in  ber  Brautttatpt  ipre  Satten,  WeSpalb 
fit  in  bei  Unterwelt  ewig  Saftet  in  ein  ©efäfj 
mit  burtplötpertem  Soben  gicfirn  muftteti  Zao. 
'Dinafdes,  nm,  /'.  bie  Zötp ter  bc«  Zanau«; 
* Dinius,  adj.;  * suhlt-  -nai , örurn,  m.  «rgioet 
ob.  ©rietpen. 

ItandärYdue,  irnrn,  in.  eine  fh)tpifd)e  Sölfafd)aft 
am  f’alus  Maeotis  Tac.\  ipt  Lanb  DsndUrlca, 
ae,  f.  Tae. 

danlsta,  ae,  m.  [daMiotns]  ©elbOerleiper, 
Sud)  er  er  Plaut.  — danTsficus,  adj.  gum 
©clboerteiper  aepörig  Plaut. 
danlt,  danunt  f.  do. 

Danürias  (Danubius),  ii,  m.  bie  Donau. 
Daphne,  es,  f.  l)  bie  in  einen  Lorbeerbaum  »er 
wanbeite  Zotpter  bei  glufjgottc«  Bencu«  Ov.  2) 
Sieden  in  Syrien,  betn  Äpollo  heilig.  Zoo.  subst. 
-nenses,  ium,  m Pjutr. 

Daphnie,  tdis,  *«.  junger  $irt  in  Sizilien,  Sof)n 
bei  Wertur,  ©rftnba  be«  fijilifcpcn  £>trtcngebid)tc«, 
bat).  Liebling  bei  $an. 

däpino,  1.  [daps]  al«  SDlapI  auftragen,  auf-- 
tifbprn  Plaut.  — daps,  dapis,  f.  (meift  poet.  u. 
im  pl.)  1)  Cpfermapl,  geftmapt  *u  retigiöfem 
3wcde,  aud)  jur  (Erinnerung  an  Kbgefdpiebenc.  2) 
reitpe«  Sltapl;  *Speife,  9iapiung,  aud)  ber 
Ziere. 

dapsllia,  e,  feltner  [Plaut.)  -lus,  adj.  [öayulijc, 
dapa]  (nortl.  u.  fpät)  reid)  1 id| , glänjenb,  foft- 
bat  sumptus,  leetus;  adv.  dapslle , convivari 
Su et. 

Dardanus,  i,  m.  I)  Sopit  beb  Jupiter  unb  ber 
(Elcftra  au«  Brfabien,  ©riinber  ber  ©labt  Zar= 
bania  in  Zroa«,  «pttperr  be«  trojaniftpeu  ijar 
jtpaftamme«  u.  burtp  Bnea«  bet  >Römn.  Zao.  1) 
’ -ni des,  ae,  tn.  männlttpcr  'Ratplomme  bc«  Zar 
banu«,  bef.  «nea«,  pl  bie  Zrojaner;  aud)  ab» 
jettin.,  trojanifri).  2)  **nls,  fdis,  f.  Ztoja^ 
nerin,  namcntl.  Jtrcufa.  8)  *-nlus,  adj  ; oft 
trojanifip.  §ieru.  subst.  -ui«,  ae,  f.  a)  bie 
Stabt  Zarbania.  b)  *Zroja.  c)  Lanbftpaft  in  Ober: 
möfien.  4)  *-uus,  adj.  trojanijd);  subst.  *nl, 
ornm,  m.  Bölferfepaft  in  Obcrmöften,  bem  peuti= 
gen  Serbien.  II)  ein  ftoiftper  Bpilofopi. 

D&röus  (rilptiger  al«  Darin«),  i,  m.  [ da  ff  Cot] 
9camc  meprerer  petfiftper  Könige, 
ditarius,  adj.  [do]  tunt  ©eben  gepörig  Plaut. 
— ditätira,  adv.  ] do]  toeipf el jeitig  gebenb, 
iuroerfenb  (pil&)  ludere  Plaut.  — datio,  önis, 
{.  |do]  1)  ba«  ©eben,  (Erteilen  legum  Oie.  2) 
ba«  tHetpt  b.  feinem  (Eigentum  roegjugeben, 
Cntäuftcrungireipt  Liv.  89,  19,  6.  — dato, 
l.  [inten«.  t>.  do]  (Porti,  u.  fpät)  Weggehen, 
pingeben  — dätor,  öri»,  m.  [do]  ber  ©eber 
laetitiae  Verg.\  ber  bem  Spielenben  ben  ©all  ju= 
wirft  Plaut.  — dätü,  abl.  m.  [do]  buttp  ©eben 
ateo  Plaut. 

Danlis,  Idi«,  f.  Stabt  in  ©poli«.  Zao.  *-Ilus, 
adj.  \ *-  iius,  ädis,  f.  ales,  nutp  subst.  bl.  Dau- 
lias  ©tohte;  *Dauliadea  puellae  ©rolne  u.  plpi» 
lomele. 

Daunus,  i,  m.  mptpifiper  König  in  einem  Zölle 
«palten«,  ©ata  ober  «pnpett  be«  Zuntu«.  Zao. 
a)  *-nius,  adj.  heros  Zurnu«,  dea  gnturna; 
gen»  bie  fRutuler.  b)  *-nlns,  udiB,  f = «pulten. 
Dar  ns,  i,  in.  Slawe  römifeper  ©tlaoen,  bef.  in  ber 
tomöbie;  ©priepw  f.  Oedipus. 
de,  pratp.  mit  abl.  bejeiepnet  urfptüngücp  ba« 
Seggepen,  ©iepentfemen.  1)  räumlicp,  oou,  Oon 


— weg,  oon  — per,  oon  — perab  anulam 
detraherc  de  digito;  de  Gnibus  suis  exire  (um 
nitpt  jurüdjuteprcni,  de  foro  discedere,  de  ca- 
stris  proceaere  tiall.;  de  manibus  effugere,  de 
sella  exsilire;  deicere  se  de  muro.  ^iero.  a) 
bei  ®örteru,  bie  ein  Bbgeben,  eine  Segnapme, 
©onberung  bejettpnnt,  oon,  au«  capere, 
sumere,  petere,  quaerere  alqd  de  alqo;  audire 
de  alqo  o.  jmbm  (au«  jmb«.  «Ttunbe,  jufädig  <Sni= 
faßenbe«),  non  hoc  nunc  primatn  aadit  privatus 
de  inimieo,  reus  ab  accuaatore  Oie.  Verr.  3 
§.  130;  diacere,  mercari  de  alqo;  legere  olivain 
de  ramis,  sumere  magno  de  dumme;  übertr. 
sumere  de  medio,  demere  partem  de  aolido  die, 
rapere  occasionem  de  die  Hör. ; *haee  de  Da- 
nais  (ben  Z.  entriften)  arma  Verg.  b)  o.  ber 
Stelle,  moper  etw.  genommen  wirb  ob.  jmb. 
tomrnt,  al«  o.  feinem  gemöpnlitpen  «ufentpaft«ort, 
o.  ber  Klaffe,  au«  ber  jmb.  ift,  bei  §ertunft, 
Slbftammung  u.  bgl.,  au«,  oon  — per  illa 
(n.)  de  Andromacha;  tiraeci  versus  de  Phoe- 
niesis,  de  Philocteta;  persona  de  mimo;  caupo 
de  via  Latina,  rabula  de  foro,  malus  poeta  de 
populo,  homo  de  plebe,  de  schola;  nescio  qui 
de  circo  maxirno  «tplct,  Setttämpfer; 
de  Cleopatra,  c)  jur  Sejjcitpnutig  be«  '[äunlte«, 
bon  bem  etw.  fiep  gtcicpjam  ablöft  u.  unmittelbar 
autgept  ob.  ftberp.  gejtpiept,  oon  — au«,  an  — 
perab,  bon  — perab,  oon  — per  *pendere 
de  collo;  de  sella  ac  tribunali  pronuntiare;  de 
tergo  b.  Slücten  per  (Dgl.  a tergo  im  Siüden); 
agere  alqd  de  insidiis  o.  fpiuterpaltc  au«.  2)  in 
ba  Seit  a)  jur  Bngabe  be«  unmittelbar  illatp 
folgrnben,  unmittelbar  natp  non  bonus  est 
somnus  de  prandio  wenn  inan  eben  o.  ber  SJlapb 
jeit  tommt  Plaut.;  ego  de  eorum  verbis  — pro- 
»ului  Plaut.-,  statim  de  auctione  venire;  piero. 
dieni  de  die  oon  Zag  ju  Zag,  oon  einem  Zag 
iura  anbern.  ft)  jur  Slngabe,  baft  o.  einem  3eit= 
puntle  aft  ein  Zeil  Oerfloften  ift,  notp  mäptenb, 
tiocp  im  Laufe  be«,  tiocp  in  ob.  an,  ftpon  um 
ob.  feit  de  tertia  vigilia  profectus  est;  multä, 
media  de  nocte  notp  tief,  nodp  mitten  in  ber 
SJaept;  de  nocte  rus  ire  Ter. , venire  Cic.,  sue- 
ere;  media  de  luee,  do  medio  die  ITor. ; de 
ie  notp  ob.  ftpon  am  (pcUcni  litpten  Zage,  de 
tenero  ungui  oon  ber  Ktnbpeit  an  Hör.-,  navi= 
gare  de  mense  Deoembri  notp  im  Laufe  bc«  Z. 
8)  in  anberen  SBapäftniftcn  a)  bei  ber  Bngabe 
eine«  ©angen  ob.  einer  SDlenge,  morau«  etw. 
al«  ein  Zeil  genommen  wirb,  ftatt  bc«  gm.  part. 
oon,  au«,  unter  de  decem  fundis  tres  nobi- 
lissimi,  quidaru  de  exercitu  captivi;  alqom  par- 
tem de  istius  impndentia  reticebo;  quemvis  de 
iis;  pauci  de  nostris,  onus  de  multis;  cetera 
de  genere  hoc  Hör.,  +de  exercitu  Herculis 
esse;  fduces  de  captivis  dati.  ft)  o.  ben  SÜtit* 
teln,  au«  weltpen  ein  Slufwattb  befiritten  wirb, 
au«,  Oon  de  praeda,  manubiis  apoliisque;  de 
meo,  tuo,  suo,  nostro,  vestro,  alieno  au«  mei= 
nett  tc.  Slittcln,  o.  bem  3Jt einigen  tc. ; de  te  au« 
beinern  Beutel  Ter.-,  de  publico  au«  ber  Staat«-- 
fafte;  autp  o.  Stoff,  au«  meltpem  elw.  aematpt 
ift  de  eodem  olco  et  opera  exarare  alqd;  duos 
parietes  de  eadem  fidelia  dealbare;  signum 
factum  de  marmore;  carcer  de  templo  fit; 
•templum  de  marmore  ponere;  *vemo  de  fiore 
corona;  äpnlitp  de  tergo,  de  viscertbus  (mit  tc  ) 
sutisfacere.  e)  0.  ba  Urjacpc,  0.  Welcper  etw. 

14» 


212 


dea  — debitor. 


au*gept,  au * hat,  qua,  eadem  de  causa;  mul- 
tis,  quibusdam  de  causis;  gravi,  leriore  de 
causa;  flere  de  alqa  re;  iutellego  de  gestu 
de.  in  Vat.  §.  36;  ‘paasu  de  vulnere  tardo; 
‘mater  est  de  me  burdj  miep;  non  de  (au*)  ira 
fuisse  certamen  Curt.  7,  9,  18.  <i)  0.  einer  9ti<pt  = 
fdjnur,  einem  äJlajjftab  = naip,  jufolge,  auf, 
de  ratione  laut  Dieipnung  Plaut. ; de  mea  sen- 
tentia,  de  meo  consilio,  de  consilio,  de  consilii 
seutentia  Caes.  b.  c.  3,  16,  4.  t)  bei  Eingabe  be* 
©egenftanbr#  einer  ®pätigfeit,  bef.  naep 
verbis  sentiendi  u.  declarandi,  accipere, 
audire,  docero,  edocere,  cognoscere,  dicere, 
loqui,  scribere,  iudicare  de  alqa  re,  de  alqo 
non,  über;  dimicare  de  (um,  für)  alqa  re;  autp 
in  Bbpängigteit  o.  eubet.,  in  libro  quinto  de  na- 
tura deorum,  Theophrasti  de  vita  beata  über, 
de  Massivae  nece  mdicium;  mit  Breoiloquenj 
sed  de  memoria  (=  disputationi  de  m.)  desti- 
nutus  est  proximo  libro  locus  Quint.  4>ierU  *ur 
Angabe  einer  öcjiepung:  anlangenb,  pinjiepts 
liip,  in  Bcjug  auf,  byüglicp,  in  betreff, 
betreffenb  crcdere,  diffidere,  impetrare  de 
alqa  re;  de  Dionysio  admiratus  sum;  satisfacere 
de  iniuriis;  omnia  de  pace  experiri ; de  numero 
dierum  servare  fidem;  quae  ignorabant,  de  L. 
Domitii  fuga,  cognoscunt;  illo  incommodo  de 
Sabini  morte  perlato;  probat  rem  de  mittendis 
legatis;  et  de  expugnando  oppido  et  de  flumine 
transeundo  spem  se  fefellisse;  quod  de  eollo- 
quio  postulasset;  quod  fecerit  de  oppugnatione 
c;istrorum;  usu  veuire  de  alqo.  f)  mit  einem 
Slbjeftio  jur  Bcjcidpnurtg  eine*  9lbocrbialbe  = 
griffe*,  de  integro  non  neuem,  de  improviso 
uuoerfepen*;  de  cetero  übrigen*, 
dea,  ae,  f.  ©öttin;  ‘triplices  bie  ^arjen,  *si- 
derea  bie  9tadjt,  ‘novem  bie  Uiufen,  ‘venatrix 
ob.  silvarum  ®iana,  ‘bellica  SDtineroa. 
de-albo,  1.  mci&en,  übertünipen  columnas 
©pritpro.  f.  fidelia. 

deambälätio,  önis,  f.  [deambulol  ba*  ©pajic-- 
rcngcpeit,  ber  ©pajiergang  Ter.  — ac-am- 
bülo,  1.  fpajieten  geben,  fiep  ergeben  (bi* 
jur  grmübung). 

dr-ärno,  1.  1)  heftig  oer liebt  fein  alqam 
Plaut.-,  grofecn  ©efallen  an  etto.  finben, 
ctm.  gern  fepen  alqd  Plaut  2)  jmbm.  für  etro. 
pcrjfitpen  ®anf  miffen  te,  Syre  Ter. 
de-armo,  1.  entwaffnen  exercitum  Liv. 
deartuo,  1.  (de  u.  artus]  eigtl.  glieberroeife  jer= 
reiben,  bab-  tp.  burdj  Betrug  tuinieren  alqm, 
opes  FlaOt. 

dcasclo,  l.  [de  u.  aaciaf  eigtt.  mit  ber  9tft  glätten, 
tp.  prellen,  über*  Ob1  bauen  senem  Plaut. 
de-bacchor,  dep.  1.  fiep  au*toben,  lärmen, 
toben  Ter.-,  *qua  parto  d ignes  toüten. 
debellätor,  öris,  m.  [debello]  Befiegcr  *fera- 
rum  — de-bello,  1.  1)  intrans.  ben  Krieg  ju 
©nbe  führen,  bem  Kriege  ein  gnbe  maepen 
cum  alqo;  (Liv.)  prope  iam  ut,  velut  iam,  quasi 
debellato  rnirp  beenbigtem  Kriege.  2)  trans.  a) 
‘austämpfen,  ju  gnbe  bringen  rixam.  6) 
Ofillig  beftegen  ‘alqm;  flllyricum;  ffame  at- 
que  inopia  debellari. 

debeo,  2.  [o.  de  u.  habeo,  » jmbm.  etto.  paben, 
alfo  ipm  fajulbenf.  l)  ©elb  ob.  ®elbe*mert  f(pul= 
big  fein,  fcpulbcn  alcui  pecuuiam,  frumen- 
tum;  (pridjto.  f.  anima  4)  m;  illi  quibus  debeo 
•eine  ©laubiger;  kal.  lau.  debuit  (batte  ju  jap= 


len);  ii  qui  debent  u.  (Liv.)  debentes,  mbst.  bie 
Sipulbner;  *opeB  debentes  ®ienftpfli(ptige,  üopn 
arbeiten  §iero.  tp.  a)  etm.  fipulbig  bleiben, 
oorentbalten  non  posse  alcui  alqd;  tibi  hoc 
non  posse  deberi.  6)  jmbm.  etm.  fdpulben,  ja 
etm.  toerpf lieptet  fein  isti  tibi  quid  homines 
d.  quos  tu  quaeritaa?  ma*  paft  bu  ju  fueben  bei 
lt.?  quid  tibi  hisce  in  aedibus  debetur?  Plaut.-, 
alcui  gratiam,  fniutua  officia;  patriae  hoc  mu- 
nus;  communis  fides  quae  Omnibus  debetur; 
honores,  laude«,  poenae  debitae;  iura  debita; 
patriae  poenas;  *d.  mihi  Turnum  haec  sacra 
ftpon  ecrmbge  biefer  Opfer  mujj  ®.  mit  mir  löm 
pfen;  *quam  (dextram)  Turnum  debere  vides 
gnatoque  patrique  b.  i.  Änea*  mirb  bie  meinem 
Sopne  unb  mir,  bem  Batet,  jcpulbige  Bflicpt  er 
füllen  u.  an  ®umu*  Staipe  nepmen;  m.  inf.  ner  = 
pflidjtet  fein,  jolten,  mülfen  (0/ einer  mo= 
ralijcpen  Sltotracnbigleit,  einer  'flfüipt,  bi*m.  auch 
in  {(pmäcpenn  ©inne,  angemeffen,  natürlitp 
fein,  nur  bei  ®itpt.  für  necesse  est).  c)  jmbm 
etm.  ju  bauten  paben,  »erbanfen  ei  hanc 
laudem,  multum  illi,  alcui  beneficium,  ‘salu- 
tem,  vitam;  plurima  pro  beneficiis;  *d.  se  fein 
®afein;  *o.  Böfem  hoc  quoque  Tarquinio  debe- 
bimus;  *nt.  quod;  abfol.  jmbm.  oerbunben  u. 
bantbar  fein,  gegen_jmb.  Berbinblicpfeiten 
paben,  alcui.  2)  mie  oqnila,  öiplimdvm,  buTtp 
ein  ©efep  be*  Scpitffal«  ob.  ber  Statur  ju  etm. 
beflimmt  fein,  etm.  ju  leiben  ob.  gu  tpun 
bcrpflicptet  fein,  debitus  destinatusque  morti 
bem  tobe  oerfallen,  gemcipt,  mors  naturae  de- 
bita; vita,  quae  necessitan  debetur;  *fatis  de- 
bitus Aruns;  ‘tellua  fatis  debita  burep*  Scpuf 
fal  beftimmt,  u.  bl.  ‘debitus  coniux,  ‘debita 
moenia,  ‘Pergama  debita;  ‘haec  debita  bir* 
unabroei*li(pe  ©eftpid,  ‘tempora  debita;  ‘debere 
urbem  ju  grünben  beftimmt  fein,  ‘ventis  ludi- 
brium  jum  Spielball  bienen  Hör. 
debllis,  adj.  m.  comp  fde-habilis]  met  ben  @e 
brauep  eine«  ©liebe*  ob.  meprerer  ©lieber  0«= 
loren  pat,  geläpmt,  gebreiplicp  senex;  mem- 
bris  Omnibus  captus  ac  d.;  claudi  ac  d.  equi; 
‘ordine  uno  an  einem  Botb  jerrüttet;  membra 
metu  d.  sunt  Ter.-,  ‘manus,  ‘naviB;  ‘ferrum; 
tp.  unträftig,  fipmaep,  entnerot  infirmus  ac 
d. ; praetura  manca  ac  d.;  qui  hac  parte  animi 
d.  est;  exercitus  ille  haud  dubie  debilior  futu- 
rus  fuit  Ourt  ; ingenio  debilis  Tac.  ®aO.  debl- 
lltas,  ätis,  f.  ©cbretplicp feit,  gntfräftung 
misera  d.  est;  linguae,  membrorum;  pedum  Bo 
bagra  Tac.,  audp  pl,\  tp.  animi. 
debüTtätio,  öms,  f.  [debilitoj  tp.  üä p mu n g , 
©Ipmärpung  animi  Oie. 

debllYto,  l.  [debilis]  l)  läpmen,  gcbrecplitp 
marpen  alqm,  membra  (alcis)  lapidibus;  ‘biem.H 
oppositis  d.  pumicibus  mare  briipt  bie  SBut  be# 
3Äeerc*;  debilitati  tampfunfäpig  Curt.  2)  tp.  (dp * 
men,  aller  Kraft,  Haltung,  gaffung,  ges 
fligteit  berauben  opes  Lacedaemoniorum,  ani- 
mum,  spem  alcis,  magnitudinem  animi;  debili- 
tSri  dolore,  frangi,  succumbere;  desperatione 
debilitati;  homo  afflictus,  debilitatus,  abiectus; 
debilitatus  (butip  ©ntmutigung  abgejiprerft)  a 
iure  cognoscendo;  nisi  domi  cirium  suonuxt 
invidia  debilitatus  esset  opne  träftige  Unter« 
ftüpung  geblieben  märe  Nep. 
debttio,  6nis,  f.  [debeo]  (feit.)  ba*  Stpulbig« 
fein  pecuniae,  gratiae.  — debitor,  öris,  in. 


debitum  — decemo. 


fdebeoj  1)  Seftulbnet.  2)  btt  fmbrn.  et».  bet» 
bantt,  iu  bauten  ftat  *animae,  *yitae;  ftabfol. 
— debitum,  i,  n.  [ partt’c ..  U.  debeo]  1)  baS 
eepttlbige,  bie  Seftulb  solyere  alcni  d.,  debito 
fraudari;  morbo  naturae  reddere  d.  ben  fepul» 
biflnt  Tribut  entrieftten,  eupftem.  = eine*  tmtür= 
liipen  Tobe«  ft  erben  Nep. ; yelut  omni  vitae  d. 
liberatus  Ourt.  2)  fSepnlbigfeit,  Set» 
pf  lieft  tnng. 

dt-bUtgro,  1.  auSplaubcrit  alcni  alqd  Plaut. 
de-canto,  1.  1)  abfingen,  fingenb  botttagen 
•eniserabiles  elegos;  fHalosin  Ilii;  getb.  beräeftt- 
lieft  = ableietn  perrulgata  praecepta;  eaa 
omne»  Iquaestione»)  percursas  animo  et  prope 
dicam  decantataa  habere  am  Seftniireftcn  paben; 
i Hör.)  nenia  decantata  Camillia  etc.  2)  abfol. 
mit  btm  ©efange  anfpören  Oie.  Tusc.  3 §.  63. 
df-cedo , (inf.  perf.  sync.  decesse  Ter.,  Oie.),  8. 
1)  iseg»,  fortgepen  et  Italia;  Italiä;  de  agri 
parte  tertia,  de  Nnmidia;  nares  cursu  buo  ab» 
foramen;  fiep  entfernen  *paulum  summo 
ipoPma);  *cnra  aerata  triremi:  inSbef.  a)  in  bet 
äRilitärfpt.  abmarfepieren,  abgiepen  de  colle; 
floco  superiore;  t Cappadocii;  de  ob.  ex  sta- 
tione,  de  praesidio.  V)  t.  t.  0.  StagifhatSperfo» 
«cb,  namentlieft  Stattftaltern,  bie  naep  boHenbetet 
ftmtSjeit  aus  bet  Siobinjj  abgepen  ex  ob.  de 
prorincia,  auep  bl.  d.j  bllbt.  de  vita  tt.  bl.  d. 
aai  bem  ficben  fepeiben,  fepeiben,  abfeftei» 
btn  =»  ftetben  in  tinclis  pnblicis;  toluntaria 
morte.  c)  alcui  de  via,  in  yia,  bl.  alcui  jntbm. 
aal  bem  ffiege  gepen,  au8»eieften;  ’nocti, 
•calori;  tp.  a)  do  via  bom  teepten  SBegc  ab» 
IcBimen,  abtoeiepen.  ß)  b.  feinem  SBeftfte, 
Ättpte  abgepen,  abftepen,  ablaffen  de  Buis 
'«nie  omnibuB;  de  iure  buo,  inre  suoj 

de  officio  u.  bl.  officio;  do  sententia,  fsentontiä; 
de  ciritate  d.  quam  eententia  maluit;  instituto 
restro;  (feit.)  a superioribus  decretis;  auep  de 
foro  ftep  o.  fjorum  jurüdjiepen , fiep  mit  ben 
Seeftttftänbeln  auf  bem  5 niept  mehr  befafftn 
Stp.  T)  alcui  jmbm.  »eieften,  naeftftepen  pe- 
ntis;  Hymetto  mella.  2)  betgepen,  aufpären, 
iitft  betlieten,  naep»,  ablaffen  febris,  quar- 
taaa;  aqua  fällt;  (Ter.)  de  summa  nihil  fterun» 
fftjtpen,  ira;  ea  cura  patribue,  de  Antiocho; 
inridia,  illa  fonnido  mentibua;  ira  mente;  b. 
9<ftimcn  untergepen  *sol;  b.  geilen  “tempora, 
tnox,  +die  decedente.  2)  bonftatten  geben, 
ablanfcn  prospere  decedentibus  rebus  Suet. 
Caa.  24.  [©renje. 

DiSefle«,  ae,  f.  gleden  in  Wttila  an  bet  böotifefteit 
decfii  jepn;  meton.  b.  einer  unbeftimmten  gtöfje= 
ira  gapt  Plaut.,  Hör.  — DScembgrj  brie,  adj. 
tarn  u.  Suffij  ber]  jur  8epn  gepiing  a)  men- 
,1!  bet  10.,  bann  bet  12  ftÄonat  beS  röm.  3<*ft2 
;c*,  Tecembet;  auep  *f»uftst.  bl.  D.;  ‘mensis 
feembris;  *baS  3apt  übetp.  tertius,  quater 
“odenos.  6)  jum  TOonat  Teeember  gepfltig 
Cuendae,  Nonae,  Idus;  "libertas  an  ben  Satur= 
Mlien  (im  Teeember). 

dteemlügts,  e,  adj.  fdecem  u.  iugum]  als  sühnt. 
* currus  ein  8 eftnfpänner  Suet.  Ner.  24. 
dieempMa,  ae,  f.  [decem-pes]  TOeftftange  b. 
10  3u6  jum  ftfteffen  beS  gelbes.  Tab.  dgcem- 
ptlitor,  Sri 8,  m.  gcl bmeffet  Cie.  [tia  Nep. 
ddeemplex,  pllcia,  adj.  [decem-plico]  jepnfäl» 
(feem  priml,  6rum,  m.  bie  jepn  elften  ftlatS» 
wen  tn  ben  Wunicipien  u.  Rolonien. 


213 

decem-scalmns,  .adj.  mit  10  iRubetpälgern 
Oie.  Att.  16,  3,  6. 

dgcem-yir,  i,  m.  Sftitglieb  eines  Kollegiums 
bon  8epn,  ein  3)ecembit,  päufig  im  pl.  bie 
Sepnmänitet,  eine  räm.  SKagifttatSoepötbe  b.  10 
Serfonen,  d.  legibus  Bcribendis;  sacrorum  ob.  sa- 
cris  faciundis  (bgl.  quindecemyir);  agria  metien- 
dis  dividendisque  ob.  (in  einem  tinjelncn  gatlc) 
agro  metiendo  dividendoque.  Tab.  decemvTrä- 
lia,  e,  adj.;  -ylrätus,  ub,  m.  baS  Tecemoirnt. 
dgcennia,  e,  adj.  [decem  u.  annus]  (fpäti  jepn» 
jdptig  bellum. 

deceng,  adj.  m.  *jcomp.  u.  *fsup.  [partic.  b.  do- 
cet]  1)  f epiefliep,  anftänbig,  gejictncnb  *amic- 
tus;  * quid  yerum  atque  d.;  fhabitus.  2)  tei» 
jenb,  ftattlicp  *Venus,  *Gratiac.  Tab.  a)  dg- 
centgr,  adv.  m.  *fcomp.  u.  sup.  fepid lieft,  ge» 
jiemenb,  mit  Hnftanb;  ’lasciva  decentius 
(=■  quam  magis  decet  lascivire)  aetas.  6)  dg- 
centla,  ae,  f.  Scpidlicftteit,  Knftanb  colorum 
et  figurarum,  ut  ita  dicam,  d.  Cie. 
dgceo,  cui,  — 2.  jieten,  Mciben,  mopl  an» 
fiepen,  b.  Kleibern  u.  bol.  alqm  toga  picta; 
•forma  yiroB  neglecta.  Tap.  tp.  für  jmb.  fiep 
jepiden,  fiep  geiiemen  id  quemque;  oratorem 
lraeci  minime;  quid  deceat  in  oratione;  quae 
ab  imperatore  decuerint  (sc.  proyideri),  omnia 
suis  prorisa  Sali.  Jug.  49,  2;  quo  me  d.  usque 
tenenV  »o}u  foD  ieft  noep  länget  »arten?  ita  de- 
cet nobiB  (dat.)  Ter. 

dgeSrls,  ie,  f.  [dsxftpjjsl  mit  jfpn  SReipen  ftiubet» 
bänfen  berfepeneS  Sepiff,  8cPnru betet  Suet. 
dg-cerno,  3.  (st/nc.  perf.  conj.  decrerit,  inf.  de- 
cre88e,  plsqpf.  decressot,  decressent  Liv.)  ent» 
fepeiben,  beftimmen  1)  t.  t.  b.  einem  Sii^ter, 
SRagiftiate,  inSbef.  b.  Senate,  bureft  ein  Teilet, 
einen  Seftpluft,  ein  Sohmi  cntfcpcibcn,  beftim» 
men,  nerorbnen,  erllären  alia  decernit,  do 
aliis  consulturum  se  regem  simulat;  inter  quoa 
iam  decreyerat;  dilectum,  supplicationem;  quae- 
st ionein  de  alqa  re;  alcui  tnumphum,  statuas, 
honores,  alcui  bellum;  provinciam  beftimmen; 
praemium  (als  Seloftmmg)  eeryo  libertatem; 
Oolabella  hoste  decreto  erllätt  für  ic.;  eenatus 
m.  acc.  c.  inf.;  senatua  decreyit  populusque 
iusait  ut  etc.;  eenatus  decreyit  darent  operam 
consules;  auch  n.  bem  tinjelnen  Senator  = de- 
cernendum  alqd  cenaere,  »ie  Cie.  Phil.  12,  6 
auep  fagt,  für  et»,  ftimmen,  fiep  erllären, 
quinquaginta  dierum  supplicationes.  2)  übetp. 
ent  fepeiben,  beftimmen,  jum  Wbfepluft  btin» 
en  rem  dubiam;  auep  urteilen,  bie  be» 
immtc  Meinung  haben,  als  ge»ift  annep» 
men  illum  dignum  Ter.;  m.  acc.  c.  inf.;  nequeo 
satis  d.  Ter.;  b.  ppilofopp.  91nflcpt,  m.  acc.  c.  inf.; 
sic  d.,  sic  Bentio,  sic  affirmo.  3)  tämpfenb 
entfepeiben,  fiep  feplagen  pugnam,  proelium; 
■fde  bello;  armie,  ferro,  acie,  classe;  cum  alqo; 
decernendi  potestatem  Pompeio  fecit;  statuit 
ipse  d.  Ourt.;  f contra  yim  boatium ; *cursibu8 
»cttlämpfcn;  fcomibuB  inter  se;  auep  b.  einem 
Streit  mit  SBorten  criminibus  mox  ferro,  pro 
sua  fama  fortunisque,  de  salute  rei  publicae, 
uno  iudicio  de  omnibus  fortunis;  decernendi 
ratio  Sntfepeibung  butep  SRceptSgtünbe.  4)  fiep 
entfepeiben,  fiep  entfeftüe&cn  (infolge  fSrm 
liepet  Setatung  ob.  emftcr  ©twägung);  befeplie» 
feen,  ben  ®ntfeplu|  faffen,  m.  inf.  quiescen- 


214 


deoerpo  — declaro. 


dam  in  praesenti  et  illod  tempus  exspectandum 
(sc.  esse);  m.  ut;  certurn  atquc  decretum  est. 
dficerpo,  cerpsi,  cerptum,  3.  [de-carpol  1)  ab« 
pflüden,  pflüdcn  *florem,  *olivam,  ’aristas; 
*pomum  arbore.  2)  tp.  a)  it>egnef)meH,  animus 
liu manu«  ex  mente  divina decerptus entnommen; 
nihil  sibi  ex  ista  laude;  ne  quid  de  gravitate 
deeerperet  (Eintrag  tf)uc.  6)*genicj}en  fructus 
ex  re. 

döcertitio,  önis,  f.  [decerto]  Entfdjcibung 
burd)  Kampf  omnium  rerum  Oie.  — dö-certo, 
1)  bi*  jur  ®ntfd)eibung  lämpfen  proelio, 
pugnü,  armis,  ferro,  manu,  cum  alqo;  aud)  ab« 
fo(. ; o.  einem  9lcd)t*ftreitc,  Scttftreitc  inter 
se  Demosthenes  et  Aeschines  (auj  ber  9febttcr 
bühne);  de  iure;  cum  alqo  contentione  diccndi; 
* Africus  aquilonibus. 

decesslo,  önis,  f.  [decedo]  1)  Vtb«,  gortgang, 
bef.  einer  VJlagiftratäpcrion  aus  bei  ».  il)i  bernml 
teten  ^Jrobinä.  2)  Vlbgana,  Abnahme,  Set« 
minberung  bonorum;  d.  de  summa  facere;  d. 
capitis  aut  accessio.  — deccssor,  öris,  m.  [de- 
cedo] VlmtSBorgäiiger.  — dfcessns,  us,  m. 
[decedo]  l)  VI  b gang,  g ti  g Kep. ; bef  einer  ®la 
giftTatSpcrfon  aus  ber  l|Jro»inj;  ([eit.) Heimgang, 
lob  amicontm.  2)  (feit.)  0.  ©cwäffcrn,  ba*  Vlb« 
laufen,  Surüdirctcn,  aestus  Ebbe. 

DScetla,  ac,  f.  Stabt  bet  §äbucr  in  Gallia 
Lugdun.,  j.  Decise. 

decharmido,  1.  [de  u.  Charmides]  [eberjb-  b. 
Plaut,  gebilbetc*  SBort,  firf}  enti^armibicrcu, 
fid)  bc*  [Hamen*  Ebamtibc*  berauben,  rursum  te 
decharmida, 

1.  decTdo,  cYdi,  3.  — [de-cado]  hcrabfallen 
poma  ex  arboribus;  ex  equo,  equo,  *ab  equo; 
in  terram;  "cornae;  baf).  in  etm.  geraten  *in 
rasses,  *in  puteum;  *in  turbam  praedonum; 
prägn.  *hinabgcfenlt  »erben,  bin  [Reiben,  flcr= 
ben  nos  ubi  decidimus,  quo  Hör _,  scriptor  qui 
abhinc  centum  annos;  *im  Kampfe  fjinfinlcn, 
fallen  exanimis;  übertr.  a)  de  spo,  spe  Ter.,  a 
spe  Liv.  in  ber  ipoffnung  gctäufd)t  werben;  ex 
astris  f.  astrum;  *toto  pectore  ganj  fd)Winbcn 
au*  jc.;  fab  archetypo  labi  et  d.  ablommen.  b) 
»erfüllen,  »erfinfen,  in  hunc  fraudem  tarn 
sceleratam  ac.  tarn  nefariam  üic.  Verr.  i §.  tOl; 
fhuc  cuncta,  ut;  fad  eas  rei  familiaris  angu- 
stias,  ut.  c)  geftürgt  Werben,  fallen  non  vir- 
tute  hostium  sed  perfidiü  amicorum  Nep. 

2.  dCcido,  cldi,  isum,  8.  [de-caedo]  1)  abfebnets 
ben,  abbauen  f caput;  fauribus  decisis;  *dex- 
teram,  *pennas;  tp.  d.  tragulam  einen  VI n 
griff  abfdjlagett  Plaut.  2)  tp.  eine  fireitige  Satbe 
furj  entfebeiben,  abmadien,  eine  Überein« 
lunft  treffen,  fid)  mit  jmbnt.  abfinben  cum 
alqo,  de  alqa  re,  rem;  *post  decisa  negotia; 
feit,  abfol. 

deelfeg  (deciens)  jcbnmal:  *übctb-  oftmals.  — 
dccYmänus  (ältere  gorm  decüm),  adj.  [decimo] 
jum  3*^nten  gehörig  1)  jum  3ebnten  al* 
Stbgabe  gehörig,  Sehnten«,  ager  au*  beffen 
Ertrage  ber  Sehnte  gegeben  wirb,  frumentum  ber 
jebntc  ®<beffel  ».  ©etreibe,  ber  Stinte;  mibst. 
-nun,  i,  m.  3cbntpäd)tet,  u.  -na,  ae,  f.  bie 
grau  beSfelben,  auch  d.  mulier.  2)  al*  milit. 
t.  i.  a)  jur  jepnien  Roberte  gehörig,  porta 
ba*  ^aupttljor  be*  tönt-  Saget*  (weil  bort  bie 
jehnte  Kohorte  iebet  fiegion  lag).  6)  tjur  j e b n = 
ten  Segion  gehörig  miles;  im  pl.  gew.  bl.  d. 


— dfecYmo  (decumo),  1.  [decimuB]  becimieren, 
ben  jehnten  SWann  bestrafen  cohortes. 
decYmus  (ältere  gorm  deciim.)  bet  jebnte;  tp. 
*gro&,  ungeheuer  und*.  §iet».  ni  decimum, 
adv.  ba*  jebnte  SJlal.  b)  dfecüma,  (feit.)  de- 
cima,  ae,  f.  (sc.  pars)  ber  jebnte  teil,  ber 
3ehnte  1)  als  ein  bem  Solle  ».  StaatJperfoncn 
gematbte*  ©cfdjcnl.  2)  al*  Slbgabc,  meifi  im  pl. 
7,.  t.  ©etreibe,  V,  ».  anbeten  grüthten. 
dfeelpio,  cepi,  ceptum,  3.  jde-capio]  eigtl.  fangen, 
bah.  betüden,  h'hlergchen,  täufeben,  be« 
t hören  alqm,  alqa  re,  per  alqd;  viä  decipi  ben 
ffieg  »erfcblen.  §ier».  a)  fmbm.  entgehen,  »on 
jmbm.  nid) t bemcrlt  werben  ab  tergo  ac  su- 
per caput  d.  (sc.  eum)  insidioe  Liv.  22,  4,  4; 
’amatorom  amicae  turpia  d.  caecum;  *docipi 
laborura  »ergeffen  Hör.  carni.  2,  13,  38.  b)  *d. 
diern,  noctem  unoermetlt  bahinfthWtnbcn  mndjen. 
hinbringen. 

deeisio,  önis,  f.  [decldo]  ba*  Vlblommen,  brr 
burdi  ein  Vlblommen  gcfdjloffcnc  Sictgleid)  dc- 
cisionem  facere;  decisionis  arbitor;  nostra  de 
acquitate. 

Deel, is,  'Jlatne  einer  röm.  gens;  bie  beiben  Decii 
(P.  D.  Mus,  Sater  u.  Sohn)  weihten  fid)  <*•*  Äon 
fuln,  ber  erfte  im  Satinerlriege,  840  ».  lltfx.,  ber 
jweitc  im  Samnitcrlricge,  295  ».  Ehr.,  freiwillig 
bem  lobe;  adj.  lex.  Xno.  DecTänus,  adj 
derlämätio,  önis,  f.  [declamo]  l.  abstr.  Sehe« 
Übung  (*u  Jpaufe  ob.  in  ber  dibetorenfcbule);  tp. 
leere*  ©erebe  vulgaris  et  pervagata;  non  d. 
potius  quam  persalutatio.  2)  fconer.  Xhema, 
SBortrag. 

deeUmätor,  öris,  nt.  [declamo]  ein  flehtet,  ber 
in  einer  Sdiule  Siebeübungen  hält-  Schul« 
rebner,  SRebelünftler  (»erfdjieben  ».  orator). 
Xou.  declämätörius,  adj.  fdjulrebncrifeb  opus. 
decläiuYtO,  1.  [frequent.  ».  declamo]  a)  intraw. 
[Hebeübungen  halten  Graecc  apud  alqm,  cum 
alqo  cotidie.  b)  Irans,  causa»  über  [Recht* ‘ 
fälle  jur  Übung  ®orträge  butten.  — de- 
elämo,  1.  eigtl.  laut  Ijerfagen,  »ortragen  1)  filb 
ju  Jiaufe  Db  in  bet  Sdjule  im  rebnerifeben 
Sortrage  üben,  laut  »ertragen  Demosthe- 
nes ad  fluctum.  2)  ».  einem  [Rebner  heftig  u. 
laut  reben,  poltern  in  alqm  impune;  vehe- 
menter pro  alqo  contra  alqm;  tram.  al*  Siebe 
Übung  ctw.  laut  herfagen,  tjerbetlamieren 
quae  mihi  isto  visus  est  ex  aha  oratione  d. 
declärätlo,  önis,  f.  [declaro]  Äunbgebung 
animi  tui;  über  iste  quantam  nabeat  d.  amori« 

tui.  — de-rliro,  1.  1)  beutlicb  ntatben,  gei« 
gen,  bejeiebnen  ducis  nave  declarata  suis; 
praesentiam  suam;  tp.  an  ben  tag  legen,  ju 
erlennen  geben,  bartbun,  bef.  burd)  Sorte, 
auibrüden,  barlegen,  erllären  (nie  fcbledp 
hin  f.  dicere)  summam  benevolentiam  (».  beut 
ynhaltc  eine*  [Briefe*);  tot  signis  natura,  quid 
velit;  non  significandum  tantum,  sed  eti&m  de- 
clarandum  arbitror;  imaginem  vitae  alcis;  voca- 
bula  idem  declarantia.  3)  t.  t.  bei  ber  Saht  einer 
SRagiftratSpcrfon  öffentlich  u.  laut  erllären, 
auSrufen  (».  bet  bie  Saht  leitenben  SRagiftrati 
perfon  ob.  bem  Sählenben)  alqm  consulem  (al*, 
jum  ic.);  declaratus  rex  Numa;  ‘victorem  magna 
praeconis  voce  Cloanthum;  munera  (al*  beoor 
ftehcnb  pertünben);  ubi  primum  tribunatum  mi- 
litarem  a populo  petit,  — per  omnes  tribus 
declaratur  sc.  tribunus  Sali.  Jug.  63,  4. 


4 s. 


declinatio  — decurro. 


215 


döclJnAtio,  önis,  f [declino]  1)  baö  'Abbiegen, 
bie  fdjtöge  (Sichtung  petitiones  parvA  qua- 
dam  d.  et,  nt  aiunt,  corpore  effugi  f.  corpus 

1) ;  tcorpori»;  causa,  quac  in  tarn  d.  (atomorum) 
efficit.  *)  Abneigung  gegen  etro.,  8ettnei= 
bung  einet  Sache  malorum,  laboris;  in  bet  Slf)c= 
torif  bie  turge  Abweichung  B.  Ihema- 

döcllno,  I.  l)  trans.  abbiegen,  abneigen,  ab  = 
lenten,  abwenben  agmen  indej  ictnm  parier 
rrn ; atomum  au«  bet  ©ahn  bringen;  (Plant.)  se 
extra  viara;  *lumina  somno  bie  Augen  fenlen 
giim  ic.  $iero.  tp.  jmb.  o.  etw.  abbringen, 
ablenlen,  abwenben  molier  declinata  quid- 
quam  ab  aliarum  ingenio  abweichenb  Ter.  ; ora- 
tio figurä  declinata  figürliche  =*  figuruta  Quint. 

2)  mtrans.  abweidjen,  fich  abueigen,  (ich 
fern  halten  de  via,  de  alqo,  a Capua;  abfol. 
B.  Atomen;  tp.  d.  n proposito,  a religiono  of- 
ßcii;  oratio  inde;  »in  Pholobn  jur  Siebt  gegen 
©b-  fi<h  h'uneigen,  fin  peius;  »amor  n.  rechten 
Srge;  prfign  fcheuen,  bermeiben  urbem,  im- 
petum,  finvidiam. 

decliTls,  o,  adj.  [de-clivus]  bergab  gehenb, 
abhängig  locus,  collis;  »ripa;  «übet.  n.  per 
declive  über  abfehüffigen  ©oben,  haec  d.  et  de- 
vexa;  (heterotlit.)  per  declira  viasque  Ov.  met. 
2,  206  (Stertel:  per  declive);  tp.  mulier  aetate 
d.  mit  ber  e8  bergab  geht  Plin.  ep.  ©an.  decli- 
Tttas,  ätis,  f.  Abfchüffigteit  Cats. 
deeoetor,  öris,  m.  [decoquo]  ©erfchwenber, 
©antero  ttierer. 

■'.«collo,  1.  [de  u.  collum]  ;fpätl  lüpfen,  ent* 
haupten  fmiles  decollaudi  artifex. 
de-cölo,  1.  (fut.  exact.  decolaesit  Plaut.)  burcf)* 
fiiern,  tp.  ju  ©affet  werben,  f e^If dh lag cn 
spes  Plaut. 

de-eölor,  öris,  m.  entfärbt,  entftetlt  »san- 
guis;  »Indus  o.  ber  Sonne  gebräunt;  »ent* 
artet  aetas. 

decölörätlo,  önis,  f.  [decoloro]  Serfätbung, 
Serbleichung  bet  garbe  Oie.  — dö*eölöro, 
l.  bet  natürlichen  garbe  berauben,  ent*,  Ber* 
färben,  entftellen  »caedes  mare  töten;  +ma- 
nus  collybo  decoloratae  beidjntupt. 
de-eöqoo,  8.  1)  ablochen,  anölochen,  umorem 
musti  Vtrg. , olus  Hör.;  tp.  suavitas  decocta 
(n.  ber  (Rebe:  weichliche  Iraftlofe  Sieblichleit;  taubst, 
decocta,  ae,  f.  (sc.  aqua)  ein  (b.  9leto  erfunbe- 
aer)  abgelebter  eiötaltcr  Xrant,  ©elotl.  2) 
einfachen  (affen,  pars  quarta  argenti  decocta 
erat  hatte  fich  beim  (finfchmeljen  berflüchtigt.  3) 
tp.  abfol.  fein  ©etmögen  burchbringen, 
©anlerott  machen. 

d*cor,  öris,  m.  Ideceo]  1)  SehicHich!  eit,  Ätt  = 
ftanb,  3t(rbe  bonestatis;  fab  his  in  personis 
d.  (angemeffene  ©ehanblung  ber  Sharalterc)  pe- 
titar,  qaantnm  fuerit  illis  viris  decoris  in  rebus 
atque  personis.  2)  »Schönheit,  fliebteij. 
döcore,  ndr.  (decorusj  l)  gegiemenb,  fchialich- 
2)  »jierlich,  ftattlich. 

dccöro,  1.  [decus]  fchmüden,  gieren,  oerherr  = 
liehen  urbem  monumentis;  Iovis  0.  M.  ornatu 
decoratu»  Jac.  ; Larem  coronä  Ptaut.;  »pyram 
armis;  »oppida  publico  sumptu  et  deorum 
templa  novo  saxo;  delubra  deorum  pietate, 
domos  suas  glorift  Sali. ; bonoribus  maximis; 
»alqm  sepulcro  ehren;  admiratione  te  potius,  te 
immortaubus  laudibus  et  — aemulatn  Tac.  Aar. 
46;  cassum  quiddam  et  inani  vocis  sono  de- 


coratum  berauSflafpc’rt ; »beno  nummatum  d. 
suadela  Venusque;  digitoB  Plaut,  comas  Tib. 
döcörug,  adj.  fdecorf  1)  fchidlich,  gejicmenb, 
paffenb  ducibus  tum  decorum  erat  ipsis  pu- 
gnam  capessere;  »dulce  et  d.  est  pro  patria 
mori  Hör.  carm.  3,  2,  13;  decorum  (n.),  a) 
subst  Schidlidjlcit,  Anftanb.  6)  *adr.  mit 
Knftanb  ndere.  2)  jierlich,  jlattlidj,  fchött, 
reijenb,  glänjenb  arm»,  facies;  fiuventn; 
fd.  se  promptumque  ostendebat  in  armiB  (alö 
gelbherr);  *os,  »verbum;  »palaestra;  »Phocbus 
fulgente  arcu;  »auro,  cristis,  nigris  oculis,  pha 
retrfi,  pomis. 

döcröpitus,  adj.  abgelebt,  altcrSfchwach  so- 
nox,  anus  Plaut.,  Ter.;  aetas. 
dö-creseo,  3.  im  9Bach«tum  abnehttten,  fich 
Berminbern,  Heiner  werben  valetudo  Plaut.; 
ostreis  et  eonchyliis  omnibus  contingere  ut  cum 
luna  pariter  crescant  pariterque  decrescant; 
fons  ter  in  die  statis  auotibus  ac  deminutioni- 
bus  crescit  decrescitquc  Plin.  ep.;  immer  Heiner 
Werben,  nach  u.  nach  ocrfchwinbcn  »crescnnt  loca 
decrescentibus  undis. 

+decrötörlns,  adj.  [decemo]  eittfcheibcnb  pu- 
gna;  subst.  decretonis  (sc.  armis)  exerceatur. 
döcrötum,  i,  n.  [decerno]  1)  ©efdjtufc,  ©er* 
orbnung,  ©clrct  einer  öffentlichen  Autorität 
senatus;  hoc  d.  (infolge  je.)  consul  eum  senatu 
prohibuit;  decreta  facere;  o.  Sotttm  eine«  Se- 
nator« sententiä  mefi  et  d.  Cal.  b.  Oie  fam. 
is,  s,  l.  2)  o.  ben  SPh'Iof1 »Phftt , Schtfah, 
©runbfafj,  ®ogma  id  habebant  d.  Academici 
(sentitis  enim  iam  hoc  me  doyga  dicere);  hoc 
praeclarum  quasi  d.  beatae  vitae. 
döcüma,  deciimSnus  f.  decima,  decimanus. 
decnmAtes,  ium,  adj.  [decimus]  jum  Sehnten 
gehörig,  agri  woBon  ber  Sehnte  alö  Iribut  be= 
jahlt  warb  Tac.  Germ.  29. 
deenmbo,  cübui,  cübitum,  3.  [de  u.  cubo!  eigtl. 
tfich  nieberlegen  super  lectum;  inöbef.  ju 
tifche  Flaut.;  b.  einem  überwunbenen  ©labiator 
gu  ©oben  fallen,  finfen. 
deciirla,  ae,  f.  [deeem]  1)  eine  Abteilung  B. 
Schn,  inöbef  bet  Senatoren  u.  (Ritter  nach  ber 
alten  Sürgereinteilung,  infofern  e«  für  jebe  Sturic 
ber  brei  älteften  patncifchcu  Iribuö  eine  decuria 
equitum  u eine  d.  senatorum  gab.  2)  überh- 
SHaffe,  Abteilung,  nicht  immer  genau  8.  Sch« 
iudicum,  scribarum ; fviatorum , flictorum 
deeöriätio,  önis,  f.  [decurio]  bie  Abteilung 
nach  Deturien  ju  SBahlumtricben  tribulium 
Cie.  p.Jflanc.  §.  45.  — deciirlAtus,  üs,  m.  [1. 
decuriojbie  Abteilung  ber Begionöfolbaten  nach 
©elurien  Litt.  22,  38,  3. 

1.  döcfirlo,  1.  [decuria]  nach  SJelurien  abtei  = 
len  equites;  inJbef.  ba«  ©oll  (homines)  gu  9üal)l 
Umtrieben,  ju  Aufwiegelung. 

2.  decörlo,  önis,  m.  [decuria]  ©orfieher  einer 
®elurie,  inöbef.  pl.  bie  Siatöherren  in  ben 
SJhmicipien  u.  ftolonien;  fcubiculariorum  finm 
merhert.  feiert)  decdriönStns,  us,  m.  bat  Amt 
eine«  ©efurio. 

dö-ciirro,  -curri  ob.  cücurri,  cursum,  3.  I)  in- 
trans.  1)  herablaufen,  = eilen , =marfcbieren, 
sfegeln,  ^fliegen,  --fchwimmen,  ^fließen  ab 
arce,  de  tribunali;  ex  montibus  in  vollem,  ad 
Humen,  ad  naves,  in  portum;  (Verg.)  arce; 
»iugis;  amnis  raont«  decurrens,  piscis  ad  ha- 
mum  Hör.,  naves  fegeln  herab  Tac.,  cito  tramito 


210 


decuraio  — dedo. 


virgo  fliegt  fjerab  Verg.  2)  überb.  b.  einem 
fünfte  aus  taufen,  eilen,  reifen,  fegeln  ad 
militcB  cohortandos,  ad  calcem,  rus,  in  spatio, 
'pelago  aperto;  fquo  (=.  in  quem  portum) 
c lasses  entlaufen;  *ad  alqm  (auch  mit  bem  9ie= 
benbegriff  bei  gürfpredjenben,  ®unft  ob.  §ilfe 
©udjcnbeu) ; flbertr.  fper  vestigia  paternae  vir- 
tntis;  f per  materiam  stilo  quam  velociasimo ; 
inSbej.  d.  in  armis  u.  bl.  d.,  t.  t.  0.  militäri= 
fd|cn  Blanäbeni  jur  Übung  ob.  bei  ber  üeit^en; 
feiet  eine«  auSgcjeidjnctcn  Wanne*  ob.  gelben, 
nianboticren,  einen  SBaffenlauf  anftcllen, 
Verg.,  Liv.-,  honori  (äu  ©bren)  patris  princeps 
ipäe  cum  legionibue  Tac.-,  tp.  jU  einer  bc(on  = 
bem  Wafjregcl  (freiten,  feine  3uflud)t 
nehmen  ad  lllud  extremum  senutus  consul- 
tum;  ad  haec  iura;  ad  istam  hortationem;  *ad 
preces;  eo  docursum  esse  ut  man  habe  bic  ?luS- 
funft  getroffen,  bafi  ic.  U)  frans,  burdjlaufcn, 
spatium  bic  Saufbabn;  septem  milia  paasuum 
esse  decursa  biduo;  tp.  a)  jurüdlegcn,  Pot* 
lenben  aetatem,  * vitam , 'annos,  'laborem, 
thonores  alle  befleibcn.  b)  burdjgebcn,  ab  = 
banbcln  quao  breviter  a te  decursa  sunt. 
®ab.  A ) döcursio,  önis,  f.  ba*  $erablaufen, 
inäbef.  ber  feinbltefie  ginfall,  Überfall  (b.  ber 
$5^e  tietab  in  bic  gbene);  autb  ber  o.  Solbatcn 
jur  Übung  ob.  ju  einer  geierlid)feit  gehaltene 
SBaffenlauf  Suet.  B)  decursus,  us,  m.  ba* 
.^etablnufcn  ex  collibus;  'rapidus  de  monti- 
bus  altis  (b.  giüffen);  tplanitiei  Stbfatl,  Scnlung. 
3n*bcf.  bet  ju  einer  geier  gehaltene  SBaffcit  = 
lauf,  Wanöocr;  t ante  decursum  bor  ber  ©r 
reiebung  bc*  Siele*:  tp.  d.  temporis  mei  Verlauf, 
SBoflenbung  meiner  Caufbabn;  honorum  Skllcibuttg 
aOcr  Ebrenftcllen.  [ber  Siebe. 

d*-cnrto,  1.  ablürjcn,  berflümmeln,  tp.  o. 
di'cng,  oris,  n.  [deceo]  3ierbe,  iRcij,  ©<bntud, 
®lanj,  S it b m , fotoobl  concr.  al*  abstr.  a)  in 
äußerlicher  Sejicbung,  b.  ijSerfonen  u.  Sachen 
Senator,  a.  iudiciorum;  Pompoius,  d.  et  lumen 
civitatis;  'Maeeenas,  — dulce  d.  meum,  *d. 
equitnm;  d.  et  ornamentum  seneetutis;  super 
impositum  capiti  d.  Liv.  ; muliebro  gbre;  belli 
im  gelbe;  'Phoebi  (o.  ber  Saute);  eaeli  (o. 
Diana) ; 'contra  d.  (Wnjtanb);  'formae;  'regale; 
decori  (jur  gbre)  esse  alcui;  omne  virtutis; 
civitatis  dignitatem  et  d.  sustinere;  pl.  belli 
u.  bl.  d.  glänjenbe  SBaffentbaten  Liv.  6)  b. 
bem  fittheb  ©ebenen,  wie  rö  xorlov,  jittlidjc 
Würbe,  lugenb  in  d.  toto,  id  cst,  m lione- 
state;  d.  et  honestas;  virtus,  fama,  <L  Har. 
dccusso,  1.  [decussis]  Iteujweife  in  oct  gorm 
eine*  X ab  teilen  Cic. 

decötio,  cussi,  cussum,  3.  [de  u.  quatio]  ab  = 
fdiüttcln,  abfcblagen,  abftreifen  capita  pa- 
pavorum;  fpraesidium  bcrabroctfcit;  'rorem  cam- 
po,  'hastas  tergo,  'silviB  honorem;  tp.  cetera 
aetate  iam  sunt  decussa  abgeftbüttclt,  befeitigt 
Cael.  in  Cic.  ep. 

de-d$ceo,  2.  Übel  anfieben,  tleiben,  nitbt 
paffen,  gejiemen  oratorem  simulare  non  d.; 
•dominam  motae  comae. 
dfdgcöro,  1.  [dedccus]  entftellen,  fißänben, 
entehren  alqm  Ter-,  et  urbis  auctoritatem  et 
magistri,  se  flagitiis. 

dedeciiröse,  adv.  [dedecorosus]  (fpät  u.  fett.) 
entebrenb,  berunebrenb.  — dödiSeörösu», 
adj.  [dedecus]  (fpät  u.  feit.)  entebrenb.  — de- 


deeörus,  adj.  entebrenb,  ftbänbenb  Plaut., 
maioribu8  suis  Tac. 

de-dccns,  öris,  ».  ©dbanbe  n)  concr.  ba*,  toa* 
um  äußere  gbre  u.  Sichtung  bringt,  ba*  Ent-- 
ebrenbe,  6cf|änbenbe,  Scfcfiämcnbe  priva- 
tarum  rerum;  d.  et  infamia,  d.  et  ignominia; 
probrum  et  d.;  esse  ob.  fieri  dedecori;  'dede- 
corum  (entebrenber  ©enüffe)  pretiosus  emptor; 
'naturae  (b.  Efel);  bef.  ©cbönblidjteit,  Scßanb; 
tbat,  entebrenbe  §anblung  admittere  d.; 
ipsa  saepe  senectus  concipit  d. ; nullo  d.  ab- 
stinere,  rei  militaris  Waffcitfcbnnbe ; per  dede- 
cora  auf  ßbimpfliibcn  Wegen  Tac.-,  (feit.)  b.  na  = 
tätlichen  ©ebreeben,  einem  törpcrticbcn 
gebier  adolescentis  filii  nondum  loquentis 
Just.  13,  7,  2;  p.  ben  gfel*obren  be*  SRiba*.  b) 
abslr.  gutebrung,  gnttoürbigung,  Sefibä: 
mutig  d.  et  contumelia;  vitam  amittere  per  d. 
auf  entebrenbe  SBeife;  addit  ad  metum  (mortis) 
d.  3urd|t  bor  bet  Scbanbc  Liv.  1,  68,  4;  al* 
Pbilof.  t.  t.  ba*  fittticb  Stblf<ble»  üapet. 
dedicStlo,  önis,  f.  [dedico]  ffieibung,  ®in  = 
mcibung  aedis,  templi;  fdedicationis  dies. 
de-dTco,  l.  cigtl.  futtbgeben,  1)  beim  Eenfu*  an  = 
geben  naec  praedia  in  censtt.  2)  tociben,  ein  = 
to eiben  (einem  beftimmten  Sötte  förmlid)  iibet 
geben),  toi b men  templum  alcui;  delubrum,  si- 
mulacrum  alcui  u.  alcis;  lunonem  ber  3uno 
einen  lempcl  »eiben  Liv.,  Apollim-m  Hör.-,  Con- 
cordiam  aede  Ov.\  d.  frondes  aridas  Euro  Bit 
'ben  SBinben  anbertrauen,  in  bie  SBinbe  ftreuen’ 
Hör.  carm.  1,  26,  20  (anbere:  Hebro);  f jum 
crflen  @cbrau*  »eiben,  eintteiben  domum, 
thoatrum,  bibliothecam.  §iero.  a)  füberb-  für 
irgenb  einen  3t»ed  beftintmen,  »ibnten  urbem 
memoriae  equi;  Parrhasii  tabulam  in  cubiculo. 
6)  'tjntbm.  eine  ©^rift  wibmen,  bebicieren 
[bgl.  inscribo,  mitto]  alcui  librum. 
di'-dlgnor,  t Up.  l.  oerf djmäbcn,  oermerfen, 
abmeifen  *maritos,  'alqm  maritum,  fPhilip- 
pum  patrem,  'comitem. 
dc-dlsco,  3 berlernen,  fidb  abgemäbnb« 
sciplinam,  haec  vorba;  eloquentia  d.  loqui. 
dödlticins,  adj.  [dedo]  ber  fid)  burtb  ßapitu  = 
lation  auf  ©nabe  u.  Ungnabc  ergeben  bat; 
bab  oft  subst.  dediticii  btc  Unter tbanen  bet 
SHBnter  itt  gtalien,  im  ©gf.  ber  socii.  — dedillo, 
önis,  f.  [dedo]  milit.  t.  t.  Übergabe,  ßapitu  = 
lation  agere  de  d.;  venire  in  d.  fid)  etgeben, 
d.  focere  oppidi;  facere  d.  hosti;  alqm  acci- 
pere,  recipere  in  deditionem,  legatos  de  d.  a»l 
alqm  mittere,  potiri  urbe  alqa  per  d.;  alcui 
exercitum  per  d.  tradere. 
deditus,  adj.  [partic.  o.  dedo]  einer  ©ad)e  ob. 
blerfon  ergeben,  natbbangenb,  gemogen,  bc 
fliffen,  fränenb  Uteris,  ventri  ac  somno, 
fsomno  ciboque;  corporis  gaudiis;  quacstui 
atquo  sumptui;  religionibus ; *nec  stndio  citha- 
roe  nec  musae  ulh;  lanae  mit  ©pinnen  ob, 
Weben  befdjäftigt  Liv.-,  'in  alqa  re;  deditae  eo 
ad  spectacula)  mentes  cum  oculis  crant. 
de-do,  didi,  dttum,  3 1)  et»,  gang  in  jmb*. 
©cmalt  ob.  Seftp  b’nflf6cn,  übergeben,  übct  = 
taffen,  prci*gcbcn  alqm  ob.  alqa  alcui;  alqm 
alcui  ad  supplicium,  ad  necem,  in  cruciatum 
hostibuB;  teils  militum,  hostium,  *neci;  cupi- 
ditati  crudelitatique  alcis.  JJnSbef.  bem  geinbe 
auSticfern,  übergeben  alqm  alcui,  se  (alcui), 
se  Buaque  omnia,  Cirtam;  quos  metus  post 


dedoceo  — deductus. 


217 


captas  Syracusa»  dediderat  b.  L Isct^c  fld)  auä 
ffurfi  ic.  Liv.  26,  40,  4;  incolumitatem  deditis 
(Born  fit  fid)  ergeben  mürben)  pollicetor;-se  alcui 
in  arbitrium  dicionemque  Plaut.  2)  tp.  überi). 
dB.  ober  fldj  einer  Sache  ob.  ©erfon  oöllig  bin» 
geben,  »etben,  aufopfern,  mibmen  aares 
,oa<  poetis,  animuui  sacris,  se  ad  audiendum; 
>e  litaris,  so  patriae,  so  totum  rei  publicae, 
$e  libidinibus ; aegritudini,  deleetationi,  amiei- 
tiae  alcis;  (Plaut.)  d.  alcui  operam;  ilcditA 
operä  mit  gleiß,  abftcbilid);  operA  sc.  deditü 
de.  AU.  16,  4,  4. 

de-ddeeo,  2.  Derletncn  machen,  etm.  grient» 
iet  oergeffen  machen  a doloro  (fortis  esse) 
dedoctus  est;  iudiccm  eiltet  ©efferen  belehren; 
faltis  uti  Tocibus  (entmibnen)  Hör.  cann.  2, 
!,  20. 

*de-d6Ieo,  2.  (feit)  feinen  Schmer),  Kum» 
mer  enben. 

dt-dSlo,  1.  eigtl.  bebauen,  bilbl.  assulatim  viscera 
alcis  Plaut. 

de-düeo,  3.  1)  eine  ©erfon  ob.  Sache  b.  einem 
Crte  ab»,  meg»,  fort»,  berabfübren,  herab» 
btingen,  sieben,  mit  fid)  nehmen,  gelei» 
ten,  begleiten  pecora,  »uos  ex  agris,  alqrn 
de  rostru,  ex  ultimie  gentibus,  sec  um  Romam, 
ei  prorincia,  fad  terr.un ; *dominatu  thalamo 
lut  ic.;  equitem  ad  pedes  f.  pes  1);  atomos  de 
na  obleitlen;  *lnnam  caelo,  e curru,  nives  lo- 
ten) Hör.  epod  18,  2;  *Faunoa  silvis  b.  i.  auf 
bie  Sühne  bringen;  *ornoe  montibus;  fmontoa 
in  planum;  *febres  corpore  aegroti,  *curas 
animo;  *pectine  crinee  abmärt*  lämmen;  *cae- 
iiriatn  longae  barbae  dextri  abmärt*  ftreicben; 
’tela,  * carbasa  betablaff  eit,  cinjieben.  3n*bef. 
«)  truppen  b.  einem  Ort  abfübrett,  au*rüden 
Inffen,  Berlegen,  (non  mo  au*)  an  fid)  jieben 
exerritum  ex  hie  regionibue,  milites  de  vallo, 
ab  opere,  legiones  ex  Syria,  Orico,  praeeidia 
de  iis  oppidis,  ab  Argie,  ex  Omnibus  Clraeciae 
ciritatibus;  milites  ex  hibemis  ad  Ciceronem; 
legiones  in  hiberaa;  cohortes  in  arcem;  se 
postero  die  (sc.  illos)  in  aciem  deducturum  Liv. 
1,  26,5;  praesidia  ei  etlichen;  militari  more  vi- 
plae  deducebantur  ließ  man  aufjiebcn  Sali.  Jug. 
44,5.  6)  Kolonifien  abfübren,  Berpflanien 
celonos  Capuam,  coloniam  in  alqm  locum;  ho- 
aines  agris  publicis  (dut.);  Aquileia  colonia 
deducta  est  marb  gegrünbet;  qni  initio  deduxe- 
nmt  bie  utfpriingliiben  ®tünber  ber  Kolonie; 
»bertr.  *Aeolium  carmen  ad  Italos  modos  bin» 
ubtrfübren,  b.  i bie  Sllfäifcbe  u.  Sappbifd)e  fipril 
auf  räin.  ©oben  Berpflanjen  Hör.  c ) d.  naves, 
1 lauem,  *puppim,  ’carinas,  naves  in  aquam, 
'naves  litore  Skiffe  B.  ßanbe  in*  ©leer  jieben, 
in  See  geben  ob.  fietben  laffen,  bi*m.  auib 
na  Schiff  getoaltfam  megfübren,  entführen 
nnam  (navem)  ex  navalibus,  naves  Meloduno; 
5«b.  jArsinoen  ex  regno.  d)  ffinffer  0.  irgenbmo 
ableiten  aquam  Albanam;  ’umorem  arenü; 
'riros  auf  bie  ISder.  e)  jmb.  au*  einer  ©efißung 
KBaltfam  megfübren,  flogen  ex  posseseione; 
b»b-  1. 1.  d.  alqm  de  fundo  imb.  auä  einem  jtrei» 
ligen  ©efißtum  in  ©egenmatt  o.  Beugen  bimueg» 
fibtrn,  um  ibm  ba*  ©echt  jur  Klage  ju  oerfebaffen ; 
tp  aa)  jmb.  D.  etm.  abjicben,  abbringen,  in 
“beim  Sinne  abmenbtg  maiben,  Bcrleitcn, 
»erführen  alqm  de  sententia,  de  fide,  a ti- 
more,  & tristitia,  ab  hnmanitate,  a religione, 


a pristino  victu;  a quibns  deductum  ac  depra- 
vatum  Pompeium  queritur;  adulescentes  et.  ora- 
tione  magistratus  ot praemio  deducti  bl)  *ber» 
leiten,  ableitcn  nomen  ab  Anco;  mos  unde 
deductus  per  omne  tempuB;  gentom,  nomen 
origine. 

2)  b.  einem  9lu*gang*punlte  mobin  führen  ob. 
bringen  alqm  ad  forum,  ad  alqm;  alqm  in 
conBpeetum  alcis  gntbej.  a)  truppen  loplj’n 
marf<biercu,  einrüdett  laffen,  fübren  lcgio- 
nes  in  Gallüun,  in  Menapios;  in  biberna  in 
Sequanos;  milites  ad  alqm,  in  municipia;  co- 
hortes  in  arcem  praesidio  (alt  ©cfaßung) ; naves 
Brundisium,  in  portum ; impedimenta  in  collem ; 
fBe  ail  mare  versus  bin jicbcn.  ß)  begleit enb 
»u  jmbm.  ob.  an  einen  Cxt  führen,  bringen, 
begleiten,  geleiten  alqm  in  arcem,  in  cubi- 
culum,  in  carcerem;  ad  hospitem;  *Musas 
Aonio  vertice  in  patriam  b.  i.  bie  grieeb.  tirfjter 
Berpflanjen  in  ic .;  in*bef.  alqm  ad  alqm  jmb. 
einem  Staatämanne  ju  meiterer  praftifrfjcr 
Wutbilbung  jufübren,  übergeben;  alqm  de 
domo,  domum,  ad  forum  einem  ©taattmann, 
©atron  ba«  gbtttfleic'i  geben,  audj  bl.  de- 
duci;  bie  ©raut  bem  ©räutigam  al*  ®attin  ju-- 
f übten,  u.  B.  ©räutigam,  eine  ®attin  beim- 
fübren  quo  (—  ad  quos)  primum  virgo  qnaequo 
dedneta  est  Caes.  b.  G.  6,  14,  6;  ’alqam  alcui, 
fin  alcis  domum;  uxorem  domum;  feine  in  bie 
©toninj  abgebenbe  ®lagiftrat*pcrfon  geleiten ; jmb. 
ob.  etm.  in  einem  gcftjug  auf  führen,  falqm 
circum  templa;  *mulierem  triumpho;  tp.  aa) 
imb.  ju  etm.  bringen,  roofür  gemimten  alqm 
ad  eam  sententiam.  ßßj  in  eine  Sage  bringen. 
Beließen  alqm  in  periculum,  in  eum  cusum, 
ad  iniquam  coudicionem;  summarn  rem  publi- 
cam  in  discrimen;  rem  ad  arma;  res  in  con- 
troversiam,  in  eum  locum,  hup  omnis  causa 
dcducitur;  si  qua  hominum  aequitate  res  ad 
otium  deduci  (friebtid)  beigelegt  merben)  posset 
Caes.  b.  c.  1,  6,  4;  *audi  quo  rem  deducam 
mobin  iib  am  ®nbc  lommen  ob.  mo  hinan*  miH; 
*o  saepo  mecum  tempus  in  ultimum  deducte 
Hör.  3)  Bcrminbemb  e n t = , abjieben  cibum 
Ter.,  addendo  deducendoque  viilere,  quae  re- 
liqua  summa  fiat;  de  capite Born  Kapital ; centum 
nummos.  4)  fortjicbenb  Silben , jieben 
ffossas  ab  oppido  in  locum;  inibef.  t.  t.  bet 
©pinnet-  unb  SBebefunft,  fort»,  abfpinnen 
*filum  levi  pollice;  *vetus  argumentum  in  tela 
cinmeben;  bah-  ‘lunftooll  bearbeiten  poemata 
tenui  filo  deducta;  millc  die  versus  abfpinnen; 
rima  ab  origine  rnundi  ad  mea  perpetuum 
educite  tempora  carmen  Go.;  *jei ihnen  lite- 
rnm  mero. 

tau.  A)  deductlo,  önis,  f.  1)  ba«  ^infttbreit, 
flbf  übten  crudeliB  d.  miiitum  inoppidu;  nquae 
Albanae  ba«  91  bl  ei  ten,  rivorum  a fonte;  91  b 
füijrung  einet  Kolonie,  Überfiebelung  in 
agros.  2)  ©ertreibung  B.  einem  ©efiße.  3)  ba* 
Berminbernbe  Äbjieben,  ber  Slbjug  ex  qua 
(pecunia)  ne  qua  d.  fieret;  certis  nouunibus  d. 
fieri  solebant;  tp.  (feit.)  d.  rationis  SBcitcr» 
fübrung  einer  ffolgerung  Cie. deine.  1.  §.  18. 19. 
B)  dednetor,  öris,  m.  (feit.)  ©egleiter  (Klient 
ob.  greunb)  eine*  Ämtäberocrber*.  C)  deductus, 
adj.  1)  feinmärtägebogen  nasus  ileductior. 
2)  *fein,  bünn,  fibmacb  deducta  voce;  carmen 
in  leiferem  tone. 


218 


deerro  — defero. 


de-erro,  1)  abirren,  fi tf)  Btritren  *caper; 
iibtrtr.  fsors  ad  parum  idoneos. 

dbfaeco , 1.  [de-faex]  (Dorfl.  u.  fpät)  0.  ben  §efen 
reinigen,  fiberb-  reinigen,  abflörcn,  ammus 
defaecatus  beiter,  ungetrfibt. 

defätigätio,  (defetig.),  önis,  f fdefatigo]  gäni= 
liebe  ßrmübung,  Bbmattung  tlörperlicbe  ob. 
griffige).  — db-filtigo  (defet.),  1.  gonj  ermfi-- 
beir,  abmatten  (förpetl  ob.  geiftig)  alqm  aleja 
re;  so  ita  ut  etc.;  dofatigati  cursn  oc  spatio 
pugnao;  -fmiles  defatigatus  labore;  subst.  defa- 
tigati  p.  Solbatcn  (®gf.  integri,  recentes);  ne  te 
adolcscens  mulier  d.  birf)  mübe  fpridjt  Ter. ; lec- 
tores;  in  conservandis  bonis  viria  defatigari; 
animo  defatigato;  rein  publicam  hart  uifepcn. 

defectio,  önis,  f.  [deficiol  1)  Hbfall,  Bbtrün  = 
nifjleit  (in  poItti(<hcr  Begebung)  liaeduorum, 
totius  Galliae;  fMacedonici  imperii  8.  bet  ic. ; 
ab  Romanis,  ad  Hannibalem;  sollicitatis  ad  d. 
Cöritd)  beä  SBaffenftiUftcmbe?)  animis  Liv.  1,  30, 
7 ; tp.  intomporantia  est  a tota  ment«  et  a Iota 
rationo  d.  2)  baS  Stbnebmen,  Sditoinben 
einer  Sache,  Tirium  Oljnmaiht;  animi  aui  Wut- 
Iofigfeit;  solis  Sonnenfinftemiä,  (pl)  solis  et 
lnna«;  prägn.  Entfröftung,  ßrichbpfung, 
S d) lo ö d) e aetatis.  — defeetor,  öris,  rn.  [deficio] 
ber  abtrünnige  Tac.,  Juet. 

1.  defectus , ua,  m.  [deficio]  1)  = defectio  1), 
Spartanorum  Ourt.  7,  4,  39.  2)  = defectio  2) 
lunae,  »solis. 

2.  defectus,  adj.  m.  xup.  [ partic . 8.  deficio] 
entfräftet,  gcfehwächt  annis  Phaedr. 

de-fendo,  fenai,  fensuin,  3.  1)  ab  ft  offen,  nb-- 
»enben,  abroebren,  abbalten,  fern  halten 
d.  ictus  ac  repeuere,  nimios  solis  ardores;  non 
d.  iniuriam  neque  propnlgare ; civium  pericula ; 
rim  snorum  (gegen  ic.);  iniurias  imperatoris 
gegen  ic.;  errinen;  bellum  befenfiB  im  Kriege 
oerfabren;  bellum  illatum;  »alqd  ab  alqo,  ae- 
statem  capellia  etc.;  vi  vis  illata  defenditur. 
2)  oerteibigen,  befefiüben  gegen  eine  fchon 
oorbanbeitc  ©efabr  u.  toirf lieben  Eingriff 
alqm,  oppidum,  castra,  moenia;  causam;  rem 
publicam;  de  se  annis,  manu,  moenibus;  se 
opportunitatibus  loci,  iure  potius  quam  annis; 
se  ab  alqo  gegen  jmb.,  se  suaque  ab  iis,  d.  se- 
natum contra  Antonium,  se  armis  adversus 
alqm;  d.  se,  alqm  ab  iniuriis,  d.  ab  incendio, 
ab  irnpetu  Sefiub  gemähten  gegen  :c. ; ganj  nbfot. 
(ich  jur  ®cbt  [eben,  bie  Berteibigung 
[übten;  häufig  — 8or  ®erid)t  8erteibigen  alqm 
apud  iudices,  de  ambitu,  in  capitis  periculo; 
regem  contra  atrocissimum  crimen ; contra  bunc 
iudicio  privato  causam  alcis.  iptero.  a)  burd) 
Siebe  ob.  Sihrift  eine  Berfou  ob.  beren  Sache  8er-- 
teibigen  plebem;  provinciae  iura  fortunasque; 
alqm  contra  inimicos  suos;  se  adversus  populum 
Rom.;  suam  salutem  contra  illius  impetum; 
aerarium  ba«  3nteref[e  be«  ic.  oertreten;  auch  eine 
Bitficht,  Behauptung  oerteibigen  senten- 
tiam;  haec  a Stoicis  defenduntur;  verissime 
defenditur  m.  acc.  c.  inf.  b)  et».  jU  (einer 
Berteibigung  anfübren,  behaupten  alqd; 
m.  acc.  c.  inf.;  tp.  etne  Stellung,  fiioflc  behaupt 
ten,  entnehmen,  burebfübten  commune  offi- 
cium censurae;  falterum  in  acie  cornu  als  Be= 
fchlsbaber  inne  haben. 

35aB.  A)  defeuslo,  önis,  f.  1)  Bbmcbr,  Sbwen; 
na  criminis  Reinigung  Pon),  sceleris.  2) 


Berteibigung  a)  mit  ® affen,  mitit.  1. 1.  castro- 
rum,  urbis,  omnia  ad  defensionem  parare.  6) 
in  SRebe  u Schrift,  gegen  Bnflage  u.  Angriffe,  bef. 
Bor  @erid)t  defensioms  constantia;  m.  gen.  subj. 
u.  obj.  eius,  miserorum,  salutis  meae,  offiexi 
mei;  ad  istam  omnem  orationem  brevis  est  d. 
Oie.;  contra  vim,  contra  crimen;  id  ad  suam 
d.  afferrc;  in  eo  iudicio  d.  non  habere  {ich  nicht 
rechtfertigen  fönnen;  dare  (anorbnen)  defensionem 
ttlcm  rei;  fdare  (geftatten)  nullam  d.;  auch  Bet; 
teibigungSgrunb  extrema;  probare  hanc  d.; 
BerteibiguitgSrebe,  * f eftrift  d.  causae  suue 
scribere.  B)  (lefensTto,  I.  [frequent.  8.  defendo] 
oft  u.  eifrig  oerteibigen,  ((hüben,  causas  oft 
in  Äecbtbfaiben  al*  ftnmalt  fprcchen;  alcis  sen- 
tentiam,  alqd.  C)  defenso,  t.  [intens.]  immer 
»ieber  oerteibigen,  quornm  Tirtut«  moenia 
defensabantur  Sali.  D ) defensor,  öris,  »n.  1) 
Jlbmcbter,  Bbwenbtr  necis.  2)  Berteibiger, 
Bcfdjüber  munitionis,  templornm,  urbis. 
db-fero,  3.  l)  cigtl.  bftabtragen,  = bringen, 
=f (hoffen,  tfübren,  überb-  »obin  bringen 
materiam  omnem  infr.i  Veliam;  deferri  in  cul- 
leum  coniectum  in  profluentem;  *hunc  sub  ae- 
quora  btnabtautben;  amnis  dolia;  epistulam, 
literas;  mandata  ad  alqm,  alqd  in  aerarium; 
alqm  domum;  fflumina,  quae  in  mare  deferun 
tue  binabfttbmen;  castra  in  viam  beraboerlcgen; 
»deferri  in  undas  (ich  ftürjen  ic.;  btlbl.  quem  et 
ex  quanto  regno  ad  quam  fortunam  det-ulisset 
bernbgeftürjt  hätte  Nep ; inSbef.  jmb.  gegen 
feinen  SSillen  ob.  bo<b  gegen  feine  Sbficbt 
»obin  führen,  bringen  fuga  regem  eo;  Ger- 
mani  ad  castra  Caesaris  delati;  im  Bilbe  quo 
ine  cumque  rapit  tempestaa,  deferor  hospes 
Hot.;  maior  pars  eo  deferri  solet,  quo  a na- 
tura ipsa  deducitur;  8.  Schiffen  pam.  »obin  ge= 
trieben,  Berfdjlagen  werben.  2)  anbieten, 
ontragen,  erteilen,  übertragen  alcui  prae- 
mium,  palmam  alcis  rei,  pacem  alcui;  Studium 
et  benevolentiam  ad  alqm ; imperium,  negotium, 
rem,  primas,  snmmam  belli  ad  alqm,  omnia 
ad  unum;  regnum,  legationem,  praefecturam 
alcui;  »faeccs  indigno.  3)  jur  Entfdbeibung  oor- 
legen,  eint  9!acbri<bt  überbringen,  melben, 
artseigen  alqd  ad  alqm,  rem  ad  senatum,  ad 
consilimn  (Rricgätat),  ad  magistratum;  his  falsa; 
ei  nec  opinanti  voluntatem  suam  per  literas; 
haec  ad  Antonium  stfttim  per  Oraecos  defere- 
bantur;  ad  eos  Caesaris  mandata.  3"4bef  a) 
a!8  gericbtl.  t.  t.  8.  Stngeber,  3)enunjianten  ob 
Klager  nomen  alcis,  alcui  ob.  alcis  rei  ben 
Samen  jmb«.  als  Bedagten  beim  ®eri<ht  an; 
geben,  jmb.  in  Slntlageftanb  oetfeben;  auch 
nomen  amici  mei  de  ambitu;  falqm  angeben, 
antlagcn;  f deferri  maiestatis,  fimpietatis  in 
principem;  fpass.  m.  nom.  c.  inf.  ob.  auch  einem 
Sag  nt.  tamquam  u.  conj.;  d.  crimen  eine  Be-- 
fcbulbigung  anbrtngen,  oorbringtn  bei 
einem  Wagiftrat,  crimen  ad  me;  crimina  in  do- 
minum; de  Perseo;  alqd  ob.  de  alqa  re,  de  alqo 
et»,  beim  B*“tot  anbtingen,  anjeigen,  über 
et»,  ob.  jmb.  Ülngeige  machen  haec  omnia  in- 
dices;  de  defectione  patris  Nep.;  tpublicae  pe- 
cuniae  peculatum;  fea  quae  audiTerat,  Ad 
Neronem;  »mandata;  melben,  m.  acc.  c.  inf. 
b)  als  publicift  t.  t.  algd  ad,  in  aerarium,  rin 
3fbg.  auch  bl.  d.  peeuniam,  senatus  consultum, 
nomina  iudienm;  rationes;  censum  (SefKifungS 


defervesco  — definitio.  219 


liften)  Romam  (».  ben  Senform  in  ben  Kolonien) ; 
d.  censum  (rin  Bcrmögen  beim  Eeitfor  angeben, 
beflarieren  (D.  tönt.  Bürger),  2ac.;  deferri  in 
censum  jtd)  jur  Sd)ä|ung  melbcn  Eutr. 

de-ferveseo,  fervi  u.  fferbni,  — 8.  flaff.  nur  tp. 
nu«braiijcn,  =gärtn,  -toben  adulescentia 
Ter. ; ira;  cupiditates,  studia  hominum;  haoe 
gratulatio;  aud)  B.  ber  Siebe  fid)  abllärrn  quasi 
deferverat  oratio;  f(veraiculi)  ut  primuin  vide- 
buntur  deferbuiase. 

defetigatio,  defetigo  {.  defatigatio,  defa- 
tigo. 

defeliscor,  fessus  sum,  dep.  3.  [deßtiscor] 
gänzlich  erntüben,  ermatten,  etfdilaffcn 
(burcf)  ein  2 eiben);  bef.  partic.  defessuB  er* 
Ichöpft,  ermattet,  entfräftet,  vulneribus, 
labore,  diuturnitatc  pugnae,  malis,  »ntietate, 
aurea  convicio,  sonatus  iam  labens  et  d. ; aecn- 
aatio  entfräftet  Oie.  Verr.  1 §.  31. 

deflclo,  feri  (altert,  dcfeiit  ft.  defecerit  in  alter 
(ribf«formcI  b.  Liv.  1,  24,  8),  fectum,  3.  [defacio] 
eigtl.  ftd)  o.  ett».  lo«mad|cn  l)  intrans  fidj  n. 
einer  Setbinbung  ob.  ®emrinfd)aft  Io«mad)tn,  ab- 
fallen,  abtrünnig  werben  a rege,  ab  ami- 
citia  populi  Romani;  a re  publica,  illis  legibus 
(dat.)  popnlus  Komanus  prior  non  deficiet  (alte 
Sibeiformel  b.  Liv.  1,  24,  7);  ad  alqm  }U  jmb«. 
Bartet  übergeben;  abfol.;  tp.  a virtute;  a so  ber 
lugenb,  fid)  felbft  untren  metben ; plane  a nobis 
(unterer  Snficht).  2)  ju  fehlen  anfangen, 
fchwinbtn,  au#get)en,  abnormen,  nid)  t mehr 
aulreichen,  bie  Äraft  oerlieren,  ermatten 
pecunia,  frumentum,  non  voluntas  sed  spes,  de- 
ficiente  conailio;  multi  oratores  magni  et  clari 
fuerunt  et  ante  fuerant  nec  postea  defecerunt; 
tprogenies  Caesarum  in  Nerone  etlofd);  die« 
deficiat,  «i  etc.;  fin  ipso  gelu  deficientia  Cor- 
pora; finclinatum  oc  deficiens  caput;  fmembra; 
quamvis  consenuerint  vires  atque  defecerint; 
deficiente  oratione  ba  ihm  bie  Sorte  aulgingen ; 
nisi  memoria  forte  defecerit;  lassitudine,  fame; 
multi  Gallicis  tot  belli«  defecerant  innalib  gc- 
wotben  waren;  fnavis  wirb  befeft;  non  d.  com- 
minus  pugnando  (dat.)  fict)  nicht  fdjwad)  zeigen 
für  Cae> t.  b.  c.  2,  6,  3;  *tota  mente  ganz  Bon 
Sinnen  fommen;  animo  ben  Shit  ftnlen  taffen ; 
vitA  mit  bem  Seben  auf  bie  Steige  fommen,  oer 
f<heiben  Plaut.;  bl.  d.  Tac.,  Suet.,  Juxt.;  inlbef. 
luna,  «ol  wirb  Berfinflert;  *fo.  Sonne  u.  lag 
untergehen,  fid)  neigen;  *+n.  Duellen  u.  glüj= 
fen  aulblciben,  oerfiegen;  exaestuat  aut  d. 
mare  Liv.  ; ’lacrimae;  o Bcfeftigungltoerfcn  wei  = 
eben,  nathgeben  Gurt.  4,  4,  12. 

U)  frans,  jmb.  gleithfam  wegmathen,  neriaffen, 
im  Stiche  laffen,  auch  jmbm.  aulgehen,  ab-- 
gehen,  für  jmb.  nicht  anlreichcn  me  Leontina 
ciTitas,  vires;  ‘genitor  Phafithontis  orbem; 
•umor  noctcs;  ‘anirous  si  te  non  d.  acquus; 
•abfol.  ne  defice  (oerla&  mich  nid)t  in)  dubiis 
rebas;  pass,  deficitnr  alqs  ab  alqa  re,  alqa  re 
t«  geht  jmbm.  etw.  au«  ob.  ab,  c«  mangelt 
ob.  gebricht  jmbm.  ob.  einer  Sache  etw.  viribus, 
conoilio  et  ratione,  fanimo  bie  SÖefinnung  oer- 
liertn;  fcopiA  pabuli  frumentique,  ‘tempore 
deficiar,  si  etc.;  ‘defectus  püis  nur  noch  bünn 
behaart;  ‘sangnine  defecti  artus  nerblnteten; 
abfol.  in  quo  non  modo  defici  (ben  ?ltem  net: 
lirren),  sed  etiam  laborare  !ju  ftodcit)  turpe  est; 
fnon  usque  adeo  defectum  (esse)  Germanicum 


fühle  ftch  nicht  fo  entfräftet;  fdefectum  corpus 
gefchwächt. 

de-figo,3.  1)  h>neinfd)lagen,  -fügen,  -fteden, 
--flohen,  -Rechen  (fo  bah  e«  haftet,  feftfibt) 
tigna,  trabes;  sicam  in  corpore  consulis;  sub 
aqua  defixae  sudes;  gladium  iugulo  Liv.;  alqm 
in  terram  colaphis  Plaut. ; ‘arborem  terrae, 
‘hastas  telluri;  verutnm  in  balteo  defigitur 
bleibt  haften;  ‘defixus  terrä,  ‘sidera  caelo;  dc- 
fixis  pilis  stare  Liv.  2)  übertr.  a)  bie  Gingen, 
ben  ©eifl  fejt,  Rarr  auf  etw.  richten  toculos 
in  vultu  regis;  ‘Libyae  lumina  regnis;  fin  ter- 
ram ora;  omnes  vigilias,  curas,  cogitationes 
in  rei  publicae  salute;  in  eo  (batauf!  mentem 
orationemqne ; quousque  humi  defixa  tua  mens 
erit?  in  cogitatione  detixum  esse  in  ©ebanlen 
Oertieft  fein;  ‘Aencas  maesto  defixus  lumina 
vultu.  b)  unoetrüdbar, unbeweglich  machen; 
pass.  feftljaften,  eingewurzelt  fein  faciem 
in  his  vestigii»;  fsedeo  defixus;  virtus  est  una 
altissimis  defixa  radioibus;  salutem  temporum 
praesentium  — in  hoc  nno  iudicio  positam 
esse  et  defixam.  c)  jmb.  Bor  Staunen,  Schredeti 
unbeweglich  ob.  regung«to«,  ftarr  machen 
ob.  f ep halten,  an  eine  Steüe  alcichfam  fefl- 
bannen  pavor  cum  admiratione  Gallos;  stupor 
silenti  umqne  ceteros  patrum ; stupor  omnes ; 
utraqne  obiecta  -imul  res  ocnHs  ammisque  im- 
mobiles eos;  Galli  et  ipsi  pavore  defixi  primum 
stetere;  fmilcs  quasi  ob  metum  defixus;  ‘dc- 
fixis  oculis  torpet;  bah-  al«  f.  t.  ber  fiicligion« 
fpr.  etw.  fejt  u.  unabänberlich  beftimmen, 
erfläten  ol«  quae  augur  iniusta,  nefasta,  vi- 
tiosa,  dira  defixerit  Oie.  Ugg.  2 §.  21.  d)  feft, 
tief  einprfigen  non  modo  in  auribus  vestris 
sed  in  ocolis  omnium  sua  furta  atque  flagitia; 
quam  (sententiam)  popnli  sermo  in  animis  ve- 
strie  iam  ante;  his  locis  in  mente  et  cogita- 
tione defixis. 

db-flngo,  3.  (feit.)  zeichnen  (o.  einem  fchlechten 
Btdjter)  Itheni  luteum  caput  Hör.  sat.  1,  10,  37. 

db-finlo,  4.  ab  , begrenzen  res  eao  quas  gos- 
simus,  orbis  terrae  regiombus  definiuntur;  orbcs, 
qui  caelum  quasi  medium  dividunt  et  aspectum 
nostrum  d.  ber  ©efichtäfrei«;  tp.  a)  burd)  91b- 
grenzung  nähtt  beftimmen,  feftfcjjcn,  genauer 
bezeichnen  modum  alcis  rei;  universam  et  pro- 
pnam  oratoris  vim  d.  complectique ; quod  por- 
souis  certis  et  temporibus  definitur;  illustnbus 
in  ^ersonis  temporibusque  exempla  hominum 
rerumque  oerfinnlichcn ; pirata  non  est  ex  per- 
duellium  numero  definitus  — non  est  ita  d.,  ut 
sit  ex  p.  n.  ift  nidjt  begriffen  unter  tc. ; potesta- 
tem  in  quinquennium;  consulatum  in  annos  auf 
3ahre  h'nau«:  sunm  cuiqae  locum;  fiis  magna 
praemki  definiebantur ; definituni  est  e«  ift  bc- 
fchloffcn  Plaut,  b.  innerhalb  gewiffer  Schran-- 
fen  hallf«.  bcfchränten,  oratio  iia  vins  de- 
finietur  wirb  fiefj  a“f  biejenigen  SRämier  bcfchrän 
len;  altera  sententia  est,  quae  d.  amiritiam 
anbus  ofliciis  ao  voluntatibas ; omne  malum 
olore,  bonum  voluptate.  c)  eine  Sache  burch 
Angabe  ihrer  wefentlichen  ftcnnzcichen  crtläreu, 
befinieren  voluptatem  sic;  rem.  — definite, 
adv.  [definitus]  bejtimmt,  bcutlich  separatim 
dicere  de  genere  universo  vel  d.  (fonfret)  de 
singulis  temporibus,  homiuibus,  causis. 

definitio,  biiis , f.  [definio]  Bchimmnng,‘be  = 
ftimmte  Angabe  temporum  atque  hominum 


220  definitivus  — defungor. 


girtbcf.  SegriffSbefiimmung,  Definition; 
oud)  Sorfcbrift  iudiciorum.  — definitivus, 
adj.  [definio]  beftintmenb,  ertlärenb  causa, 
eonstetutio.  — definitn»,  adj.  f partic.  0.  defi- 
uio]  b e ft  i m m t , bcutlidi;  quaestio  f . quaestio  2). 
de-fiOj  fieri , als  befclt.  pass,  »u  doficio  fehlen 
dofieri,  defiat  Plaut.,  Ter.',  mini  fortuna  magis 
defit  quam  genug  Knn.  b.  Oie.  Tust.  8 §.  44; 
lac  mihi  non  aestate  novum,  non  frigore  Verg. 
deßet  Iav. 

deflugrfttio,  önis,  f.  [deflagro]  bas  Sficbet», 
Serbrennen,  bnS  gänjticbc  ISufgebcn  in 
Slamnten,  caeli  atque  terrarura;  im  Silbe 
urbi  d.  minari.  — de-flAgro , 1.  1)  intrans. 
nieberbtennen,  burd)  geucr  ocrjcljrt  wet= 
ben  templum,  domus,  omnis  hic  mundus  ardore; 
Phaöthon  ictu  fulminis;  tp.  a)  ju  Orunbc 
geben  communi  incendio;  ruere  ar  d.  omnia. 
6)  Berraucbcn,  austoben  irae  vcetrac  Liv.\ 
seditio  Tac.  2 i Irans,  fana  flammet  deflagrata 
Knn.  b.  de.  Tust.  3 §.  44;  tp.  in  cinere  defla- 
grati  imperii  Cic.  Cat.  4 §.  12. 
de-flocto,  3.  I)  trans.  1)  *tbcra6bcuflen.  2)  ab  = 
beugen,  = leiten,  nach  einet  anbeten  Seite 
bin  beugen,  lenien,  ablcnfen  amnes  inaliam 
cursum;  alqm  de  via;  se  de  curriculo  petitio- 
nis ; cursum  ad  alqm;  novum  viam  feitwärt«  ab- 
tanfen  laffnt.  8)  tp.  nusquam  d.  oculos  ab  alqo; 
declinaro  a proposito  et  d.  sententiam ; rem  ad 
verba  ben  toabten  Sinn  burd)  Urgieren  bet  Sud): 
ftaben  netbteben;  fvirtutes  in  viba.  II)  intrans. 
abbiegen,  abwcicbcn  tantulum  de  recta  re- 
gione  (im  Silbe);  de  via  0.  btt  fficmobnt)e>t; 
nihil  a patris  virtute,  consuetudo  de  apatio;  a 
veritate;  oratio  redeat  illuc  unde  deflexit  (B. 
einet  Digteffion). 

de-fleo,  2.  1)  trans.  beweinen,  betrauetn  casua 
impendentes  intcr  se;  defleti  liberi;  *memkra 
defleta;  «fprägn.  untet  ©einen  et»,  fagen, 
etjäblcn.  2)  intrans.  (bidjt.  u.  fpät)  fid)  a u « 
weinen.  [Plaut. 

de-floccAtus,  adj.  [de-Soccus]  tp.  labt  senes 
de-floresco,  flörui,  3.  «fabbtüben;  tp.  oet= 
blühen  deliciae  mature  et  celenter;  cum  cor- 
poribus  animoB;  cum  senecta  res  (Dbtttcnrubm). 
df-fluo,  3.  1)  ab--,  betabflicfjen  sudor  a capite 
et  a fronte;  «ignavus  corpore  somnus;  Rhenas 
in  plures  partes;  «saxis  umor;  «rivus.  2)  D. 
nicht  flüffigen  Sachen  b^tabfinten;  -gleiten, 
^fallen,  doitimcn  medio  amne,  medio  $fano 
ad  Casilinum  berabjdjWintmcn , «tsecundo  amne 
bctnbfdf)»immen,  ‘f^iffen;  fOstiam  Tiberi  herab: 
fdjiffett,  fad  insulam;  coronae;  moribundus  ad 
terram  sc.  equo  Lir. ; Corpus  ex  eqno  in  terram 
Curt.-,  ne  quid  in  terram  defluat  auf  ic.  Bet- 
fdjüttct  »erbe;  «pedes  vostis  ad  imos  wallte 
herab,  *toga  alcui  bängt  nacblöffig  betab;  übettr. 
*multa  merces  tibi  defluat  (ftrßme  ju)  aequo  ab 
love;  tp.  a necessariis  artibus  ad  elegantiora 
nach  U.  nach  übergeben;  hoc  totum  e sophistarum 
fonte  ad  forum;  = degenerare,  tantum  ab  eo 
d.,  quantum  ille  ab  antiquis  descenderat  Quint. 
3)  *abflie6en,  jicb  Berlaufcn  amnis;  tp.  au}= 
bßten,  oerfebroinben,  fid)  oetlieren  salutatio 
bic  Stotqenbcfudjc  finb  Botbci;  ex  novem  tribunis 
unus  me  absente  ift  abtrünnig  geworben;  vires, 
tempus,  ingenium;  «numerus  Satumius  fam 
aujjet  (bebraud);  »color,  »comae  (geben  auä). 
de-födlo,  8.  l)  abwärt«:,  tief  groben,  bab-  auf: 


graben,  ‘Werfen  «terra  defossa,  «specus.  2) 
(bäufiget)  ein:,  Bergraben  thesaurum  defos- 
sum  esse  sub  lecto;  cotum  in  comitio;  signum 
in  terram;  «aurum,  «talenta;  fYestalem  vivam; 
*tp.  begraben  (aetas)  d.  condetque  nitentia. 
deföre  f.  desum. 

deformatio,  önis,  f.  [deformo]  ßntfiellung, 
SBerunftaltunq  maiestatis  Lir. 
deformls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  (fpät)  eup.  [de  u. 
forma]  1)  mifjgefta Itet,  entftellt,  Betunfla  t- 
tet,  bä6ü<b  (Pbbfütb  u.  geiftig)  formosus  an  d.; 
aspectus  d.  atque  turpis;  motus  statusve;  urbs 
incendiis;  floci  visu  ac  memoria;  solum  pa- 
triae belU  malis;  patria  deformior,  res  turpi- 
culae  et  quasi  d.;  speetaculum ; obsequium  2er 
niliämu«  Tac.  ann.  4,  20;  ’aegriinonia  entheb 
lenb;  autb  +in  feinen  Serbältniffen  berabgelom: 
men,  ohne  ?(nfeben  ubique  militiae  damnis; 
d.  et  inconditA  turbfi;  subst.  n.  pl.  febanbbare 
Dinge,  @d)anbbare«  Tac.  2)  form:,  ge: 
ftaltloS  animae  Or.  fast.  2,  654.  Dan.  a)  aö- 
formTtas,  atis,  f.  SDtifipefialt,  §äf)licbfeit, 
Schmach  corporis,  nnimi,  fugae  et  neglegen- 
tiae;  aflterre  d.  nonnullam;  +S(bänblidjteit, 
Ähfcbeulicbleit  rci.  6)  fdfformltbr,  adv. 
bäfclicb,  jebimpflieb  dicere  multa,  vivere. 
dö-formo,  1.  1)  abformen,  abbilben,  barfiel, 
len  alqm.  2)  in  eine  anbere  goren  bringen.  Bet: 
bilben,  entftellcn,  Betun^alten  deformatus 
corporo,  aerumnis;  parietes  nudi  et  defonnati; 
•cauitiem  multo  pulvere;  «domutn;  «vultum 
macies;  fpatriam  incendiis;  tp  in  ein  un- 
günftige«  Siebt  fidlen,  entftellcn,  ent-- 
ebten,  febänben  alqm;  ordinem  prava  lectione 
senatus;  victoriam  clade;  qnae  ita  deformata 
sunt  a fortuna,  ut  etc. 

de-fraudo  (ältere  gorm  defrüdo),  1)  betrügen, 
überoorteiten  quac  comraisi,  ut  me  defrudos 
sc.  eis  Plaut.-,  alqm  Ter.-,  alqm  fructu  victoriae 
suae;  ne  brevitaB  defraudasse  videatur;  genium 
suum  f.  genius  1). 

de-freuätu»,  adj.  jügello«  Ov.  met.  1,  282. 
dt-frico,  1.  abreiben,  cinreibcn  «dentes;  (im 
Silbe)  burcbbecbeln  «urbem  sale  multo, 
defringo,  fregi,  fractum,  3.  [de  u.  frango]  ab  = 
breeben  (Plaut.)  crora  aut  cervices  sibi;  «fer- 
rum  ab  basta;  ramum  arboris;  im  Silbe,  ut  ex 
iure  civili  surculo  defringendo  usurpare  (amis- 
sam  possessionem)  videantur  Cic  de  or.  3 §.  110 ; 
tnieberbreeben  defractis  compluribus  subsel- 
liis  obesitate  cuiusdam. 
defrüdo  f.  defraudo. 

defrutum,  i,  «.  [ft.  defervitum  sc.  mustum]  ber 
eingefoebte  HRoü,  äRoflfaft. 
dc-fuglo,  3.  1.  baoonfliebcn,  binflicben  quo 
totum  sinistrum  cornu  Lir.  6,  38,  8.  2)  fd)eucn, 
Bermeiben,  bef.  fid)  einer  ©erfon  ob  Sache 
cntjicben,  um  nicht  eine  SerpfUcbtung  gegen  fte 
}U  crfüücn  patriam,  proelium;  aditum  semio- 
ueoique  alcis;  auctoritatem  consulatus  mei  f. 
auctoritas  2);  abfol.  timore;  ei  defugerim. 
de-fundo,  3.  (Hör)  herab:,  abgiegen  vinum 
(sc.  ex  dolio  in  amphoram);  al«  t.  t.  tibieren 
cnero  defuso  pateri»  (abl.)-,  B.  JHcbtflüfjtgem  au«: 
gieben,  = f cb ü 1 1 e tt  fruges  pleno  copia  cornu. 
de>fungor,  dep.  3.  (inf  defungier  Ter.)  ein  @e: 
febäft  ganj  befotgen,  Berwalten,  ficb  einer 
Sache  (bef.  einer  läftigen,  unangenehmen)  ent: 
lebigen,  mit  et»,  fertig  »erben,  et».  übet  = 


degener  — deiicio. 


221 


flehen,  mit  etw.  burcf)!ommen  imperio,  bello, 
proelio;  honoribus  defunctus  bet  aßt  tc.  betleibet 
bat ; tarn  vili  munere  orationis ; periculis,  malm ; 
defuneta  morbis  corpora  j ‘defunctum  bello 
barbiton  btt  fliebe«hänbe[  lebifj;  *defuncta  au  in 
temporibas  bie  if)m  beftimmte  SJebenSjeit  = für 
feint  Seit  längft  oetoltet ; perpaucis  funeribus, 
unius  poenä,  leri  poena;  somnio , oraouli  re- 
sponse erfaßen,  parvo  wenig  leiften  Just.  *vitä, 
‘terrü;  fsua  morte;  *fabfol.  defunctus  — mor- 
tuusj  d.  rege  Eutr.-,  defunctus  «um  id)  ljabc  eb 
überftanben,  utinam  ait  defunctum  Ter.-,  *ca- 
rinac  defnnctac  sc.  periculis. 
degöner,  cris,  adj  [de  u.  genus]  au8  bet  *11 
idjlagenb,  au«geartet  Vera.,  Li«.;  ‘patrii 
oris;  ‘patriae  non  d.  artis  Ov. ; a domestico 
externo  sermone  (ft.  in  externum  s.)  Ourt.  7,  6, 
2».  2)  moralifcb  an8geartct,  entartet,  uti-- 
Wütbig  hostis  Vera.,  animi  Liv.-,  ut  degeneris 
animi  Tac.-,  vnltus  vitellii  Tac.,  non  d.  ad  po- 
ricnla  Tac.  ZaB.  degener«,  1.  1)  intrans.  au« 
bet  Mrt  fd)Iaacn,  au«;,  entarten  ‘semina; 
*poma  sucos  oblita  priores;  a parentibus,  a 
rirtute  maiorum,  +a  moribus  gentis;  fab  semet 
ipso;  (Liv.)  in  Syros,  in  mores  I’ersarum;  in 
peregrinos  oxtemosque  ritus,  in  externmn  cul- 
tum  auäartenb  attneljmen;  nec  ceteri  centuriones 
in  perpetiendis  suppliciis  Tac.  2)  Irans.  *burti) 
(Entartung  entftetlen,  ljerabrofitbigen  propin- 
qnos;  degeneratum  in  aliis  bet  Umftanb,  bafs  er 
entartet  war  in,  feine  (Entartung  in  Liv.  1,  68,  1. 
de-göro,  3.  weg  = , fottfdjaffen  alqd  clam  ad 
alqm,  alqd  alcui  Plaut. 

dfglubo,  3.  bie  §aut  abjiehcn,  fdjinben  pe- 
cus  TU.  b.  Suet.  Tib.  32. 
dbg«,  degi,  3.  [de-ago]  eine  ßeit  ju bringen, 
«erleben  diem,  aetatem;  inter  feras;  vitam, 


Verg.,  Tac.-,  bat),  in  ber  Stufjätjlnng;  nad)  Borget 
gebenbtm  primum  Sali,  Verg. 
de-hisco,  — — 3.  aufflaffen,  fid)  fpalten 
*cumba  rimis;  dehiscat  mihi  terra  möge  midj 
ocrfcplingen ; *unda. 

tdöhönestämentnm,  i,  «.  [dehonestoj  baä  ®er  = 
unftaltcnbe,  (Enteprenbe,  Seft^tmpfenbe, 
ber  Sdiimpf  oris,  originis;  »/.  amicitiarum. 
de-hönesto,  1.  entehren,  befdjimpfen,  fdjän  = 
ben  famam  Liv.-,  proavum  infami  Opera,  egre- 
gium  publicum  et  bonas  domi  artes  Tac.-,  ne 
dehonastaretur  proelio  tarn  foedae  gentis  Just. 
de-hortor,  dep.  1.  abraten,  abmaljnen  alqm; 
( Sali ) multa  me  a vobis  (eure  Sache  ju  führen), 
opes  factionis  etc.;  m.  ne  Ter.,  me  fortuna  mea 
Sali.,  m.  inf.  bei  Sali.  u.  Tue. 
deielo  f.  deiicio. 

DftYdimia,  ae,  f.  t)  Zoehtei  be«  König}  ilpfome 
be«  o.  Sftjroö,  Slutter  beb  ißhrtbu«  b.  Vld)iß  Prop. 
2)  Zotpter  beb  König}  Viacibcb  Just. 
döln  = deinde  1)  u.  2),  w.  f. 
dölnceptt,  adv.  [dein-capioj  in  ununterbr od)e> 
ner  Reihenfolge,  nachcinanbrt,  nadj  ber 
9icilje,  oon  ba  an,  fornol)!  im  (Raume  itrunci 
d.  constituti)  alb  in  ber  8e>t  unmittelbar 
barauf  (reliquis  d.  diebus)  u.  u ber  Dtbnung; 
aud)  deinde  d. , postea  d.;  inbbef.  beim  Über; 
gang  ju  einem  neuen  lei!  ber  iHebe.  — de-inde, 
feltner  dein,  adv.  1)  feit,  räumlich  Don  ba  an, 
oon  bort  ab,  weiterhin.  2)  b.  bet  Seit  nad); 
ber,  alsbann,  banad),  barauf  inde  primum 
Klidem,  d.  Thebas  vonit.  8)  o.  einer  (Reihen 
folge,  bef.  in  ber  Änfjäljlung  mehrerer  ©egett 
ftflnbe  hierauf,  aisbann,  ferner.  Weiter, 
häufig  nach  Bothergebenbem  primum,  bibw  aud) 
bei  ben  folgenben  ©liebem  u mehrmals  wicbct 
holt,  bef.  in  ber  partitio,  welche  bie  Zeile  be« 


•senectam;  in  orbitate  Liv.  fprocul  urbe. 
dr-grandinat , l.  impers.  ei  hagelt  ju  Snbe 
Ov.  fast.  4,  765. 

de-grfiro,  1.  l)  ‘herabbrüden,  erbtüden  (B. 
einer  2aft  ob.  bgl.)  unda  caput  meum.  2)  tp. 
(Liv.)  betätigen,  bejehweren  hostes  cornu 
circumTentum ; peritos  nandi  lassitudo  et  vul- 
nera  et  pavor. 

degredior,  gressus  sum,  dep.  3.  [de-gradior]  1) 
herabfehreiten,  (teigen,  = mar(d)teren  de 
via  in  semitam  Plaut  -,  monte,  coUe,  ex  arce, 
inde,  in  campum,  ad  pedes  f.  pes.  11;  2)  fort; 
fdjreiten,  abgehen,  abtreten  paulum  ex  eo 
loco;  (Tac.)  per  adversain  domus  partem  fur- 
tim;  in  urbem  (au«  ber  HJroBinj,  0.  Duäflot). 

dc-grunnio, 4.  fein  ®tüdd)en  abgrun= 

jen  scurra  Phacdr. 

dö-gusto,  1.  1)  b.  etrn.  lofteit  fmustum;  abfol.; 
bah-  ‘obenhin  ftreifen  lancea  summurn  vul- 
nere  corpus.  2)  tp.  a)  fetw.  (nur)  oberfläch- 
lich berühren  haec  prooemio;  genera.  b)  mit 
etw.  oberflächliche  iBelanntfdhaft  machen, 
etw.  tennen  jn  lernen  fuchen  eandem  (vitam); 
ex  ea  [oratione)  pauca  oemehmen ; alqd  speculae 
ex  istius  sermone  abnehmen;  istum  convivam 
tunm  fonbieren;  fquandoque  Imperium, 
de-hibeo,  ui,  — 2.  — debeo  fchulben  Plaut. 
de-hinc,  adv  1)  im  Siaume  Bon  hin  Tac. 
tucrB.  a)  *s.  einer  Sieihenfolge  hiernach  b) 
(Com.)  »ut  Sejeichnung  einet  (folge,  baljet.  2) 
in  ber  8eü  “)  oon  jept  an  Nep.,  Liv.\  Bon  ba 
an,  feitbem  Sud.  b)  hierauf,  bann,  nachher 


Zhemai  antünbigt. 

dölectio,  önis,  /'.  [deiicio]  jurijt.  t.  t.  ®er= 
treibung  au«  einem  ©efi^tum  Cie 

1.  dclectus,  us,  m.  [deiicio | 2)  ba«  ^>etabwet  = 
fen,  =ftütjjen  arborum;  d.  (Sturj)  gravi.  2) 
Slbhang,  »enlung  colli» ; pl  lateris. 

2.  deiectiiK,  adj.  [ partic . B.  deiicio]  1)  (feit.)  ge  = 

fenlt,  tief  liegenb  d.  atque  inferioribus  locis. 
2)  *ttp-  mutlo«.  [legen  Com.,  Prop. 

deiöro  (deiüro),  1.  [de  u.  iuroj  einen  ®ib  ab; 

deltclo  (dötc.),  iöci,  iectum,  3.  [de-iacio]  1) 
herab  = ,ab  = ,niebermerfen,=itilrjen,  =j<hmet  = 
lern  alqm  de  ponte;  de  saxo,  (Hör.  1 e saxo 
(B.  bem  tarpejifchen  ffelfen);  Sopatrum  do  porticu 
praecipitem  in  forum;  eqaum  in  viatn  herab= 
treiben;  vulnerato  equo  deiectus;  ( Verg.)  alqm 
equo,  fnlmen  caelo  in  terras;  se  de  muro  her; 
abfpringen;  se  per  (über)  munitiones;  deicitnr 
turris  ftürjt  ein;  Btatuas  veterum  hominum; 
signa  aenea  in  Capitolio  (B.  Sturme);  muros; 
•monumenta  regis  templaque  Vestae  (8.  ber 
Zibct);  ‘caput  uno  ictu  abfcf)lagcn ; ‘lacrimas 
bergie|en;  naves  deiciendi  operis  befiimmt  jur 
Serftörung  beä  Serie«  Caes.  b.  G.  4,  17,  10; 
sortem,  sortbs  in  bie  ürne  werfen.  §ierB.  a ) 
töblid)  ju  ®oben  fdjlagen,  töten  compluri- 
buB  nostris  deiectis;  f regem  non  ab  hoste 
deiectum  esBe;  fferam.  6)  einer  Sache  eine 
Sichtung  ahwärt«  geben,  nicberfdhlagen, 
wenben  •valtum;  ‘deiecta  oculos  mit  gefeitl- 
ten  Äugen ; ingum  servile  a cervicibns  abfehüt; 
teln;  ocuIob  de  isto  nunquam;  oculos  a re  pu- 


222 


deiuro  — deliberator. 


blica.  c)  tp.  bcä  ©efibef  einer  Sache  ob.  her 
Busfid)t  auf  Erlangung  einet  Sache  berauben 
alqm  ile  poBsesaione  unperii;  alqm  praeturä, 
aedilitato,  principatu,  honore  ob,  de  honore; 
deiectus  spe  illa;  opinione  triurn  legionum  alb 
er  feiner  Ermattung , brei  üegionen  ju  erhalten, 
entfagen  muffte;  *deiecta  coniuge  tanto  bie  einen 
folgen  hatten  »erloren  hat;  nxore  deiectu  (sc 
eoniugio)  entfernt;  alqm  jmb  auf  feiner  Stellung, 
feinem  Bmte  oertreiben,  ftürjen  petentein;  (2'ac.) 
infra  Ventidium  deiectus  UrienB  fo  gejtürjt,  bafi 
er  fclbft  einem  ©.  unterlag;  *haud  deiectuB  nidjt 
niebergejchlagen,  entmutigt.  2)  roegtreiben,  oer» 
jagen,  oertreiben,  werfen  no«tros  loco  aus 
ber  Stellung;  praeaidium  ex  saltn,  ox  ruuni- 
tione;  pass.  t.  t.  o.  Skiffen  ocrfdjlagcn  wer» 
ben  classis  ad  lialcare»  lnsulas;  fo.  Sdjiffenben 
Menelans  ad  terrani  Libycam.  ijjierö.  «)  au® 
einem  ©efifce  oertreiben,  oerbrängen  ara- 
torea,  alqm  per  inaidias,  vi  de  agro  communi. 
b)  tp.  abmenben,  befeitigen,  entfernen  vitia 
ratione  a ho  esse  deiecta;  inult  um  mali  de  hu- 
mana  condicione,  multum  de  doloris  terrore; 
alqm  de  sententia  abbringen;  de  gradu  deici  etc. 

dclüro  f.  deicro.  [f.  gradus  2). 

de-ittvo, 1.  im  Stiche  taffen,  nid)t  un= 

terftii^en  Plaut. 

di-libor,  1)  fjfrabgleiten,  »fallen,  »jinlen, 
entgleiten,  »fallen,  »finlen  de  manibus,  ex 
equo,  *curru,  *capiti  entfinten,  *ab  aethere, 
•caelo,  de  caelo  delapsus,  *per  anras.  2)  tp. 
«)  (feit.)  o.  et».  Ijerftammen  illa  sunt  ab  his 
delapsa  plura  genera  Oie.  de  or.  3 §.  216.  b) 
in  et»,  hineingeraten,  in,  auf  et»,  tommen, 
;tu  et».  fi<h  neigen  (unmillfiirlid)  n.  o.  red)ten 
46ege  ab.  in  ber  Siebe  ob.  Schrift,  abfdjwcifenb, 
and)  o.  ©ebeutenberem  jum  Schwächeren)  »medios 
in  hoBtes;  in  idem  genau  morbi;  in  eaa  diffi- 
cultates;  ut  etc.;  fin  ambitionem:  fpudendam 
ad  inopiam;  a Bapientium  famitiaritatibus  ad 
vulgares  amicitias  oratio  noBtra;  a maioribus 
ml  tninora;  ad  praecipiendi  ratinnem  oratio 
■neu;  ad  aequitatem. 

dc-lnmcntor , dep.  1.  bejammern  natam 
adumplam  Ov.  met.  11,  331. 

•de-lnsso,  I.  Oöllig  ermiiben,  abmatten  alqm. 

delatlo,  önis,  f.  [defero]  baf  Bngeben,  bie  Sn» 
Nage,  bef.  nominis;  ipl.  — delätor,  öris,  m. 
| defero]  Sngeber,  Bntläger,  2>cnunjiant 
criminum;  fmaiestatis  wegen  ÜJlajcftätfbelei- 
bigung;  flegiB  Papiae  ber  Übertretung  bef  ic. 

dfleet&bllis,  e,  adj.  [delecto]  belitat,  »ot)l 
fdjmedenb  boletus  Tac.  a»«.  12,  67.  — delectä- 
meutum,  i,  n.  [delecto]  ©litte!  ob  (f)elcgent)eit 
jur  delectatio,  baf  Ergöbenbc,  bie  Äurjroeil 
qui  sibi  me  pro  deridiculo  ac  d.  pntat  Ter. ; pl. 
puerorum  Sinberpoffen.  — deleetitlo,  önis,  f. 
[delecto]  Ergö&uttg  (bie  »irlltdjen,  oollen  @e= 
uu&  ge»äl)tt),  aud)  ber  ©enu  jj  fclbft  videndi  et 
audiendi,  conviviorum,  sermonis;  magnam  d. 
babere  mit  fict»  führen,  d.  atferre  alcui. 

delecto,  1.  [tnlens.  o.  delicio  (oorfl.)]  ergäben, 
oergnügen,  etfreuen  iata  sapientiae  tama 
me;  amicitia  et  d.  et  prodest;  mp  status  hic 
rei  publicae  non  d.;  alqd  alqm  cum  admira- 
tione  erfüllt  mit  Jfteubc  u ©ewunberung;  *tde- 
lectat  m.  inf. ; abfol-  Har.  fjäufig  im  pass,  all 
et»,  ffreube  ob.  Gefallen  finben,  fi<h  er» 
” 4en  alqa  re,  in  alqa  re;  *m.  tnf. ; non  minus 


animo  (geiftig)  quam  ventre  (leiblich)  couvi- 
vae  Nep. 

deiectus,  us,  m.  [1.  deligo]  1)  Buewahl/.äBabl 
rerum;  verborum  delectum  habere;  earum 
rerum  a sapiente  tenetur  d.;  acceptorum  bene- 
ficiorum  sunt  d.  habendi  Untetf (hiebe  ju  machen; 
do  eins  deiectu  feine  Buferf orenen ; sine  d.  2) 
(dilectus)  milit.  t.  t.  Bufwal)l  o.  Solbaten,  Su  b- 
ijebung,  ©efrutierung  habere,  tagere;  dilec- 
tum  inntitui  iubet;  fequitum  Kom.  d.  instituit; 
dilectum  conficere;  provineialis  in  ber  ©rooinj , 
bie  aufgehobene  ÜKannfchaft  octo  milia  ex 
d.  Britannico  Tac. 

deleg&tio,  önis,  f.  fdelegoj  Bahlungfan»eifung. 

de-lego,  1.  1)  jmb.  an  einen  Ort  ob.  eine  ©erfon 
ob.  auf  eine  Sache  oerweifen,  jmb.  ob.  et», 
einet  ©erfon  jur  ©eforgung  übetweifen,  einem 
et»,  hinfehiden,  an»,  übetweifen,  flbertra» 
gen,  juweifen  alqm  in  Tullianum  (sc.  carce- 
rem),  ad  senatum,  studiosos  ad  illud  volnmen; 
obsidionem  in  curam  collegae;  fnatus  infam, 
delegatur  Graeculae  alcui  ancillae ; fnec  ancUlis 
ac  nutricibuB  delcgantur  (liberi);  hunc  laborem 
alteri,  talqm  occidendum.  2)  in  ©elb)ad)rn 
jmb.  jur  Bejahung  einet  Summe  anweifen, 
delegavi  tibi  fratrem  alf  ©ejahter  meiner  Schulb 
angemiefen,  b.  i.  bir  eine  Bnmeifung  auf  meinen 
©ruber  gegeben;  abfol.  delegabo  ei  »erbe  ihm 
Selb  aufjablen  laffen;  tp.  et»,  (eine  Schulb  ob. 
ein  ©erbienft)  auf  jmb.  übertragen,  fdjieben, 
jmbm.  jufchreiben  alcui  crimen;  f causam  pec- 
cati  faciliime  mortuis  delegari;  decus  servati 
consulis  ad  alqm. 

dblönTftcug,  adj.  fdelenio-facio]  befdnf tigenb, 
cinnthmcnb,  einfchmeichelnb  facta  Plaut. 

delenimentum , i,  n.  [delenio]  1)  Erleid) 
terungfmittel,  ©efchwichtigungfmittel  d. 
animia  alqd  obicere  Liv. ; vitac,  curarum  Tac. 
2)  üocfmittel,  Uocfung  Liv.,  vitiorum  Jac. 

de-lenlo  (nicht  delin.),  4.  b e f ä n f t i g en , b e f et) » i (h 
tigen,  cinnehmen,  gewinnen,  bezaubern 
alqm  blanditiis  voluptatum;  anirnos  liomiuum 
S)ao.  dclenitor,  öris,  m.  bet  jmb.  gewinnt, 
einnimmt  de. 

deleo,  evi,  etum,  2.  auflöfchen,  tilgen  (®e= 
fchriebenef  u.  bgl.)  literas,  Stigmata,  versus; 
alcis  epiat ulas;  urbes,  aedificia;  eo  impetu  bel- 
lum gän}lich  beenbigen  Nep  Volscum  nomen; 
hostes,  exercitum,  copiaa;  hominea  morte  de- 
leti  hingerajft;  omnes  legea  una  rogationc ; ex 
animo  Ter.\  memoriam  alcis  rei,  suspicionem 
ex  animo;  maculam;  turpitudinem  fugae  vir- 
tute;  veritatem,  improbitatem.  3)no.  deletrlx, 
icis,  f.  ©ernichterin  de. 

Deila,  Dellücns,  Delinm  f.  Delos. 

d&liberäbundua,  adj.  [delibero]  in  tiefem  IR  ad) 
bcnlen  begriffen  Iav. 

dclibörntio,  önis,  f [delibero]  Erwägung, 
Überlegung,  ©eratf<hlaguna  habere  d.;  res 
habet  (oerbient)  d.;  cadit  in  deUberationem;  in 
d.  (=  genere  dicendi  deliberativo)  quid  sjiectaB  1 
auch  genus  deliberationis. 

deliberätlus,  adj.  comp,  [partic.  0.  delibero] 
(feit.)  entf djiebcuer,  beftimmter  quidquain 
de.  fam.  6,  2,  8.  — dftliberätivua,  adj.  (de- 
libero] jur  Erwägung  gehörig  causa;  genus 
(oratioms).  — dbliherätor,  öris,  m.  [delibero  j 
Überleget,  ille  jener  fflann  ber  ©ebentjeit  Oie. 
p.  Ident.  §.  74. 


delibero  — 

d# libbro,  i.  [de-librft]  etgtl.  abtoägen,  bop.  1)  et= 
toägen  (um  einen  ©ejcplufj  gu  faffen)  überlegen, 
bcratjcplagen  maxirna  de  re;  de  summa  re- 
ram;  hoc  Ter.;  re  deliberata;  *deliberata  (burd) 
Sdo^I  erwogenen)  morte  ferocior;  coram  cum 
siqo,  cum  alqo;  tecum  coram  potius  quam  per 
litera»;  »eeuru ; deliberatur  de  Avarico,  incendi 
placeret  an  defendi;  neque  maueatis  an  abea- 
tio,  deliberari  potest  [nun  nid)t  in  ginge  fom- 
men  Ate.  7,  36,  8;  abfol.  quinque  dierum  spa- 
tium  ad  deliberandum  sumere;  usque  ad  diem 
•Optimum  deliberandi  sibi  spalium  (©cbenlgeit) 
relinquere;  consilium  tidele  deliberanti  (beni 
fiep  nocp  ©ebentenben)  dare ; in  deliberando  and) 
= in  genere  deliberativo ; fett,  fid)  Siflti  cr  = 
holen  bei  bem  Oralei,  ba«  Drntel  um  9iat 
fugen  Nep.  2)  und)  Überlegung,  firroägung  jid) 
eatjipliejjen,.  fiep  entjcpeiben,  m.  inf.;  fm. 
«c.  c.  inf. 

de-libo,  l)  eigtL  etm.  B.  einer  Sache  ab=,  pin 
toegnepmen,  toften.  ipiero.  tp.  a)  mit  ©ubroapl 
entnehmen,  entlehnen;  entnehmenb  toften, 
geniefjen  Sos  delibatus  populi  Ennius  b.  Cie. 
Brut.  §.  58;  omnes  undique  flosculos  carpere  et 
A;  delibatos  animos  ex  uni  versa  mente  divinu 
uabemus;  noTum  honorem  toften,  ‘artes  sua»; 
‘oicula  natae  flüchtig  rauben.  6)  inbbej.  oermin- 
bemb  toegnehmen,  fcpmäletn  alqd  de  gloria 
su,  de  honestate. 

dellbro,  1.  [de-liberj  abrinben,  abfd^äleit 
herum  (ramorum)  delibratis  ac  praeacutis  ca- 
cuminibns  Coes.  6.  O.  7,  73,  2. 
delibatus,  [partic.  B.  delibuo]  beucht,  beftri* 
hat,  auch  abjeltiBifch  caeno  Flaut.-,  cruore, 
unguento  Phaedr.;  d.  multis  medicamentis  erat 
capillus  de.-,  d.  gaudio  trunlcn  Bor  tc.  Ter. 
beilegte.  adv.  m.  comp,  [delicatus]  fein,  üppig 
multa  d.  iocoseque  focit,  d.  ac  molliter  vivere ; 
ffhlaff,  gemächlich- 

delTeitus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [deliciae]  1) 
» Sachen,  fiunliche  ®enujje  gemaprenb, 
teigenb,  fein,  üppig,  fcplüpfrig  litus  deli- 
catuumum,  *hortuli,  convivium , sermo,  vur- 
*oo,  voluptates;  fgresau  d.  (gegiert)  et  l&nguido; 
n ©crf.  finnlicpem  ®enufi  ergehen,  finu= 
lieh,  üppig,  toollüftig  adulescens,  libidinosa 
et  d.  iuventus,  muliebris  ac  d.  ancillarum 
puerorumque  comitatus;  alb  Sepmeicpelroort  ubi 
tu  eo,  delicata?  SKeigenbe  Plaut.-,  übertr.  gart, 
Unft  *capella;  foves;  auch  taqaa,  fdelicatis- 
sunuo  arnnium.  2)  roäplerifcp , ocrmöpnt 
aienis  ego  te  habui  d.  habe  oermöpnt,  oergugen 
uh  delicatus  Plaut.;  est  — fastidii  delica- 
tisoimi. 

deliciae,  ärum,  f.  Bortl.  u.  fpöt  auih  *ing.  -la, 
ae,  f.,  Mura,  ii,  n.  [delacioj  1)  ergdülicpe  U. 
feine  Sachen;  finnliepe  ®cnufie,  Suftbar* 
teil,  Üppcgleit,  ©runl,  Siebhaberei,  Spie: 
terei  multarum  d.  comes  est  extrema  saltatio; 
«iucaüonis  d.  dignoscas;  atudia  ac  deliciae;  d. 
otnissis;  recens  haec  lascivia  delieiaequo  ®e 
}icrtpeü  beb  Stilb  Quint. ; quid  de  illis  dictandi 
A (bab  fo  beliebte  Tiltieren)  sentiam;  esse  aloui 
in  deliciis  jmbb.  Sicbling  fein;  habere  alqm  in 
A;  ecce  aliae  d.  (©rätentionen)  equitum  vix 
ferenda« ; delicias  facere  Slperg  treiben  Cor». 
*)  *p;  0.  ©erjoucn  bet  Siebling,  bie  Sufi  fmbb. 
Boscius,  d.  tuae;  famor  et  d.  generis  humani. 
San.  det».  dellclolae,  äxum,  f.  ber  teure  Sieb* 


delphinus.  223 

Üng  Oie.  Alt.  1,  8,  3 Tulliola,  d.  nostrae.  — 
delicium,  dellco  {.  deliciae,  deliquo. 
delictum,  i,  n.  [delinquoj  ftrafbareb  ©ergeben, 
gepltritt  d.  oommittere;  ‘©erftiige,  gepler 
in  Schichten.  — delTcuus  f.  deliquus. 

1.  delYgo,  legi,  lectum,  3.  [de-lego]  1)  ablefen, 
abnehmen,  pflüdcn  mataram  uvam;  *rosam; 
*melimela;  *alta  astra  manu  herabholeil.  2) 
aublejenb  abfonbern,  aubfd)eiben,  entfer  = 
uen  alqm  ex  aedibus  Plaut.;  senes  ac  nmtres 
Verg.  3)  aublefenb  u.  fonberub  aubtuählen, 
wählen  (nur  b.  bet  getroffenen  Öatjl  alb  jolchen 
diem  ad  iuimicos  opprimendos;  ad  eas  res  con- 
ficiendas  Orgetorix  deligitur;  alqm  ducem,  ge- 
nerum;  locum  domicilio  gum  je.,  colloquio,  ca- 
stris;  Titus  perdomandae  lndaeae  delectus  Tac  ; 
delecti  quidam  ein  $(ubfd)ufs,  Aetolorum; 
inbbej.  Truppen  aubmäbten,  aubheben. 

2.  de-ligo.  l.  binben,  feftbinben,  befeftigen 
navem  ad  ancoram;  epistula  ad  amentum  deli- 
gata;  alqm  ad  paium;  deligari  sc.  ad  palum; 
^irurgijch  nerbinben  fsaucios , ffuinu». 

de-lingo,  — — 3.  (oorfl.  u.  fpöt)  ablcden; 
(jprichw.)  salem  apud  alqm  u.  bl.  d.  salem  ma- 
gere Soft  haben  Plaut. 
delinio  f.  aelenio. 

de-linquo,  3.  fi<h  trgcnbwie  oergepen,  Bcr- 
jehen,  in  feiner  ©flicpt  fehlen  in  vita;  alqd 
in  cito.;  paullum  Ilor.;  quocl  venti  et  fluctus 
deliquerint  oerfdjulbet  hüllen  3oc. 
de-liquesco,  llcui,  — 3.  fcpmclgen,  gerfchmeh 
gen,  getf lic&en  Plaut.;  tp.  alacritate  futtili 
gestiens  de.  Tust.  4 §.  37. 
deliquio,  önis,  n.  |delinquo]  (feit.)  b ab  Vlub  = 
gehen,  ©langein  nullam  causam  dico,  quin 
mini  parentum  et  libertatis  apud  te  d.  siet  ich 
bei  bit  filtern  u.  greipeit  Berliereu  will  Plaut. 
de-llquo,  1.  tp.  Hat  macpcit,  ertlärcn  Plaut. 
de-llquus,  adj.  [delinquoj  feplenb  Plaut. 
düllrümentum,  i,  n.  [deliro]  ffiefcpwäb,  ©of  = 
en  Plaut.  — delirätio,  önis,  f.  [deliroj  28apn  = 
inn,  ©berwip,  SUbcrnpeit,  Safelei  — 
de-liro,  l.  cigtl.  B.  ber  gurepe  abweiepen,  bap. 
irre,  Octtoirrt,  roapnlBipig  fein  qui  tnagis 
quam  Phormio  d.;  d.  et  mente  esse  captum. 
Spricpm.  f.  Achaei  6).  Tao.  delirus,  adj.  irre, 
wapn-,  aberroipig,  fcpwachfinnig  senes; 
scriptor  d.  et  iners. 

delTtesco  (delitisco),  lltui,  3.  [de  u.  latesco]  fiep 
oerhergen,  oetfteden  hostes  in  silris,  inter 
vepres,  «telia;  b.  Tieren  in  cubilibuB;  *lacu;  tp. 
fiep  hinter  etm.  ob.  jtnb.  ftedeu  in  frigida  ca- 
lumnia;  in  eorum  auctontate;  in  mendacio  sub 
tribunicia  umbra. 

de-litlgo,  1.  [ich  ereifern  Hör.  a.  p.  94. 
Delos,  i,  f.  gniel  beb  ägäifepen  ©leere«,  ®cburtb 
ort  beb  Äpollo  u.  ber  Tiana,  ^auptfip  tprer  ©er 
eprung  fotnie  eincb  Oratetb.  Tao.  1)  Delhis, 
adj.;  ‘Apollo,  ‘vates  u.  bl.  *D.;  *dea,  ‘Delia 
Tiana;  Delia  auep  ber  fttame  einer  ®elicbtcn  bei 
Verg.  u.  Tib.;  ‘iolia  Sorbett;  subst.  Delium, 
ii,  n.  Heine  Stabt  in  Söotien.  2)  Dellücus,  adj. 
Delphi,  üruui,  m 1)  Stabt  u.  Oratel  beb  Slpollo 
in  ©pocib.  Tao.  -phicas,  adj.;  *subst.  ©polt. 
2)  (Aust.)  bie  ©ewopner  o.  Tetppi. 

‘delphiu,  inis,  m.  |dilqpiV]  ber  Tclppin,  alb 
gijep  n.  ®eftirn.  — delphinus,  i,  m.  [dslquej  ber 
Telppin  alb  gifcp;  fpricpw.  o.  etw.  ©bgejcpniaJ- 
len  d.  appingere  silvis  Hör. 


224 


Delta  — demitto. 


Delta,  _ti.  fber  untere,  b.  Bit  breiedig  gcbilbete 
Seil  Vigqptenä,  ba«  Bilbelta. 
delubrum,  i,  n.  [ttoI)l  0.  de  u.  luo)  Tempel, 
Heiligtum  '.als  Süi)n  u Beinigungäort). 
dc-lmtor,  dep.  1.  u -to,  bi«  jur  Sntfdjeibung 
ringen,  fämpfen  Plaut. 
delüdiffco,  l [deludo  u.  facio]  foppen,  jum 
beften  haben  Plaut. 

de-lQdn,  3.  mit  jmbm.  fein  Spiel  treiben,  jmb. 
jum  beften  f) a b c tt  me  doli»  Ter.-,  *corvum 
hiantem,  ‘animum;  nil  agere  atque  d.;  ‘terra 
arante»,  ‘»omnia,  *»pe», 

delumbo,  t.  [de  u.  Imnbu»]  eigtl.  flenben-- 
lopm  machen;  bal),  tp.  lahm,  ljinfenb  matten 
»ententia»  Oie.  or.  §.  281. 

Dem  ad  es,  i»,  tu.  Bcbner  u.  3ritgenoffe  beä  %t- 
moftpeneä.  [ben  Ov. 

de-madeseo,  mädui,  — 3.  gen*  feud)t  Wer  = 
de-mando,  1.  anbertraucn,  überweifen,  übet* 
tragen  pueros  curac  alei»;  curam  legatorum 
tribuni»,  fbellum , -f-teRtamentum , fconiuges 
abditis  insulis.  [artus  Ct. 

de-inano,  1.  pcrabflicfeett  tenui»  flamma  »tib 
Demaratns,  (and)  Dam.),  i,  m l)  Vater  beb  Xar 
quiniuS  Vrifcu«.  2)  Stänig  o.  Sparta, 
demarchu»,  i,  m.  [dijfiaox0«]  Vorfteljer  eine« 
Demo*  in  Wttifn,  im  rom.  Sinne  Solls - 
tribun  Plaut. 

de-raen»,  tis,  adj.  tn.  comp.  u.  sup.  wer  in  ber 
Bieinung,  bab  Bitptige  ju  treffen,  ber  Vernunft 
gcrabeju  entgegen  ^anbett , rafenb,  unfinnig, 
toll,  betpört  deineuti»  e»t  m.  t'nf.;  »celere 
o.  einem,  ben  fein  büfeb  ©ewiffen  ju  Stritten 
ber  Bafcrei  treibt;  temeritaR  dementiHsima;  con- 
»ilium  et  factum,  ‘manu»,  ‘discordia;  *tl)ö' 
ri<f)t,  einfältig.  Tao.  a)  dementer,  a/lr  un  = 
finnig,  toll.  6)  deineutia,  ae,  f.  SSafjnfinn, 
Tollheit,  Baferei;  aud)  pl.  Tollheiten, 
Barri)eiten. 

dä-mere«,  2.  1)  (feit.,  tjorfl.  u.  fpät)  f i cf)  etm. 
Berbicncn.  2)  gern  -reor,  Ttu»  »um,  dtp.  2. 
f i cf)  um  imb.  Vctbiettfle  erwerben,  jmb.  fid) 
uerbinblid)  u.  ergeben  matten;  gewinnen 
beneficio  tarn  potentem  civitatem  Litt. ; fin 
Regulo  demerendo;  abfol. 
de-mergo,  8.  l)  hinab»,  berfenlen,  untet» 
tauben  naves  Ltv.;  fperforare  et  d.  (in  ben 
fflrunb  bohren)  triremem ; ‘dapes  in  alvum ; fpul- 
li»  mari  demersig ; falqm  in  profundum ; tjiwis. 
(B.  Schiffen)  Berfinfen.  2)  iibertr.  pleb»  aere 
alieno  demersa  tief  in  St^ulben  ftetfenb ; patriam 
demeraam  eztuli ; quaums  »int  demersae  (unter- 
brüeft)  lege*  alci»  opibue;  ‘concidit  anguri» 
Argivi  domu»  demeraa  exitio  (dat.);  est  animn» 
eaclcatis  ex  altiaeimo  domicilio  depreasun  et 
quasi  demersus  in  terram;  fortuna  »ua  mobili- 
tate,  quem  paulo  anto  extulerat,  d.  (ju  ftürjen) 
est  adorta  Nep. 

de-inetlor,  dep.  4 obmeffen,  »umeffen,  nur 
nod)  pass.  im  partic.  perf.  ut  verba  verbis  quasi 
demensa  et  paria  respondeant;  subst.  dbmen- 
»um,  i,  n.  (Com.)  b ab  einem  Sflaben  ju  feinem 
Unterhalte  jugemeffene  ©etreibe,  bie  fla  = 
tion,  bab  Deputat;  flbertr.  nunc  argumentum 
vobis  d.  dabo  Plaut. 

de-mSto,  3.  abmähen,  abfthnciben  fructuB, 
frnmenta,  *florem  pollice  pflöden,  ‘caput  ense 
abfdjlagen;  caudam  Hör. 

Demetrius,  ädi»,  f.  Stabt  in  Sl^cffalien , Kolonie 


beb  Xcmctriu*  ^Soliorfete*.  — Dbmftrln»,  ii,  m. 

1)  D.  Poliorcetes  [//oiiopxTjrTjff  bet  Stäbtebe- 
lagerer,  eroberet,  Sohn  beb  König»  Bntigonu*  I. 
o.  Biacebonicn  2)  D.  Plalerfiu»  an&  bl.  Pha- 
lereuB  ( dml  i,pm>c  | , B.  Phalerum  (tt).  (.),  berühmt 
ter  Bebner,  Sefjüler  beb  Ttieopfjraft,  b.  Kaffanber 
313  B.  (Ihr.  alb  Statthalter  B.  'Athen  eingefebt. 
3)  D.  Magnes,  Heitgeitoffe  beb  fticero,  ©efdjidjt 
fthreiber  u.  ^itjilofop^  4)  ein  ct)nifd)rr  ^f)ilof  opl) 
itur  3 eit  ber  erften  tönt.  ftaifer. 

demiprätlo,  öm»,  f.  fdemigro]  BuöWanberung 
Nep.  Milt.  I,  i.  - de-mfgro,  1.  wegjichen, 
Weggehen,  aubWanbern  de  oppidis,  exinsula, 
in  alia  loca;  demigrandi  cau»A  (um  ben  Sofien 
ju  Berlaffen)  de  vallo  decedere  Oie*.  b.  G.  5,  43, 
4;  fesse  undique  diligenter  demigratum  atleb 
[ei  forgfältig  geräumt  wotben;  hinc  Bon  hinnen 
gehen  “ fterben;  äbertr.  non  d.  de  statu  »uo; 
strinnae  ab  ore  haben  fiep  toeggejogen. 

de-minuo,  3.  1)  nerminbern,  hinwegnehmen, 
Btrringem,  fchwäthen,  fcpmälern,  2lbbrn<h 
thun  quinque  nummo»  de  unu  mina  Plaut.; 
numerum , vire»  militum ; copiae  deminutae ; 
alqd  de  tempore;  alb  t.  t.  teilweife  oer  = 
äufjern  de  boni»,  praedia,  eorum  adventu  po- 
tentia  eiu«  deminuta,  nibil  de  »ua  in  Haeduo» 
benevolentia,  de  iure  aut  de  legibua,  de  tanta 
voluptate  et  gratulatione,  alqd  ex  regia  pote- 
»tate;  inbbef.  d.  se  ob.  deminui  capite  f.  caput 

2)  b).  Dao.  deminutio,  öni»,  f.  Serminbe  = 
rung,  Verringerung,  Sthntälerung,  91  b - 
nähme  lumini»;  vectigalium;  d.  fit  de  aiqa  re; 
provinciao  Jlbfürjung  ber  gefeplidhen  Ämtbjcit  in 
ber  BroBinj;  -f«ui ; -fmenti»  ©eijtebabwejenheit; 
inbbef.  t.  t.  bab  Serättfjerungbrecht;  capiti» 
f.  caput  2)  6). 

de-miror,  dep.  1.  fith  oerwuttbern  (gern,  tabelnb) 
haec  vo»  sperasse;  d.  quid,  ubi  etc.  Com.  — 
ith  bin  feljr  begierig  ju  wiffen  jc. 

demlsse,  adv.  m.  comp.  u.  [b.  Oie».)  sup.  [de- 
mi»»u»]  1)  ‘nichtig  demisaiue  volare.  2)  tp. 
a)  beftpeiben,  bemütig.  6)  flcinmfitig  »en- 
tire.  — demissicius,  adj.  [demitto]  herab  = 
hangenb,  n.  Sleib  Plaut. 

demlsBio,  önis,  f.  [demitto]  l)bab  ^erablaffen, 
storiarum  bie  hcrabhängenben  Biatten.  2)  tp.  d. 
animi  Bicbergcjchlagcnheit. 

demlssu«,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . B.  de- 
mitto]  1)  eigtl.  a)  hcrabbangenb  umeri  Ter.; 
aure»  Verg.  b)  herabgefentt,  nichtig,  loca 
Sicherungen ; fripae  demissiores.  2)  tn.  a ge- 
bdntpft,  janft  *d.  voce  loqui.  6)  beleihen, 
fdjlidlt,  anfptuthblob,  aud)  B.  bet  Bebe  u.  bem 
Bebner.  c)  niebergefdjlagen,  entmutigt  ani- 
mus;  d.  afflictusque;  videsne  tu  illum  a.,  tri- 
stem? d)  in  bfirftiger  Sage,  bfirftig,  nie= 
brig  Sali.  Cat.  61,  12. 

de-initigo,  l.  jur  Slilbe  flimmen  nosmet  ipsi 
cotidie  demitigamur  de.  Att.  1,  13,  3. 

db-mitto,  3.  her  n bi  cf)  i cf  eu , ^gehen,  fallen 
laffen,  berabwerfen,  ^bringen,  =fenten 
alqm  per  tegulas;  matres  de  muri»  per  manu* 
demissae;  se  manibus;  se  ad  aure»  alcis,  (Hör.) 
se  ob  aasem  fiep  niebetbücfen;  equum  in  Humen, 
alqm  in  carcorem;  so  in  Ciliciam  fi<h  begeben 
und)  ic.;  *ho»t«m  in  ovilia  vividus  impetus 
(B.  Bbler);  ‘alqm  ad  imos  manes,  ‘Stvgiae 
nocti;  *Orco,  ‘morti  =»  ben  Tob  geben;  *im- 
brem  caelo  regnen  laffen ; demissus  de  caelo ; 


demiurgus  — demum. 


225 


•tdemiisui  ab  abßammenb  »on  tc;  caput  ad 
forwcem  ßinneigen  ju;  capite  demisso  mit  g t- 
fenlttB  Kopf;  oculos  in  terram,  *demisaua  rul- 
tum;  iacrimas  Dttgirßen ; ’cruorem  iugulis  taffen 
aal  ic ; fdemiseus  capillue ; *latam  clavum 
pectore  d.  bei  Stuft  ßcrabßängen  taffen , ’laena 
ei  umeriä  demissa;  ‘demissa  monilia  pendent 

Soribus;  ‘aurea  ftnlen  taffen  (».  derbem#  al» 
len  bet  Sanftmut);  fptit^nj.  demissis  manibua 
re  — in  groß«  tilePfcmi.;  mitit.  t.  t.  farma 
teufen  (bot  imbm);  atipitea  einfißlagen,  sublicis 
in  terram  demiaaia;  caementa  ßiimbfenten;  gla- 
dium  in  iugulum  ftoßen  in  tc.  Plaut.',  fferrum 
iupectua;  ’enuem  capulo  tenus  in  armoa;  *fer- 
rum  iognio;  c antra  ad  ripas  fluminis  ßtitaboer; 
legen  Cat*,  b.  O.  8,  36,  3;  d.  agmen  (ßinabjießen 
laßen)  in  inferiorem  campnm,  in  Tbesaaliam  Liv., 
k in  vollem,  in  aequtim  locum  ßinabgießen 
in«.;  *naves  laubcn  taffen;  de  ee,  demitti  p. 
«enrfffem  herab«  ob.  ß tnabflrömen;  autß  bet 
Sage  natß  ßerabjießen,  fenfen  *qua  se  sub- 
dncere  collee  incipiunt  mollique  iugum  d.  cliYO; 
'gemino  brachia  rouro  acopuli  b.  i.  bilben  auf 
beibtu  Seiten;  eine  ffianb;  übetlt.  o)  *d.  alqm 
pexiculo  entfctneu,  befreien;  ‘demiaeum  ab  iulo 
nomen  vererbt.  b)  *d.  censum  in  viacera  butiß 
bie  ®urgel  jagen ; hoc  in  pectus  tu  um  m.  acc. 
c.  inf.  fieß  einprägen  Soll  -,  *dicta  in  aureaj 
•spea  obacenaa  animo  auo  (dat.) ; fhoc  altiua 
Jemiaaus  (dolor),  quo  miau»  p roßten  licet,  c) 
m in  res  turbulentaa,  in  cauaam  fitß  ßinein- 
nagen,  fuß  einfaffen;  fortuna  me  in  eum  casum 
bat  muß  gebracht  in  tc  d)  se  ad  aduiationem 
»4  rmiebrigen  Tue.  e)  ammum,  ‘mentem,  se 
■uiimo  ben  SB  ui  ftnlen  taffen  Gae».\  ‘rnetu  tuI- 
tumque  aniznumque. 

demiurgus,  i,  m.  [dijpiovoyss]  1)  (däm.)  bie  ßörßße 
Sagiftratdperfott  in  einigen  grietßiftßen  Staaten. 
•)  Xitel  eine*  Stüde«  be#  Homilet«  Xurpiliu». 
ärwe,  mpsi,  lnptum,  8.  fde-emo]  ßinweg«,  ba« 
»ou=,  abneßmett  (gang  im  aflgemeiaen,  nament« 
Itß  oßne  alte  Änbeutung  einer  Gtemalttßat  ob.  Weißte 
rerleßuag)  barbam;  caput  abßauen;  plus  aadi- 
tam  ad  memoriam  nominis  nostri  quam  demp- 
t<un  de  fortuna;  aecurea  de  faacibua;  ’partcm 
»tido  de  die;  de  atipendio  oquitum  aera;  tp. 
»leui  moleatiam  Ter.  ; alcui  aolhcitudinem,  acer- 
bam  necesaitudinem,  ignominiam,  *spem;  *si- 
lentia  (offenbaren)  furtoj  ftimentibus  mortis 
metam;  alqd  demptum  eat  ex  dignitate  populi; 
•iampto  auctore  autß  oßne  Stüdfußt  auf  ben  Uz« 
ßeber;  dempto  fine  oßne  Silbe, 
ßfcubcrftu*,  i,  m.  ©ßilofopß  au#  Slbbeta  460  — 430 
» ttßr.,  Segzünber  ber  Sttomenleßre.  San.  -Uns, 
ob.  >tiu,  adj. ; subst.  a)  -til , örum,  m.  Stn- 
Waget,  Stßülcr  be«  Semolrit.  b)  -töa,  örum,  n. 
bie  Sehren  be»  ©emofrit 

de  mellor,  dtp.  4.  1)  feft  ®ebauie«  mit  dteroatt 
abbtetßen,  abtragen  taffen,  nieberreißen 
stataam,  parietem,  domum , tectum  per  rim, 
propognacula  tyrannidia;  tp.  »etßören,  »U 
®ntube  ritßten  ins,  Bacchanalia  Liv.;  *suo- 
mit  haec  (senecta)  demoliturque  aeyi  prioris 
robora.  S)  abtoü  Igen  culpam  do  me  Plaut. 
Jao.  demölitt«,  onia,  f.  (feit)  ba»  Sheberreißen 
»Utoarum. 

dtmoMtritio,  önU,  f.  [demo nitro]  1)  ba»  f)in  = 
ieigeu,  Zeigen  (mü  ben  $änben,  butdi  ®ebdr- 
Wu  auf  einen  ÖJegenftanb).  S)  ba»  Slatßtseifen, 

ptUiqcu,  lat.  bnujaK»  eipulmOrtab.  6.  Bafl. 


bie  genaue  Sarßettung  u.  Darlegung,  ber 
Semei«  (autß  im  pl.);  inäbej.  in  ber  Stßetor., 
bie  prunfenbe,  epibeiltiftße  Siebegattung. 
— demonstritivus,  adj.  fdemonatro]  eigtl.  ßin  = 
jeigcnb,  baß.  als  rßet.  t t.  pruntenb,  »cr  = 
ßerrtitßcnb  genua  (orationia),  causa.  — dc- 
monstritor,  öris,  m.  [demonatro]  (fett.)  ber 
Seiger,  uniuscuiusque  aepeiiendi  b.  i.  92atß> 
weifet  be»  Crte«,  »o  jeber  ju  beerbigen  iß  CHc. 
de  or.  2 §.  863. 

de-monstro,  1.  (inf.  praes.  pass,  demonstrarier 
Ter.)  1)  genau  aufjeigen,  »eigen  locum, 
figuram  digito;  fdemonatrari  digito  f.  digital 
c);  iter,  modum  navium;  liominem  alcui  Plaut. 
8)  in  ber  Siebe  ob.  Srßrift  natßtoeifen  a)  auf  etm. 
ßinbeuten,  aufnterffam  matßen,  et».  an  = 
füßren,  ermdßnen,  auieinanberfeßen  alcui 
rem,  alqd  scripto;  causae,  quas  supra  demon- 
atravi;  ut  supra  ob.  ante,  ut  demonatravimaa, 
ut  demonatratum  eat;  sexcentas  eiua  generis 
cuius  (■=  cuius  generia  naves)  eupra  demonstra- 
vimus  (ber  oben  betriebenen  Strt)  navea ; cum 
easent  in  quibua  demonatravi  (—  in  quibus  eos 
esae  d.)  anguatiis.  b)  bartßun,  geigen,  be- 
weifen  alqd;  m.  acc.  c.  inf. 

dft-mörior,  dep.  2.  1)  ab--,  wegßerben  (au«  einei 
gewiffen  Sfaffc,  fjamitie,  einem  HoDegium,  fo  baß 
eine  flüde  entßeßt).  2)  ftbetß.  ftßwtnben,  net« 
geßen  paene  sum  fame  demortuus,  potationes 
plurimae  demortuae  Plaut.;  autß  alqm  ßetbenb 
oerliebt  fein  in  jmb.  Plaut. 

de-möror,  dep.  1.  1)  feit.  u.  fpöt  intrans.  fitß 
aufßatten,  gögern.  2)  frans,  aufßalten,  net« 
«ägetn  noviaaimum  agmen,  iter,  eruptionea, 
*Teucros  armis  p.  Kampfe  abßalten,  *fando  aur- 
gentea  austroa  b.  t.  bewirten,  baß  imb,  ben  Süb« 
wtnb  nießt  benußt,  *annos  bie  (faßte  aufßatten, 
notß  leben;  *tua  progeniea  mortalia  arma  b.  i. 
ber  Kampf  foß  woßt  nießi  eßer  auStoben,  at»  bi« 
ieß,  beine  ioeßter,  bie  HJiatßt  ßerbtitßer  ©aßen 
empfunben  ßabe. 

Dömosthenes,  is,  autß  i (Oie.  de  opt.  gen.  §.  14) 
m.  1)  atßeniftßer  Selbßerr.  2)  ber  berüßmte  atße 
niftße  Siebner. 

dö-möreo,  2.  ßinwegbewegen,  «bringen, 
«ftßaffen,  foxtfißaffen,  nertreiben  oculos 
tuoa  Ter.;  alqm  de  loco,  hostes  gradu;  in  in- 
sulas  interdicto  igni  atque  aqua  demoti  sunt 
Tac.;  inSbef.  d.  alqm  de  auis  poaseaaionibua 
au»  ic.  nerbrdngen,  autß  bt.  d.  alqm  ber  «uS« 
fitßt  auf  einen  ©eftß  berauben,  oetbrängen;  tp. 
vigilantem  coneulem  de  rei  publica«  praesidio; 
demotua  jum  ©eitßen  gebrmßt;  matre  demota 
Tac.;  alqm  de  aontentia,  *alqm  lucro;  culpam, 
odirnn  ab  alqo  abmen  ben,  entfernen;  animum 
loco  et  certo  de  statu  au»  ber  gaffung  bringen. 

dö-mügitas,  adj.  [partic.  be»  ungcbramßticßcii 
demugio]  mit  ®ebrüll  erfüllt  paludes  Ov. 
m et  11,  876. 

de-malceo,  — lctum,  2.  oon  oben  bi«  unten  (lieb« 
lofeitb)  ßreitßetn  caput  alcui  Ter.,  dorsum 
(equis)  Liv. 

demum, adv.  jeigt  überß.  ba»  am  meiteßen  fort« 
gerüdte  Serßfiltni»  an,  b.  i.  baß  ein  feerßältni» 
ob.  ein  galt  nur  natß  meßttten  anberen  gäOen 
ob.  ©erßöltniffen,  oieüeußt  autß  gegen  (Erwartung 
fpät,  eintriü,  erß,  eben,  gerabe,  immet  in 
engerm  Stnftßluß,  befonber»  a)  an  anbere  Stboer« 
bien,  bie  eine  Seit  ob.  ©ebingung  anjeigen  nunc 

16 


226  demurmuro  ■ 

d.,  (Ter.)  modo  d.;  tum,  ftunc  d.;  ibi  d.  (fittl. 
u.  jeitt.)  ba  erfl,  aerobe  ba  (oortl.,  biebt.,  naepfl.); 
(arcpaift.)  igitur  d.;  ‘sie,  + ita  d.j  *fiam  d.  b) 
an  is,  bac,  ille  u.  anbere  pron.,  wenn  burdj  fic 
ein  binauigefepobene«  Berpältni«  angebeutet  wirb 
tos,  fipsa  d.  c)  an  fürjere  ©enbungen,  welche 
auf  fine  geit  ptnjeigen,  bie  nad)  §tntanfepung 
einet  anbeten  in  Betraept  fommt  ego  novus  ma- 
ritus  anno  d.  quinto  et  sexagesimo  fiam  Ter.; 
quarta  vix  d.  exponimur  hora  Hör.-,  *his  d. 
exactis;  *est  d. 

de-mnrmüro,  1.  fjetmurmtln  carmen  Ov. 
dömütätio,  önis,  f.  [demutoj  Beränberung 
corruptela  ac  d.  morum  de  — dA-müto,  1. 

1)  (Bortl.  u fpät)  dnbetn,  abänbern,  auch 
»erfdfletbtein  animum  de  firma  fide;  si  demu- 
tant  mores  ingenium  tuum;  nihil  demutari. 

2)  abfol.  eine  Abänberung  cintreten  taffen 
u.  fo  8.  etm.  abmeicben  Plaut. 

dfnärius,  ii,  m.  [deni]  1)  (fpät)  etgtl.  ein  arjj. 
— ju  gehn  gehörig.  2)  ( sc . nummus)  bet  ®e* 
nat,  bie  töm.  ^auptfttbermünje,  urfpr.  ■=•  IO, 
bann  =•  16  asses,  etm.  66  5ßf. ; alcui  solvere  ad 
d.  in  Benarien  — in  tim.  SRflnje  ob.  ©äprung. 
df-naiTO.  1.  genau  er^äplen  alcui  alqd  Ter., 
alcui,  ut  wie  Hör.  [alcui  Plaut. 

dA-nAso,  1.  [de-nasus]  ber  Wafe  berauben  os 
dc-nSto,  1.  binabfeproimmen  Tusco  alteo  Hör. 
dA-nAgo,  l.  l.  |)  entfepieben  leugnen,  abfoL; 
obiecta.  2)  runb  abfdjlagcn,  Bertpeigern 
alcui  alqd;  quod  iracundiae  denegaTisti;  falcui 
natura  sua  ingenium  Oratorium. 
dSnl , ae,  a,  adj.  hu m.  distr.  ( qen . denum  Cie., 
denorum  Liv.)  1)  je  jebn  uxorea  habent  deni 
inter  se  commune«;  adduxernnt  deno«  ad  Col- 
loquium. 2)  *mit  einem  adv.  muUipl.,  bis  d., 
ter  d.  # 

dAnYcAlls,  e,  adj.  [de-nex]  ben  tob  betteffenb, 
tobe«*,  feriae  ba«  91einigung«fcft  bet  ga= 
milic  natp  bem  Begräbnis  eine«  Betflor* 
benen. 

dAnlquA,  adv.  t)  gern,  bei  bem  Aufjäplen  mehrerer 
tiinge,  fo  ba§  e«  bei  bet  Angabe  be«  lepten  ob. 
Beliebten  fiept  u.  primubn,  deinde,  tum  oft 
öorattgcfjen,  enbltcp,  julept,  biäro.  butd)  ein 
ftärfere«  postrerao  überboten.  2)  auch  oft  wie 
unfet  am  ®nbe,  iulcpt,  jeptießliep,  bei  An* 
beutung  beffen,  roa«  man  al«  Bef  ultat  bc«  Bor* 
bergepenben  anfiebt  omnia  haec  nunc  verba  huc 
redeunt  d.  Ter  -,  tum  d.,  quam  hoc  late  pateat, 
intellege«;  bef.  roenn  man  »ulept  etm.  angiebt, 
ma«  man  febenfall«  als  mabrfebeinlieb  tiorausfept, 
aut  d.  ob  am  ®nbe  bod),  ob.  jebenfaH«  Cats, 
b.  O.  2,  8S,  2;  vel  d.  llor.-,  aud)  bei  tJingen, 
bie  anfangs  ein  anbereS  SRefultat  ju  geben  jdpe* 
nen,  am  (5nbe  boep,  u.  in  bet  gronie,  in  Auge-- 
rungen  be«  Unwillen«,  am  ®nbe.  3)  beim  Übet* 
gang  ju  einem  angemeinen  Begriff,  in  bem  ber 
oorbergebenbe  mit  enthalten  ift,  überhaupt,  |a 
qui  non  ernum,  non  d.  bominum  — numero 
•■ssent;  aut  d.  ob.  übetbaupt  Ter.-,  in  ber 
Steigerung  ja,  ja  fogar  Oie.  Verr.  5 §.  69; 
d.  hercle  ja  wahrhaftig  Ter.  4)  um  bie  Bebe 
tiacp  Srmäpnung  mehrerer  einjelner  tingc  mit 
einem  umfaffenbeten  Urteile  abjufepliefjen,  übet* 
baupt,  turj,  mit  Einern  ©orte  i«  d.  mihi 
bonos  Tiden  «ölet,  qui  etc.;  a quo  tot  anno« 
adeo  essent  male  babiti  — quique  maximos 
duces  interfecisset,  d.  in  quo  uno  tantum  esset 


— dentilegus. 

etc.;  infolge  beffen  Just.  9,  14,  1.  6)  bi»w. 
faß  «*•  demum,  multo  d.  die  erfl  am  haben  X.; 
toto  d.  emenso  «patio;  nunc,  tum  d.  jept,  bann 
erfl.  [Lamo. 

ds-nömtno,  1.  benennen  *I>amiae  hinc  — ab 
dAnormo,  1.  [de  u.  norma]  unregelmäßig, 
ungleich,  erfig  machen,  anguluB  ageUum  fehlt 
bem  tc.  noch  «ur  Abrunbung  Hör.  eat.  2,  6,  9. 
de-nöto,  1.  etw.  ob.  jmb.  beutlicp  bejeiepnen, 
ienntlicb  machen,  auf  etw.  ob.  jmb.  binmei* 
fen,  pinjielen  res  similes  quas  non  babeat 
denotatas  b.  benen  et  noch  lein  unterfebeibenbe« 
SRttfmal  ertannt  bat;  uno  nuntio  atque  una 
signißcatione  literarum  cives  Rom.  n ec  andos 
trücidandosque;  haud  dubie  Icilios  deno  taute 
»enatu;  fut  möllern  et  effeminatum;  fora  ac 
metum  singulorura;  inSbef.  f bef  <p  impfen, 
btanbmatlen  alqm  omni  probro. 
dens,  tis,  m.  1)  gähn,  adversi , eburneus,  ‘In- 
dus, ‘Libycua,  ‘Numida  — (Elfenbein;  albis  d. 
deridere f.  albus;  im Bilbe  *b.  Betnicblenben  gähn 
bet  geit;  t>.  bem  äße«  benagenben  Beib  non 
iUo  inimico,  sed  hoc  maledico  d.  carpunt;  *d. 
minus  mordeor  invido ; ‘lividus}  titos  iniuato 
carpere  d.;  *o.  febatfem  Spott  atro  d.  alqm 
petcre,  improbo  d.  appetere ; croento  d.  laces- 
siti.  2)  o.  Sueben,  welche  bie  gorm  eine«  gabne« 
haben,  Spipe,  gaden,  ginle,  ^alen  *perpe- 
tui  (serrae),  ‘ancorae;  ‘msecti  be«  ©ebttfam 
me«;  ‘densas  bet  bicbtgejabnte  öaatlamm;  *to- 
meris;  ‘currus;  ‘uncus  ftarß,  ‘Saturni  bie  Sa* 
tumftcbel,  Ä’Pt>e;  ‘fitus  Placbfcplüffel. 
dense,  adv.  [densus]  (fett)  0.  bet  geit,  b&ttfig, 

oft.  — denseo, 2.  (ardjaift.  ft.  denso).  1) 

btept  machen,  oetbiebten  densentur  tenebrae, 
densetur  caelum;  pass,  ficb  biebt  ßetlcn,  totis 
agmina  campis.  2)  biebt  aufeinanbet  folgen 
laffen  ‘hastilia  biebt  naieinanbet  fcbleubetn, 
‘ilensentur  funera  häufen  ficb ; *ictus.  — denso, 
1.  oetbiebten,  biebt  matben,  biebt  aneinan* 
ber  fügen,  teiben,  ßellen  rara,  caterraa 
Verg.-,  ordines,  acuta  super  capita  Liv. 
densus,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  1)  biebt,  au«  nabe 
an  etnanbet  gebrängten  teilen  beßebenb  silva, 
fdensissima  flamma,  ‘denaissimus  imber,  *a8r; 
•litus  mit  biebtem  Sanbe;  ‘plagae  mit  biebten 
SRafehen;  *alqa  re  mit  etm.  biebt  befept,  0.  ct». 
gefüllt,  soll  corpora  saetis,  caput  caesarie; 
umeris  Tulgus  btept  gebrängt  Hör.  carm.  2,  13, 
32;  specus  virgis  ac  vimine;  nemua  arboribua; 

0.  SebriftfteDer  u.  Au«bruef,  gebrängt  (Quint.) 
Kuripides  d.  senteutiis  gebantenreicb,  d.  Thucy- 
dides,  tanta  vis  in  eo,  tarn  d.  omnia  2)  0.  ben 
Beftanbteitro  eine«  Sanken  jelbft  e>)  btept  an, 
neben  einanber  ftepenb,  gefügt  densissima 
castra,  ‘foramina,  ‘frutices,  ‘denaissimus  hostia 
advolat.  6)  ‘in  bet  §eit  biept  auf  einanber* 
folgenb,  päufig  wiebetpolt,  ununtetbto* 
epen  plagae,  ictus,  spicula,  amores. 

dentälia,  ium,  ».  Ideus]  Sepatbaum  am  Bßug 
Verg.  — dentätus,  adj.  [densj  1)  mit  gaden, 
ginlen,  gäpnen  oetfepen  serrula,  »canis.  2) 
mit  einem  gapne  geglättet  charta;  Dentatas 
f.  Curius  1).  — dentlfranglbülus,  i,  m.  [dena 
u.  franko]  fepetjp.  gapnbteiber  Plaut.-,  -buluin, 

1,  t».  em  ffiertjeug  »um  getbteepen  bet  gäpne, 
febetjp.  v.  ben  gäuften  Plaut.  — denttlAgnu, 
adj.  (dens  u.  legol  fepetjp.  bet  bie  ipm  au«* 
gefeplagencn  gäpne  wiebet  pufammcnlieft 


dentio  — deplsngo.  * 227 

Plaut.  - dentlo,  4.  [denal  eigtl  ;aljnen;  flbertr.  ben,  abfreff  tn  agros;  *altaria  — ba#  auf  ben 

!<bft}h  ne  mihi  dentcn  dentiant  (bot  junget)  Wltären  Seflnbli^e;  »miaeroa  artua  mornu  (b. 

3«»pe  belommen  Plaut.  bet  Solange);  tp.  luxuriem  orationis  atilo  be» 

de-nübo,  3.  (au#  bem  $aufe  bei  (Eltern)  firf)  Bet»  fchneiben.  — depascor,  dep.  3.  *tp.  oerjehten 
beiiaten  (B.  grauenjimmer)  fin  domum  alcia;  depeclscor  f.  depaciacor.  [febria  art.ua. 

•in  tbalamoa.  de-pecto,  — xum,  8.  herabtämmen  *xellera 

de-aädo,  1.  1)  entblöfcen,  aufbecfen  denudari  foUia;  fqieijh  d.  alqm  burchprfigeln  Ter. 
a pectore.  8)  tp.  a)  offenbaren  consilium  depäcülätor,  öria,  m.  [depeculor]  Blßnberer, 
suum  alcui;  magia  in  diea  iudicia  aua.  6)plün  = bef.  öffentlichen  (Eigentum#  aerarii. 
btnt  cive»  Komano«  Lentul.  b.  Oie.  fam.  12,  depScülor,  dep.  1.  [de  u.  peculinm]  auSptfin» 

15,  l,  tp  spoliare  et  d.  Cic.  de  or.  1 §.  285.  bern,  berauben,  an  (Eigentum,  bef.  öffent» 
drnantl&tio  (rtirfjt  denune.),  önia,  f.  fdenuntio]  Itdjem,  einen  SRaub  (heimlich)  begeben  fana, 
änlünbigung,  8n  jeige,  mit  gen.  ohj.  u.  suhj.  alqm  omni  argento  spoliare  atque  a.;  tp.  d. 
lictoriae,  belli;  periculi  Jlnbtohung;  armoram;  landem  honoremqne  familiae  vestrae  jum  Bäu» 
»ignificatio  et  quaai  d.  calamitatum;  teatimonii  bet  »erben  an  ic. 

bie  Änfforberung  jum  ic.;  Catilinae  Befehl,  Wuf»  dö-pello,  pnli,  pulaum,  8.  1)  herab»  ob.  hin» 

Mennig;  fpl,  accusatornm.  — dfinnntlo  (nic^t  weg»,  fortfiofjen,  »treiben,  »werfen,  Ber» 
denune.),  l.  l)  anfünbigen,  anjeigen,  erllfi»  tretben  aimulacra  deorum  depulsa  (=  deiecta); 
tttt,  halb  al#  btofje  Bcfanntmacbung , halb  al#  alqm  a ernce,  ei  nrbe,  furbe,  Italiä  oerbannen; 

Ötfeljl,  SSeifung  ob.  Beibot,  balo  al#  Broljttng,  ’equitem  dorso,  »frenum  ore;  *teneros  fetus 
prosonptionem,  direptionem,  bellum,  alcui  mor-  ^inabtr eiben.  3n#bef.  a)  0.  geinben  hostem  loco, 
fern, periculum,  inimicitiaa;  ‘Celaeno  triatea  iraa  terrä;  pracaidia  barbarorum  ex  hie  regionibus; 
obeaenamque  famem;  plua  attulisti,  quam  tibi  bilbl.  alqm  loco,  gradu.  b)  ba#  faugenbe  3unge 
»rat  a nobia  attributum  ac  d.  angefonnen,  ju*  B.  ber  SDlutterbruft  entfernen,  entwöhnen  *de- 
flmmtet;  inibef.  a)  B Sunber»  tt.  ffletterjei^en,  pulai  a lacte  agni;  *equua  primo  depulaua  ab 
anjeigen,  bebeuten  quibua  portentia  magna  ubere  matria;  matria  ab  ubere,  iam  lacte  de- 
populo  Rom.  bella  pernicioaaeque  aeditionea  pulaum  leonem  Hör.  carm.  4,  4,  14  f.;  tü'fimte" 
lenuntiabantur.  b)  Otbre  geben,  beorbern,  lacte.  2)  tp.  abhalten,  abmehien,  0 etw.  ab» 
m nt,  tm.  inf. ; veterania;  fiter  ad  novum  im-  bringen,  entfernen,  Berbrängen  famem  ai- 
peratorem;  b.  Untergebenen,  bie  SRelbung  timque,  morbum,  omnea  moleatiaa,  *peatem  au- 
ma<hen,  m.  acc.  c.  inf.,  Liv.  c)  al#  gerid)tl  gurio,  *curaa  xino,  crimen,  aibi  turpitudinem, 

*•  t.  B.  Kläger,  alcui  teatimonium,  auth  testibua,  metum,  timorem,  pericula  alcui,  cacdem,  va- 
euif  (Jeugenauafage  anfinnen,  jur  $.  aufforbetn,  stitatem,  incendia,  rapinaa  ab  alqo;  alqm  cer- 
kie  »inläufige  Stnjcigc  mad>en,  bafj  man  gegen  ricibus  etc.  f.  cervix  a);  alqm  8ententiä;  de 
tmb  einen  Kioilprojefi  anhängig  mürben  wolle  de  ape  conatuque  depulaua;  u auperioribua  conai- 
isto  fondo  Caecinae;  m.  acc.  c.  inf.-,  in  iudicium  liia  d.  objuftehen  genötigt;  alqm  de  proxincia, 
innen  Sengen,  greunben  ba#  Stnfmnen  fleHen,  ju  alqm  tribunatu;  nec  trna  depellar  (»erbe  mi(h 
wftimmter  Seit  al#  Beiftänbe  Bot  ©erirfjt  ju  er»  abbringen  taffen)  dictis,  quin  Plaut. 

'hfinen  (bag.  iudici  bem  Bichter  bie  Blelbung  dö-pendeo, 2.  1)  herabhange'n  laqueo 

maihen,  bafj  man  B.  feiner  Klage  abftehe).  dependentem  invenere;  fa  cerxwibua,  ex  ume- 

dennö,  adv.  [de-novo]  non  neuem  (meift  Ron»  ris.  2)  *tp.  o.  et»,  abhangen,  auf  etw.  be» 

KR).  1)  mit  bem  Begriffe  einer  SE8iebetherfteHung  ruhen  fiaes  a die  xeniente;  o.  SBörtern,  ab» 

”»  ae  integro.  2)  8.  einer  tnieberholten  ©ache  flammen  huiua  et  augurium  origine  verbi. 

**  ruraua,  iterum  noch  einmal,  Wieber,  dixi  de-pendo,  di,  aum,  3.  bejahten  alqd;  tp.  d.  rei 
-qjidetn , aed  dicam  a.;  recita  d.;  fruraua  d.  publicae  poenaa  bü&en. 

3)  ®it  bem  Begriffe  eine#  ®egenfage#,  wieber  d#-perdo,  8.  1)  ju  (Drunbe  richten,  Berber» 

1*Peri  — continuo  operito  d.  Plaut.  ben,  ’nondum  aenau«  omnea;  fdeperditus  alcia 

•*551»»  tdia,  f.  bie  lochtet  ber  Beo  (Jri m = tte»  amore,  *alq&,  *in  alqa  fterblich  »erliefet  in  ic. 

JJ*),  b.  t bie  Btoferptna.  — Dööina,  adj.  jur  8)  nerlieren,  einbüfjen,  um  etw.  lommen 
*eo  gehörig,  bet  Beo  geweiht  Ov.  met.  8,  768.  bona;  paucoa  ex  auia;  tantum  eiua  opinionia  o. 

ae-önero,  t.  (feit.)  entlaben,  entlaften,  in  flafl.  biefem  8hthme;  fatilua  intermiaaione  paululum 

*br  nur  tp.  d.  alqd  ex  ilUua  invidia  einen  Beil  admodum  de  celeritate;  * alqd  lummi  Bon 

ket  Saft  be#  ©affe«,  Welcher  jenen  trifft,  ihm  8.  ob.  an  jc. 

tw  Schultern  nehmen  Oie.  de-pöreo,  pgrii,  perYtürua,  4.  1)  ju  ©runbe, 

llp"rsuni,  adv.  [de-xoraum  =—  xersum]  1)  ab»  Berloren  gehen,  umtommen,  nerbethen 

särt#  lern;  auraum  d.  auf  tt.  nieber.  2)  (Bortt.)  naxea;  f qua  condicione  para  quarta  fere  cre- 

5*ten,  unterhalb  diti;  aerxua;  *gena  hominum  xitio  deperitura 

«e-oaeülor,  dep.  1.  ablflffen,  füffen  Plaut.  fuit;  magna  para  (illiua  exercitua);  *Berfefeei» 

"»•piclacor  (ob.  -p6e.),  dep.  fich  auSbebingen,  ben  minor  uno  menae  xel  anno;  alqm,  alqam 

ubbittgen  partem  auam  cum  illo,  aibi  tria  Gon».,  Ct.,  alqm  misere  Plaut.,  *alqm  amore, 

ptaedia;  abfol.  einen  Beitrag,  Bergtcich  ab»  amore  alcia  Liv.,  Suet.,  in  alqo  Ourt.  heftig, 

ih(it|en,  {ich  »ergleidjcn  cum  alqo,  ut  etc.;  fterblith  »erliefet  fein  in  ic. 

id  condicionem  alcia;  tp.  morte  d.  cupio  «=  ich  de-pingo,  3.  1)  abmalen  pugnam  Marathoniam. 

»ünjihe  ben  Bob,  fterbe  gern  Ter.-,  cur  non  ho-  2)  tp.  a)  mit  Sorten  ob.  in  ©ebanten  abbil» 

Mstiasimo  (perieuio)  d.  velim?  warum  fotlte  ich  ben,  barflellen,  fchilbern,  befdjreiben  xi- 

mich  nicht  mit  ic.  einlaffen?  tarn  alcia;  xeraiculorum  aimilia  quaedam  et  ni- 

,!,-partns,  adj.  (nauferig,  filjig  Suet.  Ne r.  SO.  mium  depicta  abgejirtelt;  cogitatione  alqd  fich 

dc-pueo,  8.  1)  *b.  Ritten,  aoweiben  laffen  oorftellen.  6)  fflicfen  paenula  depicta. 

«ltn»,  luxuriem  aegetum.  2)  B.  Sieh,  abwei»  de-plungo,  3.  (feit.)  pass,  fich  fdjlagen  (al# 

15*  d 


228  - deplorabtindua 

Seitgen  btt  J rauet)  *ipsa  buib  alis,  bag.  bejam« 
tnttn,  bettagen  ‘Cadmeida  palmia  domum. 
döplörähundna,  adj.  [depioro]  bem  Stagen  fieg 
gingebenb  Plaut. 

de-plöro,  1.  1)  intrant.  heftig  weinen,  Ha» 
gen,  jammern  lamentabili  voce,  de  alqa  re. 
2)  trän»,  beweinen,  beitagen,  bejammern, 
aueg  jammeinb,  tfagcnb  äujsetn,  Botbtin» 
en  malta  de  alqo,  multa  divinitua;  ea  apud 
yphacem  ; ‘deploratos  (bie  getöteten)  recenaent 
Priamidas.  8)  für  Betloten  galten,  auf» 
geben  agros;  apem  Capuae  retinendae;  fnon 
statim  — deploranduB  dies. 

'di'-plHo,  pluit,  8,  gerabtegnen  multus  lapis. 
dö-pölio,  4.  (fett.)  abglötten,  fegerjg.  dorsum 
virgia  Plaut. 

de-pöno  (perf.  depoaivi  fl.  deposui  Plaut.,  Ct.), 
8.  1)  niebet»,  ab»,  wegtegen,  »fegen,  »fiel« 
ten,  »bringen,  arma  abtegen,  8.  Solbaten,  nie» 
bettegen,  B.  Befiegten;  (jeugmat ) depositia  armia 
(niebergetegt)  auxiliisque  (enttaffen)  Oaes.  b.  c. 
3,  10,  0;  arma  in  contubemio;  coronam  Romae 
in  aram  Apollinis;  mentnm  in  gremio  alcis; 
librum  de  manibu«,  legiones  an«  Sianb  fegen; 
•corpora  eub  ramia  tjintegen,  »ftteefen;  ‘oculoa 
in  Damalin  tagen  taffen  auf  te.;  ‘geböten;  *al« 
Sampfprci«  einfegen  ritulam,  haedos;  (Plaut.) 
alqm  rino  ju  ©oben  ttinlen;  bilbt.  oblegen, 
bureg  machen  prima  pueritiae,  militiae,  tiro- 
cinii  rudimenta  Just.;  bef.  gut  aufbewagrung 
ob.  Sluffiegt  niebertegen,  tn  ©erWagrnng 
geben,  in  ©iegergeit  bringen,  oetwagten 
pecuniam  apud  alqm,  obsides  apud  eos;  seater- 
tium  Betagtes  in  publico;  liberoa,  uxorea  aua- 
que  omnia  in  ailvia;  ftestamentum  apud  alqm; 
(Cats.)  ad  aauoioa  deponendoa  unterjubringen ; 
taubst.  döpöaTtnm , i,  n.  ba«  anoetttaute, 
niebetgelegte  ®ut;  übeitr.  (optimi  sensus) 
optime  aunt  in  dopoaito  Quint.  10,  3,  38;  tp. 
anoetttauen  ins  populi  Komani  in  veatra  fide 
ac  religione;  *quae  rimoaa  deponuntur  in  aure; 
*tutia  auribua;  *tuto  querela  apud  te  deponi- 
tur.  8)  tp.  entfernen  morbi  partem  wegban» 
nen  Hör.  tp.  t,  1,  36.  Bag.  oblegen,  niebet» 
(egen,  B.  etw.  fieg  frei  maigen,  etw.  auf» 
geben,  auf  etw.  Betätigten  pereonam  acouaa- 
toria,  amicitiaa,  gloriam,  Consilium,  spem,  opi- 
nionem,  bellum,  simultatea,  memonam  alcis 
rei  n.  alqd  ex  memoria;  magiatratum,  imperi- 
um,  triumphum.  3 ) partic.  "aepoaitua  ftexbenb 
ob.  geftotben;  tp.  aufgegeben,  tettungito« 
Bertoten  rei  publicae  para. 
döpöpfiUtio,  önia,  f.  [depopulor]  ©etgeerung, 
«uiBlflnbetung.  — d«pöp#Utor,  önB,  m.  [de- 
populor] (fett.)  ©ergeeter,  ©lünberet.  — dt* 
pöpfilor,  dtp.  1.,  (oorfl.  u.  fpöt)  aueg  -lo,  1. 
au«plünbetn  agroa,  fine»,  regionem,  Italiam; 
(fett.)  urbem,  yicoa  Liv.,  Ourt.;  omne  mortalium 
genua  Hoc.;  parttc.  perf.  aueg  pats. 
de-porto,  1.  1)  fortttagen,  »bringen,  »fegaf» 
fen  frumentum  in  caatr»;  narea  quae  partem 
exercitua  eo  d.;  au«  bet  ©roBinj  ob.  einem  et» 
obetten  Üanbe  etw.  mit  natg  §aufe  negmen, 
bringen  victorem  oxercitum,  triumphum,  glo- 
riam,  nihil  aliud  de  bac  provincia  nisi  illius 
benevolentiam.  2)  leben«töngti(g  na<g  einem  ent» 
fetitten  Orte  tetbannen,  bepottieten  (mit  ©et» 
tuft  be«  Bütgerreegte«  nnb  ©ermögen«)  in  inaulam 
Amorgum,  Italifi. 


— deprebendo. 

d«-posco,  8.  l)btingenb  fotbetn,  at«  ein  Steeg! 
oerlangen,  auf  etw.  bringen  unum  ad  id  bel- 
lum imperatorem,  fpugnam,  fcaodem  alcis, 
[poenam  in  ae  ultro;  au>i  haa  partes,  id  mu- 
neria;  faibi  consulatum;  Omnibus  pollicitatio- 
nibu«  ac  praemiia  deposcunt,  qui  etc.  fotbetn 
Bidnnet  auf,  Belege  te.  2)  3n«bef.  a)  bie  »u»= 
tiefeiung  jmb«.  oetlangen,  um  ign  jut  ©träfe 
ju  jiegen  auctorem  culpae,  Hannibalem;  alqm 
m poenam,  ad  mortem,  j-M.  supplicium,  fmorti. 
b)  (fett.)  b.  ben  ©labiatoten  entlegnt,  jum  ftampfe 
getau«fotbetn  alqm  aibi  Liv. 
döpöaltum  f.  depono  1). 
de-praedor,  dep.  1.  (fpöt)  auäplünbetn  agros. 
deprävatö , adv.  [depravatua  B.  depravo]  Bet» 
legtt  Oie.  fin.  1 §•  71. 

döpröTiUo,  önia,  f.  [depravo]  Setbtegung, 
Betjetruitg,  SntfieUung,  ©etnnftaltung 
distortio  et  d.  quaedam,  ona,  tp.  verbi,  aninu. 
döpräTO,  1.  fde  u.  prayua]  oerbtegen,  Betjet» 
ten,  entgelten,  oeifcgleigtetn  nihil  eat  quod 
non  po88it  male  narrondo  depravarier  (ft.  de- 
pravari)  Ter.;  quaedam  contra  naturam  depra- 
vata  habere;  deprayata  imitatio  Rarilatut;  tp. 
oerberben,  Beifügten  puerum  indulgentiö, 
mores  alqa  re;  para  gratis  deprayata;  deduetu» 
ac  depravatua  ab  alqo. 

döprgcäbundus,  adj.  [deprecor]  fieg  auf«  Bit» 
ten  legenb  Tac.  ann.  16,  68. 
döprbcdtio,  önia,  f.  [deprecor]  1)  abwegtenbe 
Bitte,  Bitte  um  Obmenbunj  eine«  Übet«, 
igütbitte  periculi;  aequitatis  billige;  fpro  illis. 
2)  Bitte  um  Sntfegutbigung,  um  Set» 
jeigung  facti  illius;  (bittweife)  Kblegnung, 
■finertiae  au«  jc;  aueg  at«  rget.  t.  (.;  in  bet 
SReligionäfbt.  bie  ©erwünfebung,  deorum  bie 
B.  ©erwünfegungen  begleitete  Anrufung  bet  ©öttrr. 
— deprSeätor,  öris,  m.  fdepr<  cor]  gü r bittet, 
gürjpreeger  aui,  pro  alqo,  eo  a.  (aN.  ab».); 
uti  d.  Remis. 

de-pröeor,  dep.  1.  1)  etw.  megbitieu  ■=»  bureg 
Bitten  oon  pnbm.  abjuwenben  fuegen,  um 
Befteiung  oon  etw.  bitten  iustam  patriae 
querimoniam  a se  detestari  acd.;  mortem,  peri- 
culum,  poenam;  iram  senatua;  abjot.;  pan.  cu- 
ius  ante  fuerat  deprecati  belli  promiaaio  Just. 
8,  &,  4.  Xag.  a)  um  ©et«eigung  bitten,  fieg 
entfegutbigen  cum  ad  me  deprecatum  yenia- 
set.  b)  nm  Betreibung  bittenb  erllöten 
m.  acc.  c.  inf.,  Sau.  Jug.  104,  4.  2)  eine  ©aege 
ob  ©etfon,  bie  gefägtbet  ift,  unter  ©ntfegutbigung 
angetegenttieg  erbitten,  losbitten,  fieg  etw. 
au«bitten  8.  jmbm.  omnia  aemper  pro  ami- 
corum  periculia,  nihil  pro  ae  ipso,  pacem,  pa- 
tres ne  festinarent;  cuatodem  salutia  meae, 
alqd,  alqm  ab  alqo;  reriatere  neque  d.  ju  Bit» 
ten  feine  Rufluegt  negmen. 
de-prehendo  (deprendo),  3.  1)  ergreifen,  anf» 
greifen,  aujfangen,  faffen,  fangen,  fet* 
gatten,  in  Befigtag  negmen  tabeuarioa,  li- 
teraa,  in  ipso  fluminu  yado  deprebensus,  mul- 
toa  in  agrta  inopinantes,  deprenaus  ex  itinere, 
onerarias  naves.  8)  antreffen,  ertappen,  er  = 
wifigen,  befonbet*  bei  etw.  Böfem  alqm  in 
adulterio;  yenenum,  gladioa;  hi  campi  d.  (gaben 
an«  Siegt  gebraegt)  paucitatem,  quam  Ciliciae 
montea  abaconderant  Ourt.  4,  14,  14;  fibetia» 
jegen,  übetfatlen  hoatoe,  perterritoa,  *alqm 
m luce;  *fB.  ©djiffen,  bie  bet  Sturm  ereilt;  tp. 


deprehensio  — descendo.  229 


U 8etlegenb*it  bringen,  in  btt  ®nge  frei* 
ben  deprehensus  negare  non  potuit.  8)  geizig 
etfaffen,  finben,  wabmebmen  res  magna* 
saepe  in  minim  ja  rebua;  *me  stultior  ipso  de- 
prenderiB.  35üb.  d»pr$hen*io,  6 nie,  /.  (feit)  ba» 
Üiitteffen,  grinben  veneni.  — deprendo  f. 
deprebendo. 

deprtsBSB,  adj.  m.  comp,  [partic.  B.  deprimo] 
1)  niebtig,  ttiebrig  gelegt»  domua;  *con- 
falüs.  2)  fo.  bet  Siebe,  niebtig. 
deprimo,  preaai,  preasum,  S.  [de  u.  premo]  1) 
herab»,  niebetbtütfen,  einbrflden,  ein», 
oeijenten  lanx  in  libra  ponderibua  impoeitis 
deprimitur;  d.  aupercilium  ad  mentum,  *de- 
preaso  aratro  (sc.,  in  tarram);  Hat  um  in  miran- 
dam  altitudinem  depreaaum;  locua  circiter  dno- 
decim  pedea  humi  depreasus  tief  gegtaben;  -ffos- 
«m;  nave8,  claaaem  in  ben  (Srunb  bobten.  2) 
tp.  uiebetbalten,  untetbtüden  fortunam 
raeam,  veritatem,  opes,  hoatem,  precee  eine 
tacitorna  aoa  obatinatione  j terram  ea  lanx  et 
maria  deprimet  Oie.  fin.  6 §.  92  (tno  Jtoti  Bet* 
[ebiebene  Silber  Betmifd)t , finb  u.  eieret  ob.  at- 
tollat  paffenbet  märe).  OTjnlid)  Tute.  6 8-  61; 
()elL)  mit  9® orten  bttabfe  pen  adreraariorutn 
causam. 

de>proelior,  1.  mit  9Ra$t  antämpfen  venti 
aeqaore  ferrido  Hör.  carm.  1,  9,  11. 
de-prämo,  3.  btrPornebmen,  »langen,  »holen 
pecaniam  ex  aerario,  ’aagittam  phareträ,,  *Cae- 
cubam  cellis  aritü;  *quae  mox  d.  poaaim; 
ubertT  entnehmen,  toegnebmen,  entlehnen 
otationem  ex  iure  ciyili,  de  iure,  a peritia; 
terba  domo  patroni;  illa  depromo  (gitb  jum 
Seftrn)  nobia;  ftbetjb  8 celJa  depromar  ad  fla- 
grant Baut. 

de-prfipbro,  1.  (Borfl.  u.  bitbt.)  1)  intrana.  Jicb 
beeilen.  2)  tränt,  fieb  mit  etto.  beeilen  aa- 
crificare;  coronaa  apio  eilig  bereiten,  in  (üle 
nnuben  Hör.  carm.  2,  7,  24. 
di-p$det,  2.  impert.  fi<b  nicht  mehr  febämen, 
eile  Schont  abgelegt  hoben  *depudmt. 
depSgls,  e,  adj.  (de  u.  puga  ==.  pyga,  axtiyoc] 
leabenlo*,  bünnlenbig  Hot.  tat.  1,  2,  193. 
de-pagno,  1.  bi*  »ur  ®n  tfebeibung  tämpfen, 
heftig  tämpfen  acie  inatructa;  aontes  ferro; 
eum  alqo;  (Plaut.)  depugnato  proelio  nach  aus» 
jelämpftem  jc.  ; tp.  vofuptas  cum  honeBtate. 
depnlalo,  önis,  f.  [de-pellol  1)  ba*  8 b fl  offen 
laminum,  pass.  = ba»  flurüapratlrn  Oie.  deuniv. 
f 42.  2)  ba»  Bbwebren,  Bbwenben  mali, 
»emtntis;  lex  eat  recti  praeceptio  prarique  d. 
Setbot;  intbef.  al»  rbet.  t.  t.  abmeifnng  ob. 
Vbmdliung  bet  Sdjulb. 
depulso,  1.  [fnqpttnt.  o.  depello]  mit  aller  ®e» 
malt  foitbiängen  Plaut. 
ftpulsor,  öria,  m.  [depello]  abmebrer,  8b» 
Denbet  dominatua  Oie.  Phil.  2 g.  27. 
de-pttto,  l.  (Com.)  für  etm.  holten,  fcbäpen 
suam  operam  parri  pretii;  alqd  eaae  in  lucro; 
oalo  quidem  me  quoria  dignum  deputem,  ai 
id  faciam  Ter. 

, dc-qtie  f.  depugia,  auaque. 
tdt-rido,  2.  abfibaben,  abreiben  margo  de- 
raros  cunctia  t«bl.  [£q(aonien  Oie. 

Herbste*,  ia,  m.  Bon,  au*  Serbe,  Stabt  in 
Derbtoea,  um,  m.  Soll  an  bet  Dfttflfle  be»  la»» 
tiiiben  Weerei  u.  in  bet  9iäpe  be»  Djn»,  im 
iefigen  ttbotajan. 


DercStl*,  ia,  f.  [Jefuttä]  fprijebe  ®5ttin,  mit  bet 
apbtobite  oetglicben  Ov. 

dSrelictlo,  önis,  f.  [derelinquo]  ba*  Setlaffen  -*» 
bie  §intenanfepung  Oie.  off.  3 §.  30. 
de-relinquo,  3.  gänjlid)  Berlaffen,  aufgeben  , 
»urüdfepen  nares  derelictae  ab  aeatu;  der.- 
lic-tua  ab  amicia,  ab  omni  non  modo  fortuna 
verum  etiam  ape;  ineultum  et  derelictum  (bet» 
tenlo«)  aolum. 

dö-rbpentS,  adv.  (Bot»  u.  nacbll.)  u r p l ö felict». 
de-repo,  3.  betablriecben,  *f<bleicben  Phaedr. 
db-rideo,  3.  tetlacben  alqm;  alci*  benefioinm; 
abfol.;  derides  bu  hoff  mich  jum  beften  Com.  Dav 
dSridlculua,  adj.  läcbetlicb  ia  d.  eat  Plaut.; 
alterum  d.  eaae  m.  acc.  e.  inf.\  Liv.;  subst.  n. 
sing,  ba»  8u»(a<ben  ober  bet  (Begenflanb  be» 
Spotte»,  ba*  (Defpöttederidiculi  grati 6,  Plaut.; 
per  d.  Tac.;  deridiculo  oorporia,  deridiculo 
eaae  Tac. 

*dS-rTge»oo,  rlgui,  — 8.  ganj  erwarten. 
dS-rlgo  f.  dirigo. 

dSrlplo,  rlpui,  reptum,  8.  [de  u.  rapio)  nie» 
betreiben,  ab»,  lo*»,  fortreigen  alqm  de 
ara  Plaut.,  de  provincia;  alten  id;  alqd  de 
manu,  *enaem  vagin  ü , amphoram  horreo  bet» 
abbolen,  *lunam  caelo  fcrrabjicfjcn;  fapolia  et 
tela  Romanis  derepta,  *aigua  derepta  Partho- 
rum auperbia  postibua;  *cothumoa  oblegen;  tp. 
quantum  de  mea  auctoritate  deripuiaaet  ge» 
febmälert  batte;  omnia  vitae  ornameuta. 
deriaor,  öria,  m.  [derideo]  Spötter,  Schall, 
auch  B.  einem  Scbmaroper  ut  tu  semper  eris 
d.,  d.  imi  lecti  Hör.;  abjtft.  d.  seuex  Phaedr. 
dSrüuB,  us,  m.  [derideo]  Setfpottung,  Spott 
Phaedr. 

deiirdtio,  önia,  f.  [derivo]  ableitung  flumi- 
num;  lacuB  (Albani).  — derivo,  1.  [de-rivua] 
eine glüfflgleit  ableiten,  toegleiten,  roobin  lei» 
ten  aquam  ex  fiumine;  ffiumen  depreaaia  fos- 
aia;  tp.  d.  crimen,  culpam  in  alqm,  partem  cu- 
rae  in  Äaiam;  reaponaionem  alio;  omnem  iram 
alcia  in  ae  Ter.;  ‘derivari  hoc  fonte. 
df-rögo,  1.  1)  o.  einem  ©ejep  einen  teil, 
ein  Sefep  teiltoeife  abfebaffen  alqd  ex  lege. 
2)  oetminbeinb  btnrnegnebmen,  entziehen 
alqd  de  boneatate,  ex  uequitate;  de  fide  alcia, 
fidem  aleni,  alcui  rei;  aibi  tantum;  nibil  uni- 
veraorum  iuri  Tac.  [genagt, 

derösaa  [ partic . be»  ungebraucht  derodo]  ab» 
Dertöna,  ae,  f.  Stabt  in  Sigurien,  j.  Tortona. 
dörunclno,  1.  [de-runcina  4»obeI]  abbobeln, 
feberjb  tp.  alqm  jmb.  übet  ben  Söffel  bar» 
bteren  Plaut. 

d*>ruo,  8.  (feit.)  berabftflr  jen,  werfen,  im  Silbe 
cumulum  ae  laudibua  alcia  Oie.  Att.  16,  11,  2. 
dernptua,  adj.  m.  comp,  [partic.  be«  ungewöbnl. 
derumpol  jäh,  fteil  ripa;  deruptior  tumulus; 
colle  arduo  et  d.  Tac.;  subst.  n.  pl.  abfebüf» 
fige  Stellen. 

dö-*nevio,  4.  ficb  au*toben,  ^ef tt g Wüten 
*pelago  hiema  et  aqnoana  Orion;  *tragica  in 
arte;  cum  affatim  deaaeviaaet  Suct. 
de-aalto,  1.  abtanjen,  tangenb  auffßbten 
canticum  Suct  Cal.  64. 

deacendo,  acendi,  acenaum,  3.  [de-acando]  1)  her» 
abfteigen,  »geben,  »tommen  ex  loco  supe- 
riore;  ex  equo,  equo,  de  roatria,  de  tribunali, 
de  caelo,  *caelo,  *ab  alto  caelo;  in  navea,  in, 
ad  forum  u.  bl.  d.  (weil  bet  2Rarlt  tiefer  lagf 


230 


deacensio  — deaidero. 


in  campnm  (SRartfelb);  ad  pedes , (feit.)  ad  pe- 
destrem  pugnam  Iav.  29,  2,  8;  ad  mare;  *tran- 
quillo  flumme;  fsecundo  amne;  fad  Olympia 
sc.  in  arenam;  in  Graeciam  (B.  Xerpe«) ; in 
aciem,  in  certamen,  in  bellum,  in  belli  peri- 
cula,  *avia  in  ventrem  gleitet  in  JC. ; ferrum  alte 
in  corpuB  brang  tief  hinein  in  tt.;  *qno  d.  gestis 
(mit  Sejiehung  auf  ba*  gorum,  B.  einem  Buche); 
tp.  verbum  in  pectus,  cura  in  animos  machte 
einen  tiefen  EtnbrutJ;  o.  Säalbungen  jc.  ftef) 
hetabjiehen,  fiel)  fenten  fsilvae  cum  ipso 
montc ; n.  löuen,  cat  quiddam  quo  tamquam 
sonorum  gradibus  deacenditur  man  wie  auf  einet 
tonleitei  tjerabfieigt,  fvox  f i it  1 1 ; fquantum 
ille  ab  antiquia  deBcenderat  B.  ben  K.  herab  — 
gegen  bie  ic.  gefunlen;  *alqd  in  aures  iudicis 
mitb  bet  Prüfung  eine«  ftunftridjtct«  unterworfen ; 
fin  üilentium  uaque  nimia  bene  dicendi  cupi- 
ditate.  2 ju  et«  al«  »um  2iu&crfien  u.  Üe^ten 
fihteiten,  gteifen  ob.  fid)  auf  etw.  Unmätbigc« 
ob.  Unangenehme«  einlaffen,  fid)  baju  oer= 
ftehen,  cntfchlicfjen,  bequemen,  etniebti» 
gen  ad  eiua  modi  conailinm;  ad  vim  et  anna; 
ad  extremum  ob.  ultimum  auxilium;  ad  aup- 
plicia,  ad  conturoelia«;  ad  omnia;  ad  condicio- 
nea  alteriua;  *ad  praemia  frontia  urbanae  fid) 
boju  Betftehen,  B.  bet  SJteifhgfeit  be«  Stöbtebe 
Wohnet«  (Bebrand)  ju  maihen;  in  certainon,  in 
causam ; *in  preces  omnesj  timide  et  pedetentim 
iatuc.  Stab.  a)  deacensio,  önis,  f.  ba«  fjerab- 
fahren  auf  einem  gluffe;  tres  Sabcmannen,  }U 
welchen  Stufen  hinabfübten  Hin.  cp.  b ) descen- 
ans,  üa,  m.  ba*  Qerabfteigen,  Rieben; 
•Avemo  jum  H.;  fconcr.  bet  abwärt«  fühs 
tenbe  SBeg. 

de-aciaco,  3.  1)  abfallen,  abtrünnig  werben 
a populo  Rom.,  a aenatu,  a patria  vestra,  a 
Latinia  ad  Romanos;  abfol  2)  tp.  abweid)en, 
fid)  entfernen,  losfagen,  a ae  fid)  felbfi,  fei- 
nen ®runbfäf)en  untreu  werben;  a veritate,  a 
natura;  a vita  fid)  täten;  fa  conauetudine  pa- 
rentum;  ad  fortunam  inclinatam;  flagitiose  a 
Stoicis. 

de-acrib«  (»u  unterfiheiben  diacribo,  w.  f.),  8.  1) 
jeitfinen  forraas  geometricaa  in  arena,  in  pul- 
vere; *carmina  in  foliia,  in  cortice  fagi  fd)rei= 
ben;  b.  SRnler  tabulaa  menauris  ac  lineia  genau 
topieren  Quint.  2)  betreiben,  in  Säort  ob. 
Schrift  barftetlen,  fdjilbern  hominum  sermo- 
ne«  moreaque;  alqm  latronem  al«  fRäuber;  ver- 
Bibua  facta;  ’alqin  malo  carmine;  *Bi  quis  erat 
dignua  deacribi  abgeflhilbert  ju  werben ; auch  auf 
jmb.  ob.  etw.  anfpielen  quia  Bunt  deacripti 
consulares.  3)  erteilen,  juteiien,  anweijen, 
au#f  djrciben,  feftftellen,  feftfe^en,  bepim- 
men  civitatibus  iura,  vecturaa  frumenti,  alcui 
legoa,  officia,  rationem  belli;  quae  deacripta 
sunt  legibus  et  iure  civili;  ex  oa  parte,  quae 
prima  deacripta  est.  *)  abfehreiben,  lopieten, 
librum,  epistulam.  — descrlptc,  adv.  [descrip- 
tua]  georbnet  de.  de  ino.  1 §.  49  (nach  Äonjelt. 
de.  Brut.  12,  46). 

dcsc  riptlo,  önis,  f.  [deBcribo]  l)Sbri§,geichnung 
caeli;  d.  imagoque  tabularum;  numeris  aut  de- 
acriptionibua  alqd  expücare;  aedificandi  Bauplan. 
2)  Sefdjre  ibung,  Schilberung  nominis;  re- 
gionum  lopographie;  al*  r^et  t.  t.  <£haralter  = 
fchilberung.  3igchörigc®mrichtung,'Aitorb  = 
uung,  gefiftcllutig  temporum;  magistratuum 


(ju  unterfcheiben  B.  diacriptio,  w.  f.).  — descrlp- 
tus,  adj.  f partic.  B.  deacribo]  gehörig  Bet» 
teilt,  eingerichtet,  beftimmt,  georbnet  ordo; 
natura  nihil  est  deacriptiua  organtfehet. 
de-söco,  1.  abfdjneiben,  abhauen  partes  ex 
toto;  herbas,  aurea,  cervicem;  *collum;  übertr. 
prooemium  Oie.  Att.  16,  6,  4. 
de-süro,  serui,  aertum,  8.  eigtl.  au«  ber  SReilje 
(aeries)  gehen,  neriaffen,  aufgeben,  imStithe 
taffen  cunctis  oppidia  castellisque  desertis; 
*inamabile  regnum;  *tibi  (bir  ju  Siebe)  Heape- 
rus  Ootam;  *menaa  toros  wirb  entfernt  Bon  ic. ; 
agros  lato«  ac  fertiles  brach,  unbewohnt  liegen 
taffen ; amici  partim  me  d. , partim  etiam  pro- 
didorunt;  officium,  rem  publicam,  proelium, 
vadimonium,  sacra,  causam,  vitam,  ins  ami- 
citiae,  alcis  preces,  promissa,  spem;  deaerta 
discipüna  (philofoph-  Schule)  et  iam  pridem  re- 
licta;  res  desertae  derelictaeque  tljeorieen,  bie 
man  aufgeben  muffte,  weil  man  fte  nicht  halten 
tonnte,  nesori  a mente  ben  Äopf  Berlieten;  de- 
sertus  ab  officiis  alcis,  locus  a tribunicia  voce; 
•aetas  (bie  gugenb)  alqm;  vita  Tae.\  numquam 
deaeri  a ae  bie  firaft  ftd)  ju  bewegen  nie  Berlin 
ren;  Petrems  non  d.  aese  giebt  fleh  nicht  auf 
Cacs.  b.  c.  I,  75,  2;  *locum,  *viam  virtutis  ar- 
duae;  *inceptum;  *leo  denortus  viribne;  inSbef. 
al«  milit.  t.  t.  exercitum,  aigna,  castra,  classem, 
ducoa,  auch  hl-  d.  (de.  Verr.  5 §.  HO,  Nep.  Eum. 
5,  1)  befertieren.  Dan.  a)  desertor,  öria,  m. 
ber  jmb.  Bcrläfjt,  bernadjlflffigt  amicorum; 
communia  utilitatia;  Deferteur;  ’Asiae  glücht 
ling.  b)  dJsertua,  ad}  m.  comp.  u.  sup.  ö be, 
neriaffen,  unbewohnt  locus,  via,  ager,  pla- 
nitiea  penuriä  aquae,  siti  regio,  rici  c aste  Uaque 
fugä  cultorum,  *Yetuataa  BerWaift;  bah-  pl.  n. 
'Stiften,  öbe  ©egenben;  tp.  *einfam,  allein 
fteljenb  arborcs. 

de-serTlo,  4.  eifrig  bienen,  jehr  ergeben  fein 
alcui,  corpori , divinis  rebus,  fstudiis. 
d«8«8,  fdis,  adj.  [deaideo]  wer  ftd)  hinfe^t  u.  bie 

f änbe  in  ben  ®cho|  legt,  mfifjig,  unthätig 
domi  aedere,  vitam  agere;  res  Romana. 
dc-Hlcco,  1.  an*=,  abtrodnen  Plaut. 
desfdeo,  aedi,  —2.  [de-sedeoj  müfeig  ba  fihen, 
bie  §önbe  mügig  in  ben  Schofe  legen,  ftjen 
bleiben  totum  diem  Ter.,  fapud  Nicomudem, 
•aquila  ramis. 

dcsiderÄbTUs,  e,  adj.  nt.  (fpät)  comp,  [deaidero] 
wünfchen*wert;  o.  $erf.  (feit.)  unnergeS-- 
tict)  Liv.' 

dcsiderätio , 6nis,  f.  [deaidero]  (feit.)  8er  = 
langen,  ffiunfeh  Oie.  Cat.  m.  § 47.  — d6gt- 
derium,  ii,  n.  [deaidero]  1)  ba«  Bermiffenbe 
Verlangen,  bie  Sehnfucht'nach  etw.  miserum 
d.  nrbia  me  tenet;  esae  in  deaiderio  (Verlangen 
tragen  nach)  rerum  eibi  carissimaram;  aliqaa 
vis  deaiderii  ad  sanandum  vulnua  ininriae;  ease 
in  d.  civitatw  ocrlangt,  erfehnt  werben  non  ic.; 
*icta  d.  (b.  SehnfmhtJfchmerjen)  fidelibua  patria; 
•deaiderii  poculum  Bicbe«tranl;  naturale  ®e 
bürfni«;  fhae  manua  suffecere  d.  meo;  o.  ge- 
liebten fßerf.  meum,  mea. 
d«aidöro,  I.  1)  eigtl.  [ich  nach  etw.  umfeljcn,  etw. 
oetlangen,  wünfehen,  fi<h  nach  riw.  fehnen 
alqd ; non  mea  solum  noque  meos  sed  me  ipsum ; 
alqd  ab  alqo,  in  alqo;  m.  acc.  C.  inf.  pass. 
Caes.  b.  G.  4,  2,  l.  m.  inf.  Plaut.,  de.  p.  Rose. 
A.  §,  104;  te  oculi  moi,  virtus  nollam  aliam 


desidia  — 

mercedem  labornm;  reg  tempua,  animum  vacu- 
□m;  ‘Sextilem  totam  mendax  deeideror  laffe 
auf  mich  matten  Hör.  2)  oermiffen  als  fctyenb 
alqd;  alqd  in  alqa  re;  perpancie  ex  hoatium 
nnmero  deaideratia,  quin  cuncti  eaperentur  (bem 
Sinne  nach  — cum  non  multum  abeaaet  quin 
cuncti  hostea  eaperentur)  Caes.  b.  G.  7,  11,  8; 
bteto.  Betlieren,  pass.  Betloren  geben  ducen- 
tos  militea  in  hoc  proelio;  militea  deaiderati, 
narea  deaideratae  aunt;  neque  qnidqnam  ex  fano 
praeter  unum  aignum  desideratum  eat. 
desidia,  ae,  /’.fdeaideo]  1)  ‘lange*  Seemeilen 
an  einet  Stelle.  8)  Stüffigfipen,  Untbütig* 
leit,  SJidjtStbun;  fm.  gen.  obj.  advocationum; 
*pJ.  — dlaTdlAbülnm,  i,  n.  [deaideo]  bet  Sau» 
lenzerort  Plaut. 

dteldiöaas,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [desidia]  1) 
tübetau*  müfiig  homo.  2)untbätig  madjenb, 
erfchlaffenb  delectatio,  illecebrae;  inertisai- 
mum  et  deaidiosiaaimum  ofcium. 
de-sido,  3.  berabfinfen,  fid|  fenten  terrae; 
*ad  Manes;  übertt.  morea  deaidentea  fidj  jum 
Anfall  neigenbe  Luo. 

deslgnatio.  önia,  f.  [designo]  Aezeiebnung, 
Angabe,  Abri&.SHife  (zu  unterfch  eiben  disaigna- 
tio,  ro.  {.).  — dealgn&tor,  designfttus  f.  dis- 
signator,  diseigno  8).  — de-signo,  1.  eigtl.  ba* 
Siegel  einet  Sache  abnebmen  u.  fm  an*  Zage*» 
liebt  bringen,  bat;,  bezeichnen,  angeben  (tu  un= 
terfebeiben  distigno,  m.  [.),  finea  templo  lovis; 
‘urbem  aratro;  foppidum  aulco;  bah-  a)  an» 
beuten,  binmeifen,  anfpieten  auf  ‘alqm  di- 
gito;  notare  et  d.  alqm  oculis  ad  caedem;  baec 
rerbia  designata;  hac  oratione  Dumnorigem 
deaignari ; alqm  not*  ignaviae ; nimiam  luxunam. 
b)  nach  bi  Iben  eluaam  imagine  tauri  Europen. 
deslllo,  »Hui  (alte  Sotm  deaulni  Plaut  -,  t de- 
silii),  au  1 tum,  4.  [de  u.  salio]  berabfpringen  de 
reda,  de  naribua,  ex  navi,  ex  equo,  ‘ab  equo, 
equites  ad  pedes;  eigentümlich  0.  fltaoifcben  Sladp 
abtnet,  in  artum  Benennt  fieb  Hör.  a.  p.  184. 
de-alno,  8.  [aync.  inf.  perf.  deaiaae  Oie.,  conj. 
pltqpf.  desiaaem  CSt.]  1)  trans.  aufbäten,  un» 
terlaff  en,B.  etm.  ablaff  en,  tn.  inf.  (beutfjb  oft  — 
triebt  mehr,  niebt  meitet);  conventus  fieri  desie- 
runt;  orationea  legi  deaitae  aunt;  (feit.)  artem 
fein  »efdtdft  al*  Anmalt  aufgeben;  *m.  gen.  mol- 
iiam  qaerelarum  Hör.  carm.  2,  9,  17.  m.  abl. 
Oie.  Acad.  2 §.  80;  impers.  deaitum  eat  dispu- 
tari;  in»bef.  ‘aufbäten  »u  fptetfien,  enbigen; 
(Com.)  deaine  la|  ab!  Iah  gut  fein!  2)  intrans. 
aufbäten,  enben,  ein  ®nbe  nehmen,  *in 
piscem  auegebm,  auMaufen  in  te. ; al*  ibet  1. 1. 
d einet  Aeriobe,  similiter  gleichen  Au*gang, 
Schluß  hoben  (fogenannte  fcomäoteteuta;  Dgl. 
cado);  bie  Siebe  fcblie&en,  D.  Siebnet  non 
aemper  eodem  modo;  +in  hoc  rerau. 

desiplo, 8.  [de-aapio]  unfinnig  fein  ob. 

banbetn  (®gf,  aapere);  deaipientia  arrogantiae 
eat;  B.  auSgelaffener  Suftigleit  dulce  eat 
desipere  in  loco  Hör.  carm.  4,  18,  28;  m.  gen. 
mentie  Plaut. 

df-siato,  atlti,  etttum,  8.  1)  (feit)  megtreten, 
iieb  megftelten  aba  te  iratua  Plaut.  8)  b.  etm. 
Angefangenem  abfleben,  ablaffen,  etm.  unter» 
lafjen  (Bgl.  deaino)  itinere,  fugft,  conailio,  »en- 
tentiA;  de  eententia;  bello,  incepto;  de  uegotio; 
a defenaione;  m.  inf. ; *tn.  dat.  pugnae;  ‘sonua 
blieb  au*. 


deapondeo.  231 

d*>«ölo,  1.  Bettaffen,  einfam  taffen  ‘agroa; 
partic.  deaolatua,  Bereinfamt,  Betäbet  +tem- 
pla,  ‘manipli,  faliorum  diaceaeione. 
de-specto,  1.  1)  ‘Bon  oben  auf  etm.  herab» 
[eben  terra«  captaa,  terras  ex  alto;  *tp.  b.  einem 
höbet  gelegenen  Orte  bie  Au*fici)t  auf  etm. 
haben,  etm.  bebertfeben.  2)  auf  jmb.  mit 
Aetachtung  betabfeben,  jmb.  Betagten  Tac. 
— despectus,  us,  m.  [despicio]  1)  AuSficbt 
8.  oben  be*ab  in  mare,  in  campum,  ex  oppido 
in  campum;  ex  Omnibus  in  circuitu  partibus 
altiaaimas  rupea  deapectusque  habere  Caes  b. 
G.  2,  29,  8.  2)  fCetaebtung,  nur  alcui  de- 
spectui  esse. 

despüranter,  adv.  [deaperana  B.  deapero]  hoff» 
nungito*,  Betgtoeifelnb  loqui  cum  alqo  Oie. 
Att.  14,  18,  3.  — degpOratlo,  önia,  f.  [deapero] 
Hoffnung*  lofigleü,  Aergmeiflung  ritae, 
aalutia,  omnium  rerum;  eaae  in  d.;  alqm  ad- 
ducere  ad  d.;  in*bef.  bie  $offnung*lofigleit  be* 
Atjte*,  ba*  Aufgaben  be*  Äranfen. 
deapbritus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  B.  de- 
apero] boffnung*to*,  Berjmeifelt,  aufge» 
eben  homines,  morbi,  rea  publica;  subst.  pl. 
esperati,  b.  Jhanten.  — dc-spero,  1)  bie  ©off» 
nung  auf  geben,  Be  tjm  eifein,  etm.  auf  geben, 
intrans.  u.  träne.,  de  alqa  re,  de  ae,  de  exer- 
citu;  alqd;  pacem,  reditum;  ‘invicti  membra 
Glyconia  —»  jmbm  gebricht  bie  Stätte  tc. ; deape- 
ratum  de  re  publica  eat;  deaperatia  rebua  in 
Berjmeifelter  üage;  deaperatia  campeatribua  locia 
mril  fie  bie  äoffnung  aufgaben,  bie  Alerte  in  btt 
©bene  ju  erftürmen ; fdesperato  (abl.  abs.)  m. 
acc.  c.  inf-,  deaperatuB  ab  omnibua;  (feit.)  a (B. 
Seiten)  aenatu;  aibi,  aaluti  suae,  suis  fortunis, 
oppido. 

dcaplcdtläneg,  f.  [deapicor]  Aeraebtuna  an» 
betet  Oie.  fm.  I g.  67.  — deapTcAtai,  dat.  m. 
[deapicor]  Aetachtung  tu  me  tibi  habe«  d. 
Betacbteft  Plaut.-,  a.  ducitur  de.  p.  Fl.  §.  65.  — 
desplcätoa,  adj.  m.  sup.  [ partic . B.  deapicor) 
Betacbttt,  geringgefebäbt,  habere  alqm  d. 
jmb.  Belachten  Plaut.;  nomo  despicatiaaimua. 
deapTclentia,  ae,  f.  |deapicio]  Aetachtung, 
ffletingfehäbung  (in  Pb'lof.  Sprache)  rerum  hu- 
manarum,  externarum;  haec  animi. 
deapicto,  apexi,  spectum,  8.  [de-apecio]  1)  Bon 
oben  f)ciab  [eben,  auf  etm.  beiabfeben, 
bletabblicten  variaa  gentea  et  urbea  d.  et  ocu- 
lia  colluatrare;  quä  deapici  poterat,  ‘de  ver- 
tice  montia  in  rallea,  *a  aummo  caelo  in  ae- 
quor,  ‘aummo  aethere  mare  etc.;  tp.  auf  etm. 
ob.  jmb.  mit  Oeringjcbäbung  betabfeben,  jmb 
ob.  etm.  Betagten,  getingfebä Jen,  unter 
feinet  SBütbe  halten  d.  et  contemnere  alqm; 
d.  ac  pro  nihilo  putare  alqd;  legionem  propter 
paucitatem;  rei  familiaria  fructum;  fortunam 
alciB;  tob  in  mea  imuria  deapecti  eBtia  Soll.; 
auch  f ich  oetächtlich  äugetn  über  etm.,  Cae- 
sana  copiaa  Caes.  b.  c.  3,  87,  1;  partic.  deapi- 
ciena,  m.  gen.  aui.  2)  b.  etm.  megbliden,  ben 
Alicf  megmenben  Cie.  p.  Rose.  A.  §.  22.  — 
deapicor,  1.  Belachten,  oetfehmäben  ut  ho- 
mines  Aur.  Vict.  [Plaut. 

deapdliätor , öria  m.  [deapolio]  Au*plünberet 
de-apöllo,  1.  auiplünbern,  berauben  alqm, 
templum;  alqm  armia;  übertt.  deapoliari  triumpho' 
de-apondeo,  apondi  (inf.  perf.  despoiiondiaao 
Plaut.),  aponaum,  2.  1)  {ärmlich  Berfptecben, 


232 


desponso  — desum. 


jufagen,  oerbürgen  alcui  Syriam,  Romanis 
Imperium;  sibi  hortos,  consnfatum  fiep  au*  = 
be hingen;  spes  despondetur  anno  consulatus 
tui  man  fest  bie  Hoffnung  auf  ic.  3n*bef.  häufig 
B.  Sätet,  fiiiam  alcui  (auch  b.  Ter.  in  famiiiam 
tarn  nobilem  in  eine  fo  Bomepme  fffamtlie  hinein) 
feine  lodjter  mit  jmbm.  Berloben,  [Cael.  in  Oie. 
ep.)  B.  Bräutigam,  alqam  sibi  fiep  mit  einem 
SKäbcben  Betloben;  intus  despondebitur  toirb  8 er- 
lobung  gehalten  werben  7er.;  im  ffiortfpiel  mit 
spondeo,  bur<h  Bürgfthaf tSleißung  Berthun, 
oetfponbieren  quas  (drachumaa)  spopondi? 
Immo  'quos  despondi’,  inquito  Plaut.  2)  tp. 
d.  animum,  animos  ben  Blut  aufgeben,  ganj 
rnutlo*  werben.  Bezweifeln  Plaut,  u.  Li v.  ®ao. 
fdcsponsn,  1.  Berloben. 
de-spümo,  1.  abfthäumen  *foliiu  andam  aheni. 

de-spuo, 8.  1.  anifpetm.  8)  *tp.  miß» 

billigen  preces  nostras. 
desqnämo,  1.  [de  u.  squamaf  abfepuppen  pisces. 
•de-stlllo,  l.  herabträufeln,  tempora  puro 
nardo  triefen  Bon  ic. 

destlnätlo,  önia,  f.  [deetino]  Beßimmung, 
geftfeßung  partinm;  fbet  beßimmte  8nt  = 
fepluß  mea  haud  dubia;  praecipnum  d.  meae 
documentum ; vindiotae. 

destino,  1.  1)  t.  t.  be*  ©aff erbau*  u.  Seemefen«, 
feßmaepen,  befeftigen,  feßbinben  antennas 
ad  malos,  rat, es  ancoris;  falces.  8)  beftimmen, 
feßfeßen,  f e ft  befcpließen  alcui  diem  necis, 
H&nnibali  provineiam,  alqm  ad  mortem,  morti 
destinatus,  operi  (für  bie  Sepanjarbeit)  desti- 
nati;  fad  omne  obsequium  destinatus  entfeplof“ 
fen;  tempus  locumque  ad  certamen;  alqm  con- 
sulem  jum  ftonful  (in  ©ebanfen  ob.  in  ber  Ipat) ; 
alqm  animo  auctorem  caedis;  parem  alcui  für 
gewaepfen  hotten;  certae  destinataequo  senten- 
tiae;  m.  u.  ohne  animo,  in  animo  feß  be- 
fepließen,  fith  feft  oornehmen,  auth  (m.  u. 
ohne  Bpe)  bie  f efte  (Erwartung  hegen  m.  in/-, 
n.  acc.  e.  Inf.;  aud)  pass,  sibi  destinatum  in 
animo  esBe  m.  »»/".;  quo  destinaverant  (sc.  ire) 
Ourt.;  subst.  destinata,  örum,  n.  ba*  Beabfiep 
tigte,  bie  übfiepten  fei  deatinato,  fdoatdnato 
mit  Borbebadjt,  Borfäßliep.  3n*bef.  a)  jum 
gielpunlt  beftimmen,  nach  etw.  sielen  locum 
oris;  falqm  aul  ictum;  (fpät)  Bagittas  nach  bem 
giet  abfdjießen.  §ierB  subst.  destinatum,  i,  «. 
bie  getroffene  Beßimmung,  ba*  beßimmte 

Siel  Liv;  fpl.  6)  d.  sibi  puellam  ftdj  »um 
auf  au*erfepen,  ju  taufen  beabfieptigen 
Plaut,  c)  ein  Btäbcpen  einem  Hianne  al*  Braut, 
(Dattin  beßimmen,  einem  ffiann  Berloben 
talcui  fiiiam  BUam,  "alqam  forti  marito  uxorem. 
destttuo,  atttui,  Btltntum,  3.  [do-statuo]  1) 
irgenbwo  pinßeilen,  B.  fiep  wegßellen  alqm 
ante  tribunal,  in  medio,  cohortes  extra  vallum; 
•ffeta  nudos  in  litore  pisces  auswetfen.  8) 
atlein  laffen,  btoßßetten,  im  Stieße  laf - 
fen,  fornie  betrügen,  pintetgehen,  täufepen 
alqm  nudum,  inermem;  defensores  suos  in  ipso 
discrimine  periculi;  illusi  destitutique ; morando 
spem;  si  destituat  spes;  deBtitui  Bpe,  a »pe; 
•ffortuna  primae  speB;  alqm,  navem  ventUB, 
aestus  Liv.;  * inceptam  fugam  unterbrechen ; 
•deos  mercede  pacta  pintergehen  um  jc.  ; falqm 
memoria,  mens;  fmersa  navis  omnes  b.  i Der 
fcpwanb  unter  aller  ffüßett ; pertic.  perf.  pass.  Bet» 
laffen,  betäubt  alcie  consiliis,  promissis, 


praeceptis , famicis,  fscientii  iuris,  fa  re  fa- 
miliari;  fmorte  (burep  ic.)  liberorum,  parentum 
BerWaiß;  fabfol.  pilflo*.  ®ao.  destltütio,  önis, 
f.  (fett.)  ba«  treulofe  Setlaffen,  $tnter= 
aepen  Oie. 

faestrlete,  adv.  [destrictus]  feparf,  ßreng  mi- 
nari.  — fdeetrictus,  adj  m.  comp,  [partic.  B. 
destringo]  fiparf,  ßreng.  — de*stringo,  l.  l) 
abjiepen,  abßreifen  cui  tunica  ab  umeris 
erat  destricta  Phaedr .;  tu.  Babenben,  ßrieaetn. 
2)  eine  ©affe  au*  ber  Sepeibe  jießen  gladium, 
fferrum;  in  se  quisque  destrictam  (etpoben,  ge= 
ftpwungen)  secunm  cernentes  Liv.  8,  7,  20.  8) 
•ftreifen,  teiept  berühren  pectus  sagittfi; 
sommum  corpus  arnndo;  aequora  alis;  tp. 
•perunterjießen,  butcßpeeßeln  alqm  mordaci 
carmine;  alios  gravi  contumelia;  alcis  scripta. 

destmetio,  önis,  f.  [destruo  I]  ba*  Stiebet“ 
reißen  murorum  Suet.  Ocdb.  12;  tp.  Sntlräf: 
tttng,  ©iberlegnng  sententiarum  Quint.  10, 
6,  12.  — de-struo,  3.  1)  nieber>,  einreißen 
(einen  Bau)  navem,  aedificium,  "moenia,  fthea- 
trum.  8)  tp.  ju  ®tunbe  riepten,  umßoßen, 
Bernicpten  ius  Liv.,  fhostem,  fAlexandn  re- 
gnum;  fnon  minori  impetu  fortunae  destructus 
quam  elatus;  fieiuna  et  destructa  luxuria. 

dö-silbltö,  adv.  urplößließ  Plaut , Oie.  r.p.  6 §.  8. 

dösüdasco,  — — 8.  [desudof  ßatl  f cp  wißen 
Plaut.  — df-sädo,  1.  eigtl.  fiep  abfepwißen,  bap. 
(fett.)  fiep  abmüpen,  abarbeiten  in  alqa  re 
(Xc.  Cat.  tn  §.  88. 


d«-»u«-fIo,  (fett.)  entwöpnt  werben  multitudo 
desue facta  a contionibus.  — desuetus  [partic. 
B.  *f  desuesco]  o)  ungewohnt,  au*  ber  ®e  = 
wopnpeit,  bem  (Debrauep  gelommen  res 
Liv.;  *«rma,  ’sidera,  *verba;  *voces  iam  mihi 
d.  b)  entwöpnt  iam  pridem  d.  Samnite  m. 
in/-.,  Liv.;  Hriumphis  agmina.  Bau.  dösuetädo, 
fnis,  f.  (feit.)  Ungewopntpeit,  (gntmöpntfein 
armorum  Liv.;  *apfol. 

desultor,  öris,  m.  (desiliol  Slbfptinger,  etn 
Äunßreiter,  ber  bie  ffertigleit  befaß,  beim  ©ett= 
retten  immer  B.  bem  einen  ®ferbe  auf  ba*  anbere 
*u  fpringen,  opne  feinen  Stitt  ju  unterbreepen.  ®aB. 
dösnltorlns,  adj.  ;u  einem  desultor  gehörig, 
eine*  Sptinger»  *u  ^ferbe  fequus;  quasi 
d.  (sc-  equus).  — desnltüra,  ae,  f.  [desilioj  ba* 
8bfptingen  B.  fßferbe  Plaut. 

d*>siim,  fui,  esse  1)  niept  ba  fein,  abwefenb 
fein,  feplen  (B.  bem,  ma*  notwenbig  u.  mün 
fepen«wert  iß  u.  bap.  Bermißt  wirb  u.  ba  fein 
foQte;  Bgl.  absum)  hoc  unum  si  opus  erat,  de- 
fuit ; spei  Curionis  militum  studia  non  deerant; 
quae  deesfle  operi  (für  bie  Befeßigung)  videban- 
tur  Caes.  b.  O.  5,  40,  2;  nec  quidquam  fugae 
(=  ad  etc.)  nisi  quod  Curt.;  hoc  unum  ad  pri- 
stinam  Caesaris  fortunam;  Massiliensibus  res 
nulla  ad  virtutem ; tibi  nollum  officium  a me ; 
fbei  Borpergepenber  Slcgat.  m.  quin;  *m.  inf. ; 
ne  tibi  desit?  baß  bu  nie  Slot  leibcß?  Hör.  sat. 
2,  8,  128;  "habere  quod  non  desit  genügt;  ne 
quiei  regiae  maiestati  deesset,  eine  grotmel  »ur 
Bejeiepnung  be*  pöepßen  ßattßnbenben  Waße« 
einer  Saepe  Just.  16,  5,  8;  b.  Berf.,  Bermißt 
wetben  Hör.  epod.  5,  41.  2)  in  beßimmter  ®b= 
ßept  bei  etw.  feplen  a)  bei  etw.  niept  gegen“ 
wärtig  fein  convivio,  bello.  b)  mit  feinet  tpä“ 
tigfeit  u.  $ilfe  niept  gegenwärtig  fein,  feinen 
Beißanb  entjiepen,  niept  helfen,  fiep  einer 


desumo  — detraho. 


233 


Sache  entziehen,  dt«.  »etnachliffigen  a!cui ; 
aenatui,  rei  publicae,  nulla  in  re  eaJuti  com- 
mum,  non  negotio;  officio;  dolori  olcis  gleich» 
gültig  gegen  k.  jein,  ben  jc.  ntdjt  röchen;  occa- 
eioni  temporia,  tempori  unbntuft  lafjen;  eibi 
fi<$  jehaben,  ficf)  im  flehen;  d.  mihi  noloi 
quin  ich  glaubte  e*  mit  fclbft  (djulbig  ju  fein, 
tonnte  ti  mit  nidjt  »erjagen;  tm.  quominuB, 
fm.  inf.;  non  d.  in  cauais;  nos,  noa  consules 
deeumuB  (rei  publicae)  lafjen  eS  an  unb  fehlen 
Oie.  Cat.  1 §.  6;  ne  defuiaae  noceat  Phaedr.  6, 
1,  8. 

de-gümo,  3.  heraubnebmcit,  bah  jitfe  anbetfe^en 
sibi  hostem  Liv.;  ’Athenaa  Bibi;  feuraum  cer- 
•fdb-güpbr,  adv.  »on  oben  Ijet.  [tamenque. 

de-surgo, 3.  (fett)  »on  etto.  aufflehen 

ceu&  Hör.  nt.  8,  2,  77. 

db-tSgo,  3.  l)  ab-,  aufbeden,  enthüllen,  ent> 
blofeen  ventus  yillam  Plaut.-,  aoae«  lovia  ve- 
fcustute  atqae  incuria  detecta  feineb  lat^eb  he» 
raubt,  pubUca  aedificia,  *regiam,  *artus  et ossa; 
bageg.  ossa  Capyis  — aujgtaben  Suet.;  feapite 
detecto,  *detectus  caput;  iuga  montinm  nebula 
(nöml.  bet  jerflreute)  Liv.\  feherjh-  detegetur  co- 
rium  de  tergo  meo;  temposta»  mea,  mihi  quae 
modeatiam  omnem  detexit,  tectus  qua  fui  Plaut. 
3)  tp.  aufbeden,  enthüllen,  Betraten,  offen» 
baten  fraudem,  msidias  Liv. ; Philotae  acelua 
Gurt detecta  et  nuda  omnium  mens  Tae. ; con- 
silia  coniuratorum  Suet.;  unaeroöfjnl.  pridie 
quam  Philotaa  detectus  eat  ft.  aeprehensuB  ost 
Gurt.  7,  1,  32.  [nacula. 

db-tendo,  3.  (feit.)  abfpannert,  »brechen  taber- 
db-tergeo,  2.  l)ah«,  roegmifeben  sudorem  fron- 
tu brachio  Plaut.-,  linguft  alcui  profiuentem 
sudorem  obleden  Just.  -,  *lacrimaa;  »nubila  caelo, 
•sidera  nubes  »erjagen,  »ertteiben;  (ftonbetf.)  ». 
Selb,  ahjtoaden  Oie.  AU.  14,  10.  2)  abmifchenb 
reinigen  caput  pallio,  mensam  Plaut  -,  cloacaB 
Oie.-,  abflteifen  u.  jerfdjclten  remos  (butcb 
taj d)ti  Boibeifahten). 

dttdrior  [ü.  einem  ungebraucht,  pos.  detor],  comp, 
m.  mp.  deterrimus,  geringer,  minber  müt» 
big,  weniger  gut  via  deterior  Plaut.-,  aqua 
deterrima;  d.  omnea  aumas  licentifi;  *reponi 
deteriori  ben  Kiebriggefinnten,  geigen;  pars  (ci- 
rium)  bie  (potitijcb)  weniger  gutgeftnnten;  d.  statu 
esse;  vectigalia  d.  facere  jdjmälern ; homo  de- 
terrimus; peditatu,  quo  erat  deteriore  feine 
jd)mäd)rtc  ©tite  toar  Nep.  Hum.  3,  6;  in  dete- 
rius  mutare,  augere,  referre  Tae.  Xau.  detS- 
rlus,  adv.  minber  gut;  Weniger,  *§i  d.  spe 
nogtra  placeant  baec;  fungünflig. 

rml natlo,  önis,  f.  [dotermino  ] Sbgrenjung, 
(Enbe,  Schluff  extroma  ora  et  d.  mundi. 
de-termlno,  1.  ab«,  begrenjen,  bestimmen 
regiones  ab  Oriente  ad  occasum  (».  Hugut);  id 
qnod  dicit , spiritu,  non  arte  d. ; *omnia  fixa 
tuus  glomerans  d.  (bringt  in  (Erfüllung)  annus. 
de-tero,  3.  1)  ab:,  jerreiben,  calces  abtreten 
Plaut. ; *haa  (tabellaa)  quondam  noBtris  mani 
bua  detriverat  usus;  übertr.  megmijeben  * sibi 
mnlta.  2)  tp.  Derminbern,  hcrahfepen, 
fdittiüdjen  *laudes  Caeaaris;  fardorem  et  fe- 
rociam  militia;  j-nimia  cura  d.  magia  quam 
emendat. 

db-terreo,  2.  1)  abfdjreden,  jurüd fdfreefen, 
abbatten,  abhringen  aiqm  a dimicatione,  a 
consilio,  a acribendo,  a proposito ; m.  bl.  all. 


reges  proelio  Sali.;  Stoicos  de  aententia;  +de- 
territuB  non  est  quominuB;  deterreri  m.  inf; 
(feit.)  abmeljten,  fern  holten  vim  a cenao- 
nbuB  Liv.;  *nefas,  * triste«  irae,  qua«  neque 
Noricus  d.  ensis  nee  mare  Hot.  carm.  1,  16,  9. 
dbtegtibYlia,  e,  adj.  [deteator]  Dermünfcbenb» 
wert,  abfdjculid).  — dbtestütlo,  önia,  f.  [de- 
teatorj  baä  Slermünftben,  Ccrabftheucn;  tp. 
(feit.)  Sühne  scelerum  C Sc.  p.  dom.  §.  140. 
db-testor,  dep.  1.  1)  unter  Bnrufung  beb  Seiftan» 
beb  ber  wöttet  ein  Übel  Weg;  u.  auf  jmb.  herab 
münfthen,  jmb.  ob.  etto.  »ertoünftben,  oerah» 
f<heuen,  alb  (Eingebung  beä  'Hugenblidä  gebarst 
minas  periculaque  in  caput  alcis;  alqm  Omnibus 
recibus;  exitum  belli  civilis.  — Partie,  perf. 
etestatua  »ertoünfeht  omnia  eiuamodi  Cie  legg. 
2 §.  28,  bella  matiibua  Hör.  carm.  1,  1,  26.  2) 
bur<h  Sitten  u.  Sorftellungen  ctm.  feierlich  » (ich 
ob.  anberen  abmeifen,  abmehren,  ablehnen, 
gegen  etm.  fi(h  »ermahren,  »roteftieren  d. 
ac  deprecari  quandam  prope  iustam  querimo- 
niam  patriae  a Be;  memoriam  consulatua  tui 
etc.  a re  publica;  o dii  immortales,  avertite  et 
d.  hoc  omen;  invidiae  deteatandae  gratiä. 
de-texo,  8.  1)  fertig  weben  telam  Plaut.  *fer-- 
tig  flechten  alqd  mneo.  2)  partic.  perf.  pass. 
detextus  ju  (Sttbe  gefponnen,  bilbl.  detexta 
prope  retexantur. 

detlneo,  ttnui,  tentum,  2.  [de-teneo]  1)  auf«, 
jurüd»,  fejthalten  ita  me  attinuit,  ita  deti- 
nuit  Plaut.;  alqm  pede  apprehenao  Suet.;  vic- 
toriam;  noyisaimos  proelio  (burd)  einen  Singriff); 
noatrae  Daves  tempestatibus  detinentur;  Ko- 
mano  bello  in  Italia  detineri,  detineri  ad  Maa- 
siliam;  Hannibalem  acerrimo  bello;  ab  incepto 
me  ambitio  mala;  *nisi  quid  te  d.;  *ni*i  cena 
rior  d.  sc.  eum.  2)  tp.  befchöf tigen,  feffeln 
etineri  in  alienia  negotiia;  'alqm  grata  com- 
pede;  * tempua  ganj  in  Sefcplag  nehmen,  *eun- 
tem  diem  sermone  multa  loquendo;  fanimos 
in  terrore  erhalten;  tquo  diutiuB  in  admiratione 
sui  detineret  (ac.  eum).  8)  d.  sc  ba$  Sieben 
feigen,  fich  friufratten  Tae.;  pecuniam  oorenthalten. 
de-tondeo,  tondi,  tonsum,  2.  abfeheren,  ab» 
fchneiben  fcomaa;  fcheren,  glatt  fcheten 
*falqm;  *frondea  detonaae  frigore  abgefaüen. 
*de-töno,  1.  1)  oon  oben  herabbonnern.  2)ju 
bonnern  aufhüren,  aubtoben. 
di-torqueo,  1.  1)  megbtehen,  weg«,  abmen« 
ben  ponticnlum;  a latere  in  dextram  partem; 
•proram  ad  undas;  *cervicem  ad  oacula;  tp. 
ablenlen  volnptatea  animoa  a rirtute;  * verba 
parce  detorta  Uraeco'fonte  abgeleitet;  trrridum 
animum  in  alia;  voluntaa  nullo  negotio  Secti 
ac  detorqueri  poteat.  2)  oerrenlcn  corpori» 
partes  detortae,  fcorpus  detortum,  faincera  et 
Integra  et  nullia  pravitatibua  detorta  unius- 
cuiuaque  natura;  tp.  Derbrehen  calumniando 
omnia  detorquendoque  auapecta  efficere;  frecte 
facta. 

detractitlo,  -titor  f.  detrectatio,  -trectator.  — 
detractlo,  önis,  /.  [detraho]  1)  (Entziehung, 
eg  nähme  alieni,  dolori«,  loci.  2)  cibi  ba« 
Slbführen,  Sanieren.  — detracto  f.  detreeto. 
— dütructor,  öria,  m.  [detraho]  Ser  Ile  ine» 
rer  sui  Tac.  ann.  11,  11. 
dMraho,  8.  [inf.  perf.  sgne.  detraxe  Plaut. J 
l)  herab:,  nieber jiel)cn,  t)txab=,  nieber» 
teigen,  ob.  meg»,  abjtehen,  abnehmen,  ab» 


234 


detrectatio  — devereor. 


teifjen,  roegbringen,  entfernen  alqm  de 
curru;  falqm  pedibus  e tribunali;  atramenta  o 
mulis ; castella,  mnros  nieberreifjcu  Tac. ; bilbl. 
rcgum  maiestatem  ab  aummo  fastigio  ad  medium 
detrahi;  anulum  de  digito  Ter.;  alcui  anulum 
de  digito;  *vincnla  servia;  ‘dulcia  poma  aolec- 
tia  arboribus;  *vincla  de  niveo  pede;  alcui  tor- 
quem,  veatem;  detractia  insignibna  imperatoria. 
‘2)  wegnehmen,  entgehen,  entreißen,  ab 
jie^en,  abnehmen,  roegneljmen  equoa  Qallia 
equitibua,  acutum  militi,  apolia  hostium  tem- 
jdia,  ex  Iovia  templo;  alcui  auxilia;  ‘faacea 
indigno;  ex  tertia  acie  aingulaa  cohortes;  de- 
tractia cohortibua  duabuB  ac.  ex  acio;  alqd  de 
aumma,  ex  ea  summa;  bilbl.  d.  de  homine  sen- 
eua,  alqd  de  benevolentia  noatra;  aliquantum 
ex  ea  facultate;  de  gloria,  de  fama,  de  rebua 
goatia  alcia,  de  auctoritate  aenatua;  de  senatu; 
longa  de  mea  dispntationc  detracta  oratio  eat; 
t illi  nihil  detrahi  poteat;  honorem  debitum 
alcui;  ’hunc  errorem  animis  nostria;  ex  diutina 
poaauaaione  Italiae  eat  detractua  Lin.  3)  irgenb* 
Wölfin  jiehen,  bringen,  führen  fnavea  ad  ter- 
ram,  t feroa  tauroa  conubua  ad  terram,  alqm 
in  iudicium,  ad  accusationem,  ad  aequum  cer- 
tamen. 

detrectfttlö,  (detract.),  önia,  f.  fdetrecto]  (feit  ) 
©erwcigerung,  Slblehnung  militiae  Liv.\ 
sine  detroctatione  Liv.  — detrcctfltor  (detract..), 
öria,  m.  fdetrecto]  (feit.)  Slerlleinerer  laudum 
auarum  Liv.  84,  15,  9. 

dütrecto,  1.  [detracto,  ältere  Sorm]  lfablelfnen, 
oetweigern,  Bon  fi<h  toeifen,  nitbt  gelten 
l a f f e ll  militiam,  pugnam,  certamen,  fprincipem, 
*rincla  pedum.  2)  herabfefcen,  Bertleinern 
iidveraae  rea  etiam  bonoa  Sali,,  invidia  virtutos 
Liv.  ft eilig  Cats. 

dCtrlmentöHu»,  adj.  fdetrimentum]  fehr  n a dj  * 

detrimentum,  i,  n.  [detero]  eigtl.  ba*  «bteiben, 
bah  fergaatuli  detrimenta  — hominea  ergaatulo 
detritoa;  gern.  ©bbtueb,  ©erlujt,  Staben, 
ber  o.  einem  anbern  oerurfa^t  mitb  cum  alqo 
militum  d.;  diuturni  laboria  an  tc.;  capere, 
accipere,  facerc  d.;  d.  afferre,  inferre,  impor- 
tare;  d.  acceptum  aarcire;  alcui  detrimento 
eaac;  bef.  ®erluft  im  Äriege,  ©iebetlage. 

dfi-trüdo,  3.  1)  herab*,  roegftojjen,  brängen, 
treiben  impedimenta  per  praecepa;  alqm  in 
piatrinum;  * nares  acopulo;  -f  vi  tempeatatum 
Cythnum  inaulam  detruaus;  ’alqm  contia  re- 
miaque  in  mare;  auch  abjiehen  acutia  tegi- 
menta;  in«bef.  a)  einen  (Jeinb  au*  einet  Stel« 
lung  Bcttteiben  levie  hrmatura  pulea  detru- 
aaque;  fhoatem  in  proclite,  ’hoatem  finibua, 
•fCheruaci  collibua  detrudebantur.  b)  au*  einem 
Sefifce  oerbtängen  alqm  de  agro  saltuque,  ex 
praedio  Ti,  »lorem  regnia;  tjmb.  ber  Stuäficit 
auf  ein  91mt  betäuben,  Betbtängen  detrudendi 
Domitii  causa.  2)  tp.  a)  Bon  ob.  ju  etm.  btdn« 
en,  treiben,  bringen,  ju  et»,  nötigen  alqm 
e sua  aententia;  fa  proximo  ordine  m aecun- 
dum;  + in  pauciasimoa  senaus  et  anguataa  aen- 
tentias  eloquentiam;  ad  neceaaitatem  belli  Tac., 
se  ad  paupertatem  Plaut.;  b)  nerfchieben, 
binjietfen  comitia  in  adyentum  Caeaaria. 

de-trunco,  1.  1)  *b.  Stamm,  Stumpfe  trennen, 
abbaucn  caput  bipenni.  2)  ftupen,  Berftüm« 
mein,  enthaupten  arborea,  gladio  corpora. 

de-turbo,  l.  hetabtoerfen,  «treiben,  «ftürjen. 


abtragen,  h«tnnter=,  niebetreifien  totnm 
cum  carne  carnarium,  omnea  de  tecto  legulas 
Plaut.;  alqm  de  tribunali;  noatroa  de  vailo; 
hoatea  ex  praeaidiia  atationibuaque;  deturbatia 
Samnitibua;  * alqm  ab  alta  puppi  in  mare; 
*orantia  caput  terrae  jur  Srbe ; acdificium,  sta- 
tuam;  tp.  jmb.  au*  feinem  ©efihtum  oerbrän« 
gen  ob.  einer  Sache  berauben  alqm  poases- 
aione,  de  fortunis  Omnibus;  alqm  de  Bonität« 
ac  mente;  deturbari  ex  magna  ape  u.  bl.  spe. 
fde-tnrpo,  1.  (feit.)  Berunftaltcn. 

DeucSlion,  önia,  m Sohn  be*  ©rometljeu*,  fyen- 
fcher  ju  *ßbthia  in  Xtjeffolien,  ©emaljl  ber  ©arrha ; 
•nimiae  Deucalioma  aquae  bie  bcufnTionifcfjc 
glut.  $>aB  * Deucaliöueua,  adj. 
deunx,  eia,  m.  [de-uncia,  ba*  @anje  weniger  eine 
Unje]  f.  aa. 

de-Qro,  3.  abbrennen,  Bcrbtennen  ricoa,  op- 
idum,  frumenta;  B.  b.  Jfälte  erftarren  machen 
iems  arborea;  faquilone  maxime  deuri. 
deiia,  i (nom.  pl.  dei,  dii  u.  di.  gen.  deorum  u. 
deum,  altertilml.  dium  Liv.  26,  12,  10,  dat.  deia, 
diis  u.  dis;  voc.  sing  deus),  m 1)  ein  ® oft, 
eine  ©ottheit  Teneruri  alqm  ut  deum;  naturam 
tamquam  deum  aequi,  quasi  deum  ducem  sub- 
aequi;  *b.  einer  weiblichen  (Bottbeit;  im  ÄuSruf, 
di,  dii  boni!  di  meliora  ob.  melius  mit  u.  ohne 
velint,  ferant,  ®ott  bewahre!  ba*  Wolle  (Bott 
nicht!  dii  te  ament  etc.  f.  amo  c);  pro  dii  im- 
mortales!  ai  diia  placet  f.  placoo  6);  dii  homi- 
neaque  alle  SBelt.  2)  tp  a)  b.  einem  fchfl|en« 
ben,  helfenbcn,  errettenben  TOenfchen,  ein 
Schupgott.  5)  B.  einem  ausgezeichneten  ob. 
übetau*  gtüdtichen  Stenfdjen  d.  »um,  si  hoc 
ita  eat  Com.;  Platonem  quasi  quendam  d.  phi- 
loaophorum;  te  in  dicendo  semper  putari  d.; 
*erit  ille  mihi  aemper  d.;  *ubi  nunc  nobia  d. 
ille  magister,  Eryx?  c)  bie  ©lachthaber  im 
Staat,  bie  ©älter  bet  (Erbe  deos  propius 
contingia  Bor.  sat.  2,  6,  62. 
de-ütor,  dtp.  8.  übel  gebrauchen  — migbonbeln 
alqo  Nep.  Eum.  11,  3.  [sos,  *agmina. 

dS-vasto,  1.  Betheeren,  Berwüften  finea,  Mar- 
d«-T«ho,  3.  1)  herab«,  herbei«,  irgenb  wohin 
führen,  fchaffen,  bringen,  fahren,  («hiffen 
Tiberis  commeatus  maximoa;  legionem  equia; 
eo  frumentum;  commeatum  exercitui  in  caatra 
ex  urbe  et  ex  agria;  alqm  in  ultimaa  oraa; 
fexercitus  Rheno  derectua;  pass,  devehi  wohin 
fahren,  fchiffen  Veliam,  fin  finea  Mallorum 
aecundo  amne;  fper  flumen  in  Oceanum;  tp. 
*ad  alqd  $u  etw.  lommen,  fchreiten. 
de-rello,  3.  (Botfl.,  bicht.,  fpdt)  abrupfen  pen- 
nas;  ramum  trunco.  [6,  604« 

dc-telo,  1.  enthüllen,  entfchleiern  Op.  mct. 
*de-TSn?ror,  dtp.  1.  1)  oerehten,  anbeten 
deos  Op.  2)  butef)  ©ebet  abwenben  aomnia 
ter  aanctd  deTeneranda  molü  Tib. 
dä-Tänlo,  4.  1)  herab«,  irgenbwohtn  lommen, 
anlangcn  ad  legionem,  ad  senatum,  in  eum 
locum,  in  urbem,  *locum.  2)  tp.  wohin  lom« 
men,  geraten,  fieh  wohin  wenben  in  alienas 
man us ; ad  quos  iata  non  translata  aint,  aed 
neacio  quo  pacto  devenerint;  ad  iuris  studinm, 
ad  hanc  rationem. 

de-Terb*ro,  1.  butchptügeln  uaque  ad  necem 
Ter.;  tp.  hintergehen,  prellen  alqm  Ter. 

1.  df-Toraor,  dep.  1.  [devertol  B.  SBege  ft<h  ab« 
wenbenb,  auf  ber  Seife  cinlehten,  fi<h  ai*  ©aft 


devereor  — devoro. 


235 


fob.  Weifenbet  einquartieren,  logieren  Laodi- 

f ceae,  Äthenis  apud  alqm,  in  oa  domo,  domi 
Euae,  parum  laute. 

2.  dfrersor,  öris,  m.  [deverto]  ©oft  in  einem 
SBirtipaufe  Oie. 

döTemöridlum,  i,  n.  [dem.  o.  devorsorium]  1 1 e i - 
ne8  Tlbfteigequartiei.  — dörersörius,  adj. 
[deverto  j taberna  ®aftpau8,  Verberge  Plaut-, 
Suet.\  »übst.  devergortum,  ii,  n.  £>etberge, 
‘flbftcigequartier  auf  bet  Seife  hospitalo,  Bor- 
didum;  peropportununi;  pl.  auip  0.  Slptöjfern, 
too  Sönigc  u.  Satrapen  jeitmritig  (ich  aufseiten 
Gurt.;  btlbl.  d.  (Slplupftoinlel)  nagitiorum  om- 
nium;  studiorum,  non  libidinum;  commorandi, 
□on  habitandi. 

d#TertTcöIum , i,  ».  [deverto]  1)  tlbmeg,  9Je» 
bentoeg,  Seitenioeg;  tp.  fÄbmeitpung  o. 
ber  geroöpnli*en  Zarftcllung  quaedum  elo- 
quendi.  2)  — deversorium  Jlbfieigcquartier; 
im  Übeln  Sinnefineipc,StpIupf  minie l;im  Silbe, 
legentibus  velut  d.  amoena  quaerere  ÜRupe» 
puntte  Liv.;  tp.  Slu*fluipt,  ^uftuiptSort. 

de-verto  (ältere  §orm  devorto),  ti,  sam,  3.  1)  trän». 
abmenben  fatalia  Aur.  Vict.;  flaff.  nur  im  paus. 
CffräfcnS  ob.  Sntperf.)  u.  mebial,  fiep  abmenben, 
abgepen,  bef.  0.  SBcge  *ur  (Einlepr,  einfepten 
domum  devortar  Ter.;  nun  Plaut.;  locus,  ubi 
deverteretur ; in  Pompeianum;  apud  alqm  de- 
Terti;  in  quibus  (hortis)  devertebatur  Tac.  *tp. 
meas  devertor  ad  artes.  2)  intrans.  fiep  ab» 
menben,  »lepren  o.  SBcae,  au*  einen  «b» 
fleeper  maepen  in  PamphyLiam ; Massiliam;  ad 
cauponem , ad  hospitem ; in  Tillam  suam , ad 
villam  alcis;  domum  Charonis ; in  Sejiepung 
auf  ben  ÄuSgangSpuntt,  abgepen  cum  perpauci« 
viä;  ut  deverterem  sc.  vife;  tp.  0.  ber  Siebe,  ab» 
iommen  redeamus  ad  illud,  unde  devertimus. 

tdävexTtas,  ätis,  f.  [devexus]  Slbfepüffigleit, 
abfepüffige  Sage.  — devexus,  adj.  [de-veho] 
1)  naep  unten  fiep  neigenb,  pinabjiepenb, 
fepräg,  abjepüffig  lucus  a Palatii  radice  in 
novam  viam;  s übst . pl.  n.  Wbpänge,  Sen» 
langen  baec  declivia  et  d.  2)  fiep  abmärtö 
bemegenb,  fiep  neigenb  *NUub  ab  indis; 
•pondus;  ‘Orion  finletto;  D.  ber  geit  aotas  iam 
a diutornis  laboribus  ad  otium. 

dc-Tlndo  (»ync. perf.  devinxsti  Plaut.)  4.  1)  fefi» 
binben,  binben,  umbinben  devinctus  fasciis, 
opercula  plumbo,  ‘deyinctus  tempora  lauro.  2) 
tp.  a)  eng  oerbinben,  oertnüpfen,  auep  nie» 
talif*  oerbinben,  »erpfliepten,  ocrbinbliep 
ma*en  horaines  Luter  sc  rei  publicae  socie- 
tate;  se  affinitate  cum  alqo;  benevolentiä  et 
carit&te;  tum  artibus  tum  Opera  tum  facultati- 
bus;  firma  devinciri  societate;  an  im  ob  pignore; 
alqm  beneficio;  alqm  inreiurando;  se  scelerc 
fiep  fepulbig  maepen;  mala  cupiditate  fiep  oer» 
ftnelen;  al*  rpet  t.  ju jammenfaff en,  »btän« 
gen  verba  comprehensione , una  complexione. 
b)  fiep  ganj  ju  eigen,  ergeben  maepen,  fef« 
fein,  binben,  in  Sanbe  feplagen  omne»  om- 
nium  gentium  partes  tribuB  triumphis;  urbem 
praesidiis  in  ®eporfam  palten;  alqm  suis  co- 
piis;  mentem  necessitate  fati;  anunus  uxoris 
misericordiä  devinctus  Ter.;  animos  eorum  qui 
audiunt,  voluptate;  tribus  largitione  devinctas 
habere;  suffragia  largitione  devincta;  se  vino 
fiep  tücptig  betnnlen. 

de-vlnco,  3.  oöllig  überminben,  befiegen 


Oalliam,  Pocnos  classe,  Crotoniatas  maximo 
proolio,  und  insigni  pugnii  Homicos;  multorum 
obtrectatio  unius  virtutom;  bonum  publicum 
devictum  est  privatä  gratiä  pat  oor  perf önliepcit 
SRüdfiipten  jurüelflepcn  muffen  Soll.,  +m.  ut  ei 
fiegreiep  burepfepen;  ‘bella  devicta  fiegreiep 
burepgelämpfte. 

devinctus,  adj.  m.  comp.  [jiartic.  0.  devincio) 
ganj  ergeben  Btudiis,  ‘dovinctior  alcui;  subst. 
m impeditis  ac  regum  dominatione  d.  ben  burep 
tc.  ©ef  eff  eitert  Oie.  Brut.  §.  45. 
devitAtto,  önis,  f.  [derito]  baö  Setmeiben  pi- 
rutarum  Oie.  — de-vito,  t.  oermeiben  pro- 
cellam,  dolorem,  turpia. 
devius,  adj.  [de-via]  1)  oom  SBcge,  oon  bet 
Straffe  abmärtä,  feitmärts  gepenb,  auptt 
ber  Straffe  liegenb,  abgelegen  oppidum, 
saltus,  calles;  iter  (SRarfip)  tarn  longum  ac  tarn 
d.;  itinera  Seitenmege;  subst.  devia,  örum.  n. 
Sepleiepmege;  bau.  einfam  unb  feitmärts 
roopnenb,  lebenb  gons,  montani;  esse  devios; 
•ans;  mihi  d.  auf  einfamen  ffiegen  itrenb;  *uxo 
res  — capellao.  tp.  a)  fo.  Ibcma  abfepmei» 
fenb  nihil  quasi  d!  loqui.  b)  fiep  Oom  Scgc 
ber  SBaprpcit  ob.  Zugcnb  entfernenb,  oor» 
fepnell,  unftät,  tpßriept  homo  amentissimus 
atique  in  Omnibus  consiliis  praecops  ac  d.;  quid 
potost  esse  tarn  flexibile,  tarn  d,;  vita. 
de-röco,  1.  1)  perab»  ob.  oon  irgenbmo  meg^, 
abrufen  suos  ab  tumulo,  ex  praesidiis;  alqm 
de  provincia  ad  gloriam,  ad  triumphum;  ‘ro- 
fixu  sidera  caelo  (bur*  3auberfprü*e);  alqm 
(Ncp.  Gon.  4,  2)  jut  Xafel  Taben ; bilbl.  philoso- 
phiam  e caelo.  2)  tp.  alqm  ab  instituto  cursu 
ad  praedam  abtoacn;  ad  pemiciem;  suas  exer- 
citusque  fortunas  in  dubium  aufS  Spiel  fepen. 
dä-Tdlo.  t.  perabfliegen,  ftperjp.  sibi  de  caelo 
devolaturam  in  sinum  victonam  Liv.  7,  12,  13; 
übertr.  eilig  mopin  gebratpt  merben,  0.  einem 
®ef(pent  ‘illuc;  tp.  petab»  ob.  fort={  baoon» 
eilen  de  tribunali;  praeceps  pavore  in  fornm; 
ab  afflieta  amicitia  ad  fiorentem. 
de-TOlro,  3.  perabmätjen,  »rollen  saxa;  cu- 
pas  de  muro,  fclipeos  e muris,  ‘corpora  in  hu- 
mum; ‘per  audaces  nova  dithyrambos  verba 
bapin  ftrömen  taffen;  ‘pensa  fusis  abfpinnen; 
pass,  devolvi  perabrollen,  »ftürjen  cum  one- 
ribus,  veluti  monte  praecipiti,  torrens;  *devo- 
lutis  tonitribus  naipbem  oerrollt  maren  rc. ; tp. 
d.  retro  ad  stirpem  jurüdftnfen  Liv. , ad  sporn 
inanem  pacis;  eo  rem  ut. 
de-vbro,  1.  l)  oerftplingen  alqd;  ‘Charybdis 
me  devorat.  2)  tp.  a)  e.  Sermögen,  bnt®  bic 
®urge(  jagen,  Oerpraffcn,  oertpun  rem  re- 
centem,  pecuniam;  [Plaut.)  hominem  jmb#.  Ser» 
mögen.  §icrO.  (fpät)  oerniepten,  devorent  vos 
arma  vestra.  b)  ‘unterbrüllen  pariter  vocem 
lacrimasque  d.  ipse  dolor;  (Plaut.)  nomen  alcis 
oergeffen.  c)  gierig  fiep  ancigncit,  oer» 
ftpltngen  spe  et  opimonc  praedam;  heredita- 
tem,  hierum  spe  fipon  in  ber  Xaftpe  ju  paben 
glaupen;  illos  libros,  verbum  ipsum  voluptatis 
Omnibus  animi  et  corporis  partibus  mit  ber 
gröfjten  Segierbc  lefen,  oernepmen,  mic 
fipon  Plaut  auscultate  atque  operam  date  et 
mea  dicta  devorate  u.  orationem  hanc  aures 
dulcem  d.;  (Just.)  oculis  alqd;  (Gurt.)  spes, 
quam  humanae  mentes  d. ; im  üblen  Sinnt  eius 
oratio  a multitudine  et  foro  devorabatur  mürbe 


236 


devortium  — dicacitas. 


mit  $eißßunget  Dcrftßtungcn,  wobei  c8  auf 
ben  ©efißtnad  triebt  antommt  — oßne  Serftänb; 
tti*  angcßiJrt.  d)  etw.  UnangeneßmeS,  Sä  = 
fH geS  ßinunterf  tßluden,  ertragen,  Jitß  ge-- 
j alten  taffen  molentiam;  stultitias  et  ineptias 
hominum;  dudum  circamrodo,  quod  devoran- 
dum  est  f.  circumrodo. 

dfvortlum,  ii,  n.  [devertoj  ber  funlt,  wo  ein 

. Webenweg  B.  bet  Straße  abgeßt,  itinerum  (Um= 

dövorto  f.  deverto.  [tnege)  Tac.  Agr.  19. 

dävötio,  önis,  f.  [devoveo]  1)  SBeißung,  Huf  = 
Opferung,  ba*  ©eloben,  at*  Opfet  für  bie 
untcrirbiiißcn  fflöttcr  vitae,  capitis,  Deciorum. 
2)  feietlitßc  Serwünfißung  Nep.\  -fbie  jmb.  ben 
unterirbifeßen  ©öttern  weißenbe  Sauberei. 

dAroto,  1.  [intens,  o.  devoveo]  1)  jum  lobe 
Weißen,  ben  unterirbijeßen  ©iSttern  at*  Cpfet 
Deciuru  de.  2)  (Botfl.  u,  fpfit)  Berjaubern, 
Berßejen  sortes. 

di'Tötus,  adj-  [ parttc.  B.  devoveo]  1)  ben  unter; 
irbifißen  ©öttern  geweißt;  baß  *tBerfluißt, 
ßeitto*.  2)  treu  ergeben  *vino,  fscaenae; 
fqnibuB  rebus  et  devotissimos  sibi  et  fortissi- 
moa  reddidit;  subst.  m.  bie  auf  8eben  u.  lob 
(Ergebenen,  ©etreuen  cum  omnibus  auia  d. 
Cats.  — de-vöveo,  2.  1)  einer  ©ottßeit  etw.  at* 
Opfer  geloben,  weißen,  alfo  aueß  bem  lobe 
Weißen  Dianae,  quod  natum  esset;  Marti  ea 
qua«  ceperint,  *victima  devota,  filiam  Dianae; 
se  diis  unmortalibue  pro  re  publica,  se  pro  po- 
pulo  Romano  legiombusque , *se  aris;  fißerjß. 
se  pro  aere  alieno;  sicam  jurn  Slorbe  weißen 
3n«bef.  ben  unterirbifißen  ©öttern  weißenb 
öerflutßen,  nerwünfißen  alqm  Nep.\  *oer  = 
jaubern.  2)  tp.  a)  etw.  ob.  jmb.  qleießfam  at« 
Opfer  baßin  = , pret*geben,  aufopfern  *ani- 
mam  alcui;  *j>ro  quo  remque  domumque  tuam; 
‘devota  morti  pectora;  fdevotis  omnium  capi- 
tibua.  b)  d.  se  alcui  rei  fieß  auf  Sieben  u.  lob 
ergeben  alcis  amicitiae  Caes.  b.  O.  3,  22,  3. 

fdextana,  tis,  m.  [de-sextans  ba*  ffianje  weniger 
ein  SctßStel]  f.  as. 

dextella,  ao,  f.  [dem.  B.  dextra]  bie  Heine  redjte 
fjanb,  bitbl.  Quintus  filius  est  Antonii  d.  Cie. 
AU.  14,  20,  6. 

dexter,  tra,  trum  ob.  tera,  törum,  adj.  m.  comp. 
dexterior,  m.  -ius,  n.  fett.  sup.  dextümus  1) 
reißt*  bcfinbltiß,  gelegen,  reißt  manus,  cornu 
(pflüget  bei  §eete*),  ab  dextro  latere  hostium, 
pars,  ‘dexter  abia  jur  reeßten  Seite,  reißt*; 
-f-equus  dexterior  fjanbpferb ; subst.  apud  dextu- 
mos  Sali  Jua.  100,  2.  jjnibef.  dexter»  ob. 
dextra,  ae,  f.  a ) sc.  manus  bie  retßte  fcanb, 
Weißte,  ‘dexteram  dare  (tciißcn)  alcui  at*  3ei= 
(ßen  ber  ffreunbfcßaft  ob.  Ircue;  *d.  quondam 
data  geleitete  Irene;  d.  datä  buttß  ipanbftßtag 
Liv.  1,  1,  8;  date  deiteras  fideraque  m.  inf., 
Liv.;  dextrae  dextras  iungentes  Li».;  ‘iuncta 
est  mihi  foedero  d.  Vera,  ‘coniungere  fuß  tei= 
tßen  u.  fo  greunbf*aft  fißfteßen;  si  ei  rex  — fidem 
de  ea  re  more  Perearum  dextrA  (butrß  §anb= 
feßlag)  dedisset.  Hane  ut  accepit  a rege  mis- 
sam  ;but(ß  fcßriftluße  Sücrfttßerung  ob.  burfp  8er; 
mittetung  einet  britten  'flerfoni  Nep. ; in  quam 
rem  unicum  pignus  tidei  regia«  d.  se  feren- 
dam  Alexandro  dare  Just.;  miserat  civitas  Lin- 
gonum  votere  instituto  dona  legionibus  dextras 
(jwei  Berfcßlungene  golbene  ob.  fitberne  ijänbe), 
hospitii  insigne  Tac. ; centurionem  dextras  con- 


cordiae  insignia  Syriaci  exercitus  nomine  ad 
praetorianos  ferentem  Tac.;  renovare  dextras 
bie  fräßet  einanbet  gegebenen  Werfidjerungen  Tac.\ 
‘dominorum  dextras  (bie  treue  gegen  K.)  feilere ; 
doxtram  (bie  £>anb  jum  ©ruße)  porrigere  Hör. ; 
dextram  tendere  ob.  porrigere  §itfe  leiflen  Oie. ; 
♦obsecrare  alqm  per  dextram ; *me&,  suä  d.  bur(ß 
meine,  feine  £>anb  ob.  [Jauft,  tapferleit;  ‘perire 
suä  dexterä  (oon  9iom)  b.  t.  burß  innere  Kämpfe. 
b)  sc.  pars  bte  reißte  Seite,  dexter*  ob.  dex- 
trft,  ad  dextram  iur  Sietßten,  reißt*;  a dextra 
B.  ber  Scißten,  reißt*  2)  übertr.  o)  ‘at*  jlü<D 
tiiße*  ftnjeiißen  jur  Weißten  erfißeinenb,  ®lüd 
bringenb,  gnäbig,  gtüdtiiß  dexter  adi,  d. 
stetit.  6)  ‘paffenb,  günßig,  te®t  potestas 
(©etegenßeit);  quis  rebus  d.  modus  wie  Me  Saiße 
am  beften  $u  Bottenben,  d.  tempore;  gef  iß  i dt, 
gewanbt  Liv.  8,  36,  7.  lab.  A)  ilextirTtas, 
ätis,  f.  ©ewanbtßeit,  gefißidte*  Seneßmen 
Liv.  B)  dextre  ob.  dextSre,  adv  m.  comp. 
gewanbt,  anfiettig,  gefdßidt  d.  obire  officia 
Liv.',  nemo  dexterius  fortunä  est  usus  Hör. 
dextrorsum  ob.  f-sns,  (Plaut.)  dextrö-re rsum 
(-vorsum),  adv.  natß  ber  reißten  Seite  ßin, 
reißt*  ab.  — dextümus  f.  dexter  1). 

Dia,  ae,  f.  alter  Warne  bet  3»fM  Wajo»  Ov. 
dlübithrärlus,  ii,  m.  Serfertiger  niebriger 
grieeß.  Sißuße  (iiaßa&gov)  Plaut. 

Dlablintres  f.  Aulerci. 

dlidema,  ätis,  n.  [dtadijp«]  8inbe  an  bem  lut; 
ban  bet  pctfiftßen  Könige,  baß.  ba*  liabem  at* 
Aetißen  ber  lönigliißen  feürbc  d.  alcui  imponere, 
d.  ponere,  ‘regnum  et  d.  deferre  uni. 
diaeta,  ae,  f.  [Siatza]  1)  ®iät  — o bem  9trjte 
Borgefißtiebene  fiebenSweife.  2)  fWeiße  Bon 
ßimmeru,  autß  ein  au*  3'wmer  u.  Sotjimmer 
befteßenbe*  ©artenßau*. 
diälectlca  f.  dialecticus  a)  a)  S). 
diilectYc*,  adv.  [dialecticus]  biateftifcß,  natß 
Jtrt  ber  liatettiler.  — dtalectlcos,  adj. [duz- 
Dxtixöc]  um  litputieren  geßätig,  biatef  . 
tifiß  captaones,  quiddam;  subst.  a)  dialeetYca, 
a)  ae,  f.  bie  liatcltil.  ß)  örum,  n.  pl.  bia; 
Iettifiße  Unterfueßungen,  Seßtfäße.  *b)-Ycus, 
i,  m.  Kenner  u.  fießter  ber  liatcttil,  lia-- 
leltilet.  [left  Suet. 

dillectos  (-us),  i,  f.  [dwlextof]  3Run  bart,  üa  = 
Dlilis,  e,  adj.  [Dis]  jum  3uniter  geßdrig 
Hamen,  apex,  fsacerdos,  fbt.  Dialis,  fflaminium. 
diälögus,  i,  m fduUoyoc]  ba*  pßitofopßifißc 
©efptäiß,  brr  liatog. 

Di  Ana,  lodßter  be*  3upiter  u.  ber  £atona,  Sißwefter 
bet  StpoOo,  ©öttin  ber  3aflb,  be*  Stonbe«  u.  ber 
näißttiißen  gaubercien  (at*  fcelate) ; ‘SJlonb;  *qu«m 
urget  iracunda  D.  =»  SJlonbfüißtiger.  ^ierB.  *DIS- 
nius,  adj.  turba  eine  Slßar  3ngbßunbe;  subst. 
-lum,  ii,  n.  a)  lempet  bet  liana.  b)  8orgeMrgc 
in  Spanien.  [ber  Sotbaten  u.  Silanen. 

dlAriuni,  ii,  n.  [dies]  tägliiße  ftoft,  Wation 
dtbäphus,  i,  f.  [dtßaipoc]  ba*  mit  purpurnen 
Streifen  befeßte  StaatSlteib  ber  rSm.  ®ia 
giftrat* per fonen,  baß.  dibaphum  cogitat  et  beidt 
baran,  ein  Staatsamt  ju  erlangen. 
dYca,  ae,  f.  [dfeq]  WeißtSfaiße,  Wrojeß  (jeboiß 
nur,  wenn  B.  grieiß.  Serßättniffen  bie  Webe  iß), 
scribere  alcui  dicam  Berttagen,  (Ter.)  impingere 
an  ben  §at*  werfen;  sortin  d.  burtß  fiofung  ben 
Wiißter  für  eine  WeißtJfatße  wüßten. 
dYcAcItas,  ätis,  f.  [dicax]  ber  beißenbe,  fati; 


dicaculus  — dico. 


237 


tifdje  SBip,  bet  befonbet«  in  futjen,  treffenben 
öipmortcn  ftcfc  jeigi,  bei  bem  jebotp  bet  Stptrj 
bet  frauptjroed  bleibt  Ctc.  de  or.  2 §.  217  ff.  or. 
§•  87;  in  übiem Sinne  SBipeln,  SBibelei.  — dl- 
cAcülus,  adj..  [dem.  D.  dicax]  beiffenb  mtpig, 
ftpnippiftp  Plaut.  [ler  bf*  Slriffotele*. 

DTcaearehus,  i,  n.  periBatetiftper  ffߣ)i!of op^,  Gtpü» 
dfeSlio,  önis,  f.  [I.  dico]  ba*  fteimilhge  8in  = 
bürgern  an  einem  Orte  Oie.  p.  Balb.  §.  28. 
dicax , äcia,  adj.  m.  comp.  [2.  dico]  beiffenb 
Di|ig,  fatitifcp  non  tarn  d.  fuit  (Demosthe- 
nes) quam  facetns;  satyri  (Hör.);  in  üblem  Sinne 
mipelnb,  naferoei*,  ftpnippiftp;  subst.  4Bip‘ 
botb  Hör. 

dTchSrens,  i,  m.  [J«j<>g»ios]  $oppettrotpfiu*. 
dlcio  (falftp  ditio;  nom.  ungebtfiutpl.),  önia,  f.  [B. 
S.  dico]  etgtl.  ba*  Wetpt  ju  fptetpen,  ju  befehlen, 
bap.  (Bemalt,  OTacpt  eines  Solle*  ob.  fcerrftpet* 
über  anbete,  Soimäffigfeit  esse  in  d.  alcis;  in 
d.  teneri;  civitates  in  d.  potestatemque  populi 
Eom.  redigere;  aub  d.  atque  imperio  alcia  esse; 
in  dicionem  tradere;  urbea  multas  8ub  impe- 
rium  populi  Rom.  dicionemqne  anbiungere; 
rem  Nolanam  in  iu»  dicionemque  dare  Poeno; 
alqd  auae  d.  facere;  fnec  aliud  dicionis  Athe- 
nienaium  praeter  urbem  ipsam  reliquit. 
diele,  gen.  (di'xjj,  dixijs]  nnt  dicia  cauaä  ob.  gratiä 
bet  gorm  rnegen,  nm  ber  gorm  gn  genügen, 
bist».  jurn  Stpeiti. 

1.  dico,  l.  l)  einet  ®ottpeit  mibmen,  meipen, 
peiligen  iilud  candelabrrun  dare,  donare,  di- 
care,  conaecrare;  aram,  donum  Iovi;  Capito- 
lium,  templum  Iovis;  eyeni  Apollini  dicati. 
^net».  a ) timb.  füt  einen  ®ott  erlisten,  un  = 
tet  bie  ®5ttei  aufnepmen  ne  Herculem  qni- 
dem  et  patrem  Liberum  priuB  dicatoa  deoB ; 
inter  numina  dicatus  Anguatua.  b)  + burtp  ben 
etflen  Sebtautp  gleitpfam  meipen  aquilam.  2) 
flbetp.  etm.  einet  ffjerf  ob.  Satpc  mibmen,  ganj 
pingeben  operam  alcui  Ter  ; alcui  totum  rnern, 
etudjum  auum  laudi  alcia;  ae  Remia  in  clien- 
fcelam,  Beae  in  aervitutem  nobilibus;  ae  civitati, 
in  cintatem  fiep  als  (Bürget  (in  eine  Stabt)  auf» 
nepmen  taffen;  qui  aduleacentea  ae  Craaao. 

2.  dico,  xi,  ctum,  3.  (filtere  gönnen  fut.  dicebo 
Cbm.;  perf.  dixti  Com.,  Oie.,  perf.  conj.  dixia  ff. 
dixeria  Plaut.-,  imper.  dice  Plaut. ; inf.  pass. 
dicier  Vatin.  b.  die.  fam.  6,  9,  1)  1)  fagen, 
fptetpen,  etllfiten,  »erbringen,  »ortra» 
gen,  m.  acc.  e.  inf.;  quae  imperarentur,  facere 
(al*  fttpet  geftpepenb  u.  bereit*  cintretenb)  dixe- 
runt  ae.  ae  ob.  eoe  Caes.  b.  G.  2,  32,  3;  m.  nt 
ob.  ne  baff  etm.  geftpepen  fotl  ob.  itiept ; (Hör.) 
die  veniat;  parva  dictu  res,  dictu  epecioaa  Liv., 
Ourt.,  dictu  incredibüe;  ille  quem  <lixi  bet  et= 
mfipnte;  ut  dicebatnr,  ut  ante  dictum  est;  hoc 
lex  non  d.  fagt,  entpfilt  ba*  nitpt;  * nihil  in  te 
quoque  d.  famam;  d.  tibi  itp  jage  bit*  (btopenb, 
marneub)  Com.,  Phaedr.-,  dicam  nunc  laff  bit 
nur  fagen  Ov.;  hoc  dicia  bie*  metnff  bu  Ter.-, 
dicet  aliqnis  e*  tfinnte  einet  fagen;  tantum  dico 
f.  tantus  1)  2);  cradelem,  ne  dicam  (um  nitpt  ju 
fagen)  aceleratnm,  mafi  fffirler  iff  al*  crudelem; 
committere  ut  beneficio  non  dicam  (itp  mit! 
xitpt  fagen)  indignus  (ma*  ftpmdtper  iff  al*  ba* 
folgenbe)  sed  victas  esse  videare;  quid  dicam 
de  etc.  f.  commemoro  2);  dicor,  diceris  etc.  m. 
Mat.  c.  inf.  man  fagt,  baff  itp  tc.,  itp  fotl;  dici- 
tar  m.  acc.  c.  inf.  eo  tempore  dicitur  matrem 


Pausaniae  vixiase  Nep  , dictum’at,  dicebatur 
Ter.,  Tac.\  ut  dicatur  eos  aolos  mortalium  esae 
Just  -,  bet  acc.  c.  inf.  muff  auf  »otpetgepenben 
nom.  c.  inf.  folgen  an  Stellen  mie  ad  quem  (The- 
mistoclem)  quidam  doctuB  homo  — acccseisse 
dicitur  eique  artem  memoriae  — pollicitus  esae 
se  traditurum;  cum  ille  quaeaisset  — dixiaae 
illum  doctorem  etc.  Cic.  de  or.  2 §.  299; 
(ftonoerf.)  dictum  ac  factum,  dictum  factum  gc= 
fagt,  getpan  — opne  ®erjug ; sacramentum  ftpmii» 
ren;  de  8cripto  alqd  o.  Slatte,  ».  Roncept  oor= 
tragen,  abtefen;  causam  feine  ob.  eine*  anbern 
Satpe  oot  (Beritpt  füpten,  alfo  fomopl  0.  reus  al* 
jeinem  patronus;  causam  capitis  fitp  »or  (beritpt 
in  einet  Rriminalfatpe  »etteibigen;  causas  in  foro 
al*  Änroalt  Wetpt*fäHe  oetpanbeln ; causam  haud, 
causam  null  am  d.  itp  pabe  nitpt*  einjumenben 
Com.;  ius  SRctpt  fptetpen,  ®eritpt  palten;  senten- 
tiam  o.  Senator,  feine  Meinung  fagen,  feine 
Stimme  abgeben,  »orteten ; honorem  d.  f.  praefor 
1),  iudicem  f.  iudex  1);  eum  virum  erflfiren  füt 
Liv.;  in*bef.  abfol.  eine  Webe  palten,  teben, 
ars  dicendi  Wcbehinff,  ®ercbfam(eit;  in  dicendo 
exervitatus;  dicendo  excellere,  valere;  contra 
alqm,  pro  alqo,  upud  centrunviros ; acerbe  in 
alqm;  a ob.  pro  acripto;  contra  scriptum  f. 
scriptum  8).  2)  ftpr tft (itp  barffellen,  et» 

jiplen,  befcpieiben  optumus  quisque  facere 
quam  d.  malebat  Sali;  temporibus  Augusti 
dicendi»  non  defuere  decora  ingeni»;  neque 
amore  quiequam  et  sine  studio  dicendus  est 
Tac.;  ‘abffimmen,  fingen,  bitpten  melos 
tibift,  voce,  fidibus  modos,  carmen,  fistulä; 
bap.  "befingen,  tüpmen,  pteifen,  »erpett» 
litpen  landes  Phoebi,  bella,  Alciden;  autp  *»ot  = 
per  fagen  sortes  per  carmiua,  fata  QuiritibuB. 
8)  ffiorte,  ©uepftabrn  au*fpretpen  Rho;  primnm 
literam  eiua  artis,  cui  studeret.  4)  etm.  al* 
gemiff  bepanpten  dicebant,  ego  negabam; 
uem  esse  negas,  eundem  esse  dicis ; alte  rum 
ici  non  potest,  quin  Cic.  Tusc.  6 §.  17.  ®ap. 
a)  füt  jmb.  ob.  etm.  befftmmen,  fefffepen 
diem  nuptiia  Ter.;  operi,  colloquio,  locum,  mul- 
tam,  diem  einen  letmin,  legem;  indicem  fitp 
au*bitten;  (Ter.)  dictum  inter  noa  fuit  nt;  *fa- 
torum  (—  fatis)  dicto  tempore;  *leges  pacis, 
foederis;  *dictos  poscit  equos;  autp  beftimmenb 
tnfagen,  Detfptetpen  hoc  tempore  data  est 
Eumeni  Cappadocia  vel  potius  dicta;  alia  le- 
gatio  dicta  erat,  alia  data  eat;  dotem;  doti 
pecuniam  omnem  suam ; dictaa  exige  dotis 
opea.  6)  ernennen,  mfiplen  alqm  dictatorem, 
consulem,  magiatrum  equitum;  ’arbitrum  bi- 
bendi  (nfimlitp  buttp  bie  tali);  anbet*  ia  (oonsul) 
poatero  die  Cn.  Manlium  — collegam  dixit 
matpte  al*  feinen  ermäplten  R.  belannt  /»te.  87, 
48.  6)  mit  einem  Kamen  belegen,  benen» 
nen,  nennen  orbia  qni  ttvnloe  Graece  dicitur; 
•alqm  felicem,  inaanum;  cui  Ascanium  paren- 
tes  dixere  nomen  Liv.;  *cui  cognomen  ex  vero 
dictum  (gegeben)  adhaeret.  — ®efonbet*  jn  bt= 
metlen  iff  a)  ba*  etflfitenbe  dico,  mo  mit  autp 
'nfimlitp’  fagen,  nenn  juglcitp  angebeutet  mitb, 
baff  man  ungemiff  fein  Mnne,  roa*  al*  Stdfitung 
folgen  metbe  reliqua  vero,  historiam  dioo  et 
prudentiam  iuris  pnblioi;  nimiua  est  is  cursus, 
numerorum  dico.  ß)  dico  etngeftpoben,  mie  in- 
quam,  quem  etiam  amare  coeperam,  sed,  dico, 
revocavi  me. 


238 


dicrotum  — dies. 


dlcrötum,  i,  n.  (sc.  navigium)  [iixfo rov]  tt.  +dl- 
crota,  ae,  f.  (sc.  navis)  jtueir  uberigc  ®a  = 
leere,  ein  S^f^uberer. 

Dlctaeus,  culj.  cigtl.  ben  Berg  Sitte  auf  Kreta 
betreffenb,  bat).  *tretenfijch,  rex  JRino«  ob.  3“= 
piter.  — dlctamnus,  i,  f.  ob.  -num , i,  n.  Idf- 
xt ctfivot,  -o*]  ein  auf  bem  Serge  Sitte  roacpfen' 
be«  Kraut,  ba«  bie  Kraft  paben  folltc,  Pfeile  au« 
bem  Seib  hcrauäjujicpen,  Sit  tarn  {Origanum  Die- 

dietäta  f.  dicto  1)  b).  [tamnus  L.) 

dlctätor,  öris,  m,  [dicto]  Siltator.  l)  bie  pöcpfte 
SRagiftratSperfon  in  »crfcpicbenen  ©täbten  3talictt«. 

2)  0.  ben  ©uffeten  in  Karthago  Iav.  23,  13,  8. 

3)  ju  iRont  eine  aufeerorbentlicpe  obrigteittiepe  Ber- 
fon,  bie,  wenn  ber  ©taat  in  ®efapr  mar,  auf  pöep' 
ften«  feep«  Stonate  erroäplt  marb  u.  unumfepräntte 
®cl»alt  patte,  aud)  d.  rei  gerendae  cauaü  ge> 
nannt;  ju  unterfepeiben  baoon  ift  bet  ju  minber 
mieptigen  ©efepäften  ernannte  Siltator,  mie  comi- 
tiorura  causfi.,  elavi  tigendi  cauaä  ( Uv . 8,  18, 
12.  23, 13).  Sa»,  a)  dicMlOriu»,  adj.  jum  Sit-, 
tator  gehörig,  be«  Sittator«,  iuvenis  ©opn 
be«  S.  6)  dlctitrix,  leis,  f.  Sittatotin, 
ftperjtp.  Plaut,  c)  dlctätur«,  ae,  /.  Siftatur, 
SBürbe  eine«  Siltator«  dictataram  gerere; 
d.  ad  tempua  sumebontur;  consulatum  et  dicta- 
turaa  inire;  autlj  o.  ber  SBürbe  ber  ©uffeten 
in  Karthago  Just.  19,  1,  7.  2)  ba*  Sittieren, 
al«  SBortfpiel  bei  Suet.  Gats.  77. 

dk'terium,  ii,  n.  [deixrtjpio»']  SBibmort  Just. 

dlc-tf«,  önia,  f.  [2.  dico]  1)  ba«  ©agen,  Äu«  = 
fpteepen  sententiae;  tostimonii  Slblegung;  mul- 
tae  Scfiimmung;  causae  Beranttoortung , Bettei' 
bigung;  Otafclfprutb  Uv.  8,  24,  2;  Unter' 
hattung,  ©cfpräep  Tae.dial.  2.  2)  ba«  Dieben, 
ba«  galten  einer  Diebe,  ber  Sortrag,  (feit) 
bie  Diebemeife,  Sittion  dictioni  operam  dare; 
anbitae,  oratoriae. 

diotito,  1.  [ frequent . ».  2.  dico]  toieberpoll, 
mit  Diacpbruct  fagen,  behaupten,  »ergeben 
alqd;  ut  dictitabat;  m.  ace.  c.  inf );  *alqm  sa- 
num  recteqno  valentem;  fpuellas  pueraa,  aicut 
et  pueroa  puelloa  tu  nennen  pflegen ; vulgua  ty- 
rannum  non  ferenaura  d.;  fUctaviam  sterilem 
auSgeben  für;  causa«  d.  oft  fßrojeffe  führen  Oie. 
de  or.  2 §.  B6. 

dicto,  1.  [2.  dico]  1)  oft  fagen,  nennen,  no- 
minn  (».  nomenclator).  3n«bef.  a)  bittieren, 
tironi  alqd,  epistulam,  voraus,  carmina  Hör.; 
haec  tibi  liefe  idj  für  bi(h  jthteiben.  6)  ».  flehtet 
einen  ju  etflärenben  Sert  »otfagen,  bil< 
tieren  cannina  Livi,  tua  vilibus  in  ludis  Hör. ; 
partie.  al«  siebst,  dietäta,  örnm,  n.  ben  ©(feülern 
jum au«menbiglerneit  biftierte  S c p r f ä fee,  Seit to- 
nen quasi  d.  decantare ; ista  a vobis  quasi  d. 
redduntur,  quae  Epicurus  OBcitana  alucinatus 
eat;  d.  reddere  magistro  Hör .;  ista  veatra;  d. 
ediecere,  *recinere.  2)  fbittierenb  oerfertigen 
ob.  auffepen  (offen  testamentum,  codicillos, 
actionem  aleui. 

dictum,  i,  n.  [partie.  ».  2.  dico]  ba«  ©efagte, 
bie  Üufeeruna,  ba«  SBort  ridiculum;  superbe, 
facete  d.j  nullum  meum  (®gf.  factum);  dicto 
citiua  f.  1.  cito  t);  dicta  (Stuäfagen)  testium; 
d.  iocoaa  Uv.;  *tristia  Klagen,  mutua  d.  red- 
dere Uv.;  haec  ubi  d.  dedit  Verg.  u.  Uv. ; 
•dicta  — libri;  dicta  factaque,  facta  dictaque 
alcis  auch  gut  Bejeiepnung  be«  ganjen  8 erhob 
ten«,  Benehmen«  Tac.  ann.  2,  63.  3n«bef.  a) 


©ptuep,  Sentenj  Catonis;  *eine«  Oratel«  tri- 
stia.  b)  28  tp  arcessitum;  inurbanum,  lepidum; 
dicta  dicere  in  alqm.  c)  Borfcprift,  Befepl 
dicto  audientem  esse  f.  audio  4);  + dicto  parere; 
•dicta  tyranni;  * dicta  peragere.  d)  (feit.)  ba« 
gegebene  SBort,  Besprechen  Nep.  Milt.  2,  6. 
t)  9Iu«bruef,  SBorttoapl  Enn.  b.  CKe.  Brut.  §.  71. 
— dlctus,  ub,  m.  [2.  dico]  flulfprucp,  Diebe  dic- 
tum dictui  referre  Aur.  Vct. 

lHctynna,  ae,  f.  [AUzvvva  ».  SUxvov  9! cp]  Bei' 
name  ber  Mrtemi*  al*  3“9Ögöttin  Or.  Saoon 
Dlctynnöam,  i,  n.  Sernpei  berÄrtemi«  bei  ©parta. 

1.  Dido,  ua  ob.  öuis,  f.  ®rünberin  u..  Königin  ». 
Karthago. 

2.  *dido,  fdi,  Itum,  3.  [dis-do]  »erteilen,  au«' 
teilen  munia;  fama  didita  per  populos  »er= 
breitet;  rumor  diditur  per  agmina. 

di-düco,  S.  1)  auäeinanbcr  jiepett,  'befenen, 
'fperren,  auSbepnen,  auffperren,  meit  auf' 
machen,  öffnen  digitoB,  risu  rictum  auditoris, 
+os  (sc.  aleui),  flabra;  »terram  auf  lodern.  3nS' 
bef.  gemaltfarn  trennen,  auSeinanbet',  io*- 
reifee«  alqm  ab  alqo;  *me  ab  amore  tuo  nulla 
senecta;  *nos  uxor  numquam,  numquom  amica; 
•amantes  invitoa;  *diductos  (au«etnanber  gera- 
tene) iugo  cogit  aheneo;  fhoBtem  jerfheucn; 
tmatrimonium;  tp.  animus  varietate  rerum  di- 
ductus  jerftreut;  fdiduci  in  cura«  animo;  fdi- 
ductarn  (sc.  esse)  civitatem,  ut  cirili  bello.  2) 
abfonbetn,  trennen  longis  rationibus  aasem 
in  partes  centum  Hot.  a.  p.  325.  3n*öef.  Stop- 
pen, ©epiffe  entfalten  ob.  »ereinjein,  jet' 
jplittern  navea,  militea,  manum  hostitim,  +ho- 
stem,  fordines;  tp.  oratio  rivia  diducta  est,  non 
fontibua  trennt  fiep  in  !C. ; vastins  diducuntur 
verba  merben  iu  ber  !tu«fpracpe  ju  jebr  getrennt. 

DIdfmeon,  i,  ti.  Heiligtum  bei  Hpoü  bei  Sibpma 
in  brr  9läpe  ».  SRrlet  Gurt. 

diöcüla,  ae,  f.  [dem.  ».  dies]  bie  turje  Reit 
eine«  Sage«,  Heine  Sage*frifl  Oie. 

dierectus,  adj.  f».  dis-erigo]  mit  gefpreijten 
Slrmen  aufgepängt,  inSbef. ».  ben  ®etreujigten ; 
©epimpfmort,  faft  nur  abi  (i,  recede)  hinc  die- 
rectus ob.  -te,  -ta  gep  »um  genfer  Plaut. 

dies,  ei  (alter  gen.  die  Sali. , Vera.,  dii  Verg.; 
alter  dat.  die  Plaut.),  m.  u.  [boep  nur  im  sing. 
u.  b.  ben  beften  Btofaitern  nur  in  ben  Bebeutungen 
2)  U.  3)1  f.  1)  Sag  postora  d.;  tres  continui; 
festus;  ‘Parcae,  Parcarum  beftimmt  ».  IC.  3««= 
bef.  a)  diem  ex  die  exspectare,  diem  de  die 
dinerre.  6)  in  diem,  in  dies  f.  in  II)  2)  a)  ß); 
+ante,  fpont  diea  »or,  naep  einigen  Sagen;  auep 
bie  Sagcägeit  al«  ein  3eitabfcpnitt  multo  d.; 
ad  multum  d.  etc.  f.  multus  1);  de  die  f.  de 
2)  b);  die  et  nocte,  nocte  ac  die,  *nocte  dieque 
einen  Sag  u.  eine  Dlacpt;  diem  noctemque,  diem 
noctem,  dies  noctesque,  noctes  atque  diea,  et 
dies  et  noctes,  noctes  et  dies,  noctes  diesque, 
(Ter.)  noctesque  et  dies,  [Hör.)  noctesque  diesque 
Sag  tt.  9tacpt;  non  nocte,  non  die;  meton.  a)  bie 
Sreigniffe  ob.  ®efepäfte  be«Sage«,  Sage' 
mert  Alliensis;  hic  d.  Romanis  reficit  am  mos; 
diei  poenas  dare;  •exercero  diem;  +in  dispo- 
nendo  d.  ß)  *+Sage8licpt,  videre  d.  ba«  fiubt 
ber  ®elt  erbliden.  y)  Sagereife,  'marfcp 
2)  ber  feflgefebte,  bestimmte  Sag  ad  certom 
d.,  ad  d.  f.  ad  II)  c);  d.  constitutä;  ante  d. 
suum,  *ante  d.  »or  bet  S«t;  inlbef.  gerichtlicher 
Setmin,  auep  für  iudwii;  diem 


Diespiter  - 

dare,  dicere;  dien»  dicere  alcui  Bot  (Bericht  ta= 
beit;  diem  obire;  pecuniae  ber  Safjltag;  stipen- 
dii  brt  ©olbet;  pecnniarum  Säeifatljeit;  comi- 
tiorum,  rogatioma , rogationi  ferenda«;  diem 
prodicere  etc.  f.  prodico  2);  indutiarum  lebtet 
Xag  ic.;  d.  natahs  f.  natalis  1);  and)  d.  meua 
Oie.  Att.  IS,  49,  2;  quem  d.  (lag  bet  Slbteife) 
sic  uniTersa  cititas  Athenienaium  prosecuta  est, 
ut  etc.;  obire  d.  Bupremum  etc.  f.  obeo  II)  2); 
v Just .)  diem  fungi  = ftetben ; *ber  0.  Sdjidfal 
onhängte  lag  bei  Untetgangei  diem  pro- 
feret  Uio;  stat  aua  cuique  d.;  fficbcrtag  die 
tno.  2)  geitfiifi;  Sänge  bet  Seit 

sexennig;  sumere  diem  ad  deliberandum;  alqd 
conferre  in  longiorem  d. ; d.  perexiguam  poatu- 
lare;  »aicci  bie  ttodene  3ahtetjeit:  fdato  die 
(pafjenbe  3eit)  proelium  incipere;  ‘longa  Sänge 
bet  Seit.  [Hör 

IMesplter,  tria,  o».  [z»U  *«mjo  ] — luppiter  Plaut., 
■llffimo,  1.  [dis-fama]  unter  bie  Seute  btin» 
gen,  ruchbar  machen,  Betfd)teien  »adulte- 
rium;  alqm  procacibua  acriptis,  probroao  car- 
mine  Tot 

dlff¥reutia,  ae,  f.  [differo]  8erfcf|icbcnt)eit, 
Unter)  djteb  (bet  an  fid)  einem  ®egenftanb  eigen i 
boneati  et  decori;  haec  naturarum;  feorum  qui 
manu  mitterentur;  m.  in;  intbef.  bie  ©peciei. 
dif.fero,  distüli,  dilätnm,  3.  1)  tränt.  1)  aut  ein» 
anbetttagen,  »bringen,  oetbteiten  ignem 
in  omnem  locum  castrorum;  *B.  SBinbe  biemes 
et  nubUa;  »Eurus  fractoa  remoa;  ‘ulmos  in 
xeraum  jepen,  oetpflanjen;  tp.  o)  butcb  bie  Siebe 
ob.  bat  (Jtfriicbt  autbreiten,  befannt  machen; 
etro.  ob.  jmb.  int  (üetebe  btingen,  n erfchreien 
alqd  sermonibu»;  rumoreg  Ter.  \ coleri  rumore 
dilato  Nep.-,  fama  diatulit  m.  acc.  c.  inf.  Suet . ; 
diifertur  per  manipulos  m.  cor\j.  Tac.\  alqm  va- 
riia  rumoribua  Ter.  u.  Tac.  b)  auf»,  Berfd)ie> 
beu,  Betjögetn  d.  rem  cotidie  et  procrasti- 
nare,  in  aliud  tempua,  in  poaterum  diem,  in 
postermn,  ‘dulcia  in  annum,  iter,  rem;  cum  di- 
latnm  tempua  iniuriae  esset;  + dilato  in  proxi- 
mam  noctem  sceleris  consilio  bie  Butffit)rung 
bet  ic.;  mors  Hamilcaris  et  pueritia  Hannibalia 
distnlerant  bellum  bemitften  ben  Huffchub  Lio.; 
*ira  aitim;  hinljalten,  netmeifen,  oertröften 
alqm  in  aliud  tempua;  cum  dilatug  per  frustru- 
tionem  esset;  in  apem  impetrandi  tandem  ali- 
quando  honoris;  ‘deenmum  quos  diatulit  Hec- 
tor  in  annum  auf  fid)  bat  matten  taffen;  cunc- 
tanti  differentique ; diem  de  die  (alt  aboerbieüe 
Befhmmung);  ‘se  fid)  nicht  fätbetn,  fäumen;  »quae- 
rere  distuli  taffe  icf)  auf  fid)  beruhen  Hör.  2) 
•gemaltjam  trennen,  jetteiften,  jetteilen 
insepulta  membra  lupi;  claasem  via  venti ; 
aquuo  nubila;  alqm  in  diverea;  (Com.)  alqm 
in  Setmittung  fepen,  netbtüffen,  patt,  alqa 
re.  II)  introns.  Betfdjieben  jein,  fid)  untet» 
fdjeiben  [ohne  ?etf.  u.  ©up.J  inter  ae;  haec  co- 
gitatione  inter  ae;  hae  nationee  inter  ae;  na- 
tura eitu  (hominis)  a reliquis  animantibua;  quid 
ab  animantibua  ceteria  differamua;  »falcui  rei; 
nnpert.  alqd,  nihil,  non  multum  differt  et  iß 
ewiger,  lein,  fein  grober  Unterfchieb. 
diffrrtua,  adj.  jeigtl.  partic.  B.  differcioj  nad) 
netfihiebenen  ©eiten  ^in  oollgepfropft,  mim» 
metnb  provincia  praefectia  atque  exactoribua 
Cat*.;  fomm  nautia,  cauponibua,  forum  popu- 
luaque  ({L  forum  popnlo)  Hör. 


— diffundo.  239 

dllTYcTlt,  adv.  [difficilie]  fthroer,  fihmietig.  — 
dllffeYlls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [dis-facilia  ] 

1)  fchroietig,  fepmer,  befehmerlicf)  via  Plaut.-, 
aditoa,  aacensu8,  transitua,  iter,  vallea,  palua 
d.  (fchmet  ju  (jaffietcn)  atque  impedita,  locus, 
oppugnatio;  tubst.  facilia  ex  difiic  illimis  redi- 
gere;  in  difficili  (tt.)  esse  Liv. ; difficile  dictu, 
ad  fidem  ; difficilius  ad  eloquendum;  f erat  dif- 
ficile ut;  intbef.  ungünftig,  mifilid),  gefähr» 
lieh  tempua  auni  difficillimum,  d.  rei  publicae 
tempore,  difficillimis  temporibua.  2)  B.  Sf)a= 
rafter,  ferner  ju  behanbetn  ob.  ju  beftiebiaen, 
eigenftnnig,  mü  r rif  d);  unjugäugltch, 
fpröbe  d.  ac  mojosu» ; parens  in  liberos,  ‘alcui 
gegen  ic.;  »precibus  alcis;  (homo)  difficillimä 
natura;  »difficili  (B.  ärgerlicher,  mit  'B.  bitterer’) 
bile  turnet  iecur.  Stao.  A)  difficYlitär,  adv. 

(fett.)  «=»  difficulter.  B)  dUficnltas,  ätia,  f.  1) 
©cpmierigfeit,  8efcpmerlichfeit,  intbef. 
Sdjmietigfeit  etm.  ju  fchaffen,  fid)  ju  Reifen, 
Slianget,  Slot  rerum;  loci,  locorum,  navigandi, 
fhiemia  Siauheit,  pontis  faciendi;  difficultatem 
habere;  nummaria  SRangef  an  batem  Selbe;  na- 
Yium,  rei  frumentariae ; res  erat  in  magnia  Cae- 
saria  d.  ne.  2)  bat  pebantifd)e,  eigenfinnige 
^Betragen  Cie.  p.  Mur.  §.  19.  £7)  difficulter, 
adv.  fdjmer,  mit  SRüh*- 
dllfidens,  tis,  ad/,  [partic.  B.  diflido]  mifetrauif d) 
Plaut.-,  vitae  Sali.  1M0.  a)  dlfffdcnter,  adv. 

m.  fcotnp.  mit  SKigttauen  gegen  fich  fetbfl, 
ängßli^.  b)  dUTidentia,  ae,  f.  ÜRangcI  an 
©elb^Betttauen  fcopiarum. 

diflido,  fisus  aum,  — 3.  [dis  u.  fidol  mife» 
trauen  alcui,  alcui  rei,  summae  rei  Centfd)ei-- 
bungtlampf),  suis,  Pompeianis  rebus;  alqa  re; 
de  alqo. 

dif-flndo,  8.  {patten,  jerfpalten  eaxo  diffisso; 
»portaa  muneribua  but^  SSeftethunfl  öffnen;  tp. 
coniunctionem  in  longitudinem.  3ntbcf.  t.  t.  d. 
diem  bie  gegenmöttige  @etid)ttnett)anb(ung  auf 
einen  tfknfttgen  Xag  oetfchicben;  ‘equidem  nihil 
hinc  d.  poBsum  (mit  Wnfpielung  auf  bieje  5or» 
mel)  niihtt  B.  bem,  mat  bet  anbete  gefagt,  ab- 
Spalten,  b.  i.  ich  muff  feinet  Meinung  Bönig  bei» 
pflichten  Hör.  mt.  2,  1,  79. 

*ciif-flngo,  3.  umbitben,  ferrum  incude  in  Maa- 
aageta«  umfepmieben  u.  menben  gegen  jc.;  bilbt. 
umönbetn 

difftteor,  — dtp.  2.  [dis-fiiteorl  in  Hbtebe  fiel« 
len,  m.  acc.  c.  inf.,  Plane,  b.  Oie.  fam.  10,  8,  4. 
dif-flo,  l.  (Borft.)  auteinanbetblafen  legiones. 
dif-fluo,  3.  1.  jet»,  auteinanbetftiegen,  nach 
setfehteb  enen  ©eiten  fliehen  Rhenus  in  plu- 
rea  partes;  extra  ripas;  audore  molto  triefen 
Phacdr.  fyetBon  jetfiieben,  in  niehtt  Bet» 
jehminben  iecur;  per  socordiam  virea,  tempua, 
ingenium  Sali.  2)  tp.  bot  Üppigfeit  n.  Übermaß 
an  (henüffen  gleidjfam  jetgehen,  in  etm.  fchmim» 
men  luxuriä,  deliciis,  otio-,  auch  partic.  o. 
riobenbau  auteinanbetgehenb,  breit  diffiuena 
et  solutum.  [brechen  crura,  axem. 

diffringo,  3.  [dis  u.  frango]  (Borfl.  u.  fpät)  jet» 
dlf'fugio,  8.  aut  einanber  fliehen,  fich  jet* 
ftteuen  in  vicos  suos,  fad  sua  praesidia,  »ad 
naves,  »per  saxa,  »campis,  »nives,  »stellae, 
»mordaceB  aollicitudines.  Xao.  dllTäglnni,  ii, 

n.  bat  (Entfliehen;  pl.  proximorum  Tac. 
dif-funditOj  1.  mit  altet  Stacht  autgiegen, 

pass,  amons  ri  jcrftiejjeu  Plaut.  — dlf-fundo,  y 


240 


diffuse  — dignosco. 


3.  l)»  . giüffigleiten  nad)  »erftgiebenen  Seiten 
gin  fliegen,  au#giegen,  auifttömen  laffen 
aqua  liquefacta  se  d.  ^erfliegt;  sanguia  per  ve- 
naa  in  omne  corpua  ditfunditur,  ‘venenum  in 
alqm;  *animam  in  arma  cruore  ba#  Sieben  mit 
bem  SSlutc  auf  bie  SKüftung  auäftrömeti;  (Hort, 
vina  obsiegen.  2)  Oberg.  au#begnen,  au#brei< 
ten,  jetftteuen  (terra)  tepefactum  (aemen); 
‘comam,  *nox  aigna  caelo,  ‘equitem  in  campia, 
fmedicamentuni  bo  in  venas;  past.  fieg  der: 
breiten,  fitg  auibreiten  ab  eiua  (cornna) 
lunmo,  aicut  palmae,  rami  quam  late  Caes , 
•freta;  fcolontae  paene  toto  orbe  diffnaae; 
fmodo  occurrentibna  silvia  via  coartatnr,  modo 
latisaimis  pratia  diffunditur;  bilbt.  in  hac  ipaa 
ratione  dicendi  exeogitare,  ornare  etc.  diffusa 
late  (äuget  allem  gegenteiligen  8fgg.  S»  gegen) 
videbantur.  3)  tp.  erweitern,  au#begnen, 
auSbreiten  dii  louge  lateque  vim  auam;  error 
longe  lateque  diffusus;  ’bella  et  pacea  longum 
in  aevum  b.  i.  für  bie  'Jlaegmelt  febilbern;  ‘alqd 
in  ora  virüm  belannt  matgen;  oblivionem  imis 
sensibaa  einflögen.  3n®bef  a)  *4-  iram,  ‘dolo- 
rem auum  flendo  bem  tc.  8nft  madjen.  b)  er= 
beitem,  erfreuen  ‘munere  Bacchi  animos, 
‘vultus , ‘diffusum  nectare  Iovem;  boniB  amici 
quaai  diffundi  f.  contraho  2)  b). 

diffuse,  adv.  m.  comp,  [diffuaua]  (feit.)  1)  jj e r = 
flreut,  ogne  Überficgl.  2)  weitläufig  ddftt- 
sius  dicere  alqd.  — diffusus,  adj.  m.  comp. 
[diffundo]  1)  auägebegnt,  fitg  weit  erffredenb 
platanns  diffusa  ramia,  fplanitie«,  facaena.  2) 
tp.  weitläufig,  Weitftgmeifig  ins  civile,  qnod 
nunc  d.  et  aiasipatum  eat;  rocia  genus  bet  flt= 
begnte  Jon,  fopue. 

digamma,  Stis,  n.  (diyaan“]  ber  äolifdje  ®ucg 
ftabe  Jigamma,  befjen  [ffitgen  J-  mar  u.  weligem 
im  üateiniftgen  oft  F ob.  V entfpritgt,  bab.  figetjg. 
b.  die.  Att.  9,  9,  4 ein  Cinnagmebutg,  beffen  Ittel 
war  Fundorum  reditua  (ober  FenuB). 

DYgentia,  ae,  f.  ein  SSatg  Bor.  cp.  i,  18,  4. 

digero,  3.  [dis  u.  geroj  1)  tau#einanberbrin> 
gen,  ^trennen  insulae  ventis  digeruntur.  Spier». 
a)  ‘teilen  Nilus  digeatua  in  aeptem  cornua. 
b fDerbauen  quo  faciliua  digerantur  (eibi). 
2)  otbnen,  einteilen;  berteilen,  eintragen 
omne  ius  civile  in  genera;  tabulas,  mandata, 
fin  libroa  digesti,  ‘carinina  in  numerum,  +in- 
ordinata;  nomina  in  codicem  accepti  et  ex- 
pensi  Stgulbpoflen  in#  §auptbuig  eintragen;  *ita 
omina  »erteilen,  b.  i.  angeben,  in  meltgcr  Sieigen-- 
folge  nadj  ben  Borbebeutungen  alle#  gefegegen 
muffe;  auig  na (g  ber  Drbnung  ergfiglen.  Ja», 
digestlo,  önis,  f.  al#  rget.  gigut,  ptgiapit, 
Wufjäglung  be#  Sinjelnen. 

digitales,  i,  m.  dem.  ».  digitua.  — dlgTtna,  i, 
m.  1)  ginger,  pollox  Jaumen,  ‘index,  fsalu- 
taria  Rcigcftnget.  3n#bcf.  o)  tangere,  attingere 
alqm  digito  fang  berilgrcn;  attingere  caelum  di- 
gito  f.  caelum  3);  extremis,  ut  dicitur,  d.  alqd 
attingere  leiegt  geniegen  6)  computare  digitia 
Pi aut.,  numerare  per  digitoa  Ot>. ; digitia  an  ic. 
abjäglen;  novi  d.  tuoa  — beine  gertigleit  im 
ffleegnen.  c)  interniere  digitom  ad  auf  tc  mit 
bem  Singer  geigen;  monatrare,  demonntrare  di- 
gito; ‘fraonstrari,  fdemonatrari  digito  — »on 
ben  Beuten  oiel  befproegen,  geriigmt  werben,  d) 
liceri  digito  bei  einer  Serfteigerung  ben  ginger 
emporgebenb  bieten;  aueg  tollere  digitum,  e) 


‘loqni  digitia  nutuque.  f)  ne  digitom  quidem 
alcia  rei  cauaä.  porrigere  = fug  niegt  bie  ge= 
ringffe  Wüge  geben;  proferre  d.  fug  rügren,  etw. 
unternegmen.  g)  nescit  quot  habeat  d.  nitgt  ba# 
(Berittgfte,  in  digitia  bodie  percoqnam  qnod  ce- 
perit  — itg  gälte  e«  für  unmöglicg  Plaut.  2) 
*+8ege,  SuBjege.  8)  bie  gingerbreite  quat- 
tuor  patena  d.;  tp.  d.  (unguem)  tranaversum  non 
diacedere  ab  alqa  re  leinen  ginger  breit,  and) 
bl.  digitum  diacedere,  d.  nusquam  ab  honeatis- 
Bima  sententia  sc.  diacedere;  al#  tum.  pr.  D. 
Idaei  (Überfegung  ».  AautvXoi  ’liaiai)  ^rieftet 
ber  Cqbele  Otc.  n.  d.  §.  42. 
diglbdior,  dtp.  1.  [dia  u.  gladiusj  mit  bem 
Scgmerte  ob.  bem  fcgwertägnlitgen  ® ölige  fäm< 
pfen,  greifen  inter  ae;  tp.  o.  gigigen,  erbittere 
ten  SBortftreite,  jitg  in  ben  fcaaten  liegen, 
cum  alqo  tot  voluminibua;  inter  se  de  alqa  re. 
dignitlo,  önia,  f.  [dignor]  1)  tperfönlitge  Ätgs 
tung,  bie  man  imbm.  joHt.  2)  Ätgtung,  igung, 
®nabe,  bie  man  geniegt,  biang,  Stellung, 
dignö,  adv.  m.  *comp.  [dignua|  würbig,  natg 
ffläibigfeit,  ornata entfpretgenb,  Plaut.;  d alqo 
loqui,  ‘acribere  Martern,  ‘rertere  rem;  *pec- 
care  cruce  digniua. 

diguTtna,  ätia,  f [dignua]  1)  SBürbigleit,  ba# 
Serbienen  einet  Satge,  consularia  jum  Jtonfu 
lat;  nec  d.  nec  gratia  ei  deeat;  laudare  alqm 
pro  dignitate;  aumma  d.  eat  in  alqo.  2)  SBürbe 

a)  äugere  Sgre,  Äegtung,  SBürbe,  SBebeu^ 
tung,  äufeere#  “Infegen,  Stellung,  Sang  d. 
(eat)  alcia  bonesta  et  cultu  et  honore  et  vere- 
cundia  digna  ouctoritas ; auctoritaa  et  d.  Fiao- 
nia;  eat  d.  tuae  e#  berträgt  fitg  mit  beiner  SBürbe; 
tantum  civitati  Haeduae  dignitatia  tribuebat; 
altua  dignitatia  gradua;  aecundum  locum  digni- 
tatia obtinere;  alqm  in  auam  d.  reatituere,  ex 
humili  loco  ad  autnmam  d.  perducere;  eque- 
atria,  regia;  bag.  autg  amtlicgf  SBürbe,  8g 
renftellc  laetor  cum  praeaenti  tum  etiam  ape- 
rata  tua  d.  a)  bie  auf  SBürbigleit  berugenbe  in=- 
nere  Cgre,  pcrfönlttge  SBürbe,  8grengaftia- 
teit,  egrengafte  ®enl=  u.  $anblung#weif e 
agere  cum  dignitate;  rctinere  d.  in  rebus  aspe- 
ria;  auam  pnstinam  d.  obtinere;  d.  serrare; 
res  non  habet  dignitatem  »erträgt  fitg  nitgt  mit 
btr  Sgre.  3)  übettr.  auf  Sadgen  a)  ».  ber  6r- 
gabengeit  eine#  ©ebanlen#  (Epicurus)  digni- 
tate huinB  aententiae  capitnr;  f».  Sluibrude. 

b) würbe»oUe,  tmponierenbe Sdgöngeit  ber 
menftgltigen  Scftalt,  bef.  bet  männlitgen 
venustatem  muliebrem  dneere  debemua,  d.  vi- 
rilem; vultua  multam  affert  tum  d.  tum  venu 
statem;  corporis;  pueri  inagnft  praedits  d.; 
fformae.  c)  ».  Sebänben  unb  Solatit&ten, 
$ratgt,  SBü:be,  ba#  3»>pofante  porticaa;  nt 
ipsam  urbem  dignitate  anperaret  (triplex  Pi- 
raeei  portus);  plana  dignitatia  domus;  floci. 
d)  SBert  obsonii  Plaut. 

dlgno,  1.  [dignua]  würbigen,  in  Haff.  $rofa  nur 
im  patt,  res  lande  dignantur,  tali  honore  «lignati 
sunt  Oie.  — »fdignor,  de p.  1.  1)  für  würbig 
galten  alqm  alqa  re;  alqm  filinm , virum  fein 
Sogn  tc.  ju  geigen.  2)  für  anftänbig  galten, 
wollen,  gerugen,  m.  inf. 
dignosco  (dinoaoo),  növi,  nötam,  3.  [dia-noecoj 
unterfegeibenb  ertennen,  unierftgetbe«  ci- 
vem  hoate  (»om  tc)  non  d.,  rectum  curvo  Bor  , 
(Tac.)  alqd  alqa  re  an  etw.,  bl.  alqm. 


dignua  — diligentia. 


241 


dlgnnn,  adj.  m.  comp.  tt.  suc.  mütbig,  Bett 
einet  Sache  ob.  Ifjerf.,  m.  abl.  laude,  honore;  res 
memoriä,  diguissima  omnium  cognitione ; ma- 
ioribua  suis;  m.  gen.  Flaut.,  Tac.,  Phaedr.;  m. 
qui  u.  conj.;  in.  ut  Flaut.,  Liv.;  *fm.  inf.;  m. 
*uyin.  auf  u Verg.,  Liv.-,  nt.  ad,  amicus  huie 
ad  imitanduin  Oie.  r.p.  1 §.  SO;  m.  aec.  quid, 
id  Plaut.,  id  qnod  Ter.-,  nicht  feiten  im  8ffw. 
ohne  Objelt,  diligere  non  dignos;  omnes  male 
a se  laudatos  esse,  dignos  indignosque;  illud 
exemplum  ab  d.  et  idoneis  (StrafBürbigen  unb 
Straffälligen)  ad  indignoa  et  non  idoneos  trans- 
ferier; dignior  heres,  dignis  ait  esse  paratue 
Hör.  San.  paffenb,  angemeffen,  gejiemenb, 
tnifpiecbenb,  julommenb  munera  dignissima 
Venere  Plaut.-,  negotium  non  est  d.  viribus 
nostrisj  genus  scriptnrae  non  satis  d.  summo- 
rum  virorum  personis;  venit  tempus  serius 
quam  dL  populo  Rom.  fuit;  quod  dono  d.  (beb 
8crf<hentenS  Bert)  esset  Sali.,  nil  sermone  d. 
bei  Siebe  Bert  Hör.;  m.  gen.,  aud>  Balb.  b.  Oie. 
Att.  8,  16,  1;  abjol.  quibus  si  videretur  d.  (ge* 
nügenb,  gegrünbet)  causa;  *praemia;  d.  indigna 
(alles  mögliche)  pati;  poena  pro  (im  BerbältniS 
AU)  factis  eorum ; praeetabo  me  etiam  d.  pro 
Laude  merentis  Hör.  ep.  1,  7,  24;  ad  tuam  for- 
marn  illa  una  d.  est  Flaut.-,  ex  mala  con- 
scientia  digna  timere  Saß.-,  dignum  est  ti 

\iemt  fich,  m.  inf.,  aec.  c.  inf.,  Plaut.,  Ter., 
rerg.,  Liv. 

digrbdlor,  gressus  sum,  dep.  3.  [dis  u.  gradior] 
1)  auSeinanbetgeljen,  [ich  trennen,  fott» 
gehen,  (ich  entfernen,  fcheiben  ab  alqo,  ex 
eo  loco,  »per  aöra,  *bello,  procul  a suis,  a col- 
loquio.  3)  tp.  d.  etm.  abBeichen,  abgehen, 
abfchBeifen  de,  a causa;  (Ter.)  officio;  ab  eo 
quod  proposueris,  a proposita  oratione;  unde 
digressi  sumus.  ®ao.  a)  digresslo  (nicht  deg.), 
önis,  f.  1)  baS  ftuSeinanbergehen,  Sich' 
trennen,  Scheiben  Cie.  Qu.  fr.  1,  3,  4.  2)  tp. 
Vbfchmeifung  in  bet  Siebe,  Xigreffion  a pro- 
posita oratione,  ab  re.  b)  dlgressus,  us,  tn. 
1)  bai  SluSeinanbetgehen,  bie  (Entfernung. 
Zrennung,  bas  Scheiben  d.  et  discessus (beim 
lobe);  d.  (lunae  a sole);  *d.  maesta  supremo. 
2:  ttp-  Sbfd)Beifuug  in  bei  Siebe. 
diiüdlc&Uo,  önis,  f.  [diiudicol  Sntf djeibung 
Oie.  — di-lüdlco,  1.  1)  entfeheibenb  jraifd)en 
mehinen  Singen  aburteilen,  entfeheiben  con- 
troversiam ; mter  duas  sententias;  diiudicari 
non  potnit,  uter  utri  virtute  anteferendus  vide- 
retur Clues.;  diiudicatd  belli  fort  und;  quae  di- 
iudicanda  sunt.  2)  unteifcheiben  recta  ac 
prava;  vera  a falsis;  +m.  utrum  — an. 
diiuuctio,  dünnrtius,  etc.  f.  disiunctio  etc. 
dx-Ubor,  dep.  3.  1)  auSeinanberaleiteu,  «fal» 
Ich,  fich  aujlöjen,  bef.  e.  glüffigem  »errin» 
nen,  jeif liegen  aedes  lovis  vetustate  dilapsa; 
navis  putris  iam  et  vetustate  d.;  * dilapsa  in 
cinerem  (ein eres)  fax;  nix  tot  hominum  iumen 
torumque  incessu  dilapsa  est;  nebula  dilabente ; 
'(Proteus)  in  aquas  tenues;  tp.  v.  fßerfonen,  bef. 
».  Solbaten  fich  jeiftieuen,  lieh  aus  bem 
Staube  machen  exercitus,  miiites  dilapsi  a 
signis,  ab  ordinibus,  in  oppida,  nocte  in  sna 
tecta,  ex  praesidio,  ad  praedam,  pabulatum 
lignniumque  et  praedatum;  o.  fiebtof.,  entglei* 
•ten,  entBeichen  Fibrenus  rapide  dilapsus  in 
uruun  confluit;  fdilabente  aestu;  'dilapso  Vul- 

(iCatSn,  6d)nl»Sttttb.  6.  «ufl. 


cano  (—  igne)  per  cnlinam  als  fich  berbreitete 
it.;  »omnis  et  und  color  Verg.;  tp.  entf  cfjtüpfen, 
entfehminben  de  mea  memoria;  'dilapsis  in- 
ter  nova  gaudia  curis:  dilapso  tempore  Sali 
Jug.  36,4.  2)  in  Berfatl  geraten,  tiergehen, 
Detfdjtoinben  robora  corporum  animorumque, 
res  publica,  concordid  res  parvae  crescunt,  dis- 
cordii  maxumae  d.  Soll.,  vectigalia  publica  ne- 
glegentiä,  res  familiaris;  'male  parta  male  di- 
labuntur  Bie  gemonnen,  fo  jenonnen,  ®icbt.  b. 
Oie.  Phil.  2 §.  66;  fopuleutissimi  regis  bella 
inopiä  jerfd)  lagen  fich;  omnis  invidia  prolatan- 
dis  consultationibus  Sali. 
d!>lKc8ro,  1.  {erteilen,  jerfleifchcn  *alqm; 
t corpus  tormentis;  tp.  me  meamque  rem  tuis 
fallaciis  Plaut.;  res  publica  dilacerata  jerrüttet; 
•viacera  nostra,  tuae  dilacerantur  opes;  malis 
consultis  animus  dilaceratur  Tac. 
di-Uüilo,  1.  jerf  leifcben,  jcrreifien  caues  ca- 
daver  alcis;  (Tac.)  alqm  tormentis,  vestem. 
di-läpTdo,  1.  eigtl.  Bie  Steine  auSeinanberBcrfen, 
bah.  oerfchleubern,  oergeuben  nostras  tri- 
ginta  minas  Ter. 

dl-largior,  dep.  4.  oetfchenlen  pecuniam  Ulis, 
dlldtio,  önis,  f.  [differo]  SeiAögerung,  Stuf* 
jehub i belli,  comitiorum;  alqd  dilationem  non 
recipit  ob.  patitur;  per  dilationes  bellum  ge- 
rere;  fvariis  d.  frustrati. 
dlldto,  1.  [dis- latus]  ausbreiten,  auSbehnen, 
eiBcitern  manurn,  castra,  imperium;  literas 
breit,  gebehnt  au&fprechen;  tp.  gloriam,  legem 
in  ordinem  cunctum;  tn  ber  Siebe,  etB.  breiter, 
Beitlänfiger,  in  mannigfachen  Umfcfjrei* 
bungen  auSeinanberfegen  omni  copia  di- 
cendi,  quid  esset  maiestatem  minuern. 
diUtor,  öris,  m.  [differo]  gauberer  Hör. 
dilaudo,  1.  [dis  u.  laudo]  nach  allen  Seiten 
hin  loben  alqm  Oie.  Att.  6,  2,  9. 

1.  dilectus,  adj.  [ partic . ».  diligo]  lieb,  Bert, 
teuer  d.  tibi  poetae  Hör.;  f trübst.  dilecti,  örum, 

2.  dilectus  f.  delectus  2).  [m.  Siebtinge, 

di  Ilgens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  ( partic . »oit 

diligo]  achtfam,  aufmetlfam,  forgjam,forg  = 
fällig  in  etB.,  bünltlid),  umficbtig,  geBif-- 
fenhafthomo,  ad  alqm  custodiendum;  imperii 
tn  feinen  gelbherrnp {lichten;  veritatis  eifrig  für; 
homo  studiosi ssimus  et  diligeutissimus  salutis 
meae,  omnis  officii;  qui  ailigentiores  (bienft = 
eifriger)  videri  volebant;  (fett.  m.  dat.)  equis 
assignandis;  d.  et  attentus;  auch  n.  Sachen,  bei 
Belchen  Sorgfalt,  (üenauigleit  angcBenbet  loirb 
scriptura;  quaedam  etiam  neglegentia  est  d.; 
fstüus.  3nSbef.  in  Sejug  auf  baS  Vermögen  u. 
bie  Haushaltung,  hQuShäIterifcb,  fparfam  in 
re  hereditaria;  patre  ubus  est  d.;  homo  frugi 
ac  d.  ®ao.  A)  dilTgentör,  adv.  m.  comp.  u. 
mtp.  achtfam,  forgfältig,  pünltlich,  gernif^ 
fenhaft,  umfichtig  caute  diligenterque ; d.  in- 
dustrieque ; diligentissime  (mit  gcögtet  Scho 
nuug)  conservare;  auch  hau&hä(terif d at- 
que  moderate.  B)  diligentia,  ae,  f.  «chtfam  = 
leit,  giünltlichleit,  aufmerlfamleit,  Utn  = 
ficht,  Sorgfalt  (nicht  3tei|)  alcis;  alcis  rei 
für  IC.;  adhibenda  (est)  commoditatis  dignita- 
tisque  d.  forgfältige  Slüdficht  auf  ic.;  in  alqd; 
fea  prima  Tiberio  erga  alienam  pecuniam  d. 
fuit  Tac.  a»n.  4,  20;  multa  industria  et  d.; 
tant&  d.  officium  suum  praestitit,  nt;  t.  Siebnet, 
Venauigteit  in  Sejug  auf  Sieinheit  u.  bie  eigen* 

16 


242 


diligo  — 

tümlicpen  gormm  bet  Sprache  in  Aainio  l’ollione 
summa  d.  Quint.;  in  ©ejug  auf  baS  ©ermögen 
u.  baS  §ausmefen,  ffiirtfcpaftlicpfeit,  ,Spat= 
f am  feit  d.  et  panimonia. 
dillgo,  lexi,  lectum,  3.  [dis-legoj  eigtl.  unter  mef)= 
men  auslefen,  bap.  pocpadjten,  jtpäpen,  lie- 
ben aus  Slcptung  u.  als  golge  bes  Urteils  non 
quo  quemquam  plus  amem  aut  plus  diligam  Ter; 
homo  nobtlis,  qui  a suis  aman  et  diligi  Teilet; 
populus  Rom.  publicam  magnificentiam  d.t  non 
amat  profusas  epulas;  d.  alqm  et  carum  ha- 
bere; alqm  colcre  atque  d.;  fpro  suo  quemque 
officio;  aucp  0.  finnlidper  SJiebe  amore  Venerio 
alqm  Nep. 

dilörieo,  1.  [dis-loricaj  auSeinanbet:,  auf: 
reiften  tnnicam. 

di-Iüceo, 2.  aufaclidjtet  fein,  tp.  fiep  anf= 

ftäreneffaus;  id  quod  coepit  JAv.  J)at>.  dilü- 
ceeco,  luxi,  — 3.  licpt  ju  fein  anfangen, 
aufgepen.  erfcpeinen  dies  Hör.;  gern,  impers. 
dilncescit  eS  tagt. 

dilüeldö,  adv.  m.  comp,  [dilucidus]  beutlicp, 
Mat.  — di-lücldus.  adj.  nt.  comp,  beutlicp, 
Uar  verba,  omnia  diluciuiora  facere;  subst.  n. 
pl.  obscura  dilucidis  inteximus.  — dilüctilum, 
t,  n.  [diluceo]  Slttotgenbiimmerung,  J age  8- 
anbrucp  primo  d. 

diludium,  ii,  n.  [dis-ludol  eigtl.  fRaftjeit  bet 
©labiatoren  jttifipen  ben  tagen,  wo  fie  festen 
mußten,  bap.  ‘diludia  posco  icp  bitte  um  üuf> 
fcbub. 

di-luo,  ui,  ütum,  3.  ll  ermeicpen,  serfpfilen, 
oermafcpen,  burcp  'eine  geudjtiglcit  aufiöfen 
aqua  lateres;  *mel  Falerno,  *bacam  aceto; 
*aether  pluvia  ingenti  sata  laeta  boumque  la- 
bores;  *color  diluitur  Deiliert  fiep,  terblafft; 
Vitium  ex  animo  meo  Dertilgen;  intbef.  Der* 
bünnen  venenum,  f medicamentuin.  2)  tp. 
entträften,  fepmäepen,  berminbern  omnes 
molestias,  res  leres,  confirmatio  diluitur,  cri- 
men, alqd  infirm are  et  d.  Xao.  ‘fdilüries, 
ei,  f.  u.  *f-Tlum,  ii,  n.  Übetfepwemmung, 
SBafferflut;  tp.  *dilurium  baS  alles  bernidp 
ttnbe  8 erberben. 

dlmichae,  ärum,  m.  [dtadjjm]  bie  t)oppe(fäm  = 
pfer,  eine  fomopl  ju  fjlferbe  als  *u  guf;  !äm= 
pfenbe  ®rt  Solbaten  bet  ben  Wacebonietn  Ourt. 
di-mäuo,  l.  auSeinanberfliejjen,  fiep  auS-- 
breiten  ‘flamma;  tp.  meus  hic  forensis  labor 
ritaeque  ratio  d.  ad  existimationem  hominum 
paula  latius  bat  im  weitern  Greife  überall  mir  bie 
Äeptung  bcS  ©ublihnnS  gewonnen  Oie. 
dimenslo,  önis,  f.  [dimetior|  (feit)  ÄuSmeffung 
geometnea  quadrati  Oie.  Juso.  1 §.  67. 
dimötlor,  adv.  [dis  u.  metior]  4.  nermeflfen, 
auSmejftn  caelum,  syllabaa;  pass,  tigna  di- 
mensa  ad  altitudinem  fluminis;  opere  dimenso; 
a quo  essent  illa  dimensa  atque  descripta. 
dimeto,  1.  u.  -tor,  [dis  u.  meto]  abmeffenb  ab« 
grenjen,  abfleden  (»gl.  metor),  locum  castris; 
cursus  siderum;  eorum  cursus  (acc.)  dimetati; 
ita  dimetata  signa  saut. 

dimlcätio,  önis,  f.  [dimico]  2B affenlampf, 
Kampf  auf  bie  @efapr  pin,  ben  Kürjem  ju  jiepen 
proelti,  universae  rei;  unirersa;  tp.  a)  ange  = 
ftrengteS  Kämpfen,  Singen  für  etm.  b ) baS 
mit  ®efapt  oerbunbene  Singen  um  etm.  famae 
fortunarumque  omnium,  fortunae,  capitis,  pl. 
ritae. 


dimitto. 

dlmtco,  1.  [dis  u.  micol  eigtl.  gegen  einanber  bie 
Scpmerter  Juden,  1)  mtt  blanter  Saffe  läm- 
pfen,  feepten  acie,  in  acie;  proelio,  armis, 
fnavibus,  classe;  cum  alqo  ob.  adversus  alqm; 
pro  legibus,  pro  patria,  pro  aris  ac  focis;  de 
(um)  tectis  moeniousque  JAv.  1,  16,  8.  2)  tp. 
o)  mit  aller  fttajt  für  et»,  fämpfen,  naep 
et»,  ringen  competitores;  omni  ratione,  nt  etc. 
6)  um  etm.  ringen,  etm.  aufs  Spiel  fegen  de 
vita,  de  gloria,  de  capite,  de  fama,  de  ciritate; 
de  fortunis,  de  liberis;  de  summa  rernm;  in 
Bingulaa  horas  capite  suo  JAv.  2,  12,  10. 
dimldUtne,  adj.  [dimidins]  palbiert,  jur 
Hälfte,  halb  mensis,  partes  Tersiculorum; 
feperjp.  {Plaut.)  procumbunt  d.  mit  bem  halben 
Seibe.  — dimidins,  adj.  [dis-medius]  palb  spa- 
tium,  pars;  patrum,  plebis  palb  jn  tc,  palb  ju 
tt.  gepörig.  gnSbef.  dimidlnm,  ii,  n.  Hälfte 
militum,  pecuniae;  dimidio  (um  bie  Jßiälfte) 
maior;  fpriepm.  dimidium  facti,  qui  coepit,  ha- 
bet friftip  gewagt  ifl  palb  gemonnen  Hot.  ep.  1, 
2,  40. 

di-mlnao, 3.  (Cbm.)  jerftüdeln,  jet  = 

ftplagen,  jerfpalten  alcai  caput,  cerebrum. 
dimlsslo,  önis,  f.  [dimitto]  1)  baS  $in>  u.  Jper  = 
feptden,  pl.  libertorum  ad  defenerendas  diri- 
piendasque  prorincias.  2)  Sntlaffung,  SSer  = 
abftpiebung  remigum. 

di-mitto,  8.  1)  natp  uerf epiebenen  Seiten  pin 
ftpiden,  umper>,  auSftpiden,  fenben  lite- 
ras  per  omnes  prorincias;  certos  homines  cir- 
cum  regiones;  nnntios  in  omnes  partes,  ad  ci- 
ritates,  tota  ciritate  Haedorum;  praefectos  in 
civitatus,  quoquo  Tersus  legationes,  eqnites  pa- 
bulandi  causfi;  abfol. ; dimissi  bie  auSgefanbten 
©oten  *aciem  (oculorum)  in  omnes  partes  ftep 
nadj  allen  Seiten  umbliden.  2)  fortfdjiden, 
entlaffen,  laufen  laffen  alqm  a se,  alqm  in- 
columem,  saucium;  neminem  nisi  rictum;  ho- 
stem  ex  manibus,  alqm  ex  custodia,  ex  con- 
cilio,  quem  paucis  ante  diebus  Corfinio  (m.  di- 
miserat  ju  Octbinben)  captnm  ipse  dimiserat 
Caes.  b.  e.  1,  34,  1;  fab  hoc  sermone  dimissus; 
•fab  armis  dimittitur  wirb  bewogen,  bie  SBaffen 
niebetjttlegen ; *alqm  non  incastigatum;  inSbef 
Xruppen  entlaffen,  fortftpiden,  berabf<pie  = 
ben  equitatum  a se;  turmas  praesidio  ad  im- 
pedimenta,  copias,  exercitum,  legionem,  militos ; 
eine  Serfammlung  entlaffen  senatum,  conci- 
lium,  consilium,  conririum;  ludos  JAv.;  bl.  d. 
sc.  consilium  Oie.  Brut.  §.  200;  feine  (battin 
fortfipiden,  »erflo&en,  fitp  o.  einet  ©attin 
trennen,  ftpeiben  uxorem,alqam  ematrimonio; 
auip  t.  t.  einen  Kngeflagten  bot  Seettbigung  be* 

Sei  fteigeben;  feinen  ©Idubiger  bejaplt 
n,  befnebigen,  bejapltn  creditorem. 
8)  fapren,  fallen  laffen,  aufgeben,  auf 
et»,  bersitpten,  etw.  ob.  jmb.  im  Sticpe, 
aus  ben  ipänben  laffen,  netlieten  (was  man 
biSper  befap  ob.  betrieb)  signa  ex  metu,  *quem 
ore  tenebat  cibum,  praedam,  fortunam,  hostem 
ex  manibus,  Italiam,  prorinciam,  oppida;  locum 
(Stellung),  rictoriam,  triumphum,  imperium, 
principatum;  oppugnationem,  rem  frustra  temp- 
t&tam,  ius  suum,  ininriam  impunitam  pingepen 
laffen;  multum  de  cupiditate,  occasionem,  tem- 
pus,  facultatem  alcis  rei;  *fiigam,  omnem  sporn, 
•feuram,  fpraeterita,  instantia,  futura  pan 
oblirione;  iracundiam  suam  rei  publica«  um 


dimminuo  — dirigo. 


243 


brt  Staate*  willen;  alcui  tributum"'  erlaffen; 
Tac.,  subst.  n pl  dimissa  Hör. 
lälmmlnuo  j.  diminuo. 

di-nireo,  2.  1)  aubeinanbcrberoege n,  >brin= 
je»,  trennen,  jertcilen  fparietea,  •corticem 
lijrti,  raegnehmen,  »terram  aratro  umpflügen, 
'im,  *aura»,  »aquaro  corpore  burchfurcpen,  *ci- 
nerem  butcproublen,  »rauca  ora  talibus  aonia 
äffnen,  qni  hoa  dimorit  betfeite  f cf>ob,  »obatantes 
propinquoa  fiep  hinburcpbtängen  burd)  Hör.,  tur- 
bam  Tac.  2)  fortbewegen,  »treiben,  Bet» 
treiben,  entfernen,  Betfcpeuchen  caelo  um- 
bnm;  »gaudentem  patrioa  ändere  aarculo  agro» 
namqu&m  dimoveas  sc.  ab  iia;  »faciem  litore 
abwnben,  ablenlen;  dimotis  oranibns  Tac.,  tp. 
abnenbig,  abtrünnig  madjtn  eqaitee  a 
plebe,  terror  fide  aoeioa. 

'tlMndJmua,  i,  m.  u.  *-ma,  örum,  n.  ein  Berg 
in  fJIjnjgien , ber  «Böttin  (SpbeU  heilig.  Siaoon 
'ßladjmöne,  es,  f.  bie  SpbeU. 
diaaaeo  f dignosco. 

disämftritlo,  önia,  f.  [dinumero]  als  tcbneriid)e 
ifigat  = digeatio,  w.  f.  — dI-nüm*ro,  1.  per», 
ab»,  attjjdbleit  pecuniam  alcni  Ter.\  atellaa; 
’tempora. 

IM#  (-on),  önia,  m.  1)  Schwager  be*  altern  ®io 
nQftnd  o Stjralu*.  2)  ein  afabemifdjtr  BhiUfopp. 
Ji  ein  Stoiter.  4)  Dio  Halneainua. 
dioWliris,  e,  adj.  [SuAßolov ] für  jwei  Obolen 
Heb  Ptei*gebenb  scorta  Plaut. 

DMehim , ia,  m.  ein  greigelaffener  be*  (Eäfar. 
San  -chärinna,  adj. 

Dioeletiinus,  i,  m.  röm.  flaifer  B.  284—305  n.  ®p r. 
Hiödirus,  i,  «.  1)  ein  ^eripatetiftr.  2)  ein  ®ia» 
ldtiler.  [tticero. 

Biodötss,  i,  m.  ftoijcper  Spilofoph»  Sehrer  be* 
dlpeeiala,  ia,  f.  [dtoixijatej  ein  Stfict  üanb,  mit 
1«  einer  'ßrotrinj  geftplagen  u.  jugleicp  o.  bem 
feiben  Statthalter  Berwaltet,  ® iftrift.  — dloe- 
eil»*,  ac,  m.  («JioixTjrri«]  Berwalter  bet  tänigUcpen 
ftntünfte,  ffinangbirettor. 
btögSaes,  ia,  n«.  t)  Bhilofoph  bet  ionifepen  Stpule. 
*)  Mcper  Bpiloiopi),  um  155  b.  ttpr.  3)  ber  be* 
tarnte  cqnifcpc  Bbilofopp.  4)  ein  ftreunb  be«  SR. 
Win*  »Ufa*. 

Diamtdes,  ia,  m.  Sohn  be*  Xqbeu«,  Sönig*  Bon 
Ätolien,  einer  bet  gelben  uor  Xroja,  ber  Sage 
”>4  «rünber  ber  Stabt  ilrpi  in  Äpulien.  hat). 
Womedia  Campus  in  Äpulien  bei  ilrpi,  ’urbs 
8r*i;  * Dloncdeus,  adj.  . 

Wau,  ae,  f.  [didvr)\  l)  SRutter  ber  Benu*.  2) 
*$enu*.  $au.  f-naeus,  adj.  mater  Benu*; 
rae«ar  (al*  »aeptomme  be«  *Änea«,  be*  Sohne* 
io  Benu*);  antrum  ber  Benu«  heilig 
Bfönjralns,  ii,  «.  1)  3iame  itneier  fcerrfeper  non 
Snrahi»,  ber  ältere  u.  ber  jüngere  h.  2)  D.  au« 
herntlea  in  ßutamen,  juerft  Stnijänget  ber  ßoifcpeH, 
ijilet  ber  epitureifchen  Sß^tlof opljte.  3)  D.  Magnes, 
«f>atif<htr  Spetor,  geitgenojfe  be*  Sicero.  4)  ein 
gelehrter  SlUtue  be«  ticero  6)  gteigelaffener  be* 
Sitten*.  6)  gefd)idter  äRufifet  ju  ihtbtn-  7)  ©K«« 
seimame  bei  Hör. 

ßiönjsna,  i,  ne.  [ Jiortuoe]  Bacthu*.  ®an.  -*la*, 
i-ij. ; Dionjnia,  örum,  n.  subst.  Bacd)U«feft 
Cäa. 

bloienri,  örum,  m.  [ztiöe  xovpoi]  bie  ®io«fu= 
ren,  Saftor  n.  ißoQuj  Cic.  n.  d.  3 §.  23. 

Ü»Ul  »e,  f.  ^enleltrug  Hör. 

Bipkllu,  i,  «n.  1.  gtied).  Ifomäbienbiihter  au« 


Sinope,  u.  ißlautu«  u.  lerenj  natfigeahmt.  2)  «t= 
diiteft  ju  »om. 

diplöma,  ätia,  n.  [äMmpu\  t)  officielle*  ®m  = 
pfehlung*f<hreiben  oom  Senat  für  bie  nad)  ber 
BroBinj  »cifenben.  2)  (Suet.)  ein  B.  hörfjflen  Bin 
gifhat  audgefteOte*  u.  eine  Bergünjiigung  getnäh= 
renbe*  Schreiben,  Siplom. 
lHpylon,  i,  n.  \dh tolo»|  ba«  ®oppeltbor  in 
ilthen,  ba*  ben  Äeramifu*  ftploh  u.  ben  SBeg  in 
dirae,  Birae  f.  diruB.  [bie  ?llabemie  öffnete. 
*Dlrce,  ea,  f.  l)  ®attin  be«  Snfu«,  ftönig«  Bon 
®heben,  oertoanbelt  in  bie  gleichnamige  Duelle. 
2)  Duelle  bei  Sh'&tn.  ®ao.  ’-caeua,  adj.  tpe  = 
banifch,  böotijch,  eyenus  — Btübar. 
direct«,  adv.  m.  comp,  [directus]  1)  gerabe,  in 
geraber  iRidjtung  directius  navigare;  d.  ad 
perpendiculum  fentcedjt.  2)  tp.  gerabeju  cum 
Bemel  dictum  ait  d.  Oie.  — directö,  adv.  1)  in 
geraber  »ichtung,  d.  tranaversao  trabea  in 
rechten  äBinleln  querüber  liegenb.  2)  gerabe  ju, 
unbebinßt  quorum  alterum  (argumentandi  ge- 
nas) ad  tidem  d.  spectat.  — directus,  adj. 
[partic.  B.  dirigo]  in  geraber  »ichtung,  ge  = 
rabe,  fotoopl  horijontal  al*  uertilal;  fentretht, 
gerabe  emporftebenb,  ^eil  trabes;  d.  mate- 
ria  iniecta  bet  Sänge  nach  aufgelegte  Balten; 
pari  es  tn  einem  rechten  ffiinlet  fd)neibenb;  cratea 
in  einer  Sinie  liegenb  Oma.  6.  c.  3,  46,  5;  iter, 
eia,  ordo;  foasa  iateribua  d.  mit  [entrechten  ©ei-- 
tenmänben;  (urba  Henna)  tota  ab  omni  aditu 
circumciaa  atque  d.  fteilrecht  abgefepnitten ; comu 
magis  d.  mept  aufrecht,  weniger  gebogen;  locus 
peil  abwart«  laufenb,  iugum;  *aca  tubse,  *ar- 
cua;  bilbl.  verba  gerabe,  ohne  Umfehweife;  ratio, 
homo  gerabe  burchgehenb,  ftrenge;  oontio  birette 
»ebe  Just.  [partium  Cic.  Tmc.  I §.  71. 

diremptus,  ua,  m.  [dirimo]  Trennung  earum 
direptlo,  önis,  f.  [diripio]  Blünberung. 
direptor,  öria.  m.  [diripio]  Blünberet. 
dirTbeo,  — ttum,  2.  [dis-habeo]  1. 1.  bie  bei  $to- 
mitien  ob.  bei  «Berichten  in  bie  ioitöpfe  gelegten 
Stimmtafeln  fonbern  tabellas.  hat)  «)  di- 
ribltlo,  önis,  f.  t.t.  ba*Sonbern  ber  Stimm-- 
tafeln,  bie  Stimmenjäplung,  ft)  dirlbTtor,  öria, 
m.  t.  t.  bet  Sonberet  ber  Stimmtafeln,  c) 
diribttörlum,  ii,  n.  ein  (Bebäube  in  »om,  Wo 
bie  Stimmtafelchen  bei  »omitien  gefonbert,  fpäter 
©elbgefcpente  u.  fjleifch  unter  ba*  Bolt,  auch  bie 
ßöhnung  ber  Solbaten  au*geteilt  würben  6’uet. 
di-rlgcaco  f.  derigeaco. 

dirTgo,  rexi  (*sync.  direxati),  rectum,  3.  [dia- 
rego]  1)  (auch  derigo)  in  geraber  Sichtung 
anfftellen,  gerabe  richten  aciem,  narea  ante 
portum,  in  pugnam;  utrimque  a iugo  temoa 
gladios  Ourt. ; vicoa  in  geraber  ßinie,  regelmäßig 
erbauen;  (lituo)  regionea  (urbia)  bic  Sichtung  bc- 
fiimmen,  fines  regulieren;  *membrana  plumbo 
derecta  mit  Bleifebem  liniiert.  2)  nach  einem 
ßiele  hiftiiht««-  »Unten  curaum  ad  litora, 
navem  alqo;  directi  in  quincuncem  ordinea  ar- 
borum ; tela  in  corpus,  »apicnla  arcu  abf [hießen ; 
*hastam,  »vulnera,  alcui;  »curaum  per  auras; 
übertr.  dirigitur  (argumentandi  genua)  jepreiiet 
in  geraber  Sichtung  fort  (Sc.;  fbaud  perplexe 
in  Calliathencm  dirigebatur  oratio;  auch  intrans. 
wohin  bic  Sichtung  nehmen  in  frontem  (Bon 
Schiffen,  gtont  machen);  fplanities  hinc  dingen« 
fiep  auSbepnenb;  tp.  a)  pinwenben,  »riepten, 
»Unten  cogitationem  ad  alqd;  fintentionem 

16* 


244 


dirimo  — disoepto. 


tota  mente  in  opus  ipaum;  puernm  ad  haue 
opinionem ; divinatio  ad  veritatem.  b)  etwa« 
nad)  et»,  cinridjten,  beftimmen  vitam  ad  cer- 
tam  rationis  normam;  ad  exemplum  ; n a rfj  bem 
Botbilbe)  virtutum  omniam  mens  dirigenda 
Quint.  10,  2,  1;  utilitatem  bonestate  bie  Sitt- 
lidjteit  jut  'Jiicbifcbnur  bei  Sinkens  machen;  haec 
rlivtlmncorum  ac  muaicorum  acerrimä  normä 
ben  fttengen  SKafiflab  bei  n^tbmif  u.  fKufit  legen. 

dirftno,  remi,  remptam,  3.  [dis-emo]  1)  aui- 
einanbernehmen,  ttennen,  teilen,  aufs 
Iöjen  corpus,  castra,  infestas  acies;  urbs  flu- 
mine  dirempta.  2)  tp.  unterbrechen,  ftären, 
aufheben,  abbrecben,  fdjcitcrn  machen  proe- 
lium,  pugnam,  certamen,  colloquinm,  comitia, 
communem  bumani  generis  societatem;  sol 
iemnia  lndornm,  concilium,  consilinm,  anspi- 
cium,  connbium,  controrersiam , iraa,  *litem; 
quid  gravin«  quam  rem  susceptam  dirimi , si 
unus  augur  alio  dixerit?  quid  habet  baruspex, 
cur  pulmo  incisus  etiam  in  bonis  extis  dirimat 
tempus  (bewirft  bofj  et»,  auf  eine  anbere  3**‘ 
oerfd^oben  »itb)  et  proferat  diem?  ffinem  bel- 
landi  herbeiführen. 

dirlpio,  rfpui,  reptum,  8.  [dis-rapio]  1)  *aui  = 
einanberreiien,  jerreilen  alqm,  artus, mem- 
bra;  furiie  direptus  equorum;  bah-  Betheeren, 
jetftßren,  ptünbern,  bef.  ali  mitit.  1. 1.  bona, 
urbes,  oppidum,  castra  hostiliter,  provincias, 
civitates,  socioe,  impedimenta,  magnum  nume- 
rum  frumonti,  naves,  praedas  bellicas.  8)  t)  i n 
u.  betreiben  distrahor,  diripior Plaut.-,  inibef. 
fi<h  um  et»,  reifen  direpta  «upellectile  Suet. 
8)  herabs,  taireigen,  herabjerren  +ex  ca- 
pite  regni  insigne,  fferrum  a latere;  ftergora 
costis,  *arma  militibus  direpta  bom  Selbe  geriffen. 

dirltas,  atis,  f.  [dirua]  *fbai  ©raueiiBoIle; 
(Braufarafeit,  jjäite  omni  d.  atque  immani- 
tate;  -j-morum. 

dl-  ob  dls-rumpo,  8.  1)  jerreifecn,  jtrbrecben, 
jerfehtag en  alcui  caput  Plaut.-,  tenuissimam 
quamque  partem  (nubis)  dividunt  atque  d.;  homo 
diruptns  einen  Bruch  ^abenb,  gebrechlich  *)  tp. 
a)  pass,  tnebiat,  Bor  .Rom,  ärger  u.  bgt.  berften, 
plagen  (in  ber  Bolfifpradje)  dolore,  alcis  plausu; 
se  fleh  jerreihen,  fi<$  übermäfjig  anfiten  = 
gen  me  paene  in  iudicio  Galli.  6)  jerteihen, 
gewattfam  abbrechen  amicitiam;  dirumpi  hu- 
mani  generis  societatem. 

di-mo,  8.  1)  auieinanberrrihen , nieberreihen, 
jerfldren  urbem,  domum,  muros;  ‘agmina 
vasto  impctu  auieinanber  fptengen,  Bacchanalia 
Uv.,  tp.  aere  dirutus  est  ift  auigejogen  worben 
(am  Spiettifch);  homo  diruptus  dirutusque  unb 
banlerott. 

ilirua , adj.  m.  comp.  u.  sup.  ungfücfBerlün  = 
benb,  graufig,  grauenhaft,  unheilboll 
*omen;  ‘grando,  ‘cometae,  *tempus;  faves; 
überh.  gröblich,  febrref  lieb,  graufam,  bflIt 
»exsecratio;  fprecos  Scrmünfcbungtn;  +supor- 
stitio,  *venena,  *sollicitudines;  ‘religio  loci  el)r= 
furchtiBottei  (Brauen  erregenb;  * Hannibal,  *hy- 
dra;  auch  subst.  ‘Dirao  bie  iRachegßttinnen; 
inibef  subst.  dirae,  ärum,  f.  a)  unheitBoSe  Sal)t= 
eichen  obnuntiatio  dirarum;  auch  n.  pl.  dira. 
) Berwünfchungen  contingere  funebribus  d. 
signa,  tela,  arma  bostinm  burch  tflu<bformeln 
ber  Brrnicbtung  anheimgeben  Uv. ; ’dins  agam 
vos;  fdiras  imprecari. 


1.  Di«,  tis,  m.  ■=»  Pluto;  ‘Unterwelt. 

2.  dl«,  adj.  f.  dives. 

3.  dis,  untrennbare  Bartitel,  bie  in  bet  ßufammen: 
fepung  ben  Begriff  einer  Trennung  ob.  ®ntfet= 
nung  giebt,  »et  = , oets  ob.  bai  entgegenge= 
fegte  bei  einfachen  Sorte«  anbeutet. 

diH-calce&tns,  adj.  unbefchubt  Suet.  [Plaut. 

dU-cSreo,  2.  (ich  Bor  etw.  (ehr  hüten  malo 

dls-cido,  3.  1)  auieinanbergehen,  fich  txen= 
nen,  fidj  jerftreuen  in  duas  partes,  inter  se; 
ex  tuga  in  civitates;  in  silvas,  fin  manipulos; 
terra  fpaltet  fich;  caelum  öffnet  fi<b,  ‘caelum 
medium  heitert  fich  auf;  ‘scaena  versis  fronti- 
bus  f.  2.  frons  2);  übertr.  paulatim  discessum 
(est)  ad  delenimenta  vitiorum  Tac.  8)  Weg: 
gehen,  fich  entfernen  ab  alqo;  contione;  ex 
castris  domum;  ab  urbe,  ab  exercitu;  a loco 
0.  bet  Stelle;  ‘amicis;  ex,  a beUo  (9.  StriegC 
fchauplage);  de  foro,  quartana  ab  alqo;  *sol 
discedens;  cubitum  ju  Bette  gehen.  3n*bef.  a) 
milit  t.  t.  abliehen,  smatfdhieren,  aufbre* 
<hen  Tarracone,  a Gorgo  via,  ex  hibemis,  in 
castra,  longius;  ab  armis  bie  Soffen  nieberlegen. 
b)  B,  jmbm.  abfallen,  jmb.  oerlaffen  ab  ami- 
cis,  milites  a duce.  c)  aui  einem  Kampfe,  bot 
(Bericht  auf  irgenb  eine  ärt  baoonfommen  (ali 
Siejjer  ob.  Befiegter,  mit  Berlufi  ob.  (Bewinn)  su- 
penor,  victor,  victus,  vulneratus;  aequo  Marte 
cum  Volscis  (au!  bem  Kampfe  mit  ic.):  sine  de- 
trimento,  infecta  re;  pari,  aequo  proelio;  tanta 
iniuria  impunita  geht  ab;  turpissime;  tiberatu* 
(freigefproeben).  3)  tp.  a)  b.  etw.  abgehen,  ab- 
meichen,  febeiben,  fich  entfernen,  etw.  Bei  = 
taffen  a fide  et  iustitia,  ab  officio,  a consue- 
tudine,  a voluptate,  a Constantia  atque  a mente 
atque  a se  ihn  Betlieh  ic.  u.  er  geriet  aufser  fid) 
Oie.,  a sua  sententia,  ab  opere  instituto,  ab  op- 
pugnatione  castrorum;  ex,  a vita  flcrbcn;  a re 
(b.  Stebner),  B.  bem  Xh<nta  abfehweifen;  ab  ea 
contentione,  ad  quam  tu  me  vocas;  b.  Üeblofem, 
Betfchwinben,  Bergehen  eae  solUcitadines ; 
memoria  illius  rei  numquam  ex  animo  meo; 
hostibus  spes  potiundi  oppidi  Cats.  6)  t.  t.  d. 
in  alcis  sententiam  ber  Meinung  jmbi.  beitreten, 
in  alia  omnia  ftch  für  bie  aanj  mtgegenaefegte 
änftcht  erltfiren.  c)  d.  ab  alqo  ob.  ab  alqa  re 
B.  jmbm.  ob.  etw.  ahfehen,  jmb.  ob.  etw.  au«  = 
nehmen,  in  bet  BeTbinbung  cum  a vobis  dia- 
cesserim,  cum  a fratemo  amore  discessi. 

dlsceptitlo,  önis,  f.  [disceptol  Srörterung, 
Debatte,  Serhanblung  (um  bic  Sahrheit  ob 
bai  Stecht  in  einer  Sache  }u  ermitteln)  cum  qui- 
bns  omnis  fere  nobis  d.  contentioque  est;  d. 
forenses  iudiciorum  aut  deliberatiouum;  auch 
Streitfrage,  =pnnft.  — dts-oeptttor,  6ri», 
m.  n.  (fett.)  -trlx,  leis,  /.  fdiscepto]  Brüf e r , 
Sntfdjeiber  einet  ftreitigen  Sache,  -rtn.  — 41s- 
cepto,  l.  [dis  u.  capto]  1)  Bon  ben  Barteten, 
eine  Sache  erörtern,  bebattieren,  übet  eine 
fheitige  Sache  Berhanbetn  (m.  fflube  n.  ohne 
Seibcnfchaft)  de  publico  iure,  de  cunctis  neg„ 
tiis  inter  se,  de  controversiis  et  iure  apad  se 
potius  quam  inter  se  armis,  si  coram  de  otn- 
nibus  condicionibus  disceptetur;  auch  JUt  (6  n t 
fcheibung  bringen  controversias  inter  se  iure 
ac  iudicio,  aut,  si  utrisque  placeat,  bello;  tp. 
fortuna  rei  publicae  in  uno  proelio  auf  ic  be 
ruht  bie  Sntfcheibung  k.  2)  b.  SRichter,  burch  Ur 
teil  entfeheiben,  ini  Beine  bringen  contra- 


discerno  — discors. 


245 


venia« j inter  populum  Cartnagimensem  et  re-  ob.  gelefjrt  toirb,  Kenntnis,  SBiffenfchaft, 
gern  in  re  praesenti;  finter  amico«.  iuris  ciTilis  fRed)t*Wifleufchaft,  militans,  militiae, 

lis-eerao,  8.  1)  auöeinanberfcheiben,  ab|on=  bellica  Krieg*wtffenfd|aft;  memoria;  d.  et  prae- 

bern,  :gtengen,  trennen  mons  fines  eorum;  cepta;  Softem,  Siebte  Druidum,  maiorum;  pl. 

**uro  telas  burchgielfen  mit  fulgoribus  dis-  o)  Utt  terrid)täfäcber,  = g»eige,  SBiffenfct)nf : 

cretum  est  (warb  burcpfcbnitten) ; duae  urbes  ten,  bef.  prafrifcpe  pueritiae;  campi  (Spielplägc) 

magno  maris  terrarnmque  spatio  inter  se  dis-  et  d.  Unt erriet)  t^anfta  t ten ; erat  Italia  tune  plena 

cretae;  ‘septem  discretus  in  ostia  Kilos.  2)  Oraecarum  artium  et  d.;  quibus  d.  et  a quibns 

«nterfcheiben  (burd)  Itennung,  Sonbcrung);  sit  eruditus.  6)  Schulen  bet  tß^rtofop^en 

alba  et  atra  d.  non  posse;  alqm  ab  alqo;  fres  trium  d.  principes.  3)  bie  ans  Unterricht  u.  Sr= 

«impliciMimae  diaenmine  aliquo  discemuntur ; gieljung  perDotgegangene  3 u * t , Orb  nun  g, 

ancb  anterfcheiben  u.  barnacb  beurteilen  Übung  militaris,  militiae,  bellica;  f&miliac, 

-s : i* x n • li; « j li j l e..r • 


enniae  an  famae  minus  parceret,  haud  facile 
diiceniere*  (Sali),  entfeheiben,  *litem  arris 
»bei  bie  «de r burd)  fcharfe  Irennung  betfelben. 
diwerpo,  psi,  ptum,  8.  [dis  u.  carpo]  X)  ger> 
gädeln,  gerpflücten,  gerteigen  alqm;  nec 
lecemi  nec  airidi  nec  discerpi  nec  distrahi 
potest  (animus);  ’gerftreuen  aurae  omnia.  2) 
tp-  «)  in  ber  Webe  jerftüdeln  divulsa  et  quasi 
aiscerpta;  re»  ea  quae  proposita  est,  quasi  in 
membra  discerpitur.  6)  *jmb.  herunterreigen 
alqm  dictis.  [SeSart). 

dls^ert«,  1.  fireiten  quod  tos  Plaut,  (unliebere 
diseesslo,  önis,  f.  [discedo]  X)  baS«uSeinan- 
brrgeben,  bie  Trennung;  t.  t.  Sdjlugab: 
fümmung  ber  Senatoren  mittels  «bttetenS 
uf  bie  etne  ob.  bie  anbere  Seite  facere,  tper- 
agere  d.;  -j-per  se  d.  facere  eine  jc.  oerantaffen; 
senatus  consultum  per  d. ; fit  d.;  facta  est  d. 
in  sententiam  alcis.  2)  (fett.,  fpät)  «bmarfdj. 
- dlscossus,  us,  m.  [discedo]  1)  baS  ftuSetn- 
übergeben,  bie  Zrennung,  caeli  bas  Setter: 
leuchten  Öic.  de  die.  2 §.  60.  2)  baS  ffiefj-- 

gebe«,  bie  (Entfernung,  baS  Scheiben,  bie 
ibreife  d.  et  profectio,  omnis  nobilitatis;  ab 
amnibus  quae  sunt  in  Tita  bona;  illius  Alexan- 
dred;  e Tita;  digressus  et  d.  (beim  lobe);  ab 
nrbe;  als  milberer  «uSbrud  o.  Cicero  gebraucht 
b.  (einet  ©erbannnng  d.  meo;  pl.  solis  acces- 
<n»  discessusque  Cie.  n.  d.  2 §.  19;  o.  Iruppen, 
per  Bbmarfdj  exercituum  ab  Dyrrhacbio;  Hb: 
idbrt  Libumarum  ex  lllyrico. 

UtcMlwn,  ii , «.  [discindo;  nicht  dissidium] 
cigtl.  bat  gerreigen,  bah-  flberb.  Xrennnng, 
comugis  o.  ber  k. ; inSbe|.  «hef<heibung; 
ebettr.  Kluft,  3ermütfni«,  Spaltung  Ren- 
te® dissidentem  a populo  Rom.  odio  quodam 
atque  d.;  dissensione  ac  de  Testro;  neque  d. 
neqoe  odio  penitus  insito;  crnle;  beUi  disci- 
dioj  odii«  et  d.  funditus  eTerti;  magna  et  ple- 
(nunque  insta;  ne  qua  amicorum  d.  fiant. 
’dltelictns,  a dj.  [partic.  0.  discingo]  toefer, 
iüberlid},  forgloS  nepos,  otia. 
ii-stlado,  3.  »etreigen,  getfpalten,  aufreis 
bc»  Testern  Ter.;  cotem  novaculÄ  getf djneiben ; 
tp.  d.  amicitias  getoaltfam,  auf  einmal  abbreeben. 
«l»-el«go,  3.  loSgfirten,  aufgürten  tunicadis- 
cincta  Hör.,  centuriones  discincti  Liv. ; auch 
tentmaffnen  neque  extra  Tallnm  licere  exire 
mii  disemetum;  im  Silbe,  in  sinn  est,  neque 
'go  discingor  iaffe  ihn  nicht  fahren. 

^lieTplIna,  ae,  f.  [disco]  1)  Unterricht,  Un= 
(etscifung,  Sehre  puerilis,  disciplinae  cauefi; 
io  disciplinam  conrenire;  dare  filium  alcui  in 
-inciplinam;  res,  quarum  d.  est  bie  gelehrt 
®rrben  tonnen;  «norbnung  Traj.  b.  Pltn.  ep. 
'9,  78.  (82),  3.  2)  wai  burch  Unterricht  gelernt 


Srunbjfipc,  nach  benenman  hanbelt,  TOetljobe, 
inSbef.  Scbrmetfjobc;  d.  (CBrunblap,  Wege!)  est 
iisdem  m.  in/'.,  Ter.  — discTpöla,  ae,  f.  [disco] 
Schülerin.  — dlscYpölus,  i,  m.  [disco]  Schü= 
ler,  auch  Sehrbutfihe  Plaut. 
dlsclüdo,  Bi,  snm,  3.  [dis-claudo]  non  einanber 
abfeh  liegen,  trennen  mons  Arrernos  ab  Hel- 
tüs;  quibus  (tignis)  discluais  in  gehöriger  ®nt= 
fernung  gehalten ; *(solum  coepit)  d.  Nerea  ponto 
in  k.  einfAUegen;  ’morsus  roboris  öffnen, 
disco,  dfatei,  — 8.  lernen,  fennen  lernen, 
erfahren  literas  Graecas,  dialeetiea  ab  alqo, 
literas  apud  alqm;  *Tirtutem  ex  alqo;  * disco 
(oerninrat)  quae  censet  amiculus;  * Nymphae 
discentes  bie  ihm  (bem  ©acchuS)  aufmeitfam  ju: 
böten  Hör.  *me  perituB  Iber  mit  mit  (meinen 
Siebtm)  toirb  befonnt  werben;  *qnem  didicere 
(ju  ihrem  Schaben  fennen  gelernt  haben)  Vinde- 
iiei;  causam  fich  betannt  machen  mit  ic-,  (ich  in= 
gruieren  (offen  über  ic.  burch  ben  Klienten  (».  «n= 
Walt);  palaestram  gpmnaftifchen  Unterricht  buben; 
fidibuB  auf  K.;  ab  alqo;  m.  inf.  nare  Plaut., 
didici  (bin  gewohnt)  Tera  dicere  Plaut.;  rapere 
et  clepere;  Latine  loqui;  ’mentiri  lana  colore«; 
+ didici  esse  infelix;  ptägn.  didicit  er  hgt  (bie 
Webefunft)  fhtbiert;  überh-  oft  unfer  'fhibieren’, 
cetera;  fmwst.  m.  discentes  Schüler, 
dls-eölor,  öris,  adj.  1)  oerfchiebenfarbig, 
buntfarbig  fTestis;  xestis  fatis  meis  beffen 
5arbe  mit  meinem  Sefjidfnle  nicht  flimmt.  2)  tp. 
»erfchie'ben,  ungleich  (bet  äugeren  Sefdjaffen: 
heit  nach)  matrona  meretrici  dispar  (bem  6ha= 
ratter  nach)  »Ique  d.  Hör.  [Plaut, 

dls-condflco.  3.  nicht  guträglich  fein,  fepaben, 

*dIs-conTfnlo, 4.  nicht  übereingimmen, 

nicht  paffen  xitae;  impers.  eo  d.  inter  meque 
et  te.  [ftimmenb  Plaut. 

dlscordibflis,  e,  adj-  [discordo]  nicht  übeteins 
dlscordla,  ae,  f.  [discors]  Uneinigteit,  3 * e = 
trac^t  hominum,  rerum,  Terborum;  ferga  Ger- 
mameum;  auch  <m  Pl  3'D>gi8tf’tfn'i  *»on  einem 
®täb*eit,  3“nfapfel,  Segenganb  beS  ©trei  = 
te«;  ’Discordia  ©öttin  bet  Sroititad)4-  ®<>b- 
dlscordlösug,  adj.  gut  3roictrae^t  geneigt, 
bönbetfüchtig  Sali. 

discordo,  1.  fdiscors]  uneinig  fein,  in  3 Ci 
tracht,  in  Streit  fein,  nic|t  übereingim: 
men  inter  se  Ter.;  inter  se  dissidere  atqae  d.; 
animus  a se  ipse  dissidens  secumque  d.;  cum 
Cheruscis  Tat.,  *m.  ciat.;  foppidani;  discordare 
militem  ft  cf)  empören  wollen  Tat.  ann.  3,  40,  — 
discors,  dis,  adj.  [dis-cor]  1)  uneinig,  ftrei  = 
tenb  homines,  *animi,  «ecum,  *sibi,  ’concordia, 
•Tanais  bie  feinblich  gefhtnten  fctjth-  Womaben. 
2>  niebt  übereinfttmmenb,  unharmonifch, 
ungletch  ‘aymphonia,  *fetus  gweigefta Itet,  fua- 


246  discrepantia  • 

tont  rnaris,  fmembra ; f homines  moribus  et  lin- 

C;  8)  nieuterijcp  legioncs  Tac.  ann.  1,  38. 

repantia,  ae,  f.  [diserepo]  Wieptübereiit; 
ftimmung,  Ilibpatmonte  ecripti  et  volunta- 
tis;  maiorem  mnito  inter  Stoicos  et  Peripate  ti- 
cos  rerum  d.  esse  quam  verborum.  — dlscrS- 
pfttlo.  öniB,  f.  [diserepo]  ffiiberfptutp  inter 
consules  Liv.  — dla-crfpo,  crepui,  — 1.  1)  0. 
mufilalifepen  3nftntmenten,  nid) t ftimmen  tibiae. 
8)  niipt  fibereinftimmen,  bibparmonteren, 
abweiepen,  oerfdpieben  [ein  cum  alqo;  ([eit.) 
sibi;  cum,  ab  alqa  re;  inter  ae;  »nepoti;  »vino 
et  lncernis  Medus  acinaces  Hör.-,  »prirno  me- 
dium, medio  imum;  »sententia  sortilegis  non 
d.  Delphis  = Bententiis  ob.  oracnlis  Delphicis; 
»longe  mea  istie  (—  istorum)  et  vox  et  ratio; 
»causa  latendi  ift  unentfepieben,  [heilig;  impers. 
discrepat  cb  befielt  eilt  SBiber(prud),  man 
ift  uncinb  de  latore  legis;  non,  baud  d,  quin 
etc.;  illud  haudquaquam.  m.  acc.  c.  inf.-,  inter 
scriptores  rerum. 

di-scribo,  8.  (jtt  unterftpeiben  B.  describo)  eins 
pttr=,  bas  anbete  bortbin  fepreiben,  bal).  1)  eins 
Bert  ei  len  annum  in  dnodecim  menses;  civi- 
tates  in  provincias;  iugera  in  homines;  ad  cor- 
tas  res  confieiendas  certos  homines  delectos  at- 
que  discriptos  habebat;  prägn.  ea  pars  quae 
prima  discripta  est  in  ber  5>tbpofition  jum  erfteit 
gemäht  ijt  Oie.  off.  1 §.  16;  istas  causas  d.  (bei  bet 
(Einteilung  [eben  fte,  baß)  in  personis  et  in  tem- 
poribus  positas  esse  Oie.  de  or.  2 §.  138.  2)  Dg: 
wcifuug  geben,  antoeifen,  argentum  illis 
quibus  debui  Ter.;  magnain  vim  frumenti  — 
aediles  curules  quaternis  aeris  vicatim  populo 
Liv.  80,  26,  6. 

dlscrimen,  tnis,  «.  [diseemo]  1)  bet  trennenbe 

§ro i ) d; c n t a u m , Stbftanb  duo  maria  pertenui 
isenmine  separantur;  fagtninum;  parvurn, 
parva  leti  ber  [(bmale  Wanb  beb  Sobeb;  »discri- 
mina  costis  dare  (B.  Wücfgrat)  bie  Wippen  teilen; 
»septem  d.  vocum  fieben  3nteroatle  ber  töne  — 
bie  [iebenftimmige,  faitige  ficicr.  2)  tp.  ber  Un  = 
terfepieb  (ber  gemaepte)  conditor  omnis  in  civi- 
tate  d.  (inter  cives)  ordinumque;  d.*  recte  an 
perperam  facti  (*—  utrum  recte  an  p.  factum 
esBot)  confuso  Liv.  1,  83,  8;  omni  d.  remoto; 
in  vulgo  non  est  d.  Untcrfcpeibmigbgabe;  omiaao 
sui  alienique  d.;  f inter  etc.;  »tenues  parvi  d. 
umbrae  nur  tei[e  fiel)  Bon  etnanber  unterjepcibenbe 
©(pattierungen.  8)  ber  entfcpcibenbe  fßunlt 
ob.  Jlugenblict,  fflenbepunft,  Iritijdje  äRo* 
ment,  Rrifib.Sntjdpcibuug,  Bubfcplag,  bap. 
bie  ® cfapr  alb  eigentlich  lritt((bcr  Sfitjmnlt,  alb 
Jhilmiitationbpunlt  D.  periculum  gebatpt,  in  dis- 
crimine  esse,  versari  enifepieben  «erben;  d.  fa- 
cere  Liv.,  dare  Verg. , Liv.-,  haud  in  magno 
ponere  d.  lein  gro&cb  ®cwicpt  batau[  legen  Liv. ; 
nec  tarnen  in  discrimen  aummae  rerum  pugna- 
batur  ei  lam  nicht  ju  einer  emfepeibonben  Scplatpt 
Liv.-,  numqaam  in  d.  venit  an  C'urt.;  in  ipsa 
acie  summac  rei  esse  d.  bie  ©tlftpeibung  über 
tc.  berupe  auf  bem  (Erfolge  bet  Scplacpt  Gurt.; 
res  est  in  summo  d.;  dare,  committere  rem  in 
d.  ribüeren;  in  tanto  d.  periculi;  periculum  dis- 
crimenque;  fultimo  rerum  d.;  »per  tot  d.  re- 
rum; alqm  in  d.  capitis  adducere;  salus  in 
Bummnm  d.  ac  periculum  vocatur;  in  discri- 
mine  (in  Spannung)  est  nunc  hum&num  omne 
genas,  utrum  — an  etc.  Liv.-,  bab  SRittel  jut 


— disieetuB. 

(Entfepribung , bie  $robe  d.  aperto  Ov.  met.  1, 
222.  $an.  discrimfno,  1.  (feit.)  abfonbern, 
trennen  Etruriam;  vigiliarum  somnique  nec 
die  nec  nocte  discriminata  tempora;  »agros. 
dlscriptio,  önis,  f.  [discribo]  (Einteilung  po- 
puli,  rerum  fngiendarum  expetendarumque,  pri- 
vatarum  possessionum ; civitatis  ®lteberung 
diB-crhclo,  1.  jermartern,  quälen,  bef.  dis- 
crnciari  fiep  abquälen,  ärgern,  ängftigen 
amore;  m.  animi  (im  ©emüte)  Com. 
dlBcumbo,  cübui,  cübftum,  8.  [dis-cubol  fiep  nie; 
berlegen  a)  b.  mepreren  ob.  +b.  einem  ©nieinen 
unter  mepreren,  lebet  auf  feinen  $lap  fiep  ju 
liftpe  legen  discumbitur;  »super  ostro,  »tems. 
b)  jum  Seplafen;  ire  discubitum  feplafen  gepen 
Plaut.  [Cael.  in  Cic.  ep. 

dis-efipio,  8.  peftig  münftpen,  m.  inf.,  Plaut., 
diseurro,  cücurri  ob.  curri,  cursum,  3.  naep 
oerfepiebenen  ©eiten  anbeinanberlaufen, 
»erftreut  umperlaufen,  ^reiten,  = fapren, 
fiep  jerftreueu,  bef.  alb  milit.  Äubbruef  in  mn- 
ris,  circa  vias,  ad  arrna,  ad  portas,  in  cornua 
Liv.;  »Nilns  d.  (jcrtcilt  ftd))  in  septem  ora; 
ffama  tota  urbe;  »mens  utxoque.  Jwo.  Uls- 
curgu»,  uh,  m.  Umperlaufen,  $tn»  u.  ptt  = 
lanfen  militum;  f magno  clamore  discursuque; 
pl.  latis;  autp  B.  einem  ©tpijfe;  t ignei  spirttus 
bab  Umperfaprcn. 

dlscus,  i,  m.  [deaxos]  SBurfftpeibe  (runbe  me- 
tallene ob.  fietneme  ©epeibe,  womit  naep  einem 
Siele  geworfen  warb). 

dlscütio,  eussi,  cussum,  3.  [dis-quatio]  1)  aui; 
einanbcrfcplagen,  ierftplagen,  ierfdjmet* 
lern  columnam,  mumm,  tabulationem  teils, 
»iubas  capiti.  2)  aubeinanbetiaaen,  jet» 
ftreuen,  Bcrtreiben  coetus,  coneuium;  ne- 
bulü  sole  discussä;  caliginem,  tenebras,  »sei 
pallentes  umbra«;  discussft  (natp  (Entfernung) 
nive  Caes.;  discussä  biems  Ourt.  3)  tp.  Ben 
treiben,  pintertreiben,  befeitigen,  anf= 
peben  periculum,  cladem,  captiones,  rem  totam, 
diBCussa  ea  (disceptatio)  quoque  constantiä  eon 
sulis,  »somnrnn,  fdiscusso  sopore,  +discussä 
ebrietat«,  f tempestatem  serenitate,  fotii  vitia 
negotio  discuti,  -fgliscentem  in  dies  famam 
fors,  fdestinata  oereiteln. 

df sertb,  u.  Bortl.  -tim,  adv.  m.  sup.  [disertus] 
1)  in  wopigeorbneter  Webe,  berebt.  2)  mit 
beftimmten  Slotten,  aubbrüdlttp  (erft  B.  Liv. 
an).  — dlsertuB,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [dissero] 
1)  ber  feine  ®ebanten  Hat  u.  georbnet  oorträgt. 
WDplrebenb  (nicht  cigtl.  berebt  im  Bollen  ©inne 
beb  ©orteb;  Bgl.  eloquens)  eum  statuebam  d., 
qui  posset  satis  acut«  atque  dilucido  apud  me 
diocres  homineB  ex  communi  quadam  opinione 
dicere;  d.  esse  possem,  si  contra  ista  dicerem; 
disertissimum  cognovi  avum  tuum;  callidum 
et  d.  credidi  hominem ; — eloquens  Quint.  10, 
1,  118;  »autp  gemanbt  leporum  ac  facetiarum; 
subst.  diserti,  örum,  m.  2)  auf  bie  Webe  fetbjt 
übertragen,  wopl  georbnet,  beutlitp,  bc 
ftimmt  oratio,  historia,  epistula,  literae. 
disYclo  f.  disiieio. 

disiectus,  adj.  [partic.  B.  disiieio]  jerftrettl, 
Bereinjclt  manus;  urbs  vasta  et  uisiecta  spa- 
tio  weit  fiep  aubbepnenb;  faedibeia,  tpabulaüo, 
d.  inter  arenas  glugfanb  Tac.;  »disiecti  mein- 
bra  po&tae  Hör.  sat.  1,  4,  62;  t subst.  disiecti 
bie  jerfheut  SEBopnenben 


iisiicio  - 

dlülTclo  (in  ben  ©tä(en«formen  auch  dislcio  n. 
diselc.),  ieci,  iectum,  3.  fdis-iacio]  1)  au  Sein* 
anberwerfen,  «jagen,  (prengen, 

gerflreuen  phalangem,  copias  barbarorum, 
fclasfliarioB , *moles;  ’nubila,  *nubes;  *dis- 
iecia  comas  mit  (Iicgenbem  fyaax.  2)  tp.  a ) ger« 
Räten,  »ernidjten,  ^intcrtieibcn,  ger« 
Sprengen  antennas,  arcem,  *urbes,  'moonia, 
•tecta,  consilia,  rem;  globus  ille  consensionis 
disiectus  est;  »pacem.  6)  (ein  Vermögen  »et* 
(htoenben  Com.  b.  Oie.  p.  Cael.  §.  37. 
dlnlonrtlo,  (dli.),  önis,  f.  [disiungo]  Xrennung, 
meoram  o.  ben  meinigen;  ut  non  statim  alie- 
oatio  disiunctioque  facienda  sit;  tp.  a)  Sb« 
»eithung,  ©erfchiebenheit  animorum,  sen- 
teatiae.  6)  in  bet  SR^etorif , bic  Wuffflljrung 
meuteret  ®äpe  ohne  Serbin bung  «patt ilel; 
in  btt  fiogit  Sehlufjform  mittet«  bisjuntti« 
ter  ([iteng  entgegenge(epteT,  fid)  au«(d|liejienber) 
SäSe.  — dlslunctiuH,  ade.  comp,  (t disruncte] 
ja  {ebr  in  bet  Schtufjform  bet  disiunctio 
Oie.  Phil.  2 §.  32.  — dlslunctus,  (dlL),  adj.  m. 
am tp.  a.  mp.  [partic.  ».  disiungo]  1)*getrcnnt, 
tntlegen.  2)au&cr8erbinbung,3u(ammen= 
bong  mit  ettn.,  abweichcnb,  »erfdjieben;  al« 
f.  i.  ber  Sogif;  entgegengefefct,  bi«iunftib; 
aU  t.  t.  btt  ©betont  abgebrochen;  b.  ©ebnet 
unpertobtf cb  Tac. 

dls-lungo  (du.),  3.  1)  lo*tnüpfen,  «binben, 
>(pannen  iumenta;  disiunctum  bovom  Hör.  2) 
abjonbern,  trennen,  (Reiben  Samen  illad 
regnam  lugurthae  Bocchique;  intervallo  loco- 
rnn  et  temporum  disiuncti  snmns;  equitatus  a 
laevo  cornu  brevi  spatio  disiunctus;  *Italis 
longe  disiungimur  ons;  to.  entfernen,  tren« 
sen,  entfremben  alqm  ab  alqo,  ab  ateis  ami- 
citia  ob.  familiaritate;  popnlum  a senatu;  se  a 
corpore,  ae  ab  orationibus;  unterfd>eiben  in- 
janiam  a fnrore. 

äispilesco,  — — 3.  [dispalor]  weithin  (ich 
setbreiten,  befannt  werben  Plaut,  — dls- 
pilor,  l.  dtp.  (nur  im  partic.  perf.)  gerflteut 
umbetjd)Wetfen  maltitudo;  dispalati  in  agris 
Ntp. 

dU-pando,  3.  (fett)  au*(pannen,  «beljnen, 
‘breiten  dispansa  deztrae  manus  palma  Suet.; 
Jltbenf.  dispendo,  bah-  dispessis  manibus Plaut. 
dls*pir,  uns,  adj.  ungleich,  toerfd^teben  (bem 
Sefen  u.  bet  inneren  ©efehaffenbeit  nach;  »gl.  dis- 
color),  d.  ac  dissimiles  (D.  ungleicher  Sänge  u. 
Seftalt)  gladii;  colores  abfteebenbe;  proelium  (ber 
Sn&gänger  u.  ©eiter);  gennB,  fortuna,  mores, 
stndia,  Habitus  animorum,  alcui,  inter  se,  fra- 
tres  nec  aetate  nec  viribus,  d.  sui  atqne  dis- 
«inule;  *iubst.  dispar  (n.)  ungleiche  fflrt.  — dls- 
pirTUs,  e,  adj ■ (fett,  in  Haff.  ©ro(a)  ungleich 
aspiratio  terrarum  Oie.  de  div.  1 §.  79. 
dls*piro,  l.  auSeinanberpaaren,  «bringen, 
nbfonbetn,  trennen;  {Plaut.)  eos  alium  alia 
ttnmrnb  hin;  u.  berichteten;  subst.  dlsp&r&tum, 
i,  n.  in  ber  ©betont,  ber  gerabe  gu  »einet« 
aenbe  (Stegenfafc. 
dispartlo,  •lor  f.  dispertio. 
dis-pello,  püli,  pulsum,  3.  auSeinanbertrei« 
ben,  »erftreuen,  sertreiben  pecudes,  nebu- 
bun;  übertr.  ab  animo  tamquam  ab  oculis  ca- 
liginem. 

ditpendinm , ii,  n.  [dispendo]  betflüffiger 
äufmanb,  Äbgang,  Seeluft  (®gf.  compen- 


- dispicio.  247 

dium)  Plaut.,  Ter *pl.  morae  Seitaufwanb, 
‘Derluft  Verg. 

dlspens&tio,  önis,  f.  [dispenao]  eigtl.  genaue  Hb« 
Wägung,  bah-  genaue  gleichmäfiige  6intei« 
lang,  Verwaltung,  ©ewirtjehaftung,  in- 
opiae  mit  bem  geringen  Sonat,  aerarii,  pecuniae, 
annonae;  auch  ba*  timt  eine«  Verwalter«, 
Schahmeifter«,  regia  bei  bem  Könige.  — dis* 
pensätor,  öris,  m.  [dispenao]  $au«»erwalter, 
SBirtfchafteT,  Äaf(ieret.  — dispenso,  1.  [in- 
tens. b dispendo]  eigtl.  abwägenb  »erteilen,  »et« 
bältni«mäf)ig  austeilen,  guteilen,  mit« 
teilen,  auSgabten  nummos  Plaut.,  laetitiam 
inter  impotentes  popnli  animos  Liv.,  *oscula 
per  natoa.  2)  gleichmähtg  u.  fotgfam  ein« 
richten,  regulieren^  orbnen  annum  inter- 
calaribus  menaibua  mterponendis;  victoriam 
«norbnungen  »ur  Senupmig  be*  Siege«  treffen; 
®elb=  u.  fficttfchaft«angelegenheiten  be« 
forgen,  »crwalien  res  domeatccas,  pecuniam; 
•recte  mirtjehaften ; *fila  mortalia  (».  ben  ©argen) 
unter  ben  $änben  haben, 
dis-perc&tio,  3.  gerfchlagen  cerebrum  Plaut. 
dis-perdo,  3.  (ftatt  be*  in  ©rofa  nicht  gewöhnt. 
past.  dispereo,  w.  f.)  gu  ®runbe  richten,  »er« 
nichttn,  »erberben  rem  Plaut.,  possesaiones 
( Vatin . b.  Cic.)  tot  cives  Rom.;  »stridenti  sti- 
ula  miserum  carmen  »otftümpem,  ableiern ; fli- 
eüum  »erhungen.  — dls-pöreo,  4.  gu  ®runbe 
gehen,  »erloren  gehen,  umlommen  fundua; 
{Com.)  disperii  ich  bin  »erloren!  e*  ijt  au«  mit 
mir!  dispeream  id)  will  be«  Zobe«  fein,  mit  ni, 
si  Ct„  Hör.,  Prop. 

dlspergo,  si,  sum,  3.  [dis-spargo]  gerftreuen, 
gerfprengen,  gerfchmettetn;  auSbreiten, 
»erbreiten;  gerfptittern,  »erteilen  *rorem 
late;  ‘cerebrum,  ‘ossa;  viam  cerebro  überall 
beiprigen  mit  Ter.\  membrorum  collectio  dis- 
peraa  an  »ielen  Orten;  ‘incendia  diapersa  ein« 
getn;  *vitam  in  auras  »ethauien;  ’partem  roti 
in  auras;  milites  dispersi  gerfprengt,  d.  ac  dis- 
8ipati,  rari  dispersique;  magna  pars  Iudaeae 
vicis  dispergitur  =»  vici  disperguntur  per  ma- 
gnam  p.  I.  Tac.-,  multa  perniciosa;  duo  milia 
tota  acie;  bellum  tarn  longe  lateque  disper- 
sum;  partes  rei  gestae  in  causam  »erteilen,  ru- 
morem  Tac.,  aud)  bl.  d.  m.  acc.  c.  in f.\  plebis 
vis  soluta  atque  diapersa  in  multitudine  Sali. 
Jug.  41,  6;  diapersa  et  dissipata  (@gf.  conclusa 
artibus)  ohne  Kegel  u.  Crbnung  htnfitn,otftn. 
Sa»,  o)  disperse  (fdlsperslm),  adv.  (feit.) 
gerPreut,  »ereingelt.  b)  dlspersio,  önis,  /'. 
Serftörung,  urbia  Cic.  Phil.  3 §.  30. 
dispertio,  4.  u.  (feit.)  -tior,  dtp.  4.  [dis  u.  par- 
tio]  gerteilen,  auä«,  »erteilen,  gutetlen 
opsomum  bifariam  Plaut  -,  exercitum  per  op- 
pida,  pecuniam  iudicibus,  ftirones  inter  legio- 
nes,  proiima  loca  tribunis;  tp.  »erteilen,  ger« 
legen,  gerfällen  coniecturam  in  quattuor  ge- 
nera,  tempora  voluptatia  laborisque;  mihi  tecum 
officium  dispertitum  fuisae;  tot  in  curaa  die- 
nert iti  eorum  animi  erant;  prägn.  burch  8 er« 
fällen  bewirten  eorum  generum  quasi  quae- 
dam  membra  Oie.  de  or.  1 §.  190. 
dlspessus  f.  diapando. 

dispicio,  spexi,  spectum,  8.  [dis-specio]  (eigtl. 
bie  Stugen  öffnen  u.  (elfen)  1)  gu  (eben  anfan« 
gen  u.  ®egenftänbe  unter fchet ben  d.  non  pos- 
snm;  ut  primum  dispexit;  catuli,  qui  iam  di- 


248 


displiceo  — dissideo. 


specturi  sunt;  (Plaut.)  dispice  btide  um  bidj; 
dupecta  est  et  Thule  Tac .,  tanta  oborta  caligo 
est,  ut  d.  non  posset  Suet.,  »auras.  2)  tp.  gei« 
ftig  mit  Anfirengung  burchbliden,  au#  = 
finbig  machen,  ob.  erwögen,  bebenfen  tum 
etiam,  cum  circumfusi  erant  caligine,  acie  men- 
tis  d.  cupiebant;  quid  sperem,  non  d.;  dispice 
insidiatorem  et  petitum  insidiis;  res  Romanas; 
nihil  caeca  mens. 

displiceo,  pllcui,  pliettum,  2.  [dis-placeo]  ntifj* 
fallen  alcui,  alcui  de  alqo;  m.  inf.;  fnon  dis- 
plicet  nobis  m.  acc.  c.  inf. ; abfot.;  d.  sibi  mit 
lirtj  felbft  unjufricben  ob.  übler  Saune  fein, 
dls-plödo,  3.  auicinanberfchlagen,  jetfpren« 

Jen  displosa  vesica  Hör. 
s-pöno,  8.  1)  hier«  u.  bottbin  (teilen,  an 
Oerfcpiebenen  Orten  aufftellen,  oerteilen; 
in  Orbnung  bringen,  gehörig  einteilen, 
orbnen  signa  ad  omnes  columnas,  ftabemas 
deveraoriaa  per  litora  et  rupes;  portis  statio- 
nes,  praesidia  ad  ripas,  tormen ta  in  muris, 
milite8  in  praesidiis,  operibus;  exploratoree 
omni  parte;  reliquas  cohortes  castris  praesidio; 
milites,  cohortes;  ordines  in  cjuincuncem ; *ca- 
pillos,  fdiem;  *tellurem  quinque  in  partes; 
enses  per  herbam;  disiecta  membra  in  ordinem; 
verba  ita,  ut  pictores  varietatem  colorum;  fre- 
rum  ordinem;  fquaestionum  ordinem  recte; 
consilia  in  omnern  fortunam  disposita  habere; 
ffata  sibi  übet  fein  Sdjicffal  gebieten.  2)  fmohin 
richten  oculos  ad  mare  dispositos  directosque 
habere.  — dlspösltö,  adv.  [dispositus]  in  ge» 
höriger  Orbnung  accusaro,  -fdicere.  — dis- 
pösltio,  önis,  f.  [dispono]  rcgelmä&igc  ®in« 
teilung,  Anorbnung,  $i«pofition,  oon  ber 
[Rebe.  — dlspösltu , abl.  m.  [dispono]  in  bet 
gehörigen  Anorbnung  d.  provisuque  civilinm 
rerum  peritus  Tac.  hist.  2,5.  — dlspösltus, 
adj.  m.  (jpät.)  comp,  [partic.  0.  dispono]  Wohl 
georbnet,  gehörig  »erteilt  in  omatu  d.  in- 
signia  et  lumina;  verba,  fvita  hominum,  +yir 
mit  georbnetem  Sortragc. 

dls-pödet,  — 2.  impers.  (Com.)  fid)  gewaltig 
fdjämen,  m.  inf.  ob.  acc.  c.  inf. 
dlspQt&tlo,  önis,  /.  [disputo]  (Erörterung,  Un« 
terfuchung,  Abljanblung  eine«  flreitigen 
©eaenftanbe«,  wiffen fcfjaftlidhc«  ®efprötb 
baelius,  cuius  tota  d.  est  de  amicitia;  auch  bai 

Sin«  u.  Herrchen  über  einen  [heiligen  Segen« 
anb  überhaupt,  Erörterung  triduum  d.  excu- 
sationibusque  extrahitur;  res  dispntatione  ad 
mediam  noctem  perducitur;  hac  in  utramque 
partem  d.  habitfl.  — dlspüt&tor,  öris,  m.  fdis- 
puto]  (feit.)  bet  in  bialog if<b et  [form  eine  (sacht 
grünblich  erörtert,  ber  S>enfer.  — dls-päto, 
1 1)  eigtl.  au«cinanber,  in?  (Einzelne,  genau  be« 
rechnen,  in«  [Reine  bringen  rationem  cum 
alqo  Plaut.  2)  eine  Sache  mit  einem  wirtlichen 
ob.  gebachten  ©egner  erörtern,  unterfuchen, 
abbanbetn  (OorjugSmcife  0.  %^Uofop>^en)  in 
utramque  partem  etc.  f.  pars  1)  6);  in  cam  sen- 
tentiam  ut;  m.  acc.  c.  in/.;  Laelii  persona,  quae 
de  amicitia  ea  ipsa  dissererct,  quae  disputata 
ab  eo  meminisset  Scaorola  Oie  Lael.  §.  4;  alqd, 
ad  alqd,  contra  propositum,  contra. 

dlsqniro, S.  [dis  u.  quaero]  (feit.)  unter« 

fuchen  Hör.  sat.  2,  2,  7.  StoO.  dlsqnisitlo, 
önis,  /.  Qnterfuihung,  bef.  tot  ®erid)t. 
dls-rumpo  f.  dimmpo. 


dls-sacplo  (nicht  dissop.),  4.  butch  einen  Saun, 
eine  Scpeibemanb  trennen,  abjfiunen  *li- 
mitibus  certis  omnia;  tp.  tenui  muro  id  quod 
oxcipinnt  Cic.  Uao.  dlssaeptlo,  önis,  f.  töl« 
lige  Abtrennung  iuris  humani,  Lio.  41,  24,  10 
(Hertz).  [serrft  Suet.  Cal.  27. 

dls-sSco,  secui,  sectum,  1.  gerfepneiben  alqm 
dls-sömlno,  1.  auSfden,  auSftreuen,  im  Silbe 
omnia,  quae  gerebam,  iam  tum  in  gerendo 
spargere  me  ac  d.  arbitrabar  in  orbis  terrae 
memoriam  in  bai  Anbeuten  hinein  (Wie  in  einen 
Ader);  tp.  auöbreiten,  oerbreiten  malum, 
sermonem. 

disgensio,  önis,  /.  u.  »-8U8,  us,  rn.  [dissentio] 

1)  äReinungSoerfcpiebenhcit,  Uneinigleit, 
Streit  est  quaedam  inter  uor  parva  d. ; nulla 
mihi  tecum  potest  esse  d.;  civilis,  civium,  opti- 
matium;  ex  rerum  illarum  d.  über  ic.  2)  oon 
Sachen  brr  SSibrrfpruep  utilium  cum  honestis. 

dlssentftnea,  ».[dissentio]  rbet.  t.  t.  nicht  über« 
einftimmrnb  Cic. 

dls-sentio,  4.  1)  o.  ^lerfonen,  in  ber  Anficht 
ob.  ®efinnung  abweichen,  uneinig  fein, 
ftreiten  ab  ob.  cum  alqo;  »condicionibus  ( dat .) 
nicht  einmütigen  in  ic.;  ab  reliquorum  malis  mo- 
ribus  Sali.  Cat.  3,  6;  inter  se;  ffeinblid)  un« 
eins  fein,  in  Spaltung  geraten  Romae  ve- 
teranas  iegiones;  Carteienses  propterPompeium. 

2)  o.  Sachen,  nicht  übereinftimmen,  in  SBi« 
betfpruep  flehen  a more,  ipsum  a se,  affectio 
a se  ipsa  dissentiens,  ab  animis  gratulantium 
vultus,  fplerumque  a Öraecis  Romana. 

dlssbplo  f.  dissaepio. 

dlsgörönasclt,  ävit,  — 8.  impers.  [«nchoo/.  dis- 
sereno]  e«  wirb  Reiter,  ber  $immel  heitert 
{ich  auf  Liv.  30,  46,  4 cum  disserenasset  (loa# 
aud|  jU  dissereno,  ba«  Plin.  n.  h.  18  |.  356  ge« 
braucht,  gehören  fann). 

1.  dls-sero,  3.  eigtl.  au«  einanber  [den,  bah.  in 
Swifcpenräumen  in  bie  ®rbe  fepen  (taleae) 
mediocribus  intermissis  spatiis  omnibus  loci» 
disserebantur  Cat»,  b.  O.  7,  78,  9. 

2.  dls-sero,  sörui,  sertum,  8.  eigtl.  au«einanber 
fügen,  bah-  genauer  u.  ausführlicher,  jufammen« 
ljängenb  u.  miffenfcpaftlich  auSeinanbe rfepen, 
erörtern,  entwickeln,  abhanbeln,  befpte« 
chen.  Dortragen  de  immortalitato,  de  Omni- 
bus rebus  in  contrarias  partes,  cum  algo,  haec 
subtilius,  alqd  huiuscemodi  verbis;  instituta 
maiorum  domi  militiaeque  Sali.  Cat.  6,  9;  m. 
acc.  c.  inf.',  libertatis  bona,  negotii  initium 
Tac.;  per  conciliabula  et  coetus  seditiosa  auf« 
rührerifepe  Weben  führen  Tac.;  ars  bene  disse« 
rendi  et  vera  ac  falsa  diiudicandi. 

dlsserto,  1.  [intens.  0.  2.  dissero]  (Tac.)  au«  = 
e inan  berf  epen,  befpTedjen,  entmideln,  bis  - 
putieren  (im  guten  u.  üblen  Sinne)  haec  et  ta- 
iia;  vim  Romanam  pacisque  bona;  de  alqa  re. 
dlsslcio  f.  disiieio. 

dissideo,  södi,  sesBum,  2.  [dis  u.  sedeo]  eigtl. 
au«einanber  fipen,  bah-  1)  entfernt,  getrennt 
fein  castris;  *Hypanis  Kridano;  •sceptris  no- 
stris  ift  un«  nicht  unterworfen;  (Hör.)  toga  d. 
impar  'fipt  fc^ledpt,  fchief’.  2)  tp.  a)  o.  ^erfonen 
uneinig  fetn,  in  gwiefpalt  fein,  mtt  jmbm. 
jerfallen  fein  cum  ob.  ab  alqo,  a so  ipso,  a 
re  publica,  inter  se,  »alcui;  (Tac.)  hostis  m Är- 
minium  ac  Segestem  ift  »erfallen  in  bie  jwei 
[ßarteien  be«  ic.  b)  o.  Sachen,  ungleich  fein. 


dissidium  — diaaoWo. 


249 


nidft  übeteinflimme n,  ju  et»,  nitbt  paffen 
»criptum  a aententia,  corporia  partes  inter  >e; 
(JV cp.)  sensu«  diaaidentes  gegneriftbe.  — dlggY- 
dlnm  f.  diacidium. 

dIsalgnAtio  (md)t  desig.),  önia,  f.  [diaaigno]  ©e> 
flimmnng,  (Ernennung  *u  einem  9lmte  con- 
«olatus,  annua  Tac.  — dlsslgnitor  (nidjt  desig.), 
öri*,  m.  [diaaigno]  Bn otbner,  bef.  a)9nmeifer 
ber  ©lüge  im  Xb'ater  Plaut,  b)  ©cforget 
bet  ©egrübniffe  Hör.  e)  «norbncr  öffentlicher 
fcampftptele,  Äampf auffepcr,  »timtet.  — dlg- 
signo  (nitbt  dee,\  1.  1)  an  ben  lag  bringen, 
antitpten,  giften  quae  disaignata  «int  et 
facta  nequitiü  Plaut. ; quid  non  ebrietaa  d.? 
Hör.  8)  anotbnen,  einritbten  conBtituero  et 
d. , d.  et  couficere;  ol*  (.  t.  conaul,  tribnnns  pl. 
iisaignatua  (nicpt  deaig.)  bet  für  ba*  hinftige 
3apt  gewählte,  jo  genannt  bi*  }u  feinem  Wmt*= 
antriit. 

•dinsilio,  ailui,  4.  [dia  n.  aalio]  jetfpringen, 
bergen  omne  aolum;  aera  (fi-igore);  übertr. 
gratia  «io  fratrum  löfte  ficfj  auf;  caput  Marsfi 
nennt  (».  rafenben  Stbmerjen). 
dl«-«Ymilia,  e,  adj.  m.  comp.  u.  tup.  und^nfid) 
alcia,  am,  alcui,  inter  se,  m ac  (atque),  et; 
(feit.)  qui  aunt  inter  ae  d.  et  aliorum;  m.  in  u. 
icc. , Tine.  ann.  8,  39.  X»aB.  a)  dlggYmYlYtdr, 
adr.  (feit.)  nnfibnlid),  auf  Berfcbiebene  SBeif  c 
haud  d.,  and)  mit  dat.  b)  dlagYmYlYtddo,  Ynis, 
f.  Unäbnlitbleit,  Serfdjiebenbeit  locorum, 
caeli;  in  uno  bomine  tantam  esse  d.;  d.  non- 
nullam  habere  cum  alqa  re;  cum  tanta  ait  inter 
bonos  oratorea  d. 

dlggYmfilantär,  adv.  [diaaimulo]  insgeheim, 
uuBermerlt  — dtaglrnftlantla,  ae,  f.  [diaai- 
mttlo]  ©erftellung,  Sronie  Oie.  — - digsYmS- 
Utio,  önia,  f.  [diaaimulo]  1)  ba*  Unfenntlidj  = 
matten  «ui  Tac.  2)  Berftellung;  bef.  3*onie; 
fba*  abfiAtlitbe  Übcrfepcn.  — dlssYmülAtor, 
öri«,  m.  [diaaimulo]  penibler  cuiua  rei  libet 
Simulator  ac  d. 

dia-sYmfilo,  1)  eigtl.  unähnlich  madjen,  fidj  fiel  = 
len,  at«  ob  et».  nicht  fei,  wa*  boeb  ifi,  bat), 
netbergen,  Berpeblen,  oerbeimlicben,  fid) 
et».  ni(bt  merten  taffen  alqd,  alqd  ailentio, 
de  re,  *febrem ; m.  acc.  c.  inf, .;  me  aive  per- 
Tagatiaaimtia  ille  veraus  — d.  non  ainit,  quin 
delecter  Oie.  or.  §.  147;  *ae  eine  anbere  ®eftalt 
annebmen,  feine  »irflitbe  ®eflalt  unter  einer  frem= 
ben  Betbergen ; *doum  baf;  man  ein  ®ott  ifi,  feine 
adttlidbe  ® eftalt  oblegen;  'dissimulata  deam; 
•canae  plumae  capillos  bebeden  bie  bertnanbeb 
ten  $aate.  3)  (Tac.)  nicht  beachten,  ignorier 
ren  consulatum  alcia;  Acilia  sine  abeolutione, 
sine  aupplicio  dissimulata. 
dlatlpiblli« , e,  adj.  [diaaipo]  »erteilbar  de. 
- dlssYpitlo,  öni«,  f.  [diBaipo]  3c?ftreunng 
cirium;  praedae  Serfplitterung;  in  bet  Wbetorif, 
3erglieberung  eine*  ©egriffe*.  — dlaalpitua, 
adj.  [partte.  B.  diaaipo]  jerflreut,  nitbt  ju  = 
fammenbdngenb,  unoerbnnben  omnia  quae 
sunt  concluaa  nunc  artibua,  diapersa  et  d.  fue- 
nmt;  oratio;  diaaipata  conectere  (®gf.  apta 
disaobrere);  B.  Siebner. 

dH-sYpo  (ältere  [form  -snpo),  l.  1)  au*einan: 
betwerfen,  gerftreneu,  ausbreiten,  oertei  = 
len  aliud  alio,  membra  fratria,  *oasa  Quirini, 
•per  oaaa  renenum,  aortea,  ignis  totia  Be  ca- 
atria;  diaeipan,  mebial,  o.  SBaffer,  riris  in  einem 


alten  Orafel  b.  Liv. ; d.  hoete«  jerfptengen, 
phalangem;  pass,  fid)  jerftrenen  diasipatos  ag- 
greaai;  auch  fuga  diaaipata,  curaua  d.,  homines 
diasipati,  diaperai  ac  d.;  prägn.  jerftören,  jer  = 
trümmern,  Berniibten  atatuam,  tocta;  cuncta 
diaturbare  ac  d.  (b.  Reuet);  ncrfdjleubetn, 
Bergeuben  rem  familiärem,  patrimonium,  poa- 
aeaaionea;  reliquias  rei  publicae;  rem  publicam 
(m.  ©ejiebung  auf  ba«  Serfebleubern  be*  Staat«; 
gute*  n.  auf  bie  Xrennuttg  be*  Staate«  in  Sar= 
teien).  8)  au*:,  oerbreiten  diacordiam;  bel- 
lum paaaim  disaipatum;  «ermonem,  famam; 
•factum  rumor,  b)  Bcrtrciben  *Euiua  curaa. 
dlsgSciäbYllg,  e,  adj.  [diaaocio]  uneercinbar 
ree  Tac .;  ähnlich  nequidquam  deua  abacidit  pru- 
dena  Oceano  diaaoeiabili  terraa  B.  bem  un= 
Wirtlid)en  Dcean  Hör.  carm.  1,  8,  21  ff. 
dlg&öclttlo,  önia,  f.  [diaaocio]  Xrennung  spiri- 
tua  corporiaque  Tac.  ann.  16,  34. 
dls-göclo,  1.  1)  *tdumli(b  Betbunbene*  trennen, 
fdjeiben  ni  (montea)  diaaoeientur  opnea  Talle ; 
diasociata  loci«  concordi  jpace  ligarit.  2)  in  ber 
®eftnnung  trennen,  entfremben  homines  dia- 
aoeiatoa  (nitbt  gefellig  bei  einanber  lebenbe)  col- 
ligare;  diaaoeiatia  animi«  civium;  morum  dia- 
aimilitudo  d.  amicitiaa,  diaertos  a doctia,  fle- 
gionem  a legione;  feauaam  auam  aufgeben. 
dlggölabYllg,  e,  adj.  [diaeolvo]  (fett.)  auf lö«bar, 
»erlegbar  Oie. 

dlggölütt,  adv.  [dissolutua]  aufgetöft  1)  ohne 
©erbinbungipartiteln  dicere.  2)  ebne  ®ner= 
gie.  leitbtftnnig,  lüberlitb-  — dlgsölütlo, 
önia,  f.  [diaeolvo]  1)  Wuftöfung  naturae  (B. 
Xob);  navigii  ba*  fluSeinanbergepen  Tac. 
2)  tp.  a)  Scrnicbtung,  Aufhebung  legum,  iu- 
diciorum,  -fimperii.  6)  ffliberlcguttg  einer  Wn 
ftbulbigung  cnminum.  c)  in  bn  Slbetori!  bie 
»eglaffnng  ber  Serbinbungipartileln.  d) 
©tangel  an  (Energie,  8eid)tfinn  remisaio 
animi  ac  d. 

dlssölütua,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [ partic . B.  dia- 
aolro]  1)  auf gelöft,  navigium  j erlegt;  B.  ber 
Webe  lotfer,  lo*,  ungebunben  alterum  genua 
orationis  eat  nimia  d.;  aut  d.  aut  fluens  oratio; 
bap.  mbst.  n.  sing.  — Wfpnbeton.  2)  gteid|: 
gültig,  inbolent  in  tantia  rei  publicae  peri- 
culis;  in  alqm;  neglegere,  quid  quisque  de  ae 
aentiat,  non  aolnm  arrogant»  eat,  sed  omnino 
d.;  quia  tarn  d.  animo  eat,  qui,  haef  cum  vi 
deat,  tacero  ac  neglegere  poaait?  leirfjtferti  g, 
au*j(b»eifenb,  lüberlitb  üüub;  in  re  'fami- 
liari;  diaaolutiaaimua  hominum;  eat  diaaoluti 
m.  inf. ; liberalitaa  diaaolutior;  ut  ita  haec  apta 
sint,  nobia  d.  frei  ftebe,  e«  ju  Bernatbläfftgen  Oie. 
off.  1 §.  129;  *more«. 

diH-solro,  8.  eigtl.  au*einanbnlöfen  1)  et».  Ser: 
bunbene*  ob.  3ufa*nmfB0tföf!tcS  auflöfett  sco- 
pa«,  clipenm,  ’ornatus  comae,  *navem  in  fei- 
nen Rügen;  übertr.  *frigua  nweitpen,  linbem; 
fdissolutia  (ba  au*gnentt  toaren)  membria,  ora- 
tionem,  *Teraum.  2)  tp.  a)  auftftfen,  auf: 
beben,  trennen  amicitiam,  aoeietatem;  lege«, 
interdietnm,  regiam  poteatatem,  diaaolvetur 
omnia  humana  conaortio;  f-multa,  quae  disaol- 
vendae  diaciplinae  «everitatiaque  esaent.  6)  »i; 
berlegen,  burtb  ©eweife  eine  Bebauptung  ent  = 
(räften  interrogfttionea,  Krucii  cnmina;  utrum- 
que  diaaolritur  jerfällt  in  fiep,  löfet  fitb  »ibn: 
legen,  c)  ablifen,  loimatben  a)  eigtl.  (poa- 


250 


diagonal  — disto. 


seasionum)  amore  adducti  dissolvi  nnllo  modo 
possunt  linnen  fiep  bon  ihnen  nicht  toi» 
teilen,  lo»macpen  (um  ipie  Sdjulben  )u  be= 
jaulen),  ß)  b.  ©efdjäftcn  loSmacpen,  frei  ma* 
dfen,  dissolvi  mo  icp  bin  fettig,  dissolve  iam 
me  eipebiete  mich  Com.;  ähnlich  d.  (sc.  st)  pro 
sna  pari«  jid;  bcrgteicpen  Oie.  y)  abjaplcn, 
bejahten  aes  alienam,  somon,  omne  quod 
debuit,  pecuniam  publicam  civitati. 
tlls-sönim,  adj.  1)  ju  einem  anbern  Zon  niept 
ftimmenb,  biJpatmonifcp,  berroorren  voces, 
clamor.  2)  tp.  n i cf) t ttbereinftimmenb,  ab 
loeicpenb,  Betfd)icben  adeo  nihil  apnd  Lati- 
nos  d.  ab  Bomana  re  praeter  animos  erat;  gen- 
tea  d.  sermone  moribusque. 
d(H-guädeo,  2.  ab-,  mibettaten  legem,  pacem, 
de  captivis  redimendia;  in.  acc.  c.  inf.  pass. 
3>ab.  a)  dissuSslo,  önis,  f.  baS  Siberraten 
legis,  b)  dlssufcsor,  öris,  m.  bet  SBiberrater 
legis,  rogationis. 

dU-snärior,  dtp.  1.  tüchtig  abfüffen  oculos 
alcis  Q.  Oie.  b.  Oie.  fam.  16,  27,  2. 

•dlssulto,  1.  [intens,  b.  dissilio]  auieinanber? 
fprinaen,  jetfptingen,  betfiten;  tanti  cre- 
pitns  fnlmine  c«  ftaepen  fo  flatle  Zonnerfcpläge 
b.  SSlipe. 

dls-suo,  — ütum,  S.  eigtt.  etni.  fflcnäptcö  auftren= 
nen  1)  iffnen  dissuto  sinu.  2)  tp.  d.  amicitias 
ntlmäblid)  auflifen  Cie.  Latl.  jj.  76. 
dlssfipo  f.  dissipo. 

dls-taedet, 2.  impers.  (Com.)  gan)  übet» 

btüffig  fein  d.  mo  tui;  cum  illo  loqui. 
distnntla,  ao,  f.  [disto]  (feit.)  innete  Serfc^ie- 
benpeit  tanta  est  inter  eos  in o rum  studiorum- 
que  d.  Oie.  Latl.  §.  7t. 

dla-tendo  (distenno  Plaut.),  tendi,  tentum  (feltnet 
tensum),  3.  1)  auJeinaitberfpannen,  au»  = 
fpannen,  =bepnen,  ftreden,  aciem  lodern; 
•brachia.  #ietb.  *ootlflänbig  ausfpannen  — gan j 
anfüllen  ventrem,  borrea;  cellas  nectare.  2) 
»etteilenb  auSbepnen,  al»  milit.  t.  t.,  getrennt 
ballen,  an  mehreren  fünften  jugleidj  be- 
fcpäftiqen,  fiep  niept  fonjentrieren  (affen 
eopias  nostium,  hostes  ab  apertiore  loco;  tp. 
teilen,  jerftreuen  velut  in  duo  pariter  bella 
curas  hominum;  ea  res  animos  Somnitium 
mochte  fdjtoantenb. 

1.  ’dlstentaK,  adj.  m.  comp,  [partic.  B distendo  1)] 
gan)  angefüllt,  )um  fßtapen  soll  lacte  ca- 
pellae;  distentius  über. 

2.  distentus,  adj.  m.  sup.  [ partic . b.  distineo] 
biclfad)  befepäftigt  tot  tantisque  negotiis;  te 
distentissimum  esse  qua  de  Butbrotiis,  qua  de 
Bruto  Cic.  ad  Att.  16, 18, 2.  fcirca  summa  scelera. 

dis-tcrmi'no,  1.  auSeinanberfcpeiben,  ftp  eiben 
•intervallum  unum  binas  stellas;  fquod  (flu- 
mon)  Dabas  Ariosque  d. 
distTchon  (-um),  i,  n.  [dionjov]  $ejamctet  U. 
(Pentameter,  i fti on  Suet. 
dl-stTmölo,  1.  bilbl.  butepbtingen  bona  Plaut. 
digtlncti,  adv.  [dictinctus]  1)  gehörig  g e f o n = 
bett,  beutlicb  u.  beflimmt  dicere,  neque  d. 
neque  distribute  scribere.  2)  b u r tf)  pcibot- 
tagenbe  ffllanjpunfte  ob.  Äbtnecbfetung  gc 
hoben  ut  verborum  istorum  iunctio  varie  d. 
considat;  dicere.  — dtstlnctto,  önis,  f.  fdistin- 
guo]  1)  Sonbcrung,  Unterfcpeibung  harum 
rerum  d.  est  facilis;  iustorum  iniustorumqne; 
in  bet  Sipetorit  a)  abtoetpfelnber  ©ebrauep 


be*f eiben  Sorte»  in  berfdftebenen  Äaftt»  k. 
b)  ©infepnitt  in  bet  Siebe,  ißaufe.  2)  Unter 
fdjieb,  '-Bei  jepiebenpeit  causarum  d.  et  dis- 
similitudo;  quae  d.  sit  inter  ea  quae  gignantur, 
et  inter  ea  quae  sint  semper  eadem.  8)  ©lang, 
©tpmnd  solis,  lunae  siderumque  omnium  d , 
varietas,  pulchritudo. 

1.  dlstlnctns,  us,  m.  [distinguol  feil.  — distinc- 
tio  3),  pennarum  berfeptebenfarbige  gebest  Tat. 
arm.  6,  28. 

2.  dlstlnctns,  adj.  m.  comp,  [partic.  b.  distinsno] 
1)  gehörig  gefonbert,  unterfepieben  habere 
d.  gradus  dignitatis;  Bomana  acios  diatinctior 
mannigfaltiger;  f vitae  genus.  2)  gefepmüdt, 
au»ge)ei(hnet  pocula  ex  auro;  caelum  aatris; 
•herbae  floribua;  auep  b.  ber  Siebe  n.  b.  Slebner 
orationem  et  omatam  et  artificio  quodam  et 
expolitione  d.;  in  utroque  gencre  et  creber  et 
d.  Cato;  Cicero  utroque  distinctior  et  nr- 
banior  Tat. 

dlsttnco,  tlnui,  tentum,  2.  [dis-teneo]  1)  au»; 
einanber»,  qetrennt  hatten,  ttennen,  fd)e«  = 
ben,  tigna  distinentur  duabus  fibulis;  legiones 
magnum  Humen;  d.  a domo;  duae  senatum 
sententiae;  inibef.  Ztuppen  f i cf)  nicht  lonjcn 
trieren  taffen,  bereinjetn  Caesaris  eopias; 
legiones  a praesidio  interclusaa;  Volscos;  an- 
cipiti  proelio  regem  (bie  tiniglichen  Streithüfte) ; 
pass,  manns  hoatinm,  nno  tempore  duplici  bello 
Komanae  vires.  2)  tp.  a)  jmb.  an  bet  Ron^ 
jentrierung  feiner  Sfrifte  u.  Zhätigfeit 
hinbern,  otelfeitig  in  Stnfpruch  nehmen, 
hefchäftigen,  pass,  maximis  oeenpationibna ; 
multitudine  iudiciorum  et  novis  legibus,  bello, 
fnegotiis;  fin  opere  distentus;  distineor  et  di- 
vellor  dolore,  b)  aufhatten,  berjigern  rem, 
pacem. 

dWlnguo,  stinxi,  stinctum,  3.  1)  burd)  Renn; 
jeichen  u.  SRerhnate  unterfchetben,  fonbern, 
trennen  *onus  inclusum  eodem  numero;  »tibi 
lividos  d.  auctumnus  racemos  (prolept.  -=  ita 
ut  tividi  fiant)  ali  bläuliche  ob.  bläulich  färben, 
b.  i.  mit  ber  garbe  ber  begimtenben  Steife  fdjmüden ; 
Granimn  a Crasso;  oratorum  genera  aetatibus; 
vera  a falsis,  *verum  falso;  fnon  distincto  (abl. 
abs.  n.)  sua  an  aliena  manu  (st.  periisset)  Tat. 
ann.  11,  38.  t8*empl»ria  interpungieren ; voces 
in  partes;  o.  berfepubenem  Zempo  a qnibus 
utruqne  variatnr  illiquid,  disünguitur;  tcae- 
rulca  fascia  albo  distincta  meife  gejtrrift.  2) 
leudjtcnbe  ob.  überp.  in  bie  Äugen  faQenbc  Renn- 
)eicpen  ob.  ©egenftänbe,  fiiept  u.  ©lan)puntte  pter 
u.  ba  au  einer  Sache  anbringenb,  etre.  mannia  = 
faltig  betjieren,  auifepmüden  caelum  di- 
stinctum  stellis;  pocula,  quae  gemmis  erunt 
distincta  darissinus;  litora  distincta  tectis  et 
urbibus;  vestis  auro  distincta befept  mitte.  Gurt., 
orationem  verborum  et  sententiarum  insignibns ; 
id  non  debet  esse  fusum  aeguabiliter  per  on. 
nem  orationem,  sed  ita  distinctum  an  ber- 
fcpicbenen  Stellen  angebracht;  historiam  varietatc 
locorum  fepine  Äbmetpfelung  in  ic.  bringen. 

dl-sto, 1)  auteinanber  fiepen,  burd)  einen 

Stbifdjcnraum  getrennt  fein  ci)  im  Slaume  tra- 
bos  inter  se  buos  pedes,  non  longo  spatio  ab 
alqo,  pari  ferme  dietantia  intervallo.  6)  in  ber 
Seit  ‘quantum  Codma  ab  Inacho;  fbaud  mal- 
tam  distanti  tempore.  2)  tp.  0.  jmbm.  ob.  unter - 
einanber  abftepen,  fiep  nnterfepetben  inter  «e. 


distorqueo  — diyarico. 


251 


ab  alqo,  ritia  hominum  a vita  animalium;  al- 
ati,  ’alcui  rei;  impert.  d.  es  ift  ein  Unter: 
(drieb,  ut  d.  aliquid  aut  ex  aliqua  parte  differro 
ride&tur,  utrum  — an. 

äis»torqueo,  8.  auSeinanberbreben,  berbre» 
btn,  Dtrjuttn  oa  Ter.,  oculoa  Hör.;  fmeton. 
quälen,  jermartern.  $ao.  a)  dlstortlo,  önis, 
f.  Strbrebung,  Serjerrung  membroruin.  6) 
dlstortns,  adj.  m.  comp.  n.  tup.  [partic ■ 8.  di- 
»torqueo]  oerbrebt,  oerrenft,  nerwatbfen 
tmanibns  pedibutque  diatortiaaimia ; hunc  varum 
diatortis  cruribua  mit  auswärts  gebogenen  Seinen 
Hör.;  tp.  Deijt^toben  eorum  qui  non  lange  a 
sapientia  abaunt , affectio  — non  d.  nec 
prara;  nec  ullum  (genua  enuntiandi)  diatortiua 
quam  hoc. 

dlitraetJo,  önia,  /.  [distrabo]  1)  So« trennung', 
flbjonberung  yoluptatum  Plaut.;  humanorum 
animorum.  2)  (fett.)  nt6, 

summa  d.  nobia  eat  cum  tyrannis. 
din-triho,  8.  1)  auSeinanberjicljen,  jet* 
reifen,  jerteilen,  trennen  neque  (materia) 
perrumpi  neque  diatrahi  potent,  vallurn,  ’equia 
diitrahi,  *comam  jerranfen,  *lumina  jerftabeit, 
•genaa  jerfletfdjen ; distrahitur  aciea  jerteilt  fid); 
fupa  alqoa;  btlbl.  qui  ipae  famü  diatraheretur 
oetfiprieen  mürbe;  tp.  a)  feinjeln  oertaufen, 
loSfdjlagen,  jerftüdcln  agros,  mercea,  co8- 
mendo  qnaedam  pluria,  aegrius.  b)  d.  Tocea 
}®ci  Sorte  in  brr  «uSfptad)e  md)t  jufamnten= 
Sieben,  mit  bem  $iatuS  auSfpretben.  e)  txen- 
nen,  auflöfen,  jetreijjen,  j e x ft ö r e rt  quae 
Mntentia  omnem  societatem  civitati«,  concilium 
Boeotorum,  controyeraiaa  fdjlidjten,  hinter: 
treiben,  oereiteln  hanc  rem  Cats.  b.  c.  1,  33, 
3;  pass.  diatrahi  cum  alqo  mit  jmbm.  jerfaüen, 
Pompeiua  et  Caesar  perfidii  hominum  diatracti. 
d)  nach  Bcrfd)iebenen  ^Richtungen  (in  Bejug 
«uf  Sefthäftigur.g  ob.  Steigung)  jmb«.  ®eift  b'n- 
jieben,  fdjmantenb  mad|en,  jerftreuen,  etm. 
Serfplittern  diatrahi  in  contrari&a  partes,  aen- 
ientiaa,  auch  bl.  distr&hi;  in  deliberando  animns 
diatrahitur;  Tiberium  ancepa  enra  Tac.,  obeeaaoa 
’tttne  fidea,  inde  egeataa  inter  decus  ac  flagitium; 
induatriam  oratons  in  plura  atudia;  rem  publi- 
t*m.  2)  b.  etm.  ob.  jmbm.  abjie^en,  loSrei&en 
necessitas  illum  a me  Ter.;  alqm  a coroplexu 
worum,  ab  alqo;  a yirtute  nullo  modo  nec  di- 
relli  nec  diatrahi  posse : tp.  sapientiam  a yo- 
tuptate;  haec.  naturi  cohaerentia  opinione  in 
brr  (falftpen)  SBorfteBung  trennen, 
dli-tribuo,  3.  11  Ber=,  juteilen  (unter  mebtete 
»b.  an  meprere  Orte)  pecua  riritim,  equoa  Ger- 
mania; legatiß  quod  nayium  habebat;  aangui- 
nem  in  corpuB;  legionea  in  aingulaa  civitate«; 
militea  in  legionea;  + tirones  in  ob.  per  nume- 
roa;  frnmentum  ciritatiboa  auferlrgrn ; exercitum 
i»tin»  weiter  auSeittanberlegcn.  bislocitten;  fnayea 
•ubaidio  jnt  Seferne.  2)  ein  teilen  copiaa  in 
tres  partes;  + copiaa  diatributaa  (in  einjelnen 
4b  tei  lange«)  dimittere;  inSbcf.  logifd)  einteilen 
causam  in  crimen,  in  audaciam;  partitionem. 
2ao.  a)  dlatrlbütt,  adv.  mit  gehöriger  (Eins 
teilung,  in  logtfeber  Orhnung.  6)  dlstrY- 
bhtlo,  önia,  /.  Verteilung  an  einen  befümmtrn 
Ort,  bef.  logifebe  (Einteilung;  alb  Hebefigur 
— iiaiot ai(  Sluflä  jung  eines  Begriffes  in 
mehrere  ähnliche. 

tdiitriete,  adv.  [districtus]  ftreng,  ftf)arf  mi- 


nari.  — dlstrletuH,  adj  m.  comp.  [partic.  8. 
distringo]  bur<h  et».  Bietfiltig  befdjäftijjt, 
in  Hnfprud)  genommen  contentione  ancipiti, 
belli»,  diatrictior  a cauaia.  — dl-strlngo,  8.  1) 
auSeinanber jiehen,  «behnen,  »ftreden,  im 
Silbe,  districtus  mihi  yideris  esse  wie  auf  bit 
Holter  gefpannt  — 8.  wiberftreitenben  ©efflbleit 
bewegt.  2)  fibertr.  imbt.  Sinn,  VTufmertf amfeit 
ob.  Xhdtigfeit  u.  Kräfte  naef)  oerfebiebenen  Seiten 
hin  lenfen,  oielf eitiq  bejdjäftigen,  teilen, 
jerftreuen  copiaa  regia»,  Komanoa,  *diatrictua 
omni  aollicitudine  gequält  8.;  + quem  partim 
publica  partim  amicorum  officia  d.;  •multaruiu 
rerum  alqm  yarietas;  vates  varia  interpreta- 
tione  curam  diatrinxerant  hatten  fith  abgequält, 
ben  fiopf  jerbrothen  mit  ic.  Curt.  3,  3,  4. 
dia-trnnco,  1.  jerhauen  medium  (agnum)  Plant. 
dlHturhätlo,  önis,  f.  fdieturbo]  gerftörung, 
Corinthi  de.  — dla-turbo,  1.  l)  au«einanbet  = 
treiben  contionem.  2)  jertrilmmern,  jerftd  = 
ren  opera,  aedificium,  tectum  villamque,  do- 
mum;  tp.  aufheben,  hintertreiben  nuptias 
ditä  f.  diyea.  [Ter.,  »ocietatem,  legem. 

•ditesro, 3.  fdivea]  reith  »erben. 

dith jrambTeu».  adj.  bitbBrambifd)  pobma  Cic. 
dlthframbna,  i,  m.  fdiöt'p«nßot]  ®ithtirain  = 
bu«,  lorifebe*  ®ebi(ht  im  hö<hfteu  unb  Hihnften 
Stil,  urfprünglith  ein  i»qmnuä  an  Sacthu«,  fpäter 
auch  an  anbre  ®8tter. 

dltlae  — diyitiae  Plaut.;  adulescentem  progna- 
tum  genere  Bummo  et  aummis  d.  au*  einem  febt 
dltlo  f.  dieio.  [reichen  $>aufe  Plaut. 

ditior,  ditlRslmns  f.  dires.  — dito,  1.  fdia, 
ditia;  ogl.  diyea]  bereithern  alqm  Liv.,  Hör.; 
praemiis  belli  aoeioa  Liv. ; sermonem  patrium  Hör. 
t.  dlü,  adv-  m.  comp,  -tiua,  u.  sup.  -tiaalme  [dies] 

1)  am  tage  noctu  dinque,  diu  noctuque  Tac. 

2) lange,  lange^rithintiutih,  eine  geraume 
Seit,  auch  tint  Süeilc,  längere  Seit  iam  d.; 
d.  multumque,  raultum  diuque,  aaepe  et  d.; 
Batis  d.  3)  (bef.  Com.)  feit  langer  3.ett/  häufig 
Berbunben  iam  d.;  (Ter.)  neque  enim  d.  huc 
commigrarunt.  4)  comp,  diutiua  a)  länger  (als 
i<h  foBte  n.  bgl.).  6)  längere  Seit/all julange. 

2.  diü  f.  diyiia  2)  b). 

dinrnu»,  adj.  [diea]  1)  einen  lag  bauemb  u. 
leben  lag  mieberfehrenb,  täglith,  iage8=  cibo», 
f-yietua,  fquaeatus,  fopus,  fartus;  *d.  mercede 
conductua;  ’luctum  lacrimia  finire  d.  — uniua 
diei:  acta  diurna,  f.  ago  Ob).  21  jum  läge 
qehärig,  maS  am  läge  geftpieht,  Iagc*s 
laborea,  itinera,  metua,  *yoa  exemplana  Graeca 
noctumift  yeraate  manu,  yersate  d.  Hör.  a.  p. 
268;  *lnmen  lageSIitht,  *currua  Sonnenwogen, 
Rtella  BRorgenftern  Plaut. 
dlütTnö.  adv.  [diutinua]  lange  Pfaut 
dina  f.  diyus. 

dlüttnng,  adj-  Tdiu]  langwierig  (gern.  8.  Dem, 
maS  länger  bauert,  als  man  wflnftht)  labor,  aer- 
yitu«,  contentio,  laetatio:  pace  d.  frui. 
dlüturnYtagt  ütia,  f.  rdiuturnus]  lange  ®auer 
temporis,  pacia,  belli,  pugnae,  rei  publicae, 
memoriae:  malua  eat  cuatoa  diutnrnitätia  (Ian= 
gen  VeBbeS)  metua.  — dlüturnna,  adj.  fdiu] 
lange  bauetnb,  anbaltenb,  lange  beftehenb 
(inbijferent  ob.  mH  fiobl  bellum,  pax,  quies,  res 
publica,  rex,  moleatiao  diutumiorea. 
dt-rürUcn,  1.  (fett.)  auSeinanbetfpreijen,  ho- 
minem  jmbm.  bie  Seine  Cic.  Verr.  4 §.  86. 


252 


divello  — dividuns. 


dt-vello,  3.  1)  auüeiitanbtt*,  getrei&en,  auf«, 
Weg  = , loSrcififti,  geWaltfam  trennen  *cor- 
pus,  *mcmbra,  *nodos  ruanibus;  liberos  a pa- 
rentum  comploxu;  »divclli  amplexu;  fvulnus 
(ben  Serbanb  ber  SSunbe).  8)  tp.  gertrennen, 
getftüdeln  rea  a oatura  eopulatas  error«,  com- 
modo  civiuin,  diatineor  ac  divellor  dolore,  affi- 
nitatem  auf  beben,  ’somnon  unterbrechen,  ftören ; 
a me  (mir  entftemben)  mei  »ervatorem  capitis; 
sapieniia,  temperantia  a volnpt&te  nec  diatrahi 
nec  divelli  potest. 

di-vendo,  3.  entgeht  Betlaufen  bona,  praedam. 
di-rerbbro,  l.  au«einanberfchlagen,  gertei« 
len  *undas,*umbras  ferro,  fdiverberatis  fluetibus. 
dnerbium,  ii,  n.  [dis-verbum]  (Dialog  auf  ber 
Sühne. 

diverse  (divorse),  adv.  m.  comp.  u.  f mp.  [diver- 
aus]  l)  itn  Waumc,  nach  entflegcngefe|)Un  ob. 
Betjd)iebenen  Seiten  hin  curae  ananum  d. 
trohunt  Ter. ; td.  tendero;  an  Berfchiebetten 
fünften  gerftreut  feorpora  toto  campo  d. 
iacebant;  paulo  diversiu»  Sali.  2)  ocrfcbieben 
ilicere;  fqnibus  diversissime  afficiebatur. 
fdiyersTtaH,  äti»,  /.  [diverHUß]  Sicrfdpe ben  = 
beit,  Unterftbieb,  bef.  SBiberftreit,  SBibem 
fbrutb- 

divergDB  (ältere  gorm  divorsua),  adj.  m.  comp. 
u.  mp.  [diverto]  'auSeinanbergemenbet’,  bab-  1. 
nach  entgcgengcfe&ter  ob.  anberer  {Richtung 
gefebrt,  gebenb,  in  entgegengefefcter  ob. 
anberer  Wichtung  aciem  d.  in  duas  partes  con- 
stituero;  consules  d.  abiere;  d.  pugnabant; 
mctu  atrjue  libidine  divorsua  agitabatur ; iter 
a proposito  d.  gang  anberer;  *qno  d.  abis?  *di- 
versi  flebant  mit  abgefebrtem  ®efid)t ; duo  d. 
maria;  fd.  (gegen  einanber)  steterunt,  oriuntur; 
f subst.  in  diversa,  per  diveraum;  e diverao 
(gegenüber)  hostibus;  in«bef.  (erft  Ltv.  mit  Sieht. 

n.  Spät.)  abgelegen,  entlegen;  tp.  entgegen; 
gefegt,  gang  oetfehieben  ex  contrariis  diver- 
siaque  inter  se  pugnantibus  naturae  studiis  cu- 
piditatibuaque;  ab  hia  longe  d.  literae;  *falcui 
rei;  fmit  folgenbem  quam;  d.  duobus  vitiis, 
ivarit m et  luxuriü;  d.  ac  diasimilia  pars;  fani- 
mum  d.  mutare  unimanbeln.  JfttSbef.  (fpät)  ber 
Meinung  ob.  ber  ®efinnung  nad)  entgegengefept, 
feiublid)  pars,  partes,  factio;  aciea;  e dtverso 
im  ®egenteil.  2)  nad)  mebreren  Seiten  bin  gc  = 
menbet,  in  Berfdjtcbcner  Wichtung,  oon 
einanber  getrennt,  jeber  füt  fitb  ubi  plures 
il.  semitae  erant,  cum  d.  legionibus  ( abl . als.) 
aliae  alia  in  parte  resisterent;  proelium,  fuga; 
subst.  fin  diveraa  abire,  digredi,  labij  *in  di- 
versa differro  gerrcifien;  fdiversis  agminibus 
(einjeln)  abire;  diversissima  loca.  lab.  a) 
in  ber  Neigung  getrennt,  uneinig  *d.  iterum 
componere  amantes;  fdiversos  componere.  6) 

o.  ettn.  netftbieben,  abroeicfjenb  varia  et  d. 
genera  bellorum,  d.  sibi  consilia,  ab  alqo, 
*falcui  rei. 

divet,  Ytis  (türjere  gorm  bef.  bei  Sicht  u.  Spät, 
ift  dis,  dltis,  n.  dit6),  adv.  m.  comp.  u.  mp. 
[b.  Cic.  nie  in  fürgetet  gorm,  ditior,  ditiasünus, 
fonbero  nur  divitior,  divitissimus;  Oaes.  b.  (I. 
1,  2,  1 ditissimus]  1)  reich  bomo;  Crassus  cum 
cognomine  tum  copii»,  tgaza,  fdivit.issimi  tho- 
sauri;  reid)  au  etm.  *m.  gen.-,  m.  a bl;  subst.  ein 
Weither  Plaut.  2)  tp.  reich,  mächtig,  f rucl) t • 
bar,  einträglich  anirnus  hominis,  divitior  di- 


thyrambus, divitior  mihi  et  affluentior  videtur 
esse  vera  amicitia;  ’terra,  *epistula  Biel  Bet= 
fpredienbe;  *ingenium,  *vena  reich  flie&enbe, 
glüttlidje;  *insulao  ■=»  beatae;  fagros  longa 
pace  d.  populatur;  ‘lingua  berebte;  *spes  über: 
icbioäng  liehe;  ditissimi  belli  victoria  Tac.  b) 
•fojtbat,  prächtig  gemma;  divitis  auri  pon- 
dus,  mensae,  ramus,  cultua  (Kleiber), 
dl-vexo,  1.  au«einanbergerren;  bab.  einer 
Sache  übel  mitfpielen,  etm.  gerftören  reli- 
quias  meas  foode  divexarier  Etm.  b.  Oie.  Tute. 
X §.  106;  alcis  rem  Plaut. , agros  civium,  om- 
nia  d.  et  diripere,  fmatrem. 
divldla,  ae,  f.  [divido]  bai  §erg  gleichfam  teilenbc 
Sorge,  Kummer,  SJerbrufe  Plaut, 
divido,  Isi  [inf.  syne.  »divisso  — divisisao], 
Isum,  3.  [8.  ais  u.  bem  Stamme  vid,  woraus  aud) 
viduus]  1)  ein  ®angeS  in  Xeile  gerlegen,  f pat- 
te«, trennen,  febeiben,  gerteilen,  aud)  bilbl. 
omne  caelum,  aSra,  omne  corpus  secari  ac  di- 
vidi  potest,  t mediam  aciem  hoatium;  *noa 
alio  mentea,  alio  d.  aures  richteten  gerftreut  au: 
betS  Wohin  ic.;  * animum  nunc  huc  celerem 
nunc  d.  illuc  rafch  teilt  fuh  fein  ®cift  gwifeben 
Berfehiebenen  (Sntf^lüffen,  netat  fich  halb  gu  bie: 
fern,  halb  gu  jenem  ®ntfcbtuffe;  *muros  burdp 
brechen;  *frontem  ferro  (palten;  *qnid  nostrum 
concentum  d.  Bernichtet,  führt;  *iram;  übertr.  a) 
ab»,  einteilen,  trennen,  teilen  Gallia  est 
omnis  divisa  in  partes  tree;  *iter  b.  i.  ben  SBeg 
in  gmei  tagereifen  gurücflegen;  diviaum  senatum, 
divisum  populum  unter  bem  Senat  ic.  feien  ^ar 
teien;  *aonum  ex  aequo;  fdivisis  cum  Parme- 
nione  copiis;  fverba  in  Silben  ob.  burch  tmefii 
trennen;  fKaevii  Punicum  bellum  in  aoptem 
libroa;  B.  ber  log.  u.  rbet.  3trlt9ai,g  eine« 
®aitgen  bona  tripartito;  genua  Universum  in  spe- 
cies  certas  partiri  et  d.;  hoc  non  est  d.  (tiu- 
teilen',  aed  frangere  (gerftüdeln) ; quodque  paulo 
ante  divisimns  (=  quamque  divisionem  p.  a. 
fecimus),  ut  Oie.  or.  j).  58;  al«  public.  1. 1.  d.  sen- 
tentiam  bie  eingetnen  5ßunlte,  au«  benen  bei  8ot: 
fchlag  eine«  Senator*  beftanb,  teilen,  um  übet 
jeben  befonber*  abgufümmen.  b)  au«*,  gu=,  Ber 
teilen  agros,  bona  viritim;  urbem  bie  Stabt 
(bie  fläpe  in  berfelben)  planrnäfei«  Berteilen;  the- 
sauros  singulis,  *praedia  natis,  pecuniam  in- 
ter se,  ’pruemia  cnm  alqo;  *fomenta  ventis 
in  bie  SBinbc  (treuen,  ben  ffiinbrn  pret*geben, 
•oacula  alcui,  *susurri  divisi  nach  Bcrichiebrncn 
Seiten  hin,  sic  belli  rationem  esse  divisam 
(Berteilt),  ut  etc.;  tpartes  (bie  Wollen);  equita- 
tum  in  omnes  partes  oerteilen,  Berlegen;  fcon- 
iuratos  municipatim;  fad  licitationem  praedam 
Berjleigem;  *imbelli  citharft  carmina  glich  etn. 

2)  gmei  ®aitge  b.  einanber  trennen,  fiheiben, 
fonbern  divisa  a corpore  capita;  exiguo  di- 
visa freto  Asia;  Gallos  ab  Aquitanis  Garumna; 
•toto  divisi  orbe  Britanni;  •Hector»  et  Achil- 
len  (0.  Xobe);  seniores  a iunioribua;  fturbidoa'; 
übertr.  tempora  curarum  remissionumque,  digni- 
tatem  ordmum,  defensionem  Poe.;  *divisae 
arboribus  patriae  jebc*  8anb  t)at  feine  befonbe 
ren  Säume;  legem  bonam  a mala;  *bona  di- 
versis  (abl.);  ‘fugienda  petendis;  prdgn.  gemma 
fulvum  quae  d.  aurum  ber  in  ®oIb  g ef a%t  ift. 
Stob.  divlduuB,  adj.  1)  teilbar.  2)  geteilt, 
getrennt,  »aqua  in  gmei  Htmen  fliefienb,  *mn- 
nus;  dividuum  face  — teile  bie  Summe  Ter, 


divinatio  — do.  263 

dlvlnfttlo,  frai»,  f.  [dirino]  1)  bot  Vorauifehen  DlvSdüntni,  i,  n.  C>aup tpab t bet  SHebiomatrif« 
b«  burch  göttliche  (Eingebung  u.  üb«:  im  ga(li|cben  Velgien,  j.  äße®  Tac. 

natürliche  iptlfc , Sehergabe,  Wei*fagung,  divorse,  diTOrsus  (.  diverse,  diversus. 
bi^ert  (Eingebung.  2)  t.  t,  Unterfucbung  divortinm,  ii,  n.  [divorto]  1)  b«  Ort,  wo  rin 
n.  Veftirantung,  »«  0.  mehreren  Vlnflögern,  Weg  ob.  giuft  fid)  natb  jtori  »erfdjeebenen  9ii<b= 
bie  fieft  gemelbet  haben,  Kläger  {ein  (oO.  tungen  tritt,  bie  Weg«,  Waf  jerjtbeibe  itine- 

divtnö,  ade.  m.  comp,  [dirinusj  auf  göttliche  rum,  tluminum,  ad  divortia  aquarum  Lie.\  ba« 
Weife  Plaut.,  bah-  1)  butd}  göttliche  SK ad^t  gegen  (amnes)  magno  aquanun  d.  (in  graften 
ob.  göttliche  (Eingebung.  2)  »ortrefflieb,  Sogen)  iter  percurrunt  Curt.  5, 1, 18;  artissimum 
herrlich,  göttlich.  — divinltas,  ätis,  f.  [di-  inter  Europam  et  Äsiam  Srcnjfcftribt  (».  Spelle: 
t in  uh  | l)  ©öttlidftleit,  göttliche  Statur.  2)  fpottt)  Tac.-,  d.  doctrinarum  facta  Bunt  bie 
tp.  o)  göttliche  Wei*betl.  b)  Vortrefflich«  Sgfteme  haben  fid)  getrennt  2)  tp.  bie  noch 
leit,  SReifterf chaft  loqaendi.  — diTinltas,  gegenfeitig«  Ubnrintunft  beiber  Satten  erfolgte 
ade.  [dirinus]  1)  burch  göttliche  ffügung  »“  Trennung,  tfc ^ e f e i b u n fl  (»gl.  repudium);  auch 
d.  accid it;  mtbef.  burch  göttliche  (Eingebung  Zrennung  eng  Verbunbenet  üb«h- 
multa  d.  a tribu»  illis  consularibas  deplorata  divntg&tus,  adj.  m.  sup.  [partic.  ».  di  vulgo] 
et  commemorata,-  quod  erat  hominis  proprium,  (feit.)  allgemein,  »eit  »erbreitet,  n.  pl.  subst. 
non  partum  per  noe,  sed  d.  ad  nos  delatum  vi-  d.  atque  aride  accepta  Tac.  omc.  4,  11;  gemein 
deretur.  2)  ri>.  tounberbar  fdjön,  herrlich,  magistratus  leyissimus  et  divulgatissimus  Oie. 
»ortrefflich  aicta,  scripta;  loqui.  fam.  10,  26,  2. 

divino,  l.  [divinus] et». Künftige«  »otan*fehen,  di-vnlgo,  l.  unter  bie  flente  bringen,  allge  = 
ahnen,  »eiöfagen  nihü  boni  animut,  futura,  mein  betannt  machen,  »eröffentlichen,  au*» 
de  tali  exito,  quiddam  praesentiens  atque  diri-  breiten  librnm;  rem  sermonibus,  Consilium, 
nans,  *animo  dirinante,  fnon  divinavi.  fversiculos,  fdivulgato  ingenio,  res  in  Africa 

divinas,  adj  m.  comp.  u.  sup.  [divus]  1)  gött=  gestas  quoque  modo  actae  forent,  fama  Hall. 
lieh,  »“«  o.  ben  ©öfter»  ob.  einem  Sötte  tommt,  divus  ob.  dins  [deus]  1)  adj.  «—  divinus  gött  = 
ihnen  gehört,  fie  betrifft,  animi  hominum  sunt  lieh  *diva  parens,  divus  Julius;  »divus  Augu- 
d.  göttlichen  Utf  prang«;  «celera  gegen  bie  Söttet;  stus;  ludos  anniversarios  ei  divae  (urbi  Homae) 
iura;  enm  non  solum  dirini  (ein«  Sott  heit)  instituisse  £».;  fdivus  b.  ben  noeb  ihrem  Zobe 
sed  etiam  sapientissimae  deae  sententia  Ube-  »«götterten  fiaifent;  tp.  *dia  Camilla;  »senten- 
ratum  Oie.  p.  Mil.  $.8;  res  d,  ob.  (pl.)  dirinae  tia  dia  Catonis.  2)  häufig  al«  subst.  a)  divus, 
Sotteöbienft,  bic  Omnibus  diris  rem  d.  iure  i,  m Sott;  diva,  ae,  (mcift  biefjt.)  Söttin  si 
ac  rino  fecisse  bargebracht;  auch  bie  Unter«  dius,  si  diva  esset  Lie.-,  divi  Söttet.  b)  divu», 
fuchung  über  Sott,  ben  Urfprung  berWelt,  i,  n.  b«  freie  $immel,  ba«  Stete,  ab«  nur 
bie  Vegriffe  b«  Straft  n.  TOaterie,  bie  ben  3n=  sub  divo,  ard)aift.  sub  diu  (—  dio);  »sub  divum 
halt  b«  ».  ben  Htten  fo  genannten  ’ al«  rapere. 

erften  fjtraptteil*  b«  Hlt)iloiopt)>e  bilbeten,  wofür  do,  dedi,  datum,  1.  (du im,  duts,  duit,  duint  ar-- 
»ir  'SSttaphhfd’  fagen;  subst.  n.  pl,  f.  huma-  chaijl.  ft.  dem,  des,  det,  dent;  dane  ft.  dasne, 
nus  1).  2)  »oll  göttlicher  (Eingebung,  flu«  datm  ft.  datisne,  danit  ft.  dat,  danunt  ft.  dant 
fünf  tige«  aftnenb,  »eiöfagenb,  begeiftert,  Plaut.)  geben.  1)  im  allgemeinen  geben,  er« 
infpiriert  appropinquante  morte  animns  est  teilen,  barreichen,  barbieten,  »erteilten, 
multo  dirinior;  *vates;  *aris  d.  imbrium  im-  fpenben;  übergeben,  übertragen,  betau«« 
minentium;  *futuri  sententia;  subst.  m.  Wahr«  geben  alcui  alqd,  obsides  d.  et  accipere,  mi- 
fager;  divine  (Kenn«  be*  göttlichen  Willen«)  tu  lites  {teilen,  pecuniam  ad  alqd;  alqd  alcui  dono, 
Lie.  1,  26,  4;  Zranmbeuter,  Sautler.  S)  tp.  muneri,  fdoti,  »brachia  reichen,  dextram,  *tura 
übermenfcftlicb,  bimmlifeb,  »ortreffliq,  divis  »eihen,  opfern;  rirtuti  honorem;  *pocula 
herrlich  vir,  homo  in  dicendo,  genus  homi-  posceuti  füllen,  rinftbenten;  *m.  gen.  u.  au«gc 
sinn;  nihil  ratione  divinins;  studia;  dona  di-  (offenem  poculum,  lunae  novae,  noctis  rnediae, 
vinissima;  ödes;  gottähnlich,  erhaben  =- lai ■ auguris  Murenae  auf  ba*  Wohl  be*  ic.  (»gl. 
{erlieft  domus  Phacdr. , Eutr.  cyathus);  illi  tardo  cognomen,  pingui  damus 

diTislo,  öni»,  f.  [divido]  1)  Zeitung  orbis  terrae;  Hör.  sat.  1,  8,  57  f.;  triumriri  dando  (jur  Hu«« 

fregni  inter  fratres;  in  b«  ßogif  u.  {Rftet.  Sin«  teilung)  agro;  alcui  exercitum  ducendum;  *m. 
teilnng  divisionum  definitio  formaa  omuos  com-  inf.\  bibere  Ter.;  alcui  literas  (».  ©eftreiber) 
plectitur,  quae  sub  eo  genere  sunt,  quod  defi-  jmbm.  tut  Abgabe  an  jmb.  übergeben,  rtnftänbi- 
nitur.  2)  Verteilung,  «»«teilung  divisiones  gen,  baft.  ad  alqm,  auch  an  jmb.  abgeben;  sena- 
agrornm  Tac.  antt.  1,  10.  — divlsor,  öris,  m.  tue  datur  alcui  f.  senatus;  facultatem  itineris 
[divido]  Hu*«,  Verteiler  0.  Ädern  unt«  Kolo«  faciendi;  veniam,  praecepta,  consilium;  ansas 
niften;  in*bef.  o.  flenten,  bie  [ich  ».  ben  «mt*«  ad  reprehendendum ; multao  causae  suBpicionum 
lonbibaten  mieten  tieften,  um  gut  VeftcAuug  Selb  dantur;  alcui  negotium,  mandata  verbis;  alcui 
unter  bie  Wähl«  }U  »erteilen,  Selboerteiler.  responsnm;  poenas  f.  poena  1);  verba  f.  verbum 

— dlTisul,  dat.  m.  [divido]  jum  Verteilen,  2)  b);  ädern,  fidem  publicam,  inter  se  tidem  et 

esse  dirisui  »erteilt  »«ben,  facilis  d.  Liv.  iusiurandum;  dato  ab  Omnibus  iureiorando 

iivTtiM,  ürum,  f.  [dives]  Seicfttum  superarc  getriftet;  filiam  in  matrimonium;  librum  foras; 

Crassura  diritiis;  templum  iuclutum  diritiis  partic.  alb  subst.  *dans,  tis,  nt.  bet  Seber; 

bureft  feine  Stftdpe,  ftoftbOTleitcn;  orbis  terrarum  ditum,  i,  n.  Sabe  Lie.  22,  10,  2;  data,  örum 

d.  accipere  nolo  pro  patriae  caritato  Nep.  Plaut,  u.  anbne  Zieht.;  donis,  datis  muneri- 

•peregnnae  Fracht  tn  Kteibung;  tp.  ftfruchtbar«  busque  Oie.  p.  Clu.  §.  68. 

teil  ha  oratione  Craasi  d.  ingenri  atque  orna-  2)  gnäbef.  o)  geben  »ollen,  anbielen  (im 
■wate  pervpexi;  fverborum.  prass,  u.  imperf.)  equites  mille;  cum  duo  mi- 


254 


doceo. 


lia  daret,  accepti.  6)  mibrnrn,  Detwenben, 
operam  alcni  rei,  alcni  etc.  (.  opera;  »ludum 
nmori  Hör.,  noctem  operi  Liv.  e)  ((ingcben, 
überlaffen,  prei#geben,  er=,  übergeben, 
koste»  paene  victos;  se  praetoribus,  se  adver- 
sariiH ; se  corrumpendum  luxu ; primuni  Scae- 
volae  tc  dedisti  t)afl  bictj  angefc^loffen  an  ic  ; da 
te  homini  übergieb  bict)  tfjm,  fei  il)tn  gu  ffliflen; 
*det  mihi  se  [teile  fid)  mir;  »me  tibi  forte  dari 
in  bie  $>änbe  gerate;  se  rei  familiari  vitaeque 
rusticae,  me  ad  defendendoa  hominea;  se  doc- 
trinae,  se  ad  lenitatem,  «e  quieti,  ciritatea 
militibus  diripiendae , *arcea  excidio,  »ora  ca- 
pistris  ben  Rappjaum  anlegen;  »brachia  cerrici 
fd)Iingen  um  ic.;  *tura  flammis  et  verba  pre- 
cantia;  *ea  funera  campia  baf)in  ftretfen ; »funera 
ferro;  ‘dari  Tartaro  ocrfmten  in  tc.;  *lora 
fd)iefsen  taffen;  *laxas  habenas;  »penituB  datis 
habenis;  bat),  d)  d.  alqm  alcui  jmbm.  ju  @un- 
ftcn  jmb#.  ob.  au#  9iddfi(^t  auf  jmb.,  um 
jmb*.  millen  berjetpen,  tmb.  begnabigen 
(Dgl.  concedo,  condono),  da  hunc  populo;  nuct) 
alqd  alcui  ob.  alcni  rei  jmbm.  etw.  ju  ®e  = 
fallen  tpun,  um  jmb#.  ob.  etm.  mitten  etm 
tpun  da  hoc  mortuae  Sulp,  in  die.  cp. ; Caere 
intactum  inviolatumque  crimine  belli  hoipitio 
Vestalium  castisque  diiB  darent  möchten  fie  um 
bet  aufnapme  bet  ©.  willen  ic.  unbcflecft  tc.  fein 
(affen;  consanguinitati  hoc,  ut  etc.;  ( Tac .)  Cassii 
et  Brutorum  exitus  paternis  inimicitiis  datu», 
e)  geben,  gemixten,  gönnen,  gugeben,  g t- 
ftatten,  einräumen,  laffen  alcui  recessum, 
receptum,  iter  per  provinciaul ; tempua  rebus 
für  tc.,  colloquio;  spatium  ad  alqd,  tres  ho  ras 
ad  quietem;  bal).  *+datnr  m.  inf.  u.  abfot.,  e« 
ift  geftattet,  erlaubt,  auch  *tpcrfönl.  m.  inf.  da 
mihi  fallere,  da  lust-o  sanctoque  videri;  dederim 
quibus  esse  poiitis;  baf).  (bef.  in  pbilof.  Sprache) 
einräumen,  jugeft  epen  prima  si  dederis,  danda 
sunt  omnia;  satis  mihi  dedisti,  cum  respon- 
disti;  m.  acc.  c.  inf.  mauere  animoe.  f)  ffeft= 
lichleiten,  Spiele  oeranftalteu,  geben  munera, 
ludos;  d.  öühnenbichter,  fabulam;  »finferias  al- 
cui. q)  übetp.  maepen,  bafe  etw.  gegeben  Wirb, 
uerfdjaffen  alcui  consulatum;  berurjachen, 
bewirten,  machen,  erregen  observa  quid  dabo 
roa«  iep  bir  einbroden,  wie  id)  bir’#  anftteiepen 
Werbe,  »pecta  quid  dedero  Flaut.;  sic  datur  ba 
paft  bu  beinen  liobtt  Plaut.,  Bic  dabo  Ter.;  alcui 
dolorem,  gloriosum  reditum;  eo  sibi  minus  du- 
bitationi»  dari;  + impetnm;  *cuneum  bitben; 
»loeum,  fviam  abeunti  ©lafc  machen;  »ruinam 
einftürgen;  »saltum  arvis  !f)uu  tc.;  *risus  alcui; 
»sonitum , »sat  patriae  Priamoque  datum  ift  ge= 
fchehen  für  te.;  *dat  posse  moveri;  m.  partic. 
perf.  pass,  um  mit  grö&ter  gaoerficht  u.  fflewifp 
heit  bie  Herbeiführung  einer  (panblung  gu  begeidp 
tien  factum  et  curatum  dabo,  perfectum  ego 
dato  hoc  negotium  Plaut.,  tibi  incensum,  hoc 
tibi  inventum  dabo  Ter.;  hostes  paene  victos 
Sali  ; sic  stratus  legiones,  iam  ego  hone  mac- 
tatam  victimam  dabo  Liv.  h)  *Pon  [ich  geben, 
fthen,  hären,  oernehmen  taffen  lucem  ex 
fumo,  non  fumum  ex  luce;  prolem  partu;  la- 
crimas,  gemitum  cantus,  clamorem,  »onum, 
dicta  (auch  Liv.),  verba,  fata  (Drafclfprüche), 
ludentis  spcciem  nur  gu  fpieten  fcheinen;  bah. 
fagen,  metben,  ongeben,  anführen,  nennen 
unum  da  mihi  ex  illis  aratoribus;  Tulliola  tibi 

\ 


diem ; a quo  et  tempus  et  dies  erat  dato» ; is 
datus  erat  locus  colloquio;  cur  hoc  factum  eit, 
paucie  dabo  Ter.,  da,  quae  prima  iratum  ven- 
trem  placaverit  esca  Hör.;  in  ber  ftriegöfprache, 
nomina  bie  Kamen  angeben  = fleh  gnm  Stricg« 
bienft  [teilen;  »Aeneas  eripuisse  datur  — fer- 
tur,  *iste  deus  qni  sit,  da,  Tityre,  nobis  «—  die; 
gnfprechen,  entfeheiben,  beftimmen  vindi- 
cias;  litem  »ecundum  (gu  öunften)  eam  partem, 
fsecundmn  reos;  »locum,  *horam;  gujehrciben. 
beilegen  tantum  ingenio;  »alqd  famae  geben 
auf  te.;  abfot.  dabat  famae  Tac.  arm.  1,  7;  an 
rechnen,  auölegen  alqd  alcui  vitio,  laudi,  cri- 
mini.  i)  bef.  m.  in  ob.  ad  m.  acc.,  irgenb  wobin 
heben,  richten,  bringen,  werfen,  vela  in 
altum  in  See  ftechen  Liv.;  »retrorsum,  »per 
aequor;  ad  id,  unde  aliquis  flatus  ostenditur, 
vela  do  richte  meinen  Sauf;  alqm  in  custodiam; 
se  in  viam,  in  fugam,  se  fugae  [ich  begeben  anf 
tc.;  calculum  (im  ©rettfpiel)  giehen;  hostem  in 
conspectum;  f»e  in  conspectum  oppidi  etfeher-- 
nen  oor  lt.;  »se  iactu  in  aequor;  so  in  pedes 
fich  auf  tc.  machen,  fferfengelb  geben  Plaut,  ad 
terram;  in  caveam,  praecipitem  in  pistrmum 
2>r.;  in  periculum;  in  praeceps  dari  Lim.;  am- 
bitiono  praeceps  datur  Sali.;  bah-  terga  d.  etc. 
f.  tergum  1);  ae  populo  fich  geigen  lt.;  quam 
se  cmnque  in  partem  dedisset  worauf  er  fich 
nur  legen  mochte;  in  quam  exercitationem  |ita 
nos  studiose  dedimus;  d.  manus  von  ben  @la> 
biatoten  entlehnt,  at#  Sefiegter  bie  £änbc  hi«: 
ftreden;  baoon  gunächft  anf  ben  Wirtlichen  geiitb 
Überträgen  Romanos  armis  persequi,  donicom 
aut  virtute  ricissent  aut  victi  manus  dedissent 
Nep.  Ham.  1,  4;  bann  übeth-  — fiel)  fügen,  nach' 
geben  tandem  dat  Cotta  manus,  superat  sen- 
tentia  Sabini;  ad  extiemum  dat  manus  vinci- 
que  se  patitur;  bah.  Be  dare  fich  Willig  geigen, 
fich  fügen,  fid)  flehen  si  se  dant  (iudiccs);  abn= 
lieh  ut  Be  initia  dederint;  res,  tempus  se  dat 
ergiebt  fteh;  *so  facilem;  »multa  melius  se  nocte 
dedere. 

döcco,  cui,  ctum,  3.  lehren,  unterrichten,  ttn> 
termeijen  adulescentulos,  d.  atque  erudire  io- 
ventutem,  ius  civile;  (feltner)  alqd  de  alqa  re, 
quod  de  laco  doeuisset  (vaticinando)  Liv. ; alqm 
artem,  literas,  musicam;  ab  bis  docebantur;  illa 
multo  optima  rei  publicae  doctus  aum,  hostem 
ferire  etc.;  »amnis  doctus  itermeliuB;  »amiculus 
adhuc  docendus  fetbfl  noch  ber  ©elehrung  be* 
bürftig,  ein  iiehrling;  usu  cloctus;  pueri  aequi 
tatem  defendere  docentur;  citharizare  doctus 
est  a Dionysio;  alqm  alqa  re,  fidibus  im  Sai- 
tenfpicl,  alqm  equo  armisqne  im  Seiten  u.  geeb 
ten ; alqm  Latine;  bomo  aptus  ad  docendum 
lehrfähifl;  auch  lehren  laffen  (artes)  qnas  do- 
ceat  quivis  eques  atque  Senator  semet  prognato* 
Hör.;  überh.  belehren,  geigen,  barthnn,  au# 
einanberfehen  alqm  proficiscentem  Hör.;  doc- 
tus eris  m.  inf.  merfc  bir  Hör.;  m.  aec.  c.  inf. 
per  litera«,  id  nec  opus  esse  nec  fieri  posse; 
cum  doceretur  (Kufflätung  erhielt)  fratrem  a 
fratre  renuntiatum  (sc.  esse);  ne  quaere  doceri 
©elehrung  Fer^.;  »fchitbern  Laurentes  populos 
urbemque  Latmi;  »Deröffentlichen,  betannt 
machen  sacra  deae.  3n#bef.  a)  t.  t.  jmb.  (rinnt 
Sichter,  Sachwalter,  eine  ©ehörbe)  Dom  Stanbe 
einer  Sache  unterrichten,  inftrnieren  alqm 
causam,  de  causa;  iudices  de  iuiuriis;  senatum 


dochmiug  — dolor. 


265 


da  caede  fratria.  6)  f.  t.  0.  bramat  ®icptet, 
d.  fsbolam  rin  Scpaufpiel  mit  brn  Scpaufpielrrn 
einäbeti,  einftubteren  u.  bann  auf  bie  ©übne 
bringen,  auffüpren  praetextas,  togatag  Hör. 
c)  ptdgti.  Sorträge  ob.  ©orlefungen  halten, 
lepten  me  Tyrannio,  mercede,  fRomae,  fper- 
egre. 

»ocbmlns,  ii,  m.  [»6% f*tos]  ber  boipmifcbe  ©et» 
m.  bat  Brunbform  v/üu-c. 

döellls,  e,  adj.  mit  (Berit,  u.  fpät)  comp,  [doceo] 
gelehrig  iudex,  equorum  genug;  belua  (bet 
ffffanti;  ad  alqd,  *m.  gen.;  *te  docilis  magistro 
ontrt  beiner  firitung  gelehrig,  brin  gelehriger 
Sänget;  *sollertia  gewanbt;  uaas  leiept  bc  = 
greif  lieb,  fafiliep.  ®ab.  döeTITtas,  ätis,  f. 
Seleprigfeit;  (Eutr.)  animi  Sanftmut, 
deett,  adv  m.  comp.  u.  mp.  [doctus]  gelehrt, 
gef i^i cf  t literis  tiraecis  atque  Latinis  mxta  at- 
goe  doctisaime  (fepi  grünbticp)  eruditus;  *luc- 
tsri  doctiuR;  *d.  et  delicate. 
ioetor,  Sri»,  m.  [doceo]  fieptet  einadem  Ba- 
pieatiae  doctores;  ‘Phoebus,  Thalia«  d. 
doetrina,  ae,  f.  [doceo]  1)  Unterricht,  Unter« 
Welf ung  (pdufig  im  ®gf.  gu  natura);  matrona- 
ram  neparatam  a yiris  d.  et  puerorum  a paren- 
tiboa  frequenter  habuit  Just.  20,  4,  8.  2)  burep 
Unterricht  mitgeteilte  ®elehrfamfeit.  Rennt« 
»•ffe,  ffliffenfepaft,  pl.  SeptfäcpeT,  SSiffen« 
ihnften,  bef.  bie  abftraften,  fpefutatiben,  gu  ppi« 
lofoppifcber  n.  gelehrter  Silbung  gehörigen;  haec 
“on  aliqnS  mihi  d.  tradita  aunt,  sed  in  reram 
oiu  causiaqne  tractata;  omnibua  d.,  quibua 
pnorilia  aetaa  impertiri  aolet;  atudia  doctrinae 
gelehrte ; Omnium  d.  atndioaua;  liberalea;  in  doc- 
*mu«  (in  pen  ppilofopp.  Siffenfcpaften)  tanto  an- 
•eeessit  condiacipuloa,  ut  Ncp.\  dicendi  8tpe« 
lotil;  »abtilior  quaedam  Ipeorie;  auch  hie  buicp 
Srabium  bet  ©pilofoppie  angenommenen  ®runb* 
lije  illnd  non  d.  fecit  sed  naturä  Nep. 

'•»etus,  adj  m.  comp.  u.  mp.  [j)art»c.  0.  doceo] 
1)  gelehrt,  gebilbet,  gefcpicft  homo,  tit; 
et  Uraecis  literis  et  Lahnis;  fidibus;  ’dulces 
nodos ; »sermones  utriusque  lingnae;  *fandi 
im  Seben;  (fpöt)  eagittarnm;  •carmine  ab  omni 
doctior  esse  potent;  m.  inf.;  ftibiis  canere, 
'•agittaa  tendere,  *psallere;  b.  Sccpen,  bie  b. 
Silbung,  Unterricht  geigen  dicta  Plaut.;  doctis- 
ami  sermone»;  doctissimae  yoces  Pythagoreo- 
rum;  * Athenae;  »doctarum  hederae  praemia 
frontinm  fnnbiger  JHcptttfürn  Bor.;  tm  pl.  auep 
inbjtaniibifep  öl.  docti,  wenn  ber  fubftantibifcpe 
Sptfaher  ungmribeutig  perbottritt  u.  b.  bem  gan« 
Rn  Staub,  ber  gangen  Rlaffe  bie  Siebe  ift:  teil» 
tpesretifcp  Sebilbete,  b.  p.  bon  grieepifepen 
Septem  Unterrichtete  Oalbam,  Africanum,  Lao- 
jinm  doctos  fuisse  traditnm  est;  doctonun  est 
»ta  consuetudo,  teil»  flberp.,  Ipeoretiter, 
(«nftnerftänbige  Rritifer  u.  töftpetifer  con- 
•tat  inter  doctos;  ting  nihil  d.  (at»  Renner, 
Äriltbr)  in  Homero  reprendiB  Bor.  2)  Mug, 
»efepeit  nunqnam  accedo,  quin  aba  te  absce- 
d»m  doctior  Ter. 

ddeimentnm,  i,  n.  [doceo]  fiberp.  alle«,  toa«  gut 
Septe  bienen  fann,  Sepre/  beleprenbe»  ob. 
»arnenbe»,  rebenbe»  ©eifpiel,  Warnung 
»b.  ®e»ei»,  ©tobe,  Stuftet  P.  Butiliu«  no- 
•trii  hominibns  d.  fuit  probitatis ; dar«  d.  fidei, 
eloquentiae,  »ui;  omnis  exempli  documenta 
fUerlri  befeprenbe  ©eifpiele;  periculi;  nt  sint  ro- 


liquia  documento;  tu  qnidem  d.  eris  m.  acc.  c. 
inf.  Gurt.;  fm.  ut;  ad  praecayendum  simile  d. 
Dödöna,  ae,  f.  Stabt  in  Spiro»,  berühmt  burd) 
ein  fepr  alte»  Drafel  be»  3upiter;  meton.  l)  *ber 
bobonäifcpe  (Sicpenpaim.  6)  ba»  bobonäifcpe 
pSrieftertum  Nep.  ®ab.  Uödouaeus  n.  (f.) 
*I)ödönl8,  tdis,  adj. 

dbdrans,  tis,  m.  [de  u.  quadrans]  f.  as;  al» 
gläcpenmap  — */,  eine«  Siorgen»;  al»  fiängen« 
map  =*  3/(  fjuh  Suet. 

dodrantarlns,  a,  um  (dodrans)  tabulae  Scpulb« 
büeper,  tuelcpe  7<  her  Scpnlben  erliegen, 
dogma,  ätis,  n.  fdöygo]  (feit.)  ppilofoppifeper 
fieprfap  [bgl.  aecretum  2)]. 

DölAbeUa,  ae,  m.  gamiliennnme  in  ber  gens  Cor- 
nelia; Pnblius  Corn.  D.,  Scpttriegerfopn  be»  8i= 
cero,  ber  britte  ®emapl  juUia». 
dölAbra,  ae,  f.  [dolo]  $ade,  ®aue,  ©reepaxt. 
dolentor,  adv.  m.  comp,  [doleo]  mit  Scpmer», 
mit  SRüprung,  fcpmerglicp.  — döleo,  2.  1) 
törperlicb  a)  f^merjen,  »ep  tpun  pes,  oculi, 
caput,  latera,  pulmo  ne«;  tuo  riro  oculi  Ter.; 
•iniecta  monstns  terra  d.  suis  erfeufjt  liegenb 
auf  *e.;  tmpers.  mihi  dolet,  cum  yapulo  Plaut. 
2)  geiftig  a)  b.  bem  Subjelte,  Scpmerjen  über 
eta.  fühlen,  trauern,  betrübt  fein  casum 
alcie,  laude  aliena,  *dolore  alcis;  id,  propter 
quod;  alqm,  de  alqo;  pars  pro  gloria  imperii 
ift  fcpmetjlicp  beforgt  für  Sali.,  m.  quod,  acc.  c. 
inf.,  *quls  humana  sibi  doleat  natura  negatis, 
n>a»  ber  Stenfcp  ftep  mit  Scpmerj  berfagt;  abjol. 
Scpmerg  ob.  Unmut  empfinben,  empfinb« 
licp,  ärgerlich  fein,  i)  b.  Sacpen  jepmerjen, 
leib  tpun,  betrüben  animus  mihi;  huic  illud, 
qnia  Plaut.;  hoc  tibi  itidem  ut  mihi  Ter.; 
(spolia)  illis  dolentia  Sali;  nihil  cuiquatn;  cui 
dolet,  meminit. 

döliölum,  i,  n.  dem.  b.  dolium.  — dölluni,  ii, 
n.  tfafj,  bef.  SBeinfafj  de  dolio  haurire;  fpriepto. 
in  pertusum  ingerunus  dicta  d.  bergeblicp  reben 
Plaut. 

1.  dölo,  l.  l)  mit  ber  H*t  bearbeiten,  be«,  ju« 
bauen  robur;  *stipos  falce  dolatua.  2)  tp.  a) 
a.  alcis  capnt  lumbosque  fuste  burcpprügeln  Bor. 
b)  d.  dolum  Stänfe  fepmieben  Plaut,  c)  d.  histo- 
nam  (®gf.  perpolire)  gleicpfam  grob  abpobeln, 
au»  bem  ®röbflen  bearbeiten. 

2.  dölo  ob.  -Ion,  önis,  m.  [dcüa»>]  1)  mit  einer 
feparfen  eifern en  Spipe  bcrfcpcncr  Stab,  Stoci« 
begen  Verg.;  eine  «rt  Stilet  Suet.;  ‘Stacpel 
einer  fliege.  2)  ©orberfegel. 

Dölöpes,  pum,  m.  (auep  acc.  sing.  Dolopem  Liv.) 
SBotf  in  Ipeffalicn,  fpäter  am  ©inbu»  u.  ju  (Epiro» 
gerechnet;  ein  8wetfl  berfelben  mar  auf  ber  3ttfel 
Scpro»  tm  ägäifepen  Weere,  al»  Seeräuber  be« 
rücptigt.  ®ab. 

Dölöpia,  ae,  f.  ba»  fianb  ber  ®o!oper. 
dölor,  öris,  *.  1)  törperlicper  Sd)merj  cor- 
poris, pedum,  articulorom  Sicpt,  @eburt»« 
fepmerg  e dolore  laborare  Ter.;  ut  aliquando 
d.  populi  B.  pariat,  cjuod  iam  diu  parturit. 
2)  (mit  u.  opne  animi)  geiziger  Scpmerg, 
Rümmer,  Setrübni»,  SÜrger,  Serbrup,  Un- 
wille, Unmut,  auep  tm  meiteften  Sinne  @e« 
mütsbemegung,  fieibenfepaft  animi;  »carae 
matris  comitata  dolore  b.  ber  trauernben  SRutter; 
m.  gen.  obj.  iniuriae;  ’coniugis  amissae;  famissi 
exeroitua;  ex  ciribus  amissis;  quo  (-=  enius  rei) 
dolore  inconsus;  in  dolore  esse;  dolore  affici 


256 


dolose  — Domitiua. 


d.  capere  in,  ex  alqa  re;  dolorem  commovere, 
alcui  facere,  effieero,  afferre,  dare;  hoc  eat  mihi 
dolori;  fanimi  dolore  incenaua;  *d.  praeteriti 
Alcidae  (barübet  baf|  ic.)  non  pertalit;  »Sii  e= 
beSpein.  3)  rneton.  u)  *Urjad)e,  Bciaulaf» 
fung  gum  Sebmerje.  b)  in  bei  9Ujetot.  bet 
«luSbrud  beS  ScbmerjeS,  '.Rührung,  meb= 
mutiger,  rübrenber  ton,  IßatboS  ut  sensus, 
lt  dolori»  habeat  (oratio)  quantum  opus  git; 
actionis;  plena  iusti  d.  oratio;  non  ingenio  sed 
dolore  assequebar. 

•Jülbse,  adv.  [dolosus]  trugooll,  trügerifcb  — 
dölöaua,  adj.  [dolus]  trugooll,  trügerijcb, 
täujd)Cltb  consilium,  »cinis,  »mutier,  »taurus; 
*subst.  doloso  (bem  Sdjlaulopf,  t>.  UlijeS)  non 
eatis  cst,  m.  mf.;  paritcr  ferro  iugum  ttugDoU 
uetmeibcnb  ju  tc.  Uor. 

dolus,  i,  [dolos]  ilift,  V'nterlift,  Slrglift, 
Xüufcbung,  Betrug,  bau  dicam  dolo  ganj 
ehrlich,  uitoetboblen  Flaut.-,  cum  ex  eo  quaere- 
retur  quid  esset  d.  mal  uh,  respondebat,  cum 
esset  aliud  aimulatum,  aliud  actum;  per  d.; 
t Schul  b (im  jut,  Sinne)  d.  suo  factum  ille 
negat;  »töufebungämittel  retia,  turdis  eda- 
cibu»  dolos  Hör.-,  *(8.  tiojan.  iRofs)  doli  fabri- 
cator  Epeos ; »dolos  tecti  (bie  trügerifcfcen  2ftr= 
ginge  beb  £abgriutl)b)  ambagesque  rosolvit. 
<domäbIUs,  e,  adj.  [domo]  jäljnibar. 

»dömätor  — domitor,  0.  f. 

dornest  lcätim , adv.  [domesticus]  in  Brittat* 

Säufern  Suet.  Caett.  26.  — domesticus,  adj. 
domus]  häuslich,  l))um^oufe,  jurSamilic 
gehörig,  f)äu8Heb,  $aub=,  gamilien 
publicus,  forensis)  intra  d.  parietes;  d.  (ju 
Vau  je)  otior  Har. ; ut  vestitum  sic  sententiam 
nabeat  aliam  d , aliam  forensem;  vestis  eigene 
gemalte»  Suet.  Äug.  73;  difticultas,  turpitudo, 
clades,  luctus;  praecepta  drjiebung;  literae; 
usus  et  consuetudo  gejeUjdjaftlitbei  Berteljr  in 
bei  Familie;  iudicium  feiner  Umgebung;  ofiicia 
im  häuslichen  Streife  beteiligte;  res  ifirioatf ae^e ; 
tempus  im  ^aufe  «erbrachte ; homo  d.  u.  »bl.  d. 
ifamilienglieb  ob.  Vausfreunb;  auch  ( JButr .) 
einer  b.  bet  ileibtoadjc  bei  Kaijers  qui  tune 
domesticus  (unter  bet  Üeibloache)  militabat;  p l. 
m.  VauSgenojfeu,  »freunbe;  tVou8gefinbe. 
2)  tp.  cinbeimijtb,  Datetlönbifch,  innerlich 
mos,  bellum,  insidiae,  labes,  teste»,  crudelitas 
gegen  Btitbürger,  Furiae  in  ber  eigenen  Bruft  beb 
Btenföen ; concordiae  pacisque  domesticam 
curam  (wo  mir  domesticae  ermatten)  — ita 
tenuit,  ut  Liv.  4,  10,  8.  »facta  Stoffe  aus  bem 
röm.  Sieben,  Bationatftücfe. 
dömt  f.  domus. 

dömlcllium,  ii,  n.  [domus]  BSoljnung,  SBohn> 
ort,  >fig  aedificio  circumdato  silvA,  ut  sunt 
fere  d.  OaUorum  etc. ; aliud  d.,  alias  sedes  po- 
tere;  locum  domioUio  ex  magna  copia  (sc.  lo- 
corum  per  totam  Galliam),  hunc  sibi  locum 
domicüio  deligere;  d.  collocare,  constituere  in 
alqo  loco;  ipsius  (Tissaphemis)  erant  plurima 
d.  (SchlBffer)  in  Caria  Nep.\  übertr.  haec  sunt 
d.  vitae  Oie.  n.  d.  1 §.  99,  nulla  in  alia  tigura 
d.  mentis  esse  g.  76;  imperii,  gloriae,  super 
biae;  Lacedaemonem  esse  honestissimum  d. 
senectutis;  huic  verbo  proprium  d.  (feine  eigent- 
liche Bebeutung)  est  in  officio, 
ddmina,  ae,  f.  [dominus]  1)  bie  §au8frau  als 
öebieteriu  beS  ^aufe«  im  ®gf.  jur  Bienerfchaft, 


bie  Rettin  Com.  u.  (Dichter;  bef.  »eine  ®öttin; 
,*®attin,  *®cliebte;  t*>-  Bauten  au*  bem 
laiferlithen  fyaufe.  2)  übertr.  Rettin,  fytxx-- 
fd)tiin,  ®cbieterin  übet  lt.  haec  una  virtus 
est  omnium  d.  et  regina;  Fora  d.  campi;  d. 
rerum  eloquendi  vis;  ipsa  illa  d.  rerum  elo- 
quentia;  fortuna,  quae  d.  rerum  git;  cupiditas 
honoris  dura  est  d.;  d.  natura  est.  — doml- 
uana,  tis,  m.  [dominor]  «übst  ber  ®ebieter, 
[befpotifche  ^etrfebet  Tac.  <mn.  4,  66. 
dünunätio,  önis,  /.  [dominor]  1)  Behertf djung, 
Verrfchaft,  gern,  mit  bem  Begriffe  berSIIeiu^ 
u.  3mangSherrf<haft,  bei  IBilltüi,  ®emalt 
Cinnae;  superba,  crudelis,  impoteng,  pl., 
Tac.-,  tp.  rationis  in  libidinem;  iudiciorum 
ob.  in  iudioiis  o.  bem  übergroßen  Änfepen  u.  Sin 
fluffe  eines  Äboofaten.  2)  concr.  im  pl.  bie 
Verifcber,  mie  unfer  'bie  ^errfd^aften’  Tac. 
ann.  18,  1. 

domlnstor,  üris,  m.  [dominor]  Beberrfchei 
rerum  deus  de.  Bao  döm  inätrlx , leis,  f. 
(fett.)  Beherrfcheriu  animi  cupiditas  Cie. 
dömluätus,  us,  m.  [dominor]  — dominatio,  d. 
occupare;  d.  imperio  teuere  unumfehränft  reaie 
ren  Nep.,  quas  (legiones)  ab  itinere  Asiae  Sy- 
riaeque  ad  suam  potentiam  dominatumque  con- 
rerterat;  terrenorum  commodorum  omnis  est 
in  homine  d,;  in  eo  ipso  (ore)  d.  est  omnis 
oculorum;  cupiditatum,  animi,  omnium  rerum. 
dömlnlcns,  adj  herrfchaftluh,  taif erlich,  “liquid 
de  dominico  etmaS  aus  ber  ®ebicbtfammlung  beS 
Utero  Suet.  Vit.  11. 

dömlnlam,  ii,  n.  [dominus]  1)  SigenluntS 
recht  2)  foIenneS  ©aftgelage  vestra  Oie. 
Verr.  8 §.  S. 

dominor  (*inf.  dominarier),  dtp.  1.  1)  h* tr- 
ieben, ®err  fein,  fehr  oft  im  gehdffigen  Sinne, 
eint  gmangSherrfcbaft  auSüben,  tgranni- 
fieren,  ben  fcettn  fpielen  in,  inter  homines, 
fin  moncipia,  Alexandriae,  »in  urbe,  domi- 
nandi  Studium;  <p.  betrieben  cloquentia  ma- 
xime  in  libero  populo,  in  iudiciis,  hoc  in  ora- 
tore,  -fnusquam  latius  mare;  »bie  Oberhanb 
gewinnen,  rouchetn  lolium  et  arenao  inter 
culta;  »inornata  et  dominantia  (gewöhnliche) 
nomina  verbaque.  2)  (fett.)  pass,  beberrfcht 
werben,  in  einet  Biebterpelle  b.  CSic.  off.  1 g.  I3u. 
dömlnus,  i,  m.  [domus]  1)  ber  Sigentümer 
als  i>en  u.  ®ebieter  im  feauje;  bah-  überh-  Si< 
gentümer,  Befiger  aediflcii,  naris;  »mea  fa- 
cundia,  quae  nunc  pro  domino  (ihren  Befi^er) 
sc.  loquitur;  auch  (Flaut.)  0.  Soßn  beS  Vertu, 
ber  junge  Verr.  2)  überb.  Bett,  Verrfcher, 
® ebieter,  oft  mit  einem  gebäffigen  9iebenbegrtff, 
Xefpot  dii  omnium  rerum  a.,  omnium  gentaum, 
legum,  in  alqm;  auch  0.  König  d.  sui  inter 
fector;  rei  0.  Stiebtet;  tp.  comitiorum  d.  eaae. 
Viert),  o)  ber  Hnflellei  ob.  »orfteber  einer 
Sache,  3.  B.  eines  SdjaufpielS,  einer  Berfteigerung ; 
convivii , epuli  u.  biSW.  bl.  d.  Hnjietlei  eines 
®apmab(S,  SBirt.  b)  in  ber  fiaifetjeit  bet  Äoi» 
fer;  au®  als  ®ruß.  8)  »als  adj.  bc**f<baft’ 
lieh,  beS  Venn  manus,  torus. 

»dSmlporta,  ae,  f.  [domus  u.  porto]  bie  V»  Be  - 
trügerin, 0.  ber  Schnede. 

Dömltlns,  'Jiamc  einer  römifchen  ®ens  1)  Abe- 
nobarbi  (iHotbürte)  o)  Cn.  D.  Ah.  Allobrogicua, 
Befieger  bet  Hüobtoger,  ftonful  122  0.  (Ihr.  b) 
Cn.  D.  Ah.,  als  BoltStribun  104  Urheber  ber  lex 


Domitianus  — donum. 


257 


Oomitia  de  sacerdotiis.  c)  L.  D.  Ah.,  SonfuI 
54,  anßänger  u.  Selbem  bei  '.flompeju«  im  ®är= 
getftiege,  oft  erroäßnt  in  Cats.  b.  O.  u.  civ.  u.  in 
Oc.  ep.  d)  befjen  Soßn,  Cn.  D.  Ah. , ®ater  bei 
Staiin«  9tero;  beffen  Scpmefiei  Domitia , ®e- 
maßlin  beb  Enbpub  ®a)firiiuS  Tac.\  Domitia 
Ltpida , SRmtct  ber  SJteffalina  2)  Calvini, 
unter  »elcßen  Cn.  D.  C.  itnßänger  u.  Sieget  be« 
iäjat  mar.  Slußer  biejen  iß  noch  Cm.  D.  Corbülo, 
S<p  mager  beb  Saligula,  alb  tapferer  gelbßett  u. 
guter  «ebner  befannt  Tac.;  adj.  bomitijcß,  via 
o.  Dom.  Ah.  Allobr.;  fgona.  ®ao.  Dum  illsniis. 
adj-  a ) beb  L.  Dom.,  militee,  cohortos;  subst. 
Domitiani,  drum,  m.  bie  Sol  baten  beb  L.  Dom. 
b)  beb  Cn.  Dom.,  milites. 

‘tilömito,  1.  [domo]  (feit)  ein  ocrfiärfteb  domo. 

dömitor,  öria,  m.  [domo]  ®egäßmer,  öänbi» 
ger,  Scgminger  equorum,  victor  domitorque 
t’ersarum,  armorum  suorurn,  f belli  externi, 
•maria,  tot-ius  Uiapaniae  Liv.,  tdomitores  tot 
gentium,  ®ao.  dömttrix,  Icia,  f.  ®änbigerin 
•equorum,  *ferarum. 

iimlht,  abl.  m.  [domo]  bureß  gäßmung,  ®an= 
bi  gang  de.  n d.  2 §.  161. 

1 dömltas  f.  domo. 

L dömTtns  »um  domi  baßeim  bin  i<ß  eingc» 
ßeimß,  fcßerjßaft  b.  Plaut. 

döBO,  mui,  mit  um,  1.  l)  gäßmen,  bänbigen 
peeus,  beluas;  e quibus  (equorum  gregibu»)  ad 
quattnor  milia  domanda  (gugureiten)  equitibus 
diriaa  Liv.;  futrumque  animal  ad  (bib  gu)  man- 
»uetudinem  domitum.  2)  tp.  be gtoiitgen,  über« 
Heutigen,  befiegen  gentes  bello,  *alqm  vi, 
«tenfi,  aagittd,  *Africara,  virtus  ornnia,  libidi- 
nea,  nm  flnminis;  *quae  te  cnmque  Venus 
ftjfllt;  •supremo  fine  invidiam  domari  b.  t.  er  ft 
mit  bem  lobe  höre  auf  tc.  Hör.-,  *uYam  prelo 
lubpreffen-,  ’sectam  partem  suis  undis  ferven- 
tibos  gar  faßen. 

dÖBus,  us  u.  Com.  auch  i;  dal.  ui,  arepaiß.  o, 
<M.  o,  (feit.)  u,  f.  1)  b ab  §aub  (alb  SBopnung,  ■ 
peimat,  Siß  ber  gamilie  ampla;  in  domo  im 
fjanje;  in  domo  alcis;  renit  in  nostram  d. ; fu- 
giehant  in  d.  et  tecta,  aiqm  tecto  et  domo  in- 
ritare.  häufig  A)  domi,  üofatio,  gu  §auje, 
1®  ßauje  d.  se  teuere;  a.  rneae,  tuae,  «ostrae, 
bei  mir  tc.  ju  yaufe,  in  meinem  tc.  fcaufe,  d. 
dienae;  Caesans,  ietius.  gnbbcf.  d.  habeo  ob. 
e»t  alqd  — habe  etm.  jelbft  in  ^tnUSngltc^ein 
SSage,  brauche  eb  nicht  anbertmoßer  gu  polen; 
xd)  cuius  d.  nascuntur  ber  bu  cb  ohne  frembe 
Belehrung  Derftepß;  (Tac.  ann.  3,  70)  bonae  d. 

3 de»  (fein  Perfbnlidpeb  Streben).  B)  domum 
"«<h  §aufe,  ins  §aub,  in  bie  SBoßnung, 
Öepaufung  proficisci  d.,  renit  d.  meam,  suam, 
domos  nostras;  d.  ad  se  recipere;  d.  concursus 
»d  Afranium  fiebant  ('aus,  d.  reditio.  gnbbef. 
tp.  abducere  alqm  d.  fmb.  (0.  einem  anbem  ab- 
Jiepen  u.)  gu  ji<h  (gn  ferner  Partei)  gitpen;  außer» 
bnn  f.  8).  C)  domo  oon  $aufe,  aub  bem 
ßaufe  proficisci;  tp.  f.  3);  fd.  atferre  =—  roopi 
eorbeteitet  (auf  eine  Siebe)  fein,  afferre  paratam 
dicendi  copiam  et  certam;  cetera  quae  d.  afferun- 
iutt  (Plaut.)  d.  doctus  = felbß  llug  genug,  d. 
»olrere  aub  eigenen  Sttitteln  begaplen;  Prisci 
Tarqainii  d.  ß.  in  domo  Liv.  1,  89,  5.  2)  *febe 
*rt  Äujentpallbort,  Sepaufung,  g.  ®.  ber 
Sigel,  ein  SKdufetoch,  ein  ®rabmapl,  o.  üabprintp, 
t-  £ib  bei  öötter,  o.  ber  ^ipte  beb  ^olpppem, 

ptUicirn,  lat-tcuticpee  Siputscittfcb.  5.  Butt. 


d.  »anie  dapibusque  cruentis  ein  SRober»  unb 
SStinpaub  Verg.  Aen.  3,  618.  8)  SSaterlanb, 
Heimat,  Caterßabt,  bap.  domi  im  Baterlanbe, 
bapeim ; eandern  (urbem)  et  patriam  habere  et 
d.  gum  peimaüid)en  SBopnfif) ; auch  domi  mili- 
tiaeque,  et  d.  et  miiitiae,  militcae  et  d.,  belli 
domique,  bello  domique,  domi  belloqne,  domi 
bellique,  vel  domi  Tel  bello,  aut  belli  aut  domi 
im  ftrieg  u.  Trieben;  animus  belli  ingens,  domi 
modicus ; ne  infeltcior  domi  quam  miiitiae 
esset;  nee  d.  nec  miiitiae;  noater  populus  in 
pace  et  domi  imperat  Oie.;  domi  forisque.  4) 

?>aub  a)  Ipaubgenof jenfdjaft,  gantilie,  ®e  = 
Iplecht  tota  d.  nostra  te  salutat;  Philippi  d. 
(Hngepörige)  et  familia  (öermanbtfchaftj  Nep.; 
in  domo  a parvo  eductum  Iav.,  • Assaraei  bie 
9tömer;  übertr  (fclt.)ppilofoppifche  Schule,  Seite 
Oie.;  Üocratica  Hör.  b ) ®aub,  ^aubmefen, 

= ßanb  regere  domum  ratione;  (Tac.)  domus  of- 
ficia  eiaequi  ;p.  ber  Ipaubfrau). 
dönäbtlis,  e,  adj.  [dono]  befchenlenbroert  Plaut. 
— dönärium,  u,  n.  [donum,  1)  *bet  Ort  in 
ob.  an  einem  Zempel,  roo  (Haben  aufbemaprt 
mürben;  Zempel  ob.  lllltar.  2,  ffleibgefchenf. 
— dönitlo,  ßniB,  f.  [dono],  abstr.  u.  concr. 
Scheidung,  @abe.  — idousUvuni,  i,  n.  [dono] 
®elbgefchenl  beb  ftaiferb  an  bie  Solbaten. 
donbe,  conjet.  1)  fo  lange  alb,  m.  indic.,  in 
biefer  Sebeutung  unflaffifd).  2)  bib,  bib  baß, 
m.  indic.  u.  eonj. ; forrejponbierenb  mit  oorhet» 
gepenbem  usqne  Com.;  m.  usque  eo,  eo  usque. 
— dönicum,  (BOrtl.,  Nep.)  *=  donec,  m.  f. 
dono,  1.  [donum]  1) geben,  fcßenlen,  oerleipen 
alcai  alqd,  alcui  munus,  praedam  militibus; 
munera  ista  Tel  civibua  tuis  vel  dis  immorta- 
libns  dona;  mihi  populus  — aetemitatem  im- 
mortalitatemque  donavit;  *nubibus  irrita  in 
bie  IBoIten  oerroepen  (aßen;  *m.  inf.  loricam 
habere  viro;  alcui  diTinare;  m.  bt.  aec.  regnn 
donatis  mjcpentt  ipr,  adimitis  Liv.;  eigentfiml. 
Mens  bona,  tua  me  in  sacrana  dono  Prup.  4, 
24,  19.  gnbbef.  o)  (feit)  etm.  jmbm.  gu  fiiebc. 
um  jmbi.  mitten  faßten  lajfen,  aurgeben, 
gum  Opfer  bringen,  opfern  iuimicitias  rei 
publicae  Cic.  fam.  6,  4,  2.  6)  erlaffen,  auf  etm. 
Sergicßt  leißen  alcui  aes  alienum;  mercedes 
habitationum  annuas  conductoribus,  falcui  cau- 
sam (b.  Sßrogeß);  f negotium ; fdonato  imperio 
nachbem  er  feinen  SInteil  an  ber  Obergemalt  auf^ 
gegeben  ob.  abgetteten  patte,  e)  jmbm.  gu  iiiebe 
;mb.  ob.  etm.  ungeßraft  laffen  ob.  oergeißen 
(ßäußger  condono)  donari  populo  Born.,  tribuni- 
ciae  potestati  Liv.  8,  35,  6;  donari  quasi  pro- 
prio suo  ac  peculiari  deo  Suet.  Aug.  b;  *dona- 
tur  culpa  precibus  suorum;  patrem  filio,  alqm 
memoriae  patris  Just.  2)  befeßenten  alqm  alqa 
re;  cohortem,  milites  militaribus  donis,  equites 
insignibus  armis;  alqm  ciritate  ceterisque  prae- 
miis;  praemiis  atque  bonoribus  amplissimis; 
fmilites  praedä;  donis  donatus  plurimis  Plaut. 
te  (■«=■  tibi)  pro  hoc  nuntio  quid  donem?  Ter. 
donum,  i,  n.  [».  dare]  ®abe,  ®efcßen(  nuptia- 
lia,  dotalia,  militaria;  dona  naturae,  deorum; 
dona  dare;  alqd  dono  dare  alcui;  dono  (gum 
®efdjent)  emere  eam  (puellam)  alcui  Ter.;  •ul- 
tima bie  leßte  (Sbre,  bie  einem  Serßorbenen  et-- 
miefen  marb;  Opfergabe,  SBeißgefcßenf  d.  ex 
auro  in  aede  lovis  ponere  etc.;  *turea  äöeiß 
taueßopfet;  *dona  tigere,  fut.  dat.  dona  templis. 

17  D 


258 


Donusa  — dubitatio. 


Donfiga,  ae,  f.  3n(fl  im  ägäiftben  SKeetc. 

Dur«»,  rum,  m.  bie  ®orier,  Stamm  bet  ©ried)cn 
®ao.  1)  DörYcug,  adj.  adv.  Dö- 

rfer. 8)  Dörlenseg,  ium,  m (fpät)  ■=  Dores. 
8)  Doris,  Mia,  f.  borijd)  dialectus  Suet  ; subst. 
a)  Zodder  be*  Cceanu*  u.  ber  Itjett)«,  ©attin  M 
Sereu*,  Hiutter  bet  50  'Jieteibcti  *=»  Bi  e e t.  b ) 
©emablin  be«  Zionpftu«  I.  #.  Sptalu*.  4)  •Dö- 
ring, adj. 

ilornun,  4.  iarcfjaift.  fut.  dormibo  Plaut.)  f d) [ a = 
fen,  Schlummern  ‘in  uiedios  die»,  *in  lucem; 
ire,  dimitti  dormitum;  ex  lftssitudine  artiug; 


(ent  8.  ®amett  al«  Sieblingäher  u.  Spielgeug  ae= 
batten  mutbe;  *überf|.  gro&e  Schlange,  ®taaje. 
Vier»,  bet  ®radje,  etn  nötblidje«  ©eftirn.  2) 
t»«t.  pr.  bet  ftrenge  ©cjfffgebcr  Vtttj« ntS  — *dri- 
cönigena,  ac,  comm.  [draco-gigno]  bet  fdjlan» 
gengebotene,  urbs  — Zbeben  Ov. 

Drancae  (Drangae),  Kram,  in.  aud)  Drancianl 
(Drang.),  örum,  m.  Bemobner  bet  perftfd>m  Bco= 
Bing  ®tangian«,  j.  Sedjestan  ob.  Seistan  in  ßa» 
bulifton. 

dräpeta,  ae,  m.  [do«afti;e]  ber  entlaufene 
SIlaBe  PUnU. 


pass  *Bcrfd)lafeii  metben  nox  est  perpetua 
uua  dormienda;  iprictjto.  non  omnibuH  dormio 
id|  übe  ntd)t  gegen  alle  flletdje  Sacbficbt;  in  aurem 
utramvia  otiose  ob.  in  aurem  dextrom  forglo« 
jdjlafcn,  gang  unbefotgt  fein  Ter.,  Plin.  ep.  §ietB. 
tp.  a)  untbötig  fetn,  beneficia  dormientibua 
deferuntor  im  Sdjlafe,  ohne  i^t  3utbun;  »Venus. 
6)  forglo*,  unbefümmert  fein  Ter.  u.  Cael. 
in  die.  ep. 

dormitAtor, üris,  m.  [dormitol  Zräumer,Bba>1» 
taft  Plaut.  — dormito,  1.  [dormio]  1)  jd)läf  = 
rig  fein,  einfdjlafen  motten  *iam  dormitante 
lucerna  bem  ©rlöfdjen  nabe.  2)  bie  ipänbe  in 
ben  Stbofe  legen,  naebläffig  u.  untbätig 
fein  Plaut.;  gebanlenlo*,  ttäumetiftb  fein, 
fafetn  Plaut.;  interdum  bonus  Homerus  Hör. ; 
sapientia  dormitans  et  oscitana  de.  — fdor- 
mitörius,  adj.  [dormio]  gum  Stbtafcn  ge» 
hörig,  Stbtaf  cubiculum. 
dorgam,  i,  n.  (Sebenf.  dorsus,  i,  m.  Plaut.,  Caes. 
b.  O.  7,  44,  3.]  1)  ber  Süden  (in  botijontaler 
Sage  gebaebt)  als  obetftet  teil  be*  ßörper*,  alfo 
eigtl.  o.  Süden  bet  tiete;  fetten  ».  Süden  be« 
38enfd>en.  2)  tp.  o.  ©egenftänben,  bie  an  ©eftalt 
u.  Sage  bem  Süden  eine«  tiete*  ähnlich  finb, 
g.  B.  ein  Betglamm  iugi,  montis;  ’nemorii, 
*muris.  *dentalium;  fgaxeum  Steinbamm. 
dörfphöro»  (ub),  i,  m.  [äopixpo'poej  Sangen» 
träger,  berühmte  Statue  fie*  ']Solt)ftet;  p I.  ®tenet 
im  ©efolge  bet  petfiftben  ßönige. 
dö».  dötie,  f.  Sftigabc  bei  bet  §eitat,  Siitgift, 
mille  auri  Philippüm  dotia  lurg  ft.  quae  pecunia 
doti»  sit  Plaut.  ; dabuntur  dotis  tibi  inde  ss- 
scenti  logi  Plaut.;  talenta  dotia  duo  Ter.; 
übettt.  *d.  est  magna  parentinm  virtus;  ©abe, 
Stbmud  rerborum  eam  (artem)  dote  locuple- 
tasti  Ctic.  de  or.  1 §.  234;  *fiigcnf<baft  duplex 
libelli  d.  est;  pl.  *+ingenii,  ’oris,  »corporis, 
•fortunae,  fcorporiB  animique,  fnaturno  for- 
tunaeque. 

Doggenun»,  i,  m.  Same  eine*  ftebenben  burte*ten 
®baraftet*  in  ben  tönt.  Sltellanen,  bab-  P.  Blautu* 
in  ©e,iug  auf  feine  ZarfteHung  quantus  sit  D. 
edacibus  in  parasitis  Hör.  ep.  2,  1,  173. 
doUlU,  e,  adj.  [dos]  gut  SHtgift  gehörig 
praedia,  dona,  agri,  regia.  — dötAtu»,  adj. 
m.  ,sup.  [ partic . B.  doto]  l)  tcid)lid)  au*ge= 
ftattet  Aquilia,  coniux  Hör.  21  reichlich  au*» 
geftattet,  begabt  Chione  dotatissima  formft. 
— döto,  1.  [dos]  auiftcuctn,  au*ftattcn 
ffiliam,  »aanguine  Troiano,  ‘funeribus  dota- 
bere  virgo. 

drachma  (Dorfl  auch  drachöm«)  ae,  /'.  [dpazpij] 
®ta<bmc,  griecbifdjc  SKünje,  bem  ffierte  eine* 
töm.  ®enariu*  gteicbgefteüt. 
drieo,  önis,  m.  [»tptixwr  | 1)  eint  ®tt  unjtbäb» 
litbtt  Stblangcn,  bie  gum  teil  in  oornebmen  ®äu» 


DröpAna,  örum,  ( Verg .)  -num,  i,  n.  Stabt  in 
Sigitien,  j.  trapani.  ®ao.  DräpinTtinus,  adj. 
subst.  -tänl,  örum,  nt. 

dröma»,  ädis,  m.  [äpopd;]  ®tomebat  cameli 
quos  appollant  d.  Liv. ; camelus  Ourt. 

Drörao»,  i,  m.  [dpöposj  btt  Baufplafc,  eine 
©bene  bei  Sparta,  mo  bie  3ugenb  ficb  im  Saufen 
übte  Liv. 

Druentia,  ae,  f.  glufc  in  ©attien,  j.  Durance. 
DruYdae,  ärum,  ob.  -de»,  dum,  m.  bie  ®tuiben. 
Brietet  btt  alten  Reiten  in  ©aüien  n.  Britannien. 
Drüsns,  i,  m.  Familienname  in  bet  gen»  Livia 
u.  Claudia;  1)  Marens  J..  D.,  Bolt*tribun  122  D. 
©b*-  u.  ©egnet  beä  ®.  @tacd)u«.  2)  Marcus  L. 
D.,  Sohn  be*  notigen,  Boltätribun  91  u.  ©br , 
Botlämpfet  einet  gemägigtcn  Senatäpartei  u.  alä 
f oltbet  Utbebet  be*  ©efe^e«,  ba|  gu  ben  Senatoren 
300  neue  au*  bem  Sitterftanbe  btnjugefügt  u.  bem 
fo  pctboppelten  Senat  bie  ©eritbte  gurüdgegeben 
»erben  follten,  jomie  eine*  ©etteibe  u.  «der» 
gejege*  u.  be*  ©efebeä,  bab  ben  italiftben  Sunbeä» 
genoffen  baä  Bütgcttedtt  erteilt  metben  ioüte,  »eä= 
halb  et  in  feinem  eignen  §auie  etmorbet  »arb. 
3)  CI.  Nero  D.,  ge»,  bl.  Drusin  genannt,  Stief» 
fobn  be«  «uguftuä  u.  Brubet  be*  Xibetiu«,  f» 
o.  ®bt.  natb  glängtnben  getbgügen  in  ©etmanien 
®an.  a)  DrüsiAnug  (-ginns),  adj.  lössa,  bet  D. 
CI.  Nero  D.  angelegte  Ranal  Tue.  Surt.  b)  Drü- 
»üla,  ac,  f.  a)  Livia  D.  f.  Liviua  2).  ßj  Zodftex 
beä  D.  Germauicus  Tac.,  Suet.  4)  D.  Germani- 
ca» f.  Germani  2)  6). 

Drjädes,  um  (grietb-  dat.  Dryasin  Prop.  1,20,  12), 
f.  [dovdStt]  ®tbabf  n,  Baum»  ob.  SBalbntjmpben. 
Drya»,  antis,  m.  1)  ein  SopUbe.  2)  ein  leil» 
nehmet  an  bet  talpbon.  3«gb. 

Drjmüsa,  ae,  f.  3nfel  bei  3onien. 

Drjöpe,  es,  f.  a)  Stuttei  beä  «mpbiffuä  Ov.  b) 
Bhltter  be«  Zarquitu«  Verg. 

Drfope»,  pum,  m.  pela*gif^et  Boltäftamm,  guetft 
am  ßta,  fpälcr  am  Barnafj. 
düble,  adv.  [dubius]  gmeifelbaft,  ungemib 
Oie.  de  div.  1 §.  124;  ge»,  non,  nec,  haud  d. 
ohne  8»rifel,  unftreitig,  gang  gemi|;  non  d.  (für 
gemi|)  mihi  nuntiabatur;  consul  haud  d.  iam 
victor;  haud  d.  aliquante  numerus  maior  fuit. 
dnbYetag,  täti«,  f.  = dubitatio  Eutr. 

Dübig,  is,  m.  Sebenflub  be*  «rat,  j.  Doubs. 
•däbYtAblltg,  e,  adj.  [dubito]  moran  gegmei» 
feit  mirb,  gmeifelbaft.  — däbYtanter,  adv. 
[dubito]  (feit.)  1)  gmeifelnb.  2)  gaubetnb,  mit 
Bebenlen.  — dübYtAllo,  önis,  f.  [dubito]  1) 
8»eifel,  Ungemibbcri  afferre,  tollere  d.; 
8ine  ulla  d.  = gang  gemifs;  alcia  rei  tn  IC.,  autb 
de  omnibus  rebus;  quäle  illud  sit;  res  habet 
d. ; hic  locus  nihil  habet  dubitatioois  quin  etc., 
nulla  d.  fuit  quin.  2)  baä  Scbmanlcn  in  bem 
©ntf<btu[fc,  Bebenlen,  Bebenllitbleit,  Un« 


dubito  — duco. 


259 


f4(flffip(eit,  crucig,  belli  hinfid)ttich  ic. ; nnllä 
interpositä  d. , sine  olla  d. , sine  d. 

«I&btto,  1.  [dubius]  nad)  jwei  Seiten  h>t>=  u.  h«; 
iibmanten,  1)  in  bet  2Infid)t  u.  bem  Urteile  jd}n>an- 
fm,  jweifeln,  bejweifeln,  ungewiß  jein  de 
tax  erga  me  voluntate;  non  de  annia  dubita- 
tmn  esse;  m.  n.  eineb  pron.,  id,  quod,  haee; 
aud)  minime  dubitanda  indicia  natnrae;  *haec 
dicta  non  dubitanda;  *dubitatus  parens;  fne 
aoctor  dubitaretur;  m.  quin  bei  oor  borg  eben  bei 
Segation  ob.  Sägen,  bie  negatioen  Sinn  haben, 
utifiafj.  aud)  m.  acc.  c.  inf;  *ne  dnbita;  d.  an 
j.  an  4).  §ien>.  a)  erwägen,  überlegen  (feit, 
in  üajj.  ©roja)  restat  ut  hoc  dnbitemuH,  uter 
potios  S.  Rosciura  occiderit  Oie.  p.  Hose.  A. 
I »R;  haec  dum  dnbitas  Ter  , percipe  porro 
quid  dnbitem  Verg.  b)  tp.  fd)Wanfen,  un« 
|i$er  jein,  forttina,  eupfjem.  — ijt  un8  entgegen 
Ut  8)  (am  t)äufig(tcn  mit  einer  Negation)  tm 
Sntf^lufje  fd)Wanfen,  fith  bebenfen,  ©e  = 
benlen  tragen,  ffnjianb  nehmen  non  d.,  +d. 
m inf,  bi#«,  and)  non  d.  m.  quin,  felbjl  b. 
Cie.,  fein  ©ebenten  tragen,  jo  baß  man  nid|t 
— jollte  dubitandum  non  exiatimavit,  quin 
ad  eoa  proficisceretur ; nolite  d.  quin  huie  uni 
credatie  omnia;  non  dubitasse  quin  defenderet; 
qni  bellum  inter  et  pacem  d.  Tac.  unn.  18,  88; 
rtfoL;  non  dubitantem  (ot)ne  ©ebenten)  dicere; 
«aftst.  dubitantes  bie  Unftßlüffigen  Caes. 
dSbln»,  adj.  [duo]  im  Seifte  nad)  }»ei  Seiten  fid) 

n'  enb,  fdjroonfenb  A)  o.  ©nrfonen , fubjeftiö  a) 
einer  %nfid)t  fißwanfenb,  jweifelnb,  unge« 
Wiß  animnm  alcis  d.  facere  in  hac  causa; 
eqnites  procnl  visi  ab  dubiis,  quinam  essen t; 
m gen.  aententiae  Liv.;  ’aninii,  *mentis,  *«a- 
Intis,  vitae  Just,  b)  unfe^tfi jfig,  fdjtoanfenb 
qnorum  terrentur  infirmiores,  dubii  confirmnn- 
tor;  d.  et  haesitans;  *quid  faciam;  *fanimi. 
B)  objeft.  t>.  Sachen  u.  ©erfonen,  worüber  man 
in  gewiffer  ©ejieljung  ungewiß  u.  jweifelnb  ijt, 
jtteijeigaf t,  unentftßieben,  ungewiß,  uit« 
beftimmt  rictoria,  praeda,  lau«,  salus;  omnia 
i esse  et  incerta;  quae  d.  sint,  ea  sumi  pro 
(«rtis  atque  concessis;  subst.  n pl.  dubia;  du- 
biis  perspicua  toUuntur;  eocii  o.  unjuoerläffiget 
treue;  sequitur  annus  haud  d.  consulibus  ba8 
entfibieben  Jfonfuln  hatte;  ut  haud  d.  (unjweifet* 
baft)  praetor  esset,  ei;  *dubiae  crepuscula  lucis 
Smgenbämmemng,  *nox  ©benbbämmerung ; *cae- 
!um  ummBIJt  ’aurae  unfid)er ; tiuctibus  d.  (in 
cnftdjrrrT,  ungemiffet  Stiftung)  volvi  Liv.  3nS-- 
bej.  «.  dubium  faft  a(8  subst.  a)  ba8  fjweifel« 
hafte,  Ungcroiffe  dubium  est;  non,  haud  d. 
eit;  de  Pompei  exitu  nunquam  mihi  d.  fuit; 
non  est  d.  quin  (ba&b  quin  non  (baß  nidjt),  nt. 
«ec.  c.  inf..  Com.,  IAv.,  Suet  ; non  est  d.  quin 
lein  ©ebenten  tragen  die.  Att.  10,  8,  6;  d. 
eit,  uter  nostrum  Bit  vereeundior;  sine  dubio 
de.,  erft  b.  Liv.  procul  d.  offne  Sweifet;  haud 
cuiquam  dubio  (abl.  abs.)  quin  Liv.  28,  17,  14; 
‘tdubinm  aboerbial  u.  of)”c  (EinftuB  auf  bie  SJon= 
itruttion  eingefd)oben  quo  postquam,  dubium  pius 
an  sceleratus,  Orestes  venerat;  d.  iustitia  vali- 
diane  potentior  armin;  d.  an  quaesitü  inorte 
Tne.;  d.  habere  (alqd)  bejweifeln , fflt  ungewiß 
halten;  in  dubium  vocare,  revocare,  in  dubio 
ponere  alqd  in  ßweifet  stehen;  in  dubio  esse 
Itwifelhaft  fein  ob.  auf  bem  Soiele  fiepen ; fideB 
tua  mihi  venit  in  dubium  Wirb  mir  jweifelljaft ; 


tp.  b)  bcbenfltdj,  mißlidi,  gefäljtlidj  res 
häufiger  pl.  (Sage);  d.  temporibus;  loca  d.  nisu 
.Sali. ; *mons  erat  ascensu  d.;  *aeger,  *navis  in 
bebenttidjer  ob.  gefährlicher  flöge  - subst.  in  dubium 
devocare  auf8  Spiel  fegen ; in  d.  (©efabrl  venire 
Ter.;  *in  dubiis  responaa  petunt;  -f-dubiia  proe- 
liorum  exemptus. 

döcÄtus,  ub,  m.  [duco]  gelbhctrnwütbe  Suet. 

tdficenAriiis,  adj.  [duceni]  eigtl.  jmeihunbert  ent« 
haltenb,  iudex  gewählt  aus  foldjen,  bie  jweihnn« 
berttaujenb  Sefterjien  im  Sermdgen  hotten,  pro- 
curatores  bie  jweih-  taufenb  Sefl.  einjunehtnen 
hatten.  — dficAnl , ae;  a,  adj  «um.  distr.  je 
jweihunbert. 

tdöcentesTma,  ae,  f.  (sc.  pars)  ber  )Weihun« 
bertfte  leil  al8  ©bgabe  = ein  h“lbe8  ©rocent. 

döeentl,  ae,  a (duo-centumj  jWethunbert;  *0. 
jeber  großen  8“hl-  ®at>.  ducentles,  adv.  «um. 
card.  iweihnnbertmal;  *0  jeber  großen  8“h[- 

düco,  xi,  ctum,  3.  (imper.  duce  fl.  duc  Plaut.-, 
inf.  pass,  ducier  ft.  duci  Ter. ; *perf.  sgne.  duxti) 
1)  führen,  leiten,  jiehen,  bringen  alqm 
intro;  alqm  secum  in  caetra;  una  (uxor)  quam 
domo  secum  dnxerat;  suas  mulierculas  secum, 
and)  bl.  d.  mit  jith  führen,  mitbringen,  ducitur 
(sc.  ab  ea)  familia  tota  Plaut  -,  uxorem  in  con- 
vivium  Ter.;  centurionibns  item  manipularium 
babitu  ductis  IAv  ; *alqm  ab  urbe  domum; 
*alcjm  ad  versus  jum  ©nhbren  ic. ; *ad  derisum 
duci  prei8gegeben  werben  ic.;  *vitos  ad  arbores 
jiehen;  m.  supin.  *me  auditum  um  jujuhören; 
•cessatum  curam  jut  Wulfe  geleiten  Hör.;  alqm 
ante  currum,  in  tnumpho;  and)  bt.  d.;  principes 
obsidum  loco;  *alqm  per  singula  umherführen, 
bilbl.  *per  omnia;  *colla  regum  per  via«  um« 
herführen ; vix  qufi  singnli  carri  ducerentur 
fahren  tonnten;  ’sidera  de  caelo  (burd)  ffauberei); 
vitara  et  «piritum ; aüra,  animam  spintu  in  fid) 
jiehen;  *apiritum,  plnrima  turn  (SSeibraudjbüfte) 
naribua;  *pocula  Lesbii  fihlürfen;  *sucos  nec- 
taris;  80rt«B;  ea  quae  sortibus  duenntur;  *alqm 
sorte  erwählen  bur©  ic. ; *ferruiu  vaginä;  *mucro- 
nem,  ‘fletum  hertorftopen , *verba  longii  morä 
heroorftammeln,  ’longaa  in  Heturn  voces;  *de 
pectore  gemitus;  *alto  pectore  suspiria-,  *an- 
helitnm;  *ilia  ft.  spiritum  ex  ilibus  (eudjett  Hör.; 
*lanas  Rinnen;  *ubera  melfen;  *sidera  crinem 
Jteh«t  hwter  fid)  h «;  ’magnea  ferrnm;  sibi 
quisque  d.  fon  fich  jiehen),  rapere,  trahere; 
♦quercus  fidibus,  ‘silvas  et  saxa,  *iter  ad  urbem, 
*quem  priva  triremis;  versus  (ber  einjelne  beffere 
©erb)  totum  d.  (mahrf<heinlid)  'führt  mit  fi©  fort, 
fdjtcppt  mit  butth’)  venditque  pobma  Hör.  tp. 
2,  I,  75;  d.  os  ba8  ©efiiht  oetjiefjen;  »vnltum 
ima  ad  suspiria.  3u8bef.  o)  t.  t.  d.  alqm  ad 
mortem,  fad  supplicium,  in  vincula,  in  car- 
cerem,  in  ius;  addictus  Hermippo  et  ab  hoc 
dnetus  est.  b)  d.  uxorem  domum  heintfüfjten, 
heiraten  Com.;  uxorem  alcis  filiam,  in  ma- 
trimonium  alcis  filiam,  bt.  d.  alqam;  ftherjh- 
Dieürid)!  au©  collegam  Lepidum  quo  duxit  Lol- 
Hub  anno  Hör.  cp.  1,  20,  28.  c)  aI8  milit.  t.  t. 
trnppen  wohin  führen,  rüden,  marftfiieren 
taf feit  triplicem  aciem,  exercitum  ab  Allobro- 
gibus  in  Seqnanos;  abfol.  (oft  Liv.)  contra  ho- 
stes,  in  Etrnriam;  tbot(iu9tna,tf<hteltn  (o. 
Solbaten);  boranmarfthieren  laffen,  ooran« 
führen  sex  expeditas  legiouea;  anführen, 
fotnmanbieren  exercitum;  ordines  fliauptmamt 

17* 


260 


ductim  — dnleiter. 


(ein;  primuni  pflum;  bah-  familiam  an  bfr  Spije 
flehen,  bei  crfie  [rin ; *tunnaa  avo  beut  ilpn  ju 
litten,  d)  t.  I.  bcr  SSBafjetbaufunfl,  leiten  nquam 
non  longo  a villa,  per  fundum  alcia,  in  urbem. 
«,  >(jerjufüf)ren,  ^ctbeifü^rcn  *duc  nigrag 
pecudes;  *diem;  ♦noctem  (o.  ffleftirnen);  *tp. 
berbeifübren,  Derurfacben,  bewirten  so- 
porem,  gomnos,  somnium,  utramque  ruinam, 
f)  in  firb  aufncbmen,  anneljnten,  b c ! o m- 
men,  erhalten,  gewinnen  cicatricem  Zip.; 
*apricis  in  collibus  uva  coloremj  ( Curt .)  omnia 
euudem  colorem  ©cftalt;  (QiutU. i multa  magia 
quam  multorum  loctione  imcenduB  color  (bie 
recfjte  ftarbc  beb  Slubbrudb);  ’canentem  senec- 
tam,  *rimam,  ’formam,  *pallorem,  ’notam, 
*»ua  praemia  victor;  *nomina;  * ab  ipgo  ferro 
opes  animuuique.  g jiebcnb  bilbcn,  auffflb* 
ten,  fcbajfenb,  lünftlerifd)  bertjoibringen,  per: 
fertigen  cloacaui  in  Tiberim,  fosaam,  vallum; 
ducti  ordineg  (SSeibcn),  *inuri;  *vivos  v ult  uh  de 
marmore,  *arcnm,  *aora;  fvelut  eadem  cera  in 
alias  atque  alias  forma«  duci  «ölet;  *carmina, 
’versug;  d.  (balten)  alcui  funus,  *funus  atque 
imagine»,  ’pompatn,  *choros;  (Phaedr.)  alapam 
gibi  grave  ui  geben. 

2)  tp.  ir)  leiten,  führen,  bewegen,  antreiben, 
loden,  teijen,  fcffeln  ad  credendum  me  tua 
oratio;  trahi  et  duci  ad  cognitionis  et  scien- 
tiae  cnpiditatem ; caritatc  patriae  ductus;  Stu- 
dio, more,  literig  et  urbanitate,  errore,  honore 
aut  gloriü  duci;  te  illa  argumenta;  *quo  d. 
gula;  *ducentis  ad  se  cuncta  pecuniae;  *ventre 
beut  Sauet)  frönen;  feloquentia  maxime  prae- 
senti  fructu  laudi»  opinionigque  ducitur;  *jmb. 
bei  ber  'Jlafe  beruntfübten,  jum  beften 
haben,  ß)  ab  = , verleiten,  entnehmen  alqd 
ex  alqa  re;  *origincm  ab  alqo;  ‘progeniem 
Troiano  a Banguino  duci;  *genug  Olympo;  ab 
eundo  nomen  egt  ductum;  im  pass,  auch  an- 
fangen, anbeben  ab  eodem  verlio  ducitur  sae- 
pius  oratio,  y)  binaub*,  in  bie  Sänge  rieben 
Indium  longius , in  hiemem,  *nostris  ductum 
seditionibug  bellum;  rem  in  noctem;  tempus; 
*amore«  aleig;  Cats.  b.  G.  1,  16,  & ubi  ge  diutiug 
duci  intellexit  ba&  er  länger  buigebaltcu  werbe ; 
diem  ex  die  dneere  (Ilaedni)  'fie  jogen  bie  ©atbc 
einen  Sag  nach  bem  anbern  bin’;  eine  Seit  Der* 
leben,  jubringen  quo  studio  Aristophanem 
putamuB  aetatem  in  Uteris  duxisse?  Cic.  fin.  6 
§.  50;  *vitam , *aetatem,  *noctem;  fnox  duce- 
batur  iucundigsimis  germonibng;  ’somnoa  ge 
niesen;  Tue.  an».  2,  34  sermonibus  variis  tem- 
pus atque  iter  (=  tempus  itineris);  ann.  11,  37 
lacriinae  et  questus  irriti  ducebantur.  i)  eine 
Summe  jieben,  berechnen,  anfebtagen,  in 
tliecbnung  bringen  quoniam  tria  milia  me- 
dimnnm  duximus,  fenuB  quaternis  centesimis; 
non  d.  in  hac  ratione  eos  (oratorea),  qnibuB 
etc.;  rationein.  £>iero.  d.  raüonem  aleig,  aleig 
rei  jmbb,  ©obl  ob.  Sorteil  berechnen  — auf 
jmb.  ob.  etw.  SHüdfidjt  nehmen,  etw.  ob.  jmb. 
bcbcnlen  oratorum  non  minus  quam  populi; 
ofbcii;  non  ullius  cominodi  sui;  meam,  suam 
rationem;  übetb-  für  etw.  halten,  rechnen,  an* 
feben  alqd  in  malig;  nihil  praeter  virtutem  in 
bonis;  modestiam  in  conscientiam  für  ein  fcbled)- 
teb  ©ewijfen  Sali. ; in  crimen  Tue. ; alqin  in 
nuraero  u bl.  numero  hostium,  eos  loco  affi- 
nium,  alqm  victorem,  alqd  turpe;  alqd  parvi; 


continentis  (für  ein  Seichen  0.  (Sutbaltfamleit) 
debet.  duci  ut.  inf ; alqd  laudi,  vitio  Ter.,  Nep., 
quod  apnd  N umblas  bonori  ducitur  Sali. ; alqm 
degpicatui  für  Oeräcbtlicb ; sua  necesaaria  post 
illius  honorem  Salt.;  alqd  pro  nihilo,  hae<  pro 
falgig;  innocentia  pro  malevolentia  duci  coepit 
Soll;  omnia  sua  in  se  posita  egge;  tutelae 
nostrae  (eos  esse)  duximus. 

$ao.  A)  ductini,  ailv.  jugweife,  in  sollen 
Sfigen  invergere  in  se  liquorex  Plaut..  B) 
duetlto,  1.  [intens  ] Plaut.  1)  wegf  übten  alqm. 
2)  heiraten  alqam.  3)  tp.  anfübren,  betrü  = 

Jen.  C)  diieto,  1.  [intens,  inf.  pass,  dnetarier 
'laut.]  1)  führen  exercitum  per  loca  saltuosa 
Sali.;  restim  j.  rcstis;  aud)  (Com.)  beimfübtes. 
2)  anfübren,  lommanbieren  exercitum,  equi- 
tes;  auch  anfübren,  bei  ber  92a f e hemm: 
führen  alqm  dolis,  alqm  Plaut.  D)  durtor, 
öris,  m.  gübter,  Anführer  itineris,  exercitue 
E)  ductus,  uh,  m.  1)  Seitung  aquae,  aqnariun; 
muri  Sluffübrung  in  gebebnter  Sinic.  2)  8“9' 
orig  @)eficbti)ug;  f litorarum.  3)  Änfübtung, 
Äommanbo  rem  optime  gessit  sao  d.;  fnon 
ipsius  nmgig  quam  suo  d.  Antrieb)  perfecti. 
dudum,  adv.  [diu-dumj  weift  auf  einen  Seitpanlt 
bin,  feit  welchem  ein  ©reignib  ber  Segenwart  ftait 
finbet,  u.  jmar  jo,  baf)  biejer  Scitpunlt  alb  ein 
nicht  langer,  jonbern  auf  Stimbcit  u.  Xage  be= 

Stättfier  ju  benlen  ift,  eS  ift  (erfl  ob.  febon)  eine 
eile  bet.  bafi,  oor  lurjem  ob.  »or  einer 
SB  ei  l e dixi  d.;  d.  circumrodo,  quod  devorandum 
est  (in  ©CAiebuitg  auf  bie  Stunbe,  feit  et  ben 
lörief  angefangen  ju  febreiben).  3n4bef.  im  Sgl 
S.  nunc,  nunc  demum;  haud  dudum  nicht  Sor 
einer  ©eile  = eben  er^,  quam  d.V  wie  langef 
iam  d.,  febon  feit  einiger  Seit  (oerfebteben  s. 
iam  diu,  iam  pridem). 
ltuelius,  Unellins  f.  Duiliug. 
iluc Haler  — bellator  Plaut.  — düellTcus  — 
bellicus  Plaut.  — düellum,  alttat.  {Plaut.)  «= 
bellum  in  SefebeSformcln  auch  b.  Oie.  u.  Eit. 
Uäillus  (Duillius,  alte  30lm  IJuölius,  Duell.)  ii, 
Stame  einet  röm.  ©en4;  Gaius  D.  übetwanb  261 
s ©bt  bie  ttarlbager  jur  See. 
duim  etc.  f.  do. 

•dulce,  — dulciter,  w.  f.  — dulcedo,  Tnig,  f 
[dulcisj  l)  Süftigleit,  füget  ©ejebmad  vim. 
2)  tp.  fiieblicbleit,  Bicbrcij,  89eig  honoris 
et  pecuniae,  amorig,  orationis,  agraria*«  legis, 
corporis,  pleheios  creandi  Liv. 
dulcc-Hco,  — — 3.  [dulcis]  fü&  ioerbeu  uva. 
dulcicfilus  [ adj.  dem.  0.  dulcis]  etWab  f ii B 
caseug  Plaut.,  potio;  alb  Scbmeiihelwort  Plaut 
— dulcTfor,  fera,  ferum,  aefj.  [dulcis  u.  fero] 
Sügigteit  entbaiteub  Plaut. 
dulcis,  o,  adj.  m.  comp.  n.  mp.  1)  füfe,  lieb  * 
lieb  b.  ©efebmad  mel,  vinuui,  merum;  dolium 
mit  (üfeem  ©ein  gefüllt,  gapor,  epulae  Hör.-,  dul- 
cior  uva  Oe.;  aqua  Op.;  mbst.  'dulce  jüfecb  ©e 
träitl;  n.  pl.  Süfeigleiten.  2)  tp.  füji,  an« 
iebcnb,  reigenb,  lieblich,  freunblich  orator; 
. auditu  nomen  libertatis ; amicitia  remissior 
esse  debet  et  liberior  et  dulcior;  *quem  notus 
dulci  a domo  digtinet;  *poSmata,  *Mnsae, 
*coniux,  *onus;  subst.  *qui  miseuit  utile  dulci 
Hör.;  *neu  dulciu  differ  in  annum;  inbbef.  in 
ber  Äiirebe , dulcissime  frater;  *amice;  duicis- 
sime  rerum.7  ®aO.  A)  dulcltör,  adv.  m.  comp. 
dulcius,  mp.  dulcissime  füjj,  angenebni.  B) 


dulcitudo  — duro. 


261 


dulrltüdo,  tnig,  f.  — dulcodo  de.  de  or.  3 
§.  99.  [ber  ffiefet  Tac  Germ.  84. 

Ilslgibiiil,  örum,  m.  aermamt®e  ®ölterf®aft  an 
(lallet',  adv.  fd<n>l»x»sj  ita  ® SllaOenart  Plaut. 
Ilül  irhliiin,  ii,  ».  (Prop.  2,  U,  4)  -a,  ae,  f.  3nfel, 
fiibdßli®  o.  gtffafa,  jum  fleirfje  be#  lllije#  gc= 
böria.  2)ob.  -llchius,  adj. 
dom  I)  coi\jet.,  1)  wäffrenb  ber  8*it  baff,  roäff  = 
renb,  jur«ngabe  bet  ®lei®icitigleit  jweier  $anb= 
hingen  ob.  be*  (Sitt  treten#  einet  ipanblung  w4ff= 
tenb  bet  Stauet  einet  anbetn,  häufig  mit  indic. 
pracs.,  bi«to.  au®  imperf.  n.  perf. , fiaff  nut  m 
indic.  2)  f o lange  a l* , um  auSjubriufen,  bog 
He  Sauet  einet  ^onblung  on  bic  Sauet  btt  an; 
btttt  gebunben  (et,  fiaff.  nut  nt.  «Wie  , oft  mit 
twtfftrgefftnbtm  tarn  din,  tantisper  u.  bgt.  8)  f o 
lange  bi*,  bi#  baff,  bi#,  nt.  indic.  u.  conj. 
a)  in  fo  weit,  in  fo  fern,  ob.  wenn  nut, 
mofetn  nnt,  nut  baff,  m.  cu»y.,  oderint,  d. 
metuant;  oerffätft  bur®  modo  (dummodo),  bi#W. 
mit  Ijinjugefügtem  tarnen;  dum  — ne,  dummodo 
ne  wenn  nut  nidjt,  nut  baff  ni®t,  m.  conj.;  au® 
dam  — non,  dum  nos  indulgentia  illa  non  fäl- 
lst < juint  II)  adv.,  enflitij®  anbetn  SBörtetn 
angeffängt,  no®,  nondum  no®  ni®t,  vixduni 
(aurn,  nihildum  no®  ni®tS,  nullusd.,  nedum, 
».  |.  2)  oetffätfenb  b.  3mpetattoen  n.  3ntetjeff 
rionen  agedum,  agitedum  faofftan  benn!  taec- 
dam  i®roeige  bo®;  cedodum  gieb  bo®  ffer! 
ehoduiu  fföre  bo®!  primumdam  omni  um  f. 
primum  2). 

dämetum,  i,  n.  [dumus]  toilbe  $e<fe,  Siefi®t; 
biibi.  oetmidcltc  üefften,  ©effauptungeu 
stoicorum , in  dumeta  correpere. 
duni-mödö  f.  dum  I)  4). 

‘dümvsas  (dämm.),  adj.  [dumus]  mit  borni* 
gern  ©eftrüppe  bewa®fen. 
damtaxat  (ni®i  dunt).  adv.  [0.  dum  quis  taxat] 
eigtl  wenn  man  bie  @a®e  genau  abj®äfft,  genau 
nimmt,  baff.  1)  ni®t  mefft  al#,  nut,  bloff, 
lebigli®  potestatem  habere  d.  annuam;  pe- 
ditatu  d.  procul  ad  speciem  utitur.  2)  n i eff t 
taeniget  at#,  roenigften#,  jum  minbeffen, 
empectari  te  Video  d.  ad  Nonas  Maias;  in  iure 
rivili  d.  ad  hoc  initmeti  munus.  3)  f i n f o - 
fern,  wofern  nut;  toerffefft  fi®,  ndntli®. 
damns,  i,  m.  fflefitäu®,  ©cffrflpp. 
dnntaxat  f.  damtaxat. 

duo,  ae,  o (gen.  pl.  dunm  ft.  duorum  Caes.,  Satt., 
Lit.)  *wei,  au®  bie  jwei,  bie  jwei  ®enann= 
ten;  in  dnobas,  in  agendo  ct  in  eloqucndo; 
btSW.  wie  ambo  u.  uterquo,  W.  f. , d.  manibus 
Ov.  m et.  5,  441.  Just.  2,  9,  19;  edicunt  d.  con- 
mles  nt  etc.  Oie.  p.  Seit.  §.  82  d.  regibus  Liv. 
1,  IS,  8. 

du$-d*et#8  (-elens)  gtoölfmal  — dnödecitii 
Iduodeceml  jmölfl  Sta».  a)  dnödöcYmns  bet 
MVblfte.  ft)  dnödeni,  ae,  a je  jwölf. 
diMe-qnadrftgbsTroiis  bet  a®tunbbteiffigfie. 
- duö-de-quadrägiutii  a®tunbbteiff ig. 
(tn6-de-qninquägeslmus  ber  a®tunboiet  jigfte. 
dnS-de-tricifs  n®tunbäwan jigmal.  — auö- 
(ie-trigtnta  a®tunb jwanjig. 
dnö-de-Tieeni , ae,  a,  je  atfftjeffn. 
itaö-de-Yiginti  a®tjeffn. 
duö-et-neesTmäni,  örum,  m.  bie  Sotbaten  bet 
SSjten  fiegion  Tac.  — dnö-ot-vlcSsYmns  bet 
jtteittnbjmanjigftc  Tac. 
dtplex,  leis,  adj.  [du-plico]  1)  eigtl.  boppelt 


gefaltet,  »jufammcngelegt,  jwiefftltig, 
*fa®,  boppelt  amiculum  boppelt  um  ben  Selb 
»u  f®lagen,  Soppelmantel  ‘amictiis,  *pannus; 
*ficus  in  »wei  Seile  gefpalten ; »tabellae  fünftli® 
in  ineinanbetgefögte,  hoppelte  @®teibtafel ; *spina 
b.  i.  breit  u.  fett  u.  auf  betn  Streute  gefurdbt; 
’gemmis  auroque  duplex  au#  jWicfadjcm  Stoffe ; 
fossa,  vallus,  rates,  acie»;  *—  ambo  beibf,  pal- 
mae,  manus;  parentes  glternpaar.  2)  = duplus 
boppelt  jo  gtoff,  =oiel,  frumentum  hoppelte 
Station,  Stipendium,  *fenus  = jefft  groff;  subst., 
duplex,  Ycis,  n.  ba#  doppelte  d.  centurioni 
deait  Liv.  8)  tp.  ’boppel jüngig,  falf®, 
f®!au  Ulixes,  Amathusia.  Sau.  a)  döpltedrlns, 
ii,  m ein  Solbat,  bet  tut  Beloffnung  boppeta 
ten  Solb  erffält.  b ) dtlpIIcTWr,  adv  JWie  = 
fa®,  boppelt.  c)  dfipltco,  1.  1)  oerboppeltt 
cumum,  iter  eins  diei;  modnm  (bie  Sänge) 
hastue;  verba  unmittelbar  na*  cinanbet,  einmal 
am  @®lnff,  bann  am  Änfattg  be#  Sape#  wicbct= 
ffolen  («»adtWloioik)  ob.  bur®  3ufnmnttttfepung 
bilben.  2)  tp.  petboppeln,  oergtäffetit,  »et  = 
mefften  gloriam,  »flumen,  ’umbras;  *}Ufam- 
menbeugen,  ftümmen  virum  dolore,  poplitem, 
duplicata  vulnere  caeco  est 
duplus,  adj.  Jduo]  jweifa®,  boppelt  » no® 
einmal  fo  Ptel,  =groff,  =lang,  =weit  pecunia, 
pars,  intervalla;  subst.  dupla  sc.  pecunia  bet 
hoppelte  ®tei#  Plaut.;  duplum,  i,  «.  ba# 
(Doppelte  dupli  popnam  subire  ob. in  duplum  ire. 
dßpondiuH  (dip.),  ii,  m.  [duo-pondo]  — 2 asses 
8weiafffffttf. 

♦fdöräbllU,  e,  adj.  [duro]  bauerffaft. 
tdürÄcYntis,  adj.  [durus]  ffattf®äüg,  ffatt. 
düre,  ootfl.  n.  fpät  -rlter,  adv.  m.  comp,  [durus] 
1)  ffart  filr  ba#  ®eff6r,  beib,  i®Wetfäl(ig 
pleraque  d.  dicere  Hör. ; ffatt  für  ben  äftffetiftffen 
®ef®matf,  fteif,  ungefällig  quid  scnlptum  in- 
fabre,  quid  fusum  durius  esset  Hör.;  +cum 
moliia  d.  fiunt  ffatt  beffanbelt  witb.  2)  tp.  a) 
*pluntp,  betb  im  ©etteffmen  durius  incedit. 
6)  in  ©ejug  auf  bie  Seben#meife  ft t eng,  abge 
ff  Artet  parce  ac  duriter  Ter.  c)  in  ©ejug  anf 
ba#  ©ettaaen  gegen  anbete  ftreng,  ffatt,  ge> 
füffllo#  duriter  facere  Ter.;  sermone  dunus 
accipero;  durius  in  deditos  consulere,  durius 
vitae  suae  consulere  f.  consulo  2).  d)  uugiin 
flig,  f® timm  durius  cadentibns  rebus  Suct. 
Tib.  14.  — düresco,  rui,  — 8.  [duro]  ffatt 
werben,  fi®  oetffärten  umor,  *campns  situ, 
*ora,  ‘corpus,  fmateria,  farticulus;  ftp.  d.  (»et' 
tn6®em)  tn  lectiono  Gracchorum. 
düreta,  ae,  f.  (fpanif®e#  Sott  fföljetne  ©abe  = 
Wanne  Suct.  Aug.  82. 

därYtas,  ätis,  f.  [durus]  tp.  ^ärte,  Strenge 
duriter  f.  dure  2)  6)  u.  e).  [orationis  0%e. 
dürltia,  ae,  f.,  •■j-ties,  ei,  f.  [dnrns]  .ffärte,  tp. 
»)  ©bffärtung,  flbgeffärtetfein  be#  Körper«, 
abgeffättete,  fttenge  Seben#meife  d.  et  ps 
tientia;  labori  ac  duritiae  studere;  duritiae  se 
dedisse.  ft)  ®efäffllofigfeit,  Unempfinb' 
li® f eit,  ffätte  animi,  animi  sicut  corporis; 
•duritiii  ferrum  ut  superes  adamantaque;  au® 
Strenge,  £>ärte  Ter.,  Prop.,  Ov.;  t$rud, 
Sef®Wetbe  operum;  caeli militiaeque,  imperii. 
— f dürlusciiluN  [adj.  dem.  ».  durus]  etwa# 
ffatt,  fteif  versus. 

düro,  1.  [durus]  I)  trans.  1)  ffätlen,  hart  ma®en 
caementa  calce;  ’durata  cutis;  *<luratae  solo 


262 


Durocortorum  — e. 


nives  jum  feften  ©oben,  nach  Art  beSjelben  (an  initium  adulescentiae,  *curae,  »dolores,  »pau- 
bere:  'am  ©oben  angefroren’);  »uvam  fumo  trod  peries,  »valetudo,  »farnes,  »proelia;  »durum 
nen;  übrrtr.  »ferro  saecula  ju  ®tfen.  8)  tp.  a)  ost  m.  inf.  c*  (ft  gefäffrlid)  ju  ic. ; si  quid  du- 
abffätten,  fällen,  träftigen  «e  labore;  rius  aceiderat  wenn  gröffetc  ©efahr  »ar,  e«  ffär= 
»membra  animumquo;  »durati  usu  armorum;  ter  fferging,  si  quid  erat  durius;  fortuna  dunore 
»natos  golu;  in  üblem  Sinne  fad  omne  facinus  connictan,  fdurior  casus,  »sponsos  d.  perdere 
duratus  nbgcflumpft,  unempfinblid)  geworben.  6)  ferro  burd)  graufamen  Worbftaffl,  »matrum  cu- 
au«ffatten,  ertragen  »aequor  im  ic. ; »diem  stodia;  subst.  duriora  restabant  Curt.  7,  11,  16; 
inam  venire  (bi«  jut  cenu);  »quemvis  laborem;  diu  etiam  duras  (sc.  partes)  dabit  mirb  ttod) 
unam  hiemem  in  castris  Liv.  II)  intrans.  1)  tnantffe  3lo t macffen  Ter.;  B.  ©oben,  ftffloer 
»hart  [Derben  solum  coepit  d.j  (Tac.)  tp.  fid)  bearbeiten  Verg.,  Liv.-,  durius  negotium  effi- 
Bcrffärtcn  in  nullius  unquam  suorum  necem;  cere  alcui  erjd)tncrcn;  (Tac.)  durior  ;|d)tDCT  JU  et 
usquc  ad  caedem  eius  duratura  filii  odia.  2)  langen)  congressus;  rerum  natura  ber  fdjroet  ju 
nu«banern,  au«ffalten  in  aedibue  Plaut.,  sub  beffanbelnbe  Stoff  Hör.  sat.  1,  10,67;  »credere 
love  OtJ. ; in  opere  et  labore,  sub  pellibus  IAv-,  durum  est  eä  ffält  | (ff  wer  tc. 
si  quae  (vites  et  arbores)  in  tanto  terrae  rigore  fduuinvlritus,  us,  m.  [duumviri]  bic  SBütbe  ber 
d.  potuerunt  Cwrt.  8)  bauern,  »äfften,  fort--  Tuumoirn,  ba*  Tuumoirat.  — duumrTrl, 
bauern,  ferner  befteffen  durante  adhuc  ha-  örum,  m.  [duo-virj  bie  Stoeimänner,  eine  au« 
bitu,  in  eodem  babitu  corporis,  in  illud  tem-  itoei  Wänitern  befteffcnbc  ©efförbc  ob.  Sommiffiott 
pus  omnibus  fidem  Curt.-,  qui  usque  ad  nostram  für  einen  beffimmtcn  Auftrag  1)  ju  Morn  a)  <L 
mventam  Tac.-,  abjeftio.  duraturus,  firmus  pa-  capitales  ob.  perduellionis  in  älteren  3filfn  »■ 
ries  et  d.;  magna  et  d.  fama  eloquentiae.  ftönig  ob.  ©oll  für  jeben  einzelnen  JraQ  getoäffll. 

Düröcortörum , i,  n.  .pauptftabt  ber  Eemi  in  b)  d.  navules  »ur  Auirüftung,  aud)  ftüffrung  bet 
Gail.  Belg.,  j.  iKffeim«.  ftrieg«fd)iffe.  d)  d.  aedi  faciendae  ob.  locandae 

dürns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  ffart  a)  für  ba«  ob.  dedicandae  für  ben  ©au  u.  bie  Xcbilation 
©efüffl  ferrum , cautes,  »aratrum  (m.  ©ejieffung  eine«  Tempel«.  d)  d.  sacrorum  ob.  sacris  facion- 
auf  bie  ffarte  Arbeit  be«  ©flögen«);  »alvus  §art>  dis  f.  quindecemviri.  2)  d.  quinquennales  (iuri 
leibigleit;  »mossorum  ilia  ffart  Wie  Stein  ob.  dicundo)  bie  baffen  WagiftratSpcrfonen  in  ben 
©ifenj  oculi  ffier  Plaut.-,  tp.  nomen,  f durum  Wunicipien  ob.  Kolonien. 

videri  dicerc  etc.  b)  für  ben  ©eftffmad  ^ erb  dux,  dücis,  comm.  |duco]  1)  Sfübrer,  Seiter 
»sapor  Bacchi;  »gallma  triebt  meid)  geloifft.  c)  locorum,  fitineris , fviae  fficgtueifer;  viarum 
für  ba«  ®efföt  raub,  fd)tt>etfällig  vocis  genus,  atque  itinerum  Caes.  b.  O.  6,  17,  1;  aud)  offne 
vorbum,  verba,  compositio;  subst.  n.  duriorum  ©cif  aff,  SBegtneifer  Liv. ; baff,  überff.  Seiter, 
exempla  p.  Stellen,  in  tocitffen  bet  Sebnet  im  ftüffrer  bei  ob.  ju  einer  tpanblung,  Unterneff 
©atffo*  bie  Sorben  ju  flarl  aufgetragen  ffat  Oie.  mung  impietatis,  regendao  civitatis,  auctor  et 
or.  §.  131.  d)  für  ba«  Auge  ffatt,  P.  Serien  ber  d.  mei  reditus,  quasi  d.  consequentis  mole 
Jhmft,  fteif,  ungefällig  signa;  aud)  o.  ftünftler  stiae  Sorläuferin;  ut  quasi  duces  sint  (divitiae; 
poeta  durissimuB;  *m.  inf.  componere  versus;  ad  voluptatem  et  ad  valetudinem;  diis  d.,  ma 
»rerum  natura  fpröbe,  ungefügig.  2)  tp.  a)  ab;  gistrii  ac  d.  naturä.  2)  güffrer  einer  Truppen 
geffärtet,  pari,  Iräftig,  ftreng  gegen  fieff  abteilung,  Anfüffrer,  Öelbfferr,  ©efeffl*  = 
homo  d.  ac  priscus,  Spartiatae,  »Scipiadae  d.  ffaber  Holvetiorum,  exercitus,  praedonum;  d. 
bello,  »Hannibal,  »durao  tellus  Hibemiae;  *d.  praefectusque  classis.  ©aff.  a)  Anfüffret, 
a stirpe  genus.  6)  roff,  uitgebilbet,  plump,  ftüffrer  überff.  Cloelia  d.  agminis  virginum 
berb  ut  vita  sic  oratione  d.,  incultus,  horridus;  Liv.,  »superum  (0.  3upiter);  »gregis,  »armonti, 
duriores  et  oratione  et  moribus;  ne  quid  d.  ac  »lanigeri  pecoris  (p.  Stier,  SBibber);  *d.  gregis 
rusticum  eit,  »homo,  »poBta,  »versus,  »cothur-  aueff  Jpirt.  6)  »Stalllnedfft  addit  equos  addit- 
nuB.  c)  uncmpfinblitff,  offne  tiefere«  u.  jar=  que  d.  c)  »gürft,  Äaifer. 
terc«  ffitfüffl,  offne  Sinn  u.  ©ejtffmad  für  Dymae,  ärum,  f.  Stabt  jn  Aiffaia.  Tao.  Dy. 
etro. , aud)  ffart,  unbeugfam  P.  Kffaraltcr,  niaeus,  adj  -,  subst.  -maei,  örum,  m. 
ftreng  Marius,  qui  durior  ad  haec  studia  vide-  Dymantis  proles  u.  subst.  Iiymantls,  Tdis,  f. 
batur;  animo  agresti  et  d.  esse;  »mollibus  im-  bic  todjter  be«  Tpma«  ==  Jpcluba. 
periis  perffärtet  gegen  tt.;  d.  et  ferreus,  iudex,  dJnSmis,  is,  f.  läorapts]  = vis  Wenge  Plaut. 
»durius  ferro  pectus,  ob  unoerflffämt,  *d.  vultu;  — djiiastcs,  ae,  m.  (dvvd<m;cj  $errf(ff et, 
»fdurum  est  nt.  inf.  e«  iff  ffart,  unfreunbliiff  it.  Tffnafl  (Titel  p.  abffängigen  ffürfftn  eine«  tlcrnen 
d)  p.  Sadjen  ffart,  btüdettb,  bcfcfftperliiff,  fianbe«,  lat.  regulus);  Wad)tffaber,  Piel  oet; 
läftig,  mifflitff,  gefäffrlid)  subvectiones,  ser-  mägenb  im  Staat  Cic  Att.  2,  9,  1. 
vitus,  condicio,  »mala,  t8*ccis  omnia  d.  deus  Itjrrhichlum  (Dyrrach.),  ii,  n.  Stabt  in  3tlff- 
proposuit  al«  ffart  por  Augen  geffedt,  jtffloer  u.un=  rien,  ftüffer  Epidamnus  genannt,  j.  Turarjo. 
crträglicff  gemaefft  ; »res  (pl.) Slot;  quo  etiam  durior  Tap.  adj.  DyrrhKchwus;  subst.  -chlnl  (Dyr- 
dicendi  locus  mihi  datus  est;  tempora,  durigsi-  rach.),  örum,  m. 
mum  anni  tempus,  ftempestates,  »hiems,  »iter, 


E 

(-  (nur  por  Sfonfonanteni  ob.  ex  (Por  ©otalen  u.  au«  1)  p.  diaume  (fotnoffl  au«  ber  Tiefe  nnb 

Ronfonantcu  , praep.  m.  abl , bcjeiiffnct  ba*  ftet»  Witte,  al*  au*  ber  ijjöffe)  au«,  au*  — fferau«, 
au«geffen  au*  bem  3nnern  eine«  ©egenfianbe«,  ffetPor;  oon  — fferab,  oon  — ffer,  au*  exire 


e. 


263 


ex  navi,  cx  urbe,  e finibua  suis,  ex  Honapiig 
venire;  naveg  ex  Gallia  (lommenb);  praesidia 
ex  provincia  (auSfleljoben) ; parte  quadam  ex 
Bheno  (•=»  ex  Kh.  de  rix  atu)  recepta;  cx  urbe 
profugere,  proficiaci  (aucf|:  auS  bet  bet 

Stabt  Caet.  b.  c.  1,  14,  1.  8);  exire  e vita;  Tul- 
lia  te  non  putabat  hoc  tempore  ex  ltalia  (sc. 
profcctnrum  egge)  Cic.  Alt.  10,  8,  10;  * carpare 
coronas  e collo;  extorquere  arma  e manibus; 
milites  ex  eo  loco  deducere;  egredi  e portu; 
eicere  alqm  e civitate;  ex  montibug  deeurrere; 
desilire,  cadere  ex  equo;  pendere  ex  arbore; 
collis  ex  planitie  editug;  ex  muro  bellare;  ex 
eorum  corporibus  pugnare;  e loco  (0.  (einem 
©often  auS)  propugnare;  ex  eggedig  pugna;  ex 
vallo  tela  iacere ; ex  equig  (ju  ©fetbe)  colloqui; 
ex  vinculia  (in  Jeffeln,  gcfeffelt)  causam  dicere; 
ex  cruce  Italiam  cernere;  inSbef.  ex  itinere  t). 
bem  Sdltttfcbe  aus  Sali.  Jug.  64,  4,  wie  'auf  bem 
OTarfche,  unterwegs’;  ex  fuga;  mittels  Attraftion 
ornnis  ex  fuga  Suessionum  multitudo  (=»  onmis 
quae  in  fuga  erat  S.  ui. , ex  fuga)  in  oppidum 
i-onvenitj  ex  omni  parte  0.  allen  Seiten,  überall; 
ex  tribus  partibug;  ex  utraque  parte;  qua  ex 
parte  egt  Hibernia;  ex  arido  t>.  Xroclnen  auS; 
ox  Hua  persona  cigtl.  aus  (einer  ÜBaSIe  betnor, 
auS  feiner  9io0e,  Eigenfchaft  ic.  fjerau&,  in  feinem 
Samen,  für  fid);  fo  bei  SJerbiS,  bie  ein  SBcgnch- 
men,  Entnehmen  bcjeichncn,  wie  capere,  sumere, 
accipere,  percipere,  auferre,  tollere,  haurire, 
eximere,  petere;  cbenfo  bei  folcben,  bie  ein  AuS 
fragen,  ßrforftben,  Scrnehmcn  bebeuten,  wie  quae- 
rere,  percontari,  audire,  cognoscere,  diacere,  in- 
tellegere,  colligere;  ego  scibo  ex  hoc  quid  git 
Ter.;  odium  ex  hoc  ostenditur. 

t)  B.  ber  tfeit  a)  jur  Angabe  beS  geitpunfteS,  n. 
welchem  aus  ctw.  eine  gewiffe  S«t  bauert,  Bott 

— an,  feit  ex  eo  tempore;  ex  eo  die  quo  etc.; 
ex  eo  die  ad  hunc  diem  quae  fecieti;  *motus 
cx  Metello  consule  civicus  Hör.;  qua  ex  die; 
ex  adulescentia  tua;  ex  quo  feit,  nad)bem;  +oc- 
tavue  annus  eet,  ex  quo  etc.;  hic  tertius  De- 
ccmber,  ex  quo  etc.;  fex  eo;  *ex  illo.  b)  jur 
©ejeichnung  beS  UrfprungS  einet  Sache  in  früherer 
geit,  oon  — her  ceteri  ex  veteribus  bellie  agro 
multati;  fipee  e maioribus  suis  hostig  populi 
Rom.  e)  jur  Slngabe  beS  Eintreffens  auf  einen 
beftimmten  lag,  auf,  an,  hunc  iudicem  ex  Ka- 
lendis  Ianuar.  non  babebimus;  ex  Idibus  Mart, 
d)  jur  ©ejeicf)nung  ber  unmittelbaren  Jolge,  oon 

— aus,  unmittelbar,  foglcid)  (gleich)  noch 
ex  multig  migeriis  atque  pericubs  requievit 
animus;  ex  labore  se  reficere;  Cotta  ex  consu- 
latu  profectus  est  in  Galliam;  provinciam  Hi- 
spaniam  ex  praetura  habuerat;  gratis  auctum- 
nus  in  Apulia  ex  galuberrimis  Galliae  et  Hispa- 
niae  regionibus  (nach  einem  'Aufenthalte  in  tc.); 
bah.  aliud  ex  alio  eins  nach  bem  anbern;  alia 
ex  aliis  iniquiora  postulare:  alias  ex  aliis  hn- 
gendo  moras;  diem  ex  bie  einen  lag  nach  bem 
anbern,  B.  einem  läge  jum  anbern;  ex  consule 
Ejlonful,  gemefeneT  Ronful  Eutr. 

3:  o.  anbern  IBcrhältniffen,  ben  Auögang  auS  etw. 
bejeichnenb  o)  Bon  ber  Ipertunft,  Abftammung, 
auS,  oon  negotiator  ex  Africa;  soror  ex  matre 
o.  mütterlicher  Seite ; virgines  ex  gacerclotio 
Ve»tae  Ter.;  fuit  eodem  ex  atudio  vir  eruditug; 
*ex  alqa  nota  (Sorte)  esse,  b)  jur  Angabe  ber 
Siebrijeit  ob.  beS  ©anjen,  woraus  etw.  ge= 


nommen  wirb  ob.  wobon  eS  einen  leil  aiiSmndit, 
im  ieutfehen  aus,  oon,  aud)  unter,  in,  e ci- 
vitate in  senatum  delecti,  nmnera  ex  illa  summa 
dantur,  homo  ex  numero  disertorum,  unus  ex 
illis  clecemviris,  acerrimus  ex  omnibus,  miles 
ox  primo  hastato  jut  erften  ©lampcl  ber  hastati 
gehörig,  ex  Helvetiis  (eine  hclBetifche)  uxorem 
habere,  quintus  Vettius  e Munis,  r Leonnatus 
ex  purpuratie;  nibil  cx  pristina  voluntatc  mu- 
taverat;  hunc  ex  maxime  raro  genere  hominum 
iudicare  debemue  für  einen  ber  fcltenften  VJicn 
fchen;  ex  domesticid  imaginibus  invenieg  eigtl. 
aus  ben  Abnenbilbetn  hctaudf inben  = unter 
ic.  finben;  rlatonem  ex  illa  vetere  (Academia) 
numeramus;  c)  bei  Angabe  bes  Stoffes,  auS 
welchem  etw.  gemacht  ift  ob.  befiehl,  aus,  oon 
statua  ex  aere  facta,  poculum  ex  auro;  lorica 
ex  cratibus;  *hoc  totum  e Coa  veste  volumen 
erit  aus  ber  ©efptcd)ung  beS  tc.  =■-  wirb  hanbeln 
non  tc.;  aud)  o.  bem  SermiJgen  ob.  ber  Summe, 
wooon  bie  Soften  ju  etw.  genommen  werben,  aus, 
Bon  largiri  ex  alieno;  ex  praeda  tripodem  au- 
reum  Delphis  ponere;  *vivere  ex  rapto.  d)  jur 
Angabe  ber  Sntftcbung  auS  bem  3nnent  eines 
©egcnftanbeS , bet  Urfache,  Cluelle,  ©cratu 
laffung,  bes  UrfptungS,  infolge,  Bon  fei- 
ten, oon,  butch,  wegen,  an,  in  miser  ex 
animo  fit  Plaut.,  ex  ea,  ex  eadem  causa;  tqui- 
bus  ex  causis,  ex  ea  re,  qua  ex  re,  ex  doctrina 
nobilis,  ex  virtute  nobilitas  ©erbienftabel  Liv. 
1,  34,  6;  non  minor  ex  hoctibus  clades,  ex  hac 
clade  atrox  ira,  ex  fuga  perterritus,  timor  ex 
imperatore  Tac.,  contemptio  ex  barbaris;  Ligcr 
ex  nivibus  creverat;  tum  ex  me  doluisti,  tuum 
ex  me  gaudium  Oie. ; ex  divitiis  iuventutem 
luxuria  atque  avaritia  invasere;  laborare  ox 
pedibus,  ex  intestinia,  ex  aere  alieno,  ex  in- 
vidia;  triumphare  ex  gentibus  Transalpinis,  ex 
ea  urbe,  ex  bellis;  victoriam  ferre  ex  civitate 
alqua;  illud  honestum,  quod  ex  animo  excelso 
quaerimus,  mit  'in  einer  erhabenen  Seele’;  una 
ex  re  satia  praecipere  B.  einem  Jolle  bie  Sehre 
hetholen  — an  einem  Jaüe  lehren;  quantum  ex 
re  publica  peteretur  o.  Stanbpunft  ber  ©olitit 
auS  Tac.;  civitas  commota  ex  aere  alieno;  ex 
tarn  propinquin  castris  weil  baS  Saget  fo  nahe 
war;  ex  eo  (batauS),  qua  ex  re  fit  Ter.;  ex  eo 
quod,  quia  beShalb,  Weil;  ex  quo,  ex  quibus 
weshalb,  weswegen;  ex  vulnere  mori;  damnatus 
est  Megabocus  ex  Sardinia  auf  Anlafi  S. ; nulla 
in  eo  culpa  ex  principe  Tac.;  nasci  ex  alqo 
jmbS.  Sohn  fein;  aeger  ex  vulneribus.  JnSbei. 
B.  bemjenigen,  nach  wetdicm  etw.  benannt  wirb 
cui  postea  Africano  cognomen  ex  virtute  fuit. 
e)  bei  ber  Angabe  eines  Übergangs  aus  einem 
guftanbe  in  einen  anberen,  non,  aus  dii  ex 
hominibus  facti,  ex  oratore  arator  factus.  f) 
jur  ©ejeidjnung  ber  (Regel  ob.  ©emä&heit,  bcS 
©ln|ftabeS,  nad),  jufolge,  gemäjj,  in  $in  = 
ficht  ex  senatug  consulto,  cx  senatus  senten- 
tia;  ex  sententia,  ex  animi  mei,  tui,  eui  gen- 
tentia  (f.  sententia);  ex  edicto,  ex  decreto;  ex 
lege  traft  bcS  ©efe^eS;  ex  iure,  ex  foedere,  ex 
pacto,  ex  convento;  ex  consuetudine  sua;  alqd 
est  e natura,  e virtute  esse,  ex  nullius  iniuna 
ohne  ©eeintrücbtigung  imbS.,  ex  sua  libidine, 
e communi  utilitae;  (Hör.)  ex  voto,  ex  more, 
ex  testamento;  inSbef.  e re  tua,  mea,  eius  ju 
beinern  tc.  Shtfcen,  bir  tc.  jum  heften;  e (nicht  ex) 


264 


ea  — ecquod. 


re  publica  jum  beflen  be*  Staatei;  e re  (im 
3ntereffe)  visum  ent;  quod  e re  Aetolorum  fide- 
que  sua  esse  (mit  ifjrcr  gewiffenpaften  Überjeu= 
gung  Bereinigen  jtt  tonnen)  censerent  Lk >.;  ex 
usu  (oorteilpaft)  esse;  ex  animo  b.  ganjent  $er= 
jen;  iudicare,  aoatimare,  metiri,  ponderare, 
spectare,  consulere  ex  alqa  re;  consilium  ca- 
pere  ex  loci  natura,  ex  re  et  ex  tempore,  ex 
ratione  libertatis,  officii. 

4)  jur  ©ilbung  oetfdjiebener,  namentlitp  au«  3)  f) 
ju  erflätenber  AbDerbialau*brüde,  m.  trabst. , ex 
parte;  magna  ex  parte  (f.  pars),  e vestigio;  e 
regione  (.  regio  1),  ex  memoria,  ex  indusfcria ; 
m.  adj.  u.  partic.  ex  aequo,  ex  propinquo,  ex 
vano  Liv. ; ex  improviso,  ex  transverso;  ex 
praeparato,  ex  multo  ante  praeparato  Liv.-,  ex 
mapcrato  Liv.  u.  $id)t. ; ex  inopinato;  ex  com- 
poaito  f.  compono  II)  2);  ex  vero  (—  vere) 
Sali.,  Hör.;  e,  ex  contrario;  ex  adverao,  fex 
integro,  *ex  facili,  ex  afBuenti  Tac-,  ex  con- 
tinenti  Just. 

ei,  adv.  [eigtl.  abl.  sing.  f.  bei  pron.  ia]  t)  (sc. 
viä.)  auf  Dem  Siege  ba,  Nep.,  Liv.  2)  (sc.  causd) 
beSWegen  Plaut. 

e&dem,  adv.  [eigtl.  abl.  sing.  f.  bei  pron.  idem] 
sc.  viä  auf  bemfelben  SBege,  ebenba  ire; 
e Adern  sc.  oper&,  f.  opera  1). 
eampse  ft.  eam  ipeam  Plaut. 
eS*propt8r,  (fett.)  ■—  propterea,  tn.  f.  Ter. 
eapse  — ea  ipaa  flaut. 

eä-tenus,  adv.  infoweit,  infofern  (B.  einer 
grenje,  bie  md)t  überftpritten  wirb  ob.  nid)t  ju 
überfipretten  ift)  verba  peraequen«  e.  ut  ea  non 
abhorreant  a more  noatro. 

Sbönus  (aud)  heb.),  i,  f.  f/^rvos]  gbenpolj. 
8-bTbo,  3.  1)  auitrinten  poculum  Plaut.; 
*ubern  lactantia;  aquam  (fluvii);  *Nestoris  an- 
noa  Jooiel  ©edier  ati  Steftor  3<*P«  Detlebt  pat; 
•bilbl.  ‘einfaugen,  amnes  (D.  ©teer).  2)  Ber* 
trinfen,  burip  Xrinfen  Bergeffen  ob.  Bet* 
tpun  imperium  Plaut.,  herea  fiaec  Hör. 
6-bito,  — — 3.  auSgepen  Plaut. 
e-blandlor,  dep.  4.  crftpmeitpeln  Tac.,  omnia; 
unnm  conaulatuB  dicm;  m.  ut;  pass,  suffragia 
eblandita. 

EbörAcum,  i,  u.  Stabt  in  ©ritannien,  f.  ?)orf. 
ebrifita»,  ätis,  f.  [ebrius]  SRaujip,  Xrunten* 
peit  (in  milberem  Simte);  quid  non  e.  dissi- 
gnat?  Hör.  — fbrlölns,  adj.  [dem.  B.  obrius] 
leidjt  angettunlen  Plaut. 
ebrlönltati , ätis,  f.  [ebriosus]  Xrunffucpt  Oie., 
Tusc.  4 §.  27.  — ebriosus , ae{j.  m.  *comp. 
(ebrius)  trunf fücptig;  subst.  Xrunlenbolb 
.(Dgl.  ebrius);  *tp.  fepr  faftig  *aeina.  — ebrius, 
adj.  1)  trunlen  (im  milberen  Sinne  u.  b.  einem 
Borübergefjenben  jjuftanb)  voce»  ebriorum;  *ve- 
stigia,  *verba  eine«  Xrunlenen;  *(/<-  dulci  for- 
tunA  berauftpt,  trunfeit  Don  ocelli  liebe« trun; 
lene.  2)  ber  fiep  bitf  u.  ooll  getrunfen  bat 
satura  atqne  e.  Ter.,  aaturitate  überfatt  Plaut.; 
cena  überrei^licf)  Plaut. 

8-bulllo,  4.  eigtl.  aufwaHen,  bao.  tp  u.  trans. 
(feit.)  mit  ettt>.  (prablenb)  um  fidi  werfen  vir- 
tute»  Oie.  Tusc.  3 §.  42 ; quod  nonnunquam  solet 
e.  Oie.  fin.  6 §.  80.  [bucus  Ebulus  L.). 

ebülum,  i,  n.  Attidj,  fjwergpollunber  (Sam- 
ibnr,  8ris,  *.  glfenbein,  ‘glfenbeinbilbct, 
= flöte,  mit  glfenbein  befepte  Xegenfepeibe, 
ber  elfenbeinerne  Eurulfeffel  ber  ©iagiftrats* 


perfonen.  $ao  fbfträtus,  adj.  mit  glfenbein 
auigelcgt  Plaut. 

«hurneöliis,  [adj.  dem.  D.  ebumeus]  nett  Don 
glfenbein  Cfe.  de  or.  2 §.  225. 

Sburueus  u.  *t-nns,  adj.  [ebur]  1)  elfenbeü 
nern  signum,  scipio,  den«  glefantenjapn;  *en*is 
mit  elfenbeinernem  griffe.  2)  *wcifi  u.  glatt 
wie  glfenbein  braebia,  colla,  digiti. 
Ebnrönes,  num,  m.  Bölierfdjaft  in  Gallia  Bel- 
gien jroifepen  üüttiep  u.  Aadjen. 

Eburovieos  f.  Aulerci. 

Ebfisue,  i,  f.  bie  größere  ber  pitpuftfepen  3t*feln 
im  ©Uttelmeere,  j.  3oija. 

8-castnr  f.  2.  Castor  1). 

Ecbätäna,  örurn , n.  §auptftnbt  Bon  Slebien. 
ecca,  eecam  etc.  f.  ecce  2).  — eec#  (ft  ence, 
au«  en  u.  ce;  ogl.  ce]  adv.  bejeidjnct  1)  eine  Der 
ftärftc  Einbeulung  auf  einen  ©egenflanb,  befonber« 
einen  uncrtDarteten,  auf  weldjen  man  bie  Kuf= 
mertfamtert  lenlen  toiO,  ba,  fiepe,  fiepe  ba,  e. 
video  eenem,  quem  quaero;  e.  mihi  obviam 
venit;  e.  tuae  literae;  e.  tibi  nuntius  ba  lonrmt 
bir  auf  einmal  bie  9iad)rul)t,  e.  tibi  exortus  est 
Isocrates;  in«bef.  in  ber  Sufjäplung  b.  ©eifpielen 
ob.  Argumenten,  audj  sed  c.,  e.  aliud;  e.  me 
fiepe,  hier  bin  iep;  e.  me  nullum  senem  fiepe  ba 
bin  itp  ic.  oerloren  Plaut.  2)  (Sonoetf.)  päuftg 
mit  ben  naepftepenben  formen  ber  pron.  ie,  ille, 
iste  Derbunbcn:  nom.  eeca,  eccilla,  eccillud,  acc. 
eccum,  eccam,  occillum,  oocillam,  eccistam  u. 
pl.  eccos  fiepe  ipn,  fie  K. 

ecce  re  ob.  seit«  [o-Ceree,  Bgl  ecastorl  beteuern= 
ber  Ausruf  bei  ber  gere«!  fflptmapt!  Com 
eccbeuma,  ätis,  n.  Auägiefeung, 

®up  Plaut. 

eecllla  etc.,  eccistam  f.  ecce  2). 
ecelesia,  ae,  f.  [Inslgela]  8olf«berfamm 
lung  bei  ben  (brieepen  Plin.  ep. 
eccos,  rccum  f.  ecce  2). 

ecdTcns,  i,  m.  [fxdixos]  (feit.)  — cognitor  civita- 
tis Staatsanwalt  Cic.  /am.  10,  66. 

CC-diiruH  f.  edurus. 
ecf  . . . f.  eff  . . . 

*echldna,  ae,  f.  [fjuitv«]  1)  bie  Otter,  ©iper, 
al«  Attribut  ber  ffurieu.  2)  Ech.  al«  nom.  pr., 
a)  ein  Ungeheuer  ber  Unterwelt,  ©hitter  be*  Ser 
beru«.  6)  E.  Lernaea  bie  lemäiftpe  Siptange 
(Bgl.  hydra);  *Eehldn«ns,  adj.  canis  getberu«. 
£chinides,  dum,  f.  gruppe  B.  fünf  3nfeln  im 
ion.  ©leere. 

Schinns,  i,_m.  [^tVot]  (Hör.)  1)  Seeigel.  2) 
ein  D.  bet  töpnlidjleit  ber  ©eftalt  benannter  epet= 
tier  Spütnapf. 

Echion,  onis,  m.  t)  gcmapl  ber  Agaue,  ©ater 
be«  ©entpeu«,  König«  B.  tpeben  Or.  XaB  a) 
♦EchlduTdcs,  ae,  m = ©entpeu*.  6)  Echiö- 
nlns,  adj.  tpebanifep.  2)  ein  Argonaut  Or. 
fDao.  EchtSnius,  adj.  3)  ein  griedj.  Slaler. 
Echo,  us,  f.  [jjjfm]  ber  SBiebetpall,  al«  9U)tnpbe 
perfonif.  Ov.  met.  3,  368. 
eclögn,  ac,  f.  [/sloyg]  flleine«,  auSerlefene« 
gebilpt;  fgpiftel.  ®aD.  eclögirli,  örurn,  m 
au«gewäplte,  junt  ©orlefen  au«ge»ei(pnete  Stüde 
ob.  Stellen  einer  Stprift  Oie.  Att.  16,  2,  6. 
6-contri  f.  contra  I)  2)  b).  [*fecquandone. 
ec-qnnndo,  adv.  rnopl,  etwa  jemal«  e.  putasti? 
ec-qul  (meift  adj.)  ob.  cc-qnls  (subst.  u.  bi*W. 
adj.)  cc-qnac  ob.  -a,  cc-quld  (»«bst.)  ob.  ec- 
quod (adj.)  pron. i interr.  wo.pl,  etwa;  jemanb. 


eculeus  — edoceo. 


265 


iigenb  einer?  e.  seditio  unquam  fuit?  hcus  e. 
hie  est?  ecquid  in  tuam  statu  am  contulerit; 
Mi ä)  ecquisnam,  ecquinam  etc.  ^«bef  al«  adv. 
a)  ecqoid  • ttlie  namquid)  foWobl  in  biteften  al« 
in  inbireflen  Stagen  etwa,  wogl,  ((eit.)  matum 
»o^I?  e.  audis?  e.  placeant,  me  rogas.  6) 
(ootfl.)  eequi  (alter  abl)  irgenbroic?  c)  ecqao 
Dobin  wobt? 

ffuleo»  ibeffer  al«  eqnul.),  i,m.  [equiiß]  1)  junge« 
ffetb,  Stillen.  2)  tfoltctmajehine  in  ©cftalt 
rtnt«  ^ferbrt. 

edieltas,  ütis,  f.  [edax]  ® efrd&tgtei t.  — edax, 
äds,  o dj.  m.  *up.  [2.  edo]  1)  gefräfjig.  2) 
•übettr.  Derjebrenb,  gcrftörenb,  nagenb  im- 
ber,  ignee,  curae,  tempus  e.  rernm. 

«desto,  1.  [e  u.  dens]  ((eit)  bie  S^hne  au«  = 
(«plagen  ruala.«  alcni  Plant.  — «dcntülns,  adj. 
[e  u.  dens]  jaljnlo«  vetula;  tp.  fdjerjlj-  fehl 
Olt  vinum  Plaut. 

«depol  beim  Boling!  eine  Beteurung  e.  profecto, 
e.  vero  Plaut. ; certe  e.  Plaut.,  Ter. 
eiert  etc.  (.  hedera  etc. 

Edessa,  ae,  f.  1)  (.  Aegae  1).  ®ao.  Edesttaens, 
adj.  Lie.  2)  Stabt  in  Otroene,  einet  Btooinj 
Ktfopotamien«  Tac. 

t-dieo,  3.  [tenper.  edice  fl.  edic  Verg.  Aen.  11, 
463]  1)  aubfagen,  belannt  machen,  Bertün  = 
bigen,  rein  betau«  (agen  ut  tu  scire  possis, 
e.  tibi;  m ace.  c.  inf.  2)  an  jagen,  anlünbi» 
flfit.  befiimnien,  oetorbnen  mittel«  einet  if» 
jentlitben  Befanntmachung , traft  eine«  Amte«  ob. 
®tje|e«,  senatum  (eine  Senattoerfamtnlung)  in 
posterum  dient,  in  Calendae ; -fvelut  in  eam 
(noctem)  certamine  edicto;  comitia;  diem  co- 
mitii»  u.  exercitui  ad  conveniendum;  m.  ut  u. 
a«;  m.  bl.  conj.  5>aB.  a ) «dletlo,  önis,  f.  Be» 
tanntmaihung,  Befehl  Plaut  b)  «dicto,  1. 
betatt«jagen,  offen  (agen,  befanntmachen 
Plaut,  e)  «dictum,  i,  n.  1)  t.  t.  officielle 
Selanntmatbung,  Betotbnung,  (Ebilt  pro- 
poaere,  constituere;  Befanntmachung  be«  $r5» 
tot«,  in  welibet  er  unmittelbat  nad)  (etnem  Ämt«= 
ontiitt  bie  (Krunbfäpe  angab,  natb  btnen  et  9ted)t 
jprtchen  wollte ; perpetuum  ba«  au*  ben  früheren 
Sbilten  bet  $tätoten  entfianbene  gemeingültige 
Sbift.  2)  ((eit.)  fibetb-  Befebl  Ter.,  edicto  vetarc 
ein  Setbot  audgeben  taffen  Hör.  ep.  2,  1,  289 
<*dini  ete.  (.  2.  edo. 

«•dlsco,  8,  l)  auiwenbig  lernen  magnum  nu- 
wenun  versuum,  alqd  ad  verbum  2)  übetb 
grimblitb  lernen,  etletnen,  (iubieten  istam 
itrtemj  'numeros  modosque;  poPtas. 
e-di*s«ro,  3.  aubeinanberfeprn,  ausführlich 
entwideln.  Dortragen,  berichten  reB  gestas, 
•tera  alcuf,  in  docendo  edisserendoque  subti- 
Hor.  ®at>.  «dlsserto,  l)  (feit.)  ausführlich  be> 
jprechen,  erörtern  Plaut.,  Liv. 

«dltielos,  [1.  «do]  adj.  iudices  bie  in  einet  causa 
sodaliciorum  D.  Wnlläger  au*  btei  bet  Biet  B.  ihm 
ootgefiblagencn  tribus  (b.  weliben  bet  Berflaatc 
nur  (ine  oetwetfen  tonnte)  gewählten  Siebter  Oie. 
edltlo,  önis,  f.  [1.  8do]  1)  t$erau«gabc  einet 
3d)tift.  2)  Bericht,  tlngabe  in  tarn  discre- 
pante  e.  Ltv  4,  23,  2;  al«  t.  t.  tribnum  bet  Bor= 
iiblag,  bie  Angabe  bet  4.  tribu«,  au«  welchen  bie 
Sichtet  gewählt  Werben  Sollten;  Bgl.  editicius. 
edTtu»,  adj.  m.  comp.  n.  tup.  [I.  edo]  erhaben, 
empottagenb  übet  bie  umgebenbe  gläche,  hoch 
colli»  paulalum  ex  planitie;  in  eximiam  altitu- 


dinem  arbores  Ourt.,  Iocur  editior;  conclavc 
oben  im  $au je  gelegene« ; subst.  n.  §öt)e.  ®n= 
höhe  in  edito  Suet. ; edita  montium,  edita  hoch 
elegene«  2anb  Gurt.  , Tac.;  tp.  viribus  editior 
et  Stärtere  Hör. 

2.  e-do , dfdi,  dltum,  3.  I)  1)  h«?au«gebcit 
»bringen,  ju  tage  bringen,  Bon  (ich  geben 
animatn,  extremum  vitae  spiritum,  vitain  pro 
re  publica,  vitam  au«hauchrn;  clamorem,  voces, 
risum,  fcomplorationem , fsonum;  sc  ex  aedi- 
bus  foras  (ich  funau«  begeben  Plaut.;  Macandcr 
editur  (ergießt  (ich,  fließt ) in  sinum  maris  Liv. ; 
cuniculuB  armatos.  2)  etw.  Seue*  bftau«gebnt 
a)  gebären,  jengen  partum  Liv.  1,  39,  5;  ubi 
Agrippina  norissimo  partu  Iuliam  Tac. ; *Maece- 
nas  atavis  edite  regibus,  *in  lncem,  *luci; 
*tcrra  innumeras  species  bringt  hetBot;  'Cam- 
pus editus  auatro  bem  ic.  btofigcftcüt  b)  8.  an 
beten  Sachen  hetBotbtingen,  gemähten,  lie- 
fern, leiflen,  bewirten,  anriditen  nnllum 
fructum  ex  se  (B.  Schafen) ; aliquantum  trepi- 
dationis,  tumultum;  immortalia  opera,  scelus, 
facinus,  fopus  rirtutis,  fprorsus  dignu  specta- 
culo  ffiunbet  bet  tapfetfeit,  ■fexemplum  patien- 
tiae  auffitUtn,  annuam  operam  ein  3aht  bienen, 
memorabile  proelium  liefern  Liv.;  ruina«  Set: 
mfifhmgen,  magnam  caedem,  'funera  ferro, 
•strageR  per  urbem;  uterqus  in  tc  exempla 
Ter.,  ea  in  civitatem  Carthaginiensium  exempla 
babutch  an  tc.  geben  Liv.  29,  27,  4;  ludos,  spec- 
taculu  geben,  anfieHen.  3)  eine  Schrift  rc.  bc 
lannt  machen,  bet  öffentlichen,  her  au«  geben 
ob.  münbli^  etw.  oerbreiten,  in*  $ublifum 
bringen,  etw.  übetlj.  angeben,  nennen,  au«: 
fpredgen,  beftimmen,  befehlen  libnim,  fcom- 
mentarios,  orationem  scriptam,  in  vulgus,  quae 
opinio  erat  edita  in  vulgus,  nomen  alcis , no- 
men  L.  Tarquininm  fteh  au*geben  füt  ic.,  alqm 
auctorem  alcis  rei;  pluribus  auctoribua  (eum 
Prisci  Tarq.  regis)  filium  ediderim  Liv.  1,  46, 
4;  consilia  hostium  betraten  Liv.;  *alqd  ore; 
•veros  ortus,  *arma  violentaque  bella  befingcn 
responsum  oraculo  editum,  Apollo  oraculum, 
ita  ex  fatalibus  libris  editum  erat;  quibuB  edi- 
tum est  (bie  baju  beftimmten),  dii  Lir  ; iudi- 
cium,  iudices,  tribus  f.  editicius,  editio  2); 
alqm  sibi  socium  in  etc.;  editis  mandatis  Wenn 
bu  mich  belannt  ma<hfl  mit  tc.;  iis  editis  impo- 
riis;  'edita,  örum,  n.  Befehle,  fper  libellos.  II) 
in  bie  §6hc  bringen,  htben  corpus  super 
eqntim  fich  auf»  tc.  fchwingen  Tib.  4,  1,  114. 

2.  «do,  ödi,  esum,  3.  ( sync . est  fi.  edit,  esset 
fi.  ederet  Verg.,  Hör.;  inf.  esse  ft.  edere  Oie.; 
pass,  estur  Plaut.-,  conj.vraes.  edim,  edis, 
edit,  edimus  Plaut.,  Oie.,  Hör.)  1)  effen, 
(reffen  nec  esuriens  — ederat;  'penuria 
edendi  an  Speife;  quoniam  (pulli)  esse  nollent; 
alqm  esum  (jum  (Effen)  vocare  Plaut.  Sprichw 
f.  modius;  nugnos  ■=  Schläge  belommcn  Plaut. 
2)  — comeaere  betjehren,  Betpraffen  bona 
(alcis)  Plaut.;  'oerjehten,  getnagen,  ab  = 
f reffen  robigo  culmos,  lentus  vapor  carinas, 
Corpora  tua  virns,  agellos,  si  quid  est  animum, 
ipsc  suum  cor  edens,  est  mollis  fiamma  me- 
d ul  las,  tantus  te  tacitam  dolor. 

«-d8r«o,  2.  gtünblidj  belehren,  etw.  genau 
angeben,  geigen  alqm  alqd;  edoctus  artes 
belli  in  IC-,  cuncta,  edoctus  erat  in  illa  disci- 
plina,  edoctus  de  origine  Bua,  cladibus  burch  IC-, 


266 


edolo  — effero. 


omnia  ordino,  *praecepta  alcis,  qnao  fiori  Teilet; 
felcphanti  rix  edocti  nbflcricfjtct- 

e-dölo,  2)  eigtl.  mit  bet  gimmerajt  juretbt  honen, 
bab  (jelt.)  tp.  ju  jtanbe  bringen,  Ooltcnben 
quod  iusseras,  edolaTi 

f-dörno,  l.  Böllig  bejä^men,  bänbigen,  be» 
i«i ligcn  yitiosam  naturam  doctrinä  de.,  *or- 
bem  (terrarum),  *mos  et  lex  maculosum  nefas. 

Edöni,  Arum,  m.  tbrnciftbe  SBölferfcbaft,  befannt 
als  SBnc(f)u4Dcrct)rcr  XaB.  X)  *Edönus,  adj. 
2)  *F.dönis,  Idis,  /.  o)  als  adj.  tf|racifcf).  b) 
©actbantin. 

e-dormio,  4.  a)  trans.  auSitblafen  = burtf) 
Schlaf  Bertreibcn  empulam;  * llionain  bic  tRoDe 
ber  fcblafenben  3-  burd)(d)lafen,  in  bctielbcn  «irf» 
lid>  (cblafen  Hör.  b)  intrans.  auSfdjlafen.  Xab. 

inchoat.  edormlsco, 3.  (Gobi.)  au«»,  Ber» 

fdllafen  hanccrapulatn,  hocvilli;  unumsomrmm. 

edäcütio,  önis,  f.  [1.  educo]  Erziehung  libero- 
rum;  pl.  prnefuisse  educationibus  Tat.-,  bilbl. 
suae  eloquentiae  velut  quandam  educationem 
refert  Tas.;  aud)  B.  Xiercn  Cic.  Bote.  A.  §.  63. 

ödücütor,  öris,  m.  [1.  educo]  Ersieber,  B.  bem 
©ater  ob.  ©flegcBatcr;  ((Bat)  b.  paedagogus  «.  f. 
Xab.  edöcStrlx,  leie,  /.  (Srjiebctin,  Haff.  nur 
tp.  earum  parens  edncatrixque  est  sapientia  Oie. 

1.  ftdöco,  l.  1)  in  pfjaftidjet  ©csiebuitg,  be(.  Bon 
Xieten  u.  $flanjen  ernähren,  aufsicben,  groß 
jieben  *ager  uvara,  pomum,  herbas  IjerBot 
bringen;  ‘tractus  lepores,  apros,  *pomtim  norus 
annua;  in  cducando  apparet  aliud  quiddam  be- 
stiis  propositum;  übertr.  educata  huius  nutri- 
mentis  eloquentia.  2)  in  geiftiger  ©estebung  ct  = 
jieben  alqm  humili  cultu,  homo  ingenmis  libo- 
raliter  educatus,  educatns  in  domo  Periclis; 
cum  Hannibale,  alito  atque  educato  inter  arma; 
caelum,  quo  natus  educatusque  ossem;  ad  tur- 
pitudinem  educatus. 

2.  e-düeo,  3.  1)  bcrauSsiebcn,  »führen,  »lei» 
ten  gladium  e ragina,  *telum  corpore;  t.  t.  sor- 
tom  sieben,  alqm  ex  uma  baS  SloS  jmbS.;  tribus; 
lacnm  baS  SBaffer  auS  einem  See  ; molem  in  Rbe- 
num  Tac.,  hos  secum  milites  (als  Solbaten); 
so  foras  fiib  betauSbegeben  Ter.\  alqm  secum 
rus,  alqm  in  provinciam,  naves  ex  Sicilia  mit: 
nehmen;  alqm  ex  oppido  berauSgeben  beifien; 
equos  ex  Italia  auSfübren;  vinum  auStrinfen 
Com.,  inSbe(.  a)  b.  Xruppen  ic.  ausrüden  Iaf» 
fen  cohortes,  copias  castris,  e castris,  exerci- 
tum  ab  nrbe,  copias  in  aciem;  abfol.  B.  Selb 
beim  auSsieben,  au8marf<f|ieren  exhibemis, 
tribus  simul  portis,  ad  alqm,  in  aciem.  b)  na- 
vcm  ex  portu  auSlaufen  laffen.  c)  alqm  (ex  domo) 
in  ius,  auib  bl.  e.  Bor  (Bericht  ftbleppcn;  eductus 
(est)  ad  consules  de.  2)  in  bie$9bc  sieben, 
führen,  bauen,  beben,  errieten  *aulaea; 
*placidoque  educta  (sc.  signa)  tenore  tota  pa- 
tent ; *turri8  educta  (gefd)micbet  in)  caminis  Cy- 
clopum;  fpyramidas;  *aram;  *hanc  molem  caelo 
gum  Fimmel;  *alqm  ad  auperas  auras,  *ad 
astra  bis  su  ben  Sternen  erbeben,  bo<bpeeifen ; 
inSbcf.  ein  ffiinb,  ein  3nngeS  auf  sieben,  grofi» 
Sieben  quem  procrearis  et  eduxena;  alqm  a 
parvulo  Ter.-,  + eductus  in  contubernio  legio- 
num.  3)  b.  ber  Qtit  subringen,  Belieben 
*pios  annos. 

edülls,  e,  adj.  (2.  edo]  *c&bar,  t 

capreae;  (Boril.  u.  (pät)  subst.  edulia,  ium,  ti. 
E&waten. 


ff-düro,  1.  ((eit.)  (ortbauern  solis  fulgor  in 
ortus  Tac.  G.  46.  — ’e-dürus,  adj.  ((eit.)  jietn- 
Jitb  bort  pirus.  [Bon  *EStiönSns,  adj. 

Eetlon,  öms,  m.  gfirft  su  Xbebä  in  Eiliden.  Xo 
ef-farclo  (efferc.),  — fertum,  4.  ((eit.)  auSjlopfen, 

B oll  (topfen  interralla  saxis;  bibite,  est«,  effar- 
eite  tos  Plaut. 

eflaium,  i,  m.  [partic.  B.  effor]  1)  AuSfprudi, 
©ropbeseiung,  pl.  fatidicorum  ot  Tatum.  2) 
ber  bialefti(d)e  Sap. 

cffectio,  önis,  f.  [efficio]  ((eit.  nur  in  pbitoi. 
Spraye)  1)  Ausübung  artis;  recta  baS  S«bt 
tbun.  2)  mirleitbe  Ur(atbe  Oie.  — effeetor, 
öris,  m.  [efficio]  Urheber,  ©ipäpfet  eff.  mundi 
molitorque  deus;  earum  rerum  deos  facere  eff  ; 
stilus  optimus  et  praestantissimus  dicendi  eff. 
ac  magister  de.  Xab.  effectrix , leis,  f.  11  v 
beberin,  Sipöpferin  terra  diei  noctisque;  pe- 
cunia  multarum  et  magnarum  Toluptatum.  — 
efToctus,  us,  m.  [efficio]  1)  Ausführung,*«!- 
riebt ung  postquom  ad  eff.  operis  Tentum  est; 
hoc  ad  elf.  adducere;  opera  erant  in  effects 
toaren  im  Begriffe  Bofffübrt  ju  «erben;  aud)  t 
^anblungen,  auf  Xbätigteit  beruhen  aestas  extra- 
hitur  sine  ullo  eff.;  spei  8cr«ir!Uibung , spe< 
effectus  ber  AuSfübrbarfrit;  bef.  3BB  irf ( n nt teit 
eis  et  eff.  herbarum;  fmeton.  mirlf nmeÄiäftt. 
2)  SBirlung,  Erfolg  eloquentiae;  *pl. 
effömTnitö,  adv.  [effeniinatus]  «eibiftp,  »eib 
lief).  — effemlnfttus,  adj.  m.'  comp.  u.  sup. 
f partic.  B.  effemino)  Bcrmritbli tp t,  weibifi, 
toeilblitb  Corpora,  opinio,  effeminatissimtis 
lnnguor.  — effömtno,  1.  [ex-femina]  1)  boä 
«eiblitbe  ®ef(b!c(bt  beilegen  aöra  de.  n d 
2 §.  66.  2)  tp.  meibiftb  madjen,  Bermfib1 
lieben  homines;  qnae  ad  effeminandos  animos 
pertinent;  ea  (aTaritia)  corpns  animumque  ti- 
rilem,  yocem;  feffeminari  stupro. 
efferitns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  B.  2 
effero]  BerWilbert  genus,  mores. 
effercio,  f.  effarcio. 

efförttas  (ecf.),  tAtis , f.  [efferus]  SBilbb«'b 
Slobeit  Cic.  p.  Scst.  §.  9t  u.  in  Betfen  Tute.  2 
§ 20. 

1.  ef-fSro  (ecf.),  extfili,  elätum,  3.  1)  b«tau4  , 
binauätragen,  »bringen,  »führen,  fortfüb» 
ren,  »reiben  mucronem,  literas,  tela  ex  aedi- 
bus;  pedem  domo,  portu ; *pedem  fi<b  «egf’f 
geben,  ‘gressum  «ober  lommen;  *efferri  tectis; 
signa  extra  urbem,  Texilla  e castris;  cibaria 
sibi  domo  für  fnb  mitnebmen;  Furium  longius 
extulit  cursus  ritt  su  «eit,  Messium  impetus 
per  hostes  ad  castra;  elati  ad  noTissunam 
aciem;  bef.  B.  £eid)en,  (auä  bem  §au(e)  su  Srabt 
tragen,  begraben,  beftatten  alqm  amplo  In 
nere,  publice,  ffunus  effertur;  im  Silbe  nc 
libera  res  publica  efferatur;  meo  unius  funen’ 
elata  populi  Rom.  esset  res  publica?  elato  et 
extom  eiecto  ipso  populo;  B.  bem  frttibttragen 
ben  ©oben  berBorbringen,  ttagen,  Brttog 
geben,  überl).  etseugen  ager  uberiores  fruge»; 
ager  cum  decumo  sebnfältig;  quod  agri  sege- 
tesque  extulissent;  aetates  singulae  singula  ge- 
nera  dicendi;  *sum  ©ot(ibein  bringen  diern 
mortalibus,  lucem  (B.  ber  Aurora) ; natura  aninn 
motus  interprete  lingua;  Bon  fi(b  geben  ela- 
morem  Plaut.;  B.  ber  Bebt  bdten  1 affen,  au# 
fpretben,  (agen  verbum  de  verbo  expressmu 
Ter.;  rerba  ea  quae  etc.;  graxes  sententia»  in- 


effero  — effigies. 


267 


conditis  verbis;  quac  incisim  aut  mumbratim 
effcruntur;  bap.  überp.  Prtannt  matpen,  ber- 
öffrntlicbcn,  auSeinanbcrfepen  alqd  foras, 
bas  meas  ineptias;  priusquam  eoram  «lande- 
st in»  consilia  efferantur;  ne  res  efferatur;  in 
nilgus  disciplinam  effcrri;  in  vulgus  militum 
datum  est;  foratio,  qua  magnitudinem  viri  etc. 
euaque  in  destruendo  eo  consilia  extulit;  b 
Slribenftpuften  piitre  ifjen,  bei  im  pass.  si  nie 
efferret  ad  gloriam  etc.,  glsriä  elatus,  efferri 
dolore,  laetitiÄ,  gaudio,  odio,  cnpiditate,  studio, 
iracundiä,  fastidio  et  contumacia,  immodera- 
tione  verborum,  Ti  naturae  atrjue  ingenii ; bar- 
barS  arrogantiä,  spe  ccleria  victoriae  elati. 

*)  in  bie  §öbe  tragen,  fcpwingen,  cmpot  = 
beben,  einigen,  rigtt.  tt.  flbtrtr.,  alqm  in  mu- 
rum,  brachia,  acutum  super  caput;  pulvis  elatua 
in  bie  §öpt  fteigenb;  ei  haec  in  altitudinem 
elata  easet  turris;  se  avium  modo  Gurt.,  effe- 
rente» »e  (fiep  bdumenbt)  equi  Quint.;  *enaem 
deitrÄ;  ‘dextraiu  in  iugulum;  *caelo  (jum  §im= 
mel)  palmas;  *flammam  Ratteln  autftecten  (bon 
einem  Scpiffr);  alqm  ad  summuni  imperium; 
«apra  lepee  Tue.;  *caput  altiue;  *Titan  cra- 
«tinus  primoa  ortus  in  tagenber  (Dämmerung  [tep 
neu  erbeben.  Sab.  a)  eff.  ee  fiep  ergeben,  jurn 
Üocjepein  lammen  quae  (virtus)  cum  se  ex- 
tulit et  ostendit  auum  lumen  Oie. ; qua  in  urbe 
primum  se  orator  ext. ; se  in  adulescentia  fe- 
innditae.  6)  eff.  se  ob.  pass,  efferri  fiep  erpe> 
ben.  jidj  brüften,  übermütig,  ftolj  werben 
mtolerandä  audaciä,  scelere  atquo  superbiü; 
*e  laetitiä,  insolenter  se,  cxsultare  atquo  eff. 
se,  recenti  victoria  efferri,  secundä  fortunä 
magnisque  opibus  elatus  Nep.,  frebus  secundis 
elatua.  c)  in  ber  Webe  ergeben,  preiftn,  rüp  = 
men  alqm,  alqd  laudibus,  versibus,  bl.  eff,  alqm 
verbis;  *alqd  in  caeltim;  alqm  pecuniü  et  ho- 
note  poep  erbeben,  belohnen  Sali. ; pontificatu  et 
• oruli  aedilitate,  geminatis  consulatibus  Tac. 
*)  *bi*  jnm  ®nbe  ertragen  malum  patiendo. 
S eftro,  i.  [ex-ferus]  milb  machen,  oerwits 
bern  promissa  barba  et  capilli  speciem  oris 
ein  witbe*  fluSfepcn  geben;  terra  efferatur  im- 
manitate  beluarum  wirb  unwirtbar;  tp.  animos; 
ea  caedes  Thebanos  ad  exsecrabile  odium  Ro- 
manorum  erbitterte;  odio  iriqne,  fequi  dolore 
efferati. 

etfertns,  adj.  m.  comp,  [partic.  o.  effarcio]  6 oll« 
gefiopft,  gefüllt  dies  fame,  hereditas  effer- 
tissima  Plaut. ; ‘frugifera  et  eff  arra  Asiae. 
*ef-f*rns,  adj.  febr  milb,  facta  tyranni,  Dido, 
mens  Caci. 

ef-fervesco,  ferbui  u.  fern  — , 3.  fiebenb  aufs 
mallen,  aufbraufeu  aqnac  subditis  ignibus; 
'emporfladetn  sidera  toto  caelo;  im  Silbe, 
illae  undae  comitiorum,  nt  mare  profundum 
atque  immensnm,  sic  eff  quodam  quasi  aestu; 
Pontus  armatus,  efferrescens  (wie  eine  btan= 
benbe  ®ogc  pinrinbraufenb)  in  Asiam  atque 
eruxnpcns;  tp.  in  dicendo  stomacho  saepe  ira- 
cundiique  vebementius;  verbis  effervescentibus 

et  redundantibus.  — *ef-fervo, 8.  fie« 

brnb  anfwallrn;  anfbraufen;  tp.  »on  einer 
Senge  perau*  »allen,  sjtrömen. 
ef-fetu»,  adj.  eigtl  mai  geboren  pat  ob.  burep 
ciele«  fflebären  gefepwäcpt  ifl,  baoon  übetp. 
entträftet,  trfcpöpfi  corpus,  *agri,  *vires, 


•vinitor,  *senectus  saeclis;  *veri  für  ic.  abge- 
ftumpft,  f natura,  -fsaeculum , ftauri  senio. 

efflcicltas,  ätis,  f.  [efficax]  bie  SBirtfamleit 
corporis  de.  Tusc.  4 §.31;  in  libidine  (tan tum 
habet)  urtis  et  eff  (ift  feine*  ®rfolg*  fo  geWift), 
ut  Q.  Cie.  pet  cons.  §.  10.  — effleücltfr,  adv. 
m.  comp.  a.  sup.  [efficax]  wirlfam,  mit  6r= 
folg  id  acturos  efficacius;  f efficacissime  ro- 
gare.  — efficax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  su/>. 
[efficio]  wirlfam,  tpätig,  erfolgreich  haud 
quaquam  tarn  eff.  prece»  Id v. ; nec  ea  (obsidiol 
satis  eff.  lonnte  niept  mit  (Erfolg  betrieben  werben 
Liv. ; fquo  efficaciores  essent  preces ; j-  necessi- 
tas  efficacior  omni  arte,  fcfficacior  in  adversis 
necessitas  quam  ratio;  ’scientia  (0.  btt  3aU: 
berei);  * Hercules  ber  tbatenreiepe;  tardus  et 
parum  eff.  unprattifcp  Coel.  in  Cie.  fam.  8, 
10,  3. 

efficYens,  tis,  adj.  [partic.  0.  efficio]  bcwir  = 
lenb,  causa  Sntftepungigntnb;  virtus  eff.  est 
voluptati«.  Sao.  a)  offlclentfr,  ad r.  mit  6r  = 
folg  Cie.  b)  elTTcieutia,  ae,  f.  bie  SBirlfam- 
icit,  Ibätigleit  solis,  natumlis. 

efficio,  teci,  fectum,  3.  (alte*  perf.  copj.  effexis, 
in/',  pracs.  pass,  effieri  [ecf.]  Plaut.)  [ex-facio] 
1)  burepfepen,  juftanbe  bringen,  bewirten, 
Bolltnben  magna«  rerum  commututiones;  unum 
consilium  (einheitlichen  ÄriegSpIan),  in  and  ata. 
rnunus,  omnia  pecunia  effici  posse;  tertius  hic 
dies  disputationis  tertium  volumen  au*macpen; 
opus.  celeriter  effectis  pontibus;  quantumeum- 
que  itineris  equitatu  eff.  poterat,  quantum  (spa- 
tium)  cursu  et  viribus  jurüdlegen;  *viam  be 
reiten,  bapnen;  cohortes,  legiones,  classera,  arnia 
ufammen-,  aufbringen;  unam  legionem  ex  dua- 
>us  bilben;  quod  a Curioue  effeceram  auSgc- 
mirlt  patte;  tantos  progressus  maepeti;  alqm 
consulem,  dictatorem  maepen  »um  ic.;  exercitum 
confirmatiorem;  animum  solucitum  Liv.;  me- 
moriam  nostri  quam  maxime  longam;  diutur- 
nitas  oppugnationis  neglegentiores  Octaviano«; 
quid  in  P.  Scipione  effecerint  oerübt  pabrn  an 
IC.; ; clamores,  admirationes ; effici  non  potest 
quin  e*  ift  niept  anber*  möglich  al*  bafs  ic.;  aud) 
wirten  efficiendi  facnltas,  fmaior  efficiendi 
enra  = perficcre  oolltommen  machen,  Oolls 
enben  omni  opere  effecto;  cuius  operis  maxima 
pars  effecta.  2)  o.  einem  91det  tragen,  ein  = 
bringen  ager  plurimum  cum  octavo  (aeptfältig), 
cum  decimo;  quantum  ille  bonis  suis  eff.  pos- 
set  peraubbringen.  3)  t>.  3«pkn,  aubmaepen, 
maepen,  geben  ea  tributa  vix,  in  fenus  Pom- 
pei quod  satis  est,  4)  au*  bem  Sorpcrgtpenben 
beweifen,  bartpun  (in  bpilof.  Spratpei  alqd, 
animos  esse  mortales;  ex  quo  efficitur  pierau* 
folgt,  gept  petoor  (m.  acc.  c.  inf. , auep  ut);  ex 
quo  effici  vult  ut  etc. 

efflgles,  ei,  f.  (auep  efflgia  Plaut.)  [effingo]  fl  b 
bilb,  Sbenbüb,  ooüftänbige*  u.  entfpreepenbe* 
Silb  tjunäepft  ein  plaftifcpc*)  Veneris;  deus  eff. 
hominis  et  imsgo;  reliquit  effigiem  humunitn- 
tis  et  probitatis  suac  filitim;  plurima  est  in 
omni  iure  civili  etc.  antiquitatis  eff.  ba*  Alter- 
tum fpiegclt  fiep  oietfaep  ab  in  ic.  iiiero.  tp.  bef. 
D.  einem  Silbe,  ba*  in  ber  ^pantafic  gefepaffen 
ob.  in  fflorten  bargefiellt  wirb  eff.  nostranim  vir- 
tutum  snmmis  ingeniis  expressa;  eff.  rerum 
notat  res  ipsas  (in  ber  Stncmonif);  Cyrus  ille 
scriptus  ad  effigiem  iusti  imperii  3b ea I ic  ; 


268 


effingo  — effundo. 


auch  bte  bcm  gbeal  in  ber  SBirtlidjteit  ent» 
jprcdjcnbf  Sa  d)  f perfecta«  cloquentiae  ape- 
ciem  (gbeal)  animo  videmua,  efiigiem  quaeri- 
mus  anribus  (ud)cn  c4  in  ber  ffiirflid|leit  ben 
Subötern  nntb&ilbcnb  barjuftctlcn.  2)  Schatten» 
bi X b effigiee,  imo  umbrae  hominum;  ne  veati- 
gium  quidem  eiuB  nec  eimulacrum,  sed  quan- 
(lam  eff.  npirantin  mortui;  + n.  Sdjattcnbilb  eine4 
Bcrfiotbenen  im  Traum;  *f über!).  Bilbroetf, 
"ö i I b ; +©cftalt,  gigur. 
of-flngo,  3. I)  bcrauSbilben,  auSptägcn,  fütift= 
tief)  nach»,  obbilben,  ausbrüden  oris  linea- 
menta;  falqtn  coloribus,  cerA,  aere  abbilben 
laffeu  ic. ; *casus  in  auro;  ’gressus  euntis  ahmt 
nach ; in  ea  (specie  oria)  pemtus  reconditoa  mo- 
ros. 2)  tp.  a ) burd)  ©orte  barflellen,  au«» 
brüden  alcia  morea;  als  Schriftfietler  fchaf» 
fen  effinge  aliquid  et  excude,  quod  eit  per- 
petuo  tuum  Plin  ep.  ft)  naebabmenb  e trei » 
djen  ob.  su  erreichen  Juchen  illum,  quem  ante 
delegerit,  imitando;  f imaginem  virtutia,  fvim 
Demoathenia;  fHoratium.  c)  im  ©eift,  in  ber 
ißb°utafie  ein  Bilb  Bon  etro  entwerfen, 
etro.  in  ein  ®ilb,  in  Silber  taffen,  tleiben 
ea  quac  memoriä  tenere  vellent,  effingenda 
(esae)  animo  Oie.  de  or.  2 §.  364;  Visum  ira- 
preaaum  effectumque  ex  eo  unde  eaaet  bie  ®r= 
febeinung,  welche  bet  9Ibb'.ud  u.  ba«  flbbilb  beS 
©egenftanbe«  fer,  ber  ihr  ju  ©runbe  liege;  quao 
porro  tarn  immenaa  magnitudo,  quae  illa  tarn 
multa  poaait  eff.  = efficta  continere  (B. 
©ebädjtniS)  Cie.  Tusc.  1 §.  61.  8)  auSraifdjen, 
abroifdjen  e foro  apongiia  effingi  sanguinem  Cie. 
p.Sest.  § 77;  ’bctaftenb  reiben  manus  aegri. 
ef-fl&glt&tio,  önia,  f.  u.  (einm.  Cie.  Verr.  5 §.  76 
abl.  sing.)  -titu,  m.  [cfBagito]  baS  btingenbe 
Berlangen,  gorbetn.  — efffiglto,  1.  brin» 
genb  Bertnngen,  forbern  epistulum;  ab  algo 
ut;  f iniquitaa  adveraarioa  nt;  fabfol. 
effllctlm,  adv.  (effligol  tp.  sum  Sterben  amare, 
deperiro  Plant.  — ef-fligo,  3.  (fett.)  tot  f 41a - 

?en  omnea  Plaut.-,  Pompeium  Cic.  Att.  9,  19,  2. 
■flo,  1.  auSblafen,  au«baucben,  animam  ba« 
fiebert  auSbauifien,  fterben;  *bl.  eff.  u.  extremum 
halitum  eff.;  *ignes  faucibua,  *lncem  elatia  na- 
ribna,  *vernas  ab  ore  roaaa. 
cf-flöresco,  flörui,  — 3.  tp.  e m p o r b t ü b e et  lau- 
dibim  ingenii;  ctfpriefjen,  erblühen,  citt» 
fteben  au«  etro.  (m.  bcm  9?ebenbegriff  ber  Schön 
beit)  ex  rerum  cognitione  off.  et  redundot  oportet 
oratio  in  Schönheit  u.  gülle  berBorgeben;  utilitaa 
ex  amicitia;  hinc  genera  parteaque  virtutum. 
ef-flno,  xi,  3.  1)  heraus»,  auSftiefjen,  aus», 
entftrömen  vita  una cum  sanguine ; aör  efffuena 
hnc  et  illnc;  *ne  qua  levie  aura;  tp.  unter  bie 
fieutc  tommen  utrumque  hoc  falaum'at,  effluet 
Ter.;  übcrfliefcen  genua  dicendi  efBnena.  2) 
B.  nicht  Pffigen  ©egenftänben  betauSfallen, 
»gleiten,  entfallen  ffigurae  e anmmis  cor- 
poribua;  *umae  manibua;  ’effuao  toga  laxa 
ainu;  ftelum;  tp.  +non  rudia  tantum  et  fortuita 
aed  impropria  interdum;  inSbef.  nach  U.  nach 
entfallen,  ausjallen,  Bcrfchroinben,  Ber» 
geben  flitera  ictu  fulminia;  tp.  praeterita 
aetaa,  tempna,  aeBtas;  alcui  mena  = er  Bergifet, 
ton«  er  fagen  Will;  ex  animo  alcia  u.  bl.  eff. 
Bergejfen  »erben;  quod  praeteriit,  effluxit  ift  ba 
bin;  bona  praeterita  non  eff.  aapienti.  ®aB. 
rfflürium,  ii,  n.  (fpät)  WuSflufc  lacua. 


ef-födto,  3.  [in/-,  effodiri  JPJaut.]  1)  aus»,  auf» 
graben  ferrum,  aurnm,  aea,  argentum,  *opcs, 
oculoa,  * lnmen  aleni  au«ftc<bcn;  prägn.  auf» 
graben,  grabenb  bilben  *latebrae,  *porto», 
fscrobem,  flacum.  2)  umgraben,  umtoüblen 
terram,  fhumum  raatello,  fagrum;  prägn.  burd)- 
»üblen  «poliatia  effosisqne  domibus  Caes.  b.  c. 
3,  42,  5;  ‘aepulcra. 
effoetus  f.  effectua. 

ef-for  (btefe  etfic  Setfon  beS  praet.  tommt  jeboeb 
nic^t  Bor)  1)  auSfagett,  au«fpr«hen  (ein  ar» 
thatpifch=religiöfer  WuSbrud)  Terbnm,  nefanda; 
pauca  offatu  digna  aut  facilia  nomina;  ’effarc 
fag’  an;  *pass.  non  poteet  tantum  eff  dictis, 
quantum  etc.  2)  t.  t.  bet  Huguralfpt.,  »eiben, 
für  etro.  befifmnten  templum;  urbem  et  agros 
et  templa  liberata  et  effata  (pass.)  habento; 
locua  tomplo  effatua  für  K.  beftimmt;  als  t.  t. 
ber  ®ialeftil,  eine  Behauptung  aufftellen, 
einen  Sah  auSfprechen  quod  ita  effabamnr: 
ant  vivet  cras  aut  non  viret. 
effrenäte,  adv.  m.  comp,  [effrenatua]  sügcllo«, 
unbänbig.  — effrenätlo,  öniB,  f.  [o.  unge- 
braucht. effreno]  gügellofigteit  animi  impo 
tentia.  Cic.  Phil.  5 §.  22.  — cffrcnÄtua,  adj. 
m.  comp,  [partic.  Bom  ungebrducht.  effreno]  jü 
gello«,  entjügclt,  unbänbig,  ungegäbmt 
equi,  homo,  cupiditaa,  audacia,  furor,  inaolentiä 
multitudo.  h ominös  eff.  libidinis,  effrenatior 
vox.  — effrSnus,  adj.  [ex-frenum]  1)  jaumlo« 
eqnua  Li v.  2)  *tp.  amor,  genB. 
effringo,  fregi,  fractum,  3.  [ex-frango]  1)  auf», 
erbrechen  fores,  ianuam,  carcerem.  2)  5er» 
brechen,  serfchmettern  +crna,  ‘cerebrum.  ] 
ef-ffiglo,  3.  1)  rntran*.  entfliehen,  enttommen 
e proelio,  ex  vinculia  publicia,  e manibua  (wenn 
man  ben  fimnben  feeh  »ieber  entroinbet),  ’atabnlis, 
foraa,  huc  foras  Com.,  *sagitta.  2)  trän«,  ent» 
geben,  enttommen,  oermcibcn  pericnlum, 
mortem,  invidiam,  manus  (roentt  man  nicht  in 
bie  fjänbe  fällt);  eqnitatum  Caeaaria;  *\usum 
nicht  gefeben  »etben;  *animua  qui  bo  non  eff. 
unquam  ein  £>crj,  ba«  feeb  nie  frei  B.  ftch  felbfi 
ma^t;  adeo  non  principatus  appetens  parum 
eff.  ne  dignua  crederetur  roat  er  bennod)  ber  ®e 
fahr  nicht  entgangen,  beffen  für  roürbig  gehalten 
u »erben  Tae.  hist.  3,  39;  haec  morte  effuginn- 
ur.  §iern.  res  me  eff.  roitb  nicht  B.  mit  btad) 
tet,  bemerft;  nihil  te,  nulliua  rei  cura  eoa.  ®ao 
effügium,  ii,  n.  1)  »tglueht,  entfliehen.  2) 
ftuSrocg,  SluSgang  sur  glucht  si  eff.  patuis- 
eet  in  publicum  Liv.\  feffugia  insedisso;  bah 
ein  SRittel  gut  glucfit,  effugia  pennarum  ha- 
bere gittige,  um  su  entfliehen;  eff.  mortis  aase- 
qui;  nandi;  alcui  daro  eff.;  eff.  in  aperta  pro- 
rumpendi  Tae. 

ef-fnlgeo,  2.  (*9iebenf.  effulgcre)  herBorlcuth- 
ten,  »glänjen  trea  aoles;  *auro  et  oatro;  for- 
natu;  tp.  Philippus  ac  magnus  Alexander  Liv  , 
fsi  fort«  aliquia  cffulacrit  intor  dicendum  ex- 
temnoralis  color  aufblipt,  plöplich  un«  einfällt. 
*effultus,  ailj.  f partic  beS  ungcbräuchl.  ef-fulcio] 
auf  et»,  geftüpt,  liegenb  velleribus  stratis. 
foliia. 

ef-fuudo,  3.  1)  auggiefeen,  »fehütten  lacrimat; 
mare  effunditur  ftrömt  übet,  Tiberia  effusu? 
auper  ripaa  übet  ic.  getreten  ; * Humen  effuaum 
»eithin  brömenb,  auSgebcbnt,  *imber  effusus  nu- 
bibus,  *grandine  effusa  fich  entlabenb. 


effuse  — 

2)  6.  iri<bt  flüfflgen  ©egenjtönben,  A)  mit  Borbett» 
jibtnbcm  Begriffe  beb  ex  a)  forttreiben,  bet» 
aub»,  bnabroerfen,  nieber»,  abroetfen,  gilt* 
pttien,  binaubf  enben  *alqm  sub  portis,  ‘solo, 
*fulv&  arenä;  consolem  super  caput  abrocijcu, 
•equitem;  ’tela  werfen,  fdjteubcro;  in  noctumo 
tarn  late  effuso  (oerbreiieten)  incendio;  nimbus 
efftuua;  fingenti  fragore  caeli  procella  effusaj 
e rFumli  (fteb  fortftürjen)  m fugam;  effuso  (m.  jer» 
fimitcmi  exereitu;  effusos  hostea  invadere.  6) 
nubtflSfjige  ftörper  aubfebütten  anulos;  *sac- 
losnammorum  aubgiefjenb  leeren.  Sa§.  e)  Bet« 
j4»enben,  butdjbtingen,  oergenben  sump- 
tus,  aerarium,  patrimonium;  per  luxuriam  elf. 
atque  conaumere ; collectam  jjratiam  tlorentis- 
«imi  hominis  Ber(d)ei  jen;  * ibi  ornuis  etfusus 
labor  bin  mar  je.  d)  ettn.  fahren  ob.  jdjiefien 
taffen  sinum  (ec.  ex  toga  factum)  entfalten, 
•eJusa  sinn;  »manibus  habenas,  »habenas  ira- 
nuu;  fimpetum;  *iubam  cervice  equina  herab» 
iMÜtn  lajfen  ■=  ficf)  in  ein  8tofj  oetttanbeln;  »eri- 
ne«  effusa  sacerdos  mit  fliegenben  paaren ; ^icro. 
spiritum  extremum  in  victoria,  *animam,  * vi- 
tam  japten  laffen  — aubbaueben;  tp.  illud  odium 
omnej  inSbef.  (feltner)  eff.  se  fiep  in  irgcitb  einer 
Saipe  (bef.  einet  £eibenj<$aft)  bie  8ü0el  idjie» 
fstu  lafjen.  fid)  geben  taffen  in  alqa  libi- 
dioe;  effnndi  in  alqa  fid;  einem  guffaube  ob. 
(inet Seibenfdjaft  ganj  bingeben,  B ö 1 tig  über» 
laffen , ganj  nadj^ängen,  fin  cachinnos  ftd) 
oubföfitten  Bor  £a$enr  fi“  ioeos  auögctaffen 
Idjeijen  Liv.;  fin  lacrimas,  lacrimis  jerfliefeen 
ix  n. , ad  preces  lacrimasque;  fin  questus,  in 
rota  fid)  etqiefjen  in  IC- ; in  tantum  licentiam 
»xordiamnue  effuaua ; ut  sunt  Numidae  ante 
omne«  baroaroa  effusi  in  Teuerem  Liv. ; in  amo- 
rem  alcia  jmb.  leibenfd^aftlicb  lieben  Ourt.,  Tac.-, 
in  tinum  bem  SBeintrinlen  Curt.;  0.  ®erf.  pars 
■ta  in  Romanos  effusi  erant  (jo  auf  bie  9t.  er» 
P<d|t),  ut  Liv. 

■B  mit  ooiberrfdjenbem  löegriff  bei*  fundere:  in 
Stenge,  naip  alten  Seiten  $in  werfen, 
(iltsbetn  telorum  omnis  genens  Tis  ingens 
’ffosa  est  in  eos  Liv.-,  bef.  o.  einet  äffcnfd)en» 
menge  se  eff  und  ere,  effnndi  beraub»,  bei» 
bti&iömen,  in  SJtaffe  ficb  aufmat^en,  lief) 
mobin  begeben  cunctum  senatum,  totam  Ita- 
liam  esse  effusam;  effnndi  castris,  se  in  agros, 
omnis  sese  multitudo,  Omnibus  ordinibus  ob- 
'iam  effusis;  b.  tönen  anbflrömen,  in  fDtenge 
ton  |idj  geben  *tibia  sociaiia  carmina  vobis; 
‘talea  voce«;  »talea  pectore  ob.  in  abru  questus; 
» Stuften  ic.  gltidifam  aubf Jütten,  i u Stenge 
betBotbringen,  fpenben,  oerbreiten  segete», 
trüge«,  herbaaj  *auctumnus  fruges;  haec  acta« 
banc  copiarn  (oratorum);  effuaus  pulvis,  effusa 
'»ligo  Liv.-,  caligo,  quam  fumus  effuderat  Curt. ; 
tp.  a)  aubfd)ütten  Tobis  omnia,  quae  sentie- 
eam;  iram,  omne  odium  in  alqm.  6)  auf  ein» 
mal  ob.  oollftänbig  oerbtaud)en,  erfdjöpfeu 

lprfmum  auxilium;  quantumeunque  yirium 
habebat;  »quas  ante  babuit  (manus  mea)  vires 
effbdit  in  uno. 

effäse,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  feffnsus]  1)  jer» 
Üreut,  ohne  Drbnung,  weit  u.  breit  iro, 
•equi,  fugere,  effusius  praedari.  2)  Berfdjwen-- 
berifd),  reicplid)  non  pauca  suis  adiutoribus 
large  effuseque  donare;  feffluxero  omnis  aetas 
effusius.  J)  ftbermäpig,  aubgelajfen,  heftig 


egestas.  269 

exsultare,  famare,  f effusius  dicere,  favere,  fo- 
vere,  -f-effusissime  Here. 

effüBlo,  önis,  {.  [effundo]  1)  bab  Slubgiepen, 
Sidjergiefsen  atramenti,  aquae.  2)  bab  .()er  = 
aubfträmen,  pt.  bominum  ex  oppidis.  3)  ®er-- 
f cpwenbung  eff.  imitatur  liberalitatem;  in  alios; 
pl.  pecuniarnm;  mafelofe  Su(pt  Liv.  44,  9,  4. 
4)  Wubgelaffenpeit  animi  in  laetitia. 

etfusus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [purtu:.  B.  effundoj 
1)  weit  aubgebreitet,  aubgebepHt,  weit 
•mare  late,  +loca.  Slafi.  B.  Solbatcn  »erftreut, 
unorbentlid)  agmen,  eff.  exereitu,  fuga,  oae- 
des  naep  ollen  Seiten.  2)  lobgelaffen,  frei 
f liegen b etfusissimis  (oerljängtem)  habenis;  eff. 
equis  (ju  $ferbe  mit  oerptingtem  gflgel)  ad  volant 
Liv.  26,  41,  1 ; eff.  (in  gefhedtem)  cursu;  ’comae. 
3)  tp.  a)  b.  Äubbrud  fweitlöufig.  b)  oer» 
febroenberif^  quis  in  Urgiendo  effusiorV  e) 
übermäßig,  jfigeltob  sumptus,  bonores, 
laetitia. 

effötio,  4.  [ex  futio  ungebröutblid);  ogl.  futtilis] 
beraubfebwapen,  in  ben  lag  bineinftbwa» 
en  alqd;  *leves  tragoedia  versus;  ita  temero 
e mundo;  abfol. ; inbbej.  (Ter.)  ©ebeimniffe  foris. 

S-gSlTdns,  adj.  entfaltet  — lau,  f üb l *tepores, 
faqua,  ’flumsn. 

Sgens,  tis,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  [partic.  B.  egeo] 
bebürftig,  bürftig,  febt  arm  multarum  re- 
rum ; eos  locupletes  ex  ogentibns  fecerat;  qui 
in  Bua  re  fuisset  egentissimus  febt  färglirf)  ge 
lebt  batte;  swbst.  pl.  dürftige,  bflrftigeb  «oll. 
— figenus,  adj.  [egeo]  an  etm.  Sltanget  ba  = 
benb,  einer  Sai|e  bebürftig,  ermangeinb, 
entbebrenb  corpora  omnium  (n.)  jebet  pflege 
Liv.-,  tios  omnium  Verg.\  commeata  Tae.-,  res 
(pl)  bülftofe  Sage  Plaut , Verg.  — «geo,  ui,  — 
2.  1)  einet  Satbe  bebürftig  fein,  etm.  nötig 
haben  (n.  bab  ®ebütfnib  fühlen)  alqa  re,  con- 
silio,  copiis;  magnum  est  opus  egetque  exerci- 
tatione  non  parva  forbert;  auxilii,  consilii,  auda- 
ciae;  »nullius  (sc.  nomime);  (BOtfl.)  alqd;  abfol. 
Slangel  leiben,  barben  egebat?  immo  locu- 
les  erat.  2)  tp.  a)  entbehren  müffen,  nid» t 
efipen  auctoritate;  insulae  cultorum  egentea, 
•rationis  egenB  bet  SBeftmtung  beraubt,  b)  *8 er» 
langen  tragen,  Betlangen  pane,  plauBoris; 
tantuli,  quantura  opus  est. 

Kgörla,  ae,  f.  weibfagenbe  Slqmpbf,  bet  Sage  nach 
Sertraute  beb  Jfönigb  Hluma. 

ö-göro , 3.  l)  betaubfübren,  fotffübren, 
»bringen,  »fdjaffen,  »ftbleppen  tantum  ni- 
vis;  flapide8  ex  mari;  fmoles  arenarum  (oom 
Ätna),  feerto  anni  tempore  bitumen  (B.  einem 
See);  praedam  ex  tectis;  (Ourt.)  incredibilem 
ex  theaauris  aummam  pecuniae;  bef.  a)  Bon 
fidj  geben,  aubmerfen,  »fpcien  »drapes, 
faquam  infuaam  vomitu,  fmultum  vitalis  Spi- 
ritus egeatum;  übertr.  »megjebten  per  immen- 
aoa  egeBto  sanguine  fletua;  *Bertretbcn  exple- 
tur  lacrimia  egeriturqne  dolor.  6)  prägu.  teer 
matben,  aubteeren  *I)orica  castra  rogia.  2)  btb 
anb  ®nbe  biaaubfübren,  übertr.  eine  ßeit  Bet» 
bringen  noctem  metu  Ourt.  4,  18,  14. 

Sgestas,  ätis,  f.  [egeo]  1)  brüdenbe  Brrnut, 
Jlürftt gleit  (jubjeltin)  paupertaa  vel  potiua  e. 
ac  mendicitas;  in  eadem  inopia,  egestate,  pa- 
tientia,  qua  Germani,  permanent;  tp.  animi; 
vitam  in  egeatate  dogere.  2)  öcbilrftigt eit 


270  egestio  - 

frumenti  Sali. , cibi  Tac. ; quo  minus  eat  illia 
curae  mortalia  e.  Verg. 

fegcstlo,  önis,  f.  [egero]  ba#  §erau#ffibren, 
SBcgfcbaffen  ruderum,  opum  publicartun;  bie 
natürliche  'ituetecruiig  .Suet.  CI.  44. 

ögcftösus,  adj,  [egcstaa]  bettelarm,  barbtttb 
Aur.  Vict. 

egö,  pron.  pers.  (gen.  mei,  dat.  mthf,  *ml,  acc. 
me,  Plaut,  med,  abl.  me,  pl.  vom.  u.  voc.  hob. 
gen.  nostrum  [Plaut,  and)  noströrum]  u.  nostrl, 
dat.  u.  abl.  nöbia , acc.  nöa)  id);  pl.  mir;  ego- 
met  etc.  {.  met;  mepte,  mihipte  f.  pte. 

ögrbdlor,  grcuBus  «am,  3.  dep.  [e-gr&dior]  1)  in- 
trans.  a)  cigtl.  bctau#geben,  dornen  ex 
urbe,  *urbe,  ex  cabiculo,  ux  his  fmibtu,  fcon- 
vivio,  porti,  ftriclinio,  extra  munitionem;  ad 
portam  jum  Xtjoxt  binauägeben.  3n#bef.  t).  ltup= 
peil  au# rüden  castris,  ex  castris;  ex  hibernis, 
ad  proelium;  in  pac&ta;  ad  oppugnandum;  ab 
fol. ; ex  navi,  na»i,  in  terram  an#  Sanb  gehen, 
tauben,  auch  bl.  «•;  e.  portu  abfegetn,  *abfoI. 
b ) pi  »auf  gctjen,  - ft  c i ß c n ad  summum  montis, 
in  altitudinem.  c)  tp.  abfdjtoeifeu,  abgeben 
a propoaito.  2)  trani.  a)  au#  etm.  b*tau8s 
geben  urbem  Liv.,  ftecta;  ftentoria  6)  über 
etm.  binauJgcben,  etm.  überfcbrciten  finoa, 
munitionoB,  Bumen,  übertr.  fquiutum  annum, 
aextum  annum  aetatia  egressus;  fmodura,  fve 
ritatem;  relationem  {.  relatio  1);  ftecta  altitu- 
dinem moenium  egreasa;  clementiam  maiorum 
auasquc  legea,  aexum,  exilium;  vetug  familia 
neque  tarnen  praeturam  cgrcsaa  nicht  b’nau*! 
gefommen  übet  ic. 

cgrögle,  adv.  [egregius]  1)  auäerlejen,  not» 
iügtid),  auänebmenb,  cor  anberen  dicere, 
facere  funua.  2)  jur  Steigerung  bei  Slbjeftioen  u. 
Serben  ungemein,  ganj  befonbet#  e.  fertig; 
e.  aubtilis  acriptor;  e.  placere,  vincere;  fabfot. 
al#  Äusbrucf  be#  ©eifatl#  uortrefflid)!  - egrf- 
glus,  adj.  [e  u.  grex,  eigtl.  au#  ber  §erbc  au#- 
ertejen]  au#etlefen,  oorjüglicb,  au#aejeicb  = 
ii et,  aufierorbenttid)  forma,  facies,  fidea,  in- 
dolca,  victoria,  potta,  vir,  in  aliia  artibua,  vir 
ad  cetera  Liv. ; flocu  ad  tenendaa  ancoraaj 
♦reautnendae  libcrtati  tempua;  (regnum)  cetera 
im  übrigen  Liv.,  factis,  *animi  an  Shit;  et  eibi 
et  cunctis  cgregiuin  ebtcnttoQ,  mihi  e.  erat  m. 
inf.  Tac.-,  fmendacium;  * silentium  auSncbmen’ 
bee;  subst.  n.  sing,  publicum  bie  ®bte  be# 
Staate#  Tac.-,  n.  pl.  herrliche  Ibaten 
■lug.  >0,  2.  Liv.  30,  30,  4.  Tac.  ann.  14,  60; 
iroit.  o.  gratiam  referre  Curt. 

egressus,  ua,  m.  [egiedior]  1)  abstr.  ba«  §er* 
au#geben,  ba#  ffieg  = , ?lu#geben  veater;  iti- 
nera  egressuaque  eiua  feine  SBege  u.  ©änge  Soll., 
comitatua  iatos  et  eg.;  fSbmarfcb,  Äufbrucb; 
♦fSuöflug  ber  Söget;  ba#  Slnölanbjjeben,  bie 
Sanbung  optimua  tibi  erat  cg.;  fin  egreasu 
naviB;  tp.  libero  eg.  (in  frei  fid)  öerbreitenber 
Darftetlunq)  memorare  alqd  Tac.  2)  cancr.  Stu#» 
gang  fobsidere  omnos  eg.;  *Slünbung  sep- 
templicia  Histri. 

egurgito,  1.  [e  u.  gurgea]  beniitöfdjütten, 
aerjdjmenbeit  argentum  domo  Plaut. 

Shem,  interj.,  Com.,  f.  hem. 

eben  (*eheu),  interj.  Wu#ruf  ber  Stage,  be# 
Scbmerje#,  o!  ad)!  Com. 

Ghö  [oerftdrft  ehödnm],  interj.,  (Com.)  jnr  ftuf» 
"V,  forberuitg  an  jmb  , etm.  ju  jagen  ob.  ju  tbun  ob. 


- eiusmodi. 

auf  etm.  ju  autmorten,  b‘!  b#  bat  bäte  bnl 
el  f.  hei. 

eia  ob.  liela,  interj.  1)  Wu#ruf  freubigtr  8et> 
munberung,  ei!  Com.-,  eia  ob.  heia  vero  ei  bet 
taujenb!  marum  nicht  gar?  Plaut.,  Cic.r.p. 

3 §.  8.  2)  at#  8«tuf  “t  Säumenbe  b*!  b*  &«! 
auf!  oia  age  Verg.;  eia  tu  Plin.  ep. 

6Tcio  f.  eiicio. 

e-iScülor,  dep.  1.  betauämetfen,  beroorfibteu* 
bern  *aquas,  *se  in  altum. 
elert&mentuin,  i,  n.  [eiecto]  ?tu#murf  niaria 
Tac.  Oerm.  46.  — eiectlo,  önia,  f.  [eiicio]  Set’ 
bannung  mortem  et  el  timemu»  Oie.  Att.  5, 
18,  1.  — *#lecto,  1)  [e-iactoj  ausmetfen, 
’fptien  arenas , favillam,  cruorem,  cracntas 
eiöro  f.  eiuro.  [dapes  ore. 

e-licto,  ieci,  iectum,  3.  [e-iaciol  1)  betau#’ 
metfen,  =jagen,  ’treiben,  ’ftofien,  oertrei  = 
ben,  oerbannen  alqrn  hinc  Ter.;  alqm  ex  op- 
pido;  urbe  inaulaque;  alqm  foraa  aedibus Plast ; 
se  (ich  bttau#ftürjen,  b#rau#eiten,  betoot» 
brechen  ae  in  terram  e navi,  ae  ex  oppido,  «e 
foras,  portä,  navi,  in  agroa;  übertr.  oerbannen, 
auSrotten  eiciunda  est  haec  molbties  animi, 
pater  in  tarn  brevi  apatio  omnem  de  me  ani- 
mum  patria  Ter.,  amorem  ex  animo,  aupersti 
tionis  atirpes  omnea ; voluptatea  se  ftütjen  bet 
oor;  auch  au#metfen,  Bon  fid)  geben,  au#’ 
fpeien,  im  Silbe  hone  sentinam  huius  urbii; 
©äpc  gteichf.  ftofitoeife  au#fpred)eti  brevia 
illa  atque  conciaa  aingultantium  modo  Quint 
10,  7,  10;  in  ber  ©chifferfpraihe,  (tafdj,  notge 
brungen)  tanben  laffen,  antegen  navem  in 
terram,  navea  eo;  pass,  eici  ftranben,  prope 
omnea  navea  afSictaa  atque  in  litore  eiectas 
esse;  ad  Balearea;  eiecta  naufragorum  manua; 
♦litore;  bt.  eiectus  ein  ©chiffbrüchiger;  alqm 
domo,  a suis  diia  penatibua,  edicto  alqm  ex 
patria,  e civitate,  e re  publica,  in  exilinm;  alt 
gotifcb  vita  eiecta  est  superiore  iudicio;  cada- 
ver  eiectum  ben  ^rnnbeii  u.  Sögeln  jnm  grafe 
oorgemorfen;  alqm  de  collegio,  Je  aenatu,  fse- 
natu;  damnato  et  eiecto  au#  bem  Seftj  oer 
brdngt ; linguam  berau#ftreden ; *armum  oertenleu. 
2)  einen  ©d)aufpieler  butch  Soeben , Sfeifen,  gi= 
fcbeit  junt  Sbtreten  nötigen,  au#po<htn, 
’Pfeifen,  sjifchen;  auch  o.  Sufcbaucrn  im  3ibta: 
tcr  cantorum  ipsorum  vocibna;  bah-  tp.  Bet’ 
merfen  quod  tarnen  non  eicio;  eoque  magis  id 
eiectum  est,  quod  etc. ; iam  explosae  eiectaeque 
scntentiac  Pyrrhonia. 

clötatlo,  önia,  f.  u. -tun,  us,  m.  [eiulo]  ba#  laute 
Reuten,  ffiebltagen.  — elülo,  i laut  bt»' 
len,  mebflagen. 

ölüro  (eiero),  1.  1)  abfdjroötcti,  butch  eiblicbe 
©rfldtung  entfagen  u.  Bon  fich  abmeifen, 
at#  t.  t.  forum  ob.  alqm  (iudicem)  aibi  iniqnmn, 
provinciam  aibi  iniquam  at#  unbillig  oermrt’ 
fen,  bagegen  protefticren;  bonam  eopiam  fnb 
eibli^  für  jablungSunfäbig,  banlerott  rrttären; 
magiatratum,  imperium  niebertegen  unter  Sbte 
gung  be#  ®ibe«,  bafj  man  e#  ben  ©efefeen  gemöfe 
oermaltet  habe  Plin.  ep.,  Tac.;  abfol.  Tac.  atm. 
13,  14.  2)  fiberb-  einet  6acbc  förmlich  ent-- 
jagen,  etm.  gftngliA  oerteugnen,  nicht  an’ 
erfennen  patriam  Tac.,  nomen  patriae,  cogno- 
men  alcis  Just. 

ctuadcmmödl  [idem-modua]  oon  berfelbcn  Sri, 
Sef ebaffenbeit.  — elasmödl  [is-modua]  oon 


elabor  — Eleusin. 


271 


bet  Art,  jo  6ef Raffen,  folget;  — ita  fo, 
bergeftalt  Oie.  Verr.  II,  1 §.  164. 
f-libor,  dtp.  3.  1)  peraubgletten,  «f<glüpfen, 
unoermctft  entfallen,  entfommen,  ent« 
ftplflpfen,  entmijdjen  (animal)  ex  utero  elap- 
sain  excidit;  angtus  ex  oculis;  quoti.rs  sica  ista 
exeidit  aüquo  ca»u  et  elapsa  est;  glodius  ei  e 
manu  rlapsus;  artus  in  prayum  elapsi  Betrenft; 
fastigio  perabgleiten;  Manlii  cuspis  super  galeam 
bostaa;  panci  ex  proelio  elapsi;  *telia  Acnivum; 
fcuatodiae  [dat.),  e manibus  curantium,  animi 
corporibus  elapsi,  pugnam  aut  vincula  elapsi, 
custodia»,  eius  statua  vim  ignium  bis  elapsa 
Tue.  2)  tu.  hic  animus  paulatim  clapsu'st 
Bacchidi  Ter.-,  assensio  omnis  illa  feptsinbet ; 
ego  nihil  unquam  vidi,  quod  tarn  e manibua 
elaberetur,  quam  mihi  tum  est  elapsa  illa 
auaa,  ex  crimine,  ex  iudicio;  reus  (opne  Strafe) 
batdp,  banonlommen.  3)  ‘emporgleiten  ignis 
fremdes  elapsus  in  altas. 

f-liböro,  1.  l)  ititrans.  burdj  Slrbeit  unb  SRiipe 
tintn  gtfolg  peraubbringeu  ober  pciaubjubringeit 
M«,  fitp  eifrig  bemühen,  baptn  arbeiten 
ut,  in  eo  ut,  in  alqa  re,  abfol.  2)  trans.  aub  = 
«beiten,  bearbeiten,  aubroirfen  fdignum 
xliquid  e.  et  efBcere  (0.  Sinter);  quiequid  ela- 
corari  aut  effici  potucrit;  causao  diligenter  ela- 
boratae;  versus  ornati  elaboratique;  elaborata 
coacinnitas  geffinftelt;  -f-Corviuus  in  verbis  ma- 
gi«  elaboratus  buripgebilbcter;  ’dulccm  saporem. 
i'lämentibllls,  o,  adj.  tlägtidj  Cic.  Tusc.  2.  §57. 
»•Unguesco,  langui,  — 8.  erjdjlaffen,  ermat« 
ten  eure  hominum  e&  re,  res  Liv.\  proelium, 
fsror  militaris  Gurt. 

ilsti.  ade.  m.  comp,  [elatus]  1)  ergaben  e.  et 
Miple  loqui;  dicere.  2)  ftolj  elatius  ee  gerere 
&J>-  fneus  1)]. 

flalelus,  adj.  öon  Slatuä  gejeugt  [Bgl.  Cae- 
elitlo,  önis,  f.  [effero]  tp.  a)  (Srpcbung, 
«tbtonng  animi  magnitudo  et  e.,  orationis;  in 
ubltm  Sinne  leibenjdjaftlicpe  Bewegung 
tasai  gestientis  animi.  6)  (feit.)  Überorbtiung 
(»Jf.  summissio). 

•■•litro,  l.  tp.  peraubpoltern  Hör. 

H*tu»,  adj.  m.  comp.  [ partic . B,  1.  effero]  tp.  a) 
tt haben  verba,  animus,  j-Blatior  ingenii  vis. 

ftolj  alqa  re.  [j.  Allier. 

BliTsr,  eris,  n.  Siebenflug  ber  fitger  in  ©aUien, 
fdiTo,  l.  (oorfl.  n.  fpdt)  1)  trans.  auaroafdjen, 
rein  toafdjen.  2)  (Plaut.)  intrans.  in  mari 
.ifberjp.)  Sdjiffbrud)  leiben,  bilbl.  in  bonis  mit 
leiatm  ©ermbgen. 

«es,  ae,  f.  Stabt  in  fiufanien,  ©eburtäort  bei 
«iannenibrt  u.  geno.  §ietO.  1)  sahst.  Eluates, 
je,  m.  b.  fjeno.  *)  EleAtlcu»,  adj.  (Flaut. 
'Jecbbra,  ae,  f.  [eUcio]  Cntloderin  beä  ©elbeä 
♦leeW.  ade.  »feit ) [electusj  mit  ffiapl  Cic. 
eleetllls,  e,  adj.  (eligo]  aueetlcfen  Plaut.  — 
eleeUo,  önis,  f.  [eEgo]  forgfältige  SBapl, 
«ulljapl  iudicium  electioque  verborum;  + ut 
fxciiis  ex  his  optimorum  sit  e.;  non  facilis; 
ipL  Titiatarum  bie  fjälle,  mo  bet  ©efdjänbeten 
bw  ÖapI  gelaffen  iß  (jtoifdjen  Ipinrieptung  beb 
epanbet#  ob.  ber  ©erpeiratung  mit  ipm)  Tac; 
u«  triam  condicionum  electionem  ferre  (anbie> 
ten  Lit.) 

I eleeto,  1.  [»ntens.  B.  eligo]  Auswahlen  Plaut. 
-•  fleete,  l.  [ intens . b.  eliciof  perau«  loden 
"laut. 


Electra,  ae,  f.  1)  lodjtcr  beb  Sltlaä  u.  ber  ©leiotte, 
b.  3upitet  SDIutter  beb  Sarbanub  Verg.,  Ov.  2) 
totster  beb  Agamemnon  tt.  ber  Slptämneftra  Hör. ; 
alb  91ame  eineb  Sramab. 

electrnm,  i,  m.  [i'itstjo*]  l)  ©ernfiein;  *pl. 
©ernfteinlugeln.  2)  ein  an  Jatbe  bem  ©ern* 
ftein  äpnlidieb,  burdj  ©ermift^ung  B.  ®olb  u.  Sil= 
ber  bereiteteb  Uiletall  Verg.  georg.  3,  622. 

1.  eleetus,  adj.  m.  f comp.  u.  sup.  [partic.  Bon 
eligo]  auberlefen,  getoäplt  yerba  electissima; 
electissimi  yiri  ciy itatis ; electa  (auberlefette  Irup= 
pen)  sexaginta  (milia)  üaes.  b.  G.  2,  4,  6;  fpu- 
giles  ex  utraquu  regione  electissimi;  futrinaque 
ordinis  electissimo  quoque;  subst.  intier  electas 
Jungfrauen  B.  auberlejener  Sdjönfjeit)  processe- 
rat  Öurt.  8,  4,  24. 

2.  electusj  us,  m.  [eligo]  Silagl  Ov. 
elegans,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [eligo]  1)  im 

tabelnben  Sinne  m ä f)  I c r i f d)  ut  e.  est!  Ter.  2) 
im  guten  Sinne  a)  b.  ©erfoneu,  bie  gut  »u  tnäp= 
len  Berfie^en,  geftpmadDoll,  fein,  elegant, 
bef.  aud;  b.  ©ebner  in  ber  niebern  fHebcgat« 
tung,  in  epularum  apparatu;  quis  verbis  ele- 
gantior?  elegantissimus  omnium  pbilosopho- 
rum  atque  eruditissimus ; homo  in  omni  iudicio 
elegantissimus.  6)  n.  Sadjen,  toaö  auf  einer  ridj= 
tiaenSBapl  beruht,  geftbmadBoll,  lunftgeretpt, 
ftpön,  fein  arres,  epistula;  illorum  Peripateti- 
corum  exercitatio;  doctrina;  verbum  aut  e. 
aut  grave;  elegautiora  (®gf.  popularia)  a te 
desidero;  a necessariis  artibus  ad  eleg&ntiora 
deftuximus.  lau  Ai  eleganter,  adv.  g e f d) in a d - 
Boll,  fein,  geftfiidi,  mit  Anftanb,  mit  fei« 
nem  Urteil,  inbbej.  aurfj  in  öejug  auf  niebere 
SiebegattUlig  scribere;  omnium  oratorum  La- 
tine  loqui  elegantissime ; dicere  pro  alqo  accu- 
rate  et  e.;  elegantius  psallere  aut  cantare;  ne- 
minem elegantins  (mit  nmftdjtigcm  SBapI,  ge« 
ftgidter)  loca  cepisse;  vita  e.  acta  mufterpaft; 
elegantius  facere  ad  hominum  existimationem 
B ) elegantia,  ae,  f.  1)  ber  todgletiftge  Sinn 
Plaut.  2)  b.  Sadjen,  ©eftfimad,  geinpeit, 
Stpidlitbleii  disserendi  feine  lialeftif , in  di- 
visione;  aoetrinae;  agricultura,  quae  abhorret 
ab  omni  politiore  e.;  facribendi,  fingenii;  qui 
cum  summa  e.  atque  integritate  vixistis;  vitae, 
fmorum;  bef.  B.  bet  niebern  Siebrgattung  u. 
ber  fiorreftpeit  beb  Aubbrudb  orationis,  Latini 
sermonis,  verborum  Latiuorum. 

•fblAgl,  örum,  m.  [Atyoi]  elegiftpe  Scrfe  (£>e« 
jameter  mit  ©entametern  abmcdjfelnbi,  Slegie. 
•fblegia,  ae,  f.  [Aiyfia]  Slegie. 

Eleleüs , öi,  m.  Beiname  beb  ©actpub  Ov.  3>aB. 

Eleleides,  um,  f.  ©accpantinncn  Ov. 
Slbmenta,  örum,  n.  l)  ©tunbfloffe,  Elemente 
tamquam  e.  virtutis,  prima  naturae;  *f  sing. 
2)  tp.  a)  ©utpftaben,  Alppabet  Suet  Caes.  6«. 
b ) Anfangbgrünbe  im  Hefen  u.  Stprcibeii  *tpri- 
ma,  * pueros  e.  docere;  in  ffliffenfepaften  unb 
ftünften  loquendi,  fdoctrinae;  * bie  Anfänge  in 
anbereti  Singen  prima  (Romae),  Caesaris,  cupi- 
^ dinis  pravi.  [Oberigpptcn  Tac. 

Elbphautiae,  es,  f.  3nfel  mit  Stabt  im  Slil  in 
elephas,  antis,  m.  u.  (gern,  in  flaff.  ©rofa,  bef. 
ben  cas.  obl.)  -phantus,  i,  »«.  (Plaut.)  f.  1)  ber 
_6lefant.  2)  *elephantus  SIfenbcin 
Elbas  f.  Elis. 

Eleusin,  inis,  Stabt  in  Attila,  beräpmt  burdj  ben 
ftultub  ber  fficreb  u.  bie  bort  gefeierten  fDipfterien. 


272 


Eleusiniua  — eluctor. 


©ab.  f felonsiniiis,  adj.  sacra;  "-slnus,  adj. 
mater  «=»  Gere®. 

1.  eleuthüria,  ac,  f.  ffreibeit  Plaut. 

2.  Kleutli^rin , örum.  n.  bai  ©efreiungäfeft, 
basS  nad)  bcn  ©erfetfriegen  jäijrltd)  bei  ©latää 
bem  Ztus  lUvfh'vioq  (luppiter  liberator  Tac. 
ann.  16,  64)  ju  (Streit  gefeiert  warb  Plaut. 

Klent hürö-cilfces,  cum,  m.  [<lf üdf gog- Cilix] 
bie  freien  Gilicier,  Bölferfcbaften  in  Gilicien. 
e-lfivo,  1.  1)  auf«,  emporbeben  sumrnam  con- 
tabulationaiu j fortfübjren,  *aura  preces  b.  i. 
meine  SBünfcbe  fmb  oetgeblicb.  2)  tp.  a)  er» 
lei  extern  nihil  est,  quod  tarn  obtundat  elevet- 
que  aegritudinem;  Bollicitudinom.  b)  Dermin  = 
bem,  fdjtoäcben,  entfröften,  berabfepen, 
Derfleinern,  Bbbrud)  tl)un  auctoritatem  alcia, 
res  gestas,  Etruscos,  adversarium,  obiectom  ab 
adversario;  iudex  indiciumque  elevabatur  Der= 
lor  an  ©laubroürbigfeit;  im  guten  Sinne  mtl= 
betn,  einer  Sache  ben  Stapel  nehmen  suspi- 
ciones  offensionesqae  tarn  eviture  tum  elevare; 
Ellas  f.  Elis.  [multitudinis  noxam. 

ellcio,  llcui,  llcTtum,  3.  [e  u.  ungebtSud)!.  lacio] 
heraus.-,  pcroorl  oefen,  bftflH®  bringen, 
»führen,  =^olen  alqm  foras  Plaut.-,  hostem 
ex  paludibuB,  alqm  ad,  fin  pugnam,  fin  proe- 
lum;  extra  muros;  vatem  au  colloqnium;  alqm 
blanditiis  ad  iudicium;  *nardi  parvns  onyx 
eliciet  cadum  Hör.  b.  i gegen  ba®  Btarbengefäg 
wirb  ein  Seintrug  horgejept  werben;  ferrura  e 
cavernis  terrae  ju  läge  fßtbern;  m.  bem  Siebern 
begriffe  bei  (Erzeugen®  betbot»,  entloden,  bet= 
horbringen  alcui  lacrimas  Plaut.,  sonoe,  lapi- 
dum  ictu  ignem,  terra  ex  semine  berbescentem 
viriditatem;  tp.  verbum  ex  alqo  de  akja  re, 
alcui  epistulas,  sermonem;  causam  alcie  rei 
au®  mittein;  bah.  r eigen  alqm  ad  disputandum; 
and;  in  Übelm  Sinne  betauäloden  arcana  alcis, 
sententiam  meam;  tveritatem;  misericordiam 
rege  machen,  firam,  fstudia  (leilnabme)  ci- 
vium.  3n«bef.  inferorum  animas  burd)  magiftpe 
'JKittel  her»,  berabjaubern,  bannen  *Manes; 
*caelo  lovem;  *uquas  pluvias.  ©ab.  ElTdus, 
adj.  in  ber  Buguralfp.,  Beiname  bei  3upiter,  h. 
welchem  SBabrjeicbeii  burd)  ©li&e  erbeten  warben, 
elido,  lwi,  lisum,  [e-laedo]  1)  berauäfcblag en, 
= R o 6 e n,  »treiben  aurigam  e curru;  oculos 
Plaut.;  *augere  elisos  ocuIob  et  guttur,  jmb®. 
Reble  fdjnftrcn,  fo  bafe  bie  Bugen  berauJtreten ; 
* in  augustiorem  alveum  elieum  flumen ; *elisi 
nnbibus  ignes;  * morbum  nervig.  2)  gerfd)  la< 
gen,  jerfdjmettern,  jctfdicllcn,  jermalmtn, 
jerftören,  gerbt  öden  caput  aleig  Plaut.,  Liv.; 
naves  eliduntur;  *herbas;  *eognatos,  * angnes, 
nervös  omnes  virtutis;  gtirpes  aegritudinis  ipso 
trunco  eversae,  elidi  (hergeben)  aegritudine. 
ßltgo,  legi,  lectum,  8.  [e-lego]  1)  auäjäten, 
steriles  herbas  Ourt.  2)  forgfdltig  auSwüb* 
len,  eine  SBabl  treffen  sedem  urbi  conden- 
dae,  flocum  morti,  ex  malis  minima;  electis 
ad  pemicitatem  armis ; electos  ex  omnibns  le- 
gionibus  fortissimos  viros;  fclectns  quem  con- 
tubernio  aestimaret;  difficile  ad  eligendum; 
aliquaudo  et  elegit  (fama)  bat  eine  richtige  Satjl 
getroffen  Tac.  Agr.  9. 

eliuiYnn,  1.  fe-Umen]  über  bie  Sd)Wtllc  bringen, 
bab-  *tp.  auäplaubern  dicta  foras. 
e-luno,  t.  abfeilen,  funftboll  auäarbeiten 
*graciles  ex  aere  catenas  rctiaque  et  laqueos;  tp. 


ßllnguls,  e,  adj.  [e-lingua]  fpracblo®,  fUmm 
homo,  curia;  tp.  unberebt.  Sah.  ellnguo,  1. 
_ber  3»iigc  berauben  Plaut. 

Eli*  (borifd)  All«  Plaut.),  Ydis,  ['Hht)  äanbfcbaft 
im  weftlieben  ©eloponne®.  Sah.  E16n«  ob.  Elim, 
(borifcb  b.  Plaut.  Äleus,  Alias),  * Elfis,  adj. 
elifd),  oltjmpifcb;  subst.  Elel  ob.  Eilt,  örum,ts 
fillssa,  (fillsa),  ae,  f.  Dido  Verg. 
ellx,  Teig,  m.  ffiafferfurdje. 
elixns,  adj.  gefotten,  n.  pl.  sühnt.  Hör. 
ellßbörum,  elleborus  f.  helleborum. 
ellam,  ellum  f.  en  1.  [gens  clocata  jintbar 
6-15co,  1.  herpaebten,  herbingen  fundum; 
Slocütlo,  önis,  f.  [eloquor]  Buäbrud  butcb  bic 
Sprache,  Gintleibung  ber  ©ebanten  in  »orte, 
Stil. 

elöglnm,  ii,  n.  (ex  u.  logus,  Zoyoc]  Busfage,  1) 
Snfcbrift,  Buffcbrift,  Sentenj,  bef.  aufSrab^ 
mälem,  ©rabfebrift  Solonis;  quid  ipsa  sepol- 
crorum  monumenta,  quid  elogia  significant 
etc.;  (Plaut.)  auf  Ibüren,  fauf  Bbnenbilbrm, 
Sotihtafeln.  2)  lutge  Bngabe  in  einem  lefU 
mente;  f^rototoll  übet  9tamcn  n.  ©ergeben 
eines  ScrbredberS. 

eloqnens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic  s 
eloquor]  1)  berebt,  woblrebenb,  ber  alle  für 
ben  fRebncr  nötigen  Jtcnntnifje  u.  perfßnlicben  Gigen 
febaften  befi(jt  Antonius  disertos  ait  so  vidiste 
multos,  eL  omnino  neminem;  eum  statueb&m 
el.,  qui  mirabilius  et  magnificontius  augere 
posset  atque  omare,  quae  vellot,  omnesque  om- 
nium  rernm  quae  ad  dicendum  pertinereut. 
fontes  animo  ac  memoria  contineret;  is  est  el-, 
qui  et  huniilia  subtiliter  et  magna  graviter  et 
mediocria  temperate  potest  dicere.  2)  (feit.)  D 
SRbetor  Oie.  or.  §.  72;  Pammenes,  vir  longe 
eloqnentissimus  Graeciae  Brut.  §.  316  u 33i. 
®ah.  a ) elöqtientla,  ae,  f.  1)  eigtl.  (feit.)  bat 
BuSfprecben  be?  ©ebaebten  vel  acutissrme  sine 
e.  cogitare  Oie.  off.  1 §.  166.  2)  bie  Streb- 

f amfeit  multurn  potuit  non  cloquentifi  sed  di- 
cendo  tarnen;  frinlis,  foratoria;  est  actio  quasi 
corporis  quaedam  e.  b)  felöquentlus , fei«* 
quentissime,  adv.  berebter,  berebteft. 
ülSqulnni,  ii,  n.  [eloquor]  — elocutio,  W.  f.  *>n- 
solitum;  *f=>  eloquentia  — ß-löquor,  dtp.  3 
berauSfagcn,  »teben,  auifpre^eu,  rem  ut 
facta  est;  ld  quod  sentit;  *gratum  elorutä  (ben 
Wiüfommencn  Buäfprucb  tbun)  consiliantibus  lo- 
none  divis  Hör. ; uterque,  si  ad  eloquendum 
(jum  Bngebot  beß  ©rcifeb)  venerit,  non  plu» 
quam  semel  eloquetur  Oie.  off.  3 §.  62;  inibej. 
in  enifpredjenber  gorm  außbrüefen,  oot 
tragen,  reben  cogitata  praeclare;  ornah-  et 
copiose;  ab  eloquendo  eloquons  dictus  egt;  t*l°‘ 
quendi  facultas,  varietas. 
ftlörus,  i,  nt.  Stabt  auf  bet  Dftfüfle  Sijilieuä- 
©ab.  *Elürln«,  adj  , subst.  -riol,  örum,  m. 
e-lüceo,  2.  1)  bcrhorlcucbten,  »glänjen  splen- 
didissimo  candore  inter  tlammas  elucens  oircu- 
lus.  2)  tp.  berhorleucbtcn,  in  bie  Bugen 
fallen,  ficb  geigen  qaae  sciutilla  ingenii  iam 
tum  in  puero;  eloquentia  eius;  hoc  deorrnn, 
quod  e.  in  vita;  ex  quo  omnis  Constantia  om- 
nisque  moderatio;  inäbef.  hot  anbern  burd)  et», 
glänjcn,  ficb  außgeiebnen  virtutibas. 
e-luctor,  dep.  t.  1)  infrans,  ficb  bfIODr^i,,0^I,’ 
mit3Rube  bethotbringen  *aqua;  velut  eluc- 


elucubro  — emergo. 


tantia  verba  Tac.  2)  trans.  fiip  perau«arbei* 
ttn,  *ioinben,  et».  mit  SJlüpe  überminben  tot 
et  tarn  valid ae  manus  (£äitbe)  eluctandae  es- 
stnt  Liv. ; nives,  locorum  difficultatea  Tac. 
i-läefibro,  1.  u.  -bror,  de».  1.  bei  fiiipte  au«  = 
arbeiten  orationem,  f librum , clucabrari  epi- 
itaUm. 

t-lädo,  3.  1)  intrans.  petauäfpülen,  quft  fluc- 
tos ; ipsum  mare  sic  terram  appetens  litoribua 
eludit,  ut  etc.  (anberc:  alludit).  2)  trans.  Ä) 
eigtl.  a)  im  Spiele  befiegen,  alqm  et»,  jmbm. 
im  Spiele  abgeminnen  alqm  alqd  Plaut.-, 
aicui  alqd  Prop.  b)  im  Seiten  auemeicpen 
oratio  laocratia  rudibus;  tp.  auf  gefcpidte  I8eife 
einem  Angriff  ob.  einem  Slngreifenben  ju  ent« 
geptn  fuipcn  pugnam;  nostros  Cats.  b.  c.  1, 
48,  1,  fvim  legis,  finfensus  miles  adversus 
eludentes.  B)  tp.  mit  jmbm.  ob.  et»,  fein  Spiel 
treiben,  jmb.  jum  beften  paben,  jmb.  ttedcn, 
foppen  mordacem  Cynicum  abfertigen,  artem, 
paueitatem  hostiumj  abfol.;  bap.  Bereitein 
quietem  bello,  bellum  quiete  invicem;  l)  i n t e r = 
gepen,  betüden  Ornytum  Vera.;  Chremeta 
Hot.\  alqm  Tac.;  eenes  messem  fallacibus  her- 
bie  gemäprt  bie  oerfprocpene  (Ernte  mit  Tib. ; 
burdj  Spötterei  entjiepen  hiB  miraculis  (dal.) 
nunqua.cn  ab  ipso  elusa  fides  est;  gloriam 
ei  us  Liv. 

e-lügeo,  2.  (feit.)  Irans,  um  jmb.  auätrauern, 
jmb.  gehörig  betrauern  patriam  Oie.;  intrans. 
auätrauern  Liv. 

Hambls,  o,  adj.  |ei  u.  lumbus]  eigtl.  tenbentapm, 
<p.  (P.  Sfebner)  lapm,  fdpleppenb  2'ac.  dial.  18. 
«luo,  3.  fe  u.  luoj  abtoafdjen,  au«»afcpen, 
dpülen  patinas  Plaut.;  *corpus,  sanguinem, 
Uiaculas  vestium,  f»lgum  aquä;  tp.  aUmäptidj 
tilgen,  entfernen,  aufpeben  maculas  fiirto- 
rum,  animi  labes,  amicitias  remissione  usus, 
•crimen,  *amara  curarum,  *scelus;  butepbrin* 
gen  elatum  (est)  in  balimis  Plaut.;  aud)  fein 
Cermögen  oerpraffen  Plaut. 

•lütns,  adj.  [partic.  B.  eluo]  »äfferig,  faft*  u. 
tiaftlod,  imguo  nihil  eBt  elutiuH  horto  al«  in 
einem  be»äffertcn  (Harten  gebauter  liopl  Hör.  sat. 
*,  4,  16. 

elSries,  ei,  f [elno]  li  (fpdt)  Augflufj  maris, 
reatri»;  *fabfol.  Überfcpmemmung;  tp.  illa 
lobe*  atque  e.  (fflellengrab,  (Hrab)  civitatis.  2) 
fbit  burd)  Bcrgftrömc  eutftanbenc  l?r  bfdjlucpt. 
- Hivlo,  önis,  f.  [eluoj  Überfcpmemmung, 
nud,  pl. 

elymsens,  adj.  jut  perfifdjen  ißroBinj  tflpmai« 
gepdrig,  elpmäifcp;  mbst.  -mael,  örum,  m. 
'Kifidnm,  ii,  n.  [’Hkvaiov  ntSiov J ©opnfip  ber 
Seligen,  Clpfium  *Elfslns,  adj. 
em  l)  _ hem,  tt.  f.  8)  — en,  ».  f. 

^mäettas,  ätis,  f.  [emar]  (feU.)  Äauffudjt. 
tcmancipätioj  önis,  f.  [emaneijio]  1)  jurift.  f.  t. 
bie  burtp  breimalige  manumissio  bemirtte  förm* 
lupe  (Entlaffung  eine«  Sopne«  au«  ber  Bätet* 
lidpen  (Bemalt.  2)  überp.  bie  förmlicpe  'Äbtre* 
tung  b.  (Hrunbftüden  in  (Hegenmart  b.  fünf  Beugen 
per  aes  et  libram.  — e-manclpu,  1.  1)  jurift. 
<•  1.  einen  Sopn  au«  bet  Bäterlicpen  (Bemalt 
entlaffcn  unb  baburtp  für  felbftänbig  ertlären. 
*i  im  weiteren  Sinne,  etn  Äinb  au«  feinet  (Hewalt 
in  biejenige  eine«  anbetn  enttaffen,  ttberlaffen 
filium  in  adoptionem;  fein  (Hrunbftüd  jmbm. 
för tnlidp  abtreten  agrum,  fundos.  3)  tp.  ganj 
©finidjen,  (at.*beutf$el  S<$ullöfltteTb.  b ftufL 


273 

übergeben,  überlaffen,  bur*  »auf  ju  eigen 
geben  so  alcui  Plaut.;  * miles  emancipatus 
(ber  SflaBe)  feminae;  ei  nemini  emancipata  (se- 
nectus)  est  Oie.  Cat.  m.  §.  18  (anbere  manci- 
pata);  venditum  atque  emancipatumtribunatum. 
c-niÄno , l.  l)  berauäfliepen,  auäftr&men 
*fons;  fei  quo  (fonte)  pestifernm  virua.  2)  tp. 
a)  perBorgepen,  entfpringen,  entftepen, 
alio  ex  fonte  praeceptoreu  dicendi;  mala  nostra 
istinc-,  Academia  recentior  hinc.  b)  fiep  Ber* 
breiten,  unter  bie  Seute  fommen,  befannt 
»erben  per  nos  hic  sermo  tuus,  fSullae  dic- 
tum, multis  indiciis,  f in  vnlgus. 

KinSthla,  ae,  f.  Sanbfcpaft  in  SKacebonien.  $ierB. 
a)  *tSRacebonicn.  b)  *ba«  angrengenbe  Xpef* 
falien.  ®aß.  •Eumthius.  a<lj.  macebonifip 
ob  tpeffalifdj;  *Emathides  =•  bie  $ieriben. 
ö-uiitürcsco,  emütfirui,  — 3.  eigtl.  ganj  reif  wer* 
ben,  *tp.  mit  ber  3*»t  gemilbcrt  »erben  ira 
Caesarin  Ov. 

ömax,  äcis,  aefj.  [emo]  taufluftig, 
emblömn,  ätis,  ».  [fftfUrjpa]  (oortl.)  eingelegte 
mufioifepc  ätbeit;  eingefügte  aictmten 
an  (Befcpirren  in  erpabencr  ÄrPeit,  Sielief. 
emböiium,  ii,  n.  |fp^diiov]  eigtl.  ba«  pantomi* 
mifipe  awifepenfpiel  jmijepen  ben  Htleu  eine« 
Stüde«,  bap.  pl.  sororis  maprjipeinlitp  Bon  Hiebe«* 
pänbeln  Cic.  p.  SeM.  §.  116. 
ömeiidäbTlis,  e,  adj.  [emendo]  (feit.)  Berbeffer* 
li<p  error  Liv.  — emendttö,  adv.  [emendatus] 
fehlerfrei,  torrett.  — cmendAtlo,  öni»,  f. 
[emendo]  Serbef ferung,  SBefferung,  Ser* 
Bollfommnung.  — ömondätor,  öris,  m.  -trlx, 
leis,  f.  [emendo]  9Jer  beff  er  er,  Serbefferin. 
— emend&tus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  | partic. 
0.  eipendoj  feplerfrei,  torreft,  tabelloäLa- 
tina  loeutio,  carmina,  mores,  fhomo  emenda- 
tissimus. 

fC-mendlco,  1.  erbetteln  stipem  apopulo;  abfol. 
ömendo,  1.  [e-mendum]  fjepler  oerbeffetn, 
oon  tfcplct»  freimaepen,  fäubern,  an  et», 
beffetn,  et».  BerBoUtommnen,  in«bef.  Scprif 
len  annales;  auep  in  moral.  ®cjiepung  civitu 
tem,  consuetudinem , vitia  adulesientiae,  Con- 
silium; bovem  fame  et  siti  jum  (Beporjam  brin 
gen;  *res  Italas  legibus;  arte  fortunam. 
e-meutior,  dtp.  4.  erlügen,  erbitpten,  fä(fd)* 
litp  borgeben  auspicia,  falsa  naufragia,  vauitas 
ementiendae  stirpis;  quantum  sit  ementita  opi- 
nio  wieoiel  (Erlogene«  in  ic.  fei  Cic.  Tute.  3 §.  68; 
in  alqm  eine  Hüge  erbenfen;  partic.  ementitiiH, 
auep  pass,  auspicia  Oie. 

«•mercor,  dtp.  1.  {Tac.)  erlaufen,  fiep  erpan* 
beln  aditurn  principis;  exuendam  ad  ndem  ho- 
stes;  adulterium  donis  et  mox,  ut  etc. 
«•möreo,  2.  u.  *eor,  dep.  2.  1)  oollftänbig  oer* 
bienen,  d)  (ich  et»,  oerbienen,  fi(p  ein  5Re(pt, 
einen  Änfprud)  auf  et»,  erwerben  quid  ego 
emerui  mali?  Plaut.;  * libertatein ; *m.  inf.  b) 
*tji(p  um  jmb.  oerbient  maipen  alqm;  *eme- 
ritus  ein  oerb.ienter  Stann.  2;  in  ber  Stilitär* 
fpratpe  au«bienen,  Pi«  ju  ® nbe  bienen  sti- 
pendia;  emerita  stipendia  (auep  Pilbl.),  tompus 
emeritum,  fmilitia;  annuae  operae  emerentur 
gepen  ju  (Enbe;  *übertr.  emeritus  auägcbient, 
alt,  uubrauepbar  geworben  aratrum,  equus,  ge- 
nas cornicum ; rogus  au«gebrannt;  t nubst  m. 
au«gebienter  Sotbat. 

ö-uiergo,  3.  ij  trans  aujtaucpen  maipen  ober 

18  Digitized  by 1 


274 


emetior  — emollio. 


lafjen  Ct.  64,  14;  bap.  se  ob.  emergi  auftau; 
cpen,  herauf;  ob.  emporlommen  Herpcns  se, 
emcrsug  e tlumine,  profundfi  pulude;  tp.  Be  ex 
malis,  velut  emerso  ab  admiratione  animo.  2) 
intrans.  auftaucpen;  bilbl.  au*  bem  Sluntel  cm- 
porlommen,  jum  ®orfcpein  tommen,  et* 
pellen  equus  ex  tlumine,  in  apertog  campoa; 
dolor,  amor;  ex  quo  magis  e.,  quäle  sit  deco- 
rum  illud;  fo.  Slufaattfl  ber  Seftime;  * eraersaa 
in  lucem  noetcs;  aucp  fiep  perauf  = ob.  perau*;, 
emporarbeite u (au*  einer  mifilicpeit  Sage)  ex 
peculatus  iudicio,  ex  puternis  probris  ac  vitiis; 
ex  obnoxia  pace,  ex  patrio  regno,  ex  Bruttiis; 
Baepe  multorum  improbitate  demersa  veritas; 
civitates. 

p-mfttlor,  dep.  4.  1)  ‘auSmeffen,  spatium  ocu- 
lis.  2)  tp.  a)  »urüeflegcn,  burepmanbern, 
flberjepreiten  longum  iter,  ingens  spatium, 
fmaria  terrasque,  fplura  milia  passuum,  regio- 
nem,  fomoea  gentes  victoriä,  tterminos;  pass.. 
emensus,  para  itineris,  toto  spatio  actionum 
suarum;  o.  her  3eit  überleben  Galba  tribus  et 
septuaginta  anms  quinque  principcs  prosperü 
fort  und  Tac.  hist.  1,  49;  pass.  ‘emensig  medii 
temporis  annis.  6)  jumeffen,  jutommen  laf  = 
fen  alcui  voluntateru  Oie.  Brut.  §.  16;  alqd 
patriae  Hör.  sat.  2,  2,  105.  — 6-mSto,  3.  ab  = 
möpen  Hör.  ep.  1,  6,  21. 

£mYco,  mlcui,  mfcätum,  1.  peroorjueten,  per  = 
au*--,  perbor:,  emporfprtngen,  = fapren  ful- 
mina,  Bcaturigines,  ‘ante  alios,  *in  litus,  ‘sicltu 
in  currnm,  in  auras,  fmagnn  vi  Banguinis  emi- 
cante,  * Bcopulua  alto  gurgite  ragt  empor,  *ter 
solo;  tp.  peroorjtraplen,  = leuepten,  sbredjen 
f«t  magnitudine  animi  et  claritate  rerum  longe, 
■jinter  ceteros  alcis  gloria,  inter  quae  verbum 
«i  forte  decorum. 

e-mtgro,  1.  auäjiepen,  = »anbern,  huc  ex  illa 
domo;  domo,  fEleusina;  tp.  f cp  eiben  e vita. 
emYncns,  tia , adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  ». 
emineo]  1)  peroorragenb,  :ftepenb,  ergaben 
Bpecies  deorum,  quae  nihil  eoncreti  habeat,  ni- 
hil eminenti»;  promunturia,  saxa,  trabes  emi- 
nentioreB;  im  Silbe  conBectatur  nullam  e.  effi- 
giom,  sed  adumbratam  imaginem  gloriae  de. 
2)  ftp.  au*gc  jeiepnet  (continentia  et  mode- 
ratio)  in  altiasima  quaque  fortuna  bona;  nec 
poCtica  modo,  sed  oratoria  virtute  eminentissi- 
muB;  oratoreg;  subst.  ferga  eminentes;  tem'- 
nentia  ©lanjparticu.  ®at>.  Cminentla,  ae,  f. 
(feit.)  ba*  $ erborragenbe,  bie©rpdpung  ha- 
bere e.  de.  n.  d.  l §.  105,  in  ber  DJtalerei  bie 
Sicptpartie  Acad.  2 §.  20.  — GmYneo,  2.  1) 
peroorragen  stipitos  ex  terra,  ferrum  per  co- 
stas ; iugnra  in  raare,  lingua  (©rbjungel  in  al- 
tum;  felephantus  super  ceteraa  beluas;  *celsa 
cervice  ben  Dlacfcn  poeptragen.  2)  übertr.  ftarl 

feroortreten,  beutlicp  in  bie  Ylugen  fallen, 
ieptbar  je  in  quod  absconditur  ibi,  eo  magis 
e.  et  apparet;  id  quod  erit  illuminatum  (übertr. 
b.  ber  TOalerei  auf  bie  Diebe);  eminente  patrio 
animo  inter  publicae  poenae  ministerium  Liv. 
2,  5,  8;  animus  maxime  contemnendis  dolori- 
bue;  militum  ardor  Tac.]  per  confusa  verba 
vox  macht  fidi  oemehmbar;  animus  eminebit  fo- 
raa  wirb  fiep  pinau*»agen;  ex  gratulando  (Plaut.) 
glcichfam  au*  bet  glut  »•  ©lücttoünfcpenben  per; 
oortauepen;  bol),  tp.  oor  anbern  fiep  au*jeiep; 


nen,  fiep  perbortpun  quos  e.  vident  altius 
Demosthenes  inter  omnea,  + super  ceteros. 
(miYnus,  adv.  [e  u.  manus]  b ber  fmnb  roeg  (®gf. 
comminus)  non  ferne,  au*,  in  bei  Seine, 
bef.  al*  milit.  t.  t.  utrimque  e.  fundia,  sagittis 
rcliquisque  telis  pngnabant;  e.  hastig  ant  com- 
minus gladiis  uti;  fqui  aut  comminua  opprime- 
bantur  aut  e.  vulnerabantnr. 

6-mIror,  dep.  l.  fiep  ftarl  über  et»,  wunbern 
aequora  Hur.  carm.  1,  6,  8. 
emissärium,  ii,  n.  [emitto]  Stbjugätanal. 
emlssärlu*,  ii,  n.  [emitto]  bet  jum  Äunbftpaflrt 
Sluägefepiefte,  Späper,  Spion.  — femissi- 
clus,  adj.  | emitto]  (feit.)  au*gej<pidt  jum 
©pdpen,  f pdpen b oculi  Plaut. 

Smigsio,  önis,  f.  [emitto]  l)  ba*  ©ntfenben, 
fflerfen  eine*  ©efcpofje*  balistae  lapidnm  et  re- 
liqua  tormenta  eo  graviores  e.  habent  etc.  Cie. 
Tusc.  2 §.  67.  2)  ba*  §erau*;,  ©ntlaffen 

anguis,  serpentis. 

e-mltto,  3.  1.  perau*;,  auSfepieten,  fenben 
equitatus  emissus  (sc.  e castns),  pabulatum 
emittitur  nemo,  equites  in  hostem,  *emis8am 
hieuiem;  bilbl.  (Hör.)  semel  emissum  volat  irre- 
parabile  verbum.  2)  entlaffen,  fort;,  her 
auSlaffen,  fortmeifett  alqm  noctu  per  val- 
lum,  ex  domo,  ex  urbe,  e,  de  careere;  (einen 
SBettrenner)  e carceribua,  acutum  mann  fallen 
lajjen;  tp.  alqm  de  ob.  e manibns;  certamen 
manibua;  emissa  de  m&nibus  res  est;  inibef. 
al*  t.  t.  alqm  manu  = manumitto,  ».  f. ; auch 
einen  Scpulbner  librfi,  et  aere  liberatum  Iw.; 
aquum  ex  lacu  perauäfliepen  taffen ; lacum;  To- 
tem pören  taffen  (mit  3»anfl  u.  änftrengungi, 
animam  JTen.;  o.  ©eftpojfen  abfcpleubern,  ab 
fepiepen  pUa,  hastam  in  fines  eorum,  saxa  in 
naves,  aculeum  (b.  ftccpcnbcn  3nfeftenl;  im  Silbe 
cum  ante  illnd  facete  dictum  emissum  haerere 
debeat;  aculeos  in  hominem  et  reum;  argumen- 
tum ratio  ipsa  conürmat,  quae  simul  atque 
emissa  est,  adhaerescit;  nihil  facilius  (quam 
maledictom)  emittitur;  si  nubium  conflictu  ar- 
dor expresaus  se  e.  petoorbräepe ; b.  einer  Scprift, 
perauSgeben  *flibrum,  fexiguos  elegos. 
emo,  emi,  emptum,  3.  eigentl.  nepmen,  bap.  1) 
laufen,  burep  fiauf  erroetben  domum  de 
alqo,  aedes  ab  alqo,  alqd  ex  praeda,  tribus 
minis  für  IC. ; grandi  peennia;'  magno,  male, 
care  Hor,\  fimmenso  teuer,  parvo,  bene,  vili 
»oplfeil  Plaut  fmelius  »oplfetler,  quanti,  tanti 
qnanti  fo  teuer  al*  aut  minoris  aut  etiam  plu 
ris;  fpraediolum  hoc  tarn  salubriter  (billig),  ut 
etc.;  ii  qui  emerant  bie  Rdufer ; fementes ; ex 
empto  bem  Rauflontratt  jufolge;  *empta  bie  ®e= 
taufte,  Sllaoin;  Spricptn.  f.  rogo  3’.  2)  tp.  er  = 
taufen,  fiep  für  Selb  oerfepaffen,  namentlich 
burep  Sejtecpung  sententias  (iudicum);  emp- 
tum iudicinm;  iudieeg;  fpercussorem  in  alqm; 
feentnrionum  militumque  animi  emebantur; 
pacem  pretio;  * honorem  bene  vitÄ;  ‘nocet 
empta  dolore  voluptas  Hör. 
emölimentnm  (.  emolumentum.  { Plaut. 

b-mölior,  dep.  4.  ju  ftanbe  bringen  negotium 
e-molllo,  4.  1)  »eiep  maepen,  emeiepen  amor 
fundas  et  amenta,  2)  tp.  a)  ‘milbem  mores, 
(fpät)  severa  praecepta.  6)  berneicplicpen,  er* 
f cp  taffen  exercitum  Liv. ; fcirco  et  theatri»  et 
amoenitate  urbis  emolliti;  (fpät)  auctoritatem 
principis  fcpmäcpen. 


eraolumentum  — enim. 


275 


emölümentam,  i,  n.  [emolior]  ©orteil,  Sinken, 
Eetoinn  e.  et  utilitas;  e.  et  praemium;  alcui 
emolnmento  esse;  pl.  e.  et  detrimenta,  rerum ; 
tpacis  Segnungen. 

i-möneo,  2.  ermähnen  alqm  ut  Oie.  fam.  l,  7,  9. 

e-nifirlor  (archaift.  tnf.  emoriri  Ter.),  dtp.  3.  1) 
abfterben,  bai)in  (Reiben  non  miserabiliter 
yir  darue;  e.  nolo,  sed  me  esse  mortunm  ni- 
hil) aestimo;  eqnidem  saepe  e.,  si  fieri  posBet, 
veilem;  risu  omnes  Ter.;  fsterili  et  emoriente 
terri;  femoriena  natura.  2)  tp.  oeif  chtoinben, 
»ergeben  laus  eorum.  ®od  cmortuAlts,  e, 
adj.  jum  Sterben  gehörig,  Sterbe»  dies 
Plaut. 

e-raöveo,  2.  herauSbe  »egen,  --((hoffen,  bei 
feite  (Raffen,  mcgräumen,  entfernen  mul- 
titudraem  e foro,  plebem  de  medio,  alqm  se- 
natu,  *arma  tectis,  * postea  cardine  reifen  au« 
jc;  muroa  fundamentaque  erfchüttern;  tp.  pesti- 
lentiam  ex  agro  Romano  (in  alter  Formel  b.  Liv.)\ 
*his  dictis  curae  emo  tue;  ‘veterem  morbum; 
*eulpas  tilgen. 

Empedöcles,  is,  wt.  griecfj.  ©fplofoPh  au«  Bgri= 
gentum  in  Sijilien,  um«  3.  440  o.  ®t|r.  Tao. 
Empedöcldu»,  adj.;  ruhst  -den,  drum,  n.  cm 
pebolleifche  2e|ren. 

empirTci,  örum.  m.  [ipniipixol]  Brjfe,  beten 
Surmethobe  auf  bloßer  Erfahrung  beruht, 
Empirifer  Cie.  Acad.  2 §.  122. 

Empöria,  drum,  n.  $anbel«pläpe  in  Bftila  an  ber 
tletnen  Sorte.  — Empdriae,  irum,  f.  Stabt  in 
Hispan.  Tarrac  3)00.  sahst.  -rltanl,  örum,  m. 

- empörlum,  ii,  n.  [ (pjrdpioi]  vanbel«plap. 

— enipömn,  i,  m [f|a«opos|  ber  Saufmann 
als  Titel  eine«  Stüde«  be«  ©pilemon  Plaut. 

emptio  (nicht  emt.),  önis,  f [emo]  Anlauf, 
Sauf  falsa  et  simulata;  oft  e.  bene  emirnus; 
concr.  bie  getaufte  Sache,  ber  Sauf.  — t«®P' 
tlto,  1.  [frequent,  o.  emo]  et  = , auflaufen.  — 
emptor  (nicht  emtor),  öns,  m.  [emoj  Säufer 
fandi;  familiae  pecuniaeque  Scheintäufer  beim 
leftieren  per  aes  et  libram  Suet.  Ner.  4;  f.  li- 
bra  1);  emptorem  inveniro. 

e-mulgeo,  2.  (feit.)  *au«  jdjöpfen  paludem. 

e-mungo,  3.  [ perf . sync.  emunxti  Plaut.')  1)  se 
{ich  ausfchnäu jen,  emungor  oculos  ex  capite 
mir  merben  bie  Bugen  auSgefchlagen  Plaut.  2)  tp. 
(Sonoerf.)  a)  homo  emunctae  naris  mit  einet  fei» 
nen  Slafe  — grofjem  Scharffinne,  bef.  bie  gehler 
anberer  »u  finben.  b)  (Com.)  alqm  auro,  argento, 
(Com.,  Hör.)  alqm  jmb.  um  Selb  betrügen, 
prellen. 

e-münio,  4.  1)  fiarl  befeftigen  locum;  locus 
arcis  in  modum  emunitus;  »postes  obice  Der» 
mähren.  2)  gangbar  machen,  bahnen  silvas 
ac  paludes. 

en,  inteij.  (ältere  gorm  em)  fiel)!  fieh  bal  ba 
i ft  (ftnb!)  1)  rco  man  mit  Pebhaftigleit  auf  einen 
Eegenjlanb  aufmertfam  macht  en  Priamus;  en 
memoria  mortui  sodalis;  en  causa,  *en  aras, 
en  causam,  en  cur,  en  hic;  en  quod;  *en  ego; 
en  babes  virum  dignum  te;  en  lila,  illa  liber- 
tas;  ipse  en  ille;  primus  en  ego  consul;  en, 
cui  tu  liberos  committa«;  en  foederum  inter- 
pretes  man  feh«  boch  einmal,  »a«  für  treffliche 
Bu«(eger  jc.1  ellum,  ellam  = en  illum,  en 
illam  Com.  2)  in  gragen,  jurn  Buäbrud  be«  ®t- 
ftaunen«,  Unmiüen«,  roohl,  benn  en,  cur  magi- 
»ter  possideat  duo  milia  iugerum  immunia?  »en 


haec  promiasa  fldes  est?  *en  (ja)  quid  ago? 
(Plaut.,  Liv.)  en  unquam;  bef.  jut  Einleitung 
eine«  in  eine  grage  getleibeten  SBunfche«  en  un- 
quam aliquot,  mea  regna  videns,  mirabor  ari- 
stas?  Verg.  3)  bei  imperat.  jur  Setftärhmg  ber 
Bufforbetung  auf,  »oglan!  en  accipe!  en  age 
segnen  rumpe  moras! 

»tenarräbllis,  e,  adj.  [enarro]  er jäljlbar,  bar-- 
ftetlbar.  — e-narro,  l.  bi«  ju  Enbe  u.  ooll» 
ftänbig  erjählen,  barlegen,  erllären  om- 
nem  rem,  quo  pacto  haberet,  ordine  Ter.-, 
alcui  somnium 

8-nascor,  dep.  3.  hetbormachfe n,  cntftchen 
lauream  in  puppi  navis  enatam;  in  latitudinem 
ramia  enatis;  finsula  medio  alveo  enata. 

c'-iiäto,  l.  1)  »fnu«  etma«  b e r a u 8-,  baoon 
fchroimmen,  fchrnimmenb  enttommen.  2)  tp. 
fieh  burchfchlagen,  -helfen  au«  einer  mißlichen 
Page  Cie.  Tusc.  5 $.  87. 

8-nävTgo,  1.  l)  tntrans.  fherau«»,  toegfdjiffen, 
abfege  ln;  flaff  nur  im  ©leichni«  e quibus  tum- 
quam  e scrupuloais  cotibus  oratig.  2)  trans. 
burchfegeln,  Schiffen  *unda  omnibus  enavi- 
ganda.  [bem  ©lig  tötete. 

Encelädus,  i,  m.  ein  Eigant,  ben  ftab'ter  mit 

Endfmlon,  önis,  fdjöner  güngling  in  Sarien,  nach 
einer  Sage  0.  ber  Selene  im  Schlaf  überrafeht  u. 
feitbem  eroig  fchlafenb,  bah-  Endymionie  (einiger) 
somnus. 

e-nSco  (entco),  necui  (Plaut,  necävi),  nectum, 
l.  1)  oöllig  täten,  ermürgen,  erftiden  fve- 
neno  aut  fame;  »bos  est  enectus  arando  tot 
bingefunten,  gefallen  beim  tc.  2)  tp.  (Sonoerf.) 
faft  ju  lobe  quälen,  faft  umbringen  siti 
enectus  Tantalus;  fame,  trigore,  illuvie,  squa- 
lorej  prorinciam  enectam  (ganj  erfchäpft)  tra- 
dere;  (Com.)  alqm  rogitando,  amando,  odio  u. 
bl.  e.  alqm,  enicas  me. 

enervatus,  adj.  [partic.  o.  enervo]  entnerot, 
entlräftet,  metd)lich,  unmännlich  pbiloso- 
phus  tarn  e. , tarn  omnia  ad  voluptatem  cor- 
poris doloremque  referens;  e.  muliebrisque  sen- 
tentia;  mollis  et  e.  oratio;  velut  e.  civitas.  — 
fäuerrls,  e,  adj.  [e-nervu8|  traftlo«,  matt 
tp.  orator. 

«nerro,  1.  [e-nervua]  entneroen,  traftlo«  ma  = 
epen,  fchmächen,  oermeichlichen,  non  plane 
me  Benectus,  corpora  ammosque;  ademptis 
maritimis  civitatibus  cnervatam  (esse)  tyranni- 
dem;  enervatur  oratio  compositione  rerborum. 

»Engöuäsl  (-In),  [ö  lv  yovaai]  bet  Snieenbe, 
ein  Sternbilb  bet  nörblichen  ©albfugel. 

Euguinus,  ju  Enpuion  (Stabt  auf  Sijilien)  ge= 
hörig,  enguinifeh,  adj.;  subst.  Engnlni, 

enlco  f.  eneeo.  (örum,  m. 

8nlm,  conjct.,  immet  einem  ob.  bi*m.  mehreren, 
eng  jufammengehörigen  Sorten  nachgefept,  1)  jut 
Bngabe  be«  ©runbe«  einer  oorauSgebenbrn  9lu« 
fagc,  beim.  Oft  ift  ber  Sap,  beffen  ©egrünbung 
burd)  enim  gegeben  loirb,  nicht,  mie  im  Teutjdjen, 
auäbrüdlich  beigefügt,  fonbem  muh  au«  bem  3fhg 
in  Eebanten  ergänjt  »erben:  cum  Critias  reBpou- 
disset  in  agro  ambulanti  ramulum  in  oculum 
suum  recidisse,  tum  Socrates:  non  enim  pa- 
ruisti  mihi  rovocanti  = 'ba«  ift  nicht  ju  oer= 
»unbem;  benn  bu’  u.  f.  ».,  ob.  im  3>eutfchen: 
'bu  hafl  ja  mit  nicht  gehorcht’.  ®al).  oft  quid 
enim?  f.  1.  quis  1)  a);  at  ob.  »ed  enim  f.  at  2). 
2)  jur  ffirflärung  u.  näheren  ©ejeichnung  be« 

18* 


276  Enipeus  — eo. 


Borpergepenbcn , nümlicp  primum  mihi  videtur 
de  genere  belli,  deinde  — eBse  dicendum.  Ge- 
nus est  enim  belli  eiusmodi  etc.;  aud)  fo,  bafi 
bie  Srflätung  niept  in  bem  unmittelbar  folgen: 
ben,  fonbern  erft  tn  Späterem  liegt  illae  Epicuri 
propriae  ruinae;  censet  e.  etc.  Oie.  fin.  t §.  18. 
3)  eine  Behauptung  befräftigenb,  j ebenfalls, 
fieperliep,  fürroapr,  freilich,  natürlich,  bef. 
in  irtm.  tHebe  quid  tute  tecum?  nihil  e.,  nempe 
e.  tu,  credo,  me  imprudentem  obrepaerie  Plaut.-, 
id  e.  ferendum  esse  negat;  *Aeneas  — miratus 
e.  (natürlich  Perumnbert)  motusque  tumultu  — 
die,  ait  etc  bap.  enlm-rero,  ade.  ja  fürwahr, 
ja  wahrlich,  in  ber  Jpat;  (bei  ©nmürfen, 
ftärter  als  at)  aber  freilich;  oft  in  bet  ergäp- 
iung  Liv.  1,  5t,  8;  in  bet  Antwort  iron.  ob.  in« 
bigniert  e.  illud  ferendum  non  cst. 

Enipeus,  ei  u.  eos,  m.  1)  glüh  in  DpeffaliotiS; 
als  glufjgott  ©emaht  ber  Ipro.  2)  glufj  in 
$ieria  (in  Ipeffalteni 

S-niteo,  nitui,  - 2 i)*petBotglängen,  «ftrap« 
len  myrtu#  floridis  ramulis,  decus  ore,  Cam- 
pus. 2)  übertr.  CraBsi  magis  oratio;  in  eo  bello 
et  virtus  et  fortuna  Tulfi;  ille  in  sua  pictura 
nobilis.  ®ao.  enlteaco,  ere,  1)  anfangen  per« 
Borguglängen,  perBorguftraplen  »pulchrior 
multo.  2)  übertr.  bellum  novum,  ubi  virtus  e. 
posaet  Sali. ; f alitur  atque  e.  velut  pabulo  lae- 
tiore  facundia;  fstudiis  honeatia  et  eloquentiae 
glorift;  ftogä  burep  fünfte  beS  griebenS;  flocus 
exquisito  et  poßtico  cultu. 

S-nltor,  dep.  3.  I)  intrans.  1)  mit  Anstrengung 
fiep  perauS«  ob.  emporarbeiten,  «winben, 
emporfteigen,  «(heben  per  adveraos  fluctuB 
ingunti  labore  remigum;  fper  anguatiaa  adituB 
et  ingruentem  multitudinem;  fin  vertieem  mon- 
tis;  fin  altiora;  im  Silbe  nihil  tarn  alte  natura 
constituit,  quo  virtus  non  posBet  e.  Gurt.  2)  tj> 
fiep  anftrengen,  bemüpen,  m.  ut,  ne;  e.  et 
contendere,  e.  et  efücere  ut;  ab  iisdom  summa 
ope  enisujn  ne;  unFI.  m.  inf.;  in  alqa  re;  ad 
dicondhm.  U)  Irans.  1)  burep  Anjhcngung  per« 
Borbringen,  gebären  sus  trigmta  cnpitum  fetus 
enixa;  enixa  aervitio  Verg.;  partus  plures  Liv  -, 
pass,  in  luco  Marti»  enixi  sunt  Just.  2)  +et  = 
(teigen  aggerem;  I’yienaeum  et  Alpes;  übertr. 
erpreben,  erreichen  tantum  celentate  naviB 
ut  etc.;  quod  ut  enitare  contendasque ; fin  cau- 
sis  agendis  efheere  alqd  et  e.  — BnlxS,  adv. 
m.  comp.  u.  (fpät)  sup.  [enixus]  nngeftrengt, 
angelegentlich.  — enixus,  adj.  [ partk . B. 
enitor]  nngeftrengt,  angelegentlich  e.  Btu- 
dio  Liv. 

Enna,  Emmens,  Eunensis  f.  Henna  etc. 
Ennius,  ii,  m.,  Q.,  Dichter  aus  SRubiä  in  Sala« 
brien,  239—169  b (Spr. 

S-no,  l)  perauS«,  wegfehwimmen,  fdjwim« 
menb  enttommen  e concha,  in  terram;  *weg=, 
entfüepen  ad  Arctos. 

enodäte,  adv.  m.  comp,  [enodatusj  (feit.)  beut« 
lief)  gemacht,  beutlieb.  — SnödStlo,  öiub,  f. 
[enodoj  (feit.)  ©ntroiefetung  einer  fcpwierigen 
Sacpe  notio  est  cognitio  enodationis  indigena; 
nominum.  — enOdls , e,  adj.  [e-nodus]  *fne« 
tenloS,  glattubies,  truncus;  *tp.  gefepmeibig, 
leiept  elegi.  — 6-Bödo,  1.  (feit.)  cigentt.  ent« 
Inoten,  tp.  beutliep  maepen,  erflären,  ent« 
Wiefeln  nomina  tetpmologtfdj);  cuius  praeeepta 
enodata  diligenter  expoauit. 


fenormis,  e,  adj.  [e-norma]  1)  unregelmäßig 
vici.  2)  übermäßig,  unnerpältniS« 
mäfjig  grofj. 

fe-nötesco,  nötui,  — 3.  betannt  werben. 
8-nöto,  1.  aus«  ob.  angeiepnen  Plin.  cp. 
ensieülos,  i,  m.  dem.  o.  ensis  Plaut. 

•cnsiger,  gera,  gerum,  adj.  [ensis  u.  gern] 
Scpwert  füprenb.  — ensis,  is,  m.  (feiten  in 
Broja)  Scpwert  (bas  längere,  mepr  gum  $ieb 
eingerichtete)  Verg. , Liv. 

Entellinus,  adj.  aus  ©ntella  (Stabt  in  ®i}i« 
lien),  entellinifcp;  subst.  -inf,  örum,  m. 
enthymema,  ätis,  n [fVdtipi jpa]  1)  ffReflction, 
Betrachtung.  2)  rpet.  t.  t.  ein  Bcrtürjter  ober 
unoollftänbigcr  Sdplufe,  bef.  bie  Scplupfolge 
aus  bem  ©ntgegengefepten. 

8-nuho,  3.  fiep  wegüerpeiraten,  au*  feinem 
Stanbe  in  einen  anbern,  b.  grauengimmer,  e pa- 
tribus;  auep  aus  einer  Stabt  in  eine  an« 
bete;  abfol. 

e-nucle4te,  adv.  [enucleatus]  flar  u.  fcplicpt, 
bünbig.  — enucle&tua,  adj.  [partic.  B.  enu- 
cleoj  flar  u.  fcplicpt,  bünbig,  opne  bie  $ülle 
be«  äufjeren  fßrunfeS  genus  dicendi.  — Sua- 
cle®,  i.  le  u.  nuclousl  eigtl.  entfernen,  ti >.  beut 
licp  maepen,  entwiaeln,  ablandita  illa,  no 
enucleala  eaac«  auffragia  niept  mit  Boiler  Uber 
geugung  abgegeben;  auch  in  üblem  Sinne  oec 
quidquam  in  ampliticatione  nimis  enucleandaui 
est  bis  inS  flcinfte  Detail  batgulegen ; acu  quae- 
dam  enucleata  argumenta  fpipftnbig  auSgefüprte. 
Snümeritio,  önis,  f.  [enumero]  1)  Aufgäplung, 
£>etgäplung  malorum.  2)  rpetor.  t.  t.  Argu- 
mentation mittel«  Aufgäplung  nteprercr 
gälle,  um  naep  SBiberlcgung  ber  übrigen  einen 
als  notwenbig  ftattfinbenb  naepgumeifen.  — e-iiü- 
mero,  1.  1)  berechnen,  auSrccpnen,  aufgäp« 
len,  ber  üfeipe  naep  anfüprcn  muititudmem 
beneficiorum;  proelm,  stipendia;  familüun  a 
atirpe  ad  hanc  aetatem;  fBinguloruni  nomina. 
Snuntlütfo  i niept  enunc.),  önis,  f.  [enuntio]  log. 
t.  t.  AuSfage.  — euunlUtum  (niept  enunc.), 
i,  n.  fenuntioj  log.  t.  t.  AuSfprucp,  Sap.  — 
6-nuntlo  (niept  enunc.),  1.  1)  weiter  Berbrei« 
ten,  (©epeimeS)  Betraten  mysteria,  rem  Hel- 
vesiis  per  iudicium,  G'icerom  dolum  per  Ful- 
viam,  sociorum  consilia  adversariis.  2)  überp. 
ausfagen,  angeben,  auSbrüefen  alqd  verbia; 
plane,  quid  aentiam,  apud  homiuea  familiaris- 
simos;  als  log.  t.  t.  quidquid  enuntiatur,  aut 
verum  est  aut  falsum. 

enuptio,  önis,  f.  [enubo]  baS  $ierauSpeiraten 
aus  bet  gamilie  in  eine  anbere  Liv.  39,  19,  6. 
S-nütrlo,  4.  (feit)  ernäpren,  näprenb  auf« 
giepen  *pnerum  Idaeis  sub  antria. 

1.  8«,  Ivi  u.  fi,  Itum,  Ire  (pass,  irier  Plaut.)  4.  ge« 
pen,  gunäepft  gu  gup  domum,  ad  forrun  Plaut  , 
ad  ccnam  Ter.,  ad  alqm,  fnon  pigre  ad  mor- 
tem; in  malam  crucem,  malam  crucem  Ter.; 
in  malam  rem,  malam  rem;  in  provinciam;  ex 
curia  in  contionem  itnr;  *hinc  Afros;  *nova* 
vias  eine  Steife  maepen  in  unbefamtte  üänbet; 
*itque  reditque  viam  gept  ptn  n.  per;  (altertfiinl 
gormeli  ite  viam  de.  p.  Mur.  §.  26;  exequias 
gut  Ueiept  Ter.,  ’pompam;  *dat.  viro  gnm  ic.; 
pedibus  gu  gup  Plaut.,  gn  lianbe  Liv.-,  via, 
(Ter.)  in  via;  * «actis  o.  Opfer;  m.  inf.  viaere 
Ter.;  videre  feraa  Prop.\  m.  supiti.  auf  um, 
IndoB  spectatum,  aeaaum,  dormitum,  cubitum; 


277 


eo  — Epielerua. 


{Hör.)  lusum,  lavatnm,  (Vera.)  venatom;  aud) 
gut Angabe  eine«  eifrigen  Streben«:  auf  etwa«, 
barauf  au«geben  sc  rem  publicamque  per- 
ditnm  Sali.,  bonorum  prnemia  croptum,  ahena 
oppagnatum;  ul  tum  iniuriae,  ( Tac .)  dominatio- 
nem  raptum ; *it  (fons  Timavi)  mare  proruptum 
iudit  fid)  ©ahn  au  brechen  burd)  tc.;  *deiectum 
monumenta  (o.  ber  libet);  bal).  auch  inf.  pass, 
iri  ra.  supin.  (amatum  iri)  gut  Silbung  be«  inf. 
ful.  patt.  u.  ähnlich,  istuc,  ad  illud  ire  barauf 
benlen,  üerfallen  Ter.,  ibatur  in  caedes  Tac.-, 
infitias  ire  f infitiae. 

3nibcf.  a)  in  mitit.  Sprache  marfebicren,  gte= 
b en,  anrüden,  lo« geben  auf  per  tines,  viä, 
eodem  itinere  quo  hostes  ierant,  diversis  iti- 
neribus,  contra,  ad  hostem,  ad  castra;  effuse 
»eit  auieinanbet;  obTiam  f.  obviam;  in  alqm 
Vtrg.,  Liv.;  ad  saga,  (Cael.  in  Oie.  ep.)  ad  arma 
f.  sagum  b)  gu  ijlfcrbe  — reiten  equii  Liv  -, 
fequo  admisso  in  alqm,  *b[.  ire;  gu  Sagen  — 
fahren  euren  Liv.;  ju  SBaffer  — fegetn,  fab: 
ren  quo  (—  in  quem  portum)  simul  atque  intro 
est  itum  Caes.  b.  c.  3,  26,  6;  cum  classe,  *+na- 
vibus.  c)  t.  t.  ire  in  sententiam  (m.  u.  ebne 
pedibus)  bei  bet  Kbjtimmung  im  Senat  einer 
Meinung  beitreten,  in  alia  omnia  für  bie  entge= 
gengefebte  Meinung  ftimmen,  in  consilium,  in 
niffiragmm  d)  ire  in  alqd  in  etm.  übergeben, 
«erwanbelt  metben,  gn  etm.  werben  *san- 
gnis  in  sucos;  *in  lacrimae  in  Tränen  au«: 
bretben;  + in  corpus  fteifebig  werben;  in  duplum 
nod)  einmal  fo  Diel  Strafe  geben;  qui  neque  ser- 
rafai«  in  penculum  rei  publicae  (bem  Staat  ge- 
fäbcliib)  neque  interfectus  in  exemplum  ibit  ein 
©eifpicl  werben  wirb  Tac.,  ire  in  melius  (e# 
belfere  fid)  mit  ic.)  valetudinem  principis  Tac., 
odia  in  pemiciem  itura;  ‘animas  nostrum  in 
nomen  ituras  welche  ererben  werben  jc.;  an  etm. 
geben  ‘in  poenas  ftrafen,  rächen;  *in  scelus  be= 
gtben;  *per  leges  fid)  gefallen  taffen;  *per  exem- 
pla  cognata  nacbaf)mra  (ab«  ‘exemphs  deorum 
— fnb  ben  ©Ottern  Dergleichen);  ‘per  laudes  tuo- 
rum  loben;  tPer  omnes  eloquentiae  numeros; 
tper  totas  materias  ft<h  befd)äftigen  mit  ic. ; 
ierat  in  causam  praoeeps  hotte  fich  fofort  ange» 
idjfofien  Liv. ; ‘pietate  supra  homines  betoor 
ragen  über  ic.;  ‘talibus  dictis  contra  dicta  ty- 
ranni  erwibert  folgcnbe«  ben  Sorten  tc.  e)  Don 
leblofen  Singen  tefßgies  (Augusti)  iens  in  cae- 
lam;  *aurum  per  medio«  Satelliten;  ‘funis  retro, 
Serba  per  attentam  non  ibunt  Caesaris  aureui ; 
‘alter  ut  hic  mensi«,  sic  über  alter  eat;  *cla- 
mor  ad  aetbera,  ‘rumor;  ‘propius  perieulo 
(bat*  tc.)  timor  b.  t.  bie  (furcht  wächft,  ]C  näh« 
bie  (Befahr;  ’bello  tessera  signum  als  6rtcn= 
nung«geid)en  im  Kampfe;  *D.  Slüffen,  fliegen; 
(Im.)  pugna  ad  pedes  man  beginnt  ben  Kampf 
ja  (fnfj;  mores  praecipitcs;  prägn.  a)  tommen 
unde  is?  Ter.;  eodem,  unde  ierat,  se  recepit 
AVp.  ß)  »ergeben,  entfebwittben  *anni; 
•quotquot  eunt  dies;  ‘gratior  it  dies;  sie  eat, 
qoaecumque  Romana  lugebit  hostem  fo  fahre 
bin  x.  Liv.  y)  oorwärtSs,  oonftatten  geben 
incipit  re«  melius  ire,  prorsus  ibat  res,  +res 
eodem  cursu  eunt  3)  ‘fortgeben,  bauern 
si  non  tanta  qnies  iret.  - öefonbet«  gu  be- 
werten ift  noch  «mper.  *i,  *i  nunc,  firent  mit 
$ol)n  n.  Ironie  gebraucht,  wenn  man  jmb.  auf-- 
forbert,  etw.  gu  tpun,  wobon  man  hinlänglich  an« 


beutet,  baß  es  unter  ben  obwaltenben  Umftänben 
unmöglich  ob.  nicht  *u  «warten  ift  i nunc,  ar- 
gentum  — suspice  Hör.  ep.  1,  6,  17;  i nunc  et 
versus  tecum  meditare  canoroa  ep.  2,  2,  76. 

2)  iö,  1)  adv.  [alter  dat.  b.  is]  1)  baljin,  bagu 
venire,  pervenire,  mittere;  accessit  eo  nt;  us- 
qoe  eo,  quo  etc.;  auch  barauf,  bahittein  eo 
(•=  in  eos,  näml.  equos)  milites,  eo  (—  in  car- 
ros)  molieree,  eo  (—  in  eas,  näml-  scaphas)  mi- 
lites  imponere.  6)  big  gu  bem  Stabe,  fünfte 
eo  rem  adducam,  ut  etc.;  eo  rem  deduxit;  res 
eo  crevit  Liv. ; -f hoc  eo  processit,  ut ; nsque  eo, 
quod  arguas,  non  (fo  wenig)  habe»  Oie.;  m.  gen. 
(untlaff.)  eo  miseriarum  venturus  eram,  eo  magni- 
tudinis  procederent,  ubi  eo  vecordiae  processit, 
nt  Sali. ; eo  consuetudinis  adducta  res  est  Liv. ; 
eo  rerum  ventum  erat  Ourt.;  eo  usque  despe- 
rationi»  Just.;  eo  usque  bi « gu  bet  Seit,  fo 
lange  Cie.,  bi«  gu  bem  (Brabe  Tac.  II)  abl. 
sing.  o.  i«  a)  be«wegen,  be«h<rib,  barum  eo 
dico,  ne  Plaut.;  non  eo  haec  dico,  quin  Plaut.; 
non  eo  dico,  quo;  eo  scripsi,  quo  plus  auctori- 
tatis  haberem;  mercatoribus  eBt  aditus  magis 
eo,  ut  Caes.;  quoniam  oo  natus  «um,  ut  Sali.; 
eone  es  ferox,  quia  Ter.;  eo  magis,  quod  — sive 
eo,  quod  (bc«balb,  Weil)  Ca*.  6.  G.  1,  28,  3; 
sive  eo,  quod  (wa8)  est  magis  veri  simile,  quod 
(meit)3,13  G.  b)b. comp,  befto,  um  fo  eo  maior,  eo 
magis;  auch  m.  folg,  quod,  quoniam,  quo,  si,  ut, 
ne;  neque  eo  magis  u.  (buch)  um  nicht«  mehr, 
unb  ebenfo  wenig,  unb  bcnnoch  nicht  Nep. 
c)  bafetbft  res  erat  et  causa  nostra  eo  iam 
loci  Oie.  p.  Sest.  §.  68;  templum  Saluti  exstrue- 
retur  eo  loci  Tac. 

ködern,  adv.  [alt«  dat.  D.  idem]  eben  bat)in 
venire;  [abl.]  re»  e.  loci  est  noch  in  berfelben 
copsö  — eo  ipso  Plaut.  [Sage. 

*Eös  (nur  im  nom.)  [Tims]  Morgenröte. 

Köus,  adj.  1)  jum  Morgen  gehörig.  2)  öftlich, 
jum  Open  gehörig  ob.  Don  Dften  fommenb 
equi,  mare.  3)  subst.  m.  a)  Morgenfterfi.  b) 
Morgenlänber. 

epliehns,  i,  m.  |f>rj|}os]  giingling  o.  16tcn  bi« 
jum  20jten  3<>hte ' 0ew-  ®n«bfn- 
epbömbrl«,  Tdis,  f.  f itpnptfit]  lage=,  ®u«; 

gabe=  u.  ginnabmebueb 
Ephesus,  i,  /.  ionijebc  Stabt  in  Slcinafieii  mit  bc= 
rübmtem  lempel  b«  ®iana.  ®aD.  Ephögius,  adj. 
subst.  -sil,  örum,  m. 

Ephittltos,  ae,  m.  1)  f.  Aloidao.  2)  ber  ©rieche, 
ber  ben  Unfern  bei  Ih«mopt)lä  ben  ffleg  über 
ba«  ©ebirge  geigte. 

öphippUtus,  adj.  [ephippium]  auf  einem  ge: 
fatteltcn  flferbc  reitenb  eoues  Caes.  b.  G.  *, 
2,  5.  — epblppinni,  ii,  n.  [iginniov  I gern.  pl. 
Seit*,  fJfetbcbcde;  Sprichw.  f cuballns. 
öpbörus,  i,  m [fepopoe]  l)  eigtl  b«  «ufieber, 
eine  ber  6 böchfü«  obrigleitlichcn  fßerfoncu  in 
Sparta,  2)  at«  nom.  pr.  ®efd)ic^tfef)rciber  auöSiumä. 
Ephfra,  ue,  f.  1)  Meemhmpbc.  2)  ber  alte  'Harne 
o.  Korinth  ®ao.  ‘Ephyraeus,  ob.  ‘-retns,  adj. 
fbpTbita,  ac,  m.  [larßtrTrjs]  Scbtff«folbat. 
Epirharmiis,  i,  m.  $bilofopb  u.  gtied).  Komöbicn: 
bichter,  ber  bcf.  bie  borifcb’figtlifdhe  Komöbie  au«: 
bilbete.  [gingiegen  Plaut. 

eplchfsis,  is,  f.  [f«igo«t]  (feit. > ©efäg  gum 
Epiclerus,  i,  f.  [’EuAtiijpot]  bie  6 rbtoebter, 
Sugfpiel  bt«  Menanber. 


278 


epicopus  — equus. 


epTcöpus,  adj.  [Ixiuanos]  mit  Bubern  Per- 
fehen  Cac.  An.  14,  16. 

EpTcrStes  [(»»xpatrj's]  1}  bet  Übermächtige 
(Barne,  ben  Cicero  icf»er jettb  bem  Bompeju#  giebtj. 
2)  ein  Bhtlofoph  ob-  Bhetor  ju  Wtl)en. 
fpicröeus,  adj.  ff iti'npoxoc]  eigtl.  ».  bfinnen,  fei- 
neu  6infd|lagfäbcn ; fcfjerjb  übettt.  fabenfchei- 
nig,  bünn,  o.  einet  ©uppc  Plant. 

Epirürns,  i,  m.  ^Ijilofopb,  ©tifter  ber  epihcretfchen 
BhilojoPhic,  geb.  ju  Santo«  342  n.  Kbr.  ®aoon 
Epicureus,  adj.  -,  subst.  -rei,  örum,  m. 
öplcus,  adj.  [^jnxic]  epifd);  f subst.  eplcl,  örum, 
m.  Cpifet,  epifchc  ®id)tei. 

Epldamnos,  i,  f.  f.  Dyrrhachium.  lau  Epl- 
damnensis , e,  u.  -dainnins,  adj. 

EpYdaphne,  es,  f.  Borfiabt  oon  ilntiodpa  Tac. 
Epidnuros,  i , f.  l)  ©tabt  in  ®almatien,  j.  Ba- 
gu(a.  2)  ©tgbt  in  Sttgoli«  mit  einem  berühmten 
Stempel  be#  fflffulap.  ®ao.  * Epidaurius,  adj  -, 
* subst.  = Äflutap. 

EpYdYcaxöiuenos,  acc.  on  [’fondixocjdpfvoe]  bet 
ficf)  et».  »ufprechen  Snjfenbe,  ein  ©tüd  be« 
HpoDobot  Ter. 

EpTgtmi,  örum,  m.  [/myovoi]  bic  Bathgebor- 
nen  1)  bie  ©öljne  bet  fieben  fpelben  gegen  tbeben, 
Barne  einet  Itagdbie  bei  Äicf)t)lu#,  überfc|)t  o. 
Httiui.  2)  bic  Söhne  bet  mit  ^etjcrinncn  uet= 
heirateten  ©olbaten  SUeranber#  Just. 
bpYgrainma,  ätis,  n.  [**iypapfiar]  1)  3 n ober 
auffdjtift.  2)  Epigramm,  ©inngebitht. 
SpYlögus,  i,  m.  [(«üoyos]  ©(hin 6 einet  Siebe, 
Epilog.  [Rteta. 

EpYmeuIdes,  is,  m.  SBalprfagcr  unb  ®ithtet  au# 
Eplmethis,  tdi»,  f.  ®o*tet  bei  Epimethen#,  Bru- 
bet#  bei  ffSrometheu#,  Bhrtha  Ov. 
äpYnicia,  örnm,  n.  [im»(xia]  ©iegeiliebet 
EpYph&nöa,  ae,  f.  ©tabt  in  Eiltrien.  |Suet. 
bpcphöra,  ae,  f.  [ixtcpoQd]  mebic.  t.  t.  Schnu- 
pfen, Ratarth  CYc.  fam  16,  23. 

Epirus,  i,  f ['Hjrn<joc|  tocftliche  Sanbfdjaft  ®rie - 
djcnlanb«.  ®au.  1)  Eplreusis,  e,  -rotYcus,  adj. 
2)svist.EpIr6tcs,  ae,  m.  Epirote;  pl.  -rotae  Ln-, 
öplstölium,  ii,  ».  [sTrtorölto*-]  Briefchen  Ct. — 
cpistbla  (nicht  epistola),  ae,  /.  [(»totolij]  Brief 
(als  gufchrift  u.  ©enbfdjteiben'  ab  alqo,  ad  alqm, 
epiatulam  reddere;  venio  ad  tuas  literas  quas 
pluribus  ep.  (Senbungcn)  accepi;  fab  epistulis 
{.  2.  a I)  1);  fBefltipt  be#  Raifer«;  pl  (nachll) 
auch  oon  einem  Brief. 

epitiphiuH,  ii,  m.  fjm rdtpios  sc.  ibyoc]  Seichen- 
tebe  Oie.  Tusc.  6 §.  36. 
äpYtheca,  ae,  f.  [(wid-r/xj; I Zulage,  -gab e Plaut. 
äpYtSme,  ae,  f.  [Imrourj  ] Sluijug. 
epitrepontex  [(jritp^nwtse]  Xitel  einet  Romöbie 
bei  Wenanbet  Quint.  [au#  Clioen  Plaut. 

üpttürum  (-tyruni) j i,  n.  ftaitupox]  Rompot 
epödos,  i,  m.  | (-raidocj  eine  fHrt  Ipriidjet  ®ebidjte, 
in  toelchen  (auigenommen  ba#  clegifchc  Xiftichon) 
ein  fütjetet  Bet#  auf  einen  längeren  folgt,  o.  2tr- 

»i#  etfunben  u.  e.  §oraj  bei  ben  Römern 
hrt,  Epobe  Quint.  10,  1,  96. 

•ipSps,  pis,  m.  [fitotp]  bet  ffliebehopf  nein  lat. 
upupa).  [gebicht. 

*8pos  (nut  tm  nom.  u.  acc.),  n.  [{na,  | gelben- 
i-pöto,  1.  [mitauinahme  bdpartic.  epotus  (exp.), 
»eiche#  gern,  aftioe  Bebeutung  h“t-  nut  bei  ©pät.] 
auitrinlen;  comessum  (est),  expotum,  exunc- 
tum  etc.  Plaut. ; *einfaugen,  in  (ich  fchluden. 
epülae  f.  epulum  2).  ®ao.  bpülari»,  e,  adj. 


jum  ©aflmahl  gehörig  accubitio  amicorum 
bei  lifche;  sacrificium  mtt  einem  ©chmaufe  ort 
bunbenc#.  [tfiePmahle#  Sud. 

Spülitlo,  onis,  f.  [epulor]  Beianftattnng  eine# 
epülo,  önis,  nt.  1.  pl.  tresviri  ob.  septemviri 
ein  au#  btei,  fpätet  fieben  SDtännern  befte^eitbei 
BtiefietloIIegium  ju  9iom,  »eiche#  bie  mtt  ben 
öffentlichen  Spielen  oetbunbeneit  ©öttermable  be- 
folgte; sing,  tresvir  Liv  ; septemvir  epulonum 
Plin.  ep.  2)  ©chmaufer  Oie.  Att.  2,  7,  3. 
epülor,  dcp.  l.  l)  intrans.  fpeifen,  fthmau- 
fen  cum  uiatre,  luxuriosius,  de  die;  *dapibns 
opimis  ein  föfiliche#  Wahl  halten.  2)  * -Kraus  alqm. 
bpölum , i,  n.  1)  im  sing,  feierliche#,  politif^e# 
ob  teligiöfe#  3 e ft  m a h I dare  epulum  populo 
Romano.  2)  pl.  epulae,  ärum,  f.  ba#  (frugale 
ober  reichliche,  prioatim  ob.  öffentlich,  mit  bet  3° 
milie.ob.  mit  Säften  genoffene)  Wahl  iuter  cpu- 
las;  epulis  dediti,  obruti.  ^ieto.  bie  ©eridjte, 
©peifen  mensae  exquisitissimis  ep.  exstrue- 
bantur;  tp.  ®enug  für  bie  äugen,  ben  ©cifl 
dare  epulas  oculis  alcis  Plaut.-,  pars  animi  — 
saturata  bonarum  cogitationum  epulis;  atidum 
hominem  ad  has  disceudi  ep.  recepi. 

Sqna,  ae,  f.  ©tute. 

ficpicH,  Itis,  camm.  [equus]  1)  Beiter;  ‘Wann 
u.  Bo|;  bef.  bet  ©olbat  ju  Bfetbe,  Raoalletijt 
häufig  sing,  collect.  - equites.  2)  Bittet,  ein 
Wann  au#  bem  töm.  Bitterftanbc;  collect.  Bit- 
tetftanb;  bie  ©ebilbeteien  satis  est  equitem 
mihi  plaudere;  bic  Bittetbänle,  »fi^e  spee- 
tare  in  equite  Suet.  ®ap.  equestör,  stris,  st re, 
(feit)  -stris,  e,  adj.  1)  ju  einem  Beitet  ober 
jut  Beiterei  gehörig,  Beiter-  statua,  arma, 
pugna,  proelium,  militia  Rriegäbienft  in  ber  Äa- 
oafietie;  terror  o.  bei  Beitetet  bewirft;  *cursus 
ber  Beifigen.  2)  jum  Bitter  ob.  Bitterjfanbc 
gehörig,  Bitter-  ordo,  census  f.  census  d, 
*summa  nummorum,  *anulns  b.  i.  golbnet,  di- 
gnitas,  locus;  subst.  = eques  Tac. 
gquldem,  adv.  (ein  Perftärfte#  quidem,  au#  btt 
Bartifel  e u.  quidem,  nicht  ftatt  ego  quidem) 
allerbingS,  in  ber  ®hat,  aud)  einräumenb 
freilich  »ohl  1)  einem  Berbum  in  bei  elften 
fßerfon  sing,  beigefügt  ich  meinerfeit#,  tnci- 
ne#teil#,  in  ber  ®hat  (nur  fo  b.  Oie.,  auch  b. 
Hör.  u.  Verg  ).  2)  auch  m't  ber  elften  Betjon  pl. 
n.  mit  bet  j»eiten  u britten  Betfott  de  poenis 
possumus  e.  dicere,  xcitis  e.  Sali.;  insanit  bic 
e.  Plaut  -,  bi#W.  burd)  edepol,  hercle,  ecastor 
(Plaut.),  certe  (Plaut.,  Verg.)  pcrftärtt. 
fbqnile,  is,  n [equus]  Bferbefiatl.  — ifqiu- 
n us, ac(;.  [equus] jum  Bfrtbc  gehörig,  Bferbe- 
sacta,  *certix,  ’sanguis;  *nervus  (atn  Bogen). 
— equiriu,  örum,  n.  [ equus  | ein  ju  ®bIcn  bei 
Wat«  gefeierte«  3eft  mit  Bf  erbet  ernten  Ov. 
SqultAbllis,  e,  adj.  [equitoj  fütBeitetei  taug- 
lichiplanities  Curt.  — «qumtiis,  us,  m.  [equito] 
1)  Beiterei;  auch  pl.  magni  (o.  Detfchiebenen 
Staaten)  Caes.  b.  c.  1,  61,  3;  Beitcrfdiaren  Soll 
Cat  46,  7.  2)  Büterfchaft,  Bittet  Oie. 
Sqtillo,  1.  (eques]  teilen,  auch  fid)  hetumtum- 
mein,  umhetfeh»eifen  in  his  eculeis;  ( Hör .j 
in  ordine  longo;  (Verg.)  in  orbes;  in  nostro 
exercitu;  *durus  Afer  per  urbes  Italas  babet- 
ftürmt,  einhetbtattfl  Hör. 
bquAlc-us  f.  eculeus.  equülus,  i,  m.  [dem.  B. 
equus]  junge#  Bferb.  — bquus,  i,  m.  Bferb, 
im  ®gf.  ju  equa,  § e n g ft ; merere  equo  ju  ffetbc 


Gquns  Tuticua  — erigo.  279 


bienen;  ad  equam  reecribore  f.  rescribo  3)  6); 
ex  equo  pugnare;  in  equo,  equo  vehi;  Troia- 
nus  fflomü  bie  ©riechen  Troja  einnabmen  Verg.; 
im  Silbe  0.  geheimer  Siacfjfteüunfl  intuB,  intim 
inquam,  egt  eq.  Troianu«  Cic.  3n*bcj.  a)  *bi- 
pes  — Seepferb.  b)  *pl.  wie  bei  §om. 

Sampf mögen;  aud)  SBettiennen  $u  fferbe 
u.  ju  SBagen  Lir.  1,  35,  9.  c)  equi  virique 
Seitetei  u.  gufioott  Liv.;  equi  viri;  equi  Numi- 
daeque  = equitea  pediteaque  Numidici  Sall.\ 
baff.  ipridjm  equie  viria,  viris  equiaque,  equia 
ririaque  mit  affet  Stacht.  — Equus  Tuticua,  i, 
m Stdbtcben  bet  fcirpinet. 
bra  inidjt  hera),  ae,  f.  [erus]  1)  bie  §au*frau, 
im  ®ert)älmia  jut  SMcnetfcbaft  bie  $errin  Com  -, 
maior,  minor  bie  grau,  Iod)ter  D.  ijjaufe.  2) 
übertr.  Rettin,  §ertfcbetin,  ©ebieterin 
Plaut.-,  e.  Fora  Ennius  b.  de.  off.  1 §.  20;  *bie 
©eliebte. 

b-ridicltua  (cxr.),  adv.  mit  bet  SBurjel,  mit 
Stumpf  u.  Stiel  Plaut.  — er&dico,  l.  le  u. 
radix]  (Plaut.)  tp.  ju  ©runbe  liebten  di  te 
eradicent;  febetjb-  hominnm  aures  aiqa  re. 
b-rftdo,  3.  1)  au*  = , abfrapen  -falqm  albo  sena- 
torio  aubftieicbeii ; ‘genas rofieren.  2!‘oettilgcn, 
»egjcbnffen  elcmenta  cupidinis  pravi,  tem- 
pora  vitae,  curam  corde. 

Kran«,  ae,  f.  Stabt  in  Gilicien. 

-f-eränua,  i,  m.  [fpovoc]  eilte  Strt  Ärmenfaffe 
ob  Hrmenfollet te  bei  ben  ©rieeben. 

Frist  nun,  i,  m.  gluff  in  Ärgoli*. 

• F.rito,  oa,  f.  [bie  Sieblitbel  bie  Kufe  bet  eto  = 
tifeben  Soejie,  aueb  SKufe  überb 
Fritoathenea,  ia,  m.  grietb-  Sßatbematifet,  @eo= 
grapb  u.  SpratbforfAcr,  geb.  ju  Gtjrene  272  d.  Gbt- 
erctaco,  erctum  f.  herciaco. 

Erebns,  i,  m 1)  ©ott  bet  ginfferni*,  ©offn 
be«  Gbao«.  2)  *bie  Untermett. 

Ereehtheus,  ei,  m.  S8nig  0.  Sitten.  Tabon  a) 
‘Ereehtheus,  adj.  6)  ‘Erechthidae,  ärum,  m. 
— bie  Athener.  c)  ‘Erechthls,  idia,  /.  Tochter 
bei  SreebthcuJ,  Ctitbpia  u.  Srolri*. 
brectus,  adj.  m.  comp,  [partic.  0.  erigo]  1)  auf* 
dichtet,  aufteebt  ffeijenb  statua,  prorae;  dii 
ominea  humo  excitatoa  celsoa  et  e.  constitue- 
nint;  *e.  ad  aidera  tollere  vultua.  2)  tp.  o)  er* 
haben,  erbeben  bentenb,  ^oibbtt^ig  celaus 
et  e.;  (Hör  ) über  et  e.;  fanimua,  t Ingenium; 
tn  üblem  Sinne  fitb  in  bie  Stuft  merfenb, 
bie  Safe  hoch  ttagenb  e.  et  celsna;  e.  inceaau 
Tac.  b ) oufmertjom,  auf  bie  Satbe  ge  = 

fpannt,  eifrig  iudicee,  fanimi,  civitas  e.  ex- 
spectatione  in  gefponntet  GrWaitung ; vos  e. 
(»ott  (Eifer)  ad  Übeltätern  recuperandain.  c)  mu  = 
tig,  mutooll,  lebenbig  animua  magnus  et  e.; 
nunc  a um  multo  erectior 
i-rbpo,  3.  1)  intrans.  herb  orfrieeben  Plaut.-, 
in  bie  $6b(  tlettern  a tergo  inaulae  per 
aapera  et  devia  ad  alqm  Suet.  2)  Irans,  et* 
Ilettem  montea  erepaemus  (—  erepsiaaemus) 
Hör.  sat.  1,  6,  79. 

«reptlo,  öni-,  f.  |eri|  o]  ba*  Gntteiffen  Cic.  — 
errptor,  öria,  nt  [ eripto ; ber  Sntteiffer  liber- 
«res  f.  herea.  [tatia;  pl.  terrarum  7ac. 

Frbtria,  ac,  f.  Stabt  anf  bet  ynfel  Gubön.  TaB. 
1)  ErCtrTcus  u.  -trienal»,  e,  adj.;  subst.  -trien- 
»es,  ium,  m.  2)  Erftrlicl  ob.  -trlcl,  örttm,  m. 
Anhänger  bet  ^b'l'>!°Bb'e  beb  taub  Gretria  ge- 
bürtigen) Sb^°f»Pbcn  Stenebemub. 


Erb  tum,  i,  n.  fnbiniftbe  Stabt  am  Xiber;  baoon 
-tinus,  adj. 

ergä,  praep.  m acc.  I)  borft.  u.  feit  ».  Saume 
gegenüber,  nabe  bei.  2)  b.  ftcunblitbet  u.  (feit* 
net)  feinblitbet  ©efinnung  u.  foltbem  Sencbmen, 
gegen  benevolua  e.  alqm,  benevolentia  e.  meam 
aalutem;  fidea,  voluntaa  e.  alqm;  bonitaa  e.  ho- 
mines;  odium  e.  regem;  morea  e.  neceaaarioa; 
fp.  geiftiger  Sejiebung  übetb-  anxii  e.  Seiannm; 
atrociore  semper  fama  e.  (in  Südfid|t  auf)  do- 
minantium  exitua. 

ergastülum,  i,  n.  [ipycrfopoi]  91t beit« bnub 
für  SllaBen  u.  iutoeilen  Stbulbner. 
ergo,  adv.  [hy<!>,  iumeilen  ergo  in  ber  Scbeutung 
2)]  1)  (nrtbaift.^  mit  einem  Boranftcbenben  geiy, 
»egen,  um  — »illen  legia,  virtutia,  funeri», 
tictoriae;  illina  Verg.  2)  beSbalb,  alfo;  e. 
igitur  Plaut.;  itaque  ergo  Ter.,  Liv.  3nSbef. 
a)  in  log.  Stblufefolge  folglitb  qui»  tarn  esset 
ferreua,  qui  eam  vitam  ierre  posset?  Verum 
ergo  illud  eat  etc.  6)  in  Stagen,  bie  eine  (folge 
enthalten,  benn,  alfo,  mcift  mit  bem  Sebenbe 
griffe  be«  Un»iHen8  dedemus  ergo  Hannibalem? 
quid  ergo?  bi*»,  mit  bem  WuSbtud  bet  SBebmut 
Hör.  carm.  1,  24,  5.  sat.  2,  6,  101;  aud)  in  (fra- 
gen, »etd)c  bie  Sdjlufcfolge  a maiori  ad  minus 
enthalten  ergo  illi  intellegunt,  quid  Epicurus 
dirat,  ego  non  intellego?  c)  bei  imper.  n.  conj. 
alfo,  benn  tace  e.;  intro  e.  abeant!  d)  jur 
©iebetanlnüpfung  bet  Sebe  itatb  Satentbefeti  u. 
Sigtefftonen,  alfo  trea  viae  sunt  ad  Mutinam 
quo  festinat  animua  — trea  e.,  ut  dixi,  viae; 
in  primia  hoc  traditur:  omne  pronuntiatum  (sic 
enim  — melius):  id  e.  CBt  pronuntiatum  etc. 
Cic.  Tusc.  1 §.  14;  inabef.  beim  Übetgang  jum 
elften  ^auptteil  bet  Sebe. 

EriehtbOnliiH,  ii,  m.  1)  — Erechtheua,  ».  (., 
Verg.,  Ov.;  *adj.  -thönlns,  atbenifd-  2)  »8= 
nig  in  Itoja,  Soffn  be*  Sarbanu*  Ov. 
brlciua,  ii,  m.  fpaniftbet  Seitei,  ffatter  mit 
^ffiifenfpipen  befepter  Salten. 

ErTdänu»,  i,  m.  mtjtbifdjtr  Same  be*  gl  uff  e*  Padua. 
Srlfäga,  ae,  m.  [erua  u.  fugio]  Bor  feinem 
$ertn  flieffenb  Ct.  63,  52. 
brlgo,  rexi,  rectum,  3.  |e-rego]  1)  auftitbten, 
in  bie  ßöije  richten,  auftecbtftellen,  erbe* 
ben  scalas  ad  moenia,  hastas,  oculos  auffcffla* 
gen;  natura  hominem  bat  bem  SRenfcffcn  einen 
aufrethten  ©ang  gegeben;  ‘acopulos  nuäwerfen  (b. 
Ätna);  ‘alnoa  caelo  emporwadbfen  laffen  jum  ic.; 
fproboscidem  emporffteden,  ae;  erigimur  (jngteieb 
aber:  Wir  erholen  uit*  0.  bem  Stbted)  Hör  sat. 
2,  8,  58.  gnSbef.  a)  cttid)ten,  auffübren 
turres  cum  ternis  tabulatis  Cats.,  feastra,  fncc 
pona  erigi  poterat;  donec  ereeta  (bie  ^>öbe  bin* 
auf  angelegt)  in  arcem  via  eat  Liv.;  mebial 
erigi,  ‘insula,  fpetra,  6)  eine  SRannfcbaft  bin* 
auftüden  laffen  agmen  in  adversum  clivum, 
collem;  in  tumulum;  aciem  in  collem  2)  tp. 
geiffig  ettegen,  fpannen  ob.  aufriifften  a) 
mentc-s  auresque;  animoa  ad  audiendum;  aud  i- 
tor  erigatur  »erbe  aufmettjam  gemacht;  fhaud- 
quaquam  erecto  animo  eaB  vocea  accipiebat; 
■f  ereeta  quae  aetabat  multitudine;  t ereeta  in 
Othonem  studia;  aculeos  aeveritatis  in  rem; 
ae.  b auftitbten,  eimutigen,  einen  ©ebeug* 
ten,  Siebergefdjlageneit,  madben,  baff  er  fid) 
auf  riet)  t et,  aufrafft  alqm,  animum-,  ad  hanc 
defectionem  erecti  sunt  et  aliarum  civitatium 


280  Erigone 

onimi  aud)  in  ic.  belam  man  ©lut  ju  tc. ; falqm 
ob.  animos  ad  spem,  afflietas  res,  afHictam  pro- 
vineiani , se,  Be  in  spem  legis  neue  Hoffnung 
fajfen  für  ic. ; + paulatim  liberius  dolor  erigi 
(füg  ju  äußern)  coepit;  ferecto  animo  capesse- 
ret  yitam. 

ErTgüue,  es,  f.  f.  Iearus  1);  nucf)  alä  Benennung 
einer  Jragäbie  bc«  Q.  Cicero.  ®ao.  -neiiis,  adj. 
fcrlgönus,  i,  m Slug  in  Stacebonien. 
erllls  (nitgt  her.),  e,  adj.  [erus,  eraj  be8  §crrn 
ob.  ber  §au8frau,  filia,  filius  o.  fcaufe  Com.; 
iraperium,  negotium  Plaut. ; metus  Bot  ber  £>er= 
rin  Plaut.;  peccatum  ber  Herrin,  pensum  ba« 
bie  ©Häsin  für  bie  §au«frau  ju  ooüenben  gat 

fror.;  vernu  ad  nutua  aptus  e.  Hör. 

rluys  (nilgt  Erinn.),  yos,  f.  ( ’Efi  n>ej  1)  = Fu- 
ria,  to.  f 2)  übertr.  a)  gurie,  @eifel  Troiae 
et  patriae  communis  (o.  ber  Helena),  b)  appeU. 
SHnferei,  38ut. 

Eriphjla,  ae,  *-le,  es,  f.  (Semaglin  beb  Slmpgia 
raub,  weltgen  fie  für  einen  B.  ©olgitke«  erhaltenen 
golbenen  §aläfd)murf  Berriet. 
eripio , ripui,  reptum  3.  [e-rapio]  1)  getau«  = , 
f ort  = , wegreigen,  gernu«»iegen  alqm  ex 
equo;  familiaris  sui  telum  (au?  ber  Stgeibe), 
oculos  alcui  Com.,  Hör.,  * caput  collo,  *rates 
ab  infimis  aequoribus;  *sua  sede  deam;  *ensem 
vaginä,  »prim  am  (vocem)  ab  ore  loquentis  nahm 
fogleitg  ba«  ©fort  auf.  2)  entjidjenb,  raubenb  au« 
bet  §anb  ob.  aub  bem  Stunbe,  b.  JMtper  ent- 
reigen  tantum  bolum  alcui  ex  faucibua  Ter.; 
faces  e.  de  manibus ; *haedus  creptus  (abgejagt) 
lupo;  bitbl.  partam  victoriam  alcui  e mauibue 
$ag.  a)  überg.  aub  bem  ©efig,  aub  ber  @e- 
tnalt  jmbb.  entreigen  (toobei  ber  ©efiget  fein 
Eigentum  fefljugalten  fuegt)  alqd  alcui,  al>  alqo ; 
illam  a me  Ter.;  ereptis  ab  eo  (naegbem  man 
igm  genommen)  duabus  legionibus  Caes.  b.  c.  1, 
2,  3;  te  ista  ab  homine  eo  eripuiBee  atque  abs- 
tuÜBae  Cie.  Verr.  4.  §.  14;  ereptis  omnibus 
copiis  (SBoglftanb) ; alcui  vitam,  spem,  lucem, 
Imperium,  eonsulatum,  libere  decemendi  po- 
testatem;  uaus  navium  uno  tempore  eripitur 
gegt  Berloren  Caes.  b.  O.  3,  14,  7;  *proapectum 
oculis;  »nubes  caelumque  diemque  'l'eucrorum 
ex  oculis ; *posee  loqui  eripitur;  *vix  tarnen  eri- 
piam  quin  yelis  bieg  Betginbern;  * illis  eriperes 
verbis  mihi  sidera  caeli  lucere  fönnteft  mir  ben 
.(Stauben  entreigen,  bag  ic.,  miig  an  ber  offenbar- 
sten Satge  jmeifeln  maegen;  prägn.  eripi  oom 
lobe  bagutgerafft  werben  *fato;  fvelut 
erepto  eo;  fin  ipso  robore  aetatis,  frebus  hu- 
manis.  b)  in  gutem  Sinne  retten,  befreien 
alqm  e flamma  atque  ferro  ac  paene  ex  fauci- 
bus  fati,  alqm  ex  manibus  hostium,  Cannas  ve- 
lut  e faucibua  Hannibalis ; se  flamrnä  (bei  ©et; 
ttrteilung);  se  hosti,  ri  se  ex  iudicio;  alqm  ex 
serritute,  periculo,  alqm  a morte;  accusatori 
reum;  civitatem  periculis  ereptam  esse;  per 
eos,  ne  causam  diceret,  se  e.  entjog  fi(g  ber 
©erantwortung  Caes.  b.  G.  1,  4,  2;  *alqm  malis; 
»eripe  te  morae  'fo  teig  bilg  einmal  Io«’;  Grel- 
lere coepi,  ut  me  criperct  erlöfen  foHte,  »cripite 
(sc.  nosl  entreigt  un«  ber  (Sefagr;  »eripe  fugam 
rette  bie  SKSgüigleit  ber  glutgt  = fliege,  fo  lange 
ti  mäglidj  xft ; überg.  etw.  Üble«  entfernen 
alcui  errorem,  dolorem,  timorem  benegmen; 
»Dareta  retten;  populo  condicio  «ervitutia  eri- 
pitur Just. 


— error. 

«rogätlo,  önU,  f.  [erogo]  ©erau«gabung, 
fflu«jaglun(|  pecuniae;  fnecessitas  erogatio- 
nem  notwenbige  Huägaben.  — 6-rögTto,  1.  au«; 
fragen,  f orf egen  Plaut.  — e-rögo,  1.  Ber= 
au«gaben,  au«geben  (naeg  oorgergegenber  8n= 
frage  an  ba«  ©oll,  alfo  o.  öjfentlügm  Selbem, 
bag.  aueg  überg.)  pecuniam  ex  aerario,  in  clas- 
aem;  unde  pecuma  in  eos  sumptua  erogaretur; 
teintreiben,  ergeben  tributiB  vectigalibusque 
regiis  erogatis. 

erräbtindns,  adj.  [1.  erro]  umgerirtenb, 
sfcgweifenb  (ale  temporärer  guganb)  illi  domos 
8uas  pervagabantur  l.ic. ; agmen  fertur  Ourt., 
fnayes,  ftriremis,  »vestigia  bovis, 
errätleus,  atfj.  [1.  erro]  (feit.)  umgerirtenb, 
sftgmeifcnb  (als  bauernbe  (Eiaenfegaft)  vitis  eer- 
pena  multiplici  lapsu  et  e. ; »Delos, 
err&tio,  önia,  f.  [1.  errol  (fett.)  ba«  Umgerit; 
ren,  Seritren  hoc  multo  propius  ibis  et  mi- 
nor  est  e.  Ter. ; nulla  in  caelo.  — errät  um, 
i,  n.  [parttc.  0-  1.  erro]  3**tum,  ©erfegen, 
gegler.  — errätus,  us,  m.  [1.  erro]  ba«  Üm  = 
geritten  longia  e.  actua  Oe. 

1.  erro,  1.  1)  umgetirren,  "fegweifen  (unfrei; 
Willig , inbem  man  leinen  feften  ©ig  gat  ob.  ben 
rctgien  ffieg  niegt  leimt)  yagus  et.  exsul;  circum 
villulas;  per  urbem  (B.  einem  ©ferb)  Lin. ; »inter 
audaces  lnpus  agnos;  greges;  stellae  quae  er- 
rantes  et  quasi  vagao  nominantur,  astra  illa 
non  re  sed  vocabulo  errantia  ©landen ; Lucifer 
ceterarrque  errantes  (sc.  stellae);  *lumina  (Äugen) 
errantia;  ‘ignis  edax  pulmombua  imia;  ’crebra 
manus  circum  aures  et  tempora  fegwirrt  um  IC 
Verg.;  * errantes  (ftgwanlenb)  pedes;  übertr.  ne 
vagari  et  errare  (abjufeg weifen  ogne  ben  reegtrn 
©leg  wiebCTjufinben)  cogatur  oratio;  eo  fit  ut 
errem  et  roger  latius;  ron  errantem  et  vagam, 
sed  stabilem  cerlamque  habere  sententiam; 
»rumoribus  errant  e«  gegen  barüber  fegwantenbe 
©erüigte;  ungewig  fein  quam  insietas  viam 
Plaut.;  trans.  partic.  perf.  pass,  ’burcgirrt 
litora,  terrae.  2)  fi(g  oerirren,  irre  gegen 
erranti  comiter  monstrare  yiam  Enn  b.  Cie.  off. 
1 §.6t;  *viä  ablommen  B.  Segc;  übertr.  fieg 
Bcrirrcn,  irren,  im  3tttum  fein,  Bon  bei 
©lagrgeit  abirren  natura  in  alienos  fetns 
I.n'. ; ita  totus,  vehementer,  valde;  totä  via 
Ter  ; quid  (worin)  erret  Ter.;  in  alqa  re,  in 
alteram  partom  Quint.;  *m.  aec.  subst.  tempora 
in  ber  3eit«(gnung;  au«  Irrtum  fegten  Soll.; 
*sic  in  amicitia,  *stultitiä;  non  intra  verba  ac 
voces  Jac. 

2.  erro,  önis,  m.  üanb flr tilget,  B.  ©llaBen  Hör.; 
B.  ©olbaten,  wclige  beit  Dtenft  Btrlajfen  Tib. 

error,  öris,  m.  [l.  error]  1)  ba«  Umgerirren, 
sfegmeifen,  ^greifen,  bie  3*tfagrt  ac  dis- 
sipatio  civium;  jier  tortuosi  amnis  sinus  flexut- 
que  errorem  volvens  einen  Qidjad  maegenb  Lin., 
fnavium,  ‘polagi  erroribus  actus;  *3 rrgang 
be«  Sabgrintg«;  tp.  UngeWiggeit,  3®r'frl  qui 
tibi  aestuB,  qm  error,  quae  tenebrae  erunt; 
castra  nihil  aucta  errorem  faciebant  maigten 
irre;  quorum  animus  vagatur  errore;  idem  e. 
apud  consulem  erat;  nominum  e.  man  ft;  er- 
rores  temporum.  2)  ba«  QbWeiigen  Bom  teig" 
ten  fflege,  bie  ©erirrung  errore  viarum;  re- 
duxit  me  ex  o.  in  yiam;  fiumenta  errore  de- 
lata  per  quattuor  stadia  etc. ; *ba«  St b irien  bei 
©eftgoffeä,  ber  geglfigug;  in«bef.  tp.  3trtum, 


erubesco  — escarius. 


281 


itrige*  Urteil,  SBabn,  Berblenbuttg  in  er- 
rorem  induci,  rapi;  errore  duci;  ex  e.  imperitao 
mnltitudinis  pendere;  e.  tollere,  alcni  eripcre; 
*di  meliora  piis  erroremque  (Sajerei)  hostibus 
illum;  ‘malus  fiiebetmabn;  fveri  (w.)  in  fflejug 
auf  ic.;  * locorum ; pl.,  praxi  tatis  bie  au*  tijrer 
«erfcbtobenbeit  betoorgebcn;  auch  Xäufcbung, 
ba*  Xäufcbenbe,  errore  se  ab  insidiis  munire 
lAv.-,  ‘Slngft,  gurd)t;  SSiftgriff,  SJerfeben 
ferendue  tibi  in  hoc  meue  e. ; «ive  ipsorura 
perturbatio  »ive  e.  aliquis  etc.;  fitt  liehe  8 er» 
irrung  ’ errore  m miaero  detrahe;  ‘Error  per» 
fonific-  = ’Axg  8erbtenbung. 
e-rfibesco,  rubui,  — 3.  ‘rot  wetben,  erröten, 
in*bei.  au*  Scham  erröten,  f ic^  fdjänun, 
(ich  (ebenen  alqa  re  Uv.,  in  alqa  re;  propter 
alqd;  epistula  non  e.  Oie.  fam.  6,  12,  1;  m.  inf. ; 
m.  aec.  ‘iura  fidemque  supplicis;  ‘fratree;  si 
affines  e.  (sc.  te)  Cic.  in  Vnt.  §.  89;  bai).  eru- 
bescendus  beffen  man  fid)  ju  febämen  ba* 
‘ignes. 

erücn,  ae,  f.  eine  8rt  Kohl,  Saute  Hör. 
öructo,  1.  [frequent.  B.  ungcroöbnl.  erugo  j l)au*  = 
rülpfen,  »fpeien  turpissime  eroctando;  *sa- 
niem ; tp.  sermonibus  suis  caedem  bonorum  in 
bet  Xrunlenbeit  auSlaQen.  2)  überb  au*tnerfen, 
‘arenam  Coeyto  jurn  ic.  roden;  frequenter  et 
compluribus  locis  nunc  dämmt«,  nnnc  vaporem, 
nonc  fumum  (terra);  ‘(Aetna)  scopulos  avolaa- 
que  riscera  montis  erigit  eructans  Verg. 
erüdio,  4.  [e-rudis]  au*  bem  toben  3“flanbe 
berau*bringen,  alfo  burd)  ©rjiebung  u.  Unterricht 
au*bi(ben,  unterrichten,  belebten  studiosos 
discendi  e.  atque  docere;  filium  doctrinis;  filios 
ad  niaiorum  matituta;  alqm  in  iure  ciyili; 
exercitum  doctrina  militari;  literae,  quae  mo 
e.  de  omni  re  publica  8ufHäning  geben;  Athe- 
nas  erudiendi  gratiä  missus  ihn  unterrichten  ju 
loffen  Just.-,  eruditus  m.  inf.  Tue. 
erhellte,  adv.  nt.  comp.  u.  mp.  [eruditus]  ge  = 
lebrt,  gebilbet  — erüditlo,  önis,  f.  [erudio] 
1)  Unterricht.  2)  gelehrte  8ilbung,  ®e= 
lebrfamleit,  ftenntniffe  o.  atque  doctrina. 
trüditälus,  adj.  [dem.  B.  eruditus]  jicmlicb 
raffiniert  Ct.  57,  7.  — erbditiis,  adj.  m.  comp. 
u.  sup.  [partic.  o erudio]  gebilbet,  gelehrt, 
tenntni*rei<h  homo,  eruditior  literis,  eruditis- 
simus  disciplinü  iuris;  fm.  inf-,  fanimus  disci- 
plinie,  tempora,  saecula  aufgetlörte;  aures  Ren» 
nerobren;  res  digna  auribue  e.;  apud  aures 
Tacuas  atque  e.  Quint  ; yocc  e.  et  llomanis 
Graecisquc  auribus  dignfi.;  oratio  nach  ben  Sc» 
aeln  ber  Runft  auigearbeitet  (®gf.  popnlaris); 
latae  eruditaeque  disputationes ; pulvis  j.  pul- 
vis 1). 

e-rumpo,  1.  1)  frans  berBD*’  ob.  bttou*bre  = 
hen  taffen,  bfiou*»oerf en,  »flütjen;  etwa* 
butebbreeben  *fonÜbus  dulccs  liquores,  *nubem, 
Pont  um  (B.  gifeben)  Tac.  (feit.)  so  bet“u*=, 
beto  erbrechen  portis  se  foras  Caes.  b.  c.  2, 
14,  1;  *unde  altus  primum  se  Enipeus;  tp. 
autfebütten,  auitaffen  hoc  gaudium  Ter.; 
diu  coercitam  iram,  stomachum  in  alqm.  2) 
intmn*.  betBor»  ob.  be tauäbrecben,  »flürjen, 
-ftürmen,  » f a b r e n abiit,  excessit,  evasit,  erupit 
Oie.-,  ignes  ex  Aetnae  vertice;  in*bef.  B.  Xrup» 
pen  portis,  ex  castris,  inter  tela  hostium,  per 
bestes , ad  CatUinam , duabus  simul  portis 
erumpitur;  tp.  d)  plöjlid)  lo*brecben,  jum 


8u#btucb  lommen,  offenbar  werben  nx 
magnis  rei  publica«  morbis  ista  repente  vis; 
omnia  in  hos  dies;  omnium  scelorum  ac  vete- 
ris  furoris  et  audaciae  maturitas  in  nostri  con- 
sulatus  tempuB  ift  berangereift  für  ic.  u.  iefct 
ausgebrochen ; furor  in  meo  consulatu.  b)  pl  ötj 
lieb  ju  etw  übergeben,  einen  getniffen  Mu*» 
gang  gewinnen  fad  minas,  fin  iurgia,  fi“ 
omne  genus  crudelitatis ; haec  quo  sint  erup- 
tura. 

e-ruo,  3.  1)  beto u*graben,  Scharten,  auf» 
graben,  »Wühlen  mortuum,  ‘aurum  terrü, 
•humum,  *terram,  ‘aqua  remis  eruta,  ‘pinum 
radicitus;  autreijjen  ‘eruitur  oculos  ft.  oculi 
ei  eruuntur;  im  Silbe  fee  ex  duobus  Gracciae 
oculis  altern m eruturos  (esse).  2)  tp.  auf: 
flflbern,  »jagen  autfinbig  machen  istum 
(senrum  fugitivum)  intle  aliquando;  falqm  ex 
latebris;  memoriam  alcis  rei  ex  annalium  ve- 
tustate,  aber  memoriam*exercitatione  burrfj  ic. 
erzwingen;  hoc  mihi  erui  non  potest  taffe  ich 
mtr  nicht  autreben  Oie.  Att.  12,  36,  1.  6)  ber-- 
auSreifjen  quä  (difScultate  pecuniaria)  erui 
nusquam  nisi  ex  privatorum  bonis  posset  Cic. 
Att.  10,  14,  1.  3)  b.  @runb  aut  jerftören 

•urbem  a sedibus,  ‘Troianas  opes  et  regnuin 
umftürjen,  ‘Argos,  feivitatom 
eruptlo,  önis,  f.  [erumpo]  Mutbruch  Aetnaeo- 
rum  igninm;  in  bet  Rriegtfpracbe  Mutfall  fn- 
ccre  e.,  eruptione  pugnare,  in  provinciam;  pl. 
oppidanorum,  ab  eruptionibus  cayere. 
trus  (nicht  her.),  i,  m.  1)  $au*bcrt,  »Batet, 
im  Serbültni*  jur  JJienerfcbaft,  fjert,  maior,  mi- 
nor  ber  alte,  junge  §err  _(B.  .fjaufe)  Plaut  ; ad- 
hibenda  saevitia  ut  eris  in  famulos.  2)  ‘überb- 
®ebietcr,  ®eberrfcher,  6igentümer,  8c» 
fiher  dires,  propriae  telluris,  tuus  ©beberr, 
•caelestes  bie  ®8tter. 
ervuin,  i,  «.  eine  8rt  SBicfe. 

Erycina,  Erfcinus,  Erycus  f.  Eryx. 
trVmanthuH.  i,  m.  1)  ©ebirge  in  Mrfabicn.  $ar. 
»F.rfmanthls,  Tdis,  f.  u.  (Cic.)  -thlns,  adj.  2) 
8lu6  ouf  ber  ©renje  Bon  6li*  Oo. 

Erythea,  ae,  f.  fletne  3nfel  in  bem  8ufen  Bon 
©abc*  Prop.  XaB.  ‘-theis,  Idis,  adj. 
Erfthrae,  ürum,  f.  1)  Stabt  in  Stolien.  2)  eine 
ber  jwSlf  ionifchcn  Stabte  in  ftleinaften,  Xaooti 
Erythraeus,  adj.  E terra  auch  bl.  E.  ba*  ©c 
biet  B.  6. ; mbst . -thraei,  m. 

Erfthrus,  ae,  m.  u.  -thrus,  i,  mgtbifcher  König 
bc*  füblichen  MficnS,  nach  welchem  ba*  crt)tbräifd)c 
ob.  rotb*  SSeer,  ba*  inbifche  Sleer  nebft  bem  arn 
bifchen  u.  perftfehen  Steerbufen  benannt  fein  foH 
Ourt.  XaB.  Erythraeus,  at(j.  ‘inbifep. 

Eryx,  ycis,  m.  1)  8erg  nebft  gleichnamiger  Stabt 
auf  bet  SEBeftlüfte  Sijilicn*,  mit  einem  berühmten 

»ber  SSeitu*;  ber  8erg  auch  Erfcus  mons. 

rycinus,  adj.,  Venus  u.  *bl.  Erycina; 
•concha  8trlenmufchel  (weil  Senu*  nach  ihrer  ©r 
burt  auf  einer  Shifchel  nach  Kqpro*  gefchwommcn). 
2)  Sohn  be*  8uta*  u ber  8enu«,  nach  welchem 
ber  8erg  benannt  Verg. 

esc«,  ae,  f.  [2.  edo]  Speife  (fehoit  jubereitet) 
ipsus  escae  maximao  ein  grober  ®ffer  Plaut  ; 
dii  nec  escis  nec  potionibus  vescuntur;  auch  für 
tiere  Verg.;  bap.  Rbber,  Eodffpeife  jum  gan» 
gen  B.  Xieren  Plaut.;  übertr.  escam  malorum 
appellat  voluptatem.  XaB.  «Bcirius,  adj.  jur 
fiodfpeife  gehörig  vincla  Plaut. 


282 


eacendo  — et. 


etccendo,  acendi,  acenaum,  8.  [e-acando]  1)  »*i- 
trans.  herauf  , hinauf  , emporft  eigen  in 
malam  (Kaff),  in  roatra,  in  tribunal,  in  con- 
tionem,  in  equoa,  in  currum,  in  navem;  Perga- 
mum,  Delphoa  binaufreifen;  tp.  contemptua  aupra 
non  eBC.  2)  träne,  equoa,  roatra  Tac.  Sao.  a) 
escensio,  önis,  f.  Sianbung  Liv.  b)  escenau, 
abl.  m.  burd)  grfteigen  capta  eacenan  muni- 
menta  Tac.  arm.  13,  89. 
esclt,  eseuut  f.  aum. 

eseülentus,  adj.  [oaca]  e&bar  fruata,  animalia; 
sahst,  n.  pl.,  e§bare  Singe,  Speifen.  — e»Tto 
(eaa.),  1.  [frequent,  p.  2.  edo]  (Porti,  u.  fpät)  JU 
e(icn  pflegen. 

EaquYliae,  äruni,  f.  ber  gräfjte  unter  ben  7 $ü= 
geln  Siomü  mit  mehreren  Änljöhcn,  beten  eine  alg 
Scgräbnigplafc  für  bic  niebctc  ©oltgflaffe  u.  bie 
Sflaoen  biente  fomie  at«  SUchtplaf)  für  Serurteilte, 
p.  Släcen  in  rriicnbc  ©artenanlagcn  eingefcbloffen 
u.  mit  einem  ©alaft  flejiert.  Sap.  Ksqnilinus, 
■liärius,  (Ov.  fast.  2,  435)  -llus,  adj. 
rsaedärius,  ii,  m.  [esaedum]  3Baqenf  ämpfer  bei 
©aüicm  u.  ©ritanniern;  folg  ©labialer  in  ben 
circenfiidjen  Spielen.  — esse  dum,  i,  m.  [*nur  im 
pl.  tett.  SBort)  gaHifcher  u.  britifc^er  jtncitäbriget 
Streitwagen,  fpäter  aud)  in  Som  bei  ©labia; 
torfpielen  jotoie  alg  ©tacht-  ob.  fReifetoagen 
essein,  est  f.  2.  edo,  aum.  [gebraucht. 

essYto,  essörlo  |.  eaito,  eaurio.  [f.  2.  edo. 
estrix,  Icia,  f.  [2.  edo]  Sffetin  Plaut.  — estur, 
Esubii,  örum,  m.  feit,  ©olf  in  bet  Siotmanbie. 
Psörlälis,  e,  adj.  [esuiiea]  jum  junger  ge* 
hörig,  feriae  [fjungerfetien  Plaut.  — rsirie», 
ei,  f.  (eaurio]  junget  Cael.  in  Cic.  ep. 

1.  Cabrio,  (eaa.),  4.  [desid.  p.  2.  edo]  1)  ju  ef= 
fen  netlangen,  hungtig  Tein;  bah-  junger 
leiben,  hungern.  2)  tp.  nach  etto.  hungrig 
fein,  et»,  heftig  Pcrlangen  aurum  Plaut.; 
*pass.  nil  ibi,  quod  nobia  eBuriatur,  erit  Ov. 

2.  esürlo  (eaa.),  önia,  i».  [1.  eaurio]  §ungcr  = 

leibet  Plaut.  [aud)  pl.  Ct. 

pHüritio,  önis,  /.  [1.  eaurio]  (feit.)  bag  jungem, 
et  conjct.  aUgemetnfte  Ropulatippartifcl  «ut  ein  = 
facben  u.  äußerlichen  ©erbinbung  o.  ©egtiffen 
u.  Sähen,  unb;  in  Pieleii  SäUcu  ebenfo  wie  at- 
que  u.  que  gebtaucht.  3n«bcf.  I)  jut  9lnfnüpfung 
be4  ® leidjartigen,  Ähnlichen  ob.  beg  ©egen-- 
teils  1)  bei  SBörtcrn,  wie  idem,  par,  aimilis, 
aequo,  alius  al5,  tnic,  non  eadem  nobia  et  illia 
neceaaitudo  impendet;  omnia  fuisac  in  The- 
miatocle  paria  et  in  Coriolano;  aimilem  sibi 
videri  vitam  hominum  et  mercatum;  aeque 
amicoa  et  noamet  ipaoa  diligamua;  non  alia 
causa  eat  aequitatia  in  uno  serro  et  in  pluri- 
bua.  2)  jut  Etgänjung  nnb  8eroollftän  = 
bigung  aneg  ©egtiffeg  ob.  Safteg,  unb  fo  auch, 
unb  auch,  unb  jugleid),  uno  baju  plurea  in- 
venti,  qui  in  Cruatuminum  nomina  darent.  Et 
Romam  inde  frequenter  migratum  eat;  et  videte, 
quantum  inter  meam  aententiam  veatramque 
intersit;  bah-  bigto.,  bef.  in  manchen  httjen  u. 
familiären  SBenbungen,  fobiel  alg  ein  ctw.  fcbroäche- 
reg  eti&m,  fetbft  bei  Cic.  ubi  tune  eraa?  ilomae. 
Venim  quid  ad  rem?  ct  alii  multi;  verum  et 
alii  multi;  aed  et  alii;  fo  bef.  et  ille,  et  illud, 
ct  illa,  simul  et  ille,  iate,  et  ipae,  et  nunc, 
quin  et;  bei  Sichtern  u.  Spätem  nicht  fetten  übetb 
*=  etiam  auch,  fogar,  f elb fl ; *nec  non  et  auch; 
et  etiam  de.  legg.  3 §.  4,  et  quoque  Liv.  41,  24, 


•quoque  et  auch  noch,  «®d  et  etiam,  aed  et 
quoque  aber  auch  noch  Suet.;  non  et  — ne 
quidem  Verg.,  Ov.,  Liv.  6,  20,  2.  3)  jut  Sn- 
biitbung  jloeiet  in  linem  3eitpurcfte  f i ch  bt 
tühtenber  ob.  unmittelbar  auf  einanber 
folgenber  Steigniffe,  bef.  bei  Sichtern,  in  ©tofa 
fchon  b.  Liv. ; ähnlich  bei  Sichtern  nach  f'nra 
imper.  um  eine  fofott  nach  Erfüllung  bet  im  im- 
per  enthaltenen  ©ebingung  eintretenbe  golge  atu 
jureihen  die,  et  eria  mihi  magnua  Apollo  Verg 
4)  jur  ©etbinbung  gtoeier  in  einem  foufalcn 
gihg  flehenbet  ©räbtfate,  unb  habet,  unb  fo 
ponB  eat  interruptua  et  reliqua  mnltitudo  eqni- 
tum  intercluaa;  aberant  ab  aqua  longius,  et 
praesenti  malo  (dal)  aliis  malis  (abl.)  remedia 
dabantur. 

II)  gut  ?lnfnüpfung  eineg  ftärferen  u.  befon-- 
berg  ju  betonenben  ©egriffeg  11  bei  $injie 
fügung  beg  allgemeinen,  unb  überhaupt  Chrj- 
sippus  et  Stoici;  siderum  magnitndineB,  inter- 
valla,  curaua  et  cuncta  caelestia;  Verginitis 
maxime  et  tribuni.  2)  jut  Slnfnüpfung  eineg  fpc- 
cieUen  u fonfreten  ©egriffeg  ob.  ©ebonleng  an 
ben  allgemeinen,  bah-  nicht  feiten  burch  nämlich, 
ba*  hfi&t  jn  geben  interclusum  itinere  et  Li- 
geri;  iniquo  loco  et  leniter  declivi;  languorc 
militum  et  vigiliia;  loci  natura  'et  valle  altis- 
.sima;  aditu  ct  foro  probibebatur;  qui  obtem- 
peret ipae  sibi  et  decretia  auis  pareat.  Sab. 
auch  bei  §etootbebung  tineg  hlebenbegrifg,  oft 
mit  SBiebetholuiig  beg  oothetgehenben  SBotteg,  bef 
auch  Pot  io,  bigrn.  butch  quidem  oerflärft,  unb 
jtoar,  unb  fogar,  unb  noch  baju  laudat,  et 
saepe,  virtutem;  vives,  et  vivea  ita,  ut  nunc 
vivi8;  errabae,  et  vehementer  erraboa;  magna 
via  est  conscientiae,  et  magna  in  utramgne 
partem;  id,  et  facile,  effici  posse;  duo  milia 
lugerum,  et  qnid<m  immuma;  bah  auch  et 
maxime,  unb  jtuar  befonberg,  namentlich; 
auch  gehört  hierher  ber  eigentümliche  rhetorifetf 
Gebrauch  P et  quidem  auch  61.  quidem  ob.  et 
in  einer  bag  Kuggefagte  entmeber  behäftigenben 
ob.  entfräftigenben  Srmibcrung,  inbem  im  jmriten 
galle  ergänjenb  ettoag  anbereg  hinjutritt,  moburd) 
bag  Erfle  befchränft  ob.  aufgehoben  Wirb  at  multis 
sc  probavit  (Epicurua)  Et  qu.  iure  fortasse, 
aed  tarnen  non  graviasimum  eet  iudicium  mul- 
titudinia;  torquem  detraxit  hoBti.  Et  qu.  (galt) 
recht,  freilich,  aber)  se  texit,  ne  interiret;  rarum 
genus.  Et  qu.  omnia  praeclara  rara;  at  mag 
num  periculum  adiit.  In  oculis  qu.  exercitus. 
8)  bei  Anfügung  eineg  ©egenfaheg,  Rontraflef, 
unb  babei,  unb  bo^  plurimum  facere  et  mi- 
nimum  ipae  de  ae  loqui;  quod  (canorum)  equi- 
dem  adhuc  non  amisi,  et  videtia  annoa,  na= 
mentlich  auch  >n  affeftooDen  flugrufungen  ob.  fra- 
gen beg  UntoiOnig  ob.  ber  Senounberuna  et  hane 
urbem  voa  non  hoBtium  ducitis?  et  bi  poitu- 
lant  ut  eacrosancti  habeantur’  4)  bei  Kttführung 
allgemeiner  SBahrheiten,  bef.  beg  Unterfageg  in 
einem  Schluffe,  nun  aber,  nun;  qui  in  morbo 
sunt,  sani  non  Bunt;  et  omnium  ineipientium 
animi  in  morbo  sunt,  omnes  insipientes  igitur 
inaaninnt;  auch  beim  Übergang  eineg  u.  begfelben 
Setlg  ber  fRcbc  fomie  in  bet  transitio,  bef.  et 
quoniam.  6)  bei  SjerBorl)ebung  beg  Stattftnbeng 
einer  Sache,  unb  mirtlich,  unb  in  ber  Sh0*, 
unb  mahrlich,  gern,  mit  unmittelbar  folgenbcm 
©erbum  ad  triumphum  docossisae  Romam  Pa- 


etenim  — Eumenes. 


283 


piriam  Cursorem  scribunt.  Et  fuit  vir  haud 
dabie  dignus  omni  bellica  laude;  et  sunt  illa 
»apienti»;  ftörier  et  vero.  6)  nadj  Negationen 
ittrinkt  aboerjatiD,  jonbern  animo  non  defi- 
ciam  et  id  quod  suscepi,  quoad  potero,  per- 
feram;  and)  bie  Negation  fortfübrenb,  ober,  noch 
neque  sibi  uudanda  litora  et  relinqnendoe  por- 
tus  eiistimabat.  7)  et  non  f.  non  «). 

111)  lorrefponbierenb  t)  et  — et  fomobl  — als 
auch,  eben  fo  wie,  teils  — teils,  um  an  fid) 
»rclefiiebenm  Begriffen  für  bie  BorftePung  gleite 
(Heilung  ju  geben.  2)  (feltner)  qne  — et  bl.  jur 
Setbinbung  jtoeiet  Sorte,  nicht  Säfce,  legatique 
et  tribnni  Sali,  Liv.  u.  Siebter.  3)  (feltner)  et 

- qae  bei  loderet  Serbinbuna  jroeier  Sähe.  4) 
neque  — et,  et  — neque  nidpt  nur  nid)!,  fon  = 
bau  auch,  einerfeits  (jtoar),  anbererfeitS 
nicht  nec  miror  et  gaadeo;  et  quidquid  hone- 
stau  esset,  id  utile  esse,  nec  utile  quidquam, 
quod  non  bonestum;  et  — nec  adeo  joluohl 

- als  auch  nod?  weniger  Phaedr.  t,  4,  6f. 
ti  biito.  folgt,  befonberS  wegen  eines  längeren 
3»ifchenfahe4 , lein  »weites  et,  fonbern  eS  tritt 
aualoluthifih  eine  anbere  fionftrultion  ein  {foge= 
nannte»  et  pende tu),  befonberS  bei  Sieeto. 

et-enim,  conjct.  (in  muftergültiger  ^Jtofa  fietS  an 
ber  Spije  beS  SafjeS,  bei  Sicht,  auch  an  ber 
(Betten  u.  brüten  Stelle)  fnüpft  eine  Begrünbung 
ob.  Crläuterung  ob.  Befräftigung  enger  an  bas 
8orhergehtnbe  an,  benn,  nämlich,  unb  allet; 
bingS,  unb  in  ber  Ufat. 
tteäcles,  is  u.  eos,  m.  f.  Oedipus. 
bteslse,  ärum,  m.  [izrjalai,  sc.  aviitoi]  bie  jäbt; 
lieh  (um  bie  $unbstage)  40  Sage  mehenben 
Sorbwinbe  im  ägäifdhen  SNeer. 
ftiöldjrus,  i,  m.  [qtfoioyps]  (fett)  bet  im  Stberj 
bie  Sitten  u.  ben  ©barafter  jmbs.  bar; 
hellt  mimi. 

btiim,  conjct.  [etriam]  1)  jur  itntnüpfung  eines 
ä tigern  ben  u.  gewichtooflern  Begriffes,  auch,  fo  = 
8»r,  felbft  haec  omnes  sapientes  summa,  qui- 
aam  e.  sola  bona  esse  dixerunt;  quin  e.  ja  j o- 
|ar;  non  solum,  modo  — sed,  verum  etiam. 
pictB.  häufig  bei  comp,  noch  maiores  e.  diffi- 
cultates;  e.  magis.  2)  in  belräftigenben  Jlntwor- 
ten  ja  freilich,  ja,  allerbingS,  fo  t ft  'S , boch 
mimqoid  vis?  Etiam;  quid  superest?  Etiam 
btwh;  novi  tibi  quidnam  Bcribam?  quid?  Etiam; 
«t  e.  (ja)  aut  non  (nein)  respondere.  3)  in 
wtinnlid)cr  Sprache  o)  beim  imp.  oerßätfenb, 
buch,  boch  ja  circumspice  e.  Com.  b)  in  ßfra; 
gen  bes  Unwillens,  auch  nod),  wirtlich, 
gar,  OollenbS  etiam  damus,  carnufox?  is 
“iw  e.  gloriabitur?  ob.  (Com.)  in  ber  befehlen; 
bea  grage  e.  taces?  wirft  bu  fogleich  fthweigen? 
4)  mit  ootherrfthenb  jeitlichem  Begriffe  6.  ber 
Begenwart,  gufunfi  u.  Befangenheit,  noch,  noch 
immer  quia  de  uxore  incortus  sum  etiam  quid 
sim  facturus  Ter.;  cum  iste  etiam  cubaret,  hic 
in  cubiculum  introductus  est;  non  dico  fortasse 
etiam  quod  sentio;  quamdiu  etiam  furor  iste 
taus  nos  eludet?  auch  nondum,  vixdum  etiam; 
mSbef.  etiam  atque  etiam  wieber  u.  wieber, 
immer  wieber,  wieberbolt  discere,  affirmare, 
togitare,  rogare  (inftülibig). 
etiam-nüm  u.  etiam -nunc,  adv.  noch  je&t,  noch 
immer  (alfo  mU  Bcjug  auf  bie  (Gegenwart) 
*•  nralier  intus  est?  etiam  Plaut. ; de  materia 
loquor  orationis  e.j  mit  Bejug  auf  Bergangen; 


Jeit  ob.  3ufunft  nur  bann,  wenn  Bergangenes  ob 
lufünftigcS  mit  bet  ©egenwart  beS  Ncbcitben  noch 
in  enger  Betbinbung  fteht,  in  Bejug  auf  Berga«; 
genbeit  auch  bann,  wenn  ber  ÜRebcnbc  fich  lebhaft 
tu  bie  Befangenheit  binein»erfe$t,  bah-  nametü; 
lieh  hei  ^iftorifern,  senectus  aufert  eam  viridi- 
tatem,  in  qua  c.  erat  Scipio  (Sc.  war  (aum 
erft  geßotben);  e.  circa  haec  loca  commora- 
bor;  dixisti,  paulum  tibi  esse  e.  morae,  quod 
ego  vivorem;  ii  qui  in  iugo  constiterant, 
millo  e.  usu  rei  militaris  percepto. 

Stium-si,  tonjeffitje  conjct.,  wenn  auch,  ou(*} 

Wenn,  m.  indic.  U.  conj.,  ista  veritas  e.  lucunda 
non  est,  mihi  tarnen  grata  est;  quod  e.  nobili- 
tatum  non  sit,  tarnen  honestum  est ; bunc  librum 
e.  minus  uostra  commendatione,  tuo  tarnen  no- 
mine divulgari  necesse  est. 

Stiam-tuni,  eliani-tiinc,  adv.  bamals  noch, 
bamal«  immer  noch,  immer  noch,  noch  (»• 
ffiteigniffen  aus  ber  Befangenheit,  bie  nachher 
aufhätten)  e.  vita  hominum  sine  cupiditate 
agitabatur;  omnes  e.  retinebant  illum  Pericli 
sucum. 

Etrürin , ae,  f.  bie  Sianbfcbaft  ©trurien  in  gta; 
litn;  meton-  = bie  StruSfer  Etruriae  animo« 
reconcüiare  Liv.  6,  6,  10.  Tat)  Etrusrns,  adj.; 
subst.  -sei,  örum,  m. 

et-sl,  lonseffme  conjct.,  1)  wenn  gleich,  wenn 
auch,  Wenn  fdjon,  m.  indic.  u.  conj.,  auch  ohne 
eigenes  Berbum  m.  folg,  tarnen,  at,  certe,  eal- 
tem;  auch  ff-  etiamsi.  2)  bef.  in  ©iceroS  Briefen 
ohne  Nacbfaf),  eine  befehränlcnbc  Bemerlung  ob. 
eine  Berichtigung  anfnüpfenb,  wiewohl,  jeboeb 
(Ogi.  quamquam),  habet  res  deliberationem ; e. 
ex  magna  parte  tibi  assentior;  do  poenas  te- 
meritatis  meae;  e.  quae  fuit  temeritas? 
eu,  interj.  [>£]  febön!  brau!  Com.,  Uor.\  Bet; 
ftärlt  engae,  c-iigd  ^ecxlicl}  1 »ortreff lieh!  auch 
iron.  Com. ; au*  eugepae,  enge  papae  Com. 

Euadne  (falfd)  Ev.),  cs,  f.  ©attin  beS  fiapatieuS, 
eines  ber  Sieben  Bor  Theben, 
euan  (euh.;  falfch  ev.],  interj.  [ tvav]  gubelruf  bet 
Bacchantinnen  u.  Beiwort  beS  Bacchus  Op. 

Eaander  (nicht  Ev.),  ri,  m.  u.  -dm»,  i,  m.  [Eünv- 
dpoj]  nnd)  ber  Sage  Sohn  ber  Rarmentis,  welcher 
eine  arfabijebe  Rolonie  nach  3talien  führte  u.  am 
palatinifchen  Berge  eine  Stabt  erbaute  Tao.  *Eu- 
undriuN,  adj , cnsis  bcS  Balln«,  SoljneS  beS  ffiu. 

•enans  (nicht  ov.),  antis  = evafai»,  euan  rufenb; 
euantes  orgia  unter  3ubelruj  bie  Orgien  feiemb. 
euax,  interj.  juthhei!  ^eif al  Plaut. 

Euboea,  ae,  gnfcl  im  ägäifchen  SNeere  an  bet 
Rüße  0.  Bäotien,  j.  Negroponte.  Tao.  Enbot- 
eus,  adj.  l)  cubäifeh  2)  *o.  Stäbten  ic.,  an 
ber  Rüße  Suböa  gegenüber  liegenb,  Anthe- 
don;  litus  o SBuliS.  3)  *lumätfdh,  weil  bie 
Stabt  Rumä  in  3tatien  eine  Rolonie  B.  ®ubäa 
war,  urbs  Rumä;  carmen  Seisfagung  ber  fu= 
mäiftben  SibpBe. 

Eoclides,  is,  m.  1)  Bhüofoph  aus  SKegara,  ^aupt 
bet  megarifthen  Schule.  2)  berühmter  TOathemn; 
tiler,  geh.  308  o.  ©hr. 

Euänus,i,m.  glupinätolien  Tao.  *Eu8nim»s,  adj. 
eugae,  eugf  etc.  f.  eu. 

Euias  (-hias;  falfch  Ev.),  ladis  (-Madis)  Bac; 
chantin  Hör.  carm.  3,  26,  9 
Eulas  (-hluBjfalftb  Ev.),li,m.  Beiname  beS  Bacchus. 
Enmeucs,  is,  m.  1)  gelbheu  JllejanberS  beS  ©r.  S' 
2)  Name  mehrerer  Rönigc  b.  BctgamoS. 


284 


Eumenides  — evenio. 


EumenYdes,  dum,  f.  \ F.vu i vl$ r p]  bic  ©opt»ol  = 
tenbcn,  ntppcmijiifrf)er  Warne  bet  gurten. 
Eumolpus,  i,  m.  itatp  bet  Sage  ein  Xptacier, 
Stiftet  bet  elcufinifctjeu  Styftcrien  u.  ffSricfter  bet 
Ecre*.  $ab.  EumoIpTdne,  ärum,  m.  [EvpoX- 
jri'd«»]  ölte  prieftettiepe  gamitie  in  Htpen,  B.  Eu= 
molpu*  ftammeub, 
euaipse  (artpaift.)  = oum  ipsum. 
eunüchus,  i,  m.  fjr»o»xos]  bet  SJerftpnittene. 
*cuoe  (euh. ; fatftp  ev.),  interj.  gubclruf  bet  8ac= 
tpantinnen.  [auf  Euböa. 

Enphörton,  Önis,  t».  grietp.  Xitptet  aus  Epatci* 
Euphr&tcs,  is,  m.  1)  ber  gtuf)  Supptat  in  Stfien; 
•meton.  bic  Sntoopnet  bc*  Euphrat.  2)  ein  ftoU 
fepet  8pilofopp,  gteunb  bc«  jüngetn  ^tiniuS. 
Eupölls,  Tdis,  m.  atpeniftpet  Komöbienbicpter  um* 
3.  430  b.  Epr. 

Euripidcs,  is,  m.  betüpmter  griccf).  Itagifer  ju 
Sltpen,  geb.  483  &.  Epr  ®ao.  EaripYdCus,  adj. 
enripus,  i,  m.  1)  ®leerenge,  bef  at« 

nom.  pr.  biejenige  jmiftpen  Euböa  u.  bem  gefb 
taube.  2)  SBaffergraben,  Kanal;  bef.  (Siet.) 
bet  um  bett  Eirfu*. 

Europa,  ae  (ob.  *-pe,  es),  f.  [ Ktlpmarij]  1)  Xodp 
ter  bc*  fflgenor,  König*  in  fßpönicien.  2)  bet 
naep  ipt  benannte  Erbteil  Europa.  $aB.  Enro- 
pueus,  adj.  a)  *jut  Europa  gepötig.  b)  eu= 
ropäiftp. 

Enrötas,  ae,  m.  fbauptflufj  in  ßafonieti , j Sa; 
fitipotamo.  ’euröus,  adj.  [eurus]  öfttitp. 
enrus,  i,  m.  [töposl  Sflboftminb;  *pJ.,  *Oft  = 
ininb;  überp.  *Sturm»inb. 

EurydYce,  es,  f.  1)  ©emaptin  be*  OTppcu*.  2) 
SKutter  ^pilipp*  b.  SRacebonien.  3)  ©emaptin  a) 
be*  Strtpibäu*.  b)  be*  pStolemäu*  fjlpilopator.  c) 
be*  Spftmatpu*.  d)  be*  ©entiu*. 

Eurjmednn , ontis,  m.  1)  atpen.  gefbpert  Just. 
2)  gluf  in  Sßamppptien. 

Euryinonue,  ärum,  f.  Stabt  in  Xpcjfalien. 
FurymTdes,  ae,  m.  Sopn  be*  Eutpmu*  =•  bet 
Scpcr  Xetcmuä  Ov. 

EurjtpJ'lus,  i,  m.  l)  Sopn  be*  §etfulc«,  König 
auf  ber  3nfet  Eo*  Ov.  XaB.  ’Eurfpylis,  tdis, 
adj.  coii(p.  2)  Sopn  be*  Euämon  au*  Xpeffa= 
lien,  jog  mit  gegen  Xtoja. 

Kurysthenes  f.  Procles 

Eurysthens,  ei,  m.  König  B.  ÜHpcenä,  tegte  bem 
fcerfute«  auf  ©epeiji  bet  3uno  bic  jtoölf  9ti- 
beiten  auf. 

Eurjttns,  i,  m.  1)  König  in  öepalia  auf  Euböa, 
Sätet  ber  3ote.  bie  bc«»cgcn  Eurytl»,  Tdis,  f. 
peijjt  Ov.  2)  ein  Sentaur  Ov. 
euHchOme,  adv.  [ftiarrj»a>s|  mit  Wnftanb  Plaut. 
Euterpe,  es,  f.  [Eitigxri  bie  Etgöpenbe]  Stufe 
bet  Xotifunft  Hör. 

Eutrüpölus,  i,  m.  [ettrpajrfXos]  bet  ©emanbte, 
SBipigc,  Beiname  be*  P.  Volumnius. 
euxinus,  adj.  [f«|tt»oe]  eigtl.  bet  gaftlitpe,  8ei= 
name  be*  fdjmarten  Siecte* , gern  Pontus  E.; 
•mare,  *aquae,  »litus;  *bt.  Euxinus. 

Eradne  f.  Kuadne. 

e-Tido,  3.  [perf.  sync  ovasti  Hör.  tat.  2,  7,  69] 
I)  intrans.  perau*;,  petBotgepen,  = fommen, 
ex  corpore;  halneis,  oppido,  *sUt&,  *undis; 
in  terram  an*  fianb  fteigeit,  lanben,  inter  vir- 
gulta,  *ante  ora  parentum.  guäbef.  au*  einer 
©efapt  ob.  fftot  entfommen,  entrinnen,  ent= 
toiftpen  ex  manibus  hostium,  e jpericulo,  peri- 
culo  Liv.\  c morbo,  ox  fuga,  ex  insidiis,  ab  io- 


dicibus,  inter  stationes,  *pugnaa,  *j)uteo.  2) 
peraufs,  empotfommen,  =fteigen,  stimmen 
in  maros,  ex  sedibus  in  haec  loca,  ad  fastigia, 
ad  auras  Verg.  3)  tp.  a)  0.  Saepen  itgenbmie 
abtaufen,  auefatten,  einen  8u*gang  paben 
quo  haec  evasura  sint;  beneficia  huc  erasere 
c*  ift  bapin  gelommen  mit  tc.;  pestilentia  in 
longos  morbos  enbigt  mit  ic.j  antp  in  Erfül= 
lung  gepen  id  quod  somniarunus ; B.  S^rfoiien, 
mo  pinauSroottcn  timeo  qaorsum  eradas  Ter. 
b)  b.  $etfonen  (eigtl.  at*  etw.  peran*tommcn), 
et»,  buttp  innetc  Entmidetung  »erben  iurenis 
indolis  regiae,  perfectus  Epicureus,  orator.  II) 
tränt.  1)  burep  einen  SRaum  fommen,  einen 
Saum  jurfldlegen,  paffieten  media  castra 
Liv. ; ripam,  spatium,  omnem  viam  Verg  , am- 
nem  Tac.  2)  erfteigen,  etdimmen  ardna 
Liv.\  altos  gradus  Verg.  3)  entgepen,  ent> 
tinnen  *flammam,  finsidias. 

Otägino,  1.  [e  u.  vagina)  (fpdt  u.  fett.)  au*  ber 
Scpcibe  jiepen  gladio  sua  sponte  evaginat«. 
c-TSgor,  dep.  1.  1)  umpetfepmeifen  late;  b. 
Xtuppen,  eine  Seitenbemegung  matpen  nnllo 
ad  eragandnm  spatio  reheto;  tp.  appetitus 
longius  Cic.\  vis  morbL  2)  überftpteiten  or- 
dinem  rectum  Hör.  carm.  4,  15,  10. 

6-välesco,  yfilni,  — 3.  1)  fetflatlen  tempus  in 
euspicionem,  causa  in  crimen;  nomen  roitb  im 
©ebtautp  Borpettfipenb.  2)  ’netmögen,  im  = 
jlanbc  fein  (bef.  im  perf.),  m.  inf. 
evnn,  Evandcr  f.  euan,  Euonder. 

O-Tänegco,  ränui,  — 3.  Betf (ptoinben,  fitp 
Betlieten,  Betgepen  vinum  et  salsamentum 
vetuBtate  Bcrbunftcn ; *ex  oculis  in  auras,  me- 
moria alcis,  spes,  rumor,  orationes  evannernnt 
(finb  fetten  geworben).  Stau,  bväntdns,  adj.  ner- 
fipminbenb,  Betgepenb  ’pectora. 
evan»  f.  euans. 

ö-vasto , 1.  b.  ©tunb  au*  Bermüften  agrum, 
▼allem;  culta  erastata  sunt  bello  Liv. 
crax  f.  ouax. 

f-vOho,  8.  1)  pctauSfüpren,  -bringen,  >[(ba\. 
fen  signa  ex  fanis , uquas;  prima  tranquillitas 
maris  (duas  classes)  in  altum.  $ictO.  pass,  a) 
evehi  equo,  curru,  navi  petau*teiten,  =fap  = 
ren,  =|egetn  mari  Aegaeo,  ad  eqnites,  m 
hostes,  in  (gegen)  ancoras;  tinsulam  evecti  na<p 
ic.  pin;  tos  oiub  (amnis)  nu«  bet  SDtünbung  per 
au*.  6)  tp.  e Piraeeo  evecta  eloquentia  est; 
fama  evecta  (fiep  nerbteitenb  übet)  insulaa  Tac.  -, 
spe  rana  evectus  pingetiffen;  inconsultius  ju 
»eit  gepen,  p<P  setgefftn  (in  bet  Sebc)  2)  bin 
auf--  ob.  empotföpren,  =btingen,  sfepaffen 
in  collem,  *per  auras;  tp.  falqm  ad  consula- 
tum,  fimperium  ad  sumnium  fastigium,  *alqm 
ad  deos,  falqm  ad  aetbera  ben  ©Ottern  gtetep 
matpen  (an  Sttigleit,  8htpm). 

O-rello,  8.  1)  peraut*,  au*=,  abreiBen  arbo- 
rem;  poma  ex  arboribua  vix  erelluntur  taffen 
fitp  ic.;  ’truncos,  alcui  linguam;  ’spinas  agro, 
animo;  fptitp».  *plantam  caeno  — bet  Xporpett 
u.  ©emeinpeit  entfagen.  2)  tp.  anöteipen.  be= 
feitigen,  benepmen,  bernitpten,  oertitgen 
aculeum  severitatia,  importnnitatem  ex  menti- 
bus,  alcui  scrupulum  ex  animo;  consules  non 
eolum  ex  memoria,  sed  etiam  ex  fastis;  radi- 
citus  actiones  alcis  umftopen. 

*-TÖnto,  4.  [evenat  ft.  ovoniat  Plaut.  Trin  1, 
2,  3]  1)  (fett.)  petau*-,  petootfommen  rus 


eventilo 


evoco. 


285 


Plaut.,  *pulchrior.  2)  tp.  in  bie  (Eridjeinung, 
in#  Sieben  treten  a)  fid)  ereignen,  erfol- 
gen, eintreff en,  m.  dat.  roiberfahren,  bf; 
gegnen,  jufallen,  g u teil  werben  (bef.  B. 
einem  etmarleten  (Erfolge)  jquidquid  praeter  apern 
Ter.;  timebam  ne  evenirent  ea  quae  accide- 
ruut;  pax  lommt  ju  ftanbe ; forte  evenit  nt;  ut 
pleromque  evenit;  nihil  mihi  improviao;  auapi- 
cia  secunda;  provinoia  alcui  (mit  tt.  ohne  aorte); 
coiGallicum  bellum,  legionea  urhanae;  fsi  quid 
>ibi  eveniret  eup^em.  — toentt  er  fterben  foQte. 
b)  au«fallen,  einen  Buögang  haben  haec 
bene,  proapere,  feliciter,  hone  ae  feliciter  (ob. 
aectmda);  rea  legioni  feliciter;  cuncta  proapera 
erentura;  ne  aUter  quid  eveniat;  pugna  ad- 
veraa  alcui;  bonia  male  geht  e«  fthlimm;  (Com.) 
ei  aententia,  quo,  quoraum. 

J^ientilo,  1.  (fpflt)  au«fd)Wingcn,  burd) 
Elbingen  reinigen  terrestrem  apiritum. 
eientnni,  i,  n.  [evcniol  bie  erfolgte  Sache,  bcr 
Äulgang,  ba«  Sefultat  einer  fyinblung,  gern, 
im  pl,;  ging.  (Ereignis  Oie.  r.  p.  3 § 14.  Alt. 
J.  8,  4.  — eventuH,  ue,  m.  | evenio]  bie  iflrt  u. 
Seift,  mit  etm.  abläuft,  Äubgong,  (Erfolg, 
(Enbe,  Sefihid,  So#  pugnae,  diei,  belli,  for- 
tunarum  (Entjcljeibttng  Über  ic.,  navium  auarum; 
««nsit  e.  virtutia  enixae  opem  Jav.  6,  24,  11; 
pl.  belli  JBeibiel jdtle , fortunae,  aecundi  rerum 
(Erfolge;  in  rebua  magnis  conailia  primum,  deinde 
acta,  postea  ev.  exapectantur ; maloa  ev.  habere 
ttledft  cnbigen;  *3tel,  aemper  ad  eventum  fe- 
«tinat  (o^  $omer). 

Eriaua,  Ereninua  f.  Eucnua,  Kucninua. 
e-rerWro,  1.  fherau«»,  aufpeitf Chen,  em- 
pertteiben  mare  remis,  lluctus;  gerfdflagen, 
Itrpeitfthen  *plausia  alis  cinerea,  foa  oculos- 
gne  alcia  haatia. 

tverrfettlnm^  i,  n.  [everro]  Rehtbefen,  im  Silbe 
mde  e.  malitiarum  omnium,  iudicinm  de  dolo 
malo;  quod  unquam  huiuacemodi  e.  ulla  in 
proviacia  fuit?  (#.  Sette«).  — f-rerro,  8.  auä  = 
fegen,  bah.  im  Silbe  fanum  eversum  atque 
atmum  wie  gelehrt  u.  gefegt,  rein  au*geplün= 
beit  de.  Verr.  2 §.  61. 

ererslo,  önia,  f.  [everto]  11  ba«  Umwerfen,  co- 
lnnmae.  2)  tp.  Umwälzung,  Zerrüttung 
omnis  vitae,  rerum  publicarumt  frei  familia- 
rii,  tdignitatia.  — feversor,  öna,  m.  [everto] 
jfeihbrtr,  Serniehter  huiua  imperii,  *regno- 
rnm  Priami. 

*-terto,  8.  l)  eigtl.  o)  um»,  oerbreben  cervicea 
Ter.,  »aequora  ventia,  'aquaa  aufwühlen  6) 
nmmetfen,  über  ben  Raufen  werfen,  um  = 
Htjen  navem,  aedificia,  currum,  arborem.  2) 
If-  n)  jerftören,  oerniih ten  urbem,  caateUum. 
b)  »mjtohen,  »erniihten,  gu  ®runbe  richten 
fnnditua  civitatee,  oratorea,  amicitiam,  penitua 
lirtatem;  lege«,  quaeationes,  teatamenta;  defi- 
aitionem;  Imperium  Tac.,  *rea  Aaiae,  ’everao 
tiiocurrere  aaeclo  bem  feinem  Untergang  nahen 
®eiihlnhte;  alqm  (politifd))  flürgen  Cic.  fam.  6, 
t.  8.  e)  au«  einem  Orte  oertreiben  ’totoa  in 
apertum  aequor  flürgen;  bah-  alqm  bonia  brtn» 
gen  um  ic. ; pupiUum  fortunia  patriia. 
•■lestigitoa,  adj.  (ex  u.  veatigo)  aufgefpürt 
Hins  f.  euiaa.  [öt>.  met.  15,  146. 

*T iäena,  tia, adj. m. comp.  u.  mp.  [e- video]  äugen ; 
fiheintich,  offenbar,  einleuchtenb  quid  ent 
evidentiue?  evidentiasimum  id  fuit.  3>aB.  a) 


Cvfdent^r,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  augenfehein» 
lid),  offenbar,  einleuchtenb.  b)  övfdeutla, 
ae,  f.  Mugenfcheinliihleit,  tebenbige  Seron» 
fcbaulichung  in  bet  Siebe. 

E-vlgTlo,  1.  I)  i nimm.  1)  ferwadjen.  2)  ro«; 
chenb  au«hatten  in  quo  eurae  et  cogitationes 
meae.  II)  Irans.  1)  *butef)Wa(f|cn  eat  mihi 
nox  roultis  evigilanda  malia.  2)  *wachenb, 
bie  Kächte  hinburd),  mühfam  auäarbeiten 
libros;  tp.  conailia  evigilata  cogitationibua  forg 
fällig  burchbachte;  etsi  nobia  evigilatum  fi  re  eat 
wohl  genug  gefolgt  fein  möchte. 

tPvilesco,  ui,  3.  [ex  u vilesco]  gering,  oer» 
öehtlid),  wertlo«  werben. 

6-vlncio,  4.  umbtnben,  umwtnben  caput  dia- 
demate,  Tiridatem  inaigni  regio  Tac.,  'evincta 
suraa  cothurno,  *evinctae  palmae,  *foliia  caput 
evinctua,  ’evincti  brachia  capta  ducea. 

c->inco,  8.  1)  gang  befiegen,  überwinben, 
miles  omnia  alle  $inberniffe,  Schroicrigteiten,  im- 
bellea  Haeduos  Tac.,  'aomnoa,  *rogus  evictua 
wooon  bie  Seele  fieh  lo«gewunben  h«t ; 'platanus 
caelebs  ulmoa  gönglich  oerbrängeu ; auch  über 
etw.  h'nauäragen,  --treten,  kommen  *ae- 
quora,  ’litora,  *oppoaita»  gurgite  molea;  *hunc 
(acopulum)  avidamque  Charybdim  Troianae  ru- 
tes.  2)  tp.  o)  überleben, bewegen,  erreichen, 
bef.  im  pass,  fiih  bewegen  taffen  *lacrimis, 
*precibua,  'dolore;  blandiroentie  vitae  evicta 
Tac.-,  evinci  ambitu  civitatis  in  gaudium;  nec 
nt  revocoret,  unquam  uliia  populi  precibua 
potuit  evinci  Suet.  b)  bie  Oberhanb  gewinn 
nen  über  etw.  miseratio  iuata  aoeiorum  auper- 
biam  ingenitam  Tat  e)  etw.  gegen  einen  ffiiber- 
flanb  burchfehen,  bewirten,  m.  ut.  d)  un  = 
umflöfelich,  mit  fiegreid)en  ©rünben  bat= 
thun,  m.  ricc.  c.  inf.,  Hör.  sat.  2,  3,  260. 

«vlro,  1.  [ex  u.  vir]  entmannen,  entneroen 
*corpus. 

*«vi*cero,  1.  [e-viacera]  bet  Qcingemribe  be  = 
rauben,  au«weiben  u.  fo  gerf leifchen. 

evitübTUe,  e,  adj.  [1.  evito]  (feit.)  oermeib- 
bar  *telum. 

1.  e-vito,  1.  au«meichen,  oermeiben.  ent» 
gehen  'meta  evitata  rotia,  *tela,  auapicionem, 
impendentem  tempeatatem , fugä  periculum. 

2.  *«vito,  l.  fe-vita]  (Beraltet)  ba«  Sieben  rauben. 

Erlus  f.  Enius. 

feväcätio,  önia,  f.  [ evoco  jSorlabung  eine«  Sdju  Ib- 
ner«.  — evöcütor,  öria,  m.  [evoco]  Stuf  wiegier 
Oie.  Cat.  1 8.  27.  — 6-vüco,  l.  l)  herau«=,  tjev- 
Borrufen  alqm  foraa  Ter.;  alqm  c curia,  merca- 
tores  undique  ad  ae,  alqm  iiteria;  evocatum 
eum  ab  legatis  (oon  ben  ©cfanbten  Weg-,  abbe 
rufen)  admonet  Liv.  24,  22,  8;  'anirnaa  Orco, 
’vigil  alea  cantibua  Auroram;  'Lucifer  ignea 
Aurorae,  *currus  Aurora  diurnoe.  3nöbef.  a ) 
hera  u«f orbein  magna  cum  contumelia  nostroa 
ad  pugnam.  6)  B.  Jfelbherm,  deoa  bie  ®ötter 
einer  belagerten  Stabt  aufforbern,  fie  gu  Betlaffen. 
c)  amtlich  ö»  (ich  berufen,  entbieten,  not* 
laben  principe»  cuiusque  civitatis  ad  ae,  alqm 
ad  colloquiuui,  ad  causam  dicendam;  auch  gum 
Rrieg«bienft  wohin  aufrufen,  »bieten,  na; 
mtntltch  fotche,  bie  nicht  mehr  bagu  genötigt  wer» 
ben  tonnten  equite»,  legionea  (ex  Uibernia),  op- 
pidanoa  ad  bellum,  omnea  ad  collem  mnnien- 
dum,  multi  ex  veteribua  I’ompeiania  ape  prae- 
miorum  atque  ordinum  evocantur;  bah-  evocati 


/ 


286 


evoe 


exaggero. 


auSgebiente  ©olbaten,  »ctcfje  bem  Rtlb^ertn  ju 
Siebe  u.  auf  beffen  Wufforbetung  mieber  Zienjle 
nahmen  unb  beim  freete  mancherlei  ©orjüae  ge= 
noffcn  Cats,  d)  jmb.  ju  et»,  berufen,  ergeben 
propter  singulärem  scientiam  rei  militari*  ad 
eum  est  honorem  evocatns  Cats..  2)  tp.  I)er  = 
öorrufen,  -loden,  aufregen,  reijen  tacitas 
cogitationes  in  medium;  probitas  praemiorum 
mercedibus  evocata;  misericordia  nullius  ora- 
tione  evocata;  cupiditas  multos  longius. 
evoe  f.  euoe. 

e-rölo,  l.  1)  beraub»,  orf lieg en  aquila 
ex  quercu,  ’madidis  Notus  alis;  ausfliegen 
(au*  bem  Slefle,  ».  (Jungen,  menn  fie  flügge  fmbl 
pullos  suos  excludere  in  nido,  qui  evolent  ela- 
matores.  $ierb.  herau*  = , ^eroor=,  enteilen 
e.  atque  excurrere  fora.8,  ex  urbe,  e senatu,  o 
vinculis,  e conspectu,  ex  Omnibus  partibus  sil- 
vae;  tp.  ex  alcis  severitate,  e poena;  animus 
tamquam  e custodia  vinclisque  corporis;  tan- 
tus  processus  efficiebat,  ut  e. , non  excurrere 
▼ideretur  ba*  8>tl  im  Pfluge  erreichen.  2) 
empor=,  in  bie  §5ije  fliegen  "levis  sic  ales; 
faltissime  (aquila);  tp.  f i d)  $ur  ©oltlommen-- 
peit  aufjcpmingcn  nihil  est  in  tota  natura 
rerum,  quod  Be  Universum  profundat  et  totum 
repentc  e.;  fiep  cmporfcpmingcn  ju  Epren 
u.  Di  acht  altius;  illos  evolosBe. 
erölütlo,  önis,  f.  [evolvo]  ba*  Wuff (plagen, 
b.  i.  Sefen  pobtarum  Cie.  fin.  1 §.  26.  — e-volro, 
8.  1)  perau*:(  perBor*,  hinein*,  pinmäljen, 
• rollen  ffumus  Bpecu,  fex  tuguriis  evolutus; 
*ex  aequore  Titan  rotantes  equos;  -f  (fretum) 
crebros  ex  alto  fluctus  in  litus;  pass  auch  me: 
bial  evolutam  (anguem)  repente  (nüml.  e cubi- 
culo  ob.  lecto)  atqne  ex  oculis  elapsam  (esse); 
ad  aures  militnm  dicta  ferocia  Liv. ; evolvun- 
tur  per  humum  Tac. ; *flumen  se  in  mare, 
f extra  munimenta  se  amniB;  tp.  quem  ego  — 
vita  e.  Rua  =»  v.  sua  privabo  Plaut.;  se  ex  his 
turbis,  hac  re  omni  turba  Ter.;  illos  ex  clan- 
destina  praeda  ihnen  ic.  abnehmen;  (Cie.  de  or. 
2 §.  350)  evolutus  illis  integumentis  dissimula- 
tionis  bem  ic.  abgeriffen  ift  ic. ; (Tac.)  evolutum 
eum  (esse)  sede  patria  rebusque  snmmis  der: 
brängt.  2)  auieinanberrollen,  = mideln, 
= fd)lagen  volumen  epistularum;  *vestem;  *o. 
ben  ißarjen  abfpinncn  fusos  meos;  bah-  *be  = 
fiimmen  quod  nolim  nostros  evoluisse  deos; 
auffcplagen  jum  ßefen  pobta«,  librum,  *tem- 
pora  (bie  (Befcpicpte  ber  $eiten)  fastosque  mundi; 
fantiquitatem;  tp.  *in  Dehnung  bringen, 
entmictetn  quae  postquam  evolvit;  entmideln, 
beut  lieh  machen  notionem  animi  sui  compli- 
catam,  exitum  criminis;  enthüllen,  barftel: 
len,  fcpilbern  naturam  rerum;  *seriem  fati, 
’futurorum  arcana,  *oras  belli;  *haec  (fein  ®e= 
fehid)  gelidis  sub  antris.  8)  *perab  = , o.  fiep 
abroäljen  iactas  silvas, 
e-vömo,  8.  auäfpeien,  = merfen,  oon  fi(h  geben 
conchas,  t baust  um  venenum,  f mare  multam 
arenam,  *fumum  faucibus;  tp.  quae  (urbs)  tan- 
tam  pestem  evomuit  forasque  proiecit  hat  fi(h 
eine*  fo  oerberblichen  SRenfcpm  entlebigt;  iram 
in  alqm  Ter.;  virus  accrbitatis  apud  alqm  au*: 
jdjütten;  in  alqm  absentem  orationem  ex  ore 
impurissimo. 

e-vnlgo.  t.  unter  bie  Seute  bringen,  oeröf* 
fentlidjen  ius  civile  Liv.;  Octaviae  iniurias 


Tac.;  sic  evulgari  m.  acc.  c.  inf.,  evulgato  im- 
porii  areano  m.  acc.  c.  inf.  pass.,  Tac.;  evulga- 
tus  (bem  Solle  prei«gegeben)  pudor  Tac. 
övulsio,  önis,  f.  [evello]  ba*  $erauirei&en, 
ex  f.  e.  [dentis  Cic.  ».  d.  3 §.  57. 

ex-Scerbo,  1.  erbittern,  aufbrtngen  contu- 
meliis  hostes;  ut  recenti  alqa  ira  exacerbaren- 
tur  animi;  irritato  exacerbatoque  in  se  militum 
odio;  fhinc  magis  exacerbatur  (empfinbet  ben 
Serluft  um  fo  bitteren,  quod  etc. 
exactio,  önis,  f.  [exigo[  l)Au«=,  Vertreibung, 
regnm.  2)  (Eintreibung,  :forberung  pecu- 
niarum;  capitum  atquo  ostiorum  Sefteuerung; 
auch  ba*  (Eingetriebene,  bie  Einnahme  prior; 
©eauffichtigung  operum  publicorum.  — ex- 
actor,  öns,  m.  |exigo]  1)  Sertreiber  regum. 
2)  Eintreiber,  Einlajfierer;  bao.  proroisso- 
rum  ber  SRapnet  an  bie  Erfüllung  ic.;  Auf: 
f eher,  Sifitator,  Sollftreder  ipse  imperator 
et  ex.  circumibat;  supplicii;  fdisciplinae  gra- 
vissimus.  — exactus,  adj.  m.  tcomp.  u.  +*up. 
I partic.  t>.  exigo]  genau,  pünttlicf),  coli: 
lommen  numerus  Liv  ; +cura  exactior,  fvir  ex- 
actissimns,  f-exactissisimo  iudicio,  * exactior 
morum  fabraeve  artis;  'exactis  minimum  di- 
stantia  (carmina). 

cx-äcuo,  3.  (dürfen,  fpipen,  roepen  ’dentes, 
"palatum;  im  Silbe  mucronem  alqm  tribuni- 
cium  — in  nos;  animus  — illam,  ut  oculorum, 
sic  ingenii  aciem;  bah-  aufpornen,  aufreiien, 
aufftadjeln  alqm  (ad,  in  alqd);  exacui  iri.  Nep  ; 
fse  invicem  ad  amorem  immortalitatis. 
ex-adversnm  ob.  -ans,  I)  adv.  gegenüber  Com  ; 
auch  m dat.  ei  loco  Ter.  II)  praep.  m.  acc 
gegenüber  Athena*. 

exaedlflcAtlo,  önis,  f.  [exaedifico]  Au*: , Auf 
bauung,  bilbl.  bie  oollenbete  Ausführung 
histonae  Cic.  de  or.  2 §.  63.  — exaedifico,  l. 
1)  aufbauen,  fertig  bauen  oppidum  suÄ  pe- 
cuniü,  Capitolium,  mundum;  bilbl.  suam  in- 
cohatam  ignaviam  Plaut.;  opns.  2)  alqm  ex 
aedibus  hinauäfptbieren  Plaut. 
exaequitlo,  önis,  f.  [exaequo]  ®Ieid)ma<bung, 
® leichflellung  Liv.  34,  4,  14. 
ox-aequo,  1.  fetto.  einem  anbem  gleich  machen 
tnmulos  tumulis  türmen  auf  lt.;  reliqu&m  ori« 
entern  ad  speciem  levitatiH  ~ glatt  fcheren ; tp. 
et»,  ber  inneren  Sefchaffenheit,  bem  SBerte,  Stange 
nach  gleich  machen  libertatem,  iura,  periculum 
für  afie  gleich  machen;  facta  dictis  exaequanda 
sunt  müffen  in  einer  ihrer  ttiürbigen  SBeife  bar 
gefteDt  Werben  Sali.  Cat.  3,  2;  bonis  (m.)  oxae- 
quari;  exaequatus  cum  imperatore  labos  mit  ic 
cteilte;  se  cum  alqo  fiep  jtnbm.  OöHig  gleich 
eilen,  mit  fmbm.  meffen,  se  cum  inferioribus, 
fse  diis;  neminem  secum  dignitate  exaequari 
ex-aestuo,  1.  aufmallen,  =braufen  mare,  fma- 
teria  e terra;  'tp.  mens  irü,  dolor;  auch  töor 
^)ige  aufmallen,  erglühen  omnia  fervore 
solis;  Aegyptus  torrente  calore  solis. 
exaggeritio,  önis,  f.  [exaggero]  Erbebung 
amplitudo  et  quasi  quaedam  ex.  quam  altissima 
animi  Oie.  Tusc.  2 §.  64. 
ex-agg*ro,  l.  l)  faufbärnmen,  =füllen  plani- 
tiem  aggesta  humo;  iliod  spatium  (maris); 
fmortem  morti  Zob  auf  Zob  hänfen.  2)  tp.  a) 
oermehten,oergrö6ern  rem  familiärem,  »opes. 
b ) bur<h  SBorte  erbeben,  oergrögern,  über» 
treiben  ob.  ftärter  hetborheben  sextnlam 


ex&gitator 

suam  ju  groß  angeben,  beneficium,  virtutem 
verbi«,  oratio  altä  et  exaggerata,  alqd  ora 
tione,  alqd. 

exIgYUtor,  örii,  m.  [exagito]  labler  Oie.  or. 
§•  42.  — ex-ägYto,  l.  tp  a)  roie  ein  SBilb  um* 
bettreiben,  abßeßen,  quälen,  Derfolgen 
alqm  bello;  multon  annos  a finitimis  exagitäti; 
•omnes  di  exagitent  me,  ei  quidquam  (sc  au- 
divij ; quoa  consciuB  animuB ; aueß  et».  nießt 
rußen  (affen  disHensionem;  res  vulgi  rumori- 
bas  exagitata  oielfadj  befproeßen.  6)  heftig  an* 
greifen  in  bei  Siebe,  tabeln,  »etwetfen  alqm, 
fraudes,  hane  dicendi  exercitationem;  huius 
duputationibus  exagitatus  maxime  orator  est. 
c)  m Untube,  in  Sferwirrung  bringen  rem 
publicam  seditionibus;  aufreijen,  wiegeln 
plebem,  vulgue.  d)  einen  Slffelt  erregen  maero- 
rem,  ‘furores  corde,  odium,  conscientiam  al- 
ci«  Tac.  [Plaut. 

exägöga,  ae,  f.  [i^ayuiy ,)}  äuäfubr  b.  SBarcu 
ei-albesco,  3.  tp.  erbleichen  oot  Scßred  u.  bgl. 
eiitneu,  Ynis,  «.  [ft.  exagimen  s.  ex-ago,  exigoj 
1)  Scßwatm,  beranj i e Ij c n be  Stenge  apum; 
tp.  taufe,  Scßwarm  überf).  servorum;  *vernae, 
uiti*  ex.  domus;  ‘iuyenum;  *exitium  (ft  eii- 
tioruai).  2)  a)  *ba*  Künglein  an  bet  SBage. 
4)  ’Unterfucßung,  Prüfung  examina  legum 
«errare  an  brn  geprüften  ©efeßen  fejißalten.  ®ab. 
ciimYno,  1)  a)  abwägen,  auch  bilbl.  alqd  ad 
certum  pondus;  rem  non  artiiieis  staierfi  sed 
quadam  populari  trutinü;  diligenter  omnium 
rerbornm  pondera;  aiir  examinatur  tamquam 
paribus  ponderibus  wirb  im  ®Ieicßge»icßte  ge* 
halten.  6)  tp.  unterfueben,  prüfen;  aueß  *tP. 
eximussim  f.  aniussis.  jfHicßter. 

exanelo  [ocrW.  m.  ancus,  anculus,  oncilla;  an* 
bete  exautlo  p.  antlia]  bienenb  S)ciau«tragcit  1) 
au*[cßipfen,  rin  um  auetrinlen  Plaut.  2)  tp. 
inteifi  bidjt.)  bulben,  au*l)altcn  omnes  labores 
Oie.  Tute.  1 §.  H8.  [töblicß  cura. 

ex4nlmilis,  e,  adj.  (Plaut.)  1)  entfielt  2} 
exanlmilio,  önis,  f.  [exanimo]  ba*  Außeratcm* 
bringen,  tp.  ba«  fentfeben  beb  gureßtfamen, 
ber  befinnungblofe  gupanb  be*  SDtutlofen; 
pi.,  Äußerungen  ber  SefinnungSlofigleit. 
exinYmls,  e,  u.  (meift  im  pl.)  exfcnlmus,  adj. 
|ex  u.  anuna,  animusj  atemlo*  *=»  entfeelt,  tot, 
Sonn  -1»,  corpua  Liv.;  *decidit;  *artus.  gorm 
•ns,  corpua  Verg.,  Liv.;  iuvenis  Verg.,  *tp. 
halbtot  cor  Scßreden,  gorm  -ls. 
etinlmo,  1.  [ex  u.  anima  ob.  animus]  1)  nur 
im  pass,  atemlo*  werben,  außer  Atem  !om* 
men  inilites  cursu;  currit  exauimatus;  rerba 
“xiliter  exanimata  bünn  u.  feßwaeßatmig.  2) 
täten  alqm;  falqm  verbetibns,  se  taxo.  3) 
tp.  außer  [icß,  außer  gaffung  bringen, 
entmutigen,  ängßigen,  quälen,  betäuben, 
entträften  exanimor,  feror,  differor  Plaut; 
oratio  haec  me  miseram  metu  Ter.;  exanima- 
tus  metu;  me  ex.  et  interimunt  bau  voces  Mi- 
lonis;  fcorpu*  verberibus,  *me  querelis  tuis, 
exantlo  f.  exanelo.  [exanimata  uxor. 

ei>ardesco,  arsi,  arsum,  3.  1)  entbrennen,  fid) 
entjünben  nulla  materies  tarn  facilis  ad  ex- 
ardescendum  est;  bilbl.  excepi  fiommam  et  so- 
luä  pro  patria  exarsi  ßabe  muß  geopfert.  2)  tp. 
a)  entbrennen,  heftig  ergriffen  werben  hoc 
dolore,  desiderio,  ir&,  umore;  ad  spem;  in  iras 
l'erg.,  in  peruiciosam  seditionem  jLtt>. ; infestius 


— exballisto.  287 

ergrimmen;  animia  Tac.\  fin  alqm  p.  Siebe  }U 
ic. ; infestius  Papirium  exarsurum  por  Korn  ent* 
brennen  Liv.-,  p.  Siebner,  mit  geuer  fpreeßen 
in  omni  genere  amplificationia  Cic.  or.  §.  102. 
6)  p.  Sachen , Knßänbcn,  mit  heftig  teil  u.  Unge* 
ftüm  u.  guglcicß  »ermehrt  faerborbteeßen,  au** 
brechen  bellum,  intolerabilis  iniuria;  ex  quo 
amor,  amicitia;  admirabilis  benevolentiao  nm- 
gnitudo;  ambitio  magis  quam  umquam  alias, 
proelinm,  seditio;  *ignes  animo;  iurgia primuni, 
mox  rixa  — prope  in  proelium  Tac.\  p.  greife 
fid)  fieigetn  in  immensum  Suet.  Tib.  34. 
ex-*resco,  3.  1)  oertrodnen  fontes,  amnes,  la- 
crimae.  2)  tp.  oerfiegen,  fich  perlieren  fa- 
cultas orationis,  opinio  vetustate;  im  Silbe  f. 
exuro  2)  6);  inexplebiles  populi  fauces  siti 
libertatis.  [IrAften  accusationem. 

tex-armo,  1.  1)  entwaffnen  alqm.  2)  tp.  ent* 
ex-#ro,  1.  1)  hfTau*=  ob.  ßerborpf lügen, 
*adern  hominem,  puerum;  baß.  erpflügen, 
erwerben  plus  quam  decem  ineaimna  ex  agro; 
hae  literae  hoc,  quantum  est  ex  Sicilia  fru- 
raenti  hornotini  biefem  Schreiben  oerbantt  man 
alle*  ©etreibe,  welche«  ic.  2)  aufpflügen  *fron- 
tem  rugis  senectus  burchfurcht;  tp.  (mit  bem 
©riffel  bie  wäeßjerne  Schreibtafel  bureßfureßenb) 
fehriftlich  entwerfen,  lonjipieren,  flüef)* 
tig  aufgeießnen  hoc  literularum;  ad  te  harum 
exemplum  in  codicillis;  librum  tertium  Aesopi 
stilo  Phaedr.,  fversus,  fbinos  codicillos,  f'd 
ipsum  his  versibus. 

exaseiätus,  adj.  [ex  u.  ascis]  woßl  au«ge* 
ßaucu,  *bereitet  Plaut. 
ex-aspero,  l.  1)  rauh  u.  uneben  machen,  ex- 
asperato  (aufgewühlt)  fluctibus  man  Liv.,  *fre- 
tum  ventorum  rabies  rnotis  undis.  2)  tp.  a) 
»ilb  u.  roh  machen,  nur  im  pass.,  durati  tot 
malis  exasperatique  perwilbert  Liv.  b)  auf r ei* 
gen,  erbittern  animos;  fmagis  exasperabatur. 
ex-auetöro,  1.  t t.,  einen  Solbaten  o.  bet  ®tt* 
pjlicßtung  gum  Tienfte  entbinben,  worauf  aber 
nießt  immer  fogieieß  bie  oäQige  Sntlaffung  folgte, 
entlaffen,  oetabfeßieben  alqm;  o.  feßimpf* 
lieber  Serabjcßiebung,  faffieren;  se  ben  Sienß 
quittieren. 

ex-andlo,  4.  1)  ßerauSßbren  au*  anberem,  beut* 
Ucß  ßöten,  oerneßmen  clamorem,  sonum;  fit 
strepitus  adeo,  ut  exaudiri  possit  foris;  die 
clanus,  vix  enim  exaudisse  mihi  rideor;  uiaxi- 
ma  voce,  ut  omnes  ex.  possint,  dicam;  ut  idem 
omnes  eiaudiant,  clarissima  voce  dicam;  in  ab- 
gefcßwäcßtcr  Sebeutung  oerneßmen,  ßären  *tua 
te  carissima  Thisbe  nominat,  exaudi;  fTix 
proxiroi»  exaudientibus.  2)  er ß Ören  diras  Liv  -, 
*nulli  exaudi ta  deorum  vota  precesque;  jmb«. 
®orftellungtn  tc.  ©eßSt  geben,  auf  et»,  hören 
»monitor  non  exauditns;  fqnod  imperatur,  om- 
nea;  fstrepitnm  armorum  non  (ein  Cßr  hoben 
für  lt. 

ex-augeo,  2.  feßr  Detmeljren,  Perßärfen  be- 
nefacta  maiorum  suorurn  Plaut. ; opinionem 
hane  mihi  animo  Ter. 

ex-ungüritiönes , f.  bie  Aufhebungen  ber 
aieihung  omnium  nacelloruin  Liv.  1,  55,  3.  — 
cx-aiigöro,  1.  bie  SSeißung  einer  geweißten 
Saiße  aufßeben  fana  sacellaque  Liv. 
ex-ausplco,  1.  unter  guten  SBaßrgeicßen  ßer* 
au«lommeii  ex  vinculin  Plaut. 
exballisto,  1.  [ex  u.  ballista]  wie  mit  einer  SBurf* 


288 


exbibo  — excetra. 


mafcf)ine  fjerauS jagen,  übcrfipen  (im  SBort» 
fpiel)  Ballionem  Plaut. 
ex-bibo  =•  ebibo  Plaut. 

ex-caeco,  1.  1)  billig  biinb  matten  alqin.  2) 
•einen  3lufj  unfieptbar  machen,  oetjlopfen. 
fex-calceo,  l.  entfepuhen  pedes;  excalceatus 
opne  Smutje. 

excandescentia,  ae,  f.  [excandesco]  3äbj otn 
Oie.  Tusc.  4 § 21.  — cx-candesco,  8.  ent» 
brennen»,  aufbtaufen  oor  $orn  irfc;  ob"*1  irü 
Cael.  in  Cie.  cp.,  Suct.,  in  hone  postea  depre- 
cantem  band  ultra  verba  Suet. 

*ex-canto,  1.  betau«»,  bernoi»,  herab».  Weg», 
ju  fid)  jaubern  clausa»  puellas;  sidera  voce 
Thesaala. 

ex-carnifYco,  1.  1)  marterboll  jerfleif^en, 
ju  lobe  martern  alqrn,  falqm  minutissimis 
lctibua.  2)  tp.  (.Ter.)  geiftig  auf  bie  Roller 
fpannen,  foltern,  abmartern  alqm. 
cx-cävo,  1.  au«böblett  ex  una  gemma  prae- 
grandi  trulla  excavatfi  Oie. 
ex-cedo,  3.  I)  intrans.  1)  betau«»,  »eggeben, 
fidj  entfernen,  einen  Ort  räumen  c medio, 
ex  istoc  loco  digitum  transversum  Ter.,  ex  pu- 
gna,  ex  Italia,  ex  via;  urbe,  proelio,  pugnü, 
viä;  loco  Dom  HJIapc  weiten ; extra  valinm;  ex 
tenebria  in  lueem;  abjol. ; tp.  a)  ex.  ex  epbebia 
(0.  ©riedjen  Com.),  e puens  au«  bem  Knaben-- 
alter  treten;  e,  de,  a vita,  vitA;  ( Tac .)  bl.  exc. 
— fterben;  (Ourt.)  ad  deoa  (non  ber  Bpotbeofe); 
e memoria  jdimtnben;  cura  ex  corde  Ter.;  re- 
verentia  ex  animis  Ourt.;  *abfol.  0erfd)»inben 
omne  malum,  omnes  corporeae  pestes.  6)  in 
eine  $ et (fallen  insequentia  in  eum  annum; 
pugna  ad  Trcbiani  in  annum  Cn.  Servilii;  in 
et»,  übergeben,  ju  et»,  auäftb lagen  res  parva 
studiia  in  magnum  certamen,  ad  patres  etiam 
ac  pnblicam  querimoninm  res  Liv.  c)  fiep  non 
et»,  entfernen,  ab»ei<ben  fei  pristina  conBue- 
tudine;  n.  bem  ©b ema  abgeben,  abfdjroeifen, 
eine  ©igreffion  machen  paululura  ad  enar- 
randum  IAv.;  fin  quod;  ’cttt)  abtreten  paltnä. 
2)  »eiter  b<nau«geben  in  Pontum,  uaque  Ae- 
gyptum  Just ; beroortreten,  »ragen  nulla 
(pars)  ultra;  ftp.  eo  laudis  pd)  erbeben;  tantum 
ea  eladea  novitat«  et  magnitudine  ging  (über 
bie  früheren)  b'nau«.  D)  trans.  a)  einen  Drt 
räumen,  oerlaffen  curiam,  urbem.  b)  über» 
febreiten,  fTiberis  alveum;  tp.  über  ein  ge» 
»iffc«  9)ia6  b<nau«geben,  et»,  überftbreiten, 
Ü ber fteigen  summam  trium  milium,  moduru, 
tempus  finitum;  rem  fama  gebt  über  bie  SBirt- 
litbleit  binau«,  *+fidem;  *metum  mea  iam  bona 
finb  fo  grob,  baß  itb  ihren  Serluft  nid)t  ju  fürtb» 
ten  habe;  immanitate  et  eaevitia  crimina  P/in. 
ep.;  fastigium  equestre  Tac.;  excedere  sc.  rela- 
tionem  Tac.ann  2,  33,  f.  relatio  c);  (feit.)  über» 
treffen  nemine  tantum  ceteros  excedente  Just.; 
cunctos  palmä  Verg. 

exccllens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ jxsrtic.  0. 
»xcelloj  1)  eigtl.  fbernorragenb,  erhaben 
loca,  tumulus.  2)  tp.  a)  (feit.)  erhaben,  quod 
exc.  animos  et  humana  contemnentes  facit.  b) 
fitb  auäjeitbnenb,  ootjfiglid),  oortrefflitb 
natura,  scientia,  virtus,  omni  genere  laudis, 
inter  tot  aequales;  nihil  illo  excellentius  vcl 
in  vitiis  vel  in  virtutibus,  fexcellcntissimus 
triumphus,  fcultus.  ®ao.  A)  cxcellenMr,  adv. 
m.  comp.  1)  (feit.)  erhaben  quae  magno  animo, 


fortiter  excellenterque  gesta  sunt.  2)  0 or jfig » 
litb,  oortrefflitb  B)  exeellentla,  ae,  f.  ba« 
^öberpeben,  bab-  a)  (feit.)  (Erhabenheit 
animi  exc.  magnitudoque.  b)  Sor jüglicptcit, 
Sortrefflitbleit  (immer  nur  abfiraft  al«  8U; 
ftanb  u.  relatio  im  Sergleitb  ju  anbent)  omni«; 
exc.  praestantiaque  reliquarum  bestiarum  Sor- 
jug  oor;  propter  excellentiam  borjugSmetfe,  auch 
pl.  quaedam  beroorragenbe  $erfönlttf|feüen. 

ex-cello, 3.,  Nebenform  excelleo,  perf.  cx- 

cellui  erft  b.  Gellius  [0.  ex  u.  bem  ungebräudjl. 
cello]  eigtl.  emporragen,  nur  tp.  oor  anbeten  fitb 
au«jeid)nen,  btrB0':r08tn  quantum  inter 
omnes  unus,  inter  quos,  super  ceteros  Liv.  (fei.) 
in  quibus  tu  longo  aliis  ;oor  anbem);  auimi 
magnitudine,  ingenio,  abstinentiä,  dignitat-i; 
singulis  vitiis  aut  etiam  pluribus,  improbitate, 
in  alqa  arte  et  tacnltate. 

excelsi',  adv.  [excelsus]  tp.  o.  Stil  erhaben 
ornat  Plin.  ep.;  excelsius  dicere  Cic.  or.  §.  119. 
— excelsYtas,  ätis,  f.  [excelsus]  tp.  (Erhaben» 
beit  animi  Ctc.  off.  3 g.  24.  — excelsus,  adj. 
m.  comp.  u.  fsup.  [ partic . o.  excello,  eigtl.  in 
bie  §öbe  getrieben]  l)  hoch  emporragenb  (über 
anbere)  mons,  locus,  porticus,  fstatura;  subst. 
excelsum,  i,  n.  erhabener  $unlt,  $db*  simu- 
lacrum  ponere  in  excelso;  *aspicere  ab  excelso. 
2)  tp.  erhaben,  0.  ber  ©efinnung  animus,  homo, 
altum  quiddam  et  exc.;  bem  Stange,  ber  SBütbe 
nad)  erhaben,  auügejeitbnet  in  exc.  et  illustri 
loco  sita  laus  tua;  in  excelso  aetatem  agere 
auf  einem  ^o^ert  'fl offen;  cuius  opes  in  excelso 
sunt  in  hoher  8!üte ; exc.  et  alta  sperare  (Ehren 
u.  ffiürben;  bem  Stile  na*  erhaben  (orator) 
grandior  sit  et  quodammodo  excelsior;  neque 
eos  quidquam  exc.  magnificumque  delocta*. 

exceptio,  önis,  f.  [excipio]  1)  5lu«nabtnc,  be» 
febräntenbe  ©ebingung  sunt  in  lege  duae  exc.; 
sine  ulla  exc.;  cum  exc.  2)  t.  t.  bie  geTi*tlid)f 
(Einmenbung,  ber  fflrotefi  gegen  ben  Kläger 
dare  alcui  exceptionem.  — excepto,  1.  [intens, 
o.  excipio]  (feit.)  beraub»  ob.  auf»,  auf  bie 
Slcbfel  nehmen  rnuüos  ex  ptscina;  hos  rursus 
aingulos  exceptans;  *in  fid)  aufnebmen,  ein» 
atmen  auras. 

ex-eerno,  3.  (feit.)  auifonbern,  au«fcpeiben 
ex  captorum  numero  exereti  Saguntini  IAv. ; 
*hae<li  exereti. 

excerpo,  cerpsi,  cerptum,  3.  [ex-carpoj  1)  gleich 
fam  rupfenb  btrau«nebmcn,  »lefen  semina 
pomis  Uor.  sat.  2,  3,  272.  2)  tp.  o)  auälefen, 

aubjieben,  au«»äblcn  ex  his  ipsis  (malis), 
si  quid  inest  boni;  inübef  8emertungeu  au« 
einer  Sebtift  entnehmen,  ejeerpieren  quod  quis- 
que  commodissime  praecipere  videbatur;  no- 
mina  omnium  ex  iuniorum  tabulis,  qui  etc.; 
tnihil  iegit,  quod  non  excerperet;  flibrum.  b) 
auäjcbeibenb  btn»egncbmen,  au«fonbern, 
au«»,  »eglaffen,  Preitben  id  quod  boni  est 
Ter.,  alqd  de  numero;  *ego  me  illorum  numero. 
c)  +al«  oorjügli*  heran  « = , beroorbeben  ]»aucos. 

excessus,  us,  m.  |excedo]  1)  nur  tp.  ba«  Stbci» 
ben  au«  bem  Beben  e vita;  vitae;  post  obi- 
ttim  vel  potius  exc.  Romuli;  (Tac.,  Suet.)  bet 
lob  überb-  2)  ftp.  Vlbmeitbung  bom  tb™0' 
Stgrtffion. 

excetra,  ae,  f.  Schlange  Plaut,  n.  in  einet  ©ich 
terpeKe  b.  Oie.  Tusc.  2 §.  22;  tp.  (Plaut , Liv.)  o. 
einem  bo«haften  ääcibe. 


excidium  — excitatus. 


289 


exeYdlum,  ii,  n.  [excido  ob.  exscindo')  u.  (Botfl.) 
•dlo,  öma,  f.  3erftBrung,  Slernichtung,  bef. 
0.  ©«bäubot  u.  bgl  arbium  relictamm;  *I,ibyae; 
’sumnms  arcea  Italum  excidio  dar«;  *Troiae 
hhltnen;  ‘meorum;  flegionum 
1.  exeTdo,  ctdi,  — 3.  [ex  u cadol  1)  heraus» 
ob.  herab»,  entfallen  sol  e mundo;  omnes  illi 
nef&rii  gladii  de  manibus  crudeliaaimis;  *vin- 
clia  enrtommen ; elephanti  in  Humen;  ut  cuiua- 
que  aors  exciderat  betauSgefommen  mar;  nomen 
«orte;  dentes  Plaut.  8)  tp.  a)  entf  cf)lüpf  ett, 
futfallen,  entreifdjcn  (B.  ungefähr,  reibet  Sil» 
len  tljun  ob.  fagen)  quodammodo  victoria  e ma- 
oibu8;  *in  vitium  libertas  artet  auS  in  ic.;  ver- 
bum  ex  ore  alcia  ob.  alcui;  libellna  me  invito, 
oratio,  *vox  per  auraa,  *nefas  ore.  b)  ent» 
(«httinben,  entfalten,  inSbef.  bem  ©cbäcbtniS 
oergeffen  »erben  de  memoria;  memoria;  pa- 
cia  mentio  ex  animie  omnium,  *nomen  tuum 
mihi,  ’omni«  luctua;  ’excidit  ut  ich  Bergab  ju  je. 
cfentfdjreinben, entreeicben;Bertoren  gelten 
oratio,  mene,  *vera  virtua;  *luctus,  *apea,  *illa 
metu  Betlor  bie  ©eftitnuttg;  *ingenium  omne 
tantis  malia;  bah-  a)  um  et  re.  fommen,  einet 
Sache  oerluftig  gehen  fregno,  *primo  aevo; 
(Ter.)  uxore.  p ) oerfehlen,  nicht  erreichen 
•magnis  auaia  Or. 

5.  excido,  cldi,  cisum,  8.  [ex-caedo]  1)  aus» 
treuen,  »fdjneiben,  abbauen  lapidea  e terra; 
arbor  exciaa,  non  evulaa;  Omnibus  arboribua 
lange  lateque  in  finibus  Maeailiensium  excisia; 
alcui  linguam;  sarum  auSljBblen,  fmontom, 
’latus  rupia  in  antrum  jur  §6ble;  ‘columnaa 
rapibua  burd)  WuSbanen  oerfertigen.  2)  ein», 
jerhouen,  jerftBren,  oernicbten  portaa  fpren» 
gen;  domos,  urbea,  *trabem,  *inurum,  *Troiam; 
tp.  entfernen,  oetbannen,  oertilgen  tempus 
er  animo,  *vitium  irae,  falqm  numero  civium 
flohen  aus  tc.,  fmultorum  excisi  atatue,  fcausaa 
bellorum. 

ex-eleo,  elvi,  cYtum,  8.  ob.  (u.  jrear,  außer  im 
praes.  imiic.)  gew.  exclo,  Ivi,  itum,  4.  bef,  häufig 
b.  Uv.  1)  jmb.  aus  feinet  ruhigen  Sage,  Stellung 
hetauStufen,  »bringen,  »jagen,  »treiben 
quid  est,  quod  me  exciviati  ante  aedea?  Plaut.; 
’mem  latebria;  cubilibua  auia;  illa  rea  consu- 
lem  alterum  ab  urbe;  principibna  coloniae  Ro- 
main excitia;  *animas  imis  aepulcris;  fartificea 
e Graccia;  alqm  m.  u.  ohne  somno  aufreerfen; 
bei.  Sotbaten,  »oloniften  aufrufen,  »bieten,  in 
Streegung  fehen  «edibtia,  iuventutem  Celti- 
berornm,  Antiochum  in  Graeciam,  Romanoa  ad 
atirilium  urbis  obaessae,  mercede  exciti  ab 
hostibua,  fauxilia  e Germania;  übertr.  *molem 
berghohe  Sogen  auftreiben.  2)  tp.  a ) iu  einet 
©emütsbereegung,  ju  einer  IhBüflleit  aufregen, 
»teilen  iuventua  largitionibua  excita;  hostem 
ad  dimicandum  acie;  tea  caedas  Bructeros ; 
Thyiaa  commotis  excita  (in  leibcnffhaftlidje  Stuf» 
regung  oerfept)  sacris;  conacientia  mentem  ex- 
dtam  raatabat  Sali,  b)  einen  ßußanb  erregen, 
Berurfachen  tumultum  Liv. ; pleba  aeditione 
domeatica  bellum  extemum  IAv. ; alcui  lacriraas 
Plaut , Tac.;  liberiorem  poenitentiam  solitudo 
Omi.-.  aufrütteln,  erfcbüttcrn  pulsu  pedum 
tremit  excita  tellua. 

exelplo,  cdpi,  ceptum,  8.  [ex  u.  capio]  1)  t)<t* 
a«8»,  ausnehmen,  alqui  ex  mari  auffifdien; 
•alqd  aorti  oor  ber  Berlofung  B.  bem  »euteantei! 

Peiaidfen,  Cat-bcut  (0),  I 6d)ul»Srtetb.  6.  tfufl. 


herausnehmen  u.  als  befonbete  ©hrengabe  einem 
einzelnen  jufommen  laffen;  tp.  a ) befreien  alqm 
servitute.  b)  auSnehnten,  eine  WuSnahme 
machen  mit  alqd,  alqm;  excepto  alqo  jmb.  aus» 
genommen,  mit  auSnahme  jmbS. ; excepta  rirtute; 
m.  quominua  ob.  ne;  ’texoepto,  quod  etc.  §iers. 
bie  Sebingung  machen,  als  ©ebingung  feft» 
fehen,  lex  exc.  ut  liceret;  in  foederibus  excep- 
tum  est  ne;  auch  *-  1-  einen  gerichtlichen  Sin» 
reanb  erheben  in  ©ejug  auf  etre.  de  excipienda 
iniquitate  actioni»  Oie.  8)  auffangen,  auf» 
nehmen  eanguinem  paterä;  filiorum  extremum 
apiritum;  moribundum;  rorem  ex  pellibus; 
vestem  regalem  bie  Schleppe  beS  »BnigSmantelS 
Curt.  8,  3,  16;  se  in  pedes  Liv.;  se  pedibus  ju 
fteben  fommen  anf  Curt.,  poplitibus  aemet  Curt. 
JSao.  a)  feinblich  auffangen,  reegfangen,  ah» 
fangen,  gefangen  nehmen  fugientcs,  servos 
in  pabulatione,  navem,  *aprum;  uros  einfangen; 
tp.  laudem;  voluntatea  bominum  ethafchcn;  eum 
▼oluptatee  geriet  in  bie  hiebe  ber  ic.  Curt.  6,  8, 
1;  *aenea  ber üefen;  überfallen,  angreifen  (bef. 
lauernb  auf  jmb.)  +bello,  fbello  serrili  cxcipi; 
*Oreate«  incautum;  ptägn.  treffen,  erlegen, 
faxe*  im  fjtuge;  ’alqm  in  latus  oerreunben  6) 
empfangen,  aufnehmen  (fowopl  eine  ffjerjon, 
bef.  einen  ©oft,  greunb,  mit  bem  man  auf  gleicher 
Stufe  ftebt,  als  auch  *in*  ®a<hc,  *t».  @uteS  ob. 
IBBfeS)  alqm  ex  fuga;  acaphis  excipi;  Hirrum 
cum  aex  legionibns  an  fich  jtehen;  alqm  clamore, 
plausu,  f adventum  alcia  incredibili  honore; 
alqm  =»  beherbergen,  bereirten,  *alqm  hoapitio, 
fhoapitaliter,  -fepuliB;  *alqm  tcctia,  bonia  et 
opulentia,  terra,  patria;  xulnera,  tela,  *ictua 
befommen;  ‘porticua  Arcton  (liegt  gegen  Slorben) 
Hör. ; dolores,  pericula,  invidiam  fich  JUjtehett; 
laudem  ex  alqa  re;  rem  publicam  bie  xlertci» 
btgung  tc.  übernehmen.  §iero.  etre.  mit  beit 
Sinnen  aufnehmen,  Bernehmen  clamorein, 
*motua  futuros,  flaudea  alcia  aridisaimia  auri- 
bua;  bab.  auch  nachfehreiben  versna,  oratio- 
nem;  abfol.;  bef.  mit  bem  tüchör  o.  ©egenreärti» 
gen  ©efagtes  auffangen,  meift  abfichtlich  unb 
heimlich,  abljotchen,  betaufcheu  rumores,  aer- 
monem  eorum;  nihil  citius  (maledicto)  excipi- 
tur;  auch  'Ire.  itt  einem  bejitmmten  Sinne  auf» 
nehmen,  auffaffen,  auslegen  asaenau  populi 
excepta  vox;  tnentcntiain  graviua,  falqd  comi- 
ter.  e)  toiberflcljen,  beftehen,  aushalten 
aublicae  omnem  vim  lluminis  brechen;  impetum 
boatium;  xada  ac  deceRanm  aeatua.  d)  auf  etto. 
unmittelbar  folgen  (ber  Seit  ob.  Weihe  nach), 
fich  an  etre.  anfehlic&en,  jmb.  abtSfcn  peati- 
lena  aeataa  tristem  hiemem;  alioa  alii  deinceps; 
linguam  ad  radices  eiua  haereim  atomachua; 
inde  loca  aapera  et  montuosa;  turbulentior  inde 
anno- ; ruraua  ex  vallo  clamor;  auch  nach  jmbm. 
baS  ffiort  nehmen  alqm,  *sic  regia  Inno,  e ) 
fortfepen  (gleichfam  o.  anbern  empfangenb)  proe- 
lium  dubium;  memoriam  viri.  f)  beoorftehen, 
ermatten  (fo  bah  ein  ©cgenjtanb  jmb.  fefthält 
ob.  in  Slnfpruch  nimmt)  begegnen,  treffen  qui 
OTcntuB  quosque  Caes.;  bellum  grave,  via.  labor, 
seditio  alqm,  inopia  maior  in  die»  per  bostium 
agroa  euntem  Liv. ; regem  alius  haud  levis  do- 
lor Curt. ; quis  cabub  me?  Verg. 
excYtÄtna,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . B.  ex- 
cito]  lebhaft,  t)ef tig,  pari  nonna;  clamor 
excitatior. 


19 


290 


excito  — excurro. 


ex-cYto,  1.  1)  Ijerau«»,  auftreiben,  auffagen, 
aufroedcn,  ^ernu*!,  herauf-,  auf« 

rufett  *mile»  ilansico  truci  exeitatur  wirb  au* 
bcm  Schlaf  auigcfdircdt;  ‘viriles ; ciamore  ex- 
eitatum  (.^erbeigefü^rt)  praeaidium  Romanorum, 
feraa,  alqm  a porta,  vox  illa  me  foraa  Plaut  ; 
alqm  a mortui»,  ab  inferia  i^craujrufeu;  nicht 
unjer  'ö.  ben  toten  aufertoecfen’),  *mortuoa,  *unde 
animae excitantur.  2)  in  bie$öl}e  berocgen,  (ich 
erheben  machen  ob.  taffen,  auffteljen  taffen 
ob.  heiften  vapores  ex  aquia;  hueno  areuam,  liumo 
excitatua,  ’pulverem  agriB  auftoirbeln ; excitati 
curiä  exceaaerunt,  reum,  triarioa  ($um  Kampf); 
oor  @erid)t  recitatores,  lectores,  teates  junc  9tu*« 
faßen;  me  primum  excitatum  iusautnque  dicere; 
b.  fflebäuben,  auffübren,  errichten  turrem,  ae- 
pulcrum,  *ara»;  auflobern  taffen,  anfachen, 
cgnem,  incendiom,  earmeuta  excitantur  (fdjießen 
in  bie  §ötje)  culturä;  übertr.  alcui  memoriam 
coram  erneuern;  deaiderium  excitabatur  (warb 
hetoorßerufen)  Gurt.  10,  8,  9;  excitata  <ftcigen= 
be«)  fortuna;  tp.  a)  geijtig  aufrichten,  ermatt« 
gen  maestum  ac  Bordidatum  eenem,  atflicto8, 
animum  amici  iacentem.  6)  auf:,  anregen, 
anfeuern,  «fachen,  «treiben,  erregen  alqm 
e Bomno,  somno;  quo  (aono)  excitatua  vigil; 
alqm  ad  bellum,  ad,  *in  virtutem,  ad  laborem 
et  laudem,  dormientem,  ad  laetitiam;  atudia 
hominum,  iraa,  laude,,  suepicionem,  plauaum, 
tragoediaa,  riaua,  amorea.  [ber  StuSruf. 

excl&mätio,  önia,  f.  fexclamo]  als  rhetor.  gigur 
ei>climo,  1.  1)  laut  rufen,  {freien  quam 
maxime,  maiue;  contionee  brechen  in  ein  Sei« 
faUgefchrei  au*.  2)  auSrufcn,  taut  rufen, 
talqd  taut  Bortragcn. 

excludo,  ei,  »um,  3.  fex-cluudo]  1)  au«fd)lieficu, 
abroehren,  nicht  julaffen  alqm  inatme  Ter 
♦poStua  Helicone,  *ictua  (©onnenftidje),  alqm 
moenibuB,  a portu,  iurgia  finia  Hör.,  fd) err- 
ege aum  exclusiaaimu8  Plaut.,  n.  Ort  trennen, 
abfonbern  locum,  fpurte» urbia,  fpartem  operi- 
bus  a reliqua  parte  urbia;  tp.  a)  s.  etm.  fern 
hatten,  nicht  baju  gelangen  taffen  alqm  ab 
hereditate,  ab  extremo  conapectu  liberum;  bia 
praemiia  et  konoribui;  Craaaua  trea  legionea 
decernit  nec  ex.  (fd)lief)t  au*)  Pompeium.  b) 
auSfchticfjen,  entfernen  alqm  a re  publica; 
virtutem  a Bumrno  bono,  petitorem,  eupidita- 
tem.  c)  abfehneiben,  Bethinbern  alqm  a re 
frumentaria,  a reditu,  a navigatione,  cohortea 
ab  acie,  tempore,  diei  tempore  excluaua,  ami- 
citia  nullo  loco  excluditur,  opea  ex.  (machen  un« 
möglich)  amicitiaa  tidelea.  2)  au*fd)Iagen  ocu- 
lnm  Com.  in*bef.  auSbrülen  pulloa  ex  ovis;  a 
quibns  matribua)  pulli  excluai  aunt;  fexcludi 
au*fch lüpfen,  n.  ben  gütigen.  tau  exclüaio, 
önia,  f.  91u*f<hliegung  Ter. 
excügitütto,  önia,  f [exeogito]  ba*  9lu»beufcn, 
%u*finnen,  ba*  Vermögen  be*  (Srfinnen*. 
excügTUtna,  adj.  [partic  B.  exeogito]  au*ge« 
fucht  excogitatiaaimae  hoatiae  Suet.  — ex- 
eögYto,  1.  au*benten,  auifinncit,  au*finbig 
machen  alqd.  talqd  in  alqm,  falia  tuendia  ur- 
bibua  excogitat.i ; alqd  ad  ornatum,  ad  avari- 
tiam,  omnia  alte*  mögliche;  m.  nt  Cic.  Att.  1, 16, 2. 
cx-cölo,  3.  l)  forgfalttg  bearbeiten,  oerjie« 
ren,  oerfchönern  *excuttae  opea,  tmarmoribua 
parietea,  furbern,  fregio  — exculta,  foratio- 
nem,  fmonumenta  refecta  et  exculta.  2)  tp.  a) 


au*bilben,  oerfeinern,  oerebeln,  Bersott« 
lomncnen  animoa  doctrinü,  ingenia  diaciplinia, 
se  philoaophiä , exculti  aumua  ex  agreati  vita 
ad  numanitatem,  haec  aetaa  exculta,  omni  viti 
atque  victu  excultua ; fartibua  atudiorum  libera- 
liumexcoli.  6)  tju  ‘Änfehen  bringen,  äußern 
@tanj  oerteihen,  erhöhen  in  excolenda grati» 
ceaaare,  alqm  omare  excolereque.  c)  *Bereh« 
ren,  anbeten  alqm,  deoa. 
ox-cöqno,  3.  1)  *herau*tochen  vitium  metallii 
au*jcpmdjen ; omne  per  ignea  vitium  illia  (agru) 
excoquitur;  terram  auSmittern  taffen,  tp.  [Cou.) 
malum  alcui  auJbrilten.  2)  au*bötren  tam  er- 
coctam  reddam  atque  carbo  eat  Ter.-,  arenxs 
in  vitrum  auöglüben  Tae. 
exeors,  dia,  adj.  [ex-cor]  topflo*,  ohne  8ct> 
ftanb,  uuoerftänbig. 

fexerementum,  i,  n.  [excerno]  bei  9tu*toutf  aul 
bem  Selbe  oria,  pl.,  oria  aut  narium. 
fex-creaco,  3.  herau*«  ob.  in  bie  $ö!)<,  fm 
por  machfen  in  haec  Corpora  quae  miramur; 
a fundo  maria  in  altitudinem  opua;  tp.  litiuru 
series  ubique  maiorem  in  modum  hotte  übet« 
hanb  genommen. 

excrSci&blllH,  e,  adj.  [excrucio]  bergotter  toerl 
Plaut..  — ex-cröcio,  1.  1)  abmartern,  foltern 
alqm  igne  atque  omnibua  tormentia,  vinculia 
ac  verberibus  atque  omni  supplicio,  iame  rin- 
culiaque;  Adherbalem  excruciatum  necat;  diem 
lieberlich  h'nbringen  Plaut.-,  auch  <1  uälen,  pei« 
nigen  fumo  excruciatus,  fdolonbus.  2)  tp.  ab« 
quälen,  abängfiigen,  ipsua  ae,  id  ego  exero- 
cior,  hoc  aeae  animi  Plaut.;  haec  aunt,  qua*' 
me  exer.;  miaerum  hunc  tam  exeruciarier  (ft- 
excruciari)  Ter.-,  temeritaa  et  libido  et  ignavia 
aemper  animum;  nec  meae  me  magia  miaeriaa 
quam  tuae,  ‘excrucior. 

exeiiblae,  äruru,  f.  (exenbo]  ba*  Siegen  auficr 
bem  $aufe  Plaut.  2)  ba*  Sachen,  Sach«’ 
halten  ber  Solbaten  (außer  bem  Duartier  ober 
bem  Säger,  bei  tage  jorootjl  al*  bei  SKatht) 
♦fagere  exc.  alcui  bei  jmbm.,  ’vigilum  canurn; 
*divum  aeternae  (B  emigen  geuer)  Verg.  A.  4, 
201.  2)  trneton.  Sadjpoften,  Sache.  — ex- 
cubitor,  oria,  m.  [excubo]  Sachpoften,  Sacht 
ex-cäbo,  1.  I)  außerhalb  be*  §aufe«.  c* 
greien  liegen,  fdjtafen  armati  agro,  2)  Sacht 
hatten,  auf  Sache  fein  legionea  in  armia,  pro 
catdria;  ad  portuni  (B.  ©treffen);  *Cupido  in 
pulchria  genia.  $ierB.  8)  tp.  machen,  m a eh f am. 
mach  fein,  beforgt  fein  pro  alqo  exc.  et  ri- 
gilure,  aapiena  aemper  animo,  consilio,  laboev. 
ex>cüdo,  8.  l)  *hcrau*jd)Iagcn,  «treiben, 
acintillam  ailici;  ailicia  venia  abstruaum  ignem. 
2)  fchtagenb  bereiten  fchmieben,  fchtagtn 
*aera,  fferrum;  navia  saepe  excuaa  malleolo 
au«geftopft  u.  aaSgefticft  Plaut.;  tp.  mit  Sanft  u. 
91achbenfenBctfettigen,bitben,  f ehrifttid),  alqd ; 
fefnuge  alqd  et  exc.,  qnod  sit  perpetno  tnnm; 
ftoto  anno,  per  omnea  dies,  magna  noctium 
parte  unum  librum;  *ceraa  (o.  Sienen). 
ex-culco,  1.  [ex  u.  calco]  1)  bctaujtreten, 
Plaut.  2)  fefltreten,  einftampfen  singuli  ab 
infimo  solo  pedes  t«rr&  exculcabantur  mit  Stör 
auigefflSt  u.  biefe  feftgeftampft  Caes.  b.  G.  7,78,7 
ex-ciiratci»,  adj.  [partic.]  forgfältig  gepflegt, 
gut  beforgt  Plaut. 

ex-curro,  cucurri  (fett,  eurri),  curaum,  8.  1)  i*- 
trans.  1)  herau*-,  h'tborlaufen,  «eilen. 


ezcureio  - 

»fahren  aliquia  (sc.  domo),  ad  alqm,  in  publi- 
cum; in  Pompeianum  einen  ®u«flug,  einen  Wb» 
ftcctjrr  motten ; ffons  ex  summo  cacumine  montis 
entjpringt;  in  malam  crucem  jum  genfer  geben 
Plaut.  3näbej.  in  bet  SRilitärfpracbe  bet  not» 
breigen,  einen  Wu8fall  m a d)  c n Omnibus  por- 
tis,  ex  Africa,  in  fines  Romano«;  iibettr  tt) 
quorum  animi  spretis  corporibns  evolant  atqne 
exc.  foraa;  oratio  pariter  cum  sententia  t)dlt 
gltitben  Stritt;  campus,  in  qno  exc.  (ft*  j eigen) 
tirtos  poBeit;  tantoB  processUB  efficiebat,  ut 
erolare,  non  exc.  videretur.  6)  abfdjmeifen 
orstio  longius.  2)  bcroorlaufen,  »tagen,  fid) 
erfheden  paeninsula  ab  infimo  sinu,  in  altum 
liugua  mille  paaauum  Liv.;  horum  regio  uaque 
ad  rubrum  mare  Ourt.;  in  bet  Webe  prodnctiora 
alia  et  quasi  immoderatius  excurrentia.  II) 
Irans,  (feit.)  burdjlaufen  prope  iam  excurao 
spaüo  Ter.  35a».  A)  excurslo,  önis,  f 1)  bas 
peroorlaufen,  rafdje  Sorfcgreiten  gegen  bie 
iutjörcr  moaerata  eaque  rara;  f Mussflug,  Wb» 
feibet  auf«  Sanb;  iibettr.  Spielraum  in  qoibus 
(rxcuis  tabellis)  libera  adiciendi  Bit  exc.  Quint. 
!)  in  bet  9Rilitärfpra<be  Streifjug,  Wu8falt 
ob.  (Einfalt  (je  natbbetn  an  ben  terminus  a quo 
ob.  ad  quem  gebad)t  wirb)  nostri  crebraa  exc. 
ex  oppido  faciebant;  nocturna  Catilinae;  im 
Silbe  haec  fuerit  nobis  tamquam  leria  arma- 
turae  prima  exc.  orationis.  B)  excursor,  öria, 
«•  $län(ler.  C)  exeursns,  ub,  m.  1)  ba8  Wu8  = 
laufen  -fnavigiorum,  ffontis,  *apum.  2)  al8 
nilit.  t.  t.  Wngriff,  tÄnöfall,  Sinfall;  tp. 
t*bf*meif ung  in  bet  Webe. 

exeäsibfllg,  e,  adj.  [excnso]  ju  cntjcbuibigen, 
Oetjeibliii  ‘delicti  pars.  — excusat  io,  önis, 
f [excuio]  Cntfcbulbignng,  m.  gen.  subj. 
»leis;  m.  gen.  obj.,  mit,  wegen  peccati,  habere 
aetatis  excueationem. 

texeasftUua,  adv.  comp.  o.  excusate  [excusatua] 
beffet  entfcbulbigt.  — texeüsitns,  adj.  [ par - 
<ie.  0.  excuBoJ  entfcbulbigt, 

exefiso,  1.  [ex.  u.  causa]  1)  entfdjulbigen  se 
alcui  ob.  apad  alqm,  Be  de  alqa  re,  volo  me  ex- 
cuaatum  alcui,  traditatem  literarum,  t verba 
alcui  bei  jmbm. ; iudex  excusatur  Areopagites 
esi«  wirb  baburtb  entf*ulbigt.  bag  et  xc. ; ‘ha- 
bere excusatum  jrab.  für  ic.  anfepen.  2)  etw. 
oli  Sntfd)ulbigung8grunb  anfübren,  fitp 
mit  etw.  entjcpulbigen,  etw.  »orftbüfren  mor- 
bam,  valetudinem,  aetatem;  (mit  einiget  Gürtel 
ignorationem  numquam  antea  visi  regia  excusana 
inbem  fie  fiep  bamit  entfibulbigte,  bafj  fie  ben  König 
nie  ootbet  gefepen  Curt.  8,  12,  17;  m.  acc.  c.  inf. 
Plaut.,  Suet.;  m.  quod:  Tiberius,  quod  snpremis 
in  matrem  ofläciis  defuisset,  magnitudinem  ne- 
gotiorum per  literaa  Tac. ; Germanos  nunquam 
satis  excusaturos,  quod  etc.  Tac.  ann.  1,  59;  ab» 
fol  fitb  entf djulbigen;  (feit.)  aus  £ntf*u(  = 
bigungögrünben  ablebnen,  abfdjlagen  vi- 
res Oe.  met.  14,  461 ; alqd  ex  eo  evitare,  cui  in 
Universum  excusari  mailet  fidj  fibetb.  entliehen 
Tac.  ann.  1,  12. 

exefitio,  cussi,  cussnm,  3.  ( sync . oxeussit  ft.  ex- 
cniserit  Plaut.)  [ei-quatio]  1)  gerauä», 
bet  ab--,  abf  (büttein,  »flogen,  = ftp  lagen, 
»weifen  ancoram  e navi,  ‘praedam  maris  in 
terram,  ‘comantes  cervice  toros  (o.  ilötoen); 
alcui  cerebrum,  lapide  clavum,  oculum  cyatho 
Plaut. , oculum  verberibus  Suet. , ‘rudentea; 


exemplar.  291 

‘exensaoB  laxare  rudentea  b.  i.  löfen  u.  auf 
Widetn;  ‘crinem  flagrantem  abfcbütteln;  far<-‘- 
nam;  -f-regem  curru,  ‘excusnus  curru,  equitem 
Liv.,  excussis  rectoribus  Tac.,  ‘excutitur  (sc.  e 
puppi  in  mare)  — magister  Verg. ; feurrus 
( nom .)  eos,  a quibus  regebantur,  fiugum;  iibettr. 
‘magnum  deum  pectore  (o.  bet  Sibglle)  bie  ©c» 
geifterung  bed  ic.  o.  fitb  abwebren;  ‘Iunonem  (ben 
o.  bet  3uno  eingeflögten  (Etitfctjlug)  pectore;  im 
©ilbe  noli  aculeos  orationia  meae,  qui  reeon- 
ditd  snnt,  excuasos  arbitrari  Oie.  p.  Suil.  §.  47; 
inöbef.  n)  in  milit.  Sprache  ©ejeboffe  abwetfen, 
abfi^iegen,  fcbleubern  glandem,  ftela,  fsagit- 
tam,  fhaatas  tormentiB,  flapides  fandis.  b) 
fottjagen,  »treiben,  Bettreiben ‘alqm  patrifl, 
•excuti  cuwu  f.  curaus  c);  (Ihr.)  ae  fitg  fort» 
paden;  auch  beraustreiben,  auspreffen  lacri- 
mas  mihi  Ter.,  sudorem  Nep.;  ‘riaum  sibi  (für 
fttb)  anbeten  abnötigen  Hör  -,  ‘aomno  excuti  au8 
ic.  geflötl  ob.  getiffen  werben,  auffabten.  c) 
heraus»,  ^erabfe^ütten,  »giegen,  werfen, 
»ftürjen  fprocellae  largum  imbrem.  d)  gemalt» 
fam  oettreiben,  oerfd|eu<ben,  oerbannen, 
oerftogen,  eigtl.  u.  bilbl.  ‘alqm  lectis,  *Teu- 
cros  vallo,  fpavidos  metus  de  Corde,  crapulam 
facile  Liv.;  ‘flava  excutitur  Chloft,  ‘soumum; 
‘Somnua  sibi  se;  fadeo  omnem  sensum  (®e» 
ftnnung)  territis  fortuna  penitus;  febrietas  ex- 
cutitur; f-Senecam  auömärjen,  auö  bem  Kteiö  bet 
Seltütf  oetbannen  ; ‘alqm  propriis  (negotiis)  oet» 
btfingen;  studia  de  manibns;  excussis  deliciis 
(sc.  ex  manibus)  de.  Verr.  4 §.62;  opinionem; 
jmbm.  etw.  entteigen  ‘agnam  ore  lupi;  be» 
rauben  ‘alqm  nceptris;  ‘navia  excussa  magi- 
stro;  ‘jetftöten,  oerniebten  foedua.  e)  *au8» 
fpreijen,  »ftreden  brachia,  pennas,  excusso  la- 
certo, ‘excussis nubibus.  2)  heftig  Ijirt»  unb  tjer- 
bewegen,  ftbütteln  ‘caesaricm,  ‘pennae,  ‘habe- 
nae  per  eolla  equorum ; inöbef.  ein  ©croaitb  (ob.  jmb. 
bet  ein  (üewanb  an  bat),  um  ei  ju  buttbfutben  pal- 
lium  Plaut.,  non  excutio  te;  bah.  genau  unter» 
futgen,  etfotftbea  alqm,  illud,  ‘jmellaa,  ffle- 
iata,  ferimen,  fbibliothecas , explica  atque  ex- 
ente  intellegentiam  tuam  etc. 

exdoreuo,  l.  [ex  u.  dorsum]  entgräten  Plaut. 

cxec  . . . f.  exsec  . . . 

cx-edo,  3.  I)  aufeffen.  oetjebten;  fptiebw. 
tute  hoc  intristi  (lntrivisti),  tibi  omne  est  ex- 
edendum  mufft  c«  auäbaben;  alqm  baö  ©tranigen 
jmbö.  burd)bringen  Ter.  2)  jet nagen,  auö» 
böblen  exesis  posterioribus  partibus  versiculi 
oerwittert  Oie.,  fmonumenta  vetustas,  fexesus 
locus,  +nec  ulla  tarn  tinna  moles  est,  quam  non 
exedant  (untetwüblen)  undae;  ‘Cyclopnm  exesa 
caminis  antra  Aetnaea;  tp.  aufteiben,  nagen, 
quälen  aegritudo  animum;  ‘penitns  maeatas 
cura  mednllas;  fanimos  his  cogitationibns; 
fquae  per  tot  annos  exedere  rempnblicam;  ur- 
bem  nefandia  odiis  Bettilgen. 

exädra  (exh.),  ae,  f.  [,'£fäpa]  bulbtunber  Born 
offener,  oben  gewölbter,  mit  einem  an  bet  ffianb 
im  $>a(bheiö  beramlaufenben  Sipplap  oerfebener 
Salon  )U  SSorirägen  u.  wiffenfcbaftficben  ©efprä 
c^en,  Sprecbbullc-  ®u»-  dem.  exedrlum  (exh.), 
ix,  t».  Oie.  fam.  7,  23,  3. 

exemplar,  äris,  n.  [exemplum]  1)  ©lufterbei» 
jpiel,  flRufter,  ©orbilb  antiquae  religionis, 
•Graeca,  *ad  ex.  Siculi  Epicharmi,  fad  ex. 
primi  libri;  feltner  ein  ©eifpiel,  baS  neben  anbern 

19* 


292 


exemplares  — exerceo. 


fteljt,  bat).  2)  Bbbilb,  Sbenbilb  Terum  amicum 
qui  intuetur,  tamquam  ex.  intuetur  sei;  au® 
21  b j rf) r i ft . .Ui' uir.  Tao.  exempUres,  subst. 
(fett.)  Slbf®riften,  Kopicen  omnium  literarum 
Tac.  hist.  4,  26. 

exeinplum,  i,  «.  [ftatt  exempulum  » eximo] 
(au«  einer  Uicngc  glci®artiger  Tinge  fjetauJge 
itommcn,  bamit  baran  if)te  gcmein(®aftU®en  6igcn= 
f®aften  crlamti  werben  binnen).  l)  Beispiel, 
'■Probe,  Üorgnng  (woran  man  bic  Bef®affenheit, 
(Böte,  SRi®tigfeit  ob.  SBahrfjeit  einer  <8a®c  prüfen, 
betätigen  ob.  erläutern  tann  ob.  foH)  vitiosi  prin- 
cipe« plus  cxemplo  quam  peccato  nocent;  cru- 
delitatis;  earum  rerum  ex.  capiebat  ex  simili- 
tudine  ineuntis  aetatis  al«  Btobe  bnoon  Wählte 
er  ben  äljnlidjen  galt,  welken  bie  erfte  3ugenb: 
jrit  barbietet,  exempla  sumore  ex  nnmero  illo- 
rum;  contra  vetustatis  exempla;  norum  in  re 
publica  ex.  introducere;  ex.  rei  habere,  insti- 
tuere;  confirmas  illud  exemplo  quod  affers; 
exemplo  alcis  na®  »c.;  quae  sibi  nullo  ex.  (ohne 
borgängige«  Beifpiel)  priratus  Bumpsorat;  fecit 
illud  pessimo  ex.  fo  baß  er  baburd)  ic.  gab ; esse 
exemplo  Hör.;  cuius  ipise  fecit  (gab)  ex.;  magna 
ex.  casuum  humanorum;  ex.  insigne  mutationis 
rerum  humanarum;  *sua  quisque  ex.  (ba«,  moju 
er  felbft  ba«  Beifpiel  giebt)  debet  pati;  flectio- 
nis  wel®f«  bie  iiettüre  barbietet;  exempli  causS, 
gratifi  beifpieWwcife,  jum,  al«  Beifpiel,  um  al« 
Beifpiel  (Bcufterl  ju  bienen  (Haff,  nur  in  einem 
»oüftänbigen  Sape  bef.  mit  Berbi«  wie  afferre, 
proferre,  ponere,  nominare  oerbunben)  ex.  cansä 
paucos  nominavi;  ex.  causä  ponatur  aliqnid, 
quod  pateat  latiua;  quia  in  alieuius  libria  ex. 
causä  id  nomen  invenerant;  in  qua  muliere  — 
quasi  ex.  causa  vestigia  untirjui  officii  rema- 
nent; ex.  gratiä  ft.  verbi  gratiä  [j.  verbum  8) 
d)],  eius  generia  hae  aunt  quaestiones:  ai  ex. 
gratiä  vir  bonus  etc.  Oie.  off.  8 §.  50;  +in  ex- 
emplum;  +in  exemplo;  ad  ex.  (jum  Bewei«) 
annsai  imperii;  ut  excmplum  afferam  (ut  hoc 
utar,  ut  hoc  afferam)  wenn  entweber  ex.  ob.  hoc 
betont  werben  foO,  um  auf  ein  Beifpiel  ob.  ge= 
rabe  bie«  B.  aufmerlfam  ju  ma®en ; in«bef.  be  = 
lehrenbe«  ob.  warnenbe«  Beifpiel,  ejem» 
plarifdjc«  Berfal)ren  superioris  aetatis  ex- 
empla, huius  urbia  exemplo,  ex.  severit&tis 
edere;  ut  arcendis  aceleribuB  nobile  ex.  eaaet; 
mala  (übel  angewenbete)  ex.;  omnia  ex.  crucia- 
tuaque  in  alqm  edere;  omnibua  ex.  crucior 
Plaut.;  statuere  ex.  in  alqm  Ter,  in  alqo;  ex. 
in  eum  üent  ej:cmplarij®  beftraft  werben  Ter.; 
fexemplo  supplicii  deterrendos  reliquo«  existi- 
marit;  fomno  roognum  ex.  habet  alqd  ex  ini- 
quo;  tex.  novissima  meritum;  bab-  a)  Ber* 
fahren,  'Dtahregel,  Wrt  ob.  Bcfd^aff entert 
(al«  ua®af)men«-  ob.  oerabf®euung«wcrt)  alqd 
aliorum  ex.  inatitutoque  facere;  more  et  ex. 
populi  Romani;  quaestionem  habuit  eödem  ex. 
quo  etc.;  ut  huius  urbia  iura  et  ex.  corrum- 
peres  9ic®täbeftimtmingcii  u Borgänge;  omnia 
ex.  belli  (tm  Kriege  gcmöt)ntid)e  Slaßtegeln)  edita 
in  se;  fsinguiare  omnium  saeculorum  ex.  ausae; 
eodem  ex.  totam  urbem  cireumiri  posse  auf  bie; 
felbe  Seife,  b)  o.  einer  Sd)rift  3 n b a 1 1 , 21  US* 
brud,  Gepräge  literae  allatue  sunt  hoc  ex.; 
epistularum;  literas  uno  ex.  ad  alqm  dare.  c) 
9ta®bilbung  einet  Sache,  2lbbilbung,  Bor» 
trät,  Biobeil  pingere  Plaut.;  superposuit  al- 


tissimam  turrim  in  exemplum  Alexandrini  Phari 
Suet.;  in  ber  SJtalcrei  u.  Btlbnetei  Original  ab 
animali  ex.;  2lbf®rift,  Kopie  tabulae  eodem 
ex.  in  glei®lautcnbcr  2lbf®rift;  ex.  epistulac  Do- 
mitii  supposuit;  gormulat,  Koncept  litera- 
rum;  in  pila  lapidea  incianm.  2)  ein  relatio 
taugliche«  ob.  ämedmäffige«  SRuflet,  Borbilb 
(»gl.  exemplar  1)  innocentiae;  proponere  ex.  ad 
imitandum,  capere  de  alqo,  sumere  ab  alqo 
Ter.;  cumVario  speciosum  ex.  i'abinm  obiceret. 
oxentbro,  1.  1)  (fpät)  au«meiben 

lepSrem.  2)  (Com.)  tp.  a)  ausleeren  marsu- 
pium  alcis.  b)  martern  alqm. 
ex-eo  (*jfgj).  perf.  exit  fl.  exiit),  4.  I)intrans.  bet  = 
au«gehen,  *jiehen,  Weggehen,  «Riehen  ninc 
ab  Thaide  Ter.,  ex  oppido,  de  triclinio;  de,  ex 
finibus  suis,  a patria;  portä,  domo,  *statione; 
de,  ex  navi;  paludati  exeunt  näml  au«  Bom; 
in  terram  an«  9anb  gehen;  *e  conspectn,  *amnis 
au«treten;  sors,  nomen  tommt  herau« ; serins 
ocius  sors  exitura  um  heran«  ju  fommen  Hör.; 
*arbor  stirpibus  ab  imis  fchfägt  au«;  *ad  caelum 
arboB  emporragen.  3n«bef.  a)  0.  Truppen,  ab* 
marf®ieren,  au«*,  einrüden  in  proTinciam, 
ad  pugnam,  in  aciem,  ex  portu  abfegeln  Cae*.; 
tp.  de,  e vita  fcheiben  au«  ic.,  gerben;  ex  patri- 
ciis  au«  einem  patricifchen  ®cf®te®tc  burch  2lbop- 
tion  in  ein  plebejifche«  übergeben;  aere  alieno 
au«  ic.  herau«lommen.  6)  al*  Stefultat,  Crgebni« 
hertJorgehcn,  libri  ita  falltn  fo  au«,  finb  na® 
ber  Bollenbung  fol®e;  *urceus  (omml  heran«; 
*ingenium  statuä  tacitumius.  e)  in  bieÖffeut 
liebfeit,  in  bie  SBclt  hinau«gehen,  betannt, 
tu®bar  werben,  unter  bie  SJeute  fommen 
de  qua  (peennia)  exisse  t'amam  Nep. ; libri; 
oratio  mca  ex.  atque  in  vulgus  emanare  pote- 
rit.  d)  ».  ber  3«it  ablaufen,  ju  ®nbe  gehen 
dies  indutiarum,  exeunte  anno  quinto,  *in  hunc 
mensem  fallen  auf  tc.  II)  trans.  1)  etw.  übet* 
Schreiten,  über  etw.  hinau«gehen,  au«  etw. 
herau«gehen,  austreten  timen  Ter.,  »modum, 
•flnbricum  iuventae,  fius  exeundi  ordinis.  2) 
*au«wei®en,  entgehen  tela  oculis,  Tim  ri- 
exequlae  etc.  f.  exsequiae  etc.  (ribus. 

exerceo,  cui,  eftum,  2.  |ex  u.  arceo ! eigtl.  au« 
einem  ®chege  hetauhbringen,  bah-  1)  in 
fielet  u.  ftarfer  Bewegung  hätten,  unauf 
hörli®  befebäftigen,  in  2ltem  hätten,  ab* 
treiben,  =he6en  pugnos  in  te  Plaut.,  ego  te 
hodie,  ut  dignus  es  Ter.;  his  laboribus  exercita 
plebe;  exercito  corpore  (bur®  förperli®e  Sin 
ftrengungen)  fessus;  *equoa  aequore  campi  tum* 
mein;  *turbinem  hetumtreiben;  ‘exercita  cursu 
flumina  raftlo«  ftriSmenb;  »qualis  undae  Auster 
peitfeht;  ‘virgineis  lusibus  undas,  ’ignem  Euri, 
‘assiauis  brachia  telia,  *manus,  ‘linguaa  litibus. 
triero.  ‘bearbeiten,  umwühlen  solum  presso 
«ub  vomere,  humum  in  messem,  paterna  rura 
bubus  suis  Hör.,  ferrum  f®mieben,  telas  fpin 
nen.  2)  tp.  a)  beunruhigen,  plagen,  quälen 
ambitio  animos  hominum;  candidati  exerciti 
Omnibus  iniquitatibus ; ‘strenua  nos  inertia;  ex- 
erceri  de  (mit)  praedio;  ‘poenis,  curis.  b)  in 
anhaltcnber  Ihdtigfeit  bej®äftigen,  üben,  ein* 
üben,  au«bilben  iuventutem,  corpns,  membra, 
ingenium,  memoriam,  stilum,  se  venatione , se 
cotidianis  commentationibus,  se  in  subitis  dic- 
tionibus;  al«  milit  t.  t.  copias,  remiges;  Mace- 
donaa  in  armis;  exerceri  armis,  in  venando;  sc 


exercitatio  — exhibeo.  293 


in  curricuio;  se  hoc  genere  pugnae;  ad  haec 
te;  lodicra  exercendi  aut  venandi  consuetudo; 
ceteris  in  campo  exercentibus  ttäbrenb  je. 
Übungen  nnftclltcu.  3)  aubüben,  betreiben, 
treiben,  banbbaben  medicinam,  artem,  iua 
rivüe,  indicium,  quaestionem  inter  aicarioa  an= 
(teilen;  vectigalia  oerttatten;  avaritiam  in  alqm, 
ID  alqo;  inimicitiaa  cum  alqo  in  IC.  mit  imbni. 
jteben.  iurgia,  diacordias,  aimultates  cum  hosti- 
tiis;  in  tanta.  re  gratiam  aut  inimicitiaa  gelten 
iaften,  ’iraa , poenaa;  victoriam  foede  in  captia 
fühlen  laffen,  acerrume  victoriam  nobilitatis  in 
plebem,  regnum  in  plebe,  familiariter  inimici- 
tuw;  victoriam  »erfolgen;  fortuna  ex.  (geigt, 
mmbt  geltenb)  in  alqo  vim  auam;  *fervidam 
aduieacentiam  auälafjen;  *dura  imperia,  fiuati- 
tiatn;  metalla  auri  atque  argenti,  ferri  et  aerig 
««beuten;  fvineaa,  campos  curare  et  ex.  be- 
ftellen;  verba  (bie  Äunft,  fdjöne  ©orte  ju  machen), 
btcundiam  Tac.;  *arma  firfj  in  IC.  üben,  farma 
contra  patriam.  *palaeatras,  ’cantus  fingen,  *ba- 
latum  blöfen,  *choros  auffüljrcn,  *pacem  halten, 
•hjmenaeos  feiern,  *viceg  abttcdjfelnb  ben  SJienft 
oetfehen,  *diem  fein  tagetoer!  »erridjten;  fmae 
stam  vigilantiam  et  malag  eura*. 
rrerciUtlo,  önig,  f.  [exercito]  1)  Übung  iuven- 
tutis ; superiorum  pugnarum;  illa  ex.  cofjitandi 
ntlifte  behebt  im  ic.  Quint  -,  (Geübtheit  dicendi, 
iuris  civilis,  linguae;  in  dialecticig;  in  armis. 
2'  Subübung  virtutum,  scelerum. 
erereitätus,  adj.  m.  comp.  n.  wo.  [partic.  ». 
exercito]  l)  befetjäftigt  agris  subigendia;  fa- 
ciliug  (famem  fert)  inexercitatns  quam  ex.  homo; 
ungeübt  in  arrnia,  homo  et  in  aliis  cauaig  ex. 
et  in  hac  multum  et  aaepe  versatus;  iibertos 
•oog,  lectos  et  ex.  in  omne  flagitium  Soll.  Cat. 
M),  2;  lictorea  ad  pulaandoa  verberandoeque 
bommea  exercitatigsimi;  proeliis,  pugnis.  2) 
[ehr  beunruhigt,  hurt  geprüft  curis  animus; 
•Syrtea  noto  gepeitföt;  fcotidianU  bellia;  fnon 
sine  alias  exercitatior  Britannia  fuit  Tac. 
texereltlam,  ii,  «.  [exerceo]  (feit)  Übung,  ba« 
Spertieren  militum.  — exercito,  1.  [intens, 
e exerceo]  (gern,  nur  im  partic.  exercitatu«, 

o.  f.)  tüchtig  üben  corpora  quidem  exercita- 
tionum  defatigatione  ingravescunt,  animi  autem 
exercitando  (gett.  exercendo)  levantur  Cic.  Cat. 

§.  36.  - exercitor,  örii,  m.  [exerceo]  Seljrer 
bet  SqmnafHI,  Üehrmeiftei  Plaut.;  übertr.  8e> 
unruhiger  magister  mihi  ex.  animus  (bet  re- 
ffeltierenbe)  nunc  est  Plaut. 

1.  exercitng,  adj.  \ partic.  ».  exerceo]  hart  ge  = 
prüft,  unheilooli  quid  laboriosius,  quid  ma- 
gia  eollicitum,  magia  exercitum  dici  potest? 
’Uiacie  fatia,  *curis,  *adversia  rebua;  aestatea 
Tac.,  militia. 

2.  exereltus,  ng,  nt.  [exerceo]  X)  Übung  Plaut. 
2)  grüble  fDlannfcbaf  t,  Strteg$heer,  Srmee 
ex.  (ein  eingeübte«  reguläre«  tbcer)  magnasque 
eopias  (u.  anbre  grobe  Streitfräfte)  coögermt 
Caas.  b.  G.  3,  X7,  2;  pedester,  terr estrig,  na- 
vaüs,  tiro,  veteranuB;  pl.  aud»  Xruppen,  fiee* 
rebmaffen  ob.  ^ teile  überl).  Caec.  b.  c.  3.  81,  2. 
Lic.  30,  4X,  X;  inbbef.  ba«  ff  uftoolf  im  fflgf.  bet 
Reiterei  ex.  equitatusque  ob.  bie  i!anbmad)t 
mt  «gf.  ber  glotte;  aud|  bie  militärijd)  orga  = 
nifierte  Serfammluttg  be«  $otte«  in  ben 
Genturiattomitien  instructua  Liv.  1,  44,  2; 
bah.  ftherjh  reinisaua  est  (entlaffen)  edundi  ex. 


ba«  Sffenlontingent  Plaut.;  *Sd)ar,  Schwarm 
überh. 

exhilütio,  önis,  f [exhalo]  bie  Äubbünjlung. 
exhülo,  1.  auäbünftcn,  au«hauthen  *nebu- 
lam;  crapulam,  vinum  ben  ©cintaumel  oerbunfteit 
laffen,  nüchtern  »erben;  *vitaro,  ‘animam  ben 
®eift  aufgeben;  bl.  ex.  Ov.  met.  7,  581. 
ex-baurio,  4.  l)  heran«--,  au«jd)dpfen  »enti- 
nam;  bilbl.  largitio  quae  fit  ex  re  familiari, 
fontem  ipsum  benignitatia  exh,;  bah  überh-  her- 
aubjdjaffen,  graben,  = wcrfen,  ^bringen 
manibua  sagulisque  terram  Cats.  b.  G.  5,  42,  8 ; 
•humum  ligonibus  au«graben,  regiones  abgraben 
Ourt.-,  peeuniam  ex  aerario,  praedam  ex  agris; 
uno  Catilina  exhausto;  übertr.  benehmen,  ent* 
»irben,  nehmen  tibi  istum  dolorem;  tantus 
fuit  amor,  ut  exhauriri  nulla  posset  iniuriä; 
vitam  sibi  eädem  manu,  reliquum  spiritum  Cic. 
2)  au»fd)5pfen,  au«Ieeren  poculum,  vinum 
auätrinten;  fossas  cloaeaequo ; aerarium  er; 
fchöpfen;  urbs  assiduis  exhaugta  eat  (»urbc  ent; 
Bötfert  ■ funeribus;  exhauatia  tectie  au«gcplünbert 
Liv.  10,  44,  1;  übertr.  a)  arm  madjen,  et  = 
fdjüpfcn  homines  sumptu,  plebem  impensis; 
facultates  patriae.  6)  erfchbpfcn,  octminbcrn, 
ocrjcbren.  junuhte  mndicit,  jtbmddjcn  fvires; 
fcorpora  cicatricibua;  sermo  hominum  exhau- 
atua  est  hat  ftch  erjehöpft,  hat  aufgehbrt.  c)  ju 
Snbe  bringen,  oollenben,  burdjfübtcn, 
burthmathm,  überftehen,  tilgen  mandata; 
via  ingeus  aeris  alieni  exhauata  est  »arb  abge- 
jahlt ; bella,  pericula  Verg.;  tantum  laboris, 
dura  et  aapera  belli,  inter  laboies  aut  iam  ex- 
haustos aut  mox  exhnuriendos  Liv.;  poenarum 
aatis  eat  exhauatum  perübt,  man  hat  fid)  genug 
gerächt  Verg.;  faic  exhansta  i jugebrad)t)  nocte. 
exhedra,  exhädriuin  f.  exedra,  exedrium. 
ex-h«reao,  1.  enterben.  — exhere»,  edia,  adj. 
enterbt,  erblo«  meis  bonia  Plaut.;  testamento 
tili us;  jtfefrjh  facere  alqm  exh.  (berauben)  vitae 
auae  Plaut. 

exhibeo,  2.  fex-habeo]  1)  bcrbalten,  =gehcn, 
herbeijehaffen,  jur  Stelle  fdjaffen,  oerab  = 

Öen  laffen,  barbieten  a)  grrirtjtl  t.  t.  eine 
im  jum  Serhör,  jur  $ceant»ortung 
bringen,  eine  Sache  beibrinaen  pupillum, 
fratres,  ftestem,  ftestamenti  tabulas.  b)  eine 
Sache  ob.  $etfon  au«Iiefern,  beraubgeben, 
bef.  wtberredjtlid)  3aritügehaltrae«  omnia  alcui 
integra,  servum.  2)  tp.  a)  Oorführen,  bat= 
(teilen,  geigen,  ctfennen  laffen,  barbieten 
populo  Romano  philosophiam;  anctorem  ae  auf= 
tteten  alä  Liv.;  fpopnli  Rom.  oculiB  spcctacu- 
lum;  ’lingnam  patemam  bie  (oermeffene)  Sprache 
be«  Satcr« ; *artem : ’virtua  solidum  decus  echten 
®lanj;  ’Pallada  lieft  bie  $.  erfchcmcu  = crfchicn 
al«  ^ ; »exhibita  est  (tarn  jum  Sorfd)cin)  Thetis; 
fse  adorandam  adeuntibus;  fveritatem  heraub- 
bringen;  bab-  aud)  firn  Ihfater  ic.  auftreten 
laffen  comoediam  publicis  apectaculia;  nsuma- 
chiam;  ad  ferrum  quadringentoa  senatorcs  Bor 
bie  fiünge  liefern.  6)  betätigen,  erroetfen, 
bemeifen,  aubüben  falcui  humanitatem,  fse 
tribunum;  fvirtutem,  fbellum,  +pro  fratre  ho- 
atem,  *fidem  vocia;  *fidem  promiaaa  bettähren 
ftch,  falcui  *fidem.  c)  »erurfadien,  oerfiftaf; 
fen,  getoähren,  liefern  alcui  negotium,  mo- 
leetiam,  ’curam;  vias  tutaa  ftd)et  machen; 
*rem  salvam,  libennn  contionem  alcui  JAv. 


294 


exhilaro  — eximo. 


d)  (fpät)  unterhalten  vitam  misere;  alqm 
ttimanfa«. 

ex-hYiSro,  1.  (feit.)  aufheitern  tarn  exhilara- 
tam  esBe  aervitutem  nostram,  falqm. 

ex-horregeo,  3.  1)  tntrans.  auf  f epaubern,  fi(t) 
entfepen,  metu  Bor  ic.,  in  (Bor)  alqo;  aequoris 
instar.  21  trans.  Bor  ettr.  auffefjaubern  *vultus 
amicos,  fdomini  appellationem. 

exhortAtio,  önig,  f.  [exhortor]  Aufmunterung, 
ermuntetung  Plat \c.  in  de.  ep.\  fpl. 

ex-hortor,  dtp.  1.  aufmuntern,  ermuntern, 
anfeuern  'trepidos  civee  in  hostem,  requos, 
*tauros  in  illam,  *seee  in  arma,  falqm  in 
hanc  apem;  fm.  ut;  pass,  exhortatua  Hör.  sat. 
1,  10,  6. 

gxTbco  (Plaut.),  exYco  f.  exhibeo,  exaeco. 

exYgo,  egi,  actum,  3.  [ex  u.  ago]  1)  herauf:, 
»eg  = , Bertreiben,  -jagen,  oinne*  foras,  virum 
a se  Plaut  ; uxorem  Ter.,  Suet . ; exegit  (sc. 
domo)  Cic.  Phil.  2 §.  69;  regea  ex  hac  civitate, 
exactia  regibug;  cervam  e montibug;  maculam 
heraubbringen,  tilgen  Plaut.,  Suet.;  ‘otium  oer= 
brängen;  fpauci  telis  hostium  exacti;  f ultra 
aciem  exigebantur;  inSbef.  a)  ‘in  8 Stcer  et= 
ießen  aquas.  b)  fdjwingen  ensem.  c)  *ganj 
ineinftoßen  enaem  per  medium  iuvenem,  per 
costas;  hasta  cervice  exacta  est.  d)  B e r i r e i- 
ben  = Berlaufen  agrorum  fructus  IAv. ; übertr. 
n)  exigi  butcf)fallen  (IxßdUia&ai'l.  ß)  Ber- 
folgen  Orestes  exactus  furiis  ipse  suis  Ov.  trist 
4,  3,  69  f.  y)  Selber,  3öHe,  Abgaben,  $infen  bei - 
treiben,  einforbern,  staffieren  pecunias  im- 
peratas,  nominn  sua,  dum  aes  exigitur  Hör., 
vectig&lia,  mercedem,  equitum  pedituuique  cer- 
tnm  numerum  a civitatibua,  obaides  ab  alqo, 
yigiliae  vicatim  exactae,  viam  (bie  Anlegung 
einet  Straße  Bedangen),  sarta  tecta  f.  sarcio; 
baß.  übeth-  forbern,  uerlangen  (al8  Sepulb 
nach  ftrengem  ©echt)  exspectabo  ea  quae  polli- 
cen8,  neque  exigam;  Omnibus  ex  rebus  volup- 
tatein  quasi  mercedem,  a teste  veritatem,  pro- 
misBum  (bic  {Erfüllung  eine«  SerfprcthenS)  ab 
alqo;  id  quod  petat;  ex.  magia  quam  rogare; 
♦poenas  de  alqo  ob.  alcui  jtnb  ftrafen;  piacula 
ab  alqo  Lin. ; fei  ita  rea  familiaris  exigat; 
feum  res  exiget;  auä)  fauf  et».  ftrena  halten, 
ettn.  ftharf  beftimnten,  gcjcblich  ctnridjten 
gladiatorum  pngnas  severissime,  disciplinam 
acerrime.  i)  et»,  ju  »iffen  Bedangen,  fragen 
feausam  tristitiae,  ‘facta  alcis,  fab  alqo,  cur 
etc.  2)  über  et».  b'nauStrctbcn  =»  »bei  et».  nor  = 
beitommen,  et»,  jurüdlegen,  paffteren 
mediam  dies  horam;  Phoebus  aestivoe  spat  io- 
siug  ignes  b.  i.  lange  Sommedage  macht  Jap. 
tp.  a)  einen,  bcf.  längeren  Zeitraum  jurüdleqen, 
Berleben,  hinbringen,  exacta  actate  am  enbe 
bei  ßebenSalter«,  in  hohe»  Alter,  hoepbetagt,  Q. 
Fabiue  Max.  exactae  aetatis;  ante  exactam  (Bor 
Ablauf  be8)  hiemem;  aestag  exacta  erat;  vitam 
Sali.,  Tac.,  ‘aevum,  *annos,  ‘tempus  vitae; 
auch  ertragen  aerumnam  Plaut,  b)  ju  Snbe 
bringen,  Bollbringen,  Bollenben,  aubffip* 
ren  ‘monumentum  aere  perennius  llor.,  ‘optip, 
*carmina  exacta,  *non  exacta  satis  forma,  ‘ver- 
sus, fcommentarii  ita  sunt  exacti,  ut  etc.;  subst. 
fexactis  (n.)  minimum  distantia.  3)  et»,  nnd) 
einem  SRaßftabe  genau  abmeffen,  abmägen, 
überh-  unterfuepen,  prüfen,  beurteilen  oo- 
lumnas  ad  perpendiculunr,  fpondus  margarita- 


rum sua  manu,  ad  summam  veritatem  legiti- 
mum  ins,  ad  vestras  leges  atque  instituta  ea 
quae  Lacedaemone  front,  fomnia  ad  fortunae 
suae  modum,  ‘rationem  gaporum,  ’talia  sec  um ; 
subst.  ‘exacta  (ba«  ®rgebnis  bet  (Srfunbigung) 
referre;  bah-  auch  aa)  oerljanbeln,  beraten, 
überleben  haec  exigentes  (*c.  inter  ge)  Liv.-, 
fquo  (die)  de  his  coram  exigere  possimns;  bao. 
*non  satis  exactum  (ausgemacht,  geniß)  quid 
agam;  6b)  fnaep  et»,  abmeffenb  einridjten,  auf 
et»,  berechnen  sno  equorumque  cultu  ad  lu- 
xuriam  mogis  quam  ad  msgnificentiam  exacto. 
exYguS,  adv.  [exiguus]  tnapp,  fpätlich,  not-- 
bürftig,  wenig  sumptum  praebere  Ter.;  nimis 
ex.  et  exiliter  ad  ealculos  vocare  amicitiam; 
celeriter  exigueque  dicere  de  etc. 
exYgnYtas,  ätis,  f.  fexiguug]  Snappheit,  ftlein  - 
heit  (an  ©laß  u.  3nhD/  Jürftigieit  castrorum, 
pellium,  copiarum,  temporis,  ffisci,  f terrae; 
propter  eoruin  exiguitatem  »eil  ei  nicht  B Ge- 
lang ift. 

exiguus , adj.  m.  *fsuj>.  [»ahrfep.  B.  exigo  »a« 
fcch  leicht  berecbnen  läßt]  Inapp,  Hein,  gering, 
fpärliep  (befcpränlt  an  ©laß,  gapl,  ®rbße)  spa- 
tium,  castra,  faedifioia,  pRrg  terrae,  Corpus 
fcpmäeptiger;  *toga  fnappe,  enge,  numerus  ora- 
torum,  copiae,  facultates,  fvox  fchwad),  ‘sobub, 
tempus,  dies  ffrift,  *nox  tut};  subst.  n.  exiguum 
ein  ffienigei,  ©cringcS  campi,  spatii,  uquae  Liv. ; 
f temporis;  ‘exiguo  gratoque  (».)  frui;  tp.  B. 
Umfang,  SBert,  Qebeutung  einer  Sache  Hein, 
nicht  BonCetang,  gering,  unbebeutenb  ex. 
quibusdam  finibus  totnm  oratoris  munus  cir- 
cnmscribimus;  gyrus  quidam,  ‘oolacia,  *munus, 
‘Ceres  ©rob,  ‘elegi  (im  Vergleich  jum  (Epoi), 
flegatio  exiguiggima;  swbst.  fperquam  exiguum 
gapere. 

cxills,  e [patt  exigilis  b.  exigo],  adj.  m.  comp. 

1)  bürt,  bünn,  mager,  fchmächtig,  faft=  u. 
Iraftloi  pecudis  iecur,  bovis  cor,  femur  Hör., 
framus,  solum  ex.  et  macrum,  fB.  einer  ©erfon. 

2)  ‘domug  ärmlich,  ‘domus  Plutonia  leer,  nichtig, 
•via,  res  (pl.)  bef^ränfte  ©titlet  Nep. ; tp.  oratio, 
genug  dicendi  troefen,  mager;  fB.  ©ebner  (fiunt- 
que  pro)  pressis  exiles;  omnium  aegritudinum 
= frei  B.  Plaut,  tan.  A)  extlYtag,  ätig , f. 
©tagerlcit,  Xürftigleit  in  bet  ©ebe.  B)  ex- 
ilYtär,  adv.  bürr,  bünn,  tp.  a)  8.  Jon  bünn, 
fein,  verba  ex.  exanimuta.  6)  lraft=  u.  faft*, 
gehaltloi,  bürftig  ieiune  et  ex.  disputare, 
unnales  ex.  scripti,  ad  ealculos  vocare  amici- 
tiam f.  exigue. 

exYllum,  exlm  f.  exsilium,  exin. 
exYmii,  adv.  [eximius]  auinebmenb,  außer- 
orbentlich.  — exYming,  adj.  [eximo]  1)  aui 
genommen  tu  unus  ex.  es;  te  illi  unum  ex., 
cui  coneuleret,  fuisse;  neminem  ex.  habeo  Ter. 
2)  auinehmenb,  außerorbentlich,  Bortreff  = 
lieh  ingenium,  opinio  virtutig,  virtus , glorr». 
pulchritudo,  spes,  facieg;  fbem  Sinne  nach  alt 
sup.  m.  gen.  omnium  ab  Oriente  fluvius. 
eximo,  emi,  emptum,  3.  [ex-emo]  1)  in  (mehr 
ob.  weniger)  totalem  Sinne,  hetau*;,  »eg  . 
entnehmen,  entziehen  fdigito  anulum;  fal- 
cui  dentem;  e rerum  natura  benevolentiae  con- 
iunctionem;  alqm  de  numero  proscriptorum; 
diem  ex  menge;  übettr.  ‘alqm  numero  beato 
rum;  alqm  de  reis;  fturbae  quam  vis  bonorum 
auctorum  eximi;  fse  hominibus  (ich  abfonbem 


exin  — exoletus. 


295 


V.  ic.  3n*bef.  a)  burd;  $erau«nehmcn  lo«=,  frei* 
machen  alqm  tamquam  e vinculis,  agrum  de 
Tectjjjalibus,  alqtn  ex  obsidione  ob.  (Liv.)  61. 
obiidione  entfegen,  alqm  ex  culpa;  ae,  reum 
fortunae  eiue  diei,  crimine;  fsuppUcio  msgis 
quam  crimini  fuerat  exemptus;  cives  servitio, 
scrritnte;  falqm  morti;  rem  miractilo  ber  Sache 
bat  ©unberbare  benehmen.  6)  v bet  Seit  weg* 
nehmen,  verbrauchen  diem  dicendo,  calumniü 
dicendi  tempus,  ea  rea  illum  diem,  ftempns. 
2)  weg*,  benehmen,  entfernen,  bef eitigen 
(et».  Saftige«,  Übelet,  ohne  Snwenbung  ».  fflcmnlt) 
id  quod  me  angebat.  eam  religionem,  *onna 
sollicitis  animis;  *poatqaam  exempia  fames ; 
•labern  tilgen;  fomnem  ennctutionem  alcui; 
exempta  dnbitatio  est  Ciirt. ; plarimis  morta- 
lium  non  eximitnr  quin  laffen  et  ftd)  nicht  aut« 
tcben,  bag  Tac.  amt.  6,  22. 
exln  f.  exinde. 

ex-Tninlo,  4.  antleeren  navem,  agros;  gentes 
antplünbetn;  ciritas,  tprorincia  exinanita;  fre- 
gionem  frumento  enlbtöfsen  von  fnltimam 
aciem. 

ex-indt,  (fettener  exln,  bitte,  exlm)  ade.  t) 
i.Botfl.  u.  fpät)  im  Slaume:  von  ba,  von  ba  her. 
t)  V.  einer  (totalen)  Seihe:  barauf  exin  mari 
Enitimus  aSr.  3)  in  bet  Änfjählnng  ob.  Selben ^ 
folge  v.  Ib“tf“<ben  attbann,  nächftbem  tac. 
4)  tn  bet  unmittelbar  barnach,  h'ttanf, 
bann;  !fpät)  feitbem,  non  jener  Seit  an.  6) 
je  nadtbem  Plaut. 

exlettmitlo  (attertüml.  existum,),  önis,  f.  [ex- 
iHimol  Urteil,  «Meinung  V.  einer  Sache  nach 
oorhergehenbet  Sctrachlmifj  u.  (Erwägung  ihret 
inneren  ©ertc«  ob.  ihrer  ©ahrheit)  non  lila  ta- 
cita  ex.,  sed  vehemens  et  liberum  populi  R. 
iadicinm;  communis,  vostra  ex.  est;  vir  optimus 
omniam  existimatione;  auch  (Suet.)  eine  mit 
Schonung  oorgetragene  Semertung,  $iuge* 
rung.  2)  bie  TOeinuna , welche  anbere  v jmbm. 
haben,  bej.  ber  gute  Suf,  Same,  bie  Vldjtung 
(beruhenb  auf  innerer  2lncrf  entlang  burdh  ®e- 
banten  u.  Urteil)  bona,  integra,  magna;  yiolare, 
oppugnare,  laedare,  offendere  ex.  alcie;  facere 
aiqd  contra  ex.  alcis;  auch  ftrebit  debitorvm. 
— existinifttor,  öris,  m [existimo]  ®eurtei  = 
ler,  Äunprichter,  Sritiler. 
existimo  (altrrtüml.  exietümo),  1.  fox-aestimo] 
nach  vorhetgehenber  Abwägung  ber  Serbältniffe 
x bet  innem  ©ertet  einet  ®tgeufinnbe«  über  ben* 
felben  urteilen.  1)  etw.  ob.  jmb.  irgenbmie  bc* 
urteilen,  für  etw.  halten,  anfefjen  magni, 
non  flocci,  flocci,  f.  noccus;  magni  eius  Opera 
existimata  eet  AVp.,  alqd  parvi,  omnia  minoris, 
cuius  Tita  tanti  existimata  est  Oie.;  alqm  ido- 
neum,  avarum ; te  sapientem  et  nppellant  et  ex.; 
in  hostium  numero  existimari;  utcumque  haec 
animadTersa  aut  existimata  erunt.  2)  erachten, 
bet  (Meinung  fein,  bafür  halten,  m.  acc.  e. 
>nf.;  im.  pass.  m.  uom.  c.  inf.  existimatur  ne- 
»eire  rectum;  disciplina  repurta  esse  existima- 
tur;  bene  ob.  male  existimalur  (man  benft)  de 
»Igo.  3)  entfebeiben,  beurteilen  cotidianae 
riüe  consuetudinem  Ter.;  ex  eventu  de  con- 
silio  alcis;  ex  quibus  (orationibus)  existimari 
de  ingeniis  eorum  potest;  quis  de  sapiente  ali- 
•er  ex.  quin  Oie.  (in.  5 g.  32;  subst.  existimantes 
bie  Ärittler,  Äungrichtcr.  [tio  etc. 

fiisto,  exlittimitlo  etc.  f.  exsisto,  existima- 


exltUbllls,  e,  adj.  fexitium]  jum  Untergang 
aeteicbenb,  verberbtich  prodigiorum  evontus 
J.iv.,  beUum  Cic. , tyrannus,  t superstitio.  — 
i'xltiill»,  e,  adj.  — exitiabilis,  exitus  per- 
ditae  civitates  solent  ex.  habere  Oie.,  *donum 
Minerrae. 

exltio,  önis,  f.  [exeo]  bat  ijerautgehen  Plaut. 
exltlösus,  a^j.  m icomp.  [exitium]  verberbtich, 
unheilvoll  coniuratio;  ex.  esse  rei  publicae; 
tOtho  luxu,  suevitiä,  audaciä  rei  pnblicae  ex- 
itiosior;  fexitiosiore  discordia. 
exltlnm,  ii,  n.  (gen.  pl.  exitium  in  einet  Jidjter 
(teile  6.  Cic.  de  die.  1 §.  67)  [exeo]  1)  eigtl.  bet 
fchlimmc  SuSgang,  bah-  Scvbcrben,  Unter* 
gang,3erftßrung  (auch  v.  Seblofem)  urbis;  ego 
tibi  exitio  fui ; fillius  exitio  se  esse  venturum ; 
im  pl.  omnibus  ex.  (Ärten  v.  Serberben)  interii 
Plaut.;  motu  crudelissimorum  ex.  carere;  ra- 
pinis  et  incendiis  et  omnibus  ex.;  ciritatum 
afflictarum  extremi  exitiorum  solent  esse  exitus 
legte  n.  fchlicglichc  UnglüdSföIIe.  2)  meton.  v. 
einet  (ßerfon,  welche  Serberben  bringt,  ba« 
Serberben  *tuae  genti. 

exitus,  us,  m.  [exeoj  l)  fjerauSgehcn,  ?lu«* 
gang  omni  ex.  et  p&bulatione  interclusi;  exitum 
aibi  parare;  pl.  singulorum.  2)  ÄuSgang  — 
bet  Ort  (ffieg),  butch  welken  man  berauSgegt  por- 
tanun,  portus,  aedificii,  septem  ex.  ex  domo 
fecerat;  im  ©ilbe  quae  plurimos  ex.  (Seranlaf* 
jungen)  dant  ad  eiusmodi  digressionem ; ex. 
(Huäfnnft)  ab  utroque  datur  conturbato  erran- 
tique  regi.  3)  tp.  a)  Schlug,  9lu*gang  (fia-- 
taftrophe);  8nbe  orationis,  mimi,  fabulae,  argu- 
menti,  anni,  oppuqnationis;  ad  ex.  addneere 
alqd;  ritae;  in  exitu  est  mens  consulatus;  tri- 
stes; inlbef.  SebenScnbe,  lob  humanns;  boni 
bonos  ex.  habent.  6)  bet  ®u«gang,  ben  etw. 
nimmt,  Srfolg,  ßiel,  fRejnltat,  Schidfal 
eventus  causa«  et  ex.  rerum,  Tictoriae,  belli;  haec 
omnia  meliores  ex.  habebunt;  *boni,  ‘secundi 
(pl.);  contigit  consiliis  uostris  ex.  quem  optaba- 
mus;  ut  nullus  ex.  imponeretur  sermonibus; 
disceptatio  sine  ex.  fuit;  ad  exitum  perreniri 
non  potest.  Sprich tv.  ex.  arca  probat  Ov.;  *plo- 
rem  artia  in  te  nil  agentis  exitum  bie  Srfolg* 
loftgleit  Hör.  epod.  17,  81. 
ex-lex,  exlegis,  a<{j.  gefeglo«,  V.  ®efeg  ent* 
bunben  exlegem  esse  SuUam  Cic.  p.  Cluent. 
§.  94;  »spectator  Hör. 

ex-obs6cro,l.  inflönbig  bitten  Plaut.  As.  1,3,93. 
exöcnlo,  l.  [ex  u.  oculus]  bie  ?lugen  auSfchla* 
gen,  bet  klugen  berauben  Plaut. 
exödium,  ii,  n.  f^ddxo»]  (eigtl.  ÄuSgang,  Schlug) 
lomifcge«  Siachipiel  regelmägiger  Stüafe,  bef.  in 
ben  flteHaucn  Lie.  7,  2,  11. 
rx-ölesco,  Öleri,  öletum,  3.  tp.  vergehen,  vtr= 
fchwinben,  au«  ber  ®emobni)eit,  au«  ber 
©obe  lommen,  veralten  faror  patris  Liv.; 
-fantiquitus  instituta,  fGraeci  amictus,  f rumor, 
fdolor,  fdisciplina  per  desidiam;  quorum  po- 
steri  nunc  quoque  apud  eos  tarn  longa  aetatc 
propter  memoriam  Alexandri  non  ex.  b.  i.  mit 
ber  übrigen  ®cvölferung  nerfchmtljcn  Curt.  Xao. 
(•xölctiis,  adj.  1)  (jur  Unjucht  erwachfcit)  lie* 
berlich  bef.  SuljHnabe  scortu,  exoleti  Cic., 
remiges  Tac.  2)  veraltet,  auger  ®ebraucg 
u.  38obe  getommen  exoleta  vetustate  anna- 
lium  exempia,  ex.  iam  vetustate  odium,  Toces; 
T subst.  exoleta  rerocavit  (®gf.  noTa). 


296 


exolo  — 

cxSlo  f.  exsulo. 

ex-ön«ro,  1.  1)  entlaßen,  entlaben,  einer  Sa= 
butig  ob.  Saft  entlebigen  navcm  Plaut.,  fven- 
trern,  f itomachuin , ‘colos  letten,  abfpinnen. 
3n«bef.  a)  fidj  einet  ferfon  enttebiflen,  jmb. 
fortfdfaffcu  alqm  ex  agro  Plaut.-,  multitu- 
dinem  inconditam  ac  tumultuosam  Liv. ; mul- 
titudinem  in  proximns  terras  Tac.  b)  *fse  ex. 
D.  glüfien  fi d>  ergießen.  2)  tp.  entlaften, 
cntlebigcn  civitatem  metu,  liberare  atque  ex. 
(idem  sitam  Liv.,  fanimum  sollicitudine,  *hane 
fugam  odiis,  fse  ftd)  feine«  ©cpeimnific«  ent= 
tebigen,  fconacientiam  au  am;  foxonerari  laborom 
nicorum  partem  mit  abgenommen  merbc. 

exoptabilU,  e,  adj.  [oxopto]  (feit.)  roünftpcii«; 
mtrt  Plaut.  — exoptätus,  udj.  m.  comp.  u. 
ttup.  [partic.  o.  exopto]  ermünfißt.  — ex-opto, 
1 1)  (oorll.)  au8toäf)ten  exopta  id  quod  ma- 
xirne  vis  tibi  crenire.  2)  etmün[d)en,  1) c t b e i = 
müujtßcu  ua  maxime,  Samnitium  adventum, 
pesteni  alcui;  m.  *«/". ; m.  ut, 

exoräbllis,  e,  adj.  m.  fc omp.  fexoro]  erbitt= 
lieb,  leießt  gu  erbitten,  nadjfidjtig  iracun- 
dia;  illum  miuus  esse  ex.;  *non  auro:  per  gra- 
tiam  et  preces. 

oxoräbnla,  örum,  n.  tfelt)  [exoro]  Slittel  gnnt 
Erbitten  Plaut.  — exörätor,  öris,  m.  [exoro] 
bet  Erbittet  Ter. 

ex-ordior,  dtp.  4.  anfangen,  beginnen,  an= 
jettetn  facinu«  Plaut.,  pertexere  quod  exorsus 
ais ; bellum  a causa  tarn  nefanda;  dicere,  fora- 
tionem,  ‘preces,  ab  ipsa  re;  partic.  perf.  pass. 
Plaut.-,  subst.  *exorsH,  «.  a)  Anfang,  Se* 
ginnen.  6)  (Einleitungen,  Eingänge  longa. 
S!a».  exordlum,  ii,  n.  Anfang,  Segiitn 
hnius  in  all , vitae,  institut-ao  rei  publicae,  *pl. 
primae  pugnae;  *bie  etjien  Anfänge  be« 
SBcltall«.  3«äbcf.  Eingang  einet  Scbe,  Ein* 
leitung  dicendi;  *quae  prima  ex.  sumat. 

ex-örlor,  dep.  4.  1)  ßeroorfomnten,  gum  Sor* 
fdjein  tommen,  fieß  ergeben  canicula,  *sol, 
fnimbuB,  fventuB  a man,  *subst.  exoriens  sc. 
sol  bic  aufgetjenbe  Sonne,  bet  Slorgen;  omnes 
exorti  btadjett  ßertmr;  promulgatio  crfcßeint;  tp. 
a ) unmittelbar  ob.  mit  ©emalt  auffteßen,  lo«bre= 
tßen,  jitß  Saßn  btcdjen  ob.  ptößlidj  u.  uner* 
mattet  auftreten,  mit  ein  geinb,  ob.  tlar  u. 
bcutlid)  f i cf)  geigen  repentinus  Sulla  nobis; 
exortus  est  versus  (als  Sntlägcr);  sic  anuli  be- 
neficio  exortus  est  rex  Lydiuo;  eigentäml.  ego 
nunc  paulum  tauiße  gleidjfatn  auf  au«  bem  Uit- 
glüd,  ctßolc  ntid)  Oie.  Att.  7,  26;  id  cum  con- 
tigerit,  exoriatur  amor  necosse  est;  exoriare 
aliquis  — ultor  Vtrg.  A.  4,  625.  6)  eintietcn, 
entfielen,  anßeben,  beginnen  ftlamma  re- 
pente  e ail via,  ffremitus,  mora,  alcis  rei  ob.  de 
alqa  re  fama  tauefjt  auf;  ‘clamorquo  virum 
clangorque  tubarum;  ‘exoriens  nostns  hic  fuit 
annus  avis  bamit  (mit  bem  elften  SRärg!  begann 
bei  ic.  ‘discordia  intcr  cives. 

cxuruätlo,  önis,  /.  [exomo]  ?lu«f djmüdung  bet 
Siebe  ex.,  genus  exomationis  =■  demonstrati- 
vum,  f.  demonstrativua;  al«  rßet.  gigut,  Hu«: 
füßtung  bc«  ©egenftanbe«  mit  ©tünben.  — 
exoruütor,  öris,  in.  [exornoj  Äuäfeß müder 
rerum  Cic.  de  or.  2 §.  64.  — exorno,  1.  1)  mit 
allem  Slötigen  reicßlitß  ucrfcßcit,  aujtiiftcn 
vicinitatem  armis.  Xaß.  anotbnen,  otbnen, 
anritßten  nuptias  Plaut.-,  aciem;  convivium 


expedio. 

Sali.,  fclassem;  ttabernaculum  alcui  auffeßlagen; 
satis  ptovidenter  pro  rei  copia  Stnftalten,  SRafs- 
tegcln  treffen  Sali.  2)  au«f  eßmüden,  ßetan«* 
pußen  teste  varia  Ter.;  terra  aedificiis  exor- 
uata,  locum  in  palaestra,  orationem,  domus 
exomata  atque  mstructa;  (tßcrgß.  Syrum  ego 
adeo  exornatum  dabo  — abptägeln  Ter.,  tp. 
berßerrlitßen,  gu  (Elften  bringen  philoso- 
phiam  falsä  gloriä;  quid  exornamus  philoso- 
hiam?  falqm  praeturä  beförbetn  gut  )C.;  mors 
onesta  saepe  vitam  quoque  non  turpem;  rei 
publicae  dignitatem. 

ex-öro;  1)  jmb.  butd)  Sitten  bemegett,  be* 
{duftigen  ob.  *etm.  butd)  Sitten  erlangen, 
fid)  erbitten,  aubbitteu  alqm  ut;  ‘populum 
(0.  ©labiatot);  exorari,  autß  m.  ut,  sine  te  ex- 
orari,  ‘carmina  deos,  ‘pacem  deum;  *non  ex- 
oratis  (bie  fid)  nid)t  erbitten  liegen)  in  ans;  alqm 
alqd  Plaut.;  vix  id  Ter. ; a filii  caede  amicorum 
precibus  exoratus  abgcbractit  Just, 
oxorsa  f.  exordior.  — exorsus,  us,  m.  [exordior] 
=•  exordium,  orationis  meae  Oie.  de  imp.  P.  §.  1 1 . 
oxorliis,  us,  m.  [exorior]  Sufgang  quoque  die 
signi  alcis  Cic.  de  div.  2 §.  17,  ab  occasu  solis 
ad  exortus  Liv.  21,  30,  4. 
tcx-osciilor,  dep.  1.  abläffen  alqm. 
exosso,  1.  [ex-oa]  au«tnod)cn,  =grdten  os 
Plaut.;  congrum  Ter. 

exostra,  ne,  f.  ® t e l) m a f d| in e im  t pea- 

tet,  meiere  beit  gintetgtunb  bet  Sübnc  al«  ba* 
3nnere  eine«  tiaufe«  geigte  Cic. 
ex-bsus,  partic.  a)  pafftnb  ‘alqd,  ‘alqm;  fexo- 
sus  sum  id)  paffe  patrios  mores,  parricidium. 
b)  (fpüt)  Oetlja g t universis. 
exotlcu8,  udj.  [t£amxdd  (Plaut.)  au«länbif(p, 
ftemb  Oraecia  ■=-  @to6gtieipatlanb;  subst.  ex- 
oticum  au«tänbifd)c«  fflemanb. 
cx-pallesco,  3.  ‘teiblajfen;  *tp.  not  etm.  gu 
tüdfipteden,  m.  acc.  haustus  Pindarici  fonti». 
ex-palliätus,  adj.  bc«  äRantcl«  betäubt  Plaut. 
ex-palliilus , adj.  fept  bleitp  Suet. 
ex-palpo,  1.  ob.  -por,  dep.  1.  crfipmei 
tpeln  Plaut.  [let  Plaut. 

expalpönldcs,  m.  nummorum  ©elbctjcpmeid) 
ex-pando,  3.  au«fpannen,  breiten,  bap.  expassae 
delubri  fores  mcit  aufgetpau  Tac. 
expdpUUtns,  adj.  [ex  u.  papilla]  bi«  gut  Stuft 
cntblöfjt  Plaut. 

ex-patro,  1.  in  äBolIuft  oetgeuben  Ct. 
ex-päveseOj  3.  aufftpteden,  fid)  entjepen  ad 
ak|d  Liv.,  ‘ensem,  j specicm  adulautis , finsi- 
dias,  ffamosos  libcllos , ffremitus  contionum. 
expecto  f.  exspecto. 

expeclöro,  1.  [ex-pectus]  (oottl)  au«  bet  Stuft 
octfcpcucpcn  pavor  sapientiam  omnem  mi  ex- 
auimato.  [mögen«  beraubt  Plaut. 

expecüliitus,  adj.  [ex  u.  peculium]  be«  Set- 
expedio,  4 [ex-pes]  eigtl.  bie  güße  au«  etm.  pn 
au«midcln,  Io«maipen,  bap.  1)  lo«midcln,  lo«- 
matpeu,  lo«binbcn,  perau«minbcn  nodum. 
se  ex  laquois,  ‘alqm  illigatum,  ‘caput  laqueis 
mortis,  giert),  a)  au«  einer  ©ipmieriglcit  ob. 
©efapr  pcrau«minben,  to«ma<pen,  burip 
pclfcn  alqm,  se  ab  omni  occupatione,  se  ex 
turba,  se  crimine  Ter.,  ‘expedior  (id)  entfomme) 
inter  flanunam  et  hostes,  ‘discum  leiept  entfen 
beit,  ftpleubem,  [tpmtngen;  ‘curis  vagor  expeditit 
naepbem  bie  Sorgen  abgeftreift,  naepbem  itp  mid) 
bet  S.  entlebigt,  leiepten  gergen«  (anbere:  expe- 


297 


expedite  — experior. 


ditus  befreit  Don)  Hör.  carm.  1,  22,  11.  b)  unter 
fehwierigen  Verhältniffen  förbern,  bcf  djaffen, 
auömitteln,  abmathen,  crlebigen  rom  fru- 
mentariam , naves,  iter  fugae  Liv.,  fpccunias, 
negotia,  re«;  nomina  sna  (eine  Sdptlben  ab» 
Wideln;  honesta  ratio  salutis  cxpediendae;  prope 
iam  expeditam  Caeearis  victoriam  intorpella- 
verant;  consilia  Tac.,  res  vestrorum  omnium 
bene  exp.  (einen  guten  gortgang  haben)  voltis 
Plaut.-,  auch  etw.  tn  ber  Siebe  cntwideln,  er» 
jähteu,  melben  Ter.,  Verg.\  de  caede  Tac.  2) 
betau  «holen,  »nehmen,  in  Vereitfchaft 
(eben  arma,  virgas,  naves,  tclassem,  legiones, 
rcmigem  militemque;  se  (ich  fchlagfetlig  machen, 
se  ad  pagnam;  »manu«  jum  Kampfe  fid)  rüften; 
arma  animosque  ad  supremum  certainen  Liv. 
30.  32,  1.  3)  expedit  alqd  ob.  impers.  expedit 
cD  i(t  förbcrlid),  juträglidj  (mit  bem  Weben» 
begriff  beS  Seichten  u.  Schnellen)  quod  utile  sit, 
quod  expediat;  non  idem  ipsis  expedire  et  mnl- 
titudini;  aliis  aliud;  ei  ita  expedit;  (Ter.)  bona« 
esse  vobis;  (fpät)  Omnibus  nt  etc.  — expedite, 
adr.  m.  comp.  u.  sup.  [expeditusj  leicht,  fertig, 
geiefiroinb.  — expöditlo,  Snis,  f.  [expedio] 
Kriegs»,  gclbjug,  Sjpebitiou  im  gelbe  in 
expeditionem  ire,  milites  mittere;  fui  in  ex- 
peditionibus  esse  consuevit. 
expeditus,  adg.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  v.  ex- 
pedio] eigtl.  loögemaeht,  ungeljinbcTt  (@gf.  impe- 
ditus)  1)  d.  fßcrjonett  a)  leichtgellcibet,  mit 
leichtem  (Depäd  obviiun  fit  ei  Clodins  exp. 
in  equo;  ’Sagana  leicht  ob.  poch  aufgefchür  jt ; 
subst.  ein  leidet  er  gufcgäitger;  inSbej.  alSmilit. 
t.  t.  leicfitbepadt,  »bewaffnet,  (cplagfertig 
exercitus,  legiones,  cohortes,  classis  fdinetl 
fegelnb  ob.  fcfjlagfertig);  subst.  pl.  leichte  Irup» 
pen,  Seidjtbemaffnete  levis  ammturae.  o) 
ungepinbert  butch  eine  Cap,  ®efd)äfte,  frei,  leicht 
in  äalliam  proficisci;  Omnibus  membris  expe- 
ditis;  erat  expeditior  weniger  bcläftigt;  bat),  f er = 
tig,  gleich  Jur  $anb  homo  ex.  et  paratus,  ad 
caedem;  ad  dicendum.  2)  0-  Sachen,  ftei  D. 
$inberniffen  ob.  Schmierigteiten,  leicht  ju 
haben,  leicht  iter,  locus,  receptus,  pecunia  ex- 
peditissima;  quo  expeditiore  re  frumentaria 
uteretur  um  befto  ungehinberter  fid)  Detptonian» 
tieren  ju  lönnen;  nomen  Sehulb,  bie  leicht  bejafjlt 
Wirb  = (icher,  fides,  victoria,  feena;  exi>.  (ge= 
läufig)  et  facile  currens  oratio,  exp.  ac  profluens 
dicendi  celeritiis ; copius  in  expedito  (in  Bereit» 
fd)aft.i  habere  Liv.;  -fpromptum  hoc  et  in  ex- 
pedito positum;  in  expedito  esse  Omi. 
expello,  püli,  pulsum,  3.  1)  heran s = , weg», 
forttreiben,  »jagen,  -ftofjen  alqm,  pecus, 
“stabulis  vaccas,  praesidia;  in  ripam  nuvigia 
innoxia  expulsa  sunt  Würben  Derfdfiagen  Curt. 
9,  4,  11;  alqm  ex  urbe,  ex  civitate , ex  silvis, 
alqm  agris,  finibus,  castris,  possessionibus,  domo 
patriaque,  regne  domoque,  Italia;  expulso  Len- 
tulo  (mittelbar  infolge  bet  Slnfnnft  beS  üäjar) 
Caex.  b.  c.  1,  16,  1;  quos  flagitium  aut  facinns 
domo  expulerat;  alqm  in  provinciam  jurn  9)üd» 
jnq  in  k.  nötigen;  alqm  in  oxsilium  u.  bl.  exp. 
oerbannen;  subst.  expulsi  bie  Verbannten;  ’sagit- 
tam  arcu  abichiefjen,  ftela;  *se  in  auras  ans 
Eicht  ber  Seit  tommen;  fdifficiliorem  cogitatio- 
nem  exprimit  et  exp.  iförbert  ju  Inge)  dicendi 
nescessitas.  2)  tp.  a)  Don  (ich  werfen.  Der» 
treiben,  Detbrängen,  berfcheuchen,  befeiti» 


gen,  Derwerfen  -fvitam,  *animam,  *helleboro 
morbum  bilemque,  »somnos,  *spem,  dubitatio- 
nem,  memoriam,  fnententiam.  b)  berauben 
alqm  vitä,  potestate;  fipse  suo  regno  expulsus 
forsitan  utraque  re  expelleretur  auf  beiben  Seiten 
ju  futA  täme. 

ex-pendo,  pendi, pensum,  8.  1)  wägen,  abwägen 
alqm  Plaut.  ftietD.  gegen  einanber  aufwä- 
geu  aurum,  hominem  anro  Plaut.;  tp.  im  Seifte 
erwägen,  prüfen,  beurteilen  argumenta  cau- 
sarum,  omnia,  testem,  exp.  atque  aestimare  vo- 
luptates,  *oranes  casus;  consilia  belli  Tac.; 
*irc  expenso  gradu  mit  gemeffenen  Schritten.  2) 
Weib  jnr  HuSjntilung  abwägen,  bah.  auejahlen, 
bejahten,  ausgeben  auri  pondo  centum; 
‘nummos  auSleifjey.  Iah-  a)  partic  expensum 
VI  US  gäbe;  codex,  rutio  accepti  et  expensi,  f. 
uccipio  1);  ferre,  referre  alcui  alqd  expensum 
ict  SReehnung  bringen;  exp.  muneribus  ferre  unter 
ber  fRubrif  r®efd)cnte’ , terna  milia  in  singulos 
menses  ex  ephemeride  exp.  sumptui  ferre  als 
Ausgabe  eintragen,  in  Ausgabe  bringen,  sine  fe- 
nore  exp.  pecunius  ferre  ohne  Stufen  leihen; 
bilbl.  alcui  legionem  exp.  ferre.  b)  tp.  bejah» 
len  *poenas  alcui  Strafe  leiben,  gejtraft  werben; 
•scelus  büfjen  für  it. 

ex-pergefäeio,  3.  [expergo  u.  facio]  fnufweden 
cxpergefactus  e somno;  tp.  erweden,  ermun» 
lern,  etregen  flagitium  probrumque  magnnm 
Plaut.;  si  forte  exp.  te  posses  Oie.  — exper- 
giscor,  perrectuB  sum,  dep.  3.  [expergo]  aus 
bemSchlafe  erwachen  si  dormis,  expergiscere ; 
tp.  ju  neuer  Zfiätigteit,  neuem  Beben  er» 
wachect  nobilitas  experrecta;  quin  igitur  ex- 
pergiscimini  ? 

expfiriens,  tis,  adj.  u.  subst.  [partic.  D.  experior] 
1)  unternehmen!),  tfiätig  promptus  et  exp.; 
acer  et  exp.  2)  ’fuubig  laborum.  $aD.  cx- 
perientia,  ae,  f.  1)  Verjuch,  V.robc  patrimonii 
amplificandi.  2)  gtfahrung,  Übung,  Kennt- 
nis trcrum;  *apibuB  quanta  exp.  parcis. 

experimentum,  c,  ».  [experior]  (probe,  Verfnch, 
SrfahrungBbeweiS  experimentis  cognitum 
erat;  hoc  maximum  est  exp.;  (Tac.)  ingenii, 
dare  exp.  lenitatiB. 

ex-pörlor,  pertus  sum,  4.  einen  Setfuch,  eine 
Vrobe  machen  (mit  Iflätigfeit  u.  Ausbauer  ob.  fo, 
bah  cnact  baburch  Wirflid)  eine  Erfahrung  macht, 
eine  ginftht  gewinnt),  bah-  l)  Dcrfucheu,  er» 
proben,  probieren,  prüfen,  es  auf  etw.  an» 
lommen  laffen,  etw.  risfieren  vim  veneni 
in  alqo,  fvenenum  in  haedo;  fortunam,  fidem, 
amorem,  taciturnitatem  alcis,  novo«  amicitias, 
umicos;  in  periclitandis  experiendisque  pueris; 
extrema  omnia,  ultima,  extremum  auxilium,  rei 
eventum  {(lies.  b.  G.  3,  4,  4)  abwartenb  berjudirn ; 
libertatem  Gebrauch  machen  Don  te. ; sua  propria 
mala  bonaque  geltenb  machen;  licentiam  vocis 
et  linguae  fict>  erlauben,  imperium  risfieren;  iu- 
dicium  populi  Rom.  eS  anfommen  laffen  auf  te.; 
*ai!ra  pennis  (ich  in  bie  Eüfte  Wagen;  abfol.  ben 
Scrfud)  machen  iterum.  bis,  conandunc  atque 
c-xperiendum  iudicat;  bef.  in  feinblichem  Sinne 
fi^  meffen,  anbinben  mit  jmbm.  Romanos 
Nep.;  *inter  nos,  quid  possit  uterque;  Dor  @t' 
rieht,  mit  jmbm.  redjten,  gegen  jmb.  fein  dteebt 
geltenb  machen  cum  alqo,  gravi  iudicio,  do 
tantis  iniuriis,  fius.  2)  burd)  Erfahrung  fennen 
lernen,  erfahren,  erleben  omnia  quae  dico, 


298 


experg  — expleo. 

expertus  in  nobis;  fanimum,  f vires  »leis,  procurentur  atque  expientur.  3)  ben  gorn  brr 
»Turnum  in  armis,  alqm  fortem  inimicum;  ®ottbfit  Berföbtten,  burd)  ©flbne  befänf-- 


*iam  virum  expertae  bie  fd)on  ».  einem  Kann 
toiffen  (B.  31euDermät)ltett);  de  me  experior  id) 
(ehe  ti  an  mit,  irfj  ticljmr  e«  an  mir  ab;  ex- 
periendo  (bureb  (Erfahrung)  magis  qnam  discendo 
cognovi;  iudicare  difficile  est  nisi  expertum 
(aus  (Erfahrung):  bef.  ctiu.  Unangenehme«  erfahren, 
erleiben  nondum  alteram  fortunam;  fgraves 
et  perieuloaas  valetudines. 
experg,  tis,  adj.  fex  u.  pars]  unteilfjaft,  ohne 
teil  an  etlfc  pericnlornm;  fiberb.  eine*  @egcn- 
ftanbc«  ermangetnb,  t.  ettn.  befreit,  etner 
Sache  lebig,  aud)  unfer  'lo8,  ebne’  rationis, 
omnis  curae,  eruditionis,  literarum  Graecarnm 
mtfunbig,  »via  conaiUi  Ifyr.,  »legis  Latinae, 
»viri,  *thalami;  *Chium  maria  nicht  Dermifdjt 
mit  Seetoaffer;  m.  abl.  domo  Plaut.,  famä  at- 
que fortunia  Sali. 

expertus,  adj.  m comp,  [parfic  b.  experior]  1) 
l)  »fin  ettn.  erfabren,  aus  (Erfahrung  ettn. 
fennenb  milea  belli  2)  fpät,  pass.  Berfucbt, 
erprobt  vetus  expertuaque  milea;  vir  virtntis 
expertae. 

expötendug,  adj.  [partic.  B.  expeto]  erftreben8  = , 
begebrenS»,  t»ünfd)enit»ert  res. 
ex-pöteggo,  — — 3.  [expeto]  febr  begebren, 
»erlangen  alqm,  consilium  ab  alqo  Plaut.  — 
expeto,  3.  1)  Irans.  jU  erreichen  fueben  mare 
medium  terrae  locum  fheebt  bin  nach  ic. ; illi 
noetnrnus  ad  urbem  adventoa  expetendua  fnit; 
bab-  begebren,  erfireben  (mit  Urteil  u.  SBa^l) 
pecuniam,  vitam  beatam,  amicitiaa,  coUoquia; 
alqd  cupide,  summa  cupiditate,  aitienter;  mor- 
tem, divitiaa;  vitam  afeia  jmbm.  trachten  nach 
ic. ; sibi  alqam  (als  @attin)  Ter. ; aibi  consilium ; 
auxilium  ab  alqo;  iua  ab  invitis  forbern;  poe- 
nas  ab  alqo  jmb.  beflrafcn;  poenaa  in  omne  no- 
men  Älbanum  ob  bellum  impium  Lir.  1 , 23, 
4;  fomni  voto,  f Omnibus  votia  alqd,  fmortem 
voto;  nostram  virtutem  tua  gloria  augeri  Cic. 
Qu.  fr.  1 , 1 , 1.  2)  intrans  a)  in  alqm  jmb. 

treffen,  jmbm.  roiberfabten  in  eum  omnes 
clades  huiua  belli;  (Plaut.)  auch  alcui,  abfol,  6) 
auSreicben,  bauern  aetatem  emia  Plaut. 
expiitio,  önia,  f.  [expio]  ©übne  acelerum  in  ho- 
mines.  fanorum,  foederis. 
expiUtio,  önis,  f.  [expilo]  flu Splünberung. 
expilstor,  öria,  m.  [expilo]  fllünberer. 
expilo,  1.  auSplünbern  socios,  aerarium,  the- 
sauros, fannm  Proserpinae;  au  Steiften  genis 
oculos,  jWeifelb.  b.  Or.  met.  13,  662;  bilbl.  a 
quibua  cxpilati  aumUB. 

ex-plngo,  3.  Haff,  nur  tp.  auSmalen,  malerifcb 
fcbilbcrn  regionea  et  oras  Cic.  Tust.  5 §.  114. 
ex-pio,  l.  l)  fübnen,  entfünbigen  filium  pe- 
cuni&  publicä;  quae  violata  sunt;  »detestatio- 
nem  victimft;  *8celus;  expiatae  iegatorum  in- 
iuriae  sunt;  »poenaa  bnrd)  ©üftung  bet  Strafe 
fi ich  » bet  ©ebulb  feines  Vergebens  reinigen;  fo- 
rum  a aceleria  veatigiia.  2)  ein  Verbrechen  föb: 
neu  — hüben,  abbiiften,  abbüften  laffeit, 
luiebet  gut  machen  scelus  aupplicio;  alcia  sce- 
tua ; tua  scelera  dii  in  noatros  militea  expiave- 
runt  lieben  hüben  für  ic.,  incommodum  expiatur 
virtute  eorum,  -fcladcm  victoriis.  fiier».  bie 
böfen  golgen  B.  etttJ.  abmenben,  ett».  un  = 
fcbäblid)  machen  prodigium,  vocem  noctur- 
nam;  quae  dii  significent,  quemadmodum  ea 


tigen  poenis  mortuorum  manea;  expiatum  est, 
quidquid  ex  foedere  rupto  irarum  in  noa  cae- 
leatium  fuit;  f dolor  expiatur  fühlt  fid)  ab. 

ex-plscor,  dep.  1.  auSfifcben,  nur  tp.  genau  au4  = 
forfeben  Ter.-,  omnia  ab  illo. 

expUn&tü,  adv.  [explanatus]  ifpät)  beutlid); 
comp,  dennire  rem  Cic.  or.  §.  117.  — cxpU- 
nitlo,  önis,  f.  [explano]  Verbeut  lidjung, 
Auslegung,  Deutung;  auch  als  rbet.  gtgut. 
— expttn&tor,  r».  [explano]  HuSleger,  (Er= 
flüret  oraculorum  et  vaticiniorum,  poetarum 
Oie.  de  dir.  1 §.  1 16.  — explinfttus,  adj.  [par- 
tic.  b.  explano]  1)  geebnet,  glatt,  im  Silbe 
quasi  naturali«  (naturtoütbfig)  et  exp.  oratio  dir. 
part.  or.  §.  64.  2)  bcutlidj,  vocum  impressio 

(flusfptadje)  bie  gäbigfeit  bie  töne  ju  artifulieren 
die.  Acad.  1 §.  19. 

explüno,  1.  [ex  u.  planus]  eigtl.  ausebnen,  bab 
übertr.  aufllären,  erflären,  auslegen,  er  = 
örtern,  barftellen  rem  obscuram  interpre- 
tando,  alqd  coniecturft,  pauca  de  iUa  re. 

explSmentum,  i,  n.  [expleo]  gutter  Plaut.  — 
ex-pleo,  plevi,  pletum,  2.  1)  füllen  foaaam 
aggere,  locum,  munitionem  (b  truppen)  boü 
ftönbig  bejebrn , ceras  »oü  febreiben  Plaut  ; *bo- 
vem  frondibus  fälligen,  füttern  2)  tp.  a)  ooll  = 
ftönbig  betragen,  fi<b  »ollftänbig  belaufen 
anf  aurum,  quod  sumraam  talenti  Attici  ex- 
plerct;  inSbef.  als  milit.  t.  t.  ».  truppen  trium 
milium  numerum  Liv.\  fquattuor  milia.  b)  er  = 
füllen,  fattigen,  befrtebigen,  füllen  ani- 
mum  gaudio  Ter.,  sitim,  odium,  apes  omnium, 
animum  auum  fein  Kütcben  fühlen,  me  unum 
meinen  ffiiüen  befriebiaen  Ter.,  alqm  divitiif, 
veteres  amicoa  muneribus;  scribendo  te,  cnpi- 
d inein ; aurium  senaum  apto  quodam  quasi  ver- 
borum  modo  Cic.  part.  or.  §.  73;  »animum  nl- 
tricis  flammae  mit  brennenber  9tacbgier  fattigen 
Verg.  A.  2,  586;  »expleri  tuendo,  »expleri  fid) 
fatt  feben  c)  »ollftänbig,  Boll,  Bolljäblig 
machen,  »erootlftänbigen,  ergänzen  exer- 
citura,  cobortes,  legiones  numero  nominum  Sali. 
Cat.  56,  2;  eum  numerum;  quod  utrique  defuit; 
quod  deperierat;  deminutum  patrum  numerum; 
»explebo  numerum  (bie  8abl  ber  Schatten)  — jtt 
ben  Schatten  jurüeffebren ; centurias,  tribus  bie 
gehörige  8»bl  bet  Stimmen  erhalten  Lir  ; bab- 
erfepen,  quid  est  t andern  domi,  unde  ea 
(damna)  expleatis?  Lir  8,  68,  3;  parentium 
patriaeque  desiderium  ®rfap  geben  für  Lir.  1, 
9,  15;  contumelias  honoriiius,  detrimenta  mu- 
neribuB,  exsecrationes  precibus  Just.  6,  4,  16. 
d)  »ollftänbig,  »ollfommen  machen,  x, u 
ftanbe  bringen  iustam  muri  altitudinem; 
damnationem  (binsufommenb)  bie  ßabl  ber  Stich 
ter  »ollftänbig  machen  u.  babureb  bie  Verurteilung 
uftanbe  bringen;  vitam  beatam  cumulate  ooB 
ommen  glü (flieh  machen;  munus,  officium  et-- 
füllen,  Genüge  tbun  »optis,  fmuniu  duci», 
foraculi  aortein,  favidue  explendi  «upplicii  gu 
ooDjiebcn;  »tercentenas  urbes  erroribus  burat- 
irren;  »quinquo  orbes  cursu  fünfmal  bie  ©abn 
burd)iaufcn;  ftriginta  orbes  imperio  breifeig 
Sonnenfrcife  (gabtel  berrfefeenb  »ollcnbcn;  fex‘- 
pletis  (nachbem  auSgefübrt  ift)  Omnibus  quae 
proposuerint;  aud)  eine  Seit  erfüllen,  Boll  = 
enben,  überfteben  expletum  annum  habeto 


expletio  - 

ein  Do  Art  Jiafjr,  *annos  fatales;  (Tac.)  nnum  et 
tricesimnm  aetatis  annum  in  bem  Alter  Don 
ein  u breifjig  3apreit  fiepen,  septem  et  triginta 
annos  vitae,  auodecim  potentiae,  supremum 
diem.  San.  A)  expletio,  Snis,  f.  SetDoll' 
ftänbigung  naturae  Cie.  fin.  6 §.  40.  B)  ex- 
letus,  adj.  Dollflänbig,  Dollfommen  omni- 
os  suis  partibns;  forma  honestatie,  exp.  et 
perfectus,  exp.  atque  cumulatus. 
explträte,  adv.  [expücatus]  beutlicp  et  rebus 
et  verbis  dicere  Oie.  de  or.  3 §.  68. 
explTrfitlo,  önis,  f.  [explico]  (Entfaltung,  flu#  = 
einanbcrrollen  rudentis.  2)  (Entwiaelung, 
Detaillierte  $arfteltnng,  Au#einanbcr  = 
fepung  illa  fabularnm  exp.  et  enodatio  nomi- 
num;  erat  (Crasao)  mira  in  disserendo  ®abf, 
Ännft  ber  (Entwidelung;  vocabuli  ac  nominis  etn 
mologifcbe  (Ertlärung. 

cxplYcilor,  örie,  t».  [explico]  (Enttoideler,  ®r> 
örterer.  Dan.  expncÄtrlx,  leis,  f.  ®rfläre  = 
rin  oratoria  vis  dicendi,  exp.  orationis  perpe- 
toae  Oie.  Acad.  1 §.  82. 

1.  explTcAtns,  pl.  m.  [explico]  (Entwidelung, 
(Erörterung  difficiles  habere  exp.  Cie.  n.  d.  3 
§.  23. 

8.  explTcätns,  adj.  nt.  comp,  [explico]  1)  georbs 
net,  geregelt  provincia.  2)  beutlicp,  Har, 
fitper  Penpateticornm  quidem  exp.  causa  cst; 
(litcrao  tuae)  quibus  nihil  potest  esse  explica- 
tius,  nihil  perfectius;  exp.  rationem  salutis  ha- 
bere; solutio.  [jufüpren  Cats.  b.  c.  1,  78,  8. 
explleYtlus,  adj.  comp,  [explico]  teiltet  au#  = 
ex-pllco,  cävi  ob.  eni,  cätnm  ob.  cTtum  (Cie.  nur 
bie  erfle  gorm,  Cats,  beibe)  1)  au#einanbcrfal  = 
ten,  entfalten,  au#einanberrolIen,  .brei* 
ten,  abi,  lo#Wideln  vestem,  volumen,  *pen- 
nas,  Verpenn  orbes,  *pampinus  fromles  omnes, 
*pictis  plumis  gemmeam  caudam  (D.  (Rabftpla- 
gen  De#  fläfaue#);  fagmen  confuaum  entwirren; 
•eollicitam  frontem  aufbeitern;  *vino  contractae 
seri»  frontis;  tp.  o)  im  SRaume  au#bcpnen, 
au#breiten,  bej.  eine  Iruppcnteipe  entfalten, 
fitp  au#breiten  lafjen  forum  laxare  et  usqne 
ad  atrium  Libertatis  exp. ; Capua  planissimo  in 
loco  explicata;  legione«,  ordines,  aciem;  multi- 
tndo  navium  explicari  non  potuit;  fequitatum, 
fclassem;  *per  obstantes  catervas  explicuit  sua 
victor  arma  hot  fitb  burtpgefflmpft  Hör.  b ) etW. 
Cerwidelte#  ob.  Stpwierige#  entwirren,  bef ei* 
tigen,  in  Drbnung  bringen,  abwidcln, 
auSfüpren  explica  atque excute  intellegeniiam 
tuam,  negotia  alcis,  trem  frumentariam,  fHurnp- 
tos  rei  militaris  beftreiten,  nomen  eine  Stpulb 
abtragen,  solutionem;  fugam,  iter  jurütf legen ; 
res,  totius  rei  consilium  hia  rationibus  (legte 
fitb  >m  ® eifte  juretpt  natb  ber  SeTetpnung  aßet 
möglitpcrroeife  etntretenben  Umftänbe),  ut,  si  etc. 
Caes.  b.  c.  3,  78,  3,  reliquum  consilium  juftanbe 
bringen  Caes.  b.  c.  1,  78,  3;  re  oxplicata  wenn 
bie  Satpe  qlüdlitp  burtpgefüijrt  Wirb;  mandatu; 
praecepta  nusüben;  ‘nihilo  plus  pcrau«bringen ; 
captiones  fitb  petauäpelfen  au#  ic. ; de  hortis  ex- 
phea  wegen  be#  tc.  bringe  bie  Satbe  juftanbe; 
fexercitatio  cogitandi  etc.  nullo  non  et  tem- 
pore et  loco  explicari  potest  ungepinbert  flatb 
finben;  bab-  antb  au«  mifjlitper  Sage  retten, 
befreien  rem  publicam,  Siciliam  multis  cinc- 
tain  periculis;  operam  da  ut  te  explicea  hieb 
au«  ber  »flaue  jtepft.  c)  entwidcln,  auSein- 


- expono.  299 

anberfepen,  erörtern,  ertlären  vitam  illius, 
causaa  rerum,  ree  geetas  narrando;  rem  laten- 
tem definiendo;  aententiam;  de  aegritudine; 
summorum  oratorum  öraecaa  orationes  in  freier 
Überfepung  wiebergeben;  Romanorum  imperato- 
res  ba«  üeben  ber  iVep.,  autp  ausfinbig  madjen, 
entjiffem  illius  Verrucios;  quid  esset  Opti- 
mum factu. 

ex-plödo,  si,  aum,  3.  [ex  u.  plaudo]  1)  au#- 
potpen  (einen  ©tpaufpielet)  exsibilo  et  cx.  hi- 
8trionem,  comoedum  sibilis;  explosa  Arbuscula 
Hör.  2)  mit  Seraiptung  wegwerfen,  miflbil; 
ligen  illam  aententiam,  hoc  genus  divinationis. 
exploräte,  adv.  [exploratus]  mit  ®ewifsheit. 
jUDertäffig.  — explörätio,  önia,  f.  [exploro] 
bie  (Etfotftpung,  Unterfutpung  Tac. 
explörätor,  öria,  m.  [exploro]  1)  ßrforftper, 
Auffucper  Plaut.,  Tac.-,  milit.  t.  t.  Äunbftpaf- 
ter  (ber  offen  »um  9iefogno#jicten  au#geftpidt 
Wirb;  Dgl.  speculator)  viae  Suet.;  päufig  im  pl. 
auSgefanbtc  Iruppenteile,  Detatpement«,  weltpe 
eine  ®egenb  burtpftreifen , um  ju  refognobjieten. 
Xan  explörätbrius,  adj.  jum  Sfunbftpaften 
gehörig,  bienlitp,  Äunbftpafter-  corona  al# 
wetopnung  für  bie,  weltpe  ben  geinb  au#fpäpten 
u.  Derfolgten  Suet. 

explöritus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [porttc.  D.  ex- 
ploro] ermittelt,  gewtfl,  fitper,  juDerläffig 
spes,  victoria;  mihi  exploratum,  exploratiaai- 
mum  eat;  alqd  pro  explorato  habere  für  au#= 


Sitperpeit  gemäptenb. 

exploro,  1.  au#  = , erforftpen,  ermitteln  ober 
ju  ermitteln  jutpen,  uttter=,  burtpfutpen, 
überp.  einer  ©atpe  auf  ben  ®tunb  ju  Iom= 
men  futpen,  prüfen  Africam;  idoneum  locum 
castris ; rt-gionea,  regia  animum;  quid  conailii 
caperent,  de  Macedonico  bello,  de  voluntate 
alcia;  fugam  domini  natp  ®clegenpcit  jur  glutpt 
fpäpen;  *portas  (ob  fte  feft  fiitb  , ‘roboru  fumus 
(Die  geftigfeit  be#  ©olje#,  weltpe«  beim  »u«trod= 
neu  fRiffe  betommt,  wenn  e«  nitpt  gut  ift):  guatu 
alqd,  epulas,  cibos  potusque,  secundae  ree 
acrioribus  stimubs  animos;  inSbef.  au#tunb- 
ftpaften,  er»,  auSfpäpen  loca  atque  tempora 
cuncta;  hostium  iter,  consilium,  rationes,  iti- 
nera  egressuaque  eius;  explorato  natpbem  man 
Äunbftpaft  cingejoaen  patte  Lit. 

explösio,  önis,  /.  [explodo]  ba#  »uSpotpen 
Cael.  in  Cic.  ep.  8,  11,  4. 

ex-pöiio,  4.  1)  polieren,  glätten  »libellus  pu- 
mico  expolitus;  nulla  mala  re  esse  expolitam 
muliebn  geftpminlt  Ter.  2)  tp.  au#bilben , 
Derfeinern  literaa,  iura,  leges  Plaut.,  alqm 
doctrinis  omnibua;  nihil  ab  omni  parte  natura 
expolivit;  vir  omni  vita  excultus  atque  oxpoli- 
tus;  d.  fRebner  partes  non  eadem  ratione.  ®aD. 
a ) expblitto,  önis,  f.  1)  ®lätten,  »bpupen, 
polieren,  urbana  be#  Jpaufe#  in  bet  Stabt;  pl. 
utriusque  noatrum  bet  Raufet,  bie  Wir  beibe  Der= 
bungen  paben.  2)  tp.  o.  berSRebe,  »u#ftpmüdung, 
fluämalung.  b)  expblitns,  adj.  m.  comp  u. 
sup.  1)  poliert,  geglättet,  blant  *dens.  2) 
tp.  Derfeinert. 

expöno,  ( *partic . syne.  expostus),  3.  1)  perau#: 
fepen,  offen,  öffentli^  pinftellen,  =fepen 
argenti  pondus,  copias  in  collibus,  vasa  Samia 
jur  Stpau  auifteßen;  *mea  me  popnlo  fortuna 


300  exporrigo  — expugnatio. 


videndum;  o.  fiotalitäten,  expositus  frei  halte  = 
genb  prope  in  ipsis  litoribus  urbes  Liv  3h®1 
bef.  a)  ein  Uiitb  augfefeen  u.  feinem  Scbidfal 
übertaffen  infantem  ad  necem  Plaut.;  in  pro- 
xima  alluvie  pueros  Liv.  b)  aug  bem  Skiffe 
au*  Sanb  fegen,  augfdjiffen  milites  ex  na- 
vibus,  navibus  in  terram,  in  terra;  alqm  in 
litorc,  in  Africa;  jmb.  auf  bie  Strafe  werfen 
Plaut,  c ) atg  t.  t.  ber  ©efebäf tgfpr. , pecuuinm 
alcui  ausjetjen,  jur  Bigpofüion  fteßen.  d)  blofj* 
ftellen,  preigqebcn  domus  patens  atque  adeo 
expoaita  cupiditati  et  voluptatibus ; + contra 
magnas  copiaa  expositum  se  videre;  inermes 
provincias  barbaris  nationibus  Tac.\  ad  ictua 
Ourt.,  ad  omnium  convicia  expositus  Suet.  2)  tp. 
n)  augfefjen,  Bor  Äugen  (teilen,  beröffent* 
ticken  rem  ante  oculos;  in  ocuüb  eonspectuque 
omnium;  vitam  ad  exemplum;  praemium  sce- 
leris; erant  huic  studio  maxima  expoaita  prao- 
mia.  6)  augeinanberfefeen,  barficüen,  oor= 
tragen,  b a r t b u u rationem  illius  operis,  narra- 
tionem,  rem  pluribus  rerbis,  vitam  alcis;  co- 
pias  suas  (Streitträfte) ; de  alqa  re  Nep.,  condi- 
ciones  pacis  aufftetten,  orationem  obliquam  in= 
birett  Der  taffen;  expone  animos  remanere  post 
mortem;  summum  bonum  sic  exponitur  ut  etc.; 
summum  bonum  vaeuitatem  doioris;  eine  SRebc 
ihrem  ©ang  u.  3nbalt  nach  mitteiten  quam 
orationem  in  OngiDibus  suis  exposuit  Cato; 
cuius  et  aliae  sunt  orationes  et  contra  Ti  Grac- 
chum  expoaita  ent  in  C.  Fanni  annalibus  Cic. 

rx-porrlgOj  8.  (Borff.  u.  fpät)  augftreden,  = beb 
nen,  breiten,  exporge  frontem  fei  frcunblid) 
Ter.;  fequites  in  longitudinem , fmunitiones 
propius  eorum  aciem. 

exportätlo,  önis,  f.  [exporto]  Stugfuljr  mercium 
Cic.  off.  2 §.  13.  — ex-porto,  l.  1)  beraub* 
tragen,  *fcbaffen,  =fütjren,  augfübten  Bua 
omnia;  res,  quae  exportantur;  aurum  ex  Italia. 

. 2)  (fett.)  Bcrbanncn  portentum  in  ultimas  ter- 
raa  exportandum. 

ex-posco,  3.  bringenb  forbern,  erfteben,  an* 
f leben  signum  proelii,  misericordiam,  victoriam 
ab  ais  Caes. ; quod  deos  expoposci,  pacem  deum, 
pacem  precibns  Lio.;  opem  deum,  misericor- 
diam alcis  Curt. ; rotis  precibusque  pacem  Verg.; 
plebem  precibus,  darent  Liv.  3ngbei.  alqm  jmbg. 
Äugliefcrung  Bertangen,  um  ibn  ju  ftrafen  Nep ., 
Liv. ; alqm  ad  poenam  3bc. 

expöslticius,  adj.  [expono]  auggefebt  puella 
Plaut.  — expösYtlo,  önis,  f.  [expono]  1)  Äug 
febung  eineg  Ä'inbeg  infantis.  2)  tp.  Ä u ftei  n * 
anberfebung,  Darftettung,  Darlegung,  pl. 
rerum;  summt  boni.  — expösilus,  adj.  | portic. 
B.  expono]  1)  offen  baliegenb  ‘Sunion.  2)  tp. 
B.  iebermantt  gu  benuben,  ju  gebrauchen 
ingenium,  laborem,  fidem  hu  am  populo  ß. 
promptam  expositamque  praebere;  i. Hübet.  n.  pl. 
voluptatem  expositis  (bem  Ätttafllidjen  u.  Be* 
Jannten)  dare;  tgugänglicb,  leutfelig  homo. 

expostülätlo,  önis,  f [expostulo]  1)  bag  brin* 
genbe  Berlanaen  2)  Befehroerbe  über  jmb. 
cum  esset  exp.  facta.  — ex-postölo,  1.  1)  brin  = 
genb  Bertangen  alqd  ab  alqo,  alqm  ad  sup- 
plicium. 2)  über  jmb.  ficb  befdjmeren,  jmb. 
jur  Siebe  {teilen,  mit  jmbm  rechten  cum  alqo 
alqd,  cum  alqo  de  alqa  re;  exp.  et  queri,  +bl. 

expotus  f.  epoto.  [exp.  m.  acc.  c.  inf.;  feur  etc. 

expressf,  adv.  [expressus]  faugbrudgooll,  be  = 


xcichnenb  dicere.  — expressus,  adj.  m.  comp, 
f partic.  B.  exprimo]  1)  B.  ber  Äugfprad)e  ber  Sorte, 
in  übclm  Sinne,  literae  affeltiert  berauggeprefct- 
2)  t.  t.  b.  SBerten  u.  ©efiatten  ber  hilbenben  Sanft, 
welche  in  alten  einzelnen  leiten  Botttommen 
au  «geprägt  ftnb  u.  baher  ein  Hareg  Äbbilb  bet 
SBirflicbfeit  gewähren,  Beben  u.  SBahrhcit  atmen 
species  deorum  nihil  habet  concreta,  nihil  ex- 
pressi,  nihil  eminentis;  literae  lituraeque;  est 
gloria  solida  quaedam  res  et  exp.;  sceleris  ve- 
stigia;  permnlta  maximarum  non  exp.  Bigna 
sed  adumbrata  virtutum;  veri  iuris  germanae- 
que  iustitiae  solida  et  exp.  offigies;  consiiio- 
rum  et  virtutum  nostrarum  effigiee  summis  in- 
geniis  exp.  et  polita;  imagines  fortissimorum 
virorum;  haec  quanto  expressiora  quantoque 
illustriora  futura  sint;  fquid  in  omni  genere 
lau  dis  ad  exemplar  antiquitatis  expressius? 
exprimo,  pressi,  pressum,  8.  [ex  u.  premo]  i) 
hetaugbrüden,  -prefien  lacrimnlam  oculos 
terendo  Ter. ; fsucuH  expressns;  fspiritum. 
3ngbef.  bcutlich  augfprechen  literas  putidins; 
tp.  abnötigen,  abjwingen,  erzwingen,  etw. 
aug  jmbm.  heraugbringen  quam  (coronam) 
amor  civium  et  non  vis;  vocem,  alcui  confes- 
sionem,  nummoa  ab  alqo  blanditiis,  flaetitiam 
enttoden,  frisum;  legem  ex  natura  ipsa;  ex- 
pressa  arbusto  ( dat .)  convicia  b.  i.  betaughaHenb 
aug  Hot.  sat.  1,  7,  29;  difficiliorem  cogttatio- 
nein  exp.  et  expellit  dicendi  necessitas.  2)  b. 
bilbenbctt  Sünftler  genau  abbilben,  augbrfi* 
den,  glcichfam  Bertörpern  *expressi  vultus  per 
ahcnca  signa;  *figuras,  fsimubuTa  deorum  ex 
auro  argentoque  expressa,  fvestis  exprimens 
singulos  artus;  tp.  a)  anfchaulich  machen, 
fd)itbern  Mithridaticum  bellum  totum  ab  hoc 
expressum  est,  praeacriptum  aliquod  aut  for- 
mulam.  dicendo  sensa,  mores  alcis  oratione,  in 
l'latonis  libris  omnibus  fere  Socrates  exprimi- 
mitur;  iam  illius  perfecti  oratoris  et  summae 
eloquentiae  species  exprimenda  est;  auch  nach- 
hitben,  überfepen  alqd  Latine,  verbum  de 
verbo  etc.  b)  im  Benehmen  genau  u.  doIF 
ftänbig  wicbergeben,  nachahmett  oratorem 
unitando  efüngere  atque  exp.,  imitari  atque 
exp.,  alcis  vitam  et  consuetudinem , vitia  imi- 
tatione  ex  alqo  expressa.  3)  emportreiben, 
^heben  agger  turres;  faquam  ex  mari  rotis. 
expröbätio,  önis,  f.  [exprobro]  bag  Barwerfen, 
Borrüden  immemoris  beneficii  Ter.;  alcui  ve- 
teris  fortunae  Liv.,  ftacita,  fstultitiae. 
exprobro,  1.  [ex-probrum]  Borwerfen,  oor  = 
rüden  (nur  um  ju  bekämen  u.  ju  btfchimpjcn; 
Bfll.  obiicio)  alcui  alqd,  de  alqa  re,  alcui  de 
uxore. 

ex-prömo,  3.  1) betätig*,  beroornehmen,  t)0 
len  omnes  apparatus  supplicii  Liv.;  *macstas 
voces  büren  taffen.  2)  tp.  a)  an  ben  lag  le* 
gen,  geigen,  äufjern,  betbätigen  crudelita- 
tem  suam  in  alqo,  vim  eloquentiae  in  illa  causa ; 
apud  eos  ipsos,  quod  ab  iis  didicerimus.  b) 
barlegen,  mit  etw.  btroortreten,  iccb  über 
etw.  auglaffen  omnia  sua  occulta  Ter.;  leges 
de  religione,  suum  odium,  causas  et  ordinem 
belli;  quid  in  quamque  senteutiam  dici  poaait 
3>ab.  oxpromptus,  adj.  bereit,  bei  bet  fjanb 
malitia  atque  astutia  Ter. 
expugn&bills,  e,  adj.  [expugno]  einnehmbar 
urbs  Liv.  — cxpagnätlo,  önis,  f.  [expugno] 


expugnator  — exaecror. 


301 


(Eroberung,  bef.  burdj  ®r  jiürmung  urbis,  ca- 
»tromm ; pl.  nocturnae  aedium.  — cxpugnS- 
tor,  öri»,  m.  [expngno]  (Eroberet,  ffirflütmer 
orbis,  tp.  pudicitiae  (E^reiil^änber.  — expugnax, 
näcis,  [expugno]  bejroingenb  expugnacior 
herba  Ov.  met.  14,  21  (ob.  cxpngnantior). 
ex-pugno,  1.  1)  im  Kampfe  Bewingen,  et» 
obern,  erfiütmen, einnehmen;  fiberninben, 
aufreiben  urbem,  castellum . caatra,  navea, 
aedes,  villas,  fdomos;  (fpät)  Meaaeniam,  Thee- 
saliam ; ipaum  caput  ben  §auptort  b.  i.  ben  rei= 
eben  SUten  Hör.  sat.  2,  5,  74;  auch  ».  $erf.,  sti- 
pendiariia  Haeduorum  expugnatia  Cat»,  b.  G. 
7,  10,  1;  aud)  Sali  . Ourt.,  Tac.,  Just.-,  fames 
obsessos  jroang  jur  Übergabe  Liv.;  nosmet  ip»i 
nos  Nep.  2)  tp.  al  bejmingen,  übetwinben, 
entreißen,  ocrnidjtfn  erum  meum  Plaut.; 
quae  tua  virtua , expugnabis  sc.  eum  Hör.  sat. 

l,  9,  64  f.;  nihil  tarn  mnnitum,  quod  non  ex- 

pugnari  peeunift  poaait;  animum  feinen  Sinn; 
pertinaciam  legato  rum;  expugnatna  precibus 
uxoria ; pudicitiam,  decus  muliebre,  regnum, 
quaestiones  ^intertr eiben  b)  erzwingen,  er» 

pteffen  aurum  a patre  Plaut.;  aibi  lcgationem; 

m.  ut,  mit  2Rüf)e  burebfepen,  baff ; *coepta  be^arr= 
liäf  ptnaudfuijreu. 

expnlaio,  önia,  f.  [eipello]  (feit.)  Beitreibung, 
auch  im  pl.  bene  meritornm  saepe  civium. 
expulaor,  öria,  m.  [expello]  Bertteiber  ty- 
ranni;  bonorum  au»  ben  ©fitern.  Dan.  expul- 
trlx,  leis,  f.  Bertreiberin  (0.  ber  ^tofop^ie) 
ritiorum  Oie.  Tute.  5 §.  6. 
ex-pungo,  punxi , punctum,  3.  eigti.  au»punttie= 
ren  b.  i.  auSflreidjen  nomen  (im  Schutbbucbe), 
manipulum  (au»  ber  Solbatenlifte)  Plaut.;  de- 
curias  rerum  actu  bie  D.  ber  Stifter  reoibieren 
(bie  ©eftorbenen  auäftreicfien,  bie  Untüchtigen  au». 
merjen)  Satt. 

expnrgJttio,  önia,  f.  fexpurgo]  Sicdj tf ertigung, 
(Entfchulbigung  Plaut.  — ex-purgo,  1.  1) 
reinigen,  füubetn,  (Hör.)  quae  poterunt  un- 
quam  aatis  exp.  (me)  cicutae  o.  bet  bichterifthen 
Sieber^iffe  feilen.  2)  tp.  hoc  primum  me  expur- 
gare tibi  volo  Plaut.;  expurgandus  eat  aermo; 
rechtfertigen,  cntfd)ulbigcn  ae  Ter.;  ae  pa- 
rum  Sali. ; feipurgaturum  (obiecta)  aaaeverana. 
ex-püteaco,  — 3.  nerfaulen  Plaut. 
ex>pfito,  1.  überbenfen,  genau  erwägen  rem 
Plaut.;  quid  eum  a tanta  gloria  avocant,  expu- 
tare  non  poasum  etgriinben  Plane,  in  Oie.  ep. 
exquaero  — exquiro  Plaut. 

ExquYüae  f.  Eaquiliae. 

exquiro,  am,  8ltum,  3.  fex  u.  quaero]  eigtl. 
betausfuepen  1)  (ich  forgfältig  erfunbigen, 
fragen,  erforfepen  alqd  ab,  ex  alqo;  iter;  aen- 
tentias  abfragen  (Plaut.)  alqm  au»jtagen.  3n»= 
bef.  a)  peinlich  (burd)  bie  lottut)  fragen  Ter.: 
fde  alqo  jmb.  b)  Berborgene«  ob.  Borhanbene» 
unterfuepen,  erforfchctt  aatin'  iatuc  mihi  ex- 
quiaitumat  Plaut.;  verum,  veritatem;  aecum  et 
com  aliis,  quid  in  eo  peccatum  eit.  2)  au»; 
fudjen,  erfinben  honorea  aingularea  aleui.  2) 
oerlangen,  erwarten  haec  non  nimia  a Orae- 
«■;  *equum;  *pacem  per  araa.  — exqniaitä, 
adv.  m.  comp,  [exqniaitua]  auSgefucht,  forg; 
fdltig,  mit  tiefem  u.  fdjarfem  9tact)benlen 
de  eo  crimine  accurate  et  exq.  diaputare;  ra- 
tionea  exquiaitiua  a philoaophia  colliguntur.  — 
exqniaitua,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . o.  ex- 


quiro] auSgefud|t(  genau  erforfcht,  tief 
burdf)bad)t,  au3gcjeiet)net  ingenium,  ars,  iu- 
dicium,  aupplicium,  rationee,  accuratiua  et  ex- 
quiaitiua dicendi  genug,  verba  exquiaitiaaimn, 
magiater,  mnnditia  nimia  exq.  ju  gefud)!. 
exrädieYtna  f.  eradicitua. 
ex-säcrlffco,  l.  ein  Sühnopfer  batbringen, 
in  einer  Dicpterftellc  b.  Otc.  de  dir.  1 §.  42. 
ex-aaevlo,  4.  aubtoben  reliquum  tempeatatia 
Liv.  30,  39,  2. 

ex-sanguia,  e,  adj.  1)  blutlo»  hoatea  enervati 
atque  exa.,  extremo  Bpiritu  exa.  atque  confec- 
tua;  Corpora  mortuorum,  naaua,  *urabrae;  tp. 
a)  erblaßt,  bleich  color,  foa,  fmultia  vnlneri- 
bua,  *fmetu,  fgollicitudine,  ’viau;  *blafj  ma  = 
djenb  cuminum.  6)  erfehöpft,  traftlo»,  matt 
defeaai  et  exa.  Sali.,  finermea  quoque  et  nudi 
et  exa.,  taenectu8;  -f-o.  ber  Bebe  ohne  Sehen, 
ex-sarcto  (exaercio),  4.  eigtl.  auSflidcn;  bah-  tp. 
etfepen,  erftatten  aumptum  suum  facile  opere 
ruatico  faciundo  Ter.;  ia  aliia  rebna. 
ex-sätio,  1.  1)  Bdllig  fättigen  vino  ciboque. 
2)  tp  fättigen,  Bdllig  befriebigen,  jufrie» 
ben  flellett  mora  noxiorum  aaevitiam  eorura 
non  exa.;  morte  alcia  exaatiari;  fexaatiatae 
laudi  modum  faeere ; *domua  exaatiata  clade. 
ox-satürAhiliB,  e,  adj.  [exBaturo]  erfättlid)  ne- 
que  exa.  pectua  Verg.  Aen.  6,  781. 
ex-aitöro,  1.  = exaatio,  1)  *eigtl.  belua  exaa- 
turanda  viaceribus  meia;  libido.  2)  tp.  eiua 
cruciatu  atque  aupplicio  paacere  oculoa  animum- 
que  exa. ; *odiia  exaaturata  quievi. 
excenalo  etc.  f.  eacenaio  etc. 
ex-scindo,  3.  eigtl.  auireijjen,  bap.  au»rotten, 
jerfiflten,  ju  ©runbe  rieten  Numantiam, 
curiam,  urbe8,  fhostem  ba»  feinblilhe  Saitb, 
*gentem,  *domos;  rirtutem  ipaam  Tac. 
ex-screo,  1.  *tfi(h  räufpern. 
ex-acrlbo,  8.  1)  au»»,  abfd|reiben  tabulaa  in 
foro;  literaa  Briefe.  2)  fabjeichnen,  abmalen 
imaginea;  j-tp.  Billig  ähnlich  fein  alqm  aimi- 
litudine.  3)  auffchreiben,  aufjeichnen  no- 
mina  Plaut.;  aacra  omnia,  f.  exaigno. 
ex-aculpo,  3.  1.  aubgraben,  ;fchnipen,  =mei  = 
feeln  alqd  e quereu  quod  videtur  aimile  aimu- 
lacri,  tp.  verum  ex  alqo  au»preffen  Ter.  2) 
au»Irapen,  = 1 5 f ch en  veraua  Nep. 
ex-söeo  (exTco  Plaut),  1.  1)  heraus^,  au»s, 
abfehneiben  linguam,  fundum  armarii,  *ex- 
aecta  medulla;  tp.  *quinas  mercedea  capiti  ben 
fünffachen  ©etoinn  au»  bem  Kapital  hetauifchla; 
gen;  nervo«  rei  publicae  Bernichten;  fexaectua 
et  exemptua  honoribus  beraubt.  2)  ent  man; 
nen  exaectum  Caelum  a Saturno;  fexaectia  vi- 
ril itatem  restituere  non  poaae. 
exsbcräbilla,  e,  adj.  fexsecror]  1)  f luchtttütbig, 
BerabfcheuungSmürbig  fortuna,  nomen  Liv. 
2)  Bertnün jehenb,  Berfluchenb,  carmen  Ber; 
tBünfchuitgSformel,  odium  furdptbar  Liv. 
ex-sdcrütlo,  önia,  f.  [exaecror]  1)  Bermiin  = 
fchnng,  Berfluchung.  2)  ber  mit  Bettoün; 
f <h ungen  (für  ben  gall  bet  Betlepung  be»  Sibe») 
oetbunbene  Schwur.  — exaScrütus,  atlj.  m. 
sup.  [partic.  B.  exaecror]  Berwünfcht,  Ber» 
flucht  populo  Romano;  columna  be»  gluche». 
— exaecror,  dep.  1.  [ex  u.  aacer]  ber  Bache 
bet  ©Otter  Weihen,  oerfluchen  (förmlich  u.  feier» 
lieh),  Berwünfchen  alqm,  conailia  Catilinae, 
* bellum;  in  alqm  Bermünfchungen  gegen  jmb. 


302 


exsectio  — exsorbeo. 


ouäftohen ; in  caput  regnumque  Prusiae;  oet* 
ftudjenb  raünjcben,  m.  ut  Oie.  Tusc.  1 §.  107 ; 
‘fid)  felbft  eerroünfcben  exnecrata  civitas.  2) 
‘unter  Serwflnfcbungcn  (gegen  ben  Übeltäter) 
febwören  haec  exsecrata,  exsecrata  civitas. 
exsectio,  önis,  /.  [exsecoj  ba«  Su«  = , St b f c^nei- 
ben  fundi,  linguae. 

tex-secütlo,  önis,  f.  [exBeqnor]  HJollfübtung, 
Sollflredung  eius  negotii;  $urd)fül)rung 
sententiae;  oolljiebenbe  Sewalt,  Syriae  in  S. 
exsScütor,  öriB,  m.  [exsequor]  bei  röt^enbe 
Verfolger,  iRäd)er  offensarum  inimicitiarum- 
qne  Suet. 

cxsequiae  (beffer  al«  exeq.),  ürum,  f.  [exsequor] 
l)  ba«  feierliche  ßeichenbegängni«,  ber  Sei* 
djenjug,  ire  pxsequias  jut  Seilte  geben  Ter.; 
proaequi  exsequias  funeris;  carere  mstis  exse- 
quiarum.  2)  bic  Seiche,  bie  irbijdjen  Über* 
xeftc  jmb«.  Eulr.  ®ao.  exsSqiiUlis,  e,  adj. 
ba«  Seicbenbegängnis  betreffenb,  Seichen* 
carmen  Ov.  met.  14,  429. 

«x-sBqiior,  dep.  3.  bi«  an«  ®nbe  folgen;  inäbef. 
*jum  (Stabe  geleiten  alqm  omni  laude  et 
laetitiä;  fein  Midi)  oerfolgen  Tarquinium  ferro 
igni,  quacumqae  dehinc  vi  possim  Liv.  1,  59,  1; 
‘einet  Partei  folgen,  anl)ängen  sectam  meam; 
tp.  a ) einer  Sache  na^geben,  etni.  oerfolgen, 
ju  erreichen  juchen,  erftreben  alcis  aspectum 
Plaut.-,  cum  improbis  viris  neque  in  via  neque 
in  foro  ullum  sermonem;  »uam  quisque  spera, 
mm  consilia.  b)  au«fül)ren,  oolljiehen  im- 
perium  Ter.,  mandata,  omnia  regis  officia  et 
munera,  ‘fiussa,  ‘praeccpta,  aetemitatem  bie 
etoige  3bee,  fomnia  iustius;  pass.  regis  imperio 
exsecuto  Just.-,  auch  geltenb  machen  ius  Bunm 
artnis;  inäbef.  al«  t.  t.  gerichtlich  oerfolgen, 
geltenb  machen  formulam  iuris  exsequendi 
conetituere.  c)  räcbenb  oerfolgen,  etw.  af)n= 
ben,  rächen,  ftrafen,  iura  violata,  dolorem, 
fdelicta;  auch  gerichtlich  rem  tarn  atrocem;  fin- 
iuriaa  hospitum  accusationibus  voluntariis.  d) 
etto.  oerfolgen,  fortjepen  alqd  usque  ad  ex- 
tremtim,  incepta.  e)  mit  feorten  =■  burchgeben, 
auäfübten,  bejehteiben,  crjäljlen  alqd,  nu- 
merum  angeben,  ‘aörii  mellis  caeleetia  dona. 
f)  in  ©ebanfen  burchgeben  = erfinnen,  ermit* 
teln,  erforfchen  alqd  quaerendo,  inquirendo, 
sciscitando,  percontando.  g)  einem  ttbel  {ich 
unterwerfen,  ein  Übel  ertragen  egestatem, 
aerumnam  Plaut.-,  mortem  fiep  töten  Plaut.; 
fatum  alcis  umi , cladem  illam  fugamqne. 
exserclo  f.  exsarcio. 

ex-söro,  serui,  sertum,  3.  1)  beroor  (freien 
linguam,  caput  ponto,  * brachia  aquis;  auch 
ent  blähen  exsertis  umeris  (abl.  quäl.)  animad- 
vertebantur,  ‘exserta  mamma,  *unum  exBerta 
latuB.  2)  tp.  a)  tberauänebmen  in  librum 
tuum  ius,  quod  dedisti.  b)  jeigen,  offen* 
baren,  an  ben  tag  (egen  haec  narratio 
Phaedr.;  principem  feine  Wacht  al«  Surft  Suet. 
S)ao.  exserto,  1.  (feit.)  b<töorftrecf  en  ora  Vtrg. 
Aen.  3,  425. 

ex-sibTlo,  1.  auäjifchcn,  auspfeifen, 
exslccätus,  adj.  [exsiccoj  troefen  genus  oratio- 
nis  Oie.  Brut.  §.  291.  — ex-sicco,  1.  2)  au*  = 
troefnen  arborcs.  2)  auäleeren,  auäftedjen 
lugoenas,  *vina  culullis, 
ex-slgno,  1.  Quillt  für  $untt  aufjeichnen, 
auffebteiben  omnia  istaec  Plaut.;  sacra  om- 


nia exacripta  exsignataque  ein  genaue«  SSerjeid) 
ni«  aller  Opfer  Liv. 

exsilio,  sflui,  — 4.  [ex-ealio]  1)  betau«*,  btt* 
oorfpringen  foras  Plaut,  ad  alqm  Ter.;  prin- 
cipes  machten  fi<h  fchleunig  baoon.  2)  auf*,  cm 
porjpringen  de  Bella,  gaudio,  fex  seila  aua, 
‘stratis,  ‘loco  silvae,  ‘lunares  equi  al«  SBonb 
pferbe  in  ben  $immcl  oerfept. 

exsTIInm  (exYL)  ii,  ».  [exsul]  1)  Verbannung, 
teil«  freiwillige,  um  einer  härteren  Straft  ju  ent 
geben,  teil«  tut  Strafe  exs.  non  supplicium 
e«t,  sed  pernigium  portusque  supplicii,  nam 
quia  volunt  poenam  aliquam  snbterfugere  aut 
calamitatem,  eo  solum  vertunt  Cie.  p.  Caee. 
§.  100;  Camillus  damnatus  in  exsilium  abiit; 
exsilio  decem  annorum  mul  tat  us  est;  ire,  pro- 
ficisci,  pergere,  eicere,  pellere,  (Nep.)  expelfere, 
(Liv.)  agere  in  exs.;  esse  in  exsilio;  de  exsilio 
reducere,  revocare;  ‘collecti  exsilio  jur  glud)!; 
‘in  (ju)  aetemum  exs.  (o.  tobt)  Hör.  2)  Huf* 
entbaltäort  im  ©pil,  VerbannungSort. 

ex-sisto  (existo),  stTti  (tlti),  — 8.  1)  beroor* 
ftebtn,  =treten,  *tommen  (au«  ob.  über  etw., 
worau«  ob.  worüber  man  früher  nicht  btroorragte, 
alfo  o.  einer  SBemegung;  bgl.  exsto)  cornu  a me- 
dia  fronte;  inter  coagmenta  lapidum  palma  ex 
pavimento,  speluncä,  ab  infens;  equna  sum- 
mersus  taucht  auf,  ex  latebris,  vox  ab  aede  Iu- 
nonis  ex  arce;  fo.  Solbaten  ex  collibus,  subito. 
2)  übertr.  fich  bttoortbun,  in*  Sehen  tre* 
ten;  in«bef.  in  beftimmter,  befonberer  ©igenfehaft 
beroorgeben,  auftreten,  auffommen,  er* 
[(heilten,  fich  itigen,  entheben,  werben 
in  qua  (gloria  ex  bellicis  rebns)  multi  apud 
maiores  nostros  exstiterunt;  motus,  malacia, 
dissensio,  controversia , quaestio;  avaritia  ex 
luxuria;  ex,  de  rege  dominus;  ex  amicis  ini- 
mici;  ex  quo  exsistit  ut  worau«  fich  trgiebt,  bah; 
occultum  malum,  terror,  bellum,  ira;  quod  (ma- 
leficium)  ita  raro  exstitit  (oorgefommen  ift),  ut 
etc.;  cuius  adiutor  exstitissem;  illa  falsa  fue- 
runt,  quae  certe  vera  exstitissent  (fich  heraus* 

exsöletus  f.  exoletus.  [geftellt  hätten),  si  etc. 

ex-solvo,  3.  1)  auflöfen,  löfen,  loSbinben 
reBtim  Plaut.;  venas  ferro  öffnen  (fich  ob.  jmbm  i 
alvus  exsoluta  SurchfaO  Tac.;  alqm  vinculis 
Plaut.  2)  tp.  a)  Oertreiben,  aufbeben  cer- 
tamen;  plerique  exaoluti  legis  nexus  Tac.,  vin- 
clis  exsolutiB;  obsidium  Tac.;  erlöfen,  be* 
freien  se  occupationibus,  populum  religione, 
plebem  aere  aheno  Liv.;  alqm  poena,  pudore 
proditioniB,  fortunam  virtutemque  suam  malo 
omine  Tac.,  ‘alqm  curis,  praetorianarum  co- 
hortium  cura  exsolvi  Tac.,  senatus  largitioni 
bus  ac  precibus  sordidis  exsolutus;  precibus 
univorsi  exercitus  exaoluti  sunt  (se.  e&  contn- 
meliä),  custode  exsolutus  Tac.;  al«  t.  t.  nomina 
sua,  faes  aliennm,  peenniam  alcui  bejahten,  ab* 
tragen,  b)  überb.  etw  leijlen,  abtragen,  ex* 
füllen  (Liv.)  pretia  poenasque  au« teilen,  recte 
factis  gratiam  erweijen,  fidem,  vota,  iusiurau- 
dum;  (Tac.)  beneßcia  oergelten,  poenas  morte 
bühen,  grates  abflatten. 

exsomnis,  e,  adj.  [ex-somnusj  (poet.  u.  fpät) 
fcblaflo«  (wer  ntcbl  fdflafcn  Wtll);  ‘Euhian  an 
Scplaf  nicht  bentenb,  nächtlich  fchwärmenb. 

ex-sorlwo,  sorbui,  — 2.  l)  auäfcblürfen,  ein* 
{ äugen  sauguinem  vestia;  gustaras  sauguinem 
civilem  vel  potius  exs.  bi«  auf  bie  9trige  ge* 


303 


exaors  — eutirpo. 


»unten:  falter  (Indus)  multas  arbore»  cum  ma- 
gna soll  parte  roegjpült.  2)  tp  dnjchlucten, 
in  jich  frtffen  multorum  difncultatem  Oie.  p. 
Mur.  ff.  19;  Btrjehlingen  praedas. 

ei-tiors , tis,  adj.  1)  *bem  £ofe  nic^t  unter« 
toorfen  ducent  Aeneae  equum  exsortem;  ex», 
(außergewöhnliche)  ducere  honorem.  2)  of)ne 
Anteil  an  etro.,  einer  Sache  nicht  teilhaftig 
culpae,  amicitiae,  *vitae,  *cos  secandi  unfähig 
ju  JC. 

ex-spitior,  dep.  1.  *don  bei  Sahn  abgehen, 
«fdjrocifen  equi;  longe  equis;  auch  auStreten 
'exspatiata  flnmina. 

ex-spectAtlo,  önis,  f.  [exspecto]  Srtoartung 
(fomohl  bie  roünfd)enbe  alb  bte  fürdbtenbe)  nt.  gen. 
subj.  u.  obj.  hominum,  vestrarum  literarum, 
magna  cum  audiendi  exsp.,  tanta  exsp.  fuit  vi- 
sendi  Aicibiadis;  exspectationem  sui  facore, 
concitare;  sum  in  exsp.  omnium  rerum  auf  alle« 
gefpannt;  qui  magna  exsp.  venisaet;  pendeo 
ammi  exsp.  Corfiniensi  bin  gefpannt  auf  baü, 
roa«  in  Sorfmium  gefchehen  roirb  Cic  Att.  8,  6, 
2;  multis  diebus  exspectatione  ßalliarum  (bei 
Sefchlüffe  über  ®.)  nihil  actum  est  Cael.  in  Oie. 
Varronis  sermo  facit  exsp.  Caesaris  = de 
; movere  exsp.  de  alqa  re;  angebar  aingula- 
rum  horarum  (roäfjrenb  u.)  exspectatione;  pl. 
trebras  exsp.  tui  nobis  commoves;  quae  (nar- 
ratio)  habet  exsp.  Äußerungen  gefpannteT  ®t= 
Wartung;  caecA  exsp.  pendere;  exsp.  alcui  non 
parvam  afferre;  est  adventus  in  exspectatione 
in  Ku2fid)t;  esse  in  exspectatione  (Plaut.)  auf 
(ich  märten  taffen;  explere  exsp.  alcis  rei,  impo- 
nere  exsp.  alcui  rei,  adduci  in  exsp.,  praeter 
exspectationem  esse,  f supra  exspectationem, 
fcontra  exspectationem  omnium;  exspectatione 
minor,  fexspectatione  maturius. 

exspeetatus,  adj.  m.  comp.  {Plaut.)  u.  sup.  [ par- 
tic.  n.  exspecto]  ermattet,  erfehnt,  roilltom- 
men,  ettofinfthl  carus  omnibusque  exsp.  ve- 
nies;  exspectati  ad  amplissimam  dignitatem  0. 
benen  man  ermarten  tonnte,  baff  fie  ju  ben  hö<h; 
ften  ShrenfteQen  gelangen  mürben;  adventus,  li- 
terae,  +lux;  sahst,  'ante  exspectatum  ehe  ti  et= 
märtet  marb. 

ex-specto  (exp.)  1)  eigtl.  nach  etm.  auSfchauen, 
bah-  ermarten,  matten  (im  allgemeinen,  als  'Att 
bet  Mafien  (Befühlt:  " Perlangenb,  münfehenb 
ob.  fürchtenb  entgegenfehen,  auf  etm.  ge- 
fpannt fein,  hurten,  etm.  oermuten,  erfef)  = 
nen,  befürchten,  ju  geroärtigen  haben  lou- 
giores  epistulas  exsp.  vel  potius  exigam;  etsi 
üterae  tnae  recte  sperare  iubent,  tarnen  ex- 
specto recens  alqd;  nnem  laborum,  praemia  ab 
aiqo,  omnia  ex  alcis  amicitia,  testamenta;  ma- 
lom,  mortem  Ter.-,  maiorem  Galliae  motum; 
casum;  m.  ace.  c.  inf.  Liv.  43,  22,  2,  m.  spero 
orrbunben  Ter.  Phorm.  6,  9,  36.  6)  ruhig  ab- 
marten,  auf  etm.  ob.  jmb.  märten  alqd,  alqm; 
m.  dum,  fdonec;  [Hot.)  rusticus  (rote  ber 
Sauer  in  ber  Sabel)  exsp.,  dum  defluat  amnis; 
fnec  ultra  exspectato  (abl.  als  n.)  quam  dum 
etc.;  m.  si,  ut;  m.  SRelatioj. ; m.  quam  mox;  ex- 
spectari  diutins  non  oportere,  quin  etc.;  *me 
tranquilla  senectus;  'cenantes  bis  fie  mit  bem 
®ffen  fertig  ftnb : fquinque  in  Verrem  libros  bis 
fie  burchgelefen  finb;  fclassis  alqm,  ffmges  rna- 
t untatem,  fpraemia  nos,  flenta  remedia  et  se- 
gnes  medicos  non  exsp.  tempora  mea. 


exspergo  f.  aspergo. 

ex-spes,  adj.  nur  im  nom.  sing,  hoffnungslot 
'enatat;  'esset  inops,  exsp.;  vitae  Tac.,  subst. 
Smeifler  Hör.  epod.  16,  37.  [rae  Cic. 

exspiritlones,  f.  [exspiroj  SluSbünftungen  ter- 
ex-spiro,  1.  1)  * Irans.  auShauchen  flammam 
pectore,  auras  ob.  animam,  (Hör.,  Liv)  bl.  exsp. 
ben  (Beifi  auShauchen,  oerfcheiben,  fterben; 
auch  mecum  res  publica.  2)  mir  ans.  blafenb 
' 'hctuuäfahren  vis  ventorum. 
ex-splendesco,  splendui,  — 8.  tp.  heroorftralp 
len,  Feuchten,  o.  fßerfonen  clarius  Nep.-,  o. 
®eifteSgaben  Suet. 

ex-spöllo,  1.  ausptünbern,  berauben  fama 
atque  domos,  f Corpus ; t Omnibus  rebus  exspo- 
liatae;  tp.  exercitu  et  provinciA  Pompeium, 
alqm  nostro  auxilio. 

ex-spuo,  3.  eigtl.  ausfpeien,  tp.  t>on  fid)  geben, 
aulftoßen  lacrimam,  misenam  ex  animo  Com., 
*alqm,  *hamum. 

*ex-sterno,  1.  heU>8  erfthteden,  entfetten 
alqm;  exsternati  equi;  alqam  assiduis  luctibus. 
cx-sllllo,  1.  fiarf  triefen  oculi  Plaut.,  lacrimis 
jerfließeti  in  Ter. 

ex-stluiülAtor,  nris,  tn.  [exstimuloj  Aufftad) 
ler,  = hebet  Virginii;  rebellionis  acerrimus  Tac. 
— ex-snmülo,  1)  aufftacheln  *talqm,  *ces- 
santia  fata. 

exstincto,  önis,  f.  [exstinguo]  Vernichtung  de. 
Tusc.  1 §.  117.  — cxstinctorj  öris,  m.  [ex- 
stinguo]  1)  StuSlßfcher  incondii.  2)  Vernich 
ter,  Vertilger  patriae,  coniurationis,  dome- 
stici  belli;  stirpis  tuae. 

exstinguo  (ext.),  stinxi  (sgne.  «exstinxti  ft. 
exstinxisti;  *exstinxem  ft.  exstinxissem),  stinc- 
tum,  3.  1)  auSlüfchen  incendium;  ea  quae  an- 
tea  scripserat;  lumina;  exstincto  calore;  *cine- 
rem,  *exstinctis  ignibus;  mebiat  exstingui  et« 
löfdjen,  sua  sponte,  nulla  adhibita  vi  con- 
sumptus  ignis;  deficere  sol  hominibus  exstin- 
guique  visus  est.  2)  tp.  a)  (feit.)  auStrocfnen 
aquam  dissipatam  rivis,  in  einem  ßralelfprueh 
b.  Liv.  6,  16,  9;  vel  modico  tepore  (abl.  abs.) 
sucus  exstinguitur  Curt  6,  4,  22.  b)  'löfdjeu 
sitim.  8)  bas  ßebenSlicht  auSlbfthen,  um« 
bringen  seni  animam  Ter.;  alqm  morbo; 
(jeugmat.)  multos  aut  ferro  aut  fuga  Sali.-,  ex- 
stingni  baä  Sieben  oertieren,  fterben,  um-- 
tommen,  bef.  oor  ber  Seit  exstincto  calore  oc- 
cidimus  ipsi  et  exstinguimur;  exstinctus  ama- 
bitur  idem  Hör.;  exstinctus  funere  0.  lobe  ba- 
hingerafft  Ter^.  4)  ocrtilaen,  oernidhten, 
unterbrilcten,  entträften  forniam  Ter.,  salu- 
tem,  gloriam,  gratiam,  furorem  alcis,  invidiam, 
infamiam,  pcrniciosam  potentiam,  'pudorem, 
*famam,  *nefas;  exstincto  senatu  bie  3reit)cit 
beS  Senates;  exstinctae  (etlofchen)  potius  ami- 
citiae quam  oppresaae  esse  videantur;  memo- 
riam  tanti  flagitii  non  exstinctam  illam  quiclem 
sed  repressam;  familiA  prope  iam  exstinctA; 
bef.  bas  Mnbenten  an  etm.  oertilgen,  etm.  in 
Vergeffenheit  bringen,  bet  Vergeffenheit 
übergeben  memo  riam  publicam  recensionis 
tabulis  publicis  impressam;  ea  quae  antea 
scripserat;  vocem  alcis  temerariam  silentio; 
sermo  obiivione  posteritatis  exstinguitur;  sine 
summa  industria  non  posse  eam  (contumeliam) 
exstingui;  rumores  exstinguuntur. 
exstlrpo,  1.  [ex-stirps]  mit  ber  SBurjel  auSrot« 


304 


exsto  — extendo. 


ten  arbores,  lucos  Curt.,  tp.  vitia,  perturbatio- 
nea,  humanitatem  ex  animis. 

ex-»to, 1.1)  beroorßeben,  =ragen  (o. 

bet  bleibenben  Sage ; Bgl.  exsieto)  capite  solo  ex 
aqua;  peditcs  tantummodo  umeris  ac  summo 
pectore;  »summiB  rix  comibus;  »exstans  signin, 
»signis  exstantibus  asper  crater,  »ferrurn  de 
pectore,  »osaa  sub  lumbia,  »super  aequora  celso 
eollo,  *aqu&,  fmodo  pectore  modo  ore  tenug. 
2)  ficbtbar  beroortreten,  bemertbat  (ein, 
in  bieillugcn  (ollen,  fid)  betaubftellcn  quo 
majfis  id  quod  erit  illuminatum,  exst.  atque 
eminere  rideatur;  Studium,  officium,  meritum; 
beuignitatis  memoria;  fortitudinia  regtigia;  im- 
pcrs.  exstat  m.  acc.  c.  inf.,  apparet  atque  exst. 
(eä  ftetlt  fid)  dar  betau«)  utrnm  — an;  bef.  nod) 
öotbanben  (ein,  ejtßi eten opistulae Philippi. 
exstructlo,  önig,  f.  [exstruof  IKuffübruitg,  ®r* 
bauung;  pl.  tectorum,  villarum. 
ex-struo,  3.  1)  auf(d)id)ten,  sbauen,  =bäufen, 
- türmen  rogum,  sepulcrum,  magnum  acerrum 
librorum,  ftemplum  sufi,  pecuniA;  mare  ©ebäube 
in  bem  (früheren)  ©teere  ouffüfjten  Sali.  Cat.  20, 
11;  gatis  exstructa  (bod))  altitudo  muri;  im 
Silbe)  sibi  civitatem  arbitratu  guo,  »diritias  in 
altum,  »montes,  bah-  mensas  epulis,  »dapibug 
mit  einet  Stenge  Speifen  befejen,  exstructae 
mensae  reichlich  befe^t,  »canistra,  »focum  lignig, 
»exstructuH  altig  tapetibue  liegenb  ob.  gebettet 
auf  ic.,  fvilla  turribuH  exstructa  überbaut.  2)  tp. 
exstrue  animo  altitndinem  excellentiamque  vir- 
tutum  lafle  bot  beinern  (Beiße  in  if^tet  ganzen 
$jerrlidjteit  ßd)  aufbauen  ic. ; accurate  non  modo 
fundata  verum  etiam  exstructa  disciplina. 
ex-güdo,  1.  1)  * Mitra  ns.  au«ftbwif)cn  inutilig 
umor.  2)  trans.  tp.  bei  ob.  übet  et»,  jebroipen, 
fid)  etw.  Sd)roeifj  foßen  (offen  novus  bis  in- 
stituendis  exsudetur  labor,  quod  (praemium) 
ingeng  exsudandum  esset  Liv.;  ’causas  ($to= 
jefie)  Latine. 

ex-sügo  (fut.  exsngebo  Plaut.),  8.  aubjaugen 
sanguinem  Plaut. 

exsnl  (exul),  is,  comui.  [ex-solum]  beibannt, 
bet  Serbannte,  außer  bem  Saterlanb  lebenb, 
teil«  freiwillig,  um  einet  Rättern  Strafe  ju  ent= 
geben,  teil«  jut  Strafe  relegatus,  non  exsul  Ov.\ 
domo,  patrifl;  »patriae  {gen.)  Hor.  \ forbis  terra- 
rum;  »mundi;  »mentisque  domuaque  ohne.  Sab. 
oxsölo  (exulo)  l.  betbannt  fein,  in  bet  Sct= 
bannung  leben  abire,  ire  exsuiatum;  animo 
exg.  atque  vagari;  »per  oras  extremas;  e domo 
nid|t  ju  $aufe  tommen  bürfen  Ter.;  in  regno 
Curt  -,  abfol.;  res  publica  beßebt  nid)t  mebt. 
ex-sultAhiindus,  adj.  [exsultoj  (feit.)  f t o 1) I o = 
denb,  jubelnb  Just.  — exsullans,  tis,  ad),  m. 
sup.  f partic.  b.  exsultol  au*gela jfen,  rnaßlo«, 
b.  ©ebner  u.  Siebe,  (Quint.)  Sunt  exsultantes, 
exsultantia  cobreere.  3)ab.  exsultantius,  ade. 
comp.  au«gelajfenct,  mnßlofer  Plin.  tp.  — 
exsulUtlo,  önia,  f.  [exsultoj  aubgelaffene 
gtöblidjlt it.  — cxsultim,  adv.  [exsilioj  in 
auigelaffcnen  Sprüngen,  mit  au«gelaffe-- 
ner  Suß  Nor. 

exsnlto,  1.  [ frequent,  b.  exsilio]  1)  häufig  u. 
ftarf  auffpringen,  ficb  tummeln  equi  lero- 
citate,  »taurus  in  herba;  »rada,  »medicamen 
Wollt,  fodjt  auf;  fBritannorum  copiae  per  ca- 
tervag  et  turmaa  wogten  auf  u.  nieber.  2)  tp.  a) 
ganj  ßcb  bem  Schwange  be«  ®eiße«  ob.  ber  Siebe 


überlaßen,  fid)  frei  bewegen,  tummeln  oratio 
philosophorum  in  laude  virtutum  ßoljiett  ein= 
per;  campus,  in  quo  exs.  possit  oratio;  auda- 
cius,  verborum  audaeiä.  b)  o.  heftigen  ®emüt«' 
bemegungett,  leibenftbaftlitbem  Benehmen,  an«: 
gelaffen  fein  furor;  animus  inaniter  et  effuse; 
appetitus  quasi  exsultantes  sive  cupiendo  sire 
fugiendo;  bef.  auägelaffen  bor  ßfreube  fein, 
auf  jand)  }cu,  frot)[o<fcn  laetitiü,  gaudio  »or 
ic.,  victonä  wegen  ic.,  »animis,  »succobsu,  tgl°- 
riä,  fgestis,  in  ruinis  alterius;  in  funeribus  rei 
publicoe  cxBultantem  ac  tripudiantem. 
»exsüpür&bYlU,  e,  adj.  fexsuperol  flberminb* 
ließ  non  exs.  aaxum  (be«  Sifppbu«). 
exsüperantta,  ae,  f.  [exsupero]  ba«  VcrD01' 
ragen  rirtutig  Oie.  Tune.  6 §.  150. 
cx-sfipSro  » 1.  «I  i®  über  etw.  erbeben,  em< 
porragen,  = fd)Iagen  »flammae,  »angues  un- 
<las,  »iugum  überf (breiten;  »solum  Helori  herum 
lenfen.  2)  tp.  fiberßeigen,  übetwiegen,  b't= 
borragen,  übertreffen,  überwinben  omninra 
ingenia  Sali. ; multitudo  Oallorum  omnem  ser, 
sum  talis  damni  exsuperans  Zar.;  »materia  vi- 
res meas;  omnes  Tarquiniog  superbiä  Lir.. 
alcis  laudes,  »Consilium  caecum,  »moras. 
exsurdo,  1.  [ex  u.  surdusf  eigtl.  taub  machen, 
übertr.  subtile  palatum  abßumpfen  Hör. 
ex-snrgo,  8.  ficb  anftitbten,  fid)  erbeben, 
aufßeben  a genibus,  foras  Plaut  ; ex  insidiis; 
nova  repente  acies  exsurgens;  in  colles  ßd)  nodl 
ben  §8ben  binonjicbcn  T«c.;  tp.  o)  feinblicb  ge 
gen  jmb.  auftreten  invidifl.  eorum  rursue  plebs; 
adversus,  contra  alqd  b)  ficb  etbolen.  Wie: 
ber  ju  Stiften  u.  Änfeben  fomnten  res  pu- 
blica Pompeianomm  causa;  exs.  atque  erigere  se. 
ex-suscito,  1.  einen  Scblafenben  aufwetf  en  alqm; 
»flammam  aurä  anfacben;  im  Bilbe  ne  quan- 
doque  parvus  hic  ignig  magnum  incendium  ex 
auscitet  Liv. ; auch  geißig  Weden,  erregen  cur» 
animos. 

exta,  örum,  n.  (Singeweibe  (bie  ebleren,  &erj, 
Sunge,  fieber),  bef.  ber  Dpfcrtiere,  au«  benen  ge 
weiifagt  warb;  consulere  Verg. ; deüm  ben  ®il 
tern  bargebradjt  Phaedr. 

eX'Ubesro,  3.  »fgfinälicb  fd)Winben;  tp.  ficb 
Oerlieren,  oerfebwinben  opiuiouea  vetustate. 
extäris.  e,  adj.  [exta]  jum  Soeben  bet  8in= 
gemeibe  gehörig  olla  Plaut. 
extemplo,  auch  i.oorfl.)  extempülo,  adr.  [ex  u 
templum]  im  9lugenblid,  al«balb,  unOet= 
jüglid)  postquam  introii,  ext.  morbum  eius 
cognovi;  auch  {Plaut.)  cum  ext.  jobalb  al«;  {Lir.) 
ext.  — mox ; ext.  — mox  — postremo. 
fextempör&lta,  e,  adj.  [ex  tempore;  f.  tempusf 
ma«  au«  bem  Stegreife  gefebiebt  ob.  ge 
fproeben  wirb,  eitemporiert,  c.olor  f.  etfnl- 
goo;  actio,  fortuna  ba«  bem  gufaU  unterworfene, 
temeritas  ein  breiße«  Sjtemponcren,  successus, 
facilitas,  facultas,  figurae.  ®ab.  extempörili- 
ta»,  ätia,  f.  bie  (YdbiS^tl  unoorbereitet  ju 
fpreeben,  nur  Suet.  TU.  8. 
extempülo  f.  extemplo. 

ex-tendo,  temli,  tentum  ob.  tensum,  3.  1)  au«: 
bebnen,  =fpannen,  ^ßreden,  ^breiten  bra- 
chium,  digitos ; extento  capite ; pennas  maiores 
nido  über  bie  ßKebrigfeit  feinet  ffleburt  ßcb  erbe 
ben  Hör.  ep.  1,  20,  21;  »gementem  jäen;  *ex- 
tenta  plaga  (SHaum);  fprid)W.  ire  per  extentum 
fuuem  etw.  bü'bß  Schwierige«  unternehmen  ober 


extensus  — exterreo. 


305 


auSfübten;  als  milit  t.  t.  fcornua  aciei;  ta- 
rnen lutiua;  oxtentia  itineribus  in  weiten  ober 
jiaiten  Zagemätfcgcn  Liv.;  uvidos  curaus  in  ge-- 
ftrrdtem  Sauft  gaftig  eilen  Verg.\  fibertr.  D.  bet 
3ad)c  auf  bie  ©etfoit  magnie  itineribus  se  in 
forcierten  SDMrjdjen  fid)  auSbegnen,  Ootbringen 
Cats.  b.  c.  3,  77,  3;  fadveraariorntn  equitatua 
»ese;  me  epistulä  mein  ©rief  ift  lang  geworben 
Win.  ep. ; prägn.  lang  (gu  ©oben)  ginjlredeii 
alqm  moribundum,  *fulvä  arenä;  »feitendi 
lang  gingeftredt  batiegen,  *in  vaeuurn , *antro; 
tp.  a)  auSbegnen,  fid)  erftreden  laffen,  auS  = 
breiten  spein  Buam  in  Africam;  non  longiuB 
quam  quantum  vitae  humanae  apatium  eat, 
cupiditas  gloriae  extendatur  Liv.;  'nomen  in 
ultim aa  oras;  bab-  erweitern,  oetgriSgern, 
»trmebren  + verba,  t epietulam , * agros, 
**tagna,  tpretia  uaque  eo  fieigern,  *famam, 
virtutem  facti«;  fenua  in  uauras  auägeliegenc 
kapitalicn  burdj  iftniett  erljögen  Tac.  Qerm.  26; 
oud)  ae  supra  yires  fi<g  übet  bie  Äräfte  anftrengen 
Liv.  b)  o.  bet  Seit,  fi<b  gingiegen  laffen, 
bauern  laffen  ab  hora  tertia  ad  noctem  pu- 
gnam  Liv.;  comeaaationea  ad  mediam  noctem; 
fvariia  sermonibna  vespera  extenditur  Dergicgt 
fi<b,  *curaa  in  annurn  venientem;  auch  Der  län- 
ge rn  8uam  aetatem  Plaut.,  *curaua,  ’extento 
aeTO  in  ferner  8e>t.  tmemoriam  sui  operibue. 
2)ao.  extensus,  ad),  m.  comp.  u.  sup.  (feit.)  auS* 
gebebnt,  weitläufig  extensissima  castra  Liv. 
ex-tento,  1.  (Plaut.)  auSDerfucgen,  probieren, 
vires  tuas  alieno  oatio;  venisti  huc  extentatum? 
extenuätio,  önis,  f.  [extenuo]  als  rbet.  t.  t.  ©er  = 

1 leinet uug,  »erflcincrnbc  Zarftellung  ( ptl ■ 
uais,  ©gf.  exaggeratio.  — extSnuatus,  adj.  m. 
sup.  [partic.  ».  extenuo]  gering,  fegmad)  *ve- 
stigia;  copiolae  Brut,  in  Oie.  ep.  — extenuo, 
l.  1)  bünn  ma<bcn,  oetbünnen,  Mein  ma= 
dien  aer  extenuatua,  cibua  extenuatur  ab  bis 
(dentibus),  sortea  extenuatae;  ’extenuari  in 
aqua«  gerfliegen;  D.  ber  Zonfcnfung  a quibua  ex- 
tenuatur (aliquid);  iitSbef.  als  milit.  t.  t.  all«!, 
bebnen  unguatiae  agmen;  acie  extenuata,  fNu- 
midae  extenuati.  2)  tp.  Derminbern,  f<bmäs 
lern,  Derlleinetn,  gcrabfegen  sumptua, apem, 
hoc  crimen,  fainarn  belli,  aciem;  Hör.  sat.  1, 
tu,  14  rires  feinen  SBtg  u.  feine  Saune  einf<brän= 
len,  ibr  nidjt  freien  Sauf  laffen;  "curas  mora 
longa;  *forti  mala  corde  ferendo;  moleatiaa 
omnes;  locupletissimi  cuiuaque  census  gu  nie: 
brig  angeben. 

exter  u.  extern«  ( notn . sing.  m.  lommt  jebo<b 
nicht  not),  tera,  terum,  ajj.  [ex]  äugen  be  = 
finblicb,  b.  i.  auswärtig,  auSlänbijdj  (faft 
immer  im  pl.,  meift  d.  ©eifoncn  u.  gut  ©egeid)= 
nung  eines  geiftigen,  nilbt  blofi  äugcrUcgen , geo- 
grapgifcgen  ©ergältniffeS ; Dgl.  externus),  nutio- 
ues  et  gentee,  civitates,  exteri  Rrembe,  MuSlän: 
ber.  JgictD.  1)  comp,  exterior,  ua,  äugerlicger, 
außerhalb  befinblid)  collis,  munitioneR;  ho- 
»tis  im  ©gf.  berjenigen,  bie  innerhalb  bet  Stauern 
fmb;  vullum,  orbia,  *cxt.  ire  alcui  einem  gur 
Sinlen  geben;  *comea.  II)  mp.  A)  extrSnins, 
1)  im  Saume,  bet  äugerfte  oppidum,  pars, 
fregionea,  *vici  irgenb  eine  entlegene  ffiinfel= 
■d)Ule ; auch  part.  fines;  pona  Silbe  ber  ©rüde; 
lingulac  «pigen  ber  ßrbgungen;  impedimenta 
lebtet  Zeil  beS  ©epädeS;  agmun;  in  «xt.  libro 
im  legten  Zeil,  am  Scgluffe  ic.,  in  ext.  oratione 
V einigen,  lat.-taitfdKi  Sdgulioättrtb.  h.  flufl. 


nostra;  ext.  anno;  ext.  pueritiä;  subst.  pl.  «i. 
bie  Seiten,  bie  Saiggut  primi  et  ext.;  n.  sing. 
aestatis,  provinciae;  extremum  (ein  (Silbe)  ha= 
bet;  ab  extremo  (o.  äu&crften  Silbe  beS  SagerS) 
orai  Liv.  1,  28,  2;  ad  extremum  vitae;  *in  ex- 
tremum; erat  in  extremo  eS  ftanb  am  Scgluffe 
beS  ©riefeS;  ad  extremum,  adv.  bis  gulegt,  gu= 
legt,  äufeerft;  »extremum,  adv.  am  Snoc,  eiibhcb, 
jum  leptenmal;  extremo  am  Qbtbe,  enblicb  Hep.; 
n.  pl.  baS  SSufeerfte,  baS  Silbe  agri,  -f- bie  (£{tte= 
mitäten  beS  Jfürpers  paulatim  ab  extremis  ce- 
dere  spiritum;  *Zob.  2)  D.  ber  &tit  bet  lepte 
menaia,  finia  vitae,  ext.  aetate;  manus  ext.  non 
acceaait  operi;  Tac.  Agr.  30  nos  terrarum  ac 
libertatia  ext.  bie  Wir  in  ben  äufeerften  Sänbem 
wobnen  unb  bie  fjrcibeit  julept  bewahrt  baten; 
fpmbw.  f.  Scabies  2).  3)  gut  ©ejeiipnuiig  beS 

©rabeS  einer  gigeuftbaft  a)  ber  äuget  ft  e, 
rügte,  bödjfte  famos,  periculum;  bonorum, 
ouum,  malorum;  fad  extrema  ventum  eat.  b) 
ber  legte,  geringße,  niebrigfte,  fcbleibtefte 
in  ext,  ape  aalutia;  ext.  ingonii  eat,  qni  Liv. ; 
♦virtute,  ingenio  — extremi  priorum.  c)  WoS 
allein  in  gefährlichen  ©erbältniffen  noch  übrig 
bleibt,  bet  äugerfte,  legte  auxilium,  aenatua 
conaultum,  condicio;  bag.  D.  ber  gefabrooUen 
Sage  felbft:  äugerft,  aefabroollft,  fiblirnrnft 
tempua  vitae  (ScbenSgefagr);  fortuna  grügte  Slot, 
in  ext.  auia  rebus;  subst.  ad  extremum  für  ben 
äugetgen  gaü;  quae  captarum  urbium  extrema 
aunt  (bie  äugerften  ©ebrängniffe)  patiebantur. 
B)  extlmus  (extum.)  feit.  = extremua  1). 
cx-terebro,  l.  l)  (feit.)  gerausbogren  aurum. 
2)  tp.  erpteffen  Plaut. 

ex-tergeo,  2.  abwifegen  manus  Plaut.;  tp.  fa- 
num  everaum  atque  exteraum  tein  auSgeplünbert. 
ex-termlno,  1.  1)  über  bie  ©renge  treiben,  fort» 
jagen,  Dcrtreibcn  alqm  ex  urbe,  urbe,  de  ci- 
vitate.  2)  tp.  oetbannen,  entfernen  auctori- 
tatem  aenatua  e civitate;  quaeationea  phjsicas. 
externus,  adj.  fexter]  1)  augergalb  befinb» 
lieg,  Don  äugen  lommenb,  äugerlicg  te- 
por,  visio,  pulsus;  commoda,  incommoda,  res; 
subst.  externa,  örum,  n.  Slugenbinge  (©gf.  in- 
teriora).  2)  mit  ©egug  auf  bie  gamilie  ob.  ben 
Staat,  ber  augergalb  ift,  auSIänbifcg,  auS; 
märtig,  ficmb  (begeiegnet  nur  bas  lofale,  äugere 
©crgältnis,  fowogl  D.  ©erfonen  als  o.  Sacgen; 
Dgl.  exter),  hoatia,  populi,  victoria  über  aus 
wattige  Reinbe;  timor,  terror  sor  einem  auS-- 
Wärtigcn  Reinb,  auxilia,  *gena,  *vis,  ein  feinb= 
liigcS  $»ecr;  fnullü  ext.  (fcmblidge)  ope  admotü; 
finveterati  moris  externa  (— • in  externum)  mu- 
tatio;  *amor  gu  einem  gremben;  subst.  sing. 
*+ein  Auswärtiger,  Rrembltng;  pl.  im  en= 
gern  Sinne  Rtembe,  uiegt  gum  &auje  ©egiStigc 
canum  odium  in  externos  Oie.  n.  d.  2 § 168; 
«.  pl.  auswärtiges,  Rrcmbes,  Rrembar> 
tigcS  Tac.;  externa  (auswärtige  ©cifpiclc;  liben- 
tius  in  tali  re  quam  domestica  recordor  Oie. 
ex-tero,  trivi,  tritnm,  3.  tabreiben,  gerrcibtu 
opua  poliut  limu,  non  exterat;  gertreten,  gcr 
malmen  *nive«. 

cx-terreo,  2.  aufjegreden,  sfegeuegen,  nuger 
fieg  fegen,  einfigücgtcrn,  oetblüffen  peri- 
culo  auo  alqm,  ut  etc.;  tChernscos;  fvi  ac 
minia  alacrea  fortfigeucgen;  repentino  hostium 
incursu  exterreri;  aapectu,  repentino  periculo, 
tceteria  ad  dicendum  testimanium  extorritia 

»Diqitized  by  G 


306 


extersui  — ■ extundo. 


burtfi  (Sinfcpiicptcrung  bagu  gebraut  ; fad  praeca- 
vemlum,  f falsa  ( acc .)  exterritus  Tac. 
extentul,  dat.  m.  [extergo]  jum  Aubwiftpen 
extern*  f.  exter.  [linteum  extersui  Plaut. 

ex-texo,  8.  tp.  aubbcuteln  Plaut. 
ex-timoKco,  tlmui,  3.  wegen  ctro.  in  gurtpt  ge» 
taten,  |i (p  f cl»r  fürsten  aleis  adventum,  ca- 
extimus  f.  exter  II)  B).  [eum,  de  fortunis. 
extinguo  (■  exstinguo. 

extispex,  Kcis,  m.  [exta-specio]  Singeweibe» 
S tpauer  (»gl.  haruspex).  — extisplcium,  ii,  n. 
| exta-specio | @tngemeibefd)au  Suet.  Ner.  66; 
»gl.  haruspicina. 

ex-tollo, 8.  1)  auf»,  em»orpeben,  et» 

p c b e n pedem  domo  Plaut-,  pugionem  alte,  ex 
illa  miscrabili  hominum  iumentorumque  strage 
se  ex.  ac  levare  aub  ic.  firf)  perborarbeitenb  auf» 
fiepen;  int  Silbe  alqm  perculsum  suis  manibus. 
2)  tp.  o)  in  SBorten  erpeben,  »reifen  alqm  in 
caelum  laudibus,  a<l  caelum;  alqd  verbis,  se- 
cunda  oratione,  laudibus,  laudando;  f alqd  in 
rnaius  übertreiben  6)  ex.  animum  ob.  alqm  bab 
©etbßgefüpl  erpöpen,  so  fiep  ju  größerem  Selbft- 
gefüpl  erpeben,  se  magis  ftep  mepr  filplen;  ani- 
mos  übermütig  werben;  (Just)  alcui  animos  jmb. 
tüpn,  unternepmenb  matpen;  (Tac.)  adulescentium 
animos  praematuris  honoribus  ad  superbiam. 
c)  caput  ex.  (».  bet  greipeit)  mutig  bas  $jau»t 
erpeben,  iacentem  aufritplen,  ermutigen,  alqm  su- 
jira  ceteros  Tac.  dl  (Tac.)  »erfepönern  hortos 
tnsigni  magnificentia,  Baiorum  suarum  pisci- 
nas.  e)  »erjtpiebett  res  scrias  in  olium  diem 
Plaut. 

cx-torqueo,  2.  1.  peraubroinben,  brepen, 
etttwinben  arma  e manibus,  sicarn  de,  e ma- 
nibus alcui;  repugnanti  e manibus  hastam 
Ourt .;  ‘mucronem  dextrae;  quorum  impium  fer- 
rum  ignesque  pestiferos  meua  ille  consulatus 
e manibus  extorserat;  inSbe).  ».  ®elb  u.  ®ut  et» 
»reffen  talenta  Attica  quinquaginta;  »on  ben 
mcnjtplitpcn  ©liebem  »errenten,  auSrenlen 
fommbus  membris  extortus  et  fractus  frumm 
u.  lapm;  bef.  auf  ber  göltet  extorque,  nisi  ita 
factum  est  Ter.,  in  servilem  modum  lacerati 
et  extorti  Liv.  2)  bilbl.  entroinbeti,  entrei» 
ßen,  abnütigen,  burtp  @cwalt,  Überrebung, 
Bitte,  §artnädig!eit  sententias  de  manibus  iudi- 
cum  vi  quadam  orationis,  victoriain  hosti,  con- 
fessionem  erroris,  alcui  beneficium,  regnum, 
sutfragium  populi  per  vim;  opinionem  ratio 
convellet,  ventas  extorquebit;  ut  faterer  Oie. 
Tusc.  1 §.  14. 

ex-torrls,  e,  adj.  fex-terra]  aub  bem  Haube  ber» 
trieben,  lanbflütptig  (u.  bap.  elenb  u.  unqlütf 
(itp;  »gl  exsul)  exsulem,  ext.  populum  Rom. 
agere  ab  solo  patrio  in  hostium  urbern;  hinc 
ext  profugerunt;  patriä,  domo,  agro  Romano, 
extortor,  üris,  »*.  [extorqueo]  ffirpreffer  bono- 
rum Ter. 

exträ  [extera  sc  parte]  I)  praep.  m.  acc.  1) 
außetpalb,  aufjer  oxt.  urbem,  provinciam, 
ext.  modum  übet  bie  SXaßen,  ’oxt.  numerum 
modumque  taftlob,  ext.  periculum  esse,  ext. 
coniurationem  niept  beteiligt  an  tc.;  ext.  iocum 
opne  Stperg;  ext.  culpam;  ext.  (gegen)  consue- 
tudinem;  ext.  ordinem  f.  ordo  8).  2)  ailbgt» 

nommen,  außer  ext.  ducem  reliqui  rapaces. 
II)  adv.  außen,  außetpalb,  aubwenbig  quae- 
dam  bona  et  in  corpore  et  oxt.;  quac  ext. 


sunt;  (llor.)  ext.  in  nuce;  excedere  ext.;  *ex- 
terius  sitae.  2)  ex.  quam  si  außer  Wenn  Liv. 
ex-traho,  1.  1)  peraubgiepen  recte  ex  aqua 
Plaut.;  telum  e corpore,  ’telum  de  vulnere; 
falcui  anulum  abjiepcu.  in  er»,  a)  peraubfüp» 
ren,  »nötigen,  Torfen,  »ftple»»cit  copias  lu- 
bernoculis,  in  aciem,  alqm  vi  in  publicum,  ve- 
lut  ab  inferis  extractus,  *rure  in  urbem;  übertr. 
an*  Sitpt  gießen  scelera  in  lucem.  b)  lob» 
matpen,  befreien,  aubretßen  urbem  ex  pe- 
riculis,  se  ex  alqo  malo  Ter.;  religionem  ex 
animis  hominum;  errorem  stirpitus.  c)  empor 
bringen  alqm  ad  honorem  Liv.  2)  in  bie 
Hänge  gießen,  ßingießen,  aufftpiebtn  obsi- 
dionem,  res  variis  calumniis,  bellum  in  tertium 
annum,  certamen  usque  ad  noctem,  in  serum 
diei,  rem  in  consulum  adventum,  f in  horam 
secundam  convivii  tempus,  fanceps  pugna  in 
multum  diei;  burtp  8ägem  pinbringen,  »er» 
ftpleppcn  triduum  disputationibus ; dies  di- 
cendi  inorA,  aestatem  sine  ullo  effectu,  extracta 
res  est  calumniis;  (feit.)  jmb.  pinpalten  eludi 
atque  extrahi  se  Liv. ; biduum  (sc.  eos)  Ourt.; 
füberp.  pin-,  gubringen  prolatando  aliquan- 
tum  temporis,  noctem  vigiliis,  inter  ha«  preces 
tota  nox  extracta  est. 

exträneus,  adj.  [extraj  außen  befinblid), 
äußetlitß  res;  ornamenta  ».  außen  pingu  fom» 
menb;  fsubst.  Auswärtiger,  Aublänbcr. 
extru-ordiiiÄrins,  adj.  aufierorbentlitp , an» 
ßergcwößulttp,  pecuniae  nitpt  au*  ben  gewoßn» 
litpen  (Sinnapmen  perrüprenb;  equites,  cohortes 
au«  auäetlefcnen  Solbatett;  reus  gegen  weltpen 
eine  außerorbentlitßc  Unterfutpung  angefteUt  wirb, 
imperium,  munus,  honores,  cupiditates. 
exträrins,  adj.  [extral  1)  äußerlitß,  außer» 
palb  befinblitp,  äußere  res  Oie.  2)  taub» 
Wärtig,  fremb;  su bst.  grentber,  91itßt  = Set  = 
wanbter  Ter. 

extrOmltas,  ätis,  f.  [extremus]  ba«  Äußerfle, 
bie  ®renge,  ber  Umlrei«  mundi;  *®infaj  = 
extremus  )!  exter  II)  jl).  Ifung  lacus. 

extrico,  1.  (fut.  extricabor  al*  dcp.  Plaut.)  [ex 
u.  tricaej  1)  perau«widelu,  wtnben  *cerva 
plagis  extricata.  2)  auäfinbig  matpen,  auf  = 
treiben  *mercedem  aut  nummos  umle  unde; 
de  alqo  nihil  feine  fitpere  91atpritpt  Vatin.  in 
Oie.  ep. 

extriusecus,  adv.  [extra  u.  secus]  1)  ».  außen 
per,  ».  außen  metus  belli  ext.  imminentis; 
haec  in  dicendo  non  ext.  aliunde  quaerenda,  seil 
ex  ipsis  visceribus  causa«  sumenda  sunt;  adhi- 
bita  est  res  quaedam  ext.  ex  alio  genere  qno- 
dam.  2)  außerpalb,  an  ber  Außenfeite  co- 
lumna  ext.  inaurata.  3)  übertr.  außer» em 
Eutr.  9,  25. 

ex-trüdo,  3.  petau«-,  peroori,  f o rt=  (weg=) 
ftoßen,  »treiben,  »jagen,  »brängen  alqm  ex 
aedibus , invitum  domo  ab  se  Plaut. ; form 
Plaut.;  alqo  hinc  Ter.;  extrudi  a senatu  in  Ma- 
cedoniam;  Pollucem  quam  primum  fort»,  fitp  »• 
^alfe  ftpaßen;  veniunt  e latebris  suis  extrosi; 
extruso  mari  aggere  ac  molibns  wentt  ba»  SSeet 
burtp  ic.  pinauägebrängt  iß;  *me rces  fobalb  al« 
möglitp  lobwerben,  fitp  o.  tpalfe  f (paßen, 
cx-tumeo,  auf  ftp  wellen  Plaut. 
extämus  f.  exter  II)  B). 

ex-tiimlo,  tüdi,  tüsum,  3.  pctaubftplagcn  u.  fo 
gcrftplagcn  calcibus  frontem  Phaedr.;  tp.  burtp 


exturbo  — fabrica. 


307 


Stglöge  mit  bem  Jammer  bilben  n)*=.cae- 
l*re  eine  gißut  au«  bet  giätge  t)c t a uet rctb cn , 
in  ergabener  Ärbcit  anfettigen  lapsa  an- 
cilia  raelo.  6)  flbetg.  erringen,  erwerben, 
bereiten,  bitben  Plaut.,  *quis  deus  hanc  no- 
bis  artem?  *varias  usus  meditando  artes  pau- 
latiiu,  *ritae  mortalis honorem,  flibrum;  *auä* 
treiben  cum  labor  fastidia  extuderit  (sc.  tibi), 
ex-turbo,  1.  mit  ®ewalt  gerauöjagen,  *trei= 
ben,  weg  jagen  foras  Plaut,  alqm  civitate,  cxt. 
et  expellere  plebem  ex  agris,  inde  hostem  ex- 
peditum,  -f-Octaviam  Berftofjen,  alqrn  ex  posses- 
sionibus,  fortunis  Omnibus ; tp  mentem  alcis 
jmb.  ber  Raffung  berauben,  spem  pacis  benehmen, 
ex-übero,  l.  [ex  u.  über]  1)  reitglicg  geroor* 
fomrnen,  gerBorftrömen,  überftrömcn  *alte 
spumis  anmis.  2)  tp.  a)  teitglitg  fein,  ft* 
jeigen  -fluorum;  tex  multa  eruditione  etc.  f. 
exundo;  *foliorum  luxuriä  (burtg  IC.)  umbra 
b.  i bas  2aub  fe^attet  bitter.  6)  Überflug  an 
etm.  gaben  'annos  porais,  ftam  lato  fenore. 
exnl  f.  exsul. 

ex-nlcero,  1.  eigtl.  }um  Stgwären  bringen;  tp. 
a)  oerftglimmern,  berberben  ea  quae  sanari 
nequeunt,  + dolorem,  vestram  gratiam;  res  ab 
ipso  rege  clam  exulceratae.  b)  erbittern  exul- 
ceratus  animus,  animi  ignorainiü  exulcerati. 
exulo  f exsulo. 

‘ex*ölölo,  l.  aufgeulen. 
ex-undo,  1.  überfluten,  sftrömenb  au«treten, 
ri  tempestatum  in  adversa  litora  angeftgroemmt 
werben  an  Tue.;  tp.  herBorftrßmen  ex  multn 
eruditione  ex.  et  exuberat  illa  admirabilis  elo- 
quentia  Tac. 

cx-nngo,  8.  burtg  Salben  Bertgun  Plaut. 
exno,  ui,  ütum,  8.  [ft.  exduo,  /adtim]  getau«*, 
geroor*,  auä  = , abjiegen,  aujftgßlen,  ab* 
legen  pallam  Plaut.,  fsumma  amicula,  *alas, 
*pnaretram,  ensem  umero,  *alcui  clipeum; 
•hordea  de  palea  entgülfen,  falqm  teste,  *ar- 
tus  membrorum  entblößen,  *se  numstris  bie  un 
natürlidte  ffleftalt  oblegen,  *serpens  novus  annos, 
'exnitur  cornua  et  annos;  tp.  a)  so  ex  laqueis 
lob  ntatgen ; iugnm,  se  iugo  abftgütteln;  mihi  ex 


animo  exui  non  potest  esse  <leos  itg  taffe  mir 
ben  Glauben  nitgt  negmen,  baff  ic. ; bominem  ex 
hornine,  omnem  humanitatem  g(g  aller  9Henf(g= 
litgteit  entäugern;  antiquos  mores,  servitutem, 
*animaui  gerben,  fmagistrum,  f vitia,  feupidi- 
nem  gloriae,  fotium,  fexiito  iustitio,  fferociam, 
ftristitianr  et  arrogantiam  et  avaritiam,  fami- 
citiam  Seiani,  imposita  munia,  fiussa,  fpacem, 
ffidem  et  pacta  bretgen,  fpromissa.  b)  ent  bl  5 = 
gen,  berauben  falqm  bonis  paternis,  tribu- 
nutu;  *unum  exuta  pedem  vinciis;  id  (aes  alie- 
num)  cumulatum  usuris  primo  se  agro  paterno 
avitoque  etc.  gäbe  ign  genötigt  ju  uerfaufeit  JAv.\ 
alö  milit.  t.  t.  bem  geinbe  etw.  abnegmen,  ign 
jwingen,  etw.  im  Stieg  ju  laffett  hostem  im- 
pedimentis,  castris,  armis,  Omnibus  hostinm  co- 
piis  fusis  armisque  exutis  Goes.  b.  O.  3,  6,  3; 
fexutus  Lepidus  befeitigt  Tac. 

ex-urgeo,  2.  auöbrüden,  *preffen  Plaut. 

ex-üro,  3.  1)  *getau«brennen  aliis  scelus 
exuritur  igne;  exustae  tuae  genae.  2)  o e r b r c it  = 
nen,  Böllig  abbrennen,  einäftgern  alqm  vi- 
Tom,  clivus  ad  solum  exustus  eBt,  oppida,  fvil- 
las;  bag.  o)  jerfreffen  fvis  veneni  ferrum. 
b ) oettrotfuen  ‘exustuB  ager,  *palus,  loca  exusta 
solis  ardoribus ; im  Silbe  exustus  (Berftgmacgtet}  flos 
siti  veteris  ubertatis  exaruit.  c)  *tücgtig  brennen, 
Berbrennen  sol  graciles  artus;  in® lut  fegen, 
ergigen  ffervida  sole  exurente  yestigia,  *antra 
positis  exusta  caminis;  tp.  *jur  Siebe  ent* 
flammen  haec  ipsum  Plaut.,  divos  (Amor). 
TaB.  exnslio,  öms,  f.  ba«  Verbrennen,  tp. 
terrarum  Oie. 

exörlae,  firum,  f.  [exuo]  wo«  man  fug  ob.  einem 
anbern  abgejogen,  abgettommen  gat,  bef.  a)  * bic 
abgejogene  $>aut  ber  Tiere,  namcntlii)  ber 
Stglangen.  b)  (Borfl.,  bitgt.,  fpät)  bie  Steigung, 
bie  ein  anbercr  getragen  bas  ex  mihi  perödus 
ille  reliquit  Verg.  c ) bie  bem  befiegten  geinbe 
8.  £eibe  genommene  V e u t e , SRüftung  (Bgt.  spolia) 
non  militum  tantum,  Bed  etiam  imperatorum; 
*Me7.entii,  nauticae  f.  nauticus,  bilbl  fvirgi- 
neae,  ornatus  huius  exuviis. 

exnrinm,  i,  ».  ft.  exutiae,  Prop. 


F 


F.,  Slbturjung  — filius. 

fiba,  ae,  f.  SJogttc;  fpritgm.  f cudo  1).  TaBon 
f.ilmlis,  adj.  Bon  Vognen,  Vognen*  *stipula. 

Fabärls,  is,  audj  Karfarus,  m. giug  im  Snbinijcgen. 

fibella,  ae,  f.  [dem.  B.  tabula]  1)  Heine  ®r  = 
röglung.  2)  gabel,  SJtärtgen.  3)  Heine« 
Stgaufpiel. 

über,  bri,  m.  [ft.  faciber]  ber  in  garten  Stof* 
fen  ($olg,  STOetaH,  Stein)  arbeitenbe  $>anb  = 
werter,  alfo  gimmermann,  liftgier,  Stgmieb, 
f.  ferrarius  Stgmieb  Plaut. ; i.  tignarius  3tmmer= 
mann,  ’eboris,  *marmori» , *aeris;  im  pl.  oft 
überg.  ^anbwerter,  bef.  beim  $ect  praefectus 
fabrrrm  =•  fabrorum;  jpritgw.  träetant  fabrilia 
fabri  Hör.  Tao.  adj.  fäber,  bra,  brum  tüng* 
lieg,  meigcrlitg,  *ars. 

t’ibitis,  1)  Numerius  F.  l’ictor,  ju  Vlnfaug  be« 
»weiten,  puniftgen  ftriege*,  röm.  ‘Annalift.  2)  Q, 
r.  Maxiuiue  Cunctator,  ®cgner  Kannibale  im 


»weiten  pun.  Stiege.  3)  Q.  F.  Maximus  Allo- 
brogicus,  Roitful  121  o.  (Igr.,  Überwinber  ber  ?ItIo= 
broger.  — Adj.  Fabln»,  fomix  w.  f. ; lex;  Fabia 
(tribus),  eine  ber  35  Xribuä  Hör.  Tao.  Fablä- 
nns,  foraix,  w.  f.;  sahst.  Fabiani,  iieute  au«  bet 
fab.  Itibu«  Suet.  | britvrnl,  örum,  m. 

Fabräteria,  ae,  f.  Stabt  ber  Volötcr.  Tau  Fa- 
fälire,  aiir.  [faber]  tfinftlifg,  geftgidt  Plaut.-, 

?ierB.  fÄbrfificlo,  foci,  factum,  3.  l)  tunfioolt, 
ünglitg  bereiten,  Berfertigen  classem  Aur. 
Vict  ; göupger  (Liv.)  fabrefactus  tünftlitg  ge* 
arbeitet,  geftgidt  aentaegt  ex  aere;  argenti 
aerisque;  tp.  haec  (fallacia)  est  fabrefacta  a 
nobis  Plaut. 

faiirlca,  ae,  f.  [faber]  1)  SBertftfitte  eine«  fa- 
ber; ogl.  ofticina.  2)Kung,  fcanbwcrt  eine« 
faber,  pictura  et  f.  ©aufunft.  3)  tünglifge 
Verarbeitung,  Vilbung  aeris  et  ferri,  tota 
hominis,  membrorum  nostrorum;  consectionis 

20* 


308 


fabricatio  — facile. 


eiuB  (materiae)  f.  habere  ju  bearbeiten  berftetjen; 
{Just-  aerariae  artis  bie  Bejchäftigung  mit  rc. ; 
tp.  (Com.)  jfunftgriff,  Ü i ft  ad  Benem  alqam 
f.  fingit. 

fahrleätio,  önis,  f.  [fabricor]  I ii u ft t i dj e Sit» 
bung,  Sau  hominis;  tp.  Ittnjiliche  ®eftal» 
tung,  ftunft  in  verbis,  in  oratione. 
fabrlcätor,  örie,  »t.  [fabricor]  bet  tunßfertige 
Sitbncr,  Söerlmeiftcr  tanii  operis,  minuto- 
rum  opU8culorum,  *doli  (be*  troj.  SRojfe*). 
Fäbrleius,  9!ame  einet  tönt.  ®en*,  au*  meldet 
Gain»  F.  Luacinos  fid)  in  ben  Shiegeti  gegen 
Bgrrhu*  u.  bie  Sammlet  au*jeidjncte;  adj.  pons 
Hör.  $a».  -änu»,  adj. 

fabrico,  1.  u.  fabricor,  dtp.  X.  [faber]  füuftXicf) 
au*  garten  ©taffen  oetfettigen,  jtmmetn, 
ftfineiben,  flbertt.  über!)-  anfettigen,  jube» 
reiten,  bilben,  1)  fabrieo  a)  etgll.  *arma,  *cra- 
tera,  f naves;  ’moenia  Troiae  Neptuni  fabricata 
mann.  6)  flbertt.  mundus  globosus  eat  fabri- 
catuB;  fdum  illa  verba  fabricentur;  ut  caelan- 
dum  (opus),  non  ex  integro  fabricandum  sit. 
8)  fabricor  a)  eigtt.  gludium,  fnlmen,  signa 
(Statuen),  f naves.  b)  flbertt.  hominem,  natura 
fabricata  est  sensus  noetros  mentemque  et  to- 
tam  fabricam  hominis,  verba,  bef.  (Plaut.)  ett». 
au*finnen,  auöbrflten  fallaciam;  quod  lubet. 
fabrills,  e,  adj.  |faber]  ju  bem  in  Ratten  Stoffen 
arbeitenben  ftünftter  gehörig,  ftünftler«, 
SBetf«  scalprum,  erratum,  *opera  (pi.)  Schmie» 
bearbeiten;  subst.  n.  pl.  Stünftlic^cä,  S i I b = 
toetfe  tractant  f.  fabn  Hör. 

1.  fahiila,  ae,  f.  dem.  0.  faba  Plaut. 

8.  f&bfila,  ae,  f.  [for]  l)  Sijäljtung  ».  einem 
Steigniffe,  Sage,  ®efchid|te  non  longa  eat 
f.,  de  te  narratur  f.  Hor.\  in  üblem  Sinne  @e  = 
tebc,  ©efpräd)  bet  Beute,  Stabtgefpräd) 
fquantum  apud  devictas  gentes  fabularum  fe- 
cerat  Stoff  jum  ffletebe  gegeben;  + in  fabulis 
esse  jum  ©etebe  bienen;  f.  faeri,  esse;  *f.  tota 
iactari  in  urbe;  *f.  quanta  fui!  aucf)  f-Unter» 
battung  convivales,  fabulis  tempus  conterunt, 
t.  eorum  et  disputationes;  SpridjlB.  f.  lupus  1). 
8)  3n«bcf.  erbidjtete  ©tjäbtung,  Sabel,  6t= 
bi$tung  etiam  fabulis  eredere;  f.  tantum,  sine 
auctore  credita;  f.  tictae,  poSticao;  *non  f.  ru- 
mor ille  fuit;  *fabulae  manes  = fabulosi;  (Com.) 
fabulae!  leere*  ©erebe!  3)  ®ebid;t,  nämlich  a) 
Sabel,  al*  I'id)tung*art  Phaedr.  b)  bet  einem 
bramatifchen  ©ebicht  ju  ©runbe  liegenbe  Stoff, 
ba*  Sujet  Hör.;  si  nec  fabelt  ae  (Störchen)  te 
iuvant  nec  fabulae  Stären  Phaedr .;  bat),  bra» 
matifche*  ©ebidjt,  ©chaufpiel,  ®rama, 
Stüd  agere,  docere,  dare  f.  c)  epifdjc*  ®e» 
bidft,  j.  S.  (Hör.)  bie  Sliaä;  tp.  non  solum  unum 
actum,  se<l  totain  f.  confecissem;  f.  compositam 
Volsci  belli  ber  üol*cifd)e  ft  fei  eine  oerabtebete 
Söffe;  äfjnlicf)  (Com.)  quae  haec  est  f.?  toa*  ift 
ba?  für  eine  @efdjid)tey  ma*  fofl  ba*  borfteOen? 
fabulnris,  e,  adj.  [2.  fabula]  fagenhaft,  Sa« 
gen»  historia  Suet.  — fahulAtor,  öris,  m.  (fa- 
bulor]  Srjäljler  Suet. 

fahülor,  dep.  1.  [2.  fabula|plaubern,  fchroaßen, 
f i cf>  unterbauen  ;D.  einer  gemütlichen  ®r*äb- 
lung  jum  ^eitoertreib)  inter  so  Plaut.;  alcui  ler.; 
cum  alqo  Plaut  , Suet.,  fapud  alqm;  quid  Glalba 
fabuletur  Liv. ; über!),  teben  Com. 
fahöluHus,  adj.  m.  f comp.  u.  f sup.  [2.  fabula] 
d)  *in  ben  Sagen  oft  bottommenb,  be« 


rühmt  HydaspeB,  palumbes.  b)  fan  Sagen 
reich  carmina  Graecorum.  c)  fbie  Sage  lie» 
benb  antiquitas. 

fäcesso,  sivi,  sltum,  3.  [intens.  0.  facio]  1)  frans, 
eifrig  machen,  au*ridjten,  oollbtingen 
*praccepta,  *iussa;  bef.  o.  ctm  Unangenehmem, 
bereiten,  {Raffen  alcui  negotium,  periculum; 
aud)  meafthaffen,  entfernen,  unterlaffen 
dictum  Plaut.  2)  intrans.  (ich  eilig  entfernen, 
meggeben,  fich  Baden  hinc,  propere  Ter., 
propere  ex  urbe,  facesse  hinc  Tarquinios. 
fickte,  adv.  m.  comp.  u.  su;j.  [facetus]  l)  an- 
mutig, artig  Com.  2)  launig,  toigig,  btol« 
lig  ridicule  et  f.  — f&cätlae,  ärum,  f.  [facetus] 
1)  launiger  fflip  fiberb-,  ber  fowobl  cavillatio 
al*  dicacitas  umfaßt  cum  duo  geueru  sint  face- 
tiarum,  — illa  a veteribus  superior  cavillatio, 
altera  haec  dicacitas  nominata  est.  8)  = ca- 
villatio, sales  in  dicendo  multuni  valent, 
quorum  duo  sunt  genera,  unum  facetiarum, 
alterum  dicacitatis.  Utetur  orator  utroque:  sed 
altero  in  narrando  aliquid  venuste,  altere  in 
iaciendo  mittendoque  ridiculo;  (Tac.)  f.  aspe- 
rae,  acerbae;  (Plaut.)  auch  ‘‘"ff-  facetia  ba* 
®rollige  eine*  Borfall*, 
facetus,  adj.  m.  fcorop.  u.  fsup.  1)  jierlich, 
fein  victus  PUiut.;  D.  Benehmen  u.  Üuebtud 
fein,  artig,  noll  ©rajie  mulier  Ter,  orator, 
sermo,  oratio;  *subst.  n.  ©tajie,  Änmut;  auch 
freunblich,  artig  gegen  attbere,  cinfcßmci» 
chclnb  ut  cuique  est  uetas,  ita  quemque  face- 
tus adopta  Hör.  2)  o.  ber  Siebe  wißig,  lau» 
nig,  brollig  homo  f.  et  urbanus;  f.  esse  vo- 
luisti;  genus  iocandi. 

fäeies,  ei  (archaift.  e),  f.  [toa&rfebt-  B.  facio]  1)  bie 
ganje  ©efialt,  äußere  ©eftaltung,  ba*  äu  = 
fere  überb-  (^unächft  al*  ff  lache  gebachtj  nutrix 
qua  sit  f. , mihi  expedi  Plaut.;  plerisque  eius 
f.  ignorantibus ; decora  Hör.;  loci,  urbis,  car- 
ceris;  ftcrribilior  f.  erat  ripae;  *curvata  in 
montis  faciem  unda;  tp.  äußere  Sridjeinung, 
fflusfeben,  ©epräge,  flnblid,  Sefcbaffen« 
beit,  ttrt,  Sorm  wsolita;  senatus,  civitatis, 
belli;  totius  negotii;  -f-universa  futuri  discrimi- 
nis  f.  in  oculis  erat;  (Plaut.)  ad  istam  f.  jolcher 
©eftalt,  fotcher  tlrt ; * laboruni , fproximus  dies 
faciem  victoriae  latius  aperuit;  aud)  (Tac.) 
Schein  im  ®gf.  ber  SBirflichfeit  facie  consilii 
publici;  Stnblid  scelerum  Verg.,  G'tirf.,  Tac.  2) 
©eficht,  Äntliß,  ®efid)t*bi'lbung  in  f.  vul- 
tuque  inerat  vecordia;  egregia,  honesta  Ter.; 
decora,  praeclara  Sali;  nosse  alqm  de  f.;  im 
Bilbe  formam  et  tamquam  f.  honesti  vides 
(SittlicMcit  nid)t  nur  oerförpert,  fonbern  juglccdi 
pcrfonipjiert);  ähnlich  qui  (praeceptor)  f.  olo- 
quentiae,  non  imagmem  praestaret  Tac.  dutl. 
34;  *(concr.)  notaque  et  artium  grataruni  f. 
eine  berühmte  u.  mit  liebcn*toürbigcn  IHgenicbajtcn 
gefchmüdte  ©rfcheinung ; *fchönc*  ©eficht  raru; 
f.  qnaercre  fich  'm  gefälligen  ÜHicncnfpicl  üben, 
facile,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [facilis]  1)  leicht, 
ohne  SÄflhe,  ohne  S<ht»icrigfeit,  ohne  inet 
tere*,  unmilllflrtich,  f.  alqd  ediscere;  f.  in- 
dicabat  ipsa  natura  vim  suam;  jur  Berftärhtng 
einer  einen  bobtn  dir  ab  bejeichncnben  au*fage, 
unbebentlich,  ohneSBiberrcbe,  ficher  f.  prin- 
ceps,  vir  totius  Graeciae  f.  doctissimus,  Thu- 
eydides  dicendi  artificio  f,  vicit  omnes;  f.  da- 
uern populi  Itomaui,  non  coinitem  diceres;  non 


facilin  — facio. 


309 


(haud)  f.  nidjt  leirbt  ™ frbwerlitb,  faum  (eine 
gemilberte  gorm  bet  ©erneinung)  non  f.  in  ullo 
maiorem  dÜigentiam  cognovi.  2)  willig,  gern 
oranes  perferre  et  pati  Ter. ; facillime  audiri. 
S)  angenehm,  wohl,  bequem  vivere,  agere 
Com.,  fagitare;  locurn  habeo  nollum,  ubi  faci- 
lius  esse  possim;  nusquam  facilius  8 um.  — fa- 
cilln  = facilene  Plaut. 

facllls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [facio]  eigentl. 
tbunlirf)  1)  lei  cf)  t — wa«  man  leicht  ifjuu  (ficb 
oetftbajfen,  erwerben)  fann  ree,  causa,  aditus,  iter, 
favor,  remedium,  concordin;  *vietus  leidet  »u 
erlangen;  ’somnus  in  ben  man  leidet  fäüt,  leiept, 
janft;  *lutum  leicht  ju  bearbeiten:  fingum  leidet 
ju  ertragen ; *iactura  (eicfjt  ju  eerfebmerjen;  *sae- 
Titia  leid)!  ju  bejmingenbe,  aljo  ocrfteHte,  ]d)ein- 
bare;  alqd  f.  est  ad  credendum;  re»  factu  f, 
nihil  erat  dictu  facilius  Ter.;  id  quod  factu 
facillimum  erat  Sali. ; ad  quas  non  est  facile 
inTentu  qui  descendat  Oie.  Latl.  § 64;  id  dictu 
quam  re  facilius  erat  Liv. ; facile  intellectu 
Nep. ; *nec  (Cyclops)  visu  f. ; facile  est  hoc  in- 
te! legere;  eo  pelli  facilius  fuit,  facile  erat  m. 
acc.  c.  inf.  praes.pass.  Iav.  22,  8,  6.  86,  50,  1; 
facilia  corrumpi  7ac.;  quod  ei  fuit  facillimum, 
ut  Liv.;  res  est  in  facili  leicht  Liv. ; *+e,  ex 
facili;  f.  est  consensio  =-  facile  (ipse)  con- 
sentio  Phaedr .;  m.  dat.  leitet,  bequem  ju  ob. 
für  campus  operi;  Mucedonia  divisui;  acies 
partienti,  iungenti  Liv.  9,  19,  8;  0.  ©erhält 
niffen,  bie  leicht  matten,  gehalten,  günftig, 
bequem  res,  fortunae.  2)  o.  ©erfonen,  bereit: 
Willig,  Willig  commercio  (Tac.)  bello,  capes- 
sendia  inimicitiis;  m.  ad,  in;  auch  ff.  femina- 
mm  credulitate  ad  gaudia.  3)  b.  einer  ©erfon, 
bie  mit  fleirbtigleit  u.  gertigfeit  etm.  au«fübri, 
fertig,  gemanbt  f.  et  expeditus  ad  dicendum; 
f sermone  Graeco;  *faciles  victu  bie  ben  Seben8= 
unterbau  tritfjt  finben;  b.  Sorben,  *manus  leicht 
beweglich,  gemanbt;  *tornus  gefällig  (fofem  er  b. 
grfrbicfter  ßanb  geführt  wirb);  *f.  corpore  onus 
i'erre : *oculi  bewegliche,  muntere.  4)  freunbliA, 
willfährig,  naebgebenb,  gefällig,  narb: 
lidjtia,}ugängli(b,leutfelig,  gütig  benignus 
et  f.,  lenis  et  f.,  f,  et  liberalis  pater;  in  rebus 
cognoscendis , in  hominibus  audiendis  admit- 
tendisque;  ad  concedendum;  (Liv.)  impetrandae 
veniae  (dat.);  m.  abl.  amicitii  Sali. ; sermone 
Tac  ; *dii  in  tua  Vota. 

KcTlYtas,  ätis,  f.  1)  fleiebtigfeit  im  ßanbeln 
ob.  Ibun  partiendi  camporum  spatia;  oriB  in 
bet  ©u«fptatbc  Quint. ; bef.  (Quint.)  Seidtig: 
fett,  ©eläufigfeit  im  ©ortrage  ob.  im  ©u«: 
bturf  extemporalis,  verborum;  firma  quaedam 
f.,  quae  apud  Graecos  ?|ic  nominatur;  concr. 
retractemus  suspectam  f.  ba«  leirbt  ßingeftbric: 
bene  Quint.  10,  3,  7.  2)  bie  giqetijdjaft  beffen, 

ber  leubt  ju  etw.  geneigt  ift,  Sleigung  ju  etw., 
©nlage  hacc  (proclivitas)  in  bonis  rebus,  quod 
alii  ad  alia  bona  sunt  aptiores,  f.  nominctur, 
in  malia  proclivitas  Oie.  Tute.  4 §.  28;  bef.  a) 
im  guten  Sinne  fleiebtigfeit,  SBitligfeit,  fief)  nad) 
ben  SSünftfien  anbeter  ju  fügen,  ©efälligfeit, 
Sillfäbrtgfeit,  Umgänglicbfeit,  fleutfelig  = 
feit,  greunblirbf eit  eius  gravitas  non  sine  f. 
erat;  f et  lenitudo  animi;  comita«  et  f ; f.  et 
bnmanitas;  is  qui  dignitate  priucipibus  excel- 
lit,  faeilitate  par  infimis  esse  videatur;  sermo- 
nis;  ut  nec  ornatui  f.  (in  ber  Webe)  nec  facili  - 


tati  inventio  deesset  Just.  9,  8,  10;  in  audiendo; 
actione  leni  facilitatemque  (bie  innere  ©utmü: 
tigfeit)  significanti  Oie.  de  or.  2 §.  184;  fimpe- 
rii;  magno  mihi  f.  (im  9!a<btaffe  ber  3ab'unfl) 
stetit  Plin.  tp.  8,  2,  8.  6)  in  übelm  Sinne  prava 
Ter.;  adultenorum  Tac.;  auch  Seid)tf ertigfeit, 
Seirhtfinn  Suct.  CI.  29. 

fäcTnörösus  (faciner.),  adj.  m.  (fpät)  comp.  u. 
(Oie.)  sup.  [facinus]  Dcrbreeßerif«^,  lafterbaft 
civis;  facinorosissimi  sicarii;  fimpius  et  f. 
animus. 

fiicinus,  oris,  «.  [facio]  a)  auffallenbe  u be  = 
bentenbe,  Wirblige  Ih0*  f.  praeclarissimnm, 
pulcherrimum,  egregium  atque  mirabile,  nefa- 
rium,  inauditum  et  singulare,  virilis  audneiae, 
o.  f indignum.  ßiero.  a ) oerbretberifrbe  Xfjct, 
llntbat  Bcelus  et  f.;  committere,  patrare,  obire, 
facere,  in  ae  admittere  f.;  f.  est  vinciri  civem 
Rom.,  scelus  verberari;  ad  vira,  ad  f.,  ad  cae- 
dom  accommodatus ; Romae  Numidiaeque  faci- 
nora  eius  Sali.  Jua.  83,  4;  auib  oerbrerberifebe 
©efinnung,  ©bfiebt  subest  silentio  f.  Curl.  6, 
8,  li;  *e.  einem  ©iftbeeber  at«  SBerfjeug  einer 
llntbat;  ©erbrechet,  pl.  f.  flagitium  1).  6)  (Com.) 
®ing,  Sarbe,  Umjtanb. 

facio,  feci,  factum,  3.  [arrbaifi.  [formen  fut.  ex. 
faxo;  perf.  conj.  faxim,  (aud)  für  fut.  ex.)  faxit, 
faxitis,  faxint;  plsqpf.  conj.  faxem;  imper.  face] 
1)  Irans,  marben  a)  btt&or&ringcn,  Derfer: 
tig en,  bauen,  fefjaffen,  bereiten  scuta  ex 
cortice,  ignem  et  lignis  viridibus,  opus,  pon- 
tem  (ftblageiO  in  Arare,  in  Istro;  classem  bauen, 
castra  auffeblagen;  *alqm  marmoreum  bilben; 
*m.  acc.  c.  inf.  bilblid)  barfleHen;  cohortes  auf: 
bringen,  bilben;  manum,  (Tac.)  auxilia  mercede, 
tributum,  homo  ad  ista  expedienda  factus  wie 
gemarbt,  geftbaffen;  ex  industria  factus  ad  imi- 
tationem  stnltitiae;  domi  natum  domique  fac- 
tum (gejogen,  gebitbet)  habuit  Nep.;  Verros  sibi 
anulum  lieh  f>d)  marben,  scuta  pro  clipeis.  6) 
tbun,  oollfübren,  auSfübrcn,  oerrirbten, 
leiften,  juftanbe  bringen,  oortiebmen,  be  = 
geben,  oerüben  facinus  Plaut.,  Cic.  /in.  2 §.  95; 
facta  Plaut.;  initium,  finem,  incursionem,  iter; 
cursu  quingenta  stadia  jurürflegen  Just.  II,  8, 
2;  indutiae,  pacem;  comitia  abbalten;  »ruinas 
in  alqd  einen  Sturj  tbun,  berabftürjen  auf  ic. ; 
aleni  medicinam  an  jmbm.  oomebmen  — imb. 
heilen;  exemplum  f.  exemplum  1);  in8bef.  f. 
proelium  liefern;  bellum  erregen,  anftiften,  an= 
fangen,  aleni  gegen  jmb.  ■=»  jmb.  befnegen;  pro- 
missum  erfüllen,  imperatum,  imperata,  omnia 
quae  imperarentur  leiften;  stipendia  ftriegibienfte 
tbun;  mysteria  in  domo  sua  anfleüen  Nep  ; sc- 
mentes  OefleHen;  incendium  anlegen;  iudicium 
fällen;  silentium  bcobadjten,  s.  fabulae  bem  S(bau= 
fpiel  ntbig  jufeben  Plaut.,  aber  silentium  dassico 
(Cic.)  bewirten;  fugam  ergreifen  ob.  bewirten,  de- 
ditionem  ficb  ergeben;  (Quint.)  f.  vires,  usum,  ad 
faciendam  pbrasin;  verbum,  verba  reben;  f.  mo- 
dum  ba«  Stab  beftimmen;  pcriculum  einen  ©er= 
fueb  marben;  quod  in  Nerviis  (an  tc.)  fecisset; 
foeda  in  civibus  facinora;  quid  efi  drachmä 
f.  vis?  rebus  quid  faciam  meis?  quid  eo  fecisti 
puero?  Plaut.;  (Rouoetf.)  quid  hoc,  de  hoc  ho- 
mine  facias?  wa«  foll  mau  mit,  au«  ic.  marben, 
mit  tc.  anfangen?  quid  huic,  illi  facias?  wa« 
foll  man  in  ©ejug  auf  ic.  tbun?  quid  facerent 
de  robus  suis  Nep. ; quid  faccret  Chrysippus 


310 


facteou  — factiosus. 


huic  conclusioni?  quo  facto  fjictauf;  eüiptifd): 
si  auditor  ornnino  tamquam  equus  non  facit 
cigtl  nic^t  tbut,  »a*  bet  SHeitcr  »ill,  = itidjt  ge> 
l)ord)t,  tote  ein  ftörrifdg*  '.[Iferb  ift  de.  Brut. 
§.  192;  ut  alia  nos  melius  mul  tu  (sc.  facknus) 
quam  Graeci.  c)  »erurfadjen,  beioirfen,  »er  = 
(Raffen,  »eranlaffen,  erregen,  ftiften,  be= 
reiten,  jufügen,  gemähten,  geben  ndmira- 
tionem  alcis  rei;  ffamam  exitii  sui;  clamoro«, 
desiderium,  spem , suspicionem ; anirnos;  sibi 
mugnaa  opea;  eam  summam  aufbringen  JViep.; 
alcui  potestatem,  copiam  dicendi,  flocum  (®c 
legenbeit)  mcndacio;  nomen,  cognomen  alcui 
rei;  aaspicium  f.  anspieium  2);  silentium;  un- 
guis — terrorem  fugamque  in  regiam  Li v.  1, 
.16,  4;  orationi  audientiam;  alcui  favorom,  mo- 
ram,  periculum,  iniuriam,  insidiaa;  f.  alcui  ne- 
gotium j.  negotium  1)  a);  f.  (alcui)  fidem  f. 
fides  1);  non  sernper  haoe  (verba)  intcr  so  idem 
=»  bebeuten  Quint.  10,  1,  14;  (Plaut.)  f.  (geben) 
alcui  sarium;  f.  grutiam  alcia  rei  alcui  58et- 
jeibung  gemähten;  alcui  transitum  geftatten;  f. 
(geben)  exemplum  alcis  rei;  ff.  speciem  agrni- 
nia  magni  (au*fcbcn  roie  ic.),  castelloruni,  marin, 
turrium;  f.  sibi  riam  bahnen;  si  quid  es  factu- 
rus wenn  bu  eilt»,  gegen  mieft  auäridjten  rniUft 
Cie.,  bal).  rcflejiD,  Wie  unfer  'fid)  Staben  t£)un’ 
•=»  leiben,  crleiben  iacturam  etc.  f.  iactura  2), 
damnum,  delrimentum,  uaufragium.  d)  bt  = 
mitten  ob.  ju  bemirfen  (neben,  bafj  ein  8u= 
ftanb  ob.  eine  §anblung  eintritt,  m.  ut  ob  no: 
*m.  acc.  c.  inf.  nulla  res  talca  oratores  vidori 
f.  quales  ipai  videri  volunt  de.  Bmt.  §.  142; 
ut  seirent,  se  facturum  miffen  taffen;  fac  sciam; 
quantum  coniti  animo  potes  etc.,  tantum  fac 
(bemühe  bid))  ut  efficios  Cie.  off.  3 §.  G;  certum 
bominem  ml  eum  mittas  faco  fei  fo  gut  u.  fd)idc 
Nrp  ; *facito  m.  cory. ; bef.  face  re  ut,  um  ben 
Scgriff  her  Xfjätigfcit  fiörfer  betborjubeben  ober 
bic  §aublung  al*  eine  miebtigere  ju  bejeiebnen 
faciendum  putavi  ut  ad  te  scriberem;  feci  non 
invitus,  ut  prodessem  multis  rogatu  tuo;  sive 
illud  animo  irato  ac  percito  fecisset  ut  incen- 
sus  odio  trucidaret  inimicum;  visum  est  facien- 
dum — tos  certiores  facere  Serv.  Sulp.  b.  Cie. 
(am.  4,  12,  1;  m.  bopp.  acc.  fmb.  ob.  et».  »u  et», 
macbcn,  erwählen,  ernennen  f.  te  apud  illum 
deum  Ter,  alqm  consulem,  heredem,  disertum; 
and)  f.  alqm  = ju  einet  Obrigtcit  madjen  Cie. 
p.  Mur.  §.  50.  p.  Plane.  §.  9;  ( Eutr .)  se  dicta- 
torem,  se  consulem,  Caesarem  se  in  Gallia  fid) 
madjen,  fid)  aufmerfen  ju  ic.;  *alqd  telum  b.  i. 
nl*  SBaffe  gebrauchen;  alqm  certiorem  f.  etc.  f. 
certua  4);  alqd  missum  f.  f.  mitto  2)  a);  alqd 
religuum  f.;  f.  alqd  dicionis,  potestatis  suae, 
sui  imperii  bemirfen  bafj  et»,  ju  feinet  Sotmäßig^ 
teil  gebärt  = unter  feine  33.  bringen;  Thebao 
populi  Itomani  iure  belli  factae  sunt;  (Sali.) 
neque  gloriam  meain,  laborem  illorum  faciam 
ju  meinem,  ihrem  ffiigcittume  matben;  alqd  lucri 
f.  = gemimten ; nihil  reliqui  f.  = f.  ut  nihil  sit 
eius  (juod  reliquum  sit  nid|ta  übrig  taffen;  (Just.) 
beneficii  sui  forbern,  baf)  et»,  al*  au*  te.  bet= 
rübrenb  angejeben  »eTbc;  alqm  terram  auam  ficb 
unterwerfen ; alqm  suum  ju  feinem  Jreunbc  matbeit 
Ter.  3n8bef.  mit  einem  partic.  in  ber  Siebe  ob 
Schrift  einfftbreu,  barpellen,  laffen  Xeno- 
pbon  Socratem  f.  disputantem ; non  faciet  rem 
publicam  loquentem;  feltcncr  aI4  verb.  die.  bt- 


banbclt  u.  bab-  nt.  acc.  c.  inf.  oerbunben  poötac 
impendere  apud  inferos  saxum  Tantalo  f.;  quem 
Homerus  apud  inferos  conveniri  f.  ab  Ulixe; 
I’olypbemum  Homerus  cum  ariete  etiam  col- 
loquentem  f.  eiusque  laudare  fortunas  Cie. 
Tusc.  5 §.  115.  e)  jum  Slu*brurf  ber  bl.  gebau- 
ten ob.  angenommenen  SBirfung  Dorgeben, 
fitb  ftellcn,  facio  me  alias  res  agere;  anneb-' 
men,  ben  galt  fegen  faciamus  ob,  fac  m.  acc. 
c.  inf.  f)  einen  gemiffen  SBcrt  auf  et»,  ober 
jmb.  legen,  tote  mir  'fid)  et»,  au*  et»,  ob.  jmbm. 
matben’,  achten,  fdjägen  alqd,  alqm  magni, 
pluris,  muximi,  parvi,  minimi,  nihili;  buius  non 
f.  f.  1 bic  «);  id  parum  f.  f.  parum  1);  bab- 
»ob!  auch  alqd  aequi  bonique  f.  mit  et»,  ju- 
frieben  fern;  si  aliter  nos  f.  quam  aequum  est 
Plaut,  g)  ein  @efd)äft  u.  bgl.  treiben,  aut= 
üben  argentariam , proeconium ; medicinam 
Phacdr.  h)  bie  Stellt  eine*  Borbetgcbcnbcn  jpc- 
cieOercn  Serbum*  oertretenb,  »ic  1 1)  iui  u.  xouir, 
an  Scythes  Anacharsis  potuit  pro  nibilo  pecu- 
niam  ducere,  nostrates  philosopbi  f.  non  po- 
tuerunt?  Demostlienem,  si  illa  pronuntiare  vo- 
luiBset,  ornato  splendideque  f.  potuisse;  itaqnc 
in  hominibus  solum  exsistunt  (morbi  animo- 
rum),  nam  bcstiae  simile  quiddam  f.  ft.  in  be- 
stiis  s.  q.  existit. 

II)  intrans.  l)  m.  adv.  ob.  abocrbialen  Scitbuugen 
tbun,  fitb  betragen,  irgenbmie  banbeln,  oer< 
fahren  bumaniter,  arroganter,  amice,  recte  aut 
perperam,  recte  atque  ordine;  aegre  alcui  Cbm.; 
adversus  rem  publicam  al*  grein b gegen  ben 
Staat  uerfabren;  f.  non  possum  quiu  fann  nicht 
umhin  ju  ic.  2)  f.  cum  ob.  ab  alqo  c*  mit 
jmbm.  holten,  auf  jmb*,  Seite  fein;  illae  (aut 
jener  Seite)  f. ; oa  (aequitas)  cum  secum  faciat 
für  ipn  ift  Cie.  pari.  or.  §.  127;  *iura  facientia 
mecum  mich  untcrftüjjen.  3)  ein  Opfer  Derrid|tcn, 
opfern  Iunoni  Sospitao;  lovi  Victori  pociUum 
mulsi  sese  facturum  Liv.  10,  42,  7;  m.  abl.  bc-J 
Opfcrticr*  quot  agnis  Plaut  , vitulä  pro  frngi- 
bus  Verg  4)  ju  et»,  bienen,  nüücn,  Reifen, 
paffen  *ad  tolem  formam  non  f.  istc  locus; 
•non  f.  capiti  dura  corona  meo;  *nec  caelum 
nec  aquao  nec  terra  nec  aurae  belommt  mir. 

facteou,  eine  fdjerjb.  o.  de.  Att.  1,  16,  13  ge^ 
bilbctc  b®lb  griedjiftbc  Somt  (ftatt  faciendum). 

faetlo,  önis,  f.  [facio)  1)  (feit.)  ba*  9Mntben, 
Xt)U  n,  a n b c 1 n quae  hacc  f.  est?  (Plaut) 

»a*  gebt  b'tr  Bor?  testamenti  f.  (ba*  9ietbt  ein 
teftament  ju  matben)  non  habere.  2)  ba*  $u  = 
fammenbalten  unter  fid)  ob.  mit  jmbm.  [o.  fa- 
cere cum  ulqol;  bab-  a)  Scrbinbung  im  IJJril 
oatleben  burtb  31cr»anbtftbaft  ob.  Sclanntfibaft, 
33cr»anbtfcbaft  neque  nos  tantA  f.  quantä  tu 
sumus,  cum  rostris  nostra  non  est  aequa  f. 
Plaut.;  fo.  3ünjten  eiusmodi.  6)  politiftber 
Anhang,  politiftbc  iflartei  in  singulis  dorni- 
bus  f.  sunt;  f.  dissensionesque;  nobilium,  pan- 
corum;  Galliac  totiua  f.  esse  duas;  forensis; 
(Nep.)  officia  amicU  praeatare  sine  factione 
ohne  bSfltteibeftrcbungen ; (Suet.)  bie  einen  Stbou- 
fpieler  begünftigenben  8uf<bauEB,  Partei  nehmet 
für  :c.,  eine  Jruppe,  SRotte  ber  SBettrenner  im 
Girlu* ; auch  ®crfd)Wärung  oppressus  est  f. 
militari  Eutr.  lau.  factiosus.  adj.  nt.  (Spät.) 
comp.  u.  f mm),  ber  einen  jablreitben  '.ln 
bang  b®l>  5ßarteibaupt,  ob.  parteif üebtig 
homo  Plant.;  f.  audaxque;  largitores  et  f.;  com- 


f'actito  — fallacia. 


311 


plureii  noei  atque  nobiles  f.;  {Plaut.)  linguä 
raftb  mit  ic. 

faetito,  1.  f frequent.  B.  facio]  häufig  u.  ge: 
»öfenlid;  machen,  tljuii.  Beniesten  quod  ne 
Graeci  quidem  veteres  factitavernnt;  *Tersus, 
t delationeg;  quaedam  publica  saern  per  ipgoa 
reges  fatitata  erant.  Qiiäbrj.  a)  (feit.)  jmb.  ju 
et»  machen  alqm  heredem.  b)  ctIB-  als  ge  = 
»öfenlidjeS  ®ef(feäft  treiben,  aus  etts.  ein  ©e- 
jdjäjt  machen  accusationem,  feoactiones  argen- 
tarias.  [ Plaut. 

facto,  1.  [intens  b.  facio]  (feit.)  uerritfeten 
faetor,  öris,  m.  [facio]  eigtl  ber,  »eltfeer  etwas 
matfel,  fefeafft;  bafe.  (Plaut.)  pilae  berjenige,  ber 
ben  ©all  treibt,  ftfelägt.  — factum,  i,  n.  [ partic. 
B.  facio]  Xfeat,  $anblung,  SBert,  foroofel  als 
partic.  mit  adr.  Berbunben  recte,  bene,  male, 
egregie,  fortiter  f.  als  autfe  sahst,  mit  adj.  ober 
pron.  l>onum,  egregium,  malum,  illiug;  ex  alio- 
ruiu  f.  aut  dictis  aut  eventig;  dicta  factaque, 
f.  dictaque  alcis,  illuatria,  “ffortia,  ’mortalia 
SBerfe,  3d)öp jungen;  *hominum:  *bonm  tJoyu 
ßowp)  gepflügte  »der;  tSorfall;  bonum  f.  alS 
©ngangsformcl  obrigfeitlitfeer  Befehle  u.  Sbifte 
ju  gutem  ffllüd!  in  ©ottcö  91amcnl  — fne- 
tus,  adj.  m.  (Borfl.)  comp.  [ partic . B.  faciol  l) 
gematfet,  factius  nibilo  facit  et  matfet  eS  (oeS: 
»egen)  um  ttiefets  mefer  getfean  — nibilo  magis 
effectum  reddit  Plaut.  2)  Berarbeitet  argen- 
tiuu  bene  f.j  tp.  oratio  polita  atque  f.  quodam- 
modo;  rerbum ; ‘versiculi  magis  f.  I u n ft g e - 
retfet;  b.  ©erfonen  gefifeaffen,  jugejtufet,  ge* 
bilbet  qui  illuc  f.  institutusque  vemsset,  * ad 
unguem  f.  homo  f.  unguis  d),  *miles  amori. 
fieOla,  ae,  f.  [dem.  b.  fax]  ticine  Satfel  tp., 
IHaut. 

fürnltns,  ätis,  f.  [facul,  alte  gorm  für  facile]  1) 
"Köglicfef eit,  t feunlitfefeit,  fffifeigleit,  Qif- 
legenfecit,  baS  ©ermögen  dii  dato  f.  huic  pa- 
riend i Ter  ; ut  haec  quoque  copia  f.  afferat  non 
remper  eodem  modo  desinendi;  reliquia  fug&e 
f.  datur;  neque  sibi  darf  f.  pro  dignitato  vi- 
Tcndi ; dare  alcui  f.  ad  dicenilum;  facere  alcui 
f.  iudicandi;  nonnunquam  nobis  datur.  conce- 
ditur,  offertur  f.  ut  etc.;  est  in  altjo  f.  nt;  gi 
f.  erit;  quoad  f.  tulit;  si  reg  f.  habitura  (»cittt 
eS  tfeuntiefe  ju  fein)  videatur,  ut  etc.;  res  mihi 
videtur  esse  f.  (in  ber  ©rariS)  praeclarn,  arte 
mediocris;  multae  f.  mihi  dabantur  Biele  05ele= 
genbeiten;  consideremu*  cetera*  f.  bie  übrigen 
ilmftönbc,  »eltfee  bie  Satfee  möglich  malten;  belli 
bie  SRittel  JU  it.,  bie  ftoftcu  nummorum,  tulium 
samptunm;  f Stoff  ju  et»,  f.  praecepta  scripto- 
ribus.  Hiero.  ifäfeiglcit,  fflewanbtfeeit,  ®e= 
j (feiet  liefe  feit  dicendi;  f.  dicendi  et  copia;  in- 
gonii  facultates  geiftige  ©oben;  bis».,  »enn  ber 
3jfeg.  bie  nähere  ©eftimmuug  beS  Begriffes  bar: 
bietet,  bl.  f.  — f.  dicendi  tRebnergabe,  =talent 
erat  in  eplendore  verborum  elegans,  coraposi- 
tione  aptus,  facultate  copiosüg;  illum  flagran- 
tem studio  et  tlorentcm  facultate  audire;  ex 
big  stadiig  baec  quoque  creBcit  oratio  et  f. 
Munftmöfeigleit  u.  ©cwanbtfeeit  ber  Siebe;  nutfe 
baS,  was  jmb  foll  leiften  fönnett,  'Aufgabe  ora- 
toria,  2)  ©töglicfeteit,  ©elegcnfeeit  et»,  ju  er= 
halten,  bet  Borfeanbene  ©orrat,  bie  Borfeanbe* 
uen  ©littet,  Hilfsmittel  omnium  rerum 
summa;  pl.  omnium  rerum,  naviutn;  non  magnis 
f.  ba  ic.  ( abl . ab»)  nitfet  »eit  reitfeten;  cuius  rei 


summarn  f.  habebant,  cuius  generis  erat  in  sc- 
natu  b.  raeltfeer  Hrt  man  ©tänner  genug  im  k. 
feaben  tonnte;  quac  non  semper  f.  datur;  feierB. 
feäufig  pl.  ©elbmittel,  ©ermögen,  ©ermö  = 
genSumftänbe. 

ficunde,  adv.  m.  (fpöt.)  comp,  [facundns]  in 
leidjtcr  n.  gefälliger  Spracfee,  fliefjcnb.  — 
fücundia,  ae,  f.  inicfet  b.  Cic.,  »ie  and)  ni<fet  bie 
nenoanbten  SBörter)  ©ebefertigfeit  (bie  eine 
oberflächliche  fein  tann;  ogl.  eloquontia)  Graeca, 
•praesens  eines  Kugrajeugen,  *praecepg  füfene 
Sprache.  — fncnmlitns,  ätis,  f.  ffl ef p t ä d) i g = 
feit  Plaut.  — fücundus,  adj.  m.  f comp,  unb 
fsup.  [for]  leiefet  u.  geläufig  rebcitb,  ge  = 
»anbt,  leiefet  u.  gefällig,  geläufig  rir, 
oratio;  ingerna  humana  sunt  ad  guam  cuiquu 
levundam  culpam  nimio  plus  f.;  antiqua  comoe- 
dia  facundisaimae  libertatis  (ffreimuf),  • dicta, 
•lingua,  *tox.  [fnfe,  bilbl.  moros  Plaut 

faeceti«,  adj.  [faex]  aus  $efen,  aus  ©oben: 
faecäln,  ae,  f.  [dem.  B.  faex]  ffleinfteinfalj  Hör. 
faenerntio  etc.  f.  feneratio  etc.  [num  etc. 
faenilia,  faenum,  faenng  etc.  1 fenilia,  fe- 
Faesülae,  ärum,  f.  Stabt  in  Sfrurien,  j.  Fieeole. 
XaB  -laimg,  adj  ; gabst.  «>117.  u.  pl. 
faex,  cia,  f.  l)  *]  ©obeitfafe  gegorener  3rlüffigfeiten, 
ßefe  poti  faece  tenus  cadi,  (ftärfer)  cadis  cum 
faeco  siccatis.  Hiero.  uneigtl.  a)  ■=■  faccula  Hör. 
b)  Brüfee,  bider  Saft  0.  ringemadjten  Sacfeen 
Ov.  c)  Slieberfefelag,  91  e ft c trodner  ®egen-- 
ftänbe  nihil  terrenae  f.  Ov.  2)  tp.  f.  populi, 
plebig  ber  gemeinfte  ©5bel,  Bordes  urbis  et  f. 
fäglneus,  figlnns,  adj.  gut  ©uefee  gehörig, 
Bon  ©utfeeu,  butfecn  alreua,  frone;  scyphus.  — 
fägns,  i,  f.  [(pijyoc]  ©utfec. 
fSla,  ae,  /'.  ein  als  ©elagerungSrocr^eug  gebraudp 
tcS  fflerüft,  bafe  aubire  sub  falas  fiefe  in  grofie 
®efafer  ftiirjen  geringen  ©orteilS  feolber  Plaut. 
fälärica,  ae,  f.  (phalar.)  1)  gtofeer,  aus  ber  Hanb 
geworfener  Speer  Verg,  Iav.  2)  ©ranbpfeil, 
langes  mit  ffietg,  ©etfe  u.  bgl.  umwunbenes  iSurf 
gefdfeofe,  aus  einer  catapulta  auf  bie  ffeinbe  ge: 
fifelcubert  I.iv. 

falcärius,  i,  m.  [falx]  Sitfeelinaifeer.  — fnleä- 
tiis,  adj.  [falx]  1)  mtt  Sigeln  Berfefeen,  Si- 
efe e 1=  curruB.  2)  ‘ficfeelförmig  ensis,  cauda. 
Falcldius,  Dlame  einer  römifd)en  ®eitS;  Gaius  ¥., 
©olfStribun;  adj.  Falcidl&nus. 

•falclfär,  fera,  ferum,  adj.  [falx-fero]  fitfeel- 
füferenb  manua;  eenex  b.  Saturn, 
fälcrae,  falerätus  f.  pbalerae  etc. 

Falcrli,  örum,  m.  Hnuptftabt  ber  Falisci,  w.  f. 
Fälernu»,  adj.  jum  fnlcrnifcfeen,  burCfe  feinen 
treffliefeen  Sein  berüfemten  ©ebiet,  in  ft'ampa- 
nien  am  Jufe  beS  ©lafftcuS  gefeörig,  ager  baS 
falernifcfee  ©ebiet,  tribus,  *uvao,  *eitcs,  *prnlum, 
•cellac,  *mustum;  famoaos  retcrig  conBulis  F. 
(sc.  cados)  mihi  proferte  Tib.  2,  1,  27  f.  - Fa- 
lernura  o)  ff alernerwein  Hör.  b)  baS  3alcr  = 
num,  ein  fianbgut  beS  ©ompcjuS. 

Füllsel,  örum,  m.  1)  ©öllerftfenu  in  CStruricn  I.iv.; 
Aequi  F.  (itacfe  'lltebufer,  weil  fie  mit  ben  '.’lqucrn 
ftammBerwanbt  waren)  Verg.  2)  — Falerii,  ».  f., 
Kutr.  ©an  Fallscus,  adj. ; subst  ex  Falisco 
aus  bem  faliSciftfeen  Schiet, 
fallacia,  ae,  /.  [fallax]  Betrügerei,  3ntrigue 
per  dolum  et  fallaciam  Plaut.,  per  f.  Suet.; 
fallaciam  facere  Com.,  intendere  in  alqm,  alcui 
portare  Ter.,  ferre  Plaut.',  *deductae  lunae 


312  fallaciloquus  — fames. 


gnulteriffee  ffunft;  sine  fuco  et  f.  j componere, 
atlmunire  Plaut.,  exeogitare  f. 

fulläeiloquuK,  adj.  [fafiax  u.  loquor]  (Dorfl.)  be  = 
trügeriftfe  rebenb,  einm.ri«tttab.CSc./iM.4§.68. 

falläolter,  adv.  m.  sup.  Il'allax]  betrttgeriftfe, 
rünteboll,  in  böfer  Wbfiifet.  — fallax,  äcia, 
adj  [fallo]  betrflgerifife,  täufdjenb,  rfin!c= 
Doll  nuntius,  levc»  hominea  atque  f.,  arte  f., 
herbae,  herba  yeneni  (.  herba,  oculorum  falla- 
ciasimus  aenaua,  *f.  nocte,  * Circus  Ido  betro- 
gen wirb. 

fallo,  fefelli,  falaum,  3.  l)  eigtl.  fallen  matten, 
au«gleiten  laffen  aaxa  lubrica  yeBtigium, 
gradua  instabiles  alqm  Curt.\  bafe.  tauf  feen, 
feintergefeen  alqm-,  alcis  opinionera  jmb.  in  fet= 
ner  Sermutung  töuffeen;  apes  alqm  f.  jmb.  täujfet 
fife  in  ic  ; feapes  fefellit  impudentem  audaciam, 
opinio  me  fefellit;  fallit  me  tempus,  diea,  res 
ife  irre  miefe  in  ic. ; id  mo  fefellit;  ai  prior 
(mnrna)  fefelliaaet  feinen  Sfeufe  gewährte  Ourt.; 
*ager  fefellit  dominum  feat  feine  grufet  getra= 
gen;  nisi  omnia  me  fallunt;  niai  me  fallit  ani- 
mus,  niai  me  forte  fallo;  alqm  falaam  habere 
töuffeen;  fallendo  burcf)  Betrug;  quia  f.  (treulo« 
werben)  nequibat  Sali.  Jug.  66,  2;  subst.  vana, 
falsa,  fallentia  Oie.  /in,  2 §,  46 ; impers.  me  fallit 
id)  irre  mife,  id)  weife  nifet;  nisi  me  f. ; nec  eum 
fefellit;  aufe  neque  Caesarem  fefellit  quin  — 
initiom  Tictoriao  oriretur  für}  für  quin  intelle- 
geret  — i.  v.  oriri  Cats.  b.  c.  3,  94,  3;  nec  mo 
multum  fallit  quin  Ter.;  m.  nec.  c.  inf.,  Ter., 
Verg.,  Liv-,  Ourt.;  non  multum  me  f.,  quid  ai- 
tis  responsuri  id)  fann  mir  mofjl  Dorftellen,  ma« 
K.;  quantum  noa  fefellerit,  vides;  pass.  fallor 
id;  täufdjc  mife ; niai,  ai  non  fallor;  illi  falai 
sunt.  3n«bef.  a)  in  Bejug  auf  ein  Bet= 
fptefeeit  ob.  eine  Berpflifetung  ob.  beim 
SfeWören  töuffeen,  Dertefeen,  übertreten, 
breifeen  6dem,  fprouissum,  Jmandata  niefet  DoH= 
}iefeen,  *dominorum  dextraa  bie  iferett  Herren  an= 
gelobte  Xreue;  *nomina  (=»  nomen,  sc.  Bruti) 
anirno  feinem  Slawen  butfe  feinen  (Keift  entgegen; 
feanbcln,  b.  i.  anbet«  feanbeln,  al«  man  nafe  fei-- 
ttem  Slamcn  iBrutu«)  erwartete;  ’depoaitum  Der= 
untreuen;  ‘matris  cinerea  opertos  falftfe  fifewöreit 
bei  ic. ; si  fallo  (gotmel  ber  Sferoötenben).  6) 
“erbifeten,  nadjmaefeen  faeiem  alcia;  auaterga 
lupo  fid)  unter  ber  @efta!t  eine*  SBolfeä  unfennt; 
liefe  maifeen,  furta  oerbergen.  c)  ’unber werft 
ubringen,  Dertreiben,  Derfüt}en  noctem, 
abores,  aerraonea;  curam  yino,  aomno  oergeffen 
mafecn;  atudium  laborem,  curas  labor;  cantan- 
tis  ancillac  labor  fallitur  decipiturque.  2)  jntbm. 
entgefeen,  D.  jmbm.  nidjt  bemerlt  werben, 
unbemertt  bleiben  ob.  jmbm.  unbefannt 
fein,  abfol.  ob-  m.  partic.  wie  i.av&dv uv,  ob.  m. 
nee.,  oft  b.  Liv.  u.  Xifet.,  auife  Ourt.,  non  fefel- 
lere  inaidiae,  minus  quam  ad  Ticinum  fefellit 
Liv.-,  ut  prima  luce  aggreasua  f. , ne  f.  bis  re- 
lata  oadem,  nec  fefellit  veniena  Tuaculanum 
ducem  Liv.;  nec  barbaroa  f.  subductus  ex  acie 
Ourt.;  epiatula  (ber  Snfealt  be«  Briefe«)  f.  (un< 
Derftönblife  blieb)  ignaros  Ourt.  6,  19,  15;  ’longe 
f.  sagitta  unbemertt  trejfenb;  *semita  f.  (beä  tn 
ftiHer  Slbgeffeicbenhcit  feiitgebrafeten)  vitae;  *ne- 
quidquam  f.  dea  (uifeft  mir  }u  Dcrbctgen,  bafe  bu 
eine  @.  bift;  *qui  natua  moriensque  fefellit; 
*cuatodee;  *deos;  labitur  occulte  fallitquo  (ofene 
bafe  man  e«  mertt)  volatilis  aetas. 


falsärlns,  ii,  m.  [falaua]  gätffeer  Suet. 

falsldlcus,  adj.  [falaua  u.  dico]  falfife  rebenb, 
lügenfeaft  Plaut.  — fnlsl'fious,  adj.  [falsus 
u.  faciol  falftfe  feanbelnb,  lügnerifife  Plaut. 

— falsllürlus , adj.  [falaua  u.  iuro]  falfife 
fifewärenb  Plaut.  — fulsTlöquus,  adj.  [falaua 
u.  loquor]  falftfe  rebenb  Plaut. 

fölsfniönia,  ae,  f.  [falaua]  Betrug  Plaut. 

falsTpärens , tia,  adj.  [falaua  u.  parena]  einen 
erbiifeteten  Bater  feabenb  Ct. 

falso,  adv.  [falaua]  fölfcfeliife,  au«  3rrtum, 
mit,  in  Unwaferfeeit  f.  memoriae  proditum 
est;  f.  dicebatur  yivere;  f.  queri,  vituperare; 
auife  al«  abgetür}ter  Safe  in  talibus  rebua  aliud 
utile,  aliud  honestum  videri  aolet;  falso  falfife! 

— falaua,  adj-  m.  +sup.  [fallo]  falftfe  1)  pass, 
falfife,  unmafer,  unbegründet,  erbifetet, 
untergeftfeoben  lacrimula  Ter.,  gaudium,  ri- 
»um,  apes,  auapicio,  teatis,  tua  infamia;  multae 
civitatcs  f.  aere  alieno  (au«  wiberretfetlitfe  gtfor; 
betten  Slbgaben  ifeiten  crWafefcnen)  liberaTi ; ’ge- 
nitor,  *Simoia  nafegeafemt;  ’formido  nichtig;  vo- 
culae  überholte  fünftlifee  giftel-  u.  fjalbt&ne  (®gf. 
certae);  illud  quidem  f.  eaBe  ut  Oie.  de  dir  2 
§.  68  — falso  fieri  ut;  »übst,  ffalaua,  i,  m. 
Cügiter,  Betrüger;  falaum,  i,  n.  etw.  Unwafe-- 
re«,  eine  Sttge  t.  dicero,  Bcribere,  iudicare,  yi- 
dere;  f.  aentire  falfifec  Sebanfen  feegen;  in  per- 
apicue  falaia;  (Hör)  vero  diatinguere  falaum, 
veris  falaa  remiacet;  in  falaum  oergeblicfe  Tac. 
tBerfälffeung,  Betrügerei.  2)  aet.  lügen= 
feaft,  feeuifeleritfe,  falfife  homo,  falsos  fieri 
Sali.,  ne  falai  intellegerentnr  Tac. 

falx,  cia,  f.  Sitfeel,  Senfe;  Sin}er;  ob.  ®ar 
tenmeffer  pro  me  re  vitom  talce  Hör.;  grofee 
Sjalcn  }um  ßinreifeen  ber  Blauem  murales;  cum 
falcibus  ad  Caetoria  de.  p.  Mil.  §.  91. 

fima,  ae,  f.  1)  CHerüifet,  Sage,  f.  est  ba«  ®e 
rüfet  gefet,  feerrftfet,  nuntiat  beriifetet;  f.  yenerat, 
exierat;  manat,  percrebruit;  f.  de  alqa  re  affer- 
tur,  perfertur,  perrenit  ad  alqm;  f.  praoeurrit; 
do  alqa  re,  alcis  rei;  fama  amiaei  regia  D.  bem 
lobe  be«  St.  Just.;  pl.  hascin’  mi  propter  res 
malas  f.  ferunt  Plaut.,  ‘perfomf.  bie  diöttin 
be«  fflerütfete«.  2)  bie  öffentlitfee  Steinung, 
Bolt«ftimme  adversü  bominum  f.;  f.  et  opinio 
hominnm,  popularis,  forenaia;  (Ourt.)  maiore  f. 
quam  gloria;  ber  Stuf  eine«  SJtenffecn  (bie  duftert 
ÜIncrfennung  beä  Sfearafter«  u.  ber  Berfönliifelcit 
burtfeSJort  u.Dlatferebe;  ogl.  exiatimatio)  de  alqo; 
bona,  integru,  incolumia,  mala,  turpis;  sapien 
tiae,  bene  loquendi;  ad  deos  immortalea  bene- 
voleutia  fam&quc  alqm  tollere  in  (banfbareml 
Üöofelwoüen  u.  (feiernbem)  Stuf;  prägn.  ber  gute 
SRuf,  gute  9lame,  Bufem  huius  oranis  f.  atque 
exiatimatio,  rerum  geatarum,  famä  nobilis;  fa- 
mae  conaulere,  aervire,  parcere;  famum  afferre, 
laedere;  f.  collectam  aerrare,  »ororis  defendere; 
famä  et  corpore  (mit  Seeluft  be«  guten  Sufc«  n. 
bet  Steifeeit)  creditoribua  satiafacere  Liv.  6,  34, 
2;  *f.  l’ylia  = ber  berüfemtc  Sieftor;  * Argirae 
f.  (ber  Stol})  pudicitiao;  autfe  ber  ftfelctfetr  dt  ui 
famam  in  ae  tranatulit  Ter. , f.  atque  inridia 
Soll.,  moveri  famä  Verg.;  ®egenftonb  bc«  ®e! 
rebe«  ego  ero  f.  foris  Ter. 

ffimellcus,  adj.  [famea]  (oorfl.  u.  fpdt)  Derfeun- 
gert,  feungrig.  — fönten,  is,  f.  l)  junger 
cibi  condimentum  esse  f.;  alqa  re  famem  tole- 
rare,  depellere,  explere,  *pellere,  *propellere, 


313 


famigeratio  — fas. 


extremam  f.  austentare;  *pETfomf. ; au<b  (J3utr.) 
ba*  hungern,  Hu«buttgcrn  Saguntini  fame 
victi  aunt,  Numantiam  diu  obsessam  fame  con- 
fecit;  Aristonicum  fame  ad  deditionem  com- 
pulit;  bat),  a)  ^unptrfuot  f.  quae  tune  erat 
in  hac  mea  Aaia;  in  fame  frumentum  expor- 
tare.  6)  (2>r.)  grofje  Sfirftigleit,  $unget» 
leiben.  2)  tp.  n)  heftige  ©egierbe  natb  etto. 
•auri,  ‘argenti;  *maiorum  (nüml.  bonorum).  6) 
Ärmut,  ®ürftigleit  im  HuSbrud  ieiunitaa  et 
f.  de.  Tusc.  2 §.  3. 

fimlgeritio,  önia,  f.  [famigeratus]  ba#  Hu«» 
fdjtöapen  Plaut.  — fümlgeritor,  öris,  m.  [fa- 
migeratus] Hugiebtoapet  Plaut. 
faniYlla,  ae,  [aurfj  as  1)  6)],  f.  [etrto.  m.  famulns] 
l)  bie  ®efamtt)rit  ber  unter  einem  ®ad)e  tebenben 
©erfonen,  hau«genoffenf<baft  a)  ®efinbe, 
®ienerfd)af t,  Sllaocn  familiam  intellegamus, 
quae  constet  ex  servis  pluribus;  f.  Catonianam 
rendere;  leibeigene  Orgetorix  ad  iudicium 
omnem  suam  f.  undique  coSgit.  b)  ber  ganje 
•Vaubftanb.  ba«  $au«loefen,  iomofjl  freie  at« 
leibeigene  S»au«genoffenfe^afi  pater,  patres  fa- 
milius  ob.  familiae;  pater  familiae,  patresque 
familiarum  Goes.  b.  G.  6,  19,  3.  b.  c.  2,  44;  mater 
familias  ob.  familiae,  matres  familias  ob.  fami- 
liae SaU.  Cat.  61,  9,  familiarum;  matrum  fami- 
liae Cats.  b.  c.  2,  4,  3;  filius  familias,  filii  fa- 
miliarum Sobn,  Söbtte  n.  häufe,  tiocb  unter  be« 
©ater«  ®etoait  ftebenb;  herciscundae  familiae 
(Dgl.  hercisco);  decem  dierum  vix  mihi  est  f. 
üebeniuntertjalt  Ter.  2)  bie  gamilie  al#  Unter» 
abteilung  einer  ®en«,  burd)  ba«  cognomen  eine« 
©flmetS  be}cid)nct  vetus  et  lllustris,  f.  prone  iam 
exstinctä;  bi«»,  ungenau  fl.  gens,  Iunia,  Claudia. 
31  tp.  a)  ®ruppe,  ©anbe  gladiatorum,  aud) 
(Plaut.)  Sdjaufpieler.  b)  t>^itofop^ifc^e  Sette 
tota  Peripateticorum;  ducere  f.  f.  1.  dueo  c). 
fimlUArix,  e,  «W.  l)  jum  ®efinbc  gehörig; 
subst.  »flaue,  ©ebienter  Plaut.,  quidam  fa- 
miliarium  Liv.  1,39,2.  2)  jum  $aufe,  jum 
hau$toefen  gehörig,  filius  o.  5>au|e  Plaut.; 
copiae  (©ermögen),  lares,  dignitas;  res  Sjau«= 
mejen  ob.  ©ermögen,  (Tac.)  pecunia  eigne«;  prin- 
cipis  in  Asia  res  domesticae  ac  f.  hau*»  U. 
gamilicnangelegcnbeiten.  s)  jur  gamtlic  ge» 
Ijötig,  gamilien»,  bäu#lidj  funus,  consilium. 
4)  tp.  (in.  comp.  u.  sup  ] a)  b.  ©erfonen,  mit  bem 
häufe  u ber  gamilie  tool)i  betannt,  Bertraut 
femiliarior  nobis;  al*  subst.  ber  Oertraute 
greunb,  ©ettraute  familiarissimus  meus;  eine 
©efannte,  gteunbin  tua.  b)  o.  Satten,  oer» 
traut,  freunbfcbaftliA,  getoöbnlidj,  geläu» 
fig,  iura  ber  greunbtdjaft,  sermones,  aditus  fa- 
nuliarior;  f.  oculis  gratumquo  id  spectaculum 
fecit  Liv.;  fvultus,  fliterae ; f familiäre  est  m. 
tnf.  c ) in  bet  liebte  ber  baruBpices  biejenigen 
teile  be«  Opfertiere*,  roelrije  auf  ba«  ©atetlanb 
unb  ba*  Sinbeimiftb«  (im  ®gf.  be*  gremben  u. 
8u«länbifcben)  b'nbeuten  fissum  (@gf.  hostile); 
aput.  iecinoris  a f.  parte  coesum;  quae  pars 
inimici,  quae  pars  f.  esset. 
familUrYtax,  ätis,  f.  [familiarisl  1)  oertraute 
©efanntfdjaf t,  oertrauter  Umgang,  ©et» 
traulidbfeit  eum  illo  mihi  est,  mtercedit  f. ; 
in  f.  alcis  venire,  intrare,  se  dare.  2)  Ser» 
traute  greunbe  e praecipua  f.  Neronis  Tae.; 
pl.,  omnes  amicitiac  et  f.  Suet. 
fsmtlUritbr,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [familiaris] 


bertraut,  frcunbf<baftticb  arridere;  vivero 
cum  alqa  f. , familiarissime  uti  alqo;  f.  ferro 
mortem  alcis  (Ter.)  freunbftbaftlitben  Anteil  neh- 
men an;  odio  es  nimis  f.  \Plaut.)  mit  beinern 
gar  ju  oertraulitben  Betragen, 
fämöse,  adv.  [famosusl  (feit.)  mit  9iubm  .dar. 
Vict.  — famösus,  adj.  [fama]  1)  berühmt, 
rubmooll  furbs,  ’mors.  2)  berüchtigt,  an» 
rßdjig  si  qua  erat  regia  largitio;  *si  aut 
sicariue  (foret)  aut  alioqui  f.,  *labores,  famoaae 
(0.  ©ublbirnrn)  Oie.  de  or.  2 §.  277.  8)  ehren» 
r übrig  tlibelli,  +carmina;  *Tersus  ©aiquiUe, 
*pudor. 

famälärls,  e,  adj.  [famulus]  jum  ©ebienten, 
Sflaoen  gehörig,  ©ebienten»  vestis,  *iara 
f.  daro  unteriod)en.  — fämäUtus,  us,  m.  [fa- 
mulor]  ®ienjtbarfeit,  J^nec^tfe^aft  esse  in 
famulatu;  f.  virtutis  serrientis  voluptati;  in  hoc 
orbis  terrarum  vetere  f.  Tac.  — fSmölor,  < Up. 
1.  [famulus]  bienjtbar  [ein  ’alcui. 
famulns,  i,  in,  -la,  ae,  /'.  [oerto.  m.  familia] 
Sllaoe,  Sflaoin  (aI8  ©Utglieb  be«  $au«|tan 
be«,  alfo  ba«  patriard)alifd)e  ©rrbältni«  bejeidb» 
nenb),  ®iener  eine«  Sicnfiben  ob.  einet  ®ottbeit 
alcis,  *sacrorum,  dei  Silenus  alumni;  *Vulcani 
®efeflen;  tp  si  virtus  f.  fortunae  est. 
finätlcus,  adj  [fanum]  b,  einer  ®ottbeit  in  ®nt  = 
jütfung  oerfept,  begeiftert,  ftbmärmenb, 
rafenb,  Galli  (bie  ©rieftet  ber  Hobele);  philoso- 
phi  isti  superstitiosi  et  paene  f.;  fmultitudo, 
carmen,  cursus,  iactatio  corporis,  *error. 
fandum,  i,  n.  f.  for. 

Fannius,  a)  Gaius  F.,  ein  ®ef<bid)tf(breiber  u.  ein 
©ebner  jut  Seit  be«  jüngeren  Slfrifanu*.  6)  ein 
®efrf)tcbtf<bttit,tT  ü“1  8cit  jüngeren  ©liniu*. 
c)  Fannia,  lotbtrr  be«  tbrafea  u.  ber  Slrria 
Plin.  ep. ; adj.  -Anus. 

1.  fäuum,  i,  n [for]  tcmpelpla®,  bet  tcmpel 
fclbft  mit  feinem  Bejitf  al*  ^eiliges  ©eftötum  bet 
fflöttcr,  Heiligtum  f.  atque  delubra,  Apollinis, 
Herculis,  Dianae. 

2.  Fänum,  i,  umbrifd)«  Stabt,  j.  Fano. 

fSr,  farris,  ».  t)  Spelt  (eine  9lrt  SBrijen);  *pt. 
2)  ©tebl,  Stbrot,  namentlid)  Opfermcbl  *f. 
pio  et  plenü  supplex  Teneratur  acerrä,  *f.  pio 
placant  ot  saliento  sale;  autp  (Hör.)  Stob  (ge= 
riebene«)  una  farris  libra,  non  sine  farre. 
farcio,  rsi,  rtum  (nicht  farctum  ob.  farsum),  4. 
öollflopfen  pnlvinu»  rosä  fartus;  fparietes 
sine  caemento  medio  farti;  ’iecore  opimo  farta; 
partic.  al«  subst.  furtum,  i,  n.  ba«  $incinge  = 
(topfte,  gütlfet,  ftberjb-  (Plaut.)  non  vestem 
mulieris  amant,  sed  f.  vestis  ben  gnbalt  = bie 
©etfon;  f.  fecere  ex  alqo  jmb.  irtlaffteten,  in 
Farfirus  f.  Fabalis.  [Stüde  bannt, 

farßrus,  i,  m.  ^uflattidb  Plaut. 
fSrina,  ae,  /.  [far]  Dt e b l , bilbl.  materna  tibi  f. 
(beine  Wutter  loar  2Kebl)  ex  crudissimo  Ariciae 
pistrino  Caes.  Form.  b.  Suet  Aug.  4;  bob- 
•tmeblartige  ®inqe.  — farrigo,  Inis,  f.  [far] 
Slengcfutter  für  ba*  ©ieb  crassa  Verg. 
fnrtor,  öris,  m.  [farcio]  SBurftmacber  ob.  bättb» 
ler  — fartnm  f.  farcio. 

fax,  ».  (nur  im  nom.  u.  acc.  sing.)  [oexto.  m.  fari] 
l)  ber  göttlidje  8u«fpruib,  ba«  göttli(be©edb  t 
(gleichviel  ob  fie  burtb  ©orfchriften  ber  ©eligion 
ob.  burtb  ba«  fittli^e  (Scfübl  ftefj  offenbaren),  audb 
ma«  nad)  göttlichem  ®cfep  pfliebtmäbig,  tr  = 
laubt,  juläffig,  ftbidlub,  mögtitb  x ft  con- 


314 


fasern  — fastus. 


tra  ius  fasque;  contra  fas,  contra  auspicia  etc.; 
contra  quam  f.  erat;  sicut  ius  fosque  est;  ( Tac.) 
f.  gentium,  patriae,  (Tac.)  id  f.  armorum  et  iua 
hostium  eet;  nibil  quod  aut  per  naturam  f.  es- 
set aut  per  leges  licoret;  per  omne  f.  et  nefas 
(in  adern  ffluten  unb  ©Öfen)  alqm  sequi;  ftan- 
tam  victoribus  adversus  f.  nefasqnc  (gegen  alle«, 
modjtc  ci  flicht  ob.  Uureipt  feilt)  irrevorentiam, 
f in  omno  f.  nefasque  avidi ; huic  legi  abrogari 
fas,  non  f.  est;  si  boc  est  f.  dicere  ob.  dictu; 
non  esse  f.  Germanos  superare,  si  etc.;  »ultra 
f.  mehr  als  retpt  ift;  petfonif.  audi  luppiter,  au- 
dito  nnos,  andiat  Fas  I.iv.  2)  *ba«  burd)  gött- 
liche« (befep  beftimmtc  Scpidfal,  ScrpättgniS 
f.  aut  illc  superi  regnator  Olympi;  f.  obstat;  f. 
est  m.  inf.  u acc.  c.  inf. 
faseln,  ao,  f.  ©inbe,  breite«  Sanb  ob.  breiter 
Streifen  $eug  jum  Umwideln  franfet  ob  wun= 
ber  Körperteile;  jum  ©efeftigen  ber  ®d)itf)c;  ©cin  = , 
Scp  enlclbütben  al«  Iracpt  ber  ©cidjlinge;  pl. 
*=  zona  Sieibgurt  ob.  ’ftputjs  Just.  88,  1,  9; 
(l'rop.,  Tac.)  ©ufenbanb;  ( Suet .)  ftopfbinbe, 
©iabent;  (Ourt.)  caerulea  ©inbe  um  bic  töniglicpe 
Sfopfbebcdung;  al«  ©idelbänbcr  für  Heine  Stirn 
ber;  lecti  (Dutt  am  ©cttc.  [bei,  ©adet. 

fuscTeülus,  i,  m.  [dem.  0.  fascis]  (leinet  ©ün  = 
faseln«,  t.  [ißaaxatvui]  burd)  böfen  ©lid  ob  91uf 
befepreien,  bepejen,  »nescio  quis  oculus  te- 
neros  mihi  agnos;  »mala  lingufi. 
fascTiium,  i,  n.  [^«oxo»o»|  Mittel  gegen  &au-- 
beTei  Hur. 

OiscTola,  ae,  f (Um.  b.  fascia]  Heine  ©inbe, 
©anb  um  bie  Scpirnbcinc,  nur  o.  Stranfen  tt. 
©eieplingen  getragen  Hör.;  bat),  autp  b.  bem  al« 
Sraueitjimmer  pertlcibeten  Slobiu«.  — faseln,  is, 
t«.  1)  (ging.)  fflüttbel,  ©adet,  ©ürbc,  Saft 
sarmentorum;  spicas  fascibus  (o.  ben  (Darben) 
dcsecare;  fstramentonim  ac  virgultorum,  fligno- 
rum,  fcpistularum ; *K'rieg«gcpäd  iniusto  sub 
f.  2)  pl.,  bie  gaSce«,  Slutenbünbel  mit  einem 
©eile  tn  ber  Mitte,  toeldje  bic  Süttorcn  beit  pödj 
ften  Magiftratöperfonen  oorantrugen,  teil«  jur  SoO= 
fiiprung  ber  nu«ge[prod)cnen  Strafen,  teil«  al« 
ftpnbolifcpc«  Seicpen  ipret  (Dctoalt  f.  praeferro, 
anteferre;  f.  habere  fiep  oortragen  laffen;  demere 
sccures  de  f.;  summittere  f.  alcui  au«  Äcptung 
Bor  fntbrn.  fenten,  audj  bilbl.  jtnbm.  ben  ©orjug 
geben;  f.  (bie  tonfularifebe  (Demalt)  corripere;  f. 
proicere  et  Imperium  deponero;  cuius  tum  f. 
erant  meid) er  bamal«  bic  Regierung  patte;  lau- 
rcati  f.  laureatus;  (Tac.)  versi  nmgeleprt  (beim 
üridjenbegängni«  eine«  fionful«) ; *tp.  jur  ©ejeiip- 
nung  bet  pöcpften  Sprenftellen,  namentlich  be« 
Jfoitfulat«. 

fimeltis  ( sellus),  fast!  f.  phaselus,  1.  fastuB  2). 
fustidlo,  4.  [fastidium]  l)  CE  fei,  ©iberroillen 
ein  pf  in  ben  olus,  omma  praeter  pavonciu  rhom- 
bumqneT/or.;  virum  Suet.  2)  tp.  Berfcpmäpen, 
geringfepöpen,  Berwcrfen,  jurüdweifen  au« 
einer  angeborneu  ob.  temporären  Tlntipatpie  preces 

alcis,  fregnum , falqm,  fdominationibus  aliis 
fustiditua;  m.  inf.,  Liv.\  plebs  f.  (mit  ffiibet= 
willen  anfepen)  coepit  m.  acc.  c.  inf.,  lAv. ; in 
recte  factis  etto.  au«jufepen  paben;  **i  quod  vi- 
tium  est,  non  f.  nidjt  ju  ftreng  beurteilen;  »sora- 
nus  f.  non  humiles  domos;  (oorlt.)  is  mei  f 
fnstidiose,  adv.  nt.  comp,  [fastidiosns]  l)  wäp  = 
leriftp,  mälclnb  diligenter  et  prope  f.  iudi- 
caro;  ( Phaedr .)  f.  rocipior  in  caelum  erft  naip 


fhettger  ©tüfuitg.  2)  Bornepm,  ftpnöbe.  31  noll 
Überbrup,  ätgerlicp  stomachans.  — fasti- 
dtosus , adj  m.  comp.  u.  fsup.  [fastidium]  1) 
etel,  nerwöpnt  illic  f.  est  l’laut.  2)  tp.  Bct- 
jtpmäpenb,  miplerifcp,  ftptoer  ju  bcfrie  = 
bigen,  mälelnb,  baB.  oornepmtpuerifdi, 
jepnöbe,  fpröbe  literarum  Latinarum;  »terrae; 
in  causis  recipiendis;  f roollesque  ment  es  ; 
ffastidiosissimum  mancipium.  S)  * ® f c l er ^ 
regenb  copia,  aegrimonia. 

fastidium,  ii,  «.  [oerto.  m.  2.  fastusj  1)  Siel, 
fflibetwtlle  u.  Abneigung  gegen  einen  (Denufj 
(au«  Überföttigung  ob.  Überbrufi  entftanben)  cibi 
satietas  et  f.;  auip  Bon  ©caenftänbrn  be«  (De 
fupte«;  *pl.  2)  tp.  geiftiger  ffiiberroille,  ?lb  = 
tteigung,  Mälclei,  (Deringfcpäpung,  Bor 
neptne«  ©efen,  fcpnöber  Stolj  (alö  ®ef  öpl) 
hoc  est  dclicatissimi  f.  Berrät  einen  fepr  na 
toöpnten  (Dcftpmad;  audiendi,  rerum  domestioa- 
rum;  ffaatidio  esse  alcui;  »int  pl.,  pati  superba 
f.  alcis;  »spectatoris  f.  ferre  superbi;  f.  arro- 
gantiaque;  f.  et  contumacia;  f.  alcis  non 
posse  ferre. 

fnstigäte,  adv.  [fastigatusj  abgcbaipt,  giebel 
förmig  Caes.  ft.  c.  2,  10,  6.  — fastigium,  ii,  n. 
l)  ©icbcl,  ®iebelfpipc  eine«  §aufc«,  &roit 
ton,  bef.  ber  lempel , oft  mit  ©crjierungcn  uti- 
litatem  tcmpli  fastigii  dignitas  consecuta  est; 
(pl.)  templorum;  *summi  culminis;  tper  cul- 
minis  aperta  f.;  bilbl.  operi  prope  absoluto 
tamquam  f.  imponere  2)  überp.  ber  pödjpe 
äuperfte  feil  einer  Saipc,  fpipig  ob.  ttitpt  (bie 
Krone),  fjöpe,  Spipe,  Dbcrflätpc,  Snbe,  un 
tere«  ob.  obere«  jmetet  geneigter  Seitcnflaiptn 
collea  pari  altitudinis  f.;  fmuri;  faquae  SiiDeou , 
»terrae;  »fontis  auf  ber  bie  Duelle  petabfloft, 
ftpräge  Siitptung,  JJeigung,  Senlung,  Sb 
bodjung  ab  oppido  decliris  locus  tenui  f ver 
gebat;  paulo  leniore  f.;  iniquum  loci  ad  decli- 
vitatem  f.  Caes  ft.  G.  7,  86,  4;  fipräge  SHicptung 
in  bic  Siefe,  bie  liefe  »serobibus  quae  sint 
fastigia.  3)  o.  ®ipfcl  entlepnt,  iiöpcputtlt, 
©ipfel,  pöipfle  Stufe  (in  biefem  Stnnc  unnaff.) 
in  summo  esse  ant  f.  aut  periculo  Nep.;  pati 
f.  stare  auf  gleitp  popem  Stanbpunfte  Nep  , magni 
tudinis,  regni,  ad  suramum  f.  evehere  Curl., 
summum  f.  privati  hominis  iroplere  Plin.  cp. ; 
bap.  auip  Stellung,  Stanb,  ©iirbe  dicta- 
turae  f.  semper  altius  fuit,  curatio  altior  suo 
f.  füt  feine  Stellung  ju  poep  Lic.;  paternnm, 
regium,  in  id  f.  recipi  Cstrt. ; ad  summum  f. 
deligi,  summum  f.,  mortale  f.  Tac.;  »summa 
sequar  f.  rerum  bie  ijjauptpunlte.  — fastigi- 
tu-,  adj.  [partic.  0.  fastigo]  fdprig,  abpängig, 
abiteigenb  collis,  testudo,  in  attutum  cacumen. 

1.  fust ns  [forf  1)  a<(j.  dies  fasti  bie  Xnge,  an 
toelipen  ber  ©rätor  flletpt  fprecpeti  burfte  Or.  fa.a 
t,  48.  2)  suftsf.  fasti,  örum,in.  ba«  ©erjcitpni« 
ber  dies  fasti,  lange  nur  ben  ©atriciern  pigang 
litp,  bi«  Sit.  tflaoiu«,  Sipreiber  be«  Stppiu«  Slau 
biu«  Säcu«,  e«  ttebfl  ben  legis  actiones  306  d.  Spr 
Beröffentücpte.  211«  biefe  ©erjeiipniffc  naep  u.  nadi 
erreeitert  waren,  enthielten  fie  einen  Bollftänbigrii 
Kaleitber  mit  Angabe  bet  Jage  unb  Sreigniffe 
be«  3aPte«-  ber  ffefte  u.  bgl  Jlupcr  biefoi  fasti 
patte  matt  fpäter  bic  f.  Capitolini  ob.  consulare*. 
Serjciipnifie  bet  pötpfien  Magijlratöperfoncn  für 
jebc«  jiapr  B.  508  B.  Spr.  bt«  354  u.  ttpr.;  si 
appellandi  sunt  consules,  quos  nemo  est  quin 


fastuts  — fauces.  315 


non  modo  ex  memoria  seil  ex  fastis  evellendos 
putet;  bos  eonsule»  non  <licam  aniini  hominum 
«ed  f.  ulli  ferre  possunt? 
t *ff»8tn»,  us,  m.  fdjnobei  Stol*.,  ftolge  ©er; 
oifttiing;  Spröbigtcit  (als  ©efinnung;  ogt. 
fiutidinm),  ad  fastum  (ncuf)  ftoljcm  (Belüfte) 
qnoscnmque  parentes  opUtret  sibi  quisque  Hör. ; 
erga  patrias  epulas  Tac. 

filiiis,  e,  adj.  [fatum]  gum  Sdjidfat  gcEörig  1) 
Dom  Sc^idf a I beftimmt,  E«rrüi)rcnb  neces- 
■itas,  casus;  annus  ad  interitum  huius  urbis, 
dux  ad  excidium  illius  urbis  f.;  nud)  Ofrt)äng; 
niäootl,  *rei<E  bellum,  *virga,  ‘«taraina; 
•pigaor»  (p.  ©atlatmim),  libri  SdfidfalebücEer 
(bie  fibt)Uini(tbot) ; *deac  bie  2cEidfal«göttinnen 
(©argen);  dies  Xobc«taq  Tac.  2)  in  übelm  Sinne, 
'DftljiSngniäöoU,  oerberblidi,  toblidj  li- 
gnuin,  aurum,  monstrum,  iudex  (o.  ©ari«), 
eqnas,  machina,  telum.  Xao.  fätälftör,  adv. 
bem  SerEängni«  gcmäfj;  (Eu.tr.)  f.  mon  eine* 
Tiatütlid)tn  Xobe«. 

fsteor,  fussus  sum,  dtp.  2.  [inf.  faterier  Ilor.] 
1)  gefleljen,  beten uen  alqd  verum;  ‘peccatum, 
*)«iipertatcm ; se  hustein,  de  se,  ignave  multa 
niml.  eo»  dicere)  7 lor.  tp  2,  1,  67;  ‘parentEct. 
fateor,  nam  fateor,  fatebor  enim;  paus,  qui 
isger)  publieua  esse  fateatur  Uic.  leg.  agr.  2 §. 
57.  2)  iibcrlj.  an  ben  lag  legen,  äufjern,  fidj 
netten  taffen  *iram  vultu,  ‘animum,  *se  suas- 
qne  ttammas;  ’fassus  deum  ae  deum  esse, 
fätieinus  ob.  -ci'nus,  adj.  [fatum-cano]  Wei«- 
i«8erif<E  Ob.  — fätfdTcus,  adj.  [fatum-dico] 
ffleibjagenb  auus,  ‘vates,  *deus,  -fnumen, 
ipuella,  f libri;  subst.  m.  SBeiäjaget.  — *fS- 
tifbr,  fera,  ff  rum , adj.  [ fatum-fero]  tob; 
tringenb. 

fitigitio,  ünis,  f.  [fatigo]  Srmübung  equorum; 
tfatigatione  continuati  laboris  affecti;  faud| 
(ftwt)  ba«  Slecfen,  Huf  jieljcn  mit  ©orten  levis, 
mbi.  — fatigo,  X.  [fatis  »er»,  mit  affatim  u. 
■*go]  1)  eigtl.  bie  gur  ©einige  treiben,  abtrei; 
ben,  heften,  baE-  ermüben,  abmatten  (tör= 
petlitg  ob.  geiftig)  ‘cervos  iaculo  cursuque;  equos 
tbttitb  SepneDigteit);  ‘iuvencum  terga  bastä; 
•qnadrupedem  eitum  ferrata  calce;  *tanto  magis 
die  f.  os  rabidum  (o.  Hpoß,  ber  bie  ©cqeiflerung 
bet  Sibgtta  bänbigt);  fhorreudo  stridore  aures; 
*«onitu  viciDa  (o.  gtuffe) ; ‘fluctus  mit  ffletoalt 
oibetpe^en;  *6i]vas  unabläffig  burcEiageri;  ‘diern 
noctemque  remigio  ben  gangen  lag  »c.  ^inburt^ 
tilbtm;  semet  tpsi  atroei  pugna  Liv. ; neque 
iMomniis  neque  labore  fatigari;  multo  labore 
ptoeliisque,  itinere  fatigati;  *noctes  de  alqo 
wtet  ftummer  Einbringen.  2)  tp.  jmb.  ob.  etro. 
glfidjiam  ab  treiben,  jmbm.  ob.  einet  Sadje  heftig 
jttfegen,  feine  >Suf)e  taffen,  ^etmfud)cn, 
quälen,  plagen,  überwältigen,  förperlich  ob. 
fettig  fiolium  tribulique  tritieoas  messes;  fnaec 
tdicita»  terrae  imbecillis  cultoribus  fatigatur; 
rnihil  aeque  quam  inopia  aquae;  fame  fatiga- 
tus;  verberibus,  tonnen tis,  igue  fatigati;  tple- 
bem  aeri  annona;  alqm  precibus,  suppliciis 
ratj)  bt.  f.  (alqm)  de  alqa  re  beftürmen  mit;  fa- 
tigatus  a fratro,  ut  etc.;  ‘socios  unauff)ör(icf) 
■•ntiriben;  ‘Martern  gum  Ifriegc  brängen;  se,  aui- 
mam,  ‘animnm  consiliis;  ‘pectera  quantis  f. 
rainis;  »luno,  quae  mare  nunc  terraaque  motu 
aelumque  f. ; fvictoris  indulgentiam ; -fnaturam 
qaoque  bewältigen. 


latilbqiin,  ae,  f [fatum  u.  loquorj  SBeisSj« 
getin  Liv. 

rätlsco,  — —3.  1)  *au«cinanber  gcljctt,  'Jiiffc 
befommen  tellus;  ianua  öffnet  fitE;  naves  rimis 
betfien;  area.  2)  (Tac)  tp.  erf tblaffcn,  ficE 
legen  non  Tiberius,  non  accusutores;  seditio; 
eopiä  ber  SKengc  bet  gälte  erliegen. 

fatitltuü,  ätis,  f.  [fatnus]  HlbernEcil,  ®umm  = 
Eeit  Oie.  dt  inr.  2 §.  92. 

Fatna  f.  2.  Fatnus  u.  fatuor. 

fatum,  i,  n.  [for]  eigtl.  baS  ©efprortjene,  ber  Hu«; 
fptud)  1)  pl.  fficibfagungcn,  ©ötterfprucEc 
Sibyllina;  ex  fatis,  quae  Veientes  scripta  Unbe- 
baut. 2)  ba«  Sdjicffal  (bie  einmal  beftimmte 
©eltorbnung)  necessitas  fati;  f.  est  ordo  se- 
riesque  rorum,  cum  causa  eausao  nein  rem  ex 
se  gignat;  Stoici  omnia  fato  fieri  dicunt;  *mc 
(lovem)  quoque  f.  regunt;  implere  fata  ma<Een, 
bag  bie  ©eftimmungen  bc«  StEitffal«  in  (StfüBung 
gc^cn  Liv  -,  ‘fatorum  arbitrio;  ‘sie  fatis  placet; 
‘sic  erat  in  fatis;  f.  fuit  m.  acc.  c.  inf.-,  bi«W. 
ba«S(Ei(ffal  al«  0.  beti®öttcrn  abEängig,  ’©ille, 
©cf«Elu&  cineröottEeit  fata lovis;  fato  divum; 
nteton.  (Tlaut.,  Just.)  ba*ienige,  toa«  ba«  S cf j i cf 
fal  jmb«.  entfcEeibet,  beftimmt;  *pl.  bie 
S(Ei(ffal*göttintten,  ©argen.  3)  ba«  Sd}i<f= 
fal  einer  ©etfon  ob.  SacEe,  al«  oorausbeftimmt 
u.  notwenbig,  ©erEängni«,  ©eftimmung, 
ScEicf  ung,  öefcEitl,  bef.  ba«  natürliiEc  ©eben«; 
liel  *f.  mihi  instat  triste;  ‘bona,  ‘acerba,  ‘fera, 
‘caeea,  *sera,  ‘tardiora  votis  ial«  man  WÜnfcEt); 
suo  quisque  f.  natus  est;  hunc  maturius  ex- 
stingui  vulnere  nostro  quam  suo  f. ; quorum 
suo  quisque  f.  (Wie  c«  iEm  beftimmt  war)  sine 
publico  diserimino  viveret  morercturque;  fato 
cederc,  concedere  f.  cedo  2)  c),  concedo  I)  I) 
c);  fato  obire,  finem  vitae  sponte  an  fato  im- 
plevit  Tac.\  partim  f.  partim  ferro  perire  Just. ; 
‘ad  fata  venire;  ‘fata  parentis  proferre  ba« 
geben  je.  oertängern;  ‘meton.  bie  Hfd)c  bc« 
oerbrattnten  geitEnam«  Prop.-,  inSbcf.  un  = 
alütfliiEe«  S^iidfal,  Untergang,  gemalt; 
f a m e r lob  impondet  f.  uliquod ; haoe  ita  multa 
quasi  f.  impendere  amicitiae:  urbs  ox  faucibus 
fati  erepta;  ‘celerrima;  ‘Iliaca;  concr.  duo  illa 
rei  pnblicac  paeno  f.  Unglüd«bämotien. 

fätuor,  dtp.  l.  [2.  Fatuus]  begeiftert  fein,  Fauno 
fuit  uxor  nomine  Fatua,  quae  astidue  divino 
spiritu  iropleta,  velut  per  furorem  futuraprae- 
monebat.  Unde  adhuc,  qui  inspirari  solent,  fa- 
tuari  dicuntur  Just.  43,  1,  8. 

1.  fätnns,  adj.  albern,  einfältig,  närrifcE, 
btöbf innig  («.  ©atur  u.  im  SeneEmett)  f.  et 
amens;  monitor  non  f. 

2.  Fatuus,  i,  m.  [for]  (fpät)  anberer  92ame  be« 
weiSfagenben  fflatbgottc«  Fauuus,  baE-  au(E  FS- 
tua,  ae,  f.  beffen  XotEtcr  ob  ©emaElin. 

fauces,  ium,  f.  (*abt.  sing,  fauce)  1)  brr  obere 
enge  Xeil  bc«  StEluitbc«,  meton.  StEluub, 
Sie E l e , SR a (f) c rt  ‘sitis  urit  fauces;  os  devoratum 
fauce  baerebat  lupi  Phaedr.\  ‘arente  f.;  *f. 
improba  ineitatus  <=■  §ei6Eunger;  cum  inexple- 
biles  populi  f.  exaruorunt  siti  libertatis;  urbem 
ex  belli  ore  ac  f.  ereptam  esse;  cuiu  faucibus 
premeretur  ba  ba«  Sleffer  iEm  an  ber  ReElc  fag ; 
iam  faucibus  teneor  Plaut Catilina  cum  ex- 
crcitu  faucibus  urget  fijjt  un«  f<Eon  auf  bem 
Siadett  Sali. ; premit  f.  defensionis  tuae  erftidt 
beine  ©erteibigung,  maiEt  fie  unntöglid).  2)  tp. 


316 


Fauna  — fecundus. 


(nur  pl.)  a)  Sngpafj,  ® cf)  1 u dj  t (infofern  ftc  in 
eine  geräumigere  (ffcgenb  füfjrt  , maS  nicht  in  an- 
pustiae  liegt)  f.  angustissimae;  Caudinae  f, 
Caudium ; macelli,  portu« ; f.  Zugänge)  obses- 
si8;  au*  SDiecrengc  Hellesponti  Liv. , Abydi 
Vertj.;  Sanbengc  ungustae,  artae;  angustiae 
atque  f.  Graeciae;  Italiae;  Slünbung  eines 
gluffeS  *siccae.  6)  Sdjlunb,  Kluft,  patefactis 
terrae  f.,  *Orci,  *atrae. 

Fauna  =■  Fatua;  f.  2.  Fatuus  u.  Fannus.  — Fau- 
na*, i,  m.  [o.  faveo,  wie  Favonius  ber  ®ütige] 
ntqtMtfier  König  o.  Siatium,  Batet  beS  Satinus, 
nach  feinem  tobe  als  guter  Seift  ber  Serge  unb 
triften,  Sefdjüfcer  ber  iperbcn  u.  propljetifdfer 
Saibgott  uerchrt,  jum  teil  als  ein  nedenber  u. 
tuollüftiger  tämon ; bal).  mit  bem  griedj.  '(Jan 
permengt,  u.  bie  mit  ber  Sauna  erjeugten  Fauni 
mit  ben  gricefj.  Banen. 

Fnnsta  f.  fauatns  2).  — fauste,  adv.  [faustus] 
gtüdlicf),  günftig  Oie.  p.  Mur.  1,  1.  — fan- 
stttus,  &ti»,  f.  [faustus]  bie  perf onifijierte  grudjt» 
barleit  ber  gluren  Hör.  carm.  4,  6,  18.  — 
faustus,  i,  m.  [faveo]  1)  adj.  eigtl.  begünftigenb, 
begtüdenb,  gefegnet  (in  Bejahung  auf  bie 
©itabe  ber  ®bttcr)  omen;  quod  bonum,  faustum, 
felix  fortunatumque  sit!  dies  f.  et  felix  Ttr.\ 
dies  f.  alcui ; *i  pede  fausto.  2)  röm.  Beiname, 
ben  unter  anberen  ein  Sobn  beS  tdltatorS  Sulla 
führte,  fomic  eine  todjtcr  Fausta  tjiefj. 

fautor  (Plaut,  auch  fSvftor),  öris,  m [faveo] 
®önnet,  Begünftigcr,  Bcförberer  dignitatis 
alcis;  studiosi  et  f.  victoriae  illius  bie  ii|m  ben 
Sieg  toünfd)ten;  bonomm,  optimatum,  nobilita- 
tis;  in  ult  i sunt  f.  laudis  tuae;  tarn  mul  tos  et 
bonos  viros  eius  honori  esBC  f.  Cic.  p.  Plane.  1, 
1;  f.  esse  accusationi ; nbfol.  Bet f a I l*fl a t = 
fdjer,  Slaqueur  Plaut.,  Hör.,  Suet.  tab.  fau- 
trlx,  teis,  f.  ©önnerin,  BefJrbetin  Thais  est 
f.  nostrae  familiac  Ter. 

fävea,  ae,  f.  [faveo]  oertraute  Dienerin  Plaut. 

fäveo,  f&vi,  fautum,  2.  günftig,  gemogen,  gc  = 
neigt  fein,  au.it)  thätlid)  begünftigen,  be= 
förbertt  alcui;  f.  orationi  tuae  id)  nehme  beine 
Sorte  nicht  übel  Liv.)  favetur  alcui;  honori, 
dignitati,  landi,  industriae,  voluntati,  rebus  al- 
cis; hac  pro  parto  Ov.  met.  5,  162;  *0.  Bienen, 
operi  m.  Üuft  treiben;  *fabfoI.  b.  ©dttern,  gnä  = 
big  fein,  -f-dii  faveant;  *faventes  venti;  taubst. 
I'aventes,  m.;  inSbef.  a)  *fnpplaubieren,  Bei  = 
fall  rufen  adversus  studium  suum  (Bartei) 
Sitet.  Cal.  30;  übertr.  contra  istum  librum  ora- 
tioni Plin.  ep.;  Beifall  jollen  Miloni.  6)  t.  t. 
bei  Opfern  u.  anberti  religiüfen  ^anblungeit , lin- 
puis,  linguä,  ore,  linguis  animisque  feine  ffunge 
hüten,  entroeber  fromme  Beben  führen  ob.  an= 
bachtäooü  fchroeigen,  nichts  UnheiligeB, 
nichts,  toas  b.  übler  Bebeutung  fein  fann, 
reben  (evipr/ptir,  bona  verba  dicere),  auch  f. 
cantu  Enn.  b.  Cie.  de  dir.  2 §.  67;  abfol.  fa- 
vete  Ter. 

fürilla,  ae,  f.  gtüljenbc  Äfdje  (ogl.  cinis)  fa- 
villae  plenus  Ter.\  tepida  Suet. ; *sacrornm  b. 
ben  Opfern;  *im  Bilbe,  ber  Urfprung  prima 

(Svttor  f.  fautor.  [mali  venturi. 

Färönius,  ii,  m.  1)  ber  SBcftminb.  2)  ein  ®i= 
genname. 

fSror.  öris,  m.  [faveo]  ©unft,  Begünftigung 
populi,  plebis;  in  favorem  alcis  venire;  favore 
alqm  amplecti , favorem  alcui  addere,  conci- 


liare;  *Buis  non  respondere  f.  (Bnerfennnng, 
$anl)  speratum  meritis;  (fpät)  in  favorem  ul- 
tionis  ju  ©unften  ber  ic.,  roegen  ber  tc.;  Bei  = 
fallSruf,  BppIauS  im  Iheattr  ®i  — qui  ru- 
more et,  ut  ipsi  loquuntur,  f.  populi  tenetnr  et 
ducitur;  quod  Studium  et  quem  f.  secam  in 
scaenam  attulit  Panurgus?  fhistrionalis.  DaB. 
tfÄTörSbfllH,  e,  adj.  m.  comp.  1)  begünfiigt, 
beliebt.  2)  ®unft  berfchaffenb,  beliebt 
maehenb,  empfehlenb;  adv.  f fSröräbfl itSr, 
(feit)  mit  Beifall. 
fSvus,  i,  m.  fjonigfdjeibe,  *£>onig. 
fax,  facis,  f.  l)  gadel,  gern,  ein  Span  bon  Stic«; 
holj  ob.  anberem  harzigen  ®°4e  f undique  ex 
agris  collectae;  f.  incendere;  nuptiales,  *ma- 
ritae  »um  Borleuchten  bei  5>ocf)jeiten • *§od)jrit. 
Bcrmählung  1.  nuptiali  digna;  *fax  utraque 
^odjjcit-  u.  Seidjenfadel;  eius  omnium  in- 
cendiorum  f.  Branbfadet,  bilbt.  o.  SlntoniuS; 
si  leges  nominandae  sunt  ac  non  faces  nrbis. 
2)  übertr.  u.  tp.  a)  b.  Sicht  beS  SRonbeS  *Phoebi; 
♦crescentem  face  Noctilucam ; caelesteB  ob.  caeli 
geuertugeln  ob.  Kometen;  *de  caelo  lapsa 
per  umbra«  stella  facem  (feurigen  Streif)  dneens 
etc.;  au*  ’pl.  feurige,  fchöne  Bugen,  b)  faces 
dicendi  feurige  Berebfamleit;  cum  quasi  f.  do- 
lores ei  admoveientur  bie  brenne nbfien  Schmer 
)en;  omnes  a meis  inimicis  f.  invidiae  meae 
subiciuntur  fchüren  bie  ®lut  beS  fpaffeS  auf 
alle  Seife  gegen  mich  an;  hae  dicendi  f.;  cum 
homini  vehementi,  Philippo  quasi  quasdam  Ter- 
Ixirum  f.  admovisset  feinen  30tn  teijenbe 
Sorte  gebraucht;  corporis  facibu.«  (=  incitamen- 
tis)  inilammari  ad  omnes  cupidi taten;  alcui  ad 
libidinem  facem  praeferre;  -f-facem  bello  prae- 
ferre;  -f-Theophanes , fax  accusationis  et  origo; 
*remove  faces  p«  nnf  jn  jünten.  c)  *[Jeuer, 
SiebeSglut;  bgt.  flamma. 
fax  Im  etc.,  faxo  f.  facio. 

fcbricüla,  ae,  f.  [dem  o.  febriB]  ein  leichtes 
gieber.  2Jab.  fSbricülösus,  adj.  mit  giebet 
behaftet. 

fSbrls,  is,  f [ft.  ferbis,  o.  ferveo]  baS  giebet; 
febrim  ob.  febrem  habere,  febri  casere;  Komam 
venire  cum  febri;  febres  (giebetanfäHe)  accedunt; 
Febris  perfonif.  als  ®ottt)eU. 
föbrna,  drum,  n.  1)  bte  BeinigungSmittel 
(Solle,  3*®ctse  einer  felix  arbor  u bgt)  Or.  fast 
2,  19 ff.  2)  ein  Beinigungs»  u.  Sühnfcft,  bas 
jährlich  im  gebruat  gefeiert  roatb  Or.  $ao  fe- 
brunrius,  ailj.  jum  BeinigungSfeft  gehörig 
Kalendae,  Nonae,  Idus;  f.  mensis  u.  bl.  F.,  ber 
fcclälls  f.  fetialis.  [9Jlonat  gebrtiar. 

ffcundttns,  (nicht  foec.),  ätis,  f.  [fecundus]  1)  bie 
grud)tbarfeit  terrae,  agrorum,  mulieris,  F. 
perfonif.  Tae.\  bilbl.  volo  sc  efferat  in  adule- 
scento  f.  grudjtbarteil  beS  ©eifieS:  (fpät)  reich- 
liche gülle.  — ‘fccundo  (nidht  foec.),  t.  (feit.) 
fruchtbar  machen  Aegyptum  nigrii  arenft.  — 
fecundus  (falfch  foec.),  adj.  m.  comp,  u sup 
[Stamm  feo,  moDon  fetus  etc.l  1)  fruchtbar, 
ergiebig  raulier,  *Aeacidae  f.  nii;  *gens  (Sipp 
fefjaft);  terra,  seges,  *vitis,  ( Tac .)  terra  pecorum, 
provincia  annonae;  metallis;  fHispania  in  (für) 
omnia  frugum  genera;  fsolum  Aegypti  ita  f. 
est,  ut  etc.  2)  befruchtenb,  *dextrae  fecundae 
verbera  bie  gruchtbarfeit  ber  grauen  beferbernbe 
Biemenfchlägc  ber  Luperci ; *aurum  (p.  ber  Taitae), 
•imber,  *calices  ben  ®eiji  belebenb.  3)  tp.  a) 


fei  — ferax. 


317 


mp  an  etio. , Doll  ».  etw.  amor  melle  et  feile 
Plaut.,  ‘saecula  culpae;  ’poeni«  viscera  (beb 
liniobi.  S)  wab  reiplip  »othanben  ift,  ergiebig, 
soll  quaestus,  *fons  roaffrrceip,  ‘colles,  *herba, 
•specus  aberibus  aquis,  Aemilium  gcnus  bono- 
rum civium  Tac. 

Kl,  fellis,  n.  ©atlenblafe,  ©alle  (»gl.  bilis). 
pier».  o)  ‘Speiibe  Slüjfiqtcit,  ».  ©ift  vipereum, 
teneui.  b\  tp.  jur  ®ejeipnung  beb  Sibrigen, 
®tbäf|igen,  wittern  *omnia  iam  tristi  tem- 
pora  f.  madent;  fplurimum  in  scribendo  et  sali B 
et  fellis  habere;  Born;  atrum  Verg. 
feie»  u.  felis,  is,  f.  fta  je;  tp.  (Plaut.)  Sauber, 
felleätus  f.  filicatus. 

felieitas,  ätis,  f.  [felix]  1)  fgruptbarleit  ter- 
rae, voci».  2)  ©lüd , ©lüdfeligteit,  bet  glüd* 
lipe  flaftanb  (infofera  man  baju  mittnirft) 
summa,  incredibilis ; bab  ©liicf,  bab  man  bei 
feinen  $ianblungen  pat,  bab  gtüdtipe  ©cbeipen, 
Segen,  ©unft  rerum  gestarum;  summa  f.  ce- 
lentasque  (glücf lieber  u.  jpneEer  Stfolg)  in  reci- 
piendis  ciritatibus  b.  O.  8,  31,  3;  + loci ; f rarä 
temporum  f.;  pl.  bonae  Ter.;  incredibiles  f. 
atque  opes  Cic.  p.  Mil.  §.  84;  perfouif.  Felicitas, 
feliefter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [felix]  1)  frupt> 
bar.  2)  glüdlip,  mit  @1  üd,  glüdjelig  rem 
gerere,  bella  cum  finitimis  felicissime  multa 
ge re re,  navigare,  vivere,  £ audet  Har.;  et 
ncrii*  figuris  et  verbis  felicissime  audax  Quint.; 
*nee  tua  quam  Pyrrhi  felicius  ossa  quieacant; 
alb  Burnf,  ©lud  ju!  f.  velim!  f.  sueclamans; 
f.patruo!  fjeil  bem  ic.  — felix,  icis,  adj.  [Stamm 
feo]  1)  fruptbar,  ergiebig,  gefegnet  arbor, 
*tnuui,  ‘silvae,  *ager,  ‘regio,  fmetallorum 
iliritiae.  2)  bem  alleb  nactj  SBunjcb  gebt,  glüd  = 
lieb,  beglüdt  vir;  illi  (Sullae)  felicissimo  om- 
raum  ante  civilein  victoriam  Sali.  Graecus  ab 
omoi  laude  felicior;  ’pietate,  *prole,  *m.  gen. 
operum,  cerebri;  *m.  inf.;  ‘aetas,  ‘saecula, 
*omen;  ’ita  sim  f.  (alb  Seteucrungbformel);  *». 
©lücf  begfinftigt,  r c i cf).  3)  ©lüd  brinaenb, 
ftünftig,  gnäbig  quod  bonum,  fauatum,  f.  for- 
tanatumque  sit;  quod  tibi  mihique  sit  f.j  ‘au- 
weia, »exta,  ‘hostia,  *malum  hcilträftig,  ’haec 
feil«,  1.  fangen  Ct.  [sententia. 

telsTna  f.  Bononia. 
freuen  f.  femur. 

femella,  ae,  f.  dem.  ».  femina  Ct. 
frmloa,  ae,  f.  | Stamm  feo,  cigtl.  >=■  bie  frucht- 
bare] l)  ».  9Renfpen,  bab  SBeib  (binfnbtlicb  feiner 
UhDfiipen  91atnr,  @gf.  mas)  et  mares  deoH  et  f. 
esse  dieitia;  *alb  adj.  Weibltp  turba  £;  alb 
Spunpfwort,  ».  einem  weibifpen  Slieufpen 
(tot,  Suet.,  Just.  2)  o.  Zieren,  bab  SBeibthcn 
bestiarum  aliae  mares,  aliae  f.  sunt;  bos,  por- 
eu»;  f.  canis  £ünbin. 

tfeminälia,  ium,  n.  [».  Detail,  fernen]  ®inben 
um  bie  Dbcrfd)cnfcl. 

femlncus,  adj.  [femina]  1)  weiblip,  einem 
Säeibe  gehörig,  SBeiber  = *manus;  ‘Marte  f. 
oidere  ».  ber  fjanb  eine«  ffleibcs ; *amor  ju  einem 
öeibe;  ‘poena  an  einem  ffieibe  DoUjogen.  2) 
loeibtjp  *pectus.  [fpcntel. 

frwur,  oris,  u.  »etalt.  fernen,  Inis,  ».  Ober* 
feuebris,  e,  adj.  [fenus]  bie  ginfen  betreffenb, 
8infen=  iex;  res,  malum  bab  Spulbemucjen, 
bab  bureb  Jlnbäufung  ber  Binfen  entftanben  Tac.; 
fpecunia  auf  Binfen  geliehene«, 
frneritio  (faen.,  nicht  foen.)  önis,  f.  [feneror] 


b ab  fflubleiljen  gegen  8i»f*n,  ber  äBucher. 

— fener&to,  (faen.)  adv.  [feneroj  gegen  ob. 
mit  Binjen  Plaut.  — fenerätor  (faen. , nicht 
foen.),  öns,  m.  [feneror]  ©elbDerleiher,  ka- 
pitalift,  im  üblen  Sinne,  Ssäucpcrer  Lic.  2,  31, 
7.  — feuere  (faen.,  nicht  foen.),  1.  [fenusj  1) 
im  üblen  Sinne,  auf  SSucper  leiben  Liv.  2) 
(Ter.)  tp.  »erjinfen,  reichlich  erjepen  istuc 
tibi;  feneratum  istuc  beneücium  pulchre  tibi. 

— fbnöror,  dep.  1.  gegen  Binim  aubleipen 
pecunias,  bims  centesimis  gegen  24  ®rogent; 
bilbl.  f.  beneficium  gleicpfam  auf  Sucher  an- 
legen,  Super  treiben  mit  ic. 

Feuesti'lla  [eigtl.  dem.  ».  fenestra]  alb  nom.  pr. 
eine  Heine  ®forte  in  iüom  Oe.  — fönestra,  ae, 

1)  bie  ^enfteröffuung,  burp  melpe  Sicht  unb 
Suft  in  bab  ^aub  hincintommeu  fonnte  (urfprüngl. 
mit  hölzernen  Sabeit,  ®othängen  ob.  öittern  o er- 
mahn, erft  in  »er  Äaiferjeit  mit  'Uiariengla«)  fe- 
nestrarum  angustiae;  f.  (pl.)  ad  tormenta  mit- 
tende Spiefsfparten;  ‘iunctae  b.  i.  bie  Haben, 
mit  Welpen  naptb  bie  fenestrae  gefploffen  waren, 
’patula,  *caTae,  *lucem  admittere  fenestris; 
*late  dedit  ore  fenestram  Öffnung;  im  ®ilbe 
eas  partes,  quae  quasi  f.  sint  animi.  2)  tp. 
ffle  legcnpeit,  Seg  jn  etm.  Ter.;  f.  ad  nequi- 
tiam  patefacere. 

FbnYcül&rius  (Faen.)  campus  cigtl.  b ab  fjenpeb 
felb,  bap.  »■  Spanien  (®gf.  campus  Martius), 
weil  im  nörbl  Spanien  eine  an  genpel  jept  reipe 
©egenb  fip  befanb  Oie.  AU.  12,  8. 

fenilla  (foen.),  ium,  n.  [fenumj  ^cuboben.  — 
fenum  (faen.,  nipt  foen.),  i,  n.  [feo,  »ctw.  m. 
fetus]  ^ eu;  fpripw.  fenum  esse  (effen)  — • ein 
Strop=,  3)ummfopf  fein;  (Hör.)  f.  habet  in  cornu 
er  ift  ein  ftöpiger  Cpfe  (Weil  man  ftöpigen  Cpfen 
Ipeu  an  bie  föntet  banb). 

fen ns  (faen.,  nipt  foen.),  oris,  n.  [oerw.  m.  fetus] 
wab  erjeugt  ob.  gewonnen  wirb,  bet  ©rtrag  1) 
flinfen  (alb  ©ernenn  beb  ®arleiperb;  »gl  usura) 
pecuniam  alcui  clare  fenori  ob.  (Plaut ) l'enore 
gegen  ic.;  pecuniam  fenore  uccipere;  (Plaut.) 
sumere  pecuniam  fenore;  pecuniam  occupare 
grandi  £;  *nummos  ponere  in  fenore;  (Suet.) 
pecuniam  graviore  f.  collocare;  in  üblem  Sinne, 
Super  fenore  rem  partam  habere  Plaut.;  ini- 
quissimum,  *occultum,  fenore  trucidari;  ‘solutus 
omni  f.  ».  allem  Supcracfpäft;  tp.  ‘B'nfen, 
©erninn;  bie  burp  bie  Binfen  anwapfenbe  Spul» 
bcnlaft,  fenore  obrutum,  mersum  esse,  laborare, 
dolor  f.  ingravescentis  Liv..  2)  (Plaut.,  Tac. 
Suet.)  bab  gegen  B'lM’cn  aubgeliepene  ftapital 
horti  et  £ et  villae;  tarn  lato  £ exuberat;  gra- 
tuitum;  £ agitare  ©efpäftc  mapcu  mit  Sapiia 
lien.  ®a».  dem.  feuusculnm,  (faen.),  i,  n. 
niebrige  Biüfm  Plaut- 

fSra,  ae  f.  ferus  1)  a). 

fCricius.  adv.  comp.  ».  ungebräupl.  pos.  feraci- 
ter  fruchtbarer  Liv. 

förills,  e,  adj.  1)  »u  ben  Zoten  gepörig,  Zo- 
ten-, Hcipen:  *carmen,  *vestis,  ‘cupressus, 
freliquiae  = Äjpe,  f urna,  »dies,  ’tempus  » 
feralia,  ium,  n.  bab  am  21.  $ebr.  jdptlip  ge 
feierte  Zotenfefi,  aup  Seipcnbeftattung  Ta c. 

2)  tp.  tobbringenb,  »erberblip  *dona,  annus, 
introitus,  bellum,  exercitus,  tenobrae  Tac. 

fbrax,  äcis,  adv.  m.  comp.  u.  eup.  [fero]  frupt- 
bat  (wab  imjtanbc  ift,  reiplipen  Srttag  ju  geben) 
ager,  Sardima,  *rus,  ‘plantae,  *fm.  gen.;  (feit.) 


318 


ferculutn  — fero. 


*m.  abl.,  oleo  Verg. ; tarn  f.  saeculum  bonis  ar- 
tibus  Plin.tp.;  tp.  nullus  feracior  (tnpaltörcicprr) 
locus  est  quam  de  officiis,  aetas  virtutum ; *f. 
(beteidjcrnb  mit)  prolis  novae  lex  marita  Hör. 
e.  s.  19. 

fercQlum,  i,  n.  [=  f'ericulum  B.  fero]  1)  Iragc, 
Jraggcrüft  Liv. ; pompsrum  auf  meinem  bei 
feierlichen  Wufiügen  bie  ©ilbet  ber  ©öttcr  u ©fern 
(dien  getragen  würben.  8)  *+bei  Üfcfje , ©ang, 
Sepüffcl,  ©eriept. 

fere,  adv.  |mapr[(fi.  imper.  B.  fero,  Wa#  bu  an; 
nehmen  mogft]  l)  annäperung#  weife,  beinahe, 
ungefähr,  ct»a,  Biclleicpt  f.  abhinc  annos 
qnindecimj  mens  f.  aequalis;  tola  f.  castra; 
semper  f.;  satis  f. ; haec  f.;  omnes  f.  j eodem  f. 
tempore;  tertiä  f.  vigiliü;  mit  einer  Slegatioit 
(u.  immer  biefer  nadjgefept)  eben=,  gerabc 
niept,  jo  leiept  niept  (nichts,  niemanb,  feiner), 
non  f. ; nihil  aut  non  f.  multum;  nihil,  nemo, 
nullus  f.  2)  prSgtt.  ==  semper  fere  meiftenä, 
in  ber  Siegel,  gewöpnlicp,  gemeinigliep, 
im  ollgemeinen  fit  f.  ut  etc.;  ut  sunt  f.  do- 
micilia  Oallorum;  qui  (sermo)  tum  f,  multis 
erat  in  ore;  (Hör.)  paria  esse  f.  peccata;  bi#W. 
»erftärtt  burd)  plerumque. 
ferons,  culj.  [jxirtic.  o.  fero]  ertragenb  corpora 
hominum  salubria  et  f.  laoorum  Tac.  hist  5,  C. 
— ferontArlus,  ii,  m.  [fero]  ffiurffepüpe,  eine 
9Irt  leicptbewaffneter  Iruppcn,  sing,  collect.  Tac., 
pl.  Sali.;  fcpetjp.  amicun  ein  $>ilfc  bringenber 
greunb  in  ber  91  o t Plaut. 

Ferentinum,  i,  n.  1)  Stabt  ber  ipetnifer  in  8a= 
tium.  $aB,  a)  -tlmis,  adj.  caput  aqua«  Keren- 
tinae  u.  bl.  caput  Ferentinum  Quelle  eine#  glüfp 
epen#  bei  gerentinum;  subst.  -tlna,  ae,  f.  eine  in 
ber  9läpe  t).  gerentinum  oereprte  ©öttin  6)  -tinas, 
adj. ; subst.  -UnAtos,  tum,  m.  2)  Heine  Stabt 
in  ©trurien,  aud)  municipiam  Ferentium  (Feren- 
tinum) Tac.,  Suet. 

Ferctrius,  ii,  »».  [fero  ob.  ferio]  Beiname  be# 
3upiter,  bem  bie  spolia  opima  auf  einem  fere- 
trum  bargebraefit  mürben.  — *ferotrum,  i,  n. 
[fero]  eine  Irage,  ©apre,  bef.  Ueidjrnbaprc. 
feriae,  ärum,  f.  geiertage,  an  wcldjcn  feine 
©ericpt«Derpanbtungen  [tattfanben  unb  überp.  bie 
fflefcpäfte  ruhten  Latinae,  novendiales,  forenses 
©eruptsferien ; fmessium , f.  habero  triduum , f. 
agere;  fdjerjp.  (Plaut.)  esuriales;  ’longao  gricbcn. 
feriätus  [partic.  0.  ferior]  feiernb,  geiertag 
paltenb,  frei  Bon  Slrbeit,  mü&ig  deus  a 
negotiis  publicis;  *male  jur  Uitjcit  gteubenfefte 
feiernb,  tdies,  toga  abgemorfett,  abgelegt  Plin.  ep. 
ferinns,  adj  [ferus]  ju  milben  tieren  pe* 
pörig  'lac,  *rox;  ‘caedes  ba#  löten  B.  SBttb= 
pret;  caro  f.  ob.  bl  ‘ferina  SBilbpret. 

ferio, -4.  1)  jdjtagen,  ftofjen,  paucn, 

ftccpen,  treffen  foros  Plaut.,  murum  ariete, 
*alqm  telo,  fpugione,  frontem  fiep  oot  bie  Stirn 
f (plagen,  *pectora  manu,  *latus  ense,  parietem, 
iwlversarium,  *maro  = rubetn;  his  spectris  si 
oculi  possent  feriri  bcrüprt  merben;  *nec  semper 
feriet,  quodeumque  minabitur,  arcus;  *sol  radiis 
cacumina,  *summoe  montes  fulgura;  ’clamor 
aethera  fteigt  jum  littet  empor;  ‘sidera  sublimi 
vertice  f.  subfimis  1);  *uvas  pede  treten;  *re- 
tinacula  ferro  jerpauen;  abfol.  contra;  alqd  ferit 
sensum,  animuni  «=*  affigiert,  madjt  (Suibrucf  auf. 
2)  gn#bef.  a)  fdjlageub  ob.  pauenb  töten,  burd); 
bopren,  erlegen,  fcplacptcn  liostem;  alqm 


sccuri  enthaupten;  porcum,  leonem,  *apnim, 
•agnam;  bup  f.  foedus  ein  Sflnbni#  fepliept» 
(roeil  babei  ein  Dpfertier  gefcplaeptel  warb);  *ne 
quis  amicus  frigore  te  feriat  btr  gleiepfam  ben 
lobeiftoß  gebe  Hör.  b)  einen  Ion  an  ftp  lagen, 
peroorbringen  *balba  verba  palato.  S)  tp.  a) 
treffen,  multa  patent  in  eorum  Tita,  quae  for- 
tuna  feriat  beä  Scpicffal#  S (plagen  au#gcfept.  t>) 
beobatpten,  inne  palten  medium  CVc.  fat.  17. 
c)  (Com.  u.  poet.)  jmb.  um  etm.  prellen  alqm 
rnunere,  arte  Tiros. 

ferltas,  ätis,  f.  [ferus]  ©ilbpeit,  milbe  Statur, 
SRopeit,  guftanb  bet  Sfopeit  f.  quaedam  et 
immanitas,  fGennnnorum,  homincs  ox  feritate 
ad  iustitiam  atque  mansuetudinem  traducere; 
tauri,  loonis. 

ferm#,  adv.  ( sup.  B.  fere  = ferime]  (pöufig  Com., 
Liv.  u.  Tue.)  ctroa,  i<p  (man)  nt ö cp t e fagen, 
rin  Berftärftc#  fere,  ni.  f. 
fernientnm,  i,  n.  [ftatt  fernmentum  B ferveo] 
1)  (JVic.)  Sauerteig.  2)  ’gegorenet  @erpt«: 
tranf.  3)  tp.  aufbraufenber  8®rn<  Grbit= 
terung  uxor  mea  nunc  in  f.  est,  iacet  Plaut 
fbro,  ti'ili  (Com.  tetuli,  tetulissem,  tetulcro,  te- 
tulisae),  lätum,  8.  1)  tragen  (eine  liaft,  oorjug* 
meife  eine  leitptere,  u.  fo,  bap  man  ba#  ju  Ira 
grnbe  jelbft  an  fiep  pat  u ba#felbe  fo  wie  filp  mit 
ipm  B.  ber  Stelle  bewegt)  tragenb  btingen  onus 
Ter.,  furcam,  retia;  *deos  in  sinu,  *nuces  sinn; 
(Tac.  hist.  6,  16)  qui  fugam  animis,  qui  Tulnera 
tergo  ferunt;  (Tac.)  ad  coniuges  vuLnera;  lee- 
ticä  ferri  per  oppidum;  datum  mtmus  ut  rnachi- 
nas  in  bello  ferrent  f ort jubringen , tjufipaffrn 
Liv.  1,  43,  4.  3n#bef.  a)  ventrem  f.  ((ptoaliget 
fein,  b)  al#  milit.  t.  t.,  arma  f.  posse  mafiem 
föpig  fein;  arma  f.  contra,  adversus,  in  alqm 
gegen  jmb.  jiepen ; signa  f.  etc.  f.  sign  um  1)  b). 
c ) in#  §au#bud)  eintragen,  f.  accoptum,  ex- 
pensum  u.  bgl.  (f.  accipio,  expendo).  d)  feptift 
liep  ob.  münblitp  Betbreiten,  pass,  im  Umlauf, 
im  SÄunbe  be#  ©olfe#  fein,  in  aller  fieute 
§änben  ob.  3Sunb  fein  cuius  scripta  feruntur; 
sennonibus  alqd  f.  bejptecpen ; qua  ex  re  in 
pueritia  nobilis  inter  aequales  ferebatur  Nep.i 
multa  eins  responsa,  acta  ferebantur;  f.  alqm 
inventorem  omnium  artium  erflären,  auJgeben 
für  ic.;  se  belli  ducem  potiorem;  fconsulem  se 
Tac.  (bafür  gelten  wollen);  *fers  te  nuUius  egen- 
tem  ftedft  biep  al#  ob  ic. ; *non  sat  idonen» 
pugnae  ferebaris  bu  galtefi  für  ic.;  bap.  ferunt 
m.  acc.  c.  inf. ; fertur  u.  feruntur  m.  twts.  c. 
inf.  man  erjäblt,  beritptet  allgemein,  e* 
f 0 1 1 ; parentp.  ut  ferebant,  sicut  fertur,  ut  tem- 
poribus  illis  ferebatur;  famÄ  f.  ft(p  mit  bent 
©etebe  tragen,  fiep  allgemein  bapin  au#fpr«pcn 
c)  baoontragen,  mit  pintoegnepmen,  bilbl. 
nihil  aliud  ox  certamine,  fortunam,  veniam 
peto  feroque  =■  Berfitpere  mi<p  berf eiben  5 impc- 
rium  secum;  alqd  tacitum,  iniurias  impmo-, 
(Ter.)  inultum  für,  bei  etw.  ungeftraft  baoon 
fommen;  (Plaut.)  non  feret  quin  rapulet  er  wirb 
nitpt  opne  S (plage  wegtommen;  bap  baoon  tra= 
gen,  crpaltcn,  erlangen,  ernten  quod  posc^s, 
ieres  Plaut.;  partem  praedae,  Tictoriam  ox  alqo, 
praemium,  laudem,  palmam,  prima«,  fructus  ex 
re  publica,  responsum  ab  alqo,  ’plausus ; 'onraf 
punctum  f.  punctum  b),  ‘pretium,  *nomen  in- 
sani;  ut  bcneficio  tuleris  a me,  quod  minis  ne 
qtiisti  Liv.  2,  12,  15 ; imogines  feruntur  (werben 


ferocia  — ferriterium. 


319 


entnommen)  ex  optimia  natura«  et  veritatis  ex- 
omplis  Cic.  off.  3 §.  69;  t.  t.  repulsam  (a  po- 
pulo);  tribum,  centuriam  (bie  Stimmen  bet  tc), 
t»uffragia;  in  übelm  Sinne  b>n»egnebmen, 
»raffen  ‘Pergama,  *fata  te;  bal).  fern*  et  agere 
plünbetn,  and)  ‘rapere  et  f.  f.  ago  1);  tp.  1)  t tagen, 
führen  alqm  in  oculis,  oculis;  prae  se  f.  alqd 
etc.  f.  prae  II)  1);  obscure,  clam  heimlich  f)atten, 
noinen  »uum,  fcognomen  Torqnati.  !)  etto. 
Üble«  ertragen  alqd  toleranter,  pari  enter,  t'a- 
cile,  aequo  animo,  inoleste,  graviter,  iniquo 
animo,  magno  dolore,  loco  ignominiae;  aegre 
f.  m.  ncc.  c.  inf;  moleste  fers  de  illo,  ‘iugum, 
‘militiam  et  bella,  Imperium,  non  ferendum 
facinus,  ferendus  non  est,  non  tulit  hunc  sa- 
trapes  b.  i.  ^iett  feinem  Srängen  nicht  ftanb 
Nep.  f)  tragenb  in  ©ewegung  fepen,  jchncU 
babintragen,  »führen,  "treiben,  forre  se  ob. 
ferri  eilen,  fotiftütjen,  fprengen,  fahren, 
auch  o.  Sebloicm:  fliegen,  fteigen,  (id)  fenlett, 
qno  ventus  ferebat  »obin  bet  SBiiib  trieb,  ftanb 
Cars.  b.  G.  3,  15,  3;  *+vonti  ferentes  günftige; 
im  ©ilbe  ferentes  (bie  burebgebenben)  equos  frenis 
quibusdam  eoörceamus  Quint.;  si  feret  flatus 
wenn  »ir  einmal  im  äuge  finb  Quint. ; ‘quocum- 
que  pedes  ferent;  *pedem  beben  («um  lanj)  ob. 
etfebeinen;  ‘gradus  ingentes  grobe  Schritte  machen; 
‘caelo  supinas  manus  jum  §immel  ernp ot beben; 
•animum  caelo  erbeben  jnm  ic.;  se  f.  alcui  ob- 
viam;  (Nep.)  ad  se  ferentem  (sc.  se)  ben  iioi; 
fturjenben;  *se  extra  tecta;  *qni  se  f.  (ich  in 
jtotyem  (Bange  [dpoang;  se  suasorem  öffentlich 
auftreten  al«  Liv.;  Sertorium  se  aut  Hannibalem 
lerens  Tac.;  ferri  fiumine,  cursu  in  hostem; 
*ferri  nave  magna,  ‘undis;  *mons  fertur  in  ab- 
ruptum;  *equo;  Khenus  citatus  fertur  per  etc.; 
stellar;  circa  terram;  deorsum,  ad  terram  ferri; 
tp.  alqm  in,  ad  caelum  laudibus  erbeben;  alqm 
laudibus,  summis  laudibus,  alqd  miris  lau- 
dibus; rem  supra  quam  fieri  potest  über 
bie  "Stensen  be«  TO  ög  liehen  erbeben,  in  maius 
ferri;  omni  cogitatione  ferri  (bingetricben 
»erben;  ad  patriam  liberandam;  in  eam  par- 
tem  oratione  ferri  fo  »eit  in  feinen  Sehaup» 
tungen  geben ; eloquentia  cursu  magno  sonituque 
fertur  fährt  bähet;  quo  cuiusque  animns  fert 
SaU.;  ‘fert  animns  m.  inf.  Ov.;  si  tnaxime  ani- 
mus  ferat  bie  Puft  fid)  regte  Sali;  ferri  crude- 
litate  et  scelere,  avaritiä  fich  h'nreifseu  Inf* 
ftn  butch  tc. 

11)  bringen,  l)  bringen,  über",  herbei",  bar» 
bringen,  "bieten  alqd  a domo  ad  alqm;  alcui 
'omplexum  jmb.  umatmen  »ollen;  venenum, 
’iugna  geben;  f.  alcui  tributum  entrichten;  *su- 
prema  cineri  bie  leptc  (Ihre  er»eifen;  via  fert 
Verruginem  führt  nach  tc. ; bilbl.  alcui  subsi- 
dium,  auxilium,  opem,  fraudem,  perniciem,  luc- 
tum  et  lacrioias;  ‘finem  alcis  rei  ob.  alcui  rei: 
*alcui  fidem  gewähren,  fchenlen,  beimeffen;  ‘quid 
f.  (bebeutet,  foQ)  iste  tumultus  etc.?  alia  (verba) 
ad  eundem  intellectum  ferunt.ur  geben  übet  in 
^uiiit.  10,  l,  11;  auch  mit  {ich  führen  ob.  brin» 
gen  ‘commoda  secum,  *plura  tollenda  relin- 
quendis.  2)  berootbringen,  erjeugen,  tra» 
gen  terra  fruges;  bilbl.  haec  aetas  oratorem 
prope  perfectum  tulit;  tulit  et  Romona  regia 
sceleris  tragici  exemplum  ut  etc.  IAv.  1,  46,  3; 
fquo  in  genere  paucissimos  adhuc  eloquentes 
literae  Komanac  tulerunt;  "fdccom  oratores 


Athenis  una  aetas ; *quae  te  tarn  laeta  tulerunt 
saccula.  3)  münblich  bringen,  melben,  be> 
richten,  ootbringen  *si  vera  f. ; *responsa 
Turno;  *mihi  fama  tulit  nt.  acc.  e.  in/.;  *preces 
lunoni;  inöbef.  f.  sutfragium,  rogationom  f. 
(fteflen)  de  alqo,  contra  ob.  in  alqm,  ad  popu- 
lum;  lato  ad  populum,  ut  etc.;  (jut  fftau)  an» 
bieten;  legem,  condicionem;  legem  (.  auch  ft- 
perferre  burchfegen  Liv.  3,  17,  9.  19,  11.  31,  ti; 
de  quibus  tros  Video  sentontias  ferri;  iudicem 
f.  iudex  I),  tp.  jmb.  überi).  Perltagen.  4)  mit 
fich  bringen,  etfotbetn,  gehalten  natura 
fert  ut  etc. ; quid  res,  quid  causa,  quid  tempus 
ferat;  qua«  libido  f. ; quodeumque  fert  aniinus 
Liv.;  ‘cum  res  ipsa  feret;  ut  aetas  illa  f.;  ut 
fors  f ; ut  mea  f.  opinio;  si  vestra  voluntas 
feret;  consuetudo,  natura,  opinio,  spes  f.;  si  res 
ita  tulisset;  meae  rationes  ita  tulerunt;  ita 
tulit  Casus  infestus,  ut  etc. ; si  fors  ita  fert  Tue. 
hist.  3,  21;  si  ita  ferret  Tac.  hist.  2,  44.  arm.  3, 16. 
föröcia,  ae,  f.  [ferox]  ber  natürliche  »ilbe  uitb 
Üppige  ©tut  iuvenum;  Kornana  virtus  et  f.; 
in  tabclnbem  Sinne  ffiilbheit,  äügellofigfeit. 
— fbrödtas,  ätis,  f.  [ferox]  = ferocia.  — 
feröeiter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [ferox]  1) 
mutig,  bcrjbnft,  strenue  ac  f.  facta;  f.  ad- 
equitare;  terocius  decernere;  cum  alqo  ferocis- 
sime  stare  pro  Romana  societate  adversus  Pu- 
nicum  foedus.  2)  »ilb,  tropig,  übermütig. 
Ferönlu,  ae,  f.  fabiniftpc,  ber  letlu«  oerwanbte 
©ottbeit,  ©efdjüperin  bei  ^reigelaffetcen. 
ferox,  öcis,  adj.  m comp.  u.  sup.  [ferusl  1)  im 
guten  Sinne,  mutig,  tapfer,  httjhaft,  un> 
crfchtoden,  ungebeugt  iuvenis;  f.  ad  bellan- 
dum  viri;  ferociorem  civitcitem  reddere;  ani- 
mus;  f.  milituin  aninios  mollire,  *miles,  ’llector, 
‘bello  f.,  ‘Latium,  ‘Roma,  ‘aquila.  2)  in  tabeln» 
bem  Sinne  wilb,  tropig,  unbänbig,  über» 
mütia  victoria  eos  ferociores  et  impotentiores 
reddidit,  animus,  oratio,  ‘currit  f.  aetas  unanf» 
baltfam;  viribus,  secundis  rebus,  recenti  vie- 
toriä;  ‘praesidio  Vencris  ju  fepr  Pertraucnb 
auf  ic.;  ‘mentis,  (Tac.)  linguae,  animi;  scelerum 
breifit  JU  tc.  f= jeug  agrestia,  bona, 

ferrämenta,  örum,  n.  [ferrum]  Sijcngcräle, 
ferriria,  ae,  f [ferrariusj  Sijcttgrube. 
ferrürius,  aefj.  Iferrum]  jum  Sifen  gehörig, 
Sifen»,  faber  Sijenarbciter  Plaut.,  -fofneinae. 
ferrätills,  e,  adj.  [ferrum]  mit  Sifen  Perfeben, 
P.  gefeffelten  Sflapeit,  fcherjb  6.  Plaut. 
ferrütus,  adj.  [ferrum]  mit  Sifen  berfehen, 
beftblaacn,  beoedt  hastu,  ‘agmina geharnifchtc; 
•posteB  belli;  servus  gefejfelt  Plaut.;  obices  por- 
tarnm  eifemc;  ‘orbcs  (Stöber);  subst.  pl.,  m.  (Be- 
tjarrti  fcf>te  Tac. 

ferreus,  adj.  [ferrum|  1)  eifern,  au«  Sifen 
clavus,  trulla,  bamus,  talea,  manus  trafen  au 
Setten),  ‘seges  telorum,  imber  (p.  (Befchoffen); 
f.  (m.  angclölctcn)  ac  paene  iam  exolescentibus 
literia  Suet.  Äug.  7.  2)  tp.  a)  hart,  gefübllo«, 
grau  (am  quis  tarn  esset  f. , durus  et  f.;  *os 
unoerfchömt , freth;  *aors,  ‘saecula,  ‘proles  hart, 
raup  »ie  Sifen.  b)  fep,  ftatl,  unerfchütter» 
lieh  *vox,  somnus  bet  Job;  in  parsimonia,  in 
patientia  laboris,  f.  prope  corporis  animique 
(Cato)  Liv. 

ferrirrSptnus  [ferrum  u.  crepo]  eifenf lirrenb 
insuloe  =■  Sllapenbebältet  Plaut.  — Territo- 
rium, ii,  n.  [ferriterus]  ?(ufentbalt  ber  Ponc 


320 


ferriterus  — feativus. 


®ifen  ©eriebenen  Plaut.  — ferrYtärus,  i,  m. 
fferrum  u.  fcero]  bet  ».  ©fen  ©eriebene,  ®ejef= 
\ e J t c,  ©tla»C  Plaut.  — ferrftribax,  ücia,  rn. 

Iferrum  u.  tflßmj  =»  ferriterus  Plaut. 
errügineug,  adj.  (ferrugoj  cifcnfarbig,  bun= 
felblau,  --farbig  palliolum  Plaut. ; «hyacin- 
thus ; «cumba  (S^atonä.  — ferrügo,  Tnis,  f.  [fer- 
rum]  Sioft,  «meton.  roftbraune,  überl).  bunflc 
garbe. 

ferrum,  i,  n.  ®ifen;  eifetnc«  SBerhcug,  j Sö. 
Seil,  »«Pflug,  «©renneifen,  «©tbere  ob. 
©ibermeffer;  bef.  Säaffe  (©djwert,  ©piefi,  $oltb) 
ferro,  cum  ferro  mit  betoaffneter  ^»anb,  ferro 
ignique  ob.  atque  igni,  fferro  tlammieque,  (feit.) 
igni  ferroque,  flammfi  ac  ferro,  figni  atquo  ferro 
mit  gcuer  u.  Schwert;  qui  ab  arU,  focia  f. 
Üammamque  depellit  Oie.  p.  Seit.  §.  90;  quorum 
impium  f.  ignesque  peetiferos  meus  ille  consu- 
latua  o manibus  oxtorserat  Cic.  p.  Plane.  §.  98; 
fper  ignes  ferrumque  petere  alqd;  falqm  ferro 
consumere;  fferro  Be  interimere;  fstringere  f.; 
ipaum  tarne  ferroque  clauaum  tenet;  aeiuperno 
in  sanguine,  ferro,  fuga  versabimur?  Sali.;  «ferro 
dccemere,  «cemere,  «laccsaere. 
ferrümTnn,  1.  fferrumen  Sitt]  eifltl.  »erlitten, 
»ertöten;  bat),  labra  labellis  anfügen  Plaut. 
fertllig,  o,  adj.  [fero]  l)  tragbar,  frudjtbar, 
ergiebig  ager  quam  via  f.  sine  cultura  fruc- 
tuoaua  esse  non  potest,  «annua,  «herba,  «se^ea ; 
Oallia  bominum  frugumque;  furbs  fertiliasima 
et  copioaiasima  ommum  rerum;  «Campus  nbere 
jegenjdjroangcr;  tp.  «pectus,  «horae.  2)  «frudjt» 
barma(^cnb,befru(^ttnb  Nilna;  dea  bieffiereä; 
Bacchus  Spcnber  bet  gruibtbarleit.  S)a».  ferti- 
lltas,  ätia,  f.  grueptbarteit,  (Ergiebigfeit 
agrorum,  loci;  fodorum  an  je. ; «barbara  ber 
dilorgcnlänbetinneii 

ferula,  ae,  f.  [fero]  tba«  fjäfriementraut  (eine 
Solbe  im  ©üben),  bao.  bie  Siute,  jut  Seftra= 
jung  gebraust  Hör. 

fertig,  adj.  1)  loilb  feinem  SBefen  nad)  (@gf.  cicur, 
mansuetus)  roh,  nidft  gejöbmt,  in  ber  3® i t b = 
itiö  »atbfenb,  lebenb,  befinblid)  bestia, 
belua;  nemo  adeo  f.  eat,  ut  non  miteacere 
possit  Hör.,  victua,  «cultue  hominum,  «fructua, 
«mons;  subst.  a)  fera,  ae,  f.  wilbeä  Xier, 
©tüd  SBilb,  «lier  überl).;  «ein  ©eftirn  magna 
minorque  ferae.  b)  *ferus,  i,  n».  — fera.  2) 
bem  Sljaratter  ob.  ber  Silbuug  nad)  Ȇb,  grau ; 
fam,  ^art,  gefühllos  immanis  et  f.,  boatia; 
vita  agrcBtis  et  f.,  «Britanni  hoapitibus,  «Iup- 
piter,  «Carthago,  facinua  foedum  ac  f.  auf!  einem 
»ilben  ttparatter  pertjorgegangen;  «corda,  *bellum, 
•caedes,  *hiems,  «enais,  «fulmina,  «dolores, 
ferrbfäci«,  8.  fferrco  u.  facio|  glühenb,  jie* 
benb  fieife  matten  pix,  iacula  tervefacta. 
fervena,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partie.  D. 
ferveo]  1)  fiebenb  l;ei&,  glü^enb  aqua,  glan- 
des,  iua  ;©rübei,  «rota,  «vulnus  frifd);  fferven- 
tiaaimis  aeatatibua.  2)  tp.  ^if)ig,  crl)ij)t  uni- 
inua;  «Cassi  rapido  ferventius  amni  ingenium. 
55a».  ferr enter,  adv.  m.  sttp.  luftig,  heftig, 
ferrco,  ferbui,  — 2.  u.  «ferro,  — - 8.  l)  bureb 
bie  Jpipe  in  Söaüung  oerfegt  fein,  fieben,  peig 
fein,  glühen,  aqua  ferrenti  perfunditur;  o. 
Spcifcn  Hör.;  bat),  «in  unruhiger  u.  wallenbet 
Scwegung  fein,  »allen,  btaufen  omnia  vento 
nimbbque.  2)  «wimmeln,  examina  (apum)  de 
bove  wimmeln  ffcroot;  opere  omnia  eemita  o. 


©efdjöfrigen;  inatracto  Marte  ».  ber  aufgeftctltcn 
glottc,  tp.  a)  *f.  immenauaque  ruit  profundo 
Pindarua  ore  wallt  auf,  braufl.  6)  o.  leiben> 
f4aftlid)cr  Aufwallung,  glühen,  braufen  «caede, 
«animus  ab  ira,  «pectua  avaritil;  «multo  lingua- 
que  corque  mero;  *f.  Opus  wirb  eifrig  betrieben. 

San.  A)  ferregeo, 3.  fiebenb,  glübenb 

t)ei6  werben  aerra  Plaut.;  ferreBcentea  aestns 
i'iin.  ep.  B ) ferrYdus,  adj.  m.  comp.  u.  sup. 

1)  glübenb  ^ei|,  brennenb,  wallenb  pars 
mundi,  «Aetna,  «ictua  (der  ©onne),  «aidus,  «rota, 
«aestua,  «axis,  «aequor,  «mnstum,  «me rum  fer- 
vidiua;  «vinum;  fdiei  ferridiaaimum  tempua. 

2)  tp.  f.  ingenia  geuerföpfe,  genua  dicendi,  oratio 
fervidior;  «puer  o.  Enpibo,  «iurenea;  «aubita  spe 
f.  ardet.  C ) fervor,  öriB,  m.  bie  fiebenbe^ipe, 
bae  ©lüben,  f.  atque  aeatus  ©lutpipe;  mundi; 
«icto  accesait  f.  capiti  o.  jmbm.,  ber  ficb  be- 
rauft^t  ^at;  ba8  giften  u.  ©raufen  mari«, 
Oceani.  2)  tp.  f.  animi,  mentis,  aetatis;  «pec- 
toris; «fersore  furero. 

Fescenniuus,  adj.  ju  geicennia,  einer  ©tabt  in 
©turien,  gehörig,  fcbcenninijt^  «acies.  Huf 
bie  Stabt  Fescenma,  weil  bort  urfprünglict)  befon 
berä  üblitb,  leitete  man  aud)  bie  ©pottlicber  jo 
rüd,  mit  welken  bei  feftlidjcn  ©elegen^cüen  bie 
gugenb  ftd)  nedte,  vereus  LAv..  licentia  Hör. 

fesaua,  adj.  [fatiacor]  ermattet,  ermübet,  er> 
fc^bpft,  bef.  burcf)  ein  Sciben  Romani  itinere 
atque  opere  caatrorum  et  proelio  f.  laaaique 
erant;  f.  labore  ac  pugnando  militea,  inediä 
tiuctibusque,  Tulnere,  morbia,  de  ria,  plorando, 
curau,  «annia,  «aetate,  «militiA,  «aequore  brt 
SDlcereä  mflbe,  «ab  undis;  «feaai  rerum  o.  SRüp 
feligfeiten,  feuncta  diacordüe  civilibua;  fessa 
aetate  (in  ÄUcrMcb Wölbe);  f.  iam  aetate  (aW. 
abs.)  Galbae  Tac.,  «Graii  ;burcb  btn  jebniöbrigen 
fiampf),  «artus  fdjwacbe,  tränte;  «naves  morfibe, 
«fres  (pl ,)  glcitb,  Slot. 

fest  inan  ter,  adv.  mit  fcomp.  [featino]  eilenb? 
in  ber  Site,  gefdjminb.  — festinStlo,  önis,  f. 
[featino]  Silfertigfeit,  $aft,  6ile  celeritaa  et 
f. ; omni  f.  properare  in  patriam;  ignoscaa  huu 
f.  raeae;  auch  pl.  — ffeatlnitö,  adv.  [featino] 
(feit.)  eilfertig,  eilig. 

featino,  1.  [featinua]  l)  intrans.  (Eile  haben, 
eilen,  ft<b  fputen  quid  f.?  oratio  ad,  «nare*, 
«cuncta  manus,  cuncta  ad  bellum,  fad  res  re- 
petendaa.  2)  Irans,  befibleunigen,  ficb  mit 
etw.  beeilen,  etw.  baftig  u.  eilfertig  tbunid 
modo,  Bocchi  pacem  imminuere  Sali  ; «fugam. 
«iuaaa  Sibyllae;  «Testes  eilig  anlegen;  «poenas 
odio  inulto  (dal.)  per  rim  f.  inultuB;  (Tac  ) mor- 
tem in  ae;  (Tac.)  nec  virgines  festinantur  wer 
ben  nicht  ju  früh  »erheiratet;  «featinatum  iter, 
fnuptiae. 

•fegtinns,  adj.  [fero]  eilfertig,  eilenb. 

fcstive,  adj.  m.  *»p.  | feativus]  1)  fröhlich . het 
tcr  Plaut.  2)  in  ©ejug  auf  bie  Siebe  fein 
»ipig,  artig  belle  et  f.  — festivitas,  atis. 
/'.  [feativus]  1)  (Com.)  geftgenufi,  Slnncbm 
lichteit,  Weiterleit;  bah-  alö  eine  liebtofenbf 
Stnrebe  moa  f.l  meine  SBonnel  2)  grennbliA 
teit  patris  mei  Ter.;  finfana  ins  igui  f.  3)  in 
bet  Webe  heiterer  Slip  f.  et  focetiae,  f.  et 
lepor;  f.  debet  liabere  oratio;  in  illo  gener-' 
perpetuae  f.  — in  cavillatione  de.  de  or.  2 
§.  119.  — festiYua,  adj.  m.  comp.  u.  tup.  [fe- 
atua]  l)  (eortl.  n.  fpät)  jur  fcftliihen  greube  ge 


festuca  — fidea. 


321 


hörig,  balj.  feitet,  fröhlich  locaa,  ludi,  con- 
virium  i'eativisrimum , facinus  lepidum  et  f., 
opera.  2)  häbfch,  niebltd),  fein  aedes  festi- 
Tissimae,  femina  (Com.),  poema,  copia  (libro- 
ram),  fCorinthiom  aignum;  gemütlich,  tj er  j i g 
pater  feetmsainae,  caput  (ft tri),  alcui  facilis  et 
l.  Ter.,  puer;  quibus  (puer»)  nihil  potest  esse 
featmua.  8)  in  ber  Siebe  Reiter,  jooial,  ge» 
mä  t lieh  oratio,  sermo,  acroama,  horao. 
festuca,  ae,  f.  bie  Stute  ob.  ba«  Stäbchen,  wo- 
mit bcr  Ißrätor  bei  ber  gteilaffung  bcn  ©flauen 
berührte  Flaut. 

festus,  adj.  f eftlid^,  feierlich  die»;  natalem 
(diem)  f.  habere  feiern,  »lux , *tempu»,  *dape», 
»cborua,  »pagus  in  feftfid)ex  Seife,  domn»  festa 
omatu  Tac.  aud)  freubig,  fröhlich  fplebs, 
fclamore»,  -f-ornatuB;  f.  (mit  @lüa  bebeutenben) 
in  Caesarem  ominibus  Tac.  ann.  6,  4;  »subst.  n. 
geft,  gefltag,  &« fllirfjteit;  auch  pl. 

Fesälae  etc.,  feteo  f.  Faesuiae  etc.,  foeteo. 
fetUlis  (nicht  fec.),  is,  adj.  £u  ben  getialen 
gehörig,  ber  getialen  ins,  caerimoniae; 
*m bst.  ber  getial  Lic.;  häufiger  pl.,  ein  Solle- 
legium  o.  20  tßrieftem  ju  SRom,  welche,  o.  Staatä- 
megen  abgefebidt,  unter  religiöfen  Eeremonien  grie- 
. ben^jchlüffe,  SBaffcnftillftänbe,  SBünbniffe  ooUjogen, 
d.  Staaten,  bie  bunbbtiiehig  geworben  ob.  bie 
Slömer  beeinträchtigt  ob.  beleibigt  hatten,  @enug- 
thuung  forberten  u.  bei  Verweigerung  berfelben 
ben  Krieg  erflärten  Liv.  1,  24,  8 ff. 
fetidu»,  fetor  f.  foetidus,  foetor. 
fetnra  (nicht  foet.),  ae,  f.  [fetue]  i)  geugung. 
Bucht  2)  »bie  junge  gucht,  bie  gingen  acta» 
feturae  habilia. 

1.  fetns  (nicht  foet  ),  adj.  [oerw.  mit  fecundus] 
1)  ».  leeren  trächtig  *pecu»,  »vulpes;  auch 
»ager.  2)  tp.  fruchtbar,  ergiebig,  reich  an 
et».,  terra  frugibus,  »machina  armis,  »loca  fu- 
rentibu»  anatn»  oft  heimgefucht.  8)  »wo«  ge- 
boten ob.  gehedt  hat  lupa,  urea,  ovia;  ape» 
SRuttrrbienen. 

2.  fetns  (nicht  foet.),  us,  m.  [oerw.  m.  feenndna] 
1)  ba«  Beugen,  ©ebären,  .(jeden  f.  et  edu- 
catio,  labor  bestiarum  in  fetu ; capram  »ex  hae- 
do»  nno  fetu  cdidia«e  mit  einem  SBurf;  auch  ter- 
rae; *3Bach4tbum.  2)  bie  grucht  felbft,  ber 
Srtrag,  bie  gungen  qaae  multiplices  f.  pro- 
creaat,  ut  »ueB,  canes;  f.  fundere  (o.  Slcfer), 
edere,  »dare;  omni»  f.  repressus  0»c.;  *euis 
grifchltng;  »pecorum,  »arborei,  »olivae;  tp.  nec 
ulla  aetate  oratorum  f.  uberior  fuit;  ex  quo 
triplex  animi  f.  existet  (0.  ben  (jauptteilcn  ber 
Vhilofophtt)' 

fibra,  ae,  f.  [findo]  1)  gafer  an  ^flattjen  stir- 
pium,  radicis;  bilbl.  f.  ramus;  an  ber  Debet  quid 
iUsum  in  extis,  quid  f.  valeat;  2)  (bingeWeibe. 
Fibrenu»,  i,  m.  glüh  in  fiatium. 
fibnla,  ae,  f.  [ftatt  figibula  o.  figo|  alle«,  womit 
man  jwei  Dinge  »ufammenfügt,  -heftet  ob.  -hält, 
Schnalle,  Brofche,  Klammer  f.  subnectit 
restem,  crinem  auro  intemectit  Verg. ; bini» 
utrimque  f.  (abl.  abs.)  ab  extrema  partem  inbem  ic. 
Cat»,  b.  G.  4,  17,  6. 

Ficäna,  ae,  f.  Stabt  in  Satium. 
ficbdfila,  a e,  f ( ficus]  geigenfehnepf e,  -broffcl 
Suet.  — Ficedö  lenses  mUitea  mit  lomifchergwei- 
beutigfeit  abgeleitet  o.  ficedula,  etwa  'Schnepfen- 
thäler’  Plaut. 

flct£,  adv.  [fictus]  mit  Srbichtung,  }um  Schein. 
hetn<4<B,  lat.-teutSipc»  Sc^utoSrtrrb.  5.  !tud. 


flctTlls,  e,  adj.  [fingo]  thönern,  itben  vasa, 
tigurae,  *f subst.  sing.  «.,  gern.  pl.  irbene« 
<ä»  efchirr. 

fictor,  öris,  m.  [fingo]  Bilbner  (bet  auä  Ihon, 
§olj  u.  faßt  bilbet  u.  fchafft),  pictore»  fictor enque 
SJlalcr  u.  Srjgiefjcr  nebft  Bilbhauera  u.  bgl. ; in«- 
bef.  Opferluchenbäder  sacerdos  »ine  fictore 
de.  p.  dom.  §.  139;  tp.  f.  fortunae,  vitae  agen- 
dae  Plaut.-,  »fandi  SUctfter  in  tdujchenbcr  Sebe. 
Da»,  flctrix,  Ici»,  f.  Biibnerin,  @ eftafterin 
Oie.  n.  d.  8 §.  92. 

fictlira,  ae,  f.  [fingo]  Bilbung  Plaut. 
fictus,  adj.  [partic.  o.  fingo]  erbichtet,  erlo- 

f;en,  Berftellt,  erheuchelt  dii,  Tultus  f.  aimu- 
atique,  tabula,  narrationes;  carmen  Dichtungen 
enthaltenb;  subst.  »fictus  falfcher  SJcenfch, 
Heuchler;  »fictum  (frbichtung,  Irug;  »ficta 
voluptatis  causa  sint  proxima  veris;  »fictareruin 
luftige  Sinfälle. 

ficüla,  ae,  f.  dem.  ».  ficus  Plaut. 

Flcfilea,  ae,  f.  fabinifche  Stabt.  Dao.  -lensis, 
e,  adj. ; subst.  in  Ficulensi  im  gitulenfcfchen 
®ebiet. 

ficulnns,  adj.  [ficula]  oon  geigenholj,  gei- 
gen- lignum  Hör.  sat.  1,8,  11.  — ficus,  i u. 
ub,  f.  1)  geigtubaum.  2)  geige;  »prima  (jur 
Bezeichnung  be«  angehenben  ^erbfleb). 
ndelia,  ae,  f.  irbenc«  @efäfj,  topf;  fptichw.  duo 
pariete8  de  eadem  f.  dealbare  mit  einer  Klappe 
jwei  gliegen  fchlagen  Our.  b.  de.  fam.  7,  29. 
fidelis,  e,  adj.  [l.  fidesl  1)  treu,  getreu,  ju- 
oerläffig,  ehrlich,  aufrichtig  socius,  arnicus, 
scrrUB,  tidelissuna  couiux,  amicitia,  anirnus, 
»mens,  opera,  doctrma,  domus,  ars,  ager,  in 
navi  tuta  ac  f.,  »portus,  »cania,  »gilentium; 
»lacrimae  aufrichtige;  alcui  ob.  in  alqm,  in  alqo; 
in  amicitiis;  subst.  pl.  tui  (betreuen.  2)  feft, 
bauerhaft  »lorica.  Dao.  a)  ftdelitus,  ätis,  f. 
Dreue,  pflichttreue  erga amicum Plaut.-,  erga 
patriam  Plane,  in  Oie.  ep.;  amicorum,  -f-proTin- 
ciae.  b)  fldölTtbr,  adv.  m.  comp.  u.  swp.  1) 
getreu,  ehtlich,  juoerläffig.  2)  recht,  ge- 
hörig inservire  valetudini 
Fidenae , ärum,  f.  (sing,  -na,  Verg.,  Tac.)  fahi- 
nifche  Stabt  in  Datiurn.  Dao.  Fidtnss,  ätis,  adj. ; 
subst.  -nates,  tium,  m 

fidens,  tis , adj.  [partic.  0.  fido]  g e t r oft,  be  = 
herjt,  bteift  homo,  animua,  »pectuB,  »ftn.  gen., 
animi.  Dao.  a)  fidentbr,  adv.  m.  comp,  mit 
uoerficht,  getroft,  breift.  b)  fidentla,  ae, 
(feit.)  Selbftoertrauen,  fefte  guoerficht 
al{  temporärer  guftanb , ogl.  fiducia  t),  de. 
Tute.  4 §.  80. 

Fidentia,  ae,  f.  Stabt  in  Gallia  Cispadana. 

1.  fides,  ei  [arc^aift.  gen  u.  dat.  fide],  f.  1)  Ver- 
trauen, gutrauen,  (Staube  fidem,  f.  parva», 
minorem  habere  alcui  ob.  alcui  rei;  quod  ex 
aliie  (Bor  anbern)  ei  maximam  f.  haberet  Caes. 
b.  G.  1,  41,  4;  f.  alcui  rei  tribuere,  adiungere, 
»fdare,  »ferro,  »faddere  fchenfen,  beimeffen;  eat 
mihi  f.  apud  alqm  Ter.;  »ubi  prima  f.  pelago 
fobalb  wir  trauten  ic. ; »nova  rerba  f.  habebunt 
»eiben  ätufnafjme,  Beifall  finben;  »commiasa  fide 
— fidei  wa«  man  jmbm  oettraute,  ©eheimniffc; 
»certa  segetia  meae  Hoffnung,  (frwartung  ic.  = 
6t trag;  (in  einer  Stipulationäfotniel)  propter  to 
fidemve  tuam  Vertrauen  ju  bir  de.  off.  3 §.  70; 
»arcani  prodiga  f.  prodigua  b);  propter  f.  de- 
cepta  Ter.;  cum  fide  pertrauenöootl,  quod 

21 


322 


fides  — fidus. 


mihi  cum  f.  semel  impositum  est;  fidem  (alcui) 
facere  erweden,  finben,  bewirten  bafe  jmb.  glaubt; 
factÄ  f.  immortalitat«  nadjbem  bie  ic.  (beS  SRo  = 
muluS)  ©tauben  gefnnben  batte;  f.  facicndae 
causa;  tnirum  quantum  illi  viro  nuntianti  haec 
f.  fuerit  geglaubt  Worben  Liv.  1,  16,  8.  aliquant - 
diu  f.  fieri  non  poterat  leinen  ©tauben  finben; 
de  fiele  alcis,  fidem  alcui,  alcui  rei  derogare; 
bat),  als  t.  t.,  Ifrebit  f.  coneidit,  de  foro  sublata 
est;  f.  defieere  coepit;  fidem  alcui  abrogare; 
cum  f.  tota  Italiä  esset  anyustior;  homo  sine 
re,  sine  fide,  sine  spe;  pecuniam  mutuam  sumere 
fide  amicorum;  haec  f.  atque  haec  ratio  pecu- 
niarum,  quae  llomae,  quae  in  foro  versatur  etc. 
baS  biefige  Ärebit*  u.  ©etbwefen  ic. 

2)  WaS  Vertrauen  erwedt  a)  Sreue,  Wuf  = 
ridjtigleit,  3ut,crtöffiglcit,  fflcwiifcnbai- 
tigleit  in,  erga  alqm,  egregia,  sincera,  f.  erga 
alqm  conservare,  (alcui)  praestare,  f.  laedere, 
fidei  alqd  credere,  fidei  alcis  committere,  in 
fide  manere,  cum  f.  agere,  defendere  gewiffcit= 
baft;  testimonium  secundum  f.  et  religionem 
(naeb  Sßflid)t  u.  ©eroijfen)  dicere;  f.  vestram  oro 
atque  obaecro,  iudices;  atä  WuSbrud  ft  örtern 
Setwunberung  dii,  vestram  f.  weife  ©ott!  Com.\ 
»dextra  fidesque;  als  ittrift.  t.  /.  bonfi  ob.  ex 
bona,  optima  f.  natb  beftent  SBiffen,  nad)  eigner 
gewiffenbafter  Überjeugung,  als  ebrlitbet  Staun, 
bah.  tbonae  f.  vir;  neque  enim  se  bona  f.  (mit 
aufrichtiger  Eingebung,  ernftlidj)  in  multa  simul 
intendere  animus  potest  Quint,  10,  3,  23;  iudicia 
de  mala  f.  wegen  Veruntreuung;  Fides  perfonif. 
als  ©öttin.  b)  Verfidjeiung,  Betfprctben, 
Sufage,  ©arantie,  fflewäfer  f-  me4  auf  mein 
SSort;  f.  et  iusiurandum  eibtidje?  Berf  pretfeen ; 
dare  dextras  fidemque;  f.  alcui  dare,  de  alqa 
re,  inter  se;  f.  accipere,  interponere;  fidem 
dare  et  accipere  Verg.;  »frateraae  pacis  f.  pe- 
tiitque  deditque;  f.  snam  obligare;  f.  solvere 
Ter.,  exsolvere  Liv. ; f.  suam  liberare;  fidem 
servare,  conservare;  f.  fallere,  frangere,  »rum- 
pere,  prodere,  mutare,  laedere,  violare,  amittere 
Nep.;  f.  alcis  implorare;  per  fidem  decipi; 
♦paetam  f.  recusare  ficb  weigern,  fein  »ertrage-' 
mfifcigeS  Berfprecfeen  ;u  erfüllen;  fide  (burtb  etb- 
lidjcS  Verfptecben)  confinnare;  »periura  Verrat; 
»qtioties  f.  (sc.  mutatam  treubrud)!  mutatosque 
deos  deflebit;  contioni  edicto  addidit  fidem  gab 
er  eine  ©arantie;  f.  (bie  ©ewäbrleifJung)  eius  rei 
peneB  auctores  crit;  teneri  fide;  »Tyrrhenam  f. 
agitare  b.  i.  bie  Itjrrbencr  fo  lange  bcjtürmen, 
bis  fie  einBünbniS  fdjliefeen;  »o.  berBeteuerung 
ber  Siebe;  bcf.  baS  Vetfpredjen  bei  ©djufee«, 
ber  Sicherheit  berBetfon,  fiebere«  ® eiert; 
au©  ©©ufe,  Obput,  §ilfe  f.  publicum  dare 
alcui  iussu  senatus;  f.  publicA  iussus  est  dicere; 
f.  acceptÄ  venerat  in  castra;  committere  se 
(Ter)  ob.  (Liv.)  venire  in  fidem  alcis,  (Caes.) 
venire,  pennittere  se  in  alcis  f.  ac  potestatem 
fitb  auf  ©nabe  ob.  Ungnabc  an  jmb.  ergeben; 
committere  sc  suaque  omnia  in  f.  atque  po- 
testatem populi  K.;  conferre  se  in  alcis  f.  et 
clientelam,  in  alcis  amicitiam  et  f.,  sequi  fidem 
alcis;  commendare  se  alcui  in  f.  et  clientelam 
Ter.\  in  alcis  fide  esse  unter  jmb«.  ®©ufe  fteben; 
algm  in  fidem  recipere;  deum  atque  hominum 
f.  implorare. 

8)  was  ©Iauben  »erbient  a)  ©Iaubwftrbig  = 
feit,  ®laubti©teit,  SBabrbaftigteit,  @c  = 


wtfebeit,  SSabrbf tt  eine«  WuSfagenben  ob.  einer 
WuSfage  oratdoni  fidem  affere;  alcis  rei  f.  irn- 
minuere,  tabularum,  literae  habent  auctorita- 
tem  et  f.,  alqd  facit  f.  iudicii  mei;  f.  fit  alcui 
e«  wirb  jmbrn.  glaublich;  addita  rei  f.  btc  ©ndbc 
gewann  an  ©laublitbfeit;  »dare  f.  alcui  rei;  *si 
qua  f.  vero  est;  »fidem  (juoerläffige  91a©ricbi) 
reportarn;  fea  primum  f.  inopiae  Scythicae  foit 
bie  ic.  erhielt  baburtb  ©Iaubwürbigteit.  b)  bei 
fiebere  Beweis  »manifesta  (sc.  urbis  captae); 
ad  fidem  criminum;  »Bum  fides  vocis.  c)  bie 
gewiffe  Erfüllung,  ber  fiebere  Erfolg  »verba 
f.  sequitur,  »fidem  nancisci;  »promissa  exhi- 
buere  fidem;  *en  haec  promissa  f.  est? 

2.  ndes,  ium,  f.  (*sing.)  ©aiteninftru  mrtit, 
=fpiel,  =f(attg,  gitber  f.  et  tibiae;  canere 
fidibus,  (Ter.)  scire;  diseerc;  docere  fidibus; 
»fidibus  Latinis  2)i©tung;  »Aeoliis,  »canoris, 
»severis,  »Tela;  »sume  fidem. 

fTdYeön,  Tnis,  m.  [2.  fides-cano]  1)  3itb«rfpie= 
ter.  2)  *lntif©cr  S)i©ter.  Ba».  a)  fidlclna, 
ae,  f.  [fidicen]  gitberfpielcrin,  Plaut.  Ter. 
b)  fldlcYnus,  <*(/.  jum  3i*%‘tfpieler  ge- 
bätig  Plaut. 

fidTcöla,  ae,  f.  [dem.  ».  2.  fides],  öfter  pt  11 
eine  Meine  Oie-  2)  tSolterWcrtjeug  ber 

Silanen,  ba«  ©eil. 

FTdlns,  ii,  m.  fl.  fides]  Beiname  Jupiters  als 
fflotteS  ber  Ireue,  »erbuttben  mit  Deus  ob 
Dius,  in  bett  BeteuerungSformcln  per  Deuin  F. 
beim  wahrhaftigen  ©ottl  Plaut.;  me  Dius  F.  ©ott 
weife  e«!  bei  ©ott!  abfol.  Saneo  Fidione  Or. 
fast.  6,  213. 

fido,  fisuB  tum,  — 3.  Vertrauen  in  etw.  ob. 
jmb.  fefeen,  trauen,  »ertranen,  fi©  auf  etw. 
ob  jmb.  »ertaffen  sibi;  his  copiis  fidens;  cur 
ad  (im)  maiora  tibi  tidamus;  hac  duce,  pru- 
dentift,  »nocti,  »ope,  *ftig&,  »fugae;  »fi©  ge* 
trauen,  wagen,  m.  inf. 

fidücia,  ae,  f.  [fido]  1)  baS  löblufee  Vertrauen. 
welebcS  man  auf  eine  Üßerfon  ob  ©a©c  fefet  habere  f. 
rernm  suarum;  civitatis  auf  ba«  Bürgerrecht ; hoc 
ci-rtam  salutis  f.  praebet;  mea,  tua  ju  mir,  ju  bir 
Com.;  »renun  auf  baS  ©lud;  victoriae;  rei  bene 
gerendae;  »concr.  tu,  nostrarum  f.  rerum;  bef. 
©elbftocrtrauen,Blut  plenns fiduciae ; non  mi 
norc  animo  ac  f. ; qnä  f.  castra  expugnari  pos-e 
confidimus?  -f-consilia  plena  fiduciae  junerftdjt 
Hebe.  2)  jurifl.  1. 1.  a)  Überlaffung  eine«  ®tgcn 
tum«  auf  Srcue  u.  ©tauben  an  einen  ©läubtgcr 
burd)  ©ebeittt) erlauf,  um  e«  ».  bitfem  na©  Wb 
tragung  ber  ©djulb  »urücfjuer halten  per  fiduciae 
rationem  fraudare  alqm,  lormula  fiduciae;  iudi- 
cium  fiduciae  in  einem  9icd)t«banbcl  wegen  9hd)i 
berauSgabe  bcS  anBertrautcn  Eigentumes ; in  fidu- 
cia,  in  fiduciis  in  Sa©en  ber  Überlaffung  i«.  b) 
baS  bbpotbelarif©  anoertraute  Eigentum 
accepta;  baS  in  fftorm  eine«  ©©einnctlaufeS  an 
Oertraute  ®ut,  ifpojitum  f.  accipere;  com- 
mittere f.  alcui.  $a».  adj.  fidüclArins  auf 
Xrcue  n.  ©tauben,  jum  interimiftif eben 
Bcfifee,  jut  intertmiftif©en  Verwaltung 
anoertraut  f.  operam  obtinere  Caes.  b.  c.  2,  t", 
2,  urbs,  fregnum,  timperium,  fdominatio 

fidus,  adj.  m.  comp.  u.  st*».  [ fido]  juBcrläffig. 
bieber,  fidjer,  treu  fidiora  haec  hominum 
genera  fore;  coniux;  »nt.  gen.  regina  tua  fidis- 
sima,  pax,  fuga,  custodia  canum;  »haec.  sec 
tentia;  (Liv.)  animus  ftanbbafter  Blut;  ne  quid 


323 


figo  — fingo. 


nsquam  fidum  proditori  esset;  falcui,  frebus 
alcis;  *en*is,  ’aures,  *silentia,  tpons,  +po- 
tentia,  foratio,  foppidum  appulsu,  *nox  fidis- 
sima  arcanis,  statio  male  f.  carinis;  (Liv.)  fidis- 
simum  annonae  sabsidium  (o.  StjiUen) , fmons 
f.  nivibas. 

figo,  xi,  xum,  3.  I)  et».  in=  ob.  an  et»,  heften, 
fügen,  [Jeden,  befcjtigen,  pinein  flogen, 
einf  (plagen,  mucrones  in  cito  einbopten;  tsa- 
gitta  in  medio  crure  fixa  bei  haften  blieb,  darum; 
virus  in  renas  cinfpripen;  *acus  comas  ^eftet 
feg;  "oscula  geben;  *modum  nequitiae  ein  8iet 
fe Jen;  falqm  in  cruce,  +cruci  an«  ic.  f (plagen; 
fcorpus  in  cruce  figitur;  arma  in  postibns,  *ad 
post . R , •postibus  an  btn  Ipürpfoftcn  aufpdngcn 
(al*  Iroppäe);  *dona  (SBetpgefcpenle)  eolumntt, 
leges  öffentlich  anfcplagen,  betannt  maepen;  tse- 
natus  ronsultum  aere  publico  eiugraben  in  tc.  2) 
tp.  a)  feft  einprägen  *dicta  animis;  -fmandata 
vocesque  penitus  animo;  *mihi  animo  fixum 
iminotumque  sedet  ne  etc.  b ) peften,  feft 
»opitt  tiepten  meutern  in  alqa  re,  *oculos, 
*mltus  in  virgine,  "oculos  solo;  Caesar  in  Si- 
lentium fixus  oerfunfen  in  Toc.  c)  *etw.  an  = , 
feftpalten  restigia;  fixus  manebat  rührte  fiep 
nidpt  o.  bet  ©teile,  d)  et»,  gleicpfam  bepeften, 
peftenb  mit  et»,  oeifepen  caligas  auro  Just. 
33,  10,  3.  e)  butepbopren  *cervos,  ’columbam; 
*alqm  telis,  alqm  maledictis  mitSepmöpungen, 
fflipreben  gegen  imb.  toSjiepcn  *figi  dolore, 
flgilus,  i,  m.  [fingo|  (BOtll.  U.  fpät)  Döpfet, 
Xp  onbilbner  Prometheus  saeculi  f.  novi  Phaedr. 

— Figulus,  töm.  8einame,  f.  Nigidius. 
ftgüra,  ae,  f.  |fingo]  1)  ©eftalt,  gigut  (tnfo» 

fein  fie  bejtimmte  Umrijfe  pat),  8 i l b un  g , gorm 
animantium  forma  et  f.  Ter.-,  hominum,  hu- 
mana,  muliebris,  fictilis,  oris,  navium ; formam 
aliquam  figuramque  (animorum)  quaerebant; 
formam  nostram  reliquamque  f.  (ffleftaltutcg  bei 
©Hebet  im  ßinjeluen)  posuit  (natura)  in  promptu; 
f.  et  lineamenta  hospitae.  gnibef.  *bet  Scpat: 
ten  eine«  Serftorbencii ; bie  Ätome  Epicuri 
Quint.  2)  tp.  a)  Seftaltung,  Sef  epaffenpeit 
negotii;  rocis  Äuäbilbung,  forationis,  optima 
species  et  quasi  f.  dicendi,  quaedam  quasi 
forma  figuraque  dieendi;  *f.  (Urten  0.  litten) 
rettulit  antiquas;  *mille  f.  pereundi.  b)  al« 
rpet  t.  t.  (erft  Quint.)  Siebefigur,  pl.  »enten- 
tiarum  et  verborum.  Corberntet  pat  ben  ®e- 
btauep  Cie.  de  opt.  gen.  or.  6 sententiis  et  earum 
formis  tamquam  figuris;  auep  (pl.)  fpötti* 
fepe  9lnf pielungen  c.tusidicorum,  quasdam  in 
historia  Seiet,  Das.  figüro,  1.  1)  gehalten, 
bilben,  formen  mundum,  figurata  terga  boum  ; 
•os  tenerum  pueri  balbumque  poBta.  2)  tp.  a) 
tfiep  Doiftctlen,  einbilben  inanes  species 
anxio  animo  b)  fin  bet  Spetorit,  mit  Siebcfigutm 
u.  8ilbern  au«fcpmüden,  plurima  mutatione 
bebienen  un«  einet  gigut  be«  Äu*btud*  infolge 
einet  Btttaufepung ; variae. 

filla,  ae,  f.  lobtet;  *pinus  f.  silvae;  ‘Massilia 
Grainm  f.  Sptöpling. 

rriTcätus  (niept  fel.)>  «4)-  [blix]  (feit.)  mit  gatn  -- 
ltaut  Berftpen  paterae,  lances  mit  giguten  in 
btt  Seflalt  b.  garntrautbtdttcru  befept. 
fillöla,  ae,  /.  [dem.  0.  filia]  löcpte repen;  fartafi. 
n.  einem  loeiPifepen  SRcnfepen  Cie.  Att.  1,  U, 
6.  — fillülus,  i,  m.  [dem.  o.  filius]  ©öpnepen. 

— filius,  ii,  m.  [fioj  Sopn;  pl.  ftinbet  übetp-. 


*f.  (8e»opnet)  Celtiberiae;  fpricpw.  n)  terrae  ein 
SRcnfcp  ».  unbelannter  ^etfunft,  ßtbenfopn,  bap. 
gering,  unbebeutenb.  b)  Fortunae  ein  ®Iüd«finb 
hör.  c)  pl.  al*  Umfcpreibung  medicorum  — 
medici  Plaut. 

ftllx  (niept  fei.),  Tcis,  f.  garnfraut. 

filnm,  i,  n.  1)  gaben  in  einem  @e»ebe  ob.  et», 
©efponnenem,  capite  velato  f.  wollene  8inbe; 
•filo  relatus;  *Yefamina  f.  pleno  •=■  grobe«  Qtug; 
fpriepm.  pendere  filo  (tenui)  an  einem  (feibenen) 
gaben  pangtn,  auf  bem  Spiele  fiepen;  o.  anbern 
Dingen,  ’croci  gafern,  *lyrae  Saite ; *bet  Sieben*» 
faben,  an  bem  bie  $arjen  f pinnen  triurn  soro- 
rum,  extrema  f.  legere.  2)  tp  p.  ber  Siebe, 
Runftwerlcn  u.  ©robultionen  be«  Seifte«,  bie  Hrt, 
SDiantet  ber  Stpanblung  ob.  Darflellung, 
bie  gorm  t<nue  argumentandi  f.;  oratores  Uli 
erant  paulo  uberiore  filo;  aliud  quoddam  f. 
oratioms  tuae;  baue  silva  rerum  et  sententia- 
rum  formanda  filo  ipso  et  genere  orationis; 
*poBmata  deducere  tenui  f. 

Fimbria  f.  Flarius  2). 

nmbriae,  iirum,  f.  eigtl.  gafern,  granftn,  bap. 
IraufeSpipen  cincinnorum.  Dao.  flmbrlätu», 
adj.  mit  gtanjen  befept  Suet.  [Stpmup. 

Mums,  i,  in.  Dünger  (Bgl.  stercus);  *tp.  Äot, 

findo,  fldi,  fissum , 3.  [palten,  navis  fissa  ba« 
einen  fled  pat  Plaut.,  *lignum,  *terras  vomere 
butepfuteptn,  ’inimicam  terram  rastris;  *teUus 
Assaraci  quam  Scamandri  flumina  f.  burcpftrö< 
men,  ’aera  fliegenb  burepfepneiben ; *fretum,  *ae- 
quor  butcpfegeln;  *ria  se  f.  teilt  fiep;  hac  insula 
quasi  rostru  finditur  Fibrenus;  fB.  SBeHen;  *ria 
finditur  (»irb  gebapnt)  cuneis;  (Plaut.)  findor 
icp  möcptc  berften  Bor  Ärger , cor  meum  et  cere- 
brum  bnditur. 

fiugo,  nxi,  ctum,  3.  l)  bilben,  formen,  ge* 
ftalten,  bilbenb  fepaffen,  oerfertigen,  ma= 
epen  nidos,  favos,  corpus,  fdomos,  natura  ho- 
mines;  pecora,  quae  natura  prona  atque  ventri 
oboedientia  finxit  Sali.;  ‘opprobria  in  quemris; 
bef.  B.  bilbenben  fiünftlet  e cera,  a Lysippo  fingi, 
ars  fingendi  Silbpauetlunft;  imago  ficta;  *ver- 
sua,  ‘eannina,  *verba,  *yultum  in  peius  jur 
gtape,  *mella  bereiten;  *bina  corpora  linguü  (b. 
ber  SBölfin)  burep  ©elecfctt  mit  bet  ifunge  bie  reepte 
®eftaltung  geben;  lingua  vocem  immoderate 
profusam  f.  et  tenninat;  bilbl.  *Aeneadasqne 
meo  nomen  de  nomine  f.;  *tantos  mihi  metus; 
•m.  bem  Siebenbegriff  be«  CrbnenS  ju  tiepten, 
juiecptmacpen,  juftupen  vitem  putando,  co- 
mas, crinem,  fing]  curii  mulicrum;  se  alcui  für 
imb.,  Yultnm  eine  freunblicpe  SRicne  annepmeu, 
liebäugeln;  "corda  jäpnten. 

2)  tp.  a)  um  bi  Iben  Yitam  subito  flecti  fingique 
non  posse-,  *miserum  fortuna  Sinonem.  b)  naep 
einet  gbee  fünfllicp  au«bilben,  gepalten,  len< 
len,  einriepten  fortuna  humana  (bie  meufcp= 
licpen  Scfcpide)  Plaut.,  sui  cuique  more»  tingunt 
fortunam  hominibus  (au*  einer  DicptetfteHe  i jebet 
ifl  feine*  ®lüde*  Scpmieb  Nep.  AU.  1 1,  6 u.  Cie, 
parad.  § 3«;  oratorem,  vocem;  anirnos  beatbeii 
ten  (D  Siebnet);  se  totum  ad  arbitrium  et  nutum 
alcis;  se  ex  forma  rei  publicae;  ’equum  ire 
tent-rä.  cervice  lepten  ju  ic. ; *fingitur  artibus 
(e«  übt  fiep  in  8upletfünfien)  Yirgo;  ‘voce  pa- 
terna  fingi  ad  rectum,  b)  fiep  im  Seifte  et», 
bilben,  beulen,  Botjiellen  animis,  cogitatione 
imaginem  rei,  opiniones,  novas  sibi  religiones 

21*  Di 


324 


fmientes  — fio. 


ex  loco,  ex  sua  natura  ceteros,  fsimulacra  et 
inanes  sibi  metus,  profectioncm  beriete  auf  jc. 
Just.-,  finge,  fingite  benle  bir,  benlt  euch,  m.  acc. 
c.  inf.  c)  erfinnen,  erbitten,  fälfthlidj  bot= 
geben,  crtjcudjcln  fallaciam  Flaut.,  causa«  'l’cr., 
Oc. , verba,  »sibi  convenientia,  *non  visa;  *ne 
finge  bicfjtc  mit  foldjea  nietjt  an;  crimina  in  alqm; 
ficta  ad  voluntateru;  vulturn  feine  IRiene  »er= 
{teilen  Goes.  b.  G.  1,  39,  4;  verba  tu  fingas  et  oa 
dicos  quae  non  sentiag?  Oie.  /in.  2 §.  78;  »ficto 
(mit  peucbelnber)  pectore  fatur. 

finlentes,  m.  pl.  [partic.  D.  finio]  (sc.  orbes)  bet 
begtenjenbe  kreiä,  ©ejichtälreia,  ftorijont 
die.  de  div.  2 §.  92.  — finio,  4.  [finis]  be*, 
abgrenjen,  in  ©tenjen  einfchliefjen  Rhenus 
Imperium  populi  llom. , signum  animo , lingua 
finita  est  dentibus;  tp.  a)  einet  Sache  ©rengen 
u.  Sdjtanten  fefen,  etm.  befdttänlen  cupidi- 
tates , censuram , voluptatis  magnitudinem  do- 
loris  detractione  finiri  finbe  feine  ®renje  in  tc., 
ge^c  nidjt  b'naua  übet  tc.;  »sitim  löfc^ett ; »tristi- 
tiam.  6)  f eftf egen,  beftimmen  modum  alcui 
rei,  locum,  ternpus,  diem;  spatia  omnis  tem- 
poris  non  numero  dierum  sed  noctium;  nume- 
rum,  »mors  est  finita  Omnibus;  impers.  finitur 
ne.  c)  enbigen,  befchliefjen,  ein  Snbc  tna- 
d)cn  -fimperium,  »alcui  vitam , f vitam  suspen- 
dio,  fmiserrimam  yitam  pessima  morte,  fvitam 
per  vulnera,  »omores  aufgeben,  entfagen;  ala 
rljct.  t t.  ut  sententiae  verbis  finiantur  periobifefi 
abfchliefjen ; nec  solum  componentur  verba,  sed 
etiam  finientur,  apta  et  finita  pronuntiare;  ju 
reben  aufbäten,  enbigen  »finierat;  ftetben 
Tac.  ann.  6,  60;  pass,  finiri  morbo  Plin.  ep. ; 
*t  finiri. 

flniB,  is,  m.,  feit  f.  1)  bie  räumliche  ©tenje  (bie 
natürliche)  loci,  regni;  Ligurum  extremo  f.; 
quem  ad  f.  mie  Weit;  ffine  (bi*  an)  umbilici 
ingressi,  fOrientis  fine,  {pl.)  agrorum;  auch 
(sing.)  bie  ©tenjlittie  intia  finem  eins  loci; 
übeitr.  Bi  vos  semel  in  iudicando  f.  aequitatis 
et  legis  transieritis;  oft  pl  ©ebiet,  Sanb  in 
finibus  Eburonum;  angusti,  lati;  primi,  extremi 
©tenjgebiet;  *® tanbott  bet  Sdfiffe.  2)  tp.  a) 
bie  ©tenje  f.  terminosque  sibi  constituere;  qui 
sint  in  amicitia  f.  et  quasi  termini  diligendi; 
oratoris  faeultatem  sui  ingenii  finibus  tlescri- 
bere;  sine  f.  ulla  (unumftfitfintt)  quaestionis  suae 
ius  esse  Liv.  9,  26,  9;  »exiguo  f.  libidinum 
b.  i inbem  faft  icbe  ©tenje  (jwiftben  Sietfit  unb 
Untecbt)  bem  ©elüfte  meiden  mujs  Hör.  b)  ba« 
Siel,  ad  eum  f.  fo  Weit,  fo  lange  (bis  ju  bem 
fünfte) ; quem  ad  t?  wie  lange?  »excludat  iurgia 
t.  eine  feftgeftellte  3abl  ».  3<*ble»  Hör.-,  »finem 
teuere  erreichen.  c)  baS  ©nbc  vitae,  laborum, 
ad  finem  venire,  finem  facere  alcis  rei  Oie., 
alcui  rei,  Tusculunarum  disputationum , vitae, 
iniuriis,  bellandi,  oppugnandi,  sequendi  (bet 
Betfolgung),  orandi,  loquendi,  fine  proelii  facto; 
*f.  capere  nehmen ; »sine  fine  enbloS,  unaufbör- 
litfi;  sed  finis  sit;  quae  cum  dixisset,  finem  ille 
sc.  fecit;  «wer.  »meorum  f.  amorum  Iepte  Siebe; 
gebenSjiel,  üebenSenbe  Tac.-,  »quem  mihi, 
quem  tibi  f.  di  dederiut;  »supremus;  tp.  baS 
nu|etfte;  §öd)fte  (rö  «io«)  bonorum,  malo- 
rum;  honorum  populi  f.  est  consulatus;  tres 
sunt  f.  expertes  honestatis  btei  SeftimmungS-- 
atten  beS  bödmen  ©uteS;  (Snbjiel,  Snbjwect 
domus  f.  est  usu«;  qui  f.  istius  consilii  est? 


?uibus  in  orationibus  delectatio  f.  est;  »quae 
standi?  meabalb  ftebe  id)  hier  ? Verg.  A.  6,  384. 
finite,  adv.  [finitus]  mit  ginfdjtönfung,  mä  = 
fjig  f.  avarus  Oie.  fin.  2 §.  27. 
finltlmu».  adj.  [finis]  1)  angrenjenb,  benadi- 
hart  Galli  sunt  f.  Belgis,  aer  mari,  provincia; 
i,ellum  mit  angtenjenben  Söllern;  »arrna  bet 
@renjnad)baien;  swftst.  pl.  m.  ffltenjnad) baten. 
2)  tp.  in  Scrbinbung  mit  etm  flebenb,  einet 
Serfon  ob.  ©acht  oetwaubt  ob.  fegt  ähnlich 
nomen  periculo,  metus  est  f.  aegritudini;  poeta 
est  f.  oratori ; sunt  finitima  omnino,  sed  tarnen 
diifert  aliquid;  artium  et  studiorum  quasi  f. 
vicinitas  ©renjnacbbarfcbaft. 
finitor,  öris,  m.  [finio]  Selbmeffer,  Sermefier 
(beim  'Verteilen  ».  fiänbern  an  xoloniften). 
fio,  factus  sum,  fieri  [pass.  D.  faeio,  oetw.  m. 
<pva>;  imp.  fi  Plaut.,  Hör.;  fite  Com.]  1)  ent- 
fteben,  warfen,  etjeugt,  gemalt,  getban, 
bcwitlt  werben  Arabia,  ubi  absinthium  fit 
Plaut.;  fiunt  fiuctus,  ignes,  f.  clamor  maximus 
gemituaque,  carinae  f.  levi  materia;  testndo  ex 
tigno  facta;  fit  alcui  furtum  wirb  begangen  an 
Plaut.;  alqd  f.  ab  alqo;  id  ei  loco  nomen  fac- 
tum «hielt  tc.;  *f.  via  vi  man  bridjt  Sapn  Verg  ; 
statua  ei  f.  wirb  errichtet;  insidiae  f.  (metben 
bereitet)  alcui;  f.  pons,  Impetus,  eruptio;  f. 
proelium  wirb  geliefert ; ab  bis  f.  initium  reti- 
nendi  fie  waten  bie  erften,  welche  jurücf  hielten; 
initium  fugae  fit  ab  alqo  jrnb.  ergreift  juerft  bic 
ftlucht  Caes.  b.  c.  3,  94,  4;  factum  (sc.  est)  eS  ift 
getban!  — ja!  factum  id  quoque  est,  ita  fac  turnst 
Plaut.;  bene  factum!  = bta»!  male  factum! 
baS  Wat  fchlccht!  Plaut.;  factum  volo  ich  bin  ba- 
mit  juftieben  Com.;  alcui  factum  (esse)  veile  t& 
gut  mit  [mbm.  meinen  Ter.;  dictum  factum  ge- 
jagt, getban;  ostendit  quid  fieri  velit  feint 
Befehle. 

*)  gefcheben.  (ich  eteignen,  werben  fiat! 
möge  ca  gefcheben ! Com. ; nihil  f.  Plaut . ; interea 
fiet  alqd  Ter.;  quarum  rerum  nihil  f.;  quid  illo 
(aua  jenem)  fiet?  quid  fiet  populo  Ulubrano? 
quid  fiet  artibus?  Cie.;  qnid  eo  est  argento 
factum?  quid  me  fiat?  quid  mihi  fiet?  Waö  Wirb 
mit  benn  gefcheben,  mie  wirb  mit  ei  geben? 
Plaut.;  quid  deinde  tarn  opimae  praedae,  tarn 
opulentae  victoriae  spoliis  fiet?  Liv.;  quid  bis 
fieri  vellet  Nep.;  idem  f.  ceteris  per  praetores 
Sali.;  quid  de  Tulliola  mea  fiet?  quid  de  his 
fieri  placet?  quid  fieri  signis  velit;  si  quid  eo 
factum  esset  wenn  ifim  ein  Unglücf  begegnen 
feilte;  Pompeio  melius  est  factum  f.  bene  1)  c); 
ita  ut,  ut  fit,  ut  fieri  solet  wie  ti  fo  gebt.  Wie 
ea  ju  gefcheben  pflegt,  Wie  gewöhnlich;  multo  f. 
aliter  cä  ift  ganj  anbera  üblich  Hep.;  quid  fit 
waä  tommt  betauä  (bei  Berechnungen)  Hör.;  ita 
fit  ut,  f.  saepe  ut;  quo,  quibus  rebus  factum 
est  ut,  factum  est  opportunitate  loci  ut,  -fundc 
factum  est  ut;  qui,  quo,  eo,  inde  fit  ut  toie  ic. 
fommt  ea,  bafj  Hör.;  id  ne  f.  posset,  obsidione 
fiebat;  f.  potest,  non  poteBt  ei  ift  möglich  tc. 
ut;  si  f.  potest;  f.  non  potest  quin,  (feit.  u. 
nadjA.)  f.  aliter  non  potest  quam  ut  ei  ift  nicht 
anbera  möglich  ala  ba6;  quo  facto  wotauf  ob. 
moburch,  meöbalb;  inöbef.  <i>  geboten,  gefefiaf- 
fen  metben,  metben,  fein,  geben  mihi  non 
i.  veri  simile  Ter.;  nec  potest  f.  me  quidquam 
superbius;  nec  quidquam  insipiente  fortunato 
intolerabiliuB  f.  potest;  nihil  admirabilius  f. 


firmamen  — flagitator.  325 


potest;  homo  f.  non  potest  formoaior  Phaedr. 

b)  ;u  et».  gemacht,  ernannt  roetben,  et», 
»erben  Btipendiannm  f. ; consulem  f.  — desi- 
gnari,  populi  suffragio  declarari  SaU.  Jag.  92, 
2;  quaesturam  unä  petiit  et  sum  ego  (actus 
prior  'sc.  quaestor);  m.  Ättroftion  quo  tibi  (pro- 
fuit)  fieri  tribuno?  Hot  -,  »certiorem  f.  etc.  [. 
certus  4);  *ju  et».  gewählt,  geregnet  »er  = 
ben  nobilium  fontium.  3)  ge(chägt  »erben 
me  a te  f.  plurimi.  4)  geopfert  werben  cum 
pro  populo  fieret. 

flrmämcn,  Tnis,  n.  [firmo]  Stüge  Ov.  met.  10, 
491.  — flrra&nientnm,  i,  n.  [firmo]  Befefti* 
gungämittel,  Stüge  tigna  quae  finnamento 
ease  possint;  legionem  ex  subsidiis  f.  ducit.  2) 
tp.  a)  f.  accuaationia;  duo  egregia  f.  rei  publi- 
cae,  auspicia  et  senatua;  alterius  partis,  Serto- 
rianae  atque  Hispaniensia,  qnae  multo  plus  f. 
ac  roboris  habebat.  3)  Stügpunft  einet  8e  = 
gauptmtg,  §auptbe»eiS,  §auptpunft.  — 
tftrmitor,  öris,  m.  [firmol  Sefefiiger. 

firm.',  adv.  nt.  comp.  u.  sup.  [firmus]  11  feigtl. 
(feit.)  feft  insistcre.  2)  tp.  feft,  beftimmt, 
ft  (per  alqd  comprehendere;  fgraviter  et  f.  re- 
spondere;  firmissime  asseverare.  — firnritas, 
atis,  f.  u.  -tüdo,  Inie,  f.  [firmus]  geftigfeit, 
Stdrle,  Baucrbaftigfeit  firmitaa  matoriae, 
corporis;  firmitudo  navium,  operis,  fquae  fir- 
mitudo,  quae  mensura;  tp.  Stanbgaf tigfeit, 
BuSbauer,  Ef|aralierftär!c,  Straft  firmitas 
u.  firmitudo  anuni;  ea  amicitia  non  satis  habet 
tirmitatis;  haec  constitutio  habet  firmitudinem; 
firmitaa  vitae. 

flrmlWr,  adv.  [firmus]  feft,  mit  geftigfeit 
concludere  Plaut.-,  insistcre;  im  Silbe  alqd  sta- 
bilire,  f.  in  suo  gradu  collocari;  übertr.  promit- 
tere  Plaut.,  imperare  Suet. 

firmitudo  f.  firmitas. 

firmo,  1.  [firmus]  feft  u.  ftarf  machen,  befefti* 
gen,  ftärten  fgradum,  ‘yestigia  [eften  gufc  faf* 
fen,  feft  jiefien ; tproxima  aesturaria  operibus  et 
portibus;  ffirmato  vultu  adversus  metum;  tp. 
ii)  befeftigen,  »obl  Berroaprett,  beden,  ft ä r = 
fen,  Dcrftärlen  locum  munitionibus;  aciem 
subsidiis  Liv.;  aciem  firmaverant  -=  firmam 
aciem  instruxerant  Liv.  2,  31,  2;  alqm,  -fBe  prae- 
sidiis,  fterga  agminis,  ’aditum  urbis,  *moenia 
urbis,  praesidium  bie  Bejagung  Liv.\  subsidia 
eine  ftarf  e Nachhut  auf  (teilen,  ad  omnes  aditus 
xtationibus  firmatis  Liv. ; imperium,  pacem, 
animum,  *mcntem,  fvaletudinem,  fvexatos  mi- 
litcs  quiete,  feibo  ac  potione  firmari  [ich  ftärfen, 
•vires,  firmata  aetas  tröftig,  männlich  Oie.  ft) 
ermutigen,  beftärfen,  befeftigen  nostros; 
* animum  praesenti  pignore,  *labantes  consilio 
patres,  ciyitates  obsidibus,  fex  terrore  firmari. 

c)  eine  (Erflärung,  Behauptung  befräftigen,  ge= 
»ijj  machen,  Berfichertt  alqd  iureiurando; 
(Ter.)  tidem  ein  Serfprcchcn,  fidem  alcui;  *nu- 
inina  bie  Serheifeung,  *alqd  numine,  +vix  quid- 
quam  de  alqa  re.  d)  beroeifen,  barthun  na- 
turam  fati  ex  divinitatis  ratione. 

Firmum,  i,  n.  Stabt  im  S'cenifchcn ; baB.  •mi- 
nus, adj.;  subst.  -mini,  örum,  m. 

firmus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  1)  ftarf,  feft, 
träftig  f.  ac  valens;  firmissimi  chanbfeftei  re- 
miges;  *catuloa  ftrmiores  ducere  feftecen  gufjeS 
einhergetjen  taffen;  tvixdum  f.  a gravi  Taletu- 
dinc;  cohortes  minime  f.  ad  dimicandum;  ex- 


ercitus  ad  bellum;  ab  equitatu  tüchtig  Berfehen 
mit  Platte,  in  Oie.  ep.\  *subst.  ne  firmior  omnia 
po88et,  corpns,  vires,  *arbor,  ’robora,  *vinum, 
*ager  non  f.  pascere  nicht  ftetS  imftanbe  te.; 
regnum,  res  publica,  civitas,  praesidium;  2)  tp. 
ftanbhaft,  ftarf,  beharrlich,  AUBerläfjig, 
lieber  amicus;  accusator  ber  SBagrbeit  treu 
Meibenb;  vir  in  sascepta  causa  firmissimus,  fir- 
mior in  sententia,  animus,  »pectus,  ratio  sta- 
bilia  firmaque,  spes;  literae  mit  ftcheren  Nach- 
richten; neque  firmum  esse  posse  sc.  se  demitti 
ihre  (Entladung  fbnnc  unfidjer  fein;  nihil  satis 
firmi  video  feinen  rechten  @runb  Ter. ; candida- 
tuB  bet  fccherc  Hoffnung  auf  (Erfolg  hat. 
flscälls,  e,  adj.  [fiscusj  (fpät)  jum  giSfuS  ge  = 
hörig,  f isla tif d). 

ftscella,  ae,  f.  dem.  B.  fiscina  Verg.  — flsclna, 
ae,  f.  [fiscusj  auS  Binien  ob.  Nuten  geflocb  = 
tener  Sorb.  — fiscus,  i,  m.  ©etbforb,  "tafle; 
(feit.)  StaatSfaffe,  StaatSgelber  Cie.  Verr.  3 
§.  197  Qu.  fr.  8,  4,  6.  tjur  Saiferjeit  bie  tai* 
(erliche  BriBatfaffe,  ber  giSfuS. 
flssilts,  e,  adj.  [findo]  1)  fpaltbar  *robur,  *li- 
num.  2)  gefpalten  caput  Plaut.  — flsslo, 
önU,  f.  [findo]  baä  Spalten,  3“teilen  Oie. 
n.  d.  2 §.  159.  — flssum,  i,  n.  [partic.  B.  findo] 
nur  in  ber  Spradje  bet  $arufpiceä,  iecoris  Spalt, 
Nifje  in  bet  Siebet, 
fistüca,  ae,  f.  SRamme,  Schlägel, 
fistüta,  ae,  f.  1)  SRöhtc,  bef.  Biaff etröhre.  2) 
•bie  au«  meldeten  fRöhren  fünftlich  jufammetc- 
gefegte  Nohrpfeife,  ®irtenpfeifc  eburneola 
Cie.  3)  eine  VI rt  öef^mür,  giftet.  ®aB.  a) 
ffstüUtor,  öris,  m.  Sßf  cif  er  Cie.  de  or.  3 §.  227. 
ft)  fflstölatus,  adj.  hohl  tabulae. 
flxus,  adj.  [partic.  o.  figo]  feft,  bleibenb,  be  = 
fiimmt,  unabänberlich  veetigia,  bonum,  de- 
cretum;  si  haec  mala  f.  sunt;  maneat  et  fixum 
ait;  immotum  fixumque  f.  immotus  2). 
fl&bellißra,  ae,  f.  fflabellum  u.  ferol  göcher^ 
trägerin,  eine  Sflaotn  Plaut.  — fUbelliilum, 
i,  n.  dem.  B.  flabellum  Ter.  — flAbellum,  i,  n. 
[dem.  B.  flabram]  gdiher;  *pl.  caudae  pavonis 
Prop. ; im  Bilbe  cuiub  linguä  quasi  flabello  se- 
ditionis  illa  tum  est  egentium  contio  ventilata 
Cie.  p.  Flacc.  §.  65. 

fUbYlls,  e,  adj.  [flo]  hauchbar,  luftartig,  luf= 
tig  nihil  f.  aut  igneum  Cie.  Tusc.  1 §.  6fi. 
•flabra,  örum,  n.  [flo]  baS  Blafen,  S8ehen, 
ventorum;  concr.  »ehettbe  SBittbe. 

flacceo, 2.  fflaccusl  »elf,  (chtaff  [ein,  tp. 

matt,  fraftloS  fein,  Messala  flaccet  läftt  bte 

glügel  hängen.  ®ao.  flacccsco, 3.  tp.  et-- 

fchlaffen,  ermatten,  oratio  Oie.  Brut.  §.  93. 
flaccus,  adj.  fchlaff  hcrub^ängenbe  Ohren 
habenb  Cie.  n.  d.  t S.  80.  Beiname  mehrerer 
röm.  gentes , auch  beS  $>oraj. 
fligello,  1.  [flugellum]  geißeln,  peitfehrn, 
fch lagen  falqm,  *robora  parte  caudae. 
flägellum,  i,  n.  [dem.  o.  flagrum]  Bectfche, 
(äctgel,  oft  mit  Stacheln  Berfehen,  bef.  jur  3ü<h 
tigung  b.  SftaBcn  u.  Bcrbrechern  gebraucht  (ngl. 
scutica)  caedi  tlsgellis;  *hornbile;  *bet  Siemen 
an  einem  SBurffpiefee;  *bic  oberften  Spigen  ber 
jungen  Seifer  am  Scinftcxf;  *bie  ®rme  ber 
HReerpolhpen. 

flägitatlo,  önis,  f.  [flagito]  bringenbeS  8e  = 
gegren,  Berlangen,  SSahnung.  — UigitA- 
tor,  öris,  m.  [flagito]  gotberer,  SSahner,  bef. 


326  flagitiose  - 

um  Selb,  an  ein  ©etfprecßen  triumphi  ante  vic- 
toriam,  pugnae. 

flägltloRe,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [flagitiosus] 
jeßönblicß,  fdjmäßlicß,  mit  Scßanbe.  — flä- 
gltiösns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [flagitium  | f * ä n b = 
ließ,  fcßntäßließ,  fcßmaeßBoll,  mit  Scßanbe 
beloben  homo,  civitas,  vita,  socordia. 

flägltium,  ii,  ».  [flagito  eigtl.  leibenfcßaftlicßeS 
Scgeßren|  1)  ©ißanbtßat,  Scßönblicßfcit, 
fcßimpflicßc®  Seigeren  stupra  et  f.;  scelera 
ot  f.;  f.  atque  facinora;  ff.  atque  dedecora; 
facere,  committere,  dicere  f.,  ista  f.  (feßanbbarc 
©eßauptunaen)  Democriti;  haec  f.  concipere 
animo;  bef.  jebeä  Seigeren,  wobureß  bei  Solbat 
leinet  ®ßre  als  folget  etm.  »ergicbt  u.  fidj  Scßanbe 
jujicßt  qut>  cuiusque  animus  fert,  eo  diseedunt 
neque  id  f.  militiae  dicitur;  militare  f.  habe- 
batur  m.  inf.  Gurt.,  praecipnum  f.  (est)  tn.  inf., 
Tac. ; pl.  militiae  Tac.;  non  poenam  flagitii 
tolli  oportere;  als  ©cßimpftuort,  ein  Scßanb  = 
mcnf  eß  hominis  Com.-,  t.  atque  facinornm  i©öfe= 
mietet)  catervas  Sali.  Cat.  14,  1.  Si  bie  aus 
£ ri)  a nb  tßa  ten  entf  pringcnbc  Scßanbe,  berScßimpf 
neque  glori&  movemmi  neque  f.;  f.  plenu»  atque 
dedecoris;  moveri  flagitio  timoris  fatendi. 

flagito,  l.  l)  bringenb,  ungeftüm  Bertangcn, 
forbctn  alcis  anxilium;  alqd,  alqm  ab  aiqo; 
ab  alqo  promissa  per  literos;  alqm  alqd;  tmi- 
nistros  in  tormenta;  in«bef.  o)  B Satten, 
bringenb  forbetn,  et^eifdjeit,  notaenbig 
matten  quae  tempus  f. , quid  artes  a te  f., 
causa,  fpericulum,  fea  omnia  adventum.  b) 
ju  »iffen,  ju  böten  Betlangen  crimen,  no- 
men  ßagitat.ur  Plaut,  c)  Bot  ©ericßt  fotbetn 
alqm  peculatorem  Tac.  hist.  1,  53. 

flagran«,  tia,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic ■ B. 
flagro]  btennenb  aestus,  *oculi  flammcnb, 
*genae,  *sidereo  clipeo  glänjenb,  t flagrans  ocu- 
lis;  tp.  btennenb,  gliißenb  Bot  fietbenfcßaft, 
lebhaft,  heftig,  erregt  multitudo  Iudaeorum, 
cupiditas,  f cupido  flagrantior,  falterius  fla- 
grantissima  ireilbefte,  flagitia,  fOthonis  flagran- 
tissimae  libidines,  'tumultus,  ftiagrantior  inde 
vis,  fincensum  ae  f.  animum  coSrcere,  *+amor, 
fflagrantior  in  dies  amore  Poppaeae.  J)aB.  a ) 
flagran  tia,  ae,  f.  (feit.)  ® lut  oculorum;  tp.  fla- 
gitii  nacß  ©cßanbtßaten  gelfiftenber  SJJenfcß  Plaut, 
b)  flagruntlsslme,  adv.  sup.  feßnlicßft  cupere 
Tac.  ann.  1,  3. 

flagritrTba,  ae,  f.  [Bagram  u.  telßa>]  ein  Silane, 
bet  oft  gegeißelt  mitb  Plaut. 

flagro,  1.  1)  äußerließ  u.  ließiertoß  btenncn, 
lobetn,  glühen,  in  glommen  fteßen  *telum 
flagrans  Slip;  *arae,  oscula;  *flagrans  canicula. 
2)  tp.  b.  einem  Übel,  einet  ilribenfeßaft,  guftän= 
ben,  entbrannt  fein,  glüßen,  brennen,  Italia 
bello  bie  JtriegSftamme  lobett  in  tc.,  convivia, 
quae  domesticis  stupris  flagitiisque  f.j  infamiä, 
♦rumore  malo;  invidiä  ©cgcnjianb  eine®  brennen- 
ben  ßaffeS  fein;  inopiä  geplagt  »erben  Bon  tc.; 
cupiditate,  desiderio,  amore,  odio,  alcis  rei  Stu- 
dio; rceentibus  praeceptoram  studiis  flagrans 
noeß  begeiftert  B.  ben  ftifcßcn  (Sinbtüdcn,  »eliße 
ienc  Sießren  gemalt;  domus  studio  et  cupiditate 
hominum  »at  boB  n.  Slenfcßen  mit  glüßenber 
SJlcigung  u.  ©egierbe;  ut  cuiusque  Studium  f.; 
vitia  libidinis  f.  (loberten  auf)  apud  illum;  *fia- 
grans  amor  Heben  glüßenb  für  tc.  Prop.,  fla- 
grantassimä  'Jtätlfte)  eo  in  tempore  grati&  Pallas 


- flavesco. 

Tac.-,  heftig  nerlangen,  m.  inf.  furore  quodam 
et  instinctu  Tac.  hist.  2.  46. 
flagrant,  i,  n.  bie  ©eißet,  ©eitfdje,  gvmnasium 
flagri  ein  Silane,  bet  bie  ©citfcßr  oft  fflßlt  Plaut. 

1.  ‘flamen,  Inis,  n.  [Bo]  1)  ba®  SBeßen,  ©lafen 
bc®  SBinbe®  Borea , surdas  flamine  tunde  fort« ; 
aueß  SBinb  ingens;  ferunt  sua  f.  classem.  !) 
frliitentöne  flamina  tibiae. 

2.  Atmen,  Inis,  m.  [Bo  B.  Snblafcn  bc®  gcrntl; 
SWommfen  rbet  günbet’]  bcr  ®tieftct  einet 
fHmmten  ©ottbcit,  Sigenptieftet  Dialis,  Mar- 
tiolis,  Quirinalis,  Carmentalis;  flamincm  caperc, 
prodere,  inaugurare. 

flämlntca,  ae,  f.  [2.  Barnen]  bie  grau  beS  gla 
men  $iali®,  welche  i^m  in  feinen  ®efd)äften  bei» 
ftanb  u.  großes  Slnfepen  genoß 
FlämtuinuB  f.  Quintius.  [Slamctt. 

flämtniuni,  ii,  n.  [2.  Barnen]  ba®  Ämt  einet 
FUmYnluR,  Same  eine«  röm.  ©efdjledjte®;  Gaiu« 
Fl.  legte  als  Senfor  einen  ttitfu®  u.  eine  fceet= 
ftraße  an,  pel  al®  fionful  in  ber  Seplacbt  am 
Stafimenu®  217  b Sßr.;  adj.  flamintfdf.  J)ao. 
Flämlnltnus,  adj. 

flnmma,  ae,  f.  glarnme  comprebendere,  conci- 
pere  f.,  effusa,  ferro  ac  f.  etc.  f.  ferrum;  im 
Silbe  eripuit  so  flammt  bet  ©etutteilung ; SptiAro. 
f.  curro  a);  e flamma  petere  cibum  o bem 
pungrigflen  n.  niebtigßen  SJlenf^cn  Ter.-,  *pr,us 
undis  flamma  (sc,  misceatur),  *unda  dabit  flam 
mas  et) et  »itb  ba®  Unmögliche  gefeßeben;  *f}adel, 
*5euet»olte,  *lovis  Sltp,  *n.  bet  Sonne, 
’flammenbe  Sterne,  *Sternf(ßnuppen;  bet 
®lan»  bet  ®ugcn  stare  flammä;  *d.  \ielm  vo- 
mere  flamma«.  2)  tp.  a)  f.  belli,  invidiae,  b) 
f.  amoris,  *f.  ba®  freuet  bet  Siebe;  gulae  $ei|= 
ßunget,  ea  f.  (gßtbegierbe)  egregiis  viris  in  pec- 
tore  crescit;  vis  et  quasi  f.  oratoris;  •ultrix 
btennenbe  fllacßgiet  Vcrg.  A.  2,  587. 
flantmcäriiis,  ii,  tu.  [flammeum]  Serfertiget 
Bon  ©tautfißleiern  Plaut. 

Hammens,  adj.  [flamma]  flammcnb,  feurig 
steUae,  ‘lumina  Slugen;  ’celeris  vestigia  cer- 
vae;  subst.  flammeuni,  i,  n bet  (tuet farbige 
©tautfcßleier  *f.  capere.  — *flammlfbr,  fera, 
feram,  adj.  [flamma  u.  fero]  f lammentragenb, 
flammcnb,  feurig  pinus,  viB,  crinis. 
flamme,  1.  [flammaj  1)  *intrans.  brennen,  10= 
bern  (nur  im  pracs.  partic.)  luminaber  Scßlange; 
fenum.  2)  trans.  entflammen,  in  frlammen 
f eßen,  *aetherio  flammatus  luppiter  igni;  *Phac 
thon  flammatus;  faut  crucibus  affixi  aut  flam- 
mandi;  tp.  entflammen,  crßißen  fomnesexer- 
citus  arrogantia  venientium  a Vitellio  militum , 
fhis  intor  se  vocibus  instinctos  insuper  allatsc 
a Vespasiano  literae;  ’flammato  corde.  — flam- 
niülu,  ae,  f.  dem.  B.  flamma. 
fläluR,  us,  m.  [flo]  1)  ba®  ©lafen,  SScßcn  be® 
SBinbe®  ’secundis  f.  fern,  taestivi,  *hibcnii. 
im  ©ilbe  si  feret  f.  f.  fero  I)  f) ; ad  id , undc 
aliquis  f.  ostenditur,  vela  do;  baß.  prospero  f. 
fortunae  uti;  inibef.  a)  fbic  leije  Slößung.  b) 
+B.  ©lafen  bet  ©laSbälge  ignem  flatu  sur- 
cendere.  c)  ba®  Suäjioßen  be®  Sltcm®,  ba® 
atmen,  d)  *ba®  Scßnauben  equorum.  e)  *ba? 
©lafen  ber  glöte;  *tp.  äufgcblafenßcit  fla- 
tus re  mitten; . 

’fltveus,  adj.  [ partic . 8.  flaveo]  blaßgelb, 
blonb  arena,  cera,  coma,  primä  lanuginc 
malas;  f.  culta  frlurcn.  — * flavesco, 3. 


Flavialis  — floreus. 


327 


[flaveo]  btafjgelb  ob.  blonb  toctben  aristä 


11»  v Ulis,  Flirlinus  j.  Flavias  8)  a)  u.  ft). 

Flüviulus,  adj.  ju  glaoinia  (einet  Stabt  in 
gtrurirn)  gcgörig,  flaoinifg  arvu. 

Flavins,  1)  Cn.  FL,  (.  1.  fastus.  2)  Gai.  Fl. 
Fimbria,  'Jlntjditgct  bei  SJlariuö  u.  ßinna,  melget 
a(8  Üegat  bc8  £.  ®al.  glaccud  im  Stiege  gegen 
ben  SRugribateö  einen  Teil  bc8  §eere$  junt  Äuf-- 
ftanbe  gegen  ben  glaccuö  ocrleitetc,  nadlet  aber, 
D Sulla  in  ©eraamoS  eingcfgloffen,  fit!)  [elbft 
tötete.  3)  bet  Äaifet  Fl.  Yespasiamis,  (eine  Sögne 
Titus  n.  Domitianns.  Tao.  a)  fFläviölis,  m. 
(mit  tt.  ohne  fiamen'  bet  Hamen  bet  gens  Flavia, 
ft)  -Anus,  adj. ; sühnt,  -änl,  örum,  m. 

flävus,  adj.  blaggelb,  blonb  coms,  Ceres, 
Tiberis. 

Achills,  e,  cuij.  [fleo]  1)  pass,  beroeinenS*,  be  = 
llagenömett  illa  species,  vigiliae,  *multis  ille 
bouis  f.  occidit  Hör.  cann.  1,  24,  9.  2)  act.  a) 
■Jljiancit  eerurfagenb  ultor.  6)  »einet- 
lig,  tlagenb,  Uäglirfi  vox,  modi,  gemitus, 
aegritudo;  habebat  f.  quiddam  in  conquestioni- 
bus;  ’spousa.  Tao.  flebilltcr,  adv.  meiner* 
lig,  llägltg. 

flecto,  xi,  xum,  3.  1)  trans.  1)  beugen,  nm  = 
beugen,  Itümmcn,  toinben,  biegen,  men: 
ben,  lenlen,  tilgten  membraj  flexi  fractique 
motus  gaulelnbe;  equos,  *equuru  tummeln,  jäg= 
men;  currum,  earpentum,  fnavem;  iter  suum, 
viatn  einen  anbetn  SBeg  negmen,  *viam  velis 
burtg  oetönbette  Siigtung  bet  Segel;  iter  Do- 
metriadem  tilgten  natg  2C. ; *saügnas  crates 
toinben,  Regten;  *oculos,  ‘lumina,  *acios  (Äugen); 
hinc  (silva)  se  (töenbet  fig)  sinUtrorsus  Caes.  b. 
(i.  6,  23,  3,  mebial  fflecti  in  gyrum  gcrumflie* 
gen  im  ic.;  *in  anguem;  ilbettt.  iras  in  C.  Scm- 
pronium  Liv.,  *in  vitium  flecti;  flexo  in  vespo- 
ram  die  Tac. , inäbef.  vocem  mobulieten;  flexo 
sono  mit  oerönbertet  Xonjlärfe.  2)  tp.  a)  auf 
ctm  beuten,  besiegen  versus  qui  in  Tiberium 
flecterentur  2ac.  ann.  6,  29.  6)  beugen,  be= 

toegen,  lenlen,  eine  befiimmte  Siigtung 
geben,  ummanbeln,  umftimmen,  oeränbern 
bürg  gclinbc  SJUttel)  alqrn,  animurn,  ingenium 
alcis  hominum;  bef.  o.  SRcbncr  u.  ber  Siebe  flec- 
tere  auimos  atque  frangore,  *fata  dcum,  *su- 
peros,  *alqm  precibus,  ad  modestiam;  spes  cum 
a proposito  (bringt  ab),  a studio;  nequo  fletu 
flexus  est  quin  Tac.  c)  in  bet  Stgifferjptatge, 
bürg  eine  Biegung  getumlommen,  gerum*, 
umfeg  ein  promunturiura,  Leucatam.  II)  in- 
trans  iieg  irgeubloogin  toenben,  jiegen,  mar* 
{gieren  cx  Gabino  in  colles  Tusculanos,  ad 
Oceanum;  übertr.  (Tac.)  f.  ad  sapientiara,  in 
ambitionem  fitg  tocttben  JU  ic.,  huc,  ut  etc.  (in 
bet  Siebe)  ad  Victorias  triumphosque  Tiberii. 

fleo,  evi,  ctum,  2.  1)  intrans.  meinen  (aus 
Sgmcrj,  in  ber  Siegel  görbat)  de  alqa  re;  fletur 
matt  meint;  *alcui  oot  jmbm. ; falqm  flere  co- 
gcre  ju  Igränen  rügten ; ’flebit  bem  foH  c8  übel 
rtgegen  Uor.-,  *multa  fegr;  feffusius.  2)  trans. 
bemeinen,  betlagcn  *alqm,  *-falqd,  *amorcm 
ausmeinen;  *natu  fleatur  Tao.  fletus,  us,  m. 
bas  Seinen,  SBegllagcn  mulierum,  f.  gemi- 
tusque,  f.  et  lacrimae,  multas  lacrimas  et  Actum 
cum  singultu  videre;  tacitus  Seglutgjen,  magno 
f. , prac  fletu;  fletum  populo  movere  bi8  ju 
Tgrdticn  rügten;  fletu  omnia  complere;  ducere 


f.;  aug  übetg.  jut  ©eteignung  flatlet  Slüg» 
rung,  tief  erregten  (SejügtS  Cic. 

Flövum  castelluin  ftafteH  bet  griefen  Tac. 
’flexSuTmus , adj.  [flecto  u.  animuB]  (oorll.)  I) 
gertrügrenb.  2)  getügtt  im  $ergen.  — 
flexTbtli»,  e,  adj.  [flecto]  1)  biegfam,  ge* 
jtgmeibig  materia  rerum,  vocis  genus.  2)  tp. 
a ) lenffam  oratio,  aetas.  b)  maubclbat,  un- 
bcflünbig  quid  potest  esse  tarn  f.,  tarn  deviurn, 
quam  animus  eius  qui  etc.?  — *flexTlls,  e,  adj. 
[flecto]  biegfam  cornu,  aurutn. 
flexllöquus,  a<(j.  Jflexus-loquor]  jmeibeutig 
tebenb  oraculum  Cic.  de  die.  2 8.  115. 
flexio,  önis,  f.  [flecto]  ©iegung  laterum;  tp.  a) 
Itummc  SEBegc,  StuSflügtc  deverticula  flexio- 
nesque.  6)  o.  ber  Stimme,  SJlobuIation  vocis; 
molliores  et  delicatiores  in  cantu  bie  mufitali* 
{gen  ©affagen  o.  megt  mciglig  fentimentalem 
tgaralter. 

flexTpes,  pedis,  adj.  [flecto  u.  pes]  tmmm  = 
fügig  Ov.  met.  10,  99.  — flexuösus,  adj.  [flexus] 
ooll  fitümmungen,  gemunben  iter.  — flex- 
üra.  ae,  f.  [flecto]  ©iegung,  Srümmmtg  an- 
gustiae  llexuraeque  vicorum  Suet.  — flexus, 
us,  m.  [flectol  Biegung,  Krümmung,  Äu8- 
biegung  aures  duros  habent  introitua multisquo 
cum  f.;  in  aliquo  f.  viae;  vallium;  f-Rhcnus 
modico  f.  in  occidentem  versus;  Äbmeg,  Um* 
weg,  a!8  ibet  t.  t.  tünftligc  SBcnbung,  Bc  = 
jiegung  auf  SpecieflcS,  baec  recta  et  in  nullos 
flexus  recedentia  f.  recedo  1);  Umbiegung, 
Ummcnbung  auf  ber  Slcnnbagn  um  ba8  Sletinjiel 
(meta)  gcrunt,  gieru.  SBenbung,  Übergang  ju 
einem  anberen  ^uftanbe,  SBenbepunlt  in  hoc  f. 
quasi  aetatis;  st  infinitus  forensium  rerum  labor 
actatis  flexu  constitissct  mit  bem  £>öt)C-  ob. 
SBenbcpunlte  be8  £tben8 ; videre  itinera  flexusque 
rerum  publicarum;  (Tac.)  auctumni  flexu  gegen 
baS  Silbe  beS  §erbfte8. 

*fllctus,  us,  m.  [o.  ungebtiugligctt  fligo]  (feit.) 
ba8  Slneinanbetfglagen. 
flo,  1.  1)  ititrans.  blafen.  wegen  ventus;  *velis 
aura  secunda  meis;  o.  ©erfonen,  mit  bem  SRunbe 
simul  f.  sorbereque  haud  facile  est  Plaut.  -,  *0. 
Snftrumcnten  ertönen  tibia.  2)  trans.  a) 
tgctauSi,  gcrooiblajen,  getmegen  pulvis 
vento  flatus;  *tibia  flatur  roitb  geblafen;  *o. 
getoifgen  Tigtet  rauco  praeconia  classica  cornu. 
ft)  0.  SRetaUen,  mit  bem  ©lafebalge  blafenb 
fgmeljen,  fliegen  (ogl  confloi  quae  ratio  aut 
flandae  aut  conflandae  pecuniae  Gic.  p.  Sest.  §.  06. 
floocus,  i,  m.  Slodc,  gafet,  bag.  (Sonoerf.)  ÄI ei- 
nig f e it  non  flocci  interduim  c8  gilt  mit  feinen 
©fiffctling  Plaut.,  non  flocci  facio  Plaut.,  Cic. 
ep.,  pendo  Ter.  ig  fümmete  mig  nigt  im  ge= 
nngften  batum;  quod  dixi,  non  flocci  existimat 
Plaut.-,  cave  tu  nllani  flocci  facias  mulierem 
Plaut.-,  aug  ogne  Slegation,  f.  facio  an,  famam 
f.  fecit  Plaut. 

Flöra,  ae,  f.  ®öttin  ber  ©turnen,  grüglingSgöttin. 
Tao.  Floral ls,  e,  adj.  sacrum;  sahst.  Floralia, 
ium,  n.  ba8  geft  bet  glota  Oc. 
flörens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [jiartic.  o. 
floreo]  blügenb  an  ©lagt,  Änfcgcn,  Sleigtum, 
im  SBoglftanbe  fig  befinbenb,  mägtig,  an* 
aefegen,  glünjenb  liberi,  homo florentissimus; 
f.  (einftufireiger)  et  illustris  adulescens;  f.  civi- 
tas;  Serviliara  non  minus  post  mortem  eius 
quam  florentem  coluit;  actate,  ingenio,  opibus, 


328 


Florentini  — Sinnen. 


honoribus,  liberia,  propinquis,  affinibus,  amicis; 
res  (pl),  florentissimis  rebus  (abl.  abs.);  res 
publica;  castra  glänjenb  auögepttet;  philo- 
sophiä.  nihil  florentius  (®länjcnbereS) , nihil 
praestabilins  hominum  vitae  datum  ent ; Soren- 
ti k • um  ordines  (Stäube);  florentissima  dignitas; 
quoddam  insigne  et  ß.  dicendi  gemus;  b.  ber 
älietapber  modua  nnllus  est  florentior  in  singnlis 
verbia  fchntudreichcr ; suftst.  (Nep.)  non  florenti- 
bus  ee  venditavit  (®gf.  afflictis). 

Flörentinl,  örum,  m.  bie  Bewohner  B.  glorentia 
(j.  gtorenj)  in  Etrurien  Tue. 

flöreo,  ui,  — 8.  [BosJ  i)  blühen,  in  bet  ©löte 
(leben  arbor,  t*rra,  »segetes,  »vinea,  »annua; 
b.  ©Sorten  »auflommen,  in  ®ebrauch  fom« 
men  iuvenum  ritu  f.  modo  nata  virentque;  *b. 
et».  Doll  (ein,  prangen,  glänjen  tibi  ager; 
Sorentes  aere  catervae:  *b.  SBeine  (auf  bem  gaffe) 
(Räumen.  2)  tp.  blühen,  angefeben,  mach« 
tig,  »oblbfl&enb  (ein,  auf  ber  $öhe  ber 
'J)tad)t,  bcö©lüde£  fteben,  glänjen  Epicurus; 
in  Bententiis  senatoriis  et  in  omni  actione  atque 
administratione  rei  publicae;  in  singulis  di- 
cendi fjeneribus  singuli-,  in  patria,  in  curia,  in 
re  militari;  in  populari  ratione  einet  ber  be= 
Uebteflen  ©olfSfreunbc  (ein;  aetate,  »aetatibus 
in  ber  ©tüte  (einet  3flhie  fteben;  auctoritate, 
laudibus,  gratiä,  bonore;  acumine  ingenii,  rerum 
gestarum  gloriä;  Omnibus  copiis;  familia,  quae 
viris  fortissimis  Soruit;  rorum  auntorita»  ma- 
ximc;  mens  adventus  f.  incredibili  hominum 
multitudine  et  gratulatione  warb  ausgezeichnet, 
Dcrbcrrlicbt  burd)  K.  ®aö.  inchoat.  flöresco, 

3.  1)  ju  blühen  anfangen  puleium  ari- 

dum  de.  de  div.  2 §.  33.  2)  tp.  aufblüben, 
in  glor,  in  eine  glänjenbe  £agc  tommen 
hic  (eloquentiä)  f.;  ad  summam  gloriam;  f pa- 
tria nostra. 

»flöreus,  adj.  [flos]  1)  aub  ©lumen,  ©lumen« 
coronae;  serta.  21  blumig,  blumenreich  rura. 

flur  tduliis,  ntlj.  [dem.  D.  Soridusj  bübfd)  blübenb 
Ct.  — flörTdus,  adj.  [flos)  1)  »blübenb  ra- 
muli,  pinus;  auch  au*  Blumen  beftebenb, 
blumig,  blumenreich  »corollae,  »serta,  »livbla; 
subst.  üorida  et  varia  eine  bunte  ©lumcnfüHe. 
2)  tp.  blübenb  a)  jugeublich,  frijeb  »aetas, 
»puellula,  »Galatea  ftoridior  pratis,  -florma,  6) 
B.  Sieber  blübenb,  Demetrius  est  fioridior  bat 
eine  blübenbere  Sprache,  — flörllbgns,  adj. 
[flos-lego]  Blumen  fammelnb  Ov.met.  15,366. 

flos,  flöris,  m.  Blüte  rosae;  Blume;  collect.  Hör. 
carm.  1,  4,  10;  pl.  »BlumengeWinbe,  fträn^e; 
©lumen«,  $onigfaft  »verno  flores  apis  m- 
gerit  alveo;  »floribus  oras  explcnt;  B.  einem 
Schriftwerf,  im  Silbe  brevo  velut  florum  corpu- 
sculum  feci  Just.  2)  tp.  blühenber  Quftanb, 
©lüte,  3ugenbfülle,  «frifebe,  «traft,  glor, 
fit o n c , Kern,  Qierbe  Graeciae,  aetatis;  fin 
primo  f.  exstingui;  fexstincto  in  ipso  aetatis 
et  victoriarum  f.  Aloxandro;  »viridissimo  f. 
puella;  iuventutis,  nobilitatis,  civium,  popnli, 
vitae  ®Ianj;  dignitatis;  aud)  p.  Schmu  cf  ber 
Siebe  Origines  eius  (Schrift  EatoS)  quem  f.  aut 
quod  lumen  eloquentiae  non  habent?  pigmen- 
torum  f.  et  colorem  defuisse;  omnes  eosdem 
volunt  £,  quos  adbibet  orator  in  causis,  per- 
sequi ; oratio  sit  conspersa  verborum  senten- 
tiarumque  floribus;  *bie  etften  jarten  ©artbaare, 
ber  glaum;  bie  Blume  beb  SBeincb  Plaut. 


SaB.  dem.  floscfllus,  i,  m.  Blümchen,  Blüt« 
chen,  tp.  Qierbe  *o  qui  f.  es  Juventiorum;  bef. 
pl.  jierlichr  u Bcrfch önernbe  Äu«brüdc, 
Qierraten  omni  ex  genero  orationis  f.  carpam; 
fiuvenibus  ©08011)08  omnium  partium  (waS  in 
allen  leilen  ber  Siebe  möglichermeife  b.  Qier- 
raten angebracht  »erben  tonnte)  in  ea  quae  sunt 
dicturi,  congerentibus. 

fluctuitlo,  önis,  f.  [fluctuo]  tp.  f<h»antenbe 
Stimmung  animorum  Liv. 

fluctuo,  1.  [fluctusl  l)  Sellen  fd)lagen,  wogen 
mare  Plaut.-,  bob-  tp.  a ) fitj>  wellenförmig  be- 
wegen, Wallen  »tellus  aere  renidenti  =■  fcfjim 
mert,  blipt  b.  ic.  b)  *B.  leibenfchaftlicher  Suf- 
regung  wallen.  Wogen  magno  curarum,  ira- 
rum  aestu,  ira  intus.  2)  partic.  praes.  alb  ȟbst. 
quid  est  tarn  commune  quam  terra  mortuis, 
mare  fluctuantibus  ben  B.  gluten  bin«  u.  tge 
getriebenen  Seichen  Cic.  p.  Bose.  A.  $.  72;  Cp. 
in  ber  Haltung  ob.  im  Sntfchluffe  fchwanten, 
inS  Schwanten  geraten  fein  acies  fluctuans; 
oratio  quasi  fluctuans;  sententia  fluctuans; 
»animo  nunc  huc  nunc  illuc;  »vario  aestu.  — 
fluctuor,  dep.  tp.  fchwanten  inter  spem  ine- 
tumque  tantae  rei  conandoe,  animo  m.  Sie« 
latiof.  Liv. 

fluctuösus,  adj.  [fluctus]  fintenreich,  wogenb 
Plaut.  — fluctus,  us,  m.  [fluoj  SBoge  in  (tat 
ferer  u.  heftigerer  Bewegung  u.  in  ©erbinbung  mit 
mehreren)  fluctu  (marisi  allui,  openri;  declamare 
ad  f. ; »medio  f.  mitten  im  SRerr;  fluctibus  com- 
pleri;  fluctus  sedare;  minus  magnos  f.  ibi  fieri; 
»ire  per  longos  f.  über  ba}  weite  SJiecr;  Spridjrc. 
f.  simpulum;  in  bilbl.  Webe  Sturm,  Unruhe, 
Ungemach  iactari  populi  fluctibus  0.  ben  pr 
mifeben  [Regungen  beb  ©olle«;  f.  coutionum  wilb« 
empörte,  ftürmifebe  Serfammlungen,  committere 
Be  civilibus  f,  ben  Stürmen  bei  polttifdjcn  £e« 
beni;  emergere  e fluctibus  servitutis. 

fluens,  adj.  [partic.  o.  fluo]  1)  baljinf ließen!) 
ai  gleichmäßig,  ruhig  babinfließenb,  ge« 
halten  tracta  quaedam  ac  f.  oratio;  felegi; 
species  ipsa  carminum  non  impetu  et  instinctu 
nec  ore  uno  f.  aus!  einem  ®uß  Tac.  ann.  14,  16. 
b)  einförmig,  gebebnt  dissoluta  aut  f.  oratio; 
dissipata  et  inculta  et  f.  oratio.  2)  gleid)fam 
etflicßenb,  erfchlafft,  fehl  aff,  buccae  fdjlaff 
crabbangenbe , Hängeboden  (aber  Cic.  in  Fis. 
§.  25  — b.  Salben  triefenbe);  »vestitu  mit  fchlep« 
penben  ®ewänbern. 

fläentTsOnus,  adj.  [fluentum  u.  sono|  Bon  fiel« 
len  ertönenb  Ct.  — »flüentum,  1,  n.  [fluo] 
fließenbeö  ©ewäffer  pl.  Xanthi,  Tiberina. 

flfitdiis,  adj.  [fluo]  1)  »fließenb  cruor.  2)  tp. 
a)  fnieberbangenb,  wallenb  vestis.  6)feinem 
SBejen  nad)  u.  0.  Statur  jdjlajf,  loder,  traft« 
loS,  weich  corpora,  »lacorb;  auch  erfchlaffenb 
calor  Ov.  met.  15,  362. 

flfiito,  1.  [fluo]  1)  auf  bem  Blaffer  treiben, 
fdj wimmen  navis  in  alto,  alveus,  fcumuli  sar- 
linarum;  fo.  Schiffcnben;  intbef.  wallen, 
fchwanten  »amictus  fluitantes,  fvestis,  »vela, 
»loca.  2)  tp.  fchwanten,  bin  u.  bor  fehweben 
dubiae  spe  pendulus  horae  Hör.;  unde  primurn 
Caccinae  fides  Tac. 

flümün,  Ynis,  n.  [fluo]  1)  Strömung,  f.  secundo 
pomabwärtä,  adverso  pomaufwärtö ; vivam  gluß« 
»affer,  »fontis;  »Cocytus  errans  f.  languido; 
auch  jpi-  ©ewäffer,  Safferfluten  Scamandri, 


329 


Flumentana  porta  — foedo. 


fugientia  Hör.  ; hos  omnea  f.  continebant  Cats, 
b.  c.  1,  51,  3.  2)  ein  f.  Khodanua,  Ga- 

ramna;  * bie  ®egcnb  um  filten  gtu&  flumini- 
bus  salices  naacuntur;  qui  colunt  flumen  Hi- 
raellae.  $at>.  o)  ‘überg.  ftiefeenbc  Slenge, 
Strom,  j.  8.  »tut,  Igränen,  flJliltg,  9Jeftar.  b) 

0.  ber  9tebe  Strom,  51  u 6 orationis,  verborum; 
sing  ingenii  de.  (CaO.  A)  Flümentäna  porta 
bat  ftlugtgot,  ein  Igor  ber  Stabt  !Rom  an  ber 
Xibtr ; legerjg.  ein  Sanbgut  Oor  bem  giugtgor. 
B)  ’flümineiis,  adj.  ju  einem  Sluffe  gegö» 
rig,  im  ob.  am  5Iuffe  befinblitg,  ging» 
aqua,  eyenua,  avis , volucres. 
fluo,  xi,  — 8.  1)  fliegen  a ) junäegg  u.  eigtl.  6. 
glüfpgfeiten  inter  finea  Helvetiorum  et  Allobro- 
gum  Rbodanus;  *de  corpore,  in  terram  audor, 
•aes  rivis;  im  Silbe  ex  eins  ore  melle  dulcior 
oratio;  inäbef.  non  et»,  fliegen,  überfliegen, 
triefen  buccae  fluentea  f.  fluen»  2);  fluvius  aan- 
guine,  ‘sudore,  ‘cruore,  ‘vites  multo  Baccho 
überaus  ergiebig  fein  an  Sein.  6)  e.  nitgt  ftüf= 
Ügen  ®egenftänben  a)  auSgrämen,  geroot» 
ftrömen,  fitg  ausbreiten,  gin=,  gernieber= 
mallen,  ginfinfen,  mnlta  a luna  manant  et 
f.  ftrSmen  auä,  ‘fluen»  nauaea  bei  Siel«  ®tgug; 
faciea  efluae  in  alqm  bringt  ein  auf  ic.,  ‘turba 
caatria;  ‘fluena  vestis,  ‘ainua  fluentea,  ‘comae 
per  leria  corpora  fluentea.  ff)  jerfliegcn,  ger  = 
rinnen,  erf  ilaffen  sudore  et  laaaitudine  mem- 
bra,  vires,  Gallorum  Corpora  JAv. ; fluentibus 
membria  Gurt. , mollitie  Cie.,  ‘luxuriä,  fluentea 
luxu  Liv.;  and)  entfinlen,  abfallen  excident 
gladii,  f.  arma  de  manibua  Cie.;  *poma;  bilbl. 
oerfliegen,  nerf(g»inben,  oergegen,  fitg 
oerlieren  voluptaa  corporia;  cetera  nasci,  oc- 
cidere,  f.,  labi;  ‘tarda  f.  tempora;  ‘apea  Da- 
naum;  ogne  lp a 1 1 fein  labor  Ule,  carena  rec- 
tore  Quint. 

i)  tp.  a)  allmäglitg  lieg  ausbreiten,  net: 
breiten,  ergiegen  Pythagorae  doctrina  longe 
lateque;  aermo;  ‘cladea  in  patriam  populum- 
que  Hot.  b ) aus  et»,  gerrügren,  entgegen 
hsec  omnia  ex  eodem  fonte;  ab  iato  capite  om- 
nii  ratio  bonorum  et  malorum.  c)  baginflie  = 
gen,  fitg  frei  bewegen,  oorwürts  gegen, 
Oon  gatten  gegen,  ;u  et»,  natg  u.  natg  fom  = 
men  causue  ab  aeterno  tempore  fluentea  in 
aeternum;  in  rebus  proaperie  et  ad  voluntatem 
nostram  fluentibus;  fcunctis  (*».)  Buper  yota 
fluentibus;  *cum  fluerct  lutulentus  Hör.;  bef. 
o.  Sebner  u.  ber  Siebe,  in  gutem  Sinne  gleitg* 
mägig,  ununterbrochen,  leitgt,  rugig  gin  = 
fliegen  (Herodotua)  sine  ullis  salebria  quasi 
sedatus  amnis;  oratio  Calidii  ita  libere,  ut  nus- 
quam  adhaeresceret ; continuae  plurea  transla- 
tione»;  fhaec  omnia  illaborata;  in  üblem  Sinne 
einförmig,  unrgptgmiftg  fitg  ginbegnen, 
:}iegen  ne  fluat  oratio,  ne  vagetur. 

HAriilia,  e,  adj.  [fluvius]  im  ob.  am  5luffe  bes 
finblitg,  »atgfenb,  lebenb,  51«!=  ‘undae, 
‘arnndo,  *anas.  — flüviatTlis,  e,  adj.  [fluvius] 
=*  fluviali»,  testudo,  navis,  fpiscis.  — fluvius, 
ü,  m.  [fluo]  = flumen.  2)  fjlug,  Strom  (nur 
mit  bem  Unterftgiebc,  bag  fluvius  feltner  ift,  nitgt 
tropiftg  gebrautgt  wirb,  autg  nitgt  bie  Strömung 
bes  Säger«  bejeitgnel,  fo  bag  man  j.  8.  nitgt 
secundo  ob.  adverso  fluvio  jagen  !ann;  *5lug  = 
»affer  recentes. 

1.  fluxu»,  adj.  m.  fctwip.  [fluo]  l)  fliegenb 


(»o«  in  51ug  geraten  ift  ob.  geraten  fotl,  feinen 
natürliigen  l&alt  ncrloren  bat  ob.  oerlieren  f oQ), 
bag.  a)  gerab »atlenb,  fliegenb  crines  Tac. 
b)  ftglaff,  ftglaff  getabgängenb  habena; 
arma  Tac.  2)  tp.  a)  (Tac.)  oer=,  jerfallenb, 
(murorum)  aevo  fluxa  (n.)  Corpora,  b)  Walt: 
belbat,  flütgtig,  galtto«,  tgarafterlo«, 
lodet  gloria;  (Plaut.)  fidem  f.  gorere;  fides 
Sali.,  Liv.,  Tac.,  fauctoritas , animus;  fanimi 
fluxioris  eBse;  res  jerrüttete«  SermJgen, 
‘»anfenbe  SJlatgt,  res  humanao,  (Tac.)  mens 
senio  altcrtfdjmad) , stadia. 

2.  fluxus,  us,  m.  [fluo]  (feit.)  ba*  5ü*g*tt<  san- 
guinis Betblutung  Just. 

föc&le,  is,  n.  (ft.  faucale  o.  faux]  (j  n 1 « b i it  b c (o. 
franlen  ob.  oerjärtelten  fßerfonen  gebrautgt ) Hör. 
fföcllo  (focillo),  1.  ffoculuo]  ocrmittclft  berffiärme 
»ieber  in«  Seben  bringen,  erfriftgen,  er: 
qui  den  alqm;  M.  Antonii  societas  reconcilia- 
tionibus  variis  male  focilata  Suet. 
föcälum,  i,  n.  [foveo]  ®efäg  jum  SBörmen 
faltet  Speifen,  überg.  Särmemittel  Plaut. 
— föcülus,  i,  m.  [dem.  o.  focus]  Heine  $og: 
lenpfanne  Plaut.;  Opferpfannc.  — focus,  i, 
tn.  [Oer»,  m.  foveo]  (je  r b;  bag.  baS  flau  je 

tau«,  bie  Sotnilie,  ^au«  u.  $of  eicere  alqm 
omo  et  patriis  f. ; arae  foeique  etc  f.  ara  t); 
‘agelluo  habitatus  quinque  f.  o.  fünf  5amilicn. 
Stiero.  a)  ‘Branbftfitte  be«  Stgeitergaufen«. 
6)  Sranbaltar.  c)  ‘Öeuer,  ®lut. 
fbdlco,  1.  ffodio]  eigtl.  'graben’,  bag.  1)  ‘flogen 
latus.  2)  tp.  quälen,  fränfen  animum  Oie. 
Tusc.  8 §.  36.  — födlo,  fodi,  fossum,  3.  (artgaijl. 
tn/.  pass,  fodiri  Plaut.)  1)  intrans.  graben  in 
fundo  Ter.;  abfol.  2)  trans.  a)  grabenb  madjen 
ob  bearbeiten  fossam,  puteum,  hortum  Plaut.; 
autg  auf  = , au«graben  argentum.  6)  burtg  = 
bogren,  burtgftctgen,  ftetgen  alqm  stimulis, 
f telis ; aversos  (elephantos)  sub  caudis;  haetis 
ora,  fugientium  terga;  trePugnantes  eingauen 
in  ic.;  noli  f.  sc.  latus  in  bie  Seite  flogen  Ter.; 
tp.  fitg  einwügleit  pungit  dolor  — fodiat  sane. 
foecundltas  etc.  f.  fecunditas  etc. 
foede,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [1.  foedus]  garftig, 
ftgcuglitg,  ftgmäglitg  quam  f.  quamque  in- 
ul ti  perierunt;  foeaius  pulsi;  foedissime  agere 
causam.  [liiert 

foeile ratus , adj.  [2.  foedus]  oerbünbet,  al> 
foedlfrägus,  adj.  [2.  foedus-frango]  (feit)  bunb» 
brütgig  Cic.  off.  1 §.  38. 
foeditas,  ätis,  /.  fl-  foedus]  1)  §äglicgfeit, 
Stgettglitgfeit  vulnerum,  Alpium,  vestitus  2) 
moralif^e  ®arftigfeit,  Hbjtgculitgfeit,  @räg* 
liegfeit  eos  f.  suft  turpitudo  ipsa  deterreat. 
foedo,  X.  [foedus]  1)  gäglitg,  ftgeuglitg  ma= 
tgen,  befubeln,  oerunftaltcn  »Harpyiae  om- 
nia contaetu  suo,  ‘vultum  alcis  cinere,  ‘serenos 
f.  vultus,  *fora;  ‘ferro  latebras  Argolicas  jet= 
bauen;  ‘volucres  erlegen;  copias  Plaut.;  agri 
foedantur  »erben  oettoüftet  Liv.;  multi  exsulum 
caede  sua  templum  Liv.  2)  tp.  ftgänben,  ent» 
egten  gloriam  rerum  gestarum  senectutis  de- 
decore;  adventus  tuus  Romam;  annus  foedatus 
multiplici  clade  ju  einem  Irauerjagrc  gematgt; 
vestis  serica  viros,  principem  sordidis  ministe- 
riis  Tac-,  nonnihil  in  Sarmutarum  habitum  foe- 
dantur; per  licita  atque  illicita  (baburtg  bag  er 
fug  (Erlaubte«  u.  Unerlaubte«  gegattete)  foedatus 
Tac.  arm.  16,  37. 


330 


foedus  — foria. 


1.  foedus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  pöglitp,  f<peug= 
lid),  gtäglidj,  abjdjcutid)  locus,  oculi,  vultus, 
tempestas,  8 trage»,  monstrum,  pcstilentia  f.  (Dcr= 
bcrblitp)  pocori ; aucp  in  moralijcpet  ©cjiepung 
illo  tyranno  nihil  taetrius,  nihil  foedius,  horno, 
foedissimus  quisque  Tac.\  *dea  (b.  bei  fama); 
facinu8  Ter. ; bellum,  luxuria  senecluti  foedis- 
siwa;  quid  foediua  ? *t armen  Subelgebitpi ; foe- 
dum  inceptu,  exitu  IAv. ; *relatu. 

2.  foedus,  eris,  n.  ©ünbni®,  ©unb,  ©ertrag 

Ä Staaten  u.  ©öllerftpaflen  nie  jwiüpcn 
it,  bei  ben  tRömcrn  in  bet  früticrn  3rit  o. 
Senat,  fpäter  mit  ©ewifligung  beb  ©olle®  unter 
teltgiöfet  ffleipe  abgeftplojfen)  f.  facore  cum  alqo, 
icere,  ferire,  percutere,  ‘pangero;  negant  m- 
iussu  populi  f.  fieri  posse;  non  foedore  pax 
Caudina,  sed  per  sponsionem  facta  est  (Dgl. 
SBeigctlborn  ju  IAv.  U,  6,  1.  2);  f.  frangere,  rum- 
pere,  violare,  ‘solvore,  ‘excutere;  accipere;  f. 
et  amicitiam  petere;  f.  quoddam  inter  se  facere 
sapiontes,  ut  etc.;  ecelernm;  ‘amicitiae;  hospi- 
tii  Just.;  im  $fl)g.  bl.  f.  gricbcnäbünbnis  Eutr. 
4,  17;  foederis  necessitatem  mutare  ben  au® 
Slot  gefdjloffenen  grieben  aufpeben  Eutr.  10,  17; 
•thahuui;  ‘caelostia  (fpen  bet  Söttet;  ‘deserti, 
temerati,  furtivi,  incorrupta  f.  lecti;  *Veneris 
foedus;  *non  aequo  f.  (unglüdlid);  amantes;  *ca- 
stitas  certo  f.  feft  ob.  innig  uetbunben;  ‘fpl. 
©finbniätafcln;  insbef.a)  ‘überp.  Bnotbnung, 
©efep.  6)  ‘Öerpeigung,  Bufage  contra  data 
f.,  foedera  per  divos  dabas. 
foeuum,  foenus  f,  fenum  etc. 
foeteo  (fet.),  — — 2.  jlinlen,  tp.  sermo  elelt 
inid)  an.  ©ab.  a)  foetidus  (fet.),  adj.  ftin  = 
tenb  os,  corpus.  6)  foetor  (fet.),  öris,  m.  ® e = 
ftanl,  übler  ©crud);  tp.  Slelpaftigleit,  S8i  = 
tuet us  j.  fetus.  [brigteit. 

fölium,  ii,  «.  ©latt  bet  ©flanken,  *pl.  autp 
Kran». 

follietilus,  i,  m.  [ dem.  o.  follis]  Heiner  lebet* 
ncr  Saa,  Stplaucp;  ©allen  Suet  Aug.  83. 
— follis,  is,  »»  leberner  Stplaucp  Plaut.; 
©elbfad Plaut.;  ©lafebalg;  aucp  fabrilis  Liv.\ 
adv.  follltlm,  beuteiweife  Plaut. 
fomentuni,  i,  n.  (geh.  im  pl.)  [ft.  forimentum  D. 
foyeo]  1)  Umftplag  warm  ob  fall)  foinenta 
parare  Hör.;  frigidum  Suet. ; fomenta  adhibere 
corpori  Gurt. ; (Hör.  ep.  1,  3,  26)  frigida  cura- 
rum  f.  relinquere  'bte  baS  ©emüt  crfältcnben, 
für  $öperc®  uncmpfanalid)  maepenbeu  Sorgen  um 
irbiftpe  ©inge’;  auch  ©erbanb  für  ffiunben  Tac. 
2)  tp.  £inbctung®  = , ©efänftigungSmittel, 
£abfal  virtutia,  patientiae,  fortitudinis  fomen- 
tis  dolor  mitigari  solet;  militaribus  animis  ad- 
hibenda  f.,  ut  ferre  pacem  yelint  Tac.  *(ojp- 
motifd))  ingrata. 

‘ffönics,  Tüs,  m.  [foveo]  Bunbet,  ©rcnnfloff. 
fons,  tis,  m.  l)  Cuelle;  ‘Duellwaffcr,  S8af  = 
[er  überp.:  ‘Pindaricus;  übertr.  Democritus, 
cuius  fontibus  Epicurus  hortulos  suos  irrigavit 
die.  2)  tp  Urfprung,  Urfadje,  Duelle  phi- 
losophiae,  iuris,  mali;  f.  et  caput;  philosopho- 
rum  greges  ab  illo  f.  et  capite  Socrate;  a fonte 
repetero ; legum  f.  et  capita;  *principium  recte 
scribendi  et  f.;  ’rerum  caput  hoc  erat  ot  f.; 
•remoti  <=  auctores.  ©ab.  fontänus,  adj.  ju 
einer  Duelle  gehörig,  Duell*  *ora. 
Fontelus,  91ame  ettte®  röm.  ©cfcplecptci;  Marcus 
F.  nmrb  n.  Cicero  in  bet  nodj  Dotpaitbencit  Siebe 


oerteibigt,  beffeit  Scpweflcr  Fonteia;  adj.  fonte- 
jifep.  ©ao.  -iänus,  adj. 

*t  toutTeiUus,  i,  m.  dem  0.  fons. 
fontlnalis,  e,  adj.  [fons]  Cuells  porta  Lic.; 
subst.  bic  ©ottpeit  bet  Duellen  Plaut. 
for  (in  biejer  elften  ©erfon  jeboep  ungebtäudjl), 
fatus  »um,  dtp.  1.  (beraltet  u.  poet.,  bef.  farier 

Lfari;  bgl.  fas,  fatum)  fp retten  (artilulicitc 
ute,  SBortc  pt-rooibringen,  in  Kaff,  ©rofa  jtptoa. 
m loqui,  jo  jeboep,  bag  e®  namcntl.  eine  uttg c* 
roöptilicpe  Rürjc  im  Sprctpcn  bejei^net,  mit  fit 
©öttern,  Drateln,  Sehern  eigen  tp)  funb  tljun 
m adj  eit  ad  eos  is  deus,  qui  oinnia  genuit 
lando  accipero  Don  ^örettfagen  pabeit  Flaut. 
*talia  fando  »enn  man  fo  etm.  fagt,  erjä^lt 
*fare  age,  quid  vciiias,  iam  istinc;  *haud  mol- 
lia  fatu;  *adqd,  »alcui;  autp  bef  in  gen;  ’abjol 
meiäfagen;  pass,  .oorfl.)  fata  fanda;  ‘fandum 
cigtl.  maö  aubgefprot^en  werben  barf,  iai  Siipi 
memores  fanda  atque  nefandi 
fbribllis,  e,  adj.  [foro]  burdjboljrbar,  -bring 
litp  Ob.  met.  12,  170. 

Rirämeu,  Ims,  n.  [foro]  £ od)  (burt^  Sohren, 
über^.  burt^  Stunft  gcmadjtj,  ßffnung,  operculi, 
*libia  f.  pauco. 

förus.  adv.  nodj  äugen,  peraub,  pinauö  irc, 
so  euere,  se  promere  ginauögepen  Com.  ; efferre, 
dare  belannt  madjtn . proferre;  cura  quaedam 
quasi  f.  spectans;  locitaro  agellum  an  frembe 
fieute  Ter.  [Bangt, 

forceps,  clpis,  m.  u.  f.  [Stamm  FOR  u.  capio] 
•fforda,  ae,  /.  [fordus]  sc.  bos  trddjtigc  ftup 
— foruicidia,  ae,  f.  [forda  u.  caedo]  Opfe- 
rung einer  trächtigen  Jtulj  Ov. 
fore,  inf. , u.  fiircm , es,  etc.  imperf.  co>\j. , Sie 
benfounen  jum  ©erbum  esse,  jenes  ftatt  futuruni 
esse,  biefeä  ftatt  essern  etc.;  feiten  in  tlaff.  Spradje 
fore  beim  partic.  / ut . fore  venturum,  facturos 
fore. 

förensls,  e,  adj.  [fomm]  jum  ©iatlt  gepörig 
auf  bent  ©iarlt  befiitblicp,  borgepenb, 
SRarlt«  ut  vestitum  (Staatbtleibung),  sic  sen- 
tont  iam  habeas  aliam  domesticam,  aliam  f.; 
non  fucata  f.  specio  (signa  probitatis  burdj  beit 
falftpen  ©lanj  bcägorumö;  subst.  fforensiaStaatä 
tleiber;  turba,  factio  mügige,  auf  bem  Siarftc  iitp 
umpertreibenbe  Scutc,  lcitpt  ju  erlaufen;  *velut 
innati  tririis  ac  paene  I. ; causa,  opera  gcridjt- 
litp;  ‘Mars  bie  öffentliche  ©crebjamleit. 
Fürrntum,  i,  n.  Stabt  in  9pulicn. 

1.  förl»,  adv.  1)  braugen,  äugen,  augcrPatb 
eine«  OttcS,  intra  vallum  ot  f.,  bef.  augctpalb 
bcS  haufcö,  nidjt  >u  töaufe,  bei  anbern 
£eutcn  cenare,  f.  valde  piauditur;  nobis  domi 
inopia,  f.  aes  alienum;  (Ter.)  f.  sapere  anbern 
(aber  niipt  fttp)  llugen  9)at  erteilen;  augerpalb 
bet  Stabt,  be4  Staate®,  fRom®,  bc®  St- 
nate®,  bc®  ©eridjte®,  im  £ager,  im  Kriege 
paryi  sunt  f.  armu,  nisi  est  cousilium  domi; 
cum  ea  coutentio  im  Senat)  mihi  f.  maguum 
fructum  tulisset;  ita  et  domi  diguitas  et  f. 
auctoritas  retinebitur;  domi  forisque  omuia  cu- 
rare. 2)  Don  äugen  per,  Don  auswärts  quac 
f.  ad  eum  deferuntur;  f.  petere  verba  Hör. 

2.  fürls,  is,  f.  (gern,  pl  fores,  ium)  Iljürflü 
gel,  Ipür,  fowopl  oeä  cittjelucn  ©cmacpeS  al® 
bc®  ganjeu  hau}<®  cuhiculi;  positi  erant,  qui 
fores  portae  obicerent;  ianuam  claudere  et  ad 
fores  asoistere;  (Ter.)  f.  crcpucrunt;  im  ©ilbc 


forma  — formula. 


331- 


quasi  amicitiuc  fores  aperire;  tp.  $ugang, 
(Eingang  equi  aenei,  *caeli. 

forma,  ac,  f.  1)  gorm,  öeftalt,  gigur,  b ab 
Bußcre  (meifi  o.  bet  äitßctijd)cn  Seite  betrautet, 
als  fießtbarer  n.  entfpretßenber  ftuübruä  be«  ittue= 
ten  SBefen«)  animantium  omnium,  imperatoria, 
human  a,  hominis,  speciea  formaque  pugnae,  f. 
ipsam  et  tamqnam  faciem  honesti  vidua ; f.  no- 
stram  reliquamque  figuram,  in  qua  esset  spe- 
cies  honesta,  cam  posuit  (natura)  in  promptu; 
a forma  removeatur  omni»  viro  non  dignus  or- 
natns;  non  ab  hominibuB  formae  figuram  vc- 
nisse  ad  deos  Oie.  n.  d.  1 §.  00.  Sab.  a)  ftßöne 
©eftalt,  Stßönßeit  rirgo  formä  excellens; 
öfter  b.  Bicßt.;  meton.  eine  Sißöne,  Stßi) nßeit 
Ter.  b ) Bbbilbung,  fji 0 ur , ®ebilbe  formae 
Tirorum;  describere  formas  in  pulvere;  f.  lite- 
rarum  Sudjftaben jeidjcn ; pl.  igneae  (b.  ben  ®e* 
ßimen)  Oie  n.  d.  2 §.  101;  claristimorum  viro- 
rum  — imagines  Cie.  p.  Mil.  8.  86;  *ltmf(ßret= 
benb,  viri,  dei;  (pl)  ferarum,  magnorum  lupo- 
rum.  2)  tp.  gorm,  ©epräqe,  Bilb  einet  Sacße, 
ba*  al«  Borftcllung  aufgefaßt  ob.  gebilbet  mitb, 
(Entwurf,  Hbtiß,  Bnlage,  Mit,  Beftßaffen* 
beit  f.  et  notio  viri  bom,  communium  tempo- 
rum,  rei  publicae,  officii,  totius  negotii,  vitae 
beatae;  habes  formam  eorum,  de  quibus  loqnor, 
philosopborum  ben  Mbriß  be«  Stiftern«  bet 
tc. ; non  modo  partes  orationis,  sed  etiom  cau- 
sas  Iotas  alias  aliä  f.  dicendi  esse  traetanda«; 
paene  innnmerabiles  quasi  f.  figuraeque  dicendi ; 
neqnaquam  eadem  erat  tum  rei  f.  apud  Roma- 
nos nidßt  faß  e«  alfo  au«  tc.;  *f.  et  situs  agri; 
*f.  (Mrtcn)  scelernm;  feuius  (scripti)  talis  f. 
<3nßalt)  fnit;  fpeciefl  pl.  {Rebefiguren  senten- 
tiarum  orationisque  f.,  quae  Graeci  vocant  bi ij- 
perra  ; aueß  bie  bloße  äußere  Befcßaffenßeit, 
ba«  Muße  re  nsus  est  familia,  si  u tili  täte  ludi- 
candum  est,  optima,  si  formä,  vix  mediocri 
Hev.AU.  13,  8.  3)  gorm,  SÄobefl,  baß.  (Hör.) 
Ssßußlcißen  ei  scalpra  et  formas  sutor  non 
emat;  Stempel,  ©epräge,  argentum  formä 
signatum  geprägte«  Curt.-,  ba«  gormulat  eine« 
Briefe«,  bie  ÜBenbungen,  Bitulaturen  in  bem-- 
felben  Suet.  BaB.  fonnills,  S,  adj.  an  eine 
gewiffe  gorm  gebunben,  fänitlid),  epistula 
in  bem  gewännt.  Äurialftil  Suet.  Dom.  13. 

fformiltor,  öris,  m [formo]  Bilbner;  tp.  mo- 
rum , alienorum  ingeniorum. 

Formlae,  arum,  f.  Stabt  in  Satium  an  bet  tam 
pan.  ©renje.  Sias.  Formlünus,  adj.-,  subst.  -Uni, 
örum,  m.,  Foruiianum,  i,  n.  Üanbgut  bei  gormiä. 

form  na,  »e,  f.  Mmeifc.  Bau.  formicinus,  adj. 
non  Mmeifen,  Mmeifen--  gradus  Plaut. 

formidäbYlls,  e,  adj.  [formido)  furchtbar,  grau* 
fig  ’Orcus;  *lumen  Singe;  *nec  f.  ulli. 

1.  formido,  1.  I)  intrans.  fid)  gtaufen,  fflrau  = 
fen  empfinben.  2)  Irans.  Bor  ctro.  ob  jmb. 
fid)  gtaufen  omnia,  fauxilia,  illius iracundiam, 
•iudicis  acumen;  ‘formidatus  (gefürstet  o.)  Par- 
this  (dal.),  nautis  Apollo;  (Plaut.)  auro  für  tc., 
•formidatus  classe,  ‘aquae  formidatae  SBaffer= 
fudlt;  formidatus. 

2.  formido,  fnis,  f.  [1.  formido]  1)  btt  ßörßßc 
©rab  bet  guidjt,  ba*  ©taufen  cunctos  stre- 
pita,  clamore,  tumultu,  terrore  f.  quasi  vecor- 
dia  ceperat;  f.  alcoi  inicere,  addere,  facere, 
ostentare,  fincutere;  formidine  exngitari,  ‘mor- 
tis, ‘poenae,  ffustia.  2)  ba*  ©taufen  erregenbe 


Sdjredb ilb,  bet  Sißreden  *furum  aviumque; 
ut  aiiqua  in  vita  f.  improbis  esset  posita;  *ca- 
ligantem  nigra  f.  lucum  ingressus;  alcui  formi- 
dini  esse;  ignoratio  ratiouis  finxit  eas  f.;  ex 
ignoratione  rerum  exsistunt  innumerabiles  f. 

formlilölOs«,  adv.  [formidolosus]  fureßtbar, 
graufenßaft.  — formidölösus  (ältere  gotm 
-dülosus)  adj.  m.  comp  u.  sup.  1)  fureßtbar, 
raufenbaft  hostis,  locus,  virtns,  potentia, 
ellum  formidolosissimum.  2)  f i cf)  gtaufeub, 
(dienen  b,  jeheu  Ter.-,  formidolosior  hostium 
Bot  bem  geinbe  Tac. 

formo,  1.  [forma]  1)  formen,  geftatten  mate- 
riam,  ceram,  verba,  orationem,  ‘ lapsos  cupil- 
lo«;  -j-comam  in  gradus  ftcrfjten ; versus  eitharä 
naeß  eignet  SJiclobie  gut  tc.  fingen  Plin.  ep.-, 
übettr.  eine  beftimmte  ©ejtalt  geben,  geftal* 
ten,  bilben,  einriißttn,  orbnen,  regulieren 
null»  res  magis  penetrat  in  animos  eosque 
fingit  format  flectit  Oie.  Brut.  §.  142;  formatis 
Omnibus  ad  belli  et  pacis  usus,  res  in  alium 
statum  Liv. ; urbem,  regnum  Just. ; formatus  in 
admirationem  mit  crfünfteltem  (Etflaunen  Suet. ; 
bef.  burd)  Unterrid)t  ob  ©ctoöljnung  bilben, 
untettteifen,  ju  etto.  anleiten,  abtiibten 
cducandos  forma  ndosque  liberos;  ’puerum  dic- 
tis;  fformandae  mentes  mmis  tenerae  asperio- 
ribus  studiis;  *boves  ad  usum  agrestem;  popu- 
lum  in  obsequia  Just. ; collegas  in  suos  mores, 
se  in  mores  alcis  Liv.  2)  au«  einem  Stoff  Bet* 
fettigen,  fdjaffen,  betBotbtingen  signum  in 
muliebrem  figuram;  ita  formatis  principis  uuri- 
bus,  ut  Tac.,  *moenia  urbis  bauen;  ‘formatus 
cum  cornibus  Hammon  (n.  SRalet);  -flibrum  Bet- 
faffen;  tcpistalas  orationesque  et  edicta;  *no- 
vam  personam  (b.  ®d|aufpielbi«btet)  ((Raffen,  bat-- 
flellen  ; quattuor  modis  formatas  in  animis  ho- 
minum  deoruni  esse  notiones,  consuetudinem, 
in  fntura  Consilium  Just 

*f  formöse,  adr.  [fonnosus]  ftbbn.  — formönf- 
tas,  ätis.  f.  [formosns]  Sdjiinbeit  bet  ©eftalt, 
t.  t.  gefällige  gormen  be«  Benehmen«  Oi'c.  off.  1 
8. 126.  — formosns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ forma] 
mobtgcflaltct,  fd)ön  (B.  einet  äußern  ffleftalt, 
mdd)e  bem  Buge  mot)ltl)ut  u.  bem  inneren  SBefeit 
entfpridbt)  f.  an  deformis,  virgo,  ’mulior;  eä 
formä  ullam  negat  esse  pulcltriorem  Plato  Oie., 
*pecus,  ‘pavonum  grex,  *anni  tempus,  *annus, 
‘arma,  ‘arbutus,  *humus. 

formüla,  ae,  /.  Idem.  B.  forma]  1)  Sdjdnßeit, 
Plaut.  2)  {Regel,  Sorfdjrif»,  Beftimmung, 
Sapung,  nad)  meldet  etw.  einiuriditen  ift  unb 
fuß  su  rußten  ßai  (nidit  unfet  'gormel’ ; ngl.  car- 
men)  censendi  gormulat,  jatif,  Bare;  consuctu- 
dinis;  milites  accipere,  parat os  nähere  ex  f. 
bem  SunbcSBettragc  gemäß;  referre  in  sociorum 
form  ul  am  unter  bcnfelben  Bebingungcn,  unter  be= 
nett  c«  anbere  ftnb,  aufneßmen  unter  bie  Bunbc« 
genoffen;  fex  f.  vivere;  baß.  Paracheloida  nullo 
iure  Thessalorom  formulae  factum  (esse)  unter 
Ißeffaliftße  §oßtit  gclommen  Liv  39,  26;  bef. 
bertämmlii^e  ©inritßtung,  Bcftßaffenßeit 
disciplinae;  in  jnrift.  Spratße  ©eritßtäformel, 
gormulat  stipulationum,  testamentorum,  spon- 
sionis;  ba«  flerieß fließe  Bcr faßten,  nad)  »cldicm 
ein  Braccß  ju  fiißtcn  u.  ju  entfißeiben  iß;  t for- 
mulum  intendere  iniurinrum  roegeit  tc.  Hagbar 
Werben,  formulä  cadere,  -fexcidere  f.  cado  1)  e); 
baß.  tp.  fiberß.  Bitßtftßnur,  {Rorm,  ©runb- 


332 


fornacalis  — fortuna. 


fag,  HKagftab  haec  f.  Stoiconun;  f.  quaedam 
conatituenda  est. 

* fornacalis,  «,  adj.  [fornaxf  «um  Ofen  gepB* 
rig,  dca  bet  Satföfcn ; subst.  Fornftcilia,  ium, 
n.  ba®  gefl  bet  CfengBttin.  — fornax,  äcis,  f. 
Ofen  ardena;  •'undantem  ruptis  f.  (geuerfcplünbe, 
ffifjen)  Aetnam;  ’sulphureis  ardet  f.  Aetna;  *re- 
coquunt  fornacibus  enses;  ‘petfonif.  bie  ®flttilt 
bet  Öfen. 

fornicätus,  adj.  [fomix]  getoBlbl  pariea,  via 
bie  ©cpwibbogcnftrage.  — fornix,  leis,  m.  2861* 
bung,  fflogen,  ©cpwibbogen  parietis;  pilia 
(pontia)  fornicea  imponere;  duoa  f.  in  foro  boa- 
no  fecit;  caeli  ingentia  (p.  Oie.  de  or.  8 § 162 
getabetter  9lu®brud);  ’alti  saii  auSgepBptter  get= 
Jen;  in®bef.  f.  Fabii  ob.  Fabina,  Fabianua  ein  b. 
C-  gabiu®  3Rar  OTobtogicuä  erbautet  Xriumpp; 
bogen.  §ierb.  a)  bet  bebedte  SBeg;  ba®  Wuä* 
fatlStpor  einet  gefhtng.  b)  untenrbifepe®  ®t- 
wölbe  als  gemeine  ftneipe  Hör. 
föro,  1.  bohren,  burepbopren  Plaut. 
Förölüllensls,  e,  adj.  ju  Forum  Iulii  (ogt.  fo- 
rum)  ge^Btig,  colonia,  oppidum;  mbst.  -en- 
ses,  m.  [Aug.  7B. 

forpex,  leis,  f.  (feit.)  bie  geuertange  Suet. 
fürs,  f.  nur  nom.  u.  abl.  sing.,  ffero]  I)  ali  ruhst. 
bet  btinbe  gufall,  ba®  Ungefähr,  ut  f.  tule- 
rit;  haec  f.  viderit;  forte  correcta  Mari  teme- 
ritaa;  f.  quüdam  divinitus;  {Com.)  fora  fnat  ei 
gepe  glüdlidj  ab!  perfonif.  dea  Fora,  Fora  For- 
tuna. II)  alä  adv.  1)  *nom.  fora  = fortaase, 
fora  et  bielleicpt  auep.  2)  abl.  forte  jufäl* 
ligerweife,  burep  3“fali/  Bon  ungefähr 
ars  f.,  para  eonailio  oblati;  f.  temere,  casu 
eri;  f.  evenit  ut;  erat  f.  (eben)  brutnae  tem- 
pua;  häufig  oetflätlenb  f.  fortunä  burd)  einen 
glüdlicpen  3ufaU,  casu  aut  forte  fortuna;  inSbef. 
meifl  mit  ai,  ein,  niai,  ne,  num  oerbunben,  jut 
©ejeiepnung  be®  Ungtwiffen  u.  Unbeftimmten, 
bielleicpt,  etwa  (bgl  fortasse,  forsitan);  auep 
ai  forte  wenn  ba®  ®lüd  gut  ifi,  im  glüdlicpen 
gatte. 

forsan,  adv.  [jfgj.  au®  fora  an]  (erft  Liv.  Spät, 
u.  Xicpt ) bielleicpt,  etwa.  — forslt,  adv.  [bet* 
Eürjt  aus  fora  ait]  Bielleicpt,  etwa  Hör.  rat. 
1,  6,  49.  — forsftän,  adv.  jfors  sit  an]  mBg* 
lidjerroeife,  bielletcpt  (jweifelnbet  u.  unbe= 
ftimmtet  als  fortasee),  bap.  in  Haff,  ifkofa  m. 
conj. , äuget  wenn  es  rtd)  niefjt  an  baS  ©erbum, 
fonbetn  an  ein  anbeteS  SBort  be®  ©ape®  anfcpliegt. 
Wie  longiorem  orationem  causa  f.  postulat 
Oie.  p.  Lig.  §.  38;  illi,  f.  et  publica,  sua  certe 
liberata  fide,  in  caatra  redierunt  Liv.  9,  11,  13. 
— fortassc,  (-assis,  Plaut.,  Trajan.  in  Plin. 
ep.,  Hör.)  biclleidjt  (u.  niept  unwaprfepeintiep, 
bat)  gew.  m.  indic.);  auep  bei  befdjeibener  90c- 

?auptung  einet  unbejwcifclten  Xpatiacpe,  pof : 
entlicp,  fotlt’  tep  benten  Oie.  Tvsc.  1 §.  24 
U.  26.  3 §.  63.  Hör.  sut.  1,  3,  20.  6,  98;  inSbef. 
a)  (fionoetf.)  einen  ganjen  ©ab  bilbenb,  in  bet 
Antwort,  Sy.  hui  tardus  es.  Ch.  f.  61  (Com.)  m. 
acc.  c.  inf.  *=  eS  lann  fein,  bag  f.  te  illum 
mirari  coquum.  c)  bei  ungefüllten  3<>PIongaben 
ungefüpr,  etwa  triginta  f.  versus;  biennio  f. 
forte  f.  fora  11)  2).  [quam  noa  maior. 

fortYctilus,  [adj.  dem.  b.  fortis]  jiemtiep  ftatl 
ob.  mutig  Oie.  Tusc.  2 §.  45. 
fortis,  o,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  pppftfep  ftatf, 
Itäftig,  tüjiig,  Diel  au®paltenb  üliam- 


que  tuam  fortea  (bei  botlem  SBoptfcin)  invenirc, 
•agricola,  *equua,  *umeri,  *dextera;  ‘Falernum 
(galetnerwein);  in®bef.  fflarf  an  © treitf tö  f ten, 
mäl^tig,  OetmBgenb  oppidum;  acceaaione  vi- 
riutn  fortior,  familia  Plaut.-,  bauerpaft,  feft 
ex  fortissimis  lignis  Oats.  b.  c.  2,  2,  4.  2)  übertr. 
a)  mäfptig,  f^wet  ju  öbetwinben  pignu* 
fortissimum  Ourt. ; adeo  illis  fortior  taciturni- 
tatia  cura  quam  vitae  Just,  b)  b.  geiftiger  ©tdtlt 
unetftptodcn,  mutig,  enetgif^,  (fiaraftet* 
feft,  mannpaft,  b Stiegern  tapfer,  f.  ac  atre- 
nuua;  manu;  vir  ad  pencula;  vir  contra  auda- 
ciam  fortiaaimuB;  in  dolore;  f.  et  Constantia 
est  non  perturbari  in  rebua  aaperia;  ruhst. 
•omne  soltim  forti  patria  eat;  ©pritpw.  f.  ad- 
iuvo;  *robus  angustia  animoaus  atque  f.  apport; 
animua,  *pectus,  sententia,  conailia  I.iv. ; oculi 
9Hut  octrotenb;  dictae  aunt  a principibuB  acer- 
rimae  fortisaimaeque  aententiae;  * verba;  atnp 
b.  Scbnet  u.  bet  Siebe  orationem  f.  et  virilem 
non  rideri;  *Alexandri  vultua  ^elbengeftatt; 
•acriberis  Vario  f.  ali  §elb;  *erit  Ule  f.  (ein 
§clb)  qui  etc.  $ab.  A)  fortltür,  adv.  1)  Part, 
tüdjtig  aatringere  Plaut..  *lora  attrabere,  *for- 
tius  res  aecare.  2)  übertr.  a)  wadet,  eiftig, 
Weiblicp  venari;  *abaumere  paternas  res.  6) 
mutig,  tapfer,  bepartliep,  bellum  gerere; 
pugnare,  fortiasime  reaiatere;  curari  se  f.  (butd) 
fttenge  Diät)  posauB  Liv.  5,  5,  12.  JJ1  fortTtüdo, 
Inia,  f.  1)  (feit.)  fBtpetliipe  Stätte,  ÄBtpet-- 
traft  Phaedr.  2)  Xapferlcit,  Unetjipro  den* 
peit,  (Snctgie;  pl.  ©eweife  bet  Xapfetteit, 
mutige  Xpaten. 

fortnito  (Itü  Plaut.),  adv.  [fortuitus]  jufälli* 
get  weife,  abfiiptSloB,  b ungefäpt  casu  et 
f„  temere  et  f.  — fortuitus,  adj.  |fors]  ju* 
fällig  bonum,  aubita  et  f.  oratio,  fcogi tatin, 
faubiti  sermonis  contextus  ein  jufällige«  i unbot 
bereitete®)  ©pteipen  im  3fp9-l  *caespes  bet  etfle 
bejle,  ein  einfacher,  natürlicper;  *fortuitorum  se- 
minum  fruges;  f naufragium ; subst.  n.  pl.  3 b 
fädigfeiten,  3ufäUe.  jnfällige  ®ütcr. 

fortuna,  ae,  f [fora]  1)  baäScpidfal,  baä  ®lüd 
(ba®  in  bie  Mngelegcnpeitcn  btt  SJtenfcpen  eingreift, 
naep  ®unft  ob.  ungunft)  f.  est  domina  rormu  ex- 
ternarum  et  ad  corpus  pertinentium ; multum 
cum  in  omnibus  rebua  tum  in  re  militari  po- 
test  f. ; belli;  fortunao  cedere;  f.  experiri,  peri- 
clitari;  fuit  magna  f.  (eine  gtoge  öunft  be« 
®lüde®)  m.  acc.  c.  inf.-,  f.  comprobat  conailium; 
*si  qua  super  f.  laborum  eat  wa®  ju  tpun  ba® 
©cpidfal  fonfit  noch  petbetfüprcn  mag;  perfonif. 
bie  ©cpidfal®*,  ®lüd#gBttin,  gortuna  po- 
puli  Itom.,  urbis  Romanae  ber  ©cpupgeift  Liv. 
2,  10,  2;  *ludus  Fortunae;  *Fortunae  filius  f. 
filius  6);  SBortfpicl  f.  2);  Fortunae  rivua  f.  ri- 
vus.  2)  S^idfal,  fflejepid,  2o®,  infofem  ri 
b.  @lüd  abpängt  (bgl.  felicitas)  adversa,  durior, 
misera,  extrema;  sccunda,  proepera;  florentit- 
aima;  *nominis  6pte,  ®Ianj;  aud)  pl.  bie  ® lüd®-- 
berpältniffe,  ba®  ©efepid  se  suas  civitatiB- 
que  f.  eius  fidei  permisaurum;  exitus,  eventus 
fortunarum;  deaperare  auia  f.;  sccundae;  f.  se- 
cundaa  amittcre;  eius  laudare  fortunae,  accn- 
sare;  oft  auep  naep  bem  3fpg-  ©lüd  ob.  Unglüd 
fortunam  sibi  ipse  facit;  f.  deeat;  hoc  deest  ad 
fortunain;  a fortuna  deseri;  miserantur  cotnmu- 
nem  f. ; repontina ; * arte  emendare  fortunam ; 
*f.  regum  (unglüdlicpe  ÄBnige)  manibua  retortis 


333 


fortunate  — fragilis. 


trahitnr  Hör. ; aiubpf.  glüd  tid)  e Setbältniff  e, 
©lüd;  per  fortunas  (als  ®eteuerung8formel,  bei 
beinern  ©lud!)  provide;  *F.  ipsarn  anteibo  f. 
meis.  31  öu&ere  fiage,  Sd)idfal,  Umflättbe, 
bef.  in  Sejiehung  auf  Sermögen,  SSürbe,  Se> 
benSftellung,  Stanb  est  infima  f.  servorum; 
mihi  f.  iniebnge  $erfunjt),  illia  probra  obiectan- 
tnr;  f fortunae  insignia;  gradus  (pl.)  dignitatis 
fortunaeque;  *intra  f.  debet  quisque  manere 
suam.  3n8bef.  meift  im  pl.  ©lüdSgüter,  Sets 
mögen,  §ab  u.  ®ut  adimere  alcui  f.  bona- 
que;  f.  maxitnis  omatus;  exercitus,  militum; 
f.  aliis  (fyau&--  u.  adergeröt;  ©gf.  agro  paterno 
avitoque)  Liv. ; gratia  fortunaque  erevit;  *quo 
mihi  fortunam,  si  non  conceditur  nti?  häufig 
Berbunben  m.  caput,  »eil  mit  einet  Jttiminalftrafe 
in  bet  Siegel  Stnjiefjmtg  beS  SJermögenS  Bcr6un* 
ben  war;  bet  teil,  Snteil  an  et».,  triplicis  f. 
novissima  regni. 

fortünäte,  adv.  m.  comp,  [fortunatus]  beglüdt, 
glüdlid)  vivere  Cl'c.  fin.  3 §.  26. 
fortun&tns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  Bon 
fortuno]  1)  beglüdt,  glüdlicb,  in  glüdlidjer 
hage,  d.  v]5erf.;  aud)  res  publica,  illius  exitus, 
Tita  (Hör.);  *ingenium  fortunatiua  arte;  *m. 
gen.  laborum  in  :e.  2)  begütert,  Bermögenb 
f.  homo  et  nobilis;  quibus  iam  licet  esse  for- 
tunatissimis ; aud)  sühnt,  nec  quidquam  insipiente 
fortunato  (als  ein  unoetfiänbiget  Steifet)  intole- 
rabilius  fieri  potest  Oie.  Lael.  §.  64. 
fortuno,  1.  [fortuno]  glüdlid)  machen,  be  = 
glüden  mit  ic.,  ©lüd  unb  Segen  ju  et», 
geben  eum  honorem  deos  tibi  f.  volo;  patri- 
monium  tibi  dii;  quameumque  dens  tibi  for- 
tunaverit  horam  Hör.  ep.  1,  11,  22. 

1.  Förfill,  örum,  m.  Stabilen  im  Sabinetlanbe. 

2.  *tförnll,  örum,  m.  [forusj  gäd)er,  Scbränf* 
eben  füt  ©ücbet. 

förum,  i,  n.  |oet».  m.  foras  u.  foris]  1)  (oeralt.) 
bet  $la$  Bot  einem  ©tabe,  einm.  Oie.  legg.  2 
§.  6t.  2)  bet  äRatttplafj,  SJlarlt  in  einet 

Stabt;  f.  Romanum,  bet  etn  längliches  Sieted 
bitbenbe  Blaff  jWifcben  iem  capitolinijdjen  u.  pa= 
lajimfdjen  tpügel , umgeben  b.  öffentlichen  ©cbäu* 
ben,  Säuleugängen  u.  Jfaufläben.  ilufter  biefem, 
aud»  f.  magnum  ob.  vetus,  gern.  bl.  fornm  ge- 
nannten, als  Ort  bef.  füt  öcjdjäfte,  Staate  unb 
©ericbtSoerbanblungen,  waten  in  Korn  no<b  anbete, 
$.  ®.  f.  Augusti,  Caesaris,  u.  als  bloffe  ‘äRatft- 
pläje  im  engem  Sinne  f.  boariura,  olitorium, 
piscatorium;  f.  — comitia  tributa  weil  fie  ge», 
bort  gehalten  »utben  Liv.  9,  16,  11.  3nSbej.  a) 
SHatttfleden  ob.  §anbelSptab,  oppidum  no- 
mine Varga,  forurn  rerum  venalium  tnaxime 
celebratuni.  b)  ©efdjöftS*,  bef  SDedjSlet* 
matft,  triduum  foro  dare  operam  ftd)  auf  bem 
Warft e ©clbgefdjäfte  baibet  umbertreiben  Flaut.; 
iam  triginta  annos  in  foro  versari  ©efdjäfte 
machen;  cedere  foro  banferott  werben;  fidem  de 
foro  tollere;  haec  ratio  peenniarum,  quae  Kc>- 
mae  et  in  foro  versatur;  fptid)».  uti  foro  (©er 
legenbeit  ju  Sott  eil  ob.  ©ewinn)  — flug,  gefebeit 
fein  Ter.  cl  al8  Blaf),  »o  ©erid)tSBerhanb; 
lungen  u.  Brojeffe  geführt  u.  Übetb-  öffentliche 
Ängelegcnbeiten  oerbanbelt,  namentlich  auch  Weben 
an  ba8  Soll  gehalten  »utben,  fornm  attingere, 
in  foro  esBe  coepisse  angefangeu  hal>en  mit 
Staatsangelegenheiten  ficb  ju  befd)äftigen;  de  foro 
decedere  f.  decedo  1)  fl);  verba  de  foro  arri- 


pere  = ffiorte  beS  gewöhnlichen  ScrlebtS  Bon  bet 
Strohe  auf  greifen;  ’imheere  f.  Ort  u.  geit  bet 
ju  haltenben  ©cri(bt«fi?ungen;  fnon  mmimum 
terrorem  foro  (bem  auf  bem  gorum  Berfammelten 
Soll  u.  ben  SHtbtern)  inferre;  (Jac.)  fori  tabes 
= bie  auf  bem  g.  al8  ©eridjtSort  ht'trilhe,1ben 
nichtigen  Seibenfcbaftcn.  cl)©ericbt8*  ob.  ft  reis  = 
ftabt  einer  fßtoBinj,  Stabt,  in  »eichet  bet  Statt; 
haltet  ju  gewiffen  gehen  ©etiebt  hielt/  auch  bet 
©eridptStag  felbft  ne  quis  extra  suum  f.  va- 
dimonium  promittere  cogeretur;  civitates,  quae 
in  id  f.  convenirent;  forum  agere  Tarsi;  Ap- 
pius  ibi  f.  agit  Tat),  audj  bet  Warne  Pielet 
Stäbte  in  Qtalten  u.  in  bett  IßtoBinjen,  »ie  Fo- 
rum Appii,  Aurelium,  Cornelii,  OaÜorum,  lulii. 
föruH,  i,  m.  (ge»,  im  pf.,  nur  Botfl.  im  sing.)  1) 
bie  Stbiffögönge  alii  malos  ecandunt,  alii  per 
foros  cursant.  2)  bie  buttb  ©önge  abgeteilten 
6ifce  im  Scbaufpielhaufc  ob.  auf  bem  SitcuS, 
Sibteihen  Liv.  1,  35,  8.  8)  »Sienen jellen. 
4)  fSptels,  SBürfelbrett. 

Fö*i,  örum,  m.  cfjeruöfifc^e  Sößerfcbaft  in  bet  ®e= 
genb  B.  ^ilbeSheint  Tac. 

fossa,  ae,  f.  [fodioj  1)  ©taben  Quiritium  f.  Qui- 
ris  2);  ©tube,  fioeb  Liv.  23,  47,  6;  pl.  auch  B. 
einem  ©taben  in  feiner  SluSbeljnung  u.  feinen 
Berftbiebenen  fünften  Caes.  b.  G.  7,  82,  3.  6.  c. 
3,  46,  3.  5.  69,  3.  2)  gluffbett  Rheni  Oie.  in 
Pis.  §.  81. 

fossio,  önis,  f.  [fodio]  ba8  ©taben  fossionea 
agri.  — *f  fOHüor,  öria,  m.  [fodio]  bet  Stöbet, 
be8  HdetS,  SBeinbergeö;  bah-  ein  gemeiner  Xa  = 
gelöhnet  Ct.  — fossura,  ae,  f.  [fodio]  ba8 
©taben,  pl.  montium  Suet. 
fÖTea,  ae,  f.  [fodioj  ©tube,  bef.  gallgtube 
jum  Sinfangett  »ilbet  Siete. 
föTeo,  fÖTi,  fötum,  2.  1)  »atmen,  etmätmen, 
höben,  etquiden,  erfrijtben  pullos  ptennia; 
pulli  a matribus  exclusi  fotique;  ftepore  ter- 
raa;  f aqua  circumiectaa  platanos  leni  usper- 
gine;  inSbef.  a)  * alqm  einu,  gremio  lieblofenb 
auf  ben  Scbo&  nebmen;  *alqm  amplexu  molli 
»örtlich  umarmen;  »caatra  hüten,  gleicbfam  »atm 
halten,  *humum,  *Larem  sub  terra  ba8  Saget 
naben  (B.  ®ieneni;  ’hiemem  inter  se  luxu  buttb* 
jdj»elgen.  ft)  B.  hänfen  Sörperteilen  bähen  *tu1- 
nua  lymphä;  *olentia  ora  reinigen;  *colla  ruhen 
laffen,  jlü{ien  2)  tp.  jmo.  ob.  et»,  hegen,  pfle* 
gen,  begüttftigen,  unterftüben  alqm,  aenaua 
hominum,  in  cooptandia  collegia  roluntatem 
patrum;  alqm  certa  spe;  fAelia  Paetina  Nar- 
cieao  fovebatur;  fspectator  populua  hoa,  rur- 
eua  alioa  clamore  et  plauau;  * inanem  famam, 
•bella  in  bie  Sänge  jiepen,  *vitam;  *iam  tum 
tenditque  fovetque  fttebt  mit  jorgltcbet  Siebe; 
fingenia  et  artes;  quasi  f.  dolores  meos  Oie. 
Att.  12,  18,  1. 

fracte,  adv.  [fractuaj  fcf)»a<b,  f.  loquendo  butcb 
feine  febwaebe,  unmännliche  Stimme  Phaedr.  6,  8, 
2.  — fractus,  adj.  m.  comp.  [ partic . B frango] 
fd)»acb,  matt  animus,  firactior  animo;  0.  ton, 
Wusbtud,  ®ortrag  gebämpft,  abgefcbroädjt, 
unmännlich,  tteicblicb  genus  vocis;  +corrup- 
tum  et  omnibua  vitiis  f.  dicendi  genus,  tpro- 
nuntiatio,  fsoni;  -fo.  Wtbnet  tamquam  t.  et 
fraeuo,  frueuum  f.  freno,  frenum.  [elumbis. 
frügills,  e,  adj.  m.  f comp,  [frango]  1)  jerbred); 
lieb,  * myrtuB  fptöbe;  *B.  bem  Saute,  bet  butcb 
Stechen  eines  ©egenftanbeS  betooigebracbt  »itb, 


334 


fragmen 

Inattcrnb,  praj[elnb,  fnatfenb  lauri  (pl.); 
manuB  f.  increpuere  pollicibus  (inbem  man  mit 
bcn  Ringern  fnadt'i.  2)  tp.  gebretplttp,  pin> 
fällig,  sergängliip,  ftpmatfj  divitiaram  et 
formae  gloria  fluxa  et  f.,  re»  humanae  f.  cadu- 
caeque,  fortuna  populi,  corpua,  *iinni,  'fragili 
illidere  dcntem  Hur.  X)aB  frigilitas,  atia,  f. 
tp.  ©ebretplicpfeit,  Sergänglicpteit,  §in  = 
fälligfeit  hnmani  gencris  imbecillitatem  fru- 
gilitatemque  extimescere  Gic.  Tusc.  5 §.  8;  fhu- 
mana,  fmortalitatis. 

fragnien,  Tnis, «.  [frangolabgebrotpeneS  Stütf, 
©rudjftütf,  im  pl.  autp  Itrümmer  *ingona  mon- 
tis , f panis  ©rodet! , t subseUiorum ; pl.  'taedas 
et  f.  (§olj(päne)  poni;  'navigii.  — frugmcntam, 
i,  n.  | frango)  a bgebrotpe ne*  Stüd,  ©rutf|  = 
ftüd,  Splitter,  im  pl.  autp  Irüntmer,  lapidi», 
ramonim,  tegularum. 

frigor,  öria,  »n  [frango]  baS  ßracpcri,  Jtnat; 
tern,  ©raffeln,  ©etäfe,  Wie  beim  gerbtecpen 
eine«  ©egcnftanbeS  entfiept  terra  continens  ad- 
ventus  hostium  repentinos  quasi  f.  quodam  et 
sonitu  ipso  ante  denuntiat  Oie.:  tectorum,  quae 
diruebantur  Liv.:  *aridus  bas  Änadctt  bcS  bür= 
ren  $oljeS;  caeli  Liv.;  *f.  silra  dat;  'subito  f. 
intonuit  laevum;  'pelagi.  ®ao  frägöHUS,  adj. 
jerbteipliip,  brütfiig,  bap  l)  uneben,  un- 
gleich *«ilra.  2)  'tofenb,  rauftpenb  torrens. 
frftgroj  l.  nadp  etm.  ftarf  rietpen,  buften  *odore 
Assyno;  thymo  fragrantia  meila. 
frAgum,  i,  n.  (Erb  beere, 
fräiuea,  ae,  f.  [im  Slltbeutfipen  brame  Stfltpcl] 
®urffpie|  ber  ©ermanen  Tac. 
frungo,  fregi,  fractum,  ».  1)  breepen,  jetbre= 
cpcit,  jerftüdeln  (ettw.  Startes  u.  SartcS,  mag 

nift);  ßexi  fractique  motua  f.  flecto  I)  1); 

am,  analem,  domum  lapidum  coniectn, 
’corpora  ad  Raxum,  'cerebrum;  'ianuam  cr= 
breipen;  gulam  laqueo  »uftpnüren;  'guttur  pa- 
rentiB;  cerrices  cm  um  Komanorum  in  carcere; 
'quibus  clateribus)  omnis  ab  alto  frangitur  un- 
da;  fruges  saxo  zermalmen;  *si  fractus  (*er- 
trümmert)  illabatur  orbis  Hör.;  *alqm  jerflei= 
ftpen;  etm.  bretpen  = an  etm.  einen  ®tu<p  er= 
leiben  brachium,  *crus,  navem  Scpiffbrmp  lei= 
ben  Ter.;  nares  franguntur  [tpeitern;  'fractae 
navea  Siipiffbtudj;  'omni*  res  mea  (JBerntögenl 
frecta  est  oerloren  gegangen  (baS  Söilb  b.  Stpiff= 
brutp  petgenommen  ; »e  b.  §ipe  u.  Stätte;  'B.  bet 
Stimme  fractas  ad  litora  vocea;  *fraeti  »onitus 
tubarum  bie  fiep  btetpenben,  halb  ftärlmt,  halb 
ftptoäcpern ; hoc  non  est  diridere  (einteilenl,  sed 
f.  gerftütfeln;  'diem  morantem  mero  — fürjen; 
tp.  a)  bretpen,  beugen,  entmutigen,  bemü  = 
tigen  haec  contumelia  non  fregit  cum , sed 
erexit  Nep.;  baec  virtoria  non  Spartam  modo 
sociosque  eius,  sed  etiam  omnes  qui  fortunam 
belli  speetarcrant  Ourt. ; Clodium;  iufamift, 
fdotrimento  frangi.  b)  bretpen,  (tpmätpen, 
entfräfteu  vim,  opes;  sententiam  alcis  befei= 
tigen;  consilium  alcis  bereitein;  furorem;  auda- 
ciam;  proeliis  frangi;  se  laboribus;  me  ipsA 
suä  auctoritate  frangeret  tnürbc  meine  Änfitpt 
erfepütiern;  soriten  miberlegen;  fractus  membra 
laboro  Hör.;  c)  bretpen,  bänbigen,  begäp* 
men,  übertninben,  oernitpten  classis  Corcy- 
raeos,  nationes,  libidines,  cupiditates,  impetum, 
concitatos  animos,  fpedum  dolorem  abstinentia, 
»anctitate  vicit  et  f. ; quem  arraa  Persarum  non 


- fraus. 

fregerant,  vitia  vicerunt  Ourt.;  'cum  fracta  vir- 
tus  fest);  frangi  cupiditate,  metu,  dolore;  f.  i« 
fiep  felbft  bezwingen,  beperrftpen.  d)  jmba.  Sinn 
breipen,  jmb.  rüpren,  ertneitpen,  etfpüttern 
fletus  virum;  te  ut  ulla  res  frangat?  miseri- 
cordia  frangi;  alqa  re  ita  flucti  animo  atque 
frangi,  ut.  e)  Preßen,  Berlepen  fidem,  foedns, 
dignitatem  suam;  'mandata  ntept  gepöng  mit 
ritpten. 

fräter,  tris,  m.  1)  ©ruber,  gemini,  'gemelli; 
germanus;  'StygiuB  ©luto;  f.  patruelis  u.  bL  f. 
©eftplnifterfinb,  Setter,  autp  Splneftet* 
mann,  Stpmager;  pl.  autp  ©efepmifter  Tae., 
Eutr.;  'coniurati  b ben  ©iganten;  *übertr.  auf 
liere;  im  allgemeinen  Siunc  'SDUtmenitpen, 
SKitbürgcr  sceleris  pudet  fretrumque;  oftuitfltt 
(Eptenname  ber  röm.  ®unbcägenof[en,  Uaedui  s 
senatu  f.  appellati.  2)  tp.  a ) wie  unfer  ®tn  = 
ber,  als  fiiebfofungsmert  in  ber  8nrebe  u.  in 
traulitpem  lone,  Timarth.  b.  Oie.  Verr.  3 j.  156. 
Hör.  ep.  1,  6,  54;  b.  ©eliebten  Oie.  p.  Cael  8- 32. 
Tib.  3,  1,  23.  6)  pl.  B.  jufammcngepärigeit,  glfidp 
atligen  ®ingen,  j S.  B.  Sütpern  'positi  ei  or- 
dine,  S)aB.  dein,  fräterefilus,  i,  m.  als  Sieb 
lofungSmort,  Timarch.  b.  Oie.  Verr.  3 §.  156. 

frAterne,  adv.  |fratemus]  1)  brfiberltip.  2)  tp 
perjlitp,  innig  ab  alqo  amari.  — friternTta«. 
iitis,  f.  [freternus]  Srüberf tpaf t Haedui  aoli 
Gallorum  fraternitatds  nomen  cum  populo  Rom 
usurpant  Tac. 

frtternnn,  adj.  ffreter]  1)  Prüberlitp,  Srubtf- 
nomen,  amor,  hereditas;  *nex  ben  äSomuluS  au 
SemuS  beging;  'mors,  *lyra  beä  9Rerhir,  bei  fit 
feinem  ©ruber  Slpofl  ftpenfle,  'mores.  2)  uneigl!. 
a)  überp.  Bermanbtfipaftlitp,  'caedes  8«^ 
manbtenmorb;  sufcsf.  'fraterna  peto  bie  SBoffeu 
be®  fflcftproifterfinbeS  SltpiU.  b)  innig  befveun/ 
bet,  freunbftpaftltcp  amor  in  nos,  'animi, 
'foedus,  'litora,  'fines. 

frätrTcida,  ae,  m [frater-caedo]  ©rubetmJrber. 

fraudätioj  önis  [fraudo]  ÜberBorteilung,  ®e> 
trügeret.  — frandätor,  öris,  m.  |fraudo]Se= 
trüget.  — fraudo,  1.  [fraus]  1)  betrügen,  nnt 
ettn.  bringen,  jmbm.  etm.  Borentpalten  ne 
quam  fraudem  fraueus  siet  (=  fraudaverit} 
begangen  pabe  Plaut.;  crcditores ; fraudatis  lu- 
cernis  Hör.  sat.  1,  6.  124;  alqm  pecuniA,  cibo 
rictuque,  milites  praedA;  'alqm  somno,  regno, 
sua  laude;  ffreudari  communi  gentium  iure; 
se  victu  suo;  + alcis  aures  debita  appellatione. 
2)  etm.  entjiepen,  unterftplagen  Stipendium 
equitum,  restituere  fraudata,  propter  fraudatae 
(enttogette)  nuptias  Just. 

fraudülentns,  adj.  m.  (Borfl  u.  natpfl.)  sup.  [freue] 
belrügetijcp,  ränlcBoIt  Carthagiuienses.'doi. 
venditio. 

frans,  dis,  f.  l)  ©etrug,  ÜberBorteilung. 
Xäuftpung  f.  ac  dolo  Hannibalis;  perspicere 
f.  alcis;  fraudem  facere  legi,  senatus  consulio 
bnrip  Xäu[tpung  umgepen  u.  fo  ungefhaft  oerlepcn; 
per  fraudem;  iuris  iurandi  fraude  butlp  Um 
gepung  ie.;  (Liv.)  fraude  agere  = fraudulenter: 
*f.  mala  betrüglitp,  biebiftpet  SBcife ; infbe[  o) 
(Com.)  als  Sdjtmpfttiort  ©rtrüger  für,  fugitire. 
f.  populi.  b)  Selbfttäu[ipung,  3rrtum  inci- 
dere,  delabi  in  fraudem;  *f.  loci  et  noctis;  flo- 
corum  fraude  deceptus;  fnou  hostium,  sed  lo- 
corum  f.  suspectA.  2)  ber  burtp  ©etrug  erjagte 
Scpaben,  9?a (ptei l alcui  fraudem  ferrc  ob« 


frauBua  siet  — fretnm. 


335 


fraudi  esse;  qaod  sine  f.  mea  populique  Romani 
Quiritium  fiat;  sine  frauile  esse;  nud)  in  at(gc= 
meinetem  Sinne  91ot,  Unglüd,  Serbruff  in 
in  e andern  f.  ineides  Ter. ; fraudem  agere  Verg. 
3)  bdfe  tpat,  Serbretpcn  fraudem  concipere, 
suscipere,  »committere ; f.  capitalem  admittere, 
in  fraudem  incidere,  impellere;  impia  f.  obli- 
gari ; re  publica  violanda  f.  inexpiabiles  con- 
cipere. 

frausus  siet  f.  fraudo  1). 

•ffraxfneuB  u.  fraxfmi»  (Oc.  her.  II,  76)  adj. 
an»  gfdjenpolj,  ®fdjens  hasta. 
fraxlnus,  i,  f *f  C f <p  e;  »SBurffpieffau« 
gfipenpola. 

Fregellae,  ärum,  f.  Stabt  in  Satium.  $aBon 
•llänus,  adj.;  subst.  -Häuf,  örum,  m 
Frcgenae,  ärum,  f.  Meine  etruJtifcpe  SMijlenftabt. 
»frtmebnndun,  adj.  [fremo]  raufepenb,  brau» 
fenb,  lärmenb,  fdjitaubenb. 
frSmltus,  us,  m.  [fremo]  jebe#  bumpfc,  aber 
iontc  ®ctöfe,  Sanften,  «raufen,  Sd)nau  = 
ben,  «rummen,  Summen,  namentlich  8.  ge< 
mieten  Ionen,  bef.  einer  Wenge  TOenfcpcn,  bie 
untereinanber  reben,  Pa«  Wurmein  murmuran- 
tis  maris,  *aequoris,  *marinus;  armorum  23affen= 
geflirT;  castrorum,  equorum,  *apum;  universi 
senatus;  pl.  contionum;  fremitibus  resonando; 
admirantium  Äufsrrungen  bet  «erftiunberung  Liv. 
26,  22,  10;  fremitum  voce  vincere;  furbis  bum= 
p[e4  ®etebe;  al»  8ci<peit  be»  Wifi  faden«,  Wur= 
ren  gontis;  ffremitu  aspernari  Tac. 
fremo,  ui,  Itum,  3.  [ßgipm]  1)  intrans.  ein  bum  = 

ffe*  Setäfe  maepen,  raufcpen,  braufen, 
ummen,  brüllen,  ftpnaubcn,  faufen,  lät  = 
men,  in«bef.  o.  einer  Wenfdjenmengc  murmeln, 
fiip  murmeinb  duffem  k,  *leo;  *lnpus  peutt; 
»equus  toiepert;  »venti,  »saxa,  »vicinae  ripae 
crepitantibus  undis;  *cuncti  Dardanidae  simul 
ore  erpoben  ein  «eifadSgcmurmcl ; »laetitil  er= 
poben  ein  «.;  *ammiä  tnirfcpen  Bor  Unmut, 
»acerba  cot  Scpmer  j ; »Lydia  tota  fprilpt  laut 
bacon.  2)  frans,  murrenb  äußern,  flogen, 
bropen,  m.  ace.  lt.  inf.  consulatum  iribi  erep- 
tum  esse  Cie.  Att.  2,  7,  8;  arma  laut  SBaffcn 
oerlangen  PVrg.  ®a»  frönior,  öris,  m.  rfelt.) 
ba«  ® emurr,  Wurren  ber  Wenfipen  varius  Verg. 
frendo,  fresum,  3.  (au<p  frendeo,  — — 2)  mit 
ben  öäpnen  tnirfcpen,  Bor  Wut,  Ärger  fren- 
den»  gemensque;  dentibus  Plaut.',  »leo,  »turaidä 
f.  Mavortius  irtt;  tp.  -ft nirfcpenb  in  bie  Sorte 
au«brecpen,  äuffcrn,  m.  acc.  c.  inf. 
frenl  [.  frenum. 

fr«no,  t.  1)  mit  einem  Saum  Betfcpen,  auf* 
jäumen  »fequos,  »ora  cervi  capistris,  »colla 
draconum;  frenato  in  ore;  equites  frenati  mit 
aufgeräumten  Soffen.  2)  tp.  jügeln,  bänbigen, 
bejäpmen  voluptates  temperantiä,  furores,  ti- 
more  eos  frenari  quominus  etc.;  »gentes  iusti- 
tii;  »glacic  cursns  aquarum  pemmen. 

Frent&ni,  örum,  m.  famnitifcpe  «öltcrfcpaft  an  ber 
Jrüfte  be«  abriatifcpcn  «leere«.  Dao.  -Anus,  adj. 
frenntn,  i,  ».  [b.  trendo;  päufig  im  pl.  frena  u. 
frenij  8aum»  S« ge I,  ®ebijj,  rigtl.  u bilbl. 
frenos  recipere,  frenum  accipere;  alcui  frenos 
adhibere;  »evaganti  frena  licentiae  iniecit;  *f. 
(ben  3ll6fI  ber  fflefcpltcptcit)  solvit  pristinum 
licenlia;  impone  felicitati  tuae  frenos  Gurt. ; f. 
mordere  feinen  ®egnem  bie  Säpne  weifen;  frenos 
inhibere  aitjicpen;  frenos  dare  Liv.,  »remitiere 


fcpieffen  taffen ; »iam  vaga  prosiliet  frenis  natura 
remotis;  »frena  imperii. 

fräqnens,  tis , adj.  m.  comp.  u.  mp.  päufig, 
laplreicp  1)  gern  D.  «erfonen  japlreicp,  in 
Wenge  ob.  oft  an  einem  ßrte  aniuefenb, 
senatus  convenit  f,  befcplnfffäpig,  legatio,  f.  fui- 
mus,  capite  arma  f.,  frequentissimus  legatio- 
num  conventus;  Platonis  auditor  fleißiger ; erat 
Romae  f. ; cum  alqo  f.  esse;  »populus  gebrdngt, 
auip  jufammengerottet;  f.  cum  famulis  (mit  feinen 
japlreicpen  ©epilfen)  redemptor  Hör.  carm.  3,  l, 
34;  seere tis  pänfiger  leilnepmer  an  ic.  Tac.-,  f. 
in  castris  miles  faft  immer  antnefenb;  sententia 
bie  Biele  Stimmen  für  fi(p  pat  P/in.  et,.  2)  bef. 
B.  Sofalitäten  Btel,  japlreup,  oft  befutpt,  be  = 
toobnt,  Bolfreicp,  jnplreidj  octfepen  mit 
IC.  theatrum,  municipium,  castellum;  loca  f. 
aedificiis  pari  bebaut;  vicis;  locus  custodiis  ftarf 
befept  mit  ic  »campus  herbis,  »terra  colubris; 
mous  talis  silvae  Tac.  ann.  4,  66;  acies  arma- 
tis,  ordinibus  legio  Liv.  3)  toa«  oft  ob.  Bon 
Bielen  gefipiept,  päufig,  »ieberpolt,  ge= 
möpnlitp,  allgemein  honores,  frequentior  fa- 
miharitas;  pocula  reitplitpe;  arbor,  insula  pal- 
mis  f.  consita  Gurt.,  opimo,  error  in  parris  at- 
que  in  f.  (tägliip  Borfommcnben)  causis  Oie.  de  or. 
2 §.  820. 

fräqncnUtio,  önis,  f.  [freqnento]  päufiger  ®e  = 
brautp,  Häufung  argnmentorum. 

fräquentör,  ade.  nt.  »f comp.  u.  mp.  [frequens] 
1)  päufig,  japlreiip,  in  SRenge,  Bon  Bielen 
Romam  lnde  f.  migratum  est;  huic  f.  interdi- 
citur.  2)  päufig,  oft,  faft  immer  non  modo 
non  f.,  verum  etiam  raro. 

frbquentla,  ae,  f [frequens]  japlreitpe  Änmc  = 
fenpeit  ober  «erfammlung  Bon  «erfonen; 
gtoge  Wenge,  Waffe  cotidiana  amicorum 
assidnitas  et  f.;  vestrum;  f.  ac  mnltitudo ; ma- 
xiraü  vulgi  f.  unter  fepr  gropem  Sutauf  be«  «ol= 
teS ; auditorum,  epistularum,  sepulcrorum;  rrhu- 
eydides  creber  est  rerum  fbequentia. 

fröqnento,  1.  [frequens]  1)  japlrctlp  ob  päu  = 
fig  befutpen,  irab.  ob.  einen  Ort,  eine  3titr  = 
liepteit  Marium;  pne  coetu  salutantium  fre- 
quentaretur;  fiuventutis  concursu,  publicis  stu- 
diis  fri-qnentabitnr,  domum  alcis,  ludos,  ferias, 
triumphum,  »sacra,  fdies  sollemnes;  pquorun- 
dam  llluetres  exsequias  usque  ad  rogum  mit 
feinet  ®egentoart  beehren;  auip  einen  Ort  mit 
einer  Wenge  erfüllen,  befepen,  beBölIcrn 
urbes,  eolitudinem  Italiae;  ea  loca  pecore  at- 
que  cultoribuB  frequentabantur;  contiones  suas 
legibus  agrariis  oiel  Wenftpen  petbeijiepen  ju  je.; 
übertr.  est  quasi  luminibus  frequentanda  (ju 
beleben)  oratio  sententiarum  atque  verborum; 
gsnus  orationis  sententiis  frequentatum  2)  oft 
tpun,  unternepmen,  gebrnuepen  verbi  trans- 
lation.  m;  exempla  frequentata  apud  Graccos 
päufig  gegebene;  »Hymcnaee  toieberpolt  rufen. 
3)  japlreicp  oerfammeln  populum;  hic  dies 
scriba8  ad  aerarium;  multa  acervatim  jufam- 
menpäufen. 

freteiiBts,  e,  adj.  ffretum]  jur  Wecrenge  ge-- 
pärig,  mare  bie  Wcerenge  bei  Sijilicn  die.  Att. 
10,  7,  1.  — frStum,  i,  n.  ( abl . autp  fretu  b.  ber 
SRebcnf.  fretns)  1)  Wecrenge,  Sunb,  Straffe 
Siciliense,  Siciliae;  fretorum  angustioe;  maris 
nostri  et  Oceani,  bie  Straffe  B.  ©ibraltar;  oft 
bie  Wecrenge  B.  Sijilien,  auep  — fretum  Ga- 


336 


fretue  — fructus. 


ditanum;  b.  Gurt,  bic  Weercnge  j»ifchen  tpru« 
u.  bem  geftlanbe.  2)  *+ba«  SBcct  überl). 

1.  fretus,  adj.  eigtl.  befeftigt,  gcftü^t;  tp.  auf  et». 
Bertrauenb,  bauenb,  pocfienb,  tro&enb  diis, 
auxilio  vestro,  opulentiA,  ingenio;  qui  voce  freti 
Bunt;  ‘citharä,  *armis. 

2 frctus,  m.  f.  fretum. 

frfco,  cui,  ctum  u.  cätum,  1.  reiben,  abreiben, 
senem  frottieren;  *genua  (alt  SBittenber)  Plaut.-, 
*costas  arbore  an  tc. 

frigefacto,  1.  (alt  m a dj e n Plaut.  — frlgeo,  xi, 
— 2.  [frigusl  1)  falt  fein;  ‘corpus  frigentis  bc« 
loten;  *f.  effetae  in  corpore  vires;  Sprich».  f. 

2.  Venus  2)  a).  2)  tp.  a)  fchlaff,  untf)ätig 

fein,  ftocfen  omnia  consilia,  iudicia,  Curionem 
valde  f. ; ubi  f.  (sc.  sermo)  Ter.  b)  mit  Kälte 
bebanbelt,  aufgenommen  »erben,  falt  laf* 
fett,  unbeachtet  bleiben,  nicht  gefallen  ti- 
bicen  iile  f.  ad  populum;  plane  iam  frigco; 
patronus  Antonius;  contio  prima  Pompei. 
frigero,  1.  [friguB]  (feit.)  füllen  Ct. 
frigesco,  — — 8.  [frigeo]  falt  »erben,  cr= 
falten  pedes  manusque;  cruore  siccato  frigc- 
Bcens  vulnus;  tp.  fd)Iaff  werben,  erfchlaffen 
nos  hic  frigore  Cael.  b.  Cie.  ep.  8,  6.  6. 
ffrigtdäriiiH,  adj.  [frigidus]  jum  Süllen  ge* 
hörig,  balinei  cella  ba«  Jtü^Ijimmcr  im  ©abe. 
frigide,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  | frigidus]  nur  tp. 
läfjig,  matt  agere  Cael.  b.  Cic.  fern.  8,  10,3. 
frigTdü-facto,  1.  füllen,  abfii^Ien  Plaut. 
frigTdälu.s,  adj.  [dem.  B.  frigidus]  (feit.)  tp.  et* 
»a«  matt  singultus  Ct.  — frigidus,  adj.  m. 
comp.  u.  eup.  [frigeoj  1)  falt,  f Ql)!,  frojtig 
Humen  frigidius;  locis  frigidissimis  (abl.  abs.) 
obgleich  ic. ; ‘Banguis,  *imber,  ‘Praeneste  (»eil 
bod)  gelegen);  b Sterbenben  ‘Eurydice;  ‘lumina 
int  lobe  gebrochen);  fm.  acc.  artus  an  te.;  *sub 
ove  f.  in  faltet  fluft;  f subst.  frlglda,  ae,  f.  sc. 
aqua  falte«  SBaffer;  "Kälte  erregenb, 
f dl  au  edief)  sidera,  Aquarius,  mors,  horror,  ru- 
mor, cymba  Stygia.  2)  tp.  a ) ohne  geuet  U. 
ßeben,  falt,  taltfinnig,  ftumpf,  matt,  ohne 
(Eifer  lentua  in  dicendo  et  paene  f.,  accusator 
frigidiseimus,  -ffrigidissimi  oratores,  fbello  dex- 
tera,  literae  inhaltälo«,  "in  Venerem,  *(apum) 
tecta  bie  arbeitleeren ; *f.  (faltbliitig,  iron.  B.  ®m* 
pebofle«)  Aetnam  insiluit;  curarum  fomenta  f. 
fomentum  1).  6)  froftig,  fabe,  triBiat  ca- 

lumnia,  verba  frigidiora,  genus  acuminis,  *so- 
lacia,  fnegotia,  fimmiatia  f.  et  areessitia  iocia; 
taubst.  ».  quamlibet  illud  f.  (iljre  noch  fo  abge* 
fchmadten  ©ebanfen)  et  inane, 
frigo,  xi,  ctum  (ob.  xum),  8.  röften,  am  geuer 
hörten  frictiftn  cicer. 

frigns,  öris,  ».  1)  Kälte  vis  frigoria  ac  caloris; 
pl.  gröfle,  falte  läge  ob.  ant)altenbe  Kälte, 
falte«  Klima;  bej.  a)  * SS  in  t er  f ä 1 1 e , SBin* 
ter  non  aestate,  non  frigore;  frigoribus  im 
Sinter,  b)  * bie  Kälte  bc«  lobe«  membra 
nolvuntur  frigore.  c)  *bcr  falte  Stauer  her 
gurrt) t pavet  obseasum  glaciali  f.  pectus;  mem- 
bra Aeneae  solvuntur  frigore.  d)  *cin  falte« 
flanb  non  habitabile.  e)  "Kühle,  Kühlung 
opacum.  2)  tp.  a)  Schlaffheit,  fläffigteit, 
ßauljeit  Cael.  in  Cic.  ep.,  Uv.  b)  falte  unb 
gleichgültige  Mufnahme,  bie  et»  finbet  Paullo 
aliena  deliratio  aliquantum  frigoris  attulit  Plin. 
ep.  6,  54;  auch  ‘Halt  ji  nu,  Ungunft,  Ungnabe, 
f.  ferio  2)  a). 


frYgütio, 4.  eigtl.  jmitfdjern,  balj.  ft  Ottern, 

lallen  Plaut. 

Frinlätes,  um,  m.  eine  ligurifehe  ©ölferfchaft. 
Frisli,  örum,  m germ.  ©ölferfchaft,  biegriefen; 
adj.  -slns,  Tac. 

frivölus,  adj.  eigtl.  jerbrechlich , bab.  »ertlol, 
abgcfdjmacf  t,  fabe  fnescio  quid  frivoli  ©aga- 
teile;  fleviter  f.  auspicio  mente  recreata;  f.  m- 
solentia,  vanua  animus  aurä  captus  f.  Phaedr.-, 
ff.  amentique  similis;  fquod  est  in  primis  f. 
ac  scaenicum.  [f tretet. 

*tfrondiltor,  öris,  m.  [1.  frona]  flaub*,  ©aum* 
frondeo,  — — 2.  [1.  frona]  (meifl  bicht.)  be* 

laubt  fein,  grünen.  S5aB.  "frondesco, 

3.  Saub  befommen,  belaubt  »erben, 
"frondeas,  adj.  [1.  frons]  Bon  ober  au«  flaub, 
belaubt,  flaub*  nemua,  caaa.  tecta.  — fron- 
dösiis,  adj.  [1.  frons]  (meift  bicht.)  laubreicb, 
Boiler  flaub  rami  Liv.,  ’vitis,  ‘Ida,  fnontea, 
‘aestas. 

1.  frons,  dis,  f.  flaub,  flaubtoerf  via  inter- 
clusa  frondibus  et  virgultis;  ’nudi  sine  fronde 
carapi;  *aridae,  ‘strictae,  ‘agrestes;  ffrondibus 
(belaubte  ©äume)  laeti  collea;  ‘ein  flaubfranj, 
®p^eu*,  florbeertranj;  »funerea  ßppreffen- 
franj. 

2.  frons,  tis , f.  1)  Stirn  contraberc  frontem, 
fremittere,  oxporrigere  Ter.,  ‘explicare;  ferire, 
percutere  frontem.  gnä&ef-  bie  Stirn  u.  übetl). 
baä  fflefirtjt  al«  bie  ©efinnung,  bie  Stimmung  be 
jeidjncnb  fronte  occultare  sententiam;  f.  est 
animi  ianua;  f.  atque  vultu  simulatio  tacillime 
sustinetur;  verisaimQ  f.  alqd  dicere  mit  bem  auf 
rid)tigftcn  ffiefit^te;  tabella  frontes  hominum 
aperit,  mentes  tegit ; prietina  (Srnftfjaf tigfeit ; 
•doctae  frontes;  ‘sollicita,  ‘proterva,  ‘urbana 
}.  descendo  2);  adversis  componere  pugnantia 
secum  f compono  2)  C)  1).  2)  bie  Sorbetfeite 
eine«  ©egenftanbe«,  bie  gront  eine«  ©ebäube* 
castrorum,  cxercitua,  navium,  'ianuae;  acnena 
ut  versis  discedat  (fiel)  Berroanbelt)  f.  nadjbrm 
bie  Seitenmänbe  umgebre^t  Verg.  georg.  3,  24; 
colüs  in  frontem  fastigatus;  und  f.  contra  ho- 
stem  castra  muniunt;  aequft , recti  in  gleicher, 

?eraber  Schlachtlinie,  aequare  frontem;  dexträ 
auf  bem  rechten  glügel;  a,  in  fronte  Bon  Born. 
Siiero  al  *ber  beroorftehenbe  SHanb  einer 
©üchetrolle.  b)  bei  ber  Sfeffung  ber  «efer,  bie 
©reite  rnille  pedes  in  fronte,  c)  äufjctc«  Mn* 
fehen  bc«  menfchlichen  ©eficht«,  äufeere 
gotm  ber  ®inge,  Schein  in  fronte  ostentatio 
sit,  intus  veritas  occultetur;  homines  f.  magis 
et  oratione  quam  ipso  beneficio  reque  capiun- 
tur;  f.  an  mente;  decipit  f.  prima  multos 
Phaedr.  ,®ao  A)  fronUlla,  ium,  n.  Stirn* 
fehmuef  bet  ©ferbe.  B)  fronte,  önis,  adj.  breit* 
ftirnig  (deos)  frontones  de.  n.  d.  1 §.  80. 
fructuäriua,  adj.  ffructua]  fruchttragenb,  ager 
B.  bem  ein  jährlicher  gruchtjin«  bejahtt  »erben 
mu&  Cael.  in  Oie.  ep  — fructuosus , adj. 
[fructus]  fruchttragenb,  fruchtbar,  einträg* 
iid),  ergiebig,  niihlilh  ager  quamvis  fertiÜ* 
(B.  Slatur)  sine  cultura  f.  esse  (»irflichen  (Ertrag 
bringen)  non  potest;  praedium,  arutiones,  locus 
fructuosissimus;  hae  virtutes  generi  hominum 
fructuosac  putantur;  tota  pbilosophia  frugifera 
et  f. 

fructus,  us  (oorfl.  i),  w.  [fruor]  1)  abstr.  Su< 
hung,  ©uhniegung  einer  Sache,  @enug,  meus 


frugalis  — frutieetum. 


337 


est  f.  prior  ich  habe  ba«  flicht  auf  bi«  crftc  9ht= 
ßung,  b«n  erßett  ®enuß  Plaut.,  ad  animi  mei 
free  tum ; capere  f.  oculis  (eint  Augenweibe)  ex 
eius  casu  2)  eoncr.  (Erjeugniffc  bft  (Etbe, 
grucf|t.  (Ertrag  (flberf|.  u.  mit  Bcjic^ung  auf 
einen  Befißet)  trugum  reliquorumque  f.  per- 
ceptio;  demetere,  peroipere  f ; f.  ex  arboribus; 
agrorum,  praediortim;  (pl.)  pecuniae  Rinfen, 
dienten;  oves  neque  suetentan  neque  ullam  f. 
ederc  ex  se  «ine  cnltu  et  caratione  hominum 
possnnt;  alcui  f.  ferre  (B.  Brooinjcn);  fructui, 
magno  f.  esse  alcui;  in  fructu  habere  für  nujp 
bar  ballen.  35af|.  Küßen,  Borteil,  ©enuß, 
®etoinn,  £obn,  grueßt  f.  (et  utilitatem)  ca- 
pere. percipere  ex  alqa  re,  ex  accusatione  dili- 
gentia« f.  ceperat  b.  i.  in  ber  Auflage  ^atte  ei 
ben  £oßn  feiner  d.  gefunben,  bureß  bic  A.  war  er 
für  feine  d.  belohnt  roorben ; meus  labor  ex  ve- 
stro  iudicio  f.  est  amplissimum  consecutue, 
nämlich  «ui;  cui  fructum  pietatia  suae  neque 
ex  me  neque  a populo  R.  ferre  lieuit;  ex  qui- 
bus  eperant  se  maximum  f.  esse  capturos;  ri- 
tae  superioris,  divitiarum,  ingenii,  verae  virtu- 
tis,  Toluptatum;  f.  tuae  suavitatis  praeteriti 
temporis  (wäßtenb  ic.) ; *apibus  f.  restituo  suum 
bie  grueßt  ihre«  gleiße#;  •fructus  decerpere  ex 
alqa  re;  o.  angenehmem  Berfeßr,  Umgang 
f.  ex  alqo  percipere. 

frugAlls,  adj.  [frux]  (fpät),  comp.  Borll. , sup. 
flaff.,  »irtfcßaftlich,  orbnungbliebenb,  btao, 
bieber.  l£)ao.  o)  frügSlTtas,  ätis,  f.  SBirtfcßaft* 
Itdßfeit,  OrbnungSliebe,  baB.  überb.  Biebet  = 
leit,  Braoßeit,  al#  ©runbbebingung  ber  Braucfp 
barfeit  im  praftifeßen  £tbcn,  Kficbternßeit,  Be  = 
fonnenbeit  reliquas  etiam  rirtutes  f.  continet; 
eins  (frugalitatis)  ridetur  e»se  proprium  motu« 
animi  appetentes  regere  et  sedare;  f , id  est, 
modestia  et  temperantia.  b)  frügillter,  adv. 
1)  »irtfcßaftlicß.  *)  hiebet,  brau,  nüchtern, 
btfonnen. 

frage*.  fragt  f.  frux.  — frügTfär,  fern,  ferutn, 
adj.  [fruges-fero]  frucßttragenb,  (Ertrag  ge= 
benb,  fruchtbar  agri  non  omnes  f.  sunt,  qui 
coluntur;  fertilis  ac  f.  terra;  * messos , *arva, 
tarbores , *numen  (®ereä);  tp.  philosophia;  hoc 
iUnd  est  praecipue  in  cognitione  re  rum  salubre 
ac  f.  m.  acc.  c.  inf. 

frügilegiis,  adj.  ifruges-lego]  grüeßte  fam  = 
melnb  formicae  Ov.  met.  7,  624. 

früment  Artus,  adj.  [frumentnm]  1)  jum  ffle* 
treibt  gehörig,  ©etretbe»,  res  ba#  @etrcibe= 
»den.  largitio.  lex,  loca,  provinciao  lomteicb; 
navis  BrsBtantfcßiff;  sühnt.  -rin«,  i,  m ©e  treibe  = 
bau  Bier-,  ffrumentarii , alb  milit.  t.  t.  bit  ®e> 
treibelitferer,  fßroBiantierer;  (fpät)  gt-- 
beime  Spione.  — früuienUtlo,  önis,  f.  ffru- 
mentorj  1)  milit.  t.  f ©etreibcbolen,  Bet* 

SroBiantiernng,  ba#  gonragieten;  pl  jutn 
ouragieten  auSgefcßicfte  ßommanbo« 
Caes  b.  O.  7,  16,  3.  2)  f® c treiben  udteilnng. 
— frümentAtor,  öris, m.  [frumentor]  ®etreibe  = 
fäufer;  al#  milit  t.  t.  gutterßoler,  goura* 
gieret.  — frümentor,  dtp.  [frumentumj  milit. 
t.  t.  (Betreibe,  gutter  holen,  fouragieren. 
frumentnm,  i,  n.  [fruor]  ©etreibe  (in  engerer 
Bebeutung,  infomeit  eS  au#  Mbit»  lommt)  fru- 
menti  magnus  numerus;  triginta  dierum  f.  mi- 
liti  datum;  pl.  namentlich  ba#  (Betreibe  auf  bem 
gelbe  ob.  Berfcßitbene  Arten  be#f eiben;  frumenta 
peilt  iißra,  tat.-beut(6ce  Sstulwörlcrt’.  5.  Buß. 


serere;  f.  ex  agris  convehere;  f.  in  agris  ma- 
tura  non  crant;  *®etreibeförner;  f.  decu- 
manuni  ber  gntfhtjeßnte  o.  bem  ager  publicus 
(Bgl.  decumanus),  in  cellam  für  ben  $au#ßalt 
be#  Statthalter#  unb  feiner  cohors;  f.  emptum, 
imperatum  für  ben  Bcbarf  ber  Kepublif  jur  Be= 
jheitung  ber  ffletreibefpenben  in  fRom;  ogl.  §altn 
ju  Oe.  div.  in  Caec.  §.  30 ; bef.  ® e i | e n Tac. 
Germ.  28. 

fr&niscor,  dtp.  3.  genießen  Plaut. 
frnor,  *-f fruTtus  ob.  f fructus  sum  (beibe#  feit.), 
fruiturus  Oie.,  dtp.  3 1)  genießen  gaudio,  vo- 
luptate,  vitA,  civitate,  pace,  amicitiae  recorda- 
tione;  officio  au«  ber  (Erfüllung  ber  tc.  Küßen 
Sieben;  voto  Just.-,  fpöttijcb  anuonü  Liv.  2,  34, 
11;  (Borll.)  m.  acc.  ingenium ; flaff.  ad  rem 
fruendam  oculis  um  feine  Augen  baran  ju  »ei 
ben  /,«>.;  nobis  haec  fruenda  relinquere;  febotf) 
in  ber  SJerbinbung  mit  esse  ba#  gerundium,  s ®. 
fruendum  sapientiA  est,  u.  mir  an#  SRücfficbt  auf 
Jf onjinni tdt : non  paranda  nobis  solum,  «cd 
fruenda  sapientia  est  Cic.  /in.  1,  1.  2)  ju- 
riß.  t.  t.  ben  Kießbraucb,  bic  Kußnießung  b. 
et»,  ^abett  certis  fundis  patre  vivo;  locare 
agrum  Campanum  fruendum. 

E'rnsTno,  öms,  m.  Stabt  ber  Bol#ler  in  fiatium. 
lao.  FrusTnas,  adj..  subst.  -Ates,  um,  m. 
friistillütim,  adv.  [frustillum,  dem.  B.  frustuni] 
ßüdneife  Plaut. 

frubträ,  adv.  [8.  frausus  (fraudo)  ß.  frusterü] 
1)  irrtümlich,  im  grrtum,  irrig,  f.  esse  ge= 
töufcht  »erben,  fich  getöufcht  feljen  Plaut.,  Sali. ; 
f.  ductare  Plaut.,  habere  alqm  töufchcn,  foppen 
Tac.  1)  Bergeblid),  umjonß,  ctfolglo#  (fub= 
jeft.  mit  Bejithung  auf  bte  Berfon,  bie  in  ihrer 
(£r»artung  getöufcht  Wirb);  f.  laboratum  est;  f. 
anxilium  implorare;  f.  esse  feßlfchlagen,  mißlingen 
Sali. ; fsed  id  f. ; -fnec  f. ; f.  habere  außer  Acht 
laßen,  Bernachläfßgen  Tac.  3)  ohne  ®runb, 
gtunbloi,  ohne  ^weef  tempus  conterere, 
alqd  facere,  -fopinari. 

frustrAtio,  önis,  f [frustro]  Ifiufchung,  ®er  = 
eitelung  einet  (Erwartung,  ba#  Hinhalten, 
optumas  f.  dare  in  comöediis  auf  ber  Bühne 
meißtrlith  ben  Betrogenen  fpielen  Plaut. , Gallo- 
rum,  legis  tollendae,  tantae  rei.  — frusträtui, 
dat.  m.  = frustrationi , f.  habere  alqam  sunt 
beßen  haben,  foppen  Plaut. 
frastro,  1.  -stror,  dcp.,  1.  [frustra]  1)  in  ber 
Srwartung,  Hoffnung  jmb.  täufchen,  h»n-- 
tergehen,  b'»bolten,  foppen  (Bgl.  fallo)  l) 
act.  ego  me  Plaut.;  pauci  in  pluribus  minus 
frustrati  fd) offen  fehl,  frustrantur  spe  Sali;  mi- 
litarem  impetum  Liv.  2)  d*P-,  alqm  Ter.,  so 
Ter.,  Hör.;  spes  alqm  Ter.,  Sali;  nisi  me  fru- 
strantur oculi  Liv. ; fexspcc tat ionem  alcis ; *in- 
ceptus  clamor  f.  hiantes  Bcrfagt  ben  geößtteten 
fehlen,  etßirbt  im  offenen  Klunbc;  abfol.  vide  no 
frustretur;  tp.  sereitcln,  erfolglos  machen 
fimprobas  spes  hominum;  fdamnationem;  *pa- 
reDtum  gaudia  faisis  lacrimulis;  *conatus. 
frustälcntus,  adj.  [frustum]  Boiler  Stücfchen 
Plaut.  — frastnm,  i,  n.  [fruor|  1)  Stücfchen, 
Brocfen,  Biffen  esculeuta;  in  frusta  secaro 
IVr<7.,  f.  pueril  bu  £iebchen!  Plaut. 
frätex,  leis,  tu.  1)  Strauth,  ®eßräuch  Phaedr.\ 
tStammcnbc  eine#  Baume«.  2)  tp.  aWSdjimpf- 
»ort  floß,  ®ummfopf  Plaut  ®aB.  A\  fru- 
ticctuui,  i,  n.  ®eßräuth,  ©ebüfcß-  H)  frh* 

22 


338 


fruticor 

tTcor,  de p.  t.  (feit.)  8»etge  treiben,  au S» 
fchlagen.  C)  ‘tfrütlcosus,  “dj-  1)  »oll  ®e» 
büjch  u.  ©efträud).  2)  Doll  junger  8»eigc, 
bufchig. 

frux  (jebotb  ungebräuchl ),  frugis,  f.  [fruor]  1)  bte 
giucbt  als  fjSrobuft  ber  6rbe,  ge».  bie  gelb» 
frucht,  ©etreibe  u.  fjülf  enfrucht  ‘Btorilis 
sine  trüge  tellus;  non  omnern  f.  neque  arbo- 
rem  in  agro  reperire;  ubertas  frugum  et  fruc- 
tuum;  Gallia  frugum  hominumque  fertilis  fuit; 
xacuus  frugum;  ’meilicatae  flauberftäuter ; *sal- 
sae  ■=  mola  salsa;  8 aumfrudjt  ‘quercus  et 
ilex  multa  fruge  pecus  iuvat;  ffortuitorum  se- 
mimun  (entftanbcn  aus)  fruge«.  2)  tp.  giucbt, 
grüßte,  gute  SBirfung,  SBert  frugCB  indu- 
striae ; bonam  frugem  libertatis  ferre ; ‘pobmata 
expertia  frugis  ohne  beletjrenben  ©eljaU;  bef.  mo» 
rat.  ZAcbtigteit,  ad  bonam  frugem  se  reiipere 
ft<b  befjem,  Dcrnünftiger  »erben;  bah-  dat.  frugt 
(jum  9!ujeti)  abjett.  (Dgl.  frugalis)  bauSbäUe» 
rifcb,  »irtfdjaftlicb,  mäßig,  bab-  bxebcr, 
brao,  »oder,  nüchtern,  befannen  parcius 
hic  vivit:  frugi  dicatur  Hör.-,  fcena;  fatrium 
ganj  einfaches;  homo,  sorvus  f. ; Antonius  f.  fac- 
tus  est;  permodestus  et  bonae  f.;  ‘sum  bonus 
et  f.;  si  f.  est  »enn  er  feine  Sache  gut  macht 
Plaut.,  bah-  Frugi  als  Beiname ; f.  Calpumius. 

fü,  interj.  pfui!  Plaut. 

fnnm,  fuas  etc.  f.  sum. 

fücMus,  adj  [partic.  o.  faco]  gcfcbminlt,  baü. 
tp.  aufgepu^t,  Deifälfdjt,  jeheinbar  nitor; 
fucati  candons  et  ruboris  medicamenta ; signa 
probitatis  non  f.  forensi  specie;  omnia  f.  et  si- 
mulata;  ‘vetustas.  [j.  Sago  bi  Sclano. 

Fücfnus  lacus,  bet  größte  See  im  fftbl.  3>alien, 

füeo,  l.  [fucus]  färben,  fchminfen  ‘vellera, 
f tabulas  colore,  f Teste»,  ‘color  atercore  fuca- 
tus  crocodili;  ffucandi  curacoloris.  — füoosus, 
adj.  [1.  fucus]  eigtl.  gcfchmintt,  tp.  aufgepupt, 
Derfälfcht,  uned)t,  non  f.  (ungefchminlt),  non 
fallax  (vicinitas),  merx,  amicitia. 

1.  fücus,  i,  m.  [qpüxos]  1)  bie  Orf eilte,  roteS 
garbenmaterial  au«  ber  fiaefmuSflecbte  (Roccella 
tinctoria)-,  bah-  übeth-  ‘fßütputfarbc,  But’ 
pur,  ‘rötliche«  Bienenharz;  *+rote 
Scbminle;  tp.  falfcher  Slufpuji  u.  ©lang,  ber 
angenommene  Schein,  galfcbbtil  color  ve- 

nustatis  non  fuco  lllitus  sed  sanguine  diffusus 
(bilbl.  b.  ber  Siebe);  sine  f.  ac  faflaciis;  fucum 
facere,  alr.ui  täufchcn;  *mercem  sine  fucis  ge- 
stare;  *perfusa  gloria  fuco. 

2.  fücus,  i,  m.  bte  Brutbiene,  Zrobne. 

Füflus,  n)  Quintus  F.  Calenus,  BoIlStribun,  Se= 

gat  SäfarS  in  ©allicn  u.  Spanien;  adj.  lex.  b) 
ein  Schaufpieler  b.  Hör. 

füga,  ae,  f.  1)  glucbt  praeceps;  Italiae  gtalien 
angeljörig  — in  3-  Cats.  b-  c.  2,  32,  13;  fPhar- 
salici  proelii;  eius  fugü  nach  tc.  Ga«»,  b.  c.  2, 
23,  3;  esse  in  f ; fugam  parare,  comparare, 
petere,  capere,  facere;  in  fugam  se  dare,  con- 
ferre,  comeere,  fugae  se  mandare,  se  dare,  fse 
commendarc,  *fugam  dare  fliehen;  hoBtes  in  f. 
convertere,  dare,  conicere,  vortere;  agere  (, Just.); 
f.  sistere;  fugS  salutem,  sibi,  Tibur  petere; 
salutem  fugfi.  sperare;  fugä  ad  alqm,  ex  f.  se 
recipere;  f.  passim  fieri  coepta  est;  pl  *cele- 
res  ©ilmärfche;  auch  Begierbe,  ©elegenheit, 
Slittel  jur  glucbt  fimmittere  fugam;  *clau- 
dere  f.;  f.  explicarc,  ‘reperire,  *fquaerere;  *f. 


— fugio. 

dare  auch  ©elegenheit  jur  glucbt  geben,  entfliehen 
taffen;  bie  mit  glichen  Derbunbene  Berwirrung, 
nicht  feit  b.  Liv.,  classicos  — cum  magna  caede 
maiore  f.  ad  naves  compellit  Iä r.  21,  Gl,  2; 
bef.  bie  glucbt  au«  bem  Baterlanbe,  Berban 
nung  exsilium  et  f. ; pl.  f.  ac  caedes  Tae.  2) 
tp.  a)  ba«  Beftrebeit  et»,  ju  Dermciben,  bas 
(Entrinnen,  bie  Scheu  Dor  et»,  laborum  et 
dolorum,  bellandi,  *f.  malorum  veile  bem  K. 
entziehen  »ollen;  *leti,  * paupertatis , ‘culpae; 
pl.  quantae  in  periculis  Cic.  p.  Mil.  §.  09.  4) 
’rafcher  Sauf,  fchnelle  gabt!;  ‘glüebtig» 
feit,  (Site,  equorum;  exspeitet  facilem  f.  ven- 
tosque  ferentes;  temporum  Hör. 
fügftclus,  adv.  im  comp,  [fugax]  jum  glichen 
geneigter  Liv.  28,  8,  3.  — fügux,  ücis,  adj. 
m.  comp.  u.  sup.  Ifugio]  1)  leiebt,  oft,  ju  fchneO 
fliehenb,  flüchtig  fugacissimus  dux,  hostis;  *ca- 
prea;  ‘ambitionis;  ‘Pholoü  bie  gteier  fliehenb, 
(pröbr,  ‘lympha,  ‘fugacior  aura,  ‘pedes.  2)  tp. 
flüchtig,  oergänglid),  haec  omnia  brevia,  f., 
caduca,  ‘anni.  — fügten»,  tis,  mij.  [partic.  D. 
fugio]  fliehenb  laboris  Caes.  6.  c.  1,  09,  3. 
fügio,  fngi,  figitum , 3.  I)  iwtrans.  fliehen,  1) 
im  engem  Sinne  baüon  fliehen,  entlaufen 
ob  ju  entfliehen  fuchen  omne  animal  appetit 
quaedam  et  f.  a (oor)  quibusdam;  ’fugienti  ob- 
sistite;  fprich»,  f.  casa;  bef.  im  firieg,  fliehen 
ex  proelio,  ex  ipsa  caede,  in  pnmneiam,  in 
omnes  partes;  mibst  fugientes  persequi;  fluch1 
tig  »erben  a Troia,  ex  oppido;  lanbeSflüch- 
tig  werben,  d.  Betbannten,  wie  tptvynu,  ex 
patria;  d.  entlaufenen  SIIaDen  nec  furtum 
feci  nec  fugi  Hör.  2)  im  weitem  Sinne  * e n t , 
babincilen,  forteilen  Camilla  super  amnern. 
nubes;  currus  (Sonnenwagen)  fugiens;  a labris 
fugientia  Üumina;  fugiens  pinus  (Schiff),  rivus; 
yirtus  udam  epemit  humum  fugiente  prruia; 

b.  Sotal.,  *bem  Blide  enteilen,  immer  ju  = 
Tiicfmeichcn  portus  fugiens  ad  litora,  Italia; 
bef.  in  ber  jurift.  gormel  si  telum  manu  fugit, 
um  ba«  Unabfidjttiche  bcSfflurfe«,  bie  impru 
dentia  teli  emissi,  wie  Cic.  de  or.  3 §.  168  felbft 
jagt,  ju  bezeichnen;  tp.  u.  prägn.  jlichenb  Der» 
fchwinben,  entfehwinben,  fdjwinben,  Der- 
gehen,  vinum  fugiens  bureb  Das  2Hter  feine 
^icrbe  oerlierenb ; memoria  in  annalibus  digeren- 
dis;  ‘ocolli  fterbenbe;  ‘vires  cum  sanguine, 
*tempus,  *invida  aetae,  ‘annus,  ‘hora,  *men»is 
fugiens  (D.  ©nbc  beS  SKonatS). 

II)  Irans.  1)  oor  jmbm.  ob.  et»,  fliehen,  jmb. 
ob.  et»,  mciben,  jmbm.  ob.  einet  Sache  ju  ent» 
gehen  fuchen  lupum,  hoBtem;  *o.  politifeben 
glüchtlingen,  Salamina  patremque  oon  ic, 
patriam;  bah-  ‘patriae  quis  exsul  se  quoque 
(auch  Bdi  fict)  felbft,  feinem  ©etoijfcn)  fugit?  con- 
spectum  alcis,  laborem,  culpam,  mortem,  igno- 
miniam  et  dedecus,  ‘pauperiem,  ‘opprobria 
culpae,  »vitia;  subst.  *+lugienda.  §iero.  et»,  ob. 
jmb.  nicht  mögen,  oerjehmähen.  iieb  Derbit» 
ten  alqm  iudicem,  procurationem  rei  publica**, 
iudicium  senatus,  ‘saeva  Proserpina  nullom 
caput;  m.  inf.  neque  illud  fugerim  dicere;  tur- 
piter  facere  cum  periculo  fugiamus;  quod  In 
geremus  ctiam  cum  salute  Cic.,  hdufigrr  bei 
Zichtern,  bef.  im  imper.  — noli ; fuge  quaererc. 
2)  entfliehen,  entgehen,  entiommen  *Ache- 
ronta,  ‘cuncta  manus  avidas  heredis,  ‘insidia- 
torem;  tp.  nulla  res  scientiam  eius,  res  acieui 


339 


fugitans 

oculorum.  *rox  Moerim  Oerfagt;  »vigilantia  vi- 
ros  fei)U  ben  ic  ; alqd  alqm  fugit  ei  entgeht 
imbm.  etw.,  i fl  jntbm.  unbelannt,  ip  ob.  bleibt 
o imbttt.  unbeachtet,  unerwähnt  hace  oratio 
»enatum  j f.  eos  et  praetervolat  numerus;  illud 
alterum  quam  ait  difficile,  te  non  f. ; illud  te 
non  arbitror  fugere  quin  etc. ; cui  rei  fugerat 
me  rescribere  ich  hotte  Beigeflen  jc.;  de  Diony- 
sio  f.  me  ad  te  antea  scribere  Oie. 
fügYtans,  antis,  adj.  [partic.  B.  fugito]  f lie^enb, 
(djeu  oor  tc.  Mtium  Ter. 

fägTtiTUR,  adj.  [fugio]  flüchtig,  entflohen, 
entlaufen  servus,  t.  a dominis,  a legibus;  tp. 
(Com.)  argentum  hoc  f.  ba«  fo  ferner  »u  hoben 
iP;  inibef.  subst.  m.  ein  entlaufener,  Oer  ent* 
laufene  Sllaoe;  bt«w.  al«  Schimpfwort  für 
SflaBen. 

fägtto,  1.  [intens,  p.  fugio]  1)  intrans.  eilig 
fliehen  Ter.  2)  trans.  meiben,  fcheuen,  alqm 
Ter. , alqd;  m.  inf.  Ter.  — fügltor,  öris,  m. 
[fugio]  fflugreifjct  Plaut. 
fügo,  l.  [fuga]  fliehen  machen,  in  bie  glucht 
fehlagen,  Berirciben  alqm;  fundere  fugare- 
que;  »Pboebus  f.  astra:  *flammas  a eiaase; 
»maculas  ore;  *tenebris  fugatis;  *Martia  clas- 
sica  somnoa  alcui ; *Musa  mea  me  hot  meine 
Berbannung  bewirft;  *hoc  f.  terretque  etiam 
audacem  poütam  fehreeft  jurüd  (für  bie  Bühne 
ju  arbeiten).  \fast.  6,  269. 

fult-iuiön,  tni»,  ».  [fulcio]  Stüpe,  Pfeiler  Ob. 
fulcio,  Isi,  ltum,  4 1)  ftüpen  porticum;  vitis 
nisi  fulta  e*t,  fertur  ad  terram;  *caelum  ver- 
tice;  *pra»is  male  fultus  talis;  »postes;  *ia- 
nuam  serü  befepigen,  Berwahren;  *pedibus 
pruinas  feptreten.  2)  tp.  unterpüpen,  auf* 
rechthalten,  nicht  finten  taffen  amicum  la- 
bantem,  rem  publicam,  Imperium,  urbem  so- 
cietatibue,  alqm  literis;  nullie  recentibus  sub- 
sidiis  fulta  prima  acies  fuit,  ®aB.  fulcrom,  i, 
n.  l)  »bie  Stüpe  be«  Bette«,  ba«  (Scpcll,  »fbe« 
Speifefofa«.  2)  »meton.  ba«  Bett. 

Fulfülae,  ärum,  f.  Stabt  ber  Samniten. 
folge«,  lsi,  — 2.  (»fnlgo,  — — 3.)  J)  blipen, 
si  fulserit,  si  tonuerit;  Iove  ob.  caelo  fulgente 
wenn  e«  blipt;  tp.  b.  bem  glänjenben  Bortrage 
be«  Berifleä  Cic.  or.  |.  29.  2)  glängen,  praf* 
len,  leuchten,  prangen  tecta  ebore  et  auro 
fulgentia;  qui  f.  purpurfi;  gladii  fulsere  mican- 
tea,  »luna,  »fulgentes  Cycladas  et  Paphon  (we= 
gen  be«  SBtarmor«j:  in  annia,  »fulgentes  aere 
catervae;  »oculi  fulgentes;  tp.  prahlen,  glän* 
jen,  {ich  httcorthun  indoles  virtutis  iam  in 
adulescentulo  Ntp. ; »virtus  fulgens  honoribus; 
»fulgens  imperio  Africae;  faacerdotio.  ®aoon 
A)  fiilgor,  öris,  m.  1)  »+*=•  fulgur.  2)  bet 
blipenbe,  blenbenbe  ©lanj  candelabri,  eolis, 
fauri,  »fannorum,  fnon  fumum  ex  fulgore  sed 
ex  fumo  dare  lucem  Hör.  a.  p.  143.  8)  tp. 

@lan$,  B u h m , ?lu«jeichnung  dempto  hoc 
uno  f.  nomims  Romani  Liv.,  fhonorum,  ftanti 
numinis.  B)  fulgur,  üris,  n.  ber  ® lip,  infofern 
er  leuchtet,  ba«  SBetterleuchten  (Bgl.  fulmen); 
*=  fulmen,  f.  summos  feriunt  montes;  *@lanj, 
Schimmer.  3>aB.  fiilgiirülls,  e,  adj.  jum 
Blipe  gehörig,  nur  libri  welche  o.  Blipe,  fei* 
ner  Seutung  u.  Sühnung  hanbclten. 
fulgürator,  öri«,  m.  [fulguro]  ber  Blipbcuter, 
ein  Brie  per,  ber  bie  in  ben  Blipen  enthaltenen 
SBahrjeichen  beutet  u.  fühnt. 


— fumo. 

fulgüritus,  adj.  [fulgur]  Bom  Blip  getroffen 
Plaut.  — fulgöro,  1.  [fulgur]  (feit.)  blipen, 

Iove  tonante,  fu'.guraute;  -ftp.  o.  gewaltiger 
Bebe. 

ffillca,  ae,  f.  Blä6huho<  SBafferhuhn. 
fäligo,  fnis,  f.  Bufj.  — »füllx,  teis,  f.  = fulica. 
fülle,  önis,  m.  äBaller.  hao.  a ) fullöuTca,  ae, 
f.  sc.  ars  bie  SBallerei.  b)  fullüuius,  <uij.  ben 
BJalfer  betreffenb,  fructua  mihi  potandus  est 
f.  mup  mich  mit  (trügen  treten  lafjcn  Plaut. 
fulmen,  1ms,  n.  [eigtl  fulgimen  B.  fulgeo]  1)  ber 
Blip,  infofern  er  cinfehlägt  (Bgl.  fulgur)  defla- 
grare  ictu  fulmini»;  luter  fulmina  et  tonitrua; 
fulmine  ictua,  percussus;  »caducum;  »minister 
fulminis  (o.  Jupiter«  äbler);  übertr.  »glühen* 
ber  ffltem,  f.  ab  ore  »enit^bef.  bebeutfame 
Blipe,  iactus  fnlminum;  fulmina  iaci  de  caelo 
— ros  portenta  eaae  putatis  Liv.  28,  27,  IC. 

2)  tp.  jerfchmetternbe  Sraft,  contemnere  f. 
fortunae  bie  Schlüge  beö  Schidfal«;  duo  f.  do- 
mum  meam  per  hos  dies  perculerunt  Liv.; 

»apri  f.  habent  in  dentibus ; fulmina  verborum ; 
duo  f.  imperii  nostri;  f.  dictatorium  (bic  jeben 
Siberftanb  niebetfchlagenbe  ©ewalt  be«  ICittatora) 
in  se  lntentatum;  »minimamque  tuo  de  f.  (horte 
Strafe)  pattem  deme. 

fulmenta,  ae,  f.  [fulcio]  Hbjap  am  Schuh  Plaut. 
»fnlintneus,  adj.  [fulmcnj  I)  jurn  Blipe  ge* 
hörig,  ignis  bc«  BÜhe«;  ictus  be«  ®onnerfchla= 
ge«.  2)  tp.  a)  glänjenb  Mnestheus.  b ) wie 
ein  Slip  jerfchntetternb,  mörberif^  rictus 
lupi,  aper  f.  ore  celcres  dissipat  canes,  f.  ad 
eum  renit  dentibus;  ensis.  — fulmluo,  1.  [tul- 
men]  *bti|)en,  ben  Blip  fd|Ieubcrn,  fuimi- 
nat  ei  blipt;  »fulminantis  (wenn  et  Blipe  fchleu* 
bert)  magna  manus  iovis;  tp.  Caesar  bello; 

»oculis. 

fnltüra,  ae,  f.  [fulcio]  Stüpe,  f corporis  ful- 
turis  animus  sustinetur  erhält  fich  am  tc.  auf* 
recht;  tp.  Stärtung  ingens  f.  accedit  stomacho 
ruenti. 

Fulvlus,  l)  Marcus  F Flaccus,  gonful  126  B.  ®ht-, 
al*  Änhänger  beä  ©racchu«  auf  Befehl  be«  Se* 
nat«  getötet.  2)  Marcus  F.  Nobilior,  Ronjul  189 
B.  ®hr-,  bepegte  bie  Ätoler.  3)  Q.  F.  Flaccus, 

Bepeger  bei  ^anno  u.  eroberet  B.  Sapua,  fpäter 
®iitator  u.  jum  oierteumal  Äonful  mit  Jab.  'Dia- 
jimu«.  ein  anberet  gleiche«  SlamcnS  Liv.  40, 
soff.  39  f.  42,  3.  4)  Fulvia,  etp  mit  B-  eiobxu«, 
bann  mit  6.  Surio,  julept  mit  bem  Iriumoirn  St. 
Mntoniu«  oermählt.  ®ao.  Fulviaster,  ri,  m.  ber 
Bachahmcr  eine«  3uloiu«  (im  fiügen)  Oie.  Att.  12, 

41,  4. 

fulTus,  adj.  rötlich  gelb,  löwengelb,  (Bgl.  fla- 
vus)  b.  lieten  u.  beren  &ed,  o.  ^aar,  ©anb,  @olb, 

Sicht,  B.  ben  Sollen. 

»fümens,  adj.  [fumas]  rauchig,  ootl  Bauch. 
fümTdus,  adj  [fumus]  rauchenb,  bampfenb 
»taeda,  »tecta,  »amnis. 

»fümlffir,  fera,  ferum,  adj.  [fumus-foro]  Bauch 
bringenb,  rauchenb,  bampfenb. 
fümtflco,  1.  [fumiticusj  Bauch  machen,  täu* 
ehern  Plaut.  — »fümtflcus,  adj.  [fumus-facio] 
rauchenb.  bampfenb. 

fumo,  1.  [fumusl  rauchen,  bampfen  villac  pas- 
sim incendiis,  arae  sacrificüs,  domus  (bie  Sffe 
be«  ®aufe«)  f.  -*>  ei  warb  im  tüchtig  gcjdpnauft ; ^ 
»summa  procul  villarum  culmina  (B.  ber  3ube‘ 

***  Digitized  by  Google 


340 


fumosus  — funestus. 


reitung  ber  SRahljeit);  »ara  odore;  »fumantes 
pulvere  campi,  *equi  sudore. 
fümöHus,  adj.  [fumus)  ooll  Siaucf),  beräudjert, 
eingeräucf)crt,  imagines  bic  Silber  ber  Sinnen, 
weil  fie  neben  bent  §etbe  aufbewahrt  würben; 
»foci,  *arae;  »cadu»  »eil  ber  Sein  eine  8«it 
lang  in  einer  diaudjlammcT  lag,  um  burd;  ben 
{Hauch  rnilber  jtt  werben;  »pema  geräudjert. 
fümiiB,  i,  m.  3iaud),  $ampf,  S)ujt  ganearum; 
fumo  atque  ignibus  significabatur;  significatione 
per  castella  fumo  facta;  (pl.)  incendiorum  diauefy. 
fäulen;  * Siebe  l tenues  agitantia  f.  nubila;  tp. 
•vertere  omne  in  f.  et  cine*rem  f.  cinis. 
füiiälls,  e,  adj.  [funis]  $um Seile  gehörig;  baff- 
equus  an  ber  Seine  gefjenb,  jiehenb,  ba«  §anb= 
pferb  Suet.-,  subs^  fünäle,  is,  n.  1)  Strid  an 
ber  ©d)leuber.  2)  gadel  aus  $cch,  2Bacf)tS;  Dui- 
lius  delect abatu  r crebro  f.  et  tibicine;  *f.  vin- 
cunt  noctem;  * Jtanbelaber.  — fünambnlus, 
i,  m.  [ funis- ambulo]  ©ciltdnjer. 
foncUo,  önis,  f.  [fungor]  Säerndjtung  muneris 
illiua;  m.  gen.  subj.  u.  ob),  labor  est  f.  quae- 
dam  vel  animi  vel  corporis  gravioris  operis  et 
muneris  Oie.  Tusc.  2 $.  36. 
fundn,  ae,  f.[t,  fundo]  1)  ©djlcuber.  2)  »trieb* 
tetförmige«  Söurfncf)  Verg. 

»fumtänien,  Inis,  n.  [1.  fundo]  ©runb  f.  (pl.) 
alcis  rei  iacere , ponere.  — fundämentnm,  i, 
».  [1.  fundo]  @runb,  ©runblagc  (B.  SRcnfchen* 
bänben  u mit  Jtunß  gelegt)  a)  cigtl.  (mcift  im 
pl.)  f.  urbi  (urbi  novae;  domüs)  agere;  a fun- 
damentis  disicerc  doinum,  arcem,  diniere,  pro- 
ruere.  b)  tp.  fides  est  f.  iustitiao;  pietas  est 
f.  omnium  virtutum;  pl.  fmeorum  operum 
gonb8;  f.  iacere  pacis,  salutis;  fcrescenti  regno 
valida  incrementorum  f.  constituit. 
fmidator,  öris,  m.  [1.  fundo]  (feit.)  ©runter, 
Stifter  urbis  Verg.  — fundätus,  adj.  [partic. 
B.  1.  fundo]  übertr.  feftbegriinbet  fuudatissima 
familia  Cic.  dom.  §.  96. 

Fnndi,  örum,  m.  ©cepabt  in  Satium.  San. 
KuudAiiu«,  adj. ; subst.  -Aul,  örum,  m. 
fun  dito,  1.  [intens.  b.  2.  fundo]  binfefileubein 
Flaut.',  tp.  verba  Plaut.  — funüitor,  öris,  m. 
[funda]  Sdjlcubercr. 

fundltns,  adv.  [fundus]  soll  ©runb  au»  mo- 
numenta  delero,  ftemplum  destruere;  übertr. 
oöllig,  gänjlid)  vincere,  perire,  repudiare; 
haec  amicitias  f.  evertunt. 

1.  fundo,  l.  [fundus]  1)  »mit  einem  ©oben 
Berfcben,  gtünben  ubi  fundata  et  constituta 
est  (navis);  haec  carina  satis  probe  fundata  et 
bene  statuta  est  Plaut.-,  puppim  carinii ; arces; 
parvas  sibi  aedee;  robora  fundatura  naves  ben 
©oben  ber  ©djiffe  bilben;  »f icJjcrn,  bcfefiigen 
ancora  naves  dente  tenacL  2)  tp.  grfinben 
o)  bcfefiigen,  fichem  hoatium  imperium;  res 
publica  tarn  praeefare  fundata;  fundato  plebis 
statu;  fopeB  suas;  f possessio  — fundata;  *ur- 
bem  legibus;  fortunas  fundata«  (fid)er  angelegt) 
atque  optime  constituta«;  pecunia  fundata  ni- 
tidis  villis  in  it.  Hör.  b)  ben  ©runb  jn  etw. 
(egen,  etw.  feft  begrünben  nihil  veritate  fun- 
datum;  accurate  fundata  disciplina;  fundata  et 
potestate  tribunicia  et  plebis  libertat«. 

2.  fundo,  fiidi,  füsum,  3.  1)  eigtl.  A)  b.  pfiffigen 
©ad)en  giepen,  auägiepen,  sergiepen  san- 
guinem  e patera,  »liquorcs,  unjjucnta  de  etc.; 
»vina  patcris;  »pateram,  »humi  merum  fpren* 


gen;  »lacrimas;  pass,  mebial  imber  fasus  Lir.; 
•ater  ubique  cruor  funditur;  auefi  ^inab=,  bet* 
abgiepen  picem  reliquasque  res  quibus  igni.« 
excitari  potest.  S>aB.  a)  äRetnUe  giepenb  net 
fertigen,  fchmeljen,  gieren  fglandes;  »quid 
fuBurn  durius  esset.  6)  »benepen  tempore 
mero  multo. 

B)  B.  nicht  pfiffigen  ©acfini  a)  auSfcfiütten  se- 
getem  in  Tiberim ; nuces  fusae  bie  tiineingefdbüt 
teten.  6)  glcichfam  b’ngiefecn,  mit  ©etnalt  nie* 
bet*,  hittftteefen  »corpora  humi,  »alqm  reso- 
pinum;  bah-  eine  Stenge  gemattfam  fort  treiben, 
«brängen,  werfen  bostes  de  ingis;  Gallosa 
delubris  vestris;  fusa  est  Eomana  acies  ad  Idr. ; 
6ef.  ans  bem  gelbe  [(plagen  copias  hostium. 
Mardonium,  alqm  caedero  fundereque,  fundere 
fugareque ; f.  atque  fugare ; (fett.)  fugare  fun- 
dereque Sali.  Jug.  21,  2;  mebial  fundi  turpi 
fugft  fortpfirjen.  c)  lotlaffen,  auJbreiten, 
Berbreitcn,  mebial  fiep  auöbreiten,  jic^  »er= 
breiten  farmatos;  fiamtna  e capite  fusa  7,ir; 
acies  funditur  (»erftreut  pdb)  duce  occiso  Liv.  S, 
64,  9;  »crines  piegenbe;  *iubus  in  pectore  bar- 
bam  mit  petabwallenbem  Bart;  »fusus  humi  piit 
gelagert  ic.,  »per  herbam  gelagett  auf  ie.;  bilbl. 
(virtutes  et  vitia)  fundi  quodammodo  et  dila- 
tari ; (Quint ) f.  (nuäfül)rlid}er  barfteOcn)  quae  na- 
turfi  contracta  sunt;  bef.  in  bie  gerne  lo4lnfftn. 
©efchopc  fchleuberu,  abfcpicSen,  werfen’tela. 
d)  auSPrömen  lafjen  »vocem,  ‘multo  vitam 
cum  sanguine;  se  (tjinauüftrSmen)  plenis  porti«; 
tp.  d)  mähelab,  unabfnhtlid)  ob.  reichlich 
gerBorbriitgcn,  erjeugen  terra  frugos  etalia, 
ova  fetum,  alqm  ex  utero,  *alqm  conceptum 
leicpt  gebären;  bef.  B.  ber  Siebe,  bem  Stnnbc 
entprömen,  hären  (offen  sonos,  voces  ina- 
nes, versus  hexametros  ex  tempore,  senarinm, 
physicorum  oracula,  grave  carmen;  incondite 
f.  quantum  potest;  »ore  querelas;  »preccs  *con- 
vicia  in  alqm;  »opprobria;  ß)  Bergeuben,  Bet* 
fthwenbett  tu  verba  f.  bic,  sapientia?  Ter. 
fnndus,  i,  m.  1)  ©oben,  ©runb  armarii,  dolii; 
collis  ®runbPfl(he;„*aequora  eiere  fundo;  *ae- 
stuat  imo  f.  (B.  Ätna);  »vertere  res  Phrvgiae 
fundo  B.  ©runb  ouä;  flbertr.  largitio  non  habet 
f.  (wie  ba»  gap  ber  Stanaiben)  = lein  Stafs  unb 
giel;  jutip.  t.  t.  fundum  fieri  legis  ein  ©tief 
genehmigen,  bePitigen;  (Plaut.)  ei  rei  pater  sit 
f.  (ofpciellc  Hutoritöt)  _potior.  2)  ba8  ©runb* 
pfief,  flanbgut  {bie  ädet  nebp  ben  barauf  be* 
pnblid)cn  ©cbfiuben)  f.  nostros  obire;  bonitas 
praediorum,  nam  f.  decem  et  tres  reliquit;  po- 

Euli  Romani  (b.  ©ebiet  um  ftapua);  »inopem 
iris  et  f.;  »mendax;  »cultus. 
ffinebrlH,  e,  adj.  [funus]  i)  ein  fieichenbegäng* 
niS  betreffenb,  ßei cf) en  = vestimentom,  epu- 
lum,  contio,  iusta  f.  u.  bl.  funebria,  fpompa, 
»cupressus,  »sacra  B.  S!enfd)enoJjfem.  2)  »Der* 
berblich,  tobbringenb  bellum.  — »ffinbrens, 
adj.  [funus]  =»  funobris  1).  — funöro,  1.  [fa- 
nus]  eigtl.  (fpät)  feierlich  bepatten,  beerbi* 
gen;  bap.  »jur  fieiepe  machen,  töten  prope 
funeratiK)  arboris  ictu. 

füncsto , t.  butch  SRorb  ob.  fiberh-  ©IntBei* 
giepen  befleden,  befubeln  (in  religiöjer  9c* 
jiehung)  aras  ac  templa  humanis  liostiis,  cu- 
riam,  contionem  contagione  carnificis,  saxum 
illud  Lemnium  clamorc  Philocteteo.  — föne- 
stns,  adj-  m.  comp.  u.  «t tp.  [funus]  1)  butch 


funginus  — 

Blutocrgichen,  Worb  beftedt  (in  rcligiöfcr 
Bcgieljung)  ob.  über!).  in  tränet  oerfept,  Sch 
tf)tn  = , £rauer  = , famiiia  »egen  eine* tobe«fafle« 
in  trauet  oerfebt,  *domua.  annales  velut  f.  (alb 
ob  fie  felbfl  oou  trauet  Bäten)  nihil  praeter  no- 
wina  consulum  suggerunt.  2)  Derberblich, 
unfctig,  mörberifd)  tribunatus,  fax,  dies  fu- 
nestior,  ftenebrae,  *ensis,  ’omen,  *volucris; 
•vetemum  lobcöruhe;  flau  des;  m.  dat.  f.  rei 
publicae  pestis. 

funginus,  adj.  (fungusj  oon  ©ilgen,  fcherj!). 
hic  pol  f.  genere  est  Flaut.  Tritt.  4,  2,  9. 
fuugor,  functus  sum,  dej>.  3.  Dcrrichtcn,  be= 
forgcn,  Derwaltcn,  Dollbringen,  {ich  einer 
Sache  entlebigen,  Überftehen,  leiften,  ent  = 
rifbien  munere,  officio,  ad  cetera  animo  offi- 
cioque  ducis  Liv.,  f officio  supremo  in  alqm; 
honoribus,  f consulatu ; ‘vice  cotis  oertteten; 
barbarorum  more  beobachten;  *tmorte,  fato, 
(feit.)  vitü  — fietben;  ’caede  morben;  *virtute 
bemeifen;  fgaudio  begeigen;  fgratulatione  ab= 
ftatten;  *sacria  beforgen;  *ter  aevo  functus  f. 
aevum  8);  *focus  accenso  igne  hat  )c. ; *levare 
fonctom  laboribus  (»enn  er  fiep  abgeplagt)  puu- 
perem;  mnlti»  laboribus  periculisque ; dapibus 
oenojfen  haben;  ’lacrinus  pro  somno  »einen  ftatt 
fd}lafcn;  »functus  sepulcro  begraben;  fstipendio 
fanctam  esse  aubgebient  haben;  nnfl.  m.  acc. 
munus,  munera,  fortunas  meas  Plaut.-,  officium 
Ter.;  bominum  officia,  senatoria  munera,  su- 
prema  erga  memoriam  filii  sui  munera  Tac.; 
suam  vicem  praesidendo  Suet.;  diem  (sc.  Supre- 
mum) überftehen/ust;  militare  munus  Nep.  Dat. 
1,  11;  quid  aratorem  ipsum  arationis  nomine 
muneris  in  re  publica  f.  ac  sustinere  veLitis 
Cie.  Verr.  3 $.199;  oculus  conturbatus  non  est 
probe  affectua  ad  suum  munus  fungendum; 
muneris  fungendi  gratiä;  fdies  fungendi  mu- 
neris; aber  hoc  munere  (nicht  hoc  munus)  fun- 
gendum est;  Dgl.  fruor  1). 

fungns,  i,  m.  1 )(Uor.)  ©ilg;  tp.  (Plaut.)  Bumms 
!opf.  2)  Schnuppe  am  Sampenbocht  Verg.gtorg. 
funUülns,  i,  m.  dem.  D.  fums.  [1,  392. 

füuis,  is,  m.  Seil,  tau,  Strid  (überh  u.  mehr 
gum  3ief)en  u.  Sen  len  befiimmt)  submersam 
navim  remulco  multisque  oontendens  f.  addu- 
xit;  ancorae  pro  f.  ferreis  catenis  revinctae;  f. 
ancorarius;  sine  funibus  ohne  Jpilfi>  ob.  Mottaue 
Uor.  carm.  1,  14,  6;  fpri<h».  funem  ducere  ge= 
bieten,  betrieben,  f.  sequi  gehorchen,  bienen  Bor. 
tp.  1,  10,  48;  ne  currente  retro  f.  eat  rotii  ■= 
bamit  bu  nicht  »egen  beine«  Stolzes  berfchmähft 
»irft  Hör.  carm.  8,  10,  10;  qui  iam  contento, 
iam  laxo  f.  laborat  »er  balb  gu  ftreng,  batb  gu 
lodet  lebt  Hör.  sat.  2,  7,  20. 
funus,  eris,  n.  1)  tücicfienbegängnis,  feiet= 
liehe  Bejtattung,  Beetbigung,  Seiche  funus, 
quo  amici  conveniunt  ad  exsequias  cuhonestan- 
das;  merces  funeris  ac  sepulturae;  in  virorum 
fortium  funeribus  omamentisque;  iustis  f.  (bie 
DoUftänbigcn  SejtattungifrierUehleiteu)  confectis; 
patemo  f.  omnia  iustä  solvere;  maerore  fune- 
ris; *f.  alcui  instaurare,  facere,  ducere  halten, 
beforgen;  f.  imagines  ducant  (anführen)  trium- 

E'  ' is  tuum  Hör.  ejiod.  8,  11;  in  funus  (gut 
:)  venire,  in  f.  prodire;  funere  efferri;  f. 
rare;  f.  alcis  videre  =»  ]mb«.  erleben;  in«= 
bef.  a)  Seiehenbahtc  ut  sine  imaginibus,  sine 
funere  ambureretur .subiectus  de.  b ) *2ei<h  = 


furibundus.  34 1 

nam,  Seiche  (eine*  gu  Begtabenbcn  ob.  ©egra 
benen)  arena  taget  f.  meumj  lacerum;  tua  f. 
veste  tegens;  funera  senum.  c)  bie  Schatten 
ber  2Ibgefd)iebenen  Prop.  4,  li,  8.  2)  ber 

tob,  bef.  bet  gewaltfame  toifehlag,  Worb, 
*sub  ipsum  f.  fchon  bem  tobe  nahe;  * pavere 
funera,  *edere  funera,  funera  obicere  populo 
Plaut.;  »foedasti  funere  vultus;  *in  fnnera  agi; 
Untergang,  ©etberben,  tob  rei  pubUcae; 
*lacrimosa  Troiae;  ’parare  f.  imperio,  auch  #■ 
oerbcrblichen  Sienfdjcu,  ».  (Babiniu«  u.  ©ifo  paene 
funera  rei  publicae  Cic. 

für,  furis,  comm.  [qpüp]  t)ieb,  Biebin  non  f. 
sod  emptor;  ff.  verborum;  als  Schimpfwort 
Spipbube,  Schürfe  Com  , Verg. 
füräcissime,  ade.  fsup.  gu  bem  ungebraucht  pos. 
furaciter  D.  furax|  t)äd)ft  biebi(cf)  Cic.  — fü- 
ras,  üeis,  adj.  m.  *comp.  u.  mp.  [für]  biebifch. 
furca,  ae,  f.  1)  gweigadige  (Babel;  fprich».  na- 
turam  expeUas  fureä,  (mit  ©ewalt),  tarnen  us- 
que  recurret  Uor.  ep.  1,  10,  24  2)  o.  gabeb 

tönnigen  (Bcgenpnben  o)  gabelförmige  Stühe 
*furcas  subiere  columnae.  b)  ein  Strafwerf  = 
geug,  bat  in  (Beftalt  eine«  V gufammengefügt 
auf  ben  31adcn  be«  gu  ©eftrafenben  (ge»,  eine« 
Sflaoen)  gelegt  »arb  u.  d.  ihm  getragen  werben 
mufete,  »ährenb  feine  fcänbe  an  btc  Selben  Sieben 
gelmnben  roaren;  bah  ire  sab  furcam  in  bie 
fchmählidjfte  Stnedjtf djaft  geraten  Hör.  sat.  2,  7,  66. 
furcifer,  Sri,  m [furca-fero]  eint  ©etfon  (ge», 
ein  Silane),  bet  eine  furca  (2,  b)  trägt,  Schimpfs 
wort  jüt  Silanen,  (Balgcnftrid. 
fnrcilla,  ae,  f.  (dem.  D.  furca]  fprich».  furcilla 
extrudimur  (ogl.  furca  1)  Che.  AM.  16,  2,  4; 
Musae  furcillia  praecipitem  agunt  Ct. 
furcillo,  1.  [furca]  ftüpen  meam  fidem  Plaut. 
— fnrcüla,  ae,  f.  [dem.  D.  furca]  1)  gabelf ör  = 
mige  Stüpe.  2)  pl.  Sngpah,  Caudinae  f. 
Gaudium. 

fürentör,  adv.  [furo]  »ütenb  irasci  Cic. 
fnrför,  üris,  m.  ftleie. 

füria,  ae,  /.  [furo]  (weit  häufiger  pl.)  *S8ut, 
Safetei,  tobenbe  Seibenfchaft  farias  con- 
cepit,  in  furias  ruunt,  furiis  direptus  equorum; 
*2iebe«wut,  Srunh;  »Sergüdung,  3tafe= 
rei  Cassandrae;  al«  tiom.  pr.  Kuriae,  ärum, 
bie  Snrien,  Machegöttinnen,  »eiche  unnatür^ 
liehe  ©erbrechen  befitafen,  bef.  folche,  bie  ber  Strm 
ber  menfchliien  fflcrechtigfcit  nicht  erreichen  lann, 
eos  (parnciaas)  F.  agitant  non  ardentibus  tae- 
dis,  sicut  in  fabnlis,  sed  angore  conscientiae 
Oie  ; fraternae  bie  ba«  ©erbrechen  be«  ©ruber« 
ftraien;  agitantibus  F.  sororis  ac  viri  (inter- 
fectorum);  parentum  bie  ben  an  ben  Eltern  bei 
übten  Worb  (trafen;  scelerum  Furiis  agitatns 
Orestes  Verg.;  Catilinae  bet  böfc  ®eift  be«  6., 
ber  ihn  gu  greoelthatcn  treibt;  auch  bie  Srieger 
gum  ftampf  antreibenb  Hör.  carm.  1,  28,  17; 
übettr.  isi«<;.  u.  pl.)  D.  wütenben,  unfinnigen 
Wenfchen  illa  F.;  illa  F.  religionum  (d.  Elo= 
bin«);  bis  muliebribus  instinctus  Furiis  d.  biefer 
gurie  D.  SBeib.  tan.  färUlls,  e,  adj.  1)  gu  ben 
gurien  gehörig,  gutien-,  furienmäUig  in- 
cessus,  vox;  mentes  velut  f.  stimulis  ad  omne 
scelus  agere,  *membra,  ’arrna  ber  Bacchantinnen, 
•Erichtho  bacchantifch,  begeiftert.  2)  *in  Mafetei 
Derfegcnb  vestis;  adv.  fürlHYtgr,  furicn= 
Füri&ni  f.  Furius  1).  [mäfjig,  tajenb  Ov. 
furibundus,  adj.  [furo]  1)  ȟtenb  f.  homo  ac 


342 


Purina  — fusuB. 


pcrditus;  impetus;  *taurus.  2)  bfgeijlett  prac- 
dictio. 

Fnriuu,  ae,  f.  eine  unbetannte  tönt.  ®öttin. 
fürinus,  adj.  [für]  e b 8 = forum  Plaut. 

•fürio,  l.  ifuna]  wütenb  motten,  in  ©aferci 
oetfeben  libido,  quae  solet  matres  f.  equorum; 
furiata  mente  Coroebus. 
förlösö,  adj.  [furiosus]  Wütenb,  tafenb. 
fürlösus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [furia]  eigtl  ö. 
ben  gurien  belegen  tOfll.  furiafia),  baf)  mütenb, 
rajenb,  unf innig  orator;  mulier  f.  non  morbo 
sed  scelere;  cupiditas,  genas  dicendi,  »bello  f. 
Thrace,  »tibin  begeiftemb. 

Fürins,  l)  Marcus  F.  Camillas.  ber  Stöberet 
©ejis  u.  Überrotnber  bet  ®aflier  390  e.  ; ba». 
subst.  Fürliinl  bie  ©otbaten  beS  (SamifluS.  2) 
Aulus  F.  Antias,  ®i®ter  um  100  o S^t.  3)  Mar- 
cus F.  Bibaculus,  Siegtet  jut  Seit  be$  Hora*.  4) 
F.  Crassipes,  jweitet  ®emat)l  ber  Xuflia,  ber  %oip- 
ter  bcS  fiieeto.  — Adj.  Furius. 
furn&rla,  ae,  f.  [furnus]  ©äderet  furnariam 
exercere  Suet.  Vit  2.  — fnrnus,  i,  m.  © a d = 
ofen,  *I)au8;  au®  als  SBärmeort  #.  grierenben 
benugt  u.  0.  ©ügtggiingern  aufgefu®t  Hör. 

föro, 3.  müten,  tafen  (infolge  o.  Kranfgeit 

ob.  2eibenf®aft,  jebo®  uorübetgegenb)  insanire  ac 
f.;  f.  et  bacchan ; Catilina  furens  audaciä;  libi- 
dinibus  inflammatus  et  furens ; *medio  in  cla- 
more  furentum  invenum  b.  i.  mitten  im  Kcnnpf- 
gctümmel;  id  batin;  agrariae  legis  tribuniciis 
stimulis  plebs;  -f-in  suos  acrius;  partic.  *m.  gen. 
animi;  *m.  all.  animis;  vesanos  vultus  et  fu- 
rentia  ora;  *farit  reperiro  =•  fu®t  mit  roütenber 
fjeftigteit;  »f.  alq&.  fit  al(la  tafenb  oerliebt  fein 
in  tc.;  »sponsae  furentis  (beT  begeifterten,  o.  Kaf= 
fanbta)  praecepta;  »Neptunus  furens  bie  bmu= 
fenben  Sogen,  *amnis,  *ignis;  *dulce  mihi  fu- 
rere  est  fegwätmen,  auägelajfen  fein  Hör.  carm. 
2,  7,  28. 

1.  füror,  öris,  m.  f furo]  1)  SBut,  SRafcrei, 
blinbe  2eibenf®aft , ®cmüt8bemcgung , at8  3om, 
©egietbc  f.  et  amentia,  caeci  furore  in  vulnera 
ruant;  f.  esse  mentis  ad  omnia  caecitatem; 
hinc  Constantia,  illinc  f.  pugnat;  fimpendio- 
rum  im  ic.;  »caecus;  ira  f.  brevis  est  Hör. ; 
fid  primnm  aliis  rideri  f.  m.  inf.;  *8icbe§  = 
mut;  *©tunft  equorum;  pl.  8icbe8gef®i®-- 
ten;  insbef.  ».  unfinnigen  u.  ejeentrif®en 
»efirebungen  ber  »emagogen  u.  geinbe 
be8  ©aterianbcS,  scelus  ac  f.  oerbretberifdjeS 
u.  rnfenbeS  ©cginncn  (be8  Satitina);  non  paruit 
ille  T.  Gracchi  temeritati  (nerttegene  ©länc), 
sed  praefuit,  nec  se  comitem  illius  f.,  sed  du- 
cem  praebuit;  pl.  auirüt)rerifff)e  Unternehmungen 
tribunicii;  * civilis;  *ut  tibi  sim  f.  Urfa®t  jUr 
SBut;  *caeli  ac  maris  Aufruhr,  loben,  au® 
bie  f®roärmenbe  ©egeifterung  eine8  3)i®terS, 
SBagrfagetS  praesagitio,  quae  inest  in  animis, 
si  acrius  exarsit,  f.  appellatur,  sine  f.  magnus 
poSta  esse  non  potest;  »perfonif.  a!8  SRa®egeift 
nocturnus. 

2.  füror,  dep.  1.  [für]  flehten  alqd  alcui,  ab 
alqo;  alqd  ex  iis  (rebus);  falqd  ex  alqo  loco; 
tp.  f.  civitatem  erf®lti®en,  »speciem  alcis  an= 
nehmen;  »oculos  labori  entjiegen;  abfol.  melior 
furandi  (in  liftigen  ganbftrci®en)  quam  bello 
(in  offenem  Kriege)  Tac.  arm.  3,  74. 

furtifTcus,  adj.  [furtum-facio]  biebif®  Plaut. 
furtlm,  adv.  [für]  biebif®et  SBeife,  nur  tp.  vet- 


ftohlen,  unoermerlt,  insgeheim  proßcisci, 
senatns  consultum  f.  factum  est;  fdlssimolan- 
ter  et  f.;  ff-  (bur®  ®eimli®c  Sinfölte)  magis 
quam  bello.  — furtiv^,  adv.  Ifurtivus]  oer= 
ftohlen,  heimlich  Plaut.  — furtlvus,  adj. 

| furtum]  1)  geflöhten  virgines  Plaut.;  atrip- 
Us,  colores  Hör.;  an  (eigna)  noctu  tamquam  f. 
in  aerarium  deportabuntur?  Liv.  2)  heimlich, 
geheim  iter;  -fvictoria  erf®li®etter;  ‘liberlas, 
*amor;  »quem  f.  partu  edidit;  *vir  (8uhler\ 
»mens  (©tun);  »operis  furtivi  labor. 

furtum,  i,  n.  [für]  1)  ©iebgagt  f-  facere;  f. 
facere  alcis  rei  etm.  flehten;  furti  damnari; 
Lemnium  be8  ©rometgeuS  6.  SlemitoS  aus.  2)  ba! 
®cftoglene  f.  illa  Syracusi«  erant  exportsta; 
furta  reddere;  ligurrire  heimti®  naf®en  Hör. 
3)  tp  liftiger  Strei®,  S®etmeret,  ®ou  = 
nerei,  Ijinterlifi  »iocosum  (o.  ©terfur);  *f. 
laetatus  inani;  furto  insgeheim,  berftogten  Verg., 
Liv.,  Ourt.;  oft  ».  oerftohtenen,  geheimen 
Bufammentünften  Verg.,  Liv.;  »furta  mariti 
$eimü®teiten ; au®  (pl.)  n.  heimti®en  Untcr  = 
negmungen  imftriege,  Hanbfltei®en  *belli; 
furto  noctis  Ourt.,  Tac  : furto,  non  proclio 
opus  esse  CW-t;  »furta  (Hinterhalt)  in  tramitc 
parare;  geheimer  ©orloanb  cessationis  Qu. 
Oie.  b.  CVc.  fam.  1B,  26  — füruneülus,  i,  n. 
[dem.  o.  für]  etenber  Sieb,  fre®tr  SRäubct 
Oie.  in  Pis.  §.  66. 

»fnrvns,  adj ■ bunletf arbig,  bunfel,  finget 
a!ae  (beS  ©®Iafe8);  equus;  antra  bie  Unterwelt; 
Proserpina  Hör. 

fuscTna,  ae,  f.  breijadige  fflabcl,  bef.  ber  Srei^ 
jad  beS  9?eptun,  (Suet.)  be8  9lehfe®ter8. 

•fusco,  1.  [fuscus]  f®mätjen  corpora,  dentes. 

— fuscus,  adj.  m.  (fpät)  comp.  1)  bunte  [farbig, 
bunfet,  f®märjli®  purpura,  cornix;  *nox 
fuscis  alis  tellurem  amplcctitur;  »comites  non 
©ttaoen  aus  Äthiopien ; »Andromede  patriae  f. 
colore  suae.  2)  o.  ber  Stimme  bumpf,  hrifrr. 

füs?,  adv.  m.  comp.  [2.  fusus]  tp.  weitläufig, 
auSführti®,  JWangtoS  dicere;  haec  uberius 
et  fusius  disputabuntur.  — füsllls,  e,  adj.  [2. 
fundo]  gef®moljcn,  flüfjig  argilla,  aurum. 

— füslo,  önis,  f.  [2.  fundo]  ®u§,  SluSgu|, 
Ausflug  mundum  esse  eins  (dei)  animi  f.  Uni- 
versum Oie.  n.  d.  1 §.  39. 

fustis,  is  (oW.  fuste  u.  fusti)  m.  Snittet,  Äno  = 
tenftod,  bef.  jum  ©rügetn,  ©rüget  male  mnl- 
cati  clavis  ac  fustibus;  f fusti  necare,  ferire 
decimum  quemque,  fslqm  percutere  (f.  fnstua- 
rium);  (Hör.)  fustes  recisi  Knüppeln  ober 
©eighotj. 

fostTtüdfnus,  adj.  [fustis  u.  tundo]  ftodprü- 
gelnb,  f®er;h-  insulae  bie  ©todhäufet  (ergs- 
stula)  Plaut. 

fustu&riinn,  ii,  h.  [fustis]  baS  Soti®Iagcn  mit 
Knitteln  u.  ©teilten  (©träfe  für  ©otbaten, 
meldie  befertierten  ob.  ihren  ©offen  onliegcn'. 

1.  füsus,  i,  m.  ©pinbel. 

2 füsus,  adj.  m.  (fpät)  comp.  [ partic.  0.  2.  fundo] 
1)  »hingegojfen,  htngeftredt  humi;  sub  re- 
mis; »weit  hingegreat,  auSgebehnt  campi 
f.  in  omnem  partem;  o.  Körper  breit,  fiele 
f®ig  f.  et  candida  corpora  Liv.;  au®  *IoSge= 
(offen,  frei  fliegenb,  watlcnb  crine«;  fusu« 
barbam  mit  frciwatlenbem  ©arthaar;  ftoga  über 
mägig  Weite  2)  tp.  o.  ber  Diebe  ob.  @®rift  fid) 
gehen  laffenb,  auSführti®,  umfaffenb  ge- 


fut&tim  — ganea.  343 

nus  orationis  f.  atque  tractum  rin  Stil,  bet  fid)  fallen  laffen  Phaedr. ; glacies  welche*  leicht  bridjt 

in  bcbaglidjcr  'Breite  ergebt;  genue  sermonis  t.  Verg.  S)  tp.  unjuuertäff ig,  wertlos,  eitel, 

(au « einem  ©itfp  ac  proüuens  (@gf.  conciaum);  nichtig  servus,  haruspex,  laetitia,  alacritas, 

Herodotus  Quint.  [Plaut.  Truc  882  («WeifcU)).  sententia.  *lingua,  *auctor,  ftempus.  Sa».  fut- 

fütatim,  adv.  [2.  t'undo]  guBweife  = reirf)ltd)  tllltas  (futil.),  ätis,  f.  9lid)tigteit  = leere« 

futtTle  (tintiger  al«  fut.),  adv.  |futtilis]  eitel,  ©efchwäg  Cic.  n.  d.  2 §.  70. 

unnüb  Plaut.  — füttill*  (fut.),  e.  adj.  [2.  futürun,  adj  [jxirtic.  » sum]  tünjtig  res;  subst. 
t'undo]  1)  *tra«  feinen  3nbalt  l et  cf)  t au«:  n.  videre  in  futurum  Liv. , haud  ignara  futuri 

febüttet,  »erliert,  canes  bie  ben  Kot  teilet  Verg.;  pl.  -ra,  örum,  n.  bie  ßutunft. 


G 


Gabäli,  örum,  m.  telt.  Siölferfcfjaft  im  blutigen 
Ge'vaudon  in  ben  Eeocnncn. 

Gäbil,  örum,  m.  Stabt  in  üatium.  Sa».  Gäbt* 
■in«,  adj.;  subst.  -blni,  örum,  m. 

Galiiniu»,  Käme  einet  röm.  @en«;  Aulus  G.  be= 
mirfte  al«  ©oltstribun  67  ».  6br  bureb  feinen 
©efeb»orfchlag,  baf;  bet  Oberbefehl  gegen  bie  See- 
räuber bem  ©ompeju«  übergeben  würbe,  u.  jebte 
al«  Statthalter  oon  Spricn  ben  ägbpt.  König  ©to: 
lemäu«  Üulete«  ebne  Auftrag  bc«  röm.  Senate« 
miebet  auf  ben  S^ton;  adj.  Gabinias,  lex.  Sa». 
Gahlnl&nus,  adj. ; al«  nom.  pr.  ein  SR  betör  jur 
3rit  bc«  SeSpafian  Tac. 

Gide»,  ium,  f.  pbömcifche  ©flanjftabt  im  fübwefU. 
Spanien,  j.  Eabij.  Sa».  Gädttinus,  adj.;  subst. 
-tani,  örum,  m.;  iPlin.  ep.)  -tanae,  ärum.  f. 
gaesum,  i,  n.  (teltifibe«  ffiort)  rin  langer,  fdjwerer 
Surffpieß  bei  ben  ®aHiem. 

Gaetüli,  örum,  m.  bie  ©ewofjner  Oon  ©ätulien, 
einer  Sianbfdjaft  im  notbmefll.  äfrifa.  Sa»on 
'fGaetülu»,  cidj.  afrifnnifd).  b)  tGaetulicus, 
ai«  adj.  ©riname  be«  Cu.  Com.  Cossub. 

Gnius  f.  Caius. 

Gilaesus,  i,  m.  gluB  in  Unteritalicn,  j.  Gala  so. 
Galatae,  ärum.  m.  telt.  ©öltrrfdjaft,  bie  in  Ober; 
Italien  u.  in  Sleinaften  fid)  nicberlieB-  Sap.  GS- 
IStia,  ae,  f.  bie  ».  ben  Walatem  befehle  u.  natb 
ihnen  benannte  Slanbfd)aft  in  Kleinafien,  auch  Gal- 
lograecia  genannt,  fomie  Gallograeci  = Galatae 
Tac.,  Just.;  and)  eine  geftung  jtoiftben  Eapua  u. 
Eaubiunt.  fdtenname. 

Galatea,  ae,  f.  I)  eine  SDteermjmpbe.  2)  rin  3Räb= 
galba,  ae,  1)  f.  eine  SDlilbe,  ber  Eftbenbobret 
Sud.  2)  m.  (in  ber  feltifcben  Sprache)  Schmer: 
band),  guname  ber  Kens  Sulptcia,  insbef.  al« 
rum.  pr.  be«  Kaifet«  Galba  Suet.  Sa»  Gal* 
biäui,  örum,  m.  bie  Hntjänger  be«  fflalba  Tac. 
galbKnens,  adj  [galbanumj  au«  ©alban.  — 
galbinnm,  i,  n.  [yal(Jä»ij|  ©alban,  ©lütter: 
barj,  »on  einet  bolbenartigen  SPflanje  in  Spricn. 
Suet.  [gewidelt  würben  Suet. 

galbeum,  i,  n.  wollene  ©inbe,  worein  Wrjneien 
iralca,  ae,  f.  fcelm  (».  Sieber;  »gl,  cansia).  Sa», 
gileo,  1.  mit  einem  §elm  »erfebett,  be> 
beeten,  bebelmen  fmihtes  galeari,  Minerva 
galeata. 

Gäleötae,  ärum,  m.  eine  Klaffe  ».  3ei<bEnbeu  = 
lern,  SBabrfagern  auf  Sijilien  Cic.  de  die.  1 
§.  39. 

gälerfc&Inm,  i,  n.,  dem.  ».  galerum  Suet. 
gilörltua,  adj.  [galerua]  mit  einer  Kappe  be» 
bedt  Prop.  — galerum,  i,  ».,  -rus,  i,  m.  beim: 
artige  Kappe  au«  gell  Verg.,  jur  Serfleibung  Suet. 
Gälllaei,  örum,  m.  bie  ©aliläer. 


Gulla  f.  Galli  I),  3.  Gallus  2). 

Gallaecla,  ae,  f.  ba«  Sanb  ber  Gallaeci  in  Hi- 
span.  Tarrac.  Just. 

Galli,  örum,  m.  I)  mächtige  u.  weitoerbreitete  telt. 
©ölterfcbaft;  f.  Galatae,  1)  Gallia;  = Galatae, 

W.  f.,  einm.  Hör.  epod.  9,  18.  3m  sing.  Gallus, 
i,  m.  ©allier,  Galla,  ae,  f.  ©allierin.  Sa». 

1)  Gallia,  ae,  f.  ©allien,  welche«  jur  Seit  Eä= 
far«  jerftcl  in  Gallia  cisalpina  ob.  citerior, 
auch  togata  (weil  bie  ©cwobnet  nach  ber  im  3- 
222  ».  Ehr  »odenbeten  Eroberung  burch  bie  8tö= 
mer  bie  röm.  toga  trugen),  ba«  heutige  Dber= 
italien,  u.  in  Gallia  transalpina  ob.  ulte- 
rior,  welche«  ganj  grantreich,  bie  Slieberlanbe, 
ben  größten  Seil  ber  Schwei«  u.  ba«  weftlicb  ». 
©bein  Uegenbe  Seutfchlanb  umfaBtc,  ».  Eäfat  ein- 
geteilt  in  Aquitania  (fpätcr  Gallia  Aquitanica), 
Belgium  (fpäter  Gallia  Belgica)  u Gallia  im 
engem  Sinne  (ba«  telt.  ©aUicn,  unter  ben  Kaifem 
Gallia  Lugduuensis)  au§et  ber  fepon  121  ».  Ehr. 

0.  ben  SRiSmem  eroberten  Gallia  Provincia 
ob.  bl.  Provincia  i Provence,  fpäter  Gallia  Nar- 
bonenicU);  bab.pl.,  Galliac  = Gallia  transalpinn. 

2)  GciIITcuk,  adj.,  ager  ob.  (Suet.)  provincia  ein  • 
Seil  ».  Umbrien;  subst.  GallTca,  ae,  f.  eine  ur= 
fprüngl.  in  Sollten  übliche  ©lönnetfanbale,  @a  = 
iofehe.  3)  Gallfcänus,  adj.  MX  rdm.  ©loaiiij 
Gallia  (in  Oberitalien,  ager  Gallicue)  gehörig, 
legionea  bie  in  Gallia  cisalpina  ftebenben  ober 
teilweife  au«  ©alliern  beftebenben ; res  bie  Singe = 
legcnbeitcn  ber  Körner  unter  fich  tn  ©aOicn.  11) 
Gallus,  Galli  f.  3.  ©aüu«  2). 

Gallia,  ae,  /.  Galli  I)  1).  — Galltcinus  f.  Galli 
I)  3).  — Galliens  f.  Galli  I)  2),  3.  Gallus  1). 

galliua,  ac,  f.  [1.  gallusl  ^enne,  $ubn;  tp. 
i Plaut.)  al«  fcbmetchelnbe  Slnrebe,  mein  ®übn^en ! 
(Suet.)  ad  Gallinas  eint  ©ida  bei  Korn.  Saoon 
a)  gallinfteeus  (-ciuB),  adj  ju  $übnern  gebö: 
tig,  ^übnet:,  gallus  g.,  fbl.  g.  §au«babn.  b) 
gailluärlus,  adj.  in  Haff.  Sprache  nur  silva  $üh= 
netwalb  in  Kampanien;  subst.  m.  §ül)nerroärtcr. 

Gallograecla,  Gallograeci  f.  Galatae. 

1.  gallus,  i,  m.  §auSbat)n,  §abn. 

2.  Gallus  f.  Galli  I). 

3.  Gallus,  i,  m.  1)  gluB  in  ©h^b8tcn  0®-  2)  tba: 

»on  benannt)  ©rieftet  ber  Epbtle  Suet.,  gern.  pl. 
Galli.  örum;  auch  febetjb-  Galla  Ct. 

4.  Gallus,  röm.  Scittame  mehrerer  ©cfdjlechter;  C. 
Cornelius  G.,  Sichter,  Staatsmann,  gteunb  be« 
Sluguji  u Setgil. 

Gimäia,  ae,  f.  ©ergfeftung  in  ©aläftina. 

gSmölion,  önis,  m.  ber  fiebente  attifchc  ©lonat, 
ganuar  bi«  gebruar  Oie.  fin.  2 §.  101. 

gänea,  ae,  f.  (Plaut.,  Liv.  auch  *eum,  i,  ».)  fflar>  y 


344  ganeo  - 

fücpe,  Kneipt  (als  Sip  brr  Sdjtemmcrci  u.  fite» 
bcrlicpfeit)  bap.  d.  ftproclgerijeper  üRapl^cit 
lnbido  stupri,  ganeae  aliusque  cultua;  in  lato 
ganearum  nidore  atqne  fumo.  ©ao.  güneo, 
önis,  m.  ©Klemmer,  Sepwetger,  SBüflling. 
gangSba,  ae,  m.  (perf.  ÜBort)  fiaflträger  Gurt. 
Gangarldae,  änmi,  aud)  -des,  um,  m ©ölfer» 
fc^aft  am  untern  ©angc«  in  3nbien. 

(langes,  in,  bi.  ber  ShR  (Bangei  in  3nbicn.  ©ao. 
•OungfitTciiH,  m.  *-getk,  Yais,  adj. 
gannlo,  4.  cigtl.  0.  frunben,  Kaffen,  bap.  D.  jän» 
fiftpen  SRenftpen  quid  ille  g.v  Ter. 

Gänymedes,  ia  u.  i,  m.  Sopn  bei  ttojani(d|en 
König«  Zro«  ob.  fiaomebon,  0.  Snf'ter  Wegen 
feiner  Sdjönpcit  geraubt  u,  ftatt  ber  §ebe  jum 
TOunbfdjenfen  gemalt. 

GSrSmantes,  tum,  m.  Sott  im  3nnern  be«  nörbl. 
ftfrita  (im  heutigen  Sctjan).  ®aB.  »Giriman- 
tts,  tdia,  f.  ad].;  *aftifanif(p. 

Gargänus,  i,  m walbreidjeä  Vorgebirge  in  Bpn» 
iien.  ®aB.  Gargänus,  adj.  Hör. 

Gargäphlf,  es,  f.  Zpal  u.  CueHe  in  ©öotien. 
Gargära,  örum,  n.  bte  Spipe  be*  3t>“  t«  ÜRpften, 
barunter  eine  gleupnamige  Stabt. 

Garge  tt  In»,  ii , m.  ©ctitame  be«  im  attijepen  Se» 
mo*  Gargettus  gebomen  Spitur  Che. 
garrio,  4.  fipwapen,  plaubcrn  quidquid  in 
buccam  venit;  plura  (fcpriftlicp):  »quidlibet; 
'fabellas  jum  beften  geben;  ’libellos  pinftpret» 
ben;  DeräcpU.  plappern,  ».  ^^ilofopi^en,  in  gym- 
nasiis;  nugas  Plaut.  — 'tgarrfilltas,  atia,  f. 
[garrulus]  ©efdjwäpigfc it,  StpWappaftig» 
feit  — garrfilus,  adj.  fgarrioj  gefcpwöpig, 
ftpwappaft  fdiaciplina,  »percontator;  *mbit. 
garrulus,  nt.,  garrula,  f. ; *forum,  lingua,  *rivus 
riefelnb ; *hora  ©tauberftunbe ; B.  Zieren  *hi- 
rundo,  *cornix. 

gurum,  i,  n.  gifipfattce  Hör. 

GSrumna,  ae,  f.  Stufe  in  ©adien,  j.  fflatonne. 
©ob.  Gärumni,  örum,  m.  ©ötferftpaft  in  (Podien 
läng«  ber  ©atumita. 

gundeo,  gaviaus  aum,  2.  1)  ftd)  freuen  qni  hoc 
gaudio  g.  Plaut.,  alqa  re,  mgenio  suo  fiep  fei- 
nem §ange  natf)  $erjcn«luft  übetlaffen;  *equigt 
•pictia  tabellis,  * sortc  Bua;  m.  acc.  pron.  n., 
ia  Ter-,  quod  worüber  Ter.  u.  Cael.  in  Oie.  ep.-, 
aud)  gaudium,  dolorem  alcis  Ter.,  m.  dat.  comm. 
mihi  itp  für  meinen  Zeit;  *m.  in  u.  abl. ; de 
Bursa;  *m  partic.  g.  scribentea  fd) reiben  nad) 
fjerjenjluft;  potitus.  3n«bcf  a)  g.  in  sinu,  »in 
tacito  a.,  *in  se  ftef)  im  Süden  freuen,  bi«w.  mit 
bem  Begriffe  einer  Stpabenfreube  — in»  Säuft» 
djen  latpen.  6)  »ftalt  aalvere  — je itftiv  alä  ©e» 
arüfeungöfotmel,  Musa  refer  Celso  gaudere  etc. 

f.  refero  6).  2)  lieben,  gern  paben,  fepen, 
pören  scaena  gaudena  miraenlia  Liv.,  »Phoebo, 
*cognomine,  *frugibua,  *silv&,  »praenomine  mol- 
lc8  auriculae.  ®aB.  gaudium,  ii,  n.  1)  Sreube 

g.  atque  lactitia;  saltua  auperati  über  IC.;  gau- 
dio lacrimare,  triumphare;  gaudiis  exsultare; 
pl.  bef.  Siufeerungcn  ber  Sreube  feminarum 
g.  inaignia  erant  et  luctua;  g.  atque  laetitiam 
agitare,  luctua  atque  gaudia  agitabantur  Sali. ; 
arnp  ber  ©enufe,  ben  man  pat,  bef.  gaudia  cor- 
pons  finnlitpc  Sufi ; pestiferum  hinc  abBtulit  g. ; 
•impermiaaa;  *g.  ferre,  *capere;  »perfonif.  mala 
mentia;  ©cg ruftaub  beT  Sreube,  Siebling, 
SBonne  ’tua,  aua;  »heredia  tui;  *dum  aequeria 
Clytium,  nova  g. 


- geminus. 

ganlus,  i,  m.  [yatöloe]  Sipöpfeimet,  Plaut. 

Gaiirua,  i,  m.  ©erg  in  ftampanirn. 

gausäpe,  is,  n.  [yatifläirijj]  bide*  Wodene«  8e«g, 
8rie»,  bef.  al«  fflifiptutp  Hör. 

1.  gn»a,  ae,  f.  [perf.  fflort]  bie  Scpapfammcr 
u.  bie  aufbewaprten  Stpäpe,  Sleinobien,  ber 
Stpap  be»  perfifipen  König»  u.  eine«  König», 
Surften  überp.  Maeedonum,  Hieronia;  regia;  ur- 
bis  Gurt-,  *fpl.,  Stpäpe,  ©ermögen  überp; 
*sing.  ffiorrat,  Kofi  agreatis. 

2.  Gaza,  ae,  Stabt  tn  fßaläftina. 

Gela,  ae,  f.  Stabt  u.  Gelas,  ae,  m.  Stufe  in 
Sijilieit.  J?aB.  1)  ‘Gelöus,  adj.  2)  Gelcnsc», 
subst. 

gelVd»,  adv.  [gelidua]  nur  tp.  mit  falter  81upt 
Hör.  a.  p.  171.  — gcUdus,  adj.  m.  comp.  «. 
tsup.  [gelu]  eidfalt,  fept  fall  aqua; 
gelidu,  ae,  f.  (tc.  aqua);  *umor  = ®i«;  *foci 
nie  aitgejünbet;  ‘tyrannua  (d.  ©otea»);  *tp.  #. 
bem  burip  ben  Zob,  bunp  Sunpt  ob.  bgl.  (brftart 
ten  ob.  o.  bem,  wa»  jmb.  erftarren  madpt,  eifig, 
ftarr,  aauguie  (eine«  ©reife«),  mors,  tremor, 
borror,  terror,  timor,  pallor,  tardante  senecta. 

Gelönl.  örum,  m.  eine  feptpifepe  ob.  farmaüfdg 
Sölferfipaft  um  ben  ©njept. 

Gelöus  f.  Gela  1). 

gähi,  ».  (gew.  nur  abl.  sing.)  ®i»fälte,  groft, 
gefrornc»  SBaffer,  ®i«  gelu  rigere;  *rura  geh 
claudit  hiema;  *hiema  adoperta  gelu;  fgeh 
aatringere  nivem  in  8i»  oerwanbeln;  tnirea  geh 
conatnctae  ju  ®i»  gefroren;  *®rftarrung.  #. 
Klter. 

gämöbnndns,  adj.  fgemo]  fenfgenb,  fiip  bem 
Seufjen  pingebenb  Ov.  met.  u,  188. 

’gemclITpira,  ae,  f.  fgemellus-parioj  bie  3mit 
linge  gebärenbe  ifiatonai.  — gemellns,  adj. 
[dem.  0.  geminus]  »boppelt  ber  ©eburt  na<p, 
0.  Bwidingen  fratrea;  f subst.  m.  ßwilling« 
bruber,  pl.,  gwillinge;  *o.  Zieren;  tp.  legio 
au«  jwei  Segionen  gebtlbete  Cats.  b.  c.  3,  4,  1; 
•wie  gwidinge  äpnliip,  gleitp  nequitiö.  et  nu- 
giBjiravorum  et  amore. 

gern lnAtio,  önia,  f.  [gemino]  Berboppelnng 
verborum.  — gemYno,  1.  1)  ocrboppcln  gi’- 
minatua  sol;  ita  geminata  urbe  naipbem  iRom 
jo  eine  ©oppelflabt  geworben  war  IAv.  1,  13,  6: 
ita  geminatis  manipulil  Liv.  1,  62,  6;  adeo  prope 
geminata  cacumina  eorum  montium  (bie  ©ergt 
mit  iprem  ©oppelgipfel)  aunt  Liv.  36,  24;  gemi- 
nata verba  unmittelbar  naep  einanber  Wieberpolt ; 
victoria,  *plauBum,  *honorem;  •Corybantes  aera 
»ufammenftplagen.  2)  »ufammenpaaren,  paa 
ren.  Bereinigen,  feaatra  legionum;  *aerpontes 
avibua,  tigribuB  agni  geminantur  paaren  fi(p 
mit  k. 

1.  geminus,  adj.  1)  ber  ©eburt  nadj  boppelt, 
Smiüing«*  g.  fratrea;  gemini  ffwidinge; 
(Plaut.)  g.  fr  ater,  fimter  germanus  g.,  hic  eius 
g.  est  fratcr  — ac  geminisaimua  Plaut.;  *pueri; 
•proles;  *ovnm  b.  i.  $etena,  bie  ber  Sage  nach 
mit  ©oüuj  au«  bem  einen  ®i  ber  Seba  pcrBot 
ging.  2)  überp.  boppelt,  »meifatp,  beibe  ex 
unk  mihi  g.  fecisti  nuptias  Ter.;  lumen,  *por- 
tue , *pedes,  ’nares , ‘sidus  ba«  Stemenpaar; 
•parentes  Zeucet  u.  ©arbanuä;  *videre  solem  g. 
boppelt  fepen.  §icrn  a)  »Chiron  boppcltgcftaltet , 
»Cecropa  patb  ©rietpe,  palb  ägpptcr.  b)  tp.  jepr 
äpnlicp,  gaitj  gleicp  audaciü;  g.  et  sinullimus 
nequitiä;  quae  (memoria)  est  g.  literaturac 


Geminus  — genitor. 


(«nt  jmeiie  ©utpjiabenftprift)  quodammodo ; illud 
geminum  corailiü  Catilinae  et  Lentuli  Cie. 

2 dominus  (.  Servilius  I)  6). 
gemitus,  ns,  (i,  Plaut.),  m.  [gemo]  1)  Seuf  jen, 
Stöhnen,  Seufjet  morientium;  g.  fit;  vul- 
nerum  burd)  bie  SBunben  oexanlafit  Liv.  22,  5,  4; 
*g.  de  pectore  ducere  ob.  edere;  *g.  dare  a 
pectore  imo  ob.  petere  de  alto  corde  tief  auf= 
feufjtn;  ‘extremos  g.  eiere;  ’fpl. ; *g.  iraeque 
leonum ; ‘Stpmerj,  Betrübnis.  S)  *b.  Satpen 
baS  ®r6pnen,  ®etäfc  tellus,  cavernae  dedere 
gemitum;  pelagi. 

gemma,  ae,  f.  (#.  geno  — gigno]  1)  Änofpe, 
Buge  an  einet  ©flanjc  ineunte  vere  exsistit  ea 
quae  g.  dicitnr.  2)  fibelftein,  bet  geftpnittene 
».  bunpfuptigem  Stoff,  3utoel,  ©emnte.  fciero. 
d)  *ein  aus  Sbelfteinen  gemaepter  ©egenpanb, 
i-  8.  ein  Becper  bibere  gemmä.  b)  ‘tSiegel’ 
ting,  imprimereg.;  gemmä  signari.  c)  *©erle. 
d)  *bie  Slugtn  beS  SJ5fauenf<p»eifeS.  ®aB.  A) 
gemmfttus,  adj.  mit  (Ebetfteinen  befept.  B) 
gemmens,  adj.  1)  aus  (Ebelfteinen  trulla.  2) 
mit  Sbeljieinen  befe|t  *inga;  wie  3uroelen 
gldnjenb  ob.  ftpimmetnb  fEuripus,  tprata, 
*pictis  plumis  g.  canda  (pavonis). 
gemmtßr,  fera,  ferum,  adj.  [gemma-fero]  6bel  = 
Seine  mit  fitp  fttprenb,  *mare  reitp  an  ©eilen, 
grmmo,  1.  [gemma]  1)  Änofpen  petBortrci; 
ben,  anfepen  vites.  2)  tgemmans,  mit  ®bel= 
Seinen  be[ept  sceptra. 

gemo,  ui,  Itum,  3.  1)  intrans.  a)  jlö^nen,  f euf- 
jen  cnm  diu  occulte  euspirassent,  postea  iam 
g.  coeperunt;  desiderio  alcis;  *multa  [epr;  *noc- 
tua  trddjjt;  ‘turtur  ab  ulmo  girrt,  b ) 0.  leb- 
lofen  ©egcitftänben,  brbpnen,  faufen,  brau- 
fen,  Inacfen,  (natten  *antrum,  ‘fenestra, 
»cumba,  *mare,  ‘navis,  ‘malus,  ‘antennae, 
•plaustris  gementibus,  ‘fgubernacula.  2)  trans. 
et»,  ob.  imb.  befeuf jen  virtutem;  *Ityn  fle- 
biliter;  * casum  amici;  hie  statUB  una  voce 
omnitun  gemitur. 

Gemonlae,  ärum,  f.  (sc.  scalae)  eine  jum  Jiber 
füprenbe  Ireppe  am  notbwefiltcpcn  Hbpanae  DeS 
capitoliniftpen  $ügel8,  ju  »ettpem  in  bet  »aifet= 
seit  bie  Üeupname  ßingeritptetet  geftpteift  u.  bann 
in  bie  libet  geworfen  mürben  Tac. , Suet. 
gena,  ae,  f.  [Suet.  ge»,  pl.)  1)  ffiange  (eigtt. 
bet  obeie  ieit  betfelben,  unter  halb  bet  Äugen). 
2)  ‘Äugenpflble,  ‘Äugen. 

(■enAbum  etc.  f.  Cenabum  etc. 

Genannt , örum,  m.  rdtiftpe  Sölfetftpaft. 

Genäva  inicpt  Genera),  ae,  f Stabt  bet  ÄDobro= 
get  an  bet  ®renje  bet  fceloetier,  j.  ®enf. 
uenealögus,  i,  m.  lyerealayoe]  ©cifaffcr  eine® 
®ei<ple<pt8regifter* , ®tnea!og  Oie. 
genSr,  eri,  m.  1)  Scpmiegerfopn.  2)  uneigtl. 
a)  *ber  Setlobte  ob.  ®eltebte  bet  todjter.  6) 
(feit)  bet  Stpweftermann,  Scpwager  Nep. 
Pom.  t,  2.  Just.  18,  4,  8.  c)  bet  Wann  bet  ®n= 
telin  ob.  Utenfelin  Tac. 
generalis  e,  adj.  [genus]  1)  jut  ®attung  ge- 
be 1 1 g,  ©ejdjIctptS’,  ©attungS*.  2)  allgc; 
mein  i®gj.  singuli)  qnaestio;  decorum.  ®a». 
gener*titer,  adv.  (feit.)  im  allgemeinen, 
überhaupt  definire,  quaedam  annotasse. 
generatiai,  adv.  [genus]  1)  nach  ®attungen. 
Klaffen,  Stimmen,  Bölferftpaften  illa  ar- 
tificiose  digesta  g.  (unter  fyuiptabfdfnitte  ob. 
Kapitel)  componere;  Caesar  Omnibus  g.  gratias 


345 

egit;  *proprios  g.  discite  cultus  2)  überhaupt, 
im  allgemeinen  de  ceteri»  eivium  iiomanorum 
auppliciis  singillatim  potius  quam  g.  atque  uni- 
verse  loqni. 

genbrfttor,  öris,i».  [genero]®t}euger,©<pöpfer, 
nosse  g.  (Stammcäter  «uos;  ‘Acragas  magno- 
rum  g.  eqnorum.  — gpnero,  1.  | genus]  jeu> 
gen,  etjeugen,  bat).  etftSaffcn,  petoot» 
bringen  (in  eigentlitber  Sebeutung  bef.  B.  SRannc; 
ei  ift  ein  mepr  gewäplteS,  bem  päpeten  Stile  an= 
gepätigeS  SBort)  deus  hominem;  ltu  generati  a 
natura  sumus,  nt  etc.;  quemadmodum  quisque 
generatus  fuerit;  ab  origine  ultima  stirpis  Bo- 
manae  generatus;  Herculis  stirpe  generatus; 
*unde  ml  maius  generatur  ipso;  prolem;  fterra 
animalia;  tarbor  ex  radice  generata;  o.  geiSi> 
gern  Stpaffen,  etjengen,  petBorbtingen 
(versus)  plane  quasi  a cogitante  atque  ge- 
nerante  exaratos  Suet.  Ner.  62. 
gSnSrösius,  adv.  comp,  fgenerosus]  potpper ji  = 
get,  pelbenm&tiget  Hör.  carm.  1,  37,  21.  — 
gSuSrösus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fgenus)  1) 
ebel  0.  ®ebutt  pater  eius  g.  fuit;  fortissimum 
quemque  generosissimum  existimo;  generosa- 
rum  nuptiis;  generosus,  nt  ita  dicam,  ortus 
amieiüae;  *hic  generosior  descendat  in  cam- 
pum  petitor;  *g.  (apnenreupe)  per  atria;  autp 
o.  ebiet  Stace  ob.  Ätt,  Dorttefflicp,  ebel 
forma  dicendi,  *vinum,  *teBta  Sipaltier,  *pecus, 
♦insula  metallis,  *pruna,  *flos.  ®ap.  »aS  burd) 
eble  Äbfunft  bebingt  iS,  als  (Erbteil  betfelben  u. 
angeftammt  rrfepeint  id  qnod  natura  ipsa  et 
quaedam  g.  virtus  statim  respuit;  forma  etiom 
magnifica  et  g.  quodammodo.  2)  tp.  B ®e> 
finnung  ebel,  ebelmütig,  potppeijig  ani- 
mus,  condiscipnli.  [tion  Suet. 

tgfinesis,  is,  f.  [yiveoie]  Slatioität,  KonSella» 
genStivus  (nitpt  genit.)  adj.  [gigno]  1)  B.  bet 
®eburt  perriiprenb,  angeboren  ‘imago; 
*nomina  Stamm=,  ®ef(ple(ptSnamen ; fnota  Wut; 
tetmal.  2)  fin  bet  ©rammatil  (casus)  g.  bet 
®enetiB  ^ui»t. 

gfnetrlx  (ntept  genitrix),  leis,  f.  [gigno]  1)  3eu  = 
aetin,  SRuttet,  * Aeneadüm  Stammmutter, 
♦magna  deöm  Spbele,  t Venus.  2)  tp.  ffitjeu  = 
get  in  ‘Ceres  frugum,  fvelut  g.  virtutum  fru- 
Geneva  f.  Genava.  [galitatem. 

gtfniälls,  e,  adj.  [genius]  1)  »um  ®eniuS  at- 
porig,  bem@cniuS  peilig,  poipjeitlidi,  epc  = 
litp  (f.  genius),  torus,  lectus  ®pebett;  *praeda 
Wdbtpen,  bie  geraubt  »erben,  um  ju  Speftauen 
gemaept  ju  »erben.  2)  ‘etgbplicp,  »onneBoll, 
ftSplitp,  feSlttp  festum,  hiems,  rus,  uva,  pla- 
tanus,  serta  (beim  ffieintrinfen'.  ®ao.  ‘gSntilT- 
tSr,  adv.  etgöplibp,  ftöpliip,  peilet, 
gtfnlcälätus,  adj.  [geniculumj  mit  Knoten  Bet-- 
fepen,  fnotig  culmus. 

gbnlsta,  ae,/'. ® : nSet (Sparttum  iunceumL.)  Vcrg. 
genitalis,  e,  adj.  |geno  ~ gigno]  jut  geugung 
ob.  ©eburt  gepdtig,  jeugenb,  etjeugenb, 
befrutptenb  fvis,  ‘semina,  ‘corpora,  ‘arvum, 
membra,  f bl.  genitalia  Seftplecptäteile;  f tlies 
®eburtstag;  *subst.  als  Beiname  bet  ®iana.  — 
genTtivus  j.  genetivus. 

genitor,  öris,  m.  [geno  — gigno]  1)  (Erzeuger, 
Batet  nihil  ab  optimo  et  praestantissimo  g. 
melius  procreatum,  ‘Satumius,  dcüm  (Bom  3u; 
pitet) ; ‘profundi  (B.  Sleptun).  2)  *tp.  Scpöpfer, 
Utpebet,  usue  bet  fcpaSenbe  Sptatpgebtauip.  — 


346 


genitrix 

genitrix  f.  genetrix.  — genltüra,  ae,  f.  [gigno] 
(fpätl.)  bie  ftonftellation  bei  bet  ©ebnet,  bie 
'JiatiBÜät  Suct. 

geiiius,  ii,  m.  [geno  — gigno]  1)  (eigtl.  bet  Sieben 
etjeugenbe)  tiit  göttliche«  fflefett , ba«  al*  ©(^u|= 
gcift  ben  9Renfi|en,  namentlich  all  ei,  toa*  bie 
Familie  bettaf,  bod)  oudj  Ottc  u.  Staaten  begleit 
tete  u.  bei  ©tenfeben  ffteuben  u.  Sotgen  teilte 
Hot.  ep.  2,  2,  18?  ff.  Sian  bat  ob.  befd)tnor  jmb. 
u.  ftbntot  bei  feinem  eignen  ©eniu*  u.  bei  bem 
gcadjteter  u.  teuiet  ©erfonen  (Hör.  ep.  1,  7,  94f.), 
Sllaoett  bei  bem  ©eniu*  iljre«  §ertn,  Untcrtf)a= 
nen  bei  bem  bei  Sürften ; an  gezogen  oetiö^ntc 
man  ben  ®eniui  bur©  ©lumen  u.  ©ein,  g.  piare 
floribus  et  vino,  g.  placare  Hör.  Sem  ®eniui 
roat  fronet  SebenSgcnufi  cbenfo  erroünfbt  ali  bem 
©tenfehen  felbft,  an  beffen  fröhliche  ©jiftenj  feine 
eigene  gebunben  mat;  beimegen  jagte  man:  in- 
dulgerc  (bona  multa  facere)  genio  ■=  fid)  güti 
lid)  tbun,  fid)  bai  Sieben  butdj  frohen  ©enufj  er= 
beitem;  bag.  defraudare  g.  suum,  belligeraro 
cum  g.  suo  fid)  felbft  bai  Slötige  oerfagen,  fnb 
allen  Sebenigenufi  oetlümmem  Om.;  geninm 
curare  Tino  fi<h  gütlich  tbun  mit  ffl.  Hör.;  De- 
cember  geniia  acceptus  (roeil  man  in  ben  Bim 
tetmonaten  ftd)  gütlich  tbat)  Oe.  g.  suum  propi- 
tiaro  fub  felbft,  nid)t  bet  fflunft  anbetet,  bef.  bet 
gßtftcn,  aUci  ocibanten  Tac.  dial.  9.  2)  tp.  bet 
©afigebet  o.  feiten  einei  Scfjmarobet?  Plaut. 

gen«  f.  gigno.  — gens,  tis,  f.  (geno  — gigno] 

1)  im  engem  Sinne,  ein  Setein  mebreter,  burct) 
ein  gemeinfcbaftliibei  nomen  gentile,  burd)  ge= 
meinfd)aftlid)e  §crhinft  u.  befonbetc  9ieligion4= 
gebrauche  Betbunbenet  gamilien  ju  9t  o m (ut= 
fprünglid)  nut  B.  ©atrijiern),  ein  ®cfd)led)t  (alfo 
ein  politijd)Ct  Segtiffi,  Tarqniniornm,  häufiger 
Iulia,  Cornelia  etc.;  homo  g.  patriciac;  (Hör.) 
»ine  gente  abncnloä  =»  libertinus.  §iero.  a) 
patres  maiorutn  g.  B.  ben  älteren  Senatoren  ab= 
ftammcnb,  minorum  g.  beten  gamtlien  erft  buttb 
ben  Xatquiniu*  ©rijeu*  in  ben  Senat  gelangt 
loaren;  bao.  übtrit.  dii  minorum  g.  bie  fflättet 
jmeiten  Siangei ; qui  quasi  maiorum  g.  est  Stoi- 
cus.  6)  ’flbfömmling  heroes,  Aeneas  g.  deüm. 
c)  (poet.  u.  fpät)  B.  Steten  bie  Jlrt,  ©attung, 
•vnnti  g.  nmida  ponti.  2)  Solti flamm,  ©öl* 
lerfcbaft  (mit  9iücffid)t  auf  ben  gcmeinfchaftlid)en 
Utfprmtg)  nur  biim.  =-  natio,  Sueborum  longe 
inaxima  Gennanorum  omnium;  ex  gente  et  nu- 
mero  Germanorum;  exterae  nationes  et  g.; 
Allobrogum;  Aeqnornm  magna;  ius  gentium  f. 

1.  ius  1);  häufig  ubi,  ubicumque,  longe,  (Ter.) 
nusquam  gentium,  minime  gentium  ganj  u.  gar 
nicht,  bei  SJeibe  nic^t  Ter.;  gentes  ©arbaren, 
Suälänber  Tac.;  im  meitejten  Sinne  (feit.)  — 
genus  @ef (blecht,  humana  Cic.  fin.  5 §.  66.  Hör. 
carm.  t,  3,  26.  12,  49,  prisca  mortalium  epod. 

2,  2;  eius  g.  cives;  (feit.)  bie fianbfe^aft  (tn/iof) 
Cataonia,  quae  g.  iacet  supra  Ciliciam;  *mino- 
res  Italiam  dixisse  ducis  de  nomine  g. 

XaB.  A)  gentlcus,  adj.  (feit)  einer  Station 
eigen,  national  mos  Tac.  B)  genUITelns 
(nicht  gentilit.),  adj.  ju  einet  ®en«  gehörig, 
@ejcblc(bt4  = , sacrificia,  sacra,  tnomen.  C) 
gentills,  e,  adj.  1)  [nach  gens  1)]  ju  betfelben 
®cn*  gehörig  nom*-n;  ’manus  b.  ben  gabiern, 
bie  gegen  Seji  , tagen,  -f-stemma,  subst.  @e= 
jd)led)t*Btrtoanbtcr  tuus;  gentilcs  deorum. 

2)  (nach  gens  2)  Tac.  ju  bemfelben  ©ölte 


- genas. 

gehörig,  national,  BaterlänbijA  solum,  re- 
ligio. ©ob.  gentilltas,  Iltis,  f.  ®ejd)le(btf  = 
Betmanbtjcbaft;  auch  im  pl.  — gentültia*  f. 
gentilicius. 

gPnü,  iis,  n.  finit  accidere  genibu»  alcis,  +ae  ad 
genua  proicere,  tprovolvi,  f advolri  genibus 
alcis ; fad  genua  admittere  jum  gufjfaH;  *tgenua 
ncre,  fsummittere  alcui;  *genuum  orbis  firn; 
eibe;  *f  genua  inelinare;  ‘Phraates  genibn- 
minor  f.  panrus  d);  *al«  Sip  bet  fiörpem  ob. 
SJebenSftaft  dum  g.  virent. 

Genua,  ae,  f.  Stabt  tn  Stigutien,  auch  j.  ffienua. 

gennsliu,  ium,  n.  [genn]  ftniebönbet  Ot.met 
10  698.  [lieb  virtutes  Oe. 

1.  gönuinns,  adj.  fgeno]  angeboren,  natöt* 

2.  gönuinus,  acj.  fgena]  ju  ben  Saden  gehö- 
rig, ©acttn=  (tentes  die. 

genus,  eris,  «.  1)  ba«  ©ejcblecbt  (als  eint  natüt^ 
liebe  ©erbinbung  B.  3nbinibuen),  Stamm,  ® fc= 
ftammung,  $ertunft  humanum,  Romanum; 
natus  regio,  nobili  g.;  genere  primus;  auctores 
g.  mei  Stammeltern,  Kbnen;  propter  ignoratio- 
nein  stirpis  et  g.  ihrer  gamilte  u ihre«  ©tutet; 
g.  facere  fortpflanjen  Just.;  »ducero  g.  labftam 
men)  ab  alqo;  in«bef.  ’boh*-  cöte  ©ebutt, 
91  bei  et  g.  et  virtus;  et  g.  et  formam  regina 
l’ecunia  donat;  et  g.  et  nomen;  ©otlbftaoim 
Numidarum,  Hispani,  ltalici  generis  Liv.;  t 
Heren,  9tace,  varin  g.  bestiarum;  * genas  pi- 
Brium ; ’pavidum,  »inerme;  ’redire  ad  proprium 
g.  ju  ihresgleichen;  auch  männlicbeä  u.  mtib: 
liehet  ©efdftecbt  virorum,  muliebre;  bet  9lb=, 
9tacbfömmling  ‘deorum;  * lapeti  ©rometheut 
‘Adrasti  ©iomebet;  *ab  alto  demissum  Aeneu. 
2)  ©attung,  fitaffe,  9ltt,  ©efamtheit  überb 
hom inuni,  armornm;  telorum,  cuiusqne  g.  bo- 
mines,  omni  ex  parte  in  suo  g perfectum,  *ra- 
tum  3unft;  ‘»pectatorum  lepidum  g.  (ein  fpah 
hafte*  ©öltchen)  est;  in  exercitationum  generi- 
bus;  pauca  eiusdem  g.  (Inhalt? ; eiusdem  e. 
(betgleicben)  complura ; convcntus  is  qui  ex  variis 
g.  (au*  Seuten  Berfihiebenet  ©cfinnung)  constaret; 
auch  ®«ltung«bcgtiff,  allgemeinet  Sali, 
©ttnjip,  genera  partium  generumve  partes 
©attung*-.  ob.  llntetbcgrifft;  de  ipso  universo  g. 
mtinita  quaestio  est;  omnia  a tompoie  atque 
homine  ad  communes  rerum  et  g.  summa*  re- 
volTentur;  ad  generum  universus  quaestiones 
referuntur  (causae)  Cic  de  or.  2 §.  134.  135. 136. 
8)  2lrt,  9ltt  u.  ©eife,  ©efdjaffenbeit,  ©et- 
bältni*,  vitae;  inter  hoc  g.  vitae  (in  folcbcn 
Serhältnifjen)  versari  Hör. ; aetatis  degendae.  ora- 
tioms,  piignao,  poenae;  elaborare  in  utroque  g.  in 
beiben  gächetn;  de  toto  hoc  g.  b.  biefet  SfldK 
flbctb- ; dicendi  91  tt  be*  Sortrage*,  Stil,  Sprache, 
scribendi,  scripturae;  im  81hfl-  öl.  g.  jiatt  genus 
dicendi,  poeticum  Quint.  10,  1,  28;  g.  belli  (2kt, 
©efehaffenbeit  be*  Kriege«) ; aliquid  id  genus  scri- 
bere;  quod  g.  virtus  est  B tt>eld)er  9ltt,  berglr 
eben ; quo  in  g.  sperare  videor  Scipionis  et 
Laelii  amicitiam  notam  posteritati  forc  alt 
eine  Bon  biefet  81  r t nun,  al*  eint  foldje  mra 
ic.:  cuius  g.  ;B.  biefet  ®tt  Seuten)  cum  mapnu> 
numerns  esset;  genere  huius  operis  burtb  bie 
cigentümliebe  ©efehaffenbeit,  Anlage  Ourt.  5, 1.  36; 
in  omni  g. , in  hoc,  in  isto,  in  eo,  quo  in  g., 
alqo  in  g.  in  jebtt,  biefet  ic  ©e jiebung,  $tB’ 
fid|t;  in  omni  g.  vitae  Sage  be*  Sebent ; genere 
qualitatm,  aestimatio  virtutis  g.,  non  crc- 


347 


Genusus 

scendo  valet;  ea  aeatimatio  g.  valet,  non  ma- 
gnitudine. 

Genüsus,  i,  m.  glufi  in  gilqiien,  j.  3*^um*- 
gcögrSphia,  ae,  f.  [ytmypaip/o]]  ®rbbefcgrei  = 
bung,  ©eograpgie  de.  Att.  2,  4,  3. 
goometres,  ae,  m.  [y'o>ft«rjijs]  gelbmeffet, 
©eometer.  — gpömetriu,  ae,  f [yiepeTj/aj 
Selbmegtunft,  ©eometrte.  — geörnStrYcus, 
ad),  gut  Selbmefjlunft  gehörig,  aeometrifeg; 
subst.  -triea,  örum,  n.  geometrifege  fiegten. 
GeraestTcng  portng,  $afen  in  3»nien  Liv. 
GSraestus,  i,  f.  ©tobt  au|  Cubßa  Liv. 
Gergövla,  ae,  f.  ©tobt  brr  ArBetnet  in  ©oDien. 
Germälus  (Cerra.),  i,  m.  fitinet  Sorfprung  bei 
palatinifcgen  $ügels. 

permäiif,  adv.  [gennanus  2)]  aufrichtig  de. 
Germini,  örum,  m.  bie  ©ermanen.  Dao.  1) 
Germania,  ae,  f.  bai  2anb  bet  ©ermanen;  pl. 
(Tac.)  Dbet=  u.  Aiebergermanien.  2)  GerinftnT- 
rus  a)  adj  germanifeg.  b)  ali  nom.  pr.  ®ei- 
name  mebtetet  Selbgerren,  bef.  bei  ©ohneS  bei 
XrufuS  ®(aubiui  9feto,  Stubeti  bei  XiocrittS  u. 
StieffognS  bei  Auguft;  au*  bei  RaiferS  Domitian 
u.  anbetet.  Do»,  (fpät)  GerminTelinus,  adj. 
exercitus  bie  in  ©etmanien  flehen. 
cermÄnttag,  ätis,  f.  [germanus  2)  «)]  1)  bie  Ser  = 
binbung  jmifegen  ©efchmiflttn,  8rüber= 
fchaft  ob.  SegWefietfcgaft  raoveat  te  memoria 
germanitatis.  2)  tp  bie  nage  Sertoanbtfcbaft 
i»ifegen  Stabten,  bie  Rotonieen  einet  SRutter= 
gabt  ftnb. 

gerininus,  adj.  u.  sup.  [germen]  X)  o.  @efeg»i= 
gern,  bie  biefelben  (Eltern  (ober  boeg  bcnfelben 
Sätet)  gaben,  leiblich,  tec gt  frater,  soror.  $iero. 
sub*t.  »Bus,  i,  m.  u.  -na,  ae,  f.  bet  leibliche 
Stubet,  bie  leibliche  Segmefter;  B.  tieten  <Botfl.) 
eins  (arietis).  2)  tp.  a)  leibliche  fflefegmifter  be= 
treffenb,  brübetlieg  ob.  fegmcfterlieg  in  g. 
modum  Plaut. ; ‘cacdes.  6)  eegt,  toagt,  »itf  = 
lieg,  leibhaftig  illi  veteres  et  g.  Campani; 
patria;  ironia  pure  JJtonie ; hos  g.  huius  artis 
idicendi)  magistros  bie  {Rhetoren  B.  ttingen  ©a(= 
fet,  ex  profeaso;  germanisaimua  Stoicus. 
germin,  Inis,  n.  [B.  geno  u.  Sufftf  men,  ft.  gen- 
men] l)  Reim,  Sprofj,  ftnofpe,  o.  Sganjen 
Verg.  2)  Sptigling,  Abfümmling  ’genero- 
•ram;  (fpSt)  servile. 

Germlnli,  örum,  m.  RüftenBolt  in  ®piru8  Cae». 
germlno,  1.  [germen]  ger&oifproffen  termes 
oiivae  Hot. 

1.  gero,  gessi,  gestum,  3.  1)  eigtl.  tragen  (etw. 
an  ob.  mit  fieg  tragen)  spolia  duois  hostium 
caesi,  galeam  in  capite,  clavain  dextra  manu, 
restem,  arma,  * Virginia  os  habitumque,  *vul- 
nera,  ’serta,  ’lumen  unum  medin  fronte,  feffi- 
giem  alcis  rei  etm.  Botgellen;  aueg  mogin  tta  = 
gen,  fegafftn,  gerbeifegaffen  saxa,  tela  in 
muros;  com  pro  se  quisque  gereret  sc.  terram; 
ptögn,  ‘geraorbringen,  jeugen,  tragen  terra 
viros,  urbes,  silvas,  arbores. 

2)  tp.  a ) gleicgfam  oot  fieg  BorauS«,  gertra- 
gen,  baS  Stiegen  B.  etto.  an  fieg  (tagen,  an 
ben  Dag  legen,  geigen,  Botflellen  a)  prae 
se  alqd,  qnandam  utihtatem;  to.  glerfenen  ani- 
mum  altom  et  erectmn.  ß)  personam  alcis  g. 
bie  Solle  jmbs.  fpielen,  jmb.  reprfifentieren 
civitatis;  bag.  tg  alqm  fidg  benegmen  Wie  jmb., 
pnb«.  Sollt  fpielen  heredem  regm,  regem  Alt. 
32,  S,  1.  y)  se  g.  in  {ßrofa  nur  m.  adv.  ob.  ab< 


— gerro. 

Bctbiafem  AuSbrucf,  eigtl.  feine  eigene  Solle 
itgenb  Wie  fpielen  — fieg  auffilgren,  beneg= 
men,  oergalten  ob.  galten  honeste;  excellen- 
tius  eine  geroottagenbere  Stellung  einnegmen; 
pro  cive;  quo  modo;  medium  ««  in  medio  (neu- 
tralt  Liv.;  b)  an  fieg  ob.  in  fieg  tragen, gaben, 
gegen,  nagten  quantum  decoris  corpore  et 
vultu  geriet  Phaedr.;  in  dextris  vestris  iam 
libertatem,  opem,  spem  futuri  temporis  CWt. ; 
similitudinem  qnandam  speciemqnc  sapientium; 
animum,  animoB  g. ; nec  unne  in  te  ego  hos 
animos  gessi  Liv.;  animnm  invictum,  fortem; 
hominis  figurä  (bei  JC ) immanitatem  beluae 
Oie.  off.  3 g.  20;  veteres  inimicitias  cum  Cae- 
sare;  odinm  in  alqm;  *curam  pro  alqo;  ceteram 
pro  victis  (wie  eä  bei  Sefiegten  bet  fijatl  ift)  for- 
tunam;  aueg  baoon  tragen,  mit  fieg  fügren 
•nornen  decusque;  ffortitudinis  praemia  c)  eine 
Xgätigfrit  auSübcn,  ausfügten,  oetriegten, 
letten,  fügren,  befotgen;  pass,  notgegen, 
gefegegen,  negotium  ob.  rem  bene,  prospere, 
pracclare,  male  fein  §au8»efen,  Scrmßgen,  feine 
©ejegäfte  gut,  fegleegt  BcrWaltcn,  aueg  bei  Stosefien 
um  mein  u.  betn,  tu  tuum  negotium  go-siBti 
bene  gafl  ein  gnt  fflefegäft  gemaegt;  bag.  im  Rriege, 
glüdlitg  ob.  unglüeflieg  fümpfen,  aueg  negotium, 
rem,  res  (B.  gelbgerra)  baS  Sommanbo  fügten, 
fommanbieten ; rem  et  se,  seque  et  exercitum 
etc  ; negotii  gerentes,  bene  negotii  gerentes 
©efegäftSleute,  gute  ©. ; rei  male  gerentes  Plaut. ; 
res  inagnas;  gladiis  res  geri  coepta  est  bie 
©egmetter  feilten  nun  entfegeiben;  *rem  eine  Igat 
(im  Rrieg)  ooübringen;  post  r.  gestam  naeg  0u8= 
fügtung  biefet  Igat;  *res  ©eglaegten  geminnen; 
•proelia  liefern;  abfol.  spes  gerendi  cito.  8cbeu= 
tenbeS  auSjuriegten ; his  de  rebuB  si  quid  geri 
volueriB  bag  etm  gierin  getgan  »erbe  Nepr,  res 
gesta  Sorfatl,  (Ereignis,  häufiger  pl.,  alcis  Igatcn, 
bef.  RriegStgaten ; commentarios  rerum  g.  Gal- 
liae  eigtl.  bie  ©allien  angegören  — in  ©.;  aueg 
subst.  n.  gesta,  örum;  bella  g.  Rrieg  fügren,  im 
RricgSjuftanb  fein,  teils  0 gelbgerrn,  teils  o. 
einem  Solle  ob.  Sürflen,  in  Rrieg  liegtn  cnm 
alqo,  advereua,  in  alqm;  o.  offenen  WuSbrueg  ber 
Jfeinbfegaft  com  eo  bellum  g. , quicum  familia- 
riter  vixeris;  mittels  geugma  pacem  an  bellum 
Sali.  Jug.  46,  8,  bella  vtri  pacemquo  g.,  seu 
pacem  seu  bella  Verg.  Aen.  7,  444.  9,  279;  rem 
publicam  (o.  Selbgerrn,  ©olbaten)  ben  Rrieg  für 
ben  ©taat  fügten,  für  ben  Staat  feegten  (feliciter, 
proapere,  egregie)  aber  aueg  res,  rem  publicam 
öffentliege  Angelegenheiten,  ben  Staat  oermaltcn, 
leiten,  res  aueg  ©efegäfte  überg.  a rebus  gerendis 
abstrahit  senectus?  quibus?  an  iia  quae  iuven- 
tute  geruntur  et  viribus?  de.;  rem  publicam 
bene,  pulcherrime,  bene  atque  decore;  magi- 
stratum,  honores,  potestatem,  imperium,  comi- 
tia,  feensum  galten;  morem  alctu  f.  mos  1)  u). 
3)  (feit.)  B.  bet  geit  gin=,  xubringen,  Ber- 
uhen (Sulpic.  in  Cic.  ep.)  aetatem  cum  alqo; 
tprimae  adulescentiae  tempus  tantä  inopiä,  ut 
etc  ; bag.  fannum  gerens  aetatis  (flegenb  in  bem 
Alter)  R'  xagesimuni  ac  nonum. 

2.  gero,  öms,  m.  [1.  gero]  Drfigcr  (Berb.  m. 
foras)  Plaut. 

Geröntum,  ii.  n.  Stabt  in  Apulien. 

gerrue,  ärum,  f.  [yerfe«]  eigtl.  geflochtene  Stuten, 
bao.  tp.  Soffen,  fiappalien  Plaut  Daß.  gerro, 
önis,  m.  $offenreifier  Ter. 


348 


gerulifigulua  — glaeba. 


gerüll-flgülus,  i,  m.  [1.  gero  u.  fingo]  £>clfetS  = 
Reifet,  SHitjdjulbiget  Plaut. 

•fgorDlus,  i,  m.  [1.  gero)  traget,  ßafttrdger. 
Geryou,  onis,  m.  ob.  *Göryöues,  ae,  m.  eilt  brei= 
leibiflct  König  auf  bet  gnfel  Ertjt^eia  b.  ©abij, 
bcm  igcrfuleä  feine  iRinbcr  entführte;  Geryonis 
oiaeulum  (bei  IßataDium)  Suet. 
gestümen,  tnis,  «.  [gesto]  1)  *ba9  ©etragene, 
bic  t rächt,  als  Saffen,  eine  ßaft,  ein  Sd)mucf 
clipeus  magni  g.  Abantis,  Priami,  ista  decent 
g.  umeros  nostros.  2)  ( Tac .)  baS  Itaaeitbe, 
bie  trage,  Bahre  «ellae,  lecticae,  auch  61.  g. 
tragfeffel. 

fgestAtio,  önis,  f [gesto]  Auö  = , ßuftf  al)tt 
in  gestatione;  concr.  SpajiettDeq. 
fgeslAtor,  öris,  m.  [gesto]  träger,  tan. 
tgestätörlus , a<y.  jum  tragen  bienenb, 
trag:  sella. 

tgestlcüläüo,  öniB,  f.  [gesticulor]  pantomi: 
mijcpe  Bewegung,  ©eftifulation. 
tgestlcfilor,  1.  geftitulieren,  pantomimifch 
auSbtüden  carmina;  ahfol. 

1.  gestio,  önis,  /.  [1.  gero]  (feit.)  Ausführung, 
Verrichtung  negotii  Cic  de  im».  1 §.  37. 

2.  gestio,  4.  [gestus]  (alteS  imperf.  gestibant 
Plaut.)  burch  bas  äußere  Benehmen  heftige 
greube  ob.  leibenfchaftlicheS  Verlangen 
auSbrüdcn,  bah.  a)  frohloden  ober  oor 
greube  übermütig  fein  quid  gestiam?  Ter.; 
laetitiä,  nimia  voluptate;  gestientes  otio;  ani- 
mus  geatiens  rebus  aecundis  übermütig  burch  ic. ; 
laetitia  geatienB  auSgelaffene ; ftp.  libertat«  dia- 
logorum  fich  fteier  bewegen,  ergehen  im  t.  b) 
heftig  Oertangen,  m.  i»/.;  illum  mihi  in  con- 
Rpectum  dari  Ter. ; auch  abiol.  pagni  mihi  g. 
(Plaut.)  bie  gäuftc  juden  mir  = ich  h°be  £nft 
jum  prügeln,  aber  scapulae  oerlangen  nach  ©rü= 
geln;  *0.  Schwänen  studio  lavandi. 

gestTto,  1.  [frequent.  0.  gesto]  (OOttl.  U.  fpät) 
oft  u.  Diel  an  {ich  tragen  anulam, 
gesto,  1.  [intern.  0.  1.  gero]  1)  träne,  tragen, 
puerum  in  manibus;  fhaatas,  spicula;  fposcc. 
fiel)  tragen  ob.  führen  laffen,  fahren,  reiten;  tp. 
(Com.)  alqm  in  smu,  in  oculiB  — jehr  lieb  hoben, 
animum  alcis  genau  feitnen;  als  Sßeuiglcit  u.  bgl. 
ausfragen,  hinterbringen  crimina  Plaut.  2) 
fi'ntraiis.  (feit.)  fiep  tragen,  fich  fahren  laf= 
fcn.  — gestor,  öris,  m.  [1.  gero]  ber  fjin  = 
terbringer  o.  SReuigteiten , Austräger 
Plaut. 

gestus,  us,  m.  [1.  gero]  1)  bie  Art,  auf  weldje 
man  ben  Körper  trägt  u.  hält,  Haltung,  Stel: 
lung,  Bewegung  corporis,  »edondi  beim  ®ffen; 
t avium  Schwingen  im  ging  2)  fflebärbe,  Be: 
wegung,  namentlich  mit  ben  §änben;  inSbef. 
o.  bem  (unftmäfeigen  ©ebärbenfpiel  ber 
Schaufpieler  ob.  SRebner,  fornobt  im  pl.  als  (collect.) 
im  sing. , agere  g. ; in  gestu  peccare. 

Getue,  arum,  m.  Vöttetfdjaft  im  Worben  ber  un= 
teren  ©oitau;  (feit.)  sing.  Geta,  ae,  ob.  (*auih 
als  adj.)  -tes,  ae,  m.  Oc.\  Geta,  auch  °1S  91a me 
eines  ©Haben,  Ter.  u.  als  röm.  Beiname;  bao. 
*Getlcus,  adj.  tbtalifeh;  'GcStice,  ade. 
glbba,  ae,  f.  ©udel,  i>ödet  .Suet.  — gibber, 
adj.  budelig,  häderig  Suet. 

GTk&s,  antis,  m.  (gero.  pl.)  einet  bet  ©iganten, 
mgtl).  Söhne  ber  ©üa  u.  beS  lartaroS,  ungeheure 
Siefen  mit  Schlangenfüfjen , bie  ben  Olt) mp  ftür 
meu  wollten,  aber  o.  Jupiter  burch  Blipe  getötet 


würben ; Gigantum  ossa  ungeheure  Clefantcn 
u.  bgl.  Suet.  ©ab.  Giganten»,  adj.  ora  litoris 
bei  Kumä  u.  ©uteoli. 

gigno  (oortl.  auch  geno),  genui,  genltum,  3.  1) 
jeugen  (fomol)l  o.  Slannc  als  o.  ffieibc)  luppi- 
ter  Herculem  ex  Alcumena;  regis  geniti  Aleian- 
dro  Gurt.  10,  7,  9;  pater,  quantum  in  Be  fuit, 
Thracem  me  genuit,  contra  ea  mater  Athenien- 
sem  Nep. ; Hecuba  Alexandrum;  deus  animum 
ex  sua  mente  et  divinitate  genuit;  natura  nos 
ad  maiora  quaedam  genuit  et  conformavit; 
pisces  ova;  quae  terra  gignit;  ubi  crocum  gi- 
gnitur  Ourt.;  *Graia  ab  urbe;  *e  terra  geni 
tum;  abfol.;  sttbst.  gignentia,  ium,  n.  etjeu- 
genbe  Waturtröfte,  otganifche  Körper,  (in 
biefem  Sinn)  ©efchöpfe,  ©ewächfe  Sali.  2)  tp. 
(in  gehobener  Webe)  heroorbringen,  fd)affen, 
grünben  baec  ipsa  virtus  amicitiam;  ie  elo- 
quendi  copiam  in  hac  urbe;  ira  truces  inimi- 
citias  et  funebre  bellum;  in  animorum  permo- 
tione  alqa  aut  gignenda  aut  sedanda. 

gilvns,  adj.  ifabcllgelb  eqni  Verg. 

ginglra,  ae,  f.  gahnfleifd)  Ot. 

gttber,  adj  (al)I,  glatt,  unbehaart. 

Glabrlo  f.  Acilius. 

gläcl&lls.  e,  adj.  [glacies]  (bict)t.  u.  fpät)  eifig 
hiems,  frigus  — glSries,  ei,  f.  ®i8,  lubrira 
©lattciS;  “pl.  ©ao.  gUcio,  1.  ju  ©iS  machen 
nives  Hör. 

glidittor,  öris,  m.  [gladius]  Rechter  in  ben 
blutigen  Kampfzielen  ju  Vom,  welche  urfprüngt. 
bei  ßeichenbegängniffen  u.  ©aftmäblcrn,  bann  aber 
als  öffentliches,  bcm  Volte  jur  Belüftigung  gege 
beneS  Schaufpiel  wähtenb  bet  Wepublil  auf  bem 
gorum,  nach  ©rbauung  ber  Amphitheater  gew.  in 
biefen  aufgeführt  würben,  ©ic  ©labiatoten  waren 
Sflaoen,  Kriegsgefangene  ob.  Verbrecher,  biSto.  auch 
gxeie,  bie  um  einen  gewiffen  flol)n  fich  ba^u  Der 
mieteten;  als  Schimpfwort,  Banbit;  pl.  auch 
© labiatorenfämpfe,  =fpieledare,  f ödere  g.; 
gladiatoribus  bei  ben  ©labiatorenfpielen.  ©ao 
a)  glidi&törius,  adj.  ju  ben  ©labiatoren  ge. 
hörig,  ©labiatoren.  ludus,  certamen,  fami- 
lia,  spectaculum,  munus,  consessus  g.,  tempns, 
locus  Schauplap  in  ben  ©labiatorenfpielen;  (Ter.) 
animus  glabiatorrnäfeig ; fBagina  f.  sagina  2); 
subst.  gladlatorlnm,  xi,  n (sc.  auctoramentumi 
Öanbgelb,  für  welches  grete  fich  iu  ben  ©la 
biatorentämpfen  ijcrflabcn  Liv.  44,  31,  16.  b) 
glädiAtüra,  ae,  f.  ©tabiatorentampf  Tac. 
ann.  8,  48. 

glidlus,  ii,  in.  Schwert  (baS  furje,  ju  fpieb  u. 
Stoß  eingerichtete),  auch  collect,  nonnuui  Caesari 

• gladio  minitabantur.  JnSbef.  a)  tp.  $ut  Bejeidj' 
nung  0.  äüorb,  ©otfchlag  impumta«  et  li- 
centia  gladioruro  b)  fprichw  buo  Bibi  bunc  g. 
iugulo  (Com.)  ich  Wage  ihn  mit  feinen  eigenen 
SBaffen  — wiberlege  ihn  mit  feinen  eigenen  Ser 
ten;  plumbeo  g.  iugulari  mit  fchwachen  Bemeifen 
Wiberlegt  werben;  tuo  g.  conficiatur  defenuo; 
(Hör.  sat.  2,  3,  276)  scrutari  ignem  gladio,  'mit 
bem  Schwerte  im  geueT  wühlen’,  b.  i.  ba,  wo  baf 
geuer  bet  ßeibenfChaft  fchon  wütet,  noch  ©raufam 
teil  hinjufügen,  ben  Sahnfinn  alfo  ooüflänbig 
machen. 

glaeba  (beffer  als  gleba)  ae,  f.  1)  ©tbfeholle 
agri,  inicere  glaebam  iu  ob,  *versare  glaeba«; 
•Scholle,  Ader  über  glaebae  Verg.  2)KIümp 
d)tn,  ©tüdchen,  Bife^en  sevi  ac  picis;  aureae 


349 


glaebula 

Just.  Das.  dem.  fglaebila  (gleb,),  ae,  f. 
Klümpchen  ex  Parthico  metallo  fflolbftufe. 
glaesnm  f.  glesnm.  ftragenb  qncrcus. 

glandYfSr,  fera,  ferum,  adj.  [glosB-fero|  gidjelK 
glandiönYda,  ae,  f.  u.  -diuni.  ii,  n.  ein  mol)!’ 
fcbtnedenbeS  irüfenpüd  am  §alfe,  bef.  b. 
gemeinen  Plaut. 

glans,  dis,  f.  1)  ®icpel.  S)  Kugel  aus  Stet  ob. 
Ipon , welche  bie  Sd)leubcrer  führten;  auch  colled. 
gl&nde  aut  lapidibns  pugnare. 
elarea,  ae,  f.  ÄieS. 

Glauein  f.  Seryilius  I)  7). 
glaucöma,  5tis,  n.  [yXavxmtia]  eigtl.  bie  83etbmt= 
felung  bt9  ?lugeS,  bei  Star;  bat)  (Plaut.)  fpridjto. 
obicere  alcui  g.  ob  oculoa  Borjpiegeln,  blauen 
Tunp  Dormacben. 

1.  elancns,  adj.  [ylccwxös]  liebt*,  bläuliebgrau, 
febrilem»,  btintenb,  funtetnb  *equus,  *ulya, 
*«alix,  *amictug  Arethusae,  *oliva  dnro  frigore, 
*ardentes  oculoa  intorait  lumine  g. 

2.  Glaucus,  i,  m.  1)  mahtfagenber  RJeergott, 
Glanci  ohorua  bie  Rereiben.  2)  Sotjn  beS 
Stfqpbu«  Verg. 

gl#ba,  glehäla  j.  glaeba,  glaebula. 
glSsum  (giess.)  [o.  gletfjen,  ©las],  i,  ».  ©ern  = 
Pein  Tac.  Germ.  46. 

gllsco. 3.  junäepp  b.  Steuer,  bat)  tp.  un-- 

Dermerft  junehmen,  warfen,  überbanb  neb  = 
men,  um  fiep  greifen  (»gl.  serpo)  invidia  ea 
sua  sponte  gliscens,  gliscente  in  dies  8editione, 
bellum  gliscenB  iam  per  aliquot  annos  lAv.; 
riolentia  Turno  Verg  , gliscentibus  negotiis, 
gliscentia  discordiae  remedium,  gloria  egregiia 
riris  et  pericula,  numero  Tac. 
glöbdans,  adj.  fglobus]  lugelf  5rmig. 
scliihus,  i,  m.  fttgeltunber  Körper,  lugelförmiger 
Klumpen,  Salten  (populärer  SÄuSbrud  ft. 
sphaera)  terrae,  stellarum,  fnubinm  g.;  pl. 
fyeuertugeln  animadversi  in  caelo;  *+geuer  = 
mafjen  flammarum;  bat),  jufammengebrängte 
SRenfebenmaffe,  bidfter  §aufe  circa  Fabinm, 
fmilitum;  tnSbef.  Setein  ju einem 3»e<fe, ff Iub, 
in  öbelm  Sinne,  eine  ©lique  conaensionis,  no- 
bilitatis. 

glömSro,  1.  [glomus]  (meip  poet  it.  fpät)  1)  ju 
einem  ffnäuel  »ufammenrollen,  = bal(en, 
tnäuelartig  jufammenwideln  *lanam  in 
orbes,  * viacera  glomerata,  *annus  glomerana 
sc.  se  bet  Kreislauf  bcS  3abIf9;  cum  grandinem 
renti  yelut  glomeratam  in  terras  agunt.  IAv. ; 
•gresauB  superbos  im  Satte  traben  Verg.  georg. 
3,  117;  *qnem  circum  glomerati.  2)  maffen* 
baft  AUfammenbrängen,  = bäufen,  auftür* 
men  ’incendia,  *tempestatem , * agmina  fugä, 
•haec  vetusta,  aaeclis  glomerata  horridig,  lncti- 
fica  clades,  *se;  *glomerantur  apes  in  orbem; 
legiones  in  testndinem  7Yie.;  ’hostes.  — glö* 
mus,  eris,  n.  fglobus]  ffnäuel  lanae  Bor. 
glörla,  ae,  f.  1)  Ruhm  gloria  est  freejuens  de 
alqo  fama  cum  laude;  g.  est,  si  diligit  mnlti- 
tudo,  si  fidem  habet,  gi  cum  admiratione  qna- 
dam  honore  dignos  putat;  excellens  eiug  g.  in 
re  militari;  esse  in  magna  g.;  alqm  gloriä 
afficere;  fortitudinis  wegen  ic.,  rei  militaris, 
rerum  geatarum , diTitiarum  et  formae ; *Tumi 
pnlsi  ben  I.  jurüdgebröngt  $u  haben;  posteritatis 
bei  brr  Radjwelt;  gloriam  qui  spreverit,  veram 
habebit  IAv.  22,  39,  19;  concr.  ©egenpanb  bei 
•Ruhme«,  Epte,  Sterbe  *tauri  trucis  (bie  bie 


— Gorgo. 

Stint  jierenben  §6rner);  »Messala  magna  intonsis 
g.  yictor  avis;  pl.  rühmliche  Zweiten  veteres 
Gallorum  Tac.-,  ©elegenbeiten  ju  Ruhm  pro- 
yinciae,  magistratu«,  gloriue  triumphique  Sali. 
Jug.  41,  7.  2)  Stahlen,  ®brgeij,  Rubmfucbt 
•sortis;  nisi  utile  est  quod  facimus,  stulta  est 
g.:  oslentatio  et  g.;  gloriä  elati;  *generandi 
mellis;  *yentosa;  fiactantia  gloriaque;  fpu- 
dor  et  g. 

glörlfttio,  önis,  f.  [gloriorl  prahlen  Cic.  — 
glörlöla,  ae,  f [dem.  o.  gloria]  ein  8i fiepen 
Ruhm. 

glörior,  dep.  1.  [gloria]  etm.  ö.  fi<b  rühmen, 
jitb  wegen  etw.  rühmen,  mit  et»,  prahlen 
idem  quod,  haec,  alqa  re,  de  alqa  re;  de  altjo 
(als  feinem  SanbSmann);  *illo  socero  als  ic. ; in 
alqa  re  in  etm.  [einen  Ruhm  jepen;  fquantum; 
abfol.;  alqd  gloriandum  rühmenswertes. 
glörlösS,  adv.  [gloriosus]  1)  rühmlich,  mit 
Ruhm.  2)  ruhmrebig,  prohtertfdj.  — glö- 
riöBtis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [glorior]  I)  rühm  * 
lieh,  ruhmootl  factum,  mors,  glonosos  alcui; 
multo  gloriosius  duxit,  si  Nep.  2)  ruhmrebig, 
prahlerifib,  ruhmfücbtig  miles,  auch  als  Ittel 
einet  ffomöbie  beS  ©lautuS;  quid  eius  (philoso- 
phiae)  nomine  g.  sumus?  fepistula,  fanimus; 
Bubst,  ayari  species,  glorioei  beS  Renommiften. 
glübo,  — — 3.  auSjcbälen,  fp.  berauben  Ct. 
glütbn,  Inig,  ».  Seim  Verg.  — glütlnätor,  öris, 
m.  [glutino)  bet  3ufammenleimer  ber  Slätter 
ber  Sücber  Oie. 

Glfcgra,  ae,  f.  ein  HJlübtbenname  Hör.,  Tib. 
Gnaens,  tömif<ber  Somame,  abgefürjt  Cn. 
gnärus,  oorll.  auch  gnärnrls,  e,  adj.  [Stamm 
gna,  ngt.  gnavus]  l)  tunbig,  Kenntnis  pabenb 
loci,  rei  publicae,  Latinae  linguae.  2)  befannt 
alcui  Tac. 

Gnätho,  önis,  tn.  91ame  eine«  ScbmaroperS  im 
terenj:  bah  t>.  einem  nieptswürbigen  ®ähnta  = 
roperüberf).  Da».  GnathönYel,  örum,  m.  ©cbü  = 
ler  beS  @n.  •»  Scbmatoper. 

G iuil in , ae,  f (in  ber  SoIfSfpracbe  p.  Kgnatia) 
$mfcnftabt  in  Plpulien. 

gn&ta,  gnitl,  gn&tns,  gnäTitis  etc.,  filtere  Sor= 
men  p.  nata  etc.  f.  nascor  1). 

GnYdlus,  GnYdns  f.  Cnidius,  Cnidus. 

Gnösus,  i,  f.  Stabt  Kretas.  laß.  1)  ‘Gnöslä- 
cus,  adj.,  auch  Iretiftb-  2)  *Gnösias,  ädis,  f. 
adj.-,  auib  fretifd);  subst.  = Slriabne.  3)  *Gno- 
*Ih,  tdis,  f adj-,  aud)  fretifcb,  subst.  =•  Wriabnc. 
4)  *Giiösiog,  adj.  Iretifib;  subst.  im  f.  => 
Briabne;  im  pl.  m.  bie  Sinwohner  B.  ©noftiS. 
Goinphl,  örum,  m.  Stabt  in  tbeffalien.  laB. 
adj.  Gomphenalg;  subst.  -enses,  ium,  m. 
Gonni,  örum,  m.  auch  -us,  i,  m.  Stabt  in  thef» 
falien. 

Gordael  (Gordyaei)  montes,  ein  ©ebtrge  in  @ro&-' 
armenicit.  Das.  subst.  Gordlael  ob.  -dyael,  örum, 
m.  bie  heutigen  ffurben  Ourt. 

Gordlnm,  ii,  « ^»auptPabt  in  $htbg<en.  — Gor- 
dius,  ii,  m.  ffönig  B.  ©ropphrbgien,  betannt  bureb 
ben  B.  ipm  an  feinem  SBagcn  getnüpften  Knoten, 
welchen  älejanber  mit  bem  Schwerte  jerhicb. 
Gorgias,  ae,  n 1)  grieth-  SoppiP  auS  Seontini 
auf  Sijtlien.  2)  athen.  Rhetor.  3)  ein  9Racebo= 
nier  OMrt. 

Gorgo,  önis  ob.  us,  f.  gern,  tm  pl.,  bret  Töchter 
bcS  8hotct)S  unb  ber  ©eto,  bie  als  gepügeltc  unb 
ftblougcnhaarige  3u"3rtauen  gefchilbert  werben; 


3 50  Gorgoneus  - 

BOr*ug«wcife  ober  Reifet  Gorgo  bie  britte,  9D lt- 
bufo,  bereu  fltnbliii  Derfteinerte  u.  bie  ©erfcu* 
tötete.  8u*  ihrem  ©tute  entfprang  ba*  giügcltoft 
©egafu«;  ihr  Haupt  im  Scpilbc  bet  ©alla*.  ©ab. 
»Gorgöuens,  adj.  gorgonifd),  mebufifch  cri- 
nis;  venenis  G.  infeetn  mit  giftgejchtoollfncu 
Schlangen  umgeben,  wie  Siebufa;  equus  ber  tye- 
gafu* ; iacuK  bie  burth  bett  ipuffthlag  beb  ©egaju* 
entfprungene  Duelle  Hippofrenc. 

Gorgoblua,  ae,  f.  Stabt  ber  ©ojet,  tiiell eicht  ba* 
heutige  Charlieu  an  ber  üoire  ob.  Cergeau  bei 
Orleans  G’ars.  6.  O.  7,  9,  6. 

Gortynius,  adj.  bie  Stabt  ©ortpna  (auf  Kreta) 
betreffenb,  gortgniftf),  »Iretifch;  »-nlicus, 
adj.  Iretif th;  frühst  Gortjnll,  6mm,  m. 

gorytux  f.  corythus. 

Golliini,  örum,  m.  germanifthe  Sötlerfchaft  an  bet 
Siatdh  Tac. 

Gothöncs,  um,  m.  germanifthe  Söller  jd)aft  am 
untern  flauf  bet  SBeidjfel  Tac. 

gräbätus,  i,  m [xpößdnrof,  ein  macebon.  SBort] 
niebrige*  u.  einfache*  tRuhebett,  gelbbett. 

Gracchus  f.  Sempronine.  ®ao.  -chinus,  adj. 

gräcUis,  e (pl.  gracilae  einm  Ter.),  adj.  m. 
fcomp.  u.  tsap.  1)  fthmal,  fcplnnf,  biinn, 
feh mächtig  virgo  Ter.;  eqoi  houiinesque  pau, 
luli  et  g.  Liv. ; *puer,  »capella,  ferura  gracil- 
lima,  vox  Just.  2)  tp.  a)  fbürftig,  ärmlich 
vindemiae.  6)  B.  ber  Siebe,  einfach,  fehlieht, 
fthmutflo*  »materia,  fpraefatio.  ®a8.  gräet- 
lltas,  ätia,  f.  Schlanfheit,  Schmächtigleit 
»urama  g.  et  infirmitas  corporia,  tcrurom;  B. 
©ebnet  pl.  qui  non  tarn  habitus  corporis  opimo* 
quam  g.  consectentur. 

gräiülus,  i,  m.  ®ol)Ic. 

gradüttm,  adv  [gradus]  i)  Schritt  für  Schritt, 
fchritttneije  aliquo  pervenire.  8)  tp.  nach  u. 
nach  pedebentim  et  g.  accessus  a te  ad  cau- 
sam facti;  g.  aliquid  addere;  auch  fltob»,  ftu  = 
fentneife,  g.  amicos  habet  macht  Unterfd)icbe 
unter  ic.  Plin  ep.  — gradAtln,  önis,  f.  [gradus] 
eine  rhetor,  gigur  (xli>aj),  bie  ftufcntnci)e  Stei  = 
gerung  burch  ©erbefferung  be*  micberholten  Bor= 
hergehenben  Sorte*  mittel*  eine*  ftättem.  — turi- 
(latus,  atlj.  [gradus]  ftufenmeife  abgeteilt, 
abaeftuft  buxus. 

grid  lor,  gressus  sum,  dep.  3.  [gradus]  Schritte 
machen,  fchreiten  fidenti  animo  ad  mortem, 
»longe , »lente:  B.  litten  (volucres)  serpentes 
quasdam,  quasdam  esse  gradientes.  ®ab.  grä- 
dirus,  adj.  ber  in  ben  Kampf  ©orfchreitenbe, 
©einame  be*  SJiar*  * pater,  *rex;  *subst.  ma- 
gnuä  G.,  G. 

gradus,  us,  m.  1)  Schritt  gradum  facere;  *in- 
gentes  g.  ferre  machen;  gradum  inferre  in  ho- 
stes  gegen  jc.  attriiefen ; g.  conferre  jum  ^>aitb- 
aemenge  tommen,  hunbgemeiti  »erben,  »jum  ®c= 
fprädt  jufammettfommen,  fieft  unteneben;  *g.  Ce- 
lera re  ob.  »corripere  eilen;  *g.  sistcre,  * »usti- 
nere  tpatt  machen;  g.  citato,  pleno  im  Silntarfd); 
ingenti  g.  (ba*  (jont  u«xon  ßißae)  pontem  ob- 
tinere;  pressus.  modicus;  g.  addere  (sc.  giodui) 
einen  Schritt  rafch  nach  bem  anbem  tljun;  g.  re- 
ferre  jurüdgehen;  auch  Bom©ang  eine*©erfe*; 
bilbl  ber  Schritt  ju  et».,  gradum  facere  ex 
aedilitate  ad  censuram  jur  Stnfur  übergehen; 
eo  g.  via  facta  eBt  ad  consulatum;  primue  g. 
imperii  factu»  est:  g.  reditus  mei;  »ba*  Stn  = 
fchreiten,  tperanfehreiten  mortis- Hör.  carm. 


- Graioceli. 

l,  3,  17.  21  o.  gechtern  u.  Kriegern,  bie  angc 
nottimene  Stellung,  ber  Stanbpuntt  (Dgl. 
status)  in  suo  quisque  g.  obnixi;  de  gradu 
fiehenben  gufjr* ; »stare  in  gTadu;  alqm  gradu 
movere,  deuiovere;  bilbl.  gradu  deici,  ut  dici- 
tur,  gradu  depelli  au*  ber  gaffung  gebraut  ob. 
au*  feinet  Borteilhaften  £age  oerbrängt  »erben; 
iterum  ab  eodem  gradu  depulsus  est  A’ep ; in 
Omnibus  causis  tres  sunt  g.,  ex  quibus  onus 
capiendus  est  ad  resiBtendum  Oie.  pari.  or. 
§.  101.  3)  Stufe  einet  Iteppe  ober  Sproifc 
einer  Seiler,  bef.  pl.  Bcalarum,  templorum,  aJqm 
per  gradus  deicere;  *bie  Seiler  fclbft  [«»te* 
sub  ipsos  nituntur  gradibus;  übertr.  »gradu  post 

. me  sedet  uno  b.  i.  er  ift  d.  noch  niebrigerer  0c 
burt  al*  ich  (mit  Hnfpielung  auf  bie  Sifce  in 
Iheotcr)  Hör.  sat.  1,  6,  40;  »tollere  mortale  cor- 
pus  de  imo  g.  rau*  bem  Staub  erheben’;  tp. 
®rab.  Stuft  ber  fflürbc,  be*  Älter*  k , Sang 
aetatis,  peccatorum,  officiorum,  dignitatis,  om- 
nes  bonorum  g.;  pervenire  ad  altiorem  g.;  im- 
perii g.  secundum  tenere  ben  nächfteu  SHang  naefc 
bem  König  Nep.;  temporum;  sunt  plures  g.  so- 
cietatis  humunae;  sonorum;  fnullo  g.  contin- 
gere  alqm  gar  niiht  mit  jmbtn.  nerttanbt  feilt; 
fa  matre  alqm  artissimo  g.  contingere,  sonn 
torius,  -f-gradum  in  militia  obtinere,  fin  ff 
cundo  g.  se  continere;  fübertr.  Haarflechte. 

Graeea,  Graccänlcus,  Graece  f.  Graeci. 

Graeci,  örum,  m.  [roaixof]  bie  ©riechen;  — 
Parthini,  ».  f.  Caes.  b.  c.  3,  11,  3;  sing.  Urse- 
cus  ein  ©rieche,  Graeca  eint  ©riechin.  Io» 

1)  Graecus,  adj.  gtiethifch;  Graeci  hominei 
Btrüchtl.  »ie  Graeculus  d);  subst.  Graecum,  i,  »• 
ba*  ©riechifchc  e Graeco  in  Latinum  conver- 
tere;  semper  cum  Graocis  Latina  coniunxi 
Hiero.  a)  Graece,  adv.  griechifch  loqui,  scirt. 
nescire.  b)  graedsso,  1)  [ypatx^st]  Plaut,  bie 
©riechen  nadjahmen,  hrtcchifch  agieren,  e) 
»graecor,  dep.  1.  auf  gned)ifche  3Beife  leben, 
bie  ©riechen  nachahmcn  Hör.  sat.  2,  2,  11.  d 
Graecälus  | adj.  dem.  Graecus]  mit  Xabel  al* 
ba*  jur  3rit  bet  röm.  Schriftflcller  oerächtltche  u 
entartete  Soll  verbi  controversia  iam  diu  »r 
quot  G.  homines  bie  guten  üeutchen  in  ©riech« 
lanb;  ancilla  Tac.;  auch  trübst,  ba*  ©tiecblcin 

2)  Graecia,  ae,  ©riechenlanb,  teil*  a)  ba* 
eigentliche  ©riechenlanb,  teil*  b)  magna  (auch 
maior)  G.  Untcritalicn  — bie  Bielen  bort  ange 
legten  grirch-  Kolonieen,  auch  (Plaut,  im  ffiunbe 
eine*  ©riechen)  G.  exotica  u.  parva;  bl.  Graeci» 
Cic.  p.  Arch.  §.  10.  Tusc.  5 §.66;  »magna  — 
Italien;  fl.  Graeci,  illa  quae  nostri  maiore«  as- 
sccuti  sunt,  neque  cum  G.  neque  cum  ulla  gente 
sunt  conferenda  Oie.  Tusc.  1.  §.  2.  8)  f Graf- 
cÄntcux,  adj.  Bon  ben  ©rieten  flammenb, 
na^  t&xt  ber  ©riechen  toga. 

Graecia,  graedsso,  graecor  f.  Graeci. 

Graccostäsis , is,  f.  [yoanöorc  <ric]  ein  ©ebäutc 
auf  bem  röm.  gorum,  in  ber  Sähe  ber  Kurie,  j»»1 
©mpjangc  ber  fxemben,  bef.  griech.  ©efanbten. 

GraecSIux,  Graecus  f.  Graeci  1)  u.  1)  rf) 

Grill,  örum  (»auch  um)>  m-  ältere  u.  mcift  P«t 
gorm  für  Graeci,  bie  ©riechen,  bef.  al«  ba*  ü*j: 
fifche  u.  Helbenooll  ber  ©orjeit  ; sing.  Grilus,  c, 

m.  ©rieche  Cic.  n.  d.  2 §.  91.  ®aB.  Grilus, adj. 
griechifch  »Camenae,  »manus,  »urbes,  Hercule* 
A’ep. ; saltus.  Alpes  Nep.,  Tac.  — Griloceli, 
örum,  m.  gaUifche  ©ölferfchaft  auf  ben  grajifcbm 


351 


Graingena 

Älpcn  Caes.  — ‘Grälögena,  ao,  f.  [Graius-gigno] 
©rietpe  o.  ©eburt.  — Grälus  f.  Grau, 
grallätor,  öris,  m.  fgralla]  © te  Ucitlöuf  er  Plaut. 
grämön,  Tnis,  n.  1)  ®ra«,  Diafen,  graminis 
herba  ®ra«flengel  Verg.,  Mv.,  herbae  Ov.,  *te- 
nenim,  *tenax,  *remotmn  Hör.,  *molle,  *viride; 
*pl. ; auep  *®rafung,  ffieibe  immemor  grami- 
nis. 2)  *t©flanje,  Staut  überhaupt  ®a». 
grämtnens,  adj.  ma*  au«  ®ra«  ift  ob.  mit 
fflra«  befebt  ift,  ®ta«*,  graf ig  corona  (ob- 
sidionalis)  obaidionalis;  haata  au«  fflambu«-- 
ropr  ’campus,  *caespes,  ’ara. 
grnmmätlcus,  adj.  jur  Spracpminenfcpaf t 
« t^brig  ar»;  tribus  bie  günfte  ber  ©rammatifer, 
Krittler.  hier»  subst.  a)  gram inatlrus.  i,  m. 
brr  Sprncpfunbiflc  al«  Srtlärcr  unb  Kauft» 
rttpler  dltertr,  bef.  poetifeprr  Sipriftwerle,  ber 
Äntifcr,  ©rammatilcr.  6)  graniuiätlcu,  ae, 
f.,  aud)  -ca,  örum,  n.  ©ptaepmif fenfepaft. 
Gramplus  (.  Graupius 
gränäria,  örum,  «.  [granumj  Kornboben. 
*+grandaerns , adj.  [grandis-aevum]  poipbes 

japrt.  — *fgra»de8C«, 8.  [grandis]  gtop 

toerben.  — grandTcdlus  [adj.  dem.  s.  grandis] 
jiemlicp  grop  Com. 

grandYfCr,  fera,  ferum,  adj.  [grandis  u.  fero] 
fepr  einträglich  arationes  Cie.  Phil.  2 §.  101. 
— srrandTlöqniis,  adj.  [grandia-loquor]  1)  in 
großartigem,  feierlichem  Stil  rebenb  g.,  ut 
ita  dicam,  fuerunt  etc.;  Aeschylus,  sublimis  et 
gravi»  et  g.  saepe  usque  ad  vitium  Quint.  2) 
in  tabclnbcm  Sinne,  subst.  ©toßfptecper,  pl. 
isti  Cie.  Tute.  6 §.  89 
grandinat,  impers.  e«  pagelt. 
grandio,  4.  [grandis]  gtop  maepen,  oetgrSpern, 
gradum  Plaut. 

grandis,  e,  <*(/.  m.  comp.  u.  t*«P-  gtop,  pari, 
o o 11,  bebeutenb,  grogartig  tburdj  ©röpe  im: 
ponierenb)  l)  eigtl.  n o.  Satpeit,  bef.  9!atur= 
gegenpänben  unb  ynbuftrieerjeugniffen  ilex,  sa- 
ium;  cerri,  'hordea  groptörnige,  pecunia,  aes 
alienutn,  fenus,  pondus  argenti,  über,  literae 
Uncialbucpftaben.  b'  P.  lebenben  fflefen  peran» 
gemaepfen,  erroaipfen,  bejaprt,  betagt  puer; 
adulescens  nt.  u.  opne  natu,  tg-  aevo,  *alum- 
nus  (p.  Äcpifle«);  bap.  auep  ü.  Älter  felbft  grun- 
dier acta*.  2)  tp.  grop,  Part,  großartig, 
bebeutenb  vitium,  res  grandiores,  exemplis 
grandioribus  (feplagenbere)  uti,  *munus,  »decus, 
•certamen,  *molum,  ’praemia,  * ingenium, 
patientiae  documentum,  mortis  solacium  Tac. ; 
ipeciell  0.  ber  9iebe  u.  bem  SHebner  erpaben, 
»cietlitp  genus  dicendi,  carmen,  oratio;  ora- 
tores  g.  verbis;  causidicus  amplus  atque  g. ; 
Thucydides  rerum  gestarum  pronuntiator  sin- 
cerus  et  g.  etiam  fuit;  Aescbines  mugis  fusus 
et  grandiori  similis  Quint.  ®a».  A ) grandltas, 
äti»,  f.  (feit.)  tp.  ttrpabenpeit  ber  Diebe  ver- 
borum,  fnon  illi  g.  defuit.  B)  grandTtdr,  adv. 
(feit)  tp.  erpaben  *sonare.  C)  grandluscftlus, 
[adj.  dem.]  jiemlicp  perangemaepfen  Ter. 
irrando,  Ims,  f.  $anel,  fsaxea  p.  Steinen, 
tiränims,  i,  m.  fjluß  »«  Sippen. 
gräoTfer,  föra,  ferum,  adj.  [granum-fero]  ßöt  = 
ner  tragenb  agmen  (Ämeifen)  Ov.  mH.  7,  688. 
— gränum,  i,  n.  ein  Rom. 
griplilftrluH,  adj.  [graphium]  jum  Stpreib» 
griff el  gepörig,  ®riffel=  theca.  — gräphlcö, 
adr.  [graphicu»]  malerifcp  = fepr  fein  Plaut. 


— gratia. 

— grSphTcng,  adj.  eigentl.  jum  Heicpnen  ge- 
pörig,  malerifcp  tp.  (Plaut.)  o.  pjerfonen  fein, 
abgefeimt  für,  serrus,  nugator.  — *tgrä- 
pliium,  ii,  n.  |yp«q)io»>]  ©(preibqriffel. 
grassätor,  öris,  in.  [grassor]  SBegelagerer, 
Strapenräuber.  — grassätüra,  ae,  f.  [gras- 
sorj  (feit.)  ba«  nächtliche  $erumf(ptDärmen 
auf  ben  Sitapen,  SBcgelagern  SuH.  Tib.  87.  - 
grasKor,  dep.  1.  [intens,  p.  gradior]  (6.  de.  mept 
gebrauipt)  1)  tücptig  lo«fchreiten  Plaut.,  Ov.; 
per  omnes  nervös  articulosque  umore  pestifero 
rassante  Just.;  bef.  perumftptoärmen  in  Su- 
urra  Liv.  2)  tp.  a)  loSfcprciten  animus  ad 
gloriam  virtutis  viä  Sali.;  auf  ein  ©efifetum  er: 
piept  iein  in  possessionem  agri  publici  Liv. 
b)  mit  heftigfeit  j u SBerte  gepen,  iure,  non  vi 
ben  SBcg  be«  ic.  »erfolgen,  cupidine  atque  irä, 
consilio,  assentando  multitudini,  iri  te  hac  via, 
dolo,  dissimulatione,  veneno,  ferro  fipreiten  ju  ic; 
•obsequio  recht  ferpil  ju  ©erfc  gepen;  (natpfl. 
u.  fpät)  pari  u.  fcinblicp  »erfapren,  toü: 
ten  adversus  deos,  in  alqm,  ferro  in  bomines, 
in  aedificia  igne;  in  alqo  Just.;  neque  avaritia 
solum,  sed  etiam  crudelitas  in  capta  urbe  Curt. ; 
Romain  pestilentia  Überpel  Aur.  Vict.;  vis  Tac. 
gritö,  adv.  m.  fcomp.  u.  +sty»  [gratus]  1)  mit 
©ergnügen,  gern.  2)  bantbar. 
gräte«,  f.  pl.  (in  ber  Siegel  nur  nom.  u acc.) 
®an!  (bei.  öffentlich  “•  ftterlicp  gegen  bie  ®öt= 
ter)  g.  tibi  ago,  summe  Sol,  vobisque  reli- 
qui  caelitcs  Cic.;  diis  laudos  gratesque  agere 
Liv.  7,  36,  7;  legionibus  lauaes  et  g.  babere, 
benevolentiae  patrum  g.  agere,  Agrippinam 
iisdem  quibus  principem  lsudibus  gratibus- 
que  venerati  sunt  Tac.;  *g.  persolvere,  ’referre, 
•dicere. 

grätla,  ae,  f.  [gratus]  1)  SiebcnSlu&rbigfeit, 
Änmut  foris;  fplenus  est  iucunditatis  et  gra- 
tiae;  fsincera  illa  seruionis  Attici;  *formae; 
al«  nom.  pr.  Gratiao,  ärum,  f.  [A«piric]  bie 
©rajieit,  Ibcpter  be«  3eu3  u.  ber  ©urpnome, 
geto.  btri,  ©öttinnen  ber  Änmut,  bef.  ber  burip 
®cpiSnpeit«finn  »erebeltcn  gefetligen  greube  ber 
Sienftpen;  auep  sing,  collect.  Hör. 

2)  bie  Sunfi,  bie  man  ertoeift,  ©efälligfeit,  ber 
©cfalten,  bie  ©nabe  alcui  eratiam  dare,  fa- 
cere  (Com.);  facta  per  Cornelium  Valerio  di- 
cendi g.  (mürbe  geftattet  »u  ic.)  quae  vellet  Iav.; 
tgratiam  reddendi  equi  facere;  in  beneficii  loco 
et  gratiae;  nullam  esse  g.,  quam  non  «apere 
animus  meus  posset;  iltfbef.  (Liv.,  Curt.)  in 
gratiam  alcis  jmbm.  ju  ©cfaDen,  ju  ©unflen, 
rndicii  wegen  ber  beim  UrteilsSfprucp  bemiejeuen 
®unfl  — weil  ba«  ©oll  ipn  loigefproipen;  gratiae 
causä  au«  h^ilicpteit;  all.  gratis  au«  ® unft 
gegen  ic.,  wegen,  um  — willen  hominum  gra- 
tiä;  cibi  g.  aut  potionis;  honoris  g.;  exempli, 
Terbi  g.  exemplum  1),  verbum  2)  d);  sui 
purgandi  g,  um  fiep  JU  rechtfertigen ; simulandi 
uü  g.  be«megen  Ter.,  Sali.;  quä,  quänam, 
ac  g.  Cdm.;  ‘•©efallcn,  Sup  an  etw.  rurruum 
armorumque;  bap.  a)  gratiam  alcis  rei  facere 
alcui  imbm.  etw.  erlaffen,  jmb.  ».  etw.  bi«penfieren, 
auep  für  etw.  banfen  b.  p.  e«  au«fcplagen  Liv., 
Suet.;  de  his  artibus  (waä  ic.  betrifft)  g.  facio 
ne  etc.,  quam  benigne  g.  fecit  ne  etc.;  de  cena 
Plaut.,  omninm  tibi,  delicti,  feriminum.  6) 
$anf,  bef.  gratias  agere  ®ant  lagen,  mugnas, 
ingeutes  (Ter.),  miriticas;  alcui;  alcui  pro  alo<U- 


352 


gratus  - 

re,  alcui  de  matre;  fDomitiae  inimicitiis;  ob 
ea  laudare,  ob  qnae  g.  agarem  Plin.  cp. ; m. 
quod;  bist»,  m.  com;  gratiaruin  actio  Danf* 
fagung;  gratiain  habere  alcui  jmbm.  Dant 
wtffen,  bantbat  gefinnt  («in,  feiten  in  ©ejug  auf 
mehrere  gratias  h.  u.  b.  einem  (b.  Pfau«),  aber 
mit  hinjugefügtem  summi«  ob.  audj  au«  9tüdfid)t 
auf  ftonjinnität  alcui  laudes  gratiasque  h. 
magnas;  maxime  ob.  maximas  g.  et  habere 
et  agere,  agere  atque  habere;  m.  quod;  gra- 
tiam  referre  fid)  burd)  bie  Ifyit  banfbar  be= 
weifen,  Danf  betätigen;  bonam,  praeclaram, 
meritam  debitamque;  parem  ©leiere«  mit  ®tei= 
d)em  tiergelten;  feit.  u.  mit  fRücfftdjt  auf  ftonjim 
nität  gratias  referre,  wie  me  praesentem  tibi 
gratias  relaturum,  hos  omnia  tibi  illorum  la- 
borum  praemia  pro  me  persolutnros ; hono- 
res  eis  habeantur  gratiaeque  referantur; 
gratiam  referre  pro  alqa  re;  merita,  quibus  (ft. 
pro  q.)  uno  modo  referri  gratiam  posse  Gurt. 
8,  6,  10;  non  ineunda  (ju  erwerben)  Bed  referenda 
(}U  Oetgeltcn)  g.;  nullnm  officium  referendü  gra- 
tifi  (al«  tbätige  Danlbarleit)  magis  neceaaarium 
et  Cic.  off.  t §.  47;  eigentüml.  accidit  nt  optime 
dictis  gratiam  prava  iudicia  non  referant  bie 
oerbientc  Änerlennung  oerfagen  Quint.  10,  1,  19; 
aud;  wie  unfer  »ergelten  — fid;  rädjen  se 
intellexisee,  quos  6dos  amicos  haberet,  quos 
iniidoa,  cum  iam  neutris  g.  referre  posset; 
(fett)  gratiam  reddere  >S all.,  Ourt.,  *rependere; 
meritam  dis  immortalibus  g.  iustis  honoribus 
et  memori  mente  persolvere  Oie.;  gratiam  ferre 
alcis  rei  booontragen;  gratiam  debere  fdjulbig 
fein;  (Äouberf.)  g.  est  ic|  banfe,  aurf)  ich  bebante 
mid),  mufj  e«  ableljnen,  gratia  diis  Sott  fei  Datif; 
all.  gratiis  ;Com.)  jfgj.  gratis,  adv.  eigtl.  für 
einen  bloßen  Danf,  bah-  unentgeltlich,  umfonft 
facere  alqd  g.;  habitare  g.  frei;  g.  («medio«) 
anhelans  Phaedr. 

8)  bie  @unjt,  in  bet  man  bei  jmbm.  fteljt,  Se* 
liebtf)eit,  Rrebit  bona;  in  gratia  esse;  gra- 
tiam mire,  ab  alqo,  apud,  ad  alqm,  falcis;  g. 
alcis  Bibi  conciliare;  pl.  wenn  0.  bet  ®unfl  me|s 
rerer  bie  Siebe  ifi  L.  Murenae  provincia  multas 
bonas  g.  attulit;  plureB  (bei  mehreren)  ineuntur 
gratiae;  eadem  res  plurimas  g.,  firmissimas 
amicitias  etc.  pariat,  Dal).  a)  burdj  Beliebtheit 
erlangte«  9tnfel)en,  Einfluß,  Wac^t  gratiä 
valere,  florere,  pro  alqa  re  niti;  *modicae  apud 
alqm  g.  esse.  6)  gute«  Serneljmen,  in  bem 
man  mtt  jmbm.  jtel)t,  freunbfd)aftliehe*  8er* 
bfiltni«  in  gratiam  redire  cum  alqo  fid)  mit 
jmbm.  au«jüf)rtfn ; and)  (Nep.  Att.  17,  1)  al«  mil-- 
berc  SBenbung  se  nunquam  cum  matre  in  g.  re- 
disse  — fyibc  nie  einen  (Streit  gehabt  mit  ic.; 
mecum  facile  redeo  in  g Phaedr.;  *g.  fratrum 
geminorum  dissilnit;  alqm  apud  alqm  ponere 
in  gratia,  in  g.  maxima;  cum  gratia  gutwillig 
Ter.;  cum  bona  g.  in  ©ütc,  cum  mala  g.  in  fjafj. 

Gritullns.  Warne  einer  töm.  gamilte;  (fratidla 
bie  ©rofjmuttcr  Eicero«.  Dae.  adj.  -di&nns. 

grättfirätio,  önis , f.  [gratificorj  ©Sillfä^rig- 
feit,  fflefälligfeit.  — grätiricor,  dep.  1.  fgra- 
tus-facio]  jmbm.  etrn.  ju  ©efallcn  tljun,  will* 
fahren,  fief)  gefällig  «eigen,  jmbm.  etw.  bar* 
bringen,  opfern,  aufopfern  alcui,  fodiis 
alcis,  pro  alqo;  hoc,  nihil  Satin,  in  nicht«;  po- 

fmlo  aliena  et  sua;  potentiae  paucorum  decus 
•tque  libertatem  suam. 


- gratus. 

gratiis  f gratia  2)  b).  — grätlösns,  adj.  m. 
comp.  u.  mp.  [gratia]  1)  ®unft  erweifenb,  ge= 
fällig  in  dando  et  cedendo  loco  Oie.  Brut 
§.  290.  — Dal),  au«  ®unfl  ob.  ©efälliglfil 
erteilt  misRio  Liv.  2)  ®unft  genielenb,  be- 
liebt, begünftigt  homo;  alcui  u.  apud  alqm, 
in  sua  tribu,  in  provincia,  causa«  apud  te  ro 
gantium  esse  gratiosiores  quam  vultus  träges 
mehr  baju  bei,  bict)  gönftig  «U  ftimmen.  — grill» 

f.  gratia  2)  6). 

grätor,  dep.  1.  [gratus]  1)  ®lüd  münfäfen  in- 
vicem  inter  se  Liv.,  * alcui,  ’sibi,  *rednce« 
sc.  eos  esse  Verg.\  -fabfol.  2)  fteubig  basletc 
Liv.,  Ov. 

grätiiito,  adv.  [gratuitus]  unentgeltlich'  n rn 
fonft,  ohne  ©orteil  multorum  causa«  et  non 
gravate  ot  g.  defendere;  quae  ante  rostra  be- 
neficia  g.  faciebam  (®gf.  accepta  mercede); 
auch  ohne  ©üdficht  ob  Hu«ficht  auf  Sohn 
ob.  Danf  g.  potius  malus  atque  crudehs  erat; 
mediocribuB  multis  g.  civitatem  in  Graecia  ho- 
mines  impertiebant  Oie.  p.  Arch.  §.  10;  tg-  *n< 
levi  fenore;  +g  (inbem  man  ®clb  ohne  8'n'fn 
leiht)  alqm  obstringere.  — grätöltus.  adj.  WO'- 
umfonft,  ohneßohn,  Sorteil  ob.  ohne  Äa« 
ficht  barauf  gcfcfjief)t,  unentgeltlich,  on 
eigennützig,  comitia  wo  bie  ©timmen  nicht  n 
lauft  finb,  suffragia,  -fpecuniam  g.  lohne  ginfen ) 
dare,  ffenns,  ffrumentum,  tg-  in  circo  loca 
tÜTcipIäje,  fsubsellia,  fcicatrices  unbelobn: , 
amicitia,  probitas,  liberalitas,  spes,  pax;  «afe 
superque  g.  furoris  in  multitudine  esse. 

grätüläbnndus,  adj.  [gratulor]  glüdwünfhe»^ 
Liv.,  Suet.;  m.  dat.  patriae  Just. 

grätfilätlo,  önis,  f.  [gratulor]  l)  gte ubenbe 
jeiauna,  ©lüdwunfh  summä  cam  cirium 

g.  ; laudis  uostrae  wegen  k.  ; tinter  g.  adventuä 
sui  et  filii  geniti;  ffungi  mutu&  g.  fid)  gegen 
feitig  beglücfwfinfthen,  g.  victoriae  praecipere  i. 
praecipio  1):  abfol.;  g.  fiunt;  auch  ffreube  übet 
eigene«  ®iüe!,  greuben«,  ßhtentag  ne  Mo 
renae  recentem  g.  nova  lamentatione  obruabt^y 
in  sua  g.;  de  tanta  voluptat«  et  g.  2)  religibfe# 
Danl--  u.  Sreubenfeft  wegen  einer  fürbenStr 
erfreulichen  ©egebenheit  (pgl  supplicatio),  decei 
nere  alcui  conservatae,  bene  gestae  rei  publica« 
g.;  preces  gratulationesqne. 

grätiilor,  dep.  1 [gratus]  1)  ®lüd  Wfinfheti 
veuiunt  gratulatum,  alcm,  impii  cives  inter  se; 
alcui  alqd,  de  filia,  de  reditu;  (aleuil  in  alqa 
re;  temporibus  nostris  pro  ingenio  tali  Plin  ep.; 
adv  ent  um  wegen  IC.  Ter.;  alcui  ob.  apud  alqm 
u.  bl.  g.  m.  acc.  c.  inf.;  alcui  u.  bl.  g.  m.  quo.l; 
bi«W.  g.  tibi,  cum  etc.;  g.  sibi,  *fg.  fich  ® tücf 
wünfhen,  fich  freuen.  2)  freubig  banles, 
bef.  ben  ®6ttern  (Ter.)  alcui,  deos  gratulanäo 
obtundere;  alcis  rndicio  Phaedr. 

gr&tus,  adj.  m.  comp.  n.  sup.  1)  gefällig  *w 
Pufferen  u.  im  ©enchmen  reijenb,  h0^,.011 
mutig,  lieblich  Venus,  conviva,  gratissimo-* 
comitum,  armenta,  Antium,  antrum,  locuf, 
carmen,  mensae  fröhliche  Dafel ; gratior  una  tri- 
bus;  gratior  it  dies;  tempns,  nox,  hora.  lux, 
proterritas.  2)  bantcnSwert, f hähhar,  toohl' 
thuenb,  willtommen,  teuer,  wert,  ange- 
nehm (in  ©e«ug  auf  ben  Wert,  ben  etw  fflt  uns 
hat)  ista  veritas  etiamsi  iucunda  non  est,  mihi 
tarnen  g.  est;  mentis  gratissimus  error  Hör ; 
g.  potius  quam  grave ; *quod  adest,  gratum 


353 


Oraupius  mons  — graviter. 


iuv&t;  *g.  feminis  carmina  öeräcfjtlic^  ■=»  mollia; 
haec  pueris  et  muliereulis  esse  g.f  * gratum 
elocuta  etc.  j.  eloquor;  ‘exiguo  gratoque  (».) 
frei,  jpäufiq  gratum  alcui  alqil  face  re  einen  @e> 
fallen  erweifen;  nihil  mihi  gratius  face  re  potes; 
gratissimunr  mihi  facies ; g.  ncceptumque  habere 
alqd;  oratoribus  tit  gratissimum,  si  etc.  8)banl  = 
bar,  Xanfbarteit  füfjlenb  n.  erweifenb  nnimus, 
g.  esse  erga  alqm;  g.  ho  praebere  alcui;  g.  me- 
moria alqm  prosequi;  ‘male  unbanfbar. 
brauplus  inons  in  Stpottlanb  Tac.  Agr.  29. 
grävantcr,  adv.  ■=■  gravate,  gravatim,  w.  f. 
haud  g.  Iav.  21,  24,  5. 
grävastrllns,  i,  m.  ©taulopf  Plaut. 
gräräte  u.  •tim,  adv.  [gravor]  mit  Umftänben, 
ungern  g.  ille  primo;  non  ob.  haud  g.  opne 
Umfiänbe,  Steigerung. 

griredfnesus,  adj.  [gravedo]  jum  Scpnupfen 
geneigt,  am  Scpnupfen  leibenb  C Hc.  Tu»c.  4 
§.  27.  — gräTödo,  tnis,  f.  [gravis]  Scpnupfen. 
‘grive-ölens,  tis,  adj-  ftarfriecpenb,  Übels 
rieepenb,  Avemus  pcflpautpenb. 

gravesco, 8.  [gravisl  i)  ftpwer,  brüdenb 

roerben,  ‘nemus  omne  fetu  wirb  mit  Stülpten 
belaftet.  2)  tp.  fiep  Bcrfcplimmcrn  ‘vulnus 
gravescenw;  valetudo  Augusti,  malum,  publica 
mala  Tac.  [Ctc.  »».  d.  2 §.  119. 

gräridttitcH,  f.  i gravidus]  Stpwangetfipaften 
grivldo,  1.  I gravis]  (feit.)  eigtl.  (oorll.)  befcpwe* 
ren,  fepmängent,  tp.  terra  gravidata  semini- 
bua  befrwptet. 

graridus,  adj.  [gravia]  1)  feproanger,  träeps 
tig;  mbst.  {.  eilte  ©cpwangere  Plaut.-,  ‘muraena, 
•pecua.  2)  *tp.  o oll  b.  et».,  betaben  mit  et»., 
Pr  open  b,  frutptbar  gratia  ea  g.  (reitp)  est 
bonis  Plaut.;  Italia  imperiia,  urba  belli»,  nubea, 
ariatae , pharetra  sagittia,  semine  terrae;  ager 
pampineo  auctumno. 

graris , e,  adj.  m.  comp.  U.  »wp.  1)  f(p»er  B. 
©ernitpt,  ge»i<ptig,  laftenb,  belaftet,  bc  = 
ftp  wert  (®gf.  levi« ) amiculum,  onus,  navis 
ftpwerbelaben,  agmen  g.  praedA  u.  bl.  grave; 
rniles  fcpwer  bewaffnet  Tac  ; nubea  imbre;  aea 
f.  aea;  cibua  i(p»et  Berbaulitp;  ‘corpus  partlei= 
big;  ‘terra  ftpwercr  ©oben;  *g.  terrae  ber  (£rbe 
ldftig,  gravia  vulnere.  g.  iam  aetate  I.iv.,  *aevo, 
‘annia  milea,  ‘oculi  vino  et  somno,  ‘f<p»ans 
ger,  ‘aacerdos  Marte  B.  DJlar«;  am p poep,  bc* 
beutenb  pretium;  f graviore  fenore;  B.  fflcrücpcn 
ftar!  rietpenb,  ftinfcnb  ‘hircus  in  alis;  b. 
Xötten  n.  flauten,  trumpf,  tief,  8afj  (©gf.  acu- 
tus Sopran)  vocem  recipere  ab  acutissimo  sono 
naqne  ad  graviasimum;  fip»er  auf  ben  ftörper 
fa&enb,  bcfcpwerenb,  ungefunb,  fcpäblicp 
tempua  anni,  ‘aestas,  *pomifero  tempus  anno, 
auctumnna,  hiems,  vulnua,  morbus,  pestilentia, 
fsolam  caelumque. 

2)  tp.  A)  in  üblem  Sinne  a)  ftpwer,  läftig,  be> 
jtpwerlitp,  brütfenb,  oerbcrbliep,  fcinbliip 
labor,  onus,  uaurae,  fortuna,  oppugnatio;  sc- 
ueetntem  tibi  g.  esse;  tg.  etiam  eoruin  aunbus, 
qui  etc.;  §i  gravius  quid  accidat  im  5atl  eines 
Unglüdä;  ‘ante  g.  solem  beoor  c«  peifj  Wirb; 
•militia,  ‘nuntius  gravior,  ‘contumeliae , *Per- 
sae;  * imbst.  graviora  Xraurigere*,  größere  Ueiben. 
b)  pari,  fireng  senatus  consultum,  edictum, 
poena,  supplicium,  iudicium,  iudex;  Livia,  g. 
in  rem  publicam  mater  Tac.;  alqd  gravius  sta- 
tuere  in  alqm,  sentire  de  alqo;  aud)  p cf  tig, 
fot  •fceutfrfjr«  Sdjiilrcörtrrb  5,  flufl. 


gewaltig,  mätptig,  bebeutenb  ‘Liber  g.  mc- 
tuende  thyrso,  ‘ictus,  ‘aestus,  ‘ruinae,  ‘cu- 
rae,  *irae. 

B)  in  (obeubem  Sinne  »l  gewiiptooll,  wieptig, 
bebeutenb,  nacpbrütllitp,  mirlfam  causa, 
sententia,  epistula  g.  et  reruui  plena,  carmen 
g.  plennmquc  reitp  an  3npalt  u.  in  BoUtönenbtn 
Sfcrfen;  quod  apud  omnes  leve  et  infirmuin  est, 
id  apud  iudicem  g.  et  sanctum  esse  ducetur; 
quae  mihi  ad  spem  obtinendae  veritatis  gra- 
vissima  sunt;  nec  unquam  fuit  apud  populum 
gravior  oratio;  quis  illo  gravior  fuit  in  lau- 
dando?  su bst.  spretum  a subtilibus,  repulsum 
a gravibus  ben  SHebnern  in  ber  pöpern  Diebegat-- 
tung,  a gravissimo  (tu  discedens  Oie.  or.  §.  96 
u.  111;  testis,  auctor,  testimonia  ftpwetPe= 
laftenbe;  historici.  b)  angefepen,  eprwürbig, 
mürbeboll,  gemeffen,  bcj.  im  SJortrag  civitas, 
auctoritas  g.  et  magna,  auctoritate  graviore», 
homo  aetate  et  meritis;  Stoicus  gravissimus, 
omnes  gravioris  actatis,  caeremonia;  fsupellex 
WertBoü;  tum  g.  sumus  tum  subtiles;  ‘exern- 
plum  warnenb,  ‘rannen,  ‘incepta  erpabener  (Ein- 
gang c ber  natp  fcjtcn  pttlitpcn  (Brunbfäpen 
panbelt,  gefept,  feft  b.  Eparafter,  ernft  (®gf. 
levis)  homo  bonus  et  g.,  homo  gravissimus;  vir 
moderatus  et  g.;  animus  Ter.;  genus  epistu- 
larum  severum  et  g. ; ut  gravius  aliquid  senbam? 
(«rävisrar,  arum,  f.  Stabt  in  Etrurien. 
grürTtas,  atis,  f.  |gravis]  1)  Stpwcre,  fdjwe* 
reS  ®ewitpt,  SButpt  armorum,  navium;  mo- 
veri  gravi  täte  et  pomlere;  paucitatem  pedum 
g.  suae  (—  gravissima  sua)  tarditate  compensat 
(spondeus)  CVc.  or.  S 216.  Tao.  a)  (rantpafte 
Stpwcre  be«  Äörpträ,  Stpwerfälligleit,  9Dtat= 
tigteit  corporis,  membrorum;  linguuc  in  ber 
Dluifpratpe.  b)  fyb pe  be«  fßteije«,  bie  Xeu  = 
rung  annonac  Tac.  c)  Ungefunbpcit,  S(päb  = 
licpleit  caeli,  loci.  2)  tp.  a)  fceftigfeit, 
©röfee  belli,  morbi,  t»utnptumn.  b)  anjepn  = 
licpleit,  ®ebcutfamlcit  g.  ot  amplitudo  ci- 
vitatis, imperii.  c)  ©ewitpt,  ba$  fitp  burtp 
einen  geizigen  ob  fittlicpen  3ttpalt  füplbar  matpt, 
fflütbe,  »raft,  Dlatpbtud;  SBirlung,  Effelt, 
baä  ©emeffene.  Erhabene,  SBürbcoolle  ber 
Diebe  u.  bei  DiebnerS  lepos  mixtus  gravitate  in 
dicendo,  orationis,  sententiarum,  genus  hoc  ser- 
monum  plus  habere  gravitatis;  cum  gravitatis 
locis  (—  gravissimis  locis)  utitur  CVc.  or.  §.  111; 
personam  g.  severitatisque  non  appetivi.  d) 
fittlicper  Ernft  cum  g.  et  constantia  vivere; 
comitate  condita  g.;  lianc  auctoritatom  g.  et 
consilii  sui  wcltpe8  ipm  bie  ©ebieaenbeit  Seine« 
Eparalterb  u.  feiner  ftaatimännifipen  Einfitpt  giebt; 
Lacedaemoniorum;  cuius  et  vita  et  oratio  con- 
secuta  mihi  videtur  difficillimam  illam  socie- 
tatem  gravitatis  rum  humanitate;  gravitatem 
(rupige  SBürbe)  retiriere. 

gräviter,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [gravis]  1)  ftpwer, 
mit  ©emiept  ‘cadere,  ‘hasta  g.  pressa.  SjierB. 
o)  beftpwert,  unwohl  g.  sc  habere,  b)  B. 
Xonc,  bumpf,  tief  sonare.  e)  ftpwer,  heftig, 
gewaltig  pellere  fores  Ter.,  ‘sonare,  ‘ferire 
alqm;  fundä  ictum  esse,  fg.  saucius,  gravius 
accTdere;  graviBsime  afBictae  crant  naves.  2) 
tp.  A)  in  tobelnbem  Sinne  o)  ftpwer,  peftig, 
ftar!  aegrotare,  dolere,  terrerc.  6)  mit  8c  = 
Itpwerbe,  mit  Sicrbtufe,  empfinblitp  audire 
Ter.,  alqd  accipere,  ferre;  gravius  aequo  ha- 

23 


354 


gravo  — gustatus. 


bere.  efbart,  fiteng  agerej  decernere  de  alqo, 
in  alqm  dicere,  gravius  vindicare  in  alqm.  B) 
in  lobenbem  Sinne  o)  gewichtig,  nacpbtüd« 
licp,  einbtinglicp  g.  et  copioso  tractare  alqd; 
magna  g.  dicere;  non  satis  g.  conqueri  posse. 
b)  mit  würbeBollem  Srnft  utrumque  egit  g. 
grivo,  1.  [gravie]  1)  beloben,  befcptteren, 
belöftigen  caput,  ‘membra  onua,  gravatus 
vulneribus,  vino  somnoque,  fpondere,  -fmena 
ebrietate  gravata,  fcorpus  anxietate  gravatnr, 
‘oculi  morte  gravati;  tp.  a } betätigen, brüden, 
befcpwercn  ‘officium  quod  me  g. ; tcum  gra- 
varetnr  socio  regni . &)Berfcplitnnietn,btüden: 
bet  machen  ‘fortunam;  invidiam  matria  Tac. 
2)  alidep.  grivor,  l.  t)  fcpwer  an  et».  geben, 
llmftänbe,  Scbwierigleiten  machen,  ©eben- 
len  trogen,  fiep  weigern,  toerbric&licp, 
ärgerlid)  fein  primo  gravari  coepit;  ego  non 
gravarer,  ai  etc.;  t°,J  nimiam  contumaciam 
grav&tus.  2)  ungern  et»,  geben  ob.  über- 
nehmen,  erttagen  aquam  Flaut. ; ‘Pegaaua 
pquitem  gravatus  Rellerophontem  »orf  ab; 
*quae  voce  gravaris  sc.  dare,  faap  etum  ci- 
vium;  fquae  si  quia  gravabitur  »en  bieS  fch»et 
anfommt. 

grCgälis,  e,  adj.  [grex]  gum  groben  Raufen 
gehörig,  gemein,  amiculum  eine*  gemeinen 
Solbotcn,  habitnB  Tac.',  subst.pl.  Ramcrabcn, 
©cfannte,  in  iibelm  Sinne  Spiefigejellen 
Catilinae.  — grbgSriuw,  adj.  [greif  tp.  miles 
gemeiner  Solbat,  feques,  mibtia  ©amafepen- 
bienfl  Just.  — gregütlm,  adv.  [greif  fd)aren  = , 
haufenweife. 

grbminm^  ii,  n.  1)  Schob  «edere  in  gremio 
alcis;  filioa  non  tarn  in  gremio  edneatoa  quam 
in  sermone  matria;  ‘gremio  accipere  auf  ben 
Sch  nehmen,  ‘detinere  alqm;  fin  gremio  alcia 
iacere;  ‘sterni  gremio  telluria  auf  bie  ®rbe.  2) 
btlbl.  ber  Schob  <*)  »ur  Sejcicpnung  ber  pflege, 
gürforge,  Muhe,  Sicherheit  abstrahi  e ainu 
gremioque  patriae;  aoror  in  fratria  manibna  et 
g.  conBeneacit;  haec  aunt  in  gremio  aepulta 
conanlatua  tui;  +g.  ac  ainu  matria  educabatur; 
tquam  (Cremonam)  e g.  Italiae  raptam  (sc, 
eaae);  *in  veatria  pono  g.  lege  ich  in  eure  £>anb; 
•gremiia  abducere  pnetaa  glcichfam  aus  ben 
Ärrnen  ber  SRütter.  b)  Schob,  tiefe,  3n-- 
nerfleS  terra  g.  mollito  et  eubacto  aemen  ex- 
cipit;  medio  Graecioe  g. 
gresaua,  ua,  m.  [gradiorj  Schritt,  @anp  tar- 
ditatibua  uti  in  greaau  luollioribus;  ‘dehratua 
et  languidus;  (fpöt)  genitoris  anxioa  g.  levare 
manu;  ‘gressum  tendere  ad  moenia;  ‘ferre  g. 
gehen,  ‘inferre  hineingehen,  ‘recipere  jurüdgeben ; 
•comprimere  ftiß  ftehen;  ‘huc  dirige  g.  Sauf 
beS  Schiffe«. 

grex,  gregis,  m.  1)  $erbe  greges  armentoram 
reliquique  pecoris;  ‘avium;  ‘fugientes  agitato 
grege  (8?ubel)  cervi;  ‘vir  gregis  ipae  caper;  g. 
auillua,  ovillua,  caprinus,  bovillus,  alte  gormel 
b.  Liv.  2)  tp.  Schar,  SRenge,  §aufe  o.  SRcn- 
fchen,  bie  jufammen  geböten,  (ich  jufammenhalten, 
einen  ®ereinigungSpnnft,  ein  gemeinfameS  3n- 
tereffe haben,  gejchloffene  ©efelljchaft,  RtciS, 
filub,  @enof jenfehaft,  jebodj  nie  im  politi-- 
jeben  Sinne,  me  in  veatrum  g.  recipiatia  Zier.; 
acribe  hunc  tui  g.  jäf)le  ihn  ju  ben  teinigen, 
beinern  ®efolge  Hör.-,  in  noatro,  ut  ita  dicam, 
g. ; hominum  boneatiaaimorum,  philoBopborum ; 


als  milit.  WuSbr.,  g.  facto  in  gefcbloffener  Schar, 
funo  g.;  bef.  o.  Sehaufpielern , ®ef ellfdjaft, 
truppe  Com.;  fgregem  ducere;  mit  oerächtli 
ehern  Jlebenbegriff,  bet  gemeine  fjaufe  in  grege 
unnumerari. 

Grudll,  orum,  m.  Soll  im  belgifcpen  ©allitti 
(Gr öde),  unter  Oberhoheit  ber  fRersier. 
gruia  f.  grua. 

grunnitua,  ua,  m fgrunnio]  baS  ©runjen  bei 
Schweines  die.  Tusc  5 §.  1 1 6. 
grns  (SRebenf.  gruis,  Phaedr.),  uia,  f.  (als  m.  b. 

Hör.  sat.  2,  8,  87)  Rranicp. 

‘fgryllua,  i,  m.  [yptiilos]  @rille,  ©rashüpier 
ttrüneus,  adv.  Bon  ob.  aus  ©rpnia,  einer  Stabt 
in  äolis. 

grjrps,  gryphis  ob.  -pia,  m.  [ypuipf  fabelhaftet 
Sogei,  ©reif;  fpriep».  iunguntur  iam  grypes 
equia  baS  Unmögliche  wirb  möglich  Verg  ccl.  8,  27. 
Grypos,  adj.  (ypi>vöc|  bet  Rrummnafige,  als 
Seiname  Just. 

gübernfteälum  (‘gubernacinni),  i,  «.  fguberno) 
1)  Steuerruber.  2)  tp.  jur  Bejeicpnung  bei 
Eenfung,  Seitung,  {Regierung  einer  Sache 
(flaff.  immer  im  pl.)  tenere  g.  rei  publicac,  ae- 
dere  ad  g.  rei  pubUcae,  ad  g. , civitatum. 
repetiere  alqm  a gubernaculia  civitatum,  rece 
dere  a.  g. 

gfibern&tlo,  öni»,  f.  [guberuo]  1)  baS  Steuern 
eines  Schiffes  die.  2)  tp.  Stillung,  Seitung, 
'.Regierung  einer  Sache  tantarum  rerum,  con- 
ailii. 

gfibrrnütor,  öria,  m.  fgubemoj  1)  Steuer: 
mann.  2)  tp.  Senler,  Seiler  {Regierer  ci- 
vitatia  3>ao.  gü  born  Atrlx , leis,  f.  Eenferin, 
Siegiererin  Z'er.,  civitatum. 
gübcriio  [*t>(itpj>Bv],  1.  1)  baS  Steuerruber  füh! 
reu,  jteucen,  (Liv.)  e terra  (fprich».)  B.  ftcherni 
Orte  aus  anbere  in  ©efapt  führen  »ollen;  in 
tanta  tempeatate  g.  non  posse  (o.  SoltStribu 
nen).  2)  lenten,  feiten,  regieren  rem  publi- 
cam,  orbem  terrarum,  motuui  fortunae,  vitam, 
iter  meum,  regna,  imperia. 

Gugerni  (Gub.)  Orum,  m.  germ.  Cölferfchaft  im 
heutigen  Sleoifcpcn  Tac. 

güla,  ae,  f.  Speiferöpre  (bis  jum  SRagen , 
Scplunb,  Reljle  (nur  b.  SRenfcpcn  u.  bef.  mic 
Sejiepung  auf  ben  ©aumen  als  ©cfcpmacfSorgan) 
obtort»  g.,  g.  laqueo  frongere,  ‘digna  Har- 
pyiis  rapacibua;  tp.  wie  '©aumen’,  ©jjbegierbe, 
Scplemmcrei,  Sederpaftigteit  irritamenta 
gulae,  inanlaa,  ‘gulae  parena  ein  Scplemmer. 
*g.  quo  ducit,  ygulae  temperare. 
gümia,  ae,  Ecderntaul,  Scplemmer  Lueil 
b.  Oie.  fin.  2 §.  2t. 

gurgea,  i'ti8,  m.  1)  Strubel  in  einem  glufie, 
SBirbel;  ‘tiefer  See,  SSafjer  überp.  2)  tp.  «b 
grunb,  Scplunb  veteres  illibataaque  divitias 
in  profundiaaimum  libidinum  suarum  g.  pro- 
fundere; tu  g atque  beluo;  g.  ac  vorago  pa- 
trimonii. 

gurgälio,  önia,  m.  ©urgel,  Scplunb  Plaut. 
GurguatTdönii  campi  [gurguatiumj  fcperjp  Rnti 
penfclber  Plaut.  — gurgustiuui,  ii,  n.  Meine 
jpüt te,  Rneipe. 

fgiiatätörinm,  ii,  n.  [guatatiol  ©pgefepirr. 
guatAtua,  ua,  m.  [guatof  1)  @ef dimadAf inn, 
©efepmad.  2)  ©efcpmadSempfinbung,  ©e- 
fepmad  einer  Sacpe  pomorum;  (uva)  pcracerba 
guatatu;  bilbl.  verae  laudia  g.  non  habere.  — 


355 


gusto  — habeo. 

(nisto,  1.  1)  etro.  ob.  o.  etw.  loften,  fchmerfen 


uquam,  anserem  et  leporem,  flavabator,  Heinde 

g.  natjm  er  einen  3wH*fi:  2)  tp.  genie&en, 
f o ft  en  physiologiam  primis,  ut  dicitur,  labris; 
-tudia  üterarnm  sensu  ®efchmart  frnbert  an  ic.  ; 
•Incellam  ju  fd)meden  belommen  «■»  matten;  nul- 
l&m  partem  annae  rei  publica«  fenncn  lernen; 
Metrodorum  einige  3«t  böten.  — gustu« , ns, 
«.  tai  Schmerten,  Roßen  explorare  epulas 
gustu,  gustu  libata  potio  Borger  gelüftet  Tac. 
5)ob.  fSor fchmad,  tfjrobe. 
gutta,  ae,  f.  1)  tropfen  gattae  imbrium,  quasi 
cruentae,  fmanantis  sanguinis.  2)  tp.  a)  *im 
pl.  natürliche  gierten,  tßunlte  an  tieren.  b ) 
Iröpfchcn,  Rltjjchen  consilii  Plaut.  $ao.  A) 
guttitiui,  adv.  tropfentoeife  Plaut.  B)  dem. 
guttüln,  ae,  f.  tröpfelen  Plaut. 
sruttnr,  üris,  n.  (m.  Plaut.,  fflurgel,  Reple  (fo= 
wohl  o.  Wenigen  aI8  o.  tieren,  nieift  al8  Rartal 
für  Speife,  Iran!  ob.  Stimme  betrachtet)  vitium 
ventris  et  g.;  g.  alcis  (®enid)  frangere  Hör., 
'guttura  fodere  cultro,  *modicOB  tremulo  fun- 
dere  e g.  cantus. 

guttnB,  i,  m.  [gutta j enghalfigeg  ®efäfj,  aus 
iselihem  güffijfeiten  (ffietn,  ßl,  Salbe)  tropf  en  = 
roeife  heraubfloffen  Hör 
Gyiros,  i,  m.  eine  ber  cgflabifdjen  3nfeln. 

Ufa*  ob.  ÖJfes,  ae,  m.  n)  hunoertarmiger  SRiejc. 
bi  ein  troianer  im  befolge  be8  ?iitca8  Verg.  e ) 
ein  Latiner  Verg. 

Öyges,  is  ob.  ae,  m.  [Cvyijs]  1)  Ipbifther  R6nig, 
Seiijer  eine«  3auberringe«.  3)ao.  ‘Gfgaens, 
"dj.  iDbifd).  2)  ein  iefjäner  3üngling  Hör. 
3)  ein  troer  Verg.  [herr  btt  Spartaner  Juxt. 
bjltppns,  i,  m.  l)  ein  «rfabier  Verg.  2i  gelb* 
ejtnnaslarchns,  i,  m.  Slorfteper  einer  SRing* 
fchule,  ®pmuafiarch 


H 

HS.  f.  seütertins. 

Ha,  interj.  ha!  ah!  Äu8ruf  ber  Setmunbernng ; 
toieberholt  ha!  h«!  Vlubbrutf  be«  üadjen«  ob.  Sler 
l)öf)nen8  Com. 

Haben«,  ae,  f [habeol  1.  1)  ‘ein  fRiemeu,  woran 
man  etm.  hält  ob.  lenft,  ber  Schleuber  ob.  ißcitfdge, 
bah-  auch  *bie  ty ei &el  ob.  ^ieitftbe  jelbft,  pen- 
'lens  2)  (meift  im  pl.)  ber  $ügel  in  ber  Sjanb 
beS  Steilere  ‘equus  über  habenis;  habenos  re- 
mittere,  *h.  effundere  manibua,  ‘laxas  dare 
ialltn,  febiefjen  taffen,  ‘laxatis,  feffusi»,  (IAv.) 
effusissimis,  ‘dutis  habenis  in  oollem  Salopp; 
habenas  adducere,  ‘premere  anjichcn;  biibl. 
‘irarum  oiunes  h.  effundere;  übertr.  *0.  Segeln 
immittere  habenas  classi  mit  Boden  Segeln  fatp 
ren;  ‘furit  immissis  Vulcanus  h. ; *vahdae  le- 
gum.  8)  pl.  tp.  Sentung,  Leitung,  SRegie= 
TUng  quam  laxissimas  h.  Iiabere  amicitiae, 
qnas  rel  adducas,  cum  velis,  vel  remittas; 
senatui  populus  ipse  moderandi  et  regendi  sui 
potestatem  quasi  quasdam  h.  tradidit;  *reruin 
bee  Staate®),  *populi. 

HibentU,  ae,  f.  [habeo]  (feit.)  Jpabf eligteit 
Plaut. 

Hibeo,  2.  [archaift.  habessit  = habuerit  Cie.  legg. 

2 § 19].  l)  etro.  an,  bei,  in  fith  haben,  pal  = 
ten,  in  fiep  enthalten,  bah.  über!).  etw.  haben. 


gymnaslum,  ii,  n.  \yvgväaiov\  in  Srietpenlaub 
ijllah  für  Leibesübungen,  mit  baju  geeignet 
ten  Anlagen;  jugleith  SerjammlungSort  ber  $h>= 
lofophen  u.  Sophiften. 

gyniimstTeiis  (Plaut.)  u.  trymnlcus  ailj  gpm  = 
naftifd). 

gyimccbum  ob.  elnm,  ei  ob.  ii,  «.  [ytwaixsibi  j 
u.  gynaeconitls,  fdis,  f.  [yi'*a»*<Driris]  bet  in 
nere  teil  beä  griedj.  .^aufeS,  in  weldhem  bie 
grauen  wohnten. 

Gyndes,  is,  m.  gufj  in  Äffpriett. 

gypsfttus,  adj.  \ partic.  b.  gypso]  übergipft, 
mit  @ip®  Übertogen,  manibus  gypsatissimis 
(wie  fte  Schaufpieler  ju  haben  pflegten,  wenn  fte 
gcauenroden  jpielten)  Cic.\  *pes  = Sflaoenfuh 
(weil  man  bie  al«  Sflaoen  ju  oertaufenben  ®e' 
fangenen  mit  0ip8  bejeirfjnet  haben  fod). 

gyrus,  i,  m.  [yüpo.-]  1,  Rreiebewegung,  Ärei8 
(Bgl.  circulus,  orbis)  *gyros  tranere  (B.  ber 
Schlangt)  ®tnbtmgen  machen,  *gyrum  ducere 
freifen  (o.  gliegtn),  »fiecti  in  gyrum  (o  Habicht); 
fin  gyrum  ringS  umher;  in8btf.  ber  Steig,  in 
bem  man  ein  ißferb  tummelt,  junächft  um  e8  ju 
breffieren,  equum  in  gyrum  ducere;  ‘gyrum  car- 
pere  im  Steife  laufen,  ‘gyros  dare  bog  $ferb  ftd) 
im  SrciSlauf  bewegen  lehren ; ‘ürsilochum  eludit. 
iCamilla)  gyro  interior;  ‘tummelplah  eine® 
^ferbeb;  ‘auch  b.  fieblofem,  telum  voiat  mgenti 
g.  2)  tp.  a ) ‘Umlauf,  ftreiglauf  be8  tage® 
brunia  trahit  diem  interiore  g.;  ai'rius.  b) 
tummelplap,  fiaufbapn,  ®ahn,  gelb,  auf 
bem  fiep  intb-  ju  bewegen  pat  oratorem  in  ex- 
iguum  g.  compellere;  hominos  secundis  rebus 
effrenatos  tamquam  in  g.  rationis  et  doctrinae 
duci  oportere. 

Gytheuni  u.  -inm,  i,  n.  Stabt  u.  Jpafen  in  Sa 
fonien. 


im  Befifj,  in  §änbcn  haben,  befipen  ooro- 
nam  in  capite,  in  collo,  (Ter.)  anutum  in  di- 
gito;  ‘vestis  bona  quaerit  haben  getragen  ju 
werben;  *qui  (metus)  maior  absentes  u.  be= 
perrfcht,  jejfelt;  epistula  nihil  h.  (enthält  nicht®) 
quod  etc.;  *’+arma  führen,  hanbhaben;  ‘habendo 
(jum  ®ebrauch)  aptat  ensem;  alqm  sectim,  apud 
se  bei,  um  fiep;  alqm  ad  manum;  caterras  fla- 
gitiosorum  hominum  circa  se;  falqm  in  par- 
tibus  auf  feiner  Seite;  alqm  in  vinculis,  in 
lihera  custodia,  milites  in  castris;  quae  res  eos 
in  magno  diuturaoque  bello  inter  se  in  ic.  Bet= 
wirtelte;  ‘moenia,  ‘muros;  urbem  ltomam  eon- 
didere  atque  h.  (hatten  inne)  initio  Troiuni; 
‘altera  Testes  ripa  meas  lagen  auf  tc.;  *bar- 
biton  hic  paries  wirb  hängen  an  tc.j  ‘nulla 
tabema  meos  neque  pila  li beilos;  animus  h. 
cuncta  neque  ipso  habetur;  bonum  animum 
(Wut);  auch  febrem,  f capitis  dolorem;  alqd  in 
promptu;  alqd,  alejm  in  potestate  f.  potestas; 
alqd,  alqm  in  manibus  f.  manus  1);  h.  in  ser- 
monibus  cur  etc.  f.  sermo  1);  alqd  semper  in 
ore  atque  animo;  in  animo  ob.  bl.  animo  m.  inf. 
im  Sinne  haben;  alqm  in  animo  jntbS.  eingebenl 
fein,  +ante  oculos;  h.  suspicionem  adulterii  im 
Rlerbacht  ic.  fiepen  ; annos  circa  sexaginta  jählcn, 
alt  fein  Nep.\  alcui  fiduciam,  fidem  eTWetfen; 

23* 


356 


h&biliR  — babito. 


honorem  Sgrcnfotb  geben,  Sgrc  erweifen ; gratiam  f. 
gratia  2)  ft);  Studium  et  officium  erga  alqm,  vim 
in  inquirendo  jeigen;  neque  modum  neque  mo- 
destiam  roeber  Wag  nod)  3'e'  leimen ; Caesar 
hoc  habebat  gatte  bic  ®c»otmgeit  flli  fitg,  (Hör.) 
Sardus  ille  TigeUius  hoc  bie  Unart,  bic  äRorotte ; 
virtus  hoc,  ut  gat  baS  Qrigentümlitge , bog;  res 
maritima«  celerem  motum  bem  Seetriege  ift  ©e- 
roeglicgfcit  eigen,  er  forbett  8.;  pona  h.  cir- 
cuitum  ift  mit  einem  Umweg  Berbunben;  pars 
difficilcm  h.  oppugnationem  Bcrurfatgt,  gat 
jltr  Jofge,  castrorum  mutatio  quid  habet? 
pars  aditum  h.  gewägrt;  haec  ipsa  fortuna 
ceteros  Casus  rarioreB  h.  Beranlagt;  res  faci- 
lem  h.  explicationem.  3n*bef.  a)  at*  ©ewogner 
gaben,  bewogneu  Capuam  urbem;  (notfl.)  = 
habito  fitg  aufgalten  .Syracuais;  ubi  nunc  h.? 
ft)  ©efifi,  Setmögen  gaben,  woglgabenb 
fein  in  Bruttiis,  in  nummis,  in  praediis  ur- 
banis  ctw.  an  barem  Selbe,  einige  ©efigungeu 
in  ber  Stabt;  qui  h.  etw.  gat;  *+amor  habendi 
$abfutgt.  c)  h.  sibi  alqd  etw.  für  fieg  gaben, 
begatten  hereditatem;  honores,  imper.a,  trium- 
phos;  gäufig  at«  ®gejtgcibung*formel,  istarn  suas 
res  sibi  h.  lussit  ftgicb  fieg  B.  igr;  res  tuas  tibi 
habe  begatte  beine  Satgeu  für  bitg  = fei  B.  jcjjt 
an  B.  mit  geftgieben;  ftgerjg.  (Com.-  amor,  tuas 
res  tibi  habeto.  d)  t.  t.  o.  einem  getgter:  habet 
er  gat*  =•  er  ift  Berwunbet,  hoc  h.  Verg.  Am. 
12,  296.  e)  ’liete  gatten  (jut  gutgt,  »um  Unter* 
galt)  pecus,  pecora;  jmb.  ju  einem  Qtotie  bei 
fitg  gaben  domi  diribitores.  f)  m.  inf.  ba* 
©erwögen  gaben,  netmögen,  fönnen  haec 
fere  dicere  habui  de  etc.,  quid  habes  igitur 
dicere?  habeo  polliceri  Cic.  fam.  1,  6a  3;  nihil 
habeo  ad  te  scribere  ad  Att.  2,  22,  6.  g)  geiftig 
gaben,  Wiffen,  lennen  (bef.  in  familiärer  Siebe) 
habes  Consilia  nostra;  habes,  ut  bravissimo 
potui,  genus  iudicii;  habeo  quid  dicam,  quo 
ms  recipiam;  nt.  acc.  c.  inf.,  sic  habeto  (Wiffe, 
foßiet  Wiffe);  hodie  omnes  sic  habent;  ibique  et. 
inde  usque  ad  nostram  memoriam  Romani  sic 
habuere  Sali. ; atque  hoc  quidem  omnes  mortales 
sic  habent  (gatten  bafür)  Cic.  n.  d.  3 §.  86;  sic 
habemlum  est  Lad.  §.  öl.  ©ejonbere  Ston  = 
ftrultioncn:  a)  mit  bopp.  acc.  jmb.  ob.  etw. 
at#  etw.  ob.  ju  ctw.  gaben,  an  jmbm.  ob.  etw. 
etw.  gaben  alqm  colfegam;  patrem  obvium  bem 
©.  begegnen;  alqm  acerbum  jmb  jeigt  fieg  cr= 
bitten  gegen  mitg ; virtus  clara  aeternaque  ha- 
betur matt  gat  an  tc.  etw.  fjerrlitge*  n.  gwige* 
Sali.  Cat.  1,  4;  eius  civcs  apud  Iugnrtham  levi 
imperio  et  ob  ea  fideUssimi  habebantur  man 
gatte  fit  als  ic.,  fie  jeigten  fitg  at i Sali.  Jug.  89, 
4.  8)  m.  partic.  perf.  pass.,  um  ben  au#  ber 
ßanbtung  gerBorncgangcnen  guftanb  ju  bcjeitgiten 
domitas  h.  libidincs,  ita  scriptum,  vectigalia 
redempta  in  ©atgt  gaben;  aciem  instructam; 
cognitum,  perspectum,  exploratum,  deliberatum, 
persuasum,  propositum,  suscerftum  h.  y)  (natgll. 
u.  fpät)  m.  n.  grrund.  ntüffen,  folten,  sta- 
tuendum,  respondendum,  certandum  h. 

2)  galten  a)  jmb.  ob.  etw.  in  einem  gewiffen 
8uflanb  ergalten  alqm  in  magno  honore, 
magno  honore,  in  odio;  alqm  sollicitum,  miser- 
rumum  Plaut.;  accensum  reccnti  amore  Numi- 
dam,  mare  infest  um,  Numidas  toto  die  proe- 
lio  intentos;  neque  ea  res  me  falsum  h.  — itg 
fanb  mitg  barin  nitgt  gcläuftgt;  gratia  Pompeium 


impunitum  matgte  fortwägrenb  ftrafto#;  (Tac.) 
regis  nomen  invisum  apud  populäres,  nihil  Ti- 
berium  aequo  anxium.  ©OB.  begatt betn  alqm 
bene  Plaut. ; quos  miseros  maleque  habeas 
Plaut.;  alqm  male  (B.  Sotbaten),  autg  (Plaut.) 
auöfcgelten;  alqm  liberalissime,  exercitum  lu- 
xuriöse, pudicitiam  purum  honeste  (in  Sgren 
gatten);  alqm  snperbe,  accurate  et  Uberaliter; 
alqm  levi,  laxiorc,  duro  imperio  Sali.,  Tac.; 
plebs  servorum  loco  habetur;  alqm  ludibrio 
»um  ©efpötte  gaben;  rem  publicam  quacstui 
ft)  galten,  abgalten,  anjtetten,  Bornegmen, 
Berritgten  senatum,  comitia,  contionem,  con- 
cilium;  consilium  (©CTatung),  auspicia,  censum, 
quaestionem  de  alqa  re,  de  uxoribus;  dilec- 
tum;  rationem  alcis  rei.  alcis  logt.  ratio  1)  u 
1)  «)];  iter  h.  (auf  bem  3Jiar fege  fein,  wogin  mar 
jtgierent,  fettner  einen  SRarjcg  wogin  Borgaben 
illo,  Acgyptum  Cats.  ft.  c.  3,  78,  6.  106,  1.  quo 
Nep.  Kum.  8,  7;  actatem  h.  (abfttgllitg  jubringen. 
BCTlcben,  Wa*  nitgt  in  agerc  liegt)  procul  ä re 
ublica;  in  obscuro  vitam;  ubi  adulescentiam 
abuere,  ibi  scnectutem  agunt;  bef.  münblitg 
galten, Bortragen  orationem, sermonetn , dispu- 
tationem,  colloquia;  verba  etc.  f.  verbum  1); 
voces,  qua-  habuisse  in  contione  domestica 
dicebatur  Cic.  p.  Mur.  §.  60. 

3)  für  etw.  galten,  anfegen,  reegnen  alqm 
fidelem;  habebatur  filius  eius;  Cato  clarus  at- 
que magnus  habetur;  alqm  pro  amico;  alqd 
pro  certo;  alqd  in  rebus  maxime  necessarits; 
alqd  in  gratia,  in  gratiam;  ornnia  in  benigni- 
tate  habebantur;  alqm  in  deorum  numero;  illos 
in  liostium  numero;  satis  h.  nt.  inf.  e#  für  gin- 
ginreitgenb  gatten,  bamit  jufrieben  fein;  auctori- 
tas  magni  habetur;  fsi  quis  deorum  ante  lovem 
haberetur  bem  ic.  Borge, (ogen  würbe;  alqd  honori, 
laudi;  tempori  cederc  semper  sapientis  est  habi- 
tum ; alqd  religioni  fitg  ein  PJewiffcn  au#  ctw.  matgen. 
alqd  studio  sibi  fitg  ein  ®cfd)äft  au*  etw.  machen 
Ter.;  curae  sibi  h.  m.  inf.  Nep.;  paupertas 
probro  haberi  coepit. 

4)  so  h.  u.  bl.  h.  fitg  Bcrgatten,  fitg  befin* 
ben  se  bene,  se  praeclare;  res  sic,  ita  se,  sic, 
ita,  male  se  res  h.;  bene  h.  e*  ftegt  gut. 

®aB.  häbllls,  e,  adj.  m.  comp.  1)  gut  u.  leitgt 
»u  ganbgaben,  ganblitg,  tettgt,  bequem,  ge- 
fügig, geeignet,  paffenb  *arcus,  fnaves  ve- 
Iis,  ealeei,  figura  corporis,  ingeniura  ad  res 
tliversissimas,  habilius  ad  rem,  Numidamm 
gentem  equis  tuntum  h.  esse,  feapessendae  rei 
publicae,  th.  militiae  et  ad  omma  parati.  2) 
•tentfam,  bewegtitg,  ftgnelt  currus,  puella, 
vigor  betebenb.  Xno.  Iiäblütas,  ätis,  f.  ®c-- 
fügtgleit,  geftgitfte  Einlage,  pl.  corporis  Cic. 
legg.  1 §.  27. 

liäbltAbTIis,  e,  adj.  [habito]  beWognbar,  wogn 
lieg  regiones , cinguli  (terraot,  *media  plaga, 
•orae.  — hShitätio.  Onis,  f.  [habito]  ffiog  = 
nung  (ogt.  aedes,  domus,  domicilium)  bona; 
mereedes  lmbitationum  annuae;  fj)au*mtete, 
©lietjin*  annua.  — hübYtAtor,  öris,  m [ha- 
bito] ©ewogner  mundi;  in  hac  caelesti  domo. 

habito,  1.  [frequent.  B.  habeo]  1)  Irans,  bewog' 
nen  haec  pars  urbis  habitatur  frequentissime; 
•quae  sit  tellus  habitanda.  2)  intrans.  wog- 
nen  in  illis  aedibus,  peregre,  pagatim,  emu 
alqo  mit  jmbm.  jufammen,  apud  alqm  in  jmb*. 
$anfe;  triginta  milibus  aeris  bie  ©riete  beträgt  ic. ; 


habitudo  — haereo. 


357 


in  via  an  bcr  Saubftraßc ; Argos  habitatum  (um 
ba  ju  tDDpncn;  abire  Xep. ; habitari  in  luna  c«S 
gebt  Sinwopnet  je.;  übettr.  sapientia  animum 
cnm  his  h.  pernoctantomque  enrisj  qoi  poteat 
h.  in  vita  beata  suuimi  mali  metus?  *-f  subst. 
habitautes  bie  ©emobnet;  tp.  a)  irgenbWo  ftctS 
Sein  ob.  bleiben  in  foro,  in  roatria,  in  aubsel- 
iiiaj  in  oculia  fuß  ftetä  ben  Wagen  bet  Seit  jei= 
gen,  quorum  in  vultu  oculi  mei.  b)  bei  einet 
Salbe  bleiben,  fid)  faft  immer  mit  einet 
Salbe  beftpäftigen  cnm  illia  studiia;  in  hac 
ona  ratione  tractanda;  auib  in  bet  Siebe  bei 
et».  Derweilen  ibi  comraorer,  ibi  h.,  ibi 
haeream.  [fi  a_l  t corporis  Ter. 

häbYtudo,  tnie,  f.  [habeo]  bab  Wütete,  bie  ©e  = 

blbltürlo, 4.  [desid.  d.  habeo]  et»,  gern 

haben  »öden,  begepren  Plaut. 

1.  Habitus,  adj.  m.  comp.  u.  *up.  f partic.  B.  ha- 
beo] (Dottl.)  1)  mit  einem  adv.  irgenbmie  befipaf « 
fen  equuB  male  h. ; ut  patrem  tnum  vidi  h. 
2)  bej.  törpcrUrf)  gut  gebalten,  ro ob i beleibt  Bi 
qua  eat  habitior  paulo. 

i.  Habitus,  ub,  »i.  [habeo]  I)  äußere  förper« 
liibe  ©efepaffenpeit,  Wubfepen,  Haltung 
beb  ftdrpetb  oris,  h.  oria  lineamentaque,  oria 
et  corporis  Ourt .;  fdeeorus,  fhaud  indecorus; 
•habitu  similea  eaae  tibi.  gnbbef.  baS  äußere 
überb-,  infofern  es  in  Wnotbnung  bei  ©upeS,  bet 
Jtleibung  u.  bgl.  fiep  jeigt,  bie  Iradjt  vesti«; 
duo  signa  Tirginali  h.  atque  veatitu ; praeter 
h.  vustituraque,  Punicns  cultus  habitnsque; 
bap.  auib  bie  ßleibung  ( l’habit ) occulto  h.  I'ac.; 
übertr.  suo  h.  (im  eigenen  Siod,  b.  p.  in  bet  ibm 
befdjiebenen  Sage)  vitam  degere  Phaedr.  1,  3,  2. 
ä)  tp.  ©efepaffenpeit,  guftanb  ilbetb-,  &al  = 
lang  Italiae,  illorum  tcniporum,  *locorum,  na- 
turae  ipsiua  h.  prope  divino  butcb  eine  JC.  91a= 
tatanlage;  erat  eius  (orationia)  quidam  tum- 
quam  h.  non  inurbanua;  pecuniarnm  Staub  beb 
SetmögenS  Liv.;  fortunarum  llor.\  pro  h.  prae- 
»entia  fortunac  Ourt.\  inSbef.  a ) ©efinben, 
äuftanb,  Stimmung  beb  Rötpetb  ober  bet 
Seele  in  integerrima  aetate,  optimo  h.,  fcor- 
pori«,  onimorum  inter  Achaeos;  virtna  eot  h. 
animi  naturae  modo  atque  rationi  conaenta- 
neu«,  fproyinciarum.  b)  bie  erworbene  Obigen* 
tämliißteit  ob.  Sigenfdjaft  (®gf.  natura)  quae 
induatna  comparantur,  ad  habitum  pertinent 
Oie.  de  it in.  1 §.  36  (»gl.  1 §.  36.  2 §.  42);  Scau- 
rns,  cuiua  de  natura  et  h.  supra  memoraviuras 
Salt.  Jug.  28,  4. 

bie,  adv.  fabl.  sing.  0.  1.  hic,  sc.  parte  ob.  via] 
1)  l)iet;  hac  illac  Ter.,  b.  atque  lllii  Tac.  pier 
u.  bott,  überall.  2)  pi erber  Com. 
bac-tänns,  adv.  bib  bat) in  1)  im  iRaume  a) 
*eigtl.  bib  pierper,  bib  bapin,  fo  weit  h. 
eat  iüa  dominum  secuta;  bib  fo  weit,  in  bie« 
(em  Umfang  Ov.  met.  13,  700.  Tac.  Germ.  36. 
b)  D.  bem  ©unfte,  bib  ju  welkem  jmb.  im  Spre* 
(ben  ober  Schreiben  gelangt  ift,  bib  ju  biefem 
©unlte,  bib  ^iertjex,  fo  weit  h.  de  amicitia 
locutna  aum;  bat)-  bcf.  in  bet  transitio-,  aud)  nad) 
einer  ©igreffion,  um  ju  bem  WuSgangSpunft  jm 
iüdjutepren  aed  haec  h. , sed  ob.  verum  haec 
quidem  h.  2)  jttr  Wngabe  beb  3>ele8  in  bet  8«* 
a)  fbiipt.  u.  naiptl.,  einm.  Liv.  7,  26,  6)  fo  lange, 
bib  bapin,  bib  ju  biefem  3eitpunfte.  ®) 
jur  Sejeicpnung  beb  Siele»,  beb  Stabes,  bib  ju 
welkem  etw.  geftpepen  lann  ob.  barf  m.  quate- 


nua,  quoad,  quod,  ut,  ne  bib  ju  bem 
Stabe,  in  fo  weit,  in  fo  fern,  in  biefer  §in  = 
fidjt,  ju  biefem  3»ede,  autp  bloß  foweit, 
bib  ju  bem  ©unlt,  in  fo  fern,  artem  quidem 
et  praecepta  dumtaxat  h.  requirunt,  ut;  nunc 
autera  h.  admirabor  eorum  tarditatem  etc.;  h. 
reprehendet,  si  qui  volet,  nihil  ampliuB;  *h. 
indulaissc  iuvat;  fin  bcr  Seife  h.  ut,  ne. 
Hätlria  'hießt  Adria),  ae,  1)  f.,  A)  Stabt  in  ©i* 
cenum,  ©cburtSort  beb  RaiferS  §abrian.  ®ao  Ha- 
driäuus , adj. ; subst.,  bcr  ftaifer  frabrian  B) 
Stabt  im  ©enetianiftßcn  an  ber  Hüfte  beb  nnd) 
ipm  benannten  SReereb,  j Adria.  $aB.  IludriA- 
tlcus  (mißt  Adr.);  aud)  Hudrl&nus  u.  *-driS- 
cns,  adj.  mare,  undae;  subst.  Hadrl&nl,  örum, 
m.;  *HadrIaticnm,  n.  = mare  H.  II)  m.,  *fbaä 
abriatiftße  SReet. 

Hadrümbtum  etc.  f.  Adrumetum.  [1,  17,  9. 
HacdYUa,  ao,  f.  ©erg  im  Sabinifdjen  Hör.  carm. 
huedlllus  (nid|t  hoed.),  m.  [dem.  t>.  haedua] 
©6id)C n,  alb  S£t|meid)el»ort  Plaut.  — haedY- 
nus  (nii^t  hoed.),  adj.  [haedua]  (feit.)  B.  jungen 
3iegenböden. 

liaedui,  haedulea  f.  Haeduus,  Haedilia. 
haedua  (nilbt  hoedus),  i,  nt.  1)  junger  Siegen* 
bod,  SBöcfdjen.  2)  *j»ei  Sterne,  Haedi  (aud) 
sing.),  beren  Stuf*  u.  Untergang  Sturm  Berfünbete 
pluvialcB,  impetu8  orientis  11. 

Haedung,  ein  §äbuer,  adj.  päbuifih;  pl.  Hao- 
dui,  örum,  m.  gadifihe  ©dlferfdjaft  jwifihen  bem 
Wrat  u.  Siger. 

•Haeraöniu,  ae,  f.  alter  9lamc  Ipef fallen«.  ®ao. 
1)  *Haeniönls,  Ydia,  f.  bie  ^ f a li erin.  2) 
*Harnitmiug,  adj.  tpeffalifd),  puppia  bab  Si^iff 
Wrgo,  iuvenis  3afon;  puer  ob.  heroB  Wipilleb, 
equi  bie  IRoffe  beb  Wdjilleb. 

HaemtiK,  i,  m.  ©ebirge  tljracienb,  j.  ber  große 
haerbdYtag  f.  hereditas.  |©allan. 

haereo,  si,  sum,  2.  1)  an  et»,  ob.  irgenbwo  feft* 
bangen,  *haftcn,  =ßeden,  *tlebcn,  --fipen, 
ßeden  blctben  pugnus  in  mala  Ter.-,  oeculo 
haerena  mit  Hüffen  an  iljm  pangenb;  in  equo, 
*equo  fejlfipen,  ftd)  gut  im  Sattel  palten;  *crini- 
bus,  *capiti , *in  saxis,  tclaaeis  in  vado,  terra 
radicibus  auis,  *amplexibus,  *pede  pes;  *cal- 
ceue  male  in  pede  fdjlottcrt;  abfol.  * hanta ; 
übertr.  *foribus.  2)  an  einem  Orte  jeftjipen, 
fid)  aufpalten,  eigtl.  u.  übertr.  libns;  teirca 
muros  urbia,  *pi8cium  genuB  summa  ulmo;  fin 
obsidione  caatelli  exigui;  *haerea  nequidquam 
eaeno  cupiens  evellere  plantam;  ’falcui  an 
jmbm.  wie  eine  Älette  pangen,  ipm  niipt  B.  ber 
Seite  gepen;  flateri  eiuB;  im  feinbliipen  Sinne 
in  tergo,  fin  tergia  hoatium  auf  bem  'Raden 
ftpen;  *viaceribuB  corvi;  tp.  a)  'eng  oerbun< 
ben  fein,  jufammenpängen  mit  ic.,  proposito 
mit  ber  ^anblung  eineb  j)ramab.  b)  ein  Hn  = 
pängfel  bilben  ne  in  turba  quidem  plebeium 
quemquam  Liv.  5,  2,  10.  c)  in  ob.  bei  etw. 
aubpalten,  bepatren,  niipt  loblommen 
(önnen  B.  etw.  ob  jmbm.,  iUi  rn  animo  Eomae 
omnia  venum  ire  ber  ©ebanlc  pat  bet  ipm  Sur« 
jel  gefaßt,  baß  tc.;  in  iure  ac  praetorum  tribu- 
nalibus;  in  bonis  h.  et  habitare  auis  (B.  SRebnet); 
in  causa  semper;  in  mentibus;  dolor  animo  in- 
fixua  h.;  in  oculia  immer  Bot  Wugen  fein;  *in 
vultu  patris  ben  ©ater  feft  anfepen;  *visae  cupi- 
dine  virginis  h.  bctraiptet  lange  tc.;  memoria 
rei  in  alqo;  *oculis  et  pectore  mit  rc.;  in  me- 


358 


haeres  — Harpyia. 


inoria,  *in  pectoro;  *inßxi  pcctore  vultue  yer- 
baque;  ’menti  Borfrfjtucben ; crimen,  peccatum 
in  alqo;  crimen  alcui;  in  eadem  «eilten tia; 
fsuspicionibus  in  flatfcm  Scrbadjt  fid;  btfinben; 
fin  alqo  spes  ultima  Hämmert  fitt)  an  ic.;  hoc 
homini  huic;  illa  rei  publicao  turpitudo;  quod 
priratarum  rerum  dedecus  non  h.  infamiae? 
Oie.  Cat.  1 §.  13;  *liie  terminus  ift  beftimmt.  d) 
liefen  bleiben,  ft  öden  *h.  continnitque  gra- 
dum;  *vox  faucibus ; aqua  h.  f.  aqua;  *animis 
flaunen;  bah-  bilbl.  »auf  gehalten  werben,  auf; 
hören  Aeneae  manu  victoria;  amor;  in  95et  = 
tegentjeit,  unfdjlüffig  fein  in  multis  nomi- 
ni dub;  quid  faciam;  finter  cupiditatem  pudo- 
remque;  abfol. 

haeres  f.  heres.  Ißt«,  fletfen  bleiben. 

haeresco, 3.  [haereoj  (Dorf!,  n.  Air.)  t)an  = 

Hherösis,  ie  u.  eos,  f.  [afpms]  bie  Schule  eine* 
^iloiop^ett  Cie.  fam.  15,  16;  and)  $anbWert 
Vestoriana  Oie.  Alt.  14,  14,  1. 
haesYtäbnndas,  adj.  [haesitoj  in  einem  fort 
ftodenb,  beilegen  Plin.  ep. 
haesYtantla,  ae,  f.  |hae»ito]  baä  St  öden.  Stot- 
tern linguae  Cic  Phil.  3 §.  16.  — haesYUtio, 
önis,  f.  [haesito]  l)  baä  St  öden  im  Sieben.  2) 
Sdjtoanfen,  Uuentfchloffenheit.  — ImesY* 
titor,  öris,  m.  [lmesitoj  ber  llncntfchloffcnc 
in  edendo  Plin.  ep. 

hacsYto,  1.  [intens.  u.  haereol  1)  f c ft i) a ti g e n , 
ijleden,  = fißen  in  vadis;  abfol.;  bilbl.  ftunc 
h.  deprehensa  (faß  in  einer  gade  feft)  felicitas. 
2)  tp.  a)  h.  linguü  ftottern,  flamnteln.  6)  un  = 
fchlüffig,  unficher,  in  »erlegenßeit  fein, 
fd)Wanfen  in  maiorum  institutiH,  finter  spem 
et  desperationem , finter  revertendi  fugiendi- 
que  consilium;  fdo  mutando  rei  publicae  statu 
diu  haesitatum  erat  ßin  u.  her  beratfdjlagt;  fdiu 
multumque,  quid  facere  deberem. 
hihae,  hähilme,  lialiahe,  interj.  Auäbrud  beä 
Üadjcnä  Com. 

Halaesa  (nicht  Halesa),  ae,  f.  Stabt  auf  Sijiltcn. 
Dao.  Halaesinus  (nid)t  Haies.),  adi  \ sahst. 
■slni,  örum,  m. 

hulcädo,  halcyon  etc.  f.  alcedo,  alcyon  etc. 
hilec  f.  allec. 

Haies,  etis,  m.  ^tug  in  fiufanien. 

HSliacmon  f.  Aliacmon. 
hillaeöto»,  i,  m.  («liairrof]  gifdjablcr  Ov. 
Mallartu«,  i,  f.  Stabt  in  SBootien.  Dao.  Hallar- 
hallen  f.  alica.  [til,  öjrum,  m. 

HälTcarnassiis,  i,  /'.  Stabt  in  Karten.  Xao.  1) 
HAlTcarnassenses,  ium,  ob.  ( Tac .)  •sali,  örum, 
m.  2)  HälYcarnasseü«,  ei,  m.  auä  §alifarnaf= 
fuä  gebürtig.  [»crensls,  e,  adj. 

HälYcyae,  ärum,  f.  Stabt  in  Sijilien.  Dan. 
hälitu«,  us,  m.  [halo]  $audi,  Atem  ‘efflare 
eitremum  h.;  ’extremus  si  quis  super  h.  errat; 
*2>unjl,  Dampf.  — *häla,  l.  hauchen,  buf  = 
tett  arae  Berti«  recentibus;  crocei«  halantes 
Horibus  horti;  aurac  de  gelidis  vallibus 
hulöplianta,  ae,  m.  [aloipdrrijr]  fdierjp.  nach  fft>- 
xcKfdfTrjs  aebilbetcä  9Bort,  cigtl.  ber  91  n gebet  ber 
gegen  baS  91er bot  SaU  Auäfährenbett,  übertr.  ■= 
Spurte,  $allunfc  Plaut. 
hilücYnor  (hall.),  Häluntlum,  Hilnutlnii«  f. 
alucinor,  Aluntium,  Aluntinus. 

Hains,  i,  f.  Stabt  in  Affbrien. 
llalyattes  f.  Alyattes. 

Halys,  yos,  in.  giuß  in  Sorberafteu. 


hüma,  ae,  /.  [«(*//]  SBaffereimet  Plaut.; 
tgeuereimer. 

Hämädrya«,  adis  (dat.  pl.  -dryasin  Prop.),  f. 
f^padpvdsl  Daumnpmpbe. 

HAirnte,  ärum,  f.  Ort  in  ber  91ät)C  o.  fiumd. 
liAmütYlis,  e,  adj.  [hamus]  (feit.)  mit  Angeln 
ob.  $afen  cerfeben  piscatus  Plaut.  — hamä- 
tus,  adj.  [hamusl  1)  =.  hamatilis,  ‘ungues, 
’arundo;  ‘sentes  |tad)lige;  aud)  patenf ötmig, 
gelrümmt  corpora,  *ensi».  2)  ftp.  (öbernb 
munera. 

hamaxaifuKH.  ae,  m.  [äpa|aymyd;J  feber^b-  ber 
wie  ber  Sagen  etm.  fortfübrt  Plaut.  — 
liSmaxo,  1.  | apaia]  anf bannen  Plaut,  (beibeb 
»toeifelp). 

Hamtlcar,  Kris,  m.  3iame  mehrerer  Karthager, 
inftbef.  bet  91ater  bc*  ^annibal,  mit  bem  wrina- 
men  Barcas. 

h&miöta,  ae,  m.  [hamus]  ber  Angler  Plaut. 
Hnmmon,  önis,  m.  urfprünglid)  ber  üofalgott  Ipc 
ben«  in  Ägypten,  fpäter  berfthmoljen  mit  Karf 
(Urgeift)  u.  Sa  (Sonne),  ber  oberfte  aller  ägqp 
tiftben  @&tter,  in  3iom  alä  Iuppiter  H.  uerehrt 
®ao.  Hftmmonli,  örum,  m.  bie  ©ewohnet  ber 
Cafe  Hammonium  in  Äappten. 
hdmälus,  i,  m.  [dem.  p.  hamus]  Heiner  Ipaten, 
piscatonus  Angel  Plaut.  — hamus,  i,  m.  1) 
$aten  ferreuB;  *lorica  conserta  hamis  Ketten- 
panjet;  ‘abdidit  ferrum  (baä  fithelförmige  Sd)»nt) 
curvo  tenua  h.  biä  an  ben  getrimmten  ®rtff ; 
aud|  SBiberbaten  pars  est  pulmonis  in  hamis 
eruta;  inäbef.  Angelhafen,  Angel  piscee  ca- 
piuntcr  hamo;  im  ®ilbe  *opertu«;  fprichw.  ha~ 
nium  vorat  er  beißt  an,  läßt  fid)  föbern  Plaut.-, 
bie  an  ber  Angel  beßnbliche  Sodfpeife  prueroso 
h.  llor.  2)  bte  Klauen  beä  ^abießtä  Ov.  met. 
11,  842. 

llannTbal,  alia,  m.  Din  me  mehrerer  Karthager. 
Hanno,  önis,  m.  Käme  mehrerer  Karthager;  am 
berühmteren  ber  gelbtjerr  u.  Umfcgltt  Afrifaä. 
hApilopsls,  Idis,  f.  fdaaloc  u.  oipov]  ein  ®etbürg 
Plaut. 

liira,  ao,  /'.  SchWeineftatl;  (Plaut.)  aläSthintpf» 
wort.  — harena,  häronösus  f.  arena,  arenosu«. 
hiriöUtlo,  önis,  f.  \ hariolor] SBabrf  agung,  Enn 
b.  de.  de  div.  1 §.  66.  — bSriölor,  den.  1.  1) 
mahtfagen  quaestus  causa.  2)  (uorfl.)  tafeln, 
alberneä  8f“fl  reben.  — härlölus,  i,  m.  u. 
(Plaut.l-la,  ao,  {.  SBohtfager,  srinioerächtlich). 
Harmödins,  ii,  m.  i.  Aristogiton. 
harmöoT»,  ae,  f.  [ai/povia]  (feit.)  Sinttang  o 
Xönen,  Harmonie  Oie.  Tusc.  1 §.  20. 

1.  hnrp&go,  1.  [äpaäjuj  rauben  Plaut. 

2.  hurpago,  önis,  m.  [a</nu£a>]  1)  ber  ^oten, 
womit  man  ctw.  an  fid)  reißt,  bef.  im  Kriege,  an 
Setten  b«ngcnbe  Stange  mit  eifemen  $afen  gum 
Kiebeueißen  ber  Stauern  u.  entern  ber  Schiffe, 
in  ihrer  Konffruftion  nerfchieben  n.  manu»  ferro*. 
Caes.  b.  e.  1,  67,  2.  Lie  30,  10,  16.  2)  fp.  ein 
rdubetifcher  9Jte nfd)  Plaut. 

Harptlns,  i,  m.  1)  ein  Sflaoe  Siteroä.  2)  gugenb 
freunb  Alejanberä  beä  ®r.  Curt. 

Harpax  [dpjȊJ<o]  Sflaoenname  mit  Anfpielnng 
aufä  Stehlen  Plaut. 

*harpö,  es,  f.  [apinj]  f ichelförmigeä  Schwert. 
Harpöcritc«,  is,  m.  ber  ®ott  beä  Schtoeigenä, 
alqm  reddere  H.  jmbtn.  Schweigen  auferlegen 
Ct.  74,  4. 

Harpyia,  gew.  pl.  -yiae,  ärum,  /.  1)  eine  btt 


Harmles  — Hebo. 


359 


$arppien,  rmjtpijcpe,  «Be«  raubenbe  ob.  bcfu- 
belnbe  SBefeit  2)  rin  $unb  be«  aitäoit  Or. 
Harädes,  um,  m.  getman.  Soll,  roapricpeinl.  au« 
b'orbjütlanb  fiammenb,  Überbleibsel  b e«  cimbri: 
leben  Sage«  in  SBürttemberg  u.  ©aben. 
härnadifer  etc.  {.  arundifer  etc. 
hiruspex,  leis,  m.  bei  ben  ©ömeru  ein  etruSliliper 
Opferjipauet,  jur  Deutung  ber  ©ngemeibe  bei 
Dpfcrltett,  jut  ©üpming  n.  ©robiaien  fotoie  *ur 
2>eutung  u.  Süpnuug  bet  ©libe;  *übetp.  SBei«  = 
läget,  Seper.  Ja».  a)  haruspica,  ae,  f. 
Opferjipauerin  Plaut,  b)  hiriisplcinus,  adj. 
j«m  Opfcrfdjauet  gepiuig.  $a».  härnspl- 
ciua,  ue,  f.  (sc.  ars)  ob.  *th»rusptclnm,  ii,  n. 
bie  »unft  bet  Opferfipau. 

Hasdräbal,  ülis,  m.  l)  Sltagoä  Sopn,  ©egtünbet 
o.  Karthago«  SOJadjt  Just.  2)  §anno«  Sopn, 
Kämpfer  in  Sizilien  im  etften  pun.  Kriege.  3) 
§amit[at«  Scproiegeriohn.  4)  Sopn  $amil!at«, 
©ruber  be«  tmnnibal,  SJelbpett  im  jmeiten  pun. 
Stiege.  5)  ®i«fo«  ©opn.  6)  gelbpert  im  Kriege 
gegen  SWafiniffa,  jpätet  im  britten  pun.  Stiege 
gegen  bie  ©6mrr. 

basta,  ae,  f.  lange  u.  fiplanle  Stange,  ©dpaft, 
Stab  graminea,  amentata  1.  grumineus,  amen- 
tatus;  *tpura  (.  purus  1);  *pampineae  iptjrfu«: 
Wöbe.  2)  gern,  rin  mit  ®ilen  bejdjlagener  Sdjaft, 
Spieß,  langet  ©peet;  tp.  in  bet  Sptatpe  be« 
gemopultipeii  ©ebene,  apnliip,  toie  mit  lagen,  rbie 
glhtte  ln«  Korn  merfen’  abicere  hastas  (».  einem 
Sanbibaten)  ben  9Rut  Betlieten  Cic.  p.  Mur.  f.  46. 
3n«be(  a)  eine  basta  roatb  bei  »ctftpicbenen  @e= 
legenpriten  im  öffentfiefjen  üebert  jpmbonjp  ge= 
btauipt;  mie  bei  ben  Srieg«er!lärungen  bet  Rc- 
tialen,  bef.  aber  bei  Setftrigctungen  turiprüngliip 
bet  Srieg«beute,  ro  o bann  eine  Sanje  aufgepflanjt 
matb,  um  bie  Stelle,  »o  bie  Setfteigerung  gefdjap, 
tcuntliip  ju  maipen),  autp  bei  ©erpaiptungen,  veu- 
ditionis;  infinita  illa  b.  ben  ©uBaniitpen  ©et= 
Weigerungen;  emptio  ab  hasta;  Pompei  ©et: 
Weigerung  bc«  ©ermäßen«  be«  ©.,  bonorum  publi- 
catorum;  a<i  h.  pnbilcam  accedere  {.  accedo  1) 
c);  Tender«  alqd  sub  h. , fhastae  subicere  off  ent: 
liip  BetWeigetn;  (Tac.)  ius  hastae;  qui  hastae 
huius  generis  assueyerant  fup  mit  biefer  Slrt 
©acptntig  gern,  befaßten;  autp  beim  ©eriept  bet 
Centumviri  aufgeftedt,  bap.  h.  centumyiralem 
cogere  rin  CentumBiraljjeritpt  einbetufen  Suet. 
Aug.  36.  b)  ( Ov .)  ein  ©ptcltpcn,  mit  toeltpem  not 
ber  $otpjeit  ba«  ipaat  ber  ©raut  georbnet  »atb. 
c ) (Just.)  — Sceptet.  $a».  A)  h&stütus,  adj. 
tmit  einem  SButffpiefi  Bctfepen  ocies.  3n«= 
bef.  subst.  hast&tl , Orum,  m.  a)  bie  Solbaten 
einet  tSm.  fiegion,  »eltpe  bie  ootbetWe  ©eipe  ber 
btriglieberigen  röm.  Stplatptorbitung  auftmaipten. 
Jan.  primus,  secundus  etc.  h.  bie  erWe,  jtoeite  »c. 
Abteilung  (SRanipel)  bet  hastati;  duceru  primum 
h.  Sentutio  bet  etWen  Abteilung  bet  h.  fein ; de- 
cimum  ordinem  h.  mihi  assignayit  maepte  mitp 
jum  Genturio  jc.  6)  +pl.  Speetttägcr.  B) 
haslile,  is,  n.  Sipaft  be«  SBurffpiefje«;  ’ftberp. 
li  an  j e , 3 p e e t ; übertr.  a)  *perSortagenber  3 » e i g 
densis  h myrtus.  6)  *fein  ©tab  ob  ©(apl 
jum  Stüpen  ber  jungen  ©eben, 
hau  {.  au  u.  haud.  — liand  (audj  haut  u.  hau 
gefeprieben)  adv  n icp t eben,  nitpt  getabe,  gar 
niipt  (e«  entpält  utfprünglicp  eine  fipmäipete 
©emeinung  al«  non,  iW  im  ganzen  feltenet,  al* 
bie«,  u.  mitb  in  btt  Uajftf^en  ©tofa  mriWen« 


mit  «boetbien,  bi«ro.  mit  SlbjeftiBen,  feiten  mit 
©etbi«  oetbunben);  h.  scio  an  etc.  j.  an  4); 
huud-dum  noep  niipt  Liv.\  haud-qu&quam 
aat  niipt,  !eine«meg«,  h.  sane  |.  sane  2); 
h.  tantum  etc.  f.  tantus  I)  1)  U.  II)  1);  h.  tarn 
— quam  Liv.,  Tac. 

haurlo,  hausi,  haustum,  4.  (hausurum  ft  hau- 
sturum  Vcrg.  Aen.  4,  383).  1)  8.  glüffigleiten 

а)  Iipäpfen,  perau«lip5pfen  aquam  ex  pu- 
teo;  de  dolio;  einfcplürfen,  ttinten  pocula 
Liv.-,  poculum  intrepidus  Curt.\  -f intemperan- 
tius;  favido  umorem;  *laeus;  »pateram;  (fpät) 
Tenenum;  autp  oetgicßcn  sanguinem,  ’cruo- 
rem;  +a  inguims  multum;  plus  praedae  (maiptr) 
ac  sanguinis  (Betgofe)  Caecina  Tac.  hist.  1,  67 

б)  B.  niipt  flülfigen  ©egenftänben  joroopl  al«  flüf- 

Wgen  peraufpolcn,  auffammetn,  aufgtaben, 
Betfiplingen,  oet/tepten,  einfepöpfeti,  ein» 
jiepen,  etltpöpfen,  ’suspiiatus  tief  auffeufjen; 
♦Hectoris  cinerea;  *pulvis  haustus;  *terram ; 
multos  h.  gurgites,  arbores  in  profundum  hau- 
stae  (petabgejogen),  naves  muri  haustao,  multos 
flamma  Liv. : meendio  hauriri  Curt.  \ quin  et 
palatium  et  domus  et  cuncta  circum  hauriren- 
tur  (sc.  igne)  Tac.  anti.  16,  39;  relut  in  foTea» 
deiati  hauriebantur  nerfanten  Curt.;  sua  butip: 
bringen,  provincias  auä(agen  Tac.-,  ‘flammai 
latentes;  *alveus  aquas  läßt  einbringen;  *lucem 
b.  i.  bie  fiuft  einpaudpen;  *medium  orbem  Boll  = 
enben;  ictu  rentrem  atque  inguina  butip > 
bopten  Liv.-,  ’flut118  gladio,  *pectora  ferro; 
♦alqm  megtaffen,  täten.  2)  tp.  o)  fipäpfen, 
entnehmen,  nepmen,  entlehnen,  geniefjen 
iuventutem  relut  ex  pereuni  fonte  unde  hau- 
ciat  Liv.:  ea  a fontibus;  hauris  de  faece  bu 
füprft  autp  bie  fipleipten  ©ebnet  an;  haustum  ex 
vauo  f.  vanus  2)  o);  *ex  parro  (acervo)  tan- 
tumdem;  animi  a natura  deorum  haust.i;  falqd 
ex  indole  alcis ; libertatem,  dolorem  et  luctura ; 
Toluptates,  *spem,  oculis  animisque  gaudium 
Liv.-,  ipsius  alocritateui  et  tanti  animi  spiritus 
fitp  befeeten  taffen  B jc-,  Curt.  6,  2,  21;  *vocem 
his  auribus,  ‘strepitum  exterritus  netnapm; 
•hoc  animo  hauri  nimm  ju  ©etjen;  *vitae  bea- 
tae  praecepta;  (Tac.)  animo  expugnationes  ur- 
bium  fitp  meiben  an  ic.,  Stadium  philosophiae 
acrius;  apud  Philonem  omnes  philosophiae 
partes  penitus,  id  Universum,  aud)  quasdam 
artes  (griinblitp  tennen  lernen),  b)  m.  «nftrengung 
Bollenben  *sol  medium  orbem.  5>ao.  haustus, 
us,  m.  1)  ba«  ©cpäpfen,  aquae,  al«  t.  t.  ba« 
©tpöpfteipt;  *aquarum  gefipäpfte«,  ffontium; 
•peregrinue  h.  (&anbBotl)  arenae;  tp.  *fontis  Pin- 
darici  au«  bem  ©inbat  al«  CueBe  — ©atpapmung 
bc«  ©.  2)  ba«  Sinjiepen,  ©etfdpluden 

fcaoli  ba«  ©inatmen;  *aetherii  ^tauip.  3)  8“9. 
©cplud,  trunf  aquae  Liv.;  *mde  bibere  cx- 
iguis  h. ; fad  meos  h. 

haut,  haveo  f.  haud,  aveo. 

HeautonUmörümenos,  i,  m.  [effetor  zifuogov- 
o»eos)  bet  ©elpftpeiniget,  ein  SujMpiel  be« 
letenj. 

hebdömhs,  ädis,  f.  [e^doudt]  eine  8°pl  b.  jie  = 
ben,  namentl.  b.  fieben  lagen  bei  Ktanfpeiten, 
quarta  bet  28Be  lag  (fiebentägige  Soipen  patten 
bie  ©ämer  niipt). 

Hebe,  es,  f.  bie  @öttin  bet  ^ugenb, 

lotptet  be«  3ttpitet  u.  bet  3un0-  SBunbftpenlin 
bet  ©älter  bot  ©anpmebe«. 


360 


hebe  uus  — Heracleotes. 


liebänu*  f.  cbenus. 

hcbeo, 2.  1)  ftumpf  fein  ferrum  Liv.  2) 

tp.  ftumpf,  matt,  träge  fein  ‘sanguis  (se- 
nuin);  *sensus  temporis  adversi;  homo  'Tac.  — 
h.-li.-.  cti8,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  ftumpf 
tela,  cornua  lunac,  ’ictus,  *gladius.  2)  tp.  a) 
v.  beit  Sinnen  u.  ben  ©egcnftänben , o.  melden 
biefe  ©inbrüdc  empfangen,  ftumpf,  | d)  wa  d) , 
matt,  bumpf  sensus  ocaiorum  atque  aurium, 
aures,  *os  opne  SIppctit,  *color,  dolor  b)  geiftig 
ftumpf,  ftumpffinnig,  fchwerfällig  homo, 
ingenium,  exercitus  ungeübt  Sali;  hebetior  in 

#uo  negotio  Ourt.  — iiebesco, 8.  |hebeoJ 

ftumpf,  matt,  jd)mad)  werben  acies,  fadver- 
su8  impios  «idem  «blaffen;  tp.  acies  mentis, 
virtua.  — hebeto,  1,  [hebes]  1)  ftumpf  machen 
hastas,  ferrum  hostium.  2;  tp.  abftumpfen, 
fdbwädjen  hebetantur  fortasse  aculei  iudicii 
mei  P/in.  ep.\  vires  rei  publicae  Just.,  ’alcui 
visus;  *flammaa;  *dies  eidera  perbuntelt;  (fpät) 
arcus  pluvil  habetati. 

Hebraeus,  adj.  hebräifd),  jübifch  Tac. 
Hebrus,  i,  m.  1)  51uß  in  Ipraficn,  j.  äliariga. 
2i  ein  Süngling  Hör.  8)  ein  Xrojaner  Verg. 

He  rate . ea,  aud)  *ae,  f.  ['Exdrij]  'bie  Jcinbim 
witfenbe’,  Xod)tet  beb  Xitanen  Serfcu«  u.  bet 
SIfteria,  im  Himmel,  auf  (Erben  u.  im  ÜKecte  mal- 
tenb,  bef-  aber  alb  unterirbifd)e  Söttin  bcr  3aU; 
betei  oerehrt,  bah-  oft  mit  ber  ‘JJroferpina  ob.  btt 
Xiana  oerwechfclt.  Xao.  *llöeStels,  Tdia , f.  u. 
MeTus,  adj.  gaubcrifd). 

Hec&to,  önis,  m.  ftoifdjcr  Spilojoph. 
Hecitompflos,  i,  f.  Hauptftabt  in  5?artlpen. 
Häctor,  öris,  tu.  Sopn  bei  fßriamu«  u.  ber 
Hehtba,  ber  größte  ber  trojanifrf>en  Selben.  Xao. 
Hecüba,  ae,  f.  f.  Hector.  |*Hectörcus,  adj. 
Hecfra,  ae,  f.  [fxope]  bie  Schwiegermutter, 
9/ame  einer  fiomöbie  bei  Xerenj. 
hedera  (beffer  al«  ed.),  ae,  f.  ©pheu,  bem  Bac 
ctjui  fettig ; Seintrinfer  u.  Xicpter  behängten  fid) 
bamit,  auch  her  Bacdju«jiab  Warb  bamit  umroun 
ben.  — hedärtgSr,  göra,  gerum,  tuij.  [hedera- 
gero]  ©p1jeu  tragenb  Ct.  - hetlerösus,  adj 
| hedera]  reich  an  ©pheu  Prop. 
litdjfchrnm,  i,  ».  [ ijdviQovv]  eine  bie  Haut  oer= 
fehbnernbe  Salbe,  Sdjönheitäbalfam  Cic.  Tusc. 
3 §.  46. 

hei,  interj.  weh!  weh  mir!  gum  Sluäbrud  ber 
93angigleit  oor  einem  herannahenben  Unglüd  hei ! 
vercor  ne  quid  Andna  apportet  mali  Ter.;  h. 
mihi,  h.  mihi  misero. 
heia,  heic  f.  eia,  hic  2). 

Helena,  ae,  ob.  -ne,  es,  f.  t)  Xod)ter  bc«  3“= 
piter  u.  bcr  fieba,  ©emahlin  bei  B/enclau«  o. 
Sparta,  warb  baburch,  baß  Sari«  fte  entfühtte, 
bie  Seranlaffung  bei  ttojanijehen  ftriege«.  2) 
SDtutter  Sonftantm«  bei  ©roßen.  8)  Beiname  ber 
Stabt  3üibcri  in  Spanien  Eutr. 

♦Heliädes,  dum,  f.  ['Hlicrdtc]  bie  Ißd)tcr  bei 

tflio*  u.  Schweftent  bei  'iif)a,'tbott,  nach  beffen 
obe  in  Rappeln  oerwanbelt;  nemus  Heliadum 
Sappelbäume;  lacrimao  Heliadum  Bernjtein. 
Hellce,  es,  f.  [fl.xij  SBinbungjl)  ber  große  Bär, 
Sternbilb.  2)  ftüftenftabc  in  »chaja. 

Helteon,  önis,  m.  Berg  in  Böoticn,  ben  SRufen 
geweißt.  Xab.  * HälTcönius,  adj. 
hellöcäminus,  i,  m.  [^ioxa'pi>o$]  ein  gegen 
bie  SonnenfeitelJgelegcneS  Strome*.  gum 
ÄBinteiaufctUfjaU  P/in.  cp. 


Hrllöpiill«,  is,  f.  Stabt  in  Untetägppten. 
hellx,  teis,  f.  [eiiE]  eine  Seßlingpf lange  Cic. 
de  univ.  9,  27. 

Helle,  es,  f.  f.  Athamaa;  um  ber  Bcrfolgong 
ihrer  Stiefmutter  3no  J«  entgehen,  floh  fie  mit 
ihrem  Brubcr  Bhr>£u«  auf  einem  SBibbft  mit 
aolbenem  Blic«  nach  Sfoldji«,  ertran!  aber  in  ber 
Bleerenge,  welche  nach  <hr  ber  ^eUciponi  genannt 
warb. 

hellebärösus,  adj.  [helleboras]  ber  Oiel  9/tc« 
würg  nötig  hot,  nicht  bei  Berflanbe  ift 
Plaut.  — hellebörus  (eUeb.),  i,  m.  ob.  -rum. 
i,  n.  [elXi^ogoe,  Hieß ogos]  SiicSwurg  (teile 
Veratrum  album  L.,  teils  Hellcb.  Orientalin 
Willd.)  bei  ben  Jlltcn  al«  Heilmittel  oorgüglich 
gegen  ©ahnfinn  gebraucht. 

Hellespontus,  i,  m.  ba«  B/eer  ber  HeÜe  (f.  Helle), 
bcr  $elIe«pont  ^nnichen  ©uropa  u.  Slficu,  j.  bie 
Xarbanellcn;  bah-  bi«w.  bcr  an  bet  STCectenge 
gelegene  Äüftenftrid) , meton.  bie  Bewohner  bee 
jelbtn  Nep.  Xao.  *llellesponti4cns,  u.  *-tius, 
adj.;  sühnt,  -tlus,  ii,  m.  ein  Änrnopnet  bei 
Heüeipont.  [Schwelgerei  Cic. 

helluitio  (beffer  al«  hei.),  öniB,  f.  [belluor] 
helluo  (heluo),  önis,  m.  Schwelger,  fßraffer, 
patrimonii  Betpraffcr,  patriae  bcr  ben  Staat» 
fchap,  bie  öffentlichen  Selber  erfchöpft.  Xao.  hel- 
luor  (heL),  c Up.  1.  fchwelgen;  übertr.  quasi  h. 
libris;  cum  alqo  rei  publicae  sanguine. 

Helötes  f.  Hilotae.  (7,  26,  2. 

hclvclla,  ae,  f Heine«  Äü*cn!raut  Ctc.  fam. 
Hclvctll . örum,  m.  feit.  Soll  gwifchen  3ota. 
©enfer  See,  Sihone  u.  Schein.  Xao.  IlelTetius 
u -ticus , adj. 

Helrii,  örum,  m.  feit.  Bol!  ber  Provincia  in  ben 
©eocitnen. 

hem  (em),  interj.  Slu«ruf  be«  ©rftaunen«  u.  bcr 
Überrafehung,  fowoi)l  ber  freubigen  al«  ber  un- 
angenehmen, hnt!  ei!  o!  Com.,  Cic. 
hemerodrömus,  i,  m.  [^pepödeopo;]  Xagläufcr, 
©ilbote,  Äurier. 

hcmifilliis,  i,  m.  [rjp/x.Uor]  ein  halber  ©fei 
(a!8  Schimpfwort)  Cic.  Att.  13,  6t,  1. 
hennejelium,  ii,  n.  [^pixöxl.ox]  Halblrei« 
P/in.  cp.  5,  6,  33;  bao.  ein  balbrunbet  gehn, 
feffel  für  ältere  SJtänner  Cic.  Lael.  l,  2. 
henilecasvllätii , örum,  m.  ( f'rdcuaavllaßoi]  sc. 
veraus  elffilbige  Berfe. 

Henötl  f.  Veneti. 

HciiTöchl,  örum,  m.  {Hvioioi\  ein  Bolf  im  ofia  ■ 
tijtpen  Sarmatien  Aur.  Vict.  3>ao.  *-öchu»,  adj 
Henna  (nicht  Enna),  ae,  f.  Stabt  in  Sigilien  mit 
einem  Jempel  ber  ©ere«.  Xae.  * Hennaeus  u. 
llennenaia,  e,  adj.;  subst.  llennenses,  ium,  i*. 
hdpätarlna,  adj.  [hepar  — pnag]  bie  Sebet  be> 
treffenb,  lieber:  morbus  Plaut. 

Hephaostia,  ae,  f.  Stabt  auf  üemno«. 
hepteris,  is,  f.  [I nrijoijs]  ein  ficbcnruberige« 
(b.  i.  auf  jeber  Seite  fieben  üRuberbättfe  habenbe«) 
hära  f.  era.  [Sdjiff. 

HerÄHca  (ia),  ae,  f.  bie  ^>erfu IcSftab t l)  Stabt 
in  liufanien,  ftolonic  o.  latent.  2)  in  Äfanta. 
nien.  3)  H.  (Pontica)  in  Bithonten  am  Schwaigen 
Biccr.  4)  H.  (Minöa)  auf  ber  Sübtüfte  o St- 
gilien  6)  in  Bhthtoti«  in  Xheßfllien,  früher 
Trachis  genannt.  6)  H.  (Sintica  ob.  Sintice,  ex 
Sintiie)  in  SDlacebonien  Caes.,  Lir.  Xao.  n) 
Hi  raelöense»,  ium,  m.  6)  Heracleotes,  ae, 
adj-;  subst.  -tae,  arum,  tu. 


Heracleum  — Merodes. 


361 


Herbcleum,  i,  n.  Stabt  in  SRaccbonien  an  bet 
ffltenjc  Ibcjtaliend. 

HörAclitus,  i,  m.  gtiech.  »bilojoph  <*ub  ©Phefub 
um b 3-  600  8.  6f)t  , bet  tontfchcn  Schule  angc* 

1.  Heraea,  ae,  f Stabt  in  Hrlabiett.  [tjörcnb. 

2.  Heraea,  örum,  n.  bab  ^etafeft. 

herba,  ae,  f.  1)  bab  emporfpioffenbe  ©rün,  ber 
grüne  Stengel,  $atm,  bei.  be4  ©rafeb  ob.  beb 
©etreibeb,  bic  innge  Saat  graminis  h.  pure, 
*framenti,  in  herba  ge  abicere,  iam  in  herbis 
esse  (8.  ©ettetbe);  altae  in  segetibus,  flaua  ve- 
Int  in  h.  (im  grünen  $mlme)  vol  flore  praeeepta; 
ipriebro.  meBBis  tua  adhuc  in  b.  est  — o«  ift 
nod)  ju  früh  füt  bid),  ju  ernten,  bein  SBeijen 
fotl  nod)  blühen  Oc.  2)  Kraut,  Küchenfrau! 
herbas  condire,  *viTere  herbie,  fveneni,  ‘bar- 
bae atqne  renena  3auberltäutet ; ‘Untraut, 

übetb-  ©rab;  baB.  a)  herbesco, 3.  ju 

grünen  §almen  werben,  in  jungen  ^at- 
men ^eroozfproffcn  »emina,  nriditas  her- 
besceus.  6)  herbYdus,  adj.  grab*,  Iräutcr* 
re  id)  campus  h.  aquosusque  ein  feuchter  SBitfen- 
\ grunb  Litt. 

*+ taerbYfSr,  f?xa,  ferum,  adj.  [herba-fero]  Kräu- 
ter tragenb,  grabreid).  — nerbYgrädus,  adj. 
[ herba-gradior]  ©rabwanbler,  in  einer  Dich* 
tcrftelle  Cic.  de  die.  2 §.  133 

HerbYta,  ae,  f.  Stabt  in  Sijilien.  Dab.  HerbY- 
tensis,  e,  adj. ; subst.  -teil  »es,  ium,  m. 

horbösn*,  adj.  [herbal  grab*,  Iräutetretd) 
Humen  Vera.;  campus  Hör.  — herbüla,  ae,  f. 
dem.  8.  herba. 

bercisco  ob.  erclseo, 3.  [—  herctam  cieo] 

t.  t.  eine  Srbfdjaft  teilen  herciacnndae  fami- 
liae  causam  agere  einen  ©rbteilungbpro}ejj  füh- 
ren; berctum  ob.  eretnm  (aupt'ti.)  eiere  [f. 
cieo  1)  c)]  >ut  Srbtcilung  aujforbern  (ben  be= 
{teilten  ©rbfdpaft*  = Sd|ieb«ritbter),  bie  ©rbfd)aft 
teilen  Cic.  de  or.  1 §.  237. 

HeretiUneiini,  i,  n.  l)  Stabt  in  Kampanien,  butd) 
einen  änbbrud)  beü  Sejupb  79  n.  6f)t.  jerftört. 
Xau  a)  HercblAnensi»,  e,  adj.  fundns;  .ruhst. 
in  Herculanensi  auf  bem  herculanenfifchcn  ©ebiet. 
b)  HercülAnbus,  adj.  ra.  2)  Stabt  in  Sam* 
ninm,  j.  M.  Arazzo. 

Hercüles,  is,  m bet  berflhmtefte  grieef).  $ero b, 
Sohn  beb  Jupiter  u.  ber  Sllfmene,  bet  fflemahlin 
beb  Smphitrpon.  $alj.  lägt  il)n  bie  SOlpthe  b.  ber 
3uno  unaufhörlich  oerfolgt  »erben,  inbbef.  Poll* 
brachte  et  bab.  bie  berühmten  jwölf  arbeiten  (Bgl. 
Enrystheus)  iomie  et  noch  Biele  anbere  grofjc  u. 
nerbienftliche  £ baten  Berridjtete,  bi#  er,  burth  ein 
ihm  8.  feiner  ©emablin  Xeianira  gefchenftcb  ©e= 
»anb  in  wahnfinnigen  Sthmerj  perfekt,  ftch  felbft 
oerbrannte.  Unter  Bie  ©bttcr  aufgenommen,  er* 
hielt  er  ^ebe  jut  ©emablin.  Mud)  warb  er  alb 
Begleiter  u gühter  ber  SKufen  betrathtet  Säet. 
Aut/.  29.  Der  tgrifdje  Hertuleb  (Curt.  4,  2,  2), 
eigtl.  Wellart,  ift  juglcirf)  ^anbclbgott;  Herculis 
i oiumnae,  termini  f.  columna,  terminus.  — Jltb 
ÜSeteuerungbformel  gebrauchen  bie  SHömer  voc. 
Hercules  ob.  Hercule  u.  jfgj.  Hercle,  beim 
tpertulebl  mahrlid)!  wahrhaftig!  ob.  me 
bereutes,  me  hercule,  me  hercle  wahr* 
fdjeinlid)  — ita  me,  Hercule,  adiuros;  Cicero 
übrigen«  gebraucht  jwar  neben  ber  fürjeren  fjorm 
hercle  au*  bie  Bode  hercule,  pcrfchmäht  aber  bic 
fjorm  me  herculea,  wie  er  eb  felbft  orat.  §.  167 
bcmerlt,  u.  fagt  ftatt  beffen  me  hercule;  bibw. 


( Com.)  hercle  certe,  h.  aane,  »ane  h.,  minime 
h.  Sao.  a)  HercölänStts,  atlj.,  Plaut,  b)  ‘-lfins, 
adj.  Trachin,  b.  ^»crfulcb  erbaut;  hostis  = Iclc* 
pbub,  beb  ^erhtleb  Sohn;  hospes  b.  i.  ibrotoit, 
urba  hospitis  H.  — bic  Stabt  Kroton ; urbs  §et* 
culaneum,  litora  bei  Herculaneum;  labor;  gens 
*=  bab  fabifchc  o.  Herfuleb  ftammenbe  ©cfehlccht; 
arbor  ber  bem  Herluleb  heilige  $appclbaum;  sa- 
cra  Herlulebbicnft. 

Hercynia  silra,  auch  (Tac.)  saltus  Hercjrnlus 
u.  subst  Hercynta,  erftredte  prfj  nach  Cäfat  am 
linten  Donauufcr  &.  Schwarjwalbe  bib  an  bie 
Karpathen. 

Herdöulus,  her«  f.  Turnus  2),  heri. 
heredTtärius  (nicht  haer.),  adj.  (herosj  1)  eine 
©rbfehaft  bctTcffcnb,  erbfchaftlich  auctio. 
2)  erblich,  geerbt  cognomen,  controveraia, 
fagri.  — hcröd  i tag  (nicht  haer.),  ätia,  f.  [horos] 
1)  abstr.  bab  ©rbett  hereditate  possidere,  h. 
relictum  odium;  h.  huius  gloriae;  (fpöt)  seien- 
tiae.  2)  concr.  bab  ©ecrbte,  Srbe  h.  accipere, 
conaequi,  cupere;  b.  adire,  cernerc,  relinquere, 
accipere  ex  hereditate,  h.  caduca  f.  caducus; 
fprieh».  h.  sine  aacris  (Plaut.)  gro&er  Sorteil 
ohne  irgenb  eine  9)2übe  (mit  Scjicbung  auf  bie 
Kofien,  welche  oft  aub  ber  Übernahme  ber  aacra 
beb  Srblaffcrb  entfprangen).  — heredlum,  ii,  «. 
[herea]  (Srbgut  Nep. 

Herennius,  ii,  m.  Jiame  einet  rSm.  ©enb;  H.  Se- 
necio,  ©efchichtfchreiber , Steuttb  beb  jüng.  fli* 
niub.  Dao.  -nlänus,  atlj. 
heres  (nicht  haeres,  erea),  edi«,  m.  ber  ©rbe  fa- 
cere,  scribere,  inatituere  alqm  heredem ; ex  di- 
midia  parte  ber  Hälfte;  h.  sum  alcis  u.  alcui; 
secundus  bet  nach  betn  Xobe  beb  erflcn,  ob.  wenn 
biefer  bie  ©rbfehaft  nicht  antreten  will,  (Srbe  wirb; 
+ex  asse  f.  as;  tp.  ®rbe,  Nachfolger  Acade- 
miae,  regni,  ‘laudis,  f paterni  odii.  2)  *bcr 
Na^wachf enbe,  B.  ben  Köpfen  ber  $bl>tn-  3) 
= orua  Scfifjer,  §tx r Plaut. 
herl,  feit,  here,  adv.  geftern;  h.  xesperi  gepern 
Slbenb ; nneigtl.  ‘hodie  atque  h.  =«  neulich,  Bor 
hbrYfüga,  hörills  f.  erifuga,  erilis.  [lurjcm. 
Herlllus,  i,  m.  ftoifcher  Ißh'IofoPh  au*  Karthago. 
DaB.  subst.  >1111,  örum,  m.  Schüler  beb  Ipcriü 
Herma«*,  ärum,  m.  | 'Epp/]?]  Säulen  mit  bem  Kopfe 
beb  Hftnteb  (TOertur),  Hermebfäulen,  Hermen, 
bef.  in  Silben.  — ilermaeum,  i,  «.  eigtl.  ein 
Xempel  beb  Hcrntcb  (Nlerlur),  bao.  ein  «Jledeu  in 
IBäotien;  fein  ©artenfalon,  bab  Hermäum. 
HermSgöras,  ae,  m.  griech-  Nhetor  aub  Nhobub. 
Hermüthena,  ae,  f.  j'Epupj-Vtdrjrä]  Doppelbüpe 
beb  ffierfur  u.  ber  SJiinerBa  Cic.  Att.  1,1,  6.  4, 

3.  — HermörAcles,  is,  m.  ('Ep/iijpaxlijf j Dop* 
pelbüfle  beb  Slerfur  u.  beb  Herfuleb  Cic.  Att.  1, 
10,  3. 

Hermluno,  es,  /.  1)  lochtet  beb  TOcnclaub  u.  ber 
Helene.  2)  Stabt  in  Slrgolib.  Dao.  Herrn IftnY- 
cns,  adj. 

Uermiänes,  num,  m.  Sloltbftamm  bet  ©rmtanen 
»wifchen  bet  Slbe  u.  SBcichfcl  Tac. 

Herinddörns,  i,  m.  1)  gütP  ber  (Sphefer.  2)  »au* 
meifter  aub  Salamib.  [an  ber  obern  Slbc  Tac. 
Hermundürt,  örum,  m.  germanifche  SäUerfchaft 
llermiis,  i,  m Ha»P<Pu6  tn  £t)bicn. 

Uernlci,  örum,  m.  »ölierfchaft  in  üatium.  Dao. 
HernTcits,  adj'.;  subst.  in  Hernico  im  ©ebiet  ber 
Hernilet  Liv. 

Herödes,  ie,  m.  1)  Herobeb  ber  ©ropc,  König  o. 


362 


Herodotus  — hic. 


Subäa  Hör.  2;  ntie<^.  Bptlofopp.  3)  grcigelaffe: 
ncr  bcä  'ältticuä.  4)  grictp.  3umbcnbirpter  Plin.  cp. 
llerödötus,  i,  m.  grictpifrper  fcifioriter,  geb.  ju  $ati: 
farnajfuä,  484  o.  Gpr. 

hbröTcu»,  adj.  ju  bcii  Heroen  gepörig,  pe  = 
roifd)  tempora,  personae,  versus,  f carmen  ein 
epifrpeä  ©ebirpt;  taubst.  pl.  bie  ®piler. 
*hfröina,  ae.  /'.  §albgöttin,  fjeroinc.  — he- 
röU,  Ydis,  f.  i*üat.  pl.  heroisin)  fjialbgöttin 
h.  ac  deae  Suct. 

ht-ros,  öis,  m [qpü>{]  acc.  heroa  u.  pl.  heroas 
llor.  1)  *§albgott,  §eroä,  göttlirper  SRenftp 
(beffen  Sotet  ob.  Dfutter  fine  ©ottpeü  ift)  LaSr- 
tius,  Troius.  2)  ®prenmann,  §elb,  fjeroä 
h.  noater  Cato;  h.  nostris  (0.  Saffiuä  u.  Brutuä) ; 
iron.  o.  Slobiuä. 

Iieröus,  adj.  =■  heroicus,  pex  eineä  tpiftpett  8«= 
feä;  voraus  h.  u.  bl.  h.  cptjdjcr  Berä,  .fjejameter ; 
((Hont.)  lascivus  in  herois  (in  ben  im  peroiftpen 
Berämnfe  abgefafeltn  Btetamorppofen)  quoque  Ovi- 
llcrtha,  herus  f.  Nerthus,  erus.  [dius. 

lifisiödus,  i,  m.  grictp.  Jürpter.  35aB.  HOslödcus 
ob.  -diu»,  adj. 

’Hesiöne,  es  ob.  *-na,  ae,  j.  Laomedon. 
Hespenis,  i,  m.  [towfposj  Slbenbftern.  2!aoon 
«)  'Hesperius,  adj.  meftlirp,  axis  Occibent, 
litus,  freturn,  undae,  iex  fyefpcruä  ob.  Sltlaä, 
terra  3talien;  subst.  * Hespärla,  ac,  f.  baä 
Vlbenblanb.  balb  Italien,  halb  Spanien.  6) 
Hesperts,  Tdis,  adj.  abcnblänbif  d);  subst. 
*-rTdes,  um,  /.  iörpter  bcä  ®rebo*  u.  ber  !)tad)t, 
wclcpe  auf  ein«  3nfel  bes  Dteanoä  einen  ©arten 
mit  golbenen  äpfeln  bemalten, 
hesteriius,  adj.  [heri]  geftrig,  Bon  geftern 
dies,  ’uox,  decus,  merum  geftern  getränten; 
•corolla  Bon  geftern,  geftern  aufgefept;  *Lar  bem 
et  fd)on  geftern  geopfert  patte;  hesternö,  adv. 
am  geflrigen  läge,  geperlt  Cic. 
hetaerTa,  ae,  f.  [M-cupr'a]  Berbrüberung,  Sef- 
binbung,  junärpft  ju  rcligidfen  ßmeden  Trdjan. 
b.  Plin.  cp.  — hcluertee,  es,  f.  [traipixrj  sc. 
fjrjrot]  ein  31ügel  ber  tnaccbon.  fRciterei,  'bie 
Reiterei  ber  greunbe’  nämlirp  bcä  ftönigä  Nep. 
Kam.  1,  6. 

heu,  interj.  1)  Äuäruj  ber  filage  u beä  Srpmetjeä 
über  ein  gegenroärtigeä  Unglüd,  ad)!  rocpl  o! 
h.  me  miserum!  *h.  stirpem  invisam;  foederis 
b.  taeiti  Prop.  2)  [Plaut.)  Vtuäruf  bcä  Srjiau: 
nen«  u.  ber  Überrafrpung  ap!  ei!  h.  edepol  spe- 
cie  mutier! 

heurctcs,  ae,  iw  |fvqfrijcj  Srfinber  Plaut. 
heus!  interj.  pep!  peba!  pbre!  (ein  $utuf  an 
imb.,  ber  auf  ettn.  Poren  foH;  Bgl.  oho),  h.  tu 
quid  agier1  b.  puer,  neus!  heus!  uperite  ostium 
Ter.  Imeter. 

hcxiiuieter,  tri,  in.  [f|dnf  tqof  ] versus  §eja  = 
li>  xäpylon,  i,  ».  I/Jdjtrioi’]  ein  Ipor  mit  jeepä 
(Eingängen  in  Sprafuä  Liv.  [Liv. 

hi  xerl»,  is,  f.  [jjijoijfl  fetpäruberige«  Scpiff 
liiätus,  us,  m.  [hio]  1)  Öffnung,  Jtluft, 
Sepfunb  oris,  terrae,  ‘telluris,  *apelunca  vasto 
h.;  »abfol.  =■  h.  oris  ber  offene  JRunb,  Stadien; 
*quid  dignum  tanto  feret  hic  promissor  h.  baä 
Berbient,  bop  man  um  beffen  miden  ben  Hi  imb 
fo  weit  aufreifjt  — eine  fo  pomppafte  Slntünbi- 
gung.  2)  tp.  ffiier  naip  ettn.  praemiorum  Tac. 
hist.  4,  42.  3)  t.  t.  baä  Sufonrotcutteffen  jmeicr 
8ota!e,  ber  $iatuä. 

Hiber  ^nitpt  1b.),  eris,  ob.  eri,  m.  3bcrcr,  überp. 


Spanier  Hör.-,  pl.  -beres,  um.  Jao.  A)  *Hl- 
bärus  (nitpt  lb.),  adj.  fpaniftp,  pastor  — ®e 
rpon.  §ierB.  sulst.  a)  Uibörus,  r.  m.  ber  glup 
®bro  in  Spanien,  b)  HTbferi,  örurn,  m.  = Hi- 
beres.  B , Uibbriu  (niept  lb.),  ae,  f.  Spanien. 
C)  Hlbtrtcus,  adj.  fpaniftp. 
hiberuAcätum,  i,  « (hibernof  1)  sing.  Sinter: 
gemad)  Plin.ep.  2)  pl.  SBinterjelte  unb  in 
biefem  Sinne  Winterquartiere  Caes.,  Liv. 
HTbcrnia,  ae,  f.  3riaub. 
hiberno,  1.  [hiberuus]  t.  t.  0.  Solbaten,  in  Sin> 
terquartieren  liegen.  — hiberuus,  adj. 
|hiems]  rainterlifp,  Winter:  mensis.  tempu-, 
*.tnnus  Wiiilerjeit;  ab  h.  solo,  ortu  auf  bet  Sflb; 
oftfeite;  ’flumen  im  Winter  angeftptooOen;  *so- 
los;  *Lycia  mo  fiep  Äpot!  ben  Winter  aufpilt; 
*Alpes,  *ventus,  *mare,  *nox  ftürmiftp;  flegio 
in  Winterquartieren  liegenb;  adv.  increpui  hiber- 
num  peftig  Plaut.-,  castra  b.  u.  subst.  luliernu, 
örurn,  n.  a)  Winterlager,  quartiere  Caesar 
exercitum  in  hibemis  collocavit.  b)  * hiberaa 
Winterjieit,  Winter  Yerg.  A.  1,  266. 
Hlliärus  f.  Ilibor  A ) a). 
hTbUcum,  i,  n.  f^roxoc]  Sibifcp,  eine  ^BfXcmje 
(A/thaea  o/'/icinalis  /..). 

hibrida  (hybr.),  ac,  cumm.  a)  ber  Slenblina, 
baä  ftinb  eineä  iRdmerä  u.  einet  'fluälönberin  ob. 
eineä  grcicn  u.  einer  StlaBin.  6)  röm.  Beiname, 
lilbus  ft.  bis  o.  1.  hic  Plaut. 

J.  hfc,  haec,  hoc  [Berftärlt  butrp  ce,  hice, 
haece,  aurp  haec,  f.  pl.  ft.  haece  Plaut  ; nom 
l m.  altertiimt.  auip  hiscc,  fragenb  hiefne, 
aecine,  hocine],  pron.  demonstr.  biefer, 
biefe,  bicä  1)  überp  o.  bem,  maä  bem  9teben* 
ben  am  närpjien  ift  ob.  alä  folcpeä  B.  ipm  ge 
batpt  Wirb.  $ap.  ift  hic  oft  ju  geben  burip  a ) 
geg entnärtig,  anmefenb,  piefig  hic  rnuni- 
tissunus  habendi  senatus  locus;  horrun  ora  rul- 
tusque;  haec  praesens  maestitia,  quam  cer- 
nitiB;  haoe  (piefige)consuetudo;  (CJom.)  hic  homo 
=»  ego,  (Hör.)  hunc  homineni  «=  me;  dum  ne 
quid  simile  huic  — mihi;  huius  non  facio  nilpt 
fo  Biel,  = niept  baä  ©enngftc  Ter.,  inäbef.  haec 
baä  ganje  fuptbare  Weltaebäube  ob.  9tom  u.  baä 
röm.  Seid).  6)  jepig  nie  annus,  hic  mensis, 
hoc  tempus;  haec  bie  jepiaen  3uftänbe;  opus 
vel  in  hac  magnificentia  urbis  conspiciendum ; 
haec  et  antiquitatis  memoria;  aurp  jur  Beneid) 
nung  bet  unmittelbaren  Sergangenpeit  ob. 
näcpfien  3ufunft  de  hac  comuratione,  quae 
me  consule  facta  est,  hoc  primum  atten- 
dite ; his  proximis  Nonis,  Bap.  hic  aurp  o.  bem, 
maä  ber  fRebenbe  unmittelbar  ob.  für*  oor= 
per  crmäpnt  pat  ob.  unmittelbar  narp  et», 
anberem  ermäpnen  will,  in  melrpem  lepteni 
galle  eä  oft  burrp  folgen  b ju  geben  ift  hi  Cati- 
linae  proximi  familiaresque  erant;  haec  quidem 
de  rerum  nominibus;  locutus  in  h.  fero  sen- 
tentiam  dicitur;  genus  hoc  erat;  nur  fo,  nirbt 
aber  für  ben  biofeen  beutfrpen  Ärtitel  aurp  in 
Bctbinbung  mit  bem  gen.  eineä  SubftantiBä  nul- 
lam  virtus  aliam  mercedem  laborum  periculo- 
rumque  desiderat  praeter  hanc.  ;ben  eben  be 
fprotpeticn)  laudis  ct  gloriae;  aurp  mit  einem 
Cbjeftifape,  beffen  3nPaIt  hic  bann  im  oocauä 
anbeutet  u.  einleitct  hoc  volunt  persuadere,  non 
interiro  animas  etc.;  ebenfo  mit  folg,  quod  ob. 
quia,  ut  ob.  ne.  c)  in  Sebe  ftepenb,  um  maä 
eä  fitp  ootjüglirp  panbclt,  unfer,  hic  sa- 


hic  — hinc. 


363 


piens,  de  quo  loqaor;  baec  dao,  de  quibus 
agitar;  in  bis  causis;  in  hoc  crimine;  haec 
atudia.  Isaf),  beitest  fich  mitunter  hic  im  ®gf. 
ju  ille  auf  ba«  bet  SBortfteHung  im  SaRe  nach 
ä»ar  (Entferntere,  aber  bem  ©ebanfen  nach  für 
ben  Stebenben  Wägete  cave  Catoni  anteponas  ne 
istnm  quidem  ipsum,  quem  Apollo  »apientis»i- 
mnm  iudicavit;  huius  (Catonis)  facta,  Ulius  (So- 
cratiB)  dicta  landantur;  hic  et  ille  ber  u.  jener, 
bet  u.  ber,  — ber  eine  u.  ber  anbere;  hic  — ille 
biefet  — jener  ob.  bet  eine  — ber  anbere,  hic 
atque  illo,  hic  atqne  hic  jctst  ber  (biefet),  bann 
bet  i jener),  auch  hic  — hic  Hör.,  u,  bl.  hic  bie= 
fer  ob.  jener  Hör.  sai.  2,  8,  23;  in  ähnlicher 
Seife  ».  ®crfonen,  meiere  in  einem  näheren  ®er= 
bältniffe  ju  bem  IRebenben  flehen,  mit  o.  Stlien» 
ten,  u.  ber  Partei  eine*  SRebner«,  b.  Sanb«  = 
mann  huius  innocentiam;  cum  huius  periculi 
propolsatione;  hic,  qni  mecnm  consul  fuit;  his, 
qnorum  ratio  mihi  probatur. 

2)  b.  bet  Slrt,  foltber,  h.  pratia  (fo  fchlechtet); 
h.  animo;  h.  et  talibus,  aliis.  3)  burd)  9(ttraf-- 
tion  ft.  huius  rei,  harnm  rerum;  hac  fama  Tac.-, 
h.  rnc tu ; h.  pulchritudo  ft.  harum  rerum  (cae- 
lestium);  aud)  B.  Serbum  beb  Sebenfape«  attra» 
biert  huic  quia  bonae  artes  desunt  — conten- 
dit  ft.  hic,  qnia  ei  Sali.  Cat.  11,  2;  inSbef.  a) 
hoc  est  ba«  ba«  ift,  jur  genaueren  ®t» 

flärung  be«  Sorhrrgeljenben  honos  ainplisaimus, 
h.  est  consnlatus  b)  abl.  n.  hoc  *■=  hoc  re 
(wenn  feine  grocibeutigfeit  ftattfinbeti  hoc  igitur 
cognito;  hoc  (babuttb,  burd)  ben  eben  ermähnten 
ffilauben  an  Unfterbiidjlttt)  maxime  ad  virtutem 
excitari  putant  Cats.  b.  G.  6,  14,  5;  auch  (jebod) 
mehl  Oie.)  be«halb,  beämegen,  m.  quod;  bet 
conto.  befto.  c)  nom.  u.  acc.  sing.  n.  nt.  gen. 
quid  hoc  hominis,  negotii  est?  n>a«  ift  ba«  für 
ein  Sfenfdj  ic.V  hoc  commodi  eat,  quod  etc. 
ba«  ®ute  ift  babei,  bah  rc- ; h.  noctU  in  biefet 
9iaeht}eit,  h.  copiarum  Liv. ; hoc  literularum 
exarari  Oie.  di  (Borfl.)  hoc  bi«to.  nlconaft.  al« 
Subjeft  b.  impers.  h.  lucescit  c8  roirb  fdjon  tag. 
e)  hoc  al«  adv.  — huc,  m.  f. 

2.  hic  [in  älterer  geit  oft  heic  gef<hriebenj  adv. 
hier,  auf  biefet  Stelle  h.  in  vicinia,  h.  in 
proxima  vicinia;  h.  Romae;  h.  viciniae  hier, 
ndml.  in  ber  'Jtacbbaifchaft  (in  melther  Serbinbung 
viciniae  fomie  Romae  nitht  als  gen.,  fonbern  als 
Sofatio  anjufehen  ift);  h.  proximae  viciniae  Plaut. ; 
•hic  — ifiic  — an  einem  Crte  — an  bem  an» 
bem.  $iero.  a)  bei  biefet  ®clegeni)eit,  in 
biefet  Sache,  unter  foldjen  Umftänben  hic, 
quantum  in  bello  fortuna  poasit,  cognoaci  po- 
tuit;  inSbtf.  um  Sertounberung  übet  etm.  ober 
UlijjbtHigimg  beffen  auSjubrüden,  tna«  anbere  ge» 
fagt  ob.  gethan  hoben,  unb  nun,  unb  ba  hic 
tu  ca  me  abesse  urbe  miraris  etc.;  hic  mihi 
quisquam  mansuetudinem  et  misericordiam  no- 
minal b)  b.  ber  3c't,  jept,  hierauf,  aI8» 
hlce,  hlcfne  f.  l.  hic.  [bann , ba. 

hleniAli».  e,  adj.  fhiems]  winterlich,  be«2Bin» 
teri,  SBinter»  tempus,  vis;  auch  fiürmiftf)  na- 
vigatio;  aquae  B.  winterlichen  iHcgcngüfjcn  her» 
rit^tenb;  *nimbu8.  — hiSmo,  1)  [hiemsj  a.  ben 
SBtnter  jubringen.  übermintern  •mediie  in 
undis,  fin  nrbe;  B.  Solbaten,  im  fflinterquar- 
tiete  liegen  legiones  Dyrrhachii,  trinis  hiber- 
nis,  hiemando  continuare  bellum,  b)  * Winter» 
lieh,  fall  ob.  ftürmifch  fein  marc. 


hiems,  emis,  f.  1)  Sinter,  hieme  et  aestate  — 
ju  jeber  galjreijeit,  *acri»,  *bic  winterlichen  ©e» 
ftirne  bc«  IterfreifcS,  *bie  Kälte,  letalis  h.  in 
pectora  venit;  bilbl.  *h.  amorig  mutati  Srfal» 
tung  bet  Siebe;  'gabt  nltima,  plures,  post 
certas  h.  2)  meil  in  ben  füblic^en  ©egenben  ber 
Sinter  ficfj  am  meijten  barin  jetgt,  iRegenroet» 
ter  u.  Sturm  Verg.,  Nep. ; im  Bilbc  suae  se- 
nectuti  is  acriorem  h,  parat  Plaut. 
llterä  Cöme,  gen.  Hieras  Comes,  f.  (7epd  Käfig, 
ber  heilige  Sieden]  ein  Sieden  in  Karlen. 
Hiericas,  untis,  gcridio  iti  ®aläftina. 
liier«,  önis,  m.  König  b.  Snrafu«  a)  Hiero  1. 
477-467  B.  Et|r.  h)  Hiero  II.  269—216  B.  Gf)r. 
DaB.  HierönTcus,  adj. 

HiärÖcaesirea,  ao,  f.  Stabt  in  Spbien.  Dobou 
subst.  -rienses,  tum,  tu. 

liierbnicae,  ärum,  m.  [ttgoviiuu]  Sieger  in 
ben  heiligen  Spielen  Sutt. 

Hieronymus,  i,  m.  t)  (Snfel  Wteto«  II.,  ©eborr» 
jdjer  B.  Sprafui.  2)  H.  Khodius,  grieth- 
foph  au«  ber  peripatetifchen  Schule. 
HiSrösölymn,  örum,  n.  +-ma,  ao,  f.  getufas 
lern.  ®aB.  HierösollfmÄrliis,  adj.  fchcnhafter 
Beiname  beä  Bompejui.  [Plaut, 

hieto,  l.  [intens,  b.  hio]  ben  SKunb  auffpetren 
hTüre,  adv.  [hilaris]  heiter,  frählid),  »er  = 
gnügt  vivere,  hilarius  loqui,  *convivium  h. 
splendebat  poculis.  — litiaris,  e,  adj.  m.  coinji. 
u.  mp.  [ftapöc]  heiter,  fröhlich,  aufgeräumt 
unimus;  esse  vnltu  h.  atque  laeto;  hilariores 
oculi,  literae;  subst.  *oderunt  tristem  hilareR 
etc.;  b.  ber  mittlem  Stebcgattung  quaedam  etiam 
paulo  hilariora  Cie.  lav.  a)  UTÜrltas,  ätis, 
f.  borfl.  -tüdo,  Ynis,  f.  Weiterleit,  gr5hliih  = 
feit,  heitere  Saune,  gooialität  b.  et  iaeti- 
tia,  summa  h.  erat  in  eo.  6)  liiläro,  1.  er», 
aufbeitern,  fröhlich  machen  alqm,  Bensnm, 
•mnlto  convivia  Baccho;  (ut)  terra  cum  caelo 
iiilarata  esse  videatur. 

liTlKrftlus,  adj.  [dem.  b.  hilarns]  recht  heiter 
li Hartes  = hilaris,  m.  f.  conviva,  vita.  | Cie. 
hillae,  ärum,  f.  [dem.  B.  hira]  eine  91  rt  Sürft  = 
then  Hör.  sat.  2,  4,  60. 

HilOtae,  ärum,  in  [Aflötatj  bic  W e 1 0 1 c tl , Scib- 
eigene  bet  Spartaner. 

hilnm,  n.  iBorfi.)  ein  gäferthen,  bah-  ein  roeuig, 
ba«  gering  Re,  neque  proficit  hilum  au«  einem 
Dicht.  Oie.  Tusc.  1 8-  l0-  Itt-  f- 

Hilnrii,  Hiiurictis  Plaut.  = Ulyrii , lllyricns, 
llTmella,  ae,  f.  ein  Bach  im  Sabinifchcn. 
Himera,  ae,  f 1)  9fame  jmeiet  Stüffe  in  Sizilien. 
2)  *.ra,  örum,  n.  Stabt  an  bem  einen  jiuffc 
Wimera. 

hinc,  adv.  (1.  hic]  a)  B.  IRaum,  Bon  hier,  Bon 
ba  a nobis  h.  profecti;  attributio  (Com.)  adu- 
lescens  h.  genere  summo;  illam  h.  civem  esse; 
tp.  b.  incipiam.  6)  Bon  (auf)  biefet  Seite  h. 
pudicitia  pugnat,  illinc  stuprum;  oft  b.  illinc- 
que  ob.  h.  atque  illinc,  h.  — h , *h.  atque  b. 
auf  ber  u.  jener  Seite,  auf  beiben  Seiten;  fh. 
inae,  h.  et  inde  Bon  beiben  Seiten;  h.  — inde 

Jiet  — bort  Aur.  Vict.  c)  B.  Utfptung,  Werfunft, 
lerantaffung,  hitrau«,  baher  h.  furta  naecun- 
tur;  h.  ille  Gygea  indneitnr  a Platone;  b.  illao 
lacrimao  f.  lacrima;  inäbef.  Bon  ba  =■  Bon  bic-- 
fem  (SRenfcben)  h.  scibo  iam,  ubi  siet  Ter.;  h. 
omnis  pendet  Lucilius  Hör.  d)  f V.  ber  Qeit 
hernach,  hinauf;  — abhinc  Plaut. 


364 


hinnihts  — higtoria. 


Iiinnitus,  us,  m.  [binnio]  ba«  SBicpcrn. 
*thlouälcug,  ci,  m.  [hinnus]  männlifpc«  §itfd) ; 
falb,  junget  #irfcp. 

bio,  t.  I,  iutrans.  1)  eiotl.  Haffen,  fid)  öffnen, 
offen  ft  e 1)  c n oculi  Plaut.;  conchu  hi  ans;  tp. 
».  bet  Siebe  Haffen,  nicpt  recpt  jufammen  = 
bangen,  lüdenpaft  fein  loqui  mutila  et  liian- 
tia;  fliians  compositio;  bef.  B lebenbcn  SBcfeit, 
Sienftpctt  u.  Sieten,  benfWunb,  Siatpen,  Stpna; 
bei  auftbun,  auffperren  l.iv.-,  fore  hianti, 
Hupus,  'eanisj  biibl.  a)  Bot  ©egietbe  liad)  et», 
fcbnappen,  heftig  tracpten  domns  h.  ac  po- 
scere  illiquid  videtur,  *emptor,  ’corvus  hians 
(0.  grbjtplci^cr);  hiantea  in  magna  fortuna  ami- 
corurn  cupiditates  Tac.  b)  ft upen,  flauncn 
Verg.  georg.  2,  508.  II)  Iram.  *au«  bem  geöff- 
neten Stiunbc  etto.  pcrBorbringcn  =*  botttagen 
carmen  tacitä  lyrii. 

hlppSgögi,  f.  [tnuuymyot]  [faptjeugc  jum 
Transport  bet  ©ferbc  Iav.  44,  28,  7. 
lllppnrchus,  i,  in.  1)  f.  Aristogito,  2)  ein  gtied). 
©latpcmatiter  u.  Slfttonom.  [taut. 

Ilippäsus,  i,  m.  1)  Sopn  be«  gurtitu«.  2)  ein  Sem 
Hippla«,  ae.  m.  l)  Sopn  be«  ©ififtratuS.  2)  So; 
Ppift  aus  Slis.  3)  ein  Ipcffaliet.  4)  gteunb  beS 
Terfcu«  o.  SSacebonicn 

llippo,  önis,  m 1)  ©tabt  in  Shimibien,  aud»  H. 
regiuH  genannt.  2)  Stabt  in  bet  aftifan.  ©rooinj 
Bcugitaua,  nid;t  meit  o.  Utita.  XaB.  t Hippe- 
iicnsls,  adj.  3)  Stabt  in  Spanien, 
hippöienliiiiriis,  i,  m.  [I**o* ertaopoel  ein  fabeb 
bnftcS  ©efepöpf,  palb  Wcnfcp,  palb  ffctb,  bet 
iiippocentaur  (Bgl.  Centaurus). 

Hlppöroon,  ontis,  m.  1)  Teilnepmer  an  bet  falp= 
boniftpen  jagb.  2)  ©obn  beS  £iprtahi*  — Hlp- 
poerfttes,  i»,  m 1)  betilbmtct  grietb.  Stjt  B.  bet 
3nfel  Ko«.  2)  ein  Stjrafufanet.  — Hlppocrene, 
cs,  f.  [rnnov  f.  Pegasus.  — Hippödämo, 

cs  ob  -min,  ae,  f.  1)  Sottet  beS  CnomauS,  Kö- 
nigS  B.  ©ifa  in  SfiS,  CWcmaplin  beS  ©elop«  Knn. 
b.  Cic.  Tune.  3 §.  26,  Verg  ; bap.  fpritpto.  Hippo- 
damiae  regnum  ein  grobe«  ®lüd  Prop.  2)  @at= 
tin  be«  ©iritpou«  Ot  3)  [-mia)  f.  Briseis. 
hlppodröinns,  i,  ni.  [i'irjtodpopos]  diennbapn 
füt  ©ferbc  u.  ®agen. 

Hippolyt»',  es,  f.  l)  Königin  bet  Slmajoticn,  ®e 
inabliu  be«  Tpcfeu«,  ÜJ? ultet  be«  &ippolptu«.  2) 
©emaplin  be«  König«  tflfaftu«. 
lIlppölyiiiK,  i,  m.  Sopn  be«  Ipefeu«,  wie«  b>c 
Diebe  feinet  ©tiefmutter  ©päbra  jurüd  u.  tnatb 
bap.  B.  ipt  bei  feinem  Sätet  Betieumbet,  auf  beffen 
©erwünftpungen  b.  ben  feptu  getootbenen  ©ferben 
jerriffen,  aber  Bon  'Üälulap  mietet  lebenbig  gc= 
ntaept  u.  unter  bem  ©amen  Virbius , »eltpen  autp 
fein  ©opn  etpiclt,  al«  Sero«  in  Äticia  Bertprt. 
hlppfimSiies,  is,  m.  Uxnnpa*i(  SRofpout]  1) 
Brunftftpleim  bet  ©tuten.  2)  fleiftpiger 
?Iu«roucp«  auf  ber  ©tim  be«  neugebotnett 
Süllen«,  bet  jit  fiicbcSttänleit  gebrauept  tnatb 
l'erg.  georg.  3,  282. 

Hippönax,  actis,  m.  Xicptcr  beifjenber  Jamben, 
gebürtig  au«  (Eppefu*,  um«  3-  640  b.  Spt.,  lebte 
ut  Klajomenä,  bap.  autp  Clazomenius  genannt. 
San  Hlppönactbns,  adj.  pracconium  ein  Spott= 
gebitpt  be«  Diciniuä  Enlnu«;  subst.  pl.  m.  n.  §ip= 
pottaj  etfunbene  jambiftpe  SetSatt. 
llippoladcs,  ac,  m.  Beiname  be«  9toln«  al«  Sitlel« 
be«  ©ippote«.  Uu  Bfetbc. 

hlppdtoxöta,  ae,  m.  [f*iroto{o’nje]  Bogen  jepüpe 


hir,  indecl.  n.  [ze^p]  (norfl.)  |ianb  Lucil.  b Cic. 
fin.  2 §.  23. 

hira,  ae,  f.  (feit.'»  bet  Scetbarnt  Plaut. 
hirrinus,  adj.  [hireus]  oom  Sod,  Bod«s  barba 
Plaut  -,  folles  n.  Bod«paut  Hör.  — hireüsus, 
adj.  j hireus]  »ie  ein  ©od  ßintcnb  Plaut  — 
hircnlus,  i,  m l)  ©od,  Stegenbod,  bej.  in 
©ejiepung  auf  feine  Übeln  gigenfepaften  *aiere 
hircum  f.  oleo  1);  autp  [Plaut.)  al«  © (pimpf- 
»ott,  tin  fdjmupiger  ob.  geilet  SKenfcp;  re- 
tuiuB,  o.  libertu«  Suet.\  fpritpto.  hircos  mulgere 
B.  oetleprten  Sianblungcn  Verg.  2)  bet  üble  &e- 
ruep  unter  ben  Sltpfeln,  ©od«geftant  Hör. 
hirnea.  ae,  f.  ©tpcnflanne  Plaut.  I>aB.  dem. 
hlrnüla,  ae,  f.  Cic. 

Hirpini,  örum,  m.  famnitiftpe  ©ölfttftpaft  in  Un^ 
teritalien.  XaB.  Hirpinus,  adj. 
hirsulus,  adj.  m comp.  [9Jebeuf.  B.  hirtus,  m.  (.] 
1)  ftruppig,  raup  (mit  fpccieller  ©ejiepung  auf 
taupe  Sebedutig,  Staate)  *supercilium,  »fcomae, 
•cnncs,  *castaneae  ftatpclig;  ‘imagines  ©itbfT 
bet  alten  'Jiömer  au«  ben  Seiten,  at«  man  noep 
ba«  ^auptpaat  u.  ben  ©att  watpfen  lieb;  aliae 
(animantium)  spinis  h.;  fcapillo  raro,  birsutus 
cetera;  ’Hiems  hirsuta  capillos.  2)  tp.  rop, 
ungebilbet  nihil  est  hirsntius  illis  (annalibus 
Ov  trüt.  2.  260. 

Hirtlnn,  ©enenttung  einet  röm.  gens;  A.  Hirtius, 
Steunb  be«  Säfat,  fiel  im  Treffen  b.  ©lutina 
Tan.  Mirtlinus,  adj. ; Hirtlnng,  adj.  proelium 
b.  SKutiua. 

hirtus,  adj.  ftruppig,  borftig,  raup  tunica, 
toga  Tac.,  feomae,  fora  bärtig,  ‘capilli,  *cri- 
ni»,  *saetae,  ♦capellao;  *(p.  *BctWiIbert  in- 
genium  non  incultum  et  turpiter  h.  (cruoris. 
hirütlo,  Tnis,  f.  ©lutegel;  biibl.  aerarii;  »plcaa 
hlrnndininuh,  adj.  [hirundo]  jur  ©tpmalbt 
gepötig,  ©tptnalben:  Plaut.  — hirundo, 
tnis,  f.  Stptnalbe,  prima  ©otin  be«  ftrüpling« 
Hör. ; tp.  al«  ftptneitpelnbc  Itnrebe  Plaut. 
hisco,  — — 3.  [jfgj  au*  hiasco  n.  hio)  1)  i«- 
trantt.  a)  *fitp  aujtpun,  öffnen,  Haffen  tel- 
lus.  b)  ben  3Kunb  auftpun  — einen  Saut  oon 
fi(p  geben,  mudfen  non  audent  h. ; non  attoi- 
lere  oculos,  non  h.  audebat  Gurt.;  *raris  Toci- 
bus.  2)  *trans.  münblidj  et».  Botbringen, 
fagen  (mit  bem©innc  be«  Anfängen«,  ©etfucptn« 
qmdqaam;  reges  et  facta  befingen. 

HlspälU,  is,  f ©tabt  im  fübmeftlitpen  Spanien,  j. 
©eoilla.  Tan.  -lienscs,  inm,  nt. 
lUspdnl,  orum,  m.  bie  Spanier  Tao.  1)  Hi- 
spänia,  ae,  f.  Spanien  u.  ©ottugal,  geteilt  in 
H.  citerior  ob.  Tarraconensis,  u.  II.  ulterior  ob. 
Lusitania  u.  Baetiea;  bap.  autp  pl.  2)  Hi  Spa- 
niens, adj.  fretum  b.  (Habe*  Suet.  8)  Hlspi- 
nus,  adj.,  Tac.  4)  Uispäniensis,  e,  atjj.  in 
Spanien  befinblitp,  fitp  aufpattenb  lega- 
tusj  rasus  bet  ftu«gang  be«  Kriege*  gegen  Tont 
pejus’  Degatcn  in  S.;  iter  natp  ©. 
liispTdus,  adj.  taup,  ftruppig  (infofern  e«  einen 
tnibtigen  ©nbtud  auf  ba*  Äuge  matpt)  *sus,  *f» 
cies,  *frons,  *Bgri. 

fHlster  (beffer  al«  ister),  tri,  m.  bie  Ton  au  gert’ 
bie  uutete  tpälfte  ipre«  Daufe*  bi«  jum  JluSflup; 
Bgl.  DanuTtus). 

histörln,  ac,  f.  [roropfa]  1)  (feit.)  ba*  Srfotfdjen 
u bie  baburd»  erlangte  Äunbe,  Kenntnis,  ba« 
TB if Jen  ut  est  in  omni  h.  curiosns;  si  quid 
est  in  ca  epistula  historifi  dignum  miffenl- 


hißtorice  — honeste. 


365 


mütbig.  2)  bie  gTjä^Iung  B.  ©efebenem  ob. 
©ehörtem,  ritte  Deifebeftbteibung  satis  histo- 
riarnm  est;  nisi  ai  h.  scripturi  sumus  Plmit. ; 
baf).  ‘©egenfianb  bet  Srjäbtung,  uti  fieres 
nobilis  h.  ©tabtgeipräcf).  3)  bic  © c i cf)  i d)  1 C , 
teils  bie  ^iflorifc^e  ffliffenfebaft,  teil#  bte  ®r= 
jählung  einet  gewijfcn  fHci^c  b.  Xbatfacben 
(bie  ©efdjidjte  eine«  ßriegcS,  bie  @efd)id)te  SRomS) 
it.  fowohl  bie  ©cfd)icf)tSforfcbung  als  bic  ©e= 
fd)id)t)d)tcibunn  prima  est  historiao  lex  ne 
etc.;  Graecaj  frabularis;  Italici  belli  et  civi- 
lis; historiae  (gefdjicbtlicbe)  fides;  fhiatoriam 
componere;  pl.  bic  einzelnen  Xeile  ob.  35ar  = 
jlellung  einzelner  leite  bet  ©efebiebte,  rin 
©efdjicbtsmcrf  B.  gröberem  Umfange  h.  cogni- 
tioque  terura;  talibns  exemplis  h refertae  sunt ; 
scribcre  historiae  Nep.,  Quint.;  est  et  alius  ex 
b.  usus  Quint.  — fllfstörlce,  adv.  [historicus] 
(feit.)  gefdjicbtlicb  — hUtörfcns,  adj.  [faro- 
pixds]  gefdjicbtlicb,  genus  ©d)rribart;  nec  h. 
sed  prope  cotidiano  sermone  explicatae  (nar- 
rationis);  ‘fides;  sahst,  m.  fciftoriler,  fowohl 
@ef<bicbt#forfcber  alb  @ef<bi«btf<breiber. 

Histri  (beffei  alb  Istri),  örnm,  tu.  ©eroobner  Bon 
3ftrien.  Xao.  a)  Hlstrla,  ae,  f.  3fttien  an  bet 
©renje  32t)rienS.  6)  HIxtriAni,  örum,  m.  c) 
Histricns,  adj. 

bJxtrTens,  adj.  [beraltet  hister  = histriof  ;» 
©cbaufpieler  gehörig,  ©cbaufpieler:  impe- 
rimn  Xbeaterbirelhon  Plaut. 
histrlo,  önis,  iw.  [urfpriinglicb  hister,  ctruSfifcbeS 
föort]  jmb.,  ber  mit  Xanj  u.  fflötenfpiel  eine 
3<ttce  auffübrt,  bab-  überb.  ©cbaufpieler.  3)ab. 

a)  histrlönälis,  e,  adj.  {Tae.)  fcbaufpiele: 
liftb.  ©cbaufpieler:  modi;  stndmm,  favor 
für  Ben  ©cbaufpieler.  6)  hixtrlönla,  ae,  f. 
Scbaufpicllunft  Plaut. 

hinlce,  adt'.  |hiulcus]  Ilaffenb  = mit  häufigem 
3uiammenfto&cn  ber  Sofale  (fuatuS)  loqai  Cie. 
de  or.  3 §.  45.  — hlnlco,  1.  [hiulcus  1)J  flaf: 
fenb  machen,  fpalten  gratis  aestus  exustos 
agroe  Ct.  — hlulcns,  adj.  [hioj  1) ‘Ilaffenb, 
offen,  arva  siti  lerfjjenb.  2)  tp.  a)  B.  bei  Siebe 
Ilaffenb  concursus  verborum,  voces ; Bgl.  hiulce. 

b ) nacb  etto.  gierig  genB  Plaut. 
höc  f.  hoc. 

hödie,  adv.  [hoc-die]  1)  beute,  h.  mane;  *in 
biefer  ©acht.  2)  tp.  a)  noch  beute,  gleich, 
jept  eben.  6)  b^ut  gu  läge,  jept,  ttt  bet 
gegenwärtigen  Seit,  in  unferen  Xagcn  h. 
quoque,  auch  bl.  h.  noch  heutiges  XagcS,  noch 
jrpt;  bodieqne  a)  unb  noch  beute,  unb  auch  beute 
nod).  ß)  h.  quoqne.  c)  ( Com .)  mit  einer 
getoiffen  ©itt erleil  btnjugcfügt  in  ©äpen,  bie  eine 
Beteuerung  ob.  Xrobung  enthalten  neque  h.  me- 
ream  deoruni  divitias  mihi  Plaut.  XnD.  hö- 
diernox,  adj.  heutig  dies;  h.  die;  ad  h.  diem 
bi#  auf  ic.;  edictam;  ‘sie  venias,  hodiernc  ft. 
hodiemns.  [olitor,  olus. 

iioedlllux  etc.,  hölTtor,  hölns  f.  hacdillus  etc., 
Ifömem«,  i,  m.  fDpijeos]  bet  ältefte  u.  berühm= 
teftc  griecb-  Xi^ter  u.  ©ater  ber  epifeben  ©oefic. 
‘S3av.  HömörYcus,  f-lux,  adj.  Agamemno  b. 

Sortier;  Hömerönides,  ae,  m ©acljabmer  beS 
omer  Plaut,  (anbere:  Homerlda). 
homicidn,  ae,  comm.  [homo-caedo]  5Renj<ben  = 
töter,  Würbet,  Wörberin  (als  allgemeiner  ©e= 
griff,  nie  mit  gen.  jut  Bezeichnung  be#  ©etöteten ; 
ogl.  interfector);  *tm  gnten  ©inne  B.  tpeftor,  Wie 


ba#  homer.  ävSpotpdwoc,  ber  Biele  tffeinbe  erfd)ta= 
gen.  — fhömteidlum,  ii,  n [homo-caedo] Xot* 
fiblag,  Worb. 

hömö,  Tnis  (arebaift.  homonis)  comm.  ber  Wenfd), 
h.  adulescens,  Renex,  servns  Com.,  h.  nemo  fein 
SRcnfeb;  h.  Komanus,  h.  Romani;  monstrum, 
odium  hominis  f.  monstrum,  odium  6);  im  Um 
Willen  U.  m.  ©eradjtung  quid  hominis  es?  Ter.; 
mi  h. ! mein  ffreunb,  auch  wenn  man  oon  jntbm. 
fpriept  meus  h.  ob.  bl.  mens  mein  Warnt  — bic 
©erfon,  B.  welcher  ich  fpreebe,  gern,  fpottenb,  mein 
guter  Wann  Phaedr.;  im  @gf.  jur  grau  mi  h. 
et  mea  mulier  Plaut.;  tu  h.  (©lenfd),  9Hcnf«ben= 
linb)  adige»  me  ad  insaniam  Ter.;  pl.  bie  ©len  = 
f eben  überb.,  fieute,  aud)  bie  9Rttmenfcben, 
genus  hominum:  inter  h.  esse  leben;  inter  h. 
agere  desinere  fterben  Tae. ; numquam  inter  h. 
fnisse  nie  mit  Wenigen  ob.  ber  gtojsen  SBelt  um= 
gegangen  fein  Cic.  Pose.  A.  §.  76;  perpaucorum 
hominum  est  (er  ift  ein  Wann  für  roetiige).  Immo 
nullorum  arbitror,  si  tecum  vivit  Ter.;  panco- 
rum  h.  (est)  Hör.;  filium  relegare  ab  liomini- 
bus  aus  ber  menfeblieben  ©efeDfchaft;  inSbef.  a) 
in  gutem  Sinne  ein  wahrer,  rechter,  oerftän* 
biget  SWenfcb,  ein  Wann  B.  SBort  nihil  homi- 
nis esse  f.  nihil  1)  c);  si  h.  esses  ob.  esset  Ter., 
Cic.;  h.  sum,  humani  nihil  a me  alienum  pnto 
Ter.;  iam  fiet  h.  Hör.;  si  vis  h.  esse,  recipe 
te  nd  nos;  h.  visi  sumus  wir  erfdpenen  als 
rechte  fieute;  virum  te  putabo,  h.  non  putabo. 
2)  in  übelm  ©inne  als  fd)Wa<be8,  irrcnbeS 
SBefen  fateor  me  saepe  peccasse,  h.  sum.  c)  ho- 
mines  tui  beine  Sfngehörigen;  alcis  ber  ©flaoe 
jmbS.;  arcesse  homines  Plaut.;  flinguae  sune 
feine  Sanbsleute.  d)  fl.  eine#  pron.  demonstr.  in 
©ejug  auf  eine  fdjon  genannte  ©erfon  collocari 
iussit  hominem  in  aureo  lecto;  vide,  quid  ho- 
mini  tribuam;  biäw.  m Bcröchtl.  ©ebenbegriff 
circumsistnnt  hominem;  fpöttifcb  h.  meus  mein 
©lämtlein  Phaedr.;  auch  ( Ter.)  h.  = aliqui» ; hich. 
f.  1.  hic  t).  e)  pl.  ffufjBolf  h.  equitesque; 
^auSBäter  mit  ihren  jamilien;  SinWobner  im 
©gf.  jur  ©tabt,  nec  nrbi  nec  h.  Liv.  26,  28,  9. 
Hümülc,  es.  f.  ©erg  in  Xbeffalicn. 
hömullns,  i,  m.  [dem.  B.  homo]  Wenfcblein, 
febwatbet,  unbebcutenber,  erbärmlicher 
Wenfcb-  — hönumclo,  önis,  m.  u.  hömuncö- 
1ns,  i,  m.  [dem.  B.  homo]  WenfAIein,  al#  ge  = 
ringeS  ©efeböpf  im  @gf.  ber  ©öttcr,  jcbwa  = 
che*  Srbenlinb;  homuncio  auch  (Xer.)  ein  Jterl. 
höncstax,  ätis,  f.  [honestus]  l.  Spte,  ©nfepen 
h.  et  decus;  laus  et  h.;  bie  Deputation,  in 
bet  jmb.  bei  anbern  fleht  omnem  h.  amittere; 
quas  familias  h.  amplitudinisqne  gratiünomino 
(Bgl.  honor);  pl.  a ) 91  US jeicbnutigcn  si  quid 
neccsse  est,  id  est  reliquis  ct  h.  in  civili  ra- 
tione  (ben  fonftigen  >Mdficf)tcn  auf  gröfeeni  Duhm 
in  politifdjer  ©ejiebung)  et  commodis  antepo- 
nendum  Cic.  part.  or.  §.  83.  b)  civitatis  = alle 
angefebene  ©erfonen,  ehrenwerte  Seute 
p.  Sest.  §.  109.  2)  (Sht&arfeit,  Änftänbig* 
teil,  äuper  et  Äiijlanb  vitne;  ab  omni  h.  re- 
mota;  auch  B.  Seblofen,  9Inflaiib,  SBflrbc, 
©cpünheit  in  rebus  ipsis;  testudinis.  3)  Xu  = 
genb,  ©ittlicbfeit,  gute,  cble  ©efinnung 
ubi  est  dignita»  nisi  ubi  h.?  h.  sola  est  expe- 
tenda;  h.  tota  bis  quattuor  virtutibns  contine- 
tur,  perfecta  forma  honestatis.  — liöneste,  adv. 
m comp.  u.  $up.  [honestus]  1)  anftänbig,  ehr  = 


366 


honesto  — horaeus. 


bat,  mit  Slnftanb,  mit  ®hrttt  cenare,  se  ge- 
rere,  fhoneatius  dono  dare ; b.  habere  (Ber  wen -- 
ben)  divitiaa  (@gf.  aliuti  per  turpitudineml,  pa- 
rum  b.  habere  pudicitiam  ju  wenig  in  (Ehren 
halten  Sali.;  fh.  natus  o.  ehrbarer  fcertunft. 
2)  tugenbljaft  vivere.  — liönosto,  1.  [hone- 
stus]  ehren,  ®hre  u.  Slttfcfjen  oetfchaffen, 
au«jeid)iten,  gieren,  abein  ne  me  secus  ho- 
nore  honeatea  quam  Plaut.;  alqm,  alqm  laude 
et  honore;  domum,  currum,  pudor  formam, 
forma  corpns  Curt. 

ho nes Ins,  ad j.  m.  comp.  u.  sup.  [lionor]  l)  an- 
gejehen,  geehrt,  anfehnlicf),  ebrenwert  qui 
me  honore  honeBtiorem  semper  fecit  et  faciet 
Plaut.,  homo  h.  et  nobilia,  familisi;  h.  loco  na- 
t.ns  and  guter  ffamilie;  exitua;  faacibus  et  aellis 
prnnfenb  mit  ic. ; *svbst.  sine/.  ber  Bornehme; 
pl.  h.  ex  iurentute  Jünglinge  au«  guter  Jamilie. 
2)  roa«  ®hrc  u.  Slti(chen  »erbient  ob.  bringt,  an  = 
ftänbig,  fchidlid),  ehrbar,  ehrenhaft  con- 
vivium,  dies;  h.  rerum  egeus  ftanbeämäfeig  ju 
leben  nid)!  imftattbe ; divitiae  mit  ®hren  erroor 
ben,  amicitia,  spea,  *nomen.  * palla  ftattlid); 
•atudiis  et  rebua  h.  animum  intendere;  «übst. 
n.  supra  bonum  honestiimque;  boneata  petere, 
facerc;  bonestumne  factu  ait  an  turpe;  aud) 
(in  Philof.  Sprache.)  bonestum  ba«  fittlid) 
®ute;  (pl.)  duobue  propoaitis  h.;  utilium  cum 
honeatia  diaaenaio.  3)  WO«  (ich  gut  hären 
läfet,  fdjön  tlingenb  oratio;  nonten  h.  et 
probabile;  h.  oratio  eat  ba«  liefet  ficfe  wohl  h®'- 
ren!  Ter.,  auch  *roof|lgeflaltet,  fcä)ön,  ^übfc^ 
facies,  eunuchus,  pectua,  os;  (Nep.)  dignitnte 
erat  h.;  subst.  si  quid  honceti  eat  Hör. 

hänor  (hönöa),  öria  m.  bic  ®hre,  bic  jntbm.  tx= 
mieien  wttb,  Ehrenbezeigung,  aetatia  bem  S11-- 
ter  gcbührenb;  decorart  b.  ampliasimis;  esse  in 
honore  apud  alqm;  habere,  tribuere,  freddere, 
♦praeatare  alcui  honorem;  afficere,  augere 
alqm  honore;  alqm  praecipno  h.,  magno  in  h. 
habere;  pecua  magno  in  h.  mar  ihnen  Biel  toert 
Cats.  b.  c.  8,  47,  7;  in  honorem  adducere  alqm; 
Bummo  honori  alcui  eat  es  gereicht  jmbnt.  gur 
je.,  ease  alcui  honori  jmbb.  Ihre  förbern,  imbnt. 
gu  ®hrc  Berhelfen;  ut  eorum  augeant  opea  eis- 
que  h.  sint  et  dignitati;  quod  apud  Numidas 
honori  ducitur;  alqm,  alqam  honoris  cauait, 
gratiä  nomino  Ehren  halber,  in  allen  ®h: 
ren,  eine  fjormei,  beten  man  (ich  bei  Erwähnung 
lebenber  Ißerfonen  B.  Bang  u.  Slttfebctt  bebientc; 
honoris  alcis  causa ; f* in  honorem  alcia  jntbm. 
gu  El)reu,  um  jmbnt.  feine  Sichtung  u.  Stufmerl 
famteit  gu  erweifen;  ad  honorem  alcia  Liv.;  ad 
h.  atque  amplitudinem  tuam  Cic .;  honorem 
praefari  ob.  dicere  f.  praefor  1);  verborum,  re- 
rum Shrcnbegeiguttg,  Sichtung  Kannibale 
omni  rerum  et  verborum  h.  exaequiaa  cele- 
hrante  Liv.,  sepulturae  h,  non  carere,  ‘mortis 
h.  carere,  ‘aupremus.  3ttbbef.  a)  S 1)  t e tl  [t  e 1 1 e , 
samt  extraordinarins,  tribunicina,  amplisHimi, 
ampliaaimua  (B.  Äonfulat),  h.  inire,  virtuti  h. 
datur,  honoribua  operam  dare,  honorea  petere 
(iiberh.  u.  bef.  n.  bet  Bewerbung  um  bie  Ouäftur, 
infofem  fic  beit  ©eg  gu  ben  anbern  h.  bahnte), 
capere,  curuli  h.  uti,  ad  honorea  ascendere, 
pervenire ; h.  acto;  honoris  gradus,  curaus  bo- 
norum; auch  Ehrentitel  h.  militari  appellare 
tribunos  militum,  honorem  dare,  honore  con- 
tentum  esse;  ‘Sobeäethebungen,  Somptri 


mente  meros  h.  andire:  Ehrenfolb  medici; 
medico  honorem  habere;  Erbfchaften  ob. 8er; 
mächtniffe;  * bie  ©Sttern  angetane  Elpe, 
‘Opfet,  Opfergaben,  Sibation;  ‘Ehren; 
feft;  ‘ßoblteb  suum  h.  dicere  Baecho.  b)  bie 
Sigenfchaft  eine«  ®egcnftanbe«,  reelchc  Elpe  bringt, 
‘Steig,  Beerbe,  Sdjmud,  Schönheit,  hnr= 
liehe  ®abe  cinctua  honore  (fiian»)  caput;  ocu- 
lis  laetoa  afflarat  h. ; silvarum  Saub,  Blätter; 
h.  (pl.)  rnria;  qnoscumque  feret  cultus  tibi 
fundus  h.j  »notus  h.  (menfchliche  3flgel  relapana 
in  vultus.  c)  peifonif.  bet  ®ott  ber  Ehrt, 
hönoräbilis,  e,  adj.  [honoro]  (feit.)  ehreunoll, 
ehrenhaft  haec  ipsa  sunt  h.  Cic.  Cat.  m.  §.  63. 
hönör&rlus,  adj.  fhonor]  Elften  halber  ge s 
fdtehen,  gegeben,  erwählt,  als  Ehrenbe* 
geigung  bienenb,  Ef)ten  = rinum,  frumentum 
(ber  Brooing  für  ben  ijkofonful),  arbiter;  ftumu- 
lus,  fludi;  docere  debitum  eat,  delectare  h.  ge 
fchieht  Ehren  halber;  * subst.  n.  El)  tengef  cf)tnt, 
® ouceur. 

höiiörüte,  adv.  [honoratua]  nt.  comp.  (Just.)  auf 
ehtennolle©eife.  — liönöritus,  adj.  m.  comp 
u.  sup.  [honoro]  l)  geehrt,  angefehen,  in  Ehre 
u.  tHnfehen  ftefjettb  apud  alqm,  nusquam  eat 
aenectus  honoratior,  ttrbs,  civitaa,  ‘Achilles; 
auch  eine  Ehrcnftelle  bctleibenb  ob.  bc 
fleibet  habenb  Liv.  2)  ehrenooll,  anfehu; 
lieb  militia,  decretum  honoratiaaimnm,  fmagns 
et  h.  ministeria  (Hmter)  ’rua. 

Uonörlftcf,  adv.  m.  comp,  (-centiua)  u.  sup.  (-cen- 
tissimo)  [ honorificus]  ehrenboll,  mit  Shtt® 
— hönorYfirus,  adj.  m.  comp  (-centior)  u.  mp 
(•centiaaimua)  [honos  u.  facio]  ehrensoll,  Shre 
unb  Slnfeben  bringenb. 
honöro,  1.  [honor]  ehren,  beehren,  belohnen, 
bejchenlett  alqm,  virtutem;  oerhertlichen 
diem  Liv.  &,  23,  4;  honoratua  dies  an  Welchem 
ben  ®öttem  jum  Slnbenfen  an  eine  Begebenheit 
Opfer  bargebracht  werben  Vera.  Aen.  6,  50.  — 
‘fltönörns,  adj.  [honor]  (fett.)  ehrenooll, 
anfehnlid).  — hönös  j.  honor. 
‘fhoplömichns,  i,  m.  [ojriopujios]  bet  fchwer= 
bewaffnete  Streiter,  ®labiator  Suet. 
liöra,  ae,  f.  [mpa]  1)  bie  Stunbe,  bei  ben  9lö 
mern  je  nach  ber  3ahre«jeit  B.  Betfdjiebener  Sänge, 
inbem  fie  ben  natürlichen  lag  Bom  Slufgange  bi« 
;um  Untergänge  bei  Sonne  immer  in  12  Stun 
ben  teilten,  beren  jebe  alfo  nur  gut  bei 
Sfachtgleiche  ber  wirtlichen  Sänge  einer  aftrono 
mifchett  Stunbe  entfpradj.  3n«bef.  a)  und  h.,  in 
bora,  (Plaut.)  in  una  h.  im  «erlaufe  einer  Stunbe; 
quarta,  decima  u.  f.  W.  (B.  Slufgange  ber  Soitne 
gerechnet';  ejuota  h.  cat?  wie  oiel  Uhr  ift  Hl 
prima  noctis;  legitimae  bic  bem  Stebnet  gu 
ftcbctibc  3rit  jum  Sprechen,  b)  in  horain,  in 
horaa  f.  in  II)  2)  ß).  2)  pl.  bie  Uhr,  mittete 

ad  h.  f.  mitto  1);  machinatione  quadam  mo- 
veri  »liquid  videmus,  ut  sphaeram,  ut  h.  3 
•tiberi)  3eit  croatina;  mihi  forsan,  tibi  quod 
negarit,  porriget  h.  Hör.;  variia  mnndum  tem- 
perat  h.;  flagrantia  atrox  Caniculae,  *3ahtf*! 
geit  verni  tomporia,  Septemhrea.  4)  al«  »i oa 
pr.,  a)  Hora,  ac,  f.  Slawe  ber  Bergötterten  Her- 
silia,  w.  f.  b)  Horae,  ärum,  f.  [Upart]  bie  $0' 
ren,  jungfräuliche  ®öttinnen  ber  3a hre« jeden, 
t ejehter  be«  3upiter  u.  bei  Ih.cm’tf 
liüraeun,  adj.  fedpafos]  jung  eingefaljen  sconu 
her  Plaut. 


Horatina  — Hortenaianus.  367 


HÖritins,  l)  Horatii,  bis  Sirillinge,  toelcbe  unter 
btm  Äönig  Tullus  Hostiliua  über  bit  brei  atbani-- 
fcben  Cunatii  fiegten;  ihre  Scbmefter  Horatla; 
adj.  Pila  Horatia  (.  pilam.  2)  H.  Codes,  brr 
bem  §eere  b e8  Borfenna  belbenmütigen  ffiiber= 
ftanb  leitete.  8)  bet  Sichter  Quintus  H.  Flac- 
cus,  geb.  ju  Senufia  65  b.  Sb*-,  geft.  8 B.  ttt|r. 
hordelns,  adj.  [hordoum]  @erjten=  Plaut.  — 
bordeuni,  i,  n.  ©er  fie;  *pl. 
höria,  ae,  f.  gifdje machen  Plaut.  ®0B.  dem. 
hörlöla,  ae,  f.  Plaut. 

hornö,  adv.  [hornus]  heuer  Plaut.  — liornü- 
ttnns,  adj.  [homusj  tjeurig  frumentum.  — 
‘hornus,  adj.  [mpci'oc]  =»  hornotinus 
hörolögiuin,  ii,  ».  [äpoZoytov]  bie  Uf)r  (Sonnen: 
ob.  ffiafferubr) 

horrendes,  adj.  [perund.  o.  horreo]  1)  f dj a u -- 
berbaft,  fdjredlid),  entfeplicb  carmen  Liv., 
atriclor  Gurt..  ‘monstrum,  *nox,  ‘Sibylla  front: 
men  Stauer  ertegenb,  ‘dicta,  *res  h.  relatu, 
‘horrendum  sonarc.  2)  ‘ftaunenSmert, 
rounberbar  virgo,  tectum. 

horreo, 2.  1)  ftarren,  emporftarren, 

:ßeben  ‘hastae  horrentes,  ‘capilli,  ‘comae, 
■fhorrenti  capillo.  2)  übertr.  B.  bem  fflegenftanbe, 
auf  toeldjem  etm.  emporftarrt,  mit,  Bon  etto. 
garten,  mit  etto.  Starrem  ob.  tfmporftct)enbem 
bebedt,  beroaebfen  fein  phulanx  horiens  hastis 
Verg.,  Liv.,  ‘seges  aristis,  ‘draco  squamis; 
*mare  fluctibus  mögt  auf;  ‘corpus  ut  impulsae 
segetes  aquilonibus  auf jittern,  ‘abfol.  terga 
horrentia  suum  (— » horrentia  saetis),  ‘horrentia 
arma;  ‘horrens  umbra  meit  Borfccbenbcr  gmeifle 
u.  Äftc.  3)  B.  Icbenben  SBefen  a)  bereu  |>aut  fid) 
bei  groft  juiammcnjiebt,  inbem  fie  bie  fogenannte 
©önfebaut  überläuft,  ‘Bor  Äälte  jufammen» 
iipauern  possetne  uno  tempore  florere,  deinde 
vicissim  h.  terra?  6)  beten  Ornate  fid)  bei  gurdjt 
ob.  Scbreden  emporfträuben,  bat).  Bor  gurdjt 
idjauern,  fid)  entfepen  animo;  qtiorsus  erup- 
tura  sit  dominatio;  horreo,  h.  animua  ne;  cru- 
delitatem  alcis,  fpericulum,  ‘mortem,  ‘Ilibe- 
ros;  h.  dicere,  ‘ipsum  adire;  ‘animus  memi- 
uisse:  an  ft  atmen  numen  divinum;  ‘fchredlich 
ob.  milb  aubfeben  ob.  fein  tempestas  toto  in 
anno.  $qb.  horresco,  rui,  — 3.  ju  ftarren, 
mit  etm.  empor, juftarren,  tu  fdjaubern  nn  = 
fangen  ‘villts,  ‘saetis,  ‘cnsibus  strictis,  *sege- 
tes  flabria,  Bor  etm.  (djaubern  *morsus  (aec.); 
non  horrni  progredi. 

tiorreuiu,  i,n.Sorrat8lantmetübctb.,  Stbeunc, 
SKagajtn,  Speicher  maiores  noatri  Capuam 
cellam  atque  h,  Campani  agri  esse  voluerunt; 
*Borrat8tammer  bc8SBcine8,  *bet  Bienen 
Sienenftod),  *bet  Ameifen,  *für  Statuen 
Plin.  ep. 

horrTbllin,  e,  adj.  in.  comp.  |horreo]  l)fdjau  = 
berpaft,  entfeplid),  fcbredlidj  species,  Ca- 
sus, formidines,  ‘viaus,  *fera,  *ira,  fcicatrix. 
2)  (Äonoerf.)  erfcbredlidj,  oujjerorbentlicb 
celeritas. 

horrYde , adv.  m.  comp,  [horridusj  nur  tp.  a ) 
jdjtnudlo®,  einfach  vivere,  dicere,  iisdem  or- 
namentia  utetur  horridius  fo  baß  fie  ber  Siebe 
nie$t  ju  oiel  ©lanj  oerleiben.  b)  ftrenge  ex  suo 
quteqite  ingenio  mitins  aut  horridius  alqm  al- 
ioqui  Tac.  hist.  1,  82. 

horrYdfilus,  adj.  [dem.  B.  horridus]  1)  etm.  raub 


emporftarrenb  papillae  Plaut.  2)  tp.  gar  ju 
einfach,  iibtidjt  orationes;  tua  illn. 

liorrTdns,  adj.  m.  comp,  [horreo]  1)  ftartenb, 
ftruppig,  taub,  jottig,  ftacbelig  barba  pae- 
dore,  ‘in  ioculis  et  pelle  Libystidis  ursae,  ‘Sil- 
vanus, ‘myrtus  hastilibus,  *sus.  2)  raub, 
mitb,  B.  mibtigem,  fd)tcdltd)cm  Kubern, 
ungcfdjmüdt  detormis  atque  h.  homo,  h.  mi- 
litem  esse  debere,  campus,  virgo  Ter.,  *pa- 
stor,  ‘locus,  ‘sedes  invisi  Taenari,  ‘hnmns, 
‘hiemB,  faequora,  ‘fluctus  milb  empört.  .3) 
•fibauernb  Bor  Jfälte,  febaurig  bruma  hor- 
rida  gelu.  4)  tp.  a)  B.  Sbarafter  u.  bet  2eben8= 
roeife,  B.  Benebmen  u.  ber  Siebe,  milb,  unge  = 
bilbet,  ungehobelt,  abftofeenb,  hart,  in 
beflerem  Sinne  einfach,  fdjmudloS,  fdjlicbt 
'l'ubero  vita  et  oratione  horridus , gerne  Verg., 
■(■Germania,  borrida  verba,  scripta,  oratio,  *nu- 
merus  Satumius  ungeregelter,  fvir  jjaulo  horri- 
dior  et  durior,  prisco  illo  dicendi  et  h.  modo; 
de  h.  rebus  nitida  est  oratio  tua;  su bst.  n.  in 
antiquis  tabulis  illo  ipso  h.  obsoletoque  tene- 
mur  Cic.  de  or  3 §.  98;  in  picturis  alios  h., 
inculta,  opaca  — delectant  Oie.  or.  §.  86.  6) 

((bäuerlich,  fchredlich,  entfeplid)  horridiore 
aspectu  esse  (B.  Slenfchen),  *irä,  ‘facies,  ‘bel- 
lum, *grondo,  ‘tempestas;  *virga  (be8  Sierfur), 
‘macies,  *fata. 

•ItorrlfSr,  fera,  ferum,  adj.  [horror  u fero] 
Schauber  bringenb,  febaurig  lalt  Boreas; 
stndor  Aquiloms.  2)  fchredlid)  Erinys,  aegis. 

‘liorrtfYco,  1.  [horrificusj  1)  raub,  uneben, 
aufmallen  machen  venti  mare  2)  Scbreden 
einfliSfccn.  — ‘horrTfYcus,  adj.  [horror-facio] 
Scbreden  err egen b,  fchredlich  letum.  — ‘hcir- 
rtsönus,  adj.  [horreo  tt  sonoj  fchredlich  tö  = 
nenb  fremitus,  cardo,  fretum. 

horror,  öris,  m.  1)  ba8  gufantnrenfa^rett  a) 
Bor  fiälte,  groftfehauer  tarn  sine  h.  est;  fhor- 
rore  Corpora  afficere;  ‘frigidus  h.  membra 
quatit.  b)  Schauber,  ©raufen,  Sntfepen 
qui  h.  me  perfudit,  *me  luridus  occupat  h., 
■fcorda  horror,'  perstringere;  ( Eutr .)  vultus  jU: 
rüdfehredeube  i’liene;  rcligiöf e Scheu,  ©hr* 
furcht  animos  horroiv  imbuere;  perfusus  hor- 
rore  venerabundusque. 

horsum,  adv.  [huc  u.  vorsum]  (Borfl.)  hierher. 

hortämen,  inis,  *t.  [hortorj  SlufmunterungS- 
mittel,  Aufmunterung  Decii  eventus  ingens 
h ad  omnia  pro  re  publica  audenda;  ‘longo 
h.  uti;  pl.  Tac.  — hortämen  tum , i,  m.  [hor- 
tor]  Aufmunterung  ea  cuncta  Homanis  magno 
h.  erant  Sali-,  pl.  animi  Liv. , omnium  coniu- 
ges  parvosque  iiberos  consistere  a tergo  iubet, 
h.  victoriae  Tac.;  virtutis  Just.  — hortütio, 
önis,  f.  [hortor]  Aufmunterung  clamor  per- 
mixtus  hortatione;  hortationo  agere  cum  alqo; 
pl.  h.  ad  philosophiam  eine  Schrift  be8  Auguftu4 
Sttet,  — liortätor,  öris,  m.  | hortor]  Aufmun: 
terer  studii;  h.  ad  me  restituendum  fuerunt; 
t (pl.)  puerorum  ad  divisionem  regni,  ‘scele- 
rum,  ’animorum,  ‘pugnae;  fiucundus  hic.  ma- 
gis  quam  studiorum  h.  secessus.  — hortitus, 
us,  m.  [hortor]  — hortatio,  im  sitejr.  Haff,  nur 
im  abl. 

llortenslns,  Same  einer  r5m.  ©en8;  Quintus  H. 
Hortalus,  geh.  114  b ®br.,  Siebner.  ®ao.  Hor- 
tensianus,  adj.,  Suet .;  illa  (n.  pl.),  eine  philo: 


368 


Hortinus  — hui. 


foph-  fiortenfiuS  betitelte  Schrift  SiceroS  Cie.  Att. 
4,  6,  3.  ( gehörig,  hortinifch- 

Hortinus,  adj.  jur  Stabt  $jorta  (in  ©trutieu) 
hortnr,  dtp.  I.  aufntuntein,  ermuntern,  an- 
treiben  alqni,  animum,  ingenium  Plin.  ep  ; 
alqm  ad  alqd,  ad  perficicndum;  alqm  de  alqa 
re;  quod  quidem  illum  soleo  h. ; pacern  (junt 
grieben),  pacem  amicitiamque;  in  alqd  Verg., 
Liv. ; ra.  ut,  nej  (feit.)  tn.  bl.  conj.  ob.  m.  inf; 
m.  acc.  c.  in/,  pass.  Verg.  Aen.  2,  33.  3n8bef. 

a)  in  bet  TOilitärjprache  ermutigen,  Ijaran* 
guierett  pauca  pro  tempore  kortatua  milites. 

b)  o.  Sadicn,  aufforbern  mnltae  res  Gallos  ad 
hoc  consilium;  animi  aegritudo,  ut  etc.;  rei 
publicae  dignitas;  res,  tempus,  pericnla,  ege- 
stas,  belli  spolia  magis  quam  oratio  mea  tos. 

hortiilns,  i,  tn  Idem.  o.  hortus]  ‘©ärtefien,  pl. 
Meine  (Barten  an  läge,  fflättdien;  übertr.  emus 
fontibus  Epicurus  b.  »uos  irrigaTit.  — hortus, 
i,  m.  (Barten;  bef.  pl.  Suftgartcn,  @artcn  = 
anlagen,  Sßarl;  baS  in  beit  (Bärten  gezogene 
©emflfe  Hör.  sat.  2,  4,  16. 
hospäs,  Itis,  tn.  1)  ©aftfrennb,  jmb , mit  web 
(hem  man  in  gaftfreunblid^er  Scrbinbung  liebt  a) 
jmb.,  ber  als  ©aftfreunb  empfangen  wirb,  ber 
©oft.  b)  ber  einen  ©oft  empfängt,  bet  ©aftfreunb 
als  ffiirt.  2)  gtembling,  grember  (infofern 
er  aufserbalb  bcS  BaterlanbeS  fidb  aufbaltenb  baS 
©aftrcdjt  geniest)  nos  hinc  Homae  iam  non  h. 
sed  peregrini  atque  advenae  nominabamur; 
bau.  tp.  unbelannt  mit  etm.,  unbewanbert 
in  etm.,  h.  in  agendo  esse.  — hosptta,  f ho- 
spitus  1)  u.  2).  — liospttAlis,  e,  adj.  m.  comp. 
u.  sup.  [hospea]  jum  ©aftfreunbe  gehörig, 
gaftfreunblieb,  (BafM,  ©aftfreunbs  = sedes, 
cubiculum,  deversorium,  beneficia  gegen  ©afk 
freunbe,  caedea  eines  ©aftfreunbcS,  luppiter 
S<hüj)cr  ber  ©aftfreunbfebaft,  dii;  nullum  h.  ius 
in  üb  servandum  censucrunt;  tesscra  Com.;  h. 
esse  in  alqm;  homo  hoapitalissimus,  domus, 
hostiB  (Dp)moton) ; * umbra  einlabenb;  ’pectus 
menfd)enfrcunblid)cS.  Tao  a)  hospitälTtas,  ätis, 
f.  (feit)  fflaftfrcunbli(f)teit,  ©aftliibfett.  6) 
hoHpTlAlTter,  adv.  gaftfreunblid}. 
hospTtlnm,  ii,  n.  [hospesj  1)  ©aflfreunbfibaft 
(jwifdjen  cinjclnen  iietfonrn  ob.  t>.  einanber  un- 
abhängigen Staaten,  moburd)  eljrenoolle  Aufnahme 
u gaftlidjc  Serpflegimg  gewährlciftet  warb)  pa- 
ternum;  h.  eos  couiungit;  h.  mihi  cst  ob  inter- 
cedit  cum  alqo;  alcis  hospitio  ustts  sum;  fa- 
cere  h.  publice  privatiinque  cum  alqo;  iungere, 
coniungore,  renuntiare  h.;  miserat  aextras,  ho- 
spitii  inaigno  f,  dexter  l)  a);  * hospitio  n ad) 
bem  Braud)  ber  ©aftfreunbfehaft.  2)  gaftlidje 
Sluf nähme,  Bewirtung  accipere,  oxcipere, 
recipere  alqm  hospitio;  alqm  h.  agresti  acci- 
pere (änbtid)  bemirten;  alqm  h.  magnificentis- 
simo  accipere  aufS  prädjtigfte;  invitare  alqm 
hospitio  als  ©aft;  ‘hospitio  arense  probibemur 
0.  flanben;  ‘solvere  animum  artum  hospitiiB 
( dat .)  Hör.  8)  gaftlidjer  Ort,  Verberge,  Ouat- 
tier  bei  einem  ©aftfreunbe  discedere  ex  h.,  pa- 
rare  h.,  publicum,  adducere  alqm  in  h.,  divisi 
in  hospitia,  calamitatis  Plaut.;  ‘Huf enthalt, 
Viager  ber  Tiere. 

‘hospTtus,  adj.  (nur  im  sing,  u.n.pl.)  1)  ‘fremb 
navis,  aequora;  in  fßrota  subst.  hosptta,  ae,  f. 
eine  grentbe,  ein  ©oft  2)  ‘gaftlidj,  gaft- 
freunbtich  coniux  Teucris,  terra;  unda  plau- 


stris  (sc.  gelu  concreta)  worüber  SBagen  gehen; 
in  hJrofa  subst.  hosplta,  aa,  f.  ©afifreunbin , 
SJirtin 

hostln,  ae,  f.  [o.  oeralteten  hostio  =»  ferio  idi 
fthlage]  Opfcrtier,  ©(hladjtopfcr,  gern,  jur 
Berföljnung  ber  ©ötter  Dor  einer  Unternehmung 
(bgl  victima)  pater  in  Hispaniam  proficiscen« 
lovi  hostias  immolarit;  feaedere,  ‘mactare 
hostias,  immolare,  sacrific&re,  rem  diTinam  fa- 
cere  hostiis;  qnibus  h.  immolandum;  b.  Toni 
Opfer,  per  hostias  dis  supplicare  ben  ic  ein 
Tanfopfet  bringen,  h.  omnibus  locis  immolaban- 
tur  b.  G.  8,  61,  3;  audj  jur  Hbwchr  o.  geinben 
Oi t.  fast.  1 , 336 ; humana  SHenfdjcnopfer  Tat. 
Tao.  hostlätus,  adj.  mit  Opfertieren  bcr= 
fehen  Plaut. 

hosttcus,  adj.  [hostis]  fremb  Flaut.;  einem 
geinbe  gehörig,  feinblith  ager,  ‘tellus, 
‘moenia,  ‘ensis;  subst.  n.  in  hostico  in  feint) 
liehem  ©ebiet  Liv.  — liosttftcns,  adj.  [hostis 
u.  facio]  feinblid)  bellum  Cie.  — liostilis,  e, 
adj.  [hostis]  1)  feinblith,  bem  geinbe  geljö  = 
rig  terra,  expugnatio,  inetus  bor  bem  geinbe; 
bclla  mit  auswärtigen  geinben;  condiciones  mit 
bem  geinbe  ftipulierte,  t arm a , ‘naves;  t.  t.  ber 
$arufpicin,  pars  ber  Teil  ber  Seber  u.  anbeter 
©ingeroeibc,  ber  eine  Beziehung  jum  geinbe  hat 
(@gf.  familiaris).  b)  fctnbfelig  odium,  fani- 
mus,  hostile  quid;  hostilia  facere,  audere,  pati; 
h.  in  modum.  Tab.  hostilYtSr,  adv.  feinblith, 
feinbfelig;  bona  h.  (wie  bie  eines  geinbeS 
vendere  Liv. 

Hostlllus,  ii,  m.  91ame  einer  tönt.  ©enS;  f.  Tul- 
lus  1);  C.  H.  Mancinus  als  Sfotljul  Wegen  eines 
mit  ben  SJlumnntinrm  abgefthloffencn  fdjimpflitben 
griebenS  benfelben  ausgeliefert;  adj.  -tilius. 

hostlmentum,  i,  n.  (feit.)  [hostio]  Bergeltung, 
HuSglcidfung  Plaut.  — hostio,  4.  bergelten 
Plaut. 

hostis,  is,  comm.  urfprünglith  ber  grentbe, 
gtembling  (bgl.  Cie.  off.  1 37),  bah-  bei 

geinb  (ber  bewaffnete  u.  tricqfübrcnbe)  socii 
atque  h.,  cives  hostesque;  pacatus  an  h.  sit; 
h.  alqm  indicare;  Pompeius  saepius  cum  koste 
conflixihquam  cnm  inimico  concertaTit;  h.  capta 
eine  feinblithe  ©efangenc  Liv.  fcietb.  überhaupt 
ein  offener,  thätlidj  berfahtenber  geinb 
in  ^ribatberhältniffcn  omnes  nos  statuit 
ille  non  inimicos  sed  h.;  diis  hominibueque; 
h.  meo  capiti  fuisse  Gurt.;  ‘ein  geinb  in  ber 
Siebe,  tRibal;  ber  ©cgner  bor  ©critht  I‘laut. 

hüc  (altertüml.  *hoc),  adr.  [1.  hic]  o)  b.  Sannt, 
hirther  pater  h.  me  misit;  li.  in  viciniam;  h. 
et  ob.  atque  illuc,  h.  illuc,  *h.  et  h.  hier-  unb 
borthin,  auf  biefe  u.  jene  ©eite;  tum  h.  tum  illac, 
‘nunc  h.  nunc  illuc  halb  h'erhin,  halb  bahin 
b)  o.  anbern  Berhältniffen  hierher,  hieej“- 
ju  biefem  fünfte,  fo  weit,  h.  evasit  oerpel 
auf  baS  Ter.;  h.  accedit,  h.  addit,  addunt,  h. 
adiecerat;  *h.  adde,  adice;  h.  pertinet ; rem  h. 
deduxi;  tnulta  h.  i=»  ad  eos)  minora  navigia 
addunt;  h.  (=  ad  hanc  rom)  tc  pares  Cie.  fam 
1,  7,  9;  h.  malorum  (fo  weit  in  tc.)  ventum  est 
Curt.;  h.  confidentiae  veoerat  Tac.;  inSbef.  hü- 
eine  (fragenb),  adv.  bis  bahin?  fo  weit?  h, 
tandem  omnia  reciderunt?  Cie.  Vetrr.  6 §.  163, 
h.  beneficia  tua  ovasere,  ut  etc.? 

hnl,  interj.  jum  HuSbrutt  ber  Berwunberung,  and 
iron.  ei!  t| u i ' Ter.,  CHc. 


huiuscemodi  — humilitas. 


369 


hninsce-mödi  ob.  huius>mödi,  »on  bei  Vlrt, 
betartig,  ein  folget. 

humane,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [humanus]  I) 
menjdjtid),  auf  menfehliche  SItt,  oernünf= 
ti g , tul)tg  pati  Ter.,  loqui  Catl.  in  Cie.  ep.; 
ferre  morbos  toleranter  atque  h.;  humana  h. 
ferre ; si  qui  forte  — aliquid  fecerunt  humanius 
itw.  bem  menfd|lichen  @efüf)l  nachgegeben  haben; 
ironifd),  intervalla  h.  commoda  tjübfcfje,  anftän, 
bige,  bequeme  = t)bc£(ft  unbequeme  Hör.  cp.  1, 
3,  70;  »gl.  unfet  rein  unmenfchlid)  meitet 
Seg’.  2)  menfehen  fteunblich,  liebreich, 
leutfelig. 

hümAnitas,  ätis,  f.  [humanus]  1)  alle®,  Woburd) 
bet  SRenfd)  ficf>  ».  ben  liercn  unterfcheibet,  ®tcnf<h  = 
I ich  feit,  ntenfd)  liehe  91a  tut,  menfehliche 
öürbe,  menfehliche®  ®efül)l  magna  est  via 
humanitatis;  id  qnod  est  b.  tuae  wa®  bu  btt 
atä  Stcnfd)  fd)Ulbifl  bift;  exuere  omnem  h.;  un= 
gern,  bie  ® e fa  m t h e i t brr  Dlntidjcit  ista  in  figura 
hominis  feritas  — a communi  tamquam  huma- 
nitatis corpore  segreganda  est  Cie.  off.  3 §.  32. 
2)  SRilbe,  Scutfelipfcit,  greunbliehfeit, 
Öoflidifeit,  öumanität  h.  et  mansnetudo; 
clementia  et  n ; aequitas  et  b.;  summa  in 
alqm  b. ; facilitos  atque  h.  tua.  3)  echt  m e n j d) - 
I i cf) e , eblete,  allgemeine  ©ilbung,  unb  als 
[folge  baoon  and)  feinet  ©ejehmad,  @efüf)l 
für  Slnftanb  u.  ©itte,  geinfjeit,  feine  3Ra  = 
niet,  HiebenSwürbigfeit  vita  humanitale 
perpolita;  communium  literarum  ac  politioris 
b.  expers;  a cultu  atque  h.  provinciae  longis- 
sime  absunt;  quid  esse  potest  magis  proprium 
humanitatis  quam  sermo  facetus  ac  nulla  in 
re  rndis;  bat|.  namentlich  artes  quae  ad  bnma- 
nitatem  pertinent,  studia  humanitatis  ac  lite- 
rarnm , artes  quibus  ad  h.  aetaa  puerilis  infor- 
mari  solet  ©tubien,  ffiiffenfehaftcn,  ftnitflc,  welche 
nicht  für  ein  einjcluc®  wiffenfehaf tliehc® 
'Satt),  fonbern  für  bie  SBiffcnfdjaf  t an  fief>  u. 
einen  höheren  Sebcnibcruf  »orbereiten,  eine 
echt  menfdjliehe,  aDgemeine  ©Übung  begtoeden, 
aljo  — artes  liberales,  ingenuae,  bonae,  opti- 
mae  §umanität®flubien. 
hümAnlter,  adv.  [humanus]  menfchlich,  ferre 
aiqd  h.  wie  ein  SRcnfch  folehc®  etttagen  muff, 
b.  i.  gleichmütig,  gelaffen;  h.  vivere  ba®  Heben 
echt  menfchlich  genießen;  leutfelig,  fteunblich, 
höflich  — hümAuiteis,  ad c.  [humanus]  1) 
menfdjlteh,  auf  menfehliche  Mrt  si  quid  mihi 
b.  accidisset  f.  acefdo  2)  a)  21  (feit.)  Stcn  = 
fdjen  gejicmenb,  fteunblich,  liebteid)  Ter. 
hümänus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  |bomo]  (f.  hu- 
manitas  u.  homo)  1)  menfchlich,  äur 
fchennatur  ob.  ju  ben  ffllcnfchcn  gehörig, 
menfehenmütbig,  ebel  species;  augustior  h. 
visu  (Qtfehetnung)  Liv.,  vita,  *casus,  genus  ba® 
IRenf^engefchlecht ; scelus  gegen  bie  Wcnfcbcn ; 
voluptus  humanissima  ba®  ebelfte  ©. ; attulisti 
alqd  humanius  horam  recentiorum  eine  eblete 
9(nficht  bet  neueren;  divinis  humanisque  (gegen 
©öltet  u.  3Renfehen)  sceleribus  obrutus;  h.  et 
usitata  ratio;  bumanum  est  e®  ift  etwa®  3Jicufch= 
liehe®;  b.  id  quidem,  quod  ita  existimas;  factu 
h.  aut  inceptu  Ter.-,  res  (pl)  teil®  menfehliche 
Singe,  Angelegenheiten,  teil®  alle®  3tbi> 
felje,  tca®  SJtenfehen  begegnet  ob.  begegnen 
tann,  glü etliche  ob.  unglfid liehe  ©djtdfale, 
itbifche  ©ütet  ob.  Übel  res  h.  fragiles  cadu- 
cprintdgfn,  lal.brutjd)«  ednillaöltfcb.  6.  Sufi. 


caeque  sunt;  rcrum  h.  contemptio;  res  h.  con- 
temnere;  amicitiam  Omnibus  rebus  b.  antepo- 
nero,  teil®  ®tljif,  ©ialeltif  u.  wa®  in  ba®  ®e 
biet  betfelben  gehört;  subst.  n.  sing.  u.  pl  wa« 
Slenfcfjen  begegnet,  menfehliche®  Schieffal, 
So®  (gute®  ob.  fchiimme®)  homo  stun,  humani 
nihil  a me  alienum  puto  Ter.  Heaut.  1,  1,  20 
(»gl.  Cie.  off.  1 §.  SO,  bet  felbfi  human i er. 
Märt  bunt):  illa  quae  ceteris  aut  prospera  aut 
adversa  eveniunt);  quae  fateor  h.  esse  et  multa 
bonis  viris  accidisse  Cic.  Ugg.  1 §.  43;  bageg. 
humana  ».  bem  ius  civile  u.  bei  ©efchidjte  (®gj. 
divina)  Oie.  or.  §.  120;  divina  bumanaque 
alle®,  wa®  ben  9Reufd)cn  heilig  fein  muß  Uor. 
sat.  2,  3,  96;  ibi  de  divinis  atque  h.  ceroitur 
Plaut.;  ius  f.  2.  ius  l).  2)  menfd)cnfteunb-- 

licf),  milb,  leutfelig,  fteunblich,  gütig, 
human  facilis  et  b. , moderatus  et  h.,  erga 
alqm,  homo  humanissimus , ingenium,  * sales. 
3)  fein,,  ebel,  allgemein  gebilbet,  fein  Syracu- 
cusani,  homines  periti  et  h. , gens  h atque 
docta;  Scipio,  homo  bumauiesimus.  4)  (feit.) 
subst.  — homo;  pulcher  et  humane  maior  Or. ; 
primis  humanorum  post  Uerculem  Just. 
hämAtlo,  önis,  f.  [humo]  ©eetbigung  Oie. 

Tusc.  1 §.  102.  104. 

* hümecto , humco  (.  umecto,  umeo. 
bümeriis  f umerus.  [umide  etc. 

bümesco,  humide,  liünudua,  liümifer  f.  umesco, 
hümllls,  e,  tndj.  m.  comp.  u.  sup.  [humus]  1)  nie= 
brig,  fitin  arbor,  vitis,  turris,  munitxo,  *Fo- 
rentum  tief  gelegen;  *avis  volat;  ».  bet  Statut 
staturü  h.  esse;  *Cleonae  ba®  Heine,  Winjiae; 
auch  nicht  tief  *+  fosea,  fconvallis;  übertr.  *ae- 
cisis  h.  (gebndt)  pennis;  *agna  flein,  gering. 
2)  tp.  a)  bem  Stange,  ©tanbe,  Slnfcfjen,  bet  ®e- 
buti,  ©ejehaffenheit  nach  niebtig,  unanfehn  = 
lieh,  unbebeutenb,  fchwach,  gering,  bürf= 
tig,  ärmlich  natus  pai-entibus  h.,  homo  hu- 
millüuus  de  plebc,  h.  loco  ortns,  homines  mul- 
tis  rebus  humiliores  sunt  quam  bestiae  ftehen 
ben  rc.  nach;  nihil  abiectum,  nihil  h.;  homines, 
ars,  vestitus,  cultus,  fortuna;  subst.  oratorum 
laus  ita  ducta  ab  hiunili  venit  ad  summum; 
humiliores  (®gf.  potentiorcs  Oaes.).  b)  ».  bet 
Siebe  u.  bem  Stebner  niebtig,  einfach,  fdjmud, 
lo®,  alltäglich,  gewöhnlich  oratio  h.  et  ab- 
iecta,  verbum,  genug  dicendi,  orationis;  sermo 
demissus  et  h.;  h.  sermo  gemein  Ilor.  a.p.  229; 
fverba  h et  vulgaria;  *h.  modo  loqui.  c)  nad) 
bet  ©efinnung,  ©cmütsftimmung  aj  niebtig, 
f letulidh,  gemein,  tricd>enb  timido  animo, 
h.,  demisso  fractoquo;  mens;  nemo  est  tarn  h., 
qui  etc.;  nihil  humile  cogitaro.  ß)  bemütig. 
unterwürfig  animo  demisso  atque  h.;  prece 
et  obsecratione  h.  ac  supplici  uti,  orari  b.  et 
supplici  oratione;  ut  res  se  dant,  ita  magni 
humilesque  sumus  Ter.  y)  niebcrgefchlagen, 
fleinmütig,  »erjagt  h.  animo  ferre,  mentes, 
*pavor  entmutigen». 

3)ao.  A)  büinilitas,  ätis,  f.  1)  Sticbrigteit  im 
®gf,  bet  ^»öhe  arboris,  navium,  animalium  tleine 
Statut,  siderum  niebriget  ©tanb.  2)  übertr.  er) 
Sticbrigleit  bcr®eburt,  be® Stange®, ©tan= 
bc®.  Schwäche  be®  Slnjehen®,  bee  SRadjt, 
Unbebeutenhrit,  Ohnmacht  generis;  b.  alcui 
obicere;  id  se  facile  ex  h.  sna  probare  possc; 
illorum  humilitate  bei  ihrer  ®tmebrignng  Oats, 
b.  c.  1,  86,  6;  h.  et  obscuritas;  despicere  h. 

24 


370 


hiuniliter  — Hypaaea. 


alcis.  6)  9liebcrgcf®tagenheit,  ©erjagt; 
f)f i t metue  habet  huinilitatem  Cüc.  Tusc.  3 
§.  27.  c)  bai  bemütige,  unter»  iirfige  SBc 
fen,  etniebrigenbe  Benehmen,  Selbfter= 
niebrigung  saepe  magnificentia  plus  proficit 
quam  h.  et  obseeratio.  Ji ) hünuliter,  adv.  m. 
comp.  u.  aup.  nur  übertr.  nichtig,  unterroür  = 
fig,  ftierfjenb,  fnc®tij®  teadem  facta  clari- 
tate  Tel  obscuritate  facientium  aut  toUuntur 
altissime  aut  humillimo  (aufi  tieffte)  deprimun- 
tur;  sentire,  servire. 

hämo,  1.  j humus]  einen  toten  mit  Srbc  b c - 
beden,  beerbigen,  bai).  fibcrl).  beftatten  in 
terram  cadentibuseorponbus  iisque  humo  tectis, 
e quo  dictum  est  human ; feaesorum  reliquias 
uno  tumulo;  militari  honcstoque  funere  (bl.  B. 

bet  feietU®cn  ©erbrettnung  bei  2ei®nami)  Ncp. 
hümor  f.  umor.  ( Kam.  13,  4. 

hfimna,  i,  f.  bic  Srbe  (als  ber  niebrigfte  Seit  ber 
fittjtßaren  ©Seit),  bet  (Erbbobin,  bei  Stbrci® 
pabulum  humi;  arenam  humo  excitare  Satt. ; 
‘mandare  humo  eorpu»;  * humum  mordere  Bor 
5®merj  in  bie  (Erbe  beigen;  bilbl.  ‘natura  nos 
ad  humum  maerore  gravi  deducit  et  angit; 
humi,  üofatio  wie  *apal,  auf,  an  ber  (Erbe, 
an®  auf  bie  (Erbe,  ben  ©oben  gilt  h.  iaeere, 
retineri;  strati  h.;  humhie  an  sublime;  locus 
circiter  duodecim  pedes  h.  depressua;  fabicere 
corpus,  fprostemere  alqm  h.;  humo  BOu  ber 
(Erbe,  Bom  ©oben  »urgere;  ‘auf  ber  (Erbe 
sedere;  multa  passus  (®gj.  pelago).  3n#bef.  a) 
*jut  ©ejct®nurtq  bei  nichtigen  in  ber  Siebe, 
in  Ökbanlen  serpit  humi;  repero  per  lmmum; 
humo  affigere,  b ) *@egenb,  2anb  Punica, 
Pontica;  au®  ‘Unterwelt  pretium  vitae  grata 
rependit  h. 

* hyaclnthYnus,  adj.  bie  §qacintbc  betreff 
fenb,  bqacintben=  [f.  Hyacinthus  2)]  Ct.  — 
Hy&ctnthus,  i,  m.  1)  ein  lafebämouif®cr  3img- 
ling,  B.  fflpotlo  geliebt,  aber  bur®  einen  uttglücf- 
li®en  Surf  getötet,  worauf  aui  feinem  ©lute  bic 
Blume  hyacinthus  entfprang.  Sau.  Hväcinthia, 
örum,  n.  ^qacintguäf eft,  b.  ben  Halebamonietn 
bem  Siqacint^ui  ju  ggren  jäbrli®  gefeiert.  2) 
*fh.  bie  §qacint^c  (aber  nidjt  unfere  ^qaeintge, 
fonbern  eine  blaue  3*ü  ob.  Siitterfporn). 
fHyädes,  dum,  f.  ( Tätig  bie  Siegnenben]  bie 
§ gaben,  ficben  Sterne,  bie  ben  Kopf  bei  Stic: 
rei  bilben,  beten  Aufgang  (7.— 2t.  Sliai)  Siegen 
anbcutetc,  bat),  pluviae,  tristes.  91a®  ber  fjabel 
waren  fie  Xö®ter  bei  Vitia«  u.  S®weftern  (ober 
X6®ter)  bei  #gai,  au®  S®mefteni  bet  ©lejaben. 
hyälus,  i,  m.  [Saloy|  ©lab  hyali  color  glai= 
grün  Verg.  genrg.  4,  38B. 

Hyampölls,  ls,  Stabt  in  Bgofii. 

‘Hyantbns,  adj.  böotif®  (B.  ben  alten  (Einwob; 
nent  ©Boticni,  ben  ©Bauten  ; * sahst.  Hyantiu«, 
bet  ©dotier,  8.  Vlftäon,  (Intel  bei  bBotif®en 
Kflnigi  Äabmu«. 

Hyirotis,  Tdis,  f.  Slug  in  3nbien. 

Hyas,  antis,  m.  j.  Hyadea. 

Hybla,  a«,  f.  1)  ©erg  auf  Sizilien.  tat).  *Hy- 
blacus,  adj.  apes.  2)  91ame  breier  Stabte  auf 
Sijilicn;  bao.  -pusch,  ium,  m. 
hybrid«  f.  hibrida. 

Hydaspes,  is,  m.  1)  ging  in  3<tbien,  ber  in  ben 
3nbui  fällt,  j.  ©equt  ob  2)f®elun.  2)  ©etioffe 
bei  Vlneai.  3)  ein  inbif®er  SllaBe  b.  Hör. 
hjdra,  ae,  f.  [«dp«]  SBafjcrf® lange,  inibef. 


a)  bie  Bielldpfigc  letnäif®c,  wel®e  §crfultb  er= 
f®lug;  bat).  viaeto  ne  in  istis  duobus  generihus 

h.  tibi  sit  et  pellis  (bai  geringere,  2ei®tcre),  Her- 
cules autem  et  alia  maiora  opera  — relinquan- 
tur  Cie.  de  or.  2 §.71;  Lernaea»  pugnet  ad  h 
•=  unterjiege  fi®  ben  gtBgten  gefahren  Prop. 

b)  S8ä®terin  im  Sothof  ber  Unterwelt  mit  60 
Köpfen  Verg.  c)  ali  nom.  pr.  «■  Echidna  2)  a), 
w.  f.  d)  *bie  S8affetf®lange  ali  ©eftirn. 

thydranles,  ae,  m.  [üdpcrolijs]  VBafferorgel; 
fpieler.  — fhydraullcus,  adj.  hqbraulif® 
organa.  — hydranlns,  i,  m.  [edpaoloe]  SBaf 
fetorgcl.  — liydrla,  ae,  f.  [edp«r]  ©Soffer 
Irug,  überg.  Krug,  Urne  (ft.  urna)  conicere 
sortes  in  h. 

hydröehous,  i,  m.  [üdpoxöos]  bet  SSaffergiegenbc, 
bai  ©eftirn  bei  VBaffermannei  Ct.  — Uy- 
ilröplciiH,  adj.  »a?ferfü®tig  Hör.  — hydrops, 
öpis,  m.  [»dpanpj  ©Safferfutht  Hör. 

1-  ’hydruH,  i,  m.  [Sdqos]  9Bafferf®Iange,  bah 
übetb.  S® lange;  ali  Vlttribut  in  ben  ipaaren 
ber  fyurien  u.  ber  Siebufa. 

2.  llydrus,  untis,  f.  ob.  Hydruntum,  i,  n.  Stabt 
in  Kalabrien,  j.  Dtranto.  {‘Hylacus,  adj 

Hylaens,  i,  m.  ber  Salbmann,  eilt  Centaur;  bat) 

Hylus,  ae,  m.  1)  ©egleiter  n.  2iebling  bei  §er 
fulei  auf  ber  Vlrgonautcnfahrt  2)  ein  ©antomimc 
b.  «Suet. 

‘Hymen,  eniH,  m.  1)  ber  ©ott  ber 

ipo® jetten  2)#o® jeitilteb.  — ‘Hymennens, 

i,  m.  | Tpf'vaioe | =■  Hymen  1)  2);  )po® jeit. 

HymetttiH,  i,  m.  ©erg  in  Vlttila.  berühmt  burdj 

feinen  Starmor  u.  tponig.  San.  'IiyniettuH,  adj 

Hypaepa,  örum,  »i  Stäbt®en  in  2qbien.  2>ar 
-penl,  örum,  tn. 

Hypänis,  is,  m.  Slug  in  Sarmatien,  j.  ©ug 

Hypisis,  is,  m.  ein  Slug  Slnbien«,  j.  8eag  obtr 
©chag. 

Hypita,  ae,  f.  Stabt  in  Iheffal'en.  ®au.  Hvpa- 
taens,  adj.;  sahst.  Hypatael,  örum,  m. 

thyperhStou,  i,  n.  I vniQßaror]  SBortBerf egung 
(rhetor.  Sigur). 

liyperbörfil,  örum,  m.  bic  )pbPbt&orcer,  mo 
thif®ci  Soll,  im  äugcrjten  Diorbett  am  iHanbe  bei 
Cceani.  ®ap.  ‘Hyperboröns,  adj.  nörbli®. 

Hyperides , is,  m.  [ attif®er  Slebner. 

äeitgenoge  bei  Xcmofthenei. 

’Hypirion,  önis,  m.  fTVsq/i»»]  1)  einer  bet  li- 
tatten,  ©emabl  ber  ihc‘°  u-  ©ater  bei  ipelioi 
(Sol),  bet  Selene  (Luna),  bet  ®oi  (Aurora).  2) 
ftatt  'TjttQiovt'av  Tvfgiovi'Sgi , ber  Sohn  bei 
^qperion  = .pclio«,  Sonnengott.  $ao.  llypPriö- 
■is,  tdis,  f.  bic  Xo®tet  bei  Sygperion  = Aurora 
Ov.  fast.  6,  169. 

Hypermne»tra,  ae,  f.  f.  Danaus. 

Hypliisis  f.  Hypasis. 

tliypöcanstuni , i,  ».  [ösdxaeorovj  tüeijge 
wölbe.  — hypöeriles,  ae,  m.  [vxoxqtrrfc J bet 
©time,  ber  ben  ©orttag  bei  eigtl.  S®aufpieleri 
mit  ©ebärbenfpiel  begleitete.  — hypödidaseäliiH. 
i,  m.  Unterlegter  Oie.  fam.  9,  18,  4.  — hypd- 
mnemnta,  ».  |turdfi»qju«]  f®riftli®c  Slotijeu 
©emctlungen  Cie.  fil.  in  Ctc.  fam.  16,  21,  8. 
— hypöthecu,  ae.  f.  [turoltijxi;]  ©fanb,  lin- 
terpfnnb,  ^qpothef  (»gl.  pignus)  Cie.  fam.  13, 
56,  2. 

Hypsaca,  ae,  f.  eine  Römerin  aui  bem  totifulan 
)®en  @ef®le®t  bei  ©lautiui  ^qpfäui,  wegen  ihi« 
©linbheit  bclannt,  bah-  H.  cnecior  illa  — ipeete 


Hypsaeus  — iconicns.  B71 

Hör.  sat.  1,  2,  91.  — Hypsacns,  i,  m.  ©einame  XaB.  adj.  Hyrcftnns,  tigres  Verg.,  maro  Prop.; 
be«  ©.  ©lautiu«.  sinuB  Prop.-,  campus  ber  Macedones  Hyrcani 

‘HypsTpHe,  es,  / locpter  be«  Xpon« , König«  Liv.-,  Hyreinlus  Gurt. 

Bon  Pemno«;  Hypsipilos  patria  fiemno«.  Tat).  Hfrle,  os,  f.  Stabt  «.  See  in  Söotien. 
HypstpTleus,  adj.  tellus  = Siemno«.  Hyrleus,  ei,  m. Sätet  be« Orion.  Xab.  HJrlöus.aif/. 

HyrcAni,  örum,  nt.  ©etoopner  o.  HyrcAnla,  ae,  •Hyrtäetd  es,  ae,  m.  Sopn  be«  ftprtafu«  $ippo 
/.  einer  an  bem  tafpiftpen  ©teere  liegenben  ©ro  toon  u.  Sifu«. 

Bin*  ©erfien«-,  Maoodonc«  bie  mit  SWaceboniern  Hystaspes,  is,  m.  ©ater  be«  perftfepeu  finnig«  Xa= 
Dcrmiidpen  Sinrtancr  in  Stjbien  Tac.  arm.  2,  47.  riu«,  bap.  Darius  Hystaspis  (sc.  tiliua). 


lacchns,  i,  m.  9tame  be«  mpftifepen  ©acdju«, 
bat).  ‘meton.  =*  ©ein. 
iambeiis,  adj  iambiftp. 
iambus,  i,  m.  [rapßogj  a)  iambijdjer  ©er«fufe 
(v>-)  Hör.  ft)  iambifipe«  (Debicpt. 

Ispetus,  i,  m.  ein  Xitan,  ©ater  be«  ©rometpeu«, 
SpimetbeuS,  9ltla8  u.  ©lenotiu«  *genus  Iapeti, 
‘satus  Iapeto  ©rometpeu«.  XaD.  ‘fSpötiöntdes, 
ae,  m.  Stttafe. 

läpfdes,  dum,  m.  Sälterfdjaft  im  norbtoefllitpcn 
3tlnricn.  XaB.  l)  *IApys,  ydis,  adj.  2)  ‘Iipf* 
dio,  ae,  f.  ba«  ©ebict  bet  3appber. 
läpyx,  ygia,  m.  t)  Sopn  be«  Xäbalu«,  ber  eine 
Kolonie  natp  Unteritalien  führte.  Xap.  ISpygla, 
ae,  f.  ein  teil  B.  Kalabrien,  ‘Kalabrien,  ’SStin 
lien.  2)  ber  3“P9fliet  a)  Diame  eines  gluffe«  in 
'Äbnlien,  ‘Iapygis  arva  — ftpulien.  6)  ‘in  ®pi  = 
ru«  ein  ©orbtoefttninb.  e)  *al«  adj.  iappgifd). 
tan.  ‘Iipfgius,  adj.  apulifep  ob.  falabriftp. 
larba  u.  larbas,  ae,  m afrilnnifdjer  König.  tat). 
‘Iarbita,  ae,  m.  ber  ©atptommc  be«  3arba  = 
SRanretanier. 

Umlauts,  Tdis,  f.  Xoepter  be«  3arbanuS,  Ombpnle 
Ov.  her.  9,  103. 

lasYdes,  ae,  m.  ber  Sofjn  be«  3afu«  = ©alinuru« 
Verg.  .-len.  5,  843,  3api«  12,  392.  — Iäsis, 
Idis',  f.  Xoepter  be«  3afiu«  (eine«  argioif<pen  ftö; 
nig«)  = Sttalanta  Prop.  — lislus  ( Vrrg.),  ii, 
u.  (Or.)  -slön , önis,  m.  fretenfifeper  fianbmann, 
Üiebling  bet  Sere*. 

läson,  önis,  m.  1)  i.  Pelias  1).  XaB.  ‘lisönins, 
adj.  remex  bie  Slrgonauteit,  earina  ba«  Sd)iri 
Ärgo.  2)  tnrann  »u  ©petä  in  Xpefjalicn. 
iaspis,  Tdis,  f.  ein  (Sbclftein,  ber  3 Q ! P ' ® Vrrg 
Iassns,  i,  f.  Stabt  in  ftarirn.  Xao.  sitbst.  -ens'es, 
iam,  m. 

fiiträliptes,  ae,  m [^«tp«ln'jtt»)sJ  2lrjt,  ber  burd) 
Shttribungen,  Salbungen,  ©aben  u ©aidien  peilt, 
litygeg.  gum,  m.  iarmatiidje  ©öllcritbaTt.  ‘lär.rx, 

adj. 

Iber,  Iberes  etc.  f.  Hiber,  Hiberes  ete. 

Ybf,  adv.  [is]  ba  1)  b.  SKaumc,  bort,  and)  = in 
ii«,  apud  eos.  2)  o.  bet  &«>  bamal«, 

bann  ibi  infit;  i.  ira  suppressa;  i.  demnm;  i. 
primum:  i.  vero,  and)  i.  tum.  8)  in  biefer 
Sadje,  in  biefem  ©unfte,  batin  numquid 
i.  peccari?  Plaut.;  sum  i.  babei,  bamit  beftpäf* 
tigt.  i.  iuventatem  suam  exereuit;  i.  nos  repe- 
riet; i.  (unter  biefen  ©erpfiltnifien)  plurimum 
profeetnm  eat,  quod  Liv.  3,  14,  3;  in  bieiem 
©iann,  se  dictatorem  L.  Qninctium  dicturum: 
i.  animum  parem  tantae  potestati  esse  Liv.  4, 
13,  12.  Xoo.  Ibidem,  adv.  [ibi-dem]  1)  eben: 
bafelbft,  eben  ba  i.  fneruntalii;  bici.;  (J9a«t.) 


i.  loci  (auf  bemfclben  ©unlte)  res  ost;  ebenbapin 
i.  eam  una  traho.  2)  ebenbabei,  ebenbarin 
laesit  in  eo  illum,  sublevavit  i. 
ibis,  is  u.  tdis,  f.  ber  3bi « , ein  ©afferoogel. 
Tbycus,  i,  m.  1)  grietp.  Iprifcper  tifpter  um«  3- 
540  B.  Spr,  Beginns  de.  Tune.  4 § 71.  2)  eine 
fonft  unbetannte  ©erjönliipfeit  b.  Hör. 

Icäria,  ae,  f.  eine  ber  fporabifepen  Snfeln,  bgl. 
Icarus  2).  — leärius,  ii,  m.  1)  ©ater  ber  ©enc 
lope.  XaB  ‘Iciriötl»,  Idis,  f.  a)©enelope.  b)  adj. 
ilariotifd).  2)  f Icarus  2).  — leärtis,  i,  »i. 
1)  ein  Sltpener,  tneleper  B.  tionpfo«  für  gaftfTcunb= 
lidje  Äufnapme  ben  ©einftod  dum  Sefdjenf  er 
pielt,  o.  beraufepten  Wirten  getötet,  b.  feiner  todp 
tet  mit  4>iffc  eine«  $unbe«  aufgefunben  u.  al« 
Slrfturu«  nb.  ©oote«  an  ben  .fpimmel  Berfept  »atb, 
fo  tnie  feine  toepter  al«  3ungfrau,  ber  .£mnb  al« 
6unb«ftern.  2)  Sopn  be«  Xäbalo«,  rocltper  mit 
feinem  ©ater  b.  Kreta  fUebenb,'  ber  fid)  u.  ibm 
fünftlitpe  gfügel  oerfertigt  patte,,  in  ba«  nad)  ipm 
benannte  ifartfipe  ©teer  (teil  be«  ägäifepen , ba« 
bie  3njel  learia  umgiebt)  fiel,  icarin»,  adi.  jit 
lccirco  f.  idcirco.  (1)  u.ll2'i. 

Icölo.'S»  m.  [iaeloe]  eigtl.  ber  'Äpnlitpe,  Sopn 
be«  Scplafgotte«,  ©ruber  be«  Slotppeu«,  aud) 
Phö betör,  öris,  m.  (rpoßtgxcoe  in  Stpteden  Sepen: 
ber)  genannt  Ov.  met.  11,  840. 

Iceni,  örum,  m.  ©ölferfepaft  in  Sritnnnicn. 
Ichneumon,  önis,»».  [(yveopor] ©paraoSmau«, 
3(pneumon. 

ico,  Ici,  ictum,  3.  (gebrdutplidie  gotmen  finb  nur 
ici,  icit  [al«  3.  ©erfon  sing,  indic.  prues.  u.  perf.  ], 
icere,  icisse,  icitur  n.  ictus,  Haff,  nur  ictus  u. 
ictus  est)  bur*  Stofe  ob.  Scpiag  treffen,  f (pla- 
gen, fiofeen  fernur  alcis  Plaut.;  ictus  lapide, 
pugno,  gravi  vulnere;  adversum  fomur  fundä, 
tragulä  graviter  ictus,  corruit  icta  Liv.,  inci- 
dit  ictus  Turnus  Verg.;  ‘pinus  icta  ferro-,  fol- 
mine  ob.  e c»lo  ictus  getroffen;  feapnt  ictus; 
‘caput  ictum  B.  ©ein  betäubt,  umnebelt;  subito 
sanguine  ictus  o.  einem  Siplagfluffe  getroffen,  B. 
S (plage  gerüprt  Eutr.;  im  ©ilbe  domestico  vnl- 
nero  ictus  bunp  päuSlitpe«  öeiben  feptoer  getroffen 
Tac.-,  ‘ictae  (be«  B.  ©lipftrapt  be«  ©erberben« 
getroffenen)  limen  domus  $icro.  a)  roeil  jur  ©e= 
ftätigung  eine«  ©ünbniffe«  ober  ©ertrage«  ein 
Cpfcrtier  geicplaiptet  toarb,  foedus  i.  ein  ©ünb« 
ni«  fcpliefeen.  ft)  tp.  ictus  peftig  u.  bef.  unan= 
genepm  B.  einet  ®emüt«ben»egung  berüprt,  be 
troffen,  beunrnpigt  conscientift , nova  re, 
rebellione,  metu,  ‘itesideriis  (Bon  Sepnfud)t«: 
ftpmerjen),  ‘numinc  Pythia, 
icöntcus,  adj.  [f(xo»u*ös]  naep  bem  Sieben 
bar  ge  ft  eilt  simulacrum  Sutt.  Cal.  22. 

24* 


372 


ictis  - 

Ictl«,  Idis,  f.  [Att/j]  eine  2trt  SBiefel  Plaut. 

1.  ictus  f.  ico. 

2.  Ictu»,  us,  m.  [ico]  1)  Stich,  §ieb,  Stofj, 
Schlag,  Schuf),  SButf  gladiatonus , telorum, 
securis,  arietis,  scorpionis,  fulminis,  moenium, 
giadiorum;  *sine  ictu  ohne  gu  treffen  ob.  ju  oet= 
tounben,  ‘solis,  *fervidi  (ftedjenbe  §i|>e);  *polli- 
cis  Stnfdjlogen  ber  Saiten  mit  tc.;  *i.  »eno»  red- 
dere  (t>.  Irimeter);  ‘ictibus  aiira  rumpere  (p. 
SBaffer)  in  cingehten  Stöfjcn  in  bie  §51)*  ftctgen ; 
fcaicis  gufetritt;  inSbef.  + frinblic§er  Knlauf, 
8 n griff  uno  i.  contendere;  sub  ictum  darf  ben 
Angriffen  ber  geinbe  blofegefteüt  »erben;  singulis 
velut  L bella  transigere  aleic^fam  mit  einem 
Scf|lag.  2)  tp.  i.  novae  caJamitatis;  voluptu» 
non  habet  i.  quo  animum  pellat ; fsnb  unum 
fortunae  i.  regni  vires  cadero  pati  einem  Streiche 
tc.  preiögeben. 

icuncäln,  ae,  f.  [dem.  b.  Icon  (eUav)  ©ilb]  Silb  = 
c^en  puellaris  Suet.  Ner  56 
Ida,  ae,  f.  i)  ©erg  in  ©hThfli*>t  u.  Iroa«,  Üicb 
lingSaufcnthalt  ber  Stjbelc.  Da».  Idacus,  adj. 
pastor;  *iudox  ob.  hospes  ©ari«;  mater,  ‘pu- 
ren» deum  (Egbete;  ‘naves  trojanifebe;  ‘colli» 
ober  iugum.  2)  ©erg  auf  Rieta  Ov.  $aPon 
* Idaeus,  adj. 

Idiliam,  ii,  n.  ©orgebirge  u.  Stabt  auf  ber  3«fcl 
Etjpcrn,  mit  einem  iempel  u.  §ain  bet  ©enu«. 
$at).  o)  ‘Tdillus,  adj. ; ‘astrnm  ber  Stern  8e- 
nu«;  ‘ sn /ist.  Idalltt,  ae,  f.  sc.  terra  bie  ©egenb 
um  3balinm  b)  ‘Idalle,  e»,  f.  Beiname  ber 
©enu«. 

idelrco  ticc.),  adv.  [id  u.  circum]  bebmegen, 
be«halb,  baium  i.  von  moneo;  m.  quin,  quod, 
si,  ot,  ne;  m.  qiw  Ibamit  befio). 
ldöm,  eädoat,  Idem,  pron.  demonstr.  [is-demj 
eben,  berfeibe,  bet  nämliche  i.  semper  vul- 
tm ; idem  veile  atqne  i.  nolle;  par  atque  i. 
fericulum;  amiens  est  tamquam  alter  t.  ba« 
jtoeite  3<b;  senseram  quam  iidem  (wie  fef)r  eine* 
Sinne«)  esse  nt;  ego  i. , tu  i.,  hic  i.  u.  i.  hic, 
ille  i.  u.  i.  ille;  i.  iste  Mithridate»;  unus  et  i., 
unue  idemque  einet  u.  berfeibe;  uno  eodemque 
tempore;  i.  atqne  unum  Ourt.;  e Adern  sc.  operä 
f.  opera;  m.  Stttraftion  si  eadern  (—  earum- 
dem  rerum)  illi  copia  fieret  Sali  Jug.  83,  2. 
3n5bef.  a gut  §eroorbcbung  ber  ©nerieibeit  be« 
Subjett«,  wenn  bemfelben  Subjettc  ein  neue«  ©rü- 
bilat  beigelegt  wirb,  auch,  guglcidj,  gleicpiall« 
ob.  bennoeb,  gleichwohl  (oerfebieben  t>.  etiam, 
quoque,  tameu)  ex  quo  efticitur,  ut  quidquid 
honestum  ait , idem  sit  utile;  vir  innocentissi- 
mus  idemque  doctissimus;  rex  i.  et  regi  Turno 
gratissimus  augur  ft.  rex  idemque  — augur 
Verg.  Aen.  9,  S27 ; Drance»,  i.  infensu»  Ach.  1 1, 
336;  cum  optimam  et  praestanti»»imam  natu- 
ram  dei  dicat  eaae , negat  idem  esse  in  deo 
gratiam;  atque  idem  ego  hoc  contendo.  b ) m. 
pron.  relat  ob.  et,  ac  (atque),  biSW.  m.  ut,  quam, 
quasi,  auch  (meiji  *f)  m.  cum  ob.  dat.,  wo  mir 
als  ob.  mie  gebrauchen,  oadom  virtus  quae  in 
proavo ; non  eadern  nobia  et  illis  necessitudo 
impondet;  non  idem  ipsis  expedire  et  multi- 
tudini;  haec  eodem  tempore  Caesari  mandata 
referebantnr  et  legati  — veniebant;  idem  va- 
lere  ac  etc.;  sensu  amisso  fit  idem,  quasi  na- 
tuB  non  esset;  eisdem  verbis,  ut  actum  e»t; 
eandem  potestatem,  quam  si  lata  esset  lex;  in 
eadern  mecum  Atrien  geniti  Air. ; idem  farit 


igitur. 

occidenti  Hör.;  quod  non  idem  illis  censuisse- 
mus  Cic.  fam.  9,  6,  3;  n.  m.  gen.  idem  iuris, 
consilii  Oie.;  i.  audaciae,  virium  Tat.;  eodem 
( abi  n.)  eben  babutcb  Liv.  6,  6,  5.  — Idei- 
tldem  [wabrfcbeinlieb  sync.  au«  idem  et  idem], 
adv.  gu  mieberbolten  ©taten,  mehrmals 
quaerere;  »e  in  silvas  ad  suos  recipere. 

Id-gö,  adv.  be«mcgen,  baber,  be«balb;  gern, 
i.  quod,  quia,  quoniam  ob.  m.  ut,  ne;  non  quin 
— ideo  potius  — sed  ut  Liv.  2,  16,  2. 
Tdiötes,  ae,  m.  [id«»Ti;s]  unwiffenber  ©tenfd), 
3gnorant,  fiaie. 

Idislavlso  (nicht  Idist.)  nach  Stimm  ■=■  Elfen 
»iefe,  eine  Ebene  an  ber  fflefer,  mahrfcheinl.  gwi 
fdjen  ©tinben  u.  iHinteln  Tac.  ann.  2,  16. 
ldniöu,  öniB,  m.  1)  Sätet  ber  Äraebne.  Da».  Id* 
mönfus,  adj.,  Ov.  2)  ein  Statuier  Verg. 
fidölnm,  i,  n.  [s/Aiolo»']  Schotten  bilb,  ®e: 
fpenft;  ©ilb  in  ber  Seele,  Sorftellung. 
Idomeniu»,  adj.  gut  macebonifchen  Stabt  3bo- 
mene  gehörig,  ibomenifch  Ct. 
ldöuee,  adv.  [idoneus]  auf  geeignete  SBeife, 
gehörig  Oie.  — tdöneus,  adj.  geeignet,  be= 
quem,  gelegen,  tauglich,  gefd)icft,  tüchtig 
(burch  feine  Ecgcnfdjaften  überh.  o Sachen  unt 
©erfonen)  ad  alqd;  locus  ad  aciem  instruendam 
opportunus  atque  i ; est  ratio  mensque  sapien- 
tis  ad  iubendum  et  deterrendum  i. ; ad  hoc  ne- 
gotium; m.  dat.  deligere  castris  i.  locum;  no- 
Tis  rebus;  m.  inf.  be«  Subj.,  idoneum  (angei 
meffen)  visum  est  dicere;  *fons  rivo  dare  nomec 
L;  m.  qui  u.  conj.;  abfol.  auctor,  testis  gültig, 
guoerldfftg;  homo,  accusator,  defensor,  im  per« 
tor,  equus,  tempus,  locus  bequem,  tempestas 
günftig,  ventus,  verba  minus  i.,  fdebitor  jah= 
lungäföhiger;  eius  vis  valet  multum,  cum  c«t 
complexa  i.  naturam  ein  empfängliche«  ®emii. 
*mbst.  idonea  bello,  vitae;  auch  eine  Strafe 
oerbienenb,  ^raffällig  novum  illud  exem 
plum  ab  dignis  ot  L ad  indignos  et  non  i. 
,transfertur  Sali. 

Idümaeus,  adj.  gu  3bumäa,  einer  Sanbfchaft 
in  ©aläftina,  gehörig,  ‘paläftinifch- 
Idus,  uum,  f.  [oeraltete«  ©erbum  iduo  = divido] 
bet  lag,  ber  ben  URonat  in  }»ei  leite  teilt,  b i. 
ber  fünfgehnte  in  ben  ©tonalen  ©tärg,  ©tai, 
3uliu«,  Oftober,  ber  breigehnte  in  ben  übrigen 
©tonalen,  bie  3bu«;  ‘laus  agere  sc.  Apnies 
' ©eburtätag  be«  ©Ideen).  8n  ben  3bu«  tourbes 
Binjcn  bcgaljlt,  bah-  g-  ©■  ruinae  fortunaruui 
tuarum  im  pendent  proximis  I.;  ‘redigere  Idi- 
bus  pecuniam  b.  fflucherer;  octonis  referentes 
I.  aera  baä  Schulgelb  je  an  ben  3ben  ber  8 Sto 
nate  begahlenb,  auf  »eiche  {ich  ba«  Schuljahr  bei 
ben  Ütömern  befdjränfte  Hör.  sat.  1,  6,  76. 
idjrlllum,  ii,  n.  [fidöliiov]  flcincre«  bcfChrcibenbei 
©cbicht,  3bpll  Plin.  cp.  4,  U,  9. 

IgTliiim,  ii,  »i.  Heine  3'<fe(  an  ber  Rüftc  oon 
Etrurien. 

Igitur,  conjct.  unter  ben  obtoaltenbeu  ©er&dlt 
nifjen,  fonach,  fomit  (0.  einer  natürlichen,  felbft 
berftänblichen  Folgerung)  accidissc  i.  bis,  quod 
plerumque  hominum  nimia  pertinacia  atqae 
arroguntia  accidere  soleat,  ab  etc.;  bef.  höniig 
beim  Übergang  gum  errett  §aupttcil  bet  Siebe, 
wenn  bie  propositio  gugleich  mit  einet  partito 
oerbunben  ift,  primum  i.  aut  negandum  est  esse 
deos  etc.;  in  einer  notroenbigen  Sd)Iujsfolßc  si 
mentiris,  mentiris.  MentinB  autem:  i.  meotin 


ignarus  — ignobilitas.  373 


Cie.  acad.  2 § 96;  in  folgcrnben,  bef.  iton.  gtagc* 
io  pro : in  qno  i.  loco  eat?  haec  i.  est  tua  disci- 
plina?  b.  imper.  u.  conj.  alfo,  jo  — bentt, 
nun  vide  i.j  eit  i.  rura  elocntionis  quam  ms- 
xima.  SnSbcj.  o)  jur  3BiebetaufttaI)mc  eine«  unter* 
brod)tncn  ©cbatifen«,  naef)  einer  farent^efe,  nun, 
alfo,  jage  i(b  eunt  nommlloe  disciplmae  quae 
ctc.  (naai  qui  etc.),  hae  diaciplinae  i.  6)  jur 
dirfumierung  einer  borhergehenben  SHeifjc  o.  Einjel* 
beiten,  furj,  mit  einem  ©orte  pro  imperio, 
pro  exercitu,  pro  provincia  etc , pro  hie  i.  Om- 
nibus rebua  c)  jur  (pecietten  ffleiterfiif)rung 
eine*  nur  im  allgemeinen  berührten  ©ebanfen«, 
alfo,  nunc  iuris  principia  videamus ; i.  doctie- 
simis  riris  proficisci  placuit  a lege  etc.  E8 
ftet)t  ge»,  nad)  einem,  bi8w.  aber  auch  nad)  jweien 
ob.  mehreren  engoerbunbenen  ©örtern , jeboth  in 
her  6d)Iufifolge,  forcte  in  bem  unter  c)  genannten 
gaüe  oft,  audg  b Oie.,  juerft;  b.  Soll,  überhaupt 
ge»,  juerft. 

itrnÄros,  adj.  m.  mp.  [in-gnarue]  1)  einer  Sodje 
unlunbig,  mit  et»,  unbefannt,  unerfahren, 
unwiffenb  in  et»,  huius  oppidi,  phyeicorum, 
faciendae  orationia;  ignari,  quo  eesent  loco; 
non  eumua  ignari  m.  acc.  c.  inf. ; me  ignaro 
ohne  mein  SBijfen;  mbst.  ab  imperito  dicendi 
ignaroque;  *i.  puella  mariti  unoerheiratet ; *ante 
malorum  unringebenf;  de  caede  flalbae  Tac.; 
*ai  quie  laudat  Arelli  eollicitas  ignarus  (ohne 
ju  »iffen,  welche  Sorgen  fie  ihm  machen)  opes; 
♦ignaros  (nnbermerft)  aubit.  2)  pass.  unbe* 
tan  nt  regio  hoatibns,  etiamtum  largitio  mnl- 
ti«  Sali  -,  ‘proles  parenti;  per  occulta  et  vigi- 
libus  i.  unbetanntc  ©finge  Tac , abfol.  lingua 
Sali.;  *montes. 

ignär«,  ade.  m.  * comp,  [ignavna]  1)  träge, 
Ififfig,  ohne  Kraft  u.  Energie,  matt  multa 
dicere  Hör.  cp.  2,  1,  67;  summa«  carpentem 
ignarius  herbaa  Vcrg.  peorg.  3,  466.  2)  feig, 

feigberjig  ne  quid  tunide,  ne  quid  i.  facia- 
mus  Oie.  Tmc.  2 §.  55. 

ignftrla.  ae,  f.  [ignarus]  1)  trägbeit,  Schlaff* 
heit,  Säffigteu  (au«  Stange!  an  Energie),  bah- 
auch  geigbeit,  Stuttofigfeit  aocordia  et  i.; 
aetatem  tigere  per  luxum  et  i.,  timiditaa  et  i.; 
tna  i.  etiam  inertiam  afferot;  i.  eat  contraria 
fortitudini. 

Ignirtter,  ade.  (feit.)  — ignare  1),  an  ego,  cum 
omnes  caleant,  i.  aliquid  faciam?  Hirt.  b.  Cie. 
Att.  15,  6,  2.  — ignävus,  adj.  m.  comp.  u.  mp. 
[ignarus  — narus]  trag,  untl)ätig,  fcplaff, 
matt  (»er  nicht  hanbetn  lann  ob.  mag)  bomo 
ignavior,  senectus,  *otia,  *apes,  *anni,  legiones 
operum  et  laboria  i.;  sibi  i.,  nobis  graviB  Tac.; 
*pecua  trobnen;  *gravitas  unbeweglich,  fteif ; *ne- 
mua  unfruchtbar;  ’hiema  colono  arbeitSIo«;  *pa- 
latum  iprachlo«;  auch  tTäg  machenb,  er f rf)  1 a f * 
fenb  *frigus,  *aestu8,  *eommis,  fVitellii  rolup- 
tates,  genas  interrogationis  i.  et  iners;  baljer 
auch  feig,  mutlos  ignarissimi  homines  (@gf. 
fortissimi  riri),  i.  miles  ac  timidus;  ignavissi- 
mus  ac  fugaciaaimus  hoatia,  fproseqni  defunc- 
tum  i.  questu;  mb*t.  bonns  ignarus;  ex  ignaTO 
«trenuum  fieri. 

igneseo, 3.  rignU]  ju geuer  werben,  fid) 

entjünben,  in  ©ranb  geraten  mundus;  »lu- 
raen  capere  atque  i.,  tp.  entbrennen  *irae 
Rntulo. 

ignens,  adj.  [ignia]  1)  feurig  aol,  «idera,  *astra, 


ris,  celeritaa,  motus  ähnlich  ber  be«  geuer«,  *ris 
caeli,  »arces  be«  Äther«,  *aestaa  brennenb  beifc, 
•Chimaera  feuerfprühenb , *Aetne;  *feuet(ar* 
big  aatra.  2)  tp.  a)  *blipfd)nc!l  pemicibus 
ignea  plantia  transitequum curau;  Tolati.aequore 
Tarchon.  b)  *gl&henb,  feurig  furor,  rigor. 

ignTcnlns,  i,  m.  [dem.  o.  ignia]  in  Haff.  Sprache 
nur  tp.,  ber  erfte  Anfang,  Urfptung,  gunfe 
sunt  in  animie  quasi  virtutum  i.  et  Hemina;  na- 
tura parrulos  nobia  dedit  i.  etc. ; iacit  i.  ririles 
gunfen  männlicher  Sinnesart;  sing,  ©lut  desi- 
derii  tui. 

* lgnYf?r,  fera,  ferum,  adj.  lignis-fero]  geuer 
tragenb,  feurig  axis.  — ignYgäua,  ae,  m. 
[ignis-gigno]  bet  geuetgeborne  = ©acd)u« 
Ov.  met.  4,  12.  — ‘IgnTpes,  pedis,  adj.  [ignis 
u.  pee]  (feit.)  feuerfüjjig  — * rei&enb  fd)nell 
equi.  — ‘Ignlpötens,  tis,  adj.  [igniB  u.  potena] 
ber  ©cherrfeher  be«  geuer«,  Beiwort  be«  ©ul* 
lan,  deua,  auch  subst. 

ignis,  is,  m.  1)  [jener,  ignibua  armata  ingens 
mulutudo;  concipere,  comprehendero  ignem; 
facere  ignea,  * accendere  ignem;  ignem  operi- 
bus  inferre,  fsubicere;  pluribus  simul  lociB  i. 
coorti  sunt;  igni  spcctatua  f.  apectol);  Signal* 
[euer  ignibus  aignificatioue  fbeta;  ©adjfeuer 
ignea  in  castris  Seri  prohibuit;  im  ©ilbe geuer* 
Irsanb  eae  rea  — ignea  adhibent;  fpl.  geuer* 
ftoffe  ignes  ardentesque  laminae  ceterique 
cruciatua,  verbera  atque  i.;  b.  ber  garbe  geuet* 
glanj,  glammenrite  oculorum;  eo  igne  qui 
eat  ob  08  offusus;  ‘ardentes  oculi  auffecti  san- 
guine  et  igni;  *aacer  eine  Itranlhcit  mit  bös- 
artigen ©efchwüren;  ( Gurt .)  ba«  heilige  geuer 
ber  ©erfer;  *gacfel,  *Süh;  *b.  ben  Ster* 
nen  Andromedae;  currati  ignes  lunae  feurige 
Sichel;  minores  bie  fleineten  Sichter  be«  £>im< 
mel«;  *bie  öörner  be«  9Jeumonbe«  rererten- 
tes;  »Cyllemus  ber  ©lanct  SRerfur  2)  tp.  a)  (meift 
bi^t.)  geuet  ber  Seibenfdjaften,  ©lut  be« 
3orne«  u.  ber  ®ut,  bef.  ber  Siebe,  ber  ©e* 
geifierung  huic  ordini  i.  (©runb  jum  ftaffe) 
norum  subici;  ’exarserß  ignes  animo;  *ruedio- 
que  in  crimine  caedia  et  igni  mitten  unter  ben 
leibenfcbaftlicpen  ©orwürfen  »egen  be«  begange* 
nen  3Rotbe8  Vcrg. ; ’caeco  igni  carpi;  pl.  *pec- 
toria;  *ber  geliebte  ©egenftanb,  glamme 
meus,  pulcbrior.  b)  geuer  be«  ©ei^e«  qui- 
dam  divinua  ingenii  et  mentia.  c ) b einem 
Serberben  btingenben  ©egenftanb,  ber  ©tanb; 
fo  b.  einem  Kriege,  b ©annibal.  d)  fprich». 
(Hör.)  jur  ©ejeichnutig  ber  größten  Schwierig* 
feiten  u.  ©efapren,  wie  wir  auch  ' geuer  ’ fagen 
incedere  per  ignea;  currere  per  niare,  per  saxa, 
per  ignes;  mittere  medios  per  i.;  per  ignea 
ferrumqne  Curt.  e)  aqua  et  igni  intcrdicere 
alcui  f.  interdico;  ferro  ignique  etc.  f.  ferrum. 

ignöbTlls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [in-nobilia] 
1)  unbefannt,  unberühmt  homo;  non  ign. 
magiater  dicendi,  civitaa,  reditna  in  patriam; 
eigcittüml.  ob  id  ipaum  quod  ignoti  esaent, 
ignobilee  (unwert  gefannt  ju  fein)  esse  Ourt.  4, 
14,  3.  2)  unbefannt  ber  ©eburt  nach,  non  nie* 
berer  fcerfunft,  niebria  virgo  Ter.,  familia, 
•regnum  Tulli;  * frühst,  mit  baud  ign.  Argia, 
qni  etc.;  auch  f<hlecf)t,  gering  agmen  Liv.; 
rnlgus  Vcrg.;  bat),  al«  Schimpfwort  fdjleihter 
Kerl  Plaut.  lab.  A)  lgnöbTlYtas,  ätia,  f.  a) 
ba«  Unbefaitntjein,  bie  Unberühmtheit  ign. 


374 


ignobiliter  — illaboro. 


aut  humilitas,  »virorum.  b)  uuebte  0 e b u 1 1 , 
nitbete  ijjerlunft  geueris.  B)  ignobYllter, 
adj.  (fpöt  u.  (eit.)  auf  gemeine  8tt. 

ignöminiu,  ae,  f.  [in-nomenl  cigtl.  ©ntjieljung 
be®  fluten  Staaten®  1)  als  politifcfpiurib.  t.  t.  Set  = 
I u ft  ob.  Schmälerung  bet  bürgerlichen  ©hre, 
99cfchimpfung  (infolge  bürgerlicher  ob.  militä- 
tiftber  Strafen,  nbet  wibetruflich;  »al.  infamia) 
animadveraio  cenaoris  ignominia  dicitur;  no- 
tare,  affinere  alqm  ignominiä,  ign.  alcui  iniun- 
gere,  inferre,  innrere;  ign.  accipere,  suacipere, 
ferre,  habere.  2)  übcif).  Scfdjimpfunfl, 
Schon be,  Schimpf  (»gl.  dedeeua,  infamia,  tur- 
pitudo)  m.  gen  obj.  amiaBarum  navium ; fami- 
liae,  m.  gen.  subj.  aenatua,  mortis;  Corfraienaia 
».  ©otfinium  Caes.  b.  c.  2,  32,  13;  pl.  contu- 
meliae  atque  ign. 

ignöniYnlose,  adv.  [ignominioaua]  cfpät  u.  feit.) 
Schimpflich-  — ignömlniösos,  adj  [ignominia] 
jchimpftidj  fuga,  dominatio,  ’dicta,  subst.  nec 
concilium  inire  ignominioso  fas  Tac. ; ignomi- 
niosis  notas  demps.it  Suet. 

ignoräbilis,  e,  adj.  [ignoro]  (feit.)  unbetannt, 
unetlennbat  Plaut.,  Oie.  de  in».  2 §.  99. 

igiiörantlu,  ae,  f.  [ignoro]  Unlunbe,  Unbc  = 
fnnntfeboft  mit  etnt.  (fclbft»crf<hulbcte  unb  al« 
atlflemcinc,  habituelle  gigenfihaft;  »gl.  ignoratio) 
m.  gen.  subj.  lectorum,  m.  gen.  obj.  loci,  bona- 
rum  rerum;  obfol.  — ignoratio,  önin,  f.  [ignoro] 
baä  9lid)trotf jen,  bic  Unlunbe,  Unroiffcn  = 
beit  (auch  uuocricbulbctc  u.  bejogen  auf  einen 
einzigen  Soll;  »gl  ignorantia)  futurorum,  cau- 
aarum,  aui,  fregis,  (feit.)  de  alqo;  abfol. 

ignoro,  1.  [ignarun]  einet  Sache  unluttbig  fein, 
unbetannt  mit  ctm.  fein,  etts.  nicht  lennen 
ob.  nicht  lennen  wollen  alqd;  ignoratum  a 
Syracuaanis  aepulcrum;  ignoratua  liomanoa  ag- 
greditur;  Cn.  Octavii  eloquentia  fuerat  ante 
conBulatum  ignorata;  »ara  ignorata  Unfenntni® 
bet  Shinft;  ignorante  rege,  uter  oaset;  nt.  acc. 
c.  inf. ; in  negatioei  Stage  quia  ignorat  quin 
(Tic.  p.  Place.  §.  64 ; »nequeo  ignoroque  m.  inf. 
lior.  a.  p.  37;  non  ignoro  ich  lenne  recht  Wohl, 
m.  acc.  c.  inf. ; auch  alqm,  de  alqo,  geto.  in  $Je= 
jug  auf  ©bataltet  u.  Xcnlungeatt  isti  te  Ter.; 
jeltenet)  jmb.  Bon  'ßetfon  nicht  lennen  Ari- 
stidem  Nep. ; ipbum  Phaedr. ; igqorabatur  Suet.; 
coa  au®  welchem  Sianbc  fie  waten  Just.;  *»er= 
lennen,  miglenncn  Latinos. 

ignnseentior,  adj.  comp.  [ partic . ».  ignoaco]  ge  = 
neigtet  jum  'Betjcihen,  uerfihnlichct  ani- 
mua  Ter.  — ignoaco,  növi,  nötum,  3.  fin- 
gnoaco]  cigtl.  feine  Senntui®  ».  ctw.  ncb  = 
men,  bah.  Betreiben  alqd  Ter.;  alcui,  alcui 
alqd,  fsemper  erit,  propter  quod  nobia  igno- 
acamua ; inacitiae,  festinationi , aduleacentiae 
alcia  imbm.  weflen  jc.  ; ’turpi  sencctae  9?athfi<ht 
haben  mit  tc.;  abfol.;  ignosce,  ignotum  eHt  2er.; 
ignoscendi  ratio;  (Ter.,  Verg.)  ignoscendua; 

1.  ignötns  f.  ignoaco.  [(Ter.,  Cic.)  ignotus. 

2.  IgnötiiH,  adj.  m.  comp,  u sup.  [in-gnotus]  1) 
pass,  unbetannt,  fremb  homo,  gens,  locus; 
tue  obacurum  et  ignotum;  noa  pluribua  igno- 
tiaaimi  gentibua;  »ignota  (ungewohnt)  tauris 
iuga-,  subst.  id  tribuatur  vel  iguoto.  JpietDon 
•»on  nichtiger  fcetfunft,  geringem  Stanbe, 
gemein  mator  Achivi;  subst.  non  ignotos  naso 
auapendia  adunco.  2)  net.  (feltner)  = ignarus 
uufuubig,  unbetannt  mit  etw.,  subst.  alqd 


ignotis  notum  facerc  Oie.  Att.  6,  12,  7;  ignoli 
cum  faciem  eins  intuerentur  Nep.  Ag.  8,  1. 
tgüvium,  ii,  n.  Stabt  in  Umbrien.  Da»,  subst. 
Igüvini,  örum,  ob.  -vinAtes,  tum,  m. 
iihns  (ibus)  = iis  o.  is  Plaut. 

Ile  f.  ilia. 

Ilerda,  ae,  f.  fcfle  Stabt  im  norböftlicbcn  Spanien, 
j.  Setiba,  $>auptftabt  bet  llergete»,  um,  m. 
Ilex,  leis,  f.  Steineiche, 
ilia,  ium,  i».  [sing.  ile  Ct.  63 , 6]  1)  bet  Unter 
leih,  bie  SBeidjen  suffodere  ilia  equia;  *ilia  du- 
cere  f.  duco  1);  »rumpantur  ut  ilia  Codro.  2) 
»ber  Silagen  u.  bic  @cbärme  dura  mesaorura; 
»auch  bei  lieren. 

Ilia,  lliaciiH,  Hildes,  Ilias  etc.  f.  Ilion. 
ilYcet  (ill),  adv  [au®  ire-licet]  1)  Com.  a)  man 
fann  gehen!  lagt  un«  gehen!  geh!  ilicet.-  quid 
hic  conterimue  operam  fruatra?  i.  arti  paraaiti- 
cae  maxiraam  malam  c.ruccm  = in  m.  o.  b)  als 
Mu®ntf  bcäjenigen,  bet  eine  Sache  octlotrn  gitbt, 
e®  ift  au«!  cS  ift  »otbei!  actum  est,  i.;  i., 
mandata  eri  perierunt.  2)  *j ogieich,  auf  bet 
Stelle. 

ilYcö  (nicht  ill.),  adv.  [in  loco]  1)  an  bem  Orte, 
auf  bet  Stelle  sta  i.  Ter.  2)  ».  bet  geit,  auf 
bet  Stelle,  in  bemfetben  Slugenblicfe,  al®. 
halb,  fofort  (».  einet  tafchen  Äufcinanberfolgt 
jWeiet  ©teigtiiffe;  ogl.  extemplo),  simulatque  in- 
crepuit  suspicio  tumultua,  artes  i.  nostrae  con- 
ticescunt.  [2)  f.  Ilion  4). 

Illenses,  ium,  m.  1)  SBfilterfchaft  au#  Satbimeti 
ilignns,  adj.  [ilex]  oon  ob.  au®  Steineichen, 
©ichens. 

Ilion,  ii,  n.,  Illos,  ii,  f.,  u.  Iliani,  ii,  n.  poc 
tijehet  9tamc  Bon  Drojn.  Da».  1)  *Illicus,  adj.; 
carmen  bie  3liaä.  2)  *IHädes,  ae,  m.  o)  bet 
Itojaner  fflanpraebe®.  b)  Soh«  bet  3lia  [f.  5)  b)| 
==  9lomulu®  ob.  SHemuä;  fratres  SRomnlu®  u.  Sic 
mu®.  3)  Ilias,  ädia,  f al  »bie  Irojanetin, 
häufig  im  pl.  b)  ba®  ®ebi<ht  be®  ^omet,  bic 
3liabe;  *».  einet  gtägeren  Dichtung  longas  con- 
dimus  L 4)  Illensls,  e,  (jpät),  adj.;  stibst.  -en- 
ses,  ium,  m.  bic  Itojaner.  6)  »Ilias,  adj 
troianifd).  $iet».  subst.  a)  Ilil,  örum,  m 
(Plaut.)  bie  Dtojattet.  b)  »lila,  ae,  f.  bie  Iro- 
janerin  =»  Bhea  Silvia,  f.  1.  Rhea. 

IllSna,  ae,  ob.  »*ne,  es,  /'.  1)  (IUone)  alteftc  Doch 
tet  beä  hlriamu«  u,  bet  i>ftuba.  2)  (Ilion»)  = 
•Vetuba , Xitel  einet  Äomöbie  be#  'llacuuiu«. 
IliSneus,  ei,  m.  1)  Sohn  bet  91iobe  Ov.  2)  ein 
Dtojauet  Verg.  [lat.  luno  Lucinu. 

»Ilithyia,  ae,  f.  [EÜe(frt>ia]  bic  ®ebutt®göttin, 
Iliturgis,  ia,  f.  Stabtgemetnbe  in  Hispan.  Baet. 
Da»,  subst.  -gitäui,  örum,  nt. 
lila  j.  ille  1). 

»ll-lSbefactus,  adj.  unetfehü ttert,  unctid)üt- 
tcrlith,  fefi  vincula,  concordia;  manere  semper 
illabefactum. 

U-labor,  dcp.  3.  irgenbmobin  gleiten,  fallen, 
finfen,  fliegen,  fchlüpfen  quo  primo  ill.. 
quae  accepta  sunt  ore;  *ai  fractua  ill.  orbie 
einftürjt  llor.;  »illapaus  truncua  cerobro;  *ma- 
China  mediae  urbi;  tp.  in  animos  civium;  *am- 
mia  noatris;  quae  (voluptas)  ad  senaus  cum 
suaritate  afflueret  et  ill. 
tll-lSbörätus,  adj.  unbearbeitet,  ohne  iRubc 
gefertigt  haec  omnia  Huunt. 
il-IäbOro,  1.  bei  ctw.  fid)  obmühen,  domibus 
beim  Sau  bet  $äufcr  Tue.  Germ.  46. 


375 


illac  — 

illäc,  adv.  f 1.  illic]  bn,  boit  hoc  atque  ill.,  bac 
ill.  Ter.;  ill.  facere  f.  facio  II)  8). 
il-lacessitus,  adv.  ungcreigt,  unangefoch* 
tcn  Tae. 

ll-läcrimäbllis,  e,  adj.  ( Bor .)  1)  unbemeint, 
omnea  ill.  urgentur  longa  nocte.  2'.  burrf)  % hrä* 
nen  nid)t  gu  bewegen,  unerbittlich  Plaut. 
il-l&crlmo,  1.  u.  -inor,  dep . 1.  1)  etw.  beweis 
nen  Sorratis  morti  illacrunari , mortem  alcis 
Just.  -,  ab(ol.  illacrimare  weine  bagu  llor. ; (Liv.) 
gaudio  not  greube,  errori,  ’malis,  (Tae.)  caedi- 
bus  parentum  illacrimare;  ( Tae .)  illacrimabant 
m.  nee.  e.  inf.  2)  * intram.  b.  etw.  träufeln, 
tbränen  ebur  maestum  illacrimat  templis. 
11-laesns,  adj.  unnetlebt,  unnerwunbet  *par- 
tes,  ’artua,  *corpus. 

*ü-laet4bllls,  e,  adj.  unerfreulich,  traurig 
marmar;  ora  (als  fanbtg  u.  unfruchtbat). 
IHSqneo,  1.  [in-laqueus]  eigtl.  oerftriden,  um> 
gar  nen,  nur  bilbl.  illaqueatus  omninm  legum 
periculis;  munera  navium  saovos  duces  Hör. 
U-lauditns,  adj.  1)  fungelobt,  ungerühmt. 
2)  ’unlSbltd),  flud)Würbig  Busiris, 
illantus  f.  illotus. 

Ille  (berftärft  Illeee  etc.  Plaut.),  a,  ud,  pron.  de- 
monst.  jettet,  jene,  jene«,  begeichnet  üb  erb.  im 
®gf.  ju  bic,  baec,  hoc  hat,  mai  bem  iHebenbert 
im  Siaum,  in  ber  geit  ob.  Slorfiellung  bas 
(entferntere  ift  ob.  alb  iolcheS  n.  ibm  gebaut  wirb. 
Xalp  a bortig,  jenjeitig,  abwefenb  vene- 
ramini  illum  lovem;  illoB,  quos  iam  videre 
non  poaaumuB  (®gj.  his,  quos  vides);  illacon- 
-suetudo  bie  bortige;  ille  exercitus  baS  jenfeitige. 
b)  nergattgen,  trüber,  alt,  bamalS  qui  illo- 
rum  temporum  bistoriam  reliquerunt;  iam  tarn 
illis  temporibus;  non  antiq  uo  illo  more,  sed 
hoc  nostro;  Marias  sextum  iam  illum  (bamalS 
Schon  baS  iecbftc,  eigtl.  baS  bamaligc  als  fein 
fechfteS)  consulatum  gerens.  tat),  wirb  bunt;  ille 
au®  oft  auf  bas  gurüdgewiefen,  was  fetjon  früher 
n bem  Siebettbcn  erwätint  worben  ift,  u.  ift  im 
Sentidjen  burdi  obig,  früher  erwähnt  auSgu 
brüden,  illa  pastorum  couvenarumque  pleba  (bie 
im  errett  ©ud)  fttion  n.  Liv.  erwähnte);  ille  alter 
filins.  «ud>  wirb  ille  oft  o.  bem  gebraucht,  was 
belannt,  berühmt,  überb.  bebeutenb,  groh, 
nor  jügliri)  ift  Antipater  ille  Sidonius;  ille  mo- 
riens  apud  Mantincam  Kpammondus;  illud  (bie 
betonnte  ilufjerung)  Solonis;  Medeu'illa  bie  b e* 
rüchtigte  SR.;  b.  fjiftoritrrn  (wenn  auch  nicht  b. 
Oie.)  = tantus,  tarn  egregins;  illo  corporis 
robore,  illa  multitudine.  cl  n.  bem,  was  bet 
Sebenbe  nur  beiläufig  erwähnt  u.  als  unroitfi* 
tiger,  weniger  gut  Sache  gehörig  anfteljt, 
bef.  auch  n.  ftndäger,  wenn  ber  Stcbner  ftch  nicht 
birrft  an  ihn  wenbet,  L.  ille  Torquatus;  ut  ille 
ridit;  bah  bcgiet)t  lieh  ille  nicht  feiten  auf  baS 
ber  SBortfteUung  nach  Släf)cre,  aber  bem  (gehanten 
nach  ferner  ßiegenbe,  sapientius  nostri  quam 
Oraeci;  illi  avarraaia  et  avvdetnva  — no«  con- 
rivia;  Vercingetorix  — obviam  Caesari  profi- 
ciecitur.  Ille  (ttäml.  Caesar)  — instituerat.  d) 
gut  nachbrüdlithen  $inmeifung  auf  baS  golaenbc 
ichwächer  hic)  cum  aliu  mirabilia  tum  illud  im- 
prunis;  namentl.  auch  b.  folg,  inf.,  ut  ob.  quod; 
secatnm  est  illud  (jener  guftanb)  occiso  Cae- 
sare,  cum  etc.  Neu.  ?Iuf  ähnliche  ®eife  meijt 
bei  Sichtern  gut  fräftigeren  gutüdroeifting  auf  ein 
»orhergehcnbeS  Subjeft  ob.  Objclt,  wie  baS  homer. 


illepidus. 

oyt,  rectius  occupat  nomen  beati  qui  etc.,  non 
ille  etc.  Hör.;  arma  virumque  cano,  qui  etc. 
multum  ille  et  terris  iactatus  et  alto  Verg, 
(ferner  ille  quidem  gur  befchröntenben  §eroot* 
hcbuitg  eines  ©egenftanbeS,  wobei  bet  Kboerjatio 
fag  mit  sed,  tarnen,  autem  ftch  auf  einen  an* 
beru  (9egcnftanb  begiehen  tarnt,  im  Seutfdjen 
allerbings,  freilich,  an  {ich,  ca  malitia,  quae 
vult  illa  quidem  videri  se  esse  prudentiam,  sed 
abest  ab  ea  distatque  plurimum;  Q.  Mucius 
enucleate  ille  quidem  et  polite,  nequaquam 
autem  etc.;  noYitates  non  sunt  illae  quidem  re- 
pudiandae,  vetustas  tarnen  etc.;  severitas  habet 
illa  quidem  gravitatem,  sed  amicitia  remissior 
esse  debet ; auch  nach  quidem  gut  ftärteren  $er- 
oorhebunp  eines  eingelnen  Skgriffc*  de  maxima 
quidem  illa,  sed  tarnen  parte  civitatis  Liv.  2, 
24,  4.  e)  gur  SBieberaufnahme  eines  Oorhetgeljen* 
ben  SlomeitS  aus  fRüdfnht  auf  Eeutlichleit  ober 
Sachbrud:  qui  (loci),  ut  literae  ad  verbum  scri- 
bendum,  sic  illi  ad  cauBam  explicandum  ata- 
tim  occurrant;  et  patres  vestros,  asperrimos 
illos  ad  condicionom  pacis;  fo  auch  die  felbft 
in  ber  SBieberholung  ego  quae  sunt  oratori  cum 
illis  communia,  non  mutuor  ab  illis.  f)  ut 
eigentümlicher  ©egiehung  halb  nachfolgenb,  balb 
Dorangehcnb  gu  is,  inbem  beibeS  b.  einet  ©erfoit 
gilt,  wenn  btefe  fowohl  aufier  als  in  einem  ®gf. 
genannt  wirb:  non  est  amici  talem  esse  in  eum, 
qualis  ille  in  se  est ; qui  et  ipse  illis  consuluit 
et  iis  vicissim  percarus  fuit.  g)  biSW.  fl.  beS 
im  fiat,  fehlenben  beftimmten  SlrtiielS,  ohne  bafc 
eS  getabegu  gum  Hrtifel  Wirb,  nunquam  illum 
aspectum  dicebat;  illa  victa  bie  SBefiegte  (®gf. 
quae  est  victrix) ; ex  quo  illa  ostenta,  monstra, 
portonta,  prodigia  dicuntur;  nie  aber  fleht  ille 
in  öetbinbung  mit  bem  gen.  eines  Subftantios 
ft.  bcS  blofecn  beutfehen  ber,  bie,  bas,  fonbem 
nur  fo,  bafe  bie  urfgrüngliche  ob.  abgeleitete  ®e= 
beutung  beS  pro«,  ftattfinbet:  cum  omnis  arro- 
gantia  odiosa  est,  tum  illa  ingenii  atque  elo- 
quentiae  multo  molestissima.  h , ungeWdhnl.  für 
is  gur  Segeichnung  bet  $erfon,  an  welche  ber  re* 
benb  Singeführtc  fich  wenbet,  inbem  ber  Schrift* 
fteHer  fich  an  befjen  Stelle  fest:  ultro  illi  et  glo- 
riam  et  regnum  venturum  Sali,  i)  ille  aut  ille 
ber  u.  ber,  irgenb  einer,  hic  et  i.  k)  *ex 
illo  feit  jener  $eit,  feitbem.  ftiero.  adv.  1) 
illa  (Plaut,,  Tae.)  auf  jenem  SBcge,  auf  je* 
net  Seite,  bort  ire,  vides  eum;  borthin  (eigtl. 
dat.  illai)  fhao  vel  i.  cadit;  fbac  atque  i.  rapti; 
*rovertebar  i.,  quä  (wo)  etc.  2)  Illo  (illoi  alter 
S)at.)  a)  nach  jenem  Ort  hin,  borthin  venit, 
accessit,  b)  tp.  bahin,  gu  jener  Sache  haec 
eodem  i.  pertmere  Caes.  b.  Cf.  4,  11,  4. 

lllecebra,  ae,  f.  [illicio]  (häufiger  im  pl.)  ß o d u tt  g , 
Wnreigung  virtus  suis  ill.  bominem  traherc 
debet;  maxima  ill.  peccandi  impunitatis  spes; 
dedere  se  vitiorum  lllecebris;  quae  tanta  um- 
quam  in  ullo  bomine  iuventutis  ill.  (®abe,  bic 
jc.  gu  Oerführen)  fuit  quanta  in  illo?  tu.  (Plaut.) 
eine  lodenbe,  berfüt)renbe  fetfon,  fiodoogel. 
35ao.  illäcSbrösln»,  adj.  comp.  n.  oerloden* 
bet  Plaut. 

illectus,  us,  m.  [illicio]  fiodung  Plaut. 

illepfde,  adv.  [illepidus)  ungefällig,  unfein 
Plaut.,  Hör.  — il-lepYaus,  adj.  unfein,  un- 
gefällig, gefchmadloS,  grob  Com  , *deliciac, 
t dictum  Baeticorum  non  ul. 


376 


illex  — illusio. 


illex,  licis,  adj.  [illicio]  subst.  SiodCogei,  Slet* 
i Hi  = 2.  illic,  ».  f,  Plaut.  [füllet,  Plaut. 
illibätus,  adj.  (in-libol  unocrminbert,  unoer* 
fürjt,  ungeftömälert  divitiae,  vires,  impe- 
rium,  gloria  Tac. 

il-libe  ralts,  e,  adj.  eine«  freien  SRonnc«  uitwür* 
big,  baf).  unebel,  unwütbig,  unanftänbia, 
nichtig,  gemein  facinns  Zier.,  quaestus,  iocandi 
genas;  adiectio  Iniderig,  filjig  Liv.;  in  alqm  un= 
böflitb,  ungefällig;  artiticium  ad  cognoscendum 
non  ill.  ja».  o)  illibcr&Utag,  ätis,  f.  Hein* 
ltd)e$  u.  jibmupigcä  ©enelfmen,  bef.  ftnide* 
rei,  Snauferei  ill.  avaritiaque.  b)  lllibi-rft- 
liter,  adv.  unebel,  niebrig,  gemein;  bef. 
Iniderig  facere,  aestimare. 

1.  illic,  aec,  oc  u.  uc,  pro«,  denumstr.  (ille-cej 
(Dorfl.)  jener,  jene,  jene*  ba  monstra  mihi 
iUonc;  ubi  illic  est,  scelus?  quid  illnc  est? 

m.  ne  illictnc. 

2.  illic,  adv.  [1.  illic]  l)  bori,  bafelbfl;  prägn. 
♦bort,  in  jener  SBelt;  übcrtr.  bei  jener  $et> 
fon  ob.  Salbe  bellum  a Vitellio  coepit  et  in- 

illfcöt  f.  ilicet.  [itium  illic  fuit  Tac. 

illTcio,  leri  [illcxe  oorfl.  *=  illexisse],  lectum, 

3.  [in-lacioj  anloden,  bctbeiloden,  antei* 
jen,  geto.  im  üblen  Sinne  (»gl.  allicio),  »er* 
loden,  »erf&bren  alqm  ad  alqam,  in  hanc 
fraudem  Plaut.,  iuventutem,  alqm  ad  bellum, 
illectus  eo  praemio,  ab  eisdem  illecti  sumus. 
HITcYtAtor,  öris,  m.  [in-licitol  Sibeinbieter  (bei 
einet  Steigerung  im  3ntcreffe  beS  Setfaufenben, 
um  einen  anbetn  Säufer  höbet  ju  treiben). 
tU-llcYtns,  adj.  unerlaubt,  unjuläffig  ex- 
actiones;  coetus  (pl.)  sühnt,  n.  illicita,  örum. 
HITcö  f.  Rico. 

illido,  lai,  Isum,  3.  [in-laedof  1)  an  ob.  gegen 
et»,  analogen,  anftofjen,  antreiben  (ab* 
fidjtlid);  »gl.  offendo)  ‘manus  ad  vulnus,  *cae- 
stus  in  ossa,  *naves  vadis,  *dentem  fragili  ein 
$Rorjd)c8  jermalmen  mit  ic  , feaput  foribus.  2) 
tp.  jerftbellen,  jerftofsen,  scrjdjlagcn  ser- 
pens  compressa  atque  illisa  morietur;  pulsu 
maris  prima  quaeque  illisa  Ourt. 
illYgo,  1.  [in  u.  ligo]  t)  an  etm.  anbinben, 
tnüpfen,  befefligen,  anbringen  literae  in 
iaculo  illigatae,  manus  post  tergum,  *ignota 
tauris  iuga;  ut  artius  ilhgata  (tigna)  teneren- 
tur;  übertr.  sententiam  verbis;  in  quo  (oratio- 
nis  genere)  ornnes  verborum,  sententiarum  le- 
pores  illigantnr;  motus  stellarum  in  sphaeram; 
bef.  m.  bem  Siebenbegriff  gehemmter  freier  8e= 
megung;  "mit  Imefi«:  inque  ligatus  (gefpiefjt  ». 
ber  Üanje);  -filligatus  (beloben)  praedä;  + se  et 
equestres  copias  locis  impeditis.  2)  tp.  a ) an 
ctoiffe  ©ebingungen  inüpfen  iis  condicionibus. 
) »ermideln,  feffeln,  oetbinblidj  machen 
ita  sunt  illigati  angustis  et  concisis  disputatio- 
nibus;  illigari  bello,  sermonibus,  falgm  lento 
veneno;  se  sociali  foedere  com  Romanis;  alqm 
pignoribus,  fconscientifl. 
illlm,  adv.  = illinc  »on  bort,  auib  ».  ber  ©ct* 
fon  ob.  Sache,  altertüml.  Com.,  Oie.  Phil.  2 §.  77 

n.  öfter.  [3,  407. 

illimls,  e,  adj.  [in-limusj  fiblamntloö  Ov.  mct. 
illinc,  adv.  [illim-cel  »on  bort;  übertr.  »on  ob. 

auf  jener  Seite  die.  AH.  9,  7,  4. 
il-lYno,  levi,  lttum,  3.  1)  auf flreicpen,  ftrei* 
djenb  auftragen,  über  etm.  jiepen  collyria 
oculis;  aurum  vestibus  illitum  eingcloirlt;  bruma 


nives  Albanis  oris;  alqd  chartis  OetädUlidj, 
furnieren  auf  ic.  2)  mit  et»,  begreifen, 
übetjiepen  facem  taedamque  et  malleolo* 
pice  Liv. ; navem  bitumine  ac  sulphure  illitam 
Curl.;  palatum  alcis  noxio  medicamine  Tac.; 
♦pocula  ceris;  im  ©ilbe  color  venustatis  fuc« 
illitus;  donum  inimicorum  veneno  illitum  (in 
tc.  getaucht)  fore. 

HlYquefactns  [in  u.  liquefacio]  in  Slug  ge* 
bracht,  flüffig  gemacht  tamquam  illiq.  volup- 
tates  Cüc.  Tust.  4 §.  20. 
ll-literAtus , adj.  m.  mp  ungelegtt,  unwif* 
fenb,  nicht  »iffenfcbaftlicb  gebilbet  vir, 
fservus;  ».  Salben,  unmiffenfcbaftlidj,  ohne 
(belefjifamteit  multa,  fliterae  illiteratissimae. 
lllö,  illöc  f.  illc  2),  1.  illic,  illuc. 
lllbcäbilis,  e,  adj.  [in  u.  loco]  nilbt  auju* 
bringen  virgo  Plaut. 

Il-lötns  (illaut.),  adj.  ungemafeben,  ungerei* 
nigt,  fdimupig  manus  Plaut.;  ’echim  nilbt 
».  SReerfalj  gereinigt;  *sudor  nilbt  abgemajdjen 
Verg. 

illAc  {Com.  illöc),  cul r.  [jUel  1)  bortbin,  ba  = 
bin  ire,  huc  atque  ill.  etc.  f.  huc;  prögn.  bort* 
bin,  in  jene  SBelt  cum  ill.  ex  his  vinculis 
emissi  feremur.  2)  übertr.  bagin,  ju  jener 
Sache  Ntp.,  Hör.;  ju  benfelben  SHenfipen 
ill.  facere  }.  facio  II)  2). 

11-lüceo,  — — 2.  (feit.)  babei  leuchten  capiti 
tuo  pix  atra  Plaut,  ja».  Illncesco,  luxi,  — 
3.  1)  mtra«*,  ju  leuchten,  gu  i^einen  an* 
fangen,  anbreeben  sol  tertio  die;  illucescet 
uliquando  ille  dies;  impers.  illuxit  e#  i fl  bell, 
Xag  getoorben  ubi  illuxit  Liv.;  tp.  vox  et 
auctoritas  consulis  populo  Romano  in  tantis 
tenebris  erfibien.  2)  Irans,  befebeinen  morta- 
les  luce  clara  et  candida;  scelestiorem  nullum 
alterum  Plaut. 

il-lüdo,  3.  intrans.  u.  trans.  1)  ’bei  ob.  mit  ob 
um  etm.  fpielen,  chartis  fpielenb  binreerfen  aui 
ic.;  palla  talis.  2)  in  üblem  Sinne,  mit  jmbm. 
ob.  et»,  fein  Spiel,  feinen  Spott  treiben, 
jmb.  ob.  et»,  »erfpotten  (»gl.  eludo)  unb  fo 
täufdjen,  betrügen  alqm,  praecepta,  arte». 
*virtutem  verbis,  dignitati  horum  virorum,  in 
alqm  u.  in  alqo  Com.,  ■'rebus  humanis,  ‘regnii-, 
♦capto,  fsignis  et  aquilis  per  superbiam;  mul- 
tis  vatlimoniis  desertis  saepe  illusi  destituti- 
que;  *illuA  pedes  bic  fid)  aetäufibt  [eben,  b i. 
bie  »antenben;  fsaevitiam  Ncronis,  fdeos;  bab 
»uörunbe  riibten,  befibäbigen,  oerberben, 
flbänben  *cui  (frondi)  silvestres  uri  assid» 
capraeque  sequaces;  paene  vitaro  filiae  Zer.;  Q. 
Vari  corpuB,  pueritiae  Britannici,  pecuniac  Zoe. 
HlüniYnätö,  adv.  [illumino]  lidttooll,  tlar  di- 
cere  CYc.  de  or.  3 §.  63.  — illümYno,  1.  [in- 
lumen]  (eigtl.  mit  et»,  fieudjtenbcm,  mit  fiiit* 
punlten,  SidjtftcIIcn  »erfeben)  crleuibten, 
erbeilen  luna  illuminata  a sole  est;  tp.  et* 
bellen,  beleuibtcn.  fdjmüden  tranBiatum, 
quod  tamquam  stcllis  quibusdam  notat  et  ill. 
oratdonem;  orationem  sententiis;  in  illnminan 
dis  sententiis.  [nox  Plin.  ep.  6,  20,  14. 

illünis,  e [in  u.  luna]  (feit ) »bne  SRonbfibein 
Illurgavoncnses  (auib  llergavonenses  IAv.).  mm, 
m.  ©öllerfrf)aft  im  Often  ».  Hispania  citerior; 
Ulüricus  f.  Ulyrii  2).  f adj  -neasi». 

illüslo,  önin,  f [illudo]  Tronic,  ©erfpottung. 
nl4  rbet.  gigur. 


lllustris  — imbecillus. 


377 


illustris,  e,  adj.  m comp.  u.  mp.  [in  lnstro] 
cigtl.  im  £i©tc  6eftnb(i<f)  1)  erlcu©tet,  ^ e 1 1, 
li©t  atella,  lumen,  domicilia,  ili.  et  dato  quo- 
dani  loco;  solle  candor  illustrior  est  qnam  ul- 
lius  ignis;  die  iam  ill.  Curt.;  nox  »ideribus 
ftcmenhefie  Tac.  2)  tp.  a)  einlcu©tcnb,  lid)t  = 
o oll,  flat;  auffallenb,  mertmürbig  est  plus 
aüqnanto  illustre  quam  dilucidum,  altero  fit 
ut  intellegamus,  altero  vero  ut  videro  videa- 
mur;  oratio;  factum  ill.  notumque  Omnibus; 
rationes  certae  illustresque ; quae  tostata  sunt 
et  ill.;  maior  atque  illustrior  res.  b)  mit  einet 
getuifftn  ©lorie  (Stra^lenglanj)  umgeben,  glän- 
jL-nb,  berühmt.  au»gegci©net,  oornchm 
lllustriori  loco  natus,  ad  laudem  illustrius,  ri- 
tae  ratio;  legationes  omnes,  quae  essent  illu- 
striores  mit  einem  grmiffcn  ©lan g oetbunben  Nep. ; 
Themistocli  nomen  quam  Solonis  est  illustrius ; 
sidus  cometes  eangmne  iilustri  seroper  Neroni 
expiatum  Tac.  35oo.  A ) illustrius,  adv.  comp. 
(feit.)  an{©auli©er,  beutli©er.  B)  illustre, 
1.  in»  Si©t  fe$en,  aufheUen  (Bgl.  illumino) 

1)  erleuchten,  erhellen  boI  omnia  sua  luce; 
•quft  sol  habitabiles  oras.  2)  tp.  d)  flat,  an  = 
i©auli©,  einleu©tenb  ma©en,  offenbaren, 
etflfiten,  gut  finnli©tn  Klarheit  unb  Sln  = 
(©auung  bringen  ius  obscurum  et  ignotum 
patef'acere  et  ill.,  yerum,  consilia,  omnia  illu- 
strata,  patefacta,  comperta  sunt  per  me;  genus 
scriptionis,  pbilosophiam  veterem,  hoc  Latinis 
literis.  b)  ©lang  Beileiden,  ocrhetrti©en 
hominnm  iniuria  tuam  amplitudinem;  Demetrii 
orationem  quasi  stellae  quaedam  translata  verba 
atque  immutata;  orationem  sententiis , alqm 
laudibus,  ’alqd  satiris  Musaque  pedpstri;  ffa- 
miliam  Sery.  Galba  consularis. 

illntlli»,  e,  adj.  [in  u.  luol  eigentl.  butrf)  feine 
ffiöf©e  fjfiauSgubringen,  odor  Scftgcruch  Plaut. 
illäries,  ei,  f.  [in-luo]  1)  angefpiilter  Srfjmuf), 
Unflat  meift  b.  unreinlichen  ®tenf©en  u.  lieren) 
ancillula  pannis  obsita,  neglecta,  immunda  il- 
luvie  Tier.;  cultus  ex  illime  tabeque  squalida 
Liv.;  illurie  ac  squalore  obsitus  Tac. ; *morbo 
illurieque  peresus.  2)  (Just.)  Überf©»ent: 
mung  aquarum;  {Tac.)  übcrftrSmenbe#  ffle  = 
mäffet,  au»tretenbe»  ©afjer;  bur©  ben 
Siegen  anfgelöftc  meidje  ©teilen  Curt. 
lllftrli  (Uluni  Hau«.),  iirum,  m.  Söölfcrfdjaft  im 
heutigen  Dalmatien  u Sllbanien  £at>.  t)  111 J- 
rfns,  adj.-,  subst.  Illyrl»,  ae,  f.  bie  Slanbfdjaft 
SUptien,  auch  ph  (»eil  au»  bem  töm.  unb  arietf). 
jjttorien  beftehenb  Prop.  2)  Illyrlcus,  (lllur.), 
adj.;  subst.  •cum,  i,  n.  ^figrien.  8)  *1  lljfri», 
Idis,  f.  adj-  iBgrif©,  fubst.  JUgtien. 
llötae,  Hört  tu»,  lllürii  f.  Hilotae,  Ulyrii. 
Ili»,  i,  m.  1)  Sohn  be»  Xto»,  König  B.  Xroja. 

2)  =•  Inlus , ».  f.  Verg.  Acn.  1,  268. 

Uta,  ac,  f.  3nfel  im  to«faniichen  SRccre,  j.  ©Iba. 
Imächära,  ac,  f.  ©tabt  auf  ber  DfVffifte  ©igilien». 
$ao.  -rensls,  e,  adj.\  subst.  -reuses,  ium,  m. 
Imäginirlug,  adj  [imago]  (meift  fpfit)  fdfeinbar, 
Schein:  fasces  eornm  Liv. ; imaginariae  mi- 
litiae  genus  oon  Xilularjotbaten  Suet. 
ttmAglnnllo,  önis  [imaginor]  (feit.)  ©tnbif: 
bung.  Sorftellung.  — ftmiglnor,  dep  1. 
'imago]  fieh  einbilbeu,  Borftellen  balinea  et 
fontes  — lmäglnösns,  adj.  [imago]  Boiler 
Sinbitbungen  Ct. 

imago,  Tnis,  f.  l)  Silb,  Stbbilb,  ©benbilb 


(natürliche»  ob.  füitftli©e»,  ein  ffierf  ber  flaftif 
ob.  SJtaletei,  jebo©  im  ®gf.  gu  effigies  ba#  le(p 
tere,  al»  bem  Original  Btrmanbt  gebacht  buteh  bie 
Ähnlichfeit  ber  Sonn,  befonber»  in  ben  ®c  = 
ji©t»gügcn,  bah.  oorgug»»eife  Sruftbilb)  nc- 
que  pictam  neque  fictam  i.  suam  passus  est 
esse;  statuue  et  imagines;  omnes  l.  omnium 
statusque;  iuvenem,  effigiem  atque  i.  eins;  i. 
animi  vultus  est,  indices  oculi;  *lunae  bet 
©iberf©cin;  *8tf©einung,  Slnblid,  plurima 
mortis  bet  lob  in  taufenb  ©eftalten  Verg.-,  modo 
quae  fuerat  rudis  et  sine  i.  (©eflaft)  tellns;  oft 
auch  (meift  bicht.)  ©©attenbilb  in  bet  Untet= 
»eit,  Xruggcftalt  imagines  mortuorum  Oie  -, 
•magna  mei  sub  terras  ibit  i.  Verg  -,  *scmper 
tua  dicar  i.  bein  bich  licbenbet  ©chatten.  3n®= 
bef.  a)  meift  im  pl.,  maiorum,  au©  bl.  imagines 
bie  Sruftbilbcr  ob.  ffia©«ma»fcn  bet  ®orfal)ten, 
rael©e  bie  nobile»  gu  SRom  in  ihrem  Wtrium  auf: 
ftetlten,  jebe  mit  einet  Xtuffdfjrif t (titulus),  bie  ben 
Diamen  be»  Skrftorbenen,  feine  ©ürben  unb  Set: 
bienfte  angab,  bei  jebem  Segtübni»  ootangettagen  ; 
non  habeo  imagines,  homo  multarum  i.  'llfjncn ; 
vir  honestissimae  i.  futurns  ad  postero»;  ius 
imaginum  (imaginis);  {Hör.)  cerea  ©a©»puppc 
(bei  2iebe»gaubet).  b)  B.  ®efi©t  auf  ba»  ©ehSr 
übertragen,  m.  u.  ohne  yocis,  ba»  ®d)o,  gloria 
virtuti  resonat  tamquam  i. , ‘iocosa,  *deceptus 
imagine  vocis. 

2)  tp.  a)  Silb,  «bbilb  eine»  ©egenftanbe» , »ie 
e»  (ich  bem  fflebanfen  ob.  bet  ®fiantafic  barftellt, 
Sothellung,  3 b ec  einer  ©a©e,  ©ebanfe  ut 
expressam  i.  vitae  cotidianoe  videremus;  i. 
antiqnitatis  intueri;  imagines,  quae  tlimla  no- 
minant;  imagines  extrinsecus  in  animos  nostros 
per  corpus  irrumpere;  meorum  temporum  i. 
yideo  in  rebus  tuis;  (Curt.)  cum  tanti  periculi 
i.  oculis  oberraret;  (<?uinf.)  recentes  reruni  i. 
Sorftellungen,  rerum  i.  (bilbli©e  Hnf©auungen) 
quas  yocari  tpavtatlag  indicayimus.  6)  im  @gf. 
ber  ffiirflichfeit , be»  Ütfptüngli©en,  ©©atten: 
bilb,Xtugbilb,Shat>tom,  ©©atten,  ©©ein 
artis  i.  quaedam  et  similitudo;  i.  rei  publica« 
nullara  relinquere;  umbram  equitis  Romani  et 
i.  yidetis;  proconsularis  (o.  Sonfulartribunat) 
Liv.  5,  2,  9;  consectatnr  nullam  eminentem  ef- 
figiem, sed  adumbratam  i.  gloriae;  alqam  i. 
yalli  obicere.  c)  rlfet.  t.  t.  ©lei©ni»,  Silb, 
bi!bli©e  Xarftellung  (Hör.)  si  ego  hac  com- 
pellor  i.;  (Hör.)  haec  a te  non  multum  abludit 
l.  $aB.  dem.  TmSguncfila,  ae,  f.  ®i!b©en 
■Suet. 

Imbecfllitas,  ätis,  f.  [imbecillusj  natfitli©e,  für 
perli©e  ob.  geiftige  S©wä©e  yirium,  valetudi- 
nis,  materiae  be»  §olgeä,  corporis,  animi,  con- 
silii,  magistratuum ; ff©»ö©li©e  ©efuub: 
heit,  ßrüntli©feit;  bef.  ftilflofigfeit,  Ohn: 
ma©t  propter  i.  atque  inopiam;  i.  et  fragilitas 
generis  humani;  sociornm  Just.  — Imbeclllius, 
adv.  im  comp,  [imbecillus]  (feit.)  f©»ä©Ii©er 
horrore  dolorem ; assontiri  mit  gtöhetem  ©©man: 
fen.  — Imbecillus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  (-illis- 
sTmus  u.  -illTmus)  f©»a©  B.  92atut,  bilflo» 
bur©  ba»  Slltcr.  teil»  fütpcrli©,  fraftlo»  ob. 
f©»ä©li©,  ftänfli©.  teil»  geiftig,  fraftlo», 
ohne  ©nergie  u.  ©elbjioertra  nen  senes;  et 
valetudine  et  natura  iinbecillior;  i.  animi  atque 
anilis,  accusatores,  ignavi  atque  i.;  B.  ©a©en 
ohnmä©tig,  unroitffam,  hinfällig  regnum 


imbellifi  — immemor. 


378 

imbecillior  ast  medicina  quam  morbus,  "aetas, 
"suspiciones. 

linbellis,  e,  adj.  [in- bellum  j unfriegeriftp,  jum 
llriegc  ni cf| t tauglitp,  unmännlitp  exerci- 
tus,  turba,  multitudo,  ignavi  et  i.,  i.  timidi- 
qne,  "iuventa,  res  (;>(.)  feige«  ©enepmrtt;  f rieb  = 
litp,  rupig,  fraftio«  Asia,  annu»,  "columba, 
"lacerti,  *lyro,  feithara,  *Tarentum. 
imber,  bris,  hi.  1)  peftig  pcrabftürjenber  Wegen, 
pilapregen,  Segcngufi  erati.  maximus;  coori- 
tur  1. ; lactis , lapidum , sanguinis ; lapideus, 
sanguineus;  *tortus  .fjagel  §ierb.  a)  *Unwet  = 
ter  caemleus  i.  noctem  hieinemque  ferens.  6) 
überp.  "Seutptigfeit,  SBaffer,  auep  Xpränen. 
c)  "ferreus  §agel  0.  ®ejtpoffen. 
lmborbis,  e,  u.  -bus,  adj.  [in-barha]  un bärtig 
adulescentulus,  ‘iuvenis ; hu  bet.  b.  Hör. 
im-bTbo,  3.  in  fitp  trinfeu,  einfaugen,  in 
Hoff.  Spratpe  nur  tp.  a)  einfaugen,  annep-- 
men,  f affen  opinionem  malam  animo  de  alqo; 
tantum  certomen  animis  fo  tief  to euren  fie  vom 
CppofitionSgeift  burtp  brungeit  Liv.  2,  58,  6.  6) 
fid)  notneptnen  Cie.  u.  Liv. 

Im-bito,  — — 3.  pineingepen  Plaut. 
imbrex,  leis,  f.  [imber]  §opl}icgel  Plaut. ; 
"angusti  imbriee  tecti  mit  einem  niebrigen  Xatpc 
n.  $>Df)Ifctegeln;  bic  potjle  öanb  jum  ©eifallflai 
ftpen  Suet.  Ner.  20. 

imbrlcns,  adj.  [imber]  Wegen  bringenb  auster 
Plaut.  — "Smbrlför,  fera,  ferum,  adj.  [imbor- 
fero]  Wegen  bringenb,  regnig. 

Imbros  (-us),  i,  f.  3nfel  im  ägäiftpen  SRen.  Xab. 
Imhrius,  adj. 

imhuo,  bui,  bütum,  3.  1)  benepen,  befeuerten, 
ein  taudien  gladii  imbuti  saoguine;  *oscula, 
quae  Venus  quinta  parte  sui  nectaris  ij  fpritpW. 
quo  semel  eat  irnbuta  recens  serrabit  odorem 
teRta  diu  Hör.  ep.  1,  2,  69.  2)  tp.  a)  erfüllen, 
nntpuu;  befiedert,  anfteden  opinio  deorum 
meutern  alcia,  pectora  pietate,  gladium  scelere, 
*«anguine  bellum,  bef.  oft  partic.  perf.  paus., 
imbutus  admiratione,  crudehtate,  »uperstitione, 
"fonnidine  nulla  opne  tc. , animus  i.  malis  ar- 
tibua,  parentum  praeceptia  imbuti,  consuetu- 
dine  imbutua,  fimbutae  praedü  manus.  6)  ge  = 
wohnen,  peranbilben.  einweipen,  cinfüp  = 
ren,  vertraut  matpen,  bef.  bie  er  fie  Unters 
ttu'ifung  erteilen  animum  tenerum opinionibus, 
alqm  vitiis,  pectora  religione,  imbui  turpiaaimis 
cupiditatibua,  so  atudiia,  imbutua  alqo  uau  ber 
einige  (Erfaprung  pat,  dialecticitr,  literis;  nee 
quiaquam  (■=  ulla  re)  priua  imbuuntur  qiiatn 
contemnere  deoa  etc.,  sacramento  imbutua,  sie 
imbui  rectorem  generia  humani  Tac  c)  ‘juerft 
lentten  lernen,  probieren,  gleicpfam  ein* 
nteipett  terra«  vomere  jum  erften  9Rale  pflügen; 
exeraplum  palmae  primae  bat  erfte  SBcifpiel 
geben. 

Kmitibills,  e,  adj  [imitorj  uatpapmbar  ora- 
tionis  subtilitas  i.  illa  quidem  videtur  esse; 
"oxemplar  vitiis  L beffen  gepler  leitpt  natpju* 
apmen  finb. 

"Ymitimen,  Inis,  n.  u.  r-mentum,  i,  «.  [imitor] 
Satpapmung,  nbstr.  u.  concr.  — imitatin, 
önis,  f.  [imitorj  Satpapmung  ad  imitationem 
aui  vocare  alios , nihil  oatentationis  aut  imita- 
tioni«  afferre,  in  omni  re  vincit  imitationem 
veritas;  verba  quae  ex  bis  (nativia)  facta  sunt 
et  servata  etc.  imitationo  burtp  Satpbilbung 


(Überfepung)  bei  ©rietpiftpen  die.  pari.  or. 
§.  16. 

Imitator,  öriB,  m.  [imitor]  Satpapmer.  Stab. 
YmiUtrix,  leis,  {.  Satpapmcrin  gloriae,  vo- 
luptaa  i.  boni. 

TmTtor,  dtp.  1.  1)  natpapmen  alqm,  alqd;  (Nep.) 
alqm  in  alqa  re;  vitia,  praeclarum  factum; 
alcis  consuetudinem;  (Eutr.)  falso  manum  .‘Pont 
ftprift)  alcis;  imitando  alqm  eftingere  atque  ex- 
primere;  partic.  perf.  pass,  imitata  et  efficta 
simulacra  CHc.\  0.  lieblofem,  gleitpf ommen, 
vergleitpbar,  äpnlitp  fein  umor  potest  i. 
sudorem,  prudentiam  malitia  etc.,  *cornua  lu- 
nam  imitata,  *fronte  curvatos  imitatus  (vitnlus 
ignes  lunae  etc,,  *lana  imitata  violas;  etto.  burtp 
etto.  anberei  Äpnlitp  ei  erfepen  ferrum  sudibus. 
2)  natpbilben,  = matpen  luctum  penicillo,  pul- 
chritudinem  Coae  Veneris,  sine  imitandorum 
carminum  actu  opne  ®eftifulation,  Wie  fte  jnr 
Seranftpaulitpung  bei  3npalt«  eine«  ©ebieptei 
nötig  ift  Liv.  7,  2,  4;  exprimere  quaedam  rerba 
imitando  mitteli  Überfepung  ani  bem  ©rietpiftpen 
ini  fiateiniftpe  Oie.  de  or.  1 §.  165;  »argillä  quid- 
vis  udä;  *iuvenem  mntatä,  figurA  natp  Slrrroanb- 
luug  ber  göttliepcn  ©eftalt  in  menfcp  icpc  ali 
3üngling  etftpeinen ; *putre  solum  arar  to  loder 
maepen  burtp  ;c.;  *gaudia  falsa;  maestiti  im  Tac. 

ini-mädesco,  madui,  — 8.  nafi  werben  *genac 
lacrimis,  "terra. 

‘Immune,  a<f».  [immania]  ftprtdlitp,  furtptbar. 

immänis,  e,  adj.  [waprftpeinl.  b.  in  u.  bem  alt 
lat  manus  = bonus]  1)  unmöftig,  Unnatur- 
litp  groft  ingens  immanisque  praedo,  pecunia, 
magnitudo,  anguis,  avaritia,  "templa,  "corpus 
Siefenleib,  "vitium;  "immane  quantum  (nnge 
peucr,  gewaltig)  discrepat;  fimmane  dictu  esi, 
quanti  et  quam  multi  ad  Pompeium  disces- 
serint.  2)  o.  Spatalter  ungeftplacpt,  ftpred 
litp,  furtptbar,  entfeplitp,  wilb  hostis  ferus 
et  imm.;  imm.  et  vasta  belua,  gens,  esse  imta. 
(beftialiftpen)  acerb&que  naturil;  tantum  tarn  imm. 
facinus:  b.  Vcbloiem  versus  Oie.-,  "Qelas  (tnegeu 
feiner  SBirbel  u.  Strömungen);  rnbst.  n.  pl.  quam- 
vis  fabulosa  et  i.  Tac.  Xab.  iinnianitns,  ätis,  f. 
1)  tfelt.  u.  fpöt)  ungepeucre,  entfeplidje  ®tö§e 
frigoris  Just.  2) Sntfeplitpleit,  Ungcftplatpt 
peit,  SBilbpeit,  Sopeit,  ©cffipltofigteit 
gentes  immanitate  efferatae,  asperitae  et  imm. 
naturae,  feritas  et  imm.  beluar,  iu  m.  in  animo, 
vitiorum,  morum,  animi,  gentium;  unerpörte 
Seuerung  ista  verborum:  collect,  quoddam 
novum  monstrum  ex  vetere  iUa  im  o.  i Sepen 
falibrut)  Oie.  Verr.  5 §.  146. 

im-mansuitas,  adj.  m.  icomp.  u.  *suj>.  unge 
jäpmt,  unbänbig,  wilb,  rop  gens,  »ferox 
immansuetusque , "Ingenium,  "vantus. 

imm&türltas,  ätis,  f.  [immaturus]  1)  + Unreife 
«ponsarum.  2)  unjeitige  Xpäiiglcit,  Sil 
fertigleit  Oie.  p.  Quint.  §.  82.  — im-mfttüru*. 
adj.  unreif,  nitpt  mannbar  "puella,  fpucr 
immaturae  aetatis,  fiuvenis;  tp.  /, u früp,  un 
jeitig  mors  non  potest  esse  imm.  consulari: 
interitus  0.  ßracchi,  Consilium,  tibi  immaturo 
vita  erepta  est;  "iter  mortis;  n m imm.  (bebet 
fie  völlig  erforftpt)  aperire  Lir.  1 , 5,  6. 

»im-medlcÄhllis,  e,  adj.  unpeilbar  rulnus; 
telum  ba«  eine  unpeilbare  ffiunbr  oerurfotit 

im-memor,  ac(j.  an  etw.  nitpt  benfenb,  et» 
vergeffeub,  nitpt  bcbenlenb,  gcfüplloe  be- 


immemorabilis  — immitto. 


379 


neficii ; istaec  commemoratio  quasi  exprobratio 
est  immemoris  beneficii  alB  Wenn  jmb.  einer  SB. 
uneingebenf  wäre  Ter.;  rerum  a se  gestarum,  li- 
bertatis,  difßcultatum , rerum  liomanarum  (bet 
röm.  ©efd)ict)te),  ingenium  Detgeßltrh,  nox  quietis 
in  welker  man  an  teinc  'Jiutje  badjte,  »instamus 
immemores  achtloB;  (Plaut.)  suum  qui  officium 
face  re  imm.  est;  tm.  acc.  c.  inf. 
irn-mt'mörAbüis,  e,  adj.  (Plaut.)  1)  unerwahn-- 
bar  versus.  8)  jchWeigfam  anus,  — Im-inP- 
moratns,  adj.  eigtl.  unerwähnt,  baf).  «übst.  n. 
pl.  'Ji  e u c « Hur.  ep.  1,  19,  83. 
immensitae,  ätis,  f.  [immensusj  Unermeßlich^ 
teil,  unermeßliche  (grüße  latitudinum,  alti- 
tudinum;  pl  eamporum.  — Immensns,  adj 
[in-metior]  unermeßlich,  unbegrenjt,  un= 
übexfehbar  magnitudo  regionum,  mare,  Cam- 
pus, tempus,  *nox,  »pondus  argenti,  vorago 
vitiorum,  tines  ingenii,  deum  esse  imm.  et  in- 
finitum,  *imm.  ruit  profundo  Pindarus  ore; 
jsubst.  n.  sing,  ber  unermeßliche  iHaum,  bic 
unermeßliche  ©treefe,  SBeite,  liefe  loci, 
altitudinis  Liv. , *+per  imm.;  pl.  imm.  uc  pro- 
funda  eamporum;  adv.  in,  ad  imm.  Soll.,  Liv.; 
+bl.  imm.,  »crescere,  tattolli,  fgliscere;  *m.  inf. 
immensum  est  eä  ift  unenblid),  j)U  IC. 
im-rabrens,  adj.  unoerbient,  utijcpulbig  Nep., 
Hör.,  Suet. 

im-mergo,  8.  [perf.  stjnc.  immersti  Plaut.]  1) 
eintauchen,  oerfeuten  imraersu«  in  flumen, 
»nautas  pelago,  *alqm  und&,  »Neptuno , +se 
alto.  2)  überf.  oerfenten,  in  et»,  tief  hinein; 
ft  e cf  c tt  fmanum  in  os  leonis;  se  in  modiam 
contionem  hineinbegeben,  in  ganeum  Plaut.-,  se 
(einbringen)  inter  mucroneB  hostium  Just.;  tp. 
se  blanditüs  in  consnetudinem  alcis  {ich  ein= 
nißen  die. 

immerltö  f.  immeritus.  — lm-mBritus,  adj.  1) 
*act  ber  et»,  nicht  oerfchulbet  ob.  oerbient  h<tt, 
nnfchulbig,  fchuIbloB  gens,  vestis,  locus, 
parios;  deficta  maiorum  immeritus  (ohne  biefe 
uerfchulbet  ju  hoben)  lue«  Hör.;  mori  ber  ben 
lob  nicht  oerbient  hot  <—  ber  Unßetblichfrit  roür 
big;  subst.  n.  imm.  meo  ohne  meine  ©chulb 
Plaut.  2)  pass,  u-noerbient,  unoerfchulbet 
landibus  haud  imm.,  testis  meriti  utque  imm. 
trinmphi  Liv.  — Ad«.  immbritö  unoerbient, 
unoerfchulbet  immeritissimo  Ter. 
imuersäbilU,  e,  adj.  [in-merso]  unoerfentbar, 
adversi»  rerum  undis  Hör.  ep.  1,  8,  22. 
im-mbtitus,  adj.  unabgemeffen  iugera  Hör. 
carm.  3,  24,  12. 

im-mYgro,  1.  hinein  jiehcn,  swanbern  in  do- 
mum  et  hortos  pateraos,  in  domicilium,  in  suum 
locnm;  tp.  in  ingenium  suum  — jein  eigener 
fperr  »erben  Plaut. ; in  civitatem  avaritia  luxu- 
riaque  Liv. ; ea  verba  non  irruiBse  in  alienum 
locnm,  »cd  immigrasse  in  suum  (bie  ihr  gebülp 
renbe  ©teile  eingenommen). 

Im-mTneo, 2.  1)  bei  ob.  über  etw.  her* 

oor=,  bei  ob.  an  etw.  hinragen,  (ich  bin= 
biegen  quereus  ingens  praetono  Liv  , silvme 
montibus  suis  Gurt. , »pinus  viliae  imminens, 
»nemus  desuper;  gestu  ei  imminenti  Cte.  de  or. 
2 §.  226;  caterva  in  ore  hominis  imminens  Vic. 
p.  liest.  §.  118;  abfol.;  »imminente  (bei  hCIab 
leuditcnbem  luna  ■—  bei  beb  äJtonbcB  Schein;  baß. 
a)  o.  fiolalitäteu,  an*tt».  bicht  greujen,  et», 
behcxtfchen  tamulus  moenibus  imminens,  car- 


cer foro,  muro  aedificia;  »colli«  plurimus  urbi, 
(arx)  imm.  faucibus  portus;  turris  ingens.  b) 
in  feinblichem  Sinne,  in  brohenber  'Jlöhc  fein, 
bebrohen,  bicht  auf  ben  Serien  ob.  b cm 
Staden  figen  liostes,  agmen;  fBesso  im  ®et= 
folgen  bc«  33.  begriffen  fein,  Parthi  Ciliciae,  Ae- 
gina  Piraeeo,  castra  Rom.  Carthaginis  portis, 
quanta  invidiae  tempestas.  2)  tp.  a i über  jmb?. 
.finuo i febueben,  nahe  fein,  beoorftehen 
mors  cotidie,  fsummum  discrimen;  sine  ullo 
motu  extrinsecus  imminentis  belli  (Wngrijf)  Liv. ; 
»imbrium  imminentium;  in  noctem  imminentem 
(für  bie  furje  Beit  bi«  jum  gintritt  ber  Stacht) 
aciem  instruitis  Liv.  3,  2,  9;  + svbst  imminen- 
tium (n.)nescius.  6)  an  fich  jU  reißen  btohen, 
bebroßen,  begierig  oetlangen,  trachten, 
fiteben,  auf  et»,  lauern  dao  reges  toti  Asiac, 
quae  (plebs)  fortunis  vestris,  huius  mendicitas 
in  fortunas  nostras,  in  occasionem  exercitus 
opprimendi,  toccasiom,  fdeditioni,  avaritia 
hians  atque  imminens  gierige,  ad  caedem,  ei 
potestati,  temporibus  iniquis  regnm,  animo  in 
propinquam  victoriam;  »exitio  coniugis,  mariti. 
lm-mtnuo,  3.  1)  oerminbern,  oertürjen, 
fchmälern,  befd) ränfen  copias,  numerum  prae- 
toriarum  eohortium,  alqd  de  voluptatc;  si  quac 
in  membris  prava  aut  debilitata  aut  imminuta 
perfrüppelt;  tempus;  suas  res  imminui;  imini- 
nuitur  alqd  de  pace,  *se  dolor,  »qu.mtnm  hinc 
imminuet?  b.  i.  wie  wenig  wirb  fie  (bie  ffortuna) 
oon  ben  mir  noch  übrig  gebliebenen  (Hütern  neh- 
men'# 2)  tp.  fehwächen,  cntlrfiften,  oerleßen, 
bernichten,  ßürjen,  berlümmern  opes  ple- 
bis;  morbis  confectus  et  ob  eam  causam  mente 
paulum  imminuta;  (Tac.)  imminuta  mens  eius; 
(Plaut.)  pudicitiam ; ius,  Ubertatem,  maiestatem, 
bellum,  cupiditatem;  Bocchi  pacem  ljintertrci 
ben;  corpus  otio,  animum  libidinibus;  se  vio- 
lari  atque  imminui  Tac.;  ’damnosa  quid  non 
imm.  dies?  Hör.  Xao.  immtnütlo,  önis,  f. 
üferminberung,  Schmälerung,  Verlegung 
corporis  (Sterfriippelung) , dignitatis  tuae 
Im-misceo,  2.  l)tnein=,  einmifcben  veteribus 
militibus  tirones  fteefen  unter  tc.;  togati  immixt i 
turbae  militum;  equites  immiscentes  se  pediti- 
bus  Liv.;  »manu«  manibus  honbgemein  werben-, 
*se  nocti  fd)lüpfen  -in  te.;  *se  nubi;  tp.  aortom 
regni  cum  rebus  Rom.  uerflcrf)lett  mit  tc.;  se 
bello,  colloquiis  montanorum. 
fni-mTseräbili«.  e,  adj.  ohne  SRitleib,  6rs 
barmen  (beffen  man  nicht  wert  iß)  Hör.  carm. 
3,  6,  17  f. 

imuiisSrlcorditSr,  adv.  jimmiserieors]  unb arm  • 
ßerjig  Ter.  — Im-mtserleors,  dis,  adj.  (feit.) 
unbarmher}tg.  flaffcn  sannentorum. 

iimnlsslo,  öuh>,  f.  [immitto]  (feit)  ba«  2Ö n d) f e n = 
Im-milis,  e,  adj.  m.  (unll.)  comp.  n.  tsup  l) 
nicht  milb,  tjexb,  unreif  *uva.  2)  überlr. 
unfanft,  hört,  graufam,  rauh,  f'1**  ho»» 
natura  et  moribus  imm.  ferusque;  »tyrannus 
(0.  ‘.jäluto),  »Achilles,  »Parcac,  caedes,  animus, 
ocuh,  fmaudata,  frescriptum;  »nidi  bet  ben 
Sicnen  fciitblicheu  Schwalben;  »mors,  »hasta, 
»ara  wo  SOtenfcheu  geopfert  werben, 
im-mttto,  8.  1)  hineinfehiefen,  =Iaifen,  »ftn- 
ben  alqm  in  urbem;  gladiatores  in  forum;  ser- 
vos  ad  spoliandum  fanum;  »socios  portis;  equum 
ad  legionem  tironum  (oBfprengen  auf  tc. ; »cor- 
pus in  undam;  »alqm  mediis  fiammi«;  se  in 


380 


iramo  — immortalis. 


specum  Un.;  *immitti  ((Id)  ftürjen)  nndia;  *se 
antro;  *immissi  (bie  eingebrungenen)  Danai;  als 
t.  t.  o.  fBrätor,  jntb.  in  ben  Befifc  Bon  et», 
(eben  alqm  in  bona  alcis;  in  eos  potiun  ee 
quam  in  vestraa  possessiones,  vestra  tecta,  ve- 
»tra«  pecunias;  inSb«(.  a.)  milit.  t.  t.  gegen  ben 
tfeinb  (Riefen,  Borgeljen  (offen  equitatum, 
■frohort oh  in  hoBtes,  nave»  pice  completas  in 
c lassem  Pompeianorum  tteiben  (affen  gegen  tc. ; 
effrenatos  in  eos  equos,  farietes  in  aedificia 
fpielen  (affen,  so  in  medioe  hoBtes.  b)  »obin 
ob.  auf  et»,  werfen,  fdjleubcrn,  abfcf)ie&en, 
ftürjen  tela,  tela  tormentis,  pila  in  hostes, 
♦hastilo,  *ratem  vadis.  e)  cinfenfen,  ein: 
taffen,  einfügen,  b't*‘»  htneiuleiten,  ein  = 
Wirten,  einfe^en  tigna  machinationibus  in 
tlumen,  trabe»  msuper  immissae,  aquam  cana- 
libus,  fmare  in  Lucrinum  lacum;  übertr.  Sin  = 
gang  geftatten  alqd  aures,  in  au  res  Plaut. 
(I)  heimlich  ob.  feinbfelig  gegen  fmb.  ob.  et»,  ab  = 
[djiden,  anfteilen,  anftiften  Tarquinium  a 
Cicerone  immisBum  (esset,  fimmisso  percusaore, 
tindices,  iiinmasua  in  rem  pnblicam,  iacere  et 
imm.  iniuriam  in  alqm  antbuit  Wollen.  c)  geben:, 
laufen:,  fd)iefien  = , loSlaffen,  anheben,  an  = 
fpotnen  staltitia  quasi  quasdam  fnrias  immittit 
ntque  incitat;  equum  in  alqm,  *iuga  =■  equoa 
lugales ; habenas  classi,  lmmissie  habenis  etc. 
f.  habena  2);  *frena;  *velis  rudentes  bie  laue, 
womit  bic  Segel  an  ben  Segclftangen  befeftigt 
»aren,  fehiefjen  (affen,  *laxos  funes  lang  fthiefjen 
(affen  (bamit  bie  Segel  B.  fflinbe  gebläht  werben) ; 
übertr.  immitte  rudentes  etc.  Plin.  ep.  8,  4,  6; 
bab-  emporftbiefeen,  = wachfen  laffen  im- 
missi  alii  in  alios  rami;  *palmes  laxis  immissus 
habenis  b.  i.  ungebinbert  waebfenb;  aud)  *im- 
missus  lang  herabljßngenb  barba,  capilli.  3) 
tp.  o)  *einflöfjen,  Berurfacbcn  aleui  curaro, 
exitium,  fugam.  6)  fief)  rntjdjlüpfen  laffen 
in  eo  loco  senarium  imprudens. 
iuimo  (nicht  imo)  adv.  etgtl  im  ©egenteil,  bah- 
t)  a(S  (ErwiberungSpartitcl,  um  auSjubrfiden,  baff 
ber  (Jnbalt  ber  (frage  eine  Berichtigung  erfährt. 
Befiehl  biefe  barin,  baff  bie  in  ber  (frage  liegenbe 
Ungcmi&ljeit  gehoben  wirb,  fo  ift  es  burd)  ja, 
aKerbingS,  ftctlicb,  jawohl  ju  überfepen  u. 
jur  Berftärlung  tritt  häufig  certe,  etiam,  vero, 
hercle,  edepol  tjinju  hoc  intellexistin?  an 
nondum  etiam  ne  hoc  quidem?  Immo  callide. 
Causa  non  bona  est?  I.  optima;  quid  tu?  nul* 
lane  habe»  vitia?  I.  alia  Hör.  Ecquid  plaeeant 
me  rogas?  I.  hercle  vero  perplacent;  hic  tarnen 
vivit',  vivit?  I.  vero  etiam  in  senatum  venit. 
Beftebt  bagegen  bie  Berichtigung  barin,  bab  bas 
(Hieb tigere  an  bie  Stelle  beS  ©cfragten  gefegt 
wirb,  fo  ift  immo  — nein  oielmcbr,  nein 
etiam  fatetur  de  hospiteV  immo  pemegat;  quem 
hominemV  levem?  i.  gravissimum;  nobilem?  i. 
constantissimum;  familiärem?  i.  alienissimum; 
Ubi  fuit  Sulla?  num  Homae?  i.  longe  abfuit; 
Non  igitur  patria  pracstat  Omnibus  officiis?  i. 
vero  «ueb  mit  bem  Siebenbegriff  beS  Unwillens 
ob  bet  Berwunberttng , fiep  mal!  man  (ehe 
hoch!  man  höre  nur!  wahrhaftig!  Verum  vis 
dicam?  i.  etiam  narrationis  incipit  mihi  initium. 
2)  (jebod)  nicht  b.  de.)  einen  oorbergebenben  BuS= 
brud  beriebtigenb  ob.  ftcigernb,  ja  Bielmehr,  ja 
fogar,  ja  simulacra  deum,  deo»  iramo  ipso» 
ablatos  esse  Liv. ; ähnlich  (Cbm.  u.  ftounetf.)  i. 


si  scias,  audias  'wie  Biel  mehr  Würbeft  bu  eS, 
wenn’  tc.);  admiraris  amentiam,  i.  si  actionem 
— audisses. 

im-niöhllls,  ee,  adj.  m.  comp.  1)  unbeweglich 
terra,  phalanx,  *immobilior  scopulis.  2)  tp. 
unbeweglich,  unerfdjü  tt  er  lieb,  unoetänbet: 
lieh  totiosos  et  i.  tanti  mali  spectatores  per- 
stitisse,  fprecibus;  ‘Ausonia  baä  bisher  ruhig 
fteh  oerhalten;  tpietas.  ®ao.  immöbTlftas,  ätis, 
f.  (fpät  u.  feit.)  Unbewegliebfeit  oquae. 

inimöderätö . adv.  m.  comp,  [immoderatusl  1) 
ohne  Siegel,  regellos  moveri;  vox  profusa 
2)  unmäfjig,  jügelloS  vivere,  fpeccare,  im- 
raoderatius  ferre  (bie  ffaffung  oetlieren  über)  ca- 
sum  incommodorum  suorum.  — ImmödSritio, 
önis,  f.  [immoderatus]  Unmäßig!  eit,  Übet: 
treibung  verborum  Oie.  — im-mödärätus, adj. 
m.  fcomp.  u.  fsnp.  ohne  Stafi,  mafjloS,  un  = 
ermcfjlieh  cursus,  *caelum,  ’aether;  tp.  un  = 
mäßig,  übertrieben,  jügelloS  Alexander, 
tempestates,  incendinm,  intemperantia,  potus 
et  paatus,  fortitudo,  oratio,  libertas,  firamo- 
deratisBima  luxuria;  subtt.  n.  pl.  i.  semper 
cnpere. 

immödestS,  adv.  fimmodestus]  unmäßig,  un  = 
befepeiben,  jügelloS  amareHcrat.,  gloriari  Liv. 

immödestla,  ae,  f.  fimmodestus]  Unbefcheiben: 
heit,  gügellofigfeit,  UngeljoTfam. 

Im-mödestus,  adj.  unmäßig,  ungcmäfjigt,  un  = 
bef  d)  eiben,  *üg  eil  öS  raore«  Plaut.,  in  viuo  Ter  -, 
genas  iocanai;  ffautores  histrionnm. 

ImmödYcö,  adv.  [immodicus]  (feit.)  unmäßig. 
mafjloS  gloriari  Liv.  — im-mödtcu»,  adj  l) 
übermäßig,  übertrieben  *frigus,  *rostrum, 
ftempestates,  foratio,  finimicibae.  2)  tp.  baS 
TOah  u.  bie  ©renje  überfehreitenb,  jügelloS, 
übertrieben  imperia,  lingua,  *rixae,  in  na- 
moro  äugende,  linguü;  m.  gm.  +ut  laetitiae  ita 
maeroris,  -f-animi. 

lm-mddülStns,  adj.  unmelobifch  Hör.  a.  p.  263. 

immoenls  f.  immunis. 

immdlitlo,  önis,  f.  [immolo]  baS  Opfern  in 
ipso  immolationis  tempore;  f pl.  nefandae. 

immölütor,  öris,  »i.  [immolo]  Opferet. 

Imniülitna,  partic.  [in-molior]  auf  etw.  aufge  = 
führt  Liv.  39,  44,  4. 

immolo,  1.  [in-mola]  eigtl.  baS  Opfertier  mit 
Opfermehl  (mola)  beftreuen,  bah-  opfern  homi- 
nes,  bovem,  hostias,  se,  Dionae  vitnlum;  tm- 
per«.  pluribuB  diis  immolatnr;  ‘hinopfern 
alqm;  inferias  umbris. 

*im-m8rlor,  dep.  3.  auf  ob.  über  etw.  fterben 
illa  sorori;  tp.  studiis  fich  faft  ju  lobe  arbeiten 
in  Hör. 

tlm-möror,  dep.  1.  bei  etw.  Bcrmeilen. 

immornng  [in  u.  mordeo]  1)  *eingebiffen, 
berb  gebiffen.  2)  *berb  gebeijt  stomachuB 
bem  fdiarfc  ©peifen  einen  neuen  weij  geben  iol 
len  Hör. 

im-mortAlis,  e,  adj.  1)  unftcrblich  animns.  dii. 
natura;  «übst,  ex  immortali  procreati;  p 1.  bie 
©ätter,  auch  eine  auserlefene  Schar  b.  Stiegern 
bei  ben  'flcrfem,  weil  ihre  8“hf  fobalb  einer  patt 
fogleich  »ieber  orgänjt  warb  Gurt.  2)  übrrtT.  «) 
unBergänglich.  ewig  nisi  tu  immort&le  rerv 
esse  argentum  tibi  Plaut. ; memoria  et  gloria, 
opera,  imm.  gratias  ago j^nenblicpen ; in  prover- 
bium  venit  amicitias  imm.,  mortale«  inimiei- 
tias  esse  debere  Liv.  40,  46;  imm.  (in  UBBCt 


immortalitas  — 

memoriü  perceptu  retinebat  beneficia 
Ifep. ; ’subxt.  n.  pl  aperare;  ewig  berühmt 
fieri;  fSallustii  velocitas.  b ) *feltg  Wie  bic 
©Otter.  ®aB.  A)  linniortalllas.  ütis,  f.  Un  = 
fterblid)leit  animorum;  vita  beata  iintnortali- 
tato  cedens  caelestibus;  pl.  virtutibus  homiuum 
iati  bonores  habeantur,  non  i.;  bet  u n ft  e r b = 
liehe  Icil  Cur/.  10,6,  7.  §iero.  a)  unftcrb- 
lid|Cr  9i u b nt  gloriae;  i.  consequitur  illam  mor- 
tem; immortalitati  couunendare,  tradere  6) 
f)dd)fte  @lüdfelig!eit  Ter.  B)  immortäliter, 
adv.  11  n c n b I i <b  gandeo  Oie. 
im-mötns,  adj.  t)  unbewegt,  unbeweglich,  ut 
(arborea)  imm.  starent  unangerührt  Liv.,  *aquae, 
fdies  minbfttU,  fsuperciliu.  2)  fcft,  uttoer- 
änbert,  unerfchütterlich  *aureB,  tpax,  »mens, 
*fata;  *mibi  animo  fixuni  immotumque  sedet, 
ne  etc.;  immotum  adveraus  eos  sermones  fixum- 
qne  Tiberio  fuit  m.  inf.  Tac. 

*lm>mügio,  4.  habet  ob.  baju  brüllen  caver- 
nia  Aetna;  erbetenen  luctu. 
immiinil  itia,  ae,  f.  [immundus]  Untcinlichteit, 
Unfauberfeit  Plaut.  — im-mondu*,  adj.  un  = 
rein,  unfauber,  jdimutjig,  irfjäbia  homo 
Plaut.-,  *canis,  *popina,  *pauperies,  *dicta  ge- 
meine. fein«.  11,  ly. 

im-münio,  4.  bort  befefiigett  praesidium  Tac. 
immünis  (immoen.),  e,  adj.  [in-munus]  li  non 
einem  öffentlichen  ©ienftc  ob.  einer  öffent* 
liehen  Stiftung  frei,  bienftfrei  oh  fteuer  = 
frei,  tributfrei  ager,  civitas  i.  et  libera,  po- 
puli  frei  o.  ©runbfteucr  it.  ber  unmittelbaren 
©otmäfjigteit  beS  Statthalters,  auch  aufser  ihren 
Warten  (Srunbeigentum  ju  ertoerben  berechtigt  Cie. 
Vcrr.  4 § 21;  m.  abl.  militiü;  ab  omni  onere 
Suet.;  (feit.)  m.  gen.  portoriorum  Liv.,  ceterorum 
niai  propulsandi  hoatis  2’ac.;  auch  *überl).  frei 
non  Seiftungen,  civis  ber  nichts  giebt  Plaut.-, 
bos  carn  aratri;  faci  arbeitslos;  manus  ohne 
Opfer  gäbe,  tellns;  bah  »an  ©eiträgen, 

nichts  beitragenb  bei  einem  gemcinfchaftliehen 
Wähle  te  meis  imm.  tingere  poculis ; *ge  = 
fchenfloS,  ohne  (Befchenfe.  2)  tp.  a)  un  = 
bi  eit  ft  fertig  immoene  facinus  ein  unbantbareS 
®ejct)äft  Plaut.-,  is  ent  imm  , quoi  nihil  est  qui 
numufl  fungntur  suum  Plaut  -,  non  est  inhu- 
mana  eirtus  ncque  L neque  superba.  b)  toooon 
befreit,  lebig,  rein  *tanti  belli,  *tanti  boni, 
*mali,  *caedis,  *gtella  maris  ber  im  Wecre  nie 
untergeht.  Xnu.  iminüuitus,  itis,  f.  1)  baS 
gteijein  o.  öffentlichen  Eeijtungen,  ®ien= 
ften,  Abgaben  omnium  rerum;  proeinciae;  im 
pl.  auch  dberh-  ©ergünftigungen,  ©rioilegien 
aller  Wrt,  toclchc  ©romnjett  u.  cinjcltcen  Stabten 
erteilt  nmrben.  2)  überb  greiljeit,  ©efreiung 
B,  et»  magni  immens. 

Im-münitus,  adj.  unbef  eftig  t castellum,  *Spartc; 
ungepf laftert  eia. 

*lm-murmüro,  1.  babei  ob.  barin  murmeln, 
Taufeben  terrae,  undis,  allster  silvis;  agmen 
(tc.  mihi). 

1.  immütittnlls,  e.  adj.  [immntof  oeränbet  = 
lieh,  Beränbert  Plaut.  Epid.  4,  2,  8. 

2.  imraütäbilis,  e,  adj.  [in  u.  mutabilis]  uns 
oeränberlid). 

inimütnlillltas,  ötis,  f.  [2.  iuimutabilis]  Uns 
oeränberlithleit  Oie. 

Immütätio,  önis,  f.  fimmuto]  ©eränberung, 
©ertaufchung,  bef.  Die  Wetongmic  Cic. 


impedienentum.  381 

1.  inimüUtus,  adj.  [in  u mato|  unoeränbert. 

2.  lminütnlus,  parttc.  0.  iminuto. 
fim-mütesco,  mütui  — 3.  (feit)  oerftummen. 
im-niüto,  1.  gang  oeränbetn,  umtoanbeln, 

in  üblem  Sinne  ocrfchlechtern  ordinem  ver- 
borum,  rem  publicum,  prosperis  rebus  immu- 
taii,  animum  tuum  immutatura,  immutata  ur- 
bis  faciea  erat,  alqd  de  institutis  prioruni;  als 
rhet.  /.  t.  metongmifcb  gebrauchen  Eqpiu* 
Africam  pro  Afiis;  immutata  verba  (j.  ©.  curia 
ft.  senatus);  immutata  oratio  Sllegorie. 
iuio  f.  imtuo.  [fam  ‘Hiberi  Verg. 

im-päcatuK,  adj  nicht  friebf ertig,  unfrieb  = 
itn-pär,  päris,  adj.  ungleich,  ungerabe  nume- 
rus,  interralla,  benerolentia;  ’carmina  impari- 
bus  facta  iuodie  elegifc^e  ©erfe;  ’pee,  *toga 
dissidet;  — inaequabiüs  in  fib  jelbft  ungleib, 
ungleichförmig  ludere  par  impar  lior.-,  nil 
fuit  unquam  sic  impar  aibi;  = dispar  bet  ©e  = 
f ch a f f en beit  nach  unter  einanber  ungleich; 
bef.  an  Sfraft  u.  Seltung  einer  ©etfon  ob.  Sache 
nicht  gewachfen,  fehmächer  ob.  geringer, 
alcui;  conailio  et  viribus  an  tc.,  nuniero;  *i. 
congressus  Achilli;  materno  genere  nicht  eben  = 
bürtig  o.  mütterlicher  Seite;  *facies  nobititate ; 
impan  iuncta  erat  mit  einem  nicht  ebenbürtig 
gen  Wanne  oerheiratet;  in  moralijeher  ©ejiehung 
cum  impari  iungi  Liv.  1,  46,  7 ; *o.  bem  @egen= 
flanbc,  bem  jmb.  nicht  gewachfen  ift  pugna, 
certamen,  vires,  certavi  lmparibus  mit  fotchen, 
bie  mir  überlegen  finb. 

im-par&tus,  adj.  unnorbereitet,  mit  etw.  n.i<ht 
auSgerüftet  ob.  perfeljen  parat  uh  incidit  in 
imparatos;  inermis  et  l ; ineuutus  atque  etiam 
Lj  omnibus  rebus  imparatissimis  ohne  irgenb 
welche  ©orbereitung;  res  publica. 

Im-pürills,  e,  adj.  ungleich  Aur.  Vict.  — lm- 
pkrVter,  adv.  ungleid)  voraus  i.  iuncti  ~ eie; 
gifche  Serfc  Hör.  a.  p.  76. 
impartio  j.  impertio.  [leo  Verg. 

*lm-pastus,  adj.  (feit.)  ungefüttert  = hungrig 
imp&tlbilis,  e,  <ulj.  [in-patior]  unleiblich,  un , 
erträglich  dolorem  vos  impatibilem  facitis 
Oie.  /in.  2 §.  67. 

Im-patiena,  tis,  m.  +corop.  u.  \sup.  ber  etw. 
niebt  erträgt  ob.  nicht  ertragen  tann  *ir»e, 
*vulneris,  *viri,  *viae,  fveritatis,  fsolis,  fpul- 
veris,  fteuipestatum,  *cera  coloris,  fnavia  gu- 
bernaculi;  *terra  frugiferarum  arboruin ; ’animus 
feinet  nicht  ijrrr.  ®ao.  a)  fimpkti enter,  adv. 
m.  comp.  u.  sup.  mit  Ungebulb,  ungebulbig, 
unerträglich  öj+inipätientia,  ae,/-.  baS  Nichts 
erbulbcn,  Unoermögen  etw.  ju  ertragen 
silentii  i.;  ad  i.  dilabi. 

iupfivTde.  adv.  [impavidus]  (.feit.)  unerfchroden 
Liv.  — ■ Im-pivTdiis,  adj.  unerfchroden,  be  = 
Ijcrjt  pectora  Liv.;  belli  Martisqne  discrimen 
impavidus  subibo  Ourt.,  *leo,  *impavidum  fe- 
rient  ruinae  Hör. 

impödiinentum,  i,  n.  [impedio]  1)  baS,  woburch 
jmb.  Berwidclt  u.  jurüdgehaltett  wirb,  Dorwärt« 
ju  fommen,  baS  ^inberniS  impedimentum  ali- 
cui  facere  ob.  inferre;  moram  et  imp.  inferre 
alcui  rei;  ne  ponti  iniieiendo  imp.  hostiles  tur 
res  afferrent  Tac.\  hacc  res  est  impedimenti 
loco  ob  impedimento;  Gallis  magno  ad  pu- 
gnam  erat  L,  quod;  vicit  impedimenta  naturac. 
2)  pl.  QJepäd,  ©eifegepäd  (infofern  es  an  bem 
raftheren  gortfommen  hinbert),  gew.  als  milit. 


382 


impedio  — 

t.  t.  £>ee reSgcpöct,  ftfewcrc  Bagage  (mit  Hin« 
ftfehife  btt  Safttiere  u.  Irofetnccfetc ; »gl.  Barcinao), 
imp.  et  aarcinae;  conferre  se  ad  imp.  et  carros 
suos,  parare,  locare  imp  ; Miloma  fifemerbe« 
padtct  Stofe;  inSbej.  ^atfpferbe  magnum  nu- 
mermn  impedimentoram  ex  caatria  produci. 

impedio,  4.  fin-pea]  cigll.  bic  güfec  »ermitteln, 
1)  »ermitteln,  oerftriiten,  umwideln,  ums 
mijrben,  umftfelingen,  in  einanbcr  fledjten 
se  in  plagae  Plaut.;  elepbanti  impediti  rarnia 
arborum;  cum  raedä  impeditua  (cingcftfeloffen) 
esset;  *crura  alcui,  *caput  myrto,  ‘frenis  in- 
pediuntur  (werben  ongelegt)  equi,  *crus  pellibus, 
‘loricam  clipeique  onus  hast«  jufammenipießcn, 
falqm  amplexn;  eine  Ortliifeteit  unjugönglttfe 
matfeen,  octipcrten  locum,  iter,  munitionibus 
saltum ; fea  qnae  plana  sunt,  novo  mnnimenti 
genere-  $afe.  »ermitteln,  oermirren  se  nnp- 
tiis,  curae  me  Ter.,  mentem  dolore,  causam 
alcis;  exercitum  eadem  fortuna  quae  impedierat 
(in  Berlegcnfeeit  gebratfet  featte)  expedivit.  8) 
»erfetnbern,  feinbcrn,  feemmen,  jurfitf«,  ab  = 
fealten  equitatum,  exercitum;  alqm  vero  bono- 
qne,  falqm  fugä;  alqm  ad  capiendam  fugam 
ju  flicfeen;  alqm  in  iure  suo;  iter,  oppugna- 
tionem,  prospectum,  ab  delectatione  omm  iiogo- 
tiia  impedimur;  m.  ne;  nulla  re  impedior  quin 
etc.;  nihil  impedit  qnominua  etc.;  alqd  alqm 
m.  inf.;  *genua  »erjagen  ifem;  solutio  impeditnr 
ftoeft;  nihil,  non  impedio  meinetwegen. 

Sa».  A)  Inipeditio,  önis,  f.  Berfeinberung, 
flajf.  nur  ammu8  über  omni  impeditiono  cara- 
rnm  Cic.  de  die.  1 §.  115.  II)  impeditua,  adj. 
m.  comp.  u.  sup.  bei  als  milit.  t.  t.  ».  Solboten, 
iefewet  bepaeft,  uitfet  fampfbereit,  nitfet 
jtfelagfettig  hostibus  impeditis  propter  ea 
uae  ferebant  onera;  itincre,  sab  onere;  impe- 
itoa  aggredi;  agmen;  comitatus  ftfemerfälligcS ; 
navea  nid^t  fegelfcrtig.  2)  mit  Stfemictigf  eiten 
»etbunben,  ftferoicrig,  unmcgfnm,  unju« 
gdnglidj.  mifelitfe  itinera,  aaltus,  locus  impe- 
ditissimus  ad  iter  faciendum,  navigatio,  tem- 
pora  roi  publicae;  nec  in  bella  gereutibus  nec 
in  impeditis  bie  in  ifeten  Beftrebungen  gefeemtiit 
jinb;  omnium  animis  imp.  ba  bie  ©ebanfeu  aller 
(mit  ben  Rurüftungen  jut  Äbfafert)  beftfeäftigt 
Waten;  quia  horum  non  impeditissimum?  teid) 
an  fjtnberniffen;  impeditissimae  orationes  fefet 
ftfemcrfäHige  Tac. 

im-pello,  püli,  pulsum,  3.  1)  *nu  etw.  ftofeen, 
ftfelagen  animae  lintea,  chordaa  pollic«,  anras 
mugitibns;  impulsa  (erfaßt)  cupressus  euro; 
manu  portas,  turrim;  arrectas  aures  b.  i.  bie 
Aufmcrtiamlcit  immer  nufer  Ipaitnen;  bafe.  fort« 
jtofeen,  stteiben,  «werfen,  =fiürjen,  =be= 
wegen  hostem  univereis  viribus,  hostes,  aciem 
jum  SBeitfeen  bringen;  fin  periculum,  fin  frau- 
dem; *montem  conversa  cuspide  in  latus;  *un- 
das,  *sagittam  nervo,  *remis  navem , aequora, 
"arma  jtfemingen,  'folia  auftreiben,  *saxa  fein« 
treiben.  Sa»,  a)  prägn.  ben  lefeten  Stofe  ge« 
ben,  umftofecn,  ju  §all  bringen,  alqm  prae- 
cipitantem  einen  Uitglüdlitfecn  noife  unglütflitfeet 
maifeen;  alqm  ruentem,  impulsa«  Vitelüi  res; 
cum  simul  terra,  simul  inari  bellum  impel- 
leretur  ber  Stieg  in  Bewegung  gefefet  watb  Tac. 
Agr.  25;  *animum  labantem.  o)  legentem  aut 
tacitum  quovia  aermone  feeftig  U.  plöplidj  auf« 
fioten  (ftärfrr  als  interpellare)  Hör.  c)  mit 


impemtor. 

filfe  fortreifeen  qui  (aermo)  repugnantes  qno- 
que  ducat  et  i.  Fl  in.  ep.  2)  tp.  jmb.  ju  etro. 
antreiben,  bewegen,  »erleiten,  reijen  ad 
scelua,  ad  bellum,  ad  artem,  in  fraudem,  in 
sermonem,  in  spem;  impulaus  occasione;  floci 
felicitate,  nunüis,  furoro  utque  amentiu,  irä; 
pass,  filfe  feinreifeen,  fiife  »erleiten  taffen 
ad  facinua,  ad  diligendum,  ad  credendum,  ad 
dimicandum. 

im-pendeo, 2.  bei  ob.  an  etw.  feangen. 

überfeangen  saxum  Tantalo,  gladius  cerviei- 
bus  eius,  montes.  2)  tp.  brofeenb  über  jmbl. 
Jjjaupte  fifeweben,  brofeen,  beoorftefeen  Om- 
nibus terror;  onrnes  in  me  terroreB  pericala- 
que;  inexpiabiles  poenae  iis,  a quibus;  haec 
quasi  fata  amicitiis;  tontum  rei  publicae  sce- 
leris a consulibus;  quae  partim  iam  adsnnt 
partim  impendent;  tanta  mala  te  Ter. 

lmpendiö,  adv.  [impendium]  (Sonoerf.)  b.  comp. 
bebcutenb,  bei  weitem  i.  magis  Ter.,  Oie.  — 
impemliosns,  adj.  [impendium]  »iel  Aufwanb 
matfee nb  Plaut.  — impendium,  ii,  w.  [im- 
pendo]  1)  Aufwanb,  Ko  ft  e n (jur  Srreitfeung 
eine«  beftimmten  RroetfeS)  sine  impendio;  (pl.) 
triumphorum  ac  munerum;  froditua  et  impen 
dia  (civitatis);  i.  private,  publico;  bef.  + Set« 
luft,  Aufopferung  tantulo  i.  ingens  victoria 
atetit;  parvo  i.  2)  Untoften  einer  Anleifee,  gin« 
fen  eines  Kapital«  fenua  et  i.;  (feit.)  übertr.  iw- 
pendiis  «tiam  augere  largitatem  tui  muneri» 
Oie.  Brut.  §.  16. 

im-pendo,  di,  sum,  3.  eigtl.  ba*n  abwdgen  1) 
Sofien  auf  etw.  »etwenben,  aufwenben , Weib 
au 8g eben  pecunüun  in  alqd,  aumptum.  2) 
überfe.  anwenben,  »etwenben  quid  censefo 
volmsaei.  laboria,  operae,  pecuniae?  *nihil  san- 
guinis in  socioa;  *omnibuB  (auf  rc.)  labor  est 
impendendus;  fvitam  usui  alcis,  freliquuni 
tempus  studiia. 

im-pendträbTiia,  c,  adj.  1)  unbur efebring liefe 
ailex  ferro  hie.;  quae  i.  qnaeque  pervia  Tac 
2)  unbefiegbar  pudicitia  Agrippinae  Tac. 

hnpenaa,  ae,  f.  [impendo]  1)  Aufwanb,  Koften 
i.  pecuniae  facienda  erat,  facere  i.  in  alqd, 
parcere  impenaae,  i.  praeatare  alcui,  aumptu« 
et  impensae,  ’cenarum  auf  rc. , fitineria,  fae- 
dificii  dilabentis;  sine  publica  i.  2)  tp.  Auf- 
Opferung,  Berwenbung  einer  @aifee  auf  etw. 
officiortun  Zar.,  *cruoris  sui,  *operum;  (Nejt.) 
i.  meis  (auf  Soften  meine«  guten  SRufe«)  illorum 
ali  augerique  luxuriam. 

inipenge,  ade.  m.  comp.  u.  sup.  [impensnsf  1) 
(fpöt)  mit  Anfmanb,  mit  arofeen  Soften, 
toftfpielig  alqm  humarc;  bibfiothecaa  impen- 
sisaime  repamre.  2)  übermdfeig,  ungemein, 
angelcgentliife,  bringlilfe,  feeftig  nunc  eo 
facio  id  impenaiue;  impensius  modo  (über  bie 
Dia  feen)  rebus  suis  diffidere,  legatos  supplices 
mittere  Sali.;  impenaiua  orare;  i.  miütcs  reti- 
nere;  fpetere,  rogare;  *tanto  impenaiua  (forg: 
fälliger)  consulere.  — Impensus,  adj.  m.  (unfU 
comp.  u.  (fpät)  sup.  [impendo]  reidfeUtfe  »crWenbfi. 

1)  teuer,  feotfe,  toftfpielig  nihil  impensins  est 
homine  ingrato  Plaut.;  i.  pretio,  *bl.  impenso. 

2)  bebcutenb,  grofe,  feeftig,  ftart(Z’la«<.)ci»o 
iste  factuat  impensior;  volnntaa  erga  alqm. 
•fecura  impensior,  fimpensissimae  prei-es 

hnpSrätor,  öria,  m.  [impero]  1)  Wcbicter,  Bor« 
fiefeer,  Atifüfeter,  familiae  beä  ipaudgffinbfe 


imperatorius 

histricus  Scbaufpiribtreftor  Plaut. ; imnua  imperia 
binosque  i.  (Konfuln)  sibi  fecere;  dux  et  i.  vit&e 
mortalium  animus  est  Sali  -,  f-Macedoniae ; au.b 
Beiname  Jupiter#.  2)  gelbherr  ju  Sanbe  u.  *u 
Blaffer,  bat),  aud)  Oberabmital  (bet  ben  Krieg 
suis  auspiciis  führt);  i.  fuit  summus  et  man 
et  tcnu.  3n«bej.  alb  (S^rentitel,  ben  fjeer 
unb  Senat  nach  einem  anjchnlichen  Siege  bem 
gelbherrn  erteilten,  alb  titel  bem  Warnen  gern, 
iiadjgefefct ; ffeit  (£äfar  bei.  ftepenbe,  bem  Warnen 
balb  bor-,  halb  nachgejebtc  Xitel  bet  röm.  Kaifer, 
and)  allein,  ohne  ben  Warnen  Xnu  A)  hnperit- 
torlus,  adj.  jelbhetrlicf),  Sclbherrn  = mnnu- 
biae,  partes  (Wolle,  Wmt),  conailium,  ins,  lauB, 
labor,  nomen,  forma;  fhaud  imperatorinm  ratna 
m.  inf.  tai  jerlid)  Tac.  H)  ImperStrix,  leis,  f. 
(jelt.)  ®ebieteriit,  fjietrfebeiin.  — ImpSrätum 
j.  impero  1)  a). 

•iniperceptus,  tulj.  m.  (jpät)  comp,  [in-percipio] 
(jelL)  unetfannt  mendacia  Or.  f Plaut. 

imperco,  — — 8.  |in-parco]  fronen  alcui 
’lm-perdltus,  adj.  nicht  iu  ®runbe  gerichtet, 
hn-perfectus.  adj.  unoollenbet,  nnt>ollftän  = 
big,  unoollf  onimeu  imperfecto  (n.)  nec  abso- 
lute Cic.\  ut  re  imp.  JAv.  1,  64,  7;  fcommenta- 
rius,  {-bellum,  t opera,  tpars. 
im-perfossus,  adj.  [in-perfodio]  unburchbohtt 
Or.  tuet  12,  496. 

imperlösns,  adj.  (imperium]  1)  mächtig,  ge  = 
bietenb,  fjtttfchenb  populi,  urbes,  dictatura; 
•*sibi  fnf)  felbji  bcherrfihenb ; *virga  bie  gabccb. 
2)  im  tabelnben  Sinne  gebietetifdj,  l)erri?<b> 
bejpotifd),  tpranniid),  ^axt  familia  impe- 
rioaiaaima;  cupiditas  honoris  quam  dura  eat 
domina,  quam  imp.,  quam  vehemens;  Proser- 
pina;  auch  «1*  Beiname;  f.  Manliu«  2). 
imperite,  adv.  m.  comp.  n.  sup.  [imperitus]  un  = 
erfahren.  — IrnpäritU,  ae,  f.  [imporitus]  Un< 
erfahrenheit,  Untnnbe,Unmi)fenheit  legati; 
abfol. ; ti.  et  rusticitas,  fiuveuum. 
imperito,  1.  [int«««,  n.  impero]  1)  befehlen, 
betlangen  quod  anteliac  pro  iure  meo,  m.  ne 
Plaut.-,  aequam  rem  Hör.  2)  gebieten,  bett* 
fd)cn  übet  jmb.  ob.  ctw.,  fommanbieren  alcui; 
naturam  ipsam  ceteris  imperitantem  industrift 
vincere;  superbe  avareque  imperitatum  victis 
esae;  oppido,  *legionibus,  *equis  lenfen. 
iin-pgritiiH,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  unerfahren, 
nntunbig  iuris  civilis,  nostrae  conauetudinia, 
usus  militaris;  oft  subst.  ab  imperito  dicendi 
ignaroque;  qua  praestat  intellegens  imperito; 
ificere  apud  doctes  imperitoaque. 

Imperium,  ii,  n.  [impero]  1)  Befehl,  Bor  = 
fchrift,  Berorbnung  eri  i. , i.  exsequi  Plaut., 
Ter.-,  iuB  imperiumque,  i.  abnuere,  imperia 
administrare  erteilen;  parere,  obtemperare  im- 
perio;  imporio  (auf  ic.)  alcis;  decumarum  roill- 
tätliche  Auflegung  b.  Zehnten  Cie.  Verr.  4 §.  Ul. 
2)  bas  Weiht  jn  befehlen,  bie  fterrfchaft,  ®e= 
roalt,  SRacht;  Staatsgewalt,  Oberhoheit, 
Wegierung  si  quid  imperi  est  inte  mihi,  meum 
i.  in  te,  non  in  me  tibist  Plaut.;  mater,  cuius 
sub  imperiost,  i.  habere  in  alqm  Ter.;  imperio 
eius  unter  feiner  Regierung  Liv.;  regere  urbem 
imperio  alb  König  Liv.;  cadere,  redigere  sub 
populi  Rom.  imperium;  decertarc,  dimicare  de 
imperio;  domesticum  im  Smufe;  caelestium  über 
tc.;  provinciae;  summa  imperii  custodiae  Ober: 
befehlbhaberamt  über  bie  ®efängniffe  Nep. ; tene- 


— impero.  383 

bat  non  modo  auctoritatem , sed  etiam  i.  in 
suos;  terra  nunquam  recusat  i. ; fb.  ber  f a i = 
{erlichen  Wegierung;  übertr.  animi  imperio  uti 
unter  ber  Sjerrfchaft  bet  Seele  flehen ; si  in  ani- 
mis  hominum  regale  i.  sit;  auch  P^-  'n  Bejug 
auf  bie  einzelnen  fjanblungen,  in  benen  bie  fjerr- 
fthergemalt  fich  jeigt,  'Kachtgebote,  §obeita= 
t echte  non  posse  eius  imperia  diutius  susti- 
neri ; sua  esse  eiusmodi  i. , ut;  a populo 
Romano  i.  perferre;  novis  i.  studere  nad)  Ber: 
änberung  ber  §errfchaft  ftreben;  peractis  i.  .verr: 
fchtrthaten  Hör.  carm.  4,  14,  40.  3nbbef.  a) 
«mtbgetoalt,  obrigteitliche  ®eroalt,  u.  jtoat 
a)  Sibilgemalt.  welche  bie  richterliche,  bie  Straf: 
gcwalt,  fo  wie  bab  ins  edicendi,  agendi  cum 
populo  (ngl.  edico,  ugo),  bab  Weiht  ber  Borlabuitg 
u.  Serhaftung  in  fich  begriff,  civile;  pro  j.  sum- 
movere;  qui  togatus  in  re  publica  cum  pote- 
state  imperioque  versatus  est;  in  provincia 
cum  summo  i.  ac  potestate  versaris;  gern,  auch 
in  imperio  esse  b.  SRagiftratcn  m.  Sibilgemalt, 
weil  biefc  benfelben  m.  Betleihung  beb  'Jlmteb 
unmittelbar  erteilt  warb,  ß)  häufiger  militäri= 
fche  ®ewalt,  Oberbefehl,  Kommanbo  se- 
mestre;  quinquennii  = quinqucnnale;  belli; 
summa  impeni;  summa  l.  bellique  adruini- 
strandi;  alqm  bello  imperioque  praeficere;  sine 
i.;  esse  cum  imperio  ben  Oberbefehl  hoben ; cum 
imperio  praoticiebantur  Heute  mit  militärifebem 
feommanbo,  Blilitärgouberaeurc  Caes.  b.  c.  8,  3t, 
3;  imperia  novi  generis  (neue  Hirten  ber  SWili= 
tärgewalt)  constituere  in  alqm;  i.  magistratns- 
que  SBürben  im  Krieg  u.  grieben ; iron.  i.  iudi- 
ciorum  teuere  veile  in  ben  ®erid)teu  lomman 
bieren  wollen;  namentlich  in  ber  gormcl  cum 
imperio  esse,  welche  b.  ben  Sonfuln,  Brätoreu  u. 
Statthaltern  bet  $TDOtn*cn  mit  SDlilitärgewalt  ge= 
braucht  wirb,  infofern  biefe  ju  bem  Hlmte  befon: 
berö  hinjutritt  u.  erft  burd;  eine  beionbere  lex 
cur i ata  bem  Schon  gewählten  SRagifirate  erteilt 
werben  rnufjte.  ®benfo  bezeichnet  imperium  in  ber 
Wege!  SRilitärgemalt  ob.  Stellen  mit  ber= 
felben  neben  honores,  potestas  ob.  magi- 
stratus,  wie  b.  de.  Lael.  §.  54.  68.  b)  meton. 
a)  ^errf^ergebiet,  Weich,  Staat,  bcf.  ber 
römifchc  timum  i.  nostri  propagatio ; salus  imperii ; 
populi  R.;  (Hör.)  adiectis  Britannis  imperio; 
*Itklia  gravida  imperii«  reich  an  mächtigen  8öl= 
fern.  pl.  Beamte,  Behßrbcn  nacti  vaeuas 
ab  impertis  Sardiniam  et  Siciliam  Caes.  b.  c.  1, 
31,  1;  erat  plena  lictorum  et  imperiorum  (Kra: 
ner:  appariterum)  provincia  Caes  b.  c 3,  32,  4; 
Befehlshaber  imperia,  potestates,  legationes 
ex  urbe  exeunto  Cic.  legg.  8 §.  9. 

Im-permissns , adj.  unerlaubt  gaudia  Hör. 
impero,  1.  [archaift.  imperassit  ft.  imperaverit 
Oie.  legg.  3 g.  6]  1)  befehlen,  borfehreibeu, 
gebieten,  anorbnen  alqd;  quae  ad  eam  rem 
usui  sint,  militibus  indicat  eaque  imperat; 
quid  tieri  vellet;  certum  numerura  militum  ci- 
vitatibus,  quem  — adduci  velit;  m.  ut,  ne;  auch 
bl.  conj.  huic,  quas  possit  adeat  civitates;  m. 
acc.  c.  inf.,  fcboch  b.  Oie.  nur  m.  nee.  c.  inf. 
pass,  hunc  in  vincula  duci  Cic.  Cat.  1 §.  27 ; 
statirn  describi  (sc.  eas  tabulas)  jp.  tiuU.  tj.  42; 
has  omnes  (naves)  actuarias  den  Caes.  b.  G.  6, 
1,  8;  roliquas  proficisci  7,  60,  3;  eo  partem  na- 
vium  longarum  convenire.frumentum  — com- 
portari  i.  b.  c.  3,  42,  8;  animo  nunc  iam  otioso 


imperspicuus  — impietas. 


384 

esse  Ter.;  *iungerc  cquos  Titan  velocibus  horis; 
tcqnitatuque  (—  equitatuique)  procedere  ante 
agmen;  (feit.)  perfönlirf)  im  pass.  nach  Analogie 
6.  iubeor,  es  liegt  mit  ob,  haec  ego  procurare 
et  idoneas  iinperor  et  non  mvitus  Ilor. , deduci 
imperantur  Cie.  Verr.  5 jj.  68;  cum  ipse  lugur- 
tha  ad  imperandum  Nisidium  vocaretur  bcmtit 
(ber  töm.  ffelbherr)  ihm  feine  Befehle  erteile,  nunc 
ades  ad  imperandum  (=»  ut  tibi  aliquid  imperem) 
Tel  ad  parendum  potius,  sic  enim  antiqui  lo- 
qnebantur;  partic.  Imperatum,  i,  n.  baS  Se  • 
foljlene,  bie  Erbte  venire  ad  i,;  i.  facere  ge; 
borgen;  i.  (pl.)  facere  ®ef)orfatn  leiften,  fid)  uit- 
tcrtocrfen.  3n4bef.  eine  Setfmng  anorbneu  a)  als 
publicift.  u.  milit.  1. 1.  eine  Sieferung  befehlen, 
jmbm.  etw.  auf  legen,  ju  liefern  befehlen  ci- 
vitatibus  pecunias,  naves,  certum  numerum  mi- 
litum,  his  obsides  frumentumquo  exercitui  (für 
baS  ßeer)  Cats.  b.  G.  6,  20,  4;  frumentum  sibi 
in  cellam.  ß)  als  t.  t.  bei  BritmtlcbenS,  cenam 
alcui  wegen  ic.  Erbte  geben;  domi  non  impera- 
ram  mcgen  bet  SÄahljeit  leine  Slnorbnung  ge; 
troffen;  (Ter.)  oetotbnen,  o.  ärjtlidfcr  Schaub, 
lung.  y)  sibi  alqd  etm.  (ich  fclbft  auferlegen, 
etm.  ju  thun  befchlicfecn,  wiewohl  man  ei  ungern 
tl)Ut  egomet  mihi  omniu  assentari  Ter.  2)  über 
jmb.  ob.  etm.  herrfdjen,  gebieten,  befehlen, 
tommanbiereu  alcui,  omnibus  gentibus,  etiam 
invitis,  crudeliter,  superbe  et  crudeliter;  bilbl. 
Bibi,  animo,  cupiditatibus  beherrfihcn;  imperat 
aut  servit  collecta  pecunia  cuiquc  Hör.  ep.  1, 
10,  47;  häufig  abfol.  in  pacc,  domi,  illo  impe- 
rante  unter  jeinem  Oberbefehl,  *i.  arvis  beat 
beiten,  fnimrs  voci  ju  oiel  jumuten,  ®croalt 
antfjun.  [iudicum  ingenia  Plin.  ep. 

im-perspTcuus,  adj.  unburehfehaubar,  bunlel 
‘imperterrftus,  adj.  unetfehroden  Verg. 
impertio,  4.  (in/',  dep  eram  noc  malo  impertiri 
Ter.  Ad.  3,  2,  22)  [in-partio|  jmbm.  etm.  als 
feinen  Anteil  jufommen  laffen,  ju=,  mit= 
teilen  a)  alcui,  alcui  rei  alqd,  alcui  civitatem, 
laudem,  partem  oneris,  dolorem  suum  unum 
diem,  tempus  (oerwenben)  cogitationi  huic,  fsa- 
pientiae  doctoribus  tempus  post  epulaa ; teures 
((Schär  fthenlen)  studiis  honestis;  alqd  tibi  con- 
silii  sui;  meum  laborem  hominum  periculis 
sublevandis  Oie.  p.  Mur.  §.  8;  alcui  multom  sa- 
lutew  hcrjlich  grüfjen  laffen;  si  quid  novisti  rec- 
tius  istis,  canaidus  imperti  (sc.  mihi)  Hör.  ep. 
1,  6,  08;  so  talem  alcui  erWeifenj  hominibus 
indigentibus  de  re  familiari  impertiendum  (est) 
Cic.  off.  1 §.  54.  b)  alqm  alqa  re,  alqm  nuntio 
Plaut.;  alqm  plurima  salute  Ter.,  vicinOB  im- 
pertio  sc.  salut o mache  meinen  ®ruä  Plaut.; 
-j-alqrn  osculo;  doctrinis  quibus  aetas  puerilis 
impertiri  debet  belannt  gemacht  werben  Nep.; 
fnullo  bonore  impertitus  — donutus. 
flm-pcrlurb&lus,  adj.  ungeftört,  ruhig. 
Im-pervius,  ad),  unwegfam,  nicht  ju  paffic  = 
reu  famnis,  fiter,  flapis  ignibus  feuerfeft. 
Impete,  Imptdibilis  f.  impetus,  impatibilis. 
Impetigo,  Inis,  f.  SRöube  Suet. 

Impöto,  4.  [in  u.  peto]  angteifen  haud  am- 
bigue  iuvenem  impetiit  Curt.  10,  7,  5;  nach  Sögel 
(gern.  h.  a.  iu  i.  impensa  probra). 
impeträbilis,  e.  adj.  m.  comp,  [impetro]  1)  er  = 
reichbar  ob.  leicht  ju  erlangen  impetrabi= 
lior  pux,  venia,  omnia,  triumphus,  *Iuuoni 
Votum  facere.  2)  (Plaut.)  bet  etw.  leicht  er- 


reicht impetrabilior  nullus  est;  dies  an  bem 
mein  Bunfch  erfüUt  worben. 

impetrilio.  f.  [impetro]  Streichung  Oie.  — 
impetriu  (.  impetro  2). 

impetro,  1.  (archaift-  inf.  fut.  impetrassere)  [in 
u.  patrol  1)  ausführen,  jufianbe  bringen 
Plaut.;  dii  i.  (metben  es  burchfepcn)  Liv.  2,  46. 
7.  2)  überh-  ©emährung  einet  Bitte  ob.  eines 
BunfcheS  erreichen,  erlangen,  auswirlen 
alcui  civitatem,  alqd  ab  alqo;  impetrato  (nach’ 
bem  burchgefeht  worben  war)  ut  Liv. ; de  alqa  re 
(Circes.)  baS  ©ewünfehte  erlangen  rücfficht lieh  einer 
Sache  de  indutiis;  ab  eo  de  sua  ac  milit  um 
salute  impetrari  posse;  non  i.  ab  animo  potuit 
ut  es  über  fi<h  gewinnen,  abfol.  @ehör,  Srhörung 
finben  ad  impetrandum.  Sau.  desid.  impetrlo, 
4.  burdj  ijilfe  ber  Beisfageoögel  ob.  Cpfertiere 
günftige  Bahrjeichen  ju  erlangen  (neben 
Oie.;  impetritum  est  cS  m fo  gut  Wie  erlangt, 
bie  Jlufpicien  geben  gute  Snjeiehen  Plaut. 

ImpStuB,  us,  m.  auch  *nW.  impete  ungewähnlich 
dat.  impetui,  wofür  impetu  Plane,  in  Cic.  fam. 
10,  24,  8;  ebenfowenig  lommt  Oor  gen.  dat.  ail 
pl.  [in-peto]  1)  taich  oormärtSgehenbe  u 
brängenbe  Bewegung,  fehneller  üauf,  ge= 
wattiger  Slnbrang,  ftürmifche  ®ewalt,  Un; 
geftüm,  bef.  Anlauf,  ängriff,  Slitfall  ven- 
torum,  lluminis,  maris;  quinquoremis  praelau 
impetu  Oorbeifchic|enb;  i cacb  admirabili  cum 
celeritate  moveri  vertique  Cic.  n.  d.  2 §.  97; 
•noctumo  nfiml.  beä  .ftimtnelS  — in  bcrSlarbt ; 
impetum  caperc  einen  Änlauf  nehmen,  anfegen 
Liv.;  navium,  classie;  impetum  facere  in  alqm, 
in  hnes,  in  agros,  in  provinciam,  i.  dare  iu 
alqm  Liv.;  quä  tulisset  impetum  Just.  25,  4,  2; 
‘biformato  i.  Centaurus  ft.  biformatus  C.  im- 
petu suo;  impetum  sustinore,  excipere,  ferre, 
propulsare;  tanto  i.  (fo  ungejlttm)  ire,  eodem  i. 
subsequi,  oppidum  continenti  i.  (in  einem  Saufe) 
petcre;  de  conspectu  fugere  veloci  i.  in  rajeben 
®ä|}en  Phaedr.;  fin  tanto  i.  cursuque  rerurn; 
als  mcbicin.  t.  t.  sanguinis  Btutfturj  Aur.  Viä. 
2)  tp.  a)  heftiges  Seetangen,  Begierbe,  un= 
geftümer  Bunfch,  animi,  dicendi,  imperii  de- 
lendi;  ea  res  saepe  temptata  impetus  eius  con- 
siliaque  tardabat  Caes.  b.  c.  t,  26,  2;  *i.  est  nt. 
inf.  b)  .fjef tigleit,  ilcibeuidjaf tlidtf eit,  Uu 
epüm  tm  Sentüle,  im  Beben  u.  ^anbclit  animi, 
elli;  ut  istius  animos  atque  impetus  retardaret 
[feucr  u.  Ungcftüm;  adversando  remorandoque 
incitato  semel  militi  addere  i.  Liv.  2,  45,  7; 
(Just.)  multitudinis  But  bcS  BäbelS.  3nSbcf.  a) 
rafcher  ob.  unüberlegter  ©ntfchlttfi.  Saune 
feapere  impetum  regis  occidendi,  fNeronew 
aggrediendi;  impetu  et  quadam  etiam  temeri- 
täte;  non  i.  potius  bella  quam  perseverantiä 
gerit ; pl. barbarorum ®ntf hlüffe Tac.  ^(Schwung 
beS  ffleifteS,  ber  fRebe,  Begeifterung  aliter  in 
ca  (oratione)  nec  i.  ullus  nec  vis  esse  possit; 
divinus,  *Bacer,  fcalor  et  i.;  calor  ille  cogita- 
tionis  — velut  repetito  spatio  sumit  i gieht 
fich  einen  Schwung  Quint,  io,  3,  5. 

im-pexus,  adj.  1)  ‘ungeldmmt  barba;  *saeia 
umjottet  0.  ic.;  *impexä  (rauhborflig)  porrigine 
(als  <Jolge  bet  Unfauberfeit  eines  impexum  caput 
2)  lp.  ungefchmücft,  rauh  antiquitas  Tac. 
dial.  20. 

impfe,  ndp.  [impius]  gottlos,  bflichtoergcjfen. 

im-pTStas,  ätis,  /.  ® ottlofigteit,  Buchlofig 


impiger 

teil,  JßflicbtBcrgeffenbeit,  3mpietöt  im- 
pietatis  duces;  in  principem  fDlajeflät&oerbre 
d)etc  Tac. 

Im-pYger,  cuij.  nicpt  tröge,  unoerbroff en, 
rüftig,  raftloS  patiens  et  imp.  in  itineribus 
et  laboribus,  in  scribendo,  ad  labores  belli,  in- 
genimn,  militia,  ’equua,  *m.  inf.,  fmilitiae 
im  k.  ja»,  a)  Impigre,  adv.  unoerbroffen, 
unge[öumt.  6)  ImpTgrltas,  ätis,  f.  Unser« 
broffenbeit,  Siüftigleit  Cic. 
lin-pingo,  pegi,  pactum,  3.  [in-pango]  t)  etw. 
ob.  mit  etm.  an  ob.  gegen  etw.  fcblagen, 
Rogen,  treiben  pngnum  in  os  Plaut.,  alcui 
lapidem  auf  jmb.  werfen  Phaedr.;  f caput  pa- 
rieti ; ’agmina  muris  treiben,  jagen  an  tc.;  lm- 
pingi  (flogen  auf)  Flavianie,  in  vallum  Tac.  2) 
tp.  alcui  epistulam  über  ben  £>al4  fdjiden;  huic 
calix  mulsi  impin gendus  est  auf jubringen ; alcui 
dicam  f.  dica  Ter 

im-pto,  1.  mit  ©djulb  befleden,  se  crga  alqm 
gegen  jmb.  fünbigen  Plaut.  — ini-plus,  adv. 
l)  gottlo«,  rucblo«,  pfliebtocrgeffen,  oer« 
rudjt  civis,  imp.  et  sceleratus,  dii  (Tac.)  bie  bei 
Scrwünftbungen  angerufen  werben,  “turba  ®c« 
finbel,  “saecula,  ferga  porentes,  *gr a uf am  do- 
mina;  Saturnus;  eu bst.  poenae  in  impios.  2)  o. 
Soeben  gottlos,  bcrrudjt,  abftbeulicb,  peil« 
loi,  Berberblicp  bellum;  armis  impiis  vique 
Cic.  off.  8,  1;  * facta,  *ensi«,  *manus,  “preces, 
•clamor,  “proelia  SBiirgerftiege,  “caedes,  *venc- 
num;  “Tartara,  wo  btc  ©ottlofcn  mopnen;  aud) 
fcpledjt  habitatio  Plaut.,  “poeta,  “carmen. 
im-pläcalnlis,  e,  adj.  unocrfiibnüd)  alcui,  in 
alqm,  odium  Ncp.,  iracundia,  ffrater,  *i.  ardet, 
•Stygii  capnt  fontia.  2a0  impläcäbTlius,  adv. 
comp,  unuerf  übnlicpct  Tac.  — “implir&tus, 
adj.  [in  u.  placo]  unbefönftigt,  Charybdis 
graufam;  ungefättigt  gula.  — “iin-pläctdus, 
adj.  unfanft,  raub,  Witb  genus,  fores. 
im-plänu«,  adj.  [in  u.  planus]  uneben  inter  im- 
plana  (gölten)  urbis  Aur.  Vict. 

Im-plecto,  xi,  xum,  8.,  gcbröuiblidj  fafl  nur  im 
partic.  implexue  oerflocpten,  Bcrfcplungen, 
•implexae  crinibus  angueR  (acc.)j  frami;  (P- 
ridua  implexa  luctu  continuo  fiep  gauj  pin« 
gebenb  Tac.  ann.  16,  10. 

Im-pleo,  evi,  etum,  2.  anfütlcn,  mit  ctro.  er« 
füllen,  nt.  all.  umpboram  ad  summum  Haut.', 
impletae  cibis  vinoque  venae;  m.  gen.  ollam 
denariorum;  multos  Codices  earum  rorum  qui- 
bu»  etc.;  (feit.)  m.  de,’ de  ipaa  iustitia  quattnor 
sane  grandes  libros  Cic.;  alqm  fustibus  butd) 
prügeln  Plaut.,  urbem  lamentis,  *caclnm  votia; 
*manum  pinu  •—  ergreifen;  “foros  flammi»  bringen 
in  IC- ; *vela  ventis  secundis  fdjroetlen  mit  ic. ; 
raaria  terrasqne  foedü  fugä  bebeden  mit  ic. ; 
•nascentes  lunae  lubrica  conchvlia  machen  Boiler, 
bei  ic.  werben  BoUcr;  urbs  impletur  sc.  conta- 
gione  wirb  angefüllt  (ergriffen,  Bon  anftedenben 
Rranfpeitcn).  3n«bef.  a)  mit  Speife  u.  trau!  an« 
füllen,  fättigen,  ‘impleutur  (jötligen  fitb)  ve- 
ieris  Bacchi  pinguisque  ferinae  Verg.  b) 
*fd)wanget  ob.  trächtig  machen  illam  ingenti 
Achille.  c)  (mcift't)  eine  beftimmte  3abl  soll« 
A ö b 1 i S machen,  ergänzen, equestres  facult-ates 
bas  am  ÜtittercenfnS  ifeplenbe  jufd)ie&en;  eine  gabt, 
ein  Blag,  eine  ©rohe  uollfommen  ausfüllen, 
erreichen  impleta  ut  ossent  sex  milia  arma- 
torum  Liv.;  “raagnaa  Graecorum  caterva*  soll« 
^etnieftf«,  lat  tentid)e*  ScfmttnärteeU . 5.  Stuft. 


— implico.  385 

jäpltg  macben;  fvera  bona,  quae  in  virtutibua 
situ  sunt;  0.  fflonb  *luna  quater  iunctis  corni- 
bus  orbem;  taut  inchoatur  aut  impletur  luna. 
2)  tp.  a)  er«,  anfüllen,  bebeden  portentum 
pectuB  anxiis  curis,  florem  iuventutis  spei  ani- 
morumque,  omnia  potestatis  suae,  adulescentem 
fuae  temeritatis,  religionis,  hostes  fugae  et  for- 
midinis,  animos  superstitionnm  IJv.;  *pectua 
falsie  terroribus,  falqm  spe,  “acta  Herculis  ter- 
ra«; aurea  decem  legatorum  fptacben  ben  tc.  be- 
ftänbig  banon  Bor  Liv.  45,  41;  fcredula«  regia 
aures,  tfremitua  aurea,  feeterorum  rüdes  ani- 
moB  einreben;  ‘saerinaimua  Tumum  nuntiua 
nimmt  allein  in  Hnfprud);  tvestigia  alcis  treten 
in  tc.  6)  mit  etw.  fättigen,  etw.  befriebigen, 
füllen  sese  regum  sanguine,  DemoBthenea  non 
semper  aures  meas,  *odium  noTcrcae,  fdeaideria 
naturae,  ‘amorem.  c)  eine  fiebenSjeit  ooll« 
enben,  * quater  undenos  Decembrea;  ffinem 
vitae  sponte  an  fato;  fannos  quattuordecim. 
d)  fttnen  fßlab  ausfüllen,  an  jmb«.  ftatt 
treten  vicem  olcia,  locum  principem,  feiner 
Sache  gemachten  fein  illam  (Cassianam  Bcho- 
lam).  e)  Bollbringen,  «fübten,  «jieben,  er« 

iüllen  non  polliceri,  quod  non  posaun  i.;  fata 
. fatum  2);  oraeuli  aortem  Curt. ; votum,  fpro- 
miBsum,  fofficii  parteB,  *leges,  fidem  peractae 
mortis  machte  fie  fteber,  bafj  ber  SKorb  ooH« 
jogen  fei. 

implYeatio,  önis,  f.  [implico]  1)  Serf Iccptung 
nervorum;  übertr.  6 inf ieebtung  locorum  com- 
munium.  2)  SJerwidefung,  Sermirrung  rei 
familiaris.  — ImpItcütuB,  adj.  [partic.  0.  im- 
plicoj  oerwidelt,  netwotten  reliquae  partes; 
nec  in  Torquati  oratione  qnidquam  i.  aut  tor- 
tuoaum  fuit.  — impliciscor , — dcp.  8.  [im- 
plico] in  SJermirrung  geraten  Plaut. 
iinpllcYtä,  adj.  [implico]  oerwidelt,  oerwor« 
ren  Cic.  de  inv.  2 §.  69.  — ImplYcTto,  1.  [inten«, 
o.  implico]  ein«,  oetwideln  delphmu«  varios 
orbes  (fcbiuimmt  in  mannigfaltig  oerfebiebenen 
Äteifen)  Plin.  cp. 

im-plico,  plicivi,  plicätum  (immer  b.  Cic.)  u. 
pllcui,  pltcltum,  l.  1)  bineinfaltcn,  ein«, 
oerwtdeln  a)  eigtl.  implicari  remis  ficb  mit  ic. 
Oetwideln]  ordines  coniuncti  inter  se  et  im- 
plicati,  *implicitu8  laqueis,  “implicari  in  com- 
plexum  alcis,  *Iulus  Be  dextrae  ipatris)  fepmiegt 
fid)  an  tc.;  “acies  inter  Be  implicuere  mifebten 
fi^  unter  einanbet.  b)  tp.  u)  in  etw.  feft  unb 
tief  einfenlen,  ganj  mitteilen  vim  suam  dii 
immortales  hominum  naturis  (dat.);  *ignem(ba6 
£icbe8feuer)  oBsibua.  ß)  mit  etw.  oerbinben 
ob.  an  etw.  Inüpfen,  binben,  letten  (gern,  im 
pass.)  alqa  re  (eigtl.  buteb  etm.,  inbem  bn4  eine 
alä  SRittel  gebaept  wirb,  mobureb  ba*  anbtre  oer« 
bunbeit  ob.  gebunben  Wirb),  voluptas  penitus  in 
omni  aensu  impheata  inaidet;  haec  ndee  atque 
haec  ratio  pecuniarum  — implicata  est  cum 
illia  pecuniia  Asiatiris  et  cohaeret;  implicata 
inscientiä.  impudentia  est;  implicari  (fiep  binben 
an)  alquo  certo  genero  cursnque  vivendi ; alienis 
(n.)  niinis  implicari  fiep  burd)  ftembe  Ungelegen« 
beiten  ju  febr  binben  laffen;  bänftQ  tt-  ®etmanbt« 
jebaftb«  ob.  greunbfcbaftbBctbältni))en  se  primum 
civium,  deinde  oinnium  mortalium  eocietate; 
implicatus  familiaritate,  familiaritatibus  nostris, 
consuetudine  et  benevolentia;  abfol.  implicari 
ultro  et  citro  vel  ubu  vel  officiis  = familiari- 

25  Dl 


386  imploratio  — impotens. 


täte  implicati  bur  d)  uhus  ob.  officia  Cic.  Lael. 
§.  86.  2)  »etm.  um  etnen  ©egenftanb  f lingen, 
minben  laeertoa  circa  colla,  brachia  collo;  aucp 
•mit  etro.  umfcptingen,  umwinben,  umfafjen 
tempora  ramo,  crinem  auro,  comam  laevä . im- 
plicata  crinem  et  capnt  viperia;  tp.  oermideln, 
oerftricfen,  oerroirren,  feffeln  aciem;  »alqm 
bello,  alqm  incerti«  responsis,  tanti  orrores 
(nos) ; pass.  alqa  re  in  etlo.  oerftridt,  oer  = 
roidelt  werben,  geraten,  in  Berbinbung 
tommen  mit  implicitus  morbo,  (A>n.)  in  mor- 
bum;  -fpericulo,  »litibue,  occupationibus,  nego- 
tiis,  erroribua,  tantia  rebua;  animoa  suia  an- 
goribua  et  molestiis  implicatos. 

Iniplör&lio,  önw,  f.  [imploro]  Anrufung  um 
$ilfe,$ilferuf  illi  ns ; illa  vox  et  i.  'civis  Rom. 
»um’;  m.  gen.  obj.  omnium  deorum  et  hominatu 
et  civium.  — Im-plöro,  1.  (weinenb  u.  flepenb) 
anrufen  nomen  filii ; inibef.  a)  jmb.  ob.  jmbS. 
©eiftanb  in  bet  91  ot  flepentlicp  anrufen,  an  = 
fiepen  deos,  auxilium,  fidem,  miaericordiam, 
sensus  Testros,  memoriam  tnam,  memoriam 
Heracliti  ben  anflepen,  (einem  ©ebadjtiti«  ju 

nu  fommen;  »nomine  Turnum;  (fpät)  alqm 
auxilium.  b ) flepentlilp  bitten,  er* 
fiepen  auxilium  a populo  ltomano,  mnlierea  ne 
etc.,  »opea  hominis,  »caelestes  aqua«, 
implümla,  e,  adj.  [in-pluma]  ungefiebert,  fapl 
pulli , »ffetua. 

Im-pluo.  ni,  — 8.  »auf  etm.  perabregnen  Pe- 
neUB  summis  aspergine  silris;  tp.  malum  im- 
pluit  alcui  e«  regnet  Sdjlüge  für  jmb.  Plaut. 
ImpluvtätiiH,  adj.  [impluviuin]  o.  bet  (jorm  eines 
impluvium  Biercatg  Plaut.  — impliiTium,  ii, 
n.  (impluoj  eigtl.  eine  Vertiefung  beS  3u6booens 
im  cavaedium  (m.  f ),  in  mclcpcr  fiep  ber  burip 
baS  compluyinm  (w.  j.)  faflenbe  Siegen  fammelte 
u.  o.  bort  abgeleitet  Warb,  im  weiteren  Sinne  ber 

enieredige  u.  unbebetfte  SRaum  be*  cavae- 
, o.  bebedten  (Sängen  umftploffen,  in  fßalöften 
mit  Bäumen  u.  Statuen  befept. 
linpolite,  adv.  [impolitua]  jcpmudlo»,  ftplitpt, 
Ctc.  de  or.  1 §.  214.  — lm-politu«,  adj.  tp.  un  = 
auSgcfeilt,  ungebilbet,  unoollenbet. 
im-pollüttis,  adj.  (fett.)  unbeftedt  Sali,  Tue. 
im-pöno,  (borll.  -pöalvi,  -poaiase;  * partic.  im- 
poBtus)  3.  1)  in,  an,  auf  etm.  fepen,  legen, 
ft  eilen  pedem  in  undam  Plaut.;  aes  in  navea, 
alqm  in  rogum,  *rogo,  in  eqnnm,  in  planatrum, 
dextram  in  capnt,  fpodem  super  cerricem, 
•ramum  flammis , *fata  duorum  (in  bie  SBag 
ftpalen),  *ebur  cinfepen,  »alqm  sepnlcro  begras 
ben;  coloniam  in  agrum  Samnitium,  fpraeai- 
dinm  arci,  alcui  coronam,  clitellaa  t»ovi,  *dapes 
auro  (auf  golbtte  Stpalen),  »libum  Iano  opfern, 
»coronaa  pnppibua  betränjen;  »Pelion  Olympo 
türmen  auf  ic.,  »impositus  monnis  geftiegen  auf; 
quibus  (fundamentis)  iraperium  maximae  ter- 
rarum  partia  impoani  auf  biefem  tc.  pabc  itp  er= 
baut  Cbert.;  clarea  portia  fteden  in  Ltv.\  fportis 
forea  turreaque  anbringen  an  te.;  *alqm  caelo 
Betfepen  in;  *imponi  cervici  alcia  fup  fepen  auf 
tc.  3nftbef.  cinfcpiffen  militea  in  navea,  im 
8)pg.  au(p  bl.  imp. 

2)  tp.  a)  auflegen,  •erlegen,  aufbürben  alcui 
onus,  labores,  partes  illas,  necessitatem,  civitati 
leges  per  vim,  Stipendium,  vectigal  agris,  tri- 
butum  in  aingula  capita;  vadimonium  alcui  f. 
radimonium  1),  velnti  frenos,  inridiam  graris- 


aimi  belli  consuli,  *morem  pacis  orbnen;  »itn- 
poaitum  eat  alcui  m.  inf.;  in  cerricibua  alcia 
etc.  f.  cervix  o).  b)  an  etm.  fepen,  legen;  et», 
beilegen,  jufügen,  Bcrurfatpcn  »lanificam 
pensis  manum,  »extremam,  »anpremam  manum 
alcui  rei;  impensam  alcui  rei  an  etm.  Wenben 
Liv.;  finem  alcui  rei  fepen  Liv.;  »finem  pug- 
nae;  modum  alcui  rei  Liv. ; alcui  nomen  m. 
gen.  ob.  acc.  beb  Platnenä;  imponenda  annt 
novis  rebua  nova  nomina;  latrones  et  parrici- 
daa , quae  nunc  vocabula  imponnntur  Tae , 
cognomen  alcui,  »maiestatem  verendam,  fraudi 
apeciem  iuris,  alcui  plagam,  vim,  labern,  in- 
iuriaa  contumeliasque,  minus , vulnera  etc.  f. 
vulnua  l)  u.  2).  c ) in  eine  Sage  bringen 
cuius  amicitia  me  paulatim  in  hanc  perditam 
causam  Cael.  b.  Cic.  fam.  8,  17,  1.  d)  jmb.  in 
eine  gunltion  ein=,  oerfepen,  über  etm. 
fepen  alqm  in  hortia  fructua  sorvandi  gratiü; 
tcenturioneB  ad  portas  oppidi  et  cuatodias, 
falqm  legiouibus,  regem  Macedouiae,  triginta 
Tiros  devictis  Atheniensibus ; Maainissam  in 
Pyphacis  regnum,  in  cerricibus  noatris  aempi- 
ternum  dominum;  nullo  quasi  imposito  al#  ob 
nicmanb  angcftellt  märe,  e)  jmbm.  etm.  auf. 
binben,  jmb.  pinterS  Sicpt  fflpten,  täuftpen 
(meift  al«  fcpclmifcpc  Bcnupung  feiner  Seiepb 
aläubigleit,  alfo  milbet  alb  fallere  u.  bgl.)  alcui, 
Catoni  egregie,  ai  mihi  imposuisset  alqd  (norm.). 
Im-pnrto,  l.  1)  pi n e i n tragen,  einfüpren, ein  • 
brtngen  (bef.  Söareit  aub  ber  grembcj  com- 
meatua  in  urbem,  vinum  ad  se,  iumenta,  fru- 
men  tum , aes;  übertr.  importatae  artes.  2)  tp 
mit  f i cp  bringen,  »erurfaipen,  jufügen  al- 
cui pestem;  ne  quid  eae  coniurationes  fraudi» 
occultae  Tel  periculi  importarent;  ai  quid  nobis 
importetur  incommodi ; detrimenta  publicis  re- 
bus,  clodes,  perturbationes,  aegritudinea  anxias, 
luctum  aibi,  fnovum  tibi  ipae  negotium, 
lmportünb,  adv.  [importunus]  (feit.)  rüdfi(pt8  = 
lo*,  ftproff,  ungeftüm  insistere;  (fpät)  tyran- 
nica  crudelitate  multiis  civitates  i.  vexavit. 
IniportünTtas,  ätia,  f.  [importunua]  9iüdfid)t4- 
tofigfeit,  3te<ppeit,  Stproffpeit  aniculae 
Ter.,  matris,  animi,  acelerum. 
importünna,  adj.  m.  jcomp.  u.  sup.  1)  (feit.)  ber 
Singe  naep  unbequem,  ungünftig  gelegen  sedes 
huic  nostro  non  i.  sermoni  Cic.;  locus  machi- 
nationibus  Sali,  fArmenia  id  tempori«;  o.  bet 
Seit  ungünftig  Cic.  de  or.  2 g.  20.  2)  unbe- 
quem, läftig,  bef(pmerli<p,  mifelicp,  mibrig 
alter  dives  et  i.  (fl(p  u.  anbetn  ba«  Sieben  faurt 
matpenb)  Hör  , »pauperies,  »argenti  aitia  fames- 
que  quälenb,  »bellum,  »canit  importuna  (0.  bet 
dule)  erpebt  ein  mibtigr#,  b.  i.  toboerfünbenbee 
@ef(prei.  8)  rüdft<pt«lo8,  gefüplloä,  freip, 
jeproff,  ungeftüm,  jubringlitp  i.  et  amen«, 
l.  et  ferreus,  i.  et  crudelia;  hoatis,  tyrannus, 
natura,  vultue,  libidinea,  »rolucres;  »eripietque 
curule  cui  volet  i.  (mit  rüdficptSlofer  Sanne' 
obur;  *i.  (anfpruipSootl)  amat  laudari. 
im*portnöana,  adj.  opne  ^afen  mare,  litus. 
Imp»«,  ötis,  adj.  [in-pot,  moBon  auep  potia]  eiltet 
Satpe  niept  mäeptig,  nidpt  $err  sui  animi, 
animi  Plaut. 

tim-poaaTbilia,  e,  adj.  unmöglich  Quint 
Im-pÖtens,  tie,  adj.  m.  comp.  n.  sup.  1)  (feit.) 
opnmäcptig,  opne  Btacpt  u.  ®influ&,  fcbwadi 
liomini  mfanti  aut  i.,  ad  opem  impiotentinui, 


impotenter  — 

impotentis  (manfelmütigen)  fortunae  species  Curt. 
3,  11,  23.  2)  einer  Sache  ntcßt  mächtig,  nicht 
$err  een»  rernm,  eqai  regendi,  laetitiae,  irae, 
t»ni  ob  sitim,  fanimi.  3)  wegen  eine*  AffeftcS 
feiner  felbft  nicht  mächtig  a)  leibenfcbaftticb, 
unbänbig,  jjügcllo*,  ticrrfd^fü^tig,  befpo- 
tif d)  homo,  rracundus  et  i.,  ferox  et  i.,  aniruus, 
regiae  familiae  militibnsque  gegen  Just. ; mater 
i.  i berrfcbfücbtig)  Tac.;  (Bermeffcn)  sperare  im 
§offen  Hör.  ft)  o.  Gingen  j ü g el = , maßlo*, 
übertrieben,  ungeheuer,  laetitia, postulatum, 
iniaria,  dominatio,  superbia;  rabies  Li t\; 
•Aquilo  rafenber.  3>an.  A)  impotenter,  adj.  m. 
com}>.  n.  »K».  1)  ohnmächtig  elephanti  impo- 
tentiu»  regebantur  waren  faft  nicht  mehr  ju  lenfen 
IAv.  2)  unmäßig,  jügelto*,  befpotifcß  IAv .; 
fregnare.  B)  impötentla,  a e,  f 1)  fcilflofig- 
feit,  $ürftigfeit,  nfebrigcr  Slanb  Ter.  2) 
8üaellofigfeit,  fieibenf cßa? tlicßfeit,  bef.  bcr 
$ejpotiSntu4  animi,  muliebri»  IAv.,  fmilitum, 
•astri  aestuosa  unbänbige  ®lut. 

impraesentiarnm  (inp.)  [abgeffirjt  — in  praesen- 
tia  rernmj  (feit.)  bei  bet  gegenwärtigen  Sage 
ber  Sünge,  für  jept,  Bor  ber  fianb  Nep.,  Tac. 

im-pransii»,  adj.  ber  nicht  gefrübflüdt  hat- 
nüchtern  Plaut.,  Hör. 

im-pr£eor,  dep.  jmbm.  SSöfe«  anwünfchen 
talcni  diras,  fmortem,  tpopnlo  tales  ßlios  ta- 
lesque  coninges;  »litora  litoribus  contraria. 

Impressio,  önis,  f [imprimo]  bas  (tinbrflden  1) 
ba*  feinblichc  ginbringen,  ber  Angriff,  An- 
falt, impresiionem  facero  (einbtingcn  in)  cuneo, 
in  sinistrum  ooran,  +iu  equitatum,  +in  fine» 
hostium;  auch  bn  bürgerlichen  Seben,  non  imp., 
non  vis;  me  Ti  et  imp.  evertere.  2)  tp  a)  tm 
oratorifcbcn  Shtmcru*,  pl.  Hebungen  u.  Sen- 
langen  ft)  explanata  voeura  f.  explanatus  2). 
c)  als  philof-  t.  t.  im  pl.  ber  Stnbrud  ber  ®r= 
fdjeinungen  auf  bic  Seele  CYc. 

imprimis,  ade.  [in  u.  primns]  Bor  allen  an- 
bern,  oorjügltch,  ganj  befonher*. 

imprimo,  pressi,  pressum,  3.  [in-premo]  1)  hin- 
einbrüden,  an-,  auf-,  abbrüden  in  gmbus 
Platonis  sunt  iinpressa  restigia;  in  guo  lmpri- 
mantnr  illae  notae;  »nlcu»  aitiu»  rropressus; 
sigilla  in  cera;  fhi«  (literis)  Darei  annlus  im- 
primebatur,  fignoti  anuli  »igillo  impresso, 
»signa  tabellia,  »signum  pecori,  »aratrum  muri» 
über  ic.  gehen  taffen,  *impresso  genu  mit  barauf 
geftetnmtem  Knie;  tp.  alqd  in  animo,  in  mente, 
menti  einprägen;  memoria  tabuli»  pnbiieia  im- 
pressa;  quorum  lectione  duplex  imprimeretur 
dedeeus  rei  publicae;  Visa,  inchoatae  intelle- 
gentiae  in  animia  imprimnntur;  yisnm  imp.  et 
signat  in  animo  snarn  »peciem;  in  omnium 
animia  natura  notionein  deorum;  menti  subti- 
iiter  impressa  fcßaif  aufgefaßt.  2)  einbrüdenb 
mit  etW.  bejeichnert,  imprimi  quasi  eeram  ani- 
muni (Einbrüde  erleibe;  »crater  impressus  signis; 
signo  suo  impressae  tabellae;  tp.  omnia  muni- 
cipia  vestigijs  flagitiorum  in  ic.  Spuren  feinet  ic. 
hinterlaffen. 

impröbitlo,  önie,  f.  [improboj  itiißbilligung, 
tSertDerfnng. 

imprötte,  adv.  m.  comp.  u.  8up.  [improbus]  1) 
fehlecht,  unreblich.  2)  frech,  unBerfcßämt, 
anmaßenb  improbissime  reepondere;  »decer- 
pere  oscula;  vereor  ne  i.  dicam  Pltn.  ep.  — 
impröblta»,  litis,  f.  [improbus]  moralifchc 


imprudenter.  387 

Schlechtigfeit,  Unrcbließleit  Jmp.  perversi- 
tasque;  imp.  et  gratia;  simiae  Schelmerei. 
lm-prdbo,  l.  mifebilligen,  oerwerfen,  tabeln 
utrumque  consilium,  ista  stndia,  vitam,  fru- 
mentum  (gelieferte*),  alqm  testem  al*  x.,  iudi- 
cium  umfloßen,  faffeeren,  abfol. 
im-pröbus,  «dj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  nicht  gut, 
8.  fchlcchtcr  phPfifehcr  »efeßaffenbeit  mer- 
ces,  postes  Plaut.-,  gew.  moratifeh  fchtecht,  un- 
reblich, nid)t*wUrbig,  ruchlo«,  bo*haft,  arg 
homo  i.  et  perfidiosus;  non  modo  i.  et  fatuus, 
sed  etiam  amens,  malns  improbior  fit;  subst. 
non  de  improbo,  sed  de  calhdo  L dicimus;  pl. 
improbi,  »puer  (B.  Amor),  »anus,  »dominum 
rehit  improbus  fd)machoolI;  al*  hfltt  im  S<betj 
gebrauchte*  Schimpfwort  "negat  improbus  (ber 
Iroptopf)  Hör.-,  *fugit  i.  ber  Schalt;  ’comix 
(weil  fic  bureh  ihr  ®efd)rei  ben  Siegen  gleichfam 
heraufbefchtBärt);  B Sachen,  factum  Plaut.,  testa- 
mentum  unaefepliche*,  lex  improbissima,  oratio, 
defensio,  *dietu,  »imperium;  in*bef.  diyitiae; 
unuerfchömt,  fchamlo*  ‘carmina;  *mbst.  im- 
probum  (m.)  reiecit.  2)  maßlos,  übermäßig, 
übertrieben,  unfinnig,  unbänbig  *Aenea» 
equitum  levia  improbus  (nach  immer  neuer  Krieg* 
arbeit  flrebcnb)  arma  praemisit,  ‘quatit  i.  ba- 
stam;  ’anguis,  ’anser  gefräßig,  *mores,  *rabie» 
Tontris  unerfättlich,  *labor  raftio«,  ‘Hadria  un 
bänbig;  *amor,  fspes  homiuum. 

Im-pröcems,  adj.  (feit.)  unanjehnlich,  niebtig 
pecora  Tac.  [befannt  hat  Suet 

ini-pröfessus,  adj.  (feit.)  ber  fid)  nicht  ju  etW 
1 m -prompt ns,  adj.  (feit.)  n i d)  t r a f d) , f e r t i g linguü 
mit  ic. , Liv.\  fob  contiutia  pericula. 
im-properatus,  adj.  unbefchlcunigt,  langfam, 
»ögcrnb  vestrgia  Verg.  Am.  9,  798. 
fim-proprlus,  adj.  uneigentlieh,  unpaffenb; 
subst.  n.  pl.  unpaffenbe  AuSbrüde  Quint.  10, 3,  20. 
lm-prospir,  era,  erum,  adj.  unglüdlich,  un- 
güitflig  Tac.  3!ao.  improspftre,  adv.  (feit.) 
unglüdlich  Tac.  cum.  1,  8. 

ImprovTde,  ade.  [imprOTidus]  uns  orf  ießtig  iir. 
27,  27,  11.  — im-prövTdus,  adj.  l)  nicht  Bor- 
auäfchenb,  nicht  aßnenb,  fich  nicht  Bet- 
fehenb  hostes  improvidos  opprimere;  m.  gm. 
Liv.,  Tac.  2)  unBorfidjtig,  unbeforgt,  un- 
belümmert,  senes  i.  et  creduli;  i.  et  negle- 
gentes  duces;  mente»  homiuum,  'pectora;  +m. 
gm.  futuri;  aetas  puerorum,  *tela. 
imprövisö  f.  improvisus.  — Irn-prövisus,  adj. 
m.  fco  mp.  unoermutet  res,  bellum,  improvisior 
graviorque  pestis,  subst.  n.  Tac.-,  baß.  do,  ex 
lmproriBO  u.  bl.  improyiso  unnerfehcnS,  un- 
oermutet. 

iin-priidens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  2)  nid) t 
wiffenb,  nullt  abnenb  ob.  oermutenb  ag- 
gredi,  opprimere  alqm  imprudentem;  insciens 
atque  i.  aico  atque  facio  omnia  Ter.-,  impru- 
dens  praeteriese  videris;  i.  Sullfi,  wiber  SBiffcn; 
i.  militibus;  *numqnam  imprudentibns  imber 
obfuit  btc  Sanblcute  hat  noch  uic  ein  Siegcitguß 
jo  überrafcht,  baß  fie  fid)  mißt  hätten  oorfehen 
fännen;  fna,C9  imp.  in  classem  incidnnt;  *im- 

E rüden»  (unbeforgt  um  ben  fffteunb)  evaserat 
ostes.  2)  einer  So^c  uufunbig,  in  etw.  un 
wiffenb  legis,  maris;  ‘laborum  noA  nicht  au* 
gefeßt  bent  Unwetter  (B.  SBeinfl ode).  5Dao.  a)  im- 
■ prüdenter,  adv.  m.  cowp.  1)  au*  Unwiffen- 
h eit,  Wiber  ffliffen.  2)  unwiffenb,  unflug 

25» 


388 


imprudentia  — in. 


b)  Imprüdentia,  »e,  f 1)  Unoocfic^tigleit,  impünlU,  adv.  [impunitus]  (feit.)  ungcßraft 
Übereilung,  9lbfichUlofigleit,  Unabficßt  = Mat.  in  Cie.  ep.  — liu-pönitn»,  adj.  m.  comp 
litt) feit  praetorum;  teli  emissi  quo  ne  impr.  qui-  ungeftraft,  ßraflo«  iniuria,  Iibido,  re«,  *rul- 
dem  oeulorum  adici  faa  fuit;  facta  et  eventua  aut  nera;  ban.  jüßello«,  ungebunben  omnium 
consiHi«untautimprudcntiae;periinprudentiam.  rerum  Ubertä»;  licentia;  in  maledicto  mernla 
2)  llnfenntni«,  Unlunbc,  auch  Unmiffenßeit,  cium  fred)  Ge.  p.  Plane.  §.  31. 

Unflugßeit  eventu«  IAb. ; imprudentift  paeno  Inipürätus,  adj.  m.  sup.  [ partic . p.  impuro]  bt  = 
admisaum  faeiuus;  imprudentiä.  lapsus;  I'ionis,  feßmußt,  jdjmußig,  f dl  dnb  ließ , Beräcßtlicb. 
praetorum  Nep.;  per,  propter  imprudentiam.  feßuftig  belua  Plaut.;  ille,  hic  Ter. 
lm-pübes,  eris,  weift  poet.  u.  fpät  impübls,  e,  impure,  adv.  m.  sup.  [impurus]  unrein,  tp 
adj-  1)  nicht  ctroacbjen,  unreif,  filius;  *puer;  fcßänblicß,  abfcheulicß.  — impurftas,  ütii,  f. 
corpus;  *anni;  'railae  nodj  bartlos ; subst.  im-  (pl.  Cie.  Phil.  2 §.  6)  u.  impüritia,  ae,  f.  [im- 

puberes  ftnaben  Caes.  b.  c.  3,  14,  8,  impubes  Liv.  purus]  moralifcße  Unflätigfeit  Plaut.  — in* 

2,13,10.  2)  unoerßeiratet,  teufcß  qui  diutis-  p&rus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  (feit)  eigtl 

sime  impuberes  permaneerunt  Caes  b.  G.  6,  unrein  ’mater.  2)  tp.  moralifcß  unrein, 

21,  4.  ftfjmupig,  unlauter,  gemein  homo,  aleator, 

lm-püdens , tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  unser*  adulter;  i.  et  impudicus;  i.  et  sceleratus;  eii. 

feßämt,  fdjamlo«  os  Ter.;  cum  i.  fuisset  in  adulescente  et  petulante,  animu«,  ’mores, homo 

facto,  tum  impudentior  videretur,  si  negaret;  non  i.,  anus  haud  i.  gnnj  nett  Ter. 
impudens  liqui  patrios  penates  Hör.;  consilium,  1.  Impütätus,  adj.  [in  u.  puto  1)]  (feit.)  unbe* 
mendacium,  literae,  pecunia  uripetfrfjämt  piel.  feßnitten  vinea  Hör. 
ffcao.  o)  linpudenter,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  un--  2.  impütätns,  partic.  0.  imputo,  tu.  f. 
oerfeßämt,  fcßamloä;  i.  impudens  Piaut.  6)  Im-püto,  1.  anteeßnen,  in  {Rechnung  bringen, 
impädentia,  ae,  f.  ©cßamlofigfeit,  Unoet*  ma«  man  8.  jmbm.  erhalten  ob.  ißm  gegeben  ba: 

fdjämtßeit  i.  atque  audacia,  scribendi.  inSbcf.  jmbm.  ob.  fid)  etro.  al«  Serbiciift  ob.  SdjulJ 

lmpudic«,  adv.  [impudicus]  unjücßttg,  sup.  im-  antedjncn,  jufeßreiben  *alcui  beneßeiam; 

Eiudicissime  Eutr.  8,  22.  — inipüdicitia,  ae,  f.  fquis  mibi  plurimum  imputet  ßcß  mit  am  mti 

impudicus]  (Borfl.  u.  Spät)  Ungücßtigleit,  Un=  ßen  Berpflidjtete;  fdata  (munera);  *natum  (beit 

cu[d)beit.  - lm-püdicus,  adj.  m.  (OorU.)  comp.  lob  bei  »c.)  illia;  huic  imputari  victum  Hanoi 

u.  sup.  I)  unjüißtig,  unfeufd)  homo,  mutier;  balem  Just.  38,  6,  6.  [cilla  Cf. 

übertr.  P.  Clodii  impudentia.  2)  fchamlo«,  i um  Ins,  [dem.  B.  imus]  ber  allerunterfie  aur. 
f r e cf)  facinus  Plaut.  imos  f.  inferus  111)  2). 

impugnätlo, önis,  f.  [impugno]  ©eßürmuttg  Cic.  in,  pratp.  1)  mit  ab l.  jur  Bezeichnung  bei  Seto 
Att.  4,  3,  s.  — lm-pngno,  l.  angreifen,  be=  im  3nnern  einer  Sache,  ba«  ynnere  als  tiefe  ob. 

ft&rmen  terga  hostium,  patriam,  Galliam,  glätte  gcbad)t,  1)  n.  SRaume:  in,  an,  auf  esse 

+alqm,  fopera,  Syracusas  belagern  Just.  2>aB.  in  Sicilia,  in  urbe,  in  foro;  dicere  in  senatn, 

überf)  befömpfcn,  anfämpfen  regem;  +vene-  coronam  habere  in  capite;  ponere  alqd  in 

* ficiis  impugnart;  bef.  mit  SPorten  plebem,  -f-di-  mensa;  navigare  in  Italia  an  ber  Süßt  o.  2-, 

gnitatem  alcis,  f-sententiam , *nostra  (ingenia),  pontem  facere  in  llumine  über  einen  glu§; 

id  tempus  impugnandi.  in  custodiis  teneri,  in  acie  yersari,  stare;  in 


impulslo,  önis,  f.  |impello]  1)  Stoß,  äußere  yincuüs  et  catenis  (in  gcffcln  u.  ©anben)  esse; 
Sinmirfung  Cic.  de  univ.  §.  14.  2)  innerer  in  armis  esso  unter  ben  ©affen  ßeßen,  tin  tuI- 
Hntrieb,  Irieb  Cic.  de  inv.  2 §.  17.  20;  irtöbef.  garihabitu;  *esse  in  veste  domestica;  *horridos 
alä  iHcbefigur  bie  Anregung  ad  hilaritatem.  — in  ioculis;  *patriis  missus  in  armis;  in  eo  loco 
Impulsor,  öriB,  m.  [impeflo]  tp.  Antreiber,  sunt  res  noatrae  auf  biefem  ©unfte  jleijen  unfetc 
Anreger  profectionis  meae  suasor  et  i.;  me  ©adjen;  in  oculis  esse,  situm  esse  Bor  Sugen  K. 
impulsore  auf  meinen  fSntrieb  Jer.;  ferociÄ  acta-  (eigtl.  im  Bereich  ber  Stugcn,  im  tf}eficht«tccu'i; 
tis  et  praTis  i.  Tac.  — impulstis,  us,  m.  (faft  in  manibus  habere,  esse;  in  Sequanis  im  Slantc 
nur  im  abl.  sing.)  [impeUo]  1)  Stoß,  ©turj,  ber  ©.;  Caesaris  in  barbaris  nomen  erat  ob 
bef.  ber  fortbewegenbe,  bet  9t n floß  moveri  non  scurius;  in  milibus  passuum  tribus  innerbolt 
alieno  i.  sed  tun  sponte;  scutorum,  fquadrigae  eine«  fRaunte«  b.  IC. ; canes  bibere  in  flnmise 
impulsu;  *i  quo  (be«  gelfenä)  marimus  intonat  ba«  im  5.  bcfinblicße  SBaffcr  Phaedr.;  bei  Ängobc 
aetlier;  fturbae  ba«  9tujbrängen  be«  Solle«.  2)  B.  Schriften,  in  benen  etm.  fief)t,  erwähnt  wirb  u- 
tp.  fflntricb,  Anregung  meo,  Testro,  eorum,  [nicht  aber  B.  ©chriftßeHern,  au«  benen  eine  Stelle 
patris,  libidinum;  ber  plößliche  Stnfall  Cie.  de  angeführt  wirb;  Bgl.  apudj,  Plato  et  in  Tinueo 
inet.  2 §.  19.  dicit  et  in  legibus  etc.;  in  libro  Wirb  gefugt 

impüne,  adv.  nt.  comp.  u.  (Bortl.)  sup.  [impunisl  wenn  &ct  fragliche  fflcgenftanb  nur  an  einet  ein- 
ungeßraft,  ohne  Strafe  alqrn  occidcre;  ha-  gelnen  Stelle  ob.  in  eincm'Ieil  eine«  ©udp«  be 
bere,  facere  etm.  ungeftraft  ttiun,  ohne  Strafe  rührt  wirb,  j.  ©.  Cicero  in  primo  Tusctilanamn 
boBou  fommen;  «lqd  i.  ferre  j.  fero  I)  «);  si  non  disputationmn  libro  de  imraortaliiat«  cuunu 
dederit,  i.  sit;  *non  i.  scelus  hoc  sinit  esse;  tp.  disputat,  bagegen  ber  bl.  abl,  wenn  ilt  bem  g«iqen 
ohne  Dladjteil,  Schaben,  ©efahr  in  otio  esse,  ©ud)  bie  Sebc  b.  bent  ®cgenftanb  iß,  j.  ©.  Cicero 
*revisere  aequor,  *lcndore  noctem  aestiyam  primo  Tuscul.  disp.  libro  de  contt-mnenda  niorte 
sermone.  $atf.  impünitas,  ätis,  f.  Straflofig=  disputat.  2)  b.  ber  &eit  d)  jnr  Scgtichnung  ber 
feit,  Si^erßcit  Bor  Strafe  peccandi,  alcui  geit,  in  beren  ©erlauf  ob.  wäßrenb  welcher  etm 
veniam  et  i.  dare;  baß.  Ungebunbcnßeit,  gejeßiebt,  im  ©erlauf,  innerhalb,  mäßrenb 
Sügellofigfeit  gladiatorum;  iiagitioruni;  su-  in  multis  annis,  in  omni  aetate,  in  sex  mer-o 
perfluens  iuvenil!  quadam  i.  et  licentia  (B.  }Reb>  bns,  bis  in  die,  ter  in  anno;  tres  in  anno  st» 
net);  licentia  atque  i.  asyla  statuendi  Tac.  tos  dies  habuisse  Liv.,  in  die,  in  hora;  io 


111. 


389 


pueritia,  in  aduleseentia;  in  bello,  in  pace; 
semel  in  Tita;  in  itinere;  in  ipso  negotio;  in 
qua  potestata  luäbtenb  weihe®  JlmteS ; m.  gerund. 
bei  in  deüberando;  in  qnasrendis  suis,  b)  jut 
Ängabe  einet  Stitla8e-  ber 
hoc  in  tempore  getabr  je$t  Ter  -,  in  tali  tem- 
pore; in  eo  est  ( impers .)  ut  eS  ift,  fleht  auf  bem 
fünfte,  bafe;  nurf)  res  in  eo  est  ut  Liv. ; in 
tempore  ju  rechter  Seit  Ter.,  Liv.  3)  in  anbrren 
Berhältnifien,  a)  jur  Angabe  bet  Älaffe  ob.  ?ln« 
jaljl,  ju  Belebet  etm.  gehört,  unter,  ju  in  his, 
in  quibus;  fin  paucis  (ganj  BotjügUd))  erat  carus 
ei;  t>n  paucissimis  animo  eminens,  in  primis, 
magnie  ln  laudibus  totä  fere  Graeci&  fuit  vic- 
torem  Olytnpiae  citari;  habere,  numerare  alqd 
in  bonis,  in  beneficii  parte;  annumerari  in 
grege;  res  hostiuni  in  praeda  capta  (Liv.)  in, 
unter  ber  Beute  befinbtih,  al*  83. ; in  mandatis 
dare;  quosdam  captos  in  supplementis  urbium 
diridit  Just.  8,  6,  1;  aud)  in  o r m Bon,  scripsi 
tres  libros  in  disputatione  et  dialogo  (in  ©e- 
ipräe^Sform)  de  oratore;  adhibere  locorum  si- 
mulacrorumque  rationem  quae  in  arte  (in  Sorm 
eine®  ©hfiem®)  traditur;  in  libellis  (in  fd^rift= 
lieber  Sonn)  laudationem  decretam  miserunt; 
and)  in  u.  mit,  mit,  an,  Centuripinorum  ciri- 
tas  — etiam  in  quovis  homine  priTato  nomen 
ipsum  Rom.  semper  dilexit;  tos  in  mea  ininria 
despecti  estis  Soll.  Jug.  14, 1,  8;  in  vobis  liberos, 
parentes,  consanguineos  habeo  Gurt.  6,  8,  12; 
multum  in  eo  amisimus  Quint.  10,  1,  89;  *in 
rege  (in  u.  mit  bem  St.)  tarnen  pater  est  (blieb 
et  8 .).  b)  bei  esse,  inesse  jur  Bejeidjnuuq  be® 
©egenftanbe® , an  bem  fid)  eine  Eigenfhaft 
finbet  ob.  bem  etro.  ange^ört,  in,  an  est  in 
alqo  summa  auctoritas,  animus,  virtus,  in  na- 
ribus  est  firmitudo.  c)  bei  esse,  exiatere,  ap- 
parere,  cerni,  cognosci  jur  Bejeicfjnung  be® 
Cbjefte®,  worin  etm.  fid;  jeigt  ob.  befielt 
fortitudo  cernitur  in  periculis  subeundis;  ple- 
bis  yictoria  fuit  in  eo  ut  Liv.-,  quartum  sequi- 
tnr  in  eadem  pulchritudine  = eiiiBdem  pul- 
chritudinis  0.  ic.;  in  eadem  breyitate  reperie- 
mnr;  quae  sequuntur,  in  eadem  sententia  sunt; 
in  eodem  genere  esse;  animus  est  in  quodam 
genere  corporis  ™ genus  quoddam  c. ; quo  in 
genere  *=■  eius  generis  ob.  qnalis;  res  est  in 
iutegro,  in  facili,  in  difBcili  *=  integra,  facilis, 
difficilis.  d)  jnr  Eingabe  bet  Itjätiqteit  ober 
be#  3 u ft a n b e f , worin  fih  etm.  befinbet,  in  in 
motu,  in  maximie  inctibus  esse,  in  yitio  esse. 
e)  jur  Angabe  ber  B c r f)  ä 1 1 n i f f e , unter  benen 
etm.  ftattfinbet,  in,  bei,  unter,  oft  mit  eitergi- 
(her  ftürje  einen  ootlftdnbigen  Hbberbialfah  oct= 
tretenb  in  vino  (beim  ffieintrinten)  immoaicum 
esse  Ter.;  in  tanta  paupertate  decessit,  ut;  qui 
magno  in  aere  alieno  (müljrctib  fie  siel  Stfjulben 
hoben)  magna«  etiam  possessiones  habent;  multa 
meo  quodam  dolore  in  vestro  timore  (mährrnb 
eud)  bie  @efal)r  bebrohte)  sanavi;  in  magna  co- 
pia  rerum  (ba  Ci  ic.  giebt)  aliud  alii  natura 
iter  ostendit;  in  portoriis  Italiae  tollendis  o(4 
eS  fid)  um  ic  banbeite;  uti  dixit  Isocrates  in 
Ephoro  et  Theopompo  (ba,  wo  er  ben  ic.  be= 
urteilte,  f)  in  betreff,  bejügfih,  hinHht* 
Iidb*facere,  efficere,  dicere  alqd  in  alqo;  ludi- 
care  in  alqo;  in  tabella  quanta  sit  facta  labes; 
in  hoc  homine  non  accipio  excusationem;  gra- 
tis* habere  in  alqa  re;  hoc  in  amicitiis,  in 


yirtutibns  dicitur  gleihfam  im  ©ebiete  ber  fjreunb- 
febaft  ic.;  dici  autem  hoc  in  te  satis  subtiliter 
non  potest,  possot  in  Tarquinio,  cum  regno 
esset  expnlsus;  aecuBare,  yituperare,  reprehen- 
derc,  laudare  alqm  in  alqa  re;  Pompeius  noster 
in  amicitia  P.  Lentuli  vituperatur  im  fünfte 
ber  ic.;  misericordem,  gratum  esse,  peccare  in 
alqo,  in  alqa  re;  gloriari,  laetari,  exsultare  in 
alqa  re.  3m  Siialog  u.  Briefftil  ohne  Beziehung 
auf  ba®  Berbum,  in  reliquia  ofBciis  (hinfihtlih 
ber  1C-),  cui  tu  tribuisti  etc. 

II)  mit  acc.  tlt.  jur  Bi'jcicfjnung  einer  Bewegung 
ob.  SRiditmtg  in  etm.  (liefe  ob.  glühe)  hinein 
1)  im  fRaume  in,  auf,  na d)  ad  urbem  vel 
potius  in  urbem  cxercitum  adducere;  mittere 
in  ultimas  gentes;  ascendere,  suspicere  in  cae- 
lum  jum’  Fimmel  h'nauf;  confugere  in  aram 
auf  ben  Wltar  hinauf;  in  Galliam  yersus;  in 
meridiem  yersus.  2)  in  ber  Seit  n)  bei  bet  Sin« 
gäbe  ber  8«i-  in  weihe  hinein  fid)  etm.  erftredt, 
tn  — hinein,  bi®  in  — hinein,  bellum  in 
hiemem  ducere;  alqd  in  onine  tempus  (für  alle 
Seit,  für  immer)  perdidisse;  dormire  in  lucem 
Hör.  b)  jur  Slngabe  bc®  Scitpunlte«,  ber  für 
etm.  ob.  für  ben  etm.  bejiimmt  ift,  für,  auf 
magislratum  creare  in  annum;  concilium  in  diem 
ccrtarn  indicere;  in  aliud  tempus  reserrari;  fru- 
mentum  in  hiemem  prorisum  non  erat;  inyitare 
alqm,  differre  alqd  in  posternm  diem;  usque 
in  adyentum  eius  tenuit  urbem  Liv.;  in  ea 
tempora  natus  es,  quibus  Tae.;  in  perpetuum, 
in  aeternum,  in  futurum,  in  praesens  für  ben 
Sugcnblid;  praedicere  in  multos  annos;  in  tem- 
pus für  bie  Umftdnbe,  tauf  Stil,  ianf  furje  Seit, 
tfür  ben  2IugcnbUd;  in  reliquum  tempus  für  bie 
fffolgejeit;  in  singulos  annos  d.  3ahr  ä“  3ah*. 
3 für  3- ; annos  auf  3“^«  h'nuuä;  in  lon- 

giorem  diem  auf  eine  fpätcre  Seit;  in  singula 
diei  tempora  ftünbliih;  in®bef.  a)  in  diem  auf 
ob.  für  einen  lag,  auf  furje  Stil-  rapto 
viyere;  *rogare  alqd;  yiyere  nur  für  einen  lag 
forgen,  itt  ben  lag  hinein  (eben;  autb  für  jeben 
lag,  täglich  minorem  in  diem  urbem  Sagun- 
tini  faeiunt;  cui  licet  in  diem  dixisse:  Vixi 
Hör.;  in  d.  et  horam  täglich  u.  ftünbliih;  auf 
einen  befiimmten  lag,  praesens  quod  fuerat 
malum,  in  diem  abiit  Ter.;  fundum  emere  in 
diem  Hep.;  reseryare  poenas  in  d.  für  bie  8U; 
fünft,  ß)  in  dies  für  ben  einjelncn  lag,  auf 
einjelne  Jage  = in  singulos  dies,  panem  in 
d.  mercari;  für  jeben  einjelnen  tag,  Bott 
tag  ju  tag,  täglih-  b.  comp.  (Bgt.  cotidie), 
quem  plus  plusque  in  dies  diligo;  mihi  scito 
in  dies  maiori  curae  esse  dignitatem  tuam;  in 
d.  maiores  progressus  f.icere;  in  horas  Bon 
6tnnbe  ju  ©tunbe,  fiüttblih  (meift  poet.i, 
aber  and)  für  bie  einjelne  ©tunbe  *mutari 
in  horaB;  in  horam  für  bie  ©tunbe,  für  ben 
blofien  tflugenblid  *in  horam  yivere;  ngl.  «); 
in  id  für  bie®mat  Liv.  37,  62.  3)  in  anberrn 
Serhältniffen  a)  b.  einem  SDlafi,  jur  Bejeihnung 
ber  fRihtung  nah  einer  timenfion,  in  eex 
pedes  in  longitndinem,  latitudinem , altitu- 
dinem;  diritia»  in  altum  exetruere  Hör.;  in 
omnes  partes,  in  utramque,  in  neutram  partem. 
b)  b.  ben  teilen,  auf  roelhe  fih  eine  Eintei- 
lung erftredt,  in  Gallia  est  omnis  diyisa  in 
partes  tres;  annum  in  dnodecim  menses  discri- 
bere;  bah-  biftributin  B.  einer  Verteilung  auf 


390 


maccessus 


inamoemis. 


einzelne,  auf,  an,  für  discribere  censores  bi- 
nos  in  singulas  civitates;  l'ruraentum  ussibus 
in  modos  aestimatum  est;  *in  partem  für  ipteit 
Teil,  tpte*  teil*,  fooiel  an  ipr  liegt,  c)  jur  Wn= 
gäbe  be«  gietpunfte*  u.  bet  enblitpcit  8e= 
ftimmung,  bc*  bcabfitptigten  ob.  unbenifieptigten 
Srfolgc*  einer  §anblung,  auf  et»,  pin,  ju, 
für,  wegen  pecunia  in  rem  militarem  data, 
alqo  mitti  in  praesidium;  eo  decem  milia  Athe- 
niensium  in  coloniam  (**■  ad  coloniam  conati- 
tuendam  al*  ©nftcblet)  misit;  alqm  legere  in 
id  certamen;  in  haec  obsides  accepti;  in  haec 
munera  uior  accipitur  Tac. ; in  supplementum 
classia  dari;  ad  Caesarein  in  ius  (um  fid^  Siedjt 
fpiecpen  ju  laffen)  adierunt,  ad  practorem  in  iuB 
(um  flagbnr  »erben)  adirej  in  apem  pack 
«olutis  aniinia  Liv. ; in  incertum  evontum  patres 
auctores  fiunt;  alqd  in  exemplum  (jum  ©orbilb) 
intueri,  assaniere;  in  mortem  centurioni  femun 
destringenti  7Y»c.;  »paupere  terra  missus  in  im- 
perium  magnum  um  ic.  jit  erwerben;  »in  hunc 
serrata  dolorem;  *in  mea  vulnera  pugno;  »tre- 
pidare  in  usum  aevi  etc.;  * fin  honorem  alcis; 
in  gratiam  alcis  Liv.-,  fadmirabilis  utriusque 
rei  casus  in  exemplum  fuit;  falqd  in  dotem 
offene;  fin  h°c  ob.  haec;  »in  hoc  (bnju),  nt; 
pientatp  nuep  pugnare,  so  defendere,  se  tutari 
in  orbem  ju  einem  Steife  jufammengeftellt,  im- 
perium,  insigne  regium  per  omnes  in  orbom 
ibat  eigtl.  ging  o.  einem  jum  anbern  — bei  allen 
bet  ©eipe  na*  perutn;  »redit  agricolis  labor  actus 
in  orbem.  a)  o.  Übergang  au*  einem  in  ba* 
anbetc,  in,  $U  »mut&re  viros  in  deforme  ani- 
mal; »dilabi  in  cinerem,  »verti  in  avem,  *de- 
sinere  in  piscem,  fin  aollicitudinem  versa  fiducia 
est,  »promovere  virn  in  maius;  bap.  e)  *ur  Wn» 
gäbe  bet  Übereinftimmuttg  mit  et».,  berSln» 
gemeffenpeit,  ber  Wrt  u.  ©Seife  = gemäjs, 
auf,  n ad),  »ie,  in  rem  esse  alcui  btenlup  fein; 
tradere  regnum  in  fidem  alcis  auf  fein  ©Sott; 
hostilem,  servilem  in  modum,  praeclara  classis 
in  speciem,  in  eandem  sententiam  loqui,  dispu- 
tare  in  utramque  partem,  inrare  in  verba  alcis, 
indicium  accipere  in  ea  ipsa  verba,  foedus  in 
haec  fero  verba  conscriptnm,  secuta  sunt  Clau- 
dii  verba  in  eandem  clementium  Tac.,  *in  (natp) 
morem;  *in  (natp  Slrt  ic.,  Wie  ic.)  plumam,  »in 
numerum  naip  bem  tafte,  in  Universum  im  gan= 
htn,  in  tantum,  in  incertum  Lic. ; in  vicem,  »in 
vices  »ecpfelSweifc.  f)  jur  ©cjricpnung  bc*  ©egen» 
ftanbe*,  auf  »cltpen  ftanblunacn  ob.  ©emüts» 

Stimmungen  freunblitp  ob.  fciiiblicp  geridjtet 
inb,  füt,  auf,  übet,  gegen,  »iber  clementia 
uti  in  alqm;  voluntas,  amor,  bonevolentia,  be- 
neficium,  merita  in  alqm;  bono  animo  esse  in 
alqm;  quae  Senates  consulta  quotiens  quamque 
honorifica  in  eos  facta  essent  Cats. ; exstat  in 
(in  ©ejiepung  auf,  übet)  eam  legem  senior  — 
oratio,  illa  in  legem  Caepionis  oratio;  quod 
est  apud  Platonem  in  (in  ©ejicpung  auf)  philo- 
sophos  dictum;  ne  idem  eveniat  in  meas  lite- 
ras  übet  meine  ©riefe  fommc;  contiones  habere, 
carmina  scribere  in  alqm;  severus,  indulgens 
in  alqm,  peccare  in  alqm,  habere  potestatem 
in  alqm,  atfectare  Imperium  in  Latinos  Liv.-, 
»rogum  Imperium  in  proprios  greges;  amor  in 
patriam,  impietas  in  deos. 

111)  bis»,  in  m.  acc.  (wie  tlf),  wäptenb  man  bttt 
all.  erwarten  fotlte,  weil  bann  ba*  ©etbum  ber 


SRupe  bcti  ©egriff  eines  ©erbum*  bet  ©etnegung 
mit  in  fitp  fcpliejft,  J.  S.  adesse  in  senatum  Oie. ; 
asservare  alqm  in  carcerem;  probari  in  vulgus, 
in  vulgus  ignotus;  res  in  vadimonium  esse 
coepit;  {Plaut.)  hacrere  in  amorem,  mihi  in 
meutern  fuit;  bagegen  fiept  and)  bei  Bielen  Serbi* 
ber  ©ewegung.  Wie  ponere,  collocare,  abicere, 
in  m.  abl.,  wo  in  m.  acc.  ftepen  fbnnte,  inbem  btt 
§onbtung  an  einem  Orte  Borgepcnb  gebatpt  wirb 
fmiccessus,  adj.  [in  u.  accedo]  unjugänglitp 
•lucus;  fAlpium  i.  vertice;  fper  inaccessa  ms- 
palium. 

Iiiächu»,  i,  m.  Stromgott  u.  mqtpifiper  ftönig  iu 
Hrgo*,  ©ater  ber  go.  $ao.  1)  Mnächius,  adj. 
argibiftp  ob.  grietpifcp,  iuvonca,  bos  3®;  be 
roinae  bie  Saitaiben  al*  ©tgioerinnen.  2)  *lni- 
chTdcs,  ae,  »t.  mönnlitper  ©atpfomme  bet  3*. 
©erjeu*  u.  Spappu*  (Sopn  bet  3<>).  3)  »In*- 
chls,  Idis,  f.  adj. ; s übst.  ■=  3#- 
Tnadsnctus,  iuadtenuätus  j.  inassuetus,  inattc- 
nuatus.  — Tnäduhtus,  adj.  [in  u.  aduro]  un- 
angebrannt  Ov.  her.  12,  93. 

Yn-aediflco,  1.  1)  auf»,  anbauen  inaodificatur 
sacellum  in  domo;  alqd  in  loca  publica;  paene 
inaedificata  moenia  in  mnris  f.  1.  moenia  1). 
2)  oerbannen,  oerbarrifabieren  vicos  pla- 
tcasquo;  nec  clausae  modo  portae,  sed  ctiam 
inaedificatae  erant. 

Yn-aequäbYlis,  e,  adj.  uneben,  ungleitp.  Xao 
Inaequäbilltfr,  adv.  (Dorfl.  u.  fpät)  ungleitp. 
Yn-nequälis , e,  adv.  m.  fcomp.  u.  fsup.  1)  un> 
eben,  ungleitp  floca;  »calices  grdfjere  ob. 
flcinctc;  »auctumni  oeränbctlitpe;  fros  in&oqua. 
lissimae  o.  fepr  ungleitpem  ©Serie;  procellae  tat» 
glcitp,  launenpaft  Hör.  carm.  2,  9,  3.  2)  *un» 
eben  maepenb  tonsor  (ftpetjp.)  niept  getabe 
ftperenb  Hör.  ep.  1,  1,  94.  3>ao.  TnaequälTUr, 
adv.  (feit.)  ungleidp,  auf  ungleitpe  ©Seife. 
Tn-aequitus,  adj.  ungleitp  ’lib.  4,  1,  43. 
Yu-aequo,  1)  glcitp  matpen  haec  levibus  cra- 
tibus  terräque  Coca. 

Yn-aestYm&bTIIs, e,  adj.  wa*  fitp  nitpt  fcpäpcn, 
beurteilen  lügt  nihil  tarn  incertum  nec  tarn 
i.  est  quam  animi  multitudinis ; periurium  ftpimpf- 
litpper.  ©iero.  a ) unftpäpbar,  Don  unftpäp: 
barem  ^ertc  gaudium.  b)  nitpt  ftpäpen*» 
wert,  wa*  feinen  Sert  pat,  al*  ppilofopp 
t.  t.  Oie.  fin.  3 §.  20. 

lu-aestao,  1.  (feit.)  in  ctw.  erbraufen,  bilbl. 
meis  praecordiis  libera  bilis  Hör.  epod.  1 1,  16. 
lu-alpinus,  adj.  tauf  ben  üllpen  wopnenb; 
sahst,  pl.  tn.,  Brut.  b.  Oie.  fam.  11,  4,  1. 
Yn-ämäbYUg,  e,  adj.  unlicbendwürbia,  wibei 
litp,  f^aueriitp,  oerpajjt  homo  Plaut.,  fi'1 
genus  operis,  *regnum  (inferorum),  ’palus  o. 
©toj,  »locus. 

tn-ämäresco,  ämärui,  — 3.  bitter  Werben  *. 
baburtp  ancfeln  cpulao  Hör.  sat.  2,  7,  107. 
Yn-anibltiösus,  adj.  nitpt  eprgeijig,  »eitel 
rura  Ov.  met.  11,  765. 

Inumbülätlo,  önis,  f.  [inambuloj  ba*  tluf=  u. 
©bgepeu,  j.  ©.  auf  ber  IRebnetbüpne;  »lecti 
Stpwaufen.  — Yn-ambülo,  1.  auf»  unb  ab» 
aepen,  »fpajieren  (innerpalb  eine*  ©aumr*  tmt 
beftimmten  ©renjen)  in  porticu,  in  gviunasio; 
in  viridi  opacaque  ripa;  in  foro  cum  fili*. 
in-Äniocnus, adj  (feit.)  unergb plitp,  unerfreu 
litp,  »regna  (0.  ber  Unterwelt);  tid  genus  operis 
inamabile,  inamoenum. 


inaniae  — incedo. 


391 


lii&niae,  arum,  f.  [inanis]  bic  2eere  Plaut.  — 
inän  i-löius  (t).  inaois  u.  loquor),  adj.  leer  ei 
3eug  rebenb  Plaut.  — Tnänimeulum,  i,  n. 
[inanio  leer  machen]  bie  2cerc  Plaut. 
YuanYmus,  adj.  [in-anima]  unbelebt,  leblob; 
subtil,  n.  sing.  u.  pl. 

Yuanls,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  leer  tttiaä  uoU 
fein  foHtc,  bab  Sctjaltlofe,  alfo  einen  Xabel  be= 
jeiehncnbi  ras;  domus  nuda  et  i.;  navis  nicht 
beloben;  Literae  inljflttleei,  equus  ebne  (Reiter, 
corpus  offne  2eben;  ‘currus  offne  fientcr;  ‘laeva 
ohne  golbenen  'Jiing;  ‘funus  ob.  tuinulus,  sepul- 
cruru  ohne  2 et  ebnem , ‘umbra,  ‘imago,  ‘vulgus, 
‘regna  Ditis,  ‘Tartura,  ‘lumina  blinb,  “gal ca 
nbgenommener,  ober  auef)  ein  .fpetm  für  Spiele, 
nid)t  für  ernften  Kampf  eingerichtet,  eilt  Xumier» 
beim;  ungewöhnl.  non  animum  — paeeat  pro- 
speetnn  inanem  an  bem  Änblid  beb  leeren  SRaumeb 
retibc  Vcrg.  georg.  2,  285;  “m.  gen.  lymphae, 
animae ; ni.  abl.  epistulae  alqa  re  utili  et  sunyi ; 
s übst.  n.  ber  leere  SRaum,  2uftraum  inter- 
iecto  inani,  in  infinitio  i. ; per  inane,  ‘per 
inania;  *vacnum,  ‘magnum.  3nbbci.  o)  mit 
leeren  $änben  redire,  reverti;  ‘si  pulset 
inanis.  b ) arm,  unbemittelt,  unbereitbert, 
aubgeplünberi  civitas;  egentes  inanesque  di- 
scedero;  Siciliam  i.  offendere;  *mit  leerem 
'Stagen;  ‘nüchtern  venter.  2)  tp.  a)  leer,  ge- 
baltlob, niebtbfagenb  elocutio,  sonus  vocis, 
res,  ‘verba,  m.  gen.  omnia  plena  consiliorum, 
i.  verborum;  (ea)  inamssima  prudentiae  reperta 
sunt;  subst.  n.  *i.  abscindere  soldo;  ffrigidum 
ot  i.;  inania  tramittuntur.  6)  leet,  eitel(  un» 
itüft,  ncrgcblicb,  prablcrifcb  eontentiones, 
capiditates , cogitationes;  anirnus;  inaniora  in- 
genia;  nihil  in  me  i. ; ‘tempus  grift,  *spes, 
‘minae,  ‘opera;  cum  i.  (rechtlich  ungültigen) 
syngraphis  Cic.  Verr.  4 §.  30;  subst.  inania  bab 
(Sitte,  leerer  Xunji,  tpleraque  mancherlei 
blinber  2ärm,  fbonoris,  ffamae,  fbelli,  ‘captare 
nubes  et  i.,  homo,  ‘inanes  eitle  Xhorcn,  ©ccfcn. 
Xao.  A)  Ynanitas,  ätia,  f.  l)  bie  2eerc,  ber 
leere  Saum.  2)  tp.  fßiehtigteit,  Sitelfeit. 
B)  lnäniter,  adv.  eitel,  oergebfich,  unnüg 
animi  i.  moventur;  ‘medicas  exercet  i.  arte»; 
♦pectus  i.  angit  etc.  butch  ben  bl.  Schein  ber 
ffiirflichleit,  butch  Xaujchung  (6.  bramat.  Xicfjtcr). 
iu-ärntiis,  adj.  ungepflügt,  brach  liegenb. 
Yn-ardesco,  arsi,  — 3.  1)  ‘an  etro.  fief)  ent» 
lünben,  entbrennen  alcis  umeris;  nubes  «o- 
lis  radiis.  8)  tp.  entbrennen,  erglühen  *lon- 
tus  amor,  feupidine  vindictae. 
f ln-ärt'sco,  arui,  — 3.  troden  werben,  trod» 
nen  vi  solis,  lacrimae  i.;  oerfiegen  liberalitas 
noatra  nimiä  profusione. 

“tlnärlme , es , f [et»  ’Aglp oie]  = Aenaria,  tu.  f. 
in-assuetus,  adj.  “an  etm.  ni  cf)  t gcwbhnt  equi. 
'Ln-uttemiatus,  adj  unbermmbert  Ov. 
Tn-audax,  äcis,  adj.  unbef)erjt,  oerjagt  Hör. 
carm.  3,  20,  3. 

In-audio,  4.  eine  'JiadmdU,  bef.  alb  ein  ©eheimnib 
erfahren  alqd  de  alqo;  de  alqa  re  ex  alqo; 
re  inaudita  fore  ut.  — Ynauditus,  adj.  [in  u. 
audio]  1)  unerhört,  novus  et  i.;  incredibuig  et 
i.,  fvolucres , finauditum  habebatur  m.  acc.  c. 
inf.  2)  ungehört,  unberffärt  res;  alqrn  i. 
punire,  damnare. 

in-augäräto  f.  inauguro  1).  — iu-augüro,  1. 
1)  intrans.  ftugutiett  nnftellcn  fierine  possit 


alqd;  abl  abs.  inaugurato  nach,  mit  'K lt ft c l -- 
lung  non  flugurien.  2)  frans,  mit  KnfteQung 
b.  Sluguricn  cinweihen,  infialliereu  locurn, 
flaminem , regem  sacrificum , augurem. 
Tu-aurcs,  ium,  f.  Ohrgehänge,  »ringe  Plaut. 
Yn-auro,  1.  [in-aurum]  1)  detgolbcn  partic. 
inauratus,  statua,  columna,  ‘vestis  mit  ©olb 
burdjroirft.  2)  tp.  (feherjh-)  fefjt  reich  machen 
te  veile  a Caesare  inaurari  Cic. 

TnauspTcÄtö,  ade.  jinauspicatus]  ohne  aitge» 
[teilte  Slufpicien  Cic.  de  div.  1 §.  33. 
iu-auspYcütus,  adj.  lex  ohne  Slufpicieu  angc» 
nommen  Liv.  7,  6,  11. 

Yn-ausus,  adj.  ungewagt  Vcrg.,  Tac. 
inb  . . . f.  imb  . . . 

iucaeduus,  adj.  [in-caedo]  ungehauen  “eilva. 
in-cäleaco,  cälui,  — 8.  1)  marm,  fK'&  toer» 
ben,  erglühen  vino,  fmero,  fper  vinum  et 
epulas,  lticalescente  sole,  *toga  lacrimis  wirb 
b.  heifecn  Xprönen  benefjt.  2)  tp.  b.  einem  SIffette 
erglühen,  entbrennen  ’ipsa  quoque,  ‘animi 
equorum,  *deo  (dal.)  für  IC.,  ’pelagi  deus,  ani- 
mus  ad  magnas  cogitationes;  mittelb  ^enbiabpb: 
nocte  ac  laetitiä  Tac. 

*in>calfltclo,  3.  (feit.)  erwärmen,  erhifccn. 
incallTdb,  adv.  [incallidus]  (feit.)  unllug,  uu  = 
gefchidt  non.  i.  Cic.  off.  3 §.  118.  — incallidus, 
adj.  unllug,  uitgefchidt  servus  non  i.,  tiurc- 
nis  nicht  welttlug. 

in-candesco,  candui,  — 3.  1)  weift  Werben, 
‘gpumis  unda  fchäumte  weift  auf.  2) ‘erglühen, 
‘in-c&nesco,  cänui,  — 3.  grau,  Weift  werben, 
incantutus,  adj.  [incanto]  burch äauberfptüdjc 
geweiht  vincula  (Siebebbanbe)  Hör.  sat.  1,  8,49. 
in-cäniis,  adj.  f a ft  grau  homo  Plaut. ; ‘menta 
regis  Komani,  ‘labra  situ, 
incassum  f.  casBus. 

in-castigitus,  adj.  uugetabelt  Hör.  ep.  1, 10,  45. 
iucant«,  adv.  m.  comp,  [incautus]  unbehutfam, 
unborfid)tig  i.  et  stulte,  i.  inconsulteque;  in 
beffetem  Sinne  forg»,  arglob  cenare  Plin.  ep. 
1,  15,  4.  — in-cantns , adj.  m.  comp.  1)  act. 
wer  nicht  auf  feinet  $ut  i ft,  forg»,  arglob 
i.  oppressus  est  ab  hoste;  homo  i.  et  rusticus; 
tsimplex  et  i.;  iuvenis  a fraude  fraterna  leine 
•ilrglift  b.  feiteu  ic.  abnenb;  tutior  eis  audacia 
fuit  quam  i.  ad  credendum  ceteris  pavor  wo» 
butch  unborfichtig  u.  jur  Seichtgläubigleit  ge» 
neigt  würben  Liv.  9,  12,  8;  ab  rebus  secundis; 
‘m.  gen.  non  i.  futuri.  2)  pass,  a)  *unber» 
mutet,  unboraubgefehen.  ft)  unberwahrt, 
unfichcr  qnod  neglexeris,  i.  atque  apertum 
habeas  Liv.;  i te r i.  hostibus,  incautus  insi- 
diis  Tac. 

ln>cbdo,  3.  1)  einpergehen,  »fchreiten,  treten, 
wohin  jd|reiten  (in  abgemeffenen  Schritten)  ovans 
victorii;  per  ora  vestra  magnifici;  per  ignes; 
pedes  ju  guft;  ‘molliter,  ‘durius;  ‘solus  fehlen» 
bete  bahin;  tpedibus,  fequis,  via,  fpropius  het» 
antreten,  sessum  Plaut.,  fscaenam  betreten, 
ffontem  aquae  Marciae  nando;  häufig  b.  Sol» 
baten:  marfchiercn,  heran  gieren,  anrüden 
in  hostes  perculsos,  seguius,  presso  gradu; 
übertr.  tenebrao  trat  ein  Tac.;  occultus  rumor 
(ging)  Tac.  2)  tp.  a)  mulitiae  lenonis  contra 
entgegentreten  Plaut.;  itineri  et  proelio  ft©  bt» 
geben  auf  ic.  u.  gum  tc.  Tac.  ft)  (faft  nur  im 
jterf.  u.  pteqpf.)  o.  ^uflänbcit  u.  fflffeltcn  befal» 
len,  anwanbcln,  ergreifen,  überlommen 


392 


incelebratus  — inchoatus. 


omnium  anirnis  timor,  eiercitui  omni  tantuB 
dolor,  cura  patribus,  -f-detemmo  cuique  licentia; 
admiratio,  cnpido  alqm ; timor  patres,  vis  morbi 
in  castra;  ingens  animin  militum  desperatio 
Gurt.  4, 2, 16;  abfol.  auf  treten,  bercinbredjen, 
um  ficb  steifen  tanta  cupido  gloriao;  libido, 
suporbia  atque  lancivia;  magnus  timor  sagitta- 
rum , tanta  commutatio , religio , pro  modestia 
ac  pudore  ambitio  et  rin  Tac 
in-eclebrätns,  adj.  (felt.l  nid)t  befannt  ge* 
macht,  nicht  veröffentlicht  ab  alii*  Tac. 
in>cenätns  u.  in-oenls,  e,  adj.  bet  noch  nicht 
gegeffen  hat,  hungrig  Flaut. 

+Incemliärlus,  ii,  m.  (incendium]  ©ranbftifter, 
SJtorb  brennet.  — incendium,  ii,  n.  fincendo] 
11  ©ranb,  geuerSbrunit  facere,  excithre,  con- 
flare;  concr.  in  sinistrum  cornu,  quod  inccndio 
similiu»  quam  proelio  territum  ceaserat  flam- 
mis  *=  incenso  s.  quam  proelianti  Liv.  4,  38, 
8;  ‘Cacum  incendia  (geuer,  @lutl  rana  vomen- 
tem;  ‘gadel,  geuetbranb,  pl.  i.  poscere; 
iacta  i.  dexträ;  prägn.  ‘©erluft  ob.  Schaben 
butd)  ©ranb.  2)  tp.  a ) ©erberben,  ©erni d)  = 
tung  civitatis,  belli  civilis,  ‘tanti  belli  (pl.)', 
paene  in  ipso  urbis  i.  atque  in  desperatione 
omnium;  incendio  invidiae,  aiieni  iudicii  con- 
flagrure;  communi  i.  deflagrare;  ex  illo  i.  le- 
gum,  iuris,  senatus,  bonorum  omnium  cedenB; 
quod  esset  in  suas  fortunas  i.  excitatum  etc.; 
meum  f.  ruina  1).  6)  ba«  geuer  btt  Affefte 
u.  Sie ibenfd)aften  restinctis  iarn  animorum  i.; 
cnpiditatum  incendiis  iuflammatus;  *excitare  i. 
Siebeiglut. 

incendo,  di,  sum,  8.  [in-candeo]  1)  in  ©raub 
fteden,  anjünben  aedificia  vicosquo,  oppida, 
naveB,  tus  et  odores,  lyehnum;  *altaria  ba« 
geuer  auf  ic.,  ‘votis  (dat.  für  bie  angelobten 
Opfer)  aras ; ‘incensi  aestus  brennenbe  (bei  gie* 
ber«'.  2)  erleuchten,  erhellen  luna  ineensa 
radiis  soli».  8)  tp.  a)  entjünben,  entflam* 
men,  aufregen,  teilen,  aufbefen  alejm,  iu- 
dices;  convocatis  suis  clientibus,  facile  (sc. 
eos)  i.  Caes.;  anirnum  alcis;  ‘meque  teque  tuis 
qnerelis  quälen  butd)  ic.;  cupiditatem,  odia,  le- 
gionum  iras;  amore,  studio,  ira,  desiderio,  do- 
lore incensus;  animos  iudicum  in  alqm  auf: 
beben;  adeo  erat  incensus  aufgebradjt,  erbittert 
Nep.;  nueb  bl.  incensus  Liv. ; animo  incendi 
Liv.;  incensus  alcui  auf,  gegen  Ter.;  fequus 
incensus  calcaribus.  6)  glettbfam  in  geuer 
fegen,  erfüllen  ‘caelum  clamore;  regiam  luctu 
Just.;  *maestam  clamoribus  urbem.  c)  ftei* 
gern,  oetgröfjern  ‘vires,  ‘luctus,  fhaec  fletu 
etc.,  fhos  vulgi  sermones.  d)  ju  Etrunbc 
r i cf) t cn  genus  tuum  Plaut. 
in-ccno  (nicht  incoeno),  1.  babei  fpeifen  Sud 
ln-censlo,  önis,  f.  [incendo]  (feit.)  ©ranb  Capi- 
tolii;  incensione  urbem  liberare  Cic. 

1.  Incensus,  partic.  n.  incendo,  to.  f. 

2.  Incensus,  adj.  [in  u.  censeo]  b.  Eenjor  n i <h t 
gefebögt;  subet.  pl.  m. 

inceptio,  önis,  f.  [incipio]  (feit.)  ba#  Anfängen, 
©eginnen  tarn  praeclari  operis;  ba«8orbaben 
Ter.  — incepto,  1.  [intens,  p.  incipio]  1)  träne. 
anfangen,  beginnen,  unternehmen  quod  i. 
facinus?  quid  i.?  Ter.  2)  intrans  fi<b  in  Streit 
m.  fmbm.  einlaffen,  anbinben  cum  alqo.  — 
inceptor.  öris,  m.  fincipio]  Anfänger,  Se  = 
ginnet  einer  Sache  Ter.  — Inceptuni,  i,  n.  u. 


(feit.)  -tus,  us,  m.  [incipio]  ba«  Anfängen, 
Unternebmen,  ab  incepto  o.  Anfang  an  Hör.; 
pl.  P.  Eingang  eine«  ©ebiebte«,  gravibus. 

1.  ineertö,  adv.  [incertus]  ungcroifj  Flaut. 

2.  Incerto,  1.  [incertus]  ungetoi 6,  jmeifelbaft 
machen  anirnum  Plaut. 

tn-certns,  adj.  1)  pass.  = worüber  Ungewibbeit 
ftattfinbet,  ungemib,  unjttoerläffig,  fdjroan* 
tottb  nuptiae  Ter. , res,  iter,  sedes,  rumores, 
victoria,  exitus,  spes,  tempora,  amicus  certus 
in  re  i.  (bet  9tot)  cernitur  Enn  b.  Oie. ; i.  vultu 
mit  unftäiem  ©lief;  ‘os  laßenb,  unoerftänblicb; 
♦luna  jehmaebe«,  unfilhere«  SJionblicfjt ; »menses 
oeränberlichc;  incertum  qua  fide  cnltnrus  Liv  ; 
incertum  an  satis  fidus  Curt.;  nud)  nicht  recht 
ju  unterfebeiben,  unnertennbar  infans,  ma- 
scula  an  femina  esset;  incertos  socii  an  hostes 
essent;  incerti,  quidnam  esset  Sali.  Jug.  49,  6; 
al«  subst.  n.  sin/;,  ba«  Unbeftimmte,  creatus 
in  incertum  auf  unbeftimmte  Qeit;  in  incerto 
esse  Sali.,  Liv.,  habere  Sali. ; revocare  in,  ad 
incertum  ungemib  machen;  in  incerto  relinqnere 
I.iv. ; abl.  abe.  incerto  (ba  tc.),  quid  peteret 
Liv.;  auch  pl-  (SBechfclfäDe)  belli,  caauum  Liv.; 
fortunae  Liv.,  Plin.  cp.,  fmaris;  *i.  canere,  *fu- 
turi.  2)  act,  — ber  über  etm.  in  Ungewibbeit 
ift,  ungemib,  jmeifelbaft,  febroanfenb,  ohne 
beftimmte  Stenntni«  ob.  Änfid)t  i.  sum,  quid 
dicam  Ter.;  cum  i.  essent,  ubi  esses;  i.  ignari- 
que,  quid  potissimum  facerent;  rerum  suarnm, 
omnium,  veri,  sententiae  IAv.,  animi  Ter.,  Liv., 
consilii  Gurt.;  flocorum  nicht  orientiert  übet  rt.; 
fultionis,  *meae  salutis;  (Plaut.)  me  i.  ebne 
mein  SEBiffen;  *i.  pede. 

Incesso,  slvi  u.  si,  3.  [intens,  p.  incedo)  auf  intb. 
einbringen,  Io«geben,  jmb.  anfallen  alqm 
iacnlis  saxisque;  pilis  IAv. ; ‘muros;  tp.  mit 
Korten  tc.  jmb.  ob.  etm.  angreifen,  ftbmäben 
‘alqm  dictis  protervis,  feriminibus,  fconviciis; 
foppidanä  lasciviü  invicem. 
incessns,  us,  m.  [incedo]  t)  ba«  Einbergeben, 
ber  ©ang  (bcf.  ber  majeftätifebe  u.  roürbcootle) 
citus,  tardus,  rarus,  longus;  *i.  tacito  progres- 
sus;  ferectus;  *vera  incessu  patait  dea;  inces- 
snm  fingere.  2)  (Tac.)  a)  ba«  fcinblicbe  © or* 
bringen  primo  i.;  tres  i.;  auch  bet  Einfall  in 
ein  £anb.  6)  ber  Eingang  alios  i.  hostis  clau- 
dere  Tac.  arm.  6,  33. 

lncestS,  adv.  [incestusf  unrein,  fünblid;  Dia- 
nae  sacrificium  facere.  — Incesto,  I.  burdi 
eine  Scbanbtbat  oernnreinigen,  beflecfen 
‘totam  classem  funere;  in«bef.  jebänben,  ent  = 
ebren  puellam  Plaut.,  ffiliam,  ‘tbalamos  no- 
vercae.  — Inccstum  f.  1.  incestus  21. 

1.  Incestus,  adj.  [in-castus]  1)  moralifcb  u.  religio« 
unrein,  befleat,  fünblid),  gottlos  incestas 
manue  intulisse  intra  terminos  sacratos  templi 
Liv.;  concessa  apud  Iudaeos,  quae  nobis  i. 
Tac.;  tn«bcf.  2)  unjücbtig,  unteufcb,  blut* 
fdjänbetifei)  flagitium,  sermo,  fvirilitas,  iudex 
(0.  ©ari«),  ‘amores;  subst.  Incestum,  i.  n.  ©lut* 
fdjanbe,  Unju^it  i.  pontifices  sapremo  sup- 
plicio  sanciunto  de  legq.  2 §.22;  fincesto  pol- 
luere,  finceBti  damnare;  ab  incesto  id  ei  loco 
nomen  factum  Liv.  8,  15,  8. 

2.  incestus,  us,  m.  (feit.)  = incestum  Cic.  Brut. 
§.  124.  p.  Mil.  §.  69. 

inchoAtriH  (incohat.)  adj.  [ partic.  o.  inchoo]  an* 
gefangen,  unuollenbet,  unoollftänbig  ros 


inchoo  — incito. 


393 


inch.  et  rudia;  inch.  et  mancua;  inch.  officium, 
non  perfectum;  magis  inch.  quaeationea  quam 
ad  exitum  perductae;  subst.  perfecta  antepo- 
nuntur  inchoatis.  — inchoo  (incoho)  1.  an» 
fangen,  beginnen,  einleiten,  anlegen  (im 
®gf.  bet  SioBenbung)  templum,  signum , novas 
aha«  mavea);  initia  belli  inchoata  a Philippo; 
mentionem  alcia  rei  uorläufig  jut  Spraye  beim 
gen;  reu  quas  (communis  intellegentia)  in  ani- 
mia  nostna  inch.  tooju  fie  ben  ®tunb  gelegt  pat; 
•apem  longam;  fluna  inchoatur  eS  ift  9!cu» 
monb;  *aras  nocturnaa  Stygio  regi  ju  opfern 
beginnen  auf  ic.  3n8bef.  o)  ju  entroicfeln, 
barguftellen,  ju  betreiben,  ju  fipilbern 
beginnen,  etni.  einleiten  philoaophiam  ;ba8 
Stubium  brr  fflpil.)  multis  locia;  re8  quaa  in 
conaulatn  geasimus,  ille  attigit  veraibua  atqne 
inch.  6)  ( Tae .)  im  Senat  jur  Spraipe  brin» 
gen,  einen  Slntrag  (teilen  inchoante  Caeaare 
de  etc.;  inchoantibua  primoribua, 

1.  lncYdo,  ctdi,  — 3.  [in-cado]  1)  ö.  ungefähr 
in  ob.  auf  et»,  fallen,  ftürjen  belua  in  fo- 
Team,  aaxum  in  crura,  capitibus  noatria,  *tur- 
ria  super  agmina  Danaum,  *ad  terram,  ftela 
incidentia.  3n8bef.  unoetfepenä  tn  ob.  auf 
et»,  geraten,  fommen,  auf  jmb.  ftojjcn, 
treffen  in  alqm  ob.  alcui,  in  agmen,  tin  clas- 
sem,  fin  navem,  in  anguatiaa,  in  inaidiaa,  for- 
taito  in  aermonem  veatrum,  inter  catervaa  ar- 
matorum  Liv. ; in  manus  alcia;  -f-(oculi)  in  Ca- 
lin  qnendam.  §iert>.  tp.  a ) in  et»,  fallen, 
geraten,  Betfallen,  ncrmidelt  »erben  in 
morbum,  in  furorem  et  insaniam,  in  cupidita- 
tem,  in  Tarioa  sermonea,  in  aermonem  (sc.  bo- 
minum)  in  ba8  ®erebe  tommen;  in  omicitiam 
alcia,  in  invidiam,  in  id  rei  publicae  tempus, 
in  eam  ipaam  mentionem , in  eum  aermonem 
(auf  baS  ®efptä*  fommen);  quae  re<  tandom’in- 
ciderat?  »orauf  »ar  benn  ba8  ®eipräd)  gefönt* 
menV  in  opinionem  auf  eine  ‘flnfirpt  ob.  in  ben 
Stuf  fommen;  quodeumque  incident  in  mentem 
ipm  einfällt;  mihi  auspicio;  in  Diodorum  ber 
Snficpt  3)  8 beitreten.  6)  bet  Seit  na  cp  »opin 
fallen,  treffen  bella  grayisaima  in  eins  aeta- 
tem;  in  hunc  diem  myateria;  quorum  aetas  in 
eorum  tempora.  c)  Botfallen,  fiep  jutrapen, 
ereignen,  eintreffen,  oorfommen  (unenoar» 
tet  peroortreten , fo  bafj  ba8  (StcigniS  einen  8u= 
flanb  unterbriept)  bellum;  aaepe  tempora,  cum 
etc.;  rea,  periculum,  caaus;  aeu  dura  valetudo 
eeu  tarda  Benectua  fiep  einfteDt  Hör.;  poteat  i. 
quaeatio,  mentio.  d)  o.  guftänben,  Stimmungen 
begegnen,  »iberfapten,  an»anbeln,  über* 
fommen,  überfallen  *manibus  tremor;  num- 
quam  ulla  amori  veatro  calamitaa  Ter.;  terror 
«xercitui;  nihil  mali  aapienti;  *ai  quid  duriua 
tibi  inciderit;  peatilentia  gratis  in  urbem 
agroaque;  in  incautum  atque  imparatum;  *bel- 
lator  deua  animoa  ergreift  = begeiflert.  2)  ab» 
fieptliep  in  et».  ptneinftür  jen  patentibua 
portia,  castria,  principum  foribua  rennen,  flopfen 
an  ic. ; 0.  glüjfen,  hi  duo  amnea  fiumini;  nutp 
feinbliep  jmb.  an*,  überfallen,  angteifen, 
ftürjen  in  in  hostem,  *narigiis,  ’Jamma  in  ae- 
getem. 

2.  Ineldo,  cldi,  clsum,  3.  [in  u.  caedo]  1)  ein* 
fepneiben.  »pauen,  »graben,  »äpen,  arborom 
in  einen  8aum;  leges  in  aea,  nomina  in  tabu- 
laa;  id  in  aere  inciaum;  *amores  arboribua; 


•denteB  (in  eine  Säge);  »facea  fcpneibenb  »er* 
fertigen,  fepneiben;  »marmora  not»  inciaa  m. 
gnfiprifteii  berfepen;  antp  be  = , serfepneiben 
arbores,  *Titea  falce.  2)  jerfepneiben,  jer» 
teilen  linum,  fvincula,  *funem  fappen,  +venas 
öffnen  3)  tp.  a)  unter»,  abbreepen  , pemmen, 
entfräften  aermonem,  poSma,  mciditur  omnia 
iara  deliberatio,  si  etc.;  vocia  genua  crebro  in- 
cidena  «bfepenb.  b ) abjtpneiben,  tteg»,  be* 
nepmeil  apem,  ape  reditua,  omni  ape  inciaä; 
•novas  litea;  media  tut}  abipun  Oie.  Phil  2 
§.  47. 

Incile,  ia,  n.  [ft.  incidile  0.  2.  incldol  ¥lb}ug8  = 
graben;  im  Silbe  tamquam  in  quodam  i.  mm 
omnia  adliaeaerunt  Cael.  in  Cie.  ep.  8,  5,  8. 
In-clngo,  3 umgürten,  betleibcn  incinctua 
cinctu  Gabino  Liv.;  * incingi  angue,  *lauro; 
♦araa  yerbenia  silyaque  agreati;  *incinctue  pel- 
libua;  überp.  umgeben  *urbea  moenibua. 

incTnn, 3.  [in  u.  cano]  ertönen  laffen, 

' anftimmen  varioa  modo?  Prop. 
lnciplo,  cepi,  ceptum,  3.  fin  u.  capiof  eigtf.  an» 
faffen,  angreifen,  bap.  1)  ferm«,  unternehmen, 
beginnen,  ben  flnfang  mit  et»,  maepeu 
iter,  bellum,  proelium,  oppugnntionem,  opua, 
facinus,  quid  incipiam?  farma  (Krieg);  m.  inf. 
bella  gerere;  matureacere  (o.  (Setreibe);  ante- 
quam  agi  inciperetur;  abfol.  incipiendi  ratio; 
«apere  aude,  incipe  Hör.;  fm.  abl  verbo;  auep 
ju  reben,  *u  fingen  anfangen  sic  etatim 
rex  Sali;  a love  incipiendum  Cic.  2)  intrans. 
ben  Sfnfang  nepmen,  beginnen  ver,  febri- 
cula,  *vix  prima  aeatas,  fprincipium  anni 
mense  Decembri.  3)aö.  inctplaso,  — — 3. 
eifrig  beginnen  Plaut. 

Inciaä  u.  -slm,  adv.  [2.  ineldo]  in  turggeglie» 
berten  Säpen  dicere.  — tncislo,  öma  f.  unb 
inciaum,  i,  n.  [2.  incido]  rpet.  f.  t.  Sinfipnitt, 
fflbftpnitt  einer  Seriobe,  Heiner,  bem  Sinne  naep 
»oflftänbiger  Sap,  burip  »eltpen  bie  Siebe  gleitp-- 
fam  jerftiiifelt  Wirb. 

incYUmentum,  i,  n.  [incito)  2tnreijung8mit» 
tel,  Snreijung,  Iriebfeber  periculorum  ju 
ic. ; fad  honeate  moriendum,  +(pl.)  irarum,  co- 
gitationis,  f id  maximum  erat  bellantibua  i., 
finclinatio  aenatus  i.  Tiberio  fuit,  quo  promp- 
tiua  adversaretur  Tine. 

lncYtütc,  adv.  m.  comp,  [incitatual  rafcp,  f <p n c 1 1 , 
peftig,  o.  ber  Webe  incitatiua  ferri,  fluere. 
IncYUtio,  önia,  /.  [incito]  1)  Äntreiben,  Än  = 
regung  languentia  populi,  anirni,  iudicia;  pass. 
raj^e  S9e»cgung  aol  fertur  tantfi  i.;  vis  at- 
que i.;  orationia  Stpttung.  2)  tp.  innerer 
Irieb,  Irang  mentis  i.  et  permotio  divina; 
quaedam  animi;  imminena  quadam  i.  gravita- 
tia  mit  natpbrüdlitpem  Vlnbrang  u.  ernftlitpem 
(Entfrplup  Cic.  de  ot.  3 §.  219. 
incYtAtus,  adj.  m.  comp,  u sup.  \pariic.  ».  in- 
cito] befeptegnigt,  ftpnell,  rafip,  narea,  equi; 
equo  inc.,  equia  inc.  im  ®alopp;  curau  inc.,  in- 
citati  curau,  fugä  in  eiliger  gludjt;  incitatiaaima 
converaio;  bilbl.  0.  ber  Siebe  u.  bem  Siebnet  cur- 
aua  in  oratione  incitatior;  Thucydidea  incitatior 
fertur.  — ln>cYto,  1.  l)  in  fcpnelle  u.  raftpe 
®e»egung  fepen,  antreiben  equos,  fequites, 
navea  remis  incitari;  currentem  f.  curro  a);  ee 
u.  incitari  raftp  »orWärtS  eilen,  ftürjen,  se  ex 
castria;  ex  alto  ae  aestns  flutet  peran;  motu« 
siderum  incitantur  »erben  fcpncHer  (@gj.  retar- 


304 


incitug  — incognitus. 


ilantur);  tp.  erregen,  anfpornen,  reijen  alqm 
imitandi  cupiditatc,  ad  bellum,  praemiis  polli- 
citationibusque , ad  scribendum,  in  eam  mo 
partom  (liad)  biefer  iHidjtung  bin),  incitatü  illa 
suä  vecordi  mente  in  tjeftiger  Aufregung  feine*; 
incitato  furore;  inSbcf.  a)  begeißetlt  terrae 
vis  Pythiam ; quasi  mente  incitatus.  b)  fein b = 
lief)  aufiegen,  = reijnt  dictatorem  in  se  voci- 
bus  Liv.\  fomnium  odio  in  se  incitato;  falqm 
contra  alqm;  civitas  ob  eam  rem  incitata.  2) 
prägn.  toarßfen  mailen,  anfcßwellcn;  »er: 
großem,  fteigern  amnis  incitatus  pluviis  Liv. ; 
f dolorem  alcis,  f poenas. 

1.  *incYtus,  adj.  [incieo]  in  fcßnelle  ®ewe  = 
gung  gefeßt  basta. 

2.  lncTtus  [inu.  cieo]  unbewegt,  unbeweglidj, 
nur  ad  incitas  (in  bie  größte  9iot)  redigerc  alqm 
(Weil  calces  incitae  im  ®rettjpielc  bie  Steine  be= 
jeiißnet,  bie  man  mtßt  meßt  jießen  tonnte)  Plaut. 

in-civills,  e,  adj.  (fpät)  unfrcnnblidj,  ßart, 
gtnufam  ingenium,  animi,  multis  i.  (Ungcrcd)- 
tigteiten)  gestis.  3)ao.  adv.  (feit)  comp.  Incl- 
tIIIus,  ungebüßtlicßer,  tprannifeßer  Sud. 
iucl&mtto,  l.  [intens.  t>.  inclamo]  anftßreien 
alqm  Plaut.  — in-ebimo,  1.  mit  lauter 
Stimme  rufen,  jurufen,  anjeßreien  alqm 
nomine,  comitem  suam  semel  et  saepius,  alqm 
magna  voce;  m.  dat.  *timidae  pnellac;  (fpät) 
contra  alqm  voce  quam  maxima;  ittßbef.  um 
tp i l f e aurufen  nemo  patronorum;  si  incla- 
mavoro. 

finclärcsco,  clürui,  — 8.  betüßmt  werben, 
in-rlemens,  tis,  adj.  m.  comp,  (feit.)  feßonung*-- 
l ob,  ßart  dictator,  verbum  Liv.  3)ae.  a)  ln- 
cleinentär,  adv.  m.  comp,  fißonungälo*,  ßart. 
b)  iucleinentia,  ae,  f.  ©cßonungölofigteü, 
Harte,  ihaußeit  *divum,  ’durac  mortis,  (fpät) 
caeli. 

iiielinätio,  önis,  f.  [inclino]  1)  Neigung,  iS e u . 
gung  corporis;  fpl.  trepidantium ; ßiero.  vocis 
ba*  wecßfelnbe  Steigen  unb  Sinten  ber 
Stimme.  2)  tp.  a)  Hinneigung,  ®cncigtßeit 
ju  ctW.  quaedam  ad  mehorem  spem;  inbbef. 
rooßlwollenbc  Hinneigung,  ßuneigung  ju 
etw.  ob.  jntb.,  Stimmung  voluntatis;  animorum 
plebis.  b)  oeränberte  SHicßtung,  SBcnbung, 
SBerßfel  ber  Serßältnijfe  ratio  atque  i.  ternpo- 
rum,  maximae  temporum;  quae  essent  in  re 
publica  rerum  i.  et  momenta  temporum;  f uten- 
dum  inclinatione  (oeränberte  Stimmung)  ratuB. 
— incliiiätiis,  adj.  m.  comp.  [ partic.  0.  inclino] 
1)  geneigt;  baß.  o.  bet  Stimme  ficigenb  unb 
fintenb,  metßfelnb  vox;  i.  ululantique  voce 
cancre.  2)  a)  ji<ß  jum  Scßlimmen,  jum  Un  = 
tergang  neigenb,  fintenb,  gefunten  fortuua, 
res,  *domus.  6)  ju  etw.  geneigt,  jmbtn.  ju  = 
gctßan,  für  fmb.  ob.  etw.  günftig  geftimmt 
plebs  ad  Poenos  inclinatior;  nihilo  mclinatiori- 
bus  ad  pacem  animis;  nihil  magnopere  ad  pa- 
trum  aut  plebis  causam  inclinati;  fad  suspi- 
cionem  mentes. 

In-clino,  l.  l)  neigen,  beugen,  ab-  ob.  ßin» 
lenfen  malos  (bie  Stoßen);  *aqua«  ad  litora 
ßinlcitcn;  ’oculos  euntes  bie  fintenben  Singen 
ftßließcn;  fretum  aestu  inclinatum  est  bie  Strö- 
mung in  ber  Stecrengc  ging  abwärts;  sol  so  fintt; 
mebial  inclinato  iam  in  postmeriilianum  ternpus 
die  Ctc  Tusc.  8 §.  7;  fm  vesperam  inclinabat 
dies;  *meridies  inclinat;  quü  fortuna  rem  darot, 


eil  inclinare  vires  Liv.  1,  27,  6;  al*  milit.  t.  t. 
acies  inclinatur  ob.  inclinat  wantt,  Wcicßt, 
inclinare  in  fugam,  res  inclinatur  in  fugam, 
paululum  inclinari  timore,  inclinatae  crant  ty- 
rannorum  copiae.  2)  tp  a)  irgenbwoßin  n ei- 
gen, Unten,  wettben  omnem  culpam  in  alqm; 
onera  in  dites  a pauperibus;  in*bef.  bie  Sin 
fitßt,  ben  Silin,  bie  Steigung,  animos  in 
hanc  seutentiam  gewinnen  für  ic.;  haec  animuni, 
ut  credam  ntatßt  mitß  geneigt  ju  glauben ; sc  ad 
Stoicos;  aueß  bl.  i.  ju  jmb.  ob.  etw.  fiiß  neigen 
ad  belium,  ad  pacem  animi,  sententia  senatus 
ad  pacem;  multorum  sententia  co  ut;  fortuna 
belli  i.  fintt;  autß  pass,  inclinati  ad  credendum 
animi.  b ) in  eine  anbere,  bef.  in  eine  weni- 
ger günftige,  ftßlimme  Sage  bringen  ob.  einer 
Satße  eine  entfeßeibenbe  SBenbung  geben 
fortunü  inclinante  omnia,  fraus  rem,  inclinata 
res  est  iß  ßalb  Derloren,  maxime  inclinatis  rebus 
bem  Untergang  naße;  ab  excitata  fortuna  ad  in- 
clinatam  et  prope  iacentem  desciscere. 
InclTtus  {.  inclutus. 

Inclüdo,  si,  sum,  S.  [in-claudo]  1)  einftßlicßcn, 
einfperren  alqm  in  carcercm  mter  fures  noc- 
turnos;  in  praedonum  custodia«;  ibi  in  carcere 
includi;  *antiquo  ludo  Hör.  cp.  1,  1,3;  hostem, 
se  moenibus;  animus  in  corpore,  deus  corpore 
humano  inclusus;  im  Silbe  nullis  neque  tern- 
poris  neque  iuris  inclusus  ongustiis  beengt;  *un- 
dique  Teucri  densft  coroni  umringen;  *huc  aliena 
ex  arbore  germen  cinpfropfen;  illa  commentatio 
inclusa  in  veritatis  lucem  proferenda  est  bie 
nur  jwiftßen  ben  oier  ©äuben  oor  fuß  geßt;  eigene 
tüml.  huius  actionem  vespera  inclusit  bauerte 
bi*  in  ic.  ßincin  Plin.  cp.  2)  oerfeßtießen, 
fperren,  ßemmen,  jutüdßalten  ab  tergo 
viam,  spiritum,  dolor  vocem,  *vocis  iter;  in- 
ctadi  a suis  Liv.  3)  tp.  a)  etw.  gleitßfam  in 
eine  gorm  ob.  einen  ätaßmen  bringen,  ß ine  in 
fügen,  umgeben  mit  emblemata  in  scyphis; 
♦suras  auro;  verba  versu;  oratio  inclusa  (wclcßc 
ßeßt)  libro  quinto;  * sententia  versibus  inclusa 
est  gefaßt  in  IC.);  ’pars  inundi  inclusa  calori- 
bus;  ’tempora  fastis  oerjeießnen  in  ic;  in  qua 
(salute  populi  Rom.)  etiam  suam  esse  inclu- 
sam;  orationem  in  epistulam;  alqd  orationi  at* 
Spijobe  einfügen;  postremo  inclusum  ;warb 
nod)  in  ben  ®olt*bcf(ßtuß  ßincingebratßt)  ut  etc. 
6)  fißließen,  ctlbigen  *forsitan  crastina  fata 
dies.  5DaO.  inclüsio,  onis,  f.  ®inf(ßließung  Cie. 
inclutus  (inclit.,  ni(ßt  inelyt.)  [clueo]  adj.  m. 
fsup.  oielbejprocßcn,  berüßmt,  toeitbe 
tan  nt  populi  regesque,  augur,  leges  Solonis, 
templum,  vir  inclitae  fainae;  sub  Aristotele, 
inclito  omnium  philosophorum  Just.  12,  16,  8; 
*bello  moenia  Dardanidum. 

1.  Incoctus  f.  incoquo. 

2.  in-coctng,  adj.  (oortl.)  ungefoeßt. 
ln-eoenätus  etc.  f.  incenatus  etc. 
in-cögTUInll»,  e,  adj.  (Plaut.)  u.  in-cögYUns, 

tis,  adj.  (Ter.)  uitbcbatßtfam.  — incogitan- 
tia,  a e,f.  (incogitans|Unbeba(ßtfamteit  Plaut. 

— In-cogitätii»,  adj.  unbebaißtfam  Plaut 

— in-cögitoj  l.  etw.  gegen  imb.  auSbcnten 
fraudem  alcui  Hör.  cp.  2,  1,  122. 

in>rognftn%  adj.  unbetaunt  res,  vocabula  no- 
bis,  hoc  Gallis  erat  inc.,  *oculu  nostris  nilßt 
gefeßen,  *sagitta  ungeaßnt,  t habere  alqm  inc.; 
n.  subst.  (feit.)  incognito  assentiri;  iudicium  in- 


incohatus  — incousultua. 


395 


cogniti  et  cogniti  ba8  Kriterium  jtoifcben  Sß  i cf|  t = 
erfcnubarem  u.  ©rlennbarem;  incognita  pro 
cognitis  habere;  inäbcf.  a ) alä  t.  t.  ununtcr= 
f u dt) t incognitä  re  iudicare,  alqm  causa  ine. 
eondemnare,  causa»  dicere  inc.  ohne  gehörig  in= 
fhuitrt  ju  fein.  6)  nicht  für  baä  Seilte  er= 
tan  nt,  subst.  incognita  veniere  Liv.  5,  16,  7. 
Incohatus,  incoho  f.  inchoatus,  inchoo. 
iucöla,  ac,  comm.  [incolo]  ginrootjner,  Be= 
roohuer  Syracusani ; loci,  eiua  insulae,  mundi; 
auch  3nfaf|en,  paene  noatri  üanbäleute;  non 
liercit  bestiae  aquarum;  quaedam  stagni;  i. 
(bet  bort,  'im  Stüer^eiligften’  tjcimifdje)  Pythius 
Hör.  carm.  1,  16,  6;  ‘aquilones  eint)eimifche. 
in-cölo,  3.  1)  trans.  bewohnen  urbem,  partem 
Gallioc;  subst.  incolentes  Liv.  2)  intrans.  W o h - 
ntn,  cis  ob.  trans  Rhenum;  inter  mare  Alpes- 
que;  incolendi  causä, 

Incöl&mlg,  e,  ad),  [in  u.  ungebraucht  cello  fto&en] 
unoerlcftt,  unberfehrt,  wohlbehalten  exer- 
citum  salvum  et  i.  reducere ; Omnibus  navibus 
L|  alqm  i.  (ungeträntt)  dimittere;  i.  (ungeftraft) 
conservatus  est;  incolumi  capite  ea?  f.  caput  1) 
Hör.;  *geuae  firfft^e,  blütjenbe;  * virtus  ber  2e= 
benben;  "vita  famaque  fledenlo«;  *i.  (unbcfchabct) 
gruvitate;  subst.  ‘incolumi  (bem  an  ücib  unb 
Seele  ©efunben)  pulchra  Rhodos  facit  quod 
Hör.  $aü.  incölümitas,  ätis,  f.  Unoerlebt- 
beit.  Siebeibeit  i.  est  salutis  tuta  et  integra 
conservatio;  ab  alqo;  pl.  eorum,  quibus  salu- 
tem  dedisti. 

incömltio,  1.  [in  u.  comitium]  jmb.  Oor  ob.  in 
bemßomitium  ju  erfcheinen  jmiitgen  Plaut.; 
ngl.  inforo.  [ohne  Begleitung, 

in-cömitätus,  adj.  (»ortl.  u.  bi$t.)  un begleitet, 
in-eommendätus,  adj.  nicht  empfohlen  bei  Scho= 
nung,  prci*g egebeit,  tellua  (sc.  ventis)  omnis 
et  omne  fretum  Ov.  m et.  11,  434. 
incommöde,  ade.  m.  comp.  u.  sup.  [incommodus] 
unbequem,  ungelegen, 
incommödesticus,  adj.  ftbctjb-  gebilbeteS  ffiort 
=•  incommodus  Plaut. 

incommöditas,  ätis,  f.  [incommodus]  1)  Unbe= 
quemlicpf  eil,  Unannehmliihteit,  ba«  Unge- 
legen e einer  Sache  alienati  illius  anirni,  tom- 
poris;  Slacbteil,  Schaben  Ter.  2)  IXtiböf- 
lidjleit,  Ungefälligteit  abstinere  se  incom- 
moditate  Plaut. 

incommödo,  1.  [incommodus]  (feit.)  ®erbriefj  = 
lichfeit  ncrutfachcn,  bcfchtocilich  fallen 
alcui  Ter.;  nihil  tibi,  etiamsi  incommodatura 
sit  (scientia)  Cic.  — ineommöduni,  i,  m.  [n. 
0.  incommodus]  1)  Unbequcmlidjfcit,  Unan  = 
nehntlichteit  i.  tuo,  auch  im  3'b9  bl.  i.  fo  baff 
eä  bir  utiangenebm  wäre;  fincommodis  repu- 
gmindum.  2)  Bcfchwetbe,  SBiberwärtigfeit, 
Nachteil,  Staben,  Übelftanb,  in&bef.  im 
Kriege  Serluft,  Unglücf,  Sliebcrlage  affici 
incommodo;  i.  accipcre,  capere;  sustinere,  alcui 
ferre,  afferre,  dare,  importare;  valetudinis  bie 
llnpäjilicbteit;  nostro  i.  detrimentoque.  — In- 
commödus,  adj.  m.  sup.  unbequem,  ungele* 
gen,  unangenehm,  läflig,  befcpweilicb  iter, 
statio,  Colloquium,  severitas  morum,  valetudo 
Unpäfclichfeit;  non  i.  voce  ohne  ein  unfreunblicheS 
SBort;  non  incommodum  Tidetur;  alcui  incom- 
modo esse. 

In-commiiUbills,  e,  adj.  (feit.)  unoetänbcrlich 
rei  publica«  Status. 


In-compertuB,  adj.  nicht  in  gijabtuttg  gc  = 
bracht,  unauSgemacht,  unfiefjer  Liv. 
Incompöslte,  adv.  [incompositus]  ohne  Oib- 
nung,  ungeregelt  hostis  neglegenter  ct  i.  ve- 
niens,  ffugere;  übertr.  dicere;  f-horride  atque  i. 
in-iompösttus,  adj.  ungeorbnet,  unorbent» 
lieh  ogmen,  hostes,  i.  praedantes  (=  dum  i. 
praedantur)  — perveniunt;  fgymnasium  untegel- 
mäfjig  gebaut;  *i.  (m.  flolpetnbem)  pede  cur- 
rero  versus  Lucili;  ungetent,  ungeregelt 
*motus;  f(Aeachylus)  rudis  in  plerisque  et  i. 
tin-coinprghensYbllis,  e,  adj.  übertr.  unfaßbar 
in  disputando  i.  et  lubricus. 
in-couptus,  adj.  m.  fcomp.  1)  ungcftbmüdt, 
ungeorbnet  ‘caput  (toüfl),  fincomptior  capil- 
lus,  + signa  (gähnen).  2)  tp.  funftloä  oratio; 
cuius  artom  indotatam  esse  et  i. ; -j-sensus  (pl.), 
‘versus. 

in-concessuB,  adj.  1)  ‘unerlaubt,  serboten. 
2)  tuerfagt,  unmöglich  alcui. 
in-concTllo,  1.  l)  für  fich  gewinnen,  betrüge^ 
tifch  an  (ich  bringen,  copias  omnes  ineas  waä 
mein  ganjer  Üieichtum  mar  Plaut.  2)  burd)  3"s 
trigucn,  ©clegenheitämaeherei  oerführen, 
in«  Unglüd  bttngen  eum  qui  mandatust  tibi 
Plaut.;  ne  i.  quid  nos  (uns  etm.  einjubroclen, 
Ungelegenheitenju  bereiten)postules Plaut.; 
quia  non  i.  (rntriguierte),  quom  te  emo  Plaut. 
In-conclnnus,  adj.  ungefdjidt,  ungereimt  qui 
— in  alqo  gonere  i.  aut  multus  est ; »asperitas 
agrestis  et  l. 

in-concussus,  adj.  uncrfchüttert,  uu^eflört 
patt,  fratres  proxtmorum  certaminibus  Jac. 
i nconditc, adv.  [inconditus]  ungeorbnet,  fuu fl; 
lo«,  plump  Graccos  versus  dicere;  cogitare. 
inconditus,  adj.  [in  u.  condol  ungeorbnet,  un  = 
geregelt  acies,  libertas;  be).  o.  ber  Siebe  funft= 
lo&,  regellos,  roh  g^nus  dicendi,  consuetudo, 
verba,  carmina;  i.  ac  rudi  voce  Tac.;  fScythis 
non,  ut  ceteris  barbaris,  rudis  et  i.  (ungebitbet) 
sensus  est;  fagreste  bominum  genus  et  inter 
barbaros  maxime  i.  [sententia. 

fin-congruens,  tis,  adj.  (feit.)  inlonfcqucnt 
inconsiderantia,  ae,  f.  [in-considero]  (feit)  Un; 
bebachtfamteit,  Unbcfonnenheit  Cic.  Qu.  fr. 
8,  9,  2.  — iucouslderäte,  adv.  [inconsideratus] 
(feit.)  unbefonnen,  unüberlegt.  — ln-consl- 
derfttus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  pass.  unüber  = 
legt,  unbebacht,  übereilt  cupidibiB,  inconsi- 
deratissima  temeritas.  2)  ad.  unbebachtfam, 
unbefonnen  homo;  inconsideratior  in  secunda 
quam  in  adversa  fortuna. 
in-consölftbills,  e,  adj.  (feit.)  untröftbar  — un  = 
heilbar  vulnuB  Ov. 

in-constans,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  t sup.  unbe  = 
ftönbig,  oerünberlich  homo,  literae.  ®a».  a) 
i ncoustanter,  adv.  m.  comp.  unbcftCinbig,  itt- 
tonfequent,  nidht  folgerecht  loqui;  lmec  in- 
constantissime  dicuntur.  b)  luconstantia,  ac, 
f.  Unbeftänbigleit,  Bctünberlichleit  men- 
tis;  famam  inconstantiae  pertimescere. 
inconsult«,  adv.  m.  comp,  finconsultus  8)]  un  = 
überlegt.  — Inconsultu,  abl.  m.  [in-consulo] 
mit  9Jid|tbefragen,  meo  ohne  mim  befragt  ju 
haben  Plaut.  — ‘inconsiiltas,  adj.  1)  nicht  um 
Siat  befragt  senatu;  tinconsulto  se.  2)  ber 
feinen  9iat  empfangen  hat'  unberaten, 
ratloö  Verg.  Ae».  8,  462.  3)  unüberlegt, 

unbebachtfam  homo  i.  ot  temerarius;  ratio 


396  inconsnmptus  — inculco. 


8 erfahren;  largitio,  pugna,  certcunen,  fimpe- 
tus,  fira. 

*ln-consumptu8,  adj.  unnerfehrt  Or. 
In-contämtnätns,  adj.  (feit.)  un  bcfled  t Liv. 
Ineontentus,  adj.  [in  u.  contendoj  ungefpannt 
flde*  Oie.  fin.  4 §.  75. 

in-contlnens,  tis,  adj.  unentpa Itfam,  unge= 
ttügfam,  eigennübig  homo  Plaut.-,  Tityos 
inanus  (bie  fielen)  Bor.  Da».  a)  incontinentör, 
adv.  (feit.)  unenipaltfam,  unmöfjig  nihil  inc. 
facere.  ft)  inconttncntia,  ae,  f.  Un  enthalt: 
famfeit,  (Sigennup. 

in-couYcniens,  tis,  adj.  nieptübereinftimmenb, 
unähnlich  Caes.  in  Cie.  cp.\  eorpus  Phaedr. 
*in-cöqno,  8.  in  etw.  focpen,  einlocpcit,  ab- 
! 0 tf)  e ii  cruor  herbis  incoctus;  radices  Baccho; 
erucas;  prägn.  in  et»,  ci  manchen,  färben 
veUera  Tyrios  incocta  ruberes  Verg. 
in-eorrectus,  adj.  unberbeffert  Ov. 
incorrupte,  adv.  m.  comp,  [incorruptus]  unbe* 
fangen  iudicare.  — in-corruptus,  adj.  m. 
fcomp.  u.  fsup.  l)  un»erborben,  unoerfeprt 
sueus  et  sangnis,  templum,  i.  sanitate  esse  ferm 
gefunb;  fpraeda  unöerminbert;  famnis;  aud) 
bem  Serberben  niept  unterworfen  animus 
Sali.  2)  tp.  a)  unoerfälfept,  unbefangen, 
e cf)  t,  W apr  animus,  sensu»,  iudicium;  pnra  et 
i.  consuetudo  Sprachgebrauch;  *ffides ; fquonam 
modo  incorruptum  foret  am  fiefjerftert  ju  erfahren 
märe.  6)  unbcfdjolten,  linbeftocticn  ob.  um 
beftechlid)  testis,  virgo.  *custos  incorruptissi- 
mus,  fvita,  -f-adversus  blandientes. 
in-crfbresco  (nicf)t  increbesco),  crebrui,  — 3. 
pöufig  ob.ftarf  werben,  junehmen,  fidj  »er= 
breiten  ventus,  ’murmur,  numerus,  fama  belli; 
rumor  Liv.-,  *late  Latio  nomen,  consuetudo, 
sermo  nonnullorum ; increbruit  proverbio  eb  ift 
jum  (gewöhnlichen)  Sprichwort  geworben.  — in- 
crebro,  1.  [in-creber I häufig  thuu  Plaut. 
iwcrödlbtliH,  e,  adj.  1)  unglaublich  auditu, 
dictu,  memoratn;  auch  (Oie.  de  imp.  P.  §.  62) 
quid  tarn  i.  quam  ut  etc.  — quam  fieri  potuiste 
ut  etc.-,  incredibile  quantum  auftetorbfntlirf)  Ter., 
Just.-,  i.  (unerwartet)  hoc  mihi  obtigit  Ter,; 
rnbst.  n.  pl;  iibertr.  unglaublich,  auheror« 
bcntlich  crimen,  fides,  vis  ingemi,  furor.  2) 
( Plaut .)  unglaubwiltbig,  unjuecrläf  jig. 
Da».  InerbdTbTlYtSr,  adv.  unglaublich- 
iu-erbdfilus,  adj.  ungläubig  patronus  Bor. 
Incrementum,  i,  n.  [incresco]  1)  SBacf)btum 
vitium,  urbis.  2)  tp.  a)  8uwa<f|9,  8unnhme, 
Sermehrung  i.  afferre alcui rei;  +e«se in incre- 
mento  Wacfjfen,  junehmett ; (fpät)capere  incrementa 
virium;  — supplementum,  Srgänjung,  in- 
cromento  renovabatur  (exercitus)  Curt.  ft)  bab, 
woraub  etw.  mach  ft,  Wnmuef)b,  Stamm  *populi 
incrementa  futuri;  -fmagnorum  praefectorum  et 
ducnm  haec  i.  (eine  fpflnnjfcfjule)  sunt  et  rudi- 
rnenta;  flegatii  cum  incrcmento  (ben  3'nfen) 
restituere.  c)  *9lacf)WuebS,  8ögling  lovis  Verg. 
in-erSpTto,  1 [intens.  » increpo]  1)  ititrans.  auf 
jmb.  jufcfjreien  a)  *ermuntcrnb  jurufen,  auf* 
forbern.  6)  *tabelnb  anfahren,  fchelten  ob 
invidiam  tibi  2)  traut,  a)  hart  anlaffen, 
anfahren,  fchelten,  höhnen  i.  atque  accusare 
reliquos  Helgas;  vocibus,  verbis.  ft)  *)mbm. 
etw.  »OTWerfen  alcui  rngas  Prop.  — In-crüpo, 
crepui,  crepTtum,  1.  1)  intraut.  rauften,  raf > 
fein,  llappern,  faufen,  lärmen  discus;  arma, 


♦clipeo,  *alis,  *malis  mit  ben  8ähnen  fnirfchen; 
tp.  laut  werben,  »erlaufen,  fich  regen  su- 
spicio  tumultus:  unde  si  quid  inereporet  terro- 
ns;  quidquid  increpuerit:  *jufd)reien,  ju  = 
rufen.  2)  frans,  »tauschen,  ertönen,  er; 
fchallen,  erbröhnen,  hören,  »erlauten  !af= 
fen  lyram;  quantis  viribus  unda  latus;  Iuppiter 
atras  nubes;  tubd  ingentem  sonitum;  haec  ob- 
viis  (ruft  er  JU)  Liv.  9,  24,  10;  haec  in  regem 
increpans,  haec  indigna  miserandaque  auditu 
apud  timentes  sibimet  ipsos  etc.,  nt.  aec.  c.  inf. 
timeri  hostes  Liv.-,  auch  heftig  bewegen,  et* 
fchüttern,  betäuben,  pectus  Sabelli  carmina 
Bor.  epod.  17,  28;  inbbef.  a)  jmb.  mit  Sorten 
anfahren,  laut  fchelten,  aubfchelten,  »et= 
höhnen  alqm,  Tullium  nomine,  equitem  Liv.-, 
regem  seditiosis  vocibus  Curt.;  *alqm  dictis; 
ahi  aliOB  increpantes  timidos  vocant;  fdeser- 
torem  proditoremqne , falqm  avaritiae.  segni- 
tiac  wegen  ic. ; Phoebus  me  lyrä,  ne  glrichfam 
antönen  mit  k.  = mahnen,  warnen,  bah  nicht 
Bor.  earm.  4,  15,  2;  verbis,  multo  gravioribus 
probris  Liv. ; haec  in  regem  Romamim  fdjel; 
tenb  äufiem  gegen  IAv.  1,  51,  1;  in  Fulvii  simi- 
litudinem  nominis  (gegen  ben  [f.  fcheltenb  ftd) 
äufjern  Wegen  ber  tc.)  Liv.  27,  l,  9.  ft)  etw.  »or* 
werfen,  =rücfen  perfidiam;  omnem  orationem 
traduxi  et  eonverti  in  increpandam  Caepionis 
fitgam;  mollitiem  ignaviaroque,  *moras  alcuL 
c)  ȟber  etw.  mit  Unwillen  flogen,  jammern, 
(ich  bellagcn  absumptum  Ityn.  d)  *ermum 
tern,  antreiben  morantes  aeris  rauci  canor; 
tardos  boves  stimulo. 

in*eresco,  crevi,  — 3.  1)  in  ob.  an  etw.  wach' 
fen,  anwachfen  ‘sqaamae  cuti,  *lacrimis  flu- 
mina;  ’telorum  seges  iaculis  acutis  fd) oft  auf 
ju  tc.  2)  überfj.  waehfen,  junehmen  audacia 
Liv.,  *dolor,  fvaletudo,  ftussis,  -f-ingenium 
alcis  amplissimis  operibus,  *animis  irae,  fmi- 
rus  animo  tumor;  ne  incresceret  um  ftch  nicht 
(über  ben  Bolanub)  ju  erheben  Tac.  Agr.  c.  8 

Incretus  [pnrftc.  o.  incemo]  eingeftebt  Bor. 
tat.  2,  4,  76. 

In-cruentAtus,  adj.  unblutig  Ov.  met.  12,  497. 
— in-ernentng,  adj  unblutig,  haud  i.  proe- 
lium  worin  Blut  gefloffen  ift;  f i.  urbem  exer- 
citus  intrasset;  victoria,  tPaxi  miles  i.  redit 
ohne  fein  Blut  oetgoffen  ju  haben,  exercitus. 

in-crusto,  1.  [in-crusta]  mit  einet  Strnfte  (dtinbe) 
überjiehen,  befchmuhen  vas  sincerum  Bor. 

Ineöbfto,  l.  [ intens . »,  incubo]  partic.  incubita- 
tus  gefd)änbtt  Plaut. 

In-cfiho,  1.  1)  in  ob.  auf  etw.  liegen  stramen- 
tis  Bor.,  cortici,  eaetris  suppositis.  Qnbbef.  in 
einem  jempet  te.  liegen,  um  eine  Cffen  = 
barung  ju  erhalten  in  Pasiphaae  fano;  *pel- 
libus  stratis;  (Plaut.)  Iovi  im  Jernpel  Supiterb 
Plaut.;  o.  Sögeln  “briitenb  fipen  auf  nidis.  2) 
tp.  a)  *an  einem  Orte  liegen  — fiep  aufhalten. 
»crblcihen  Erymantho;  fiep  über  einem  Orte 
gelagert,  »erbreitet  paben  *nox  ponto;  fet- 
ligo  ac  tenebrae  et  perpetua  nox  profundo 
(über  bab  SJleer)  incubans.  ft)  etw.  getjta  be= 
machen,  über  etw.  brüten  pecuniae;  publicis 
thesauris,  ’defosso  auro,  *divitiis. 

inculco,  1.  [in-calcol  eigtl.  etntreten,  feftftampfen, 
bap.  tp.  a)  hinein jWnngeu,  einfliden  verba 
Orueca,  inania  verba;  nmp  etw.  einfehiebeu, 
jo  bap  eb  nidjt  bemerft  wirb  n.  einen  nur  gertn 


inculpatus  — incug.  397 


gen  Siaum  einnimmt,  6.  Sfebner  leviora  Oie  or. 
§.  60;  prögn  aQiixvxov  crebria  locis  inculca- 
tum  mit  eitlen  8ufäßen  bereichert.  6)  einfdjär» 
len,  eintritßtern  trudatur  vel  etiam  inculce- 
tur.  c)  aufbrängen,  qui  se  aaribus  noatris  i. 
mit  häufigen  Sieben  beläftigen;  imagines  oculia, 
libertatem.  [*comea;  *vita  fidesque. 

in-culpituH,  adj.  unbefcboltcn,  untabelbaft 

In-culte,  adv.  m.  comp.  1 1.  incultua]  l)  ohne  Cer» 
feinetung,  ohne  feinere  ©enüffe,  toi)-  2) 
e.  bet  Siebe  lunjllo«,  fchmuefloS. 

1.  in-cultus,  adj.  l)  unangebaut,  unlultieiett, 
locus,  ager,  regio;  via  ungebahnt;  * ruhst,  pl.  n. 
6be  ©egenben;  'humus,  *tramea;  ungeorbnet, 
ungefdimfldt,  Bernaeßläffigt  im  Äußern, 
häßlich  hominea  intonsi  et  i.;  *eomae,  *cani- 
ties , »genae;  vita  i.  et  deaerta  ab  amicia  ba* 
fid|  leinet  liebenben  leilnabmc  o.  feiten  bet 
tfreunbe  ju  erfreuen  hat.  2)  tp.  ungebilbet, 
ungehobelt,  ungefeßlacht,  Bermilbert,  roh 
indocti  incultique,  Gaetuli  asperi  incultique; 
homo,  ut  vit&,  aic  oratione  durus,  i.,  horridua; 
L moribas;  'ingenium;  expresaa  i.  pedibus  uva 
Tib.-,  ’veraus  ungefeilt, 

2.  In-cultus,  ua,  m.  l)  Wange!  an  SSflege, 
Aernachläffigung  be«  Äußern,  auoa  honorca 
(Shtenbenfmal)  deaertos  esse  per  i.;  i.,  tenebris. 
2)  Wangel  an  Silbung  i.  et  aoeordia,  i.  et 
neglegentia. 

in-enmbo,  cübui,  cübltum,  8.  1)  ftd)  auf  ob.  an 
et»,  legen,  beugen,  ftemmeit,  lehnen  *toro, 
•fretni» ; *ad,  fin  alqm;  in  gladium,  *gladium, 
•ferro  fith  ftürjen  in  tc.;  ‘eiecto  (equiti)  ftürjen 
auf  ic.;  »pelago,  *auper  inemnbena  batüber  ge» 
ftredt.  3n#bef.  a)  feinblidi  auf  imb.  loSftütjen, 
-gehen  in  hoatea,  in  Macedoniam;  *hastä; 
fsagittariia;  ßereinftür  jen,  "bringen,  »bte« 
dien  *terria  cohora  febrium;  * tempeatas  ailria. 
e)  'hießt  an  et»,  flehen,  flößen  laurua  arae; 
ailei  ad  amnem  2)  tp.  a)  fi(ß  auf  et»,  legen, 
fid)  einet  Sache  befleißigen,  fief)  et»,  ange» 
legen  fein  lafien;  fich  ju  et»,  ßtnneigen  in 
causam,  in  id  bellum,  toto  pectore  ad  laudem, 
omni  atudio  ad  id  bellum,  et  animia  et  opibus 
in  id  bellnm;  in  id  Studium,  in  Caesaria  cupi- 
ditatea  unterftüßen,  fad  parandam  clasaem; 
thuic  cogitationi;  quocumque  i.  orator  »eichen 
dinbtud  berSiebner  aud)  ju  machen  ftrebt;  eodem 
municipia,  coloniae,  tota  Italia;  inclinatio  vo- 
luntatum  ad  bonum  virnm ; hi  moreB  tan  tum 
iam  ad  niraiam  lenitatem  et  arobitionem;  m. 
ctmj. , Liv.  10,  16,  8;  m.  inf. , Verq.  georg.  4, 
*50.  Tac.  hist.  2,  10.  b ) einer  Sache  ben  Au8» 
fcblag  geben  alcui  rei,  *fato  urgenti  befehlen» 
nigen.  e)  mit  Boiler  ©ctnalt  treffen  iam  in- 
elinato  (iudici)  reliqua  oratio;  in  me  unum 
Omni«  illa  inclinatio  commnnium  temporum; 
unum  in  loctim  totam  periculi  molem,  omne  onua 
incubuiaae,  finvidia  mibi,  -fira  militum  in  alqm; 
oud)  tfieß  jumenben  uni  spea  aucceaaionia. 

ln-euniböla,  örum,  n.  l)  SBinbeln,  SBicfel» 
bfinber  Plaut.  2)  tp.  a ) ©eburtdort,  frühe» 
fter  Sohnfiß  noatra,  »lovia,  nud)  bie  erfte 
Äinbheit  inde  ab  incunabulia  JAv. ; flocua  in- 
cunabulorum.  b ) Anfang,  Utfprung  nostrao 
reteria  pueriliaque  doctrinae;  de  oratoria  quasi 
incunabulia  dicere. 

ln-cüritua,  adj.  ungeteilt  nlcera  Hör. 

lncüria,  ae,  f.  [in-curaj  Wangel  an  Sorge  ob. 


Sorgfalt,31ad)läjfigleit,®erna(hlä?figung, 
©leicßgültigtcit  tantae  rei  in  rc.,  *bumana; 
abfol.  — ineürlöse , adv.  m.  t comp,  [incurio- 
suaj  forglo«,  nachläffig.  — fincurlösus, 
adj.  1)  nachläffig,  forgloS,  gleichgültig  in 
capite  comendo;  m.  abl.  aerendia  frugibua;  m. 
gen.  recentium  (n.);  aetas  auorum.  2)  Bemad)» 
läffigt,  nachläffig  gearbeitet  finie,  historia. 

lu-curro,  curri  (auch  cuourri),  cursura,  3.  1)  ab’ 
ficßtlicß  gegen  et»,  antennen,  fpiich»  f.  columna 
1);  • armentis ; in8bef.  feinblich  auf  jmb.  ob.  et», 
loärennen,  einherftürmen,  angreifen  in 
alqm  u.  alcui,  ab  latere  Mauris,  hostium  latus, 
novisaimos  Tac.,  levi  armaturae  hoatium;  auch 
einen  feinblicßcn  Sinfall  thun,  einfallen 
in  Macedoniam,  in  agTum  alcia;  bilbl.  auf  jmb. 
loSjießen,  jmb.  burchhecßeln  in  tribunoB; 
(Trcbon.  in  Cüc.  tp.)  in  alqm  tanta  libertate 
Terborum.  2)  jufätlig  gegen  jmb.  anlaufen, 
anrennen,  auf  jmb.  ob.  et»,  flößen,  julaufen, 
jmbm.  in  ben  Wurf  lommen  i.  atque  incidere 
in  alqm;  non  invadere  in  alqm,  aed  i.j  qui 
nuaquam  incurrat  anrennt;  0.  Jluffe  baßin» 
ft  r inten,  ßinabftr&men  amnis  per  aaxa;  tp. 
a)  i.  in  oculoa  begegnen;  in  quantam  hominum 
facetorum  urbanitatem  euch  ouOfeßt.  b ) hinein» 
reichen,  fich  ßineinerflreefen,  an  et»,  fto» 
ßen,  grenjen  private  agri  in  publicum  Cuma- 
num  Cie.  leg.  agr.  2 §.  82.  c)  auf  eine  8*it  tref» 
fen,  fallen  in  alqm  diem;  fnatalem  euum  Cir- 
ceneibus. d)  auf  et»,  beim  Siefen,  Sieben,  $6ren. 
Schreiben  ftoßen,  lommen,  geraten  in  memo- 
riam  communium  miaeriarum,  in  memoriam 
notam  et  aequalcm ; in  multoa  Autronios ; etiam 
in  illnm  memorabilem  annum  suum.  e)  in  ein 
Übel  geraten,  Berfalien  in  maximam  fraudem, 
in  morbo8,  in  reprehensionea,  in  odia  hominum, 
fin  perniciem.  f)  jmb.  treffen,  betreffen, 
bei  jmbm.  eintreten  caaus  qui  in  aapientem 
poteat  i. ; in  alqm  bene  meritum.  g)  ein» 
treffen,  Borfallen  tempora;  aubaiciva  quae- 
dam  tempora;  auch  mitmirlen,  lonlurriercn 
tempora  et  personao. 

Incursto,  önia,  f.  1)  Anlauf,  Anbrang  atomo- 
rum.  2)  fein  blich  er  8inf  all.  An  griff,  St  reif» 
tug  i.  atque  impetua  armatorum;  facere  i.  in 
finea  Bomanorum;  hoatem  ab  incuraionibua  pro- 
hibere;  aeditionia. 

in-curao,  1.  'gegen  et»,  anrennen  ramis,  rupi- 
bua.  3n*bef.  a)  feinblich  auf  et»,  ob.  jmb.  1 o 0 -- 
rennen,  fich  ßürjen  in  hoatem;  agroa  einfallen, 
faciem;  agmen  incuraatum  ab  equitibus;  in  tc 
dolor  meua  »irb  fich  an  bir  Bergreifen,  b)  focu- 
lia,  auribua  begegnen,  fich  aufbrängen  ben  jc.  — 
inenraug,  ua,  m.  I)  Anbrang  ffluminia,  ftem- 
pestaturn,  •undarum;  bilbl.  *i.  varios  animua 
habet.  2) 'ba6  ^erbeieilen  aditus  atque  i.  ad 
defendendum  Caes.\  inSbcf.  Anfall,  Angriff 
impetua  armati  ceterorumque  i.,  equitum,  primo 
i,,  •lnporum. 

•Incnrvlsco  (incurveaco),  — 3,  [incurvua]  (Botll. 
u.  feit.)  fich  frümnten  rami  bacarum  ubertate. 

Incurvo,  1.  [incurvua]  trümmen,  beugen,  ba- 
cillum;  *arcum,  *membra  iucurvata  dolore. 

ln>curvog,  adj.  trumm,  geftüntmt,  gebüdt 
bacillum,  •aratrum;  B.  ®erfonen  2er. 

tuen*,  cüdia,  f.  [in-cudo]  Ambo«;  fprich».  ean- 
dem  i.  tundere  immerfort  biefelbe  ®efchäftigung 
treiben;  ‘male  natos  incudi  reddere  versu«  — - 


398 


incusatio  — indieens. 


umarbeiten ; iuvenes  positi  in  ipsa  i.  studiorum 
nod)  in  toiffenfehaftlichet  Silbung  begriffen  Tac. 

incüsätio,  önis,  f,  [incuso]  S3ef  cfjulbiqung  Oie. 
de  or.  3 §.  160.  — tncciso,  1.  [in-causa]  be; 
fehulbigen,  antlagcn,  fte^  über  imb.  ob.  ctm. 
befchtoeren,  jmbm.  etto  naehfagen,  Sdtulb 
geben  me,  absentem  te  Ter.,  vehementer  alqm, 
increpitare  atque  i.  alqm,  ferocios  i.  atque  ei- 
probrare,  iniurias  Romanorum,  f intemperiem 
oaeli,  ‘factum  alcis,  falqm  luxus  et  ßuperbiae, 
fm.  aec.  c.  inf.,  bella  ex  bellis  seri,  Poenus 
dolo  demissum  («c.  esse)  Komanum  Liv. 

fineusKii,  abl.  m.  [incutio]  ((eit.)  burrf)  bnä 
«nfcfflagen  armorum. 

ln-custöditus,  adj.  1)  unbewacht,  unberwahrt 
•boves,  ’ovile,  furbs,  ftransitus,  fsecreti  et 
i.  unbeobachtet,  + nox;  bao.  (feit.)  a)  nicht  be  = 
obaefftet,  unterla(fen  observatio  dierum  Tac. 
b ) nicht  geheim  gehalten  amor  Tac.  2)  t“ü: 
borfichtig. 

ineüsus  fpartic.  o.  incudo]  bearbeitet,  lapis 
gc(d)ärtt  für  bie  Sjtanbmühle  Verg.  georg.  1,  275. 

ineütio,  cussi,  cussrcm,  3.  [in-quatio]  eigtl.  1) 
etm.  an  ob.  auf  etto.  fchtagen,  anffoffen  sci- 
pionem  in  caput,  arietem  muro.  b)  fnach  ober 
auf  jmb.  etto.  hinfchleubetn,  ■ werfen  tornien- 
tis  face»  et  hastaa,  imber  gTandinem  incutiens, 
Kaxa  incussa.  2)  tp.  einjagen,  = flöfjen  alcui 
timorem,  metum,  terrorem,  feurara , pavorem, 
ruborem,  odium,  + eollicitudinem  alcui,  animo; 
*aliena  peccata  alcui  pudorem  fchamrot  machen; 
errorem;  tanta  admiratio  singularum  rerum 
inenssa  (sc.  legatis) ; religionem  animo, ^fin- 
cussa  superstitione , morbos  Plaut.-,  alcui  foe- 
dnm  nuntium  mittetlen  u.  baburch  fchrccfen  Liv. ; 
•alqd  negotii  alcui  bereiten;  *desiderium  urbis; 
•bellum  brohen  mit  X.;  *minas  äußern;  *vim 
ventis  maffnen  mit  ic. 

Jmlftgätlo,  önis,  f.  [1.  indago]  ba»  Vluffpüren, 
(Srfotfehen  veri,  initiorum.  — ind&gätor,  öris, 
m.  fl.  indago]  (oorll.  u.  fpät)  Muffpürer,  6r  = 
forfcher.  Xab  Ind&gütrix,  leis,  f.  (feit.)  Wuf  = 
fpürerin,  Srforfcfietinphilosophia,  i.  virtutis. 

1.  indago,  1.  1)  auSmittern  canis  natus  ad  in- 
dagandum.  2)  tp.  auffgüren,  erforfchen, 
auffuchen,  auSfinbig  machen  inusitatas  via*« 
indicia  communis  exitii,  quidquid  de  republica 
indagaris. 

2.  Indigo,  tnis,  f.  Umjingelung,  Urnffellung 
eine«  Salbe«  burch  ein  Sieh  ob.  einen  Ärei«  oon 
3ägem,  (Scljege  velut  mdagine  (bei einem  Ireib= 
iagen)  dissipatos  Sanmitos  agere;  fcanipum  ve- 
lut indagine  insidiis  circumdare;  fRomae  te- 
stamenta  et  orbos  velnt  indagine  eiuscapi;  *sal- 
tus  indagine  cingere;  ’colles  indagine  claudere. 

Indaudlo.  [inde  u.  audio]  = inauaio  Plaut. 

IndS,  adv.  1)  o.  ÜHnume,  Bon  ba,  ton  bort, 
bähet;  *inde  Stygia  prospexit  ab  unda;  *inde 
Forum  Appi;  fhmc  et  i.;  auch  B°ü  (auf)  biefet 
Seite  i.  spectare,  pngnare  Liv. ; übertr.  bar* 
au»,  baoon  — aub  ob.  b.  biejer  Sache,  n.  biefen 
Ullcnfchen  i.  (=*  ex  ea  audacia)  omnia  acelera 
gignuntnr;  nati  filii  duo;  i.  (=>  ex  iis)  maiorem 
adoptavi  Ter. ; fpostquam  nihil  i.  (b.  ihm)  prae- 
sidii  mittebatur.  2)  b.  ber  geit  a)  hierauf, 
barnach  deinceps  i.  CSc.  b)  oon  ba,  oon  ber 
geit  an  i.  usque  repetens  Oie.;  omne  i.  tem- 
pus  o.  ba  an  eintretenb  Liv.  c)  m.  a u.  abl.  oon 
— an  i.  ab  ineunte  aetate  Plaut.-,  iam  i.  u 


pueritia,  iam  i,  ab  adulescentia  Ter.;  iam  i.  a 
principio  Oie. , iam  i.  ab  initio,  iam  i.  ab  in- 
cnnabulis  Liv. ; L usque  a pueritia  Tac.  3)  nr= 
fachlich  bebhalb,  baher  intervenit  — regni  cu- 
piclo  atque  i.  foedum  certamen  coortum  Liv  ; 
l.  labor  additue  Tac.;  eruditio  in  eo  mira  et 
libertas , atque  i.  (infolge  feiner  ffreimütigfeil) 
acerbitas  et  abundantia  salis  Quint.  10,  1,  94; 
fi.  est  quod. 

♦in-debitus,  adj.  nicht  gebührenb  praemia; 
non  i.  (sc.  mihi  mir  gebührenb)  regna  meis  fa- 
tis  (abl.). 

fln-dSeens,  ntis,  adj.  unfdjicflich.  unanffdu' 
big  nihil  est  tarn  i.  quam  cum  etc.;  risus.  — 

ln-deceo, 2.  übel  anffet)en  alqm  PUn  ep 

*in-declinatus,  adj.  unoeränbert,  feff. 
In-diScöre,  adv.  [indeeorus]  unanffänbig,  un  = 
f chi  dl  ich.  — ‘indeeöris,  e,  adj.  [in-decor]  un  = 
rühmlich,  fchimpflich  i.  esse  m.  dal.;  genus 
(acc.)  unebel  oon  jc.  — In-dSeöro,  1.  [in-decor] 
(feit.)  entftcllen,  jehänben  bene  nata  culpae 
Hör.  carm.  4,  4,  36.  (anbere:  dedecorant).  — In- 
döcöriis,  adj.  unanffänbig,  unfebief  licff,  un- 
rühmlich, hdffüch  njliil  malum,  nisi  quod 
turpe,  i.  j + fug&  ac  latebris;  fi-  atque  humilis; 
♦pulvis  non  i.;  su bst.  pl.  f.  seil,  mulieres  Cie. 
Att.  9,  10,  2.  [Liv.,  Tac. 

In-defensus,  adj.  unoerteibigt,  unbeiebüpt 
in-defessus,  adj.  unermübet  *dextra;  *agendo. 
Iti-dcflelns,  adj.  unbrioeint  Ov.  met.  7,  611. 
in-dälectns,  adj.  nicht  hetobgeffürjt,  nicht  ju 
®oben  geworfen  Ov.  met.  1,  289. 
♦in-deleblll»,  e,  adj.  unbertügbar. 
*ln-dälib*tus,  adj.  (feit.)  unberührt,  unoer* 
lefft,  ungefchmälcrt  opes  Ov. 
indemnütus,  adj.  [in  u.  damno]  unberbammt, 
unberurteilt  civem  i.  interfleere. 
in-deplörätu»,  adj.  unbemeint  Ov. 
♦in-deprensus,  adj.  (feit.)  unbemerft  error, 
♦ln-desertns,  adj.  unoergänglich  Ov. 
ln-dcstrictns,  ungeffreift,  unoerlcßt  Or. 
in-detonsns,  adj.  ungefchoren  Or.  met.  4,  13. 
In-dArltAtns,  adj.  unoermieben  Ov.  met.  2,605. 
Index,  tciB,  comm.  [1.  indlco [ 1)  n.  ^erfonen, 
Slnjeiger,  Vingeber,  »rin;  in*bef.  in  üblem 
Sinne  Vlngebcr  b.  $rofeffton,  Spion  i.  et 
sicarii,  Lentuli  societates  cum  indicibns.  2)  0. 
Sachen  a)  cum  orationis  indicem  (jut  Hunt 
gebung)  vocem  habeamus;  vox  i.  stnltitiae;  nt 
imago  est  animi  vnltus,  sic  indices  ocnli;  fcla- 
mor,  i.  alacritatis;  fvultus,  animi  i. ; flingnae 
violentia,  scelesti  animi  i.;  fmacstitiu,  despe- 
rationis  i.;  flacrimae,  poenitentiae  indices; 
♦anulus  i.  auctoris;  *digitus  i.  ob.  (Oie.  Att.  13, 
46,  l)  bl.  ind.  geigefinger,  b)  an  einem  Suche 
ber  Xitel,  an  einem  ffiemälbe  ob.  bgl.  biefluf-- 
fchrift.  c)  t®crjei<hni«,  iHcgiffcr  poctarum, 
rerum  gestarum.  ci)  ‘hätobierffein. 

Indl,  örum,  m.  bie  gnbier.  Ipiero.  a ) ting.  In- 
dus, i,  m.  ber  gnbier  Verg.,  auch  Senfer  eine« 
Siefanten;  "Äthiopier,  *araber.  b)  Indin, 
ae,  f.  gnbien.  c)  Indus,  adj.  ebur,  den»  Slfen- 
bein,  u.  Indiens,  adj.  elephanti  Ter.;  ebu r Hör.; 
bellum , scuta,  mare  Curt. 
lndlc&tlo,  önis,  f.  [I.  indico]  (oorll.,  fpfit,  feit.) 
Ängabe  be«  hSretfe#,  Xaje. 

1.  indieens,  tis,  partic.  [in  u.  dlco]  ber  nicht 
fagt,  nur  me  imlicente  ohne  mein  (Scheiß  Ter  , 

2.  indieens,  imrtic.  0.  2.  indico,  ro.  {.  |/,cr. 


indicinm 

indTclum,  ii,  n.  [iudex]  1)  Slnjeige,  Eingabe, 
Slulfage  coniurationis,  Tarquinii  regia,  i.  fa- 
cere  Ter.;  fi.  deferre  ad  alqm,  fi.  alcis  rei  re- 
ferre  ad  alqm,  profiteri , f Offerte ; lege  i.  ba« 
©rotofofl  übet  bie  gemachten  Slnjeigen,  commu- 
tati  i.  Oie.  £>ierp.  a)  bic  ©rlaubni«  (Bor  (Be* 
rieht  k.)  Änjeigen  ob.  Eingaben  über  9Rit= 
jtbulbigc  ju  machen  i.  postnlare;  tibi  postu- 
laa  darf  i.,  qood  (barüber  ba§)  Cie.  die.  in  Caec. 
§.  34.  6)  Belohnung  bei  Wnjeige  cum  poena 
et  i.;  partem  indicii  accipere.  8)  ba«  an», 
Äcnnjeichen,  Wertmal,  8e*<*)en-  bet  Be= 
wei«  haec  tibi  eint,  quae  exposui,  quasi  i. 
(gingerjeige)  fontium ; i.  et  veatigia  veneni,  sce- 
loria ; benevolentiae,  innocentiae,  conscientiae, 
desperationis,  moderationig , animi  alienati,  i. 
mauifeatis  vinci  Curt.;  ‘verris  Tiarum  i.  Spu- 
ten; indicio  esse  alcis  rei  Cie.,  alcui  rei  Nep, 
de  alqo  Ter , *indicio  esse;  i.  recentibua  butd) 
neue  ©ejeidjnungen)  monetrare  abdita  rerutn 
Hör.  a.  p.  49;  fSentmal  i.  etirpis  eius  diu 
mansisse,  viam  Vitelliam  etc. 

1.  Indico,  1.  [intens.  B.  2.  indlcoj  nnjeigen, 
angeben,  entbeden,  berralen  rem  patri  Ter., 
dominae,  alcui  de  epiatulis;  dolorem  lacrimis; 
vultus  mores;  prius  — quam  se  ipse  Pausanias 
indicasset  fiep  felbft  Betraten  hätte;  indicatis  de- 
prehensiaque  intemuntiis;  se  fich  zeigen,  tBie 
man  ift;  ut  me  tibi  indicem  um  aufrichtig  gegen 
bid)  zu  fein;  in*bef.  o)  Bor  @eri<ht  ©erbrechen 
ob.  ©erbrechet  anjeigen,  aubfagen,  an* 
geben,  conscios,  tparticipes  sceleris,  de  con- 
mratione,  de  eo.  b)  ben  SBert  ob.  ©rei 8 einer 
Sache  beftimmen,  etm.  tarieren  quanti  Plaut. ; 
fundnm  alcui. 

2.  In-dico,  3.  anfagen,  antünbigen.  öffent- 
lich betannt  machen,  beftimmen  diem  comi- 
tiie , diem  pugnae,  concilium  in  eum  locum 
G&lliae,  in  diem  certam,  concilium,  diem  con- 
eilii,  comitia,  iustitium,  fferias,  *indictis  La- 
tinis  (feriis)  b.  t.  bei  Beginn  ber  ic. ; bellum, 
inimicitias,  fsimultatem;  spectaculum  finitimis 
Im.;  ‘honorem  (ein  2>antfefi)  templis;  *iter 
einen  JfriegSjug,  fsupplicium,  fmortom ; auch  be* 
arbern,  b e i d)  e i b e n exercitum  alqo,  ad  por- 
tam;  inbbef.  eine  Seiflung  anfagen,  auflegen 
tributum,  fargenti  pondus,  ffamiliaribus  cenas 
(ich  ju  (Safte  bitten  bei  tc. 

1.  Indirtns,  adj.  [in  u dico]  ungefagt,  nicht 
gefagt  ut  indicta  sint;  ‘carminibus  nostris  un= 
befangen;  dicere  indictum  ore  alio;  ‘proferre 
indicta  felbft  ©rf unbene«;  inSbef.  al«  gerichtl.  t.  t. 
indictA  causA  ohne  ©erteibigung , alqm  ca- 
pitis condemnare,  eitern  occidere,  damnare, 
trncidare. 

2.  indlolns,  partie.  B.  2.  indico,  to.  f. 

Indiens  f.  Indi  c). 

indldem,  adv  [inde-idem]  eben  bähet;  venenn. 
i ; i.  (B.  berfelbeti  Sache)  verbum  duci  potest; 
i AmeriA,  Thebis  ebenfall«  au«  «c.,  i ex  Achaia. 
in-iUtTerens,  tis,  adj.  B.  Sachen  gleichgültig, 
meber  gut  noch  böfe  Oie.  /in.  3 §.  58;  b Käfar; 
circa  Tictum  fein  fioftperächter  Suet.  Caes.  53. 
Daoon  indifferentfr,  adv.  gleichgültig  Suet. 
Itom.  23. 

indlgSna,  ae,  cnmm.  findu  =■>  in  u.  gigno]  ein* 
geboten,  inlänbifefj,  ein  ©ingeborener  (@gf. 
advena)  miles,  * Fauni  Nymphaeque,  * l.atim, 
potio,  *asper,  ‘findigenae. 


— indignus.  399 

indYgentia,  ae,  f.  [indigens]  lEnrftigfeit,  ®e* 
bürftigfeit,  ©ebürfniä  (fubjeftio  a(8  brüden* 
be«  (Befühl  bet  Wittel*  u.  fjilflofigfeit ; Bgl.  ino- 
pia]  a natura  potius  quam  ab  indigentia  orta 
amicitia;  amicitiam  ex  inopia  atque  i.  natam; 
auch  al*  Ph>!»f  1-  <•  Ungenügfamtcit. 
IndYgeo,  gui,  — 2.  [indu  =*  in  u.  egeo]  erman* 
getn,  Wanget  an  etm.  haben,  bebürfen, 
nötig  haben  (ba«  ©ebütfni«  brüdenb  fühlen; 
pecnniA,  medicinü;  huius  patris  Ter. ; tui  con- 
silii;  ‘quorum  i.  usub  f.  usus  3);  findigen» 
somni  fdjläfrig;  alcis  bona  existimatione;  utrum- 
que  per  se  indigens  (unzulänglich)  alterum  alte- 
nus  auxilio  eget;  siebst,  indigens,  m.  ein  ® fl  r f * 
tiger,  auch  etm.  oermiffen,  nach  etm.  Per* 
langen  non  auri,  non  argenti  Oie. 

1.  ImlTges,  etis,  m.  [indu  ■=»  in  u.  gigno]  ein 
eingeborener  t>eroe,  ber  nach  feinem  lobe  al« 
Schubgeift  be«  üatibe«  Berehrt  mirb  Iovem  I. 
appeilant  Liv.;  Aeneas  Verg. ; deus  Tib  ; quem 
turba  Quirini  nuncupat  I.  Or.;  di  patrii,  Indi- 
getes  Verg.;  dii  heimifche  Liv. 

2.  indigens,  is,  adj.  |imiigeo]  bebürftig  Pacuv. 
b.  Cie.  de  or.  2 §.  193. 

iu-dlgestus,  adj.  ungeorbnet  inoles  Or. 
indignäbnndns,  (fett. i [indignor]  feinen  Unmil* 
len  au«lafjenb  Liv.;  fm.  bireft.  ©ebe. 
Indlgnans,  tis,  [partic.  B.  indignor]  adj.  unmil * 
lig  ‘pectus,  ‘verba,  ‘venti,  ‘uequor. 
Indign&tio,  önis,  f.  [indignor]  Unmille,  ©nt  = 
rüftung  i.  movere  Liv.,  comprimere  Curt.;  f i. 
omnium  totis  castris  erat;  adiecit  deereto  in- 
dignationem  ben  üuäbrud  feine«  UnroiOen«  Liv.; 
pl  Vlufeerungcn  be«  UnroiOen«  secretae;  nec  domi 
i.  continebat;  al«  rhet.  1. 1.  ©rregung  be«  Un* 
mitten«.  2Cao.  dem.  indignätiuncüln,  ae,  f. 
eine  Heine  ©ntrüfiung  Plin.  ep. 
in-dign«,  adv.  [indignus]  1)  unmürbig,  fchmach* 
Bott,  auf  utimürbige,  emgörenbe  SBeife 
alqm  iniuriA  afBcere  Ter.;  indignissime  perire, 
cervices  lfangere  civium  Rom.  2)  unmillig, 
mit  Unmtllen,  i.  paasus  barüber  entrüftet;  rem 
i.  ferre;  nobis  quid  hoc  indignius  aut  minus 
ferendum  videri  potest?  — indignitag,  ätis,  f. 
[indignus]  1)  UntBütbigfeit,  Schlechtigfeit, 
91ieberträchtig!eit,  ba«  ©mpörenbe  einet 
Sache,  accusatoris  (meil  er  eilt  Sflasc  mar);  rei. 
3n«bef.  uitmürbige  u.  empörenbe  ©ehanb* 
lung,  Schmach  omnes  i.  et  molestias  perferre. 
2)  ber  au«  unmürbiger  ©ehanblung  entfpringenbe 
Unmille,  ©ntrüftung  t.ccita  potent  esse  no- 
stra  i.  ? inde  primum  miscratio  sui,  deinde  i. 
atque  ex  ca  ira  animos  copit. 

Indignor,  dtp.  1.  [indignus]  etm.  für  unmürbig, 
empörenb,  fchäitblich  halten,  über  etm.  un  = 
roillig,  entrüftet  fein  (infolge  be«  empörten 
fittlichen  Sefühl«)  alqd,  id;  vicem  eius  Liv. ; 
+ de  alqua  re;  ‘indignandus  morüber  man  un= 
miOig  roetben  muh,  Unmitlen  berbienenb;  *n. 
üeblofem,  pontem  Araxes  oerträgt  nicht;  *cena 
Thyestae  uarrari  privatis  carminibus  perfchmäht 
e«  ic.  = e«  ift  roibetlicf),  menn  ic. ; *vita  fugit  in- 
dignata  sub  umbras;  *ora  indignantia  solvit. 
iit-dlgnciN,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  I)  unmürbig, 
einer  ©erfon  ob.  Sache  unmert,  etm.  nicht  oer* 
bienenb,  ja  etm.  nicht  geetjnet  alqa  re,  *m. 
gen. ; ‘m.  supi'n.  auf  n;  m.  9telatiofaf[,  feltener 
m.  ut,  *m.  inf.;  abfol. , fo  ba&  baäfemge,  helfen 
jmb.  unmürbig  ift,  au«  bem  8fhg.  ergäbt  merben 


400  indigus  - 

muft  calamitates  honn num  indignorum  bie  jold)e 
nic^t  betbienen;  illud  exemplum  ad  i.  (Unfc^ul 
bige)  et  non  idoneos  tranafertur;  *circumdat 
vincnla  collo  indigno;  ‘cur  eget  i.  (unoerbient) 
quiaquam,  te  divite?  *po6ta  bem  Stoffe  nicht 
gematfjfen,  ’amor  unnetbient,  »mors,  ‘fortuna, 
•manua  ob.  palmae  unbefugte,  ‘scripta  geholt, 
lofe.  2)nngegicmcnb,unangemeffen,fchmaih= 
noll,  abfcheulich,  empörenb  haec  sunt  i.  ge- 
nere  vestijo;  vox  maieatate  populi  Kenn  am  et 
Huperioribus  victoriis;  quod  ipais,  ena  fide  easet 
i.;  indignum  eat  a pari  vinci  etc.;  non  indi- 
gnum  videtur  nt.  inf.;  ‘indigni  (=  quibua  in- 
dignum  eat)  rumpere  foedua;  *i.  tragoedia 
(eatl  offutire  e®  hebt  bet  I.  nicht  an  Hör.;  *hie- 
mea  tjarte ; at®  Wuäruf  facinua  i.,  i.  facinus! 
(Ter.)  quam  i.  facinua!  o S<bnnbe!  o Schmach; 
auch  parenthetifcb,  i.  facinua  Ter. 

‘fiudlgus,  adj.  [indigeoj  bebütftig,  m.  gen. 
In-dlligena,  tia,  adj.  m.  comp,  unachtfam, 
faumfelig,  nachläffig  ai  indüigentiores  fue- 
rint;  non  i.  pater  familiaa.  S>ab.  o)  imitligen- 
ter,  adv.  m.  comp,  unachtfam,  nachläffig.  6) 
ItidilTgcntia,  ae,  f.  Unacbtfamteit,  Saum« 
feligfcit,  ©ernachläffigung,  veri  in  Unter« 
fuchung  bet  SBahtheit. 

ludipiscor,  deptus  som,  dep.  3.  (noxfl.  auch  -*c®j 

— — 3.)[indu  =-  in  u.apiscor]  1)  erreichen,  ein« 
holen  navem,  cetera«  (triremea)  Liv.  2)  et* 
langen,  befommen  divitiaa,  mnitum  in  cogi- 
tando  dolorem  Plaut. 

in-direptua,  adj.  ungeplünbeit  Tac.  hist.  3,  71. 
ln*diacr®tug,  adj.  1)  fungettennt,  ungejon« 
bert  suua  cuiquc  aanguia  (SVinbct);  ita  sunt  in- 
ter  ae  conexa  et  i.  omnia  unjetttcnnlich.  2)  un* 
untctjcbicbcn,  ohne  Untcrfdjieb,  fad  eam 
dicm  i.  (ohne  3tanbe®untetfchieb)  inibant;  + i. 
yocibua  butcheinanbct  jehteienb;  fi.  (einerlei)  et 
innoxium  eat  m.  inj'.;  ‘simillima  prolea,  i.  auia 
nicht  leicht  ju  unterjeheiben  ic. 
indiserte,  ad r.  [indisertua]  unberebt  de.  Qu. 
fr.  2,  1,  8.  — in-disertus,  adj.  unbelebt  horno, 
interprea  (Überfcfcer),  prudentia. 
iii-disposTtus,  adj.  unoibentiicb  npud  Vitel- 
lium  omnia  Tac.  hist.  2,  68. 
in-dissölüblMs,  e,  adj.  unauflöslich,  b.  Dicm 
fdjen  Cic.  de  un  ir.  §.  36. 
in-distlnctus.  adj.  *tununtetfchieben,  tun* 
geotbnet,  netmotten  defensio. 
in-iln  idmis,  adj.  1)  unteilbar,  corpora  ffltome; 
subst.  n:  etn  Wtom.  2i  ungertrennlid)  Tac. 

— In-diTisus,  adj.  (fpät)  ungeteilt  omnia. 
in-do,  dldi,  dituin,  3.  1)  in  ob.  auf  ettn.  hinein« 

thun,  «fefcen,  «legen  guttam  vini  in  os,  fene- 
atraa,  ignem  in  aratn,  alcui  catenas,  compedea 
Plaut. , fvenenum  vulneri,  falqm  lecticae,  fvin- 
cula,  tcastclla  rupibua  indita  angelegt,  tpontee 
batübet  fdjlagen,  feustodea  inditi  beigegeben. 
2)  tp.  a)  beilegen  puero  ab  egestate  hgerio 
nomen  inditum,  öuperbo  ei  Romae  inditum 
cognomen  Liv.  b)  etnführen,  beibtingen, 
bemirten  tuovoe  ritua,  faJoui  pavorem,  -fter- 
rorem  uniua  in i litis  vincula;  finditua  erga  Ye- 
apasianum  favor,  qnod  etc. 

In-döcYlls,  e,  adj.  1)  ungelehrig,  jehmet  ob.  un« 
gern  lernenb  homo;  i.  et  tardus:  *grex  leine 
Sehre  annebmenb;  ‘collum  unfügfam;  *m.  inf. 
2)  ‘unmiffenb,  untunbig,  ungebilbet  ani- 
mus,  genns,  guttur  (avia).  3)  pass,  o)  unlept • 


- induco. 

bar  u8ua  (gen.)  disciplina  Oie.  b)  ‘nicht  ge« 
lehrt,  ungelernt  via;  nnmerus  tunftloe. 
ludortr,  adv.  [indoctus]  ungelehrt,  ungefchidt 
verba  facere  Plaut. ; non  i.  aolum,  verum  etiam 
impie  faciat,  ai  Cic.  n.  d.  2 §.  44. 
indoctus,  adj.  nt.  icomp.  u.  fsup.  ungelehrt, 
ungebilbet,  ungefchidt  i.  incultique *m.  gen.; 
*m.  inf. ; conauetudo  (®gj.  ara  et  doetnna); 
mores  Plaut.;  subst.  ‘canet  indoctum  etwa® 
ftunftlofe®. 

indölentia,  ae,  f.  [in-doleo]  Sdjmc tjlofigf eit, 
Unempfinblichteit  gegen  ben  Sthmetj. 
Indölc-s,  ia,  f.  [indu-alo;  nur  im  sing,  in  tlafi. 
Spraye]  angeborene  ©efchaffenheit,  natür« 
liehe  Slnlage  ob.  ffiigenfchaft  (al®  entmide* 
lungsfdhig  u.  in  ihrer  beginnenben  Sntmidcluug ; 
Ogi.  ingenium)  quae  i.  in  savio  est  Plaut.;  .«er- 
vare  indolem  (0.  grüdpen  u.  iieten)  Liv.;  adu- 
leacentea  bonä  i.  praediti;  virtutis,  ad  virtu- 
tem,  praeclara  ad  dicendum,  fmorum,  fspeci- 
men  lndolis  dare,  animi  ingeniique;  non  mihi 
paterni  animi  i.  (bie  Kraft,  einen  ©lut  gu  geigen, 
inie  mein  ©ater)  in  consilio  dando  deeaaet;  in- 
genii  Plaut.;  cum  hac  i.  virtutum  atque  vi- 
uorum. 

Indölesco,  dolui,  — 3.  fin  u.  doleo]  1)  fdjmerg* 
lieh  empfinben  tactum  hominum  velut  vul- 
nera  Just.  12,  13,  9.  2)  fid)  betrüben,  m.  acc. 
c.  inf.,  ‘succeasurum  (sc.  esse ) Minervae,  *id 
ipanm,  *(abl.)  noatria  malia. 
in-dömabills,  o,  adj-  (feit.)  nnbegdhmbar 
Plaut.  — lii-döiintus,  adj.  ungegähmt,  un 
gebänbigt,  milb  mulier  Plaut.,  paatorea,  ‘agri- 
colae,  fgena,  ‘Dahae,  ‘equtia,  ingenia  Gailo- 
rum,  cupiditatea,  furor,  libido,  ’Mara  h'btge® 
©cfecht;  +ager  ungepflügt;  übertr.  unbegroing  = 
li^  ‘Herculea,  ‘dextra,  *mora,  ’irae.  ‘vires, 
‘liccntia  jügcllo®,  ‘rabies,  f ingenium  ba®  feine 
Kraft  nicht  ju  jügcln  weift;  fanimus. 
in-dormio,  4.  X)  ‘auf  ob.  bei  etm.  ichlafen 
unctis  cubilibuB,  congestia  »accis,  oatro.  2)  tp. 
bei  etm.  fchlafen,  etm.  oerfeftlafcn  tanta«- 
cauaae;  huic  tempori;  in  iato  homine  colendo 
tarn  diu  bie  ©elegenfteit,  biefem  ©iannc  feine  ©er 
ehrung  ju  crWeifen;  fmalis  meia,  flongae  deai- 
diae  liegen  in  ic. 

iu-dötätus,  adj.  unau®gefiattet,  ohne  ftul^ 
fl  euer  virgo  Ter. , aoror  Hör  ; pl.  subst.  indo- 
tatac  Ter.;  tp.  ara  ohne  bie  Kitgift  bet  ©ereb 
famleit,  ‘corpora  ohne  leftie  ®htcn  neTbrannt. 
tin-dubitätu»,  adj.  unbejmeifelt,  aufter  S»ei  = 
fei,  morbua  bie  unfehlbar  beit  lob  gut  golge 
hat;  mors.  — ‘in-düblto,  1)  (feit.)  an  etm 
gmeifeln  viribua  tuia.  — fln-düblna,  adj.  un 
lndüciae  f.  indutiae.  [grocifelhaft 

In-düco,  (perf.  sync.  induxti  7Vr. , conj.  perf. 
induxis  Plaut.),  3.  1)  hintinführen,  «leiten, 
bringen,  führen  exercitum  in  Macedonicuo, 
in  Ligurea,  in  aciem,  in  pugnam;  * messe  rein 
arvia;  ffiliae  noVercam  in®  Ipau®  bringen;  in 
poaaeaaionon;  bilbl.  auarum  ae  miaeriarnm  in 
momoriam  Ter.;  fnrnre  urbi;  übertr.  * obacura 
crcpuacula  noctem;  in®bef.  o)  fin  ben  Senat  at® 
geugen  ob.  ©ellagten  führen,  b)  auf  bie 
©ühne  bringen,  auftreten  lajfen,  auffiib; 
ren  personam  Britannici;  fiuducta  eat  Afranu 
togata;  ‘Terenti  fabula  quem  miaerum  vixisse 
inducit;  tp.  gteichfam  auftreten  laffen,  auf« 
führen,  norbringeu,  fpielen  rationem  Epi- 


inducula  — induro.  401 


cori;  causam;  ad  introapiciendas  etiam  proce- 
rum  voluntates  inductam  dubitationem  Tac. 
e)  auf  btt  Arena,  auf  ben  Sfampjplap 
bringen  gladiatorea,  iuvenea  arnmtos,  fele- 
phantum  in  circum.  d)  alb  5üi)rcr  anf übten 
turmas  Verg  ; tp.  ad)  etto.  eiufübrcn,  auf  = 
bringen  moreni  novum  iudiciorum  in  rem  pu- 
blicum, nomen  tictae  religionis,  novum  verbtim 
in  linguam;  auch  in  ber  Hebe  ob.  Stbrift  ein: 
führen  gravem  peraonam;  hinc  ille  Gyges  in- 
dacitur  (wirb  alb  ©emei*  angeführt)  a l’latone; 
muta  quaedam  loquentia;  Tiresiam  deploran- 
tem  caecitatem  suam.  t)aö.  einleiten  serrno- 
nem  hominum;  sermo  inductus  a tali  exordio. 
bb)  ettn.  in  fein  Einnahme*  u.  AuSgaBebud) 
eintragen,  in  Retbnung  bringen  in  ratio- 
nibus,  pecuoiam  in  rationera,  alcui  agros  pe- 
cnniä  ingenti  anrcdjnctt,  jufdjreiben.  ce)  jntb.  }U 
etto.  anleiten,  bewegen,  bringen,  tterans 
laffen,  in  üblem  Sinne  oerlciten,  täufd)en 
Tide  quo  me  inducau  Ter animutn  in  errorem, 
amici  latentem  animum  in  spem  cogitationem- 
que  meliorem;  qnae  te  rat  io  in  istam  spem; 
alqm  ad  bellum,  ad  misericordiam,  ad  puden- 
duw,  ad  pigendum;  alqm  ut  mentiatur;  spe, 
pretio;  cupiditate,  fauspiciis,  »pretio.  dd)  i. 
in  animum  u.  (mehr  altertüml.)  i.  animum  ju 
etto.  iitb  en tfd)lieften,  etto.  fitb  uornebmen, 
eb  über  fitb  gewinnen,  übcrb  ftetj  bringen, 
m.  »'«/■.;  m.  ut  ob.  ne  ob.  fbei  ootbergeb-  Ulega- 
tton m.  qnominus;  m.  acc.  c.  inf.  fid}  oorßels 
len,  bie  Meinung  faffen  Ter.;  aud)  numquam 
te  aliter  atque  es,  induxi  in  animum  Ter. 

II)  etw.  über  etm  sieben,  um  eb  ju  bebeden,  mit 
etto.  Übergaben,  etw.  angietfcn,  tectorium; 
scata  pellibus,  *nubem,  fnubiltim,  *Tarias  plu- 
mas  membria,  *umbras  terris;  »inducta  corni- 
bus  aurum  victiraa;  * tuniffl  inducitur  artus; 
tcalceum  aibi.  3nbbe).  ©ejdjriebetteb  auf  bet 
®ad)«tafel  mit  umgetebrtem  ©riffel  überleben  — 
au*  = , butdjjlteidten  (@gf.  relinquere  flcbett 
laffen),  nomina  Stbulbpoflcn;  ba^.  aufbeben, 
lajfieren,  ungültig  mad)en,  tilgen  senatus 
consultum,  locationem,  fdecretum,  fvenditio- 
nem.  Stab.  A)  inductio,  önis,  f.  1)  bab  (Ein: 
führen,  (Einleiten  inductionee  uquarum;  iu- 
venum  bab  Auftreten  itt  ber  Arena.  2)  tp.  a>  i. 
unimi  Steigung,  (Entftblujj,  ©otfag  6)  rbet. 
t.  t.  bie  3nbuftion,  bie  ©eweiüfübrung  aub 
äbnlitben  gättett  u.  ©cifpielen;  bie  crbid)tete  (Ein-- 
fitbntng  o.  ©erfonen,  ©rofopopöte.  c)  i.  erro- 
ris  Serleitung  jum  3rrtum,  3rrefübren. 
B)  indactor,  öris,  m.  Übentebet,  pl.  fdterjb-  no- 
stri  tergi  $urd)prügler  Plaut.  C)  imlnctu», 
adj.  ftp.  eingefübrt,  fremb  sermo;  ai  nihil 
i.  et  quasi  derium  loqmtur. 

inducfiia,  ae,  f.  [induo]  graucnunterlleib 
Plaut. 

iudulgens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  t*“p-  [parfsc. 
0.  indnlgeo]  na<bfid)tbeoll,  gnäbtg,  gütig 
pater;  irarum  i.  (bienftwitlige > miniatn;  civitas 
in  captivos  minime;  indulgentius  nomen  mater- 
nuni;  findulgentis9ime  Imperator.  taö.  «)  in- 
dulgenter, adv.  natbftdttsooll,  gütig.  6) 
Indnlgentia,  ae,  f.  Utotbjitbt,  ©ütc,  ©nabe 
naturalis  i.  et  benevolentia;  filiarum  gegen  ic. ; 
fortunae  Liv.-,  »caeli  USilbe  beb  RlimaS;  f © u n ft , 

tu l b prineipis;  tnbbef.  göttliche  u.  jdtotietibe 
tebe,  Härtlicbteit  0cflcn  Jbinber,  (Eltern  in 
{'einigen,  Sdmltuörtfib.  6 9lufl. 


huius  (matris)  airiu  iudulgentiaque  educatus  (in 
ihrer  licbeooDen  Dbbut)  Tac.  Agr.  4. 

Indulgeo,  dulsi,  dultum,  3.  [in  u.  dnlcis]  1)  tn- 
trans.  Sladtfidjt  u.  UJlilbe  üben,  willfährig 
u.  geneigt,  gnfibig  u.  bulbttoll  fein,  ©or= 
liebe  hoben,  begünftigen,  burtb  bie  gin> 
ger  feijen  alcoi,  huic  legioni.  Haeduorum  civi- 
tati  praecipue,  debitori,  sibi  fitb  ju  oicl  erlauben, 
sibi  liberaiius  (üppigem  ©enuffe  fitb  b'ngeben); 
sic  sibi,  ut  fi<b  fo  geben  laffen,  bab  W.;  »sibi 
dirus  hydrops;  {Ter.)  m.  acc.  te,  se;  nihil  (in 
nidjtb)  his  ad  Antonium  violandom,  peceatie, 
famori,  fprecibus,  fingenio  suo  (@gf.  impe- 
rare);  tp.  a ) fitb  einet  @a<be  etgeben,  einet 
©acbe  naebbongen,  ju  etw.  geneigt  fein  novis 
amicitiis,  dolon,  somno,  fminus  eloquentiae, 
•vino,  *lacrimis  freien  Sauf  laffen,  *ordinibus 
weiter  auäetnanber  rüden,  ‘baetenus  aeftatten, 
aviditati.  b)  pflegen,  abmarten  valetudini, 
•labori,  *hospitio  ben  fflafl.  2)  trans.  fmbm.  etw. 
al«  eine  ©unft  erlauben,  gewäb*tn.  bcwtl: 
ligen  alcui  sanguinem  suum  I.ic.,  fcommea- 
tum,  flargitionera,  falcni  exsilium,  +liberum 
mortis  arbitrium. 

ludümeutum,  i,  n.  [induo]  (fpät)  Anjug,  Klei; 
bung.  — Induo,  ni,  iitum,  8.  1)  etw.  an: 
jieben,  attlegen  (fo  baff  man  0.  bem  Angelegten 
umfleibet  ifl)  alcui  tunicam,  arma,  *vestea  umc- 
ris;  Testern,  togam  Suet.;  torquem  sibi,  galeam 
auffeben;  anulum,  ‘anulum  articulis  anfteden; 
duabus  quasi  personis  (äJtaäfen)  indutus;  fin- 
dutus  thoracem,  * Androgei  galeam  clipeique 
insigne  decorum  induitur;  inaui  vestem  Ter. ; 
•cratora  coronä  befränjen;  ’scalaa  ben  fiopf 
(beim  tragen)  burtb  bie  Seit«  fteden;  *se  pomis, 
in  florem  se  arbos;  venti  se  in  nahem  fitb  hüllen 
in  Oie.;  *se  mucrone  fitb  burtbbobten  mit  ic  ; 
•homines  in  vultus  ac  terga  ferarum  tterWan 
beln  in  ic.;  au<b  i.  se  bineingeraten,  fitb 
oetwidcln,  böngen  bleiben  stimulis,  rallis 
acutissimis,  hastis  se.  2)  tp.  a)  betleibcn,  oer> 
feben  mit  etm.  ob.  etm.  annebmen,  fitb  on  = 
eignen  dii  induti  spocie  humana;  formä.  homi- 
nnm  indutae  beluae  in  SWenftbengeftalt;  fani- 
mum  bonis  artibus;  tiguras  hominum;  babes 
somnurn  imaginem  mortis  eamqne  cotidie  i. 
de.  Tusc.  1 §.  92;  spem  Liv.,  ffalBos  pavores, 
tplurimuin  adulationis,  fdiversa,  fpalam  socie- 
tatem  alcis,  fmunia  ducis  per  eos  dies,  fsedi- 
tionem,  fhostilia  ad  versus  alqm  eintteben  auf 
lt.,  fproditorem  et  hostem  fptclcn;  qualcm  diem 
Tiberius  induisset  (meltbe  Stimmung  er  an  einem 
tage  angenommen)  Tac.  ann.  6,  20;  sibi  cogno- 
men,  sibi  novum  ingenium  Liv. ; alcui  speciem 
latronis  jmb.  barftefen  al*  >c.,  tsPeciem  alcui 
rei  einen  (guten)  Stbetn  geben,  b)  se  in  algd 
Utb  in  etm.  oetwidcln,  tn  et»,  getaten  se  in 
laqueos,  se  in  captiones;  sua  confessionc  in- 
duatur  ac  inguletur.  \de  div.  1 §.  107. 

indüp^rütor,  altlat.  — imperator  Knn  b.  Cie. 
in-dtireseo,  durui,  — 8.  1)  *b®tt  werben.  2) 
tp.  »eorpus  ipso  i.  (^ärtetc  fitb  ob)  usu;  fmiles 
gregarius  pro  Viteliio  hielt  unerfcbütterlicb  treu 
am  S.;  +tam  obstinate  magia  ac  magis  (Atti- 
cum)  induruisae  bleibe  unerfdbüUerlitb  bet  feinem 
©ntftbluffe  — In-düro,  1.  I)  hört  matbett 
•nivem  Boreas.  2)  tp.  hörten,  ftäblen  ho- 
stiuni  timor  induratus  resistendo  bie  SJeinbe 
würben  burtb  tc.  gegen  bie  Surtfjt  oerbärtet  Liv. 

26 


402 


Indus  — inertia. 


Indus,  1)  j.  Indi  a)  u.  c).  2)  Indus,  i,  m.  gluß 
a)  in  3«bien.  6)  in  ©ßrßgien  u.  Karten, 
ludüsiärius,  ii,  m.  [indusiuml  ©erfertigcr  Don 
Übeitunilcn  Plaut.  — inuüsiätus,  adj.  [ins 
dusium]  mit  einet  Obern  Xunila  belleibet 
Plaut. 

indiistria,  ae,  f.  [industrius]  rege,  beljatrli^e 
Xßätigleit,  ©etriebfamleit,  gleiß  ponere 
i.  in  ecribeiido,  labor  et  i.,  fructus  industriae, 
uaturam  induatrifi  Tincero;  illi  nunquam  super 
industriam  fortuna  fuit;  in  omnibuB  rebus  sin- 
gulari  fuit  i.;  magnä  i.  bellum  appararit;  autß 
pl.  odistis  has  noatras  i.;  nbocrbml,  de.  fex  i. 
(feit.  Dorll.  u.  fpäti,  ob  industriam  ob.  bl.  indu- 
striä  mit  gleiß,  abfidjtlitß,  niaior  etiam 
(lepos)  magisque  de  i.  (müßfatn  erworben)  in  C. 
Caesare. 

Industrie,  adv.  [industrius]  betticbjam,  eifrig. 
Industrius,  adj.  m.  (oorfl ) comp,  [industo  — in- 
sto]  beßartlicß,  tßätig,  bettiebjam  vir  acer 
et  l.  in  rebus  gcrendis. 

indütlae  (mißt  induciae),  ärum,  f.  [0.  induo  = 
tempus  indutum  ' eingejtßaltctc  3e*4  \ »eltße  bie 
ftriegd^eit  eine  SBcile  unlcrbritßtj  SBaffenftUh 
jianb  mdutiarum  iura;  i.  faccre,  agitare,  vio- 
lare;  tp.  fftuße,  Stillftanb  litium  Plaut,  in 
foro  PI»'«,  ep.;  Übercinftimmung  nec  ae  bre- 
vibus  i.  duae  (sententiae)  iungereut  Plin.  ep. 
indütus,  m.  [induo]  (feit)  bnS  Slujicljrn  bes 
ftleibeb  ea  quam  indutui  gerebat  veste  Tac. 
ann.  10,4.  — indüriae,  ärum,  f.  [induo]  Hn  = 
jug,  ftlcibung  Plaut. 

Inediä,  ae,  f.  Tin  edo]  bab  ©itßteffen,  ßans 
gern,  Saften  (freiwillig  ob.  gezwungen)  uecatus 
vigiliis  et  inediä;  inediä  consumi,  feonfici, 
•f  vitam  (iniro. 

In-bdTtus,  adj.  nocß  nitßt  ßeraubgegcben, 
nocß  unbetannt  Ov.  ex  Pont.  4,  16,  39. 
Yn-eleguns,  tis,  adj.  unftßön,  geftßmacflob, 
unfein  ratio,  copia  orationis  non  i.,  fsermo, 
♦deliciae.  Xa».  Inelegauter,  adv.  unftßön, 
geftßmacflob. 

In-eluctäbllls,  c,  adj.  nitßt  jit  bewältigen, 
unabroenbbor  fatum,  tempus  Verg. 
in-einüiior,  — dep.  bei  et»,  ßinfierben,  spec- 
taculo  Hör.  epod.  5,  34. 
lu-emptus,  adi.  ungetauft,  *dapes  jelbft  er= 
jcugt;  tunetfauft  oonsulatus. 

In-euurrübilis,  e,  adj  uttbeftßreiblitß,  unet  = 
Ilätlid)  tabes,  labor  l.iv. 
iii-euödäbills,  e,  adj.  |in-enodo]  (feit)  unauf  = 
löblitß,  unertlärlitß  res  duae  Oie.  fat.  §.  18. 
In-eo,  4.  I)  »»Irans,  ßineingeßen  in  urbem; 
abfol.  inibitur  tecum  Plaut  -,  tp.  ber  3eit  uatß 
angeßen,  anfangen,  beginnen  iniens  aetas 
bab  angeßenbe  Älter,  bie  3ünglingbjahre;  ineunte 
aetate,  aestate,  ab  ineunte  aetate,  aduleacentia; 
fineunte  anno;  *hoc  decus  aevi  inibit  »irb 
eintreten.  II)  Irans,  in  et»,  ßineingeßen,  ju 
et»,  ßingeßen,  et»,  betteten  urbem,  agrum, 
viam,  domum,  convivia,  ‘lucidas  sedes  (o.  bet 
Äufnaßme  bes  SRomulub  untet  bie  Söttet,;  be  = 
gatten  vaccu  inita  Liv.;  tp.  a)  eine  3C'1  an  = 
treten,  beginnen,  inita  Kieme,  aestate,  pro- 
xima  aestate;  secundä  rigiliä,  6)  eine  Xßä  = 
ti gleit,  ein  Slmt  antieten,  beginnen,  ßor= 
neßmen,  überneßmen,  fitß  einem  Seftßaft 
unterließen,  ein  ©erßältnib  eingeßen,  consu- 
latuiu,  magistratum,  f Imperium,  proelium,  bel- 


lum, societatem,  munus,  Consilium,  nihil  con- 
silii  contra  alqm;  si  quid  etiam  de  sua  salute 
ab  Haeduis  iniretur  consilii;  ad  bunc  inter- 
iiciendum  talem  rationem  ergriff  et  eine  foltße 
©laßregel;  inita  ratio  est  ut;  rationem  alcis  rei 
betetßnen,  übetlcgen;  numenim  interfectorum  an- 
geben; suffragia  Dotieren;  gratiam  ab  alqo  fmbe, 
Sanft  gemimten;  ‘cursus  anftütmen;  somnum  ein- 
feßlafen;  fformam  vitae. 
lncpto,  adv.  [ineptus]  unpaffenb,  ungelegen, 
ungereimt,  albern;  i.  stultus  = adniodum 
st.  Plaut.;  qu»  tarn  l.ucili  fautor  i.  e»t  Hör. 
Ineptiae,  ärum,  f.  (nur  Com.  im  sing.)  [ineptasj 
Älbernßeitcn,  ©offen,  ©ebantereien  paene 
aniles;  autß  ©efeßmatf  lofigteit,  .fjieretet 
Tneptio,  4.  [ineptus]  ein  Xßor,  ©arr  fein, 
©offen  treiben,  fafeln  Ter.,  Ct. 

Ineptus,  adj.  m comp.  u.  sup.  [in  aptus]  un> 
paffenb,  unfcßittlitß;  ungereimt,  albern, 
taftlob,  pebantiftß  quem  uos  i.  rocamus,  is 
mihi  videtur  ab  hoc  nomen  habere,  quod  non 
sit  aptus,  idque  in  Bermonis  nostri  consuetudine 
perlate  patet.  Nom  qui  aut  tempus  quid  po- 
stulet,  non  videt,  aut  plura  loquitur  aut  sc 
ostentat  aut  eorum,  quibuscum  est,  Tel  digni- 
tatis  vel  commodi  rationem  non  habet  aut  dem 
que  in  aliquo  generc  aut  inconciunus  aut  mul- 
tus  est,  is  i.  esse  dicitur  die.  de  or.  2 §.  17; 
res;  quid  nunc  sim  i.7  »ab  foQ  itß  mitß  nod) 
lange  jietcn'I  Jlitß  Gurt. 

in-eqiiiläbilis,  e,  adj.  für  Stciterei  uittaug- 
Incruiis,  e,  u.  -mus,  adj.  [in-armal  li  ube» ajf- 
net,  »affenloä  ob.  fißletßt  bc»affnet,  »eßt= 
lob  rniles;  quos  aliquamdiu  inermos  metais- 
sent;  inermibus  imparatisque  militibus;  flcgsti 
oßne  5>ecr,  tproTinciac  uubeftßüßt;  ager;  *bra- 
chia;  tp.  fsenectns  (inberloS;  in  philosophia 
nitßt  gut  beftßlagen;  * carmen  niemanb  Derleßenb, 
»arnor. 

In-crrans,  tis,  adj.  nitßt  irrenb,  stellae  gij^ 
fternc.  — Tn-ci  roj  1.  l)  auf,  in  ob.  bei  et»,  um- 
ßerirren  fmontibus;  fscurrae,  * versus  noster 
summo  in  ore.  2)  ftp.  Dorfcßrocben  memoria 
imaginis  oculis. 

Tners,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  [in-ar- 1 »er  au 8 Un 
gefeßtd  nießt  arbeiten  lann  ob.  auö  ©ßlegma  nitßt 
mag,  baß.  a ) ungeftßidt,  unfäßig,  untßätig; 
trag  tarn  i , tarn  nulli  consilii  sum  Ter.;  *ten- 
dis  l.  (nitßt  tiftig  genug)  mihi  rotia;  arten,  qai- 
bus  qui  carebant,  i.  nominabantur ; * scriptor 
delirus  inersque;  sociorum  qnerimoniae  delatae 
ad  hominem  non  inertissimum  einen  nitßt  un- 
geftßidten  ©ebner ; Hineae  (bie  bunimcn)  Hör.  ep. 
1,  20,  12;  senectus  i.,  ignava;  otium  inertissi- 
mum; Hrita  tßatenloö;  not»  censoria,  querelae; 
igmtTum  atque  i.  genus  interrogationis;  ‘Cor- 
pora weßrlofe;  *voces  nitßtige;  *Tersus  matte, 
fabe;  *caro  oßne  Saft  u.  Straft;  *pondus  regungl 
ioS;  *glacies,  *aqua,  *Styx,  Herra  trüg,  unbetoeg- 
litß,  *bruma,  ‘glaebae  unfrutßtbar;  »stomachus 
nitßt  Dcrbancnb;  *horae  ber  SBhtße,  ‘tempus  in 
ber  nitßtä  gejtßießt;  ‘frigus  trag  matßenb.  b)  feig, 
jagßaft  i.  et  imbellis,  ‘inproelia  trudere  in- 
ertem, ‘pecora  ftßücßterneä  SBilb,  ‘corda,  tmer 
tissimae  manus.  Xao.  inertia,  ae,  f.  1)  ©lattgel 
an  fiunftfertiglcit,  UngeftßitJIitßleit,  Untäd)! 
tigteit;  au^  pl.  quemadaiodum  atfecti  sint, 
artibus,  inertiis.  2)  Untßötigleit,  Unluft 
jur  Slrbeit,  Xrägßeit  (Dgl.  ignavia),  seguitics 


ineruditua  — infectug. 


403 


et  i.;  laboria  gut  ic.  , tua  ignavia  etiam  iner- 
tiam  afferet;  me  ipae  i.  neqmtiaeque  condemno. 

Yu-Srüditus,  adj.  u.  -jsup.  ungelehrt,  unae= 
bilbet  Epicurus.  [ape  beneücii  Ter.,  Liv. 

Yuesco,  1.  [in-eaca]  antöbern,  nut  tp.  alqm 

In-eust-heme,  adj.  [in  u.  tvarrtumv ] ohne  Hn  = 
{taub  Plaut.  (Brij.) 

Yn-eritibYlis,  e,  adj.  unser  meiblid)  fsors  fati, 
ffatum,  fcrimen,  ‘fulmen.  [7,  628. 

Yn-excitug,  adj.  nnerregt,  ruhig  Verg.  Aen. 

*in-exctisäbilis,  e,  adj.  unentfchulbba r,  un> 
ablehnbar,  unweigerlich  ne  te  retrabas  et 

i.  absis;  tempua. 

Yn-exercYtätus,  ungeübt  histrio,  milea,  copiae, 
promptus  et  non  i.  ad  dicendum. 

Yn-i-xliatisliis,  wi).  l)unetfcljöpf  t,  ungefchwäth* 
pubertas  Tue.  G.  20.  2)  uneifd)öpf  lid)  me- 

talla  Verg. ; litua  Tac.  h.  6,  7. 

In-exöräbflia,  e,  adj.  unerbittlich,  burd) 
Bitten  unabwenbbar  iudex;  in  ob.  adversus 
alqm;  ( Gurt .)  animua  in  devictoa;  fmagni»  de- 
lictis gegen  k , re«,  fdisciplina  unerbittlich  flreng, 
•fodium. 

iiiexpeditlor,  adj.  [comp.  B.  inexpeditus]  Bet: 
widclter  pugna  Liv.  21,  16,  3. 

Ynexperrectus,  adj.  [in  u.  expergiscor]  nid)t: 
erroadjt  Ov.  met.  12,  817. 

Yn-expertus,  adj.  1)  act.  unerfahren,  mit  et», 
noch  unbetannt,  noch  nich t oertraut,  einer 
€adje  noch  ungewohnt,  m.  dat.  bonis;  fm. 
gen.;  animns  ad  contumeliam  Liv  -,  abfol.  *in- 
experti.  2)  pass.  unoerjud)t,  unerprobt  fides 
militum,  flegiones,  fBufus  belli»,  ‘puppis,  *ne 
quid  inexpertum  relincjuat;  fnihil  inexp.  omit- 
tere,  rolinquere;  *ei  quid  inexpertum  (Unbefann; 
leb,  SleueS)  scaenae  committi». 

In-expiibiii«,  e.  adj.  l)  unfühnbar,  burth 
(eine  Sühne  tilgbar  religio,  scelus,  ffacinu», 
fraus.  2)  unoerföhnlich,  h®*mädig  homo, 
odium,  bellum,  fpraecipuam  et  in.  aibi  invi- 
diam  binc  maxime  movit. 

In-cxplebllls,  e;  adj.  (in  Haff,  ilrofa  nnr  übertr. 
u.  feit.)  uncrfättlich  populi  fauces  etc.;  vir 
i.  virtutis  Liv.  — ‘Yn-expletng,  adj.  unge  = 
föttigt,  i.  lumine  spectare  formam  fid)  md)t 
fatt  fetten  lönnm  an  ic.;  inexpletum  (unaufhör- 
iidj)  lacrimans  (anberc:  inexpletus)  Verg. 

in-e  xplicibilis,  e,  adj.  1)  funauflöSltcb,  un  = 
entwirrbar  vinculum.  2)  tp.  a)  unüberwinb; 
lid),  viae  continuis  imbribu»  ungangbar;  legatio 
unausführbar;  re»  diflkilcs  et  i.;  facilita»  gu 
feinem  mefultatc  führenb,  f morbus  unheilbar, 
tbellum  enbloS.  6)  unrrflärbar,  unerfotfd): 
lieh  haec  (n.)  Cic.  Acad.  2 §.  95. 

Yn-explürätns,  adj.  ununterfud)l,  uueigrün- 
bet  »tagni  vada  Liv. ; bab.  abl.  inexplorato 
ohne  oorher  Stunöfcbaft  cingugiehen  Liv. 

Yn*expugnäbYllg,  adj.  uneinnehmbar,  unbe* 
gwinglid)  urbs,  arx;  se  scire  inexpugnabiles 
esse  GWrt. ; exercitus  Just.;  via  ungangbar; 
* gramen  unausrottbar;  bilbl.  uncrfchütterlid) 
je  ft  totam  esse  inexp.,  saeptum  atque  munitum 
Cic.  Tusc.  ü § 41.  [ödest;  fomnia. 

In-exspectätns,  adj.  unerwartet  Cic. , ‘hostis 

*Yn-exstlnctus,  adj.  unauSgelöfcftt  ignis,  fa- 
mes  ungeftiüt,  libido  unersättlich,  nomen  un> 
ft  erblich- 

Yn-exaöperäbYII«,  e,  adj.  (Liv.)  1)  unüber*, 
unerfteigbar  Alpe»,  munimentum,  altitudo. 


2)  unüberwinblid)  vis  fati;  subst.  n.  pl.  in- 
exsuperabilibu»  vim  afferie  baS  Unmögliche  mög= 
lieh  machen  wollen;  tp.  unübertrefflich  haec(«.\ 
Yu-extricäbYlis,  e,  adj.  unentwirrbar,  unauf; 
lösbar  ‘error  (o.  üabtjrinth)  Verg. 

In-fabre,  adv.  tunftloS,  ungefchidt,  vasa  non 
i.  facta;  ‘sculptum.  — lii-fäbrtcätus,  adj.  un- 
bearbeitet robora  Verg.  Am.  4,  400. 
f Inf&cete  (infied,  adv.  [infacetus]  unwipig, 
plump,  abgefchmadt  non  i.  — in-fücetliic, 
ärum,  f.  «bgefthmadtheiten  Ct.  — In-fäct- 
tus  (infic.),  adj.  unwifig,  plump,  abge- 
fchmndt  homo  non  i.;  ‘idem  in  tatet  o est  m- 
facetior  rare;  mendacium,  fdictum  non  i. 
in-fäcundus,  adj.  m.  comp,  unberebt,  ohne 
®eläufigfeil  ber  Sprache  (ogl.  facundusn 
infamia,  ae,  f.  [infami»|  übler  9tuf,  üble  SRadp 
rebe,  Schaube,  Schimpf  in  infamia  esse,  res 
est  mihi  infamiae  Ter.;  infamiam  habere;  in- 
fami&  aspergi,  flagrare;  f infamiam  capere,  in- 
ferre,  movere;  surcire;  poenam  vel  infamia» 
subire  Tac.;  duarum  legionum  auS  ber  ffutüd 
haltung  ber  beiben  Legionen  entjtanbene;  *baS, 
»aS  einen  ®rgenftanb  in  üblen  SHuf  bringt  Cacus 
i.  silvae;  nostri  saeculi;  bef.  Berluft  ber  bürger 
lieh««  «hre  als  golge  einer  gerichtlichen  Berur 
teilung  bei  gewiffen  Betbredten  paupertatem, 
ignominiam,  i timet. 

Inf&mls,  e,  adj.  [in-famal  berüchtigt,  Berrufen, 
fd)impflich  alqa  re,  ‘genus  Danai , ‘Helena, 
vita,  annu»,  tabella,  Alpes  frigoribus  infames, 
•scopuli,  ‘carmen  (ifauberformel).  J)aB.  Infömo, 
1.  1)  in  üblen  9ittf  bringen,  berüchtigt 
machen  fSenecam,  fadversarios.  2)  nerböch 
tig  machen,  befchuibigen,  hart  tabelit  rem 
Liv.;  hunc  infamatum  o plerisque  etc.  Nep. 
iu-fandus,  adj.  [in  u.  fari]  unfdglich,  uner* 
hört,  abfcheulich,  unnatürlich,  gräflich  res, 
epulae,  caedes,  merces,  a corpore  eius  impuro 
atque  i.  fo  fchanbbar,  bafe  bir  Sprache  fein  SBort 
bafiür  hat;  facinus  Ter , ‘caput,  ‘mors,  ‘dolor; 
subst.  ‘infanda  (n.)  furens ; infandi  8iud)lofc; 
‘infandum  ob.  infanda!  abfcheuli^!  o ®reuel! 
infuus,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [in- fari]  1)  ber 
nicht  reben  lann,  ftumm  puer  i.  natus,  statuae 
Hör.  sat.  2,  5,  40.  2)  ohne  @abe  ber  fflebe, 
unberebt  i.  et  insipientes  homines;  ne  infan- 
tissimu»  existimarer ; Fannii  historia  neque  ni- 
mis  est  i.  neque  perfect«  diserta,  ‘pudor.  8) 
P.  einem  fiinbe  gart,  jung,  noch  dttn  Puer> 
filius;  subst.  comm.  ein  tleineS  St  in  b ingenuu» 
i.  semestri»;  infantibus  pariere.  $ieru.  a) 
‘finbltch,  ftinbeSs  pectora;  infonti  vagit  ore 
puer  finbltd)  laüenb.  b)  tinbifch,  läppifch  oni- 
nia  haec  i.  fuerant.  $a0,  A)  infunlla,  ae,  f. 
1)  Slangel  an  Bebnergabc  accusatorum.  2) 
t&inbhcit  prima  ab  i.  B)  Infantills,  adj. 
(feit.)  finblich  i.  blandimenti»  Just. 

Infarcio  f.  infercio. 

in-fatüo,  1.  [in-fatuus]  bethören  alqm. 
iii-faustus^  adj.  l)  unhetlbrtngenb,  uitgliid  = 
felig,  hetltoS  fintroitus.  dies  cladibus, ‘auspi- 
cium,  ‘nomen.  2)  unglüdtid)  bella  Tac. 
infector,  öris,  m.  [inficio]  görber. 

1.  tnfectns,  adj-  [in-factusj  i)  ungethan,  un  = 
gefebehen,  unoollenbet  daranum,  ‘cursus, 
‘scelus,  *pensa,  ‘sacra,  pro  infecto  habere,  in- 
fecta  referre,  infectum  faccre  llaut.;  infectum 
fieri  nequit  Ter.;  *f reddere  infectum;  *alqd  i. 

26*  D» 


404 


infectus  — inferior. 


esse  relle;  »facta  atquo  i.  (JBapreb  u.  Etbidp 
teteb)  canere;  omnia  ant  pro  infecto;  i.  re  un 
»errichteter  Sache,  i.  rebus  Arcp,;  i.  bello,  i.  pace, 
victoriü  Liv.-,  1.  negotio;  unthunlid),  unmög  = 
lid)  nihil  i.  Metello  ratus  Sali.  Jug.  76,  1.  2) 

unbearbeitet,  ungeprägt  argentum  Silber* 
2.  infectus  (.  iniicio.  jbarren,  aurum  Verg. 
in-IecinidTtas,  ätis,  f.  (feit.)  Unfruchtbar! eit 
terrarnm  Tue.  — in-fecundus,  adj.  (fett.)  «■» 
fruchtbar  ager  arbore,  »ingenii  fons. 
ln-felicitas,  atis.  f.  1)  geiftige  Unfruchtbar: 
feit  nostra  potiasimum  tempora  damnamns 
huiua  i.,  ut  nunc  demum  nihil  creacat  Quint 
10,  8,  8.  2)  Unglüdfeligfeit,  Unglüd.  — 
inrelicttfr,  adv.  m.  fcomp.  [infelixj  unglüd* 
lieh.  — Infelico,  1.  [infelix]  unglüd  lieb  machen 
Haut.  — iu-felix,  Icia,  adj.  m.  comp.  u.  sup. 
1)  unfruchtbar  tellus  frugibus,  lolium,  Oleaster; 
arbor  i.  ein  unfruchtbarer  Saum,  ben  ©ftttern 
ber  Untermelt  geweiht,  bah-  arbori  i.  suspendere ; 
infelicissimis  ligniB  aemuatulatum  (P.  Clodii  ca- 
daver)  de.  p.  Mil.  §.  33.  2)  ungtndlid),  ««* 
etlooll,  ohne  Segen  u.  Scheiben,  frucht 
o i homo  miserrimua  atque  infelicissimna;  rei 
publicae  für  ben  Staat;  forma  puellae;  erga 
plebem  Rom.  Studium;  f proelium,  farma,  *pa- 
tria,  »thalamus,  »exsilium;  »monstrum  (0.  troj. 
Sto&);  *fama  Unglüd  oetfünbenb;  »animi  im  fjer 
jen,  »studiorum;  (Tac.)  i.  dextrA  et  suo  ictu; 
fecunditas,  precea;  (Hör.)  infelix  (jmedlob)  ope- 
ram  perdaa;  fTerborum  cariUatio. 
lnfense,  adv.  m.  comp,  [infenaua]  (Tac.)  feinb* 
felig,  erbittert.  — Infenso,  1.  [infenana]  (Tac.) 
feinbtiep  behanbein,  beunruhigen  Arme- 
nirun  bello;  pabula;  abfol.  quasi  dir»  infenaan- 
tibuB  jürnenben.  — infensus,  adj.  [in  u.  unge- 
bräuchl.  fendo]  feinbfelig,  erbittert,  feinb* 
li<b  gefltmmt,  aufgebracht  (temporäre  feinb: 
jelige  Stimmung  u.  ©cfinnung)  hoatis;  animus 
ltiimicua  et  i.;  i.  et  irati;  i.  intentique;  alcui; 
huic  crudelitati,  urbia  defectioni  Liv. ; fopea 
principibha  gefährlich;  t eerritium  gef)äffig, 
btüdenb;  fraletudo  fehlest, 
infercio,  4.  pineinftopfen,  flaff.  nur  im  Silbe 
neque  inferciens  verba  quasi  rimas  expleat  de. 
or.  §.  231. 

inßriae.  ärum,  f.  [infero  barbringeit]  Opfer  ju 
©bwit  ber  Seiftorbenen,  lotenopfer  inferias 
afferre,  finatituere,  *mittere,  »fdare,  ’abaenti 
ferre ; *Iuno  victorum  nepotea  (bie  Sfämer)  ret- 
tulit  inferias  lugurthae  Hör. 

Inferior,  -us,  f.  inferus  II),  infra. 

Internus,  adj.  finferua]  1)  unten  befinbltd), 
ber  untere  partes;  stagna  unten  im  Sanbe.  2) 
unterirbifch,  jut  Untetmelt  gehbrig  dii, 
*rex  piuto,  f luno  ptoferpina,  »palus  ber  Stpj; 
»lacus  ber  Müetnetfee;  »ratis  Aachen  beb  Eljaron; 
»tenebrae;  fnovus  ac  velut  i.  aspectua;  »inferni 
= inferi;  fjtl  n.  bie  Unterwelt. 
in-fSro,  3.  1)  hineintragen,  *metfen,  in  ob. 
att,  auf,  ju  ctw.  Werfen,  bringen,  (eben 
spolia  templo  ( dat .);  scalas  ad  moenia,  alqm 
in  ignem,  ignes  tectia,  ignem  aggeri,  operibus 
anlcgen;  »deoB  Latio,  rallum  usque  ad  Btatio- 
nem ; alqm  in  equum  (eben  auf  ic.,  in  acopulum 
treiben  an  ic. ; ftantum  eloquentiae  lumen;  bel- 
lum alcui  in.  Krieg  überziehen,  befriegen,  aud) 
bellum  contra  patriam  de.  Phil.  2 § 53,  et 
man  et  terra  universae  Europa«  Nep. ; auch 


arma  Verg.  Aen.  11,  467.  Liv.-,  bellum  illatum 
defendere;  bageg.  bellum  in  m.  acc.  ben  Krieg 
Wenben,  ^infpielen  in  italiam,  in  agros  atque 
urbes  Ausonum;  ungewohnt  imperium  primus 
in  Pereidein  ft.  ad  Persas  transtulit  Gurt.  4, 
14,  24;  milit.  t.  t.  signa  bie  ffelbjeichen  wohin 
tragen,  einrüden  eo  aigno  legiones  illato;  bef. 
jum  Singriff  oorrüden,  angreijen  signa  portae, 
in  hostem,  f hostibus;  adversus  Paliscos,  contra 
Veientem  conversa  aigna  (burep  eine  Sehmern 
hing),  bipartito  i.  Clues,  b.  G.  1,  25,  6;  conversa 
signa  in  hostes  2,  26,  1;  infestis  singnis  infe- 
runtur  Galli  in  Fonteium;  utrumque  exercituin 
Rheno  derectum  Frisiis  Tac.-,  pedem  hinein  * 
ob.  hingehen  in  aedes  Plaut,  »gressuro;  *no- 
stro  limme  pedes;  in  feinb!.  Sinne,  pedem  alcui, 
gradum  lobgehen,  sfepretten  auf  ic.,  pugn&m;  se 
i.,  se  alcui;  quo  se  Catalina  wohin  E.  fleh  wer 
fen  Wollte;  *»e  per  medios;  *ae  foribus;  inferri 
in  urbem;  in  ignes  medios  equo;  Humen  mari 
infertur;  so  in  pcriculum  fiep  ftürjen  in  ic.;  se 
ipso  L imifcpte  fid)  hinein)  et  intro  dabat  ; *se 
socium  fich  alb  ©efäprte  anreihen,  *se  alcui  fich 
jmbm.  nähern;  inbbef.  o)  beiftpen,  begraben 
corpus  eodem.  b)  eintragen  (t>.  illcchnen  tc.) 
rationes,  fpecuniam  aerario,  -frationibus  inferri; 
bah-  antechnen  sumptum  civibus.  c)  »bar* 
bringen,  opfern  honores  Anchisae.  2)  tp.  a ) 
Oorbringen  sermonem,  mentionem  alcis  rei 
ermähnen ; cum  de  loco  et  tempore  eins  rei  con- 
troversia  inferretur;  crimina  gegen  anbere  et* 
beben;  oorgeben  causam;  causam  belli  alcui 
Sormanb  fud}en  jmb.  ju  befriegen;  -feausant  alcui 
eine  Sache  gegen  jmb.;  cauBam  iurgii  Phaedr. 
b)  jufügen,  anthun,  oerutfaehen  ob.  ju  »et* 
urfaepen,  ju  erregen  fudjen  alcui  terrorem, 
periculum,  iniuriam;  iniunas  in  alqm;  alcui 
mortem;  ope  illata  militibus;  alcui  rulnus,  de- 
trimentum,  calamitatem;  alcui  certamen  an  = 
fangen  mit  tc.;  moram,  auspicionem.  c)  rhet. 
t.  f.  (feit.)  folgern,  feptiefsen  de.  deine  l §.  87 

infärns,  adj.  I)  pon.  unten  befinblidj,  ber  un  = 
tere,  nur  gebräuchl.  a)  im  sing.  n.  limen  Haut.-, 
mare  bab  tobfauifdjc  äReer;  im  ©riefftil  auch  opne 
mare.  6)  im  pl.  a)  m.  dii  bie  ©Stier  ber  Unter= 
weit;  inbbef.  alb  subst.,  m.  bie  Unterirbifchen, 
bie  Serftorbenen,  bie  Untermelt  apud,  ad 
inf. ; excitare,  rovocare  alqm  ab  i.;  exsistere 
(auferftchen)  ab  i.  Liv.  fi)  n.  omnia  aupera  i. 
aHeb,  wab  oben  u.  unten  tft;  loca;  »per  flamina 
i.  iuro. 

II)  comp,  lnfärlor,  1)  ber  untere,  niebere,  nie-- 
briger  gelegene  locus,  pars,_  an^ulus,  spa- 
tium,  bibrum  Unterlippe;  »ferri  in  lnferius  ab- 
Wärtb;  deiectus  in  inferiorem  locum:  ex  i.  loco 
dicore  unten,  auf  ber  Erbe  (nicht  auf  bem  Iri 
bunale):  f subst.  pl.  m.  bie  SeWohncr  beb  untern 
Stabttellb;  f pl.  n.  b ab  Untere,  bie  untern  Irile 
mari.  2)  tp.  a)  in  ber  fjrit  fpäter,  jünger 
aetate;  erant  i.  quam  illorum  aetas;  »ber  Crb 
nuna  nach,  Tersus  Pentameter,  b ) ber  3ahl,  ber 
Kraft,  bem  fRange,  ber  ®ef(hajfenl)eit  nadh  bn 
niebtigere,  fdjmäehete,  geringere  numero 
narium,  dignitate  non  i.;  i.  esse  fortunä,  aoimo, 
copiis , ordines  bie  unteren  EenturioncnftcHm . 
non  i.  quam  magister;  causa,  subst.  inferiores 
extollere;  »inferiora  ifflcringcrcbl  sequi;  nostros 
non  esse  i.  niept  unterliegen;  humanoa  casus  vir- 
tute  i.  putare  glauben  bafs  ic.  ber  tugenb  un 


infimus  — infinitns. 


405 


(erliegen,  an  ben  ©ieg  bei  Xngenb  übet  tc. 
glauben. 

IÖ) aup.  1)  luMmus,  a)bft  unterftc,  niebrtgfte, 
terram  esse  infimam;  rudices  montis;  in  i.  foro 
am  unterften  ®nbe  bei  g.  Flaut.',  collis  bet  un> 
terfte  Xeil  !C.,  bet  guf;  tc.,  ad  i.  montes;  ab  i. 
solo  o.  ©oben  an;  ab  infimo  o.  unten,  ad  infi- 
mum  nach  unten;  ‘aequora  liefen,  Bbgrfinbc  bei 
SK.  b)  tp.  bet  niebtigftc  bent  (Hange,  ©tanbe 
ob.  bem  Bette  nadj,  btt  geiingfte,  fdfleebtefte 
faex  popul  i;  condicio  servorum;  i.  loco  natus; 
ordines  (Stnturionen) ; ’gens;  ex  i.  plebe;  sühnt. 
infimi,  örnm,  m.  bie  Kiebtigfteii,  ©eringftcn; 
aud)  nemini  infimo  feinem,  felbfi  nicht  bem  ®e= 
ringjlen,  caiquam  infimo  ac  despicatissimo  Oie.; 
fibettt.  precibus  i.  (bemfltige)  alqd  impetrare, 
petere  ut  Lit.  2)  imns,  a)  bet  untetße,  bem 
Wange  nach  niebrigfte  sedes,  ‘conviva  bet  ju 
unterft  tiegenbe;  ‘lectus  (©pcifepolfter);  vox  bie 
bödjfie  nach  bet  ©efdiaffenbeit  bet  Saiten  bei  Xe« 
ttadjotbi  Hör.  sat.  1,  3,  82;  sühnt,  ab  imo  Bon 
unten  an  ob.  am  untetn  Cnbe;  *ab  imo  suspi- 
rare  tief  auffeufjen;  *ab  imo  vertere  o.  ®tunb 
aui;  fstructura  latior  ab  imo;  *ex  imo;  *imo 
unten,  in  bet  liefe;  *ab  imo  ad  summum;  'me- 
dio ne  discrepet  imum;  *petere  ima  ju  ©oben, 
in  bie  tiefe  finfen;  *ima  bie  Unterwelt;  ‘m. 
gen.  gurgitia,  frontis,  pedis;  * spiritum  ducere 
latere  imo  tief  aui  bet  ©ruft;  ‘ab  imo  pectore; 
ab  imis  unguibus  (gufifpipen)  ad  verticem  sum- 
mum; fad  imos  pedes;  *in  fundo  imo;  *ex 
imo  tumulo;  *ad  manes  imos  (tief  fjmob  ju  tc.) 
desidere;  ‘superi  imique  deorum;  ‘ineignes  et 
imi  SRiebtigpe ; *ima  tnutare  summis;  + summa 
et  ima  miscere;  fsumma  imis  confundi.  b)  *in 
bet  geit,  bet  lepte  mensis;  ad  imum  (bii  zu. 
legt , bii  ani  ®nbe)  servetur. 

In-fervesc«,  ferbui,  — 8.  (feit)  auffieben, 
«btaufen  hoc  confusum  seetis  berbis  Hör. 

infeste,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [infestusj  fein b = 
felig,  mit  ©ittetfeit.  — infesto,  1.  [infestus] 
anfeinben,  angteifen,  beunrubigen  +mu- 
nitiones,  fgreges;  * Scylla  aqnas;  filii  vita  in- 
fee tata,  saepe  ferro  atque  insidiis  appetita  Oie. 
p.  Hose.  A.  §.  30.  — infestus,  adj-  m.  comp. 
u.  sup.  [in-fendo]  1)  pass,  beunruhigt,  utu 
fidler,  gefäbrbet  via,  statio,  agrum  i.  reddere, 
face  re;  iter;  haec  itinera  L reddiderat;  alia 
omnia  (loca)  L serpeutibus;  mare  i.  classibus 
Graecorum  erat,  regio  ea  i.  ab  Samnitibus 
erat;  i.  habere  alqd  unftebet  machen,  beuntubi- 
aen;  vita ; si  buius  salus  esset  iufestior.  pars 
Ciliciae  iniestiBsima.  2)  act.  unjidjet  madjenb, 
beunrubigrnb.  feinbfelig  (temporär  angtei« 
fenb  obet  bebtoljenb)  superbiae  aici»,  gens  Ro- 
manis, pestis  rei  publicae,  animus  dis  homini- 
busque,  animo  infestissimo ; hostis  ber  erbit- 
tettfie,  beftigfte;  bellum,  provincia,  i.  oculia  eon- 
spici,  ‘vulnus  tflblid);  infestus  equum  in  illnm 
admisit;  oft  0.  einem  jum  Hngriff  fettigen  §eet 
IC.  i.  exercitu,  agmine,  l.  signis  impetum  facere, 
ad  alqm  ire;  consistere  i.  signis  contra  hostem 
grottt  macben ; i.  pilis  (mit  gefällten  ©peeten) 
procurrere,  fi.  ictu  appetero  alqm;  *i.  vulnere 
(bie  et  beibringen  Will)  insequitur;  subst.  n.  pl. 
inter  omnia  inimica  infestaque;  ‘Xtangfal. 

tuficete,  inflcetus  f.  infacete,  infacetns. 

intlcialis  etc.  f.  infitialis  etc. 

imflcio,  feci,  fectum,  8.  [in-facioj  1)  mit  etwai 


färben,  bemalen,  tränlen,  beizen,  oetmi« 
ftben  se  vitro;  * aequor,  ‘rivos,  ‘cultros,  flo- 
cum,  *arma  sanguine  täten;  *arcus  ingenti  cur- 
vamine  caelum;  *nigri  Volumina  fumi  infecere 
(Oetbunlelten)  diem;  *ora  pallor  albus  überzieht ; 
*virgo  deducta  marito  inficitur  teneras,  ore  ru- 
beute,  genas  bie  Bangen  bet  ©taut  erglühen  jc. ; 
inibef.  mit  etto.  ©cbäblidjem  anmatben,  tränten, 
oetgiften,  octpeften,  oetbetben  pocula  ve- 
neno  infecta  Just.;  *mortiferis  sucis  pocula; 
*Gorgoneis  Alecto  infecta  venenig;  *cana  se- 
necta  vetus  caput.  ‘tarda  senectus  comas.  2) 
übettt.  a)  (feit.)  tränten  (puer)  iam  infici  de- 
bet  iis  artibus  Oie.  fin.  8 §.  9.  b)  oetgiften, 
oetpeften,  anfteden,  befleden  animum  um- 
bris,  deliciis,  otio,  langnore;  imbuti  et  infecti 
Romanis  delenimentis ; cupiditatibus  et  vitiis 
principutn  infici  solet  tota  civitas;  (Tac.)  in- 
fectus  alimonio,  servitio,  cultu,  Omnibus  exter- 
nis;  rex  bostium  artibus;  muliebribus  bland i- 
mentis  infectae  epiatulae:  tempora  ista  adeo 
infecta  et  adoiatione  sordida  fuere;  (Oie.  Att. 
1,  18,  2)  hoc  quod  infectum  est  bie  jefcige  Üln 
ftedung ; *scelus  infectum  bet  ©ilnbe  Scpanbfled. 

in-fidelis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  untreu,  un« 
ebtlid)  infidelissimi  socii;  *non  i.  rebus  mein 
(mein  Ibun  unterfhipenbe)  arbitrae,  Nox  et  Diana 
®ao.  infidelftas,  ätis,  f.  Untreue,  Untebliib« 
feit  amicitiarum;  pl.,  quantae  i.  in  amicitiis. 

in-fitliiH,  adj.  treulos,  unjuoetläffig,  un- 
iidjet  amicus,  ingenium,  pax,  civitas,  societas 
regni,  fuga,  facinns. 

in-figo,  8.  1)  bineinbeften,  «bobten,  =f^la; 
gen,  - ft  elften  gladinm  hosti  in  pectus,  bamos, 
pila,  sidera  certis  infixa  sedibus;  fsagitta  per 
thoracem  infigitur  fährt  burdj  ic.;  ‘basta  infi- 
gitur  portae  bleibt  fteden  in  ic.,  ‘sagitta  arbore; 
•alqm  scopnlo  fibmetletn;  ‘vulnus  infixum  bmcb 
bie  eingebobtte  Slanje  beigebtaebt.  2)  tp.  (bef.  im 
partic.  perf.)  einprägen,  befefligen  cura  erit 
infixa  animo;  res  memoriae  infixa;  in  bominum 
sensibus  positum  atque  i.  est;  animus  infixus 
est  in  patriae  salute  feft  gerichtet  auf;  fqaae 
sunt  inculcanda,  infigenda;  (Tac.  ann.  16,  6) 
Vologaesi  penitus  infixum  erat  arma  Rom.  vi- 
taudi  c«  mar  feftet  Sntfcbtuf,  tc.  ju  tc. 

laflm&tis,  is,  m.  [infimus;  Ogi.  nostras,  vestras] 
jmb.  au«  bet  unterften  ©olfstlaffe  Plaut. 

infimus  f.  inferus  UI). 

*in-findo,  8.  einfehneiben  sulcos  teUuri,  sulcos 
(mari)  rubern,  fd)iffen. 

lufinlias,  ätis,  f.  [infinis]  Unenbliditeit,  Un» 
begtenribeit,  uucnblic^e  Beite,  grenzen» 
lofet  Kaum  locorum;  in  i.  omnem  peregrinari. 
— in-fiuite,  adv.  [infinitns]  grenzenlos;  bi« 
in«  Unenbliihe  partes  secore  et  dividere; 
perorare,  concupiscere;  auch  allgemein,  ab« 
ftratt  (oratio)  infinite  de  universo  genere  quae- 
renüs;  quaecunque  res  porita  sit.  — ln-finitlo, 
önis,  f.  Unenblicbteit  de.  fin.  1 g.  81.  — in- 
finitus,  adj.  i)unenblicb,  uubcgrenjt,  gten« 
jenlo«,  unzählig,  unetmefelidb  altitudo,  im- 
perium,  spes,  odium,  potestas,  muititndo,  bel- 
lum ohne  ®ubc,  auf  Sebrn  u.  Zob,  tempus,  labor, 
si  cui  nimis  infinit  um  videtur  zu  Weitläufig  Oie.; 
subst.  n.  sing,  ba«  Unenblidie,  eine  unenb« 
liebe  SKenge  auri  Eutr.  2)  unbeftimmt,  all« 
gemein,  abptalt,  ohne  ©eziebung  auf  bc» 
^immte  ©erfonen  ob.  ßeiten  («gf.  definitus, 


406 


infirmatio  — inflo. 


Anitas,  certus,  proprius)  infinitior  distributio ; 
res;  coniunctiones  ober  conoxa;  quaestio  f. 
quaestio  2). 

inffrm&tio.  önia,  f.  [infirmo]  ((eit)  1)  ® n t f r ä f •• 
lang  — Ungüttigmachung  iudiciorum.  2) 
SSiberlegung  rationis. 

in-flrme,  adv.  [infirmus]  1)  feh»ad),  nic^t  (ehr 
animatuB;  fltaftlo«  dicere.  2)  ffleinmütig 

infirmitas,  ätis,  f.  [infirmus]  1)  Schwäche, 
®ntfräftung,  Sjinfälligf  eit,  Mangel  an 
Straft  u.  gejtigfeit  corporis,  virium,  valetudi- 
nis,  tocnlorum,  fnaturac,  puerorum;  flln- 
»obifein,  Äraultjeit;  ntetoit.  bai  jcfimaibe 
©cfeblccbt  (SBciber)  Liv.  34,  7,  15.  2)  tp.  ®ba: 
raIterfc^tDäd)e,  SBantetmut  animi,  Gallorum, 
iudiciorum;  abfol. 

infirmo,  1.  [infinnus]  1)  f(cf)»ä(f)ert  promiscui» 
militnm  commeatibus  lcgiones.  2)  tp.  fcf)ttä  = 
eben,  entfräften,  erfcbüttern  fidem  testis; 
tormenta  corrumpit  spes,  i.  metus  auf  bie  tor- 
tur  übt  bie  Hoffnung  ihren  netfübtenben,  bie  gurdbt 
ihren  fcbwäcijenben  ®influfs;  bef.  iniberlegen  res 
tarn  leves,  quae  tos  i.  atque  tollitis ; ungül- 
tig machen  legem. 

in-firmus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  fcbwad), 
ltidh t ftarf  ob.  f eft  arbor,  navis,  milite»,  hoates, 
fmanus,  ‘ovis  webilo«,  oiritaa,  valetudo,  ad  re- 
sistendam,  f cicakrix  bie  erft  beitenbe;  bef.  f dt  = 
pctlich  angegriffen,  abgefpannt  sum  ad- 
modum  i.;  fun»obl,  Iran!  homo,  corpns, 
*caput  leibenb.  2)  tp.  fchtnach,  gewicbtlo«, 
nuptias  ungültige  Ter.;  cautioncs;  res  ad  pro- 
bandum;  geiftig  u moratifch  fd)»acb,  jag  = 
haft,  fdhtnachfinnig,  cbaratterlo«  animi  i. 
esse;  tenuis  atque  i.  animi  videri;  i.  mollisque 
naturä;  subst.  isti  infirmi;  infirmiores  bie  [jag- 
hafteren ; sum  paulo  infirmior  fein  fo  (tarier  Seift 
Hör.;  animus  unjuBcrtäffig  Ter. 

infit  (fett.  u.  nur  in  biefer  (form),  verb.  def.  er 
fängt  an,  m.  in/.,  Plaut.,  Verg.;  in»bef.  (Liv. 
u.  $üht)  er  fängt  an  ju  teben. 

infiti&lis  (nicht  infic.),  adj.  [infitias]  (feit.)  in 
«brebe  ftcllcnb,  abtetinenb  quaestio  Cic. 
top.  §.  92.  — InfTttus  (n«ht  infic.),  alter  acc. 
fl-,  f.  [in  u.  fateor]  nur  i.  eo  (gern,  mit  Sltega- 
tion)  = infitior,  to.  (.,  onmia  quae  dudum  con- 
fessa  e«t  Plaut.;  qnod  nemo  it  L (alä  Barem 
thefe)  Nep.;  amicitiam  quae  nobis  cum  Phiiota 
fuit,  adeo  non  eo  i.  Curt.;  mihi  facta  quae 
sunt  Plaut.;  quorum  älterem  neque  nego  ne: 
que  i.  eo  m.  acc.  c.  inf.  Liv.  6,  40,  4;  abfol. 
Com.  — infTti&tio  (nicht  infic.),  önis,  f.  | infi- 
tior] ba«  Slbleugnen  negatio  infitiatioque 
facti;  nostrac  fere  ausae  infitiatione  (burth  äb- 
leugnen  beb  ©erbrechen«)  defenduntur.  — Inff- 
liätor  (nicht  infic.),  töris,  m.  [infitior]  ber  Stb  = 
leugnet,  bef.  in  Schulbfadfen;  (fl.)  lenti.  — • 
infitior  (nicht  infic.),  dtp.  1.  [m  u.  fateor]  etrs. 
in  Hbrebe  (teilen,  ab-,  oerleugnen,  nid)t 
ancrfenneit  (au«  befonbeten  fubjcftiBcn  @rüm 
ben)  crimen,  ffacinus,  frem  mamfestam,  *pre- 
tium,  *amicos. 

inflammätlo,  önis,  f.  [infiammo]  (feit.)  1)  ba« 
Snjünben  inferre  i.  (bte  Branbfaefel)  tectis 
Oie.  2)  tp.  geuerglut  (0.  lichter)  animorum 
Oie.  de  or.  2 §.  194.  — in-flanimo,  1.  1)  ent« 
flammen,  in  glommen  fefjen  (ganj  in  Branb 
fteden)  taedas  iis  ignibus  qui  etc.,  classem,  ur- 
bem,  tecta,  animns  ex  inflammata  (feurig)  anima 


constat.  2)  tp.  entflammen,  entgünben,  in 
geuer  fegen,  reijen  populum  in  improbos; 
studium,  cupiditates,  odium;  corporis  facibus 
infiammari  ad  cupiditates-,  infiammandi  tni 
causä;  auch  omnem  morem  (ba«  ganje  SBefen) 
Lacedaemoniorum  infiammatum  esse  cupiditate 
vincendi  Cic.  off.  1 §.  64;  inflammatus  (erhigt) 
insolitä  victorii,  fspe;  bef.  0.  Stebncr  nulla  me 
ingenii,  sed  magna  vis  animi ; inflammatus  ipse 
(orator)  et  ardens  feurig  unb  glühenb;  auch  in 
feuriger  SRcbe  über  etto.  fpredhen  non  prae- 
paratis  auribus  rem,  ob.  einem  ge&eigerten 
9lcib  et»,  preisgeben,  quae  si  lnflammanda 
sunt. 

iuflätio,  önis,  f [inflo]  ba«  Hufbtafen,  bah-  bie 
Blähung  habet  (oerurfacht)  i.  magnam  u ci- 
bus;  fpraecordiornm  ©ruftentjünbung  Suet. 

infl&tlus,  adv.  comp.  [1.  inflätus 1 (Caes.)  auf 
geblafener,  jiemliefj  prablerifch  haec  ad 
eum  latius  atque  i.  perscribebat;  haec  ab  ipsis 
i.  commemorabantur;  i.  fama  percrebruerat. 

1.  Inflätus,  adj-  nt.  comp.  u.  sup.  [partic.  0.  inflo] 
1 aufgefeh»ollen,  ftrofcenb  collum;  »capilll 
fliegenb.  2)  tp.  a)  aufgeblafen,  flolj,  laetiti«, 
spe,  regiis  anirnis  ac  muliebri  spiritn,  aasen  ta- 
tionibus  eorum  qui  etc.;  inflatior  iuvenis,  6)  er- 
regt,  billig-  aufgebracht  animus;  puteali  et 
feneratorum  gregibus.  c)  fB.  Siebnet,  f<hȟlftig. 

2.  inflätus,  us,  m.  [inflo]  ba«  ©lafen,  Äufbla; 
fen  tibicinis;  eae  (tibiae)  infiatum  non  reci- 
piunt  man  fann  feinen  Ion  hinein  bringen;  *ad- 
esum  inflata  ronovatum  est  iecur;  tp.  gin- 
ge b n tt  g alqo  instinctu  inflatuque  divmo  Oie. 
de  div.  1 §.  12. 

tn-flecto,  3.  1)  beugen,  trümmen  baeillum; 
ferrum  se;  pass,  mebtal  sinus  ad  urbem.  2]  tp. 
a)  beugen,  mobulieren  inflexa  ad  miserabilem 
sonum  voce;  sonus  inflexus  bei  h(rabgeftimmte 
ton  ber  Siebe;  *voces  cantu;  altemm  (argumen- 
tandi  genus)  sc  i.  ad  motum  ocrtäfit  bie  gerabe 
SRichtung  u.  biegt  ein,  um  auf  ba«  @emüt  ju 
wirten,  b)  burth  Beugen  änbern,  oetänbern 
vestigium  sui  cursus;  vestros  oculos  auf  ficb 
jiehen;  magnitudinem  animi  oetminbern;  ins 
gratiä  oerbrehen;  ähnlich  i.  orationem  ber  Siebe 
eine  fünfttiche  Slichtung  geben;  auch  *be= 
»egen,  rühren  sensus;  precibus  inflectere  (»in- 
per.)  nostris  Verg. 

•infletus,  adj.  [in  u.  fleo]  unbeweint. 

fin-flexToTIis,  e,  adj.  (feit)  unbeugfam  obsti- 
natio.  — inflexlo,  önis,  f.  [inflecto]  ba«  Beu- 
gen quasi  helicis;  laterum  fortis  ac  virili» 
Spaltung  ber  Bruft;  verborum  Umbiegung,  =bil- 
bung  (j.  B flatinifierung  griech-  SSörter  burth  !«'- 
tein.  Snbungen);  sermonis  ba«  Slnfchlagen  eine« 
milben,  weiten  lone«,  eine  fanftere  Sprache. 

in-fligo,  3.  an  et»,  anfthlagcn,  -flogen  alcai 
securim;  *puppis  infiieta  vadis ; fibertr.  alqd  in 
adversarium  mit  et»,  angreifen;  alcui  vulnus, 
plagam  {plagen ; alcui  turpitudinem,  detrimenta 
antpun  Just. 

in-flo,  1.  1)  hineinblafen,  * Wehen  ex  hac  vi 
nonnunquam  animi  alqd  inflandum  est  illi  le- 
nitati  - nach  unftchercT  SleJart)  Cic.  de  or.  2 g.  212. 
2)  aufblafen,  blafenb  auffchwetten  machen 
*utrem,  *venas,  arnnis  inflätus  aquis;  ’carbasu« 
inflatur  austro;  * inflätus  venas  Iaccbo;  *se, 
*rugosam  pellem,  *validius  se  (o.  Srofch  in  bet 
gahet);  * ambas  buccas  alcui  gegen  jmb.  8)  in 


inflno  - 

ob.  auf  etw.  (einem  gnfttwnentc)  btafen  tibias, 
»calamos  leves,  *ebur  bie  gtäte;  tnba  inscienter 
a Grat co  inflata  Liv  ; abfot.  tibicen;  prägn.  so- 
num  angeben,  Tcrba  inflata  (berauSgebtajene) 
et  quasi  anhelata  gravius;  tp.  paulo  vehemen- 
tius  (B.  ©cbriftfleller)  bie  Baden  etwa«  notier  nefj  = 
men;  B.  ber  lonbebung  ( crescendo ) a quibus  in- 
flatur  (alqd).  4)<p.  ftol$,  aufgeblafen  mad)cn, 
. aufbläben,  erbeben  hic  eventus  Aetolonim 
causae  in  omnibus  Graeciae  gentibus  eornm 
animoa  ad  intolerabilem  superbiom  Liv  ; fim- 
pioa  animoa ; finftantur  atqne  incitantnr  hostium 
animi  aecundo  proelio;  apem  Liv. ; inflasse  vnna 
spe  atque  inflatos  esse;  homines  inflati  opinio- 
mbns;  inflati  vano  nuntio  erant;  regia  pollici- 
tationibus  inflatua;  (fett.')  ohne  tabetnben  Sieben« 
begriff,  erbeben,  ermutigen  animoa  CSic.;  alqm 
Hot.  ep.  2,  1,  178  (@gf.  exanimat). 
in-flno,  3 l)  bincinf lieben,  «ftrBmen  Rhenus 
in  Oceannm;  übertr.  B.  ber  Siebe  ex  illa  leni- 
tate  ad  hanc  vim  accerrimam  alqd.  2)  tp.  a) 
(fett.)  in  großer  SRenge  einbtingen,  «flrömen 
copiae  in  Italiam  inflnentes  Oie.  b)  tei(bt  u. 
ungebinbert  einbringen,  fid)  einftbmei« 
ereilt  in  uniTersorum  animoa  tamqnam  i;  nihil 
tarn  facile  in  animoa;  quibna  blanditiia  C.  Pa- 
pirina  nnper  in  aurea  contionia. 
ln-födio,  3.  bineingraben,  oerftbarren  alqd 
in  terram,  hominem  (mortuum),  ‘corpora  ter- 
rae beerbigen,  ‘fruges,  ‘infoasus  puer. 
Informitlo,  önia,  f.  [informo]  Borflellung, 
Begtiff,  dei  b.  ic. ; antecepta  animo  rei  quae- 
dam;  in  animo  inaita. 

luformis,  e,  adj.  [in-forma]  l)(fett.)  ungeformt, 
unförmlich  »drei  Liv.  2)  ungeftattet,  bäfc! 
Ii(b,  entftetlt  ‘cadaver,  ‘color,  ‘hienies,  ‘terra 
niveia  aggeribua,  ‘letum. 
in-formo,  t.  1)  bitben,  gefiatten  ‘clipeum, 
t Martern  corfi.  2)  tp  a ) im  (Seifte  gefiatten,  fidj 
eine  Borfletlung  bitben  ob.  fie  anberen  ge« 
ben;  Dorftetten,  barfletten,  entwerfen,  denm 
conieetnrft  fitb  eine  mtttma&liibc  Borfletlung  Bon 
0ott  bitben;  oratorem  ein  Bitb,  3beat  o.  bem 
Siebnet  entwerfen ; quod  ita  sit  informatnu  an- 
ticipatumque  mentibna  nostria  weit  bie  Bor« 
Stellung  ob.  Borgefafjte  3bee  in  unferm  Berflanbc 
liege;  causam.  6)  bitben,  bef.  burib  Untertidjt, 
beranbitben  (mehr  B.  SInfang)  animus  a natura 
bene  informatua  eat  oranniftert;  artea.  quibus 
aetas  puerilia  ad  humanitatem  informari  solet. 
införo,  l.  [in  n.  forum]  auf  ben  SRarft  führen 
— not  ©eridjl  oerftagen,  ftberjb  Plaut. 
in-fortiinitns,  adj.  (fett.)  unglftdlitb- 
infortünlnm , ii,  n.  [in-fortunaf  ba«  Ungliid, 
in  bet  Spraye  be«  gemeinen  Sehen«  «=  ©träfe, 
3ü<btigung,  trüget  Com.,  Liv.-,  tua  Hot. 
InfrA  [flatt  inferä  sc.  parte,  B.  inferus]  1)  adv., 
a)  ‘unter  bet  8rbe,  in  ber  Unterwett;  un  = 
ten,  i acripsi  unten  in  bem  Briefe;  *im  ©irrne 
be«  comp.  m.  quam,  i.  quam  solet  esse;  comp. 
inferius  ‘niebriger,  tiefer  currere;  ‘weiter 
unten,  persequi  anfübten,  erjäblen;  tp.  fbem 
Stange,  röerte  natb  geringer.  II)  praep.  m.  acc. 
I)  unterbatb,  unter  ad  mare  i.  oppidum;  i. 
caelum;  amandare  alqm  i.  mortuos.  2)  tp.  a) 
tu  ber  Seit,  natb,  fpäter  at»  Homerus  non  i. 
Lycurgum  fuit.  b)  ber  ®röf;e  natb,  unter  uri 
sunt  maguitudine  i.  elephantos.  c)  bem  SBerte, 
Stnfeben  natb,  unter,  geringer  at«  quem  ego 


- infundo.  407 

i.  esse  infimos  puto  homines  Ter.-,  omnia  i,  se 
c ac;  ‘artea  i.  se  positas. 

Infractio,  önis,  f.  [infringo]  nur  tp.  Kleinmut 
i.  quaedam  animi  et  demiasio  Oie.  Tusc.  3 §.  14. 
— Infractns,  adj.  m.  (fpät)  comp,  [partic.  B. 
infringo]  1)  gebrotben,  niebergeftbtagen, 
mutto«,  gejtbwätbt  animus,  oratio,  ‘Latini; 
fira,  fanimi  magmtudo;  fadversos  animoB  et 
i.  excitare.  2)  t.  bet  ©pratbe  abgebrotben, 
nicht  ftieftenb;  subst.  n.  pl.  infracta  loqui. 
ln-fr&gllis,  e,  adj.  ungeftbwäcbt  vox  Ov. 
*ln-fremo,  3.  grunjen,  inirfeben  aper. 

1.  tn-frenätns,  adj.  (fett.)  feinen  3aum  ge> 
brautbenb,  equites  auf  ungejäumten  '©ferben 

2.  Infreuätos  f.  infreno.  [Liv. 

in-frendco, 2.  fnirfdfcn  ‘dentibua. 

*in-frenls , e,  adj.  [in-frenum]  ohne  8° um, 

equua;  Numidae  auf  ungejäumten  Bferben. 
in-frftno,  1.  1)  aufjäumen  equum;  ‘cumia  be« 
fpannen.  2)  tp.  im  3«ume  butten  ob.  bem« 
men  Oie.  in  Pis.  §.  44. 

In-früqocns,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  o.  Ifkt- 
fonen,  nitbt  jablreitb,  in  geringer  fflnjabl 
Bcrfammett,  ob.  fetten  an  einem  Orte  an« 
Wefenb  hostes,  agmen,  copiae  infreqnentiorea ; 
senatus  nitbt  befcfjlufsfäbig ; sum  Romae  i.;  i. 
iam  in  regia;  ‘cultor  deorum  nitbt  fleißiger,  fei« 
tener  Hör.-,  milea  im  Säger  nitbt  ftei&ig  auwe= 
fenb.  2)  b.  Sofatitäten,  nitbt  jabtretcb  bt- 
fud)t,  nitbt  Bolfreitb,  einfam  pars  urbis  i. 
aedificiis  erat;  signa (gabnen)  sc.  armatia  ftbwatb 
befegt;  infrequentiaaima  urbis  sc.  loca.  ®aB.  In- 
freqnentla,  ae,  f.  1)  bie  geringe,  nitbt  be« 
ftblujjfähige  Stnjabt  senatus;  per  i.  (sc.  Re- 
natas) adiecit  aenutus  consultum  Liv.  2)  Sin« 
famfeit,  SJertaffenbeit  locortim  Tac. 
infringo,  fregi , fractum,  S.  [in-frango]  1)  bre« 
(ben,  jerbtetben,  abbretben  remu»  infractns 
(burtb  Die  ©trabtenbretbung  im  SBaffer)  gebrotben 
auäfebenb;  *tela;  *infracta  arundine  telum;  *tc- 
atea  jerreifeen..  2)  tp.  bretben,  ftbwätben,  ent« 
träften  spem,  militnm  vim,  res  ob.  conatus 
adveraariorum ; alqm  ob  animum  (ben  SRut) 
alcis,  numerum,  ambitum  verborum  unterbretben ; 
alcia  gloriam,  florem  dignitatia,  -fdicta  eius, 
•vires,  *famam,  fpotentiam,  fiua  consnlis.  3) 
*etw.  (jerbretbenb)  an  etw.  anfehtagen  cratera 
alcui;  (Ter.)  colaphos  alcui  geben;  lumbos  po- 
atibus  et  liminibua  wunb  flofeen  an  ic. 
in-fronn,  die,  adj.  unbelaubt,  ohne  ©träudjet 
u.  Bäume  Ov.  ex  Pont.  4,  10,  31. 
tln-fractiiösns,  adj.  (tp.)  ftutbtlo«,  unniib, 
erfolglos  preces,  militia. 
in-fücätna,  adj.  gefdjminft,  bilbt.  vita  nur  mit 
einem  äußern  girni«  überjogen  Oie.  de  or.  8 §.  10«. 
inftila,  ae,  f.  Binbe,  Sanb;  inSbef.  eine  weige 
(fettner  rote)  wottenc  Sopfbinbe,  wettbe  Briefirr 
ob.  ©tbuhflebenbc  at«  3{>d)cn  ber  Unoerlebtitbleit 
trugen;  bi«w.  würben  autb  bie  Opfertiere  bamit 
gefcbmüdt  at«  8eid)en  ibter  Beftimmung,  beb-  «Iu- 
ris insignibua  velut  i.  velatos  ad  mortem  de- 
stinari  Liv.  2,  54,  4;  b.  einem  ©tbiff  velata  i. 
ramiaque  oleae  Carthaginienaium  occurrit  na- 
via;  tp.  bie  insignibua  atque  i.  imperii  Romani 
(bie  unantaflbaren  ©taat«länbereien)  venditis  Oie. 
SDao.  infäUtus,  adj.  (fett.)  mit  einer  Snfula 
gefcbmüdt  Suet. 

in-fnlclo,  4.  einftopfen  alcui  cibum  Suet. 
in-fundo,  8.  1)  bineingiefeen,  einftäfeen, 


408  infusco  - 

«fchütten  venenum,  *maius  poculuin  alcui ; 
*nimbum  desupcr  alcui;  *ceram  tabellia ; fme- 
rum  super  altaria;  fauro  suo  in  statuis  infuso 
hineingegoffcn  u.  bann  befinblich ; ’mentpm  per 
artus;  inSbef.  a)  *h>n0ieben,  «legen,  «flrecfen 
infusus  gremio;  infusus  collo  amantis  gefchmirgt 
um  ic. ; unieris  infusa  capillos  mü  auf  bic  Schul« 
lern  (jaabreaßctibem  cpaar.  b)  ftto^in  werfen 
vim  sagcttarum  ratibus.  cj  infundi  hinein: 
ftriJmei»,  «bringen,  fieh  oerbreiteu  fninc  illa 
immensa  agmina  infusa  (in  Graeciam);  ftopor 
solis  infusi;  *sole  infuso  sc.  terris  bei  Sonnen« 
aufaang.  2)  tp.  orationem  in  aures  alcis  in  tc. 
leicht  Eingang  oerfchaffen;  nihil  ex  illius  animo 
quod  semel  esset  infusum  (roaS  ihm  einmal  mit« 
geteilt  mar)  unquam  effluere;  vitia  in  civitatem 
mit  ficid)tigteit  oerbreiteu. 

ln-rusco,  1.  1)  bunfel  machen,  bräunen, 
fehroörjen  'vellera  muculis  pullis.  2)  tp.  Der« 
berben,  entftellen  nee  eos  ;il)re  Sprache)  alqa 
barbaries  domestica  infuscavcrat;  vicinitas,  non 
infuscata  (getrübt)  malcrolentia;  (fpät)  victoriae 
gloria  saevitiae  raaculä  infuscatur,  gloriosam 
inilitiam  seditionibus ; merum  Plaut. 

IngaevöncR,  num,  m.  Bolfiftamm  im  tiorbmeftl. 
Teutfchlanb  Tac.  — IngaunI,  örum,  m.  Botfä* 
flamm  ber  fiiguter. 

*ln-gemTno,  l.  1)  trans.  Derboppeln,  ffliebet« 
holen  voces  quater,  ictus,  vulnera  lateri;  Creu- 
sam  ruft  ju  ȟberholten  Staten;  me  miserum. 
2)  intrans.  fid;  Detboppeln,  oft  miebetljolen, 
Dermchren  clamor,  curae;  plausn  bejeigen  ein« 
mal  über  ba«  anbete  ihren  Beifall;  hastis  ©peer 
auf  ©peer  fdjleubern. 

iugeniisco,  gemui,  S.  [ingemo]  bei  ob.  über 
ctro.  feufjeit,  auffeufjen  puori;  *tum  demum 
corvi  decoptus  stupor  ber  butdj  feinen  Stumpf« 
finn  gctäufcf)tc  Stabe;  *ulli  malo;  fad  alqd.  — 

in-gCmo, 3.  = ingemisco  1)  intrans.  in 

alqa  re;  condicioni  suae,  urbis  ruinis  Liv.; 
•exsiliis;  *duri8  laboribus;  agris  beim  Bearbeiten 
ber  Tac.;  ’limen.  2)  *trans.  bcfeufjcu  interi- 
tum  alcis. 

iu-genero,  1.  ancrfchaffcn,  einpflanjcn,  überlj. 
jdjaffen  natura  amorern  quendam  in  eos;  non 
ingencrantur  hominibus  mores;  ingenerata  fa- 
miliae  frugalitas;  animuni  esse  ingeneratum  a 
deo;  societas,  quam  inganeravit  natura. 

ingfnlfilus,  adj.  [ingenium]  Don  Statur  geartet 
Plaut. 

ingeniös«,  adv.  [ingeniosus]  gcifircid),  fdjarf« 
finnig,  mijig.  — IngSniösus,  adj.  in.  comp. 
u.  sup.  [ingenium]  1)  D.  ©adjen  *oon  Statur 
tu  ctro.  gejcfjicf t ager  ad  segetes,  terra  eolenti 
fruchtbar.  2)  u.  SDicnfcfjcit  talentuoll,  geift« 
reich,  jebarffinnig,  erfinberifdj,  tunftf  innig 
homo  l.  et  sollen;  istum  hominem  i.  et  intel- 
legentom;  *in,  *ad  alqd. 

Ingünftus,  adj.  f.  ingigno. 

Ingenium,  ii,  n.  [ingigno]  1)  angeborene  na« 
tätliche  Art  u.  Befchaffenhett,  Statut  si 
natura  insita  velut  ingenio  terrae  vinci  posset 
Liv.;  tcamporum  suopte  i.  tumentium;  fmon- 
tis;  feum  honesta  suopte  i.  peterentur;  ut  im- 
periuin  suo  (sc.  ingemo)  vehemens  mansueto 
permitterctur  i.  Liv.  2,  30,  4;  ueqne  minus  in- 
certa  fallaciaque  sunt  iudicum  i.  quam  tem- 
pestatum  terrarumque  Plin.  cp. ; +0.  Tieren.  2) 
D.  Sftcnfcben  u)  in  Bcjug  auf  bie  SOtoralität: 


- ingero. 

©inu,  Statuten,  Temperament,  6b°tolter, 
©inneä«,  ®cmüt«art,  fretus  i.  eins  auf  fein 
fie rj  Plaut.;  fi.  meo,  suo  uti;  bonnm,  durum 
Ter.;  malum  pravuinque;  varium,  vanum,  mo- 
bile, aviduin,  integrum,  placidum;  libertas  in- 
genii greiljeit«fitm,  mobilitas  ingenii;  redire  ad 
i.  auf  bie  alten  Sprünge  tommen  Ter.  l> ) in  Be« 
jug  auf  bic  3nteIIigcnj,  ba«  Talent,  bef.  reb« 
nctifdje«  @cnie,  Siarffiun,  $bantafie 
(probultioc«,  natürliche«  Bermögen)  tardum,  acer- 
nminn,  acutum,  magnum,  fpulcherrimum;  in 

fenii  acius,  acumen,  vis,  celeres  motus;  ad 
ngeudum;  *ingenii  vena;  ingenio  abundare; 
extremi  i.  esse  ber  größte  ©ebroaebfopf,  gang  un- 
fähig; ingenium  alere,  exercere,  acuero;  promp- 
tes ingenio  ein  fähiger  Stopf;  opes  vel  fortunae 
xel  ingenii;  et  l.  et  iustitiü  praestantissimus ; 
pl.  hominum;  magna  scriptorum  ScbriftfteHer  D. 
grobem  ®cift;  rfbl  i.  sing.  u.  pl.  g ei  ft  reicher 
ob.  genialer  SJtenfch,  fflenic,  auch  »■  Sachen 
fmunificentiae,  fterrarum;  fpt-  quomodo  noc- 
tiurn  suarum  i.  notescerent;  auch  finnreicber, 
Ilugcr  Einfall  Tac.  hist.  3,  28;  pl.  Erbidh« 
tungen,  3»*t^ifluen,  Sutanen  si  ingeniis 
hominum  criminosorum  sit  exposita  vita  in- 
nocentium. 

Ingens,  adj-  [in  u.  geno  = giguo  anroaebfenb] 
ungeheuer,  fehr  grob,  bebeutenb,  flat!, 
gewaltig  campus,  aquae,  pecunia,  clamor,  aes 
alienum,  numerus,  magnitudo  corporum,  flagi- 
tium,  gratiae  Ter.;  cura,  gloria,  animus,  vir 
ingeniis  Spiritus,  * bellum,  Ingens  viribus  Lw., 
visu  Tac.;  auctoritate  Liv. ; frir  ingens  animi 
ftart  D.  ®cift;  »ingentem  (prolept.)  factis  fer  ad 
aethera  Troiam;  * Antiochua  (infofern  er  grobe 
$eere«maffen  gegen  bie  Stämer  führte);  »Idome- 
ncus  ber  &elb ; subst.  n.  pl.  fi-  promittere. 
ingbnue,  ad»,  [ingenuus]  1)  »ie  cä  einem  grei« 
gebornen  anfteht,  ftanbeämäbig  educatus. 
2)  ebel,  freimütig,  offen.  — ingenultas, 
ätis,  f.  [ingenuus]  1)  ber  ©tanb  eine«  frei« 
gebornen  SDtcufdben  ornamenta  ingenuitatis. 
2)  tp.  bie  ©inne«art,  bie  einem  fretgebor« 
neu  SKattne  anfteht,  Sbelmut,  Aufrichtig« 
feit,  offener  u.  ha<hhcij|iger  ©inn.  — in- 
genuiig,  adj-  [in-gigno]  l)  angeboren,  natür 
lieh  indoles  Plaut.;  color  Prop.  2)  f teige« 
boten,  Don  freien  Eltern  homo;  subst.  tin- 
genuus,  m.  -ua,  f.  3)  tp.  eine«  fteigebotnen 
SStanne«  roürbig,  ebel,  anftänbig,  frei  ani- 
mus, vita,  artes,  studiu,  timiditae,  *amor, 
*oculi  manuBque  ber  Eblen,  ®ebilbetcn;  ebel, 
grobmütig,  aufrichtig  *leo  (®gf.  astuta  rul- 
pes);  auch  *fchroäcl)li<h,  Dcrjärtelt  vires  Oc. 
in-gero,  (imper.  inger  Ct.  27,  2),  3.  1)  hinein 
tragen,  «bringen,  «fchütten,  «roerfeit,  »tf)nu 
telu,  saxa,  ignem;  saxa  in  subeuntes  Liv. , su- 
bouutibus  Ourt.\  iacula  in  hostem,  tela,  missilia 
in  alqm  Gurt.;  *ligna  foco;  *alcui  calices  ama- 
rioreo  cingicßcn,  fchenlcn;  t alcui  osculom; 
fverbera;  fee  ommum  oculis  fich  allen  geigen: 
-j-se  eo;  fviuum,  oleum  ingeritur  roirb  hinein 
gegoffen,  oerjchlungcn;  tp.  antljun,  beibringen. 
jufügeit;  ausfioben,  jurufen,  «fehteien  om- 
nia  mala  alcui  Plaut. ; multa  mala  Ter.,  dicta 
in  alqm  Plaut.,  probra  Liv.,  fomne  probri  ge- 
nus,  fcontumelias.  2)  aufbringen,  «nütigen, 
alqm  al«  Stichler;  frecusanti  omnia  imperia  in- 
gesta  sunt. 


409 


ingigno  — inhibeo. 


in-gigoo,  3.  (nur  }>erf.  net.  u.  pari.  perf.  pass.) 
burc f)  öeburc  einpftanjcn  natura  tamquam 
ingenuit  animantibus  cousorrandi  aui  curam, 
i.  nomini  cupiditatem  veri  videndi;  fingenita 
nobilitas,  + vitia;  subst.  ting^nita  (angeborne 
Sorjügc)  omittere. 

inglöriu»,  adj.  [inu.  gloria]  unrühmlich,  r ui) m - 
lo*  homo,  vita,  fmilitiae  im  ÄTlfflf. 

inglüvie»,  ei,  f.  1)  Schlnub,  ».  bei  Solange 
Verg.  8)  tp.  ® efräffigfeit,  Söltcrei  Hur.-, 
Vitellius  notabilis  ingluvie  et  Toracitate  Eutr. 

Ingräte,  ade.  fiugratusj  unbantbar  abuti  uostra 
facilitate;  falqd  fori  e mit  Unbant  aufnehmen. 

ingrätHlcns,  adj.  (ingratus  u.  facio]  unbant  = 
bar  au*  einet  $id|tetffe[Ie  Cie.  p.  Sest.  §.  128,  — 
iugrätiis  (auct)  ingratis)  abl.  pt.  [ingrutia  uns 
gebräuchlich  — Unbant]  aboetbiat  — mtber  SBil= 
len,  ungern  Com.,  Nep. 

lu-gritus,  adj.  m.  comp.  u.  +sup.  1)  unange- 
nehm, unbeliebt,  unmitttommen,  mibrtg. 
Der!) aßt  fuit  haec  oratio  non  i.  Gallis;  non 
i.  neglegentia,  *vita  3ammcrleben,  *otium,  *la- 
bor,  ‘t'rona  unfreunbliche  Stinte;  testamenta  in 
benen  bem  ft'aifct  nichts  bermadjt  mar  Suet.  2) 
unbantbar  bomo,  fingratissimi  cives,  in 
alqm,  nihil  ingratius,  animi  crimen,  patria, 
fepiatulae  simpliciter  i.  bie  ben  Unbant  offen 
eingeffehen;  ‘cineri  i.  (bie  ben  Xienft  nicht  »er- 
gehen tann)  suprema  ferre;  subst.  ’haec  seges 
fort  ingrat os  Hör.  3)  nicht  mit  3>ant  ertannt, 
mofür  man  leinen  ®ant  erntet,  banlloä 
labor,  et  id  crit  i.  Ter.;  ’omnia  sunt  i. ; *onus, 
*pericla,  ’cubile. 

lu-grävcsco, 3.  jctjmei  merben,  an  Scfjroeie 

Aunehuien,  tp.  a)  fdjroerfällig,  uiebergc  = 
briidt  merben,  corpora  exercitationum  defati- 
gatione  fühlen  fid)  befchmert  (®gf.  levari);  ffal- 
sis  butd)  Unmabrbeit  immer  tiefet  in*  8 erber  ben 
geraten.  6)  junehmen,  jeboth  fo,  baff  ctm. 
brüdenber  ob.  etnffet  mitb  morbus,  fenus, 
annona,  aetate  ingravescente ; hoc  Studium 
(philosophiae)  cotidie;  o.  ftranfen,  mit  benen  e* 
fchtimmer  mirb  mox  i.  (näml.  Verania)  Plin. 
ep.;  ingravescebat,  näml.  Vitellius  Tac.  — *ln- 
gravo,  1.  brüctenber  u.  ärger  machen  haoe; 
illa  caaus  meos;  m.  quod;  befchroerlich  falten 
annib  ingravantibus. 

ingrcdlor,  gressus  sum,  dtp.  8.  [in  u.  gradior] 
l)  in  ob.  auf  etm.  htneingeheu,  sfdjreiteu, 
in  ob.  auf  etm.  gehen,  ctm.  betreten  intra 
munitiones,  intra  nncs;  ffines;  in  Stadium,  in 
vitatu;  fad  deos  penates;  domum,  pontem  Mil- 
rium,  viam,  mare  jur  ©ce  gehen,  fearponto 
Capitolium,  feurru  urbem;  m.  abl.  portä  Ca- 
pen&  ingressus  Liv. ; btlbl.  vestigia  patris,  peri- 
cula;  auch  feinblich  auf  jmb.  losgeben,  jmb. 
angreifen  alqm;  + »or  Bericht;  übertt.  a)  auf 
etm.  eingeben,  fid)  auf  etm.  eintaffen  in  cau- 
sam, in  iatam  accus  andi  denuntiationem,  in 
hanc  spem  sententiamque,  in  sermonem ; in  eam 
orationem  (in  eine  Siebe  be*  (Inhalt*;  fiefff  baffin 
äuffernb)  Cnes.  b.  c.  1,  2,  2;  in  bellum,  fin  rem 
publicum,  b)  eine  Xhätigteit  anfangen,  begin* 
nen  iter,  disputationem , orationem,  rationem 
studiorum,  f defensionem,  fborum  crimina; 
(fpdt)  imperium;  m.  inf.  dicere,  acribere;  *ju 
reben  beginnen,  anfieben.  2)  einhergehen, 
sfchreiten  tardius,  *in  arvis,  *solo;  *donis 
mit  tc.;  per  glaciem,  fpedibus  ju  Suff;  fproelii 


vestigiis  ben  Sieg  berfotgen.  Xao.  A)  Ingressio, 
önis,  f.  1)  ©intritt  in  tc  fori;  tp.  (Eingang, 
Snfang.  8)  o.  bet  Siebe,  bet  ®ang.  B)  In- 
gressus, 1)  partic.  0.  ingredior,  ro.  f.  2)  subst. 
-us,  m.  1)  tSintritt,  in  ipso  i.  meo  in  bie 
hStobinj;  t feinblichet  (Einfall  hostilis;  übettr. 
Eingang,  «nfang  futriusque  operis;  *in- 
gressus  capere  nehmen.  2)  ba*  ®int)etfehrei  = 
ten,  bet  fflang  L,  enrsus,  accubitio;  prohiberi 
ingressu  fie  t bunten  feinen  freien  Schritt  thnn; 
instabil  is. 

ingruo,  ui,  — 3.  [in-ruo]  hineinflürjen,  =bte- 
chen  *infensi  hostes;  *Itahs;  fHannibal;  überhr. 
hereinbtechen,  befallen  morbi  in  agrestes, 
pestilentia  in  boves ; periculum,  bellum  Verg, 
Liv.,  tvis  externa. 

inguen,  fnis,  «.  bie  Xürtnen,  SBeichcn  Verg., 
Oe.;  @e{d)lecht*teile  Hör.,  Oe.;  ©efchmulft. 
ingiirgfto,  1.  fin-gurges]  in  einen  ©trübet, 
eine  liefe  htneinftürjcn,  =tauchen,  tp  a) 
se  in  tot  flagitia  in  ben  Strubel  tc.  ftcb  fturjen; 
se  in  copias  alcis  in  jmb*.  Sieichtum  fchmelgeit. 
b)  burch  übermäfftge*  QEffen  u.  Xrintcn  überla  = 
ben  se  in  vinum  Plaut.  [sat.  2,  8,  30. 

In-gustütus,  adj.  noch  nie  oorher  getoftet  Hör. 
Tn-hübilig,  e,  adj.  I)  unhanblid),  ungetent, 
unbehitftich  navis;  qnornm  telum  ad  rernit- 
tendum  i.  imperitis  est;  fcorporum  moles  (pl.). 
2)  tp.  ungefchidt,  untauglich  *u  etm.  ad  con- 
sonsum  Liv.,  finferendis  ictibus,  fstudiis. 
fn-babltäbilis,  e,  adj.  (fett.)  unbemohnbat 
fiu-h&bTto,  1.  beroohnen  eum  sccessum,  Gal- 
liam,  inhabitantes  fflemohner. 

1n-haereo,  2.  1)  in  ob.  an  etm.  h.ottgctt,  feft 
fi$en,  fteefen,  Heben  sidera  sedibns  suis,  ad 
saxa,  visceribus,  falcui,  f patris  cervicibus, 
*cor[>ore,  fleoni,  tergo  Liv. , fugientium  tergis 
auf  bem  Maden  ffhen:  lingua  ttebt  an,  ift  feft  ge= 
maehfen.  2)  bilbl.  ’alcoi  semper  anhangeu,  treu 
ergeben  fein,  *studiis,  ’oculis  imm«  oot  tc. 
fehmeben;  rirtutes  virtutibus,  in  mente,  ea  qnae 
sunt  fons  neque  i.  in  rei  natura;  f memoria« 
tuae  preces  nostrae;  in  visceribus  illud  malum 
hat  ff  <S)  feft  gefegt;  opinatio  inbacrens.  Xao.  fn- 
haereseo,  haesi,  baesum,  3.  in  ob.  an  ctm. 
hangen,  ffeden  bleiben  in  sordibus;  *dex- 
tram  amplexus  inhaesit;  *canis  inhaesuro  si- 
milis  at*  mode  er  ftd)  fchon  an  ben  &afcn  hängen 
Oe.;  bitbt.  pofitae  penitus  in  mentibus  (Ae 
lu-häto,  1.  (fett.)  juhanchen  isto  ore  foetido 
nobis  taeterrimam  popinam  Cie.  in  Pis.  §.  13. 
In-hTbeo,  2.  [in-habooj  1)  burch  Äntegen  ber  h»anb 
surüdhatten,  anhatten,  h£mtnen  frenos,  tebi 
Liv.,  ’equos,  fsuos  manu,  fmanum  alcis,  *pro- 
fluvium  sanguinis,  fincendium.  (fnJbef.  al* 
nautifchcr  t.  t.  i.  navem  retro  ob.  bl.  inhib.,  +i. 
remis  rüdmärt*  rnbern  (ohne  ba*  ©chiff  ju  men< 
ben);  jeboch  gebraucht  Cie.  bie  ffienbung  auch  tm 
Sinne  ».  mit  Siubetn  aufhäten  (»gl.  SSibcrit 
ju  de  orat.  1 §.  153);  bitbt.  hemmen,  befchtän: 
ten  impetum  victoris  adventu  suo;  inbibito  sa- 
lubriter  modo  nimiae  potestatis  Liv.  3,  59,  1; 
imperium;  te  illins  imploratio  et  tox  non  i.; 
feursum  .§alt  machen,  f fugam,  ftransitum, 
fspem,  tcrudelitatem,  thwrima»,  fTolentem 
loqui,  fethhatten,  h'nbern  velut  tacitft  qni- 
dam  verecundiä  inhibemnr  m.  inf.;  m.  qnomi- 
nus,  quin.  2)  bic  §anb  anlegen  an  bie  Stab- 
führung einer  Sache,  anmenben,  gebrauchen, 


410  inhibitio  - 

nuSüben  imperium  in  deditos,  acriter  in  pau- 
cos,  aupplicia  alcni,  imperia  inhibita  (sunt) 
ultro  citroque,  damnum  (©elbftrafe) , f modum 
(ffltafj).  $ao.  inhYbYtio,  önis,  f.  ba#  fjemmen, 
romigum  ba#  9tüdwärt«rubern. 

Yu-blo,  l.  bcn  SJtunb  nacp  ettt.  auffpetren,  nacp 
ettt.  fepnappeit  n)  Bor  Begierbc  uberibua  ln- 
pinis  (b.  fRomulu#);  bilbl.  begierig  nacp  etm. 
trauten,  fdjnappen  *alqd,  talcia  opibus, 
•fhortia;  *abjoi.  congestis  undique  aaccia  indor- 
rais  inhians.  b)  *Bor  SBeugierbe,  (Erwartung 
nacp  etm.  bingaffen,  pinftieren  postes;  pe- 
cudiun  reclusis  pectoribus.  c)  *Bor  Staunen 
bei  ettt.  SKunb  u.  9?afe  auffperren  Cerberus 
inhians;  turba  attonitis  inhians  aniniis,  ut  et«. 

YnhSnestä,  adr.  linhoneatus]  mit  Unepre, 
fcpimpflicp.  — Ynhönesto,  1.  entehren,  be= 
jcptmpjen  palmaB  Ob.  — Ynliöncstns,  adj.  m. 
comp.  u.  sup.  1)  uncprbar,  unfittlich,  fdjänb  - 
licp  vita  misera  atque  i.;  homo  innom  stissi- 
mus,  cupiditas,  »ffactu;  *i.  (jur  eprlofen  glucpt) 
vela  parare;  *i.  vulnera  tergo  accipiunt;  isubst. 
m.  pl.  dictu;  *8.  Stanbe  unanfepnlicp,  gering 
matre  ignota.  2)  pöplicp  Ter.,  Verg 

Tii-hönoiätiis,  adj. m.  comp.  u.  *up.  1)  ungeeprt, 
ohne  Sprenftelle,  opne  ülnfepen.  2)  unbe» 
fcpcnlt,  opne  ©prengabe.  — Ynhönörus,  adj. 
[in-honor]  l)  (fpät)  nicht  in  Hnfepen  fiepenb 
mhonoros  sinens.  2)  offne  yierben  signa  Tac. 

Yn-borreo,  — — 2.  b.  ettt).  ftarren  acies  Liv. 
8,  8,  10.  ®ao.  Ynhorresco,  rui,  — 8.  1)  ju 
ftarren  anfangen,  fiep  ftarrenb  empor» 
heben,  *aper  ariuos  ftröubt  bie  föorften  am  Bug 
empor;  ‘messia  spicea  campis  ftarrt  B.  Sipren 
2)  anfangen  )U  jittern,  fid)  ju  befoegcn, 
erfcpüttcrt  *u  «erben,  auffcpauern,  fiep 
träufeln  *aSr;  Veris  adventus  mobilibus  fo- 
liis;  *unda  tenebris  fcpauert  auf  in  ber  ginfter» 
nt«  Verg.  3)  Bot  Säfte  ob.  Scpteden  jufammen» 
fepauern,  erbeben,  fiep  entfepen  fdomus 
principi«;  fvacuis  (n.)  bet  ber  Üeere. 

Yn-hospTUlls,  e,  adj.  ungaftlicp,  unmirtbar, 
’Caucasus,  ’Pontue.  — Tn-hospYtälTtas,  ätia, 
f.  Ungaftlicpfeit  Cic.  Tose.  4 §.  26.  27.  — 
*Yn-hospYtns,  adj.  = inhospitalis. 

Inhumane,  adv.  m.  comp,  [inhnmanns]  un» 
menfcplicp,  lieblos,  ritdfid)t#lo«,  unebcl, 
gemein  dicere  multo  etiam  inhumanius;  i.  fe- 
ceris  contraque  naturam. 

Yn-liümänYtas;  ätis,  f.  [inhumanua]  1)  Un» 
menfcpliepfeit,  ©raufamteit,  Barbarei.  2) 
SKangel  an  Biibung  u.  Humanität  n)  ltnpöf» 
licptcit,  Un  gef  äff  igt  eit,  Sieb!  ofigleit,SRüd» 
fidjtatofigf eit.  6)  fleinlicpe  Sniderei. 

InhiiminYtfr,  adv.  [inhnmanns]  unartig,  un» 
pöfliep,  rfldficptSIo#.  — Yn-Iiümänns.  adj. 
in.  comp  u.  .?»/>.  1)  unmenfehlid),  graufant, 
bnrbarifdj  homo,  scelus,  crudelitas;  vor  eine# 
Wenfcpen  unwiirbige  äu&erung;  fnec  minus  i. 
pars  viae  quam.  2)  unpöfliep,  ungebifbet, 
lieblos,  ungefeflig  homo  inhumanissimus 
Ter.;  aures;  agrestia  et  i.  neglegentia;  non  est 
i.  rirtus  pat  ein  ^erj  für  anbete  Btenfcpcn;  *se- 
niura  inhumanac  Camenae. 

Ynhümätns,  adj.  [in  u.  humo]  unbeerbigt. 

Yn-Ybi,  adv.  1)  ebenba,  bafelbjt,  i.  emit  unter 
jenen  Plaut.  2;  o.  ber  3*it,  '•  cst  *#  ift  nape 
bat  an,  ootfl.  u.  einm.  Oie.  Phil.  14  §.  6. 

YnYcio  f.  iniieio. 


- iniquus. 

YnYmlca  f.  inimiena  1).  — YnYmlc#,  adv.  m. 
comp.  u.  su».  [inimicus]  feinbfefig,  feinblieb 
— InYmlcYtlae,  ärum,  f.  [in  u.  amicitia]  etgtf. 
feinbfipaftfidje  ©eftnnungen  u.  ÄuBetungen,  gei  n b = 
jipaft  (in  fjSriBatBerpdltniffen)  inimicitias  capere 
Ter.,  suacipere,  exercere,  habere,  gerere , fea- 
pessere  cum  alqo;  quid  inimicitiarum  creditis 
(me)  excepturum  fuisse  Ourt.  6,  16,  18;  sunt, 
intercedunt  mihi  i.  cum  alqo;  i.  deponere,  po- 
nere;  im  sing.  BOtff.  u.  Cic.  Tusc.  4 §.  2t;  in 
ppilofopf).  SpTadjc  jur  Bejeitpnung  be#  abflralten 
Begriffe«  af#  @attung#BorfteIIung,  »orunter  bie 
einjelnen  3ätle  gepdren 

inYmlco,  1.  [imn  icus]  (fett.)  Berfeinben  *ira 
urbes.  — YnYmicns,  adj.  m.  comp.  n.  sup.  [in- 
amicus]  1)  feinbfefig,  feinblitp  (in  $riBot= 
Berpältniffen) ; gepäfftg,  ungünftig,  abge» 
neigt,  alcui  gegen  jmb.  animus;  animorum 
motua;  *dis  senex  Bon  allen  ©Ottern  Berfaffen; 
consilia  cnm  patriae  tum  sibi;  inimicior  erain 
huic  quam  ipsi  Caesari;  nec  quidquam  inimi- 
ciua  quam  illa  (oratio)  rersibna;  ’Berberbfitp , 
BcrpängniäOoII  odor  uerris,  stabulia  ignis, 
fulmina,  *inimicum  (est)  lippis  et  crudis  m.  inf., 
e#  ftbabet  Hör.;  subst.  inimicus,  i,  m.  fieinb 
populi  Romani,  meus,  verba  inimici;  i.  et 
hostis;  quod  eum  infestum  i.  Cn.  Pompeio  (sc. 
esse)  cognoverat  Sali.  Cat.  19,  1;  otii  et  com- 
munis aalutis  inimici;  circumventus  ab  inimicis 
praeceps  agor.  plenior  inimicorum;  inimicissimi 
(bie  größten  geinbe)  Sthenii;  lnimica,  ae,  f. 
geinbin.  2)  *=  hostilis,  terra,  tela,  castra 
Argivum,  inaigne. 

Ynique,  adv  m.  comp.  u.  sup.  [iniquus]  1)  un  = 
gteid)  certatio  miquius  eomparata  Ter.;  ini- 
quissime  comparatum  est.  2)  übertr.  a ) un» 
billig  facere  Plaut.,  circumvenire  Ter.;  causari 
alqm  Hör.  b ) (feit)  nidjt  gefaffen,  ungebut» 
big  Suet.  Caes.  46. 

YnlquYtAs,  ätis,  f.  [iniqnus]  l)  Uncbenpeit  be« 
Boben#,  auip  pl.  loci,  locorum;  Ungfeitppeit 
ber  Sage  condicionis  Caes  b.  O.  7,  19,  3.  2) 

Siptuierigfeit,  Blißfiipfeit  loci,  temporis, 
temporum,  rerum.  3)  Unbilligfeit,  Unge» 
reeptigfeit,  unbillige  gorberung,  über» 
triebene  Strenge,  ipärte  hominis,  +exdtii, 
summae  i.  condemnari. 

Yniqnns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [in-aequus]  J1 
ungleich,  uneben,  fipief,  abftpflffig  locu«, 
ascensus,  *mona,  * doraura ; *pngna  (gn^Bott 
gegen  Seiterei).  2)  ungünftig,  unbequem, 
nachteilig,  gefährlich,  ungelegen  locus,  loci 
ad  declivitatem  faatigium  Caes.  b.  O.  7,  86,  4; 
•litu»,  *hiemes  ftrenge;  defensio  anguatior  et 
iniqnior  auf  einem  ungftnftigcn  lerrain,  certamen, 
condicio,  tempus;  *übetmä6ig,  übertrieben, 
sol  übermäßig  pei&;  innnlus  rastri  ju  f cp  Wer; 
•apatia  ju  eng.  8)  unbillig,  ungcrecpt,  iudex 
parteiifcp  Ter.;  quid  iniquius  dici  poteat?  con- 
dicio, causa,  lis,  lex  Hör.;  sor«,  casus,  pax 
Verg.;  subst.  per  aequa  per  i.  burd|  btOige  ob. 
unbillige  gugeftänbniffe,  fo  ob.  fo  Liv.;  iusto  «e- 
cernere  iniquuui  Hör.  4)  ungünftig  gefinnt. 
abgeneigt,  feinblicp,  ungnähig  in  alqm  Ter., 
alcui,  arnmo  iniquissimo  infestissiraoque,  *cae- 
lestes,  *penates;  subst.  Yrenerem  unam  excludit 
ut  iniquam  geinbin;  mei,  nonnnUi  nostri.  6) 
unwillig,  niept  mit  ©letdpmut,  niept  ge» 
taffen  animo  i.  pati,  ferro;  animo  iniquis- 


initiatio  — iniiistitia. 


411 


simo  mori;  *ut  iniquac  mentia  (mißmutiger) 
asollus  Hör. 

InitiMio,  önis,  f.  [initio]  ©inwethung  in  einen 
ÄnltuS  Suet.  Her.  34.  — Tnltlo,  1.  [initium] 
in  einen  geheimen  ©otteSbienft  einweiljen 
alqm  Cereri  eo  ritu;  alqam  Bacchis  in  }C.;  lni- 
tiatus  est  mysteriis;  fibertr.  ritu  qtiodam  sacra- 
menti  vetnsto  velut  initiatis  militibus  Liv. ; tp. 
puerum  in  bie  SSflrgerlifte  cinfdjreiben  laßen  Ter. ; 
über!).  ein  »eiben  mnnditiis  Plaut. ; fliteris. 
initium,  ii,  n.  [ineo]  1)  gingang,  Wnfang 
silvarum,  disaenaionis,  belli,  orationia,  magi- 
stratus;  Romanorutn  (beb  (gebietet  btt  Ä.)  Caes. 
b.  G.  6,  3,  4;  i.  dicendi  saniere,  eaedis,  confli- 
gendi  facere;  i.  capero,  ducere  ab  re;  fpauca 
repetere  ab  iniüo,  alqd  altiore  i.;  inde  pnmam 
i.  mirandi  (abhängig  n.  i.l  Graecarum  artium 
opera  licentiaeque  nuic  (abhängig  0.  i.  factum 
est)  sacra  profanaque  onmia  spoliandi  factum 
est  Liv.  26,  40,  2;  pl. , mensium,  belli,  rerum; 
maiora  rerum  (Wo  Wir  maiornm  erwarten)  Liv. 
1,  1,  4;  ab  initio  »om  Hnfang  an  (nur  0.  ber 
Sei*)}  initio  im  Hnfange,  anfänglich;  initio  di- 
cendi; i.  nascitur,  oritur.  2)  pt.  a)  bie  ®runb= 
poffe,  ©Iemente.  b)  erfte  £ehrjä|}e,  Än  = 
fangSgrünbc,  ©Iemente  (»gl.  principia)  roa- 
theuiaticorum,  operum,  cognoscendi  ©rtenntniS: 
princip.  c)  f-KcgierungSanfang,  pl.  Tiberii, 
d:  bie  Hufpicien,  mit  benen  ade«  begonnen  Wirb 
Curt.  ö.  9,  4.  e)  geheimer  ©otteSbienft  (Ogi. 
mysterium);  *©erätfcf|aften  bei  einem  ge  = 
beimen  ©ottesbienfte. ’i 
flnicctus,  ns,  m.  [iniicio]  (fett.)  ba«  $arauf  = 
werfen  iniectu  multae  vestis  opprimi  Tac. 
iniicio  (infe.),  ieci  (inierit  — iniecerit  Plaut.), 
iectum,3.fin-iacio]  1) hineinwerfen,  bringen, 
= thun,  4egen,  klaffen,  = fehleubern  mauum 
foculo;  milites  eo  ~ in  nares  an  ®otb  bringen; 
ignes  sc.  in  domnm;  tigna  einjiepen;  +tela,  se 
i.  (Pütjen)  in  hostes,  *se  morti  tn  tc.;  übertr. 
animns  se  i.  (oerfenft  fich;  in  alqd  Oie.  n.  d.  1 
§.54;  tp.  a)  einflößen,  beibtingen,  »crur= 
fachen  alcui  spem,  formidinem,  timorem,  me- 
tum,  terrorem;  ceteris  (naribus)  terror  iniectus 
est  Liv.  26,  39,  18;  iniecta  contentionc ; alcui 
religionem,  certamen,  tumultura,  scropulum, 
cunctationem,  sugpicionem,  admirationem ; alcui, 
alcui  rei  moram  Liv. ; multo  maior  alacritas 
studii.mque  pugnandi  maius  exercitui  iniectum 
est;  alcui  mentem,  ut  etc.;  eadem  ira  deorum 
banc  eins  satellitibus  amentiam,  ut  etc.;  cui 
coram,  ne  etc.  Liv.;  *cnram  (Weuöier);  rerba 
brein  reben.  b)  in  bie  91ebc  einfließen  taffen, 
ändern,  erwähnen  alcui  nomen  cuiuspiam; 
de  alqa  re;  (Hör.)  mentio  inicitur  de  alqa  re; 
naper  iniecit.  2)  anf  ob.  an  jrnb.  ob  etw.  wer; 
fen,  legen,  bringen  pallium  in  alqm  Plaut., 
alcui  fmbm.  Überwerfen,  *sibi  Testern , pontem 
flumini  fchlagen  über  tc.,  catenas  alcui;  socurim, 
frenos  alcui,  *frona  licentiae,  materiain  ®e= 
bdlf,  faggerem,  tignum,  trabes,  monus  ferreas 
©nrerpafen  antegen,  terram  alcui,  *brachia  collo 
fchlingen  um  je.,  *vincula,  laqueum;  inSbef.  alcui 
mauum,  manu«  fjanb  an  imb.  legen  a)  jmb.  jum 
StiliPehen  bringen,  im  Silbe  mihi  rentas. 
b)  einen  ©egenftanb  ohne  richterliche  ©ntfdjeibung 
als  fein  ©igentum  ergreifen,  um  ihn  in  feine 
©ewalt  ju  bringen  virgini  minister  deeemriri, 
*in  iure,  ’maaum  Partie,  fnianus  spoliis  alcis; 


fibertr.  tquieti  eius  mauum  hobt'  ihn  mit  ©e- 
»att  au*  feiner  9}uhe  geriffelt),  c)  jmo.  #or  ® c -- 
rieht  laben  Plaut,  Curt. 

InGüründe,  adv.,  jeboef)  nur  im  comp.,  unauge« 
nehm,  unfrcunblich  Cic.  Att.  1,  20,  1. 
IniücnndTtas,  ätis,  f.  [iniucundns]  Unannchm« 
lichfeit  de.  n.  d.  2 §.  138. 
liidücundus,  adj.  1)  unangenehm  labor  nobis. 
2)  tunfreunblich  adversus  malos. 
In-lüdTcätiis,  adj.  [in  u.  iudico]  unentfcf)ieben 
Quint. 

In-lnngo,  3.  1)  (feit.)  hineinffigen  tigna  in  as- 
seres  Liv.  2)  anfügen,  anfchließen  vineas 
et  aggerem  muro;  tecta  iniuncta  muro  portis- 
que  »eiche  reichten  bi»  Liv.  3)  tp.  a)  jufügen, 
Berurfachen  alcui iniuriam, ignominiam;  (Brut. 
in  Cic.  ep.)  detrimentum  rei  publicae.  6)  auf  = 
erlegen,  -bürben  alcui  laborem,  onus,  lege«, 
munus,  emtatibns  serritutem;  quorum  (inimi- 
corum)  ipse  maximam  partum  i.  (auf  ben  §al8 
gejogen,  jugejogen  bade)  Caesari  Caes.  b.  c.  1, 
4,  4;  -finter  prima  mihi  (mache  mit  eS  Jiir  Pflicht) 
ut;  fnec  sibi  ullius  rei  moram  necessitatemque 
iniungebat  quin  — persequeretur  ohne  fich  butch 
etw  fonft  Nötige?  aufhalten  ju  laffen,  »erfolgte  er. 
iu-lürütus,  unbeeibigt. 
iniüria,  ae,  f.  [in-ius ] 1)  Unrecht,  9fe<httS»cr  = 
lepung,  ©ewaltthätigleit  offere  (Ter.),  fa- 
cere, inferre,  imponere  alcui,  in  alqm  immit- 
tero,  iacero  iniuriam;  iniuriü  alqm  afficere; 
iniuriam  accipere;  (Ter.)  tibi  a me  nulla  orta 
est  i.;  defenderc,  repellere,  propulaare  iniuriam; 
per  i.  auf  ungerechte  Seife;  iniuria  mit  Unrecht, 
iniuriis  (wie  mgratiis)  Cael.  in  Cic.  ep.  8,  8,  2, 
aber  haud  i.  nicht  ohne  ©tunb  Curt.  10,  7,  10; 
in  alqm;  sociorum  gegen  sc. ; tua  »on  bir  ob. 
gegen  btdj  »trübte;  probibere  alqm  iniuriis  ab 
ulqo  ».  feiten  jmbS.,  ab  iniuria;  i.  (pl.)  reten- 
torum  legatorum  bie  in  ber  Rurücfhaltung  ber  ic. 
beftehenbe  SlechtSBerlepung  Caes.  b.  G.  3,  10,  2; 
pro  veteribus  HclTetiorum  L populi  Rom.  gegen 
ba«  1,  30,  2;  1 hospitum  gegen  tc.;  praetor  de- 
cemit  i.  etw.  SBiberrechtlicheS.  2)  inSbef.  o)  gern, 
im  pl.  als  geriehtl.  t.  t.  IBcleibigungen,  yn  = 
jurten,  nna  i.  est  tecum  3njuricn»rojffe,  actio 
iniuriarum.  b)  unbillige  Strenge,  ^lärte 
paterna  Cbm.  c)  wiberrechtlicher  Sejig  ob- 
tinere  i.  Liv.  3)  Sache  wegen  eines  erlittenen 
Unrechts,  Strafe  für  ic.  consulie,  ’caedis.  4) 
Verlegung,  Unbill,  Schaben  frincalorum; 
(Hör.)  facienda  i.  (einen  Stof),  Schub  geben) 
tardis  Hör.;  fpropter  iniuriam  (gerftbrungen) 
retustatis  (herbeigeführt  burch  ic.). 
inlürlösü,  adv.  m.  comp,  [iniuriosus]  wibet» 
rechtlich.  — inlürldsns,  adj.  [iniuria]  wibets 
rechtlich  h«nlielnb,  ungerecht  in  alqm,  vita, 
*i.  (mit  hbhnenbem)  pede;  *donec  cinis  aridus 
i.  ventis  ferar  ein  Spiel  mutwilliger  ffiinbc  bin. 
— iniürluH,  ailj.  ungerecht  iniurrum  est  Com.  ; 
homo  Ter.;  quia  sit  miurium  Cic.  off.  3 J.  89. 
in>tns8n.  abl.  m.  ohne  (Befehl  suo,  alcis.  J.  po- 
puli (ohne  ».  Solle  gewählt  ju  fein)  Toiuntate 
patrum  regniwit;  i.  populi  ac  senatua.  — *in- 
iussus,  adj.  [in  u.  iubeo]  ungeheißen,  ». 
freien  Stüden,  ».  fetbft. 
iuluste,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  finiustu«)  unge  = 
recht,  unrecht  facere,  i.  impieque,  facta.  — 
iniugtfüa,  ae,  f.  [iniuBtus]  Ungerechtigleit, 
ungerechtes  Scrfahten;  bef.  ungerechte 


412 


iniustus  — inopinatua. 


Strenge.  — In-lustuB,  adj.  m.  comp.  u.  suv. 
ungerecht,  ^att  homo,  *nOTerca,  incommoda 
iniustissima,  *regna  unrechtmäßig  erworben,  Mens 
( beö 'Jteibcö'i ; *subst.n., ruetu iniusti;  tp.  brüdenb, 
läftig,  ferner  onus,  *fascis. 
inl  . . . lum  . . . f.  ill  . . . imm  . . . 
innäbYüs,  e,  adj.  [in  u.  noj  unbefchwimmbar 
Ov.  mct.  t,  16. 

iu-nascor,  dtp.  3.  in,  auf  ob.  an  etm.  ae  = 
boten  werben,  machten,  entheben  filbt 
agris  Hör.;  salicta  innata  muri«  Liv.\  ‘innatus 
murex  angemai^fene  Stufdjcln;  eodern  boIo  innati 
Just.;  übertr.  in  hac  elatione  animi  cupiditas; 
summa  ulacritas  et  cupiditas  belli  gerendi  in- 
nata est  (sc.  iis);  insitas  eorum  Quorum;  Tel 

fiotius  i.  (angeborene)  cognitiones  habemus;  re- 
iqua  est  ea  causa,  quae  iam  non  recepta,  sed 
innata  — est;  *amor. 

in-uato,  1.  l)  bineinfdjmimmen  pisces  in  con- 
cham  hiantem;  *unda  dulcis  freto  (hörnt  hinein. 
2)  au(  ob.  in  eim.  fchmimmen  *undam  alnus; 
*lactuca  acri  stomacho;  finsulae;  fTiberis 
campis;  im  Silbe  innatans  verborum  facilitas 
oberflächliche  Quint. 

ln-nftrigäbYlis,  e adj-  unbefdjiffbar  Liv. 
iu-nect«,  3.  1)  an  ob.  um  etm.  fnüpfen,  fchlin* 
gen,  derfnüdfen,  jufammenfnüpfen,  »er« 
fchlingen  *fauces  laqueo,  *lauro  crinem; 
* colla  auro  (golbene  ftalSletten)  innoctuntur, 
»vincula  gutturi;  (fpät)  capiti  diadema;  *qu!s 
(vinculis)  innexa  pedem  (ben  guf)  angebunben) 
pendebat  columba;  finnecti  cerricibus  fid) 
fchlingen  um  ic. ; *i.  (flicht)  coma*  (Sotten).  2)  tp. 
*fraus  inuexa  clienti;  finnexus  (oerwicfelt  in) 
conscientiae  alcis  <=  äRitroiffer  jmbä. ; fHyr- 
canis  innexus  (eng  berbunben  mit  ic.)  erat  per 
afbnitatem;  *causas  morandi  nach  einanber  Dor  • 
bringen. 

in>nitor,  dtp.  fid)  an  ob.  auf  etm.  ob.  jmb. 
(tilgen,  ftemmen,  lehnen  scatis,  cuspide  par- 
maque,  hastfi,  ’baculo,  *templa  innixa  co- 
lumnis,  *alis  fliegen,  in  enbitum  Ncp.,  f servis 
duobus;  bilbl.  quo  (Tiro)  magis  innixa  res  Kom. 
staret;  fartium  adminiculiB ; fsalutem  suam 
incolumitate  Pisonis. 

in-no,  l.  l)  in  ob.  auf  etm.  fehwimmen  ob. 
fegein  aquae  ( dat .)  Liv. , fclassis  mari;  *m. 
acc.  fluTium,  ÜUTios;  innantes  beluae;  ‘innans 
Maricae  litoribus  hineinfriömenb  in  »c-,  burdp 
friömenb  ic.  2)  *auf  etm.  fchtffen,  etm.  be= 
fahren  Sty^ios  lacus. 

in-nöcens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  su/>.  1)  unfhäb* 
lief),  unfcffulbig  "innocentis  pocula  Lesbii; 
epistula.  2)  unfdjulbig,  frtjuIbloS,  ftbetl). 
redjtfchaffen,  unfträflid)  homo;  *mulier  (o. 
bet  Stiefmutter)  nicht  hart,  innocentem  damnare, 
fsanguis,  ffactorum  in  jc.;  unetgennügig, 
ftrengrethtlith  praetor,  abstinentia.  lat),  a) 
tinnöcenter,  adt>.  unfthulbig,  unjträflich  iu- 
nocentius  agere.  b)  iunöceutla,  ae,  f.  Un= 
fdjulb,  tHrrhtfchaffeuheit,  Uneigennügig; 
leit,'Jieblith(eit;au(hco»cr.  mierotr'bieUnfdhulb’ 
fagen  innocentiam  iudiciorum  poenä  liberare. 
inuöcue,  adv.  [innoeuus]  f uufchäblicf),  ohne 
Schaben,  o.  Pfeilen  exadere.  — iunöcuus,  adj. 
[in-noceo]  1)  unfdjäbltch  *herba;  »litns  ficher ; 
unbefchöbigt  *carinae;  fiter  unangefochten.  2) 
unfthulbig,  rechtfchaffen  *homo;  *agere 
causas  i.  bet  Unfcgulbigcn. 


•f-ln-nötesco,  nötui , — 3.  befannt  werben. 
in-nÖTO,  1.  erneuern,  se  ad  suam  intempe- 
rantiam  o.  neuem  jurildfehien  ju  Oie. 
flunoxlö,  adv.  [innoxiuB]  (feit)  unfttäflid) 
in-noxlus,  adj.  1)  unfehäblith  ‘anguis,  tpotio; 
•litus  beffen  SBefifj  anbern  feinen  Schaben  u.  feine 
®cfahr  bringt.  S>ah.  unfthulbig,  fthulbloi, 
harmloä  serrus;  *rerba;  (Liv.)  m.  abl.  crimine; 
(Gurt.)  m.  pen.  initi  consilii  in  caput  regis.  2) 
unbefehäbtgt,  unangefochten  Saß.,  fnaTigia, 
fiter;  funocrfchulbet  paupertas,  mon  De- 
metrii. 

iu-nubo,  3.  in  eine  gamilie  hintinheiraten 
•thalamis  nostris  an  meine  Stelle  alb  Sattin 
rieten.  — Mnnfibus,  adj.  [in  u.  nuboj  unser* 
heiratet,  laurus  ber  jungfräuliche. 
in-nümerabTils,  e,  adj.  unzählig,  unjähtbar. 
$ad.  a)  innümeräbilitas,  ätis,  f.  (feit)  Un> 
xählbarfeit,  gahllofe  Stenge.  b)  innömerä- 
bYlYter,  adv  unzählige  SRa le. 

*f in-nfimerus,  adj.  jahllob. 
in-uuo,  3.  juminfen,  etnen  Sinf  geben  aleni 
Com.;  fdigito;  abfol.  Liv. 

*ln-nuptnH,  adj.  unocrheiratet,  Minerva  jung= 
fräulidb;  »übst.  pl.  f.,  3unafrauen;  nuptiae  eine 
unjeltge  ®hc,  SHcht  b.  Öic.  de  or.  3 §.  219. 
fln-nütrio,  4.  in  ob.  bei  etm.  ern&h*cn,  **• 
jieben  homincs  mnutriti  (auf  u.  bei  ic.  aufge- 
waehfen)  mari;  ü.berri.  pessimis  innutriri. 

Ino,  us  ob.  önis,  f.  f.  Athamas  u.  Helle.  ®a o. 
*Iuöus,  adj. 

Tnoblituh,  adj.  [in  u.  obliviscor]  eingebent 
Ov.  tx  Pont.  4,  16,  87.  [356. 

ln-obrfitiis,  adj.  unüberfchüitet  Ov.  met.  7, 
In-obsirväbtlis,  e,  adj.  unmerflich  *error.  — 
f ln-obscrvaiitta,  ae,  f.  (feit.)  Unachtfamteit, 
llnorbnung.  — * iu-obsorvilus , adj-  uit> 
beobachtet,  unbemerft. 

In-offengns,  adj.  1)  unmifgebalten  *i  pedem 
referre.  2)  tp.  ungehinbert,  ungcftSrt,  un> 
unterbrochen,  frei  fsiccitate  et  amnibus  mo- 
dicis  iter,  *mare,  *vita,  fcnrsuB  bonorum. 
In-officlösus,  adj.  (feit.)  ungefällig,  unbienfi» 
fertig  in  alqru;  testamentum  lieblofe«  ob.  pflieht- 
mibrigeö,  weil  bie  nächften  Sermanbten  in  bem- 
felben  nicht  gehörig  bebaut  werben, 
ln-ölesco,  öleTi,  öletum,  3.  in  etw.  hinein  = 
mathfen,  *libro  in  ben  Saft, 
lu-ömln&lug,  adj.  fluchbelaben  Hör. 

YnSpla,  ae,  f.  finops]  SKittellofigfeit,  nament- 
lich SJiangel  au  äußeren  Mitteln,  9Jot,*lrntut, 
^ilflofigftit  (objeftio)  frumenti,  rei  frumen- 
tariae,  frumentaria;  omnium  rerom,  Tictus,  ci- 
bariorum,  agri,  loci  an  ißlap,  consilii  ftatloftg* 
feit;  inopiae  sobaidinm;  suis  opibus  aliorum 
inopiam  leTare;  aerarii  erfchöpfter  Staatcsfchap; 
inopiae  (benen,  bie  leine  Serteibiger  hoben)  prac- 
sidio  esse;  d.  Stebner,  SDtangel  an  Sebantcn 
u.  {Borten,  Süirftigfeit  i.  et  ieiunitas  de. 
Brut.  §.  202. 

In-öpiuftbUle,  e,  adj.  (fpät)  nicht  gu  nermnten 
ob.  oorguftellen  res.  — ia-opinans,  tis,  adj. 
nicht  a$nenb,  roiber  Sermuten  inopinantem 
alqm  opprimere,  aggredi,  deprehendere;  i.  alqo. 
3)a».  inopinanter,  adv.  =■  ex  inopinato  Suet. 
Tib.  60. 

in*öpinätus,  adj.  1)  unoermutet  res,  rualum; 
cum  hoc  illi  i.  accidisset;  ffinis  vitae,  f bel- 
lum; nec  hoc  tarn  re  est  quam  die  tu  i. ; subst. 


413 


inopious  — insauio. 


nihil  inopinati;  adv.  ex  inopinato  ob.  (Liv.  86, 
6)  inopinato  unoennutet.  2)  ((eit)  nt ä)ti  Ber* 
mutenb  alqm  i.  opprimer«.  — Tn-öpiims,  adj. 
unoermutet,  *Ti8U8,  *qnies;  t quanfco  inopino, 
tanto  maiora  Tac. 

Yn-bpiüsus,  adj.  [inopia]  bebürftig  con- 
silii  Plaut.  — lu-ops,  öpis,  adj.  ber  ftilfe  ob. 
Hilfsmittel  ermangelnb,  l)  hilf’»  mittellos, 
arm,  bebürftig  i.  relictd  a duce;  *solari  ino- 
pem;  inopes  coacti  sunt  ad  opulentiorum  nun 
lium  confugere ; aerarium  i.  (gelbann  i et  ex- 
hanstum;  regio;  ’cupido  bie  unerföttlit^e.  2) 
arm  an  et».,  ermangelnb,  bebürftig  ab 
amicis  ob.  amicorum  an  >C.;  consilii,  yerborum, 
verbis;  *somni  cibique  fdjlaf*  lt.  appetitlos;  *pa- 
terni  ruris  et  fundi;  *rerum  an  ©etjalt  (p.  ©er= 
|en);  auxilii,  humanitatis;  consilii  bilf=,  ratlo« ; 
•pacis  o^ne  ic.;  *mentis,  *animi;  überl).  mad)t: 
lo«,  ohnmächtig,  unoermdgenb  *m.  inf.; 
foppugnatio;  subfit.  (rem)  meliorem  inopi(eoüeef.) 
quam  potenti  Liv.  2,  3,  4.  3)  tp.  arm  an  Sorten 
u.©ebanfen,  bürftig,  mager,  armjelig  lingua, 
oratio,  disciplina,  causa;  überl).  ätmlid),  atm- 
jefig  *inferiae,  *senecta,  ’inopis  aninti  esse. 

Tn-örttus,  adj.  ifelt.)  mir  re  inoratfi  otjnc  bie 
Satpe  oorgetragen  ju  haben  Oie.  p.  Pose.  A.  §.  26. 

In-ordYn&tus,  adj.  ungeorbnet,  o.  Truppen  — 
nicf)t  in  9f ei^e  u.  ©lieb  geftellt;  subsf.  n. 
Unorbnung  alqd  ex  inordinato  in  ordinem 
redigere  Oie.  de  univ.  §.  7;  to.  ÄuSbrud  n.  pl. 
i.  digerere. 

Yn-orn&tos,  adj.  I)  ungefd)mfidt  mulier;  *comae. 
2)  o)  B.  bet  Webe,  f d)  m u d 1 o «‘  orator,  *vcrba. 

Inöas  (.  Ino.  [6)  ’ungepriefen. 

Inp  . . . f.  imp  ... 

lnquam,  is,  it,  rerb.  def.  id)  fage,  fpred)e  1) 
bei  birefter  Bnfübrung  bet  Sorte  )mb«.  Homulns, 
'luppiter’,  inq.,  Huis  iussus  avibua'  etc.  'Haec', 
inquit,  'a  me’,  Vercingetorix ; 'vincite’,  inquit, 
'Bi  ita  vultis’,  Labienus.  Quid  tandem  novi? 
'Nihil  sane’,  inquit  Brutus.  'Nonne  vides’, 


tibus  et  in  secessu  quiescentem  per  convicia 
et  iocos;  pass,  assidue  varieque,  multis  undi- 
que  libellis  et  tarn  querulis,  nullia  rumonbus. 
— In-qulfttns,  adj.  m.  f comp.  u.  tsup.  un- 
tubig  bomo,  animus,  ingenia,  *dux  inquieti 
turbiaus  Hadriae,  'praecordia  geängftigt. 

inquYlinus,  i,  m.  |{t.  incolinus  o.  incola|  brr  irgettb- 
»o  mobnt  opne  ©tgentumSretpt,  ber  SDlietSmann, 
3n|a|(e  te  inq.,  non  domino;  praediorum,  pri- 
vatarum  aedium  Suet  ; regionuin  Just .;  o.  Sicero 
i.  civis  urbis  Romae,  weil  er  fein  gehonter  tönt. 
Bürger  war. 

inquTnäte,  adv.  [inquinatus]  (fett  ) unrein  ad- 
modum  inq.  loqui,  multi  inq.  loquentes  Oie. 
Brut.  §.  268.  — InquYnfttus,  adj.  m.  comp.  u. 
sup.  [parfte.  o.  inquino]  bcfledt,  befd)impft 
homo  vita  omni,  ratio  sordidissima  et  inquina- 
tisaima,  sermo  inquinatissimus;  unrein,  un* 
ebel  verba.  — Inquino,  1.  Bcrunreinigen, 
befdjmufen,  befleden  (bie  Befledung  al«  @nt= 
ftcÜung  best  (Schönen  betrachtet)  vestem  Plaut.; 
*aquam  venenis;  aqua  cadaveribus  inquinata; 
tp.  befleden,  be|(f)tntpfen  amicitiam  nomine 
criminoso,  domestica  inhumanitate  nostrae  ci- 
vitatis humanitatem , famam  alterius,  se  vitiis 
atque  flagitiis,  libidmibus,  *aere  tempus  aureum 
nerfülfdicn  = cljem  machen. 

inqttiro,  sivi,  situin,  3.  [in-quaero]  l)  nach  ettn. 
fueben,  ettn.  auffutpen  corpus  alcis,  sedes;  im 
BilDe  reram  honcstatem  nimm  natura  maxime. 
2)  in  eine  Sache  einbrtngenb  unterfud)en,  er> 
fot leben  diligenter  in  ea;  Calvus  orator,  ni- 
mium  inquirens  in  se  atque  ipse  sesc  obser- 
vans;  *tiliu»  patrios  in  annos  (bei  beit  Hftrologen 
ober  burtb  Saubermittel);  vitia  alcis  Bor.;  m. 
inbir.  StagcfaB;  inSbef.  ffluffdflüffe  u.  Be»ei«  = 
mittel  jur  Klage  gegen  jmb.  fud)cn  in  coin- 
petitores,  in  Siciliam.  Ta»,  a)  Inquisitlo,  önis, 
f.  lt  fba«  Kuffudjen,  Wachfucfjen  novoram 
militum;  esse  alcui  inquisitioni  B.  jmbm.  gefugt 
tBerben  mülfen  — nicht  ba  fein  Plaut.  2)  Unter: 


aliquis  cubito  stantem  prope  tangens  inquiet, 
'ut'  etc.  Hör.;  fett.  tn.  (lat.  mihi;  (Ter.)  eccum 
me,  inque  fprich.  2)  bei  nad)brüdlid)er  Siebet: 
Polung  ber  eigenen  Sorte,  |agc  id),  hunc  ununi 
diem,  hunc  unum,  inqnam,  dient;  tnäbef.  nad) 
©arentbe|en.  3)  wenn  ein  Borbet  ttur  anbeutungi- 
tneife  au«gefprodjener  ©ebanfe  befriftigenb  au«ge= 
fübrt  ob.  ba«  Borljergefagte  für«  u.  biinbig  ju= 
fammengefa&t  wirb,  in  welchem  gafle  feine  Sie> 
berbolung  eine«  oorbergebenben  Sorte«  ftattfinbet, 
sed  haec  omnia  (quae  de  omatu  orationis  dixi) 
perinde  sunt,  nt  aguntur.  Actio,  inqnam,  in 
dicendo  una  dominatur;  omnes  vincendi  studio 
tenebamur  etc.  Omnes,  inquam,  vincere  vole- 
bamus.  1)  bei  (Einführung  B.  ©intBÜrfen  u.  jmar 
eine«  unbffttmmteit  ©egner«,  inquit  jagt  man, 
beigt  e«:  nondum  gnstaTcrat,  inquit,  vitae 
suavitatem;  bei  mJglidjen  ffitntnütjen  befielt,  mit 
bem  man  |pri<bt,  ober  jebe«  fingierten  ©egner« 
quonam  modo?  inquies;  quid  ad  istas  ineptias 
abis?  inquies.  6)  bt«IB.  toenn  |4ott  eitt  Sort 


Dotbetgegangen  i|t,  toeltfif«  bie  bir.  SRcbe  anfünbigt 
Sex.  TnDins  exclamat:  aspice,  imperator’,  in- 
quit; bi«»,  meggclafien,  be|.  naip  tum  ille,  huic 
ego  u.  bergl.;  autb  bi«w  »ieberbolt. 
tln-qnies,  etis,  adj.  — inquietus  unruhig. 
tlnqnl«to,  1.  jinquietus]  beunruhigen,  bebel» 
ligen  ulqiu  ofticii  cunsfi;  Ilomau  morantem  li- 


futbung,  ©rfotitbung  veri;  al«  gerid)t!.  t.  t. 
ba«  fluflutben  ber  Beweismittel  jur  Slage 
gegen  jmb.,  candidati,  accusatoris  gegen  ic.  ft) 
Inquisitor,  öris,  m.  t9luj|ud)en  Berbütbtiget 
Ber|onen,  häftber,  Spion;  be|.  gMP'tent, 
Unterjutbungiriibter. 

Inqulsitus,  a,  um  unttnter(ud|t  Plaut. 

lnr  . . . f.  irr  . . . 

fln-HÜlübriH,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  ungefunb 
cibi;  insaluberrimo  tempore;  hic  (flumen  Oxus) 
i.  est  potui  Ourt. 

*in-sUütätiis,  adj.  (feit.)  ungegrüfit,  m.  Zmeft« 
inque  »alntatam  linqno  Verg.  Acn.  9,  288. 

in-sänähilis,  adj ■ unheilbar  morbus,  ’caput; 
tp.  contumeliae,  ingeniutn,  nihil  insanabilius 
esset;  sttbst.  remedia  insanabilibus  (m.)  adhi- 
bere  Ourt. 

lnsAn«,  adv.  m.  *comp.  [insanus]  unfinttig.  toll 
in  silvam  non  ligna  ieres  insanius  Hör.;  {ehr 
heftig  amare,  esurire  Plaut.  — insänia,  ae,  f. 
[insanus]  unfinnige«  Betragen;;)!.,  unfinnige 
Unternehmungen,  tolle  Streiche;  concu- 
piscerc  alqd  ad  i.  bi«  jum  ToOwerben;  *belli 
unfinnige  Begierbe  nach  tc.;  *poetiftbe  Begeifte  = 
rung  amabilis;  inSbef.  unfinnige  Übertrei: 
bung,  Sufttanb,  Bracht  villarum,  vestium, 
libidimim;  res  ad  hanc  i.  yenit. 

insänio,  4.  (insanibat  Ter.)  [insanus]  unfinnig 


414 


inuanitaa  — insepultua. 


fein,  bei.  o.  Seibenfdjaften  ganj  u.  baucrnb 
bcperrfcbt  tuerben  in  petendo  consulatu,  nnnc 
qnoque  consul  inaanit;  nisi  ego  inaanio;  ex 
amore  Plaut.,  ix  iniuria;  *i.  (fid)  toller  ffreube 
bingeben,  jchroärmen)  iuvat;  *o.  SRecre,  toben; 
*amorea  («ec.)  alcia  rafenb  in  imb.  oertiebt  (ein; 
♦atatuaa  emeudo  wie  toll  oerfeffcn  fein  aui  ic. ; 
'buic  errori  eiinileni  (erroremj  auf  ähnliche  Slrt; 
*Bollemnif  natf)  ber  SRobe;  cum  ratione  bei  boQem 
Öcrftanbe  Ter.-,  certa  ratione  modoque  jt)ftema= 
tifcf)  U.  metl)obijd)  Hör. ; *qu&  atultitiA  me  i. 
putaa  lomme  id)  unter  bie  SSfltjnfinnigen;  *inaa- 
niens  aapientia  Hör. 

insäintaa,  atia,  f.  [inaanuB]  Ungefunbheit, 
frantf)aftcr  Sttfianb  Oie. 

in-sAims,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  eigtl.  nicht  ge= 
(unb  I)  toll,  wahnfinnig;  subst.  quod  idem 
contingit  insanis;  mille  ovium  i.  (0.  2tjajc)  morti 
dedit  Hör.  2)  oor  SJeibenjdjaft  unfinnig  (ganj 
itt  ber  (Bemalt  berfelbett  u.  beS  öebtauep®  feiner 
Sernunft  nicht  mächtig)  homo,  contio,  *vat«s  be= 
geiftert,  *800108  tobenb,  fvontua,  *sidera  caprae, 
*leo  als  Sternbilb,  *t<drum  ooll  unfinnigen 
SJätmS;  *leges;  and)  *totl  machenb  aqua.  2) 
übermäßig  gtof),  heftig  molea,  montes,  tre- 
pidatio,  cupiditas,  *labor,  *amores,  *fulgore«, 
(Plaut.)  m.  inaanum  als  adv.  =-  übermäßig  i. 
magnum  negotium , maltim. 

iu-satiabllis,  e,  adj.  1)  unerfättlich  cupiditas, 
animnB,  avaritia,  +manuB  (pl.),  tm.  gen.  aon- 
guinU.  2)  nicht  fättigcnb  — beffen  man  nicht 
fatt  Werben  tann  pidchritudo,  specics,  snppli- 
cinm.  XaB.  tlnsitlAbiitter,  adv.  unerfättlich- 

In-sStietas,  ütis,  f.  Unerfättlicpfeit  Plaut. 

In-sitürAbYlis,  e,  adj.  unerfättlich  Cie.  p.  Sest. 
§.  110.  2>a B.  lu-sÄtirAlillltcr,  adv.  unerfätt> 
lieh  «.  d.  2 §.  64. 

luscendo,  di,  Bum,  3.  [in-Bcando]  *—  ascendo 
hinein-,  hi'tauffleigen,  befteigen  currurn, 
macendo  (sc.  navem)  Plaut.,  fcquum,  fiuacenao 
equo  Xao.  insccnsio,  önia,  f.  ba®  (Einfteigen, 
ba®  VInborb gehen  in  navmn  Plaut. 

In-scientt,  adj.  1)  nicht  mifienb,  ohne,  wiber 
äBiffen  me  absente  atque  insc.  Plaut.;  me  iusc. 
factum  est;  insc.  cnncti«,  insciina  fecit.  2)  (Ter.) 
einfältig,  albern.  Xao.  a)  Inwlenter,  adv. 
ungefchidt,  einfältig  faci-ro;  tuba  a Gracco 
i.  infiata.  b)  inaclentia,  ae,  f.  Unwiff e n l) e i t , 
Unfenntnis,  Unfunbe  ibloher  SRangel  an  öif» 
fen,  infolge  beffen  man  etw.  nicht  gehörig  inne 
hat)  i.  et  error;  locorum;  eiua  usua  Caes.;  m. 
gen.  subj.  U.  obj.,  propter  praetorum  i.  belli 
Nep. ; Unocrftanb  vulgi. 

inscite,  adv.  mit  comp,  [inscitusj  ungefchidt, 
ungereimt,  plump  naveB  i.  factue;  i.  com- 
parare  alqd  cum  alqa  re;  unoerftänbig  tur- 
pem putat  metuitque  lituram  Hör.  XaB.  inscl- 
tia,  ae,  f.  [inacitua]  ber  SRangel  an  gähigfeit, 
baS  (Erlernte  gebrauten  fo  wie  ba®  $mcd= 
mäßige  u ©endliche  ju  finbett,  llngcfdjidlid}- 
feit,  UnBerflanb  barbarorum;  temporis  im 
Gebrauche  ber  3eit,  rtruiu,  negotii  gerendi,  ferga 
domum  auam;  abfol.  Com.;  = inacientia, 
W.  f-,  ‘aanetarum  legum,  *vafri  iuriB.  — Insci- 
t ns , adj.  m.  comp.  u.  (Bortl.)  sup.  ungefchidt, 
unberftänbig,  albern,  oerfchrt. 

inscius,  adj.  [in-scio]  unwiffenb,  u 11  tun  big 
(immer  mit  Xabel;  Bgl.  n^ecius)  homo,  quom 
inscii  (ohne  e®  ju  wiffen)  ministis,  me  inscio 


ohne  mein  ®iffen,  omnium  rerum,  ’equus  aevi 
feine  Jlugenbftärfc  nodj  nicht  fühtenb,  *culpae  frei 
Bon  ic.;  quid  in  Haeduis  gereretur  Caes. 

in-acribo,  3.  1)  in  ob.  auf  etw.  fchreiben  alqd 
in  basi;  nomeu  auum,  sna  nomina  in  libria,  in 
periculo  suo  in  ba®  SrotofoU  feines  fgrojeffeS; 
m.  dat.  monumentia  CYc.  de  har.  resp.  §.  58; 
auch  bl.  insc.  sc.  nomen  »num;  im  Silbe  oratio- 
nem  in  animo;  sit  inacriptum  in  fronte 
uuiuseuiusque  civis  e®  muß  jebem  Bürger  auf  ic 
gefchrieben  flehen ; prägn.  Sotera  inscriptum  ea«e 
(bah  er  in  einer  3nf<hnft  ©oter  genannt  würbe) 
■vidi  SyracuaiB  Oie.  Verr.  2 §.  154;  tp.  ai  fiep 
jujehreiben,  beilegen,  jueignen  sibi  nomen 
philoiophi.  6)  *etw.  als  Urheber  bejeiepnen, 
deon  sceleri  bie  QJötter  als  Sorwanb  für  einen 
Sresel  gebrauchen;  mea  dextera  leto  inscribenda 
tuo  ast.  2)  mit  einer  3n=  ob.  fluffeprift  be* 
jeiepnen  statnaa,  faras,  epiatulam  patri  an  ic. 
abreffteren,  richten;  tfflana  inocripta  befeprieben. 
3n8bef.  a)  einem  Sucpe  einen  Xitel  peben,  ein 
Such  betiteln,  über  qui  Oeconomicus  inscri- 
bitur  ben  Xitel  füptt  b\  [Com.)  burtp  eine  au®= 
gehängte  Xafel  jum  Sertauf  ob.  jur  Sermie- 
tung  auSbieten  aedes  venali-s  literis;  falqm  li- 
teratorem  auSbieten alSic.  c)*fenntliehmaepen, 
bejeiepnen  sua  quemque  deorum  facie  -,  florcs 
inacripti  nomina  ragum  Verg.;  veraft  pulvis  in- 
Bcribitur  hastä  — wirb  burepfuript.  Xao.  in- 
scrlptlo,  Onis,  f.  1)  (feit.)  baS  Xarauf fepreiben 
nomini«.  2) Sluffcprift  einer  Statue;  Xitel  eines 
SucpeS;  mit  «nfptelung  auf  baS  b.  Sllaoen  ge- 
tragene Xäfelcpetf  welches  eine  Slngabe  be®  Steife®, 
«IterS  >c.  betfelben  enthielt,  B.  einem  SflaBen  ar» 
quidem  eiua  ct  quasi  i.  comoedua  Plin.  ep.  5, 
19,  8. 

in-Kculpo,  3.  l)  einfepnipen,  eingraben  sum- 
mam  patrimonii  aaxo  Hör.,  f elogium  tumulo, 
foedua  insculptum  columnfi  aeneä  I.iv.  2)  tp. 
cinprägen  natura  in  mentibua,  ut  etc.;  Omni- 
bus innatum  est  et  in  animo  quasi  insculptum 
esse  deos;  res  inaculptae  in  animo. 

In-sSc»,  accui,  aecturn,  1.  fepneiben,  ein  = 
fepneioen  gurgulionoa;  ineecta  (weiter  auf  ge « 
fcplipt)  cutc. 

inaertätio,  öni«,  f,  [inacctor]  1)  (feit.)  baS  Ser  = 
folgen  bosti«.  2)  tp.  jluSfälle  auf  imb.,  Ser» 
öpnung,  Serunglimpfung  alci«,  ft«niporum 
laudianorum  obliqua  1.  — inseetätor,  öris, 
1».  (inBectorj  Serfolger  plebia  Liv. ; tp.  Xabler 
vitiorum. 

in-Bcctor,  dep.  1.  (/ut.  insectabit  Plaut.)  feinblicp 
brängen,  heftig  jufepen,  oerfolgen,  an- 
reifen  aquila  alias  ave»  inaectana  et  agitana, 
nriae  impioa,  *lierbam  raatris  ju  Bertitgen 
jutpett;  partic.  praes.  als  subst.  inaectant  a bie 
Serfolger  Cie.  n.  d.  2 §.  127;  pass,  finaectatus 
ab  floate;  tp.  mit  SBorten  oerfolgen,  jufepen, 
Berpdhncn  alqm  malcdictia,  contumclüs,  cri- 
minibua;  acerbiua  in  alqm  invehi  inaectarique 
vehementiua;  inimic*  ; *ultro  alqm  maßregeln, 
fchulmeiflem. 

In-aeneaco,  senui,  — 3.  in  ob  bei  etw.  altern 
*libris,  *malia,  fiisdem  negotiie,  faingulis  actio- 
nnm  partibua. 

ln-aepultna,  adj ■ unbegraben  acervi  civinm, 
alqm  i.  proicere,  i.  periiaac,  *membra;  aepul- 
tura  baS  fo  gut  toie  feines  ijl,  ein  fluthwürbigeS, 
unfeligeS  Cie.  Phil.  1 §.  5. 


inaequor  — inaignia.  415 


in-aeqnor,  dep.  3.  auf  bem  ffu&e  folgen,  natp  = 
folgen,  bef.  bet  ßeit  ob.  Dteipe  natp  equitatna 
iusequeua;  longo  sed  proximua  intervallo,  *ca- 
sus,  *cinen-a  atque  osaa  alcis;  *vocalem  temere 
insecutac  Orphea  ailvae;  *pinum  (bem  Stpiff) 
oculia  unoerwanbt  nacbftpeti;  f scripta  inaequen- 
tia,  annus  inaequens , finsequenti  die,  fnocte. 
3n«bef.  a:  pergam  atque  inaequar  longiua  meinen 
SBeq  weilet  oerfolgen  Cie.  Verr.  3 §.  61.  b)  bapin 
arbeiten,  fitp  bemühen  nec  vero  te  rhetoncis 
libris  ut  erndiam;  *m.  inf.  c)  fciitblid)  Oer» 
folgen,  natpfepen  hoatem,  fugientes;  alqm 
gladio  stricto,  clamore  et  miniB,  per  aolitudi- 
nes , per  octoginta  stadiu;  *ora  alcis  manibua 
loofdjlagen  auf  jc.  ; tabeln,  imbm.  jufefetn  alqm 
irridendo,  turpitudinem  vitae.  d)  prdgn.  itatp» 
folgenb  jmb.  erteilen,  eteilen  mors  inaecuta 
Gracchum  eat  Che.  de  div.  2 §.62;  Verg.  Aen. 
9,  275. 

1.  in-aero,  sevi,  attum,  3.  1)  pineinjätn,  ba» 
jwiftpenpflanjen  *oleae  truncoa;  pfropfen 
piroa;  insita  mala;  ramoa  Verg. ; bap.  in  Cala- 
tinoa  Atilios  iuaitua  einoerleibt;  finaitu»  (einge; 
idjobcn)  et  adoptivua.  2)  tp.  o)  einpflanjen, 
»prägen,  eingeben  eloquentia  novos  opiniones ; 
ntia  alcui  Ihn.  3n«bej.  partic.  aud)  ali  adj. 
inaitus  ei  ngepf  langt , angeflammt,  angebo» 
ren,  o.  Statur  ob.  burtp  (trjiepung  ic.  eigen, 
eingetour jelt  »irtua,  opinio;  natura  Sollt» 
tpataltei;  i.  quendam  animi  furorem;  i.  eorum 
(deornmi  vel  potiua  innataa  eognitionea  habe- 
mua;  (Bor.)  via;  menti  coguitionia  amor;  buic 
populo  ita  fuerat  libertaa  i.;  hoc  naturä  i.  eat 
ut;  nt  esset  insitnm  militibua  vincerej  de  i. 
cuinsque  (ft.  cuiquei  virtute  Oie.  b)  oeteini» 
gen  Corpora  animia  Cic. 

2.  in-aero,  serui,  aertum,  3.  1)  pineinfügen, 
»fteden,  »tpun,  »bringen  collum  in  loqueum, 
falcea  longuriia  inaertae,  cibum  alcui  in  ob, 
*inaertae  feneatrae  ben  JBditbcn  eingefügte,  *arma 
femineis  mercibua;  fgemmaa  aoleia,  *aeram 

K;  oculoa  in  curiam  ala  ebler  Sluabrud  ent» 
enb  bem  bcutfipen  uneblern  'bie  Stofe  fteden 
in';  *oculos  in  (aicis)  pectora,  caput  in  tento- 
ria  Xir.;  fdigitos;  fpraedia  agria  meia  vicina 
atque  ctiam  inserta  barin  liegcnbe;  trecentoB 
imteris  padft  pinein  Hör.  *)  tp.  u pincin» 
bringen,  einmijepen,  inäbef.  in  ber  Siebe,  ein» 
flecpten  deos  minimis  rebua,  f ignohilitatcm 
au  t m magnis  nominibua,  fnomen  iamae  be» 
rüpmt  madpen,  querelas,  fabula  huic  loco  iuse- 
ritur,  *scriptis  alqd;  frationca  orationibua ; 
•iocoa  bistoriae;  *ae  bellia  civilibua  fitp  einmi» 
fepeit  in  jc. ; ae  in  circuloa  Liv.  b j anreipen, 
beiaefcllen,  einoetleibcn,  oetfefien  *alqm 
vatibus,  ’choro;  *dccuB  Caeaaris  ateliia  et  con- 
silio  Iovia;  ’fannliae,  numero  civiura;  feuin 
imuginibua  Caeaaris. 

inserto,  t.  [intens,  o.  2.  inseroj  pineinfügen, 
■ fleden  ‘clipeo  ainiatram  aptana. 
iii-aervio,  4.  (/ut.  inaervibis  Plaut.]  1)  bienft» 
bar  fein,  al*  SafaH  reges  ins.  rvientes  Tue.  hist. 
2,  81.  2)  tp.  a)  jmbm.  ju  tienften,  ju  SBillen 
fein  alcui;  alqm  Plaut.;  temporibus  fitp  natp  IC. 
riepten,  nihil  eat  a me  temporis  causii  inaervi- 
tum  ben  äRantel  naip  bem  SBinbc  gebangt  b ) 
einer  3a<p<  ergeben  fein,  etto.  eifrig  betrei» 
ben.  abmarten,  förbern  honoribua,  suis  com- 
modia,  artibua,  studiia  alcis,  magis  brmitati 


corporis  quam  ingenii  acumini,  fomnibus  rebua 
(auf  ade  mogütpc  Seife). 

•ln-slbilo,  1.  pineinfaufen,  »braufen. 

inatdeo,  aedi,  seaaum,  2.  [in  u.  aedeol  1)  in  ob. 
auf  etto.  fipen  equo,  *toro,  fi.  (feftliegenb) 
capulo  manua;  tp.  in  etto.  feftjipen,  paften 
in  animis  onmium  penitua  oratio;  betum  crimen 
facile  in  exulcerato  animo;  *dolor  pedibua.  2) 
milit.  t.  t.  befept  palten  fauces,  locum,  farcem 
Capitolii  mixto  railitc  etc.;  ad  insidenda  itinera 
Liv.;  Alpibua  inseaais,  uiontea  praeaidiia  inses- 
aoa  Tue. ; itbertr.  non  bellum  sed  van  am  ima- 
ginem  belli  insediaae  Capitolium  Liv. ; aud)  be» 
toopnen  ea  loca  Tac.  ann  12,  62.  ®ao.  inaT- 
diae,  iirum,  f Startstellung,  ^ittterl)alt,  fo= 
taobl  bie  SJtenftpen  alt  ber  Ort  insidias  locarr, 
collocare,  inatruere,  atruere;  fi-  cooriuntur;  in- 
vadere  alqm  ex  L;  milites  collocare,  signa 
ponere  in  insidiis;  i.  intrare;  ex  i.  consurgere; 
pelago  Danaum  i.  praecipitaro  bai  pöijcnie 
$fetb  Verg.  Atn.  2,  30;  ‘explorare  i.  (ben  3(paf» 
ftaD,  »o  er  ben  Stpafcn  auflaucrn  fann)  ovilia 
circum  (o.  fflolf);  übertr  — 2.  indago,  ro.  f., 
insidiis  claudern  valles ; *'fflilbfd)euipc.  2)  tp. 
fUaepftellung,  ^linterlift,  Slnfiplag,  peim  = 
lilper  Äunftgriff  (aud)  o.  Siebner),  per  i.;  per 
dolum  atque  i.;  ex  L,  auep  bl.  insidiis  pinter 
liftigerWeife;  m.  gen.  obj.,  nrbanae  caedis  atque 
incendiorum;  i.  vitae  facere,  ponere;  i.  ponere 
contra  alqm:  i.  alcui  parare,  i.  opponere,  ten- 
dere,  collocare,  atruere,  adhibere,  compararc, 
fi.  praepararc  in  caput  alcis;  tibi  i.  fien  (beim 
fpanbcri  Hör.;  lüde,  trug  *noctia,  fomnibus 
i.  temptatua. 

iuaidiätor,  öria,  m.  [inaidiorl  1)  fein  im  ipin» 
terpalte  liegenber  Solbat.  2)  tp.  Statpftel» 
ler,  Sluflaurer  viae,  imperii;  o.  l&tbfcplcitper 
Hör.  rnt.  2,  6,  25.  — insYdior,  dep.  1.  [inaidiao] 
1)  im  §interpaltc  liegen  u.  auf  jmb.  lauern, 
bap.  tp.  imbm.  nadjftellen,  auf  jmb.  lauern 
alcui;  (Nep.)  Piraeeo  einen  $anbfttci(p  beabfitp» 
tigen  gegen  ic.;  in  legatis  insidiandis  Cic.  2) 
auf  etto.  lauern,  ein.  abpaffen  sornno  man. 
torum,  huic  tempori. 

insldiöse,  adv.m.sup.  [inaidioaua]  pinterliftig, 
röntcoolL  — iustdiosus,  adj.  m comp.  u.  sup. 
[inaidiae]  pinterliftig,  ränleooll,  gcfäprlid) 
amici;  quie  insidioaior?  fnatio;  leuo  Hör.,  lo- 
cus, fitinera,  bellum. 

ln-aido,  3.  l)  in  ob.  auf  etto.  fitp  fefcen,  fidj 
nieberlaffen  *apes  tloribus,  ’digiti  membris 
fitp  einbrüden;  fCapitolium  inaesaum  diria  avi- 
bus  paben  fitp  gefept  auf  ic.  2)  fitp  wo  nteber» 
laffen,  um  ba  ju  wopnen  ’ingia;  fitp  feft  fepen, 
Ifäofto  faffen  tumuloB,  viam,  itinera,  farceni 
milite;  aemen  in  locia;  tp.  fitp  jeftfepen,  fidj 
feft  etnprägen,  einwurjeln  in  memoria, 
fverba  memoriae,  oratio  in  animo,  tibi  auapicio. 

iusigne  f.  inaignia.  — insignio,  4.  (imperf.  in- 
signibat  Verg  Aen.  7,  790)  [inaignia]  auOjeid); 
nen,  bejeidjnen,  fenntlup  ma4en  *agros 
tropaei»;  foratorem  veatibua  fucatis  pcrauS» 
pupeu;  Poatumiua  nulla  triati  nota  eat  ineigni- 
tua  pat  jum  9lbjeitpen;  fannua  funeribua,  cala- 
mitatibua  ineignitur. 

inaignia,  e,  adj.  m comp,  [in-aignum]  burtp  ein 
flbjeitpen  ienntlitp,  abflctpenb  ob.  auffallenb 
uxorea  auro  et  purpura,  *boa  macnlis  et.  :ilbo_; 
veatis  abftetpenbe,  bejonbere  Ämtellcibuiig;  o ‘ 


4 IG  inaigne  — insoleus. 


deformitatem  auffallenb  ; ( Tac .)  consilio, 

manu,  voce  i.  hosti;  tp.  peroorftecpcnb,  auf  = 
fallenb,  auigejeicpnet,  halb  lobcnb,  balb  ta= 
bdnb  virtus  Scipionis , gaudia,  calamitas,  in- 
signior  contumelia,  ’Homerus  gefeint,  annus 
incendio  ingenti,  “pietate  et  arrnia  etc.;  'Baecho 
Tiiebae,  Apolline  Delphi  (=•  nomine  ob.  gloria 
Bacchi,  Apollinis);  homo  Omnibus  notia  turpi- 
tudiuis  gebranbmattt;  * insigni»  (ö.  mit  gefenm 
jeidmet)  tota  cantabitur  urbe  Hör.;  alqd  i.  fa- 
eere  alcui  einen  $»enfwttel  artpäiigcn  Ter.;  *subst. 
dicere  inaigne  ein  popeä  Sieb;  insignem  «beit 
§open)  attenuat  deus. 

Qnsbef  Inaigne,  is,  n.  Rcnnjeidjen,  Hbjeitpen, 
bef.  eine«  SlmteS  ob.  einn  SBürbe,  be*  Siange«, 
StanbeS  jc.,  6prenjei<pen  (öfter  pl.);  autp  Sig* 
nal,  i.  (Kriterium)  veri;  pacatmn  frieblidjeS ; 
cum  omnium  malorum  suorum  insignibus;  in- 
signia  imperatoris,  imperii,  sacerdotum,  ponti- 
tiealia,  regia,  tfamiliarum  (Söeinameni,  ftrium- 
phorum,  fpraeturae,  neque  in  literis  neque  in 
faecibuB  insignia  laureae  praetulit  Cats.  b.  c. 
3,  71,  .3;  i.  militaria  u.  bl.  insignia  (Qierraten 
bn  Slflfhing,  bef.  bet  feinte  jc  ),  abiecta  militiae 
i.  Tac.;  legiones,  non  laetae,  ut  assolet,  neque 
insignibus  fulgentes  Tac.  ann.  1,  26;  omnium 
harurn  gentium  insigne  rotunda  scuta,  breves 
gladii  et  erga  reges  Obsequium  Tac.;  navem 
Bruti,  quae  ex  insigni  (flbmiralöflaggel  fa- 
cile  agno6ci  poterat;  *nocturnum  jlacptfignal, 
illud  i.  ($ra(ptftild)  penatium  hospitaliumque 
deorum;  fregiae  vestis  insignia;  collect,  regio 
insigni  et  armis  fulgentibus  conspicuus  Curt.; 
bef.  pl.  bei  feftlitpcn  ©etegenpeiten  aufgeftedtc 
$ra<ptftfide,  Statuen  u.  Dgl.  quae  in  amplo 
ornatu  scaenae  aut  fori  appellantur  insignia 
Oie.  2)  tp.  pacis,  victoriae,  laudis,  gloriae, 
virtutis;  quasi  verborum  ©lanjpuntte. 
lnslgnite,  adv.  m.  comp,  [insignitus]  a u 4 a e = 
geiepnet,  auffallenb,  aufierorbentlitp  alqd 
postulare  Plaut. ; i.  improbus,  impudens;  quo 
insignitius  omissa  res  — exprobraretur  Liv.  8, 
18,  1.  — insignYter,  adv.  [insignis]  — insi- 
gnite,  f dicere  pro  alqo;  tpullue  i.  cristatus; 
i.  clarus  Just. ; msigniuB  omare  Nep. , bellum 
gert-re  Aur.  Viel.  — Insignitus,  adj.  m.  comp. 

I partic.  o.  insignio]  a)  tenntlicp,  beutlitp,' 
(paraftcriflifdj  imngines;  uotae  veritatis;  la- 
cus  nomen  ab  nac  recentiore  insignitius  fabnla 
est  Liv.  7,  6,  6.  b)  auffallenb,  in  bie  ?tugen 
fallenb,  au4gejei<pnct  ignominia  insignitior 
Liv.;  insignitius  flagitium  Tac.;  Capito  insigni- 
tior infamiä  fuit  Tac. 

inslllo,  silui,  sultum,  4.  [in  u.  salio]  in  ob  auf 
etm.  fptingen  in  cquum,  in  phalangas,  *prorae 
puppique,  *nndas,  * Aetnam , ftauros,  tp.  in 
malum  cruciatum  Plaut. 

fnsYmäl&tlo,  önis,  f.  [insimulo]  iBeftpuIbigung 
probrorum,  criminis.  — insYmfilo,  1.  1)  eine® 
Sergepen*  seinen,  bejdjulbigen,  gern,  aber 
eine«  grunblofen,  aus  ©oöpeit  ob.  Irrtum,  ein 
Bergenen  an  bitten  Lurco  insimulatus  lege 
alia;  alqm  falso,  falao  crimine;  alqm  proditio- 
nis,  probri,  proditionis  crimine;  callidain  ma- 
litiam  inimici;  se  peccati;  alqm  falso  facinus 
tarn  malum  Plaut. 

in-slncerus,  adj.  niept  rein,  berborben  *c.ruor. 
insYmiätiu,  önis,  f.  [insinno]  rpet.  t.  t.  cin  = 
bringlitper  Eingang  einet  Siebe,  um  bie  §erjen 


ber  3upörer  ju  gewinnen.  — ln-sYnuo,  1.  1)  in 
baS  Snnete  eine«  ©egeitflanbeö  gelangen,  or- 
dines  in  bie  Süden  ber  ffembe;  *ubi  insinuentur 
i mögen  jufaDen)  opes.  3n4bef.  i.  se  u.  bl.  i.  ein  , 
butdjbringen,  fiep  Eingang  oerftpaffen  se 
inter  equitum  turmas,  Humen  se  iuter  valles, 
fse  post  alqm,  + Tigris  mari  se  bereinigt  fit p 
mit  ic.,  insinuare  in  forum , Zeno  se  in  anti- 
quam  philosophiam,  se  in  sermonem  hominum 
fitp  auf  eine  feine  Krt  einlaffen  in  ic.,  se  in  cau- 
sam, cunctis  pavor;  tp.  se  in  familioritatem,  in 
consuetudinem  ulcis  in  ic.  fitp  einnifien ; bc  i.  ob. 
bl.  i.  alcui  jmbs.  SBoptmolIcn,  fflunft  auf  eine  feine 
SBeifc  geioinnen,  + insinuari  Augusto.  2)  (fpät) 
gleitpfam  einimpfen,  einpflanjen  vitam  mo- 
resquo  feris  gentibus. 

insYpieng,  tis , adj.  m.  comp,  [in-sapiens]  un: 
weife,  unoerftänbig,  albetn,  oetfeptt  nee 
voro  animum  tum  esse  i.  (opne  Kraft  ju  benten  , 
cum  ex  i.  corpore  evasisset  etc.  Duo.  A)  in* 
sYpientör,  adv.  unoerftänbig,  tpöritpt  B) 
insYpientia,  a e,f.  (feit.)  Unoerftanb,  Iporpeit. 

in-slsto,  3.  l)  fi<p  in  ob.  auf  etm.  pinßellen, 
pintreten,  auftreten,  etm.  betreten  in 
iugo;  iacentibus  idat.);  *margine  ripae;  *limen ; 
tin  sinistrum  pedem;  firmiter  fefi  auftreten; 
*pedum  prirnis  vestigia  plantis  jucTjl  auftreten 
(0.  Beinen  Äinbern);  *barbarus  victor  cineres 
(urbis);  fvillae,  quae  secutae  fluminis  amoeni- 
tatem  margini  insistunt  aufgebaut  finb  auf  ic. 
3n8bef.  a)  i.  iter  betreten,  etnfdjlagen  Plaut., 
Liv.;  omnes  itinera  sua,  rectam  sc.  viam  Plaut., 
tp.  viam  Ter.;  ’viam  domandi;  alcis  vestigiis 
manbeln  in  ic.;  in  tanta  gloria  insistentes  bie 
auf  einem  fo  gro&en  Selbe  beb  IHubmcb  fufeen.  b) 
auf  bem  guge  folgen,  bebrängen,  oerfol  = 
ett  referentibus  pedem  Liv.'  8)  mit  (Eifer  u. 
bätigfeit  betreiben,  bcrfolgen  totus  et  mente 
et  animo  in  bellum;  quam  rationem  pugnae, 
munus,  hoc  negotium,  spei  Liv.;  etiam  contra 
fortunam  spei  fid)  ljingebcn  Tac.;  quo  pluribus 
munimentis,  caedibus  Tac.;  m.  inf.  Liv. ; *sic 
ore  begann  mit  ic.  3)  ftepen  bleiben,  Still 
fte^en  stellae,  finsistentibns  et  irridentibus, 
qui  etc.;  tp.  a)  itine  palten  oratio,  singulis 
(peccatorum  gradibus)  batoeilen  bei  :c.  6)  bei 
etm.  feft  oerparren  importune;  m.  inf. ; feru- 
delitati;  *sic  adeo  gerabc  bei  biefen  ©ebanfen 
beparrt  fie  c)  Slnftanb  nepmen,  jroeifcln  in 
reliquis  rebus  Cic.  Acad.  2 §.  107. 

fliisYticlus,  (nidjt  -tius),  adj.  [1.  insero]  einge- 
pfropft, tp.  sermo  aub  bem  Hublanbe  ju  nn£ 
oerpflanjt.  — insYtio,  önis,  f.  fl.  inBero]  bie 
Pfropfung,  pl.  bie  mannigfaltigen  Ärtcn  bc* 
pfropfen«. 

lnsYtivns,  adj.  [1.  insero]  gepfropft  pirn  (oer= 
ebelte)  Hör.  ejml.  2,  19;  tp.  unctpt,  unterge^ 
flpobcn,  lünftlitp  Gracchus;  ( Phaedr .)  liberi. 

— ’flnsYtor,  öris,  m.  [1.  insero]  ber  $fropfer. 

— lnsitns  f.  1.  insero  2). 

In-söclähills,  e,  adj.  unoeteinbar,  unoerträg* 
liep  omni  generi  humano  Liv.,  fnurui,  tprae- 
cipitem  et  i.  crcdebant,  fregnum. 

iiiholäbYlYter,  ad r.  [in  u solor]  untröftlicp 
Hör.  ep.  1,  14,  8. 

in-sölens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [aoleo]  1) 
einer  Sacpe  ungeroopnt  belli,  infamiae,  rnala- 
rum  artium;  faudiendi  quae  foreret;  in  di- 
cendo;  abfol.  quid  tu  Athenas  insolens?  ber  bu 


insolenter  — instauro. 


417 


hierher  nicht  ju  fommen  pfltgft,  wiber  Sewohn* 
ijritY  Ter.;  *i.  (bcä  Anblic!«  ungewohnt)  emira- 
tur.  2)  ungewöhnlich,  übermäßig,  übet* 
tri  eben  verbum,  fdivitiae,  »laetitia.  3)  ».  43e= 
nehmen,  übermütig,  ftolj,  fiel)  überhebeub 
i.  et  auperbua,  oatentatio,  alacritaa,  »exercittiB 
fiegeöftoijC,  »ludus  graufame«,  [oje«;  iu  re  aliena 
unmäßig  u.  oerfchwenberifdh  in  pecunia.  %ax>. 
a)  insolenter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  1)  ((eit.) 
wiber  @cwohnl)eit,  ungewöhnlich-  2)  auf* 
fall enb,  übertrieben  hia  feativitatibua  inao- 
ientiiis  abuti.  3)  übermütig,  fdjnöbe,  un= 
oerfefjämt,  oerwegen,  leef  se  efferre;  hostem 
i.  atque  acriter  noatros  insequentem;  fincaute 
atque  i.  auecedere.  b)  insölcntla,  ae,  /.  t)  Un* 
gewohnjheit  einer  Sache,  Unbetanntfchaft  mit 
etm.  iudieiorum,  fori.  21  Ungewöhnlichfeit, 
31cuf)eit  loci,  verbornm,  peregrina,  (Eutr.) 
rerum  secundarum  bai  ungewöhnliche  ®lütf  3) 
Übertreibung,  be(.  im  Äufwanbc  huius  »aeculi. 
4)  Übermut,  Übergebung  hominis;  pl  noxio- 
rum  Phaedr. 

insöleaeo, 8.  [in-soleo]  ((eit.)  übermütig 

merben  per  licentiam  aniniua  humanua  Still  ; 
fsecundis  rebus;  fsi  quando  inaolescerent  Suebi. 
ln*aölYdus,  adj.  unbidht,  f ehrend;  Ör.mct.  16,  203. 
In-sölYtns,  adj.  1 ) act.  einer  Sache  ungewohnt, 
reram  bellicarum,  equi,  exercitus  ad  laborem; 
abfol.  feminaa  in  tantum  conventum  Tirorum  i. 
(gegen  ihre  ®en>ot)nljeit)  invitasque  prodire;  *i. 
(gegen  ihre  SRatur)  fnngiunt  in  Summa  phocae. 
2)  pass,  ungewöhnlich  mihi  loquacitas,  *labor, 
tnovum  et  moribus  veterucn  i. 
insomuia,  ae,  f.  [insomnia]  Sdjlaflojigf  eit 
Ter.,  Suet.,  carere  insomnris  (eine  jd)latlofen 
Sachte  haben,  insomniis  fatigari.  — Insomnia, 
e,  adj.  [in-somnus]  fd)taflo«. 

1.  *füisomnium?  ii,  n.  [in  u.  somnus]  Itaum. 
2 insomninm,  ii,  n.  [in  u.  Bomnus]  — insomnia, 
*una  tuis  insomnia  portet  ocellia. 

•ln-söno,  1.  1)  intrans.  babei  ertönen,  (ich 
hören  Ia( f en , bähet  rauften,  braufen 
unda,  calami»,  vento  nemuB  bröhnt,  nerrux  ab 
aren,  Boreae  spiritus  alto  Aegaeo,  üagello  (na): 
(en  mit  ic.  2)  Irans.  et(djaUen  la(ien  verba, 
ignotum  canticum. 

Ib-kods,  tis,  adj.  1)  unfchulbig  crimine  regni, 
»firaterni  sanguinis , culpae,  arguero  alqrn  in- 
sontem;  inBontes  sient  sontes  cireum venire.  2) 
*un(chäblich  Cerberus,  eurae. 

»in-abpitus,  adj.  fd)laflo«  draco  Or. 
finspectio,  öma,  f.  [inspicio]  $urd)ficht,  ra- 
tionum  ber  (Rechnungen. 

in-specto,  1.  bei  et»,  jujehen,  et»,  mit  ati(ehen 
Plaut  ; timorem  de  lllo  meum  Brut,  in  Cic.  ep. ; 
inspectata  spolia  Samnitium  Liv. ; häufiger  (b. 
Oie.  nur)  inapectante  alqo  Bor  jmbö.  Augen. 
In-apdrana,  tis,  adj.  nicht  h®ff*nb,  nicht  er* 
»artenb,  nur  insperante  hoc  Ter.;  insp  ranti 
mihi  et  Cottae  Oie.  — in-spörütus.  adj.  m. 
comp,  unberhofft,  unoermutet  gaudium  Ter., 
pecuniae,  pax;  auch  unerwartet  malnni;  ex 
msperato  unoerhofft,  unoermutet;  *inäp.  tuaecum 
veniet  pluma  Buperbiae  ehe  bu  bici)  beffen  oer- 
fiehft  Hör.  carm  4,  10,  2. 

inspergo,  ei,  snm,  3.  [in-spargo]  barauf  (treuen, 
*fpri$en  molam  et  vinutn;  übertr.  naevoa 
egregio  corpore  inaperaos  Hör. 
inspicio,  spexi,  spectum,  3.  [in-specio]  t)  in 
$tinld)tR,  tat.-orutfdjr  • 6fCju!roörtfib  5.  Dug. 


etw.  bliefen,  auf  etw.  h>nfef)en  tamquam  in 
apeculum  in  vitas  omnium  Ter.,  »apocnlum, 
»Romani  Eob  überfchauen;  Gallin  (Britannia)  in 
meridiem  etiani  inspicitur  b.  h-  liegt  nach  9Rit= 
tag  ju  (o  nahe,  bah  man  ei  o.  bort  au«  erbliefen 
tann  Tac.  Agr.  10;  o.  einem  Sefenben,  ein(ehen, 
le(en  leges,  libroa  (Sibyllinos);  »verba,  +li- 
teras,  frationes  burchfehen.  2)  befichtigen,  in 
Augcnjchetn  nehmen,  unterfudjen,  muftern, 
injpi  eieren  candelabrum,  »equoa,  arma  militis, 
viros,  equos,  fdomum  vcnalem,  exta  (ber  Opfer* 
tiere),  ’fibras,  miiites,  opus,  fclaasem;  o.  @e= 
(anbten  rem,  ros  sociorum.  3)  betrachten,  un* 
terfuchen,  erwägen  alqm  ((einen  Sharatter, 
(eine  SJebcn«art)  a puero,  »tempore  duro  est  in- 
apicienda  fides;  *m.  Bi  ob. 

luspico,  1.  [in-spica]  jufpijjen  facea  ferro  acuto 
Verg.  georg.  I,  292. 

in>spiro,  1.  1)  intrans.  in  ob.  auf  etw.  blafen, 
Wehen  »conchae;  f aurae  inapiranteo  ramia  ar- 
borum.  2)  trans.  ci)  einhauchen,  einblafcn 
»venenum  morsibus,  »vipeream  animam;  f ani- 
maa;  tp.  a)  einflöfeen,  eingeben  »occultum 
ignem;  fillia  fortitudinem;  »magnam  cui  raen- 
tem  animumque.  b)  fbegeiftern  qui  inspirari 
aolcnt,  fatuari  dicuntur;  msperati  vates. 

in-spöliatus,  adj.  ungeraubt  »arma. 

inspuo,  3.  pineinfpeien,  abfol.  Suet.  Vesp.  7. 
®ap.  frequent,  in-späto,  1.  anfpeien  Plaut. 

In-sUbllls,  e,  adj.  1)  worauf  man  nicht  flehen 
(amt,  jum  Stehen  nicht  geeignet  »tellus; 
flocua  ad  gradum.  2)  nid^t  feft  fiehenb,  ohne 
feßen  Stanb,  (cbwan(enb,  beweglich  ingrea- 
8us;  pedes  nicht  feß  auftretenb;  boatia  ad  con- 
ferendaa  manua  ber  nicht  Stanb  hält  jum  4>anb 
gemenge;  »ratea,  fnaves,  tgradua.  3i  tp  unßöt, 
unbeftänbig  motus  (rerum  maritiniarum),  »ani- 
mua,  ffortuna,  f manua  täubetifthe. 

instana,  tis,  adj  m.  comp,  [partic.  0.  insto] 

1)  brängenb,  aemper  aibi  fid)  nicht  aufhaltenb, 
oorwärt«  eilenb)  'I  hucydidcs  Quint.  10,  1,  73. 

2)  gegenwärtig,  broljenb  bellum,  periculum; 
subst.  n.  pl.  ba«  ®egenwättige,  bic  gegen* 
wattige  2age.  2)  fbringenb  inatantior  cura. 
$ao.  a)  + instanter,  adv.  nt.  comp,  bringenb, 
mit  heftig  (eit  petere,  pronuntiare,  inatantius 
concurrere,  flagitore.  b)  instantia,  ae,  f.  1)  bie 
Segenwart,  unmittelbare  Sähe  de.  fat  §. 
27.  2)  anbringenbe  fteftigleit  ber  Scbe  Plin. 
ep.,  angeftrengte«  Stubium  haec. 

instir,  n.  indecl.  Abbilb,  Scftalt,  Art  navis 
urbis  i.  habere  videtur  wie  eine  Stabt  auöjehenj 
est  tamquam  animi  i.  in  corpore;  terram  quasi 
puncti  i.  obtinere;  »quantum  i.  in  ipao  welcher 
(Erhabenheit  Äbglanj;  bah-  u ec  instar,  fad  inatar 
nach  Art,  wie,  m gen.,  bei  3<>hlcn  ungefähr 
i.  muri;  cobortea  quaedam,  quod  i.  legionia 
Tideretur  (o  oiele,  baß  fte  Wie  eine  Segion  au«* 
(ahen;  epiatula  i.  voluminia  fo  grofe  Wie  ein 
Such;  Pluto  mihi  est  i.  omuium  fo  gut  wie  >c. ; 
vix  minimi  momenti  i.  habet  (aum  einen  Schat* 
ten  0.  Sewicht;  habet  i.  aeptuaginta  (epiatula- 
rum);  fnumerua  duarum  legionum  i.  erat. 

instaurätio,  önis,  f.  [instauro]  (Erneuerung, 
©Überholung  ludorum,  sacrorum.  — instaii- 
rätlTus,  adj.  [instauro]  erneuert,  wieberholt 
ludi  de.  de  die.  1 §.  55.  — instauro,  t.  1)  er* 
neuern,  »ieber  ocranftalten,  bef.  Sachen  ju 
beftimmten  8eüdtt  u.  mit  einer  gemiffen  3cterlt^| 

27 


418 


insterno  — instrenue. 


feit  ludoB  totos  ter,  per,  in  triduum  (utigcrobljnl. 

SlebeÜB  lud ia  biduum  instauratum  a C.  Mami- 
o ft.  instauratione  additum  ludia  b.  Liv. 
27,  36,  9);  ferias  Latinas , sacrificium , sacra, 
’epulas,  *diem  donis  tjeiligen.  2)  überf).  er  = 
neuem  bellum,  scelus,  cuedem,  ’proelium, 
♦instaurati  animi  (ber  ©tut  bfä  Änca«  u.  feiner 
©efäljrten)  m.  inf.\  auch  beranftalten,  anftel* 
len  'ehoros,  fsacrum  diia  loci,  *talia  Graiis 
bergelten  Verg. 

In-sterno,  «träri,  strätum,  3.  1)  *ettr.  al*  ®cde 
auf  einen  ©egenftanb  legen,  f)inbreiten  pulpita 
modicis  tignis;  pontes  fehlagen  übet  ic.  2)  mit 
ctro.  übcrbeden,  belegen  equua  instratuB  spe- 
ciosius  mit  prächtigeren  $ecfen  oerfeben ; eqni  in- 
strati  (mit  Sottelbcde)  frenatique;  *latoa  umeroa 
pelle  leonig  insternor;  teestimentis. 
lnstigätor,  öris,  m.  [ingtigo]  ifelt.)  Anreijer, 
Antreiber  Tac.  $ab.  ingtigätrix,  leig,  f. 
Aufwieglerin  Tac.  hist.  1,  61. 

Instigo,  l.  anreijen,  aufreijen,  aufmiegcln, 
alqm  Ter.,  Romanos  in  Hannibalem,  fmilites 
contra  rem  publicam,  instigari  conscientiä,  te 
instigante  auf  btinen  Antrieb,  ‘cuncti  sequentem 
studiis,  *ranis  vocibus. 

ln-stillo,  1.  1)  in  etm.  pineinttäufcln  oleum 
lutnini,  *mcrum  in  ignes;  tp.  ’praeceptum  au- 
riculi8  einflüfiern.  2)  »etm.  beträufeln,  auf 
etto.  träufeln  guttae  saxa  Cancasi. 
InstTmulator,  öris,  m.  [instimulo]  Aufreijer 
tu  ic.  seditionis  Cic. 

•In-stimulo,  1.  anreijen  alqm,  verbis,  Bac- 
ebas  fictie  sonis. 

Inst  ine tor,  öris,  m.  [instinguo]  {Tac.)  Anreijer 
belli,  sceleris.  — Instlncttis,  m.  | instinguo] 
(faft  nur  im  abl.  sing.)  Anteijung,  Antrieb 
divino;  sine  caelesti  aliquo  mentis  i.;  finstinetn 
barbarorum,  fvaticinantium. 
in-stinguo,  3.  (nieift  im  partic.  inetinctus)  an- 
reijen, antreiben  feie  duces,  sic  proximi 
militum  instincti  sunt;  instinctus  rocibus,  fu- 
riis,  audaciH,  furore,  gpiritu  divino;  quodam 
Delphici  dei  oraculo  i. ; impetu  mentis  in  sacros 
dei  ululatuB ; f iniurifi , *talibus,  fbelua  rabie 
instincta,  fconcitatus  et  velut  i. 

In-stTpülor,  1.  dcp.  fi<h  angcloben  Iaffen 
Plaut.  [Xunila  einer  röm.  3>ame  Hör. 

InstYta,  ae,  f.  breiter,  faltiger  ©efap  an  ber 
instltlönes,  f.  [insisto]  ba«  Stillflegen  stel- 
larum  Cic.  Tusc.  t §.  62. 

Institor,  öris,  m.  |insto]  Krämer,  Iröbler, 
teil«  in  einer  ©nbe  ftepenb,  teil«  al«  fjaufierer 
umherjiehenb.  Xac.  ln»titörium,  ii,  n.  ba«  ®e  = 
f(f)äft  eine«  institor  Suct.  Her.  27. 

InstTtiio,  stitui  (archäift.  institivi  Plaut.),  stitii- 
tum,  3.  [in-statuo]  l)  eigtl.  a)  t)inein jlellen, 

• bringen,  ^infefeen,  sftellen,  argumenta  in 
pectus  multa  Betrachtungen  anfteOen  Plaut,  alqd 
in  animum  fid)  in  ben  Kopf  fepen  Ter.;  'vestigia 
*=  ein^erge^en;  * nuda  vestigia  pedis  ginistri 
mit  bem  linlett  (fujj  entblößt  im  Kampfe  fteljen; 
ut  — ei  puivinar  ait  institutum  Nep.;  arborem 
ab  ipso  mstitut, im  Suet.  b)  aufftcllcn.  (leiten, 
anlegen,  errieten,  auffüfiren,  ju  bauen 
anfangen  turrim,  pontem,  fossas,  vineas, navee, 
munitioneg,  offieinas,  pila  anfertigen,  metalla, 
opus,  *templum  Phoebo,  *epulas,  "ampbora 
coepit  institui;  Irnppen  aufflellen,  formteren 
acieui,  tparte®  copiarum  pro  vallo.  2)  ber  = 


anftalten,  unternehmen  dilectum,  iter,  viuu, 
bistoriam,  orationom,  condicionom  auffteQen. 
consilium  faffen,  sibi  qnaestam  berfdjafietr,  nt 
inf.  anfangen,  fid)  oornehmen.  3)  einfejen, 
einführen,  an  = , oerorbnen  exemplum.  ratio- 
nem  pontig,  remiges  ex  provineia  anfteOen,  por 
torium,  censum,  dieg  fegtog,  legem,  poenam, 
alqm  heredem,  tutorem  jum  je.;  antiquitns  in- 
stitutum  eet  ut  e«  ift  |etlömmlid),  bafi;  tut.  bl 
conj.,  m.  inf,  *tm.  acc.  c.  inf.;  ut  inetituerat 
Wie  et  e«  eingeführt  hatte,  nie  er  pflegte;  au* 
orbtten,  regulieren  civitatea,  civitatum  more»; 
ita  ab  aduleacentia  vitam  instituisse  (eine  folebe 
9iid)fung  gegeben),  nt  etc.;  familia  bene  instu 
tuta  eine  gut  gejogene  ®ienerfehaft  Quint,  t) 
unterrichten,  untermeifen,  lehren,  bilbe n 
alqm  ad  dicendum,  doctrinü  lilieraliter;  alqoa 
sibi  amicos  befreunben;  ita  instituti  erant  (e. 
Siefanten)  abgerithtet,  brefftert  Gurt.;  *m.  inf.  «. 
*tacc.  c.  inf. 

Sab.  A)  instTtütio,  önis,  f.  1)  (Einrichtung 
{abstr.  =■  ba«  (Einmhten:  bgl.  institntum),  An 
orbnung;  ©erfahren  rerum,  movendi,  i.  soara 
conservaro,  fsecundum  i.  principum.  2)  Unter- 
richt, Anwcifung  de  alqa  re,  -fCynica  ®runb 
fäpe,  Graecis  inst  eruditi,  fquaedam  genera 
mstitutäonum  SJlctljobfn.  B)  instttütum , i.  n. 
1)  Sinrithtung,  Anorbnung  ( concr . = bat 
®ingeri(htetc;  bgl.  institutio);  pcrlommen, 
Sitte  u ®emohnheit,  beobathlcle  ®i«ciplin, 
bef.  in  Staat«;  u.  bürgerlichen  Angelegenheiten 
leges  et  i.  maiornm,  mos  et  i.,  parere  instituti» 
patriae,  superiue  i.  servare,  ex  inst,  bem  §et 
fommen  gemä|,  decedere  instituto  Liv.;  i.  pa 
trio,  more  institutoque  maiornm,  i.  suo  nah 
feiner  bisherigen  Scwohnheit;  mores,  instituta, 
facta;  abducuntur  homines  nonnunquam  etiam 
ab  inst.  (®runbfä|e)  suis  magnitudine  pecuni.o  . 
qui  te  ab  institutis  (b.  beinern  Ronjepte)  cogi- 
tationibusque  abducat  Cic.  2)  Abficht,  ©tan, 
(Entwurf  i.  vitae  capere;  non  au  nostrum  i. 
pertinet;  instituta  absolvere.  3)  Anweifung; 
bef.  pl.  philosophiae,  philosophorum , Peripate 
ticorum  bic  herfömmtichen  gormen  be«  pi)iIoio 
phifchen  Unterricht«  u.  ber  prattifehen  Sdfulübtm 
gen  ic.,  bie  SDJethobc. 

ln-sto,  stlti,  — i.  1)  (bortl.)  auf  ob.  über  et» 
flehen,  bilbl.  rectam  viam  betteten;  auch  Men 
bleiben,  (ich  feffehen  instructos  Liv.,  tin 
medio  triclimo,  *iugis.  2)  auf  jntb.  0.  irgenb 
einer  Seite  einbringen,  jmbm  jufepen,  imb 
hart  bebrängen  hosti;  m.  acc.  audacius,  acrine 
nostes  Nep.,  in  statione  severius  et  intentius, 
praecedentibus,  *equis;  ferro.  3)  tp.  a)  b.  ber 
Seit  nahe  beborftehen,  bebrohen  dieis,  noi, 
hioms,  bellum,  cladoa,  nihil  mihi ; exitium  eum 
Plaut,  ’fatum  mihi  triste.  6)  *eine  Sache  nn 
abläffig,  emfig  betreiben,  fi®  einer  Sache 
mit  (Eifer  mibmen  operi;  enrnim  Marti  eifrig 
bearbeiten;  bah.  »•  etw.  nicht  ablaffen,  auf  ei» 
begehen,  bringen,  etm.  mit  beharrlicher  3”. 
btinglichlril  ucrlangen,  unum  de  indutiis  aut 
bem  einen  hinfichttid)  JC- ; de  Milone;  ille  instai 
factum  (esse)  Ter.;  capi  stationes  Liv.;  m.  nt- 

1.  lnsträtns,  <idj.  [in  u.  sterno]  unbeftreal, 
unbebeeft  cubile  Verg.  georg.  3,  230 

2.  tnstr&tus,  partic.  b.  inaterno,  w.  f. 
instrenno,  adv.  [instrenuue]  nicht  unterneh' 

menb,  feig  non  i.  (mutig)  mori  Just  17,  2,  1 


inatrenuua  — insurno. 


419 


— ln-strönuns,  adj.  nicht  unternehmen^ 
läffig  Com.-,  unentfchlofftn,  feig  non  i.  (m«= 
tig«)  dux  Suet. 

ln-strfpu,  S.  fnarien  *sub  pondero  axis. 
instruote,  adv.  m.  comp,  (feit.)  [instructus]  mit 
grojjen  3**rü|tungen,  prächtig  ludos  opulen- 
taas instructiusque  fecit  Liv.  1.  36,  7. 
Instruotlo,  önis,  f.  [instruo]  (feit.)  t)  Strich» 
tung,  (Erbauung  novi  balinei  Trojan,  b.  Plin. 
ep.  lO,  36  (24).  2)  ba*  flufftellen,  Orbnen 
signornm  (brr  gab»«*)-  exercitus.  — Instrnc- 
töres,  m.  [instruo]  3ubereiter  convivii  Oie. 
post  red.  in  sen.  §.  16.  — Instructa,  abl.  m 
[instruo]  mit  ob.  burd)  Slitaftattuug,  m.  bem 
Siüftjeug  eodem  (sententiarum)  Oie.  de  or.  8 
§.  23.  — instructus,  adj.  nt.  comp.  u.  sup. 
[partic.  o.  instruo]  t)  oerftben,  au«gerüftct 
m.  rtw.  Graecia  copiisj  ftbcrjb  *decem  vitiis 
instructior;  rebus  instructissimus;  (pl.)  ad  exer- 
cendatn  iniuriam  (gerüftet)  Cie.  off.  2 §.  36;  nihil 
ad  irritandas  illiciendasque  immodicas  volup- 
tates  instructius  (geeignet«)  Ourt.  6,  1,  21.  2) 
unterrichtet,  unterwiefen  in  iure  civili ; Om- 
nibus artibus;  a ihre  civili. 
instrümentnm.  i,  «.  [instruo]  1)  Oerät  ad«Slrt, 
fficrfjcup  villae,  hibi-rnorum,  militare,  mili 
. tiae,  belli,  ruatieum  Phaedr.;  hoc  forensc  ba« 
gewöhnliche  Hanbrnertajeug  ber  forrnfijcben  SRou» 
tiue;  abjol.  Seifegeräte;  pl.  *necis,  luxuriae, 
culinarum  argentea,  flagella  ceteraque  servilis 
inet  us  i.  Straf  »erzeuge;  ‘anilia  Stleibung;  auch 
•3*erraten  an  ©üd)crit ; (fpät)  0.  Urfunben  pu- 
bheum,  imperii.  2)  tp.  Vorrat  oratoris,  cau- 
sarum;  H'lf*s;  ©ef  örbetung«mittel,  pl.  bo- 
nitatis,  virtatis,  regni;  ad  obtinendam  sa- 
pientiam. 

in-struo,  3.  1)  cigtt.  hineinbauen,  bat).  bauenb 
bineinfügen  contabulationem  in  parietes;  ti- 
gna.  2)  antegen,  aufrechten,  »führen,  er» 
bauen  muros,  machinationem,  fmurus  in- 
structus laterculo  coctili,  faggerem,  *fopus, 
fofficinas,  ’mensas  bie  tafe!  bereiten.  3)  orb* 
nen,  in  Crbnung  aufftellcn  aciem,  copias,  le- 
gionem  pro  dextro  cornu,  elepbantos  Ltv  ; acie 
instructa  depugnare  in  gefd)Ioff etter  Stblad) treib«  * 
exercitus  instructus;  insiaias  einen  Hinterhalt 
legen  Lic.  6,  23,  6.  4)  cinrichten,  attorbnen, 
bie  nötigen  öortebrungen  ju  etw.  treffen  iam 
instructa  sunt  mi  in  corde  Consilia  omnia  Ter., 
litem,  accusationem  alle  jur  Klage  nötigen  ©e= 
tuetfe  berbeif ebaffen;  testes  beit  3eugen  ade«  mit» 
teilen,  ma«  fie  ju  Kiffen  btautben;  instructus  ad 
caedem  angefleHt;  fraudem  fpielcn;  (Ct , Just.) 
insidias  alcui  'Jlarbftctlungrn  bereiten;  inter  con- 
cordantes  odia  Just  -,  au<b  eine  Siebe  nnotb * 
nen  in  instruendo  dissipatus  Oie.  Brut.  §.  216 
(anbete:  struendo).  6)  mit  etm.  Berfebeti,  au«  = 
rüften  naves  omnibus  rebus,  *alqm  armis;  Ro- 
manus  dimicationi  ultimae  instructus  intentus- 
que  Liv.  1,  16,  2;  statio  instructa  in  subitos 
tumultus;  exercitmn,  classem,  f bellum ; agrum 
mit  fflcfdjirr  Berfeben;  aedes  instructas  locaro 
möblierte,  emit  inetructos  (hortos)  mit  bem  gn« 
Bentar ; classis  instructa  atque  omata  fegelfcrtig; 
exercitus  parat  ns  atque  instructus;  tectis  in- 
structisque  scaphis;  erant  honösto  loco  nati  et 
instructa  liberaliter  ftattlidj  eingerichtet ; *ille 
dolis  instructus  et  arte  l’elas^a;  *(genus  hu- 
manum)  longe  foret  instructius  befftt  auJfle 


rüflet)j  se  ad  alqd,  se  alqa  re;  *seque  armat  et 
instruit  irä.  3n«hef.  mit  Ketintniffen  Ber* 
[eben,  auärüften,  *+unterricbten,  unter« 
meifen  arte«,  quibus  instruimur  ad  ustun  fo- 
rensem  Cie.-,  fignorantiam  alcis. 

In-suävls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  unangenehm 
vita,  litera;  habeare  insuavis  (ungefällig),  acer- 
bus  Hör. 

Insäbres,  ium,  m.  ©ölfcrfchaft  in  ®allia  6i*alpina ; 
Insäber,  bris,  bre,  adj.  Liv.  22,  6,  3. 

In-südo,  1.  (feit)  bei  et»,  fd)Wipen  *libellis 
manus  alcis. 

Insuöfactus,  adj.  [ partic . be«  fonft  ungebräud)!. 
insue-facio]  baran  gewöhnt,  baju  abgeriebtet 
C’aes  b.  G.  4,  24,  3. 


in-suesco,  3.  1)  trans.  gewöhnen  *pater  hoc 
me  i.  ut  etc.;  ita  se  a pueris  insuetum.  2) 
intrans.  f ich  on  etw.  gewöhnen  ad  alqd;  m. 
inf.-,  tquarum  i.  corporibus  maxiine. 
insuetus,  adj.  1)  aet.  ein«  Sache  ungewohnt 
operum,  laboris,  navigandi,  huius  generis 
pugnae,  m.  dat.  moribus  Liv.,  Corpora  aa  onera 
portanda;  m.  inf.  Liv.  2)  pass,  ungewohnt, 
ungewöhnlich  -olitudo , +res,  *iter,  »nemus, 
•insueta  ( aec ■ pl.)  rudere. 

Insftla,  ae,  f.  1)  Qnfel,  ins.  divites  b«  Seligen 
Hör.  2)  Hau*  ohne  ®orhof  u.  'Jiebengebäube, 
entweber  einjcln  liegenb  ob.  wenigften«  burch  einen 
engen  3»Bif(henraum,  3 tuing«  (angiportu  s)  b.  anbeni 
getrennt,  auch  b mehreren  jufammenftehenben  Häu* 
fern , infofem  fie  einem  Herrn  angehörten.  8)  ein 
Zeil  ber  Stabt  Shtalnö.  X*aB.  a)  liistUänns,  i, 
m.  Qnfelbewohner,  Oie.  b)  lngfilftres,  ium, 
»i  Hüier  u.  wewohner  eine«  tempel«  al« 
eine«  aHeinftehenben  ®ebäube«  Just. 
insuls«,  adv.  [insulsusi  abgefdjmadt,  fabe  non 
i.  interpretan;  ( Eutr .)  multa  gerere  crudeliter 
et  i.  — InsulsTtag,  ätis,  f.  [insulsus]  bie  21  b* 
gefchmad t h et t , ba«  gäbe  villae,  Graccorum; 
(Aur.  Viet.)  insulsitate  (burch  Ungefchtiffenheit) 
offendere.  — insulsus,  adj.  [in-salsus]  1)  un* 
gefallen,  unfd)ntacfhaft,  gula  bie  an  un» 
id)maetbaften  ®ingeit  Befallen  finbet  Oie.  2)  tp. 
abgefchmadt,  gcfdjmadlo«,  fabe  homo,  adu- 
lescens,  *insulsissimas  homo,  genus  ridiculi; 
subst.  pl.  f.  alberne  @efcf)öpfe. 
insulto,  1.  [intens.  &.  insiho]  1)  an»,  in«,  auf 
etm.  fptingen,  h.etumfprtngen  fores  Ter-, 
♦solo,  *busto,  *floribus,  ’fluctibus;  aquis  Tac . ; 
’nemora  burd)  ic. ; ‘cacsis  hostibus;  *Bacchico 
modo.  2)  feinen  äRutwillen  ob.  Übermut 
au«Iaffen,  Berhöhnett,  Berfpctten  alcui  in 
calamitate;  tot  annos  in  rem  publicam;  fpa- 
tientiam  alcis;  ’morte  alcis  beim  te.;  tfortunae 
hostium;  fomnium  capitibus  allen  auf  je.  herum» 
tanjen;  ’ victor  iusnltans.  — Insultüra,  ae,  f. 
[insilio]  ba«  Wuffpringen  auf«  $ferb,  fcherjh- 
Plaut. 


in-sum,  fai,  esse  1)  in,  auf,  bei  jmbm.  ob. 
etw.  fein,  fich  befinben  uummi  in  marsupio 
Plaut.-,  *anulus  digitis,  *comae  capiti,  *cani- 
stris.  2)  tp.  in  ob.  an  ttw.  fein,  liegen,  fich 
finben,  etw.  beii$en,  haben,  b.  Cie.  fafi  nur 
■ m in  u.  abl.,  fanfi  auch  mit  bl.  dat.-,  *cura 
alcui,  ut;  tantum  crimen  pectore  tuo  Tib.  3,  4,  84. 
In-sümo,  3.  auf  etw.  oermeuben,  anwrnben 
sumptum  in  rem;  opemm  frnstra  1äv.\  tope- 
ram  in  alqa  re,  foperam  libellis,  fpancos  dies 
reticiendae  classi. 


27 


420 


insuo  — intellectus. 


lu-suo,  3.  bineinnäben  alqm  in  cnllenm;  *in- 
sutus  pelle;  tp.  teinfttgen  insuto  plumbo. 

In  super,  adv.  l)  oben  brauf,  oben  brüber. 
2)  obenein,  noch  überbieS  stipendio  i.  im- 
posito;  aliam  i.  addere  ignominiam ; i.  etiain, 
litiam  i.  Com. , Liv. ; i.  quam  quae  pacta 
erant  Liv. 

hi-süperäbYlis,  e,  adj.  1)  unfiberfleigbat,  un  = 
gangbar  Alpium  transitus;  via.  2)  unübct* 
»tnblitb  *gemis  bello;  *fatum  unoermeibltcb ; 
•fvaletudo  unheilbar. 

in-siirgo,  3.  l)  jid)  aufriebten,  fich  ergeben, 
auf  ft  eben  (nach  einem  fjaüe  ob.  um  einen  Schlag 
aueuifübren),  fattolli  et  i.;  *remiB  ficb  mit  Wad)t 
rcerfen  auf  ic.,  D.  fRuberern,  bic  fitb  b.  bcn  9iubct= 
bänten  erbeben,  um  mit  befto  gröberer  Straft  bie 
SRuber  anjieben  ju  tonnen;  *arduus  (B  ber 
Schlange) ; ’Entellua  insurgens.  §iert)  ’aquilo 
erbebt  ficbj ; ‘tenebrae  campo  fteigen  auf  über  jc.  ; 
tp.  a ) feinen  Sd)»ung  nehmen  Hora- 

tius  aliquando.  b)  ffitb  erbeben,  mastiger 
»erben  Caesar,  Komanae  opea,  c)  *fid)  gegen 
et».  erbeben  suis  regnis. 

iu-stisurro,  1.  einflüftern  alcui  cantilmam;  in 
aures,  ad  atirem;  modo  insusurrans;  übertr. 
Favonius  m.  acc.  c.  inf.  ftüftert  un$  ju,  baj;  je. 

•lu-täbesco,  täbui,  — 3.  fcbmetjen  cera  igui, 
glans  medio  caolo;  bat),  fid)  ncrjebten,  f (§ to i it  = 
ben,  videndo  (0.  perfonif.  [Reib);  pupulae. 

intactns,  adj.  [in  u.  tango]  1)  unberührt,  noch 
nidjt  berührt,  unangctaftet,  nix  b.  früheren 
fahren  her  noch  erballeiter;  intactis  assidere  mu- 
rie  ohne  fie  anjugrcifen;  *i.  segetis  (fo  bafj  fie 
faum  berührt  ju  »erben  fd)cint)  per  summa  vo- 
lare  gramina,  ‘thesauri,  ‘boves,  ‘cervix  iu- 
vencae  (ü.  3od)e),  *Britannus  uiibcfieat,  ‘Pallas 
jungfräuliche , ftompora  beten  fflefdj'<hte  noch 
nicht  bebanbelt,  fhonor  noch  nicht  angetreten.  2) 
inibef.  a)  unoerfebtt,  unBerwunbet,  noch 
frei  Bon  i.  profugit,  i.  alqm  dimittere,  ’iuven- 
tus,  furbera  i.  (ungeplünbert)  relinqucre,  fpon- 
tem  i.  sinere,  religiono  animi  ohne  @c»iffenS> 
ftrupcl  Liv. ; ab  alieno  imperio  Just.;  auch  un  = 
antaftbar  sacrilegas  admovere  manns  i.  illis 
thesanris  Liv.  b)  unoerfudjt  nihil  i.  pati; 
bellum  i.  (ohne  bafj  et»,  für  beffen  Jortiegung 
ob.  SScenbigung  gelgan  Wabe)  trahi;  *quid  in- 
tactum  nefusti  liqmmus?  Hör. 

ln-tamtnätus,  adj.  unbeflcdt,  rein  honores 
Hör.  carm.  3,  2,  18. 

1.  in-tectus,  adj.  (Tat.)  1)  unbebcctt,homoprope 
i.  nach;  poaibus  i.  m.  blofjen  Sanbalen;  i.  capite. 
2)  tp.  offenherzig  ut  obscurum  adversus  alios 
aibi  uni  incautum  intectumque  efiiceret  Tac. 
ann.  4,  1. 

2.  Intcctn»,  partic.  B.  iutego,  ».  f. 

integollus,  [adj.  dem.  B.  integer]  (feit.)  }iem  = 

lieb  unangetaftet  de. 

Integer,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [in- tag,  tango] 
unberührt,  unangctaftet;  bah-  1)  in  materieller 
$inficbt  a)  unoerfebrt,  unoertept,  noch  ganz, 
Bell,  frifcb  int.  intactuBque,  integros  ;unOer= 
»unbetc)  pro  sauciis  arcessere;  quos  integros 
(unbefiegt)  supernvissent;  *rictor  ber  turj  oorber 
noch  in  Boiler  Äraft  ftanb,  beä  Siege«  ge»ifj  »ar; 
munitiones,  loca  B.  ^Münberung  Bcrfdjont;  gens 
a cladibus  belli;  Omnibus  rebue  i.  incolumesque; 
i.  (ungefebmälert)  possessiones  tenere;  nullum 
esse  tue  tarn  sauet  um  atque  i.  (unantaftbar) ; 


fortuna,  fama,  existimatio,  novns  et  i.  labor 
Bon  Born  anfangenb;  bellum  frifeber,  noch  gar 
nicht  beenbeter;  re  i.  als  noch  nichts  geftbeben 
»ar;  ut  quam  integerrima  omnia  ad  pacem 
esaent  für  ic.  ganj  im  bisherigen  Staube  bliebe; 
bah.  alqm,  alqd  in  integrum  restituere  in  ben 
Borigen  Stanb  »ieber  einfepen  ob.  jmbs.  Strafe 
aufbeben  damnatos,  praedia;  emtatem  Just.; 
de,  ab,  [Liv.  U.  Spät.)  ex  integro  ganj  B.  frb 
jd)em,  0.  neuem  tamquam  de  i.  ordiens  Oie.; 
bellum  velut  ex  i.  reataurat  Just.;  inSbef.  un  = 
Bermifcbt,  rein,  subst.  anteponantur  integra 
contaminatis.  b)  ungefchȊ4t,  bei  ooller 
Straft,  ganj  gefunb,  unentebrt  milites  i.  Yi- 
ribus,  copiae,  Numidae,  i.  et  recentes,  gens  a 
cladibus,  a labore,  valetudo,  *aevo  in  ber  Blüte 
be«  WIterS,  *sanguis  jugenblicb  frifc^e« ; liberos 
coniugesque  i.  (unangefochten)  ab  istius  petu- 
lantia  conservare;  auch  nüchtern  de.  de  dir  1 
§.  60.  c)  unoertürzt  ber  fleitbauer  nach,  ganz 
aunus;  *i.  die  fo  bafj  man  ben  gangen  lag  Bot 
fteb  bat,  beim  Anfang  be«  Tage«.  2)  tn  geiftiger 
u.  moralifeber  $inficbt  a)  unentfebieben,  un> 
crlebigt  causa;  foffensiones  nicht  bcigelegt,  cer- 
tamen,  Consilium,  res,  re  i.;  in  integro  res 
cst,  est  (mihi)  integrum  man  bat  noch  freie  $anb 
über  et». ; non  est  integrum  alcui  m.  u t = n. 
e.  i.  factu  ut;  integrum  .freie  §anb)  reservare, 
dare;  i.  rem  relinquore,  fi.  omnia  relinqnere. 
6)  noch  ein  Sleuling  in  et»,  rudis  et  i.  e) 
Bernünftig,  unpnrteiifcb,  unbefangen  i. 
servare;  testes;  quid  hac  quaestione  dici  pote»l 
integrius?  *mens  gefunb.  d)  unberb erben, 
lauter  i.  et  sinceri;  se  i.  castosque  conser- 
vare;  vita;  pura  mente  atque  i.j  a coniuratione 
unfcbulbig  an  ic. ; tquo  facilius  ab  iutegris  (ben 
guten  JmuSbaltcrn)  sumptuosos  discerneret;  ‘in- 
teger vitae  scelerisque  purns  Hor.\  tprocon- 
sulatus  uneigennügigcS;  * Diana  bie  reine,  jung, 
fräulicbe. 

in-tego,  3.  bebedeu,  überziehen  alqd  alqa  re; 
auch  tp.  beeten,  {ehu^en  cum  loci  altitudine 
tum  vallo  etiam  integi  Romanos. 

intSgrasco, 3.  [integer]  (ich  erneuern 

Ter.  — IntSgr&tio,  önis,  f.  [integro]  (fett.)  6t' 
neuerung  Ter. 

intbgrb,  öde  m.  comp.  u.  sup.  [integer]  1)  un  = 
Berborbett,  richtig,  rein  diccre.  2)  unpar, 
teiifcb,  lauter,  reblicb  incorrupte  atque  i. 
iudicare;  meus  labor,  in  priratorum  periculis 
easte  integreque  (rein  u.  lauter)  versatus. 

lntägrTtas,  ätis,  f.  [integer]  1)  UuBerf ebrtbrit 
corporis,  unguiculorum.  2)  tp.  a ) Siexubeit, 
UnBerborbenbeit  aermonis  Latini.  b)  Srifhe 
beS  (Seift cä  Cic.  Acad.  2 §.  62.  c)  dteblicbteit, 
Uneigennüpigteit  i.  et  continentia;  hominis 
lautere  Äbftdjt ; vitae. 

integro,  1.  [integer]  »ieber  beeftellen  fartus 
in  pravum  elapsos.  ®aB.  a)  erneuern  lacri- 
mas,  seditionem,  pugnam  Liv. , luctum  Cwrt., 
’carmen.  b)  geiftig  auffrifdjeu  animus  de- 
fesaus  audiendo  admiratione  integratur  Cic.  de 
im?.  1 §.  26. 

integömentnm,  i,  n.  [integol  2>ede,  Jp üllc; 
übertr.  $ütle,  Waste  dissimulationis;  nequitia 
frontis  involuta  integumentis;  per  quaedam 
involucra  atque  i.  eto.;  feberzb-  corporis  alci«  — 
beftänbiger  Begleiter  Flaut. 

j-iatcllectus,  us,  tn.  [intellego]  Berftänbnil, 


intellegens 

Sinficbt  boni,  mali,  insidiarum;  Sinn,  ©c  = 
griff  i.  habere. 

intellegens  (nicht  intellig.),  tis,  rulj.  [partic.  B. 
inteUego]  ficb  auf  ettv.  Derfteljenb,  ciufic^tS- 
Doll,  Btrftänbig,  (unfiBctflänbig  doctus  et 
i.  vir,  orator,  dicendi  ixistimator,  existimator 
doctus  et  i.,  homo  ingeniosus  et  i.,  iudicium, 
in  hitce  rebus  i.  esse;  .s übst.  u.  abfol.  stulto 
inteUegens  quid  interest?  Ter.;  öfter  pl.  bic  3acb  = 
funbigen,  bic  Renner  in  einem  ffacbe,  einer 
SBtffenic^aft,  Runft.  ©ao.  a)  lnteUegeiiter,  adv. 
mit  Einfidjt,  mit  Serftanb  audiri,  flectitare.' 
6)  intell egentia,  ae,  f.  li  Einficht,  ©erftünb* 
niS,  inSbef.  in  einer  Jhmft  ob.  SBiffeufchaft,  Ren  = 
nerfdfaft  intellegentiam  iuris  habere;  peeuniae 
quaerendae;  qui  omnes  intellogentiä  anteibant; 
soroniorum  intellegentiam  (Iraumbeutungifunjl) 
condere  Jost.  2)  überb.  Sinficbt,  Serftanb 
res  sub  intellegentiam  cadeutes,  communis,  ex- 
plica  atque  excute  i.  tuam,  fretus  i.  restra;  pl. 
® egriffe  natura  rerum  plurimarum  obscuros 
i.  indicarit. 

intellego  nicht  intelligol,  lexi  (perf.  sync.  in- 
tellexti  Ter , Cie. ; atdjaift.  conj.  plsqperf  intel- 
lexes  |t.  intellexisses  Plaut.),  lecturu,  3.  [inter 
u.  lego]  1)  merfen,  mabrnebmen,  {eben, 
[üblen,  mittels  ber  Sinne  ob.  bei  Serftanbe*, 
inteüexti  bu  baft®  gemerft,  ritbtig  Ter.;  ex  tuis 
literis,  (feit.)  his  literis;  de  gestu,  quid  respon- 
deae;  ex  qua  intellegitur,  potest  intellegi.  2) 
einfeben,  erlennen,  Berfieben,  begreifen 
alqd;  ut  intellegatur  quid  quisque  dicat  jeben 
ju  Berfieben ; malo  non  intellegi  orationem  mesm 
quam  reprehendi;  f intellecto  (abl.  abs.)  quan- 
tum  bellum  suscitaret;  homo  ad  duas  res,  ad 
intellegendum  (jum  ©enteil)  et  ad  agendum  est 
natus ; intellegendi  auctor  Steiftet  im  ©enlen; 
(fionoerf.)  mtellextin?  oerftanben?  u.  in  ®ntn>or= 
ten:  Probe  sc.  intellexi  ob.  intellego.  3nSbef. 
a)  non  mul  tum  in  alqa  re,  nihil;  namentl.  B. 
bei  Sinficbt  u.  bem  Urteil  be«  Runftfcnner® 
ista,  haec,  non  tarn  multum  in  istis  rebus.  b ) 
nberb-  fi(b  einen  ©egtiff,  eine  ©orftellung, 
3bee  B.  etm.  machen,  bilben  ob.  haben,  fitb 
benten,  ficb  Dorftellen  unter  ctm.  qualis  dif- 
ferentia  sit  honesti  et  decori,  facilius  intellegi 
quam  explan ari  potest;  Antonio  dicente  etiam 
quid  tu  intellegas , sentiemus  ma®  bu  für  <8e= 
banfen  baft,  beine  3Reinung,  fflebanfen;  sanguinem 
quid  intellegis?  hoc  (baruntet  bieS)  intellegi 
rolo;  motum  illum  ex  aeterno  intellegi  conre- 
nit  mug  al«  b.  Smigtcit  ber  feienb  gebucht  merben; 
vel  hoc  intellegant  (m.  folg.  acc.  c.  in/'.)  fle  müf= 
fen  bic®  fo  Berftcben,  bag  jc.  ; ex  quo  esse  beati 
atque  actemi  intellegantur;  -feu  quae  non  di- 
eunt  sed  intellegi  (Berjlanben  miffen)  volunt  c) 
ficb  auf  intbi.  Ebatalter  Berftcben,  jmb®. 
SBcrt  ettennen,  jmb.  richtig  ju  beurteilen 
miffen  alqm;  fqtii  olim  nominabatur,  nunc  in- 
tellegitur. 

Intümelii,  Srum,  in.  Stamm  ber  fiigurcr.  ©an. 
Interne  Hum , ii,  ti.  (BoUft.  Album  Int.  Tac.) 
tmuptftabt  bet  Sntemelier. 
inteinfratus,  adj.  [in  u.  temero]  unoerlcgt, 
unbeflcdt  t>-,  impollutus;  fquid  enim  per  hos 
dies  inausum  intemeratumve  robis?  *i.  munera 
(unocrmifcbtcn  SBcin)  libo. 

In-tempcran»,  tis,  adj.  m.  sup.  ohne  3Rügi> 
gung,  ungemägigt,  ber  ficb  nicht  beberrfebt 


— intendo.  421 

intemperantis  est  etc.;  animus.  ©ao.  a)  In* 
tempSranter,  adv.  m.  comp,  ohne  SKügigung, 
ungemägigt.  b)  intempernutia,  ae,  f.  Un 
mägigfeit, . auch  gügcllofiglcit.  3nfubor= 
bination,  Übermut,  vini  im  SBcintrinlen ; li- 
bidinum,  tlinguae,  militum,  Pausaniae. 
intrniperate,  adv.  | intemperatus]  unmügig  vi- 
vere.  — In-tcmperatus,  adj.  m.  comp  u sup. 
unmdgig,  übertrieben  benevolentia;  intern 
peratissimae  perpotationes;  fui  paulo  ante  in- 
temperatior  ungehaltener. 

intempürUu*,  icrum,  f.  [in-temporo]  (Borll.)  tp. 
lolibeit,  Unfinn  quae  te  i tenent?  Plaut. 
iii-temperies,  ei,  f.  1)  (Liv.)  ungemügigte  ©e  = 
febaffenbeit,  caeli  ungefunbe  Witterung,  verna 
unbeftünbigc  Srüblingimitteruna  Liv.  22,  2,  tu; 
squaruin  Uberflug  an  SBaffer  Liv.  3,  31,  l;  auch 
überb-  (Plaut.)  Ungemitter.  2)  tp.  a ) Un  = 
mfigiafeit  ebrietatis  Just.  12,13,10.  6)  un- 
gemäßigte®  Betragen  amici;  fcohortiuin 
miberfeglitbleit. 

lntvinpestiTe,  adv.  [intempestivus]  jut  Unjeit. 
In-tempestivns,  adj.  unjeitia,  ungelegen,  un  = 
bequem  epistula,  *timor,  fhonos. 
intern  post  us,  adj.  [in-tempestasj  1)  nox  infofern 
ei  in  biefer  nicht  ifdt  ift,  etm.  ju  unternehmen, 
bie  tiefe,  totcnjtille  Wacht  2)  *ber  Sage  nad) 
ungefunb  Graviscae  Vera. 
intemptatus,  adj ■ unoerfuebt,  unangetaftet 
Verg,  Liv.,  Tac.;  noch  nicht  genug  bemühet 
Hör. 

in-tendo,  tendi,  tentum  3.  1)  fpannen*,  greden, 
aubbebnen,  ftraff  anjieben  dextrum  ad  sta- 
tuam,  chordus,  corpus,  *manus,  tabemacula 
carbaseis  intenta  velis  aufgefcblagen;  arcum  in 
alqm,  *brachia  remis,  fnubes  se  caelo,  auch 
+bl.  se  überleben  ben  jiimmel.  3a^bef.  a)  *an, 
ob.  auf  etm.  fpannen,  legen,  fügen  vincula 
coUo.  b)  mit  etm.  befpannen,  *brachia  tergo 
duro  mit  Dem  Sägub;  ’locum  sertis  umgeben. 
c)  brobenb  richten  tela,  hastae,  fictus;  telo 
intento  imit  gejüdtem  Schmertc)  stare,  ftelum 
in  iugulum,  fsagittas  abfcbneQcn;  bilbt  intentus 
est  arcus  in  me  unum;  intentu  signa  legionum 
cerricibus  ac  bonis  veBtris.  2)  tp.  a)  auf  pan  = 
nen,  anftrengen  animum,  Ingenium;  se  ad 
firmitatem.  b)  Bermcbretc,  Dergtögern,  fiei» 
ern  *rocem,  fspiritum  Vltcm;  ofBcia  mit  ge^ 
eigertem  Stfet  Bereichten  Sali.;  leges  in  aller 
Strenge  befolgen  Plin.  ep.;  se  intendentibus  ,bci 
junebmenbet)  tenebris,  nox  se  Liv.;  fpretia  nli- 
mentorum;  fhuic  negatus  honor  glonarn;  ffor- 
midinem;  + saevitiam  augere  et  i.  c)  irgenb 
mobile  mit  Eifer  u.  Slccgrengung  richten,  mtn  = 
ben  iter  in  locum  Liv. , pngtiam  in  omnes  par- 
tes, fugam  ad  Euphraten;  totum  in  Hispamam 
liannibalemque  bellum  Liv.;  amnis  novum  al- 
veum  bahnt  fieh  Curt.;  m.  adv.  beS  Orte«,  mobin 
fid)  mtnben,  gehen,  sieben  quo  Ter.,  Cie-, 
quocumcjue  Soll.;  bilbl.  mobin  Stehen  liaru- 
spicis  dicta  eodem  Sali.  Jug.  64,  1;  tn&bef.  bie 
Slugen,  ben  Seift  auf  etm.  richten  omnium 
oculis  animisque  ad  pugnam  intentis;  ita  acrem 
in  omnes  partes  aciem,  ut  etc.;  foculos  in 
alqm;  fintento  ore;  animum  ad,  in  alqd;  in  ea 
re  omnium  nostrorum  intentis  animis  Caes  b.  c. 
3,  22,  1 ; considerationem  ad  alqd  Oie.  de  »m>. 
2 §.  102;  cogitationes  ad  id  unum  Liv.;  +eru- 
ditionem  ad  rem;  cura  omnium  in  Veiens  beUum 


intente  — inter. 


42  2 

intenta  ent  Litt. ; auo»  ad  curam  custodiae  Li v. ; 
fae  u.  fbl.  i.,  ad,  in  alqd,  alcui  rei;  bag.  i. 
alqd  auf  et».  bebadgt  fein,  etto.  bcabficgti» 
gen,  beginnen  quod  anirao  intenderat  6ic.\ 
longiorem  fugaiu  Liv.;  m.  inf. ; non  qaod  in- 
tenderat, ut  Adherbalis  potiretur,  efficere  po- 
tnit  Sftll  d)  jmb.  mit  etm.  bebrobcn,  alcui 
litem,  actionem  anjugängen  fudgn;  (Ter.)  falla- 
ciam  in  alqm  gu  jpielen  fucgen;  periculum  in 
omnea  in  (Defalt  gu  gfirgen  fucgen;  crimen  in 
alqm,  fdiscrimen  capitis,  dolum,  fmutua  ac- 
cusatione  inteuta,  fintento  mortis  meto,  tpro- 
bra  alcui  et  minae  intenduntur.  e)  gegen  9Bi= 
beribrueg  behaupten,  oerfiegern  id  quod  in- 
tendimus,  confirmare. 

intente,  ade.  m.  comp,  [intentus]  angefltengt, 
eifrig  intentius  bellum  apparare;  fpronuntiare. 
— intentlo,  önia,  f.  [intendo]  1)  Spannung, 

51  utbegnu  ng  corporis.  2)  Stnfpannung,  Sin» 
ftrengung  animi;  aefpanntc  Slufmerlfamfeit, 
lusus  auf  re.;  tacribentis;  fSorafalt,  Sorge 
für  ic.  rei  familiaria  obeundae;  Slbficgt  muneria 
noatri  Plin.  ep.  8)  gerichtlicher  Angriff, 
Sfntlage. 

intento  [intens.  ».  intendo],  1.  1)  gegen  etm. 
bin  brogenb  u.  feinbfelig  aul  greifen,  richten, 
halten,  giiefen  manus  in  alqm,  f-manus  alcui; 
•fpatrono  rei  domino  vocea,  manua ; aicam  alcui ; 
gladii  intentantur  alcui.  2)  tp  bebrohen 
arma  Latinia,  * alcui  mortem,  fterrorem  al- 
cui, fictua. 

1.  Intentus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partie.  0. 
intendo]  aui»,  angcfpnnnt  tarn  denaa  omnia 
(in  Demoathene),  ita  quibuadam  norvis  intonta 
sunt;  tp.  auf  etm.  gefpannt  o)  eifrig,  auf» 
metffam  mit  etto.  befegäftigt,  »oll  (Eifer 
operi;  ’caprea  laetis  paaeuia  erpicht  auf  tc.; 
*veneri;  agrum  colendo  aut  venando,  aerrili- 
bua  ofGciia  Sali.  Cat.  i,  1;  alqo  negotio;  seua- 
tus  nihil  sane;  ».  Iruppen  fchlagfertig  in- 
structi  intentique,  pamti  intentique,  infenai 
intentique.  6)  aufmerffam,  mit  Spannung 
acht  gebenb,  toaegfam  alcui  rei,  in  ob.  ad, 
(Liv.)  adversus  omnea  motua  Philippi;  f in 
inbir.  ffraaefafe  quam  mox  signum  daretur  Liv.; 
oculi;  *ludo,  *auapex  merulis  aufmerffam  aehtenb 
auf  IC-,  *mens  malia;  milites  l.  pugnae  pro- 
ventum  exapcctabant;  ’intenti  ora  tenebant 
Vcrg.  c)  angeftrengt,  eifrig  intentissima  cura 
Liv.;  intentiore  cura  Curt. 

2.  intentus,  m.  [intendo]  baä  SluSftrecfcn  pl. 
palmarum  de.  p.  Sest.  §.  117. 

*ln-tgpeo, 2.  lau  fein.  3>a».  *flnt*pcsco, 

pui,  — 8.  lau  toerben. 

inWr,  praep  m.  acc.  [in  u.  Äborrbialenbuitg  ter] 
brüdt  auä,  bah  ein  ©egenganb  im  Umfrei«  eine« 
ob.  mehrerer  liegt,  fo  bafj  et  bureg  biefelben  ». 
»mei  ob.  mchteten,  aber  nicht  ö.  allen  Seiten,  um» 
fcglofjen  ift,  bah-  1)  räumlich  gwifegen,  unter, 
inmitten,  in  ber  Slittc,  im  Umfreit,  um» 
geben  »on  mons  Iura  eat  i.  Sequanos  et  Hel- 
vetica; proeliari  i.  equites;  i.  Euboeam  conti- 
nentemque  terram;  finsula  i.  vada  sita;  fi. 
vicoa  aut  i.  viaa  manere;  (Com.)  i.  viaa  unter» 
toegä;  fi.  aigna  atque  vexilla;  fviaum  i.  manua 
Pieonia  libellum;  hoc  agger  i.  manua  (bureg 
fymbreiegung)  proferebatur  Caes.  b.  c.  2,  2,  8;  in- 
terque  manus  (auf  ben  $änben  getragen,  unter 
ben  Ärmen)  sub  tecta  repontmt  (illam)  Verg. 


Acn.  9,  602,  manus  i.  maestorumquo  ora  paren- 
tum  2,  681;  ante  oculoa  interque  manus  (u.  mit 
$änben  ju  tagen)  sunt  omnia  veatras  11,  811;  i. 
ora  hoatium  Curt.  8,  10,  18;  ‘Labeone  inaanior 
L aanos  (b.  i ».  jebem  Säemünftigcn)  dicatur; 
*i.  niveoa  virideaque  capillos  gefegmüeft  mit  tc ; 
cum  Hercules  L liomines  esset;  L falcarios,  i. 
lignarioe  bei  ben  Scnfenmachern,  in  ber  Senfen» 
grafjc,  bei  ben  fjotggänblem,  in  ber  §olggrafce; 
accusare,  defendere  alqm  i.  sicarioB  beS  9Keu 
chelmorbe«  toegen;  iudicium  i.  sicarios;  i.  pauca, 
i.  paucos  gang  befonberi  Liv.,  Quint.;  i.  cetera 
»or  allem,  namentlich  Liv.;  *i.  cunta,  *i.  omnia 
»or  allem;  t i-  anguatias  »=  in  anguBtiis;  mit 
öerbii  bei  Bewegung  i.  atationea  hostium  emiaai 
=»  em.  ut  i.  atationea  h.  eaaent  Liv.;  venire  i. 
fagoa,  te  magna  i.  praemia  ducet  Verg.;  auch 
unter  — Weg,  mitten  buteg  i.  tela  et  gladioa 
elapsum;  Pyrenaeum  saltum  i.  ferociaaimas 
gentea  superatum  Liv.  21,  80,  5. 

2)  tf.  ber  S^t  o)  gtoifegen  luce  i.  horam  ter- 
tiam  et  quartam  tenebrae  obortae  fuerant;  ut 
dies  XLV  i.  binoa  ludos  tollerentur.  b)  im 
Berlauf  »on,  toägrenb,  unter,  bei  bina 
postca  i.  tot  annos  opima  parta  sunt  spolia; 
qui  i.  annoa  XIV  tectum  non  subiasent  Caes. 
b.  6.  1,  36,  7;  i.  omne  tempus;  i.  ipsnm  pu- 
gnae tempus;  i.  colloquia  cunctationemque;  i. 
acyphoa;  i.  cenam;  L vinum  et  epulaa  Liv. ; i. 
rem  agendam  Plaut.;  *i.  agendum;  fi.  canen- 
dum;  fi.  bibendum;  L spoliandum  corpus  hostis, 
i.  aurum  accipiendum  Liv. ; *i.  media  carmina 
inmitten  beä  Scgoufpielt,  *i.  verba  mitten  im 
fRebegug. 

3)  ».  anbent  Bergältniffen  a)  b.  Umganbcn,  8U> 
gänben,  unter  benen  etto.  gattgnbet,  in  benen 
etto.  geh  begnbet,  unter,  bei,  in  i.  has  turbas, 
i.  fugae  pugnaeque  conailium  oppreasi;  i.  haec 
parata  atque  docreta  bei  biefen  Sorbereitungen 
Sali;  i.  ambiguos,  quoa  etc.  ba  man  fegtoantte  :c., 
i,  Gotharxis  pleraquo  aaeva  Tac.;  *i.  vilia  bei 
ärmlichem  fiebert ; *i  strepitua  nocturnoa;  *i. 
apem  curamque  Hör.;  *i.  gaudia;  i.  haec,  i. 
quae  ingtoiflgfn  Liv.;  habitare  i.  sacra  penate« 
que  noatroa  im  Befifje  unfeter  Liv.  6,  83,  8; 
neutris  cura  posteritatia  i.  infenBos  vel  obnoxios 
bei  feinbjeligcr  ob.  Incegtifcger  ©egnnung  Tac. 
hist.  1,  1;  i.  duoa  bei  jwei  Brätenbcnten  Tac.  hist. 
1,  50.  b)  gut  Angabe  einer  Slttgabl  ob.  Klaffe, 
unter  ob.  in  welcher  jmb.  fug  als  bei  u.  beT  geigt 
ob.  gilt,  in  Belege  jmb.  ob.  etto.  ju  gäglen  ig, 
unter  feroces  et  inquieti  i.  socioa,  ignavi  ei 
imbellea  i.  hoatea  erant;  potena  vir  i.  aui  cor- 
poris homines;  i.  omnea  unua  excellit;  i.  patres 
lectus,  fi.  patres  allecti;  fi.  socioa  haben; 
aervatos  ex  bostibua  cives  produxit,  i.  quos 
C.  Scrvilium  Liv. ; auch  jut  Angabe  ber  ßinjel 
nen,  Welchen  etm.  tugeteilt  wirb,  unter  i.  se  plu- 
rimornm  bona  pubheata  dividere;  officia  partiri 
i.  ae ; ».  ^arteten  ob.  (Degenfiduben,  jwifcheu  bene» 
*u  entfeheiben  ig,  gwifchen  i.  Marcellos  et  Clau- 
dios patricioa  ludicare;  i.  duas  aeutentias  diiu- 
dicare.  c)  ».  ©egengönben,  »toifegen  benen  ein 
Unterfchieb  gattgnbet,  jtoifqen  nibil  interwt 
i.  te  et  quadrupedem;  quid  interait  i.  populä- 
rem , id  eat,  aasentatorem  et  levem  civem  et  i. 
conatantem  Oie.  Lael.  §.  96;  interease'  enim  i. 
argumentum  et  i.  mediocrem  animadveraionem. 
d)  jui  Angabe  einet  freunblithen  ob.  feinblicgen 


interamenta  — intercludo. 


428 


Bericfir«  jtoiftfien,  unter  quae  saepuaime  i. 
me  et  Scipionem  disserebantur;  amicitiam  niai 
i.  bonos  eaee  non  posae;  L quos  magna  fuit 
contentio;  litea  i.  Peliden  atque  Atriden,  diseon- 
venit  i.  meque  et  te  Hör.  e)  -fB.  Beftfiajfenfiei» 
ten,  ä»ijtfien  benen  ein  ©egeitftanb  fitfi  fiält,  jmi-- 
ftfien  colorem  i.  aquilum  candidumque;  bafi. 
autfi  fjur  Mngabe  o.  3uf*önbcn,  jmijefien  benen 
jmb.  «»eifelfiaft  ftfiwebt,  jttiftfien  i.  metum  et 
iram  cunctatua.  f)  mit  einem  pron.  jurn  Buä= 
bruef  eine®  reciptolen  Bcrfiältniffe«  i.  se,  i. 
nos,  i.  tos,  i.  ipsos  einanber,  untereinan* 
bei,  gepenieitig,  amare,  ditigero,  aspioere, 
cohortan,  timere  i.  se;  repugnare  i.  se;  collo- 
qui  i.  ae;  auxerant  i.  ae  opinionem  bie  toecfijcls 
feitige  Stiftung;  non  patiar,  ut  caedea  civium  i. 
ae  fiat  — ut  civea  1.  ae  caedant;  obaidibus  i. 
ae  cavere  einanber  burtfi  ic.  Bürqftfiaft  leiften; 
cur  legendi  sint  niai  ipBi  i.  se  d.  einanber  fetbft ; 
ipsorum  L se  fraude  burtfi  ifire  eignen  an  ein» 
anber  begangenen  Berrätereien ; naturä  inimica 
i.  ae  esee  Uberam  civitatem  et  regem  (nitfit 
sibi  L se);  i.  se  nondum  satia  noti;  placide  rno- 
deateque  i.  se  (in  gegenseitiger  Sriebfertigleit  u. 
SKägigung)  rem  publicam  tractare;  bag.  non  du- 
bito  quin  ree  publica  nos  inter  nos  conciliatura 
coniuncturaque  sit;  quid  hoc  loco  tos  L tos? 
3näbef.  i.  se,  i.  ipsos  a)  jur  Jlnbeutung  eine« 
buttfi  frembe  (Eiitmiriung  ftattfinbenben  gegenfei» 
tigen  Berfiältniffe«  ratio  et  oratio  conciliat  ho- 
mines  i.  Be;  latissime  patens  hominibus  i.  ipsos 
societas,  societas  hominum  i.  ipsos;  quae  res  eos 
in  magno  diutumoque  bello  i.  se  habuit.  ß) 
jnm  2lu«brud  ber  gegenseitigen  9?äfie,  Sfinlitfiteit 
unb  be«  ©egeitteil«,  einanber,  unter  einan» 
ber,  Don  einanber  Marius  colleB  propinquos 
i.  se  (nitfit  sibi  p.  i.  se)  occupat;  haud  procul 
i.  se  erant;  haud  plus  quingentos  passus  i.  se 
aberant;  res  i.  se  similes;  pessuma  ac  direr- 
sissima  i.  se  mala;  communia  esse  amicorum 
i.  se  omnia  Ter.  [»er!  ber  Stfiiffe  Liv. 

interamenta,  örum,  n,  [inter]  ba«  innere  $olj» 

In  tö  ram  na,  ae,  f.  1)  ©tobt  in  Umbrien,  j.  Temi. 
2)  in  fiatium;  bau.  -as,  itis,  adj. ; rnbst.  -ite», 
ium,  m. 

lnt£r-iresco, 3.  neriiegen  Cic. 

lnter-blbo,  3.  aubtrinten  fontem  Plaut. 

inter-bito,  3.  untergefieit  Plaut. 

intercäliris,  e,  ob.  -cÄlärltis,  adj.  [intercalo] 
jum  ©inftfialten  gehörig,  Scfialt--  dies,  men- 
sie;  Kalendae  eine«  Scfialtmonat«.  — Inter-eälo, 
1.  1)  eigtl.  bajwiftfien  au«mfen  — belannt  matfien, 
cinftfiallen,  impers.  intercalatur  e«  wirb  ein 
Xag  ob.  Sioitat  eingefcfialtet.  2)  aufftfiieben 
intercalata  poena  Liv.  9,  9,  2. 

intercäpgdo,  Inis,  f.  [intercipio]  Unterbrecfiung 
molestiae;  mtercapedinem  senbendi  facere  Cic. 
fit.  b.  Cic.  fam.  16,  21;  fpost  longam  i.,  fpost 
i.  temporis. 

inter-cedo,  3.  (sync.  inf.  perf.  intercesse  Ter.) 
bagmiftfien  gefien,  fommen  Flaut.,  si  nulla 
aegritudo  huic  gaudio  Ter.-,  inter  singulas  le- 
giones  impedimentorum  magnum  numerum  jiefie 
einfier;  bagttiftfie.n  liegen  palus,  quae  per- 
petua  i.;  silrae,  quae  i.  inter  ipsos  atque  Ario- 
Tistum;  bafi.  a)  u.  ber  ßeit  bag»iftfien  oet» 
gefien  pauci  dies,  nox  una,  rix  annus  ab  hoc 
sermone  etc.  b)  ocrfiinbernb  bajroiftficn» 
treten,  bef.  als  t.  t.  o.  ben  BolfStribunen  Sin» 


fprutfi  tfinn,  protejticren  legi,  alcui ; non 
interc.  quominus  etc.;  tne  fieret;  fibetfi.  ent» 
gegen  fein,  fitfi  »iberfefien  imaginibus  Tac. 
Agr.  46 ; nihil  intercedi  (ei  ftefie  nitfitä  im  SBege) 
quominus  etc.  c)  fitfi  in«  Siittcl  fcfitageu, 
fitfi  Berbürgen  pro  alqo;  Teatra  uuctoritas, 
ut;  magnam  pecuniam  pro  alqo  burtfi  feine 
Bürgftfiaft  oerftfiaffen.  d)  u.  ©teigniffen  baj»i» 
ftfien  eintreten  magni  casus;  inter  bellorum 
curas  res  parva  dictu.  e)  o.  einem  Serfiältni« 
«»iftficit  jniei  filerfonen  ob.  Sacficti:  beftefien, 
ftattfinben  vetus  inter  nos  usus;  Äecessitudo, 
hospitium,  simultas,  inimicitiae,  bella,  causae 
necessitudinis  alcui  cum  alqo. 
interceptlo, önis,  f.  [intercipio]  bie  SBegnafime, 
ba«  Abfangen  Cic.  p.  Clu.  §.  167.  — inter- 
ceptor,  öris,  m.  [intercipio]  Unterftfilager 
praedae,  alienae  litis  (Strcitobjelte*),  tdonativi. 
intercessio,  önis,  f.  [intercedo]  1)  ©infpratfic, 
fßr oteft.  2)  Vermittelung,  Kaution.  — In- 
lerccssor,  öris,  m [intercedo]  1)  ber  'gro  = 
teftierenbe  legis,  dictaturae,  malae  rei.  2) 
Vermittler,  Bürge. 

1.  intt-rcido,  cldi,  ciaum,  3.  [inter-caedo]  burtfi  » , 
gerjtfineiben,  burtfiftedjen,  »bretfien  fcoUea 
mtercisi  Tallibus,  montem,  pontern  abbretfieii, 
frenas  fontia  abgraben,  fiugum  mediocri  valle 
intercisum  a castris  getrennt,  fcoramentario« 
Blätter  au«  einem  Xagebutfie  fierauäfifineibeii. 

2.  Intercido,  cldi,  — 3.  [inter  cado]  bajwi- 
ftfien  fallen  nullum  telum  van  um  inter  arrna 
et  corpora;  tp.  a)  bajwiftfien  borfallen  si 
quae  t.  b)  oerlorcn,  ju  ®runbe  gefien 
fsortis  humanae  commercium  vi  metus,  *in- 
genia  calamitate,  fhuiu»  morte  Atheniensium 
virtus,  f verba  temporibus,  tpromptissimns 
quisque  saevitiA  principis;  alcui,  memoriä 
(alcis)  entfallen  = uergeffen  »erben  Liv.,  *nomen, 
*alqd  tibi. 

iuterclno,  — — 3.  [inter-cano]  jroiftfien  et», 
fingen  medios  actus  Hör.  a.  p.  194. 
intercipio,  cepi,  ceptum,  3.  [inter-capio]  1)  et», 
ob.  jmb.  jmiftfien  bem  Hu«gang«puiifte  u.  bem 
ßrte  feiner  Segimmung  auffangen,  aufficben, 
»egnefimen  pila,  naves,  epistulam,  literas  un- 
terftfilagetl,  commeatum,  complures  hostium;  Te- 
nenum  ba«  für  einen  anbern  beftimmte  ®ift  er* 
fialten;  a suis  interceptus  abgeftfinitten;  ‘hastam 
o.  ber  für  einen  anbern  beftimmten  Sanje  getroffen 
»erben;  oor  bem  ®unbe  »egnefimen,  =ftfinap  = 
pen,  e n t r e i B e n honorem,  agrum  ab  alqo, 
fpecunias  e publico,  * alcui  urbem,  fgloriam, 
bafi.  oor  ber  Seit  »earaffen  finterceptus 
veneno,  frex  mortalitate,  *Ccrerem  bie  Saat  uer; 
nitfiten;  fjmb.  auf  bie  Seite,  au«  ber  SBelt 
ftfiaffen,  umbringen.  2)  abftfineiben,  unter» 
bretfien  medium  iter,  omuia  opportuna  loca, 
fusum  aurium  fremitus  duorum  agminum. 
intercise,  adv.  [intercisus]  mit  Xtennung  an 
fitfi  jufammengefiiriger  SBörter  i.  dicitur 
alqd  Cic.  pari.  or.  §.  24. 
intercludo,  üsi,  üsum,  3.  [inter-claudo]  1)  jmbm. 
et»,  oerfperren,  abftfineiben,  benefimen 
commeatum  Plaut.,  Liv. ; aditum  alcui  ad  alqm, 
fugam,  intercluso  itinero,  +mare  tempestatibus 
interclusum;  ne  reditus  sibi  intercluderetur 
Just.-,  ferrore  atque  aestu  animH  (Htem)  inter- 
clusü  Liv.,  spiritum  Liv. ; bitbt.  omnes  seditio- 
num  Tiaa.  2)  jmb.  Bon  et»,  abfperren,  ab» 


424 


interclasio  — interimo. 


fcbneiben,  trennen  alcjrn  ab  oxercitu,  a prae- 
sidio,  ab  oppido;  Decturn  a eonsule;  itmere 
aut  traiectu  mtercludi;  interelusum  itinere  et 
Ligeri  Caesarem;  interclusus  Dyrrhachio;  fru- 
mento  commeatuque  alqm;  re  frumentaria  in- 
tercludi;  bitbt.  Berlin betn  intercludor  dolore 
quominus  Cic.  Att.  8,  8,  2;  aud|  jmb.  burd) 
etm.  abfperren,  abfdjneiben,  cinfcbtiejjen 
alqm  in  tis  insidüs  qua«  etc.;  angustiis,  flurni- 
nibus  intercludi;  frater  interclusus  ab  hostibus. 
35oo.  Intecrlüslo,  önis,  f Hemmung  animae 
Cic.  de  or.  3 §.  181. 

intereSlumnluui,  ii,  «.  [inter- colutnna]  ((eit.)  bet 
3t»ifdjenraum  jroifeben  jrnei  Säulen  Cic. 

intcr-eurro,  curri,  cursum,  3.  1)  bajmifcbettlaufen, 
b ab-  a)  bajmifeben  treten,  fid)  in«  SDtittel 
fdjlngen  Cic.  Phil.  8 §.  17.  6)  mit  unter* 

laufen,  fid)  cinmifdjen  bis  laboriosis  exer- 
citationibus  dolor  nonnumquam  Cic.  Tuge.  2 
§.  36.  2)  in  bet  Snnfdjenjeit  irgenb  mobin 
eilen  ipse  Veios  Liv.  6,  19,  4.  3>aB.  inter- 

eurso,  1.  (feit.)  bajmifeben  taufen,  eilen 
Liv.  B ) intercursu,  abl.  in.  burd)  j ebne  Ile 
lajroifcbenfunft  Liv. 

intereus,  cutis,  adj.  [inter  u.  cutis]  unter  ber 
§aut  befinblid),  uqua  SBafferfudit. 

lntcr-dico,  3.  1)  Sinfpradje  tbun,  Berbieten, 
unterfagen  alcui  alqa  re;  Romanis  Galliä  ber 
Aufenthalt  in  ©.;  falcui  domo;  fdomo;  inter- 
dici  non  poterat  socero  'abl.)  genero  (dat.)  Nep.; 
interdictum  est  mari  {ab l.)  Antiati  populo  {dat.) 
Iäv  ; male  rem  gcrontibus  patriis  bonis  inter- 
dici  solet;  alcui  alejd;  tU9Um  ametbystini 
coloris;  m.  ne,  ut  ne;  l.  atque  imporat  (unter* 
faßt  auf«  ftrengfte)  Cassivellauno  ne  Cacs.  b.  G. 
5,  22,  6;  praecipit  atque  i.  — unum  omnes 
peterent  'abhängig  n.  praecipit)  neu  quis  (in 
Sejug  auf  interdicit)  Caes.  b.  G.  6,  68,  4;  fprius 
quam  senatus  consulto  interdiceretur  e«  Ber* 
Boten  matb;  ‘petere  interdicta.  3n«bef.  alcui 
aqufi  et  igni  = f örmlirf)  Betbannen;  sacrifiiiis 
b.  ©otteSbienft  auSfebtiefeen,  in  ben  Sann  tbun 
2)  t.  t.  b.  Sßrätor  ein  3tt terbif t ergeben  lau- 
fen, Bef.  bei  Klagen  übet  ben  Sefit>,  de  vi;  m. 
ut;  übetb-  Berotbnen,  einfdjätfen  familiae 
ralde  ut  uni  dicto  audieus  sit  de.  r.  p.  1 §.  6t. 
$ac.  A)  interdictio,  önis,  f.  ba«  Unterfagen, 
Scrbieten,  aquao  et  ignis  ber  Sann,  au«* 
gefproeben  teil«  gegen  einen  abroefenben  rBm  Bür- 
get, meldet,  um  eine  härtere  Strafe  Mi  Bermeiben, 
freimitlig  in«  ®jil  gegangen  mar,  rooburd)  ein  fol= 
(ber  nun  ein  eigentlich  Serbannter  u.  fein  frei* 
mittige«  ®jit  in  ein  notmenbige«  Bermanbelt  matb, 
teil«  gegen  einen  ilnmefenben,  roobutd)  er  ge* 
jmungett  matb,  in  ba«  ffijil  ju  geben,  Serba n* 
nung.  B)  Interdictum,  i,  w.  1.  Serbot.  2)  t.  t. 
3ntetbi!i,  Sefdjeib  be«  Srätor«,  bef.  bei 
Streitigfeiten  über  ben  Sefifc  interdicto  cum  alqo 
eontendere;  de  vi  armata;  auch  eine  Serorbnung 
be«  SrätorS,  burtb  metebe  SBabn*  ob.  Stdbfinnigcn 
ein  Kurator  befleOt  marb  Hör. 

intcrdlü  u.  fBorfl.)  -diüs,  adv.  [inter-dies]  bei 
läge,  ben  lag  über. 

inter-dnetus , us,  m.  3nterpunf tion  Cic.  or. 
§.  228. 

inter-dfim,  adv.  mitunter,  bann  u.  mann, 
manchmal,  juroeilen  i.  — alias;  {Ter.)  non- 
nunquam  — i.;  i.  — nonnunquam;  deos  secun- 
diores  i.  res  concedere. 


interduo  [—*  interdo]  {conj.  -duim)  barutn  ge  = 
ben  Plaut. 

iiitärei,  adv.  [inter  u.  abl.  ea]  1)  unterbeffen 
(B.  einet  ^mnblung,  bie  mäbrenb  einer  anbern  u. 
neben  ihr  BOÜenbet  mirb;  Bgt.  interim)  i.  tarnen 
dum  lmee  etc.;  cum  L;  i.  loci  Com.;  2)  bi«to. 
roenn  bureb  ben  3fbfl-  ein  @gf.  angebeutet  mirb, 
inbeffen,  feboeb  cum  i.;  ‘tarnen  L 
intär-eo,  4.  untergeben,  ju  fein  aufbären, 
betfebminben,  fi©  sertieren,  ju  ©runbe 
geben  navis  naufragio,  ‘segetes,  ‘novae  lunae, 
‘aestas,  sacra,  pecunia  publica  largitione  ma- 
gistratuum  quotunnis  gebt  9hiü  für  9iutl  auf; 
usus  t-ormentorum  mirb  Bereitett;  fsummnm 
illud  (numen)  et  a>ternum  neque  — interiturum 
oetgänglicb;  o.  Sienfcben,  umlommen  aut  ferro 
aut  fame,  vel  hoBtium  ferro  vel  inopia,  ferro 
aut  bestiis;  (Plaut  ) qui  per  virtutem  periit 
(bem  Seibe  nach  ju  ©runbe  gegangen),  at  non 
interit  (nicht  Berfqiroinbet,  beffen  9iamc  u.  91ad) 
rubm  nicht  oergebt);  non  i.  animas;  ab  alqo; 
(fpät)  suis  manibus;  (Ter.i  interii  ich  Bin  Ber* 
loten;  {Hör.)  inteream,  si  etc.  ich  miH  be«  Io* 
be«  fein,  menn  ic.  [ordines,  -fagmina;  abfol. 
intör-gqulto,  t.  bajmifdjen  reiten,  m.  aa 
interf&tio,  önis,  f.  [mterforl  (feit  ) ba«  Dajmi* 
febenreben,  bie  Unterbrechung  betSebe  eine« 
anbern  Cic.  p.  Sest.  §.  69. 

Interfectto,  önis,  f.  [interficio]  feit,  ffirmot- 
bung.  — Intcrfector,  öris,  m.  [interficio] 
SR  Br bet  (immer  in  Sejug  auf  eine  beftimmte 
Serfon,  bat)-  gern,  mit  gen. ; ogt.  homicida)  Cae- 
saris;  patns  Tac.;  tp.  ( pl .)  rci  publicao.  IaO. 
flnterfectrlx,  leis,  f.  SR  ö r b e r ut  alcis  Tac. 
interficio,  feci,  fectum,  3.  [inter-facio]  täten, 
axercitum  aufreiben  Nep. , Eutr.\  se  ipsi  Caa. 
b.  G.  6,  37,  6;  -f-  bl.  sc  i.  Sero,  in  de.  cp.,  Curt 
6,  11,  20;  semet  Tac.  arm.  16,  17;  ‘messe«, 
(Plaut.)  fructum  Bemi^ten;  abfoL  dolor, 
inter-fio,  (Borll.)  ju  ©runbe  geben,  um* 
f ommen. 

iuter-fluo,  fluxi,  — 3.  bagmifeben  fliehen 
Naupactum  et  Patras;  aurum  argentumque  cu- 
mulo  aliarum  re  rum  interfluens  Liv. , f media 
moenia,  tsaxa,  fmediam  (Tarson)  Cydnus  am- 
nie,  fduo  agmina. 

lnter-for,  dep.  1.  (jeboib  ungebräucblicb  in  biefer 
erjlcn  Sctf.  be«  indic.)  bajmifeben  reben,  in« 
SBort  fallen,  unterbre^en  alqm  Liv.,  Plin. 
ep. ; abfol.  Verg.,  Liv. 

internsus  [inter  u.  fundoj  bajmijeben  jlit* 
6enb,  ftrömenb,  fiefi  ergiehenb  ‘novies  Styx; 
nitente«  aequora  Cycladas  Hör.  carm.  1,  14,  19; 
‘maculis  genas  unterlaufen, 
lntcr-lbf,  adv.  unterbeffen  Plaut. 
interim,  adv.  [inter]  1)  unterbeffen  (#.  einet 
firanbtung,  infofern  fie  al«  Bollenbete  in  eine  anbere 
bincinfäüt;  ogt.  interea);  dum  — i.  Liv.  fyierv. 
a)  in^mifeben.  6)  Bor  ber  ^ianb,  Borerfi. 
c)  bet  ailebem.  2)  fbifimeilen,  fi-  — *- 
halb  - halb. 

interimo,  emi,  emptum,  3.  [inter-emo]  eigtt.  ba 
jmifeben  megnebmen,  bab-  au«  bem  SBegc  rän* 
men,  Bemühten  alqm;  alterum  iussit  mterfici, 
quia  viam  demonstraviaset  interimendi  »ui;  se 
ipsa;  ‘uxorem  laqueo;  me  oratio  Plaut.;  me 
i.  et  exanimant  bae  voces  Milonis  erfüllen  midi 
mit  lobeSangfi ; sacrorum  interimendoram  causi 
um  fob  äu  befreien  Bon  de.  p.  Mur.  §.  27. 


interior  — intermitto. 


425 


intärtor,  adj.  im  comp.  (Dgl.  intimua)  [inter]  1) 
bet  innere  parB  aedium,  * domus , i.  epistulA 
gegen  bie  SRitte  bei  SBricfei;  ’rota  (beim  SBett» 
fahren)  bai  bem  3'ele  nähere;  *Falernum  i.  notA 

0.  bet  im  3nneni  bei  ffieinfeDeti  oerwahrten, 
b.  i.  eblern  Sorte;  *i.  radit  iter  mehr  innen;  *i. 
(oti  ber  Vornehmere  jut  tRechtcn  bei  Segleitcri) 
ibat;  naveo  i.  ictibus  tormentorum  innerhalb  ber 
Scfjufimeite  Liv.;  i.  periculo  vulnerU  gleichfam 
innerhalb  ber  Schußweite  ber  ©.  Liv. ; inibef. 
geogr.  t.  t.  tiefer  im  fianbe,  im  Vinnen» 
lanbe,  binnenlänbifd)  nationes;  ( Eutr .)  Ara- 
bes  im  3nnern  bei  2 tut  bei;  Gallia  bai  3nnere 
©aüieni,  portns  ber  innere  leil  bei  $>afeni; 
ȟbst,  interiora  (bai  3nnerei  regni  Lir. ; inte- 
riores  bie  Vemohnet  bei  innem  «anbei  Cats.  b. 
G.  6,  U,  2,  bie  geinbe  in  ber  Stabt  7,  82,  3. 
86,  4 j übettr.  bem  SRittelpunlte  näher,  f lein  et, 
lürjer  cursus;  *gyrus.  2)  enget,  oertrauter, 
geheimer  societas,  amicitia;  mteriua  (ein  enge» 
tei  Vanb)  est  eiusdem  esse  civitatis;  fvita  i.  et 
familiaris , faulici,  Consilia  Nep. ; tpotentia; 
tiefer  eingebenb  timor;  tiefere  gorfdjung 
oertangenb,  tiefet  gehenb  literae,  t»tudia, 
adv.  interius  im  gnnern. 

interltio,  önis,  f.  [intereo]  (feit)  Untergang. 
— interltas,  ub,  m.  [intereo)  Untergang, 
Vernichtung  ezercituB,  Caesaris,  immaturus, 
Tolantariua,  legum;  pl.  exercitunm;  Omnium  i. 
atque  obitus.  [intra,  to.  f 

InteriuH,  l)  comp.  0.  interior,  w.  f.  2)  comp.  o. 
inter-iäcio,  — — 2.  barmifchcn  liegen,  m. 
dal.;  abfol.  — iuterlBclo  f.  interiieio.  — Inter- 
iectUK,  us,  m.  [interiieio]  eigtl.  bai  lajmi» 
fehentreten,  bie  lajmifchenfunft  iuterpositu 
interiectuque  terrae  (jmifmen  Sonne  u.  3Ronb); 
finteriectu  temporis  burd)  bie  geftattete  grift ; 
■j-interiectum  diorum  paucorum  petere;  -finter- 
ieetu  noctis  noch  einer  Uiadjt. 
inter-iYclo,  8.  (beffet;  intericio)  bajWifchen 
werfen,  legen,  (teilen,  einmifchen  s&xa, 
sagittarios,  cohortes;  levis  armaturae  interiecti 
complures;  übertr.  fpreces  et  minas,  fpleraque 
sermone  Latino;  oft  partic.  interiectus  bajmi» 
fchen  liegeitb,  ftehenb,  befinblich  solitudi- 
nes;  aör  inter  mare  et  caelum;  naeus  oculis; 
regio  inter  Romani  et  Arpos;  longo  i.  inter- 
vsJlo  in  einem  großen  Smifchenraum;  spatio  i. 
in  einet  Entfernung;  0.  ber  Reit  aliquot  diebus 

1. ;  anno  i. ; i.  spatio  nach  Verlauf  einiger  Reit, 
bac  mortl  i.  mährenb  biefei  Verjugei;  librum 
intericere  bajmiichcii  fehreiben. 

Inter-Iungo,  3.  (feit.)  unter  cinanber  bereinig 
gen,  oerbinben  tum  dextrae  interiunctae  Liv. 
Inter-l&bor,  dtp.  3.  bajWifchen  gleiten,  *mit 
Imefii  inter  enim  labentur  aquae  Verg. 
inter-lego,  3.  (feit.)  bajWifchen,  h*cl  u-  ha 
ablefen,  abbrechen,  mit  Imefii,  interque  le- 
gendae  (frondes)  Verg.  georg.  2,  366. 
inter-lTno,  8.  1)  bajwifcheu  beftreichen  cae- 
menta  luto  interlita  Liv.,  muri  bitumine  inter- 
liti  Curt.  2)  Urtunben  u.  bgl.  burch  Überfdjmie» 
ren  einjelner  ffiörter,  burch  ®ui  ft  reichen  ober 
Suirabieren  fälfehen  tabulas,  testamentum. 
Inter-löquor,  dep.  3.  bajmifd)cn  reben,  ini 
®ort  fallen  mibi  Ter. j fipse  raro  et  breviter 
interlocutus. 

inter-lüceo,  luxi,  — 2.  1)  bajWifchen  ob.  bie 
n.  ba  herooxfeheinen,  »fdjimmern  duos  soles 


interluxisse ; fterrena  quaedam  atque  etiam  vo- 
lucria  animalia  (im  Vernftein)  Tac.;  impers. 
nocte  interluxisse  ei  fei  plögiid)  bfü  unb  bann 
wieber  bunlcl  geworben  Liv.  2)  *burchfehei  = 
nen,  burchfichtig  fein  corona  (militum)  Verg. 
3)  tp.  (ich  jeigen,  fießtbar  fein  quibus  inter 
gradus  dignitatis  et  fortunae  alqd  (ein  Unter» 
fchieb  hcroortritt)  Liv. 

interlünlum,  ii,  n.  [interlunis]  bie  Reit  bei 
Sleumonbci  sub  interlunia  Hör. 

inter-lno, 3.  bajWifchen  fpülen,  mitten 

burdjflieficn  ffretiun,  quod  Capreae  et  Sur- 
rentum  i. ; *quosque  secans  infaust  um  Allia  no- 
men;  *pontus  arva  et  urbes  angusto  aestu. 

intor-meugtrnne,  adj.  jmifchen  jmei  SRonaten, 
i.  tempore  jur  8eit  bei  SRonbmeehfeli;  euhst.  n. 
bet  Seumonb 

1.  In-termYnAtns,  adj.  (feit ) unbegrenzt,  gren» 
jcnloi  magnitudo  regionum  Oie.  n.  d.  1 §.  64. 

2.  inter-mlnAtus  f.  interminor. 

Inter-mTnor,  dep.  1.  (Cbm.)  [auch  -no,  Plaut.] 

brohen,  anbrohen,  vivo  vitam  bai  2eben  ju 
nehmen;  btohenb  oerbieten  Plaut.,  Ter.-,  paf* 

fio,  cibus  interminatus  unter  Dtohungen  oer= 
agt  Hör. 

lnter-mlgceo,  2.  unter»,  einmifchen  *alcui 
undam;  *foris  petita  patrÜB  verbis;  turbam 
indignorum  dignis,  intermixti  hostibus  Liv.; 
fclamor  est  intermixtuB  gemitu. 
intcrulggio,  önis,  f.  [intermitto]  Unterbre» 
4ung,  Slachlafjcn,  Bufhären  auf  einige 
8 eit  officii;  epistularum  bei  Sriefwcchfeli ; ver- 
borum  bai  abgebrochene  ber  Säpe;  per  i.  has 
intervallaque. 

inter-mltto,  3.  I)  trans.  1)  im  partic.  perf.  pass. 
bajWifchen  tiegenb  trabes  paribus  apatiis; 
fvallej  nocte  ba  bie  Stacht  injmifdjen  cingetretcn 
war;  auch  bajWifchen  leet  laffen,  frei,  offen, 
unbefe$t  laffen,  im  partic.  perf.  pass,  pars 
oppidi  a flumine  Lj  loca  custodibu»;  qu&  erat 
opus  i.  eine  2üde  hatte;  per  i.  munimenta,  moe- 
nia  Süden  ber  *c. ; tnunc  continua,  nunc  i. 
(freiftehenbe)  tecta  villarum;  mediocribue  spatiis 
i.  in  mäßigen  Bbftänben ; perexiguo  i.  spatio ; i. 
circiter  passibus  CCCC  in  einer  Entfernung  o.  tc. 
2)  übertr.  a)  eine  tfjätigleit  eine  ^ritlang  unter» 
laffen,  auifeften,  einflellen  iter,  opus,  stu- 
dia,  proelium,  Iudorum  sollemnia,  cultum  agro- 
rnm;  auifepen,  nachlaffcn,  media  circiter 
nocte  vento  intennisso  ffiinbftiUe  eingetreten 
mar;  genus  vocis  i.  spiritn  Ion  mit  nacfjaelaffc» 
nem  Htem  heroorgebradht ; ‘intermissa  verba  ab» 
gebrochen;  aber  verba  ab  usu  cotidiani  sermonis 
i aufgegebene.  6)  eine  Seit  oorbeigehen,  oer» 
((reichen  laffen  diem,  noctem,  tempus;  tem- 
pus  a labore,  ab  opere  intermittitur  ei  Wirb 
oon  tc.  geratet;  nulla  pars  noctumi  temporis 
ad  laborem  intermittitur  bleibt  unbenupt  für  ic. ; 
triduo  intcrmiBso  nach  'Ablauf  oon  IC.,  intennisso 
spatio  nach  einiget  ^eit;  satis  longo  spatio  a 
Dyrrhacbinis  proeliis  intennisso  feit  ic.  Der» 
fbrithen  war.  3)  ein  Bmt  eine  Seit  lang  un» 
befept  laffen  magistratibus  intermissis  Caes. 
b.  G.  7,  33,  4.  II)  intrans.  auf  eine  Strede,  auf 
eine  Reit  abfepen,  auifepen,  auf  hören,  einen 
ßwifchenraum,  eine  gwifchenjeit  laffen 
quü  flumen;  hostes  subeunt,  non  i.  rüden  un» 
aufhörtid)  heran;  fcotidiana  proelia;  sic  canere 
coepisse,  ut  nihil  intermitterent  ohne  abjufepen. 


426  intennorior  — interpretor. 


inter-mörior,  dtp.  3.  tgin«,  abfterben,  ju 
©runbe  flehen  (UnBermerlt  u.  langfam  abnefp 
menb  fiterben) ; bilbl.  ita  plerique  omnes  (boni 
mores)  iaru  sunt  intermortui  beinahe  tot  Plaut., 
crntas,  reliquiae  coniurationis,  memoria  inter- 
mortua,  contiones  intermortuae  tote  abgeftorben, 
fsi  quft  intermoreretur  iguis  au8gegen;  aud)  ja  ft 
hinfterben,  in  Ohnmacht  fallen, 
intermundia,  örum,  n.  [inter-mundus]  bie  3toi  = 
f d)  e n m e I c c n (nach  EpilurS  Stjftem)  Oie. 
Inter-mür&llg,  e,  adj.  jmifchen  ben  Stauern 
befinblid)  arunis  Uv. 

lntcr-uatns,  [partie.  D.  ungebraucht,  internascor] 
bajtoifchen  gemachten  virgulta  Liv.,  herbae 
lnteruecinus  f.  internecivus.  [saxis  Tac. 

interneclo,  önis,  f.  [intcr-neco]  Bollftönbiqe 
lötung,  gänjliche  Sieberlage  ob.  ffluftet= 
bung,  Bfilliact  Untergang  exercitus,  civiam, 
äallorum,  aa  lnternecionem  deleri  total;  illa 
bella,  quae  ad  i.  (auf  Heben  u.  lob)  genta  sunt; 
ad  i.  adducero  gentem;  prope  ad  i.  gente  ac 
nomine  Nerviorum  redacto. 
interneeivus,  adj.  [mtemeco]mörberif(h,  8er  = 
tilgungS;  bellum,  odium  Just. 
intcr-neco,  — — l.  ginmorben,  nernichten 
hostes  Plaut.  [fd)lingen  fibula  crinem  auro. 

•inter-neeto, 3.  (feit.)  Bertnüpfen,  burd)  = 

Inter-niteo,  — — 2.  (Cuii.)  bajroifchen  h>n= 
burehftheiiecit,  an  einzelnen  ©teflen  h^mot* 
leuchten,  Schimmern  sidera,  quiequid  lucis, 
üite  rni  tente  lucis  fulgore,  gemmae  mtorniten- 
tes,  caeli  fulgor  intemitens. 
internödium,  ii,  n.  [inter-nodus]  ber  Sfaum 
jmifchen  jmei  ©rlcnfen  (an  ben  Sehenlein 
lebenbet  SBefen)  Ov. 

Intor-nosco,  3.  Bon  cinanber  unterfdjeiben 
geminos;  Visa  vera  eint  an  falsa;  secemi  blan- 
des amicun  a vero  et  intemosci  potent, 
intcr-nuntio,  l.  Boa  beiben  ©eiten  ©oten  ju 
einanber  fthiden  Liv.  — Internnntlns,  ii,  m. 
u.  -Ua,  ae,  f.  Unterhänbler,  ©ermittlet,  =in. 
Internus,  adj.  [intra]  i)  bet  innere,  im3nnern 
beS  ^aufcä,  beS  Staates  ob.  ber  gamüie, 
cinbeimijd)  *arae,  fdiscordiae,  fbellum. 
ln-tcro,  3.  (Ter.)  hineinreiben,  einbroden, 
fpriehm.  f.  exedo  1). 

intcrpellatio,  önis,  /.  [interpello]  Unterbiet 
chung,  bef.  einer  Diebe;  über^  Störung,  f>in  = 
berung  in  litcris  sine  alia  i.  versari;  foppor- 
tuna.  — intcrpcilätor,  öris,  m.  fintcrpoUo] 
Unterbrecher,  ©törer  sine  interpellatoribus. 
inter-pello,  1.  l)  in  bie  Diebe  fallen,  unter= 
brechen,  eine  Sinrebe  oorbringen  crebro  di- 
centem;  interpellando  trällere  tempuB;  prägn. 
(einm.  Cie.  Verr.  II,  1,  28)  etto.  als  Einrebe 
Borbtingen  quod  i.  Hortensias.  2)  überf) 
hinbern,  ftören,  aufhalten,  unterbrechen 
ulqm,  in  iure  suo,  comitia,  victoriam  Bereitein, 
fotium  bello,  tota  res  bello  interpellata , -f- si- 
lent i u na  gemitu,  ob  interpellatam  dulcedinem 
irae  Uv. ; fincrementa  urbis;  auch  m.  ne,  gno- 
minus:  m.  in/  quantum  interpellet  inani  ventre 
diem  durarc  Hör.  tat.  1,  6,  127.  3)  tjmb.  mit 
Sitten  ob.  Stagen  beftürmen,  überlaufen. 
Interpoll»,  e [inter  u.  polio]  eigtl.  burch  ©litten 
neugejlaltet , aufgepugt,  übertr.  aufgejtugt  ve- 
teres  (mulieresi  Plaut.  SaB.  Interpol«,  1.  aufs 
ftugen,  jurichten,  togam  praetextam  mieber 
auffärben,  tabulas  oerfitfehen. 


inter-pöno,  3.  1)  baitoifchen  fegen,  Hegtet, 
sftellen  pilas,  elepnantos,  fpedites  tunais, 
flevem  armaturam  mter  equites;  frege  inter- 
posito  burch  Einitgiebung  beS  ftönigS.  3"*W- 
tn  bie  Diebe  einjehieben,  einmifegen  nullaco 
verbum;  auch  einf chatten  menses  intercalare« 
2)  tp.  a)  o.  ber  riett,  bajmifchtn  eintreten, 
Berftreicgen  laffen  spatium  ad  recreandos 
animos;  spatio  intorposito  nach  ©erlauf  einiget 
Seit,  paucis  diebus  interpositis,  interposita  noi. 
b)  einen  $ufianb  bajroifchen  eintreten,  ob< 
malten  laffen  operam,  Studium,  laboram,  mo- 
ram,  nuUam  moram  insequendi  Antonium,  nul- 
lam  moram  quin  leinen  Slugenbücf  oerlieren,  ja; 
tridui  morti  interpositü  nad)  einer  Strjögerung 
Bon  ic.  c)  nermittelnb  ob.  ginbernb  eins 
treten  laffen,  aufftellen,  abgeben,  geh 
teub  machen,  inSbef.  als  ©runb  anfühten, 
als  Sorroanb  gebrauchen  ob.  benugen,  auch 
eine  ©erfon  als  Reifer,  Jeilnegmer  bei  et»., 
als  ßeuge  gujiegen  iadicium  suum,  edictuin, 
decretum,  iusiurandum;  f auctoritatem,  multas 
querelas  de  re  publica,  fidem  suam  in  alqd, 
fin  alqa  re  fein  dort  ju  ob.  bei  ettn.  geben,  als 
Sfactb  einfe^en;  interposit&  causä  unter  bem  Sot 
manbe;  iudice«,  accusatorem,  testem;  se  ft 4 
bei  etto  ins  SDlittel  fchlagen,  fich  einmi-- 
f<hen,  ben  gmifcbcnhänbler  machen  se  in 
pacificationem,  se  bello;  fse  scriptis  Caesarii: 
se  audaciae  alcis  fid)  miberfe()eu.  d)  filfchen 
(burch  ©infchaltungen)  ob.  fälfd)iich  für  eta. 
auSgeben,  unterfchieben  rationes  populoram 
Cic.  lerr.  3 §.  175;  interpositi  sunt  gladiutorei 
b.  i.  man  h°t  Beute  fälfehlich  für  ©labiatoten 
auSgegeben,  bie  Bietmehl  ad  caedem  ac  tu- 
multum  beftimmt  waren  Cic.  p.  SuU.  §.  M. 
Xac.  A interpösltio,  önis,  f.  baS  ICagmif djen 
fegen , bie  Jicrctnjiehung  certarum  per-ona- 
rum  Oie. ; inSbef.  baS  Sinfehieben  einiger  Sone 
in  eine  fertige  ©<hrift  mia,  fnovorum.  B)  inter- 
pösYtu,  abl.  m.  burch  bie  ©ajmifchentunft 
Oie.  n.  d.  2 §.  103. 

interpres,  etis,  comm.  eigtl.  gmifthenfpreeher,  bah 
1)  ©ermittlet,  Untergänbler  pacis,  iudicii 
corrumpendi,  *divum  (o.  SJierfur);  *harum  co- 
rarum  ©tiftcrin  ber  fiiebeSqual  (B.  ber  3uno  als 
e^efliftrrin).  2)  ffluSIeger,  Srflärer,  ®euter 
iuris,  poötanim,  i.  internuntiique  lovis  B.  ben 
©ugurn);  comitiorum  ob  bie  ftomitien  gültig  ftnb 
ob.  nicht,  liominum  divumque  fBeiSfager  Verg-, 
SBeiSfagerin  Liv. ; deorum  beS  göttlichen  ©ittetcS 
Uor.\  alqo  uti  i.  de  alqa  re  fich  nähere  8uS 
lunft  geben  laffen  B.  tc.;  *i.  linguü;  Referent 
Hör.  sat.  2,  4,  91;  inSbef.  a)  $olmctfcher  »p- 
pellare  alqm  per  Interpretern;  loqui  sine  inter- 
pretc.  b)  Überfeger  Cic.,  Hör.  — Inter- 
pröUtlo,  önis,  /.  [interpretor]  Srflätung, 
SluSlegung  iuris;  nee  traditur  certum  nec  i. 
(bie  Entfchcibung)  est  facilis  Liv. ; eoner.  bic 
Überfeguna,  baS  Überfegte  foederis, 
interpretor,  dep.  (im  perf.,  bef.  im  jxtrtic.  per/ 
aud)  pass.)  1.  [interpres]  1)  ben  DRittler  ab' 
geben,  memorme  alcis  ju  ®ilfe  lommen,  b.  L er 
raten,  Haut.  2)  etflären,  auSlegen,  beuten 
sornnia,  fulgura;  religiones  ÄuSlunft  geben  über 
je.,  portenta,  nomen  legis,  m.  acc.  c.  inf.  pome- 
riurn  p08tmoerium  esse  Uv.  3n&cf.  a)  übet' 
fegen  (mehr  nach  bem  Sinne)  ivtaliar  non 
hanc,  quam  ucterpr.  modestiam;  epistuUai, 


interprimo  - 

•criptore«;  pass,  abi  ex  Graeco  carmine  inter- 
pretuta  recitavit;  uti  ex  libris  Punicis  inter- 
pretatum  nobis  eat.  b)  ettt  auf  eine  gewiffe 
Seife  uetficljen,  auffaffen,  beurteilen  male, 
alqd  in  mitiorem  partem,  felicitatem  alcia  grato 
animo  freubig  anetfennen,  sententiam  alcig  recte, 
Tolontatem  alcia  i eam  aapientiam  fie  D erflehen 
ba«  unter  jcv  erflären  ba«  für  ic. ; modestia  haec, 
quam  ita  interpretamur,  ut  dixi  in  bem  ge; 
nannten  Sinne;  quorum  facta  quemadmodum 
interpretaris?  mic  fiebft  bu  je.  an'i  omnia  ista 
ego  alio  modo  i.  fetje  ich  anbei«  an,  famam  alcia 
begreifen,  fid)  erflären.  c)  fd)  liefen,  folgern 
consiüum  ex  necesaitate,  roluntatem  ex  vi  B. 
bet  Sotwenbigfcit  auf  bie  Slbfidjt  tc.  fdfliefjen.  d) 
über  et»,  fitf)  beftimmt  audfprecben,  ent: 
fdjeibcn  neque,  recte  an  perperam,  interpretor 
Lit.  1,  23,  8. 

Inter-prlmo,  3.  [inter  u.  premo]  jerbrüden 
alcai  faucea  Plaut. 

interpunctio,  önia,  f.  [interpungol  bie  Unter- 
fcbetbungen,  Abteilungen  berSörter  burd) 
fünfte,  pl.  verborum  Oie.  p.  Mur.  §.  2&.  — 
intirpungo,  panxi,  punctum,  8.  bie  Sorte 
bu  rch  fünfte  unterfeb  eiben,  abteilcn,  in- 
terpuncta  narratio  sermonibus  gehörig  abgeteilt; 
verborum  et  eententiarum  modo  interpunctaa 
clausula«  in  orationibua  esse  Toluerunt;  di- 
stincta  et  interpnncta  intervalla;  subst.  inter- 
pnncta  verborum  bie  fleineren  Raufen,  3 n t c r ; 
punttion,  argumentorum  bie  Äbfäße  jwiftben 
ben  einjclnen  Beweifen  Oie. 
lnter>qnie8co.  3.  bajwifcben  ob.  unterbeffeu 
ruhen,  paufieren  im  Sieben  paulum;  fbeirn 
fiefen;  übertr.  litea. 

inter-regnum,  i,  n.  ßwifdjenregieruug  1)  jut 
Seit  ber  Könige  bie  Seit  jwifd)en  bem  lobe  eine« 
König«  u.  ber  Ernennung  be«  fRadjfolgcT«,  in 
»eld)er  b.  fünf  ju  fünf  Sagen  ein  Senator  al« 
interrex  ob-  ßrotfc^enfdnig  bie  hbd)fte  ©ewalt 
batte.  2)  jur  3^1  ber  fRepubli!  eine  ßwifeben« 
»eit,  »enn  au«  irgeitb  einer  Urfatbe  feine  Konfuln 
ba  waren.  Um  bie  Sabl  ber  neuen  Konfuln  ju 
leiten  n.  prootforifcb  bie  työcbftc  ffletualt  auiju« 
üben,  warb  bann  ein  patricifdjer  Senator  al«  m- 
terrex  getoäblt;  interregnum  inire  3nterrei  »er; 
ben;  co  anno  i.  initum  trat  ritt;  res  ad  i.  venit, 
adducitur,  redit.  — interrex,  regia,  m.  f.  inter- 
regnum 1);  i.  prodere,  creare. 

In-terrTtns,  adj.  unerftbrod en  fad  omnia, 
fvultu  i.,  fanimi  magnitudo;  *cla8aia  i.  fertur 
buttb  feinen  Unfall  erfdfredt,  ohne  Anftofi,  *mens 
leti,  falea. 

iuterrögAtlo,  önia,  f.  [interrogo]  Befragung, 
gragc,  in«bef.  a)  al«  gericbtl.  t.  t.  Befragung, 
Ber  hör  fteatium.  b)  t.  t.  ber  Bialettif,  »etl 
bie  Bialeftifer  oft  ihre  St)Hogi«men  in  ber  grage« 
form  Borbraebtcn,  ber  Schluff,  Spllogismu«. 
Ban.  dem.  interrögfttiuucäla,  ae,  f.  al«  t.  t. 
ber  Biateftif,  eilt  gragefäptben,  in golgetungen, 
Schlüffen,  pi.  minutae,  angustae. 

Inter-rögo,  1)  fragen,  befragen  (überb-  eilte 
grage  tljun,  auf  bie  jmb.  antworten  foü)  Graece, 
la  cum  mterrogaretur,  utrum  (Welchen  B.  beiben) 
plurie,  patrem  matremne  faceret;  m.  ai  (ob), 
Plaut. , t m an  ; pusionem  quendam  qnaednm 
geometrica;  avium  vocea  volatusqne  Tac. ; ve- 
stros  oculoa  Tac.  Agr.  34;  aententiae  inter- 
rogari  coeptae  sunt;  aententiam  interrogatua 


- intersum.  427 

Liv.;  in«bef.  o)  gerichtlich  befragen,  Ber« 
bören  teatimonium  interrogatuB  Suet.;  teatem, 
tteates  in  reoa.  6)  gericb  tlitb  belangen,  an« 
(lagen  lege  Plautia  interrogatua  erat  at>  L. 
Panllo;  legibus  umbitus  interrogati,  frepetun- 
darum,  ffacti,  fabfol 

inter-rumpo,  3.  1)  auöeinanber  reiffen,  jer« 
bretben,  trennen,  abbte<ben  pontem,  inter- 
rupto  medio  agmine,  interrupta  acies,  fvenao 
interruptae,  finterruptae  vocea  abgebtotbene, 
hoe  interruptoa  eaae  getrennt,  finterrupti  (ein« 
jelne)  ignes;  tp.  unterbrechen,  ftören  oratio- 
nem,  iter  amoria,  officium,  interrupta  consue- 
tudo,  *opera.  — Interrupt«,  adr.  [lnterruptus] 
unterbrochen,  non  interr.  narrare  Cic.  de  or. 
2 § 329. 

Inter-saepio  (nicht  intereep).  4.  1)  Begännen, 
Berfiopfen,  Bermabren  foramina,  quaedam 
operibus,  intcraaeptia  itineribus  burd)  Barrifaben 
Liv.  6,  9,  7.  2)  übertr  abfebneiben  iter,  urbem 
vallo  ab  arce,  alcui  conapectum  abeuntia  exer- 
citus  entjieben;  exercitus,  auxilia  Tac. 
inter-aclndo , 3.  auöeinanbcr«,  einreiben 
pontem,  aggerem,  f Opera,  fveuaa  öffnen.  §ierB. 
fdjeiben,  trennen  Chalcis  adeo  arto  interacin- 
ditur  freto,  ut  etc. 

luter-scribo,  3.  burdj  einzelne  bajmifdfen  ge« 
fdfriebene  Sorte  ober  Suffixe  Berbcffern 
intenöpio  f.  intersaepio.  [Plin.  ep. 

1.  inter-söro,  sevi,  sftum,  3.  (Bor«  u.  nadjfl ) ba« 
»wifeben  fäen,  peirtic.  fintersitus  bajwifcben 
befinblicb  praedia  agris. 

2.  Internem,  aerui,  sertum,  3.  bajwiftben 
fügen,  btn«ufügen  ‘oscula  mediis  verbis; 
causam  interserens  m.  acc.  c.  inf.  al«  ©ntnb 
oorgebenb,  bafe  Nep. 

flnter-slsto,  8.  mitten  inne  batten,  fioden 
non  intersistentes  offensantesque. 
intersTtUH  f.  1.  intersero. 
iuter-Bpirütlo,  önia,  f.  (feit.)  ba«  Atemholen 
bajwifcben,  pl  Cic.  de  or.  3 §.  198. 
Inter-sUnctuB  | partic.  o.  interatinguo]  mit  etw. 
bin  u.  Wieber  befeßt,  faciea  interatincta  medi- 
caminibua  mit  Bflaftcrit  befäct  Tac. 
inter-atrituH  [ partic . be*  fonft  mtgebräucbl-  in- 
teraterno]  (feit.)  bajwifcben  gelegt  arenae  vice 
bitnmine  interatrato  Just. 

’lnter-strcpo,  3.  (feit.)  bajwifcben  freifeben, 
olorea  anacr  Verg. 

inter-stringo,  3.  jufebnüren  alcui  gulam  Plaut. 
inter-sum,  1)  bajwifcben  fein,  ficb  bajwifcben 
befinben,  bajwifcben  liegen  a)  im  {Raume, 
Tiberia  inter  eoa;  inter  novisaünum  hoatinm 
agmen  et  noatrom  primum  non  amplius  quinis 
milibua  jwifien  ic.  ifl  nicht  mefrr  al«  ein  3»i« 
febenraum  b.  fünf  HReilen  f>)  in  ber  Seit , XLVI 
anni  inter  primum  et  aextum  consulatum; 
übertr.  oerfebiebeu  fein,  ftcb  untcrfcbcibcu 
hoc  pater  ac  dominus  (Ter.)  barin  ic.;  in  hia 
rebua  nihil  omnino  e«  ift  gar  lein  Unterfd)teb 
ic.;  alqd  inter  laborem  et  dolorem;  inter  opti- 
me  Valero  et  gravissime  aegrotare  nihil  pror- 
sus.  2)  bei,  in  et»,  tbätig,  gegenwärtig 
fein,  einet  Sache  beiwohnen,  an  etw.  teil« 
nehmen  in  conrivio,  in  rebua;  convivio,  ne- 
gotii«, sermoni,  rebua  divinia,  hello,  proelio. 
3)  impers.  intereat  e«  ift  batan  gelegen,  oon 
Sichtigleit,  Bon  Qrrteref f e alcia;  rei  publi- 
cae;  bageg.  me&,  tuü,  suü,  vesträ  mir  tc.,  audj 


428 


intertexo  — intolerandus. 


cuiä  fl.  cuius;  magni,  permagni,  parvi,  pluris, 
tanti,  quanti;  valde , magis,  maxime,  magno- 
pere,  quantopere,  parum,  minime;  multnm, 
tanturn,  plus , plurimum,  paulum,  nihil,  alqd; 
hoc,  id,  illud  (batnii1,  quod  Wotan;  hoc  popu- 
lorum,  utrum  — an  etc.;  quodque  plnrimum; 
vehementer  vestrA,  qui  patres  estis  Plin.  ep.-, 
m.  inf.  ob.  oce.  c.  in/'.,  m.  inbir.  gragefafc:  meä 
loci  natura  Oie.  Att.  3,  19,  1;  magni  ad  (f)in= 
fidjtUdj)  honorem  nostrum;  magni  etiam  in  re- 
iiquum  ternpus  ad  opinionem  Galliae  (für  bic 
Grljaltung  bet  tjo^en  Meinung  (Stallienä  doh  brr 
Slladjt  Komi)  m.  acc.  c.  inf.,  Cor«,  b.  G.  6,  1,  3; 
(feit,  in  biefem  Sinne)  nt.  gen.  mnltum  rei  fa- 
miliaris  tuae  (^infic^tlitf)  tc.,  für  ic.)  nt.  acc.  c. 
inf.  Cic.  fam.  4,  10;  quanto  opere  rei  publicae 
communisque  salntis  m.  acc.  c.  inf.  Cats.  b.  G. 

6,  2. 

♦inter-texe».  3.  1)  bajmijdjen  einweben,  etn  = 
flechten  tlores  hederis.  2)  hin  u.  wieber  mit 
ctw.  burdjWebcil  chlamys  auro  intertexta. 

inter-tr&ho,  3.  unter  ber  $anb  entjie^en 
Plaut. 

lutertrimentuin,  i,  tt.  [inter-tero]  1)  ber  916  = 
gang  burth*  äbreiben,  ba«  fflbgeriebcne. 

2)  tp.  Verlufi,  Sehaben,  Sinbu&e  oon  beiben 
Seiten;  Bgl.  detrimentum. 

InterturbAtio,  önis,  f.  [iuterturbo]  Verwirrung, 
Aufregung  animi  Liv. 

iutcr-turbo,  l.  Verwirrung,  Unruhe  antiti)-- 
ten  Com. 

inter-Tallum,  i,  n [inter-tallus]  eigtl.  ber  9iaum 
»Wtfehen  gwei  fßatlifabcn  1)  3tBtfdjenraum,  ®nt  = 
fernung  (u.  einem  Vuntte  jum  anbem)  signi; 
locorum  et  temporum;  pari  i ; quo  consuerat 
in  gewohnter  Sntjcrnung ; VI  miÜum  passuum 
intervallo  a Saburra  consederat;  ex  intervallo 
ö.  wettern  Liv. ; pl.  -f-digitorum  Öffnungen.  2)  tt. 
ber  3eü,  bie  Steifd/cngcH,  grift,  Vaufe  Ute 
rarum;  annuum  regni  Interregnum;  ex  inter- 
vallis  (georbnete  golge)  sonorum;  sine  intervallo 
(ofpte  abjufefjen)  loquacitas;  dicere  intervallo 
mit  ©aufen;  ex  intervallo  nad)  geraumer  Seit; 
ex  tanto,  tanto;  longo,  satis  longo,  magno  L 

3)  Unterfdjieb,  äbftanb  quantum  i.  inter  te 
et  illum  interiectum  putae? 

-fintcr-vello,  3.  übertr.  mitten  Ijcrauäreifjcn. 

luter-venio,  4.  1)  bagwifdjcit,  in  bie  Quere 
tommen  wäljrcnb  einer  §anblung,  fitfi  ein« 
(teilen,  eridjcinen  huic  oratiom,  -fincendio; 
mihi,  qui  etc.;  de  improviso  interventum  est 
raulieri;  hoc  ipso  tempore  et  casu  Germani 
equites.  2)  tp.  a)  ber  Seit  nach  bagwifdjen 
eintreten,  unterbreiten,  ftbren,  ^inbern 
nox  proelio;  hiems  aspera  rebus  gerendis; 
*plaugor  verbo  omni  jwifchen  ic.  fehlug  er  fid) 
an  bic  Sruft ; Sabinum  bellum  coeptis  unter: 
btnd)  ic.;  bis  cogitationibas  avitum  Consilium; 
exigua  fortuua  sapienti;  nulla  mihi  res  post- 
hae  potest  i.  tanta,  quae  etc.  Ter.;  ludorum 
dies  cognitionem  Tete.;  mirificos  quidam  Casus; 
affinitatem,  cognationem.  6)  öermittelnb  ober 
hinbernb  einfdjiciten,  ftdj  in«  SDlittel  fet)la  = 
gen,  fid)  einmengen,  fein9tnfeljcn  auf  irgenb 
eine  SBeifc  geltenb  madien,  m.  ne;  frebus  hu- 
mani»;  ft),  gürjleu,  bem  fßrätor.  Tao.  A)  luter- 
ventor,  öris,  in.  (fett.)  ber  bagwif$en  tom: 
menbe,  ftdrenbe  ©efudier  vaeuo  ab  inter- 
ventoribus  die  Oie.  B ) Intervent«»,  us,  in. 


®ajWif<hcnlunfi  hominis,  noctis,  maloruw; 
ftp.  Vermittelung,  Veiflanb. 
iuter-rerto  (ältere  gorm  intervorto),  3.  1)  auf 
bie  Seite  bringen  u.  fid)  juwenben,  unter- 
f dj  lagen  argentum  Plaut.,  regale  donum,  fpu- 
blica  vectigalia,  interversis  patroni  rebu?; 
burdibringen,  BerfetjWenben  novies  millies 
HS  paucisstmis  mensibus ; übertr.  promissum  et 
rei-eptem  (consulatum)  i.  et  ad  se  transferre 
unterfefjlagcn.  interversa  (mit  Übergebung)  aedili 
täte.  2)  jmb.  um  etm.  bringen,  prellen  Plaut. 
inter-vlso,  3.  nad)  ctw.  ob.  jmb  n.  3cit  ju  3«it 
(eben,  befugen  domum  Plaut.,  alqm,  crebro, 
( Tac .)  femina  manipulos. 
inter-v51Tto,  1.  ( intens.  b.  intervolo]  bajwifdjcn 
intervorto  f.  interverto.  (herumf  liegen  Lit. 

In-test&bili»,  e,  adj.  m.  t comp,  eigtl.  unfähig 
ttor  Scridjt  Senge  au  fein  ob.  ein  leftament  w 
maeheu,  bal).  unehrlich  Plaut.-,  eljrlo«,  ab= 
fdjculid)  improbus  intestabilisque  Soll.  , i.  et 
consceleratus  Tac.,  i.  et  sacer  Hör.,  periurium 
Liv.,  tsaevitia. 

lii-tcstätus,  adj.  1)  (Com.)  nidjt  burd)  Sengen 
überführt  u.  nidjt  erlannt,  im  SBortfpiet  bei 
Plaut,  mil.  5, 1, 23.  2)  ber  (Bor  feinem  lobe)  lein 
leftament  gemadjt  hat  mulier  si  i.  esset  mor- 
tua  Oie.-,  cives  Plin.  ep.;  bal).  (abl.)  intestato 
(otjue  leftament)  mori. 

intestinns,  adj.  [intus]  inwenbig,  innerlich, 
im  3«nem  be«  Staate*  ob.  ber  gamilie  malum, 
pernicies,  bellum,  caedes  Vetwanbtenmorb;  s«W 
pl.  n.  Singeweibe,  ©cbärme. 
in-texo,  3.  1)  ^ineinweben,  -flechten,  in  ein* 
an  ber  fledjtcn  *purpureai  notas  filis;  vimini 
bus  intextia  (al*  abl.  abs.)  Caes.  b.  G.  2,  33,  2, 
*costas  tittfügen ; <p.  Ijineinfügen,  einmifi^en, 
0 erflehten,  auch  itt  ber  Siebe  venao  toto  cor- 
pore intextae,  alqd  in  causa,  parva  magnis, 
♦facta  chartis  auf  ba*  ©apier  bringen.  2)  um: 
winben,  umflechten,  umfdilingen  *hastss 
foliis,  ♦paltnas  paribu-,  armis,  *truncos,  frestes 
auro  intextae  mit  @olb  buripwirtt;  übergtehen, 
bebe  den  has  (turres)  coriis. 
intibuni  (nidjt  intub  , intyb.),  i,  n.  Snbioie, 
Stdjotie. 

intime,  adv.  [intimus]  (feit)  1)  oertraulid 
ulqo  uti.  2)  angctcgcntlieb  commendari  aleu: 
ab  alqo.  — Intimus  (altertüml.  intümus),  tu// 
in  interior  1)  bet  innerfte;  in  int.  sacrario  in 
oem  3nnerftcn  be*  Heiligtum*;  abdidit  sc  in  i. 
Macedoniam  in  ba*  3mtcre  o.  SK.;  spelunca  bo? 
3nnerfte  bet  4>öf)le;  *angulus  ber  cntleaenfte,  ge« 
heimfte;  tp.  a)  ber  wirlfamfte  vis  Scipionii, 
fvires.  6)  ber  tieffte,  bie  tieffte  gorfihung 
Bcrlangenbe  disputatio, philosophia, artificium ; 
disputatio  est  i.  artis  gehört  in  ba*  innerfte  ®e= 
biet  ber  Jbunft.  c)  bet  gcheimfle,  nertrautefit» 
cttgfle,  intime  consilia,  amicus,  amicitia;  i- 
alcui  jmb*.  Bertrauter  greunb;  i.  est  consiliis 
eorum  Ter.-,  subst.  m.  ber  Bertraute,  intime 
greunb.  Vertrante  C&tilinae,  ex  meis  L,  er 
Intimis  regis. 

in-tlngo  (-tinguo),  3.  eintauehen  *faccs  ssn- 
guine;  iutiuguutur  cahuui  Quint. 
In-toleribilis,  e,  adj . uitct ttäfllich,  unau«: 
ftehlieh  sumptus  Plaut.,  frigus,  dolor,  saevitia. 
muito  intolerabiliorem  eum  futurum.  — iiltö- 
lerandus,  adj.  unerträglieh  tyrannas,  hiems, 
ffrigus,  faestus,  cruciatus,  superbia. 


intolerans  — introranm.  429 


lii-tblärani,  tis,  adj.  m.  comp,  u sup.  1)  act. 
nicht  ertragenb,  nicht  leicht  {ich  itt  etwa# 
finbenb  Corpora  intolerautiseima  laboris,  in- 
tolerantior  rerum  secundarum,  f vir  aeqdUium, 
superiorum,  fcaelibis  vitae.  8)  *fpass.  =>  in- 
tolerabilis.  Sab.  a)  intölfrantfr.  adv.  m.  comp, 
a.  sup.  etw.  ju  ertragen  unfähig,  i.  dolere 
ben  Schmer j nicht  ertragen  tönnen;  bah-  iiberh- 
unmä&ig,  of)nc  3Jlä6igung  'nicht  pass.)  into- 
lerantius  ne  iactare;  intolerantius  Gallo«  inse- 
quentes  Caes.  b.  G.  7,  61,  1;  intolerantissime 
gloriari.  6)  Intolerant  in,  ae,  f.  bie  Unerträg* 
lichteit,  UnanSjlehltchleit  im  Benehmen  re- 
gi»,  fmorum. 

in-töno,  l.  1)  iiUrans.  ’bonnern  pater  (Iuppiter) 
ab  alto  caelo ; *im  Bitbe  Fortuna  intonnit  grollt ; 
*deus  (btr  Äaifer) ; *impers.;  tp.  bonnetn,  er> 
tönen  vor  perniciosa  tribuni,  ‘Furiarum  ma- 
xima  voce,  ‘Aeneas  borrendum  armis.  II)  frans. 
berbonnern.  mit  bonnernber  Stimme  ru* 
fen,  laut  ertönen  lajjen  haec  Liv.,  ’minas, 
•hiems  intonata  ftuctibus  Koi»  ein  SBinterfturm, 
her  faujenb  in  beä  Cftcni  fluten  herabgefahren. 
In-lonsus,  adj.  ungefchoten,  ungeftubt  *cu- 
pilli,  * caput,  coma  Ourt.  j ora  b.  i.  jugenblicf); 
inäbef.  *mit  langem  §aar  ob.  Bart  deus  (t>. 
Apoll);  0.  ben  älteften  SlBmera,  bie  ihr  §aar  mach’ 
fen  liegen  *avi,  *Numa,  *Csto,  homines  i.  et  in- 
culti;  übertr.  malbig,  belaubt  ’montes,  *ca- 
pita  quereuum. 

In-torqueo,  2.  1)  umbref)en,  umwinben,  h'n= 
einb  reifen,  paludamentum  circa  brachium 
roicfcln  um  je.;  *angues  capilliv  h'ttcinflechten; 
bah-  a)  *tn  einanber  brehenb  machen,  breljen, 
minben  funes  intorti;  intorto  verbere.  b)  um< 
brehenb  fcpmtngen,  fchleubern  *telum  in  bo- 
«tem , “hastam  equo,  ‘iaculum  alcui;  vortice 
intorti  affligebantur ; f navem  vorticibus;  *ar- 
dentes  oculos  Inmine  glanco  umhcnollcn.  8) 
net-,  jerbrehen  mentum  in  dicendo  fchief 
jich*n,  ftalum  oerrenlen. 

Intra  [ft.  interä  sc.  parte],  comp,  interiu«  I)  f adv. 
innerhalb,  intoenbig.  II)  praep.  m.  acc.  X)  D. 
Baume,  brildt  auä,  bah  etw.  B.  allen  Seiten 
nrofdbloffen  u.  begrenzt  ijt,  innerhalb,  bei  Setb. 
ber  Bewegung  h'ttetn  in  i.  dentee  b.  i.  hinter 
ben  gähnen  Plaut.,  librtun  i.  manus  habere  Tac. 
dial.  3;  i.  pariete«,  i.  praesidia  esse,  se  rcci- 
pere;  i.  montem  Taurum  regnare;  i.  multitudi- 
nem  «agittas  iaciebant;  i.  prima  limina  gleich 
beim  (Eintritt  in  ben  2)  ö.  ber  Reit  bin= 

nen,  innerhalb,  Bor  Ablauf,  im  Saufe  i. 
viginti  dies  moritur;  i.  decimum  diem  quam 
Fheras  venerat  noch  bor  Ablauf  beä  10.  Tage«, 
feit  JC.,  i.  triduum  quam;  fi.  iuventam;  lucem 
i Tac.  m».  4,  48.  3)  B.  3ahl=,  Sltaf}*,  @renj< 
beftimmungen  i.  fortunam  debet  quisque  ma- 
nere  suam  Op. ; fi.  voe  futura  unter  euch  blei= 
ben;  fse  i.  silentium  teuere  Schweigen  beobadp 
ten , fquasi  dicere  i.  se  ipsum;  fi.  se  (=»  se- 
cum)  volvere  cogitationes ; secunda  classia  i. 
centum  usque  ad  quinque  et  Septuaginta 
milinm  censum  instituta  innerhalb  hunbert* 
taufenb  bi«  ju  76  000,  alfo  hunberttaufenb  unb 
barunter  blä  ju  75  000  Liv.  1,  43,  4;  epulari 
non  modo  non  contra  legem,  sed  etiam  i.  le- 
gem — innerhalb  bet  B.  ®efeg  gezogenen  Schran* 
ten  de.  fam.  9,  26;  modice  hoc  faciam,  aut 
etiam  i.  modum  — innerhalb  ber  beiben  äufset- 


ften  ffirenjen  beä  Blafjeä  beä  Schweigen#  Oie.  fam. 
4,  4;  fi  verba  peccare  nur  mit  Sorten. 

InträhYlis,  e,  adj.  [2.  intro]  zugänglich  os 
amnis  Liv. 

In-tract&bYlU,  c,  adj.  nicht  ju  behanbeln  *ge- 
nus  bello  unbefiegbar,  +frigoro  loca  unbewohnt 
bar;  ’bruma  rauh-  — In-tructAlus,  adj.  (feit.) 
unbehanbelt,  equus  nicht  jugeritten  Cic.  Lach 
§.  70;  unoerfucht  *scelus. 

In-trämo, 3.  erjittern,  erbeben  ’genua 

timorc,  ‘altemos  pedes,  ‘terra,  *malus. 

InträpTde,  adv  [intrepidus]  unerfdjrod en. 

In-tröpYdns,  adj  unerfchroctcn  +i.  se  recepe- 
runt,  ’vultus,  f hiems  ruhige  SBinterquartiere. 

In-trYbno,  3.  beifteuern  Trajan.  in  Plin.  cp.  10, 
36  (24). 

intrlco,  1.  |in-tricae]  Bctwicfcln,  in  8erwit  = 
rung  bringen  alqm  Plaut.,  Q.  Cic. 

fintrlnsöcns,  adv.  [intra  u secua]  (feit.)  ein, 
wärt#,  nach  bet  innern  Seite  hin. 

lotrltus,  adj.  [in  u.  tero]  eigtl  unabgerieben,  bah- 
ungefchwacht  cobortes  a labore  Caes. 

1.  Intro,  adv.  hinein,  nach  innen  ju  ire,  ab- 
ire;  alqm  ducere,  vocare;  tribus  vocare  ad  suf- 
fragium;  cibum  ferre;  fferrum  i.  clam  in  cubi- 
culum  ferre. 

2.  Intro,  1.  eintreten,  einbringen,  betreten 
locum;  ijeugmat.)  summum  iugum  et  Hnmniaiu 
b.  G.  8.  16,  2;  intra  liraen  Plaut.,  intra  prae- 
sidia, ad  munimenta,  ‘portus  jegeln  in  IC.; 
*maria  bejuchcn;  *ripa«  flumini«  betteten;  in- 
tratae  silvae  Liv.;  in  possessionem  bonorum; 
bilbl.  in  rerum  naturam;  in  haec  quae  pate- 
fecit  oratione  sua  Crassus  eingehen  auf  ic. , in 
alcis  familiaritatem  eingehen  mit  ic.;  fanimum 
militaris  gloriae  cupido,  fanimos  pavor,  +quos 
iam  pudor  et  gloria,  fpavidos  et  conscientiä 
vecordes  metuB  anwanbeln. 

intrö-düco,  3.  hinein*,  einführen  legatos  in 
senatum,  copias  in  fines  Bellovacomm;  mox 
introductus  (in  baä  Rimmer  — Borgelaffen);  tp. 
a)  einfühten,  aufbringen  philosophiam  in 
domo« , ambitionem  in  senatum,  consuetudi- 
nem,  eiusmodi  deliberationem,  novum  in  re 
publica  exemplum.  6)  Borführen,  attfühten, 
behaupten  personam;  m.  acc.  c.  inf.  ®aBon 
intrudnctlöneg,  f.  baä  Sinfühten  Cic.  Att.  1, 
16,  6 

intro-eo,  4.  hineingehen  ad  amicam,  in  ur- 
bem,  domuni,  furbem,  portÄ  butch  IC.;  abfol.  tp. 
(®gf.  exire  de  vita)  Cic.  Lacl.  §.  16. 

IntrO-föro,  8.  hineintragen  cibum  liberis,  atl 
inulicrem,  lecticft  introferri.  [hineingehen. 

* Intrögrddlor,  S.  dep.  [intro  u.  gradior ; (feit.) 

iutroYtus,  u«,  m.  [introeoj  1)  Singang,  ®in* 
tritt  militum;  Smyrnam,  in  urbem,  in  portum 
(Einlaufen;  tp.  a)  fAntritt  eine#  Amte#  sacer- 
dotii.  6)  gingang,  Anfang,  Borfpiel  defen- 
sionis,  fabulae  Clodianae.  2)  coticr  gingang 
(alä  Drt),  3 u g a n g portus,  omnes  i.  praeclusi 
erant. 

intro-mitto,  8.  Ijineinfthiclen,  *laffcn  milite*, 
flegiones  subsiaio,  neminem  in  aedes. 

introranm  ob.  •aus,  adv.  [introversum  ob.  intro- 
versus]  l)  einwärtä,  nach  innen  ju,  hinein, 
accipere  hostes  i.  in  castra ; hanc  (silvam)  longe 
i.  pertinere  lanbeinwörtä ; ut  non  facile  i.  per- 
spici  posset;  b.  ber  liefe  ber  ©lieber  in  ber 
Schlachtreihe  param  apte  i.  ordinibiTs  aciem  tir- 


430  introrumpo  — invado. 


maTerunt  Liv.  2)  {Lin.,  Hör.)  innerlich,  in* 
»enbig,  brinnen. 

Intrö-rumpo,  2.  bineinbreebeit  rectä  in  aedea 
Plaut. ; huc  Ter. , eü  bort  Cats. 

intro-speeto,  1.  binetnfcbauen  Plaut. 

IntroapTclo,  apexi,  spectum,  8.  [intro  u.  apecio] 
biueinfeben,  «fcbauen  domum  tuam;  onmium 
easaa;  tp.  b'njehen  auf  ».,  feben  in  jc.,  be» 
trauten,  erwägen,  prüfen  penitua  in  omnes 
rei  publicae  parteB;  in  mentem  tuam  ipae; 
penitua  i.  ceterorum  mentea;  faliorum  felicita- 

lntrO'TÖeo  f.  1.  intro.  (tem  aegris  oculia. 

intfibnm  f.  intibum. 

ln-tueor,  dtp.  2.  (oorfl.  u.  Nep.  auch  iutuor,  dep. 
8.)  1)  ben  Süd  auf  cttu.  ob.  fmb.  (pnäcbft  auf 
tiinem  ©untt)  ruijcn  taffen,  auf  et»,  ob.  jmb. 
btiden  naturam  i.  atque  perapicere,  aolem, 
terram;  cum  i.  et  contemplor  unumquemque 
reatrum,  in  alqm;  deoa  patrioa,  patriam  ac 
parentes,  fcubiculum  montea  liegt  i)in  nach  ic. 

2)  gciftig  betracp ten,  befdjauen  alqd,  ae  ipsum; 
non  aequo  animo  pauperea  alienam  opnlentium 
fortunam;  inSbef.  mit  ©eraunbcruitg, 
erbietung  betrachten  alqm;  in,  ad  alqm; 
aud)  ©üdficbt  auf  et»,  nehmen,  et»,  im  Stuge 
haben,  bebenlen  ignominiam,  bellum;  quid 
ac  facere  par  easet. 

ln-tömoHco , tümin,  8.  1)  auf»,  anfdjwellen 
•veater,  -f-vulnua,  fcorpua  ulceribua,  fapatium 
fluctibus,  fmare,  *bumus  viperia  bie  51attcrbrut 
erbebt  fid>  fdjweflenb  o.  ©oben.  2)  tp.  a)  r f i et) 
erpeben,  fteigen  quo  plenior  et  gravior  vor 
repercusau;  intumeacente  motu  (Solfsbewegung). 
ft)  *tficb  aufblafen,  fiep  erbeben  ‘i.  (sc.  irü) 
luno. 

lii-tämülatiiK,  adj.  unbegraben  Ov.  her.  2, 186. 

Intnor  f.  intueor. 

in-turbidiis,  adj.  (Tac.)  1)  ni<bt  beunrubigt 
extemia  remis  annua;  iuventa  2)  ju  (einen 
Unruhen  geneigt. 

intüa,  adv.  [in  u.  tus*=bct>  ®gl-  ^rzös]  1)  (Com.) 
oon  innen,  Bon  innen  heraus  obaero  oatium 
i.,  i.  exire,  egredi,  evocare.  2)  innen,  inwen» 
big,  barin  i.  in  corpore  eBse,  *tali  i.  templo, 
i.  domum  Plaut. ; ittäbej.  abfol.  im  §aufc,  in 
ber  Stabt,  im  Säger  extra  et  i.  hostem  habere; 
eHtne  frater  i.?  ju  Jpaufc;  *i.  (in  beinern  Silagen) 
haben  quod  poaciB;  *aurum  i.  (im  itaften)  po- 
aitum;  *i.  (außerhalb  ber  ©übne:  digna  geri; 
•ndductos  i.  agere  cquoe  fid)  n äf)ex  am  Siele 
feilten  (B.  Siebter i;  fpricb».  f-  cano.  2>ab-  im 
ynuern,  im  §crjcn  noc  hae  (cupiditatea) 
seso  foris  aolum  iactant,  aed  i.  etiam  in  ani- 
mia  incluaae  inter  ae  diaaident;  unde  niai  i. 
(bureb  einen  inneren  SRaturtrieb)  monBtratum  Hör. 

3)  na(b  innen,  hinein  ire,  *duci. 

in-tütu»,  adj.  1)  unbefeftigt,  unoerwabtt  ca- 

atra,  urba,  jmbst.  intuta  (bie  unfidjern  Steden) 
moenium.  2)  -f-unficber,  un juoerläffig  late- 
brae,  amicitia,  i.  qnae  indeeora. 

intfbiim  f.  intibum. 

Tuüla,  ae,  f ftlfVio»]  Sllant,  eine  ©flanje. 

Yn-nltiis,  adj.  ungeräebt,  ungeftraft,  unan» 
gefodbten  iniuriae;  inulti  pereunt;  id  i.  num- 
qoam  feret  Ter. ; *precibua  non  inultia  jo  baft 
meine  ©itte  ni(bt  unerhört  bleibt;  *aut  famam 
patieria  iuultae  nod)  fott  man  fagen,  baf;  bu  nicht 
gerächt  feift;  poenas  odio  per  Tim  festinat  l. 
(dat.)  für  bie  ungefättigte  »iaebfuebt,  pr  ©efrie» 


bigung  ber  sc.  Hör.  cp.  1,  2,  61;  alqm  i.  ainere, 
esse  pati;  hoatea  i.  abire  pati;  ‘ohne  31a dp 
teil,  Schaben  sanguine  effuso  apargit  inulta 
deaüT;  ‘ohne  Gefahr,  ficber  ferae;  inult«, 
adv.  ftraftoS  Hör.  sat.  2,  8,  189. 

Yu-nmbro,  1.  bef chatten  fmulta  riparum  amoe- 
nitate  iuumbratus  (amnie);  *toroa  obtentu  fron- 
dis;  fveapera  inumbrante  mit  feinem  Schatten 
nabte. 

inundätio,  önia,  f.  [inundo]  Überfcb»emmung. 
— Tn-undo,  1.  1)  trans.  überfeb»emmen  Ti- 
beria  camp  um,  Henna  inundabitur  veatro  aan- 
goine,  imbrea  campis  Omnibus  inundantee ; übertr 
B.  einet  3Renftbenmenge  Cimbri  Italiam  Just.\ 
•Europa  inundata  eat  exercitibua.  2)  ‘infraiu. 
B.  et»,  überftrömen  foasae  sanguine. 
Yn-unguo  (inungo),  3.  (Hör)  beftreicben,  fal» 
ben  oculia  inunctis;  inungi  ficb  falben, 
in-tirbine,  adv.  [inurbanus]  unfein,  ungebil» 
bet,  gefdimadlo«,  rolj.  — In-urbinu«,  adj. 
ohne  geinbeit  a)  unfein  erat  eins  (orationi») 
quidam  tamquam  habitua  non  i.  nicht  ohne  feilte 
Haltung,  ft)  ungefällig  non  esaem  tarn  i.  ac 
paene  inhumanus.  c)  u n » i J i g homo,  dictumHor 
in-üro,  3.  1)  ein=,  aufbrennen  notam  xitulo 
Verg.  2)  tp.  a)  et».,  bef.  et».  Übles  nachhaltig 
»ufügen,  ein*  ober  aufbrennen,  wie  ein 
©ranbmat  aufbrüden  nullum  unquam  mihi 
tantum  dolorem  einen  fo  brennenben,  empfiitb- 
lieben  Scbmetj  oerurfacben;  mala  rei  publicae, 
alcui  legea,  notam  turpitudinia,  maculam  genti; 
odium  inustum  tief  eingebrüdt)  animia  horai- 
num.  ft)  inuri  alqa  re,  notü  alcia  rei  »ie  mu 
einem  SRerfmale  bejeiebnet,  gebranbmarlt 
»erben  mit  et»,  notü  censonae  aeveritatis; 
inustua  yeriaaimia  maledictorum  notia;  monu- 
mentum  cruentia  inuatum  literia.  2)  an  = . Bei* 
brennen  *vulnere  sanguia  inuatus. 
luüsTtäte,  ade.  m.  comp,  [inuaitatua]  ungern 6bn- 
Hcb-  — Tn-üsttttiis,  aaj.  m.  comp,  unpemöljn: 
(ich,  unerhört  ratio  belli,  apeciea;  ita  inusi 
tatura  eat  regem  reum  capitis  esse,  ut  etc. 
ln-ütllia,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  unnüb,  un- 
brauchbar qui  valetudine  aut  aetate  i.  sunt 
bello,  ad  bellum;  ad  rem  gerendam;  *ille  pe- 
dem  referens  et  i.  (pm  Kampfe)  inque  ligatu?; 
naves  ad  naTigandum;  banc  tempestatem  ad 
capiendum  conailium  non  i.  esse;  auch  fd)äb  = 
Itd),  ocrbcrblid)  civis  seditiosus  et  i.,  alcui, 
oratio  civitati,  *inhonestum  et  i.  facto,  'üav 
a)  luütYlTtas,  ätis,  f.  Stbäblicblcit  CHc.  b) 
lnütHItgr,  adv.  nubloS,  tfcbäblieb- 
lnfins,  i,  m.  [ineoj  bet  Qfott  ©an  al«  ©efrud|; 
ter  ber  gerben  Lir.;  Castrnm  Inni  u.  bl.  Ca- 
strum Süflenftabt  in  ilattum. 
in-Tädo,  3.  aut  ob.  nach  et».  bin=,  loegeben. 
wohin  bringen,  einen  Ort  betreten  (fübn  uni 
brctfl)  in  eas  urbes  vi  cum  exercitu  imperioque; 
•portum,  *Tiam,  ‘Italiam,  ftria  milia  stadiorua 
PorwärtS  rüden  auf  eine  Strede  o.  je.;  bilbl.  tüba 
unternehmen,  beginnen  ‘alcidmagniim,  ‘Mar- 
tern i ben  Kampf),  tproelium;  inSbef  6)  feinbltcb 
(oSgeben,  anfallen,  einbringen,  auch  mit 
SBorten  attfabtett  in  Aaiam,  in  hostem;  caatn 
(Verg.,  Liv),  urbem,  agmen;  hostis  invaditnr; 
ignis,  via  morbi;  peatis  in  vitani ; peatilentss 
populum;  falqm  minaciter;  abfol.  contagio 
quasi  pestilentia;  locum  invadendi  qnaerere; 
b.  Gemütsbewegungen,  Seibenftbaften  ein»,  an», 


invalesco  — invetero. 


431 


befallen,  hereinbrecpen  Tis  avaritiae  in  ani- 
mos  eorum;  alqm  libido,  cupido,  metus,  terror; 
eoa  atroi  belli  fama  oerbreitete  fid)  unter  ic.; 
mirus  furor  non  aolnm  improbis  sed  etiam  iis 
Cic.  fam.  16,  12,  2;  abiol.  tan  tu  8 terror;  desidia, 
libido  atque  auperbia.  b)  raubenb  auf  ett».  lo8= 
gellen,  et»,  an  f tdi  reifen  in  alcia  praedia, 
fortunas;  totum  eins  regnurn  animo  iam  Sali, 
■lug  20,  6;  fconaulatum,  + dictaturam ; in  C. 
Marii  nomen  fid)  anmaßen  Cic.  c)  ftürmijd) 
umarmen,  in  collum  fallen  um  tc.,  fliegen  an  ic. 
Iii-Tälenoo,  välui,  — 3.  ftarl  werben,  erftar« 
ten  (an  SRacpt,  Umfang),  junehmen,  überpanb 
nehmen,  jut  (Geltung  gelangen  tantum  opi- 
bna,  fprout  invaluisset,  t verba  temporibua, 
+ libido. 

in-r&lTdns,  adj.  m.  fcomp.  u.  +sup.  unlräftig, 
ohnmächtig,  fcpwach,  unwitlfam  milites,  ad 
mnnera  corporis,  senectä,  debilitate  pedum, 
itatio,  »vires,  fcorpus,  fmoenia  adversu«  irrum- 
pentes.  [greif  er. 

invAsor,  öris,  m [invado]  (fpät  u.  feit.)  iKn  = 
inrectlo,  önis,  f.  |inveho]  1)  (Einfuhr  B.  SBaren 
rerum.  2)  Sinfaprt  eodem  flamme. 

In-veho,  3.  1)  etnführen,  «bringen,  «tragen 
pecaniam  in  aeranum,  vinum  in  Gnlliain,  terrae 
rnotua  mare  fluminibus;  bilbl.  ein  Übel  herein« 
brechen  laffen,  oerurfacben,  jufügen  divi- 
tiae  avaritiam;  casuin  fortuna;  quae  (mala) 
tibi  casus;  *si  qua  invecta  diritas  casu  foret 
tiereinbräd)C.  2)  patt.  u.  partic.  invebens  mebial 
a)  curru,  equo,  navi  u.  bl.  i.  Ipneinfahren, 
«reiten,  «fegein  urbem;  litori  an  ic.,  in  por- 
tum,  nave  ad  ostium  portus,  carpento  in  forum, 
curru  Capitolium,  *alveo  in  bie  äJWnbung,  *moe- 
nia  triumpho  finjtcben  in  corpori  patris  ve- 
hiculo  Liv.  1,  69,  10;  »angues  inTectas  geflogen, 
•caelo  aperto  einherfahtett  am  ic  b)  auf  jmb. 
loSgepen,  einbringen,  b'n  ciitftürjcn  in 
alqm.  fhostis,  fnec  sane  alias  (fiuvius)  tarn 
Tiolentus  invehitur  fließt  eilt  bei,  fOceanus  in- 
Tehi  coepit,  -ferebri  fluctus,  fluctus  so  invehunt; 
tnSbef.  tp.  mit  ©orten  angreifen,  heftig  ta« 
beln  ob.  jdjelten,  loSfapren,  herfahren 
acerbius,  vehementer,  petulanter  in  alqm; 
(Nep.)  multa,  nonnulla  ([ehr,  einigermaßen)  in- 
Tehens  in  eum. 

in-Tcndlhllls,  e,  aty.  unoerläuf  lid)  Plaut. 
iu-veuio,  4.  1)  auf  jmb.  ob.  et»,  fommen,  jmb. 
ob.  et»,  antreffen,  finben,  belommen,  er« 
langen  hostem  populabundum ; »invenior  m. 
tnf. ; ipsis  durior  inventus  est  befuttben;  inve- 
ninntur  qui  etc.;  i.  ((elfen,  (efen)  apud  pleros- 
qne  auctores;  fTeniam  ab  hoste;  {Plaut.)  hunc 
(amicum)  inventum  inveni  btn  gefunbenen  er« 
»irb,  er  halte  bir;  laborc  inventa  bona;  »mor- 
tem manu  (burd)  feinbltcpe  $anb);  aditum  sibi 
ad  obsides  Tarentxnos;  pemiciem  aliis  ac  po- 
stremum  sibi  Tac. 

2)  erfahren,  prrausbringen , finben,  aus« 
finbtg  machen,  erfinben,  entbeden,  erben« 
fen,  erfinnen  locum,  ubi  esset,  urgenti  venas 
penitus  abditas,  coniurationem,  *riam  ein  SDlit« 
tel,  viam  ferro  Tac.,  alqm,  ex  captivis  m.  acc. 
c.  inf;  ex  quibus  (libris  Sibyllinis)  inventum 
est  m.  acc.  c.  inf.-,  cum  — inveniare  — esse 
praedatus  Oic.\  *m.  inf.\  »inventum  est  m.  inf.; 
hotninum  sollertiä  adhibitA  inventum  est  (tarn 
man  barauf)  magno  esse  usui  posse  si  etc.; 


»poSma;  »licentiam  Fescenninam;  inventae  res 

0.  3nbeariff  aUeä  (triftigen  SebenS  in  SBiffenfcpafi, 
ftunft,  Sitte  Oie.  Brut.  §.  205. 

8)  bereerfftelli gen,  möglich  machen  per  me 
inventa  salus;  inventis  auspiciis  begrünbet;  non 
inventa«  solum  (artes),  sed  etiam  perfectas. 

4)  »i.  ne  fid)  jureept  finben,  dolor  =■  lam  »ieber. 
inventio,  öms,  f abstr.  b ai  ©rfinben,  bie  ®t« 
finbung;  aud)  SrfinbuttgSgabe. 
lnventor,  öri«,  m.  Srfinbet,  Urheber  i.  ac  rua- 
chinator  bellicorum  tormentorum,  novorum  ver- 
borum,  legis,  omnium  artium,  »«celerum;  Zeno 

1.  et  princeps  Stoicorum  fuit.  S)aB.  Inventrlx, 
leis,  f.  Srftnberin  illae  omnium  doctrinaruin 
i.  Athenae;  tu  (philosophia)  i.  legum  fuisti; 
oleae  Minerva  Verg. 

Inventum,  i,  n cöncr.  a)  pl  baS  (Erworbene 
Hör.  ß)  baS  Srfunbenc,  bie  Urfinbung  i. 
meum  est;  pl.  Sehren,  fflnftdften,  gorfepun« 
gen  Zenonis,  philosophorum . nostrorum  rnaio- 
rum  bie  Kulturgefepicpte  ber  Sorjeit. 
f inveiniste,  adv.  [mvenustus]  ohne  flnmut. 
in-venustus,  adj.  1)  ofjnctlnmut,  unliebettS« 
würbig  actor,  »res.  2)  unglüdlicp  in  bc* 
Siebe  Ter. 

In-vSrecundus,  adj.  m (Borll.)  tup.  fdjamloS, 
unBerfdfämt,  rüdficptStoS  homo  inverecun- 
dissimus  Plaut.-,  animi  ingenium  Cic.;  »deus  B. 
®acchu8,  ber  alle  ^urüdljaltung  benimmt,  ba8 
|>CTj  erfchließt. 

ln-vergo,  8.  barauf  gießen  liquores  in  me 
Plaut.,  »vina  fronti,  »super  invergens  carchesia 
Bacchi,  lactis. 

In versio.  önis,  f.  [inverto]  eigtl.  Umlehrung;  ver- 
borum  3ronie.  — In-Tcrto,  3.  ummenben, 
umlehren,  umbrehen  annlum.  alveus  navium 
inversuB;  »vomer  inversus  fo  baß  bie  Sßflugfchar 
ben  Sobeit  nicht  berührt;  »terra«  vomere  =■  um« 
pflügen;  »campum;  »mare  aufWühlcn;  Allifanis 
vinaria  tota  = invertendo  infundunt;  »cae- 
lum  (B.  ber  9tadjt);  »inversus  annus  ba8  ß<h  "ei« 
genbe,  abgelaufen c Jahr-  2)  tp.  umlehren,  Ber« 
bret|en,  jum  Schlechteren  Beränbcrtt,  verba 
iromfeh  gebrauchen;  verba  invers«  Berbrei)t,  Ber« 
fehroben  Ter.;  virtutes  burd)  bflfc  Deutung  in 
gehler  ummanbeln;  »mores  inversi  Berjchlechteit ; 
quae  in  vulgus  edita  eius  verba  i.  umönbern  Tac. 

In-vesperascit, 8.  impers.  eb  wirb  Äbenb 

Liv.  39,  50,  1. 

investig&tio,  önis,  f.  [investigo]  ütuffpürung, 
Srforfchung  veri,  rerum,  naturae. 
InvestigAtor,  öris,  m.  [investigo]  Jluffpürer, 
Srforfcher  coniurationis,  rerum. 
in-vestigo,  1.  1)  auf«,  nachfpüren  (eigtl.  B. 
3dger)  Cic.  n.  d.  2 §.  168;  bah-  forfdjcnb  her« 
aubbringen,  aubfinbig  machen  venim,  con- 
iurationem, hominem.  diligenter  de  alqo;  i.  et 
persequi  (B.  ffleheimfehrift)  entziffern,  betßiffrieren 
Suct.  Caes.  56. 

in-vctörasco,  vetörävi,  3.  alt  »erben,  bef.  tr« 
genbwo  einhtimifch  »erben,  fi^  einniften, 
eintout^eln  aes  alienum;  populi  Rom  exer- 
citum  hiemare  atque  i.  Gallia  (fiep  einniften); 
opinio,  consuetudo;  i.  nostra  civitat-o,  ut  etc. 
e8  ift  alte  Sitte  geworben,  baß  ic. ; si  inveterarit 
wenn  bie  Sadic  aufgefepoben  wirb 
InvetbrStlo,  önis,  f.  [invetero]  Sinmurjelung 
eines  gepletS  Oie.  Tusc.  4 §.  81. 
invötöro,  1.  [in  u.  vetus]  (feit)  alt  machen, 


432 


inveteratus  — invitatio. 


einer  (Sadje  Wtter  ob.  Sauer  uezf Raffen  no- 
vitatem  peregrinam  Curt.  10,  3,  13;  mebial  in- 
veterari  unoeränbert  erhalten  de.  n .d. 
2 §.  6;  partic.  iiiTeterStns,  al#  adj.  alt,  ein* 
gewürfelt,  befeftigt,  aufbewaf)rt  amicitia, 
lr.i,  invidia,  aervitus,  mveterata  prudentiae  fauia 
Liv.,  fmoa,  fauctoritas,  fvirtuB, 
in- vTcem,  adv.  [f.  vicis]  1)  abWeAfelnb,  toeA- 
felweife,  jur  UtbweAfclung,  eitianber  ab* 
(äfcnb  (b.  einem  gleichzeitigen  SlbBeAfeln  u. 
nur  in  ben  Subfelten  bei  einer  u.  bctjelben 
Jpanbluna)  hi  rursua  i.  anno  post  in  armis 
sunt,  illi  domi  remanent;  defatigatis  i.  integri 
succedunt;  multia  i.  casibus  victi  victoresque; 
hia  i.  sermonibua  nox  traducta  eatj  non  praedo 
nec  populationum  i.  ultor  bet  sergeltenbe  Liv. 
2)  feit  Liv.  gegenfeitig,  untereinanber,  auf 
beiben  Seiten  haec  i.  obstant;  i.  diligere; 
flagitia  i.  obiectavemnt ; i.  inter  ae  gratantea; 
multae  i.  cladea.  3)  bagegen,  requieaeat  Italiu, 
uratur  i.  Africa  Liv. ; t habcB  rea  urbanaa,  i. 
ruatica8  acribe. 

in-victiis,  adj.  m.  mp.  [vinco]  un  überwunben, 
unbefiegt,  ob.  unüberwinbliA,  unbefieg* 
bar  imperator;  ab  hoatibus  animus;  *corpuB  u 
vulnere;  a iabore,  fin  hoatem  et  in  mortem 
animus,  ad  laborem,  »corpus  i.  ad  vulnera  erat; 
Hannibal  armia;  tp.  pietas  untrfd|ntterlid)  Plaut. ; 
defenaio  unwibetlcgbat;  »Medea  unbeugfam ; »vin- 
demiator  jofern  er  bem  SBanberer  bei  einer 
•Rederei  nichts  fAulbig  bleibt. 

In-vTdentla,  ae,  f.  finvideo]  (feit.)  plfilof.  t.  t. 
ba#  Beneiben,  bie  Sdjcelfud)t,  Cic. 
iii-yldeo,  2.  l)  (Bortl.  u.  poet.)  mit  fAeetcm  u. 
bätnifAem  Blide  anfeben,  einen  unbeil* 
bringenben  Blid  auf  etw.  werfen  alqd;  ab* 
fol.  2)  beneiben,  mißgönnen,  eiferfüAtig 
fein,  bah-  auA  au#  Uleib  et»,  ungern  (eben, 
öerfagen,  Berweigern,  nid)t  »ollen  alcui, 
alois  virtuti,  honori;  concordibua  collegiis  un* 
jufrieben  über  Are  Sintradjt;  pass.  invidetur 
alcui,  »ego  cur  invideor;  invidetur  alciB  virtuti; 
’ alcui  alqd;  *virea  animumque  Orco;  -f-alqa  re; 
alcui  alqa  re  Liv.  2,  40,  11  u.  Spätere;  alcui 
in  alqa  re;  alcui  alcia  rci  Hör.  sat.  2,  6,  84; 
*m.  ittf.,  'nec.  c.  inf.;  *m.  ut,  »ne;  jmb.  au# 
9teib  jurüdfepen  Cic.  fam.  5,  21,  2;  abfol.; 
mbst.  mvidens  bet  Ul  e i b i f cp  e Cic.  Tusc.  4 §.  17; 
»invidendus  beneibcn#racrt  *=  ^errliA  aula, 
postes. 

invidia,  ae,  f.  a)  act.  Uleib,  Slifigännen,  UJli&* 
guilft  proditua  est  invidiä  ducum;  res  habet 
mvidiatn,  communi  umbitionia  i.  burd)  bie 
UJlifsgunft,  wcl<S)t  inägemein  bei  Bewerbung  um 
ein  Bmt  Mt  perrfAen  Pflegt,  Cic.;  »invidiae  fui- 
mua  ein  ©egenfianb  be#  Ulcibeä;  absit  i.  verbo; 
ai  i.  (sc.  deorum)  afuerit  Curt.  9,  2,  2».  6)  pass. 
Ü)ct)äffigteit,  üble  UlaArebe,  $a&  esse  mi- 
non  L;  alcui  esse  invidiae;  esse  in  invidia,  in- 
vidiam  habere  Betragt,  mißliebig  fein;  adducere 
alqm  in  invidiam ; magnam  i.  iis  faciemua  Brut. 
in  de.  ep.  11,  16;  regnare  sub  aliena  ob.  alte- 
riua  i.  fo  bafi  ein  anderer  ba#  ©c^äffige  baBon 
trägt;  dictatoria,  decemvicalis  gegen  ben  Sifta- 
tor  ic.;  facti  »egen  IC.;  illiua  temporis;  fad 
abolendam  invidiae  famam  ben  ge^äffigen  SRuf; 
pl.  multitudinia;  procellae  invidiamm. 
lnvidiosc,  adv.  f comp,  [invidiosua]  neibifA, 
gel)äjfig,  bitter  alqm  criminari;  fqueri  alqd. 


— lnvtdlösus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [invidia]  1) 
neibifA,  eiferfüAtig  'dea  formosia ; »vetuatsu. 
2)  Uleib  erregenb,  beneibet,  beneiben#werl 
*invidioaa  suib;  * est  in  aqua  dulci  non  L vo- 
luptaa.  8)  Boil  §ajj,  gebäfftg;  $afs  erre* 
genb,  Berpafet,  miffällig,  mtfiliebig.  Bi* 
berwärtig  *ante  lovem  stetit  invidiosa;  »Ve- 
nus mihi;  crimen;  nomina  (Benennungen'';  nu- 
merus  (bie  rbpAmtfAe  Beriobe  ber  Biofa),  cur*u, 
de.  or.  §.  170  u.  222;  damnatio  invidioaior; 
hoc  ipais  iudicibua  invidiosissimum  futurum; 
neque  id  ego  dico,  ut  invidiosum  ait  in  cm; 
lectio  aenatua;  nomen  sapientiae;  fioci. 
invidus,  adj.  [invideo]  neibifA,  Botl  Uleib 
populua  potentiae,  * vicus  aegria,  »aetas,  »eure, 
»flatus  B,  Sübwinb,  »taciturnitas,  »Carthago 
eiferfüAtig  (al#  Born#  Ulebenbuljlerin) ; *nox  coep- 
ti»  noatris  ungünftig  für  tc.;  mbst.  Uleiber  lau- 
dia  de.;  Scipionis,  mei,  tui,  nonnullis  i.  meia. 
»in-vigilo,  1.  1)  bei  ob.  wegen  et».  waA<n 
malis  2)  tp.  für  ctm.  waAen,  auf  et»,  be* 
baAt  fein,  grojje  Sorge  serwenben  »Pieriis 
choris,  »poenis  suis,  »pro  nostria  casibua. 

*t  In-riölibTUa,  e,  adj.  unoertepliA 
luvlöläte,  adv.  [inviolatus]  unocrlept 
hi-viölälua,  adj.  l)  unberlept,  unnerfehrt  in- 
vulnerati  inviolatique  vixerunt;  i,  (unbefAnbet 
vestrft  amicitia;  fama  acquabili  et  t.;  ne  quid 
inviolatum  reliuqueret;  (fpät)  ne  quo  ins  vel 
fas  i.  proetermitterct;  (fpät)  statua.  2)  un 
oerlepli A religione  i.  eoa,  tum  lege  etiam 
fecerant;  tribunua  plebia,  templum,  nomen  le- 
gatorum. 

InvisTUtus,  adj.  [in  u.  visito]  eigtl.  niAt  0f 
feljen,  bafj.  ganj  neu,  ungewö^nliA,  feiten 
species;  formae  hominum,  magnitudo,  nora 
acica,  inaudita  ante  id  tempus  et  i.;  invisitati 
(Galli)  antca  alienigenis. 
in-viHo,  3.  1)  Ijinge^enb  naA  etw.  ^infe^en, 
ua Afepen  (um  ju  fe^en,  wie  c#  mit  ctw.  ftefft) 
ad  lllam  meam  domum,  ad  fratrem,  captivoa 
meos  Plaut.;  domum  nostram,  domos  et  rea 
sua«.  2)  befuAtnb  naAfe^en,  imb.  ob.  etw.  be* 
fuAen  alqm,  alqo  tempore  anni  parentea  libe- 
rosque  ac  coniuges,  »urbea,  3)  erbtiefen  no- 
8tros  colles  Ct. 

1.  invisus,  adj.  m.  fcomp.  u.  tsap.  [ partic.  ». 
invideo]  1)  per^ajt  persona  illa;  deo,  ornni- 
bua;  (fpät)  ne  e&dem  causa  i.  apud  incolaa  fo- 
rmt; iudicium  i.  etiam  iudicibua;  dia  immer 
talibua  oratio;  ne  i.  mihi  liberalitatem  meam 
faciam  (mir  felbft  Berleibe,  Bor  mit  felbft  %etob 
fepe),  ai  etc.  Curt.  8,  8,  9;  fi-  prirao  deaidia 
poatremo  amatur,  f tyranui  nomen,  »terra  (»eil 
mü^fam  ju  bearbeiten,  »Taenarna  (al#  (Eingang 
jur  Unterwelt),  »cupresaua;  auA  ^affen#»ert 
quae  (perfidia)  tarnen  iam  minua  i.  in  eo  esse 
poterat  Curt.;  OerböAtig  quoa  alioquin  ha- 
buerat  i.  dirt.  7,  2,  36.  2)  act.  geljäffig  quem 
i.  tibi  fingis  Verg  Aen.  11,  364. 

2.  iiiTisus,  adj.  [in  u.  video]  ungefel|en.  un* 
bemertt;  noA  niAt  ob.  nie  gefeben  »aris  in- 
viaa  aedebat;  sacra  occulta  et  maribus  non  so- 
lum  i.  aed  etiam  inaudita;  i.  atque  incognitae 
rea;  alqd  aut  i.  aut  inaudittim  aut  novum  dicere 

inTitämeiitum,  i,  n.  finvito]  Jluteij,  Sodung 
naturae,  temoritatis  Liv. , libidinifi  Curt.;  auA 
pl.  — lnvltätlo,  önis,  f.  [invito]  1)  ©inlabung 
benigna,  benigna  et  boapitaliH,  in  Epirum,  ad 


invitatu  — ipee. 


433 


invitationes  hospitum  um  feine  ®4fie  }u  traftie- 
ten.  2)  tp.  Stufforberung,  m.  ut  u.  conj.  aud) 
Slufforbcrnng  an  fid)  fetbfl  quadam  i.  a<i 
dolendnm.  — hiutätu,  abl.  m.  = invitatione, 
tuo  Oie.  fam.  7,  6,  2.  (roiber  Sillen 

invite,  ade.  m.  comp,  (feit.)  [invitUR]  ungern, 
invito,  l.  jmb.  als ®aft  einlaben,  and;  beroirten 
alqm  ad  cenam,  hospitio,  in  hospitium , f in 
convivium;  fad  consulem,  fad  ne,  alqm  tecto 
ac  domo,  domum  suam,  per  domos,  comiter; 
•genialis  hiems  labei  gum  Je  ft  ein.  Hiera.  a) 
alqm  magnis  poculia  imbm.  bra»  jutrinfen 
Plaut. ; se  Plaut.,  se  largissime  Suet.,  fid)  fj  ii  t = 
lieb  tljun,  jedjen  u.  fdjmaufen.  b)  t)8}lid) 
entgegenfommen,  beljanbeln  Plin.  ep.  7,  31, 
7.  c)  überb-  laben,  aufforbern  alqm  in  lega- 
tionem,  + in  libidinem,  f alqm  ad  deditionem, 
fad  dimicandnm;  * Aenearn  solio  auf  1C-;  *ho- 
stem  ultro  moenibu»  in  rc.  d)  eintaben,  refjen, 
loden  appetitum  animi,  alqm  praemiis  ad  alqd, 
*pretiia  animos;  pruedä,  hin  rebns  invitatus; 
ingenia,  quae  glorift  invitantur;  assentationem 
Derloden  jur  je.;  *somnos  einlaben  jum  rc 
invitiiR,  adj.  m sup.  unwillig,  roiber  Sillen, 
ungern  iuvitus  hoc  feci;  invitissimum  eum 
ditnini;  me,  te,  se  invito,  me  invitissimo ; in- 
vita  in  hoc  loco  versatur  oratio;  i.  lege  agere, 
*i.  oculis  aspicere,  ’vultu  risit  invito  mit  8CT= 
jerrtem,  *ope  i ungern  geleitet. 

Invlus,  ady.  [in-via]  unwegfam,  ungangbar 
saltus,  *maria  Teucris,  *i.  virtuti  nulla  via  oat; 
subst.  «.  pl.  unroegfame  ßrter. 
t invöcitlo,  önis,  f.  [in-voco]  Anrufung. 

1.  in-vöcÄtus,  adj.  ungetufen,  ungelaben. 

2.  lnvöeätus  f.  invoco. 

tnvoeo,  1.  1)  anrufen,  bef.  al4  3euge  ober  jur 
Hilfe  ui  bi  deos  Plaut.,  deo«  teste»,  opem  deo- 
rum,  in  auxilinm  a Bithyniae  rege  invocati 
Just.  26,  2,  IX,  f arma  alcis  adversus  alqm, 
t*fidem  militnm,  fleges.  2)  mit  einem  Kamen 
nennen,  benennen  quem  omnes  Iovem  Enn. 
b.  de.  n.  d.  2 § 4;  falqm  dominum. 
Invol&tn,  abl.  m.  [involo]  ex  alitis  i.  aus  bem 
ging  Cie.  fam.  6,  6,  7.  — invöllto,  1.  [inten«, 
n.  involoj  (feit.)  auf  etro.  flattern  *romae  um**- 
ria.  — in-völo,  l.  1)  eigtl.  hinein  fliegen,  bab- 
fibertr.  a)  feinblicb  auf  jmb.  ob.  ettt>.  loifafjren, 
fid)  in  ob.  auf  etm.  ftfirjen  alcui  nnguibua  in 
oculoe,  in  capillum  Ter.,  fad  alqm,  (Plaut.) 
alqm,  feastra,  -ftruces  animos  cupido  eundi  in 
hoetem  befällt.  6)  über  ein  'Befi&tum  ^et* 
fallen  u.  fi<f)  beffen  bemädjtigen  in  posses- 
sionem  quasi  caducam  ac  vacuam;  *pallium. 
Invölücrum,  i,  n.  [involvo)  §ülle,  3)ede;  tp. 
multis  i.  simulationum  tegitur  uniuseuiusque 
natura;  in  oratione  Crassi  divitia»  atque  Orna- 
ment« eins  ingenii  per  quaedam  i.  atque  inte- 
gumenta  perspoxi. 

invölütns,  adj.  m.  camp,  \partic.  0.  involvo]  in 
Tuntel  gefüllt,  fdjroer  au  Berftcfjen  res. 
in-rolvo,  8.  l)  etro.  an  ob.  auf  etro.  rollen, 
njäljen  cupae  involutae,  ‘Olympum  Ossae,  *in- 
volvitur  aris  (taumelt  nieber  über  ie)  in  caput 
inqne  umeros,  *mons  involvena  secum  silvas 
fortrodbenb.  2)  etro.  um  etro.  roideln,  roinben, 
einroiaetn,  einljüllen,  bebeden  sinistra«  sa- 
gis,  rnanum  ad  digitOR  nsque,  sal  in  Iinteo  in- 
volutum,  *nemun  flammis,  *diem  nimbi.  Myr- 
midonnm  dolos,  * lumme  fulvo  involvi  ficf)  hüllen 
b tot  -bentidjr«  SdjuITOftttrib  5 Änfl 


in  ic. ; tp.  se  literis  fid)  in  feine  Büdjet  Bergra« 
ben;  bellum  pari«  nomine  involutum  oerftedt 
unter  ic.,  *vcra  obsenriä,  *saevum  ingenium 
variis  modis  Berhüllen,  BerfteUen,  ’consulto  veri- 
tatem  antiquitas,  fei  qua  iniquitas  involveretur, 
*se  aua  viitute  ficf)  tjü IIcu  in  ic.,  ffraudibu»  in- 
voluti  rönfef iidptige  Schleifer.  3>an.  InrolvüluR, 
i,  m.  Sidelraupe  Plaut.  [§.  140. 

in-vulnärütuR,  adj.  uiiBerrouubet  Oie.  p.  Sest. 

1.  *Yö!  interj.  ol  ad)!  l)a!  ein  0u8ruf  be« Sehmers 
je*  ob.  tbej.  io  triumphe)  ber  JJteube. 

2.  Io,  ub  ob.  önis,  f.  [’l m]  totster  beä  argioifc^en 

Ä8nig4  Snai^u«,  o.  Supiter  geliebt,  b.  bet  3uno 
in  eine  Jbul)  Berroanbelt  u.  B bem  ^unbertäugigen 
,Wrgu8  beroadjt.  [ons,  adj. 

lolcn«,  i,  f.  ©tabt  in  lf)effalien;  ban.  *IolctI- 
löle,  es,  f.  a)  ®emal)Iin  beS  Sohnes  bee 

„^erfule*  Ov.  b)  eine  ©flaoin  Prop. 

IöncH,  mim,  m.  ['iavt;]  einet  ber  Bier  $aupb 
ftämrne  fflrict^enlanb«.  $a8.  1)  loniäcus,  adj. 
2)  'tlönTciiH,  adj.  3)  lönlu»,  adj.  mare,  *ae- 
quor,  *Rinus,  nud)  *bl.  IoniumbaS  3J!eer  jjroifcpen 
Italien,  Sijilien  u.  fflriedtenlnnb;  colomae  Ov. 
J^ierB.  subst.  Iönia,  ae,  f.  fianbfefjaft  in  ftleinafien. 
losephus,  i,  m.  jübifdjer  Cbcfdjitbtftbteiber  Suet. 
löta,  n.  indecl.  ba«  gricd)ifd)c  3 o ta. 

Jtphläs,  ädis,  f.  — Evadne,  ro  f.,  Ov. 
lphtcrilcR,  is,  m.  atljenifdjcr  fjelb^err.  ®aBon 
IphlcrltensiR,  e,  adj.  milites.  [memnon. 

IphTgenia , ae,  f.  [7<piyf'vfiaJ  todjter  beä  Sign 
ipse  [in  u.  psei  (Bortl  aurfe  ipsus,  sup.  ipRissimua), 
ipaa,  ipsum  (jubflantiB.  u.  abfettin.)  be ft  im  men  = 
bee  <bcterminierenbe8i  y/ron.  bient  übet^.  baju, 
eine  fßerfon  ob  Sad)e  al«  roiditigfte  u.  tiauptfäd)-- 
lid)fte,  at«  ^auptgegenftanb  ju  bejeitpnen,  inbern 
ei  fie  im  ®gf.  ju  jeber  anbern  (j.  8.  bic  Beroofp 
ner  im  ®gf.  jur  Stabt,  bie  Kelter  im  ®gf.  ber 
fßferbe)  abfonbert  u.  ausfdjliefjt,  bef.  B.  ^auS- 

Jerrn  ob.  SReifter,  6r,  ipsa  B.  ber  ®aud  = 
rau.  Sie,  ipsc  dixit  ®r,  ber  §err  u.  SReifter; 
Bgl.  Oie.  m.  d.  §.  10;  ego  eo  quo  me  ipea  misit 
Plaut.  ®ab.  1)  felbft  (lein  anberer,  nichts  an= 
berei)  ipse  focit;  tu  ipse,  ego,  ia,  ille,  hic,  iste 
ipse;  par  est,  primum  ipsum  esse  virnm  bo- 
num,  tum  alterum  sui  similem  quaerere;  quis 
unquam  consul  senatum  ipsius  (=  suis  ipaiua) 
decretiR  parere  prohibuit?  navia  tantuui  iactura 
facta  e»t,  ipai  (bie  6(f)iff81cutc)  incolutneR  evasc- 
runt;  aud)  in  eigner  '.fierfon,  perfänlitb  i. 
cum  legionibus  proficiscitur;  *ipsa  (bie  leibhaft 
’ tige)  erat  Bero?;  (Plaut.)  ipaiRsimus  (aanj  leib- 
haftig! sum;  ipse  (eigenljäubig  i in  tabulas  re- 
fero;  aut^  für  is  ipse  et  felbft,  bef.  bei  folg.  9te= 
latiofab  ipsum  (eben  jener)  esse  Dumnorigem 
Caes.  b.  G.  1,  18,  8;  ipsis  qui  eudinnt;  ipsis, 
ad  quorum  commodum  pertinebat;  einer  felbft 
est  gradatio  quaedam  — et  imago  et  sibi  ipsi 
responsio;  fortunam  a deo  petendam,  a se  ipso 
sumendam  esse  sapientiam.  3n  8ejug  auf  bie 
Sonftruttiou  B.  ipse  ip  ju  bemerten:  A.)  in 
Berbtnbung  mit  tinem  cas.  obliq.  ber  reflepi  u 
ftepenben  pron.  pers.  tritt  ipse  in  ben  nom.,  roenn 
hass  Subjelt  im  ®gf  ju  einem  anberen  beroor 
gehoben  u.  al8  au«f<blicplidb  roirftnb  bargefteßt 
werben  foß , hingegen  in  gleitbett  cas.  ubliq.  mit 
bem  pron.  pers..  roenn  bas  Objeft  burd)  ben  ®gf. 
mit  einem  anbern  Cbjettc  t)frBorgrt)obcn  mitb. 
non  egeo  medicina  (i(p  bebatf  (eine«  Heilmittel« 
B.  anberen),  me  ipse  (id)  felbft,  fein  anberer) 

28 


434  ipsigsimus 

consolor;  mentis  aciea  ae  ipaa  intuens  non- 
numquam  hebescit;  tu  tc  ipae  in  cuatodiam 
dedisti;  Iunius  necem  »i bi  ipae  conscivit  (er 
felbß,  lein  anberer);  tu  cum  rem  publicam 
nosque  conservas,  fac  ut  diligentissime  te 
ipsum  custodia»  (im  ®gf.  ju  rem  publicam 
nosque);  suis  incommodis  gravi  ter  angi  non 
amicum  sed  ae  ipsum  amantis  eet;  tanta  re- 
ligionis  vis  fuit,  ut  quidom  imperatores  etiam 
ae  ipsos  pro  re  publica  devoverent  (nid)t  ißre 
Solbaten,  fonbern  | ich  felbß);  rationem  dicendi 
per  te  ipsum,  usum  autem  per  nos  percipere 
voluisti.  ©eibe  gälte  oerbunbett  6.  Oie.  Tusc.  1 
§.  67  non  valet  tantum  animus,  ut  se  ipsum 
ipse  vidoat,  at  ut  oculus,  sic  animus,  se  non 
videns,  alia  cemit.  SRit  biefer  allgemeinen  ©e= 
ßimmung  reicht  man  ieboch  md)t  au«,  fonbern  hat 
auch  noch  befoitber«  ju  beamten:  a)  tritt  ipse  un  = 
mittelbar  Bor  ba«  pron.  per s.  u.  ift  ber  ®gf. 
nicht  auägefüprt,  jo  ftet)t  regelmäßig  bet  nom 
ipse,  nemo  est  qui  ipse  se  oderit;  ipse  enim 
se  quisque  diligit  non  ut  aliquam  a se  ipse 
mercedem  exigat  caritatis  suae,  sed  quod  per 
se  sibi  quisque  carus  est.  6)  tritt  ipse  ju  per 
me,  per  se,  jo  baß  per  me,  per  Be  ßeißt  an 
(i<b,  an  unb  jüt  fich  ob.  allein,  Bon  jclbft, 
jo  fteßt  ipse  ebenfalls  im  nom.,  »eil  ba«  bloße 
ipse  and)  bebeutet  ran  fid),  an  u für  fich  allein  ’ 
ob.  'oon  jclbft’  si  res  verba  desideraret  ac  non 
per  te  ipsa  loqueretur;  agam  per  me  ipse 
et  moliar;  parum  tuta  per  se  ipsa  probitas 
est;  multis  rogantibus,  aliis  per  se  ipse  (Bon 
felbft,  B.  freien  <Stüden)  dare  beneficia.  ci  mit 
memet,  mihimet,  nosniet,  semet,  nobis- 
met  bagegen  Bcrbinbet  Oie.  »enigften«  ipse  in 
gleichem  Staju«  ita  tuli  (legem  de  ambitu),  ut 
eam  quam  mihimet  ipsi  iam  pridem  tulerim 
de  civium  periculis  defendendis,  non  abrogarem 
Oie.  p.  Mur.  §.  6;  nisi  nosmet  ipsos  valde 
amabimus;  cum  corrigimus  nosmet  ipsos 
quasi  reprehendentes ; nolite  vosmet  ipsos 
consolari.  dagegen  (Sali.)  nisi  nosmet  ipsi 
vindicamus  in  libertatem,  ( Liv .)  a cuius  cru- 
delitate  vosmet  ipsi  arxnis  vindicatis  u öfter. 
d)  Cicero  namentlich  ßat  überb  «in*  Vorliebe 
für  ben  nom.  ipse,  ipsi  ba,  »o  e«  Bcrmöge  be« 
rcßepioen  ©erbat tniffc«  leinen  mefcntlieben  Un= 
terfebieb  be«  ©ebanlett*  macht,  ob  ber  burd)  ipse 
bejeicßnetc  ffigf.  an  ba«  Subjelt  ob.  an  ba«  Cb= 
jett  gelnüpft  »irb,  inbem  beibe«  eine  u.  biefelbc 
©erjon  iß  non  ita  abundo  ingenio,  ut  te  con- 1 
soler,  cum  me  ipse  non  possim  b.  i.  ba  cd) 
mich  nießt  tröjten  lann,  wa«  niemanb  al«  ich 
felbft  thun  lönnte;  quid  est  negotii  continere 
eos,  quibus  praesis,  si  te  ipse  contineas?  non 
potest  exercitum  is  continere  imperator,  qui 
se  ipse  non  continet;  ego  omni  officio  ceteris 
satisfacio  Omnibus,  mihi  ipse  nunquam  satis- 
facio.  B)  bi«w.  ftef)t  ipse  in  unregelmäßiger 
SIppofition,  inbem  e«  freier  nach  bem  Sinne  Ion» 
fintiert  iß  causa  ipse  pro  se  dicta  damnatur 
(=  cum  causam  pro  se  dixisset)  Liv  4,  44, 10; 
quid  aliud  nobis  quam  caedem  Crassi  amisso 
et  ipse  Pacoro  infra  Vcntidium  deiectus  Oriens 
obiecerit  Tae.  Germ.  37. 

8)  gerabe,  eben,  fuß,  recht,  eigentlich,  un* 
mittelbar,  genau  id  ipsum,  quod  arguitur, 
confiteri;  ea  ipsa  causa  belli  fuit;  fhoc  ipso 
(eben  baburch)  fiunt  superiores,  quod  etc.;  eo 


— iratus. 

ipso  (abl.  be«  ®tunbe«)  eben  be«»egen,  auch  bei 
Cic.;  natali  suo  ipso  die;  ex  ipsa  caede  fugere 
unmittelbar  au«  ic. ; incidere  m ipsam  (mitten 
in)  flammam  civilis  discordiae;  sub  ipso  vallo. 
in  ipsis  ripis  bi(f)t  unter  ic.,  hart  an  ic.;  (Hör.) 
ad  ipsum  mane  bi«  an  ben  lichten  SR.;  triennio 
ipso  minor  gerabe,  ooüe  brei  ff.;  nunc  ipsum 
eben  ießt;  an  haec  ipsa  vis  est?  (gerabe  bie«); 
ipse  (ba«  eigentliche)  populus  Itom.;  quod  genu« 
ipsius  orationis  (bet  diebe  im  eigentlichen,  engem 
Sinne,  ber  eigentlichen  ßilißifchen  SJarfteUung 
Optimum  iudicarem. 

8)  ßeigemb,  felbft,  f ogar  ipsa  virtus  contemnitur. 
4)  oon  felbß,  Bon  freien  Stüden,  felbß  ce- 
leriter  de  manibus  audacissimorum  civium  de- 
lapsa  arma  ipsa  ceciderunt;  valvae  Be  ipsae 
aperuerunt;  non  ipse  aliquid  a me  promisisse, 
sed  fortuito  in  eum  sermonem  incidisse  videor; 
ipsef  me&,  tufi,  suä  sponte;  ipse  per  se  gan( 
au«  eignem  Slntriebe. 

6)  an  fich,  an  u.  für  f ich,  allein,  febon  ordo 
ipse  annalium;  erat  ipae  immani  acerbaque  na- 
tura; esse  aliud  artem  ipsam,  aliud,  quod  pro- 
positum  eit  arti;  ipso  terrore  feßon  burd)  x. 

6)  et  ipse  auch  glcichfall«,  mit,  »o  basfclbe 
©räbilat  B.  einem  neuen  Subjeftc  mit  größerem 
SRachbruci  auSgefprocbcn  »irb  tb.  Cie.  feiten;  fuhtr 
nur  p.  Catc.  §.  68,  fonft  Bon  ißm,  »ic  oon  Cat* 
u.  Sali , burch  item  erfeßt  ob.  ipse  allein,  päußg 
aber  feit  Liv.)-,  oft  in  bl.  gebadßem  ®gf.,  victor 
ex  Aequis  transit  in  Volscos  et  ipsos  (anch 
iprer feit«)  bellum  molientes;  Hanmbal  — su- 
pra  septem  milia  hominum  domo»  remisit,  quo» 
et  ipse  gravari  militiä  eenserat  Liv.  21,  83,  6; 
atque  ipse  unb  auöb,  ebenfall«,  alterum  Co- 
tum,  antiquissima  tamilia  natum  atque  ipsum 
hominem  summae  potent  iae  Cats.  b.  G.  7,  32,4; 
ipse  quoque  Liv.  — ipsigsimus,  ipstis  f.  ipse. 
Ira,  ae,  f.  8orn,  Erbitterung,  tünche,  3But 
fin  regem;  fugae  »egen  »c.;  provinciae  ereptae, 
dictatoris  creati;  suae,  paternae  gegen  fich,  ben 
©ater;  ’deüm  ®ütterßud);  caelestes  ber  ®ötter; 
irarum  ardor;  *(perfonif.)  tristes;  grave«;  *esee 
alcui  irae  oerßaßt;  *Ärieg«»ut  non  acies,  non 
i.  fuit;  *8iebe«»ut  mea;  ’Aeolus  temperat 
iras,  ’maris.  dirimere  i.  — iratos  Liv.  1,  13,  1 ; 
meton.  Uriadje  jum  8ütnen  Ov.  ex  Pont.  4, 
3,  21. 

irAcnndä,  adv.  m.  comp,  [iracundus]  jäbjornig, 
h'ßifl-  — iräcundla,  ae,  f.  [iracundus]  l)  3äh! 
’ jorn,  Sleigung  jum  3o«ne.  2)8otne«au« 
brueß,  $ijje  prae  i.  vix  sum  apud  me  Ter.;  i. 
cohibere,  (Ter.)  reprimere;  in  eas  indiligentiae 
suae  ac  doloris  (über  ic.  u.  ben  baburch  Berur- 
fachten  Sdjtnerj)  iracundiam  erupit  Cats.  b.  c. 
3,  8,  3.  — iracundus , adj.  m.  comp.  u.  fsxp 
[ira]  jähsornig,  h*6tfl-  leicht  auffabrenb 
senex;  in,  (jpät)  adversus  hostes,  *leo,  ‘fulmina 
im  3onte  gejchleuberte,  "classis  Achillei. 
irascor,  — dep.  8.  [ira]  jürnen  für  enter; 
(Plaut.)  de  nihilo,  alcui,  fsceleri,  non  nomini 
alcis;  nostram  vicem  ßatt  unfer;  abfol.;  *tau- 
rus  in  comua  läßt  feine  fflut  au«  mit  ic. 
irate,  adv.  [iratus]  jorttig  Phaedr.  — Irätns, 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  f partic.  B.  irascor]  jot-- 
nig,  eijürnt  alcui;  ob  ea  senatui  Liv  ; de 
iudicio  et  de  vilico;  cum  iratior  factus  esset; 
f animus,  *manus,  *vultus,  "regum  apices  bet 
3om  gefrönter  Häupter;  *L  precibus  unter  glü« 


Iris  — irruo. 


435 


eben  u.  Betmünfcbungen,  *mare  ftürmifd),  *sitis 
roütenb,  * venter  hungrig. 

Irls  f.  Thaumas  8). 
irönia,  ae,  f.  [ripo>»t(a]  3ronie. 
ir-rüsii'>  (inr.),  adj-  ungefdjoten  capite  Plaut. 
fir-ritiönällg,  e,  adj.  unoernünftig,  usus  qui- 
dam  unmiffenfcbaftliebe,  mctbanifdie  Übung, 
irraucesco,  rausi,  — 3.  [in-raucus]  Reifer  ®er  = 
ben  Cic.  de  or.  1 §.  2S9. 
t Irreligiöse,  adv.  [irreligiosus]  (feit-)  gottlob, 
ir-religiösus,  adj.  unreligidä,  gottlob  Liv. 
‘Ir-rämeiblüs,  e,  adj  [in-remeo]  unda  o.  Wo 
man  nid)!  gutüdlehren  fann  (o.  Sttjj);  error  un= 
auflösbar.  (erfeglicb  *tempus. 

tr-räpSrabilis,  e, adj.  un»icberbringli<b,  un-- 
* Ir-räpertus,  adj.  unaufgef  unben,  unentbedt, 
aarum  nod)  nidjt  aubgegraben. 
lr-repo,  3.  in  ob.  auf  et®,  triecfjen,  fefjleieben 
fdraco  ad  eam;  fveneno  paulum  irrepente; 
tp.  fid)  einfdjleichen  (Dgl  mfluo,  insinuo)  in 
mente«  hominum,  in  tabulas  municipiorum;  no- 
men  alcia  in  testamenta  locupletium;  f paula- 
tim militare«  aniinoa;  fauch  abjol.  f i cf)  alb 
Sreunb  einfc^leidjert. 

•ir-reprökensu»,  adj.  untabelhaft  responsa. 
Ir-riquietus,  adj.  unruhig.  raftlob  ‘Charyb- 
dis , * bella. 

Ir-resectu»,  adj.  unbefchnitten  Hör.  epod.  5,  47. 
tr-rtsölütus,  adj.  unaufgelöft  Ov.  ex  Pont,.  1, 
2,  22. 

Irrötio,  4.  [in  u.  retis]  im  9le|e  fangen,  Bet  = 
ftriden  alqm;  cum  paenula  irretitus  (tingt- 
roidelt)  esset;  tp.  alqm  corruptelarum  illecebris, 
laqueis  interrogationum;  iis  erratis  se,  nt. 
Ir-retortus , adj.  nid)t  jurudgebieht,  oculo 
ohne  bab  Eugc  barnadj  junidgumcnbcn  Hör.  carm. 
2,  2,  23. 

flr-rövörens,  tis,  adj.  unehrerbietig,  gleid)  = 
gültig  gegen  et®,  operis.  lao.  a)  flrrövören- 
U5r,  aälr.  unehrerbietig,  ohne  Sljrfurcbt.  6) 
irreverentia,  ae,  f.  Unebrerbiettgleit,  Un> 
befd)  eiben  heit  gegen  §öl)cre;  studiorum  unbe-- 
fcbeibene  CHIeichgiUtigtcit  gegen  ic. 
Ir-revöcäbllis,  e,  adj.  u.  fcomp.  1)  unttibct» 
ruflick  ’verbnm.  2)  tp.  unoeränberlid)  Ca- 
sus IÄv.,  fconstantia;  tunBerjötjnlirt)  Domi- 
tiani  natura  irrevocabilior. 

»Ir-reTÖcätns,  adj.  nid)t  roiebcr  aufgef orbert. 
ir-rideo,  2.  l)  inirans.  lacken,  fpottcn  bei  et®., 
abfol.  2)  trans.  auMachen,  gum  heften  höben 
alqm,  alqd,  per  iocum  deos;  *rursus  procos 
irrisa  (ein  ©egenftanb  beb  ©potteb)  experior; 
(Plaut.)  inisum  habere  alqm  gum  heften  haben, 
f ob  ten  tationern . 

ir-ridTcöle,  adv.  unwipig  non  i.  Caes.  b.  G. 
I,  *2,  6,  — IrridTcülnm,  i,  ««[irrideo]  Set» 
fpottung  kaberi  irridiculo  Plaut. 

Irrlgätio,  önis,  f.  [irrigo]  Bemäfferung  agro- 
rom;  pl.  — Ir-rTgo,  l.  l)  eine  Slüffigteet  irgenb» 
wohin  leiten;  iibertr.  ‘Venus  quietem  per  mem- 
bra  Ascanii  Beibreitet  (ttie  einen  Wohlthuenben 
Xau)  übeT  ic.  2)  bewäffetn  Nilus  Aegyptum, 
hortulos  suos;  circus  Tiberi  superfuso  irrigatus 
überfchmemmt;  ’eopor  fesBos  artus  träufelt  (Er» 
qutdung  in  IC.;  idjergh-  (Plaut.)  alqm  plagis  Such» 
tifl  abprügeln.  ®ao.  ‘Irrlguus,  adj.  1)  act.  be  = 
wäffernb  fons,  aqua  2)  pass,  bewäffert, 
benept,  angefeuchtet  hortus,  pratum;  corpus 
mero  i.  habere  füh  bie  ftchle  fpülen  mit  te.  Hör. 


irrisio,  önis,  tn.  [irrideo]  Bctfpottung,  Bet» 
l)6hnung.  — Irrisor,  öris,  m.  lirrideoj  Spät« 
ter,  Berhähnet  huius  orationis  et  seutentiae. 

— irrisus,  us,  m.  [irrideo]  Berfpottung, 
Berhöhnung  irrisui  esse,  falcui;  (Liv.)  ab 
irrisu  (aub  Spott)  linguam  cxBerere;  (Plaut.) 
irrisui  alqm  habere;  fnon  sine  irrisu  audien- 
tium;  fm.  gen.  otfj.  pueri. 

irrit&bllls,  e,  adj.  [irrito]  reigbar,  leicht  gum 
8 orn e gereigt  animi  optimorum  hominum; 
(Hör.)  genus  vatum.  — * irritimbu , Inis,  «. 
[irrito]  Steigung*»,  Wnreigungbmittel;  auch 
pl.  — irritämentum,  i,  n.  ■=-  irritamen,  cer- 
taminum  Liv. ; pl.  fgulae,  ‘malorum,  fpacis. 

— irritätlo,  önis,  f.  [irrito]  Üieigung,  En* 
reigung  ammorum  Liv.;  nullis  conviviorum 
i.  Tac. 

Irrito j 1.  [in  u.  ungebräuchl.  rito]  1)  teigen, 
anretgen,  bef.  gum  Sorrt,  aufbrinaen,  erbit* 
tern  alqm,  barbarorum  animos,  ad  rertamen, 
•virum  telis,  *pectus,  irritatus  ergürnt  Com , 
irft  Vera.  2)  erregen,  »eden,  beturfachen 
iram,  sibi  simultates,  fproelinm,  famores,  *fvo- 
luptatem,  »yitia. 

Irrttns,  adj.  [in-ratus]  t)  ungültig  quod  erat 
rattnu,  irritum  est  Ter.,  testamentum.  2)  oer  = 
geblich,  ohne  SBirfung  inceptum, *tela, *dona, 
fictus  gehlfiofi,  ’flabor,  ‘praedam  irritam 
(ohne  Sinken  baoon  gehabt  gu  haben)  ore  dimisit; 
ad  irritum  redigi,  ad,  fin  i.  cadere  etc.;  *aurac 
omnia  discerpunt  et  nubibus  i.  donant  b.  i. 
»irb  ocreitelt;  t>.  Berfonen,  niehtb  aubrichtenb, 
et®,  oergeblid)  unternehmenb,  unglüdlich 
in  IC.  *i.  urgct;  fi.  discedero;  fi.  dissuadent; 
flegationis,  ■)  spei  in  tc. 
irrögütio,  önis,  f.  [irrogo]  fflufetlegung  mul- 
tae.  — Ir-rögo,  1.  (ardjaift.  irrogassit  = irro- 
gaverit  Cic.  legg.  3.  s.  6)  eigtl.  et®,  gegen  jmb. 
beim  Bolte  Dorfchlagen  u.  burthfepcn,  jmbm. 
mit  ©enehmigutig  beb  Bolfeb  et®,  auferlegen. 
guerfennen  alcui  legem,  privilegium,  multam, 
poenam;  bah-  überh-  auferlegen,  guerfennen 
‘poenas  peccatis,  fmetu  et  pudore  sibimet  mor- 
tem; auf  et®,  oermenben  cui  (labori)  non  plus 
irrogandum  Quint. 

*lr*röro,  1.  1)  mit  lau  befeuchten,  betauen, 
bah-  benebelt,  befeuchten  crinem  aquis;  liquo- 
res  yestibus  et  capiti;  terra«.  2)  ®ie  lau  auf 
et®  träufeln  lacrimae  foliis. 
ir-ructo,  1.  hineinrülpfen  alcui  in  os  Plaut. 
Ir-rtcmpo,  3. 1)  hineinbrechen,  -bringen,  :ftÜT= 
jen,  einen  (Einfall  th»n,  (ich  einbrängen 
xntro  Ter.,  in  castra,  in  medios  hostes,  in  ae- 
des,  ad  se,  domam  eius,  oppidum,  portam, 
•thalamo;  eä  (parte)  bahitt  richtet  er  feinen  Ell- 
griff Caes.  b.  G.  6,  44,  4;  in  alcis  patrimonium. 
2)  tp.  überh-  einbringen  imagines  in  animos 
per  Corpora;  *curae;  foptimi  nonnunquam  sen- 
sus  (©ebanlen);  fVeneti  et  Insubres  curiam; 
in  noatrum  iletum  gcwaltfam  unterbrechen ; fquic- 
tem  eius  Tac.;  fb.  Skiffen  = influere,  per 
Babyloniorum  fines  in  Rubrum  mare. 

Ir-rno,  roi,  — 3.  hinein jiitrgen,  »rennen, 
einbringen  (eilig  u.  unbefonnen)  in  aedes  Ter., 
in  mediam  aciem;  reflep.  hnc  prorsus  ae  Ter.; 
in  alienaa  possessiones , in  alienum  locum; 
übertr.  aequabiliter  in  rem  publicam,  in  priva- 
tes, in  longinqnos,  in  propinquos,  in  alienos, 

28* 


436 


irruptio  — is. 


in  suos;  ne  quo  irrnas  ftiaud)elft ; in  odinm  offen- 
sionemque  popuii  Romani. 

irruptio,  önis,  f.  firrumpo]  ba®  Sinbringen 
irruptionem  facere  in  popinum  Plaut. ; bet  ®in  = 
fall,  als  milit.  t.  t.  nulla  facta  est,  fhostia. 

Irruptus,  adj.  [in  u.  rumpo)  unjetrcißbar, 
unjettreitnlicb  copula  llur.  carm.  1,  13,  18. 

Ims,  i,  m.  eilt  ©etiler  im  {laufe  bei  Ulije®  ju 
3tf)a!a;  ffmehw.  ein  atmet  Wann  (®gj.  Croe- 
sus)  Prop.,  Ov. 

Ts,  ea,  Ta,  1)  beutet  al®  pron.  demonstr.  auf  einen 
fefjon  genannten  ob.  noef)  ju  nennenbcn  ©egenftanb 
bin.  Baß.  bcjcicfjnel  ei  a)  al®  Cbjeft  ob.  ©ub= 
jelt  eines  folgenben  ©aße«  einen  jdjem  genannten 
©egenftanb  unb  oerttitt  in  biefem  Sinne,  allein 
ftegenb,  ba®  beutfdjc  er,  fie,  ei,  mit  einem  SJlo= 
men  oerbunben  ba«  beutfeße  biejet,  biefe,  bie«, 
betfelbe,  biefelbe,  baifelbe  hostes  consti- 
tuerunt  domum  reverti.  Ad  eam  sentontiam 
haec  quoque  ratio  eos  adduxit,  quod  etc.;  post 
eius  mortem  Helvetii  id  quod  constituerant 
facere  conantur,  ut  e finibus  suis  exeant.  b) 
in  Betbinbung  mit  folgenbem  ob.  »orhergehenbem 
Selatiöfaß,  burdj  melden  bet  3nbalt  bei  burd) 
ba«  pron.  is  angebeuteten  Begriffe«  erft  näßer  be= 
ftimmt  mitb,  ift  is  im  fDeutfeßcn  — betjenige 
ob.  bet,  bi«m.  auch  burd)  ein  ob.  gat  nicht  au«; 
jubrüden  eum  qui  palam  est  adversarius,  focilo 
cavendo  vitarc  possis;  cuput  Summani  inverj 
tum  est  eo  loco  (an  einer  ©teile)  qui  est  ab 
baruspicibus  demonstratus;  erat  metus  iniectus 
iis nationibus  quas  i Stationen,  toeldje)  nunquam 
opulus  R.  — temptandas  putavit;  quam  absur- 
um,  qui  praetor  fieri  non  potuerit,  eum  petere 
consulatum;  biäto.  auch  in  Bejießung  auf  si 
quis,  si  quisquam,  si  quid  est  penitus  in- 
situm  moribus,  id  subito  evellere;  si  quisquam 
est  timidus  in  magnis  periculosisque  rebus  — 
is  ego  sum.  e ) in  Berbinbung  mit  et,  que,  at- 
que,  sed  mitb  is  gebraucht,  um  eine  einfeßrän; 
fenbe  Beftimmung  eine®  Siomeit«  beroorsufjeben, 
im  ®eutfd^en  unb  gmar,  unb  ba«  exempla 
quaerimus  et  ea  antiqua;  una  in  domo  et  ea 
quidem  angusta;  unam  rem  eamque  maxi- 
mam  explicabo;  Apollonium  doctum  bominem 
cognoTi  et  studiis  optimis  deditum  idque  a 
puero  t,in  Bejug  auf  ben  ganjen  oot^ergcfjcnben 
©aß>;  bl.  id  Cats.  b.  G.  7,  72,  2;  negotium 
magnum  est  navigare  atque  id  mense  Quin- 
tili;  uno  atque  eo  facili  proelio;  severitatem 
in  senectute  probo,  sed  eam  modicam;  aud) 
mit  neque;  ähnlich  is  qui  jut  genauem  Beftim= 
mung  einet  Betfönlicßleit  Strabo,  is  qui  pliysi- 
cus  appellatur.  Stußcrbem  ift  befonbet«  ju  be* 
merten  id  quod  in  einem  patent tjetifetjen  Sage, 
meldet  eine  ben  {»auptfag  näßer  erläuternbc 
u.  motioietenbe  ob.  beträftigenbe Bemcrtung 
enthält,  fo  eng  oerbunben,  baff  i d o.  bet  ftonfitub 
tion  be®  {»auptfage«  nicht  berührt  mitb  Bi  nos, 
id  quod  debet,  patria  nostra  delectat;  et,  id 
quod  difficilius  putatur,  multo  sapientius  tulit 
secundam  quam  adversam  fortunam;  Catalina, 
id  quod  factu  facillimum  erat,  omnium  facino- 
rum  catervas  circum  se  babebat.  ©o  aud;  id 
de  quo  Liv.  21,  10,  9 d)  na*  »otbctgcgangc* 
nem  Körnen  ob.  pron.  mitb  ber  Begriff  beSfelben 
au«  fRücfficßt  auf  Xeuilicßteit  u.  Kacßbrucf,  bef. 
nach  längeren  gmifcßenfägen  nicht  feiten  burd)  is 
miebet  aufgenommen  hic,  quisquis  est,  qui  etc., 


is  est  sapiens,  is  est  beatus;  signa  et  tabulas 
cet-eraque  ornamenta  quae  ceteri  tollenda  esse 
arbitrantur,  ea  sibi  etc.;  ut  tos,  qui  modo  =* 
videbatis,  li  nunc  etc.;  ista  animi  tranquilli- 
tas  ea  est  ipsa  Tita  beata.  e)  oft  ift  au*  is 
wegen  feinet  abjeftioifchen  gornt  bei  einem  beion 
bet«  betootjuhebenben  Konten  — ein  folcher, 
fo  befchaffen,  oon  bet  Slrt,  berart  ea  est 
gens  ßomana,  quae  yicta  quiescere  nesciat; 
ego  is  sum  qui  nihil  unquam  meapotius  quam 
rneorum  causa  fecerim  ich  hin  bet  Wann,  weichet 
— fo  patriotifd),  baß  ich  tc. ; non  tu  is  es  qui, 
quid  sis,  nescias;  ea  celeritate  atque  eo  impetu 
milites  ierunt,  ut  etc.  f)  mit  fKttraltion  in  eo 
(=.  in  eorum),  ex  eo  numero  esse,  qui  etc.;  in 
eam  (=■  in  eius  rei)  mentionem  incidere;  ea 
(batübet)  libera  coniectura  est;  ex  eo  (—>  ex 
carum  rerum)  genere,  quae  prosunt.  <?)  gm 
eius  al®  n.  b.  Liv.  einigemal  fubftantioifd),  ad 
tria  milia  bostium  caesa.  dimidium  fere  eius 
captum;  bona  ut  iis,  quidquid  eius  recuperan 
possit,  reddantur.  h)  nach  uotauigegangenem 
Kelatiofag  mitb  nicht  feiten,  flatt  einen  } weiten 
bem  erften  footbini eiten  Sielatiofag  folgen  ju 
Taffen,  in  bie  Äonftrultion  mit  is  übergegangen 
wenn  nicht  ein  größerer  Kacßbrud  bie  Siebet 
holuttg  be®  Belatio«  »erlangt  omnes  tum  ferv 
qui  nec  extra  urbem  hanc  Tixerant  nec  eos 
aliqua  barbaries  domestica  infuscaverat;  ipsius 
in  mente  insidebat  species  pulchritudinis  eximia 
quaedam,  quam  intuens  in  eaque  defixus  etc. 
i)  biam.  mitb  is  mit  Betbi®  bet  erften  u.  jmeiten 
Betfon  oerbunben  haec  omnia  is  feci,  qui  soda- 
lis  eius  eram  ich  bet  ich  *C-;  qui  in  proximnis 
onnuui  consulatum  peteres,  is  per  municipis 
cucurristi.  It)  über  ben  ©ebraud)  bet  cas.  obhq 
».  is  für  ba«  beutfehr  fein,  ihr  ic.  f-  bie  ©tan., 
matt!.  2)  in«bef.  a)  id  est  ba«  ift,  ba«  heiß!, 
ba«  mill  jagen,  mollitia  animi,  id  est  labo- 
rum  et  dolorum  fuga;  hos  se  appellare  s»- 
pientiae  studiosos,  id  est  enim  philosopbos.  p 
tubtt.  id  m.  gen.,  ben  ©tab,  ba«  Wag,  bie  Brt. 
ben  Bcftanb  einet  ©achc  anjeigetib  ne  id  con- 
silii  ceperimus  etc.;  id  tantum  bostium,  quod 
etc.  Liv.  22,  4.  4;  ad  id  loci  (Sa22.),  ad  id  lo- 
corum  u.  bl.  ad  id  bi«  fegt  Liv  -,  post  id  loco- 
rum  barauf  Plaut.,  Sali.;  id  tomporig  ju  btr 
j eiben  Qeit ; id  aetatis  (fam  sumus),  nobis  ho- 
minibuB  id  aetatis;  nemo  id  auctoritatis  aderst, 
ut  Tac .;  id  illi  deinde  cognominis  fuit  Liv.  7, 
26,  12;  in  id  baju.  beimegen  Liv.;  id  quod  be« 
megen,  meil  Ter.;  idne  estis  auctores  mihi?  ba? 
(bajui  ratet  igt  mir?  Ter.;  immemores  eius  (b ei 
©runbjagei)  quod  Liv.  2,  47,  12;  ex  eo  barau?, 
bager;  in  eo  bann  Plaut.;  eo  baburch 
2)  3n  mehrere» gäDcn  !ann  ob.  muß,  fobalb  d 
ohne  Beeinträchtigung  bet  ®eutlich!eit  ob 
be«  9tad)btU(f«  gef^iegt,  is  megfaBcn  u.  jiwt 
a)  tann  is  nicht  ju  einem  gen.  eine«  ©ubflantit? 
tieien,  mährenb  bei  hic,  llle,  iste  bie«  in  bet 
SBeifc  gefchebcn  !ann,  baß  bie  maßte  Bebeucing 
biefet  pron.  fcftgcßalten  mitb.  6)  al«  Objrft  eint? 
Betbum«,  fomol)l  menn  e«  bei  einem  jmeiten  Ber 
bum  ba«  bei  einem  eigen  feßon  ftchenbe  Soncn 
in  gleichem  Jbaju«  miebctholen  mürbe  al®  au* 
menn  beibe  Betba  »etfehiebene  JSonfhmftion  exfot 
bern  virtus  et  conciliat  amicitias  et  conserrst 
(oßne  eas);  et  apta  quaedum  ad  naturam  pu 
tare  et  aliena  (sc.  ab  ea);  adulescentes  refre 


Isara  — istuc. 


437 


nandi  potius  a gloria  quam  (ge.  ad  eam)  inci- 
tandi  fuerunt;  quae  vellet  in  literia  civitatum 
et  tolli  et  referri  iuberet  («c.  in  eaa).  c)  ähn- 
lich fällt  is  weg  bei  abl.  abs.  wenn  ba«  Women, 
toarauf  c«  fid)  bejie^t,  gleich  oorbrrgefjt  «imul  ad 
se  Valerium  initti  audierunt,  nondnm  pro- 
fecto  (se.  eo)  ex  Italia  Caes.  b.  c.  1,  80,  8;  im- 
petu  facto  celeriter  noatros  perturbaYerunt; 
rursue  reBistentibus  {sc.  üb)  — deailuerunt  Caes. 
b.  G.  4,  12,  2;  fo  auch  beim  Serbum  imd)  Bor- 
ticrgehfubeni  abl.  abs.,  convocatig  Buis  clientibua 
facile  incendit  (sc.  oob);  maiore  eommisso  de- 
licto — necat  (sc.  eos)  qui  maiua  delictum  com- 
miserunt  Caes.  b.  G.  7,  4,  1.  10;  magno  coacto 
nnmero  — immittit  (sc.  eum)  6,  43,  1;  concilio 
convocato  consolatus  cohortatusque  est,  ne  7, 
29,  1 ; bi«w.  toirb  in  biefem  (falle  ob.  wenn  eitt 
Sag  m.  cum  Borger  gebt,  brr  Dbjcft«accufat.  beim 
.(Weiten  ©erbum  gefegt  eo  in  Italiam  evocato  — 
eibi  coniunxit  atque  eum  — praemisit  b.  c.  3, 
21,  4;  cum  ad  oppidum  — Yenisset,  oppugnare 
instituit  idquo  biduo  circumvallavit  b.  G.  7,  11, 
1;  bageg,  quibuB  (legatis)  auditis  eos  domum 
remittit  4,  21.  6.  d)  bcf.  oft  bei  SRelatinfägcit 
«empor  in  civitato  (sc.  ii)  quibue  opes  nullae 
snnt,  bonia  invident;  leviora  sunt  (sc.  ea)  quae 
repentino  alqo  modo  accidunt,  quam  ea  quae 
meditata  et  praeparata  inferuntur;  quas  bonente 
babere  liceat,  abuti  (sc.  iia)  properabant  Sali. 
Cat.  13,  2;  in*bef.  aud)  bei  WclatiBfägeii,  toenn 
ba«  proti.  relat.  b einem  junächß  ßebenben  Ver- 
bum anaejogen  ift,  qui  bi  iuvissent,  se  eodem 
loco  — habiturum  sc.  eos;  quibuscum  congregii 
— superarint  ft.  quo«,  cum  üb  c.  — ». 
Isära.  ae,  f.  (Jluß  in  ÖJaBien,  j.  3ftte. 

Kauri,  örum,  m.  bie  ©ewobner  B.  Isaarla  £anb- 
idjaft  im  (üblichen  Seite  Bon  ftleinaften.  XaBon 
Isuurieus,  adj.;  subst.  ©einame,  f.  Servilius  1) 
4);  *lsanru8,  adj. 

fiselastYcns.  adj.  [rtorZacmxds]  ju  einem  gin- 
jage  gehörig,  certamen  ffiettlampf  (ut  ©er- 
berrlidjuug  eine«  fcßlichcn  gmjugeS;  subst  n.  ba« 

o.  Jtaifet  für  ben  Sieger  beßtmmte  g i n j u g * -■ 
geftbenf. 

Ist' um,  i,  n.  Xcmpcl  ber  3fi*- 
Isis,  Tdis  ob.  18,  f.  ägbptiftbc  ©öttin,  ©emablin 
be«  Dfiri«.  Xan.  ’lsiicus,  adj  ; f subst.  ein 
3fi*pritßer. 

Kmarus,  i,  m.,  Ismära,  örum,  n.  ©erg  in  XbIQs 
eien  nebft  einet  gleichnamigen  Stabt.  XaB.  ♦•ma- 
rin», rw/.  tbracifd). 

Ismeuus,  i,  m.  Jluß  in  ©öotien  bei  Ibföen.  Sa». 
1)  »Isinönis,  tdis,  f.  tbebanerin.  2)  *lsme- 
nltis,  adj.  tbebanifd). 

Isocrates,  is,  m.  3ibEtot  Ju  Silben,  ftarb  338  o.  2br- 
Xa8-  iHocratetis  (-lus),  adj. 

Iss«,  ae,  f.  3nfel  im  abriatifebeu  ©leere,  j.  Lissa. 
Xaö.  Issaeus,  -salcus  u.  -seusls,  e,  adj.,  subst. 
•senses,  ium,  m. 

Kaue,  i,  f.  Secftabt  in  Silicien. 

Istöc,  «de.  fl.  istic]  ba,  auf  biefem  SBegc 
Com.-,  ist.  itidico.  — istac-tcuus  bis  bortbin 
Plaut. 

isle , a,  üd,  oerßärtt  burib  ce,  toie  istisce  (abl., 
Plaut.),  pron.  demonstr.  biefer,  biefe,  biefeS 
ob.  jener,  jene,  jene«,  btjiebt  fid)  auf  bie 
jmeite  ©erfon  u.  auf  alle«,  (oaS  ju  biefer  gehört 
unb  biefeibe  betrifft,  fo  baß  cS  oft  burd)  bein, 
euer  überfegt  »erben  tatm  adventu  tuo  ista  aub- 


sellia  (jene  ©änfe,  »o  bu  figeft)  vacnefacta  sunt; 
homines  ista  auctoritato  praediti,  qua  yob  estia ; 
inSbef.  «)  B.  Xütgcn,  bie  ber  Stngerebete  er- 
mähnt ober  angebeutet  b®l  Platonem  dicis. 
Istum  ipsum,  Attice ; ista,  quae  sunt  a te  dicta. 
b)  oft  mit  bem  Webenbegriffe  be«  Seräcbtlidjen 
u.  ©etßaßten  non  erit  ista  amicitia,  Bed  mer- 
catura;  Mar«  alter,  ut  isti  (biefe  Seute)  Yolunt; 
*iste  taus  vatea.  c)  nie  fteßt  iste  »te  im  Xeut> 
feiert  ber  bloße  Vtrrife!  in  Scrbinbung  mit  bem 
gen.  eines  SubftantiBS,  fotibem  nur  fo,  baß  eS 
feine  wahre  ©ebeutuug  behält  te  Bemper  ita  sen- 
sisse,  ut  de  cetcris  divinandi  generibus  dubi- 
tarea,  ista  duo  furoris  et  somnii  probares; 
quae  cognatio  studiorum  et  artiuui  propemoduni 
non  minus  est  coniuncta  quam  iata  qua  vos 
delectamini,  generis  ac  nominis.  d)  jur  Sieber- 
aufnabme  eine«  Borbergcbenben  StomenS  auS  Wfid- 
fugt  auf  Xeutlijhfeit  u.  Waebbrud  ita  parrae  et 
exiguac  sunt  istac  accessiones  bonorum,  ut, 
quemadmodum  stellae  in  radiis  solis,  eie  istac 
later  f.  Ulster.  [--  ne  cemantur  quidem 
Isthmus,  i,  m.  ( ja&päs]  eine  ilanbenge,  inSbej. 
bie  bei  Sorintb ; *pl  autb  bie  ©teerengc  ber  Xar 
baneüen.  XaB.  Mstbniins,  adj.;  subst.  n.  pl.  bie 
ißbfMtben  Äampffptele. 
isti  =•  2.  istic,  ».  f.,  Plaut. 

1.  istic,  aec,  5c  ob.  üc,  pron.  demonstr.  biefer, 
ber  ba  ob.  bort,  bef.  Com.;  quid  istic  narrat? 
homo  istuc  aetatis  in  bem  Älter  Com.;  istoc 
( acc .)  beSwegen  Ter.,  abl.  bei  comp,  befto  Ter.; 
(Cic.)  istuc  l onsiderabo,  non  posBC  istaec  Bic 
abire;  istuc  ipBurn,  non  esse,  cnm  fueris,  mi- 
Berrimum  puto;  istuc  quidem  necesse  est;  Bei- 
ftärft  isticc  etc.,  in  (fragen,  istlclnc  Com. 

2.  Istic,  adv.  a)  bort  (an  bem  Orte,  wo  bu  bift 
ob.  ihr  feib  ob.  ben  bu  bejeiißneft  ob.  ihr  bcjeicb- 
net)  ist.,  ubi  Plaut.;  ist.  astato,  ist.  mane  Plaut., 
Ter.;  quoniam  ist.  sedes;  prius  hic  te  nos  quam 
ist.  tu  nos  videbis;  acribite  quid  ist.  agatur. 
b)  übertr  ba.  b*et  <**t  ber  Sache,  bic  bu  er- 
Wäbnß)  quid  ist.?  (sc  faciendum)  »aS  ift  hierbei 
ob.  hier  ju  maiben?  Ter  -,  ist.  sum  ich  bin  babei, 
ganj  Ohr  Ter. , Cic.;  — in  te,  i.  cum  ignavia 
est  scelus  Liv  I,  47.  3. 

Istim,  adv.  feiten  f.  istinc. 
istimödi  f.  istiusmodi. 

Istinc  (isth.),  adv.  a)  bon  bort,  oon  ba  (wo  bu 
biß  ob.  ihr  feib)  alter  binc,  alter  ist.  assistite, 
ist.  loquere  Plaut.;  ist.  excludere  Ter.;  qui  ist. 
Yeniunt;  ist.  clamor  incipit.  b)  übertr.  ba&on, 
ist.  (Bon  bem,  Wa«  bu  b®ß)  dimidium  dare 
Plaut.;  et  ist.  (—  ex  bis  vitüs)  abstnlcrit  longa 
aetas  Hör. 

lstius-müdi  (beßer  getrennt  istius  modi)  [anbaiß. 
Istimödi  Plaut.]  Bon  bet  Wrt,  fo  bcfcbajfen 

Com.,  Cic. 

lstö,  adv.  [iste],  a)  bortbin,  baßin  (wo  bu  biß 
ob.  ihr  fetb)  i.  intro  abire  Plaut.;  i.  Yeniro 
Cic.;  l.  proficisci,  properare  Plane,  u.  Cael.  in 
CSc.  ep.  b)  übertr.  babincin,  hinein  (in  biefe 
Sad)e)  admiscere  alqm  Cic.  Qu.  fr.  3,  1,  3. 
istöc,  «dp.  [1.  istic]  a)  bortbin  ist.  ad  yos  in- 
tromittam  Plaut,  b)  oon  bannen,  Bon  t)ie r 
ist.  abi  Ter. 

lstorsum,  «dp.  [isto  Yersum]  bortbtn  Com. 
Istri,  Istrla  etc.  f.  Histri,  Uistria  etc. 

1.  Istöc  f.  1.  utic. 

2.  istüc,  adv.  a ) babtn,  bortbin  (wo  bu  biß 


438 


ita  — iter. 


ob.  ipr  feib).  b)  itbertt.  ju  ber  ©acpe,  baju 
post  ist.  veniam  Ter. ; ist.  ibam  idj  rooHte  eben 
babon  teben  Ter. 

ItS,  ade.  [b.  is  u.  angepängtem  ta]  jur  8«  ei  cp = 
tutng  bet  Slrt  u.  SBeifc  = auf  bie  bejeiepnete  fficife, 
auf  biefe  ffieije,  alfo,  fa  cum  ea  ita  sint;  si 
ita  es,  ut  ego  te  volo  Plaut.-,  ita  Tita  homi- 
num  est  Ter.-,  ita  sunt  res  nostrae;  ita  est 
homo  Ter  -,  si  ita  sum;  ita  ad  hoc  aetatis  a 
pucritia  fui;  fita  ut  erat  io  (gefleibet)  mit  er 
mar;  is  qui  ita  (mit  jolcper  ©efinuung)  notus  est 
et  ita  (fo  ju  panbelit)  consuevit;  itaque  unb  fo; 
inSbef.  o)  einen  folgenben  ©ebanten  cinleitenb, 
folgenbermafjen,  atf o,  jo,  bef.  bei  folg.  acc. 
c.  inf.  b)  in  beptigenbet  ob.  niept  beftätigenber 
HuSfage  ob.  Vlmmott  ita,  ut  dicis  Plaut.,  Ter.\ 
est,  iudices,  ita  ut  dicitur;  factum  est  ita,  est 
ita,  non  est  ita,  (feltner)  non  ita  est;  ita  enim 
est,  optimi  viri,  ita  Tac.  dial.  80;  baf).  (Son= 
berf.)  abfot.  ja,  freilich  ita  prorsus.  e)  bei  ®er= 
gleicpungen,  fo,  forrefponb.  m.  ut,  auep  quomodo, 
quasi,  quemadmodum;  ut  — ita  biSro.  — mie 

— fo  aud),  fomofjt  — als  auep;  ita  erpedire, 

— ut  turpe  non  ait  eä  fei  juttäglid),  opne  un-- 
fittfiep  *u  fein;  aud)  = mie  aud)  — boep,  jtoar 

— bod)  haec  omnia  ut  inTitis  ita  non  adver- 
santibus  patribus  transacta;  ut  quisque  m.  mp. 

— ita  nt.  mp.  f.  ut  I)  2);  beteuetnb,  fo  map 
id)  toünfcpe,  bafj,  fo  gemife  ita  vivam,  ut 
maximos  sumptus  facio;  menn  ein  neuer  fflunfcp 
folgt,  ut  m.  cor\j.,  ita  mihi  omnia  quae  opto 
contingant,  ut  vehementer  velim;  auep  abgefiirjt 
ita  vivam,  ita  me  dii  iuvent.  d)  itane?  ift  es 
jo'i  alfo  mirflicpV  um  naepbrüeflieper  ju  fragen 
Ter.,  inbbef.  als  5orm  ber  ©Überlegung  itane 
vero?  et  unter  folcpen  Umflänben,  unb  nun 
illum  aliquot  dies  aegrotasse  et  ita  esse  mor- 
tuum;  bemnad),  folglich,  im  ©eplufifap  si  igi- 
tur  non  sunt,  nihil  possunt  esse,  ita  ne  miseri 
quidem  sunt;  auep  ita  fit  ut.  f)  unter  ber 
©ebingung  pax  ita  convenit,  ut  etc.;  ita,  si 
etc.;  bat).  aud)  mit  bet  ©efepränfung,  nur 
infofern,  nur  unter  ber  Scbtngung,  ®or  = 
auSfepung  ita  vos  irae  indulgere  oportet,  ut 
potiorem  irä  salutem  habeatis ; quae  ita  a for- 
tuna  deformata  sunt,  ut  tarnen  u natura  in- 
choata  appareont;  ita  admissi  milites,  ne  se- 
natus  tarnen  iis  daretur;  ita  in  Etruriam  trans- 
misBurus  tuit  Scipio,  Bi  etc.-,  si  possim  efficere 
ut  Milonem  absolvatis,  sed  ita,  si  P.  Clodius 
revixerit.  g)  jur  ©ejeitpnung  beS  @rabe«,  in 
bem  ®rabe,  fo  fepr  ita  non  improbus  et  fa- 
tuus;  ita  sunt  avidae  et  capaces  (aures  meae); 
ita  de  horridis  rebus  nitida  est  oratio  tua;  ita 
acriter;  non,  haud  ob.  nec  ita  niept  eben, 
niept  fonberlicp,  non  ita  multi,  non  (haud) 
ita  multo  post;  naud  ita  multo  ante;  non  ita 
valde.  h)  quid  ita  oft  b.  Liv.  in  bie  ff  rage  ben 
SfuSbruef  btt  9Jhf}btlIigung  legenb;  moju  benn  ? 

uid  ita,  cum  — controrersiam  fecerit,  nunc 
emum  — civiles  discordias  serant  etc.;  si  bo- 
num  virum  ducerent,  quid  ita  — damnassent? 
aud)  mit  enim,  quid  ita  enim  assumi  socios  et 
nomen  Latinum?  Liv.  2,  41,  6;  at  enim  quid 
ita  solus  ego  civium  curam  ago?  Liv.  6,  16,  10. 

ItSIla,  ae,  f.  baS  Sanb  Qtalicn,  aud)  terra;  met= 
onpm.  bie  ©etoopner  gtalitnS  totam  I.  esse  effu- 
sam  Oie.  p.  Dej.  §.11.  ©at).  1)  Italiens,  adj.\ 
bellum  ber  ©unbeSgenoff enlrieg.  per»,  a) 


-lTcl.  örum,  m.  bie  oerbilnbeten  ©6lfer  Italiens, 
bef.  bie  im  ©unbeSgenoffenfrieae;  auch  römifche 
©ürger  Sali.  Jug.  26,  1.  b)  i-lica,  ae,  f.  St.it; 
in  Ilispania  Baetica;  bab.  f-lYcensU,  adj.; 
subst.  t-lYccnses,  ium,  m.  2)  ’ liSIls,  Idis,  f. 
adj  -,  mbst.  3t«Iiene*in.  3)  * ItÄllus , adj. 
4)  * Kilos,  adj.-,  subst.  *-lns,  i,  auep  ein  $en>L 
nad;  bem  Italien  benannt  fein  fotltc  Verg.;  pl., 
-11,  örum,  m. 

tti-que,  ad r.  1)  = et  ita,  f.  ita.  2)  atS  ^-oiqe 
rungspartilel  jur  ©ejeiepimug  einet  aus  oorlie 
genben  Umftänben  folgenben  Jpatfaepe,  fo  nun, 
bemnad),  alfo,  baper  (bei  flaff.  ScbriflfttEern 
an  ber  ©pipe  beS  ©apcS,  b.  Liv.  u.  ©päteren  oft 
aud;  einem  ffiorte  ob.  mepreren  nadjgefepti  tue 
bef  nad)  ©igteffioneit . ©arentpefen,  alfo;  biso 
autp  fo  gebraudjt,  baft  fiep  nicht  ber  eigentlich  gc 
folgerte  ®ebante  unmittelbar  anfcpliefjt,  fonbem 
eine  ©ebenbeftimmung,  bie  baper  auch  eigentliA 
in  einem  ©ebenfap,  niept  .^auptfap,  folgen  foütc 
itaque  idem  ego  llle  qui  — visus  sum,  persolvi 
patriae  quod  debui;  reliqua  iam  a me  — de- 
bentur  flatt  itaque  cum  — persolverim  etc., 
reliqua  — debentur  die.  p.  Süll.  §.  87;  omnes 
clan  et  nobilitati  labores  contendendo  fiunt 

etiam  tolerabiles Itaque  sernper  Africa- 

nus  etc.  Cic.  Tusc.  2 §.  62;  plconaft.  ob.  nad) 
brütflicper  i.  ergo  Ter.,  Liv. 

Ytem,  adv.  [is]  1)  ebenfo,  auf  gleiche  fficife, 
fecisti  i.  ut  praetores;  ut  — sic  i. ; sicut  — L; 
item  — quemadmodum ; (Liv.)  i.  — quasi;  tam- 
quam  — i.  Ter.;  et  item,  itemque.  2)  glcicp;, 
ebenfalls,  aud),  jur  ©ejeiepnung  bet  Siebe; 
lepr  beSfelben  ©räbifatS  bei  oetfepicbeneit  ©nbjrl 
len  Romulus  augur  cum  fratre  llemo  i.  augure: 
hoc  in  Libera  serrant,  in  Libero  non  i.  (sc. 
servant);  ipse  cum  telo  esse,  i.  alios  iubere. 

It8r  (alte  gorm  ItYner  Plaut.),  Itfneris,  «. Jirej 
1)  als  ^anblung,  baS  ®epen,  ber  ®ang,  SBeg. 
ben  man  mopin  maept  i.  huc  habui  Ter.;  dicam 
in  itinere  Ter.;  * teuere  alqo  i.;  *quo  nunc  i. 
est  tibi?  bap.  tnSbef.  a)  Seife,  ffaprt,  SKarfch 
in  itinere,  untcrmegS  ob.  auf  bem  SDlarfcpe;  ex 
L,  fstatim  ex  i.;  ab  itinere  Asiae  Syriaeqae 
nad)  w.  Caes.;  ad  i.  se  parare,  comparare,  com- 
mittere  se  itineri;  iter  ingredi,  inire;  i.  facere. 
i.  in  Apuliam,  per  Epirum  facere;  i.  terrestn 
facere;  pedestn  itinere  confecto;  i.  efficere. 
convertere,  intermittere;  habere  i.  öotpben,  i 
pergere  Ter.,  Sali. ; bilbt.  defessus  labore  atqoe 
1.  disputationis ; i huius  sermonis;  übertr.  +bei 
Sauf  ber  Slilffe  i.,  quod  coeperunt,  percurrunt; 
duo  itinera  aperire  fiep  in  jtoei  ®rmc  fepeiben 
i.  in  tenuem  alveum  cogitur.  6)  als  SBegntaj 
-|trecfe , SReife,  fKarjcp,  abesse  i.  unius  die; 
eine  Xagereife;  paucorum  dierum;  inst  um;  lab 
tudo  (Hercj-niae  silvae)  novem  dierum  i.  expe- 
dito  patet;  magnis,  minoribus  i.;  quam  maxi 
mis  potest  i.  in  Galliam  contendit.  c)  bai 
IRccpt,  mo  ju  gepen,  bet  freie  ©urepgass, 
bie  freie  ©affage  Oie.  p.  Caec.  §.  74;  bie  8t- 
(aubntS  roo  ju  gepen,  ber  ©urtpjng  i.  per 
provinciam  dare  eines,  b.  O.  1,  8,  8. 

2)  beT  ffieg,  auf  roeltpem  ber  8uS=  ob.  ?lnntari± 
0.  einem  Orte  ob.  ber  3“8a*lB  na[1j  bemfetten 
Baltfinben  fann,  bie  Straffe,  fflapn  1.  duo  qm- 
bus  — exire  possent;  i.  angustum  et  difficile, 
pedestre,  terrestre;  i.  facere  bapnen  Liv.,  nm- 
nire  Caes.;  bitbl.  ffieg,  Sang,  ©fab,  ©ahn 


439 


iteratio  — jacio. 


ut  (occupatio)  interrumpat  i.  (ben  SBcg  Berjprrre) 
amoris  nostri  et  officii  raei;  ‘secretum  i.  et 
lallentis  semita  vitae;  ‘supremutu,  ‘senectae 
decÜTe,  fpronum  ad  honores,  fad  bonam  fa- 
mam ; ‘sidera,  opacue  noctis  i.  melcpe  ben  SBcg 
j eigen  in  ic.;  paululum  itinere  decedere,  oon 
einer  Bigreffton  Plin.  ep.;  tp.  SBeg,  Jtusweg, 
Wittel,  Berfapren  ‘salutis,  fduo  i audendi; 
natu  rate  auo  quodam  i.  ad  ultimum  perrenire; 
ire  (einfcplagen)  nostris  i.;  -feapessendae  rei  pu- 
blicae  i.  ingredi. 

Iterstio,  önis,  f.  [itcro]  SBieberpol ung  lectio 
non  cruda  sed  multä  1.  mollita  Quint.  10,  1, 
19;  al#  rfjet  t.  t.  iterationes  verborum;  nud)  als 
rpet.  gigur  — IttriU,  adv.  [itero]  (fpät)  aber» 
mal«,  rtoep  einmal  Just.  — Itbro,  1.  [iterum] 
jum  jweitenmale  Bornepmen,  roteber« 
polen  pugnam;  facta  sua  abermal«  etjäplen 
Plaut.;  saepe  eadem;  vcib.i;  tibi  dicere  Cic. 
Att.  15,  13;  *T0cea  natpfpretpen ; *cursas  relictos 
auf  bie  frühere  Bapn  (b.  i.  ju  ben  früheren  Sin- 
fiepten)  jurüdtepten ; ‘vellcra  lanae  muricibus 
Tyriis  iteratae  (B.  jlteimal  gefärbten  ®e»änbern); 
‘t'ortuna  Troiae  iterabitur  wirb  fiep  wieberpolen; 
ffortunam  publicam  questibus  iBieberpoU  befla« 
gen;  ‘aequor  aufs  neue  befaprett;  ‘ianuam  wie« 
ber  paffieren;  ‘mella  b.  neuem  beftngen,  *semina 
iactata  nod)  einmal  werfen,  ftumulum  raieber 
erritpten;  inSbef  a)  al«  t.  t.  bc4  fianbbaue«,  ben 
Beben  noep  einmal  mit  bem  Bfluge  aufreijjen 
agrum.  6)  als  rpet.  t.  t.  uocptnal*  fepen, 
öfter«  wieberpolen  verba. 

Herum,  adv.  1)  jum  jtoeitenmalc,  abermals 


i.  consul;  primo,  i.,  tertio;  eemel  atque  i.,  se- 
mel  iterumque  einigemal;  *i.  atque  i. , *ite- 
rumque  iterumque  Verg.  2)  (feit.)  anbei  er« 
feit*,  bagegen 

Itliäea,  ae,  ob.  *-ce.  es,  f.  (Jnfel  beS  toniftpen 
Sicercä,  iHeicp  beS  UlijreS.  Ban.  ‘Ith&censls,  e, 
u.  * Ithieus,  adj al«  subst.  = UlijeS. 
ItTdSm,  adv.  auf  eben  biefelbe  Weife,  eben 
jo,  gleidjfall«  mihi  i.  ut  tibi. 

TtTnfir  f.  iter.  — Ttlo,  önis,  f.  [eo]  baS  @epen, 
ber  (Gang,  pl.  crebra«  Ter.;  obviam,  domum  i. 
Itin»  portus,  Jpafen  in  Saniert,  Britannien  ge» 
genüber. 

Ito,  1.  \inten».  B.  eof  gepen,  ad  legionem  gu 
gelbe  Plaut  ; ad  cenas  Oie. 

Itönns,  i,  m.  Stabt  in  Böotien,  mit  einem  lern« 
^pel  ber  Jltpene  Ct. ; adj.  Itonlus. 

It&raei  (Ityr.),  ürum,  m.  Betnopnet  bet  fianbfepaft 
gturäa  in  fßal&ftina;  Ituraeus,  adj. 

Ttus,  us,  m.  [eof  (feit)  ba«  fflepen,  ber  Sana; 
im  (Ggf.  n.  reditus  bei  Hbgattg,  bie  «beeile 
,noster  it.,  reditus  Cic.;  tpro  itu  et  reditu  Suet. 
Itys,  yos,  m.  [*/m]  l)  Sopn  be«  Bereu«  u.  ber 
JBrofne,  Ov.  2)  ein  Irojanet  Vera. 

Iblus,  i,  nt.  Sopn  beS  «nea«,  fonft  Ascanius 
Verg.  Baoon  ‘lüleus,  adj.  1)  jurn  guluS  ge« 
pörig.  2)  jum  guliu*  Katar  uttb  beffen  gantilie 
gehörig. 

Ixion,  dnis,  m.,  Wegen  feine*  greBel«  gegen  (Juno 
in  ber  Unterwelt  an  ein  fttp  brepenbe*  9tab  ge« 
bunben.  Bab.  i)  *-ulns,  adj.  2)  ‘-nYdes,  ac, 
m.  Sopn  be*  3jioti  ■»  BiritpouS;  pl.,  bie  Ken« 
touren. 


J 

J (j)  als  jgeiepen  ptn  ftiten  unbefannt,  inbem  ber 
Bolal  1 (i)  jugltitp  als  Ronfonant  galt  u.  ftatt 
J (j)  geftptteben  warb,  bap.  J (j)  jept  meijt  aus 
ben  Berten  ber  latein.  «utoren  entfernt  worben 
u.  piet  nur  gut  leiiptetn  «uffinbung  ber  betref« 
fenben  Slrtifel  beibepalten  ift. 
jiceo,  2.  1)  liegen,  barniebet»,  baliegen  a) 

B.  lebenben  Wefcn  humi,  ad  pedes  alcis,  ‘super 
corpus  alcis,  *saxo;  inSbef.  n.  Kupenben,  liegen, 
tupen  in  lecto;  B.  Speifenben  *tju  Biftpe  lie« 
gen;  n.  Rranlen,  fieitpnamen,  Zoten,  im 
Kampf  (Gefallenen,  barniebet»,  baliegen, 
gefallen  fein  te  iacente,  *tristi  morbo  de- 
fessa,  tgrariter,  *per  me  Hector,  *pro  patriä; 
iacentes  bie  ®efa l lenen;  tot  fortissimi  riri 
circum  enm  cumulati;  hostium  exercitus;  iacon- 
tibus  insistere;  b.  SReifenbcn,  wo  liegen  blei» 
ben,  Beipatten  Brundisii  Cic.  Att.  H,  6.  b) 
bl.  ob.  BotjugSweife  B.  Seblofcm,  bef.  n.  üolali« 
täten  *in  couo,  *lora  iacentia  bie  gefunlenen, 
entfallenen;  *rultus,  »oculi  niebergeftplagen,  ge- 
fenh;  *Testis,  ‘pallia  gefcpleppte;  *cui  plurima 
mento  canities  inculta  ftplaff  perabpängt;  inter 
cos  (saltus)  campns  ift  gelegen,  furbes  in  cam- 
is;  pontus  iaccns  inter  Cyrenas  et  Aegyptum; 
aec  gens  supra  Ciliciam;  priora  tempora  in 
ruinis  rei  publicae  nostrisque  iacuerunt  waren 
Beteinigt  mtt  w.;  domus  depressa,  iaccns  nie« 
btig«,  tief  gelegen,  tiacentia  loca;  ‘Thapsus 
iacens  eben,  flatp;  *sub  alqa  re,  finfra  alqd 


unter  etw.  fiepen,  einet  Satpe  natpflepen;  *llion 
mgens  liegt  in  Brümmern;  ‘iacens  regia. 

2)  tp.  a)  in  einen  3uftanb  Berfunlen  fein,  in 
maerore,  in  oblirione;  in  eodem  silentio  multa 
alia  oratorum  officia.  b)  niebergebr&dt, 
mut«,  poffnungS»,  matptloS  fein  militum 
anirni,  afflictus  et  iacens;  iacet,  diffidit.  c)  bat» 
niebet  liegen,  gebtotpen  fein,  übet  ben 
Raufen  geworfen,  oetnitptet  fein;  Betnatp« 
läffigt,  oeraeptet,  in«  St  öden  geraten  fein, 
aatij  aufpören  suistestibns  (=  suorum testium 
dictis),  omnis  ratio  Peripateticorum;  philoso- 
phia  usque  ad  banc  aetatem;  iaceat  utilitatis 
species,  valeat  honestas;  iudicia;  iustitia.  d) 
müpig,  ungebraucht  baliegen  pecunia  alcui, 
fpecuniae  otiosae.  e)  bem  Werte  nach  nie» 
btig  fiepen  pretia  praediorum,  ista  omnia.  f) 
jum  freien  CSebtaud}  borliegen,  ju  ®ebote 
ftepen  ea  (rerba)  iacentia  sustuiimus  e medio 
Cic.  [bet  Bprenäen. 

JacetAni,  örum,  m.  Botl  in  Spanien  am  gu&e 

jäcio,  ieci,  iactum,  3.  1)  Werfen,  fcpleubetn 
lapides  in  mumm;  fulmen  in  medium  mare ; 
faces  de  muro;  ftela  tormentis;  toscula  ju« 
weifen;  iacta  alea  esto  Suet.;  i.  ancoram  aus» 
werft«,  ‘seinen  ansftreuen,  auip  'ben  Bflänjltng 
einfenten’;  farma  wegwerfen;  iecissem  me  ipse 
potius  in  profundum  pätle  mich  pinabgefiütjt  in 
k.;  *se  mediis  flnetibas  mitten  in  ic.;  tp.  a ) 
werfen,  fcpleubetn  casus  caput  meum  in  me- 


440 


jact&ns  — jam. 


dium  contentionem  dissensionemque  civilem; 
ininriam,  contumeliaru  in  alqm;  per  ambages 
iusidiarum  minas  aubftoftcu ; verba  superba, 
tprobra  in  alqm;  in  ber  Siebe,  im  ©efprdcb  i)<n : 
werfen,  fallen  laffen,  oorbringen,  beilan» 
fig  erwähnen  per  ambages  de  lacu  Albano, 
suspicionem,  iacinntur  voces  eorum  qui  etc., 
•querelas,  adulteria  de.  p.  Plane.  $.30;  quod 
temere  iactum;  pacis  condieiones  iactae  sunt 
famen  gut  Spradjc  Lin.  2)  roerfenb  et»,  bilben, 
aufmerfen,  auffübren,  legen,  feften,  ben 
fflrunb  legen  gu  et».,  ftiften  aggerem,  vallum, 
fundamenta  urbi,  pacis,  *muros;  *omnis  regio 
in  bac  arte  certam  salntem  feftt  feine  gange 
Hoffnung  auf  ic.,  in  ic. ; odia  in  longum  iaciens 
»eit  b'naubf^icbenb  Tac.  «nn.  1,  69. 

jac  tarnt,  tis,  adj.  u.  comp.  [partic.  p.  iactoj  prab  - 
lenb,  rubnttebig  fepistnlae,  ‘tiactantior  gu 
fejjt  Brablenb  mit  feinet  fflidjtigleit.  Dap.  a) 
tjactauter,  adv.  m.  t comp,  prablciifcb.  6) 
-fjactantia,  ae,  f.  ©rablerei,  ba«  ©tablcn 
sni;  abfol. 

jaetätio,  önis,  f.  [iacto]  1)  §in  = u.  herwetfen, 
heftige  ©ewegung,  Srfcbütterung,  Schüt» 
tcln,  bef.  eine«  geftifulierenben  ©ebnet*  tcervi- 
cum,  v ulneris  Liv.,  navis  (bei  einem  Sturm), 
corporis.  2)  tp.  a ) i.  (Siegungen)  animorum  in- 
citatae  et  impetu  inconsiderato  elatae.  6) 
©rablerei,  ©rofttbun,  popularis  ba«  eitle 
Streben  nad)  ©olf«gunft;  rerborum  leere  Drohun- 
gen; eloquentia  i.  habuit  in  populo  tonnte  fi<b 
oor  bem  ©olle  febeu  laffen. 

fjaetätor,  öris,  m.  [iacto]  ©rabler.  — jactitns, 
us,  m.  [iacto)  = iactatio  1),  *pennarum. 

jactYto,  1.  [ inten«,  o.  iacto]  öffentlich  oortra- 
gen  ridicufa  Liv.  7,  2,  11.  — jacto,  t.  [intens. 
B.  iacio]  t)  oft  u.  mit  §a[t  werfen,  fdjlcubern 
faces  in  tecta,  fulmina,  *incendia  dextrft,  vestem 
de  muro;  *lumina  in  alcis  vultuni;  aud)  ab:, 
»cgwerfen  merces  Plaut.,  arma  multa  passim 
Liv.-,  *au9Werfen  materiam;  *au«flteuen, 
oerbreiten  cincrem  per  agros;  vulnera  inter 
se  oerwunbenbe  hiebe  a urteilen;  basia  fiuftbdnbe 
guwtrfen  (al*  Reichen  ber  ©etebtung)  Phaedr. 
2)  ftarf  bi«s  u-  btin>ftfen,  bewegen,  fdjüt» 
teln,  fdjwingen,  namentlich  o gejtifulieren» 
ben  Siebnet  brachium,  cemculam,  *manus  (o. 
länger),  se,  •crura  alta  in  bie  höbe  fehlten, 
iactari  tempestatc,  iactari  in  turba  bin  u.  b*t; 
geftoften  »erben,  ‘terris  et  alto,  *polago,  *in 
undis,  ‘vento  umbergemorfen  »erben,  ‘iactatns 
erinis  per  auras;  iactari  aestu  febrique  0.  ffie= 
berbipe  gcfcbüttelt  »erben,  iactatur  domi  suoe; 
iactari  oodem  morbci  (umbergemorfen  ob.  gequält 
Werben)  Hot.,  *periclis;  tn.  a)  *i.  curas  pectore; 
opinioncs  se  iactantes  fidj  burcbfteujcnb;  auch 
i.  se,  iactari  (ich  in  etw.  berumtreiben,  »tum» 
mein,  (ich  triel  u.  eifrig  mit  et».  befebäfti» 
gen,  abgeben  se  in  cansis;  in  quo  se  i.  posset 
vestra  oratio;  video  ubi  se  iactaturus  sit  Hor- 
tensias; iactari  tantummodo  in  hoc  dcclama- 
torio  opere  nur  mit  ber  duftem  beflamatorifcben 
©efdjdftigung ; abfol.,  se  etw.  unternehmen.  6)  in 
ber  Siebe  binwerfen,  aubftoften,  fallen  laf» 
fen,  oorbringen  terrorem,  suspicionem, minas, 
versus,  probra,  querimonias,  *voces.  c)  b e f p t e- 
eften,  wieberbolt  gut  Sprache  bringen  rem 
in  contione,  in  senatu,  sermonibiiB;  promissa 
alcis  poeften  auf  je.;  iactata  res  ad  (oor)  popn- 


lum  est;  alqm  beatum  preifen;  ‘tabula  iactari« 
(bift  ba«  ©etebe)  in  urbe.  d)  et»,  immer  im 
Uitinbe  führen,  mit  et»,  prahlen,  f ich  brüften 
alqd,  gratiam  ttrbanam;  se  prahlen,  groft 
tftun,  (ub  breit  machen  se  in  boms  Roscii.  se 
in  insperatis  ac  repentmis  pecuniis  sumptuosius 
insolentiusque;  se  tribuniciis  actionibus,  in  po- 
pulari  ratione,  *»e  alcui  gegen  ic. ; se  magnifi- 
centissime  in  illo  loco  [ich  gebaren;  ‘responsa 
deorum  prae  se;  *se  vulnere;  prdgn.  ptaftlenb 
berichten  fhaec  Aegyptii  vero  maiora. 
jaetüra,  ae,  f.  [iacio]’  t)  t.  t.  ba*  Überborb- 
»erfen  si  in  mari  i.  est  facienda;  ( Ourt .)  gu- 
bernator  ubi  naufragium  timet,  iacturA,  quid- 
quid  servari  potest,  redimit.  2)  ©erlufl,  Auf» 
Opferung,  ©inbuhe.  Opfer  o.  ic.  operum  tanto 
labore  factorum;  rei  familiaris,  dignitatas,  iuris; 
i.  atque  damnum , i.  alcis  rei  accipere,  facere; 
magnam  i.  causae  facere  bie  Sacfte  auf«  Spiel 
feften;  i.  criminum  facere  übergeben;  i.  gravissi- 
roam  feci,  si  i.  dicenda  est  tanti  viri  amissio 
Plin.  cp  -,  bah-  bef.  pl  mit  Aufopferung  oerbun- 
bener  Aufroanb,  ©elbgefcftcnf,  »Opfer  quibus 
i.  bomines  in  provincias  profiscantur;  magnis 
i.,  magnis  i.  pollicitationibusque. 
jaetus,  us,  m.  [iacio)  SBurf,  SBerfen,  Sepien- 
bern  tesserarum,  * talorum , fulmimim,  *intra, 
textra  teli  i.  inner»,  aufterbalb  ber  Schuft- 
»eite,  auch  bl.  gebeeft  gegen  ©efeftoffe;  fad 
teli  i.  venire  — einen  2angen»urf  entfernt  fein; 
•iactu  se  dedit  in  aequor  feftwang  fiep  puiab. 
•jicüläbTIls,  e,  adj.  [laeulor]  (felt.i  merfbat 
telum.  — jScfilAtor,  öris,  m.  | laeulor j SBerfer, 
Sehleuberer  ‘audax;  al«  milit.  1. 1.  SSurffchüp. 
Dao.  jAcüUtrix,  icis,  f.  Schleubetin  be*  3a8fc- 
gefdboffe«.  Schüft  in  (o.  Diana;  Ov. 
jicülor,  dep  1.  I)  trans.  1)  werfen,  fcftleubetn 
•ignes  puppibus,  ‘silicem  in  hostes.  2)  nad) 
etw.  werfen,  fhieften  ‘cervos;  *arces  sacras 
auf  re.  Domterfeilc  feftmingen;  »abra  disco  (palten; 
übertr.  f verba  in  semet  ipsum;  *tp.  nach  etw. 
jagen,  ringen  multa.  II)  intrans.  ben  fflurf  = 
jpieft  fchlcubcrn  totum  diem;  übertr.  mit  ©or= 
ten  loSfahrcn  in  alqm  probris.  — jäetilus, 
adj.  [iacio]  »a«  geworfen  wirb,  retc  SBurf- 
lieft,  Plaut.;  subst.  jär.ülum,  i,  n.  SBurffpieft. 
■f  Jadertlni,  örum,  m.  ©ewobner  bet  Stabt  Qabera 
in  3flbrien. 

jSm,  1)  adv.  gut  ©egeieftnung  feine«  befKmmten 
^citpunfte«,  fonbern  nur  be*  fortf (breiten ben 
©intteten«  einer  .jjanblung  bienenb,  baft.  bie  ©er» 
binbung  mit  jebem  Dempu«  eingebenb  a)  o.  ber 
©egenwart,  nun,  nunmehr,  bereit«,  fefton, 
foeben,  eben  es  ft  scio  l.  Plaut.;  vestrum  i. 
Consilium  est,  non  solum  meum,  quid  sit  fa- 
ciendum;  sunt  duo  menscs  i. ; illa  bis  quae  i. 
posni,  consequentia.  b)  o.  ber  ffufunft  nun, 
oon  nun  an,  nunmehr,  jeftt,  fofort,  bann 
beftimmt,  gemift  illc  quidem  aut  i.  hie  aderit 
aut  i.  adest  Plaut.;  nulla  mihi  res  posthac 
otest  i.  intervenire  tanta  Ter.;  metuunt  ne  i. 
oc  populus  liom.  concedat;  accede  ad  ignem 
hunc:  i.  calesces  plus  satis  Ter.;  da  mihi  hoc: 
i.  tibi  maximam  partem  defonsionis  praecideris; 
id  tu  i.  intelleges,  cum  in  Grolliam  veneris;  sed 
i.  age;  *age  i.  wohlan  benn;  *i.  parce  sepulto; 
oerftärft  in  ©egug  auf  ©egenwart  ob.  3ufunft 
iam  iam  alibalb,  jeben  Augenblid,  iam 
iam  intellego,  Crasse,  quid  dicas;  adventaxe 


441 


Janiculnm  — jocue. 


iani  iamque  etc.  Cats.  b.  c.  1,  14,  1;  iam  iam 
futurus  rusticu»  im  ©eipe  jcpon  eilt  SlderSmann 
Hor.\  iam  — iam  (poet.  u.  fpät),  wie  modo  — 
modo,  tnm  — tum,  balb  — balb  gaudet  equo 
iamque  hoi  cursu  i.  praeterit  illoa.  c)  0.  bei 
©ergangrapeit  fepon,  bereit«,  bisset  i-  ab  eo 
non  longius  bidui  via  aberant;  i.  non  ultra 
discordia  civium  reprimi  poterat;  i.  diu,  i.  du- 
dum;  be(.  [tept  bap  inm,  um  anjubeutett,  baff 
etro.  unertoartet  friip  fiep  geigt  ob.  uneimattet 
lange  per  ip  ober  längft  ermartet  tt.  öerfpätet  er= 
iepetnt,  fipon,  crft,  enbficp  i.  advesperascit, 
i.  scio  quod  viB  dicere  Ter.-,  non  i.  nicpt  fepon 
Ncp.  ; i.  nunc,  i.  tum,  i.  ante, '(Ter.,  Verp.)  i. 
olim;  i.  aliquando:  i.  a prima  aduleBcentaa,  i. 
inde  ab  adulescentia;  i.  ab  illo  tempore,  cum. 
d)  i.  nunc,  i.  tum  eben  jept,  eben  bamal«,  cum 
i.  al#  eben,  gerabe  iamque  Pompeiani  — appro- 
pinquabant,  et  (ba)  etc.  e)  mit  einet  Negation 
ob.  in  einer  ginge  mit  »eineinenbem  Sinn,  nicpt 
mept,  nitpt  länget,  nicpt  meitet  i.  non,  non 
i.;  nequo  (nec)  i.;  i.  nemo  niemanb  mept,  nihil  i. 

2)  at«  ©erbinbungSpartitet,  iam  u.  nadjbiüdlicper 
i.  Tero,  mentt  bie  Siebe  in  einem  u.  betreiben 
teile  gu  ctm.  Steuern,  aber  mit  bem  ®otpetgepen= 
ben  eng  Setbunbencm  fortfepreitet , aucp,  bei.  in 
golgerungen  u.  Scptfifien,  nun,  ferner,  bem= 
naep,  nunmepr  quae  cum  ita  «int,  i.  pruedico ; 
videte  i.  porro  cetera;  i.  primum;  i.  denique; 
Tenio  i.  ad  ipsiu»  populi  partes  etc.;  i.  vero 
rirtuti  Cn.  Pompeii  quae  potest  par  oratio  in- 
veniri?  i.  iliud  quidem  perspicuum  est  m.  occ. 
c.  inf. ; i.  vero  illa  etiam  notiora;  aucp  mit  bem 
Sieben  begriff  bet  Steigerung,  nun  gar,  toitflicp, 
ooltenb«,  fogar  ac  i.  ut  (gefept  aucp,  bap  nun 
gar,  nun  toitflicp)  omnia  contra  opinioncm  ac- 
ciderent  Cat*,  b.  G.  3,  9,  6;  ut  i.  ita  sint  haec, 
quid  ad  vos,  Romani?  Liv. 

Jinlcülum,  i,  n.  ob.  mons  Janiculus,  einer 
ber  :pügel  Stomä. 

JAnTgcnu,  ae,  comm.  [Ianua-gigno]  ftinb  be« 
ganu«  Oe.  met.  14,  381. 

jknltor,  öris,  m.  u.  (Plaut  ) -trlx,  leis,  f.  [ianua] 
©förtner,  tpürpüter,  = rin  *ianitor  aulae, 
Cerberus. 

jänua,  ae,  f.  [Ianua]  §au«tpfit,  tpör  (al«  Ein- 
gang) claudere,  aperire  i.;  patens;  quaerere 
alqm  a ianua  o.  ber  $au«tpür  au«,  in  ber 
bap.  ‘Eingang,  Öffnung  überp.  Ditis,  »epul- 
cri,  leti;  tp.  qua  nolui  i.  tngrensus  sum  in  cau- 
sam; i.  animi  frone  est;  -filla  (actio)  mihi 
ianuam  famae  patefecit. 

JanuArius  f.  Ianua  II)  2). 

Jimis,  i,  m.  I)  al«  nom.  pr.  in  bet  älteften  8**1 
maptfepetnliep  al«  Sonnengott  oereprt  (Ogi.  Liv. 
8,  9,  6),  fpäter  ber  Oott  be«  Eingang«  n.  Stn* 
fang«,  bap.  ©ott  be«  gapre«,  ber  geit  tc.  Sein 
©ilbni«  geigte  ein  toppelgeficpt  u.  er  patte  eine 
fleine  Kapelle  (einen  tporäpnlicpen  gemeipten  2>utcp= 
gangi,  roelcpe  im  grieben  gefcploffen  u.  im  Kriege 
geöffnet  marb;  peiltg  mar  ipm  ber  ganuar,  bap. 
Iani  mensis  Ov.  fast.  2,  48.  U)  al«  tum.  appett., 
ein  bebeefter  turepgang  burep  ein  5tpor  ob. 
oon  einet  Strafte  gu  ber  anbent;  namentltcp  btti 
bebedte  Xurcpgänge,  bie  Pom  SJlarfte  ttaep  ben 
Sieben  prapen  fflprten,  summus;  medius  (Mittel  - 
punft  be«  $anbeI«oerfept«,  bap.  auper  anberen  bte 
ffitcpiler,  Kaufleutc  u.  ©ucppänbler  pier  ipte  Bäben 
patten);  imus.  $ietp.  1)  ‘JauAJIs,  e,  adj.  o. 


ganu«  erpalten.  2)  Jana&rlns,  adj.  bem  ganu* 
gepörig,  mensis  ber  SRonat  ganuar  u.  bl.  Ianua- 
rius;  Kalendae,  Nonae,  Idns. 
jöcfir,  iecoris,  aucp  ieetnoris,  iocinoris,  n.  Bebet; 
bei  5>icpt.  al«  Sip  ber  SIffeltc  u.  fleibettfepaf= 
ten,  bcf.  ber  Siebe  u.  be«  Sott1««-  5>ab  dem. 
jöcuscülnm,  i,  n. 

jejunc , adv.  nt  comp,  [ieiunus]  nur  tp.  mager, 
troefen;  im  Sieben,  opne  Saft  n.  Kraft.  — 
jejunlösior,  adj.  comp,  ftärfer  al«  ieiunus  1), 
m.  f.,  dies,  fcperjp.  Plaut.  — jöjünitas,  ätis, 
f.  [ieiunus]  l)  (oorfl.)  Slücpternpeit,  Seerc 
be«  Magen«.  2)  tp.  a)  Jrocf eupeit,  Maget-- 
feit  ber  Siebe,  inopta  et  i.;  in  befferem  Sinn  o. 
ber  nteberen  Siebegattung  Oie.  or.  §.  20.  b) 
Mangel  an  Kenntnis  einer  Sacpc  propter 
eorum  qui  de  dicendi  ratione  disputarunt,  i. 
bonarum  artium.  — jejünium,  ii,  n [ieiunus] 
1)  freimütige  Enthaltung  Pon  Spctfe,  gapen 
i.  institutum  est  Ccreri ; *i.  solvere  unterbreepen, 
‘ponere  untertaffen,  ‘indicere.  2)  "junger 
ieiunia  pascere,  sedare.  8)  *3Jlagerfett  eine« 
litte«. 

jejünus,  adj.  m.  comp.  1)  nüchtern,  pungrtg 
ita  i.,  ut  ne  aquam  quidem  gustarim;  *Famos; 
plebecula  misera  et  i.,  Corpora,  *canis,  *sto- 
machus.  2)  tp.  a)  (feit.)  i.  huins  multiplicis 
generis  anres  unbefriebigt  burep  tc.  u.  bap.  naep 
^löpetem  oetlangenb  Oie.  or.  §.  106;  imperii  di- 
vitiarumque  puitgrig  naep  tc.  Just,  b)  mager, 
unfrueptbat,  faftlo«,  troden  agri;  calumnia, 
cognitio,  oratio,  feloquentia,  concertatio  ver- 
borum.  c)  armfelig,  geiftig  u.  moralifcp  leer, 
erbärmltcp,  fabe  nibtl  humile  aut  i.;  eius 
orationes;  quosdam  nimis  i.  anirao  et  angusto. 
jentäcAlum,  i,  n.  [iento]  ba«  erpe  grftppüd. 

— jento,  1.  frflppüden  Suet. 
jöe&tiu,  önis,  f.  [iocor]  (feit.)  ba«  Scperjen, 
aucp  int  pl.  — jöcor,  dcp.  (Porti,  aucp  joco), 
1.  [iocus]  feperjen,  fcpäfern  cum  alqo  de  alqa 
re,  cum  alqo  per  literas,  in  alqd  auf  etto.  fcprr 
»enb  anfpielen  ob.  picpeln;  tp.  i.  alqd  j cp e r g e tc b 
jagen  haec;  obscena;  (Hör.)  permulta  in 
morbum. 

jöcösö,  adv.  u.  comp,  [iocosus]  fepergpaft, 
fcpalfpaft.  — jöcösns,  adj.  [ioeuß]  fepergpaft, 
fcpalfpaft  reB,  dicta,  *verba,  *furtum,  *lyra, 
*imago  vocis),  *Maecenas;  * »übst.  pl.  m — 
jöcüläris,  e,  a dj.  [ioculus]  fpappaft,  poffter- 
1 i dp , täcperliip;  subst.  n.  pl.  SJoffenfpiel, 
Scproant  (niept  nur  auf  brr  ©iipne,  fonbem  aucp 
auf  Strafen  unb  öffentlichen  ©läpen  aufgefüprt) 
Hör.  sat.  1, 1,  23.  Liv.  7,  2,  5.  $ao.  jöcälärTtär, 
ade.  fepergpaft,  launig.  — jöcölÄrlns,  adj. 
~ ioculans  Ter. 

jocAIAtor,  öris,  m.  [ioculor]  Spapmacper, 
SBipbotb  Cic.  — jöcülor,  dep.  1.  [iocus|  nur 
im  praes.  partic.  fipergen,  fcpergenb  fagen 
incondita  quaedam  militariter  Liv.  7,  10,  3.  — 
jöcAlus,  i,  m.  dem.  0.  iocus  Plaut. 
jöenndns,  jöcnr  f.  iucundus,  iecur. 
jöcuK,  i,  m.  (tiom.  pl.  ioca,  n.  ioci,  m.)  Sdjerg, 
Spaft,  Iturgroeil  (btf.  in  ©orten)  ioca  atque 
seria  cum  humillimiB  agere,  seria  ac  iocos  ce- 
lebrare ; *agitasse  remissos  cum  Innone  i.;  i. 
et  facetiae;  iocum  movere  maepen  Sali.,  alctii 
jmb.  beluPtgen  Hör  -,  'neu  sis  iocus  gum  @e= 
fpötte  bienft;  per  iocum,  (Ter.)  ioco  im  Scperg; 
ne  ioco  quidem  mentiri  Nep.\  extra  iocum,  re- 


442  Jordanes  — 

moto  ioco,  fomissis  i.  ohne  ©cherg;  *certare 
ioco  (».  mimifdjen  längen);  *0.  fdjergijaften 
©ebichten;  *@ott  be*  Sdjerge8;  pl  o.  8ie= 
beätänbelei  Hör.;  übettr.  Spajj,  Rlcinigfeit, 
Äinberfpiel  [^aläftina  Tac. 

Jordanos,  is,  m.  btt  3orban,  $auptflufi  in 

1.  jäba,  ae,  /'.  bie  3Räl)ne  be*  ^iferbe*,  *+be* 
flöwen;  "bet  ft a m m am  fiopfe  einer  ©erlange; 
*bcr  £>elmbufcf|;  im  Silbe  f.  torus  l). 

2.  .Jäba,  ae,  m.  König  B.  SRutnibien. 

"jöbär,  äris, n.  ba*  ftrnfjlenbe  üic^t  ber§immel*= 
törper,  btr  leuefjtenbe  u.  ftrahlenbe  ©lang; 
auch  ein  leuchtenbet  $immet*förper,  exorto 
i.  Sonne;  hone  animam  interea  fac  i.  Stern. 

jfib&tus,  adj.  fiuba]  mit  einer  9Räf)ne,  einem 
Jlamme  o c r [ e b e tt  anguig  Plaut  , draco  Liv. 

jübeo,  inasi,  iusgum,  2.  (sy nc.  perf.  iusti  Ter.; 
conj.  iuasini  Plaut.;  arc^atft.  fut.  exact.  iusso 
Fer^.)  befehlen,  h*i&stt,  Berlattgen,  auf: 
forbern  laffen  alqm  abire;  alqd  aegrotanti 
dari;  consules  iubentur  exercitnm  senbere  e* 
tnirb  ben  ftotifuln  befohlen  w.;  faciunt  quod  iuaai 
sunt  wa*  man  ihnen  befohlen  bat;  Gennanos  non 
iuberi  (mürben  nid)t  befehligt),  non  regi  Tac.; 
mit  bem  befohlenen  ©egenftanb  a(*  ©ubjeft  locus 
lautiaque  legatie  praeberi  iussa  sunt;  m.  bl. 
inf.  act .,  bef.  öfter  Caes.,  roenn  ba*  ©ubjeft,  ba* 
banbelu  foü,  fidb  leicht  trgängen  löfet  pronuntiare; 

« astra  munire;  navea  conquirere  et  Octogesam 
adduci;  iubeaa  (sc.  eum)  miserum  esse  b.  i.  matt 
mufi  ihn  feinem  ©Aicffal  überlaffen  Hör.  sat.  l,  t, 
68;  (feltener)  alcui  m.  bl.  inf;  m;  ut,  bef.  Äon: 
berf.  Com.;  bic  tibi  in  mentem  non  venit  i.  nt 
Cic.  Verr.  4 §.  28;  m.  bl.  com.,  Cbm.;  tuOBservos 
iube  hunc  ad  me  ferant  Plaut.;  Britannico  i. 
exsurgeret  Tac.;  (feit.)  m.  ne,  quod  ne  fieret, 
consules  amieique  Pompei  i.  6.  G.  8,  61,  6; 
auch  literae,  non  qnae  te  alqd  inberent  Oie. 
fam.  13,  26,  3.  3n8bef.  a)  i.  alqm  aalvere  jmb. 
grüben,  valere  Bon  jmbm.  äbjdbitb  nehmen,  felbft 
ohne  inf. , (7>r.)  iubeo  Chremetem.  b)  anbe  = 
fehlen,  oerorbnen,  auferlegen  tfratris  ne- 
cem;  falcui  tributum;  *iussa  poena,  fmors;  0. 
Ärgte  quod  iussi  ei  dari  bibere  Ter.;  al*  publicifi. 

t.  t.  bef.  B.  Senate  u.  Solle,  oerorbnen,  be  = 
fchiejjen,  genehmigen  (Ogi.  scisco),  senatus 
dictatorem  dici  iussit;  vellent  iuberent,  Phi- 
lippo  bellum  indici;  senatus  decrevit  populusque 
iuaBit  ut;  populus  de  bello;  regem  etfüren;  alqm 
regem,  imperatorem  crllären  gum  tc.;  logem,  so- 
cietatem,  foedus,  alcui  (gegen  jmb.)  bellum,  alcui 
(für  jmb.)  provinciam;  *volucres  regna  iubentes 
*«■  portendentes;  übertr.  lex  i.  aut  vetat. 

jücunde,  adv  m.  comp.  u.  mp.  [iucundus]  tr  = 
frculich,  ergöhlich,  angenehm  i.  esse  in  con- 
vivio  f.  sum  2);  iucundiu»  (mit  mehr  fiuft'i  bi- 
bere;  iucundissime  vivere.  — jucundTtas,  ätis, 
f [iucunduB]  Snnehmlichfeit,  Srgöplichfeit 
vitac,  agri,  furbis;  o.  Ser  fönen  bef.  anfpre^en» 
be*,  angenehme*  SBefen,  fiiebenämürbig: 
feit,  grohfinn  tanta  est  in  homine  i.;  trän- 
quillitas  animi  atque  i.;  naturae  be*  SharaftcrS, 
flsocratis  SJieblidjfeit  (feinet  Sehe);  pl.,  plurimae 
tuae  ®efäflißfeiten.  — jüeundns,  adj.  m.  comp. 

u.  mp.  [—  iuvicundus  o.  iuvol  angenehm,  er= 
göfjlich,  erfreulich,  angiehenb  agri,  odor, 
nihil  Visum  est  illo  pane  iucundiuB,  officia  in- 
cundiora;  ista  Toritas  etiamsi  i non  est,  mihi 
tarnen  grata  est;  alcui  carus  atque  i.;  quid  est 


judicium. 

tarn  i.  cognitu  atque  auditu  quam  etc.;  *iubet. 
«.  pl.  i.  atque  idonea  vitae. 

Jüdaea,  ae,  f.  3“bäa,  im  meiteren  Sinne  — fa= 
läftina,  im  engeren  bet  (übliche  Teil  baoon  Tac 
Sao.  1)  Jüdael,  örum,  m.  2)  JiidaTcus,  adj 
jüdex,  leis,  m.  [ius-dico]  1)  ber  Sichter  in  einer 
SReehtöfache  alqm  i.  saniere,  habere;  i.  esse  de 
alqa  re,  inter  alqos;  i.  sedere  in  alqm;  iudicee 
reicere.  subsortiri;  i.  selecti  f.  seligo-,  iudicem, 
iudices  darc  beftimmen,  befteUcn,  0.  Srötor,  di- 
cere  b.  »eflaaten,  angeben,  wen  man  gum  SRid)tei 
haben  toi II,  alcui  ferre  oorfchlagen  (Bom  Äläget); 
iudices  petere  um  Srnennung  o ^Richtern  bitten 
Plin.  ep. , quaestionis;  iudices  vitac  necisque 
über  tc.;  auch  o.  ®thieb*ri<hter  Liv.  3,  56,  4. 
57,  6.  71,  2.  6)  Beurteiler,  Sichter  überh- 
aequissimum  eorum  studiorum  existimatorem 
et  i.;  (Hör.)  te,  me  i.  nach  beiner,  meiner  Stnfufit. 
jüdicAtio,  oiiis,  f.  [iudicoj  richterliche  Unter  = 
fuchung,  bef.  ber  Borgebrachten  ®ntfchulbigung; 
auch  ein  Urteil,  SluSfpruth  [Phil.  1 j.  20 
jüdicitn«,  m.  [iudico]  (feit.)  9üd)teramt  Oie. 
jiidlclälis,  e,  adj.  [iudicium!  gum  ©erichte  ge- 
hörig, gerichtlich,  (Bericht*:  causa,  genas 
dicendi,  consuetudo,  annus  (in  welchem  $om 
peju*  bureb  oerfchiebene  ©eftpe  bie  ©erichte  um 
gestaltete).  — jüdfclfirlns,  adj.  i iudicium]  gum 
(Berichte  gehörig,  gerichtlich,  ©ericht*: 
quaestus,  controversiae ; leges  welche  beftimmten, 
au*  welchem  Stanbc  bie  dichter  genommen  wer 
beit  fotltcn,  auch  (Suet.)  nach  welchen  man  wegen 
eine*  Si ergehen*  oot  ©cricht  geforbert  wirb, 
jüdlclum,  ii,  n.  fiudex]  1)  gerichtliche  Unter: 
fuchung,  ©ericht,  i.  exercere  oorftehen  (bah- 
qui  L exercet  ■=  praetor),  dare  ob.  reddere 
gulaffen  (B.  ißrätor),  reddere  in  alqm;  commit- 
tere  anftellen;  alqm  in  i.  adducere,  deducere, 
vocare,  iudicio  arceseere  Berf  lagen,  in  i.  vo- 
cari  de  alqa  re;  de  alqa  re,  miuriae  wegen 
ic.;  i.  nullum  habuit  er  iR  nie  angeflagt 
worben;  tollere,  perrumpere  i-,  proferre,  fdrf- 
ferre;  publica,  privata,  legitima;  iam  aderat 
iudicio  dies;  meton.  a)  @ericht«ott,  ©ericht 
in  iudicium  venire.  6)  ffätogefj  habere  i. , vin- 
cere  i.  c ) bie  SRichter  implorare  i.,  sortiri  i.; 
ad  i.  ire.  2)  richterlicher  ob.  obrigfei tlichf t 
Spruch,  Urteil,  i.  facere  de  alqa  re  fällen,  ab: 
f aff  eit;  populi,  senatus;  ■=>  genus  dicendi  iudi- 
ciale,  in  iudicio  sibi  proponet  orator  aut  sae 
vitiam  aut  clementiam  iuaicis;  in  iudiciis  quac 
est  collocatio  (Ülnorbnung  be*  Stoffe*)  Sf  auch 
genus  iudicii,  iudiciorum;  (Quint.  10,  1,  70)  ge: 
richtliche  Seben  (®gf.  meditationes)  Ula  mal» 
i.  etc.  3)  überh-  Urteil,  ffintfdjeibung,  »n= 
ficht,  9Reinung,  ftbergeugung  i facere  de 
etc.,  sibi  i.  sumere;  meo,  intellegeutium  i.  nach 
ic.;  sui  i.  rem  non  esse  gehöre  nicht  Bor  ihr  ffo 
rum,  föttnten  fee  nicht  cntfdjeiben;  si  quid  est 
mei  i.  foweit  i®  gu  urteilen  oermag;  homo  sui  i. 
ber  feinem  eigenen  Urteile  folgt;  i.  animi  mutare; 
♦erroris  irrige*;  m gen.  mbj.  u.  obj.  iudicia  se- 
natus, Italiae,  gentium  denique  omnium  con- 
servatae  patriae  Cic.;  auch  ba*  burch  bie  IljciC 
befunbete  Urteil  de  quo  homine  vos  t-nta  et 
tarn  praeclara  i.  fecistis  (bntch  bie  ihm  Berlieh« 
nett  honores  u.  imperia);  ex  Cbrysogoni  l; 
SHAtfchnur  quasi  i.  alqd  respicore  Plin.  ep. 
4)  urtcil*fraf»,  @infid)t,  SAatffinn,  ®e= 
j ch  m a d magni  i.  esse,  intellegens,  * subtile. 


443 


jndico  — Julianus. 


piero.  Überlegung,  ©orbebaht,  iudicio  mit 
©orjafe,  abfedjtlih,  alqd  facere;  ea  (benefieia) 
quae  L,  considarate  constanterque  delata  sunt. 

jüdlco,  1.  [ius  dico]  1)  (Richter  fein,  einen 
richterlichen  Wu«fpru<h  tbun,  aU  (Richter 
urteilen  qui  iudieat  ■=  iudex  ob.  praetor; 
♦iudicantem  ridimus  Aeacum;  rem  minime  du- 
biam  in  einer  tc.,  res  ba«  (Rihteramt  üben;  nlqd 
contra  alqm  in  et».  gegen  imb.;  de  re;  alqm 
Dcrurteilen;  sibi  ternas  tabellas  dari  ad  iudi- 
candum  jur  fflbftimmung;  iudicatus  pecuniae 
Scfeulben  falber;  alcui  perduellionem , perduel- 
lionis,  capitis,  pecuniae;  causa,  res  iudicata 
abgeurteilt  (bie  auef)  als  92orm  für  anbere  gäfle 
gilt).  2)  aufeerf)alb  bet  gerichtlichen  Sphäre  a) 
ben  2hi«iprudi  tbun,  entfheiben,  bei <hlie  = 
feen,  beiiimmen,  istac  i.  'id)  (iimme  au{  beinet 
Seite,  für  bich’  =**  tibi  assentior  Plaut.;  de  eon- 
troversiis;  quod  sibi  ipBi  (für  feef)  felbft,  eigens 
mädtfig)  i. ; mihi  iudicatum  est  (auägcmadjt , ent* 
(hieben)  m.  inf.  b)  urteilen,  meinen,  an* 
nehmen  recte,  de  alqa  re,  de  alqo,  quod  antea 
iudicaram,  id  ipsum  quo  iudicatur  llrteiWber* 
mögen;  m acc.  c.  inf.;  pass,  aud)  perjönl.  lonftr. 
cnpidior  iudicata«  est  hic  fuisse  quam  ceteri; 
nos  bene  emisse  iudicati  eumus;  m.  bopp.  acc. 
alqd  pulcherrimum  für  IC.,  alqm  idoneum.  c) 
beurteilen,  fcfeäfeen,  fdjliefeen  alqd  exaliorum 
ingeniis  Ter.;  alqm  ex  suo  ingenio;  alqd  pon- 
dere,  sensu  ocolorum;  quam  civitati  carus 
fuerit,  maerore  funeris  iudicatum  eBt  tonnte 
man,  liefe  fid)  abnefemen  au«  tc.;  ex  aequo,  d) 
imb.  für  et»,  öffentlich  erllören  alqm  hostem, 
Socratem  sapientissimum,  ipsum  exsulem,  alqd 
dignum  poenfi;  auch  fein  Urteil  über  et»,  an* 
beuten  ipse  iudicavit,  quam  esset  beatus;  id 
quidem  a Fabricio  et  a senatu  nostro  iudica- 
tum  est. 

jüg&lts,  e,  adj.  [iugum]  1)  tan«  3otfe  gefügt, 
jufammengefpannt  fequorum  iumentornmque 
i.  (Spamtoieh)  vis  ingens;  »gemini  ein  Soppel* 
aefpann.  2)  ehelich  lectus,  vinculum;  ignes  (p. 
©ari«);  dona  be«  beliebten.  — jügäriiis,  adj. 
[iugum]  jum  3»h  gehörig,  vicus  ein  Stabt* 
uiertel  in  (Rom,  angeblich  nah  ber  Inno  Iuga  ge* 
nannt,  bie  bafelbft  einen  Slltar  hatte  Liv. 

jäg&tio,  önis,  f.  [iugo]  ba«  Vlnbinben  berffiein* 
ranteit  an  Querlatten. 

jage  rum,  i,  n.  (gen.  pl.  immer  iugerüm,  dat.  u. 
abl.  pl.  ge»,  iageribus)  [iugis]  1)  ein  SRorgen 
Sanbe«  , 3ud)ert,  ba«  pauptfelbmafe  beriRömet, 
240  gufe  lang,  120  breit.  2)  *ba«  nah  biefem 
Stafee  abgetcilte  Quartier  ob.  gelb  bet  Sein* 
berge;  Hiberfe  gluren,  Sanb. 

jügl«,  e,  adj.  [ iungo  j a)  gufammengefügt, 
= gefpannt,  t.  t.  auspteium  wenn  bie  Stiere  bei 
einer  mit  Äufpicicn  unternommenen  gahrt  noh  ju* 
fammengefpannt  mifteten.  b)  fortbauernb,  be* 
jiänbig  the*auru8  Plaut.;  rogi  pace  Aur.  Vict.; 
i.  triennio  brei  3abte  tfenteretnanber  Eutr. ; pu- 
taus,  aqua  nie  oerfiegenb  (ML  perennis). 

jiiglans,  dis,  [Iovis  glansl  SBallnufe. 

Jfigo,  1.  eigtl.  johen,  Haff,  nur  tp.  (feit.)  »et* 
tnüpfen,  oerbinben  omnes  virtate«  inter  «e 
nexae  et  iugatae  sunt  Oie.  Tute.  3 §.  17;  btf. 
*ehetih  Perbinben,  nermöhlen  alqm  ob. 
alqam  alcui;  decreta  patrum  super  iugandis 
feminis. 

•jögösus,  adj-  [iugum  {;)]  gebirgig  Ov. 


tjügölätlo,  önis,  f.  [ingulo]  ba«  Stmotben, 
gtbolhen.  — jfiKÄlo,  1.  [iugulum]  bie  Kelfle 
abfhneiben,  abfdjlacbten  suem,  hominem, 
*in  flammam  pecudes  fhladjten  u.  in«  g.  »er* 
feit;  bah.  erworben,  erbolhen  (heimlich  unb 
hintetliftig  Wie  ein  ©anbit)  iugulari  a vobis, 
quia  se  im  non  iugulandum  tradidisset;  quem 
ipsi  non  potuerunt  occidere,  eum  iugulandum 
vobis  tradiderunt.  2)  tp.  fmbm.  gleihfam  ba« 
SReffet  an  bie  Kehle  fegen,  imb.  oernih- 
ten,  feürjen  u.  ju  Shanben  mähen  homi- 
nem (sc.  aictis)  Ter.;  alqm  factis  decretisque; 
iugulari  sua  confessione;  freum;  fprih».  f. 
gladius  b). 

jügiilum,  i,  n.  [iungo]  eigtl.  ba«  Shlüffelbein  am 
palfc,  bah.  bie  ftöhlung  an  ber  Kehle  unb  bie 
Kehle  felbjl  i.  dare,  fofferre  (um  fid)  erflehen 
»u  laffeni;  porreeto  i.  Hör.;  *i  resolvere  burdp 
bohren;  i.  petere  = jmb.  erflehen  mollcn  Cic., 
bilbl.  in  ber  ®crid)t«fpr.,  jmbm.  gleihfam  ba« 
SReffet  an  bie  Kehle  fegen,  fogleih  ben  paupt* 
puntt  angreifen  Plin.  ep. ; in  i.  innocentis  quasi 
alqod  telum  intendere  Plin.  ep.;  auh  i.  causae 
pauptpunft  Plin.  ep.;  *überh.  gal«. 

jügum,  i,  n.  |oer».  m.  iungo]  ba«  3oh,  trum* 
me«  Guerholg,  ba«  auf  ben  .pal«  ber  Sugtiere 
gelegt  »arb,  iuga  imponere  bestiis  (ben  Ohfen), 
•demere  equis;  *frena  ferre  iugo;  per  tamonem 
percurrere  ct  in  iugo  meistere.  $od.  a)  ein 
®efpann,  bef.  *ein  ®efpann  ©ferbe;  (feit.)  ein 
©aar  überh-  impiorum.  b)  ba«  3D<h  al«  Slla* 
Penjoh,  auh  btlbl.  servile;  i.  exuere,  accipere; 
*i.  ferre  nostra;  sub  iugum  missus  Liv.  2,  34,  9; 
*sub  iuga  mittere;  datum  sub  iugum  tribuni- 
ciae  potestatis  consulatum  Liv.;  ’iugo  premere; 
*imperi  iugo  insistent  fnäml.  bie  lienfcr  be« 
Staate«];  fpraesentis  fortunae  i.  pati.  e)  ba« 
6heftanb*joh  Plaut.,  Hör.  dl  gut  Segciehnung 
ber  Siebe,  (Eintracht  *ferre  i.  pariter;  *bene 
convenicns  ferre  i.;  fpari  i.  ((Eifer)  niti  non  pro 
se,  sed  pro  causa.  3n*bef.  a)  ba«  au«  jWei 
Sangen  mit  einer  britten  barflbergelegtcn  gebilbete 
3 oh,  unter  »elhe«  man  jum  3e,(hc"  bet  Untet* 
werfung  befiegte  g«inbe  hinburdjgebcn  liefe  mittere 
sub  iugum;  l.  sub  quoa  emissi  sunt;  abire  sub 
iugum;  mittere  sub  iugo  inbem  fee  barunter  fenb 
ob.  barunter  h*roorlommen  Lir.  3,  28,  10.  11; 
Samnitium  iugum  subiimus  Tac.  ß)  ein  ®c* 
feirn,  bie  SBage.  y)  bie  Sage  an  bet  ®cihfel. 
d)  *S3ebebanm.  t)  *inga  fRuberbänfe.  t) 
®ebirg«jug,  ©ergrüden  summum  i.  montis, 
Alpium,  omnes  eius  i.  colles,  iugis  Octogesara 
pervenire  Aber  bie  pöfeen  fein,  *bacchata  iugis 
(auf  btn  ©ergen)  Naxos,  iugis  se  recipere,  iugo 
circummissus;  bilbl.  haec,  ut  ex  Apennino  flu- 
miniim,  sic  ex  communi  sapientiae  i.  sunt  doc- 
trinarum  facta  divortia.  [gurthinus , adj. 

Jügnrtha,  ae,  m.  König  o.  SRumibien.  ®a».  Jü- 

Julia,  1)  lohtet  be«  C.  L Caesar,  mit  bem  ©om* 
peiu«  oerheiratet.  2)  bie  berüchtigte  loht  er  be« 
Bugufht«,  Sattin  be«  SRarceßu«,  bann  be«  Ägrippa 
u.  be«  Ziberiu«;  adj.  a)  Julius,  bem  julifhen 
®efhlehte,  bef.  bem  Säfat  u.  Wuguftu«,  ange* 
hörenb;  *sidus  3-  Käiar  nah  feiner  «ufitahme 
unter  bie  (Söttert  portus  gmifhen  ©ajä  u.  ©uteoli 
in  Kampanien  buth  ©erbinbung  be«  lacus  Lu- 
crinu*  m.  bem  lacus  Arernus  aebilbet  Suet.,  nnda 
Verg.  georg.  2,  162  ff.;  C.  I.  Caesar  etc.  j.  Cae- 
sar.  b)  Jüliäiius,  jum  3-  Söfat  gehörig,  julia* 


4U 


jnmentum  — juro. 


nifcp  Anton  b.  Cic.  Phil.  18  5.  81  j subst.  f-Snl, 
örura,  m.  bic  truppen  Säjatä. 

jiimentum,  i,  m.  [ft.  iugmentnm  0.  iungo]  grofje# 
Biep  (bef.  Bferbc,  ®icl,  SRaultiete),  wclcpe#  bet 
Arbeit  »egen  u.  »um  ©ebraudp  gepalten  »irb, 
al#  Safttierc  auf  bem  Sianbe,  in  bet 

©labt,  auf  weifen,  im  Kriegt,  im  sing,  ein  ein» 
flelne#  Stiicf  pecora  atque  i.,  oneraria,  vectua  i. 
iunctia  auf  einem  gmeigefpann ; non  iumenta  ao- 
lum,  seil  etiam  elephanti;  aucp  blofs  ißfetbe 
(Stritt,  3uRJ,  fiaftpferbe)  iumentia,  quibus  maxime 
Galli  deleetantur. 

jnneeus,  adj.  fiuncus]  au#  Binfen,  Binfen« 
•vincula;  tp.  (Ter.)  reddunt  cnraturä  iunceos 
binf ertätjnlidj , frpianl  u.  bümt  wie  8.  — jnncö* 
an»,  adj.  [iuncua]  Boiler  Binfen  Ov. 

jimetlm,  adv.  [iunctua]  oetcinigl,  beifammen 
Cic.  Att.  6,  10,  5;  t gleich  pintereinanbcr.  — 
junctlo,  önia,  f.  [iungo|  Betbinbung  Cic.  — 
junctüru,  ae,  f.  [lungo]  Betbinbung,  oerbin« 
benbc  guge,  Qucrbanb  tignorum;  pl.,  *qua 
summa  labantea  i.  tabulata  dabant;  *laterum 
bic  beiben  Snben  be«  ©ürtel«,  bie  butcp  eine 
Sepnafle  jufammcngepalten  mutben;  *genuum, 
•verticis  Stapt;  »digitos  ligat  i.  eine  grnifcpen« 
Paut;  tp.  a)  *i.  generis  Berwanbticpaft.  6) 
(Hör.)  al#  t.  t.  bie  grammatifcpe  Betbinbung, 
gufammenfepung  eine«  ©orte«.  — jnnetus, 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ j>artic.  n.  iungo]  jufam« 
mengefügt,  oerbunben,  Bereinigt  mnetior 
cnm  uxitu;  improbitas  acelere,  corpora  inter 
ae,  aapientiam  1.  habere  eloquentiae;  *iunctior 
ponto  nähet;  *iunctisaimus  illi;  fiunctissimi  bic 
näcpftcn  Angehörigen;  oratio  »opl  jufammengefügt, 

juncus,  i,  m.  Binfe.  | rpntpmifcp. 

Jnngo,  xi,  ctum,  8.  1)  jufammenf ügen,  Ber« 
binben.  Beteinigen  naves,  carroa;  ratea  an« 
fügen;  tigna  inter  ae;  raeda  equia  iuncta,  cur- 
rua  albis  equia  befpannt  mit;  »equos  curru  (dat.) 
anfpamten;  iuncto  veliiculo,  fiunctia  rehi  auf 
einem  gmeigefpann,  ju  Silagen;  *lano  loca  iuncta 
anftofsenb  an  tc.,  in  bet  Stäpe  be«  ic. ; »iuncta 
Aquilonibus  Arctoa  ==  'Jiotbpol;  alqm  aecum 
matrimonio,  tin  matrimonio;  *alqm  alcui; 
iungi  cum  impari,  »ae  alcui  fiep  Betmählen; 
•alqm  conubio,  matrimonii  iure,  matrimonio; 
i.  (anftpliefien)  ae  ad  alqm;  »amicitiä  vetustä 
puer  puero  iunctua;  *ab  uau  modico  tibi  iunc- 
Iub;  *a  sanguine  materno  iunctua;  al«  milit 
t.  t.  castra  cum  alqo;  aoeia  arma  Kutulia;  Bi 
Hannibali  Haadrubal  iunctua  esset  fief)  mit  :c. 
Bereinigt  hätte;  L flurium  ponte  überbrüden; 
•pontea  f (plagen ; tpontem;  pedites  cursum  iun- 
gentea  equis  gleiten  Scpritt  haltenb;  ‘dextram 
dextrae;  »dextras  hospitio;  »oscula  fiep  filffen; 
•crescendo  iungi  jufammenmaipfen ; *est  poa  cum 
pede  iunctua  gufj  fipliefjt  fiep  an  g.;  als  gram« 
mal  unb  tpet.  t.  t.  burtp  gufammenfebung  bilben, 
jufammenf  epen,  fiepen  licentia faciendorum 
iungendorumque  verborum;  iuncta  verba;  fdiei 
noctem  pemgilem  unmittelbar  folgen  laffen ; 
tlaborem  nidjt  unterbrechen;  alqd  ad  priora,  vir- 
tutem  cum  eloquentia.  2)  tp.  anfnüpfen, 
ftpliejjen  cum  hominibus  nostris  consuetudi- 
nes;  amicitias,  res  rationesque;  ut  omni«  caritaa 
aut  inter  dnoa  aut  inter  pancoa  iungeretur; 
affinitatem,  amicitiam  cum  alqo ; foedere,  aoeie- 
tate  alcui  inngi;  foedus,  pacem;  *pacem  foedere. 

JUnlinua,  junior  f.  Iuniua  2)  6),  iuvenis. 


jünlpbrns,  i,  f.  SSacppolberftraucp. 

Juni  ns,  1)  Lucius  I.  Brutus  etc.  f.  brutus  II). 
2)  Dccimus  1.  Silanus  Ȋprenb  ber  Berpanblun 
gen  über  baS  ©cpidfal  ber  Berfcpworenen  Satili« 
naS  consul  dissignatus.  .(Siers  a)  Jünius,  adj.: 
1.  m.  u.  opne  mensis  ber  ättonat  guntu#  b) 
JünUnus,  adj.  b.  einem  guniu«  benannt. 

Juno,  önis,  f.  Iovino]  locpter  be#  Saturnu# 
u.  ber  9ihea,  ©(ptoefter  u.  ©emaplin  be«  gupiter, 
Königin  be«  Rummel«  u ©öttin  be#  $au#»eien# 
u.  ber  ®pe;  •inferna  Broferpina;  mea!  < Plaut. 
alä  fcpmeicpclnbe  Anrebe,  meine  Königin!  lao.  a) 
•Jünönälis,  e,  adj.,  tempus  — mensis  lunins. 
6)  •JünönYcöla,  ae,  comm.  [Iuno  u.  colo]  Ber« 
epret  (stetin)  ber  3uno  c)  Miiiiöiiigena, 
ae,  m.  [Iuno  u.  gignol  ©opn  ber  3 “ Bullan 
d)  •JünUnliiB,  adj.  custos  Arau«;  mensis  9Ronat 
3uni;  hospitia  ob.  regna  Kartpago;  ales  ber  8fmt; 
Hebe  totpter  ber  3uno 

Juppfter  (ftpletptere  ©epreibart  Jupiter),  gen. 
lovis,  m.  1)  ©opn  be#  ©atumuS  u.  ber  Jtpec, 
Brubet  be«  Dleptun  u.  be«  ijäluto,  bet  3eu«  ber 
fflricdpen,  Bepcrrftper  be«  Fimmel#  u.  Cberpen 
bet  ganjen  Statur  fo»ie  ber  übrigen  ® öltet ; •Sty- 
gius  Bluto.  2)  übertr.  a)  ber  Blanet  3uBiter, 
b)  *bet  ©immel,  bie  öuft,  sub  Iovo  unter  freiem 
§intmel;  sub  I.  frigido;  malus;  metuendus  ma- 
turia  uris;  nec  se  caeloque  Iovique  credit. 
Jura,  ae,  m.  ba*  3»ragebirge,  jmifepen  ben 
^elBctiem  u.  ©equanern. 
jUrandnm,  i,  «.  [iuro)  1 Plaut.)  <=  iusiurandum. 
Jürfttor,  öris,  m.  [iuro]  ein  gefcpworner  8ii(p> 
ter  al#  Abgeber  ttne«  ©utaepten«,  auch  ein  ©e 
pilfe  be«  Senfot«,  Bereibiger  Plaut.  — jft. 
rfttus  f.  iuro  t)  u.  2)  a)  — jürft  consultim  f. 
consultus  2). 

jüreus,  adj.  [2.  iue]  au«  Brühe  Plaut. 
jurginm,  ii,  »1.  [iurgo]  3anf,  $aber  (auf  ©orte 
befepränft,  aber  al«  Ausbrutp  ropen  gerne«)  in 
iurgio  respondere,  * nectere  iurgia,  • iactare, 
•iurgia  insanae  mentis,  *saevitiae,  causam  inr- 
gii  inferre,  iurgio  lacessere  alqm,  iurgio  saepe 
contendere  cum  alqo,  (Just.)  iuvenis  in  iurgia 
patris  erupit;  in«bef.  (fett.)  Streit  oor  ©ernpt. 
Btojep  i.  venum  data,  inrgiorum  diaceptator. 
j u reo,  1.  [iure  ago]  1.  infrans,  ganten  cum 
alqo  Ter.;  inter  se;  oor  ©eritpt,  projeffieren 
Just.  2)  Irans,  fcpeltcn  Hör.  sat.  2,  2,  100. 
jürldtcläli»,  e,  adj.  [ius-dico]  (feit.)  rccptlicp, 
jürls  eonsnltus  f.  consultus  2).  [gertcptli*. 
jürls-dictlo,  önis,  f.  ba«  Beiptfprcipen  in  tti- 
nilfacpen,  bie  ®iBilgeri(pt#barteit,  bie  in 
fRom  bem  praetor  urbanus  u.  bem  praetor  pere- 
grinns  oblag,  urbana  et  peregrina,  utraque, 
Asiatica  in  ber  Bro&in;  Afien. 
jüro  u.  Juror  (dep)  1.  [1.  iue]  1)  intrans.  fcp»ö* 
ren,  einen  ©tpwur  oblegen  per  Iovem,  per 
deoa,  *per  patrem;  in  verba  alcis  na(p  ber  D. 
jmbm.  oorgefagten  gormel,  feiten  bl.  in  verba 
ltvo.  8,  20,  3.  4;  in  certa,  in  eadem.  ( Hör .1  in 
mea  verba;  ( Tac .)  jn  nomen  principia  bem  Kar 
fer  Irene  u.  ©eporfam  fipwören;  in  enm,  (Surf  ! 
in  nomen  sunm,  ne  in  acta  aua  inraretnr;  in 
legem,  in  foedus;  in  litem  bie  ftreitige  Satpe 
bef(p»ören;  in  obsequia  tutornm  Just.;  colendo 
fidem  baSfelbe  leiften  al«  burtp  ©(pmürc  (Juri  ; 
tp.  in  verba  magistri  bem  ic.  naipbetcn,  bem  re. 
blinbling«  folgen;  »iurantia  verba  be«  Sipnmre«; 
•fiep  Berf(p»ören  in  facintu,  in  alqm;  subst. 


445 


jus  — 

” pl.  partie.  iorata  ©efd) toor enfS , tiblict)  ®er< 
fidjcrttÄ ; ioratns  aud)  bet  gefcf)Woren  bot;  t>. 
©ichtetn  unb  SJiagiftraten,  in  ®ib  genommen, 
gefch»Oten,  beeibigt  (®gf.  iniuratus)  iudices. 
*)  Irans.  et»,  fdjwören,  eiblich  oerfidjern 
iusiuratidum  verissimum  et  pnlcherrimum ; fal- 
snm  falfch ; perpetuom  morbum  bafj  man  fort= 
wotjtenb  hont  ift;  alqd  in  se  Liv.;  m.  acc.  e. 
tnf. ; Boeotüm  in.  crosso  aSre  natum  tc.  eum 
esse  Hör. ; Troianam  exscindere  gentem  Verg. ; 
'm.  tiom.  c.  inf.;  pass,  quod  iuratum  est;  in«= 
bef.  a)  bei  jmbm.  ob.  et»,  (djwären,  fdfWörenb 
anrufen  als  sjeugctt  bet  SBahrheit,  Iovem  lapidem 
bei  bet  fteinemen  ©ilbfäule  be«  3upitcr,  ‘deos, 
*terram,  ‘iurata  numina  bei  benen  man  ge[ch»o-- 
teil,  ‘dis  iuranda  pains,  *arae  iurandac  (an 
benen  ju  itb tobten  ift)  per  nomen  tuum.  6)  ab* 
j cp»  Ören  calumniam. 

1-  jus,  iiiria,  n.  1)  ba«  Siecht  — 3nbegtiff  bet 
©efepe,  Sieehtöfapungen  u.  herlömmlichen 
©ebräudje  principia  iuris;  ins  ac  fas;  L bo- 
mimqne;  contra  i.  fasqne;  L naturale,  hominum; 
gentium  ba«  ©ölfetrecht,  aud)  (Cie.  off.  3 §.  23 
u.  69)  ba«  natürliche  ob.  IRaturrecbt ; pl.  Ourt.  6, 
11,  16;  civile,  priratum,  publicum,  (senatorium, 
praetorium,  Qniritium;  divinum  übet  bie  reli* 
iöfen  Angelegenheiten ; vir  consultissimus  omnis 
ivini  atque  humani  i.  Liv.  t,  18,  1;  belli  (sing. 
u.  pl);  Romana  (politifcpe)  i.,  Rom.  ritne  (ja-, 
hole  Sinricb tungcn ) Liv.  1,  36,  61;  ‘multaudum 
(esse)  simili  i.  natb  bem  ©erge!tung$rrcf)t;  iura 
(öefepe)  dare,  condere  nova  l.;  ‘servare  leges 
inraque;  fnaturae  (pl.)  bie  natürlichen  ©erhält* 
niffe,  ‘locorum. 

2)  ba«  Siecht,  »a«  gefep*  u.  rechtmäßig  ober 
(Reihten«  ift  respondere  i.,  de  iure;  ‘promere 
iura  (9t«ht«bef<heibe)  clienti;  *iura  (9iecbt«jprücbe) 
dabat  popnlo  praetor;  i.  dicere,  reddere;  i.  (=■ 
aequum)  hic  orat  Plaut.;  i.  petere  fich  fpredjen 
laffen;  summnm  i.  etc.  f.  superus  III)  B a); 
•minstum-,  auch  >n  »eitetcm  Sinne,  pl.  ©er* 
binbliihteiten  sunt  mihi  et  cum  marito  eius 
vetera  i.,  privata  Plin.  ep.  3)  ba«  Siecht,  bie 
©cfugni«  et»,  p thun,  bet  Slnfpruch  auf  et»., 
bei  ba«  ©orrecht,  bie  fflerechtjame  belli,  col- 
loquii,  civitatis  f.  civitas  1);  i.  suum  armis 
exsegni,  i.  snum  teuere,  obtinere,  persequi;  suo 
i.  decedere,  de  suo  i.  cedere;  pro  meo,  suo  i. 
fhrrng  palten«  auf  ic.,  frei,  offen  u bgl  ; ‘*i.  est 
m inf. ; i.  est  ut;  iure  mit  Siecht,  suo  i.  oermöge 
feine«  perfönlichett  Siechte«;  optimo,  iusto  m.  oob 
lern  Sied)t,  merito  atque  optimo  i.;  -fiuro  (auf 
®runb)  amoris,  i.  libertatis;  metallorum  ©erg* 
»erfe  auf  feinem  ®runb  u.  ©oben  atuulegen; 
trium  liberorum  ©ortechte  beret,  welche  Drei  ob. 
mehr  Söpne  in  gefeplidjer  ®bc  erjeugt  patten 
Pfiti.  ep.  2,  13,  8;  cognationis,  ffamiliaritatia, 
tami'itiae,  f-societatis,  magistratuum,  legato  rum ; 
extremum  i.  retinere;  pl.  ‘debita  ben  loten  ge* 
bührenbe.  4)  bie  au«  bem  9ied)t  cntfptingenbe 
SKaipt,  Sage,  Stellung,  bet  9ie<ht«juftanb 
in  alqm;  m.  gen.  obj.  ‘corporis,  ‘equorum,  iura 
libertorum,  ius  militum  Tue.  hist.  2,  92.  ann.  11, 
33;  in  paucorum  i.  et  dicionem  concedere;  sui 
i.  esse  fein  eigenet  fterr,  unabhängig,  felbft&nbig 
fein,  b.  Just  öfter  alqm  proprii  i.  (unabhängig, 
felbftünbig)  facere,  i.  alcis  esse,  haberi;  agendi 
cum  plebe;  de  tergo  Liv  ; eodem,  meliore  i. 
esse;  mit  herber  fronte  universas  provincias  re- 


juatug. 

gionesque  uno  calamitatis  (=*  calamitoso)  i. 
comprehendere  Oie.  off.  2 §.  27.  6)  fflcricht, 
® erichtäftelle  in  ins  ire,  adire,  vocare,  *ra- 
pere;  duci  Liv. 

2.  jüs,  iuris,  n.  (£vo;f  ©tüf)c,  Sauce  i.  Rio 
nigro  (o.  bet  (pari.  Suppe);  i.  Verrinum  (im 
bei&enben  SBortfpiel,  Sth»einebrühe  u.  ba«  Siecht, 
ba«  ©erre«  jprad);  (Hör.)  üpidurn,  duplex,  Sim- 
plex, quibus  (piscibus)  est  i.  aptius. 
jus-jüranduni,  gen.  iurisiurandi  [iurisque  iurandi 
Oie.  p.  Oael.  §.  54,  ius  igitur  i.  off.  3 §.  104.]  n. 
®ib,  Schwur  (bürgerlicher  ®ib;  Dgl.  sacramen- 
tum)  i.  est  affirmatio  rcligiosa,  i.  dare,  i.  vio- 
lare,  servare,  conservare,  iureiurando  stare 
halten;  iureiurando  hostium  (p.  ben  ffeinben 
abgenommen)  teneri;  obstringere  civitatem  iu- 
reiurando etc.  f.  obstringo  1);  adigere  alqm  i. 
etc.  f.  adigo  2);  i.  interposito. 
jussn,  m.  abl.  [iubeo]  auf  Befehl  vestro,  po= 
puli.  — jussiiin,  i,  n.  ( partie  e.  iubeo]  ©e= 
fehl,  ©epeiß,  Öerotbnung,  Bejcpluß  be« 
©olle«  (gew.  im  pl.)  iussa  efficere,  ‘capessere; 
i.  ac  scita  nostra;  alia  i.  ac  vetita  populorum; 
♦ob  amici  iussa  btingenbe  Bitte;  cum  legis  haec 
vis  sit,  ut  sit  scitum  et  i.  in  omnes;  id  i.  ra- 
tum  atque  firmum  futurum;  ‘©erotbnungen 
be«  Stjte«  medicorum.  ' 
just«,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  |iustus]  gerecht, 
billig,  geistig;  tugenbhaft  vivere  Oie.  part. 
or.  §.  63.  [deorum  Ct.  64,  406. 

justlCicus,  adv.  [iustus  facio]  recht  thuenb  men» 
justftla,  ae,  f.  [iuBtus]  ® etcchtigf eit,  ’petfonif.; 
auch  Billigleit,  ©illigleitögefühl;  ®üte, 
Sanftmut  Ter. 

jastltfuui,  ii,  n.  [ius-sisto]  Qinftctlung  aller 
©e^tSgefchäfte,  ©erichtäftillfianb  i.  edicere, 
indicere,  remitiere  (aufheben),  servare,  fsumere 
antreten;  tp.  Stillfianb,  Hemmung  ber  ®e= 
fchäfte  omnium  rerum  Liv. 
justus,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  |ius]  1)  gerecht, 
ber  ba«  Siecht  hti'bl  böü  ob.  »aS  bem  fhengen 
Siecht  gemäfs  ift,  vir,  iudex;  in  socios;  bellum, 
imperium,  causa,  supplicium;  *tellus  bie  treu 
u.  mit  Sucher  ben  aneertrauten  Samen  wieber-- 
giebt;  hostis  ber  ba«  Siecht  hat-  ftrtcg  ju  führen, 
ein  ehrlicher;  uxor  förmlich  Derehelie^t ; »ervitus 
nach  rechtlicher  ©eftimntung;  mbft.  n.  lustum  (wa« 
recht  ift,  bie  ©ereebtigfeit)  colere;  Iustus  al«  Bei- 
name, ber  ®ered)te.  2)  tp.  a)  oerbient,  be  = 
grünbet  incommodum , ftimor,  ‘triumphus, 
‘cheragru,  *ira‘  *preces.  b)  billig,  gelinbe 
servitus  Ter.;  iustioribus  iis  uti.  c ) förmlich, 
orbentli<h  bellum,  proelium,  i.  ac  recta  pu- 
gna,  i.  acie  et  collatis  signis  dimicatum,  Vic- 
toria, iter  gewöhnlicher,  normaler  tagemarfch,  i. 
ducis  speciem  naetns  Liv.,  honores  in  ber  ge-- 
fegmäfjigcn  Orbnung  erteilte  Liv. ; i.  (legitimen, 
rechtmägigen)  illi  reges  Daraus  et  Xerxes  Curt. 
reditus  (pl.)  Tae.  d wo«  alle«  ju  et»,  ©ehörige 
befipt,  gehörig,  pollftänbig,  söhlig,  oolh 
lommett,  h'1' länglich,  recht  nunierus,  exer- 
citus,  arma,  altitudo,  funera,  exemplum  i.  mi- 
litis;  ut  i.  fiat  (if)te  ©ültigleit  h“be)  deditio; 
poema  Hör.;  i.  causis  regem  excusare ; illas 
res  iustiores  et  maiores  putare;  i.  (sc.  ad  acietn) 
locis  Tae.;  i.  iure  mit  gutem,  ootlem  Siecht;  plus 
iusto  mehr  al«  Siecht,  über  bie  @ebühr,  ju  feljr 
Hör.,  Liv.,  ‘longior  iusto,  ‘iusto  laetior  tellus, 
muudior  iusto  cultus  Liv.;  ad  iusti  (Wo  Wir 


446 


Juturna  — labefacio. 


iustum  erwarten,  cursum  amnia  Liv.  1,  4,  5; 
eubst.  n.  pl.  a)  bie  ©ereißtfame,  ba«  @ebilß= 
renbe  tua  Ter.;  praebero  servia  i.  b)  g e fe  ß = 
1 i db e ob.  ßertämmlidje  ©ebtäudje,  Feier* 
litßleiten,  Formalitäten  ludornm;  militaria; 
i.  omnibus  hoapitalibua  privatisque  et  publicia 
fungitur  officiia;  (omnia)  i.  perficore;  oft  fune- 
bria,  exaequiarum  ob.  bl.  i.  bei  Seicßenbegäng* 
niffen;  i.  facere,  ‘ferre  alcui;  i.  magnifice  fa- 
cere;  omnia  i.  solvere  funeri,  persolvere,  prae- 
stare;  fdefunctorum  corporibna. 

Juturnu,  ao,  f.  Quelle  in  SJattum  u.  GueHnqtnpße, 
Sdjroefier  bei  JurnuS,  bie  ju  Äom  einen  lern* 
pel  Ijatte. 

jfivenälis,  e,  adj.  [iuvenial  jugenb lidt  (entroeber 
indifferent  ob.  lobenb)  luaus  Liv  ; corpua  Vertj. ; 
i.  ludi  ( Suet ,),  iuvenalia,  örum,  n.  ( Tac .)  o.  Sero 
in  einem  Sßeater  angeftcflte  Spiele, 
jnvenaliter,  adv.  jugenblicß  Or. 
jÖTCnea  f.  iuvencua.  -r-  jüvemülus,  i,  m.  dem. 
».  iuvencua  Aur.  Viel.  — Jävencng  [— » iuve- 
nicus],  i,  m.  a)  junger  ©tier  Hör.-,  iuvencum 
ft.  iuvencorum  Verg.  Aen.  9,  609.  6)  »junger 
Wenfcß.  jävenca,  ae,  f.  a)  ‘junge  Äuß.  b) 
‘junge«  Wäbtßen. 

jüvdneaco,  nui,  — 8.  [iuvenia]  1)  *ßeran»acß  = 
jen  vitulua  largia  herbia.  2)  fi(ß  nerj&ngen 
‘homo. 

juvenilis,  e,  adj.  [iuvenia]  jugenblid)  (entroe* 
ber  inbifferent  ob.  tabelnb)  licentia,  *anni,  *iu- 
venilior  annia.  2;a».  jävcniliter,  adv.  jugenb  = 
Ui),  nad)  Slrt  ber  3ugenb  Hannibalem  i. 
exaultantem;  ‘mit  aller  3>>genbtraft,  mit 
jugenblidjcm  Feuer  venatum  in  ailvaa  i. 
ire;  iecit  i. 

juvenla,  e,  adj.  [iuvo]  m.  comp,  iunior  [feit,  fiu- 
veniorj  1)  jung,  jugenblid)  *anni.  2)  subst. 
comm.,  junger  Wann,  (ungefähr  b.  20ften  bi* 
gum  40jlen  3<tßre;  »gl  adulescena);  regii  quidam 
i.  Printen  Liv. ; i.  aenesque  3ung  u.  Ält  Hör.; 
*{pl.)  Telluris  ©ößne;  ‘junge*  Ftoutttjim  = 
mer,  Jungfrau;  comp,  iuniorea  (®af.  aeniores) 
bie  junge  majfenfäßige  Wannjtßaft  ».  17 
bi*  gum  »odenbeten  46.  (faßre 
jfivenix,  icia,  f.  junge  ftuß  Plaut, 
jfivenor,  dtp.  I.  [inveniaj  tänbeln,  fieß  gieren 
nimiam  teneris  versibus  Hör.  a.  p.  246. 
jävrnta,  tae,  f.  |iuvenia]  3“8tn&<  jugenb: 
ließe*  alter  ab  i.,  medium  robur  iuventa«  lAv.; 
‘aetema;  *f».  lieren;  ‘meton.  bie  jungen  Stute, 


bie  3ttgtnb.  — jüventaa,  tätia,  f.  [iuvenia]  1) 
*=  iuventua;  bej. ‘jugenblicße  ftraf  t,  jngenb* 
lidjer  Wut,  Ft'f<ßt  b er  3ugenb.  2)  al*  nom. 
pr.  =-  Hebe,  ».  f.  — jöventus,  tütia,  f.  [iu- 
venia] 3ugenb  a)  ba#  jugenbließe  Blter.  b) 
bie  jungen  Seutc,  inbej.  al*  milit.  t.  t.  bie 
junge  Wannjtßaft  nostra;  erant  in  i.  ßomana 
aduleacentes  aliquot;  ‘delecta;  princepa  iuven- 
tutis  gut  Stil  bet  Sepublif  bet  Sitter,  beffen  Same 
in  bem  Bergeitßniffe  be*  Eenfor*  guerft  aufgefüßrt 
war,  in  ber  Äaifergeit  ©oßn  be«  ftaifer«,  Bring, 
jävo,  iiivi  (iüerint  ft.  iuverint  Ci.  66,  18),  iii- 
tum  (iuvätürus  Sali.  Jag.  47,  2.  Plin.  cp.  4,  15, 
18),  1.  1)  unterftüßen,  förbern  alqm  in  alqa 
re,  alqm  auxilio,  hostes  frumento;  ‘vita  magis 
quam  morte  näßen ; non  multum  ad  aummani 
victoriae;  faollertia,  tempore  etiam  iuta;  diia 
iuvautibuB,  bene  i,  mit  §ilfe  ber  ©ätter.  2)  er  = 
freuen,  ergdßen,  gefallen  nec  me  vita  iu- 
varet;  *ai  nec  fabellae  te  i.  nec  fabulae;  *mul- 
toa  caatra;  ‘natura  nos  mad)t  un«  ßeitcr;  oft 
impers.  iuvat  e*  freut,  e*  maeßt  Bergnügen, 
e*  gefällt  me;  m.  inf.;  m* acc.  c.  inf. 
juxt»  f»crm.  m.  iungo]  1)  adv.  1)  neben,  hießt 
baneben,  naße  babei  legio  quae  i.  conBtite- 
rat;  Bellam  i.  ponere;  *fuit  i.  tumulua;  ‘in  bie 
Säße  accedere  i.  2)  auf  gteieße  Ärt  ob.  in 
letdjem  ©rabe,  gleitb  Diel,  eben  fo,  oßne 
nterfd)ieb  (jeboeß  nießt  b.  Cic.)  auae  hoatium- 
que  vitac  i.  pepercit;  honun  ego  vitam  mor- 
temque  i.  aestimo;  i.  hiemo  atque  aeatate;  alia- 
que  eaatella  i.  ignobilia  TAv. ; m.  dat.  rem  i. 
magnia  (ebenfofeßr  al*  bie  tc.)  difficilem  cenee- 
bat  Liv.  24,  5;  nt.  cum,  i.  tecum  aeque  acio 
Plaut.;  i.  mecum  (eben  fo  gut  t»ie  i(ß)  omnea 
intellegitia  Sali.;  m.  ac  (atque),  et,  quam,  i. 
rei  publicae  ac  aibi  conaulere;  i.  ac  (gleicß  al«) 
a i hostes  adeaaent;  i.  eam  rem  aegre  passi  quam 
cum  etc.  II)  praep.  m.  acc.  a)  total  neben, 
bei  i.  alqm,  i.  murum,  viam;  *vicina  Ceraunia 
i. ; *i.  genitorem  adatat  virgo.  b)  ».  bet  Seißen 
folge  unmittelbar  nad),  näißp  i.  divinas  re- 
ligiones  fidea  Humana  colitur,  -fi-  deos.  c)  tb- 
ber Snnäßentng u. Äßnlitßteit  naße  an,  beinaße, 
bi*  gu  velocitaa  i.  formidinem;  periculoaiore* 
sunt  amicitiae  i.  libertatem;  gravitate  annonae 
i.  seditionem  ventum;  i.  (faft  fo)  vexaxi  Liv.; 
autß  naiß,  gemäß  i.  nocturnum  viaum;  i.  prae- 
ceptum  Jutt.  — fiuxti m,  adv.  foertt.  m.  iungo] 
(feit.)  baneben  Suet. 


K 

K.  al*  Vorname  =»  Kaeao,  f.  Caeao.  — K.  ob.  Kklendae  f.  Calendae. 
Kal.  — Kalendae. 


L 

L.  1)  al*  Borname  — Luciua.  2)  al*  $aßlgeidjen  Labeiteg,  tium,  m.  Bölferfcßaft  nätblitß  ».  Wacc: 
=»  funfgig.  8)  L — libra.  bonien.  2>a».  Labe&tU,  Tdia,  f.  adj. 

Iabaaco,  — — 8.  [labo]  tp.  roaufeub,  ftß»an=  läbcciila,  ae,  f.  [dem.  ».  labea]  ein  tleincr 
fenb  Werben  Com.  ©ißanbflcd  Cic.  in  Vat.  §.  41. 

lübea,  ae,  f.  (oorfl.  U.  fpät)  =»  labium,  w.  f.  libtfäclo, 3.  [labo  u.  facio]  1)  manfenb  motßen. 


labefacto  — labor. 


447 


erfcpüttern  partem  muri,  *arborem;  *epistula 
labefacta  a suis  vinculis  geöffnet;  *oasa  per 
labefacta  crroeidjten;  dentea  alcui  loSfcplagen 
Ter.;  *haatile  multa  vi  partem  in  omnera  \oi- 
maepen.  2)  tp.  a)  ju  ©tunbe  ricpten,  ftütjen 
falqm,  ffidem  (firrcbit) ; iura  plebia  labefacta 
Liv.  8,  64,  2.  6)  in  ber  ©cfinnung  fcptoanlenb 
machen,  erfcpüttern  quem  nunquam  ulla  vis, 
ullae  minae,  ulla  invidia;  animua  vario  labe- 
factua  vulnere;  tprimorea  classiarioram  (in  bet 
Irene).  Ion.  läbefacto,  1.  (irUens.)  1)  man- 
fenb  matpen,  erfcpüttern  aignum  vectibus 
2)  tp.  a ) im  ©eftepen  mantenb  machen, 
fcproäepen,  ju  ©runbe  ricpten,  ftürjen  ab  ea 
aatute  labefactarier  Ter.;  alcia  conaulatum,  di- 
gnitatem , orationem,  opinionem,  tidem,  amici- 
tiaoa,  inatitiam,  lege»,  rem  publicam;  vitas  ho- 
minum  bie  ©runbtagen  bei  ntenfepliepen  ßujam- 
menleben«  etfcbüttem ; causam  labefactari  roanle; 
aratore»  ben  ättoplftanb  ber  üanbleute.  6)  in  ber 
futitung  fcptoanlenb  machen  Com.,  *alqam 
rarae  munere  vestis. 

1.  läbellum,  i,  n.  dem.  0.  X.  labrum. 

2.  läbellum,  i,  n.  dem.  D.  2.  labrum  al«  Sieb: 
tojung«roort  meum  Plaut.;  Heine«  Opfetbeden 
CHc.  legg.  2 §.  66. 

Läbeo , önis,  r5m.  Beiname;  M.  Antistius  L.  be= 
rübmt  burcp  ieine  Skcptsfenntni«  nie  burcp  {eine 
greimütigleil  Tac. 

Liborius,  ii,  9iame  eine«  plebejifdjcn  ©efcpleepte« 
ju  9iom;  Dec.  L.,  röm.  fRitter  u.  berühmter  3Ri-- 
menbicptcr,  gcitgenofie  be«  Süfar. 

libes,  is,  f.  [l.  labor]  1}  Stnfinlen,  Sali, 
Stur j,  terrae  (Erbfall,  agri,  multia  locia  1.  fac- 
tae  sunt.  2 )xtp.  Sturj,  pcmnbrccpenbf«  8et  = 
berben,  Untergang  1.  ac  ruina  innocentiae; 
in  tabella  quanta  sit  facta  L;  (pl.)  1.  imperii 
tui  strageaque  provinciae ; auch  concr.  B.  einem 
Oerberblicpen  SRcnfcpen  Verres  1.  ac  pemicies 
provinciae;  1.  ac  flamtna  roi  publicae;  D.  einem 
oerberblicpen  ©efepe  L atqne  eluvies  civita- 
tis; (»otfl.  u.  fpät>  ©ebrecpen  corporis.  2) 
Rieden,  ©djanbfled  victima  labe  carena; 
*toga  sine  1.;  *1.  (Stlcd«)  remittnnt  atramenta; 
saecoli,  rei  publicae,  tnrpitudinis ; 1.  alcui  in- 
ferre,  imponere  Liv.;  aapergitur  1.  dignitati  alcia, 
-faboiere  L prioria  ignominiae  (Separte);  (pl)  1. 
conscientia«;  concr.  oeräeptlieper  Sftenfcp  cae- 
num  illud  ac  1. 

Libicl,  drum,  m.  Stabt  in  Slatium.  lat),  -cinus, 
adj.;  subst.  a)  -cänum,  i,  n.  fianbgut  bei  2.  b) 
-rini,  örum,  rn. 

Läbienus  {.  Attius.  Xao.  fLabieniänus,  adj. 

liblum,  ii,  n.  (oortl.  u.  fpät)  — 1.  labrum;  la- 
biis  ductare  alqm  oerfpotten. 

labo,  1.  falten  mallen,  ben  Sali  brobeit, 
bem  Salle  nape  fein,  fepmanten,  madeln 
10.  ber  SRdgliehfeit  u.  bem  naljen  ©eoorftepen  be« 
Salle«)  acies;  *naves  sine  iusto  ■pondere;  ’ariete 
crebro  ianua;  ’vestigia  prima  ( acc . mit  ben 
Iritten);  ‘litera  ift  mit  unfiibercr  ftatib  geftprie= 
ben.  2)  tp.  a)  im  ©ejtepen  ftp  man  len,  j u f a m- 
men jubtccpttt  bropen,  in  ©erfüll  geraten 
onrnes  rei  publicae  partea;  labante  cauaä  de- 
eemvirorum;  re  (®lüd);  labante  iam  disciplinä; 
t«i  quid  labaret  in  moribua;  austinuisae  la- 
bantem  fortnnara  popnli  R. ; memoria  ift  un= 
fiepet,  untreu.  6)  in  Jlusficbt,  ffiefimtung,  Ireuc, 
SRut  manlcn,  feproanlett  consilium,  animus 


alcia;  animi  (TOut) ; hostea  Tac.;  labantes  patres 
firmare;  *animum  labantem  (prolept.)  impulit; 
fides  sociorum,  qnae  ad  eam  diem  firma  ste- 
terat,  tum  1.  coepit. 

1.  labor,  lapaus  sum,  dtp.  3.  (labier  ft.  labi 
Hör.  tp.  2,  l,  93)  1)  bapin=  ob.  barnieber 
gleiten,  finlen,  auip  ab-,  au«  = , entgleiten, 
entf cblilpf en,  o.  Änfang  be«  Satte«  laberentur 
et  fluerent  omnia;  faltissima  quaeque  flumina 
minimo  sono;  ’undis  abiea;  *truncia  mella 
rinnen,  peraPtröufeln ; *vagus  et  smistrü  ripä 
amnis  ftrömt  über  »e.  pinroeg ; *altiB  ripiB  (an  ;c..i 
aqnae;  labentibua  super  corpua  armia;  *folia 
lapaa  cadunt;  *v.  Schlangen,  fic^  fd)lüngeln  cir- 
cum  tempora,  per  sinuB  crebroa  et  magna  Vo- 
lumina; popnlua  in  diversa  Oerlänft  fiep  nad) 
Just.;  o.  Stiegenben  per  aaras,  pennis,  aubaidera; 
ex  equo  super  terram,  *equo;  polo  perabfepme- 
ben;  *per  funem  demiasum;  efßgiea  Oereris  de 
caelo  lapaa  Cie.  Verr.  5 §.  187 ; *ateUa  de  caelo 
lapaa  Sternf epttuope ; flapso  fundamento  jufam= 
menftnlen;  *domus;  »frigidaleto  lumina  jufinlen, 
breipen;  pede  lapBua  auiglciten;  voces  1.  (ab= 
pratten)  atqne  errant;  frecto  itincre  lapai  nb= 
gleitenb,  abfommenb;  fmente  lapsi  bie  ben  8er= 
ftanb  oerlorcn;  feustodiü  entjeplüpfen;  temanibus 
cnstodientinm ; *illius  noatro  c pectore  vultus 
entfepminben.  2)  tp  a)  *o.  ber  geit  u.  o.  Sieben, 
entrinnen,  oerfliefien  tempora,  aetaa,  anni. 
b)  o.  einem  päperen  ©rabc  auf  einen  geringeren, 
oon  einem  hefteten  3utt°nb  in  einen  ftplimmeren, 
oon  einem  ritptigen  Stanbpnnlt  auf  einen  falfcpcn 
attmäplid)  geraten,  oerfallen,  in  ©erfall 
geraten,  bapin  finlen,  feproinben  res  pro, 
cliviua  ad  pemiciem;  (vitia)  jproclivi;  labor 
longius  icp  oerliere  mid)  ju  roect  in  ber  Siebe; 
labor  eo,  ut  etc.,  ad  illoa  qui  etc.;  ad  opinio- 
nem bem  SBapit  oerfatten ; in  errorem,  fin  luxu- 
riam,  *in  vitium;  civitatum  mores  lapsi  ad 
mollitiem;  labente  paulatim  disciplinä;  iabente 
iam  causä  decemvirorum;  *lapsis  rebus  im  Un= 

lüd;  *ars  semcl  percepta  non  1.  c ) ftraucpeln, 
allen,  ftip  Bergepen  erravit,  lapsus  est;  in 
alqa  re;  consilio,  caBu,  per  errorem,  impruden- 
tiä,  furore;  errore  aermonis;  hac  ape  lapaus 
gctöufcpt  in  tc.;  auep  jum  Salle  geneigt  fein, 
labentem  excepit;  1.  et  prope  cadentem  rem 
publicam  fulcire. 

2.  läbor  (altlat.  -os),  öria,  m.  l)  Slttprengung, 
SKiipe,  Mrbeit,  Ärteg«arbeit,  Strapaje  im 
Jtrieg,  corporis,  res  est  magni  1. , remigandi, 
itincria,  operis,  militiae,  belli;  laborem  sumere 
(Oermenben);  nullo  1.  opne  Sftfipc,  nuUo  1.  tuo; 
quos  nullo  1.  (opne  bein  gutpun)  tibi  natura  dat 
Hör.  sat.  1,  1,  88  ff.;  ’lathmiusftampf  in  ben  iftp. 
Spielen,  feiert,  a)  arbeitfamteit,  arbeit«  = 
luft,  =lraft,  auSbauer  in  berarbeit  summi 
1.  esse,  homo  magni  L b)  ba«  mit  SRüpe  au«- 
gefüprtc  SBert  multorum  menaium  Caes.  b.  c.  2, 
14,  4;  ’oporam  ©autoerl;  ’domus;  pl.  ‘hominum 
ob.  boum  angebaute,  gepflügte  Selber;  *belli 
RriegStpaten;  ' Herculeus  bet  ftarle  fe. ; auep  *0. 
ben  Säerlen  ber  Äunft.  2)  ©efeproerbe,  Sttüpc, 
Slot,  Irangfal  1.  ac  pericula;  in  1.  meo  iit 
meiner  Unglüci«periobe;  *lunae,  *solis  Dlonb=, 
Sonnenfinftenu«;  »Lucinae  bie  SBcben;  Sepmer  j, 
Scproere,  2a fl,  auep  Kran Ipei  t Plaut.;  ®rieg«  = 
laft  Hör.  epod.  1,  9;  *0.  mibriget  Witterung; 
*perfonif.  in  ber  Untermelt  Laboe. 


448 


laborifer  — laceaso. 


läbörTffir,  fera,  ferum,  adj.  [2.  labor-fero] 
»SJiiipc  crtragenb. 

läburlöse,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [laboriosua] 
mit  Wrbeit  u.  SXüpc,  tnüpfam  laborioaiua 
docere;  laboriosissime  aecuaare.  — lShörlösus, 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  labor]  l)  mit  oicler 
Arbeit  u.  Biüpe  Derbunben,  tnüpfam,  be= 
fdjrocrlitp  oxorcitatio  corporis,  vitae  genua; 
nihil  laborioaiua;  Opus  laboriosiaaimnm.  2)  ar= 
beitfam,  tpätig  homo.  3)  oiel  92 o t au3  = 
ftepenb,  geplagt  quid  nobis  laborioaiua?; 
aegritudo  fiep  abquälenb,  »remigea  Ulizei;  cohora 
Clixei  Hör. 

läböro,  1.  [2.  labor]  I)  intrans.  1)  atbeiteu, 
fid)  anfixengen,  fttp  Siüpc  geben,  fitp  ab* 
müpen,  auf  etm.  fiep  abmüpenb  bebatpt  fein  m. 
ut,  ne;  inf.,  »brevis  ease  1.;  *nosae,  acire  1.  (bin 
itp  fel|t  begierig  ju  ic.)  tamari  ab  eo;  sibi,  alcui; 
in,  de  alqa  re;  pro  salute  alcia;  *aurae  usque 
laborantea  ftctS  foxtaxbeitenb.  Tap.  fiep  um  etm. 
lümmetn,  fiepet».  bataub  mailen  non  magno 
opere,  quoreum  recidat  responaum  tnum.  2) 
leiben,  Beftproerben  unb  Stpmetjen  füllen, 
geplagt  roexben,  f idj  in  9iot,  im  Sebränge, 
in  Bcrlegenpeit  befinben  morbo;  »quantA 
Charybdi  ju  fdmpfcn  paben  mit  tc.;  ex  pedibua; 
a re  frumentaria ; ab  avaritia  aut  miacra  am- 
bitione  Hör.  sat.  1,  4,  26;  vitiis;  in  re  familiari 
tfidfiiptlicp  beb  Bermögcn« ; digitorum  contractio 
nullo  in  motu  ftxxbet  leine  Scpmierigleit;  ociea, 
siniatrum  comu;  laboranti  sub  venire,  auccur- 
rere;  triremes  leiben;  civitaa  fenore;  veritatem 
1.  nimia  aaepe,  extingui  nunquam;  cum  Luna 
laborat  in  Slot  ift  — eine  SJlonbftnfterniä  eintritt ; 
*o.  £iebe8pein,  = qual,  in  uno  ergtilpen  für  ic.; 
»querceta  aquilonibua  metben  gebeugt  b.  tc.; 
»laborantea  silvae  bie  unter  ber  Siaft  beb  Scpneeä 
feufjen;  »mundi  moles  operosa  gept  unter.  II) 
trat is.  mit  SDtiipe  uerfertigen,  bearbeiten  »nar- 
dum,  »vestes  laboratae  (buripmirft)  auro;  *dona 
laboratae  Cereria  bab  ju  Brot  »erarbeitete  ®c- 
treibc;  tfrumenta  ceteroaque  fructua. 

lübos  f.  2.  labor. 

1.  labruiii,  i,  n.  [lambo]  1)  Sippe,  Sefje  au- 
enua,  tromontia;  fpriepto  primia,  ut  dlcitur, 

(nur  oberfidtplitp)  phyaiologiam  guataase;  ne 
primoribua  quidem  1.  attigisae.  2)  ber  9ianb 
eineb  @cfä&eb,  eineb  Örabenb. 

2.  läbruin,  i,  n.  [d.  lavo]  Beden,  Baffin,  Babe= 
manne;  Kufe  jum  Subtretcn  ber  Trauben. 

lbbruHcn,  ao,  f.  bie  roilbe  Siebe  Verg. 

Läbjfrintiius,  i,  n.  bab  Siabprintp,  ein  ©ebäube 
mit  Dielen  3rrgängen,  in  BKttelägppten  u.  auf 
Kreta.  Bab.  »-theus,  adj. 

läc,  tis,  n.  (»orfl.  u.  fpät  auep  nom.  lacte,  ».) 
SJlilcp  cum  lacte  nutricia  errorem  auxisae;  »lac 
dare  fdugen;  bilbl.  u.  lieblicher  Süfeigfeit  in 
melle  sunt  linguac  sitae  Testrae  atque  oratio- 
nea  lacteque  Plaut.  2)  »miltpartiger  Saft 
D.  Bflanjen  herbarum;  veueni  giftiger. 

Läcacna,  ae,  f.  *tulj.  f.  lacebämonijtp,  fpar= 
taniftp;  subst.  bie  £acebämonierin;  *D.  ber 
Helena.  — Licedueinon,  önia,  f.  bie  Stabt  8 a = 
cebämott  ob.  Sparta.  Tab.  Licedaemonius, 
adj.  u.  subst.  u.  pl.,  m. 

läcbr,  era,  erum,  adj.  1)  jerriffen,  jerfleifipt 
fveatia,  »homo,  corpua  verberibua  Just.-,  *ora 
im  ©efitpt;  »currua  jerbroepen.  2)  »jerfepeub, 
moraua.  — läceratio , önia,  f.  [lacero]  3eI; 


rei8ung,8etfleifd)ung  corporis;  captivoa  cum 
foeda  1.  interficiunt;  pl.  muliebres  genarum. 

läcerna,  ae,  f.  offener  Biantel  ob.  Übemmrf  Aber 
bie  Toga,  jum  Scpup  miber  Kälte  u.  Siegen,  beim 
Wufcntpalt  im  Steten  getragen,  bie£acetna. 

lacero,  t.  [lacer]  l)  jerfepen,  jerreifjen,  jet= 
malmen  quibus  illum  L modial  Ter.\  corpus 
alcia  1.  atque  vexare;  tergum  virgia  laceratum; 
alqm  verberibua,  omni  cruciatu;  toto  corpore 
laceratus;  naves  laceratae  naufragio;  fnavigia 
lacerata  pleraque,  »vestem,  ferinea,  »capilloa, 
»genas , * lacerari  morsibna  canmn , + alcui  oa. 
2)  tp.  a)  in  ©orten  perunterreipen,  läftern, 
fcpelten,  perabfepen,  oerunglimpfen  alqm, 
probris,  maledictia,  fliteris ; absentem  contioni- 
bua  aasiduis;  haec  tc  1.,  baec  cruentat  oratio 
fdpldgt  bit  tiefe,  blutige  ©unben;  principum  ora- 
tionibua  lacerari;  eam  rem  omnibua  conciliia; 
famam  sepulcri;  damna  famam  victoriao  nuper 
partae  1.  Tac.  b)  jerfleiftpen,  oölltg  ju 
©tunbe  ritpten,  ruinieren,  miftpanbeln 
atriam  omni  acelerc,  rem  publicam  largitioni- 
ua.  invidiä  principea  suos,  plebem  Homanam 
perdendam  lacerandamque  sibi  coneulea  aump- 
siaae,  laceratä  provinciä,  reliquias  vitae  1.  atque 
diatrahere,  idem  furor  Cretenses,  meua  me 
maeror  cotidianua  1.  atque  couficit.  c)  Dem 
fcpleubetn,  Dergeuben,  bona  patria  mann, 
ventre ; haec  pecunia  tanta  aba  tc  lacerata  eat ; 
diem  Plaut.-,  autp  in  Teile  jerftüdeln  haec 
ipsa  fiducia  et  1.  et  defoimat  orationem  Quint 
10,  7,  32. 

Iäeerta , ae,  f Sibetpfe.  2)  = 2.  lacertna  2. 

läcertösns,  adj.  [1.  lacertus]  (feit.)  muSfutöt. 
muSlelfröftig  centurio,  »coloni. 

1.  läcertus,  i,  m.  1)  f (feit.)  im  pl.  BiuSteln; 
tp.  jur  Bcjcitpnung  ber  Kraft  in  ber  Siebe  in 
Lyaia  sunt  1. ; carnis  plus  habet  (Aeachine*', 
minus  lacertorum  Quint.;  im  Bilbe  in  hia  non 
athletarum  toroa,  sed  militum  1.  oaae  Quint. 
2)  ber  muäfulöfe  Oberarm,  ijicrb.  ilberp.  bet 
91  rm  Milo  nobilitatus  ex  lateribus  et  1.  auis; 
*1.  excutere  (jtpmingen),  »amplecti  colla  lacer- 
tia;  *ber  ftarle  9lrm,  bie  Stärle,  Sladjt  be« 
herrftperS  Auguati;  übertr.  *D.  ben  Bienen  aptant 
lacertos. 

2.  läcertus,  i,  m.  1)  *«=  lacerta.  2)  bie  Baftarb 
mafrele,  ein  Seefiftp. 

lücesso,  aivi,  sltum,  3.  [lacio]  1)  lodenb  ob. 
ttedenb  jum  ©iberftanbe  reijen,  petau3for> 
bern  u.  leine  3iupc  laffen,  part  jufepen  alqm 
ferro,  proelio,  bello,  iniuriä,  inrgiia,  ad  pugnam 
acripto,  atl  Bcribondum;  »dcoa  nihil  tum  niept? 
aupra  bepeQigen  Hör.;  alqm  capitaliter  apud 
centumviros  auf  Sieben  u.  Tob  antlagra  ;£. ; 
»curau  ictuque  (sc.  inter  ae)  forbern  tinanber 
auf  ic.;  »ventos  ictibua  (oor  bem  mirltitpeii 
Kampfe)  hiebe  in  bie  Suft  tpun;  »equua  pede 
fores  ftpldgt  an'tc.;  »alqm  cruento  dente  burdi 
Stpmdpgebitple,  »leonem  ben  tapfern  fjrinb ; *aera 
laoesaita  (beftraplt)  aole,  »pelagna  carinä  ben 
©ogeu  Itop  bieten;  abfol.  ad  lacessendum  et  sJ 
committendum  proelium  Caes.  b.  G.  4,  34,  ä; 
ffinem  lacessendi  facere,  t|iax  laceaaita  geftört 
2)  d.  Satpcn  erregen,  peroorrufen,  octau= 
laffen,  beginnen  proelium,  certamen;  »femnn 
(Kampf);  laceasebatur  magia  quam  conaerebatur 
pugna;  Bermones  Ctc. ; fotium;  »ferro  haec  regna 
befdmpfen  mit  tc. 


Lacetani  — laete, 


449 


Loretinl,  örum,  m.  ®ö((erfcf)aft  im  nötblid)en 
Spanien , in  bet  Banbjdjaft  LaeeUnia. 
liehinizo,  1.  [l«xa»ov]  matt  ob.  fdjlaff  fein 
(iit  bet  4joIfbjptad)e)  Suet.  Aug.  87. 

Lachesis,  is,  f.  etnc  Sarge  Ov. 

Läeiides,  ae,  m.  einet  au«  bem  lacinifdjcn 
3) emo 8 (in  Sittila)  Cic. 

Ucinia,  ae,  f [ftammoertu.  m.  lacer]  3ipfei  ait 
einem  Sleibe;  fprid)W  alqd  obtineru  laciniä  mit 
genauer  Bot  Cic.  de  or.  3 §.  110. 

Lacininm,  ii,  n.  Sorgebirge  in  Bruttium,  Wo 
3nno  einen  Tempel  tjatte.  Tao.  Lnc-iulns,  adj. 
Inno;  *attollit  se  divu  L.  (bet  Tempel  bet  Inno 
l.aoinia)  contra  Vera. 

Laeo,  önis,  m.  ein  Safoniet,  Sacebämonier; 
(Nep.)  oorgugSWeife  ft.  Agesilaus  u.  Ly  «ander; 
0.  ben  Dotanten  Plaut.  $iero.  *I,8cbnTcus,  adj. 
5?itro.  suftst.  a)  -ca,  ae,  ob  -cP,  es,  f.  bie  Sianb* 
idjaft  fiatonien.  6)  -cum,  i,  n.  a)  sc.  balneum 
bie  Sdpoipftube  in  einem  Babebauje.  ß)  sc.  vesti- 
mentnm  latonifdje«  (äeroanb  Plaut.  2)  ’Läcönls, 
Telia , f.  adj. 

licrimn , ae,  f.  Titane  lacrimas  non  tenere; 
fvix  lacrimis  nbstinere;  lacrimis  alqm  com- 
plecti  et  conspurgere;  lacrimas  profundere;  L 
gandio  effusis;  orbitatis  dolorem  non  in  lacri- 
maa  effundere  Just .;  plebi  manare  gaudio  1., 
homini  1.  cadnnt  gaudio  Ter.;  hinc  illae  1.  bapet 
bie  fi  lagen  Ter.,  Hör.;  *ire  in  lacrimas;  m.  gen. 
obj.  Creusae,  rcrum;  verae,  simnlatae,  iustae; 
and)  Dtüfjrung  fratris  maerore  horumque  om- 
nium  lacrimis;  neque  enim  prae  1.  iam  loqui 
possum  Cic.  p.  Mil.  §.  105;  *his  1.  (tü^tenben 
Sitten)  vitam  damus;  übrrtr.  füße  glüffigleit, 
im  Seid)  bet  Blumen  au«gefef|roipt  Vcrg.  georg. 
4,  160. 

lacrTmahllis,  adj.  [ lacriiuo]beroeinen«wett, 
fldglid)  ’ bellum,  *tempus,  ’gemitus  — läcrl- 
mäbnudus,  adj.  [lacrimo]  in  Tbränen  au«> 
bredienb  Liv. 

licrlmo,  1.  meinen  gaudio  Ter.,  Liv.;  oculiB 
lacrimantibun;  id  barüber  Ter.;  *partic.  perf. 
lacrimatae  cortice  myrrhae  betabflfttfiufclte  Or. 
lürriinösns,  adj.  ! lacrima]  1)  tbränenooll 
•lumina  vino.  2)  *tbränenertegenb  fumns; 
*IIägtitf),  »immetnb  voces,  bellum.  funuB; 
poemata  boppelfinnig.  WeinerUrf)  u.  ju  Tbtäitcn 
nibrenb  . — larrYimila.  ae,  f.  [dem.  0.  lacrima] 
in  fpottenbem  Tone,  Srof  obil«tbräne  una  falsa 
Ter.,  Ct.;  and)  bl.  1.  Cic. 
laete  f.  lac. 

•inctens,  tis , [partic.  oon  lacteo]  1)  faugenb 
Homnlus  parvus  et  L,  Iuppiter  pner,  hostiae, 
lactentibus  rem  divinum  facere  faugenbe  Tiere 
opfern,  ’viscera  (im  Sinne  o.  lactentium);  *bilbl. 

n.  fjrübio^t/  annus  jung.  2)  ‘mildjig,  faftig 
frumenta,  sata,  ficus.  — lactbolus  [adj.  dem. 

o.  lacteus]  milchweiß. 

lactea,  ium,  /'.  bie  Tilnnbätme,  Heineren  6in  = 
gemeibe  Plaut ; bie  9Jiil(b  männlicher  gifebe 
rouruonarum  Suet  ; ipridjw.  Plaut.)  canem  fu- 
gitiyum  agninis  lactibus  alligare  o.  einem  nuß: 
lofen  Beginnen. 

lactesco,  — — 3 [lac]  gu  SRild)  metben  Cic. 
lacteits,  adj.  [lacj  1)  *wa«  au«  Slild)  i ft  umor 
(—  lac).  2)  *oolter  Wtild)  ubera.  3)  mild)* 
roetfj  *colla,  ’cerrix,  *brachia;  orbis;  *via  bie 
Stildjftraßc  (am  fcimmel);  milb  u.  füß  Livii 
ubertas  Quint. 

^etstifetR,  tm.-laui!*«  cdjaltöfirtjtb  6.  Vu]L 


1.  *lacto,  1.  [lac]  (feit.)  SKild)  geben,  föugeu. 
4.  lacto,  1.  [lacioj  (Com.)  an  jid)  loden,  Der« 
führen,  betrügen  alqm  frustrando;  animos 
eorum  sollicitando  et  pollicitando ; L amantem 
et  falsa  spe  producere. 

iactüca,  ae,  f.  [lac]  Satticb,  ßopffalat  Hör. 
Tao.  dem.  lactäcüla,  ae,  f.  Heiner  ob.  »artet 
Salat  Suet. 

l&cüna,  ae,  [lacus]  t)  (meijt  poet.)  Berttefnng, 
§61)1*/  bef.  o.  ©affer,  £ad|e,  ©eißer.  2)  tp. 
fittde,  Slangel,  Bertnft  explere  lacunam  rei 
familiaris;  vide  ne  qna  1.  sit  in  auro  Tao.  a) 
l&cunur,  äris,  n.  getäfelte  Tede,  Blafonb, 
meift  gemalt  unb  oft  mit  Slfenbein  u.  ®olb  au«» 
gelegt;  anrenm  Hör.  b ) lirüno,  X.  mit  oer» 
tieften  gelbem  täfeln  Oc.  c)  lScünösii*, 
adj.  lüdenbaft  Cic. 

l&cas,  us,  m.  1)  See,  *ü.  Sufrinerfee;  *1.  (auf 
beinern  fianbgut)  Hadria  (est)  ftcöt  baä  abria-- 
tifebe  Slcer  bar;  *®cioäffcr  überb-;  im  Bilbe 
fastidire  1.  et  rivos  apertos  niebrigere  u.  lei  (biete 
Ti(btung«arten  Hör.  ep.  1,  3,  10  2)  ’tSBafier* 

bcbältniS,  fünfllidj  angelegte«  Baffin;  and) 
Jfübef,  ©anne,  bef.  bie  Jtufe,  in  toel^e  man 
ben  geprefeteu  ©rin  fließen  ließ  nova  istii  quasi 
de  musto  et  1.  fervida  oratio  nod)  tt id) t oer= 
braufte  Cic.  Brut.  §.  288;  ‘Söjtbtrog  ber 
Sdjntiebe. 

I.äcydes,  is,  afabemifiber  Bb'lofaPß-  3d)ület  bc« 
StreeftlaS,  Stifter  ber  neuen  Sllabcmie. 

I.üdon,  önis,  m.  giuß  in  Ärtabien. 
lacdo,  si,  sum,  8.  oerlcpen,  beftbäbigen  a) 
Pbofifcb  lora  brachia  Plaut.,  *cursu  aristas, 
•hiems  frondes,  ‘aignum  lagoenae  (o.  bem,  ber 
oerftoblen  barauS  tnnft),  *cani  nigros  capillos, 
*0BCula  entwriben,  *alqm  vulnere,  *zona  collum 
f«b  etbroffeln  ob.  erbangen.  6)  tp.  Der  leben, 
tränten,  roebe  tbun,  ju  nabe  treten,  täftig 
fallen  alqm  periurio  suo,  alcis  improlutas  noa, 
neminem  ininste,  fidem,  null&  lacsus  ininriii, 
famam  alcis  gravi  opprobrio;  laesa  digni*as, 
pietas;  testimonio  alqm  gegen  jmb.  jeugen  . ne- 
minem anflagen  ;(bgf  multos  defendero);  fhaec 
me  non  1.  tnfft  mi(b  nitbt;  fsi  quem  timor  ai- 
morum  Caesaris  1.  beunruhigte;  *tua  me  infor- 
tunia  betrübt  mid),  gebt  mir  ju  fperjen,  *numen 
beleibigen,  *foedus  entrociben. 

Lacllus,  li  Gains  L.,  greunb  be« Jüngern  8fri= 
tanu«,  mit  bem  Beinamen  Sapiens,  Senner  u. 
Beförderer  ber  grietbifdjeu  Bilbung,  naib  roeldjem 
<£icero  feine  Schrift  o.  bet  greunbfebaft  Laelius 
benannte.  2)  D.  L.,  Befeblöb®6”  bet  afiatifiben 
giotte  be«  Bompeju*;  bao.  LacliAnu«,  adj  Caes. 
laena,  ae,  /.  [j;l«iVa]  wollene?  Cbertleib,  bef. 
gegen  bie  Sälte,  eine  2äna. 

I.Aertes,  ae,  f.  Bater  beS  Ulijtä  Tao.  1)  *I,AI;r- 
ttädes,  ae,  m.  =»  Ulijei.  2)  ’Läcrtin» , adj. 
heros  Ulije« ; regna  = 3^°!° 
lucsio,  öm»,  f.  [laedo]  al«  rbet.  gigut,  ba8  ab- 
fidjtlidjc  Beigen  bei  Segnet«  Cic.  de  or.  3 
§.  206. 

I.acstrygSncs , num,  m.  mqtbifibc  Bölter;^aft  in 
Sigilien,  urfprüngliib  in  ftampanien  in  ber  (bc 
genb  0.  gormiä;  *urbs  Lami  Laestrygonis  gor= 
miä.  Tao  *-gönias,  adj. 
laetäbTlis,  e,  adj.  [laetor]  erfreulieb, 
laetätlo,  önis,  f.  [laetor]  greubigteit,  grob5 
loden  Caes. 

laete,  ade.  [laetus]  freubig,  fröhlich  alqd  1. 

29 


450 


laetifico  — Lamianus. 


atque  insolenter  ferre;  iibctti.  in  btüßenbem 
Stil  Plin. 

•laetlflco,  1.  [laetus-facio]  1)  erfreuen  sol  ter- 
ram  Cic.  n.  d.  2 §.  102;  pass.  fieß  freuen  meo 
malo  et  damno  Plaut. ; bol),  frueßtbar  mailen, 
billige  n agros  aquä  Cic.  n.  d.  2 §.  130.  2) 

partic.  laetificantes  frößlicß,  iubelnb  Plaut. 
— lactTITcus,  adj.  [laetus-facio]  greube  Ber  = 
utfaeßenb,  erfreulteß  rites. 
lnetltla,  ae,  f.  [laetus]  1)  greube,  größlidß  = 
feit  (bic  gemäßtgtere,  racldje  fieß  äußert)  1.  et 
gratulntio,  1.  et  voluptas,  magna  spe  et  1.  Om- 
nium; in  laetitdam  convertere  alqm  Ter.,  alqm 
laetitiü  afficcre;  res  mihi  est  laetitiae  Nep.; 
quibus  Damasippi  mors  laetitia  fuerat  Sali.-, 
plebs  gaudium  atque  1.  agitabat;  victoriae 
Sicgeöfrcubc;  efforri,  se  efferre,  exsultare  lae- 
titiä : *munera  laetitiamque  dii  (ft.  diei)  ®r= 
Reiterung  beb  Jageä  Verg.  A.  1,  636;  pl.  laetus 
Omnibus  1.;  *torpor  expulit  ex  omni  pectore  l.j 
•fiiebcjglüd;  tp.  a)  Sißönßeit,  änmut  ora- 
tionis  Tac.  dial.  20.  ft)  ifclt.)  tgrueßtbarleit, 
pabnli  üppiger  guttcrwuißa. 
laetor,  dtp.  l.  [laetus]  f i dj  freuen,  gemäßigtere 
greube  äußern,  {eigen  alqa  re,  amicorum 
laetitiä  aeque  ae  nostra;  de,  in  alqa  re,  aud) 
m.  acc.  pron.,  wegen  ob.  über  utrumque,  illud; 
(feit.)  m.  beftimmtem  acc.  luetandum  niogis  quam 
dolendum  puto  casum  tuum  Süll.  Jug.  14,  22; 
*nec  longum  laetabcre  b.  i.  bic  greube  wirb  bir 
batb  Betleibet  werben;  m.  acc.  c.  inf.  *nec  vero 
Alciden  laetatus  sum  me  accepisse  te  ift  mir 
nilßt  gut  befommett,  baß  idj  tc.;  abfol.  laetanti 
ajnimo;  ncc  veterum  memini  laetorve  malorum 
(wo  ber  ®en.  bl.  B.  memini  abßängt)  Verg.  Aen. 
11,  280. 

laetus,  adj.  m.  camp.  u.  sup.  1)  froß,  frößlid), 
freubig,  Bcrgnügt  1.  et  erectus,  alacer  et  1. ; 
iaetos  modo,  modo  paridos  animadverteres; 
*1.  ovanBque  curreret;  *possum  donata  repo- 
nere  1,  mit  greuben,  ebne  Starren;  neutra  acies 

l.  ex  certamine  abiit  Liv. ; *pecus  munter;  alqa 
re,  dono,  de  amica  Ter.;  minime  1.  origine  no- 
vae  urbis  Liv.;  * Tictore  Caesare  über  ben  Sie= 
gebrußtn  beb  Sluguftuü ; *laborum,  *in  arma  jum 
Kampf;  Borfl.  Omnibus  laetitiis  Caecil.  b.  Cic. 
fin.  2 §.  13;  ffronte  laetus;  f laetus  anirni, 
quod  otc.;  1.  sum  in.  acc.  c.  in/.  Ter.;  pax  Liv., 
•clamor,  *sonus,  *sedes  ber  Seligen;  *1.  reso- 
nabat  magno  apparatu  domus;  aueß  froß  ma- 
tßenb,  erfreulich,  beglüdenb,  angeneßm, 
günftig  omnia  erant  facta  laetiora;  res  rusti- 
cae  1.  sunt  segetibus,  pratis  et  rineis  Cic.  Cat. 

m.  §.  64;  faugurium,  ’aestas,  *dies,  *victoria; 
•Venus  geneigt,  gnäbig;  +1.  militibus  id  nomen. 
2)  einen  angeneßmen  llinbrud  burtß  feine  natür- 
liche Sk'iißafjenßeit  auf  bie  äußeren  Sinne  maeßenb, 
einen  frößlicßeit  Slnblid  gewäßrenb,  wie  unfet 
(aeßenb,  ßeiter,  frcunbliiß,  bef.  frutßtbar, 
ßerrlicß  gebeißenb;  n.  ber  Diebe,  bem  iRebner, 
»icßler  cine  lacßenbegüUejeigcnb,  blüßenb 
segeteB;  (rite)  quid  potest  esse  fructu  laetius? 
pascua,  pabnlum,  pabuli  ager  Sali. ; -falitur 
atque  enitescit  velut  ]>abulo  laetiore  facundia; 
*armenta,  *arva,  *teUus,  *lucus  laetissimus 
(feßt  reich  ®n)  umbrae,  fcolles  frondibus;  1.  (bie 
alljit  üppige  Eutwidclung)  principia  eius  rnugi- 
stratus  nimis  luxuriavere  Liv.  3,  33,  2;  nitidum 
quoddatn  geuus  verborum  et  L,  fHomerus  L et 


pressus,  fstilus;  +(fiunt  pro)  laetis  corrupti; 
fingenium  laetissimum.  \ep.  1,  7,  51 

*laeve,  adj.  [laevus]  tp.  linfifcß,  Bcrleßrt  Hör 
laovis,  laevo  f.  levis,  2.  levo, 
laevus,  adj.  1)  tinf  (ein  gewählteres  u.  meßt  p« 
tifeßeS  SSort  als  sinister)  raanns,  pes;  t®  1 
Thraciae  latere;  +a  parte  1.;  ffron-  1.  oris  bet 
Slntliß  jut  linfen  Seite,  linfä  im  ©efießte;  sahst. 
laeva,  ae,  f.  tmanus)  bie  linfe  $anb  ob.  (sc 
pars)  bie  linfe  Seite  ad  laevara,  laevä,  t» 
laeva  esse;  *in  laevam  jur  Hinten,  linfS,  *pe- 
tere  laevam  linfS  faßten;  *Iacva,  örum,  n.  btt 
linfS  liegenbe  ®cgcnb,  bie  linte  Seite 
■fmaris.  2)  tp.  a)  ’linfifeß,  Berfeßrt,  tßö 
rießt  mene;  o ego  laevus!  tempore  L unbequem 
ft)  in  ber  Dluguraljpracßc  a)  *nacß  bem  ©ebrauie 
ber  tRömcr  (weil  ber  römiftße  Dlugur  fuß  gegen 
Süben  wanbte  u.  bie  Stergenfeitc  immer  bie  glid 
liehe  war)  günftig  omen,  tonitru,  laevum  into- 
nuit  ju  Unfen  Sette,  numina  gnäbige  Söttet, 
■’nadj  bem  fflebraueße  ber  ©rieeßen,  bei  melden  bei 
Stßauet  fieß  gegen  Sterben  wanbte,  unglüdtiet, 
Unglüd  oerfünbenb  picus,  lumen. 
laganuin,  i,  n.  [idyavov]  eine  Slrt  ftueßen  an? 
lugena  j.  lagoena.  [SRcßl  u,  ßt,  linfe  Hör 
lägeos,  i,  /.  [laynosj  ein  feuriger  grieeß.  SSein 
tt.  ber  garbc  ber  Irauben  benannt,  hoft0®*'11 
tenuis  (ogl.  tenuis)  Verg. 
lagoena  ob.  lagöna  (falfiß  lagena),  ae,  f.  [In- 
y«voe]  ein  ©cfäß  mit  engem  haifc  «•  Betten 
®aucße,  glafrße. 

lägols,  idis,  f.  [Itr/uiV]  eine  Dtrt  wilbet  hübte: 
Bitf=  ob.  h“fetß“ßü  Hör. 
tlüguncüla,  ae,  f.  (feit)  dem.  B lagoena. 

La  Vs,  Idis , f.  SRame  jWeicr  fyctävcn  ju  ftorintt 
8.  benen  bic  ältere  u.  befanntefte  jur  3ei*  bei 
peloponnefiftßcn  Ärieges  lebte. 

Lütus,  i,  »i.  König  ju  Xßcben,  'Haler  beb  Cbipri 
XaB.  *Läiüdes,  ae,  m.  = ßbipub  Oc. 
läma,  ae,  /.  [Berm.  m.  lacuna,  lacus]  fiatße, 
Sumpf  Har. 

lnuibitus,  us,  tn.  (lambo)  ba4  fieden  Aur.  riet 
lambo,  bi,  bltum,  3.  leden,  belcden  lingri 
pueros  (B.  einer  SBölftn),  tribunal  (b.  hunben 
vulpes  lagoenae  eollum  frustra  Phaedr.;  *«i- 
bila  Unguis  vibrantibus  ora  Bon  Scß langen. 
•Aetna  sidera,  *fiamma  tectum,  *quae  loca 
Hydaspes  1.  befpült. 

Lainbrüni,  örum,  m.  Slnwoßncr  beS  gfuffeö  £am 
bru«  in  Oberitalien  Suet. 
lämeuto , örum,  »t  j lameutor]  DBeßflagen 
gantmern,  fläglidjeä  ©eftßrei.  — limenti- 
bTIls,  e,  adj.  [lamentor)  *bcjammcrnätBert 
bef lagcnäwert  regnum  Troiae,  tributum. 
flagcnb,  jammcritb  vox,  comploratio;  mit 
gammern  unb  ffießflagen  Berbunbcn  funos 
— lämeiitärius,  adj.  [lamenta]  Klagen  ct  = 
tegenb,  ftlag=  aedes  Plaut.  — lünienMtin. 
önts,  f.  [lamentor]  Sommern,  heulen,  fteg 
litßeä  fflefeßret,  auiß  pl. 
läiuentor.  dep.  1.  laut  weßtlagcn,  jammern, 
ß cu len  flero  et  1.;  flebiliter  in  vulnere;  vitam. 
caecitatem  über  ic. ; fmatrem  mortuam;  talqm 
pro  afÜicto. 

1.  l.amia,  ae,  f.  ein  fabclliafte«  finberfreßenbei 
wcibließeS  Ungetüm,  mit  bem  man  ben  *tn 
bern  bange  matßle,  Unßolbin,  he  je  Hör 

2.  Lamia,  uc,  tönt.  DJeiname  in  ber  älifeßen  ®rni: 
adj.  Lämlinus. 


Lamia  — 

8.  Lämia,  ae,  f.  Stabt  in  I^effalien. 
limina  ob.  lanina,  ac,  f.  1)  jebe«  bümte  Stüd 
n.  SDfctaU,  §olj  ob.  Sfarmor,  ©latte,  Blech, 
Blatt  aen-.i , *fulva  (B.  Wölb),  fferrm  equi 
pariter  equitesque,  Serie  lamnaram  (Sanjer= 
platten,  Schuppen)  graves  Curt.;  tigna  laminis 
(ftlammetnl  clavisque  religare;  al«  lorturmittel 
gegen  Scrbreehct  ignes  ardentesquo  1.  ceterique 
cruciatus  admovebantur  Cic.  Verr  5 §.  163,  autt) 
alä  Strafe  für  Schlemmer  ventres  tamilA  can- 
dente  nepotnm  urendos  Hör.  ep.  1,  15,  35;  *ser- 
rae;  bcf.  a ) *Scf)»erHlingc  b ) *©olb  = ob. 
Silberbarren,  ©olb,  in  Beräd)tlidjein  Sinne 
Blecf)  inimicus  lamnae  Hör. 
lanipas,  üdis,  f.  [lamrne]  1)  jeber  leudjtenbf  fi5r= 

fer,  fjacfel,  Ser  je  cui  in  monto  Oetaeo  illatae 
fuerint  Attius  b.  Cic.  n.  il.  3 §.  41.  2)*©lanj, 
£icf)t  ber  leuebtenben  §immcläf6rper , Phoebea 
bas  Sonnenlicht;  prima  ber  erftc  Strahl  beS 
läge*. 

Lnmpsürnm , i,  n.  ob.  -cns,  i,  f.  Stabt  in 
SERpfien.  StaB.  -cSnns , adj. ; subst.  -ceni, 
drum,  m. 

Lnmpsus,  i,  f.  Stabt  in  Xpeffalien. 

I,ampter?  eris,  Stabt  in  ©pofäa. 

Limas,  i,  m l)  mpth-  Sönig  bet  Aäftrbgoneit, 
©Tbaucr  0.  gormiä;  bal).  urbs  Lami  ■=>  jormiä 
Ör.  3)  Soljti  beS  ücrfulcS  Oc. 
lana,  ae,  f.  l)  ©olle;  *lanam  ducere  fpintten; 
nteton.  ©ollarbeit  lanae  dedita;  fprichw.  ( Ter.) 
cogitare  de  1.  sua  nur  an  feine  Arbeit  bcnlcn; 
Sprich»,  f.  caprinns.  2)  *pl.  ffiollenftoffe, 
sf  leib  er  tinctae  murice,  tonsae;  auch  *+©aum  = 
»olle;  »vellera  lanae  Schäfchen  b.  h-  bünncS 
©ewälf  am  ^immel.  Üao.  a)  lftn&rius,  ii,  m. 
©ollarbciter  Plaut,  b)  län&tns,  adj.  mit 
©olle  oerfehen,  ©olle  tragenb  capras  1. 
quibuedam  factas  esse  hätten  bei  IC.  ©oüe 
befommen  Liv. ; als  Beiname  beS  SReneniuä 
Agrippa  Liv. 

lancea,  ae,  /.  ein  langer,  in  ber  3Rittc  mit  einem 
Siemen  Berfchenrr  ©urffpiefj,  flanje. 
laue Ino,  1.  eigtl.  jcrfleifehen,  übertr.  *oerfchlem  = 
men  bona 

läneus,  adj.  |lana]  aus  ©olle,  wollen  pallium, 
*infnla,  »effigies,  in  ber  [jaubetei  Hör-  1, 
8,  30;  »meid)  Wie  ©olle,  fammten. 
Lungöbardi,  örum,  m.  germ.  Soll  auf  bet  ffieft= 
feite  ber  unteten  Slbe  Tac. 
langnefScio,  3.  (langueo  u.  facio]  abfpannen, 
glei<f)f.  einfchläfern  Cic.  legg.  2 8.  38. 
langueo,  gui,  — 2.  1)  matt  = , abgefpannt  fein 
de  eia;  »morbo,  »per  assiduos  mihi  brachia 
motus,  *flos  ift  »eit;  »languens  hyacinthus; 
»pelagus  ruhig;  stomachus  Cacl.  in  de.  cp.; 
*n.  eifrigen  flefer  eines  Suche«  f icfj  fatt  fühlen 
plenns  amator  Hör.  2)  tp.  crichlafft  u.  un  = 
tpätig,  ohne  Sifer  u.  Slcifj.  flau  fein,  bie 
Jjlügel  hängen  laffen,  erfefjlaffcn  otio,  in 
otio,  inventus,  rires;  nec  eam  solitudinem  1. 
patior  )i.  me  in  ea  solitudine  Cic.  off.  3 §.  3; 
languens  senatus,  toi,  fspea , ffavor;  vis  so- 
norum  incitat  langnentes.  Bob.  langnesco, 
gui,  3.  l)  lärpetlich  matt,  fchlaff,  träge 
werben,  nachlajfen,  abnchntcit  corpore,  se- 
nectute;  *fBon  Äranfheit  matt  werben  »Bac- 
chus in  amphora  wirb  mitber;  ’flos  weift,  »ductus, 
facies,  Iduna  Berbunlelt  fiep.  2)  geiftia  fchlaff 
u.  gleichgültig,  läffig,  lau  werben  »igmsque 


Lannvinum.  45 1 

dolorque,  f industria,  impetus  famae  et  favor 
exercitus. 

langende,  adv.  m.  comp,  [languidus]  matt, 
fchlaff,  läffig,  flau  fl.  tcla  neglegenterque 
in  hostes  mittere;  languidius  in  opere  versari; 
negant  ab  ullo  philosopho  quidquam  dictum 
esse  languidius  ein  matterer  Auüfpruch  gethan. 
languTdulns,  adj.  [dem.  B.  languidus]  (fett.)  somni 
1.  ber  Schlummer  füget  (rrmattung  Ct.  — lau- 
gnYdns,  adj.  m.  comp,  [langueo]  l)  förpertich 
matt,  fchlaff,  träge,  langfam  homines  rino, 
conviva  faft  gefättigt  Hör.,  seneptus,  »grex  (in» 
folge  beT  Sonnenhtbc),  »sopore  gefeffelt  B,  it., 
aqua  nicht  ftarf  fliefienb  Liv.,  »flnmine  languido 
Cocytus  errang,  »ventus  ruhig,  milb;  »langui^ 
diora  (milber)  vina,  *otia  träge,  fadhuc  dubios 
ct  quasi  1.  dies  (Sage4lid)t',  »quies  erfchloffenb. 
2)  geiftig  erfchlafft,  gleichgültig,  untljätig, 
läffig,  flau  philosopnus,  remissus  ac  1.  uni  - 
mus,  pax  1.  et  soluta  Tac.,  flanguidior  in  dies 
ira;  cubst.  n.  nihil  languidi  neqne  remissi;  er  = 
fchlaffenb  voluptates  Cic.  Tust-,  5 §.  16. 
Innguor,  öris,  m.  [langueo]  l)  Biattigfeit, 
Sd|laftheit,  Srmattung  corporis,  tot  hora- 
mm;  deambulatio  me  ad  languorem  dedit  hat 
erfchlafft  Ter.;  auch  franfbaftc  Schwäche  ffau- 
cium  .^leiferfeit ; »aquosus  corpore  bie  erfcfilnffenbe 
ffiafferfmht.  2)  tp.  geiftiae  Schlaffheit,  U n = 
thätigfeit,  Trägheit,  ilauheit  1.  et  desidin, 
miütumj  antiquorum  (script  orum)  langweilig-, 
feit;  afferre  alcui  1.;  »Schwermut  (nad)  itjrer 
äugern  ©tfdjeinungl  I.  et  silentium. 
l&niütus,  us,  m.  [lanioj  ßttf Itif^ung,  3o*s 
rei|ung  ferarum;  im  Silbe  pl.  ei  recludantur 
tyrannorum  ment  es,  posse  uspici  1.  et  ictus 
fbnnte  man  e«  b.  ©unben  jcrfleifdft  fehen  Tac. 
länteium  f.  lanitium. 
länlina,  ae,  f.  [lanius]  gleifchbanf. 
tlänYfTcium , ii,  n.  [lanu-facio|  ©ollarbcit. 
•linYfteus,  adj.  [lana-facio]  ©olle  oetatbeis 
tenb,  fpinneub,  wcbenb  manus,  ars,  altera 
(filia).  — »lftniger,  gern,  gernm,  adj.  [lana- 
gero]  ©olle  tragenb  grex,  pecudes,  apices 
wollene;  *cubst.  m flamm  ob.  ©ibber 
länlo,  l.  jcrfleifehen,  in  Stücfc  jerreihen  (mit 
einem  fchneibeuben  ©erfjcng,  auch  mi*  3äh"rn 
u.  Krallen)  homo  imbecillus  a valentissima 
bestia  laniatur,  alqm  dentibus,  fveBtem,  *cri- 
nem  manibus,  »laniata  (ftch  jcrfletfefienb)  manu 
genas  Verg.;  übertr.  bctunterreijjcn  carmina. 
lSnldnins,  adj.  [lanius  Sleifeherj  mensa  §en  = 
feräbanf  Suct.  Claud.  15. 
lSnlsta,  ae,  f.  l)  ffechtmeifter  ber  ©labiatos 
ren;  auch  ©anbit  Cic.  p.  Hose.  A.  §.  17  u.  1 18. 
2)  tp.  (feit.)  Aufwiegler,  Aufheber  jum  Kriege 
ob  Aufruhr  Cic.,  Liv.  [arbeitet  Wirb. 

»flÄnTtlum,  ii,  n.  [lana]  ©olle,  fofem  fte  Bet= 
lanius,  ii,  m.  JJlcifeher;  pendere  ad  lanium  B 
geichlachteten  Sieh  I’hacdr.;  bef.  {Plaut.)  Opfer  = 
f cf) l a cti t er , auch  genfer, 
lnnterna  (nicht  lat.),  ae,  f.  Saterne,  flampe. 
$ao.  lantcrnarlus,  ii,  m.  ber  flaternenträger, 
Sor  leucht  er  Catilinae  Cic. 
länügo,  Ynis,  f.  [lana]  Jlnumhaare  an  grüchten 
u.  Blättern  Verg. , fjiauin  bei  Barte«,  Bfilch 
haare  Verg.,  Säet. 

LäuüTium,  ii,  n.  Stabt  in  flatium.  ©ao.  -vinns, 
adj.;  subst.  -vinl,  örum,  in.;  LanuTinum,  i,  n. 
flanbgut  bei  flanupiunt. 

2b*  vi, 


452 


largior. 


lanx  — 

lnnx,  eis,  f.  1)  Scbüffel,  Schale  (gröjjere  u. 
tiefere,  meift  o.  3)ictaQ).  2'  SSagichalc;  bilbl. 
virtutis  umplitudinem  quasi  in  altera  librae  1. 
ponere;  libra  illa  Critolai  etc.  j.  deprimo  1). 

l. äi'idamia,  ae,  f.  f.  Proteailans. 

L&ödYcea,  ae.  f.  Stabt  in  ffliofiphrggtctt  u.  St); 
tien.  San.  Uvdictmiii»,  e,  adj.-,  subst.  -ceni, 
örum,  im. 

LAöuiedon,  outis,  in.  Sönig  o.  Iroja,  ©ater  beb 
ffStiamub  u.  brr  §eftoitc;  Laomedoutis  nurusjälu« 
rota  Or  $ieto.  l;  »Läomcdonteiis  ob  »-tiiis, 
adj.  trojanifch.  2)  -tlides,  ae,  in.  9iad)fomtue 
beb  Eaomebon,  fpriamub;  pl.  bic  Irojaner. 
iüpithuK,  i,  [töirattos]  Sauerampfer, 
läpicidu,  ae,  m.  [lapia-caedo]  Stetnmefc. 
läpYcidiuae,  arum,  f.  [lapia  u.  caedo]  Stein« 
brücke. 

lapYdärius,  adj.  [lapia]  jum  Stein  gehörig, 
Stein",  lautumiae  Stcinbrüehc  Plaut. 
lapidätlo,  ünis,  /.  [lapidoj  bab  Steinwerfen 
fit  magna  l.;  and)  pl.  — lipliUtar,  öris,  m. 

| lapido]  Steiniget,  Steinfehlcubcter  Oie. 
läptdens,  adj.  [lapia]  aub  Stein  ob.  Steinen, 
Keinem,  Stein"  murua,  imber;  tp.  (Plaut.)  1. 
sum  perfieinert  (not  Srftaunen). 
lapido,  l.  [lapia]  l)  fmit  Steinen  werfen 
alqm;  lapidata  sunt  tcmplu  2]  impers.  lapidat 
cb  tegnet  Steine,  irnbro  lapidavit  eb  regnete 
Steine  Liv. ; and)  pass.  de  caelo  lapidatum  eat 
eb  h“t  Steine  geregnet:  partic.  perf.  pass  im  n. 

m.  piuep.  alb  subst.  Steinregen  propter  cre- 
briuH  de  caelo  1.  Liv.  29,  10,  1. 

lapldöMis,  adj.  [lapia]  jieinia,  Poller  Steine 
»inontes,  »ager,  »corna  fteinpart,  *pania  ftein; 
artig,  janbig. 

ISpillus,  i,  m.  [dem.  0.  lapia]  Stein  dfeit  »cre- 
pitantibua  uuda  1.;  »mos  erat  antiquus , mveis 
atriaque  1.,  bia  damnare  reoa,  illia  absolvere 
culpä;  »Libyci  Marmorftüdchen  }u  gnffböben; 
bef.  ©belftein,  ©efebmeibe  »nivei  viridesque; 
»caria  aurea  onerare  1.;  fpendebant  ex  auribua 
inaignea  candore  et  magnitudine  1. 
lapia,  Tdia,  m,  1)  Stein,  bibulua  Sanb  . I8itnb= 
ftein;  Pariua,  Phrygius  Marmor;  vaiii  Mojail« 
ftein^en;  ardens  Meteoxftein:  fundä  mittere  la- 
pidea;  eminua  glande  aut  lapidibua  pugnare; 
»1.  candidiore  dient  notare  ben  lag  alb  einen 
alfidlidien  notinen;  sine  lapide  cSietnwutf).  2) 
gnbbej.  a)  Meilenflein,  begleichen  an  ben  ipeer« 
ftrajjeu  bei  ie  1000  Stritten  (=■  eine  Tiinufdje 
Meile)  ftanben  easo  ad  quintuni  1.;  intra  viceai- 
mum  1.  6)  ©renjfiein.  c)  »©tabfiein.  d) 
»ßbclflcin,  ©erle.  e)  Stein  ob.  fteinerncr 
tritt,  auf  »eitlem  bn  ©räco  ftanb,  wenn  Slla« 
ben  pcrlauft  würben;  bal).  tp.  duo  tribuni  empti 
de  I bcftochen.  f)  »jieinerner  Xifdj.  albus  aub 
weijjem  Marmor.  3)  tp.  a)  (Om.)  alb  Schimpf" 
wort  tropf,  Jtlof}  quid  atas,  1.?  nisi  essem 
L;  *1.  eat  ferrumque,  quicumque  etc.  b ) fprichw 
verberare  lapidem  fid)  ocrgeblid)  bemühen,  loqui 
lapidea  hatte  SBorte  gebrauten  Plaut,  e)  iurare 
Iovem  1.  f.  iuro  2)  a). 

Laplllta,  ae,  m.  ein  fiapitlje  Ob.;  f.  heroiua 
l’rop.\  pl.  (*gen.  Lapithum  ft.  -arum)  bie  2a« 
Pilsen,  rofjeb  theffalifcheb  ©erguolt,  geinbe  ber 
ßentauren.  tan.  »-thaeu»  u.  »-tbeYus,  adj. 
Inppa,  ae,  /'.  Klette. 

lapalo,  önia,  f.  [1.  labor]  bab  ©leiten,  bie  91ei* 
gung  jum  jall  Cie.  Tusc.  4 g.  28. 


lapso,  I.  [inlens.  b.  1.  labor]  wanfen  »Priatnus; 
faauguiue  auo  et  lubrico  paludum  lapsaute». 
lapau»,  us,  m.  [1.  labor J 1)  jebe  glcitenbe  u. 
allmähliche  ©ewegung,  j.  58.  ber  giug  ber 
Sögel,  ber  2auf  beb  ffiafjerb,  bnb  JRaultn  beb 
SBeinftodb,  »bie  ©ewegung  bn  Stnne,  * bab 
Schlüpfen  bn  Solange,  »rotarum  roOenbe  Stöber; 
aud)  fbab  Schwimmen  occulto  1.  ud  molem 
usque  penetrabant.  2)  bab  ©leiten  ltad)  unten, 
ber  gall,  Sturj  auatinere  ae  a L,  terrae,  »equi 
3)  tp.  ©erfelien,  gepltritt,  grrung,  multi 
populäres  Serftöfee  gegen  bie  Popularität;  »b 
omni  1.  cobibere  temeritatem. 

»fläquear,  äris,  «.  — lacunar.  tau.  lSqueätas 
adj.  mit  getäfelter  Ärbcit,  bef.  mit  einer 
getäfelten  tede  oerfe^cn,  getäfelt  lew- 
jilum  auro;  tecta  ([[immer)  Enn.  b.  Cic.,  Uor.\ 
»antra  topkis  et  pumice  vivo;  feenationes. 
laqueua,  i,  m.  1)  Strid  alb  Sd)(ingc,  Sdilinge, 
bef.  jum  ©r^ängen  ob.  ©rbroffcln  collum  iuserere 
in  laqueum;  frangere,  »premere  gulatn  laqueo, 
»laqueum  nectere,  1.  inicero,  fcervicibus,  *U- 
queo  captare  feraa,  alqm  laqueo  dependentem 
invenire ; infumiam  laqueo  iburcfi  ßrbänaen 
finierunt  Tac.\  »non  mortis  laqueia  expeoie* 
caput;  im  Silbe  cum  M.  Antonius  — illam 
beluam,  iudicii  laqueoa  dedinantem,  iam  irre- 
titam  tenerct.  2)  tp  gallftrid,  galle, 
Scbünge  (pl.)  interrogiitionum,  legnm;  Stoi- 
coruin  trügerijdie,  nnfängliche  Schlüffe;  in  laqueos 
ae  induere;  verbi ; »ad  1.  cautior  esae  tuo«; 
fnumquanmo  boB  artisaimoa  1.,  ai  aolvere  uegu- 
tur,  abrumjjamlf 

Lär,  Läria,  m.  1)  nteifl  im  pl.  bie  2aren,  re- 
imidje  Schuhgottheiten  ber  Mege,  beb  2anbe«, 
bef.  abn  beb  $aufcb,  alfo  fjaubgöttcr,  root)l 
Ihätige  fflciftn  bet  ©nftorbenen  aedes  Larium. 
Lar  um;  *fL.  domeatici,  privati,  patrii,  ( Lk ) 
permarini,  »rurales,  agri  custodes,  (Plaut.)  L 
familiaris,  L.  viales,  ( Suet .)  compitales,  cubi 
culi.  2)  tp.  ^»auä,  fflohnung,  §erb  tedo, 
mensü,  1.  recipere;  ad  1.  suum  (reverti)  liieret, 
feine  lare;  relinquere,  »deeerere  larem  weg 
giehen;  »pelli  lare  »ntricben  werben,  »patrius, 
»aptus,  familiaris  (traulichn),  »certus,  »parras 
pauperum,  »mutare  L.  et  urbem;  *p.  bnSoh: 
nung  ber  Sienen  aub  cera  fovere  larem;  *o. 
Peftc  ber  Sögel;  *P.  einer  philofophifdien 
Schule  ob.  Sette,  quo  me  1.  tuter  welcher 
Schule  ich  angehöre  Hör.  tp.  1,  1,  13. 

Liira,  ae,  f.  Iod)tcr  beb  glugflottcb  fltmo,  P 3» 
piter  wegen  ihrer  ©efchwähigleit  bet  [Junge  bc 
raubt  u.  in  9iom  alb  Muta  ob.  Tacita  »erehrt  Or. 
lardum  f.  laridum- 

Lärentälia,  ium,  n.  gefl  ju  ©hren  ber  Sicca  £a 
rentia,  ©attin  beb  Ritten  gauftulub,  welche  beit 
giomulub  u.  9iemub  erjogen  haben  foO. 

Lare»,  ium,  f.  Stabt  in  SRumibien  Sali. 
lnrgb,  adv.  m.  (por--  u.  nachfl.,  bicht.)  romp  u. 
nt.  sup.  [largus]  reichlich,  oiel,  freigebig  1 
copioaeque;  inittit  homini  munera  satis  1.  ad 
usum  domeaticum;  1.  eifuaeque  donare;  1.  atque 
bonorifice  promittere;  faenatus  consultum  1. 
factum  mit  großen  fjugeftänbniffen;  ipöt  L (weit 
procedere.  — larglfYcua,  adj.  [largus  u.  faeio| 
ifclt.)  reichlich  Pacur.  b.  Cic.  de  or.  3 §.  157- 
— largtlöquUH,  adj.  [largo-loquor]  Pielte 
benb,  gefchwähig  Plaut, 
largior,  dtp.  1.  [partic.  perf.  pass,  largitus  Jib. 


largitas  - 

imperf.  largibar  ]’rnp .]  1)  rcid)Iid)  geben, 
fchenten,  fpenben,  mit:,  Der*,  auäteilen 
(gern,  au#  cigcnnühigcn  2lbfid|ten  u.  ju  poli* 
tifcf)en  ^tocdrn)  alcm  alqd,  tin  servos  quan- 
tam  aderat  pecuniae,  corrumpere  plebem  Iar- 
gnindo;  cx,  de  alieno;  largiendo  burd)  ©C* 
ftedjung.  2*  fp.  au«  Siberalität  Berleiheu, 
febenfen,  gewähren,  cinräumen  alcui  ciTi- 
tatem,  'konores,  populo  libertatem,  patriae 
suimi  sanguinem ; alqd  inertiae,  plnBculum 
amori;  videte  quid  vobis  largiar;  frei  pubiicae 
iniurias  Beweiben. 

largitas,  ätis,  /.  [largus]  9ieidjlifbfeit,  reich* 
Iid)e  TOenge,  Jreigebigfeit  nimm  1.  aut  par- 
simonia  Ter.,  munens,  terra  fundit  fruges  rum 
tnaxima  1.  - lurglter,  adv.  [largus ) reichlich , 
in  reichem  SRafje,  Biet  peccare,  auri,  argenti 
Plaut.-,  I.  posse  etc.  f.  possum  2);  -fquibus  ex 
r bua  1.  erat  consccutus;  fin  quibus  (Graecis 
disciplinis)  praestabat  1. 

largitio,  önis,  f.  [largior]  1)  reichliche  Hu#> 
ieitung,  ba«  Scheuten,  Spenben  b ©oben, 
Sreigebigfeit  in  eigennügigcr  9lbfid^t , bat). 
bi#W.  ©eftedjung  aedilicia,  in  civeB,  priratae 
ac  pubiicae,  largitione  benevolentiam  nlcis  con- 
sectari,  liberalitatem  ac  benignitatem  ab  ambitu 
et  1.  seiungere,  facere  magna*  1.,  corrumpere 
tribum  turpi  1.,  fl.  latronum  (an  bie  ic.)  fit; 
Lentulu*  spe  exercitus  ac  provinciarum  et  regum 
appellandorum  largitionibus  (burch  bie  9lu#fi(^|t 
auf  jc.)  moTetur  Cae».  b.  c.  1,  4,  2;  meton  bie 
Spenbenlaffe  Eutr.  2)  überh-  Verleihung 
civitatis  (beb  Bürgerrechte#);  aequitatis  grroei* 
fung  bet  ic. 

largitor,  öris,  m.  [largior]  ©ugtciler  B.  reich* 
liehen  ©oben,  freigebiger  Spenber  aus  eigen* 
nüpiger  flbficht,  bei.  ©e  fl  cd)  er  pecuniae,  praedae; 
tribus  illius;  Lentulus,  1.  et  prodigus  bet  burch 
ocTfchmenbcriiche  Spcnbcn  an  ba#  Sol!  um  beffett 
©unft  gebuhlt  hat. 

largus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  freigebig 
homo;  subst.  duo  sunt  genera  largorum , quo- 
rum  alteri  prodigi,  alten  liberales;  f largus 
animo,  promissis  willig,  rafcf);  *manus.  2)  reich* 
lieh,  im  Überfluß  sol  terra»  1.  luce  complevit, 
Tino  largiore  uti,  fvini  usus,  copiam  quam  lar- 
gissimam  facere,  fcommeatus , 'fimber,  *vina, 
•herbae,  'mnnera,  *aether  weit  auSgebreitet, 
*opum  reich  an. 

liridum  ob.  larduni,  i,  n.  Speef. 

I.ürinum,  i,  n.  Stabt  in  Samnium,  j.  Larino  im 
92eapotitanifchen.  Xao.  LArinas,  ätis,  adj. ; subst. 
•ätes,  ium,  m. 

Larissa  (Lärisa),  ae,  f.  1)  Stabt  in  Styflalien. 
XaB.  ‘LArlssaens,  adj  ; subst.  -sacl,  örum,  ob. 
-senscs.  ium,  m.  2)  L.  Cremaste  Stabt  in  if)ef* 
fatien.  8)  eine  Sutg  in  Slrgo#. 

I.Arias,  ii,  m.  See  in  Oberitalien,  j.  Lago  di 
Como . *litus 

Lars,  ti»,  m.  (etrugfifch)  $err,  Sürft. 

)Arü»  =*  larra,  ro.  f.,  Plaut.  XaB.  lärnätus, 
adj.  belfert  Plaut.  — larra,  ae,  /.  [Lar]  1) 
fflefpenft,  quälenber  ©eift  eine*  Verdorbenen 
Plaut.  2)  (feit.)  SDlable  ber  Schaujpieler,  SarBe 
imit  bem  ülebcnbegrijfe  bc#  §äfelithenl  Bor. 
lasnuum,  i,  n.  [laaavov]  Äodjgefchirr  Hör. 
lascirla,  ae,  f.  [lascivuB]  1)  in  befferm  Sinne 
auägelaffene  fiuftigteit,  gröhliehteit,  Sltut* 
Wille,  Sehölerei  hilaritas  et  1.;  ut  nudi  iu- 


— latebra.  453 

venes  per  lusnm  et  1.  currerent;  in  iuvenale* 
lusus  lasciviamque  versi;  ludus  et  1.;  piscium 
Pacur.  b.  Oie.;  -fpriorem  1.  repetere  (B.  ben 
Xelphinenl;  tp/.  elegorura;  fdjerjh-  (Plaut.)  vir- 
garum.  2)  in  üblerem  Sinne  ftuSgelaffenheit, 
Üngebunbenheit,  Übcrhebung  gegen  bie  fflöt 
tcr,  lodere  2eben#wei[e,  Jlu#fd)meifungen 
1.  a robis  prohibetote;  quos  soluto  imperio 
licentia  atque  1.  corruperat;  fnobilium,  fper 
dita;  B.  Stil  recens  haec  1.  (©ejierthein  doli- 
ciaeque  Quint.  [taffen,  luftig  Plaut. 

Iftscmbundus,  adj.  [lascivio]  : »weifelh  i aubge* 
lascirlo,  4.  [lascivus]  1)  im  befferm  Sinne  an#* 
gelaffen  u.  luftig  fein,  feböfern  licet  nunc 
1.;  ’agnus  fugfi  luftig  fort;  angues  lasci- 

yientium  piscium  modo  exsultasse;  plebs  1. 
magis  quam  xaevit.  2)  in  üblerem  Sinne  un* 
gebunben,  übermütig  fein,  (ich  überheben 
plebs  nimio  otio  lasemens;  luxu. 
lasclTiis,  adj.  m.  comp.  u.  tsup.  1)  in  befferm 
Sinne  ludig,  auSgelaffen,  fröhlich,  heiter, 
fchalfhaft  *eapella,  *pueri,  *puella,  *lasci- 
vior  haedo,  *amores  ber  Siebe  lofe#  ©etönbel, 
carmina,  *Terba,  *Licentia,  *aetas,  *hedera« 
üppig  rantenb.  2)  im  üblen  Sinne  übermütig, 
ungebunben,  untüchtig  'amores,  foscula, 
tlasciTissimae  picturae,  (fpät)  ingenium.  mini- 
steria;  o.  lichter  tönbclnb,  fpielenb  ÜTidius 
utroque  lascivior  Quint. 

lSserpicTfer,  fera,  ferum,  adj.  fiaferpicium 
feine  ©flanje,  au#  welcher  loser  <Xeufel#brecf) 
lontmt]  tragenb  Cf.  7,  4 

lasst  Indo,  tnis,  f.  flassus]  91bfpannung,  ®r> 
mattung  bet  Sräfte  cursu  ac  1.  exammatus, 
lassitudine  confici;  nulla  1.  impedire  officium 
et  fidem  debet;  fba#  SOlübemerben  sine  1.  rim 
frigoris  sum  perpessus;  sedendi. 
lasso,  l.  [lassus]  matt,  fcblaff  machen,  ab* 
fpannen  *alqm,  ’corpus,  ’brachia,  bilbl.  fne 
iudicum  intentio  lassaretur. 
lassul  ns,  [dem.  0.  lassus]  matt  nimio  e labore 
Cf.  — lassus,  adj.  matt,  abgefpannt,  er* 
fehöpft,  fehlaff  opere  faciendo  Plaut.;  animus 
Ter.;  itinere  atque  opere  castrorum  et  proolio- 
ruin  fessi  lassique  crant  Sali.;  *ab  indomito 
equo;  *m.  gen.  animi;  sit  modus  lasso  maris  et 
yiarum  militiaeque,  * lasso  (gebeugt)  papavera 
collo;  ’stomachus  jchmach;  faurae  j.  infractus 
1);  *aures  (burch  ffleitfehmeifigfeit);  + quasi  1.  et 
effeta  natura. 

lätf,  adr.  m.  comp.  u.  sup.  [latus]  breit,  weit 
longe  lateque,  I.  longeque  Weit  u.  breit;  1.  do- 
popnlari,  regnare;  1.  is  locus  resta^nat,  1.  pa- 
tere  f.  pateo  2),  latius  vagari , igms  magnitu- 
dine  venti  latius  serpit,  exercitum  latius  distri- 
buere,  fama  latius  percrebruit,  latius  cresccre; 
oeenpari  latius  (in  weiterem  Umfange)  imperii 
fine»;  fignes  1.  (in  einem  weiten  UmtreiS)  osten- 
dit;  fGermaniae  latissime  victor;  *princeps  1. 
tjrannus  (fiipcspfia)»);  *locus  1.  arbiter;  übertr. 
a)  fidel  bonae  nomen  latissime  manat;  1.,  latius, 
latissime  patet  alqd  f.  pateo  2);  'latius  (per* 
fdjwenbcrifd))  opibus  uti,  feuiua  famae  latius 
consuletur,  +iure  latius  uti,  fsanguis  latius 
(ftärfer)  manare  coepit.  6)  weitläufig,  au#* 
führtid)  fuse  lateque  dicere  de  alqa  re,  latius 
loqui,  perscribere,  *1.  referre  primordia  gentis. 
lfitehra,  ae,  f.  [lateo]  1)  bag  ©erftedt*,  ©et* 
borgrnfciu  in  quibus  (balneis  publicie)  quae 


454 


latebricola  — latrina. 


1.  togatis  liominiliua  esse  possit;  tl.  imminent» 
exitium  differebat.  2)  Sd)Iupfminf  el,  ©er  = 
fted,  geheimer  ^uftwc^töort  eripere  se  Bal- 
tibus  ac  1.;  se  latebris  occultare;  fsilvarum 
latebris  se  occulere,  pl.  fmontium;  »animae 
bet  innere,  »erborgene  SBoljnfifi  beä  2cbenä;  *teli 
bic  Steile,  ido  bet  ©feil  fid;  Ijiucinboijtcnb  gleich'- 
fam  im  Körper  »erftedt.  2)  tp.  a)  Sluäfluef)t, 
.'gintettpür,  Entfdjulbigmig  in  latebram  se 
conicere,  latcbiam  habere,  »vitiis  latebram 
dnre,  »caecis  obscura  1.  verba.  6)  Schlupf» 
minfcl,  3uflucht  überl).  in  animis  hominuni 
tantite  1.  sunt  tantique  recessus;  latebra  obscu- 
ritatis.  — lätebrYcöla,  ae,  in.  [latebra  u.  colo] 
einer,  bet  in  gemeinen  Kneipen  jid)  herum 
treibt  Plaut. 

ütebröse,  adv.  [latebrosus]  hcimlief)  Plaut.  — 
lütehrösus,  adj.  | latebra]  »oller  Sdjlupf* 
minlel,  »erftedt,  geheim  eia,  locus,  ’flumen, 
»pumex  porös, 

Uitens,  tia , adj.  [partic.  b.  lateo]  unfid)tbar, 
»erborgen  "saxa,  res,  »causa.  — latenter,  adv. 
Ilateo]  »erftedt,  hcintlid).  — läteo,  tui,  — 2. 
[Wdäem.  li’&ojj  l)  »erborgen,  »erftedt  fein, 
irgenbtno  fteden  in  occulto,  in  tenebris,  in  Bilvis 
abditus,  »anguis  in  herba,  (fpät)  intra  muros; 
id  in  an i mis  hominuni;  *sub  classibus  aequor 
=■  ift  mit  Schiffen  bebedt;  *m.  bl.  all. ; ’animi 
latentes  sub  vulpe;  fiep  »erftedt  galten,  um 
nicht  »or  ©erid)t  ju  erfd)eitten  CYc.  p.  Quinct. 
§ 74.  2)  tp.  a)  »unbemerft  u.  im  ftiltcn 

leben  bene  qui  lutuit,  bene  vixit  Ov.  b)  fid)  er, 
geborgen  fein,  »portus  ift  gegen  bie  SBinbe  ge- 
fdjüpt;  apud  alqm;  sub  uinbra  amicitiae  Rom. 
i.to.;  sub  illius  umbra  Phiiotas  Curt.\  vitia 
morum  sub  umbra  eloquentiae  Just.  8)  »cr  = 
borgen  ob.  unbetannt  bleiben  ut  nullum 
fortius  factum  1.  posset;  ei  quid  forte  lateret 
übcrfeljcu  mürbe,  ihm  entgegen  foHte.  3näbef. 
»erborgen,  eilt  ©cl)eimniä  fein  latere  arbi- 
trabautur,  quae  cogitaverant ; »fulqd  alqm. 
ISter,  eris,  m.  3if8£l.  Sie^elftcin;  ipridjm. 
lavare  laterem  = fiel)  Btrgebltd)  bemühen  Ter. 
$a».  dem.  IStercülus  (läterlcülus  Caes.  b.  c.  2, 
»,  2),  i,  in.  3tEgelfleitt,  ©adftein;  tcoWecf. 
murus  instructus  1.  coctili;  eine  8lrt  Sa  dt»  er  1, 
©linfe  Plaut. 

l.ätörerisls,  röm.  Setnome  in  ber  gens  luventia. 
lÄtertclus  (nicht  -tius),  adj.  [later]  auä  3 ' c 9 c i n 
gematzt,  3* C 0 * I = murus;  quam  urbem  1.  ac- 
cepisset  Aug.  b.  Suet.  Aug.  29;  subst.  n.  sing. 
3iegelmert  Caes.  b.  c.  2,  9,  3.  — lätericölus 
f.  laterculus.  [pinum. 

I.utcrium , ii,  n.  Sonbgut  beä  D.  Eicero  bei  ?lr= 
laterna  etc.  f.  lanterna  etc. 
latesco,  3.  [lateo]  fid)  »etbergen  Cic.  Arat.  385. 
lätex,  Ycis,  m.  jebe  glüffigfcit,  j.  S.  ääaffet 
(pl)  occulti,  »securi,  »copia  laticum  ber  Rlüffe, 
*meri,  »Lyaeus  ob.  Lenaeus,  »laticum  honor 
Säein  ju  Ebrcu  ber  ©älter  auägcgoffcn;  and)  »bl. 
1.;  »Dl  Palladii. 

l.atiäiih,  Lätinr,  Lätiaris  etc.  f.  Latium. 
lülTböliim,  i,  n.  [kteo]  ©erfted,  Sd)lupf  = 
tuinfel,  gern,  im  pl.  für  ©lenfd)cn  u.  Tiere; 
übertr.  doloris  mei. 

fUtTclärlus,  adj.  [latus  tt.  clavua]  mit  einem 
breiten  ©urpurftre ifen  »erfe^en,  tribunus 
ber  eine  Tunifa  mit  einem  foldicn  ©urpurftreijen 
trägt;  and;  subst.  sing.  u.  pl. 


Latinae,  Lätinö,  Lätinl  etc.  f.  Latium, 
lätlo,  önis,  f.  [fero]  baä  Sringen,  baf).  a ) 1. 
auxilii  §ilfeleiftung.  b)  1.  legis  S? or{d)lag 
ju  einem  ©efepc.  c)  1.  suffragii  baä  Stimmen, 
Sotieren,  baä  Stimmrecht, 
lutito,  l.  [intens.  ».  lateo]  fid)  »erftedt,  »er.- 
borgen  holten,  bei.  um  nid)t  Bor  ffletidjt  ju  et 
fdieiiten;  errang  latitansque;  *m.  all. 
lätitüdo,  Tnis,  f.  [latus]  1)  ©reite,  Suäbci) 
ttung,  ©rö&e  fossae,  fluminis,  silvae,  regionuni, 
possessionum j aud)  eine  fid)  toeitfjin  er: 
firedeitbe  ©egenb.  2)  tp.  a)  breite  9tn*= 
Sprache  verborum.  b)  tgiille  ber  Tarftdluni). 
l.atitim,  ii,  n.  2anbfdjaft  in  3talien  jioiidjcn  Stm 
riett  u.  Kampanien,  mit  ber  ^auptftabt  3iom;  un 
eigtl.  a)  = Latini;  ius  Latii.  b)  = Latinitas. 
^tier».  1)  »Lätiälis  ob.  -ärls,  e,  adj.  ju  SJatium 
gehörig,  bef.  luppiter  L.  al«  Sorftehcr  bei  Sa 
tinerbunbeä;  !)'«»■  subst.  Latiar,  äris,  n.  b<r; 
5eft  beä  3upiter  fiatiariö.  2)  Lat  ine,  adv.  Io. 
tinifd),  lateinifd)  loqni,  dicere,  bene  L.  loqui, 
pronuntiare ; scire  Katein  »erftehen,  nescire,  obli- 
visci;  L.  (in  latein.  Spradje'i  docere  philosophiato, 
reddere  ins  äatcinifdjc  überfegen.  3nibef.  ai 
lorreft,  gut  lateinifd)  loqui,  dicere.  6)  gt 
rabe  heraus,  offen,  mie  unfer  'beutfth  reben’ 
plane  et  L.  loqui,  auch  cl)rlid),  bud)fiäbltd) 
ohne  Übertreibung,  mie  mir  fagen  'gut  beutfth’ 
L.  ine  scitote,  non  accusatorie  loqui.  3)  Lite 
niensis,  e,  adj.  = Latinus;  subst.  Lntinicnset. 
>=■  Latini.  4)  LätinTtas,  atis,  f.  bie  Eigenidjai; 
cincä  Latinus,  u.  jroar  a ) reiner  Stuäbrud  in 
ber  lateinischen  Sprache,  gute  Satinität 
51  = ius  Latii  baä  iateiiiifcfje  Siecht,  bai  po 
titifche  SiechtboerhöltniS  ber  üatinet  (fpätcr 
auefj  anberct  Slölterfdjaften,  bie  ben  Satinern  gleich 
gcftcDt  mürben)  im  röm.  Staate,  uermöge  befien 
fie  eine  SJiittclftufc  jtoifdjcn  ben  Sürgcrn  u.  ben 
©cregrincn  bilbeten.  5)  Latinus,  adj.  lingus, 
nomen,  ria,  convertere  in  Latinum  in?  Siateini'cbe 
überfeben;  feriao  L.  ob.  bl.  Latinae,  ärum,  f. 
baä  lateiniid)e  ffiunbeäfeft  im  grütjling,  au  roelchcm 
bem  3upiter2atialiä  auf  bemalbamicpenSergc  geop- 
fert matb.  ®a».  subst.  Latinus,  i,  m.  a)  ber  üatincr, 
Semohttet ».  Satium;  pl.  bic  Satiner  im  eigentlichen 
Sinne  ob.  Seute,  bie  baä  ius  Latii  hatten;  Prisci 
j.  priBcuB.  5)  alä  nom.  jnr.  König  bei  Sauren» 
lter.  6)  »LStius,  adj.  = Latinus;  biätu.  — römiilh. 
Latmns,  i,  m.  ©erg  in  Karien.  $ao.  »Lat- 
mius,  adj. 

Lato,  us,  f.  [/f  jjtojI  ob.  gemöhnlich  in  ber  latein.  gönn 
Lätöna,  ae,  f.  iodjter  beä  Titanen  Göuä  u.  bet 
©hS6e,  ».  3upiter  Uimter  beä  TlpoIIo  u.  ber  Tiana 
$a».  1)  »Utöis,  fdis,  f.  a)  alä  adj.  b)  aU 
subst.  = Tiana.  2)  »Lutölus  ob.  Letelns,  adj.; 
subst.  =•  SlpoHo  ob.  Tiaua.  3)  ’Lätöuigena, 
ae,  comm.  Kinb  ber  Üatona  SlpoHo  ob.  Tiana. 
4)  * Lätoulus,  adj. ; subst.  Latonla  =•  33iana. 
6)  ‘ Lätoiis,  adj.  — Latoius. 
l.atohrigi  f.  Latovici. 

lätömtae,  Lätöna  etc.  f.  lautumiae,  Lato  etc. 
lüt«r?  öris,  m.  [fero]  Sllltragft eilet  legis,  rogu- 
tioms.  [^etoetter. 

Latovici,  örum,  in.  german.  Soll,  Siadibaien  ber 
lütrütor,  öris,  m.  |l.  latroj  »ber  ©eilet  «= 
$uitb,  Anubis  (mit  einem  Iguubätopfe  abgebilbrt). 
— läträtus,  us,  m.  [1.  latro]  baä  ©eilen;  »tres 
edere  latratus  breimal  anfchlagen.  [Klo alt 
lütrina,  ae,  f.,  [jfgj.  auä  lavatrinao.  lavo  8 b tritt, 


latro  — laureatus. 


455 


1.  lätro,  l.  1)  bellen,  *latrans  bet  Seilet,  bet 
£iunb;  auch  anbellcn,  B.  §unben  *alqm,  *cer- 
vinam  pellem  in  aula;  übertr.  *8tomachus  la- 
trans  Bor  junget  hturrenb;  *multis  circum  la- 
trantibus  (toben)  undia;  b.  Wenigen  fchmöhen, 
unfet  'an(d|ltaujen’  opprobiis  dignum  Hör.  sat. 
2,  l,  86.  2)  tp.  a)  heftig  eifern,  fdjreien, 
(djclten,  bej.  b.  einem  feplechten  ©ebner  u.  Sht* 
bulißen  L oratorea,  non  loquuntur:  ad  cleps- 
ydram;  *rumperis  et  1.  nerfcpreift  bief)  b)  * b e l - 
lenb  ^öten  laffen  verba;  audj  ‘huftenb, 
fieh  röujpernb  ein  3ei<hen  geben  seit  cui 
latretur. 

2.  latro,  önis,  m.  1)  (Plaut.)  3Ä  i e t f o l b a t , 

Sölbner  conducere  1.  2)  ©traßenräuber, 

©Jcgelagerer,  oft  im  ®gj.  ju  hostes;  nt.  gen. 
bet  beraubten  Setfon  omnium  gentium,  serva- 
torum  meorum  Curt .;  B.  SBolf  Phaedr auch 
♦bet  (im  Hinterhalt  laucrube)  3äger.  Sao.  A) 
lätröcYnium,  ii,  n.  1)  ©äubetei,  Straßen* 
räuberei  itinerum  atque  agrorum  (auf  bet 
fianbftraßc  u.  bem  Sanbe),  oppidorum  et  fanorum 
(in  it.);  fnrta  et  l.j  and)  Seeräuberei  Liv., 
Just.;  Staub*,  ©lünberungS  jug ,1.  magis  quam 
belli  inore  concuraabant;  latroeiniis  magis  quam 
insto  bello  in  Bruttiis  gerebantur  res;  pugna 
latrocinio  magis  quam  proelio  similis;  infer 
patriae  bellum,  exsulta  impio  1.  (©anbitenlrieg). 
2)08.  Spi$büberei,  ©äiife  furtim  et  per  l.j 
latrocinio  tribunorum.  2)  ©äuberbanbe  iste 
unus  ex  tanto  1.;  1.,  non  iudicium;  is  sibi  ne 
in  latrocinio  qnidem  relinquit  locum.  B)  13- 
tröetnor,  dtp.  1.  1)  (Plaut.)  als  ÜJlietfolbat 
(Pienfl  tpun  regi.  2)  Straßenraub  treiben. 
C ) lätruncölus,  i;  m.  gemeiner  Straßen* 
täubet,  Sanbit;  pl.  »tStein  im  ©rettfpiel. 

lätämlae  f.  lautumiae. 

1.  lätus  f.  fero. 

2.  latus,  adj.  m.  comp.  n.  sup.  1)  breit  via, 
flumfn,  fossa  quindecim  pedes  1.,  *umcri:  fab 
umeris  bieitftbulterig ; fubst.  *crescere  in  latum 
in  bieSteite.  2)  überl).  weit,  groß,  geräumig, 

ebel)nt,  non  großem  Umfange  locus,  regnum, 
nes,  spatium,  *campi,  *aequor,  tgloria  Weit 
Berbreitet,  flatior  ex  incerto  metus.  3nSbef.  a ) 
bet  änSfprarfic  und)  breit,  subst.  cuius  tu  iUa 
lata  iraitaris.  6)  b.  bet  Siebe  breit,  weitläu* 
fig,  ausführlich  oratio,  dispntatio,  latior 
quaestio;  tgebantenreid)  1.  et  magniüca  et 
excelsa  oratio,  c)  latus  ut  in  circo  spatiere 
mit  roeiter  loga  Hör.  sat.  2,  3,  183. 

3.  Utua,  äris,  n.  1)  bie  Seite  am  menfthlichen  ob. 
tierif(f)cn  Körper,  lateri  adhaerere  gravem  do- 
minum ihnen  auf  bem  Kincfen  ftbett ; non  discedere 
a latere  alcis;  (Just.)  lateri  alcis  haerere,  iunc- 
tum  esse  jmbm.  nicht  B.  bet  ©eite  gehen;  offendit 
te  circumfusa  turba  1.  meo;  *accommodare 
ensem  lateri;  dolor  lateris  ob.  •laterum  Seiten* 
Bethen ; ‘artifices  lateris  in  Seitenbcmcgungen  =■ 
Sanettänjer  Oe.  *mntare  1.  ftth  auf  eilte  nnbere 
Seite  legen;  tegere  1.  alcis,  ♦alcui  jmbm.  }Ut 
Seite,  neben  jmbm.  gehen;  patriciis  iuvenibus 
saepserant  latera,  regi  praetor  Achaeornm  et 
unus  ex  purpuratis  1.  cingebant  Liv. ; munire  1. 
a domesticis  hostibus,  so  admovere  lateri  alcis 
Curt. ; *dare  1.  nudum,  *obdere  1.  apertum  alcui 
bem  öSegner  eine  ©löße  geben  ; 1.  tecto  discedere 
mit  heiler  Saut  baBonlontmen  Ter.;  n.  bet  näcf|* 
ften  Umgebung,  Ser  trauten,  intimen  Jrcuu* 


ben  insontes  ab  latere  tyranni;  feum  ab  1. 
ipsius  peenniä  sollicitaret  hostis;  tttSbef.  a) 
+8crwanbtfchaft,  Seitenlinie  a meo  tuoque 
1.  b)  bef  in  ©ejug  auf  ben  ©ebner,  bie  Seite  als 
Stp  ber  Sebeitäfraft  u.  Stärle,  ©ruft,  Bungen, 
über!)  jur  ©ejeithnuitg  ber  Kraft  ex  1.  et  lacer- 
tis;  vocis  sonus,  latera,  vires;  voce  magna  et 
bonis  1.;  quae  vox!  quae  1.1  *si  ventri  bene,  si 
lateri  est  pedibusque  tuis.  c)  *2eib,  Körper 
latus  summittere  in  herba;  1.  fessum  longil  mi- 
litifi;  metiri  1.  ben  SBuef)«;  auch  *>•  ber  ©erfon 
fclbft,  hoc  latus  'mein  Haupt’  = hie  ego  Hör. 
carm.  3,  10,  20.  2)  total,  bie  Seite  eine®  @cgen* 
ftanbeö,  Seitenfläche,  fjlanle  unum  castrorum; 
ab  utroque  viao  1.;  insulae  unum  1.  est  contra 
Gallium;  fAfricam  eodem  1.  sitam;  *dextrum 
domus;  *prora  undis  dat  1.;  bie  glante  eine« 
fttieg-Mseete«  dextrum;  disponere  equites  ad  1. ; 
ex  itinere  nostros  1.  aperto  aggressi,  circum- 
venire,  ad  1.  apertum  hostium  constitui,  ab 
latere  alcui  incurrere,  fa  lateribus  circumve: 
niri;  and)  ox  lateribus  aggredi,  fex  latere;  *quod 

1,  mundi  fiimmetögegenb  Hör.;  *finitimum  Boreae 
— lalle  3°ne.  ®ao.  dem.  *13tuscfilnm,  i,  n. 
(feit.)  bie  l leine  Seite. 

luudältTlis,  e,  adj.  m.  comp,  [laudo]  1 oben 8* 
tnett,  glüdlich  ju  preifen,  preiämürbig 
orator,  vita,  carnien  Hör  $an.  laudäbllltiör, 
adr.  löblich,  lobenswert  Cic. 

laudiltio,  önis,  f.  [laudo]  bie  fiobrebe,  2ob  m. 
gen.  subj.  u.  obj.  3n«bef.  a)  ein  Bor  ® erich t 
abgelegte«  lobenbeb  Seugni«.  b)  Sobrebe  auf 
einen  Serftorbenen,  Beicheitrebe.  c)  rhet.  t.  t. 
überh-  ßobtebe  genus  laudationis  ob.  61.  1.  — 
genus  demonstrativum,  f,  demonstrativus. 
d)  ein  B.  beit  ©tooinjbcmohnern  nach  Sinnt  ge* 
fchidte«  günftige«  3cugniä  für  ben  Statthalter, 
eine  Ärt  jantabreffe. 

laudätor,  öris,  m.  [laudo]  Sobrebner,  fiob  = 
bubler  rerum,  *formae,  *temporis  acti  se  puero 
Hör.  a.  p.  173,  *verus.  3n8bef.  a)  ber  ein  loben* 
bc«  3eu8ni8  füt  imb.  not  (Bericht  abgiebt. 
6)  fieichenrebner.  $ao  landätrix,  icis,  f.  Bob* 
rebnerin,  'Jlnpreijerin  vitiorum,  *Venus 

laudätus  , adj.  m.  tcomp.  u.  *+*mb.  [parttc  b. 
laudo|  Bottrefflich  vir,  artes,  jehön  *virgo 
laudatissima,  *vultus,  *signa, 

laiidlcenl,  pl.  m.  [laudo  u.  cena]  Beute,  bie  in 
bet  Kaiferjeit  für  eine  Uiahljcit  jebem  füebner  Bor 
Ölericht  ©eifaH  juriefen  Plin.  ep.  2,  14,  5. 

laudo,  1.  [laus]  1)  loben,  preifen,  rühmen, 
anertennen  (junächB  hurd)  SSorte)  consilium 
alcis;  quam  rationem  omnes  non  solum  pro- 
bant,  sed  etiam  1.;  ‘depositum  pudorem  (billi* 
gen);  fruerc,  quae  laudas  bein  gepriefeneä  ffllüd 
Phaedr.;  gubematoris  ars  utilitate  (mit  Süd* 
ficht  auf  tc.),  non  arte  laudatur;  alqm  alcui 
gegen  tc.  Ter.;  oerftärlt  laudibus  Plaut..  Cic.  legg. 
3,  1;  exstinxisse  nefas  — laudabor  Verg.  Aen. 

2,  586;  nolim  laudarier  sic  me  Hör.;  nt  quod; 
bi«W.  m.  cum  temp.;  *burch  ©cbichte  Bcrbcrr* 
liehen,  erheben  numen;  o laudande  (preiJWür* 
bige)  sol;  *rühmenb  äußern,  huee  fo  h«he 
Sieben  führen.  $iero.  a)*glüdlich  preifen  alqm. 
b)  eine  Beicpenrebe  halten.  2)  lobenb  et* 
Wähnen  alqm  auctorem  rerum  Rom.  religiosis- 
simum  Cic.  Brut.  §.  44. 

lanrea  f.  lanreus.  ®ao.  lanreätns  adj.  mit  Bor* 
beeten  beltön}!,  mit  einem  Borbeerftanjc 


456 


Lauten, 


lax  uh. 


gcfcpmürfl  literae,  tubellue,  subst  flaureatae 
SiegeinaepricptCH;  faaces,  lictoros,  imago. 
Lanrens,  tis,  Mlus,  adj.  ju  £aurentum  (Stabt 
in  £atium)  gcpörig,  laureutifcp;  Laurens  nud) 
subst.  = Laurentinum  (tu.  f.)  Plin.  cp.  2,  17,  1; 
subst.  -tes,  iura,  m.;  fLaurenünns,  udj.  subst. 
-tinuui,  ».  ein  £anbgut  bcS  jüngeren  ©liniuS  bei 
Slaurentum. 

lnureöla,  ae,  f.  [dem.  6.  laurea)  Sorbeet^meig, 
= lranj,  meton.  Xriumpp;  fpriepro,  quaorere  1. 
in  mustaceo  Supm  in  tleinigteiten  Cic.  Att. 
5,  20,  4. 

LanreSlus,  i,  m.  ein  fRäubet,  §elb  eineö  Sepau= 
fpiclö  beä  SKimograppcn  Gatutlu«  Suct. 
I.uiiretuui,  i,  ».  [laurus]  £orbecrpain  (Ort  auf 
bem  aoentin.  Serge)  Suet. 
laurens,  adj.  [laurus]  oom  £orbeerbaumc, 
Siorbeer:,  corona  ouä  £orbeerjmcigen;  subst. 
laurea,  ao,  f.  a)  sc.  arbor  Sorbccrbaum.  b) 
sc.  corona  SJorbeerfranj;  bef.  alb  Seprnud  ber 
abnenbilbeT,  ber  SicgcJnachricptcii,  bet  Xriumppa= 
loten,  beb  WpoH  u ber  Xicpter  decccnviri  laureA 
coronati;  laureum  Capitolino  Iovi  referre  Suet.-, 
laureä  donandus  Apollinari  Hör.-,  tp.  Xriumpp, 
Sieg  laureae  cupidus;  quam  1.  cum  tua  lauda- 
tione  conferrem ; lauream  deportare  Tac. 
laurus,  i,  \abl.  lauru,  *acc.  pl.  laurus,  f.  flot  = 
beetbaum,  =!ranj;  bap.  Xriumpp,  Sieg  Cic. 
fam.  2,  6;  regnurn  et  diadema  tutum  deferens 
uni  propriamque  1.  Herr.;  Ogi.  laurea. 
lau»,  dis,  f.  l)  £ob,  IRupm,  rübmenbe  Gr* 
Wäpnung  roi  militaris,  belli,  doetnnae,  laudem 
sibi  parere,  in  laude  vivere,  laudem  ferre,  alqd 
landibns  ferre,  efferre,  alqm  summis  1.  ad  caelum 
eflerre,  habere  (oerbietten)  laudem,  *de  alqo  ficb 
beb  Siegeb  übet  jmb  rüpmen  lönncn;  hoc  in  tua 
1.  pono  rechne  bit  für  ein  2 ob  an;  laudi  ducitur 
adulescentibus  m.  inf.-.  *laus  est  m.  inf;  pl. 
flobeöerpebungen,  Sobreben,  = fprücpc,  io= 
benbe  Scpilberung  habere  laudea  de  alqo;  1. 
et  grates  alcui  agere;  *alcis  1.  dicere;  *solitae 
b.  i.  ©tei«  beb  Jupiter  im  Anfang  o.  (Sebicpten; 
♦victoris  laudem  scribere;  SRupmbcgierbc  laudi 
modum  facere  Ourt.  9,  6,  15.  2t  meton.  15b: 
licpe  §anbtung,  ©erbienft,  bef.  im  pl.  abun- 
dare  bellicis  l.j  gloria  illarum  1.;  magnis  in  1. 
totft  fere  Graecift  fuit  (gehörte  ju  ben  lobend 
merteften  XJingcn)  m.  acc.  c.  inf.,  Nep. 
laute,  adv.  m comp.  u.  sup.  [lautus]  1)  ft  a 1 1 = 
licp,  anjtänbig,  fplenbib  vivere,  res  domesti- 
cas  administrare ; quod  nos  lautius  (in  Dollerem 
©lafic)  fecisse  Plin.  ep.  2,  6,  6.  2)  (Com.)  Dor* 
trefflich,  töftlicb.  weiblich  lautissime  alqm 
emungere;  facetc!  lepide!  laute! 
lantta,  örum,  n.  ©emirtung  (ob.  öauögerät) 
in  Wom  fremben  (Sefanbten  ob.  hospitibus  publicis 
o.  Staatbmegen  gemährt,  locus  ob.  loca  lautiaque, 
loca  lautia. 

lautTtla,  ae.  f.  [lautus]  ©rächt,  Gleganj  in  bet 
üebenöart  Cic.,  o.  ßopnung  u.  päuälicpcr  Ginridp 
tung,  pl.  Suct, 

lautäralnc  (nicht  lätom.,  lätüm.)  örum,  f.  flaro- 
p/ai]  Steinbrudj,  mobin  bie  Sllaocu  jur  Strafe 
gebracht  mürben  Plaut.,  autonom,  jurn  iDefängnib 
unter  freiem  Fimmel  umgefepaffen  in  Spratub  Oie. 
Verr.  5 §.  68;  ju  9?om  Liv. 
lautus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  0.  lavo] 
1)  fanber,  nett,  ftattlicp,  jplenbib  supellex, 
feena  lautissima;  cum  imprimis  1.  esset  (einen 


guten  Xifcp  führte)  cques  Komanus;  Carinae 
(meil  biefc  ©egenb  biomb  mit  ben  praeptoollftcn 
©aläften  gejiert  man  Vcrg.  2)  anfepnlicp,  eor 
nepm,  fein,  bon  feinem  Jon  patrimonium, 
civitas,  homines  1.  et  urbani;  valde  iam  1.  es 
fcjjcft  biep  gewaltig  aufb  popc  ©ferb;  lautioros 
liberti;  anftänbig,  rühmlich  negotium;  libera 
litas  lautior. 

laväenim,  i,  n.  [lavo]  (fpüt)  ©ab  — lavitlo, 
önis,  f.  [lavo]  1)  bab  ©aben,  SBafcpen.  2) 
Sabegefcbirr  Phaedr.  3)  ©abemaffet. 
Lävcrnu,  ae,  f.  Scpupgöttin  beb  Qkminneö,  bab 
auch  ber  ®icbc  Plaut. , Hör. 

I.ävernlnm,  ü,  n.  Ort  in  Kompanien. 

I.ävicl,  Lävicauus  f.  Labici  etc. 

I.Avitilum,  ii,  n.  Stabt  in  £atium;  adj.  *-rinius 
ob.  **Tlnu8. 

lavo,  lävi,  lävätum  (flotum;  partic.  perf.  pass 
lautus,  +lotuB),  1)  (oorfl.  U.  poet.  auch  lavo,  — 
— 3.)  1)  mafeben,  haben  manus;  manus  ma- 
num  1.  f.  manus  1);  *lavaturas  petere  aquas; 
lavari  fub  mafepen,  fiep  haben,  m fluminibus; 
rex  lavans  Liv.-,  ire  lavatum  Ter.,  llor.;  auch 
*abmafcpen  cruorem,  vulnera;  überb.  haben, 
nc$en,  benepen,  befeuepten,  bemäffern  *tu1- 
tum  lacrimis,  *ora,  *vino  favillam.  2)  übertr. 
meg  = , abmafchcn,  megfpülen,  peeeutum  tuum 
precibus  entfcpulbigcn  Ter. ; * mala  vino  la- 
vero  Hör. 

laxanic  ntiim,  i,  n.  [laxo]  eigtl.  Grmeiterung,  bab. 
tp.  Erleichterung,  Wilbcrung,  nihil  laxa 
menti  hostibus  dedit  gett  jur  Grpolung;  laxa- 
mentum  dare  legi  gegen  ic.  einige  Schonung  bc 
weifen;  legem  nihil  laxamenti  habere;  si  quid 
laxamenti  a bello  esset.  — lax&tus,  adj.  [pur- 
tic.  o laxo]  (feit.)  erweitert,  custodiae  einjtln 
ftepenbe  Liv. 

laxf , adv.  m.  comp.  u.  t sup.  [laxus]  1)  weit, 
geräumig  habitare,  -flaxuis  stare,  tendere; 
0.  ber  8cit,  laxius  proferro  diem  weiter;  laxirn 
pecuniam  curari  volo  naep  u.  naep.  2)  fcplaft, 
lofe,  lodet  manus  vincire;  bau.  tp.  jmangloö, 
frei  laxius  vivere;  Romanos  laxius  futuros. 
laxltas,  ätis,  f.  [laxus]  ©cröumiglcit  in  domo 
adhibenda  est  cura  laxitatis;  ftherumrum. 
laxo,  1.  1)  erweitern,  geräumig  machen, 
bepnen,  öffnen  forum;  manipulos  weiter  au4 
einaitber  fteHen;  tsinus  montium  paulatim  se. 
2)  loSmacpen,  töfen,  öffnen,  fcplaff  maepen, 
lodern  vincula  epistulae,  *claustra,  *arcnm, 
*excussos  rudentes.  feloquentiae  frenos,  plaxatis 
habenis,  *corpora  laxantur  rugis ; fdolor  voceni 
cnlfeffelt;  übertr.  fquae  nulla  scribendi  securitatc 
laxantur;  tp.  a)  auSbepneit  longiore  dierum 
spatio  dicendi  necessitatem.  b)  aleicpfam  ein 
©aitb  löfen,  bap.  nacplaffen,  mäßigen,  mit» 
bem  ex  eo  quo  astricti  sumus,  alqd  laxari, 
alqd  laboris,  flaxatur  vis  morbi;  fspiritun) 
finlen  tajfen;  Hannibal  laxatam  (aufgegebenl 
pugnam  vidit;  re  laxatä  ali  bie  ©eftürjung  [ich 
mepr  gelegt  patte;  intrans.  nacplaffen  annona 
baud  multum  Liv.  26, 20,  li  c)  Erleichterung, 
Erpolung  gewähren,  o.  etm.  erleichtern  ani- 
mum  ab  assiduis  laboribus,  animum  curamque, 
cum  laxati  curis  sumus;  se  molestiis  fiep  be- 
freien Don  K-,  *artus  quies,  *curas  somno; 
*artus,  membra  quiete. 

laxus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  weit,  geräumig, 
agmen  laxius  gebepnter,  spatium,  ’anulus,  ‘casses, 


lea  — 

compages;  tp.  in  quo  laxior  neglcgentiae  locus 
esset  freiem  Spielraum;  B.  ber  8eit  lang,  weit, 
eraum  diem  statu o satis  1.,  laxiorem  diem 
are  alcui,  ftempus  laxiua.  2)  Tcfrlaff,  Io«, 
locfer  *funis,  ’habenae,  *arcus,  *toga,  *calceus 
Schlotterig;  bal).  * offen,  geöffnet  ianua;  bilbt. 
laxissimas  habenas  habere  amicitiae;  milites 
laxiore  imperio  quam  antea  habere  feine  fo 
ftrenge  9Raim4jud)t  üben ; annona  laxior  niebrige 
®elrcibepteije. 

lea  (Ov.)  u.  leaena,  ae,  f.  |leo]  fiömin;  *B.  SJö- 
rcen  Verg.  georg.  4,  408;  b.  fjödjfter  ®raufaiiifeit 
lac  bibit  ille  leaenae  Ov. 

Learchns,  i,  m.  Athamas.  LearchGns,  adj. 
I.ebadia,  ae,  f.  Stabt  in  Söoticn. 

Löbedus,  i,  f.  Stabt  in  3onien  Hör 
lfbe»,  etis,  m.  Reffet,  grofje«  Seifen, 

©anbbeden  Verg.,  Ov. 

I.echaeum,  i,  «.  ©afenflabt  B.  Rorintl). 
fectica.  ae,  / [lectus]  1)  Sänfte,  Xragfcjfel. 
2)  Sicirtjcnbafrxe  (ber  Seichen).  $aB  a)  lecti- 
cAriu»,  ii,  m.  Sänftenträger.  6)  dem  lecti- 
cüla,  ae,  f. 

lectio,  önU,  f.  fl.  lego]  1)  ba«  fÄuJlefen,  Wäh- 
len iudicam.  2)  fba«  fiefen,  bie  fieitüre, 
Selefenheit;  auch  + ba«  ©clefene  3)  ba« 
Sor«,  ©triefen  versuum;  senatus  bei  Senato= 
ren  bunh  ben  Eenfor. 

lectlsternUtor,  öris,  m.  [lectisternium]  ber  ein 
lectisternium  oeranftaltet  Plaut.  — lectlster- 
niiim,  ii,  «.  [lectus-stemoj  eint  ®dttermaljl« 
»eit,  b.  i.  ein  öffentliche«  Cpfer,  bei  welchem  btt 
Silber  ber  urfprüngl  ßrieefr.  ®ötter  (SlpoB,  fiatona, 
Jlrtemi«  tc.)  auf  fßolftcr  gelegt  u.  ihnen  ein  Xifdj 
mit  Spcifen  oorgefept  warb,  auf  Slnorbnung  ber 
jibnBin.  Sucher  399  b.  Ehe-  eingefüljrt  Liv.  5,  13. 
leetlto,  l.  [i«fe*is.  d.  1.  lego]  oft  u.  aufmerf« 
fam  tefen  libros  alcis,  Platonem  studiose;  auch 
tBorlefen. 

lectluncüla,  ae,  f.  [dem.  n.  lectio]  leichte,  an« 
genehme  Celtürc  Cic.  fam.  7,  1,  1. 
lector,  öris,  m.  [t.  lego]  1)  *9lu8lefet  pascite 
vitulam  lectori  vestro  b.  i.  ba«  Salb,  ba?  ich 
für  bie  Erhaltung  bc«  Sollio  opfern  will.  2)  fie« 
fei;  in«bef.  a)  pl  Subalternbiencr  bei  ®cncht, 
bie  ba«  Sorlefen  o.  Urtunben  u.  f cm  fügen  Schrift« 
ftücfeu  ju  befolgen  h°tten  cum  Brutus  duos  1. 
excitas-et.  b)  tSotlefer,  b.  i.  Stlaoe,  ber 
bem  ©errn  Botlieft. 

lcctäliis,  i,  m.  [dem.  B.  2.  lectusj  11  Seit  }Um 
Schlafen  cubile  ac  1.  suum;  me  in  meo  1.  tru- 
cidare,  interficer«;  in«bcf.  tfieichenbett.  2) 
Suhebett  a)  jum  Stubieren  u.  Schreiben. 
6)  ®p  eifefofa. 

1.  lectus,  adj.  m.  comp.  u.  itup.  [partic.  B.  1.  lego] 
auSerleftn,  au«gcfueht  pueri,  verba;  baB 
überf).  oorlref flieh,  ausgezeichnet  femina  lec- 
tior;  lectissimus  odulexcens;  centuriones  omnos; 
argentum  gute«,  BoHwichtige«  Ter.;  vinum  Mas- 
sicum  Hör. 

2.  lectus,  i [Plaut,  auch  us),  m.  Sett  jurn  Schla« 
ftn,  Sag  er  (fünftliehc«,  bl.  für  ben  TOcnfchcn), 
rubicularis;  lecto  teneri  (B.  einem  ftranfent; 
*caelebs,  ‘vaeuus.  2)  Blubcbett  a)  Speife« 
fofa  (BoOftänbig  1 convivalis  Tac.),  gern,  für 
bret  Ser j onen  (bah-  tres  1.  = triclinium  Hör. 
sat.  1,  4,  86),  lecto  recumbere  Hör.;  1.  eBt  stra- 
tns  Plaut.  3m  Speijefaale  fianben  um  bie  Xa= 
fel  bret  Sofa«  in  ©ufeifenform,  ba  bie  nach  bem 


legio.  457 

Eingang  gelehrte  Seite  zum  Seroieten  offen  blieb, 
in  folgenber  SBeife: 

Mcdius  lectus. 


1 j 2 | 8 [ 


Sgl.  llor.  mt.  2,  8,  20.  2t,  wo  beit  eigtl.  Ehren« 
plag  9ir.  l 'Uiäcen  einnimmt,  für.  2 Sibibiu«, 
9ir.  3 SerBiliu«  Salatto,  9?r.  4 gunbanu«,  Dir.  & 
®i*cu«,  9ir.  G Sarin«,  9lr.  7 Momentan  (fonft  ber 

»bc«  SBirte«),  92c.  8 SRajtbicn,  9lr.  9 Sorciu«. 

uhcbelt  «um  fiefen  ob.  Schreiben  u.  SRc* 
bitteren,  c)  *+Scichenbett,  Sarabcbett. 
Lcdn.  ae,  f.  ®emahlin  be«  Jfönig«  Xpnbarcu«, 
welche  nach  bem  UJiutlju«  bem  8cu«  bett  'fSoBus 
u.  btc  ©clena,  ben  Raftor  u.  bie  ftlptäinncftra  ge 
bar  ®ao.  *L«dacu»,  adj.  Helena;  dii  ita ft 0 r u. 
SoIIuj;  Hermione,  Enfelin  ber  fieba 
lbgätfo,  önis,  f.  [2.  lego  1)]  1)  ffiefanbtfchajt 
1)  abstr.  ba«  ®mt  ob.  ba«  ®efd)äft  eine«  ®r^ 
fanbten  suscipere  1.  ad  civitates,  1.  oliire,  ad- 
ministrare,  officium  legationis  conficere,  profi- 
cisci  in  legationem;  inSbef.  1.  libera  bie  b.  Se- 
nat einem  Senator  erteilte  Erlaubnis,  für  eine 
armiffc  $eit  mit  ben  Seiten  eine«  wirtlichen  ®c= 
fanbten  in  eine  SßroBinj  ju  reifen,  obgleich  et  nur 
in  SriBatangelcgenhcitcn  reifte ; 1.  votira  eine  jur 
fiöfung  eine«  ®elübbc«  unternommene  1.  libera. 

2)  meton.  a)  ber  3»halt  ber  ©efanbtfchaft, 
ber  Auftrag,  ben  ein  ©efanbter  erhält,  ob.  bie 
Antwort,  bie  er  bringen  foB,  bet  Dtapport 
tertia  L.  ad  Verminam  erat;  1.  renuntiare , re- 
ferre.  b)  bie  ©efanbten,  ba«  ® efanbtfchaft«- 
perfonal  1.  Romain  venit,  mittere  1.,  illas  I.  . 
ud  se  reverti,  coram  frequentissimo  legationum  - 
conventu,  princeps  eiuB  1 11)  ba«  91mt  eine« 

Untergeneral«,  bie  Stelle  eine«  fiegaten, 
Ogi.  legatus  2)  suscipere,  obire  1. ; in  1.  aut  im- 
periis. 

legAtor,  öris,  m.  [2.  lego  3)]  Er  blaffet  Suet. 

— legätiini,  i,  n.  [partic.  B.  2.  lego  8)]  Sega t, 
Sermächtni«,  ba«  in  einem  Xcftamente  jtnbm. 
bcjtimmtc  ©efchenf.  — legfita«,  i,  m.  [partic.  v. 

2.  lego  1)  u.  2)]  1)  ber  ®efanbte  ad  senatum 
legatos  de  suis  maximis  rebux,  legatOB  ad  in- 
dicendum  bellum,  1.  deprecatoresque  mittere; 
legatum  e suis  ('au«  feinen  Seuten ’ ) mittere; 
bi«w.  ft  fetialis,  w.  f.,  Liv.  2)  ber  fiegat, 
einem  Jfrlbherm  ob.  Statthalter  untergeorbnet. 
aber  fein  oberfter  Ümt8gehilfe,  1.  esse  alcui  bet 
jmbm.,  nt  1.  fratri  proficisceretur;  1.  sibi  legare; 

1 praefectusque  alcis;  1.  pro  praetore  ber  fiegat 
al«  Stefloertrctcr  bc«  Selbbeun,  g.  S.  fiabiettu« 
bet  Eäfar.  3)  ein  o.  .taifer  ernanntet  Statt« 
haltet  einer  faiferliehen  ffJrooinj  Tac. 

•legTffr,  fern,  ferum,  adj.  [lex-fero]  ®efcpc 
geben b Ceres. 

legio,  önis,  /.  [1.  lggo]  1)  eine  fiegion,  Eotp« 
römifcher  Solbaten,  nach  ber  burch  EamiBu«  ge« 
troffenen  Seränberung  in  ber  Organifation  be« 
©eere«  46  Slanipel  bilbenb,  bei  ber  Sluffteflung 


458 


legionarius  — Lenaeus. 


in  Sdpaditorbnung  in  brei  Siitien  6.  je  15  9Dln= 
'ltipcln,  bic  bet  hastati,  principes  u.  triarii  ge= 
teilt,  itacp  bet  burd)  2Rnriu-i  getroffenen  aber= 
maligen  iftnberung  aber  aus  10  ftoporten  gupoolt 
unb  300  Slciteni,  mit  einer  im  gangen  jroifipcn 
4200  u.  0000  SDf  fdjwantenben  Slngapl,  benannt 
nad)  bet  ©eipenfolgc  bet  3aPlclt  (quarta,  tertia, 
decima)  ob.  nad)  bem  (Srricptet  (Claudiana)  ob. 
nad)  einet  ©ottpeit  (Martin).  2)  0.  ben  Xruppen 
anbetet  ©älter  Sali. , Liv.;  (Borfl.  u.  biept.) 
überp.  Heer,  Sdjat;  bilbl.  (Plaut.)  Hilfsmittel 
parare  legiones.  2)a0.  legionarius,  adj.  ju 
eiltet  fiegion  gehörig  cohors,  milites,  miles, 
sahst,  pl.  SegionStruppcn  ;©gf.  bocü). 
lSgYrfipa,  ae,  u.  -rüplo,  önis,  nt.  [lex  u.  rumpo] 
bet  ©cfcpocrleper  Plaut. 
legYtYinö,  adv.  [legitimus]  1)  ben  ©efepen  ge» 
mäfj,  gefepmäfeig  qui  L (in  fttcngeicm,  enge* 
tem  Sinne)  procurator  dicitur  Oie.  p.  Caec.  §.  57. 
2)  gebiiprenb,  gepörig  Tac.  — ligltlmi» 
(ältere  gorm  -tömus),  adj.  [lex]  1)  gcfepmä&ig, 
gejeplid),  burep  bie  ©efepe  beftimmt  ober 
nad;  ben  öefepen  entfliehen,  ben  ©e  = 
fepeu  gemäfe  poena,  potestas,  netas,  imperium, 
contentio,  iudicia;  quaestio  bie  auf  ©runb  einet 
lex  geführt  Wirb;  controversiae,  dies  comitiis 
habendi«;  senutuH  an  ben  Stalcnbcii  u gbu8  jebeS 
SJlonatS  butd;  MuguftuS  etngefepte  ScnntSfipung 
Suet.;  liberi  aus  gefepiuper  6pc,  ‘couiux;  subst. 
legitimis  (n.)  quihusdatn  (ge  jepmn  jjiae  ®e  = 
btäudjc,  gormalitätcn)  confectis  Nep.  2) 
l'ibetf).  gebüprenb,  gepörig,  redn,  fdjidlirti 
uumerus;  quaedam  accessio  commendationis 
tuae,  ’poihna,  * Bonus,  *verba,  *vox. 
legiuncüln,  ae,  f.  dem.  0.  legio  Liv. 

1.  lego,  legi,  lectum,  3.  1)  fammeln,  lefett, 
jufanimen  lefen  conchas,  nuces,  spolia  caeso- 
rtim,  * alcui  capillos  auSraufcn;  fpri&W.  quam 
arborem  consevisset,  Bub  ca  legere  alium  fruc- 
tmu  Liv.  10,  24,  6.  HierB.  a)  *aufwinbcn, 
ju |n m men rnidc ln  fila  (o.  ben  ©argen),  extrema 
bla,  stamen,  ore  extremuni  halitum  auffangen, 
vela  cinjieljcn  6)  *sermonem  alcis  mit  beit  Dp= 
ren  famntcln  = bepor<6cn,  bclaufdjcn,  *om- 
ne#  ad versos  longo  ordine  ins  91uge  faffcit, 
be Und) len.  e)  ’vestigia  alcis  in  jmbS.  gufj= 
tapfen  treten,  jmbm.  folgen,  *aeqnor,  pontum 
butcpfegcln;  aud)  an  einem  Orte  I) i n - ob.  oor= 
beifcgelit  oram  ltaliae  Liv. , terram  Curt..; 
*Capreas  promunturiumque  Minervas ; *primi 
litoris  oram  (im  Schreiben)  b.  i.  fid)  niept  ju  weit 
cinlaffcn.  2)  auSlefen,  auSfudjcti,  wäplen 
iudices;  vir  virum  (ein  StricgSgebraudj)  Liv.  10, 
38,  12,  *im  gweitampf  einen  fflegner;  ut  virum 
a viro  lectum  esse  diceres  Oie.  p.  Mil.  §.  55; 
milites  auüpebcn;  virgines  Vestae  Liv.,  alqm  in 
senatum,  in  patres,  dictatorem,  mngistrum  equi- 
tum;  condiciones;  voluptates  intellegenter ; 
»Maseicnm  Bon  aubgeiutpten  Stauben  lefett,  b.  i. 
Icltern;  *in  ltblem  (sinne  mitnepmen,  fteplcu 
ncra  divüm;  Bgl.  sacrilegus,  s.icrilegium.  8) 
lefett  o)  für  f i dp  ob.  ftill  lefen  librum,  über 
b'gitur  ab  alqo,  *ore  legar  populi,  *in  toto 
jilurimus  orbo  legor,  ’quod  legeret  tereretque 
t intim  publicu«  usus  b.  i.  was  als  fflemeingut 
Bon  allen  gelefen  unb  wichet  gclefen  metben 
lönntc;  subst.  legentes,  ium,  in.  bic  Seiet  Liv., 
Tac.  b ) laut  lefen,  notlefcn,  Botttagen, 
veettieten  convocatis  auditoribus  eis  maguum 


illud  volumen  suum;  epistula  prtor  mihi  legi 
coepta  est;  quam  (epistulam)  nolo  aliis  legi; 
senatum  f.  lectio  3);  princeps  in  «enatu  lectus 
est  als  bet  erftc  Beriefen  worben. 

2.  lego,  l.  l)  jntb.  als  ©efanbten  in  öffcntlitpem 
Aufträge  fenbeit  alqm  in  Africam,  ad  Apro- 
nium.  !Q\ern.  (Plaut.)  jmbm.  Bon  91mtS  wegen 
etw.  auftragen  alcui  negotium.  2)  jmb.  jutn 
Scgatcn,  obetften  SlmtSgcpilfen  bcSgelbperm  ob. 
StattpaltcrS  maipen,  nehmen  (was  in  bet  91t-- 
gel  butd)  ben  Senat,  biSw.  aber  auep  burtp  bie 
gclbpetTcn  u.  ©tattpaltei  gefdjap)  ego  me  a 
Pompeio  legari  sum  passus;  quos  legatos  non 
modo  null»  senatus  consulto,  sed  etiam  re- 
pugnante  senatu,  tibi  tute  1.  3)  butd)  le fla- 

ut ent  oetfügen,  ocrmaipen  alcui  alqd. 

legülclus,  i,  m.  [lex]  (feit.)  ein  Slnwalt,  bet  Tnp 
nur  auf  ein  pebantiftpes  ob.  böswilliges  tieft  palten 
bc«  ©uepftabenS  bet  ffiejepe  legt,  bet  ©efep; 
främet  Oie.  de  or.  1 §.  286.  [Sopne. 

Icgümen,  tnis,  n.  [1.  lego]  Hülienfrudpt,  * bie 

LelPges,  um,  m.  pelaSgifdpct  SolfSftamm  in  Klein 
afieit  u.  ©riecpenlanb.  3Dao.  ‘Leiegeis,  Idis,  f. 
u.  *-gSlun,  adj. 

Lämannus  (Lemän.)  lacus  bet  ©enferfec. 

lembus,  i,  m [If’pßoc]  1)  Heines  {cpncUfcgelnbcS 
Stpiff,  3«tpt-  2)  *91atpen,  finpn. 

tlcmma,  ätis,  n.  [Ipupa]  1)  bet  Stoff  eiltet 
Scprift.  2)  ein  lurtcS  ©ebiept. 

LenuiYcöln,  ae,  m.  [Lemnos-colo]  Scwopnet 
ber  (Jnfel  SetnnoS  = Sullan  Or. 

lemniseätus,  adj.  [lemnisci,  W.  f.]  mit  lemniscis 
Bcrfcpen;  inSbcf.  palma  bie  eprenootlfle  Selopnung 
für  einen  Sieget  als  gclbperr,  ©labiatot  ic. ; bap. 
jeber  pöcpfte  ^teis.  — lemntscl,  örmn,  m 
(lrjgvtoxosl  perabpängenbe  farbige  ©änber  an 
Stränäen,  in  bet  älteren  Seit  aus  Sinbcnbaft  ob. 
SBoHe,  jpätet  aus  ©olb-  u.  Silbetbletpcn,  als  be- 
fonbete  VluSjeitpiiung  bei  ©aftmäplern  ben  ©äflen 
Bctcptt  Plaut.;  einem  einjiepenben  Sieget  jugc= 
lootfen  turba  coronas  lemniscosqne  iacientium. 

Leninos  (-us),  i,  f.  Jitfel  bc#  ögdiftpen  Vienei, 
in  bet  üKptpe  5)anptft(i  bcS  Sultan.  Daoon  1) 
*Leinnias,  adis,  f.  bieSemnictin  2)  Lemnius, 
adj.  (-nlcn-is,  e,  Plaut.)  *pater  ©ultan;  *turba 
bie  lemniftpen  SSeibct,  bic  ipte  Slännet  t Steten; 
furtum  beS  ©rnmetpeuS,  bet  bem  Shtlfan  au« 
ScntnoS  baS  geuet  entwenbete;  subst.  Lcmnii. 
örum,  tn. 

Lemonia  tribus,  eine  länblicpe  röm.  ItibuS  an 
bet  via  Latina,  Bon  einem  gleden  Lemonia  be- 
nannt. 

Lemönnm  (itiipt  I.imonum),  i,  n.  Stabt  bet  ©ie= 
toneS  im  Iclt.  ©aUien,  j.  Poitiers,  b.  G.  8,  26. 

Lemövices,  cum,  tn.  gaHifcpe  ffiälferfipaft  im  peu- 
tigen  Limousin. 

L^müres,  rum,  in.  ©ctflet  ber  ©erftorbenes 
überp.,  b.  beiten  bie  guten  als  Lares,  HflnSgonet, 
Bctcprt  würben,  bie  büfen  als  näcptliipc  ©efpeas 
per,  larvae,  umperintcu  Hör.,  Or.  3pncn  W 
©ptcit  warb  baS  geft  LSmürla,  örum,  n.  ge- 
feiert Ob. 

lena,  ae,  f.  [leno]  ftupplettn;  übertt.  Set; 

I o cf  er  i ii  quam  blanda  conciliatrix  ct  quasi  tu; 

1.  sit  (gleitpfam  an  filp  lodt)  natura  de.  n.  d t 
§.  77. 

*Leuaous,  adj.  [^ii»afoc]  jum  ©acdpuS  gebe 
tig,  baccpifcp,  pater  ©acd|uS,  auep  bl.  L.;  n»- 
nor,  latices  bet  Sein. 


lene  — lenuneulua. 


459 


»lönö,  adv.  [lenis]  = leniter,  m.  f. 

»lenimSn,  tnis,  n.,  flenimentuni,  i,  n.  [lenio] 
2inbcrungSmittel,  SKilberung. 

It'iiio  (arcfjatft.  imperf.  lenibant  Verg. , fut.  leni- 
bont  Prop.)>  4.  [lenis]  1)  aelinber  matten, 
Itnbern,  ntilbern  inopiam  frumenti,  invidiam, 
vim,  atrocitatem  facti  alqa  re,  »fluvium  tmnen- 
tem,  »xulnera,  »clamorem,  *tigres  bejfipmen, 
»rabiern  canis  füllen;  ex  consueta  aejperitate 
orationis  alqd  1.  (burd)  Dtilbern  nacplaffen)  at- 
que  summittere  I.iv  2,  61,  6.  2)  tp.  Hubern, 
ntilbern,  befänftigen,  befcpmichtigen  alqm, 
»e  consolatione,  animum,  iras,  desiderium  cre- 
bris  epistulis,  seditionem,  »stomachum  latran- 
tem , »somno  curas,  »timorem,  »dolorem;  sae- 
pius  fatigatus  lenitur  giebt  nad)  Sali  3)  bt- 
fänftigt  »erben  irae  Plaut. 

)6nls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  X)  pphfifd)  geiinb, 
fanft,  milb,  weich  xocis  genus,  sonsus  iudi- 
cat  lene  asperum;  venenum  geiinb,  langfam 
Wirfenb;  ventus  lenissimus;  citrus,  fastigium 
aümä!)lid)  fid)  crl)ebcttb;  gradus  langfamer,  sta-; 
gnutn  (anft  flicpmb,  ftractus  aqnarutn,  focstufi, 
+ mare;  (Ter..  Hör.)  vinum  1.  burcpS  Älter  tnilb 
geworben,  »snsurri;  * caput  aquae  sacrae  [anft 
murtnelnb;  »ruina  non  1.  unfanft.  2)  tp.  [anft, 
milb,  geiinb,  fcponenb,  gemäßigt  (im  tjjan= 
beln)  in  hostes  lenissimus,  *dominus  non  1.  (0. 
ber  ©egierbe),  ingenium,  lenior  sententia,  postu- 
latum,  »imperia,  »consilium,  verba,  oratio,  ge- 
nns;  (Qint.)  genus  o.  ber  mittleren  Stilart;  rir- 
tutes  leniores  (bef.  liberal  itas,  beneficentia, 
iustitia,  ödes);  -ft),  ©ottpeiten  gttöbig,  gütig. 
$at).  A)  lfcnltas,  ätis,  f.  l)  pphfifd),  ©elinbig; 
!eit,  äBcicppeit,  DJlilbe  vocis;  fluminis  baS 
ruhige  Sliefjen.  2)  (geiftig)  Sanftheit,  SDlilbe, 
®elaffenpeit  patris  Ter.;  dare  se  ad  1.;  mol- 
litia  ac  1.  animt;  audiendi  (t).  ©rötor);  animad- 
Tertendi  im  Strafen,  legum;  bef.  0.  ber  Diebe, 
Küpe,  Sanftheit,  ttiebere  Stilart.  B)  lfnl- 
ter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  1)  gclinbe,  fanft, 
allmählich  auffteigenb  arridere,  fiter  facere 
langfam , faccedere,  f procedere,  *ire  per  ex- 
enbtas  fachte,  leife;  collts  1.  editus,  acclivis.  2) 
milb,  fanft,  tupig,  gelaffen  »arrepere  in 
spem;  * purgare  ungues  gemächlich,  *traducere 
aevum,  leniuB  (weniger  pipig)  lacessere,  si  agat 
lenius,  lenissime  sentire,  dtcere.  C)  lenYtödo, 
Inis.  f.  SDlilbe,  ©elaffenpeit  orationis  Pacuv. 
b.  Cic.  Tusc.  5 §.  46;  (fpät)  Sanftmut;  @e  = 
linbigteit  nimia  in  alqm  Cic.  Verr.  4 §.  136. 

Lennium,  i,  n.  ein  Ort  in  Sufitanien. 

lfno,  önis,  m.  1)  Kuppler.  2)  tp.  ©erführet, 
Änioder,  Dlnwerbct,  quidam  Lentuli  eine  0. 
£.  angefteHtc  ©erfon,  bie  ben  ©öbd  aufwiegeln 
fodte;  eigentümlich  b.  Just.  3,  3,  8 Unter  pänb  = 
ler  in  einer  für  bie,  mit  betten  untcrpanbelt 
mürbe,  oerlepenbcn  Sache:  missis  1.,  qui  hostibus 
parendi  legem  dicerent.  San.  a)  lenöcYnium, 
ii,  «.  Kuppelei,  baä  ©emerbe  eine?  leno;  tp. 
SoduitgSmittcl,  ber  burth  ftuttft  erhöhte 
Bteij,  bie  lodenbe  Serfcpönerung  (vl.)  cor- 
porum,  cupiditatum.  3näbef.  fo.  ber  Diebe  ge; 
lünftelter  Dleij,  Pcrfchöncrttbcr  Schntttd; 
tanlodenbc  Schmeichelei.  6)  lenöctnor, 
dep.  1.  eigtl.  baü  ©eroetbe  eines  lono  treiben, 
nur  tp.  l)  jmbm.  fchmeicpeln,  ju  Sillen  fein 
aleui.  2)  tburep  Stunft  jit  .pilfe  tommen,  BCt  = 
fchönem,  empfehlen  feritati  arte,  libro  novi- 


tas,  ipsa  sollicitudo  voluptati.  3)  cntjdjul-- 
bigen  aleui  rei  necessitas  Plin.  ep.  1,  8,  6.  c) 
ltnuiilus,  adj.  (Plaut.)  jum  Kuppler  gehörig, 
Kupplet;  loca;  caenum  als  Schimpfwort, 
lens,  tis,  f.  ßinfe. 

b-nte,  adv.  nt.  comp.  u.  sup.  [lentus]  1)  lang; 
fam  procedere,  lentius  subsequi.  2)  tp.  ge», 
itn  Übeln  Sinne  gleichgültig,  pplegmatifd) 
alqd  1.  ferre;  1.  respondere,  agere . in  gutem 
Sinne  bebächtig  nist  eum  1.  ac  fastidiose  pro- 
bavissem  Cic.  Att.  2,  1,  1.  — lentesco,  — — 3. 
[lentuB]  jäh  ob.  tlebrig  werben  »tellus  picis 
in  morern  ad  digitos,  fsucinum. 
lentiscifer,  fera,  ferum,  adj.  [lentiscus-fero] 
ffiaftijrböumc  tragenb  Oe.  met.  tö,  713. 
lentiscus , i,  f.  Dl  n ft  i p b a u m (Pistacia  Len- 
tiscus  L.). 

lentltüdo,  tnis,  f.  flentus]  1)  ffiangfamteit 
mortis;  fba8  Schleppenbe,  Steife  im  Stil. 
2)  Unempfinblichteit,  ©ble.9ma  omnino  non 
irasci  interdum  est  lentitudinis ; eum  quam  leni- 
tatem  nos  dicimus,  vitioso  lentitudinis  nomino 
appellant.  — lento,  1.  flentus]  biegen  *len- 
tandus  remus  in  unda,  b.  i.  rubern  (Weil  fid) 
lange  Dluber  im  Saffer  biegen). 

Lentülltas,  ätis,  f.  [Lenluius]  ber  alte  Äbel 
ber  Ictttuüfchen  Jamilie,  bie  fientulität, 
fcherjh-  Cic.  fam.  3,  7,  S. 

1.  lentälus,  adj.  dem.  0.  lentus  Cic.  Att  10,  11,  1. 

2.  Lentälns  f.  ComeUus  I))  1)  u.  2). 
lentus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  * j ä b e pituita, 

tellus  1.  gelu,  radtx;  bah.  a)  ’biegfam,  ge; 
fehmcibig  ximen,  vitis.  uurum,  argentum;  pa- 
ret  cquus  1.  animosus  habenis;  lentissima  bra- 
chia  bie  fchlaff  nachgcbenben,  uncmpfinblichen,  fo 
ba|  aHc4  2; rüden  u.  gieljen  nichts  ^alf.  V)  *lle= 
btig,  jähe  gluten.  2)  tp.  a)  langfam,  träge, 
juitö^ft  in  feinen  Seweguttgen  pugna;  lentius 
spe  bellum;  si  etiam  res  lentior  sit  bei  einem 
jögetnben  ©ang  ber  iinge;  lentiorem  facero 
spem  Berjägcrit;  tarn  1.  spei  victoria  ber  erft 
nach  langem  ©erjage  gehofft  werben  tonnte  Liv. 
6,  8,  10;  »marmor  bie  ruhige,  unbewegliche  Stec^ 
reSflöche,  *remi;  *1.  rotendit  arcus  langfam  fich 
biegenben,  ‘hastilia,  *lentior  et  salicis  virgis  et 
vitibus  albis;  *ignis,  *carbones  langfam  bren^ 
nenbe;  *1.  penitus  macercr  ignibus  burd)  fchlei-- 
epenbcS  SiiebeSfeucr;  *me  1.  (langfam  jcprcnbc) 
Glycerae  torret  amor  meae,  tabes,  fremedia 
langfam  »irfettbe,  gclinbe;  auch  *oaö  langfam 
mafht,  fepmer  Prop.  4,  1,  96.  b)  lange  an; 
paltenb,  bauernb  ’duellum,  *militia,  *amor, 
’mora,  *lentus  abesto  bleib  lange  »eg  c)  o. 
Stil  ob.  ©ertrag  jdjlcppenb,  fteif  1.  in  dicendo 
et  paene  frigidus,  fin  principiis.  d)  jüp,  läf; 
fig,  trüg,  infitiatores  tm  fflejaplen,  1.  negotium 
im  ©orgen.  e)  ruhig,  gelaffen,  gciuäd)li4, 
gebulbig,  im  üblen  Sinne  uncmpfinblieh, 
gleichgültig,  phlegmatijd),  läjfig,  lau  iu- 
dex, nihil  est  illo  liomine  lentius;  in  quo  ego 
nimium  patiens  et  1.  existimor,  fadversus  im- 
peria  aures,  *amara  lento  (rupigeS)  temperet 
risu,  »lentus  (gemächlich  pingeftredt)  in  umbra, 
»pectora  falte,  »spectator,  »Cupido  fiep  fträu= 
benb,  *1.  (ftarrtöpfige)  pone  fastus,  fsaeva  ac  1. 
natura  (Tiberii). 

leuullus  u.  -nuncfilus,  i,  m.  dem.  0.  lono  Plaut. 
1.  lönuncSlus  f.  leuullus. 


460 


lenunculus  — levis. 


2.  U-niini  filus,  i,  m.  [fl.  lembunculua,  dem.  pon 
lembus]  ©arte,  ©oot. 

leo,  önis,  m.  2Bme;  al*  fficßivn  Hur. 

LnöcSrion,  ii,  n lempel  ju  ßttßcn  ju  Gßren  btt 
bret  löstet  be«  2co*  (LeonlTdrx  Cie.  n.  d.  3 
§.  60),  bic  fid)  für  bn*  ©aterlanb  geopfert  Ratten. 

Leon,  ontis,  m.  1)  Sieden  auf  Sijilien.  2)  ein 
Jperrfcßer  in  Bßliu«. 

Leöuidax,  ae.  m.  1)  ftönig  0.  Sparta,  ber  480 
n.  Gßr.  im  Kampfe  bei  Ißermopplä  fiel.  2)  aud) 
Leonides,  ein  Se^rcr  be*  jüngeren  Gicero  ju  Athen 
3)  gclbhert  Äteranber*  b.  ©roßen. 

leöninus,  adj.  [leo]  cavum  2öroenhößle  Haut. 

Leontinl,  örum,  m.  Stabt  auf  Sijtlien  Sap. 
-tinus,  ndj.;  subst.  -tinl,  örum,  m. 

lepTde,  ade.  m.  (oorfl.)  comp.  u.  sup.  [lopidus] 
1)  (Com.)  artig,  allerliebfi,  Portreffließ,  1. 
mihi  ent;  euge  1.  2)  mißig,  brollig,  launig. 

1.  Kpldtn,  adj.  m.  (Oorfl. ) cump.  u.  sup.  [leporj 
1)  nicblidj,  allcrliebft,  anmutig  .Com. j in 
übelm  Sinne  jietlieh,  torittilidi  pueri  tarn  1. 
ac  delicati.  2)  p.  ber  Diebe  launig,  mißig, 
treffenb  ‘versus,  ‘dictum. 

2.  Lopiilns,  r6m.  gamilic  in  bet  gens  Aemilia. 

LSpontii,  örum,  m.  feit  AlpenPolf  jmifeßen  bem 

St.  fflottßarb  u.  bem  Lago  maggiore  Cacs. 

lepör  (beffer  al*  lepoa),  öria,  m.  geinheit  u.  An» 
mut,  Weiteres  u gefällige*  ©ejen  affluens 
omni  1.  et  venuatate;  specimen  humanitatis, 
«alis,  suavitatis,  leporis;  in  ect  nativum  quen- 
dam  1.  esse,  non  ascitum;  bef.  leidjter  u.  ge  = 
fälliger,  geiftrtirßcr  ©iß,  $umor  in  iocando, 
facetiarum  quidam,  1.  quidam  facetiaequo;  in- 
uaitatum  noatris  oratonbus  1.  quendam  et  aa- 
lem  eat  conaecutuaj  omnes  verborum,  omnes 
aententiarum  1.;  facetiarum  et  urbanitatia;  ora- 
torius,  non  acurrilia;  aud)  al*  fflattungäbegriff, 
ber  folooßl  cavillatio  al*  dicacitaa  umfaßt  in 
utroque  genere  leporis. 

Leptis,  is,  f l)  DJamc  jmeier  Stäbte  in  Afrifa 
magna  u.  minor.  lao  Leptinus,  adj.  Tac.; 
subst.  Leptltinl,  örum,  m.  2)  Stabt  in  Hispan. 
Bactica. 

lepns,  öria,  m.  $afe;  aud)  al*  fcßmeicßelnbe  An= 
rebe;  Plaut.-,  libertr.  ber  frafe,  ein  Sternbilb. 
Spridjm.  {.  pulpamentum.  $ap.  dem.  läpuscü- 
1ns,  i,  m ; übertr.  illa  quidem  certe  pro  lepu- 
sculia  capiebantur  (fo  mürbe  mcnigftenS  Heine* 
©ilb  gefangen),  patellae,  paterae,  tribula  Cic. 
Verr.  4 §.  47. 

Lern«,  ae,  u.  Lerne,  es,  f.  ©alb,  Sumpf  u.  Stuß 
unrocit  ArgoS,  AufentljaIt«ort  ber  büret)  $erfule* 
getöteten  4>t)bra.  lao.  ‘Lernaeus,  ndj. 

Lesbos  (ua),  i,  f.  3nfel  im  ägäifeßen  Keere.  ®ap. 
t)  Lesbläcus,  adj.  2)  ‘Lesbias,  adia,  f.  u.  ‘-bis, 
idia,  f adj.  u.  trübst.  8)  * Leshlus,  adj.-,  civia 
= Alcäu*,  vatc8  — Sappljo  4)  * LegbOna,  adj. 

lessus,  im  acc.  um  (anbere  gor  men  als  biefer  acc. 
finben  ft©  nicht),  oeraltete*  ©ort,  bie  t oten  = 
Mage. 

*+  letalis,  e,adj.  [letum]  löblich,  tobbtirtgenb; 
* ^onus  lobeSton  (ber  Gule);  subst.  n.  pl.  töb< 
ließe  'Kittel  IAv.  8,  18,  7. 

Lethaens  f.  Lethe. 

IbthargYcus,  adj.  [iijtfapyixdc]  ber  Scßlaffücf|  = 
tige  Hör.  — lethargns,  i,  m.[lij#«eyocj  Schlaf« 
fueßt  Hör. 

Lethe,  es,  f.  gluß  in  ber  Unlermclt,  au« 

melcßem  bie  Scßattcn  Bergeffenßeit  äße«  Bergan« 


genen  tranfen.  2>ao.  *I,ethaeus , adj.  a ) jum 
gluffe  2etßc  u.  jur  Untermelt  gehörig, 
letßäifcß  amnis,  gurges,  stagna;  ratis  be*  Gßa- 
ron;  vincula  L.  (be*  lobe«)  abrumpero  alcui 
jmb.  in*  2eben  iurüdrufen.  b)  Bergefftnßeit 
beroitfenb,  einfcßläfernb  somnus,  sucus,  ro». 
‘IStlfer,  fern,  ferum,  adj.  [letum-fero]  tob« 
bringenb,  töblirß  arcuB,  annus,  Iocub  (corpo- 
riB)  roo  bie  ©unbe  töblitß  iß. 

1.  *leto,  1.  [letuml  töten  Verg.,  Or. 

2.  Leto,  Letöix  f.  Lato. 

l«tum,  i,  n.  (leo  = deleo,  meiß  bießt.)  lob  1. 
conaciacero  Plaut.,  aibi  parere  manu  Verg., 
*alqm  leto  dore,  ‘via  leti,  in  alter  gormcl  ollu* 
leto  datua  est  Cic.  legg.  2 §.  22;  tum  me,  Iup- 
piter  optume  maxume.  peasimo  leto  afficia-, 
alte  gönnet  b.  Liv. ; pari  1.  eat  affectus  Nep  -, 
leto  abaumi  Liv.;  eodem  aibi  1.  quo  ipae  periisset. 
eaae  pereundum  Cic.  de  die.  1 §.56;  turpi  L 
periro  Cic.  Att.  10,  10,  6;  ‘perfonif  ; ‘Unter 
gang  tenues  Toucrum  res  eripe  leto. 
Leucidla,  oe,  f.  3nfel  be*  ionifrßen  Keere«.  lao 
Leucüdlua,  adj.  *deua  JlpoQ;  ‘aacra  triatia 
peracta  more  L.,  inbem  bie  Seufabier  jäßtliä) 
einen  Kenfißen  o.  einem  Serge  in  bie  See  jn 
ßürjen  Pßegtcn ; subst.  a)  Leucadia,  ae,  f.  Dlamr 
eine*  Srßaufpicl*  be«  lurpiliu*.  b)  Leueadli, 
örum,  m.  — I.euctB,  ädia,  f.  1)  = Leucadia 
Ov.\  aueß  bie  ^auptßabt  o.  Seulabien  Liv.  i) 
*=  Leucataa,  m.  f. 

lencaspia,  Idia,  adj.  1)  meißbcfrßiL 

bet  phalonx  (beren  Srßilbe  einen  meißen  ob.  (über, 
farbenen  fflrunb  hatten)  Liv.  2)  al*  nom.  pr.  ein 
troer  Verg.  [ ßeufabia. 

Leueätas  ob.  -tos,  ae,  m.  Sorgebirge  brr  gnfel 
Lence , es,  f.  Stabt  in  Safonien 
Lenci,  örum,  m.  ein  feit.  Soll  in  Süb-Cotßringen. 
l.eueippus,  i,  m.  1)  iöater  ber  ^ßöbe,  $ilaita  u 
fflrßnoii  Or.  lao  * Leuclppls,  Idia,  f.  lofßtn 
be*  fieucippu«;  au(ß  pl.  2)  grictß.  ^ßilofopb. 
Stßüler  be*  Gleaten  geno. 

I.eucöpftra,  ae,  f [lerxös-afrpa]  Borgebirge  an 
ber  füblicßen  Spiße  o.  ©ruttium. 

Leucöpliryna,  ae.  f.  [ifrxöqppos-,  mit  ben  meißen 
Augenbrauen]  ©einamc  ber  liana  bei  ben  Kagor 
ßern  Tac. 

Leucösla,  ae,  f.  gnfel  bei  ©äßum. 

Leucösyrl,  örum,  m.  Solf  an  ben  Ufern  be*  Bon 
Lencötbea,  ae,  f.  f.  Athamaa.  [tu*  ©urinu* 
Leuctra,  örum,  m.  gledcn  in  ©öotien.  laron 
Lenctrtcua,  adj.  j Schößlinge  ber  Dferoier 
l.eväci,  örum,  m.  SÖlferf^aft  in  GalUa  Belgiea, 
levämeu,  Inis,  n.  ob  -mentiim,  i,  n [t.  levoj 
Grleirßterung*:,  2inberung«mittel;  ‘concr. 
omnia  curae  caausque  (Stößer  in  !C.) 
lbv&tlo,  önia,  f [1.  levo]  1)  Grleirhterung, 
2inberung  aegritudinia,  doloria.  2)  ©ermin: 
berung  vitiorum 

lerTcülua,  [adj.  dem.  o.  2.  levia]  »iemlid)  eitel 
Cic.  — levYilenslx,  e,  adj.  [2.  levis]  gering, 
unhebeutenb  munuaculum  Cic.  — IbrTflda», 
adj.  [2.  levis  u.  fides]  oon  geringer  ffllanb- 
mürbigfeit  Plaut. 

1.  lörls  (falftß  laev.),  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup. 
1)  glatt,  nicht  raul)  corpuscula,  locus,  ‘mar- 
mor,  ‘aaxa;  ‘pocula  blanf,  ‘galeae,  ‘aongai» 
Schlüpfrig,  •iuventas  bnrtlo«,  ‘senex  faßt,  *plo- 
mac  ibe«  Scßmane*),  ‘umeri  poUe,  gcrunbete; 
subst.  levo  ba*  ©latte,  bie  ooUfommen  geglättete 


levis  — lei. 


461 


Oberfläche,  bilbl.,  Hör.  tat.  2,  7,  87.  2)  tp.  a)  b'n  “ suppressa  voce)  diierat  Cic.  p.  Still.  §.31 

»jugcnblicb,  jart  pectus.  6)  B.  bei  Siebe  ifflgf.  qua*'  clare  diceret);  1.  significare  lcicf)t!)üi, 
fliepenb,  glatt  concursus  verborum,  oratio;  leife;  »levius  miser  weniger;  fnacbläffig  1.  di- 
subst.  levia  sectari  glatt,  fliepenb  ju  jebteiben  cendi  genus.  6)  ebne  Befehweiben,  willig 
fudjeit  Hör.  ferre,  omnia  levius  casura. 

2 levis,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  teilet  bem  1.  levo,  1.  (ardjaifl  fut.  exact.  levasso  Knn.  b. 
(Dnoichte  naef),  leicht  ju  tragen  materia,  arma-  Cic.  Cat.  m.  1,  1)  [2.  levis]  1)  beben,  aufrid)« 
tura;  * levis  mse  nudo;  int  Silbe  »Pergama  ten,  lüften  so  attollere  ac  1.;  »paulumque  lc- 
fesBis  Graecis  leviora  tolli  als  eine  leichtere  Saft  vatus  fid)  etbebenb;  aqua  levata  vento  IAv. ; se 
attfjubeben  ■=■  IciAter  ju  Bernicbten;  »istis  audire  alis  auffliegen;  *se  de  caespite;  »membra  gra- 
leviora  leichtere  BotWürfe;  bterD  a)  »terra  nicht  mine,  »humo;  *se  cubito  fid)  flögen;  bab-  lteb« 
brüdenb,  sit  tibi  terra  1.  (al*  gortnel  auf  @rab=  mett,  weg;,  abnebnten,  erbeben  superpositum 
fleinen);  »somnus  fanft;  »malvac:  leicht  Bcrbaulicb;  capiti  decus  Liv. , »alcui  vincula,  * manicas, 
»non  1.  i Berberblieb)  Euhius  Sithoniis;  »levius  »ictum  dexträ  abWenben.  2)  tp.  a)  erleichtern, 
(erträglicher)  fit  patientii  quidquid  corrigore  leichter  u.  erträglicher  machen,  linbcrti, 
est  nefas;  proelium  ba*  nicht  brüdenb  empfunben  minbern  aes  alienum,  fenus,  fenebrem  rem; 
wirb,  ohne  groben  ©djaben  Liv.  b)  »leicht,  dolorem  consolando,  inopiam,  iniurias;  »omen 
flüchtig,  gejebtoinb,  bebenb  cursus,  ventus,  weniger  fchredlich  machen;  »cladem auctore (näml. 
cervus,  levis  cursu  in  hurtigem  Sprunge,  hora,  cladis);  levata  vis  morbi;  alcui  metum,  curam, 
leves  populi,  1.  turba  b.  brn  Schatten,  c)  m a = sollicitudinem;  »omne  malum  vino  enntuque 
ger  »terra,  fhumus.  d)  »febwadj,  fanftignis,  etc.;  fvirn  solis  umbrae;  »viam  sermone  fich 
taetus,  strepitus,  subuitus,  atridor.  2)  tp.  a)  berlürjen.  6)  B.  ettt).  erleichtern,  Io8mad)en, 
unbebeutenb,  geringfügig,  unerheblich  le-  entlebigen,  befreien  me  omnium  laborum 
viora  studia,  leviores  arten  (B.  Stanbpuntt  be«  Plaut.,  alqm  metn,  animum  religioue;  qui  liuc 
SRömer«  au*,  $oepe,  Ulufil,  ©rammatil  u.  bgl. ; opinione  levandi  aunt;  ad  se  aere  alieno  libe- 
Bgl.  mediocris),  proelium,  momentum,  meritum,  randos  aut  levandos;  hibemis  levari  B.  ber 
dolor,  periculum,  causa  belli;  leviora  comitia  Saft  ber  ic.;  alqm  fasce  jmbm.  abnebmen;  »ne- 
in benen  Beamte  B.  geringerer  Bebeutung  ge«  mus  fronde  entblättern;  ut  animus  molestiis  le- 
toäblt  mürben,  »ros  wenig,  »fama.  »spes  leicht«  varetur;  »levata  est  (ifl  entbunben)  Alcinene; 
fertige  ob.  unficbcre,  auditio  unBerbürgt;  B.  ®e«  »terras  caelumquo  (B.  ber  gurie)  gleidjfnm  d.  ber 
biepten  leichterer  ülrt  »Muaa,  *1.  calamo  ludere,  SaP  befreien,  b.  i.  Berlaffen.  c)  aufrichten, 
fearmina;  »versus  leichtfertig;  nomen  für  ctni.  Pärlen,  erheitern  me  tuus  adventus;  levatur 
nicht  ebel  ob.  nicht  fdjimpflid)  genug;  omnes  in-  animus  exercendo;  »levari  alcis  luctu  pch  er« 
eptias  (quod  enirn  levius  huic  levitati  nomen  gäben  an  ic. ; »f  Corpora,  »feesos  corporis  artus, 
imponam?);  pecunia  ei  est  levissima  gilt  gar  »aegrum  berPeOen,  »viros  auxilio  unterflögen, 
nicht*  bei  ihm;  auctor,  fauctoritas;  tu  bst.  in-  d)  BCtri  tigern,  fchtoäehen  auctoritatem, 
ania  et  L;  fin  levi  habere  für  eine  fi'lcinigleit  »fidem. 

achten.  6)  B.  ®bara!ter  u.  ©efinnung,  ber  etwa«  2.  lävo,  1.  [1.  levis]  glätten,  polieren  ferrum 
leicht  nimmt,  lau,  gleichgültig  ne  me  levio-  Vcrg.-,  tp.  B.  ber  Siebe;  »nimis  aspera  sano  cultu. 
rem  erga  te  putes  Plaut  -,  flüchtig,  leicf)tfin=  lex,  legis,  f t)  eigtl.  überh-  eine  SBortformel, 
nig,  manlelmütig,  unjuBerläffig,  djaral«  bab  rine  beftimmte  gormel,  Borfchrift, 
t er l o*  homo,  iudex,  auctor,  amicitia;  levissima  welche  bei  einem  @ef<bäft  anjuwenben  ifl,  Bei» 
fidei  mutandae  (dat.)  ingenia  Liv  -,  ievior  cor-  trag,  fiontratt,  einzelne  fflunlte  ob.  Be  bin« 
tice  Hör.  gungen  eine*  Beitrage*  censendi;  Manilianas 

1.  lftvltas  (nicht  laev.),  ätis,  f.  f 1.  levis]  1)  @lätte  venalium  vendendorum  1.  ediscere;  mancipii 

speculorum.  2)  b.  ber  Siete  u.  bem  Sicbncr  (Slätte  Kauflontralt,  »leges  foederis;  censoria  ber  Kon« 
duas  res  efficiens,  numerum  et  1.,  illa  Graeco-  troll,  bic  Bebittgungen  bei  einer  B.  Eenfor  au*« 
rum,  f verborum  et  compositionis.  gebotenen  Pachtung  ob.  fiieferung;  edicere  leges; 

2.  Kilts« , ätis,  f.  [2.  levis]  1)  SJeidjtigtcit,  leges  pacis  dicere,  dare  alcui;  pax  data  in  bas 
bem  ®eroichtc  nach  aruiorum;  *1.  putris  (at*  leiefp  1.;  dicta  tibi  est  1.  bie  Bebingung  be*  Kaufe* 
ter  Staub;  et  cinis  volito;  favium  modo,  qua»  lior.;  tp.  Bebingung,  Beftimntung,  vitae 
naturalisl.tleidjte  Körperbau)  ageret;  bah- *glü<b«  ba|  ber  SKenflb  nicht  immer  glüdlidj  fein  lann  u. 
tigleit.  2)  tp.  a)  glüchtigleit,  Ccidjtigtcit,  ba*  Unglücf  gebulbig  ertragen  fod;  homines  ea 
Oberfläcblidjfeit  amatonae;  comicae  toic  fie  1.  natos;  pacem  bis  1.  constituerunt,  ut  etc.  2) 
in  ber  Komöbte  Borlommcn;  manet  in  rebus  te-  ber  in  fflorte  gefaxte,  bem  Bolle  gemachte  Bor« 
mere  congestis  quae  fuit  1.  Quint,  b ) llnbe«  fchlag,  Sntrag  ju  einem  ®efep,  ber  ®efej)  = 
flänbigteit,  fieidjtfinn,  Sbaralterlofigleit  Dorfd)lag  legem  ferre,  rogare,  promulgare,  iu- 
vulgi,  hominis,  temere  asBentientium,  in  popu-  bere,  antiquare,  repudiare,  perferre  (bi*to.  auch 
lari  ratione,  inconstantia  et  1.,  mobilitas  et  1.,  ferre)  burebfepen  3)  ba*  u.  bem  Bolle  in  ben 
ingeniorum,  animi,  iudiciorum;  ille  nostras  am-  fiomitien  angenommene  @cfeg,  ber  Beicplup 
bitiones  levitatesque  (Bewerbungen  u.  bie  bamit  (mit  Sluänabme  ber  SBaplen  u.  gerichtlichen  Urteile) 
uerbunbenen  gluntereien)  eontemnet.  c)  Seicp«  i.  dare,  imponeie;  1.  facere,  constituere  alcui; 
tigleit,  Dlichtigteit,  Unbaltbarteit  opinioms.  1.  sancire,  condere;  lege  carens  civitas;  1.  per- 

Kriter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [2.  levia]  1)  leicht  latä  de  indicendo  Yeientibus  beUo;  profectio- 
o)  bem  ®cwichte  nadp  fmiles  1.  armatus.  b)  ber  nem  lege  confirmant  (b.  ben  ^elsetiern);  1.  est 
Kraft  nach  levius  casura  pila.  2)  tp.  a)  unbe«  ut  etc.;  lege,  legibus  gemäp  tc.,  nach  tc.;  lege 
beutenb,  gering,  Wenig  aegrotare,  homines  agere  bie  burd)  ba«  ©efep  Borgef^ricbene  Strafe 
1.  eruditi,  1.  saucius,  ut  levissime  dicam  um  BoUjieben  (B.  fiittor)  ob.  gerichtlich  (lagen,  unter 
ba*  gelinbepe  SBort  ju  gebrauchen;  quae  1.  (leicht«  ben  gejeplichen  gormen  einen  Slechtdftrcit  führen; 


462 


lexis  — über. 


legis  actio  bic  förmliche,  bureß  eine  lex  oorqe= 
ftßriebene  ©rojeßßanblung;  poena  legis  gefeßließe; 
lege  uti  gcfcßließ  »erfahren  ob.  beix  Seßuß  bc* 
©efeße«  genießen;  leges  patriae  bic  gejeßließe 
®taat«form,  ©erfaffung;  civitatibus  leges  liber- 
tatemque  (gefepluß  brgrflnbctc  greißeit)  reddidit; 
leges  ac  iura  labefactare;  legibus  solvere;  *sub 
leges  mittere  orbero  fieß  unterwerfen;  *cui  loci 
leges  (§crrfdjaft)  dedimus;  bi«W.  aueß  B.  rincr 
lex  mit  (Rüdficßt  auf  bic  cinjclnen  Sefltmmungen 
bcrfelbcti,  Fariae,  Voconiae,  Atiniae,  Iuliae.  4) 
Übetip  SRcgel , 93ort d^xtft,  3ieeßt*norm,  Se- 
jtimmuiig,  fflefeg  einer  ftunft  ob.  SSifjenjeßaft 
orationem  formure  ad  hanc  1.,  versibus  certa 
quaedam  et  definita  1.  cst;  *operis;  "tendere 
opus  ultra  legem;  'lege  solutus  (B.  ShimetuS); 
legem  sibi  Btatuere;  ’hanc  dederat  Proserpina 

l. ;  *sub  ob.  ei  lege  loci  bet  ©efeßaffcnßcit  bc* 
Crte*  gemäß;  *sine  lege  unregelmäßig,  unorbent- 
lid) ; *illfi  fati  1.  teneri;  fego  nic  legem  (Sprucß, 
Sntfeßeibung)  fati  mei  cxspecto. 

lexis,  is,  f.  ba*  SBort,  pl.  lexcis  Lucil. 

b.  Cic.  de  or.  3 §.  171. 

LexoTil,  örum,  m.  Sötlerfeßaft  ju  ben  Arcmori- 
cae  civitates  geßötenb,  am  Ausfluß  bet  Sequana. 

♦lihüinen,  Tnis,  n.  j liboj  eigtl.  Epfcrguß,  Epfer, 
prima  o.  ben  abgefdßnittenen  u.  in*  geuer  peioor 
feilen  paaren;  bilbl.  carpes  libamina  famae  roirft 
meinet  Sljrc  juerft  Ulbbrudj  tbun.  — libamentuui, 
i,  n.  [libo]  Epferguß,  Opfer,  sacrificiorum 
Darbringung  ber  Opfer;  {Just.)  libamenta  Ve- 
neri  solvere , 1.  Oceano  dare.  — libätlo,  önis, 
f.  [libo]  Irantopfet  Cic. 

libella,  ae,  f.  [dem.  B.  libra]  [leine  Silber- 
münje,  ber  jeßntc  leil  eine#  letiariit«  — &s. 
fjieto.  a)  eine  jeßr  [leine  ©elbfumme  überß.,  ein 
Pfennig  Plaut.,  Cic.;  ad  libellam  auf  ben  ']3 i c n = 
nig  Cic.  b)  (mie  as)  b.  einer  Srbfdjaft  jur  ©e= 
jeießnung  bc*  öanjen,  heres  ex  1.  Uniocrfab 
erbe.  — lYbellus,  i,  m [dem.  o.  1.  llberl  1) 
Heine#  öud),  (letne  Scßrift  scripsi  in  libello; 
pl.  Stoici  Hör.;  *meton.  ©ueßtaben.  2)  überß 
icber  turje  feßriftließc  Suffaß,  bef.  a)  SJotijbueß, 
Journal,  ^»eft  mandatorum,  referrc  in  libel- 
lum,  fex  libello  respondere.  6)  ©ittfeßrift 
ja  libellis  f.  2.  a I)  1);  *tKlagef<ßrift.  c) 
©rief,  Seßreiben,  Icnffcßrift;  eine  cinjelne 
Satire  IJor.  sat.  1,  10,  92;  f® eßmfißfeßrif t; 
*o  ©ebießten  d)  Sinlabung«feßreiben, 
©rogramm  ju  einem  Seßaufpiele,  einer  ©or= 
lefung,  Ißcatcr  jettcl,  pl.  gladiatorum.  e) 
öffentliche  ©etanntmaeßung,  Anfcßlag  di- 
cere  libellos,  federe  per  libellos. 

ltbens  (filtere  gorm  1Gb.) , tis,  adj.  m comp.  u. 
sup.  [partic.  B.  libet]  1)  gern,  mittig,  mit 
fjrcuben,  mit  ©ergnügen  lubens  faxim  Ter.; 
libentissimis  animis  mit  ber  größten  ©ereitwilligi 
leit,  animo  libenti,  libentissimis  Graecis.  2) 
(Com.)  Bergnügt,  frenbig  bilarum  nc  lub.  fac 
te.  ®ao.  a)  Itbentfir  (filtere  gorm  lub.) , adv. 

m.  comp,  u sup  gern,  mit  ©ergnügen,  mit 
SJ u ft.  b)  11  bent in  i ältere  gorm  lüb.t,  uc,  f. 
(Borll.  u.  fpöt)  1)  ©ergnügen,  größließlcit. 
2)  perfonif.  bie  ©öttin  ber  größtießfeit. 

Libentiun  (Lüb.),  ae,  f.  [libet]  Beiname  ber  ©c= 
nu«,  ©öttin  ber  S u ft. 

1.  Ifber,  bri,  m.  1)  ber  ©aß  unter  ber  9tinbe 
eine*  ©aume«,  obduenntur  1.  aut  cortice  trunci. 
2)  »eil  man  juerft  auf  ©aft  feßricb,  jebe  au*  meß= 


teren  ©tattern  befteßenbe  Scßrift;  ©ud),  31  b^ 
ßanblung,  Dialog  Plato  novam  quandam  in 
libris  (auf  bem  ©apiet)  finxit  civitatem;  auch 
Seßreiben,  ©rief,  fSReftript,  *@ebicßt;  ßfiu 
ßg  impf.  bie  (ibgllinifcßen  ©üeßer  adire  libros; 
SReligionSbüd)  er  Etruscorum;  Augurals, 
SRecßtSbüeßer;  carminum  ftauberbücßer  Hör.; 
©erjeießm«,  fRcgifter,  Katalog.  3)  ©udi, 
'Abteilung  einer  Scßrift  tres  1.  perfecti  sunt 
de  natura  dcorum;  eQipt.  legi  tuum  nuper  quar- 
tum  (näml.  librum)  de  finibus  Cic.  Tusc.  5 g.  32. 

2.  Liber,  eri,  m.  ber  altitalifiße  ©ott  brr  grutßt 
barteit,  fpfitcr  mit  bem  gtieeß.  ©aediu*  ibentifi- 
jicrt;  übertr.  SBein;  Spricßm.  f.  2.  Venus  2)  o). 

3.  über,  era,  crum,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  frei, 
ungeßinbert,  ungebunbeu,  unbefeßröntt  t) 
überß.  a)  abfot.  frei  o.  geßetn  (@gf.  vinctus) 
Plaut.;  neminem  nisi  sapientem  esse  1.;  1.  ut 
non  sim  mihi  nießt  mein  eigener  Sperr  Phaedr  ; 
adulescentia  uncingcfcßrfintt;  amicitia  liberior 
esse  debet;  possessio,  facultas,  intercessio; 
libero  (n.  abl.  abs  ),  quid  firmaret  inutaretve 
Tac.  nun.  3,  GO;  fenus  bureß  [ein  ®cjcp  be> 
feßräntt;  custodia  freie,  meite  tpaft;  1.  (in  einem 
ßclicbigen)  conclavi  servare;  legatio  f.  legatio 
1);  mandata  unbefeßröntte  ©otlmacßt;  quaestio 
an  [eine  ©erfon  gebunben;  1.  fide  bureß  [eine  8“; 
fagc  gebunben,  terapus  forgenfrei,  *otia  liberri- 
ma  ganj  gcfcßäft*fret;  vaeuum  tempus  ac  1.  Cic.; 
♦nunc  pede  1.  (bureß  bie  greube  entfeffettem, 
jmanglofcm)  pulsanda  tellus  Hör.;  *1.  per  va- 
euum posui  vestigia  fo  baß  icß  meine  Original! 
tat  bctoaßrte;  quae  sunt  pocturum  licentiac  libe- 
riora  eßer  geftattet;  1.  (in  feiner  ©ctnalt)  alqd  ha- 
bere; eam  potestatem  tutam  habere  ac  L,  po- 
pulum  1.  habiturum  (consulatum)  merbe  frei 
barübet  Bctfügcit;  ut  meae  roi  familiaris  1.  (un 
Berpffinbct)  quidquam  sit;  liberum  est  mihi  e* 
fteßt  mir  frei;  *neque  Tumo  mora  1 (est)  mor- 
tis Surnu*  barf  fid)  bem  Kampfe  nießt  entjießen ; 
area,  spatium,  Campus  linbejeßt;  *aqua  liberior 
freier  fließeub  — ba*  ©leer;  f libero  'auf  offenem; 
commeantes  mari;  »fruges  jebem  frei  fteßcnb; 
♦vina  in  unbefeßränttem  SWaße  getrunten;  L toga 
etc.  f.  toga.  b)  ftei  in  ©ejug  auf  Renten  u.  Se 
ben,  freimütig,  offen,  unbefangen,  unge- 
bunben  animus,  vox,  vocem  1.  mittere,  parum 
mihi  1.  ore  locutus  vieletur;  1.  linguä  uti  Plaut  ; 
♦liberrima  indignatio;  f liberior  dolor  (Stnßc 
rung  bc-j  llnmißcn*);  eonquestus  unDerßalten; 
oratio  SluSfage.  e)  ftei  o.  etm.,  oßne  etm 
umeri  ab  aqua,  1.  ab  omni  sumptu,  locus  ab 
arbitris;  ab  observando  homine  perverso  ent 
ßoben  bet  fWotmenbigtcit  ie.;  aueß  m bl.  ablcark 
et  angore,  animus  religione,  omni  nietu,  "terra 
Bceptns  nostris,  »laborum,  *fati;  ut  rei  familia- 
ris 1.  (B.  Scßulbcn  frei)  quidquam  sit;  aedes  p 
©erooßnern  ob  ©eiueßeru  frei;  loctulus  lebige# ; 

1 (frei  B.  Seßulbcn,  bic  ieß  nun  bejaßten  lann 
ad  te  venio  Pli»,  ep.  3,  9,  13;  aueß  frei  bei 
etto.  in  co,  in  ulciscendo;  so  1.  {sc.  iu  negand» 
ulcisceneloque)  esse  Suet.  CI.  40.  2)  in*bef  «) 
bürgertieß  frei  (®gf.  servus)  iure  Quiriuum; 
neque  censu  ncque  vindicta  nec  testamento  I. 
factus  est;  praeda  omnis  pr.ieter  1.  corpors; 
siebst,  eruelitio  libero  non  aigna;  quid  minii.‘ 
libero  dignum?  b>  politiicß  frei,  nießt  ntoasi 
eßifeß  regiert,  nießt  untertßan  civitas;  noudaii; 

1.  civitate  {abl.  abs.)  obtooßl  ie.,  populi,  Gallia 


Libera  — Libethridea. 


4G3 


c)  in  fittlidjer  ©ejieljung,  in  gutem  u.  tabetn= 
bent  Sinne,  bol).  jügello®,  auSfdjweifcnb 
turba  temulcntorum.convivium.  vita  liberior  Ter. 
*Liböra,  ae,  f.  1)  tateinifd)er  Karne  bet  ©tofet= 
pina.  2)  Äriabne  al®  ©attin  bc®©acd)Uä  ob,  Ciber. 
Liberälia,  ium,  «.  [2.  Liber,  eri]  ba®  bem  Sibet 
ju  Sbten  am  17.  Slärj  gefeierte  geft,  an  Welchem 
bie  Jünglinge  bie  toga  virilis  annaifmen. 
liberälia,  e,  adj.  [3.  Über]  bie  greifjeit  (al® 
Stonb)  betreffenb,  greibeit®;  causa;  {Ter.) 
1.  causa  alqtn  asserere  manu  f.  2.  assero  1)  o); 
(Plaut)  nuptiae  unter  gteirn.  2)  einem  freien 
Kanne  gejicmcnb  a)  cbel,  anftänbig,  l)o<t)-- 
berjig,  freijinnig  vir  Ter.,  studia,  arte«,  doc- 
trinae,  ingemum  Ter. ; Omnibus  artdbus  studio- 
rum  liberalium  exculti  Gurt.  8,  6,  4;  studiis 
praediti  ©eiterte  Tac.,  mens,  actio  freier  utib 
ungejwungencr  ©ortrag,  fortuna  liberalior  beffer, 
l)öber,  liberalior  victus  befferc,  Bornebntete  Soft; 
largum  et  1.  (anfläitbigc®)  viaticum,  ob  spem 
liberalioris  militiae,  sumptus  SljrcnauJgabrn, 
forma  virginis  ebte  Com.\  ut  in  eo  moderatio 
et  temperantia  appareat  cum  specie  quadam 
1.  mit  bem  Silbe  einer  guten  ffirjicfjung,  wie  fte 
einem  fteigebotenen  Kenfdjcn  jufommt  Cic.  off.  1 
§.  96.  6)  gütig,  juoorf ommenb,  höflich  re- 
sponsum,  voluntas.  c)  freigebig,  gonnett  1. 
et  munificus,  beneficus  et  1.,  f in  omne  genug 
hominum  liberalissimus;  laudis  avidi,  pecuniae 
L erant  Sali.  Cat.  7,  6.  d)  freid)  li  d)  epulac. 
t£ap.  X)  UbgrälYtas,  ätis,  f.  bie  cblc,  tjonnette 
©ejinnung,  bie  einem  freien  Kanne  o.  guter 
©tjicbung  gejicmt,  inäbef.  ©üte,  grcunblid)’ 
fett,  grctgebigleit  homo  non  1.,  sed  ipsä 
tristitiä  et  severitate  popularis,  a quibus,  rudis 
cum  esses,  videtur  decipi  posse  I.  tua;  1.  ac 
benignitatem  ab  ambitu  atque  largitione  se- 
iungere;  (fpöt)  meton.  Sdjenlung,  ®efd)enf, 
autb  pl.  II)  libgrülttPr,  adv.  m.  comp.  u.  sup. 
a)  auf  eine  bem  freien  Kanne  gejicmcnbe  SBeije 
anjtänbig,  ebel  educatus,  eruditus,  vivere; 
bef.  gütig,  freunblidj  respondere,  polliceri, 
oratione  persequi.  6)  freigebig  nec  potui  ac- 
cipi  liberalius.  c)  reicbliqj,  ft  a 1 1 1 i d)  instruc- 
tus;  liberalius  vivere  auf  oornefjmerem  gufj;  in- 
dulgere  sibi  liberalius  atlju  fcl)r,  ju  ftarf  Ncp. 
liberütlo,  önis,  f.  [libero]  ©efreiung  ipsa  1.  et 
vaeuitate  omnis  molestiae  gaudemus;  bef.  a) 
SBefreinng  eine*  Staate®  Just.  5,  8,  12.  6) 

greifpredjung  »or  ®cri<f)t  Cic.  — liberätor, 
öris,  m.  [liberoj  ©efreier  Iuppiter  f,  2.  Eleu- 
theria;  aud)  abjeftip.  die  populi  Rom.  animus 
Liv.  1,  56,  8. 

llbfre,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [3.  über]  X)  frei, 
ungebunben,  jügello®  vivere,  liberius  vi- 
vere, palam  libereque  venire  au®  freiet  $aitb 
oerfauft  werben.  2)  frei,  freimütig,  ojfen  di- 
cere,  loqui,  *liberius  maledicere,  paulatim  libe- 
riua  dolor  erigi  coepit  Curt.  9,  3,  2;  ’freiwiL 
lig.  3)  frei,  nid)t  ftlaoifd)  educare  Ter. 
liberi,  örum  u.  ilm,  m.  [3.  über  al®  freier  leil 
ber  £>au®genoffenfd)aft,  ©gf.  Bervi|  bie  ßinber 
mit  Sejug  auf  bie  ©item  procreare,  suscipere 
liberos,  habere  ex  alqa;  1.  educare;  ius  trium 
1.  f.  1.  ius  3). 

lifoero,  1.  (fut.  ex.  liberasso  Plaut.)  [3.  über] 
1)  frei  machen,  befreien  servos,  se,  pulli  libe- 
rati  caveä,  ‘vaginft  ensem.  2)  über!),  oon  etto., 
roa®  binbet,  frci=,  Io3ntad)en,  cntfeffeln  te 


ab  eo  vindico  ac  1.,  alqrn  a quartana,  mundum 
ab  omni  erratione,  animus  liberatus  a corpore, 
ex  incommodis  alqm  pecuniä,  periculo,  metu, 
aere  alieno,  mentes  religione;  liberato  (gc. 
aspectu  vestro)  oculos  meos  gebt  mir  au®  beu 
Äugen  Curt.  10,  2,  27;  relaxu  modo  paulum 
animum,  aut  sane,  si  potes,  libera;  Byzantios 

o.  Äbgaben,  abgabenfrei  machen,  domum  u.  ber 
barauf  Ijaftenben  Jpeiliglcit;  liberabam  (wollte  o. 
ber  lex  Flavia  agraria  ausgenommen  miffeu) 
agmm  eum  qui  — publicus  tuisset  Cic.  Alt.  I, 
19,  4;  obsidionem  urbis  auffjcben;  liberata  iti- 
nera,  castra,  templa  nidjt  oerbaut,  mit  freier 
Äuäfidjt;  cum  augurato  liberaretur  Capitolium 
al®  man  jum  ©läge  für  ba®  fiapitol  bie  anbern 
Ifmpcl  wegräumte;  alqm  roti  p.  ber  ©erbinb= 
li(f)lcit,  ba®  fflelübbe  ju  erfüllen,  se  a Venere  P. 
bet  ©crbinblidjfeit  gegen  tc. ; alqm  ad  facultatem 
aediticandi  jmbm.  ©rlaubni®  ju  einem  ©au  ge-- 
ben;  nostro  supplicio  arma  Rom.  beit  Staat  p. 
ber  Serpflitgtung  Stieben  $u  fe^liefjert  befreien; 
tidem  tuam  erfüllen,  promisBa  ungültig  niadjen, 
nomina  bie  Scbulbcu  regulieren;  inibef.  3)  Pon 
einer  Scfpilb,  ©efdgtlbigung  ob  o.  einet  Strafe 
freifpretgen  hunc,  quem  bis  condemnatum 
tarn  occeperant;  liberatur  Milo  non  eo  consilio 
profectus  esse  wirb  0.  ber  ©cjdjuibigung  freige= 
(protzen,  baf;  tc. ; alqm  crimine,  culpa,  culpue; 
fortasse  non  se  liberari  (o.  ber  Strafe  freige- 
fprotfjcn  werben),  sed  in  aliud  tempus  reservari. 

llberta  f.  libertus. 

libertas,  ätis,  f.  [3.  über]  I)  1)  greiljeit  1.  est 
potestas  vivendi  ut  velis;  omnium  remm  in  tc., 
vitae,  fverborum,  flate  circumspiciendi,  *fandi 
©rlaubni®;  in®bef.  a)  bie  bürgcrlidje  grcilfeit 
im  ®gf.  jut  Sflaoetei  servos  ad  1.  vocare;  al® 
Jnbegriff  ber  9icc6te  eine®  röm.  ©ürger®  eripere, 
iraminuere  1.;  ad  usurpandam  1.  vocare  notieren 
taffen,  b)  bie  politifdje  greificit  be®  Staate® 
im  ©gf  bet  mouardjij^cn  Staat®Derfajfung  ob. 
ber  fTcmben  Cbcrgerrfdjaft  populi  Rom.  est  pro- 
pria  1.;  in  ea  1.  quam  a maioribus  acceperant, 
permauere.  2)  geiftige  greigeit  qui  potiorc 
metallis  1.  carot  Hör.  ep.  1,  10,  39  f.;  grei* 
mütigfeit  ingenii  Sali , 1.  requirere.  8)  in 
Übelm  Sinne  f jitg eil ofi gleit  nimia.  II)  per= 
fonifijiert  bie  ©bttin  ber  greigeit. 

llbertinns,  adj.  [libertua]  ju  einem  ob.  ben  grci  = 
gelaffenen  gehörig,  homo,  mulier  ber,  bie  g.; 
socii  navales  libertini  ordinis;  me  1.  patre  Da- 
tum Hör.-,  *1.  milite  bis  usus  est;  gew.  subet. 
-ns,  i,  m.  ber  greigelaffene  (in  ©e*itg  auf 
feinen  Stanb),  ebenfo  -u,  ue,  f.  bie  g. ; in  frühc= 
rer  Seit  aud)  libertinus  Sogn  eine®  greige* 
laffrnen  na©  Suet.  Claud.  24.  — libertus , i, 
m.  [liberatus]  ber  greigelaffene  (in  ©ejug  auf 
ben  tpcrtn  u.  bie  an  ihm  poUjogcne  gteilaffung); 
-a,  ae,  f.  bie  greigelaffene;  V'eneris  eine  ur= 
fprünglid;  bem  Staube  ber  Venerii  [f.  2.  Venus 
2)  «)J  angegörige  g.  Cic.  div.  »n  Caec.  g.  56. 

ltbüt  (ältere  gorm  lübet),  libuit  ob.  libitum  est, 
— 2.  e®  beliebt,  gefällt,  ifi  gefällig  quuo 
meo  cumque  animo  libitum  est  facere  Ter. ; 1. 
m inf.;  facite  quod  L,  poterit  id  quod  1„  et  ci 
libebit  quod  non  licet;  partic.  alSsutist.  flibYta, 
örum,  n.  ©elüfte,  ©etieben  ad  1.  Caesarum. 

LibethrYdcs,  um,  /.  nymphae  — 'Kufen  (Verg.) 

p.  einer  ben  Kufen  heiligen  Duell engrottc  Sibctfjra 


4G4 


libidinor  — licenter. 


ob.  SibctßroS  in  X^effatien  bei  bet  ©labt  Idbf- 
tbniin,  1,  n.  Liv. 

lYbitlYiior,  1.  dep.  [libido]  (fpät)  Unjudjttreiben. 

libidYnose,  adv.  [libidinoBus]  roilltürlicß,  on 
(ein  ® cf e^,  an  (eine  Orbnung  gebunben, 
nacß  Saune  u.  belieben,  auäfcßroeifenb.  — 
lYhidiuösus,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  [libido]  ge* 
nußfüdjtig,  mollüjlig,  auSftßmeifettb,  jü= 
gclloO,  ftecß  liomo,  tyrannus,  »caper  geil, 
amor,  udulescentiu,  voluptates. 

libido  (ältere  gorm  lüb.l,  Ynis,  f.  [übet]  1)  Sufi, 
Begierbe,  Bedangen  est  alcui  1.  •=.  alcui 
libet,  m.  inf.  Plaut.  ; rnagis  in  decoris  armis  ct 
militaribus  equis  quam  in  scortis  atque  con- 
viviia  lubidinem  habebant  Sali  ; licentia  ac  1. 
talia  loquendi  Tac.  2)  Willtür,  bloße  Sufi 
u.  Saune,  Belieben,  m.  gen.  subj.  u.  obj.  vic- 
torum,  fortunae,  dominandi  fjerrfeßfueßt,  rei  pu- 
blicae  capiendae,  perniciosa  1.  uti,  1.  alqm  te- 
ilet, 1.  invadit  alqm;  ratio,  quae  in  libidinem 
venit  ttioju  ntan  Belieben  ßat;  ad  libidinem,  ex 
libidine;  contra  lubidinem  animi;  pl.  propter 
eorum  1.  (Willlütlicßteiten)  et  injuria«.  3rt8= 
bef.  a)  ©enußfueßt,  and)  Wolluft , 9lu8f(ßraei* 
funa,  im  pl.  Süfte,  Pompeium  non  devocavit 

1.  ad  voluptatem;  lubidine  accendi;  impulsu 
libidinum  voluptatibus  oboedientium;  aud)  baS 
eigeitmäißtige,  millfürlicße  ©ebaten  bet 
rSm.  (Demagogen;  politifdje  Sjeeffe  libidinum 
peccatorumque  omnium  licentiam;  tunteufdje 
Siebe,  b)  pl.  metou.  mollüftige  Xatfielluit: 
gen  bet  bilbenben  Sun  ft.  1.  frangere.  — 
lYbYta  f.  libet. 

I.IbYtiua  , ae,  f.  bie  Eeicßengättin,  in  beten 
Xempel  öetäte,  bie  ju  einem  Beicßenbegängniffe 
gebürten,  aufbetoaßrt  u.  Eiftcn  übet  bie  loten  ge= 
füßrt  mürben  L.  quaestus  ocerbae  Hör.-,  tp.  a) 
pestilentia  tanta  erat,  ut  L.  vix  sufficeret  = 
baß  man  (aum  ade  begraben  tonnte;  ne  libero- 
rum  quidem  funeribus  h.  sufßciebat.  b)  »ber 
Tob  multaque  pars  mei  vitabit  L. 

lilio,  t.  l)  ein  menig  b.  einet  ©ad) c neßmen, 
megneßmen  (oßne  ©cmalt  ob.  Wibcrftanb),  tp. 
ex  praestantissimia  ingeniis  excellentissima 
quaeque;  facetiarum  quidam  lepos  libandus  est 
ex  omni  urbanitatia  genere;  animos  haustos  et 
libatos  a natura  deorum  habemus;  libas  ex 
Omnibus  quodeumque  te  maxime  specie  verita- 
tis  movet.  $iero.  o)  leitßt  betüßten,  ».  etto. 
nippen,  loften,  genießen,  iecur  freffen  o.  tc. 
Iav.\  mensam,  ex  qua  1.  hostis  epulas  (feiet* 
licßer  VlusSbrucf)  einnaßm  Curt.,  *summa  flumina 
im  gluge  trinfen,  foscula  natae  füffen,  »altaria 
pateris  beneßen;  *pascere  vemas  libatis  dapi- 
bus  mit  ben  übrig  gelajfenen  ©peifen.  b)  etm. 
baoon  megitcßmenb  oetminbern,  einigermaßen 
jtßmätßen  libatae  vires  Liv.-,  »virginitas  libata 
ncrleßtc.  2)  etm.  ».  einet  Waffe  ob.  Wenge,  bef. 
o.  einer  glüffigteit  nehmen  u.  ben  ©filtern 
opfern,  roeißen  diis  dapes  Liv.-,  *frugem  Ce- 
reri,  »pateras  lovi,  »honorem  laticum  iu  luen- 
sam,  »Üceuno;  »libato  ( abl . abs.)  natß  bent  Weiß* 
guß  Verg.;  *tp.  opfern,  meißen  alcui  lacn- 
mas,  carmina  aris. 

libra,  ae,  f.  1)  Wage,  alqd  1.  et  aere  mercari 
in  förmlitßet  ob.  recßtliißer  Weife,  für  bare«  ®elb 
(eigtl.  unter  Beobaißtung  ber  bei  bet  mancipatio 
übließen  gormalität;  f.  mancipium  t)  Hur.  ep. 

2,  2,  158;  nexum,  quod  per  1.  agitur  Cic.  de  or. 


3 §.  159;  tamquam  in  procinctu  testamentum 
faceret  sine  libra  atque  tabulis  (oßne  bie  ßer 
tömmlicße  gefeßließe  WancipationSform  in  btob 
aeßten)  Cic.  de  or.  1 §.  228;  1.  et  aere  liberatom 
emittit  giebt  ben  (aufi  ber  fjanb  bc«  erften  ®läu 
biger«)  Befreiten  burtß  förmliche  Stßcittung  frei 
Liv.  6,  14,  5;  meque  tuum  (sc.  esse)  librä  norit 
et  aere  minus  and)  oßne  förmlitße  (Eigentums 
ermerbung  Ov.  ex  Pont.  4,  15,  41  f.;  bilbl.  f.  de- 
primo  1),  lanx  1);  inSbef.  bie  Sage  jum  Wioel- 
lieren,  baß.  nd  libram  nad)  ber  Wage,  in  gleitßet 
5>öße  Caes.  b.  c.  3,  40,  2;  übertr.  »bie  Wage  ali 
Sternbilb.  2)  ba«  ©emogene,  ein  rüm.  ffunt 
= 12  unciae,  f.  as;  1.  pondo;  ein  Waß  für  flüf: 
fige  Tinge  olei  Suet 

lihrftmentum , i,  n [librof  1)  baS,  mobureß  rin 
©egenftanb  ein  ßcrabbrüdenbe«  ©croießt  brfommt 
u.  fo  bie  ©tßrounglraft  oermeßrt  mirb,  ba§  ®e- 
mirißt,  plumbi  Blcigeroitßt;  t©<ßroungrie- 
men  tormentorum;  +ba8  ©efälle  aquae  2) 
jeometr  t t.  roaaereeßte  Stäcße  ob.  Sinie. 
liliräriölus.  i,  m.  [dem.  0.  librarius  6)]  armfetiger 
Büdjerabftßreibcr,  ©cribler  quod  L scire 
profiteantur;  nec  id  tarnen  ex  illa  erudita  Grae- 
eorum  copia,  sed  ex  1.  Latinis.  — lihrärius, 
adj.  [1.  liberj  ju  Büeßern  geßörig,  Büißer  , 
scriptor  Büdjcrabfeßreibcr,  überß,  ©tßreiber, 
Setretär  (Silanen  ob.  greigclaffene)  Hör.-,  mbtt. 
a)  -11110,  ii,  ii.  Bütßerftßrant,  =(aften.  b) 
-in»,  ii,  m.  Jlbfeßreiber,  ftopiß. 
flibrÄtor,  öris,  m.  [libro]  l)  abmäger,  9Ii= 
nellierer.  2)  ber  ©teine  tc.  mit  ber  Jpaub  fißleu= 
bert,  Wurffdßüß  (ngl.  funditor).  — lihrnto-, 
adj.  m.  comp.  [ partic . n.  libro]  in  ©eßmung 

ficbraißt,  »m  ©cßroung  befinblitß  glans, 
ibratior  ictus  — librill»,  e,  adj  [libra]  p f ii  n - 
big,  b.  einem  Bfunbe,  fundjs,  für  ftßmert 
©teine,  ffjfunbfcßleuber  Caes.  b G.  7,  81,  4.  — 
libritor,  oris,  m.  Tac  nun.  2,  20.  13,  39  f.  libra- 
tor.  — libro,  1.  Ilibra]  1)  etm  im  ©leiißgt' 
miißte  feßmebenb  ßalten  ob.  bewegen  terra 
quibus  librata  ponderibus;  fsi  immensum  irn- 
perii  Corpus  stare  ac  librari  sine  rectore  pos- 
set.  2)  in  Sißroung  bringen,  fd^mingen  (um 
befto  (räftiger  u.  rnßeter  abjufcßleubcm)  »iaculum, 
»telum,  »caestus,  *sese  per  inania  nubila,  *ge- 
minaa  in  alas  ipse  suum  corpus,  »Corpus  in  herba, 
»cursum  in  aere;  aueß  *tn  ber  ©tßmebe  er> 
ßalten  vela  librantur  ab  aura. 

Llbnl,  örum,  m.  feltifdßer  BoKäflamm  in  Gallia 
Transpadana 

libnm,  i,  n.  ft'ntßcn,  bef.  Dpfertutßen. 
LYbnrnl,  örum,  m bie  Siburnet,  ein  iDurifißer 
Bottäßamm  in  Siburniett,  bent  ßcutigen  Kroatien. 
Liburna,  t*i>Yca  (sc.  navis)  fcßnellfegelnbe# 
Scßiff,  mic  bie  Siburnet  e«  gebrautßten;  LYbur- 
Ulcus,  adj 

LYby«,  ae,  f.  ob.  »LTbye,  es,  f.  Sibpcn  ob.  Wort 
afrifa  ®an.  11  »LYbjcu»,  adj.  2)  l.lbys,  jo.», 
adj.,  m Hercules  = Phoenicius  Sali.  Jug  89,  4; 
bao.  suöst.  Libye»,  um,  m 3)  I.Ybyssa,  ae,  f. 
adj.  4)  »LTbystinu»,  m.,  *-»Us,  Tdis,  f.  ad). 
5)  +LYbyn»,  adj. 

LYbyphoenices,  cum,  m.  pl.  Söflerftßaft  in  Sb 
bpen,  n.  'fißöntjiern  ftammenb. 
lYcen»,  tis,  adj.  m.  comp,  [licet]  frei,  unges 
bunben  dithyrambus  1.  et  divitior,  »Lupercus. 
3)an.  ^1)  lYcentür,  adv.  m.  comp,  frei,  unge« 
bunben,  jügel*,  regellos;  ftetß,  ted  errare 


465 


licentia  — lignla. 


(6.  ber  Sehe);  "super  aetherias  errate  licentius 
auras,  fagere,  "scribere,  fclasHis  Othoniana  1. 
vaga.  B)  lYcentia,  ae,  f.  1)  fytci^eit  a)  ju 
tbun.  Was  man  »id,  llngebunbcnbeit,  ludendi 
im  SC.;  1.  aclubidine  Tac.,  Academia dat magnam 
1.,  1.  habere,  uti  kuperiorum  temporum  atque 
itinerum  1.  6)  grcibeit,  bie  jmb.  ftcb  nimmt, 
SHllfür,  ®rcipigteit,  gfigellofigltü,  ©c- 
fe|J  lojigteit  1.  sibi  sumere;  dicendi,  scribcndi; 
a Democrito  haoc  1.;  poetarnm;  "usns  est  poe- 
lae  more  et  1.  (fjenbiabpS)  grcibeit  bet  $icgtcr= 
fitte;  fsuperfluentcs  iuvcnili  quadam  diccndi 
impunitate  et  1.;  nec  libcrtate  vcrborum  nec  1. 
tigurarum;  malle  1.  suam  quam  aliorum  liber- 
tatem;  Sullani  temporis;  magna  ost  gladiorum 
1.  man  morbet  mit  freebet  $reiftig!eit;  noctis  Lic., 
tenebrarum  welche  tc.  geftattete  Tac.;  *immensa 
pouti;  ftheatri.  2)  ©öttvn  ber  giiget  (ofiglrit. 
lleeo,  2.  feil  fein,  auSgcboten  metben,  quanti 
1.  horti  ju  welchem  greife  ic.;  I.aevinum  — unius 
assis  non  unqaam  pretio  pluris  lieuisae  habe 
nie  um  ben  Söert  eine«  VI#  = um  einen  einzigen 
91#  mebt  gegolten  llor.  — lYceor,  Ytus  »um, 
dtp.  2.  auf  etto.  bieten  (WaS  feil  ift)  hortos; 
contra  f.  contra  I)  2)  c);  qui  digito  licitus  eit; 
auch  einen  hJreiS  fepen  auf  sc.  hostium  ca- 
pita  Curt.  4,  1,  12. 

llcSt  licoit  (auch  licitum  est),  2.  imper».  1)  eS 
i f*  erlaubt,  es  jtebt  frei,  man  barf,  fann, 
mag  licere  dicimua,  quod  legibus,  quod  more 
maiorum  iustitutisque  concoditur;  quod  aut  per 
naturmu  fas  esset  aut  per  leges  liceret;  "cui 
tantum  de  te  lieuit?  »er  burfte  bit  foldheS  tbunV 
quod  inter  nos  liceat  dicere;  quod  inter  nos 
liceat;  1.,  1.  alcui  nt.  inf.;  m.  acc.  c.  inf. ; m. 
.'Ittraltion.  lieuit  esse  otioso  Themistocli;  cur 
bis  esse  liberis  non  1.?  quo  in  genere  mihi 
neglegenti  esse  non  1 ; (feltner)  si  civi  Ro- 
mano 1 esse  Gaditanum;  annus,  quo  per 
leges  ei  consulem  fieri  liceret;  m.  ausgclaffc; 
nem  perfönl.  dat.  ut  incolumi  («c.  sibi)  tieri 
liceat,  si  ltberae  ac  pudicae  (*c.  ci)  vivere  lici- 
tum fuisset  Liv.;  *1.  esse  beatis  (sc.  illis);  auch 
liceat  esse  miseros  (sc.  nos)  Oie.  p.  Lig.  §.  18; 
per  me  1 id)  f)abe  nicht#  ba»iber;  m.  coaj.  fre- 
mant  omnes  1.;  sciatis  1.  ihr  mögt  Wiffen,  icb 
taffe  eud)  wiffen  Ourt.;  "licebit  currus;  licet  recht 
gern  Blaut.  2)  bi#W.  d.  pbbftfcber  Dlöglidjlett, 
es  ift  möglich,  >nan  lann  hoc  quidem  videre 
1.,  id  intellegi  1.  ex  iure  pontificio,  quam  (sa- 
tisfactionem)  1.  cognoscas,  1.  hinc  lntellegatis, 
"experiare,  cawus  1.  8)  eine  unbrfdjränfte  6in= 
tänmunq  einleitenb,  fdjeinbar  als  lonjeffioc  conjct. 
mag  es  auch  fein,  bah,  mag  immerhin  — 
wenn  auch,  m.  coiy.  praea.  ob.  per/'.  1.  omnia 
concurrant;  auch  quamvis  licet  mag  immerhin 
noch  fo  f e 5 r , quamvis  1.  excellas;  quamvis 
enumeres  multos  1. 

I.iclnins,  1)  C.  Ii.  Crassus,  SoIIStribun,  u.  beffett 
lochtet  l.icinia,  eine  Seftalin;  Lucius  L.  Cras- 
su»,  ausgezeichneter  'Jicbner  (geft.  91  #.  CEljr.) ; 
Marcus  L.  Crassus  DiveB,  ber  Xriumoir.  2)  Lu- 
cius I,.  Luciillus,  berühmt  als  gdbhcrr  im  Stiege 
gegen  INithribateS,  auch  geiftnoU  u.  gebilbet,  reich 
u.  Berfchwenberifch.  8)  Lucius  L.  Murena,  melp 
rere  gahTt  SJegal  bes  ÜuculluS,  im  Jf.  63  o.  (Ihr. 
als  befignierter  Sonful  beS  nmbitus  augetlagt, 
aber  o.  Sicero  in  btt  noch  oorbanbenen  Siebe  mit 
Srfolg  netteibigt.  4)  Aulus  L.  Archias  f.  Ar- 
$Mni4<n,  tat.-betitt4<<  S<bulw8rtftb.  5.  Hub. 


chias  1).  6)  Aul.  L.  Caecina  f.  Caecina.  6)  0. 
L.  Macer  f.  2.  Macer.  7)  C.  L.  Calvus.  8)  C. 
L.  Stolo,  SJollStribun  m.  L.  Seitius,  376  0.  6fjr- 
Urhebcr  breier  für  bie  Plebejer  oorteilhajtcr  ©e= 
fepe,  inSbef.  bes  ©efe^eS,  burch  welkes  biefelben 
gutritt  jum  Sonfulat  erhielten  Liv.  6,  35,  4 ff.; 
adj.  Ltcinias. 

lYcYtttio,  önis,  f.  [licitor]  ba#  Sieten  in  Sluftio-- 
nen  ic.  — lYcYtor,  dtp.  1.  [liceor]  (oorfl.  u. 
jpät)  auf  ctw.  bieten.  — lYcltus,  adj.  [licet J 
erlaubt  *sermo;  su btt.  ».  pl.  erlaubte  Xinge. 

lirium,  ii,  n.  ber  Xrumm,  b.  i.  bet  gaben  oom 
alten  ©eroebe,  an  ben  bie  gäben  be8  neuen  Stuf- 
jugS  gelnüpft  werben,  licia  telae  addere  ein 
neues  ©ewebc  beginnen  Vera.;  firma  conductis 
cinnectere  1.  telis  Tib. ; auch  übcrl)  ber  gaben 
Verg. 

ltctor,  öris,  m.  ber  üiftor,  einer  bet  ben  fjöchftcn 
Staatsbeamten  (bem  Xiftator,  Äonfnl,  fßrdtor)  t>. 
Staats  wegen  beigegebenen  öffentlichen  Xiencr, 
welche  ihnen  bie  fasees  norantrugen,  ihnen  hllap 
machten  u.  bie  Strafurteile  oodftredten.  primus 
bet  feinem  Sange  nach  er  fit,  auch  proximus,  in= 
fofem  et  hem  SDlagiftrat  junächft  ging;  ber  Oufis 
ftor  hotte  nur  in  ber  Ißromnz  als  ifäräturBermefer 
Aiiftoren,  beT  Hamen  Dialis  n.  bie  Seftalinnen 
fiiftoren  ohne  fascc«;  in  weitetem  Sinne  ein  tra  ■ 
bant  proxumus  1.  Iugurthae  Sali.  Jug.  12,  3. 

lYen,  Enis,  m.  bie  TOilj.  3>ao.  HSnösus,  adj. 
miljfüchtig  cor  Plaut. 

*flYgAmen,  inis,  n u.  f-mentnm,  i,  n.  [1.  ligo] 
®anb,  öiube,  Slerbanb. 

LYgirlns,  9iame  einer  töm.  ©enS;  Quintus  L. 
warb  n.  Q.  Xubero  wegen  feinbfeligen  Berholtens 
gegen  (Eäfar  angellagt,  aber  B.  Cicero  in  ber  noch 
oothanbenen  Siebe  oerteibigt.  ®a b.  -rl&nus,  adj. 

LYger,  cris,  m.  1)  gluf)  in  ©adieu,  j.  Loire.  2) 
ein  SHutuIer  Verg. 

lignAriua,  ii,  »i.  [lignumj  fjol jbänbler.  — 
llgnätio,  önis,  f.  [lignorj  baS  §oljholen,  <fäl  = 
len.  — iignitor,  öris,  m.  [lignor]  .tioljhaucr, 
= fällcr. 

Ugneölns,  \adj.  dem.  0.  ligneusl  (feit.)  aus  ober 
non  feiner  ipoljarbeit.  — ligncns,  adj.  |li- 
gnum|  ans  $olj,  hölzern  ponticulus,  turris; 
tp.  (Plaut.)  salus  ©rufe,  ber  auf  eine  höljetne 
Schreibtafel  gefchrieben  warb.  — lignor,  dep.  1. 
[liguum]  $olz  holen. 

lignam,  i,  «.  1)  $olj,  lncum  ligna  (für  nichts 
alS  gewöhnliches  $>olz)  putarc  llor. ; fpri^W.  ferro 
ligna  in  silvtun  ctw.  ÜbcrflüffigeS  thun  Hör.; 
*ein  SBaum  triste,  inutiie.  2)  au#  fjolz  ®e  = 
inachteS,  "Schaft  beS  Spcctes,  fbcS  Pfeiles; 
"bas  troj.  iRoji;  "hölzetne  Xafel,  in  welche 
©efepe  eingegraben  würben;  "^olzpuppe,  mo- 
bile 3Hari  ouette. 

1.  ligo,  1.  1)  nerbinben,  biitben  "manns  post 
terga;  fetidarium  circum  collum;  "mulani  an= 
fehirren ; "ligatus  in  glacie  feftgefroren;  catenis 
ligatus  Liv.;  falqm  vinculo;  anbinben  capi- 
tibus  suis  (dat.)  cornua  Phaedr.  2)  utnbtnbrn, 

ubiuben,  umwideln,  umfchlingcn  "gut- 
ura  laqueo  jufammenf chnüren , "vulnera  veste, 
"digitos  iunctura,  "spiris  ingentibus  D.  ber 
Schlonge.  3)  tp.  oereinigtn,  nerbinben 
"pacta,  *di8sociata  locis  concordi  pace,  "vin- 
culo tecum  propiore  ligari. 

2.  ligo,  önis,  m.  bie  fjade. 

lignla  (ling.),  ac,  f.  [dem.  p.  lingua]  cigtl.  eine 

80 


4CG 


Lignres  - 

Keine  8«nßt/  bat.  ©rbjunge;  S©ubricmcn, 
als  S©impi»ort  bu  Xaugeni©t#!  Plaut. 
Mgüres,  rum,  m.  ©Mleifdjaft  im  tjeuliflcn  ©enua 
u.  Piemont;  per  L.  transiit  bur©  ba«  2anb  ber 
ü. ; situ/.  I,Ygus  (feit.  Ligur),  üris,  m.  u.  f.\  adj. 
femina  L.  Tac.  hist.  2,  13.  3)aO.  1)  LTgörin, 
ae,  f.  Siaurien,  Tac.  2)  Liguhtinu«,  adj. 
ITgurrio  (llgür),  4.  [lingo]  1)  Irans.  lecfen,  be  = 
letfen  (mit  üiiftcmljcit  u.  tiqfeit)  pisces 

semesos  tepidumque  ins  Hör.;  alqm  bef©mau= 
fett  Plaut.-,  furta  fteimli©  nnf©en  Hör.;  bal). 
na©  etm.  lüfiern  fein  improbissima  lucra,  cu- 
rationom  agrariam.  2)  intrans.  letferftaft 
fein  Tn.  ja»,  lYgurritio  (ligurit.),  önis,  f. 
Sedetftaftigieit  Oie.  Tusc.  4 §.  26. 
lYgustrum,  i,  n.  jjartricgcl,  Stainroeibe,  ein 
Strau©  mit  weiften  ©tüten, 
lilinm,  ii,  n.  \hiftov]  Silie;  al«  milit.  t.  t.  eine 
®rt  B.  SSerfiftanjung,  au«  ®rubcn  beftebenb, 
wel©e  mit  bem  IjctBorfteljenben  ©fa§te  bie  ©eftalt 
eine«  £ilientel©e«  batten  Oats.  b.  (i.  7,  73,  8. 
Liljfbacum,  i,  n.  Sorgebirge  im  SBeften  Sizilien«, 
©an.  -tänng  u »-belu»,  adj. 

Huia,  ae,  f.  Seile;  bilbt.  B.  ber  ©etfeinciunq 
einei  S©rift  *labor  limae;  »defuit  et  scriptis 
ultima  1.  meis;  fextremam  1.  opperiri;  quo  ma- 
gie  intendam  1.  tuam,  alqd  limä  persequi,  flimä 
splendescere.  — limätulus  [adj.  dem.  B.  lima- 
tns]  tp.  tnoftl  gefeilt  Cic.  fam.  7,  33,  2.  — 
limätns,  adj.  nt.  comp,  [partic.  B.  limo]  eigtl. 
gefeilt,  baft.  tp.  Beifeinert,  BcrooUtomm  = 
net,  gebilbet  genug  dicendi,  librorum  limatius 
(@gf.  populariter  scriptum);  homo  oratione  ma- 
xiine  1.  et  snbtilis,  moribus  et  urbanitat«,  f li- 
matius ingenium. 

limböl&rius.  ii,  m.  [limbus]  ©otbüreitma©er 
Paut.  — limbus,  i,  m.  ©efaft,  ©orbüre  am 
Äleibe,  Saum  am  ©etnebc. 

Innen,  ir,  is . n.  1)  ©©weite,  J t)  ii  r j d)  it)  e 1 1 e . 
©ingang  cabiculi,  templi,  fores  in  liminibus 
aedium,  intrare  limen  in  ba«  gimmer;  bef. 
§au«,  SBobnung  ad  limen  consulis  adesse, 
contineri  limine  Liv.  ; »limine  pelli;  »scelera- 
tum  bet  ©ottlofen  (in  bet  Untcttnelt);  * sacrum 
Xempcl ; *1.  (pl.)  mntare;  »pl.  bie  S©raniett 
bet  iHettnbaftn;  »©renjmarf,  ©tenje,  extra 
1.  Apuliae.  2)  tp.  ©ingang,  Wnfang«punft 
♦in  limine  portus,  *a  mortis  1.  restituere,  fnon 
in  1.  operum  laborumqne  nostrorum  sed  in 
exitu,  fin  ipso  1.  tictoriac  stamns. 
limes,  Itis,  m.  [1.  limusj  1)  eigtl.  bet  Siain 
jrot[©ett  jwei  Selbem,  bat),  bic  bur©  einen  fol©cn 
Sain  ob.  fonft  bejci©nctc  S©cibe*,  ©renjlinie 
jwif©cn  Selbem  ultra  limites  clientium  salis 
avarua  Hör.;  partiri  limite  campuni;  1.  agro 
positus  Vng.;  humum  longo  signavit  1.  men- 
sor  Ob.;  via  secto  1.  ein  fflang  mit  but©j©nitte= 
net  Sbgtenjmtg,  b.  i.  mit  freujenbem  Quergang 
Verg.  georg.  2,278.  ftterB.  t bie  ©tenje  eine« 
üanbr«,  bef.  bic  befeftigte  ©renjlinie,  bet 
©tenjwali  1.  acto.  2)  übe©.  bet  in  einet  be= 
ftimmten  Sinie  geftenbe  SBeg,  Selbweg,  Steig 
Appiae,  quasi  1.  ad  caelum  aditus  patet,  *1. 
recto  fugere,  »lato  te  1.  (ben  i©  mir  mit  bem 
3©tocttc  baftne)  ducam,  »longo  1.  sulcus  dat 
lucem  (B.  einem  Kometen). 

LlninAtis,  Wis,  f.  ©einamc  bet  ©iana,  na©  itjrem 
lempel  in  fiimnae  an  bet  ©tenje  o.  Salomen  u. 
Sleffenicn  Tac.  ann.  4,  43. 


- lingua. 

1.  limo,  1.  [lima]  1)  reiben,  toeften,  ft^etjft. 
caput  cum  alqo  tüjfen  Plaut.  2)  tp.  a)  f et  len, 
polieren,  glätten,  genau  bur©geftenb  net- 
beffern  U'  nerf©5ttetn  ars  ob.  arte  alqd,  sti- 
lus  et  hoc  et  alia.  b ) genau  unteifu©en, 
gtünbli©  etforf©en  veritatem  in disputaodo, 
»subtiliter  niendacium  e)  fctlenb  »cgneftmen, 
oerminbern,  {©mälettt  tantum  de  altero;  de 
tua  prolixa  beneficaque  natura  alqd  posterior 
annus;  se  ad  minutarum  genera  causarum  fi© 
bef©tänfen  auf  tc. ; »commoda  alcis  obliquo  oculo. 

2.  limo,  1.  [2.  limus]  mit  S©lamnt  befpripen 
I.imbnum  f.  Lemonum.  [caput  alcui  Plaut. 
limösus,  adj.  [2.  limusj  {©lammig  »lacus,  pla- 

nities.  [fi©tig  »lacus. 

llmpYdus,  adj-  m.  comp,  u,  sup.  llat,  bur© 
limülus,  adj.  [dem.  o.  1.  limusj  ein  toenig 
[©ielenb  (fofett)  Plant. 

1.  limus,  adj.  f©ief  febenb,  [©ielenb  limis 
(sc.  oculis)  aspicere  o.  ber  Seite  Cb*».;  rapere 
limis  (sc.  oculis)  I)inf©ielenb  etftaf©en  Hör.  sat. 
2,  5,  58. 

2.  Urans,  i,  m.  1)  bet  3©tamm,  bet  ft©  unten 
im  Saftet  anfeftt,  au©  »Ibon,  princeps  (»otau« 
©tometfteu«  bic  3Jlenf©en  bilbete)  Hör.  carm.  1, 
16,  14;  hic  1.  durescit  Verg.  ecl.  8,  79;  tp.  *ma- 
lorum.  2)  S©muft,  ©obenfap  Hör. 

3.  limns,  i,  »i.  ein  mit  ©utpur  befefttei  S©utj 
bet  Opfetbicnet  Verg. 

Limjre,  es,  Stabt  in  Stjbien. 

Llndos  (-ns),  i,  f.  Stabt  auf  Diftobu«. 
linea,  ae,  f.  j linum]  eigtl.  leinener  Saben,  S©nut, 
bat).  1)  91i©tf©nut  bet  SKautet  u.  3tmmetleute 
uti  lincä;  ad  1.  ob.  rectis  1.  in  gerabet  ilinte, 
jentre©t.  2)  £inie,  Stti©  scribere  L;  quae 
(pictura)  1.  modo  extremas  circumscriberet  f. 
circumscribo  2)  a);  bef.  ©tenjlinie,  ©tenje, 
bilbl.  transire  lineas  bie  S©tan!en;  tp.  »mors 
ost  ultima  1.  rerum  ba«  ©nbc,  Siel;  extremd  1. 
amare  b.  fern  bet,  b.  i.  feine  ©etiebte  nur  ftpen 
bütfen  Ter.  3>a».  a)  lineämcntum  (liniaiu.),  i, 
»i.  l)  fiinie,  Sebet=,  Äieibeflti©  L est  longi- 
tudo  carens  latitudine;  pl.  in  geometria.  2j 
(pl.)  ©runbjügc,  Umtiffe  operum,  adumbra- 
torum  dcorum,  numerus  quasi  extrema  1.  ora- 
tioni  attulit  mnbet  ab;  bef.  ©tunbjüge,  Um 
tiffe  be«  Sbtpct«,  ©cfi©t«jüge  corporis; 
lineamentorum  bliae  similitudo  Just.;  anuni  1. 
sunt  pulchriora  quam  corporis.  6)  lineo,  1. 
na©  bem  fßctpenbitcl  cinii© t cn  bene  lineata 
carina  Plaut.  [Sla©4. 

»fllnens,  adj.  [linumj  leinen,  au«  Sein, 
lingo,  nxi,  nctam,  3.  leden  (bc«  ©enuffe«  wegen), 
l.ingönes,  um,  m.  trltii©c«  ©oll  an  ben  ©oaefen 
mit  bet  glei©nantigen  i'auptftabt,  j.  Langres.  iac. 
(Tac.)  -KünUK,  i,  m.  ein  £ in  gone, 
lingua,  ae,  f.  1)  gunge  linguam  eicero,  exse- 
rere;  alqd  in  lingua  promptum  habere,  fjten 
a)  bie  gunge  ni«  Organ  bet  Siebe,  aljo  übert 
jur  ©ejci©nung  be«  ^eben«,  ber  Siebe,  9iebe= 
gäbe,  Sicbefcttigleit  ea  quae  essent  lingai 
(aubbtücfli©)  nuncupata;  continere,  moderari  L; 
vitemus  lingnas  hominum;  1.  acerbae  et  imau>- 
dicae  fuit;  »magna  (Betmeffen);  1.  neuere  exer 
citatione  dicendi;  impigrae;  quibus  1.  prompt! 
ac  temeraria;  liuguä  promptus;  teuere  1.  f©loti 
en;  quo  linguae  commercio  Ltv. ; »mala  8e 
eptng,  ®ef©teiung;  »magica  gaubetworte;  anäi 
bic  böfe  gunge  Aetolorum  linguas  retundere 


407 


lingula  - 

Liv.;  ©Swaßßaftißteit,  fl.  graviu«  castiga- 
tur  quam  iillum  probrum.  6)  'Schalt,  flaut, 
Ion,  ©eiana  volucrtun,  potentium  ya- 
tum.  2)  bie  ©pratße  (in  Sejug  auf  ihre  mate* 
riffle  SefSaffenßeit)  Latina,  Graeea;  *utraque 
fltied).  u.  röm.;  Graecft  1.  loqui;  biSW.  Xialeft. 
3)  flanbjunge,  *S  orgebirae.  — Uugüla  f. 
ligula.  Xao.  llngüläca,  ae,  f.  (Plappermaul, 
mit  Tlnjpieluitg  auf  ben  gleichen  9!amon  eine« 

SifSe«  (jjungenfifS)  Inlaut. 

linlgfir,  gera,  gerum,  adj.  [linum-gero]  in  flei* 
nen  aelleibet  lei«,  turba  (©rieftet  bet  3ft«).  Ov. 
llno,  leri  ob.  llri,  lltum,  3.  1)  »befSmieren, 
be>,  Überpreisen  epiramenta  cerä;  Sabinum 
(ec.  pice)  ocrpufjrn;  carmina  linenda  cedro.  §ietP. 
a)  *etw.  ©efSriebenc«  Überpreisen  u.  fo  aus* 
PreiSen.  b)  bebeden,  übetjießen,  *tecta 
auro  oergolben,  cuncta  auro  lita  Suet. ; lita  Cor- 
pora guttie  gefprenfelt,  punttiert.  c)  »bejubeln 
ora  luto,  splondida  facta  carinine  foedo  llor. 
linqno,  llqui,  — 8.  1)  * jurüdlaff en,  bleiben 
lajfen  crom  in  obsidione,  lupos  apad  oves 
Plaut. ; quid  intactam  nefasti  liquimus?  preci- 
bue  non  linqnor  inultue;  *überlaffen,  socioe 
terrae  ignotae  b.  i.  im  fremben  flanb  surfld* 
lajfen;  fpriS®.  promissa  procellae  in  ben  Sinb 
reben,  niSt  ßalten  Ct.  2)  oerlaffen  (bef.  im 
ßößem  ©til)  torram,  urbem;  *domoe;  ’linquenda 
tclius  etc.;  »Penates;  ’alqm  sub  cultro;  lumen 
Plaut. ; »dulces  animae;  -flinquente  epiritu  ac 
sanguine  ■=  perben;  ’linqui,  fanimua  1.,  flinqui 
animo  oßnmöStig  toerben;  flinquentem  animum 
revocare  fuß  au«  ber  CßnmaSt  erßolen.  ßierb. 
faßten  lajfen,  unterlaufen  linquamus  haec; 
•severa;  *laborem  fugao  i(ßeueit;  *nil  inausum. 
liiiteätus,  adj.  [linteus]  flcinwnnb*  legio  (b. 
ben  Samniten)  fo  genannt  ab  integumento  con- 
saepti,  quo  sacrata  nobilitas  erat  Liv.  10,  38, 
12;  cohortca.  — linteo,  önia,  m.  [linteum)  Dein 
roeber  Plaut.  — linteölum,  i,  n.  [dem.  0.  lin- 
teum] leinene«  tüSetScn  Plaut. 

Unter  (auS  lunt.),  tria,  f.,  (feit.  *t)  m.  1)  Äaßn, 
91  a S e n ratibna  ac  1.  iunctis;  (priS».  a)  loqui 
e Untre  beim  ©preSen  mit  bem  Körper  ßerüber  u. 
binüber  fSauleln,  C.  Jul.  b.  Cic.  Brut.  §.  216. 
h)  in  liqnida  nat  tibi  1.  aejuä  bu  pap  eine  gute 
©elegcnßeit  Tib.,  nayiget  hmc  aliä  iam  mihi  1. 
aquä  iS  toenbe  miS  jeßt  ju  et»,  anberem  Ov. 
2)  *Irog,  SJlulbe 

Unten»,  adj.  [linum]  au«  Pein,  leinen  libri, 
eine  alte,  auf  fleinwanb  gefSriebene  Sßronit  be« 
röm  Solle«  Liv.  4,  20,  8;  ex  libro  yetere  1.  (bei 
ben  ©amniten)  10,  38,  6;  thorax  au«  mehreren 
Pagen  o.  Aeittroanb  4,  20,  7;  subst.  Ilntenm,  i, 
n.  fleinwanb,  leinene«  IuS,  *©cgel. 
lintrlcfilus,  i,  m.  [dem.  p.  Unter]  Heiner 
Saßn  Cic. 

linum,  i,  [UVov]  Sein,  fflaS«-  2)  meton.  a) 
öinbjaben,  bef.  bie  Briefe  »ujubinben.  6)*9ln  = 
gelfSnur.  c)  leinene«  IuS,  fleinwanb, 
bef.  jum  lurSfeipen  be«  geringeren  3Bcine«; 
auS  tSaummolle,  baumwollene  IftSer.  d) 
»Seil,  lau.  e)  *3  agbneß,  *3uggatn. 
Linus  (ö*),  i,  m.  ©oßn  be«  Wpollo  u.  ber  Xerpfi* 
Sore,  ©finget  u.  lontünftler  ber  tperoenjeit. 
Llpäre,  es,  f.  bie  größte  ber  nörbltS  »■  ©ijiliett 
gelegenen  äolifSen  3nfcla.  j Japan,  Verg.;  pl., 
Liparae  Iav.  lau.  Llpürcnttls,  e,  adj , -ren- 
»ca,  ium,  in.  rührt.-,  Llparaens,  adj. 


- liquor. 

llpplo,  4.  [Uppus]  triefäugig  fein;  fSerjß. 
(Plaut.)  fauees  1.  (brennen  uor)  fame.  — llppl- 
tüdo,  Inia,  f.  [lippual  Vlugentriefen,  =cnt  = 
»ünbung.  — lippn»,  adj.  b.  Singe,  triefenb  ocu- 
lus  Plaut.-,  b.  ber  Scrfon,  triefäugig,  äugen* 
Iranl  l'laut.,  Hör.-,  Crispinus  blöbfiStifl  unb 
blöbfinnig  Hör.  sat.  1,  1,  120;  fpriSw.  f.  tonsor. 
llquöfarlo,  3.  [liqueo  u.  facio]  1)  flüjfig  ma  = 
Sen,  fSnteljen  glacica  liquefacta,  ciboa  nian- 
aos  ac  propc  liquefactoa  domittimua  Quillt.; 
baß.  |überp.  *auflöfen  caeca  tabe  liquefacta« 
medullae;  viacera  liquefacta  in  fjfiulni«  geratene. 
2)  tp.  cntlräften  quo«  nullue  fnttiles  laetitiae 
cxaultantca  languidis  yolnptatibua;  *pectora  li- 
quefiunt  curia. 

liqueo,  llqui  ob.  ltcui,  — 2.  1)  nur  im  partic. 
’liquena  Hat,  flüjfig  yina;  campi  liquentes 
SBafferßäSeu.  2)  tp.  Har,  einleuStcnb,  beut- 
liS  fein  habere  quod  liqueat;  cui  neutrum 
licuerit,  nec  esse  deos  nec  non  esse;  liquet. 
mihi;  non  liquet,  abgehlrjt  N.  L,  al«  gcriStliS* 
gormel,  womit  ein  SRiSter  auf  bem  ©timmtäfel* 
Seit  erllfirte,  baß  er  über  bie  ©S«lb  ob.  llnfSulb 
eines  ftngcllagten  niSt  entfSeibcn  wollte.  Dan. 
llqnesco,  — — flüjfig  werben,  fSmelren 
nix,  cera;  übtrtr.  *fiS  auflöfen,  uerwefen 
corpora.  laß.  a)  fllar  werben,  o SBaßer.  b) 
’gleiSfam  ju SBaffer  werben,  oergeßett  mens, 
fortuna.  c)  entnerot  werben  voluptate. 
liquide,  adv.  [liquidus]  mit  ©ewißßeit,  itnbe* 
benlliS,  juperläffig  liquidiua  neg.ire;  liqui- 
dius  de  alqa  re  iudicare.  — liquide,  adv.  |li- 
quidua]  beftimmt,  auibrüdliS  iurure  Ter.; 
diccre,  connrmare;  diacere  (etfaßren)  ab  alqo. 
llqnldluacülus,  [ adj  dem.  p.  liquidior]  tp.  nt i I 
ber,  fanfter  1.  cro  quam  ventus  est  Fayonius 
Plaut.  — liquidus,  adj.  m.  comp.  u.  flup.  | li- 
queo] 1)  flüjfig,  fließenb  (au«  einanber  fiie= 
ßenb)  *plumbum;  *iter  burS  bie  iluft  ob.  über 
ba«  SReer;  *Nymphae  Ducflnßmpßen ; ’odores 
(WoßlrieSenbe  ©alben);  *ignes  (weil  naS  Spitur 
au«  ben  feinPen  Ätomcit  befteßenb);  acanthiis 
mollia  et,  paene  dixerim,  1.  Plin.  tp.  6,  6,  16; 
ruhet,  liquidum,  ».  etwa«  ftlüjfigeö,  ffletränf 
liquidi  non  amplius  urnä  Hör.  2)  Har,  ßell, 
burSfiSl'8  »qua,  1.  iam  luce,  ’fona,  *Fortu- 
nae  riyus,  ’aether,  ‘aestas  lautere  Siüfte  be« 
Sommer«;  ’Baiae  (in  Sejießung  auf  ba«  Sab); 
*yox  rein;  *0.  XiSter  1.  puroque  simillimu« 
umni.  3)  tp.  a)  fließenb,  leiSt  genus  di- 
cendi.  6)  ßell.  Har,  rein,  ungetrübt  oratio 
ita  pura,  ut  nihil  liquidius;  1.  yoluptas  etlibera. 
c)  rußig,  ßeiter  homo  Plaut.,  *mens.  d)  beut* 
liS,  II ar  auspiciuui  Plaut.  §iero.  subst.  liqui- 
dum, i.  n.  ©ewißßeit,  veritas  ad  1.  explorata 
Liv.;  nnnquam  ad  1.  fama  perducitur  Gurt. 
ITqno,  1.  [liqueo]  1)  flüffig  maißen,  fSmel- 
ten  ‘liquatae  guttae.  2)  *tllären,  burS* 
f ei ß en  vinum. 

1.  liquor,  — dtp.  3.  flüffig  fein,  fließen, 
fSmeljen  ’liquitur  et  glacies;  *liquentia  tlu- 
mtno,  mella;  *sudor  toto  corpore,  *huc  Bummis 
liquuntur  montibus  amnes;  *arbori  liquuntnr 
(entfliegen)  guttae;  bilbl.  ju  Saffer  werben, 
oergeßen  res  Plaut. 

2,  lTqu&r,  öris,  m [liqueo]  [flüffigfeit  a) 
flüffige  SefSaffeußeit.  o)  flüfjige  Sub* 
pan«  hquorea  perludici  nmnium;  aut  lactis  aut 
fontium  Just. ; ‘fluidua  ©Sleim;  *I’actoli  liquo 

30* 


468 


Liris  — litura. 


res  ©ewöffet;  *de  patera  novum  fundena  1.  9Jf> 
bcnfaft;  aud)  *ba«  SJJccr;  medius  = SDleerenge 
B.  ©abc«. 

Lirls,  is,  m.  3lu&  in  fiatium,  j.  ©arigtiano. 

liroe,  [l^poi]  ©offen  Plaut. 

lis,  litis,  f.  3attf,  Streit  aetatem  in  litibus 
conterere,  *eomponore  1.,  ’adhuc  sub  iudice  1. 
est,  *lis  est  cum  forma  magna  pudicitiae.  2) 
g erichtlidjc  Streitigfeit,  ©rojcji  1.  habere 
cum  alqo,  1.  intendere  alcui,  inferre  in  alqm, 
1.  obtinere,  amitterc,  perdere,  1.  orare  führen; 
1.  suam  face  re  ft.  bc«  Klienten  Sadje  ju  fügten, 
fid)  fclbft  Bcrteibiflen;  1.  dare  secundum  etc.  f. 
dojr).  3)  ©egenjtanb  beä  ©rojeffe«,  Streit* 
jad)C  interceptor  alienae  1.;  litem  in  rem  suam 
vertere  ben  Slcfer,  worüber  Streit  war,  al«  9iid)= 
ter  (elbft  bemalten;  aestimarc  1.  f.  aestimo  1); 
♦litem  lite  resolverc  eine  ftTeitige  Sad)e  butd) 
eine  ebenfo  ftreitige  erllären  wollrn. 

I.lssua,  i,  f.  Stabt  in  3üt)riett,  j.  Aessio. 

I.TtAnn  sil  ru,  Liv..  ob.  bt.  Litana,  eilt  ffiatb  in 
ßallia  Cisalpina  Oie.  Tusc.  1 §.  89. 

ntütio,  önis,  f.  |lito]  ba4  Opfern  mit  gün* 
ftigen  SBahrjeidien. 

litbra  (litt.),  ae,  f.  [linol  1)  ©udiftabe,  tristin 
f.  C.  3),  salutaris  f.  1.  Ä. , quattuor  ac  viginti 
Graecae  ba«  gried).  SUphabct  Aur.  Viel-,  facere 
literam  ob.  literas  jd)rcibcit  Plaut.-,  fnescire  lite- 
ras  nid)t  idjreibcu  fßnnen;  nullam  ad  me  1.  mi- 
sit  feine  Silbe,  3*ile  gcidjrieben;  verba  ac  1. 
legis;  sine  literis  ohne  lmd)ftäblid)e«  ©efep;  ea 
1.  (SBort)  solet  dari  iudici;  epistula  Graecis  1. 
(gried)ifd))  scripta;  literis  non  exstat;  fdjerjb. 
homo  tnum  1.  — für  Plaut.-,  1.  longam  (b.  i.  I) 
ex  me  faciam  = id)  werbe  mich  aufbeutgen  Plaut. 
fjiero.  hanbfdjrift,  fjanb  Alexidi«  manum 
amabam,  quod  tarn  prope  accedebat  ad  simi- 
litudinem  1.  tuae.  2)  im  pl.  (bidjt.  bi«ro.  sing.) 
überl).  Schriftliche«,  ©efehriebene«,  Schrift 
literis  confidere,  artem  literis  percipi,  Iltens 
mundare,  cousignare  fcbrtftlid)  Bezeichnen;  ine 
bef.  a)  gufdjrift,  Schreiben,  ©tief  venio  ad 
tuas  1.,  quas  pluribus  epistulis  accepi;  literas 
dare,  reddere  alcui,  1.  dare,  mittere  ad  alqm; 
1.  scribere  ad  alqm  (über  einen  eitijelncn  gall); 
1.  consulnm  ingenti  laetitia  et  in  curia  et  in 
contione  anditae;  per  1.  fdjriftlidj;  1.  ab  alqo 
B.  jmbnt.  gefd)riebeit;  1.  remitiere  alcui  jurücf= 
(Treiben;  nudj  Briefe  crebrae,  crebriores,  unae, 
binae  etc.  b)  öffentliche  Rapiere,  al«  ©ro* 
tofolle,  Stilen,  Slofumente,  ©erid)t,  Sie* 
fftipt,  9ie<^nung4bud)er,  lüften,  Urtunbe, 
Kaufbrief,  ®erl)aft«bcfchl,  ©eftallnng«* 
befret  publicae,  literis  Labioni,  ex  1.  infolge 
be#  © ertöte*;  in  1.  mittendis  in  ber  Grlafiung 
B.  Sleffripten,  conquirere  1.  ilofumente,  fdjrifb 
liebe  ©eroeife);  proptor  magnitudinem  furti  sunt 
1.  factae;  fl.  revocavit.  c)  bie  f d)t if tlid)en 
Xenfmöler,  bie  Sittetatur  eine«  Solle«,  bie 
©iid)er  u.  Schriften  überb-  (nicht  B.  gewiffett 
befiimmten  Südiem)  abest  historia  nostris  1.: 
Latinis  1.  illusirare  philosophiam;  Graecae  de 
philosopliia  1.  bie  gtiedpidje  pbilofopbifebe  Sitte* 
ratur;  in«bcf.  bie  au«  ben  fd)riftlid)eii  lenfmälertt 
gefAöpfte  © c i d)  i d)  t c Nep.,  Liv.  Snfofcrn  bie 
äBiffettfcbaften  in  ©uchern  u.  Schriften  niebergclegt 
Rtib  unb  ben  Seift  mit  Äenntttiffen  bereichern, 
SBi  jfenfebaft  ob.  SBiffcnfebafteu,  mijfen* 
fdjaftlidtc  Stubien,  Sebriftftellcrei,  @e= 


lebrfamteit,  ©elcjenbeit;  auch  3 ebteibetei 
sit  mihi  orator  literis  tinctus;  erant  m eo  pln- 
rimae  1.;  cognitio,  studia,  scientia  üterarum; 
nescire  L ohne  wiffenfd)afilid>e  ©ilbung  fein;  illae 

I.  conticuerunt,  forenses  et  senatoriae;  nonnihil 
temporis  tribuit  literis;  ea  est  ratio  deemaa 
norum,  ut  sine  plurimis  1.  confici  non  po&sit : 
concr.  Sehriftftcllcrroelt,  *junft  noli  mo- 
lestus  esse  omnino  literis  Phacdr.  4,  7,  23.  2m. 
tlitgräriuH,  adj.  jum  Sefcn  unb  Schreiben 
gehörig,  Gtementar*  ludus. 

litörSte,  ade.  m.  comp,  [literatus]  1)  mit  flotte 
©uebftaben,  beutltd)  ita  sunt  perscriptae  (li- 
terae)  scite  et  L 2)  bucpfiäblid),  tr> ö r 1 1 i d)  re- 
spondere.  3)  gelehrt,  gebilbet,  toiff enfehaft- 
Ii ch , elegant,  scriptorum  Teterum  1.  peritus 
gelehrter  Renner  tc.:  belle  et  1.  dicta;  perbeoe 
Latine  loqui  literatiusquo  quam  ceteri. 
litcrator,  öris,  m.  [litera]  ber  Sprathgelehttf. 
©rammatiler  Ct.  14,  9.  — literitura,  ae,  f 
[litera]  ©uebftabenfebrift,  ba«  @ e f ch  rieb  ene 
Cic.  part.  or.  §.  26;  ba«  Slip  habet  2'ae.  um 

II,  13.  — literütus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [li- 
tera]  1)  mit  ©uehjtaben  bejeichnet  urna: 
servus  gebranbmarft  Plaut.  2)  wif jenjehaft' 
lieh  gebilbet,  gelehrt  Camus  nec  infaceta« 
et  satis  1,  servus;  pueri  literatissimi;  bei.  cen 
St riti lern,  ©rammatifernjübertr.otiumSliitt 
für  Stubien. 

Litermun,  i,  n.  Stabt  in  Kampanien,  uawit 
ber  SKüiibung  be«  Sluffc«  Litcrnus,  i,  m.  2m 
-nun,  adj.-,  subst.  -uinum,  i,  n.  ilanbgut  bei  Üi 
ternum. 

literüla  (litt.),  ae,  f.  [dem.  o.  litera]  1)  I (einer 
Suchflabe.  2)  pl,  a ) ©riefdjen.  6)  ein  »f 
niaSitteraturfenntni«,  einige  Wif fenfd)aft! 
I i cti e Stubien;  meae,  nostrae  mein  b i heffen 
Sdjriftftellcrci. 

lTtlcen.  Inis,  m.  [lituus  u.  cano]  ^iufenbUftt 
tlitlgitor,  öris,  m.  [litigo]  ein  ©rojeffierenba 
©rojcfiführcr.  — litüglöxus,  adj.  | litigium 
1)  Boiler  Streit,  jinfifch  disputatio  ac  po- 
tius  ignoratio  iuris  1.  est  quam  scientia;  *Bollct 
Sßrojcffe  forum;  auch  ftreitig,  worüber  «id 
geftritten  wirb,  in  parvo  et  eo  1.  praediolo  re- 
licti  stiraus.  2)  fitreit-,  projehfüthtig  defeo- 
Bor  nimis  1.;  homo  id  aetatis  minime  1.  — li- 
tTgtuni,  ii,  n.  [litigo]  — lis  Plaut, 
litigo.  l.  jlis-ago]  fjabern  (Berbunben  mit  per 
fönlichcm  Singriff,  bet  eine  ®efd)Werbe  ob.  Su^' 
jum  ©runbe  hot)  cum  “Igo  pro  alqo;  abiol; 
tnäbef.  gerichtlich  ftreiten,  ptojeffieren  aüqaot 
in  c&usis;  f summa,  de  qua  litigatur. 
lito,  1.  1)  intrans.  1)  mit  günftigen  Säobr 
jeichen  ein  Opfer  barbringen,  günflige 
SBahrjeichcn  erlangen  sacrificare  necunquam 
1.,  egregie,  ab  collega  litatum  est;  nec  auspi 
cato  nec  litato  I.iv.  5,  38,  1;  Lentulo  ein  Sabn 
Opfer  barbringen;  proximii  hostiä  litatur  aaepe 
pulcberrime;  * anim ä litandum  Argolicä  müjfe 
jnm  Opfer  gebraut  Werben.  2)  b.  Opfer,  gute 
SBahrjeichcn  geben  ’victimn  nulla,  -t-sacrilinci 
non  litanto.  II)  trans.  *glüdlich  opfern“- 
cris  litatis. 

lituräiis,  o,  adj.  [litus]  junt  Ufer  gehbrig 
Ufer--,  *dii  Sdjnhflöttcr  bc«  Ufer«.  — lltäreos 
— litoralis,  ’arena;  *aves. 
littera  etc.,  littus  f.  litera  etc.,  litus. 
litüru,  ae,  f.  [lino]  ba«  Überftrcichen  mit  SaA? 


469 


litus  — locupletator. 


auf  Stgrcibtafeln , um  fo  etto.  ftgon  ®eftgriebene* 
au*»ufhcitgcn,  ba«  91u*ftrcitgen,  Intrigieren, 
bie  (feile  uni us  nominis;  turpem  putat  metuit- 
qne  1.  Hör-,  meton.  bie  au*ge  ftritgene  Stelle, 
ba*  ?lu«gcftrid)cnc  nomen  esse  in  litura;  *ber 
burd)  Xgrönen  eniftanbeneff  ledcu  in  einer  Sdjrift. 
litns  (niigt  litt.),  öris,  n.  flino)  1)  Slcetelufer, 
Stranb,  ffleftabe,  pl,  aud)  B.  ffleftabe  in  feiner 
Slu«begnung  se  per  1.  in  oppidum  recepit  Caes. 
b.  c.  2,  64,  4;  fpritgto.  f.  arena  1),  aro  1)  c);  *B. 
Ufer  eine*  Sluffe«  ob.  Sec*.  2)  uneigtt.  a) 
Äüflengegcnb,  lüfte  *1.  arandum.  b)  fba« 
®eftabe  all  SanbungSplag. 
lYtnns,  i,  m.  l)  ein  am  unteren  (Silbe  gelrümmtc« 
Signalborn  bet  fReiterei,  bie  3>nfe;  meton.  (feit.) 
ba*  Signal  ju  etto.  (ju  £>aber  u.  Slufrugr)  de 
litnis  ßoioxiioe  Cie.;  au<b  ber  Signalgeber 
profectionis  meae.  2)8rummjtab  belStugur*. 

lireo, 2.  l)  ‘bleifarbig,  bläulitg  fein 

brachia  eateni«,  rubigine  dentes;  partic.  Krens 
al*  adj.  ‘plnmbum,  ,‘pruna,  fmargarita  2)  tp. 
bleitg,  blaff  Bor  Uletb  fein,  neibiftg,  ftgeel: 
füd)tig  fein  fet  inridere  et  1.,  falcui  Tac. 
Llvla  (Livilla),  Llrl&nns  f.  Livius  3)  u.  5). 
liridns,  adj.  m.  sup.  [liveol  1)  ‘bleifarbig, 
bläulieb,  bef.  o.  Xr liefen,  Stoffen,  Cuetfdjeti,  vada 
(be*  Stpjb  dens,  raeemi  (SBfintrauben),  brachia, 
ora.  2)  tp.  neibiftg,  ftgeelfütgtig  et  invidi 
et  maleroli  et  1.,  *nos  nostraque  1.  odit,  *1.  et 
mordai,  ‘obliriones  ber  Uleib,  bet  anberer  ©er: 
bienffe  in  Sergcffenbeit  geraten  läfit. 

Livliis,  1)  Marcus  L.  Drasus  f.  Drusns  1)  u.  2). 
2)  Liria  (Dnisilla),  juerft  mit  bem  Xib.  Clau= 
bin*  Utero  oerbeiratet  u.  o.  ibm  fDtutter  be*  Xibe= 
nu«,  be*  natggerigen  Jt'aifcrl , foroie  be«  Xtufu«, 
bann  Semagftn  be«  Uluguftu«.  3)  Livia  ob.  Li- 
villa, lodjter  be*  Xntfu*  (©ruber*  be*  Xi  be- 
rin#),  Schweflet  be*  fflermanicu«.  4)  C.  u.  Mar- 
cus L.  Salinator,  ©cfieger  be*  £)aäbrubal  am 
URetauru«,  toeltger  ben  Beinamen  o.  ber  ffinfüg: 
rung  ber  ceibabtrn  Saljftencr  erhielt.  6)  L.  An- 
dronicus,  Sflaoe  u.  gretgelaffener  be*  L.  Salina- 
tor, bet  erfte  bratnatifdje  Tilgtet  ju  fRom  um  240 
o.  Ggr.,  Ulndibitbner  u.  Übcrfeger  grieeb-  Xragöbien, 
aud)  ber  Cbtjffee.  6)  Titus  L.  Patavinus,  ber 
rönt.  ©eftgitgtftgreiber,  59  o.  (£gr.  bi*  17  n.  Sgr. 
Xaü.  LlTins,  adj.  lex,  familia.  XnD.  LiviSnus, 
adj.  exercitus  be«  Lir.  4)t  modi  beä  Lir.  5). 
Ilror,  öris,  m.  [lireo]  1)  bläulitgsgelbe  ffarbe, 
Sietfarbe,  blaugelber  Sied  an  einer  ge= 
brßeften,  geflogenen,  geftglagctten , gequetftgten 
Störperflellc  ‘sneos  herbasque,  quis  1.  abiret; 
fpraeter  1.  qni  toto  corpore  erant.  2)  tp.  gif: 
tiger  Uteib,  Stgcelfudjt,  ‘cnpidus  (anbern 
Söfc*  tnünfdjenbi,  fobtrectatio  et  1. 
llxn,  ae,  m.  Sltnrf etenber  (Ogi.  2.  calo)  lixae 
modo  sine  insignihus,  eine  lictoribus profectum; 
pl.  and)  ber  gattje  Xrofj  o URarfetenbern,  Sötten, 
XJimern  bei  einer  'Armee  Just. 
löcitlo,  önis,  f.  [loco  2i]  ©erpatgtung,  ©er: 
mietung  praediorum;  consulum  bttrtg  ic.  ; 
©adftlontraft  inducere  1.  — locator,  öris,  m. 
Vermieter.  — löcAtorlus,  adj.  [loco  2)]  prorin- 
cia  wo  einer  nur  ben  ©erbittger  matgt  Cic. 
AU.  16,  9,  1 — löctto,  1.  [intens.  0.  loco  2)] 
Betpatgten  Ter. 

loco,  1.  (alter  conj.  perf.  locasBim  Plaut,  locas- 
sint  Cic.  legg.  3 §.  11).  1)  etto  itgenb  toogin 

gellen,  legen,  fegen  (um  igm  einen  beftimmten 


©lag  anjuroeifen),  errichten,  aufridjtcn,  ca- 
stra  aufftglagen,  ubi  Stipendium  et  commeatum 
locarerat,  exercitum  in  subsidiis,  milites  snper 
rallum  in  munimentis,  insidias  circa  ipsumiter, 
‘fnndamenta  urbis,  in  Teste  purpurea  fid)  lagern 
laffen  auf  ic.  Har.;  ‘moenia  litore  erbauen; 
‘membra  tergo  fug  auf  ben  Milden  (be*  fRoffe«) 
fegen;  fcohortes  alaeque  novis  hibernacnlis  loca- 
tae  oerlegt  in  tc. ; fin  extrema  regione  locati 
toognenb  in  jc.  2)  etto.  au*tgun,  unterbringen, 
bag  a)  in  ©aigt  geben,  oermieten,  oer* 
patgten,  oerbingei»,  oetaccorbieren  porto- 
rium,  fundum,  vectigalia,  agrum  Campanum 
fnundum,  agrum  frumento  gegen,  für  ben  8egn= 
ten,  quanti,  statuam  faciendam;  funus  bic  Roft eil 
fine*  ileitgenbegängniffe*  oeraceorbiereu ; fpraedia 
non  nummo  sed  partibus  nilgt  für  bat  Selb, 
fonbem  bag  man  mit  ben  ©Seglern  teile;  tp.  ri- 
rorum  funera  locabantur  potestas  sepcliendi 
redimebatur  Cic.  Verr.  6 §.  120;  mbst.  locätum, 
i,  n.  ©ermietung,  ©erpaegtung  iudicia,  quae 
tiunt  ex  conducto  aut  locato.  b)  oergeiraten 
virginem  in  matrimoninm  Plaut.,  alcui  nnptum 
Ter.;  auig  feinquart ieten.  c)  ®elb  auf  8'n- 
fcit  anlcgen,  au*leigcn  pecuniam,  ar^entum 
Plaut.;  bag.  se,  o.  einer  Satgc,  Sinfen  bringen, 
fitg  ocrjtnfen;  bilbl.  beneficia  locata  apud 
gratos;  (oorfl.)  benefacta  male  locata;  ut  bene 
locatus  mansit  in  ca  familia  aliquamdiu  bonos 
Liv.  3)  tp.  homines  in  amplissimo  gradu  digni- 
tatis;  res  certis  in  personis  et  temporibus  lo- 
cata; ita,  eo  loco  virtutem  ben  ©lag,  ben  Mang 
antoeifen;  prudentia  est  locata  in  delectu  bono- 
rum ac  malorum  betugt,  beftegt  in  ic.;  omnia 
studia,  operam,  curam,  industriam,  cogitatio- 
nein,  mentem  omnem  in  alqa  re  tigere  et  1 ; 
•alqm  in  parte  regni,  caeli  an  bet  $errf(gafi, 
am  Fimmel  teilnegmen  laffen. 

Löcrenscs,  ium,  m.  l)  bie  ©etoogner  bet  grietg. 
fianbfdjaft  i'olri*.  2)  f.  Locri.  — Löcrl,  örum, 
m.  Stabt  in  Unteritalicn  im  ©ruttifegen,  eine  Jfo= 
lonie  ber  ept}epgprif(gen  Sofrer,  beren  ©nntogner 
ebenfaH*  Locri  ob  Locrenses.  — Löcrls,  Tdis 
u.  Mos,  f.  1)  eine  fiofterin  Ct.  2)  bie  grietg. 
üanbftgaft  fiofri«. 

löcälus,  i,  m.  [dem.  0.  locus]  1)  sing.,  a)  ©lag: 
en,  jfledtgcu  Plaut,  b)  Sarg.  2)  pl,  Jtfifls 
en,  Rapfel,  Sütgfe,  bef.  jur  Stufberoagrung 
o.  ®elb,  SRetgenfteinen  u.  bat.  demittere  nummum 
in  locnlos,  nil  erat  in  focnlis  Hör.;  suspensi 
loculos  etc.  f.  suspendo  1);  fpecu bares  ©rioat: 
taffe. 

locäples , ctis,  aelj.  m.  comp.  u.  sup.  [locns  u. 
ungebräutgl.  pleo]  1)  reitg  an  ©runbftüden, 
begütert,  tooglgabenb,  reitg  quod  tum  erat 
res  in  pecore  et  locorum  possessionibus,  ex 
quo  pecuniosi  et  1.  rocabantur;  minus  I.  (ärmer 
um)  uno  quadrante  Hör.;  subst.  flocupletes, 
locupletissimi ; o.  Satgcn,  gefegnet,  ergiebig 
domus,  prorincia  tarn  1.  ac  referta,  urbs,  regio 
locupletissima;  magnae  et  1.  copiae;  munera 
reitg  aulgeftattete;  annus  frugibus  Hör.  2)  tp. 
d)  gut  nu*geftattet,  reitg  locupletior  homi- 
num  natura  ad  bene  rirendum,  Lysias  oratione, 
oratio,  linguam  Latinum  — locupletiorem  etiam 
esse  quam  Graecam.  b)  Dollgültig,  juoet« 
läffig,  glaub  toürbig  reus,  auctor,  testis,  ta- 
bell  arms. 

löcüplctätor,  öris,  m.  [locupleto]  (feit.)  ©erci« 


470  locupletissime  — Lollius. 


djeter  Eutr.  — löcSplfllssTme,  adv.  sup.  [lo- 
cuplea]  reichlich  Aur.  Viel.  — locfipleto,  1. 
[loeuples]  bereichern  homines  fortunis,  teru- 
plum  picturis,  Africam  equis,  armis,  viris ; 
magnä  praedä  militibus  locupletatis;  bitbl.  sa- 
pientiam  ipsa  natura. 

lbriiK,  i,  m.  im  pl.  fotuo^I  loci  [einzelne  Örter, 
Stellen,  bei-  tn  ber  btlbl.  Skbeutung,  nacftflaff. 
auch  oft  ft.  loca]  al«  loca  (btf.  Säume  im  3fbg., 
©egetib,  b.  Hör.  ep.  2,  1,  233  aud)  Stellen 
in  ®üd)ern).  1)  ein  Saum  als  einjelner  Ißunft 
(»gl.  regio,  tractus),  ber  Ort,  ^lag,  bie  Stelle, 
oculi  bie  üluflcnfjöljle  Plaut.;  loca  luminis  Ov., 
* ventria , urbis,  eastrorum,  loco  moTere,  vin- 
i endo  locum  sibi  facere  fid)  Saum  f (baffen  Curt., 
angustuR,  locum  dare  madjen,  auch  (».  Sc- 
not)  einen  $lab  im  Ibcater,  girfu«  ob  fremben 
©efanbten  geben;  suis  1.  (an  geeigneten  fünften) 
Ragittarios  mittebat;  aud)  5lcden,  non  hoc  ut 
oppido  proposui,  »cd  ut  loco;  Stelle  bei  ft6r  = 
per 8,  an  welcher  ein  Schlag,  Stob  :c.  töblid)  ift, 
tp.  non  percussit  1.  bie  rechte  Stelle,  bcti  regten 
$untt;  SBobnuna  1.  lnutiuque  f.  lautia;  pl. 
leilc  ber  Stabt  Romae  per  omnes  1.;  omnia 
1.  (®infel)  castrorum  perscrutari.  3n8bef.  a) 
raunitisaimiiB  senatus  habendi  1.  ».  Jecnpel  bei 
luppiter  Stator  Cic.;  1.  superior  ».  ber  Sebner= 
bübne  ob.  bem  Iribunal,  bab-  dieere,  agere  de 
1 superiore  ».  bem  Sebner  ob.  Sinter,  ex  infe- 
riore 1.  ».  bent,  ber  eine  Sache  Bor  (bericht  bat, 
ex  aequo  1.  im  Senat  ob.  in  einem  bärioatgefpräd). 
b)  Qrtlidjteit,  Wegenb  eum  1.  unde  Helvetii 
disceseerant;  qui  locum  ignorant;  locorum 
scientes;  1.  (ba«  ftlima)  sunt  temperatiora;  1. 
frigidisHimis  (abl.  abn.  obgleich  ic.);  in  bcrSrieg«; 
fpradje  terrain,  natürliche  Sage  pugnare  ex 
1.  Buperiore,  aequo,  buo,  iniquo;  buib  (auf  bem 
».  ihm  beberrfcbtcn)  1.;  *o.  Stäbten,  Unfein 
ie.  c)  angemiefener  'fJlap,  Soften,  Stellung, 
bcf.  eines  5cd)ter«  (»gl.  status),  loco  cedere,  ex- 
eedere,  deicere,  movere,  f poliere  alqm;  loco 
ille  (Catilina)  motus  est,  cum  ex  urbe  CBt  cx- 
pulfiUB , se  loco  movere,  teuere;  locum  capere, 
tencre,  relinquore;  puis  1.  in  günftiger  Stellung; 
auch  für;;  ».  einem  beftimmten  Ort,  too  jmb. 
ob.  ctro.  fid)  gerabe  befinbet  ob.  befunben  bat  pro- 
fecti  ex  loco  = ex  1.  suo  ob.  eo;  ut  ad  locum 
■nilea  esset  paratue;  tenere  in  locis  (ba  too  fte 
ftanben)  consules;  conBistens  in  loco;  * verba 
movere  loco  auiftreichcn ; *arcana  promovere  loco 
b.  i.  au«  bem  $erjen,  wie  au«  einem  Schrein; 
tp.  «)  Stelle  in  bet  Seibenfolge  primo,  se- 
cundo  1.  erften«,  jweiten«;  juerft,  bann;  priore, 
posteriore  1.  dieere;  antiquior  sententiac  di- 
cendne  1.;  meo  1.  — nunc  cum  meua  est  di- 
cendi  locus  je^t.  Wo  ich  ju  reben  habe  Cic.  p. 
Hose.  A.  §.  73;  sententiac  loco  (in  ber  Seihe 
bet  Äbftimmung)  dieere;  (Oie.  legg.  3 §.  40)  loco 
— suo  1.;  (Oie.  Att.  4,  2,  4)  loco  sententiam 
rogatus;  (in)  loco  auch  'an  rechter  StcHe’;  1.  tu 
quidem  quaeris;  auch  ad  locum  an  bie  gehörige 
Stelle,  ß)  bJlafc,  Stelle,  Stellung,  Sang 
(bete  man  jmbm.  cinräumt  ob.  jmb.  einnimmt  ob. 
bureb  ©eburt  befibt);  bab-  auch  .fjerfunft  eo  1. 
locati  sumus,  ut  etc.;  uscendere  in  RUtnmum  1. 
civitatis;  obtinere  1.  suum;  alqm  loco  movere 
abfeffcn;  quem  1.  obtines  apnd  eum?  tenere  ora- 
torum  1.;  filii  loco  esse,  alqm  amare;  criminis 
loco  esse,  res  est  impedimenti  loco,  loco  nrgu- 


menti  (für,  a!8  te.)  sumere;  ignominiae  loco  ferre 
als  Schimpf  aufnebmen;  alqd  praedae  loco  ha- 
bere aI8  ®eute  betrachten,  alqm  civium  loco; 
plebs  servorum  habetur  ioco;  nullo  1.  nume- 
rare;  senatorius,  equester  ber  Senatoren;,  Sit 
terjtanb;  summo,  nobili,  obscuro,  illustri,  infe- 
riore 1.  natus;  tenui  1.  orti;  loco,  fortunä,  famä 
superiores.  y)  Sage,  3 u ft  a n b , $ tt  n ( t , 
auf  welchem  etw.  ift  res  nostrae  meliore  1. 
erant;  res  est  eo  1.  ob.  in  eo  1.;  quo  in  1.  re« 
esset;  *quo  sit  Romana  1.  res;  *quo  res  summa 
1.;  is  si  eo  1.  esset  in  bem  Solle;  multis  1.  (in 
Dielen  Sfejiebungcn)  nostrorum  hominum  inge 
nia  soleo  admirari;  in  eum  1.  ventum  est  (bis 
ju  bem  fünfte),  ut;  hoc,  eo,  quo  1.  in  biefetn 
ic.  iJSunttc,  in  biefer  rc  Südfiit.  d)  Saum, 
ipiab,  Ort,  ©elegenbeit,  «eranlaffung 
Slöglidjteit  nec  vero  hic  1.  est,  ut  de  raorc 
bus  institutisque  maiorum  loquamur;  nullum  1. 
obiurgandi  relinquere;  locum  non  relinquere 
precibus  CHc.  fam.  1,  1 = beit  ffiunfd)  jmb«.  er 
füllen,  noch  ehe  mon  barum  gebeten  wirb;  dare 
1.  suspicioni,  nocendi,  1.  est  cognoscendi  et  igno- 
scendi;  res  habet  locum  ftnbet  ftatt;  nullum 
misericordiae  1.  habuerunt  es  fanb  fein  SRitlcib 
mit  ihnen  ftatt;  1.  misericordiae  relinquere  SRit 
leib  obwalten  laffen;  qnaerere  1.  seditionis,  in- 
sidiis;  fugae,  ad  fiigam  1.  est  alcui  Curt. ; mul- 
tis 1.  fidelis  erat  repertus  Nep.  t)  bef.  pl.  loci, 
§auptlchren  ob.  §auptabfdjnitte,  *ftücfe  ber 
SBifjenfchnftcn  ob.  einer  miffenjdjaftlicben  Slbbanb 
lung,  Sebe,  bie  Sähe,  au«  benen  man  ben 
Stoff  ber  Sebe  nimmt,  bie  Quellen  ob.  ©c 
weife  berfelbcn  (töiroi),  überb-  alle«,  was  al« 
Quelle  einer  Unterfuchung  ob.  Srörterung 
betrachtet  wirb,  ber  einjetne  ©ebanfe,  Safe, 
übet  ob.  gegen  ben  gefprotben  wirb,  überb-  j“ 
fantmenbängenbe  Stellen,  fßartieen,  Sb* 
fchnittc  1.  philosophiae  gravissimus;  omnes 
pbilosophiae  1.;  perpurgatUB  est  a me  1.  de 
tinibus  bonorum  et  maiorum;  quem  1.  brevitcr 
perstrirxi  paulo  ante;  non  distinxit  historiam 
varietate  locorum  ber  SDtatcrien;  honestatis  quat- 
tuor  loci;  1.  communes  f.  communis  1).  2)  bet 
Saum  in  ber  3tit,  bie  3eit  interea,  postea  loci 
Ter.,  Sali  -,  ad  id  locorum  etc.  f.  is  1)  l)  ß); 
ad  locum  nlSbalb  Liv.f  in  loco,  loco  ju  reebtet 
3eit,  gehörig. 

locusta,  ae,  f.  §cufdirede;  ^icufchtedcnfreb« 
Suet.-,  übatr.  ».  Wcnfchen  Plaut.  — Locusta, 
ae,  f.  berüchtigte  ffliftmifcherin  Tac.,  Suet. 

lüefitio,  önis,  f.  [loquorj  1)  ba«  Sprechen,  Se- 
hen. 2)  bie  9lu«fprache  emendata  et  Latin*. 

Löcütlns  f.  Aiu8.  [3>ede  Suet 

lödieüla,  ae,  /.  [dem.  ».  lodix]  fleine  gewebte 

lögenm  ob.  loginm,  ii,  n.  [Joyn'ov]  Stchi»  Cie 

lögi,  örum,  m.  \Xoym]  (oorfl.)  ®orte,  in«bef. 
ul  leere  Sorte,  ißoffejt.  6)  wifeige  ginfälle, 
Scheye.  — ISgTcn,  örum,  n.  [loyixop]  Sojif 
Cic.  Tusc ..  4 §.  33. 

löliglnncüin  (loll.),  ae,  j.  f dem.  ».  loligo]  Haut. 
— loligo  (loll.),  Tnis,  f.  jintenfifeh . ju  büil- 
SSejcichnung  ber  ®erlcumbung«fu(ht  hic  nigra*- 
pucus  1.  Hör.  sat.  1,  4,  100. 

lollum,  ii,  n.  Solch. 

Lollius,  Marcus  L.  Palicanus,  greunb  be«  i>oia.i 
u.  ©ünftling  be8  Üluguftu«,  ^roprötor  in  SaBitn 
26  ».  <lbt.,  21  ».  Shr.  mit  Pepibu«  Ronful,  fiawfte 
16  ».  6br.  unglfidlid)  gegen  bie  ©ermanne:  an 


Lollianus  — loquitor. 


471 


ben  altern  {einet  beibcn  Söhne  i{t  gerietet  Jlor. 
ep.  1,  2 n.  18.  Dao.  LoHlftim»,  adj.,  Tac.,  Suet. 
— I.ollia.  ©cmablin  beS  Ä.  ©abiniuS,  ©cltcbtc 
beS  (Säfar  Suet.;  L.  Paalina,  ©diebte  beä  ftaifet® 
glaubiuS  Tac.,  Suet. 

lümcutum,  i,  n.  [lavo]  ein  S8a  jdjmittel,  tp. 
Carl,  in  Oie.  ep.  8,  H,  4.  [bon  Tac. 

Londlninm,  ii,  n.  (stabt  in  Britannien , j.  üon  = 
‘longaevus,  adj.  [longus-aevum]  boebbetagt. 
lange,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [longus]  1)  im 
Baume  langhin,  fernhin,  weit,  fern  videre, 
longius  discedere,  & Tiberi,  ab  Avarico  1.  milia 
passunm  XVI,  tria  milia  passumn  1.  ab  suis  ra- 
st ris  tu  einer  ©ntfernung  non  ic.  Caes.;  L lateque, 
1.  abesse,  quam  1.  est  hinc  in  saltum  vestrum? 
bilbl.  1.  abesse  etc.;  *alcui  1.  esse;  1.  errare 
Ter.;  *1.  (fjSnjlid))  recusare;  ne  longius  abeam 
etc.  b)  bet  Begriffen  bet  Berfdjicbenljeit,  »eit, 
galt}  1.  alius,  aliter,  secus;  1.  diversus,  dissi- 
milis;  1.  dissentire,  ‘discrepare,  *J.  longeque 
remotus;  bei  »eitern  *b.  comp.,  and)  Liv.  1. 
minoris  ac  levioris  momenti;  b.  sup.  1.  maxi- 
mns,  1.  primus  civitatis,  bene  1.  princepB,  plu- 
rimum  et  1.  lateque  plurimum  tribuere  volup- 
tati;  (Zar.)  1.  ante  alias  specie  insignis;  audj 
b.  Berbtd,  »ie  praestare,  antecellere,  ante- 
ponere.  c)  Bon  weitem  ‘videre,  ‘accurrere; 
vomicam,  quae  gentium  venit  1.  Weit  D.  frrnt- 
ben  Söllern  t)ex,  in  alter  SBeiSfagung  b.  Liv.  26, 
12;  bilbl.  tarn  L repetita  principia.  2)  m.  Bei» 
miftbung  bc8  3e*M|f0tiffCÄ  (»•  btr  ©egenwart  in 
bie  äulunfi  auSgcbehnte  ßeit)  weit,  lange  L 
ante,  1.  prospicere  futura;  aetate  Jongius  pro- 
vectus;  longius  anno  remanere;  urbem  longius 
tneri,  panlo  etiam  longius  tolerari  possc  par- 
cendo;  longius  debere  (fdjulbig  bleiben)  Nep.\ 
•longius  in  terris  morari,  »cunetantem  longius 
spatio  annuo;  hau  longius  in  niefjt  gar  langer 
3cit,  nächftenä  Plaut. ; ungewohnt  nec  1.  nid)t  lange 
bemad)  Verg.  Aen.  10,  817;  and)  longius  (au  8» 
f 4^rltc^er)  dicere. 

longinqultas,  ätis,  f.  [longinquus]  1)  fSätige 
itineris;  bef.  bie  »eite  ©ntfernung.  2)  d.  ber 
3eit  bie  lange  Dauer,  üangwierigteit  morbi, 
temporis,  voluptatem  crescere  longinquitate, 
aetatiB  ba8  tjotfc  Älter  Ter. 
longinquus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [longus J 1) 
lang,  »eit,  weit  entfernt,  entfernt  (iegenb 
ob.  wobnenb,  famnes  mit  langem  fiauf,  loci, 
natio,  civitas;  bestes;  cura  um  entfernte  @cgen= 
jtänbe  Liv.-,  legatio  in  entfernte  ©egenben,  liomo, 
’piscis  auölänbifd),  fremb;  auch  fernjtebenb 
imbm. , in  longinquos,  in  propinquos;  subst. 
•longinqua  Tarenti  bie  »eiten  Strcden,  Äucn 
D. ; cius  (provinciae)  Liv. ; + imperii  bie  entfern 
ten  fünfte.  2)  b.  ber  3tii  lange  bauernb, 
langwierig  tompus,  dolor,  morbus,  oppugnatio, 
consuetudo;  and)  entfernt,  fern  tempus,  fspes 
weit  ausfebenb. 

longitüdo,  InU,  f.  I longus]  1)  Sänge  agminis, 
itineriB,  in  longitudinem  in  bie  Sänge,  ber  Sänge 
nach-  2)  b.  ber  3*ü  bie  Sänge,  lange  Dauer 
noctis,  orationi»,  consulere  in  longitudinem  weit 
binouS  benten  Ter. 

lougluscülus,  [adj.  dem.  B.  longior]  j i e m l i d) 
lang  C'ic.  p.  Arch.  §.  26.. 

I/Ongöbardi  f.  Langobardi. 

Longüla,  ae,  f.  Stabt  bet  Solölet. 
lomnile.  adv.  [longulus]  etwas  weit  Com. 


longfilus,  [adj.  dem.  o.  longus]  etwas  lang 
iter  Oie.  IStoften,  Buberftange,  Bile. 

longärius,  ii,  m.  [longus]  lange  Stange,  jum 
longus,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  1)  b.  Baume,  lang 
hasta,  spatium,  itor,  opistula  longissima,  fuga 
longior,  *agri  auSgebebnte,  *facies  längliche  (bet 
©er),  ’rationeä  lange  Berechnung,  navis  JttiegS= 
fcbtff;  *homo  ein  langer  Kerl,  (Hör.  sat.  2,  3,  308) 
longos  imitaris  iibertr.  auf  bie  ©rofscti,  BorneV- 
men,  bod)  mit  Änfpielung  auf  bie  Heine  Statur 
beS  fjora};  ‘an  nescis  L (weitTeitbenbe)  regibus 
esse  manus,  bag.  attulimus  1.  (unoerftümmelte, 
unbefebäbigte)  in  freta  vestra  manus  Prop.  3,  7, 
60;  weit  entfernt,  entlegen  +a  domo  mi- 
litia;  ‘exsilia  3rrfabrten  aufeerbalb  be8  Batet» 
lanbcS;  fcognatio;  *fi<b  weit  erftredenb. 
Weit,  breit  caelum,  Olympus,  pontus,  fluctus, 
freta;  1.  (»eit  bin  tönenb)  ululatus;  1.  (lang  ge» 
bebnte)  in  fletum  ducere  voces;  longum  (weit 
bin  rufenb)  inquit:  vale;  1.  agmine  fo  baff  bie 
Kolonnen  ob.  ©enturien  nieftt  hinter:,  jonbertt  ne- 
ben etnanber  gegen  ba8  Säger  [Jtont  machen 
Liv.  3,  28,  2;  longum  (weithin,  laut,  gewaltig) 
clamare. 

2)  Bon  ber  3«*  lang,  lange  bauernb,  lang» 
wierig  mora,  spatium  (temporis),  oppugnatio, 
morbus  d)ront[d)e,  societa»,  oratio,  aermo,  fabula 
non  1.  Hör.,  dolor,  mensis,  ‘dies,  *nox,  ‘aetas; 
*hiemem,  quam  longa  (sc.  est).  fovere  ben  gan 
jen,  langen  SB.;  ‘nocte,  quam  L est  fo  lang  fie 
währte;  syllaba,  aurb  M.  longa;  (borll)  versus; 
dies  longior  fpätere  Seit,  fpäterer  Dermin;  men- 
sis triginta  dies  1. ; non  longius  faciam  id)  Win 
es  nicht  länger  ma«ben,  bie  Sache  bebanbeln,  ne 
longum  fiat;  (Hör.)  ne  longum  faciam;  longum 
(jU  weitläufig)  OBt  m.  inf.-,  longum  est  omnia 
(sc.  dicere  ob.  enarrare)  Oie.  n.  d.  1 §.  19;  in 
rebus  apertissimis  nimium  1.  sumus,  nolo  esse 
L,  vereor  ne  longior  fuerim;  nihil  mihi  longius 
quidquam  est  langweiliger,  bag.  nihil  mihi  est 
longius  quam  ut  ob.  quam  dum  = ich  fann  e8 
laum  erwarten,  bt8;  *anni  hobt*  Älter;  »mors 
langfamer;  *ex  longo  feit  lange;  *fin  longum 
auf  lange  (Seit);  *adv.  longum;  spes  auxiliorum 
weit  auSfebcnb;  *spes  bauernb;  ‘longus  spe  = 
spem  longam  habens. 

löpäs,  adis,  f.  [ioirdsj  9?apffd)nede  Plaut. 
löquäcitag,  ätis,  f.  [loquax]  fliebfeligleit,  @c» 
fdjmäbigfeit.  — löquäcltSr,  adv.  [loquax| 
(feit)  rebfeüfl,  gefdbwäbig  uuic  tarn  1.  liti- 
gioso  Cie.  p.  Mur.  §.  28;  scribetur  tibi  forma 
1.  et  situs  agri  Hör.  ep.  1,  16,  4.  — loquax, 
ticis,  adj.  m.  comp,  [loquor]  rebfeltg,  ge» 
fcbWähig  senectus  est  natura  loquacior,  ora- 
tor,  *L  esse  de  alqo;  in  befferem  Sinne  Sex. 
Titius,  homo  1.  (fertig  u.  fcbnell  fprecbenb)  sane 
et  acutus  de.  Brut.  §.  225,  epistula,  est  in  iu- 
dicandis  nimium  1.,  ‘testudo  tonreicb,  ‘ranae 
quafenb,  ‘cornix,  *avis,  ‘lymphae  murmelnb, 
plätfebernb,  ‘nidus  mit  geicbwnbigeu  3ungci!, 
‘stagna  mit  qualenben  Sröfcben,  ‘oculi,  nutus 
fpreetjenbe,  au8brud«ooIIe. 

‘ibquela,  ae,  f.  [loquor]  1)  baS  Beben,  bie 
Bebe  Plaut.  2)  übertr.  a)  ba8  SBort.  6)  bie 
Ärt  }u  reben,  Sprache.  — loquentia,  ae,  f. 
[loquor]  gutes  Stunbwert,  Bebefertigfeit 
Jul.  Candidus  b.  Plin.  ep.  6,  20,  1. 
ldquitor,  1.  [intens,  o.  loquor]  (feit.)  fpreeben 
Plaut. 


472 


loquor  — lucidus. 


löquor,  cütus  sttm,  dtp.  3.  1)  intrans.  jprccßcu 
(gern.  im  ©gf.  0.  tacere,  ob.  o.  bei  Siebe  bc # ge; 
mößnlitßen  1'ebenä  u.  bem  ruhigen  ®cfpräd)#ton. 
cum  alco  mit  ob.  ju  jmbm.,  secum  ipse,  de  alqa 
re,  de  alqo,  pro  alqo,  apud  populum  aut  in  se- 
natu,  de  me  apud  te,  ad  vermin  alqm  Ter. ; *ad 
alqm  ju  jmbm.  ßiligetoenbct;  disputondi  ratio  et 
loquendi  dialecticorum  Bit,  Oratorium  autem  di- 
cendi  et  ornandi;  bene  et  1.  et  dicere;  doceo 
cum  dicere,  qui  1.  (einfad)  feine  (gebauten  fpratß= 
lief)  auäbrüden)  nesciat;  nec  idem  1.  esse  (vide- 
tur),  quod  dicere:  attamen  ntrumque  in  disse- 
rendo  est;  nihil  est  aliud  eloquentia  nisi  co- 
piose  loquens  sapientia;  pure  et  Lutine,  üraecä 
linguit,  inter  se,  huius  ore  Muaas  esse  locutas 
Quirlt  ; male  alcui  o.  jmbm.  Com.;  ut  consue- 
tudo  loquitur  mie  man  gern,  faßt;  placide  seda- 
teque;  *digiti  cum  voco  locuti  (D.  Saitenfpiel 
mit  ®efang);  *digitis  nutuque  m.  ©cftifulalion; 
tp.  a)  beut  tieft  jeigcit,  jprctßen  ut  censoriac 
tabulao  1.,  res  ipsa,  oculi  nimis  arguti,  quem- 
admodum  affecti  sumus,  ‘montes  silvaeque, 
t'ama  Jtist.  b)  ‘jäufeln,  raufdjen  pinus.  2) 
traru.  a)  (preßen,  fagen,  befpreeßen  (oft  mit 
oerätßtl.  SRebenbegrifj)  quao  fueramus  ego  et  tu 
inter  nos  de  sorore  in  Tusculano  locuti;  pauca 
apud  cos,  quod  etc.  baä  barin  beftanb,  baß  Cut*, 
b.  c.  1,23,  3;  *0.  Seift,  b.  i.  ber  poet.  ifkobuftimtät 
dii  inopis  me  finxerunt  animi,  raro  et  perpauca 
loquentis  Hör.  b)  immer  etw.  ob-  jmb.  i m 
iUunbc  führen  nihil  nisi  classes  et  exercitus; 
Catilinam  atque  illa  portenta;  semper  Curios 
et  LuscinoB;  modo  reges  atque  tetrarchas,  om- 
nia  magna  Hör .;  ‘rüßmenb  Derfünbigen, 
rüßrnen  proelia  coniugibus  loquenda;  Musas 
Albauo  in  monte  locutas  (esse);  mtd)  ‘praßlen, 
m.  (icc.  c.  inf. ; bat),  ‘fingen,  befingen  proelia 
lyra,  verba  socianda  chordis,  nil  mortale,  alqd 
audiendum.  c)  fagen,  teben,  nennen,  mel-- 
ben,  ßcrauefagen  suum  nomen  alcui  Plaut.; 
rem,  paucula  Ter.;  verum,  vera;  pugnantia; 
loquuntur  m.  acc.  e.  inf.  man  faßt,  baß  ic.  Verg.; 
ne  »ingulas  loquar  urbes  Liv.  6,  64,  5. 

lör&mcntuin , i,  ».  [lorum]  31icmcn  Just.  — 
lArftrlus,  ii,  m.  f lorum]  Bucßtmciftcr  ber  ®tla= 
Den  Haut.  — löreus,  adj.  [lorum]  oufl  8tie  = 
men;  tp.  latora  vestra  lorea  faciam  icß  »etbe 
cud)  bureßpeitfeßen  Haut. 

lörica,  ae,  f.  |lorum]  1)  ber  teberne  Stiemen» 
pnnjer  (fpäter  mit  Gingen  ob.  metallenen  Stßup» 
peit  belegt;  »gl.  thorax)  1.  thoraceBque;  ferred 
uti  Tac.;  libros  mutaro  loricis  mit  ben  äBaficn 
Hör.  21  bie  ®tußtoeßr  auf  Stauern  u.  ffläilen 
pinnao  loricaeque  ex  cratibus  attexuntur.  DaD. 
«)  löricÄtus,  adj.  gepanjert.  b)  dem.  löri- 
eäla,  ae,  f.  Heine  ®ruftroeßr  b.  G.  8,  9,  3. 

lörlpfs,  ödis, adj.  [lorum-pes]  ftumm  = , feßtepp- 
füßig  Plaut. 

lorum,  i,  n.  1)  fRicmen,  bcf.  jum  gefiel».  2)  me» 
ton.  ba#  barnuä  Scfcrtigte  a)  Bügel  *lora  dare 
(feßießen  taffen  ; ‘inedia  inter  1.  mitten  im  gaß= 
reit  b)  Iflcitfdjc  Ter.,  Hör. 

lötlum,  ii,  n.  ber  Urin  Suef. 

lotos  (us),  i,  f.  1)  * ein  Saum,  befielt  grüißtc  bie 
banon  benannten  üotopßagcn  aßen  {Rhamnus 
J.otus  L.\  *tp.  bie  grueßt  baoon,  3ubenborn= 
tirfeße,  bie  aus  üotosßolj  gematßte  gliiie.  2)  — 
faba  Graeca  bie  italieittfißc  Dattelpflaume, 


als  m.  b.  Cic.  fam.  7,  20,  1.  S)  Steins  ob. 
§onigtIec  Verg.  — lötus  f.  lavo. 

Lu«,  ae,  f.  eine  ®öttin,  ber  tu  ®ßren  man  bie 
erbeuteten  SBafjcn  oerbrannte  Liv. 
lübens,  lübenter,  lAbentlu,  Lubcntina,  lübet, 
lübnto  f.  libens  etc. 

lübrlcus,  adj.  1)  glatt,  fd)lüpfrig  a)  »orauf 
man  leidjt  auSgleitct,  loculus  Plaut.,  glacic»; 
fastigium;  f subst.  n.  lubricum  bas  Stßliipfri  pe ; 
•per  lubrica  (aus  bem  itot)  surgens;  *lubnca 
paludum.  b)  toegen  feinet  glatten  Cbcrfläcßc  Icidg 
entfeßlüpfenb,  glatt ‘anguis,  ‘conchylia  fcßlctmig; 
baß.  Iciißt  cntglcitcnb,  baßinftßlüpjenb, 
flüdjtig  ‘Simois,  ‘metubra,  *annus;  leitßt  bc- 
toeglid)  oculi  Cic.  2)  tp.  a ) bebcntlid),  ge: 
faßt  ließ,  berfüßrerifeß  vitac  via,  viae  adale- 
scentiae,  aetas  puerilis,  perdifticilis  et  1.  det'en- 
sionis  ratio,  f locus,  finsanum  et  1.  forum, 
•vultus  nimium  1.  aspici,  subet.  n.  in  lubrico 
versari,  ftanto  se  magis  in  lubrico  (sc.  esse) 
dictitans,  f in  praecipiti  et  1.  stantem,  f lubri- 
cum aetatis,  iuventae,  fl.  adulescentiae  nostrae 
meine  unfießere  3ugenb.  b)  betrügen fd)  Verg. 
Aen.  11,  716. 

Lüca,  ae,  f.  Stabt  in  ©trurien,  j.  Üucca.  Das. 
Lücensis,  e,  adj. 

Lücftni,  örum,  m.  Söllerfcßaft  in  Unteritalieu. 
Hai.  1)  Lüeinus,  adj.  2)  Lminlcus,  adj. ; subet. 
•ea,  ae,  f.  eine  Ärt  glcif  djroürfte.  2)Lücänia, 
ae,  f.  bie  Sanbfdmft  b'u tarnen, 
lücbr,  ans,  »i.  [lucus|  (feit.)  bas  Selb  aua  bem 
Crtrage  ber  §ainc,  roeldjeb  jum  (DcßaUe  für  bie 
Stßaufpiclcr  oermenbet  »arb,  fiforftftcucr  2'ac. 
ann.  1,  77. 

lücellum,  i,  n.  [dem.  o.  lucrum)  Heiner  ®c  = 
loiun,  ffirofitdjen:  ‘fHeitßtum  dulco. 
lüceo,  luxi,  — 2.  [lux]  f)  ßcll  fein,  leutßten 
stella,  luna  luco  aliena,  “igne  rogus,  *rubor  in 
ore,  • oculi;  impers.  lucet  eb  ift  ßell,  ei  iß 
lag  nondum  lucebat,  cum  etc.;  aud)  *burd) 
ftßimmcrn  semita  per  occultos  c alles.  2)  tp 
ßcroorleucbten,  in  bie  Slugen  fallen.  Har. 
beutlid)  fein  maxime  mibi  occurrunt  et  quasi 
1.  Atbeuae  tuae;  contrario,  quorum  dissolutio 
in  brevitate  non  lucebit  fein  Sicßt  empfangen, 
nidjt  lidjtooü  toerben  mirb;  ornamenta  in  virtute 
et  industria  poeita;  officia  et  studia  mea,  quae 
parum  ante  luxemnt. 
büccrcs,  rum,  m.  f.  tribus  1). 

Lücerla,  ae,  f.  Stabt  in  Spulien.  Dao.  Litt* 
riuus,  adj. ; subst.  -rini,  örum,  m. 
lücerna,  ae,  f.  [luceo]  fiampe,  Sieudjte  lucer- 
nam  adhibere,  acccndere;  *vivae  ßeller  iiußt 
glanj,  Stctjcufdictn;  *rixa  ad  extremas  1.  bi#  ttri 
in  bie  'Jladjt  ßinein;  *vino  et  lucemis  uäditlidK 
©aftmäßler;  ‘accessit  numerus  lucemis  o.  Dran- 
lenen,  meltße  bie  SJitßlet  hoppelt  feßen  Hot. 
lüccsco  ob.  -clsco,  luxi,  — 3.  [luceo]  anfangex 
*u  (eutßten,  ßell  merben  *sol  novus;  *crs» 
Konuc  brcißen  an;  impers.  lucescit  e#  mirb  Dag 
lücl  f.  lux  2)  a). 

IncTde,  adv.  m.  *fcomp.  u.  (fpät)  «up.  [lucidus] 
IiißtOoll,ßcII,  Har,  beutlid).  — lucidus. adj 
nt.  f comp.  u.  f sup.  (luxi  t)  loa#  au#  ilüßt  be- 
fteßt  ob.  poü  Alicßt  ift,  hißtPoll,  bell,  leudj- 
tenb  *gemma,  ‘sidora,  *anguis  (al#  ®eßirn'. 
•polus  crßellt,  *spicula  blintenb;  ‘lucidum  ful- 
geus;  ‘caeli  decus  (o.  iHpoHo  u.  Diana!:  ‘sede.- 
(P.  Clßmpu#);  ‘glänjenb  weiß  ovis,  lilia.  3) 


lucifer  — ludibrium. 


473 


tp.  beutlup,  flat  *ordo;  f(Philistus)  aliqua- 
tenus  lucidior. 

lüclfer,  fera,  forum,  adj.  [lux-fero]  iiid)t  brin  = 
genb  Diana,  »lampas,  *equi  bie  SomtcnpfcTbc; 
sahst.  Lucifer,  cn,  m.  bet  plattet  Senuä  ob. 
bet  Sltorgenpcrn;  und)  bet  Trabet  ein  Sopn  bet 
Wuiora  u.  Salti  beä  Eepj,  bap.  Lucifero  genitus 
Ov.;  *Tag,  tres. 

luclfügus.  adj.  [lux-fugio]  lidjtftpcu  *blatta; 
bilbl.  o.  SRenfcpeu,  subst.  pl.  Oie.  fin.  1 §.  61. 
Lucilla»,  11  Quintus  L.  Bulbus,  ein  Sinpängct  bet 
Poiftpen  ijjpilofoppie.  2)  Gaius  L.  (.  satura. 
Lücina,  ae,  f.  [lux,  tnfofent  fic  bie  Ülcniipen  jum 
Xagcälicpte  förbert]  1)  bie  ©eburtägöttin,  luno 
u.  bL  L.;  *baä  ©ebören,  and)  o.  Sieten.  2) 
.'pefate  alä  Urheberin  pnperer  Träume  Tib. 
lud »co,  Liicmoo  f.  lucesco,  Lucumo. 
lucrätivns,  adj.  [lucror]  gewonnen,  etübtigl. 
Lficretia  f.  Lucretius  1). 

LäcrPtiH»,  is,  in.  ©ctg  im  Sabinctlanbe  Har. 
San  Lücrötinum,  i,  n.  Sanbgut  bei  üttifuä  in 
bet  iRäpe  beä  Sucretiliä. 

Lficretius,  1)  Spurius  L.  Tricipitinus  u.  feint 
Xocpter  Lücretlu,  bie  ö.  Sertuä  Xarquiniuä  ge-- 
ftpönbet  mürbe.  2)  Titas  L.  Carus,  ©erfaffet  beä 
itod)  ootbanbenen  ©ebiepteä  de  rerum  natura.  8) 
Q.  L.,  Senator  u.  jlnpäitgcr  beä  ©ompejuä.  4)  f. 
Tespillo. 

lUcrifScio  f.  luorum  1).  — liier ificäbTlis,  e,  u. 
-f  iciis,  adj.  [lucrum-facio]  ©eminn  btingcnb 
Plaut  — lüerTföga,  ae,  comm.  [lucrum  u.  fu- 
gio]  ben  ©eminn  fltepcnb  Maut. 

LUcrinug  läcus,  ein  See  an  bet  ftüfte  t>.  Kam- 
panien. Sau.  a)  LUcrinug,  adj.  conchylia  Hör. 
b)  Lücrinensis,  e,  adj.,  re*  Sluftcrn  n.  £uctinctfce. 
lüerlpeta,  ae,  comm.  flncrum  u.  petoj  (feit.)  bet 
©ewinnjficpttge  Plaut. 
lüeror, dep.  1.  [lucrum]  gewinnen,  profitieren 
auri  pondo  deeem;  Stipendium  für  fid)  bepalten; 
♦nomen  ab  domita  Africa  erlangen;  lucretur  in- 
dicia  Teteris  infamiae  icf)  roül  ipnt  [(prüfen  ic. 
=—  id;  miß  nidjt  ermäbitcn  tc.  Oie.  — lücriim, 
i,  ii.  fluo]  l)  jebet  felbftoerbiente  ob.  cuup  burd) 
gliidlicpen  3uiQQ  erlangte  ©eminn,  ©orteil, 
©rofit  emendi,  vendendi  quaestu  et  1.  duci; 
de  quaestu  et  1.  unius  anni  et  unius  agri;  esse 
in  lucro,  ponero  in  lucro,  in  lucris  Ter.;  ap- 
ponere  lucro  Hör.-,  lucrum  facere  Plaut.,  lucri 
causA,  lucro  esse  alcui,  *in  lucro  esse  oorteib 
paft  fein,  revocare  ad  1.  praedamque  fid)  ju 
uupe  matpeti , lucri  facere  alqd  etm.  gewinnen, 
profitieren,  fwicbet  gut  matpen,  maleficium;  bilbl. 
(Nej>.)  quac  ille  naturali  bono  lucri  fecit  mono« 
rt  bie  ©orteile  cinemtctc;  sest.  XXX  lucri  (als 
©ewimi)  dari;  de  lucro  virere  burd)  bie  ©nabe 
anbetet;  ad  lucrum  (ledere  Tafel  ic.)  ire.  2) 
meton.  a)*@eminniu<pL  6)  ’ber  (bnrdj  ©eminn 
erworbene)  iHcicptum. 

*iactUmen,  Inis,  n.  (luctor]  Slnftrengung. 
luctätio,  önis,  f.  [luctor]  1)  baä  !)iinqen.  2)  tp. 
<i)  (feit.)  Slnprengung,  ber  Kampf,  um  fep  ju 
pepen  Liv.  b)  SSortfireit  cum  ulqo.  — luo 
tätor,  öris,  m.  [luctor]  Dünget  Huet.;  tp.  do- 
losus,  n.  SBeine  Plaut. 

ductlfTcux,  adj.  [luctus-facio]  Trauer  bemir« 
fenb,  bringenb.  — luctTsontis,  adj.  [luctus 
u.  sono]  traurig  flingenb,  fläglid)  Ov. 
luctor,  dep.  1.  (norfl.  aud)  lucto,  1.)  1)  ringen 
Olympiis,  currendo  et  luctando  exerceri,  *fulvä 


arenft;  ‘adrersis  comibus  inter  se  (p.  ©ödtpen). 
2)  bilbl.  tittgen,  fdmpfen  cum  alqo  1.  et  con- 
gredi  (p.  ©ebnet);  übertr.  ringen,  fämpfen, 
j ich  an pr engen  in  arido  solo;  *in  turba  (um 
fid)  ©laj  ju  mad)cn);  *m.  dat.  Africus  fluctilms; 
’tristia  funora  robustis  plaustris  (wegen  beä 
Stopenä  utib  Xrängenä  beim  Sluämcicpcn) ; *luc- 
tantem  animam  resolrero. 

lnctuösius,  adv.  comp,  [luctuosus]  fläglitper 
Liv.  28,  39,  6.  — luctuösus,  adj.  nt.  comp.  u. 
sup.  [luctus]  trauet;  ob.  jamtnctooll,  trau* 
i i g , f 1 6 g 1 1 cp  dies  rei  publicac,  bellum,  exitinm, 
Modus  infeatus  (sc.  nomini  Romano)  sibi  1.  dis- 
sidet  armis  Hör.  carm.  8,  8,  19  f.  2)  * t i e f b C -- 
trübt,  trauernd!  Hesperiae  1.  (prolept.)  mala 
dederunt  Hör.  — luctus,  us,  m.  [lugoo]  1) 
Trauer  (bie  in  foupeutionctlcn  3eid)nt  ob.  lautet 
SJammerttage  [icp  äufjert,  alfo  namcntlid)  Trauer 
über  ben  SBerluit  einer  teuren  Ißerfon  burd)  ben 
Tob  ob.  baä  dpi,  fomie  bei  anbem  gropen  Un= 
glüdäfäßcn)  senatus  cst  in  1.  pat  TrauerUcibcr 
angelfgt;  1.  finitnr;  domesticus,  privatus,  publi- 
cus  s 1.  et  caede  omnia  complentur ; 1.  deponero ; 
in  luctu  vivere;  pl.,  Xrauerfättc  ob.  Wupcrun  = 
gen  ber  Trauer  in  maximos  1.  incidere;  quao 
(diutumitas)  maximos  1.  vetustate  tollit;  femi- 
narum  gaudia  insignia  erant  et  1.;  auch  Ser» 
attlaffuttg  jut  Trauer  *tu  1.  eras  levior; 
•Lichae  luctus  ipsa  buos  tradit  Ov.;  faucta 
luctibus  damna.  2)  *pcrjonif.  ber  ©ott  ber 
Trauer. 

ltlcfibrätlo,  önis,  f.  [lucubro]  1)  baä  Slrbcitcn 
bei  fiid)t  vix  digxm  lucubratione  anicularnm 
bap  baoon  bie  ic.  abeitbä  beim  Spinnrodett 
fepmapett.  2)  concr.  'Jlad)tarbeit.  — lücöbri- 
torlus,  adj-  [lucubro]  jum  9lad)tarbeiteit 
bienlid)  lecticula  Suet.  — lüeübro,  1.  [lux[ 
1)  iutram.  bei  SJitpt  arbeiten.  2)  trans.  bei 
£id)t  auäarbciten  parrnm  opuscultmi,  lucu- 
bratum  his  iam  contractioribus  noctibus. 

liicülcnte,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [luculentus] 
Pattlid),  aufcpnlid),  tütptig  calefacore,  opus 
texero,  vendero  mit  Sorteil  Plaut.;  hoc  quidem 
Baris  1.  baä  ip  ganj  gut,  läpt  fid)  pören;  scribere, 
dicere  treffenb.  — lücölentbr,  adv.  | luculentus] 
gepärig,  tütptig  Graece  scire.  — lücfilentu», 
adj.  [lux]  lieptäpulid),  maä  fiep  iepen  laffctt  famt 

1)  r eep t pell  vestibulum  Plaut.,  caminus.  2) 

in  einer  gemiffen  $infid)t  pattlitp,  tütptig,  be  = 
beutenb  1.  atque  fesriva  femina  Plaut.,  forma 
Ter. , patrimonium,  factum,  auctor  (©cwäbrä- 
mann),  scriptor,  oratio,  verbis  lucnlentioribus 
et  pluribus  eandem  rem  comprehendere , feru- 
dita  et  1.  materia.  [’tLucnUläniis,  adj. 

Lüciillus  f.  Licinius  3);  ban.  + Luculleus  u. 

Lücämo,  önis,  in.  (etruäfifipeä  Slot!)  einer  ber 
etruäfifcpen  »bcligen,  bte  jugleiep  '^rieftet  waren; 
*galeritus  Lucmon  ( sijnc .)  =»  ein  dtruäler 

lücus,  i,  m.  ber  einer  ©ottpeit  gepciligtc 
.^lain  1.  ibi  frequenti  silra;  *1.  puture  ligna 
f.  lignum  1);  *38alb. 

lucusta  — locusta  Plaut. 

lüdTbrinni,  ii,  n.  [ludo]  1)  ©efpött,  §opn 
alcui  ludibrio  esse;  habere  alqm  ludibrio  Ter., 
per  ludibrium,  ’debere  1.  ventis  f.  debco  2). 

2)  ©egenpanb  beä  ©efpötteä,  Spielball, 
sWerf,  Spiel  is  1.  verius  quum  comes;  ne  in 
ora  hominum  pro  (atä)  1.  abiret;  oculorum, 
faurium,  fad  suporstitionem,  humauarum  men- 


474 


ladibundus  — lumen. 


tium  ludibria  (S81enb=,  (Paulclwerf)  revolutus; 
fvanissirui  cuiusquo  §irngefpimift 
iüdfbumlns,  adj.  [ludo]  l)  fiip  bent  Spiele, 
Stperje  pingebenb,  luftig  u.  guter  Xinge. 
2)  tp.  fptrlcnb,  leidjt,  opne  UHiipe,  opne 
©efapr  1.  illuc  pervenisti. 
lAdYcer  ob.  ludlcrus  (beibe  ungebr.),  ern,  crum, 
ai(j.  [ludus]  l)  jur  Kurjroeil,  bef.  jurn  S(pau  = 
fpiel  bicucnb,  (urjweilig  sernio,  ars,  certa- 
men  Jfampjjpiel;  ea  quae  ugonda  sunt  in  foro 
tamquam  in  acic,  exercitatione  quasi  1.  (=  quasi 
in  ludo  gladiatoris)  praediscere  et  meditari 
Cie.  de  or.  I §.  147;  *praemia  im  ©ettfampf; 
■ffesta  ea  Gennonis  nox  ac  sollemnibus  epulis 
).;  fspectaculum  fccnifrfie  Uluffüprung ; fl.  in  mo- 
dum  nach  Wrt  bei  Sdjaufpielcr.  subst.  Iiidicruin, 
i,  n.  Spiel,  Sipaufpiel  im  theater  ob.  im  ßir 
cu«  Olympiorum,  Istbmiorum,  1.  celebrare;  +ut 
in  1.  alqo;  aud)  Spieljeug  Ct.;  pl  !urjmet= 
lige  Xinge,  »inbereien  cetera  llor.  ep.  1,  1, 
10  u.  imd)  einigen  and)  L plausus  Hör.  ep.  1,  6, 
7.  — ludlcre,  adv.  jurn  Stpcrj  J’laut. 
lüdifaeio,  3.  [ludus  u.  facio]  jurn  beften  pnben 
alqm  Plaut.  — iftdiflcälulis,  e,  adj.  [ludificoj 
womit  man  imb.  jum  beften  pat  Plaut.  — 
ImllffeAtio,  önis,  f.  [ludifico]  baä  [Joppen.  — 
lüdificfttor,  öris,  m.  [ludifico]  ber  jmb.  jum 
beften  pat,  Uletpöpner  Plaut.  — lüdlflcätus, 
ub,  m.  [ludifico]  baä  ®efpötte  Plaut. 
lüdffTco,  1.  [ludus  u.  fticio]  fein  Spiel  mit 
jmbm.  treiben,  jmb.  jum  beften  pnben,  fop- 
pen alqm;  abfol.;  ftperjp.  alcis  corium  — fcplagen 
Plaut.  — Jüdlficor,  dep.  1.  [ludus-facio]  1) 
•—  ludifico,  alqm;  belli  modo,  modo  pacis  morä 
consulem  Sali.  Jug.  36,  2;  bostem  Omnibus  ar- 
tibus  belli.  2)  burtp  $interlifi  nereiteln,  pin  = 
tertreiben  locationem  priorem;  ea  quae  hostes 
iugenti  mole  agercnt,  perlevi  momento. 
lildimägistcr  f.  Indus  2). 

Indio,  önis,  tu.  u.  b.  Liv.  auep  ludlus,  ii,  m. 
[ludo]  Stpaufpieler,  fi’omöbiänt  (Beräcptlicp), 
nmp  ber  pantomimiftpe  tänjer. 
lüdo,  si,  sum,  8.  [inf.  praes.  pass,  ludier  Ter.] 
1)  intrat u>  eigtl.  fpiclen  aleA , pilä,  tesseris, 
trocho,  nucibus;  auep  im  Sd)nu  = , Äampffpicle 
auf  treten  circensibus  clephanti  Liv. ; o.lörper* 
litpen  Übungen  Hör.;  subst.  *ludentis  spcciem 
dabit;  tp.  fpielen,  ftpäfern,  fdjerjen  exempla 
honesta  ludendi;  ad  ludendumne  an  ad  pugnan- 
dum;  *in  numerum  (o.  [Jaunen)  tarnen;  *B.  [Jb 
ftpen  u.  Sögeln,  *cumba  in  aqua,  *iubac  flottem, 
bef.  *b.  ber  Siebe,  tänbeln.  6)  fiip  fpiclenb 
befepäftigen,  mit  ettn.  tänbeln  armis,  sanguine 
hominis  in  convivio  Liv.,  *versibus  incomptis, 
*palacstni.  2)  Irans,  fpielen  *faleam;  ’alca 
(n om.)  luditur;  par  impar  Hör.,  Aug.  b.  Suet. 
71;  Troiam  Suet.;  biibl.  consimilem  ludiun  b.  i. 
baäfelbe  tpun,  roa«  ein  anberer  geipan  pat  Ter.  Xap. 
a)  nur  fpielen  b,  Ber  geben«  anmenben  operam 
Com.  b)  fpiclenb  etm.  nerfertigen,  treiben, 
Borftellen,  causam  illam  disputationemque  bie 
Urörterung  einer  Sacpc  gleitpfam  fpiclenb  burdp 
ffipren;  bonum  civom  Caecin.  in  Cie.  ep.-,  iinpia 
I’hoebi  mendacia  auf  gottlofe  u.  trügerifepe  Seife 
ben  ißpöbuS  Borftellen,  in  Seifen  b.  Suet.  Aug. 
71;  inSbef.  *tänbelnb  bitpten,  tänbeln  alqd, 
laota  et  iuvenilia.  c)  jutn  beften  haben,  nedett, 
foppen  alqm, verbum.  d)täuj(pen,pintergepen 
alqm  dolis  Ter.,  *falsis  imaginibus,  *yana  spc. 


lüdus,  i,  m.  1)  ba*  Spiel  jum  ijeitoertreib  unb 
jur  Erholung,  j.  58.  58aHjpiel,  ffiürfeln  u.  bgl., 
campestris  auf  bem  URarSfelb;  1.  campusque  no- 
ster  (®gf.  pugna  et  acios);  *nitnis  longo  eatiate 
1.  Sriegäfpiel  (B.  USar«);  militaris  jum  Sei 
gnügen  angcjiellte  ©affenübungen,  öetlfämpfe  Lir. 
7,  83,  2;  bef.  pl.  Stpaufpiele,  Spiele  commit 
tere,  facere  ludos;  ludis  jur  Seit  ber  IC.,  an 
ben  ic.;  circenses,  scaenici,  gladiatorii;  magni 
ob.  moximi  — votivi  (w.  f.)  ob.  Komani  (nads 
glüdlitp  beenbetem  Kriege  mit  ben  Satineru  JAr. 
1,  35);  1.  Consualia,  Corcalia;  ludus  Troiae  ein 
UHanöoet,  B.  bewaffneten  Knaben  ju  UJfrtbe  an« 
geführt;  in  Naevii  ludo  in  einem  Stperjfpiel  bt4 
31  Oie.  Cat.  m.  §.  20;  funebres  Liv.;  Augustales 
Tac.;  Palatini  Tac.,  Suet. 

2)  tp.  a)  Spiel,  geitBertreib,  Kurjtseil. 
Spafe  aetatis,  * fortunae,  per  1.  et  per  negle- 
gentiam,  per  1.  et  ioenm,  [per  seria  et  l, 
amoto  quaeramus  seria  1.  Hör.;  daro  ludiun 
alcui  ein  Vergnügen  bieten  Plaut  , Cie.  p.  Carl. 
§.  28,  *dare  1.  amori  freien  Spielraum  taffen, 
pulbigen;  ludos  facit  er  ipapt.  ludos  praebere 
Stoff  jum  fiatpen  geben  Ter.;  ludos  alcui  red- 
dere,  facere  einen  5|3offen  ob.  Streidp  fpielen,  ta- 
cere  alqm  ludos  jum  'Jlarren  paben,  fieri  ludum, 
ludos  alqm  dimittere  Plaut.;  auip  si  ille  tibi  I. 
fuit  Oie.  b)  Soiel,  ftleinigt eit,  1.  est  m.  inf ; 
oratio  1.  est  homini  non  bebeti;  1.  iocumqne. 
1.  et  i.  fuisse;  per  luduin  fpielenb.  3)  bie  Stpule 
(bie  niebere)  literarum  ob.  fütcrarius  (Slcmcntai 
fcpulc;  discondi;  magister  ludi,  1.  magister  Stpul- 
leprer,  gladiatorius  ge<pterf(pulc,  autp  bl.  1.;  t. 
(Ucbäube  Aemilius,  antiquus  Hör.;  militari* 
Krieg«f(pule ; ludum  habere,  aperire,  fexercere 
löes,  is,  f.  l)_(poct.  u.  fpät)  Stulpe  (im  aOge 
meinen,  als  Kranlpeit«ftoff)  crebrae;  *niiseranda 
venit  arboribus  satisque  1.;  burtp  eiitgefogenef 
Slplangengift  bem  Körper  fiip  nutteilenber  Stojj 
ber  Jtnftedung;  tp.  a)  alä  Sdjimpfmort  o.  ftpäb 
üipen  Ullenitpcn,  Ule  ft  Cie.  b ) ein  fi<p  auSbreiten 
beä  Unglüd,  Ulerberbcn  aspemma  in  Sar- 
dianos  (B.  ©rbbeben),  belli  imraensa  Tac. 
I.iigdünum,  i,  n.  Stabt  in  @aüien,  j.  ilpon  Tac.; 
adj.  -uensls,  e,  Tac.,  Suet. 
lfigeo,  xi,  (*s*/nc.  luxti  jt.  luxisti),  — 2.  1) 
trauern,  in  trauet  fein,  senatus  pul  trauet 
fleibcr  angelegt,  pro  alqo,  lugendi  modum  fa- 
cere, 'campi  lugentes  baä  trauergefilbe  (in  brr 
Unterwelt).  2)  betrauern  alqm,  vitam  bomi 
num,  mortem  alcis;  m.  acc.  e.  inf.  tan.  lügi- 
brls,  e,  adj.  I)  jur  trauet  gepörig,  trauer--, 
lamentatio  über  bie  toten,  sordes,  vestis  Ter.; 
cantus  Hör.;  *subst.  n.  pl.  trauertleiber, 
sagum  {Hör.)  ein  gemeine«  als  3*i<pen  ber  trauet; 
in  trauer  befinblilp,  trauernb,  trauer- 
domus,  *genitor.  2)  meton.  a)  trauer  bewir- 
fenb,  jammerooll  *bellum,  annus  duorum 
consulum  funeribus  Liv.;  *ales  Unpeit  Btr- 
tünbenb.  b)  *f lägliip  verba,  *adv.  lugubre. 
InmbTfräginin,  ii,  ».  [lumbus  u.  frango]  2e«= 
benbrudp  Plaut. 

lnmbricus,  i,  m.  Utegcnwurm,  alä  Stpeltwott 
lumbus,  i,  »n.  Scnbe.  [iUn«(. 

lümän,  inis.  n.  fft.  lucmen  B.  luceo]  1)  baä  Öidjt 
(bet  leuiptenbe  Körper)  luna  illustratur  a lumine 
soHb;  tamquam  tabulas  bene  pictaa  collocare 
in  bono  (norteilpafteä)  1. ; ’diumum  bie  Sonne. 
*caeli,  ‘clarissima  mundi  (Sonne  u.  SWonb); 


luminaria  — Lusitani. 


475 


ea  (voluptas)  omne  animi  L exstingueret;  ‘mo- 
bile vulgus  seqnitur  fortunae  lumina;  ‘nocturna 
in  1.  jur  grßtflung  bet  91acßt.  3n«bef.  a)  fiteßt, 
S.'eucß!c,  fierje,  gadel  1.  apposito,  lumini 
oleum  instillare,  faccendere  1.,  *sub  lumina, 
•prima  wenn  bie  üirfjtcx  angejünbet  werben,  beim 
Übergang  nont  Kbcub  jur  91acßt;  ad  1.  piima  bi* 
jum  3)unf eiwerben  Hör.  ep.  2,2,  98,  fad  lumina, 
fl.  accensis  bei  einbreißcnber  91acßt.  6)  ba«  Za- 
ge* ließt,  obscuro  etiam  tum  1.  im  3tt<eÜ(ßt 
Sali. ; ‘ber  lag  secundo,  quarto,  supremo.  c) 
*Üe  bcnSlicßt,  Sieben  adimere  1.,  1.  vitale  re- 
linquere,  videre,  lumina  vitao  attingero.  d) 
Kugenlicßt,  Kuge,  Seßlraft  lumina  oculorum 
u.  bl.  1.,  caecitas  luminis,  ‘lumina  fodere  (au*- 
fteefjenl.  e)  ba«  S!id)t  in  ob.  Bor  (Mcbäubeu 
obstruere  luminibus  alcis  f.  obstruo  1),  mentis 
luminibus  officere.  f)  fba«  Siicßt  in  bet  Slalerei 
im  ®gf.  be«  ©Ratten*,  g)  genßeröffnung, 
genfler. 

21  tp.  a)  Wa«  Hießt  um  fid)  Bcrbrcitct,  Mid)t  = , 
®lanjpunft  eine«  ©cgenjtanbe«,  ba«  £>err  = 
ließjie;  »eile  in  feiner  Krt,  gierbe,  Seßntud 
Eptcurus  (hoc  enim  vestrum  1.  ^est);  omnium 
gentium  atque  omnia  memoriae  clarissimum  1. 
(D.  Gäfar)  exstinguere-,  pl.,  civitatis  91otabilitä= 
len;  Corintlius  totius  Graeciao  1;  ingenii  ipsius 
1.  est  eloquentia;  quasi  1.  aliquod  probitatis  et 
virtutis  gldnjenbe«  Seifpiel  Bon  ic.;  animi,  in- 
genii consiliique  tui;  pl.  dicendi,  verborum, 
sententiarum  Iropen  u.  gigureit,  weldje  ber 
Siebe  ®Iattj  Dcrleißeit ; quae  (concinnitas)  verbo- 
rum collocationem  illuminat  his  1.,  quae  Graoci 
quasi  aliquos  gestus  orationis  ff^ouara  appel- 
lant;  et  verborum  et  sentiarum  illa  1.,  quae 
vocant  Graeci  <jj;ijp«Ta,  quibua  tamquam  in- 
signibus  in  ornatu  distinguebatnr  omnis  ora- 
tio; im  weiteren  Sinne  übetß.  Sigenfeßaften 
eine«  guten  Stil«,  haec  quinque  quasi  1.,  di- 
lucidnm  etc.  Oie.  pari.  or.  §.  19.  b ) Hießt, 
Wlanj,  Klarheit,  Seutließtcit  maiorum  glo- 
ria  posteris  quasi  1.  est;  clarissimum  1.  prae- 
tulistis  menti  meae;  philosopbia  nullum  habuit 
1.  literarum  Latinarum ; ordo  memoriae  affert  1. 
c)  Kettung,  S»ilfe,  fjeil  hunc  1.  rebus  nostris 
dubiis  futurum;  gentium  (b.  SRom).  SaB.  ri) 
lümYn&rla,  ium,  n.  genfterlaben  Oie.  Att.  15, 
26,  4.  li)  lümYnöstix,  adj.  Maff.  feit  u.  nur  tp. 
ßetBorfteeßenb  partes  orationis  Oie.  or.  §.  125. 

1.  lüna,  ae,  f.  [ft.  lucna,  B.  lnceo]  1)  3J!  o n b 
plena;  tertia,  quarta  ber  britte,  bierte  jag  naeß 
bem  Sleumonbe,  nova  eben  aufgegangen;  1.  sene- 
sccnte;  ‘minorem  ad  1.  f.  parvus  o);  per  lunam 
bei  URonbfcßein , ‘per  auoica  silentia  lnnae;  *la- 
bores  lunae  f.  2.  labor  2) ; *L  (in  Sexug  auf  bie 
Wonate)  ccleres,  novae;  ‘sequentes  ordine  9Ronb= 
pßafen;  *bie  fjiadjt.  2)  bie  fDionbgöttin,  fpäter 
mit  Ziana  u.  KpoOo  ibcniifijicrt. 

2.  Lüna,  ae,  /.  Stabt  in  (Strurien.  Xaö.  Lünen- 
sis,  e,  adj. ; ars  au«  lunenfifdjem  üllarmor  Suet. 

lunäris,  e,  adj.  [1.  lunaj  1)  jutn  URonbe  ge  = 
ßörig,  9Ronb=  cursus,  ‘equi.  2)  ‘monbförmig. 

*lüno,  1.  [1.  luna]  ßatbmonbförmig  trüm  = 
men;  parlie.  lünätus,  ßalbmonb  = , f ie^clf dr  = 

hinter  f.  Unter.  [ m i g ‘pelta,  feeutra. 

lunfila,  ae,  f.  [dem.  B.  1.  lunai  palbmonbför  = 
mige«  $al«banb,  ba«  man  ben  Stinbern  al« 
lämulett  timßängte  Flaut. 

luo,  ui,  — 3.  eigtt.  abmafeßen,  reinigen  1)  büßen. 


abbüßen,  füßnen  stunnim  morte,  noxam  pe- 
cuniA,  fconsilium  stolidum  capit«,  fscelua  sup- 
plicio,  ‘delicta  maiorum,  fculpam  maiorum, 
pericula  burd)  Süße  ob.  Strafe  abwenben  Liv. , 
vilia  haec  capita  luendae  sponsionis  (um  auf- 
julöfcu  IC.)  feramus  Liv.;  temeritatem  temeri- 
tato  alia  gut  madjen  wollen  Liv.  2)  fbcsaßlen 
aes  alienum;  baß.  al«  Strafe  leiben,  büßen 
poenas  peccati;  per  fidem  violati  colloquii  poe- 
nas  morte  Liv. ; tcrucibus  am  fheuy  büßen, 
ben  Äreuje«tob  erleiben. 

lüpa,  ae,  f.  |lupusl  1)  SBülfin.  2)  gemeine 
Sußlbirjte.  $ao.  lüpünar,  äris,  n.  SorSeTT 
PTaut.,  *ai«  ©Äimpfwort. 

‘lüpatus,  adj.  [lupus]  mit  38olf«iäßnen  (b.  i. 
eifernen  Stadjeln)  Beließen,  bef.  frena  ob.  froui 
u.  baß.  al«  subst.  lupatu,  urum,  «.  ob.  -tl,  örum, 
«i.  ein  mitfolißen  6ta<ßc!n  befeßte«  Sferbegebiß. 
Lüpercal,  älis,  n.  [Lupercus]  1)  eine  bem  (Motte 
Üupercu«  geßeiligte  ®rotte  am  palatinifcßen  Serge. 
2)  pl.  -cilia,  drum  ob.  ium,  ba«  geft  bc«  Su- 
percu«. 

Lupercus,  i,  m.  1)  römifeßer  Slawe  bc«  lßcäiftßcn 
San,  ber  SoIfSabweßret  [lupus-arccoj  Just.  2) 
ein  Stiefter  bc*  üupercu«.  $ao.  f-cälis,  adj. 
Lüpla,  ae.  f.  gluß  im  norbweßlidßen  Scutfdflanb, 
f.  Sippe  Tac. 

lfipüius,  i,  m.  [dem.  B.  lupinus]  Heine  geig; 
boßne  Plaut.  — lüpinus  [lupus]  1)  adj.  Bon 
SBülfen,  SBolf«*  ubera.  2)  subst.  -us,  i,  m. 
SBolf«  = , geigboßne;  oft  B.  itinbern  im  Spiel 
ob.  b.  Stßaufpiclcrn  auf  bem  Ißeater  al*  ®clb 
gebrauCßt,  quid  distent  aera  lupinis  Hör. 
lüptis,  l,  m.  1)  SSolf;  ‘Martialis  ob.  Martius 
bem  Slot«  ßeüig ; Spricßm,  lupum  auribus  tenero 
— in  großer  Serlegenßeit  fein  Ter.,  Suet. ; 1.  in 
fabula  o.  unerwartet  fommenben  Serf otten,  B. 
benen  man  eben  gerebet  ßat,  Ter.,  Cie.;  1.  in  ser- 
mono  Plaut.  ; oommittere  ovom  lupo  ben  Sod  jum 
©ärttter  madjen  Ter.;  eripere  agnum  lupo  0. 
einet  feßr  fdjweren  Strafe  Kaut.;  1.  non  curat  uu- 
mentm  frißt  aud)  bie  gejäßlten  SAafe,  1.  ultro 
fugiat  oves  möge  eine  unmögliche  Sadje  möglicß 
Werben,  lupi  Moerim  videre  priores  icß  ftßwetge 
(weil  naeß  altgried).  u.  röm.  Sollöglauben  bcr= 
jenige  bie  Stimme  Bttlor,  ber  B.  einem  SBolf  gu= 
erß  erblidt  warb)  l>re/. ; hac  urget  1.,  hac  canis 
angit  jwiicßcn  Ißür  u.  Kugel  Reden  Hör.  2) 
fibettr.  <i)  ein  gefräßiger  gifcß,  SleerWolf 
Hör.  b)  ein  Ipafen,  9iaubßa!cit  Liv.  28,  3,  7. 
c)  *=-  frena  lupata,  f.  lupatus. 
lnrcö,  önis,  m.  Scßlemmer  Plaut. 
lürldus,  adj.  btaßgetb,  faßt,  (eicßcttblaß  (al« 
Wibrig)  ‘pellis,  *dens,  ‘sulphur,  ‘pallor,  *ossa, 
•Parca;  ‘Orcus  (übertr.  B.  ber  gatbe  bet  ®ebeine 
u.  be«  lobe«),  feol.  2)  ‘leicßettblaß  maeßenb 
horror,  aconita,  tela  vipereo  feile. 
luHclnia,  ae,  f.  jelt.  -ins,  ii.  m.  (Phaedr.  i 91  a cß  - 
tigalt.  lau.  dem.  luscTnlöla,  ae,  f.  Plaut. 
lusri'nlus  f.  luscinia. 

luscitiösus,  adj.  [ltiscusl  (Borll.)  blöbfitßtig. 
litscus,  adj.  einäugig  (bureß  einen  UnfaQ). 
lüsio,  fmis,  f.  [ludo]  = lusu»  (welcßem  ffiorte 
de.  lusio  Borgejogett  ßat)  ba«  Spielen  pilae; 
disccndi,  non  lusionis  causä;  delectari  1.  vel 
laboriosis. 

Lüsitünia,  ae,  /.  ba«  jeßige  Portugal  u.  Zeile  be« 
weftlitßen  Spanien«.  ZaB.  -ISnus,  adj. ; subst. 
•törnl,  örum , in. 


476 


lusito  — luxuria. 


lüslto,  1.  (porft.  u.  fpät)  [intens.  o.  ludo]  fpiclen. 

lusor,  öris,  m.  [ludoj  1)  tp.  Sehcrjer,  ScRö; 
fcrer,  ‘tonerorum  araorum  bet  tünbciiibc  Siebe«; 
gebicRte  fcRreibt,  ‘pharetrati  Amons.  2)  Sp5t  = 
ter  Plaut. 

lugtrfilis.  e,  adj.  [2.  lustrum]  1)  jur  Reini  = 
quug,  Sühnung  gehörig,  »acrificium  Süfjn= 
Opfer,  *exta.  2)  alle  fünf  3®$™  gefcReRenb, 
fünf jährlich  certamcn  Tac. 

lustrütlo,  öms,  f.  | lustro)  1)  Reinigung  butcR 
Sühnopfer,  SARnc,  bef.  beb  $eere«  nach  bet 
BJlufterung.  2)  ba*  JurcRwanbern,  =ftrcifen 
municipiorum;  1.  (Sauf)  solis;  silvestres  eursus 
lustrationesquo. 

flustrTcns,  adj.  f2.  lustrum]  jur  Reinigung 
gehörig,  Reinigung«;,  dies  ber  neunte  lag 
nach  ber  ®eburt  eine«  Knaben,  brr  achte  nach  ber 
©eburt  eine«  RMbcRcnS,  an  welchem  ba«  fiinb  feinen 
Rameu  u.  feine  rcligiöfe  SBeilie  burct)  ein  Opfer 
im  Saufe  ober  eine  JarfteDung  im  Jempet 
erhielt. 

lustro,  1.  [Perm.  m luceol  eigtl.  glänjenb  machen, 
bah-  1)  burcR  Sühnopfer  reinigen,  weihen 
]iopulum,  exercitum,  coloniam,  Romain,  Capi- 
tolium,  elaasem;  lustratus  et  expiatua  sacro; 
*ulqm  taedis,  ‘flammis;  "lustramur  Iovi  toir 
bringen  bem  3-  ein  Sühnopfer  bar.  SB  eil  beim 
lustnim  ba«  §eer  gemuftert  warb,  2)  muftern 
exercitum,  tp.  genau  befehen,  betrachten, 
burthmuftern  *ob  oculosqne  loquentis  et  to- 
tum  lumine  corpus,  ‘alcis  vestigia;  geiftig  om- 
nia  ratione  animoque.  3)  herumgehen,  be; 
reifen,  burchwanbem,  riauf cn,  betuchen 
Acgyptum,  terras;  nnno  fere  vertente  »ignife- 
rum  orbem  (p.  fßlaneten  SJiertur),  ‘atria,  ‘aequor 
imvibus  befthiffen,  ‘ignem  in  equis  ben  ©(heiter; 
häufen  ic.  umfreifen;  *te  (Bacehum)  choro  im 
Reigen  umtanjen,  * re  gern  choreis,  ‘vestigia  fot= 
gen,  ‘omnia  eundo,  ‘pericula  butthmarhen,  be* 
flehen;  terrae  victoriis  lustratao  Liv. 

Instror,  dtp.  1.  [1.  lnstrum  2)]  in  ©otbellcn 
fid)  hetumtreiben  Plaut. 

1.  liistram,  i,  n.  [luo,  lavo]  eigtl.  9Koraft,  boR. 
t)  ‘äBilbRöRIe,  =Iager  (pl.)  ferarum;  *meton. 
Slalb.  2)  ®orbell  vino  lustrisqae  confectus; 
in  lustris  tempus  aetatis  consumere;  auch  au«; 
fcRweifcnbe«  Seben  lustris  stadere  Plaut.;  in 
qua  (domo)  1.  versantur  Cic.  p.  Cael.  §.  67. 

2.  lnstrum,  i,  n.  [Perm.  m.  luceo]  1)  ba«  gtofje 
Reinigungsopfer,  welche*  alle  fünf  3nl)te  ju 
Rom  o.  beit  Genforen  am  Schluffe  ihres  Slmte« 
für  bas  ganje  Rolf  bargebraiht  warb  in  Serbin; 
bung  mit  bem  census ; condere  1.  ba«  Opfer  ner= 
richten  u.  ben  GenfuS  befeftliefecn ; snb  1.  gegen 
bas  ®nbe  ber  Gcnfur.  2)  tp.  a)  jebeS  Sühn; 
Opfer  Liv.  45,  41,  3.  b)  Zeitraum  Pon  5 3aR= 
ren;  *jeber  längere  3eitraum  übert).  I.  laben- 
tibus;  auch  t'flacRtjcit,  =pcriobe;  Steuer;, 
Rinanjperiobe  C!ic. 

lüsux,  us,  m.  [ludo]  l)  bas  Spielen,  Spiel 
(fubjettip,  welches  bet  SRenf*  treibt,  heroorbringt) 
fcaloulorum,  faleac.  2)  fSurjWeii,  3ritPcr= 
treib  im  @gf.  reeller  Scfchäftigung,  Spielerei 
per  1.  atque  lasciviam,  tbacchantium , *mnt 
apti  lusibus  anni,  *Siebc«tfinbeIet,  *p.  ®e  = 
b ich ten  inopti. 

*+lüteölus  (adj.  dem.  p.  2.  luteus]  gelblich- 

Lutetia  f.  Pansii. 

1.  lüteus,  adj.  [1.  luturn]  fchlammig,  lehmig. 


•caput  Rheni;  *opus  ein  ©chwalbenneft ; tp.  per 
8<htli(h,  nicRtSWürbig,  negotium  ScRunb. 

2.  lüteus,  adj.  f2.  lutum  | golb  = , fafrangelb, 
fahl,  ‘Aurora,  ‘enater  Slurora,  ‘pallor. 

lfitfto,  1.  [1.  lutum]  bcfubcln  Plaut. 

lütfilentus,  adj.  [1.  lutum]  l)  ‘fotig,  Poller 
Rot  Bus.  2)  tp.  a)  fdjmuRig,  RäfjlicR  homo, 
vitia.  6)  *p.  Stil  unrein,  unflar  Lucilius 
fluit  1.  Hör. 

1.  lutum,  i,  n.  Rot,  auch  IRon,  fieRm;  fpricRw. 
in  luto  esse  ob.  haesitare  {Com  ) in  ber  Jinte 
fifen;  auch  (Plaut.,  Ct.)  als  Schimpfwort. 

2.  lutum,  i,  «.  eigtl.  ein  Järbetraut  {Reseda  lu- 
teola  L.)  bat),  bie  gelbe  garbe,  SJläffe. 

lux,  lücis,  f.  [b.  Plaut,  auch  m.]  1)  baS  Sicht 
(bie  P.  einem  Körper  ausftrömenbe  SicRtmaffe;  pgl. 
f innen)  solis,  luna  lucet  1.  alienfi.,  solis  luce 
clarius  etc.  f.  clarus  2)  a);  lychnorum,  ‘brn- 
malis  SBinterjeit;  ‘aestiva  Sommer;  *sub  1. 
maligna  (lunae);  auch  ‘fiicRt,  ©lanj  be« 
Jener«,  geuer  dant  clara  incendia  Inccm 
erranti;  lucem  efflare  (p.  ben  Sonnenroffen) ; 
*be«  Rtetall«  1.  coruscus  abna;  (aern)  lucem 
snb  nubila  ivtant;  im  ®ilbc  quanta  1.  libera- 
litatis  et  sapientiae  tuae  mihi  aptid  to  dicendi 
oboriatur  Cic.  p.  Lig.  §.  6;  2)  inSbef.  a)  ba« 
lageSlicRt,  ber  lag  cum  prima  1.;  luce  orta 
nacR  Slnbruch  beä  läge«;  ante,  snb,  fad  lu- 
cem;  luce,  auch  *uci  am  Jage  ob.  am  Rctlen 
Jage;  luci  claro,  cum  primo  luci  Plaut.;  tlucc 
clara,  finsequenti;  luce  palam  am  ReDen  Jage, 
öffentlidR;  ‘in  lucem  bi«  an  ben  Jag;  ‘omni  1. 
täglich;  fnovissima  in  1.;  1.  oritur,  appetit;  L 
adventabat;  vixdum  1.  certä.,  satis  certü;  iam 
obecurfi  1.;  metou.  ber  Jag  al«  3eitabfcf)nitt  cen- 
tesima,  ‘natalis,  ‘novem,  *his  L,  ‘festere,  *pro- 
festae  et  sacrae.  b ) ba«  SJeben«li(ht,  fieben, 
Jafcin  lucem  intueri,  *videre  leben;  aspicere, 
luce  privare;  ‘animus  lncis  contemptor;  *cor- 
pora  luce  carentia  bie  Joten;  al«  Siiebfofmtg« 
wort  mea  1.,  1.  mea  Cic.,  Op.;  1.  salve!  Plaut, 
c ) *baS  Slugenlicht,  ©eficRt  damnum  1.  ademp- 
tae.  8)  tp.  a)  Rufilärung,  ÄlarReit,  Jeut; 
licRleit  historia  testis  temporum,  1.  veritatis; 
sententiae  lucem  auctoris  desiderant;  *lucem 
dare  parum  Claris,  b ) bCT  Sorbergrunb,  ba« 
Sicht  bet  ÖffentlicRtcit,  ba*  öffentliche 
Seben,  non  aspicere  1.  eingejogen  leben;  in 
luce  atque  in  ocnlis  omnium  (®gf.  intus  donii- 
que);  carere  1.  forensi;  tu  te  orbabis  luce  be« 
Änblicf«  bet  SRenfcRen,  be«  SerfeRr*  mit  ben 
SRenfcRen  Cic.  Tusc.  3 §.  26;  foro,  luce,  con- 
gressu  aequalium  prohibitus  Liv.  7,  4,  4;  in 
luce  Italiao  cognosccris;  versari  in  1.  Asiae 
(®gf.  latebrae  Cappadociac) ; res  occultas  in 
lucem  proferre;  benefacta  in  luce  collocari; 
urbs,  1.  orbis  terrarum  o.  Rom,  ba«  gleichfam 
ben  Sorbergrunb  be*  Gtblreife«  einnimmt,  c) 
Seben,  $ilfe,  Rettunh,  iieil  1.  affnlsit  civi- 
tati;  1.  afferro  rei  publicae,  alcui;  1.  ingenii 
porrigere  civibus;  *1.  reddere  patriae;  *I>arda- 
niae  (p.  §ettor). 

luxor,  dep.  [luxus]  1.  fcRwclgen  Plaut. 

luxürla,  ae,  f.  u.  des,  ei,  f.  [luxus]  1)  p.  ®flan; 
*cn,  ba«  üppige  SBacRStum  in  oratione,  ut  in 
norbis,  est  luxuriös;  ‘segetum,  ‘foliorum.  2) 
bilbl.  lippigteit,  ScRwelgerei,  IfJrunffitcRt 
(fubjettip  p.  ber  Reigung  u.  bem  Jcmperamcnt; 
pgl.  luxus)  1.  atque  ignavia;  1.  et  lasciviä  dif- 


luxario  — Maoare'ia. 


477 


flaere;  odit  populus  Ron.  privat  am  1.,  publicam 
magnificentiam  diligit;  1.  senectuti  foedissima 
e«t;  auch  SBeiehlicpteit  bc«  Slötcnfpiel«  Hör. 
a.  p.  214;  3ügeHoiiglcit  im  ©cbrauepe  bet 
©flacht,  Stuäfchreitung  Liv.  3,  64,  1;  concr. 
exercitum  collectum  ex  senibus  desperatis,  ex 
agresti  1.  etc.  ©aß,  Inxürlo,  l.  «.  -or,  dtp.  1. 

1)  o.  Bflanjen,  ‘üppig  fein,  üppige«  33achä  = 
tum  paben  seges,  humus,  in  comus.  §icrü.  ec) 
*L  alqa  re  p.  etto.  firobcn,  jcprocItcH.  b)  *D. 
licren,  au«  übetgro&em  Söüblbctjagcn  mutwillig 
fein,  luftig  umhcrfpringen  serpens,  pecus. 

2)  bilbl.  P.  üppiger  Sülle  be«  ©eiftcS,  bet  Hiebe, 
in  bet  Steube  ob.  in  bem  föenuffe  au«< 
feproeifen,  itpwclgen,  auSgclafjen  fein, 
fluxuriantia  astringere,  compescere ; otio  animi; 
Capua  longa  felicitato  atque  indulgentiä  fortu- 
nae  etc.;  liaec  laetitia  ju  Stopfe  (teigen  Liv. 

luxürlöse,  adv.  [luxuriosus]  üppig,  fcpmclgc-- 
tif«  vivere,  lnxuriosius  epulari.  — luxrtriö- 
siis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [luxuria]  1)  ju  üp  = 
pig  Wadjfenb  vitia,  frumenta.  2)  tp.  a)  übe t- 
trieben,  übetgtofe  laetitia,  timor.  6)  üppig, 
auöjcploeifenb,  wollüftig  homo,  civitue  at- 
que domus,  otio  luxuriöse  esse  ju  3citcn  bet 
äRufje  ein  Schwelger  fein  Sali. 

lux us,  us,  m.  üppige  S<tut^tbarleit,  Sülle 
nimio  1.  Verg.  georg.  3,  136;  Pap.  a)  ©eilpeit 
einet  Sfkrf.  Tac.  b)  llppigleit,  Scrfd)Wen  = 
bung,  ü bergt  öfter  Stuf  man  b,ju  große  8taept 
in  udo  et  1.;  in  convirio  luxuque  tempus  te- 
rentes;  omnia  loxu  (mittel«  bcrSergnfigung«lünfte) 
antecapere;  f Darei  tabernaculum  omni  1.  et 
opulentia  instructum;  ftanto  occultior  in  luxus 
Schwelgereien,  8lu8fehmeifungen;  tluxuB  prineipis 
intenderoj  ‘biemem  inter  so  lnxu  (burd)  öeidp 
licpteit)  fovore;  *o|ne  üblen  Siebenbegriff,  Brach  t 
regalis,  regiticus. 

•Lfaeus,  i,  m.  [itiaioe]  1)  subst.  Sorgenbrecher  — 
BaccpuS;  bah.  meton.  bet  SBcin.  2)  adj.  jum 
töaccpu«  gehörig,  latex  ber  Kein. 

L/eaeus,  i,  m.  [vftntm'oe]  Berg  in  Slrlabien,  bem 
Jupiter  u.  bem  $an  heilig;  *L.  •=  ffian.  (jitro. 
Lyeaeus,  ad;.,  Verg. 

Lyc&on,  önis,  m 1)  König  in  Hlrfabien.  $ao.  a) 
•Lyciönis,  Tdig,  f.  = Cullisto,  m.  f.  b)  *Lf- 
cäönlus , adj.  2)  gnfet  bei  flijlaou,  auch  Hlrfo« 
genannt  Or.  3)  ein  Künftlcr  aus  ©itofu«  Verg. 

Ljfciönes,  um,  m.  Sölferfcpaft  in  ßlcinajien ; adj. 
‘LjfcÄönlna,  subst.  -onia,  ac,  f.  bic  SJnnbfc^nf t 
ber  flptaoner. 

I,jf cenm  (Lyclum),  i,  n.  [Avxrtav]  1)  ein©pmnafium 
ju  Sllpen.  2)  ein  ©eil  be«  ©pmnaftnm«  auf  Si- 
ecto«  ©uSculanunt. 

lychnücliii»,  i,  m.  [Irjyowjos]  feuchter.  — 
lyclinus,  i,  m.  Aeuchte,  flampc. 

Lycia,  ae,  f.  iianbietjaft  in  Stleinaficn.  ©ap. 
‘fLfelns,  adj.  basta  bc«  Iptifehen  König«  Sar 
pebon;  subst.  Lyell,  örum,  m. 

Lfcium  f.  Lyceum. 

Lycömedes,  is,  m.  König  ber  3njel  Sct)to«. 


Lycöri»,  tdis,  f.  eigtl.  Cytheris,  Sreigclaffene  bc« 
Senator«  Boiumniu«  ©utrapelu«  (bah.  auch  Vo- 
lumnia  genannt),  ©eliebte  beS  Hntoniu«,  bann 
be«  Sichter«  ©allu«  Verg.,  Hör. 

Ljfcormaä,  ae,  m.  gluffin  Hitolicn. 

Lyelius,  adj.  ju  flpttii«  (Stabt  in  Kreta)  ge  = 
hörig,  tretifch  Verg.,  Ov. 

Lycnrgus,  i,  m.  1)  Sfönig  ber  (Sbonier  in  ©pta 
eien  Op.  2)  ©efefcgeber  ju  Sparta.  3)  Hicbner 
ju  Slthen;  bah-  Lycnrgei,  ftrengc  Jablcr  Oie. 
Att.  1,  13,  3. 

Ly cus,  i,  c».  1)  Slufs  in  ^aphlagonicn,  in  8h1" 
gicn, , in  Slrmenieti  u.  in  Slffprien.  2)  ©efährtc 
be«  Sinea«  Verg. 

Lydia,  ae,  f.  ilanbidjaft  in  Kleinaften.  $aB.  Ly- 
dlas,  ‘Lydus  [/lodos]  udj.-,  *ctru«fifch;  subst. 
Lydus,  i,  m.;pl.  -di,  örum,  *bic  6trn«tcr. 

‘lympha,  ac,  f.  reine«  u.  tlareä  SSajfer,  bef. 
Sluß  ob.  Cueümaffer  fluvialis;  auch  T>}-.  Hör. 
sat.  1,  5,  97.  Stau,  lymphitlcns,  adj.  eigentl. 
mafferfcheu,  überh-  roahnfimtig,  befinnunggs 
lo«,  aujjer  fich  xelut  1.  (panifc|er)  pavor;  num- 
mu«  bet  gern  au«  bem  Beutel  heran«  will  Plaut. 
— lyinpbütus,  adj.  •=  lymphaticus,  volut  1.  B. 
panifdjem  Schrecfen  ergriffen;  ‘mens  1.  Mareotico; 
‘pectora;  ‘immensum  sine  more  furit  1.  per 
urbem;  lymphatiB  similes  Curt , 1.  coeco  pavoro 
animis  Tac. 

Lynccstae,  ärum,  m.  Sölterfchaft  in  Staccbonien ; 
sing.  Lyncestes,  Alexander  Ourt.,  Just.  ®ao. 
‘-tlus,  adj. 

LyncCnSj  ei,  m.  einer  ber  Strgonauteit,  berühmt 
burch  fern  jdjarfe«  ©efiebt.  $as.  a)  ‘LyacCns, 
adj.  [d»y*f‘oej  appell.  fcharf  fehenb  quis  est 
tarn  L.  Oie.  fam.  9,  2,  2.  b)  ‘Lyncides,  ae,  »i. 
ein  3iad)tomme  bc«  Stjnceu«. 

Lyncns,  i,  m.  1)  König  in  Scpthien  Or.  2) 
^auptftabt  bet  Lyncestae,  m.  f. 

lynx,  cis,  comm.  ber  fluch«. 

ljra,  ae,  f.  l)  bic  flpra,  flaute;  *B.  ber  Itjti: 
fehen  '(äoefie.  2)  ein  Stcmbilb  Or. 

Ly rceus,  adj.  Iprceijeh,  arva  am  Berge  Shrctum 
in  Slrfabien  Ov. 

lfricus,  adj.  *jur  flpra  gehörig,  Iprifch  soni, 
vates,  senex  Wnatreon;  fsaist.  n.  yd.  ihr if ehe 
©ebichte.  — -f-lfrlstes,  ae,  in.  flautenfpieier. 

Lymösng  (Lyrness.),  i,  f.  Stabt  in  Iroa«,  @c= 
burtäort  ber  Btifci«  Verg.  ©aß.  a)  ‘Lyrnösis, 
Idis,  f.  Brijei«.  b)  ‘-nesins,  adj. 

Lysander,  dri,  m.  1)  fpartanijeher  Sclbherr.  2) 
ein  ßphor  ju  Sparta. 

Lysiinac hin,  ae,  f.  1)  Stabt  in  Xhracien,  B.  Alp 
fimaepu«  (Selbherm  fSlej.  b.  @r. , nachher  Be= 
herrfeher  ©hracien«)  gegrünbet.  ©an.  -clücnses, 
ium,  m.  2)  Stabt  in  Sitolien.  — LysTnmchu», 
i,  m.  f.  Lysimachia  1). 

Lysippns,  i,  m.  berühmter  ©rjgieler,  3citgcnoffe 
Wlej.  be«  ©r.;  aud)  ein  Sopn  beefciben  Just.;  ein 
fieprer  Kley  bc«  @r  Just. 

Lysis,  1)  m.,  -Idis,  phlbagoreifdjer  8l)ilofopl),  flel)rer 
be«  ffipaminonba«.  2)  f.,  -is,  Slufi  in  Botberafien. 


M 

M.  a(«  Bornahme  = Marcus,  al«  3«hlöeichcn  ™ MäcSreus,  ei  ob.  eos,  m.  Sopn  be«  Hioluä  Or. 
taufenb.  — Ai’,  al«  Borname  ™ Manius.  ©ob.  ‘•reis , tdis,  f.  ©oepter  be«  Btafareu«. 


478 


Macedones  — macnlosus. 


Mäcedäncs,  num,  m,  bic  3Jlacebonier;  aud)  adj. 
militcs;  im  sing,  -do,  ünis;  borjugsweife  $b'; 
tipp,  ©ater  Jllcjr.  bei  ©r.  Kep.,  vir  M.  Hör. 
Sao.  1)  Micedönla,  ae,  f.  SRnccbonicn.  2)  Ma- 
cödönicus,  adj.  legiones  röm.  üegionen  in  SJla-- 
cebonien  Cie.  fam.  12,  23,  2;  bei  Seiname,  f. 
Aemilius  2),  CaeciUus  1);  auch  (Plaut.)  -cfidö- 
nlonsis,  e,  u.  (Plaut.,  Or,  Just.)  -cedonlno,  adj. 

luaccllftriux,  ii,  m.  finacellum}  gleifehwarens 
t)änbler  fiuet.  — m Seel  I um,  i,  n.  1)  gleifch*, 
©emüfemarlt.  2)  bic  auf  bem  gltifchmarlt  ucr= 
läuflichen  ©aren  ob.  bic  Scrfäufcr  berfetben  Nor. 
sat.  2,  3,  229. 

niicco, 2.  [macer]  mager  fein  Plaut. 

1.  macer,  cra,  crum,  adj.  mager,  ‘taurus;  and) 
solatn , agellus  — wenig  ergiebig  Hör. 

2.  Mäcer,  cri,  m.  1)  C.  Licinius  M.,  ©cichicht 
jtbreibeT  u.  fRebner.  2)  Aemilius  M.,  bibaltifcpeT 
Siebter  Ov.,  Quint.  3)  Aemilius  M.,  Siebter, 
greunb  Doib«. 

mSeeria,  ne,  f.  [fierxeXo;  ob.  paxfllo*]  Um 
begung,  ©lauer  um  einen  ©arten,  ©einbetg 
tc.;  and)  eine  im  Stiege  eilig  aufgeworfene  S!  c i;  nt 
wanb,  Stauer. 

nmeero,  1.  [intetis.  t).  maceo]  1)  cinweieben, 
beijen  Ter.  2)  tp.  a)  lörperlidj  jthmädjen, 
enttrüften,  abmergeln  alqm  fame  Sit.;  ma- 
icratus  siti  Curt.  6)  geiftig  quälen  alqru  de- 
»iderio,  ‘maccrari  lentis  igniuus  (bureb  2iebe8= 
feuet),  ‘Phryne  me;  (Com.)  macerari,  maecrare 
se.  — niäcesco,  — — 3.  [maceo]  (borfl.  U. 
fpät)  mager  werben,  abmagern. 

m Achäern,  ae,  f.  [ftojraioaJ  (borll.  u.  fpät)  Säbel, 
Schwert.  — inachacröphörus,  i,  in.  Sebtoert-- 
träger,  Irabant  Cie.  Qu.  fr.  2,  10,  2. 

MAchuon,  onis,  m.  Sobn  bc8  Ä#tulap,  Slr*t  bei 
ben  ©rieeben  bot  Iroja.  Sab.  *-önius,  adj. 

müchtna,  ae,  f.  [jtijjittKj]  1)  ©iafdjine,  bef. 
©inbe  jum  §eben  ob.  3'ftK"  »•  Saften;  *b.  tro* 
jan.  ©fetb;  antb  ein  ©erüft  jur  ®u8ftellung  bet 
oerföitfliebcn  Sflaben;  ©elagcrung8mafd)ine; 
im  Silbe  haue  totam  fere  legem  ad  iüius  opes 
overtendas  tamquam  m.  cornparari;  iisdem  m. 
me  posse  labefaetari.  2)  tp.  tünftlicheS  u.  Iiftigcö 
©tittet,  gegen  eine  $etfon  ob.  Sache  ctm.  ju  be- 
wetlfteHigen,  Sunftgriff,  Sifl  dolus  ac.  m.  — 
nmch Tuämentnni , i,  n.  [machinor]  Btafdiine 
Liv.,  l'ae  — mächtliAtio,  önis,  f.  [machinor] 
1)  tunflmäfjige  (Einrichtung,  etw.  in  ©emegung  ju 
(eben,  ©iechaniSmu«  aJqd  movetur  machma- 
tione;  data  est  quibusdam  bestiis  m.  quaedam 
et  sollertia.  21  =»  machina  (eigtl.  u.  tp).  — 
mäehinätor,  öris,  m.  [machinor]  l)  33lafebinen  = 
bauet,  Wrdjitelt  belUcorum  tormontorum 
operumque;  (Tac.)  magistris  et  ro.  (unter  SIuf= 
fidjt  u.  nach  Hingabe)  Severo  et  Celere.  2)  tp. 
bet  heimliche  u.  binterliftige  Urheber,  Hlnftiftcr 
b.  etw.  Sdjtecbtem  scelerum,  belU,  omnium  ar- 
chitectus  et  m.  — mächtnor,  dtp.  1.  [machinaj 
etw.  tünftlicb  erfinnen,  bereiten  machinam 
Plaut.,  opera,  vorsum,  alqd  ad  voluptatem; 
quod  perpetuitatis  causä  machinata  est  natura; 
bef.  auf  ©öfes  benlen,  SöfcS  gegen  jmb.  im 
Scbilbe  führen  alqam  astutiam,  pestem  in 
alqm,  pemiciem  aleni;  pass.,  illud  indicium  a 
l\  Autronio  machinatum  Sali.  — miiclmiüsus, 
adj.  [machina]  tünftlidj  jufnmmengef iigt 
navigium  Suet. 

macies,  ei,  f.  [macer]  ©tagerfeit,  Sürre  homo 


vegrandi  m.  torridus;  equi  macie  corrnpti, 
eorpas  macie  eitabuit;  (fpätl  terrae;  ‘seges 
macie  deficit;  *§tbgehrung,  Siechtum,  (Tac.) 
b.  ber  Siebe.  Sab.  mSctlentus,  adj.  abgema  = 
gert  Plaut. 

ld&cra,  ae,  1)  m.,  glufc  in  3taliff  jWifchen  8b 
guriett  u.  ©trurien,  j.  SRagra.  2)  f.,  M.  come 
| Maxpa  xaJgi)]  Sieden  in  flofrii. 
mäeresco,  — — 3.  [macer] ' abmagern,  fid» 
abjehren  invidus  alterius  rebus  opimis  Hör. 
lHacrl  Campt,  m.  ©egenb  in  Gallia  cisalp. 
Macröcblr,  iros,  m.  [p«xqöj;f*p]  £anghanb,Seb 
name  bei  Sönig8  Artaxerxes  I. 
rancröcollum  (cölum),  i,  n.  [paxpoxai/lo»]  $a> 
pier  bom  gräjiten  jormat,  Sloqalpapier. 
macte,  muctl  f.  mactus.  — macto,  1.  [inien*. 
b.  ungcbräu^l.  mago,  cre]  eigtl.  bergrSfeern,  er= 
böhen,  bap.  1)  überb.  bcrherrlicbcn,  mit  et», 
fflutem  beehren,  beftbenlen,  ausftatten  alqm 
lionoribus  Cie.  r.  p.  1 §.67;  häufiger  b.  etw. 
©öfem,  m.  ähnlicher  3ronie,  wie  unfer  'heim1 
fuchen’,  mit  etw.  beftrafen  et  malo  et  damno 
viros  Plaut.-,  alqm  infortunio  Plaut.,  Ter.-,  hostes 
patriae  aetemis  auppliciis;  alqm  morte,  aummo 
supplicio.  2)  in  ber  Opfcrfpraebe,  burd)  ein  Opfer 
bcrberrlitbenb,  bic  ©ottheit  berföhnen  ob. 
ein  geft  berherrlieben  puerorum  extis  deos 
manes  (He.  »n  Tatin.  §.  14;  ’laeto  lacto  I*- 
tinaa_;  auch  bic  fflöttcr  berhenlichenb  opfern 
*meritos  ans  honores,  taurum  Neptuno  etc., 
•bidentes,  *mactata  hostia,  *Polyxena;  bilbl. 
a)  gleicbfam  al«  Opfer  weihen,  be’ftimmen  eo* 
Orco  Liv.,  hostium  legionos  Telluri  ac  dis  ma- 
nibus  mactandas  dabo  Liv.;  ruptores  pacis  ul- 
tioni  et  gloriae  Tac.  b ) *überl).  opfern,  hin' 
j cb lachten  alqm;  taetra  mactata  excetra.  c) 
aufopfern,  ju  ©runbe  richten  alqm  civitati» 
testimonio,  ius  civitatis;  frater  insuper  accessio 
invidiae  mactetur. 

mactus,  adj.  [b.  uugcbtäud}!.  mago  eigtl.  'groß 
gemacht’;  bgl.  macto]  faß  nur  voe.  (ob.  adr 
macte,  gew.  m.  imper.  u.  inf.  o.  «um,  aber  aueb 
bl.  m.,  m.  abl,  alä  ffllüdmunfd),  SeifaDäruf,  ©lüd 
auf!  §e il  bir!  ©opl  btrl  9ted)t  fo!  ©rao!  m. 
virtute!  *m.  nova  virtute,  puer;  inberem  m. 
virtute  esse  ©lüd  auf!  Würbe  id|  beiner  Sapfer 
teil  jurufen!  m.  virtute  diligentiaque  e«to!  m 
virtute,  milites  Rom.,  este!  Cjweifelh.)  Vos  qui- 
dem  rnacti  virtute  estote!  Curt.  4,  1,  18. 
mücüla,  ae,  f.  1)  gled,  glcden  a)  ber  bl.  ber 
änberte  gl  cd,  ber  baS  ©infarbige  bunt  macht  in- 
signis  bos  macnUs,  macnlis  interfusa  gena- 
Verg.;  in  ipsiB  quasi  m.  (terrae),  ubi  habitatur 
auf  ben  Keinen  bewohnten  gledcn,  ©unlten  b) 
ber  entfleHenbc  gted  est  corporis  m.  naevus: 
♦maculas  auferre  de  vestibus  Ter.;  Sebanb* 
fled  familiae;  si  qua  m.  concepta  est,  elni  non 
potest;  delere  maeniam;  vitae  Bplendorem  asper- 
gere  maculis;  est  hoius  saeculi  labes  quaedam 
et  m.  m.  inf. ; ‘gebier  iit  ber  SarfteBung.  2) 
©lafdie  in  einem  Hieße,  San.  A)  mäcölo,  t. 
efledt,  bunt  machen,  im  üblen  Sinne  be- 
leden,  butd)  gleden  entftellen,  castra  sunt 
cruenta  et  maculata  blutbcfledt  Tac. ; bilbl.  be 
jleden,  befchimpfen,  fchänben;  entehren 
belli  gloriam  turpi  morte;  partus  suos  parri 
cidio;  ‘nomen  crimine.  ß)  mäculosus,  adj.  t) 
gefledt,  bunt  corium  Plaut.,  *lynx.  2)  be 
fledt,  bcfubelt  vestis;  ‘litera  einen  gledrn  btl= 


Madarus 

benb.  8)  tp.  befgimpft,  entehrt,  gefgänbet, 
sonatores  fibelberügtigte,  fvir  omni  dede- 
core,  tararitia  et  libidine  foedus  ac  in.;  fm. 
foedusque,  ’nefas  jgmagBoHe,  unnatürlige  2BoI* 
lup,  fadulescentia. 

Mid&rns,  adj.  [Madopös]  btt  ftaljle,  jgcrjgafter 
Beiname  be«  6.  ällatiu«  Cic.  Att.  14,  2,  2. 
niddöfaclo,  3.  |madeo  u facio]  1)  nag  magen', 
befeuchten,  benegen  imbuti  sanguine  gladii 
vel  potiua  madefacti;  ‘sanguis  herhas;  vellera 
sucis  madefacta  gefärbt.  2)  tp.  ttunten  machen 
ne  vino  Plaut. 

Mädenn,  ac,  f.  Banbfgaft  @tof)armenienä. 
liiidco , — — 2.  1)  nag,  feucht  fein,  triefen 
parietes  vino,  ‘sanguine  terra,  ‘tristi  imbre 
genae,  foleo  madens  venter,  fmadentes  campi 
jumpflg,  *more  nivis  madentis  beä  fgmeljenben ; 
vino  Plaut  , *mero  m.  uitb  (Plaut.,  Tib.)  bl.  tn. 
betrunlen  fein;  (Flaut.)  madide  ftat!;  (Suet.) 
madens  betrauten;  bagegen  nur  b.  Dielen  S8ein= 
trinten  Tib.  2,  2,  8;  metu  ich  triefe  Bor  Witgfl- 
ichmeig  Plaut. ; in  einem  Bitbe,  bag  bet  Siegen  u. 
Sturm  bis  in«  $erj  gebrangen  fei  m.  in  corde 
parietes  Plaut.;  bürg  Wochen  ^ergehen,  gar 
folgen  Plaut.,  Verg.  2)  tp.  B.  et».  übetBolt 
fein,  über  ft  tönten  ‘goneroso  pocula  Baccho; 
*pagana  fercula  delicii«;  Socraticis  sermonibus. 
XaB.  mädesco,  dui,  — 3.  nag,  ganj  feugt 
werben  ‘eemusta  robora,  ‘terra  multü  aqnü. 
madide,  adv.  [madidus]  Jcucgt,  nag  madore 
Plaut.;  j.  madeo  1).  — mädidus,  adj.  [madeo] 
1)  uag,  feuegt  aquö,  ‘lacrimis,  *ocelli,  ‘comae 
B.  Salben,  ‘fossae  mafferreig ; b.  Speijen  gar, 
mürbe  Plaut.  2)  (p.  betrunfeu  vino  m.  u.  bl. 
m.  Plaut.  — mädulsa,  ae,  m.  [madeo]  fgerjg. 
— Xrunfenbolb  Plaut. 

Mueander  (-drös  Op.),  dri,  m.  giug  in  Sonien, 
befannt  bürg  feine  Bielen  Jftüntmungen.  XaB. 
appell.  a)  Umfgweifc  in  ber  Siebe,  pl.  quos 
tu  M.,  quae  deverticula  flexionesque  quaeris? 
Cic.  in  Pis.  §.  53.  b)  bie  füuftlig  in  eittanber 
nerfglungeneeinfaffung einer  Eglamh«  Verg. 
Am.  6,  261.  XaB.  •■drlus,  adj.  iuvenis  Jfaunu«, 
®n!el  be«  PRäanbcr. 

Maocenus , itis,  m.  Gaius  Cilnius  M.,  ©ünftling 
be«  fluguftu«,  ©efgiiger  u greunb  be«  §ora$  u. 
Sergil.  XaB.  tMacceiiAtläuus , adj. 

Maecius,  mücifg  1)  Benennung  einer  ©egettb 
in  fiatium  nigt  weit  b.  SanuBium,  ad  Maecium 
is  locus  clicitur;  bap.  Bietleigt  Maecia  tribus.  2) 
SpnriuB  M.  Tarpa,  äeitgenoffe  be«  Sic.  u.  $oraj. 
Xaedl,  örum,  m.  tgracifgc  Böltcrfgaft.  XaB.  subst. 
Macdica,  ae,  f.  ba«  ©ebiet  ber  ffldbct. 
Xaellus,  SRamc  einer  röm.  ©en«;  Spurius  M. 
warb  440  b.  Egr.  getötet,  weil  er  bejgulbigt  war, 
nag  ber  lönigügen  ©ewalt  ju  ftrebeu.  Xao. 
Xaellänus,  adj. ; subst.  pl.  Bngänger  be«  Bläliu«. 
muenu,  ae,  f.  [pahri]  Meiner  SÄeerfifg,  ber 
eingefallen  B.  arnten  Beuten  gegeffen,  aug  bei 
Cpfern  für  bie  unterirbifgen©ötter  gebraugt  warb; 
al«  Sgimpfwort  Plaut. 

Macnalus  (da),  i,  in.  ob.  -la,  örum,  n.  ©ebirge 
in  Wrfabien  mit  einer  gleignamigen  Stabt  Xao. 
»Maenills,  Tdis,  f.  u.  ‘-Uns,  adj.  arfabifg, 
deas  Ban;  versus  ipirtenlieber ; und!,  Arctos  Sal- 
lift o ; ramus  bie  fteule  be«  frerhlle«,  bie  er  auf 
btm  ©ebirge  SKänalu«  abgebrochen. 

Mai'iias,  idis,  f.  [Maltas  bie  Siafenbe]  Bac« 
gantin,  bag.  Scgcrin. 


— magis.  47D 

Maenlus,  Slame  einer  röm.  ®en«;  Gaius  M.,  Sott* 
ful  338  B.  Egr.,  fiepte  über  bie  Slntiaten,  we«= 
galb  igm  ju  Egren  eine  Säule,  columna  Maenia, 
auf  bent  Sorum  errichtet  warb.  Er  foU  ber  erfte 
gewefen  fein,  ber  an  [einem  Saufe  einen  Ballon 
anbragte,  bag.  ein  folgcr  Mueniana  (pl.)  geigt. 
Maeönla,  ae,  f.  Bnnbfgaft  Btjbicn«  Or.;  aug 
meton.  ‘Etrurien  (»eil  bie  Etruöfer  B.  beu  2g: 
biern  abftammen  jolltcn).  Xao.  1)  ‘XneönYdes, 

ae,  m.  ®tru«fcr.  2)  »Maeönis,  Idis,  f.  bie 
Bgbierin  »*■  Ompgale  ob.  Slragne.  8) ‘jfneö- 
niiis,  adj.  a)  ltjbifg,  bag.  gomerifg,  geroijg 
vates,  Homerus,  chartae,  heroides,  carmen.  b) 
etruStif g nautae. 

Maeotis,  Idis  ob.  Idos,  f.  adj.  jum  mäotifgcn 
Sec  (j.  SHeer  b.  Äjow)  gegörig,  mäotifg 
‘Penthesilea,  *hiems;  subst.  supra  Maeotis 
(Patt  Maeotidis)  paludes  Enn.  b.  Cic.  Tusc.  6 
§.  49.  — Haeötlus,  adj.  =-  Maeotis,  *tellus, 
*unda,  palus  Gurt.  6,  4,  18  ba«  afowfge  SKeer. 
maereo  (nigt  moer.)  rui,  — 2.  1)  intrans. 
trauern  fletus,  *vultus  maerens,  suo  incom- 
modo.  faltiuH  animis,  ‘maereutos  amici;  aut 
Bibi  (für,  bei  fig)  m.  aut  ceteris  supplicarc  die. 

p.  Scst.  §.  32;  2)  Irans,  betrauern  mortem  filii, 

rei  publicae  calamitatem,  ‘amores,  ‘fratrem, 
‘fugam  Cinarae;  m acc.  c.  inf.;  prägn.  *Wcg 
mütig  Borbringen  talia.  Xan.  maeror  (nigt 
moer.),  örie,  m.  Bctrübni«,  Iraner  (a!4  tem= 
porärcr  öemütijupanb)  La  maorore  esse,  iacere 
Ter.,  maerore  confici,  m.  atque  luctum  depo- 
nere,  a maerore  recreari,  funeris  bei  ic. ; pl. 
meorum  m.  atque  amorum  summam  edictavi 
tibi  Plaut.  [rig,  Berftört  Plaut. 

maestTtör  (nigt  moest.),  adv.  [maeatus]  trau: 
maestitia  (nigt  moest.),  ae,  f.  u.  (oorfl.  u.  fpät) 
maestltädo,  Inis,  f.  [maestus]  Xraurigfeit, 
wehmütige  Stimmung  (bauernb)  in  tantu  m. 
sum;  silentium  triste  ac  tacita  m.;  m.  alcui 
inicerc;  übertr.  orationis  quasi  m.  Cic.  or.  §.  63. 
— maestus  (nigt  moest.),  adj.  1)  betrübt, 
fegwermütig,  traurig  senex,  domus,  feastrn, 
»timor,  ‘questus,  ‘querelae,  ‘clamor,  ‘fletus, 
‘voces,  ‘gemitus,  ‘vultus ; foratores  m.  (finfter) 
et  inculti.  2)  Irauer  Berfünbenb,  Beruv 
fagenb,  Xrauer=  *vestis,  *tuba,  *funufl,  *ex- 
sequiae,  ‘tectum,  *arac,  -f-dies , -flocus. 
Xaevlns,  1)  ein  Sgreiber  be«  Bern«.  2)  ein  fgteg- 
ter  Xigter  Verg.,  Hör. 
mägSlia,  mäge  f.  mapalia,  2.  magis. 
Magetobria,  ao,  f.  (nag  Sllommfen  rigtiger  Ad- 
magetobriga)  feit.  Stabt,  wo  Slriooip  bie  ©aflier 
fglug,  wagrfg  la  Moigtc  de  Broie  in  Butgunb 
Caes.  b.  G.  1,  31,  12. 

iii&glcus,  adj.  [payisdf]  jur  gauberei  gegö= 
rig,  3auber-  ‘artes,  fsuperstitiones,  ‘lingune 
ber  3®uberfprüge  mägtig,  *dii  bie  bei  tfaubereieu 
angcrufencit;  ‘terrores  oor  beit  Übeln,  Welge 
gauberer  bett  Sflenjgen  bereiten  fönnen;  ‘nodus. 
mägi's  (’migö)  [Berrn.  m.  magnus],  adv.  (comp. 
ogtte  pos.)  ntegr  = in  gögerem  ©tabe,  ge», 
m.  adj.  u.  adv.,  bef.  folgen,  bie  feinen  eigenen 
comp,  bilben  fönnen,  ob.  jur  ftärferen  Bejeignung 
be«  ftomparatiobegriff«,  aber  aug  gäupg  mit  Ber 
ben  m.  elegans  Ter. ; m.  necessarius;  m.  veile 
= malle  Ter. ; feit  mit  SubPantiBrn  homo  iner- 
tior,  ignavior,  m.  vir  inter  mulieres;  m.  ae 
(atque)  p.  quam,  non  Apollinis  m.  verum  atque 
hoc  resp  onsum  eat  Ter.  3n«bej.  a)  quo  (q  uanto 


480  magister  — 

m.  — eo  (tanto)  m.,  (Plaut.)  quam  m.  — tam 
ob.  tanto  m.  je  tneßr  — bcfto  meßr;  m.  quam 
— magis  ob.  m quam  — tam  m.  ob.  bl.  quam 
m.  — m.  Plaut.,  tam  m.  — quam  m.  ( Verg .) 
um  fo  meßr  — je  meßr;  quam  m.  — tanto 
ndstringunt  artius  Plaut.,  quam  m.  — minus 
Plaut.-,  je  meßr  — befto  weniger.  b)  magis 
magisque,  feit.  m.  et  tu.,  *fm.  ac  (atquo)  m., 
*mogis  magis  meßr  u.  immer  mcßr(jur 

SBrscicßnung  bet  rajdjeu  fiunaßme)  m.  magisque 
in  dies,  e)  non  m.  quam  ift  bem  gjßg.  gemäß, 
a)  Wo  beibes  befräftiat  wirb,  =>  cberio  f c ß r wie 
hoc  non  m.  pro  Lysone  quam  pro  Omnibus 
scripsi.  ß)  wo  beibeb  oenteint  wirb  — (ebenjo 
10 eilig  toie  animus  qui  in  morbo  nliquo  est, 
non  m.  sanus  cst  quam  corpus  etc.  y)  toenn  ba$ 
ctjtere  als  weniger  bebeutenb  bejeießnet  werben 
joH,  nidjt  fowoßl  alb  ius  apud  eos  non  le- 
gibus m.  quam  naturä  valebat.  d)  biSW.  unt  aus- 
jubrüdett,  baß  bas  eine  ißräbifat  nad)  ber  üagc 
Ser  Umftänbc  in  ßößerm  Wrabe  geeignet  ob.  an; 
wenbbar  erßßeint,  eßer,  Dielmcßr  (ßßroäcßcr  alb 
potius)  Hör.  saf.  2,  8,  67.  4,  60.  Cie.  Att.  10,  8, 
2.  IAv.  3,  53,  7.  21,  5,  3;  quod  m.  credere  libet, 
id  m.  credo  quam,  e)  (öortl.  u.  jpät)  pieonaft. 
ob.  oerftnrfcnb  bei  comp. 

magUter,  tri,  m.  [oerw.  m.  magnus]  1)  ber  Slot* 
[ießer,  Sorgejeßte,  Anführer,  Äuffeßet, 
populi  ber  USittator ; eqnitum  ber  SlmtSgeßilfe 
beS  SittatorS  u.  jugleicß  ®ffeßl«ßabrr  ber  3ieitc= 
tei;  rei  militaris,  militiao  §ecrmeißer,  ^yelbtjcrr ; 
sacrorura  ber  Dberpricßrr;  socictatiB  ob.  in  so- 
cietate  ber  'ilorfteßcr  einer  ®efeJXjd^aft  o.  ®ene= 
ralpädjteru;  scripturoe  ob.  in  scriptura  f.  scrip- 
tura  2)  d);  portus  f.  portus  1);  viei  tgicrtelSs 
nteijter,  ®e,;irf«Uor[teßcr  Suet.  ; elepbanti  Uenfcr; 
pecoris  Oberßirt,  *ovium  Sdjafßirt,  ‘gregis, 
•abfol.  §irt,  navis  SißiffSfapitän,  inorum  tSenjor, 
eenandi  Stnorbncr  beb  ©aftmaßlcS  (avpaoaiag- 
*oj);  ludi  m.  ber  Setter,  Seßrmciftcr,  vestri 
praeceptores  virtutisque  m.;  m.  atque  doctores, 
artiuni , religionis , yirtutis ; stilus  est  optimus 
dicendi  effector  et  m.;  and)  (Ter.)  Slufjeßcr 
über  bic  Sugcnb;  ®erciter  o.  ßlfcrbcn  Hör. 
.ep.  1,  2,  64  3)  tp.  Xonangcbcr,  güßrer, 

iHatgcber  si  quis  m.  cepit  ad  eam  rem  im- 
proburn  Ter.-,  aleni  ducem  et  m.  esse  ad  alqd. 
Xab.  Ai  mägistlrlum,  ii,  n.  1)  Wmt,  ®e[tßnft 
cineb  SorftcßerS,  MufießerS,  morum  Kenfor: 
amt;  fsucerdotii  cineb  CberpricftcrS,  t oquitum ; 
•fnmnicipale  Slmt  cineb  ©egcaujfcßerS ; pl.  (sc. 
conviviorum)  bei  Seaman jereien;  bab  Sltiit  eineb 
erjicßcrS  ob.  Slebrerb  ber  Sugenb  Plaut.  2) 
*tp.  9iat,  Unterrußt,  üeßre  Plaut.,  *in  ber 
£icbe.  Jt)  mügistra,  ac,  /.  1)  ®orfteßcrin, 
Leiterin  ludi  Ter.;  po?t  hoc  ludus  erat  culpfi 
potare  m.  sc.  bibendi  b.  i.  wir  Ijatten  feinen  ma- 
gister bibendi,  jonbcni  wer  etw.  oerjoi),  ßattc 
einen  Strafbccßcr  ju  trinfen,  u.  bic«  mar  bab 
(Spiel,  Woran  mir  unb  ergößten  Hör.  sat.  2,  2, 
123.  2)  tp.  Meßrmeifteriit  vita  rustica  parsi- 
rnoniao,  diligentiae,  iustitiae  m.  est;  *studia 
artesque;  ‘arte  m.  burd)  £>i(fe  ber  ftunfl;  +pau- 
pertate  m.  (abl.  abs.).  C)  magistrÄtus,  us,  m. 
1)  bic  Stellung  eine«  magister  b.  i.  bab  obrig  = 
Icitlirije  Wmt,  bie  obrigtcitlicße  SBfitbe  or- 
dinarii  et  extraordinarii,  tnaiores  et  minores, 
patricii  et  plebcii;  cnrules;  m.  et  imperia; 
magistratum  inire,  ingredi,  accipore,  capere; 


magnificus. 

accedero  ad  m.,  in  magistratum  venire;  m.  pe- 
tere,  adipisci,  obtinere,  gercre,  deponere  ob 
magistratu  abire,  abdicare  se  magistratu,  ab- 
dicare  magistratum,  (Liv.)  abolere  m.;  esse, 
Tersari  in  magistratu.  2)  bie  obrigtfitlid)e 
®crjon,  ber  Staatsbeamte  a magistratu  Hae 
duorum ; his  m.  unter  ißrer  ÜlintSjüljnmg  Nep-, 
im  pl.,  (feit.)  collect,  im  sing.  ®eß6rbe,  Obrig 
feit  unrnn  imperium  nnumque  m.  habeaut 
Caes.  b.  G.  2,  3,  5;  apud  maximuni  m.  (0.  ben 
Spßorcn)  Nep.  Lys.  4,  3. 

mugnanimltas,  ätis,  f.  [magnaniraus]  §o(b 
ber  jigfeit  Oie.  off.  1 §.  152. 

magnänlmus,  adj.  [magnus  u.  animus]  (*gcn  pl. 
magnanimum)  podjberjig,  mutig  vir  Oie.  Tust 
4 §.  61;  *duces,  ‘gentes,  *heros,  *leo,  *equi. 

Magnesia,  ae,  f.  1)  £anb($aft  in  Ibeffalien.  21 
Stabt  in  ffarien.  3)  Stabt  tu  fipbien.  lEae.  a) 
Magnes,  etis,  adj.  magnetijeb,  lapis  ber  3K.1 
gnetftein,  Slagnct;  mbst.  ein  Slagncjier;  pl.  bit 
SD1.  (fomofjl  ber  üanbfdjaft  als  ber  Stäbte).  Ms- 
gnessa,  ae,  f.  bie  Slagnefierin.  b)  *Magnetis, 
tdis,  f.  adj.  Argo.  c)  Mngnetarches,  ae,  m. 
bie  £) ö*rtc  Obrigfeit  ber  Slagneriet. 

magnldicus,  adj.  rmagnus-aico]  grofiipretpe 
r if tl> , praplcttb  Plaut. 

magniftce,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [magnificus 
1)  mit  großem  Hufmanb,  großartig,  ßeri 
li(ß,  präd)tig  vivere,  habitare;  convivium  or- 
nare,  al(}m  donarc,  simul  prudenter  simul  m 
uti  divitiis;  and)  o.  ber  Siebe  großartig,  er 
ßaben,  patßetifd)  collaudare  alqm,  *l»,qui; 
in  üblem  Sinne  pompßaft,  ßotfitrabcnb  loqni 
de  bollo,  respondere,  incedcre.  2)  ».  (Empfinbeu 
u.  Streben,  großartig,  ßotßßerjig  omnia  ex- 
celsius  raagnificentiusque  et  dicerc  et  eentire; 
virtntes  magnificentins  appeterc;  non  Ipattti 
ßerrliiß,  rühmlid;  m , gravitcr  animoseqor 
vivere,  consulatum  magnificentissime  atque  op- 
time  gerere. 

magnlflcentia,  ae,  f.  [magnificus]  Qiroßar 
tigfeit,  großartige  iluSfiattung,  ^Sradit 
auch  $rad)tlicbe  urbis,  cpularam,  villarnm, 
publicorum  openim;  liberalitatis  gläiijcnbr  ffret 
gebigfeit;  publica  (®gj.  priruta  luxuria);  nueb  o 
ber  Siebe,  mit  ob.  oßne  verbomm,  in  gutem  Sinne 
(Srßabcnßeit,  ®atßoS  beS  SlnSbtncfS,  is 
üblem  Sinne  Siebcprunf,  ©epränge,  ba3§otfc 
trabenbe  im  SluSbruif,  ©roßjpretßerei  com 
posita  in  magniticentiain  oratio  Ter.  2)  (jeltne; 
Roheit  in  ©cfinnung  n.  im  $anbcln,  £>oebbn 
ji gleit  et  m.  et  despicientia  rerum  hums 
narum. 

magniflco,  1.  [magnificus]  bodjfdiäben  alqm 
Com.  — magniflcng,  ad),  m.  com;),  (-entior 
u.  sup.  (-oniissimus)  | magnus-facio]  1)  groß 
artig  in  ber  äußern  erldjrinung,  pracbtnoll, 
präd)!ig.  auifi  praißtliebrnb  Villa,  apparatns. 
funus,  belli  spolia,  civitas,  imperium;  aud)  r 
ber  Siebe,  in  gutem  Sinne  erfjaben,  palßctiid) 
genus  diccndi,  in  üblem  Sinne  ßodtfaljrrnt1 
pompßajt,  praßletifcb  verba  Ter.,  alia  m.  pro 
se  et  illis  dolentia  Sali.,  edicta  in  populär 
pro  Vespasiano  Tac .;  subst.  n.  pl.  f)0(f|trabe»bt 
Siebe;  milof  Plaut. ; adhortator;  incedunt  per 
ora  vestra  in.,  lugurtha  ex  Auli  socordia  ,SaJi  ; 
bunt)  Xßaten  muh  außen  glinjenb  vir  facti», 
aedilitas.  2)  ».  bet  fflefimumg  u.  bem  S^araftn 
ßodjßerjig,  ßoeßfinnig,  erßaben,  berrlidi 


magniloquentia 

animo  excelso  magnificoque ; nihil  altum,  nihil 
m.  ac  divinum  Buspicere;  ros  gestae,  decretum, 
m.  (rhrenootl)  id  Syphaei  visum. 

magniloquentia,  ae,  f.  [magniloquus]  1)  lobenb, 
erhabene  Sprache,  (St^obcntjeit  beb  Jlu8  = 
brudf  « Homeri,  hexametrorum.  2)  (fett.)  tabetnb, 
©roßfprecherei  Liv.  — fmngntlöquus,  adj. 
[magnus-loquor]  gtoßf ptecherij ä),  prahlenb. 

magnltüdo,  Tnis,  f.  [magnus]  l)  ©röße,  ©tätfe 
(räumlich,  mtmcrifd),  bpnamifch)  mundi,  corporum, 
silvae,  volmninis;  copiarum,  pecuniae,  qnaestus; 
frigoria,  venti,  fluminia  bet  t)ohe  SBafferftanb ; 
aquae,  fm.  (bie  0Jt'fäf)t lidjteit)  vulneria  diBsiinu- 
lans.  2)  ».  abftraften  ©egcnftänben,  ©räße,  8e* 
beutfamteit,  ©icf)tigtcit  rei,  renim  gestarum, 
periculi,  snpplicii,  poenae,  beneticii,  amoris, 
odii,  doloris,  consilu,  rei  publicae,  ingenii; 
animi  ©röße  be«  ©eijlc«  ob.  Mute«,  bobcr  Mut; 
auch  tbohe  Stillung,  Jlitfehen,  Macht. 

magnöpere  ob.  magno  opere,  adv.  mit  großer 
Bemühung,  im  mp.  maximöpäre  ob.  maximo 
opere  jeht,  in  hohem  ©rabc,  überaus  (meijt 
bei  Serben)  m.  perturbari,  dclectare,  m.  perti- 
nere  ad  etc. ; m.  iucundus.  3n«bef.  o)  mit  einer 
Negation  u.  in  negatioeu  grogeit  — erbeblich, 
eben  non  m.  laboro;  ut  mihi  dicendum  nihil 
m.  videatur;  nulla  m.  (eben  feine  große)  exspec- 
tatio  eat;  neque  m.;  m.  nemo;  quid  m.  potuit 
Cleomenes  facere?  objeftio.  nulla  m.  ciade  ac- 
cepta  ohne  bebeutenben  Setluft.  2)  bringen b, 
naehbrüdlich,  angelegentlich  veile,  deside- 
rare;  nihil  mirari;  suadere,  rogare;  edictum 
mihi  e8t  m. , nt  etc. 

magnns,  adj.  m.  comp.  mAlor  u.  mp.  maximus 
1)  groß  a)  räumlich  Don  bcbcutenbem  Um- 
fange, weit,  hoch,  lang  domus,  mons,  oppi- 
dum,  calceus  pede  maior  ju  toeit  für  ben  (fuß, 
pennao  maiorca  nido  über  ba«  Sicft  binauSrcich- 
enb,  mare  groß  ob.  ßoebgebenb,  ftürmifch,  auch 
ba«  atlantijcbc  Sali.  Jag.  18,  6.  78,  8;  aquae  ber 
hohe  SBafferftanb.  6)  o.  ber  Saht,  ber  Menge 
Biel,  jabireich,  beträchtlich numerus, pecunia, 
copiao  (nicht  multae);  reB  m.  amittere,  multi- 
tuao,  populus,  ‘in  m.  populo  in  ber  großftäbti» 
fchen  'Stenge,  divitiae,  copia  frumenti,  maior 
pars  bie  Mef)T)ahl;  magnam,  maximam  partem, 
magna,  maxiraa  parte  großen»,  größtenteil«; 
magni  inU-rest. 

2)  tp.  a)  d.  ber  groß,  lang  annus  m. 

ob.  maximus  f.  amius  4);  ‘menses.  b)  Dom 
Filter,  cum  esset  magno  natu  alt,  bejahrt;  filius 
maximo  natu;  maior,  maximus  mit  u.  im  3ibS- 
obne  natu,  maior  natu  frater;  maximus  natu  e 
filiis;  ‘maior,  ‘maximus  aevo;  liberi  maiores 
iam  quiudecim  annOB  nati;  annoa  natue  est  sc- 
deeim,  non  maior;  tma‘or  (ba«  frühere,  ältere) 
patria  =>  Mutterlanb,  »ftabt;  maior  aexaginta 
annis  natua;  biennio  quam  nos  fortasse  maior; 
frater  maior  (Ter.),  cx  duobus  filiis  maior; 
maxima  virgo  bie  Sotftcherin  ber  Seflalinnen; 
suis/,  maiores  natu  bie  älteren  Heute,  bie  Stilen, 
inibef.  = ber  Senat  Iav.\  auih  (Hot.)  bl.  maio- 
res; rüdfithtlid)  be«  .geitalterä,  maiores  bie  Sor= 
f abreu,  UrDäter,  Ußnen;  multi  nostrü,  plures 
patrum  memoria  atque  etiam  maiorum  exsti- 
terunt.  c)  Don  Scbeutung,  ©eltung,  Säichtigfdt 
mcnfchlidjer  Serhältniffe  aller  Slrt,  anfeßnlich, 
groß,  bcbcutenb,  beträchtlich,  wichtig,  m., 
maximi  ludi  f.  ludus  1);  res,  fortuna  m.;  rem 
lat.bfutfSiS  S4ulh>5rt«b  6 Stuft. 


— maiestas.  481 

maiorem  facere  fein  Sermögen  DergrBßern  Hör.; 
in  m.  officio  et  necessario;  casus  ein  gan j 
befonberer,  teiner  Sufall  Caes.  b.  G.  6,  30, 
2.  b.  c.  3,  14,  3;  bellum,  dimicatio,  mercatura, 
m.  et  ampla  negotia,  maiores  res  appetere, 
testdmonium  chrcnDollcä  ob.  jd)lagcnbe«, 
maximum  iudicium,  causa,  m.  Opus  et  arduum; 
quoil  eo  maitiB  (fchwieriger)  est  illi;  m.  prece 
mit  bringenber;  maxima  rei  publicae  tempora 
ber  bringenbften  ©efahr;  m.  locus  ein  wichtiger 
pljitofopbifchcr  fßunlt;  m.  ratio  ein  triftiger  Se= 
weggrunb,  ein  guter  ©runb;  m.  vetustas  ein 
feht  alte«  Berljältni«;  m.  consuetudo  ein  ge» 
nauer  Umgang:  magnum  est  ifl  etw.  Stoße«  m. 
in/.,  nos  magnum  fecissemus,  si  etc.,  magnum 
te  fecisse  arbitrabere  Cic.  or.  §.  106.  Vcrr.  2,  3, 
42;  at  magnum  (etw.  Serbienftliche«)  fecit,  quod 
Hör.  sat.  1,  10,  20;  quod  maiuB  est  (parent^et.) 
wa«  mehr  fagen  will:  ’haec  facietis  maxima 
(lieb  u.  angenehm)  Gallo;  gabst,  magna  curant 
dii,  illa  maxima  atque  amplissima,  *in  magni» 
(n.)  voluisse  sat  est;  hominem  maximi  pretii 
esse  Diel  ©elb  Wert  Ter.;  gen.  magni,  maximi, 
abl.  magno,  maximo  bei  Angabe  bc«  SSBerte«  ob. 
Steife«,  d)  D.  intenfiDer  Stärfe,  flarf,  groß, 
gewaltig,  mächtig,  ^eftig,  arg  vox,  faudita 
maior  bumanä  vox,  clamor,  imber,  ventus; 
magnum  clamare,  exclamaro  Plaut.,  spes,  gra- 
tia,  auctoritas,  virtus,  periculum,  infamia; 
magno,  maiore  animo  (Mut);  D.  ber  Siebe  *os 
magna  tSthabene«)  lonaturum;  in  üblem  Sinne 
ftarf,  übertrieben,  hochfahrenb,  groß» 
f predjerif tb  verba  m.,  quae  rei  augendae  causä 
conquiruntur;  m.  sermonibus  res  secundas  ce- 
lebrare;  in.  (ftrenge)  illa  consulum  imperia; 
‘lingua,  verba,  ‘dixerat  aliquid  magnum,  magna 
loqui;  inSbcf.  in  maius  in«  ju  ©roße  •—  übet» 
trieben,  übermäßig  extollere,  celebrare,  ac- 
cipere,  ferri,  nuntian,  ex  longinquo  audiri;  0. 
$erfonen,  'hodjfnfirt’ub,  ftolj,  m.  me  faciam 
mich  brüjlen,  groß  tßun  Com.  e)  ho<hfteh'nb, 
mädjtig,  angefeßen,  reich  potentior  et  maior, 
civitas  m.  atque  opulenta;  propter  summ  am 
nobilitatem  et  singulärem  potentiam  m.  erat; 
homo  per  se  m. ; Caesar  beneficiis  atque  muni- 
ficentia  m.  habebatur;  magna  manus  Iovis; 
•adiutor;  praetor  maximus  f.  praetor  1);  *sa- 
cerdos  ehrwürbige;  ‘maior  (erhaben  über)  invidiä; 
maioram  (nach  mehr  ©üterit,  nad)  ©rößerem) 
famos;  maiores  bie  Mächtigeren; 

groß  Don  Salent  ob.  SJcrbienft  homo  m.,  m. 
et  clarus;  vir  m.  in  hoc  bello  Themistocles 
fuit;  Alexander  Magnus,  m.  Alexander;  Pom- 
peius  M.  f)  o.  ber  ©epnnung,  $enfart  groß, 
hochherjig,  ftarf  animuB,  animo  m.  fortique 
esse,  m.  et  proeclarus  vir. 

Mägo?  önis,  m.  1)  Säruber  beä  ^mnnibal.  2)  ©ofjn 
^amiltar«  be«  filteren  Just. 

Magontiäcum  f.  Mogontiacum. 
mägüdärls, , is,  f.  fgaytidagig]  Same  ob.  ©tengel 
D.  laserpitium  Plaut. 

magus,  i,  m.  [gdyot]  pexf tfc^er  'ßriefler  u. 
©elehrter;  *3aubeter,  Magier;  adj.  jaube» 
rifch  ars  Oe. 

Main,  ae,  f.  Soihter  be«  9(tta«,  Mutter  be«  Metfur. 
niäiAllo,  is,  m.  ba«  gefehnittenc  männliche  Schwein, 
al«  Schimpfwort  Cic.  i»  Pis.  §.  19. 
mälestas,  atis,  f.  [o.  maius,  a,  um  groß]  6r> 
habenheit,  Roheit,  Mürbe,  ffiljrnjürbigfeit, 

»iDiaitizedbvG 


482 


maior  — 

ipeiligtcit  (B.  ®öttcrn,  Süthen  u.  fjo^rn  ®e= 

SlOrben,  Staaten  u.  Böllern,  namentlich  b.  tömb 
cf)cn  Solle)  deorum , iudicum , senatus,  populi 
Konmni,  consulis,  regia,  publica;  patria  oäter- 
Iid)e  Öktoalt ; minuere  m.  populi  liomani,  de- 
minutio maiestatis;  lex,  crimen  maiestatis 
wegen  ber  B erlebten  m.  (Bcrfchtcbcu  jur  geit  ber 
SHepublit  u.  unter  ben  S'aiieru,  Tac.  anti.  l,  72); 
fiudieia,  fpoenae  maiestatis;  damnati  ma- 
iestatis, de  maiestate,  fpostulari  maiestatis; 
tp.  9lnfel)en,  SBfirbe  matronarum,  loci,  quanta 
mAlor  (.  magnus.  [in  oratione. 

Mains,  adj.  sDlcii=  mensis;  Kalendac,  Nonae, 
Idus;  *61.  M.  ber  8Rai. 

niälusciilus,  adj.  [dem.  o.  maior]  a)  etwas  grofs 
cura.  6)  ( Ter .)  etwa*  älter,  nt.  folg  quam, 
mäln,  ae,  f.  (ft.  mandela  B.  mundo]  1)  itinn  = 
bade,  Kinnlabe  *ut  meos  malis  miser  man- 
darem  natos;  "malis  absumere  mc-nsas;  aurf) 
ber  liere;  m.  alienis  ridero  f.  alienus  s)  b). 
2)  (oor=  u.  nacfjfl , bic^t.)  im  pl  bic  ©ange, 
Sacfe  (in  bl.  phhfiologifchcrBebeutung;  bgl.  gena) 
"decentes,  *m.  audacibus,  fpermulcere  malas, 
fcorrigere  labentes  m.;  f(f)erjt).  feri  malam  (Dip; 
feige)  tu  illis  Plaut. 

fMalica,  ae,  f.  Stabt  in  Spanien,  j.  Malaga. 
mäliteia,  ae,  f.  fp«lo*7«]  ©inbftille,  SJicete4  = 

f:ille.  — mälacisso,  l [uaXaxi£<o]  weid),  ge* 
tfjmeibig  matten  Plaut.  — in&l&cns,  adv. 

Ipalo»«s]  Plaut.  1)  Weid)  pallium;  bat).  ge> 
epmeibig,  getenfig  ad  saltandum.  2)  tp. 
wcid)lid),  üppig. 

ni&lg,  adv.  tu.  comp,  peius  u.  sup.  pessime, 
[malus]  l)  uon  ber  8efd)affenheit  = übel, 
fehlcd)t,  fdjHmm,  Berfebrt,  unglüdltd),  un  = 
günfltg  m.  olere,  m.  vestitu«;  peius  (übler,  um 
IBof)Icr),  pessime  mihi  erat  Plaut.,  Ov. ; animo 
m.  est  e8  oerbriefit  mid)  Ter.;  m.  sit  Antonio! 
als  Verwünfthungiforntel;  m.  mi  (=»  mihi)  sit, 
si  etc.;  o factum  m.  de  Alexione!  o bei  herben 
©efdjids  in  betreff  tc. ; peius  rictoribus  accidisse  ; 
agmen  adversariorum  m.  habere  et  carpere; 
suppliciis  m.  haberi;  m.  audiro  f.  audio  5); 
alcui  m.  facere  ÜbieS  jufilgen  ob.  Unrecht  tf)un ; 
m.  veile  alcui;  m.  loqui;  alqm  m.  accipere;  m., 
peius  alcui,  pessime  consulere  in  alqm ; m.  me- 
reri  de  alqo;  pessime  agitor  (eS  fleht)  cum  alqo; 
m.  rem,  negotium  gerere;  m.  (ungtüdlidj)  pu- 
gnare;  suos  labores  et  apparatus  m.  cecidisse; 
quac  res  m.  tibi  vertat;  fm.  (jd)mcTjOolI)  mori; 
■fm.  vagari  in  ©efat»r ; *m.  custodita  poma  Ber= 
gcblidi;  Her  m.  sublato  ense;  m.  emere  teuer, 
vendere  mahlfcil;  (Hör.)  m.  (unpaffenb)  man- 
data;  inbef.  o)  "am  Unrechten  Ort,  jur  un* 
rechten  Seit  m.  sedulus,  m.  salsus,  m.  feriati 
Troos.  b)  o.  ber  Üknfart  u.  ©cfinnwtj)  fchled)t, 
fcputlifd),  agere;  cogitaro  Säöfeä  tm  Sdjilbe 
führen,  m.  cogitaro  de  alqo;  m.  existimare, 
fopinari  de  alqo,  pessime  sentire  de  re  publica. 
2.  b.  SDlafj  u.  ®rab  a)  patt,  ^cf tig,  fehr, 
(Plaut.)  metuere,  odisBe,  peius  oaiseo  quam 
etc.;  peius  leto  flagitium  timet  Hör.-,  *m.  (grau= 
fam)  ulta  est  regum  libidinee;  alqm  m.  mnl- 
care  f.  mulco.  b)  ein  fehlerhaftes  jufehr,  allju, 
ju  m.  parvus,  dispar,  m.  laxus,  niuci  m,  Hör.; 
ob.  ju  wenig,  nicht  recht,  nicht  gehörig, 
nicht  (onbcrlid),  nicht  befonberS,  um,  m. 
haeret  calceus  in  pede;  scuta  m.  tegebant  Gal- 
lo»; m.  perceptae  fruges;  m.  densatu»  agger; 


malignitas. 

duae  m.  plenae  legiunculac;  fm.  praecinctus 
puer;  m.  Banus  nicht  recht  gefdgit  Oie.,  m.  sanos 
(tolle)  poCtas  Hör.;  digitus  m.  pertinax  (anbete: 
hartnädig  [ich  fträubcnb;  Hör.  carm.  1,  9,  24;  *m. 
tutae  mentis;  *m.  parens  unbotmäßig  (o.  ®fel  ; 
*m.  fultus  talis;  *m.  sarta  gratia;  verbis  m. 
inominatis  Hör.  carm.  3,  14,  XI;  "fm.  fidus,  *v&- 
lidus  m.,  *m.  sobrius  becent  ft.  obrius. 

Millen,  ae,  f.  Vorgebirge  in  Salonien. 
inSledlcb,  .adv.  [maledicux]  fdcmähenb,  la 
fternb.  — mSiedicens,  adj.  [ partic . B.  male- 
dico]  fchmäljenb,  tä fternb  homines  Plaut.; 
comp,  maledicentior  Plaut.;  sup.  -centissimn» 
Cie.,  Nep.;  carmina  Suet.  — mAle-dico,  3.  bou 
jmbm.  übel  Tebcn,  jmb.  löflern,  febmähen 
alcui,  alcui  turpissime;  abjol. ; pass,  impers.  qui 
nobiB  maledictum  velit  Ter. 
male-dirtin,  önis,  f.  (feit.)  baS  Schimpfen, 
Schmähen  Cic.  — - mälidlctlto,  1.  | in/ea«  b. 
maledico]  heftig  fchimpfen,  fdielten  alctii 
Plaut.  — mSlcdictuin , i,  «.  Uäfterung. 
Schmähung,  Verfluchung  au  (pl.)  in  alqm 
dicero,  conferTe,  conicere,  probris  Omnibus  ma 
ledictisque  vexare  alqm.  — mnledlcus,  adj. 
m.  comp,  -dicentior,  sup.  -dicentissimus  [male- 
dico] lä  fternb,  ftbmähenb  conviciator,  ciritas, 
subst.  S öfter  er  Nep. 

malb-faclo,  3.  VöfeS  jufügen  alcui  Flaut.  SDao 
a)  mSlcfuctor,  öris,  m.  Übelthäter  Plaut,  b) 
raiUbfactiim,  i,  n.  r feit.)  eine  fehl  echte  ob.  ocr  = 
lehrte  2pat  beneficia  male  locata  m.  arbitror. 
mäleficc,  adv.  [maleficus]  übel»,  Schaben 
thucnb  Plaut. 

maieficlum , ii,  n.  [maleficus]  I)  Übelthat. 
fDHffethat  committere,  admittere  m.  2)  ini 
bef.  a)  juaefügter  Schaben,  @ewa(tthätig 
tett  prohibere  alqm  ab  iniuria  et  m.;  sine  ullo 
m.  (ohne  irgenb  Schaben  ju  tljun)  per  provin- 
ciam  iter  facere;  maleficii  causii  in  fetnbfeliger 
Slbficht-  6)  pl.  3flubermittel. 
mäleficn« , adj.  m.  comp,  -centior  u.  sup.  -cen- 
tissimus  [malefacio]  übel  h°ubelnb,  SBöfcS 
thuenb,  gottlos  mores  Plaut.,  homo;  f subst. 
sup.  pl.  bie  ärgften  Verbrecher;  feinblich,  mifp 
günfltg  naturam  m.  nactus  est  in  corpore 
lingendo  Nep.  Aqes.  H,  1.  [Berführerifd) 
*mäle>suädus,  adj.  übel»,  $u  Söfcm  rateub, 
Mäleventum,  i,  n.  f.  Kcnevcntum. 
mälbvölens,  tis,  adj.  (Borfl.)  m.  sup.  (Cic.)  [male- 
2.  volo]  übel  mollcnb,  iööfeä  gönnenb  =» 
malevolus.  Sab.  mälevölentla,  ae,  f.  Sdja» 
benfreube  m.  est  voluptas  ex  malo  alteriuf 
sine  emolumento  suo;  m.  lnctans  malo  alieno; 
m.  et  livor;  m.  et  invidia;  m.  et  obtrectutio 
— mälbvülu»,  adj.  = malevolens,  w.  f. ; 
subst.  pl.  m. 

M&Uäciis  sinn«,  Slcetbufcn  im  Süboften  Ihefia- 
lien4,  j.  @otf  B.  3eüun.  SaB.  X&llensls,  e, 
limlidTcus  f.  maledicus.  ["Mftlins,  adj 

M&IIes,  eon,  m.  bie  Bewohner  brr  Jfüfte  beä  2Sc 
lifdjen  Dlcerbufenä  Gurt.  4,  13,  29. 
mällfcr,  fera,  ferum,  adj.  [malum-fero]  Gipfel 
malificos  f.  maleficus.  [tragenb  Verg 

maligne,  adv.  m.  icomp.  [malignusj  l)  bb? 
Willig,  m i h g ü u ft i g loqui,  fmaligmua  sermo- 
nem  habere.  2)  lärglich,  fnaujerig  dividere, 
laudare  Hör.;  "non  mihi  fuit  tarn  m.  ich  War 
nicht  fo  tc.  — lii&llgnltAS,  ätis,  f.  [malignus 
Wihgunfl  Liv.,  Curt.;  fortunae  Pliu.  cp. ; bej. 


roalignus  — 

Stargpcit,  feil  auf  frei  conferendi  ex  privato; 
praedae  partitae  in  tc. ; malignitatis  (btt  fpät= 
ltcpMi  Bertctlung)  auctores  lAv.  — malignus, 
culj.  m.  t comp.  u.  t SUP-  böswillig,  m i 6 = 
gunftig  »vnlgus,  tsenno,  »oculis  tu.  speetare; 
aurt)  »ftpäblicp,  »erberbliip,  gefäptlicp  lege», 
Btudia,  aditus;  bcf.  a ) targ,  fnauferig,  geis 
jenb  Plaut.,  dux  XV».;  *ne  parce  malignus 
arenae  — particulam  dare  Hur. ; übettr.  a)  targ, 
unfruchtbar  f terra  malignior,  ’colles.  f) 
•jpatfam,  geling,  fpärlid)/  fepwaip  lux, 
farna.  b)  talt  im  Bcnepmcn  Ter. 

uialitia,  ae,  f.  [malua|  Boöpeit,  bööwiltige 
©cfinimng,  fßiiptöroürbigt  eit,  pinterliftt* 
geä,  feputfifcpcö  Benepnten,  bei.  in  SRecptö- 
angetegenpeiten  m.  est  versuta  ae  fallax  nocendi 
ratio,  fraus  et  m.;  in  milbetem  Sinne  Scpet  = 
metti,  Scpaltpeit. 

miUYtiöse,  adv.  m.  comp.  [miiliüoaua|  argliftig, 
piimifip,  bospaft,  ftpurliftp-  — inälillosus, 
adj.  | malitiaj  boäpaft,  fcpurtifip,  pittter  = 
tiftifd),  t ü cE t i cf)  homo,  iuris  mterpretatio,  here- 
ditates m.  blanditiis  qunesitae;  silva  M.  ein 

Mällus  (.  Maliacus.  [fflalb  im  Sabinifdfen. 

müllvül  . . . | malev  . . . 

mnlleölus,  i,  m.  [dein.  0.  malleusl  cigtl.  baä 
.pämmertpen , bau.  1)  groeig  ein«  Baumes,  bef. 
beS  SBeinflodS,  bet  abgefcpimtett  wirb,  um  in  bie 
Utbe  gefegt  ju  meibeu,  ein  gaffet.  2)  eine  2lrt 
Branbpfeite.  — mallens,  t,  m.  Rammet; 
»fStp  läget  jum  löten  beS  CpfcrtitrcS. 

Malli,  örum,  m.  inbiftf)ed  Bott  Curt. 

Mulloea,  ae,  f.  Stabt  in  Xpeffalien. 

malo,  nmlui,  malle  [magis-volo  ft.  mävolo,  Wa8 
awb  b.  Plaut,  borfommtj  1)  ticbet  motten,  m. 
inf.;  m.  nom.  u.  acc.  c.  in/'.;  ellipt.  ’sive  malit 
haedo  so.  sibi  immolari;  *seu  m.  aleä  sc.  lu- 
dere; qui  so  ab  Omnibus  desertos  potius  quam 
a te  defensos  esse  in.;  auch  m.  bopp.  acc.  opne 
esse,  Titrici  te  similem  quam  avunculi  m.;  te 
somel  ut  Laelium  consulem;  (fett)  nt.  conj. ; 
bist»,  m.  potius,  ro.  f.;  *m.  abl.  ft  quam  m. 
acc.  *nullos  bis  m.  luäos  spectasse;  farinis  in- 
cruentas  condiciones  m.;  *quod  mallem  (alb 
Batcntpcje);  *ut  maris  fobiel  cS  beliebt.  2) 
jmbm.  eim.  liebet  gönnen,  günfiiget  fein 
illi  omnia  quam  mihi;  iu  hac  re  universae 
Asiae  et  negotiatoribus. 

milöbathrou,  i,  n.  [uafößadoov]  ein  aus  einem 
inbifepen  ©eroäcps  bereitetes  loftbareS  Salböl  Hör. 

1.  malum  f.  2.  malus. 

2.  malum,  i,  n.  [pjjlov,  bot.  fiölor]  jebe  Saum: 

fruept,  bie  o.  äugen  glcijcp  u.  int  ynnetn  einen 
Äern  pat,  bef.  bet  fflpfel  (bgt.  pomum)  'cum, 
•aurea  Ouitten;  *media  fert  tristis  sucos  tar- 
dumque  saporem  felicis  tu.  b.  i.  bet  (throne  ob. 
Bomerante;  discordiae  3°ntapfel  Just.  12,  16, 
11;  fpticpW.  f.  ovum  6). 

1.  rnälu*,  subst.  *4)  malus,  i,  m.  1)  SRofb 

bäum,  a fl.  2)  bet  Saum  im  Circus,  an  web 
ipem  bie  übetgejpannlcn  lüipct  befeftigt  waten. 
3)  turrium  mali  aufreeptftepenbe  Sdbattcn  bet 
lütme,  B)  mäluH,  i,  f.  [pijiö«]  Stpfetbaum 
Verg. 

2.  iiialtis,  adj.  m.  comp,  pöior  u.  sup.  pessimus, 
ftpteept,  in  pppfifipet,  geiftigci,  moralifcpet  f)in 
fiept,  bap.  a)  nitptönupig,  unlütplig,  ftpwatp, 
p ä fj  1 i cp  mali  Tersus,  m.  earmina,  m.  loquendi 
consuetudo,  merx  Plaut.,  "vinum,  poeta;  ne 


mammeatifB.  483 

crure  ra.,  ne  sit  peile  turpi  Ilor. ; militiae  (dal.) 
m.,  utilis  urbi  Hör.  ep.  2,  1,  124;  ffaciem  in 
peius  effingero  ittö  fläplitpc  jiepen,  betpunjen. 
b ) fcplimnt,  übet,  elenb,  ungliid lieb,  ge^ 
fäptlicp,  fcpäblicp,  nachteilig,  ucrberblicp, 
uugünftig  valetuilo  corporis,  quasi  m valetudo 
animi;  *esse  m.  mente  niept  reept  bei  Sinnen; 
accidit  peius;  m.  aetas  (Plaut.)  b ai  böfe,  btüdenbe 
eiltet,  *tempesta8j  *tempestas  melior,  via  peior, 
'rirus , ‘ciuuta,  ’gramina,  ’herbae;  *ite  in  m. 
(unaefunbe)  oras;  earmina  (boppelfinttig;  Stpmöpi 
gebtipte  u.  ftpleipte  ©ebitpte)  Hör.  sut.  2,  1,  Ml  f, 
verba  Plaut.,  Ct.,  ’querimoniae  fipnöbe,  *lingua 
befepteienb,  bejaubetnb,  nuntius  jtplimme  Sacp-- 
tiept,  »rumor,  habere  m.  opinionem  de  alqo,  m. 
farna,  ambitio,  libido,  »fastidia  ftanfpafte,  *pu- 
dor  unjeitig;  pugna,  exitus,  eventus;  m.  res. 
a)  3ücptigung,  Strafe  m.  rem  mereri,  quaerere, 
reperire  Plaut.;  abi  in  m.  rem.  ß)  übte  ßage 
m.  res  (gegenwärtige  Sage,  ®egenmart),  spes 
multo  asperior;  res  peiore  loco  non  potis  Jer.; 
communis  res  per  haec  loco  est  peiore  X»».; 
rapere  in  peiorem  parteni,  m.  auspicium,  *avis, 
•ales.  c ) böfe,  unieipt,  übelgefinnt,  un  = 
fittlilp,  feputtiiep  ingenium  m.  pravumque, 
mores,  consuetudo,  exemplum,  facinora,  artes, 
-fconscientia,  m.  cives  politijtp  flplecpt,  bema; 
gogifip;  subst.  mali,  örum,  m.  bie  Scpleipten, 
möbef.  bie  Demagogen;  in  milbetem  Sinuc 
»fcpalf paft,  tofe  puellae  pessimao;  fcplau, 
pfiffig  Com.;  peiores niebrigere Äpnett, peioribus 
ortus  Hör. 

•VictB.  subst.  milam,  i,  ».  Übet,  Unglüd,  Sei: 
ben,  91ot,  Unfall,  auep  ©ebteepen,  gcplet 
inopinatum;  m.  tuo  »u  beinern  Sipabcn,  rei 
publicae:  fnostris  m.  discere;  pessimo  publieo 
»um  gropen  Ungliid  für  ben  Staat,  m.  publicum, 
hoc  ei  malo  fuit,  externum  (D.  Stieg),  civilia, 
nihil  mali  accidisse  Scipioni;  inöbef  bet  juge  = 
fügte  Sipabett,bieSttafe,  namentliipScpläge, 
Sclcibigung,  Stpimpftebc  coörcere  oxcrci- 
tum  pudore  magis  quam  malo,  malum  habere, 
malo  esse  alcui,  malo  coactus,  qui  dederit  dam- 
num  aut  m.  Ter.,  fateri  non  potert  sine  m. 
opne  trüget  Ter.,  mala  ingerere  alcui;  malum 
erit  iis,  malum  habebunt,  nisi  etc.;  malum  mi- 
litibus  meis,  nisi  quieverint  XV».;  auep  ü.  einem 
btopenben  Übel  ■=  öefapr  quo  m.  perterriti 
subito  Ca  es.  b.  c.  2,  11,  1;  t(lu0<l  m-  c*“1  ß.n11' 
velocitate  evitavit.  2)  Ȇntpat,  fiaftet  irrita- 
menta  mulomm;  farna  veterum  m.;  bef.  Siplau* 
peit,  ^Sfiffigteit  meo  m.  Plaut.  3)  als  ?luötuf 
beb  ÜnmiQcnö,  jum  genfer!  in  alter  $Beltl 
quae,  m.,  est  iBta  tanta  audacia? 
inalva,  ae,  f.  [paldxi,]  ÜRaloe. 

Mamerrns,  i,  m.  1)  tönt.  Beiname.  2)  ein  ita> 
lifcpet  gclbperr. 

Müniertini,  örum,  m.  [D.  Marners,  bei  ben  Ci 
lern  u.  Sabinern  — Mars  | Ibinwopitcr  bet  Stabt 
3)2effann  auf  Sizilien,  bie  fiip  wegen  iptet  Äricg«= 
tpaten  Söpnc  be«  SDlat«  nannten;  adj.  •Unna, 
civitas  — SJleffana. 

inSnillla,  ae,  [dem.  b.mammaj  atö Sieblofungöwott, 
mein  ^etj^en'.  Plaut.  — mamma,  ae,  f.  bie 
Btuft  (alö  flciftpige  Stpöpung  u.  güue)  bef.,  je= 
boip  nieüt  bl.  bie  Wciblilpe,  daro  puero  mammam 
{äugelt  Plaut.;  viris  ad  oniatum  datae  sunt  m. 
atqne  barbae;  autp  bie  ßipe  bet  weibt.  lietc 
5>ao. inamme&tus, adj.  ftarf-,  Dottbrüftig Plaut. 

31* 


484  * Mamuriue  — man 6. 


JNämüriug,  ii,  m.  Yetarius,  btt  ©erfertiger  ber 
nncilia  (f.  aneile). 

MAmurra,  ao,  »t.  Eigenname  eiltet  Samilie  ju 
Sormiil,  au*  ber  ein  berüchtigter  Emporföinmliitg 
unter  Eäfar  praefectus  fabrorum  in  ©aüien  ge- 
wefen  u.  ».  bort  mit  ungeheuren  fNeichtümern  ju= 
rüdgelcfjrt  mar;  bah-  ittjerjf).  mit  Slnfpiclmtg  auf 
benfelben  urbs  Mamurrarum  — gormid  Hör. 

maneeps,  ctpis  (altertüml.  cupis),  m.  [nianus- 
capio]  t.  t.  roer  etm.  ».  Staat  in  öffentlichen 
©erfteigerungen  an  f i bringt,  Slufläufer  b. 
Staat*gütern  ob.  @ütern  b.  ©rof  tribierten, 
©ächtet  öffentlicher  ©bgabeu,  Unterneh= 
mer  öffentlicher  Seiftungen,  Stauten  jc.  m. 
fit  Chrysogonus;  nullius  rei  neque  praes  neque 
m.  f actus  est;  plurima  perltaliam  itmera  fraude 
mancipum  et  iniuria  magistratuum  interrupta 
et  impervia  suscepit  Tac. ; bef.  t©lieter,  tß d ct) - 
ter;  b.  einem,  brr  bei  einer  Unternehmung  ben 
©ermittlet  macht,  bie  ©ernähr  für  ba*  ju 
Seifienbe  übernimmt  ego  m.  tc  nil  moror  nec 
lenonem  ulium  quemquam  Plaut. 

Manciniis  f.  Hostilios. 

manclpium  (altertüml.  msneüp.),  ii,  ».  {gen.  gern, 
mancipi,  bef.  res  mancipi)  [manus  u.  capio]  1) 

t.  t.  förmliche  Eigentumäerwerbung,  förm  = 
liehet  Rauf  einet  Sache  bermittetji  feierlicher 
Übergabe  berfelben  jum  Eigentum  (mancipatio) 
in  ©egenwart  b.  fünf  geugen,  wobei  ber  Käufer 
mit  einem  Srj*  ob  ©elbftüd  an  bie  SBage  fehlug, 
bie  ein  fogenanmer  libripens  hielt,  auch  ba*  bureh 
einen  förmliihen  Kauf  erworbene  Eigentum«, 
recht,  bet  ©efip  u.  bie  unbefWräntle  ©eroalt 
über  eine  ©erfon  grau,  Kinb,  Sllaoe)  ob.  Sache, 
lex  mancipii,  mancipi  Kauftontralt ; ius  man- 
cipii; dare,  accipere  alqd  mancipio  etm.  al« 
förmliche*  Eigentum  geben  (b.  i.  berfaufen)  ob. 
empfangen  (b.  i.  laufen);  res  mancipi  bie  man 
mit  ootlgültigem  Eigentumsrechte  befibt;  sui  m. 
esse  fein  eigener  fpert  fein  Brut,  in  Cic.  cp.,  est 
m.  illius  Cur.  in  Cic.  cp.  2)  ein  bureh  förmliche 
KaufooIIjiehung  erworbener  Sllaue,  auch  eine 
fold)e  Sflabin  (al*  ©efip  u.  fäufliche  Säte)  in 
vendendo  m.;  ad  prendendum  m.;  in.  atque  im- 
pedimentu  relinquere;  übertr.  m.  nobilium,  tri- 
bunos  plebis  Liv.\  *se  fore  m.  tempus  in  omne 
tuum.  — mancTpo  (altert,  mancüpo),  1.  [manus 

u.  capio]  t.  t.  al « förmliche«,  boltgültige* 
Eigentum  übergeben,  ju  eigen  geben,  ocr  = 
laufen  alienos  Plaut.4,  m.  servos  actori  publico 
Tac.4,  ‘quaedom  m.  usus;  übertr.  luxu  et  saginae 
mancipatus  emptusque  Tac. 

mancus,  adj.  1)  b.  Wenfehen,  flberh-  ßebreef) lieh, 
berftümmelt  tan  einem  ob.  mehreren  ©liebem 
lahm),  m.  (Krüppel)  et  debiles;  m.  et  Omnibus 
membris  captus  ac  debilis;  auch  {Hot.)  lraft  = 
lo«,  f cf; Wad)  in  quem  m.  ruit  semper  fortuna. 
8)  tp.  b.  Sachen  gebrechlich,  mangelhaft,  un= 
bollfiänbig  virtus,  praetura,  cognitio  niturae 
m.  quodammodo  atque  inchoata. 

mandAtu,  abl.  nt.  [1.  mando]  im  Stuftrag  meo, 
Caesaris.  — mandAtiim,  i,  n.  [partic.  b.  1. 
mando]  bie  einem  übergebene  u.  anbertraute 
Sache  (bef.  jut  tmmblithen  ©eftellung),  ber  Stuf, 
trag  mundata  alcia,  alcui  mandatum  dare, 
fmandata  interficiendi  Fisonis  centurioni  dare, 
literas  mandataqne  fchtiftl.  u.  mlinbl.  Aufträge; 
alcui  alqd  dare  in  mandati»  (al*  Sf  ) Cacs  b. 
Cr.  j,  43,  9;  mandatum,  mandata  accipere,  ha- 


bere ab  alqo,  ad  alqhi  delerre,  alcui  referre; 
mandata  exsequi,  persequi,  conficere,  efficere, 
perficere,  {Plaut,  (Jurt.)  facere,  {Ncp.)  eder«; 
*m,  negbgore,  ‘fallere,  ‘frangere;  instbef.  + ©e  = 
fehl  be«  Staifer«.  b)  al«  furift.  t.  t.  ber  Ser, 
trag,  bureh  welchen  jmb.  bie  unentgeltliche  ©e= 
forgung  ber  ©efefjäfte  eine«  anbetn  übernimmt, 
Sebollmä<htigung«bertrag;  bie  jur  ®efor, 
gung  übernommene  Sad)e  heißt  res  mandata, 
ber  ©eauftrngenbe  b.  Ctc.  qui  mandat  (in  ber 
röm.  guriftenjprachc  mandans  ob.  mandator),  ber 
Beauftragte  b.  Cic.  is,  cui  mandatur  ob.  qui 
mandatum  recipit  (in  jurift.  Spr.  manda- 
tarius).  Do*  mandatum  gehörte  ju  ben  foge 
nannten  Konfenfuallontratten,  b.  i.  jur  Eingebung 
genügte  eine  ©crabrebung,  ber  bloße  ftonfenju«, 
u ber  ©laribalar  hatte  bem  üKanbantcn  allen 
Schaben  ju  erfepen,  ben  er  »erurfacht  hatte,  wenn 
eine  Serurtcilung  wegen  fcßlecht  beforgten  S!an 
bat*,  iudicium  mandati  erfolgte;  in  privatis 
rebus  ei  quis  rem  mandatam  non  modo  rua- 
litiosius  gessisset  (jUTiflifch  au«gebrüdt  dolo, 
dolo  malo),  verum  etiam  neglcgcntius  (=  culpA\ 
eum  maiores  summum  admisisse  dedccus  exi- 
stimabant.  Itoque  mandati  constitutum  est 
iudicium. 

Mandeln,  ae,  f.  Sieden  im  Sabinifchen  Hur. 

1.  mando,  1.  [manui  do]  1)  in  Auftrag  geben, 
ju  beforgen  übertragen,  auftragen  (münblicp 
u.  fchriftlich)  alcui  alqd,  de  alqa  re;  m.  ut,  ne; 
(feit.)  m.  bl.  conj.4,  (jpöt)  m.  acc.  C.  inf ; ‘fieri 
sibi  talia  Daphnjs;  vusa  befteüen;  ut  non  man- 
datam, sed  suam  rem  videretur  ogere.  2) 
übergeben,  überlaffen,  erteilen,  an»ei‘ 
trauen  alcui  honores,  magistratum;  alqm  aetrr- 
nis  tenebris;  ‘Polydorum  furtim  alendum  Threi- 
cio  regi;  Rhodiaca  vasa  (sc.  emenda)  habe  id) 
beftcDt;  *male  mandata  Unpaffenbe*,  wa*  ber 
Dichter  jmb.  fagen  läßt;  ‘senile»  partes  alcui; 
•oppeto  malam  pestem,  mandatam  (=  immis- 
sam)  hostili  manu;  ‘hordea  sulcis  föen  in  ic.; 
‘corpus  humo,  terrae  begraben;  se  fugae  fiefa  be; 
geben  auf  jc.;  vitam  istüm  — fugae  solitudim- 
que;  alqd  memoriao,  menti  einprögen,  anocr 
trauen,  literiB  fchriftlich  aufjeichncn;  alqd  scrip- 
tis,  versibus,  historiae,  monumentis  unnalium, 
•verba  libellis;  fruges  vetustati  =>  alt  werben 
laffen,  lange  aufheben.  8)  al*  jurifi.  t.  t.  f.  man- 
datum b). 

2.  mando,  di,  num,  3.  t)  lauen  omnia  minima 
mansa  (ganj  (lein  getaut)  ut  nutrices  infantibus 
in  os  inserere;  auch  beißen  in  etw.  ‘frena,  *au- 
rum  (in  bn«  golbene  ©ebiß)  sub  dontibus;  *hu- 
mum  (im  Krieg)  oerwuitbet  jur  Erbe  fallen  2) 
tauenb  e f f e n , B e r j e ß r e it  lora  detractasque pelle, 
(Bor  junger)  Liv.;  ‘tristia  vulnera  (bie  jämmer- 
lich jerjehnittenen  gleifchfiidc)  saevo  dente,  *mem- 
bra,  ‘pecus  jerflcifdjen ; übertr.  utut  erat  man- 
sum  tarnen  oportuit  Ter. 

Mandubli,  örum,  m.  Söllcrfchaft  in  ©atlien. 

inandüco,  1.  [2.  mando]  lauen.  Dao.  mandü- 
cu»,  i,  m.  eine  tomifchc  ®la«tc,  ber  ©ielfrafe, 
iRußlnader  Plaut. 

Manclürlu,  ae,  f.  Stabt  in  Unteritalien. 

mänö,  1)  subst.  indccl.  n.  (im  abl.  fing,  mani 
Plaut.)  ber  Sßorgen,  bie  SMorgenjeit,  multo 
m.  feljt  früh;  fa  m.  usque  ad  vesperam;  +a  m. 
diei;  *m.  erat;  *ad  ipsum  m.  2)  ad r.  am  Sfoi* 
gen,  be«  WorgenS,  bene  m.  recht  früh;  fplaa«“' 


maneo  - 

mäneo,  nsi,  nsum,  2.  1)  intrans.  a)  irgenbWo 
bleiben  (al*  Unterbrechung  btt  Sewegung)  domi; 
in  loco  auf  ber  angcroicftnen  ©teile;  totam  hie- 
raem  ad  exercitum  (old  3elbf)ett);  manebitur 
man  Wirb  bleiben;  mansum  oportuit  er  tjdtte 
bleibtn  foBen  Ter aud)  über  9lad)t  bleiben, 
übernachten  extra  domum  patris  apnd  alqm; 
Senator  sub  loxe  frigido.  6)  noch  Borljanben 
fein,  fortbeftehen,  bauern,  fid)  erhalten, 
bleiben  in  Tita  nihil  suo  statu,  indutiae,  mo- 
nmnenta  usqne  ad  nostram  aetatero,  bis  (für  fie) 
bellum,  ingenia  senibus;  maneat  proxincialibus 
potentiam  suaui  tali  modo  ostentandi  Tat.  ann. 
15,21;  in#bcf.  (Tac.)  mansurus,  abjeftio.  bau» 
ernb,  beffänbig  pulcherrimae  effigies  et  m.; 
sepulcrum  modicum  et  m ; m . in  animo  cuius- 
quam  beneficium;  tp.  a)  feft  bei  et»,  bleiben, 
Derharren  in  amicitia  alcis;  in  pactione,  in 
fide,  in  officio,  in  voluntate,  in  ea  condicione ; 
•in  religione  bei  bem  ^eiligen  Sienfl,  in  eo, 
•proruissis,  *dictis,  *intra  fortunam  suam;  ahfol 
maneat  e#  bleibe  babei,  e8  jtehe  fefl  hoc,  illud 
m.  ace.  c.  inf.  ß)  jmbm.  Berbleiben,  f icfcer 
befeffieben  fein  emus  fatum  tibi  sicut  C.  Cu- 
rioni,  'praemia.  2)  trän»,  jmb.  ob.  etto.  er» 
märten,  auf  jmb.  ob.  etw.  matten,  jmb«.  hat» 
ren  mane  Plaut.,  Ter.-,  alqm  domi,  hostium 
adrentum,  *nuUa  certior  — aula  divitem  erum 
Hör.,  *te  Ässaraci  tellus;  übertr.  0.  Serhängni*, 
©trafen  ic.  beoorflchen  indigna  quae  m.  Tictos 
Liv.,  »tardiora  fata  te  yotis,  ‘te  triste  suppli- 
cium, *omncs  una  nox;  ‘debita  iura  vicesque 
superbae  te  ipsum;  *hoc  quoque  te,  nt  etc. 

mänes,  ium,  m.  [eigtl.  bie  ffluten,  B.  einem  alten 
adj.  manus  gut]  1)  bie  aüttlidj  Bereisten  Seelen 
ber  Serftorbcnen,  bef.  bie  gutartigen,  in  bem 
uflanbe,  in  welchem  fie  (ich  bei  ber  Trennung  b. 
orper  bepnben,  dii;  collegae  deos  m.  fraude 
liberarent.  Liv.  8,  19,  1;  expiare  m.  mortuo- 
rum;  'qnisque  suoa  patimur  m.  in  bet  Unter» 
melt  bie  mit  feinem  ©eclenjuftanbe  notmenbig  oer» 
bunbenen,  jur  Steinigung  ber  Seele  erf orberlichen 
iieiben;  auch  *bie  Seele  eine«  ®erftorbenen  An- 
chisae.  2)  (feit.)  ber  fieichncim  oinninm  m.  nu-‘ 
dati  Liv. ; ’accipiet  m.  parrula  testa  meos.  3) 
•bie  Unterroelt  al#  Aufenthaltsort  beT  TOanen, 
nicht  feiten  mit  6infd)luh  ber  Schrecfniffr  ber  Unter» 
melt,  bie  unterirbifefjen  ätädjte,  *abjeft  xis 
deorum  m. 

mango,  5nis,  m.  SHaBenhänbler.  ®ao.  man- 
gönlcus,  adj.  jum  mango  gehörig  Suet. 

man!  f.  mane  1). 

mantcar,  iirum,  f.  [manus]  eine  jjanbbefleibung 
l)  als  Sefleibung  a)  junäihft  jum  Schuh  gegen 
ben  Einfluß  ber  SSitterung  im  gemeinen  fiebert 
teil#  al#  eine  SSetlcingerung  ber  'Ärmel  an  ber 
Xunifa  in  gortn  b.  Slanfdjctten,  lange  Ärmel, 
auch  B.  SBeicbtingen  in  Siom  getragen;  teil*  in 
gönn  b.  fjanbfehuhen  Pit«,  tp.  3.  6,  16.  6) 
ijanbfefiel,  »eifen.  Sao.  A)  müiiYcAtns,  adj. 
mit  Ärmeln  Betfehen  tuniea.  B)  dem.  mini- 
eilt,  ae,  f.  Heine  $anbfeffel  Plaut. 

manifest&riuR,  adj.  ==  manifestus  Plaut. 

manifeste  (altert,  roanüf.),  adv.  [manifestus] 
banbgreiflieb,  offenbar. 

1.  müutfestö  (altert.  manüf.),  adv.  = mani- 
feste 

2.  mänTfesto  (altert,  manüf.),  1.  fmanifestuB] 
hanbgreif lieh  u.  offenbar  machen,  beutlid) 


— mano.  485 

an  ben  Jag  legen,  jeigen  ‘latentem;  gratam 
voluntatem  Ju»t. ; hoc  manifestatur  erhellt, 
mänlfestns  (altert,  manüf.),  adj.  m.  comp.  u. 
svp.  [B.  manus  u.  bem  Beraltcten  fendo  flohen] 
1)  hanbgreifli<h,  beutlid),  offenbar  pecca- 
tum,  caedes,  crimina,  m.  atque  deprehensum 
scelus,  habere  alqd  pro  manifeste,  *fides  bie 
SSahrheit  be*  öfejagten,  *penates  multo  m.  (beut» 
lieh  erfeffeinenb)  lumine.  2)  prägn.  bei  etw.  er» 
tappt,  burch  augenfcfjeinlicheSemeifefiber» 
jühtt,  etro.  fichtbar  oerratenb  uti  eos  (con- 
iuratos)  maxume  m.  habeant;  m.  gen.  Plaut., 
Sali.,  Tac.;  ‘doloris,  + spirans  ao  m.  xitae  mit 
unoertennbaren  3 eichen  be*  fieben«,  +m.  dissen- 
tire  mit  offenbar  toiberfprueb*BotIen  BRiencn. 
Mänilltts,  1)  Gai.  M.,  auf  beffen  Sorfchlag  im 
3-  6fi  B.  ®hr-  ®ompeju#  ben  Oberbefehl  gegen 
BJtithribate#  erhielt,  bah-  lex  Manilia.  2)  M. 
Manilius,  ftonful  im  3-  149  B.  Ehr.,  eine  juriftifche 
Muftorität,  o.  melchem  bie  Manilianae  leges  ve- 
nalinm  Tendendorum. 

m&nipläris,  münipliis,  mSnTprütlum  f.  mani- 
pularis,  manipulus,  manupretium. 
mänlpftlärls  (*mänlpl.),  e (einm.  Suet.  Cal.  9 
•ring),  adj.  [manipulus]  ju  einer  BRanipet 
gehörig,  TOanipel»,  iudex  au*  ben  gemeinen 
Solbaten  erwählt;  thabitus  eine#  gemeinen  Sol» 
baten;  st» bst.  m.  (Gemeiner  (im  @gf.  }U  ben 
(Shargietten  berfelben  Dianipel  ob.  berfelben  So» 
horte).  — müntpülAtlm,  adv.  [manipulus]  ma» 
rtipelmeife,  nach  SRanipeln  acies  m.  structa, 
fm.  alloqui;  über!).  in  Heineren  Abteilungen 
Liv.  2,  53,  1.  — minipöliiH  (*maniplus\  i ,’  m. 
[manus  u.  pleo]  1)  bie  $anboo!l,  ba*  ®ünbel 
filicam  Verg.  2)  milit.  t.  t.  ber  britte  Jeil  einer 
Sohorte,  eine  Dt  a n i p e l , fo  genannt  b.  ben  äl» 
teften  fjelbjeichen  bet  Siömer,  einem  auf  einet 
©tange  getragenen  freubünbel;  fcherjh.  furum  Ter.; 
‘überh-  Schm  Volscorum;  desolab. 

Manllus,  1)  Marcus  M.  Capitolinus,  ber  Erretter 
be*  Äapitolium#,  al«  bie  ©aUier  e#  erftürmen 
wollten,  fpüter  be«  ^ochoerrat#  angetlagt  u.  b. 
bem  tarpejifchen  [fclfnt  geftürjt.  2)  Lucius  M.  u. 
fein  Sohn  T.  M.,  bie  wegen  ihrer  Strenge,  jener 
al*  Xiltator,  biefer  al*  Stonful,  ben  SBcinamen 
Imperiosus  betamen;  ber  Sohn  erhielt  aufjerbem 
ben  aiamen  Torquatus,  nachbem  et  einen  ©atlier 
im  StBtilompf  erlegt  u.  ihm  feine  golbene  Sette 
abgenommen  hatte.  §icrB.  adj.  Manilas,  gens; 
ManlUnuH,  jpridjw.  imperia  ftrenge;  ähnlich 
(subst.  pl.)  ista  M.  Testra;  saltus  ein  ©albge» 
birge  in  Hisp.  Tarrac.  Liv.;  auch  subst.  sing.  n. 
ein  fianbgut  be*  tticero. 
tmannüliis,  i,  m.  [dem.  b.  1.  mannus], 

1.  ‘fmannns,  i,  m.  [gaUifche*  SBort]  Heine*, 
fchnelle#  gallifche*  ijjfcrb. 

2.  Mannns,  i,  m.  (beutfeh  Slann,  SRenjd))  @ott 
bet  ©crmaitcn,  Sohn  be#  Icuto  Tac.  Germ.  2. 

mäuo,  1.  1)  intrans.  fliehen,  fttömen,  rinnen, 
entrinnen,  ficb  ergiehen  (,un5chft  B.  glüffig» 
feiten,  fo  bah  on  bie  Slb»  u.  9lu*ftr8mung  gebacht 
Wirb)  lacrimae  alcui  gaudio;  fmanantibus  ad- 
huc  lacrimis;  *fons;  *imbres  nubibus  in  agros; 
•gelidu»  toto  corpore  sudor;  übertr.  B.  nicht 
eigtl.  flüffigen  Stoffen  *hic  tibi  copia  ruris  ho- 
norum  ad  plenum  m.  benigno  comu;  a6r  per 
maria;  multo  ab  ea  (luna)  m.  et  fluunt,  quibus 
et  animantes  aluntur  etc.;  Bon  etw.  fliehen, 
triefen  simulacrum  multo  cruore;  culter  manans 


486 


mansio  — manus. 


cruorc;  trat w.  fließen  laffett,  auäftrömen, 
oergiefeen  mella  poetica,  lacrimas.  2)  tp.  (in- 
tram.)  a)  au#  et»,  fließen,  betrübten,  ent» 
fielen,  omnis  honesta«  a partibas  quattuor; 
a Socrate  haec  omnis  philosophia;  peccatu  ex 
vitiis;  philosophiae  fbntea.aperiemu«,  e qaibus 
etiam  illa  m.  6)  fid)  nerbreiten,  fid)  er» 
ftreden,  weiter  um  fitb  greifen  l&tias  fuga, 
malum  latius,  per  Italiam,  m.  et  corroboratur; 
rumor  tota  urbe,  perobscura  fama;  latissime 
eorum  industria;  oratio  (ommt  unter  bie  Seute, 
tquae  mala  ium  in  provinciae,  id  eorum  nomen 
usque  ad  Pythagorae  aetatem. 
mansio,  önis,  f.  [maneo|  bai  Verbleiben,  ber 
Äufeittbalt  diutinae  (pl.)  Lemni  Ter.;  mecum 
do  tua  m.  aut  decessione  communicat;  Formii« 
ju  g.;  in  vita;  tSladjtquarticr,  »lager.  — 
fmansTto,  1.  [intens.  0.  maneo]  beharrlich 
irpenbwo  [einen  Siufentbalt  nehmen, 
mansuöfäcio,  3.  [mansues  u.  facio]  1)  Xiere 
jäbmen,  ja bm  nt  ad)  eil  uri  mansuefieri  pos- 
»unt.  2)  tp.  ©lenfdjen  «)  entwilbern  a quibus 
mansuefacti  et  exculti;  omnis  illa  mansuefacta 
est  feritasj  (fpät)  per  bas  artes  mansuefieri 
ferum  eius  Ingenium;  deposita  et  m.  barbaria. 
b ) milbern,  befänftigen  plebem. 
mansues  J.  mansuetus.  — »niansnesco,  suevi, 
suetum,  8.  [ manus-suesco]  tp.  milber,  fünfter 
»erben  tellus,  corda. 

manauete,  adv.  [mansuetus]  fanft,  gelaffen 
alqd  dementer,  m.  factum;  adco  tum  imperio 
meliori  animus  tu.  (Willig)  oboediens  erat  Liv. 
— mansuMiido,  inis,/-.  [mansuetus]  1)  = 

beit  2)  SDlilbe,  Sanftmut  uti  clemeutiä  et 
m.  in  alqm,  morum,  animorum,  fin  hostes;  e& 
m.  atque  misericordiä  senatum  populumque 
Rom.  semper  fuisse,  ut  etc.;  clementia  mansuc- 
tudoque  tmperii  nostri;  ittäbef.  al#  faijertidjer 
Xitel  m.  tua.  — mansuetus,  (Hau t.)  mansues, 
etis,  adj.  nt.  comp.  u.  mp.  [manui  suetus  an  bie 
fjanb  gewöbntl  1)  B.  Xteren  jabm,  gejäbmt 
sus.  2)  tp.  b.  Sttenfcben  fanft,  milb,  frieblid), 
barmlob  audientes  ex  feria  et  immanibus  mi- 
tes  reddere  et  m.;  m.  in  senatu  fuit;  ut  in  meis 
moribus  mansuetissimus  viderer;  Musae  man- 
suetiores  f.  musa  2);  malum  weniger  gefährlich 
Liv.;  *manus,  »amor,  ira,  *)itora  ni(f)t  ftilrmifd). 
mansürus  [.  maneo  1)  b). 

»fmantele,  is,  n.  [manus]  ftaubtud)  »um  fjäiibe» 
wafefeen  nach  Xifdje  u.  biew.  aud)  alb  Seroiette 
bei  Xifibe.  [Silbe  Plaut. 

mantelum(-teUum'),  i,  n.  Üiaittel,  fpülle,  im 
mnnttca,  ae,  f.  Cuerfad  Hör.;  non  videmus 
manticae  quod  in  tergo  est  unfete  gebier  Ct. 
mantTetnor,  dep.  1.  [advue  u.  cano]  wci#fa» 
gen  Plaut. 

Manttnea,  ae,  f.  Stabt  in  'ilrfabiett. 

1.  manto,  1. [intens. B. maneo]  barten  auf  jc.  Plaut. 

2.  Santo,  us,  f.  1)  eine  Seherin,  Xotfiter  be# 
tbebamidjeu  Seher#  Xirefia#  Ov.  2)  eine  wei#fa» 
genbe  italifeße  Kpntpbe  Verg. 

Mantua,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien, 
tminuälis,  e,  adj.  [manus]  mit  ber  $anb  ge* 
faßt,  geworfen  saxa. 

minäblne,  ürum,  f.  [manus]  1)  wa«  bet  einjelne 
b.  ber  gemaebien  firieg#beutc  in  feine  rerfjtlidjc 
Cfeewalt  (manus)  betam,  inibef.,  ba  ti  im  ©erlauf 
bet  ]]eit  allgemeine  Sitte  warb,  bafe  alle  ©eute 
burdi  bat  Cuäftor  Bcrlauft  u.  ju  Selbe  gemadjt 


warb,  ba#  au#  ber  ©eute  gcldfte  (Selb  u.  bet 
Anteil  an  biefem  ®clbe,  bat  bet  gelbfiert 
erhielt  u.  gern,  jur  (Errichtung  8.  öffentlichen  Xettl 
mälerit  Bcrwenbcte  praedas  ac  m.  suas  irnpers- 
tores  non  in  monumenta  deorum  immortalium 
neque  in  urbis  omamenta  conferre;  Fuldas 
non  dubitavit  Mortis  m.  Musis  consecrare;  re- 
liquo  aerc  aedern  Fortis  Fortunae  de  m.  fa- 
ciendam  locavit;  bis  ex  m.  arx  Athenarum  est 
ornata;  tp.  ber  bewilligte  Anteil  an  einem 
Diaube;  aud)  ber  unred)tmäfeige  (Erwerb,  bat 
eine  ®aaiftrat#petfon  in  ben  ©rooinjen  machte 
has  m.  Chrysogonura  Kosciis  concessisse;  qui 
m.  sibi  tantas  ox  L.  Metelli  m.  feeerit;  tbet 
ungcfe()lid)c  (Gewinn,  ben  bie  Stufet  8.  bot 
©ärgern  jogen.  XaB.  a)  m&näbiälls , e,  adj. 
jur  ©eute  gehörig,  ©eute»,  pecunia  au#  bem 
©erlauf  bn  ©eute  gelöft  Suet.  Aug.  80.  bi  m4- 
nnblÄrlus,  tp.  amicus  u.  bem  man  ©orteil  bat 
Plaut. 

minübriunt,  ii,  n.  [manus]  fjanbbabe,  ötiff, 
vaais;  trulla  exeavata  m.  aureo,  bilbl.  oximere 
alcui  m.  (ba#  §eft>  e manu  Plaut.  [rius  etc. 
maiififestarlus , manöfeste  etc.  f.  manifeste* 
miinflliärius,  ii,  m [manulea  langer  Ärmel]  ba 
©erfertiger  Bon  langett  Ärmeln  Plaut.  — 
ininfileätug,  adj.  [manulea)  mit  langen  Ät» 
mein  Berfeben  Plaut.,  Suet. 
mXnümlsslo,  önis,  f.  [manumitto]  bie  greilaf: 
Jung  eine#  Sllaocn.  — m&nümltto,  3.  [manus 
u.  mittoj  einen  Sflaoett  freilaffen. 
manii-pretiiim  (manlp.),  ii,  n.  ob.  getrennt  manus 
pretium  MrbeitSlobn;  tp.  Sohn,  (Entgelt 
eversae  civitatis. 

manus,  us,  f.  1)  bie  $)anb  dextra,  sinistra; 
est  ad  haue  manum  (Seite)  sacellum  Ter. ; darf 
alcui  alqd  in  mtuium  Ter.;  accipere  alqd  ma- 
nibus;  vas  suniere  in  manus,  tenere  in  mann, 
*-fmanu;  ntanus  tendere  etc.,  porrigere,  ad 
manum  accedere  an  jmb.  hcranfommen  jfep. 
o.  Xierat  — au#  ber&anb  freffen;  *uncae  Jtlaucn; 
in  manus  venire  ju  Rauben  lommat,  quicamqae 
calamus  in  m.  meas  venerit;  in  M.  Aemili  prac- 
toris  m.  venerant  (tales  libri);  alqd  alcui  ad 
manus  venit  bietet  fitb  bar  Liv.;  vallnm  manu 
(m.  biofeen  $>änben)  scindere;  mann  (im  SBürfet 
fpiel)  bona  patria  laccrare  (infofern  bie  SSütfcI 
mit  bet  §anb  geworfen  werben),  manu  um  mer- 
cede  inopiam  tolerare,  quornm  res  fidesqne  in 
manibus  (=■  mercede  manuum  sitae  ersnt 
Süll.;  SpritfeW.  manus  mamuu  lavat  eine 
tDÖfcfit  bie  an  bete,  manum  de  tabula  bie  §anb  r 
®emölbe  = cä  fei  genua!  3»Sbef.  manu  tenere 
— gewife  wiffen,  manibus  teneri  banbgreifliib, 
augenfifeeinliib  fein;  anber#  B.  Xttbtftwerlfu  im- 
memorata  ferentem  ingeniis  oculisquc  legi  ma- 
nibusque  teneri  Hör.  ep.  1,  19,  84;  äbltlid)  (Hör.) 
exemplaria  Graeca  nocturna  versa t«  manu,  ver- 
sate  diurnä,  *unde  manum  iuventus  metu  deo- 
rum continuit?  woran  bat  fitb  nid)t  tc.  Bergriffeu  t 
»manum  stomachumque  (Sauft  u.  ©alle)  teneto 
halte  in  Sdjtanlen,  abstinere  m.;  in  manibos 
habere  in  ben  ^fittben  haben  ob.  halten, 
Xenophontem  semper  Africanus  bie  Sibriftea 
bc#  X.,  um  fic  ju  lefen,  bageg.  inimicum  meuw 
sic  amplexabantur,  sic  in  manibus  babebant 
(trugen  auf  fcättben,  hielten  jo  wert),  sic  fo- 
vebant,  ut  Cie.  fam.  1,  9,  10;  0.  Ärbeitcn  unter 
ben  fcänben,  untcr  ber  geber,  in  Ärbcit 


mapalia  — marceo. 


487 


paben  quam  (iabulam)  in  manibus  habebat; 
ca  quae  in  manibns  babebam,  abieci;  fo  and) 
cet  alcui  alqd  in  manibus,  septimus  mihi  Ori- 
ginum  über  Oie.  Cat.  m.  §.  28;  anbctS  est  in 
raanibus  oratio,  laudatio  befiubet  fid)  in  un  = 
fern  fjänbeit,  man  fann  icfeit  Cic.  Lael.  §. 
1)6.  Cat.  m.  §.  12;  Naevius  in  manibus  non  est 
Hör.  ep.  2,  1,  68;  in  manibus,  in  manu  (esse) 
aud)  ».  btm,  wag  in  nddjfter  bläfft  ob.  g egtn  = 
märtig  ifi,  $n  ©ebotc  fiept,  wa»  man  er= 
greifen,  beffen  man  fid)  bemächtigen  (ann 
attendere  quae  in  manibaa  sunt  Brut.  b.  Oie. 
fam.  11,  13,  1;  sed  ecce  in  manibus  (est  ba 
haben  mir  fior  uns)  — C.  Gracchus  Oie.  Brut. 
§.  124;  yictoriam  in  manibus  videre;  ut  paene 
uno  tempore  et  ad  silvas  et  in  flumine  etiam 
in  manibus  nostris  hostes  viderentur  (gefeben 
mürben);  alcui  exercitus  in  manu  est;  *m  raa- 
nibus terrae  (sunt)  'fianb,  fianb’.’  Vtrg.  georg. 
2,  45;  tvittdemiae  in  manibus;  occasio,  spes 
est  in  manibns;  ad  (bei,  gut)  manum  esse,  fad 
manum  erat  silva;  fad  manus  posita  est  gloria; 
sub  manum  ob.  manu  in  ber  Sldpe,  föhne 
Stühe,  fogleid);  de  manu  mit  eignet  .fjanb,  fa- 
cere,  and)  *bt.  manu,  m.  parCre  sibi  lctum; 
de  manu  in  manum  tradere  nuJ  ber  eigenen  §. 
in  eine»  anbem  — feljt  forg  faltig;  totum  homi- 
nem  ita  tibi  trado  de  manu,  ut  aiunt,  in  ma- 
num tuam  istam  et  victoria  et  fide  praestan- 
tem  Cic.  fam.  7,  25,  1 ; plenä  m.  alcia  laudes 
in  astra  tollere;  manibus  pedibusque  = mit 
allen  Kräften  Ter.;  per  manus  mit  ben  §änben 
ob.  0.  fjanb  gu  fjanb;  prae  manu  gur  §anb,  in 
®ereitfd)aft,  esBe  Plaut.;  si  panlum  dederis  prae 
m.  »or  bit  §anb,  gum  Slnfang  bet  SBirtfepaft 
Ter.;  inter  manus  etc.  f.  inter  1);  m.  aequis 
diriraere  pugnam,  aequä  m.  diacedere,  fabs- 
cedere  nad)  uncntjdjiebcnem  Kampfe;  manus  daro 
f.  do  2)  t);  tollere  manus  f.  tollo  1);  manus 
apponere  ad  os  ale  tdufforbenmg  gum  Schweigen 
Carl.  b.  Ote.  fam.  8,  1;  alcis  rei  causä  ne  uia- 
nurn  quidem  vertere  — ftd)  nicht  bie  minbeftc 
©lupe  um  ctro.  geben;  neque  semper  meä  m. 
:cigenhänbige.  literas;  manu  venerori  burch 
fiuhfjnnb,  inbctu  man  feine  §anb  lügt  n.  biefen 
fiufi  einem  anbern  guwirft;  ad  manum  (nach  ber 
©eftifnlation)  cantari  histrionibus  coeptum  Liv. 
7,  2,  10;  fseryus  a manu  etc.  f.  2.  a I)  8);  *nil 
Claudia«  non  perheient  m.  (Ärmo ; in  manibus 
Mars  ipse  b.  p-  *b*  habt  ben  9t  felbfi  in  euren 
Sinnen,  jeßt  hängt  ber  Srfolg  beä  Kampfes  gang 
o.  eurer  Zapferleit  ab  Vera.  den.  10,  289;  ne 
usu  raanuque  (-  - cum  manibus  utendum,  facto 
opus  esset)  reliquorum  opinionem  fallerent 
Gies.  b.  c.  3,  86,  6. 

Jinbbef.  a)  bewaffnete  $aub,  petiönlicpc 
Za  pf  et  lei  t,£anbgemengc,Zpätlid)  lei  t,bap. 
manu  (perföntidi)  fortis,  promptus,  manu  prior, 
•manu  etemere  alqm,  • manu  vincere,  manu 
capere  urbes  Sali,  *manum  ferre  in  proelia 
fechten,  manu  consulere  militibus,  manu  salutera 
qnaerere,  mann  vindicare  mit  Gewalt  einfebreü 
ten;  ad,  in  manus  venire;  ad  manum  accedere 
banbgentrin  werben,  manum  conserere,  conferre; 
•committere  manum  Teuoris  hanbgemein  werben 
mit  ic.;  pervenitur  ad  manus;  pugua,  res  ve- 
nerat, vunit  ad  manus;  pugna  iam  in  m.,  iam 
ad  gladios  venerat;  (Curl.)  ira  venit  ad  manus 
D.  Streit  fam  ei  gu  Schlägen  Gurt.;  rem  ad 


mucrones  ac  manus  adducore  Tac.;  proelium 
in  manibus  facore  im  fjanbgentenge  lämpfen; 
manibus  temperaro  fid)  bet  Xt)ä tlicfjfeitcn  ent-- 
halten;  uon  manu  neque  vi;  inferre,  inicere 
alcui  in.;  finfestas  admovere  m.  corpori  fclbft 
feinen  Körper  nicht  fd)onen;  manus  alcui,  alcui 
rei  afferre,  fm.  alcui  intentare;  vectigalibus 
adhibere  manus;  *pl.  äBerfe  ber  $änbe, 
tapfere  Zhaten  fortunas  virum  moresque  ma- 
nusque.  b ) £>ä  »bearbeit,  Ranft  oppidum  na- 
tura loci  et  manu  munitum;  urbs  manu  muni- 
tissima;  fmunimenta  manu  ponere  burd;  Runft 
anlegen;  manu  satu  btttch  SJlcnfdjenhanb ; manu 
qnaerere;  aqua  pluvia  manu  (aufgefangen,  fo  bah 
ei  in  be4  Sßadjbarb  ©riuibftüd  fließt)  nocens  Cie. 
top.  §.  39;  nisi  m.  et  ars  accessisset;  extrema 
m.  non  occessit  eius  operibus;  fsumma  in.  in 
excolendis  operibus;  *summam  abesse  manum; 
*imposita  est  factae  m.  ultima  classi;  *extre- 
mam  m,  bello  Saturnia  imposuit;  f manus  operi 
admovere;  *pl.  S unftarbeiten  artificum;  sive 
ebore  exactae  seu  magis  aere;  *überh-  0.  ttjd-- 
tiger  Zeilnahme  an  etm.  manu  posuissem 
Pergama;  auch  bie  fjanbfehrift,  in  ben  hüben; 
ben  Ränften  btt  Stil  redii  ad  meam  m.;  Alexi- 
dis  manum  amabam;  ber  Surf  im  ffiürfelfpiele, 
qaas  m.  (®cwinn  im  Sürfelfpiel)  remisi  cuique 
August  b.  Suet.  Aug.  71.  c)  SJlaept,  fflewalt, 
Stärle  pol  istud  tibi  et  ero  tuo  est  in  manu, 
est  atque  non  est  mihi  in  m.  Megaronides 
Plaut.;  mutier  viro  in  manum  convenit;  tibi 
in  manu  est  ne  fiat,  auch  m.  ut  ne,  non  est 
mihi  in  m.  quin  Plaut.;  noB  uti  per  otium  tuti 
simus,  in  m.  vostra  est  Sali;  neque  mihi  in 
m.  fuit,  lugurtha  qualis  foret  Sali;  hacc  non 
sunt  in  m.  nostra;  ad  dimicandum  m.  habere 
expeditam (freie)  N ep.;  alqd,  hostem,  Pompeinm 
e manibus  dimittere;  alqm  manu  mittere;  fvic- 
toriam  e manibus,  falqm  ex  manibus  impiorum 
eripere;  fad  manus  alcis  confugere  fleh  jmbttt. 
in  bit  Srncc  werfen. 

2)  tp.  a)  ber  SRüffcl  beb  (Elefanten.  b)  m.  ferrea 
(Interpolen.  c)  Sdjar,  §aufe,  JRotte,  öanbe 
coninratorum ; purpuratorum  et  satellitum ; 
♦cuncta  m.  (lienetfcpaft)  festinat;  ’bicorpor  ber 
Kentauren;  *?(rbeitcr  gum  Schiffsbau;  inbbef. 
bewaffnete  Schar,®  ot»3,9Rannfebaftmagnfl, 
parva,  firma;  cum  deloctäm.;  militum  manum 
cogere,  conducere,  colligere,  compara  re ; m.  facta, 
niapälia  (auch  mag.),  ium,  «.  [punifepeä  SBort] 
©araden,  Jütten,  Ülomabcugelte. 
mappa,  ao,  f.  fpunifcf>eS  fflortl  Zudj,  Stüd 
8eug  gu  »erfd)tebenem  ©ebrauepe,  bef.  a)  bie 
Seruiette,  welche  bie  Säfte  aud)  wohl  mitbradp 
ten,  überp.  lud)  gum  Slbwifchen  Hör.  b ) +Zucp, 
mit  welchem  im  Gircuä  ba«  „»(eidieu  gut  Slbfapri 
gegeben  warb,  Signaltuch,  glagge. 
Märacandu,  örum,  n.  jjauptftabt  0.  Sogbiaua, 
j.  Samatlanb  Curt. 

Märiithon , önis,  m.  Sieden  au  ber  Cftlüftc  D. 
ättila.  Za».  MäräthonluK,  adj. 

Marathon,  i,  f.  Stabt  in  ©pönteien  Curt.  Zao. 
Märst  henus,  adj. 

Marcellus  f.  Claudius  6).  Za».  Marrellia  (ob. 
-fa),  örum,  u.  geft  gu  Upren  bee  fKarceHu«; 
fMarcelliinns,  adj. 

marceo, 2.  mell  fein,  bat),  f d) I a f f , matt, 

leaftloö,  träge  fein  luxuria  Liv.,  pavore 
Curt.;  *tua  otia  per  inertes  somnos;  marcente 


488 


marcesco  — Mars. 


adhac  stomacho  pridiani  cibi  onere  Suet. ; »mar- 
cens  potor  btt  btit  Sippe  tit  uerloten  pat ; fpax. 

©an.  a)  murcesco, 3.  weif  werben,  baß. 

tp.  matt,  Iraftloä,  träge  werben 

desidiii,  otio  Liv.,  *rino.  b)  marcTdus,  adj. 

1)  ‘weit  lilia.  2)  ff».  (aff,  matt,  ent= 
nerdt  somno  aut  libidinosis  vigiliis, 

Marclus,  1)  ber  röm  König  Ancus  M.  2)  Quiu- 
tus  M.  Philippus,  Ronful  im  3-  'S®  u.  164  n.  Slpc., 
nadjbem  er  ben  Krieg  gegen  ©erfcu«  o.  ©lace= 
bottien  geführt  fjatte.  3)  Lucius  M,  Philippus,  be= 
lannt  alä  ©ebner.  4)  Lucius  M.,  röm.  Siitter, 
ber  nach  bem  lobe  ber  Säpionen  baä  Kommanbo 
beä  fteercä  in  Spanten  übernahm  6)  jwei  ©rü= 
ber  M.  alä  SBeiäfaget  ber  röm.  Sorjeit  genannt; 
adj.  Marcius,  saltus  (in  Sigurien,  0.  ber  Siie= 
bcrlaae,  bie  ber  Roniul  Q.  M.  bafclbfi  erlitt); 
baD.  MarclSnus,  adj  foedus  (0.  Lucius  M.  mit 
ben  ßimnobnern  o.  ßabij  gefchloffen) ; carmina 
beä  SBeiäfagerä  M. 

Marcodürum,  i,  n.  gleden  ber  Ubier  im  roeftt. 
Oermanien,  j.  ©üten  Tac.  hist.  4,  28. 
Marrömäni  (fpöter  -manni),  örum,  m.  mötbtiger 
©olläftamm  in  Oermanicn,  eift  am  S8f|tin,  nacft= 
her  in  ©Öhmen  u.  Blähten.  ©an.  -mumücus, 
adj.  Eutr.  f pifc^cn  ©leere. 

Mardi,  örum,  m.  räuberi(dje  ©ölferfcftaft  am  taä= 
märe , is,  ».  1)  baä  ©leer,  mari  jur  See,  bcj. 
häufig  terrft  marique  ju  SBaffer  u.  }u  Sanbe, 
feit.  (Sali.  Cat.  63,  2)  man  atque  terrft;  et  mari 
et  terra  Nep.;  m.  terrftque,  tellure  marique 
Hör.;  nostrum  baä  mittetlönbijd)c;  superum, 
Hadriaticuni  baä  f)abriatiitf)c  u.  ioniiebe;  inferum 
baä  ettuälifcfte;  »tu.  quod  supra  quodque  alluit 
infra;  magnum  f.  magnus  1)  o);  OceanuB  etc. 
f.  Occanus;  auch  »,  einem  ieil  beä  Bleereä 
non  longe  a mari,  quo  Rhenus  influit  Cars.  b. 
G.  4,  1,  1;  ad  id  m.  quod  adiacet  ad  ostium 
Hhodani  Caes.  b.  c.  2,  1,  2;  alä  SBaffermaffe 
Verg.  Aen.  10,  377;  ingredi  m.,  m.  transire; 
*e  mari  natus  ob.  *m.  te  genuit  t).  einem  £)art= 
btrjigen;  o m.  et  terra  alä  Scftmcrjenäruf  Hör. 
epod.  17,  SO;  Spridjro.  f.  mqns;  (Ov.)  fundere 
aquas  in  mare  etw.  ganj  Überflüf(igtä  thun; 
omnia  Tel  medium  fiant  in.  jum  Sluäbrud  ber 
gtöftten  ©leicbgültigleit  gegen  bie  Seit  Verg. 

2)  »Bleerroajjet  Chium  (vinum)  maris  expera 
f.  eipers. 

Märeötts,  Ydis,  adj.  jum  mareotifeften  See 
(in  Unteräggptcn)  gehörig,  mareotijeft  vites 
Verg.;  palus  See  Oitrt. ; -ticiim  sc.  vinum  Hör. 
margarita,  ae,  f.  [papyajftjjs]  u.  (Tac.)  -tum, 
i,  «.  ©etle.  [Blargiana  Ourt. 

MargiAno,  urbs,  Stabt  in  ber  afiat.  Hanbjdjaft 
marglno,  1.  (margo]  mit  einem  SHanbe  oer  = 
(eben,  einfaffen  viam  Liv.  — margo,  Tnis, 
m.  u.  /.  Sianb,  Saum  scuti,  »fontis,  »fripae; 
vinearum  finis  imusque  quasi  m.;  autf)  bie 
Orenje  »imperii. 

Marien,  ae,  f.  eine  Slpmphe  in  ber  Oegenb  ». 
©linttrrnä  u.  neben  bem  glufje  Üiriä,  wo  ibr  ein 
(Sidjenbain  geweiht  war  Verg.;  lucus  Maricae 
Liv.;  aueft  ber  nach  ißt  benannte  See  Hör. 
märlnus,  adj.  [mare]  im  ©leer  befinblicft  ob. 
Dom  ©leere  tommenb,  ©leer*  umores,  »The- 
tis, »Venus  bem  ©leer  entfliegen , »echinus,  *fu- 
lica,  »testa,  »ros  ©oämarin,  »fremitus. 
märita  f.  maritus  B).  — märiUUs,  e,  adj.  [ma- 
ritus]  jur  ©fte  gehörig,  6b*-'  ‘»estis. 


uiäritTmus,  adj.  [mare]  1)  jum  ©leere  ge-- 
börig,  am  ©leere,  an  ber  Rfifte  befittblitb, 
See  = , Rüften  = , navis,  cursus,  aestus,  officium 
Secbienfl,  custodia  beä  Sleereä,  res  (pj.),  im- 
perium  baä  Kommanbo  jur  See,  bellum  See» 
Irieg,  bef.  ber  Krieg  gegen  bie  ifnurifdjen  Set-- 
räuber,  praedo  Seeräuber,  civitas,  ora,  portus, 
oppidum,  homines;  (Eutr.)  tempestas;  sahst,  «. 
pl.  bie  Oegenbett  am  ©leere,  Rüftengegenben; 
tm.  pl.  2)  bilbl.  oeränberlitb  rnorcs  IHaut. 
mürito,  1.  [maritus]  1)  focrmäblen.  2)  tp. 
einen  ©aum  mit  einer  SHebe  oerbinben  »populo- 
vitium  propagine.  — m&ritas  [mas]  1)  adj.  a) 
jur  ®b'  flcbiitg«  ebelitb,  ®b*-'<  dornus  in 
welchem  ®beleute  wohnten  Liv.,  »foedus,  »Venus 
eheliche  Hiebe,  »caedes  beä  eigenen  Oatten,  »lex, 
•torus,  »iuTenis  »ermäblt;  »fratre  marita  soror; 
0.  ©öumen  angebunben  »tulmus  [ogl.  marito 
2)].  2)  mbst.  A)  maritus,  i,  m.  a)  ©bemann 
requires  tu  ut  m.  sis  quam  optimae,  baec  ut 
quam  optimo  viro  nupta  sit,  frecens,  novus 
Plaut.;  »turpis  coniuge  barbara  eigtl.  bureb  X-, 
wir  'beä  ©arbarenweibeä  fcbmacbooDer  ®bemann’ 
Hör.;  ».  Mieten  »pecori  dixere  maritum,  »olens 
o.  giegenboef.  b)  »Cräntigam,  freier,  Oe- 
liebtet.  B)  »marita,  ae,  f.  ©pefrau  Hör..  Oe. 
Marius,  l)  Oaius  M.,  ©efieger  beä  SdUttrUK1  “■ 
ber  ttimbern,  Oegner  beä  SuDa  u.  fflnführer  btt 
Solfäpartei;  2)  M.  Marius  Gratidianus,  Sboptie 
fopn  eineä  ©ruberä  beä  notigen.  S>ao.  Mirius 
(lex)  u.  Märiänus,  adj.  3)  jonft  unbefannte  ©er 
jon  b.  Hör.  [Mfrita  gebürtig 

»Marmärldes,  ao,  m.  auä  ©latmarifa  in 
mannor,  öris,  n.  I udouapo,- 1 1)  ©larmor; 

»Runftwerf  auä  ©larmor,  Statuen,  ®enfmä; 
let  m,  vetus  aeraque  et  artes;  incisa  notis;  m. 
suo  ascribere  Praxitelen.  2)  »bie  glatte  glän 
jenbe  ©leereäfläcbe.  ©an.  marmöreus,  adj. 

1)  auä  ©larmor,  marmorn  signum,  solum, 
»alqm  m.  I. teere,  »ponere  alä  Statue  auä  Slür- 
mor.  2)  »marmorglatt  ob.  =weifi  cerrä, 
palma,  pes,  Paros  (wegen  beä  weiften  ©latmotäi, 
gelu  Siä,  aequor. 

Maro,  önis,  m.  röm.  (jamihenname ; f.  Vergilius. 
MarbbSduns,  i,  m.  Inacb  Orimm  '©leripotä’,  alfo 
©leerbote,  nach  ©lüHenbofj  = mahrapato  'ja 
©{erbe  lämpfenb’]  König  ber  Sueben,  Oegner  btä 
Ärminiuä  Tac. 

Maronen  ob.  -ia,  ae,  f.  1)  Stabt  in  Unteritalien 

2)  Stabt  in  Xfjiacien.  ©an.  a)  subst.  MIröni- 
tue,  ürarn,  m.  b)  Märöneus,  adj.  »M.  victus 
Baccho  (SB ein). 

MarpessYus,  ad),  a)  auä  ©larpeffuä,  einem 
Steden  in©brhgien,  marpeffifefi  Tib.  b)  [auch 
Marpes.]  jum  ©larpeffuä  (einem  Berg  auf 
©aroä)  gehörig,  marpeffifch  Verg. 
Marrücini,  örum,  m.  ©ölfcrfchaft  an  ber  ößL 
Küftc  n.  ©littclitalien.  ©ao.  -cinus,  adj. 
Marrüvlus,  adj.  ju  ©1  arruoium  (ber  alten  $a«pt- 
ftabt  ber  ©larfer)  gehörig,  martunifeft,  gen* 
bie  Slatfer  Verg. 

Mars  (alt  u.  poct.  auch  Mivors),  tis,  m.  Sohn 
beä  3ufitcr  >*■  her  3uno , ©ater  beä  ©omuliiä  n. 
alä  folcherStammoater  u.  ©ationalgntt  berSiömcr, 
©ott  beä  Rriegcä;  meton.  a)  Krieg,  Kampf, 
Schlacfttgctümmel  »acccndere  M.  cantu,  *in- 
vadere  M.  beginnen,  »arva  M.  nostro  (=  bello 
a nobis  illato)  populata,  »cruentus,  »Hecto- 
reus  mit  tc.  bem  $>. , »suo  M.  cadunt  im  Kampfe 


Martialis  — materia. 


489 


mit  ttnanbrr,  ‘feminco  M.  c adere,  ‘apertu» 
Selbfcpladit,  ‘parentalis  ju  @prcn  be«  toten  ®r= 

ret«;  fquantum  in  nobis  animi  eit,  alieno 
(in  bem  Kampf  mit  einem  anbern  Bolle)  ex- 
periuntur.  Bap.  suo  (nostro,  vestro)  auf  eigene 
gauft;  auep  bte  Äampfeäart  equitem  suo  ajie- 
noque  M.  pugnaro  auf  bie  if)m  eigene  u.  auf 
frembe  Slrt  (al«  gufjgänget).  b)  bet  ?(u«gang 
be«  Kampfe*,  ba«  fttiegiglüd  anceps,  com- 
munis belli;  auef)  (im  ®gf.)  in  illa  calamitate 
non  M.  fuisse  communem,  seil  Venerem;  M. 
incerto  varia  victoria  pugnatum  eat ; aequo, 
aeqnato  M.  pugnare,  fdiscedere;  bag.  0.  gleis 
eper  Sage  Sämpfenber  paratos  prope  aequo 
M.  ad  dimicandum  Cats.  b.  O.  7,  19,  3;  de 
regno  aequo  M.  contenderet  C Hirt.  4,  1,  8; 
exercitus  pari  M.  pugnabant  6,  1,  7;  tquod 
proelium  cum  diutius  pari  M.  iniretur.  e) 
‘Xapferleit  si  quid  patrii  M.  habos;  cedent 
M Dorica  castra  meo.  d)  bet  planet  SKar« 
stella  Martis. 

3)au.  1)  MartUlls,  e,  adj.  a)  jum  Btatä  ge= 
porig,  mattialifd)  flatnen;  pl.  bl.  Martiales; 
ludi  ju  gpren  be«  M.  ültor  Suet.;  *lupi  bem 
SK-  heilig,  b)  jut  ©iartifc^cn  Segion  ae  = 
p 6tig  milites.  c)  al«  nom.  pr.  Valerius  M., 
töm.  Siebtet  unter  ben  Saifcrn  Somitian,  Kertm 
u.  Irajan.  2)  ‘MnrtTcöla,  ae,  m.  [Mora  u.  colo] 
Betcptet  be«  SWati.  3)  ‘MartTgena,  ae, 
cf/mm.  [Mars  u.  gigno]  o.  SKar«  erjeugt, 
Sopn  bc«  SRar«.  4)  Martins,  adj.  jum Sffiar« 
gehörig,  bem  SRarä  heilig,  oon  SRar«  per» 
rüprenb  campus,  Kalendae,  Nonae,  Klus  bc« 
SKdtj  (»eil  bet  SRonat  SDlän  bem  SKar«  geheiligt 
UXK),  lupus,  gens,  xiri;  ‘proles  SRomulu«  U. 
SRemu«;  pueri  Just.  43,  2,  7.  ‘certamen,  ‘bellum, 
♦gramme  auf  bem  SMatSfelbe,  ‘Borna  •=  u.  SRo= 
mulu«  erbaut;  ‘Maroi-tius,  Homulus  al«  Sohn 
bc«  SMüt«,  Mavortius  SDlelcagct;  proles  bie  Xpe= 
bauet,  »eil  fte  au«  ben  8öbne"  bet  bem  Klar« 
heiligen  Schlange  entftanben;  moonia  =■  Kom, 
tellus  =-  Xpracien,  “eil  9Kat«  bott  befonbet« 
oerehtt  »atb.  $iero.  i Martius)  a)  ‘friegerifep 
ob.  jum  Kriege  gehörig,  Krieg*  = Penthe- 
silea, vulnera,  aens  rauci  canor,  Haemon.  b) 
»um  SRar«  (als  Sßlanet)  gehörig. 

Maral,  örum,  nt.  1)  Böllcrfcpaft  in  Siittelitalien, 
im  Bunbe«genoffenIticge  Seinbc  bet  Körner,  be= 
lannt  al«  Räuberet  u.  SeplangcnPcfcpwörcr;  sing. 
Marsns,  i.  m.  ein  Sülatfct  (al«  abergläubifcpet 
Sluguri;  al«  Beiname,  Domitius  M.,  ein  Xidjter 
Oe,  Suet.  Bao.  -81008  u.  *8U8,  adj.  bellum, 
‘duellum  bet  BunbeSgenoffenltieg.  2)  Söller- 
f«haft  im  norbweftl.  ©ermanien  Jac. 
marsüpium  (marsupp.),  ii,  n.  [pueavntov]  ©elb< 
bcutel,  Börfe. 

Marsjas  (Harsya',  ae,  m.  11  ein  ppttjgifdjer  Sa= 
tqi,  bet  in  einem  mufilalifchen  SBcttftreit  mit 
Slpotl  n.  bemfelben  befiegt  u.  gefdjunben  »atb. 
©eine  Statue  flanb  auf  bem  3orum  in  bet  Kühe 
bet  Sioftra,  u.  bei  berjelben  »utben  namentlich 
©elbgcfcpäfte  abgemaept  Hör.  tat.  1,  6,  20.  2) 
ginh  in  Sßprpgien.  I»  3)  *)• 

MartUlis,  MartTcöla,  -gena,  Martins  f.  Mars 
MaruH,  i,  m.  glufi  in  Sldpren,  j.  SRarcp  Tat. 
mäs,  märis,  m.  1)  männlich  “ männlichen  ®e< 
fcpleepte«,  auch  subst.  bet  SJlan n (in  rein  pppfijeper 
Bejiepungl,  ba«  SKänncpen  homines,  m.  dii  et 
feminae;  bestiae  aliae  m.,  aliae  feminae;  fein 


mönnlicpe«  Kinb,  ein  Sopn  marom  eniti; 
ritellus  ein  Sibottcr,  ba«  ein  Sfänncpen  im  Keime 
umfepliept  Hör.;  auch  *»■  ®flanjen  m.  oleao. 
2)  ‘männlicptn  Gpatafter«,  mannhaft, 
Iräfttg  Curii  et  Camilli,  animi.  Xab.  a) 
mascfilinus , adj • ‘männlich,  männlichen 
©efd)ted|tei,  membra  @efd)lecht«teile  Phatdr. 
b)  mascfilus,  adj.  1)  ‘männlicp,  mänttlicpen 
©efehlecpte«  genus;  subst.  m.  (Plaut.,  Idv.) 
ein  SDlänncpen.  2)  tp.  mänttlitp,  eine«  SRan-- 
ne«  würbig,  mutig,  Iräftig  ‘proles;  ‘Sappbo 
in  ®ejug  auf  biepterifepe  Befähigung  u Sc- 
geiftetung. 

Masg&ba,  ae,  m.  a)  Sohn  bc*  König«  Siafiniffa 
Jav.  b)  ein  Siebling  be«  MuguftuS  Suet, 
Maslnlssa  (Maas.)  ae,  m.  König  B.  Kumibien, 
©rogbatet  be«  ^uguttpa,  mit  Korn  gegen  ftar= 
tpago  oetbünbet. 

muss»,  ae,  f.  Xeig,  Klumpen,  9Kaffe  »picis, 
‘lactis  coacti;  ‘b.  SKctallcn,  in«bef.  ohne  Beifap, 
*0.  Gpao«.  [fepen  See. 

Massigctae,  ärum,  m.  fct|tpif(peä  Soll  am  fafpi= 
MassTcus,  i,  m.  Berg  ä»ifd)en  llatium  u.  Äampa= 
nien,  betüpmt  »egen  feine«  Seine«.  Dav.  ‘Mnsst- 
cus,  adj.  vinum , subst.  Mnssicnm  maffifepet 
SBein;  ‘Masslca,  örum  (um,  Verg.  Aen.  6,  60), 
n ©egettb  um  ben  SRaffieu«. 

MassTlla,  ae,  f.  alte  u.  berühmte  Stabt  in  Gallia 
Narbonensis,  j.  Slatfeille.  ®ao.  MassTllen* 
sis,  adj.  Plaut.;  subst.  -llenscg,  ium,  m. 
MassTnissa  f.  Masinissa. 

MassiTn,  ae,  m.  a ) Keffe  be«  Slafiniffa  ii».  b) 
Snlel  bc«  Siafiniffa  Sali. 

Mussjli , örum,  m.  Böllerfipaft  in  Korbafrifa. 
®ao.  Massjlu»,  adj.  afrilanifcp  Verg. 
mastigla,  ae,  rn.  [paanyiaf]  Scplinget,  ®al= 
genftrid,  Stputle  Cum. 
mastrüca,  ae,  f.  [fatbinifepe«  SBort]  Stpafpelj, 
(Plaut.)  al«  Scpimpftoott.  ®ao.  mastrücütus, 
adj.  einen  Stpafpelj  tragenb  Cie. 
m&Ura,  ae,  Cats.,  niätäris,  f.  Lin.  fleltifcpe« 
SBort]  eine  Strt  Sanje,  SBurffpiefe  ber  ©alliet. 
nmtellio,  önis,  m.  [dem.  B.  matula]  'JJacpts 
gefepitr. 

müter,  tris,  f.  1)  SJiutter  mater  familias  ob. 
-iae  f.  familia  1)  6);  St  nt  m c Plaut.  3n«bef.  a ) 
als  Sprcntitel,  bef.  B.  ©öttinnen,  m.  magna  u. 
*bl.  m.  (Gpbelel,  Matuta,  Terra,  ‘Vesta,  ‘florum 
giota,  ‘amorum  Senu«;  ‘fpöttifcp  in  bet  än= 
tebe,  o.  m.  gute  Sitte ; ‘matres  (=  matronae) 
Iliae  6)  *o.  Tieren  centum  cum  matribus  agnos; 
pavida  be«  tpirfepe«,  fulva  be«  liöroen,  equorum 
Stute,  c)  *fB.  Bflanjen  SJiutt etftamm  d)  B. 
Sänbcrn  SRutter  haec  terra,  quam  m appella- 
mut;  ‘SKuttcrftabt  llrixia  Veronae  m.  2)  tp. 
Utpebetin,  Schöpferin,  Quelle,  Utfprung, 

m , ul  ita  dicam,  rerum  omnium  natura;  luxu- 
riös est  m.  avaritiae;  m.  bonarum  artium  est 
aapientia;  iueti  prope  et  aequi  Hör.  S)nB.  dem. 
mätercüla,  ae,  f. 

materia,  ae,  f.  u.  -les,  ei,  f.  [mater]  l)äBateiie, 
Stoff,  »orau«  et»,  gemacht  ift  ob.  unterhalten 
»itb,  rerum  ©runbftojf;  ‘Brennftoff,  8un  = 
ber;  ferri  ©ifener^  Just.;  ’SDlaterial  im  fflgf. 
bet  Slrbeit  matenam  superabat  opus;  Stau 
matetialien  aller  Vit t delata  m.  omnis  infra 
Veliam;  B.  SKauetlalt  Just.;  pl.  deum  imagines 
mortalibus  m.  in  species  hominnm  eftingere 
Tae.\  bef.  baä^olj  feiner  Slupbarteit  naep,  Bau;, 


490 


materiarius  — maturus. 


'Jlupholj  (auch  Steine,  <Sd>utt)  materiam  cae- 
derc;  navalis,  arida;  oinnis  m.  et  culta  et  ail- 
vestris;  directa  bcr  Siänge  nnd)  aufgelegte  Bat: 
!en,  bipedalis;  praeusta  et  praeaouta;  (Tac.) 
pabuli,  lignorum  (Brcimbciljf«),  materiae  agge- 
etn»;  aud)  *Scbcn«mittet,  Sorräte.  2)  tp. 
a)  bet  ©egenftanb  griffiger  lt)ätigfett,  Stoff, 
SRaterie,  Btaterialicn  ju  et».  artis,  sermo- 
num,  ad  iocandnm;  divinutioni  aliqna  m.  danda 
est,  in  qua  vereari  poasit,  ut  etc.;  in  sin^ulis 
rebua  eiusmodi  materies  est;  creacit  mihi  m. 
bcr  Stoff  wäcfift  mir  unter  bett  $änben;  *«umite 
m.  vestris  qui  acribitia  aequaui  viribus;  f3n  = 
halt  einer  Schrift  m.  ex  titalo  cognosces;  *8or= 
rat  an  etto.  ficti.  b)  Duette,  Urfache,  8et= 
anlaffung  0.  et».  aeditionis;  materiea  omnium 
malorum;  *auruin,  summi  m.  mali;  hostis  quid 
eat  aliud  quam  perpetua  m.  virtutis  gloriaeqne 
veatrae?  m.  dare,  praebere  invidiae,  crimini- 
bua;  fdetrahere  m.  Beeten;  fm.  belli  alere; 
•pro  materia  bet  ©adie  gemäj.  c)  Befähigung 
u etto.,  latent,  Dfaturrlt  materiea  atque  in- 
olea  Catonis  in  alqo  eat  bai  fleug  ju  tc.;  quae 
m.  esset  in  animia  humania  Gic.\  ingentia  de- 
coria  Iav.  ; 'non  aum  m.  digna  perire  tuä  (burrf) 
beiit  IRaturelt b 3)a».  X)  mätcrUrina,  ii,  m.  (sc. 
negotiator)  ijoljbänbter  Plaut.  B)  mfttbrlÄ- 
tu»,  adj.  mit  Bauhotj  »erfeljen,  aedes  male 
m.  baufällig  Oie.  off.  8 §.  54. 
materies  f.  materia.  — mftterlor,  dtp.  1.  [ma- 
teria] §olj  fällen,  holen  Oats. 
mäternus,  adj.  [mater]  jur  SRutter  gehörig, 
oon  mütterlicher  ©eite,  mütterlich,  Btut  = 
tcr:  animua  Ter.,  nomen,  paternua  maternus- 
que  aanguia,  genua,  avua,  patria  o.  ber  ®tutter= 
feite,  f memoria  an  bic  SDtutter,  *arma  o.  bet 
Stutter  (Scnu«)  gegeben,  'ares,  *myrtus  ber  Be= 
UU«  heilig;  'Venus  monet  m.  per  aequora  (in 
bent  fie  geboren  mar)  ire;  ’Delus  mo  Sjatona  ben 
«holt  geboren;  *ars  ber  SRutter  be«  Orbheu«,  bet 
Ratliope  =■  ®efang«tunft;  *res  (grbteil);  »Hducia 
formae  ©totj  ber  ffltutter  auf  »c.  — mStertPra, 
ae,  f.  [materj  Schmefter  ber  SJtuttcr,  lante. 
f nmtbemitTcn , ae.  f.  Wftrotogie.  — mäthe- 
niätleiis,  subst.  i,  m.  a)  9)latt)cmatiler  6) 
taftrolog,  ©ternbeuter. 

•Matinus,  adj.  jum  Btatinu«  (Berg  am  gufje 
be«  ©arganu«  in  Wputicnl  gehörig,  matinifch 
apisj  aitus  bie  öfttiche  Rüfte  Apulien«;  cacmnina 
Hör.  [Magon,  Cats. 

Matlaco,  önis,  f.  Stabt  ber  fräbuer  am  Mror,  j. 
ötätlus,  adj.  gamilienbenennuhg ; MitUiius,  adj. 
M&trftlla,  inm,  n.  [mater]  baä  jährlich  am  11.  3uni 
o.  ben  fprauen  in  9tom  jur  ®hIC  bet  mater  Matuta 
gefeierte  Seft  Ov. 

niatrTcida,  ae,  m.  [mater-caedo]  SRuttermör: 
ber.  — nmtrTcldium , ii,  «.  [mater-caedo] 
Btuttermorb  CVc. 

inätrTmüninm,  ii,  n.  [mater]  1)  bie  St)e  (al« 
Staub)  Cimon  habebat  in  matrimonio  sororem 
germanam  suam ; alqam  in  matrimonium  ducere, 
aibi  matrimonio  inngere,  fconiungere,  fadinn- 
gere;  Alias  euaa  Nabidis  filiis  matrimonio  con- 
iungere  Iav.  ; alcis  sororem  secum  matrimonio 
coninngere,  iungere;  (feit.)  teuere  m.  alcis  jmb«. 
®h*frau  fein;  dare  ob.  ccillocare  alqam  in  ma- 
tnmonium,  in  matrimonio  »erheiraten;  filiam 
suam  ei  in  matrimonium  dat,  collocare  virgi- 
nes  in  amplissimarum  fainiliarum  matrimoniis. 


8)  pt.  ghefraue.t  Tac.  ann.  2,  13.  — niitri- 
mus,  adj.  [mater]  bie  Stuttcr  noch  am  Sebeu 
habenb.  — mätrix,  iciB,  f.  [mater]  ber  ®tut= 
terftamm,  ».  Bäumen  Suct.  Äug.  94. 

1 m Strome,  ae,  f.  [mater]  l)‘eine  ehrbare, 
freigeborne,  oornehme  »erheiratete  grau, 
oft  im  ©gf.  ».  meretrix;  auch  Beiname  ber  3OT3 
al«  ©attiu  bc«  3ubiter,  '(perriit,  ©ebieterin’.  2) 
(feltner)  übert).  Spefrau,  ©attin  tyranni ; cnm 
prole  matronisque  nostris  Hör.  Ski»,  mätro- 
nftlia,  e,  adj.  [matrona]  einer  SDiatrone  gt> 
hörig,  jutommenb,  3rauen=,  Watronen; 
decus,  fgravitaa,  fhabitua. 

2.  MStröna,  ae,  f.  Sluh  in  ©aDien,  j.  Marne. 
niAtrublfs,  m.  [mater]  (jpät)  be«  SRutterbru: 
ber«  ©ot|n. 

matte«,  ae,  f.  [parrrii«]  fiederbiffen  Suct. 
Müttiäcun,  adj.  Btattcacum  (Stabt,  bie  in  ber 
'Jtähe  ».  Sieebabcn  aeftanben  haben  foff)  ange 
hörig,  mattiacifch  Tac.;  subst.  Mattiaei, 
örum,  m.  Tac. 

m&tflln,  ae,  f.  (Plaut.)  Sopf,  bef.  Stachttopi: 
al«  Schimpfwort  Iheefcfjet,  Summtopf, 
mätüräte,  adv.  fmaturo]  fchlcunig  Plaut  — 
m&tfirä,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  maturissime, 
feltner  maturrime  [maturus]  jeitig  1)  gut  rech 
ten  3*Ü/  jeitig  m.  facto  opus  est.  2)  »or 
ber  3(<i<  frühjeitig,  halb,  fcpleunig,  früh 
m.  decedero  (fterben),  m.  senem  fieri;  m.,  ma- 
turius  proficisci;  alqo  maturius  venire;  matn- 
riua  (eher)  tempus  me  deserat.  3)  mit  reifem 
Urteil  m.  et  gravitcr  loquebatur  Plin.  cp.  — 
mätüresco,  rui,  — 8.  [maturus]  reif  »erben 
frumentum;  übertr.  partus;  virtus  entioidelt  fid), 
erftarft. 

mStürTtas,  ätia,  f [maturuB]  1)  Steife  frumen- 
torum,  frugum.  8)  »ötligc  ©ntmidelung  in 
förpetlidjer  ob.  geiziger  Bejahung,  Steife,  bei 
bcr  rechte,  gehörige  Seitpuntt  tamquam  in 
arborunr  bacis  terraoque  frugibus  m.  tempestivi; 
aetatia  ad  prudentiam,  aenectutia,  virtutis,  om- 
nium acelerum,  eins  rei  m.  nondum  venit.  m 
(pl.)  temporum  ba*  rechtzeitige  Sintreten  ber  3«b= 
re«jeiten,  fpoenae  ber  balbige,  fchleunige  Sintritt 
mfttüro,  1.  [maturus]  1)  frans,  gerächte  jnr 
Steife  bringen,  jeitigen  maturata  uva,  *an- 
nus  uvas;  quibua  omnia  quae  terra  gignit,  ma- 
turata pubescunt;  übertr.  a)  jur  rechten,  bei 
guter  3'it>  bei  3f'tfn  »errichten  multa, 
forent  quae  mox  caelo  properanda  (ju  übet 
eilen)  sereno  Verg.  georg.  1,  2ftOf.  6)  balb  jur 
ffteife,  Bollenbung,  ©ntmideiung  bringen, 
beförbern,  befthleunigen  alcai  mortem.  *ne- 
cem,  insidias  consuli,  iter,  nuptias,  coepta, 
fmaturare  libri  buiua  editionem  featino,  *ffu- 
gam,  m.  inf.  fich  beeilen  ju  ic.  venire,  ab 
urbe  proticiaci;  aud)  JU  balb,  ju  früh  thun 
aignum  dare  Sali.  2)  intram.  fid)  beeilen, 
eilen,  balb  tommen  legati  maturantea  in 
Africam  veniunt,  maturandum  sibi  esse,  raatc 
rato  opus  est. 

mätürciK,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  (-rissimna,  Tac 
maturrimuB)  1)  reif,  ».  Früchten  poma  m.  et 
cocta,  aeges  farris  m.  mesai,  'frogea.  2)  überfc 
»a«  bic  gehörige  ©nlwidetung  erreicht  hat,  ju 
feiner  Beftimmung  tauglich  ift,  reif,  eotteubet. 
tauglich,  gehörig,  *soles  »oügeitige,  »partus 
jur  ©eburt  reif,  • lunua , *animi  reich  au  Ser 
panb;  bem  SebenBalter  nach  reif,  httanreifenb, 


Matuta  — medicina. 


491 


erroadj jt«,  mannbat  *virgo,  *filia  yiro,  fNero 
anniH,  ‘maturior  annis  bet  ältere,  p rogenies  m. 
militiae,  m.  imperio  (gut  Regierung)  IAv. ; aetas 
vix  m.  tantia  rebua  CVrt.  ; au<f)  bejahrt,  in 
hohem  Älter  ’senex,  *patres,  *aevi,  *animo 
et  aero,  *aetas  männliche«,  ’senecta,  feenturio- 
num  maturi  iam  halb  auägebiente,  seditio  jum 
HusSbrud)  teif,  gloria  auf  feinem  ©öhepunft,  ma- 
turiua  tempus  scribendi,  causa  belli  fdjon  gilb 
tige,  t imperia  reif  gut  Hu«fül)rung,  fmendacia 
in  perniciem  alcia,  fqnibus  erat  missio  m.  be- 
Borftanb;  matarum  videbatur  (e#  festen  an  bet 
8eit)  repeti  patriam  hin.  ; omnia  tn.  aunt  (gleid)= 
fam  gut  ®mte  reif),  victoria,  praeda,  laus.  3) 
frühgeitig,  geittg  hiema,  ‘dies,  ‘reditus,  *ho- 
nores,  *iuorB,  *maturior  via  0.  lobe,  decesaio, 
nt  maturior  veniret  libertas,  robur  aetatia 
qnatn  maturrimum  precari  Tac  ann  13,  66; 
•cum  maturior  (bin  geitiger  ob.  eher  gefommen) 
illo ; aud)  befdjleunigt,  febteunig,  rafd)  vic- 
toria,  iudicium. 

Matuta,  ae,  f.  ÖSöttiu  ber  grüfte,  ber  SDforgenbeOe, 
and)  nmter  M.,  fpäter  mit  bei  Io  u.  Leueothea 
Bcrwedjfelt  — luAtütinus,  adj.  foerW.  nt.  matu- 
rusj  in  ber  TOorgtnfr&bc  gefdjeljenb,  Slot» 

gen»,  grüh»  tempora,  nebula,  *pruina,  *frigus, 
•arena  lierfampf  am  ©oigen  (im  SirtuS);  •pa- 
ter {».  3anuä,  bei  früh  angcrufen  wirb);  »cantus, 
•ales  ber  ©af)n;  *equi  ber  Hutora;  * Aeneas  ee 
matutinus  agebat  War- früb  auf. 

Manrl,  örum,  ro.  bic  Blauten,  Bewohner  ber  an 
ber  Rorbtüfle  B.  Hfrifa  gelegenen  Sanbfcftaft  Mnu- 
retünia  (nicht  Maurit.),  ae,  f j.  geg  u.  Bta» 
roflo.  ®ao.  •+ Maurus,  *-rn«iu«,  adj.  mau» 
rif<b,  aud)  ounifd)  ob.  afrilanifd);  subst.  a ) 
Maurusii,  örum,  m.  bie  SRaitretanier.  b)  Mau- 
rus — i Bacdju«,  ftönig  ber  Stauten  SaU. 

Munsölus,  i,  m.  f.  Artemisia;  baf).  ‘Maasoleus, 
adj.  sepulcrum;  bab-  subst.  Mausoleum,  i,  n. 
überb  ein  prächtige«  ©rabmal  Suet. 

mävOlo,  Mayors,  MAvortiu«  f.  malo,  Mars. 

maxilla,  ae,  f.  [dem.  0.  mala]  ftinnbaden; 
übertr.  populus,  qui  erit  sub  tarn  lentis  m.  un= 
ter  fo  langfam  gerraalnttnbe  gäbne  tommen  Aug. 
b.  Suet.  Tib.  21. 

niaximö  (ältere  gotm  uiaxüme  . adv.  B.  man 
mu»,  mp.  gu  magis  1)  am  meiften,  mcift  ob. 
febr  Biel,  überaus,  befonber«,  Borjjüglicft, 
bef.  gut  Umfcftrtibung  fcblenber  ©uperlariDformen 
ob.  gnr  ftärleren  Bcgcidinung  be«  Superlatiobe» 
griff#,  alqm  m.  colere  Ter.,  m.  cupero,  veile; 
bomines  m.  feri;  m.  rarum  genas  hominum; 
m.  celebratus;  m.  neeessarius ; auch  attributio 
ipse  ille  m.  ludius  ©rgfomßbiant;  vir  non  solum 
eruditissimus,  sed  etiam  civis  e re  publica  m.; 
onftärft  burd)  unu«,  unus  omnium,  multo,  vel, 
omnium  ■=  am  allermeiftcti ; quam  in.;  ut  qui 
m.,  ut  cum  m.,  ut  quisque  m,  — ita  m. ; and) 
im  wefentlid)en  in  hanc  m modum,  hoc  m 
modo  alqm  alloqui,  adhortari;  itineris  m.  modo 
gang  wie  auf  bem  Btarfd);  bei  folg,  negat.  ft  an» 
bitionalfap,  am  (iebfien  Iugurtham  m.  vivum, 
sin  id  parum  procedat,  necatum  sibi  traderent 
SaU. ; m.,  et  m.,  maximeque,  et  quidem  m.  u. 
gtoar  befonber«  = namentlich,  ljauptfädilid); 
cum  m.;  cum  — turn  m.,  tum  vel  m.  2)  ai« 
lebhafte  Bejahung  u.  gufhmmung,  ja  wohl,  ja 
freilid),  febr  gern.  — maxlmöpere,  maxi- 
mal) (ältere  gorm  -umus)  f.  magnopere,  magnus. 


Mazäea,  ae,  f.  f.  Caesarea  1).  [itien  Suet. 
MazSces,  um,  m.  ftiegetifefte«  Sott  in  Btaureta» 
Maz'Ägae,  ärum,  f.  ©tabt  in  gnbien  Ourt. 
mazönömus,  i,  m.  [f«»Jo»dfiof]  ©peifefibüffel 
Hör. 

me&tus,  u«,  i».  [meo]  1)  ba«  ®cljen,  ber  ®ang. 
Sauf  (in  einer  befhmmten  Bahn  ob.  mit  einer 
gewiffen  Megelrnäfeigfcit)  *caeli;  faquila  leni  m. 
(ging)  praevolavit;  ‘spiritus  ba8  Atemholen.  2) 
concr.  ©ea,  Bahn,  Danuvii  Dlüitbutigcn. 
mö-castor  f.  Castor.  _ [Suet. 

fmechSntcns,  i,  tn.  [pijxavjaös]  SUietbaniler 
med,  meddix  [.  ego,  meaix. 

Medfa,  ae  (*äi),  f.  \Mq9iut]  1)  lodjtcr  be*  ttö- 
nigS  ÄeteS  in  ßoldji#  n.  ganberin,  weltbe  bem 
Safon  »um  Befipe  be#  golbenen  BliefeeS  oerbalf 
n mit  ihm  entfloh,  fpäter  aber  B.  ihm  oerftofieu 
warb  Ov.;  M.  Palutina  — Clodia  Oie.  2)  ©tabt 
am  fßontttb  Just.  [hilft  Just,  tl,  1,  7. 

mbdela,  ae,  f.  [medeor]  übertr.  Heilmittel,  Hb» 
müdeor,  — dtp.  2.  1)  heilen  (al*  Hrgt)  morbo; 
fprithto.  cum  capiti  mederi  debeatn,  reduvinm 
curo  id)  Bernadiläjfigt  über  bem  lleinettn  Übel 
bai  größere,  subst.  sing,  fars  medentis  bc8  Htg= 
trt;  (fpdt)  scientia  meuendi  ^eiltunft;  medendae 
valctudini  Suet.  2)  <p.  heilen,  gu  &ilfe  tom  = 
men,  §ilfe  leiflen,  abhclfen,  Borbtuaen 
malo,  incommodi8  omnium,  inopiae,  rei  publi- 
cae  afüictae,  stultis;  m.  acc.  cnpiditates  Ter  ; 
abfol.  *aegre8citque  medendo  b.  i.  baburd)  bah 
jener  ihn  abmabnt;  B.  Sieb  net,  eine  gu  gtofsc 
greiheit,  bic  er  fid)  genommen  h°t,  Btilbern  Oie. 
or.  §.  148. 

Medi,  örum,  m.  bie  Bieber,  Sölferfchaft  in  Hfien ; 
*Serfet,  Batther,  Hffprer;  sing.  Medns, 
•Serfer.  Das.  1)  Media,  ae,  f.  bie  B.  ben  Wc 
betn  bewohnte  Canbf<haft  im  jepigen  Berficn_  2) 
Medien«,  *Medns,  adj  mebifd),  auch  perfif(h 
ob.  ajjttrifd);  suM.  Medien  (»e.  herba)  au# 
SRebicn  flammcnbc  Slceart,  Sngerne  ( Medieago 
sativa  L.). 

medlnatlnn«,  i,  tn.  [medius]  ein  ^auifnetht, 
gu  unbefiimmten  Bernd)tungen  geringerer  Hrt  ge= 
braucht  Hör.  ep.  1,  14,  14. 

Medien  f.  Medi  2). 

•medleäbllis,  e,  adj.  [mcdicor]  heilbar.  — 
medlrümen,  Inis,  ti.  [medico,  meaicor]  ©eil» 
mittel,  Blebifamcnt,  Htgnei,  mit  ©infnpt  auf 
ihre  materielle  ©ubftang;  auch  “)  tSflaP**/ 
©albe  uti  violentis  m.  b)  t®iftmittel,  ®ift. 
c)  *8aubermittel,  «tranf.  — medleümen- 
tum,  i,  n.  fmedicor]  ©eilmittel,  bef.  ©albe, 
Bflafier  salutare,  salubre;  m.  dare,  fsumere, 
tbibere;  m.  dare  alcui  ad  (gegen)  aquarn  inter- 
cutem;  bilbl.  ©eil»,  ©ilfSmtttel  gegen  labo- 
rum,  doloris;  illud  panchrestum  m.  suum  (B. 
Selb);  in  üblem  ©inne  ©iftmittel,  »tranl, 
@ift,  pl.  coquere;  f8aubermittel,  »tränt; 
auch  gärbemittel,  bah-  im  Bilbc,  pl.  fucati  m. 
caudoris  et  ruboris  rote  u.  weifte  ©eftminte  ber 
©orte,  B.  allgutünftlichem  fRebefcftmucf. 

1.  medlcAtu«,  us,  »I  [medico|  8anbermittel 

2.  medlcAtu«  f.  medico  [Oe.  her.  12,  166. 

mödlcina,  ae,  f.  [medicus]  eigtl.  ein  adj.  gut 
©eilung  gehörig,  bah  sc-  ars  (welche#  ©ort 
bisw.  h'näu0riügt  wirb)  ©cilfunji,  Hrgnei» 
funbe  exereere,  (I'haedr.)  facero  tn.,  *t alcui  an 
jmbm.  eine  Jhtt  machen.  2)  sc.  officina  bie  Df» 
ficin  eine«  Hrgtc«  Plaut.  3)  sc.  res  bie  Hrgnei 


492 


medico  — medius. 


(mit  fciitfidjt  auf  ißre  fjcilfraft  u.  auf  eine  fitanf» 
i)cit)  adhibere,  fdare  m.j  bilbl.  ba*  Heilmittel 
gegen  ob.  bcrmittelft  et»,  doloris,  ’furoris,  peri- 
culorum,  m.  petcro  a literi«,  quacrero  alcui  reij 
nulla  unquam  m.  his  tot  incommodis  reperie- 
tur;  exspectare  in.  temporis;  autß  *)8erfcßßne  = 
rungtmittel  figurae. 

medico,  1.  [medicus]  ge»,  nur  im  partic.  perf. 
pass,  mit  et»,  berfeßen,  bermifeßen,  be= 
fprengen,  beließen  *semina,  *medicatae  (ma: 
giftet)  trüge«,  fsapor  (aquae)  mineraliftß«, 
tpotio  Ülrjnei,  fflijtur,  »somnus  buriß  Säfte  ob. 
Sauberei  berurfaeßt,  *ip«ae  (apes)  considunt  me- 
dicatis  (mit  iliäuterfäften  bejprcngten)  sedibu«, 
•occulte  mediean«  mit  Heilfräften  oetfeßenb; 
•färben  capilloB,  lana  medicata  fuco;  t»er= 
giften  boletum.  — medlcor,  dep.  1.  [medicus] 
ben  Slrjt  ntaißeit,  feilen  *alcui,  »falqd;  bilbl. 
Reifen  metum  Plaut.,  in  hac  re  sibi  Tac. 

1.  Medicus  f.  Modi  2). 

2.  medicus  [raedeor],  l)  adj.  ßeilfam,  ßeitenb 
•manu«,  *ars.  2)  subst.  i,  m.  Hrjt. 

medie,  adv.  [medius]  (nadjfl.  u.  fpät)  mittel; 
mäßig.  — medietas,  ätis,  f.  [medius] pl.  SJiitte 
Cie.  de  univ.  §.  20;  Hälfte  ex  (jur)  medietat« 
putr. 

medtninum,  i (gen.  pl.  ge»,  -num),  ti  ob.  (Nep.) 
-US,  i,  m.  [fifdi/inuf]  ein  grieeß.  Steffel  = 6 
töm.  modii. 

mädlöcHs,  e,  adj.  [medius]  0 mittelmäßig, 
mäßig,  entließ,  oft  nur  milbetcr  Stuäbrud  = 
unbebeutenb,  gemößnliiß,  gering,  uner= 
ßeblid)  (in  ®rjug  auf  bic  Qualität)  Bpatium, 
latitudo,  castellum,  familia,  proelium;  (locus) 
aditum  habet  navibus  m.  aiemlicß  guten;  copiae; 
tvir  ein  SJiamt  nieberen  Staubes,  orator,  homi- 
nes,  haud  m.  vir,  *po6ta,  »vitia,  tox  ein  S)littel= 
ton.  ingenium,  eloquentia,  laus,  inalum,  artes, 
amicitia  berer,  bic  jroifdjen  ben  ©ebilbeten  u.  bem 
Ißöbel  fleßen;  non  m.  diligentia,  industria;  *cura 
non  m. ; mediocria  gercre  Unbebcutenbe*  Soli.; 
•o.  bet  Quantität  lacus  m.  aquae.  2)  feinen 
SBüitfcßcn  u Schiebungen  nadj mäßig,  gemäßigt, 
genügfam  rin;  animus  Iugurthue  non  m.  ßo<ß= 
ftrcbenbcr.  $ao.  A)  mediöcrltas,  ätis,  /.  1) 
SJIittelmäßigteit  ingenii.  21  SJlittelflraße, 
SJiaß,  SJiaßßalten  in  einer  Saiße  dicendi,  in 
dicendo;  m.  illam  tenebit,  quae  est  inter  ni- 
mium  et  parum;  auream  m.  diligere  JJor.;  ego 
vero  hac  m.  (gemäßigte  Spaltung)  delector;  pl. 
perturbationum  lt.  bl.  m gemäßigte  ücibenfrtjaf = 
tcti,  officiorum;  (Apollonius)  non  eontemnendum 
edidit  opus  aequali  quaedam  m.  riemlilß  glci<ß= 
förmig  in  ber  mittleren  Schreibart  Quint.  Bi  me- 
dlöcrllär,  adv.  m.  camp.  J)  mittelmäßig, 
mäßig,  nur  in  geringem  fflrabe  corpus  m. 
aegrum,  nemo  m.  doctus;  fo  jiemlid),  leib; 
ließ,  tu.  rersatum  esse  in  alqa  re:  res  m.  uti- 
le« d.  geringerem  Siußen,  SBerte  Hot.  2)  ge= 
laffen,  mit  SJiaß  alqd  non  m.  ferre;  hoc  vei- 
lem mediocrius. 

Mediölänum  u.  (Liv.)  -nlum,  i,  ».  Stabt  in  Dber= 
italien,  j.  SRailaitb.  Sab.  -nensls,  e,  adj. 
Medloinatrlcl,  örum  u.  -ces,  um,  m.  Soll  in 
©aüien  an  ber  SJlofcl,  in  ber  ©egenb  o.  SJicß. 

Mi  llion,  önis,  Stabt  in  Älarnanicn ; subst.  -Onll, 
iörum,  m. 

mcdioxlntus,  adj.  [medius]  ber  mittelfte  uxor, 
di  Plaut 


medltäbundus,  adj.  [meditor]  eifrig  auf  et»,  f in  = 
nenb  bellum  Just. 

+mfidllämenta,  drum,  «.[meditor] Vorübungen 

uiedltAte,  adv.  [meditatus]  überlegt,  mit  ®or  = 
bebaeßt,  tenere  lennen  Plaut.  — medltäUo, 
önis,  f [meditor]  1)  ba«  Senfen,  Sinnen  au) 
et».,  Sßacßbenfen  über  et»,  futuri  mali,  condi- 
cionis  humanae;  bef.  Öorbereitung  ju  et», 
muneris  obeundi.  2)  Vorübung,  Sorftubium 
jeber  Ärt  locus  multa  commentatione  atque  m. 
paratos  atquo  expeditos  habere,  fdicendi,  f pl. 
außergerichtliche  Sieben  (@gf.  iudicia).  — infdl- 
tätus,  adj.  [partic.  b.  meditor]  pass,  überlegt, 
auägebacßt,  ftubiert  dolus  Plaut.,  m.  mihi 
stlnt  omnia  Ter.;  m.  et  cogitatum  scelus:  com- 
■nentationes  forgfältig  ausgearbeitet;  m.  (gefueßt) 
puerilisque  (disputatio);  foratio,  ’rerba,  fratio, 
f Consilium. 

medlterräncus,  adj.  fmedius-terra]  mitten  im 
£anbe,  binnenlänbifcß  (@gf  mantimus)  urbs, 
regio,  loca,  iter,  homines  maxime  m , fcopiae; 
subst.  -a,  örum,  ».  'Binncnlanb  Gallise  Liv. 

meditor,  dep.  1.  1)  über  et»,  naeßbenfen,  et», 
überbenfen,  auf  et»,  (innen,  fieß  oorbe; 
reiten  (wobei  ein  beßimmte«  Siefultat  bejwedt 
»irb)  Beniner  forum,  subsellia,  rostra  curiatn- 
que;  de  adqa  re;  quid  dicerem;  secum,  •ver- 
sus, fugam,  accusationem,  pestem  alcui;  (fett.) 
ad  praedam,  ad  dicendum ; ad  huius  vitae  Stu- 
dium meditati  illi  sunt  (pass.)  labores  tui; 
•arma  ad  Indos,  + in  eum  semina  futuri  exitii, 
•in  proelia.  2)  ®orübungcn,  ®orftubien 
naißcn,  fieß  einüben,  bef.  $u  Sieben  Demosthe- 
nes  perfecit  meditando  ut ; extra  forum;  (Quint.) 
Demosthenes  in  litore  — meditans  etc.;  fmn- 
sam  agrestem  avenä;  + citharoedicam  artem. 

nicdltullliini,  ii,  «.  [medius]  bie  SJiitte  Serv 
Sulp.  b.  Cic.  top.  §.  36. 

medium,  ii,  f.  medius  B).  — mSdins,  A)  adj 
1)  in  ber  SJiitte  befinblitß,  ber  mittlere, 
mittel fte  (rein  lofal;  ngl.  mediocris,  modicus) 
pars  versus;  mundi,  terrae  locus;  * m.  ibat; 
•solio  m.  consedit;  *mediam  «e  locavit:  alqm 
locnm  m.  utriusque  colloquio  deligere  'in  ber 
SJiitte  }»ijcßen  beiben  gelegen’  Caes.-.  quae  regio 
totius  Galliae  m.  habetur;  fm.  inter  se  Spa- 
tium; •medium  caeli  terraeque  per  aüra  ve»-ta 
est;  mitten,  in  ber  SJiitte,  medio  itinere  anf 
ber  SJiitte  bei  SBegS ; in  colle,  foro  medio  mitten 
auf  bem  tc.,  a m.  fronte;  e m.  caede  mitten  au* 
bem  ic.,  per  m.  fine«,  hostes;  m.  arripere  alqm, 
complecti,  amplecti  in  ber  SJiitte,  um  ben  fieib; 
alqm  dividere  m.  mitten  entjmei  ßauen  Hör.; 
m orutionem  alcis  interrumpere  fmb.  mitten 
in  ber  Siebe  untcrbreißen ; *m.  sermonem  ab- 
rumpere  mitten  im  ©efpräißc  abbteißen;  *» 
sermone  b.  i.  oßne  ci^e  Bntroort  ob.  ©ntgegnsng 
abjumarten,  *quos  inter  medios  venit  furor  j»i 
ftßcn  fie  trat  tc.,  *m.  iter  iam  classe  tenere  Stß 
auf  ber  ßoßen  See  beftnben;  acies  SJHtteltrcfie» 
Eentrum.  2)  b.  ber  8eit  m.  (bajwijtßen  Urgente) 
illud  tristissimum  tempus;  unum  quasi  co»pe- 
rendinatus  m.  diem  fuisse;  m.  diebus  in  ten 
8»if  eben  tagen,  m.  tempore  in  ber  3ro'*(b£nsr!: 
injwifcßcn,  mittlerweile  Just.;  •+ medium  esse  tc- 
jwiftßcn  fein,  fallen,  berfließen,  •ferat  m.  dies 
SRittag,  +m.  die,  *sole  gegen  Wittag;  m.  nocte, 
de  m.  nocte  um  SJiittematßt;  bom  Älter  eon- 
stans  aetas,  quae  media  dicitur  baS  männlidK , 


medium  — mel. 


493 


duorum  fratrum  aetatibus  meäiua  interiectus; 
tp.  o)  bie  Witte,  'äJt ittelftrafee  ßaltenb,  jmi* 
ftßen  jroei  ©egcnftünben  in  bet  Witte  ßeßcnb, 
mäßig  inter  pacem  et  bellum  medium  nihil 
interest;  libertatem,  quae  m.  eBt;  *m.  gen.-,  baß. 
and)  o.  Siebnet  u.  bet  Diebe,  est  quidam  intcr- 
iectue  inter  hoB  m.  (roelcßcr  bic  mittlere  Diebe* 
gattung  aittoenbet)  et  quasi  temperatus  etc  ; 
tum  praves  sumus,  aum  subtiles,  tum  medinm 
quiddam  tenemus;  fm.  dicendi  genus;  m.  ob. 
commune  officium,  m.  (communia)  officio,  me- 
diocritates  officiorum  nlä  t.  t.  bet  Stoilet,  bic 
}tBiftßcn  bem  toirflitß  ©Uten  (officium  rectum, 
perfectuml,  beffen  nur  ber  rooßre  Weife  fäßig  iß, 
u.  bem  Stßlctßten  in  bet  Witte  liegen  Cic.  fin.  8 
§.  68.  59.  off.  1 f.  7.  8.  3«  äßniießer  Weife 
nannten  bie  Stoilet  alle  äußeren  ©fiter  im  Set* 
gleitß  jut  rirtus  ob.  eapientia,  oßne  ißnen  ben 
Flamen  bet  bona  ju  geben,  media,  äStayogu.  b) 
leinet  Partei  angeßötenb,  n e u 1 1 a 1 , u n p a 1 1 c i i f (ß , 
einen  Wittelwcg  einjtßlagcnb  m.  et  mode- 
ratum  Consilium,  comilii  via,  decretum,  m. 
quendam  cursum  tenere;  subst.  fm.  quiddam 
teuere,  fmedia  sequi;  oratio,  sententia;  m.  se 
gerere  Liv  ; omnia  in  duas  partes  distracta 
sunt,  res  publica,  quae  m.  fuerat,  dilacerata; 
aueß  uncntftßieben,  äWC'beutig  responsum; 
fm.  ambiguusqne  sermo  c)  mittelmäßig, 
gcrodßnlitß  (etß  Liv.,  Spät.  tt.  $icßt.)  bella, 
gratia;  nihil  m.,  nec  spem  nec  enram,  sed  im- 
mensa  omnia  volventes  animo;  nihil  m.,  aut 
imperium  atqug  honorem,  aut  — mortem  — de- 
nuntiantes.  d)  ju  beibem  geneigt  m.  erat  in 
Anco  ingenium,  et  Numae  et  Romuli  memor  IAv. 
e)  *Bcrmittclnb,  in  gutem  u.  flbelm  Sinne  m. 
paci  sese  offerre;  m.  occurrere  ne  posait  ßötenb 
bajroifcßcn  lommen;  pacis  eras  mediusquo  belli 
Seimittlcr  beä  Kriege#  u.  fjriebenä,  ju  beiben  för- 
betlitß  ob.  ßeljenb,  jum  Stieben  buttß  Jfnmpf  u. 
Stieg  Hör.  carm.  2,  19,  28. 

B)  subst.  medinm,  ii,  n.  t)  bieWitte,  baä  Witt* 
lere,  Wittelfte  m.  diei,  in  medio  aedium,  me- 
dio aedium  Liv.,  *medio  caeli  terraeque;  *vir- 
tus  est  m.  vitiorum  jmiftßen  jroci  Sjttemen; 
•medio  (auf  bet  Witlelfttaße)  tutissimus  ibis; 
■f  medio  noctis;  medium  ferire,  in  medium  Yer- 
gere;  in  medio  adesse;  in  medium  accipere 
alqm  um  ißn  ju  beden,  ju  ftßfißen  ob.  B.  beiben 
Seiten  anjugrcifen  Liv. ; rehnquere  alqd  in  me- 
dio, fin  medium  unentfdjieben  laßen.  2)  tnaä 
äffentlicß  u.  allen  jugänglitfi  iß,  am  läge 
liegt,  Bon  allen  gefeßen,  befueßt,  gelaunt 
iß,  in  medium  alnd  proferre  belnnnt  maißen; 
•in  medium  discenda  dabat;  procedere  in  me- 
dium (Flaut.)  öffentlich  ctftßeiucn,  fteß  aUet  SBclt 
geigen;  loci  in  medium  procedunt  bieten  fi(ß 
gleitßfam  beinen  Süden  bar;  de  medio  recedere 
auä  bem  Siege,  bei  Seite  geßen;  de,  e m.  tollere 
auä  bem  Wege  räumen,  ermorbcit,  muß  abfißaßeit, 
aber  verba  iacentia  e m.  tollere  B.  Wege  auf* 
ßeben  = gebrauchen  Cic. ; emovere,  removere  de 
m.  fottfeßaßen;  hoc  deliberantium  genus  pella- 
tnr  e medio  'auä  bet  ©efcHfcßaft,  ©emeinfcßajt 
bet  Wenfcßen)  fort  mit  ic.:  P.  Cornelium  Caudi- 
num  de  m.  (B.  ben  Antoefenben)  adiecit;  e me- 
dio abire,  excedere  ßerben  7’er.;  fsecedere  se- 
que  e m.  amovere  fitß  (auä  bet  großen  Welt) 
jurüdiießen;  fe.  m.  discedere  fuß  Bttbetgen; 
•f verba  e m.  (nuä  bem  gemeinen  Sieben)  sumpta; 


•comoedia  res  e m.  (auä  bem  Sieben)  arcessit; 
vocare  rem  in  medium  Bot  baä  Ißublilum  bringen; 
alqd  in  medio  ponere  oot  jeberntann  batlcgen; 
si  crimen  in  m ponitur  einen  B.  un*  beiben 
ließen  foH  Liv.  40,  11;  venire  in  medium  Bot 
©erießt  auftreten;  prima  veniat  in  m.  Epicuri 
ratio  möge  auftreten;  in  medium  consulere  für 
baä  allgemeine  SBefte,  communes  utilitates  in  m. 
afferre  für  baä  ©anie  fotgen,  laudem  confcrro 
in  m.  Anteil  ant  3iußme  allen  getnäßren;  in  sin- 
gulos  tu  los  singulos  denarios  in  m.  conferebat 
(fefjte)  Sud. ; fres  cedit  in  medium  loirb  ®e* 
mnngut,  ’quaerere  in  m.  ju  gemeinfcßaftlußem 
©ebtaueße;  voluptates  in  medio  sitae  jebermann 
jugänglicß;  tubulae  sunt  in  medio  liegen  aQcn 
Bor  Cic. ; mater  virginis  est  in  medio  iß  ba  Ter. ; 
•in  medio  posita  baä  allen  *u  ©ebote  Steßenbe. 
8)  Wittclmäßig feit  medium  et  tolerabile 
liiediiis  fidles  j.  ndiua.  [Hör.  a.  p.  308  f. 

medlx  (medd.),  leis,  m.  oäfiftßeä  Wort  B.  meti- 
deicos  Wagißrat,  baß.  medlx  tuticus  (tuticus 
oäf.  Wort,  touto  *=  totus)  baä  Sßunbeäoberßaup! 
bet  tampanifeßen  Stabte  Liv. 
nibdullu,  ae,  f.  fmedius]  baä  Watl  im  tierifeßeu 
Sffltper  u.  in  Ißßanjen;  tp.  baä  3nnetfte,  bef. 
beä  fietjenä  hacrere  alcui  in  medullis;  in  in. 
populi  Rom.  ac  visceribus;  quae  mihi  sunt  in- 
clusa  in  medullis;  *haec  mihi  semper  erunt 
imis  infixa  m.;  *est  (Berjeßrt)  flamma  mcdul- 
las;  *damnum  propius  medullis  tief  einfeßnei* 
benb,  näßer  anä  fjer*  geßenb;  baä  Sott  reff* 
litßfic,  bet  Kern  Suadae  Enn.  b.  Cic.  Brut.  §.  59. 
Mbdullla,  ae,  f.  Stäbhßen  in  Gatium.  Sau.  ■Hi- 
rnis, adj. 

mSdullYtus,  adv.  [medulla]  im  Watle,  biä 
aufä  Watl  =*  ßetjlicß,  inmg  amare  Plaut. 
medullfila,  ae,  f.  Idem.  B.  medulla]  baä  »arte 
Watl  Ct. 

Mbilus.  1)  adj.  f.  Medi  2).  2)  subst.  -us,  i,  »n. 
a)  f.  Medi.  b)  gluß  in  Reißen.  8)  Soßu  bet  We» 
bca;  ItagSbie  beä  SßacuBiuä. 

Medusa,  ae,  f.  f.  Gorgo.  35a B.  * Mädüsacus, 
adj.  fons  bic  buttß  ben  .fjuf  beä  fßegafuä  entßan* 
bene  ^ippohrene  Ov.  [gurien  Verg. 

Megaera,  ae,  /.  [Miyaiga  bie  Sürnenbe]  eine  bet 
Mägälensiu  (-Icsla),  ium,  n.  bic  Wegaleficn, 
geft  jut  Eßte  bet  ©Sttin  6t)belc  ob  magna  ma- 
ter, Mfydlr),  bet  ©roßen,  Stßabenen;  ludorum 
Megalesium  spectaculum  Tac.  ann.  3,  6. 
Mcgalöpfilis,  is,  f.  Stabt  in  Ätlabien.  ®aB.  1) 
-litae,  ürum,  m.  2)  -ITtänus,  adj. ; subst.  -ii- 
tünl,  ürum,  m. 

MegKra,  ae,  f. , -ra,  ürum,  n 1)  §auptftabt  in 
bet  fianbftßaft  Wcgatiä.  2)  Stabt  auf  Sijilicn. 
SaB.  a)  subst.  Megäreuses,  iuro,  m.  Just,  b) 
•Megärens,  adj.  c)  subst.  Mägareiis,  ei  ob. 
?os,  m.  d)  MbpärTcus,  adj. ; bef.  -rlcl,  örum, 
m.  bie  megarifeßen  ßSßilofopßen,  Anßängct 
beä  ©uflibeä  auä  Wrjjara.  e)  ’Mbpirus,  adj. 
Megären«,  ei,  m.  1)  Soßu  beä  Slcptun,  ®atei  beä 
^lippomeneä  Ov.-.  Mcgarälns,  adj.',  heros  $ippo* 
ineiteä  Or.  2)  f.  Mcgnra  2)  c\ 

Mbgäris,  Idis,  f.  — Megara  2). 
tmSgistänes,  -num,  m.  [peyac]  bie  ©roßen, 
mehercfiie  etc.  f.  Hercules.  (Wagnatcn  Tac. 
meio,  8.  ßarnen. 

mSl,  mellis,  n.  $onig;  tp.  übettt.  B.  Süßem, 
Wngeneßmem,  Sieblitßem  ex  eius  (Xcstoris) 
lingna  melle  dulcior  fluebat  oratio;  illa  Home- 


494 


Mela  — memini. 


rici  senis  mella  Flin.  ep.,  »poetica;  *hoe  iuvat. 
et  melli  est;  jprifßro.  m.  mihi  videor  lingere, 
in  melle  sunt  linguae  sitae  vostrae  füß  tote  §»= 
mg  Plaut.;  öl«  Siicbfofungbwort,  m.  meum  meine 
Süße  Flaut.;  m.  ac  deliciae  tuae  Cael.  in  Cie. 
Mbla  f.  Hella.  \ep.  8,  8. 

Mblauipns,  ödis,  m.  1)  ffieibfager  u.  Ürjt.  2) 
Sohn  beb  Sltreub.  3)  ©eglcitcr  beb  fcerfuleb  Verg. 
4)  £mnb  beb  Wtäon  Ov. 

mÄlaitchölieuK , ailj.  [aelayjjoHxds]  feßtoarg* 
gallig,  mclancßolif  d). 

Melinippe,  es,  ob.  -nlppa,  ae,  f.  1)  Sdjwefter 
ber  fflmagoncnlönigin  Slutiopc  Just.  2)  lotßlcr 
beb  ®olub  ob.  beb  2cbmonteb;  Iragßbie  beb  Ü(t= 
tiuiS.  — Melinippus,  i,  m.  ein  Xßcbancr,  ber 
lieben  tapfer  gegen  bie  fieben  gürßen  oerteibigte; 
Iragöbie  beb  Slttiub.  letrobfifißer  Schiffer  Or. 
Mälanthiis,  i,  m.  1)  gluß  in  Sarmatien.  2)  ein 
Mblas,  änis,  u.  ao,  m.  gluß  o)  in  Söotien  Lio. 
b)  in  Sijilicn  Ov.  c ) in  'JJtggbonicn  Ov. 

Meldi,  ürum,  Soll  in  ®aflien  gwiftßen  Meatuc  u. 
Meisen  im  ©eine--  u.  SKarncgcbict. 

Meleiger,  gri,  m Soßn  bc«  Öneub,  ftönigb  gu 
ftalpbon,  u.  ber  Bltßäa.  2a».  Muleägrides, 
dum,  f.  ©dfweßem  beb  SKeleager,  bie  in  ’-ßerb 
ßüßnct  oetroanbelt  mürben  Ov.,  baß.  +m.  pi. 
fjlerlßüßner. 

Mäleteus,  adj.  — ßomcrifcß  Tib.  (».  gluß  9Ke= 
leb  in  3onien,  mo  §omer  geboren  fein  fotlte). 
Mbllboeu,  ae,  f.  Stabt  in  Xßcffalieu,  ©eburtbort 
bei  $ßilottet.  2a».  *-boeus,  adj. 

Mellcerta,  ae,  m.  f.  Athamas. 
melTcux,  adj.  [ufUxosl  eigtl.  mit  QScfang  be= 
gleitet,  baß.  Iprifd)  poBma. 
melilöto«,  i,  f.  [piKltatos]  eine  fflrt  Stcinflee 
Ov.  — melTmeluni,  i,  n.  [prtfpijilov]  §onig  = 
apfel  Bor.  föntet  Plaut. 

nielTua,  ae,  f.  [mel]  (sc.  potio)  fjoniglrant, 

1.  ineliniim,  i,  n.  [|uijU»o»]  (sc.  vestimentum) 
quittengelbcb  Stleib  Plaut. 

2.  Melinum  j.  1.  Melius  2). 
melier  {.  bonus. 

melispliyllum , i,  n.  [fiflupuilov]  bie  SDielifje 
(Melissa  offieinalis  L.)  Verg. 

Melissas,  i,  m.  1)  gried).  ^ßitofopß  aub  Samob. 
2)  gveigelaffencr  beb  SKäcenab,  SÖibliotfjelar  beb 
äuguftub  Ov. 

Mellta,  ae  u.  *+-e,  es,  f.  1)  3nfel  u.  ©tabt  gwi* 
feßen  ©ijilien  u.  Hfrifa,  f.  Malta.  2a».  -tensls, 
e,  adj.  vesti«  2eden,  2eppid)e  aub  SMalta,  and) 
subst.  -teusia,  ium,  n.  2)  3n)cl  an  ber  ftiiftc 
2almatienb  Ov.  8)  (-te)  eine  'JJlcrrugmpßc  Verg. 
MelTtcne,  es,  f.  ©tabt  in  Sappabocicn  Tac. 

1.  Melius,  1)  « tm.  pr.  f.  Maelius.  2)  adj.  aub 
ber  3 it f e 1 SJtclob  (im  ägäifeßeit  fflecr),  meliftß 
Diagorus  Cie.  n.  d.  1 g.  2;  Meli  mim,  i,  n.  (sc. 
pigmentum)melinif(ßeb  Seife  =»  roetßegarbe 

2.  nielins  f.  bonus,  bene.  \Plaut. 

meliuseüle,  adv.  [meliusculus]  (feit.)  etwab  bef= 

fer  alcui  est  Cic.  fam.  16,  6,  1.  — mcliuseü- 
Ina,  adj.  comp.  (dem.  ».  meliorl  ctm.  b eff  er 
Plaut.;  m.  esse  fiefj  etm.  beffer  befinben  Ter. 
Mella,  ae,  m.  a ) gluß  in  Oberitalien,  b)  röm. 
^Beiname  M.  Annacus  Tue. 
mell  icüliim,  i,  ».  u.  inellilla,  ao,  f.  [dem.  »oit 
mel]  a!6  Siebfofunq,  Sjonigpüppdjen,  öolb  = 
linb  Plaut. 

melllfer,  fera,  ferum,  adj.  [mel-fero]  .’ponig 
tragenb  Ov.  met.  15,  388. 


melllnia,  ae,  f.  [mel]  Sü&igfeit,  Strgnfigeti 
magnae  m.  est  mihi  Plaut. 

mellitülug,  i,  m.  dem.  ».  mellitus  Plaut  — 
»mellitus,  adj.  [mel]  1)  mit  $onig  BerfüBt 
placcnta.  2)  bilbl.  ljonigfüß,  allerlicbft  oculi, 
passer.  [j.  Heia». 

Melodunnin,  i,  «.  Stabt  im  Eanbt  bet  Senone», 

*melos,  n.  fpetos]  ©efang,  Sieb. 

Melpöuieue,  es,  f.  [Melnopivr]  bie  Singenbe]  bie 
Stufe  ber  tragifdjen  n.  (griffen  2ießtfunft  Hur 

membränu,  ae,  f.  [membrumj  1)  bie  *arte|iaBt, 
tnelcße  bie  inneten  Heile  beb  animaliftpcn  ft5t»eit 
bebedt,  §äutdjen;  *bie  äußere  .‘paut  ber  Solange, 
©alg.  2)  * bie  jum  Seßreiben  bereitcle  $aut 
bab  i*ergament;  fjol.  $ergament=,  Seßreib: 
tafeln.  2a».  dem.  mewbränüla,  ae,  f.  $et- 
gamentfeßrift  Cic. 

iuembrätim,ado.[membram]  ßüd  Weife,  ©(ßtill 
für  Seßritt,  »on  Stufe  }tt  Stufe,  nadj  unb 
natß  quasi  m.  gosti  negotii  suspiciosa  explica- 
tio  Cic.;  inbbef.  rßet.  t.  t.  in  fleinen  Mbjdjnit; 
ten,  Säßen  dicere.  — membrum,  i,  n.  liSlieb 
beb  tierifeßen  Rörperb;  pl.  *».  gangen  RStper. 
saetosa  Söorftenleib;  dare  curata  m.  sopori;  fr»o- 
tug  membra  miles;  pars  in  gramineis  exercent 
m.  palaestris;  membra  animuinqne  tuum;  aildl 
t».  ©ilbfäulen  abrupt»  simulacrorum  m.  i)tp 
ÖHieb,  Heil  eincb  alb  coiqius  betraeßteten  San 
gen,  omnes  eius  (philosophme)  partes  alque  m.; 
*m  trunca  carinae;  cubicula  et  eiusmodi  m 
(Heile  cineb  £mujeb)  Cic.  Qu.  fr.  3,  1;  domiito- 
rium  Flin.  ep.;  cum  accusationis  tuae  membra 
dividere  coeperit  et  in  digitfs  suis  singula« 
partes  causae  constituere  (roab  ©atßc  beb  fünf): 
mäßig  gebilbeten  Siebnerb  iß);  huius  otiotae  di- 
gnitatis  haeo  fundamenta  sunt,  haec  m.  (Eie* 
mente;  corum  generum  quasi  quaedam  m. 
(Untcrabfißnittc)  dispertiat;  inbbef.  rßet.  t.  I. 
membra,  «wl«,  (urge,  Heine,  nur  in  XSerbtnbung 
mit  ber  übrigen  Scbe  einen  »oüftänbigen  Sin» 
gebenbe  ©aßglieber  de. 

memet  f.  ego  u.  met. 

memini,  verb.  def.  1)  ji*  einer  Saiße  erinnern, 
cingcbent  fein,  im  ®ebä(ßtnib  bcßalten, 
(»erftärtt)  memoriü  m.  Plaut.;  beneficia,  dicts: 
illud  (Bor.);  Tivorum;  sui;  mei;  acceptae  igno 
miniae;  nec  pugnae  nec  fiigae  nec  belli;  me- 
minoram  Paullum  itß  tonnte  mieß  noeß  befinnrn 
auf  iß.,  ißn  mir  ltotß  »ergegenwärtigen;  quem  to 
probe  meministi;  (jeltner)  de  palla  Plaut.;  de 
Herode  et  de  Mettio  Cic.  Att.  16,  27;  m.  nt 
Wie  Ter.,  Bor.;  nt.  cum;  m.  acc.  c.  inf.  prao. 
wenn  man  fidj  bie  fjanblung,  an  bie  man  ließ  et= 
innert,  beitft,  wie  fie  fidj  gcftaltcte,  baß.  bcf.  wenn 
man  bicfclbe  fclbft  mit  erlebt  ßat  u.  beren  [feuge 
gewefen  iß,  m.  in  eum  sermonem  illurn  incidere 
wie  er  — »erfiel;  mo  Athenis  audire  es 
Phaedro  meo;  bag.  m.  acc.  c.  in/,  perf.,  wenn 
bie  .fcanblung,  an  bie  man  fuß  erinnert,  ftßletßlbin 
alb  ftattgefunben  u.  abgefißloffen  gcbatßt  wirb, 
baß.  bej.,  wenn  man  biefelbe  niißt  felbß  gefeßen 
ob.  geßört  ßat  memineram  C.  Marium  — senile 
corpus  paludibus  occultasse  demersum;  memini 
iisdem  fere  verbis  ad  me  te  scribere  meqne 
tuis  literis  sperare  non  frustra  esse  iussuk 
Slutß  tann  inf.  praes.  bann  nitßl  ßeßen,  wenn  ft 
aneß  alb  praes.  aufgefaßt  Werben  tännte  Romulus, 
quem  inauratum  in  Capitolio  — fuisse  (geßan 
ben  ßat)  meministis  de.  Cat.  3 §.  19;  ni.  >*i- 


Memmius  — memoro.  495 


baran  benten,  ju  nt  qui  fueris  et  qui  nunc 
sie,  memmiane  ut  meminoris  Plaut.;  Varroni 
excusare  tarditatem  epistularum  mearum;  *nec 
m.  iustas  ponere  minas;  oft  ( Verg. , Hör.)  b. 
imper.  memonto;  *bene  recpt,  genau;  *libentius; 
•pul ehre;  in  ©ejug  auf  iJutünftigcä  nec  belli 
periculorum  sed  divitiarum  m.  Just.  11,  5,  9. 
2)  ((eit.)  (djtiftlid)  ob.  münblicp  gebenten, 
ermähnen  de  exaulibus;  fiudicis;  ‘quorum 
Graii  poötae. 

Memmius,  9Jome  einer  tönt.  ©ent;  C.  M.,  an  i»el« 
epen  mehrere  ©riefe  beb  tticero  gerichtet  ftnb.  ©ab. 
Memmüuus,  adj. 

Memnon,  önis,  m.  1)  Sohn  beb  Xitponut  u.  ber 
Knrora,  mürbe  B.  SlcfjiUc«  Bor  ©roja  getötet)-  bei 
ber  ©erbrennung  feine«  üeidjnam«  aber  flogen  aut 
feinet  Hiebe  ©ögei  empor  (aves  Memnoniae  ob. 
Memnonidea  Oe  ),  bie  alle  gapre  nad)  ©roja  jo= 
gen  u.  bort  mit  einanber  ftritten;  Memnonis  saxea 
effigies  (bei  lieben  in  Jigppten)  Tac.  ©ao.  ’Mem- 
nönins,  adj.  morgenlänbijcf).  2)  ein  gelbberr 
beb  XatiuÄ  Sobomannut  Gurt.  3;  ein  gelbgerr 
Hlejanbert  b.  @r.  Gurt. 

nid  in  nr,  öria,  adj.  [memini]  1)  einer  Sadjc  ober 
©erfon  fiep  crinnernb,  eingebenf,  etm.  im 
Änbenlen  bcpaltenb,  auf  etm.  benfeub  offi- 
cii,  beneficii;  quae  eaaent  dicta  contra;  m. 
quam  sie  aevi  brevis  Hos. ; *hoc  tibi  dictum 
tolle  m.  präge  bir  in«  ©cbächtnit;  *pectus  treues 
©ebädjtniS ; *m,  animo  notavi;  *non  illa  virüm 
(fte  beachtete  nicht  bie  Scham,  roelchc  bie  grauen 
jurüdpiclt,  fid)  unter  ©iännern  «U  «eigen),  non 
illa  pericli  telorumqne  m.;  inSbcf.  o)  einer 
Sopltpat  ob.  ©eleibigung  cingebcnt,  banf- 
bar,  erlenntlid)  ob.  unBerföbnliep  in.  et 
gratus;  qni  meritam  die  immortalibus  gratiam 
iuatia  bonoribua  et  m.  mente  persolvuut  Cie.; 
animne  m.  in  bene  meritos;  * irata  memorqne. 
b)  *Dorforgenb,  bebachtjam  multo  ante  m. ; 
multa  m.  occule  terrä.  c)  ein  gute«  ©ebädjt; 
niS  hnbettb  m.  an  obliviosus  ait;  bomo  inge- 
niosus  ac  m.;  oratoree.  d)  mit  freierer  Über* 
tragung  ber  Sigenfcpaft  ber  ©erfon  auf  bie  Sache 
bef.  b.  Liv.  U.  ©iept.  supplicium  exempli  purum 
memoris  legum  humanarum  ©eifpicl  einer  ©obet= 
friaic,  mobei  man  Bctgaf;  ic. ; m.  libertatis  vox 
ein  ®o rt,  in  bem  fid)  noch  ber  ©ebanfe  an  g. 
aubiprid)!;  oratio  m.  maiestatis  patrum;  re- 
gponsum  senatus  amicitiae  Samnitium  m. ; m. 
deornm  irii  inbem  bie  ©Otter  es  ihm  gebauten ; 
•aerura  ©ebäd)tmb  ber  $eit;  *cadns  Marsi  duelh 
b.  i.  jur  Seit  beS  ic.  abgejogen.  2)  ’an  etm. 
gebentenb,  baS  'Anbeuten  an  etm.  bemal); 
renb,  an  etm.  erinnernb,  mapnenb  indicii 
poena;  tabellae,  lacrimae,  versus,  fasti. 

memorSbllls,  e,  adj.  m.  comp,  [memoro]  1)  tnat 
erjdplt  merben  lann,  benlbat,  erhört  Ter.  2) 
bcnt  = , merlmürbig  virtus ; vir  bellicis  magis 
quam  pacis  artibus;  id  facinus  imprimis  m. 
sceleris  atque  pcritnli  novitate;  memorabilior 
prima  pars  vitae  quam  postrema  fuit;  *ge  = 
Briefen  totis  Thebis  Bacchi  numen.  — memo- 
randus,  adj.  [memoro]  cttoähnenömert, 
merfmürbig  ptigna  Plaut  ; • pastor,  *iuvenis, 
•iuventa,  * facta,  + exemplum.  — memiirätor, 
öris,  m.  [memoro]  ffirjäpler  tui  casus  Prop. 

1.  memorätus,  adj.  [ partic . B.  memoro)  — rne- 
morandus,  *Eryx,  locus  famfi  m.  in  oris. 

2.  mSinörttu«,  ub,  m.  [memoro]  Srtoäpnung, 


Srjäpiung  memoratui  esse  Plaut.;  levia  me- 
moratu  2ac. 

memoria,  ae,  f.  [murnor]  ©ebäcptnit  1)  Srin  = 
nerunaelraft,  =fö^igfeit  bona,  melior;  m. 
tantä  fuit,  ut;  ex  m.  (aut  bem  Sopfe)  exponere; 
in  memoria  habere  Ter.;  memoriä  alqd  tenere, 
comprehendere,  complecti;  m.  immortali  reti- 
nere  beneticia  Nep. ; rem  se  — suae  m.  infixain 
afferre  Liv.;  deponere  alqd  ex  m.  Bergeffcn;  hoc 
fugit  meam  m.  ift  mit  entfallen:  memon&e  alqd 
mandare;  memoriae  studere;  memoria  vigere 
ein  fiarfeö  ©ebäcptnit  haben.  2)  Hnbenten,  Sr= 
innctung  viri  digni  memoriä;  memoriä  digna 
res;  prodere,  tradere  alqd  memoriae  (B.  ®c= 
fepieptfehteiber)  fchriftlich  bem  Hitbcnlen  überliefern, 
berieten;  memoriae  prodendus  ber  Hufjeicpnung 
mert;  m.  alcis  rei,  alcis  excidit,  abolevit,  abiit 
ift  in  Sergeffenheit  gefommen,  Bergeffcn  morbra; 
huiua  rei  m.  nnlla  gebenlt  niemnnb;  priini  sa- 
cramenti  m.  deponere;  post  hominum  memoriam 
feit  äReufcpengcbenlcn;  redire,  revocari  in  memo- 
riam alcis  rei;  m.  rei  renovare,  redintegrare, 
repetere;  m.  et  recordatio,  recordatio  et  m.  f. 
recordatio;  intbef.  a)  (Liv.)  ber  ©ebanfe  an 
ettn.  3uHnftigeä  periculi;  ut  belli  inferendi  m. 
patribus  aut  plebi  non  esset,  b)  (Tac.)  bat  Se- 
mufetfein  sceleris,  bonae  societatis.  3)  bie 
Seit,  infofetn  man  (ich  ihrer  erinnert  huius  phi- 
losophi;  usque  ad,  ad  nostram  m.;  paulo  supra 
haue  m. ; ante  m.  meam  Plin.  cp.;  in  omni  m.; 
nosträ,  patrum,  arorum  m.;  bella  nostrae  m.; 
pueritiae  m.  repetere;  auch  ein  SrciguU,  ©ors 
fall,  galt,  beffen  man  fich  erinnert  repetenda 
est  veteris  m.  recordatio;  fmiserrima  Alesiae 
m.  4)  münbliche  ob.  fchriftlidje,  auf  Srinnerung 
beruhenbe  Siacbricpt,  Srjählung,  ©eidjichte, 
Üunbe  de  hominum  m.  (münblicptt  3eugiüfl) 
tacere,  literarum  m.  tlagiture;  alqd  prodere 
memorifi  münblicp;  memoriä  ac  literis  mimbUdi 
u.  fcpriftlich;  cuius  (Socratis)  — ingenii  magni- 
tudo,  l’latonis  m.  et  literis  (fchriftliche  dladjndj: 
ten,  ©rinnetungen)  consecrata  Oie.  Tusc.  6 §.  1 1 ; 
über  quo  omnem  rcrum  m.  breviter  complexn» 
est;  annorum  septingentorum  m.  uno  libro  col- 
ligavit;  rerum  gestarum;  quod  quidem  conti- 
nens  m.  sit  jotocit  bie  ©efchidjte  reicht  Liv.  6, 
34,  6;  de  Magonis  interitu  duplex  prodita  est 
m.;  + vitae  m.  (Bebentbefchreibung)  proBa  ora- 
tione  componere.  ©ao.  A)  memöriälls,  e,  adj. 
»um  Hubenlen  gehörig,  ©ent-,  libellus ©enl= 
fchrift  Suet.  Caes  öti.  B)  niembribla,  ae,  f. 
(dem.)  ©ebScptnit  Oie.  Alt.  12,  1,  2. 

memürlter,  adv.  [mernor]  l)  aut  bem  ©ebäcpt; 
nit,  aut  bem  ft'opfe,  autmenbig  (©gf.  de 
scripto),  ob.  aut  eigener  (Erinnerung  (@gf. 
nullo  referente  ohne  o.  einem  anbern  etm.  ju  er= 
fapreit  ob.  ju  Berttehmcn)  m.  vocare  Plaut.,  cogno- 
scere  2'er.;  m.  multa  ex  orationibus  ßemoethe- 
nis  — pronuntians  docebat  etc.;  m.  et  iucunde 
multa  narrare  de  C.  Laelio  socero  suo  solebat 
Oie  ; f omnes  ordines  subinde  et  m.  salutavit. 
2)  mit  gutem,  treuem  ©ebäcptnit,  opne  etm. 
ju  Bergeffcn  ob.  ju  übergehen,  m.  (genau, 
ganj)  meminisse,  memorare  Plaut.;  quos  tu 
paulo  ante  m.  collegisti;  rem  complectebatur 
(Hortensius)  m.;  prudenter  et  composite  et  Or- 
nate et  m.  dicere;  enumerasti  m.  et  copiose 
philosophorum  sententiae. 

lnemöre,  1.  [memor]  etm.  in  Srinnerung  brin  = 


496 


Memphis  — mens. 


gen,  an  cito,  map  nett  amicitiam  ac  foedus  Tac.; 
baff.  erzählen,  erwähnen,  berichten  mirame- 
moras ; memora  (fag’)  mihi  nomen  Plaut.-,  re«, 
quas  supra  memoravi;  * Pompili  regnum  ptei: 
feit,  befingen;  ‘singula  aufjäplen;  honoratonim 
virorum  lautles  in  contione;  vocabula  rerum, 
quao  priscis  memorata  (gebraucht  ».)  Catonibus 
Hör. ; cuius  conditor  (als  beffert  ©rünber)  Her- 
cules memorubatur  Sali.-,  (feit.)  m.  acc.  c.  inf. 
id  factum  — per  ambitionem  consulis  Sali.; 
memorant  man  fngt,  m.  acc.  c.  inf.  Liv.;  im 
jxis».  m.  nom.  c.  inf.  ubi  ea  — gesta  esse  me- 
morantur  Cic quidam  memoratur  contemnere 
Hör.;  incredibile  memorntu  est,  quantuni  Sali. ; 
vii  credibile  memoratu  est,  quantum  Tac.; 
•quam  te  memorem,  virgo? 

Memphis,  is  ob.  Idis,  f.  alte  Stabt  in  Blittel= 
ägppten.  Ja».  Memphites,  ae,  m.  adj  mem: 
pbitiftf),  öghptijch,  bos  bet  ?lpi*  Tib -phitls, 
mis,  f vacea  p.  ber  3»  0*. 

Mcnaenus,  adj.  au«  Stenä  (Stabt  in  Sizilien); 
subst.  •naeni,  örum,  m. 

Menander.  dri,  m.  l)  ipauptbiepter  ber  neueren 
attifchen  Romöbie,  “dufter  be«  Icrenj-  Janen 
•-dreus,  adj.  2)  al«  Stlaoenname  a)  ein  Sflaoe 
be«  ©icero.  6)  ein  gteigelafjcner. 

Mcnapil,  örum,  m.  belgifthce  Bolf  zmijepen  SJlaa* 
u.  Scheibe,  (üblich  »•  ben  Bataoetn. 

mentlu  f.  mendum. 

incnd&cYlöcus,  adj.  m.  comp,  [mendacium-loquor] 
Bügen  rebenb,  lügenhaft  Plaut. 

meiuläcinm,  ii,  n.  [mendaxj  Büge  dicere  m.  2) 
tp.  a ) I ö il  f d)  u il  g oculorum  reliquorumque  sen- 
suum  mendacia;  •famae.  b)  poetifche  (£rbich  = 
tung,  giftion  poStarum  Gurt.  Jan.  dem. 
ineudäelomiiluui , i,  ».  Oie. 

mendax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fmentior] 
t)  lügenhaft,  lügenb  homo;  *quod  non  mit- 
tam  eartnina  m.  gegen  ba«  Berfprecpcn;  subst. 
Bügnet,  feuchter;  ‘invenior  Partbis  menda- 
cior,  ‘infamia:  •ilamnum  ungerecht,  unnerbient. 
2)  tp.  a)  täufchenb,  betrügerifeh  xisa;  *Parca 
non  m.;  ‘splendide  m.  in  parentem  (».  ber  $l)= 
permneftra;  • tluxini  m.  cognomine  litus;  *spe- 
culum,  *somnus,  *fundus  tneniget  tragenb  al« 
man  erwartete.  6)  *nact|gema<ht  os,  pennae. 

Mondes,  -Otis,  m.  au«  ÜKenbe«  (in  ägppten) 
Suet.  Aug.  94;  ban.  -ileslus,  adj.  Ov 

mendicäbiilum,  i,  n.  [mendico]  Bettler  Plaut. 
— ineudicltas,  ätis,  f.  [mendicus  | Bettel: 
armut,  Bettelftab.  — mendico,  I.  u.  -cor, 
dep.  X.  ( mendicus]  betteln  mendicantem  vi- 
Ttre  Plaut.;  erbetteln  alqd  Plaut.;  *mendi- 
catus  cibus. 

mendieülus,  adj.  [dem.  P.  mendicus]  bcttlerifch, 
Bettel:  Plaut.  — mendicus,  adj.  m.  sup.  1) 
bettelarm,  armfelig  homo;  solos  sapientes 
esse,  si  mendicissimi,  divites;  subst.  Bettler; 
al«  Schimpfwort,  Pump  Ter.;  pl.  'ba«  Bettel: 
geftpmeif)’ , n.  ben  Brieftent  ber  Spbele,  bie  an 
gewiffeu  lagen  umherjogett  u.  für  ben  Iempel= 
fehap  Mimofen  fammelten  Hör.  2)  tp.  armfelig, 
ärmlich  instrumentum  hoc  forense  Oie.  de  or. 
3 §.  92. 

memlös«,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [mendosus]  feh- 
lerhaft scribere.  — mendosus,  adj.  m.  comp. 
jmendum]  fehlerhaft,  »oll  gehler,  Ullrich- 
tigleiten,  ©ebreepett  *equi  facics,  historia, 
texemplar  testamenti,  ‘natura  (©parolter),  *mo- 


res,  »m.  et  mendax.  2)  oft  gehler  machenb, 
häufig  fehlenb  Oie.  Verr.  2 §.  182. 
mendum,  i,  n.  f-da,  ae,  f.  Schreibfehler  libra- 
ria;  (Idus  Mart.)  magnum  m.  continent  boppel- 
finnig  'Rechenfehler  ob.  Berfehcn’,  wie  wir 
jagen  'fich  jeht  nerrechnen’.  [-clius,  adj 

MOnifcles,  is,  m.  ein  afiatifcher  Rpetor.  Jaoon 
MOnädemus,  i,  m.  1)  Bhilofoph  au«  ©retria.  2) 
Rebner  ju  2ltl)en.  3)  em  ©rieche.  4)  gelbhert 
Sllejanber«  b.  ©t.  Gurt. 

MeneUus,  i,  m.  König  ».  Sparta,  ©emapl  ber  n. 
Bari«  entführten  Helena;  jeptrzh-  »•  BucutI,  beffen 
©attin  ».  Slemmiu«  berfüi)Tt  warb;  Menelai  por- 
tus  in  SÜgnptcn  Nep.  Ja»  MOnelüens,  adj.  Prop. 
MenOnlus,  a)  ber  Ronful  M Agrippa,  ber  bie 
Bltbejer  jur  Rücftehr  nach  Rom  bewog.  6)  (Hör.) 
ein  berüchtigter  Rarr  jur  Seit  be*  fjtoraj.  Jan. 
Menöni&nus,  adj.  (Mfrifa*. 

Men  Ins  ob.  Mönlx,  ningis,  f.  gnfel  an  ber  Rüfte 
Menippus,  i,  m.  1)  ctinifeper  Bh’lofoph  »oll  beiden: 
bett  Spotte«.  2)  aftatifchet  Rebner  Oie. 
'Menoettades,  ae,  m.  Sohn  be«  SKenötiuä  — Bd- 
trotfu«. 

mens,  tis.  f.  1)  bie  Seele  al«  benfenbe*  u.  urteil 
lenbe«  Siefen  (c*  fieht  bem  animus  entgegen,  teil«, 
wo  animus  bie  Seele  überhaupt  bezeichnet . al« 
bet  Seil  bem  ©anjen,  teil«,  wo  animus  ben  Süßen, 
ba«  Betlangen  ob.  ba«  ©efübl  bezeichnet,  al*  je- 
nem  Joorbinierter  teil,  ber  aber,  infofern  bet  ©c 
banfe  bem  SBiUen  »orangeht,  §trr  be*  animus  ifl-, 
ber  Berflanb,  ©cift  ca  qsae  latent  in  animis 
hominum  quaeque  pars  animi  mens  vocatur ; 
regnum  totius  animi  a natura  tributum  est 
menti;  m.  et  ratio;  animus  et  m.  £>crj  u.  Seift; 
totus  et  m.  et  animo  (mit  gattjer  Seele)  in  bel- 
lum insistit  Ca  es.  b.  O.  6,  6,  1 ; ut  alias  in 
aliam  partem  m.  atquo  animo  traheretur  Cats, 
b.  c.  1,  21,  6;  animos  (©efüplc,  (Empfiiibungen  . 
qui  nostrao  m.  sunt,  eosdem  in  omni  fortun.i 
gessimus;  mentis  acies;  timor  omnium  m.  aui- 
mosqne  pcrturl.at  — erzeugt  falfche  BorfteDungen 
bei  atleu,  ergreift  ba*  ©cmüt  u.  macht  «um  Span 
beln  unfähig;  hoc  orationc  hahitu  minim  in 
modum  conversae  sunt  omnium  m.;  ut  ad  bella 
suscipienda  Grallorum  alacer  ac  promptes  est 
animus,  Bic  mollis  et  minime  resistens  ad  cala- 
mitates  perferenda*  m.  eorum  est  Caes.  b.  O. 
3,  19,  6;  mente  agitare  alqd;  mente  alqd  com- 
prohendere,  complccti  — begreifen,  fafien):  ad- 
lmcre  alcui  mentem;  captus  mente;  *inops 
mentis  blöbfinnig ; m.  snae  compotem  esse,  esse 
«uae  m.;  sana  m.,  mundi;  iibertr.  auf  ben  Staat, 
ba«  Baterlanb,  innere«  ©efen,  ©eijt,  Stele 
ro.  et  animus  et  Consilium  et  sententia  civita- 
tis posita  est  in  legibus;  cuius  (patriae)  nobis 
m.,  mos,  disciplina  nota  esse  debet;  senatum 
ipsum,  principem  salutis  mentisque  publicae 
ber  Staat*wei«heit;  templum  sanctitatis.  ampli- 
tudinis,  mentis  (publicae),  consilii  publici  (Xe. 
p.  Mil.  ff.  90. 

2)  3"*f>rf-  «)  ©ebanfe,  Sorftellung,  Sinn. 
(Erinnerung  venit  mihi  in  mentem  hominis 
tuarum  virtutum,  hoc,  id,  alqd,  ea  res;  m.  inf . 
m.  acc.  c.  inf;  nt.  ut;  mentem  dare,  inicerc, 
•mittere.  b)  Rbficpt,  Boriap,  Blan,  Sinn, 
(al*  bloger  ©ebanfe,  bl  Borfteüungi  eA,  hac  m.; 
•non  fuisse  m.  laedendi;  inuta  lam  istam  w : 
utinam  dii  tibi  hanc  m.  dent;  propius  aecedit 
ad  consuetudinem  mentemque  sennonis  (betn 


mensa  — meroatua. 


497 


üblicgen  Spracggebraueg  u.  ®itm  beS  Sorte«  ac- 
cusatoria  definitio  Ge.  part.  or  §.  126.  c)  ©lei» 
nnng,  Mnficgt  longe  mihi  alia  m.  eet;  men- 
tos  militam  Banare  (umftimmen)  Cats.  6.  e.  1, 
86,  2;  eädem  m.  esse;  mentilms  reliquorum  re- 
spondere.  d ) Überlegung,  Racgbenfen,  ©e» 
f Innung  sine  nlla  in.;  eceleri  ac  fdrori  tuo 
non  m.  aliquant  obstitisse  eine  Bnwanbtung  8. 
©efinnung;  dicenti  effluit  m ; imminuta;  fter- 
ror  m.  eripit,  praepedit;  Mens  perfonif.  als 
(»dttin  berSefinnungSlrajt.  e)®  efinnung, 
fflemüt,  §et{  mens  amrni  Cf. ; mala  m.,  malus 
animag  Ter.-,  dignus  vir,  cui  et  m.  raelior  et 
▼ita  longioc  eontdgUaet  Quint.;  *m.  benigna, 
•effera,  *conscia  recti;  *quae  te  furentem  m. 
ug-it  in  facinus;  *non  eadem  est  aetas,  non  m. 
Stimmung  Hör.;  (feit.)  bas  ®eroif  jen,  deum 
se  adhibere  teetem,  id  est,  m.  auarn  Oie.  off.  8 
§.  44.  f)  ©tut  deponere  m. ; *addore  m. ; pl. 
•demittere  m.  (».  mehreren). 

mensa,  ac,  f.  Itfdj,  Xafel  übtrt).  QnSbej.  o) 
Speifetifeg,  Xafel  snrgere  a m.  Plaut.,  men- 
aam  tollere,  auferre  Plaut.;  *movere,  *remo- 
vere ; fegetjg.  *mensas  consumimus  Unterlage  ob. 
©rot,  worauf  Obft  lag  Verg.;  bag.  bas  aufgefegte 
Sffen  mittere  alcui  de  mensa;  (Plaut.)  apud, 
t super  m.  beim  Sffen;  ein  öeriegt  fayracusiae, 
•divitum,  ‘divites,  *gratae;  secunda,  *(pl.)  al- 
terae,  seenndae  Sßadjtxfc^;  *mensae  secundae 
dona  {weites  Opfer  unb  {Weiter  Opfer» 
fegmanS.  b)  Opfertifdj  *.pi)  deoram.  c)  la- 
nonia  f^leifdjbanl  Suet.  CI.  16;  ©an!  bet 
Sif cggänblet  Hör.  d)  ffleegälertifeg,  publica 
öffentliegt  Sani.  Das.  raeusärius,  ii,  m.  Selb» 
wecgäler,  Sanlier  «Suet.  3nSbef.  bet  öffent« 
liege  Seegs  ler,  bet  bie  Ölungen  aus  ber 
StaatSIaffe  reguliert;  m.  triumviri  ob.  quinque- 
viri  brti  ob  fünf  8.  Senat  auf  eine  gemiffe  Seit 
iur  Regulierung  beS  SegulbenwefenS  ernannte  ©er» 
fönen,  bit  ©anfgetten  1 Uv.  7,  21,  6. 

mensio,  önis,  f.  [metior]  bas  ©ieffen,  vocum 
Silbenmag,  Xonmeffung  Cie.  or.  §.  177. 

meusta,  is,  m.  (gen . pl.  mensium,  ältere  gotm 
aueg  b.  Cie.,  Cats.,  Liv.  mensurn)  ber  Sionat, 
lannarius  etc.;  intercalarins;  dimidiatus;  finter- 
iectis  m. ; m.  suis  (in  feinen  ©efeglSmonaten)  di- 
misit  legionem. 

mensor,  öris  m.  | metior  f ’fber  ©i  eff  er,  bef. 
gelbmejfer;  fSaumeifler. 

menstruälU,  e,  adj.  [menstrnus]  m o n a 1 1 i eg 
epulae  Plaut.  — menstrnus,  ad),  [mensis]  1) 
allmonatlicg,  monatlicg,  alle  ©tonate  wie» 
berfegrenb  usura,  *Luna;  + subst.  n.  ©tonatä» 
bienfl.  2)  einen  ©tonat  bauernb,  auf  einen 
©tonat  berechnet  vita,  spatium,  cibaria;  subst. 
n.  Üebensmittel  auf  einen  ©tonat,  monat» 
li d> e 'Ration. 

mensula,  ae,  f.  dem.  0.  mensa  Plaut. 

mensüra,  ae,  f.  [metior]  1)  baä  ©ieffen,  bie 
©ieffung,  certis  ex  aqua  tu.  bureg  ic.  na  eg  ber 
4Ba  ff  trugt;  quidquid  sub  aurium  mensuram  ca- 
dit;  fmensurae  fideliter  aguntur,  2)  baä  ©tag. 
Womit  gemeffen  wirb,  maiore  m.  reddere  alqd. 
3)  baä  ©tag  als  Rejultat  beS  ©teffcuS,  pl.  iti- 
neram;  *m.  roboris  ulnas  quinque  implebat; 
verborum  bie  Quantität  Quint.;  *mensuram  no- 
minis  implere;  *m.  ficti  cregeit;  fbeneficii  tui. 
$ierO.  flegati  Sgaratter,  ffiürbe. 

meata  (mentha),  ae,  f.  [pfrthj]  Jf raujeminje. 
p» tniegen,  tat  -MutfcgtS  SdtultoSrttrS.  6.  Sufi. 


mentlo,  Anis,  f.  [memini]  Srwägnung,  ®rin» 
nerung,  beiläufige  ©telbung,  bet  ooiläufige 

ob.  beiläufige  Betrag,  ©or  feg  lag  mentionem 
facere,  inferre,  movere  alcis  rei  (de  alqa  re) 
einer  Saege  Stwägnung  tgun,  etw.  erwähnen,  auf 
etw.  ju  fpretpen  lomtnen,  etw.  in  ©orfeglag  brin« 
gen,  m.  (einen  Eintrag)  facere  in  senatu;  mo- 
rientem  nullam  de  eo  m.  habuisse  Just.  13,  2, 
10;  m.  si  qna  iniecta  fuerit  Hör  ; de  Hemico- 
rum  defectione  agitata  m.;  incidere  in  m.;  m. 
inferre;  m.  alcis  rei  inchoare;  + quoniam  ad 
Epiri  m.  ventum  est;  serere  m.  (pl.)  secessio- 
ms  (öfters  fpretgen  Don  tc.)  Liv. 

mentlor,  dop.  4.  1)  intrans.  lügen,  täuftpen 
aperte;  (Ptauf.)  alcui,  nil  tibi  belügen,  adver- 
sus,  apud  alqm;  in  ob.  de  alqa  re;  frons,  oouli, 
vultus,  oratio;  *mentior,  si  id)  will  ein  Sügner 
jein,  wenn  ic.;  subst.  mentiens,  tis,  m.  Xrug» 
ftglug  Ge.  o)  *bid)ten,  erbitgten  Ho- 

merus  ita  m.  b)  jum  Sügner  Werben,  fein 
Sott  nidjt  galten  honestius  Ge.  off.  3 §.  92; 
*alcui.  2)  Irans,  a)  fäifcglicg  oorgeben,  er» 
bitgten,  erlügen,  oorfpiegcln,  aueg  irrtüm« 
lieg  begaupten  tantam  rem,  auspicium;  m. 

aec.  e.  tnf.;  *lapsum  (sc.  eum  essei  mentitus; 
Brutum  nihil  burtgauS  uiegt  Unreegt  gäbe;  pass, 
mentitus  natggematgt,  erlogen  *tela;  fm. 
lictique  errores;  *m.  tiguris;  fhetis  mentitiaque 
terroribus;  autg  *etw.  lügnerifeg,  treulos  Oer» 
fpreegen,  fein  'TBort  uiegt  galten  tidem  quae- 
cumque  in  mc  fueras  mentita;  nulli  quidquam 
mentitus  (o.  'XirejiaS);  quibus  m.  amica;  spem 
mentita  seges.  b)  fttg  fälfiglitg  aneignen, 
ben  Scgein  einer  Satge  annegmen  *lana 
varios  colores;  *Minervae  nocra  (o.  trojan.  Stoffe) 
lieg  fäifcglicg  für  ein  Seiggcfegenl  ausgeben;  (fpüt) 
originem  alcis,  se  hlium  alcis. 

Mentor,  öris,  1)  benigmtcr  Jtünftler  in  getriebener 
SRetaQarbeit.  2)  greunb  beS  UlijeS.  8)  ein  grieeg. 
Selbgert  Ourt  5Dao.  * Meutöreus,  adj. 
meutum,  i,  n.  ftinn;  Ȁinnbart. 
meo,  1.  regetmägig  in  einer  beftimmten  Bagn  fieg 
bewegen,  wanbeln,  jiegen,  gegen  fmeana 
exercitus;  *quo  simul  mearis;  +t,riremea  huc 
illuc;  famnts  libero  curau;  *meantia  sidera 
SBanbetfterne;  f Spiritus  liberius  m.  coeperat. 
nieoptb  f.  pte. 

mSphitis (mef.), tis,  f.  *fegäblicgc?lusbünftung 
ber  ®rbe;  ( J’ac.) perfonif.  bie®öttin  bet  fegäb» 
liegen  Xünfte,  bie  fle  abgalten  foDte. 
mepte  f.  pte. 

mbr&cülus,  adj.  dem.  0.  meracus  Plaut. 
meräens,  adj.  m.  comp,  [merus]  unoermifegt, 
rein,  unoerfäliegt  vinum  meracius,  »uva, 
*helleborum;  übettr.  non  modice  temperata,  sed 
nimis  m.  libertas  Cic. 

mereütor,  öris,  m.  [mercor]  1)  Saufmann, 
(bef.  Qtroggänblcr,  angelegener  als  caupo  u.  in 
«titor,  weniger  angefegen  als  negotiator).  2) 
Säufer  provinciarum.  Xao.  mere&törius,  adj. 
navis  Sauffagrteifcgiff  Plaut. 
mercütüra,  ae,  f.  [mcrcorl  1)  $anbel  m.,  si 
tenuis  est,  sordida  putanua  est;  quaestuosa; 
facere  (treiben)  m.,  ad  mercaturas  beim  fymbetn; 
non  ent  ista  amicitia,  sed  in.  quaedum  utili- 
tatum  suarum.  2)  bie  fflare  m.  habere  Plaut. 
— merc&tuH,  us,  m.  | mercor]  1)  fjanbcl. 
Sauf  u.  ©erlegt  eiomesticua,  turpissimus,  me- 
retriciuB  bewerbe  Plaut.  2)  ©taitt,  ^anbelS- 

SI  Digitized  by 


498  mercedula  — mergo. 


plap,  Jfaprmarlt,  ali  ©erfammtung  bet  Käufer 
u.  ©erlaufet,  frequens;  indicere,  habere  m ; ad 
m.  proficisci;  o.  brr  geftuerfammtuiig  ju 
D lt$m  pia,  womit  auch  ein  Diartt  oetbunben  mar 
Asiae  Graeciaeque  ia  m.  erat;  m.  in,  qui  habe- 
tur maximo  ludorum  apparatn  totius  Graeciae 
eelebritate;  Olympiacus  Just, 
inercedüla,  ae.  f.  [dem.  B.  mercea  ] o)  geringer, 
ormfetiger  o^tr  mercedula  adducti.  b)  ge* 
ringe  Sinlünfie,  geringer  Srtrag  mercedu- 
laa  praediorum  (bie  paar  ©adjtgelber)  constituere. 
mericnnArlns,  adj.  [B.  mercea,  eigtl.  mercedi- 
narius]  1)  für  Sopn  ob.  Selb  gebungen,  ge> 
mietet,  bejaplt,  befotbet,  beftoepen  miles, 
seriba,  testis,  consul;  arma  bie  man  um  Solb 
ergreift,  liberalitas;  ’vincula  bie  für  tiopn  über: 
nontmenen  ©efdbäfte  Hör.  2)  subst.  -inü?  ii,  m. 
Siopnbiener,  xagetdpner;  thesauro  mvento 
qui  m.  etc.  — illi  morcennario  qui  Hör. 
seit.  2,  6,  11. 

1.  nierces,  edis,  f.  [mereo]  1)  8optt,  ©otb, 
Sejaplung  für  eine  bauernbe  ©ienftleiftnng, 
überp.  ©rei?  für  ctw.  operae;  mercede  militare 
Curt.,  apud  alqm  üt.;  *oütoris  caballum  agere 
mercede;  *mercede  colonus  nm  fiopn  — mer- 
cedem  pendens;  ’parvas  m.  sequi  fteinem 
Serbienftc  natpgepen;  *non  aliä.  m.  (Sebingung) 
bibam;  ’multft  m.  fBlüpe);  * sine  mercede  um= 
fonft;  SpricpW.  una  m.  duas  res  assequi  mit 
einet  Klappe  jwei  fliegen  fcplagen;  pänftg  im 
übten  Sinne,  ©olb,  ©ünbengelb  priusquam 
infanda  m.  perficeretur ; magna  m.  pacisci  cum 
alqo;  lingna  astricta  mercede;  mercedem  acci- 
pere  ab  alqo;  fproditionis.  2)  fleprgelb,  b.  i. 
©träfe  ob.  Stpaben  temeritatis,  spreti  numi- 
nis,  non  sine  magna  m.  3)  gin?,  ®in!ünfte 
au?  Käufern  ob.  Bietern  praediorum,  insularum, 
habitationum  SRietjin?;  t©acpt}in?,  *bie  gin  = 

2.  merce»  =»  merx  Plaut,  [fen  eine?  Kapital?, 
merclmönlum,  ii,  «.  [merx]  SBare  Plaut.,  Tac. 

— mercor,  dep.  l)  [merx]  CTpanbetn,  etfau: 
fen  alqd  ab  alqo,  fundum  de  pupillo,  alqd 
tant&  pecuniü,  libra  et  aere  m.  alqd;  f subst. 
mercantes;  übertr.  officia  vitA,  *alqd  magno, 
•amorem;  jxiss.  mercatus  Prop. 

Mercttrlus,  ii,  m.  bet  grietp.  'Epgpr,  ©opn  be? 
3upiter  u.  ber  Slaja,  ©ättevbote,  fflott  ber  ge» 
wanbten  Webe,  ber  ©rftnbung,  ber  2ift,  be?  fion: 
bet?,  ©orftepet  ber  SBege,  ber  ©pmnaftif,  güprcr 
bet  abgefcpicbcnen  Seelen  in  bie  Unterwelt  ; tn?-- 
bef.  a)  stella  Mercurii  ber  ©tonet  SRctlur.  b) 
aqua  M.  eine  Cueüc  an  ber  viu  Appia  Op  c) 
tumulus  M.  bei  fRcufattpago  in  ©panien.  d)  pro- 
munturium  M.,  j.  C Bona  in  Äfrila;  meton  e) 
eine  fjerme?fäute  Nep.  ®ao.  Mercüriills,  e, 
adj.  merlurialifip,  be?  Sterlur,  SRerfur*, 
•viri  bie  $iepter  al?  ffliinftlinge  be?  ©lerfur;  co- 
gnomen  ber  ©einame  Mercurialis,  ©pipname  be? 
jantafipp  Hör.  sat.  2,  3,  25  26.  subst.  pl.,  bie 
Kauftcutc,  bie  in  9iom  ein  Kollegium  patten, 
merda,  ae,  f.  Kot,  Spfremente. 
nierenda,  ae,  f.  ©efperbrob  (jiuiftpen  4-5  Upr 
naepmittag?)  Plaut. 

mSreo,  rui,  — 2.  u mSreor,  rttus,  sum,  dep.  2. 
1)  (meift  in  ber  aftioen  gorm)  Betbienen,  er* 
werben,  gewinnen  non  amplius  duodecim 
aeris;  mentis  lucris;  *hic  über  acra  Sosiis 
bringt  ein;  o.  einer  grau  (Plaut.)  m.  alqm  dote 
burep  bie  Vlubfupt  auf  ipre  ©litgift  einen  3Rann 


gewinnen;  quid  eos  mereri  veile  consetis  ut  etc. 
gewinnen  wollen,  bafür  forbern,  ba|  k,;  quid  me- 
reas  ut  etc.  wa?  muffte  man  bit  Wopl  bafür  ge- 
ben, bajs  ic.;  *nardo  vina  eintaufepen.  3n?bef. 
merere  u.  mereri  stipendia  ob.  b(.  m.,  Krieg?: 
bienfte  tpun,  al?  ©otbat  bienen  equo,  pe- 
dibus,  sud  alqo  imperatore,  consule,  auip  bl. 
alqo  imperante,  imperatore,  consule;  qui  una 
meruerant;  triplex  breifatpen  ©otb  erpatten; 
bap.  überp.  etw.  erlangen,  erwerben  nullam 
gratiam  hoc  hello  Liv.,  fmultum  verae  gloriae, 
finsignem  famam,  t indulgentiam  principis, 
•tantum  mea  gloria  nomen. 

2)  Berbienen,  b.  i.  einer  ©aepe  würbig  fein, 
(fowopl  B.  ©utem  al?  ©5fem,  Xpätigfeit  u.  gu-- 
re<pnung?fäpigfeit  Borau?fepenb)  Berftpulben, 
Bermirteit,  fi(p  jujiepcn  laudem,  praemia, 
*multos  triumphos;  fmeretur,  qui  m.  conj .;  m. 
inf.,  nom.  U.  acc.  e.  inf.  pass.,  *meritus  maiora 
subire;  fmeruit  credi  secundus;  *meruisse  dari 
praemia;  m.  cur  Liv.;  *merendo  babuup,  baß 
man  fitp  beffen  Würbig  maipt;  odium,  noxam, 
scelere  poenam,  fustuarinm;  qualem  meruit 
(nämt.  Pallas,  ber  feinen  lob  Betbient  pat),  Pal- 
lanta  remitto  Verg.  Aen.  10,  492;  increpare 
merentes  bie  ©tpulbigen;  *scelus  expendisse  me- 
rentem  Laocoonta;  poenas  merentis  (an  ber 
©tpulbigen)  sumpsisse  Verg.  Aen.  8,  585;  Da- 
naum  et,  si  fata  fuissent,  ut  caderem  meruisse 
manu  » et  meruisse,  ut  manu  D.  caderem 
Verg.  Aen.  2,  433  f. ; merltns,  act.  ber  etw.  ner= 
bient  pat  iuvenci;  *urbes;  pass,  oerbient,  gerecht, 
gebüprenb  dona,  iracundia,  *mors,  ffama  mori- 
tisBima;  m.  poenas  negare  1av.\  übertr.  etw. 
oerbreepen,  Berftpulben  quid  de  te  tantum 
meruisti?  Ter.;  in  hac  ce  culpam  meritum  esse 
Ter.;  *seu  quid  merui  seu  quid  peccavimus; 
•quid  tantum  merui?  f quid  mali  meruisset? 
8)  (meifl  dep.)  fiip  Serbienfte  erwetben,  fiip 
oerbient  madpen,  in  gutem  u.  üblem  Sinne, 
bap.  bene,  optime  de  re  publica,  male  de  civi- 
bus  suis,  pemiciosius  de  re  publica;  auep  abfoi. 
mereri  — bene  facere,  beneficium  daro  ©cfdtlig 
leit  erweifen;  partic.  fbene  merenti  praemia 
tribuit;  bene,  mirifice  de  re  pubüca,  optime 
de  se,  divinitns  de  me  meritus;  subst.  bene  me- 
renti nostro  SBopttpäter  Plaut. 

m?r6tricl?,  ade.  | meretricius]  naep  ©uplerin* 
nen  21  rt  i’laut.  — mbrf.triclus,  adj.  [mere- 
trix]  bupteriftp;  fsubst.  meretriclum,  n.  b a? 
©emerbe  einet  ©uplbirne. 

m$r$trlcüla,  ae,  f.  dem.  o.  meretrix.  — mere- 
trlx,  icis,  f.  [mereo]  öffentliche  ©uplerin 
(mit  ©ejug  auf  ba?  ©ewetbe);  abjeft.  Hör.  ep. 
1,  2,  25. 

mergae,  arum,  f.  j wei »adige  ©etreibegabet; 
tp.  m.  pugneae  gaufiflpläge  Plaut. 

merges,  Ttis,  /.  bie  ©arbe  Verg. 

mergo,  si,  sum,  3.  1)  tautpen,  eintauepen,  Ber: 
fenfen  pullos  in  aquam,  in  mari,  ‘aequore, 
•sub  aequore,  *sub  aequora,  *in  unda  alqm; 
falqm  in  aquam  erfäufen;  *8tygift  undä  sonte»; 
tprofundo  (eos);  *brachia  in  medias  aquu; 
■j-naves  oerfenfen;  + terrae  profundo  salo  mer- 
sae  tief  untet  bem  ffiaffer  gefianben;  ‘mergi,  mc 
bial,  untertauepen.  2)  überp.  pinab>  ober 
pinein  fenten,  =jlec!en  capnt  in  terram  effos- 
sam;  ’mergi,  mebial,  B.  Septimen,  untergept» 
3n?bej.  *oerbergen,  oetfleifen  suos  rultus  in 


mergus  — metallum. 


499 


cortice;  mergi  terra  et  caligice.  8)  tp.  in  et».  rein,  nidpt«  »eitet  al*  spes  Ter.;  scelera, 
oerfenfen,  ftürjen  ae  Liv.;  omnia  nimia  feli-  mouatra;  principes  loutet  ft'oitippäen;  m.  bellum 
citate  mergi  in  voluptatea  Gurt.;  mer8us  vino  loqui;  vineta  m.  crepare;  m.  honorea  (ilobeä- 
aomnoqne  fept  betrunfen  u.  in  tiefem  Sepia;,  erpebungen)  audire,  aermo  m.  Hör.  b)  eept, 
rebua  secundia  6.  ®Iüd  überpäuft;  meraa  et  ob-  unoerfäl  fipt  ‘libertas  m.  veraque  virtue; 
rata  fenore  pars  ciritatis;  usurae  aortem  Abet<  f Achaia,  illa  vera  et  m.  Graecia. 
fteigen  ti  Liv.;  tantum  auperantibua  aliia  ac  men,  cia,  f.  1)  Säte;  *femineae  Sipmudfaipen ; 
mergentibaa  malia  Liv. ; *merais  fer  opem  re-  ’mutare  mercea  Xaujdjpanbcl  treiben;  *0.  St  = 
Ijuh  bem  oetftutlenen  ^uflanb,  bet  bobenlofen  »erb.  2)  Sacpe,  ilrt,  Sing  mala  m.  era  haec 
2age;  ’alqm  malia.  *acerbo  fnnere,  *riros  in«  et  callida  e8t  Plaut. 

Berberben  ftütjen  35ao.  raergus,  i,  m.  bet  Xau  = Mfsembrläeus,  adj.  ju  IRe  fembria  (Stabt  in 
epet,  ein  Seeooget.  Iptacien)  gepötig,  mefembtiftp  Ov. 

meridUnus,  adj.  [meridies]  1)  mittägig,  Siit=  mfesbehörus,  i,  in  [ptaögopoc]  Sporfüprer,  flbettr. 
tag«*  tempua,  sol,  ftempora,  -f-aomnua;  Borllatfcper,  ttlaqueur  Ptin.  ep. 

pl.  m.  sc.  gladiatorea  Suet.  2)  naep  bet  SAb*  MbsSpötiUnia,  ae,  f.  flanbfepaft  «toifepen  (Eupprat 
feite  (iegenb,  ffiblid)  regio,  vallia.  Mesaalla  (-säla)  f.  Valerius  l).  [u.  ligtib. 

mbridUtio,  önis,  f.  (meridioj  SRittagStupe,  Messina,  ae,  f.  Stabt  in  Sijilien,  j.  SRejfina; 
pl.  Cic.  de  div.  2 §.  142.  — meridies,  ei,  f.  *adj.  -nlus. 

giedias-dieal  1)  Mittag  — aRittagSjeit.  2)  MessApins,  adj.  ju  3R  e f f a p i a (Stpulien  ob.  Ka* 
ittag  *=  Sübgegenb,  Silben.  lao.  *+me-  labtien)  gepötig,  apulifip,  talabrifcp  Ov. 
ridlo,  1.  iRittag«rupe  palten.  (SReffapia,  fo  genannt  ».  Messapus,  gütft  in 

1.  märltö,  adv.  m.  sup.  [abl.  o.  meritum]  mit  Mputien  ob.  Kalabrien  Verg.);  subst.  -pil,  örum, 
IHecpt,  natp  Beibienft,  billig  m.  sum  iratua  in.  Liv. 


Metello;  recte  ac  m.;  eum  mentiasimo  amare 
debemua. 

2.  mirltö,  1.  [inietta.  D.  mereo]  übettt.  fundua 
qui  aeatertia  dena  meritaaaet  b.  i.  eingebradjt 
Oie.  Verr.  8 §.  119. 

■nbrltörlas,  adj.  [meritum]  URiet*,  Sopn*  fee- 
naculum,  -freda,  fbalinea.  — meritum , i,  n. 
leigtl.  m.  beä  adj.  meritua]  11  bet  Sopn,  Bet* 
bienft  Ter.  2)  ba«  Berbienfl,  jebe  fymblung 
a)  »obutep  man  fiep  Slnfprilcpc  auf  lant  ob.  Be* 
lopnung  etmitbt,  pro  singulari  eorum  m. ; magni- 
tudo  tue  rum  erga  me  m. ; ob  inerita  caraa ; 
honorea  non  ex  merito  petere;  m.  meo,  tuo; 
meritiasimo  eiua  »egen  feine«  gtofeen  Berbienftc« 
Plaut.;  bef.  Sobltpat,  ©efälligfeit,  »obutip 
man  lant  ob.  Belohnung  Betbient  magna  eine 
in  me  non  dico  officia,  aed  m.  sunt;  aua  in 
üaeduos  m.  exponit.  b)  »obutip  man  Strafe 
Betbient,  Stpulb,  Berfcpulben,  Bergepen 
non  meo  m.;  nullo  meo  in  ee  m.  opne  et».  ge* 
gen  ipn  oetfipulbet  jü  paben;  merito  populi  Ro- 
mani; *Sert,  ®üte,  Bcbeutung  quo  ait  m. 
quaeque  notata  dies.  — meritns  f.  mereo  2). 
Mermesslus,  adj.  }U  Stermeffu«  (Stabt  in 
Bptpgien)  gepötig,  Mermeasia  bie  SibpHe  am 
^elleSpont  Tib. 

Mero,  önia,  m.  [merum]  Säufer  unoctmifipten 
Seine«,  Stpimpfname  be«  fiaifer«  SReto  Suet. 
mbröblbns,  adj.  [merus  bibo]  nnBetmifiptcn 
Sein  trinlenb  unua  Plaut. 

MeroS,  es,  f.  92ilinfet  in  Ätpiopien  Ov. 
merops,  öpia,  f.  (pj'oott’]  Bienenfpeipt,  -»olf 
( Merops  apiaster  L.)  Verg.  — Merops,  opis, 
ätpiopifipet  König 
mers  merx  ».  f.  Plaut. 
merso,  1.  [tntens.  d.  mergeo]  eintauipen  *gal- 
linam  Falerno;  *ariea  mersatur  in  gurgite;  -fea- 
lidi  aquA  vivena  meraatur;  ‘profundo  (sc.  gen- 
teml  in  bie  9Reete«tiefe  Bttfenlen;  bilbl.  *meraor 
civilibua  undia  ftürje  milp  in  Hör. 
m^rfila,  ae,  f.  1)  Um  fei.  21  M.  röm.  Beiname, 
inöriis,  adj.  1)  unBeimifipt,  lautet,  bef.  vinum 
U.  bl.  * merum,  ‘Bacchus,  ‘undae,  *lac;  * Da- 
malis multi  m.  patt  jeipenb,  geiperin;  im  Bilbe 
nimia  aride  m.  (bie  Bolle,  unbeftptänfte)  hau- 
rientea  libertatem  Liv.  2)  tp.  o)  lautet,  bl op, 


Mess« ne,  ea,  f.  $auptftabt  Bon  SReffenien  im  Be 
loponne«.  laB.  -s«nlus,  adj.  Ov.;  subst.  • senil, 
örum,  in. 

messls,  ie,  f.  [meto]  ®rnte  l)  ba«  2lbmäpen 
m.  admittere;  fm.  facere;  (ftperjp.)  iam  tibi 
hercle  in  ore  m.  fiet  mergia  pugneia  Plaut.; 
*$onigernte.  2)  *®tnte«eit  per  m.  8)  ba« 
ein^ueintenbe  ob.  eingeemtete  ©etteibe 
*8picea,  fopima;  *illiua  immenaae  ruperunt 
borrea  m.,  fagreatea  m.  vinaque;  tp.  pro  bene- 
factis  mali  m.  metero  Unbant  ernten;  eorum 
(malorum  morum)  licet  iam  metere  m.  niaxi- 
maw  Plaut.;  illa  Sullani  temporia  Oie.  — mes- 
sor,  6ria‘  in.  [meto]  SRäpet,  Sipnitter,  bilbl. 
malorum  Plaut.  laB.  messorius,  adj.  ju  ben 
Scpnittern  gepötig,  Sipnittet^  corb». 
mät,  an  pron.  pers.  u.  poss.  jut  Betftärtung  an= 
gepängt,  felbft,  eigen  egomet  Ter.,  memet,  de 
memet  ipso,  nobiamet  lpaia,  rosmet,  meamet 
facta,  suamet  ipei  acelera,  auummet,  auismet 
ipai  corporibua. 

meta,  ae,  f.  1)  jebe  leget  * ob-  pptamibenföt: 
mißt  5'flut  collis  eat  in  modum  metae,  in 
acutum  cacumen,  a fundo  aatia  lato  fastigatua; 
(luna)  iucurrit  in  umbrain  terrae,  quae  eat  m. 
noctis  Cic.;  ‘metaa  imitatu  cupresaua;  im  röm. 
Kitcuä  bie  SReta  (f.  circus  2)];  auip  Bon  bem 
giel  in  bet  olpmpifepen  Piennbapn  ad  Klei 
metaa  et  maximu  campi  spatia  Verg.;  m.  fer- 
vidia  evitata  rotis  Hör.;  in  bilbl.  Senbung 
‘optatam  curau  contingere  m.;  ‘interiorem  m. 
curau  terere  in  bet  iRebe  niipt  abfipweifen;  in 
hoc  flexu  quasi  aetatis  haeait  ad  metaa  »atb 
et  unglAdliip.  Seil  abet  bie  SReta  im  töm  Eit= 
cu«  teil«  ber  Ott  bt«  Umlenten«,  teil«  auep  ba« 
Siel  »at,  flbettr.  d)  jebet  Senbepuntt,  autp 
9lu«gang«puntt  metaa  luatrare  i’achyni  — 
ba«  Botgebirge  B umfapten ; mediam  caeli  nox 
umida  m.  contigerat;  ad  m.  eandem  solia  (mit 
bemfelben  Stanbe  bet  Sonne  im  lierltei«)  unde 
orsi  caaent,  dies  congruerent  Liv.  1,  9,  6.  b) 
*®nbe,  Sic*<  ©tenje,  »opin  jmb.  ftrebt  ob. 
gelangt  hie  nec  metaa  re  rum  nec  tempora  pono; 
metaa  dati  perrenit  ad  aeri,  hic  tibi  mortia 
erunt  m„  m.  vitac  tangere, 
mötallum,  i,  ».  [piraUo»]  1)  3Retall;  *m, 

32* 


500 


Metapontum  — meus. 


aeris;  ‘libertaa  potior  metallis  ali  ®oib  u.  Sil- 
ber. 2)  ©crgmert  metalla,  metalla  auri  atque 
axgenti;  fdamnare  in  metallnm,  -fcondemnari 
ad  metalla  jur  Mrbcit  in  ben  ©ergtoerfcn. 
Metapontum,  i,  n.  Stabt  in  infamen.  55a».  -ti- 
nus,  adj ; subst.  -tluf,  ömm,  m. 

Metator,  öris,  m.  [metor]  SlPfteder,  Zlbnieffer 
castrorum,  urbis. 

Mdtuurns,  i,  m.  fflufj  in  Umbrien;  auep  * adj. 
Metel  Ins  f.  Caecilius.  5)a».  Motellinus,  adj.  ora- 
tio ffliber  Caec.  Metellus  Celer;  {.  Caeciliua  2). 
MöterSa  turba,  ©olt  an  ber  unteren  Xonau  Ov. 
Metbymna,  ae,  f.  Stabt  auf  flebbo*.  $a».  1) 
-naeus,  adj.;  subst.  Arion;  subst.  -naei,  m.  Gurt. 
2)  * -nifts,  adis,  f.  adj.  [terlicp  Plaut. 

mettetiloBus,  adj.  [metua]  fureptfam,  f ü. 1 - 
metior,  mensus  sum,  dep.  4.  1)  meffen,  ab  = , 
auimeffen  agruin;  *viam  togä  bis  trium  ul- 
narum  (».  graoitätifepem  ©ange);  pesdes  syllabis 
und;  ic.;  quaedam  ab  infinite  tempore  aeterni- 
tas,  quam  nulla  temporum  circumscriptio  me- 
tiebatur  bie  fiep  nid|t  abmeffen  ließ  burep  ic.; 
*annum  (».  Bpbbu*)  b.  i.  teilt  ba«  3®pt  in  ffllo: 
nate  tc.;  pass,  rnensa  spatia;  fpricpw.  nonmios 
m.  mit  bem  Steffel  meffen  =■  ein  fleinreitpcr 
SKann  fein  Hör.-,  auep  ».  SDlaffe  mit  ben  Singen, 
Offren  quae  (sonantia  omnia)  m.  auribus  pos- 
«muu!.  $ier».  lumeffen,  juteilen  frumentum 
militibus;  ‘metire  (fepenfe  ein)  nobis  Caecubum. 
2)  tp.  a)  * butepjtepenb  meffen  =»  »affieren, 
bureptoanbern,  =f Riffen,  = fapten,  jurüif= 
legen  aequora  curru,  aqua»,  sacram  viam;  me- 
tiens  iter  annuum  (luna)  curau;  bap.  ‘eine  3eit 
»urücflegen  duaa  partes  lucis  (».  ber  Sonne),  b) 
tm  Seifte  meffen,  ermeffen,  beurteilen  naep 
omnia  volnptate,  alqd  quae  »tu,  homines  vir- 
tuto,  non  fortunä. 

Mettus,  ii,  m.  1)  M.  Curtius,  fabin.  ©orfämpfer 
in  bem  Kampfe  naep  bem  SHaub  ber  Sabinerinnen 
unter  Siomutuä.  2)  Mettus  ob.  Mettiua  Fufetius, 
albanifeper  (Dberfetbperr  jur  8eit  be«  Xuüuü  4>ofti- 
liui.  3)  M.  Met.,  ©aftjreunb  beb  ?lrio»ift.  4)  M., 
©efepäftäfreunb  beö  SUticub.  6)  M.  Carus,  ein 
®!ime  Plin.  ep.,  Tac.  6)  M.  Pompusianus,  ein 
eitler  2Renfcp  unter  Sefpafian  u.  S5omitian  Suet. 

1.  meto,  measui,  messum,  S.  1)  mäpen,  ab  = 
mäpen,  abernten,  ernten,  in  metendo  occu- 
pati;  subst.  metentea;  *herbaa  falcibus;  ‘arva; 
‘farra;  •flores  m.  (famnteln)  apes;  messem; 
Sprid)!».  ut  sementem  feceris,  ita  metes  tote 
mau'b  treibt,  fo  gebt’b  Ou:.\  sibi  quisque  ruri 
metit  jeber  ift  fid)  felbft  ber  näcpfte  Plaut.;  mihi 
istic  nec  seritur  nec  metitur  icb  pabe  feinen 
©orteil  baoon.  2)  ‘abfepneiben,  abbauen, 
abnepmen  lilia  summa  virgä;  farra  aper. 
$ier».  ‘fällen,  niebctmepeln,  bef.  im  Kriege 
alqm  gladio,  primos  ct  extremos;  Orcus  omma 
m.,  grandia  cum  parvis ; vita  omnibus  metenda, 
ut  fruges  natp  (Sutip.  Oie.  Tusc.  8 §.  69. 

2.  Meto  (-ton),  önis,  m.  atpeniftper  Slftronom,  ber 
jur  Jlubgleiepung  ber  Sonnen=  u.  SDtoubbapn  einen 
lipflub  ».  neunjepn  3apren  aufftelltc;  bap.  fepcrjp. 
über  feinen  fäumigen  Sepulbner  SRetoit  quando 
iste  Metouis  annus  venict?  Oie.  Att.  12,  3,  2. 

lubtöposcöpus,  i,  m.  [pfranoasonos]  ein  Süapr» 
fager  beb  @ef(pi deb  eineb  'Dienftpen  aub  (einer  Stirn, 
Stirnfcpauer  Suet. 

metor,  dtp.  l.  ‘meffen,  aubmefjen  caelumj 
bap.  abmeffenb  einen  Ort  abfteefen  castra  in 


proximis  tumulis,  regiones  (jum  Xempel),  agrum; 
oft  pass,  partic.  perf.  feastris  eo  loco  metatis; 
‘decempedis  metata  porticus;  ‘me tato  in 
ageUo  burip  bie  mit  bet  Sltfcroertcilung  ©caui 
tragten  u.  einem  b«  ©eteranen  jugewiefen. 

Met  r oduni»,  i,  m.  1)  M.  Lampaacenas  (boep  ein 
geborener  ffltpener)  ©npänger  beb  ßpifur.  2)  Sf 
Seepsius,  Stpttler  beb  Kamcabeb,  auip  Staatbmann. 
Metropolis,  is,  f.  Stabt  in  Xpeffalien.  X’ao.  subst. 
-litae,  ärum,  m.  u.  -liUnns,  adj. 

Mettlus,  Mettus  f.  Metius  2). 
mbtuens,  tis,  adj-  m.  ’fcomp.  f partic.  ».  metuo] 
fürtpienb,  um  etw.  beforgt  legnm,  ‘ruaram, 
•aiterius  viri,  ‘futuri,  ‘metuentior  deorum 
gottebfüreptiger,  *quo  non  metuentius  ullum  nu- 
minis  Ingenium.  [Spipfäule  Plin.  ep. 

metiila,  ae,  f.  [dem.  ».  meta)  fleine  fffpramibe. 
metuo,  ui,  — 3.  füripten,  bange  fein  (bejeup: 
net  bie  fjutept  alb  Sebanfen  an  ein  be»orftepen> 
beb  Übel,  anb  Corfitpt  n.  Klugheit)  patrem 
J>r. ; m.  cum  servi,  verebantur  liberi;  ‘sdcui, 
•alcui  rei  (dat.  incomm.)  für  tc.  senectae;  de 
vita  sua  um,  für,  toegen;  inaidias  ab  alqo,  peri 
culum  ex  alqo;  ab  Hannibale  bor  sibi  alqd: 
m.  ne  baff  ob  eb  möipte  jc.,  ut  (ne  non)  baff 
nitpt  ob.  eb  möipte  niept  ic.  3nbbcf.  a)  mit  ©e-- 
forgnib  ob.  ©angigfeit  ermatten,  in  Un* 
gemiffpeit  fein  quid  futurum  sit,  quid  agam 
Com.  b)  fiep  »or  etto.  püten,  etm.  ju  oermei» 
ben  futpen  ‘nocentem  corporibus  austrum; 
iitp  fepeuen,  fflebenfen tragen,  niept  geneigt 
fein,  m.  in/. ; bap.  ‘culpan  m.  fides  läfft  nie 
eine  Stpnlb  auf  fiip  bringen;  ‘penna  metuens 
solvi  unoergänglttpeb  ®effebet;  *m.  tangi  läfft 
fup  niept  anrüpren.  c)  ‘metuendus  f urept bar . 
fipredliip  sagittÄ,  thyrsoj  pericula  f urept: 
erroeefeube,  bropenbe;  Iuppiter  (ber  Siegen)  uvis; 
•subst.  nihilum  metuenda  timere. 
metns,  us,  m.  gnrept,  ©cforgnib,  Wngft  m. 
ac  timor;  sine  m.  (faltblütig)  pugnae  adesse; 
esse  in  m.  fiep  fürdjten  (Zer.)  ob.  gefürchtet  mer= 
ben;  m.  habere  fiep  füripten  ( Cael . in  Oie.  ep.), 
‘fürepterliep  fein;  alcui  metum  afferre,  inferre, 
inicere,  ‘facere;  alcui  magnum  m.  meutere; 
commnni  m.  cogente  Liv.  1,  28,  8;  fid  omen 
in  Macedonum  m.  verte runt;  hostium,  iudicio- 
rum,  mortis  »or  tc.:  Punici  belli  Just.;  *rerum 
Caesaris  um  tc.;  a Romanis  »or  JC.;  fe*  duce, 
fex  imperatore;  regius  »or  bem  König;  alienus 
bor  anbeten;  pro  uni  versa  re  publica  Liv.; 
(feit.)  parendi  ju  IC.  Sali.,  propius  adeundi  Liv. ; 
metum  populationia  agrorum  bie  ju  beforgenbe 
tc.  Liv. ; per  quae  ostendare  credebatur  metum 
ex  Tibeno  bie  ».  t.  ju  beforgenben  ®efapren 
Tac.;  m.  ne,  senatui  curam  metumque  iniecit 
ne;  motu  (ft.  cum  metueret)  ne  Liv.  3,  36,  2; 
‘esse  m.  coepit  no;  mihi  m.,  m.  est  m.  aee.  c. 
inf.,  Ter.,  Liv.;  pt.,  Befürchtungen,  Slrtett  o. 
ff  urept  alii,  omnes,  tales;  diuru  et  noctumi; 
©egenftänbe  ber  ffurept  m.  eius rimatur  Tac.; 
Zlngftrufp  obstrepebant  binc  m.  Gurt.  4,  9,20. 
3näbef.  a ) (Tac.)  ciu  ©cforgnib  erregenber, 
bebenflieper  8“ffciitb  eo  in  m.;  prospere  aut 
in  m. ; quae  nunc  tantum  in  m.  audiuntur.  b) 
‘teligtöfc  Scpeu,  ffiprfuript.  e)  M.,  perfonif. 
al«  ©ottpeit,  ber  Siprecfen  Oie.,  Verg. 
mens,  voc.  mi,  ‘auep  meus,  gen.  pl.  auep  me  dm 
Plaut.,  pron.  poss.  mein,  mea  scripta  — timen- 
tis  Hör. ; m.  amicus  mein  ffreunb  ob.  ein  fjrettnb 


Mevania  — mill®. 


501 


b.  mit;  mei  meine  Angehörigen,  Bertranbten  ob. 
gteunbe,  f meine  Seute  (©Haben);  mea  ba«  Wei* 
nige,  meine  £>abe  omnia  m.  mecum  porto;  me- 
cum m.  sunt  cuncta  Phaedr.;  bilbl.  nihil  addo 
de  meo  de . ; *mea  ne  firnisse  viderer  meinen 
(Einfluß  bet  bir;  m.  ininria  ba«  b.  mit  Betübte 
ob.  ba«  mir  jugeffigte  Unrecht;  m.  criminibus 
(burth  ®e(d)ulbigungen  gegen  mid)'  apnd  fce  cre- 
acere;  m.  (mein  weil)  sunt  ordines,  m.  de- 
scriptio;  mentiri  non  est  meum  meine  Sad)e ; 
meum  esse  (für  meine  ®fUet|t)  puto  m.  inf. 
3n«bef.  a)  m.  bem  9Jebenbegriff  be«  leuern  tt. 
Seiten,  bef.  in  bet  Anrebe,  mi  (mein  liebet)  At- 
tice  Cie. ; m.  Pythias  Ter.,  mea  tu  meine  Siebe 
Ter.-,  subst.  o mea  Ov.\  Nero  m.  mein  greunb 
91.  Cic.\  bag.  m.  scriptor  b.  i.  bet  fthlcdjte  Bid)* 
tet,  bet  mich  gerühmt  hat  Hör.  ep.  2,  1,  268;  mi 
homo  f.  homo.  ft)  *vix  meum  (taum  bei  ©in- 
nen, meinet  felbjl  mächtig)  firmat  den«;  m.  snm 
felbftänbig,  original,  nisi  plane  veilem  esse  m. 
c)  (Com.)  m.  est  — i<h  habe  ihn,  et  ift  gefangen. 

Mftv&nia,  ae,  f.  Stabt  in  Umbrien. 

ml  f.  ego  u meus. 

mir«,  ae,  f.  Körnchen  *»aliens  sc.  salis;  »salis 
bilbl.  ein  bischen  Sip,  Betftanb. 

mtco,  cui,  — 1.  [meoj  1)  fid)  judenb  ob.  jitternb 
hin  n.  het  bewegen,  jutfen,  Jittern,  pulfieren, 
jappeln,  venae  et  arteriao  fehlagen,  ’semiani- 
mes  digiti;  *linguia  ore  trisulcis  (b.  bet  Strange); 
•corda  timore  Hopft;  *cor,  *anguis  cervice  mi- 
cang,  ’auribus  (equus).  gnöbef.  m.  (digitis)  mit 
ben  gingern  fchneOen,  ein  bei  ben  iKömem  ge* 
bräuchlidje«  ©piel  (bic  ginget  fthneD  ausfhxcfen 
u;  anbete  ihre  Anjal)!-  taten  taffen,  j.  ba«  ffiota 
fpiel).  ©prid) W.  dlgnus  e»t,  quicum  in  tenebris 
mices  et  ift  ein  grunbelftlicher  Wann  Cie.  off.  3 
§.  77.  2)  b.  bet  jittemben  u.  juefenben  ©eme* 

gung  eine*  halb  etfeheinenben,  halb  Berfchminben* 
ben  Sichte«,  ©lanje«,  fchimmetn,  blinlen, 
blipen,  funlein  tulmina,  ignes,  gladii,  ferrurn 
ante  oculos,  urgere  geutis,  m.  gladiis  Liv.  4, 
37,  10;  vultum  ardore  animi  micantem,  *ocnlis 
ignis  fprüht  au«  tt.;  *aurnm  micans;  *lomina 
rara.  [bäum  (Stabt  in  Bfghflien). 

Miilaeenses,  ium,  m.  bie  ©inwohnet  b '■Bli* 

MYdas,  ae,  m mt)tl)ifchet  König  n.  ©prägen,  web 
eher,  weil  et  ben  gefangenen  Silen  gut  behanbelt 
hatte,  bon  ©acchu«  bie  (Erfüllung  be«  thörithten 
Sunfdje«  erhielt,  bah  alle«,  wa«  et  berührte,  in 
©olb  bctwanbelt  mürbe ; auf  feine  Bitte  ging  biefe 
®abe  auf  ben  glüh  ©attolu«  übet.  Seil  et  bei 
einem  muftlalifdjen  Settftrcite  jtoifthen  bem  Apollo 
u.  bem  ®an  ju  ©unflen  be«  leiteten  entfehieb, 
lieh  ihm  bet  erftere  (EfelSohten  wachfcn. 

Migdiljbs,  lfbis,  m.  ein  au«  (ibpfthem  u.  tp* 
tifthem  ©efthlethte  (Sntfproffencr  Plaut. 

mTgrätio,  öniB,  f.  [migro)  1)  AuSWanberung, 
Umjug  in  illaa  oras.  2)  tp.  bet  Übergang 
eine«  Sorte«  in  eine  anbere  Bebeutung,  bet  tro* 
pifche  ©ebraud)  verbo  m.  in  alienum  (sunt) 
multae. 

mtgro,  1.  [arthaiji.  migrassit  «=  migraverit  Oie. 
legg.  3 §.  11]  1)  intrans.  wanbetn,  anSwan* 
betn,  »ieben,  Wegs,  auSjichcn  ex  urbe  rus 
Ter.,  ab  Tarqniniis,  ad  generum  (um  bei  iljm 
JU  wohnen),  iam  ante  migrarat  (domo)  Cie.  ex, 
de  vita  ■=  petben,  officio  b.  fßfabe  bet  S3 flicht 
weithen  Plaut.-,  *volupta«  equitis  m.  (geht  übet) 
ab  aure  ad  ocuIob  Hot.  2)  trans.  a)  fort: 


fchaffen  quae  migratu  (für  ben  Iran«port)  dif- 
flcilia  essent  Liv.  b)  übertreten,  überfchrei* 
ten  ius  civile;  ea  tu.  et  non  servare. 

mihlniet,  mlle  etc.  f.  met,  mille  etc. 

mile«,  Ytix,  comm.  l)  ©olbat.  Stieget  bostes 
paulo  ante,  nunc  m.  Witfolbaten  Curi.;  bef. 
o)  guhfolbat,  3nfanterih  milites  equitesquej 
aut  m.  aut  eques.  b)  im  @gf.  jum  Befehlshaber 
bet  gemeine  ©olbat,  ©emeine  m.  centurio- 
nesque;  Cotta  — in  appellandis  cobort&ndis- 
que  m.  imperatoris  et  in  pugna  militis  officia 
praestabat;  adulescentulus  m.  ad  Capuam  pro- 
fectus  sum.  c)  collect,  sing,  bie  ©olbaten,  ba« 
fjeer  coneul  direptione  praedaque  abstinet  mi 
litem;  *m.  multo.  tuo  mit  ftarler  lt.  Kriegsmacht- 
2)  * tp.  rudis  ad  partus  et  nova  m.  eram  ein 
fReuling;  Phoebes  glcithfam  bie  Brabantin; 
•bet  ©tetn  im  Schachbrett  Ov. 

MilStns,  i,  f.  l)  Batet  be«  Saunu«  u.  bet  Bqbli«, 
(Erbauet  bet  Stabt  Wilet  Ov.  2)  reiche  u.  mach: 
tige  §anbel«fiabt  in  Rarien.  JpterB.  a)  Milesln«, 
adj.;  *carmina  — untüchtige;  subst.  -bll,  örum, 
m.  b)  ‘Miletls,  Tdis,  f.  a)  locbter  be«  Wile 
tu«,  ß)  adj.  mm  Milesius,  urbs  = Tomi»  Solonie 
b.  Wilet.  fmilliarius,  mUlies. 

milta,  millftrius  (-um),  milles  f.  mille  2)  ft), 

militari*,  e,  adj.  [mites]  bie  ©olbaten  ob.  ben 
®rieg«bienft  betreffend  folbatifd),  frie» 
getifch,  ©olbaten^,  Krieg«*,  militärifdj 
tribunus,  instrumentum,  dona,  equi  Xieniipfcrbc, 
mos,  disciplina,  genus  ©olbaten,  res  ( pl .)  Stieg«* 
wefen,  auch  (Gurt.)  ftricg«untctnehmungen,  legee, 
eigne,  arnia  tethtmähige  (Wie  fie  bet  orbentlidje 
Krieger  führt),  t animi  ©olbatenherjen,  fturba 
Kriegethoufe,  finter  m.  ciboe,  fmultitudo,  fae- 
tas  ba«  bienftfähige  (Bom  17.  bi«  46.  gahre),  via 
fjeerftrahe;  vir,  homo,  iuvenis  ein  ftieg«etfahte* 
nn,  erprobtet  Krieget;  + subst.  pl.  m.  ©olbaten, 
Krieger,  welche  ben  KriegSbienft  al«  ihr  Oefepäft 
trieben.  ®ao.  militärYtör,  adv.  nach  ©olba * 
tenart,  militärifch  oratio  incompta,  m.  gra- 
vis,  fm.  loqui,  m.  tecta  sibi  aediticare. 

milTtiu,  ae,  f.  [mileg]  Krieg«*,  gelbbienft, 
®ienfl  im  Stiege  munus,  vacatio,  disciplina 
militiae ; prima  m.  renovabitur  ba«  ftnbenfen  an 
ben  ethen  firiegsbienh;  Srfatis:  militiae  im  gelbe 
Sali.;  domi  militiaeque  etc.  f.  domus  2);  *pl. 
Bcrfchiebene  Sitten  o.  Rrieqäbienft;  *B.  Bichtern 
baec  mea  m.  est;  *o.  Siebenben  signa  m.  tuae 
(bein  fiegreiche«  Baniet)  late  teret;  ‘Itomana  o.  bet 
3agb,  al«  Borübung  jum  Krieg;  iron.  haec  ur- 
bana  m.  respondendi,  scribendi,  cavendi  etc. 
2)  meton.  a)  (fpät)  gelbjug  adversug  Graecos. 
ft)  collect,  ©olbaten,  Wilij  militiae,  qui  iussi 
erunt,  imperanto  de.;  cogere  militiam  Liv. ; 
(fpät)  cum  omni  m.;  *hic  pars  mUitiae,  dur. 
erat  iUe  ducum. 

milYto,  1.  [miles]  StiegSbienhe  rifun,  ©ol* 
bat  fein  aub  alqo,  eub  signis.  in  exercitu  alcis, 
mercede,  fadversus  eum,  ‘bellum,  *libenter  hoc 
et  omne  militabitur;  übertr.  bienen  *catulus  in 
silvis;  *vixi  puellis  nuper  idoneug  et'm.  non 
sine  gloria  Hör.  \ militat  omnia  amans  Ov. ; 
subst.  aera  militantibus  constituta  sunt  Liv  ; 
militantes  (©olbaten)  Ourt. 

ml II um,  ii,  n.  $itfe. 

mille  (mlle)  1)  tulj.  taufenb  equitee;  m.  pas- 
sus;  übertt.  feht  Biele,  unjäljligc  Hör.,  Liv.,  Plin. 
ep.;  m.  ducenti  Hör.  sat.  2,  3,  61.  2)  subst.  n. 


502 


millesimns  — ministerium. 


m.  gen.,  a)  im  sing.,  indecl.  ein  Taufenb  in. 
hominnm  versabantur  Cic.  p.  Mil.  §.  63.  6)  im 
pl.  milia  (beffct  af * millia),  iam  megtete  lau» 
jettbc  duo,  tria  m.  hominum;  aber  autg  bi«W. 
appofitio  in  gleichem  fiafu«  mit  ben  gejohlten  ®e= 
genftänbrn  sagittarios  — III  m.  numero  habe- 
bat: auxilia  (al*  Stufiliartruppcn)  peditum  V 
milia,  equitam  III  milia  habuerunt;  multa  m. 
occisa  tua  etc.  in  einet  alten  WeiSfagung  b.  Zar. 
26,  12.  6;  ifelhtet)  ogne  beigefügten,  jebotg  leitet 
jn  etgönjenben  gen.,  ultra  quadringenta  ra.  (sc. 
passuum)  liceret  esse ; autg  biftributio  fba  mil- 
leni  ungcbtäucglicg  mar  - in  milia  aeris  aingnlos. 
2>a».  niilläsinins , adj.  ber  taufenbftc  *inter 
mille  rates  m.  (ba*  legte  baoon)  puppis;  adv. 
miUeaimum  jum  taufenbftenmale. 
millia  f mille  2)  b). 

milliariuN  (miliar.),  adj.  fmille]  fein  Taufenb 
b.  einet  gewiffen  '21  tt  in  fitg  entgaltenb  ob.  au*-- 
maegenb,  ala  o.  taufenb  Wann.  Tao.  sahst. 
-rium,  ii,  n.  a)  Sleüenftein,  bet  eine  Entfct- 
nung  0.  taufenb  Stritten  (b.  i.  fünftaufenb  ftujj) 
ob.  eine  tönt.  Weile  anjeigte  ad  tertium  m.  con- 
sedit.  6)  faureum  m.  bie  o.  üuguftu«  auf  bem 
töm  gorum  erritgtete  golbene  Wetlenfäule. 
millies  (mllies,  beffer  als  iens\  adv.  [mille]  tau: 
feitbmat;  tp.  unjäglige  male  m.  melius,  mori. 
MYlo,  önis,  m.  1)  berügmter  Htglet  au*  firoton. 
2)  f.  Annius.  Tao.  MYlöniänns,  adj. 
miluinns,  adj.  [miluus]  tp.  biebifeg,  raube» 
tifeg,  uncrjättlitg  . geifigungerig  ungulae 
Plaut  -,  pullus  bet  junge  ©eiet;  (Plaut.)  subst. 
-na,  ae,  f.  (sc.  faraes)  ipeifjgunger.  — milnns, 
i,  m.  *(bi*to.  milvus  gejprotgen)  1)  bet  Weil) 
(Falco  Milvus  L.),  tp.  (Plaut)  Seiet,  raube- 
tifeger  Wenftg.  2)  *fein  SRaubfifd).  8)  *+ein 
ttaeg  bem  gtogen  Säten  gingemenbetet  Stein. 
MTljas,  iidis,  f.  autg  commune  Mllfadiim,  Ti» 
grilt  0.  @rogpgrt)gien,  fpöter  0.  Speien, 
mima,  ae,  f.  mimiftge  Künfllerin,  Tänjerin; 
f.  mitnus.  [©igant. 

Mim hb,  antis,  m 2)  Sotgebirge  in  gonien  2)  ein 
fmimlambi,  örum,  m.  [pipiou^oi]  Wimiamben, 
mimifege  ©ebitgte  tn  iambifegen  Seifen, 
mimlcf,  adv.  [mimicus]  (feit.)  mimifd),  natg 
Wimenart  Ct.  — mimicus,  adj.  [mimus,  *= 
fuuixos]  mimiftg,  fomöbiantenmägig,  iocus 
übetttieben ; quam  essent  m.  (eitel,  niegtig)  et  in- 
epta  Plin.  ep. 

Mimnermus,  i,  m.  grietg.  Tilgtet  um*  g.  590 
o.  Egt.,  au«  Kolopgon,  Segrünbet  bet  erotiftgen 
Elegie. 

mimüla,  ae,  f.  (feit.)  dem.  b.  mima. 
mimus,  i,  m.  [j»<>of]  1)  mimiftger  Kftnftter, 
Wime.  2)  ba*  mimiftge  Stgaufpiel,  eine  auf 
roger  unb  jum  Teil  obfcöner  Satgagmung  buttg 
Teflamation  u.  ©ebätben  berubenbe«,  unter  lanj 
u.  glötcnfpiel  auSgcfügrte*  Poffenfpiel,  ba*  feit 
Sulla«  Seit  befonbet*  in  Slufnagme  tarn,  beim 
Solle  fegr  beliebt  mar  unb  mit  ben  Pantomimen 
unter  üuguft  ba*  funftmäfjige  Trama  aümSgli* 
Oetbrängtc.  mimos  rommentari,  scribere;  ad 
agendum  m.;  bag.  mimnm  vitae  commode  trans- 
egisse  August,  b.  Stiel.  Aug.  99.  8)  tp.  (Suet.) 

tfrarce,  Poffe  ne  poena  atrocior  m.  omnem 
dirulgaret;  impudentissimo  mimo  (SerfteBung) 
Suet.  Tib.  24. 

mYno,  I)  subst.  ae,  f.  [uȊ]  grietg.  Silbcrmflnje, 
100  attiftge  Ttatgmen  ob.  töm.  Tenarien,  etma 


66  Warf  an  Seit  Seltener  eine  golbene  bont 
6fatgen  Wert  bet  filbernen  Flaut.  II)  adj.  mina 
ovis  mit  glattem  Sautge  Plaut. 
mtuiciae,  ärum.  f.  [minaxj  (Plaut.)  =—  minae,  m.  f. 
mTnScYtSr,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [minax]  bro ■ 
genb,  mit  Trogungen. 

mYnae,  ärum,  f.  [betm.  m.  mineo  gerbortagen] 
l)  getbottagenbe  Spigen,  ginnen,  ingen- 
tes  murorum  gewaltig  tagenbe  Wauern  Verg. 
Aen.  4,  88.  4)  Pp.  Stogungen  iactare  m.; 

minis  uti;  vinculorum  et  mortis;  (proximu* 
dies)  non  sine  m.  (btogenbe  Hnjeitgen)  crescen- 
tis  mali  praeteriit  Ourt  ; * verba  plena  mina- 
rum,  *caeli  marisque  ’belli  Stgtetlen;  ’petfonif. 
©ewiffen*  biffe. 

mYnätUmes,  f.  [minor]  Stogungen  Oie. 
mYnax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  fsup.  [minor] 
1)  ‘empots,  übettagenb  scopulus.  2)  noll 
Stogungen,  brogenb  homo,  fadversus  bar- 
baros  minaciasimus , faccinctus  et  m.  (b  Seb= 
net);  »Alcaei  Camenae  (infofetn  fllcdu*  bie 
rannen  in  feinen  Sebitgten  anatiff);  pestilentia 
minacior  quam  perniciosior  Liv.,  pugnae  ge- 
nug, fnox,  frultua,  *yox,  *unda,  *iocua  (in  8e= 
*ug  auf  breifle  Seleibiaungen) ; *oppositis  foribus 
bebtogenb,  *u  jcrbretgen  brogenb;  * subst.  pl.  m. 
fflro&fprccger  Hör.  carm.  2,  7,  11. 

Minclus,  ii,  m.  gtuf)  in  Oberitatien,  j.  Hinein. 
MYnervu,  ae,  f.  Xotgter  be«  gupitcr,  ®öttin  bet 
®ei*geit,  btt  ftünfte  (namentlitg  be*  Weben«)  u. 
ffliffenftgaften,  autg  bet  ßriegifunft,  §iern.  a)  *bie 
Wollarbeit  (Spinnen,  Weben  xc.).  6)  *Clbaum 
(b.  bet  SRinerba  getbotgebtatgl),  *Olibe,  *CI. 
c)  fpritgm.  pingui,  craasa  M.  ogne  Sunft  u.  @e= 
legrfamlett,  mit  gemögnlitgem,  gau*batfenem  Sct> 
ftanbe ; abnormis  sapiens  crasaäque  M.  Hör. ; 
aua  Minervam  sc.  docet  ein  Unwiffcnbet  will  einen 
EinfugtSboHen  belegten;  inritä  M.  ogne  inneren 
Setuf,  ohne  ®cftgitf..  (0  Mlnerrae  eqnns  b.  tio= 
jan.  Söffe  (Hör.),  weil  mit  fjilfe  bet  SRinerba 
erbaut,  e)  Mlnerrae  arx,  Stabt  in  Kalabrien 
mit  einem  Icmpel  ber  Winetba.  f)  Mlnerrae 
promnntürinm,  Sotgebirge  in  Kampanien,  Sif? 
bet  Sitenen. 

mlngo,  nxi,  nctum  ob.  mictum,  3.  gatnen. 
mTnYätns  [partic.  b.  minio]  mit  ginnobet  ge» 
färbt,  tot  gefürbt  Oie. 

mlnYme,  mYnYmum,  ntinYmns  f.  parnm,  parrus. 
MYnio,  önie,  m.  giügtgen  in  Etrurien  Verg. 
minister,  atri,  m.  u.  mlnlstra,  ae,  f.  ein  freiet, 
aber  einet  gögeten  Sluftorität  untergeorbnetrr  ® i e = 
net,  bet  ein  aufgetragene* Seftgäft  befotgt  u.  au« 
fügtt,  Sebientcr,  äufmütter,  ©egilfe,  Se» 
förbetet  einer  Satge,  §elfet«gelfet  cubiculi, 
Martis,  ’pariente  mmistra  Seflalin  Stjlbia,  *puer 
Falerni;  o.  ben  Siatoniffen  bet  Cgtißen  an- 
cillae,  quae  m.  dicebantur  Plin.  ep.  10,  97,  8; 
•alea  fulminis  o.  übler  gupiter«,  ber  ben  Slij 
trägt;  ’pacis  belliqne  ministrae;  libidinia,  »ce- 
lens;  in  maleficio;  irarum  indulgentes  I.ic. ; 
pl.,  regia  UnterfWger,  Sefötbeter  bet  übftdbten 
be«  K. ; m.  ae  praebent  in  iudiciis  oratoribtu 
fagen  ben  SRebnem,  Wa«  Setgten*  ifl;  legum  Sott- 
ftteder,  +acrmonum  llntergänbler;  regni  fReitg* 
bettbefet  Just.;  huic  facinori  tua  doniua  miui- 
stra  ease  non  debuit;  ’abjeftio.  im  ♦».,  lumios. 
m.  propositi  tui.  ®ab.  mlnlsWrlnm,  ii,  «.  1) 
®ienftleiflu ng,  Sicnft,  Scbienung,  Ü«f= 
Wartung,  Setticgtung  quod  m.  faerat,  ars 


ininistra  — miraculum. 


503 


haben  coepta;  aquila  missa  velut  ministerio 
(jU  Jt.)  scribarum;  nauticom  ‘Btatrofenbicnft,  ca- 
meli  iumentorum  ministeriia  funguntur;  partita 
ducibus  multitudinis  m.  (bie  Sollen)  esse;  fad 
m.  sceleris,  tcoodia;  fm.  alcui  facere;  inter 
publicae  poenae  m.  Liv.  2)  tSiienerf  cbnft; 
nud)  tüberb-  »eforget,  Anorbnet,  arenae  ber 
Kampf  jpiele.  — mYntstra  f.  minister. 

mYnlstritor,  öris,  m.  [ministro]  ®ciftanb,  9iat  = 
gebet.  Weiftet  bem  gerichtlichen  Seiner  mit  ©ta» 
teriol  jut  £ianb  ging  idem  hic  mihi  quasi  m. 
aderat,  subiciens,  quid  in  suos  cives  civitatem- 
qne  dicerem  Oie.;  in  toeiterm  Sinne  cum  auri- 
ganti  Gaio  m.  exhiberet  ben  Unteimeiier,  fieptet 
abgab  Suet.  Vit.  17.  $aB.  mYnistritrix , leis, 
f.  ®ebil|in  omnes  (artes)  comites  ac  m.  ora- 
toris  Oie.  de  or.  1 §.  76. 

mYiüstro,  1.  [minister]  1)  bebienen,  auf»ar» 
ten,  bej  beiiifebe,  auflragen,  befotgen  alcui, 
pocula,  bibere,  feibos;  ministratur  (ei  wirb  auf» 
gewartet)  poculis  maximis,  *cena  ministratur 
pueris,  *iuesa  medicorum  befolgen;  *velis  (dat.) 
bebienen,  fnaves  ministrantur  velis  Werben  be- 
bient  mit  tc.  8)  übetb-  barreit^en,  oerfebaf» 
fen,  bergeben,  Derleiben  faces  furiis  Clodia- 
nis,  fpecuniam,  *prolem  fdjenlen,  tT*ros  arma- 
que  imperio,  -f-viros  rebellibus,  *furor  arma, 
*einum  verba,  *res  timide  betreiben. 

mlnltäbnndiis,  adj.  [minitor]  brof)enb,  nnter 
5>robungcn  Liv.,  Tat. 

mYnYtor,  dep.  1.  u.  (Plaut.)  -to,  1.  [intens.  B. 
1.  minor]  broben,  anbroben  alcui;  alcui  ma- 
lum,  mortem,  Omnibus  boniBcruces  et  tormenta; 
alcui  gladio;  nrbi  ferro  ignique;  ‘vulnera; 
•Aufidus  diluriem  agris;  eHipt.  minitantes  (näm= 
ti<b,  fie  Wörben  ©ewalt  gebrau<ben),  ni  regrede- 
retur  Tac. 

mYnlum,  ii,  «.  (fpan.  SBort)  3'nnobct,  ©lennig. 

1.  minor,  dep.  l.  1)  »empotragen  rujpes  gemi- 
nique  scopnii  in  caelum,  machina  minans.  2) 
broben,  an»,  bebtoben  alcui;  alcui  crucem, 
malum  [Schläge) ; ’vincula  urbi;  saxum  undis 
immane  minatur  arduus  Verg.  Aen.  10,  196; 
domus  deflagrationem  urbi;  *ornus  usque  brobt 
ju  fallen.  3)  *mit  etw.  broben,  etw.  ptablenb 
Derfpretben  multa  et  praeclara  Hör.',  magna; 
•überb-  erwarten  laffen  multa  et  pulchra. 

2.  minor  f.  parvus. 

Minos,  öi»,  m.  l)  König  u.  ffieiebgeber  auf  Jfteta, 
nach  feinem  lobe  wegen  feiner  ©ercdjtigleit  5Ri<b= 
ter  in  ber  Unterwelt.  2)  Minos  II.,  Sntel  be® 
oorigen,  König  in  Kreta,  Sätet  bet  Ariabne,  er» 
baute  ba®  itabtjrinth  u.  jwang  bie  Athener,  bie 
et,  weil  fte  feinen  Sobn  Anbrogeo®  getötet  bat- 
ten. befriegte,  alle  neun  Japre  ficben  Jünglinge 
u.  Jungfrauen  für  ben  Slinotauru®  ju  liefern  Ov. 
$aB.  a)  *Mlnöls,  Tdis,  f.  Jochtet  bc®  SJlino®, 
Ariabne.  6)  *Minöfns  ob.  MInöus,  adj.  fretifeb. 

Minotonrus,  i,  m.  ein  menfebenfreffenbe®  Unge» 
beuer,  bolb  IRenfcb,  b°lb  Stier,  Sobn  ber  *jSajt» 
Pbai1,  B.  Ibefeu*  getötet. 

Mlnturnac,  ärum,  f.  Stabt  in  Satium  an  bet 
fflrenje  Kampaniens.  $ao.  -npnsls,  e,  adj. 

MYnücias,  ii,  m.  1)  Quintus  M.  Rufus,  217  B.  Sl|r., 
magister  equitum  unter  bem  Jiftator  D Jabiu® 
9Rajimuä  gunctator;  Minucl«,  eine  Seftalin,  adj. 
Mlnuclns.  2)  Minucl  via,  angeblich  B.  bem  Kon= 
ful  Tib.  M.  306  B.  gbr.  gebaut,  butcb  ba®  Sanb 
ber  Sabiner  u.  Sammter  fübtenb. 


nrinfime,  minünius  f.  parum,  parvus. 
mYnno,  ni,  ütum,  3.  1)  ‘Meiner  machen,  jer 
[toben,  jerbauen  ligna,  ramalia;  alqd  in  pila. 
2)  Berminbern,  Ber  Meinem  sumptus  civita- 
tis; pretium  frumenti  minutum  (berabgefefjt)  ad 
ternos  nummos  Tac.-,  * longa  Tithonum  senec- 
tus  jebrt  auf;  reflej.  sc  m.  n.  bl  m.  ob.  minui 
fitb  Berminbern,  abnebmen,  Heiner  wer» 
ben  minuente  aestu  Caes.,  + pretium  minui t, 
‘artus  minuuntur.  3)  Schwachen,  oerringern, 
fcbmälern,  befdjränfcn,  berabftimmen,  un» 
tergraben  molestias  vitai- , ‘curas  carmine, 
cupiditates,  ‘furorem,  ‘libidinem,  spem,  magi- 
s trat  um,  maiestatem  populi  Romani,  gloriam 
alcis;  controversias  betlegen;  ut  cont.rovcrsiam 
minuam  um  mich  auf  ben  eigentlichen  Strcitpunft 
ju  befebränten;  conBilium  Buum  non  m.  nichts 
dnbem  an  tc.  Ter.-,  alcui  animos;  diligentia  mi- 
nuitur  lägt  nach  ic. ; equestri  proelio  uno  et  suo 
minutus  vulnere  entmutigt  Liv.  21,  52,  2;  opi- 
nionem  befdmpfcn;  religionem  Nep. ; se  capito 
(.  caput  2)  A)  b). 

minus,  comp,  a ) adj.,  f.  parvus.  b)  adv.,  f,  parum. 
mlnnscfilus,  adj.  comp.  [dem.  B.  comp,  minor] 
etw.  Mein  villa,  epistuta. 
mlnutätim,  adv.  [minutus]  übertr.  ftücfweife, 
nach  u.  nach,  einjeln  m.  praebere,  interrogare, 
addere,  feedore,  fso  recipere,  *09sa  collapsa. 
mYnutft,  adv.  m.  comp.  u.  fsup.  [minutus]  o. 
Meiner  Schrift  commentani  minutissime 
scripti  Plin.  ep.;  tp.  gteicbfam  jcrftiictelt, 
grandia  m.  (in  ber  ntebern  SRebegattung)  dicere; 
minutius  (fleinlicber)  rem  tractare.  — mYnütti- 
lns,  adj.  dem.  0.  minutus  Plaut. 
minutus,  adj.  m.  fcomp.  u.  f.vup.  [ partic.  B.  mi- 
nuo]  oerMeinert,  wingig,  Bon  Meincrem 
Kaliber,  in  oerjüngtem  TOa&ftab  (o.  fünft 
lieber  u.  gemachter  Kleinheit)  dii  Plaut.,  pisciculi 
Ter.,  res  Kleinigfeiten,  fruges,  flapilli,  fproelia; 
literae  m.  Plaut.,  + minutissimae ; übertr.  un  = 
bebcutenb,  Mcinlich,  genus  sermonis  niebere 
Sebegattung;  causae  Sagatellfacben,  animus  Klein» 
mut,  diligentia,  subtilitas,  imperatores,  philo- 
sophi  lleinlicbe,  alii  m.  (flcinmütige)  et  angusti; 
•plebes  niebrige;  subst.  n.  illa  ipsa  contracta  et 
m.;  quid  igitur  minuta  (unbebeutenbere  Sergcben) 
colligimus? 

MTnjae,  ärum,  m.  bie  SDIimjet,  0.  welchen  bie  91r-- 
gonauten  flammen,  bah-  bie  Argonauten  Ov.  — 
•Mlnyölas,  ädis,  f.  locbter  bc«  SRinpaä  (mp= 
tbifeben  König®  B.  Orcbomeno®  in  SSöotien),  *-eldes, 
um,  f.  löchter  be*  Sl.;  *-6lu8,  adj.  jum  ®li» 
npa«  gehörig,  minpeifeb. 
miräbllis,  e,  adj.  m.  comp.  u.  tsup.  [miror] 
wunberbar,  teil®  bewunbernäwcrt,  erftaun» 
lieh,  teil®  fonberbat,  muuberlicb  pugnandi 
cupiditas,  mirabilem  in  modum,  mirabile  dictu 
Gc.,  dictu  mirabile  Liv , *opus  m.  visu,  *mira- 
bile  visu  ferri  für  ein  SBunbcr  gehalten  werben; 
vubst.  n.  pl.  wunberlicbe  Meinungen,  $ara» 
bojen  Stoicorum  quae  xu$dio£a  nominantur. 
S>ao  miräbllYtSr,  adv.  m.  comp,  wunberbar, 
crflaunlicb  ob.  wunbcrlicb  mirabilius  omare; 
homo  m.  moratus  est. 

miräbundns,  adj.  [miror]  Boll  Serwunbcrung 
Liv.,  Curt.  — mirärfilnm,  i,  n.  [miror]  Wun  = 
berbare  Sache,  munberbarc®  (Sreigni®, 
SBunber,  wie  geuerfugeln,  Steinregen  rc.  ad- 
iciunt  miracula  huic  pugnae;  rem  miraculo 


504 


mirandue  — miser. 


eximere  f.  eximo  1)  a);  portenta  et  m.  philo- 
sophorum  abenteuerliche  u.  Wunbetbare  Steinum 
gen ; magnitudinis,  victoriae;  literarum  bet  ©udp 
ftabenfdlrift ; esse  miraculo  Liv.,  *verti  in  mira- 
cula  in  abenteuerliche  ©cftalten;  *Bparsa  in  vario 
caelo  m.  SBunbetgeftalten;  * transformare  -ee  in 
m.  rerum;  ‘splendida  grofjartige  Begebenheiten 
(in  bet  6rjäf)tung). 

mirandue,  adj.  \gerund.  0.  miror]  berounbern*  = 
merth,  munbetbat  altitudo,  m.  in  modum, 
neque  id  m.  — mirätio,  önis,  f.  [miror]  S?et  = 
»unbctung  die.  — mirfttor,  öris.  [miror]  S9e  = 
tounberet  Verum,  fvirtutis  etiam  in  boste. 

mir«,  adv.  [mirus]  auf  tounberbart  SBeife, 
munbetbat,  erftaunlid),  aufserotbentlidj, 
m.  quam  aufjerotbentlich;  m.  gratum  fuit 
Liv. , m.  laetus  Curt.;  m.  favere. 

mirlflef,  adv.  [mirificus]  — mire.  — mirificus, 
adj.  m.  (Botfl.'i  sup.  [mirue-facio]  ben>unbern*  = 
mett,  aufserotbentlich,  ob.  rounbetlich,  fon  = 
bet  bot  homo,  pugna,  voluptas,  m.  atudio  eaae 
in  alqm,  m.  gratias  agere,  mirificiesimum  fa- 
cinua  Ter.  — mirlmödls,  adv.  (feit.)  =-  miris 
modis  auf  erftaunlidje  ?lrt  Plaut. 

mirmillo,  önis,  m.  ein  ©labiator,  bet  gaHifche 
Soffen  führte  u.  auf  bem  4>etme  ba*  Sfilb  eine* 
Sif^e*  trag. 

miror,  dep.  1.  1)  ouffaltenb  finben,  in  gutem 
ob  übelm  Sinne  fid>  munbetn,  Bertounbern, 
etftaunen,  bemunbetn  alqm,  alqd,  neglegen- 
tiam  hominis,  vasa  caelata,  Consilium  alcis; 
miramur,  si  etc.  halb  ftagenb:  mit  munbern  un* 
noch?  «=  man  batf  fidj  nicht  munbetn  Hör.  ep.  1, 
12,  12;  prägn.  oetrounbett  ftagen,  miffen  tnol  = 
len,  neugierig  fein  miror  unde  Bit,  quid  ab- 
ierit  Ter.;  m.  quare.  2)  bemunbetnb  anftau- 
nen,  mit  Serounbetung  Ijinblicfen  nod),  auf 
ic.,  Detenten  puerorum  formas  et  corpora,  ta- 
bnlas  picta«,  fantiquos,  *m.  se  fid)  felbft  ge* 
fallen,  ‘iuBtitiaene  mirer  (te)  belline  laborum 
megen  jc.  Verg.  Aen.  11,  126;  mit  bem  Gebens 
begriffe  be*  IeibenfcfjaftUc^en  ©egefjten«,  *bet  leib 
nähme,  0.  Siebenben,  ‘be*  So^lgefaßen*. 

mirus,  adj.  munbetbat,  fonberbat;  bemun- 
betnSmett,  aufjeiorbentlidj  alacritas,  desi- 
derium,  m.  in  modum,  m.  modis  in  aufierge; 
roöfjnlidjem  Stabe,  etftaunlicb  Ter.;  neo  mirum 
est,  fnec  mirum  u.  c*  ift  lein  Sunbet;  ut  in 
cunis  fuerit  anguis,  non  tarn  est  mirum  de. 
de  div.  2 §.  66;  mirum  est  ut  m.  conj. , Plin. 
ep.;  subst.  non  mirum  (nidjt*  Sunberbatc*)  fecit 
Ter.;  pl.  n.  Sunbetbinge  nimia,  tonta  Plaut. 
3n*bef.  a)  mirum  ni,  nisi,  m.  est  ni  (Com.), 
mira  sunt  ni  (Plaut.)  e«  feilte  mich  munbetn, 
rnenn  nicht  <=-  roabtfdjeinlidj;  mirumque  esse, 
ni  — castra hostium  oppugnentur  g e m i & , ficbet 
mürben  ic.  Liv.  3,  28,  6;  (Naev.  b.  de.  de  or.  2 
§.  279)  mirum  ni  cantem  id|  foH  mobl  gar, 
roabrfcbeinlicb  foH  icb  fingen  (itontfdj);  mirum  quin 
'ein  Sunbet,  baff  nicht’,  ftet*  iton.  m.  quin  tu 
illo  tecum  divitias  feras  bu  mirft  boeb  mobl  nicht 
gat  ic-,  ba*  fehlte  noch,  bah  Plaut,  b)  mirum 
quantum  ob.  quam  (ohne  Sinflufi  auf  bie  Rom 
ftraltion),  cigtl.  e«  ift  ju  bemunbetn,  mie  fehl  = 
auhetorbentl ich  Liv.  <0  *mirum  o Sunbet! 
*quid  mirum?  roa*  Sunbet? 

MisSrgifrldes,  ae,  m.  [ptaaeyvgla]  ®clbOetftch  = 
tet,  itonifch  — Suchern  Plaut. 

fmlscellus,  adj.  [miBceo]  gemifcht  ludi. 


mlsceo.  miscui,  mixtum  (beffet  alt  mistum),  2. 
1)  mifchen,  mengen,  Bermifchen,  oetmen- 
gen  pix  mixta  smphure;  ‘auctorem  muneris 
(näml.  Bacchum  u.  bah-  ” ©ein)  undis  Ov.  met. 
11,  126 ; *rina  cum  Ötyge  miscenda  bibas  — 
bu  fo0fi  ftetben;  übetti.  a)  graritaiem  modestiae; 
clamor  oppidanorum  mixtus  muliebri  fletu; 
gravitate  mixtus  lepos;  Vtultitiam  brevem  con- 
ailiis  ( dat ■);  haec  partim  vera  partim  mixta 
(batbmahre*)  eoque  similia  veris  iactabantor 
Liv.  29,  20,  1;  *for*  et  virtus  miscentur  in 
unum;  haec  ita  mixta  fuerunt,  ut  temperata 
(gehörig  geotbnet)  nulio  fuerint  modo;  *m.  sacra 
profams  -=  für  gleich  holten,  *pacem  duello  bet 
®efangenfd)aft  ben  ©otjug  geben,  b I 6.  fleifd)- 
liehet  Bereinigung  sanguinem  et  genus  cum 
alqo ; Gaetulo*  secum  per  conubia;  ‘mixta  deo 
mulier,  ‘mixta  matre  Sabella  entfptojfen  u.  tc 
c)  Bereinigen  civitatem  nobis;  alcis  animuzn 
cum  suo;  florentes  res  suas  cum  lugurthae  per- 
ditis  Sali;  certamina,  ‘proelia,  ‘fmunus  mit 
einanbet  festen,  lömpfen;  ‘vulnera  inter  sese 
einanbet  beibtingen ; dextras  fidj  einanbet  geben, 
mixta  inter  patrem  filiumque  coniurationis 
Bcientia,  m.  Consilia  cum  alqo  Tac ■;  ‘circa  re- 
gem miscentur  oerf ammein  fieh  ic.;  fne  cutu 
nnitimis  quidem  ullo  commercii  iure  miscen- 
tur; *ee  viris  (dat.)  fid)  anfdjliefsen  an  k.;  auch 
•Bcrroanbelt  werben  in  mixtus  Enipeo  Tae- 
nariua  deus.  2)  mifchenb  juiedjt  machen  alcai 
mulsum,  *pocula,  venenum;  übertc.  tu  istaec 
tua  (beinen  Hnfchlag)  misceto  Ter.;  ‘totam  aeque 
vitam  dolor  et  gaudium;  adTersua  id  miBCeri 
ambages  Liv. ; bilbl.  etm.  ba*  ©emüt  »uftegea 
be*  hetbotbtingen,  erregen  motus  animo- 
rum  dicendo  m.  atque  agitare;  motum  alqm 
animi;  nova  quaedam  misceri  et  coucitari  mala; 
‘maior  mihi  moles,  maiua  miscendum  malum; 
‘murmura;  ‘incendia;  in  üblem  Sinne,  un  t er  - 
einanbet  mifchen  ‘caelum  terramque  auftüh 
ten,  ‘omnia  maria  caelo  jum  Rummel  türmen; 
*pontum  murmure;  ‘so  maria;  fprichm.  caelum 
ac  terras  m.  — gtofien  ßärm  machen:  oertoit  = 
ten  turbant,  m.  inores;  in*bef.  B.  Stregung 
politijdjer  ©ctloirrung,  Ummäljung,  om 
nia  burcheinanbetroetfen,  ummdljen,  rem  publi- 
cum; quanto  ille  plura  m.  mehr  wühlte;  mit 
itgenb  ctw.  ting*um  erfüllen,  etm.  an  oet- 
fchiebenen  Stellen  betBotbtingen  domum  gemitu, 
moenia  miscentur  luctu  Ztauetfcenen  gehen  ring* 
in  bet  Stabt  Bot  fich,  campus  miscetur  pulvere 
Verg.,  omnia  strepitu  et  tumultu  Soll.,  domum 
flamm*,  ferroque  Liv. 
mTgellus  [dem.  B.  miser]  elenb  homo. 
Hisbnum,  i,  «.,  *-na,  örum,  ».  ©otgebitge  unb 
Stabt  in  Äampanien.  ®ao.  f-nensis,  e,  adj. 
■isbnus,  i,  m.  a)  Sohn  be*  äolu*,  im  ©efolge 
be*  Sinea*.  b)  seil,  mons  ==  Misenum  (meil  bei 
Soge  nach  SRifenu*  bort  begraben  lag)  Verg. 
miser,  era,  erum,  adj.  m.  comp,  u.sup.  1)  elenb, 
ungtütflidj,  betlagen*mett,  Häßlich,  jäm- 
merlich (lötperlich  ob.  g eifrig,  B.  ©etfonen  u 
Sachen)  quo  morbo  nunc  misera  sum,  ox  (an) 
animo,  bucca  Plaut.;  miserrimus  fui  fugitando 
bin  gan*  fläglich  mübe  Ter.;  habere  alqm  miser - 
rimum  feht  plagen;  *B.  unglüdlich  Sieben- 
ben;  fortuna,  res,  fmiseriore  ac  duriore  con- 
dicione;  ‘latus  leibenb;  ‘formido  ftlasifche;  est 
nobis  miserum  (ein  Ungtüd)  desortam  rem 


miserabilis  — mitia. 


505 


pablicaun  invadi  Liv.;  ‘parenthet.  miserum!  wie 
lläglich!  wie  [chmergBoHI  bah-  elenb,  erbärm- 
lich, unfelig,  nid)t*mürbig,  »erworfett,  ab* 
( cheu lieh  hominem  perditam  miserumque  Ter.-, 
•cannen,  *ar8;  *m.  ambitio  grariaque;  *amor 
gu  beftta;  ‘divitiae;  ‘miserae  loxuriae  Uedia 
elenber  Rleiberprunl;  m.  ac  tenuis  praeda  Caet.-, 
Oeb.)  m.  gen.  in  neutram  partem  cultus  (in 
Begug  auf  JC.)  m.  Hör.  tat.  2,  2,  66.  2)  ‘elenb 
maepenb,  quätenb  ‘famea,  tnrnnltua  mentia. 
miseribllig,  e,  adj.  m.  comp,  [miaeror]  X)  be* 
llagenlwert,  (täglich,  jämmerlich  caedes, 
aapectus,  aqualor  Kitleib  erregenb;  'adv.  miae- 
rabile  caeaia  Verg.  Aen.  12,  888.  2)  lläglich, 
flagenb  Aetna  mire  m.,  vor,  ‘elegi.  Das. 
mlseribTltter,  adv.  m.  comp,  1)  tlä  g lief),  auf 
mitleib«Wüibige  Seite  emori;  laudare  eine 
auf  (Erregung  be«  Kiüeib*  berechnete  SJeidjenrebe 
halten;  teadere.  2)  flagenb,  jammernb  epi- 
etula  m.  acripta;  m.  denere  auam  orbitatem. 
cnisäraudiis,  adj.  [mwerorl  beflagcnSrocrt, 
jämmerlich  ut  aliia  in. , aliia  irridendua  eaae 
videatur;  ‘Niobe  invidiosa  ania,  at  nunc  m. 
rel  hoati;  miaera  atque  m.j  m.  in  modum. 
mTabritio,  önie,  f.  [miaeror]  ba*  (Beilagen, 
(Bebauern;  bef.  al«  rhet.  1.  t.  ber  auf  (Erregung 
b.  (Kitleib  berechnete  Bottrag;  auch  pl.  miaera- 
tionibua  uti. 

mhere,  adv.  m.  comp.  u.  aup.  [miaer]  1)  elenb, 
(täglich  vivere;  perdere  alqm.  2)  erbärmlich 
Bcriptum  eat  m.  Plaut.,  and)  h'fl'fl.  leiben* 
fchaftlich  m.  (ungemein)  miaeret,  m.  miaer 
Plaut.;  cupere,  amare  Ter.,  diacedere  qnaerena 
Hör.-,  m.  (fehlechterbing«)  noluit  tradere  Oie. 
mlsäreor,  Berftua  rem  (feit.  u.  nicht  (laff.  mieer- 
tus  aum;  inf.  mieerier  Plaut.),  dep.  2.  (oorll. 
auch  -reo),  2.  [miaer]  Kitleib  fühl'«,  fiel) 
erbarmen  alcia;  nominia  Romani;  ‘nihil  noatn 


mlaslclus,  adj.  [mitto]  au«  bem  ÄriegJbienfte 
entlaffen  Suet.  — mlssttls,  o,  adj.  [mitto] 
werfbar,  SBnrf*,  lapia  Schleuberftein ; ’telum, 
•ferrum;  subst.  miss  Ile,  ia,  n.  (he  ich  oft  (Wurf* 
fpieft,  Bf  eil)  Verg. , Liv  , miaeilibua  inceaaere, 
appetere,  arceri  Ourt. ; *m.  aagittis  melior  ein 
tüchtigerer  8ogen[chüfte;  frea  (pl.)  ob.  subst.  mia- 
ailia  t.  Äaifer  unter  ba«  Soll  geworfene 
©ejchenle  Suet. 

migalo,  önia,  f.  [mitto]  1)  ba«  Schielen,  Ab* 
{djiden  logatornm,  literarum.  2)  (Entlaffung, 
SoSfajfung;  bcf.  a)  fioilaffung  eint«  ©efange* 
nen  Oie.  b)  (Entlaffung  au«  etnem  SJienfte,  bef. 
».  Solbaten,  bet  Abjchieb  gratiosa,  iuata,  ho- 
nesta, praemium  miaaionia;  auf  3C>1-  ab  Metello 
petundi  (näml.  conaulatum)  gratiü  m.  rogat 
Sali,  c)  B.  (Blabiatoren,  Barbon,  ©nabe  eine 
missione  manua  gladiatorum  dare,  gladiatores 
edere.  d)  ba*  Aufhären,  bet  Schluß  ludorum. 
mlgalto,  1.  f frequent,  b.  mitto]  (feit.)  oft  fchiden 
aimul  cum  hia  aunlia  Liv.  — mlaaua,  m. 
[mitto]  1)  abl.  sing,  venire  m.  Caeaaria,  epho- 
rorum  gefchidt  B.  JC.,  im  Auftrag  ic.;  regia  Verg. ; 
Surf  ob.  Sdiug  pili,  t-elornm.  2)  abl.  pl. 
©ang  ber  ©labiatoren,  Sennen  ber  SennWa 
gen  Suet. 

mlatüra  (miit.)  ae,  f.  [miaceo]  ilbertr.  Ber* 
mifthung,  Bereinigung  aeqnabilia  vitiorum 
atque  virtutum  Suet. 

mTtella,  ae,  f dem.  B.  mitra,  w.  f.  (Baß.  mt- 
tellita  cenn,  ae,  f.  eine  (oflbare  Kal)  (teil,  gu 
ber  feibene  Äopfbiuben  gegeben  würben  Suet. 

mitesco, 8.  [mitia]  X)  B.  ftrüchten  milb, 

reif  u.  wei*  werben,  ben  herben  fflefchmad 
Berliereti  ‘herbae,  faqim.  2)  ilbertr.  gelinbe 
Werben  hiema  Liv. , ‘caelum,  ‘frigora  zephj- 
ria,  fcaeli  aaevitia,  inteatinae  diacordiae  com- 
muni  motu  Liv. , fseditio,  *ira;  *nemo  adeo 


miaerere?  ’laborum  tantorum.  $ao.  a)  mTab- 
regeo, 8.  1)  •=*  miaereor.  2)  Borfl.  in- 

nere. -=  miaeret,  b)  mTsäret,  — 2.  impere.  e« 
jammert  mich  jntb«.,  e*  bauert  mtch  jmb. 
me  alcia,  alcia  rei. 

miaeria,  ae,  f.  [miaer]  ©lenb,  Unglüd,  3am* 
mer,  Slot,  Befchwerbe  in  miaeria  esse,  in 
miaeriia  Teraari;  oneri  miaeriaeque  eaae;  miae- 
rii  praeditua;  (Ter.)  miaeriam  capere;  perfonif. 
Miaeria  de. 

mlaärlcordla, ae,  f.  [miaericora]  Kitlcib,  Kit* 
gef  äh  1«  Barmher  gigleit  populi,  vulgi  be*  re.; 
paerorum  mit  IC.;  m.  magnam  haee  babent 
erregt,  serbient;  m.  alcui  tribuere,  adhibere; 
haec  magna  cum  m.  fletuque  pronuntiantur  fo 
ba|  man  grafte*  Kitleib  jc.  erregt;  qai  aut  gra- 
tis aut  m.  (ba«  fie  erregten)  valerent;  auch  ber 
mit  (eiben*  wür  big  e 3ußanb,  Sammet  quan- 
tum  miaericordiae  nobia  tua  aalua  allatura  sit 
Cie.  Qu.  fr.  X,  8,  8. 

raYserleora,  dia,  adj.  m.  comp,  [miaer-cor]  mit* 
leibig,  barmfjerjig  eaae  m.  in  alqm,  in  alqo; 
•contra  ae  ipee  (gu  feinem  eigenen  Schaben)  m.; 
animus;  honeato  et  m.  (au«  Kitleib  herBorge* 
gangen)  mendacio. 

mlserltär,  adv.  [miaer]  Uäglich  Ct. 

mYafror,  dep.  1.  |mieerj  mit  jmbm.  ob.  ctw. 
Kitleib  äuftern,  jmb.  ob.  etw.  bctlagcn,  be* 
jammern  ‘alqm;  fortunain,  periculum,  caaum; 
*m.  animi  ob.  auimo  Verg.-,  (fpät)  tanti  viri, 
formae. 


ferna  eat,  ut  non  m.  poaait  Hör.  ep.  1,  1.  39; 
B.  Xieren  galjm  werben  ferne,  beluae;  auch  er* 
weicht  Werben,  (Erbarmen  fühlen,  malis  ho- 
minum  bei  ben  IC.  Verg.  ecl.  10,  61. 

Milhreg,  (Mithraa)  ae,  m.  perftfe^e  fflottheit,  bic 
Sonne,  nach  ben  [ftnbbüihem  Begleiter  ber 
Sonne  anf  ihrer  Bahn  Ourt. 

MithrYdäteg,  ia,  m l)  fiönig  o.  Bontu«,  belanni 
burch  feine  ßriege  mit  ben  Kätnern.  2)  Baftarb 
be«  Borigen,  Anhänger  ßäfar«.  (DaB.  «ttena, 
*-teug,  adj. 

mitiffco,  1.  [mitia-fncio]  weich  machen,  cibns 
mitificatua  Beibaut  die.  de  div.  2 §.  67. 

mitlgätio,  önia,  f.  [mitigo]  (feit.)  Kilbernng, 
Befänftigung  ad  omnem  animi  motum  Cu-, 
de  or.  3 §.  118.  — mitYgo,  1.  [mitia  u.  ago] 
1)  gelinbe,  milb,  Weich  machen  eibnm;  fruge« 
reif  machen,  agros  lodern;  tmitigata  hieme; 
•ailveatrem  agrum  Urbarmachen.  2)  tp.  a)lin* 
betn,  milbern  laborem,  triatitiam,  tlegea, 
taeveritatem.  dolorem,  ‘firam,  fmorbum; 
fnnllia  meritis  perfidia  mitigari  potoat.  6)  ben 
Shnralter,  ba«  ©emüt  befänftigen,  mit* 
bern,  beruhigen,  alqm  ob.  aniraum  alcia, 
fad  notum  sonum  mitigatia  auribua;  Hanniba- 
lem  Romania  au«föi)nen  mit  rc.,  vix  revocanti 
mitigatua  eat  patri  Just.;  prägn.  pass,  a feri- 
tate  inaita  bejänftigt  n.  abgebracht  werben  0.  ic. 
Liv.  38,  48. 

initlg,  adj.  m.  comp.  u.  «up.  1)  gelinbe,  Weich, 
milb,  fanft,  fäft  *uva;  ‘porna,  -faucua  (her- 


506 


raitra  — mobiliter. 


barum),  ffructus,  ‘solum  lodet,  fterra,  caelo 
mitissimo  Litt.-,  im  Silbe  Thueydides  fuisset 
maturior  et  raitior;  B,  SHebnet  Cicerone  mitior 
Corvinna  ct  dulcior  Tac.  2)  tp.  a)  o.  3»ftänben 
dolor,  oratio,  doctrina;  alqd  mitiorem  in  par- 
tem  interpretari ; fmitior  yictoria;  fobitus 
(lob);  ‘consilium,  ‘mitissima  Caesaris  ira; 
subst.  n.  pl  eiempla  mitiorum  (o.  Stellen,  an 
benen  bie  gatben  nidjt  fo  ftarf  aufgetragen  ftnb 
Cic.  or.  §.  181;  ‘mitia  (®g|.  triatia)  Siebltcbe®. 
b)  B.  Efjaroftet  unb  ®emüt  milb,  (anft  homo 
mitissimus  atqae  lenissimuB;  m.  ingenii  iure- 
nis;  nihil  vidi  tarn  mite,  tarn  placatum,  quam 
tum  meua  frater  erat  in  sororem  tnam;  ani- 
mua;  tn.  dal.  ‘bostibus;  poenitentiae  (gegen  bie 
SReuiacn)  mitior  Tac.  Agr.  16;  adv.  mitissime 
appellare  legatos ; ‘miti'us  (gleichmütiger)  ferre; 
*mitina  (ftbmetjloier)  perire. 

mitru,  ae,  f.  [ptrpa]  itopjbinbe,  lurban  bei 
ben  Späten,  in  ®rtecbenlanb  u.  fpätcr  auch  in 
SRom  n.  grauenjimmern  u.  weichlichen  Slännern 
getragen.  ®aü.  mftrütug,  adj.  eine  mitra  tea  = 
genb,  ‘chori. 

mitte,  mtai  (perf.  eync.  miali  Ct.),  missum , 3. 
1)  f^irfen,  fenben,  alqm  aleni  auxilio  ob.  sub- 
eidio,  -fin  auxilium,  fin  subsidium ; aleni  sub- 
Bidinm,  auxilia;  literas  ad  alqm  ob.  aleni; 
librum  ad  alqm  wibmen,  bebicicren;  m.  in/. 
misit  orare  nt  venirem  Ter.;  in  Oceanum  me, 
qnoerere  gemmas  Prop .;  alqm  ad,  ( Hör .)  in 
bellum;  alqm  ad  negotium;  in  negotium  auf 
beit  §anbet;  als  t.  t.  pullarinin  in  auspicium; 
centuriaa,  tribus  in  suffragium  Botieten  löffelt ; 
iudices  in  consilium  ftc^  beraten  Iaffen;  ’lares 
sub  titulnm  burd)  einen  9Jnfef)Iag  feil  bieten; 
*He8periam  sub  inga  untetfucfien;  alqm  anb 
iugum,  sub  iugo  f.  iugum  et);  ‘orbem  sub  leges 
unterwerfen;  ‘versus  Enni  in  scaenam  miesi  b.  b. 
bie  (EnniuS  für  bie  Bühne  fdjricti ; *alqm  in  ob. 
eub  Tartara  ob.  ad  umbras  ante  diem,  ad  Sty- 
giaa  undaa  =■  töten;  alqm  ad  mortem,  ( Flaut .) 
morti,  *neci;  *quae  dona  Tomitanns  ager  (at® 
(Ettrag);  *funera  Tencris  bereiten;  *exitium  api- 
bus;  alcui  mentem  (einftöhen)  ut;  inermoe  sm- 
gulos  prae  se;  ad  horas  ju  ben  Sonnen*  ob. 
Saffcru^ren,  um  {eben  ju  Iaffen,  wellte  3«t  e® 
ift  Cic.  Brut.  §.  200;  missi  (ab  alqo)  autgefen* 
bete  Boten  Cacs.,  Liv.;  auch  enflaffene  Solbaten 
Liv.  43,  14.  gnSbef.  a)  feftiden  u.  fagen  laf= 
fen,  nantioa  ob.  literas  u.  bl.  m.,  ad  Caesarem, 
paratum  se  esse  etc.;  Cnrio  miai,  ut  etc.;  nun- 
tios,  literas  ad  alqm  m.  bl.  conj. ; mitte  mihi 
obviam  literas,  numquid  putes  etc.;  id  cuius- 
modi  eit,  ad  me  mittas  velim;  *alcui  salutem 
(fflrufj).  6)  werfen,  fcbleubcrit,  fcJEjtefeen, 
flohen,  ftiirjcn  tela  tormentis,  'manu  iaculum, 
fundli  lapides,  telum  ex  alqo  loco,  ‘discum  in 
auras  febwingen;  *nocturnus  für  panem  cani 
Borwerfen;  im  Silbe  mälum  discordiae  inter 
alqos  Just.;  al®  t.  t.  be®  SBürfelfpiel®  werfen 
talos  in  phimum  Hör.;  tesseram  0».;  übertr. 
ein  2Burf  canem  aut  senionem  Suet.;  aulaeum 
mittitur  f.  aulaeum;  sanguinem  m.  f.  sanguis 
t);  B.  lebenben  SBefcn  ‘alqm  de  ponte  pronnm, 
*praocipitem  ex  arce;  pneros  in  pronuentem 
aquam  Iav.;  ‘corpus  e turribus  in  castra,  *se 
in  flumen,  ‘in  aquas  se  saxo  ab  alto,  *se  super 
pontum;  überb.  in  irgenb  eine  Sage,  irgenb  wobin 
in  taffer  Bewegung  bringen,  legen  *corpus 


saltu  ad  terram  = auf  ic.  fpringen;  magna  vis 
aquae  caelo  missa  cst  ftrömte  Sali.;  übertr.  *alqtn 
in  vastum  acribendi  aequor,  ‘alqm  in  iambos 
binreihen  ju  ic.;  ’animas  in  pericula;  alqm  in 
poasessionem  einfepen  in  ic.;  *se  in  foedera  fidj 
einlaffen,  eingeben  in  ic.  c)  Bon  fi<b  fen  ben, 
bören  Iaffen,  ;u  ertennen  geben  'sibila,  m. 
(erbeben)  vocem  pro  alqo,  vocem  supplicem 
apud  alqm,  memorem  libertatis;  haec  Scipio- 
ms  oratio  ex  ipsius  ore  Pompeii  mitti  (ju 
lonimen)  videbatur;  cum  est  missa  contentim; 
(vox)  Cic.  Tusc.  2 §.  57;  *Thyesteas  preces 
auäftofjen. 

2)  fort*,  lo«  = . entlafjen,  lobgeben,  fahren, 
febwinben  Iaffen,  hostem  e manibua,  alqm  ex 
Tinculis;  mitte  me!  Iah  euch  geben!  *iam,  iam 
mittite  (sc.  me)!  Iaht  milb  f»b!  arma  tueg werten, 
•equum  medios  per  ignea  jprengen;  quadrigas 
au«  ben  Sibranlen  taffen;  serael  quadrigis,  semel 
desultore  miaso  (inen  fflaitg  machten  Liv. ; *cutem 
(B.  Blutegel);  miaso  ad  vesperum  senatu;  con- 
ailinm,  convivium;  exercitum  au®  bem  Bienfte 
enttaffen,  abbanlen;  auch  eine  Braut  entlaffrn,  ibr 
auf  fagen  Ter.;  servum  frei  geben;  misaum  fa- 
cere  alqm  loütaffen  ob.  au®  bem  JHenfte,  au«  bet 
®efangcnfcbaft  entlüften,  fteilaffen;  fnonam  legio- 
nem  totam  cum  ignommia  missam  fecit;  manu 
m.  f.  manumitto;  falqam  B.  einer  ®attin  ftd} 
flbtiben;  odinm,  ‘certamen,  *curaa  de  pectore; 
•mitte  leves  spes  et  certamina  divitiarum  fort 
mit  ic.;  missum  facere  amorem,  ‘mitte  precari. 
$ierB.  a)  in  ber  Bebe  übergeben,  tiidjt  ct« 
Wählen  wollen  alqd,  de  lila  re;  at  qnem 
vimm!  di  boni!  mitto  cirem  aut  senatorem  aut 
imperatorem;  auch  m.  quod;  missum  facere; 
missa  oratione  de  paco  ohne  B.  grieben  ju  reben. 
6)  ctw.  nid)t  Weiter  berüdfitbtigen,  ctw.  auf* 
geben,  misso  officio  ohne  Bürfp^t  auf  Bfl'dit , 
missos  facere  bonores;  vadimonium. 

mitülns,  mitflns  f.  mytilus. 

Mttflcne,  mixtürn  f.  Mytilene,  mistura. 

Mnpmon,  Snis,  adj.  [avijpajy]  ein  gute®  @e- 
bäibtui®  babenb,  Beiname  be®  perftfiben ftönig® 
'Urtarerjre®.  — ‘MnPmönTdes.  dum,  f.  [b.  Afrrj- 
pov»)]  bie  Slufen,  löcbter  ber  Wnemofpne.  — 
Mnemösjn®,  ae,  f.  [Mvrjuoorvri]  ba®  ©cbäibt* 
ni«,  perfon.  al®  SRutter  ber  Stufen.  — mntnö- 
synum,  i,  n.  ein  2lnbcnlen  Ct. 

möbTlIs,  e,  adj.  m.  comp.  n.  mp.  [inoveo]  1)  be* 
weglidj,  leicht  ju  bewegen,  regfam  turris, 
oculi,  *riyi  ficb  failängclnb ; m.  pedibus  flint  ju 
guhe  Plaut.;  mobiliorem  (exercitum)  esse  Lir 
2)  tp.  Beränberliib,  bewealitb,  biegfam, 
lenlfam,  erregbar  mobilior  fervor,  mobilissi- 
mus  ardor,  parvis  rebus  animus  empftnblilb 
gegen  ic.,  gens  ad  omnem  auram  spei  Wetter^ 
wenbtfd)e®;  m.  y ulgas,  *aeta»,  *hora  nrrgänglidi; 
‘mobilia  tempestatis  prope ritu  wecbfelnb,  fcbwmt'- 
fenb;  in  tabelnbem  Sinne  Beränberticb,  unbe= 
ftänbig,  wanfclmütig  populus,  animus,  vo- 
luntas;  in  consiliis  capiendis;  *mobilium  turba 
Quiritium;  fm.  impetu  ferri.  n)  motiilYU«. 
ntis,  f.  1)  Bewcgtidjteit,  Seiiptigleit  u. 
Sdjnedipleit  in  ber  Bewegung  animalis,  *mo- 
bilitate  vigct  (B.  bet  Fama),  linguae,  eqnitmn. 
nayium;  übertr.  fSewanbtbeit  opus  est  nato- 
rali  quadam  m.  animi.  2)  tp.  Beränberliib 
feit,  Unbeftänbigfeit,  SBanfelmut  alcis,  in- 
genii, animi,  fortunae,  fyulgi.  6)  möblllter, 


moderamen  — modifico. 


507 


adv.  bemeglid),  Schnell  palpitare;  übertr.  m. 
(leidjt)  celeritcrque  eicitan  ad  bellum  Cats. 

♦möderämen,  Inis,  ».  [moderor]  1>  Senfung«; 
mittel,  gern.  B.  Steuerruber.  2)  Senfung, 
Regierung  equorum;  rerum  (be*  Staate«). 

möderäte,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [moderatus]  gt  = 
mäfeigt,  mit  Bldjiigung  iub  dicere,  modeste 
ac  m. , placate  ac  m. , m.  clementerque,  mo- 
deratius  temporare , sapientisainie  moderatis- 
simeque,  fmoderatius  (nicht  }u  giftig)  insequi 
hostem. 

moderat  io,  önia,  f.  [moderor]  ba«  SJföfiigen  1) 
objeftio  ba«  3nnebalten  be«  rechten  SRafje«, 
ba«  3ügeln,  bie  ®infehränfung,  gemäfeijjte 
Sinriefitung  u.  Befchaf  fenheit,  ba«  gehörige 
Slah  rei  familiari«,  effrenati  populi  m.,  yocis 
ac  corporia,  vocis  SJlobulation , certa  quaedam 
□umerorum  ac  pedum  rbrtjthmijche«  u.  mettifehe* 
®efe$;  quod  voce  iucundum  eat,  quod  modera- 
tione  absolut  um;  certa  ratio  moderatioque  di- 
cendi;  temperatio  lunae  caelique  m. ; nullum 
eat  borum  generum,  quod  non  arte  ac  m.  trac- 
tetur  burth  funftmäfcige  Befianbtung  unb  fRegu= 
lierung.  2)  fubjettio  Blähigung,  Slafehalten 
(in  Ihaten  u.  $anblungen,junächft  al*  Sache 
bet  Sleflejion);  Schonung,  SRilbc  m.  et  con- 
tinentia;  m.  animi  tui  et  aequitas;  cum  in  omni 
vita  tum  in  dicendo  m.  modestiaque;  fm.  cle- 
mentiaque  regia.  3)  Seitung,  iRegierung  rei 
publicae,  mundi  divina  in  homines,  oculorum 
eat  magna  m. 

moderator,  öris,  m.  [moderor]  1)  wer  SSafi  1 )dlt, 
ba«  gehörige  TOag  anmenbet  m.  ille  et  quasi 
temperator  huius  tripartitae  varietatis  B.  Sieb; 
ner,  melehet  bie  brei  SRebegattungen  paffenb  gt= 
braucht;  temporum  personarutnqne  (B.  Slebner); 
fneque  legatus  aut  tribnnua  m.  affuit.  2)  ton« 
ba«  ®la&  beffen  beftimmt,  toa«  ein  anberet  ju  tljun 
hat,  Senfet,  Siegierer  rei  publicae,  tanti 
operis,  eornm  omnium  m.  et  dux  (b.  bet  Sonne), 
♦equorum,  ’arundinis  (b.  gifeher),  fingentis  ex- 
ercitua;  disceptator,  id  est,  rei  sententiaeque 
m.  ber  )U  entleiben  bat  in  tc.;  ipsi  futuri  ar- 
bitri  moderatoresque  publici  consilii  tbe«  Se= 
nate«);  *abfol.  b.  Steuermann.  2)ao.  mödör&trix, 
leis,  f.  11  SJtäfcigerin  commotionum.  2)  £en  = 
lerin,  Beherrscherin  curia  m.  officii,  res 
publica  m.  omnium  facto  rum;  materiae  nni- 
rersae  fictricem  et  m.  diyinam  provident  iam 
esse. 

moderatus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [moderor]  ge; 
mäßigt,  ba«  rechte  Blaff  h“l*enb,  bah.  befon» 
nen,  ruhig,  dtarafterfefi,  b.  Sachen  ruhig, 
mäßig,  nicht  übertrieben  in  omnibus  ritae 
partibus  m.  ac  temperans;  moderatissimi  ho- 
mines et  continentissimi;  oratio  in  toelchcr 
rebnerifchcr  Slhhthmu«  u.  SBoljllaut  betriebt,  doc- 
trina,  otium,  convirium,  *yenti,  *parum  m. 
guttur. 

mödöror,  dtp.  1.  [modus]  1)  mäßigen,  einet 
Sache  ein  Blaff  (epen,  etro.  ob.  jmb.  auf  ba« 
rechte  Blaff  befthtfinfen,  imjaume  ha'tcn- 
jügeln,  mit  Blaff  gebrauchen,  bei  etm.  Blaff 
anmenben  uxoribus;  oratio  soluta  — ut  sine 
yinculis  sibi  ipsa  moderetur;  auditorum  aures 
m.  (geben  ben  richtigen  Blaßftab  ab)  oratori  pru- 
denti;  irae,  animo  et  orationi;  feursui  lang; 
famer  fegein;  eqaoe,  linguam.  animos;  alqm; 
qnod  tnbuendum  est  officio  etc.;  tota  ratio 


largitionum  mediocritate  moderanda est.  2)  len » 
ten,  regieren,  leiten  ero  Plaut.-,  naves,  men- 
tem  et  voluntates;  »fides  bie  Saiten  rühren, 
fehlagen,  fpielen.  §iem.  nach  etm.  einriefiten, 
beßtmmen  sententiam  suam  ex  rei  publicae 
tempestate;  consilia  non  voluptate  sed  officio; 
abfol.  in  utroque  magis  studia  partium  quam 
bona  aut  mala  sua  moderata  (sc.  sunt)  bei  ber 
Beurteilung  beiber  war  mehr  maffgebenb  Sali. 
Jug.  73,  4;  Metellum,  tanta  temperantia  intor 
ambitionem  sacritiamque  moderatum  bie  rechte 
HJtitte  hattenb  Sali.  Jug.  45,  1. 

mödeste,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [modestnsl  1) 
gemähigt,  mit  Btäjfigung,  gefaxt,  gelau- 
fen. 2)  befeheiben,  anjprueh«lo«.  8)  [itt; 
fam,  jüdjtig  Ter.,  Ov.  — mödestia,  ae,  f. 
[modestus]  l)  Bläffigung,  Befonnenljeit, 
Schonung,  Blilbe  neque  modnm  neque  m. 
victores  habuere;  avaritia  sine  modo  modestia- 
que invasit.  3"«bef.  a)  Befeheibenheit,  Kn; 
[pruch«lofigteit  m.  et  humanitas,  in  dicendo, 
ftacendi;  feum  m.  mea  finem  recitationi  facere 
yoluisset.  b)  gefefemäffige*  Verhalten  mo- 
destiae  fructum  alqm  percipere;  vitae;  ®e; 
horfam,  Suborbination  militum;  exercitus 
sine  m.  habitus.  c)  Sittfamfeit,  Qöc^tiflfet t 
neque  sumptui  neque  m.  suae  parcere.  a)  al« 
Überfegung  be«  griech-  föta$la  Qci tgemähheit. 
2)  gemäßigte  »efdhaffenheit,  ©elinbigfeit 
hiemis  Tac.  ann.  12,  43.  — mödestu»,  adj.  m. 
comp.  u.  sup.  [modus]  gemdgigt,  fanftmütig, 
befonnen  homo,  orao,  imponum.  3n«bef.  a) 
gejehlich,  befeheiben,  anfpruch«loä  adule- 
scentulus,  plebs,  fm.  agmine,  epistula  mode- 
stior,  modestissimi  mores.  b)  fittfam,  jüch  = 
tig,  ehrbar  mulier  2>r.;  yideas  dolere  rebus 
flagitiosis  (friBole)  modestos,  sermo,  pudor,  *rul- 
tus,  ’oculi,  *rerba,  *lingua,  *scripta. 

mödfälls,  e,  adj.  [modius]  einen  modius  ent; 
haltenb  Plaut. 

modYc«,  adv.  [raodicus]  1)  mähig,  mit  Blähen, 
hoc  me  m.  tangit  eben  nicht  fehr,  m.  locuples; 
m.  (in  gemähigtem  Stritt)  se  recipere;  m.  yino- 
sus  fein  flatfer  ffieintrinf  er.  2)mitSlä6igung, 
gelaffen,  ruhig  m.  facere,  agere,  dicere;  ut 
iis  m.  et  scienter  utantur.  — mßdTcus , adj. 
[modus]  1)  ba«  gehörige  SRafj  nicht  übcrfchrei- 
tenb,  mähig,  gemäfeigt,  mittelmähig  pecu- 
uia,  conviyia,  potiones;  *pocula  (in  ©ejug  auf 
bie  gehörige  Btifd)ung);  *hospitium  fchmalc, 
fnappe  Bemirtung,  supellex  m.,  non  multa; 
Graecis  m.  hoc  est  bei  ic.  finben  fi<±)  nur  menige 
Beifpielc  biefer  Hrt;  dicendi  genus  m.  et  tem- 
perata  oratio  bie  mittlere  Diebegattung ; auch  B. 
Slebner,  melcher  biefe  ®attung  gebraucht  medius 
ille,  quem  m.  et  temperatum  voco;  *in  freier 
Berbinbung  munera  Liberi  modici  fi.  modiens 
in  capiendis  Liberi  muneribus;  fossa  nicht  fehr 
tief;  tstatura;  fequites  nicht  fehr  reidj;  tsena- 
tores;  fmodicus  originis  b nicht  bebeutenber 
et  fünft.  2)  übertr.  gemdgigt,  im  Berf  ähren 
mäßig,  befonnen  fmodicus  severitatc,  fcultu, 
fprivatis  aedificationibus ; fvoluptatum;  seye- 
ritas;  quae  cum  populo  agentur,  m.  sunto,  id 
est,  modesta  atque  sedata;  inSbef.  anfptudj«  = 
lo«,  befeheiben  animus  belli  ingens,  domi  m.; 
contentus  nomine  m.  tutoris. 

mSdTfYco,  1.  [modus-facio]  gehörig  abmeffen 
(flaff.  nur  partic.  pass.),  membra  illa  modificata 


508 


modius  — modus. 


esse  debebunt;  (vocabula  rerum)  ab  oratore  m. 
et  inflexa  quodam  modo  (trop.  KuSbrücfe). 

mödlus,  ii,  m.  [modus]  rönt.  ©etreibcmab  — 16 
sextarii  ob.  */,  eine«  griec^.  medimnus,  ein  ® ©tf ; 
f e 1 , tritici  modium  [=  modiorum)  CC;  Spri©W. 
multi  m.  salis  simul  edendi  sunt,  ut  amicitiae 
munus  expletum  sit  Oie.  Lael.  §.  67;  pleno  m. 
bollauf,  mcfjli©. 

möilö  ([eit.  bei  $i©t.  au©  mödö)  (o.  modus]  1} 
eigtl.  'mit  Staben’,  nur,  blob  magno  sibi  usui 
fore  arbitrabatur,  si  modo  insulam  adisset;  pau- 
lum  m.  pedem  rettulerunt;  impetum  m.  ferro 
non  potuerunt  au©  nur  ben  (erften)  Slngriff  nicht, 
nicht  einmal  ben  ?c.;  [eit.  b.  unus,  it>.  [.  3n«bef. 
a)  non  modo  — sed  etiam,  Peripatetici  per- 
turbationes  non  m.  naturales  esse  dicunt,  sed 
etiam  utiliter  a natura  datas;  bi«w.  na©brüd-- 
licher  non  modo  — etiam  ohne  sed,  non  m. 
apud  illos  homines,  etiam  secutis  temporibus 
Tae.;  non  modo  non  (nullus,  nemo,  nihil)  — 
sed  etiam,  dies  non  modo  non  levat  luctum 
hunc,  sed  etiam  äuget;  non  modo  non  — 
sed  ne  — quidem,  auch  *od  rix,  ego  non 
m.  tibi  non  irascor,  sed  ne  reprehendo  quidem 
factum  tuum;  non  m.  proficisci  Dolabella  non 
posset,  Bed  rix  in  oppido  consisteret;  auch 
non  modo  — sed  ne  — quidem,  ohne  non 
nach  n.  m.,  wenn  beibe  ©liebet  ein  gemeinichafb 
liehet  Verbum  hoben  u.  bie«  im  {Weiten  ©liebe 
fiept:  dolere  non  modo  summum  sed  ne  malum 
quidem  esse  philosophi  affirmant;  anatolutl). 
non  modo  — otiam  ft.  non  modo  (non)  — sed 
ne  — quidem  iiibem  mit  etiam  ein  ftärfere«  ißrä 
bilat  affirmati»  angefügt  i|i  JAv.  24,  40,  12. 
®i«w.  geht  ohne  Seränberung  be«  Sinne«  ne  — 
quidem  ob.  auch  nullus,  nihil  oorau«  unb  non 
modo  folgt  ohne  sed  nach  u.  läfjt  [Ich  burch  Diel 
weniger,  geschweige  beim  überje^en:  Apolli- 
nis  oracula  ne  mediocri  quidem  cuiquam,  non 
m.  prndenti,  probata  sunt;  nullum  meum  mi- 
nimum  dictum,  non  m.  factum  pro  Caesare  in- 
tercessit;  non  modo  — sed  (ohne  etiam),  non 
modo  non  --  sed,  wenn  ba«  erfte  Unbebeuteti 
bete  burch  ba«  Stattpnben  be«  gweiten,  wa«  Biel 
bebeutenber  ijl,  fo  gut  wie  aufgehoben  wirb: 
deum  non  in.  aliqu&  sed  pnlcherrima  specie 
decet  esse;  sum  c-onsecutus,  non  m.  ut  domus 
tua  sed  ut  cuncta  civitas  me  tibi  amicissimum 
esse  cognoscerot;  Callicrates  religione  non  m. 
non  deterritus  Bed  ad  maturandum  concitatus 
est;  auch  non  — sed  etiam,  um  ba«  {Weite 
©lieb  noch  florier  heruotpheben,  inbetn  ba«  erjle 
[cheinbar  gan{  aufgehoben  Wirb:  nec  voro  supra 
terram  sed  etiam  m intimis  eius  tenebris  plu- 
rimarum  rerum  latet  utilitas.  Glicht  feiten  tfl 
non  modo,  wenn  non  mehr  jum  Sage  al«  {u 
modo  gehört  — ich  will  ntdjt  fagen:  ne  forte 
videar  tibi  non  modo  beatus  sed  über  omnino 
fuisse.  6)  bei  9t uff orbetungen  u.  SBünf©eit 
vide  m.;  *vos  m.  proposito  faveatis;  m.  fac 
ne  etc.;  im  Unwillen  tace  m.  Plaut,  e)  modo, 
modo  ne,  (Cbm.)  ne  — m. , — dum  m.,  dum 
m.  ne,  m.  conj.  wofern,  wenn  nur,  wenn 
nur  nicht  manent  ingenia  senibus,  modo  per- 
manent Studium;  mediocritas  placet  Peripate- 
ticis,  m.  ne  laudarent  iracundiam;  concede  ut 
impune  emerit,  m.  ut  bona  ratione  emerit;  auch 
ei  m.,  si  unum  m.  sentiant;  *m.  si;  *m.  ei  li- 
cet online  ferre;  nocentem  aliquando,  m.  ne 


nefarium  (=—  m.  ne  sit  nefarius)  defendere;  elo- 
quicopiose,  m.  prudenter  (— m.  prudenter  fiat). 
d)  m.  non  (feit)  beinahe  m.  non  montes  ann 
polliceri  Ter. 

21  0.  ber  ßeit  a)  jefjt  eben,  eben  Cbm.;  (».  ber 
©etgangenheit)  eben  erft,  nut  eben,  bi*w.  au© 
B.  längeren  aergangenen  Seiträumen  qui  nunc 
primum  te  advenisse  dicas,  m.  qui  hinc  abieris 
Plaut.;  m.  egens,  repente  dires;  ex  tanto  m. 
regno  unmittelbar  nach  bem  93efi?e  eine«  fo  großen 
Seiche«  üb.  2,  6,  2;  si  hodie  bella  eint,  quäle 
Gallicum  m.  (Bor  26  Sohren)  üb.;  m.  (vor  70 
fahren)  hoc  malum  in  rem  publicam  invasit 
Oie.  off.  2 S 76;  quantü  (memoria)  nuper  Char- 
madas,  quantä,  qui  m.  fuit,  Scepsius  Mttrodo 
rus  die.  Tusc.  1 §.  69;  tribuebatur  hoc  m.  (Bor 
21  fahren)  Catoni  Oie.  Lael.  §.  6-  (feit ) gleich 
nachh*X/  fogtei©  domum  m.  ibo  Ter.;  cum 
negaret  — m.  diceret;  m.  perturbatus;  tarn  m. 
foeben,  allemeile,  präneftinifcher  $rooin{iati«m. 
Plaut,  b ) modo  — modo,  auch  modo  — in- 
terdum  u.  unmittelbar  neben  einanber  modo, 
modo  (Sali.  Jug.  28,  1.  93,  4),  nunc  — m.  etc. 
halb  — halb;  ft.  be«  {Weiten  m.  au©  tum, 
deinde. 

mbdäl&t«,  adv.,  [modulatus]  na©  bem  talte 
abgemeffen,  melobif©,  tattmäbig  Oie.  «.  d. 
2 §.  22.  — mödülAtor,  6ris,  m.  [modulor]  (feit) 
ber  nad)  bem  Sfmthmu«  SIbmeffenbe  — > I onfepei 
Hör.  — niftdülätus,  adj.  [partie.  B.  modulor] 
na©  bem  talte  abgemeffen,  tattmäbig! 
mufilalif©  *verba. 

mSdölor,  dep.  1.  [modulus]  meffen,  abmeffen  1) 
al«  t.  <.,  na©  bem  talte,  rhgthmtj©  ab- 
meffen, hominum  auribus  vocem  natura  ipsa 
ftimmt  glei©fam  ben  Saut  für  ba«  menf©U©e  @e 
pfir,  giebt  bem  Saut  ^>öf)e  u.  tiefe;  ipsa  natura, 
quasi  modularetur  hominum  orationem  etc. ; so 
num  Tods  pulsu  pedum  ben  talt  [©lagen  jum 
©efang.  2)  *taltmäfjig,  melobif©  fingen 
carmina;  *verba  modulanda  fidibus  Latinis  ein 
Sieb,  ba«  bie  rBm.  Spra  begleitet;  pass,  modu 
lata  carmina;  »taltmäbig,  melobtf©  fpielen 
lvram;  pass,  barbitos  modulatus  cm  Lesbio 
angef©lagen  Bon  tc.  ob.  met©e  ertönte  bem  te. 

*mödölu8,  i,  m.  [dem.  B.  modusl  ®af,  SOlab- 
ftab  homo  m.  bipedalis  jwei  [fug  lang;  uti  por. 
deribus  modulisque  suis;  fpri©W.  [Hör.)  metin 
Be  suo  m.  ac  pede  bie  feinem  ©haraiter  uub 
feinen  Serhältniffcn  angemeffenc  SebenSart  wählen 

raödus,  i,  m.  1)  ba«  Stab,  womit  ob.  wona© 
etw.  gemeffen  wirb  ob.  ba«  eine  6a©e  hat  cu- 
vi um ; certus  m.  agri  fefl  abgegrcnjtfT  ©ranbbe 
fij},  fruris;  superare  bumanarum  virium  m ; 
spatium  eorum  ad  hunc  lunae  m.  (na©  birfer 
©tonbppafe)  dirigunt  Gurt..  8,  9,  36;  btlbl.  Stab 
jt ab  isto  m.  (na©  «.)  nutrices  et  paedagogi 
iure  vetustatis  plurimum  benevolentiae  postu 
labunt;  qui  neglegendi  quidem  non  sunt,  sed 
alio  quodam  m.  3n«bef.  a)  al«  t.  (.,  talt, 
9ihP»hntu«,  Otelobie,  SBeife  flebilibuB  m. 
concinere,  saltare  ad  tibicinis  modos,  *vertere 
m.  ben  ton  umftimmen,  *fidibus  Latinis  The- 
banos  aptare  m.,  *canoros  m.  dare  per  oolla 
au«  ben  hälfen  ertönen  laffen;  bilbl.  *m  nu- 
merosque  vitae  ediscarc.  b)  ba«  beftimmte  Stab, 
Siel,  bie  ©tenxe  (objeltiB)  aetas  tantnmmodo 
quaestni  nequo  luxuriae  m.  fecerat;  m.  impo- 
nere  magistratui,  rebus  secundis;  m.  statuere, 


moecba  — 

eonstituere  alcui  rei;  *m.  eiitiis  ponerö;  neque 
illis  modestia  neque  m.  contentionis  erat;  habet 
ista  ratio  (Siegel)  quendam  m. ; adhibeat  oratio 
m.;  m.  habere  galten;  m.  itatuarum  haben  nul- 
lum  placet?  bu  Will  ft  bir  Bilbjäulen  oßne  Blaß 
u.  giel  feßen  laßen?  tinem  et  m.  transire;  quasi 
extra  m.,  praeter  m.;  modum  lugendi  facere; 
ludendi  est  quidam  m.  retinendus;  eit  ulci- 
ecendi  et  puniendi  m.;  ‘vitae  befHmmteä  Ücbfitä 
siel;  impensius  modo  f.  impense  2);  bat).  PaS 
SJiaßßalten,  bie  Bläßigung  m.  suao  vitae  ha- 
bere regeln  Ter.;  imitari  caeleatium  ordinem 
vitae  modo  et  conetantiä  burtß  eine  geregelte 
öleußförmigteit  ic.;  sine  m.  modeatiaque  Liv 
c)  Borfcbrift,  Siegel,  in  modum  venti  natß 
(Befallen  be$  ic.,  loie  bet  Sinb  geßt,  aliis  m. 
pacis  ac  belli  facere  it'ti.;  vetuato  Macedonum 
m.  Ourt.;  Slrt,  Seife,  fyorm,  SRanier  con- 
cludendi,  hominis  occidendi;  si  vitae  m.  (2eben4= 
meife)  actionemque  quaerimua;  id  quibus  m. 
(Büttel)  aaaequeretur;  hoc  ob.  isto,  tali  m.  ob. 
ad  huDc  m.  auf  biefe,  foldje  S. ; quo  m. ; omni 
m.  auf  alle  Ärt,  feßr  angelegentlich;  quovis,  fqno- 
cumque,  quoque  m.;  omiubus  m.  auf  alle  mög= 
tic^e  Seife,  aueß  (Ter.)  gnnjlicß,  multis  modis 
febr;  nullo  m.;  alqo  m,  einigermaßen,  quodam 
in  gemi  ff  ermaßen,  aud)  — certo  quodam  m.;  alio 
quodam  m ; hnmano  m.  peccare;  eiuB  ob  huius, 
cuios,  cuiuacumqne  modi;  modo  nad)  Vtrt  oon 
IC.,  loie  je.  serrorum,  delphinum,  oratoris ; rui- 
nae  Liv.,  torrentis,  cursus  magis  quam  itineris 
Ourt.;  in  vaticinantis , in  paeninsnlae  modum; 
mirnrn  in  m.;  hostilem  in  m.  nad)  3einbe$art; 
inaiorem  in  m.  in  ßößerem  ©rabe;  ad  m.  fu- 
gientium;  ad  hnnc  m.  auf  bwfe  Seife,  folgenber» 
maßen;  *ai  qma  m,  (sc.  08t)  Wenn  e«  möglitß  iß; 
*apis  Matinae  more  modoque;  ‘belli  moui  Sen» 
bungen;  f-vario  euppliciorum  m. 

moecha,  ae,  f.  Sßebretßetin  Hör.  — moe- 
chisao,  l.  \fioix^(o\  Eßebrucß  treiben  mitte, 
alqam  Plaut.  — ‘moechor,  dep.  1.  fmoechuB] 
Eßebrutß  treiben.  — ‘moechns,  i,  m.  [poijcdcj 
Eßeßretßer. 

1.  moenia,  mm,  n.  [moenio  — munio]  1)  bie  © t a b t = 
m au  er  (al8  Stßußmeßr  gebaut)  diligentius  urbem 
religione  quam  ipsis  m.  cingere;  gteidjßebeutenb 
m.  muri  Liv.  10,  17,  7.  46,  12;  autß  Blauet» 
bamm  paeue  inaedificata  in  murie  ab  exercitu 
nostro  m.;  Befestigung  übetß.  non  castelli 
moenibus  se  tutabantur,  sed  pro  muro  — agi- 
tare  Sali.  Jug.  34,  4;  *jut  U mftßreibung  einer 
Stabt  Mavortia,  Tiburtia;  Romae,  Tusculi.  2) 
bie  ©ebäube  in  ber  Stabt  innerhalb  ber 
Blauer,  bie  Stabt  felbft  Syracusarum  m.  ac 
portus;  nolla  iam  perniciea  parabitur  m.  ipsia 
intra  moenia;  and)  ‘ein  einjelne*  ©ebäube, 
Soßnfiß,  fßalaft  üitia;  *o.  ben  ßinter  ben 
Blauem  liegenben  nätßßen  Stabtteilen  dividi- 
mus  moros  et  m.  pandimua  urbis;  reperire  viam 
ad  muros  et  m.  Pallantea;  m.  triplici  circum- 
data  muro.  3)  *übert).  Sdnbe,  Blauem, 
äußerlicher  Umfang  navia,  caeli. 

2.  moenia  — munia,  to.  f. 

moeoimentnm,  moenio  etc.  f.  munimentuin  etc. 

Moenas,  i,  m.  ber  gluß  Blatn. 

moereo,  niocror  etc.  f.  maereo,  maeror  etc. 

Moesl,  örum,  m.  BMferftßaft,  roeltße  bie  Üanbjdjaft 
Moesia,  bai  Ijcutige  Bulgarien  u.  Serbien,  be» 
raofjnte ; pl.  mit  SRüdficßt  auf  bie  Einteilung  in 


- molestus.  509 

M.  auperior  et  inferior  Suet.  $at>.  adj.  Moe- 
siäctis  Tac.,  Suet. 

HSgontläcum  j.  Blaing. 

rabla,  ae,  f.  fl.  moloj  1)  Blüßlftein,  bab  bcf. 
im  pl.  Blüßle  (folooßt  Saßer»  als  ®fel8=  u. 
§anbmfiß(e).  2)  Cpferfcßrot,  geftßrolenc  ftdrner 
o.  Spelt  mit  ©alj  pertmjtßt,  bie  baS  Boropfet 
bilbenbe  mola  «aha.  ®ao.  molaris,  is,  m.  sc. 
lapia  Stüßlßetn,  baß.  übetß,  ‘großer  Stein, 
müles,  is,  f.  1)  bie  an  fuß  feßtoere,  unbequem  }u 
ßeioegenbe  Blaffe,  2aß,  Sutßt,  Stßniert,  nb- 
st.  u.  concr.,  ‘urere  m.  auä;  ‘clipei  ber  große, 
getmeßtige  ©tßilb,  ’equi,  ‘Nemeaca  ber  neme= 
tfeße  iiönte ; ‘Latin ua  ingenti  m.  p.  rieftger  Äür» 
pergröße;  ‘vastä  se  m.  moventem;  ‘via  consili 
expere  m.  ruit  auä;  ‘rudia  indigestaque  Blaffe 
(0.  Sßao«i;  tantae  corporum  Roloffe;  inSbef. 
Steinmaffcn,  $ol)ftämme  u.  bgl.,  auf  mcl- 
tßen  mie  auf  einem  ©runbe  ber  agger  taufwurf) 
raßt,  ©runbbau,  ®amm  m.  oppoaitae  üueti- 
bue;  m.  natural ia  ohiecta  o.  einer  Sanbbani; 
Steinbämme,  bie  man  in  bie  See  ffißrte,  um 
fjfifd)beßdlter  für  bie  Seeßftße  ju  belommen  con- 
tracta  piacaa  iactia  in  altum  molibue  aequora 
aentiunt  Hör.;  *SelS  in  mole  aedena;  große 
©ebäube  inaanae  Buhatructionum ; ‘pinea  glotte 
b.  großen  Stßiffen;  belli  großer  ÄriegSappara  t 
(Blaftßiuen  u.  bgL)  refectia  vineia  oli&que  belli 
m.;  baß.  aueß  ‘Sogenmafje;  ^eereSmaffe 
ho-tea  inaiorem  m.  haud  facile  sustinentea, 
magna  uniua  exercitua,  magnä  m.  adease  Liv. ; 
non  aliaa  maiore  m.  concuraum  Tac.;  Eoloffale 
Btad)t  SlomS  tantam  in  medio  creacentem  m. 
— metuebaut  Liv.  2)  tp.  a)  Scßwere,  ©rbße, 
Stärtc,  ©emalt  belU;  aeditio  mteatina  maiore 
m.  coorta  (sc.  est)  quam  beUa  tractabantur  Liv. 
6,  12,  7;  mali,  moleatiarum,  invidiae,  imperii; 
veraari  media  in  m.  pugnae  im  ßeftigftcn  fiampf 
aemüßl.  b)  Hnftrengung,  Stßtoietiglctl, 
Blüße,  Slot,  ©efaßr  baud  magnä  m.;  maiore 
m.  pugnare,  bellum  parare;  ingenti  m.  agere 
alqd;  minor  m.  fuit,  ‘tantae  m.  erat  m.  in/'. 
Verg .;  maior  domi  exorta  m.;  fmaior  belli  m. 
Buperest. 

möleatb,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [molestus J 1) 
läftig,  unangeneßm  a)  tfür  anbete  amici  m. 
aeduli.  b)  für  fuß  ~ ungern,  mit  S)lißbe  = 
ßagen  m. , moleatius,  molestiasime  ferre'  2) 
gejroungen,  affettiert  ‘incedere  m.  ac  mi- 
mice,  +m.  acribere.  — mölestia,  ae,  f.  [mole- 
stuaj  Beftßmerli^leit,  Bcfcßmerbe,  Bliß  = 
beßagen,  Unluß,  Berbruß,  Serbrießlitß  = 
leit  magnam  animo  m.  capere,  trübere  in. 
alqa  re;  m.  alcui  aspergere,  exhibere,  afferro 
Ter.;  faeces  habent  m.  etlu.  iläßigej;  pancorum 
dierum  moleatiam  devorare;  magnä  m.  (Seelen» 
pein)  auoa  euaque  deaiderare;  pari  m.  (Blitge» 
füßl)  af&ci;  maxima  ae  m.  ex  lila  contentione 
afiectum  ostendit;  aliud  (vocia  genus  Bibi  aumat) 
m.  (ftßmerjluße  Befignation)  Cic.  de  or.  3 §.  219; 
sine  in.  tuä  oßne  bitß  ju  ßeläßigen.  ^tero.  ba« 
©ejwungene,  Slffeftierte  im  Wuäbrud  Latine 
loquendi  accurata  et  sine  m.  diligena  elegan- 
tia;  nihil  habere  m.  nec  ineptiarnm  Atticorum 
eat.  — molestus . adj.  m.  comp.  u.  sup.  [moleal 
befcßtoerlitß,  läßig,  peinli^,  jubrtnglitß 
(nitßt  bl.  alä  Saß,  fonbern  üßerß.  alä  fjinberniä) 
provincia,  labor,  bomo,  veritaa ; uiai  moleatum 
est  wenn  ei  bieß  (eutß)  nitßt  beläßigt;  onrnes 


510 


molimen  — molliter. 


(nämt.  quibns  adversimi  bellum  incidit)  sunt 
hoc  iure  m.  quo  forte a mit  bem  nämliepcn  iHeepte 
fepwierig,  partnädig,  unperf  ähnlich,  mit  welchem 
fit  tapfer  ftnb,  b.  i.  je  tapferer,  befto  urtoerföhn= 
littet  Hör.  sat.  1,  7,  10;  *litee  oetbrießliepe ; 
in*bej.  o.  ber  Siebe  geswungen,  gelfinftelt, 
affeftiert  Simplex  in  agendo  veritaa,  non  m.; 
fdialectos  unperfläubliep;  tmolestisaimua  exactor 
Latini  aermonis  pebantifci). 

mölimen,  tnis,  n.  fmolior]  ftarte  Hnflrengung, 
'Bemühung,  große  Unternehmung  res  buo 
ipsa  m.  gravia  Liv.  ; *quauto  m.  {roicfjtige  SRiene) 
circnmspectemus;  »sceleris.  — möllmentura,  i, 
n.  [molior]  = molimen;  eo  minoris  molimenti 
ea  clanstru  esse;  neque  exercitum  sine  magno 
commeatu  atque  m.  (Umftänblieptciti  in  unum 
locum  contrahere  posse;  adminiculis  parri  m. 
burdj  Ulajcpinen  0.  geringerer  Kraft;  res  est  parvi 
m.  erforbert  nur  geringe  flnftrcngung. 

molior,  dtp.  4.  fmoles]  1)  trän«.  1)  etwa*  ©epwe  = 
r e*  burd)  Ülnjtrengung  u.  bemalt  bewegen, 
0.  ber  ©teile,  u.  Sied  fcpaffen  naves  ab 
terra,  fclauda  et  inhabilia  navigia  languide; 
ancoras  lichten,  montes  sede  sui  oetfepen,  *cur- 
rum  summum  per  aethera  emportreiben;  terram 
altius  umwßhlen,  umgraben;  fstipites  truncosque 
arbornm  haud  aegre  l)crau*reißen ; ttenacissi- 
mum  sabulum  aegre  pedes  burchwaten ; *fulmina 
dexträ,  *ignem  fchleubem;  *ferrum  fchwingen; 
»habenas  lenlen;  portain,  obices  portarum 
fprengen,  ti°res;  ffundamenta  murorum  ab 
imo;  corpora  ex  somno  reifen;  fultima«  gentes 
aegre  per  praefectos  buos  mobil  machen;  tp.  m. 
fidem  ben  Äxebit  untergraben  2)  etw.  ©rohes  u. 
Schwierige*  in*  ffiert  (eben,  bauen,  erricp  = 
ten,  auffflhren,  gtünben,  fcpaffen  *muros, 
»arcem,  popus,  »classem,  -flndus  insu  las  bilbet, 
fest  an;  »viam  fiep  ©ahn  brechen;  faditum  mo- 
litua  ftch  bahnenb;  nulla  opera  beginnen,  iter 
fottfepen;  *super  sua  laude  laborem  beftehen; 
abfol.  {Liv.)  ad  moliendum  gut  Anlegung  be* 
Sollwerte*.  $ap.  eine  große  u.  fchwierige 
Xpat  im  SBerte  haben,  bamit  umgehen,  auch 
in*  der!  Jepen,  oerurfachen,  erregen  insi- 
dias  alcui,  ’avibus;  *fraud«m;  strnere  et  m. 
alcui  calamitatem;  defectionem,  peregrinum 
regnum;  haec  sunt  in  iudicum  animis  oratione 
molienda,  amor,  odium  etc.;  *iter,  *fugam,  ad 
animum  eius  moliendum  gum  Krieg  gu  bcftim= 
men  Liv.  33,  49.  II)  intranx.  fi<h  in  Sewegung 
fepen,  fiep  abmühen  ut  misere  moliuntur 
Plaut.',  dum  moliuntwy  dum  comuntur  Ter.', 
in  demoliendo  signo  permnlti  homines;  molien- 
tem  (aufbrechenbeit)  hinc  Hannibalem;  nares  a 
terra  ftch  lo*arbeitcn  Pont  tc.;  insula,  in  quam 
gladiatores  navibus  niolientes  ftch  peranarbei' 
tenb  Tac.\  tp.  agam  per  me  ipse  et  m mich 
rühren ; de  occtipando  regno  moliens  fiep  regenb. 
Xao.  A)  niolitlo,  öntB,  f.  1)  ba*  §erau * = 
reißen  valli  Liv.  2)  gurüftung  tanta  est 
facta  rerum.  B)  inölitor,  öris,  m.  grbauer, 
Unternehmer,  ©eranftalter  effoctor  mundi 
et  m.  de.,  »ratis,  feaedis,  fnovarum  rerum. 
$ao.  inölitrix,  lei»,  f.  bie  etw.  ©eabfieptigenbe 
novarum  rerum  &*W. 

»mollesoo, 3.  [mollis]  1)  weiep  werben 

ebur.  2)  tp.  a)  fanft  werben  pectora.  6)  »er» 
mei<p!icht  werben.  — mollfcellos,  [dem.  o. 
mollis]  weiep,  gart  manus  Ct.  — nioliicülns, 


fdem.  p.  mollis]  weiep,  gart  Plaut.;  bübL  gärt' 
ließ  versus  mei  Ct. 

molllo,  4.  [mollis]  1)  beweglich,  biegfam,  ge> 
fepmeibig,  weich  machen,  erweichen  arte, 
oleo;  umor  molhtur  tepefuctus;  »ferrum  ignis 
fcpmelgen,  *herbas  flammCi  = toepen;  * humum 
foliis  auf  ber  ©rbe  ein  weiepe*  Saget  P.  Slättem 
maepen;  *lanam  trahendo;  moUitos  agros  auf 
gelodert;  mollitum  ac  subactum  terrae  gre 
mkm;  clivum  weniger  fleil  maepen;  P.  Spangen 
u.  bgl.  milbern,  nerbeffern  »froctus  feros 
colendo,  pvitia  locorum.  2)  tp.  a)  fcplaff, 
meicplicp  maepen,  Perweicplicpen  alqrn,  fero- 
ces  militum  animos,  legionem;  lacrimae  meo- 
rum  me  maepen  mir  ben  Blut  ßnfen.  b)  i(< 
fänftigen,  bäubigen.  mürbe  maepen  homi- 
nem  his  verbis  Ter.;  Hannibalem  exault&nteni 
patienti&  suä , animos  eorum , iras,  impetum. 
c)  erträglicher  maepen,  milbern  verba  nsn, 
translationom  (Übertragung),  imperium,  »poe- 
nam,  fignominiam,  pdedecus,  lectio  non  cruda 
sed  multa  iteratione  mollita  et  velat  confecta 
< Juint . 10,  1,  19. 

mollTpös,  pedis,  adj.  [moUis  u.  pes]  feplepp 
füßig  boves,  in  einet  SicpterfteHe  b.  de.  de 
div.  l §.  16. 

mollis,  e,  adj.  m.  comp.  u.  so p.  [<—  moviüs  n 
moveo]  1)  biegfam,  weiep,  gefepmeibig,  ge- 
lentig  cera,  commissurae  et  artus;  *mnltö  mihi 
maior  acriorque  ignis  m.  ardet  in  medulli», 
*collum , *crura,  »brachia,  *iuncus,  »acanthus, 
•capilli , »arcus  jeptaff,  leiept  gu  fpannen;  fanft 
fiep  bewegenb,  ruhig  »Enphrates,  »aarae: 
fastigium,  litus  fanft  auffteigenb  ob.  fatlrnb 
•clivus;  o.  SB  erteil  ber  Äunft  weiep,  gart  ge 
palten  signa;  P.  ©liebem  bei  Körper*  me  ich. 
gart,  *genae,  »cervix,  »manus;  palpebrae  mol- 
Iissimae  tactu;  »venter  fcplaff;  o ©oben  »humus, 
»litora,  *prata;  p.  ©flangen,  Kräutern  »hyacin- 
thus,  »arista;  p.  ffrüepten  u.  ©peifen  mürbe 
milb  »castaneae;  p.  gorben,  bie  burep  üiept. 
©lang  u.  pelle  Stiftung  einen  angenepmen  Cin 
brud  maepen,  »viola  fanft;  »aestas,  *rma,  *me 
rum;  »umbra  milb,  angenepm.  2)  tp.  a)  milb. 
art,  fanft,  getinb,  gelaffen  oratio;  »haec 
aud  m.  fatu;  *iussa;  »assuetus  studiis  m.  ipse 
fui;  fexsilium;  fmolliora  ingenia;  mollissiwi 
viä  consequi  alqd  auf  bie  (cponenbfte  Seife; 
»mollior  ira  doi;  »aditus  viri  bequem,  günßig 
tconsuetudo  gefälliger  Umgang.  6)  leiept  empfang 
licp  für  äußere  ©inbrüde,  balb  in  gutem  Sinne 
nachgiebig,  gartfüblenb,  gärtlicp  m.  animn- 
ad  accipiendam  et  ad  deponendam  offension-  n . 
Komanos  molliores  facere  ad  paciscendun:. 
homo  mollissimo  an  imo  leiept  gu  rüpren,  intimi 
auriculä  mollior;  p.  ©aepen  *anm  ba*  garte 
Älter,  sermo,  »carmen,  »querelae;  halb  in  üblem 
©inne  unmännlich,  fcpwaep,  weieptiep,  net 
gärtclt  intirmus  mollisque  naturä;  mens;  ad 
talia  geDs;  philosophus;  solutus  et  m.  in  gesiu; 
in  dolore  mollior;  consul,  »Sabaei,  »Tarentum, 
»viri  ungücptige,  sententiae,  disciplinae,  »oolum 
bae,  »pecus,  »lepus  gagpaft,  fureptfam,  *»oi, 
»inertia,  »aurieulae  gärtlupe,  bie  fiep  gern  iepinrt 
epein  taffen. 

San.  A ) moll iter,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  1) 
weiep,  gelentig,  gefepmeibig,  elaßifep  sub- 
stemere  nidos,  »excudcre  aera  mollins,  »men: 
bra  movere  moUius;  »ire,  »incedere  fepwcbenb 


mollitia  — monitug. 


511 


2)  tp.  a ) fanft,  ruhtg,  gelaffen;  nachgiebig, 
mit  (Ergebung  *mihi  tum  quam  m.  ossa 
quiescant;  *m.  vivere  in  patria;  *mollius  lo- 
qui;  molliufl  eadem  illa  abnuere  weniger  abge= 
neigt  ficf)  j eigen  gegen  Liv. ; quod  ferendum  est 
rn  sapienti.  6)  idjonenb,  gelinb  faoere  parce 
et  m. , alqd  moliius  interpretari,  accipere  Tue. 
e ) weidlich,  fd>tracf),  »crjärtelt  ferre  dolo- 
rem, mmis  m.  aegritudinem  pati,  m.  et  deli- 
cate  vivere.  B)  mollitia,  ae,  f.  ob.  -leg,  ei,  f. 

1)  (Hcfdimeibigtcit,  Biegfamleit  cervieum. 

2)  tp.  a)  SBeic^^ett  bet  Seele,  3ätt(i<f)teit, 
(Smpfinbfamleit  animi,  naturae.  6)  Stängel 
an  (Energie,  ödjroätpe  animi,  m.  et  socordia, 
decretorem  fetttDäc^lic^e,  ffrontis  Slangei  an  3“-' 
»erftdjt.  b ) ffieid)li<hfeit,  Ber  järtlidjung, 
Üppigfett  mores  lapsi  ad  m.;  + ».  Unnatur* 
liebet  ffiollnft  corporis.  C)  mollltüdo,  dYnia, 
f.  (Sefcpmeibtglctt,  993eic^^eit  corporis  Pa- 
cur.  6.  de.  Tusc.  6 §-46;  assimilia  spongiis; 
tp.  3art1jeit  bet  (Empftnbung  bumanitatia. 

1.  rnölo,  ui,  Ttum,  8.  mahlen  molita  cibaria 

(Joes.,  subst.  molitum,  i.,  n.  baS  (gemahlene 
Plaut.  [WpoHoboruS  ju  9H)obu«. 

2.  Mölo,  önis,  m.  Beiname  b eS  grieetj.  3if)etorS 
mölöchinärius,  ii,  m.  [molochina]  ((eit.)  Stals 

oenlleibetfabtilant  Plaut. 

Möiorchua,  i,  m.  ein  ffiituer  bei  Semea,  bet  ben 
$etfuleS  beherbergte,  * Molorchi  luci  — bie  ne= 
meifdjen;  adj.  *MolorchTcu». 

Mölüshi,  örum,  m.  Böltcrfthaft  im  öftl.  (EpiruS, 
Bao.  1)  Mölossls,  Ydis,  f.  baS  Sanb  bet  Sto- 
loffer.  2)  ‘MtMossus,  adj.  canig;  subst.  ein 
molojfifcher  $>unb.  Ba».  adj.  Mölossicus, 
paraaitua  jo  gefräßig  nie  ein  Stolofferhunb  Plaut. 
möl?,  yoa,  n.  furölti]  eine  Sflanje  als  (gegen* 
mittel  gegen  3o“6erei  benupt  Öv.  met.  14,  292. 
mOmcntum,  i,  n.  [jfgj.  auS  movimentum  b.  mo- 
veo]  1)  bie  betoegenbe  Kraft,  Bewegung** 
bauet,  ein  8<it«bfchnitt,  innerhalb  beffen  eine 
Bewegung  erfolgt,  ein  8ul*a"b  ftd)  entmidelt, 
ein  Stabium,  bef.  bet  tfirjejte  8eitabjdjnitt, 
ein  flugenblid  *leyes  tactus  momeutaque 
parva  i quasi  partita  habere  inter  se  ac  divisa 
in.  BetoegungSgefepc;  astra  m.  sna  suBtontant 
immerwährenbe Bewegung ; decondentia  ci  rtis  tem- 
ra  m.  Hör.-,  feertis  dimensisque  m.;  leonis 
eiäumläufe,  innerhalb  beten  fid)  ba«  ®eftirn  b<= 
megt  n.  einfluftteief)  ettoeift  Hör.  cp.  1,  10,  16; 
momento  temporis,  auch  bl.  m.  im  Slugenbltd 
Liv.;  unius  borae,  eodem  temporis  Curt. ; non 
uno  aliquo  m.,  aed  Omnibus  prope  diebus  ac 
prope  omnibua  horis  7Yic. ; m.  Omnibus  Suet.; 
umjditribenb,  borao  momento  im  (taffen)  Betlauf 
einet  ©tunbe  Hör.  sat.  1,  1,  8;  Liv.  5,  7,  S.  9, 
16,  9;  bilbl.  bet  BewcgungSgrunb  officiorum 
omnium  m.  (Bcipflid)tunj)8grflnbe)  diligentissime 
perpendere;  *m.  potentm. 

2)  was,  in  bie  ffiagfdiale  gelegt,  fie  betoegt, 
bah-  SluSfchlag  ob.  was  ben  Slusfihlag  giebt, 
entftheibenber  (Einflufj,  entftheibenbes  ® e* 
mitht,  (Entfdjeibung;  Geltung,  ffiteptigfett, 
Bebeutung  magnnm  m.  habere,  afferre  ad 
alqd;  levi  m.  aestimare  gering  anf (hingen,  für 
eine  Sache  ».  gelinget  ffii<htigfeit  erathten;  parva 
SEtnpüjfe;  momento  occasionis;  illo  m.  borae, 
unius  borae;  quia  magna  famae  m.  in  utramque 
partem  fierent;  m.  facere  annonae;  ne  quid 
momenti  gratia  faceret;  ex  parvis  saepe  raa- 


gnarum  rernm  m.  pendet;  tarn  levi  m.  mea 
apud  tos  fama  pendet;  animos  ex  tarn  levibus 
fortnnae  m.  ((glüdewcthjcl)  suspensos  gerere; 
puncto  temporis  magnarum  rerum  m.  verti; 
parvo  m.  res  Komana  euperior  fuit;  parro  m. 
(um  ctw.  ffienigeS,  bas  ben  VluSfcptag  gab,  um 
eine  geringe  Biftanj)  antecedere;  quibus  ea  quae 
hostes  ingenti  mofe  agerent,  perlevi  m.  (9lnftof), 
Pluftoanb  0.  Kraft)  ludificaretar;  haud  maiore  m. 
Ticti  sunt,  qnam  etc.;  parvo  m si  adiuvissent 
mit  geringer  Statbhilfe;  flabantibus  Vitellii  rebus 
Vespasianum  secutns  gründe  m.  addidit:  haud 
parvum  m.  adicerc  tuendae  Africae  Beihilfe  o. 
entftheibenber  ffiitlung:  magnum  in  omnia  m. 
Syphttx  erat;  habere  alqd  momenti,  magnum  m. ; 
esae  maximi  m.  et  pouderis;  alqd  nullius  m 
putare;  magno  ad  alqd  m.  esse;  ’Beföts 
berungSmittel  praebe  nostrae  m.  saluti. 

Mona,  ae,  f.  1)  bie  3nfel  Stan  »mifthen  3ttanb 
u.  ßnglanb  Oats.  2)  bie  3niel  »nglefca  Tac. 

mönSdöla,  ae,  f.  Bohle;  fprtd)tt>.  non  plus  aurum 
alcui  quam  monedulae  committere;  als  Sieb-. 
lofungSmott  Plaut 

möneo,  2.  1)  mahnen,  aufmeitjam  machen, 
etinnetn,  }ubebenlen,ju  beherjigen  geben, 
toatnen,  jutethtmeifen  alqm,  alqm  de  alqa 
re,  quod  me  mones,  quod  a natura  monemur, 
j-alqm  alcis  rei;  monendum  te  est  mihi  ft.  mo 
neudus  es  mihi  Ct.;  et  monendi  amici  saepe 
sunt  et  obiurgandi;  et  monere  et  moneri  (fid) 
jntetht  weifen  laffen)  proprium  est  verae  amici- 
tiae;  bah-  ermahnen,  aufforbetn,  jutebett 
(inbem  man  fid)  an  ben  Berftaitb  u.  bie  ginfid)t 
jmbS.  menbtti,  m.  ut;  hunc  m.  nt  in  omnes 
partes  equites  — pervagentnr  bafe  er  laffe  tt. 
Cats.  b.  O.  7,  9,  2.  Hud)  o.  Seblof.  tempora  m. 
ut  etc.;  m.  bi.  conj. ; m.  ne;  *e.  Seblof.  immor- 
talia  ne  speres,  m.  annus;  m.  in/,  ratio  ipsa 
m.  amici tias  comparare  Cie.-,  alio  properere 
tempus  m.  Soli.  2)  unterweif  eit,  anwetfett 
(jmbm.  fagen,  was  er  thun  foü);  eingeben, 
wahrfagen,  oertünbigen  velutdivinitus mente 
monita  Liv.;  fsomnio  monitus;  aud)  J u r e <h t •- 
weifen,  einen  Benfjettel  geben  puerili  ver- 
höre moneri  Tac.  an».  5,  9. 

moneri«,  is,  /.  [,uovr)pijs]  ©d)iff  mit  einer 
Subetreihe,  Sinrubetcr  Liv.  88,  38,  8. 

Mönöta,  ae,  /.  [moneo]  1)  *=  Mnjuooevi;  Stutter 
ber  Stufen.  2)  Beiname  ber  Sutto;  im  lempel 
berf eiben  warb  bie  Stfinje  geprägt,  bah-  3)  bie 
Stünje  a)  Stünjflätte.  6)  *ba3  grmiiujlc 
@e!b.  Ba».  A)  mönetAli«,  e,  adj.  jur  Stfinje 
gehörig;  tp.  fd)er*h-  ein  Stann,  ber  Selb 
haben  Will  Oie.  B)  mönStirlu«,  m (fpät)  ber 
Stün  jarbeiter. 

mönile,  is,  n.  $atsbanb  jum  ©thmude  ber 
grauen,  *ber  Knaben,  *bet  Sferbc,  *ber  $irfthe. 

ntöu Tineutiim  f.  monumentum. 

monita,  örum,  n.  [raonvo]  1)  (Erinnerungen, 
(Ermahnungen.  2)  *Srophejeiung  deorum, 
*Carmentis  nymphae.  — niöiiTtlo,  önis,  m. 
[moneo]  ffitinnernng,  ffiarnung  Cie.  — mö- 
nTtor,  öris,  m.  [moneo]  l)  erinneret,  Sr» 
mahnet,  SBatner  ofBcii  sui,  fatuaB,  »monito- 
ribus  asper.  2)  inSbtf.  a)  bet  SechtStunbige,  ber 
bem  SRebner  »ot  ©errieft  bie  SethtSgrünbe  an  bie 
$anb  giebt,  Se^tslonfulent.  b)  =»  nomen- 
clator,  w.  f.  — mönttus,  us,  m.  [moneo]  *<Er  = 
innerung,  Stahnnng,  ffiarnung  finierat  mo- 


512 


Monoecus  — mors. 


nitus ; bei.  ber  ®ötter  burd)  Dtalel,  Sei«* 
fagung,  Einbeulung,  Sainung,  Sille  ber 
® öltet,  gern,  im  abl.  sing,  rnonitu  fortunae,  di- 
vum , fdei. 

Mimoecua,  i,  m.  Beiname  be«  Sjrrtule«,  Monoeci 
arx  Verg , portua  Tac.  Borgebirge  u.  $afen  in 
üigurien , j.  Monaco. 

niönognunimis,  adj.  j uavriypapuos]  au«  bloßen 
Umriffen  bejtehenb,  dii  unförperliche  Sdjat* 
tengötter  Cie.  n.  d.  2 §.  69.  — möuäpödium, 
ii,  n.  Oo»o*öä»o*]  ein  lifdj  mit  einem  gufje. 
— fmönfipölium,  ii,  n.  j iiovoncöXiov  | ba«  Sielet 
be«  SUIetnhanbel«,  SÄonopol  Suet.  — mö- 
notropus,  i,m.  f poimTpoiroc]  (Sinfiebler  Plaut. 

monst,  tis,  m.  Berg,  ©ebtrge  Iura,  Pyrenaei, 
Moaa  profluit  ex  ni.  Voaego  iau«  bem  Teil  ber 
Sogefcn)  qui  etc.  Ca  es.  b.  G.  4,  10,  1;  ‘Berg*, 
3el«geftein;  übertr.  ein  Berg  montes  argenti, 
mali,  m.  maxumua  muli  maeroris  Plaut.,  *aquae, 
•aquarum;  jprichw.  f.  parturio  1);  montes  auri 
Ter.,  maria  montcsque  (golbcite  Berge)  polli- 
ceri  Sali. 

monsträbllla,  e,  adj.  [monstro]  bemerlen«* 
inert,  ausgezeichnet  Plin.  ep. 

monstrütio,  önis,  f.  [monstro]  (feit.)  ba«  geigen, 
Seijen  Ter.  — moiiaträtor,  öris,  m.  [mon- 
stro] tgeiger,  Slnmeifer  hospitii;  ’Pe^rer 
aratri,  sacn.  — monaträtua,  adj.  [ partic.  D 
monstro]  (Tac.)  auSgejeidjnet,  aufjallenb 
alqa  re,  alcni. 

monstro,  1.  [eigtl.  moneatro  ».  moneo]  1)  geigen, 
weifen  alqd  digito,  "monatror  digito  prae- 
tereuntium;  *fiter,  fiter  iaciendo  opcri,  *viam. 
2)  tp.  a)  *oorfcf)reiben,  nexorbnen  piacula, 
araa,  alcui  radicem  vel  berbam ; überb.  Woju 
anweifen  alcni  ut  Plaut,  b)  anbeutcn,  be* 
jeichncn,  belehren  tu  igtic,  «i  quid  librarii 
mea  manu  non  inteilegent;  fmonstratua  fatis 
Tac.;  ‘abdita  rerum.  c)  raten,  antreiben, 
alcui  bene  Plaut.;  f»u  ©emüte  fübten,  bor» 
ftellen,  feeso  militi  Cremonam.  d)  tangeben, 
an  Hagen  alqm  ad  exitium,  ab  amicia  mon- 

monströKö.  etc.  f.  monatruoae  etc.  [Btrari. 

monstrum,  i,  n.  [moneo]  eigtl.  in  ber  Kcligion«* 
fpradje  ein  Sahtjeidjen  ber  ©ötter,  al«  na* 
turwibrige  u.  hä&Iiehe  ©rfdjeinung  monstra 
atque  portenta.  Stab-  tp.  Ungeheuer,  Sd)eu  = 
fal,  Ungetüm  immanisaimum  ac  foediseimum 
(b.  ßtobiu«);  hominis  D.  einem  3Jlenfef|en  Com.; 
in.  illud  atque  prodigium  (D.  ßatilinn);  (Verg.) 
n.  $olt)pbcm,  ßacu«,  Setuitgeheuer,  troj.  SRoft,  n. 
SReere;  *pati  m.  talia  (Bertoanblung  in  folthe 
Ungeheuer);  unerhörte,  ungereimte  SReinun* 
gen,  Borftellungen  nonne  hoc  monstri  simile 
eat?  Ter. ; monatra  dicere,  narrare ; unerhörte«, 
entfeplidieä  Berfahren  non  mihi  iam  furtum 
Bed  m.  ac  prodigium  videbatur  m.  inf.;  m. 
quaedam  non  hominis  aed  furae  neacio  cuiua 
immanig. 

monstruösö  (nicht  Haff,  monströse),  adv.  [mon- 
atruoaus]  wunberbar,  mibernatürlich  de. 
de  div.  2 §.  146.  — monRtruöHUS  (nicht  flaff. 
monatrosus),  adj.  [monstrum]  wunberbar, 
abenteuerlich  beatia,  hominea. 

1.  Montänna,  i,  m.  tönt.  Beiname;  Curtius  M., 
©ünflting  be«  Jiberiu«. 

2.  montfinns,  adj.  [mons]  Berg*,  ©ebirg«*  a) 
auf  ob.  0.  Bergen  hominea,  Ligures,  loca, 
"castella,  »oppida,  ‘Humen;  subst.  pl.  m.  ffle* 


birg«bewohnet,n.  ® ebirgögegenben.  b) ‘ge- 
birgig Dalmatia. 

monticöla,  ae,  comm.  [mona-colo]  ©ebirgl* 
bewohnet  Ov.  — montivSgus,  adj.  [morn- 
vagor]  (bi<ht.)  Berge  burchfchweifenb;  cunnt 
burch  ba«  ©ebirge  (an  bicht.  gefärbter  ©teile)  Oie. 
Tusc.  6 §.  79. 

montüöBus  (-tösua),  adj.  [mons]  gebirgig. 

mönfimentum  (nicht  monTm.i,  i,  n.  [monec] 
alle«,  woburch  man  an  etw.  erinnert  wirb,  Senf 
mal,  «jeichen,  Slnbenlen,  vos  monumentis 
(ÜJenfgettel)  commonefaciam  bubulis  Plaut.;  mo- 
numenti  causä;  monumento  ut  esset,  aeneim 
tabulam  — üxerunt  IAv.  8,  11,  18;  id  morn- 
menti  (ber  etnjige  hiflorifche  Bewei«)  eat  m.  aee 
c.  inf.,  Liv.  4,  7,  10;  übeiett.  landis,  clementiie, 
*amoria,  furtorura,  ‘veterum  OTolvens  m.  (bic 
Sagen  C.  ben  Xbatrn  u.  cSdjicf falen ) ▼irorum: 
haec  culti  neglectique  numinia  tanta  m.  (in  bic 
Singen  faüenbe  (Erfolge)  in  rebua  humania  cer- 
nentea  Liv.  6,  62,  1;  m.  epejeget.  gen.  inaigniora 

m.  vastitatia  circa  regionumque  Liv.  10,  16,  6. 
3n«bef.  a)  jur  (Erinnerung  errichtete  ©ebäube, 
Tempel,  Statuen  m.  (pl.)  Afrieani;  qnod  U 
(Clodiua)  in  monumentis  maiorum  auornm  (auf 
ber  appifchen  Stra&e)  sit  interfectua;  Marii  bei 

n.  SDiariuS  erbaute  (feinen  Kamen  petewigenbe) 
Tempel  be«  Honoa  u.  bet  Virtua;  *(pl.)  regu 
SönigSburg  be«  Kuma  ißompiliu«.  b/  ©rabmal, 
ijfamilicnbegräbni«,  Begräbni«pla|,  ©mit. 
m.  u.  ohne  sepulcri;  Scipionum;  aepultua  eat  ii 
m.  Caecilii,  arunculi  aui;  heredea  m.  aequitw 
(fällt  ju)  lior.  sat.  1,  8,  18.  c)  (pl.)  f chriftlidjc 
® e n ! m ä l e r , U r t u n b e n renim  ge  starum,  frernm, 
annalium  Jahrbücher  ber  ©efchichte;  orationnm 
urtunblich  aufbewahrte,  noch  oorhanbene  Sebm, 
fexpeditionis;  m.  et  litens  (fchriftlichen  ®etil 
mälem)  oratio  eat  coepta  mandari;  quantum  ei 
monumentis  auapicari  licet;  commendari  mouu- 
mentia  alcia  Tenfmäler,  SKemoirnt;  auch  +f<ht'iP 
liehe  Benfmäler,  Welche  für  etw.  ©efchehene«  8e 
weiöfraft  hoben,  d)  ©rtennung«geichen  (eia 
King)  Ter. 

Mopslinl,  flrum,  m.  Slnhänger  bet  Mopaii  in  br 
Stabt  Sompfa  währenb  be«  gweiten  pun.  Stiege« 
Liv.  — Mopsi  um,  ii, ».  Slnhöhe  in  Theffalien  Lir 

MopKöptus.  adj-  }U  SSopfopia  (alter  Kamee 
Slttila)  gehörig,  attifch  Ov. 

Hopauhestia,  ue,  f.  [Maxpov  larCa]  Stobt  io 
ßilicicn.  — Mopsus,  i,  m.  ein  Sapithe  u.  ©eher 
Ov.  2)  ein  Kreter,  ©rünber  be«  Oratel«  be«  Ha* 
rifchen  SIpoüo  in  Kleinaften.  8)  ein  §irt  Verg. 

1.  möra,  ae,  f.  Slufenthalt,  ba«  Berweilen 
(an  einem  Drte  blofi  al«  interimiftifche  Unter 
brechung),  bef.  Kajt,  9i  oft  tag  Liv.;  bah-  Ber* 
jug,  Sluffchub,  Berjögetung,  Slufenthalt. 
fluminia  herbeigeführt  burch  ic.;  reliquorum  mü 
ic.;  eiua  rei  oerbunben  mit  ic.;  dicendi  ffleitlön 
figieit  be«  Kebenä;  sine  m.;  moram  (alcni  rei, 
alcia  rei,  alcui)  afferre,  interre,  interponere, 
intericere,  facere,  *moliri;  "moram  tr&her* 
jögetn;  moros  amputare  f.  amputo  2);  moram 
producere  malo  ba«  Übel  auffd)ieben  Ter.;  morw 
nectere;  ’quaeris  in  nullo  amore  moram  b.  i 
halb  finbeft  bu  ©ebör  bei  ben  SRäbchen;  aine  m .. 
*haud,  nec  in.,  null«  m.  unoerjüg(id);  rea  habet 
m.  leibet  Bcrjug,  aber  habeo  paululum  morse, 
dum  ich  nu*&  «io  wenig  Warten,  bi«;  esse  in  morn 
quominua  etc.  berhinbem,  ba|  ic. ; in  mors  tri- 


mora  — morologus.  '513 


buni  erant,  qui  etc.,  id  modo  in  m.  erat  ne 
Liv.;  alcui  esse  in  mora,  esse  morae  nnptiis 
7er.;  neqnc  iatic  neque  alibi  tibi  usquam  erit 
in  me  m.  Ter.-,  alia  si  memorem  mora'et  palt 
ju  lange  auf,  quae  memini;  m.  mora'st  (märe 
reine  gcitBcrjchwenbung)  monerier  Plaut. ; nulla 
m.  est  ba»  lann  oljne  Seit  et  e»  gesehen  A’ep. ; 
nee  m.  ulla  est  quin  eam  uiorem  dncam  Ter.-, 
m.  mihi  nullam  fore  baff  id)  nicht  jögcin  bürfe 
Cie.-,  finter  moras  unterbeffen,  mittlerweile,  finter 
alqas  m.  gn»bef.  o)  Raufen  in  bet  Siebe  Cie. 
or.  §.  63.  6)  geitraum  longa  fuit  medii  m. 
tcmporis.  c)  meton.  toaä  SSerjug  macht,  SSerjug, 
$tnberni»  m.  atque  impedimentum  es  rosti- 
tuendae  Romanis  Capuae  IJv.-,  ‘clipei  aerei. 

2.  mora,  ae,  f.  [pöpaj  eilte  Abteilung  bci>  jpat= 
tanifchen  ^eexe§  d.  300  bi»  900  SJiami  Nep. 

3.  mein»  j.  2.  morus. 

mörälis,  e,  adj.  [mos]  bie  Sitten  betreffenb, 
moralijcf),  pars  philosophiue,  nur  ootgef  (plagen 
D.  Cie.  fat.  1. 

mörätor,  öris,  m.  [moror]  l)  SSerjögerer  pu- 
blici  conunodi  (o.  einem  Tribunen,  welcher  burch 
fein  veto  bie  Sluäpebung  ju  oenögern  juchte); 
tnöbef.  ein  Bboofat,  ber  burch  Sinfeljüge  ben 
$auptantlägern  geit  jut  Sammlung  u.  Srpolung 
ju  Berfchaffen  fuchte,  Südenbüfjer.  2)  milit. 
(.  t.  Siachjügter,  'Diarobeur. 

1.  mörätas,  adj.  [mos]  irgenbmie  gefittet,  ge  = 
artet,  befchaffen  condigne  eius  pater  est  in. 
moribus,  istoc  more,  quibus  moribus  m.  Flaut.-, 
homo  bene,  melius,  optime,  male  m.;  {Plaut.) 
ita  haec  ianua  m.  est;  ‘venter  male  m.;  *fa- 
bula  recte  m.  mit  richtiger  Zeichnung  ber 
Sparaftere;  poerna  charattenflifch  Cie. 

2.  mörätuK  f.  moror. 

Morbövia,  ae,  f.  [morbus]  ba»  SranfheitS», 
tCeftlanb,  in  bet  SolfJfptachc  bei  $crwun= 
fchungen,  abire  Morboviam  jum  (Beier  ob.  genier 
Suet.  Vesp.  14. 

morbus,  i,  m.  ß r a n f p e i t in  morbum  cadere, 
delabi,  morbum  nancisci,  in  morbo  esse ; morbo, 
in  morbum  implicari,  morbo  opprimi,  laborare, 
affectum  esse,  perire,  mori,  absumi,  confici;  ex 
morbo  evadere,  convalescere;  comitialis  (fpi= 
lepfie;  (Bor.)  Campanus  bie  in  Sampanien  häufig 
oorfommenben  üilarjen  an  ben  Schläfen,  regiue 
öetbfucpt,  nach  Eelfu»  fo  genannt,  weil  bie  tpcil= 
mittel  Io  foftfpielig  waten,  bafj  nur  reiche  fieute 
fie  bejaplcn  tonnten;  ‘petfonif.,  pl.;  tp.  ‘caeli 
jchäbliche  fiuft;  animi  — ßeibenfepaften;  im  gjpg. 
bl.  morbus,  morbi;  haec  omnia  tnorbos  Graeci 
appellant,  nos  autem  hos  eosdem  motus  con- 
citati  animi  recte,  ut  opinor,  perturbationes 
dixerimas,  morbos  autem  non  satis  usitate  Cie. 
Tusc.  3 §.  7 ; venio  nunc  ad  istins , quemadmo- 
dum  ipse  appellat,  Studium,  ut  amici  eius,  mor- 
bum et  insaniam  Oie.  Verr.  4,  1;  *contaminato 
cum  grege  turpium  morbo  (burch  unreine  £eibcn= 
fepaft)  vironim;  hoc  illi  est  morbo  macht  ihm 
ärger  Plaut.;  mentis  gehler,  Iporpeit,  auch  bl. 
morbus  b.  oeijärteltem,  moCüftigem  fieben,  8. 
jpabfuept,  SBapiifimt  Bor.-,  hic  niruium  m.  mores 
inrasit  bonos  Plaut. 

mordücltör,  adv.  m.  comp,  [mordax]  beifeenb, 
fcbaif  *limä  mordacius  uti.  — mordax ; äcis, 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  [mordeo]  1)  betfjenb, 
biffig  canis  Plaut.-,  Memmius.  2}  a)  ftedjenb, 
brennenb  ’urtica.  6)  ’einfcpneibenb  ferrum. 
ptlnicptn,  lat-bcubdjf*  6$uI»Sttftb.  5.  Äuö. 


c)  beijenb  ‘pumex.  d)  ‘jufammenjicpeitb, 
fcharf  Bon  @efcpmact  fei;  tp.  *bi)fig  mit 
Sßortcn  carmen,  Cynicus,  invidia;  ‘fräntenb, 
teijenb  sollicitudines. 

mordeo,  mömordi,  morsurn,  2.  1)  beiheu  alqm; 
canes  mordent;  frenum,  humum;  inusca  m. 
(fticht)  Calvi  caput  Phaedr.;  *faucnb  in  etm. 
beiheu,  lauen  pabula  dente;  vitem  benagen; 
*subst.  partic.  mono,  örum,  n.  SöifjCpen,  Stüd- 
chen.  2)  tp.  a)  gleidriam  einbeifjen,  etw. 

? reifen,  faffen  *huic  fibula  vestem.  b)  *be* 
pülen  Liris  rura.  c)  ‘angreifen,  brennen, 
f engen  matutina  frigora  parum  cautos  Bor.; 
aestus  oleam.  d)  auf  jmb.  ft  ich  ein  alqm  clan- 
culum  Ter.;  alqm  dictis  Ov.;  and)  wehe  tpun, 
frönten,  an»  $erj  gehen  par  pro  pan  re- 
ferto,  quod  eam  mordeat  7er.;  * alqm  dente 
livido;  ‘opprobriis  falsis;  ralde  me  momorde- 
runt  epistuloc  tuao;  si  paupertas  momordit; 
pass.  conscientiA  ®ewiffen»biffc  empfinben;  ‘do- 
lore occulto.  Tao.  mordicltus  (Plaut.)  u. 
•dicus,  adv.  beifjenb,  mit  ben  gähnen  au- 
riculam  auferre;  tp.  fteif  u.  feft,  au»  allen 
Sräften  alqd  teuere  mordicus. 
möre,  adv.  [2.  morual  närrifch  Plaut. 
mörctum,  i,  n.  ein  (Bericht  B.  jujammengcriebc- 
nem  Snoblauch,  ®ff'9-  Öl  Or.  fast.  4,  367. 
Morg&utia,  Morgentia  f.  Murgantia. 
mörfbundus,  adj.  [morior]  1)  im  Sterben  I ie - 

fenb.  2)  ‘ftcrbtich  membra  Verg.  3)  unge= 
unb,  löblich  sedes  Ct. 

mörTgöror,  dep.  1.,  (Plaut.)  -ro,  1.  [mos  u.  gero] 
»u  ©illcn  fein,  willfahren  (al«  freiwilliger 
21(1,  alcui  Ter.;  serrituti  fiep  fchideu  in  tc.  Plaut.; 
voluptati  aurium  m.  debet  oratio.  — mörl- 
gSroa,  adj.  [mos-gero]  willfährig,  ungehor= 
fam  alcui  Plaut. 

Mörinl , örum,  j«.  belg.  SüftCUBoIf. 
mörio,  öris,  m.  [pmpos]  91arr  (.bei  bem  B<rbor= 
benen  ®ejd)macf  ber  Äatfctjeit  jur  Srgöpung  bie» 
nenb)  scurroe,  cinoedi,  m.  mensis  inenabant 
Plin.  ep. 

mörior,  mortuus  sum,  dep.  3.  (archaifl.  inf. 
moriri  Plaut,  Ov.;  partic.  morttürus)  1)  ft  er  ben 
desiderio,  fame,  ferro,  morbo,  ex  vulnere,  *per 
Tim,  sua  manu,  in  suo  lectulo,  *in  armis,  in  eo 
libro,  in  qno  (Sooratca)  m.  ct  fterbenb  ob.  fein 
lob  bargeftetlt  wirb  Cie.  Tusc.  1 §.  103;  in  Stu- 
dio dimetiendi  caeli  (ich  bi»  jum  Tobe  bcfdjäf» 
tigcit  mit  ic.;  beno,  fortiter;  Sehtnurf otmel : 
moriar  (ich  will  be»  lobe»  fein)  si,  nisi;  subst. 
mortuus  ber  lote,  bie  Seiche  m.  se  in  dornum 
eius  illaturum,  a mortuis  excitare;  amandare 
infra  mortuos  töten;  mortuus  concidit  wie  tot; 
jprid)W.;  eerba  fiunt  mortuo  — man  rebet  Oer- 
geblich  Ter.;  moriturus  ber  bem  lobe  Berfalien 
ift,  herben  muh,  tibi  morituro  Bor.;  m.  fertur 
(ftürjt  fich  in  ben  Tob)  in  hostem  Verg.;  tp.  o. 
Sachen  u.  abftralten  ®egenf»änben  virgae  in  tergo 
mco  jethauen  werben  Plaut.;  voces,  ‘artus  mo- 
rientea,  ’corpus  moriens,  ‘herba  moriens,  *se- 
getes  in  berbis,  ‘flamma,  dies  geht  jU  Snbe 
Plaut.,  bi  (lacerti)  mortui  (Bötlig  fraftlo»)  iam 
sunt,  ‘morientia  (brechenbe)  lumina,  antiquae 
sunt  istae  leges  et  mortuae  crlofchen;  una  cum 
satietate  memoria  quoque  moritur  voluptatis 
Cic.  off.  2 §.  66;  frestigia  moriontis  libertatis; 
mare  mortuum  ba»  tot t Just,  [närrifch  Plaut. 
mörölögns,  adj.  [papolo'yos]  albern  rebenb, 

33  Die 


514 


moror  — morus. 


j.  mfiror,  dep.  1.  1)  intram.  eine  geh  lang  tj e r = 
weilen,  fiel)  aufhaUen,  pcrbleiben,  jögern, 
jä unten  paucon  dies  in  provincia;  diutius,  pau- 
iisper  sub  armis,  *sub  divo,  »in  terris,  auxilia 
bleiben  au«;  iumenta;  in  eo  babei,  »nec  plura 
moratus  ohne  langen  Serjug;  »oculi  tellure  mo- 
rati  baflenb  an  ic.,  *quo  loco  rosa  m.  nod)  jfu 
finben  ift;  tp.  nihil  m.  qnominns  etc.  nid^t  an- 
flehen,  foglftif)  bereit  fein  ju  ic. 

2)  tram.  serweilen  machen,  aufhaUen,  Ijern* 
men,  oeijögern,  betjinbern  iter  alcis  m. 
atqne  impedire,  manuro,  agmen,  reditum,  victo- 
riam,  impetum,  nec  rex  impetum  moratus  ließ 
bie  Segeifterung  nidjt  B maueben  Ourt.;  alqm 
ab  itinere,  a fuga;  haec  res  Cnrionem  ad  spetn 
jdjrciidjte,  mäßigte  bie  jc.;  »tempora  spem  con- 
siliumque  (bie  (Erfüllung  ber  Hoffnung  u.  bie 
ftuSfüljrung  be«  ©orfaßcä)  agendi  etc.;  »alqm 
lite  iniqua  behelligen;  *alcui  lucem  (ba«  Sieben 
friften)  arte;  »Orcum  warten  (offen;  »aureos  cur- 
rus  et  intactos  boves  fflumen  mit  ic. ; nnllo  mo- 
ronte  al«  feiner  einjtbritt;  m.  (ben  ffemb  auf® 
halten)  atque  impedire  iter;  (Plaut.)  non,  nec 
in.  quin;  moratus  sit  nemo  quominus  abeant 
Liv.  3«#bef.  a)  beim  «bbredjen  ber  SRebe  qnid 
multis  moror  Ter.,  ne  multis  morer,  *ne  te  m. 
6)  o.  freilaffenben  8fi<bter:  C.  Sempronium  nihil 
moror  ich  holt*  ben  tc.  nicht  »eitet  auf,  absolute 
Claudio  tnbunus  pl.  negavit  se  Qracchum  m. 
Liv.  e)  nihil  ob.  nil  moror  a)  ich  h°be  nicht« 
Dagegen,  meinetwegen  mag  (mögen)  ic.,  m. 
aec.  e.  in/,  nihil  m.  eos  salvos  esse  intern,  in 
Oie.  ep.;  »et  esse  («e.  invisus  tibi)  nil  m. ; ab= 
fol.  i iam  nunc  quo  properabas,  nihil  m.  Plaut. 
(?)  ich  mache  mir  nicht«  au«  ic.,  batum 
lümmete  ich  nti cb  nicht,  ttb  »UI  nid)t* 
Wiffen  Don  ic.  nihil  ni.  mihi  istius  modi  clicn- 
tes,  nil  ego  istos  m.  faeceos  mores,  turbidos, 
pnrpuram  nihil  m.  Plaut.;  »nec  dona  m.;  *nam 
ut  (gefefct  bah)  multum  (sc.  scripserit),  nil  m. 
Hör.;  m.  inf.  nihil  moror  ductarier  ich  mag 
nicht  angeführt  werben  Plaut.;  abfol.  d)  »fef  = 
fein,  unterhalten  populum,  ocnlos  auresque 
Caesaris  (D.  ®ebid)ten). 

2.  möror,  1.  [papos)  ein  Karr  fein  inter  ho* 
mines  (boppelfinnig)  Suet.  Ner.  83. 

mörös«,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [morosus]  mit 
pebantifcher  fSngfiliileit,  mit  grämltchem 
digenfinn.  — cnörösitas,  atis,  f.  [morosus] 
ängftliche«  u.  pebanttfehe*  gehalten  an  gewiffen 
©emohnheiten  u.  SRanieren,  ©ebanterie  u.  ba« 
bamit  oerbunbene  mftrrifche  ffiefen  (@gf.  facili- 
tas)  inutilis  et  odiosa;  affectatione  et  m.  nimiA 
obecurabat  stilum  Suet.  — mörösus , adj.  m. 
comp.  u.  sup.  [mos]  pebantifch  fefthaltenb  an  an= 
genommenen  ©ewohnheiten  u.  ®lanteren,  peban= 
tifch,  launifch,  grämlich,  eigenfinnig  sunt 
m.  et  difficiles  senes;  bene  nostri,  cum  ornnia 
essent  in  moribus  vitia,  quod  nullum  erat  ira- 
cundiä  foedius,  iracundos  boIos  m.  nomina- 
yerunt,  ‘canities,  »morbus  Ijattnäcfige. 

Morplieiis , ei,  m.  [Afopcptop]  j.  Icelos. 

mors,  tis,  f.  1)  tob  occumbere,  obire,  oppe- 
tere,  sibi  consciscere  mortem;  yoluntaria;  ne- 
cessaria  ber  natürliche;  suft  m.  (eine«  natürlichen 
tobe«)  mori,  tdefungi;  bag.  bl.  al«  furifMfch  ge= 
nauer  91u«bruif  in  morte  sua  testamento  decla- 
rsyit  Oie.  p.  Cael.  §.  10;  m.  alcui  afferre,  in- 
ferre,  offevre;  alqm  morte  multare,  fpnnire; 


alcui  morti  esse  bringen ; »supremii,  *in  extrema 
m.  in  ben  lebten  Vlugenblidcn ; »morte  noch  im 
t.;  »morte  (beim  t.)  Sichaei;  si  est  aliqui 
sensus  in  in.  praeclarorum  virorum  im  8«-- 
flanbe  be«  tobe«,  bem  Sinne  nach  foft  — mor- 
tuorum ; perfonif.  al«  ©ottheit;  pl.  tobeSfälle, 
bef.  gewaltfame  perierunt  m.  ignotts  Hör., 
»ftobeSarten.  2)  meton.  a)  Seiche,  Seid): 
nam,  toter,  bef.  in  ber  SoHSfpradje  odiosum 
est  mortem  amplexari  Plaut  ; »nec  sit  in  Atta- 
lico  m.  mea  nixa  toro ; neque  ullo  in  loco  po- 
tins  m.  eiuB  (feine  Seicht)  lacerari  qnam  in  quo 
esset  rita  damnata  Cic.  p.  Mil.  §.  86;  m.  alcis 
decorare  Oie.  b ) *3Rorb  = , tobefblut. 

morset  f.  mordeo  1).  — morsinneüln,  ae,  f. 
[dem.  D.  ungebtttuchl.  morsio]  ba*  ©eifjen  mit 
ben  Sippen  (■=  Kaffen)  Plaut.  — morsns,  us, 
m.  [mordeo]  1)  fflif),  ©eifjen  serpentis,  avium, 
»morsu  insequi  saxum,  fappetere  alqd;  bef. 
»ba«  ©eihen  in  et».,  ba*  (Effen  mensarum; 
»vertere  morsus  (ba«  ©ebifj,  bie  gähne)  exiguam 
in  Cererem.  2)  tp.  a ) ba«  (Singreifen,  gefU 
halten,  »roboris  bie  ©aumfpalte,  bie  ben  8Butf= 
fpiefj  einflemmt;  »uncus  ber  gebogene  gähn,  o. 
SRnfcr.  6)  »hämifcher  Mngriff.  c)  iSrget, 
B erbruh,  Rränfung  animi,  »exsilii,  »perpetui 
curarum;  acrioros  solent  esse  m.  intermissae 
libertatis  quam  amissae;  recordatdones , quae 
quasi  m.  quodam  dolorem  effieiunt  einen  Stich 
in«  $erj  geben. 

mortälls , e,  adj.  [mors]  1)  fierblich  animal; 
genius,  mortalis  m unumqnodqne  caput  ab- 
ftcrbcnb  für  jc.,  jebem  HRenfchen  (mit  bem  er  gt= 
boten  wirb,  auch  wieber)  flerbenb  Hör.  tp.  2,  2, 
188 f.;  subst.  ein  Sterblicher,  häuf<ger  pl.  bef. 
m.  multi,  omnes,  cuncti,  ceteri,  alii  u.  tn  Schlacht- 
berichten «—  bie  SKenfChen;  »mortali  (Aosoni) 
bem  tobe  nahe;  b.  Sachen  sergänglich,  bot= 
übergebenb  inimicitiae  Oie.;  qnas  tempora 
aliqua  desiderarunt  leges,  mortales,  ut  ita  di- 
cam,  esse  Liv.  34,  6;  »quidquid  m.  creamur 
Ov.  met.  10,  18.  2)  $u  einem  Sterblichen  gehörig 
ob.  d.  einem  Sterblichen  fommenb,  irbifeb, 
menfchlich,  OTenfchcn:  condicio  vitae,  openi, 
»yulnus,  »facta,  »arma;  »non  est  mortale  (einem 
Stetblichen  jufommenb)  quod  optas ; »corpus  bei 
Sterbliche;  subst.  n.  sing,  »nec  m.  sonans;  »nil 
m.  loquar;  öfter  pl.  fba«  Wenfehlicht,  grbifche, 
bef.  »menfchlidie  Eeiben,  menfchliche«  ®t> 
fd)id.  tao.  mortilttas,  ätis,  f.  1)  Sterblich1 
feit,  Sergänglichfeit.  2)  fbit  fterbliche  91a-- 
tur  be«  ©lenfehen,  8eitlichfeit  contra  quam 
(fortunam)  non  satis  canta  m.  est;  explere  m. 
ba«  Sebenijiel  eneichen  Tac.  atm.  6,  60;  f coner. 
bie  SRenfchheit 

mortlcinns  [mors]  eigtl.  Denecft,  0.  tieren,  bah 
al*  Schimpfwort  Ha«,  Subcr  Plaut. 

mortUßr,  fera,  (erum,  adj.  [mors  fero]  t ö b = 
lieh  morbus,  vnlnus,  poculum,  »bellum;  subst. 
mortiferum  vital i odmiscere;  m.  tarn  multa. 
t>ao.  mortlfSr«,  adv.  löblich  aegrotare  Plin.  ep. 

■nortnälla,  u.  [mortuus]  (feit.)  totenlieber 
bet  Klageweiber  Plaut. 

mörülus,  adj.  [B.  1.  morus]  bunfelfarbig, 
fchwar;  Plaut.  [beert  Or. 

mörum,  i,  n.  [jtöpoy]  1)  SRanlbeere.  2)  ©rom- 

1.  morus , i,  f.  [gop/a]  ©fanlbeerbaum. 

2.  mörns,  adj.  (pwpös]  närrifch,  albern  Plaut.; 
subst.  m.  Karr,  moru,  f.  Kärrin  Plaut. 


mos  — moveo. 


515 


mos,  möris,  m.  1)  Sitte,  fcerfommen,  Btaud) 
mos  est  hominura  ut;  m.  erat  comitiornm  die 
primo  pronuntiare  IAv. ; quibus  ouinia  Tendere 
m.  erat  Sali. ; *virginibus  m.  est  gestare  pha- 
retram;  fmoris  erat  Domitiano;  m.  erat  tn.  aec 
c.  tn/.  IAv. ; ut  m.  est  alcui;  *ut  m.  Tester  ait 
«ic  it)t  ju  jagen  pflegt;  bono  vinci  satius  est 
quam  malo  m.  iniuriam  vincere  Sali.  Jug.  42, 
3;  alius  aiio  m.  vivit ; m.  suo  facere;  imperitus 
morum  ofpie  ScbenSerfahrung,  nid|t  roeltflug;  pro 
lege  antiquitu8  hunc  m.  obserrare;  legi  morique 
parendum  est;  more  institutisque  civilibus; 
contra  m.  consuetudinemque  civilem ; in  morem 
venire,  perducere  üblich,  I^rlömmlidj  «erben, 
machen;  *de  ob.  *ex  more,  *e  more;  *more; 
*supra  morem  ungemö^nlirti ; praeter  morem 
Ter.;  moribus  agere;  si  facta  vis  esset moribus; 
moribus  de  fondo  alqm  deducere;  meis  m.  in' 
meinem  ©eiße,  Sinne  TUn.  ep.  7,  11,  fl;  baß.  a) 
ffiille,  Sieget,  Sorfchrift,  öefeß  alieno  m., 
ex  more  alius  vivere,  mori  patris  oboediens 
fuit  Com.;  *pacis  imponere  morem;  *naturae 
more s perdiacerc;  *pervincere  morem  alcis; 
*mores  viris  ponere;  *more  palaestrae;  *sine 
more  regelloü,  jügello*,  *in  morem  regelmäßig, 
gehörig;  morem  gerere  alcui,  alcis  voluntati 
*u  Sitten  (ein,  willfahren.  b ) fflrt,  Seife,  Be= 
f thaffenljeit,  Hitobe  Graeco,  usitato;  more 
virorum  pugnare;  *more  torrentis  aquae,  *in 
morem  fluminis  nad)  SIrt,  »ie  ic.;  *caoli,  *side- 
rum;  quo  m.  wie;  quem  m.  vestis  exindo  gens 
universa  tenet  Just.  1,  2,  8;  equitatus  duode- 
cim  gentium  variis  armis  et  m.  (JigentümUcfp 
feiten  in  ber  Iracßt  Cwrt.  2)  pl.  ®enfart,  ffle-- 
finnung,  S.^aralter,  infofern  er  fidf  in  Xhaten 
geigt,  burchbte  gnbioibualität  einer  Berfon  n. 
befonbere  Berbältniffe  berfetben  beftimmt  ift  u.  in 
rein  menjd)tid)en  Slngeleaenheiten,  im  Brioat» 
leben  ficb  gu  erfennen  giebt,  ber  ©anbei  feri, 
mali,  perditi;  boni,  suavissimi;  externi  isti  m. ; 
praefectus  morum;  non  solum  natura  et  m., 
vertun  etiam  studio  et  doctrinfi  eBse  sapientem; 
urbem  novam  iure  logibusque  ac  m.  (Sittlich» 
feit)  de  integro  condere;  civitatis  @e«ößnnng 
an  bie  Berfafjung,  IAv.;  bef.  gute  Sitten  *quis 
neque  m.  neque  cultus  erat;  fc^Icetjtc,  Der» 
berbte  Sitten,  bet  (fdjted)te)  gettgeiß  demn- 
tant  m.  ingenium  tuum  Plaut.;  si  per  m.  no- 
stros  liceret  Tac . ; bis  m.  bei  ic.  Oie. 

Mosa,  ae,  f.  gluß  im  nbrbt.  ©aüien,  j.  ©aas. 

Mö sella,  ae,  f.  gluß  im  nötbl.  Oattien,  j.  SDiofet. 

Mosten!,  örum,  m.  (Einwohner  ber  tpbifdfen  Stabt 

mostro  f.  monstro.  [SRoßena  Tac. 

mötio,  önis,  /.  [moveo]  Bewegung  {alb  £anb= 
tung)  corpornm;  dedit  ei  principium  motionis; 
übertr.  B.  ber  Seele  sic  ipsum  animum  Ivie- 
liltutv  (ft.  ivrtUxnav)  appellat  — quasi  quan- 
dam  continuatarn  m.  et  perennem  Oie . Tusc. 
1 §.  22.  — fmötlunrüla,  ae,  f.  I dem.  D.  motio  ] 
ein  Meiner  gieberanfalt,  pl.  Ieves. 

•moto,  1.  |inte»s.  o.  moveo]  ßin  u.  per  be= 
wegen. 

mötus,  ns,  m.  f moveo]  Äe m e g u n g (als  boH» 
brachte  Zßat),  Sauf,  fflang,  ©enbung  natura 
omnia  cieos  et  agitans  m.  et  mutationibus  suis; 
deus  motum  dedit  caelo;  siderum,  remorum, 
navium;  celerem  et  instabilem  m.  habere  (p. 
HKeer);  illa  primo  aspectu  levia,  ex  quis  ms- 
gnaruro  saepe  rerum  m.  oriuntur  Tac.  arm.  4, 


32;  se  qnoque  ad  motus  fortunae  movere  coepit 
Cats.  b.  c.  2,  17,  8;  f magno  m.  (Stoß)  concu- 
tere  imperium,  *pl.  ba*  loben  Äustri;  bef.  a) 
terrae  m.  grbbeben.  b)  lunßmäßige  Körper» 
bewegung  bei  ggmnaßiftßen  Übungen,  ©eßilu» 
lation  beä  8)ebner8,  pantonumifiße  Be» 
«egungen  beim  lang  palaestrici;  habitus  oris 
et  vultus,  Status,  m.;  liaud  indecoros  in.  more 
Tusco  dare  Liv.  c)  alt  mitit.  1. 1.  pl.  S(f)Wen» 
tungen,  ®ootutionen,  ©anöoer  Nep.,  Liv. 
d)  *8ufbruch,  Stbreife,  fflbfaßvt;  tp.  «)  ®r» 
regung,  fietbrnfrfjaft  iucundus  m.  quo  sensus 
hilaretur;  dulcem  m.  eorum  animis  afferre;  vo- 
luptatem  eam  quae  sitin  motu  Oie.  fin.  2 §.  16; 
m.  animi  nimii;  nientis  meae;  non  magnum 
quendam  fuisse  m.  petitionis  tuae  = animi  m., 
qui  ex  petitione  tua  ortus  est  Oie.  p.  Plane.  §. 
52;  isdem  feto  t-emporibus  in  Gallia  citeriorc 
etc.  m.  erat  Satt.  Cat.  42,  1;  turbati.  ß)  g ei » 
ßige  Bewegung,  Zßfttigteit,  fflirffamfeit, 
pl.  geißige  Regungen,  ©ebanfen  m.  istum 
celerem  cogitationis ; sine  animi  m.  et  cogita- 
tione,  id  est,  ratione;  m.  rnentis  ac  ratione 
uti;  mens  omnia  sentiens  et  movens  ipsaque 
praedita  m.  sempiterno;  m.  animorum  dnplices 
sunt,  alteri  cogitationis,  alten  appetitus;  animi 
atque  ingenii  celeres  quidam  m.  esse  debent. 
gnSbef.  Slntricb,  Xrieb,  Bcgciftcrung  est 
(carmen)  magis  artis  et  diligentiae  qnam  in- 
citationis  et  m.;  *divino  ob.  inaano  m.  concita; 
pl.  Bemeggrünbc  audisti  consilii  mei  motus  - 
Plin.  ep.  y)  politijdje  Bewegung,  Stuf» 
ßanb,  auftußr,  Stuflauf  afferre  m.  rei  publi- 
cae;  populi,  urbanus,  servilis,  omnes  Catilinae 
m.;  m.  impendet  in  re  publica  eine  StaatSum» 
wSlgung;  ’civicus;  *tanto  concurrere  m.  gentes; 
in  gutem  Sinne  Italiae  magnificentissimus  m. 
Oie.  p.  dem.  §.  142. 

möveo,  mövi,  mötnm,  2.  bewegen  1)  fo  baß 
etw.  an  feiner  Stelle  bleibt,  ßin=  u.  ljetbewe  = 
gen,  regen,  rüßren,  fdfütteln,  rütteln  cae- 
lum,  mens  omnia  movens;  omnes  terras,  om- 
nia maria  .fjimmcl  u.  Stbe  in  Bewegung  (eben ; 
sentit  animus  se  moveri;  *umam  fdjüttcln ; *ca- 
put  (al8  geidjen  be8  gorneS);  *labra  — leife 
beten;  *cnncta  supercilio  (o.  gupiter);  *per  abra 
crinem  flattern  laffen;  *manus  in  herbas  ftetfen; 
♦fluctus  moti  aufgeregte,  *moenia  mota  forent 
mürben  erbebt  fein;  *ianua  facilis  cardines  breßt 
fi(ß  in  »c. ; ‘incepto  vultum  sermone  movetur; 
intranf.  terra  movit  erbebte;  movens  voluptas  = 
in  motu  (©gf.  stans);  perturbationes  sunt  mo- 
ventes  affectiones  we4fe(nbe  (©gf.  manentes); 
hoc  principinm  est  movendi  be8  BeWegenS;  aud) 
pass,  (meiß  bitbt)  fi^  bewegen,  namentl.  tan  = 
geub  festis  diebus;  prägn.  burrf)  Zangen  (tangenb) 
barftetlen  nunc  satjrrun  nunc  agrestem  Cyclopa 
movetur  Hör.  ep.  2,  2,  125;  inSbef.  a)  *sonan- 
tia  Bla,  ’citharam.  6)  fhumum,  *agros  per 
artem  aufgraben,  lodern,  »tellurem  bearbeiten; 
♦rnare  motum  burcpnibert.  c)  anna  rübren,  er» 
greifen  Verg.,  Liv.;  feßwingen,  führen  Hör.  sat. 
2,  7,  99;  ‘neutra  neutral  bleiben,  tp.  a)  geiftig 
bin  u.  ßer  bewegen,  erwägen,  überlegen  eru- 
delis  animus  Catilinae  eadem  illa,  *mnlta, 
•omne  nefa«  animo.  ß)  in  Zhätigfeit  Bet» 
jeßen,  antegen,  se  m.  fidb  rühren,  anfdpden, 
se  impigre,  se  ad  bellum;  nostes  moventur  in 
Samnio;  se  non  m.  ß(h  ruhig  Berhaltrn;  se  in 

33* 


516 


mox  — mulceo. 


nullam  partem  fidj  ju  leinet  gattet  neigen; 
rnotis  semel  in  religionem  animis  für  ftomtne 
Sepeu  empfänglich  gemalt,  y)  einmirfen,  (£in  = 
brud  nraepen  auf  ftörper  ob.  (Keift , öfejüpl, 
SBiHen,  bemegen,  antreiben,  mit  einer  ®e» 
mütSbemegung  erfüllen  vis  acstus  eorpora; 
pulchritudo  corporis  m.  oculos  et  delectat; 
otium  eorpora  varie;  plebem  oratio;  moveri 
(fiep  beftimmcn  taffen)  consuetudine;  »alqm  thyrso 
begeiftern;  *Aiacem  forma  captivae  Tecmessae; 
♦cereas  imaginea  beleben;  m.  (bringt  auf,  empört) 
feroci  iuveni  auimum  comploratio  sororia; 
quaedam  quasi  moventia  Xricbfebctn ; anirui 
inaniter  moventur  empfangen  einen  fepembaren 
(Einbrutf;  boneficiis,  misericordia,  Roscii  mort» 
moveri  (gerührt  merben);  *absi»te  movere  (Auf- 
regung petBotjurufen),  ‘moveri  biep  ju  fürsten; 
*ml  moveor  (tümmere  micp  nicpt)  super  imperio; 
‘neque  specie  movetur  beaeptet  nicht  mepr  ben 
Anftanb;  moveor  (sc.  desiderio)  tali  amico  or- 
butus  mup  ergreift  Sepnfuept  infolge  beb  Sc r» 
luftfit  ic.;  tantum  auctoritate  eius  motus  est 
tnmtb  angetrieben),  ut  etc.;  eius  consilio  raul- 
tum  movebatnr  tyrannus;  f motus  precibus, 
*prece  alcis;  omnia  aufregen,  in  Aufrupr  brin- 
gen ; moveri  (unruhig  ju  merben)  civitas  coepit; 
rebus  motis  2'ac.  Ä)  »anlenb  matten  alcis 
sententiam,  *lidem,  *fatum,  nihil  motac  nuptiao 
Tac.  i)  gujlänbe  u.  Saepen  in  (Sang  bringen, 
erregen,  fürbern,  etro.  anftiften,  beginnen, 
Berurfaepcn,  anregen,  jur  Spraye  bringen 
risum,  iocum,  exspectationem,  suspicionem,  in- 
dignationem,  misericordiam,  odium  ingens  ad 
l’hilippum  bei  K. , bellum;  *Musa,  carmina 
uostra  move;  pugna  undique  se  m.  mar  im 
(Hange ; ‘arcana  fatorum  enthüllen , consulatio- 
nem,  actionem,  mentionem  rei,  »historias;  sua 
sponte  motam  industriam  remitiere  Liv. ; mo- 
visse  uumen  deos  einen  SSinf  gegeben  Li«.-,  an» 
betS  ubi  parum  secessione  moveatur  auege- 
rieptet  merbe. 

2)  B.  einem  Orte  petBor*,  petbeibringen, 
bringen  nummum  centosimis  (gegen  12ffärojent) 
ab  alqo  flott  maepen;  *vina  perbcipolcn. 

8)  o.  einem  Orte  fortbemegen,  -bringen, 
= fcpaffen  fundameuta  loco;  »remigio  navis 
se  tarda;  move  abs  te  moram  gep’  ungefäumt 
anS  SBert  Plaut.-,  deum  loco;  f motis  (entfernt) 
senibus  et  feminis;  »catulos  leaenae  megfüpren; 
*eaxa  sono  testudinis  mit  fiep  fortjiepen;  meam 
ille  sententiam  ft.  me  de  sententia  Oie.  Alt. 

7,  8,  possessiones  moveri  ft.  possessores  ex  agris 
Cie.  off.  2 §.  81;  se  m.,  moveri  fiep  reegbegeben, 
fiip  entfernen,  aufbreepen  se  ex  urbe,  se  loco, 
vestigio  se  de  Cumano,  *se  gremio  alcis,  *se 
humo;  res,  quae  moveri  possunt,  moventes  be= 
rocgliepe  Jpabe;  als  milit.  t.  t.  aufbreepen,  ab  = 
marfepieten  ;c.  mit  ic.  signa  (e  castris),  castra 
ex  eo  loco,  ab  oppido,  ad  Gergoviam,  in  Hae- 
duos, pexercitum  ex  hibemis,  fagmen,  auep  bl. 
m.  (Canusio,  castris,  ex  stativis,  ab  urbe,  fin 
Indiam);  »aciem  et  castra  mit  fjeer  u.  Saget; 
»Martern  in  proelia  jum  Jtampfc  jiepen;  Romao 
consules  sese  ad  bellum;  alb  relig.  t.  t.  bidental 
Bcrrüefetr  Hör.;  bap.  Dianae  non  movenda  (un- 
Berriidbare,  unoerlcplicpc)  numina  Hör.  epod.  17, 

8.  tp.  a)  entfernen,  oerbrängen,  = ftopen 
loco  motus  jurücfgebtäiigt;  alqm  loco  feiner  Stelle 
entjepen,  begrabieten;  alqm  ex  agro,  possessio- 


nibus;  hostem  statu;  alqm  de  senatu,  loco  ee- 
natorio,  tribu;  falqm  ordine  senatorio,  fordine; 
bl.  m.  o.  Senfor  Hör.  sat.  I,  6,  20 f.;  gregem 
loco  bie  Scpaufpielet  ».  her  Süpne  Plaut. ; veroe 
heredes;  *verba  loco  auSftreiepen;  alqm  de  seu- 
tentia;  nec  me  ex  ea  opinione  — ullios  un- 
quam  oratio  ant  docti  aut  indocti  m.  b)  *um, 
Bermanbeln  qnorum  forma  semel  mota  est; 
nihil  motum  ex  antiquo  leine  Ummanbelung  bei 
Sergebracpten  Liv.  84,  64,  8;  nullfl,  providentü 
fatum  imminens  moveri  (geönbert  merben)  potuit 
Liv.  26,  16,  4. 

mox,  adv.  halb,  alSbatb,  näepftenS,  meift  ». 
ber  gntunft  m.  h*ic  revertar;  m.  se  venturam; 
quam  m.  eigtl.  mic  halb,  in  biretter  grage  ntept 
balb7  quam  m.  coctum  est  prandium?  tn  inbh 
»frage  ob  niept  balb  provisam,  quam  m.  vir 
' meus  redeat  domum  Plaut.;  exspectabant,  quam 
m.  consulibus  creandis  comitia  edicerentur  (jum 
Stuebrucf  ber  Slermunberung,  bap  cs  nwp  niept  ge 
fepepen  fei)  Liv.  3,  87,  6;  o.  bet  Sergangenpeit 
(mcrftnaepfl.)  balb,  etmaS  pernaep,  ob.  foebeu, 
eben:  füberp.  in  bet  golge,  hierauf. 
mücTdns  (mucc.),  adj.  roptg  Plaut. 

Müclus,  1)  Gaius  M.  Scaevola,  ber  ben  fßorfennn 
ju  töten  oerfuepte  u.  »eil  er,  beim  SRorbDerfudK 
ergriffen,  firp  bie  reepte  £>nnb  abbrannte,  ben  Sei! 
namen  Scaevola  erpielt,  ben  alle  SKucier  betbf: 
pielten.  2)  Quintus  M.  Sc.  mit  bem  Beinamen 
Augur,  Jtonful  117  o.  (Spr.,  Slnpänger  ber  firn 
fepen  fßpilofoppic,  berüpmt  als  fReeptSgeleprtri, 
o.  (Sicero  rebenb  eingefüprt  in  ben  Büepern  de 
oratore  u.  de  re  puDlica,  oerpeirotet  mit  ber 
££lia,  Xorpter  bee  Laelius  Sapiens,  Scpraieget 
Batet  beS  gropen  SiebnerS  Crassus,  ileprer  be4 
(Sicero  u.  AtticuS.  3)  Quintus  M.  Sc.  mit  bem 
(Beinamen  Pontifex  maximus,  Sopn  beS  Bot., 
burtp  feine  fiteng  rerptlicpe  Bermaltung  ber  Bio 
Binj  Afien  im  3.  «0  mie  burtp  feine  Steeptsfennt 
nis  u.  als  juriftiftper  Scpriftftener  auSgeicirpnet, 
fajt  in  allen  Srntcnt  ftoüege  feines  Sepmagere 
SraffuS,  als  Anpürtger  ber  SuQanifrpen  Barin 
im  3-  82  etmorbet.  ®aB.  Muclus,  adj.;  *»b*t 
Mucia,  örum,  n.  baS  bem  Q.  M.  Sc.  ju  ßprett 
in  Äfien  gefeierte  geft;  baB.  MuclAnns,  adj. 
miicro,  öni»,  m.  1)  bie  f dparf e Spipe  eines 
ScpmertcS,  XoIepeS  ic.;  bap.  eepmert,  pl.  m.  mi- 
litum  tremere;  *m.  stringere.  2)  bilbl.  Sepdrfe, 
Stpneibe,  tribunicius  = bie  geffiprlicpe  Xribu 
nenmaept;  defensionis  tuae;  fingenii. 
inAcus  (mucc.),  i,  m.  [mongol  Stpleim,  Äof 
Plaut.,  Ct 

mügil,  is,  m.  ein  Seefifrp:  SHeeräfcpe. 
mügluor,  dtp.  l.  (feit.)  über  etro.  brüten  Cfc- 
Att.  16,  12. 

mugio,  4.  1)  brüllen  bos;  te  greges  centum 
Siculaequc  circum  m.  vaccae  Hör.;  »mugien- 
tium  (ber  iKtnber)  greges.  2)  ‘übertr.  bröpnen, 
Irarpcn,  braufen  sub  pedibus  solum;  malw 
Africis  procellis;  Garganus,  nemus,  mare  Tu- 
senm,  adytis  Religio;  ‘jepmettern  tubao  clan- 
gor  per  aetbera.  XaB.  mugitns,  us,  m 1)  bai 
Brüllen  *i>o um;  »mugitus  dare,  edere,  tollere; 
fassimilis  mugitui  sonus.  2)  baS  Xröpnen 
terrae. 

müla,  ac,  f.  [mulus]  SH autefelin,  auep  überp 
ein  SKauitier  als  Haft  u.  gugtier ; fpriip». 
cum  mula  pepererit  = niemals  Suet.  Gaib.  4. 
mulceo,  si,  sum,  2.  1)  »ftreiepen,  flreiepeln 


Mnlciber  — multitudo. 


517 


colla,  barbam  manu;  fanft  letten,  6.  ber  ®öt= 
ftn.  8)  »leife  u.  fanft  berühren,  fächeln 
virgft  capillos,  aristas,  aethera  pennis,  volu- 
eres  coneentibus  ob.  cantn  aöra,  zephyri  rosas, 
flores.  8)  tp.  a)  befänftigen,  beruhigen, 
milbern,  linbern  in  homimim  feritate  mul- 
cenda  Lir  , ‘alqm  ob.  animos  dictis,  ‘tigres 
carmine,  *pectora,  *iras,  ‘fluctus,  ‘fvidnera; 
*corpora  duris  fessa  ministeriis  fanft  in  ©tblaf 
Wiegen.  6)  ergöfeen,  liebtofcit  *puellas  oar- 
mine,  alqm  fiatulfi..  $ao.  * Mule- 1 her,  cYberi 
(tync.  ctbril , m.  Beiname  be®  Button,  ber  ba® 
batte  WetaH  Srmeicbetibe,  meton.  ba8  geuer. 
mulco,  1.  (arebaift.  mulcassitis  ft.  mulcaveritis 
Plaut)  burcbprfigeln,  mit  ©erlägen  übel 
Juristen  alqm  usquß  ad  mortem  Ter.;  ita 
mulcatus  est,  ut  Titam  amiserit;  specnlator 
male  mulcatnr;  ( Phaedr .)  male  mulcatns  (jfr; 
rupft)  graculus;  male  mulcati  clavis  ac  fustibua, 
inter  se  ipsi  virgis;  falqm  verberibuB;  überb. 
jerftoben,  fdfinben,  quetfeben  fmale  mulcato 
corpore;  fmulcati  parte  membrorum;  ceteras 
(naves)  Liv. ; flbertr.  scriptores  illos  male  mul- 
catoe  Oie.  Brut.  §.  88. 
malet«,  mnlcto  f.  multa,  multo  etc. 
‘fmnlctra,  ae,  f.  u.  *-trum , i,  n.  [mulgeo] 
Wellfübel,  »fab;  mulcträriu,  w.  pl.  o.  mul- 
ctrariam  = muletrum,  jmeifelg.  Verg.  georg. 
3,  177  (Bibbed  muletralia).  — mulgeo,  ai,  ctum, 
2.  mellen. 

mSUebria,  e,  adj.  fmulier]  1)  jum  SBeibe  ge  = 
hörig,  weiblich,  SBeiber  = vestis,  vox,  venu- 
stas;  iniuria  bet  ein  SBeib  au®gefe&t  ifl;  donnra 
0.  einem  SBeibe ; certamen  wegen  ber  SBeibcr ; 
amores  au  SBeibern.  2)  Weibifcb,  unmännlich , 

sententia;  ‘aniums;  supplicia  (Sieben).  3>a0. 
inullebriter,  adv.  nad)  Söeiberart,  toeibiftb. 
mulii-r.  eris,  f Bleib,  grauenjimmer  (al®  ber 
ftbwätbere  teil  be®  'Bicnfcbengcfibletble# , «ut  Be- 
jeidpiung  be®  weiblichen  eb“talter®  u.  SBefen®; 
Ogi.  femina);  ancilla  Sali. ; bef.  bie  ßfjrfrau, 
virgo  aut  m.;  al«  Schimpfwort,  B.  einem  Wanne, 
Wem  me  Plaut.;  (Clodius)  m.  (—  homo  effe- 
minutus)  inciderat  in  viros  Oie.  p Mil.  §.  56. 
3)ao.  A)  mölierärius,  adj.  B.  einem  SBeibe 
berrübrenb,  SBciber  = Oie.  p.  Cael.  §.  66; 
*tu bst.  ein  grober  Sleibetfreunb.  B)  dem. 
müllercüla,  ae,  f.  a ) o.  ber  Statur,  (leine® 
SBeib.  b)  ((bmodjeä,  btlflofeü  833 ei b ; übertr. 
pl.  o.  fdjroacbcn,  feigen  Wännern  bellum 
illud  omne  Mitbridaticum  cum  mulierculia  esse 
geatum;  cum  m.  bellandum.  c)  leichtfertige®, 
lieberlidjc®  SBeib. 

mölIerosYtas,  ätis,  f.  [mulierosus]  jn  grobe 
Seiberliebe,  al®  Überfepung  o.  qxloyövu« 
Cie.  Tute.  4 §.  25.  — mölierösn»,  adj.  [malierj 
toeibertoll. 

mul  io,  önis,  tu.  [mulus]  Waulefclbänblcr  ob. 

= treiber;  oueb  ai®  Schimpfname  ehemaliger  Wu* 
(tonen  Oie.,  Suet.  $ao.  mäliönius,  adj.  Waul= 
tiertreiber»  Cic.  p.  Seat.  §.  82. 
inullas,  i,  m.  bie  Wcerbarbc. 
niulsii*  [partic.  B.  mulceo]  adj-,  tp.  lieblich 
dicta;  mulsa  loqni  Plaut,  jab-  subst.  a)  mul  so, 
ae,  f.  ©flge,  Siebeben  Plaut,  b)  mulsum,  i, 
n.  mit  ©onig  oermifebter  Sein,  Seinmet,  Wet. 
multa  (nicht  muleta),  ae,  f.  bie  Strafe  am 
(Eigentum,  in  ber  älteren  Seit  au  Bich,  fpäter 
an  Selb,  ©elbftrofe,  -buffe  multam  dicere,  in 


civitates  imponere;  *multam  snbire;  alqm  m.  et 
poenä  multäre;  m.  committere  Berwirfen,  pe- 
tere;  m.  irrogare;  (Romains  plebem)  mnltae 
dictione  ovium  et  bonm  — coörcebat  bureb 
Wuferlegung  einer  ©träfe  an  tc.  Bab.  mnlUti- 
dus  (nicht  mulct),  adj.  ju  einer  ©elbftrafe 
gehörig,  Strafs,  Bufp  pecunia,  argentum. 
multAtlo  (nicht  mulct.),  önis,  f.  [1.  multo]  (feit.) 
Seftrafung  um  etm.  bonorum  Cic. 
mnltlblbus,  adj.  [mnltus-bibo]  (oortt.  u.  fpät) 
oieltrintcnb.  — multtcAvus,  adj.  [multus  u. 
cavus]  Btellöcberig  Ov.  met.  8,  561. 
mnltlfäriam,  adv.  [multifarins]  an  Bielen©tc(: 
len.  Orten,  ©eiten. 

mnltYfldus,  adj.  [mnltus  u.  findo]  (feit.)  Biel; 
facb  gejpalten,  Bielfpaltig  »fuces. 
maliifonnU,  c,  adj.  [multus  u.  forma]  D i c I - 
gewaltig  qualitates  Oie.;  (fpät)  übertr  varins, 
multiplex,  m. 

miiltf förus, «<(;. f multus u forisj (feit.) mi t Bielen 
Öffnungen  u.  Söcbern  Ov.  met.  12,  lös. 
multYgeneris,  e,  adj.  [multus  u.  genus]  biet  = 
artig  Plaut. 

multliügus,  -lügls,  adj.  [multus  u.  iugum|  1) 
Bielfpännia  eqtfi  multiiugi  Liv.  2)  tp.  Bich 
fällig,  in  Wenge  literae  multiiuges  Oie.  AU. 
14,  9,  1. 

multYlöciuas,  adj.  [multus  u.  loquor]  ge; 
febmäbig  Plaut.  — ®aB.  multilöquium,  ii,  n. 
[multus  u.  loquor]  ba®  Biele  Sieben  Plaut. 
multtmödis , adv.  (ft  multis  modis,  untlaff.) 
auf  oielerlei  8rt,  Bielfacb. 
multtplex,  pltcis,  adj.  | multus-plico]  au®  Bielen 
Beilen  beftebenb  l)  ‘Biele  galten  ob.  ©chicfM 
ten  babenb  lorica;  Biele  Krümmungen  u. 
Sinbungen  ob.  @)ängc  bilbenb,  Bielfacb  gt; 
munben,  getrümmt  alvus,  ritis  serpeua  m. 
lapsu  et  erratico,  ‘domns  (b  ilabtjrintb).  2) 
Bielfacb,  nielfältig  a)  weitläufig,  jabh 
reich,  Kart  corona,  pracsidium,  fetus  (pl.); 
mich  Bielmal  fo  grob  clades;  m.  quam  uieh 
mal  größer  al®  m.  quam  pro  numero  dam- 
num  est;  subet.  n.  ba®  Bielfadjc,  Bielmal 
mehr  Liv.  5,  20,  8.  b)  oielfeitig,  Berfd)ie; 
benartig,  Oielerlei,  reichhaltig,  bellum;  m. 
exortus  terror  Liv.  10,  3,  2;  ratio  dinputandi, 
genus  orationis,  sermones;  res  varia  et  m.  ad 
Huspiciones  et  simultates  mannigfaltigen  Stoff 
barbietenb  }U  ic.;  Plato,. qui  varius  et  m.  et 
copiosus  fuit;  tp.  a)  oieibcutig,  fd)Wcr  ju  er; 
grünben  occultae  hominum  voluntates  multi- 
plicesquo  naturae  Oie.  b)  B eränberlicb,  un; 
bejtänbig  aniinus;  m.  ingenium  et  tortuosum; 
hac  ille  (Catilinu)  tarn  varia  mnltiplicique 
natura. 

multlpllcAbYlls,  e,  adj.  [multiplico]  oielfäl; 
tig,  in  eiltet  biebt.  Stelle  b.  Oie.  Tune.  2 §.  22. 
iniiltYplico,  1.  [multiplex]  Beroielf ältigcn, 
nermebren,  Bergröbern  exercitus,  aes  alie- 
num,  multiplicandis  uauris,  domum,  gloriam, 
fmotum,  tmultiplicato  labore. 
miiltYpätens,  tis,  adj.  [multum  u.  potens]  febr 
mächtig  Plaut.  _ 

multitudo,  inis,  /.  Wenge,  grobe  Bnjabl  ho- 
minum,  navium,  benenciorum;  bef.  a)  eine 
Wenge  Wenfcben,  Waffe,  Bolt®baufc  tanta 
in.  lupides  coniciebat;  duces  multitudinum; 
raultitudine  domum  eius  circumdederunt.  b)  bie 
grobe  Wenge,  ber  gtobe  Raufen,  ba®  (ge; 


518 


multivolus  — mnltus. 


meine)  Soll,  bet  fjöbel  non  idem  ipsis  qui 
summas  impcrii  tenerent,  expedire  et  multitu- 
dini;  error  icuperitae  m. ; famä  et  mnltitudinis 
iudicio  moven;  eredula  Just. ; aud)  0.  gemein 
nen  Solbaten  Liv. 

mnltTvölus,  adj.  [multus  u.  volo]  Biel  Wol  = 
lenb,  begefytenb  Ct.  68,  128. 

1.  multo  (nid)t  mnlcto),  1.  [multa]  mit  ob.  um  ettn. 
ftrafen  'jmb.  bu«b  einen  Hicilufl  wegen  einet 
©efebwibriglcit  ob.  eine«  Schaben«  ©enugthuung 
geben  lajfett)  alqm  multü,  poenä,  morte,  cxsilio, 
populos  stipendio;  vitia  hominum  atque  frau- 
des  damnis,  ignominiis,  vinculis,  verberibus, 
exsiliis,  morte  multantur;  alqm  pecuniä,  parte 
agri,  agris;  hereditatem  Veneri  esse  multa- 
tam  fei  fdjulbig,  jut  (Strafe  bie  terbidjaft  an  k. 
abjutieten;  equoram  pecorumqne  numero  con- 
victi  multantur  Tac.\  ungewohnt.  quormn  bonis 
multatis  ft.  publicatis  Liv.  10,  23,  12;  and)  bie 
Scftrafung  jmb*.  oeranlaffen  aliquot  ma- 
tronas  ad  populum  stupri  damnatas  pecunifi 

2.  multo  f.  multum  I)  3).  [Liv.  10,  31,  9. 

multuni  [n.  n.  multus],  comp,  plus,  pluris,  sup. 

plürlmum,  Biel,  ein  grober  teil  1)  subst. 
1)  als  nom.  ob.  acc.  m.  gen.  m.  diei  processe- 
rat;  in  m.  diei  bis  weit  in  xc. ; in  m.  vini  pro- 
cosserat  Wat  jicmlidj  angcttuitlen  ; non  m.  super- 
C8se  munitionis;  iam  m.  (eine  grobe  Stterfe) 
viae  praeceperat  rex  Ourt  ; post  m.  vulnerum 
Tac.;  plus  pecuniae,  virium , hostium;  pluri- 
mum  gravitatis,  studii;  and)  plus  m.  abl.  uno 
digito  p.  (einen  Singet  mehr)  habere;  uno  p. 
(ein  Wann  meljt)  Etruseorum  cecidisse;  ot)ne 
Jtafu*  multum  (eine  grobe  Strede)  antecedere; 
m.  legendum  esse,  non  multa  Plin.  ep.  7,  9, 
16;  *m.  est  e6  nüfft  Biel;  plus  posse,  p.  facere; 
non  p.  quam  ebcnfo  Wenig  al*;  quod  plus  est 
mehr  ift,  mehr  fagen  Will;  ne  quid  p.  minusve 
(ju  Biel  ob.  ju  wenig)  faxit  Ter.-,  plurimum 
posse;  and)  totius  Galliae  (ft.  G.  populorum)  p. 
posse  Cats.  b.  G.  .1,  3,  7;  longe  p.  totius  GaJ- 
liae  equitatu  valere  6,  3,  1;  ut  haberet  quam 
plurimum  foBicl  als  mflglidb;  etlipt.  cum  ob.  ubi 
plurimum  boebgereebnet,  i)ä<bftcnS  Liv.,  Suet.  2) 
im  gen.  beS  Werte*  comp,  pluris  ^ö^er,  teurer, 
ager  multo  p.  est  gilt  Biel  mehr;  eloquentia 
mihi  p.  est;  p.  putare,  facere,  habere,  aesti- 
mare;  p.  vendere,  emere;  sup.  plurimi  f el) r 
bod),  f c b t teuer,  esse;  facere.  3)  abl  inoltü, 
um  Biele*,  oiel,  b.  comp.  u.  Wörtern  aller  Vitt, 
welche  ben  Begriff  einer  Steigerung  rntbalten  m. 
pauciores,  plura,  minus,  magis;  m.  ceteros 
gloriü  antecesserunt;  m.  anteponere,  malle, 
praestat;  auch  m.  secus;  m.  aÜter  Nep. ; fm. 
aliud;  non  m.  post;  ante  m.  Oie.;  m.  ante  lange 
Borber;  m.  (bei  weitem)  formosissimus  Nep.,  m. 
inaxima  parte  Cic.;  (feit.)  m.  maligna  Ter. 

II)  adv.  1)  multum  a)  n.  ©rabc,  febr  weit, 
Bielmal*  m.  abesse,  proticere;  in.  naturfi.  loci 
confidere,  m.  te  amo,  m.  desiderare,  m.  adiu- 
vare,  non  ita  m.  uti  sorore,  longe  multumque 
»uperarc,  m.  moveri  alqa  re;  non  m.  (=*  multo) 
est  maius  Cic.,  m.  dispar,  *m.  falleris;  cum 
diu  multumque  vixeris  ein  lange*  n.  reiche* 
fieben  geführt,  b ) B.  ber  Seit,  Bielmal*,  oft, 
Biel  m.  mecum  sunt,  m esse  in  venationibus, 
in.  ventitare,  m.  et  saepe  quaesita,  m,  et  diu 
cogitaus,  din  multumque  scriptitare.  2)  plus  B. 
btt  Stenge  mehr,  mit  u.  ohne  quam,  non  p. 


quam  somel;  non  p.  quam  (in  nicht  mehr  als) 
tres  partes  posse  distribui;  nulla  (navis)  p. 
quam  (mit  mehr  al*)  triginta  remis  agatur;  p. 
(weiter)  quam  aecem  dies  abesse;  p.  quingentos 
colaphos  (ft.  quam  q.  c.)  infregit  mihi,  p.  mil- 
lies (mehr  al*  ic.)  audivi  Ter.-,  p.  mille  capti; 
fnon  p.  trecentorum  passuum  spatium;  fabesse 
minusve  octo  milibus;  numquam  p.  triduo 
mae  fuit;  ut  p.  una  vera  sit;  nec  esse  p. 
uno;  annos  sexaginta  natus  est  aut  p.  eo  ob. 
mehr  al*  foBiet,  ob.  barübet  Ter.;  in  manchen 
Scrbinbnngen  für  ba*  regelrechtere  magis,  odisse 
plebem  p.  quam  patemo  odio;  prima  eorum 
proelia  p.  quam  virorum,  postrema  minus  quam 
feminarum  esse  Liv.,  quae  (opes)  apud  milites 
plebemque  p.  quam  modicae  erant  Liv.  21,  2, 
4;  paulo  p.,  multo  p.;  p.  aequo  mehr  al*  billig 
ift;  *p.  nimio  attyufeljr;  quem  p.  plusque  (immer 
mehr)  in  dies  diligo;  ut  quisquam  p.  alterum 
diligat  quam  sc;  acutum,  gladium,  galeam  no- 
stri  milites  in  onere  non  p.  numerant  quam 
etc.;  cur  tua  p.  laudes  cumeris  granaria  no- 
stris?  ubi  p.  tepdant  hiemes  Hor.\  p.  currere 
Ov.  3)  plurimum  am  weiften  p.  iutererat; 
ut  te  p.  diligam;  auch  gröbten»,  meiftenteil« 
p.  Cypri  vixit  Nep. 

multus,  adj.  m.  comp,  plus,  pluris  (subst.),  pl. 
plures,  ti.  plura  (adj.  u.  subst.),  sup.  plürlmus, 
l)  Biel,  jablreich,  grob,  pari,  bebeutenb, 
gewaltig,  ^ ef ti g verba,  viri,  sudor,  supellex, 
fvictima,  *avis;  bene  rnulti  .4«n.  Poll,  in  Oie. 
ep.\  minime  m.  auftetft  wenige;  quam  minime 
in.  (möglich fl  Wenige)  vestigia Nep.;  neque  tarnen 
hi  admodum  sunt  m.  (niele  al*  in  fid)  gefchloi 
fene*  ©anje);  m.  viri  fortes;  mit  hinjugefügter 
lopulatiBer  fjartilel,  weint  beibe  adj.  gleich  wefenfc 
liehe  Begriffe  finb  atilitates  m.  et  magnae  con- 
sceutae  sunt;  m.  gravibusque  vulneribus  con- 
fectus;  ’multus  fluens;  multi  cibi  hospes  pari 
effenb  Cic.\  m.  meri  Damalis  Hör. ; *m.  milite 
mit  jablreichcn  StriegSidjareii,  *multa  cane  mit 
ber  9lübcn  Schar;  *m.  in  rosa  auf  SKofen;  m. 
verbis  weitläufig;  quid  m.  verba?  wa*  braucht* 
Biele  Sorte?  lutj  Ter.-,  auch  (wie  oi  nolioi)  ber 
grobe  Ipaufc,  bie  Wenge,  bie  gewöhnlichen  Wen 
jeheit  unus  de  mnltis,  orator  e multis;  (Hot.) 
unus  multorum,  e multis,  una  de  multis;  nu 
meraror  in  multis  unter  bie  gewöhnlichen  SRebner; 
multis  Biele*,  Biele  Bittre,  Bielerlei,  multa  nar- 
rnre;  multa  rumor  aflmgcbat;  ne  multa,  ne 
multis  fnrj;  quid  multa?  Hör  ; multa  Cicirrus 
ad  haec  entgegnete;  quid  multis  moror?  comp 
plures  mehrere,  mehr  (flajf.  immer  comparatis . 
jo  baff  bie  Serglcijhung  entweber  auäbrüdlicb  be 
jcichnet  ob.  ju  ergänzen  ift  ; Bgl.  complures),  p. 
syllabue  qutun  tres;  multo  p.  quam;  und  tribu 
p.  (eine  Ir.  mehr)  legem  antiquamnt;  plures 
ba*  Soll,  im  ©gf.  ber  Sornebtncicn  <; pauciores' 
Plaut.-,  ad  plures  se  penetrare  ju  feinrn  Sätem 
Berfanunelt  werben  fterben  Plaut. ; sup.  plurimi 
bie  mciften  ob.  fehr  Biele  (b.  einem  ©anjen,  in  bei 
SRegel  al*  eigentlicher  sup. ; Bgl.  plerique),  p.  cau- 
Bim  ac  paene  omnes;  simulacra,  saecula;  p.  ver- 
bis febr  ausführlich;  longe  plurimos  hostium 
occidit;  * collect,  plurimus  diceut;  *rosa;  ‘Aetna 
ber  gröbte  teil  ic.;  ‘plurimus  sol  Biel  Sonant 
bifjr;  m.  literae  grobe  ©elehrfamlcit ; fvelut  w. 
(in  tiefem)  pace;  m.  vita  ein  ruhmBoHe*.  reiche* 
Gurt.;  *m.  (hohe*)  laus;  m.  pars  Europae  Lie.; 


Mulucba  — muuio. 


519 


*m.  moles,  *aura;  »libertas  befonberet  gteimui; 
*m.  tellus  »eit;  *m.  amictua  bicbtei ; *plurima 
ailva,  *m.  coma,  *p.  fona,  *p.  luna,  *p.  labor, 
p.  aalutem  impertire;  intbef.  btt  gettbeftimmun- 
gen,  m.  (jpot  in)  nocte;  ad  m.  noctem  Ins  jpfit 
ic.;  multo  die  ol«  icbon  ein  grofter  teil  bcä 
tage«  Borüber  »ar;  aber  fm.  adbuc  die  als  nodj 
ein  grober  te.  übrig  »at;  ad  m.  diern  biä  »eit 
in  ic.;  postquain  multa  iara  dies  erat  Liv.;  m. 
lux  est  t)0d)  ant  tage  Ourt.;  multo  mane  am 
frühen  Btorgen;  m.  morte  b.  i.  bei  fixerem  X. 
Verg.  Aen.  9,  348. 

2)  in  Bejug  auf  bie  Siebe  weitläufig,  breit, 
lang  m.  esse  in  re  nota,  in  laudanda  magni- 
ficientia;  de  quibus  m.  ab  illis  habetur  oratio; 
in  m.  sermone. 

3)  in  Bejug  auf  eine  ttjätigleit,  häufig,  eifrig, 
emfig,  fleißig,  unabtäjfig  in  ugmine,  ad 
xigitiaa  multus  uffuit;  in  eodem  genere  causa- 
rum  m.  erat;  m.  atque  ferox  rnstare  Sali. ; 
♦phtrima  in  ore  nautia  Alcjone  coniux;  *legor 
plurimua  in  orbe;  quä  (linguä)  multä  iam  ute- 
batnr  Cat»,  b.  G.  1,  84,  4;  auch  triftig,  auf> 
bring  lieb  homo  Plaut.;  m.  es  et  pathicus 
giebfl  bid>  sielen  preiä  Ci. ; ejui  in  aliquo  go- 
nere  (Bejiebung)  aut  inconcinnus  aut  ra.  eat 
Oie.;  plurimua  in  Iunonis  honorem  eifrig  bc= 
bad)t  auf  K.  Hör.  carm.  1,  7,  8. 

Mulucba,  ae,  m.  glufs  jwifeben  Staurctanien 
u.  Bumibien. 

uiiilus,  i,  m.  "Biaultier  (s.  einem  Siel  u.  einer 
Stute);  *als  Schimpfwort.  [bei  Born. 

Mulvlus,  adj.  pona,  eine  Srüde  über  bie  tiber 
Munimius,  Barne  einer  röm.  @cuS;  Lucius  M., 
ber  Stöberet  RorintbS;  Muminla,  beffen  Urenfc- 
[in,  ©emabltu  bei  Raiicr-J  ®alba  Suet. 
MunAtlng,  a)  Lucius  M.  Plancua,  üegat  bei  Säfar 
in  ©aUien,  fpäter  ßottful  mit  üepibui  u.  Statt-, 
paltet  0.  ® fielt.  6)  Cn.  M.  PL,  ißrätor,  Bruber 
bei  Genannten,  c)  T.  M.  PL  Bursa,  Bollitribun 
u.  Bompejaner. 

Munda,  ae,  f.  Stabt  im  fübl.  Spanien,  belannt 
burtb  Safari  Sieg  46  o.  6.  ®ao.  fMiutdensIg, 
e,  adj.;  f-denses,  sahst. 
nmnd&nus,  i,  m.  [2.  iuundua]  SBeltbürger, 
Kosmopolit  Cic.  Tute.  5 §.  108. 
munde,  -dltir,  adv.  [1.  mundua]  fauber,  nett 
Plaut.  — mundTUa,  ae,  f.  u.  -tie»,  ei,  f.  [1. 
mundus]  1)  (Borfl.)  Saubcrleit,  Beinbett. 
2)  Hierlicbfeit,  Slogan}  in  Älribein,  i>aui- 
gerät  u.  bgl  non  odiosa  neque  exquisita  mmia ; 
siwplex  munditiis  Hör. ; m.  et  ornatus  et  cul- 
tua,  haeo  feminarum  insignia  sunt;  übertr. 
gier  lid)leit,  Seinbeit  in  ber  Bebe  elegantia 
tnodo  et  m.  remanebit;  pl.  feinere  ©eifieS- 
bilbung,  feinere  Sebeitiart  grave  virus  m. 
pepulere  Hör. ; non  OraeoA  facundiä  neque  ttr- 
banis  m.  se  exereuit  Sali. 
mundülus,  adj.  dem.  0.  1.  mundus  Plaut. 

1.  mundus,  adj.  m comp.  1)  fauber,  rein  nil 
▼idetur  mundius  Ter.;  supellex,  cena,  rictus, 
Sosiorum  pamice  über  Hör.  2)  nett,  jietlid), 
fein,  anftänbig,  gepupt  (in  Bt}ug  auf  ®lci= 
ber  u.  häusliche  (Einrichtung)  homo,  cultus  iusto 
mnndior,  *Mcnander;  *m.  erit,  qui  non  offrn- 
dat  sordibus  Hör. 

2.  mundus,  i,  in.  [1.  mundus]  1)  bet  gitbegriff 
ber  Sadjen,  bic  jur  Saubcrleit,  jum  Bupc  ge- 
böten, Xoitettengerät,  Xoilette,  $up  multe- 


bris.  2)  bie  georbnete  SBelt,  Skltorbuung, 
bai  SBeltall  h ic  ornatus  mundi,  innunterabiles, 
*clarissima  ntundi  lumina,  *immensus,  *mundi 
latusfjimmelögegenb  Hör.  3u8be[.  bie  fjimmeld-- 
lörper,  bet  Jp i m m c I lucens,  *arduus,  ’aethe- 
rius;  tJpimmcl  u.  Srbe  in.  stataa  temporum 
vices  mu tat ; and)  *ber  Srbball,  bie  Srbe; 
*meton.  bie  Stcnfcben  fastoa  ovolvcre  mundi. 
niüuärärlus,  ii,  m.  [munus]  Beranftalter  öf- 
fentlitber  Spiele,  bef.  (Dlabiatorenfpiele  Suet. 
müuerYgerüliis,  i,  m.  [munus  u.  gero]  ©e  = 
fcbcnlebringer  Plaut. 

muttero,  1.  [munus]  Dftbenlen,  beneficium  alcui 
ertteifen  Plaut.  2)  beftbeitlen  alqm  alqa  re. 
— muneror,  1.  dep.  1)  [dienten  natura  aliud 
alii  commodi  Cic  2)  beftbeitlen  ancillas  mu- 
nerarier  (ft.  muuerari)  primum  Ter.;  alqm  opi- 
parc;  alqm  alqa  re  Hör. 
münla,  ».  pl.  (nur  im  nom.  u.  acc.)  fttmtSpflicb- 
ten,  ©etufigef cböfte  qui  suis  cervicibus  tantti 
m.  atque  reinpublicam  sustinent;  candidatorum 
Cic.;  häufiger  b.  Hör.,  Ourt.,  Tac. 
münTeeps,  ctpis,  comm.  [muuia-capio]  1)  Bür- 
ger einei  StunicipiumS,  Btunicipalbürger. 
2)  mit  jmbm.  aui  einem  Siunicipium  ftammcnb, 
Stitbürger  meua.  — münYcYpälis,  e,  adj. 
[municiptum]  ju  einem  Blunicipium  gehörig, 
aub  einem  Blunicipium,  Btunicipat-  ipso 
materno  generu  muntcipalia;  homines;  dolor 
Scbtnerj  ber  Btunicipalbürger.  — müuTcTpitlm, 
adt'.  jmunicipium]  municipiett»eife  Suet.  — 
münicipimn.  ii,  n.  [municeps]  rin  Btunici- 
pium,  b.  i.  eine  Brooinjialftabt,  bef.  in  Italien, 
bie  unter  röm.  Dberbcrrftbaft  ihre  eigene  Berfaf- 
fung  u.  Verwaltung  mit  röm.  Bürgerrecht  ohne 
ob.  mit  Stimmrecht  batte- 

ntünlfTcc , adv.  (feit.)  [munificus]  freigebig, 
milbtbätig.  — münlficentta,  ae,  /.  [munin- 
cus]  bic  (freigebigteit,  Biilbthätigteit.  — 
münirtcus,  adj.  m.  comp,  (-entior)  u.  sup.  (-en- 
tiasimus  [munus-facio]  freigebig,  milbtbätig. 
*münint6n,  Ynis,  n.  [muuio]  Scbupmittel, 
S4up.  — münJmeutum  (moenim.),  i,  n.  [mu- 
nio]  1)  BefcftigungSmittel,  Bollwert,  Scbup 
fossa,  haud  parvum  m. , praebere  munimenta, 
fmilit.  Berjcbanjungen,  Scbupbautcu;  do- 
mus  munimentis  (mit  Branbmauern)  aaeptae  vel 
templa  muris  cincta;  o.  Rörperbebeduttg, 
corporis  Baiijei  Gurt-,  Just.  2)  Schub,  Stüpe 
noctem  aibi  munimeuto  fore;  id  nt.  (Horatium 
Coclitem)  illo  die  fortuna  urbis  Rom.  habuit 
Liv. ; pro  m.  habere  nt.  inf.  Sali.;  quonammodo 
tribuniciam  potestatem,  m.  libertati,  repararent 
Liv.  3,  37,  6. 

mtiitio  [arebaift.  moenio;  f.  8)],  4.  1)  mauern, 
Stauern  ob.  Scbanjen  auffübten  magna 
moenia  Plaut.;  quod  idoneum  ad  tnuniendum 
putarent  Nep.;  ummauern  PaJatium  primum 
Liv.  1,  7,  3;  cum  in  spem  magis  futurae  mul* 
titudinis  quam  ad  id  quod  tum  hominum  erat, 
munirent  1,  8,  4.  §iert>.  a)  burtb  Scbanje, 
Stauer  u.  bgl.  befeftigen,  oertsabren,  oet- 
f^anjen,  itt  BerteibigungSjuftaub  fepen 
oppidum,  arcem,  locum  muro,  vallo  foaaaque; 
locum  hibernia  (für  bie  SBinterquartierr)  esse 
munitum;  castra  mit  SBaü,  ©raten  u.  fßaHifa- 
bett  umgeben,  serfebanjen ; munita  hiberna.  6) 
überb.  oetttabren,  beden,  fiebern,  febüpeu 
Alpibua  Italiam  natura;  Cevcnnü  ut  muro  eo 


520 


munis  — murnmr. 


munitos  oxistimabant;  soso  ab  (gegen)  insidiis 
hoxtium  Iav.  ; latus  a domesticis  hoatibus;  id- 
que  (oppidum'i  natura  loci  sic  muniebatur,  ut 
etc.  Caes.  b.  Gr.  1,  38,  4 ; mnnito  (in  gebedtem) 
agmine  incedere  Sali. ; spica  contra  avium  mor- 
kus  munitur  vallo  aristarum;  fhiemo  quaternis 
tunicis  et  tibialibus  muniebatur  Bertnahrte  fiep 
bnrtp  ic.  c ) gangbar  machen,  bahnen  viam, 
itcr  Oats.,  rupem;  muniendo  fessi  homiuos  hiv. ; 
im  Silbe  viam;  sibi  viam  ad,  alcui  viam  nceu- 
sandi;  munita  ad  consulatum  via.  3)  tp.  fieper 
eilen,  nerroapren,  beftpüpen,  nerteibigen 
ergamum  divina  moenitnm  mann  Plaut. ; Im- 
perium; hunc  locum  fiepet  e ntiep  B.  biefrr  Seite; 
cuius  impudentia  contra  ius  et  iniurias  omnes 
munittis  foret;  quorum  auctoritate  quae  deli- 
quisset  mnnita  foro  putabat;  *alqm  ab  alqo; 
bo  contra  perfidiam,  ne  contra  pudorem  Tac. 

münl».  e,  adj.  [munusj  bien  ft  bereit  Plaul. 

■nünitio,  önis,  f.  [mumo]  Scbauung  crescebat 
interim  urbs  munitionibus;  bap.  Scfefiigung, 
Scrfcpanjuug  caatrorum;  fossac  burep  ic.; 
opens;  milites  munitione  prohibere;  qui  ligna- 
tionis  munitionisque  eausfi  in  silvas  discossis- 
sent  um  baS  «ur  ScrooQftänbigung  bei  Sefeffi- 
aung  nötige  Scatcriat  ju  t)oIen ; meton.  a)  Sc« 
fefügungitnert,  Serftpanjung,  ©epanje, 
geftungswerf  non  multum  superesse  munitio- 
nis;  m.  facero,  fcircumdaro  oppido;  oppidanos 
mnnitione  circumdare;  m.  (Scrtctbigungllinie) 
perducere;  urbem  operibu«  munitionibusque  sae- 
pire.  b)  (Bangbarmadjung  ex  viarum  m. 
uaestum  facero;  pl.  mul  tos  ad  m.  viarum  con- 
omnavit;  fL.  Apronio  ad  m.  viarum  et  flumi- 
nuni  (jut  Anlegung  Bon  ic.)  relicto.  — mfinito, 

l.  [intern.  B.  munio]  bahnen,  sibi  viam  Cie. 
p.  Bose.  A.  §.  140.  — müuitor,  öris,  m.  [mu- 
nioj  *ber  ©efeftiger  burep  Stauern,  Sr  bauet 
Troiae;  bef.  ©epanjar  beiter  Iav. , Tac.\  auch 
Stiniercr  Liv.  5,  19,  11.  — m Anitas,  adj.  nt. 
comp,  u,  sup.  fpartic.  B.  munio]  befefligt,  Bet- 
toaptt,  g c f dj  ü p t et  loci  naturii  et  manu  mu- 
nitissima  castrn;  castella  et  oppida  naturü  et 
viris  partim  m.;  nullius  pudicitia  contra  tuam 
cupiditatem;  ut  uterque  nostrum  in  sua  ratione 
(politifdjc  Jlnficpt)  munitior  et  in  re  publica 
flnnior  hac  comunctione  esse  possit;  *sapienti& 

m.  pectus  ; * m.  (gegen  bie  oerfipanjte)  sapien- 
tioo  vim  adbibe;  munitissimus  senatus  habendi 
locns. 

in u n us,  neris,  n.  t)  bet  Steil  einer  beftimm- 
ten  Xpätigfcit,  Slufgabe,  ©eftimmung, 
Verrichtung,  gunltion,  Xienft,  Stiftung, 
'timt,  auch  £aft,  ffbgahc  rogis  officia  et  m.; 
m.  atque  officium;  vitae,  geomotriae,  virtutis; 
muneribus  corporis  fungi;  legationis,  belli,  mi- 
litiae;  m.  alcis  est  m.  inf.\  hoc  eiuB  m.  est  ut 
etc.;  +sui  m.  esse  cl  tomme  ipnen  ju;  rei  pu- 
blicae  m.,  nmnera  politifeper  SBirlunglltetl ; omni 
civium  m.  functus,  functus  est  aedilicio  ma- 
ximo  m.  machte  all  IKbil  fepr  großen  Huflsanb; 
muncre  vacare  bienftfrei  fein  (B.  ©olbatcn);  *ne- 
niae  Ceae  mal  bal  Rlagclieb  ju  (eiften  pat ; 
♦grande  m.  (üufgabe),  *inanc,  alcui  m.  remittere; 
cum  hoc  m.  imperaretur  tarn  grave  civitati. 

2)  ®icnftleiftung,@efölligleit,  Sicbelbicnfi, 
bef.  (B  cf  cp  c ul  quasi  deorum  aliqo  dono  atque 
m.  commendati;  cum  m.  aliquo  perfugissc  ad 
Pompeium;  (Cineius)  legem  de  donis  et  m.  tu- 


lit;  verbiB  augere  suum  m.;  munera  pecuniae; 
(pl.)  ffortunae,  ftemporis;  *totum  hoc  (biefe 
Muljciepnung)  muneris  est  tui  habe  ich  gunj  btr 
*u  Bcrbantcn ; fsui  m.  rem  publicam  facere; 
♦muncre  sortis  mit  $ilfe,  Bcrmitteljt;  alcui  alqd 
muneri  dare,  mitterc,  fofferre;  fregiam  mtineri 
accipere;  *falqm  munere  donare;  *pl.  Bacchi, 
Liberi  SBein,  *terrae,  *maris,  ‘Cereris;  ’Vene- 
ris;  *m.  (burep  Fracht)  niveo  lanae;  übertr. 
grudjt,  Spcnbc  opusculum,  maiorum  vigilia- 
rum  m.;  solitudinis;  inlbef.  a)  ‘Opfergabt, 
Opfer  in.  divae  perficere,  munera  ferre  tem- 
plis;  in  muncre  tantarum  laudum  bei  bent  gejte 
jum  ®anl  für  tc.  b)  ber  lebte  Siiebeäbienft 
gegen  einen  loten  (Ipränen,  SBcfjf lagen,  SBcfiat; 
tung  ber  Scheine)  ♦suprema,  *inania  morti  m. 
dant  lacrimas,  fsollomne  feierliche  Sletcpcnbeflat 
tuna;  auep  ßeicpengefepeitl,  =fpenbe,  Xoten> 
Opfer  *cineri  haec  mittite  nostro  m.;  *alqiu 
postremo  donare  m.  mortis;  f munera  praefc- 
rentes.  3)  bal  geflfpiel,  ©epaufpicl,  infofern 
ein  jolcpel  eine  Spcnbe  ber  Hliagiftratlperfonen, 
bef.  ber  Äbilen,  an  bal  Soll  mar  gladiatorinru ; 
m.  dare,  edere  (B.  bem  (Debet’,  m.  praebere  auf- 
führen (B.  ben  (Blabiatoren  felbft);  übertr.  hoc  m. 
aedilitatis  meae  (Änflage  gegen  Settel)  populo 
Rom.  amplissimum  pulchcrrunumque  polliceor; 
♦fbie  für  bie  öffentlichen  Schanfpicle  errichteten 
(Scbäube,  Xh*0*«*]  i>°h-  al*  Fracht 

bau  moderator  tanti  operis  et  m.  Oie.  Tusc.  I 
§.  70. 

Xao.  dem.  münuscüluin,  i,  n.  tleinel  (Befcpenf 
alcui  alqd  dare  m.  Plaut.,  concinnore  alcui  m. 
(ein  (Bcbicht);  alieni  facinoris  ein  burd)  frembe» 
Verbrechen  jufadenbcl  Srofitchen. 

Hünyclila,  ae,  /.  $afen  B.  Äthen.  XaB.  *-cblns, 
mürarna  j.  murena.  ( adj 

mürilis,  e,  adj.  [murus]  jur  'iUauer  gehörig, 
UKauer-  pilum,  falces,  -f  tormen  tum,  corona  für 
bett,  ber  bei  Srftürmung  einer  ©tobt  juerft  bie 
Stauer  erftieg. 

Murcia,  ae,  f.  Seinamc  ber  Scnul,  ad  Murciae 
(sc.  aedem),  ad  Murciam. 

1.  mürena  ;muraena)  ae,  f.  bie  91turäne,  ein 

2.  Mürlmi  f.  Licinius  3).  j Seciifd) 

mürex,  leis,  m.  1)  efebare  Stachelfehnede  (net 

fepieben  B.  bet  purpura),  Baianus  Har. ; bat). 
’Surpurfaft,  -färbe.  2)*tfpihiger  Jell, 
9tiff;  m.  ferrei  fpipige  Ju&eifen  Curt. 
Mnrgantla,  ae,  f.  l)  ©tabt  in  ©amninm.  2)  aud> 
Murgentia,  ©labt  in  ©ijilien.  Xao.  Murgenti- 
nns,  adj. ; gabst,  -tlnl,  örum,  m. 
mürla,  ae,  f.  ©atjlale.  Xan.  infirlAtlcus,  adj. 
in  ©aljlate  eingelegt  Plaut. 
niürYcIda,  [muscaedoj  Stäufe  tötet  — feig 
Plaut.  — mürinus,  adj.  [mus]  Stdufen  ge- 
hörig, Sltäufe-  pclles  (b.  Starbern,  gücbicn 
u tagt. ; Bgl.  mus)  Just, 

miirmar,  uns,  n.  bal  SKurmeln,  (Bemurmcl 
(beffen  einzelne  Xöne  niept  unterfcpcibbar,  in  eil  fic 
ju  leife  finb)  m.  repente  populi  tot«  spectaculs 
pervasit,  dein  fremitus  increvit  etc.;  contionis; 
cogitationem  murmure  agitantes  bie  (Bcbanlen 
not  uni  pinmurmelnb  auch  bal  Stau 

fepen  bei  Siccrel,  *bcl  Sluffel;  'Summen  ber 
Stetten;  "Äracpcn  bei  Xoimerl,  feinel  fener 
fpeienben  Sergel;  *©aufen  bei  Sinbel. 
'Schmettern  eine!  Slaiinflrumentel;  'Ge- 
brüll pro  verbis  in.  tollunt;  »übertr.  (pl)  f»- 


m n rinn  rill  u m — muto. 


521 


mae.  Da»,  a)  dem.  innimärlllum,  i,  n.  Plaut, 
b)  murmüro,  l.  murmeln,  mutten  servi,  se- 
cam Plaut.-,  ’flebilo  lingua  exanimis;  raufdjen 
mare  murmuran»,  *unda,  intestina  fnutren 
Plaut. 

mnrra  (ni(pt  murrha  ob.  myrrha),  ae,  f.  eigtl. 
bet  Ktjrrpenbaum,  in  Sfrabien  macpfcttb,  bap. 
’t bet  barau#  träufelnbe  balfamiftpe  Saft,  bie 
Kptrpe,  womit  bie  feaare  gefalbt  toutbcn, 

1.  murren»  (nidjt  murrh.,  myrrh.),  adj.  au#  bem 
Kinetal  murra  (glujjfpat),  poculum  Pro}). 

2.  'murren»  (nicpt  murrh.,  myrrh.),  adj.  [murra] 

1)  mit  Kprrpen  benept,  gefalbt.  2)  mpr= 
rpcnfarbig,  gclblicp  onyx. 

1.  murrTnus  (nitpt  murrh.,  myrrh.),  adj.  au# 
bem  Kinetal  murra  igiufjfpat)  calix  Suet. 

2.  mnrrinils  (nicpt  murrh.,  myrrh. \ adj.  [murra] 
au#  Kprrpen  ob.  Kprrptnfalbe  Plaut  -,  subst. 
(Plaut,  u.  nadjfl.)  sc.  potio  ein  ©raut  au#  fcpr 
gutem,  mit  Ktirrpett  angematptem  ©eilte. 

Mnr»H  ob.  (-sia),  ae,  f.  ©tobt  in  ©annonien,  j. 
Essek.  Sab.  Miirsinus,  adj. 
murtetum  (myrt.),  i,  «.  [murtus]  Kprtenge« 
büfd),  «Wälbcpcn,  -pain.  - murteo«  (myrt.), 
adj.  [murtus]  1)  b.  Kgrten,  Kgrten«  silva. 

2)  mgrteitfarbig,  taftanienbraun  coma  Tib. 

— murtuni  (myrt.),  i,  n.  Kprtcnfrutpt,  «beete. 

— murtus  (myrt.)  i u.  ( V erg. , Hör.)  ub,  f.  1) 
bie  Kgrte,  bet  Senuä  peilig.  2)  ein  Stab  au# 
Kgrte  npolj,  Wie  ifjn  bie  Ritten  trugen  pasto- 
ralis  Verg.  Aen.  7,  817.  3)  (pl.  -üb)  Kgrten« 
qebüfepe  Hör.  carm.  2,  15,  6. 

mürus,  i,  m.  [nltettiiml.  gorm  moerorum  ft.  mur. 
Verg .]  'Kauer,  bef.  Stabtmauer,  pl.  urbis, 
arci»;  muroB  AthenienKium  reatituit;  instruere 
muros,  *dncere,  'acdificarc;  ’repetero  patrios 
m.  bie  ©aterftabt;  'gelSWatib;  tp.  Sotmauer, 
Stpup  audacia  pro  muro  babetur;  lex  Aelia 
ct  t'ufia  propugnacula  murique  tranquillitatis ; 
*hic  m.  aheneus  esto  otc.  Hör. 
mu»,  murin,  m Kau#  (aud)  Statte,  Katbcr  u.bgt.); 
Spricpw.  f.  parturio  1);  M.  alä  Seiname  in  bet 
@en#  bet  ©ecier. 

Mfis»,  ae,  f.  1)  eine  bet  neun  ©öttinnen  bet  ftpöncti 
fünfte,  bef.  ber  ©itpthmfl  u.  ber  Kufif;  al#  ©ei« 
name,  f.  Antonius  ß).  2)  tp.  ©efang,  ©ebiept, 
©itptung,  ©idjtung«art  ’procax,  *»ilvestri8, 
*pedeBtri8,  *ru8tica,  fpaet.oraliB,  6)  wiffen« 
fdpaftlidje  Stubien,  ftenntniffe  manauetio- 
re8  (o.  bet  ©pilofbppie);  agrestiorea  (b.  bet  f)u= 
ti#ptubenj  unb  ©erebfamteit);  *variis  aatiutuB 
pectore  m. 

Müsaeus,  i,  m.  alter  grietp  Sänger, 
musca,  ae,  f.  gliege,  bilbl  ».  Sleugierigcn,  b. 
jubringtiepen , ungebetenen  ffläften  Plaut.;  and) 
tdm.  (Eigenname  Oie.  Att.  12,  40,  1. 
mnscTpfilnm,  i,  f.  [mua  u capio]  Käufefalte 
Phaedr. 

muscösu»,  adj.  m.  comp,  [muscus]  moofig,  be« 
mooft  nihil  muaeosiuB,  *fontes,  *lapis. 
muscüln»,  i,  m.  Idem.  b.  mu»]  l)  KäuStpen. 
2)  Ku«lcl  am  ftörptr,  im  ©ilbe  f oratio  nom 
ossa,  m.,  nervi  decent.  3)  eine  ffriegSmaftpine 
Stefcppütte,  beweglitpe#  Stpupbatp,  worunter 
bie  ©elagerer  fianben  ob.  arbeiteten  Cat». 
miiscus,  l,  vi.  KooS. 

tninsfum  (musium),  i,  n.  [/loeofiov]  ein  Ku« 
feum  (Äfabemie,  Stnbietjimmcr , ©ibfiotpef). 
niüttfca,  ae,  f.  [uouatxr/J  Kuji!  im  weiteten 


Sinne  bet  Ätten,  jugleid)  ©oefie  u.  anbetc  ftpSne 
fünfte  umfaffenb;  -ea,  örum  f.  musicus  1)  b). 
müsief,  adv.  [musicus]  pettliip,  fein  aetatem 
degere  Plaut.  — mfkaYctl»,  adj.  [uoeaisösl  1) 
*ur  Knfif  gepärig,  mufilalifip  legcs,  *ci- 
tharac  sonuB,  -j-agon,  feertamen;  subfit.  a)  -ena, 
i,  in.  Kuftfer,  Kufif  bet  jtänbiger.  b)  -ca, 
örum,  i».  Kufif  musicorum  perstudiosuB;  de- 
dere  mueicis  ge.  2)  biepterifep  Ter. 
uinxaito,  1.  [intens,  b.  mueso]  1)  intran s.  mut« 
mein,  leife  bot  fitp  pinmutmeln,  rtitpt  laut 
werben  rnetu  Plaut  -,  clam  Liv. ; abfol.  Plaut.; 
*in  ©erieaenpeit  fein  prirni  ducea.  2)  trän», 
a)  etw.  leife  oot  fitp  pinmutmeln  haec  me- 
cum  Plaut,  b)  betbeipen,  betfepweigen,  fi(p 
n i cf) t metlen  taffen  mussitauda  iniuria  adu- 
lescentium  est  2’cr.  — mtisso,  — — 1.  [betW. 
m.  mutie]  1)  intran».  murmeln,  teife  fpretpen, 
nitpt  laut  Werben  interdum  Plaut.;  inter  ae 
per  metum  aut  ambitionem  Liv.;  *b.  ©ienen 
umfummen.  2)  trän»,  etw.  berbeipen,  bet« 
f (pW  ei  gen  per  metum  id  mussari  Plaut.  3) 
prägn.  nitpt  mit  bet  Spradje  pcrauäwolleit, 
pintet  bem  Serge  palten,  fiep  bebenfen 
•fmussanteB  medici,  f mussantibus  amicis;  *iu- 
vencae  m.  (beraten  fi(p)  quis  nemori  imperitet 
Verg. 

mustäceiim,  ei,  «.  Sorbeerfucpen,  eine  Slrt 
Slütpen,  bie  namenttid)  bei  ^otpjeiten  gegeffeit  u.  ju 
benen  iiorbeerblätter  genommen  würben ; ©priepw. 
f.  laureola.  [ffiiefcl«  color  Ter. 

mustela,  ae,  f.  ©icfel.  Sab.  mustelinus,  adj. 
mustens,  adj.  [mustum]  mopäpnütp,  bap.  ganj 
neu  über  fw».  tp.  — mustum,  i,  n.  Koft. 
Keton,  pl.  *ter  centum  m.  Opctbftc)  videre  btei- 
punbert  3apte  alt  Werben. 

Mnsiilümii  (-lämi,  -Uni),  örum,  m.  Iticgetiftpe 
©ölferfepaft  ©umibien#  Tac. 

Xüta  f.  Lara,  Tacita. 

uiütäbtlis,  e,  adj.  m.  comp,  [muto]  berönbet« 
liep,  unbeftfinbig  homo,  animua  vulgi;  *va- 
rium  et  m.  semper  femina  Verg.;  'pectus  Ov. 
®ab.  mütäbYlYta»,  ätia,  f.  Sierdnberlitpf eit 

mentis  Oie. 

mütätio,  önis,  f.  [muto]  1)  ©etätiberung  vic- 
tus,  castrorum  ©ertegung,  crebra  coloris  ber 
©efupt#f«tbe  (au#  gurtpt  ic.),  consilii,  facere  mu- 
tationem  alcis  rei,  reruui  ©taatäumWäljitng  2) 
©ertauftpung,  ffietpjel  m.  inter  me  atque 
illum  ut  noBtris  fiat  filiis  Plaut.,  vestis,  oflicio- 
rum  gegenfeitige  ©ienfterweifungen,  ©etpfelfeitig« 
leit  bet  Xienfte;  rerum  lmmanarum. 
mfitTIo,  1.  [mutilus]  lfabftupen,  betftümmclu 
naso  auribusque  mntilatiB,  naves,  f Corpora  se- 
curibua.  2)  tp  oerminbern  exercitus  muti- 
latus;  alqm  ==  jmb#.  ©ermögen  flein  matpen  Ter. 
Xütllnm,  n.  ©tabt  in  Gallia  cisalp.  Liv. 

1.  mntYlns,  adj.  berftümmelt  alces  sunt  m.  cor- 
nibua;  ftpetjp  cum  sic  m.  (geftupt)  miniteris? 
Hör.  tp.  b.  ber  Siebe,  »übst.  n.  pl.  m.  loqui;  m. 
quaedam  et  decurtata. 

2.  mutilus  f.  mytilus. 

MütYna,  ae,  f.  ©tabt  in  Oberitalien,  j.  Kobena. 
©an.  Mutlnensl»,  adj.  [in  Sizilien  l.iv. 

Mntinl,  örum,  in.  ©inwopnet  in  bet  Stabt  Kute 
mütio  (mutt.),  4.  müden,  mudfen  Com.  ©an. 
mütitio  (mutt.),  öniB,  f.  ba#  Kuden,  Kud« 
fen  Flaut. 

muto  [au#  movito  n.  moveo],  1)  b.  ber  Stelle 


mutuatio  — mutuug. 


522 


bewegen,  »etjejjcn  neque  se  luna  quoquam 
Plaut  -,  mutari  finibus,  civitate  oeriricbcn  ton- 
bcn;  ‘mutari  hinc  meglommen;  ‘inque  locum 
Scythico  vacuum  mutabor  ab  arcu;  *torr&  quo 
mutcr  ab  ist&;  illa  tarnen  se  non  habitu  mu- 
tatve  loco  (egt  Bebet  ifjre  Jtleibung  ab  nodj 
fepteiept  fie  fitf)  au«  ihrer  SBohnung  weg;  *baec 
quoqne  mut&ta  Belfert;  tp.  *nunc  nuc  ingentes, 
nunc  illno  pectore  curas  m.  versans  Batf  un- 
fcplüffig  bie  fotgenooHen  ®cbanlen  amper. 

2)  manbeln,  änbetn,  Betänbetn  tostamentum, 
iter,  sententiam,  Consilium,  fidem  cum  alqo 
fein  gegebene«  SBort  brechen  Ter. ; nil  m.  de  uxoro 
in  Sejug  auf  ic.  bleibe  id)  bei  meinet  Sltifid)t, 
hand  m.  factum  id}  toüitfcfje  uidjt  ba«  ©efepepene 
ungcfipebeii  ju  matten;  rationem  belli  gerendi 
hosti  ben  ffeinb  betaitlaffen  ju  änbetn  ic. ; pau- 
cis  fere  mntatis  rebus  nur  mit  einiget  ®bänbe= 
tung;  pugnam  -=  fiepet  maepen  Gurt.-,  ‘mutata 
suos  requierunt  iluminu  cursus  naepbem  bie 
gtüffe  ipren  natürlichen  Üauf  geänbert  haben  Verg. 
ecl.  8,  4;  *mutatus  anbetn  Sinne«;  adeo  muta- 
verant  animuni  (bie  ffiefinnung)  Liv.  2,  52,  8; 
hoc  una  celeritate  posse  mutari  — laffe  fiep  Bet» 
meiben  Caes.  b.  G.  7,  45,  8;  pass,  mutari  fitf) 
änbetn  fortuna,  res  humanae;  ‘ailvao  foliis  ba« 
Saub  Betänbett  fiep  im  tc.  Sntranf.  mores  po- 
uli  Romani  quantum  mutaverintj  annona  ni- 
ilj  adeo  animi,  ut;  nt  nihil  odor  mutaret  bafi 
fiep  bet  ®etucp  ntept  äitbettc  Livt;  m,  aestus, 
mutans  in  superbiam  Tac. ; prägit  *mutat  terra 
vices  o=  mutando  peragit  erneut  fid)  meeps 
felnb;  *sol  ubi  montium  m.  umbras  ~ jur  ijeit 
be«  fjeietabenbä,  3n«bef.  a)BetBanbe(n,  eine 
aitbere  ©cftalt  geben  cibus  mutatur  (im  9Jta= 
gen)  et  ooncoquitur,  f corporis  cultnm  in  ex- 
ternum  habitum,  fbellum  m contrarium,  fani- 
moB  in  diversum,  prope  mutatus  umgef  (paffen, 
*o  uigro  color  ent  mutatus  in  album;  f mutari 
alite,  * in  alitem  in  tc.;  f hunc  nostrum  dolo- 
rem gaudio;  ‘quantum  mutatua  ab  illo  Hectore 
= quantum  mutatione  facta  diversus  ab  illo  II. ; 
mutatis  (nadibem  butd)  Umftimmung  fiep  ju  = 
geBenbet)  ad  misericordiam  animis  Liv.  24, 
26,  14;  ad,  in  poenitentiam  mutari  Tac.;  nisi 
Agrippinae  minis  magis  quam  precibus  muta- 
tus esset  (burd)  Umftimmung  bapiu  gebracht  Bäte), 
ut  Tac.  ann.  12,  42;  ‘faciem  ad  serenam  mu- 
tatur dies  heitert  fid)  auf  tc.  6)  Bctbeffetn, 
Bcrfcpfecptern,  Berberben,  bcrfälfepcit  fac- 
tum Ter.;  nil  m.  Lucilius  Atti?  münfept  nicht« 
gebeffett  an  tc ,'i  tabelt  nicht«  an  tc.?  Hör.;  quae 
mentem  inssnia  Verg.;  *mutata  aura  Bibtiget 
SBinb,  SBinbftofj;  *res  mutatae  llnglild;  ‘mutatae 
frontis  mit  erheiterter  SDtiene;  ‘mutatus  Polemo 
belehrt,  teuenoD ; vinum  mutatum  umgefcplagenct, 
lahmiger  Hör.  sat.  2,  2,  68;  mit  eigentümlicher 
fionflrultion  non  sine  aceto  quod  Methymnaeam 
vitio  mutaverit  uvam  b.  p.  SBeineffig  au«  OTc- 
thhmnäifchem  SBcinc,  ft.  non  sine  Metnymnaea 
ms  quae  vitio  mutata  sit  in  acetnm 
Hör.  sat.  2,  8,  49  f.  c)  färben  aries  croceo  mu- 
tabit  vellera  luto  Verg.  ecl.  4,  43,  44. 

8)  mechfeln,  taufcheti,  oermeepfeln,  oertau= 
fchen,  umtaufepen,  umfepen;  auch  eintau= 
jepen  säum  filium  Plaut.;  locum,  sedem  ac 
locum,  Bolum  = b.  bem  Orte,  Beg-,  anbei«  wo- 
hin jiepen,  bef.  in  bie  ®etbannung  gehen;  ‘caelum, 
non  animum;  *lares  et  urbem;  mutatis  ad  ce- 


loritatem  iumentis  (bie  iflferbe),  fm.  equuin; 
paucis  mutatis  centuriombus;  vestem  anbert 
Kleiber,  bef.  Xrauerf  leibet  anlegen;  ‘togam  f. 
toga;  ‘calorea  bie  fliehe  mechfeln  *—  einen  änbetn 
lieben;  orationem  Wbmecpfelung  in  bie  Rebe  brin- 
gen; verba  mutata  tropifepe,  bef.  metonpinifp*, 
mutata  (ea  dico),  in  quibus  pro  verbo  proprio 
subicitur  aliud,  quod  idem  significet,  sumptuu 
ex  re  aliqua  consequenti  de.  or.  §.  92;  bellnm 
pace;  incerta  pro  certis  Sali.;  fnudos  coli» 
Persarum  campis  agrisque  mit  ben  petf.  Sbenm 
tc.  Bertaufcpen;  res  inter  se  Xaufeppanbel  treiben, 
•mercos;  ‘Milesia  magno  mutentur  vellera  im 
laufdje  Biel  gelten,  einen  hohen  Sßrei«  haben  Verg  ; 
mancipia  nno  cum  mercatonbus  SflaBen  um 
SBein  bei  ben  Saufleuten  eintanfehen;  victrice 
patria  victam  mutari  füt  tc.  Betbe  ba«  Scfiegic 
ringetaufcht  Liv.  6,  30,  3;  exsilium  patria  sede 
Ourt.  3,  7,  11;  ‘quid  terras  alio  calentes  «ole 
mutamus?  matum  jiehen  Bit  in  ftembe  £ anbei.' 
Hör.;  * velox  amoenum  saepe  Lucretilem  Ly- 
caeo  Faunus  Hör.;  principem  oxpertum  ium 
<=  Betlaffen  Tac.  hist.  3,  44. 
mütufttlo,  önis,  f.  [mutuorj  ba«  Sorgen,  dis- 
solvere  poenam  sine  mutuatione  et  sine  ver- 
sura;  translationes  verborum  sunt  quasi  mu- 
tuationes. 

mütu«,  adv.  [mutuusf  (feit.)  mccpfelf  ei  tig,  wie 
herum  respondere  Cie.  fam.  5,  2,  4.  5,  7,  2. 
uiüttiluM  f.  mytllus. 
uiutuö  f.  mutuuB  1)  u.  2). 
mütuor,  dep.  1.  [mutuus]  etB.  B.  jmbm.  borgen, 
leihen  pccunias,  ab  alqo,  fauxilia  ab  alqo, 
t domum  SBohnung;  tp.  ettn.  borgen,  entleh- 
nen, woher  nehmen  subtilitatem  ab  Academi». 
verbum  a simili  (burch  Itopen),  virtus  nomen  a 
viri8  mutuata  est, 

mütus,  adj.  1)  eigtl.  ftumm,  jcpBeigenb  = 
nicht  rcben  Ibnnenb  m.  ilico  (sc.  factus  est)  n 
oerfiummte,  mutum  dices  sc.  me  id)  toerbe  lein 
SBort  fogen  Ter.;  legem  esse  m.  magistratum. 
‘nunquum  est  vox  de  te  m.  mea.  2)  übertr 
umm,  ftill,  lautlos  ‘gratia  omnis  pro  no- 
is  m.  fuit  fprach  niept  füt  miep;  ’lyra  dolore 
m.  est;  tintinnabulum  Plaut.,  iraago;  artet 
quasi  m.  B.  bcn  bilbenben  ftünftrn ; tempus  a 
literis  wo  niept  gefeprieben  Wirb ; ‘species  (fepönef 
Äupere);  locus  ipso  ille  m.  (ftiD  mapnenber)  ubi 
alitus  aut  doctus  est;  ‘silentia  noctis,  *qniea, 
artes  B.  benen  nicmanb  fpriept  Verg.  Aen.  12, 397. 
Mätuscn  f.  Trebula. 

mfituns,  adj.  1)  geborgt,  geliehen  pecuniam, 
frumentum  dare  in.  borgen,  leipen  (gegen  ein 
Üquibalent);  pecunias  m.  sumere  ab  alqo  Bon 
jmbm.  borgen,  exigere  at«  ein  Sartehn  forbem; 
quaerere  pecunias  m.  fenore  gegen  3'nfen  bet 
gen  Bolen;  aes  m.  reddere;  bab.  matuo  (dat.), 
auf  Borg.  2)  Becpfet-,  gegenfeitig,  mutuum 
mecum  fheit  er  Betgilt  ®leicpe«  mit  ®lei<bem 
Plaut.;  mutuum  lit  u me  icp  tpue  ba«felbe  (tote 
er);  voluntas,  beneticia,  inter  se  auxilium,  *aw- 
mus  erBiberte  Rcigung,  *amor  ©egenliebe,  *pec- 
tus  fidum  m.  amoribus;  auch  Bon  (auf)  beiben 
Seiten  jugleicp,  gemeinfam  fortunam  noc- 
temquo  omnia  m.  i-rroria  implesse  Liv.  4,  41, 
7,  fm.  ictibus  occldere;  subst.  n.  ba«  ö eepf  tl  = 
fettige,  bie  SBecpfclfeitigteit  in  amiciti»; 
‘per  mutua  mccpfclfeitig;  adv.  mutuo  wctpfel  , 
gegenfeitig  ()o  ba|  baäfelbc  foBopl  auf  bet 


Mutyceusis  — nam.  523 


einen  al*  auf  bet  anbern  Seite  geftpiept),  beibet; 
(eilig  aestus  maritimi  m.  accedentes  et  recc- 
dentes,  f Imperium  m.  affeetare,  fprovincia  do 
eo  m.  (ebenjo  gegen  ipn,  »ie  et  gegen  (ie)  sentit, 
fofficia  cum  niultis  m.  ercrcuit,  + m.  miseri. 

Wfitycensis,  e,  adj.  ju  SJiuttjce  (Stobt  in  Siji= 
lieni  gehörig,  mutt)cenjifd|. 

Myealc,  es,  f.  1)  Vorgebirge  3onietiä.  2)  eine 
©iftmifeperin  Oe. 

Xycenae,  irurn,  (feit.)  *-a,  ae,  f.  Stabt  in  S(r= 
goli«,  Sefibenj  be«  Stgamemnon.  3>ao.  «)  *My- 
cenaeus,  ad}.  6)  sufcsf.  ‘-nenses,  ium,  m.  e) 
*-nls,  Idis,  f.  ™ gpljigcnia,  Softer  be«  Hga- 
memnon.  f-uius,  Tier. 

Mjcönos,  i,  f.  3n(et  im  ägäiftpeu  SRcere;  adj. 

Mygdönides,  ae,  m.  Sobn  be«  SRpgbon,  eine« 
pprpg.  König«  Verg.  — Mygddals,  Idis,  /.  adj. 
pptggifd)  ob.  Ipbiftp  Oe.  — ’Mygdönius,  adj. 

Ppipgiffp- 

Mylae,  äxum,  f.  1)  ftajtcll  8.  gonfle,  in  beffen 
SRäpe  Octaüion  ben  S.  ©ompeju«  jur  See  befiegte 
Säet.  2)  i.  Melazzo,  Stabt  in  Zpeffatien. 

Mylau  (Myla),  ae,  m.  ging  in  Sizilien. 

JMyläsa,  örum,  n.  Stabt  in  Äatien.  tan.  1)  subst. 
Mylasöni.  örum,  ob.  -sense»,  ium,  m.,  autp 
sing.  Myläseu*,  ei,  m ; pl.  Mylasis,  (ftfwloofitj. 
2)  Mylähius,  adj. 

Slyndus,  i,  f.  $afcn|tabt  in  Äatien.  ®ao.  Myn- 
dii,  örum,  »t.  [fepiff. 

myÖpiro,  önis,  m.  [uiuiirorptov]  leiste«  ßapcr= 

mjriea,  ae,  f.  ij]  bie  lantatiSIe  (Tamarix 
qaUica  L),  etil  fitampariige«  ©etoätp«;  fpritpto. 
pinguia  corticibus  sudent  electru  in.  jut  ®e- 
leidjnung  be«  SBibernatürlicpen  Verg.  ecl.  8,  53. 

Myrlna,  ae,  f.  Stabt  in  SRpften. 

Myrmidönes,  nura,  m.  Völlerjcpaft  in  Spcffalien 
unter  be«  Htp'B*8  ^errfdjaft. 

Myro,  öniB,  m.  ©ilbnn  um  430  8.  Epr. 

myröpöla,  ae,  m.  [poponaürjs]  Salbe«;  ober 
©arfümeriepänblei  Plaut.  — myröpölium, 
ii,  n.  Salben>  ob.  ©arfümerietabeu  Plaut. 

myrrha,  1)  f.  murra.  2)  Myrrha,  ae,  f.  bie  in 
einen  Wltjrrpenbaum  oermanbettc  lodjtcr  be*  Ei; 
npra«  Ov.  — myrrlieus,  myrrhinns,  f.  1)  u. 


2)  murreus,  murrinuB.  — myrtetum , myrtous 
f.  murtetum,  murteus. 

MyrtTlus,  i,  m.  1)  SBagcnfüpter  be«  Cnomau«, 
bet,  o.  ©elop«  um  ben  SJopn  feine«  ©errat*  gegen 
Cnomau«  bettogen,  fi cf)  in*  ©leer  ftüräte,  ba«  o. 
ipm  ben  Warnen  Myrtoum  mare  paben  foDte.  2) 
töm.  ©ciname. 

Myrtoum  mare,  Ici(  be«  ägfiifdjen  ©leere«,  $»i; 
fdpen  Kreta,  bent  ©cloponne«  u.  Euböa  (fo  ge-- 
nannt  n.  bet  3nfel  Stptto«  bei  Euböa),  j.  Marc 
di  Mandria , Hör. 

myrtum , myrtus  (.  murtum , murtus. 

Mys,  ob,  m.  berühmter  Künftler  in  erhabener  0t; 
beit,  geitgenoffe  be«  ©pibia*  Prop. 

Mysl,  örum,  m bie  fflemopner  8.  ©ipfien  in  Klein; 
afien,  urfprünglidj  ein  tf>racifcf)er  Stamm  in  Eu= 
topa,  bei  ben  ©tiefen  im  '.Rufe  geiftigrt  ©e- 
fcprfinltpeit  ftepenb,  toic  bie  ©prpgicr;  aurf)  sing. 
Mysus  Oie.  ®at  Myslns  ob.  *Mysus,  ad/.-, 
subst.  Mysia,  ae,  f. 

*my»ta,  -es,  ae,  m.  [poorijs]  ein  ©riefter  bei 
ben  ffltpfterien.  — myst&gögus,  i,  m.  [pooto- 
y«yoe]  bet  in  mpftifcp  = peitigen  Cttem  umpet; 
ffl^rt,  um  ade«  SRerfwütbige  ju  jeigen  Oie.  Verr. 

4 §.  132. 

mysteria,  örum,  n.  [uoot^to|  gcpeimni«BoIIe  u. 
fpmbolififie  Weligiouslcpten  u.  bet  bamit  eertnüpfte 
mpftifcpcSuItu«,  ©epeimlultu«,  ©epeimbienft, 
an  meinem  nur  bie  ©ingeireiptcn  teilnapinen,  SJp; 
detien;  tp.  ©epeimni«,  geheime  Künfte  rhe- 
torum,  dicendi,  enuntiatis  vestria  m.,  aud)  sing. 
illud  tacitum  tamquam  m.  teneant  Cic.  de  or. 
3 §.  64.  — myatTcns,  adj.  ju  ben  SRpftetien 
gehörig,  mpftiftp,  gepeimniSBoll  ’vannus 
faccbi  (meil  eine  mit  ©rftlingSftfupten  gefüllte 
ffutterftptoinge  am  eleufin.  geftc  beim  0uf juge  be« 
Sacdju«  al«  Spmbol  bet  Reinigung  BorauSgetra; 
gen  matb). 

MftYleuae,  ärum,  {.  ob.  *-ne,  es,  f.  fjauptftabt 
bet  3nfel  i3e«bo«.  3>ob.  -nacus,  adj.  u.  {sing. 
u.  pl.)  subst.;  f-nensls,  o,  adj. 

mytllus,  i,  m.  (ttitpt  mitulue,  mityliu)  (gried). 
ttlUrrj]  bie  9Rie«muf(pel  Hör. 

Myus,  untis,  f.  Stabt  in  Katieit. 


N 


N.  Corname  — Numerius.  — N.  L.  — non  liquet. 
Xabulin,  ae,  f.  ein  Wpcinaim  in  Belgien  Tac.  hist. 
5,  26. 

f Nibütael  (Nabatli ),  örum,  m.  toilbcä  Womaben; 
Bol!  in  0rabicn.  $ao.  **taeus,  adj.  arabiftp 
ob.  morgenlänbtfdp. 
uae,  naenia  f.  1.  ne,  nenia 
Naerius,  1)  A.  Nacvius  f.  Attius.  2)  N. , einet 
bet  ölteflen  latcinijrficn  $i(plet,  um  204  8.  ßpr. 
geftorben.  bet  aufeer  trauet;  u.  fiufifpielett  nud) 
ein  rpifdje«  ©ebtefjt  übet  ben  etftcn  pimifdten 
Krieg  öerfa&te ; adj.  porta  Liv.  2,  11,  9.  $ao. 
Naeviünns,  adj.  3)  ein  unbelanntcr  reidjet  Slanu 
naetus,  i,  m.  dRuttermab  [Hör. 

Nabnnarväll  (Natian.i,  örum,  m.  getmatt.  Söl= 
terftpaft,  roaprfdl-  tn  ’Sdfj lefien  u.  bem  nötbl.  ©öp= 
mcit  Tac.  Germ.  48. 

idis  ob.  *JiSi's,  Idis,  f.  1)  98a  jfctnpmpljc, 
Wajabe  Aegle  Naiadura  pulcherrima;  and) 


®affet  Naida  Bacchus  ainat;  al«  adj-  puellae 
NaideB.  2)  übetp.  eine  Wpmppe.  S>aB.  NäTcus, 
adj.  Prop. 

nam,  conjct.  1)  (faft  immer,  au6et  bei  3)id)tem, 
bie  elfte  Stelle  im  Sape  einnepmenb)  reditfettigt 
bie  Borpttgepcnbc  ©epauptung  buttp  ^injufügung 
eine«  faltifcpen  ©runbe«,  bemt,  bap.  jut  0ti= 
reipuitg  einet  Sröttemng  u.  0u«einanbetfepung 
=■  nälttlitp  hoc  loco  non  est  praetoreundum 
tiictum  Pliamabaii.  Nam  cum  Lysander  etc.; 
inJbef.  natp  ©atentpefen,  um  auf  bie  früpere  Kon- 
ftrultion  ttiebet  jurüdjufüpten  liic  vero  «imulat- 
que  mare  me  transisse  cognovit  (audi,  audi  at- 
quo  attende  — et  grate  et  pie  facere;  hnic 
autem  — oportere)  nam  aimul  ac  Cic.  p.  Plane. 
§.  98.  2)  tnie  enim  initb  autp  nam,  bef.  in  ©e; 
fprfirpen,  fo  gebrautpt,  baft  bet  Sap,  worauf  e« 
fitp  bejiept,  nupt  au«brüdlitp  pinjugefügt  ift,  foit; 
bern  au«  bem  3fp8-  f'tp  #■  felbft  barbietet,  bap. 


524 


Namnetes  — nascor. 


oft  and)  burd)  b o tf> , freilich , ja  ju  geben:  for- 
tih  vir  in  sua  re  publica  cognitus,  quae  de  iu- 
vennm  amore  scribit  Alcaeus!  nun  Anacreon- 
tis  quidem  tota  poßsis  ent  amatoria  b.  i.  0.  Slna= 
fteon  Will  id)  gar  triebt  reben,  benn  ic.;  auch  bei 
Begründung  eine«  'juJrufä  ob.  einer  Vtnrcbe: 
Mercuri,  n.  te  docilis  magistro  etc.  (tigtl.  an 
bict)  menbe  id)  mief),  benn  jc.)  llor.  3n*bef.  o) 
jur  Hnhtüpfung  bc«  ©egenteil«  einer  horbcrgebeti: 
ben  Srörterung,  welche  burd)  SBiberlegung  näher 
begrünbet  »erben  foü  nam  illud  quidem  absur- 
dum ent,  quod  quidam  dicunt  Oie.  off.  3 §.  27. 
28;  nam  quibusdam  quos  audio  sapientes  ha- 
bitos  in  Graecia  die.  Lael.  §.  46.  3>alj.  ift  nam 
6)  ftehenbe  Burtilel  in  bet  fogenannten  occupatio, 
b.  I)  bei  bet  nathträgKdien  Beteiligung  be«  ©in- 
wurf«,  warum  ber  dicbcrtbc  o.  bem  mit  nam  ®im 
geführten  nitht  [pred)e,  wobei  bor  nam  bet  ©c= 
baute  ju  ergäitjctt  ift:  'i<b  ba&e  bisher  nur  bie« 
ob  baoon  gejprochcn’,  beim  ba«  wa«  itb  nun  er: 
Wähne,  ift  o.  geringerem  Belang  u.  b“t  nur  tp 
ceptionclle  Sebeutung,  womit  aud)  eine  gorm  ber 
praeteritio  berbunben  fein  tann:  nam  quid  ego 
de  actione  ipsa  plora  dicam?  nam  de  statu a 
quis  queritur,  una  praesertim  etc.?  nam  ei 
quis  minorem  gloriae  fructum  putat  ex  Graecis 
versibus  percipi  etc. ; nam  quid  ego  dicam  de 
etc.?  nam  quod  aiunt  etc.  3)  in  gragcfäjjen 
Mir  Berftärtung  ber  grage  gebraucht  u.  einem 
grageworte  enfUtifd)  angehängt  quinam,  ubinam, 
cuiusnam  modi  u.  f.  w.,  auch  getrennt  quid  ce- 
russa  opus  nam?  Plaut.-,  quis  est  nam  ludus 
in  undis?  Verg.;  quianam?  warum  (benn)?  auch 
bor  bem  gragewort,  bef.  b.  Sicht,  u.  in  gragen 
be«  Unwillen«  u.  ber  Berwunberung  Plaut.,  Ter., 
Verg.-,  feltener  anbeten  gragen  beigefettt,  num  n. 
f.  num  1);  n.  cur  Com  -,  ohne  gragepartitel  acis 
n.,  tibi  quae  praecepi?  Plaut. 

Namnetes.  um,  n.  telt.  Soll  am  nStbl.  Ufer  be« 
Siger  in  6er  ©egenb  be«  heutigen  Xante«. 

numquä,  conjct.  (in  Brofa  borangeftetlt,  bei  §tjto= 
rifcrit  u.  Sicht,  bism.  auch  nach  einem  ob.  mehreren 
Sittern,  b.  ben  Komifern  nur  oor  Botalen)  ein 
oerftärtte«  nam  mit  engerer  Olnfttüpfung  be«  @e: 
banten«  (bgl.  etenim)  beim,  benn  hoch,  ja 
wahrlich,  ia,  benn,  nämlich. 

nanciscor,  nactus  sum  (beffer  al«  nanctus  sum), 
tlep.  3.  jufällig  erreichen,  oorfinben,  an-- 
treffen,  erwif^en,  übeth.  jufällig,  felbft 
wiber  Sillen  jum  Befif)  u.  ©ebraud)  einer 
Sache  gelangen,  etw.  betommen,  erlangen 
ritis  claviculis  suis,  quidquid  est  nacta,  com- 
plectitur;  immunes  beluaa  venando,  Siciliam 
v atu  am,  equum,  locum,  portum,  occaBionem, 
facultatcm,  causam;  alqm,  idoneos  homines; 
spatium  3eit  gewinnen;  nactus  idoneam  tem- 
pestatem  b.  je.  begünjtigt;  spern  morae  nacti 
tn  ber  Hoffnung,  baff  et  (Säfar)  »igern  werbe; 
noctem  subnubilam,  fobrim,  morbum;  *fidem 
glaubmürbig  werben,  eintrejfen;  ’aomen  poPtae. 

Nontn&tes,  um,  m.  feit.  Sllpcttbolf  an  ber  ©tenje 
ber  Proeincia. 

*tnftnus,  i,  m.  [fdvvos  u.  vä»os]  3 Werg. 

»NSpaeaej  ärum,  f.  [iVoxatat]  ibalnpnipben. 

N4r,  Nüns,  tn.  ital.  glüh,  ber  fid)  in  Umbrien 
mit  ber  über  bereinigt. 

Narbo,  önis,  m.,  (Eutr.)  -bona,  ae,  f.  Stabt  in 
ber  Prorincia,  al«  rimifche  Kolonie  N.  Marcius 
genannt,  j.  Narbonne.  Sab.  Narbouensls,  adj. 


narcissus,  i,  tn.  1)  Xareif  je  ‘purpureus,  *ieni 
comans  Verg.  georg.  4,  122  (Narcimu  serotisio 
L.).  2)  al«  tum.  pr.  o)  im  Sfttjthn«  ein  fhönei 
güngling,  ber  ftd),  al«  er  in  einer  Duelle  fern 
eigene«  Bilb  fai),  in  fith  fetbft  berliebte  u.  bot 
Siebesncrlangen  berf<bmad)tenb  in  bie  nadj  ihm 
benannte  Blume  berwanbelt  warb  Ov.  b)  Jitu 
gelaffener  be«  K.  Etaubiu«  Tac. 
nardinum,  i,  ».  [nardinus]  Xarbenwein  Plaut 
— mini  um,  i,  n.  [väfior]  Xarbenil,  :bsb 
fam  Hör.-,  nardns,  i,  f.  [vdjdo«]  Hör  carm. 
2,  11,  16. 

närls,  is,  f.  1)  sing.  91afen loch-  2)  pl 
bie  Olafe  (al«  @eruch«organ ; bgl.  nasns),  fascicu- 
lum  ad  nares  admovere;  *omnis  copia  narium 
f.  copia  1).  ßietb.  tp.  (ftonberf.)  jur  Bejeidinuna 
6e«  feinen  Urteil«,  Spotte«,  3»ent«  homo 
emunctae  n.,  aentae  f.  acutuB  2)  b );  corrugarf 
n.  f.  corrugo;  ad  haec  naribus  uti  Spöttern 
entringen,  fpütlijd)  ob.  beräthtliih  bie  Safe  rün 
pfen  Hör. 

Narisci,  örum,  m.  fuebifchc  Bölltrflhaft  im  fübl 
©ermanien  Tac.  [e,  adj. 

Narnia,  ae,  f.  Stabt  in  Umbrien.  SaO.  -niensis, 
narräbllis,  e,  adj.  [narro]  crjäblbar  Ov. 
narrätlo,  önis,  f.  [narrof  Strahlung,  fornoh! 
ba«  Erjäbten  al«  ba«  ©rjählte.  Sab.  de». 
tnarrfttiuncQlu,  ae,  f. 
narrätor,  öris,  m.  [narro]  ®r}äf)ler. 
narrätas,  m.  [narro]  (feit.)  »=  narratio,  raoiet 
narratibus  hora  tempestiva  meis  Ov. 
narro,  1.  [bgl.  narus  ■=»  gnarusl  1)  erjäbletb 
berichten,  fchilbetn,  alqd;  ateui  alqa;  bene 
n.  gut  erjählcn,  auch  eine  gute  Xachrid)1 
bringen;  nisi  id  nobis  bis  narravisset  Lnei- 
lius  wenn  wir  cä  nicht  bet  tc.  gelejen  Rättern; 
fCallistus  iam  mihi  circa  necem  Caesaris  nar- 
ratus,  +Agricola  posteritati  narratus  et  trab 
tus  Tac.;  de  alqa  re,  de  alqo;  medicia  um  Sa: 
fragen  Hör.;  pass.  m.  nom.  c.  inf.,  quae  procol 
ab  oculis  facta  (esse)  narrabantur  hie.,  fonfl 
*t;  m.  aec.  c.  inf.  Tac.  2)  (Sonbcrf.)  überh-  f»* 
gen,  b.  etw.  fpredjen  nescio  quid  narre: . 
fitium  m.  mihi?  fprichfl  bu  mir  b.  meinem  Sohne! 
quid  n.?  wa«  fagft  bu?  n.  tibi  ich  foge,  bet: 
fiebere  bir,  n.  tibi,  haec  loca  venusta  sunt; 
magnum  (n.)  narras  Hör.;  male,  bene  nam< 
= quae  dicis,  non  libenter,  libenter  audio;  An 
tu  haec  non  credis?  Minime  vero.  Male,  her- 
cule,  narras. 

narthüclnm,  n.  [»«pfriixiow]  Sd)minf  Salben 
fä flehen  dolons  medicamenta  illa  tamquaw  de 
narthecio  promunt  CVc.  /in.  2 §.  22. 
narus  = gnarus;  f.  Oie.  or.  §.  158. 

•Jiirfcitts,  adj.  a)  jur  Stobt  Olarpj  (in  Softe*' 
gehörig,  narpeifeh,  lolrifeh,  Locri,  bie 
»ohner  non  Olartjf ; heros  = ?liaj,  be«  Ci  lad 
Sohn,  b)  hruttifch  (weil  Sohi  in  Bruttiura  fit 
eine  Kolonie  ber  Softer  in  ©riedbenlanb  galt 
pix;  *Nirjfela,  sc.  urbs  bie  Stabt  Sofri  in  Brut 
tittm.  | ‘-nläcus,  adj 

Näsamöucs,  num,  tn.  Botf  in  Xorbafrila;  ba»- 
nascor,  natus  sum,  dep.  1.  1)  geboren,  et= 
jeugt,  gefchaffen  »erben,  entfpringe«, 
entpammen,  nos  iam  a pueris  ilico  sene,  ae= 
bomc  ©reife  fein  Ter.;  qm  non  mihi,  non  tibi, 
«cd  patriae  natus  es ; *natus  moriensque  b.  bet 
SSBiegc  bi«  Mir  Bahre;  bestiae  ex  so  natos  (ihtt 
3ungcn)  diliguut;  ex  fratro  et  sororc  crant  nah 


Nasica  — natura. 


525 


©efepwifierfinbet ; nati  JHnber,  caritas  iutcr  na- 
tos  et  parentes;  »natus  S o p n , *nata  Zoster; 
natu«  Htrvi ; nasci  certo  patre  einen  ic.  buben; 
*de  paelice  natus ; fa  principibus;  poat  homi- 
nes  natos  feitbem  Wenfcpen  gelebt  haben;  longe 
post  natos  homines  improbissimus;  sermone  eo, 
qui  natus  est  nobis  angeboren  — Wutterfpraepe 
.Oie.  off.  1 §.  111;  est  naec  non  scripta,  sed 
uata  lex;  ex  eo,  quo  modo  quisque  natus  est 
(au«  bet  natürlichen  Anlage  eine«  jebeni  quid  de- 
ceat,  exquirimus;  Graeci  nati  in  literis  unter 
tc.  aufgewaepfen,  in  bello  natus;  antiquo  genere, 
amplissimä  familiä,  sunnuo  loco  natus;  ( Tat .) 
ex  se  natus;  non  admodum  clare  natus  au« 
teiner  oomebmen  gamilie;  f natus  Macedo  ein 
W.  o ® einer t;  vir  natus  jum  Wanne  geboren, 
.b.  p.  al«  ftnabe  Phaedr.  8,  7,  11;  natus  imperio 
jum  fjmfepen;  n.  servituti  Tac.;  ingenio  ogregio 
ad  miseriam  natus  sum  Ter.;  ad  dicendum  na- 
tus et  aptus;  ad  incrementum  urbis  natuB  unice 
locus;  nata  in  vanos  tumultus  gens;  viri  in 
arma  nati;  in  miseriam  nascimur  sempiternam; 
-Iota  nata  insidiis;  fotium  serendis  rumoribus 
natum;  *negare  iura  sibi  nata  bnft  i^n  ein  ©e= 
fep  binbe;  »bene  nata  ebcl  entfproffenc«.  2)  ent> 
fiepen,  entfpringen,  waepfen,  werben,  fiep 
geigen,  ibi  plumbum;  -fTerba  in  labris  na- 
scentia;  »nata«  nebulae;  non  nascentibus  Athe- 
nis  sed  iam  adultis;  ab  eo  fluruine  colli«  erpob 
fiep;  ex  iis  quae  dicta  sunt,  reliqua  omnia;  ex 
hoc,  ut  barau«  folgt,  bag;  nuila  pestis  est,  quae 
non  homini  ab  homine  nascatur;  fne  qnod  ini- 
tium  belli  nasceretur;  finitium  victoriae  natum 
ost;  +in  sermone  nato  (weepe«  fiep  entfponnen 
patte)  super  cenam;  *fo.  Sonne  u.  9Ronb  cm : 
porfteigen,  aufgeben;  »totus  et  ille  dies  et 
qui  nascentur  ab  illo  (naep  ipm  folgen  werben). 
3n«bef.  partic.  natus  al«  adj.  auep  a ) Bon  91  a • 
tut  befepaffen  ita  n.  locus  est;  o nata  re  Ter., 
pro  re  n.  naep  ©ejepaffenpeit  bet  Sacpe;  versus 
male  n.  miglungen  Hör.  b)  annos  n.  nona- 
ginta  alt. 

>ösica,  ae,  m.  [nasus  oielleiept  — Spipnafe]  8ei= 
name  in  ber  gamilie  ber  Scipionen;  f.  Cornelius. 

NAsldius,  92ame  einer  töm.  @en«.  San.  •dlAnus, 
adj.  [((per  gamiliennamc;  f.  Ovidiu«. 

NAso,  önis,  m.  [nasus;  eigtl.  ber  ©tofinafigej  römi= 

Nusos,  i,  f.  [vüaot,  vijooe  bie  3nfeIJ  Stabtteil  o. 
Spralu«. 

nussa  (naxa),  ae,  /.  eigtl.  gifepreufe,  bilbl.  91cg, 
Scplinge  Plaut.;  auep  ex  hac  n.  exire  con- 
stitui  Oie.  Att.  16,  20,  2. 

nasturtium , ii,  n.  eine  Art  ftreffe. 

nisn«,  i,  m.  (arepaift.  Siebenform  nasum,  i,  n. 
Plaut.)  1)  bie  Safe,  naso  clamare  fepnarepen 
Plaut.,  acutus,  pravus  Hör.  2)  tp.  gut  8ejeicp= 
nung  be«  feinen  ©eruep«,  bet  feparfen  ©e-- 
obacptung«gabe,  be«  Spotte«  n.  illis  nullus 
erat  Hör.-,  alqm,  alqd  naso  suspendere  über 
jmb.  ob.  etw.  bie  91a  fe  rümpfen,  fpotten.  ZaB. 
nasütus,  adj.  1)  grofjnafig  llor.  2)  tp.  naje  = 
wei«,  nasute  poepnafiger  Zabler  Phaedr. 

nätAliclug,  adj.  [natalis]  gum  ©eburtätage  ob. 
gut  @eburt«ftunbe  gepörig,  ©eburUtag«; 
sidera;  Chaldaeonun  praedieta  SiatiDitötäftellung; 
sahst,  natallcla,  sc.  cena,  ae,  f.  @eburt«tag«  = 
fepmau«  n.  dare  de.  Phil.  2 §.  15. 

uüt&lis,  c,  adj.  [2.  natusj  1)  gur  ©eburt  ge- 
hörig, ©eburt«:  dies,  »lux,  (lies  n.  reditus 


mci  ber  gapreötag  meiner  fRfieflepr,  n.  dies  huius 
urbis  bet  Streuung  d.  ber  catilin.  Serfcpmörung; 
»hora,  »tempus,  »humus,  »fsolum,  ’astruni, 
»Iuno  ©orfteperiit  ber  ©eburt.  9)  subst.  A)  sing. 
•Is,  is,  m.,  a)  sc.  dies  ©eburtetag  »annuusdo- 
minae;  »Minervae  an  bem  9)1.  guerft  einen  Iem= 
pcl  erpie!t.  b)  sc  locus  ®eburt«ort.  c)  »ber 
©eburt«gott,  =geniu«.  B)  fpl.  -es,  ium,  m. 
§ertunft,  ©eburt.  Staub  bomo  Claris  n., 
natalium  splendor,  splendidis  n.  orta. 
natütio,  f.  [nato]  (feit  ) Scpwimmen,  Scpmimm  = 
Übung,  pl.  de.  Cat.  m.  §.  58. 
nätätor,  öris,  m.  [nato]  Scpwimmer  Ov. 
nätio,  önis,  f.  [nascorj  1)  ©eburt,  natione  Mo- 
dus ein  gebotener  SK. ; una  Sueba  natione;  bap. 
Natio  bie  ©eburtdgittin.  2)  ©ol(«ftamm, 
©öflcrfcpaft,  Colt  (ein  engerer  ©egriff  al« 
gens,  aber  wie  bie«,  in  fjinfiept  auf  Abftammung 
u.  ©erwanbtjcpaft  exterae  n.  etgentes;  faliquis 
eiusdem  n.  ein  Uanbemann;  ffamiliarum  nume- 
rum  et  nationes;  @attung,  Älaffe,  Art, 
Scpar,  oft  Bcräcptliep,  Sippjtpaft,  ftafte  can- 
didatorum,  Epicureorum,  nostra  optimatium. 
natls,  is,  f.  £mitcrbadc,  gew. pl.  ® e f ä 6 Plaut.,  Hör. 
nätirus,  adj.  [2.  natu«)  1)  geboren,  burep  @e  = 
burt  entftanoen  dii;  verba  ®runb=  ob.  Stamm: 
Wörter  de.  part.  or.  §.  16.  2)  angeboren,  na-- 
türlicp,  urfprünglicp  (im  ©gf.  be«  butep  Sutift 
$ingugcfommcnen;  Bgl.  naturalis)  sensu«,  lepos, 
testa,  malum  (ber  junger),  fsermo  SRutterfptacpe. 
nito,  1.  [no,  nure]  1)  fcpwimmen,  umpet  = 
fcpwimtnen  (o.  Scpiffbrücpigen);  »burcpf<pwim  = 
men,  fcpwimmenb  butdpfaprett  aquas,  freta; 
unda  natatur  piscibus;  *subst.  natantes  gifepe; 
mitffiaffet  bebedt,  fiberftpwemmt  werben, 
f (proimmen  rura,  limina.  2)  »Wallen,  Wogen, 
fliegen,  fcpwanlen  fluvius,  folia,  seges,  ve- 
stis,  ctunpi  natantes,  pes  in  pelle  laxa,  ante 
oculos  tenebrae.  3)  tp.  a)  in  etw.  fcpwimtnen, 
Boll  fein,  überftrömen  pavimenta  vino.  b) 
* b.  ben  Augen  Sterbenber  ober  ©etrunlener, 
fcpwimnten,  matt  fein,  gebrochen  feinvini« 
oculique  animique.  c)  fcpwantcn,  ungewip, 
unbeftänbig  fein  in  quo  tu  mibi  magi«  n. 
visus  es,  quam  ipse  Neptunus;  »pars  multa 
(hominum). 

nätrix,  leis,  f.  [no,  nare]  SBafferfcplattge:  ftp. 
bie  Scplange  (o.  einem  gefäprlicpen  Wenfcpen). 
natura,  ae,  /.  [nascorj  1)  ©eburt  natura  tilius, 
frater,  fcalamitosi.  2)  bie  91atur  a)  ©efcpaf  = 
fenpeit,  ffiefen  einer  Sacpe,  bef.  o.  lebenben 
Sefen,  pppfijepe  ©efepaffeupeit,  Slatur,  auep 
9!aturell,  Zemperament,  Eigen tümlicpfeit, 
natürlicher  Zrieb  loci,  locorum,  montis,  op- 
pidi,  fluminis,  serpentium;  locus  naturü  et 
opere  ob.  n.  et  manu  munitus;  hnnc  n.  animis 
esse  tributam;  si  veram  n.  (ba«  wapre  Siefen 
bet  Zinae)  quaerimus;  n.  man«  (ba«  ©teer  fci= 
nem  2Bc)cn  naep)  per  se  immobilis  est;  fn.  (ge= 
pörige  ©efepaffenpeit)  deest  margaritis;  naturae 
vitia  (@gf.  culpa);  opinionem  mali,  non  aegri- 
tudinem  esse  naturü  Bon  9latur;  quae  honesta 
naturü  (an  fiep,  abgefepen  0.  ben  Umftäitben)  vi- 
dentur  esse;  omnes  homines  naturü  libertati 
Student;  naturam  studio  vincere;  quae  sit  in 
n.  hominis  excellentia  et  dignitas;  inter  ora- 
torum  studia  atque  naturas;  praeter  naturam 
wiber  mein  91atureH;  loqui,  ut  n.  fert  natürlich, 
offenherzig  Ter.;  mihi  ex  consuetudino  in  natu- 


526 


naturalis  — navicularius. 


ram  vertit  ifl  mit  jut  an  bem  Statur  geworben;  non  habero,  facere  nicht  einen  fteOex  wert  fein, 
res  secundae  valent  commntare  naturam  (ba*  atzten  JSnn.,  Plaut. 

innerftc  SBefen  be*  iDlcn|d|en);  naturä  (burcfi  ba«  nanfraglum , ii,  n.  [navis-frango]  1)  Schiff« 
natürliche  ®efül)l)  victus;  (Quint.)  solä  mentis  brud)  facere;  nud;  o.  einet  Rieberlage  jur 
n.  (butcb  bloßen  natürlichen  Rerjtanb)  dacti;  See  u.  ju  Hanbe;  naufragio  perire,  interire; 
•voeem  natnrae  (bie  natürliche  Stimme)  expri-  fptid)W.  cupio  istorum  naufragia  (©efahren)  ei 
mero;  ipsa  natnrae  ratio  bic  natürliche  Semunft,  terra  (in  Sicherheit)  intoeri;  btlbl.  apnd  quam 
bie  Stimme  bet  Sjemunft  in  un«;  mortem  na-  (urbem)  iam  bis  classes  regia»  fecisse  n.  Nep, 
turae  finem  (ba*  natürliche  (Enbe  be*  Tafeini)  Them.  7,  6;  meton.  f d)if  ibtfid)igef-  ®ut  'o. 
esse;  n.  solitarium  nihil  amat;  nihil  tarn  na-  qui  rasit;  bah-  bilbl. Sehiffbruch,  Ruin,  gänj« 
turae  aptum  naturgemäß,  in  einem  natürlichen  lieber  Rerlnft  be*  Rermögen*  ob.  8errüttung 
Rcbürfni*  wurjelnb;  ea  quae  secundum  naturam  bei  ö l ii  cf  e 4 , überh.  Trümmer,  Übetrt  ftc 
sunt;  convenienter  naturae  vivere-,  nonnullos  patrimonii,  rei  familiaria,  fortunarum;  nobili- 
Oallicis  rebus  studero  n.  (bie  natürliche  Hiebe  tatis,  imperii,  gloriae  n.  factum;  n.  ( pl .)  rei 
jurn  Ratcrlanbe)  cogebat;  auch  bl.  »•  fpeciell  bie  publicae,  reliquias  tantae  cladis  velut  ex  nau- 
menf^liche  Ratur,  ba«  me  ti  f d)  l i cf)  c §erj  im-  fragio,  roultorum  n.  (pl.)  fortunae  colligere;  n 
becilla  est  n.  ad  contemnendam  potentiam  Cie.  (pl.)  Caosaria  amicorum,  — naufrägus,  ad). 
Laü.  §.  63;  hominis  dicam,  hominem  dicere  | navis-frango]  1)  fd)iff brüchig  Marius,  *pup- 
ino  Oie.  fin.-,  alvi  n,  (Organ)  Bubiecta  stomacho  pis,  * corpora,  *simulacra  eine*  Sehiffbruch«; 
Oie.  «.  d.  2 §.  136;  bah-  ungewößnl.  ferarom  n.  nubst.  m.  ein  Schiffbrüchiger;  tp.  o.  einem 
(ft.  ferao)  non  est  illa  quidem  depravata  malfi  gänjlid)  Ruinierten  ob.  bem  gänzlichen 
disciplini,  sed  naturä  su&  CHc.  fin.  2 §.  33.  b)  Ruin  nur  mit  genauer  Rot  (Entgangenen 
bie  natürliche  (Einrichtung  ber  ffielt,  bet  aliquis  patrimonii;  naufragomm  eiecta  ac  de- 
natürliche  Sauf  ber  Singe,  bie  wirtliche  bilitata  manus;  si  eodem  ceteros  n.  oggrega 
Sielt,  auch  bie  bernünftige  (Einrichtung  ber  verit.  2)  ‘Sehiffbruch  oerurfaehenb,  bie 
SBelt  rerum  n.  hoc  non  patitur;  in  renim  n.  Schiffe  jetfchellenb  mare,  fretum,  und», 
fuisse  möglich  gewefen;  satiafacere  naturae  — nangac  «=*  nugae  Plaut.  (monstra 

ßetben;  ai  qma  in  caelum  ascondissot  naturam-  Nanlftchns,  i,  f.  glttfen  u.  Änferplaß  in  Siji 
que  mnndi  (ben  Organi*mu4  be*  SBeltaD*)  et  lien  Suet. 

pulchritadinem  siderum  perspexisset ; t naturae  naumäcliTa,  ae,  f.  \vctvfiai(a]  ein  ai*  Scfjaujpiel 
iura.  3)  bie  Ratur,  bic  SBelt,  ba*  SBcltall  gegebene*  Seegefecht  Suet.,  meton.  ber  Ort  be* 
rerum,  omnis;  haud  procul  abaum  a fine  mundi,  Seegefecht*,  gern,  ein  Raffin  Suet.  lab  nau- 
quem  egressus  aliarn  n,  (ein  ganj  neue*  ®ebiet  mSchUrll,  örum,  m.  bic  Kämpfer  in  bet  alt 
ber  Ratur),  alium  orbem  aperire  mihi  statui  Schnufpiel  gegebenen  Seefdjlaeht  Suet. 

Curt.  9, 6, 20;  nihil  rerum  ipsa  n.  (bie  Schöpf  er«  Jiaupactus,  i,  f.  §afenftabt  im  ©ebiete  ber  ojoli 
traft  brr  Ratur)  voluit  magnum  effici  cito  fefjcn  Hofrer,  j.  Hepanto;  adj.  * -tuns. 

Quint.  10,  3,  4;  bef.  ffiefen,  ©ruubftoff , 8!e«  Sauplius,  ii,  m.  König  b.  (Euböa,  Rater  be*  Ra 

ment,  Subftanj  b.  einer  gemiffen  natürlichen  lamebe«  Prop.  Stab.  * Jianplllde»,  ae,  m.  «= 
Refdjaffenbeit  illis  n.  amplificatur  sonus;  duae  Ralamebe*. 

— (Erbe  u.  SBaffer;  quattuor  bie  (Elemente;  ea  nansfta,  ae,  f.  \vavata)  1)  bie  Seetranthei' 

n.  (=»  homo  ei  naturä)  quae  tantum  facinus  2)  überh.  Übelfeit,  (Erbrechen  Hör.  Tab.  A 
commiserit;  quod  est  in  naturis  rerum  auf  bem  imuseo,  1.  1)  fectranf  fein.  2)  überh-  Übel 
öebiete  be*  natürlichen  Heben*,  in  ber  Sinnen;  feit  empfinben,  fiep  erbrechen  3)  tp  a)  (E f e l 
Welt;  natura»  rerum  (wirfliche  Tinge)  esae,  non  betommen  ista  effutientom  n.  b)  (Phaedr.)  etel 
figuras  etc.  Tan.  nätürülis,  e,  adj.  natürlich  thun,  atultitiä  au*  thörichtcm fcodpuit.  Ji)  naa- 

(bgl.  nativua),  a)  burch  bie  ©eburt  geworben  seöla,  ae,  f.  eine  Heine  Übelfeit  Oie.  Att  14, 

pater,  filiua.  6)  oon  Ratur  entftanben,  an«  nansla  etc.  f.  nausea  etc.  (8,  * 

geboren,  naturgemäß  molea,  situs  (Veiorum),  nanta,  ae,  m.  [jfgj.  au*  navita,  o.  navis]  Schif' 
societaa,  lex,  bonitas,  motus;  n.,  non  fucatus  fer,  teil*  SJtatrofe,  teil*  (Hör.)  SehiffSh*11- 
nitor,  fsitu»,  -f-causae;  subst.  «.  in  bis  primis  Kaufmann. 

naturalibaa  natürlichen  Tingtn  Oie.  fin.  2 §.  34.  Nautaca,  n.  ©egenb  in  Sogbiana  Curt. 
b)  bie  Ratur  betreffenb,  Ratur«  quaeBtiones.  nuutea,  ae,  f,  [vavria]  Sd|iff* jauche  Plaut. 
Tao.  nätürülltär,  adv.  oon  Ratur,  natürlich  nuutious,  adj.  ;um  Secwcfen  gehörig 
moles  n.  obiecta;  est  quaedam  animi  incitatio  Schiff*«  acientia  rerum  n.,  exuviae,  Castro, 
atque  alacritaa  n.  innata  omnibua.  verbum,  *clamor  ba*  Rufen  ber  Setlcute,  *pioat 

nätu,  nätus  f.  nascor  1).  — uitns,  m.  (nur  abl  Schiff;  subst.  im  pl.,  m.  Seeleute,  Schiffet. 
sing.)  [naacor]  bie  ©ebuet  in  Scjichung  auf  ba«  nivalis,  e,  adj.  [navis]  1)  ju  ben  Schiffen  gc 
baburch  beftimmte  Ritter,  ba«  Älter  magnus,  harig,  Schiff*',  See«  materia,  castra,  macii- 
grandis  natu  etc.  f.  magnus  2)  6),  grandis  1)  ft),  natio,  copiae,  bellum,  pugna,  proelium,  cert» 
parvus  6);  (Ter.)  animus  gravior  (gefeßter)  n.  men,  triumphua;  *corona  für  einen  Seefieg,  di 

nauarchns  (nicht  nav.),  i,  m.  [vatiopjoi]  Schiff*«  aciplina  be*  Seewefen«;  aocii  gcw.  Setlesct. 
führet,  SdjiffSfapitän.  Rtatrofen,  im  ®gf.  ju  ben  Seefolbaten,  bilc 

nauelärirus  ob.  -Tns,  adj.  [»ouxlijpixos,  vav-  jeboch  auch  0.  bifjen.  2)  subst.  a)  *navale»,  «- 
slqpioe]  jnm  Schiffspatron  gehörig  Plaut.  Stanbort  ber  Schiffe,  $afen.  p)  navalia,  ium, 

— nanclerns,  i,  m.  [vatislqpos]  Sd)iffSpa=  ».  a)  Schif föwerfte.  ft)  Xatelwerf. 

tron,  «heu  Plaut.  | {ratet*,  nararchus  f.  nauarchua. 

.Vaucrites,  ae,  tn.  griech-  Rebner,  Schüler  be*  3fo=  nävTcüla,  ae,  f.  [dem.  0.  navis]  Schiffet«" 
nancuni,  l,  n.  ob.  -cus.  i,  m.  etw.  ©eringe*,  Soot,  Kahn  parvnla,  factuaria.  Tao.  nivlei« 
eine  Kleinigfeit,  nur  im  gm.  sing.  m.  non  esse,  Urins,  adj.  jum  SchiffSWefen  (fleiner  Schiff«)  0« 


527 


nuvifragus  — ne. 


pörig,  jeboep  nur  üblich  al«  subst.  a)  -rla,  ae,  f. 
sc.  res  ffraeptfep  iff,  Sipebetei,  naviculariam 
facere.  6)  -rlus,  ii,  m.  fjraepts,  Sopnfepiffcr. 
*nävi  frSerus,  adj.  [navis  u.  frangoj  = naufra- 

gu«  8). 

nArYgibTIis,  e,  adj.  [navigo]  ftpiffbar  aranis, 
man- ; fut  n.  inter  Be  occidentis  septentrionis- 
que  litora  fierent.  — nävtgätio,  önis,  f.  [na- 
vigo] ba«  Stpiffen,  bie  Sepiffabtt,  autp  ©ee= 
reife;  primam  n.  (Stpiff*gelegenpeit)  ne  omise- 
ris;  te  neque  n.  neque  viae  (flanbWeg)  commit- 
tas ; ffluminia,  fmaris  auf  ic. 
näTYgiölum,  i,  n.  [dem.  ö.  navigium]  {(eines 
Saprjeug,  Boot.  — nävlgini»,  ii,  n.  [navigo] 
jebe«  gaprjeug  ju  ffiaffer,  ©tpiff,  öarfe, 
Äapn;  bilbl.  in  eodem  velut  n.  participes  sunt 
pencnli. 

nSvYgo,  1.  [navis]  1)  intrans.  [Riffen,  fegeln, 
in  bie  ©ee  gepen,  (teujen  e portu,  in  Asiam. 
$jicrt>.  a)  celeriter  Cn.  Pompeio  duce  tanti  belli 
irapetus  navigavit  eine  fo  bebeutenbe,  gum  Än« 
griff  fepreitenbe  giotte  »om  Stapel  ging  de.  de 
imp.  P.  §.  34.  b)  *fepmimmen.  2)  trans.  burtp  = 
f tpiffen,  befahren  terrarn;  fOceanum  septera- 
trionalem;  fimmensos  lacus  Romanis  classibus 
navigatos;  *aequor;  quae  homines  urant,  navi- 
gant,  aedificant  ade«  pflügen,  ©Riffen,  Bauen 
ber  SRcnfepen  Satt.  Cat.  2,  7. 
nävis,  is,  f.  Schiff,  n.  longa  ftriegJf<$iff;  onc- 
raria  £aft=,  IranSportfepiff;  tecta,  constrata  mit 
einem  8er bei  »erfefjen  <@gf.  aperta);  praetoria 
ob.  ducis  Wbmiralfeptff;  navem  armare,  mstruere, 
ornare,  adomare;  n.  in  aquam  deducere  ob.  bl. 
deducere,  subducere;  navem  solvere;  navis  sol- 
vit;  n.  appellere  ad  locum,  applicare  ad  ter- 
ram  ob.  terrae,  n.  frangerc,  deprimere,  demer- 
gere;  n.  stat  in  portu,  in  salo;  navem  tenere 
in  ancorie;  nares  in  ancoris,  ad  ancoras  con- 
sistunt;  vehi  in  nayi,  *nave  fern;  *nave,  navi- 
bus  (ju  Skiffe)  venire;  t>.  Staate  rei  publicae; 
una  n.  est  bonorum  omnium ; in  efidem  n.  esse 
baSfelbe  Stptdfal  paben;  im  ®Ieicpmf[e:  dum  tua 
n.  in  alto  est  wAprenb  bein  Sepiff  bie  pope  ©ee 
erreicht,  aber  nod)  niept  in  ben  $afen  eingetaufen 
ift,  wäprenb  bu  alfo  noep  auf  beiner  fcut  fein 
mupt  Hör.  — *nävYta,  ae,  m.  ■=  nauta;  bef.  0. 
Sharon. 

liHvltas  (Altere  Sorm  gnav.),  ätis,  f.  [navus]  ®m  = 
fi  gleit,  Betriebfamfeit  (als  angeborene  unb 
natürliche  ©igenfepaft)  die.  — nävYtSr  (ältere 
gorm  gnav.),  adv.  [navus]  emfig,  unberbrof* 
fen  pugnare,  bellum  gerere,  bene  ac  n.  (teblid) 
u.  männlitp)  destinare;  bao.  tüchtig,  bällig 
bene  et  n.  impudens. 

nävo,  1.  [navusl  emfig  u.  eifrig  betreiben, 
»eiricpten,  befolgen  alqd  n.  et  efficere,  ali- 
quod  opus,  rem  publicam,  operam  alcui,  rei 
publicae  mit  regem  (Eifer  bienen,  Sienfte  leijten, 
feine  Xienfte  toibmen,  alcui  operam  Buam  stu- 
diumnue,  fortiter  operam  in  acie  »oder  fiep  am 
Sampfe  beteiligen;  aliam  operam  auf  anbete 
SBeife  fiep  betpätigen,  benevolentiam  suam  in 
alqm,  foperam  aa  reliqua  belli,  f alcui  bellum, 
fflagitium.  — nävun  (Altere  Sorm  gnav.),  adj. 
emftg,  regfam,  tpätig,  Iräftig  n.  et  indu- 

naxa  f.  nassa.  [stnus,  oratores. 

Mains,  i,  f.  Qnfel  im  AgAifcpen  SReere.  Tan.  Ka- 
llas, adj. 

I.  n*  (falftp  nae),  adv.  fürtuapr,  roaprpaftig. 


nur  m.  pron.,  ne  ille,  ne  Ute,  ne  ego,  ne  tu; 
(in  beftätigenben  Wntmorlen  naep  egone?)  tu  ne; 
f.  fflrij  »u  Plaut.  Tritt.  3,  2,  8;  autp  tritt  noip, 
bef.  b.  Com,,  hercle,  edepol,  me  castor,  medius 
tidiiie  ju  ne  tu,  ne  ille  etc.  pinju,  ja  mapr= 
liep , ja  bei  ®ott. 

2.  ne,  bie  urfprflngticpc  Berncinungepartilel  1)  ne 
als  adv.  nicht,  1)  ne  al3  Verneinung  Don  et». 
©irMiepem,  bef.  in  ber  älteren  Spracpe  nisi  tu 
ne  vis,  operao  ne  parcunt  Plaut.,  in  ber  fpäte= 
ren  ©praepe  in  Bufammenfegungen,  wie  neqneo, 
nefas,  nemo,  neutiquam,  nescio,  neuter,  nullus. 
2)  nä  als  Verneinung  o.  etm.  ©ebarptem,  bl. 
Slöglicpem,  in  ber  Setbinbung  ne  — quidem 
niipt  einmal,  auep  nicht,  unb  niept  einmal, 
wobei  baä  äBort  ob.  bie  ®ortuerbinbung , meltpe 
oerneint  werben  fott,  jwifrpen  ne  u.  quidem  tritt, 
fo  jebod),  bop  bei  mepreren  eng  oerbunbenen  fö5r= 
fern  ob.  Vegriffen  ne  — quidem  nur  bei  bem  erfte= 
reu  u.  felbft  untergeorbneten  fiept,  non  potest 
dici  satis,  ne  cogitari  quidem;  ne  si  bellum 
quidem  quis  inferat;  ne  Haedui  quidem  ac 
Volsci;  ne  in  locis  quidem  suporioribus,  wo  ber 
SRcupbrud  nur  auf  superioribus  liegt;  bi*W.  gept 
noch  eine  Negation  oorauä,  non  fugio  ne  hos  qui- 
dem mores;  ne  — quidem  — nec  Iäv.  1,  3,  4. 
40,  26,  6 ; autp  nec  postulantibus  nec  cogitiui- 
tibus,  ne  optantibus  quidem  Oie.  Phil.  8 §.  3; 
nec  tumulos  nec  arcem,  ne  more  quidem  Liv. 
27,  18,  9;  non  modo  non,  non  modo  sed  ne  — 
q.  8)  ne  jur  Verneinung  b.  etw.  ©ewolltem 
ob.  u.  Sillen  SlbpAngigem,  in  unabpängigtn 
Säpen,  weltpe  enthalten  a)  Sefepl,  Jlufforberung, 
Sitte,  m.  imper.  ob.  conj.  b)  fflunftp  ob.  8eteue= 
rung  ne  id  luppiter  optimus  maximus  sineret; 
ne  vivam;  ne  sim  salvus;  *ne  faciam,  inquis, 
omnino  versus?  ganj  foll  itp,  meinft  bu,  bem 
®irpten  entfagen?  oft  »erbunben  m.  utinam,  o 
si,  si,  dummodo,  dum,  modo;  auep  naep  bem 
Bfpg  ©unftp  ob.  ©eforgniä  juglettp  entpaltenb 
'bag  nur  nicht’  matrona  — suspiret  'Eheu,  ne 
etc.  Hör.  carm.  8,  2,  7 ff.  c)  eine  (Einräumung, 
biäw.  m.  sane,  gefegt,  jugegeben,  bap  nirpt 
ne  sit  sane  summum  malum  dolor;  ne  aequa- 
vpritis  üannibali  Philipptim.  d)  biSW.  eine  Satpe 

Bjurfldweifenb,  ftatt  ber  ünnapme,  bap  jie  er= 
n werbe,  faft  gleich  nedum,  ne  nunc  dalce- 
dine  semel  capti  ferant  desiderium. 

II)  ne  m.  conj.  al«  negatioe  Sinalpartifel, 
bap  niept,  bamit  nitpt  1)  jur  Angabe  einer 
negatiuen  fflbfitpt,  in  weltper  etw.  ftattfinbet  gal- 
linae  pennis  fovent  pullos,  ne  frigore  laedan- 
tur;  ne  dicam;  biSw.  natpbtüdliiper  ut  ne,  ba  = 
mit  ja  niept  te  ulciscar,  ut  ne  impune  nos 
illuseris;  quid  vis  nobis  dare,  ut  isti  abs  te  ne 
auferantur.  2)  jur  Slngabe  be«  Objeft«,  wtlcpe« 
niept  ftattfinben  foO  a)  naep  allen  ©orten  unb 
(Hubbrüden,  weltpe  eine  ©illenStpätigfeit  be= 
jeitpnen,  wie  bitten,  ermapnen,  forbern, 
bi«w.  naepbrüeflitper  ut  ne,  iubeatis  ut  in  eivi- 
tate  ne  sit;  te  obBecro  ut  ne  credas.  b)  naep 
ffluäbrüefen  ber  Surept  n.  Veforgniä,  Wie  me- 
tuere,  timere,  vereri,  periculum  est,  wo  mir  ne 
burep  'bap’  geben,  metuo  ne  veniat  idp  fürepte, 
bap  er  (ommt  (mflnfcpenb,  bap  er  niept  lomme); 
fo  autp  videre  ne  eigtl.  'jufepen,  bap  etm.  niept 
fei’  =■  e«  lann  wopl  fein,  bap  etm.  ifl;  lürjet: 
magnam  haec  res  Caesari  difbcultatem  ad  Con- 
silium capiendum  afferebat,  ne  biefe  ©aepe  maepte 


528 


Neaera  — nec. 


ic.  Schwierigfeit , weil  ;u  bcfurdjtcn  mar,  bafe 
Caes.  b.  G.  1 , 10,  1;  erat  in  magnis  Caesaris 
(m.  res  ju  oetbinben  difbcultatibus  res,  ne  fehl 
mifeltd),  eb  möchte  Caes.  b.  G.  7,  35,  2;  etlipt. 
Heil  ne  — vobis  molestus  sim  bod)  ich  füllte, 
icfe  möchte  ic.  Cic.  fin.  5 §.  8.  c)  na  ft)  impedire, 
deterrere,  prohibere,  interdicere,  recu- 
aare,  cavere,  ac  teuere,  im  3>eutfd)cn  ba& 
ob.  inf  m.  ju.  d)  aud)  in  Säfcen,  bie  eine  nicf)t 
eingetretene  ob.  triefet  eintxetenbe  golge  entfeal» 
ten,  itorfe  facere,  efficere,  ita,  sic  u.  bgl., 
wenn  bie  niifet  eingetietene  ob.  nicht  eintietenbe 
golge  zugleich  at*  bcabfichtigt  bezeichnet  witb 
id  ne  hevi  poaset,  obsidione  ntqae  oppidi  cir- 
cummunitione  fiebat  eb  lonnte  faltijcfe  nicht  gc= 
{(heben  oermöge  bet  ic.  u.  f oll tc  auch  niefit;  eat 
factum  ne  proelio  contenderetur;  tempu»  ac 
necessitas  belli  faciebant  ne  quis  etc.;  forte 
ita  inciderat  ne  (alb  0.  bei  fortuna  beb  römijeh- 
Solteä  zugleich  bcabfiehtigti  JAv.  1,  46,  5;  quae 
rea  efficit  ne  necease  sit  etc.;  quae  senatus 
salva  re  publicä  ne  fieri  possent  perfecerat  de. 
Phil.  2 §.  65;  Pythagoras  — ne  caperetur  urba 
Lacedaemoniorum , eauaa  fuit  Liv. ; ita  admis- 
bos  esse  (captivoa),  ne  tarnen  iis  aenatus  dare- 
tur;  ita  corrigaa  librum,  ne  mihi  noceat;  (Kor.) 
sic  positum  serrabia  onua,  ne;  ita  mentitur,  sic 
veris  falsa  remiacet,  ne;  auch  nachbrüdlidjer  ut 
ne,  hoc  ita  eat  utile,  ut  ne  plane  iUudamur 
ab  accusatoribus ; si  eins  acies  ita  curata  eat, 
ut  ne  caecaretur  erroribua.  e)  (feit)  ft.  dummodo 
ne,  ne  illi  aanguinem  noatrum  largiantur  Sali. 
Cat.  52,  12. 

111)  ne  alb  cntlitifd)e  gragepartifel  [b.  Sicht, 
oft  apofopiert,  z-  ®-  men’,  tun’,  ten’;  satin’ J bem 
Sorte  angehängt,  rooiauf  bei  Sladjbrud  liegt, 
bibw.  jeboefj  b.  Sicht,  auch  einem  aubetn,  quin' 
(=■  ieno  qui)  comedit  Plaut.;  ecamnum  face- 
retne  Priapum  Hör.  sat.  1,  8,  2;  ebenjomoljl 
anmenbbat,  wenn  bet  gragenbe  eine  bejahenbe 
alb  wenn  ei  eine  oetneinenbe  Wntmort  eiwaitet; 
1)  in  einfachen  Stagen  a)  in  biielten,  etwa, 
Wohl  ubi  aut  qualis  eat  tua  mens?  potesne 
dicere?  rectene  interpretor  sententiam  tuam? 
aatiane  videtur  declarasae  Dionyaiua,  nihil  ease 
ei  beatum,  cui  aemper  aliqui  terror  impendeat? 
bef.  in  ben  goimeln  vidcane  ob.  videmuane, 
yidetisne,  ut  (wie)  etc.?  im  Seutfefeen  'weifet 
bu  ic.  (z-  ©.)  nicht,  bafe’  ie.?  womit  SBcifpiele 
Z«  giläuteiung  ob.  Segrünbuttg  eincb  allgemei- 
nen Safeeb  eingefühlt  wetben  [wo  nie  nonneenim 
vides  ftefeen  fann,  nonne  vieles  abei  nur,  wenn 
bet  gragc  tin  einleitenbeb  Quid?  »otaubgeht,  Wie 
b.  CU.  7'usc  5 §.  98,  wätjteitb  in  tein  rhetori- 
fefeen  atgumentierenben  Stagen  an  non  vides 
flehen  mürbe].  Seiner  fteljt  ne  auch  in  Serbin» 
bung  m.  ut  in  affeftooHeu  Stagen,  fo  wie  eb  bibw. 
ZU  bem  in  affeltoollcm  Slubruf  ftchenben  acc.  c. 
inf.  noch  h*"j“lritt,  burtfe  wetten  bet  Sprcchenbc 
feine  Serwunberung,  heftigen  Unwillen  ob.  Schmerz 
aubbrüeft:  adeone  hominem  esse  infelicem  quem- 
qtiam,  ut  ego  sum!  Ter.;  tene  tibi  potisaimum 
partes  iatas  depopoaciase ! Cic. ; mene  incepto 
desiatere  victaml  Verg.;  huncine  aolem  tarn  ni- 
grum  surrete  (=  anrrexisse)  mihi!  Hör.;  tan- 
tumne  vicliase  (o  bet  grofeen  Sotficht)  in  metu 
periculoque  provinciae!  Cic.  Vcrr.  5 §.  14.  b) 
in  inbirelten  Sengen,  ob  etwa,  ob  bielleicht, 
ob  wofel  magna  verhörtem  contumelia  interro- 


gana,  aolerentne  veterani  milites  fugere.  %)  in 
bibjunf tioen  Sengen  a)  in  biietten  ne  — in, 
(ober  nicht)  an  non,  — (ober)  anne  f.  an  1);  fl. 
au  non  in  biretter  Soppelfrage  feiten  necne,  «unt 
haec  tua  verba  necne?  Cic.  Tusc.  3 §.  41;  ne 
— ne  — ne  tfeetot.  ft.  ne  - an  — an  de.  p. 
Hose.  A.  §.  29.  6)  in  inbiteften  = ob  — ober 
ne  — an;  — ne,  Tarquinius  Prisci  Tarquinii 
regis  filius  nepoane  (ob.  Snfel)  fuerit,  pannr. 
liquet;  *ne  — ne  Caes.  b.  G.  7,  14,  8;  utrnm 
ob.  ne  — necne,  ob  — ober  nicht,  f.  utrum  1); 
auch  blofe  necne,  quaesivi  a Catrlina  in  noc- 
turno  conventu  apud  Laecam  faiaaet  necne.  S) 
bibw.  witb  ne,  bef.  bei  Sichtern,  »ut  ©erfcfeätfinij 
bet  Senge  an  anbete  gragepartileln  angehängt  ob 
mit  ihnen  in  einet  Segge  oetbunben:  quid?  deum 
ipsum  — numne  vidisti?  Cic.;  utrum  — üiudne 
etc.,  utrumne  f.  utrum  1);  fo  auch  utemc  Hör. 
sat.  2,  2,  107  ff.;  quosne  — reliqui  etc  ? ei,  bie 
Welche  »c.  Verg.  Aen.  10,  673;  quone  malo  meu- 
tern concuaaa?  Hör.  sat.  2,  3,  295.  Sageg  ijt 
aub  einet  Scrmifthung  zweier  ftonfirultionen  (pu- 
tatisne  u.  qui  putetas)  zu  etflöten:  O seri  stu- 
diorum  quine  putetis?  Hör.  sat.  1,  10,  31  ff.; 
illa  rogare,  quantane?  2,  3,  316  j. ; quiane,  etisa 
weil  Plaut.,  Verg. 

Seaera,  ae,  f.  (Beliebte  beb  ßpgbamub  Tib.,  bri 
$otaz  Hör.,  eineb  Wirten  Verg. 

Jieäpölis,  ie,  f.  [(Vtccjrolcs  'Jleuftabt]  1)  Stabtlcii 
B.  Stjralub.  2)  ©labt  in  Kampanien,  j.  diapolt. 
Neapel.  Sao.  NeApölHänus,  ad. ;.;  sahst.  -Uni. 
örum,  nt.;  -tänum,  i,  n.  Uanbgut  bei  Dleapel. 

h'earchus,  i,  nt.  1)  äbntiral  JUcjanbetö  b.  GSc. 
Gurt.  2)  ein  Sateutinet,  (Saftfteunb  beb  (Jato  Sen 
foriub.  3)  ein  fchöner  Sicngling  Hur. 

iiebüla,  ae,  f.  [vtqpf’lqj  Sunjt,  Diebel  audisse 
quasi  per  n.,  quae  quasi  per  n.  nosmet  scimm 
atque  audimus  Plaut.;  matutina,  rienea,  ferse 
aiasima;  »iRauch;  *®ewfllf  ’stellis  n.  spsurgen* 
cundidia;  *fcht  Sünneb,  SBcicheb;  Sunlel, 
Suntelheit  Plaut.  Sao.  a)  ndbülo,  önis,  m 
®inbbeutcl,Saugenid}tb.  6)  nebülOsiis,  aef ; 
Bollet  Diebel  ob.  Sänfte,  nebelig  caelum. 

nec  ob.  nequä,  cunjct.  I)  einfach  ohne  fiorre 
lation  = unb  ni^t,  unb  auch  nicht,  anh 
nicht  Druides  a bello  abesse  consuerunt  neque 
tributa  una  cum  reliquis  pendunt;  auch  hei  Bor 
hetgehenbem  non,  wo  wir  nec  butch  'ober,  nodt’ 
aubbrücten  ob.  bl.  'unb’  gebtauchen  non  virtate 
neque  in  acie  vicisse  Romanos;  iurant  omnes 
se  exercitum  non  deaerturos  neque  proditaroc 
neqne  sibi  separatim  a reliquis  Consilium  cap- 
turos.  3n  ähnlichet  SBeife  tann  rin  Safe  mit  nec 
(neque)  Borhetgehen,  bet  eine  negatioe  Stweicc 
tung  enthält,  u nec  (neque)  batauf  folgen,  uw 
etw.  Dleueb  anzulnüpfen,  'unb  nicht,  noch,  »her’ 
summum  esse  Vercingetorigem  aucem  nec  ds 
eius  tide  dubitandum,  nec  maiore  ratione  bel- 
lum administrari  posse.  Sibw.  fleht  nec  fo  für 
et  non,  bafe  bie  in  ifem  enthaltene  Dlcqation  fiel 
auf  ein  einzelneb  SBort  bezieht,  bie  iBetbtnbunj 
(et)  aber  auf  ben  ganzen  Safe  neque  nostro« 
progredi  viderunt  = et  nostros  non  p.  r; 
eonsules  in  Hemicos  exercitum  duxerunt,  ne- 
que inventis  in  agro  hostibns  Ferentinum  cepe- 
runt  =•  et  F.  ceporunt  non  inventis  i.  a h.; 
*'n.  longius  ibitis’,  inquit  jl.  et  'non  longic» 
i.’  i.  3n*6ef.  1)  neque  quisquam  unb  nie» 
maub,  neque  ullus  unb  feinet,  neque  unquam 


necdum  — necessitas. 


529 


unb  niemals.  2)  nec  (neque)  vero  unb  roirfs 
Itd)  nicht,  unb  in  bei  Xpat  nid)t,  unb  jroar 
nicht,  ob.  abei  auch  nicht,  bod)  aud)  nicht 
neque  vero  boc  solum  dixit,  aed  ipse  et  sensit 
et  fecit ; improbis  poena  statuenda  cat  nec  vero 
minor  iia,  qui  etc.  3)  nec  (neque)  tarnen  unb 
bennod)  md>t,  unb  gleicf)rooht  nid)t  neque 
tarnen  dubito;  neque  eo  mag»;  and)  bi.  bod) 
nicht,  mit  nec,  neque  enim  benn  nicht,  näm; 
üd)  nicht,  nec  vero  aber  nicht  3ebo<h  ficht 
non  enim,  nicht  neque  enim,  wenn  auf  bet  9te= 
gation  ein  härterer  91ad)bntd  liegt,  roaü  namcnll. 
baun  ber  gaü  ifl,  wenn  fte  ju  einem  einjelnen 
SBorte  gehört  neque  vero,  quod  nonnulli  dicti- 
tant,  aecrevit  in  iudicibus  legendes  amicoa  raeoa ; 
neque  enim  hoc  cogitavit  vir  iuatdasimus;  non 
enim  mea  gratia  familiaritatibus  continetnr. 
4)  neque  etiam  »—ne  — quidem  unb  (auch) 
nicht  einmal,  neque  etiam  extremi  iuris  reti- 
nendi  facultas  tribuitur;  nicht  lateinifch  ift  ba- 
aegen  nec  quidem  fo  bah  beibe  ^artüetn  ju* 
fammengehörett  für  ac  ne  — quidem  ob.  baö  etn= 
fache  ne  — quidem  ob.  bl.  neque  Hör.  epod.  14, 
15  5)  nec  — non,  neque  — non  ju  uad^brücf 

lieh« Jöcreorhebung  u.  getrennt  burch  ein  ob.  melp 
tete  Wörter,  biöro.  and)  noch  mit  vero  u.  tarnen 
nerbunben,  unb  gtroifj  auch,  unb  ficherlich 
auch,  unb  in  ber  Xljat  neque  haec  tu  non 
intellegia;  neque  tarnen  illa  non  omant;  nec 
vero  non  omni  Bupplicio  digni  P.  Claudius  etc.; 
•nec  non  et.  6;  Seiten  fteljt  nec  mitten  im 
Saje  für  ne  — quidem  auch  nicht,  gar  nicht 
qui  nec  procul  aberat  Liv.  7)  (Com.)  mit  einet 
gtoeiten  Negation,  fo  bafj  bahntet)  bic  erfte  nicht 
aufgehoben,  fonbern  oerftärit  mirb  neque  — 
baud  Plaut.,  Ter.-,  neque  ea  ubi  nunc  sit,  ne- 
acio  Plaut.  8)  nec,  neque,  üetjehicben  0.  non, 
et,  ac  non  f.  non  1)  d)  a)  ß)  y).  9)  nec,  ne- 
que, »o  man  neve  (neu)  ermattet,  f.  neve  a); 
auch  “«c  — et  ne  b.  X>id)tern  u.  Liv.;  ft.  be- 
ftimmterer  fartifeln,  meitn  bet  85hfl-  »•  her  3“J 
halt  be«  burch  “ec  (neque)  angefnüpften  Sa()eS 
leicht  biefelben  an  bie  $anb  giebt,  u.  bab.  oft  a) 
unb  überhaupt  nicht  Stoicum  est  quidem  nec 
admodum  credibile;  scilicet  contempai  te  nec 
potest  fieri  me  quidquam  superbiuB.  6)  benn 
nicht,  nämlich  nicht,  unb  jroar  nicht,  bef.  m. 
folg,  sed,  Pompeius  — mumtiones  impediebat, 
neque  erat  facile  noatris  uno  tempore  pro- 
pugnare  et  munire;  legionem  neque  eam  (•— 
eamque  non)  plenisBimam  despiciebant;  noa  ad 
iustitiam  esse  uatos  neque  opinione,  sed  natura 
constitutum  esse  ius.  e)  unb  io  nicht,  unb 
bemnach  nicht  neque  intellegunt  se  rerum 
illarum  fundamenta  aubducere.  cf)  uitb  bod) 
nicht  quae  inter  noa  agi  coeptae  neque  per- 
fectae  eaaent;  sine  ulla  patrum  iniuria  nec  sine 
ofienaione  fuit.  10)  neque  dum  etiam  unb 
fogar  noch  nicht,  n.  dum  etiam  vocabulis  arma- 
rueutorum  cogmtis  Caes.  b.  c.  1,  68,  8;  bag.  Caes. 
b.  G.  6,  43,  4 nec  plane  etiam  =»  necdum  plane 
unb  noch  nicht  gan).  11)  neque  is  f.  is  1)  c). 

II)  torrrlatib  1)  neque  — neque,  nec  — 
nec,  mebrr  — noch,  wie  nicht  — fo  auch 
nicht,  fo  menig  (aii)  — ebenfo  menig;  biöro. 
auch  neque  — neque  tarnen,  neque  — neque 
vero;  auch  (bef.  b.  Caes.)  jugleid)  anfttüpfenb  an 
baö  Sorhergehenbe , unb  meber  — noch  Hae- 
duis  se  obsides  redditurum  esse  neque  iia  ne- 
htiniefn,  tat-beiitlcSft  fectuilroöttfrb  5.  KsfL 


que  eorum  sociis  iniuria  bellum  illaturum; 
(fettner  b.  Liv.)  et  nec  (neque)  — neque  Liv. 
10,  29,  1.  39,  60,  1.  Mu&erbcm  ifl  ju  bemetten, 
bafj  in  Unterabteilungen  negatioer  Sähe  häufig 
neqne  (nec)  — neque  (nec)  Seht,  ohne  bafj  burch 
ba«felbe  bie  oorhergehenbe  ©auptnegation  aufge* 
hoben  mirb  nemo  unquam  neque  poöta  neque 
orator  fuit,  qui  etc.;  nihil  unquam  neque  inso- 
lens  neque  gloriosum  ex  ore  Timoleontis  exiit; 
n unquam  nec  maius  aes  alienum  fuit  nec  me- 
lius nec  faciiius  disaolutum  est;  med)fetnb  m. 
aut,  neque  loco  neque  mortali  cuiquam  aut 
tempori  satis  credere  Soll.;  auch  neque  — aut 

— nec  Hör.  ep.  1,  18,  39;  nec  — nec  — aut 

— nec  Hör.  sat.  1,  9,  32;  neque  — aut  — nec 

— que  — nec  Hör.  epod.  16,  8 ff.  8)  neque  — 

et,  et  — neque  f.  et  Ul)  3);  auch  neque  — que, 
nicht  — unb  bagegen,  leineöroeg«  — unb 
bielmeht  neque  tibi  defuiseem  coramque  meum 
dolorem  tibi  declaraBsem;  auch  tritt  noch  potius 
nach  que  hingu  nec  illa  exstincta  sunt  aluntur- 
que  potius  et  augeutur  cogitatione;  neque  — 
ac  Tac.  Agr.  10.  8)  neque  — nequfl  autem 

Oie.  fam.  5,  12,  6;  nie  aber  lommt  neque  autem 
in  Haff,  ißroja  ohne  Souelation  oor,  roie  nec  vero, 
nec  tarnen,  neque  enim.  4)  *nec  — non  Tib. 
1,  6,  46.  [auch  “och  nicht 

nec-dttm  ob.  ngquß-düui,  adv.  unb  noch  nicht, 

nficessärle,  adv.  unu m ft ö 6 lieh  demonstrans  Cie. 
de  inv.  1 §.  44.  — necessüriö,  adv.  not  men  = 
bigetmeife,  notgebrungen  alqd  facere;  te- 
neri,  cogi.  — neccssärius,  adj.  [necesse]  1) 
notroenbig  a)  erjorberlid),  unumgänglich 
nötig,  unentbehrlich  omnia  quae  sunt  ad 
victum  n.;  frumentum  et  cetera  n.  usibus;  vic- 
tua,  bellum,  deditio.  b)  unauSmciepIid).  un  = 
oermci  blich,  notgebrungen,biingcnb,jmin> 
genb  mors,  ratio,  tempus,  Casus,  rogationea, 
causa  est  (brängt)  n.  ad  proliciscendum , res 
jmingenber  Umftaub  quod  mihi  maxime  n.  brin= 
genb  am  §et&en  liegenb.  2)  mit  jmbm.  burch 
irgenb  ein  bauernbeö  Scrhältniö,  SBermanbtfdjaft, 
3rennbichaft,  Slientel,  öJefdjdfte  eng  nerbunben, 
bah-  »ermanbt,  befreunbet  (ber  meitefte  ®uä= 
brud;  Dgl.  propinquus,  affin»  etc.)  homo  tarn 
n.  $)ierü.  subst.,  a)  neccssärius,  ii,  m.  -a,  ae,  f. 
bu  (bie)  SBetmanbte,  Jfreunb,  Älient,  $a  = 
tron  Torquatua  familiaris  meus  ac  n.;  ex  omni 
copia  neceasariorum  quinque  delegit;  mea,  pro- 
pinqua  et  n.  b)  necessarla,  n.  p I.  ( Sali .)  = 
res  necessariae. 

necesse  ob.  (Borfl.)  -sum  [ne  u.  cedere],  adj., 
nur  im  nom.  u.  acc.  sing.  unb  jmar  nur  a) 
mit  esse,  unau Sroeiehlid),  notroenbig  fein, 
müffen  (innere,  in  b«  Statur  bet  Sache  liegenbe 
fltotmenbigfeit),  m.  acc.  c.  inf. ; m.  dat.  ber  $erf., 
menn  biejelbe  heroorjuheben  ift,  u.  inf.;  m.  ut  u. 
conj.,  öfter  m.  bl.  conj. , perturbari  animos  u. 
esse  dicunt;  cum  multa  antea  commissa  male- 
ficia,  tum  singularis  audacia  ostendatur  n.  est; 
non,  quidquid  tibi  audire  utile  est,  id  mihi 
dicerc  n.  est;  m.  bl.  inf.;  auch  id  quod,  hoc  n. 
est,  ut  erat  n.;  quod  tibi  minime  n.  fuit  roaä 
bu  gar  nicht  nötig  halteft;  tut  erat  n.  b)  n. 
habere  m.  inf  unocrmeiblich  nötig  hflben, 
müffen  ne  ad  ultimum  aupplicium  progredi  n. 
habeant.  — necessus  est  Ter.  ci  ift  nötig. 

5Bao.  A)  necessitas,  ätis,  f.  1)  Kotmenbigleit 
Unumgänglichteit,  Unoermciblichteit, 
' 84 


530 


necessitudo  — nefastus. 


Swoitg  parere  ob.  aereire  neceneitati;  maioree 
bringenbete  Utfad)en;  roliquis  tribua  virtutibaa 
n.  ('.Nötigungen,  äußere  Antriebe)  propoaitae  sunt 
ad  eas  reB  parandas  etc.;  fn.  (nötige,  bringenbe 
Wcftßäfte)  voluptatibus  anteferre,  exeundi,  ne- 
cessitate  coaetus  notgebrungen;  n.  alcia  rei  alcui 
imponere;  adhibere  n.  perauadendi  llotroenbig 
überzeugen  2);  mors  est  n.  naturae  0.  bei  Siatur 
gebotene;  vita  quae  neceaaitati  debetur;  neque 
ullft  n.  neque  imperio  continebantur;  *leti;  bie 
®öttin  bet  9}  ot  wen  big  feit  Hör.  gnSbef.  o) 
uitabänberlidie  8inrt<htung,  Serljängnis, 
<3d)idfal  quae  ria  ac  n.  appellanda  esset;  fa- 
tum  atfert  vim  necessitatia;  bumana  Consilia 
n.  divinä  esse  snperata;  ultima,  extrema  n.  = 
lob.  6)  Slot,  ®rang  bet  Umftänbe,  ®ring  = 
lidjtcit,  jd)rcd(icbe  Sage  rei,  temporia;  cum 
tempua  necessitasquo  postulat;  bl.  n.;  patri«; 
pl.  ©ebürf nif f e,  nötige  Ausgaben,  Saften, 
Stiftungen  non  auarum  necesaitatium  firn  eifl= 
nen  3 >U treffe)  sed  communia  libertatis  causä 
Caes.  b.  G.  7,  89,  1 ; indicandaa  populo  publicas 
n.  /.io.;  n.  ac  largitiones  Tac.  c)  ®erbinb  = 
lidjtcit,  Berpflicbtenbe  Kraft  magnarn  n. 
poasidet  sanguis  paternua.  d)  fSlot,  Mangel, 
Hungersnot.  2)  (feit.)  ■=  necessitudo  21. 

B)  nSeeasTtndOj  fnis,  f.  l)  UnBermeiblidjteit, 
Slotwenbigfett  yidere,  utrum  malitiS  aliud 
agatur,  aliud  aimoletur,  an  atultitid,  an  n.; 
esee  hanc  n. , cui  nulla  vi  resisti  poteat,  eaae 
quaadam  cnm  adiunctione  n.  Oie  de  i«e.  2 §.67; 
n.  alcui  imponere,  ut  etc.,  non  eadem  nobia 
et  illia  n.  impendet  Soll.  Gat.  33,  6.  68,  11; 
nobia  demeres  acerbam  n.  m.  inf.  (bem  Sinne 
nad)  =-  noa  non  cogeres)  Sali.  Jug.  102,  6;  ad 
n.  rei  satia  dictum  19,  8;  baß.  ®rang  ber  Um  = 
ftänbe,  bebrflngte  Sage,  Slotftanb,  Slot, 
quibua  maxima  n.  inerat  Sali.  Cat.  17,  2;  re- 
rum  neceaaitudine  coaetus  Jug.  48,  1 ; Omnibus 
n.  circumventus  Cat.  21,  8;  rei  publicae,  legis 
Tac.  2)  bie  enge  SSerbinbung,  in  welcher  man 
mit  jmbm.  ftebt  als  S3erroanbtcr,  greunb  ob.  An= 
gehöriger,  bie  Slerwanbtfcbaft,  greunbfehaft1, 
Klientel  n.  et  familiaritas;  amioitiae;  quae- 
aturae  jfficfrfjen  bem  Duäftor  u.  Statthalter;  n. 
cum  &lqo  coniungere;  n.  intercedit  alcui  cum 
alqo;  omnes  mihi  cum  eo  aunt  amicitiae  n. 
freunbfdjaftlitbe  ®ejiebungen;  fconcr.,  pl.  ®et= 
roanbte,  greunbe. 

necessuin,  nec-uä,  uec-non  f.  necesae,  2.  ne 
III)  2),  nec  I)  6. 

näco,  l.  (alte  u.  hießt.  gorm  perf.  necui)  täten 
(auf  graujamc  SBcife  u.  meift  ohne  SBaffc)  Ad- 
herbalem  excruciatum;  alqm  igni  atquo  Omni- 
bus tormentia;  fame,  ferro  Hör.,  veneuo,  vigi- 
lando;  alqm  verberibus  totpeitf  djen ; sub  crate 
necari  erfäuft  toetben. 

nöc-öpiuans  (fneque  op.),  tia,  adj.  nicht  Ber* 
mutenb,  nicf)t i abnenb  Ariobarzanem  nec- 
opinantem  liberavi  Oie.  — näc-öpinStus,  adj. 
uuBermutet,  unerwartet  adyentua,  gaudium, 
bona;  su bst.  pl.  n.  baS  UnBorbergefebene; 
bab-  necopinntö,  (abl.)  adv.  unBermutet;  toi» 
ber  Vermuten;  ex  necopinato  Liv.  — *näc- 
öpinus,  adj.  1)  mm  necopinatuB.  2)  — necopinans. 

noetär,  ans,  n.  91ettar  a)  ®öttertranf.  b) 
•Söttet falbe,  c)  *tp.  Süße«,  Angenehmes, 
tnie  Honig,  ©ein,  ülild).  ®ao.  *necUreua,  adj. 
nettarifeb,  Mettar»  aquae. 


nocto,  xui  ob.  xi,  xum,  3.  1)  tnüpfen,  (in  eiu= 
anbei)  fchlingen,  oerflecbten,  jufammen- 
binben,  fledjtcn  ‘laqueum,  »flores,  ’alcui 
catenas;  ’quare  aibi  n.  uterque  coronam  Worauf 

!ce  ihr  gegenteiliges  Sob  gtfinben;  ‘brachia  r er 
tblingen;  * talana  pedibus  binben  an  »c.;  biero. 
umbinben,  -winben  caput  olivfi;  ’neiae 
aere  (ehern)  trabe«.  gnSbef.  binben,  feffeln, 
Berbaften,  bef.  Stbulbcn  halber;  baß.  t.  t.  nexi 
ob  aes  alnnum,  nexi  Scbulbbärige,  ‘fnechte. 
b.  i.  Scbulbnrr,  welche  infolge  eingegangenen  Dbli 
gationSBerbältnißeS  ihren  ®läubigrrn  in  Sebulb 
Saft  übergeben  werben  tonnten  ob.  fidj  fd)on  barin 
befanben,  um  als  Jbiedjte  ihre  Sdjutb  abjuoerbie 
nen  Liv.  2,  23,  2;  nexi  vincti  solatique  fowobl 
in  geffeln  als  ohne  biefelben  Liv.  2,  23,  8.  2)  tp. 
a ) anfügen,  antnüpfen  rerum  caueas  alias  ex 
aliiä;  aliud,  alia  ex  alio.  b)  unter  fich  ju 
jammenfügen,  Bertnüpfen  omnes  yirtutes 
mter  ae  nexae  et  iugatae  aunt;  cauaA  causa.' 
nexfi.  rem  ex  ae  gigni;  collocata  et  quasi 
atructa  et  nexa  rerbis ; * iurgia  cnm  alqo  an- 
fangen; dolum  anfpinnen  Liv.;  ‘causas  inanes 
einen  nach  bem  anbern  Borbringen;  -frooras  immer 
neucu  Aufenthalt  machen. 

necüb*,  adv.  [ne-alicubi]  bamit  nicht  irgenb  = 
Wo,  m.  conj.  — necunde,  adv.  {Liv.)  bamit 
nießt  irgenbmober,  m.  conj. 
nedum  [aus  ne  duim  (dem)  •=>  um  nicht  guju* 
geben],  coqjct.  l)  nach  BorouSgcbenbet  Negation 
ob.  Snbeutung  einer  folcßen,  gefchweige  baß 
a)  um  fo  Biel  weniger,  oollenbS  nicht  sc- 
cundae  rea  aapientinm  animoa  fatigant,  n.  illi 
corruptia  moribua  yictoriao  temperarent;  ne 
yoce  quidem  incommoda,  n.  nt  ulla  yis  fieret; 
erat  domicilium  fauiua  urbis  aptiun  humanitati 
tuao  quam  tota  Peloponneaua,  n.  Patrac;  mor- 
talia  tacta  peribunt,  n.  aermonum  stet  honos 
Hör.  b)  nach  affhrmatiBem  Sa|e  — um  fo  Biel 
meßt,  um  fo  mehr  (erß  feit  Liv.)  quae  yel  ao- 
cios,  n.  hostes  victos  terrere  posaent;  adulatio- 
nea  etiam  Macedonibus  grarea,  n.  yictoribu.« 
2)  f(felt.)  m.  sed  etiam  — non  modo  nicht  bloß, 
nä-fandna,  adj.  m.  (fpät)  sup.  eigtl  maö  nicht 
gefprochen  werben  barf,  gottlo«,  rucplo*,  net* 
ruef) t sceluB,  * odium,  subst.  *deoe  memores 
fandi  atque  n.;  *nefandum  eat  m.  aee.  c.  inf.; 
(fpät)  nefandissimum  caput. 
nSfArie,  cdv.  [nefariuB]  gottlos,  rucploS.  — 
näfärina.  adj.  [nefas]  gottlos,  rucßloS,  fre* 
Belbaft  nomo,  bellum;  o rem  cum  auditu  cru- 
delem  tum  visu  n.l  «übst.  n.  sing.  u.  pl.  rn<b- 
Iofe  ®bat.  fRuditofigteit,  Qlottlofiafeit 
uniyersam  rem  publicam  eo  n.  obstringe  re;  ha*-: 
aliia  n.  cumulant.  — nö-f*s,  n.  nur  im  nom.  u. 
acc.  sing.,  was  bie  göttlichen  u.  natürlichen 
fepe  Berlept,  gteoel,  ® ottlofigleit,  unrecht 
per  omne  fas  et  n.  sequi  alqm;  *in  omne  n. 
se  parare;  n.  eat  dictu  Cic. ; cui  nihil  unquam 
n.  fuit;  alqd  n.  putare;  *quicquid  corrigere  est 
n.  unmöglich  ift;  als  parentb-  AuSruf,  n.l  ob. 
heu  n.l  fchänblicb,  entfeplichl  *tp.  ein  rudjlofet 
Slenfch,  Scheufal. 

nö-fastus,  adj.  dies  läge,  an  welchen  aus  reit' 
giöfen  (Drfinbcn  nicht  mecht  gefprochen  u.  tun 
bem  ®olle  Berbanbelt  werben  burfte,  weil  auf 
biefett  lagen  bet  glud)  ber  Sötter  ruhte.  San. 
n)  unbeilBoll,  unglüdbringenb  Bor.,  Liv; 
terra  n.  (ein  UnglüdSlanb)  victoriae  suae  Im. 


negantia  - 

b)  unpeilig,  fluepwütbig,  ffinbpaft  quae 
augur  iniuata,  n.  defixerit;  *quid  intactum  ne- 
faati  (nom.)  liqnimua  Hör. 

negantia,  oe,  f.  [negoj  Verneinung  Oie.  top. 
8-  67.  — nigitlo,  oni»,  f.  [nego]  Verneinung, 
iieugnung.  — nfcglto,  1.  [intens.  B.  nego]  ftari 
ob.  beharrlich  oetneinen,  leugnen. 

neglectio,  önis,  f.  [neglego]  ©ernacptäjfigung, 
©leicbgültigteit  gegen  jtnb.,  amicorum  Oie. 

1.  neglectus,  adj.  [partic.  B.  neglego]  Beinadj- 
läjfigt,  niept  geadjtet,  nicht  beachtet  castra; 
cum  ipsi  inter  nos  abiecti  neglectrque  simus; 
•di,  *ager,  *capilli. 

2.  neglectus,  us,  m.  [neglego]  -=  neglectio,  haec 
res  neutiquam  neglectust  mihi  Ter. 

neglegens  (negllg.i,  tis,  adj.  m.  t comp.  [ partic. 
D.  neglego]  na^läf fig,  unaeptfam,  gleich- 
aültig  dux,  natura,  fsermo;  in  amicis  eligen- 
dia;  me  in  se  n.  putabit  Cic.fam.  13, 16;  tclrea 
deos  et  religiones  neglegentior;  legum,  officii; 
inäbef.  in  ©ejug  auf  baä  Seimigen  leicbt fin- 
nig, Bcrfehwc  nberifcb  in  sumptn;  remiesior 
ac  neglegentior  Suet.  S)aB.  a)  neglegenter  (ne- 
glig ),  adv.  m.  comp,  nacpläffig,  unaebtfam, 
forgloi  capillus  cireum  caput  roiectus  n.  Ter. ; 
n.  aut  malitiose  fecisse;  totus  Macedonicus 
ciercitua  imperatori  n.  (in  geringer  flngapl) 
affuturus  Liv.  b)  negligentia  (neglig.),  ae,  /. 
l)  IRacpläffigleit,  Unaebtfamleit,  Sorg* 
lofigleit  n.  et  pigritia,  in  accuaando,  epistu- 
larum  u.  im  gfpg-  bl.  n.  im  ©rieffeprriben;  quae- 
dam  etiam  n.  est  diligena  Oie.  or.  §.  78;  eigen- 
tümlich neglegentiam  habere  Liv.  27,  10.  2) 
©ernacptäf(igung,©eringichähung,©IeidjM 
gültigfeit  cognatorum  J’er.;  deüm  Liv.-,  epi- 
stularum  ftülte,  bie  in  ben  ©riefen  tjenfebt. 

negligo  (negllgo),  exi  (neglegisset  Sali.  Jag.  40, 
1),  ectum,  3.  ]nec-lego,  alfo  eigtl.  — nicht  wäh- 
len] 1)  unabficptliep , äuget  fleht  laffen,  fid) 
um  etw.  ob.  jmb.  nicht  (Ummern,  etto.  ob.  imb. 
oernachläffigen  mandatum,  rem  familiärem; 
feit  de  alqo;  m.  ne  Hör.  carm.  8,  8,  26  negle- 
gens  ne  qua  populns  laboret  =■  non  timena  ne 
etc.  2)  abfichtlich  getingf chägen,  nicht  ach- 
ten Ter.,  lege«,  deon,  penculum,  neglecta  reü- 
gione.  3nebef.  nicht  ahnben,  ungeahnbet 
hingehen  laffen  iniuriaa,  vitam  ereptam,  pe- 
cuniam  captam;  hac  parte  neglecta  wenn  biefer 
Sanbeiteil  ungeftraft  bliebe. 

negllgens  etc.  f.  neglcgens  etc. 

nigo,  1.  roiell.  B.  ne  u.  aio]  l)  »»trän«.  Sflein 
fugen  vel  aias  vel  nogas;  nunquani  reo  cui- 
quatn  tarn  praecise  negavi  quam  hic  mihi; 
alcui  roganti,  saepius  idem  roganti  eine  abfdjlä-- 
gige  Wntwort  geben;  fpetitioni  auf  bie  ic.  2) 
träne,  a)  Berneinen,  leugnen;  fagen,  be* 
paupten,  bafj  etw.  nicht  ift  crimen;  m.  acc.  c. 
inf.;  auch  folgt  auf  nego  acc.  c.  inf.  m.  neque 
(nec)  — neque  (nec),  Währenb  dicere  m.  acc.  c. 
inf.  u.  neqne  — neque  (legt,  wenn  bet  acc.  c.  inf. 

m.  neque  — neque  Borantritt  ob.  eü  (ich  nicht 
barum  bonbett,  eine  ©epauptung  ju  Berneineu, 
fonbem  eine  Nachricht  ju  geben,  baff  etw.  nicht 
ftattfinbet,  wie  b.  Liv.  21,  9,  8.  ©iäw.  ift  aus 
negare  im  jmeiten  Sajgliebe  ob.  Safe  ein  affir- 
matioeS  Verbum  »u  ergänjen  n.  cessandum  et 
utiqae  prius  conuigendum;  n.  a Callicrate  fieri 
ribi  insidias,  sed  illa  — fieri  praecepto  suo; 
recte  is  negat  unquarn  bene  cenasse  Gallonium, 


- negotium.  531 

recte  miserum  sc.  dicit  Oie.  fin . 2 §.  22;  im 
pass,  negor  m.  nom.  c.  inf.-,  jeboch  auch  negatur 
m.  acc.  c.  inf.-,  n.  non  posse  quin  rectius  sit 
Liv.  40,  36,  2.  SHipt.  ille  primo  se  n.  (sc.  uxo- 
rem  dneturam);  ego  me  (sc.  nasse),  illa  se  (sc. 
copiam  facturam)  Ter. ; abfol.  6)  Berfagen,  ab* 
jchlagen,  oerweigeru  (burd)  SBorte  u.  milber 
alä  recuso)  auxilium  Veientibns  Liv. ; *divinos 
honores  alcui;  id  obstinate  sibi  uegari  Caes.; 
•rela  ventia  bie  Segel  cinjiepen;  *non  me  vin- 
clis  verberibuaque  entziehe  mich;  *se  comitem. 
comitem  fich  nicht  hergeben  wollen  ju  je.;  adu- 
lescenti  n.  non  potuit  quin  abfcplagen  Nep. ; 
*81  tibi  negabitur  ire;  *cupimu8  negata;  *rogio 
poma;  *in  terra  domibns  negata  (alä  wollten 
bie  SBopnungen  bort  Weilen). 

negätiAlis,  e,  adj.  [negotium]  (feit)  bie  Sache 
betreffenb  pars  Oie.  de  inv.  1,  11. 

nügütiütio,  Gnis,  f.  [negotior)  © ro&panbel, 
inSbej.  ©antgefchäft;  tieber  fcanbel. 

negötiätor,  öris,  m.  [negotior]  ©rophänbler, 
©anlier  Caes.  b.  c.  3,  103;  Sgent;  tieber 
Kaufmann. 

negotioluni,  i,  ».  [ dem.  b.  negotium]  ©efepäft* 
ehe«.  — negotior,  dtp.  1.  a)  ftanbelS*  ober 
©elbgefcpäfte  im  ©toben  treiben;  subst.  ne- 
gotians,  m.  ©roBpänblet,  ©anlier.  b)  (erjt 
Liv.  u.  Spät)  überp.  $anbcl  treiben;  t subst. 
negotiantes,  m.  ipö  übler.  — nügötlöHus,  adj. 

m.  t comp.  u.  (fpät)  sup.  [negotium]  Boiler 
©efchäfte,  gejepäftig  pruaenUssimu»  quisque 

n.  maximo  erat;  provincia;  fdies  ©cidjäftä  , 
SBerfeltag. 

negotium,  ii,  n.  [nec-otium]  1)  ©efcfiäftigung, 
praftifdje  ihätigteit,  itameullieh  3taat«  = 
bienft  ut  (scriptor)  in  otio  esset  jpotius  quam 
in  n.;  quid  tibi  hic  negoti  est?  Ter.  roai  Ijaft 
bu  hier  )U  j epaff eit 'i  quid  negotii  mihi  est?  Caes. 
Wa8  habe  id)  ju  tpun?  in  ipso  n.  im  Xrange  ber 
©efepäfte  (elbft;  vel  in  n.  sine  periculo  vel  in 
otio  cnm  dignitate  esse;  maius  commodum  ex 
otio  meo  quam  ex  aliorum  negotii«  rei  publi- 
cae  venturum;  ‘Fortuna  saevo  laeta  n.  an  ber 
grauten  ©ejepäftigteit;  bap.  a)  einzelne  ©efcpäjtb 
gung,  ©efcpäjt,  fluftrag,  tüufgabe,  Unter* 
nepmung,  Sacpe,  oft  mtt  bem  'Jicbenbegriff  bet 
Schwierigleit,  fcpwierige«  ©efepäft,  Scpwie* 
rigfeit,  SRüpc  in  benignitate  hac  reppori  n. 
Plaut. ; privata,  domestica,  servilia;  negotium 
dare  alcui,  ut;  n.  mandare  alcui;  n.  gerere, 
agere,  conficere,  suscipere,  sustinere;  negotio 
praeesse,  deesse,  deaistere;  periculo  atque  ne- 
gotii« compertum  est;  n. , quae  ingenio  exer- 
centur;  non  est  quidqnam  negotii  (fcpwierige 
flufaabe)  nt  inf;  quid  est  negotii?  m.  inf.;  ni- 
hil habere  negotii;  aatis  habere  negotii  in  alqa 
re;  n.  alcui  exhibere,  facessere;  nescio  an  am- 
plius  mihi  negotii  (Serlegenpeit)  contrahatur; 
nuUo  u.,  magno  n. ; sine  negotio;  n.  est  unius 
diei.  6)  Staatägefcpäf t,  Staatäangelegen* 
peit  publica,  Leptitanorum;  nec  intra  muros 
quietiora  n.  esse  certaminibus  patrum  ac  ple> 
bis.  c)  (riegeriicpeS  Unternehmen,  Äf f oitc 
facies  negotii;  infecto  n ; quod  n.  poscebat; 
negotia  bene  gerere.  d)  ©elb*  ob.  $aubcls  = 
gefepöft,  ©efepäft  publica;  habere  n.  vetera 
m Sicilia;  procul  negotiis  Har.;  negotii  gereu- 
tes. e)  tWtiptägtfcbäft,  =faepe,  =fall.  f) 
päuäliepe  «ngelegctipeiten,  iiauiwefen  u. 

84*  Dl 


532 


Neleus  — nequiter. 


male,  bene  gerere;  alcis  negotiorum  curator. 

2)  äußere  Sage,  ©erljältniS,  Umftänbc 
auam  quisque  culpam  ad  n.  transferunt;  in 
atroci  n.  3)  (©ergt).  Sa©e,  35ing,  ©tüd,  o. 

3) lcnf©en  Teucns  lila  lontum  n. 

bieleua,  ei,  »i.  Stßniß  B.  ©plus,  ©ater  beS  9leftor. 
$ao.  1)  ’fieleiüs  u.  *-lens,  adj.  als  subst.  m. 
— Dleflor.  8)  *N8lides,  ae,  m.  — Slleftor. 
Neman  Menses,  ium,  m.  ©etuobner  B.  Slemaufum 
ob.  91eniaufiis  in  Gail.  Narbon.,  j.  Nitmies. 
Nemo«,  ae,  f.  [iYeueo]  Sieden  in  HrgoliS.  3)au. 
1)  *Semeaena,  adj.  2)  Nemöa,  örum,  n.  [Ni- 
Ufa]  bie  ftampffpiele  bei  9!cmea 
Nemesis,  eös,  f.  1)  ©ßttin  bet  ©ere©tigteit 
CK.  2)  ©eliebtc  beS  libuD  l’ib. 

Jiemet“*,  tum,  m.  ®öltert©aft  in  Gail.  Belg,  in 
bet  ©egenb  B.  Speiet.  [taS. 

Nenietöeenna,  ae,  f.  Stabt  in  Gail.  Belg.,  j.  8t* 
nemo,  Knie,  m.  u.  (Borll.)  f.  (füt  gen.  meminis  u. 
all.  neroine  Hoff,  ttnt  nullius  u.  nullo,  nulla  o. 
nullua),  [ne-hemo]  1)  subst.  lein  3)1  c n f © , nie* 
ntanb,  n.  amicoram;  hoc  scio  neminem  (als  f.) 
peperisse  Ter.-,  cum  eorum  n.  venissent  IAv. ; 
n.  et  iis;  non  n.  man©cr , einet  u.  bet  anbete; 
n.  non  all et  u.  jebet,  lebermann;  n.  nec  deum 
nec  horoinem;  n.  alius,  n.  unuB;  n.  quisqnam 
Ter.  2)  adj.  bei  Sßetfoiialbencnnutigen  = nullua, 
leinet  n.  hostia,  n.  civis,  n.  homo,  n.  opifex; 
n.  prudens  homo,  n.  improbüaimus  rivis ; yir 
n.  bonus;  aufjerbem  ftets  in  ©etbinbnng  mit 
einem  fubftantiBif©  gebrandjten  adj.  im  nom.  u. 
acc.  sing.,  n.  Romanus  inidjt  nullua  II),  n.  sa- 
piens, □.  doctus  (nicfjt  nullus  8.,  nullua  d.). 
•nemürSlia,  e,  adj.  Inemus]  jum  §aine,  gum 
©albe  gepßtig.  — *tNÖmorenslR,  e;  fsubst. 
in  Nemorensi  auf  bem  ©ebiete  beS  $aincS  Bon 
Slricia  Säet. 

nemörlcultrlx , leis,  f.  |nemus  u.  cultrix]  bie 
©albberoobnerin  sub  Phaedr.  — nemörtvS- 
gus  [nemuH  u.  ragus],  adj.  im  ©albe  umher* 
(©Weifen  b Ct.  — *n?mörösu»,  adj.  [nemus] 
1)  roalbrei©  vallis.  2)  bi©t  bebolgt  silva. 
nempe,  ade  [nam-pe]  briidt  aus,  bafj  man  beffen, 
toaß  man  fagt,  gang  geroifj  ifi  u.  BorauSfept,  bet 
Slngerebetc  gebe  es  au©  gu,  benn  bo©,  bo© 
root)l,  i©  meine  bodj,  i©  follte  meinen, 
freüi©,  natürli©,  allerbiitgS,  nur  in  biefem 
Sinne  nämli©,  bef.  oft  na©  Stagen,  bie  man 
felbft  beanttoortet,  fo  Wie  ironif©  memini,  n. 
illum  dicis  cum  armis  aureis  Plaut.;  recte  ego 
n.  (benn  bo©)  has  fugi  nuptias  Ter.;  si  dat 
tantam  pecuniam,  n.  i natürlich)  idcirco  dat,  ut 
etc.;  apud  quem  igitur  hoc  dico?  n.  apud  eum 
etc. ; at  avua  nobius.  Tuditanus  n.  ille,  qui  etc. 
n$mäa,  oris,  » l)©alb  mit  ©eiben  u.  Xtif* 
ten,  ’fuberb.  fiain,  ©alb;  flfSatt;  sing,  col- 
lect. rivos,  saxu  nemusque  Hör.;  ppperbol.  Bon 
einem  fi©  roalbattig  auSbrcitenben  Baume  unn 
(quercus)  Ov.;  *tünftlid)e  $flangungen  (@gf. 
silvae);  »Saumpflangung;  *cin  groif©en  ben 
©ebduben  innerhalb  bet  baS  impluvium  umgeben* 
ben  Säulengänge  angebtadjtet  Cuft^ain.  2)  ein 
einet  ©ottbeit  heiliget  §ain,  Borgugsroeife  bet 
Bet  S)iana  bei  'Jlricia  Cic.  Att.  16,  4,  5;  n.  An- 
guitiae  Verg. 

nenia  (ni©t  nacn.l,  ae,  f.  1)  Stauergefan  g, 
*licb;  fptidiro.  ia  n.  fuit  ludo  bamit  roar  baS 
Slieb,  bet  Spafj  gu  Gnbe  Plaut.  2)  inSbcf  a) 
’jäaubetlieb.  b)  *jebeS  geroßbnl.  Sieb,  @e> 


bi©t©en,  aud)  Sdjlaflteb;  »ßinbetlteb  auf 
bet  Sttafie  puerorum. 

neo,  nevi,  netum,  2.  1)  (pinnen  *stamina;  *fila 
(bef.  0.  ben  ©argen).  2)  »roeben  tunicam. 
Ncöeles,  ia  u.  i,  m.  Sätet  beS  JpemiflotleS.  Jan. 
*-cltde8,  ae,  m.  «=*  XbemiftofleS. 

Neoptölemus,  i,  m.  1)  = Pyrrhu«  1),  tt.  f i) 
ßßnig  bet  SJtoloffei,  Sätet  bet  Olpmpias  Just 
3)  gelbljerr  SIcjanbetS  beS  @r.  4)  ein  Sdjau 

fpiclet  Suet. 

neöWrTcl,  örum,  m.  (»fmrepi*«»«]  bie  Sleueteit, 
bie  neuen  Sd|tiftftellcr  Aur.  Vict. 
nöpa,  ao  (*-äi),  f jroaljrfd).  ein  afrilan  ffiortl  1) 
Slotpion;  *alS  Stetnbilb.  2)  ftrebs,  als  iin 
Plaut.;  *aIS  ©efiim. 

Jiopetö,  i»,  «.  Stabt  in  Sfrurien.  ®a».  JiSpesi- 
nus,  adj.;  subst.  -Rinl,  örum,  m. 

* bopliölöiM,  Idis  =■  Helle,  ro.  f. 

1.  licpös,  ötis,  m.  1)  6ntel,  Sohn  beS  SobneS 
ob.  bet  Iod)ter  n.  ex  filio,  ex  filia,  fparvulus: 
ilbettt.  o)  fn.  eororis,  aud)  ( Eutr .)  bl.  n.  Stbfflc 
fterfobn,  Sleffe.  6)  *91atblomme,  bef.  pl.  t) 
meton.  roie  unfet  'äJlutterfobn’,  bet  junge  u.  leicht* 
finnige  ©erfebwenber,  Scbroelget. 

2.  Nepos,  ötis,  m.  rßm.  Familienname, 
nbpöt&tus,  us,  m.  fb.  nepotor,  Betf^roenberifd 

fern]  Scbroelgerei  Suet. 
nepötiilng,  i,  m.  Idem.  B.  1.  nepoa]  Snlelcben 
Plaut.  — neptls,  ia,  f.  [t.  nepoa]  Snleltn. 
Neptüniis,  i,  m.  ©ott  beS  SleeieS,  Sobn  bei  Sa 
tuntuS,  ©tubet  beS  3«pil«  u.  beS  ©luto;  *ba» 
aiieer.  ®an.  a)  Jieptunine,  es,  f.  bie  SUeptunine, 
Thetis,  lochtet  beS  SletcuS,  SobneS  beS  Step wu 
Ct.  (§aupt:  Nerelne).  6)  ‘Jieptüntns,  adj.,  Tiroi.1 
B.  bem  Sßeptun  (u.  bem  Spotlo)  mit  SJlauctn  uro 
geben;  heros,  Ibcfcu*  (®e'l  et  in  einigen  Sag« 
bet  Sobn  beS  91  b'f6);  dux,  SejtuS  ©ompeju- 
roeil  et  infolge  feines  ©lüdeS  gut  See  (ich  ge* 
rühmt  batte,  ein  Sobn  beS  31  cp  tun  ;u  fein;  aquae, 
eine  Duelle  bei  lertacina  Liv. 
nbquäin  ? adj.  indecl.  m.  comp,  ncquior  u.  *up 
nequissimus  nichts  taugenb,  nichts  roeit  pi- 
acis  Plaut.;  B.  ©etfonen  nithtSnufig,  leicht* 
fettig,  liebetlich,  XaugcnichtS,  Schelm 
homo,  servua;  (Hor.)n.  et  cesBatorDavus;  liberti; 
nihil  libidinosiua,  nihil  nequius;  f S d)  u f t, 
Schutte. 

nS-quAqu£m,  adv.  auf  leine  Seife,  gang  uns 
gar  nicht,  leineSroegS  n.  oratio  mea  in  tuI- 
gus  emanaro  poterit. 
ncquö , nöqucdiim  f.  nec,  needum. 
ne-queo,  4.  ( imperf.  nequibat  Sali.)  nicht  Bet* 
mßgen,  nicht  tmftanbe  fein  (infofetn  bie  Um* 
ftäitbc  eS  nicht  geftatten)  cum  Demosthenes  rho 
dicere  nequiret;  n.  quin  lacrumem  ich  l°nn  nicht 
umhin  gu  tc  Ter.;  m.  pass.  ob.  dep.  inf.  nequi- 
tur  Plaut.,  Sali. 

nö-qulcquäm  ob.  nö>quldqnim,  au©  nb-qui- 
quam,  adv.  nidjt  auf  itgenb  eine  Seife,  bah-  t) 
umfonft,  erfolglos,  ohne  9?uhcn,  oetgeb* 
li©  (objcltiB,  mit  ©egug  auf  bie  Sache,  in  rod 
©et  ni©tS  auSgert©tct  roitb)  n.  deos  implont; 
n.  eos  perditam  (™  cum  perdita  sit)  spem  fo- 
vere  Liv.;  n.  apes  nectia  inanes  Verg.  2)  ohne 
©tunb  (ohne  SluSfi©t  auf  Stfolg)  non  n.  auso* 
esse  Caes.  b.  G.  2,  27,  5. 
neqintör,  adv.  [nequam]  ni©tSnupig,  *»ütbig. 
liebet  1t©,  lei©tfertig  n.  fricare  Plaut.;  ce- 
nare ; utrum  bellum  suaceptum  sit  nequius  au  etc. 


nequitia  - 

nequttia,  ac,  u.  Mes,  ei,  f.  [nequam]  B.  Kerfonen 
KicbtSnußigleit,  Öeidjtfertigteit,  Siebet« 
(idjieit  inertia  atquo  n.;  luxuria  atque  n.; 
(TerJ  alqm  ad  n.  abducere,  fenestras  alcui  pa- 
tefacere  ad  n.;  Kerwoifenbeit,  greBet, 
Sch lecbtigleit  fn.  et  improbitas;  *nequitiae 
additus  comes. 

•Nereus,  cos  u.  ei,  m.  ein  Wceraott,  Sohn  be8 
Cceanu«  u.  bei  I^etiS.  $aB.  1)  Nereine  f.  Nep- 
tunine u.  Neptunus  a).  2)  *N8r$ts,  tdis,  f.  eine 
lochtet  be«  SRereu«,  eine  SJieetmjmp^e ; (feit.)  ‘Ne- 
nne, es,  f.  8)  *N6relu; , adj.  genetnx,  Iljeti«, 
■Kutter  be«  ftcbiüe«. 

Nerlo,  önis,  /.  [fabin.  SBort  — bie  Starte]  ®e« 
gleiterin,  and»  Sattin  be«  War«  Plaut. 

Neri  tos,  i,  f.  Heine  3nfel  in  bet  Käbe  b.  3tbala. 
$aB.  ‘Nerltlns,  adj.  itbacenfifd)  ob.  jum 
Ulije*  gehörig,  aud)  mtbst.  N.,  Ulije«. 

N8ro,  6ms,  in.  (nach  Suet.  Tib.  1.  fabin.  Wort  — 
fortis  ac  strenuus]  töm.  gamilienname,  f.  Clau- 
dius. $aB.  fNeröneus,  f-nlus,  -liiäuus.  adj. ; 
Ntirö-pölis,  is,  f.  bie  Ketofiabt  Suet. 

Nerthns,  i,  f.  ©ottbeit  bei  ffletmanen  = SRuttet 
(Eibe  Tac.  Germ.  40.  [nensis,  adj  , Suet. 

Kerfilum,  i,  n.  Stabt  in  fiutanien.  $ao.  Nerfilö- 

Nerva  f.  Cocceius. 

NerTll , örum,  m.  mächtige«  Soll  in  Qall.  Belg, 
im  heutigen  $ennegau  u.  Kamur;  adj.  -tTcus. 

nervöse,  adv.  m.  comp,  [nervosus]  lernbaft, 
mit  Kachbrud,  ttäftig,  nadjbrüdtidj  vigi- 
lanter  nervoseque  nos  subornea  Plane,  in  Öic. 
cp.  10,  23;  dicetur  aliqnanto  nervosius.  — ner- 
vüsns,  adj.  [nervus]  1)  fefjnig,  mu«tulö« 
•poples.  2)  tp.  lernbaft,  fraftooll  quis  Ari- 
stotele  nervosior?  Oie. 

nerTÜlu«,  i,  m.  dem.  B.  nervus,  pj.,  si  tu  n.  tuos 
adhibueris  bir  ein  bißchen  SRüfjc  giebfl  de.  AH. 
16,  16. 

nerrns,  i,  m.  1)  Sehne,  Wu«lel  n.  a quibus 
artus  continentur;  ( Quint.)  im  Silbe  B.  $emoftbe« 
ne«,  illa  (omnia  in  eo)  quibusdam  n.  intenta 
sunt  gewiff  ermaßen  iebnirfit;  bab-  a)  bie  Saite 
auf  einem  3nftrument  omnes  voces,  ut  n.  in 
fidibus,  BOnant;  auch  ba«  Saitcninftiument 
cantu  n.  ac  tibiarum  tota  vicinitas  personat; 
ut  n.  alienis  mobile  lignum  eine  äRarionctte  Hör. 
b)  *bie  Sehne  be«  Sogen«,  c)  t bie  5Rinb«baut, 
ba«  Sehet,  »omit  bie  Stbilbe  überzogen  waten. 
d)  ein  Kiemen,  mit  welchem  jmb.  gebunben  wirb 
Plaut.-,  äbetb-  geffeln,  ©cföngni«  Plaut., 
Ter. , Liv.  2)  tp.  (im  pl.)  jnt  Sejeidjnung  bet 
Ställe,  Kraft,  Energie  Omnibus  n.  conten- 
dere;  quibus  opibns  ac  n.  ad  gratäam  minuen- 
dam  uteretur;  consentientis  senatus  n.  atque 
vires;  quantum  in  cuiuBque  animi  roboris  est 
atque  nervorum;  in  quibus  nihil  virtutis,  nihil 
animi,  nihil  nervorum  putant;  in«bef.  a)  B.  bet 
Kebe  oratorii,  forenses;  (oratio)  tenuis,  non  sine 
n.  et  viribus;  »sectantem  levia  n.  deficiunt;  *n. 
atque  animi;  *sine  nervis  esse  quidquid  com- 
posui.  b)  ba«,  wotanf  bie  Störte  unb  Kraft  einet 
Sache  beruht,  Spann«,  Seben«traft,  Sjaupt« 
triebfebern,  «Organe,  «petfonen,  ba«  in« 
n elfte  Siefen  einet  Sache  coniurationis;  omnes 
n.  virtutis  elidere;  n.  omnes  urbis  exsecare; 
vectigalia  esse  n.  rei  publicae;  n.  belli  pecu- 
nia;  llli  loci,  qai  inhaerentes  in  earum  (causa- 
rum)  n.  esse  (einen  otganifchen  Seflanbteil  bet« 
felben  bilben)  debent. 


- neuter.  533 

ne-sclo,  4.  1)  nid)t  Wiffen,  n.  an  f.  an  4);  cer- 
tum  n.  ich  weiß  nicht  gewiß;  nescio  quis,  quid, 
qui,  quac,  quod  a!«  ein  Segtiff  (ohne  allen  Sin« 
fluß  auf  ben  Wobei«  be«  Setbum«)  gern.  B.  bem, 
wa«  man  al«  unbebeutenb,  geringfügig.  Bet« 
ältlich  bezeichnen  Will,  infofem  man  folcbe*  nicht 
näher  angeben  lann  ob.  will  Pacomi  n.  cuius 
quere lia  moveri;  misit  ad  Caecilium  n.  quem; 
casu  n.  quo;  n.  quid  literularum;  auch  (Flaut.) 
n.  unde,  ubi,  quo;  biäw.  aber  auch  » etw.  ganz 
8oittefflid)em,  Vlußctorbentlidiem,  info« 
fern  leine  Sejeidmung  bafüt  au«teicht  illud  ne- 
scio quid  praeclarum  ac  singulare;  a n.  qua 
dignitate;  oft  auch  nescio  quomodo,  n.  quo 
pacto  teil«  um  etw.  Unbeftimmte«  ob.  Unbegreif« 
liehe«  anzubeuten,  fo  ju  fagen,  fo  gewiffer» 
maßen;  unmitltürticb,  unbemetlt;  unbe« 
reiflich,  teil«  jurn  HuSbrud  eine«  Sebauem«, 
ei  bet  n.  quo  pacto  omnium  scelerum  maturi- 
tas  in  nostri  consulatus  tempus  erupit;  fit  n. 
quomodo,  ut  magis  in  aliis  cernamus  quam  no- 
bismet  ipsis,  si  quid  delinqnitur;  partic.  ne- 
sciens  auch  ohne  e«  ju  wiffen,  te  n.  id  dare 
Ter.  3n«bcf-  a)  si  nescis  wenn  bu  e«  etwa  nicht 
Weißt,  wenn  bu  e*  wiffen  rnillft  Ov.  b)  tu  id 
quod  scis,  nescis  tbujl  fo,  al«  ob  bu  ba«  ic , eine 
gormel,  butdj  welche  man  imbm.  Sewabrung  eine« 
©ebeimniffe«  anempfieblt  Com.  c ) nicht  lennen, 
nniunbig  fein  deos  Ter.,  *urbem  Troiae,  *ur- 
bem  et  genus,  *hiemem.  2)  nicht  Betfleben, 
nicht  Ibnncn  Latine,  Graece;  utram  tandem 
linguam  n.?  m.  inf.  (meift  bicht.)  Stoici  omnino 
irasci  Cie.;  uxor  Iovis  esse  nescis  (Berftebft  nicht) 
Hör.  carm.  3,  27,  73;  *vinci;  *te  atrox  hora 
Canirulae  n.  tangere,  *vox  missa  reverti. 

35ob.  nesclns,  adj.  1)  unwiffenb,  nicht  len« 
nenb  (fiel«  m.  Angabe  beffen,  wa«  jmb.  nicht 
Weiß,  aifo  an  fief)  nicht  tabelnb;  Bgl.  inscius)  non 
sum  n.  m.  acc.  e.  in/.;  ‘falcis  rei,  *de  alqa 
re;  abfol.  ne  sis  n.  bamit  bu  e«  wohl  Wiffeft; 
•haud  nescius  mit  Sotbebacht  2)  bet  etw. 
nicht  geleint  bat,  *m.  inf.;  ftolernndi;  auch 
•leinen  Sinn  füt  etw.  babenb,  unempfinb« 
lieh,  m.  inf.  u.  acc.  c.  inf.  3)  pass,  unbeiannt, 
unbewußt  si  quid  nescio,  id  n.  tradam  tibi 
■=  id  me  nescire  tibi  dicam  Plaut.;  *causa; 
•liquit  volatile  fernem  n.  (unbemetlt);  neque 
nescium  habebat  m.  acc.  c.  inf.  Tac.;  aliis  gen- 
tibus  — inexperta  esse  supplicia,  n.  tributa  Tac. 
N«sU,  tdis,  f.  Heine  3"fel,  bem  Sotgebitge  SÄife« 
num  in  Kampanien  gegenübet,  i Nisita. 

Nessus,  i,  m.  1)  gluß  in  Xbtacicn.  2)  ein  Een« 
taur.  3?ao.  Nesseus,  adj.  Ov. 

Nestör,  uris,  m.  König  b.  Kplo«,  unter  ben  $el= 
ben  b.  Iroja  berühmt  wegen  feiner  SBei«beit  unb 
öercbfamlcit. 

Netum,  i,  m.  Stabt  auf  Sizilien  im  ©ebiete  Bon 
Sptatu«;  siehst.  N'eUnl,  örum,  ob.  -tinenses, 
neu  f.  neve.  [ium,  m. 

neuter,  tra,  trum,  gen.  neutrius,  dat.  neutri, 
adj.  [ne-uter]  leinet  Bon  beiben  eorum;  quod 
n.  nobis  hoc  tempore  contigit;  pl.  auch  leine 
Bon  beiben  Karteien  quibus  cum  n.  parce- 
rent;  n.  transeundi  initium  faciunt;  toto  ab- 
esse bello  et  neutris  auxilia  cuittere  neutral 
bleiben  Caes.  b.  G.  7,  63,  7;  +homo  n.  partis; 
in  n.  portem  moveri  gleichgültig  bleiben;  n.  in 
partem  cffici  possunt  webet  z«m  Schaben  noch 
Zum  $eile.  gnibej.  a)  grantmat.  t.  t.,  subst. 


534  neutdquam 

neutra  SBörtcr  fäd)lid)en  @e(d)tccf)te8  Oie.  or.  §.  165. 
6)  als  pfjilofopf).  t.  t.  res  (pl.)  webet  flute  notb 
böfe  Bittge,  Bbiapbora  Cic.  Tusc.  4 §.  28. 
nciit lfluiun , adv.  [ne  u.  ntiquam]  leincStocgS 
(fflgf.  utique);  (Cotn.)  ne  ntiquam. 
neutrö,  adv.  [nenter]  im$  leinet  Bon  beiben 
Seiten  btn.  — nentr-üb),  adv.  (Bortt.)  an  lei= 
net  »on  beiben  Stellen, 
ne-vö  u.  neu,  conjct,  a)  unb  nidit,  ober  nid)t, 
itac^  ootfjetflebenbcni  Sage  mit  ut  ob.  ne,  cohor- 
tatns  est  nti  — retinerent  neu  perturbarentur 
animo ; legem  tulit  ne  quis  — accusaretur  neve 
multaretur;  bominem  mortuum  in  urbe  ne  se- 
pelito  neve  urito;  aud)  nad)  einem  bl.  coty.  bet 
Bufforberung  interea  manerent  induciae  — neve 
etc.;  *oljne  Bot^erge^enben  BonjunttiBfajj  neu 
regio  foret  ulla  etc.,  astra  ferunt  etc.;  neve 
foret  — aether,  affectasse  ferunt  etc.  6)  neu 

— nen,  (nad)btiidli(^er)  ut  neve  — neve  ba» 
mit  toebet  — nodj,  neu  ec  nea  imperatorem 
suum  — tradant,  obsecrat;  oppida  incendi  opor- 
tere,  neu  suis  eint  — receptacula  neu  Romanis 
proposita  etc.;  tenendum  est  ut  neve  maior 
neve  minor  cura  et  opera  suscipiatur.  c)  *neu 

— neu,  webet  — nodj,  m.  imper. 
nSvelles,  nfevl»,  nCvolt  {.  nolo. 

nex,  necis,  f.  1)  aewaltfamer  lob,  SJlotb 
nsque  ad  necem  Zer.;  vitae  necisque  potesta- 
tem  habere  in  alqm;  offerre,  inferre,  parare 
alcui  necem;  neci  dedere,  »demittere,  *dare, 
»mittere  alqm;  necem  sibi  consciscere;  alcui 
diem  necis  (bet  $inti$tttng)  destinare;  pl.  mul- 
torum  civium.  2)  +bct  natürliche  lob. 
»nexills,  e,  adj.  [nectol  jujammengefnüpft, 
»gebauben  plftgae,  hederae. 
nexum,  i,  n.  [necto]  {.  nexus  2)  6).  — nexns, 
us,  m.  [necto]  1)  bas  ^ufammenf  nüpfen, 
s^lingen,  bie  Betfdjlingung,  SBinbung 
atomorum,  fbrachiorum,  framorum;  »serpens 
baculum  nexibus  ambit;  pl.;  and)  bie  trugen 
operum  Curt.  2)  tp.  a)  + 8erbinbung,  Bet* 
Wiäclung,  Kette  causarum  latentium  prin- 
cipia  et  n.,  naturalium  causarum,  plerique  legis. 
b ) als  jurijt.  t.  t.  Kauf  Bert  rag  qui  se  nexu 
obligavit;  tnSbef.  buttb  eine  feictlirfjc,  in  liegen: 
Wart  8.  3eugen  Botgenommcnc  fcanblung,  burd) 
welche  ein  Obligationär)  er  bältni«  (nexum,  i,  n.) 
begrilnbet  warb,  entftanbene  Sibulbbörigleit, 
ifnecptf epaft,  infolge  beten  bet  feine  8fl*<bt 
ni<f)t  erfüllcnbe  Sdjulbnet  bem  ©Ifiubiget  als 
3d)utbfned)t  anbeimfiel,  nexum  inire,  nexu  vincti; 
baf.  übetlt.  cuius  proprium  te  esse  scribis  man- 
cipio  et  n.;  tübetb-  8 e t p f I i cf)  t u n g . 
ni,  adv.  u.  conjct.  =•  ne,  1)  altettflml.  u.  bidjt. 
in  Sögen  beS  Befehls  u.  ber  Hbfid)t,  tt  i tb  t , bafj 
uirfjt-  2)  quid  ni  junt  BuSbrud  bet  ftUOetfftbt, 
mit  weliber  man  jeben  Steifet  an  einet  fraglichen 
Salbe  beteiligt  Kiffen  toiU  i oerfrfticben  B.  cur  non), 
toatum  niept?  wie  follte  — nid)t?  iton. 
warum  ttt d) t gar?  3)  = si  non,  plures  ceci- 
dissent,  ni  nox  intervenisset?  bef.  bei  naibbriilJ- 
lidjen  Behauptungen,  Beteuerungen,  Storungen 
u.  ®ermünf<bungcn  perii  hercle  hodie,  m hunc 
a te  abigo  Plaut.;  quod  ni  ita  se  res  haberet, 
nec  iustitiae  ullus  esset  nec  bonitati  locns ; mo- 
riar,  ni  puto  etc. ; si  noles  sanus,  curres  hydro- 
picus,  et  ni  posces  ante  diem  librum  cum  lu- 
mioe,  si  non  etc.  Hör.  cp.  1,  2,  34  ff.;  excidium 
minitans,  ni  causam  suam  dissociarent  Tac. ; 


— nigrans. 

auib  in  gormeln  bei  Bertrögen,  Berpflicbtungtn, 
ffieriibtSbänbeln,  icbod)  nur  tu  orat.  obl.,  cum  is 
sponsionem  fecisset,  ni  vir  bonus  esset  (Bgl. 
sponsio);  mirum  ni  f.  mirus;  sive  — ni  Oie.  p. 
Caec.  §.  66. 

Jilcaea,  aß,  f.  1)  Stabt  in  Bitumen.  Ban.  Kl- 
caeensls,  adj.;  subst.  -enses,  tum,  m.  2)  Stabt 
in  SiotriB,  nabe  bei  tbermopplä.  8)  Stabt  in 
3nbien.  [yupiterS  Liv  . 43,  81,  8. 

Nicaeus,  adj.  [Wtxaibc  ficgperletbenb]  Beiname 
Nicandcr,  dri,  m.  Siebter,  Stammatilet  u.  Brjt 
aus  Kolophon  um  160  o.  ©fr. 

Nicinor,  dris,  m.  1)  gelbbert  unter  Blejanber  b.  ®r. 
2)  gclbliert  B.  Raffanbet. 

Nlclus  (da),  ae,  m.  1)  atljen.  Staatsmann  unb 
gelbbetr.  2)  gtietb-  fflrammatilet  im  (Befolge  Si> 
cetoS  in  Silicien.  3)  ein  Smptnätt. 
nico,  nlci,  — 8.  w in  len  Plaut. 

KicömSdes,  is,  m.  31a me  mehrerer  Könige  in  Bit 
tbtjnien.  — NicämSdia,  ae,  f.  fcauptflabt  BitbB- 
nienS.  -densis.  e,  adj.  subst  -denses,  ium,  m. 
Jiicßpölis,  is,  f.  1)  Stabt  in  Älatnanicn,  B.  Bw 
guftitS  jum  Bn beulen  beS  Sieges  bei  Bctium  et> 
baut.  2)  Stabt  in  Brmenien,  b.  ©ompejuS  jum 
Bnbenten  beS  Sieges  übet  BlitbribateS  erbaut 
nicto,  1.  [nico]  mit  ben  Bugen  winten  alcui 
Plaut.  [einem  9lefte  Plaut. 

nid&mentum,  i,  n.  [nidus]  baS  SRatetial  ju 
nidor,  Sris,  m.  j)uft,  Barapf,  Btobem,  Bunft 
B.  Berbtannten,  gebratenen,  geloibten,  Berfengtra 
ob.  anbeten  fetten  Saiten  in  ganearum  tuarum 
n.  atque  fumo;  ex  adusta  pluma;  tp.  (Plaut.) 
n.  e culina  als  Sd)impfmort,  B.  einem  Sllaoen, 
bet  fid)  ftetS  in  bet  Küipe  berumtreibt. 
nidülus,  i,  tn.  [dem.  B.  nidus]  Belieben  Itbacs 
illa  osperrimis  saxis  tamquam  n.  afBxa;  -fübtTtr 
B.  einet  BiHa,  Hubefip,  senectutis  suae.  — 
nidus,  i,  m 1)  91  ep  fingere  et  construere,  fa- 
cere;  *me  maiores  pennas  nido  extendisse  f. 
extendo  1).  2)  meton.  a)  pl.  »bie  jungen  86: 
get  im  Befte  loquaces.  b)  »eine  boibltegenbe 
Stabt,  gelfenneft  celsae  Acherontiae;  »be= 
bag liebet  Sip,  servare  n.  baS  Beft  püten,  ju 
paufe  bleiben. 

nTgör,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  febwatj,  bu«= 
lelfatbig,  bunlel,  bflfter  (bejeiebnet  bie  fefitoarje 
gatbe  als  buntelfte  an  u.  für  fiep,  bab-  auch  Bon 
einet  ftbönen  U.  glättjenben  fipwatjen  gtttbe;  Bgl. 
ater)  »crinis,  foculi,  »fluvius  (wegen  feiner  liefe), 
»silva,  »hederae,  »colles  Arcadiae,  »nox,  »ca- 
ligo,  »caelum  pioe  nigrius,  »fumus;  »sal  anl 
poljafefie  auSgetoebteS,  f efjarfeS  Sal»;  Spriebw.  fs 
cere  candida  de  nigris  Ov. ; *g ef d)  W örj t pul- 
vere Troico  Meriones.  2)  tp.  a)  »febwatj  ob. 
jinftet  maeben,  Berfinftctnb  ventas,  anster, 
imber  nigerrimus.  61  »traurig,  f e© r e ef 1 1 ctj- 
unbeiloan  Tartara;  ianua  — Unterwelt;  hora. 
dies  lobeäflunbe,  =tag;  grex  (B.  ben  Scbattenk 
ignes  Stbeiterbaufeu ; pocula  Berpeftete;  hnnciae 
solem  tarn  n.  surre xo  mihi!;  caligantcm  n.  for- 
midine  lucum.  e)  boSbaft,  gottlos,  böfenec 
minus  n.  quam  ille  Terentianua  Phormio;  (Hör.) 
hic  n.  est,  hunc  tu,  Romane,  caveto;  infeatu? 
nigris;  aueb  (Hör.)  sal  ftbatfet,  betbenbet  SBtp 
NYgldlas,  P.  N.  Figulus,  ein  gelebttet  Börner,  3eit- 
genoffe  beS  Siceto,  berühmt  bef.  als  ©rammatilet 
»ntgrans,  tis,  adj.  [eigtl. partic.  d.  nigro]  ftbwaij. 
bunlelfatbig,  terga  (am  Büifenl  invenci,  nim- 
bus;  negis  bunlle  Sollen  ereegenb,  Bcrbunfelal 


nigresoo  — nisi. 


535 


— nlgresco,  grui,  3.  [niger]  feßwarj  werben. 

— nlgror,  öris,  m.  (oorll.)  bie  ©cßwärje  Pa- 
cuv.  b.  Cic.  de  or.  3 §.  157. 

nihil,  ».  indecl.  [au8  ne  u.  hilum  nic^t  ba«  ®e= 
ringße]  nicht»  1)  subit.  n.  est  melius;  n.  loqui, 
agere;  in  Bctgleicbungen  and)  nachbrüdlicßet  al« 
nemo,  nullus  m ©ejiehuna  auf  ©erfonen,  n.  eo 
est  eloqaentius;  auch  au»  Stüdfießt  auf  fiotljinni* 
18t  n.  eoncreti,  n.  solidi,  n.  expressi,  n.  emi- 
nentis  Ge.  n.  d.  1 §.  75;  n.  mali  u.  malum; 
bag  n.  exspectatione  vcstra  dignum  (nicht  digni, 
meu  bei  dignum  noch  ein  anberer  Äafu«  ftei)t) 
Oie.  de  or.  1 J.  137;  n.  reram  human  arum,  ea- 
rum  rerum  n.,  non  nihil  manche«,  einige«,  auch 

m.  gen.,  temporis;  n.  non  alle«  mögliche,  ade« 
u.  jebe«  n.  non  efficere  poBse;  n.  mali  non  in- 
est. §n«bef.  a)  n.  aliud  nisi  (n.  nisi),  n.  aliud 
quam,  b ) n.  est  quod,  cor,  quamobrem  m.  conj. 
e«  ift  lein  @runb,  baß  ob.  »arum.  c)  prägn.  n. 
dicere,  n.  afferre  nicht«  0.  ©ebeutung,  nicht« 
faltbare«;  nihilne  tibi  videntur  an  aliquid  di- 
cere? (Sonoetf.)  n.  est  e«  hilft  nicht«  ob.  e«  ifl 
nic^t«  ©ebeutenbe»;  alqm  n.  putare  füt  nicht« 
halten;  n.  hominis  est  er  ift  ein  9Kcßt«  B.  einem 
Mtnfcßen,  lein  rechter  Mcnicß  Cic.  Tusc.  8 §.  77 ; 

n.  esse  nicht«  bebeuten,  oermögen,  eine  9htH  fein. 

d)  n.  ad  me  attinet  e«  geht  mich  nicht«  an  Ter.; 
auch  ebne  attinet;  n.  ad  noa;  n.  ad  rem  e«  tßut 
nicht«  jnr  Sache;  bag.  n.  ad  alqm  nicht«  im  8er= 
gleich  mit  einem;  n.  mihi  est  cum  alqo  ich  habe 
nicht«  ja  fdßajfen  Ter.  e)  n.  minus,  n.  vero  mi- 
nus nichts  weniger,  ganj  u.  gar  nicht,  aud)  n.  sane 
(in  antworten)  gar  nicht ; feit.  n.  minus  ft.  nihilo 
minus  CKc.  off.  t §.  72.  2)  n.  quidquam  Cic., 

n.  nnum  Liv.  8)  adv.  (al«  acc.)  a)  in  nicht«, 
gar  nicht,  leine«weg«  n.  opus  est  Ter.-,  illi 
n.  moti  sunt;  n.  cedimus  Graeciae;  beneficio 
n.  utitur;  senatus  n.  sane  intentus;  auch  non 
n.  einigermaßen,  b)  au«  leinem  ©runbe,  au« 
leiner  Urfache  n.  nisi,  n.  sane;  n.  aliud  (au« 
leinet  anbern  Urfache)  quam,  c)  um  nicht», 
umfonft,  Betgeblith  Plaut.  — nlhil-düm,  nl* 
hllOinlnus  f.  dum  II)  1),  nihilum  8)  o). 

nihilüm,  i,  n.  1)  gen.  nihill,  nihili  facere,  pen- 
dere  algd  (Com.)  füt  nicht»  achten;  homo  n.  ein 
nicht«würbiger  SFlenfh;  verbum  n.  bebeutung«Io«. 
2)  acc.  nihilum,  gew.  nach  ad  u.  in,  ad  n.  re- 
digere  Bemidjten ; ad  n.  venire,  recidere  ju  nichte 
»erben;  in  n.  interire,  occidere  Bemichtet  wer* 
ben;  nihilum  eins;  auch  (bicht.  u.  Liv.)  abßerbial 
wie  nihil,  ein  Berßärlte«  non.  2)  M.  nihilo  a) 
bei  comp.,  um  nicht«  n.  maius,  minus,  secius, 
magis,  plus,  aliter.  b)  de  n.  au«  nicht«;  oßnc 
®runb,  ohne  Urfache,  umfonft,  oergeblich;  non  de 
n.  nicht  ohne  ©runb  Ter.,  Liv.-,  ex  n.  oriri;  pro 
n.  (für  nicht»)  habere,  putare,  ducere,  non  n. 
(einigermaßen)  aestimare;  pro  n.  (fo  gut  al« 
nicht«)  mihi  est  = ich  mache  mir  nicht«  barau«. 
— nil  ■=  nihil,  meiß  bicht.;  n.  attigit  nisi  arma 
Nep. ; *n.  tibi  sit  m.  inf.  mache  bir  nicßt8  barau« 
ic.;  *n.  ego  (sc.  sum)  bin  nicht«  wert;  n,  est  f. 
nihU  1)  c).  [9lil  geboren. 

»Nillgäna,  ae,  m.  [Nilus  u.  geno  = gigno]  am 
nilö  f.  nihilum  8). 

NHub,  i,  m.  ber  Slitfluß  in  ägppten.  23ao.  »NI- 
liaeus,  adj.  äghptifcp. 

nimbatus,  adtj.  [nimbus]  in  Siegen  gehüllt 
Plaut.  — nlmblfiSr,  fera,  ferum,  adj.  [nimbus 
n.  fero]  ©türm  erregenb,  ßfitmifch  Ov.  — 


»nlmbösus,  adj.  [nimbus]  Boiler  31egenWol  = 
len,  ßürmifch,  cacumina  montis  in  SBollen  ge* 
hüllt,  ventus,  in  cursu  n.  turbinis. 
nimbus,  i,  m.  l)ßnftere  ©egen*  u.  Sturmwolle 
involvere  diem  n.;  tp.  plößlicße«  ilnglüd, 
©türm  hunc  quidem  n.  cito  transiisse  Cic.  Alt. 
15,  9,  2.  2)  »fiberb.  Solle,  fRebel,  bef.  Slebel* 
hülle  Pallas  effulgens  nimbo.  8)  ©lapregcn 
Verg.,  Liv. ; *ferreus  frage!  o.  ©efeßoffen.  4)  »eine 
Menge  wollenartig  fief)  erhebenber  u.  auJbreiten* 
ber  ©egenftänbe  peditum,  arenae;  atram  in 
nimbo  vohtare  favillam. 
ntmletas,  tätis,  f.  [niinius]  Übermaß  Eutr.  — 
nlmlö  f.  nimiuB  2)  a). 

nimirnm,  adv.  [ni  =»  ne,  -mirum,  eigtl.  nicht  ju 
oerwunbern]  allerbing«,  (reilich,  unleugbar, 
oßne  gweifel,  nur  tn  biefem  Sinne  nämlich, 
n.  Themistocles  auctor  est  adhibendus;  et  n. 
hanc  vim  habet  praeceptum  Apollinis;  oft  iron. 
natürlich,  ba«  uerfteht  fich. 
nlmis,  adv.  1)  ju  feßr,  atlju  feßt,  ju  Biel, 
ju,  allju  n.  saepe,  n.  remissus,  n.  raulta;  ne 
quid  n.  Ter.-,  non,  haud  n.  nießt  febr,  rticfr t 
fonb erlich;  n.  insidiarum  ad  capiendas  eures 
adhiberi.  2)  gar  feßr,  überau»  n.  id  genus 
odi;  n.  quam  paucae,  n.  quam  cupio,  formido 
Com.  2)ao.  nlmius,  1)  adj.  ju  groß,  gu  Biel, 
übermäßig  pulchntudo  Plaut.-,  »ne  mmia  (vi- 
tis)  fundatur  ju  üppig;  »sol  übermäßige  Sonnen* 
hiße;  n.  in  honoribus  decernendis;  frebus  se- 
cundis  übermütig;  »nimius  mero  betrunlen;  m. 
gen.  animi,  pugnae  Liv. , fsermonis;  nimium 
quantum  — nimium  est  q.  e»  iß  außerorbentlich, 
wie  Biel  =•  gar  feßr,  saleB  in  dicendo  n.  q. 
valent;  nimio  opere  ju  feßr;  subst.  nimium 
juBiel,  dicere  (fflgf.  parum);  m.  gen.  boni  En- 
t uns  b.  Cic.  fin.  2 §.71.  2)  adv.  a ) nimiö  ( abl .) 

a)  eigtl.  ju  feßt,  über  bie  ®ebüßr,  n.  plus 
(mehr  al«  ju  feßt)  diligo  Anton,  in  Cic.  cp.-,  n. 
plus  toUere  verticem,  n.  plus  doleo  Hör.  ß) 
übertr.  bei  weitem,  gar  feßr,  Biel  n.  magnus, 
n.  melius,  n.  mavolo  Plaut.-,  n.  plus  quam  Liv. 

b ) nimium  (acc.)  ju  feßr,  n.  diu,  multi;  paulo 
n.  (ju  oiel)  redundare;  non  n.  nicht  fonberlicß, 
nicht  eben  feßr;  übertr.  gar  jeßr,  überau«  hic 
morbus  n.  invasit  moros  bonos,  n.  mirimodis 
mirabilis,  n.  saeviter  Flaut.-,  videre  n.  veilem 
Ter.)  o fortunatos  n.  Verg. 

ningo,  ninxi,  — 3.  feßneien,  impers.;  Verg. 
Sinus  (-ob),  i,  1)  f.  frauptßabt  in  Kffhricn , = 
SRiniBe  Tac.  2)  m.  ftönig  B.  Hßptten,  ©entahl 
ber  Semirami»;  Ninja,  ae,  m.  ©oßn  berfelben  Just. 
Nlöb«,  es,  f.  locßter  be»  lantalu«,  welcße  »egen 
ißre«  Übermute«  gegen  bie  Satona  ißte  fiinoer 
ocrlor  u.  in  einen  Stein  oerwanbelt  warb.  2)ao. 
Möbeus.  [meuien. 

Nlph&tes,  ae,  »».  [ber  Scßnecberg]  ®ebirge  in  Kr= 
niptrn,  örum,  n.  [Wirrga]  ba»  fflaf^waffer, 
91ame  eine«  Irauerfpiel«  be«  ©acuBiu». 

Nireus,  ei  ob.  eos,  m.  nächft  SlchiHe«  bet  jchbnßc 
Mann  unter  ben  ©riechen  Bot  Iroja. 
nisi.  conjct.  [oerlürit  au«  nl-sl]  1)  wenn  nicht, 
wofern  nicht,  oerßhieben  B.  si  non,  si  minus, 
bebeutet,  baß  ba»  im  frauptfaß  %u«gefagtc  gilt, 
fall«  nicht  etwa  ba«  im  %ebenfa§  Enthaltene 
eintritt,  memoria  minuitur,  nisi  eam  exerceas 
b.  ß.  e«  Wirb  gefcßmächt,  außer  wenn  ic.;  parvi 
sunt  foris  arma,  nisi  est  Consilium  domi;  negat 
iucunde  posse  vivi,  nisi  cum  virtute  vivatur. 


536 


Nisibis  — nitor. 


3}od)  fann  nisi  iticf)l  fielen,  wenn  bie  ©ebingung 
nicht  ju  bcrn  ©crbum,  fonbern  ju  einem  unterge 
oibnctcn  Sorte  beb  Sapeb  gehört,  quantum  fit 
mali,  si  iratum,  hi  non  stultum,  si  non  lerem 
testem  (=.  testem  qui  non  stultus,  non  levis 
est)  laeseris;  nur  bibw.  u.  wenn  fein  at,  certe, 
tarnen  etc.  folgt,  bängt  bie  Sabt  bet  ©artifel  b. 
bcr  Muffaffung  bei  Sdjtdbcnben  ab  u.  fann  bal). 
berfelbe  ©ebatife  burd)  si  non  u.  aud)  burch  nisi 
aubgebrüdt  »erben:  neque  vero  non  fuit  aper- 
tum,  si  ille  (Conon)  non  fuisset,  Agesilaum 
Asiam  Tauro  tenus  regi  fnisse  erepturum  Nep. 
Con.  2,  3;  Agesilaus  — talem  so  unperatorem 
praebuit,  ut  eo  tempore  Omnibus  apparuerit, 
nisi  ille  fuisset,  Spnrtam  futuram  non  fuisse 
Ages.  6,  1;  quae  (oratio),  nisi  subest  res  ab 
oratore  percepta  et  cognita,  inanem  quandam 
habet  elocutionem  et  paeno  puerilem  Oie.  de 
or.  1 §.  20;  haec  oratio,  si  res  non  subest  ab 
oratore  percepta  ot  cognita,  aut  nulla  sit  ne- 
cesse  est  aut  1 §.  60.  So  bängt  cä  auch  bis», 
b.  bet  inbioibueüen  Hnftd)t  beb  Sd)reibenben  ab, 
ob  er  ein  nisi  fallor  ob.  si  non  fallor  gebrau- 
eben  toifi. 

2)  augcT,  alb,  na<b  einer  Negation  ob.  negatioen 
grage  ne  quis  enuntiaret  nisi  quibus  manda- 
t un;  esset;  quid  sequitur  nisi,  quid  aliud  pe- 
tunt  nisi  etc.,  wenn  bei  nisi  ein  neue«  ©erbum 
fiept,  nur  fo  biel,  nur  bab,  b od)  de  re  nihil 
possum  iudicare,  nisi  illud  mihi  certe  persua- 
deo  etc.;  nos  nihil  de  eo  percontationibus  re- 
periebamus,  nisi  — videbamus;  in  biefent  gaUc 
auch  mit  eigentümlicher  ©räcifion  an  Stellen  wie : 
de  hac  re  mihi  satis  hau  liquet,  nisi  hoc  sic 
faciam  b.  i.  »enn  tef)  mir  niept  etwa  baburep  flar 
werbe  (bodj  »erbe  icp  mir  Bieueid)t  baburtb  flar), 
baf)  itb 'S  1°  mache  Flaut.-,  id  misericordiane  ho- 
spitis  an  pactione  aut  casu  ita  evenerit,  parum 
comperimuB,  nisi  — improbus  intestabilisquo 
videtur  — nisi  hoc  constat  — eum  i.  videri  Sali. 
Jug.  67,  3;  plura  de  Iugurtha  scribere  dehor- 
tatur  me  fortuna  mea  et  — esse-,  nisi  tarnen 
intcllego  etc.  —>  n.  tarnen  hoc  scribere  placet 
me  intellegere  etc.  Sali.  Jug.  24,  6.  gnbbef.  a) 
nihil  (non)  aliud  nisi,  nihil  nisi,  nichts 
weiter  als,  nuejcplicfilicb  nur  (alles  anbere 
aubfcpliejicnb).  b)  non  — nisi  ob.  nisi  — 
non,  niept  anberb  alb,  nur,  blofj,  in  ber 
tlaff.  ©eriobe  ftctb  getrennt;  autb  nec  — nisi; 
ncc  n.  Tac.  c)nisi  si  aubgenommen,  aufiet 
»enn  miseros  illudi  nolunt,  nisi  si  se  forte 
iactant;  nisi  si  quid  in  Caesare  populoque  Rom. 
sit  auxilii,  Omnibus  Gallis  idem  esse  faciendum 
Caes.  b.  G.  1,  13,  4;  hic  plebis  nostrae  hahitns 
fuit  eritque  semper,  n.  si  quando  a vobis 
proque  vobis  arma  acceperimus  Liv.  6,  26,  6; 
n.  vero  si  quis  est,  qui  de.  Cat.  2 §.  6;  nisi 
quod  aubgenommen  ob.  aufjet,  nur  ba&, 
nur  mit  bcr  Mubnapmc  ob.  bem  Unterjcpiebe  bafj 
(aud)  natb  pofitiöen  Sähen);  nisi  quia  au 6er 
Weil  Com.;  -fnisi  ut  au6er  ba6;  nisi  forte, 
autb  “i**  ‘«bo,  nisi  (m.  indic.)  wenn  nicht 
etwa,  eb  müfite  benn  etwa,  eb  fei  benn 
ba|,  um  einen  erwarteten  ob.  möglichen  (Sinwanb 
iron.  jutfid juweifen , inbem  man  auf  bie  SBiber* 
finnigfeit  bebfelben  pinbeutet  Erucii  criminatio 
iota  dissoluta  est:  nisi  forte  exspectatis  ut  illa 
diluam  etc.;  an  est  qnisqnam,  qui  hoc  ignoret 
etc.  7 nisi  vero  existimatis  dementem  P.  Afri- 


canum  fuisse  etc.;  quid  miramur  L.  Sullam  — 
aliqua  animal vertere  non  potuisso?  nisi  bot 
miruw  est,  quod  via  divina  assequi  non  pos- 
sit,  si  etc. 

NYsIbis,  iS,  f.  Stabt  in  fiKefopotamiro. 

1.  Nisns,  i,  m.  a)  König  in  SRegara,  ©ater  bet 
ScBÜa.  XaD.  Nisaeus  [AYaaioe],  adj.  csnes 
ber  ScpHa;  alfo  oerwethfelt  mit  bcr  loipter  btt 
Mifub  Ov. ; Niseius,  virgo  beb  Hiifub  toebter  0» : 
Nisiäs,  ädis,  f.  adj.  «=-  megariftb  Ob  b)  grennb 
beb  Surpalub  Verg. 

2.  nlsus  (nix.),  us,  m.  fnitor],  fbab  Slnfiemmtii 
an  etw.,  ber  «nfap,  Schwung  ju  einer  ©eo« 
gung  tela  nisu  vihrare;  bef.  o)  b ab  Stttffieigen, 
©inauff limmeit  per  saxa.  b)  *baö  Sluftre 
ten.  c)  ‘Stuffcpwung,  glug,  pl.  insolitL  d) 
Schwung,  Umftbwung  ber  Sterne  astra  se  soo 
n.  conglobata  continent.  e)  *+bab  ® ebärett. 

3.  nisus  (nix.)  f.  2.  nitor. 
nltbdiilu,  ae,  f.  fcafelmaub. 

liTtens,  tis,  adj.  [partic.  B.  nitoo]  m.  *comp.  1) 
blinfenb,  gleifienb,  glänjenb  arma  n.  ante 
rem,  deformia  inter  sanguinem  et  vulnera  i«r., 
‘Lucifer,  ‘capilli,  ‘astra;  fibertr.  ‘prangenb, 
ftbön  taurus,  campi,  uxor  ore  fioridulo;  qttS 
nulla  nitentior  femina.  2)  bilbl.  glänjenb, 
jepimmernb,  perDorfieepenb  oratio. 
nIteo?  ui,  — 2.  glänjen,  gleifien,  blinfeit 
(lieblich  u.  febön,  bef.  B.  glatten  u.  fetten  ®egen 
fiänbett)  nitide  n.  Plaut.-,  unguentis,  pauro, 
fpurpuri,  foleo,  *ebur,  ’aera.  gnbbef.  *wobl! 
genährt,  blfibenb,  ftattlxdb,  ftbön  aal- 
fepen  ob.  erfebeinen  unde  sic  nites?  tp.  a) 
reich  1 icf)  Borpanbeu  fein  vectigal  in  pace 
Cic.;  ‘res  magna.  6)  glänjen,  petB  orfietpen 
gloriä,  recenti  nitens  Liv.;  auch  B.  ber  Siebe  illo- 
rtun  quam  n.  oratio  Cic. ; *ubi  plura  in  ear- 
mino;  +hoc  cultu  (SRßjhtng);  *subst.  aetas  defo- 
diet  condetquo  nitentia.  35aB.  nltesco,  tui,  — 
3.  ‘erglänzen  caelum,  arbores;  iuventus  oleo 
nudatos  umeros  perfusa;  bilbl.  ein  feifleb  71  a 
(eben  betommen  greges  ovium,  equornm 
boumque  armenta  herbis  et  tepore  verno  PU* 
ep.;  *o.  bem,  mab  einer  bitbterifeben  ftbönen  8e 
banblung  fähig  ift  quae  tractata  n.  posse. 
nitide,  adv.  [nitidus]  glänjenb,  prächtig, 
herrlich  Plaut.  — nYtldluscäle,  adv.  jicm^ 
lieb  glänjenb  Plaut.  — nttYdluscfilns,  adj 
[dem.  B.  mtidusj  jiemlitb  glänjenb  Plaut. 
nitidus,  adj-  m.  comp.  u.  sup.  [niteo]  1)  glän- 
jenb, gleibcnb,  blinfenb  in  pictaris  nitida, 
laeta,  collustrata  delectant;  *ebur;  ‘eaput  (B. 
Salben),  ‘capilli;  ‘palaestra  (B.  (Knreiben  ba 
Kämpfer  mit  ßl);  ‘dies  heCer,  b«iterer;  flux  ni- 
tidior.  2)  febön  aubfehenb,  prangenb,  wobP 
genährt  iumenta  Nep. ; virium  robur  Lir.; 
*equi,  ‘vacca,  ‘coluber  iuventa;  B.  ädern,  ©flan» 
Jen  üppig,  blfibenb  campi  coilesquo,  ‘nitidis- 
simus  annus;  bat),  auch  fdjmutf , fein,  niebticj 
femina,  nitidior  filiae  nuptiis  Plaut.;  *ex  nitido 
(feinem  Stäbter)  fit  rusticus;  ‘nitidus  qua  quis- 
que  per  ora  cederet;  ‘adulter  gleigenb;  btf.  B. 
ber  Hiebe  u.  bem  Hiebncr  verba  nitidiorn,  n.  et 
lactum  genus  verborum,  Isocrates  n.  et  comptus 
Quint.  [men,  w.  f. 

NItlobrIgcs,  gum,  m.  leltifcb-  ©oll  in  äquita- 


1.  nitor,  öris 


m.  [niteoj  1)  ®lanj,  Schi«' 
mer,  diurnus  beb  Jaaeb;  ‘argenti;  fsideri«; 
bef.  b ab  feifte  äubfehen,  Ter.,  ftbmude 


nitor  — nocturnus. 


537 


Muftfte,  blenbenbe  ©c^dn^ctt  purporae;  *ex- 
ternua  garbenglanj;  tp.  a)  ®lanj,  Sfnfepen 
♦generis,  tsaeculi  tui.  6)  0.  ber  Siebe  bet  Sicij 
bei  Darftellung  orationi»,  feruditione  ac  n. 
raeatare,  + n.  et  cnltus  descriptionum;  futi 
istorieo  n.j  floquendi  n.  ille  divinns. 

2.  nitor,  nixus  ob.  niaus  sum,  dtp.  8.  1)  an  ob. 
auf  et».  fiep  ftenimen,  fluten  niai  genibna 
auf  ipten  Jhtieen ; stirpibus  suis,  *pede  et  hastä, 
»in  liastam,  »in  adversum  fid^  entgegenftemmen, 
»sndans  nitendo,  partes  aequaliter,  »altemos 
gressuB  longa  nitentem  cuspide  »elcper  Iritt 
not  tritt  ftd}  ftüpte  am  it.  yn«bef.  a)  fiep  »u 
einet  Bewegung  anftemmen,  fiep  auf  bie  yüfje 
ftemmenb  auftieten  ob.  emportlimmen,  fiep 
auf juridjten  fuepen,  f i <f>  erbeben,  fepmeben 
simul  ac  primum  niii  possnnt;  »bnmi;  Baxis 
an  ic. ; corporibus  mit  tc.  fiep  Borwört«  ftenimen; 
n.  modo  ac  statim  conctdere;  »pennis,  alis.  b) 
mit  SHieffiept  auf  ben  terminus  ad  quem,  fiep 
anflemmenb,  anftr  eng  en  b iigenbm  obin  ftre  = 
ben,  fiep  brüngen,  empotfteigen,  flimmen 
»gradibus  sub  postes,  »motia  pennia  in  aera 
emporfliegen,  tper  ardua,  »pro  so  summa  opnm 
ri,  funabonibu«;  nitere  porro  bringe  bicb  Bot= 
wärt«  Hot.  cp.  1,  13,  18;  fibertr.  buc  a me  ortos 
et  per  me  nixna  ascendi  (ac. 

2)  tp.  a)  auf  et»,  fitb  ftüpen,  berupen,  fiep 
oerlaffen,  bauen  in  te,  in  alcis  vita  civitatis 
aal tis;  in  qua  (freejuentia)  oratorum  stndia; 
insidiis,  consilio  alcis,  auctoritate,  regno,  con- 
scientiä  suä,  fanimo  auf  feinen  3Rut.  6)  fiep 
_bemüpen,  flreben,  fiep  anftrengen,  auf  et», 
binarbeiten,  bringen  summa  ope  ne;  m.  ut; 
pro  libertate;  contra  verum  entgegenarbeiten; 
ad  victoriam,  ad  sollicitandas  civitates,  fad 
maiora;  tantum,  quantum  poteat  quiaejue ; non 
eadem  alacritate  ac  Studio  mit  ie.;  virtute  et 
patientia;  »aratra  iuvencia  illigata  arbeiten;  »u 
beweifen  fuepen,  bafpe.  nihil  posse percipi  Cic. 
nltrnm,  i,  n.  [viroov]  eigtt.  Slatron  Verg.\ 
übertr.  Meinigungbmittel  Cael.  in  Cic.  cp. 
8,  14,  14. 

nlv&lis,  e,  adj.  [nix]  1)  jum  ©epnee  gehörig, 
Schnee:  dies,  »aurae,  *n.  compede  vinctus 
Hebrus.  2)  »fcpneeroeij  candor.  8)  fepnee= 
bebedt  »Othrys.  — fnlvitns,  adj.  [nix]  mit 
©epnee  oerfepen  aqua,  piscina. 
nive  f.  ni  8). 

*bYt«us,  adj.  [nix]  au*  ©epnee,  fepneeig,  ag- 
geres  Scpneepaufen ; fepneebebeeft  mons.  2) 
fepneeweifi,  = pe!l  Briseis  niveo  colore,  vestis, 
lac,  lacerti.  — nTvösua,  adj.  [nix]  fepneereiep 
hiems,  grando,  »Strymon,  »Scytiiia.  — nix, 
nt  vis,  f.  ©epnee  vetus,  nova;  p\.  ©epneemaf; 
fen,  ^flächen;  meton.  »©epneefälte,  falte« 
Älima;  *pl.  capitis  graue  (paare. 

Nlxl,  örum,  m.  [2.  nitor]  bie  Qfottpeiten  ber 
®cburt*wepen  Ov.  met.  9,  294. 

»nixor,  dtp.  1.  [intens.  B.  2.  nitor]  (feit.)  fiep 
ftemmen  ob.  ftüpen  nodis.  — nixus  f.  2.  nisua 
u.  2.  nitor. 

no,  1.  1)  fcb»immen;  Sprich»,  f-  cortex.  2) 
»fegetn;  B.  ben  IBienen  »fliegen;  »fliefcen. 
Köbilior  f.  Fulvins. 

nöbYlls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [etgtl.  noscibi- 
lia  d.  nosco]  1)  fenntlicp,  betannt  bis  n.  fui 
Plaut.;  cum  sint  nobilissimae  aibi  cum  con- 
sule  inimicitiae  ftabtfunbig  Liv-  2,  6,  9;  ftuc  f« 


fiep,  fieptbar  gaudium.  2)  unter  ben  SJfcnfepen 
betannt,  ge»,  in  gutem  ©inne,  berühmt,  ge  = 
feiert,  gepriefen  fami;  n.  et  clarua  ex  doc- 
trina,  rhetor,  oppidum,  »nobilior  sanguine 
matris,  »bellum,  »letum;  feltenet  — berüchtigt 
se  scelere  nolunt  fieri  n.  Plaut.,  »nequitiü, 
clade  Rom,  Caudina  pax  Liv. ; bef . 8.  berühmten 
fiunftwerfen  n.  ille  taurus;  nihil  erat  ill&  picturA 
nobilius.  3)  abelig,  Bornepm,  Bon  Hbel 
namentlich  in  ber  fpätern  Seit  ber  SRepublid  ein 
SRötner,  au*  beffen  gamilie  (gleicpoiel,  ob  patricifep 
ob.  plebeiifcp)  mehrere  SJZitglieber  furulifcpe  ämler 
befteibet  hatten,  bei  atfo  jum  ümtäabel  gehörte  u. 
ins  imagmam  befaft,  homo,  mnlier,  n.  genero 
natus;  mea  amica  est  sumptnosa,  n.  Boritepm 
tbuenb  Ter.;  subst.  iuventus  nobilium;  n.  nostri 
Hriftofraten.  4)  Bon  ebler  9frt,  (bei,  Bot  = 
trefflicp  fundi,  pbalerae,  »pinus,  silvae  filia 
n.,  fpossessiones,  fequus , »testa  (weil  einen 
eblen  ©ein  entpaltenb). 

®ao.  A)  ndbllYtas,  ätis,  f.  l)  grofjer  Suf,  8Be  = 
rühmtpeit,  fRupm  n.  Bummorum  virorum  et 
auctoritaa,  fmagnam  n.  habere,  f«  dare  igno- 
bilibua  locis.  2)  Äbel,  fowopl  abstr.  abcligc 
®eburt,  Bornehmer  ©tanh,  al*  concr.  bic 
Kbetigcn;  bi«».  0.  bei  ©efamtprit  be*  patriri= 
fepen  ®eburt*abel«  Liv.  2,  66,  10;  bei  nieptröm. 
Söllern  Caes.;  fpl.  o.  dürften;  abetiger  Sinn 
ingenita  Tac.  ann.  1,  29.  8)  Sorjüglicpfeit, 
Sortrefflicpfeit,  ebleSlttdiacipuIorum;  aigna 
pulcherrima,  suinrnd  n.,  »eloquio  tantum  nobi- 
litatds  inest.  B ) nöbYltter,  adv.  mit  fRupm, 
mit  (Epre.  C)  nobYlYto,  1.  (feit.)  hefannt 
maepen  famam,  rem;  ptägn.  bcrüpmt  maepen 
alqm;  cuius  civitatis  apectata  virtus  ac  nobili- 
tata  gefeierte;  qnod  etiamai  nobilitatum  (=  po- 
pulan  fama  gloriosum)  non  sit;  neque  enim 
ex  te  unqu&m  ea  nobilitatua , sed  ex  lateribua 
ot  lacertia  tuia;  (feit.)  berüchtigt  maepen  alqm 
flagitiia  Ter.;  cuiua  cat  praeter  ceteros  nobiU- 
tata  (berüchtigt)  cnidelitaa  de.  off.  2 §.  26. 
nßeens,  tia,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  o. 
nocco]  1)  fcpablicp.  2)  fcpulbig,  oerbreepe* 
rifcp  (in  einem  rinjclncn  jatle  u.  al*  Urpeber 
eine*  Scpaben*)  homo  nocentissimus , reus,  fne 
nocentiores  vos  faciat;  subst.  Übeltpäter.  — 
— nficeOj  2.  fepaben  alcui,  fiel  sibi  apud  prin- 
cipem;  mhilum  nocero  lagoenis  feinen  ©epaben 
tpun,  ntept  jufprtepen  ben  tc.,  feponen  bie  tc.  Hör. 
seit.  2,  8,  41;  aupplicibus  deorum  fiep  octgreifen 
an  tc.  Nep.;  snblato  iure  nocendi  »epe  ju  tpun, 
gu  fränfen  Hör.;  pass,  nocetur  alcui;  noxam 
nocere,  alte  gotmcl  bei  Liv.  9,  10,  9;  abfol.  ad 
nocendum;  nocendi  locum  dare;  »bejaubetn, 
bepe^en;  (fpät)  pass,  pcrfönl.  Just.  44,  4, 6.  Jmo. 
nöcirns,  adj.  (feit.)  fcpäblicp  »periculum. 
»Noctlfer,  m.  [nox  u.  fero]  bet  Mbenbftern. 
»noctYlüca,  ae,  f.  [nox-luceo]  bie  SRacptleuepte  — 
ber  SJlonb.  — »noctlvigns,  adj.  [nox  u.  vagns] 
bei  9lacpt  untperfepmetfenb.  — noctivYgfi- 
lus  (noctuv.),  adj.  [nox  u.  vigilo]  bei  fßaept 
noctü  f.  nox  1).  [Wacpenb  Plaut. 

noetna,  ae,  f.  [nox]  fßacpteule,  ftäujcpen.  — 
noctuäbundus,  adj.  [nox]  tut  SRacptjcit  rei> 
fenb,  näcptlicper  ©eile  Cic.  Att.  12,  I,  2.  — 
noetninus,  adj.  [noetna]  Born  Äfiujepen  Plaut. 
noetnrnns,  adj.  [nox]  nücptlicp,  bei  Slacpt, 
91  acpt=  tempua,  vigiliao,  magnia  n.  diurnisque 
itineribus  Cact.;  für,  iter,  via,  conrivium, 


538 


Noctumus  — nomen. 


coetus,  *lupus  nocturnus  gressibus  obambulat; 
ora  Bncbtgeficbter  Plaut.-,  fnocturnoo  qnietiB 
imago;  *n.  in  lamina  jur  Srbcllmig  bet  Bacbt; 
•Bacchus  bei  Bad)t  urrrijrt;  *Cithaeron,  auf  Wel* 
Wem  nad)iä  bie  Bacchanalien  gefeiert  würben ; 
Nocturnus,  i,  ro.  btt  Hbenbflern  Plaut. 
noctüvlgälus  f.  noctivigilus. 

•nbdo.  1.  inodus]  in  einen  Knoten  jufam  = 
menlnüpfen;  überi).  (nüpfen,  (dringen,  cri- 
nes  nodantur  in  aurum  b.  i.  Werben  0.  einem 
golbenen  Banbe  ob.  Bebe  jufammengebaUen. 
nödösus,  adj.  [nodus]  (notig,  ooll  Knoten 
•stipes,  ‘robora , •chiragra;  bilbl.  0.  einem 
©lieberer , bet  feine  Scbulbfcbeine  gehörig  ju  oer= 
(loufulicten  u.  burdf  fie  ben  Stbulbner  ju  binben 
weifi,  Knotenflrider  Bor. 
nodus,  i,  m.  1)  Knoten  nodos  conectere,  •manu 
diducere,  rumpere,  *solTere;  *a8ni  Ketten;  *Ca- 
cum  in  nodum  complexus  inbtm  et  bie  £)änbe 
febtang  um  tt.;  meton.  *@ürtel;  SBuIft  tcrinem 
nodo  substringerc.  2)  Knoten  am  öetenfe 
tierifdjer  Körper,  Knöchel  alces  crura  habent 
sine  nodis  articulisque;  *(pl.)  ® clenle  ber 
Spange.  8)  ber  Knoten  am  $olje  bacnlus 
sine  n.,  futipitis  gravidi  nodis.  Sprich«.  no- 
dum  in  scirpo  quaerere  Scbwierigletten  futben, 
wo  (eine  finb  Ter.  4)  Knofpe,  Äuge  Verg. 
georg.  2,  74.  6)  tp.  a ) Banb,  Berbinbnng, 
geffel  n.  amicitiae,  *plnrea  imponere  n.  bim 
benbe  (Eibe,  6)  Bctwid elung,  Scbwierigfeit, 
$inbernib  expedire  n.  (itineris),  n.  huiua  er- 
roris  exsolvere,  incidere  in  difficilem  n.;  maxi- 
mus  in  re  publica  n.  inopia  rci  frumentariae; 
auch  bie  Berwidelung  im  Xrama  Hor.\  *pu- 
gnae  ber  burd)  tapfem  ffiiberftanb  ben  Sieg  er= 
fdjmcrt.  [Enn.  bei  Oie.  Oat.  m.  §.  10. 

noenum  [ne  oenum  «=  unum]  arebaift.  für  non 
KOla,  ae,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Xao.  Nolinus, 
adj.-,  suftst.  -linl,  öram,  m. 
nOlo,  nölui,  nolle  [ng-volo]  (arebaift  ne  veiles,  ne- 
t ns.  nevult  ft.  nolles,  non  vis,  non  mit  Plaut.) 
nid)t  wollen,  non  n.  nicht  abgeneigt  fein,  ein« 
»erftanben  fein.  3n*bcf.  a)  häufig  imper.  noli, 
nolite  m.  inf.  al«  nad)brfidlicbe  Umfehreibung 
beb  imper.  D.  bem  im  3nfinitio  bei  noli,  nolite 
ftebenben  Berbum,  noli  putare  glaube  ja  nicht ; 
autb  noli,  nolito  veile;  nolite  a me  commonerj 
veile;  nolite  igitur  id  veile,  ft)  n.  alcui  jmbm. 
nitbt  Wohlwollen,  nicht  gfinftig  fein  Oie. 
fam.  1,  1,  8. 

KOmas,  Sdis  [vopat]  eiatl.  weibenb,  bab-  pl.  Jiö* 
mSdes,  um,  m.  eiatl.  alb  Bomaben  umbcrjiebenbe 
Böller,  bab-  Bumtbier  Verg.  Aen.  4,  820.  Sali. 
Jug.  18,  7;  N.  versuta  numibifebe  SBahtfa« 
getin  Prop. 

nomen,  Inis,  n.  [ft.  novimen  b.  nosco]  1)  Barne, 
Benennung,  oorjuabweije  ».  (Eigennamen  dare, 
imponere,  indere  alcui  n.;  ex  alqa  re  n.  ca- 
pere,  trahere,  invenire,  reperire,  ab  alqa  re  ac- 
cipere;  verbi  vim  ex  n.  ipso  (aub  ber  (Etymo» 
logie  beb  SBorteb)  repotere:  est  mihi  n.  Marco 
ob.  Marens,  *fMarci  mein  Bame  ift,  id)  be'6e 
SB.;  n.  ei  dedit  Marco  ob.  Marcum;  cui  salta- 
tioni  Titius  n.  esset;  cui  Egerio  inditum  n.; 
ei  morbo  n.  est  avaritia;  mihi  Plantns  n.  Lu- 
xuriae  (dat.)  indidit  Plaut. ; cui  parentes  Asca- 
nium  dixere  n.;  *est  via,  lactea  n.  habet;  abl. 
nomine  Bamenb,  eunuchus  n.  Pothinus;  circa 
urbem,  n.  Obbam;  f*ub  nomine  alcis;  (jpdt) 


velnt  vulgns  sine  n.  namenlofeb;  n.  calamitatü 
bab  SB ort  calamitas;  auch  Xitel  imperatoris; 
erant  autem  (literae)  sine  n.  ohne  Wbrefie  u 
Untetfihrift.  3nbbef.  a)  n.  (nomina)  dare,  euere, 
profiteri  fid)  metben;  auch  ad  nomina  respon- 
derc;  n.  accipere  f.  accipio  2)  ft);  n.  alcis  de- 
ferre  f.  defero  S)  a),  recipere  f.  recipio  8)  6). 
6)  bei  ben  Bömern  ber  mittlere  ber  brei  Barnen, 
Welche  jebet  freigeborene  Bürget  führte,  ber  ®en= 
tilname  (bibw.  jeboeb  ungenau  jl  cognomen  ob. 
praenomen);  bab-  falqm  in  n.  asciscere,  fin 
familiam  nomenqne  adoptare. 

8)  tp.  a)  ber  benannte  ©egenftanb,  jut  llm= 
fchreibung  vestrum  — vos;  n.  alcis  timere;  le- 
gatos,  quod  n.  (beten  Berfon)  ad  omnes  natio- 
nes  Banctum  inviolatumquo  semper  fristet;  n. 
populi  Romani  ■—  populns  R.;  Romanum  alleb, 
wab  Börner  bei  fit,  Bömennacbt,  <tum,  soeü  et  n. 
Latinum;  *anciliornm  et  nominis  [nämlich  Ro- 
mani) et  togae  oblitus;  *Allia  infaastum  n.; 
•fortuna  nostn  nominis;  *fortissima bie  tapferften 
gelben;  *nec  fidum  femina  n. ; hoc  uno  n.  (nur 
babureb)  deceptus  Bor.  sat.  1,  2,  65;  meo,  tao, 
suo  n.  für  meine  ic.  Bcrfon,  meinerfeitb  xc.; 
auch  unabhängig,  felbfiänbig  odisse  etiam  suo 
n.  Caesarem ; p rae  esse  suo  n . exercitui ; n.  Cat ilinae 
0.  feiten  beb  ®. ; baö.  ju  unterfebeiben  nomine  alcis 
im  Barnen,  b.  i.  im  Aufträge,  non  feiten 
jmbb.,  suo  n.  atque  arbitrio  bellum  gerere; 
suo  n.  bellum  indicere  auf  eigne  3auft.  ft)  be- 
rühmter Barne,  Bnf,  Bubm  populi  Romani, 
familiae,  exercitus;  n.  Romani  ac  virtutis  pa- 
trum  memores;  ingentis  n.  hie.,  tanti  n.  rer 
Gurt.-,  bellum  magni  n.  Liv.;  *multi  Lydia  n. 
boebgefeiert;  huic  magnum  n.  fuit;  magnum  n. 
habere,  n.  habere;  *sine  n.;  *ea  tallus  nec 
Baccho  genus  aut  pomis  sua  n.  servat  Bannt 
früebte  arten  anb  auf  einem  foldjen  Boben;  Bang, 
SBürbe  corpori  nominique  iusta  solvamus  Ourt.  ; 
n.  regale  bie  löntaticbe  SBfirbe  Oie.  de  i mp.  P. 
§.  24.  e)  ber  bl.  Barne,  Schein  D.  etw.  im  ®gi. 
jnr  ffiir(lich(eit  rex  nomine  magis  quam  re; 
reges  n.  magis  quam  imperio.  d)  Barne, 
Bubtil,  Xitel,  Botwanb,  ®runb,  8eran  = 
laffung  alio  n.  aut  alia  de  causa;  a tuis  ob- 
trectatoribus  n.  inductum  fictae  rcligionis;  ho- 
nesto  n. ; *quocumque  n.  (ju  welcher  Beftimmung 
auch)  lectum  Massicum;  inbbef.  abl.  nomine  teilt 
unter  bem  Xitel,  alb,  teil#,  bef.  bei  ben  Berbil 
beb  «nllagenb,  Berurteilenb,  Xabelnb,  bnreb 
'wegen*  ju  überleben  classis  n.  pecunia  im- 
perata  est;  supplementi;  n.  sceleris  damnati 
sunt;  suspectus  est  n.  neglegentiae,  unius  cri- 
minis;  uno  n.  (auf  einmal)  accusati  sunt  omnes 
consnlares;  supplicatio  dis  immortalibus  meo 
n.  decreta  est;  patres  pavor  ingens  cepit  pn- 
blico  n.  Liv.  e)  ber  Bame  eineb  Schulbnerb, 
infofern  er  mit8uftimmung  bebfelben  in  bab^tau»* 
buch  beb  ®!äubtgerb  eingetragen  Warb,  64*10= 
oerfebreibung,  »pofien,  Scbulb  n.  solvere, 
dissolvere;  nomina  expedire,  exsolvere;  nomina 
exigero;  *nomina  tironum  sectari  f.  soctor  2); 
locare  n.  Phaedr.-,  facere  n.  (nomina)  etacn 
Schulbpopcn  inb  ^aubbuch  eintragen,  buchen; 
certis  n.  (in  fi<bet  gcfleBtett  $often)  grandem  pc- 
cuniam  debuit;  esse  in  nominibns,  peennia 
mihi  est  in  n.  habe  aubftehen;  tollere  nomiaa 
de  tabula;  transferre  n.,  transcribere  •.  in 
alium;  bonum  — ein  guter  Scbulbstr;  lentam 


nomenolatdo  — nonnullus. 


539 


ein  langsamer,  fehteegter;  recte  fixere  Sorberungen 
ob.  riegtig  eingefegriebene  Segulbpoften  Hör. 
nömenclAtio,  önis,  /.  [nomen-calo]  bie  ©enen» 
nung  mit  Kamen  Q.  Oie.  petit.  com.  g.  41. 
nömenclAtor  (nomencül.),  öru,  m.  [nomen-calo] 
ber  Kamennenner,  einSflaoe,  btt  feinem  §errn, 
wenn  et  auiging,  bie  igm  ©egegnenben  ju  nennen 
patte,  befonber«  bei  ber  BmtSbewerbung. 
Xoraentnm,  i,  n.  Stabt  unweit  8iom,  j.  9Ken< 
tana.  Sab.  -tAnus,  adj.-,  trübst  -tAnl,  örum, 

m. \  -tanum,  ein  ©ut  in  nomentanijehem  ©ebicte, 
ba«  Komentanum. 

nümTnAtim,  adv.  [nomino]  namentlich,  auS-- 
brfidlicg  ([o  bafj  jmb.  au«brüdlicg  genannt  mirb) 
appellare,  evocare  aJqm ; eornm  n.  (mit  Kamen: 
nenttung)  vite  laudatur;  ratio  confccta  erat  n. 
nad)  Kubrilen.  — nümTnAtio,  önis,  f.  [nomino] 
in  llajf.  Sprache  nur  ba«  ©orfcglagcn  ju  einem 
Brnte  mea;  n.  petere,  facere;  tconsulum;  fdie 
nominationis. 

nömYno,  1.  [nomenl  1)  benennen,  mit  einem 
Kamen  belegen  ((egt  ba«  auSfprecgen  be«  Ka= 
men«,  ber  einem  ©egenftanbe  ‘eigen  ift,  oorau«) 
rem  suo  nomine;  nominari  propriis  vocabulis, 
ez  alqa  re;  omnia  Graeca  nominata  sunt  gat 
grictg.  Kamen;  hanc  illi  itiav  appellabant  iam 
a Platane  ita  nominatam  jo  benannt;  insulas, 
quae  Cyclades  nominantur  bie  fogenannten  <£. 
8)  ermäbnen,  namentlich  anfübten  modo 
qaos  nominari;  quem  honoris  causA  n.;  ez 
Omnibus  saeculis  viz  tria  nominantur  paria 
amicorum ; qui  olim  nominabatur  nur  bem 
Kamen  naeg  belannt  »at  Quint.  10,  1,  104;  auch 
jmb.  namhaft  machen,  autbrüdlich,  mit 
Sbren  nennen  u.  igm  babureg  einen  Kamen, 
eine  c^e  ©ebeutung  geben  qualis 

(amicitia)  eorum  qui  pauci  nominantur,  fuit 
bei  ben  wenigen,  bie  einen  gefegicgtliehen  Kamen 
gaben;  illa  Attalica  tote  SiciliA  nominata  'bie 
einen  Kamen  hoben’;  inibef.  a)  al«  public,  t.  t. 
ju  einem  amte  oorfcglagen  interregem;  alqm 
augurem.  6)  al8  tetlnegmer  an  einem  ©erbre- 
chen jmb.  angeben,  antlagen  finter  coniuratos 
nemo  me  n. , finter  socios  Catilinae  nominatos. 
SömTo,  önis,  m.  ein  $hmnu«  auf  apoll,  nach 
wagricheinl.  ©erneut  ung  b.  Cie.  de  or.  lg.  261. 
Nömlos  (us),  i,  m.  [Mfpio«]  1)  ber  SBeibenbe, 
Beiname  be8  Bpotl  (Weil  er  bie  gerben  be«  Bb= 
met  gemeibet  gatte),  Oie.  n.  d.  8 g.  67.  2)  ein 
Sohn  BpoKS  b.  ber  tprene,  Just. 
nömisma  (nicht  nüm.),  ätis,  n.  [vöpeepa]  üKünje, 
©elbftiid  Hör.  — nömus,i,  m.  [vopos]  tiftrift, 
fireii  Trojan,  in  Plin.  cp. 
nön,  adv.  (entft.  au8  bem  attlat.  noenum  =■  ne 
unum)  1)  nicht  n.  est  ite;  n.  eolum,  n.  modo, 

n.  tantum.  3n«be(.  a)  e8  oerfchmiljt  bt«W.  mit 
einem  SBort  ju  einem  Begriffe,  esse  n.  corpus 
ein  Kidjtlötpet,  n.  honesta  ba«  Unmoralifche, 
Schlechte;  non  homo  — nemo  Hör.  b)  in  Sra= 
gen,  um  ein  ©rftaunen  barfiber  auSjubrüden,  bafi 
etto.  nicht  ift  ob.  gefegiegt  si  te  rogaro,  non  mihi 
respondebis?  c)  non  possum  non  etc.  f.  possum 
1);  non  — nisi,  nisi  — n.  f.  nisi  8)  6);  nihil 
non,  n.  nihi  f.  nihil  1);  trieb  erholte«  non  eine 
affirmation  bilbenb  non  illa  praesidia  — non 
afferunt  etc.  Oie  d)  m bireften  ©egenfägen, 
wenn  ba8  ©egenteil  be«  oorhergehenben  afftrmatiu 
auSgefprocgencn  Urteile  jur  ©erftärfung  be«felben 
negiert  mirb,  unb  niegt,  aber  niegt  ut  Cato- 


nem,  non  me  loqui  existimem;  quasi  de  verbo, 
non  de  re  laboretur;  quasi  vero  ad  cognoscen- 
dnm  ego  ad  illos,  non  illi  ad  me  venire  de- 
bnerint.  Sagegen  ftegt  a)  et,  ac  non,  auch  et, 
ac  non  potius,  wenn  man  auf  eine  au6gc= 
fptoegenc  ob.  bl.  gebaegte  SKcinung  eine«  anbern 
igr  opponierenb  Küdfiegt  nimmt  u.  bag.  au« 
biefer  Oppofition  b«au«  aller  Kacgbrud  auf  bie 
Kegation  fallt , unb  niegt  »ielmegr  cum  item 
ab  hostibus  constanter  ac  non  timide  (u.  niegt 
etwa  furegtfam,  wie  man  gatte  ermatten  tönnen) 
pugnaretur;  quando  me  ista  curasse  aut  cogi- 
tasso  arbitramini  et  non  semper  irrisisse  potius 
eornm  hominum  impudentiam,  qui  etc.;  quis 
denique  ita  asporit  (Catilinam)  ut  perditum  ci- 
vem  ac  non  potius  ut  importunissimum  bostem  ? 
Bugerbem  flegt  et  (ac,  que)  non  ob.  bl.  non  auch 
äuget  bem  ®gf.,  Wenn  bie  Kegation  ftörter  be= 
tont  »erben  foK  ob.  mit  einem  anbern  ©orte  ju= 
fammen  einen  ©egriff  bilbet  hic  si  sibi  ipse  con 
sentiat  et  non  interdum  naturae  bonitate  rin: 
catur;  Caesar  proelio  non  lacessit  et  eo  die  ta- 
bernacula  statui  passus  non  est;  huius  generis 
breve  et  non  difficile  praeceptum  est;  babebit 
igitur  linguam  deus  et  non  loquetur  (u.  wirb 
boeg  niegt  fpreegen);  quod  Heraciio  restitui  ius- 
serat  ac  non  restituebatur.  ß)  nec  (neque) 
ferner  oerbinbet  gar  niegt  birettc  ©egenffige,  fon» 
bem  fagt  nur  au«,  bag  ba«  eine  mit  bem  anbern 
niegt  jugleicg  oerbunben  fei,  »a«  an  fieg  bamit 
Oerbunben  fein  fdnnte,  aetas  tantummodo  quae- 
stui  neque  (aber  niegt  jugleicg,  ogne  jugleicg) 
luzuriae  modum  fecerat;  nabet  amatores  nec 
imitatores  ogne  jugleicg  Kacgagmer  ju  gaben 
Quint,  e)  n.  modo  — sed  ne  — quidem  f.  modo 
a);  non  et  f.  et  8).  f)  bis»,  (meift  biegt,  u. 
naegft.)  b.  imper.  u.  conj. , »o  man  ne  erwartet, 
wenn  bie  Kegation  mit  einem  einjelnen  SBorte  ju 
einem  Begriffe  oerbunben  ift  ob.  etw.  naegbrfld- 
lieger  oerboten  wirb,  non  scribas  fegreib  niegt 
(»a«  bu  tguft  ob.  tgun  wiKfi).  2)  in  ber  ant= 
wort,  nein,  aat  etiam  (3a)  aut  n.  (Kein)  re- 
spoudere. 

♦Sönacrlus  ob.  ‘-crinus  [Nonacris  Stabt  in  Br* 
labien],  adj.  — arfabtfeg;  * gabst  Nonacrla 
atalanta. 

Könne,  ärum,  f.  [nonus]  eigtl.  ber  neunte  tag 
oor  ben  3bn«,  alfo  ber  fünfte  tag  in  ben  mciften 
SKonaten,  bet  fiebente  in  ben  SKonaten  Klärj, 
Wai,  3»li.  Dftober. 

nön&geslmns,  adj.  [nonaginta]  ber  neunjigfte. 

— nönSgles,  adv.  [nonaginta]  neunjigmal. 

— nönäglnta,  adv.  neunjig. 

tnönänus,  adj.  [nonus]  jur  neunten  Segion 
gegärig  miles;  yitist.  m.  ein  Kenner. 

non-d&m  f.  dum  II)  1). 

nongentösimus,  adj.  [nongenti]  ber  neungun» 
bertfle.  — nongenti,  ae,  a,  adj.  neun: 
gunbert. 

non-ne,  adv.  1)  in  unabhängigen  fragen,  »o  man 
eine  bejtätigcnbe  antwort  erwartet,  mcgtV  n.  me- 
minisb  etc.?  8)  in  abgängigen  Stagen,  ob  niegt 
qnaere  n.  id  numerus  effecerit. 

non-nemo,  non-nthYl  f.  nemo,  nihil. 

non-nnllu8,a<f;. einiger, ‘ge,  :ge«,  beru.  jener, 
einer  u.  ber  anbere,  einige,  etliche,  manege, 
esse  n.  se  Caesaris  beneficio  obstrictum;  n. 
(ein  niegt  unbeträcgtlidger)  pars  militum  dom  um 
discedit;  n.  parte  teitwei«;  n.  militos;  oft  fn^ 


540 


nonnunquam  — nota. 


ftantib.  nonnulli  einige;  m.  ex  b.  Sali.  Cat.  28,  4 
nonnullos  ex  Sullams  coloniis. 
nou-uuuquim | adv.  jumeilen,  mantpmaf  his 
rebus  adeo  commotus  eBt  ut  n.  (mepr  al«  ein* 
mal)  vitae  finem  facere  voluerit;  n.  bonos  ex- 
itus  habent  boni;  n.  interdiu,  aaepiua  nocte; 
comitiorum  et  contionum  significatione*  inter- 
dum  verae  sunt,  n.  (nicSjt  fo  oft)  vitiatae  atquo 
corruptae;  cibum  n.  una  aumet,  interdum  prop- 
ter  dormiet  Ter. 

nonus,  adj.  [novem]  ber  neunte, 
tnönus  decTmug,  adj.  |novem-decem)  bet  neun* 
jepnte.  [>)  Stabt  in  Snbien  Gurt. 

Nöru,  örum,  n.  1)  Saftet!  in  Sappabocitn  Nep. 
Norba,  ae,  f.  Stabt  in  Satium.  ®a».  adj.  Nor- 
hän us,  su bst.  -bäni,  örum,  nt. 

Nöröin,  ae,  f.  Stabt  bet  Norici,  j.  fReumartt 
in  Steiermarl,  berühmt  burep  bie  tJücbetlagc  bet 
SRömer  bunp  bie  Gtmbcm  113  ».  Ep t.  — NörT- 
cum,  i.  n.  ba«  2anb  bet  füorilct  (Ober*  u.  3lit- 
beriSftetreidp,  Särntpcn,  SteietmatI,  leite  o.  Saiern 
u.  Satjbutg)-  3)ao.  Nörtens,  adj.  notifip  ager; 
enais  (au«  befonbet*  feftem  (Eifert)  Hör.-,  su  bst. 
Norica,  ae,  f.  eine  grau  au«  fßoricum. 
norma,  ae,  f.  [noaco]  eißtl.  SBintelmafj;  bat),  tp. 
Siiiptfepnui,  Sla&ftab,  Sieget,  Siorfiprift 
dirigere  alqd  ad  n.  rationie,  iuris;  C.  Fabn- 
cium,  M'.  Curium  etc.  ad  istorum  n.  fuisse  sa- 
pientes;  f Demosthenes,  ipse  Ule  n.  oratoris  et 
regula;  ‘veterum,  ‘loquendi. 

Kortin,  ae,  f etruflifcpc  Sdjidfaligättin. 
nos  f.  ego;  bi«»,  um  bet  Siebe  ben  Xon  bet  ffle* 
(ipeibenpeit  ju  geben,  ft.  sing,  ego  ob.  me,  eo  die 
nos  quoque  multa  verba  fecimus  etc.;  Demo- 
athenem  multa  perficere,  noa  multa  conari. 
noscito,  t.  [intens,  b.  nosco]  1)  lenncntulet* 
nen  ftteben,  unterfudjen  alqd  Plaut.  2)  (Liv.) 
bemerten,  »aprnepmen,  etiennen  alqm, 
alqm  inter  alqoa.  2)  »icberctlcnnen  alqm 
facie  Liv.,  fparentea,  liberoa,  coniuges  yocibua; 
•noacitari  ab  Omnibus. 

nosco,  növi,  nötum,  3.  1)  lernten  lernen,  et* 
faxten,  auip  bejitptigen,  prüfen,  unterfu* 
eben,  in  ben  temp.  perf.  tennen,  »iffen,  »er* 
fiepen  cum  fnosce  te’  dicit,  hoc  dicit,  animum 
tuum  noace;  n.  provinciam,  nosci  (beiannt  »er= 
ben)  exercitui  Tac.;  *yoce  nosci  lenntlicb  fein 
an  ic.;  non  noverunt  viam  Ter.;  qui  non  legea, 
non  inatituta,  non  iura  noritis  (ft.  noventis);  Bi 
ego  hos  bene  noyi;  linguam  Etruscam  probe 
noverat;  noatin’?  »eifit  bu  ca?  Ter.  nons  (ft. 
noveris)  noa  bu  fennft  miep  poffenttiep  Hör. ; *so- 
lcmque  auum,  sua  sidera  norunt  (ft.  noverunt) 
sc.  campi  »erben  burtp  eine  eigene  Sonne  tc. 
erleuchtet.  2)  ptögn.  a)  »iebet  iennen,  et* 
len  neu  faderat,  qui  noaceret  sc.  eum;  “nee 
noecitur  ulli  u.  c«  roiü  ipn  niemanb  Iennen;  ad 
res  auaa  noscendas  recipiendasqne  Liv.  b)  an* 
etiennen,  gelten  taffen  causam;  illampartem 
accusationis ; quam  voluptatem  novit  EpicuruB; 
verbia  his  eandem  certe  vim  voluptatis  Epi- 
curum  nosse  quam  ceteroa.  c)  fatä  SÄiiptet  un* 
tetfutpen  u.  etiennen  ipse  cum  senatu;  quao 
olim  u praotoribus  noBcehantur;  noscendi  iua. 
nosinöt  f.  met. 

noster  (gen.  pl.  noatrum  Plaut.),  tra,  trum,  pron. 
poss.  [nos]  act.  u.  pass.,  amor  bie  Wir  ertueifen 
ob.  bie  un«  etwiefen  »itb;  complures  n.  militos 
= c.  m.  qui  n.  erant;  noatri  circiter  LXX  ce- 


ciderunt  etwa  70  bet  unftigen;  noatrum  peditum 
est  illud  opua.  3n«bef.  a)  jut  ©ejeiepnung  eine« 
nöpeten  Serpöltniffe«  un«  angepörig,  uii«  au* 
bängenb  ic.,  unfet,  n.  bomines  unfete  fianb« 
leute;  ad  rem  factarn  noatramque  (unfete«  Bob 
te«);  n.  est  gepört  *ur  gamitie  Ter.-,  hic  n.  (bet 
b.  un*  benmnberte  Siebnet,  o.  bem  »ir  eben  fpre* 
Ipen),  quem  principem  ponimus  de.  or.  §.  99; 
nostri  bie  unftigen,  unfete  2anb«leute; 
contra  omnia  diaputatur  a noatris  ben  atabr- 
mtftpen  fßpilof  oppen,  benen  iip  folge  die.-,  in  bet 
Slnrebe  o noster!  o mein  Siebet!  Ter.;  noster 
ftpetjp.  — ■ ego,  n.  Daemonea  Plaut.;  Hör.  mt 
2,  6,  47;  noatra,  örum,  n.  ba«  unftige;  aud) 
meine  Sipriften  n.  legens,  legendia  nostris 
Cic.;  haec  n.  (ppilofoppifipen  Septen)  finitima 
vestria  Oie.  b ) un«  bequem,  un«  günftig 
loca  Liv.;  ‘Marte  n.  pugnamua;  *hand  numine 
n.  c)  bi*»,  im  Xon  bet  ©efipeibenpeit  ft.  meus, 
totum  negotium  non  est  dignum  viribus  n., 
qui  maiora  onora  in  re  publica  austinere  et 
poasim  et  soleam;  nostra  (sc.  Tullia)  tibi  gra- 
tias  agit.  d)  oerftdrtt  butep  pte:  nostrapte  culpa 
Ter.  ®ao.  nosträs,  ütis,  adj  au«  unfetem 
2anbe,  bon  unfertm  Bolle,  inlönbifcp  pro 
peregrina  voce  nostratem  reqnirendam  Suet., 
philosophi  nostrates,  verba  noatratia. 

nöta,  ae,  f.  [nosco]  1)  SDlerlmat,  ftennjei- 
epen,  fuptbarc«  »oburdj  et»,  tennttiip 

gemacht  »itb  Bigna  et  notae;  cicatrices  ac  n. 
virtutis;  ‘impresait  memorem  dente  labris  n.; 
•haata  n.  (blauen  ob.  toten  gted)  sine  vulnere 
fecit;  *qu4  notam  (ein  Ii(pte«  geiepen,  eine  ©läjfn 
duxit  (vitulus)  Hör. ; *(jpl.)  oriB  @efi(pt«j&ge; 
•deus  exta  aignavit  notas  (»otau«  bie  Qulunfi 
ju  etiennen);  ‘fibra  notas  veri  monitusque  deo- 
rum  prodiderat;  ‘ducere  n.  mit  bem  ginget 
(auf  bem  ®if<pe);  bitbl.  n.  ac  vestigia  sceleruin; 
ut  cuiuaque  generia  dicendi  n.  quaeratur  et  for- 
mula;  fne  qua  novi  initi  consilii  daretur  n. 

2)  3n«bef.  A)  8eitpen  in  bet  Sdjtift,  notae 
literarum  Sutpftabcnjeitpnung ; ‘fofiis  n.  (Bmp 
ftaben)  et  nomina  mandat.  ^ieto.  a)  ‘eine 
Sdjrift,  ein  ©tief.  6)  bie  Cpiffte,  ®epeim- 
feptift,  bef.  auip  bet  guripen,  »ciipc  berglet^ 
epen  notae  in  ben  gormeln  patten,  bie  fie  ipttn 
Klienten  gaben  Cie.  p.  Mur.  §.  25;  + pl.  tadin 
gtappifipe  8 eichen  notis  velocissime  exci- 
pere.  c)  pl.  3ntetpunltion««ei(pen  librario- 
rum.  B)  geiipen,  in  einem  ©utpe  gemaipt  (bef. 
am  Sianbe).  C)  ba«  geiipen  an  einem  ©ei n* 
gefäpe,  bie  Ctiquette,  bap.  Sorte  hae  n.  sunt 
optimae;  vinum  optimae  n.;  inferior  (borjüq- 
liipete)  n.  Falemi  Hör.;  tp.  alqm  de  meliore  n 
commendare  t).  bet  oorteilpafteren  Seite  Our.  in 
Oie.  ep.  D)  ©tanbmal,  eingebrannte«  SJlrrlmal 
compunctus  n.  Thraciis  tättowiert;  bilbl.  ©tanb- 
mal, Stpoubfletf  o turpem  n.  temporum  il- 
lorum!  quae  n.  domesticae  vitae  non  inusta 
vitae  tuae  est?  homo  Omnibus  n.  turpitudinia 
insignis;  auip  @ cp  tage  nummaria  Aur.  Vict; 
iibettt.  ‘nomen  signatum  praeaente  n.  mit  bem 
Stempel  bet  @cgen»art  oetfepen.  E)  Wote,  ©e 
mctlung  be*  Ecnfot«,  »clcpc  biefet  einem 
Siltget  teil«  münblitp  maite,  teil*  in  bem  Sct- 
»eitpniffe  feinem  SJlamcn  beifügte,  um  baburtp  einen 
xabel  ju  bcjcidjnen,  auep  bie  au«  bem  ungiinfHgtn 
Urteile  be«  Eeitfot*  petnotgepenbe  Sptenfipmi* 
letung  severitatis  censonae  notü.  inuri;  motis 


notabilis  — noverca. 


541 


senatu  aaeribere  nota«;  * notam  habere  in 
amore  eine  Begrabation  erleiben,  perabfinfen;  bal). 
auch  a)  Bcfchimpfung,  S(ptmpf  adieetae 
mortuo  n.  sunt;  tristem  n.  sustinere  Fhaedr.; 
fn.  quasi  censoriam  alcni  inurere.  6)  * e hr  e n = 
ber  Beiname,  c)  ‘gegebene«  geilen,  Sinf. 
nöt&bUis,  e,  adj.  m.  icomp.  [noto]  bcmerten«- 
»ert,  merfmürbig  exitus;  feo  notabilior  cae- 
des  fuit;  auffallcnb,  berüchtigt  Eutr.  Ban. 
tnötAbTlTtür,  adv.  m.  comp.  1)  bemerfbar, 
auffaiienb.  2)  merflich. 
fnotärius,  ii,  m.  [nota]  ©efcp»  inbfcprciber. 
DÖtütio,  öni8,  f.  [nota|  t)  Bezeichnung,  tabu- 
larum  ber  Stimmtafeln  mit  Derfdjtebcnfarbigem 
Sacpfe.  2)  BemertiHtg,  Sahrneptnung  na- 
turae,  temporum,  delector  ist&  quasi  n.  tem- 
porum;  ex  hia  (ben  Sieben  Sato«)  eligant  ea 
quae  n.  et  laude  digna  eint  Oie.  Brut.  §.  6b. 
3n«bcf.  bie  tabeinbe  Bemertung  eine«  Senior« 
censoria.  8)  bie  Angabe  be«  urfprüngl.  Begriffe« 
eine«  Sorte«,  Stpmologie.  4)  Unterfuchung 
bei  bet  Sat)l  indicum.  — nötitus,  adj  m. 
sup.  [partic.  0.  notol  (fett.)  gefenn  zeichnet 
omnium  scelerum  maculis  notatissimus  Oie.  dom. 
§.  28.  — 'tnötesco,  tui,  — 8.  [notns]  betannt 
»erben. 

nütbus,  adj.  [vo'tfoc]  1)  *fb.  unehelicher  ®e= 
burt,  unehelich  geboren,  *8.  Bieten  ein  Btifcp: 
ting.  2)  tp.  *uned)t,  fremb  lamen;  Attis 
mnlier. 

nätio,  önis,  f.  [nosco]  1)  ba«  Kennenternen 
quid  tibi  hanc  n.  est?  »a«  fyaft  bu  bi  cp  mit  it|r 
betannt  ju  machen?  Plaut  2)  offizielle  Unter: 
(uebung,  Renntni«napme  einer  Sache  ponti- 
ficum,  popaU;  ad  censores,  non  ad  senatum  n. 
de  eo  pertinere;  dilatä  n. ; notioni  quindecim- 
rirum  is  über  subicitnr  Tac.j  in«bcf.  n.  cen- 
soria, auch  = nota  censoria.  3)  Henntni«, 
Borfiettung  0.  et»,  rei,  rerum,  deornm,  de 
alqa  re,  m.  gen.  sutj.  animi;  fugere  intellegen- 
tiae  nostrae  vim  et  n.  videtur  e«  tann  ficb  nufer 
Berftanb  feinen  Begriff  baoon  machen.  4)  ber  Be= 
griff,  ben  man  einer  Sache  ob.  einem  Sorte 
unterlegt  neque  alia  huic  verbo  subiecta  est  n. 
nisi  etc.;  pl.  insitae  angeborene  Begriffe,  Begriffe 
a priori  Oie.  top.  §.  31. 

nötttia,  ae,  f.  [notus]  Betanntf chaft,  X)  pass. 
ba«  Be:,  ©efanntfein  hi  propter  n.  (»eil  fic 
befannte  Heute  »aren)  sunt  intromissi  Nep. ; 
•plus  notitiae  dedit  hat  mich  befannter  gemacht; 
•n.  posteritatis  habere  betannt  feilt  bei  ic.;prägn. 
fber  9iuf,  ber  (grobe)  91ame.  2)  act.  Rennt» 
ni«,  Runbe,  Betanntfcpaft  mit  et»,  nova  mu- 
lieris;  n.  feminae  habere  Caes.;  rei,  corporis 
sui;  perferre  in  n.  alcis  bringen  jur  tc.;  nuper 
admodum  est  haec  inter  nos  n.  Ter.;  ex  eo  n. 
ei  cum  absente  Perseo  fuerat  Iäv. ; auch  öe  = 
griff,  Sorftellung  dei  n.  habere,  n.  aperire; 
pl.  rerum  allgemeine  Begriffe.  8)  concr.  Be  = 
tannte  Traj.  b.  Plin.  ep.  10,  118(117). 
nöto,  1.  [nota]  i)  mit  Kennzeichen  oerfehen, 
burch  8ctthcn  fenntlicp  machen,  bezeichnen', 
bemerfen  tabeUam  cerä;  cretA  an  carbone?; 
•chartam;  *locum;  * ferro  tempora  pccudnm 
b.  i.  bie  Biere  burch  Äbfcpneiben  ber  Stirnhaare 
al«  Cpfertirrc  bezeichnen;  übertr.  befchretben 
alqm  decore;  ita  notata  reUquisse;  bef.  *f ch re i = 
ben  verba,  nomina,  ttnit  Abbrebiaturen.  2)  tj>. 
a)  mit  Sorten  bezeichnen,  angeben  res  nomi- 


nibus, alqd  verbis  Latinis,  *voces  senBUsque 
verbis;  m bem  SSebcnbegriff  ber  ©enauigfeit, 
Xreue  *aetatis  cuiusque  notandi  sunt  tibi  mores. 
$iert>.  anf  et»,  anfpielen,  fliehe  ln  *alqm,  fse- 
natum  gestu.  ft)  t>.  einem  Scpriftftellcr  bemer: 
ten,  anmerten,  anfflhren  res  smgulas;  nulla 
lex  — est  populi  Rom.,  quae  non  in  eo  (volu- 
mine) pro  tempore  sit  noteta.  c)  *ct».  m erten 
dicta  mente,  memori  pectore;  vitiorum  quaeque 
fugere  exemplis  notando  inbem  ich  fit  mir  merfte; 
•notatns  (bemertbar)  tribus  anellis.  d)  mahr  = 
nehmen,  beobachten,  bemerten  cantus  avium, 
genus  burch  Beobachtung  feftfieOen,  ‘sidera,  *ocu- 
los.  c)  ».  ttenfor  t.  t.  mtt  einet  tabelnben 
Bote  bezeichnen,  bao.  überl).  tabein,  rügen, 
befch impfen  alqm,  furti  nomine,  rem,  verbis, 
ignominia  alqm;  ut  tribunicia  intercessio  armis 
(burch  Saffengemalt)  notaretur;  bop.  *notante 
iudice  populo;  ’amor  dignus  notari;  *haec 
(Venus)  iuiustos  fhraft,  fo  ba|  am  Körper  bie 
Strafe  fieptbar  ifl. 

1.  nötus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  0,  nosco] 

1)  pass,  betannt  hoc  mihi  est  n. ; alqd  n. 
habere  lennen,  »iffen;  alqd  n.  facere  alcui;  no- 
tissimi  inter  se;  *famü  super  aethera;  *hinc 
nsqne  ad  aidera;  montes  peimifepe;  subst.  ein 
Betannter  quem  qaisqne  in  castris  n.  aut  mu- 
nicipem  habebat;  suoa  n.  hospitesque  quae- 
rebant;  nota,  örum,  n.  Befannte«,  Offen: 
lunbige«;*freunbfchaftlith,  ttcr traut  n.  com- 
pellat  vocibus,  columbi;  *ge»öpn(ich  verbnm, 
sedes,  cubile;  ex  noto  (au*  ganz  gewöhnlichen 
Au«brücten)  fietnm  carmen  Bor.  a.  p.  240;  prögn. 
a)  au«gezeicpnet,  berfipmt,  gefeiert  *scnp- 
tor,  *Lesbos;  *m.  gen.  paterni  animi;  fgladia- 
tor,  tpater  familias.  ft)  berüchtigt  n.  et  in- 
signes  latrones;  mnlier;  *temptator  Dianae. 

2)  iact.  (feit.)  betannt  m.  et».,  m.  gen. 

2.  *notus,  i,  m.  [vörosj  Süb»inb. 
növäcüla,  ae,  f.  [novoj  Stpetmeffer. 
növiltg,  is,  f.,  -le,  is,  n.  [novusj  Bracpfelb 

Vcrg.,  Ov.;  *novalo  auep  überl).  ber  bebaute 
Acfer.  — növätrix,  icis,  f.  [novo]  ©meuerin 
rerum  Ov.  met.  16,  262. 

növö,  adv.  mit  comp,  [novus]  neu,  ungemöbn; 
Iicp  Plaut.;  sup.  novissime.  a)  in  ber  $eit 
neuetbing«,  leptpin,  Bor  furzem  Sali.,  Brut. 
in  Oie.  ep.  ft)  in  ber  {Reihenfolge  zulept,  enb: 
licp  Plane,  in  Cic.  ep.  u.  Spätere, 
növello,  1.  [novellus]  neue  Seinberge  anlegen 
Suet.  — novellus  [ad;,  dem.  0.  novusj  neu, 
jung  arbor;  *frena;  bap.  Aquileienses  neu  an: 
geficbclte  Äoloniftcn  B.  Aquileja  Liv. 
növem  neun. 

Kövembör,  bris,  adj.  [novem  u.  Sufftje  ber]  zur 
91eun  gepörig,  mensis  ber  SloBembet;  zum 
SRobembet  gepörig,  91oBember=  Calendae. 
nbvendiälls  (noverad.),  e,  adj.  [novem  dies]  neun: 
tägig  1)  neun  Bage  bauernb  sacrum,  sacri- 
ficium,  feriae.  2)  am  neunten  Bage  fta tt= 
finbenb,  ‘pulveres  am  neunten  Bage  naep  beut 
Bobe  beigefept;  feena  am  neunten  Bage  naep 
Beerbigung  ber  fieiepe. 
növeni,  ae,  a,  adj.  [novem]  je  neun, 
nuvencitles,  dii  [novus  u.  Suffij  ensilis]  neue 
©öfter,  bie  erfl  fpäter  unter  bie  ©öltet  auf= 
genommen. 

növerca,  ao,  [novus]  /.  Stiefmutter  *ut  n. 
(fo  giftig,  fo  grimmig,  »ie  ic.)  me  intueris;  *et 


542 


novercalis  — nubea. 


volucris  nidis  esse  n.  suis;  fpriigw.  (Plaut.) 
apud  n.  (Berget)  lüg)  queri.  ®od.  fnövercäll», 
e,  adj.  fHefmütterliig,  feinbfelig. 

Növgslum,  ii,  n.  Stabt  am  Stgein,  j.  Steuff  Tac. 

nüvicius,  adj  [novus]  neu,  jung  quaestus 
Plaut.;  bcj.  u.  rrft  jüngft  in  ben  Stlaoenftanb  ge= 
fommenen  Silasen  puella  Ter.-,  subst.  novicii 
Steulinge. 

nuvies  (-vicns),  adv.  [noveml  neunmat. 

Növiöilünum,  i,  n.  1)  Stabt  bet  Bituriges  Cubi 
(f.  Bituriges  6)  Cat».  8)  Stabt  ber  Sucffionen, 
j.  Somons. 

növitas,  ütis,  f.  [novus]  Sieugeit,  Ungetoögn* 
Ii I ei t pugnae,  rei,  meorum  temporum,  fpere- 
grina;  pl.  sc.  amicitiarum  neue  Sötte  (nöml. 
ber  greunbfcgaften)  Cic.  Lael.  §.  68;  *anni  ba® 
neue  3agr;  abfol.  ‘novitatem  (ein  neue«  ©igau= 
ftfld)  ostendero;  *quod  si  tarn  Graecis  n,  (ba® 
9teue)  invisa  fuisset  quam  nobis;  in  novitate 
bei  et».  Unerwartetem  Cars.  b.  c.  3,  36,  1;  bej. 
(Smpor  lömmlingSfigaf  t contcmnunt  n.  meam; 
concr.  inter  nobiles  et  longa  decora  praeferen- 
tes  n.  mea  (id)  ®mpotlömmling)  emtuit  Tac. 
arm.  14,  63. 

nüvo,  1.  [novusj  1)  neu  matgen,  erneuern,  in 
beit  Hörigen  Stanb  (egen  ardorem  Liv., 
‘tranBtra,  ‘mernbra  erquiden,  *vulnua  aufreiffm ; 
agro  non  semel  arato,  sed  novato  et  iterato 
j»ci>  u.  breimat  gepflügt;  fexercitum  incremento 
burig  neue  Iruppen  ctgänitn,  ’agrum  cultu, 
*nulla  riros  prole  fortpftanjen.  2)  Steuc®  figaf  = 
fen,  etfinben,  aufbringen,  verba  neue  SBJrter 
gilben,  *tela,  ‘tecta  neue  ©alöfte  gtünben.  3) 
Bcränbern,  einet  Satge  eine  neue  (äieftalt  u. 
(Sinriigtung  geben,  eine  Steuerung  matten 
pugnam  equestrem,  alqd  in  legibus;  res 
Steuerungen  in  ber  ©erfaffung  matgen , Unruhen 
erregen,  ba®  S)eftegenbe  umftürjen;  abfol.  no- 
vandi  spes;  ‘aliquid  novandum  est  et».  Sie ue® 
ift  ju  erfinnen;  *naturam  (p.  SJöbaluS);  ‘corpus, 
•formam  oerttanbetn;  ‘Fortuna  fidem  mutata  n. 
brad)  bie  Irene. 

Ndvöcömenses,  ium,  m.  ©emogner  ».  Novum 
Comum  Cic.  — Novum  Cömum  f.  Comum. 

növus,  adj.  m.  sup.  1)  neu  (Wa®  bi*get  notg  nie^t 
mar)  n.  et  inauaitus,  exercitus,  navis,  frumen- 
tum  gleitg  naig  ber  Smte ; *cum  sole  n.  unmit» 
tclbar  beim  (Eintritt  be®  Sommer®,  *lac  frtfdje, 
‘frona  grünet  Stttig,  consulos,  senatus,  indes, 
ber  (rüget  niigt  gebient  gat,  SRefrut;  ‘»erpons 
bie  bie  alte  $aut  abgeftreift  gat,  Beri  fingt;  *san- 
guis  immer  neu  ftrömenb;  n.  res  Steuiglcit,  pl. 
Steuigf eiten,  bef.  Steuerungen  im  Staate,  bürget! 
liege  Unruhen,  Umftui}  bc«  ©cfiegenben;  multas 
ros  n,  (neue  Suföbe)  in  edictum  addidit  Nep. ; 
tabulae  n.  j.  tabula  2)  g);  n.  tabemae  ob.  abfot. 
novae  ein  Seit  bet  S8ed)*lerbuben  am  SOiarfte 
ju  Siont,  weil  fie  natg  einem  ©ranbe  neu  aufge- 
baut waren;  homo  SmporlBmmting,  b.  i.  ber 
erfte  au*  einer  bi*ger  unabetigen  ffamitic,  weltger 
lurulifcge  Ämter  erlangte;  m.  befonbrrem  3tadp 
brud  P.  L.  Sextius  nie  bem  elften  homo  novus 
Überg.  aunus  hic  erit  insignis  n.  hominis  con- 
sulatu  Liv.  7,  1.  1.  3n  freierer  SBeife  ö.  fottgen, 
bie  jum  erften  fötale  ©otfBtribun  waren  Liv.  4, 
48,  7.  Sluig  ».  ben  erften  plebejiftgeu  Guäftoren 
Liv.  4,  64,  6;  subst.  n.  etw.  Steue®,  eine  Steuig» 
feit  num  quidnam  noriv  id  n.  (neue  Srfcbci 
nung)  contuens;  novi  (®gf.  veteres)  Ter.;  oft 


unergirt,  ungewbgntitg,  fonberbat  flagi- 
tium  Ter.,  Consilium,  genus  dicendi,  ar»,  *mon- 
stra,  *navis  (Sd)iff  Ärgo);  novum  est  nt  «• 
nova  ratione  fit  ut  Cic.  Verr.  6 §.  18.  2)  neu 
in  einet  Sad>e,  unerfagren,  ungeübt,  eqnas 
unbtefriert;  novus  delictis  Tac.;  *nares  an  einen 
®enng  nugt  gewägnt.  3)  ein  neuer,  anberer, 
{Weiter  (Bgt.  alter)  Camillus  Liv.;  hospes, 
pavor  Verg.  8)  *op.  novissimus  ber  äufterpe, 
legte,  ginterfte  histrio;  acies  Hintertreffen: 
ogmen  Staiggut,  novisBimi;  tempus,  fmare, 
•verba,  *mandata,  fnovissimi  in  culpam;  tp. 
+ber  äugetpe,  gBigpe,  örgpe,  casus,  exempla; 
i subst.  n.  novissima. 

nox,  otis,  f.  I)  bie  Stacgt,  primü  mit  ginbrud) 
bet  Siaigt  ob.  in  ber  erften  Siaigtmaige;  media 
n.,  nocte,  aueg  noctu,  de  n.  aboerbiat,  bei  Staigl. 
bc&  Staig t*,  diem  noctemque;  multü,  de  mnltü 
n.,  concubii  n.,  ad  mul  tarn  n.,  »impia  aeter- 
nam  timuerunt  saecula  n.  baä  attmägtiege  (St- 
lüften  ber  Sonne  in  ewige  Staigt;  aetemam  illam 
et  novissimam  n.  (mir  'ben  jfingftcn  lag’)  in- 
terpretabantur  Plin.  cp.  6,  21,  16.  ©itbt.  tarn- 
quam  si  offusa  rei  publicae  n.  egset.  2)  tp.  o) 
•iobebnaegt,  -bunfet,  Xob  aetema,  •omnes 
una  manet  n. , *iam  te  premet  n.  fabulaeque 
manes.  6)  bie  Staigt  ber  Äugen,  ©linbgeit  Or 
nut.  7,  2.  c)  *®un!etgeit,  Sinperni«  infolge 
be«  Stegen®,  Sturme®  atra,  fumifera;  überg. 
*®unfel  noctem  obicere  peccatis.  d)  *nöigt! 
tilge  Stuge,  Stglaf;  nötgtlitge®  Scgwörmen, 
Sefigrei  Prop.  4,  8,  60.  c)  *ba®  Steitg  ber  Staigt, 
bie  Untetwelt.  f ) ‘geizige  ginfterni®,  Ser- 
bien bung  quantura  mortälia  peetora  eaecae 
n.  habent;  tanta  animi  n.  est.  ©erwirrung. 
traurige  Sage  haec  rei  publicae. 

noxa,  ae,  f.  [nocof  l)  ber  Stgaben  (jnnöigft 
ber,  ben  itgenb  ein  SBefen  jufügt)  noxae  esse; 
noxam  nocere  f.  noceo;  fsine  n.;  bag  ©er- 
gegen,  Stgulb  (Bgl.  culpa),  esse  in  n.  ftgulbia 
fein;  comprehendi  in  alqa  n. ; noxae  reu? 
noxam  merere.  2)  bie  Strafe  eine*  ©ergeben; 
(bie  ftgmerjenbt)  eximere  noxae;  noxä  pecunü- 
que  exsolvi;  dedi  noxae;  luere  pecuniä  noxam. 
— noxla,  ae,  f.  ( sc . causa,  o.  noxius)  bie  Stgnlb 
(bie  ein  SBefen  butig  ocrurfatgten  Sigaben  ftig  ju 
jiegt)  ob  roeritam  n.,  pro  commerita  n.  Plaut  . 
noxiam  defendere  (ablegnen),  Ter.;  alia  omni; 
penes  milites  n.  erat;  neminem  noxiae  poeni- 
tebot;  est  alqd  alcui  noxiae  wirb  jur  Saft  ge 
legt;  pl.  miuimae.  — noxius,  adj.  |noceo]  1) 
ftgiiblid).  2)  einer  böfen  Xgat  ftgulbig,  ftraf- 
litg  eodem  crimine,  feoniurationiB  an  tc.,  nobi- 
litas,  alqm  n.  iudicare,  ‘corpora,  *corda,  *lu- 
mina,  *crimina;  *su bst.  pl.  m.  bie  Serbreiger. 

nüböcnln,  ae,  f.  [dem.  B nubes]  SBfittigcn  fron- 
tis  de.  — nübes,  is,  /.  fnubo  iig  BergfiOe)  1) 
SBolle,  *aub  nubo  in  ber  iluft,  »per  n.  2)  »a4 
wollenartig  in  bie  8uft  fieg  ergebt,  SBolle  pul- 
veris;  *bL  n.;  fumus  ingens  velut  quadam  n. 
absconderat  caelum  Gurt.;  auig  bitgte  Stenge, 
© lg  ar,  85  ol  1 e locustarum,  peditum  equitumque, 
velut  n.  levium  telorum  coniecta  Liv.;  *volu- 
crum;  autg  ‘belli  biigte®  Siglaigtgctümmel  (Hont 
vi ipoff  Molipoio).  3n®bef  tp.  a)  * ® unf el, 
ginfterni® , Sigleier  obicere  n.  fraudibc.- 
Hor.  b)  ‘finftere®  u.  büftere®  Slu»jege# 
deme  supercilio  n.  c)  trübe,  traurige  Sage, 
Stimmung  rei  publicae;  *hanc  animi  n.  dedor 


nubifer  — nullua. 


543 


ipse  removit;  hereinbrechenbeS  Unglüd  *rita 
vacet  nabe,  d)  *2eete*,  3n^altloie8,  pl.  n. 
et  inania  captare.  — ‘nübffär,  fera,  leruni; 
adj.  [nubes-fero]  1)  ©olfen  tragenb,  8)  ©ol  = 
!tn  bringenb.  — ‘imblgtina,  ae,  comm.  [nubes- 
gignoj  6.  ©olfen  erjeugt,  ©eiwort  bei  Sen= 
tauten,  and}  bl.  n. 

nübilis,  e,  adj.  [nubo]  heiratsfähig,  mann: 
bai  filta,  virgo,  *plenia  annia,  'nubilibua  ma- 
turuit  annia. 

Bübllus,  adj.  [nultes]  1)  wolfig,  mit  ©ölten 
übetjogen  fuiea,  (jpüt)  caelam,  *anni;  jaulst. 
n.  sing,  ©ewölf,  trübet  ©etter,  Wolfen« 
bebedter  $immel,  *pl.  öemölf,  ©ölten.  2) 
©olfen  bringenb  'auster.  3)  finfter,  bunfel 
Styx;  ria  taio;  tp.  a)  finfter,  bfiftct  *toto 
rraltu.  4)  trübe,  unglüdlid)  'tempora.  c)*un« 
günftig  Parca  mihi  fait  n.  nascenti. 
nübo,  nupsi,  nuptum,  S.  eigtl.  berbüüen,  bah-  b. 
bet  »taut  = (ich  oor  bem  Wanne,  wenn  fie  bei 
ber  itodueit  ihm  übergeben  warb,  oetfthleietn, 
bah-  ».  ©eibe  heiraten  alcui,  in  familtam  cla- 
riaaiutam,  in  uomum  bincinheiraten;  *nubendi 
die«;  nuptum  esse  (oerheiratet  fein)  com  alqo; 
ire  nuptum  heiraten  mallen  Flaut.;  filiam  alcni 
nuptum  dare,  alqm  nuptum  locare  Ter.,  collo- 
care  in  alias  ciritate«  Goes.,  berheitaten;  *cast& 
nupta  domo;  nupta  (oerbeiratet)  filia,  mutier; 
subst.  nupta,  *+nova;  pudica  Li«.,  Ov.;  'loyis  *pl. 
Nücerla,  ae,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Sab.  Nu- 
cerinus,  adj.\  tubst.  -rinl,  örum,  m. 
nüeYfrangfbülnm,  i,  n.  [nux  u.  frango]  9tuh  = 
f na  der,  fc^rrxh-  3ahn  Flaut. 
nucleas  (nücüL,  Flaut.),  i,  m.  [nux]  Kern, 
nüdius  [—  nunc  dius  (die«),  ei  ift  jept  bet  — 
lag]  mit  einer  0ibnung*jal)l  netbunben  als  ein 
%boerbialau*brud  gebraucht,  n.  tertiu»  e*  ift  jept 
ber  britte  lag  = »orgeftern;  qui  die*  n.  ter- 
tius  decimus  fuit  bor  breijchn  lagen  Oie. 
nüdo,  1.  [nudus]  1)  entblößen,  blofj  ob.  nadt 
machen,  enttleiben  corpus;  tribunos  nudari 
iussit,  euperiore  corporis  parte  nudata  ohne 
©anjet  u.  §elm ; 'Satyros  agresteB  hatbnadt  auf 
bie  Sühne  bringen;  überh-  ber  §ülle  u.  ©e  = 
bedang  berauben,  enthüllen  ventua  rada 
(sc.  aqua);  'nudata  (sc.  aquia)  cacumina;  telum 
vaginä;  gladium  aus  ber  Scheibe  jiehen;  tectum 
nudatum  (sc.  tegulis);  agros  bai  (betreibe  tneg> 
nehmen  bon  Li«.;  meBse*  au*biefd|en  Verg. ; als 
milit.  t.  t.  burch  ©cg jiehen  b.  Iruppen  ent  = 
btöfeen,  blohgeben,  -ftcllen,  unberteibigt 
laffen  castra,  Litora,  latera;  mumm  defen- 
soribus,  collem  hominibua;  ’terga  fugä.  8)  tp. 
a)  bei  (Eigentums  berauben,  plünbern,  au*: 
jiehen,  überh-  entblöjjen,  enttleiben,  be= 
rauben  orania,  alqm  praesidio,  ria  ingenii 
seien  ti&  iuris  nudata;  ftribuniciam  potestatem 
omnibua  rebua  (aller  Wacht);  ber  Siegierung 
berauben  filium  Maxentium  Kutr.  10,  3.  4) 

bloggeben,  betraten,  enthüllen,  an  ben 
lag  bringen  roluntotes  hominum,  animoa, 
nimis  detegendo  cladem  nudandoqne  Liv.;  con- 
ailia  Ourt.;  ’amorem  alcui;  'ingenium;  *caeli- 
bis  obsequium  alqm  (o.  (Erbfchleichei)  oerbäch= 
tigert ; crudelaa  aras  traiectaque  pectora  ferro 
Verg.  Aen.  1,  366. 

nüdus,  adj.  1)  bloh,  nadt,  unbetleibet  homo 
Flaut.;  nudo  vestimenta  detrahere  jugleich 
fprich».  einem  etw.  nehmen  wollen,  bet  nicht* 


hat  Plaut.,  corpus,  pars  corporis;  (Bor.)  n. 
pedibua;  m.  acc.  -fbrachia  ac  lacertos,  *mem- 
bra,  'pedem,  *genu;  bah-  a)  leicht  betleibet 
ob.  bewaffnet,  in  blofjer  lunita,  ohne 
Schilb,  u u b c j d; u p l , unbewaffnet  inermes 
nuaique  sab  iugum  mis»i,  fexercitum  n.  obi- 
cere  beluia,  dextra.  b)  bloh,  fahl,  unbebedt, 
unbefept  *en«ia,  *tempora  (Schläfe),  'vertex, 
*aetheris  axis  freiet  ©ewölbe  bei  öimmel*,  col- 
les,  yallis,  tumulus,  cacumina,  glacies,  terra, 
•aedit  humo  nudä,  terra,  fatipitea  ohne  2aub ; 
•unbeerbigt  n.  iacebis  in  arena;  übertr.  n. 
omnium  mens  Tac.;  *0.  $aar  ungebunben, 
frei  herabhängenb  n.  umeros  infuaa  capillos, 
n.  incompta  capillos  (anbete  'fchniudlo«’).  2) 
einer  Sache  entblöht,  beraubt  praesidio, 
(Hör.)  agris,  nummia  paternia;  m.  gen.  loca  n. 
gignentium  Salt.;  m.  acc.  *lapis  omnia  n.; 
*übeth-  mittello*,  bürftig  equitea;  *n.  in- 
opsque;  'navitae  bie  bl.  ba*  nadte  Seben  ge« 
rettet;  “senecta.  3)  tp.  a)  »on  etw.  bloh,  ohne 
etw.  rea  publica  a magistratibua;  a propinquia; 
Mesaana  ab  hia  rebua  n.  est.  4)  bloh,  pur, 
allein,  nur  hoc  n.  relinqnitar,  possitne  etc; 
n.  ista  ai  ponas;  *ira  Caeaaria.  c)  nadt,  ein: 
fad),  {<f)mudlo8  Veritas;  commentarii  Cae- 
sar« n.  sunt  et  recti;  fverba  unjüdjtige. 

nögae,  ärum,  f.  1)  hoffen,  Sefchwäp,  Klei  = 
nigteiten,  unnüpe  linge  nugas  agere,  nu- 
gas  (ba*  Unmögliche)  postulat  Plaut.;  magnaa 
n.  dicere  Ter.;  nugia  delectari  Oie.  Inh  *poe  = 
tifche  ff leinigfeiten,  länbeleien  neacio  quid 
meditana  nugarum  Hör.;  t>.  Schriften  ernfteren 
Snhalt*  Flin.  ep.  7,  2,  2.  8)  concr.  ©offen- 

reiher,  Spahmacher  amicoa  habet  meraa  n.; 
in  comitatu  nugarum  nihil. 

niigator,  öri«,  nt.  [nugorl  Spahmacher, 
Schwäher,  Vlufidjneiber.  lab.  nugätorius, 
adj.  läppifch,  wertlos,  nidjtSnuhig  accu- 
satio;  illud  valde  lere  est  ac  n. 

nügax,  acis,  adj.  [nugor]  ©offen  treibenb 
(hei.  in  de.  fam.  8,  16,  1. 

nftelpölj-lciqnides,  ae,  nt.  [au*  nugae,  «old«  u. 
loquor  fchetjh.  gebclbet]  ber  biel  bumme*  geug 
fchmaht  Plaut.  (Sitfchl:  nugipalamloquidea).  — 
nüglrendos,  i,  m.  [nugae  u.  vendo]  ©uhhänb  = 
ler  Plaut. 

nügor,  dep.  1.  [nugae]  1)  ©offen  tteiben,  tee= 
re*  8‘u8  eeben,  fehwahen  Democritua  non 
inscite,  ut  physicus;  (Plaut)  auffd)neiben, 
prahlen,  lügen.  2)  o.  allen  leichteren  ©efd)äf: 
tigungen,  bie  auf  (Erheiterung  u.  ©etgnügen  be- 
rechnet finb,  tänbetn,  fd)erjcn,  fchätern  poaitis 
n.  Graecia  belli»  coepit,  n.  cum  illo,  nugaria 
rure  paterno  Hör. 

nullua  [ne-ullua],  adj.  [auch  *u4»C.  b.  ftaff.  Schrift: 
fteHern  bej.  im  gen.  u.  all.  sing.;  *nuUiua  = 
nullius  rei,  *nuln  =-  nulli  rei;  *fnullo  — nulla 
re,  (Liv.)  — nuUo  loco;  bgt.  nemol,  gen.  nul- 
lius (nulli  Ter.),  dat.  nullt  (ältere  gorm  nullo 
Sali.,  Caes.,  f.  nullae  Prop.)  feiner,  teine, 
leine*  nulla  beluarum,  bog.  hominibus  opus 
est  eruditis,  qui  adhuc  in  hoc  quidem  genere 
nostri  nulli  fuerunt;  quod  eos  n.  riderct,  n. 
periculo  ohne  @efahr;  n.  certo  itinere;  n.  or- 
dine;  n.  non  jeher,  non  n.  einige;  *non  nulli» 
oculia  obaerrare  mit  aufmertfamen ; nullusdum 
noch  (einer;  nullua  unua;  nuUius  (—  neutrius) 
partis  eaae  neutral  fein  Ast«.  PoÜ.  in  Oie.  ep. 


544 


num  — numerus. 


3n*bef.  a)  nullum  esse  -=  nicht  mef)t  (ein,  do 
mortui»  loqnor,  qni  n.  sunt;  *nullua  ==  mor- 
tuusj  (Ter.,  Iav.)  nallus  ob.  nulla  aum  itf)  bin 
betlorett;  nullus  repente  fui  Liv.  b)  (Konti  erf.) 
bi*»,  ftatt  non,  aber  fiärler,  in  feiner  SB ei(e, 
gar  nicht  ab  arraia  n.  diacedit;  PhilotimuH  n. 
venit;  nullti»  dubito;  ad  M.  Aeiium  n.  tu  qui- 
ilem  ilomum  sc.  ito;  haec  bona  in  tabula«  pu- 
blica« n.  redierunt;  hereditas,  quae  n.  debetur. 
c)  jur  Bejeichnung  t>.  Eigen f Raffen  negatieer 
Sirt,  für  meid»  e*  im  Slalcimjdjen  feine  3nb= 
fiantioa  giebt  n.  deorum  metus,  n.  iusiumndum, 
n.  religio  ©ottlofigfeit,  Slteincibigleit,  ©cwiffeti= 
lofigfeit ; n.  ius  Slichtejiftenj  eine*  81ccht*juftanbe*, 
iKed)töun(id)crl)eit.  2)  tp.  io  gut  wie  fein,  un-- 
bebeutenb,  gering,  nidjtafagcnb,  ohne  ?ln  = 
leben  u.  Einflug,  ob«e  Bebeutung  (eine 
91uH)  n.  imperator  fuit;  patre  n.;  lege«  n.  pu- 
tare;  rem  pnblicam,  senatum  esse  n.;  sine 
hi«  studii«  vita  n.  est ; iudice«  n.  (fct)lechtc) 
habere. 

uäin,  adv.  interr.  X)  in  einfachen  unabhängigen 
(fragen,  reo  man  eine  Drmeincnbe  Slntreort  er» 
»artet,  entweber  gar  nicht  ob.  burch  benn,  wohl, 
Ct»a  auSgcbrücft  n.  tibi  videor  in  causa  Ligarii 
esse  occupatus?  n.  de  eius  facto  dicere?  in 
orat.  obl.  quod  ai  vetcris  contumeliae  oblivisci 
vellet,  n.  etiam  recentium  iniuriarum  — me- 
moriam  deponere  (sc.  se)  posse?  (wofür  in  bireft. 
Siebe  num  — possum?  flehen  Würbe)  Caes.  b.  G. 
1,  14,  8;  numne  f.  2.  ne  III)  8);  oeifdjärft  auch 
numquid,  etwa,  wohl,  n.  vos  duas  babetis 
patrios?  in.  quianam,  quidnam,  num  quidnam 
videa?  Ter.;  num  quianam  praeterea?  Oie.  p. 
Hose.  A.  §.  107,  num  quidnam  novi?  Cie.  de  or. 
2 §.  13;  numnam  Ter.  2)  in  einfachen  abhängigen 
(fragen  ob  wirtlich,  °b  etwa,  quaero  n.  ve- 
nerit;  num  — num  ob  — ob  Hör.  sat.  1,  10, 
57  (nicht  bi*junttio). 

Mmm  PompTlln«  f.  Pompilius. 

Nüuiantla,  ae,  f.  Stabt  im  norböftl.  Spanien.  Sab. 
-timis,  adj.\  subst.  -üul,  örum,  m. 

nuniärins,  nümätus  f.  nummarius,  mimmatua. 

nuiuclla,  ae,  f.  eine  ürt  geffel  für Sflaocn  Plaut. 

nümen,  Ini» , «.  [b.  nuol  bet  burch  Steigung  be« 
Kopfe*  angebeutctc  SBinf,  SBillc,  ©cheig,  bef. 
eine*  (Hotte*  deua  cuiua  numini  omnia  parent; 
mundum  regi  numine  deorum;  *numine  (nach 
bem  SBinfc  ber  ©älter)  Italiam  petere;  *pl.  Ota-- 
lelfprüche,  Orafel:  auch  b.  Senat  u.  täm. 
Bolf;  *b.  SBiHen  be*  ftaifer*  Caeaareum.  Sah- 
o)  bie  »irfenbe  SRacht,  ba*  SBalten  ber  @ott  = 
beit,  §obeit,  SRafeftät,  Jpulb,  bie  ©ottljeit 
felbft,  insofern  fte  maltet  u.  wirft  (berfchieben 
b.  den«  bie  ©ottheit  al*  SJetjon)  dii  praesentes 
«uo  n.  atque  auxilio  urbis  tecta  defendunt; 
*Te«tro  in  n.  (.unter  eutent  Schuf})  Troia  est; 
•stupefactua  numine  b.  i.  über  ben  Stuäfprud)  be* 
Häcaniu*  at*  eine  göttliche  Eingebung  Vcrg. ; *non 
tolerabile  (Wacht  be*  SJteeTC«;  *reducere  n.  ba* 
Slaüabium.  6)  *+u.  ben  (Wauen  geliebter  Sler- 
fonen.  c)  fb-  öebtofem  quanta  poteatas,  quanta 
dignitaa,  quanta  maicstas,  quantum  denique 
n.  (göttliche*  SBalten)  sit  historiae;  cuiu«  (elo- 
queutiac)  n.  et  caelesti«  vis;  *Tuacac  n.  (jeib 
fräjte)  lymphae.  [noch  jählbar  Hein. 

•nümerabill«,  e,  adj.  (numero]  jählbar;  bef. 

1.  nftmbro,  1.  [numerusj  1)  jählen,  rechnen, 
alqm  a se  primuni  fo  bag  man  mit  (ich  anfängt; 


senatum  auöjählen,  wenn  man  zweifelte,  ob 
ber  Senat  befqlugfähig  fei;  originem  libert&ti- 
inde;  fin  alqo  ossa  numerantur  laffen  (ich  jählen ; 
*alqd  perdigitos;  *amicos  = haben  Or.  2)  hi*1, 
auf  ja  bien  alcui  pecuniam,  Stipendium  militi- 
bua.  SDap.  numerata  pecunia,  dos  bar;  subti. 
vivas  numerato  nuper  an  olim  b.  einem  je.  be 
johlten  Befige  Hör.-,  numerato  (in  barem  ©elbe. 
bar)  «olvere;  tp.  a)  berjählen,  anffübten 
quibus  bonis  male  evonent;  ‘amores.  b)  et», 
unter  ob.  ju  etre.  jählen,  rechnen  alqd  in 
bonis,  in  beneficii  loco,  nullo  loco,  in  gloria, 
alqm  in  primia,  in  vulgo  patronorum,  inter 
honeatos  homiuee,  inter  viroa  optimos,  fee 
quoque  inter  bonos,  c)  al*  etw.  jählen,  für 
etw.  fchäpen,  holten,  al*  et»  anertennen, 
gelten  laffen,  betrachten  alqm  accasatorem 
suum,  non  competitorem ; qualem  me  numeran 
volo;  ipse  honestissimus  unter  suos  numera- 
batur. 

2.  numSrö,  adv.  f.  numerus  1)  y)  n.  2). 

nümerosf,  adv.  m.  comp.  n.  sup.  fnumerosu« 
taftmägig,  rbbthmifch-  — nämärösus,  adj 

m.  comp.  u.  sup.  [numerua]  1)  tjühlreict 
weitläufig  manus,  subsellia,  agmen  reoruw. 
amici,  domua  (ffamilic);  gymnasium  numero- 
aius  (mit  meht  Übungjpläpen)  laxiusque  Plm 
cp.-,  numerosissima  (bolfrcichftc)  civitas;  nume 
rosissima  (bielfeitig)  causa.  2)  nad)  bem  lüfte 
ob.  bem  Sihbthmu*  abgenteffen,  taftmägig,  hat' 
monifch,  tbbthntifih,  wohttlingenb  oratio; 
*brachia  ducere;  *ponere  gieaaus;  fnumerosior 
Asinius  (orator). 

nftmerua,  i,  m.  1)  3ul)l  falaum  ab  bis  equitum 

n.  deferri,  inire  numerum,  n.  aubtiliter  exse- 
qui;  *fnumero  comprebendere  ob.  compreuder, 
alqd  jählen;  *neque  — eat  n.  tarnt  ith  nitht 
auf  jählen;  suum  (bie  bolle)  n.  habere;  ad  n. 
(bi*  jur  ooüen  gobl,  boQjählig)  iudices  habere; 
Ipauci  numero  an  ber  gahl,  im  gartjen;  qao- 
rum  erat  quinque  milium  n. ; in  eigentümlithet 
Struttur,  ad  duorum  milium  numero  ei 
Pompeianis  Caes.  b.  e.  8,  53,  1 ; redditur  (clamor 
maior  exercitus  numero  — quam  pro  ex.  n 
Ourt.  8,  10,  2;  h'ttb.  a)  eine  gewiffe  3°hl. 
jahl,  Klaffe,  Sieitjc,  Kategorie  in  hoatium 
numero  ducere,  habere,  numero  sapientur 
haberi;  deorum  numero  eos  aoloa  ducunt;  er 
auo  n.  legatoa  mittere;  aidera  in  numero  deo- 
rum reponere;  quo  in  numero,  in,  ex  eo  n ; 
hunc  ad  tuum  (ft.  tuorum)  n.  ascribito;  aecribc 
me  talem  in  n.;  übertr.  ’Crbnung  digerere 
in  numerum  (carmiua);  ‘gmifchenränrne  om- 
nia aint  poribus  n.  drmenaa  viarum;  +S(h«t, 
Abteilung  b.  Solbatcn,  bef.  jpf. ; auch  +*«r 
jeichni«,  fliegifter,  liifte  b.  Solbaten  nomeo 
in  numeros  referre;  bah-  extra  numerum  e»  mihi 
übetjählig,  eine  Slcbenperfon  für  mich  Plaut.;  bie 
llieibe,  bet  Kanon  f l n f f i f dj e r S^riftgellei 
neminem  aui  temporis  in  numerum  redigerc 
Quint.  10,  1,  64.  b)  beftimmte  Slnjahl,  (getnei 
fener  ob.  gejählter)  Borrat,  SJlettgc,  SÄaffe, 
$aufe,  Quantität  hominum,  frumenti,  viui; 
•compositi  numero  nacb  ic.:  *n.  explere  tani 
marum).  c)  ‘eine  bloge  galjl  (im  @gf.  brt 
wirtlich  SBcrtbolIcn),  eine  Slull  nos  n.  sun  us 
Hör.  tp.  ( pf .),  a)  SRathematif,  Slgrologie. 
ß)  wefcntlicher  u.  notwenbiger  J eil  eine*  ®an;cr. 
perfectum  expletumque  Omnibus  suis  n.  et  par- 


Kumicua  — nundinor. 


545 


tibus;  jomnibus  n.  absolutus;  f Omnibus  n. 
praestantius;  habet  in  se  omnea  n.  veritatia; 
lllud  officium  omnea  n.  habet  bat  ade  ®rforber= 
niffe  jur  ©otlfommenbeit,  ijt  ooQfonunen ; fper 
omnea  eloquentiae  n.  isse;  *animalia  trunca 
suis  n. ; *ut  careant  n.  tempora  prima  suis  — 
mangelhaft  fein,  y)  bet  laft  in  ber  Ütufil  ob. 
bem  lanje;  ’SDlelobie,  Ion;  ob.  in  ber  Siebe, 
9ifjt)tbmu»,  SBobUlang,  Harmonie  quidquid 
est,  quod  »ub  aurium  mensuram  aliquam  cadit, 
ctiamsi  abeat  a verau,  n.  vocatur,  qui  Graece 
Qv&fiög  dicitur;  etiam  in  verbis  solutis  (in  bei 
©rofa)  inest  n.;  (feltner)  Sitten  be8  ©bbthmu« 
Cie.  or.  §.  168;  extra  numerom  aus  bem  Zotte, 
*übcrtr.  taftloS;  *numerisque  modisque  (überi). 
Shcftf)  accessit  licentia  maior;  *verae  numeros- 
que  modosque  ediscere  vitae ; bab-  aud)  -fbie 
regelrechten  ©ewegungen  beim  Siingen  u. 
Seihten,  bie  ©finge;  *in  numerum,  ’numero 
regelmäßig;  haec  tibi  laudatio  procedat  in 
numerum  in  gehöriger  SBeife,  nach  ffiunfdj  Cie. 
Verr.  4 §.  20;  bab-  numero  adv.  (.Plaut.)  jur 
reihten  Seit,  gerabe,  eben,  ob.  ju  fdjnell, 
ju  halb  venire  ad  prandium.  i)  ein  Ser8  = 
glieb,  *fuß,  SJielobte,  ©efangmeife,  *impa- 
res  elegijihe. 

2)  Slang,  ©laß,  Stelle,  ©eltung,  Sigen- 
flhaft  in  alqo  n.  et  honore  esse;  nulio  in  ora- 
torum  n.  esse  fein  Siebner  D.  ©ebeutung;  alqm 
n.  alqo  putare;  hunc  in  numerum  non  repono 
biefer  fommt  nicht  in  ©etracht;  bab-  in  numero, 
numero  in  ber  Sigenfchaft  jmbS.,  anftatt, 
als  legatorum,  parontis,  militis;  pl.  ©cweg= 
grünbe,  infofetn  fie  in  Erwägung  ju  jicben  finb 
u.  ©eltung  haben  compulerunt  me  ad  hoc  Con- 
silium alii  quidam  minores  sed  — tarnen  n. 
Plin.  ep.  8,  4,  6. 

N u in  ic us  ob.  -eins,  i ob.  ii,  m.  Heiner  Küftenflnß 
in  ilatium,  j.  Rio  torto. 

Munida,  ae,  m.  Siumibicr;  0.  Sugurtba  Sali-, 
auch  pl.;  adj.  iaculatores,  *leo,  *dens  (Elfen- 
bein); bau.  fSömidla,  ae,  f.  Siumibien,  i. 
Sllgerien.  lab.  NömYdYcus,  adj.;  als  8ei= 
name,  Q.  Caecilius  Metellus  N.  wegen  glücflicher 
güprung  beS  Krieges  gegen  3ugurtba;  subst. 
-diene  (sc.  aves)  wabrfiheinl.  ©erlbübner. 
nnmlsnia  f.  nomisma. 

Nmnistro,  önis,  f.  Stabt  in  £ufanien. 

Nnmltor,  öris,  m.  1)  König  B.  Alba.  2)  ein  SRu= 
tuler  b.  Verg. 

nunim&rlns,  adj.  [cummus]  jum  ©etb  ob.  jur 
©iünje  gehörig,  @elb  = , ©iünjs  thoca;  res 
©elb=,  SDcünjwejen,  lex;  difficultas  n.  ob.  rei 
nummariae;  (iSuet.)  copia  rei  n.;  tp.  bc  (leiblich, 
feit  interpres  pacis  et  concordiae,  iudex,  iudi- 
cium.  — nummätns,  adj.  [nummus]  reich  adu- 
lescens  non  minus  bene  n.  quam  capillatus. 
niiniiiiosexpalpüiildes,  ae,  m.  [nummus  u.  ex- 
palpo]  ©elberftbmeublcr  Plaut. 
fuunimül&rius,  ii,  nt.  jnummulus]  ©elbmatler, 
SBccbSIcr.  — nummülus,  i,  m.  [dem.  0.  num- 
mus] etwas  ©elb,  ctcnbeS,  fcpnöbcS  ©elb 
nummulorum  alqd  accipcre;  n.  acceptis  für  le. 
— ii  u in  in  ns , i,  in.  1)  SOiünje,  ©clbftiilf,  pl. 
©elb,  plumbei  f (bleibt  Plaut.;  ndulterini;  ha- 
bere in  nummia  in  barem  Selbe;  esse,  versari 
in  suis  n.  — aftibcS  Vermögen,  feine  SAulben 
haben;  in  suis  n.  multis  esse  et  semper  fuisse ; 
•fnummo  für  ©elb,  für  eine  beftimmte  Summe; 
$rlnl4en.  (at.-tealMeS  64ut»tit«l>.  5.  *ull. 


*pl  bab  Kapital;  iactabatur  temporibus  illis 
n.  ber  ©elbturS  fchwanfte.  2)  «=  sestertius,  w.  f. 

Iah-  wie  unfer  'geller,  Pfennig’  = fiteinigfeit 
n.  sestertio  etc.  f.  addico  2)  6);  ad  nummurn 
convenit  f.  convenio  2)  c);  als  griefh-  SDiünje, 
Iracbme  Plaut. 
numnSiu,  nnmnfi  f.  num  1). 
numqnam  (nunq.;  Dgl.  ©r.  S.  49)  [ne-umquam] 
nie,  niemals,  n.  non  immer;  non  n.  juwcilen; 
auch  n-  0ar  nicht,  nimmermehr  Plaut.,  Liv. 
Kumquainpostreddunldes , ae,  m.  92iemal8  = 
nacbbetlfiebergeber,  feberjb.  Plaut. 
nnm-quld,  nümärins  etc.  f.  num,  nummarius  etc. 
nunc,  adv.  1)  iept,  nun,  in  ber  je^igen  Seit 
qui  n.  sunt  homines  (Plaut,  n.  homineB)  bie 
jeßt  lebenben  SDlenfchcn;  n.  ipsum  jept  eben;  ut 
n.  est  bei  jepigen  Umftfinben,  Bor  ber  §anb; 
bisw.  B.  ber  Bergangenen  Seit,  infofetn  fee  in  bie 
©egenwart  Berfept  wirb  n.  reus  erat;  n.  in  causa 
refrixit;  n.  demum  se  voti  esse  damnatum ; quid 
ita  — n.  demum  — discordias  sorant  Liv. 8, 40, 10; 
n.  nuper  neulich,  bor  furjern  nuncine,  nuncin’  = 
nunene  Ter.;  nunc  — nunc  jept  — jebt,  halb 
— halb  (bei  licht,  u.  Liv.);  n.  — moao,  n.  — 
postremo  Liv.;  *n.  — iam;  *n.  — interdum  — 
nunc,  *modo  — nunc;  *modo  — interdum  — 
n.  — n. ; *n.  — n.  — modo  — modo.  2)  übertr. 
a)  beim  Übergang  ju  etw.  Dienern,  was  aus  bem 
Borber  Angegebenen  folgt,  unter  bewanbteit 
Umftfinben,  nun  alfo,  gew.  im  imper.  abi  n.; 
n.  vos  existumate  etc.,  comparate  n.  Soll.  Jug. 

86,  13;  et  n.  crede  etc.  Curt.  b)  B.  ben  in  ber 
©egenwart  ftattfinbenben  Umftfinben  im  ©gf.  ju 
einem  Borber  angebeuteten  galle,  unter  ben  jept  = 
gen  U mft  finb  en,  bei  ber  gegen  war  ti  gen  Sach  = 
läge,  nun,  nun  aber,  fo  aber,  oerftärtt  n. 
autem,  n.  vero;  philosophi  debuerunt  intelle- 
gere  etc.  Nunc  autem  etc. 
nuncin,  nunciatlo  etc.  f.  nuntia,  nuntiatio  etc. 
nuncYne  (nuncin’)  f.  nunc  1).  — nuneübi  = 
num  alicubi  irgenb  woV  bei  itgenb  einer 
©elegenbeit?  Ter. 

miucüpätlo,  nnis,  f.  [nuncupo]  eigtl.  ©enennung, 
bä«  öffentliche  u.  feierliche  AuSfprccben  B. 
©elübben  sollemnis  votorum;  auch  tErncnnung 
jum  Erben.  — niincfipo,  1.  [ nomine-capio | 

1)  nennen,  benennen,  (einen  ©egenftanb,  ber 
noch  feinen  Diatncn  bat,  jur  beutlicben  Untcrfc&ei- 
bung  B.  anbern)  res  utiles  dcorum  vocabulis; 
quo  eos  nomine  consuetudo;  *alqm  indigetem. 

2)  förmlich  ».  feierlich  auSfprecben,  erf  14= 
reu  verba  legitima  dedentium  urbes;  verbis 
ipsis,  ut  tradita  nuncupataquo  sunt,  referre. 
gnSbef.  a)  falqrn  heredem,  inter  heredes  jum 
Erben  ernennen,  (fpät)  alqam  reginam.  b)  ftesta- 
mentum  in  ©egenwart  n.  8euBtn  u.  ben  gnbalt 
laut  berfagenb  auffepen.  c)  n.  vota  ©elübbe  förm= 
lieb  ablegcn,  ausfprcdjen  pro  imperio  suo  com- 
munique  re  publica. 

nundYnae  f.  nundinus  1).  — nundYnilis,  e,  adj. 
[nundinae]  coquus  eigtl.  bet  nur  ade  nundinae 
gebraucht  wirb  — ein  f djtcdtctcr  Plaut.  — nun- 
dYnätlo,  önis,  f.  [nundinor]  bai  Raubein, 
geil f (he n,  iuris  fortunarumque  um  ic. ; alqa  Oie. 
nundYnor,  dtp.  [nundinae]  I)  intrans.  feilfchen, 
fchachern  (Beräehtlich);  feberjb.  häufig  u.  jabl- 
rcich  irgcnbwo  Berfcbren,  ubi  ad  focum  an- 
gues  Cie.  de  div.  2 §.  66.  II)  Irans,  etw.  erljan- 
beln  ius,  senatorium  nomen  ab  alqo. 

36  by  Google 


546 


nnndinus  — nutus. 


numlTnus,  [novem-dies]  adj.  ju  neun  lagen  ge= 
regnet,  nut  al*  siebst.  1)  nundlnae,  ärum,  f. 
(sc.  fcriae)  jeber  neunte  Jag,  b.  i.  bcr  TOartt= 
tag,  fflochenmarlt,  an  welchem  bie  Saubleutc 
nach  bei  Stabt  famen,  tauften  u.  oertauften  u. 
fiep  mit  ben  öffentlichen  9lngelegcnhriten,  bie  Bot= 
gciallen  waren,  bctanut  machten;  fueis.  Marlt 
iibcrh-;  tp.  Raubet,  ©erlauf,  totius  rei  pu- 
blicae;  vectigalium  flagitiosissimae.  2)  nun* 
«Hinein,  i,  ii.  sc.  tompus,  gern,  trinum  n.  eine 
8eit  non  fiebjepn  Jagen,  in  welche  btei  Marlt- 
tagc  fielen  mit  einem  Marfttage  anfangenb  u.  eubi= 
genb,  u.  jwar  fo,  baff  bei  in  bie  Mitte  faücnbc 
Marlttag  hoppelt,  rüdwärt«  n.  Bormärt«  gejäplt 
würbe,  auf  welche  8eit  not  bem  beftimmten  Jcimine 
©ahlBerfammlungett  ob.  fiapitalgericpte  fomie  ®e- 
fepBorjchläge  angefagt  werben  mußten,  eomitia  de- 
ceraviris  creandis  in  trinum  n.  indicta  sunt 

iiunqiiam  f.  numquam.  [Liv.  3,  35,  1. 

nuntia  f.  nuntius  II)  2).  — nuntlätlo  (nicht  nunc.), 
önis,  f.  [nuntio]  t.  t.  tu  bet  9ietigion«fpr. , bie 
Wttjeige  ob.  ftirfünbigung  eine«  ©aprsei= 
chen«  burch  ben  B.  einem  Magiftiat  pinjugejo-- 
getten  «ugut. 

nuntio  (nicht  nunc.),  1.  oettünbigen,  anlun= 
bigen,  melben,  anjeigen,  fagcn  laffen 
alcai  alqd,  alqd  ad  patrem  Plaut.-,  Pompeio 
in  hortos;  domurn;  salutem  alcui  grämen;  *sa- 
cra  einlaben  ;u  tt. ; rebus  Itomam  nuntiatis; 
quo  mortuo  nuntiat«  al«  fein  Job  gemelbet  warb ; 
m.  nom.  ob.  acc.  c.  inf.  adesse  ein«  equites  falso 
nuntiabantur;  oppugnata  domug  C.  Caesaris  etc. 
(sc.  esse)  nuntiabatur;  nuntiatur  piratarum  na- 
ves  esse  in  portu;  Bomam  frat  nuntiatum  fu- 
gisse  Antonium;  nuntiat o auf  bie  Slacpticpt  Liv. 

m.  acc.  c.  inf.  Tac.t  ne  ibi  quidem  nuntiato 
(angetflnbigt)  quo  pergerent  Liv. ; subst.  mentes 
turbavit  rursus  nuntiatum  Liv. ; nuntiaturi 
Gurt.  7,  4,  82. 

nnntiua  (nicht  nunc.),  1)  adj.  Bertünbigenb, 
attjeigenb,  pinterbringenb  rumor,  ‘literu, 
*exta,  ‘fibra.  II)  s übst.  1)  -u»,  ii,  m ci)  Sote, 
©ertünbiger,  Wnjeigct  nuntii  remisei  ab  eo. 
6)  9lacpri<ht,  Wnjcige,  Mclbung,  ©otfepaft, 
ntünblichct  ® efepeib  falsus;  nuntium  afferre, 
perferre  (de  alqa  re),  (Liv.)  forre,  (Ter.)  appor- 
tare;  n.  accipere,  malum  n.  andire;  corti  n.  de 
exercitu  vemunt;  nuntios  cxpugnati  oppidi  (B. 
bet  Stobctung  2C.)  famamque  antecederej  hoc 

n.  (auf  IC.)  rediit.  3it«bef.  nuntium  uxori  re- 
mittere  bie  Spe  auf  fünbigen,  fiep  feheiben; 
(Cbm.)  n.  rennttere  affini  jmbä.  Sl)e  mit  feiner 
lobtet  aufheben;  tp.  n.  remittere  (entfageu)  vir- 
tuti.  2)  -a,  ae,  f.  ein  weiblicher  Sote,  ©er* 
tünbigerin  historia  n.  veritatis;  *Iovis  (B. 
Äblei).  3)  »um,  ii,  »t.  a)  ©ote,  ©otfepafter, 
©njeiget  *verba  u.  animi  mei;  fprodigia  im- 
minentium  malorum  n.  6)  'Jiadjricht,  SJnjeige 
nova  Cl.  63,  76. 

nüpär,  adv.  m.  comp,  nfiperrtme  [ft.  noviper  B. 
novus]  1)  neulich,  Bot  lurjem.  2)  Bot  3*t‘ 
ten,  Bor  längerer  fleit  quae  n.,  id  est  pau- 
cis  ante  saeculiB,  reperta  sunt.  JaB.  nüpSrus, 
adj.  neu,  homo  neulich  erft  gelaufter  Plaut. 

n ipta  f.  nubo.  — nuptinc,  ärum,  f.  [nubo] 
Sjocpjeit,  Cornificia  multarum  n.  oft  »erheiratet ; 
n.  facere,  adornare,  exornaro,  apparare,  officere, 
coniungere  Cbm.,  conciliare  Nep. ; fnuptiis  coire 
eine  6pe  eingehen;  cenare  apud  alqm  in  eins 


nuptiis  jmb«.  $jo<h}eit«gaft  fein;  *nuptiarmn 
experB  niept  Berheiratet;  ♦mquinare  n.  bie  6k 
Job.  nuptlälis,  e,  adj.  pod;  seitlich,  öoet 
»eit  = , ®pe  = cena,  donum,  pactio,  *tabol»e 
©pepalten,  «acrum,  ffax. 
nuptus,  ub,  m.  [nubo]  (fpät)  Beirat  filiam 
nuptui  collocare. 

Nursia,  ae,  f.  Stabt  im  Sabinerlanb;  baB.  subst. 
Nurtia  f.  Nortia.  [Nnrsini,  örum,  m. 

nürns,  ub,  f.  1)  Schwiegertochter.  2)  *übert 
junge  Stau. 

nnsqnim,  adv.  [ne-usquam]  nirgenb«,  gentium 
n.  in  ber  ©eit;  nirgenb«hin  abire,  vocatnm 
esse  Plaut.,  amittero  Ter.;  nirgenb«her  a 
nisi  a Lacedaemone;  fn.  inde;  tp.  a)  in  f eis 
ner  Sache,  bei  leinet  Gelegenheit  n.  sump- 
tus  melius  poni  potest.  b)  j u nicht«,  n.  alio 
}u  weiter  nicht«  Liv. 

nüto,  1.  [b.  ungcbräuchl.  nuo]  2)  fiep  pm  u.  fj er 
neigen,  bewegen,  jepwanfen  galeae;  »rami 
pondere;  ‘quercus  sublimi  vertice;  *ornus  cou- 
cusBO  vertice;  übertr.  facies  nutans.  2)  ben 
Rupf  neigen,  niden  Plaut.,  Hör.;  ferebro  ca- 
pitis motu;  m.  ne  Plaut.;  b.  Schläfrigen  Or. 
3)  tp.  a)  in  feinem  Urteile  fthwanfen  in 
natura  dcorum;  *animus.  6)  fin  feiner  Jrcue 
— unjuBetläffig  fein  QaUiae,  civitates  nn- 
tantca  et  dnbiao,  c)  fin  feinen  Umjiänben  — is 
©efapr  fcpweben,  wanfen  tanto  diecrimine 
urbs;  auch  f nutans  adhuc  princeps  auf  best 
Jhronc  noch  nicljt  feflfipenb. 
nutric&tuK,  ub,  m.  [nutrico]  ba«  ©äugen  Plaut. 
iiQtrlcius,  ii,  m.  [nutrix]  Gediehet  Pothinui, 
n.  pueri.  — nutrico  (Borfl.),  1.  u.  -cor,  dep.  t. 
[nutrix]  (äugen,  ernähren  pueros  Plaut.; 
mundus  omuia  nntricatur  Oie.  n.  d.  2 §.  86.  — 
nütricüla,  ae,  f.  [dem.  B.  nutrix]  *t9Imme; 
tp.  Grnährerin. 

mitrimen,  tnis,  ».  [nutrio]  9?ahrung?mitte! 
Ov.  — nütrimenta,  örum,  n.  [nutrio  | 1)  9iaps 
rungimittei,  ’arida  (beä  fjeuer«);  +bie  erhe 
Grjiebung,  Sucht.  2)  (feit,  in  flaff.  Sprache) 
bilbl.  slahrung  u.  pflege,  et^e  ®ntmide= 
lung  cducata  huius  nutrimentie  eloqnentis 
Oie.  or.  §.  42.  — nutrio,  4.  [*nutribat  ft.  nu- 
triebat]  1)  (äugen,  aufjiehen,  näpren  *iupa 
pueros;  ‘terra  nerbas;  ’nutritur  (man  pfianct 
silva  inter  varias  columnas;  ’arva  gebeibne 
laffen;  *rura  Ceres;  fnutritus  in  armis.  2)  überb. 
pflegen,  warten,  unterhalten,  ernähren, 
corpora  foliis;  damnum  naturae  burch  forgfame 
©flcge  befeitigen  Liv.  7,  4,  6;  enra  corporuw 
nutriendorum  B.  Jhanlenpflegc  Liv.  4,  52,  3; 
sorte  quadam  nutriendae  Graeciao  (fcponenb  ju 
bepanbclu)  datus;  (fpät)  bonas  artes,  praecipue 
studia  literorum.  Sitte  Mebialform  nutritor 
ft.  nutrito;  hoc  (beöpalb)  pinguem  et  placitam 
Paci  n.  olivam  Verg.  georg.  2,  426. 
nutrix,  leis,  f.  [nutritor]  »mme,  Srnäpierin 
cum  lacte  nutneis  errorem  sugere;  Sicilia  n 
populi  Kom.;  *lupa;  übertr.  ‘tellus  leoimm; 
*pl.  bie  ©rüfte;  tp.  Säpterin,  ©eförberia 
est  illa  quasi  n.  ciub  oratoris;  *nox  curaruro. 
nütua',  us,  m.  [b.  ungebräucpl.  nuo]  1)  bie  %ei^ 
gung,  ba«  $tnneigen  einer  Sache  naep  un 
ten,  jum  SRittelpunttc  pin  terra  vi  sua 
nutuque  tenetur  (©rasitation) ; terra  undiguo 
ipsa  m sese  n.  suis  conglobata;  terrena  et  unuds 
suopte  n.  et  suo  pondere  in  temun  et  in 


mix  — obeo. 


547 


mare  feruntur.  S)  Neigung  bei  fiopfei,  bai  nympha,  ae,  f.  [vvpqirj}  1)  *fungei  SBeib, 
SBinfen,  bat).  SBinf,  Sefefel,  SBille  ad  nutum  grau  ob.  SJMbcfeen  (bo<fe  bef.  ali  pubi.  ®eliebte). 
praesto  esse;  otnnia  nutu  doomm  adminiitran-  2)  (aucfe  *-phe)  Slfentpfee,  tocibtidjc  ®ottfecit  ber 
tur;  auctoritate  nutuque  legum;  non  accuratä  Duellen,  bei  SWeerei,  bet  Säume,  Serge, 
qnüdam  orationis  copiä,  sed  n.  atque  vorbo  Kymphaeum,  i,  n.  ©orgebitge  u.  £mfenort  an 
(ofene  Biele  SBorte  ju  matten);  finire  nutu  discep-  bet  idnrififern  fiüfte. 

tationem;  aud)  3uft'mmung  annuite  n.  nu-  KJaa  (Nyssa),  ae,  f.  1)  Docfeter  bei  Srßrngi  9tifo= 
rnenque  vestrum  invictum  Campania//«'».  7,30,20.  mebei  Suet.  2)  Stabt  u.  Serg  in  3nbicn,  roo 
nux,  nüci8,  f.  1)  bie  Stufe;  fpridjw.  j.  cassua  l);  Sactfeui  b.  Stqntpfeen  erjogcn  jein  follte.  Dan. 
überfe.  eine  grucfet  mit  fearter  Stfeale  *casta-  o)  ’Kysaeus,  adj.  bacifeifdj;  -saei, 

neue  fta ftanien;  nil  intra  eat  (in)  olea,  nil  örum,  m.  bie  Sinwofencr  ber  Stabt  'Jitjfa  in 
extra  est  in  nuce  duri  jur  Sejeidjnung  unge*  ftarien.  6)  »Jfysels,  tdis,  f.  Nymphae,  bie 
rrimter  Sefeauptungen  Hör.  cp.  2,  1,  31.  2)  9tufe=  bcn  Saccfeui  bei  9?t)fa  etjogen.  c)  ‘Nyscus, 
bäum,  Wanbelbaum.  [Saccfeui.  Si  u.  öos,  m.  u.  *slus,  adj.  Sciname  bei  Bac* 

•NycWlInH,  adj.  [ber  9iü<fetli(fee]  Beiname  bei  d)u§.  d)  *Nfgia»,  ädi«,  f.  adj.  npfifife.  c) 
Ryetrat.  ei,  m ©ater  ber  Ttntiope.  Dan.  *Nyc-  ‘Nysfgöna,  ae,  comtn.  [Nyaa  u.  gignoj  in  91t)fa 
teTs,  tdia,  f.  — Stntiopc.  geboren. 


0 

O.  M.  (ali  Seiname  bei  Supiter)  — Optimua  Ma-  öb-Sro,  1.  um-,  bepftfigcn  Lir.  23,  19,  14. 

ximna.  ob-do,  dlti,  dt  tum,  8.  etto.  Bor  et».  legen, 

dt  intcrj  9luirnf  ber  greube  ob.  Drauer,  bei  6r*  fcfeicben  pessulum  oatio,  foribuB  Ter.-,  ’+tores 

(tauneni,  o!  atfe!  o Itomule ! o ree  perditum!  j u m a cfe  e n , *nulli  inalo  latus  aperture  blofe< 

ufe  Unglürflitferrl  wie  unglfidlidj  bin  icfe!  o homi-  pellen,  ’rigidam  vocibus  forcm. 

nere  nequam!  meid)  ein  nieberträd)tigct  9Äenf(fel  ob-dormlo,  4.  einf djlafert.  Daß.  obdormiaeo, 
aud)  m.  nom.  o fortunata  mors,  quae  etc.;  *m.  mivi,  mit. um , 8.  einjcfelafen;  (Plaut.)  crapu- 
jjtn.  o mihi  nuntii  beatil  »beim  SBunfd),  m.  lam  Berjtfelafen. 

Oftrlon,  önis,  m.  =■  Orion  Ct.  [copj.;  *o  ai.  ob-düco,  8.  1)  et»,  an  ob.  gegen  et»,  fein* 
Oaxea,  ia,  m.  giufe  in  ftreta  Verg.  (nacfe  anbern:  füferen,  jiefeett  exercitnm  ad  oppidum  Plaut.; 

bet  Djui  in  SJfien).  Curium  ali  «mtibewerber  gegen  anbete  aufpellen 

öb,  praep.  m.  aec.  1)  räumlich  a)  gegen  — fein,  Cic.  Att.  1,  1;  posterum  diem  ali  eine  Jfulage 

entgegen  obvertcre  ora  ob  oa  alcia  Krm  b.  feetanjiefeen  =»  notfe  jugeben  Cic.  Att.  16,  6,  1. 
Cie.;  ignia  qui  eat  ob  oa  offuaua.  6)  Bor,  ge*  2)  et».  Bot  et»,  jiefeen,  Borjiefecn,  siegen 
genöber  lanam  habere  ob  oculum  Plaut.;  ob  (um  abjufealten)  foaaam  ab  utroquo  latere  col- 
oculoa  vereari.  2)  tp.  a ) jur  Eingabe  bei  $ielei,  lis,  *seram,  fvestem  über  ben  SRunb  »tefeen; 
bei  bet  bem  ^anbelnben  Borfifemebt,  ber  fvallum  viis ; bilbl.  callum  dolori  etc.  f.  cal- 

Urfatfee,  Seranlaffung,  um,  um  — willen,  me*  lum  2).  $ierB.  a)  etw.  über  et»,  ali  eine  Xede 

gen  ob  illam  iniuriam;  ob  eare  causam,  ob  jiefeen  alqd  alcui  rei,  tenebraa  rebua  Berbreiten 
eam  rem,  ob  ea,  ob  quae,  ob  id,  ob  id  ipRum,  über  ic.,  fnubea  caelo  obducitur;  abfol.  perpe- 
quain  ob  rem,  *fob  hoc,  +ob  haec,  *ob  tua  loricu  obducta  eine  Srupwefer,  bie  ltnunter* 
hanc  rem  beiwegen;  fob  (aui)  metum;  ob  brotfecn  fortging  Ourt.  6)  etw.  m.  et»,  über* 
alqod  emolnmentum  auum;  ob  defendendam  jiefeen,  bebcden  trunci  obducuntur  libro  aut 
Oraeciam  Enn.  b.  Cic.  Tusc.  3 §.  28;  ob  rem  cortice;  (vocia  genua)  grave  quoddam  et  uno 

iudicandam  pecuniam  accipere  Cic.  Vcrr.  2 §.  prcaau  ac  sono  obductum  monoton;  partic.  ob- 

78;  eadem  precor  ab  iiadem  diia  immortalibua  ductua,  *frons  umwBlft,  pnpet;  cicatrix  ner* 
ob  eiuadem  hominia  conaulatum  una  cum  aalute  fearfefete,  *annU  luctua,  dolor  Berfeefelter.  c)  in 
obtinendum  Cic.  p.  Mur.  1,  1;  Iugurtham  ob  fiife  jiefeen,  auitrinlen  (begierig),  venenuni 
suoB  tutandoa  in  manua  venturum  Sali. ; ob  ut  sitiens  Oie.  Tusc.  1 §.  96.  d)  *tjufammen* 
moderandos  Tiberia  erundationea  Tac.;  ob  me-  jiefeen,  runjeln  frontem.  DaB.  Ä)  obductio, 
rita  aua  carus  eat;  *clarua  ob  id  factum;  vul-  önis,  f.  Scrfeüllung  capitis.  B)  obdneto,  1. 
nus  ob  rem  publicam  acceptum;  fregi  ignotus  [«ntena.]  feerjufüferen  Plaut. 
ob  aetatem.  ft)  (norft.)  B.  (Entgelt,  für  talentum  ob-düresco,  dörui,  — 3.  [obduro]  flaff.  nur  tp. 
ob  unam  fabulam  datum;  ager  oppoaitua  eat  feart,  unempfinbliife  werben,  bai  öiefüfel 
pignori  ob  dccem  minaa.  c)  ob  rem  im  3n=  »erlieren  animua  ad  dolorem,  contra  fortu- 
tereffe  brr  Satfee,  mit  (Erfolg  (@gf.  frustra)  nare,  ueu  iam  o.  et  percallnerat  civitatis  in- 
7er.,  Sali.  credibilia  patientia.  — obduro,  1.  tp.  aui* 

öl>-aorätus,  adj.  m.  f comp  ncrftfeulbet,  in  bauern  pemegabo  atque  obdurabo  Plaut.; 

Stfeulben  ftedenb;  suftst.  pl.  Slfeulbner.  ’persta  atque  obdura,  *perfer  et  o. 

öb-ambftlo,  1.  Bor  ob.  an,  neben  einem  Orte  obediens  etc.  f.  oboediena  etc. 
nmfeergefeen,  fpajieren,  m.  dat.  muria,  *gre-  föbfllscns,  i,  m.  Dbeliit. 
gibna,  tgymnasio;  m.  acc.  urbare  Plaut.,  ’Aet-  öb-co,  4.  Ii  intrans.  1)  an  ob.  ju,  in  etw.  fein» 
nam;  praeter  oa  Plaut.;  ante  vallum  in  herbia  gefecn  in  infera  loca;  ad  omnea  hostium  cona- 
Or.;  noetn  umfeerftfewürmen  Plaut.  tu»  entgegengefeen,  begegnen  IAv.;  ad  omnia  simul 

öb-armo,  1.  bewaffnen  (gegen  ben  Jeittb)  dex-  natfe  allen  Seiten  juglettfe  tfeätig  fein  IAv.  2)  ba* 
tras  Am.i7.omfL  securi  Hör.  carm.  4,  4,  21  fein»,  untetgefeen  noctea  Plaut.;  aol;  tp.  B. 

36* 


548  ' obequito  ■ 

Verfonen,  binfcbeiben,  ((erben.  II)  trans.  1)  ju 
ctro.  herangeben,  clro.  begehen,  befugen, 
bereifen,  villaa,  provinciam,  -j- terra«,  furbea, 
focults,  ’omnia  visu  betrachten;  bilbl.  omnea 
oratione  aua  civitatea  burd)gef)cn;  *pugnaa  in 
ben  Kampf  gehen ; cenns  fiep  einfinben  bet  tc., 
mundinaa,  comitia.  Sab  umgeben  *magnaa 
obeuntia  terra«  tot  iuaria;  *alqm  leonia 
pellia  totnm ; *limbus  chlamydem.  2)  tp.  fid) 
an  eine  Sache  ob.  Shätiafeit  matten,  ftd)  ihr 
unterjie^en,  ein  ©eidbäft  befolgen,  Betrieb- 
ten  negotium;  diligentiasime  semper illum  diem 
et  illud  munua;  opna,  bellum,  legationem,  rea 
aua«,  facinori«  locum  tempusque  abpaffen ; peri- 
cula  (menn  fie  btopen);  omnia  per  «c;  radimo- 
nium  am  beftimmten  läge  Bor  ®ertd)t  etfebeinen; 
diem  ben  Sennin  enthalten;  annum  petitionia 
sune  fid)  um  ein  Kmt  in  bent  erften  yaf)re,  in 
welchem  eS  gefeglid)  erlaubt  ijl,  bewerben;  mor- 
tem, diem  supremum,  diem,  diem  suum  fterben 
(fo  bafe  bei  Sterbenbe  fid)  bl.  teibenb  Berbält) 
■(•mortem  repentinam,  fvoluntariam ; morte  obita 
Oie.  p.  Sest.  §.  83.  Verg.  Am.  10,  641;  fmor- 
te«  obitaa. 

iib-eqnTto,  1.  pinanteiten  portis,  caBtria, 
tmoenibu«;  stationibua  hostiuiu. 
öb-erro,  1.  um-  ob.  an-,  in  einem  Orte  bin  u. 
b«  ft  reif  eit,  -irren  ftentorii«,  fignotis  locia, 
•fin  domibua;  tp.  *semper  e&dem  chordA  fehl- 
greif en  auf  tc.;  ftanti  pericnli  imago  ocuiis 
ftbreebt  Bor  tc.;  tficb  betuntf(blängeln 
crebri  rixi. 

töbesTtas,  ätia,  f.  [obeaua]  gettigfeit.  — Sb- 
esas,  adj.  [ob-edoj  ett,  f eift , ».  Sieten, 
•terga,  *fancea  angefcbwollen;  bilbl.  iuxenia  naria 
obesae  bei  feine  feine  91afc  bat. 
öbex,  Ycis  (obicx),  comm.  [obicio]  waS  Borge- 
roorfen,  -gef (hoben  roirb,  Guerriegel  *duri  obice 
poates;  *S>amm,  SB  all  maria;  saxi  gelSwanb; 
Verrammelung,  Varrifabe  fobicea  portarum, 
faaxorum,  xiaram;  clauaam  aua  obice  armiaque 
viam  inveniunt  Liv. 
obf  . . obg  . . . f.  off.  . . . ogg  . . . 
ob-liaereo,  2.  (fpöt  n feit.)  Iso  feftbangen, 
-fteden  naTia  vado  obhaerena.  San.  obhaere- 
»cOj  3.  (oorfl.  u.  fpät)  loo  feftbangen,  -fteden 
bletben  couaurgenti  ei  primum  lacinia. 
öbTclo  f.  obiieio. 

öb-irätio,  önie,  f.  3ngrimm  Cie.  Att.  6,  7,  3. 
obiratns,  [ partic.  n.  obiraacor]  (feit.)  er- 
grimmt fortunae  Liv. 

fobitSr,  adv.  [ob]  itbertr.  nebenbei,  gelegent- 
lieb. — öbttns,  ua,  m.  [obeo]  1)  (Botfl.)  Ve- 
fuib-  2)  Untergang  a)  eigtl.  aiderum,  *8te)la- 
rum,  pl.  astrorum  o.  cursuaque  cognovimua, 
’aignorum.  6)  tp.  a)  baS  §ittf<bciben,  (natür- 
lieb«)  Sob  alcis,  timmaturus,  *pl.  difficilea; 
n.  Untergang  eine*  Volles  post  eorum  obi- 
tum  Cat»,  b.  G.  2,  29,  6.  ß)  Sturj,  Vernich- 
tung post  o.  oecaaumque  noatrorum. 
ob-iäci'o,  2.  Bor-  ob.  gegenüberliegen  aaxa 
obiacentia  pedibus;  aaxorum  obiacena  molea; 
finaula  obiacena;  ttneridie  Aegyptua. 
ohiectAtlönea,  f.  [obiecto]  Vorwürfe  aliorum 
Cats.  b.  c.  3,  60,  2.  — obiecto,  1.  [int ras.  n. 
obiieio]  1)  ’etro.  not-  ob.  gegenfiberftellen, 
-halten,  entgegenlnerfen,  caput  freti«  tauchen 
in  tc.;  tp.  blofiflellen,  preisgeben  alqm  pe- 
riculis  Sali. ; alqm  dolo  simul  et  caaibua  Tac., 


- oblatro. 

•caput  periclia,  *corpora  bello,  *aniruam  pro 
cuncti8.  2)  Botrüden,  norroerfen  aleni  pro- 
brum,  famem  noatria,  alcui  vecordinm,  *natum 
ben  Sob  beS  tc. 

obieetns,  ua,  m.  [obicio]  baS  Entgegenftcllen, 
-liegen,  plutei  norgefteOte;  *inaula  efficit  por- 
tum  obiectu  laterum  Vorfprung;  tobiectu  pa- 
ludia,  fmontis;  fpl  molium  bie  entgegenliegen- 
ben  (oorfpringenben)  Sömme.  — oblex  f.  ober 
obiieio  (obicio),  ieci  (obiextm  ft.  obiecerim 
Plaut.),  iectum,  8.  [ob  u.  iacio]  1)  Bor-  ob. 
entgegentpetfen,  -legen,  -fegen,  -(teilen, 
-halten  vinum  n&ribus  Plaut  , uulla  obiecta 
utilitate  Cie.,  corpua  feria,  fmanum  ad  o«, 
•seae  ad  currum;  septentrio  a Macedonia  obi- 
citur  im  92orben  liegt  BJt.  Liv.  32, 13,  3;  obiectui 
au<b  Bor  etro.  liegenb  inaula  portui  Brundi- 
sino;  obiectia  silvia  wegen  ber  tc.;  rea  obicitur 
alcui  jeigt  fid)  p!öpli(b  jmbm.,  *monstrum  oen- 
lia;  obiecta  re  terribili  bei  einer  jcbrcdlidjen  6t 
fibeinung;  visum  a deo  obiectum  dormienti; 
obiectia  difficultatibus  ba  fitb  tc.  entgegenfteHteu ; 
se  hoati;  me  in  tot  ac  tantaa  aimicationes 
atque  in  ho8  profligatorum  hominum  irapetus 
mitten  hinein  in  Cie.  p.  Arch.  §.  14.  fiieiB. 
entgegnen,  erroibern  Phil.  2 §.  9.  b ) blofc- 
ficllen,  preisgeben,  (opne  92ot)  auSjegen, 
consulem  morti,  exercitum  flumini,  *alqm  hosti, 
insidiis  coniuratorum,  telia  Catilinae;  obiectu- 
fortunae,  ad  omnea  caaus.  c)  jum  Sdjnge. 
jur  Verteibigung  Bor-  ob.  entgegenbaltcn, 
»(teilen,  -tnetfen,  -legen,  -gieben  acutum, 
carroa  pro  vaUo,  navem  submeraam  faucibu- 
portus  ben  Eingang  butdj  ein  BerfentteS  S<biif 
fperten,  equitatum,  forea  raptim,  ’portas  j li- 
tt) erfen,  *clipeoa  ainiatria,  *nubem  fraudibu«, 
•noctem  peccatia  breiten  über  Hör. 

2)  tp.  o)  Beibringen,  mittcilen,  eingeben, 
einfläjjen  alcui  laetitiam,  obicitur  (e«  ftöftt  jl) 
mihi  malum  Ter.-,  spem,  terrorem,  erroreru  bot 
fpicgeln;  interdum  obiciebatur  animo  metus  qui 
dam  et  dolor;  religio  nova  obiecta  eat  (nöml 
animis)  ex  carminibus  Marciania.  b)  B or  hal- 
ten, Bortuerfen  (als  Unredjt,  Vergeben)  alcui 
alqd;  Romanua  (mein  Verhalten  gegen)  mihi; 
Casus  bellicoa  tibi  exprobrare  aut  obi;  de  alqa 
re,  de  alqo;  (feit.)  in  alqm  alqd;  obiciendi 
cauafi  um  cS  nur  (ftbeinbar)  Borjubalten;  nnum 
ex  iudicibua  aelectia  = obicicns  dicebat  Ihr. 
sat.  1,  4,  123;  subst.  obiecta,  n.  Vorwürfe  Or 
obiurgÄtio,  önia,  f.  [obiurgoj  Schelten,  Sabel, 
Verweis  qua  obi.  aut  potma  conTicio. 
oblurgAtor,  öris,  m.  fobiurgo]  Sabler.  Sas 
oblurgätorlng , adj.  (feit.)  fcbeltenb,  tabclnt 
epietula. 

obinrglto,  1.  [intens,  b obiurgo]  (feit)  tücbtig 
f (bei ten  Plaut.  — ob-iurgo  (au eb  obiurig« 
Plaut.),  l)  fcbelten,  rügen,  jurechtweifen, 
tabcln  malia  to  verbia  multia  multnm  Plaut.; 
amicum;  alqm  de  ob.  in  alqa  re;  nt.  quod;  rere- 
cundiam  alcia;  m.  ut  fcbeltenb  ermahnen;  bunt 
Vorwürfe  abjuljalten  fueben,  abmabnen  me  * 
peccatia  Plaut.  2)  (fpät)  übertr.  jd)  lagen 
alqm  flagria. 

ob-litngueaco,  langui,  — 3.  ermatten,  ein- 
fcblafett  literulae  mcae  tui  deaiderio  CVc 
oblätrAtrix,  Icia,  f.  [oblatratror]  Slnbellerin 
Plaut.  — ob-lätro,  (.  eigtl.  anbeüen,  bah-  ««’ 
fahren  Suet. 


oblectamen 

•oblectimön , Ynis,  n.  u.  -tämentura,  i,  n.  [ob- 
lecto]  Wittel  ob.  ©elegenpeit  jut  oblectatio  ßt= 
göpliipteit,  ©rgöpung.  — oblectatio,  önis, 
f.  foblecto]  Srgöpung  (burtp  bloßen  ycitoer» 
treib)  animi,  vitae,  libera,  foblectationi  ocu- 
lisque  (jur  Äugenmeibe)  cadere  Tac.  — oblecto, 
t.  [ob  u.  laciof  1)  ergäben,  erweitern  senec- 
totem,  ‘populum,  sc,  se  cum  alqo;  in  alqo  Ter.\ 
so  ob.  oblectari  alqa  re  S)  angenehm  ju» 
bringen  *tcmpus  lacrimabilo  studio . 

oblido,  llai,  lisurn,  3.  [ob-laedo]  1)  »ubrüden, 
jufammenbrüden  collum  digitufis  daobus 
ffauees.  2)  fetbrüden,  jetquetfcpen  oblisi 
pondere  essemus. 

obligatio,  önis,  f.  jobligo[  1)  ba*  ©ebnnben» 
fetn,  cm  nomen  Battus  propter  linguae  obL 
fuit  »eil  ipm  bie  [junge  angemaipfen  war  Just. 
13,  7,  1.  2)  Serbürgung  gravior  eat  ac  diffi- 
cilior  animi  ac  sententme  pro  altero  quam 
pecnniae  obl.  de.  ep.  ad  Brut.  1,  18.  — oblt- 
gätna,  adj.  [partic.  0.  obligo]  oerpf  litptet, 
oerbinblitp  obl.  ei  nihil  eram,  f comp,  tanto 
mihi  obligatior  abit. 

ob-lTgo,  1.  1)  eiatl  anbinbeti,  bap.  tp.  a)  bin» 
ben,  einf  tpränlen  hoc  iudicio  districtus  atque 
obligatua.  6)  jmb.  einer  Satpc  i dj u 1 b i g matpen 
alqm,  ludoa  scelere;  mebial  obligari  fraude 
impia;  legum  iudiciorumquo  poenis;  anili  su- 
peratitionc.  2)  oerbinben,  jubinben  vulnus, 
alqm,  tvenas,  fbrachia.  lap.  tp.  a)  Ocrbinb  = 
lief)  madpen,  orrpflidpten  burtp  Serfptetpen, 
Sürtbni*,  SBoplipat  alqm  aponaione;  rädern  tri- 
bus  milibuB  aeria  jur  Seraplung  Don  ic. ; milites 
sacramento;  alqm  aibi  benoficio,  liberalitate; 
se  nein;  fse  in  acta  alcis;  qua  in  re  verbo  se 
uno;  dat.i  dexträ  in  id  quod  petebatur  obli- 
gandae  fidei  (dat.)  Liv.  30,  12,  18;  obligari 
foedere,  *alcui;  f fidem  (jein  SBort)  pignore; 
♦Prometheus  obligatus  aliti  gemeipt;  *obligatam 
Iovi  dapem  reddere  »oju  man  burtb  ein  ©elübbe 
oerpfliditet  ijl  Hör.-,  * caput  perfidum  votis  = 
öermünjtpen  itj.  bem,  ber  beim  Ircubmep  alle* 
Unbeil  auf  fein  $aupt  pciabmünftpl);  habita  fides 
ipsarn  plerumque  obligat  fidem  =-  'Certrauen 
ermetft  Certrauen’  Liv.  22,  22,  14;  fobligabis 
me  bit  oerpflitpten ; ‘obligor  ut  itb  bin  eetbun» 
ben,  genötigt  ju;  *obligor  ipse  sc.  robia.  6)  ocr» 
pfänben,  jum  pjfanbc  geben  praedia  obli- 
gata;  fpraedia  fratri;  fidem  suam  pro  Octavio 
Caesar«  senatui  populoque  Born.;  quornm  pro 
aalute  se  hic  Sullae 

oblimo,  1.  [ob-limus]  1)  über«,  ocrftplämmen 
agros;  »sulcos.  2)  *tp.  »erftplemmen,  oer» 
praffen  rem  patris  ltor.  sat.  1,  2,  62. 

ob-lYno,  levi,  lltum,  3.  1)  beftreidjen,  be  = 
ftp  mieten  malas  cerussü  Flaut.-,  oblitus  un- 
guentis,  caeno,  ffaciem  cruore;  übertr.  (Der» 
ätptliep)  actor  oblitus  (übcitftntpt,  bepängt,  über» 
laben)  divitiis.  2)  tp.  a)  überfüllen,  ilbcrla» 
ben  facetiae  oblitae  Latio  mit  einem  lateiniflpen 
fflnftriep.  6)  befubeln,  befletfen  tanto  parri- 
cidio  oblitus;  se  extemis  moribus;  oblita  vita 
libidine;  *alqm  versibus  atris  begeifern;  fos 
alcui  et»,  »ciamatpcn. 

oblique,  adv.  [obliquus]  1)  feitmärt*,  ftpräg, 
ftpief.  2)  ftp.  oerbtümt,  oerjledt  perstrin- 
gere.  — obliqno,  1.  [obliquus]  feitmärt*, 
(tpräg,  ftpief  ridjten,  pellen,  lenten  »ensetn 
in  latus;  *oculos  feitmärt*  fepen;  fermem  auf» 


— obloquor.  549 

f (prägen;  * sinus  (velorum)  in  ventum  = la» 
oieren. 

obliquus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  feitmärt* 
acritplet,  gepenb,  oon  ber  Seite,  ftpräg, 
ftpief,  Seiten»  motus;  qui  terram  incolunt, 
— partim  obl.  (un*  feitmärt*,  nilpt  in  getaber 
Sime  mit  un*)  partim  ctiam  adversos  staro  no- 
bis;  obl.  itinere  auf  einem  Seitenweg ; fobl. 
flumine  (quer  über  ben  Slup)  impelli;  fnavis 
obliqua  (feitmärt*)  agitur;  t agmen  obl.  ince- 
dit;  *f(aucp  Liv.)  in  obliquum;  *ab  obliquo, 
*in  ob.  per  obliquum  o.  ber  Sette,  feitmärt*; 
(Liv.)  per  obliqua  (Seitenwegen)  campi , *ictus ; 
♦rivus  in  Stplangcnminbungen,  *lux  f(präa  ein» 
faüenb , *carsus,  *urna  =■  in  versa),  ’oculo 
obl.  (f(peel  fepen)  aapicere,  *invidia.  2)  tp. 
Oerbtümt,  oerpedt  insectatio,  causidicorum 
dicta,  oratio  inbirelte  Just. 
oblitöro,  1.  [oblino]  I)  au*Preid;en  aerarii 
nomina.  2)  in  Sergeffcnpeit  bringen,  nn* 
bem  ©ebä(ptniffe  löfepen  adversam  pngnam 
prosperü,  suo  beneficio  paternas  simultates, 
famam  rei  gestae,  res  prope  iam  obliterata, 
obliterata  peccata,  praeteritis  silentio  oblite- 
ratis,  frem  silentio,  nondum  obliterutA  memo- 
ria superioris  belli,  obliterari  in  animo. 
oblttesco,  lltui,  — 3.  [ob-latesco]  (feit.)  fid) 
Derbergen,  oerPeden  a nostro  conspectu. 
oblYtns,  oblitns  f.  oblino,  obliviscor. 
oblivio,  önis,  f.  [obliviscor]  1)  Scrgeffen, 
Sergeffcnpeit  amicitiae;  venire  in  obhvionem 
alcis  rei  etw.  0 ergeben;  oblivioni  alqd  dare  (an» 
peimgeben)  Liv.-,  alqd  oblivione  obruere;  alqm 
in  oblivionem  roi  adducere  matpcit,  bafj  jmb. 
et»,  oergipt;  capit  me  obl.  alcis  rei  icb  oergeffe 
et».;  landein  alcis  ab  obl.  vindicare;  lex  obli- 
vionis  Ämnepiegefep;  fomnium  factornm  dicto- 
riunque;  fdiscordiarum  Omneftie;  *pl.  2)  fCer» 
geplitpleit.  3)ao.  obliviösns,  adj.  1)  oergep» 
li(p.  2)  ‘Sergeffcnpeit  (ber  Sorgen)  bemir» 
!enb,  forgenftillenb  Massicum  (vinum)  Hör. 
obliviscor,  oblitus  sum,  dtp.  3.  t)  oergeffen, 
m.  gen.  u.  acc.  velut  alqd  oblituB  al*  pätte  et 
ctm.  oergeffen  (mitjunepmen),  iniurias,  totam 
causam;  nunquam  noctis  iUius,  cum  etc.;  con- 
troversiarum  ac  dissensionis,  veteris  contumo- 
liae;  Latine  Cie.  p.  Caec.  §.  62;  fsaeclis  ob- 
liviscentibus;  bap.  sui  fi(p  oergeffen  a)  itiipt*  o. 
p(p  »iffen,  nitpt  batan  beulen,  in  melcper  Seit 
man  lebe  Tac.  dial.  2 b ) fup  nttpt  befinnen, 

feine  ©ebanfen  nitpt  rc(pt  beifammen  paben  Ter.-, 
*pass.  nunc  oblita  mihi  tot  carmina  (sc.  sunt), 
c)  jetnet  ©emopnpeit  ni(pt  gemäp  fgretpen  ob. 
panbeln  Oie.  Tusc.  6 §.  73.  Verg.  Aen.  3,  62u.  2) 
übertr.  etm.  nitpt  beatpten,  au*  ben  Sugen 
fepen,  oergeffen  consuetudinis  suae,  patemi 
generis,  armorum  hostiumque,  feritatis  mgeni- 
tae,  recentium  foedorom  et  deorum  Omnium, 
•pudoris,  »obliti  (opne  fiep  um  ipn  ju  bclüm» 
ment)  linquunt,  *poma  suco«  oblita  priores  = 
paben  nitpt  mepr  ic.  $ao.  foblivium,  ii,  n.  — 
oblivio;  *pl. 

ob-löco,  1.  (jpät  u.  feit.)  Oerbingen  operam  ad 
pnteos  exhauriendos ; ea  quae  ad  epulum  per- 
tinerent,  maceUariis. 

oblöcütor,  öris,  m.  [obloquor]  SBibetfpr ctper 
ob-longus,  adj.  länglttp.  [Plaut, 

ob-löquor,  dcp.  3.  1)  gegen  jmb.  ob.  et»,  fpre» 
tpen,  jmbm.  mibetfptetpen  alcui  ob.  et  inter- 


550 


oblactor  — obruo. 


pellare;  abfol.  »tfdjimpfen,  fabeln.  2)  »etw. 
baju  fingen,  fpielett  avis;  numeris  aeptem 
discrimina  Toeum  läßt  feine  ficbenfaitige  Seiet 
ciflingen  jtut  SRclobie  (bei  länjer  u.  Sänget) 
Verg.  Acn.  6,  646. 

ob-lnctor,  dep.  1.  gegen  etw.  fiep  anftrengen', 
attlämpfen  »genibus  (mit  ic.)  adversae  orenae, 
■fdiu  fluteini,  fabjol.,  übettr.  toblivioni,  fani- 
raus  semper  difücultatibua. 
ob'lüdo,  3.  gegen  jmb.  ftperjen  Plaut. 
oh-mülior,  dep.  4.  (feit.)  1)  Botroäljen,  Bor* 
f Rieben,  jur  0bwcpr  ober  Scttcibigung  Liv. 
2)  Borfcpiebenb  ob.  Borwäljenb  Berftopfeu  quae 
ruinia  atrata  sunt  Liv. 

ob-iuiirmüro,  1.  gegen  ob.  bei  et»,  mutmein, 
tauf c^cn  »vcntuB  precibua  meia,  »-falqd. 
ob-mütesco  (-müüsco),  miitui,  — 8.  1)  Berftum* 
men,  bie  Sprache,  bie  Stimme  Bctlieten 
obm.  et  concidit,  lingua;  übettr.  Btt  ft  ummen, 
fcpweigen,  ftill  werben  (infolge  eine«  Hjfeftc*) 
»dolore  Bot  tc.,  »aspectu  animua,  »preaso  ore. 
2)  tp.  oetftummen,  aufbäten  corporia,  animi 
dolor ; perterritum  armia  hoc  Studium  noatruui ; 
ea  ipaa  — eloquentia;  in  suis  studiia. 
ob-natua  [ partic . B.  obnaacorj  an  etW.  gewaep* 
(en  ripia  aalicta  Liv.  23,  19,  11. 
ob-nitor,  dep.  fiep  entgegenftemmen  obnixo 
genu  (abl.  als.)  acuto  (dat.);  obuixi  urgere; 
»trunco  arboria;  »umeris;  nud)  gegen  etW.  an* 
ftreben,  aitlampfeu  »contra,  »adveraia,  *mu- 
neribua  tuia,  *m.  inf. 

obuixö,  adv.  [obnixua]  mit  aller  SRübe,  au* 
allen  Jbtäften,  eifrig  omnia  facere  Ter.,  ob- 
oedire  Liv.  — obnixua,  adj.  [partic.  B.  obni- 
tor]  ftanbpaft,  unerfepüttetliep  Verg.,  Liv. 
obnoxie,  adv.  jobnoxius]  1)  fl taf fällig  Flaut. 
2)  unterwürfig,  jllaBifcp  Liv.  — obnoxlö* 
sua,  adj.  fobnoxius]  (feit.)  unterwürfig,  ge* 
botfam  Plaut.  — obnoxlus,  adj.  [ob  u.  noxa] 
11  etw.  Sctlepenbcm  bctfallen;  batj.  a)  firaffäl* 
lig  ob.  einem  Saftet  unterworfen,  oerfal* 
len,  eines  SScrgepen*  fcpulbig  tibi  me  ob.  esae 
fatcor  Plaut.,  capita;  animua  delicto,  libidini; 
crimini,  »turpi  facto,  »culpae  communi,  pecu- 
niae  debitac  (gen.)  bona  debitoria,  non  corpus 
ob.  eaaet  für  Satlepnäfepulbcn  foKte  nur  ttoep 
baS  Sßermögctt,  nieftt  mehr  bie  'jlerfott  felbft  haften, 
ob.  et  aupplex.  2)  tp.  a)  jmb*.  SBiHfür  unter* 
worfen,  jmbm.  untertban,  geborfam,  Inecp* 
tifep  ergeben  alcui,  famori  uxoris;  dum  illos 
ob.  fidoaque  faceret  Soll. ; ob.  ducibua,  inter 
infenaoa  vel  ob.  Tac.  b ) unterwürfig,  flla- 
Bifcp  B.  ©efitmung,  bemütig  aut  »uperbus  aut 
ob.  videar;  animua.  e)  Berpflicptet,  Betbun1* 
ben,  ob.  (ju  San!  oerpfüdjtct)  ambo  vobia  au- 
mua  Plaut.-,  *arra  non  ulli  curae  hominum; 
*nec  fratris  radiia  luna;  emeraiaae  civitatem 
ex  obn.  pace  ben  einjugepen  man  fiep  Berpfticbtet 
gefühlt  hätte  Liv.  9,  10,  4.  d)  einem  Übel  un= 
terwotfen,  preiägegeben,  au*gefcpt  »bello, 
»fpericulo;  Agrippina  infolici  fecunditate  (burd) 
K.)  fortunae;  orbitate  et  pocunia  insidiia  Tac. ; 
obnoxium  eat  m.  inf.  ei  i|t  gefährlich,  beben!* 
lieb,  ju  Tac.  dial.  10. 

ob-nübtlus,  adj.  umwöllt,  umfebattet  tenebria 
loca  Et in.  b.  Oie.  Tute.  1 §.  48. 
ob-nübo,  3.  Berfjüllcn  caput  (in  alter  gormet); 
»comaa  amictu. 

obnuntiätlo,  önia,  f.  [obnuntio]  (.  t.  bie  SJicl* 


bung  übler  flnjeitpcn  bureb  einen  9Kagtfiiat 
ob.  Üugur  dirorum;  pl.  abfol.  — ob-nuntio,  l. 
1)  t.  t.  B.  ben  Slugttrn  ob.  XHagiftratSperfonen, 
bei  beBorftebenben  öffentlichen  Bngclegcnbcuen, 
bcf.  Jfomitieit,  böfe  Bnieiebcn  melben,  uw 
babureb  bie  ^anblung  ju  pinbem,  consuli,  con- 
cilio.  2)  überl)-  <10-  Unglüdliepe*  mel* 
ben  Cum. 

öboediens  (niept  obed.),  tia,  adj.  m.  comp.  n. 
sup.  [partic.  B.  oboedio]  geborfam,  willfäp* 
rig,  f ü g f a nt  nulli  eat  naturae  ob.  aut  aubiec- 
tua  deua;  imperiia  nemo  oboedientior  fuit;  im- 
periis  oboedientisaimua  milea;  adeo  imperio 
meliori  animua  manauete  ob.  erat  (fo  gutwillig 
fügte  ft  eh  tc.);  dicto  ob.  esao  magistro  Plaut  ; 
nec  pleba  nobia  dicto  audiens  atque  ob.  eit 
Liv.  6,  3,  8;  subst.  bet  ©eportpenbe,  Unter* 
geb nie  Liv.  2,  69,  4.  SaB.  a)  oboedienter 
(nicht  obed.),  adj.  m.  comp.  u.  sup.  geborfam, 
Willfährig,  Willig  Liv.  b ) oboedientia  (niept 
obed.),  ae,  f.  ©eborfam. 
oboedio  (nicht  obed.),  4.  [ob  u.  audio]  1)  jmbm. 
©epor  geben,  fein  Opr  leiben  illis  Nep.  Dat. 
6,  4.  2)  gehorchen  (meift  B.  einer  einzelnen 

Jpanblung)  obtemperaro  et  ob.  magiatratibus, 
legi,  praecepto;  ob.,  parere  roluntati  alcis; 
tempori  multorum,  eentri. 
öb-öleo,  Slui,  — 2.  1)  einen  @cru<b  o.  ficb  ge* 
ben,  riechen  Plaut.;  nach  etw.  riechen  alliam 
Plaut.,  antidotum  Suet.  2)  ficb  bureb  ben  @e 
ruep  imbm.  bemerlbar  machen,  marsupium 
buic  fie  rieep t beit  ic.  Plaut. 
öbölus,  i,  m.  [ö(3olof]  fleine  griecb-  3Äünje,  etwa 
«bn  $fcnttigc  Ter. 

So-Örior,  dep.  4.  entfteben,  jum  Siorfcbein 
lommcn,  beroor*,  eittbteeben,  aufgeben  te- 
nebris  obortis  Nep. ; »flacnmis  obortia;  *con- 
crevit  aaxo  oborto;  quanta  lux  liberalitatia  etc. 
ob-rSpo,  3.  1)  herattfriechen,  *fd)Ieicbctt  alcui 
Cic.  fil.  in  Oie.  ep.\  »abfol.  2)  tp.  a)  an  etw 
binanftbleidjcn,  heimlich  u.  lifiig  gelangen, 
etw.  etf^IeiWen  ad  honores;  auch  überfebtei* 
epen,  überrafeben  senectua  adulescentiae,  ima- 
ginea  in  anirnos  dormientium,  dies,  »longo  opeei 
aomnua;  (Borll.)  alqm.  6)  (BOtfl.  U.  fpät)  jmb 
bintergeben  alqm.  Sao.  obrepto,  1.  (feit) 
jmb.  über*,  befcbleidjen  Plaut. 
ob-rlgesco,  rtgui,  — 3.  erftarren- 
Obrfmaa,  ae,  m.  fRebenflub  be*  SRäanber  in 
ob-rödo,  3.  annagen  alqd  Plaut.  [$b*bgien 
fob-rögätio,  önia,  f.  bie  burep  obrogo  betet  ebnete 
^anblung.  — ob-rögo,  1.  citt  neue«  fficfep  gegen 
ein  ältere*  Borfcptagenb  bie*  ganj  ob.  trtlmciie 
aufpeben,  ipm  feine  Bolle  ©ültigleit  nch* 
men  (Bgl.  abrogo,  derogo),  legi,  legibus j lei 
nova  antiquae. 

ob-ruo,  rui,  rutum,  3.  1)  mit  einer  SRaffe  (8rbe 
Slaffcr  u.  bgl.)  überbeden,  überfepütten,  oer* 
graben,  Berfenlen  theeaurum,  gladios,  alqm 
Timm,  ae  arenä,  militem  nivibus  pruiniaque 
obrutum;  obruti  sunt  inauper  velut  nube  iaeu- 
lorum;  alqm  lapidibna,  »undia,  »fsaxia  »ftelii, 
ftelorum  ri;  +iuga  montium  niTe  obrata; 
»quod  8uperest  tuä  obrue  dexträ  fepmettere  tn 
ben  Hbgrunb;  »tellure  corpua  begraben;  »semin» 
obruta  longis  sulcis;  überlabett  so  vino,  obrui 
vino.  2)  tp.  a)  Berpüllcn,  bebeden,  oerbttn* 
lein,  Berbergen,  in  Scpatten  ftcllen,  Sei* 
ft e r Werben  über  alqd  oblivione;  malum  j*ar- 


obrussa  — obsecro. 


551 


tum  sapientii,  vix  ut  appareat;  nomen  alcis; 
illa,  quae  laadanda  Bunt;  obrui  ambitione  et 
foro  untergeben  in  ic. ; Marius  Catuli  interitu 
sex  suos  consulatus;  recentem  gratulationem 
lamentatione ; [famam  alcis;  ut  virtutibus 
eluxit,  sic  vitiis  est  obrutus.  b)  überfepüt  ten, 
ju  »oben  brüdett,  unterbrüden,  ju  örunb e 
rid>ten,  testein  risus  omnium  brachte  aufeet  fjaf« 
iunq  j testimoniis;  verbis  alqm  nicberbonnern ; 
obriii  aere  alieno  öerfinfen  in  tc.;  sceleribus, 
negotii  magnitudine;  ‘obrui  in  augenda  re  im 
Sagen  nach  SHeidjtum  ju  ffiruttbe  geben;  obrutum 
esse  fenore,  criminibus,  copiä  sententdarum ; 
’deus  me  übrrfepüttet  mich  mit  Ungtüd;  ‘obrui- 
mur  nnmero  mir  werben  übermannt;  * ventos 
otio  in  Stube  oetienlen ; [non  tarnen  invictum 
animum  curae,  quin  etc. 

obrussa,  ae,  /.  biejeuerptobe  bei  @olbeä,  ad- 
bibenda  ratio  tamquam  obr. 
obsaepio  (nicht  obsep.),  4.  oerjäunen,  Der« 
fperren,  unjugänglid)  machen  bostium  ag- 
mina  iter;  [quae  vetustas  obsaepserat;  übertr. 

tlebi  ad  curules  magistratus  iter;  viam. 

-sätöror,  1.  fatt;  überbrüffig  Werben  istiuB 
obsaturabere  Ter.  [ben  Plaut. 

obscaero,  1.  [ob-scaevus]  böfe  Slujeicpen  ge« 
obsccne  (niept  obscoene)  adv.  m.  comp.  u.  (fpät) 
tup.  [obscenus]  1)  hö&l'ih.  toibrig  obscenius 
concurrerent  Uterae.  2)  un  jücptcg,  unfitt« 
lieb  natura  obscenius  excitata,  obscenissime 
vixit  Kutr.  — obscenltas  (nicht  obscoen.),  ätis, 
f.  [obscenus]  Unjücbtiglcit,  ba*  Zotige  re- 
rnm,  verborum.  — obscenus  (nid)t  obscoen.), 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ob  u caenum]  1)  eigtl. 
lotig,  bab-  icbeuftlicb,  garftig,  wibrig,  elcl« 
baft,  fetuB  äÄifjgeburten;  ‘volucres  pecagi  (bie 
ftarppien);  *cruor,  *riBus,  [ostentum.  2)  un« 
ueptig,  jotig,  unflätig,  unfittlicb,  ftharn« 
oi  versus,  obsceniBsimae  voluptates,  tabellae, 
viri,  * greges  (o.  ben  trieft  ent  bet  gpbele), 
‘flammae  (Siebe),  *Bermones.  3)  non  höfer 
©orbebeutung,  ungünftig,  unheilootl 
omen,  [ostentum,  ‘fames,  ‘canes,  * volucres 
(Stadjtculen). 

obscür&tlo,  önis,  f.  [obscuro]  Sierbuntelung, 
©erfinfieruna  solis,  [©unlelheit;  tp  in  illis 
Toluptatibus  obBc.  consequitur  jene  je.  treten  in 
ben  ijintergrunb;  auch  pl- 
obscürö , adj.  m.  comp.  u.  sup.  [obscurus]  tp. 
bunlel,  1)  unbeutheb  disserore,  agere,  me- 
morare.  2)  (fpät)  buntet,  unberüljmt  prin- 
ceps  obsc.,  Aurelianus  vir  obBcurisaime  natua 
t>.  febr  niebriget  $erlunft;  obacurius  imperarit 
jeiepnete  ftcb  noch  weniger  als  Stegent  au«.  3)  un« 
eermertt,  insgeheim,  heimlich  perire,  subire 
animum  auditoris,  alqd  moliri,  non  obsc.  ferre, 
tgerere  alqd  niept  «beim  ballen;  fneque  obac. 
duae  legionea  uni  detrahuntur.  — obscürTtas, 
fttia,  f.  [obscnruB]  1)  [©untelpeit,  ginfter« 
niS  latebrarum.  2)  tp.  a)  Unbeutlicpteit, 
Unnerftänblicbleit  verborum,  rerum;  obscuri- 
tatis  latebram  adhibere;  obs.  ac  dubitatio.  b) 
©untelpeit,  ©erbuntetung  tuae  res  gestae 
ceterorum  laudibue  obsc.  attulerunt  Cic.  p.  Del. 
§.  12.  c)  ».  Stanbe,  'lliebrigleit,  Unbclannt« 
beit  humilitas  et  obsc.;  fsorde«  et  obsc.  Vi- 
tellianarum  partium. 

obseäro,  1.  [obscurus]  l)  bunlel  machen,  Der« 
bunleln,  serfinftern  regiones,  caelum  nocte, 


8ol  obecuratur;  lumen  lucernae  obscuratur  et 
offunditur  luce  solis;  ‘aethera  pennis.  2)  un« 
fiebtbar  machen,  berhüllen,  oerbergen  nox 
tenebris  coeptus  nefanos,  laudes,  obscuratur 
caput,  *ob8Curata  (verba)  diu.  3)  tp.  a)  D.  ber 
9tebe  unbeutlicb,  bunlel  machen,  oerbüllen 
alqd  dUqyopf orte,  alqd  dicendo;  ea  (verba)  quao 
obscuramus  rätfelpafte;  [morositato  nimia  sti- 
lum;  unbeutlicb  auäfprecben  literam.  6)  etw. 
ins  ©untel,  in  Schatten  [teilen,  fo  bafj  cS 
unbebeutenber  etfebeint  u.  überfeben  ob.  oergeffen 
wirb,  machen,  bab  es  nicht  bemertt  ob.  be= 
achtet  wirb;  in  ©ergeffenpeit  bringen,  un« 
berühmt  machen  magnitudo  lucri  magnitudi- 
nem  periculi;  nuinmus  in  Croesi  divitiis  obscu- 
ratur; quae  minimae  sint  voluptates,  eas 
obscurari  saepe  et  obrui;  tuas  laudes  nulla 
unquam  oblivio;  consuetudo,  quam  obscurari 
volunt  bet  fie  alle  ®ültigtcit  abfpreepen  Cic.  Acad. 
2 §.  42;  memoria  obscuratur  oetliert  [ich;  *vo- 
cabula  obscurata  ocraltcte;  Fortuna  res  ce- 
lebrat  obscuratque.  c)  oerwirren  pectus  alcui 
Plaut. 

obscurus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  bunlel,  fin« 

er,  ohne  Sicht  *lucus,  *nox,  ‘caelum,  *nu- 

es,  ‘aquae  trübe;  iam  luce  o.  als  eS  fepon  bun« 
lei  war  Liv.;  ’ibant  obscuri  im  2>un!cln;  subst. 
n.  baS  »unlel,  ber  Schatten  ‘noctis,  *haec 
(poesis)  amat  obscurum,  [obscuro  adhuc  coep- 
tae  lucis,  ’diei.  2)  oerftedt,  oerborgen,  un« 
fichtbar  locus  Liv.;  ‘Pallas  unter  ber  ffleftait 
einer  alten  grau.  3)  tp.  a ) o.  ber  Sehe  un- 
beutlich,  untlar,  unoerftänblich,  bunlel 
oracula,  scientia  alqa  obscurior;  nequo  obscu- 
rum est  quin  etc.;  *vera  obscuris  involvere; 
•brevis  esse  laboro,  obsc.  fio.  6)  unbelannt, 
unerwähnt,  unberübmt  nomen,  non  obscu- 
rus fuit,  obsc.  loco  natuB,  obsc.  orti  maioribus; 
‘tabernae  (gemein;  wegen  beS  niebrigen  StanbeS 
ihrer  ©efuepet);  ‘farna;  subst.  in  obscuro  vitam 
agere  Sali.,  si  mea  foma  in  obscuro  sit  Liv. ; 
•insignem  attenuat  deus,  obscura  promens  Hör. 
c)  o.  Qbaralter  oerftedt,  jutüdpaltenb,  niept 
offen  bomo;  non  aperti,  non  simplicis,  non  in- 
genui  viri,  versuti  potius,  obscuri,  ostuti;  subst. 
plernmque  modestus  occupat  obscuri  speciem 
Hör.;  simultates;  [Tiberii  sermo,  vultus;  [na- 
tura (9?atureB),  [adversus  alios.  d)  trübe,  un  = 
f ich e r obsc.  spe  et  caeca  exspectatione  baerere; 
quibus  rebus  corte  candidatorum  spes  obscu- 
riores  indicari  solent. 

obsecr&tio,  önis,  f.  [obsecro]  inftänbigeä  »it» 
ten,  ©ef^Wärtn;  auch  ol«  Slebeftgur;  bef.  bab 
öffentliche  u.  feierliche  ®ebet  an  bie  ®öttcr, 
um  ihren  3°m  abiuwenben  u.  ibte  ®nabe  ju  er= 
flehen,  ©et«,  ©ufetag  obs.  a populo  duumviris 
praeeuntibus  est  facta.  2)  (fpät)  feierliche 
©eteuerung. 

obsecro,  1.  [ob-sacro]  jmb.  bei  allem,  was  ihm 

? eilig  ift,  befchwöten,  inftänbig  bitten,  an« 
lehen  alqm,  {Plaut.)  ab  alqo,  per  amicitiam; 
quod  (barum)  te  per  genium  dextramque  deosque 
penates  obs.  et  obtestor  Hör.;  alqm  orare  et 
obs.;  alqm  multis  cum  lacrimis;  fmultis  locri- 
mis;  precibus;  [venia  obsecranda;  nolite,  ob- 
secro, eommittere  etc.;  hoc.  te;  mit  eigentüm« 
liehet  Itürjc  ut  suis  fortunis  consulat  nove  ab 
hostibus  diripiantur  u.  ba6  et  fie  Don  IC.  nicht 
plünbern  laffe  Caes.  b.  O.  7,  8,  4;  obsecro  ob. 


552 


obsecundo  — obsidionalis. 


olis.  te  and)  ult  .'ööflidjfcitjformcl  ich  bitte  bi  Cb, 
t)ör’  einmal  obs.,  an  is  cst?  7er.;  Attica  mea, 
obs.  te,  quid  agit? 

ob-sf  cumlo , 1.  jmbs.  Slnfichtcn  bcgünfligen, 
jmbm.  aus  Siebe  u.  ©efäfligfeit  }u  SBilien  iein, 
roillfahren,  nachgiebig  fein  obsecundato  in 
loco  7er.;  obsecundando  mollirb  impetum. 
ob-seplo  f.  obsaepio. 
obsequela,  ae,  f.  (oorfl.)  = obsequium. 
obsequens,  tis,  adj  m.  fcomp.  u.  fsup.  f jairfic. 
ü.  obsequor]  raillfährig,  nachgiebig  patri 
7er.;  quanto  crediti*  Persas  obsequentioreB 
fore  Curl.  3)ao.  a)  obsSquentbr,  adv.  nt.  +s«f). 
(feit.)  millfäljrig,  nachgiebig  alcui  Liv.,  t°t>- 
sequentissime  vixit.  b)  obsequentia , ae,  f. 
SBillfäfjrigfeit,  gügfamfeit  Caes. 
obsequiösus,  adj.  | obsequium]  (fett.)  toillfäl)5 
lig,  nachgiebig  Plaut.  — obsequium,  ii,  n. 
Jobsequor|  fflillfähtißitit  (ouS  Siebe  u.  @e* 
fäHigfcit,  bie  auch  in  Schmeichelei  auSartct),  g fl  g » 
jamfeit,  ülachgiebißteit,  auch  golgfamfeit 
gegen  Höhere  obs.  amtcos,  verita«  odium  pnrit 
7er.;  in  obsequio  comitas  adelt,  assontaüo 
procul  amoveatur;  deforme  ©eroiliSmu#  Tac. ; 
m.  gen.  subj.  plebis;  tarn  honoratorum  colle- 
garum;  m.  gen.  obj.  fiurare  in  alciB  obsequium 
jmbm.  ©ehorjam  ]<hroören,  ben  ®ib  ber  Irene 
leifien,  tpopulum  in  obs.  principum  formare, 
fin  tutorum  obeequia  iurare;  m.  in,  pro  fide 
atque  ob«,  in  populum  Eomanum;  fobs.  rum- 
pere,  forga  alqm  exuere;  hinter  obsequia  for- 
tunae  mitten  unter  ben  ©unftbejeigungen  ic. ; 
*alcui  tribucre  obs.;  *floctitur  obsequio  (burcf) 
Jiadjgcben)  curvatus  ab  arbore  rumus;  obse- 
quium animo  sumere  nach  feinen  Säften  leben 
Plaut.  gnSbef.  *+$ingebung  in  ber  Siebe, 
BreiSgebung  ob»,  amatori  venditare  JAv. 
obsequor,  dcp.  3.  jmbm.  freiwillig  aus  Siebe  u. 
©efäHigfeit  ju  SBillen  fein,  (ich  nach  jmbs. 
Stillen  richten,  gehorchen,  auch  einet  Sache 
nachhängen,  (ich  nach  ctm.  richten  alcui,  vo- 
• luntati  aicis,  *sanctis  patriae  legibus,  fortunae 
Caes.  b.  Oie.  Att.  10,  8;  naturae,  pudori;  animo 
feinen  Säften  7er.;  +malle  gloriae  suae  quam 
irae;  fauimo  buo,  studiis  nostris. 

1.  ob-sero,  1.  »ertiegeln,  mit  einem  Siegel 
oerfdjtiejien  ostium,  f fores , plebis  aedificiis 
obHeratis,  Cp.  *aures,  palatum  ■=  fchtoeigen. 

2.  ob-sero,  seri,  sltum,  3.  1)  hinföen,  pflan  = 
jen  frumentum  Plaut.;  fch«jf).  (Plaut.)  pugno« 
(alcui)  jmb.  burchprügeln,  aerumnam  in  alqm 
jmbm.  Summer  oerurfachen.  2)  befäen,  bepf lan= 
jen  terram  frugibus,  loca  obsita  rirgultis;  rivus 
circa  obsitus  palustribus  herbis;  partic.  obsitus 
tp.  befät,  ganj  bebeeft  mit  paunis  anniaque 
7er.;  squaloro  vestis  Zar.;  iter  perpetuia  nivi- 
bus,  montes  nivibua  Gurt.;  su bst.  ».  ’obsita 
variiä  frondibus  (Heiligtümer  bei  Baccfpiä) ; *aevo 
bejahrt. 

obserrans,  tis,  adj.  m.  comp,  (fpflt)  n.  sup.  f par- 
tic; B.  obserro]  1)  hbcobachteitb  omnium  offi- 
ciorum.  2)  hochachtenb  mei  observantissimus. 
$ao.  observaiitia,  ae,  f.  ehrerbietige  Stuf = 
merlfamfeit,  <it)rcrbietigfcit,  SRefpeft  gegen 
jmb.  in  regem. 

obserrfttio,  önis,  f.  [obserro]  Beobachtung, 
SBahrnchmung  siderum;  valetudo  auatentatur 
obeervatione,  quae  res  prodesse  soleant  (cor- 
pori)  aut  obesse;  bef.  Beobachtung  bei  fßftichb 


mäfjigen,  Bftichtmäfjigteit  adeo  summa  ent 
obs.  in  bello  movendo  Cic.  off.  1 §.  37. 
ob-sorrtto,  1.  [ intens.  B.  obserro]  (feit.)  eifrig 
beobachten  traiectiones  motusque  stellarum 
ob-servo,  l.  1)  beobachten,  Sichtung  geben, 
belauern  motas  stellarum;  neque  signa  neque 
ordines  achten  auf  je.,  delicta  omnia,  sese,  *alqd 
oculia.  2)  inibej.  a ) hüten  ianuam  Plaut., 
♦groges;  bah-  beobachten,  befolgen  leges, 
praeceptum,  commendationem  aicis;  id  suffrs 
gium  non  feine  Stflcfficht  nehmen  auf  ic.;  non 
edicta  imperatorum,  non  auspicia  obserrentur; 
dies  natalos  berechnen.  6)  einen  Wcnfchen  ehren, 
ocrefjren,  jmbm.  bie  gebüf)tenbe  Stuf  merffa  m 
feit,  Hoc^n^tnng  erloeifen  me  nt  parenter», 
alqm  parentis  loco;  diligonter  obserrari  et 
coli;  auch  rinem  Schrcr  anfjängen  quem  senem 
adulescons  Suct. 

obsis,  Ydis,  m.  u.  f.  [ob  n.  sedeo]  1)  ©eifei 
obsides  dare,  accipere,  alcui  imperare;  alqm 
obs.  retinere,  roposcere;  fobsidibus  lirmarc 
civitatem.  2)  Bürge,  ©ernähr,  Sicherheit 
roluntatis  (ber  ©efinnung  jmbi.);  eius  rei  obs. 
se  fore  bafür  mürbe  « flehen ; habemus  senten 
tiam  tarn  quam  obs. 

obsessio,  önis,  f.  [obsideo]  ®infd)lic  {jung, 
Blocfabe  tamulorum,  viae,  hominum. 
obscssor,  öris,  comm.  fobsideo]  jmb.,  bet  ooc 
ob.  an  einem  Orte  fipen  bleibt  (Plaut.)  solus  fui 
obs.  blieb  fipen;  ‘vivarura  obs.  (Bewohnerin 
aquarum;  bef.  Belagerer  curiae,  Luceriae.  — 
obsideo,  sedi,  sessum  2.  [ ob-sedeo]  1)  intrans 
Bor  ob.  an  einem  Orte  fipen,  fortroährenb  fiep 
aufhaiten  domi  Com.  2)  trans.  a ) anf  ob.  an 
etm.  fipen  aram  Plaut.;  ‘Apollo,  qui  umbili- 
curn  terrae  obsides  bcmohnfl;  inibef.  befept 
halten,  inne  haben  ‘Charybdis  laevum  latus; 
*palus  obse.-sa  salictis  erfüllt,  bebfdt ; omnes 
aditus,  itinera,  rias,  totam  Italiiun  suis  prae- 
sidiis  obs.  atque  occupare;  tp.  beherrjehen, 
in  feinet  ©cmatt  hoben,  tempus  meum  fiep 
bemächtigen  ic.,  megnehmen  ic.,  ab  oratore  ob- 
sessus  est  ift  ganj  in  Slnfprud)  genommen;  tri- 
bunatus  obsessus  befchränft;  obsideri  aures  (pa- 
tris)  a fratre  Liv. ; (fpät)  animum  aicis.  b)  ein 
fchliefeen,  belagern  urbem,  üticam,  alqm, 
auch  Äberh-  ein; ch lie &en  domum  regis;  im 
gaume  holten  ad  urbem  obsidendam  Nep 
Timol.  3,  2.  c)  bebrängett  obsessi  ommbc- 
robus  (in  jeb«  Bejahung)  Caes.  b.  c.  l,  84,  l.  d) 
aufpafftn,  lauern,  bic  gelegene  Seit  jn  et», 
abpaffen  (meift  in  feinblich«  Slbftcht)  rostra, 
stuprum.  [Liv.  7,  87,  2. 

obsidiälis,  adj.  [1.  obsidiam]  = obsidionalis 
obsldlo,  önis,  f.  [obsideo]  l)  bie  Blocfabe,  ®in^ 
fchlicfeung,  Sperrung  Messone  restituta  ur- 
bem eorum  obsidione  clausit;  *furbem  obsi- 
dione  cingere,  in  obsidione  teuere  Nep.;  *in- 
genti  obs.  urbem  premere;  esse  in  obsidione; 
obsidione  solrere,  eximere,  obsidionom  urbis 
solrere;  obsidione  liberare  Cyzicum.  patriam; 
partim  ri  partim  obs.  urbes  capere;  obs.  rnagis 
erat  quam  oppugnatio;  oppidum  nisi  obsidione 
expugnari  non  posee  Caes.  2)  übertr.  ®f‘ 
fangenfehaft  an  einem  Orte  Just. ; metsn. 
brütfenbe  ©efahr,  9lot,  BebrängniÄ  fenera- 
tores  ex  obsidione  eximere;  Ubios,  rem  publi- 
cam  liberare  obsidione.  lao.  obsYdiönftlis,  e, 
adj.  jur  Biodabe  gehörig,  Blocfabe-  corona 


obsidium  - 

eilt  ftiQtij,  ber  gut  ©elopnung  bem  ftelbpcrm  ge- 
geben tcaib,  tocldjer  anbere  d.  einer  ©lotfabe  bc= 
freit  patte. 

1.  obsidium,  ii,  n.  [obBideo]  = obsidio  Plaut., 
Tac. j aucp  ©cfapt  tno  tergo  obs.  (©rüget) 
adesso  Plaut. 

2.  obsidium,  ii,  n.  [obaesj  bie  ©cifelfipaft 
Meherdatem  — obsidio  nobiB  datum  Tac.  arm. 
11,  10. 

ob-sido.  3.  fidj  an  einem  Orte  feftfepen,  einen 
Ort  befepen,  bej.  mit  I nippen  pontem,  loca  op- 
portuna  armatis  hominibuB,  ianuam  alcis;  * jid) 
eine«  Ort«  bemcijierii  butep  Scfcpung,  übtrp. 
in  {einen  ©ejip  bringen,  immensos  campos 
(butep  kauf). 

obslgnfttor,  öris,  m.  fobsigno]  ©eficgeler,  Un- 
terfiegelcr  einer  Urfunbe,  al«  8«*0t  literarum, 
testamenti.  — ob-siguo,  1.  1)  guficgcln,  per- 
fiegetn  epistulam,  pecuuiani,  lagoenas.  2)  gut 
©erftörtung  brr  ©ültigfcit  einer  Urtunbe  be-, 
unter  fiegetn  tabula«  testamenti.  tostamentum; 
obsignatum  aut  depositum  qaidpiam.  $ierP. 
fdjergp-  veile  obsignnre  tabellas  übet  bie  fiepte 
be«  Spitur  (bamit  bieje  tpm  »opIgefäHigc  ficijtc 
niept  miberrufen  u.  ipm  entgogen  »erben  lönne) 
Oie.;  agere  cum  alqo  tabellis  obsignatis  in  einem 
»iffenfipaftlupen  Streite  fo  al«  ginge  cS  nad)  uns 
terfiegetten  ©erfipteibungen,  »ie  Por  ©erie^t,  a!tcn= 
mäßig,  b.  p.  in  fhengftcr  gorm;  bej.  bie  ©{fetten 
u.  fiapiere  eine«  Stngcttagtcn  Perfiegetn. 

ob-sipo,  1.  entgegen  fpripen,  alcui  aquulam 
— {mbm.  Shit  matten  Plaut. 

oh-sisto,  3.  l)  jid;  oor-  ob.  entgegen  fteltcn, 
SBiberftanb  (cijlcn,  jmbm.  in  beu  SBeg  tre- 
ten  (ge».  0.  Angreifer)  alcui  abeunti,  lioBti,  *qui- 
rumque  mundo  terminus  obstitit  = obstat  ent= 
gegengefept  ift.  2)  tp.  fid)  »iberjepen,  wiber  = 
ftreben,  betämpfen  alcui,  dolon,  visia  nupt 
beipflidjtcn;  coneensui,  consiliis,  famae  alcis; 
nt.  inf.  Tac.  Germ.  34;  m.  ne  Nrp.  3)  in  btt 
Sluguralfpradje,  mbst.  obstita,  örum,  n.  Pom 
©lip  getroffene  ©cgcnftänbe  fulgura  atque 

obstita. 

obst Ins  f.  2.  obscro. 

obsölöfio,  3.  fp.  ungebraucht,  obsoleo  u.  fio]  pass. 
feine  (Rettung  u.  ©ebeutung,  feinen  ©lang 
oertieren  in  hominu  turpissimo  obsolefiobant 
ineignia  dignitatis  Cic.  Phil.  2 §.  106;  fne  pa- 
teretur  nomen  obsoletieri.  — obsülesco,  levi, 
lctum,  8.  fobs-oleo]  fiep  abnubcit,  beraltcn, 
au«  ber  3Kobc  tommen,  Slnfepen  u.  S3ert 
oertieren  antiquam  officii  rationem  dilexit, 
cuiug  eplendor  Omnibus  his  moribus  obsolevit; 
vetustate;  oratio,  vectigal,  flau». 

obsöletius.  adv.  comp,  [obsoletus]  abgetrage- 
net,  unfipeinbarer  vestitus  Cic.  Verr.  II,  1 
8.  162.  — obMöletuu,  adj.  m.  comp.  [obsoleBCo] 
1)  abgenupt,  abgetragen,  oeraltet  vorba, 
tcolor  * tectum  baufällig.  2)  alltäglich,  ge- 
mein,  oratio  obsoletior,  crimina;  gaudia;  ho- 
Bores. 

obsönätör  (ops.),  öris,  m.  [obsono]  bet  (Sin- 
taufe  r für  bie  Äücpe  Plaut. 

obsönitus  (ops.),  us,  m.  [obBono]  bet  ©inlauf 
ber  Rutoft  Plaut.  — obsönium  iops.),  ii,  n. 
loUKoiiov]  bie  ßutoft,  bef.  gifipe,  ©ernüfe  Com., 
Hep. ; im  pl.  loflbare  gifepfpeif  eil  Hör. 

1.  olisöno  i ops.) , 1.  u.  -sonor,  dtp.  [d^Mifra] 
1)  für  bie  Äütpe  einlaufen  Com.-,  im  ©itbe. 


- obstringo.  553 

famem  fl.  ber  Rutoft  einlaufen.  2)  jdjmaufen, 
einen  Stpmau«  anflelten  Ter. 

2.  ob-söno,  1.  cigtl.  bagegen  taufipen,  bap.  bar  ein 
reben,  unterbretpen  alcui  Bermone  Plaut. 
ob-sorbeo,  2.  begierig  einfehtürfen  Plaut. 
obstütrix  (obstit.),  Icis,  f.  [obsto,  eigtt.  bie  Por 
ber  treifenben  ftrau  Stepeube]  Hebamme, 
obstinite,  ade.  m.  comp.  u.  mp.  [obstinatusj 
beparrlitp,  partnädig,  im  ©uten  u.  ©Ofen, 
obstln&tio,  önis,  f.  [obstino]  ©eparrlitptcÜ, 
teil«  IoPenb,  fjeftigteit,  Bententiao  in  feinen 
©runbföptn,  fadvontantis  oxercitua,  teil«  labetnb, 
ßartnädigteit,  Starrfinn  tpertinaeia  et  in- 
flexibilis  obst. 

obstlnitus,  adj.  m.  comp.  u.  f sup.  fobstino]  be- 
parrtitp,  teil«  tobenb,  feft,  teil«  labetnb,  part- 
nädig  animus,  obst.  animis,  obst.  ad  mortem 
animo,  eilentium,  oratio  tribunorum,  obstinatior 
voluntas,  *aure8  oerftodte,  ad  resistendum,  mori 
fett  entftploffcn  gu  ic.  — obstino,  1.  feft  be- 
fcpliefien,  fiep  partnädig  oorfepen,  auf  et», 
beftepen  affinitatem  Plaut  -,  animie  aut  vincore 
aut  mori  JAv.,  obtinatam  videbat  IAv. 
obstlpesco  f.  obstupesco.  [Plaut, 

obstipo,  1.  [obstipusj  feitnärt«  neigen 
obstipus,  adj.  fiep  auf  bie  Seite  neigenb  ca- 
put;  (Hör.)  oorroärt«  gefentt,  gebudt,  caput 
0.  einem  Dudmäufcr;  früdmärt«  geneigt, 
obstita,  pbstftrix  f.  obsisto  3),  obstetrix. 
ob-sto,  sitti,  — (•fobstätürus) , 1.  1)  eigtt.  an 
ob.  gegen  et»,  pepen,  entgegen,  im  SBcge 
ftepen,  rox  obviam  im  SSBege  baftepett  Plaut., 
•obBtantes  propinqui,  * iuvenum  catervae,  *in 
obatontes  (aufgeftettte)  plagas.  2)  tp.  im  ©lege, 
entgegen,  »iberftepen;  pinbertitp  fein  alcui, 
consiliis  alcis  Nep.  -,  sua  laude  famae  consulis 
Marius;  hifüns  Liv. ; frespectus  cohortis;  vita 
eorum  huic  scelori  pinbert,  ipnen  biefe«  8er- 
bredjen  beijutegeu;  *si  tacitumilas  obstaret  (in 
©ergeffenpett  bräepte)  meritis  invida  Romuli; 
*furori  pemmen;  ‘nihil  urbibus  fepaben;  *quae 
tardis  mora  noctibuB  auf  palte;  *di  deaeque  om- 
nes,  quibug  obstitit  (oerpapt,  juwiber  Wat)  llium 
et  i ngens  gloria  Dardaniae;  ne  confeBtim  bel- 
lum indiceretur  ueve  exercitus  mitterentur,  re- 
ligio obstitit  IAv.;  m.  quominus;  fobstantes 
difficultates  naturac;  tobst, ante  natura;  mbst . 
n.  pl.  obstantia  ba«  .^emmenbe,  Stodcubc  im 
fieibe  Hör.  sat.  2,  4,  28;  silvarum  Tac. 
ob-strepo,  3.  l)  gegen  ob.  bei  et»,  rauftpen, 
ertönen,  fi(p  pören  laffen  obstrepente  plu- 
viü ; fvontis  obstrepentibus ; *maro  Baiis ; ‘cantu 
Beriia  robua;  ‘locus  obstreperotur  aquis  um- 
rauftpt  »ürbe  o.  ic.;  autp  flärmen,  murren, 
um  feinen  Unwillen  ju  ertennen  ju  geben,  fremi- 
tus  indignantium  alcui  gegen  ic.  2)  buicp  ®c- 
täufdj,  bef.  burep  ©tpreicii  jmb.  in  ber  Siebe  un- 
terbretpen, ftören,  überftpteien  alcui;  ob- 
Btrepitur  decemviro;  ros  obstrepi  clamorc  inili- 
tum  videntur  et  turbarum  aono;  überp.  burtp 
©eräuftp  flöten  fnec  illi  studiis  meis;  tp.  im 
SSege  ftepen,  pinberlicp  fein,  beläfligen, 
ftören  alcui  literi» ; fnec  ipse  ineorum  lusibus 
etc  ; fobetrepente  couscientia,  firä;  f hinc 
metus. 

ob-stringo,  3.  I)  an-  ob.  oorbtnben,  feftbin- 
ben,  foUem  ob  gulam  um  ben  §>at«  Plaut.;  gu- 
binben,  gufcpnüreit  collom  liomini,  luqueo 
Plaut.-,  ‘ventos  eingcftploffen  palten.  2)  tp.  a 


554 


obstructio  — obtineo. 


burd)  etw.  ftrciig  u.  f e ft  jmb.  bittbeu,  Bet* 
pflichten,  oerbinblich  machen  alqm  legibus, 
tureiurando,  fsacramento,  foedere,  ofßciis,  po- 
ulum  religione,  obstringi  aponsione,  obatrictus 
eneßcio,  nde  obstrictum  teneri,  nulla  sum  tibi 
verecundia  obstrictus;  fut  fides  regis  beneficio 
alqo  obatringeretur  bog  man  M bet  Xreue  bei 
ffönigS  burd)  ic.  oer(icf)cre ; fclemeutiam  suam 
obat.  Bctbftrgeit;  falqm  conscientiä  bei  Xreue 
jmbS.  fid)  burd)  SJiittDiffenfd^aft  Berficfjern ; ffidem 
auam  aleui  fein  SBort  Bcrpfänben,  u.  mebial  ob- 
stringi  religione  eiblid)  Berfid)em.  6)  in  ein». 
ÜbleS  oermi (feilt,  Bcrftridcn,  ut  nulla  men- 
dacii  religione  obatrictus  videretur  burd)  ben 
®cwijfenSffrupel  einer  fiüge  gefcffett;  obBtringi 
conacientiä  tanti  facinoris;  alqm  nefario  ace- 
lere;  ae  aceleribua,  ae  parricidio. 
obstructio,  önia,  f.  [obatruoj  tp.  bie  Serfcblie* 
fiung  Oie.  p.  Sest.  §.  22.  — ob-Btruo,  8.  1)  Bot 
etlo.  bauen,  Borbauen  novum  mumm  pro  di- 
ruto;  *aaxa  obatructa  als  ein  $amm  (um  ben 
Sauf  eine*  SBafferS  gu  braunen)  torgclegt;  lumi- 
nibus  alcis  jmbm.  bas  Siebt  oerbauen;  alqa  ex 
parte  monumento  P.  Scipionis;  Catonia  lnmi- 
nibus  baec  posteriorum  quasi  altiua  exaggerata 
oratio  eigtl.  '4.  ffenfter  oerbaute  ba«  ju  hohe  ®e= 
rüft  btt  Späteren  Siebnet’,  b.  i.  Betbunfelte  feinen 
:Rul)m.  2)  Berrammeln,  oeifpenen,  net« 
ftopfen,  übetb-  oerfcblicjjen  portas,  valvaa, 
feuriam,  iter  Poenia  vel  corporibua  auiB;  om- 
nia  flumina  atque  omnea  rivoa  magnia  operibua; 
aliis  (munimentis,  abl.)  frone  in  Etruriam  versa 
auxiliis  ( dat .)  obstmebatur  Liv.  6,  1,  9;  aditus, 
perfugia,  *viri  aureB;  f civitatis  auroB;  +ia  ter- 
ror  obatructas  mentca  conailiis  ducia  aperuit. 
ob-stöpöf5clo,  8.  in  grflaunen  (eben,  betäu» 
ben,  finnloS,  gefühllos  madjen  hostea,  mc- 
tua  maerorem.  — ob-stüpesco  (obatip.),  atüpui, 
— 3.  ftarr  u.  gefühllos  metbtn,  bef.  er* 
ftauneu  animua  timore  Ter.;  *animis,  *aspectu; 
hoc  terrore  multitudinis  anirni  ab  omni  conatu 
novorum  coneiliorum  = ita,  ut  ab  omni  c.  n. 
c.  deaiaterent  Liv.  34,  27;  obatipui  stetcrunt- 
que  comae  Verg.  — ob-stüpldus,  adj.  finn* 
loi  betäubt  Plaut.  [aleui,  orationi. 

ob-surn,  binberlid),  im  SBege  fein,  fd)aben 
ob-suo,  3.  1)  annäben  caput  Ov.  fast.  2,  578. 
2)  f junälfcn,  obsutfi,  lecticä  beten  Sotpängc 
überall  jugenöljt,  *nares  oetftopfen. 

ob-surdesco, 3.  taub  werben  die.;  tp. 

(Erinnerungen  fein  @cljör  geben  Cie.  p.  Rose. 
A.  §.  88. 

ob-tego,  3.  oom  bcbetftn  1)  fdjügenb  bebeefen, 
f^ügen  eam  partem  caatrorum  vineis;  armis 
militum  obtectus;  übertr.  faegre  meliorum  pre- 
cibu«  obtectus.  2)  oetbetgenb  bebeefen,  Berber* 
gen,  ocrpüllcn  *domus  arboribua  obtecta; 
iibertt.  bemänteln,  oerfdjleiern,  oetbunfcln 
eiTata  Plaut.;  tmagnitudine  sceleris  cetera  fla- 
gitia;  fperinde  divina  humanaque  obtegens; 
als  adj.  obtägens,  ocrfdileiernb,  ocrftellenb 
animus  sui  Tac.  ann.  4,  1. 
obtempBrätio,  önis,  f.  [obtempero]  fflillfal)* 
tung,  ®et)orfam,  m.  dat.  legibus  CÜc.  legg.  1 
§.  42.  — ob-tempBro,  1.  einem  anbern  gegen* 
über  mit  Überlegung  ben  eigenen  SBilien 
bämpfen,  fiep  nad)  jmbm.  genieren,  richten, 
jmbm.  Solge  leiften,  gehorchen  (als  OTt  beS 
freien  ÄBiüenS)  eius  semper  voluntatibus  aocii; 


ai  (aerruli  nostri)  ad  verba  nobis  oboediant, 
non  ad  id  quod  ex  verbis  intellegi  possit,  obt; 
obt.  oboedireque  magiatratibus;  voluntati, 
auctoritati  senatus,  praeceptis,  imperio  alcis, 
aleui. 

ob-teudo,  tondi,  tentum,  3.  1)  Bor*  ob.  gegen* 
übet  fpannen,  jicljcn,  auSftrecfcn  *nebu- 
lam  et  ventos  inanes  pro  viro ; *audarium  ante 
faciem;  »obtenta  (in  bunflet)  nocte;  Britaunia 
in  occidentem  obtenditur  Hiapaniae  liegt  S. 
gegenüber  Tac.  Agr.  10;  fluxum  curia  ftd)  feiner 
Sorgen  butch  ic.  erwehren.  2)  tp.  al  foorwen* 
ben,  *fd)ügen  rationem  turpitudini;  arbitrium 
senatus  et  patria,  precea  matris;  valetudinem 
corporis,  b)  wie  mit  einem  Vorhänge  Berljül* 
leit,  bebeden  fnube  atra  diem  (o.  Sögeln); 
obtenditur  natura  uniuaeuiusque  quasi  velis 
quibusdam.  Xao.  obtentus,  ua,  m.  1)  (fett.)  bat 
Sorjieljen  ‘frondis.  2)  tp.  a)  (feit)  SBerbül* 
lung,  Serfchleierung  secundae  res  mire  sunt 
vitiis  obtontui  Sali,  b)  Sormanb,  Xedmantel 
sub  eius  obtentu  cognominis  Liv.;  f tempors 
rei  publicae  obtentui  sumpta;  taub  obtentu 
liberationis;  + cupido  auri  obtentum  habebat, 
quaai  etc. 

ob-tBro,  1)  jertreten,  quetfehen,  jetmalmen 
obtriti  sunt  plures  quam  ferro  necati;  non 
poase  obtritos  intemoscere.  2)  tp.  oerniebten; 
ju  Schanben  machen,  berabfegen,  >wütbi* 
gen  fboatem,  flegionartoä,  calumniam,  ornnis 
iura  populi,  laudem  imperatoriam  criminibus 
avaiitiae,  invidia  laudem  virtutis,  populi  Rom. 
vires;  fres  Philippi,  alqm  verbis,  voluptates, 
libertas  nostra  — obteritur  et  calcatur. 

obtest ät io,  önis,  f.  [obtestor]  S)efd)Wötung, 
Setpfltchtung  burch  Httrufen  einet  @ottbeit  obt 
et  consecratio  legis;  obtestationem  (föefdjwö- 
rungSformel)  componere;  bao.  baS  in  ft  an  bi  ge 
Sitten.  — ob-testor,  dep.  1.  1)  jum  3eugen 
an  rufen  deum  hominumque  fidem,  fse  mori- 
turum.  2)  unter  Hnrufnng  bet  ®öttet  btingenb 
bitten,  hefchwöten,  anflchcn  alqm  per  om- 
nes  deos,  oro  obtestorque  voa,  multa  de  salnte 
sua  Pomptinum,  feadern  contubemalem  ob- 
testatus,  *illud  te  pro  Latio. 

ob-texo,  3.  mit  etw.  gleichfam  ilbetweben,  6e* 
beefen  caelum  umbrä  obtexitur  Verg. 

obtfceo,  cui,  — 2.  ob.  -cesco,  cui,  — S.  [ob- 
taceo]  (Botfl.,  boet.  u.  fpät)  Schweigen  bcobach* 
ten,  nerftummen. 

obtineo,  tluui,  tentum,  2.  [ob-teneo]  1)  mit  ben 
§änbcn  halten  aures  (meas)  Plaut.  2)  inne* 
haben,  im  Sefifje  haben,,, befi^en,  cinnelp 
men,  eigtl.  u.  übertr.  (B.  Kmterm  betleiben, 
Betwalten;  bef.  milit.  einen  Crt  bef hal* 
ten,  beleben,  einnebnten  novem  iugera  mem- 
bris;  suam  domum  (§eimat);  loca,  regiones, 
partem  Galliae,  vada  custodiis,  regnum  in  Se- 
quanis  inultos  annos,  imperium,  principatnm, 
siimmum  ob.  maximum  magistratum,  principem 
locum;  fobtentfi  in  praemium  captivä;  numa- 
mm  deoram  unter  bie  Söttet  gehören;  locum 
proverbii  als  Sprichwort  gelten;  noctem  inae- 
quentem  eadem  caligo  in  tc.  bauerte  fort  Im.; 
quae  (fama)  plerosque  B.  bem  bie  mciften  rin* 
genommen  ftnb  Sali.  Jug.  17,  7;  locum  alcis  rei 
bie  Stelle  b.  etw.  Bertieten.  3)  in  Selig  @enots 
mcncS  fcfthnlten,  behaupten,  bewahtett,  aueb 
etw.  als  jutommenb  behaupten  prhacipatam. 


obtingo  — 

hereditatem,  causam  {eine  Sad)e  butdbfeßeit ; 
libertatem,  nomen  bcibehaltcn;  ius  auum  contra 
alqm ; rem  feine  Sacfjc  behaupten , ben  Sieg  ge» 
minnen;  operam  fiduciariam  bewahren;  silentium 
fortiepen;  vocem  tonferoicrcn ; bi  quid  poBäint 
obt.  beweifen,  duas  contrariaa  sententias;  alqd 
facere  beharrlich  tljun  Plaut.  Qutranf.  f i ct|  be» 
baupten,  fid)  geltenb  ma tb nt,  fid)  erhalten, 
(Heilung  1) a b c n pro  vero,  nulla  pro  socia  Saü. ; 
fama  (nom.)  obtinuit  Liv.  81,  46,  10 ; lex,  quae 
in  conviviis  Graecorum  obtinebatur  fejlgehulten, 
ftieng  beobachtet  warb  Cie.  Tuse.  6 §.  118. 
obtingo,  tlgi,  — 3.  [ob-tangoj  begegnen,  fid) 
}Utraaen  istuc  tibi  ox  sententia  Ter. ; bal). 
reib erfahren,  jufallen,  ju  teil  »erben,  }u» 
ftofsen  (ben  Sßihifdjen  jmbs.  entgegen»  ob.  in  ben 
28cg  treten,  ».  glüdlidjen  ob.  unglüdlidjen  Steig» 
niffen)  ‘diacordia  lupis  ^crrfdbt  }Wtfd)en  ic- ; 
aquaria  provincia  tibi  Borte;  quod  cuique  obti- 
git;  ui  quid  obtigerit  cuphemift.  — toenn  id) 
Serbe. 

ob-torpeseo,  3.  erftarren,  ftumpf,  gefühllos 
werben;  tp.  bie©cfinnung  oeriietcn  circum- 
fuso  undique  pavore  ita,  ut  etc.,  animi  Liv. ; 
subito  metu  Curt.;  fcontio. 
ob-torqneo,  2.  umbreljen,  brepett,  um  etwa» 
re  in  ben  obtorti  gulä  (mit  ©ewalt)  in  vincula 
abripi,  alqm  obtorto  collo  ad  aubaellia  redu- 
cere;  obtorto  collo  ad  praetorem  trahi  Plaut.-, 
* obtorti  per  collum  circulus  auri  gewunben, 
gebrept. 

obtrectAtlo,  önis,  f.  [obtrecto]  Serlleinerung 
eines  UlebenbutjterS  aus  Weib  ob.  SÄifcgunft, 
Siferfudjt  malevolorum;  m.  gen.  bbj.  laudis, 
virtutia,  alteriua  (rei).  — obtrcctAtor,  öria,  m. 
fobtrecto]  ber  ucibifdje,  mifjgünftige  Ser» 
(leinerer,  SBiberfadjer  obtr.  et  invidi  Scipio- 
nis,  laudum  mearum,  benefieü.  — obtrecto, 
1.  [ob-tracto]  aus  Weib  ob.  SRifjgunfl  jmbm. 
als  einem  Webenbupler  entgegenarbeiten  unb 
Sbbrud)  tpun,  jmb.  ob.  jmbs.  IhatflI<  SBerbienfte 
oerileinern  alcui;  gloriae,  legi  alcia;  inter  ae; 
laudea  Liv. 

ob-trädo,  8.  (eigtl.  nach  etm.  hinjtofeen)  1)  hin» 
unterreürgen,  heftig  oerfthlingen  cibum 
Plaut.  2)  fmbm.  etre.  aufbringen,  an  ben 
palS  werfen  alcui  virginem  Ter. 
ob-trunco,  1)  eigtl.  lüpfen,  bah-  in  Stüde  bauen, 
maffairteten  puerum  interea  obt.  membraque 
articulatim  dividit  Enn.  b.  de.  n.  d.  3 §.76;  re- 
gem; caedere  alios,  alios  obt.;  *cervos  ferro 
burdjbohren. 

ob-tneor,  dep.  2.  {Plaut.)  1)  irgenbwo  Ijinfefien, 
anfepen  alqm.  2)  erbliden  alqm,  ad  alqm. 
ob>tnndo,  tüdi,  tuaum  ob.  tunaum,  3.  1)  (Dorfl.) 
gegen  ob.  auf  etw.  fdjtagra  oa  alcui.  2)  tp. 
ab  Rümpfen,  betäuben  a)  aurea  alcia  jmb. 
butd)  oieles  Weben  betäuben;  alqm  jmbm.  be» 
fepmertid)  faflen  gratulando,  rogitando  Ter.,  me 
de  hac  re  aaepius  Ter.\  alqm  longis  epiatulia; 
abfol.  obtundia,  tametsi  non  intellego  Ter.-, 
non  obtundam  diutiua  de.  Vcrr.  4 §.  109;  D. 
SRebnet,  Stpaufpieler,  vocem  fid)  peifet  fdjrcien; 
autp  mentem,  ingenia;  prägn.  burd)  öfteres  ©Sie» 
berhoten  einer  Sache  läfiig  fallen  idem  obtun- 
dendo  Liv.  26,  88,  11;  bag.  Wohl  abfol.  ncque 
ego  obtundam  saepiua  eadem  nequicqaam 
agendo  Liv.  2,  15,  5.  6)  einen  Sffelt  mitbern 
nihil  eat  quod  tarn  obtundat  elevetque  aegri- 


- oliviam.  555 

tudinem  etc.  Cie.  Tusc.  3 §.  84.  — obtnnsus 
f.  obtusus. 

ob-turbo,  1.  1)  in  Unorbnung 

bringen  hoatea,  equua  quosdam  occurrontium. 
2)  tp.  a ) übertäuben,  oerwirren,  ftören  burd; 
©cfdjrci,  fiärm  ne  me  obturba  ac  tace  Plaut., 
■f*  obturbatur  militum  vocibua;  flectorem  vel 
anditorem;  fpatreB  (nom.)  fthrieen  bagegen; 
t obturbatur,  obatrepitur.  6)  geizig  betäuben 
me  acriptio  et  literae  non  leniunt  aed  obt. 
(meinen  Schmer}). 

obtüro,  1.  oerftopfen  gutturem,  oa  Plaut.-, 
übertr.  partea  corporia  obatructas  et  obturatas; 
aurea  alcui  jmb.  nicht  l)ören  Wollen  Hör. 

obtüaug  (obtuna.),  adj.  m.  *f  comp,  [partic.  0.  ob- 
tundo]  abgefiumpft,  ftumpf  ‘telurn,  ‘pugio, 
’vomer;  übertr.  ‘taurea  betäubt,  etmübet;  ‘acies 
atellia  oerbunlelt;  *comua  (beS  ÜJlonbeS);  tp. 
animi  acies ; ad  alqd  obt.  et  hebea ; vigor  animi ; 
‘pectora  gefühllos;  castrensia  iuriadictio  obtu- 
aior  }U  oberflächlich  Tac.  Agr.  9. 

obtütus,  ub,  m.  [obtueor]  baS  ipinfehen,  ber 
©lid,  ftinblid,  m.  gen.  subj.  oculornm;  obt. 
in  re  figere;  *obt.  tacito  atetit;  ‘defixa  obtutu 
tenet  ora;  *nt.  gen.  obj.  malorum. 

8b-umbro,  1.  l)  bef chatten  ‘humum;  ‘lucus 
templam;  vitis,  cuiuB  palmite  omnis  Asia  ob- 
umbraretur  Just. ; oerfinftern  ‘aethera  telia. 
2)  tp.  a)  foerbunleln  Italiam  et  caput  rerum 
urbem  etc.  nunquam  obscura  nomina,  otai  ali- 
qnando  obumbrentur.  6)  ‘oerbeden,  oerhül» 
len,  bemänteln  crimen,  e)  ‘fdjüpen  reginao 
nomen  (sc.  eum). 

*öb»uncu8,  adj.  einwärts  gebogen,  gclrümmt. 

*öb-UBtua,  adj.  angebrannt  turri8;  audes  burch 
©rennen  gehärtet;  glaeba  ob.  (angegriffen)  golu. 

ob-vägio,  4.  ooTWimmcrn  Plaut. 

ob-rallo,  1.  bilbl.  oerf(han}en  locus  omni  ra- 
tione  obvallatua  Cic. 

ob-vünlo,  1)  gufällig  begegnen  qui  mihi  pri- 
mna  obvenisaet  Cic.  AU.  2,  12,  3 (anbete:  ob- 
viam  veniaaet);  abfithtlich  fid)  einfinben  bei 
efto.  pngnae  Liv.  2)  gufallen,  }u  teil  wer» 
ben  hereditas,  legatum  alcui  Plin.  ep.\  provincia 
alcui  aorte,  Syria  Scipioni;  fdiea  muneris  fun- 
gendi  alcui;  quae  cuique  civitati  para  caatro- 
rum  ob  venerat  ■=  in  eam  partem  caatrorum, 
quae  cuique  c.  obv.  Cats.  b.  G.  7,  28,  6.  3) 

wiberfahren,  fich  }Utragen vitium  consuli  (bei 
ben  Slufptcien);  fith  barbieten  (Plaut.,  Curt.) 
occasio. 

ob-versor,  dep.  1.  1)  not  ob.  um  etw.  fith  um: 
hertreibeit,  fith  }« igen,  erftheinen  Cartha- 
gini,  caatria,  flimini,  fobveraana  in  urbe  inter 
coetua,  in  oculia  principum  Just.,  Appio  in  aom- 
nia  eadem  apecies.  2)  tp.  f^ weben  oot  te. 
ante  oculoa,  oculia,  animo;  no  auapecti  obver- 
aarentur  (in  bent  ©erbad)te  }u  ftchen)  tamquam 
— quaerentes  Liv. 

ob-verto,  3.  entgegen»  ob.  gegen  etw.  h'“s 
wenbeit,  »lehren,  »brehen  ordinea  ad  clamo- 
rem;  *ora  sua  ob  oa  alcia;  f Corpora  in  regio- 
nein fith  lehren;  ‘proras  pelago,  ‘cornua  an- 
tennarum  (sc.  pelago);  ‘retnoa;  ‘arcua  in  alqm; 
mebial  obverti,  in  hostem;  fobversus  ad  ma- 
trem;  fmilite  ad  Banguinem  et  caedem  obverao 
mit  tc.  befdjäftigt;  + militum  studiis  obveraia  ba 
ic.  ihm  entgegentam. 

ob-vUm,  adv.  'in  ben  SBeg’  = entgegen  alcui 


556  obvigilo  — occlamito. 


fiuri ; csso  Plaut.-,  alcui  iro,  prodire,  procedero, 
proficisci,  decurrere,  so  ferre,  se  offerre,  dari 
Ter.;  occurrere,  se  dare  begegnen  Liv. ; alcui 
dari  in  ben  SEBurf  fommen  Liv . venire,  effundi, 
mittere,  pecora  alcui  agere,  obv.  alcui  esse  jut 
©anb  (ein,  auch  »ibcrfaf)ren  Plaut.;  obv.  ire  pe- 
riculis  entgegentreten,  irae,  cupiditati  hominum, 
fsententiae,  ftimori  üb^elfcn,  fteuern;  clementia 
cognoscentU  — periclitantibus  unterftiiBt  Tac. 

ob-vTgTlo,  1.  »achfam  fein  Plaut,  [dial.  41. 

obvius,  adj.  [ob  u.  via]  1)  begegnenb,  eilige» 
gen  obv.  esse,  fieri,  se  dare  alcui  begegnen, 
♦ire  alcui;  lugurthae  obv.  procedit;  *cui  mater 
se  tulit  obvia;  ‘huic  Aeneas  obvius  ire  parat; 
in  obvio  esse  (begegnen)  classi  Liv.;  literas  obv. 
mittere  alcui;  ‘obvius  adverso,  ‘cui  obv.  Ca- 
milla occurrit,  •infestä  subit  obv.  hastÄ  feinb= 
lid)  entgegen  gcl)cn;  literae  mihi  volant  obv.; 
auch  entgegen  befinbtid),  liegenb  montes 
qui  obv.  erant  itineri  adversariorum  Nep  ; ca- 
Btra  obv.  bosti  posuerunt  Sali.;  fentgegen 
mehetib  aquilones;  ‘au&gcfept,  ptetSgege» 
beit  rupes  fnriis  ventorum,  Graiis.  2)  tp.  a) 
flcirfjt,  halb  jur  §anb  opes;  crimiua,  quo- 
rum  obv.  testes  erant.  b)  entgegen;,  juoor» 
lommenb,  leicht  jugänglid)  fcomitas;  fest 
obv.  et  expositus. 

ob-volvo,  3.  einwideln,  berf)üUen  capite  ob- 
voluto;  f caput  togä;  iibertr.  ‘fax  obvoluta  san- 
guine;  bilbl.  bemänteln  ‘vitium  verbis  decoris. 

occaeco,  1.  [ob  u.  caeco]  1)  blinb  machen, 
blcnbcn  bosfcis  occaecatus  pulvere;  bilbl.  net; 
bien  ben  animus  occaecatus  cupiditate;  adeo 
animos  fortuna.  2)  bunfel  matten,  Bcrfin« 
flern  noctisque  et  nimbum  nigror  sc.  diem  Pa- 
cuv.  b.  Cic.  de  or.  3 §.  167;  densa  c&ligo  diem 
IAv.;  bah-  buntel,  unoerflänblid)  matten 
obscura  narratio  totam  orationem.  3)  unfidjt» 
bar  machen,  Berbeden  terra  semen  occaeca- 
tum  cobibet  Cic.  Cat.  m.  §.  61. 

occallesco,  callui,  — 3.  [ob-callus]  1)  bidbäu» 
tig  Werben  latera  plagis  Plaut.;  *os  meum 
pando  rostro.  2)  tp.  ftumpf,  gefühllos  »er* 
ben  Cic. 

oc-cäno,  canui,  — 3.  baju»,  bajtoifchcn  bla; 
[cn  comicines;  fcomua  tubasque  occ.  iussit. 

oeefifdo,  önis,  f.  [o.  2.  occldo|  Gelegenheit, 
ber  gelegene  3citpunlt  (bloße  3Ädgli(f>lcit  et»,  ju 
tljun)  victoriae;  pugnandi,  rei  bene  gorendae; 
nunc  — adest  o.  benefacta  cumulare  Plaut., 

o.  eludendi  senes  et  Phaedriae  curam  adimere 
Ter.;  occusionem  habere,  nancisci,  arripere, 
captare,  (ooi;  u.  nacf>!l.)  capere,  f amplecti, 
amittere,  omittere,  praetermittere , dimittere; 
rerum  jum  fjanbeln  Phaedr. ; ne  occasioni  tem- 
poris  deosset  »eiche  bie  geit  barbietet;  nacti  oc- 
casionem  meridiani  temporis;  occ.  dare,  fprae- 
bere;  aperuerunt  ad  occ.  locum  hosti  Liv.  4, 
31,  2;  occ.  datur,  + offertur ; occ.  datä,  foblatA; 
per  occ.,  fex  occ.  bei  oortommenber  (Gelegenheit, 
bei  ©.,  gelegentlich;  fad  occ.  aurae  (bet  günfti- 
gem  SBittb)  evohi;  foec.  exsoquendi  sceleris  ad- 
mota  est  ift  ba;  occ.  sibi  ad  occupandam  Asiam 
oblatam  esse  Cic.;  neque  occasionis  tarditas 
(eine  Bielleicht  erft  fpät  fiep  barbietenbe  ©.)  ex- 
spectabitur;  res  est  occasionis  ei  tommt  bet  ber 
Sache  auf  bie  fflenußung  einer  @.  (auf  einen 
Ipanbftretd))  an;  ex  incomntodo  alieno  suam 
occ.  petere  {ich  anberet  Unglüd  ju  nuge  machen 


»ollen;  focc.  solitudinis  begünftigenbe  ßinfara 
feil;  ‘rapiamus  occ.  (näml.  ju  frohem  Sebent 
genuffe)  ae  die  Hör.  Tao.  dem.  occAsiuncfiU, 
ae,  f.  eine  h&bf<he  Gelegenheit  Plaut. 
occäsus,  us,  m.  [2.  occldo]  1)  ber  Untergang 
eines  GeftirnS,  auch  «l*  Seit  u.  als  §tmmeU 
gegenb  solis;  ad  occasum  ab  ortu  solis;  solis 
lunaeque  ortus  et  occ.  (pl.);  auch  ber  8t  6 c n b 
Tac.  hist.  3,  86;  al«  §immcISgegenb,  Sehen 
2)  Untergang,  Serbetben,  Eingang,  tob 
rei  publicae,  Aelii,  ‘Troiae;  n oster  b.  Cic.  t. 
feiner  Verbannung. 

occätlo,  önis,  f.  [occo]  ba«  S g g e tt.  — oeeäter, 
öris,  m.  [occo]  fber  Ggger;  feherjh-  matlorum 
Plaut. 

oc-cedo,  3.  hin»,  entgegengehen  in  conspectum 
alcis,  obviam  alcui  Plaut. 
occento,  1.  [ob-canto]  (Borfl.)  Bor  ber  tpür,  auf 
öffentlicher  Straffe  jmbm.  ein  Stäubchen  brin= 
gen  ob.  auf  jmb.  ein  Spottlieb  fingen, 
occepso  f.  occipio.  — oceepto,  1.  [occipio]  an- 
fanaen  Plaut.  [ber  SBeften, 

occidens,  tis,  m.  [partte.  o.  2.  occldo,  sc.  solj 
occidlo,  önis,  f.  [1.  occldo]  SHebermepelnng, 
Vernichtung,  occidione  (bis  auf  ben  Icptcn 
SKaitlt)  occidere;  (fpät)  omnes  occidione  caesi; 
foccidione  occumbere,  (fpät)  ad  unum  perire 

1.  occldo,  cidi,  cisum,  3.  [ob-caedo]  1)  ju  B oben 
fchlagen,  fällen  alqm  pugnis  Ter.  2)  nicber; 
hauen,  totfcplagcn,  töten,  bef.  in  offen« 
Schlacht,  jeboch  auch  allgemein  copias  hostium; 
alqm  sua  manu;  multos  ferro,  multos  veneno 

Stp.  a)  (Ter.,  Hör.)  fafi  ju  tobe  martern 
qm  fallaciis  suis,  rogando,  legendo.  6)  ja 
Grunbe  richten,  unalüd lieb  machen,  Der; 
ber  ben,  D.  etnem  unaefchidten  Sachwalter:  occi- 
dit  se  et  eum  quem  defendit  Oie.  de  or.  2 $.  302; 
occisost  haec  res  ich  bin  Berieten  Plaut. 

2.  occldo,  cldi,  cäsum,  8.  [ob-cado]  1)  nie  ber», 
hinfallen  arbores  momento  levi  impulsae; 
alii  super  alios.  2)  B.  Geftirnen  untergeben 
sol;  auch  (Borfl.  u.  fpät)  sol  occasus  = sol  oc- 
cidens. 3)  tp.  o)  fallen,  umlommen,  fter» 
ben;  fein  ®nbc  erreichen  in  bello,  in  eodean 
castello;  ‘ferro,  ‘dexträ  suä;  vita  occidens.  b) 
untergehen,  ju  Grunbe,  oerloren  geben, 
bahinf^Winben  in  eiusdem  exitio  benencis 
vestra  occasura  esse;  *spes;  occidi  ich  bin  Bet; 
loren  Ter  ; non  hominom  interitu  sententia« 
quoque.  Tao.  ‘occlduus,  adj.  1)  untergehenb 
ob.  »efllich  2)  bem  tobe  nahe, 
occillo,  1.  jerfchlagcn  alcui  os  Plaut. 
occlno,  clnui , — 3.  [ob-cano]  entgegen  fin= 
gen,  »fchteiett,  bef.  B.  SleisfagcOögeln  corvus 
voce  clara  occinuit  Liv.  10,  40,  14;  si  occeci- 
nerit  avis  6,  41,  8. 

occipio,  cepi,  ceptum,  3.  (archaift.  fut.  er.  oc- 
cepso Plaut.)  [ob-capio]  1)  Irans,  anfangen, 
unternehmen  quaestum  Tac.;  magistratumon; 
treten,  Tarquinius  regnare  occepit  Liv. ; fabala 
occepta  est  agi.  2)  intrans.  beginnen,  an» 
fangen,  feinen  Bnfang  nehmen  dolores  Ter., 
a meridie  nebula  Liv. 

occYpltium,  ii,  n.  [ob-caput]  Hinterhaupt, 
occisio,  önis,  f.  [1.  occldo]  totfchlag  parentis; 
si  caedes  ct  occ.  facta  non  erit. 
occisor,  öris,  m.  [1.  occldo]  9Körbet  regu» 
Plaut.  [Plaut- 

occlamito,  1.  [ob  u.  clamito]  laut  (freien 


occludo  - 

occlüdo,  cliisi,  (perf.  tync  occlnsti  Plaut.)  clii- 
sum,  3.  [ob-clandoj  l)  oetfef  tiefen,  juftflie» 
fen,  ftf  liefen  oatiura,  ianuam,  aedea  Plaut.; 
tabernaa;  nihil  occlusum.  2)  ein j fließen, 
»(fetten  alqm  apnd  *e  Plaut.;  balj.  femmen, 
f eff  ein  linguam  Plaut.;  dum  eins  lubido  oc- 
clusa  est  contumeliis  Ter.  $aB.  occlüsua,  adj. 
m.  comp.  u.  sup.  werfcfjloffen  Plaut. 
oceo,  1)  eigtl.  eggen,  ȟberf.  bereiten  aegetes. 

occübo, 1.  [ob  u.  cubo]  tot  barniebet« 

liegen,  rufen  ‘tumulo,  *patria  urbe,  ‘crude- 
libus  umbris  bei  tc.;  consul  pro  veatra  victoria 
morte  occubana  Liv.  8,  10,  4. 
occulco,  1.  [ob  u.  calco]  (feit)  niebettieten, 
b.  Stefanien  Liv. 

oecblo,  lui,  ltum,  3.  oerbcden,  Betbetgen, 
Betfteden  (buttf  einen  baBotgelegten  ob.  Borge» 
ftfobenen  ©egcnftanb)  vulnera,  alqm,  feminae 
pari  e tum  umbris  occuluntnr;  ‘yirgulta  rnultä 
tcrrä;  ‘claasem  in  conveio  nemorum  aub  rupe 
cavata,  so  ailyft,  *ae  umbria,  f fraude,  fbilbl. 
pancta  argumentorum. 

oecultätlo,  5nia,  f.  [occulto]  baS  Berbetgen, 
©efeimfalten  cuiua  rei  ntula  eatocc.;  occul- 
tatione  ao  tntari.  — occnltätor,  öria,  m.  [oc- 
cnlto]  Berberger,  Berfeflcr  locua  occ.  latro- 
nnm  Oie.  p.  Mil.  §.  60. 

ocoultö , adv.  m.  comp.  u.  sup.  [occultua]  im 
Berbotgenen,  feimlitf,  ferte  Berfeimlitfen 
Ter , latere,  praecepta  quaedam  occultiua  tra- 
dere  auf  eine  nur  ben  ©ingeweiften  oeiftänblicfe 
ffirtjf ; quam  potuit  occultiaaime. 
occulto,  1.  [intens.  B.  occulo]  fotgfältig  Bet» 
Redt  falten,  Berfeimlitfen  ae  silvis,  ae  non 
Ponto  neque  Cappadociae  latebria,  ae  in  hortda 
suis,  ae  inter  multitudinem;  alqd  in  terra;  ae 
alcui  Plaut.;  stellae  occultantur  falten  fitf  Bet» 
borgen,  flagitia,  inceptum  suura,  Consilium; 
adulescentibua  neminem  occultantibua  ■—  nul- 
lius nomen. 

occultus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [eigtt.  partic.  0. 
occulo]  1)  Betborgen,  oerftedt,  feimlicf  rea, 
malum,  loeua,  cupiditaa,  *hamus,  ‘febris  jtflei» 
tfenb,  *aapor  ealia  letfer}  tale  periculum  rei 
publicae  haud  o.  habere  gefeint  falten;  ‘arbor 
creacit  occulto  aevo  tnütfft  unbeimettt  fort.  2) 
B.  Ißcrfoncn  a)  oerftedt,  nitft  offen,  jurüd» 
faltenb  homo  o.  et  astutus.  b)  fber  etto. 
gefeim  fdlt,  feimlitf  tfut  uti  ad  ae  collo- 
quendi  gratis,  o.  veniat  Sali. ; non  occulti  (id) 
ferunt  matftn  fein  ©efeithniä  batauS,  preces 
occulti  illudont  fpotten  feimlid),  o.  evadit  inS» 
geheim,  conaedit  an  einem  oerftedten  Orte;  oc- 
cultua  odii,  consilii  Tac.  3)  subst.  n.  o)  8 et» 
Red  occulta  ac  recondita  tompli;  in  occulto 
(Oerftedt)  ae  continere;  ex  occulto  inaidiari,  in 
occultum  ae  abdere;  occulta  saltnum  Tac.  b) 
baS  fflefeime,  bie  ©efeimniffe,  pl.  serris 
credere;  coniurationis,  pectoris;  adv.  in,  ex  oc- 
culto; fper  occultum  im  ©efeimen. 
oeenmbo,  cübui,  cübltum,  3.  [ob-cubo]  1)  jter» 
benb  nieberftnfen, fallen,  fletbenhoneste,  *cnm- 
pis,  *ferro,  fpro  libertate;  mortem  in  ben  lob 
gefen,  Rethen,  mortem  pro  re  publica;  f volun- 
tariam  necem;  pro  ptitria  morte  Oie.  Tusc.  1 
§.  102;  morte  Liv.;  ‘certac  morti,  ’neci  (bet 
lob  im  Kampfe  mit  bem  Slerbettben  gebadft); 
unterliegen  Rullo.  2)  untergefen,  o.  einem 
Kometen  Just. 


- occupo.  557 

orefipfttio,  önia,  f.  [occupo]  1)  bie  Befefung, 
Beftpnafme  fori.  $iew.  als  tfet,  fjigut,  ante 
occupatio  (autf  anteocc.  gefiftieben)  bie  Bor» 
toegnafme  bet  ©inwürfe  beS  ©egnerS.  2)  bie 
Beftflagnafnte  burtf  ©ejefäfte,  bie  Betrübtet  wer» 
ben  müffen,  u.  in  biefem  Sinne  bie  Beftfäf» 
tigung,  baS  Bcftf  äf  tigtfein  impediri  muxi- 
mis  o.;  poteat  mihi  denegare  o.  tna  bu  bei  bei» 
nen  Bielen  ©efeffiften;  alcis  rei  mit  etnraä ; am- 
bitionia  bie  mannigfaefen  Bcmüfungen  bei  bet 
Bewerbung  um  ein  Wmt;  in  hac  tanta  o.  urbia 
ac  vitae  bei  ben  Bielfatfen  Änfptütfen,  bie  baS 
öffenilitfe  Sieben  in  SRont  an  ben  Diebner  madjt; 
pl.  rei  publicae  weltfe  bet  Staat  etforbeit;  ma- 
giatratuum  et  temporum  baS  Beftfäftigtfcin  bet 
SK.  u.  bie  Slbfoltungen,  weltfe  bie  geitumftänbe 
mit  R(f  btaeften;  tantularum  rerum  buttf  fo 
geringfügige  2>inge  ferbeigefüfrt;  propter  infini- 
tas  auae  o.  — occüpfttua,  adj.  in.  comp.  u.  sup. 
[partic.  o.  occupo]  o.  ©ejtfäftcn  gleicffam  tn 
Beftflag  genommen  u.  tn  biefem  Sinne  be»' 
ftfäftigt  nomo;  occupatiorem  me  habebant 
comitiorum  dilationea,  in  alqa  re  Cic.,  alqa  re 
Liv.;  cum  in  apparando  acerrime  esset  o.,  qui 
in  eo  o.  erat,  ut  Nep. ; nemo  adhuc  conyenire 
me  voluit,  cui  fuenm  o.  ben  itf  anjunefmen 
buttf  ©eftfäfte  befinbett  gewefen;  fneque  fero 
tarn  est  ullua  dies  o. , ut  etc. 

occäpo,  1.  [ob  u.  capio]  1)  befefen,  anfüllen, 
bebeden,  einnefmen  locum;  urbem  sc.  aedi- 
ficiia;  aream  fundamentia;  *polum  atra  nube 
yel  sole  puro;  portae  multitudine  occupontur. 
2)  fitf  bcmötftigen,  in  Befif,  in  Beftflag 
nefmen,  erobern,  an  fitf  reifen  regnum, 
tyrannidem,  nayea,  posseasionea,  Anconam  co- 
hortibua,  portua  classibuB,  ‘urbem  yiribus  mit 
©emalt;  occupatus  (ftfneU  ergriffen)  per  suoa 
Cats.  b.  c.  3,  100,  6;  falqm  amplexu  umfaffen; 
übertr.  ‘nomen  beati  gleitffam  in  Beftflag  nef» 
men,  beanfprutfen;  fdetestabile  carniticis  mu- 
nua;  f liberum  mortis  arbitrium  in  ©ile  be» 
nufen;  autf  überfallen,  erfaffen,  ergreifen 
alqm  Liv.,  Curt.;  ‘alqm  gladio;  *eo  tiammia 
alcui  bie  ©lut  inS  ©efttft  ftf lagen;  ‘aopor  artus; 
‘farna  carmino  gratior  aurem  humanam  feffeltt, 
anfnretfen;  pueroa  elementa  docentem  (sc.  te) 
balba  aenectus  Hör.  tp.  1,  20,  17  f. ; fpritfw  .ex- 
tremum  occupet  scabiea  fole  ber  genfer  Hör.; 
‘überraftben  alqm;  ‘überf.  erlangen,  ge» 
Winnen,  fitf  jujiefen  portum,  aditum,  spe- 
ciem  obacuri.  3)  juBorfommen  ‘rates;  *por- 
tua  juerft  cinlaufen  in  ic.;  ‘Telephum  puella 
juBor  erobern  (burtf  Hiebe);  1 ortum  aolis  nod) 
Bor  ic.  f intommen;  fdiem  fati  b.  i.  fitf  baS  He» 
ben  nefmen;  fhostium  manus  yoluntana  morte; 
fiter  Borfer  befefen,  oerlegcn;  fyalidioris  gra- 
tiam  Borfer  futfen;  oft  b.  Liv.  nt.  inf.  bellum 
facere  juerft  anfangen;  abfol.  numquid  yiB?  oc- 
cupo rebe  ttf  ifn  juerft  an  Hör.;  subst.  in  qua 
(ciyitate ) omnia  quasi  ab  occu pantibua  (<»=  feati- 
nantibus,  praeripientibu s)  aguntur  Plin. 
ep.  4)  tp.  a)  einnefmen,  bemeiftern  timor 
exercitum,  mentes  auperstitio,  illum  ingena  cura 
atquo  laetitia  simul,  omnium  oculos  animosquo 
certamen,  occupatus  certamine  eat  animua;  in 
fefwätferem  Sinne  Röten,  finbern  ministcria 
eorum  hinc  metu,  hinc  praerapida  ccleritatc 
fluminum  occupabantur;  ne  secantes  profluvium 
sanguinis  occuparet  Curt.  b)  beftf  öftigen  po- 


558 


occurro  — oculeufl. 


pulus  studio  stnpidus  in  funatubulo  aniraum  liebem,  pl  Italiae,  villnlae  nostrae;  ( Ct .)  paen- 
Ter.,  manus  alcis  Ourt.  c)  o.  (Selb,  nnlegcn,  insularum  insularumque  ocello;  al*  EieMofnng 
unterbringen,  au*leil)cn  pecunias  apud  o mi  Plaut.  [alp.,  j.  Oulx  in  Piemont, 

alqm;  pecuniam  grandi  fenore  gegen  ic.  Oeblunij  i,  ».  Stabt  bet  Graioceli  in  Gail,  eie- 

occurro,  curri  ob.  (feit)  cücurri,  cursum,  3.  [ob  Ochns,  i,  m.  1)  Jlufj  in  SSaftricn  Ourt.  21  ftöntg 

u.  curro]  1)  entgegenlaufen,  »geben,  =fom-  B.  ^crfien  Ourt.,  Just.  S)  Soljn  be*  3'arme  So 
men,  begegnen  alcui;  (i/or.)  dulcis  amicis  SciQlum  etc.  f.  otiolnm  etc.  [bontannu«  Ourt. 
occurram  jebet  Jreuttb,  bem  icf)  begegne,  wirb  öclor,  adj.  comp.  gcfcb»inber,  fdjnellerKo- 
fiep  fTeuett.  mich  ju  fcljcn  Hör.,  obviam  alcui,  manoruni  cursu»  ad  victorem  etiam  o.  fuit  IAv; 
falcui  subsidio,  B.  üeblofem  silex  ferro  IAv.,  *Enro,  *cervis;  *quo  non  alius  o.  m.  inf.  — 
*nec  iam  amplius  ulla  tellus,  ffluctus  ftrömeit  dein«,  öclssTmo,  adv.  [al«  comp.  u.  mp.  ju  (fpit) 
entgegen,  fundique  tempestatis  violentia  maior  pos.  ociter]  l)  fdjneller,  rafdjer  venire;  *«e- 
jcplug  entgegen.  3n8bef.  o)  feinblicp  entge»  rius  o.  früher  ob.  fpätrr  Hör. ; *o.  se  rapere; 
gen  = , auf  imb.  loägcpen  armatis,  »pugnae.  quatn  ocissime  Sali.  S)  *eper,  leistet  angu- 
b)  »opm  eilen  (ju  .'p i l f c)  eo  o.  atque  auxilium  lus  i«te  tus  feret  o.  uvft  (—  quam  uram). 
ferre.  c)  }U  ct».  ptnlonttnen,  bei  et»,  fiep  Ocnus,  i,  m.  1)  (Erbauet  bet  Stabt  SKantua  Verg 
einfinben,  eintreffen,  einer  Sache  bctraob»  2)  eine  aHegotifepe  Jigur  in  einem  ©emälbe  bef 
nen  proelio,  comitiis,  concilio  ob.  ad  concilium,  ShtoppaneS:  ein  Wann,  »eichet  ein  Seil  brept, 
negotiis,  fad  tempus;  fad  praefinitum  diem;  ba«  eine  (Efelin  jernagt,  fpricip».  B.  Bergcblicbet 
■(•absentes  ad  vadimonium;  fpaulo  serius  ad  Arbeit  Prop. 

praedictam  cenae  horam.  d)  (feit.)  ct».  finben,  öcrea,  ae,  /.  ®einf  d) i e ne,  «parnifeb.  $ati 
in  et»,  geraten  aliis  rebus,  graviori  bello  Caes.  öereätus,  adj.  mit  (Beinfebicnen  Berfcpen 
2)  tp.  o)  entgegenarbeiten,  Borbcugen  con-  Hör.  [niuc,  adj.\  subst.  -läni,  5rum,  tu 

siliis  alcis,  fvitio,  ob  nostris  occurrebatur,  nt  OerTcüInm,  i,  «.  Stabt  in  Umbticn.  $aB.  ■!*• 

in  bet  Weife,  baburd)  bafj;  auch  abpelfen,  ju  Octüvins,  l)  Cn.  0.,  ftonful  mit  Sinna  int  3-87 

$tlfe  fommen,  ju  befriebigen  fueben  utri-  b.  Spr,  Anhänger  be«  Sulla.  2)  Gabis  O.,  bet 
que  roi  (beiben  Übelftänben),  cxspectationi,  Ba-  nochmalige  Kaifet  OctaBianu«  ob.  Auguftut; 
tietali  auriuin  animorumque  vestrae,  avaritiae  adj.  fOctavIus.  XaB  Octaviftnus,  adj.  beUnm 
nc  sceleri  alcis.  6)  rebenb  entgegnen,  et=  be«  Cn.  Oct.  mit  (Sinna. 

»ibern  occurretur,  sicut  occursum  est;  ocour-  octävns,  adj.  num.  ord.  [octo]  ber  achte;  oct»- 
ritnr  nobis  et  qnidem  a doctis  et  eruditis;  vum  a)  al«  adv.  jum  achtenmale.  6)  f subst 
tmeditatae  orationi  tuae  statim;  b.  Sachen  ents  n.  btt  achte  teil,  al«  Abgabe.  — foctiruv 
gegentreten,  eingemenbet  »erben  tßnnen  decTmus,  adj.  num.  ord.  ber  adjtjepnte. 
quid  occurrat,  non  videtis;  illud.  c)  gefucht  ob.  octI«g  (-tiensl,  adv.  [octol  achtmal, 
ungefucht  fiep  jeigen,  »ahtgenommen  »et>  octingentcslmus,  adj.  [octingenti]  ber  acht 
ben,  Borlommen,  fiep  barbieten  in  mentem,  punbcrtftc.  — octingenti,  adj.  [octo-centnm 
animo,  fmemoriae,  auch  bl.  occ.  einfallen,  in  aeptpunbert.  — 'octYpds,  edis,  adj.  [octo  «. 
bie  ©ebanten  lommen;  utrisque  ad  animum  pes]  aeptfüfjig.  — octd,  adj.  acht. 

Caes.  b.  G.  7,  85,  2;  omnes  »ive  sunt  artis  loci  Octöber,  bris,  e,  adj.  [octo]  »um  aepten  Wonat 
— ostendunt  se  et  o.  bringen  ftdj  auf;  ad  cau-  (Bom  Wir*  ab  gerechnet)  gepörenb,  Dftober 
«am  explicandam  statim;  mihi  multo  difficilior  mensiB,  Kalendae. 

cogitatio;  alcui  et  desideriuifi  quietis  et  satie-  octbdeclm,  adj.  [octo  u.  decem]  (fpöt)  achtjeb» 
tüH  gloriae  ift  nahe  getreten  Ourt.  6,  8,  1.  Octodürns,  i,  m.  Stabt  ber  Veragri  in  ber  ¥ir 
occnrs&tlo,  önis,  f.  [occurao]  ba*  (freunblicfjc  u.  Binj  SaHien,  j.  Martigny  im  WaOifer  Sanbe. 
bcglüdmünfchenbe)  Sntgcgenlommen  facilis  est  foctögenArins,  adj.  [öctoginta]  acht jig  jährig 
illa  o.  et  blanditia  popularis;  pl.  vestrae  et  ve-  oetögeni,  adj.  num.  distr.  [octoginta]  je  achtjig 
strornm  ordinum.  — oeenrso,  1.  [intens,  b.  oc-  Oetogesa,  ae,  f.  Stabt  in  Hisp.  citer. 
curro]  1)  begegnen,  aufftofjen  falcui;  ent=  octögeslmns,  adj.  [octoginta]  ber  achtgigfit. 
gegentreten  parvi  liberi  IAv.  2)  eilig  ber=  — octöglcs,  adv.  [octoginta]  achtgigmal.  — 

anlaufen,  dommen  huc  Plaut. ; portis.  3)  tp.  octoginta,  adj.  [octo]  achtjig.  — octoifigis 

a)  (feit.)  »iberftreben  inter  invidos,  occursan-  e,  adj.  [octo-iugum]  eigtl.  achtfpännig,  übern 

tes,  factiosos  Sali  b)  fein  = , beifallen  animo  u.  Bericht!.,  B.  ben  Krieg« tribunen  acht  Wann 

u.  bl.  o.;  m.  acc.  me  multae  Plaut.  h0lh  £**’■  6,  2,  10.  — oetöni,  adj.  num.  distr 

oeenrsus,  us,  m.  [occurro]  ba*  (Begegnen,  Snt*  [octo]  1)  je  acht.  2)  *ad)t  auf  einmal, 

gegentommen  hominum;  t0CCUräU  satellitum  Octöpbiiros,  adj.  [öxrmtpopos]  Bon  achten  ge 
inhiberi;  trerereri  occursum,  non  reformidare;  tragen  lectica;  auch  subst.  octophoron,  i,  * 

falcis  occursum  vitare;  ‘itinerum  o.  et  recur-  eine  B.  achten  getragene  Sänfte, 

sus  Krümmungen;  *stipitis  ftnftofien.  _ octöplfcättis,  adj.  [octuplus]  Beraeptfact  t,  aebe 
*OceinUis,  Idis,  f.  locpter  be«Cccanu«.  — OceS-  mal  Bermeprt  IAv.  — octäplns,  adj.  [««re- 
mis, i,  in.  bet  Ocean,  mare  Oceanus,  fOcea-  *ioüj]  achtfach;  subst.  n.  sing,  ba«  Achtfache 

num;  auch  (Caes.)  ba*  atlantifcpe  Wert,  bie  Korb-  poena  octupli  achtfache;  damnari  octupli  f. 

fee;  ostium  Oceani  f.  ostium  t);  ber  arabifchc  damno  1). 

u.  petfifepe  Weetbufen  ruber  i/or.;  nach  ber  Jabel  octussls,  is,  m.  [octo-as]  acht  Affe*  Hör. 
©emapl  ber  Ihettj«.  öcölätns,  adj.  m.  comp,  [oculus]  1)  mit  Augen 

«ifcllätus,  adj.  [ocellus]  mit  Augen  Berfehen,  Bcrfepcn,  fepenb,  tostis  Augenjeuge  Plaut 

ocollatis  (sc.  lapillis)  ludere  mit  Steinfügelihen,  2)  in  bie  Augen  fallenb  ne  ßa&vxrit  mea — 

bie,  »ie  ber  Würfel,  mit  Augen  Berfehen  finb  in  scribendo  sit  oculatior  Oie.  Att.  4,6,3;  oen- 

Suet.  — ocellus,  i,  m.  [dem.  b.  oculus]  ba«  lata  die  vendero  = für  bare«  ffielb  Plaut.  — 

äugelein  Plaut.,  Ov.\  bilbl.  B.  et».  ®ortreff=  öcölens,  adj.  [oculus]  Boiler  Augen  Plaut. 


ocnlisBimns  — odoratus. 


559 


iicällsslmn«  f.  oculus  2)  d). 
öculns,  i,  m.  1)  Äuge  acres,  acuti,  aperti,  coni- 
ventes;  int  ent  1,  *vigilea,  trucen,  ‘torvi,  fvegeti, 
•loquacea;  alqd  oculis  cernere;  in  oculoa  in- 
currere,  aab  oculoa  c adere;  ‘oculoa  ferre  per 
cuncta;  adicere,  conicere,  convertere  oculoa  in 
alqm,  in  alqd;  omnium  oculoa  in  te  coniectoa 
esse  unum  bag  alle  i^rc  Hoffnung  auf  bieg  allein 
fegen;  omnium  oculoa  in  se  convertere  aller 
Äugen,  bie  allgemeine  Äufmerlfamleit  auf  ftd) 
Siegelt;  quo  ne  imprudentiam  quidem  oculorum 
adici  faa  fuit  Cie.  legg.  2 §.86;  oculoa  deicere 
de  alqo,  a re  publica,  in  terram,  ‘oculoa  de- 
mittere;  circumferre  umgetblicfen;  alqd  ante 
oculoa,  (feit.)  in  oculis  ponere,  alqd  oculia, 
ante  oculoa  proponere;  alqd  ante  oculoa  ponere 
Bergegenwärttgen;  aubicere  alqd  oculia;  oculia 
alcia  ae  offerre-,  ba8  Äugen  liegt  amittere,  ocu- 
loa, lumina  oculorum  Nep.,  fviaum  oculorum 
erblinben;  foculoa  reatituere;  autg  im  sing.  B. 
'8 1 i ti  tanta  erat  gravi taa  in  oculo  (Pisonia); 
paacere  oculos  alqa  re;  o.  dolent  8.  bem,  ttrn® 
man  nilgt  gern  jiegt  Plaut.;  recentem  aliorum 
felicitatem  aegria  o.  introapicere  Tae. ; B.  nagen 
fitgtbarrn  ©egenftänben  ante  oculoa  esse,  versari, 
poaitum  esse,  alcui  versari,  fin  oculia  ease; 
‘omnia  aub  o.  erant ; audj  B.  tebenbig  Borf|efteH= 
ten,  burtg  bie  ^gantafte  oergegenwärtigten  ©egen: 
flänben  in  oculia  ease,  frumenti  apea  quae  in 
oculia  fuerat  bie  fie  ftgon  bot  Äugen  fagen  Lir.; 
ägnliig  8.  ©egenftänben  be#  SenfenS,  bie  flat, 
faglitg,  augcnftgeinlitg  ftnb  de  rebus  ante  oculos 
poaitia  vulgari  aermone  diaputavit;  in  oculia 
aitum,  poaitum  esse  Bor  Äugen  liegen  Sali ; aub 
oculis  alcia  Caes.  b.  G.  6,  16,  1.  b.  c.  1,  57,  4; 
aub  o.  ac.  ezercitus  Afraniani  b.  e.  1 , 71,  1 ; 
‘ante  oculoa  alcia  unter,  Bor  jmb*.  Äugen,  in 
fmb4.  ©egenloart;  cum  in  oculis  res  gereretur; 
quae  in  ore  atque  in  oculia  (Bor  bem  Änttig  u. 
unter  ben  Äugen)  provinciae  gesta  sunt,  .friert), 
abet  toogl  jn  unteritgeiben  finb  bie  ffienbungen 
esse  in  oculia  alcia  ob.  alcui  B.  jmbm.  fegr  ae= 
ftgäpt  u.  geliebt  »erben,  and)  alqm  in  oculia 
ferre,  (Ter.)  gestare,  (Q.  Cie.  in  Cie.  ep.)  ferre 
oculis;  abire  ei  oculia;  liberate  oculos  meos; 
tollere  alqd  ex  oculis  ben  Süden  entsiegelt  Hör. 
3m  auäbtütflitgen  ob.  gebaegten  @gf.  ju  animus, 
mena,  pl.,  a consuetudine  oculorum  aciem  men- 
tis  abducere;  totam  licet  animis  tamquam  ocu- 
lia luatrare  terram  mariaque  omnia;  oculoa 
quoque  hominum  liberare  tanti  memoriü  doco- 
ria  autg  ben  Äugen  ber  freute  ben  ©egenftanb, 
tocltgcr  bie  (Erinnerung  tc.  geroorrief,  entsiegen 
Lir.  6,  20,  10;  eloquentia  — quam  nullia  nisi 
mentia  oculia  videre  possumua  nur  mit  bem 
geiftigen  Äuge  erfennen  Cie.  or.  §.  201. 

2)  uneigtl.  a)  Seuigte,  ‘mundi  (o.  Sonnengott). 
6)  *+Äugc  ob.  ßnofpc  an  einer  gjflanjc.  c) (feit.) 
kux  SPejengnung  bei  8or  jüglitgftcn  in  feinet 
Ärt,  glerle  hi  duos  illos  oculos  orae  inaritimae 
(Äartgago  u.  ßorintg)  effoderunt  Cie.  n.  d.  3 
§.  92.  d)  (Plaut.)  al«  SiebfofungSWort  ocule  mit 
mein  Äugapfel!  u.  mp.  oculisaime  homo. 
odCum,  i,  n.  [mdtfov|  (fpüt)  ein  tu  mufifaliftgen 
u.  poet.  ©ettftreiten  beflimmtcS  ©ebäube,  Cbeum. 
ödl  (auig  odlvi  Anton,  b.  Cie.  Phil.  13  §.  42; 
0908  sum  Plaut.;  ai  oatirua  eaaet  Cie.  Lael.  §.  69), 
odisae,  rerb.  defect.  (B.  alten  odio,  odivi  ob.  odi, 
odire)  einen  frag  gefagt  gaben  b.  i.  gaffen  alqm, 


condicionem  servitutis;  in  ftgmätgrrcm  Sinne 
*m.  inf.  betftgmäben,  curare,  aber  autg  gaf» 
fen  peccare  boni;  ‘Peraicoa  apparatuu  nitgt  lie- 
ben ; ‘qtiodcumque  oatendia  mihi  aic,  incredulua 

o.  ift  mir  jutoiber;  qui  vitia  odit  (niigt  natg= 
fiegtig  beurteilt),  hominea  o.  (gagt)  Thrasea  b. 
Plin.  ep.  8,  22,  3. 

odiöse,  adv.  fodioBus]  gaffenöwert,  »ibrig. 
ödlösus  (ftgcrjg.  -sic uh  Plaut.)  adj.  m.  comp.  u. 
*mp.  oergagt,  »ibrig,  »iber»ärtig,  tägig, 
anftögig  genua  hominum;  ‘odioaissima  natio; 
orator  o.  (langweilig)  in  diccndo  ac  loqnax; 
verba;  aenectus;  o.  esae  alcui  Plaut;;  ne  tibi 
(accuaator)  o.  esset  = negotium  faceaaeret 
Cie.  Verr.  4 §.  45;  odioaum  eat;  o.  (auf  eine 
ärgerliigc  Seife)  ceaaat  Ter. 

Sdiuni,  ii,  n.  [b.  odio;  f.  odi]  frag,  (Erbitte; 
runa,  geinbfdjaft,  in  milberem  Sinne  Unju; 
friebengeit,  Äbneigung,  SBibcrwille, 
Überbtug,  Stel  fuit  mihi  o.  cum  Clodio;  in 
odium  alcui  venire;  in  odia  hominum  incur- 
rere ; odium  alcia  aubire,  auacipere,  odia  in  ac 
convertere  jmbm.  oergagt  werben,  feinen  frag 
auf  fiig  laben,  aber  in  alqm  odium  auacipere 
auf  jmb.  frag  werfen,  gegen  imb.  fr.  gegen;  odio 
inimicitiarum  entftanben  auf  te. ; ‘ozercere  alqm 
odiia;  ‘verbia  odia  aspera  movi;  fo.  (geinb; 
feligfeiten)  vetera  retractare;  odiacolligere;  eaae 
alcui  odio  (dat.)  ob.  in  odio,  magno  o.  esae 
apud  alqm;  odio  eaae  tägig,  unauSfleglitg  fein 
Cbm.;  in  hoc  tantum  fuit  o.  multitudinis  b.  i. 
ber  frag  ber  te.  gegen  ign  war  fo  grog  Nep.  Phoc. 
4,  4;  ‘alqm,  alqd  odio  habere;  nihil  odii  ha- 
bet et  ig  nitgt  oergagt;  odium  incendere,  re- 
stinguere,  lemre,  aedare,  f remittere,  freponerc 
bei  fitg  Oer  galten  Tae.;  o.  vestro  auf-  frag  gegen 
eucg;  rerum  suarum;  ‘maria  atque  viarum  Uber= 
brug  an  See=  u.  Sanbreifen.  3"3bef.  a)  gegäf  = 
fige*,  oerbri  eglitgef  u.  »iberwärtige« 
SBefen,  Senegmen,  SBiberwärtigteit  odio 
et  atrepitu  aenatua  coactus  eat  perorare ; quod 
erat  o.  1 quae  auperbial  durua  homo  atque  odio 
qui  poaaet  vincere  regem  Hör.  b)  fflegcnganb 
beä  fraffeS  terrae  o.  ambulat,  populi  o.  Plaut.; 
L.  Antoniua,  inaigne  o.  omnium  hominum;  ai  es 

0.  publicum  populi;  odium  hominis  ein  Bergag- 

ödivl  f.  odi.  [ter  SJlenftg. 

ödor  (alte  gorm  odös  Sali),  öria,  n».  1)  bet  ©e  = 

rntg,  ben  ctm  0.  fitg  giebt  auaria,  acerbus;  ini- 
bef.  a)  ‘SBoglgctubg,  $uft;  pl.  fHäucgerwert 
ture  odoribua  (u.  fonftigeö  iHöutgcrWcrf)  incensia 
Cie  Verr.  4 §.  77;  fcumulare  altaria  odoribua; 
buftenbe  Spegereien,  Salben  *tua  etodores; 
autg  ‘gauberbuft,  =falben.  b)  übler  @e  = 
rutg,  ©eganl  odore  foeda  camera;  intolerabili 
odoria  foeditate.  e)  $unft,  (Dampf  insoUtus 
Lir.,  ‘ater.  2)  tp.  Ägnung  ob.  8ermutung, 
®otge}ügl,  SSittcrung  o.  etw.  qui  quodum 
o.  auapicionia  sensisset  m.  acc.  c.  inf.  bet  ftgon 
einigen  SBinb  baoon  befommen  gatte  u.  ben  8er 
batgt  gegte,  bag;  eat  non  nullna  o.  (man  Wittert) 
dictaturae;  o.  alqo  legum  recreatua  burtg  eint 
ftgwatge  froffnung,  bag  bie  ©efege  jut  ©eltung 
fommen  werben;  urbanitatie  frautg,  ftgwatgeSpur 
oon  ic.  [©erutgsfinn  Cie.  Tusc.  4 §.  20. 
«döritio,  önia,  f.  [odorol  (feit.)  baf  91  i eigen,  ber 

1.  Ödörätua,  ua,  m.  [odoro]  1)  ber  ©erutg  a!4 
©mpfinbung,  baf  iHictgen.  2)  ber  ©erutgifinu. 

2.  odbratus,  adj.  [odorj  rietgenb,  buftenb,  bcf. 


5G0 


odorifer  — offensio. 


luoglriecgenb  * capilli ; ‘rosfr  canos  capillos 
an  ic. ; ‘Aasyrii  in  beten  Sianbc  wogltieegtnbe 
Spejereieu  wacgfen. 

ödörlffir,  fern,  ferum,  adj.  [odor-ferol  1)  *WogI  = 
rietgcnb  lanx.  2)  woglrietgeitbe  Sadjett 
geroorbrinaenb  ‘gena. 
üdöro,  1.  [odor]  woglrietgenb  matten  *agra 
fumis.  — ödöror,  dtp.  1.  [odor]  1)  (Plaut.)  an 
etm.  ticken  palltun.  2)  mit  ben  ©erutgätnert- 
jeugen  unterfliegen,  wittern  ‘cibum.  3)  tp.  a ) 
erforftgen,  auäfpüren  pecuniain;  quid  futu- 
rum sit;  quam  sagacisaime  posaim,  quid  aen- 
tiiuit;  e Fabio  bem  5.  auf  ben  3ogn  füllen.  6) 
Oerfiegtlicg,  in  bie  Slafe  flehen  nunc  decem- 
viratum  Cie.  legg.  agr.  2 §.  65.  c)  an  ettn.  rie* 
i^en,  fitg  nur  oberflächlich  m.  et»,  betannt 
m neben  pbilosophiam  Tue. 
üdorus,  adj.  m.  comp,  [odor]  1)  moglried)enb 
*flos,  farbor.  2)  witternb,  *canum  via  £>unbe 
u.  ftnrfet  Spürtraft,  Spütgunbe. 

(iil oa  f.  odor. 

Odrfsae  (Odrüsae  Z’oc.),  ärum,  m.  ©oll  in  Xgra= 
cien.  X)ao.  ‘Odrfslus,  adj.  tgracifcg;  subst. 
•all,  örum,  »«. 

Odyssea,  ae,  f.  l)  bie  Obqfiee  §omcrä.  2)  ein 
©ebidjt  bei  Utoiuä  ©nbronicu«.  3)  Odysseae  por- 
tua  ©orgebirge  Siziliens. 

‘Oeigrlus,  adj.  ( Oeagrua , ftSnig  in  Zgracicn, 
©ater  bei  Orpgeuä]  tgraciftg  ob.  orpgiftg. 
‘OcbiPldes,  ae,  m.  flacgtontme  beä  Cbaluä,  it ö- 
nigä  b.  Sparta;  aurfj  Spartaner;  Oebälls,  Idis, 
f.  alä  adj.,  a)  oom  ßbaluä  ftammcnb,  nym- 
pha  0.  Helena.  j)  fabinifd),  Weil  bie  Sabiner 
D.  ben  Spartanern  ftammen  fällten.  — ‘Oebiilius, 
adj.,  a)  fpartaniftb,  bah.  ‘Oeballa  latent,  »eil 
e«  P.  Spartanern  unter  bem  ©galantu*  bcBölfert 
fein  foHte.  6)  fabintfeg. 

‘Mech&IU,  ae,  f.  Stabt  auf  ©uböa.  $ao.  *0e- 
chSlts,  Idis,  f.  ein  ©leib  aus  ßdjalia. 
♦öeclides,  ae,  m.  Sogn  bei  ßfleuä  =>  Stmpgiarauä. 
Oceonömiciis  | ofxovoutxös]  Pom  Ipauägatt, 
Xitel  einer  Stgrift  bei  JEenopgon. 
üedlpns,  i u.  odis,  m.  König  in  Xgeben,  ISfte 
baS  füitfel  ber  Spljinj.  Sprngw.  Davus  sum, 
non  Oodipus  ich  Permag  niegt  alle  Siätjel  ju  15= 
fen  Ter.-,  Oedipo  coniectore  opus  est  Plaut.-, 
Xitel  einer  Xragöbic  bei  Sopgolleä  Cie.,  beä  ®ä= 
far  Suet.  Xap.  ‘Oedlpödiönlus,  adj, 
üeonses,  ium,  m.  bie  Gnuoognct  b.  Üa,  Stabt 
in  Stfrifa  Tac. 

‘Oeneiis,  6i  u.  eos,  m.  König  in  ßalpbon,  ©ater 
bei  ©leleager  u.  Xpbeuä,  ber  Xeianira  tc.  $ab, 
1)  ‘Uenei'us  ob.  *-ncus,  adj ■ _2)  ‘Oenides,  ae, 
ui.  Solpi  ob.  SRmgfommc  bei  Ctteui,  inibef.  =■ 
Xiotnebeä,  Snfcl  bei  Öneui. 

Oenömnus,  i,  m.  f.  Hippodamia  1);  aueg  9iame 
einer  Xragöbie  bei  Slttiui. 

•Ociiopla,  ae,  f.  filteret  fßame  ber  3nfel  Sigina. 
Xao  *-pius,  adj. 

oenöphönini,  i,  n.  [olvoipogov]  äBeinlorb  llor. 
— oenöpoliiim,  ii,  n.  [ofvotnolriox]  SBein  = 
f chenfe  Plaut. 

‘Oenötrius  ob.  Mrus,  adj.  [Oenotria,  filteret 
SRame  beä  füböjtl.«Jeileä  p.  3talien]  i t a l i f <g, 
römifdj. 

oenns,  altlat.  p.  unus,  Cic.  legg.  3 g.  9. 
*to«<rtro6j  ii  »»•  [oferpos]  ©retnfe  (lat.  aailus). 
oesnx,  altlat.  ft.  usus,  Cic.  legg.  3 §.  10 
Oeta,  ae,  u.  *-te,  e»,  f.  ©ebirgälette  in  Xljeffalien. 


®ab.  Oetaens,  adj  -,  subst.  fjerfulei,  ber  ftd)  auf 
bem  ßta  perbtanntc. 

offa,  ae,  f.  ber  ©iffen,  bef.  ein  Jflop  aui  9R«bI 
pultiB;  melle  aoporata  et  medicatis  frugibm 
offa  Verg.;  Stüd,  Älumpen  riaut.  ®ao.  off*. 
tim,  adr.  bifjen=,  püdmeifc  Plaut. 

toflendiculum,  i,  n.  [offendo]  (feit)  Jlnpop, 
©ebeitflidjfcit. 

otfeudo,  di,  sum,  3.  [ob-fendo]  I)  Irans.  1)  et», 
gegen  ob.  an  et»,  ft  open  (unerwartet  u.  un 
miUWrlüf))  caput,  fpedem,  offenao  scuto;  *pes 
offonsus  an  ben  man  fttp  geftopen  bat;  *tocü 
offenBa  imago  ber  anpraffenbe  S(pau  bei  titbei 
*dentem  eolido  llor.  2)  gegen  et»,  anftopen, 
anrennen  scopulum.  hiern.  a)  antreffen, 
auffinben,  auf  et»,  ob.  jmb.  ftopen  (unet= 
Wartet)  alqm  imperatum;  eundem  bonorum  sen- 
sum;  alqm  offensum  fortuito.  b)  anftopeub  Oer  = 
legen,  befdjäbigen  latus  vehementer;  bog 
bilbl.  'Jlttftop  geben,  anpopen  bei  jmbm.,  jmb. 
nor  ben  Kopf  Popen,  nerlepen,  Iränlen, 
bcleibigen,  jmbm.  Ifipig  fallen  (unabftchtlich 
alqm,  animum  alcis,  uxistimationem  alcis,  ani- 
mum  in  alqo  fidj  bureg  jmb.  beleibigt  fühlcc; 
mebial,  offeudi  Hnpop  nepmen,  fidj  oerlegt, 
getrfinft,  beleibigt  fügten  offensä  in  eum 
militum  in  voluntate ; ‘forma  eemel  offensa  bie 
Sdjöngcit,  bie  einmal  jur  Klippe  geworben. 

II)  intrans.  1)  ‘an  etm.  anpopen  puppis  in  sco- 
pulia ; bag.  ju  Stgaben  fommen,  eine«  Un; 
fall,  eine  Stglappc  erleibcn,  in  Unglüi 

ficraten  navea  in  redeundo,  in  re  navali,  At; 
ius  primo  accessu  ad  Africam;  apud  iudices 
■=  feine  Satgen  uerlieren;  si  aliquid  esset  offen- 
Bum  miplingen,  fegief  gegen  follte;  uullum  eius 
modi  casum  exBpectans,  quo  — offendi  possvt 
burtg  ben  eine  Scglappe  erlitten  werben  lönntc. 
2)  nerftopen,  fegten,  einen  Segler  matgen 
et»,  oerfegen  in  alqa  re;  nihil  in  niegtä,  alqd 
in  etw.;  sin  quid  offenderit,  Bibi  totum,  nihil 
tibi  off.  trifft  ign  tc.  bie  Scgulb  bapon.  3)  an 
ftopen,  Unwillen  erregen,  fitg  Ungunp  jn- 
jiegen  in  alqa  re,  apud  plebem,  sordibus  Hör. 
4)  an  etw.  ober  jmb.  anftopen  =-  Wnpop  neg= 
men,  f ich  Popen,  in  alqo  an  jmbm,  alqd  in 
alqo  an  etw.  bei  jmbm.,  si  in  me  aliquid  offen- 
distis  bet  mir  et»,  flnftöpigeä  gefunben  gabt.  5) 
(Liv.)  o.  Satgen,  anftöpig  fein,  Hnpop  ge= 
ben  nihil  aliud. 

offensa,  ae,  f.  ber  ®npop,„ben  jmb.  an  etw. 
nimmt,  ob.  ben  jmb.  giebt,  Ärgernis,  JCräa-- 
luttg  (in  flaff.  ©rofa  feit.  u.  nur  im  Äonoerfc 
tionäton)  magnä  in  off  flim  apud  Pompeium; 
‘offensas  vindicet  ense  suas;  feine  offensa  cum 
uxore  vivore,  fsuscipere  off  et  subire,  f-con 
trahorc ; omisisset  offensas  an  distuUsset  »■  off 
ulciscendas  Tac.  h.  1,  47. 
offensätor,  töria,  m.  [offenso]  Stümper  incer- 
tior  in  legendo  velut  off.  Quint.  tO,  3,  20. 
offensio,  önia,  f.  [offendo]  1)  bai  91  n Popen  an 
etw.  pedis;  meton.  ba«,  woran  man  peg  ftöpt  ob 
ftopen  taun,  ®np_op;  autg  Sranlgcitäanfall, 
Unpäplitglctt,  Übclbefinben  corporum,  gra- 
vis.  2)  tp.  a)  ber  Hnpop,  ben  jmb.  an  etw.  nn= 
WiOfürliig  nimmt  ob.  unoorptgtig  flieht,  Ärger 
ttiS,  ©erbrup,  Sfllippimmuttg,  ffimpfinblitg 
leit,  Slbneigung,  äBiberWille  sine  ulla  in- 
vidia  ac  sino  ulla  off.;  propter  off.  populi  et 
odium  militum;  res  off.  affert;  sine  eius  off. 


offensiuncula  — officium. 


561 


animi  ogne  ftctj  gefränft  ju  fügten;  utrumque 
egit  graviter,  auctoritate  et  off.  animi  non 
acerba  auf  eint  mürbige  ©eife,  nämlteg  obne  bag 
jein  »erfonUcget  Übergewicht  ob.  feine  (Empgnblug: 
fett  oerlegenb  ob.  Itditlenb  geworben  märt  Oie. 
I.ael.  §.  77;  est  alqd  aleni  offensioni;  in  alcis 
off.  cadere  (t>.  Sachen) ; quasi  de  industria  in 
odinm  offensionemque  populi  Rom.  irruere  (». 
fserionen);  pl.  frantgafie  Mbneigungen.  6)  lln  = 
fall,  oetbtitfiliiber  Borfall,  Unglfld,  un* 
qlüdltcger  Slutgang  ob.  ttutfatl,  belli  im 
ic.;  offensionuni  et  repulsarnm  quasi  quandam 
ignominiam  timere  et  infamiam;  olqa  off.  per- 
motus.  Tao.  dem.  offengiancäla^  ae,  f nur 
bilbl.  a)  Heiner  Kn  flog  animi  trn.  6)  Heiner 
Unfall,  Heine  Schlappe  in  aedilitate  off.  ac- 
cipere. 

oflenso,  1.  [intens.  o.  offendo]  (fett)  1)  off.  ca- 
pita  bie  Stopfe  an  bie  ©anb  flogen  Liv.  2)  in 
ber  SRebe  fioden,  innebatten  intersistentes 
offensantesqae  Quint. 

offensas,  adj.  m.  comp,  [partic.  o.  offendo]  1) 
»erlegt,  beleibigt,  aufgebracht,  unwillig 
animus  alienatus  et  off,  aleni,  quem  eibi  oflen- 
siorem  sciebat  esse.  2)  oergagt,  angögig 
off.  et  in  visus  alcui ; existimatio  off.  nostri  or- 
dinis. 

offero,  obtüli,  oblätum,  offerre,  3.  [ob  n.  fero] 
1)  entgegenbringen  ob.  »orbringen,  not» 
führen,  »or  galten,  jeigen,  bar  gelle  n *aciem 
strictam  venientibus  ; os  suum  non  modo  osten- 
dere  sed  etiam  off  ju  fffiarlte  tragen;  poenam 
oculie  deorum  »or  ben  Bugen  ber  öötter  »oH= 
jiegen;  off.  se  o)  fieg  jeigen,  erfegeinen  se 
alcui.  b ) fieg  »ott  felbft  finben  ipsi  so.  c)  be* 
gtgnen,  aufgogen,  bef.  feinbtieg  fieg  entae» 
gengellen  si  qui  se  off,  insectantur,  se  ho- 
Btibns,  fse  ad  aimicandum;  bag.  se  melioribns 
fieg  gingeben,  = neigen  ju  jc.  Hör.  ep.  1,  2,  68; 
se  ignotum  vincentibus  ultro  ft  cg  überliefern 
Verg.  Aen.  2,  59  g.  2)  ip.  a)  pass,  fieg  jeigen, 
aufgogen  inetu  oblato;  *nova  res  oblata; 
oblata  religio  (eine  retigidfe  Bebenflicgleit)  est. 
6)  antfegen,  preiigeben  se  periculo,  telis, 
inyidiae,  proelio,  morti,  pro  patria  ad  mortem, 
in  discrimen;  fcorpus  quaestioni;  ne  cui  ma- 
iestatem  suam  contumeliae  offerrent  Liv.  c)  an  = 
bieten,  antragen  alcui  operam  suam;  se  ad 
alqd.  d)  entgegen:,  barbringen,  Mieten, 
ergeben;  ermcifen,  antgun,  »erurfaegen 
fboletum  medicatam  avidiBsimo  ciborum  ta- 
lium;  oblato  falao  erimine  Liv.  1,  61,  2.  Bit-, 
berä  nt  ne  criminibus  aut  inferendis  delectetnr 
aut  credat  oblatis  ben  ».  anbtrn  gegen  anberc 
igm  entgegengebraegten  Oie.  Laei.  §.  C5;  quem 
ex  proximo  loco  fors  obtulisset;  foculis  alcis 
se;  opem,  benefieium;  alcui  terrorem,  errorem, 
mortem,  nocem,  incendium;  quod  vobis  a diis 
immortalibus  oblatum  et  datum  est;  occasio 
offertur;  oblata  facultate.  $a».  offerümentae, 
ärum,  f.  ®ef cgenle,  fegerjg.  = Segläge  Plaut. 

offlcina,  ae,  f.  | o opifex,  g.  öpificina,  einm. 
Plaut,  mit.  880]  ©erlftätte,  Sabril  armorum, 
fferraria,  Uonetae  SUtünjgäUe,  nequitiae,  cor- 
ruptelarum;  Isocratis  domus  quasi  ludus  qui- 
dam  et  off.  dicendi;  quasi  officinas  instruere 
sapientiae;  falsi  teste»  etc.  ex  eadem  off.  exibant. 

officio,  feci,  fectum,  3.  [ob-facio]  eigentl.  etm. 
»ormaegen,  bureg  eine  SBorfegrung  »etfperren, 
«einlcgis,  tat.  twulfdn*  SdtuCroiitnti.  6.  Stuft. 


»erbauen,  gemmen  o)(feltener)  alt  Irans,  fiter 
ben  ©eg  abftgneiben.  b)  gäugg  alt  intrans.,  in 
ben  ©eg  treten,  im  ©ege  gegen  demoliri 
aedes,  quarum  altitudo  officeret  auspiciis;  cui- 
cumque  partic ulae  caeli  officeretur  ma#  ».  ber 
Butfiegt  bureg  flauen  »erfperrt  würbe;  hostium 
itineri  bem  geinbe  ben  ©cg  »erfperren;  alii  in 
angustiis  ipsi  sibi;  alcui  apricanti  jmbm.  »or 
bat  Sonnenlicht  treten;  umbra  terrae  soli  offi- 
ciens;  fprospectu  (dat.);  fortae  nubes  visui; 
im  SBilbe  borum  concisis  sententiis  Theopom- 
pus  altitudine  orationis  suae  »erbunfelt,  lägt  in 
ben  §intergrunb  treten;  mentis  quasi  luminibus 
altitudo  fortunae  et  gloriae  bienbet;  tp.  im 
©ege,  ginberlicg  fein,  Sintrag  tgun  com- 
rnoms  alcis  off.  et  obstare;  ei  pecuniae  vita 
Roscii,  libertati,  meo  nomini,  *laetis  frugibus 
berbae. 

offTciöst,  adv.  m.  comp.  u.  fsup.  [officiosus]  ge  = 
fällig,  juoorlommenb.  — offlclösus,  adj. 
m.  comp.  u.  mp.  [officium]  bienftfertig,  ge= 
fällig,  juoorlommenb  homo  officiosior,  in 
alqm,  ’voluntas,  *epistula,  officiosissima  natio; 
dolor  ».  Tienfteifcr  glcicgfam  bittiert;  labores 
aut  Biengeifer  übernommen;  »sedulitas  in  ®r= 
weifung  »•■  Tiengen. 

officium,  ü,  «.  [aut  opificium  entganben,  ».  opus 
u.  facio]  eigtl.  'bie  fflerloerricgtung’,  Solljiegung, 
fieigung  beffen,  mat  jmbm.  ju  tgun  obliegt,  bag. 
l)  fflitgt,  Serpjlicgtung,  Segulbigleit, 
Beruf  off.  suum  facere,  servare,  conservare, 
exsequi,  off.  (alcui)  praestare,  officio  fungi,  sa- 
tisfacere;  diligens  in  retinendiB  off.;  off.  suum 
deserere,  ab  officio  discedere,  off.  suo  deesse; 
perfeetum,  rectum,  medium,  commune  ftoifeger 
t.  t;  officio  pflicgimägig;  non  stadio  accu- 
sare,  sed  officio  defendere;  singularum  rirtutum 
sunt  certa  quaedam  off.  ac  munera;  est  alcis 
off.,  ut  ob.  m.  inf.;  intbef.  a)  Bf liegtgefügt, 
:tteue,  ^fticgtmägigleit  imperatoris;  adu- 
lescentis  off.  collaudato;  pudor  atque  off;  ni- 
hil officii,  nihil  honestatis;  vita  cum  officio 
coniuncta.  b)  UnterWürfigleit,  Segorfam 
alqm  in  officio  tenere,  continere,  in  officio  esse, 
manere,  permanere,  2)  jebe  pgicgtmägige  jjanb 
lungtweife  ober  jjanblung,  bag.  a)  35tenglei= 
gung,  Bicng,  ® efälligleit,  S)iengfcrtig  = 
leit,  vbfliegfeit  officia  alcis  in  alqm;  fquo- 
rum  »empor  in  rem  publicam  singulare  con- 
stiterat  off.;  nihil  est  vicissitudiue  »tudiorum 
officiorumque  iucundins;  officia  Gallici  belli; 
laetor  meorum  off.  conscientiü,  quibus  si  quando 
non  mutue  respondetur,  apud  me  plus  officii 
reaidere  (bag  icg  mit  meinen  Xicnglcigungeit  im 
SBorfcgug  bin)  iacillime  patior;  desen  ab  alcis 
officio;  multorum  off.  coniunctio  entganben  bureg 
IC.;  off.  suis  amplitudinem  alcis  amplecti,  alqm 
complecti,  prosequi ; conferre  multa  magna  etu- 
dia  et  off.  in  alqam  civitatem;  reddere  cumu- 
late  officium;  f officia  alcui  tribuere,  f prae- 
stare; * officio  priorem  certare  (juBorfomtnen) ; 
literae  officii  plenae;  bef.  ®icnggefäßigleiten, 
wtlige  jmb.  alt  Siaattbürgcr  bem  anbern  etweig, 
bag.  aueg  t».  bem  Seruf  bet  Sacgwaltcrt  u. 
».  iöerteibigungen  »or  Sericgt,  bat  geriegt: 
liege  ®efcgäfttleben  civilia;  ®grett:,  §öf  = 
licgleittbejeigung  bureg  Begleitung  auft  3o; 
rum,  Bufwartuug  im  ^aufe  u.  bergl.,  Sgrcn: 
bi  eng  urbana;  officii  causa  prosequi;  officio 

36  D" 


662 


offigo  — oluscultim. 


togae  virilis  interfui  bet  Seremonie,  al8  er  bie 
t.  v.  anlegte  Plin.  ep.,  in  praetorie  officio  PUn. 
ep.  1,  6,  11;  feuprem»,  »triste  bet  lebte  2icbe8= 
bienft  (burd)  Begleitung  bet  Seiche).  b)  Bienft, 
Bmf,  Bcrriei)tung,  ©efebäft,  maritimum  jur 
See;  itineris  auf  bem  SRarfcbe;  legationis;  ad 
off.  imperiumque ; off.  et  munus  oculorum; 
onnc  off.  rnunusqua  sapientiae;  in  officio  esse 
feinen  Zienft  tbun  Quint.-,  f öffentliches  Hmt 
distringor  officio;  quidam  ex  officio  admissio- 
nis  ein  Rammet f)en;  pl.,  Giejcbäfte. 
of-figo, 8.  (feit.)  einfcblagen,  beteiligen 

IÄV.  83,  6,  10. 

ofTirniate,  adv.  [offirmatus]  bartnödig  resi- 
stere  Suet.  — offirmätns,  adj.  m.  comp.  ( parttc. 
0,  offirmo]  ijartnädtg,  ftörrifcb  animo  forti 
atque  off.  Plaut ; illitis  voluntas  obstinatior  et 
in  hac  iracundia  offirmatior  Oie.  Att.  1,  11,  I. 
— of-firmo,  1.  eigtl.  feftmadien;  tp.  (Ter.)  viam 
bei  bet  genommenen  SRajjregel  bleiben,  se  u.  abfol., 
bei  feinem  Kopfe;  »fanimum  fid)  ermannen, 
of-flecto,  8.  umlenlcn  uarem  Plaut. 
olfrenätus,  adj.  [ob-freno]  aufgejäumt  = ge  = 
bunben,  gefeffelt  Plaut. 
offüela,  ae,  f.  [ob-fucusf  (Plaut.)  Scbminte;  tp. 
im  pl.  Blenbwetf,  Zäufdiung. 
t off üla,  ae,  f.  [dem.  t>.  offa]  ein  Btgdjen. 
of-fnlgeo,  2.  entgegen  leuchten  lex  oculis  Verg. 
Aen.  9,  HO. 

of-fnndo,  3.  l)  et»,  Bor  ob.  über  etw.  gtejjen, 
werfen,  oetbreiten  cibum  Plaut.-,  altitado 
caliginem  oculis  madjt  einen  fdjwinbcln;  aPr 
offunditur  nobis  umgiebt  unS;  ignia  ob  oculoa 
offnsus;  bitbl.  omnium  rerum  terror  oculis  auri- 
busque  est  offuBUS;  alcui  subitum  pavorem; 
tamquam  si  offusa  rei  publicae  sempitema  nox 
esBet;  tonta  offusa  oculis  animoque  religio  bie 
fo  mächtig  auf  tc.  einwitfenbe;  animis  offusa  ca- 
ligo  est;  quamquam  multa  simul  offunderentur, 
inetua  ex  imperatore  etc.  Tac.  2)  itbergiefjcct, 
beb  eiten  lucernae  lumen  offunditur  luce  solis 
Wttb  überftrablt,  oerbuntelt;  feo  pavore  offusum 
(tc.  CBBe  fei  überwältigt  worben)  Claudium,  ut. 
og-gannio,  4.  fob  gannio]  entgegen  febreien 
Plaut.-,  alcui  alqd  Ter. 

og-ggro,  3.  [ob-gerol  entgegen  führen,  bar» 
bringen  alcui  oscufum  Plaut. 

Ögfgius,  adj.  ben  OgpgeS  (fabellj.  ®rünber  u. 
König  ZbcbenS)  betreff enb,  »tbebanifd),  deuB 
Bacchus. 

oli t interj.  o!  ad)!  b°!  Com.  — dhfi , interj. 
halt!  Com.,  Hör.  — oho,  interj.  o h o 1 jum  Äu 8= 
brmf  ber  Berwunberung  über  eine  plö&liche  Oft» 
febeinung  Com. 

olei,  interj.  SluBruf  ber  Klage  Ter. 

Öileiig,  öi  ob.  eos,  m.  König  in  2ofriS,  Batet  beB 
«jaj.  Zao.  »Oilidf‘8,  ao,  m.  = Jljaj. 
Olblensla,  e,  adj.  Olbia  (Stabt  in  Sarbinien) 
betreffenb,  olbtenfifd). 
olea,  ae,  f.  1)  Olioc,  ßlbcerc  Hör.  2)  Cli< 
Ben»,  ßlbaum.  ZaB.  öleäglnus,  adj.  oon 
ßlbäumen. 

(Hearing,  adj.  [oleum]  jum  Ol  gehörig,  Ol«, 
cella;  subst.  ßlfjänblcr  Plaut. 

Oleäros,  i,  f.  eine  ber  fporabifdjen  3n[efn. 
Oleaster,  stri,  m.  [olea]  ber  wilbe  Oli&enbaum. 
»ölen»,  entiB,  adj.  [ partic  B.  olooj  tiedjcnb 
bene;  wo^l»  ob.  übelriecbenb,  ftintenb. 


•ÖlgnluB?  adj.  [OlenuB,  alte  Stabt  in  üitolien] 
— fitoltfd);  »aidus  0.  capellae  ber  «maltbea 
ölco,  lui,  — 2.  [olant,  gorm  nach  ber  3.  Konts$. 
Plaut.]  1)  riechen  (einen  ®erud)  B.  ficb  geben 
beno,  male;  ceram,  crocum  nad)  tc. ; nihil;  *ju- 
stillos,  »hircam  wie  »c.  Hör.;  »sulphure;  »nanio; 
tp.  nad)  etw.  riechen,  etw.  oerraten,  an  bei 
Jag  legen  malitiam,  nihil  peregrinum,  nihil 
ex  Academia.  2)  f ich  bemetfbar  mabes. 
fid)  oetfpüren  laffen  illud  non  ölet  unde  -it; 
(Plaut.)  homo  quidam  ut)  fpfire  (Wittere)  einer 
tc.,  aurum  huic  er  merft,  baff  ich  Selb  habe, 
oleum,  i,  n.  [slaior]  1)  ßl,  fpriebw.,  oleum  et 
operam,  et  operam  et  o.  perdere  hopfen  usb 
©alj  Berlieren,  8 eit  u.  Blühe  oergebenS  anwesc 
ben;  opera  et  o.  philologiae  noBtrae  periit;  o. 
addere  camino  f.  caminua.  2)  weil  man  bei 
SeibeBüfmngcn  u.  bef.  beim  Bingen  fich  mit  CI 
falbte,  B.  geizigen  Kämpfen  u.  Scbulübungm 
im  Sieben  nitidum  quoddam  genas  est  Terb.*- 
rum,  sed  palaestrae  magia  et  olei  quam  huias 
civilia  turbae  et  fori. 

olfäclo,  3.  [oleo  u.  faciol  rieten  (bnrh  ben  ®e 
ruchbfmn  empfinben)  alqd;  tp.  wittern,  fpüreu 
non  aex  totia  mensibua  prius  quam  etc.  Ter.; 
nummum.  ®aP.  olfacto,  1.  (ootH.)  an  etw.  rie= 

Äen  alqd.  [pra,  faenei 

dii8,  adj.  [oleo]  übelriedbenb,  ftinfcnb  »ca- 
öllm , adv.  [ollua  — ille]  übeth-  jnt  Bcjeidfinur; 
eine*  B.  ber  ©egenwart  entfernteren  Settpanftc» 
l)  in  ber  Befangenheit,  ehemals,  einft  fuit 
o.  senex  Plaut.;  alium  esse  censes  nunc  me 
atque  o.,  cutn  dabam?  Ter.;  fotrefponbirmib  o. 
Tel  nuper;  o.  — post  — dein  — nunc  Sali.. 
o.  — mos  Tac.;  attributio  o.  conditoribua  ve- 
BtriB,  o.  convivium  Jutt. ; auih  längft,  fett  lan- 
ger ßeit  Plaut.,  Phaedr.,  Plin.  ep.  Tac.  2)  in 
ber  Sdfnnft,  einft,  fünftig  einmal,  einmal 
utinam  coram  tecum  o.  potiuB  quam  per  epi- 
atulae  (sc.  colloquar);  (Hör.)  non,  si  male  nunc, 
et  o.  nie  erit.  3)  »bisweilen,  $u  8**ten, 
manchmal,  gewöhnlich,  bej.  in  Bergletchungcn 
si  reB  certabitur  o,  ut  puens  o.  dant  cruatula 
blandi  doctoros  Hör. 

SITtor  (höl.),  öris,  m.  [olusj  Küchengärtner, 
©emüfehänbler.  ®ao.  ölttörlns,  adj.  jnnt 
Küchcngärtner  ob.  tu  ben  Küchengewädhfen 
gehörig,  Küthe"s,  @emüfe=  forum. 
öliva,  ac,  f.  — olea,  1)  DliBe  Hör.  2)  01  = 
bäum;  meton.  a)  »ein  Dliocnflab.  V)  »ein 
ßljWcig,  praeponere  o.  undique  decerptam 
fronti  bte  Stirn  mit  einem  Olioenftanj  umwtn= 
ben,  woju  man  überall  her  bie  gmeige  pflüeft.  o. 
®id)ter,  ber  ben  Stoff  jum  greife  MthenS  B.  aüeu 
Seiten  jufammenträgt.  SaB.  öliretum,  i,  ■. 
ßlpflanjung,  »garten.  [tragenb. 

»öliTiför,  fera,  ferum , adj.  [olira-fero]  CliBfn 
ölivum,  i,  n.  [oliva]  ßl  Plaut.,  Hör.;  »Wohl; 
olla,  ae,  f.  Zopf.  [riechenbe  Salbe, 

olli  (Beraltet)  ft.  illi,  *nom.  jm.  unb  (Cie.  legg  2 
§.  21.  Verg.  Aen.  1,  262)  dat.  sing.;  olli»,  dat. 
pl.  Oie.  legg.  3 §.  7;  ollos,  olla,  acc.  pl.  Oie. 
legg.  2 §.  21.  22. 

*+dlör,  öris,  m.  ber  Schwan.  Zao.  »ölörinns, 
adj.  oom  Schwan,  Sdhwanen». 

81iin  (bol.),  vris,  n.  Küchen  traut,  ©emüfe  überb. 
als  einfache  ob.  geringe  Blahljeit,  gemeine  Sof 
Hör.  ZaB.  dem.  olascnlum,  i,  n.  etwas  Kohl, 
auch  pl.  Hör. 


5G3 


Olympia  - 

Olympia,  ae,  f.  eint  Dem  gruS  Zeitige  ©egenb  in 
Elis,  wo  bit  grofefit  oltjmpifc^ett  Spiele  gefeiert 
niurben.  3)ao.  1)  ‘tOlympiäcus,  adj.  2)  Olym- 
pia*, ädis,  f.  a ) bet  »ierjäprige  3 ei  träum  »wifepen 
ber  Seiet  ber  oiqmpifipcn  Spiele;  bie  ©rieten 
regneten  feit  776  p.  Epr  ipre  3aprc  nach  il)ntn ; 
* — lustrum  fünfjähriger  geitraum.  6)  bie  SJtut* 
ter  'illejanberS  beS  @r.  3)  ‘OlympYcus,  adj. 

4)  Olympiönicps,  ae,  m.  ein  Sieger  in  ben 
otpmpifcpen  Spielen.  6)  ülymplns,  adj.-, 
sahst  a)  -ium,  ii,  n.  Xempcl  bes  &eu$  auf 
Sijilien  6)  -ia,  örum,  «.  bie  olpmptfcpen 
Rampffpicle  ‘coronari,  ‘vincere  Olympia  f. 
cqrono  11,  Tinco  1). 

1.  Olympus,  i,  m.  l)  Karne  mehrerer  Serge;  am 
belannieften  ber  Clpmp  an  ber  ©renje  o.  2Race* 
bonien  unb  X^cffaticn.  b.  ben  Sitten  alb  ©tp  bet 
©ötter  betrachtet;  *ber  ipimmel,  baS  §immet8* 
ge  wölbe;  *extremo  veniens  Sol  0.  (D.  Sonnen* 
aufgang).  2)  ein  glötenbläfet  Oo. 

2.  Olympus,  i,  f.  Stabt  üpcicnS  am  Serge  Dlpmp. 
JBaä.  •penl,  örum,  m. 

Olynthus,  i,  f.  Stabt  auf  tS^atlibife.  Sa»,  subst. 

Olynthlua,  ii,  m.  [tue  o.  Hör. 

ömäsnm,  i,  n.  SRinberfalbauncn  pingui  ten- 
umen,  Tnis,  n.  [mahrfet),  0.  os,  altlat.  osmen]  1) 
ein  gefprocpeneS  SBaprjeitpen,  hisce  o.,  Ca- 
tilina,  proficiscere  unter  biefen  proppetifepen  ®e* 
leitSWOTten;  guruf  faustia  in  Germanicum  o. 
Tae.  ann.  1, 35.  2)  jebeS  ÜBaptjcicpen,  Sin  jeidjen, 
Sorbebeutung,  Omen  (als  gutes  ob.  fthlimmeS 
angefehen)  velut  omiuis  causä;  hoc  detestabile 
o.  avertat  luppiter;  o.  accipere;  id  a pleriaque 
o.  magni  terroris  acceptum;  *pl.,  noctis,  lunae; 
*i.  secundo  o.  glücflict),  in  ©otteS  Kamen;  *par- 
rao  recinentis  UnglücfSgefcprei;  *o.  repetere;  o. 
rictoriae  praecipere;  *o.  tanto  mit  fo  banger 
flpnung.  3n8bef.  a)  ber  feierliche  SButtfcp  als 
gutes  Omen  optima;  ‘votis  ominibuaquo  et  pre- 
cibns.  6)  Ülnbcutung,  Sebingung,  ca  lege 
atque  o.  ut  Ter.  c)  ‘feierlicher  unb  beben* 
tungSsoller  ©ebrauep;  *§o<pjeit,  infofem 
fte  mit  Hufpicien  »erbunben  ift,  primis  o. 
omYnitor,  öris,  m.  [ominor]  äBciSfager  Flaut. 
— ömlnor,  dep.  1.  |omen]  l)  ein  SBapr  jeiepen 
geben,  ein  »orbebeutenbeS  SBort  äufiern, 
etm.  Erwartetes  »ertünbigen,  bap.  aus  ge* 
roiffen  Blitjeicpen  weisfagen,  proppejeien,  ap  = 
nen  aleni  consulatum  in  proximum  annnm 
Flin.  ep.;  felix  faustnmque  Imperium;  navea, 
velut  ominatae  als  wenn  es  tpnen  geapnt  pätte; 
ff  am  am  sibi ; verba  male  ominata  ».  fcplecpter 
Sorbebeutung  Hör.  2)  anwünfipen  (u.  baburep 
eine  Sorbebeutung  geben)  alqd  Flaut.  — fömt- 
nosiw,  adj.  [omen]  bebeutungSsoll,  omi  = 
nöS  res. 

ömissns,  adj.  m.  comp.  [ partic.  ».  omitto]  (Ter.) 
naepläffig,  unaeptfam  animo  omisso  esse; 
ab  re  omissiores  paulo  mit  bem  ©elbc  etw.  ju 
lodet. 

öinitto,  3.  [ob-mitto]  1)  »on  fiep  taffen,  fap* 
ren,  gehen  laffen,  arma  fallen  taffen,  omis- 
sis  pifis;  fhabenas;  fnavigia  oerlaffcn;  omitte 
me  lafi  miep  jufrieben  Ter.;  animam  bett  ©eifl 
aufgeben  Flaut.  2)  tp.  a)  japren,  fein  laf  = 
fen,  aufgeben,  unbeachtet  laffen  timorem, 
spem,  pietatem;  Omnibus  omissis  rebus  mit 
$üttanfepung  alles  anbern  Cats.;  bag.  rebus 
omissis  etc.  rlajj  beine  ©efepäfte  rupen’.  Maß  alles 


— omnis. 

fiepen  u.  liefen’  Hör.  ep.  1,  5,  80;  obsessionem, 

firimam  navigationem,  occasionem,  f casus  (fjwi* 
cpenfälle,  B.  Siebneri;  hostem,  Gallium  ans  ben 
lugen  laffen,  fScythas  in  Küpe  laffen;  m.  inf, 
auf p Ören,  omittat  urgere  et  bringe  niept  weiter 
in  unS.  b)  übergepen,  unerwähnt  taffen, 
».  etw.  ob.  jmbm.  abfepen  alqm,  alqd,  de  alqa  re. 
omnTgöna,  adj.  [omnis  u.  geno]  oon  allerpanb 
2t  r t omnigenum  (gen.  pl.)  deum  monstra  Verg. 
Aen.  8,  698. 

omninö,  odr,  [omnis]  1)  gönjltcp,  ganj,  ganj 
tt.  gat,  burcpauS  aut  o.  aut  magna  ex  parte; 
nacpgefteUt  bef.  in  Scrbinbung  mit  adj.  fowie  mit 
omnis,  nullus,  nihil;  non  asquam,  egregium 
virnm  omnino  einen  in  jeber^infiept  trefflichen 
Stann;  quod  sine  sensu  sit,  id  nihil  ad  nos 
pertinere  omnino  burcpauS  niept ; non  usquam 
id  dimt  o.  (anSbrüdlitpl,  sed  quae  dicit,  idem 
valent.  2)  jur  Angabe  beS  Wflgemeinen  über* 
paupt,  im  atigemeinen,  im  ganten,  über* 
paupt  nur  de  hominum  genere  aut  o.  de  ani- 
malium  loquor;  o.  simulacrum  aliquod  aut  ve- 
stigium  civitatis;  bef.  in  Serbinbung  mit  omnis 
u.  nullus,  biefen  SBorten  »orangeftellt,  wenn  jum 
Sräbifat  beS  ©apeS  gepörig,  M.  Antonium  o.  om- 
nis  eruditionis  expertem  fuisse;  o.  oninium  ho- 
rum  vitiorum  una  cautio  est;  o.  omnes  clari 
et  nobilitati  labores  contendeudo  fiunt  etiam 
tolerabiles;  ut  o.  disputaret  null  am  esse  artem 
dicendL  ^ier».  iurj,  mit  Einern  {Bort  om- 
nino, ut  te  absolvam.  nullam  hic  navem  con- 
spicio  Flaut.  8)  bet  ßaplangobrn  in  allem,  im 
ganjen,  nur  quinque  o ruerunt.  4)  tur  Se= 
jeiepnung  ber  allgemeinen  ©ültigfeit  einer  »uSfage 
überhaupt,  atlerbingS,  bef.  in  Einräumungen, 
wo  ein  'aber’  nacpfolgt  nego  eum  o illo  die 
esse  mortuum;  o.  est  amans  sui  virtus;  danda 
o.  est  opera  etc.,  sed  etc. 

‘omnlpirens,  tis,  adj.  [omnis  u.  parens]  alles 
erjeugenb.  — ‘omnlpötcns,  tis,  adj.  [omnis 
u.  potens]  allmächtig;  subst.  B.  Qupiter. 
omnis,  e,  adj.  aller  (cm  allgemeinen;  »a(.  qnis- 
que)  o.  de  officio  quaestio;  sinn  o.  philosophia 
opne  bie  gefamte  fßp. ; bagegen  (Com.)  Bine  omni 
malitia  sine  ulla  m.;  o.  omnium  ordinum 
homines,  o.  ceterae  res,  alia  omnia;  auep  Iurj 
omnes  •-  o.  alii;  omnia  prius  arbitratus  sum 
fore  quam  ut  etc.;  o.  minima  alles,  auep  bie  ge* 
ringfie  fileinigfeit;  o.  antiquissimi  ade,  auep  Die 
ättefien  deute;  erat  ex  omnibus  castria  (ex  om 
nibus  castrorum  partibus)  despectus  Caes.  b.  G. 
7,  80,  2;  subst.  n.  sing,  omne  alleS;  omne  red- 
dat  Ter.;  omne,  quantum  exaravero;  ‘omne 
quod  obstat;  cum  bibit,  omne  decet;  pl.  m. 
omnes  alle,  alle  Sicnfcpcn;  omnes,  etiam  infimi 
Lentul.  b.  Cie.  fam.;  m.  gen.  ade  einjelne  woju 
gepörenbe  Macedonum,  Tarqniniae  gentis,  Her- 
nici  nominis  Liv.;  n.  pl.  omnia  facere  alle  Dlttpc 
anwenben,  alles  mögliche  tpnn;  in  eo  Bunt  omnia 
barauf  beruht  alles;  cum  eo  mihi  sunt  omnia 
fiepe  icp  in  ber  innigften  Serbinbung;  is  mihi 
omnia  est;  ante  omnia  Bor  allen  Xingen,  Bot 
adern;  falia  o.  ganj  baS  ©egenteil;  in  alia  o. 
ire,  discedere,  ftransire;  eadem  o.  ganj  eben 
baSfelbe;  per  omnia  u.  *bl.  omnia  in  allen  Stüden, 
in  jeber  Bejiepung ; ‘per  omnia  ducere  überall 
peTumfüpren;  *nos  rape  in  omnia  (ins  Serberbeni 
tecum ; ‘in  omnia  se  vertere  ju  allem  ftep  wen* 
ben;  (jeltner  u.  wenn  teine  3wetbcuitgfeit  entjiept) 

36* 


564  omnWagui  — opera. 


desperatio  omniura  («.)  ■=  omnium  rerum  Caes. 
b.  c.  2,  81,  4,  omnium  (für  alle  gelle)  una  re- 
gula  eat  Oie.  off.  8 § 81;  inopia  omnium  Liv. 
21,  11,  12;  hia  Omnibus  (n.)  butef)  atleö  bieö 
Caes.  b.  c.  1 , 62 , 1 ; in  Omnibus  his  elaboran- 
dum  est  Cic.  off.  1 §.  133;  et  pro  Omnibus  et 
contra  omnia  disputare  Cüc.  de  or.  3 §.  146. 
3n*bef.  n)  jebeimalig,  j c b c 4 , allemal  o. 
inensibus;  *o.  veretur  umor.  b)  alle  mögliche, 
allerlei,  lauter,  abjeftioifch  u.  fubftantiD.  ca- 
stra  plena  omnia  fortunae  publicae  privataeque; 
o.  probris  onerari;  omnia  experiri;  o.  rebus 
auf  alle  mögliche  Seife,  in  jeber  Beziehung;  si 
qui  in  bello  o.  secundos  rerum  proventus  ex- 
spectent;  o.  triremes  lauter  35tcirubercr;  exer- 
citus  pervenerat  Arpos  per  o.  pacata  bunt)  lau« 
ter  ®egenben,  bie  friebltd}  maren;  castra  inter 
confragosa  o.  praeruptaque  locat  {Wifdjen  lauter 
gelsblöden  u.  Wbgrünben;  inter  corrupta  o. 
unter  lauter  Derberbten  Umftänben.  2)  ganj, 
Dollftänbig  Gallia,  provincia;  o.  orä  maritima 
längs  bet  ganjen  ßüfte;  o.  corpus  intendere; 
•non  omnis  moriar,  o.  in  hoc  sum  Hör. 
omnYT&gus,  adj.  [omnis  u.  vagus]  überall  um« 
herfdjweifenb  Diana  Oie.  n.  d.  2 §.  68.  — 
omnTvöltis,  adj.  [omnis  u.  1.  volo]  alles  be  = 
ge^renb  Ct. 

önigrns,  i,  m.  [Svaypoc]  Wilbet  6fel. 
Onehesmites,  ae,  m.  [sc.  ventus]  bet  D.  epiroti« 
[tt)en  §afeti  On<$eSmuS  nad)  glatten  tte^enbe  fflinb 
Oie.  Att.  7,  2,  1. 

Snörirlns,  adj.  [onus]  Saft  tragenb,  Saft«, 
gra(bt=  navis,  iumenta;  ȟbst.  onerarla,  ae,  f. 
grants,  Itanöportfdjiff. 
öniro,  l.  [onus]  l)bclaben,  belaften,  befraeft« 
ten,  bepaden  ancillas  veste  Ter.,  naves,  iu- 
menta; naves  commeatu,  stipendio,  armis;  na- 
ves  oneratae  für  baö  gewöhnliche  onustae  Caes. 
b.  c.  2,  82,  12;  *men8as  dapibus,  -f-auro;  *ma- 
num  iaculis  bewaffnen;  *membra  sepulcro  be= 
beden;  *ossa  aggere  terrae;  onerari  epulis,  vino 
Soll.,  t»e  vino  fief)  mit  28.  überlaben;  fpluribas 
corpus  (mit  mehr  fSegcntcn  ben  Staatälörper); 
tp.  a)  überhäufen,  «fd)ütten,  belaften  alejm 
raalignitate,  pugnis,  iniuriä  Com. , maledictis; 
iudicem  argumentis;  alqm  mendaciis  ob.  (Plaut.) 
bl.  alqm  aufbinben;  and)  mit  Sorwürfen,  Be« 
f diulbigunaen  überhäufen  Seianum,  saevi- 
tiam,  superbiam  eius  Tac.  ann.  4,  68;  jebod; 
auch  alqm  amoenitate  amoena  amoenus  dies, 
alqm  laetitii'i  Plaut.;  commoditatibus  Ter.,  pro- 
missis,  laudibus,  spo  praemiorum,  (Just.)  Om- 
nibus non  humanis  tantum,  verum  et  divinis 
honoribus;  *turpi  pudoro  onerata  tempora 
(Schläfe).  6)  bcfdjwcten,  betätigen  hostes 
(sc.  saxis)  Liv. ; * verba  lassas  aurcs;  ’iUorum 
antiquis  onerantur  legibus  aures;  ‘aethera  vo- 
tis;  » his  dictis  (sc.  Tumum);  *variis  tua  pectora 
causis;  ut  onerari  se  labor  iile  non  sentiat  fo 
baft  bet  Zuwachs  (ein  ®efüi)l  D.  Bcfchwctbe  bei 
ber  Slrbeit  oerurfacht  Quint.  10,  6,  3.  c)  jehwe« 
rer,  ärger  madien,  erfchweren  inopiam  alcis, 
invidiam,  iniunam  Liv.;  dolorem,  suppliciis 
alcis  senectutem  Ourt.;  parum  in  tempore  in- 
cipientes  principis  curas  onerari  Tac.  c)  Don 

bem,  was  jmb.  fehmer  oerpf lichtet  (ohne  be8= 
halb  immer  läftig  für  ihn  ju  (ein)  hoc  modestiam 
nostram  Plin.  ep.  2)  *etw.  reichlich  in  etw.  Ia« 

ben,  füllen  dona  Cereris  canistris  (, dat .);  vina 


cadis.  — önerösuH,  adj.  m.  comp,  [onus]  1) 
•f  cpw  er,  brüdenb.  2)  *f  tp.  tägig,  be= 
fchWerlid). 

onus,  eris,  n.  1)  bie  Schwere,  infofern  fie  be= 
läjligt,  Saft,  ©ürbe,  Sabung,  gradjt  armo 
rum,  tanta  o.  navium  fo  fdimere  Schiffe;  (Curt.i 
tantae  molis  o.  (pl.)  propellere  (D.  gcläftüdea  ; 
sub  onere  unter  ber  Saft  be4  ©epädeS; 
oneribus  esse  belaben  fein;  merces  atque  onera; 
•onus  dorso  subire;  fim  ©ilbe  magnum  o.  su- 
stines  capite,  regium  insigne.  2)  tp.  Sajt, 
'Elüfyt,  Sefchwerlichfeit,  tägige^  fflefdjäf; 
officii;  o.  AetnÄ  gravius  sustinere;  •(vinunii 
sollicitis  animis  o.  eximit;.o.  alcui  iniungerc; 
oneri  esse  jut  Saft  fein,  befchwerlich  fallen;  illii 
se  oneri  non  fnturum  Caes.;  fepici  carmim, 
onera  (bie  feftmierige  Aufgabe)  lyrii  sustinere; 
•mixto  oneri  honore;  bef.  Abgabe,  Steuer, 
auch  Schulbentaft  haec  o.  in  pauperes  incli- 
nata  sunt;  o.  graviora  iniungere;  oneribu, 
premi;  + parum  oneris  imponere,  2)au.  önustu-. 
adj.  beloben,  belaftet,  befrachtet,  bepadi 
asellus  auro,  naves  frumento,  iumentum;  m. 
gen.  auri,  frumenti  Plaut.,  Tac. ; ‘corpus  hester- 
nis  vitiis  f.  vitium  2);  tp.  beloben  mit  etw, 
b.  etw.  Doll,  erfüllt  cibo  et  vino,  ager  praedi 
fpbaretra  telis;  (Plaut.)  •.  esse  ben  ©tagen  poO 
haben,  fustibus  burcbgeprügelt,  corpus  mit  gab 
ren  belaben,  pectus  laetitiii;  sacrilegio  Phaedr 
önyx,  ychis , m.  ein  auö  Cnftj  (einem  gelblich« 
Starmor)  gefertigtei  Salben«  ob.  8 a l f a m 
büdjödjcn  llor. 

töpacTtas,  ätis,  f.  [opacus]  (feit.)  Schattigleit. 
— öpico,  1.  [opacus]  befeftatten  hnnc  locum; 
sol  terra»  modo  his  modo  Ulis  ex  partibus.  — 
Spions,  adj.  m.  fcomp.  u.  fsup.  1)  fchattig. 
bef  (hattet  (mit  ©ejug  auf  bie  erfrifchenbe  fiühlrl 
ripa;  *frigus,  fuemus  arboribus;  fcoUis  co- 
presso  nemorosus  et  o.;  f locus  densiore  umbra 
opacior;  ‘per  opaca  locorum.  2)  *bunlel. 
ftnfter  nox,  domus  Cyclopis;  ’bicht  barba. 
8)  ‘befchattenb  arbor,  nubes. 
öpolla,  ae,  f.  [dem.  o.  opera]  (feit.)  forensis  ge 
ringfügige  ©efdjäftc  bet  Klienten  auf  bew 
gorum  llor. 

Opera,  ae,  f.  [1.  opus]  ba«  thun«  6°nbeln 
bie  Xhätigteit,  Arbeit,  ©emühung,  372 ü br 
(gew.  menfd)Iid)e,  aufeer  wenn  liete  u.  ® öfter  axi 
gleiche  Stufe  mit  ben  ©tenfdien  gefteftt  werben, 
auch  nicht  ali  anftrengenb  ob.  eratübenb,  fonbem 
at«  witlfam  u.  förbernb  jttbenlen)  linguü  factmu 
inertes  operi,  et  opens  et  factis  Plaut.;  otio- 
siorem  operfi  quam  animo;  agitatio  ment;- 
poteet  nos  in  studiis  cognitionis  etiam  sine  op. 
nostra  (=  actione  n.  im  Sefen,  Schreiben,  in 
fjören  D.  ®ortrögen)  continere;  ut  operfi  qui- 
que  Consilium  meum  adiuvem;  qui  operd,  id 
est,  virtute  et  industria  benefici  et  liberales 
erunt;  res  erat  multae  op.  et  laboris ; op.  et 
oleum  perdere  u.  bgl. , f.  oleum;  operarn  dan 
alcui  rei  auf  etw.  ©lülje  Dcrwenben,  id  Ter.; 
amori  (Ter.),  valetudini,  honoribus;  sermoui 
bc«  ®cfptäihe«  pflegen;  m.  ut,  ne,  bl.  ccmj  -,  inf 
Ter.;  operam  navare;  operä  alcis,  raei,  tni 
suä  burd)  jmbi.  ic.  ©entühung  ob.  Schutb,  bnrth 
jmb.  ic.;  eädem  o.  (jugleuh)  accnsan  Dir.;  bL 
eüdem  Plaut.;  und  operü  — qui  ebenfo  gut  «14 
Plaut.;  unä  o.  jugleid)  ob.  ebenfo  gnt  Plaut  ; 
operae  (für  feine  Bemühung)  pretium  habere; 


operculum  - 

est  operae  pretium  et  Berlobnt  fid)  btt  IRütje ; 
operae  pretium  facere  etto.,  mai  bet  SRübe  Wett 
ifi;  homine»  in  operas  mittere  ben  Seuten  Wt= 
beit  berfdiaffen;  deditü  operä  abftd)tHtb,  auch  datt 
o.;  o.  eit  mihi  id)  bemühe  mid)  Plaut.;  operam 
in  alqa  re  ponere,  locare,  colloeare,  consumere 
ob.  alcui  rei  tribuere,  impendere,  in,  ad  rem 
conferre;  op. , Studium,  laborem  interponere; 
operam  suscipere;  hanc  o.  eumere  ut;  frustra 
o.  insumere;  bef.  a)  Bemühung,  3Rübemal  = 
tixng  für  anbere,  $>ienp,  $tenfiletftung, 
operi,  (butd)  bic  Ib<»t)  expertus  Plaut. ; forensis 
Oor  ©cridjt  = ©erteibigung;  aud)  pl.  operis 
etiam  ex  plebe  (ad  id)  usub  est;  o.  suam  pol- 
liceri;  operam  virorum  fortium  edere  fid)  al# 
jc.  3 eigen ; operas  reddas  (ertoetfc  toicbet  $>icnfte) 
Musis;  operam  alcui  dicare  ertneifen  Cbm.;  o. 
dare  alcis  sermoni,  (Plaut.)  alcui  jmbm.  juböten, 
jmbS.  3ubörer  lein,  ob.  B.  Siebter,  jmbä.  Sache 
Bontebmcn,  untetfueben,  f*li<bten,  fassiduo  pho- 
naaco  beftänbigen  Unterricht  nebmert  bei  ic.,  fton- 
sori  fid)  tarteteit  taffen;  paululum  mihi  da  operae 
«Weife  mit  einen  tteinen  Sienft  Ter.;  o.  dare 
auctioni,  funeri  beitnobnen;  o.  praestare  in  re 
militari  ßriegäbienfte  teijtcn;  *tocu  meae  fiei= 
ftung;  meton.  a ) (fett.)  St  mt  fiduciaria.  (?)  geit, 
bie  man  an}  ctlu.  Bettnettben  Tann,  Süufje  deest 
mihi  o.;  non,  haud  (nec)  operae  (gen.)  est  m. 
inf.  e«  ift  mit  nicht  gelegen,  pafft  mit  niä)t,  id) 
pabe  feine  fiuft  Liv. ; haud  sane  operae  videba- 
tur  m.  inf.  Sali.  Jug.  81,  3;  operae  non  eat  e8 
berrf  niibt  geftbeben  Plaut,  b 1 bet  für  ©ejabtung 
bienenbe  Sltbeitet,  oetätbtlid)  e t f e 1 8§el f er, 
gew.  pl.  o.  nona  accedes  Sabino  Hör.;  mercen- 
nariae;  cum  operis  conductis;  3J1  i e 1 1 i n g ut 
cum  ingratissimi»  operis  agere  Curt. ; bef.  (Tac.) 
theatrales  Beute,  bie  fid)  Betbingen,  um  im  Xpea- 
tet  Beifall  ju  bejeigtn,  ElagueutS;  (Plin.  ep.) 
thoatralis  operae  (für  bie  Elague)  corollarium. 
Xao.  öpSrirlns,  adj.  jut  förpetlicben  Sttbcit 
geistig,  arbeite*,  homo  Sltbeitet,  läge* 
löljner,  §anblanget  (bet  bl.  meebanifebe  Strbeit 
oerriebtet);  homine»  paene  o.j  subst.  Beröcbtlicb 
B.  SRebnem  quidam  o.  lingua  celeri  et  exer- 
citata  gungenbreftber;  o.  noois  quendam  orato- 
rem  facia. 

öpercfilum,  i,  t».  [operio]  ©edel  dolii. 

öperimentum,  i,  n.  fopeno]  ®ed  e,  in  Haff,  ©rofa 
nur  bilbl.  reddilur  terrae  corpus  et  — quasi 
operimento  matris  obducitur  Oie. 

öp€rlo,  rui,  rtum,  4.  [ob  u.  pario]  1)  bebeden, 
übet  = , jubeden  summas  amphoras  auro  Ncp.; 
opertä  lecticü  latus  est  per  oppidum;  *mons 
opertus  nubibus;  *umbris  nox  terras;  alqm  lo- 
ris  usque  ad  necem  'mit  ©d)lägen  jubelten’  Ter. 
3rt«bef.  mit  einem  ©ettmnbe  nctbüllen  caput 
Plaut.;  capite  operto  esse;  * opertus  tunieft; 
mit  ®tbc  bebeden,  begraben  reliquias  malae 
pugnae  Tac.  ann.  16,  28.  2}  bilbl.  a ) nur  par- 
tic.  perf.  pass,  übetbfiuft,  beloben,  bebedt 
contamelüs;  indicia  dedecore  et  infamia.  6) 
Betbergen,  oerbütten,  Berbeblen,  »erbeim 
lieben  res  opertae;  f lue  tum,  fdomcBtica  mala. 
3)  jnmadien,  oerjcblufjen  ostium  Ter.,  *do- 
mum,  lecticam. 

öperor?  dev.  1.  [1.  opus]  1)  toerftbätig,  be* 
fdjöfttgt  fein,  an  et»,  arbeiten,  ctm.  Bet* 
liebten  (abl.)  sacris  Hör.,  Liv.;  Buperatitionibus 
Liv.;  einet  Äottbcit  bienen,  opfern  *deo;  tLi- 


— opinabilis.  565 

bero  Patri  operatum  habuit  (bebielt  bei)  exer- 
citum;  übettr.  quo  (tempore)  corpus  addictum 
atque  operatum  esset  (in  Sltbcit  geroefen  für)  rei 
publicae  Iav.  4,  60,  2.  2)  über!),  m.  ettn.  be  = 

feböftigt  fein,  einet  ©ad)e  obliegen  ‘studii» 
Dianae,  fliberalibus;  ‘conubiis  arvisque  novia; 
fscholae;  *praeda  multis  est  operata  (bat  Bet: 
übt)  malis;  *in  cute  curanda. 

CpSröse,  adv.  [operosus]  mübfam,  mit  Bielet 
Sltbeit.  — öperosus,  adj.  m.  comp.  u.  t*»p. 
[opera]  1)  gefebäftig,  tbätig,  fid)  Biel  SJlübe 
gebenb,  ftatl  befd)äftigt  sunectus;  ‘Minerva 
(al i ©efdjübcrin  bet  SBoHarbeiten  u.  ffiebefunft), 
•comas  in  betreff  ic. ; ‘loirffam  herba.  2) 
mübfelig,  beftbroerlieb,  mübfam  ob.  fünfte 
litb  ju  ftanbe  gebradjt  res,  labor,  ars,  opus, 
operosius  sepulcrum  facere,  ‘cormina,  ‘moles 
mundi,  ‘divitiae  operosiores. 
öpertus,  adj.  [ partic . B.  operio]  bebedt,  oer= 
hüllt,  oetbotgen  operta  quae  fuere,  aperta 
sunt  Plaut. , hamus , operto  capite , opertos 
equos  inspiciunt,  cinerea  beftattete  Hör.;  beUa 
heimlich  glimmenbe  Kämpfe  l'm/.;  subst.  oper- 
tum,  i,  n.  geheime  Sad)e,  SefjcimniS  (pl.) 
Apollini»  Dtafel;  Bonae  deae  bie  Stätte,  an  loel-- 
tbet  bie  röm.  fftauen  jut  geftfeier  bet  Bona  dea 
jufammenlamen ; in  operto  (hinter  bem  Sotpang 
tm  lempel  bet  Bona  dea)  fuisse;  ‘operta  reclu- 
dit  ebrietas;  *(pl.)  telluris  Betbotgene  Stellen, 
liefen,  foffensarum  geheime, 
öpes  f.  1.  ops. 

* Öphiönfdes,  ae,  m.  Sohn  bc«  Dpbion,  Slmpfu«. 
•Opnlüslns,  adj.  ['Ogaovoa,  alter  9?ame  bet  3ufel 
Sppetn]  = cbptiftb-  [Plaut, 

ophthalmlas,  ae,  m.  ein  gifd),  bai  Sleuuaugc 
öpYfSr,  fera,  ferum,  adj.  [ops  u.  foro]  .fj i 1 f e 
leiftenb  *deus  in  somnis. 
öpTfex,  leis,  comm.  [opus  u.  facio]  SBctlmcifter . 
©ilbnet,  Utbebet,  Stfinber  stilus  estdicendi 
op.,  verborum,  mundi;  ‘nymphis  op.  coronae 
debitae  ■■  nymphis  nectens  debitam  (ex 
voto)  coronam;  ‘operis;  * bef.  bet  $janbtoer  = 
fer  (bet  metbaniftbe  ®efd)idtitbleit  u.  gtei§  nötig 
bat)  onmes  op.  in  sordida  arte  versantur.  — 
öpfflcina  f.  officina. 
öplllo  (upil.),  önis,  m.  Stbafbiti. 
öpimc,  adv.  [opimus]  (feit.)  ttitbltcb,  ptätbiig 
Plaut.  — öpimltas,  ätis,  f.  [opimus]  fterrlid) 
feit,  pl.  gülle  bet  §errli(bteiten  Plaut. 
Opimius,  1)  Lucius  Op.,  Jtonful  im  3-  121  B.  dbx. 
2)  Q.  Op.,  beffen  ©atet,  Konful  im  3-  tbl  B.  Cgt- 
Xav.  Opimlänu»,  adj. 

Spimns,  adj.  m.  comp,  [opes]  li  moblgenäbtt, 
fett  habitus  corporis;  bos;  bilbl.  übetlabcn, 
B.  bet  Siebe;  ftbroeifätltß,  cisdcm  erat  verius, 
nec  tarnen  cisdcm,  ut  opimius  Cic.  or.  §.  157; 
tp.  a)  bereichert  praedfi.  6)  reid)tifb,  \eet‘ 
litb,  föftlitb  divitiae  Plaut.;  praeda  Cic.,  Hör  ; 
regnum  Liv.;  omamenta  non  satis  o.  dicendi; 
‘dapes,  ‘cenae  (©tbüffeln);  *reB  (©efibtum);  t.  t. 
spolia  bie  B.  einem  gelbbettn  bem  getöteten  geinbe 
abgenommene  ®affenbenle,  Sbientüfiuna, 
ßbelbeute;  + belli  decus  überg.  bie  ebtcnBoHpc 
©eute  im  Krieg;  si  me  palma  donata  reducit 
opirnum  = aufgebläht,  bo<b  erfreut  Hör.  2)  näb  = 
tenb,  fruchtbar,  fett  regio,  campus,  provin- 
cia,  Tusculanus  ager  copiis,  ‘Larissa. 
üpinibTUs,  e,  adj.  [opinor]  auf  ©etmutung 
betubenb,  netmutlitb,  eingebilbet.  — öpi- 


566 


opinator  — oppleo. 


nätio,  önis,  f.  [opinor]  Vermutung,  Sorftel» 
lung,  (Einbilbuitg.  — öpinitor,  öris,  m.  [opi- 
nor] üSermutei  Oie.  Acad.  2 §.  66.  — opiim- 
tus,  adj.  [partic.  D opinor]  Bcrntutet,  ein: 
gebübet  (nur  in  pfj'lofopf).  Spraye)  bonum, 
imiltim  Scheingut,  - übel. 

bpinio,  önis,  f.  [opinor]  l)  SKeinung  (auf  einem 
blofjcn  ©efüljlc  ob.  einet  fubjettipen  9luffaffung 
bcrofjenb),  bal).  and)  ©inbilbung,  Bornrteit, 
überl).  Borftellung,  ftnfidjt  op.  plus  saepe 
valet  quam  res  ipsa;  res  ab  opinionis  arbitrio 
seiuncta  scientiüque  comprehensa;  non  re  duc- 
tus,  sed  op.;  incidere  in  opinionem;  invetera- 
vit  op.;  animoe  hominum  pervadit  op. ; in  his 
locus  opinioni  est;  ut  op.  mea  est,  fert;  spe- 
ciem  atque  op.  pugnantium  praebere,  op.  timo- 
ris  praebere,  afferre  machen,  baff  anbctc  glauben, 
ei  finbe  et»,  ftatt ; opinione  duci  bie  Meinung 
haben;  in  eam  op.  discessi  ut  betam  bie  3Ret= 
nung,  bajj;  rem  m eam  op.  adducere  ut  übet 
bie  Sache  bie  SKeinung  pcranlaffen,  bafj;  babeo 
opinionem  = ich  bin  bet  SKeinung.  abet  auch  ~ 
ich  hQi,t  bie  SKeinung  für  nti<h;  cunctatione  at- 
que op.  timoris  burd)  ben  Schein  P.  Sutcht;  ho- 
minum de  alqo;  de  quo  nulla  unquaui  op.  fuit 
übet  ben  fief)  noch  nie  ein  öffentliche«  Urteil  ge= 
bilbet  hat;  eius  diei  p.  bem  Stfolge  biefe« 
opiniones  fingere;  opinionum  commenta  delet 
dies;  dcorum  ©taube  an  »c. ; malorum,  bonorum, 
honestatis;  praeter,  contra  opinionem  gegen  (Er= 
Wartung;  opinione,  op.  omnium  celerius  fcpncl= 
let  al«  man  erwattete,  übet  (Erwartung  jdpietl; 
ad  (bei)  tanti  belli  op.  ffluf  B.  IC.;  quae  — mi- 
nora  op.  esse  confido;  m.  gen.  subj.  u.  obj.  propter 
aliquorum  opinionem  cupiditatis  suae. 

2)  3n«bef.  a)  hohe,  gute  SKeinung,  bte  jmb. 
hat  b.  intbm.  ob.  in  bet  et  ftept,  guter  Kuf 
mngnam  virtutis  op.  habere  flehen  im  te.;  propter 
eximiam  op.  virtutis;  Oalliae  hohe  SKeinung  ®. 
B.  bet  tömifchen  SKacpt  ; magnä  op.  et  famft  om- 
nium worüber  allgemein  eine  hohe  SKeinung  unb 
grober  SRuf  oerbreitet  Wat;  opinioni  hominum 
respondere;  opinionem  alcis  tallere,  superare, 
vincere;  non  solum  Studium  ad  defendendas 
causas,  verum  etiam  opinionis  aliqnid  et  aucto- 
ritatis  afferre  einige  Meinung  nnbetet  Bon  mir, 
einigen  9iuf,  ein  giinftige«  Sor urteil;  virtutis 
bie  SSorauSfepung  bet  ic.  b)  tfflerücpt.  DaBon 
öpiniösus  adj.  m.  mp.  Boiler  Vermutungen 
Oie.  Acad.  2 §.  143  (jweifclh-). 

öpinor,  dev  1.  meinen,  benten,  wähnen,  bet 
Snficht  fein,  Bcrmuten  alqd;  de  vobis  non 
secus  ac  de  taeterrimis  hostibus;  de  alqo  male; 
fdirrius  de  rege;  fgravisaime  de  bo;  neque 
opinabar  Plaut.,  non  opinabar  Oie.  de  or.  3 
§.  163.  .fjäufig  wirb  opinor  in  bet  SRebc  cinge= 
fehaltct  mit  tromfdjet  Jfärbung  ■=  meine  ich, 
glaube  ich  opinor,  quiescamus!  nondum, 
op.,  est  experrectus;  bag.  ut  opinor,  feltener  bl. 
opinor,  um  eine  (Behauptung  milbet  au«jufpte<hen, 
inbem  man  bie  SHiehtigfcit  berfelben  nicht  Bcrbürgt 
hoc  quidem,  Fanm  et  Scaevola,  constat,  ut  op; 
quod  a Tarentino  Archyta,  ut  op.,  dici  solitum 
etc,;  ie  dicebatur  esse  Myronis,  ut  op.,  et  eerto 
sc.  esse;  idem,  op. , artifex  eiusdem  modi  Cu- 
pidinem  fecit  illum;  bi«W.  opinor  in  bejahenbet 
Sntwort  Plaut.,  die.  p.  Caec.  §.  49. 

öpTpär«,  adv.  [opiparus]  prächtig,  herrlich. 


öplpSrus,  adj.  [opes  u.  paro]  prächtig,  h'rr 
lieh  Paut. 

■f-öplsthögräpliu»,  adj.  [oTrio&ciypaqpoc)  (feit.) 
auf  ber  Küeffeite  befehrieben 
öpitülor,  dep.  1.  [ops-tulo  — fero]  helfen  (einem 
®ebrängten)  alem;  decretis  ( abl .)  inopiae  plebis 
abbclfen;  permultum  ad  dicendum. 
öpöbalsametcim,  i,  n.  Salf ampjlan  jung  Jutt 
— öpobals&mum,  i,  n.  [onoßaloapov]  ®al  = 
fam  Just. 

oportet,  tuit,  2.  impers.  ti  gebührt  fich,  ge: 
«iemt  {ich  (Knjlanb,  Sflligleit,  Klugheit, 
Pflicht  gebietet  e«)  m.  inf.,  acc.  c.  inf,  non 
oportuit  eas  relictaa  esse  fie  hätten  nicht  Ber: 
taffen  werben  f ollen  Cbm.;  signum  ablatum  esse 
non  oportuit;  m.  coty.;  fjuidquid  non  licet, 
certe  non  op.;  tamquam  ita  fieri  non  solum 
oporteret,  sed  etiam  necesse  esset;  haec  cum 
smt  ornnia,  tarnen  exstent  op.  expresBa  sceleris 
vestigia  muffen  burchau«  oorhaitben  fein;  quo 
die  frumentum  militibus  metiri  oporteret  Cart 
b.  G.  1,  16,  6;  adhibent  rnodum  quendam,  quem 
ultra  progredi  non  oporteat. 
op-pango,  pegi,  3.  eigtl.  anfchlagen,  bah.  auf, 
b rüden  alcui  savium  Plaut. 
op-pecto,  3.  eigtl.  betämmen,  feherjh-  ab! tauber, 
piscem  Plaut. 

op-pedo, 3.  Berhöhnen  (herber  Huöbtse! 

bc«  gemeinen  lieben«)  ludaeis  Hör. 
opperlor,  pertus,  sum,  dtp.  4.  fich  auf  ein  (Et 
cigni«  Borbereitet  u.  gefaxt  halten,  um  nach 
(Eintritt  beleihen  ju  banbcln,  auf  etm.  ob.  pnb. 
Watten,  abwarten  hominem  Ter.;  agmen  pe- 
ditum;  tempora  sua;  eventum,  fortun&m;  non 
famem  aut  sitim,  neque  friguB  neque  lassitu 
dinem;  hiemem,  ffutura. 
op-peto,  3.  einem  Übel  entgegengehen,  fids 
unterwerfen,  etn  Übel  leiben  *pertem,  »poe 
nas  superbiae,  mortem  fterben  (willig  tt.  flaut 
haft)  *tbl-  opp.,  fame. 

oppid&uus,  adj.  [oppidum]  ju  einer  Stabt 
anher  Kom  gehörig  (@gf.  urbanus),  ftäbtifh; 
bi«m.  neinftäbtifch  »enex,  genus  dicendi: 
subst.  Stäbter. 

foppYd&tlm,  adv.  f oppidum]  (feit.)  ftäbteweifc. 
oppido,  adv.  (meift  ÄotiBerf.)  fehl,  gar,  gewal 
t i g opp.  adulescenB , pauci ; f opp.  perquam 
pauci;  opp.  inter  so  differunt;  pleraque  opp. 
quam  parva  erant  (ogl.  saue  quam);  in  Slntwot 
ten  (Com.)  ja  überau«,  ja  ganj  gewaltig 
oppTdülum,  i,  ».,  dem.  0.  oppidum. 
oppidum,  i,  n.  Stabt,  al«  fefter  Ort,  ©obn 
SlufcnthaltSort,  namentlich  jebe  anbere  aufgT  3ioni 
(Bgt.  urbs)  qui  in  oppido  erant  Athenis;  ab 
oppido  B.  ®then  Neu.  Milt.  4,  2;  in  oppido 
Cilio;  +ex  opp.  Tbisdra;  feit.  B.  Korn  Liv.  42, 
20,  3;  nostra  in  benen  wir  geboren  fenb  Plin.  ep  . 
auch  bef-  b.  öffentlichen  ©ebäuben  Scuai 
Hör.  carm.  2,  15,  8;  bei  ben  Britten  ein  Bei 
fchanjter  SBalb  Caes.  b.  G.  5,  21,  3. 
op-plgnero,  1.  Berpfänbcn,  jum  Bfanbc  ge- 
ben libellos  pro  vino;  bilbl.  alcis  filiam  Ter. 
op-pilo,  l.  (feit.)  oerftopfen,  Berrammein, 
Berfchfiegctl  scalas  tobernae  librariae  Cie. 
op-uleo,  plevi,  pletum,  2,  füllen,  anfüllcn 
sedes  spoliis  Plaut.;  lacrumis  os  totum  sibi 
Ter. ; nives  omnia ; portns  oppleti  snnt  fenb  b, 
fejt;  tp.  mentes  oppletae  tenebris  ac  sordibn» ; 
vetus  naec  opinio  Qraeciam. 


oppono  — oppugno.  567 


«p.pöDO,  3.  (ardjaift.  perf.  oppoamt)  1)  Bot  ob. 
gegen,  an  etw.  jtelten,  [epen,  legen,  bat* 
ten  (bef.  jum  Stf)Uj  ob.  tn  feinbltdjet  abficbt) 
* manu«  ooulis  ob.  ante  oeuloa;  f manutu  ad 
oeuloa;  »auriculam  Hot.  sat.  1,  19,  76  f. ; cum 
ea  loca  opp.  Etruriae  (oot  S.  lagen)  esaent  Li v. 
6,  9,  4;  Buthrotum  oppositum  (gegenüber  lie= 
genb)  Corcyroe;  luna  oppoaita  soll  gegenüber 
getreten;  opponitur  mons;  alcui  equitea;  arma- 
toa  ad  omnea  introitua;  ae  alcui;  gallinae  ae 
(oor  ihren  3tmgen);  se  periculia  ficb  auäjegen, 
bl  ofj  {teilen,  *alqm  morti;  ad  omne  penculum 
atque  ad  omnem  invidiam  aolus  opponitur;  ad 
omnea  tribunicioa  plebeiosquo  tumultuB  oppo- 
aiti;  oppoaitua  oft  obfol.  Liv.  3,  8, ,6.  2)  tp. 

a)  bef.  alb  (Segengrunb  ob.  ®egengewid)t  anfü|> 
ren,  oorbringen,  aeltenb  machen  auctorita- 
tem  non  minorexn,  alcui  nomen,  omoibua  orutio- 
nem,  valetudinem  alcia;  quid  habea  quod  mihi 
opponas?  ut  opponeret  (einäUWcnben)  Stoicia; 
»ergleidjenb  gegenüber  ft  eilen  multiB  aecundia 
proeliie  unum  adveraum;  alb  ®egenjaf(  entge« 
gen«,  gegenüberflclten  nunc  omni  virtuti  vi- 
tium  contrario  nomine  opponitur  fteljt  alb  ®gj. 
gegenüber;  fcontra  alqm  aequo  potentem  digni- 
tatem.  b)  alb  Sdjreibitb  oorbalten  alcui  for- 
midinea,  terrorem.  c)  alb  jutijt.  t.  t.  alb  ©fanb 
einfejen,  oerpfänben  ager  oppoaitua  eat  pi- 
gnori  ob  decem  minaa  Ter.-,  boppelfinnig  villula 
noatra  non  ad  Auatri  fiatua  oppoaita  eat,  ve- 
rum ad  milia  quindecim  et  ducentoa  Ct. 
opportune,  adv.  [opportunue]  bequem,  gelegen, 
opportünltas,  ätia,  f.  [opportunua]  1)  bequeme, 
günftige  Sage  ob.  ßeit,  gute,  gültige  ©e= 
legenbeit,  cito,  mit  Seidjtiglcit  u.  ©equemlich« 
feit  ju  tl)un,  bei  geitpuntt,  welcher  glüdlicben 
Erfolg  oerfpritpt  loci,  fviae;  fa  cuatodia  buiua 
opp.  (fo  günftigen  Ortblage  — günftig  gelegenen 
Ortebj  oculoa  Eoatium  avertere;  ex  occaaione 
aut  opp.  huiua  aut  illiua  partia,  temporia;  ma- 
gna« opp.  corrumpere.  2)  günftiger,  Borteil« 
haftet  Umftanb,  ©equemlicblett,  Vlnnchm« 
lid)leit  opp.  habere  ad  alqd;  opp.  datur  btetet 
fid)  bar;  pl.  loci;  amicitia  tantaa  opp.  habet; 
quanta  opp.  (Welch  günftige  Hnlage)  in  animia 
bominum  ad  rea  maximas. 
opportunua,  adj.  m.  comp.  tt.  swp.  [ob  u.  porto, 
eigtl.  'jur  gabrt  bequcm’J  1)  brr  Sage  nad)  be« 
quem,  gelegen,  geeignet  locus;  loco  pro  ca- 
stris  ad  aciem  inatruendam  naturii  ojpp.  atque 
idoneo;  urbs  opportuniasima  egregio  portu; 
übertr.  a)  o.  ber  eit,  gelegen,  günftig  tempore; 
aetaa  opportuniasima;  nihil  ne  tempore  quidem 
ipso  opportuniua  accidere;  opp.  res  cecidit; 
nox  opp.  eat  eruptioni.  b)  bet  ©efebaffenheit 
nad)  günftig,  paffenb,  bicnlidj,  braudjbar, 
uorteilbaft  rea;  ceterae  rea  quae  expetuntur, 
opp.  sunt  singolae  rebua  fürs  aingulis  bienen 
nur  ju  einem  .jjwed;  lugurthae  alia  oinnia  Sali -, 
urbes,  quae  viria  aut  loco  pro  bostibua  et  ad- 
vereum  Be  opportuniaaimae  Sali.  Jug.  88,  4;  o. 
©erfonen,  gefebidt,  gemanbt  ad  haec  magi» 
opp.  nemo  eat  Ter.-,  hominea;  opportunoa  aibi 
cognovit  2)  blojigeftetlt,  oussgejetit  loca, 
urbia  loca,  consilio  urbs,  opportuna  moenium 
Liv.,  t locorum;  cavere  necubi  hoati  opportunum 
fieret  eine  ©löfje  geben. 

oppöaYtio,  önis,  f.  [oppono]  (feit.)  Entgegen« 
fepung  Oie. 


1.  oppoaitua,  adj.  [partic.  b.  oppono]  gegen« 
übcrliegenb  Ob.  met.  14,  47. 

2.  oppoaitua,  ua,  m [oppono]  (feit.)  1)  pl,  Ent« 
egenftellungen  laterum  nostronun.  2)  bab 
ntgegenjleljen  lunae  oppositu. 

oppreaaio,  öms,  f.  [opprimo]  tp.  a)  <3  c Watt« 
tbäligteit  Ter.  b)  gewalttätige  ©efebung 
cineb  Drteb.  e)  Unterbrüdung.  $ao.  dem. 
oppresaYuncfila,  ae,  f.  bab  teife  Befühlen 
Plaut. 

opprimo,  preasi,  preeaum,  3.  [ob-premo]  herab«, 
nieberbrüden,  galten,  etfltden,  Berfdjüt« 
ten  siniatrÜ  manu  pectua  alcia;  opprime  oa 
balt'b  SRaul  Ter.;  *ora  loquentis  jubalten;  ffau- 
ces  (alcia)  manu  auä;  Be  — domi  a civibua 
captoa  (in  Sdjulbbaft  gehalten)  et  oppressos  (mit 
geffeln  belaftet)  eeae  Liv.  2,23,2;  opprimi  ruinä 
conclavia,  finiectu  multae  veatia;  oppresaua 
terrä;  aquae  multitudine  via  flammae  opprimi- 
tur;  »oppreBgi  fluctibue;  literae  oppreaaae  Ber« 
fdjludt.  2)  tp.  a ) »urüd«,  nie bcrfjal ten , nicht 
auflommctt  taffen  rei  mentionem,  memoriam, 
irain,  dolorem,  b)  Bcrtufdjen,  oerbcblcn 
quod  quo  studiosius  ab  iia  opprimitur  et  ab- 
aconditur,  eo  magia  eminet  et  apparet.  c)  ju 
©oben  brüden,  bebrängen,  überwältigen, 
ftürjen,  ben  Untergang  bereiten  alqm;  op- 
primi onere  officii,  totius  corporis  doloribua, 
aerealieno,  fdifficultate  hiemis;  timore,  somno, 
invidiä  oppresaua;  libertatem,  rem  publicam, 
nationem  Allobrogum,  in80ntem  falao  crimine, 
alqm  iudicio.  d)  erbrüden,  unterbrüden 
(jjemaltfam  u.  pldblieb)  orientem  ignem,  pemi- 
cioaam  potentiam  exatinguere  atque  opp.;  ex- 
stiuctae  potiua  amicitiae  quam  oppreaaae  (ge= 
ttattfam  crjhdt)  videantur;  tumultum;  orationeni 
(äuficruttg)  h'ubcrub  entgegentreten;  invidiam; 
fraudem  octeiteln.  e)  an«,  überfallen,  et« 
eilen,  (feinblüfi  u.  oereitelnb)  überrafeben  in- 
acios  inopinantesque  Mesaapioa;  subito  legio 
oppreaaa;  nox,  aomnus,  lux,  mors  alqm;  ai  qua 
maior  oppresaerat  (berangebrängt  War)  via  Caes. 
b.  c.  2,  8,  2;  hiemB  itc.;  bilbt.  aufjer  gaffung 
bringen  alqm  consilio;  ne  subito  a me  oppn- 
mantur  (bureb  gragen);  oppresaua  (getäufebt) 
fraude  loci.  [brium  Plaut. 

oppröbrämentum,  i,  n.  [opprobro]  -=  oppro- 
opprobrlum,  ii,  n.  [ob  u.  probrum]  l)  ber  wegen 
eine*  probrum  gemachte  befcbtmpfenbc  Ser« 
Wurf  ein  gorm  d.  ©ebauptungen),  Scbtntpf, 
©efdiimpfung  boc  ei  opprobrio  fuit;  *oppro- 
bria  dicere.  2)  »feine  ©erfon,  bie  jmb.  befebimpft, 
bie  ©ebanbe  maiorum. 

op-pröbro,  1.  [ob  u.  probrum]  fcbtmpfenb  Bot« 
werfen,  Borrüden  alcui  alqd  Plaut. 
oppugnatio,  önia,  f.  [oppugno]  ©epürmung 
einer  ©tabt  ob.  eine«  Saget®,  ber  ftürmenbe 
Eingriff  oppidi,  Castro  rum , relinquere  (auf« 
eben)  inceptam  opp.;  oppidum  premere  obai- 
ione  et  oppuguationibus  wiebcrboltc  ©eftür« 
mutigen;  aueq  ©elagerungimetbobe,  fuuft 
Gallo  rum  atque  Belgarum  eadem  eat  baec; 
acientia  oppugnationia ; tp.  Angriff  mit  SBor« 
ten,  Dppofltion.  — oppugnätor,  öriB,  m.  [op- 
pugno]  angreifet;  bitbl.  meae  aalutia. 
oppugno,  1.  angreifen,  befämpfen;  beftür« 
men,  berennen  alqm,  oppidum,  castra,  ad  Ca- 
stro oppugnatum  (ac.  ea)  venerunt  Caet.  b.  G. 
6,  26,  2;  locum  munitum,  »ratea;  beftürmen 


568 


ops  — opns. 


mit  SBorten,  mit  einer  Snflage  angreifen  alqm, 
aequitatem  verbis,  alqm  peeuniä  ju  beftechen  fu= 
tfjcn,  rea  occulte  cuniculis  oppugnatur;  unge= 
Wöhnlicf):  quod  a vobis  oppugnari  video,  ne  ■=■ 
repugnari,  obsisti  Cie.  p.  Bose.  A.  §.  120. 

1.  ops,  opis,  f.  ( nom . u.  dal  sing.  ungebräuchlich) 
1)  sing.  u.  pl.,  a)  TOadjt,  ©ermögen,  Stätte 
rectiu«  videtur  ingeni  quam  virium  opibua  glo- 
riam  quaerere  Sali. ; omni  ob.  summa,  maxima 
ope,  omni  ope  atque  opera,  Omnibus  viribus 
atque  opibus;  auch  omnibusque  opibus  viribus 
u.  mit  afleT  Dladjt.  au i aQen  fträften ; summis 
op.  pro  alqo  pugnare;  et  animo  (mit  ganjet 
Seele)  et  opibus  in  id  bellum  incumbere ; fnulla 
ope,  quae  ceroitur  burd)  leine  fiftjtbarc  Dladjt; 
fneque  navigia  ulla  ope  regi  poterant;  fnul- 
lam  opem  in  ipsis  esse;  "natura  dives  opis  suae 
an  eignet  ©abe,  b.  i.  bie  fcidfjt  genug  hat-  b) 
(pilfeleiftung,  Seijlanb,  Bemühung  (ge», 
im  sing.)  ut  quiBque  maxime  opis  indiget;  opem 
petere  ab  alqo;  desperata  humana  ope;  deo- 
rum  ope;  opem  ferre  alcui;  alqd  opis  ferre  rei 
publicae,  "opem  dare;  deorura  etiam  adhibue- 
runt  opes  (»egen  bei  pl.  deorum);  deorum  nu- 
mero  eos  solos  ducunt,  quos  cernunt  et  quorum 
aperte  opibus  iuvantur;  "eognatorum  opibus 
curisque  refectus.  2 ) pl.,  SDlittet  afirr  Slrt,  et», 
©ebeutenbere«  au«juriihten , ©ermögen,  9ieidj= 
tum,  Xrupbenmacftt,  Stteitftäfte,  Jpeer, 
politife^e  SDtacft t,  ©influj),  bef.  burd)  ©artcb 
anljang,  ©etbinbungen  u.  Klienten  cum  tantis 
esset  op  (fo  mächtig  Wat),  ut  etc.;  Lacedaemo- 
niorum,  patriae;  nullä  (pugnäl  unquam  tarn 
exigua  manus  tantas  opes  prostravit;  opes  et 
dignitatem  tenere;  sic  fortuna  exereuit  opes 
(machte  feinen  ©influfs  geltenb),  ut  etc.;  "dissi- 
mulator  opis  propriae  b.  i.  beffen,  ttai  ich  bei 
bit  betmag;  tibi  commendo  spes  opesquo  meas 
aß  mein  ©lüd,  mein  hoffen  Plaut.-,  "opes  (bie 
grüd)te  be«  gelbe«)  componere;  u.  geiratenben, 
iungere  opes  einen  §au«ftanb  atänben  Ourt.; 
bet  {Reichtum,  ben  man  (elfen  lägt , bie  ©rad)t 
Cic.  Ugg.  2 §.  19. 

2.  Ops,  Opis,  f.  ©öttin  bet  ttrbe,  als  SJhitter  bet 
gelbfrüdjtc  u.  als  Sqmbot  bet  gtudjtbarfcit,  ®e= 
ntai)lin  bes  Saturn,  mit  btt  9i^ea  ob.  ©ijbelc  iben= 
tifijiert;  ad  Opis  »e.  aedem. 

opsunätor  etc.  f.  obsonator  etc. 
optäbtlis,  e,  adj.  nt.  comp,  [opto]  wünfdhen«* 
wett.  — optitlo,  önis,  /.  |opto]  baS  3Bün  = 
ftf)en,  bet  SBunfd)  alcui  tres  optationes  dare 
(erlauben);  auch  als  rlfet.  gigur.  — optätus,  adj. 
m.  comp.  u.  sup.  [partic.  o.  opto]  erroünfdjt, 
»illlommen  optatissimum  Ambiorigi  benefi- 
cium;  quid  est  illis  optatius  quam  m.  acc.  c. 
inf.,  nihil  mihi  fuit  optatius  quam  ut  etc.; 
subst.  ».  bet  SBunfd)  = baS  (Etmünldjte  meum; 
mihi  in  optatis  est  m.  inf. ; optata  (Itäumetcien) 
furiosorum;  bai).  opt&tö  {all.)  nach  SBunfd- 
optYm&s,  ätis  foptimus]  l)  adj.  (feit.)  einet  non 
ben  ©eften,  ©bei  ft e n genus  Cic.  r.  p.  2 §.  41; 
pl.  matronae  Enn.  b.  Oie.  fam.  7,  6.  2)  subst. 
qe».  im  pl.,  bie  Seiten  in  politifdjer  ©ejielfung 
*—  bie  Ronfetoatioen,  Hriftolraten,  int  ©gf. 
jut  SotlSpartei;  ( Cael . b.  Oie.)  sing,  te  partim 
optimatera  esse.  — optiinb,  -mus  f.  bene,  bonus. 
optio,  önis  [opto]  1)  f.,  bet  freie  SBille,  bie 
fteie  SBaljl  utro  frui  malis,  optio  sit  tua;  si 
op.  esset;  an  erit  haec  op.  et  potestas  tua,  ut 


etc.  7 si  mihi  op.  (bit  ©ItcrnatiBe)  daretur,  utrum 

— an  etc.;  quoties  ille  tibi  potestatem  optio- 
nemque  facturus  sit,  ut  eligas  utrum  velis  etc. 
2)  m.  bet  (gewählte)  ©elfilfe  Plaut.,  bef.  bei 
©enturio,  etwa  gelbwebcl  Tae.  — optivn», 
adj.  [opto]  etfoten,  beliebt  cognomen  Hör. 
ep.  2,  2,  101. 

opto,  1.  1)  ftd)  au«erfef)en,  Wählen,  utrum 

— an,  "locum  tecto,  regno,  "parentes.  5; 
münfdfen  (einen  ffluufch  ohne  iieibenjcbaftltdrfri: 
äufjcrni  alqd;  cupere  et  opt.;  (not=,  nad)Il.,  bichli 
m.  inf.,  m.  aec.  c.  inf.  in  Haff,  ©roja  nur  in 
©riefftil,  BgL  Cic.  fam.  10,  20,  S;  m.  ut;  *m_  bl 
conj. ; *m.  ne;  alcui  alqd,  mortem,  furorein  et 
insaniam;  fortem  (gefunb)  te  et  hilarem  et  pri- 
vatim et  publice  opto  Plin.  ep.;  alqd  ab  alqo 
>u  erhalten  wünftben;  "votis  lebhaft  ob.  fehnlid) 
ynäbef.  a)  optandus  wünfdjenlwert;  in  engt 
tem  Sinne  n.  bem,  »a«  ber  3Jtenfd)  nicht  felbft  fidi 
erwerben  fann,  bloß  wünfdien«merte  ©laben 
alia  esse  in  bomine  optanda,  alia  laudanda. 

b)  al8  ©gf.  JU  docere,  disputare  u.  bgl , optare 
hoc  qnidem  est  (fromme  SBünfdje  hegen),  non 
docere;  somnia  haec  esse  Democriti  non  docen- 
tis,  sed  optantis;  quae  talia  sunt,  ut  optata 
magis  quam  inventa  videantur. 

optnmö,  optnmns  f.  bene,  bonus. 

öpdlens  f.  opulentus.  ®an.  o)  bpülenter,  adv 
m.  comp.  reid)lid),  toftbar,  präthtig.  b)  öpfi- 
lentia,  ac,  f„  (ootfl.  -tYtasvätis)  1)  SBohlba 
benheit,  iHeidiium,  ']Jrntt)t  invidia  ex  op. 
orta;  omni  op.  insignia  arma;  pl.  deos  decent 
op.  et  factiones  Plaut.  2)  "fSinflufi,  Siacbi 

c)  öpiilcnto,  1.  (feit.)  bereichern  fundua  mens 
bacis  olivae  Hör. 

öpölentus,  adj.  m.  comp.  u.  ««>.  (Slebenf.  öpfi- 
lens,  civitas  op.  et  magna  Soll.;  subst.  pl.  bie 
Stachen  Ntp.)  1)  oermöqenb,  »ohlhabcnb 
reich  homines,  civitas,  oppidum,  "templum, 
exercitus  praedA,  tpocuniö,  dites  et  voluptati- 
bus  op.  fdiwelgenb  in  Jt.;  pars  Nnmidiae  agro 
virisque  opulentior;  m.  gen.  "bonorum,  fpecu- 
niae;  bah-  anfebnlich,  glänjenb  res  haud  op, 
fdona.  2)  ftatt  an  et».,  mächtig,  angefehes 
minus  opuiento  agmine  quam  profectus  erat, 

OpuntiuH  f.  3.  Opus.  [opulentior  factio. 

1.  öpus , cris,  n.  Sffierf  1)  abstr.  ffierttbätig' 
feit,  Serrichtung  eine«  bejonbern  SBcrlel,  *r= 
beit,  ©efdjäft,  SBeruf«arbeit,  gach.^ianb- 
lung,  auch  »■  tieren  aum  se  ex  opere  (o.  bei 
©ra^il)  recipiat  (mediens)  Plaut.;  opus,  opus 
rusticum  ob.  ruri  facero  (0.  gelbbau)  Ter.;  iex 
de  op.  faciundo  o.  Sauen,  opus  (ben  ©an)  redi- 
mere;  declamatorium , Bervile,  xolinxöi  op. 
(Staatähanblung,  4>anblung  jum  ©eften  bei  Staa= 
te«)  efficere;  opus  qnaerero  (fpottifd)  n.  ©bilcr- 
fophen<  Arbeit  fud)cn,  wie  Jagelöhner)  Cic  Tute. 
3 §.  81;  o.  ©olt«tribunen  Liv.  6,  3,  6;  his  im- 
mortalibus  editis  op.;  operibus  anteire  ( ©erriet' 
tung  B.  IfriegSthaten):  in  illis  operibus  b.  h-  <« 
ber  ©oefee  u.  ©cfchidjlc  Quint.;  censorium  ein 
ccnfortf^er  Slft,  aße«,  wa«  jum  fflc[chäft«fret«  bei 
©cnforS  gehört  Oie.  de  or.  2 §.  367;  a negotii- 
publicis  tamquam  ab  opere  exclusi;  "famuli 
operum  (oom  3>ienft)  soluti;  "operum  ;bcl  ®e 
fchäfte«)  vitaeque  labores;  "grave  Martis  ftriegl 
arbeit,  ftampf;  "tantum  belli;  non  modo  verbis, 
sed  etiam  opere;  iocus  egregie  naturä  et  opere 
munitus  burd)  Sun fi;  nihil  est  opere  aut  mann 


opua  — oratorius. 


569 


factum;  operibue  hominum,  id  eat  manibua; 
sine  hominum  opere;  *sunt  quibus  unum  op. 
eat  (Bufgabe)  m.  inf  Hör.;  operam  hoc  tuorum 
eat  ba*  wäre  ein  ©tüd  Brbeit  ob.  ct».  für  bid); 
bat;,  bef.  magno,  maximo,  summo  opere  febr, 
gar  fept;  tanto,  qnanto  op.  fo  [epr,  tote  fegr, 
nimio  op.  «u  jebt,  uno  op.  in  Einern  fort.  2) 
cnncr.  ba*  ©et!  al*  ©rjeugni*  ber  ©erftbätig* 
leit,  SrjeugniS,  o.  ©crfen  ber  Künfllet,  Bau* 
wer!,  ®ebäube,  Belagerung«anftalten, 
*majtpinen,  Stpanjtoert  (mitunter  aud)  abstr.) 
opua  facere  ein  ©ebäube  auffübren;  publica, 
urbana;  op.  (ein  Budj,  eine  ©tprift)  habeo  in 
manibua;  *Mentoreum  ©cd)«  mit  Belief*;  in 
opere  occnpatum  esse;  militea  opere  prohibere; 
urbem  operibua  claudere;  ab  opere  yacare;  in- 
suetus  operum;  flumen  operibua  (burtf)  ®ömme) 
obstruere;  occnltum  eine  SBtne;  ‘Minerrae 
©cberei;  *0.  bem  ©djiff  Chimaera,  urbia  opua 
Sau  einer  ©tabt  = instar  urbia  Verg. 

2.  Opus,  indecl.  eigtl.  bie  nötige  ©ad)e,  ba*  Be« 
bütfni*,  flaff.  nur  opua  eat  e*  ift  nötig  op. 
nobia,  op.  eat  dux  ob.  duce;  nobis  exempia  op. 
sunt;  praesidio  firmiore  op.  eat  ad  iatam  pro- 
vinciam;  mature  facto,  maturato  op.  eat,  pro- 
perato;  quid  op.  sit  facto;  nihil  Oeneo  capto 
op.  eat,  op.  fuit  Hirtio  convento;  *quta  te  salvo 
est  op. ; ut,  si  quo  (wohin)  op.  easet,  subsidio 
duci  possent;  (feit.)  ad  consilium  pensandum 
temporia  op.  eat,  quanti  argenti  op.  fuit  Liv. ; 
puero  op.  est  cibum  Plaut  , m.  inf.-,  m.  acc.  c. 
inf. ; m.  ut  Oom.,  Tac.  dial.  81;  +m.  conj.;  quid 
op.  eat  plura?  sc.  dicere;  ai  quid  ipai  a Cae- 
»are  op.  esaet;  ai  quid  op.  esse  putaret  (nätb 
genfall*);  op.  non  est  e*  ift  nitpt  jwedmä&ig, 
nitpt  bienlitp  ne  op.  est  quidem  nihil  unquam 
deesse  amicis;  id  sciri  op.  non  esBO  fei  ftpäb; 
lieb ; haud  mihi  rit&  eat  op.  häc  id)  bebanfe  tnid) 
für  ein  fotd)e*  Sieben  Hor.\  nil  op.  eat  nt.  acc. 
c.inf.  ei  ift  gan*  nuploS,  baß. 

8.  Opus,  untis,  f.  ©tabt  in  fiofrii.  ®ao.  Opnn- 
tia»,  adj. ; subst.  -tU,  örttm,  m. 

äpnsrälum,  i,  n.  [dem.  o.  opus]  f feines  ©er!, 
©erleben  (fünfHeriftpe*  ob.  ftpriftfielleriftbe«). 

örn,  ae,  f.  [1.  os]  1)  Baitb,  ©aum,  ®renje 
einer  ©aipe  (bgl.  margo),  regionum,  silrae, 
*clipei;  *0.  ben  gluglötpern  ber  Bienenflöde 
oras  fuco  et  flonbus  explent;  tp.  *oras  (©tpau= 
plap)  exolvite  belli;  bao.  ein  ©tpiffSfeil,  ®au, 
womit  ba*  ©<biff  am  Ufer  befeftiat  Wirb  oris  re- 
solatia;  oras  et  ancoras  praecidere.  2)  ftüfle, 
Süftentanb  orae  maritimae  Italiae;  aud)  ora 
maritima  = Süftenbewopner.  3)  6rb*,  Sanb  = 
ftritb,  @egenb,  §immel8gegenb  quot  orae 
sunt  partesque  terrarum;  ilbertr.  quascumque 
in  ora«  disputationis  regioneare  delata  est 
(eloqnentia)  Oie.  de  or.  3 f 22;  *cunctis  oris, 
*gelida,  "umbrosa  Heliconis;  *se  tollere  in  lu- 
minia  oras  jum  Bereitpe  be*  ©onncnlidjte*; 
*qnem  sub  Inminis  edidit  oras  an*  JageSIitpt, 
an*  Si<pt  ber  Seit;  Srbgürtel,  Sone  die. 
Tusc.  1 §.  68. 

ör&cfilum  (sync.  ’oraclo,  *oracla),  i,  n.  foro) 
1)  Cratel  al*  Ort.  2)  Orafel  al*  ©fmttp,  Ora* 
!el  = , ®ötterfprutp  o.  edere.  Bao.  a)  überb- 
©eiöfagung,  Btoppcjeiung.  b)  ein  über  allen 
gmeifel  erbabener  Buifprud),  ffiahrfprutp 

föririns,  adj.  [ora]  (feit.)  jur  Jtüfte  gehörig, 
Süfien*  wms. 


Orata,  m.  röm.  Beiname;  f.  Sergius  2). 
örätto,  önis,  f.  foro]  1)  ba*  Beben,  bie  ©ptatpc 
überb-,  teil*  abstr.  al  * gäpigleit  feine  ®eban= 
len  u.  gmpfinbungen  burd)  ©orte  auJjubrüden, 
Bebcfäpigfeit  ob.  al*  Bebeweife,  Brt  be* 
Bu*bruds,  fptadjlitpe  ®arftellung,  Bor* 
trag,  ©til,  teil*  concr.  ba*  ©efprotpene, 
münblitpe  SKitteilung,  Bnfptatpe,  Buffe* 
rung,  BuSfage,  Stoff  bet  Bebe,  autp  im  3(pg. 
Sinrebe,  ®ntftpulbigung  natura  vi  oratiom* 
hominem  conciliat  homim;  quae  (ferne)  sunt 
rationis  et  o.  eipertes;  qualiB  homo  ipse  esset, 
talom  eins  esse  o.;  orationi  facta  similia,  factis 
vita;  orationem  bonorum  imitari;  idem  tibi 
censeo  faciendum,  ut  par  ais  in  ntrinsque  ora- 
tionis  facultate  in  ftiliftifdjer  gertigfeit  in  bei* 
ben  ©praßen;  virtun  Cn.  Pompeii  quae  potest 
o.  par  (entfpretbenber,  erfepöpfenber  Bu*brud)  in- 
veniri?  erit  rebus  ipsis  par  et  aequalis  o.;  ho- 
nesta o.  est  Ter.;  captivorum  o.  (Buifage)  cum 
perfngis  (mit  berjenigen  bet  K.)  convemre;  hac 
o.  habita  naebbem  et  biefc  ©orte  aefptotben; 
quam  o.  habuerit  tecum  wa*  er  mit  bit  gefpro- 
(ben;  autb  m.  gen.  obj.,  eripient  tibi  istam  o. 
coutemnendorum  Siculorum;  in  qua  (causa)  o. 
(ber  Bebeftoff)  deesse  nemini  possit. 

2)  3n*bef.  a)  bie  nadj  ben  Borftbriften  ber  Bebe- 
lunft  au*gearbcitete  Bebe,  glcicboicl  ob  gefpto 
djen  ob.  gefibrieben.  Bottrag  (®gf.  sermo)  mol- 
hs  est  o.  philosophorum  et  umbratilia  — itoquo 
sermo  potius  quam  o.  dicitur.  Quamquam  enim 
omnis  locutio  o.  est,  tarnen  uniuB  oratoris  lo- 
cutio  hoc  proprie  dignata  nomine  est;  pl.  iu- 
diciorum  (geridjtlicbc  B.),  contionum,  senatus; 
leraeque  scribuntur  o.  habitae  iam,  non  ut 
abeantur;  orationem  habere,  do  alqa  re,  in 
alqm;  o.  instituere,  recitare,  dicere,  agere; 
longam  o.  exprimere;  orationem  comparare; 
o.  facero,  conficere;  orationes  et  pro  se  et  pro 
aliis  ct  in  alios  etc.;  Miloniana  für  SDlilo;  in 
Comeliona  (sc.  oratione);  Verrinne,  Philippi- 
cae;  falsae  legationis  (fl.  de  falsa  legatione) 
CHc.  or.  §.  111;  sums  de  Gracchi  (*c.  oratione) 
apud  censores  illud  Oie.  or.  §.  233;  antequam 
ad  eam  o.  (bem  Seile  ber  Bebe)  Tenio,  quae  etc.; 
huius  orationis  (©egenftanb  ber  Bebe,  Ib*®0) 
difficilius  est  exitum  quam  principium  invenire; 
au<b  ein  taiferlicbe*  ©(preiben,  Beflript, 
fiabinetöorbre  Tac.,  Suet.  b)  =*  oratio  soluta 
fßrofa  saepissime  et  in  poömatis  et  in  ora- 
tione peccatur.  cl  bie  Straft  ber  Bebe,  Beb* 
nergabe,  Berebjamleit  satis  in  eo  fuisse  o. 
atque  ingenii;  tantam  vim  habet  illa,  quae 
recte  a bono  poeta  dicta  est  'Sexanima  atque 
omnium  regina  rerum’  oratio;  aud)  bie  Brt  ber 
Berebfamteit  et  huius  (Üemosthenis)  o.  in 
philoeophiam  translata  pngnacior,  ut  ita  di- 
cam,  Tideatur.  ®ao.  dem.  Oritiuncüla,  ae,  f. 
eine  Meine,  f) ü b f cfi e Bebe, 
öritor,  öris,  m.  [oro]  11  Bebner  (ber  burtb  Suitft 
gebilbete);  aud)  empbatifd) , ein  Bebner  im  0 öl- 
ten Sinne  be*  ©orte*  aguntur  ista  prae- 
clare  et  ab  oratore  quidem  melius;  si  modo 
est  o.  2)  ber  abgefanbte  ©ortfübter,  @pre= 
(per,  ber  Qfefanbte  mit  münbli^en  Buftragen 
legati  oratoresque.  3)  ein  Bitten  ber  Plaut  — 
orAtorle,  adv.  [oratorius]  rebneriftp.  — örft- 
törlus,  adj.  [orator]  rebneriftp,  Bebner*  ars; 
ornamenta;  sermo  hic  noster  non  solum  enu- 


570 


oratrix  — ordior. 


merationem  o.  (Scbnerregifter)  verum  etiam 
praecepta  quaedam  desiderat;  feloquentia. 
brät  rix,  lei«,  f.  [orator]  (feit.)  bie  ©ittenbe 
Plaut.-,  quae  virgines  postea  fueraut  oratrices 
pacis  et  foederis  Cie.  r.  p.  2 §.  14. 

Öritu,  abl.  m.  [oro]  (fett.)  auf  ©itte  illorum Plaut., 
tuo.  — orätum,  i,  n.  [oro]  baö,  mai  man  oorträgt, 
bic  ©itte,  meifl  im  pl.  eins,  nostra  Ttr. 
orbfttor,  öris,  m.  [orbo]  bet  anbete  bet  Binbet 
ob.  eitern  beraubt,  ©ertoaifet  Ov. 
orbTcfilätu»,  adj.  |orbioulus|  treib  tun  b,  mäla 
(eint  Ärt  »ofjlfcbmetlenbet  Äpfel)  CaeJ.  in  Cic.  ep. 
OrbYllus,  ii,  m.  römifdjer  Eigenname,  am  betann= 
teilen  0.  Pupillua,  röm.  ©rammatifer  aub  ©ene» 
oent,  bet  ju  ßicero*  Seit  nach  SRom  tarn  plago- 
bus  Hör.  ep.  2,  1,  70. 

orbis,  is,  m.  1)  Brei«,  Sittel  ex  solidis  (for- 
mis)  globus,  ex  planis  circuloB  aut  o.;  in  orbem 
torquere;  *ealtatorius  Xanjteif;  "equitare  in 
orbem;  *laneus  ©inbe;  "jrotae  geigen;  "ferrati ; 
muri  Ringmauer  Liv. ; *pl.  Binbungen  (o.  ber 
Solange).  3n«bef.  a)  mitit.  t.  t.  freitförmige 
Stellung  in  orbem  consistere,  pugnare,  se 
defendere,  se  tutari;  orbem  facare,  colligere, 
volvere.  b)  B.  SimmeUtrcif en,  signifer  ber 
lierteciä ; in  eodem  o.  in  duodecim  partes  di- 
stributo;  lacteus  SJlilchftrafje ; finientos  Sjotijont. 

c)  o.  ftreiälaufc  ber  feiten,  ber  Eteigniffe 
ob.  ©ejehäfte  "exactis  completur  mensibus 
orbis;  "annuus,  "certus;  *triginta  magno»  vol- 
vendis  mensibus  o.  (3af)te8 läuft)  imperio  ex- 
plcbit;  *temporum  orbes  (bic  geit  in  iljtem 
ffrtiSlauf);  idem  o.  volvitur  in  singulos  annos; 
Imperium  per  omnes  in  o.  ibat  btt  iHctpe  nad) ; 
"'circa  vilem  patulumque  o.  (fSQtagbtreiS)  morari. 

d)  o.  ber  Siebe  vorborum,  orationis  ©criobe. 

e)  ber  Breis,  ben  eine  gemiffe  Blaffe  o.  Singen 
umfafjt,  in  hunc  o.  quem  circumscripBimus,  in- 
cidere  Oie.  fin.  6,  8,  23.  2)  bie  (teigförmige 
gläche,  Scheibe,  solis;  »lana  implet  orbem; 
"lucidu»  o.  erit;  *men»ae  tunbeä  Xifd>blatt;  *ge- 
nuum  Bniefdjeibe;  "clipei;  »Sage  D.  Erj  am 
SdjUbe;  "Sdjitb;  "SRab,  bef.  ber  gortuna; 
"glocfcn  rudern  lanam  primos  glomerabat  in 
o.;  bilbl.  t>.  bem  paotittf d>en  Umjchmung  im 
Staatsleben  stare  omnes  debemus  tamquam  in 
o.  aliquo  rei  publicae,  qui  quoniam  versatur 
etc.;  minore  sonitu  quam  putaram,  hie  o.  rei 
publicae  est  conversus  bat  fiep  baS  Sab  ber 
©olitit  gebrept;  circumagetur  bic  o.;  miri  sunt 
o.  et  quasi  circuitus  rerum  publioaruni ; "ber 
Breis  ber  Äugen  u.  bie  Äugen  felbft;  i in  - 
melJgetoölbe,  Fimmel  meeuus  caeli  aetberii; 
aestivus;  Bagfchale  Tib.  4,  1,  44;  fcanbpaufe 
Suet.  Aug.  68  (»o  aber  baS  ©ol!  cS  für  orbi» 
terrae  nimmt);  terrae,  terrarum  Etbfdjcibc, 
Erbenrunb,  ErbtreiS;  orbi  (tocat.  ft.  in  orbe) 
terrarum  de.  r.  p.  6 §.  10.  Verr.  4 §.  82.  p.  dom. 
10,  24;  orbi  terrae  Cic.  p.  Sest.  30,  66;  auch  *bt. 
orbi  ©anb,  ©ebiet,  ©eich;  meton.  baS  9Äen= 
fdjcitgefebiedit  orbis  terrae  iudicio  ac  testi- 
monio  comprobari.  Xao.  orbtta,  ae,  f.  Bagen  = 
gcleife;  "Sahn. 

orblta»,  ätis,  f.  forbus]  baS  ©eraubtfein  teu» 
rer  ©etfonen,  bef.  ber  Eltern,  Äinber  sc,,  baS 
Serroaift  fein  misera  est  o.;  pl.,  liberorum 
u.  bl.  pl. ; (fpüt)  baS  Sermitmetfein;  bilbl. 
maxima  rei  publicae  virorum  talium  SBangel 
an  tc. 


orbo,  1.  [orbus]  1)  jmb.  teurer  ©erfonen, 
bef.  ber  Eltern  ob.  Binbet  berauben,  oet» 
maift  mailen  orbata  mater  filio;  Theseus  filio 
Hippolyto  non  esset  orbatu»;  "catulo  orbata 
leaena;  "fulmina  orbatura  patres.  2)  übet© 
einet  teuren  ©erfon  ob.  Sache  berauben  ita 
liam  iuventute;  patria  Claris  viris  orbata;  alqrn 
sensibus. 

Orbo  na,  ae,  f.  [orbus]  bie  ©öttin  be«  ©er» 
maiftfein«.  — orbus,  adj.  [o’p<p“»öe]  1)  teu» 
rer  ©erfonen  beraubt,  inSbef.  eitern», 
oater»,  linbcrlo*,  oermaif!  senex,  filiu», 
•fsenoctus,  liberis  Plaut.-,  *m.  gen.  Memnoni- 
mei;  *a  totidem  natis;  "cubüe  (oertoittoet); 
tu bst.  orbus,  m.,  orba,  f.  eine  SBaife;  orbae 
auch  SBittoen  praeter  orbos  orbasque  Liv.  3, 
8,  9.  2)  überb.  einer  teuren  Sache  beraubt, 
entblöfjt  auxilique  opumque  Plaut.-,  "luminis 
huius;  Qabina  res  consilio  auxilioquo  rat»  u. 
hilflos,  rebus  omnibus,  contio  ab  optimatibus, 
res  publica;  Sulpicius  (tc.  morte  sua)  legatio- 
nem  o.  reliquit;  "lintea  ventis;  *mare  portu- 
bus;  "forum  litibus  feiernb  b.  tc.;  "terra  mor- 
talibus;  "pectora  fide. 
orca,  ae,  f.  [oertt.  m.  urceus]  Xonne. 

OrcSdes,  um,  f.  3nfeln  bei  Schottlanb,  j.  bie 
Drlneh*. 

orchas,  ädis,  f.  eine  Ärt  Clioen. 

Orchestra,  ae,  f.  [oor^sipa]  Sihplah  ber  Se» 
na  toten  im  rflm.  Ihcater  Suet. 

OrchömSnus,  i,  f.  1)  Stabt  in  ©öotien;  tubst. 
•■II,  örum,  m.  2)  Stabt  in  Ärtabicn. 
orcinus  (orciv.),  adj.  [Orous]  jum  Xotenreicb 
gehörig,  loten»,  senatores  burch  ßafat«  Xefta- 
ment  in  ben  Senat  aetommene  Suet.  Aug.  Sö  — 
Orcus.  1)  *ba8  Seich  ber  loten,  bie  Unter» 
weit  aemittere  alqrn  Orco,  ad  Orcum  mitte  re 
2)  ber  ®ott  ber  Untermelt  Verros,  alter  0.; 
"pallidus;  "non  exorabilis;  "victima  nil  mise- 
rantis  0.  8)  "bet  Xob,  morari  Orcum  =—  fort» 
leben. 

ordYnirliis,  adj.  [ordoj  orbentlich,  regelmä» 
|ig,  getoöfjnlich  conulium,  rei  publicae  usus, 
consules  (®gf.  suffecti),  fconaulatu». 
ordlnätlm,  adv.  [ordinatus]  1)  nach  ber  Diethe 
honores  petere.  2)  fnach  ©liebem,  glieber» 
meife  Brut.  b.  Cic.  fam.  11,  13,  2. 
-fordlnätio,  önis,  f.  jordino]  Änorbnung,  re» 
elmägige  Einrichtung  vitae,  status;  ©er» 
ügung,  ©erorbnung,  Ämtäbefehung. 
ordinatus,  adj.  m.  -fcomp.  u.  f*«p.  [ partic ■ B. 

ordino]  georbnet,  orbentlich.  — ordYno,  1. 
fordo]  l)  in  Sieih  u.  ©lieb,  in  Orbnung  anf- 
ftellcn,  in  Äbteilungen  bringen,  orbnen 
copias,  milites,  "agmina,  faciem,  exercitum, 
pugna  ordinata  per  principes  hastatosque  ac 
triarios;  "ex  hac  Iure  (Xage)  affluontes  annos 
bie  Dieihe  reicher  3ahre  fühlen;  "res  publicas 
gehörig  jufammenftellen;  partes  orationis.  2) 
gehörig  einrichten,  orbnen  disciplinam,  li- 
tem,  fstatum  rei  publicae,  fproviaciam,  tgen- 
tem,  ffata  ita  di,  fdonec  desideria  miütum 
ordinarentur  befriebigt  mürben;  bef.  tanotb» 
nen,  Betotbnen  tribunatus,  praefecturas,  pro- 
vincias  bejtimmen,  mer  in  iebe  ©tooew,  gehen  (oft: 
teinfehen,  ju  einem  Ämte  angelten  magi- 
stratus,  in  successionem  regni,  candidatum. 
ordior,  orsus  sum,  dtp.  4.  anfangen,  begin- 
nen, unternehmen  (im  ©gj.  bei  Ettbc«  u.  bet 


ordo  — orior. 


571 


Sortfcbung)  alteriut;  Tita«  quoddam  initium, 
♦maiorem  furorem;  bef.  rebcnb,  barftcllcnb 
beginnen,  mit  et»,  anheben  aermonem, 
omtionem,  *fabulam,  bellum,  ab  eo  nobis  cauaa 
«st  ordienda  potiasimuro,  de  alqo  paulo  altiu», 
a principio;  unde  igitur  ordiar?  unde  igitur 
ordiri  rectius  possumus  quam  a communi  pa- 
rente  natura?  ut  a corpore  ordiar;  präget.  *sic 
orsus  Apollo;  *miranti  sie  orsa  dea  Bat). 
»übst,  orsa,  örum,  n.,  a)  Anfang,  Beginnen, 
tanti  opens  Liv.  praef.  §.  13.  6)  * Siebe, 

©orte. 

ordo,  Inis,  m.  [orior]  1)  bie  Steife  mehrerer, 'il)t er 
Brftimmung  nadj  jufammengchöriget  ©egcnjlänbe, 
Orbnung,  Schicht,  finge  rerum,  arborum; 
direeti  in  quincuncem  ordines;  *ordine  ponere 
vites  — im  Quincnttg;  *indnlgere  ordinibus  (sc. 
vitium)  bie  Manien  in  jittlieh  georbnete  ©änge 
»erteilen;  ‘toraus  Meilje  ber  Mubetbänle;  auch 
Meiljc  ».  SJlenjtfien  u.  tieren,  gug,  ©(bar  *o. 
longo  (».  Schwänen);  *pueri  et  pavidae  longo 
o.  matres  «tunt  circum;  *comitum.  3n*be(.  o) 
bie  Meitje  ber  Sibe  ob.  Bänfc  im  lljeater,  se- 
dere  in  quattuordecim  (ben  Bietjehn  oorberften) 
ordinibus  u.  bl.  in  quattuordecim  =*  Mittet  fein. 
6)  alä  milit.  t.  t.  ba i ©lieb  ordines  ezplicare; 
commutatis  o.;  ordinem,  ordines  serrare;  ob- 
servare;  aud)  ordines  habere  Sali  Jug.  80,  8; 
baä  in  Meib’  u.  ©lieb  jtebenbe  §cer  extra 
ordinem  Liv  3,  62,  7;  aud)  ein  ©lieb,  gug, 
eine  Kohorte  centuriones  primorum  ordrnum 
ber  erften  Kohorte;  ordines  manipulique;  ordi- 
nem ducere  ttenturio  fein;  alqm  in  ordinem 
cogere  (.  cogo  1);  tin  ordinem  redigere;  meton. 
©enturionenftelle,  u.  ber  ßenturio  ielbft 
inferiores,  intimi,  primi  ordines;  spes  praemio- 
rum  atque  o.  auf  ÄBancement  ju  ©enturionen» 
ftetten ; primi  ordines  ■**  centuriones  primorum 
ordinum. 

2)  Staub,  Klaffe  ber  Bürger  in  Morn,  Mang 
senatorius,  amplissimus,  equoster,  publicanorum, 
libertinorum , scribarum;  homo  mei  loci  atque 
o.;  *omnes  uno  o.  habere  in  eine  Klaffe  bringen, 
gleich  nehmen;  faetionibus  inter  ordines  (ben 
©tünben)  certabatur  Liv.  1,  17,  3;  mearum 
me  reram  novisse  aequomst  ordinem  bie  meinen 
Bermögen«»erhältniffen  cntfpred)enbe  fociale 
Stellung  Plaut.-,  ordino  tractare  homines 
nad)  ihrer  Stellung  u.  Sage  Plaut.;  ».  bem  Ber» 

eicfjniä  ber  »orjugälneife  lefenärocrten  Schrift: 
etter  (xavoiv),  tBcldje«  bie  alejanbrinifthen  fiunft- 
ridjtn  aufftcHtcn  venire  in  ordinem  a gramma- 
ticis  datum  Quint. 

3)  Orbnung,  gehörige  ülufeinanberf olge, 
Einrichtung,  Bef djaffenbeü  reram;  ’maior 
rerum  mihi  nascitur  o.  Jfolge  B.  Ilpien;  view- 
situdines  rerum  atque  ordines  (Kreislauf  in  bet 
Matur);  *magnus  saeclorum;  *fatorum  ©ang; 
res  in  ordinem  adducere;  in  o.  se  referre  wie- 
ber  in  O.  fommen  ; ordinem  servare,  tenere, 
sequi,  immutare;  *ab  ordine  cedere  {».  Blät- 
ter;! auä  ber  Crbnung  tommen;  varii  sunt  o. 
collocandi  ©eftchtäpunfte  für  bie  Slnotbnung  beä 
Stojfeä;  annalium  Meihenfolge  ber  Begebenheiten 
in  ic.;  explicare  ordines  temporum  bie  chrono: 
logifthe  golge  ber  Begebenheiten;  ordine,  in  or- 
dinem, *in  ordine  nach  ber  Meifjc  ob.  Orbnung; 
recte  atque  ordine,  omnibus  ordine  expositis 
Liv.-,  patri  meo  ordine  omnem  rem  illuc  per- 


ferat  Plaut.;  ’ordine  (gehörig)  perfectis  votis; 
ex  o.  nach  ber  Meihc,  ’tti  einem  fort;  nnllo  o. 
ungeorbnet,  nicht  in  Meilj’  u.  ©lieb;  extra  ordi- 
nem a)  aufterorbentlichttmeife  aleni  provinciam 
decemere;  fprovincia  data  eat.  ß)  über  baä 
gewöhnliche  SJlafi,  ungemein  spes  quam  extra  o. 
habemus.  y)  »iber  alle  Orbnung,  ®c»ot)tthcit, 
Sitte  pecuniam  accipere;  *dispar  ordine  in 
Behanblung  ber  Boefie ; »lucidus;  vitae  Sßlan, 
Bet  halten;  *rectus  bie  alte  ©itte  u.  Orbnung 
im  Staate. ‘.j« 

*öreas,  ä*H*,  f.  Bergnhmphe. 

Orestes,  ae  ob.  is,  m.  ©ohn  beä  Ägamcmnon  u. 
bet  Ätgtärnneftra,  greunb  beä  Bplabeä,  tötete, 
um  feinen  Batet  *u  rächen,  feine  chebrecherijchc 
Blatter  u.  ihren  Suhlen  Vigiftljuä,  bie  SRötber 
beä  Agamemnon.  ®ao.  ‘Oresteus,  adj. 

forg&nnm,  i,  «.  gnftrument,  hydrauliea  SBaf: 
fetorgeln. 

*orgla,  örum,  n.  fdjmärmerifcheä  u.  geheim: 
niäBolIcä  gejt,  bef.  Bacdjuäfeft;  bilbl.  ®e  = 
heimniffe,  ltala  ©eheimniffe  bet  fiiebe  in  ita 
lifcher  Sprache. 

SrTchalcum,  i,  n.  [öp»f|el*os]  Sleffing;  in 
ber  3orm  aurichalcum  u.  ali  eblereS  TOe: 
tall  angefehen  b.  Plaut. 

örTcilla  ].  anricilla. 

Örtcos,  i,  f.  ob.  -cum,  i,  ».  fiafenfiabt  in  ßpi- 
ruä,  j.  Erico.  ®OB.  ‘Ortcins,  adj-i  subst. 

örlctila,  ae,  f.  f.  auricula.  [-cini,  örum,  »i. 

örlens , tia,  m.  [partic.  0.  orior,  sc.  solj  1) 
Oflcn,  Blorgen  ab  o.  ad  occidentem;  *tSMor: 
gentanb.  2)  *aufgehcnbe  Sonne  ob.  Son  = 
nengotb  ®a b.  örlentüll»,  adj.  (fpät)  mor= 
genlänbifch,  in  ob.  au*  bem  SOtorgenianb; 

subst.  pl.  m. 

örigo,  Inis,  f.  [orior]  1)  Urfprung,  ®nt  = 
ftehuna,  Slbftammung,  $erlunft,  Stamm, 
gamilie  (überh-  ber  ©egenftanb,  0.  »elchem 
et»,  fein  ®afein  h“0  rerum,  omninm;  quao 
propsgatio  et  aubolea  o.  (ber  erfte  »irlliche  2ln- 
fang)  eat  rerum  publicarum;  eloquentiae;  ab 
alqo  originem  trahere,  ’ducere;  *prima  ab  o. 
repetere;  ab  o.  (gamilie)  ultima  stirpia  Eom. 
generatua  Nep.-,  ’clarus  origine,  tmodicus  ori- 
ginis;  foriginem  divinitatis  (göttliche)  acquirere; 
•alii  ab  origine  (bet  Borjcit)  regea;  pl.  prima«, 
alcia  populi;  bef.  pl.  bie  Urgefchidftc  'tat 
Böller  0.  M.  Porcius  Cato  Censorius  in  7 
Büchern ; vera  haec  o.  (©rünbungägefehiihle)  erat 
Curt.  8,  io,  11.  2)  Stammoater,  »mutter, 
Urheber  ‘Romanae  stirpis,  *mundi  melioris, 
tgentis  luliae;  aud)  Slutterftabt  o.  Koloitieen; 
bilbl.  f^Jlutterlanb  Iudaea  o.  huiua  mali. 

Orion,  önis  (and)  öriönis  Oriönia),  m.  nach  bem 
SMpthu*  ein  berühmter  3äger,  Sohn  beä  ^prieuä, 
nach  welchem  ein  ©eftirn  genannt  warb. 

Orior,  ortus  sum,  (örltüruB)  dep.  4.  [indic. 
praes.  nach  3.  Kon].,  ebenfo  imperf.  coty.  ore- 
rentur  Cic .]  1)  fich  erheben  conaul  oriens 
de  nocte;  aufgehen,  = fteißen,  fichtbar  wer» 
ben  (B.  $ttnmelälötpern)  sol  ortus  brr  ®or- 
gen;  orta  luce  am  Utoraen;  oriens  sol  Orient, 
SPlorgenlanb ; Oriente  sole  mit  Sonnenaufgang, 
•stella.  2)  entflehen,  hetborlommen,  ent: 
fpringen  (eigtl.  u.  bilbl.)  clamor,  tempeatas, 
ventua,  Rhenus  oritur  ex  Lepontiia,  ffons  in 
monte;  fplus  vulnerum  in  noa  et  pleraeque 
caedes;  tlmor  ortus  est  a tribunis  ging  auä 


572  Orithyia  — ortus. 

uon  ic.;  initium  inferendi  belli  a Maesilienei-  fepmüdung  btt  Siebe  burip  Iropcn  u.  paaren 

bus;  initium  repentini  tumultus  ac  defectioms  übettr. , sunt  similia  illis,  quae  in  omplo  o. 

ab  Ambiorige;  balj.  geboten  werben,  ab  = scaenae  aut  fori  (bei  ber  glängenben  9luSfepntib 

flammen  M.  Cato  ortus  mnnicipio  Tusculo;  düng  beS  Ipcaterä  u.  bet  Stabt  burd)  bie  Äbiltn 

Numae  nepos,  filift  ortus;  ex  concubina  ortus  bei  ©etegenpeit  ber  öffentlichen  Sptele)  appel- 

erat;  summo,  equestri  loco  ortus;  homo  a so  lantur  insignia  Cie.  or.  §.  135;  ut  sint  quasi 

ortus  — homo  novus;  a me  ortus  Oie  p.  Plane,  in  o.  (nötnl.  scaenae  et  fori)  dispoaita  quaedam 

§.  67;  *subst.  orti  prope  Tanain  bie  Scgtpen;  insignia  et  lnmina  Oie.  de  or.  3 §.  96;  *Jf  opf  >, 

•orientia  tempora  bie  lommenben;  waepfen  uva  £>aarfepmud,  = pup;  auep  fflngug,  Äleibung 

oriens;  folea  vitisque  et  cetera  calidioribua  überp.,  9t  ü ft  U n g statuas  quoque  videmus  o. 

oriri  sueta  fübliepen  ©ewäcpfc.  3)  feinen  Sin*  fere  militari;  arma  ornatumque  mutaverunt; 

fang  nehmen,  anfangen  ab  hia  serrno;  oratio  o.  vestituque  militari;  gladiatores  eo  o.  ar- 

oriens;  *nox;  fettnet  ».  einet  JluSbcpnung  im  marunt. 

9taum  Belgae  ab  extremis  Golliae  finibua;  silva  orno,  1.  1)  jmb.  ob.  et»,  mit  bem  Slötigen  soll: 
a finibns;  collis.  ftdnbig  Berfcpen,  auSfiatten,  auSrfiften 

Orithyia,  ae,  f.  1)  locpter  bti  ©reeptpeuS,  Königs  (fo  bafc  bie  KuSftattung  gugleicp  als  Sepntud  geh 

n.  Silben.  2)  Königin  bet  Simagonen.  ten  fann)  classem,  naves,  exereitum;  provin- 

örinndus,  adj.  [onor]  abpammenb,  pcrIom=  ciam  auSfiatten,  alles,  »aS  ber  in  bie  ©roBing 

menb  ex  Etruscis,  ab  Syracnsis , sacerdotium  gepenbe  Statthalter  nötig  pat,  Selb,  Staffen, 

öriza  f.  ory?.a.  [Alba.  ®ienet  Betfepaffen,  auep  consules,  praetores, 

«rnämentum,  i,  n.  [orno]  1)  SluSrfiftung,  arcem,  convivium;  fugam  alle«  jur  (flucpt  am 

SlnSftattung  cetera«  copiaa,  o. , praesidia  otbnen  Ter.-,  divitiis  Athenienses  beteitpetn; 

vestra  gut  auSgeftattetcn  SBcptträfte;  pacis  o.  (B.  ‘alqm  armis;  noTO  et  alieno  ornatu  iuris  ciri- 

©cjhcitung  bet  Staatsbcbörfniffe  im  fffrieben;  lis  scientiam.  2)  fepmüden,  gieren  (butep 

®gf.  belli  adiumenta);  +elephantorum.  2)  gutpaten  B.  auffen,  bie  gugleicp  prattifepen  SBert 

Scpmud,  flitrbe,  Sofibatteit,  Bracptftüd,  haben)  ltaliam;  mensa«,  »capilloB,  »hortos  Bet 

(pl.)  o.  a chorago  sumere  Plaut.,  fani;  auram  fepönern,  ‘ornatos  ante  deos  ben  behängten  Bit 

et  omnia  o.  (©efepmeibe)  sua;  bitbl.  bem  bet  Söttet;  omatam  offendimus,  ita  uti 

äufjere  Spte,  SluSgeicpnung,  ©lang  ms-  quae  omantur  sibi  fiep  für  fiep  pupen  (weil  fte 

ximum  o.  amicitiae,  omamento  esse  alcui;  an  fiep  ben  ©Up  lieben)  Ter.  8)  tp.  a)  ftpmü  = 

amicitiam  populi  Rom.  sibi  o.  et  praesidio  esse  den,  auäfcpmüden,  loben,  pteifen  oratio- 

oportere;  (pl.)  sententiarum , dicendi,  ista  Pia-  nem,  seditionem,  alqd  dicendo,  ‘res  Italas 

tonis  orationis;  triumphalia,  consularia,  prae-  moribus  Betebein,  b ) epten,  auSgeiepnen,  fjc  = 

toria,  quaestoria  äufjere  Sprengeicpcn,  woran  ben,  befötbetn  qui  me  non  solum  meis  lau- 

man  ben  Iriumppietenben,  benRonful  tc.  ertannte,  dibus  omaret,  sed  etiam  oneraret  alienis;  civi- 

B.  ben  Raifetn  biSW.  als  geiepen  ber  ©nabe  tatem  omnibus  rebus;  alqm  gloriae  insignibus, 

auep  benen  Betliepcn,  »elepe  ]ene  Süitben  niipt  eximia  laude. 

betleibet  patten.  orntts,  i,  f.  ©ergefepe  (Fraxinus  Omus  L). 

ornfttö,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [ornätus]  gier»  öro,  1.  [1.  osl  (perf.  sync.  orasti,  2.  pers.  conj. 

liep,  mit  ©efepmad,  gefepmacfBotl.  perf.  orassis  Plaut.)  intrans.  u.  Irans.  1)  teben 

‘fornfitrlx,  leis,  f.  [omator]  §aarf  cpmüderin.  alqd,  alcui  Plaut.-,  alqd  complecti  orando;  pro 

1.  ornätus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  B.  omo]  se;  ‘beten;  münbliep  Betpanbeln,  Beiträgen 

11  mit  et».  Bolltommen  gerfiftet,  Berfepen  litem,  causam;  subst.  ipsis  orantibns  Tae.  2) 

(fo  bafj  bie  MuStüftung  gugleiep  alb  Scpmud  geb  bitten,  etfuepen  alqm,  illud  te,  ‘multa  deos, 

ten  tann)  omnibus  rebus;  naves  omni  genere  alqd  ab  alqo  Plaut.,  falqm  libertatem.  auxi- 

armorum  omatissimae;  Graecia  copiis  non  in-  lium  ad  bellum;  cum  alqo  bittweife  Berpanbeln 

structa  solum,  sed  etiam  o.;  equis  armisque  Com.-,  (Ter.)  orabo  gnato  filiam  will  um  ic.  füt 

instructi  atque  o.;  sapiens  plnrimis  virtutibus  je.  anpalten  Ter.;  ‘veniam  dapibus  nullisque 

instructus  et  o.;  equus  aufgegäumteS ; elephan-  paratibus;  fcontra  alqm  gu  jmbm.  pingewenbet; 

tus.  2)  fepmudboll,  gietliep,  gefepmadooll  oro  te  als  bl.  $öfliepfettSformel,  iep  bitte, 

fepön  oratio,  versus,  nihil  omatius  aspectu,  pöre  einmal. 

o.  liomines  in  dicendo  et  graves  bie  fepön  u.  Öröanda,  örum,  ti.  Stabt  in  ©iftbien;  adj.  örönn- 
naepbrudSBoll  gu  reben  Beiftepen;  in  perpetua  dlcus;  subst.  -denses,  ium,  m. 

oratione.  3)  rilpmliep,  epren*,  »ötbeooll,  Orontes,  is  u.  i,  m.  §auptflufj  in  Stjrten.  ®ao. 
anfepnlicp  locus  ornatissimus  ad  dicendum;  ‘-teus,  adj.  fptifep. 

cuius  sententiam  senatus  omnis  de  salute  mea  Orpheus , fi  u.  cos,  m.  1)  uralter  gried)  Sänget 

gravissimam  et  ornatissimam  (bem  KuSbtud  auS  Iptacien.  ©aB  ‘Orpheus  n.  -phlcn*,  adj. 

naep)  secutus  est;  geeprt,  beeprt  honoribus.  2)  ein  SflaBe  SiceroS. 

4)  poepanfepnliep,  pertliep,  Bortreffliep  orsa  f.  ordior.  — ‘orsns,  us,  m.  [ordior]  an  = 

adulescens;  homo  ornatissimus  loco,  nomine,  fang,  Unternehmen,  Beginnen. 

virtute.  orthögrSphTa,  ae,  f.  [opdoypcrepia]  fReept- 

2.  ornätus,  us  (i,  Ter),  m.  [orno]  Surüfiung,  fepreibung  Suet. 

•fubereitung , 'AuSrüftung,  VluSftattung  Ortöna,  ae,  f.  Stabt  in  SJatium. 

überp.,  Sepmud,  gietbe  in  uedibus  nil  omati  ortus,  us,  m.  [orior]  1)  Wufgang  eines  ©efünteS 
Ter.;  frequens  publicorum  locorum;  prologi  soüb,  lunac;  *ortn  qnarto  (B.  wtonb);  bap.  bet 
Ter.,  regalis,  regius,  caeli,  aedilitatis,  verbo-  Ofien,  SRotgen  solis;  alterum  (genus  siderum) 
rum;  magnum  afferre  o.  orationi;  quocumque  commeanB  ab  ortu  ad  occasum;  ‘lucis  ab  ortu 
ingrediteir  (oratio),  oodem  est  instructu  oma-  ad  umbram  Bom  SRorgen  bis  Stbenb;  eener 
tuque  comitata;  inSbef.  als  t.  t.  auf  bie  ?!u$=  *Dtt  beS  KufgangeS,  patrios  adit  o.  2)  f nt* 

< a y - 


Ortygia  - 

fielen,  Utfprung,  Hnfang,  ®eburt  ritium; 
eorum  (mundorum)  ortus  (pl.),  interitus;  tribu- 
niciae  potestatia;  »ortum  ducere  ab  Elide  ab- 
ftammen ; primo  ortu  gteicß  naeß  it. ; ortus  nostri 
(unieref  Safein«)  partem  patria  vindicat;  Cato 
ortu  Tuaculanus  erat. 

Ortfgla,  ae,  u.  -16,  es,  f.  1)  3nf'l  bei  u.  ein 
leil  o.  ©tfralu«.  2)  älterer  Slame  ber  3nicl 
®elo«.  8)  ein  $ain  bei  Spbefu«  Tac.  SDaB. 
adj.  Ortygius , dea  ®iana,  bovea  bie  ÄpoHo 
gütete  Ov. 

örjza , ao,  f.  [Spot«]  beT  Slei«  Hör. 

1.  ös,  öris,  n.  1)  ber  SDlunb;  ba«  SDiaul  »equo- 

rum;  »ore  legere  (o.  Bienen);  »temperare  frenis 
ora  Gallica  roilber  gallifcßer  Stoffe;  inäbef.  a)  ber 
SDlunb  al«  ©peife«  u.  ©pracßorgan  cibum 
oria  hiatu  capessere;  minima  mansa  in  os  in- 
serere;  bet  Siaößen  *trilingue  Cerberi;  übertr. 
ex  ore  atque  faucibus  belli;  o.  libero  loqui,  »ore 
loqui;  aemper  alcui  in  ore  esse,  in  ore,  ser- 
mone  omnium,  in  ore  vulgi  esse,  fin  ore  homi- 
num  etc.  agere;  in  ore  (sc.  hominum)  esse, 
vigere;  ferat  in  ore  famaquo  Vespasianua; 
habere  alqd  in  ore;  in  ora  hominum  abire, 
•in  ora  Tulgi  per  venire;  volitare  per  ora  virüm 
Hnn.  b.  CSic.;  venire  in  ora  Rornana  (nicßt  in 
üblem  ©inne)  Hör.;  tP«r  ora  hominum  ferri  (B. 
Schriften);  conBentiunt  uno  ore  omnea;  *pen- 
dere  ab  ore  narrantis ; quem  ex  tuo  ore  ad- 
miror  (natf)  beinet  ©cßilberung)  Cie.  Tusc.  1 §. 
89;  cui  orationi  Caepionis  ore  (im  Slamen  jc.) 
respondit  Aelius  b.  i.  Ä.  faßte  bie  Mntwort  ob 
u.  legte  fie  bem  K.  in  bcn  SDlunb  Oie.  Brut. 
§.  169;  multa  aeditionia  ora  vocesque  ■=  multa 
ora,  ex  quibus  voces  aeditiosae  exirent  Tac. 
ann.  1,  31.  6)  tp.  Äuäjptacße,  ©pradje, 

Siebe  tplanum,  fconfusum,  fLatinum;  ftanta 
erat  commendatio  oria  (empfeßlenbc  Äuffpradje) 
atque  orationia,  ut  ete.;  *tali  ore  (Siebe)  locu- 
tua;  *Alcaeum,  non  alio  dictum  prius  ore  bem 
tein  anberer  naeßgejungen.  2)  ßffnung,  SDlün« 
bung,  Singang  portus,  ponti,  specuB,  dolii, 
Tiberis;  ora  novem  montis  ©tßlfinbe;  *ora  na- 
vinm  roatrata  (bie  ©tßiffSfcßnäbel  =■  navea  ro- 
stratae).  3)  ©efidßt,  Sintiiß,  SDlicne  (info- 
fein  fie  in  bem  SRunbe  u,  beffen  näcßfter  Um= 
gebung  liegt)  erat  in  puero  summa  auavitaa 
oria  atque  vocia;  laudare  alqm  in  os  Ter.;  Gor- 
gonis  bie  äRaäfe,  £ a r o e ; ftruncia  arborum  an- 
teiixa  ora  Borberftßäbel  Tac.;  *tot  aese  vertit 
in  ora  ©eftalten;  omnium  ora  atque  oculi  in 
me  conversa  sunt;  per  ora  veatra  magnifice 
incedunt  Bor  euren  Äugen;  cedere  per  ora  Hör.; 
in  ore  atque  in  oculis  provinciae  geata  sunt; 
fin  ore  eius  ingulatur;  laedere  oa  alcui  jmb. 
in«  ©eftdjt  ftßlagen , praebere  os  alcui  fieß  fcßla 
gen  laßen,  bog.  b.  Cic.  Verr.  II,  1,  41  fid)  Bor 
jmbm.  bliden  loffen;  praebere  oa  alcui  ad  con- 
tumeliam  fief)  ö ff  entließ  ftßimp  fließ  B.  jmbm.  be 
ßanbeltt , Berßößnen  loffen  Liv.;  in  tuo  ore  vul- 
tuque  acquiesco.  3nSbc{.  o[8  ©iß  bei  greeß> 
ßeit,  Jtedßeit  oa  durum,  impudens,  +ferreum; 
baß.  obfol.  greeßßeit,  UnBerfcßämtßeit  Aca- 
demiae;  nostis  oa  hominia;  Bi  Appii  os  habe- 
rem ; quo  ore  illum  obiurgabis?  Ter.;  quo  ore 
aut  Syracusae  aut  Bomam  oatendi  posse?  oa 
perfricare  f.  perfrico  2). 

2.  os,  oaais,  n.  Rnoeßen,  ©ebein,  gern,  im  pJ. 
ossa  atquß  pellia  (nur  nod)  fjaut  u.  Rnoeßen) 


- ostendo.  673 

aum  miaer  aegritudine  Plaut.,  »color  reliquit 
osaa  amicta  pelle  lurida;  *legere  oasa  be«  Bei: 
brannten  £eießnam«,  um  fte  ju  begraben ; »cinerea 
atque  ossa  Troiae;  im  Silbe,  B.  Slebner  nec 
osaa  aolum  (bn«  bloße  ©nippe)  sed  etiam  san- 
gninem  Cic.  Brut.  §.  68;  B.  bn  SRogerfeit  ber 
Siebe  oaaa  nudare  Oe.  fin.  4 §.  6;  B.  gebrängter 
Rürje  ber  Siebe,  bei  meiner  man  gteießfam  bie 
Rnoeßen  tc.  jäßlen  tonn  Plin.  ep.  6,  8,  10.  3n*= 
bef.  »ba«  3<iherfte  ob.  SDlatl  ber  Rnoeßen  tremis 
osaa  pavore,  exarsit  in  ossibus  dolor, 
osefn,  tnie,  m.  [os-cano]  t.  t.  SBeiffagebogel, 
aus  beffen  Stimme  bie  Äuguren  weiffagten  e cantu 
ainistro  oacinis,  *corrua. 

Oscensis,  e,  adj.  [Osca,  Stabt  in  Ärragonien] 
oäcenfifeß,  subst.  -censcs,  ium,  m. 

Osci,  Orum,  m.  Böllerfeßaft  in  Rampaiticn  Verg. 
®ao.  Oseus,  adj. 

oscilla,  n.  [dem.  b.  1.  oa]  Heine  Silber  be8 
Saccßu«  au8  SBatß8  Verg.  georg.  2,  389. 
oscYtanter,  adv.  \ osci to]  übertr.  gäßncnb,fcßläf  = 
rig,  teilnaßmlo«  Cic.  Brut.  §.  270. 
osclto,  1.  fl.  os  u.  cieo]  1)  ben  SRunb  auf  = 
fpetren  Plaut.;  »alites  oscitantca  feßteienb. 
2)  gößnen;  baß.  oscitans  f^läftig,  teil» 
naßmloS,  nacßläfjig,  unatßifant  Epicurus; 
yidet  oscitantem  iudicem;  adde  inscitiam  pranai, 
poti,  oscitantis  ducia;  oscitans  et  dormitans 
sapientia. 

oscül  abundns  [osculor]  jumiebcrßoltenSJtalen 
tüffenb  Suet.  — oscüUtio,  önis,  f.  [osculor] 
baä  Rüffen.  — oseölor  (artßaift.  ausculor 
Plaut.)  dep.  1.  tüffen  alqm,  simulacrum, 
(Plaut.)  cum  alqo  fiiß  mit  jmbm.,  inter  ae  fid) 
einanber;  bilbl.  auf«  järtließfte  lieben,  scien- 
tiam  iuria  tamquam  filiolam.  — osefilum  (au- 
sculum  Plaut  ),  i.,  n.  [dem.  B.  t.  os]  1)  *t3Jtn  ul  = 
(ßcn,  SRünbißen.  2)  Ruß.  . [bc«  Stil«. 

Osiris.  Tdia,  *n.  ^auptgott  Ägpptcn«  u.  ©eniu« 
Osisml,  örum,  to.  Soll  in  bet  ßcutigen  Bretagne, 
ju  ben  Aremoricae  civitates  gcßörig. 
ösor  (osaor  Plaut.),  öris,  m.  [odi]  ber  Raffer 
Plaut.  [adj. 

Ossa,  ae,  f.  Berg  in  Jßeffalien.  Sob.  Ossaeus, 
ostendo,  di,  aum  (Borfl.  amß  tum),  3.  [obs-tendo] 
1)  Bor  = , entgegenpreden,  galten  manux 
Plaut.  2)  Borßaltenb  ob.  Borftredenb  barbieten, 
barficllen,  geigen,  feßen  loffen  os  suurn 
populo  Born.,  se  alcui;  *se  in  armis;  milit.  t.  t. 
ad  terrorem  hostium  aciem;  pedeatres  copias; 
se  etfeßeinen,  fidjtbar  Werben  in  templo 
Victoriae  paima  exstitisse  oatendebatur ; 
•rocem  hören  loffen;  ’glaebas  aquiloui  auf 
feßen;  *abstractae  boves  — caelo  ostendun- 
tur  b.  i.  werben  in«  greie  gefüßrt;  * ignem, 
os  terria  (o.  ©eftirnen);  fiuvenes  foro  rin- 
füßreu  auf  IC.;  »captos  hostea  civibus  b.  i. 
tm  Sriumpßt  jeigen  ob.  auffüßren ; • can- 
tharus  et  lanx  tibi  te  fpiegelt  bir  bein  eigne« 
Bilb;  »oatendi  paucis  (B.  einem  Budjc)  Bon  ic. 
gefeßen  werben;  »auf  ber  Büßne  norfüßren 
quodeumque  mihi  sic;  »rem  ©tojf  u.  ©ebanten 
(bem  ®i(ßter)  bieten;  »iambos  Latio  in  Slom 
einfüßren.  3)  tp.  a)  geigen,  an  bcn  lag 
legen,  Beranfeßaulidjen,  Betraten  poteata- 
teui  «»am  in  alqm,  peccata  in  alqa  re  Ter.; 
qui  mihi  per  alium  (8.  einem  anberti  fprecßenb) 
ost.  Buam  sententiam  Ter.;  se  inimicum  alcui, 
ae  bostem;  aueß  fbcuten,  ertlären  siderum 


574 


osfcentatio  — otinm. 


rnotus  et  statas  vices  temporum;  anjeigen, 
an fün big« n vitao  eins  pericolum  (Juri,  b) 
«ugftcpt  auf  «im.  jeigen  spem,  metnm,  mu- 
nus;  victoria,  triumphus,  spes  alcis  rei  osten- 
ditur;  ab  ea  pari«  opptignationem  einen  Schein 
angriff  mailen  Liv.  c)  äuftetn,  bcmerflicp 
mädien,  ju  oerfiepen  geben,  erflären,  er= 
öffnen  alcui  sententiam  suam  Ter. ; quid  fieri 
velit  erteilt  Berpaltungöbefeple;  difücultates,  sce- 
lera  in  se  fratris;  and)  entgegen^ alten,  ein  = 
menben  quaedam  mihi  magmfica  et  praeclara 
eiua  dofenaio  ostenditnr  Oie.  Verr.  6,  1. 

osten  t&tio,  önis,  f.  [ostento]  1)  ba8  8 ei  gen, 
Offenbaren  ab  oatentationo  soevitiae  ascitum 
(cognomen  imperiosi)  ben  ipm  feine  unbcrpoplenc 
fjäitc  jujog ; ostentationis  causä  um  fiep  bcmerf= 
lid)  ju  machen  (o.  milit.  Demon|tration\  2)  f|5rap  = 
lerei  ingenii;  pl.  multorum  annorum  meoe 
(rraplcnbe  Serfprecpungcn.  8)  täufepenbe  Sor  = 
fpicgelung,  Dnufcpung,  Sepein  haec  ad  ost. 
(glänjenbe,  auf  läufepung  berechnete  Scpaujtcüung) 
»caenae  gaudentis  miraculis  aptiora  quam  ad 
fidem;  praeceptia  philosophorum  ad  vitam 
agendam,  non  ad  o«t.  uti;  homo  veritate,  non 
ost.  popularis.  Sab.  oätentttor,  öria,  m.  1) 
ber  etro.  bot  ®ugcn  ftetlt  ceteris  praemiorum 
periculorumque  Tac.  ann.  1,  24.  2}  fßtapltr, 
ractorum  mit  ic.  Liv.;  omnium  quae  diceret 
atque  agerct  — arte  quadam  Tac. 

ostento,  1.  [intens.  b.  ostondo]  1)  Oor*,  pin  = 
halten,  barbieten,  jeigen  alcui  iagulu  sua 
pro  capite  alcis,  passum  capillum,  omnia  sua 
praesidia;  equitatum  Omnibus  locis  iniciendi 
terroris  causli;  *a!8  Stuftet  D o r f) a 1 1 c tt  alqm 
alcui.  2)  tp.  a)  m.  ettu.  prahlen  cicatrices 
suas,  equum  armoque  capta,  prudentiam,  ee, 
se  inani  simnlatione;  aud)  praplcnb  pinmeifen, 
fidj  berufen  auf  Ambiorigeai  fidei  faciundae 
causä;  netatis  honorem,  b)  jeigen,  an  ben  lag 
legen,  offenbaren  a)  etm.  @utcg  ob.  Übleg  in 
Hugfiept  ftetlen  agrum,  sociis  spem  pro  re; 
defensoribus  moenium  praemia  modo,  modo 
formidinem  Sali.  Jug.  23,  1;  ’quam  fors  ino- 
pina  salutem;  inbbef.  mit  etm.  btopen,  etm. 
n n b r o h e n caedom;  f bellum,  ß)  feine  ®igcn- 
fepaften,  se  fiep  jeigen,  huic  se,  flonge  lateque 
principcm,  f quasi  aoquitatem  integram.  y) 
burep  fcemeife  jc.  jeigen,  bartfiun  militibus  Ita- 
liom  etc.,  moeniaque  eos  tum  transcendere  non 
Italiae  modo  etc.,  Syracusas  Capuamque  cap- 
tam  etc.  Liv. 

ostentni,  dat.  m.  [ostendo]  1)  tjum  Scpcnlaf  » 
fen,  jur  Scpau  corpora  abiecta  ost.  2)  tjum 
Beweib  hoc  ost  ost.  clcmentiae  tuae.  3)  jum 
ftnblid,  jut  'fäarabc  lugurthao  scelerum  ost. 
esse  Sali;  vivere  ost.  clementiae  suoe  Tat:. ; 
jum  tdu{d)eubeu  Schein,  jur  Spiegelfech- 
terei illa  deditionis  aigna  ost.  credere  Sali. 
— ostentum,  i,  u.  [ostendo]  SBunbetjei  = 
epen,  anjeidjen,  Säunber  (wclcpeg  man  auf 
bie  8“lunft  beutet)  ostenta  tSäunberbinge)  facore ; 
Vatiniua  inter  foedissima  eius  aulae  ost.  fuit 
(Srfcpeinungeu)  Tac. 

Ostia,  ae,  f.  u.  (Liv.)  örum,  n.  Stabt  in  Satium 
am  ffluäfluffe  bet  Xibet.  lab.  Ostiensis,  e,  adj. 
incommodum  ber  burep  bie  Seeräuber  erlittene 
Bcrlujl  ber  röm.  glätte  ju  Oftia;  provincia  bie 
Berprobiantierung  ber  Stabt  SRom  u.  bie  fiuffiept 


über  bie  SBafferleitungen,  bie'bcr  jebebmalige  Dnä 
ftor  ju  Oftia  patte 

ostlärium,  ii,  «.  [ostium]  Xpürfieuer.  — 
fostiärius,  ii,  m.  [ostiuml  Xpürn&rter, 
Pförtner.  — ostlätim,  adv.  [ostium]  b.  Ipür 
ju  Xpür,  b.  $au8  ju  $au8.  — ostium,  ii,  «. 
[1.  osj  1)  SKünbung,  (Eingang  fluminis,  por- 
tuB,  Oceani  bie  Strafte  b.  ©ibraltar.  2)  Ipür 
(jeher  Hub»  u.  (Eingang  ju  einem  fonft  oerfcplot 
fenen  9iaum). 

ostrea,  ae,  f,  Mufter,  Stufcpel.  Dan.  ostrei- 
tns,  adj.  feporfig,  grinbig  Plaut. 

*ostrtf8r,  fera,  ßrum,  adj.  (oatrea-fero]  Hüfte  ts 
füprenb,  aufternreiep.  — ostrinas,  adj. 
[ostruml  purpurn  Prop.  — »ostrum,  i,  n. 
Steerfepnedenbtut,  ^urpur;  purpurfarben 
neg  ©eroanb,  purpurne  Dede. 
ösurus  esset,  ösns  sum  f.  odi. 

Otho,  önis,  m.  a)  f.  Roscins  3).  b)  M.  Salvius 
0.,  röm.  Saifet.  Dab.  Othöniänns,  adj. 
OthrySdes,  ae,  m.  1)  Sopn  be8  Ctprpg,  'ßantpuS 
Verg.  2)  fpartanifeper  gelbperr  Ov.  — Othrjs, 
yos,  m.  Gebirge  in  Ipeffalicn. 
ötlölum,  i,  n.  [dem.  b.  otiumj  bag  biftepen 
äüufte  Cael.  in  Oie.  ep.  8,  3,  l. 

Otior,  dep.  1.  müftia  fein,  Slufte  paben 
otiandi,  non  negotianai  causä  Oie.  off.  3 §.  58; 
domesticus  ju  imuje  Hör. 
ötlöse,  adv.  [otiosus]  1)  müftig,  opne  ®e.- 
fcpäfte.  2)  mitSiufte,  langfam.  3)  tupig  Ter. 
Otiosus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [otium!  1)  b. 
35et(.,  opne  ® ef dpäf te,  bef.  opne  Smtgn, 
Beruf i-,  Staatggef*äfte,  untpätig.müftig 
homo;  maneo  o.  hic  2>r.;  nunquam  se  minus 
o.  (müftig)  esse  quam  cum  o.  (opne  Wmtgge 
fcpäfte)  esset;  eni  fuerit  ne  otium  quidem  un- 
quam  o. ; satius  est  otiosum  esse  quam  nihil 
agere  Plin.  ep.;  *o.  Dieren,  bos  niipt  oefemb; 
auip  bet  Sßufte,  miffenfcpaftlitpen  Stubien, 
litterarifcpcn  arbeiten  ergeben  ad  urbem 
te  otiosissimum  esse;  Graeculum  se  attjue  o. 
putari;  in  üblerm  Sinne  fiep  ergepenb  bet  etm., 
müftiget  ob.  unnüper  SBtifc  2'ae.;  ingbef.  a)  neu 
trat,  jurüdgejogen,  teilnapmlog,  gleich 
gültig  quidam  non  modo  armatis,  sed  inter- 
dum  etiam  otiosis  minabantur.  b)  gemäcplicb. 
tupig,  gelaffen,  unbeforgt,  unbefümmert 
o.  ut  operam  tibi  darem,  o.  ab  animo  Ter.; 
si  o.  Fannium  reddideris;  otiosi  [friebfertige 
Tac.  Agr.  40;  b.  Sttebner  o.  et  Bupini  Quint. 
2)  b.  Sacpeit  unbef^äftigt,  aefcpöftglo#, 
ber  Dluftc  gemibmet  aetas,  dies,  tempus, 
senectus,  ’Neapolis,  f pecunia  niept  unterge 
braept  tc.,  feine  8'nfen  bringenb;  fotiosissimae 
(fepr  nuplofe)  occupationes;  bef.  b.  polit  fRupe, 
tupig,  frieblicp  res  placida  atque  o.  victis 
hostibus  Plaut.,  buius  o.  dignitatis  haec  tun 
damenta  sunt;  niept  beunrupigt  spatium  ab 
hoste  Caes.  b.  c.  3,  3,  1. 
ötinm,  ii  (*i),  n.  1)  SRupe  b.  ©efepöften,  bef. 
b.  öffentlichen,  rnpigeg  f ribatlcben,  Stufte 
bonestum,  cum  dignitate  Oie.  p.  Sest.  §.  98,  frni 
otio,  propter  o.  ac  Studium,  o.  studioque  abun- 
dantes, o.  suum  consumpsit  in  historia  scri- 
benda;  tantnmne  ab  re  toast  oti  tibi  Ter.; 
•ignobilia  studia  oti  rupmlog  gejepäftige  Stufte; 
bef.  a)  bie  8cit  JU  etm.  auscnltandi,  habere  o. 
ad  alqd  Ter.;  scribendi  o.  non  erat;  ai  volnp- 
tatibus  vostris  o.  praebere  vultis ' Sali. ; cum 


Otus  — 

est  o.  wenn  id)  Seit  ^abc;  per  o.,  »fotio  in  aller 
Slufie;  tPer  ludum  atque  o.  6)  »Srjeugniffe 
bet  Wufje,  be(.  fflebitfjte  noatra  Ov.  trist.  2,  223. 
e)  ftbeifj-  »fRuhe,  Stille  o.  et  oppidi  laudat 
rura  stu;  • SB i n b fiil t e,  fRulje  o.  divog  rogat  in 
patenti  prenaua  Aegaeo  Hot.  2)  Blfifnggang, 
m ü fs  i g e S Beben  languescere  in  otio;  tp.  Muhe, 
ruhige  Seit,  gtiebe  in  otio  esse,  rivere;  ao- 
mesticum;  diaturnitaa  pacia  otium  confirmavit; 
o.  et  pax;  per  o.  pr  grieben«jeit;  o.  ab  urba- 
nis  seditionibus;  ftam  longum  o.  inimicitioe 
non  tulerunt;  res  ad  otium  deduci;  *otia  rnm- 
pere  patriae;  Neutralität  Dolab.  b.  Oie.  fam. 
«,  »,  1. 

Otus  f.  Aloidae. 

övleüla,  ae,  f.  [dem.  o.  orig]  ©djäfthen,  al« 
Beiname  bet  Q.  Fabius  Maximus  Cunctator 
-Aur.  Vict. 

OTldlns,  ii,  Name  eine*  tönt.  @efd)[ed)te*;  Pnbliug 
O.  Naso,  ber  SDie^ter,  43  b.  übt.  bi«  17  n.  Cf)1 

ÖTile.  is,  n.  [oris]  1)  *©d)af  ftall;  *8iegen= 
ft  all.  2)  ber  eingejäunte  ftbftintmungSplab 
auf  bem  NlarSfelbe. 

övlllus,  adj.  [oris]  ©djaf»  grex.  — örls,  is,  f. 


pactio.  575 

©djaf;  ©pritbtD.  f.  lupuB;  »SihaftBolle;  tp. 
(EinfaltSpinfel  Flaut. 

Bto,  1.  [euoe]  1)  frol)loden,  jubeln  nt  orans 
praedd  onustus  incederem  Flaut.-,  Romani  ovan- 
tes  ac  gratulanteg;  cum  ovante  gaudio  Im.; 
rictori«,  deserto  rege  Ourt.;  »ovante»  gutture 
corri  bie  jaud)jenbe  Stimme  ber  ffiaben.  2)  eine 
Ooation  (Keinen  Xtiumph  p fßferbe  ob.  p gujs) 
batten  ovans  urbem  ingressus  est. 

«Tum,  i,  n.  Cg i.  3n«bcf.  a)  in  Sejug  auf  ben 
SKptbu«  B.  ber  £eba  ovo  prognatus  eodem  (o. 
fßofluje),  nec  gemino  bellum  Troianum  orditur 
ab  ovo  b.  i.  b.  Helena  al«  Utfaibe  be«  troj.  ftric 
ge*  Hör.  6)  $a  bie  Mömcr  gern,  bie  SÄalfljeit 
mit  ©ern  anfingen  n.  mit  Obft  beidrfoffen,  famem 
integrum  afferre  ad  ovum  Bor  bet  SWahljeit 
nitbt«  genojfen  haben ; ab  oro  usque  ad  mala 
tnäbrenb  ber  ganjen  Diahtjeit.  c)  auf  ber  SHenn= 
babn  im  (Streu«  fteben  (Eier  b.  i.  eietfötmige 
gi guten,  beren  man  nad)  jebem  Umlaufe  ein* 
B.  (einem  (SSefleDe  betabnabm,  um  fo  bie  Umläufe 
ju  jäblen. 

Oxos  (-us),  i,  m.  glufi  in  SMittelafien,  ber  fid) 
in  ben  Bralfee  ergießt,  j.  Bmu  Ourt. 


P.  al«  Bornamc  — Publins  — P.  C.  — patres 
conscripti.  — P.  M.  = pontifex  maximus.  — 
P.  U.  populus  Romanus, 
päbülitlo,  önis,  f.  [pabulor]  al«  milit.  f.  t.  gou< 
ragiernng-,  pl.  btt  gouragierlolonne  Caes. 
b.  G.  7,  16,  2.  — päbnlätor,  öris,  m.  [pabu- 
lor]  gouragieter.  — pAbölor,  dtp.  1.  [pabu- 
lum]  al«  milit  t.  t.  fouragieren,  gutter  f)0- 
len;  B.  einem  gifeber  — feinen  Unterhalt  fud)en 
Flaut. 

pAbülum,  i,  n.  [pasco]  1)  gutter  pabulo  pe- 
coris  studere;  iam  altae  in  gegetibus  herbae 
p.  pTaebere  poterant;  »rirgea  £aub;  in«bef.  al« 
milit.  1. 1.  gourage.  2)  tp.  Nahrung,  ©peife 
habet  alqod  tamquam  p.  studii  atque  doctri- 
nae;  »dederatque  gravi  nova  p.  morbo;  fd)etjh. 
Achoruntig  p.  f.  Acherung  Plaut. 

»pAc&lla,  e,  adj.  [paxl  jum  grieben  gehörig, 
grieben«  = laurus,  olea;  flammae  auf  Dem  Sitar 
ber  griebenSgüttin.  — pAcätus,  adv.  m.  comp, 
u.  sup.  [ partic . D.  paco]  $um  grieben  gebradjt, 
beruhigt,  fricblith  cirita«,  ager,  prorincia, 
pars  pacatiseima,  urbanis  pacatisque  rebus, 
p.  agmine,  mari;  hnic  (gegen  biefen)  p.  poterat 
esse;  cuius  ne  pacatam  (im  grieben)  qnidem 
neqnitiam  quisquam  ferre  poaaet;  oratio  paca- 
tior;  subst.  n.  frieblidje  öegenb,  greunbe* 
£anb  in  pacato  (@gf.  in  hostico);  ex  pacatis 
praedas  agebant;  auch  ftiebliihe  (Keiittnung 
nec  hospitaie  quidqnam  pacatumve  Liv. 
Pächynus  («ns),  f-,  t-urn , «.  ba«  (übl.  Borge: 
berge  Sijilien*. 

PAcideiAnus  (-dianus),  i,  m.  ein  berühmter gediter. 
pAClfgr,  fera,  ferum , adj.  [pax-fero]  grieben 
bringenb  ob.  Derfünbenb  »Cyllenius,  *oliva. 
pAcifleAtlo,  önis,  /.  [pacificoj  griebenSftif  = 
tung.  — pAcYffcätor,  öria,  m.  [pacifico]  grie  = 
benSftifter.  Sao.  päcillcAtörins,  adj.  ben 
grieben  Bermittelnb  legatio  Oie. 


pAcTflco,  1.  u.  (fpdt)  -ftcor,  dtp.  1.  [pacificug] 
grieben  maibcn,  fd|lie&en  pacificatus  cum 
Carthaginiensibus  Just.-,  abfol.  Sali. , IAr.;  tp. 
•beruhigen,  befänftigen.  — pacTflcns,  adj. 
fpax-facio]  gtieben  ftiftenb,  fricbtiih  per- 
sona Oie.  Att.  8,  12,  4. 

pfcriscor,  pactus  sum,  dtp.  3.  1)  intrans.  m. 
jmbrn.  ein  Übeteinlommcn,  eine  Sbrebe 
treffen,  einen  Sertrag  (fliegen,  über  ettu. 
einig  merben  cum  alqo  magna  mercede;  in- 
ter  se;  m.  ut;  *votis  (fid|  auSbebingen),  ne; 
riginti  argenti  talentig  pacti;  m.  inf.  stipon- 
dium  populo  Rom.  dare  Liv.  2)  Irans,  fid) 
auSbebingen,  bu«h  Sblommeti  für  fid)  ftipu  = 
Heren  prorinciam,  ritam  ab  alqo,  pacem  cum) 
deditis  Liv.,  feum  alqo  sexagios  sestertiuni 
partic.  pactus  (pass.)  Berabrebet,  auSbebun: 
gen  indutiae,  praemium,  pactum  esse  diem; 
( abl . abs.)  pacto  inter  ae  (na<h  getroffener  Ber: 
abrebnng)  ut  Liv.;  »mercede  pacta.  3n«bef. 
a)  ein  SRäbihen  fid)  oetloben  ex  qua  domo 
pactus  esset  (feminam);  nuptias  filiae  cum  alqo 
Just  -,  Turnus,  cui  Lavinia  pacta  fuerat  oertobt 
morben  ronr;  *subst.  pacta,  ae,  f.  bie  Bet= 
lobte,  b)  *jum  taufih  einfegen,  ^ingeben 
ritam  pro  lande;  ’eintaufdjen  letum  pro 
laude. 

päco,  1.  [pax]  jum  grieben  bringen,  be  = 
ruhigen,  unterwerfen,  unterjod)en  Gal- 
liam  ücrmaniamque;  Aliobroges,  qui  nuper 
pacati  erant;  »urbar  mad)en  gilvas  incultas 
vomere. 

pacta  f.  pacigcor  2)  a).  — pactio,  önis,  f.  fpa- 
ciecor]  1)  Übereinlommen,  Serabrebung, 
Sertrag,  Scrgleid)  p.  nuptialem  faccro;  fa- 
eere  p.  (cum  alqo)  de  alqa  re;  m.  ut;  (fpät)  p. 
inire;  in  pactione  manere;  arma  per  pactionem 
tradere  fapitulieren ; pL  bie  BergleichSpunlte. 
2)  3n*6ej.  a)  ber  ftontraft  jmifihen  ben  &e- 


576 


Pactolns  — palaestra. 


netalpäcptern  u.  ben  S3e»opnetn  (inet  ißrobittj 
pactiones  conficere.  b)  betrügerijcper  öer  = 
trag,  gemeinte  Setabrebung  spo  pactionis 
petpellere  alqm;  in  reiciendis  iuuicibuB  non- 
nullis  pactionis  suspicionem  non  vitasse. 
Pactolns  (-ob),  i,  m.  glufs  in  Sipbien,  ber  ®o!b 
janb  mit  fid)  führte;  jpricptD.  tibi  P.  fluat  Hör. 
epod.  16,  20.  35a».  Mls,  Idis,  f.  adj. 
pactor,  öris,  m.  [paciscor]  ®ermittler,  Un  = 
terpiinblet  Cic.  Verr.  6 §.  66.  — pactum,  i, 
«.  [partic.  o.  paciscor]  1)  Übereiniommen, 
®erabrebung,  Vertrag  occaltum,  p.  ser- 
vanda sunt,  pacto  stare,  manere  in  pacto,  pacto 
convenit  ut,  pacto  transitionis  Albanorum;  cx 
pacto  tradendi  quod  in  sinistris  manibus  esset 
Jav.  1,  11,  0.  2)  im  abl.  sing,  bie  SBeife,  Ärt; 
quo  p.  {Plaut.)  ttmrum?  isto,  alio  p.;  nullo  p. 
ftplecpterbing«  ntept;  nescio  quo  p.;  *eodem  p. 
quo;  *qno  p.  wie;  *hoc,  feo  p. 

Pactje,  es,  f.  Stabt  in  Ipiactcn. 

Fücüvtus,  ii,  m.  tragijtper  Steter  jur  geit  bei 
jmeiten  punijdjcn  Kriege«.  $aB.  -viftnus,  adj, 
Ule  beim  tßacuuiu*. 

PSdneus,  i,  m.  ber  tßabäer,  collect.  tope«  Soll 
in  $interinbien  Tib. 

Padua,  i,  m.  fymptflufj  in  Dberitalien,  j.  ®o. 
Fädüsu,  ae,  f.  ein  au«  bem  ®o  butep  SRaoenna 
gejogener  Kanal  Verg. 

Pneän,  änis,  m.  [Ilaulv]  1)  eigtl.  ber  fflrjt  ber 
®Btter,  bann  Beiname  bc«  Äpollo.  2)  geft= 
gelang  auf  fflpoll,  überp.  gubclgcfang,  Sob= 
gefang.  3)  >=  1.  paeon. 
tpaedägogium,  ii,  «.  [KatJorymyeto»;]  eine  ®n= 
palt,  too  junge  Silanen  ju  Iberen  Smtetn  t|er= 
angebilbet.  tnurben,  ® a g e u f (p  u l c ii ; euppem®er= 
füprung  jur  Unjutpt  Suet.  Ner..  28.  — pac- 
dagogus , i,  m.  [naidaymyof]  1)  ein  Sftabe,  bet 
bie  Knaben  überall  u.  bcf.  in  bie  Sipule  begleitete, 
ber  Stjieper;  ba».  (Ter.)  fcperjp.  ».  einem  iiieb* 
paber,  ber  feine  ©eliebte  in  bie  Staute  begleitet; 
tristior  et  paedagogi  vultus  hojmeifter-,  Scpul- 
meiftermiene  Suet.  2)  tp.  (Bot=  u.  natptl.)  güp  = 
rer,  SÄentor. 

pnedor,  öris,  m.  Sdjmup,  Unflat  *barba  pae- 
dore  horrida,  +cmere  p.;  pl, 
paegniarius,  adj.  [nalynov]  jum  Spiel  gepö  = 
rig,  gladiatores  jum  Stperj  fetptenbe  Suet. 
puelex  etc.  f.  pelex  etc. 

Paeltgni  (ttiipt  Pel.),  örum,  m.  fabtmftpe  8Blfer= 
jepaft  in  raupet  ©ebirgägegenb  SDlittclitalien«;  bau. 
-llgnus,  ad).;  fptitp».  frigora;  audp  jauberijdp 
(»eil  bie  tßäügner  als  3®uberet  berüchtigt  Baren) 
anus  Hör. 

Pnemänl,  örum,  to.  Soll  b.  fiüttid)  Caes. 
paene,  adv.  ( sup . paenissime  Plaut.)  f oft  (fo 
bafj  nur  »enig  an  bet  Sollflänbigfeit  feplt), 
p.  periit  er  Ȋre  fafl  umgelommen;  naves  p. 
inanes;  fuerftärteub  p.  vixdum;  auep  jur  äÄil= 
berung  ju  ftarfer  SuSbrüde  ex  maxime  raro  ge- 
nere  hominum  et  p.  divino ; Crassus  mihi  noster 
visus  est  oratoris  facultatem  — ingenii  sui  fini- 
bus  immens»  p.  describere;  p.  dixerim  sine 
ingenuitate  Tac. ; attributib:  dno  illa  rei  publi- 
ca© p.  fata,  portenta  ac  p.  funera.  — pacn- 
insiila,  ae,  f.  [pacne-insula]  halbinfel. 
pacnltentia,  paenlteo  etc.  f.  poenitentia  etc. 
paenöla,  ae,  f.  [qunvöljjs]  ein  SRantet,  auf 
Weifen  u.  bei  fcpleiptent  ffiettcr  getragen;  fpridj». 
Mindere  p.  alcui  = ben  ©afi  bringenb  jum 


Bleiben  aufforbern  Cic.  Sau.  paenüUtas,  adj 
eine  paenniu  tragenb. 

1.  paeon,  önis,  m.  [»an»»]  ein  Serbfufe  t.  but 
furjen  Silben  n.  einer  an  beliebiger  Stelle  fiepen 
ben  langen  (-caa j ob.  ua*/  ob.  va/_^  ob.  aa.l 

2.  Paeon  j.  Paeonides , Paeonius. 

8.  Paeon,  önis,  m.  ein  tßäonier  Pie.;  pl.  -äse*, 
um.  S)ao.  o)  PaeÖnia,  ae,  f.  $öonien  = 
Kmathia  in  SKacebonien.  b)  subst.  PaeOnU, 
idis,  f.  bie  ißäonietin  Ov. 

*PacÖnius,  adj ■ jum  ®äon  [®ott  ber  Ärjte  = 
Paean  1),  ».  {.]  gepÖrig,  herbae  peilfame  Verg  . 
mos  Verg.  [Dao.  Paestnnus,  adj.  u.  subtt 
Paestum,  i,  n.  Stabt  in  iiutanien,  j.  Pesto 
paetülus,  adj.  dem.  B.  paetus  Oie.  — paetus, 
adj.  eigtl.  mit  ben  Wugen  blinjelnb  ob.  f(pie  = 
lenb  (Botfäplitp;  Bgl.  strabo);  bap.  milbere  ®c 
nennung  ft.  strabo,  et».  '33linjler’  Hör. 
pägänns,  adj.  [pagus]  1)  *ju  einem  ©au  ge= 
pörig,  länblitp,  3)orf--  focus.  hier»,  subst. 
to.  a)  Sanbmattn,  ®orfbc»opnet.  b)  t6i  = 
Bilperfonen  im  ®gf.  jur  iknbmtlij.  2)  baue’ 
rifcp/  ungeleprt  Plin  ep.  V,  25,  6. 

PftgSse,  es,  f.  Seeftabt  in  Ipeffalien , wo  bat- 
S^iff  Hrgo  gebaut  watb  Prop.  S)ao.  Pägi- 
sacus,  adj.  *coniux  = ?llcefiii,  locpter  bef 
tpeffal.  König«  Sßclia«;  »puppis,  *canna  bal 
Stpiff  ®rgo;  *subst.  — 3afon. 
pägätlm,  adv.  [pagus]  gau  = , borfBeife  Liv. 
pägella,  ae,  f.  dem.  B.  pagina.  — pägTna,  ae, 
f.  [pango]  1)  ein  ®latt  $apiet,  eine  Seite  in 
extrema  p.  Phaedri;  paginas  in  annalibus  ma- 
gistratuum  fastisque  percurrere,  respondeo  pri- 
morn  postremae  tuao  p.  2)  ®ebicpt  Ferg.  cd. 
6,  12.  3)ao.  pSgtnüla,  ae,  f.  eine  l leine  Seite 
Cic.  Mt.  4,  8. 

pägus,  i,  to.  [pango]  eine  fflnjapl  jufammengepö 
renber  Dörfer  nebft  ben  ScBopnent,  ber  ®au 
al«  politiftpe  ©emeinfepaft,  bie  länblicpe  Kom 
raunt,  ber  Kanton,  auep  mit  bem  Webenbegrift 
ber  SeBopner  Tigurinus;  omnis  civitaa  Hel- 
vetia in  quattuor  p.  divisa  est;  eliguntur  qui 
iura  per  p.  vicosque  reddant  Tac.;  auep  ba« 
einjelnc  ®orf  in  pagis,  foris,  conciUabulis; 
•bie  ®otfbe»opner,  ba«  SanbBolt  p.  agat 
festum;  festis  in  pratis  vacat  otioso  cum  bove  p. 
päla,  ae,  f.  [ft.  pagela  B.  pango]  1)  Spaten 
2)  bie  Kapfel  am  Win  ge,  in  »elcpe  ber  Stein 
gefaxt  Birb  Cic. 

Pälaemon,  önis,  to.  1)  ein  SKeergott;  ogl.  Atha 
mas.  2)  Warne  eine«  Sitten  Verg. 
Pälacpharsalns,  i,  f.  [ij  Taiaia  d^acaalos]  8lt= 
$parfalu«,  nape  bet  Wpatfalu«  in  tpefialien. 
Palaepölis,  is,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Das.  subet. 
-litäni,  örum,  m. 

Pälaeste,  es,  f.  hafenort  in  ©piruS,  j.  Paleassa, 
natp  Konjett.  Caes.  b.  c.  S,  6,  8. 

Palaestinus,  a)  *adj.  ».  Palaeste,  B.  f.,  deac. 
bie  gutiett,  jmeifelp.  Ov.  fast.  4,  286.  b)  adj. 
0.  Palaestina,  in  ob.  au«  $aläfHna  Tib.,  Or.\ 
subst.  -stinl,  örum,  to.  Ov. 
palaestra,  ae,  f.  [aalctiirroa]  1)  Wingplaf. 
Wingftpule,  Ort,  »o  Sleibe*übungen  lunfhnipt^ 
getrieben  »erben  qui  utuutur  armis  aut  p. ; •ni- 
tida, *uncta  (»eil  bie  SRinger  fup  mit  ßl  beftri 
4en),  *decora,  »graminea;  *agrestis;  übertr. 
UbungSort,  Stpule  für  bie  ®rrtbfam!eit  ro»- 
gnam  habeo  huic  p.  et  Tuscnlano  tuo  gratiam. 
2)  dt  tagen,  Winglampf,  Wingtunft  p.  discere, 


palaestrice  - 

palaestrae  operam  dare,  pericnlnm  faceie  in 
p.,  »exercere  palaostrua.  S)  tp.  Übung,  ® i 1 = 
bung,  Schule,  bef.  SHebeübung  ob.  gcrtigtcit 
u.  sjietricbfeit  im  fReben,  fünfllertfcbe  fRoutine 
non  tarn  armis  institutus  quam  p.;  nitidnm 
qnoddam  genus  verborum  et  laetum,  sed  p. 
magis  et  olei  quam  huins  civilis  tnrbae  et  fon; 
numerns  quasi  quaudam  p.  et  extrema  linea- 
men ta  orationi  attulit;  habuit  vires  sine  nitore 
et  p.  $ierO.  baS  siunftftürf  Oie.  Att.  6,  1»,  1. 
— palaestrice,  adv.  [palaeatricusj  paläjirifcb 
Oie.  de  opt.  gen.  §.  8.  — pSIaestrTcns,  adj.  jur 
diingidjulc  gehörig,  Schul»,  motus  wie  fte 
in  bet  ‘ßatöftia  etletnt  werben.  — pSlnestrita, 

ae,  m.  [*alBi<rrpt'rije]  Vorftcber  einer  fRing» 
f Aule. 

Palaetfros,  i,  f.  bas  o.  Webufabnejar  jerflörte 
ItmtS  auf  bem  geftlanbe  in  fßbBnirien  Curt. 
pulam,  1)  adv.  a)  oor  ben  Viugcn  ber  Heute, 
öff entließ  (fo  baff  e8  jeher  fehen  u.  hören  fann) 

p.  in  foro  »altare,  p.  ante  oculos  omnium,  nee 
p.  nec  secreto,  p.  duobus  exercitibus  andienti- 
bns,  luce  p.,  *p.  (in  offenem  Kampfe)  capti;  p. 
landares,  secreta  male  audiebant  Tue.  hist.  1, 
io.  b)  offen,  unoerf)oI)lcn,  offenbar  p.  et 
libere,  p.  agere  et  aperte  dicere,  aperte  ao  p., 
p.  proferre;  qnia  cetera  p.  vana  (offenbare  9tid)tS: 
würbigfeiten)  obieeisset;  p.  habere  alqd  jum 
®oifd)ein  bringen,  jur  Sd)au  auSftctlen  Hör.  c) 
offenfunbig,  belannt  p.  eat  Tier.;  p.  facere; 
p.  ßeri  m.  ace.  e.  inf.\  p.  factum  est  huius  de 
morte,  hac  re  p.  facta  Nep. ; nondum  p.  facto 
( abl . abs.  n.)  Liv.  42,  66,  3.  d)  (Ter.)  in  ben 
Äugen  ber  Heute,  in  ber  Meinung  be3 
$ublifum8.  2)  praep.  mit  abl  bor,  in  Segen» 
wart  Oon  p.  populo  Liv. ; »me,  *te  p. 

PAläinedes,  is,  m.  f.  Nauplius. 

PälAtinns,  adj.  [Palatium]  jurn  8 erg  Palatium 
gehörig  »collis;  »Apollo  bie  im  Tempel  be8 
palatinijcbcn  ÄpoHo  b ÄuguftuS  gegiftete  Vibrio» 
tljef;  Palatina  sc.  tribu«;  aud)  faiferlid)  [bgl. 
Palatium  2)],  »laurus  bor  bem  taiferlidjen  ^Jalaft, 
fdomus.  — Palütiuui,  ii,  n.  t)  einer  ber  fieben 
Vögel  in  SHom.  2)  »Weil  'HuguftuS  bort  feine 
SBotjnung  hotte,  $atafi,  pl.  p.  caeli,  p.  fulgent. 
päUtuni,  i,  n.  (al8  ältere  gorm,  -Ins,  ua,  m.  de. 
fin.  2 §.  24)  1)  ber  ®aumen,  bef.  a!8  Organ  be8 
©efcbmadcS,  ante  meum  p.  etc.  f.  pateo  1)  e); 
*be8  SRebcnS;  and)  tp.  (feit.)  UrteilSbermBgen 
palato  quid  ait  Optimum  iudicat.  2)  *3861« 
bung  caeli. 

pälea,  ae,  f.  Spreu,  pulearum  navis  eine  Schiffs» 
labung  Spreu.  Tao.  pKleXr,  aris,  ».  SBantmc 
am  £>alfe  bc8  Stiers,  pl.  Verg .,  Ov. 

Piiles,  is,  f.  rBm.  Schuggöttin  ber  gerben  tt. 
Ritten.  Tao.  »PAlilis,  e,  adj.;  subst.  Palllia, 
ium,  m.  länblitheS  ge  ft  ju  Ehren  bet  fflaleS,  am 
21.  Sprit,  bem  ©rünbungStage  ber  Stabt  Vom, 
gefeiert;  auth  brr  lag  be8  '.Regierungsantrittes  bed 
JtaifcrS  Ealigula  Suet.  Cal.  iß. 

Pilicl,  ünim,  m.  sjmillingSföbne  3upiterS,  welche 
auf  ©uilien  als  $crocn  berehrt  würben  Ov. ; sing, 
-ran  Verg.,  Oe. 

pilimpsostu«,  i,  m.  [»«iifntijorosJ  ein  Verga» 
ment,  auf  welchem  eine  ältere  Schrift  abgetrapt 
u eine  neue  getrieben  ift. 

Pftllnfirns,  i,  m.  1)  ber  Steuermann  bc8  SneaS 
Verg  2)  ba8  nach  ihm  benannte  Vorgebirge  in 
Hufanien. 

ini$rn.  [at  •beutfe^e*  6d»iltoflrtrr&.  6.  tflufl. 


— palliolum.  577 

pilftans  [partic.  beS  ungebräuchl.  palito]  umher» 
fchweifenb  Plaut. 

p&llünis,  i,  m.  ein  Strauch,  ber  Efjriftborn. 
palln,  ao,  f.  bas  lange  u.  weite,  bis  auf  bie 
güfjc  berabgehenbe  Obergewanb  ber  römi« 
fihen  grauen,  ba8  biefe  nur  beim  BuSgebeit 
übet  bie  stola  anlegten,  Staatsmantel;  Sfleib 
ber  tragifchen  Sdjaufpielcr  auf  ber  ©ühnc. 
fpallÄea,  ae,  f.  [»ocUeraij]  ÄebSweib  Suet. 

1.  Pallas,  ädia,  f.  1)  poetifcher  91a me  ber  Mi» 
nerba;  bah-  »PaUadis  ars  SBollarbeit;  »igne» 
ber  Vefta  (weil  ba8  Palladium  im  Tempel  ber 
Vefla  fianb),  »ales  9lachteule.  2)  tp.  a)  »Öl  in- 
fundere  P.  6)  *«-  Palladium,  $iero.  »Pallä- 
dlus,  adj.  ara  ju  Slthen;  ramua  bet  ÖljWeig, 
silva  Olioenwalb,  laticea  öl;  subst.  -dlum,  ii, 
n.  ba8  fflilb  ber  ValtaS  ju  Troja  (ba8  nicht 
erobert  werben  formte,  fo  lange  ei  rin  Vefip  bcs 
VaDabiumS  blieb)  Verg. 

2.  Pallas,  antis,  m.  l)  nach  einer  befonberen 
Sage  Vater  ber  (fünften)  SRinctba.  2)  ©rofioatcr 
ob.  UrgrojjBatcr  be8  Suanber  Verg.  3)  Sopn 
biefeS  (euanber  Verg.  4)  greigelaffener  be8  Kai» 
fer8  ElaubiuS.  ©ierb.  A)  »PnllantSus,  adj. ; 
subst.  >100«,  i,  n.,  a)  Stabt  in  Wtfabien,  aus 
welcher  Euanber  nach  gtalien  jog  Liv.  b)  Stabt 
in  gtalien,  t>.  Euanber  erbaut  Verg.  B)  *Pal- 
lantlus,  adj.  heroa  — Euanber. 

»Pallantlas,  adis,  f.  u.  *-tls,  ttdoa,  f.  Hutora, 
bie  Morgenröte,  als  91achl6mmling  eines  Giganten 
VaHaS;  »meton.  -tis  ber  Tag  Ov. 

Pallene,  es,  f.  Stabt  u.  $albinfel  SRacebonienS. 
Tao.  adj.  -nensls. 

pallens,  tis,  adj.  [ partic ■ 0.  palleo]  1)  »bläh, 
bleich  ora;  umbrao  (0.  ber  Tunfelljeit  ber  fur*en 
umwölften  Tage),  umbrae  Erebi,  animae,  unda« 
(in  ber  Unterwelt);  »gelb»,  fahlgrün,  blaff» 
gelb,  gelblich  hedera,  herbae,  oliva,  p.  de 
cortice;  sol  pallentes  (bei  einer  SonnenfinflerniS) 
iungit  equoa.  2)  bla|  tnadjenb  »morbi,  »phil- 
tra,  ffama. 

palleo,  lui,  — 2.  1)  blafj  fein  ora,  venae; 
motu,  timore;  übertr.  »fahl,  gelbgrün, 
buntelgelb  fein  currus  quoque  carminc  no- 
8tro  paltet  avi;  pallet  noatria  Aurora  venenia; 
numqnam  ebur;  auch  entfärben,  feine 
natürliche  garbe  oerlieren  vitio  caeU  aegra 
aeges,  colores.  2)  inSbef.  a)  »oor  Vegierbc 
nach  etw.  blaff  fein  ambitione  mala,  argenti 
amore.  b)  »fich  fürchten,  ängftigen,  pon- 
tum  oor  ic.;  pueris  (wegen  ic.).  Tao.  pnllesco, 
lui,  — 3.  bla&  werben,  crblaffen,  etblei» 
chen  »curis,  »nullä  culptl,  »rnodias  fraudea, 
»in  femina  ft  erblich  betriebt  fein  in  ic.;  übertr. 
gelb  werben  »saxnm  auro, 
palliAtns,  adj.  [pallium]  mit  einem  pallium 
bcfleibet,  bef.  o.  griccf).  Vhilofophen;  fbl-  p.; 
iUi  o.  Statuen  in  grieep.  Tracht, 
pallldülus,  adj.  (dem.  0.  pallidus]  etwas, 
jiemlich  bleich  Ot.  — »pallTdns,  adj.  m. 
comp.  u.  sup.  [palleo]  bleich,  blaß  b.  garbe, 
turba  (in  ber  Unterwelt);  bef  Oor  [furcht , Oor 
Hiebe  curis  nutrix;  in  alqa  ftcrblidj  oerlieht  in 
ic.;  aud)  bläh  machenb  mors,  vinn. 
pallldUtiin,  adv.  (palliolum]  mit  einem  9Rän» 
telchen  Plaut.  — tpalllölätus,  adj.  mit  einer 
Kopfbüllc  bebedt. 

palllölum,  i,  n.  [dem.  o.  pallium]  X)  Mäntel» 
eben  Plaut.  2)  »Kopfhülle,  Eapudion. 

37  Di 


5 “7 8 pallium  - 

pallium,  ii,  n.  1)  gtieeh-  SDlantet,  bar  bet  ben 
©rtcrfjcn  übliche  Dbcrgcmanb,  welcher  autt)  Börner 
unter  ben  ©rieten,  foroie  bic  röm.  $ctäreti  tru= 
gen;  Spridjm.,  tunica  propior  pallio  ba?  fjemb 
ip  mir  nähet  alr  bet  Bocf  Plaut.  2)  *fBett  = 
bedc,  ©orhang. 

pnllor,  öris,  m.  [palleo]  1)  bie  Bläffe,  blaffe 
garbe  terrorem  p.  et  tremor  consequitur; 
foedior  corporis  babitus  p.  ac  macie  perempti, 
»lutcus  , »albus  loberbläffe;  »amantium  tinctas 
violä  (6.  bleibet  ©cfichtrfarbe);  tp.  gurdjt, 
Sing  fl,  bie  fich  in  ber  Bläffe  geigt  Plaut.,  Prop.; 
pl..  tot  hominum  Tac.\  perfonif.  alr  ©ottpeit 
Liv.  2)  »häßliche  garbe,  Unfe^einbarfcit 
pallorem  ducunt  rami. 
pullfila,  ae,  f.  dem.  B.  palla  Plaut. 
palma,  ae,  f.  [»«Ißfir/J  I)  bie  flncbe  fpanb;  bie 
ganje  $anb  p.  passis,  *duplices  tendens  ad 
sidera  p.;  baf).  sicut  palmae  ramique  bjaabföra 
mig  fiib  aurbreitenbe  Caes.  b.  O.  6,  26,  2. 

2)  ©atme  Ver g.;  radices  p.  agrestinin  0.  gwcrg= 
palntcn  Oie.  Verr.  6 §.81;  bab-  a)  grudjt  bet 
©alme,  Sattel,  b)  ©atmgweig,  bcf.  alr  SicgeT= 
gcichcn;  tp.  a)  Siegerpreis  ob.  Sieg;  Bor; 
ug,  SRut)nt  dare,  accipere,  forre  p.;  p.  petere 
e Africano,  p.  belli  Punici  patrati;  giadiator 
plurimarum  p.  b.  i.  ber  fibon  Biele  ffllotbtbatcn 
»erübt  bat  Cic.  p.  Pose.  A.  §.  17;  cuins  (ami- 
citiac  regiae)  p.  (bic  crjte  Stelle)  tenebat,  p. 
virtutia  inter  ceteros  tulit  Just.;  p.  ponere  sub 
pede  nudo  f.  pes  1).  ß)  »Sieger  Dares,  tertia 
p.  c)  Bcfen  oon  ©altnjmeigen  Hör.  sat.  2, 
4,  83.  8)  Schob,  äuperper  ntipitis 

Liv.;  p.  (pl.)  arboruui  eminentium  Ourt..  4) 
»SRebenform  B.  parma  Tib.  San.  A)  pnlmäris, 
e,  adj.  ©almeti  b.  i.  ben  Bor jug  Bcrbienenb, 
Borjüglicf)  statua,  sententia.  B)  palm&rinm, 
ii,  n.  b ai  £>auptwerf,  PÄeifterftüd  hoc  mihi 
p.  pnto  Ter.  C)  paliuätus,  adj.  mit  einge* 
ftidtcu  ©almenjmeigen  gegiert  tunica,  toga. 
V)  pulmes,  Ttis,  ni.  1)  einer  3Bein  = 

ftoder,  Bebcnfcijof}  Vera.  2)  überb- 

E)  »f  palnii'tum , i,  n.  ©almenmalb. 
»palmTfer,  fera,  ferurn,  adj.  [pahua-fero]  ©al  = 
meit  tragenb.  — pulmüsuH,  adj.  [palmaj  reich 
an  ©almen  Verg.  — palmiila,  ae,  f.  [dem. 

o.  palma]  meton.,  1)  »Buberfchaufel,  g!ach  = 
Tuber.  2)  fSattel. 

pülor,  dep.  1.  berumftreifen  (freiwillig  u.  oer= 
ein  gelt)  qui  a proelio  ad  verso  aut  clade  captae 
urbis  polati  fuerant;  boves  palati  a suis  gre- 
gibus;  agmen  fugientium  fusum  ac  per  agros 
tropidä  fugä  palatum;  vagabantur  et  palantes 
agros  vastubant;  »terga  palantia  flüchtig, 
pnlpütio,  önis,  f.  [palpo]  bar  Schmeicheln 
Plaut.  — pulpütor,  öris,  m.  [palpo]  Sehmeich-- 
ler  Plaut. 

pnlpebrac,  ärurn,  f.  (sing,  fpät)  Slugenliber. 
palplto,  1.  juden,  gappcln  cor  animantis 
alcis,  ’lingua. 

palpo,  1.  u.  -por,  dep.  1.  cigtl.  ein  Xier  fanft 
mit  ber  flachen  §anb  ftreicbeln,  Hopfen  »pec- 
tora  virgineä  manu;  bab-  bilbt.  jefimeiehcln, 
liebt ofen  cui  male  si  palpere  Hör.;  scribenti 
palparer  Pollio  in  Cie.  tp.;  ecquonam  modo 
possim  burch  Schmeichelei  ocrfuchcn,  ob  ic.  San. 
palpum,  i,  n.  bar  Streicheln,  Schmeicheln, 
timidam  palpo  percutit  fchmeichelt,  mihi  obtru- 
dere  non  potes  p.  Plaut. 


— pando. 

pälädämontum,  i,  n.  ber  gelbherrnmantel. 
lao.  pälüd&tus,  adj.  mit  bem  ftriegrmantel 
an  ge  tb  an;  b4uPfl  » bem  in  ben  Jtricg  jiebenben 
gelbljcrrn  p.  profectus  est. 

»pSlüdösug,  adj.  [2.  palus]  fumpfig  humue. 
palumbcH,  is,  m.  u.  f.  $otjtaube,  Bingd 
taube  Verg. ; fpriehw.  p.  alcui  ad  aream  ad- 
ducere  wie  mir  'er  fliegt  jmbm.  eine  gebratene 
Xaube  inr  SBlaul’  Plaut.;  duae  me  unum  expe- 
titis  p.  (ÜJiebbabet)  Plaut.  — nSlumbux,  i,  m 
cigtl.  ber  §oljtauber,  P a 1 u m b u s,  Käme  rintä 
gcchtctr,  bab-  ber  Soppclfinn  u.  Scherj  Paluni 
bum  postulantibus  daturum  se  promisit,  si 
captus  esset  Suet.  Claud.  21. 

1.  päliis,  i,  m.  ©fahl. 

2.  pSlüs  (auffaOenb  mit  »etfürjter  ©nbfilbe  Hör. 
a.  p.  66),  iidis  (gen.  pl.  auch  dium  Liv.),  f. 
Sumpf,  ©fühl,  SRorajt;  *o.  Stpj  wegen  feine? 
langfam  fliegenben  Söaffer«;  *o.  Hoemur. 

pülustor,  stris,  e,  adj.  [2.  palus)  fumpfig, 
loca  demissa  ac  p.,  ager,  limus,  herbae,  »ranae 
ber  Sumpfeb,  »Minturnae. 

Pampliylia,  ae,  f.  fianbfehaft  in  Älnnaften  Sat 
Paniphylius,  adj  mare;  subst.  -plijlli,  örum,  w 
pampini  us,  adj.  [pampinus]  aur  SBeinlaub  ob. 
sranten  -fcorona,  »liasta  mit  SBeinlaub  uw 
munben,  »auctumnus  IraubcnfüDe  ber  ^»crbfle?, 
*uva,  *odor  SBeinbunft.  — pampinus,  i,  ti 
SBcinrante,  »laub. 

PSn,  -nos,  acc.  -na,  m.  ein  bef.  in  Ättabiea 
nerebrter  ®alb>  u.  $irtengott.  Panes  bew 
©an  nachgebilbetc  gelbgottbeiten  Or. 
pitnäci'ii,  ae,  f.  [navcxsia,  eigtl.  aller  beilenb]  ein 
erbichteter  Staut,  bar  für  alle  Rranfbeitcn  helfen 
foHte,  ©anacee,  Unincrfalmittel  Verg. 
PSnaetlus,  ii,  «.  ftoifcher  ©bilofopb- 
PSnaetölYcus  ob.  -lius,  adj.  ju  ganj  Mtolien 
gehörig  concilium  Liv. 

-fpSnärium,  ii,  n.  [panis]  Brobforb. 
PSnStlicnäTeiis,  i,  m.  (sc.  über)  an  bem  gepe 
ber  ©anatbenäen  Borgetragene  geftrebe 
ber  gfotrater. 

»Pauchatn,  ae,  f.  fabelbafte  gnfel  an  ber  Oft 
lüfte  Jlrabienr.  ®aB.  »Pancliaeus,  *-chäia>. 
••chltcus,  adj. 

panebrestus,  adv.  [näyiggexoj]  ju  allem  nüp 
lieh,  fefycrjbl-  medicamentum  Cic. 
pancrätTce,  adv.  nach  ®tt  ber  ©antratiafien 
Plaut.  — pancritlon  ob.  >111101,  ii,  n.  [*aj- 
xparioi']  eine  Seiberübung,  welche  bar  Bingen  n 
ben  gaupfampf  in  fich  Bereinigte,  bar  2>oppeI- 
ringen  Prop. 

Puudäterla,  ae,  f.  Heine  3nfcl  im  etrurfifeten 
BJeere.  [Plaut 

pandteülor,  dep.  1.  [pandol  [ich  behnen 
Pandion,  onis,  m.  f.  Philomela.  ®an.  Psn- 
diönlus,  adj.  panbionifch,  ob.  atbcnifh 
Prop.,  Ov. 

pundo,  pandi,  passum  3.  1)  au 4 einauber 
breiten,  aurfpannen,  =ftreden  vela,  crinw 
passi  Picgcnbe;  passum  capillum  ostentare  (Uni 
btud  ber  Iraner  u.  ©erjweipung),  passis  marii- 
bus  mit  aurgebreiteten  Slrmcn  (©ebärbe  ber  gleben 
ben)  Cats.;  ber  latltenben,  stantes  et  manibas 
p.  gratias  agentes;  ber  Betenbcn,  (Verg.)  p.  de 
litore  palmis  numina  magna  vocat;  velis  pas- 
sis ; aciem;  cornua  se  latius;  »vestigia  (sc.  fri- 
goris)  jeigen;  mebial,  pandi  fich  aurbteiten, 
plnnities;  mare  e faucibus  angustis;  in  pates 


Pandosia  — par. 


579 


tiorem  campum  agmea ; bef.  partic.  perf.  pass. 
passus  auSgebreitct  u fo  getrodnet  uva  Plaut.; 
racemi  Verg.;  lac  geronnene  Ov.;  aucp  subst. 
pa.su um,  i,  n.  Säein  au3  getrodneten  Btauben, 
Braubenfett  Verg.;  *pictü  pandere  Bpecta- 
cula  caudä  =»  pandentem  p.  caudam  praebere 
spectacula;  tp.  vela  orationis  p.;  alia  diyina 
bona  longe  lateque  ao  p.  gewinnen  Einflug  2) 
öffnen,  auftpun,  auffperreit  iatiuam  {Plaut.); 
rupera  ferro  gangbar  macpen;  *tria  guttura; 
*Helicona  (o.  ben  SJlnfen);  *moenia  urbisj  pan- 
duntur  inter  ordines  viae,  *portae  öffnen  fid); 
tp.  a)  bahnen  viam  p.  fugac,  salutis,  ad  do- 
minutionem  Liv.;  *via  prima  aalntis  Graiä 
pandetur  ab  urbe.  6)  eröffnen,  funb  tpun 
*nomen  terraeque  tnumque,  *rea,  *rem  ordine; 
bis  quae  nunc  panduntur  fatia  Liv. 

Pandosia,  ae,  f.  Stabt  in  Bruttium. 
pnndus,  adj.  gelrümmt,  gebogen  (mit  einet 
fcpmadjcit  Krümmung)  *earinae,  *cornua,  *iuga, 
päne  f.  pania.  [*rami. 

pänegyrleus,  i,  in.  [itavijytijixd«  m.  u opne  lö- 
y««]  e5eftxc b e beS  3 f of Ta t ed  jur  fjcrftcüung 
ber  Eintracht  im  Stiege  wiber  bie  ^erfer  u.  jur 
Betpcrrlicpiuig  Vf ttjeuö  Cie.,  Quint. 

Pungueu,  örum,  n.  ©ebirge  SüiacebontcttS. 
pango,  panxi  (pegi),  panctum,  in  bilbl.  Beben» 
tung,  pcpYgi , pactum,  3.  1)  mepr  bet  älteren 
Spraye  anaepörig,  fcftfcfjfagen,  »fegen,  bet 
feftigen,  clavum  einfcplagen,  aneoram  litori- 
bus  ( dat .).  ^>ierö.  a)  -f-pflan&en  ramuluiu; 
(laureas)  confestim  eodem  loco;  'bepflanzen 
volles,  b)  im  (Seifte  glcicpfam  aneinanberfügen, 
einrapmen,  bef.  versus,  carmina  wie  im  Beut» 
fepen  'jimment,  fcpmicbcn’  = oerfertigen,  ab» 
faffen  (niept  feplccptpin  = bitten)  alqd  Sopho- 
cleum,  *po?mata;  befingeit  *maxima  facta 
patrum;  *ju  ftanbe  bringen,  nequo  prima 
per  artem  temptamenta  tut  pepigi  b.  i.  and) 
pabe  icp  iticpt  borget  bein  $erj  auf  fünfttiepe  SBeife 
,su  erfoifdicn  gefugt.  2)  tp.  rcdjtlicp  feftfeften, 
beftimmen  terminos,  fine«;  fpeciell  berabte» 
ben,  auSbebingen,  abft^lie&en  (per/,  u. 
plsqp,  Wäprenb  für  baS  Übrige  paciscor  üblid) 
ift)  pacetn,  amicitiam  cum  alqo,  -f-pretium  li- 
bertati;  ne  ut,  fm.  bl.  conj.,  m.  ne,  fcltencr  m. 
inf.  obsides  dare  Liv.  43,  21,  apud  altaria  deum 
fraudem  inimicorum  ulcisci  Tac.;  m.  abl.  beS 
^reifes  ducentis  Philippis  rem  Plaut.;  quo 
(pretio)  Liv.;  *foedera  abfcpliegen;  *b.  Bienen, 
eine  Orbnung  bejiimmen. 

Panhomius  j.  Panormus. 

pänTcciis,  adj.  [panis]  auS  Brot  gemaept  mili- 
tes,  ftperjp.  mit  Slnfpiclnng  auf  panis  u.  bie  fam» 
nitifdjc  Stabt  Pana  Plaut. 
päntcura,  i,  n.  italienifcpe  ^ir f c. 
päntrfcluni,  ii,  n.  [panis  u.  facioj  Bacfwetl, 
Dpfetbtot  Säet..  Just.  — panis,  is,  m.  (borll. 
uud)  päne,  is,  n.)  baS  Brot;  cibarius  ob.  fse- 
cundarius,  *secundus,  ater. 
l’Aniscus,  i,  m.  Heiner  ®an. 
l’aunönJa,  ae,  f.  fianbfepaft  im  Süben  bet  Bonan 
jroifepen  Baden,  Sioricum  u.  SOgrien  (Beile  b. 
Ungarn,  Slaoonien  u.  Bosnien);  bau.  PaunönT- 
cus,  adj.  Suet.;  subst.  'I’anuönlus;  pl.  -nii, 
Tac.,  Suet. 

punnosus,  adj.  [ponnus]  zerlumpt,  lumpig 
homo.  — punnus,  i,  m.  Stücfcpcn  Bucp,  £ap» 
pen  *assuitur  p.  purpureus  b.  aufgepugten  Sd)il= 


betungen  in  einem  ©ebiepie,  bie  bem  bcpanbelteii 
©egenftanbe  ganz  fremb  finb;  ein  Sumpcn  pan- 
nis  obsitus  Ter.;  attep  0.  bem  groben  SDlantel 
ber  Epnifer  Hör.;  b.  ber  Steibung  ber  Silagen» 
lenfer  in  ben  circenfifcpen  Spielen  panno  favent, 
p.  amant  Plin.  ep.  9,  6,  2;  übett).  *@cwanb 
Fides  velata  albo  p.  Hör. 

Pänomphaeus,  i,  m.  Urheber  aller  Oratel 
u.  göttlicher  Slnjeigen,  Seiname  beä  3u» 
piter  Ov. 

PänÖpe,  es,  f.  t)  Stabt  in  Slpociö  Ov.  2)  (and) 
•ea,  ae),  f.  eine  SHecrngmppc  Verg.,  Ov. 
Panormus  (Pänh.),  i,  f.  Stabt  auf  Sijilien,  j. 
Palermo.  ®au.  -mitanus,  adj. 
pausa,  ae,  m.  [pandoj  breitfü|ig,  ber  Breit» 
fu&  Plaut.;  bap.  als  Beiname,  j-  B-  C.  Vi- 
uius  P.  [licnS. 

Pautäglas,  ae,  Heiner  &lufj  an  ber  Ofttüfte  Siji« 
pantex,  Tcis,  m.  Säanp,  pl.  ©ebätme  Plaut. 
panthera,  ae,  f.  Bantper  confusa  camelo  f. 
confundo  t)  6).  $ab.  panthcrinus,  adj.  tomifch 
übertr.  geflecft,  bunt  bon  Sdjlägen  Plaut. 
Puntbons  (jpöt)  ob.  jfg.  (Verg.  Pan thus,  i,  m. 
[llävitoos  lldvDovs]  Batet  bcS  SupporbuS.  ®ab. 
*PanthoTdes,  ae,  m.  a)  SupporbuS.  b)  $p» 
tpagoraS,  ber  behauptete,  er  fei  früpet  (Su 
pporbuS  gewefen  Hör. 

Pantu'üpncou  ob.  -um,  i,  n.  Stabt  am  eint» 
merifepen  Bosporus  Eutr. 

Pantolabus,  i,  m.  [«artoldjjoe,  alles  nepmenbl 
Scpnapppapn,  9iame  eines  Barafiten  Hör. 
pantömimus,  i,  »».  [xavtopipos]  Bantomimc, 
Ballettänjer  Suet.  [Com. 

pifpae,  interj.  fnairnt]  ei,  ei!  pop  taufenb! 
pipäver,  eris,  «.  (occ.  -erem  Plaut.)  ber  SJiopu 
papaverum  capita.  Bao.  * päpävcreus,  adj. 
bon  SKopn  Ov.  fast.  4,  438. 

Paphlägo,  Snis,  m.  ein  Bapplogonier.  Bab. 
Paplilügönia,  ae,  f.  Bapplagonien,  fianb» 
fepaft  in  fileinaficu. 

Päpbos  ob.  -us,  i,  1)  tn.  Sopu  beö  Bpgmalion, 
©tiinber  bet  Stabt  BappoS  Ov.  2)  f.  Stabt  auf 
Eppern,  ber  BenuS  gepeiligt.  Bao.  Paphius, 
adj.  a)  epptiföp  Venus  Tac.;  lieros  Bpflmaliou 
Ov.  b)  *pappifcp,  bei  BenuS  peilig  myi-tus. 
päpTlio,  önis,  m.  Stpmetterling. 
pitpilla,  ae,  f.  1)  tBruftmarje.  2)  *tSruft. 
Päpirius,  l)  C.  P.  Carbo,  SoltStribuu  u.  Änpänger 
beS  S.  ©raccpuS,  fpätcr  als  AonfuI  120  n.  Epr. 
0.  ben  Optimaten  gewonnen.  2)  Lucius  P.  Cur- 
sor, fünfmal  ftonful  u.  jwcimal  Bittator  map» 
tenb  bet  firiege  !HomS  gegen  bie  Sammler  u.  an» 
bete  Böller  in  Unteritalien;  adj.  Papirius;  bao. 
-Uhus,  adj. 

Papius,  1)  C.  P.,  BollStribun  u.  Utpebct  ber  lex 
Papia  de  peregrinis  exterminandis.  2)  M.  P. 
Mutilus,  fioniul  u.  SHiturpeber  ber  lex  P.  Pop- 
paea  de  maritandis  ordimbus  im  3.  9 n.  Epr., 
Tac.,  Suet.  3)  Papia,  ©attin  beS  DppianicuS 
Oie.  — Papius,  ad j. 

pappo  (papo),  I.  pappen,  eff eu  alqd  Plaut. 
papäln,  ae,  /'.  ftipbläScpen  Verg. 

’päpyrlfer,  fera,  ferum,  adj.  jpapyrus-fero]  bie 
BapprnSpaube  petoorbringenb.  — pip)'- 
rus,  i,  f.  u.  -rum,  i,  n.  aus  BapbniSbaft  bc« 
reiteteS  Ü5  a p>  i e r Ct. 

pär,  päris , I)  adj.  1)  gleicp,  gteiep  fommcitb, 
(einem  anbern  in  §inficpt  auf  ©röge,  SJlncpt, 
©eltung,  ben  ©rab)  maguitudo;  p.  intervallo, 

37* 


580 


par&bilis  — parco. 


p.  aimilisque  eeteris;  finit  imus  oratori  poi'-ta  ac 
paene  p.;  p.  in  amore  et  acquales  b.  gleiehftar« 
lern  u.  gleichartigem  ©effiljl  bet  Siebe  erfüllt ; 
virtutes  esse  inter  ae  aequales  et  p.  qualitotio 
nacf)  ihrer  gcmeinfamen  Duelle  u quantitatio 
nach  ifjrem  SBerte  gleich;  rebus  ipsis  p.  et  aequa 
Hs  oratio  toerm  bie  fflortc  bcm  jn^alt  ange« 
meffcu  fcitb ; altera  sententia  eat,  quae  definit 
amicitiam  p.  officiis  et  voluntatibus  auf  bie 
©cgeufcitigfcit  quantitntiD  gleicher  ©efälligfciten 
u.  ®ef flfjle  befdjräntt ; alcui  alqa  re;  p.  est  alcui 
alqd  cum  alqo;  ad  (in  ®ejiel)ung  auf)  Yirtutem 
Liv.;  cuius  paucoa  p.  tuut:  quem  tu  p.  cum 
liberis  tuia  feciati  gleichgeftellt  t)aft;  p.  proelio 
(mit  gleichem  Vorteil)  discedere;  p.  atque  (ac), 
et,  quam;  magistrum  eqnitum,  p.  ac  dictato- 
rem  (=  dictator  fuit)  imperio  fugavit  Nep. 
Hann.  5,  8;  *m.  inf.  gleich  fertig  in  jc.  cantare; 
•comicis  vetulae  temporibua  p.  Lycen  bie  fiebenS« 
tage  jc.  erteichenb;  ’quaeret  parem  an  treue  u. 
(Srgcbenbcit  gegen  [ich;  subst.  bet  (bie)  ©leiche 
jmb«.,  ©enoffe,  ©enoffin;  bef.  pl.  *81terSge= 
nofjen  paribua  colludere;  lifehnachbar  opulen- 
. tus  Plaut.;  bah-  *@atte;  n.  baä  ©leichc,  ©leis 
che 8 paria  paribua  reapondere;  par  pari  referre 
Bergelten ; par  impar  (©etabe  u.  Ungetab«)  lo- 
dere Har.,  Suet .;  ein  fßaar  gladiatorum;  tria 
ant  quattuor  amicorum.  (fn«bc[.  a)  jmbm.  ob. 
einet  Sache  gleich  an  Stärfe,  getuaihfen  alcui 
armia  ae  p.  existimare;  adversus  rictorea  Just.; 
•Atlanti  viribus;  univeraoa  p.  eaae  posae  töltn« 
ten  e4  aufnehmen;  tmagnitudme  navium;  et  vir- 
tute  et  numero  pugnando  p.  nostri  für  ben 
fiampf,  Cae*.  b.  G.  5,  34,  2-,  subst.  Segnet  ha- 
beo  p.,  quem  das,  Hannibalem  Liv.  b)  bilbL 
cntfptechenb,  angemeffen,  fehidlieh  feceris 
par  tuia  eeteris  f actis  parque  pietati  Plaut.; 
erit  rebua  p.  oratio;  ut  par  eat;  p.  eat  primum 
ipaum  eaae  virum  bonum,  tum  etc.;  quid  ae 
facere  p.  eaaet;  m.  ut  Plaut.;  *fama  gebüljrcnb. 
2)  fich  fetbfl  gleich,  gleich!  fl«tl  in  etro.  in 
utriuaque  orationia  facultate;  animo  ac  viribus, 
paräbilis,  e,  adj.  [paroj  leicht  angufchaffen. 
p&rädoxa,  orum,  n [iraptidoijn]  paraboje  b.  i. 
auffallenbe  u.  bet  allgemeinen  Bleinung 
juroibcrlaufenbc  Säpe. 

Puraetaccnc,  es,  f ©ebirgSgcgenb  in  SDlebten 
Curt.  subst.  -cac,  ärum,  m.  bie  ®eroohncr  Bon 
%.  Nep. 

l’aructoniuiii , ii,  n.  $afenftabt  in  SJotbaftifa. 
piirälysis,  is , f.  [irnqdlcoie]  Sehlagflujj. 
Pnrnpantiang  etc.  f.  Paropamiaus  etc. 
pnr&phräsia,  is,  [*agag>paen«]  Umfehreibung 
pärapsis  f.  paropaiB.  [Quint. 

püräsita,  ao,  f.  [parasituaj  Schmatoperin 
Hör.  — pkrnsitnster , atri,  m.  [parasituB] 
Schmatopet  Ter.  — päräsitätio,  önia,  f.  (pa- 
raaitorj  baS  Schmatopen  Plaut.  — pärisitT- 
cus,  adj.  [lAraaitua]  f^matopetifch,  Schma« 
ropet«  ars  Plaut.  — paranitor,  dep.  1 fchma  = 
ropen  Plaut.  — päräsitoa,  i,  m.  j nafdenog, 
mit  ob.  bei  einem  effenb]  Sehmaropcr,  bet  fiep 
für  eine  fteie  Siat)ljeit  jum  Schmeichlet  ob.  ®of« 
jenteifjet  pcrgiebt  ctlax  Ter.;  fcpctjl).  ne  ulmos 
paraaitoa  faciat  mich  tüchtig  prügele  Plaut. 
päritc , adv.  m.  comp.  u.  sup.  |paratua]  1)  Bot« 
bereitet,  f eftlag  fertig.  2)  forgfältig  Plaut. 
piritio,  önia,  f fparoj  ba-J  Stieben  ju  et« 
toetben,  bab  Xracftteu  nach  etlu.  regni  Sali. 


paratrigoedo , 1.  [«arfotqaymdffr]  tragifft 

teben,  pomphaft  fiep  auäbtücfen  Plaut. 

1.  pSr&tus,  ub,  m.  [paro]  3«beteitung,  3*= 
tüftung,  Ceranjtaltung  necessarius  rit* 
cultus  aut  p.  Oie.  fin.  5 §.  53;  f omiaso  p. 
invadendae  Syriao,  ffunebria,  * tri umphi;  pJ. 
’Tyrioa  induta  p.  fileibung,  SnjUg,  flargis  p 
uti,  -f-ventria  et  ganeae,  ffortunae , tprincip. 

2.  pärätns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic  t, 
paro]  1)  oorbereitet,  bereit,  fettig,  ent 
fcploffen  ju  etro.,  auf  etm.  gefafjt  ad  alqd; 
o hominee  ad  servitutem  p.!  Sflancnfeelea,  a,l 
dimicandum,  ad  dicendum  ein  feuriger  Stekna 
ad  pericula  aubeunda,  milea  coetris  ponendk 
fin  rea  novaa,  *rictu  in  verba  jum  Sprecher. 
*in  utrumque;  m.  inf. ; nt.  ut;  animo  im  ®eijl. 
tparatior  animo  mit  entfcploffencrem  Stute  , ’urfc 
jur  Stufnapme  bet  ^eimatlofen;  auch  leicht  5» 
»ienflen  ^epenb,  geläufig,  leicpt  victorn; 
locos  p.  atque  expeditoa  habere,  tpraeda;  ent 
somni  paratiasimi  Plin.  ep. ; fadeo  humanis  is 
geniia  p.  simulatio  eat.  2)  inSbef.  a)  moplgc 
rüftet,  auPgeftattet  naves  paratissimae  ai 
navigandum  fegclfettig;  omnia  ad  bellum  apu 
ac  p.  (BoIUommen  ferttg)  sunt;  in  iure  parau- 
aimus  tnopl  betoanbert;  homines  in  maritimi, 
rebua  exercitatiaaimi  et  paratiasimi;  prompte 
et  p.  in  agendo  et  reapondendo  celeritatem  t 
fampfgerüftet,  Schlagfertig  legiones,  miL>- 
tea,  p.  in  armia  erant  m.  ut,  inatructus  pan- 
tuaque,  ad  praedam. 

Farca,  ae,  f.  iBcr».  m.  partior,  eigtl.  bie  3* 
teilenbe]  bie  SchidfalSgbttin,  ®arie,  gre 
btei,  RIotho,  üaeheft«  u.  21tropo8,  b.  benen  bsf 
Sehidfal  u.  bet  lob  bet  einjelncn  fCRenfchen  abbiaf 

parcc,  adv.  m.  comp.  u.  jsup.  [parcus]  fpatfaa 
fätglich  frumentum  metiri;  p.  (äufeerfl)  p»r 
cus  Plaut.  2>aB  a)  mit  Slaßen,  wenig  par 
cius  dicere  do  laudibus  alcia;  p.  lacdere  nc 
leicht;  ludere,  scribero;  ’parciua  (fchonenlf: 
obicere;  *nec  verbo  parcius  (nicht  toortfatgti 
ganj  ebenfo)  absena;  ’parciua  nitere  (infolge 
fchlechtetet  pflege);  mit  cinfidjtftoollet  5Köb> 
gung  * verba  Qracco  fontc  cadent  p.  detorti, 
ut  parciBaime  sc.  dicam  Quint.;  qui  pamssißr 
sc.  dieuut  fich  am  jurücfhaltenbften  barütrr 
äu&ern,  ba«  getingfte  3eitmafj  angeben  Quint  W, 
4,  4,  6)  feiten  *parcius  quatiunt  fenestm', 

feivitatom  Rom.  parcissime  dare  Plaut. 

parclmönla  f.  parsimonia. 

parciprömus,  adj.  [parcua-promoj  fpatfant  is 
.fjcioorlangcn , Rnicfcr,  gilj  PlatU. 

parco,  päperci  (parait  Plaut.;  parai  Ter.;  phql'l 
paraerat  Nep.),  parcitum  u.  paraum,  3.  1)  fp«« 
ten,  auffparen,  mit  etm.  fpatfam  umgeben 
pecuniam,  quiequam  Plaut.;  alcui  rei,  ‘viriboi 
hauShaltcn  mit  jc.;  *talenta  gnatia  tuia;  *p»r- 
centea  dexterae  latgenbe;  nec  impensis  nec  1» 
bori  nec  pcriculo;  ne  labori  auo  neu  periculo 
p.  er  möchte  ihnen  nicht  erfparen  jc.;  parcemle 
butch  Sparfamtcit.  2)  fchonen,  Betfchoneo. 
nicht  Bcrlefcen  aliquantulum  tibi  parce  Ter; 
non  mulieribua,  non  infantibus;  *subiecfc, 
valetudini,  rei  publicae,  *rivua  aprico  prato; 
ßibi  auf  feine  ©efunbheil  bebaebt  fein;  cnSbci 
(Hör.)  in  ©ejug  auf  fchäblichc  (Efluft  «=  f«N; 
auribus  alcia  b.  i.  ettn.  nicht  fagen,  n»4  jnibne 
unangenehm  ift;  fvoci  et  aspectui;  *nec  divnn) 


pai'cus  - 

ulli  (tagen  na©  feinem  bet  ©ötter.  ®ab-  a)  un= 
tetla((en,  anfteben,  (änmen,  bot  etm.  fi© 
üten  labori,  *lamentis,  *bello;  *m.  inf;  parco 
dem  ac  iura  societatis  iactare  Liv  34,  32,  20 
=-  noli  m.  inf ; (Plaut.)  m.  ne.  b)  ji©  mäfii* 
cn,  f i einer  Sa©e  enthalten,  Bon  etm.  ab* 
a((tn  a caedibus  et  ab  incendiis  Liv.  25,  25, 
6;  *inetn  ( dat .)  fid)  niefjt  füllten;  ne  cui  rei 
parcat  (baff  et  aücö  batan  fege)  ad  ea  efficienda 
Nep. ; anxilio  nic^t  benujen ; *oculia,  *luminibu8 
na*  etm.  ni©t  bwjeben ; *voci  iraeque,  contu- 
meliis  dicendia  Liv.  26,  31,  5;  *verbia,  *roci- 
bua,  *sacris  unberührt  taffen,  *parce  ^a!t'  ein. 

parcus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  fparfam,  fo= 
mof)l  tobenb:  ^anS^ättenfd)  *eui  deua  ob- 
tnht  parca  quod  satis  est  manu,  colonua  par- 
ciasimus,  pater,  als  tabetnb:  fatg,  fnidetig 
•senes,  *deorutn  cnltor;  *magnum  donandi 
mit  gtofecn  ®ef©en!en,  fpecuniae,  bat),  überb. 
jutüdbattenb,  fi©  mäfjigenb,  fi©  ein* 
fcbtaitfenb  in  largienda  civitate;  fin  lau- 
dando;  fm.  gen  vim,  pecuniae,  (fpät)  in  cibum; 
inbbej.  fparfam  im  StuSbrud,  tnapp,  f©ti©t, 
moittaig  Craasus  erat  elegantinm  parcissimua, 
Scaevola  parcorum  elegantissimus  Cic.  Brut. 
§.  148.  2)  fpärti©,  Inapp,  gering,  f © m a © 
•aal,  ’lintea,  *apibna  quanta  expenentia  par- 
cis  (sc.  habendis)  Vcrg.  georg.  1,  4;  *parcä  quae 
(mora)  venit  apta  die  in  httjet  (jeit,  (©nett,  *ira, 
•verba  gelinb. 

pardäiis,  is,  f.  3Betb©ett  bc»  $ant^er$  Gurt. 

1.  pärens,  tia,  adj.  m.  comp.  [ partic . B.  pareo] 
1)  gebotfam  parentiores  exercitus  Cic.  off.  1 
j.  76.  2)  subst.  im  pl.  Untertanen  Sali. 

2.  plrens,  tis,  m.  u.  f.  [pario]  1)  33 ater  n. 
SRuttcr;  pl.  (Ettern  libortatem,  patriam  pa- 
rentesque  armia  tegere;  ’parentibua  abomina- 
tu»  Hannibal;  cum  p.  (mit  ben  31  eitern)  puberes 
filii  non  lavantur  Cic.  off.  1 §.  129;  au©  SJater, 
33t ultet,  ©rofjmutter  Tac.  ann.  2,  71;  *(  TOutter, 

§rincipum  coniugee  ac  p.  ÜJlütter  Tac.;  *61.  p. 

upitet;  in  roeitetem  Sinne  *®  ro&>,  Urgrojj* 
Batet,  Hbnberr;  (JSutr.)  Setter;  f(pi.)  Set* 
tetn,  Stuocimanbte;  *S3otfabrcn  more  pa- 
rentum.  2)  S©öpfet,  Urheber,  Stiftet  pni- 
losophiae  (Socrates);  patriae  (61.  p.  o.  Säfat 
Cic.  off.  3 §.  86,  au©  /.  Tac.  an n.  1,  14);  ’lyrae 
(B.  SRertur);  au*  B.  SJiuUerftäbtcu.  2>aB.  A)  pS- 
rcntälls,  e,  adj.  1)  *eltcrli©,  bet  (Eltern 
umbra,  2)  *jut  lotcnfeier  bet  (Ettern  ob. 
Sertoanbtcn  gehörig  dies,  munera;  subst. 
•tällu,  ium,  n.  gern,  btc  lotenfeier  bet  oer* 
ftotbenen  (Eltern  ob.  Sermanbten  am  XobeS* 
ob.  Scgräbniötagc  berfetben.  B)  pärento,  1.  1) 
ben  Ber|totbenen  (Eltern  ob.  Sermanbten  ob  überb- 
teuren  $erfonen  ein  feierliches  Joteitopfct 
bringen  mortuis.  2)  tp.  jmbm.  gtci©fam  ein 
©übnopfet  bringen,  feinen  lob  bur©  ben  lob 
eine®  anbern  rä©en  alcai;  bilbt.  ein  Opfer  bar* 
bringen, ©enugtbuung  Bcrf©affcn,fiibnen, 
oerjöf)nen  regi  sanguine  coniuratomm  Liv.-, 
finternecione  hostium  iustae  irae  parentatum 
est;  faanguine  suo  manibus  hostium. 
päreo,  ui,  — 2.  1)  eigtl.  erfdjeinen,  fi©tbar 
fein  immolanti  iecinora  repticata  Suet.  Aug. 
96;  *cui  pecudum  fibrae,  caeli  cui  sidera  (fo 
bafi  er  barauj  ben  ffiiUcn  bet  Söttet  ju  crfeitnen 
Bermag);  inöbef.  impers.  paret  c®  jeigt  fi© 
beutlt©,  d erhellt,  ci  ftet)t  fefi  (alte  jurift. 


pariter.  581 

formet)  si  paret,  si  pareret,  abunde  parere  m. 
acc.  c.  inf.  Suet.  Cal.  8;  quantum  postea  eventu 
paruit  Suet.  Vesp.  4.  2)  gcfjor©en,  gebot* 
(am  fein,  fffotge  teiften  (al®  ein  Süencr  bent 
©ebieter  jum  ©eborfam  Derpfli©tet  u.  8.  einem 
bauernben  3uffan*)J , inöbef,  untermorfen,  un  = 
tertbdnig  fein  nulla  fuit  civitas  quin  Caesari 
areret  atque  imperata  faceret;  ducibus,  logi- 
us,  dicto,  roluntati  alcis,  imperio,  ’arva  co- 
lono,  ’freta  parentia  ventis;  bat),  na©  etm.  fi© 
ri©ten,  alte®  tbun,  ma*  etm.  erforbert, 
einer  Sa©e  mittfabren,  tta©gebcn,  fröbttett 
maiores  nostros  semper  in  pace  consuetudini, 
in  bcllo  utilitati  paruisse;  plus  irae  suao  quam 
utilitati  communi ; necessitati  quam  occultissime 
befriebigen;  cupiditatibus,  naturae,  *promissis 
na©fommcn. 

pärics,  etis,  m.  SBanb,  an©  3)fauer  einer  Stabt 
parietem  ducere  per  restibulum;  forensi  luce 
carere  intraque  parietea  (innetbatb  ber  Bier 
SBönbe)  alere  eam  gloriam  quam  etc.;  aut  intra 
parietea  (—  auf  güt(i©em  SBege)  aut  summo 
iure  experiri;  tantam  causam  dico  intra  do- 
mesticos  p.;  cum  res  peragi  intra  p.  (in  einem 
Samilienrat)  nequiaset  Liv.  4,  9,  6;  tna  res 
agitur,  p.  cum  proximus  (ber  91a©bar®  SBob* 
nung)  ardet  Hör.  ep.  1,  18,  84;  bilbt.  S©eibc* 
manb  ero  p.  (inter  tos)  Plaut.  ®aB.  a)  pä- 
rlbtärius,  adj.  AUt  3Banb  gehörig,  SBanb*, 
herba  SBanb*,  Sllaucrtraut,  alö  Spifname  bc* 
Irajan  megen  bet  Bieten  b.  ibm  berrübrenben  3"* 
(©riften  auf  öffentli©en  ©ebäuben  Aur.  Viel,  b) 
pSriettnae,  arum,  f.  Derfaltene  Sänbe  ob. 
33iaucrn,  altes  ©cmäuer,  SRuincn  Corinthi; 
bitbl.  tenebria  et  quasi  p.  rei  publicae. 

•pärtlls,  e,  adj.  [par]  gleit©,  gtei©förmig. 

pario,  peperi,  partum,  3.  1)  gebären  liberoe, 
ova  legen;  *subst.  timidis  parientibuB  (f.);  pa- 
rientis  voce.  2)  überb.  belBot&r*n8tn'  cts 
geugen  et  frugea  et  reliqua,  quae  terra  p.; 
urbes;  tp.  a)  fdjaffcn,  erfinben  verba,  par- 
tis  expreaaisque  sententiis;  quod  diu  parturit 
animus  Tester,  oliquando  pariat.  b)  ermer* 
ben,  Berf©affen,  gewinnen  amicos; Sallentino 
agro  pax  parta;  rnaiore  praeda  parta;  optima 
spolia  aunt  parta;  p.  aibi  laudem,  divitias,  aa- 
lutem , victoriam,  decus  ingens  belli;  gratiam 
ab  alqo,  apud  alqm;  gloriam  (sc.  aibi);  tp.  fugü 
aibi  salutem  fi©  bur©  bic  glu©t  retten,  odium 
Ter. ; *letum  aibi  manu  fi©  geben,  unde  putas 
aut  qui  partum?  roei&t  bu,  roober  U mie  bieä 
fommt?  Hör.;  subst.  parta,  örum,  n.  a)  baä  (Er* 
morbene,  Sermögen  patria  mei  bene  p.  Ter.; 
p.  viri  retinere,  amittere  Sali,  b ) tStoberun* 
gen  p.  a Lucullo,  p.  retinere. 

Paris,  Idis,  m.  f.  Alexander  1),  Helena. 

Pürisli,  örum,  m.  S3ölferf©aft  im  nörbi.  ©atlien, 
mit  bet  ©auptßabt  Lutetia  (Pariaiorum),  f.  S3ariö. 

pärltör,  adv.  [par]  l)  gtei©,  in  gtei©em©rabe, 
cbenfo  non  p.  ornnes  egomus;  nostra  in  ami- 
cos benevolentia  iliorum  erga  nos  benevolen- 
tiae  p.  aequaliterque  respondeat;  p.  ac,  atque, 
et,  ut  (mie,  atä);  p.  qualis  Sali.;  au©  p.  me- 
cum  ebenfo  mobt  toie  i©;  *p.  cum  flamine  f©netl 
Wie  ber  ©inb;  *p.  cum  matre  caput  ferens; 
ultimae  p.  propinquis  bic  (Entfernteften  ebenfo* 
mobt  tote  bic  SWbcrflcbenben  Liv.;  »ur  Stuf* 
bebung  eines  ®gf.,  in  gtei©er  Seife,  ohne 
Unter {©teb  sine  disenmino  armatos  inermes 


582 


parito  — pars. 


caedunt,  Carthaginienses  Tarentinofsque  p.  Liv.\ 
*p.  • — que,  *p.  — que  — que,  *p.  — Tel. 
21  eigtl.  paarwcife,  b.  t.  ju  gleicher  3c*t/  iU; 
gleich,  jufammcn  p.  multos  invadere;  p.  cum 
luna  creBcere;  p.  cum  ortu  ob.  occasu  Bolis; 
p.  cum  yita  sensus  amittitur;  *p.  — p.  jobalb 
— jo  hanc  p.  Tidit,  p.  optavit;  auch  gleich', 
ebenfalls  plura  ca»tclla  Pompeins  p.  cüstinen- 
dae  manus  causä  temptarerat;  *p.  nymphas 
incedere. 

pirYto,  1.  [»'nfens.  o.  l.  paro]  im  Begriff  f ein, 
beabfidjtige'n,  m.  inf. , m.  ut  Plaut. 
parYtor,  önfij  m.  [pareo|  Irabant  Aur.  Vict. 
Pürium,  ii,«.  .jjafniftnbt  in  Wgfien.  Sab.  -Anus, 
adj.  — Pirlus  j.  Paros. 

1.  Parma,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien.  Sab. 
subgt.  1’nrmensln,  ia;  pl.  -senses,  ium,  m. 

2.  parma,  ae,  f.  [srdpuij]  ber  Heine,  rnnbe 
Sd)ilb  ber  fieichtbcwnffneten  u.  ber  Weiteret ; 
*ftbcrb  Sef|ilb.  Sab.  parm&tiiH  m.  einer  parma 
berfeben  ob.  bewaffnet  cohors;  su&«t.  pl. 
Ijlatmenträger  Liv.  4,  39,  l. 

FarmSnYdes,  is,  griech-  ^ilofop^,  mit  geno  §aupt 
bet  elcatifeftcn  Schule  um  600  o.  Efjr. 
parmfila,  ae,  f.  dem.  0.  2.  parma  Hör.  Sab. 
parmülAriug,  ii,  m.  Mnljängct  bet  mit  ber  parma 
(ämpfenben  ffllabiatorcn  Suet. 

Pariiäsiis  (Parnass.)  i,  m.  Berg  in  ißfjociS,  an 
welchem  Selpb*  u.  bie  faftalifdjc  Quelle  lag,  bem 
HpoDo  n.  ben  Stufen  pcilig.  Sau.  * ParnStdus 
(Parnass.)  u.  *-näsis,  Idie,  f.  adj.  parnafifd), 
bclppifcf),  apollinifd). 

1.  pSro,  l.  1)  bereiten,  gubereiten,  beran* 
palten,  besorgen,  rüften,  Borfebtungen 
treffen  conviTium,  turres,  falces,  copias,  bel- 
lum alcui,  necem,  insidias  alcui,  *funus  im- 
perio  brotjen,  *acrem  militiam  regibua  ftd)  riijlen 
jum  ic.  gegen  jc.;  ’galeam  Pallas  et  aegida  cur- 
rusque  et  rabiem  rüftet  fief)  mit  jc.,  iter,  fugam, 
animos  dextrasque  Liv  . se  ad  iter,  se  ad  di- 
scendum,  +se  proelio,  fiuvenis  ille,  qui  foro  et 
eloquentiae  parabatur,  *arma  animiu  tampfge= 
rüftet  fein,  *campum  lampfgereebt  machen,  ebnen, 
•in  malos  parata  (lampfbereit)  comua  tollo, 
•iussa  DoHfütjrett,  *dict.a  contra  erwibern;  m.  inf. 
fid|  anfd)iaen,  eben  bamit  umgeben  }u  tc. ; 
(Com.)  m.  ut,  ne;  abfol.  rüften,  Lüftungen 
machen,  Borlcbrungen  treffen  oppugnare 
aut  p.  Omnibus  locis;  festinaro,  p.  Sali.;  auch 
Liv.  42,  63.  2)  an»,  berfdjaffen,  lieb  oer= 
fdjaffen,  erwerben,  gewinnen,  hordeum; 
•opes,  ‘diTitias,  locum  ac  sedes;  latos  fines; 
exercitum;  pacem,  aoeietatem  maebttt;  prae- 
sidium  senectuti;  eiuBmodi  in  animo  cupidita- 
,tes  liöbren,  Ter.;  cui  fata  parent  wem  fein  ®t- 
fehid  cS  (ben  Cpfertob)  bereite,  Verg.  Am.  2,  12; 
*sulwt.  parata  (Erworbenes,  Bejib;  ins* 
bef.  läuflicft  erwerben,  laufen,  nortos, 
praedia. 

2.  päro,  1.  fpar]  1)  glcidjfdjätjen  tos  Plaut. 

Ortrc.  4,  2,  20.  2)  p.  se  cum  collega  fi(b  in 

betreff  ber  WmtSgefebäftc  bergleieben  mit 
ic.  de.  fam.  1,  9,  26. 

päröchus,  m.  [jrcroopof]  11  ber  Sieferant,  ber 
auf  jeber  Station  für  eine  beftimmte,  o.  bem  Staate 
auSqcfcjjtc  Summe  rcifenben  Wagiftratsperfonen 
u.  folgen,  bie  btcfelben  Borrechtc  genoffen,  }■  B. 
hospites  publici,  bie  unentbehrlich  jteti  Bebütfniffe 
lieferte;  (Hör.)  p.  quae  debent,  Lgna  salemque 


(praebuerunt).  2)  übertr.  ©aftgeber,  SBtrt 
Hör.  tat.  2,  8,  86. 

PäröpSmiRUR,  i,  m.  ein  ©ebitge  beS  inneren 
SlficnS.  Sab.  ParopSinTsSdac,  äruru , m.  bie 
Bewohner  eines  am  (üblichen  Wbbange  beS  Ißaro-. 
pamifuS  gelegenen  Slanbftriebs  Curt. 
pkropsis,  Win,  f.  [rrnoo-ipicl  Heine  Sebüffel. 
Ffiros,  i,  f.  jlnfcl  im  ägäifeben  Werte,  berübmt 
wegen  ihres  weiften  WamtorS.  Sab.  PSriu», 
ad),  lapis  (Warmorl;  crimine  P.  eat  accasatus 
Nep. ; »iambi  beS  StrcbilocbuS  auS  IfSaroS;  eubst. 
Pfiril,  örum,  m. 

parra,  ae,  f.  ein  Bogrl,  beffen  ©eftbrei  Unglüd 
prophezeite,  wabrfebeintieb  bieSebleiereute  Hot. 
•FarrliSsls,  Ydis,  /.  jur  Stabt  Barrbajia 
(in  Htlabien)  geftätig,  artabifeb  Arctoe, 
ursa,  stellae  ber  Sär,  baS  Siebengeftim;  subst 

— fiaQifio. 

1.  PSrrhislns,  adj.  = arfabifeb  (bgt.  Parrha- 
sis),  Tirgo  ftallifto;  dca  garmenta;  rex  Suanber. 

2.  PnrrbBsius,  d,  m.  berübmtCT  grieeft.  Waler 
auS  ©pbejus  um  400  b.  Eftr- 

parrTclda  (ältere  3orm  päric.),  ao,  comm.  [wabrfeb. 
auS  patricida  b-  pater  u.  caedo]  Säatermör* 
ber,  Slternmörber.  §iern.  d)  ftinbeSmär* 
ber  liberum.  6)  Wärber  freiet  Bürger  ci- 
Tium.  e)  Würbet  beS  StaatSoberbaupteS, 
b.  ben  Würbern  beS  gäfar.  . d)  §ocb»erräter, 
BaterlanbSfcinb  rei  publicac;  Smpörer, 
Bcrräter  regis,  exercitus;  b.  SSitetliuS,  ber 
fidj  gegen  Offto  empürte  Tac. ; SRäuber  beS^ei* 
ligen.  Sab.  A)  parrYcidalis,  e,  adj.  (fpät) 
mürberifcb,  berruebt.  B)  parrYcidlnm,  (pä- 
ric.), ii,  n.  SSatcrmorb.  $ierb.  a)  ®ltetn= 
morb,  SobneSmorb  filii;  Brubcrmorb  fra- 
tris,  fraternum,  aud)  bl.  p. ; patrui  beS  DbetmS; 
Bcrwanbtcnmorb,  Bürgcrmorb.  6)  §o<b' 
oertat,  Snipürung  gegen  baS  Baterlanb  pa- 
triae, publicum;  aud)  Bcrfünbigung  an  bet 
bJbtlofopbie  de. 

pars,  tis,  f.  1)  Seil,  Abteilung,  ®tüd  Numi- 
diae  p.  tertia,  dimidia  exercitus;  agri  partes 
(Srittel)  duae  ademptao;  tres  iam  copiarum  p. 
(Biertcl)  Helxetios  id  Samen  traduxisse,  quar- 
tarn  fore  p.  citra  flurnen  Ararim  reliquam  esse; 
multae  novem  p.  (8ebntel)  detraxit;  f erat  magna 
multitudo  oppidanorum  in  parte  Caesaris  in 
bem  Seile  ber  Stabt,  in  welchem  6.  war;  Po- 
thinus  etc.,  in  parte  Caesaris,  jmcifelb-  Cb«. 
6.  c.  3,  112,  11;  bgl.  ftrancr  }.  b.  St.;  ea  gen- 
in parte  magis  quam  in  dicione  Carthaginien- 
sium  erat  gebürte  bielmehr  ju  bem  fianbag; 
überlaffcnen  Seile,  ©ebiete  als  ic.  Liv.  21,  5,  3; 
partes  facere  Seile  machen,  abtcilen,  rintnlcr.. 
•non  omnis  moriar  multaque  p.  mei  (mein  in 
meinen  Sichtungen  fortlebenber  ©eift)  Titabit  Li- 
bitinam  Hör. ; bl.  pars  b.  einem  Seile  Wen* 
fefien,  bef.  collect,  mit  Sonftrultion  nach  bem 
Stnnc,  häufig  bei  ben  ^iftoritern  b.  Siebtem, 
quae  maiori  p.  (ber  Webrjabl)  pnlcberrima  Tiden- 
tur;  magna  p.  caesi  sunt;  magna  p.  capte 
sunt;  p.  maior  auctores  sunt;  capti  pars  in 
crucem  acti  etc.;  oft  auch  pars  — alii;  pano 
p.  — alii;  p.  — alii  — plerique;  pauci  — p. 

— p.;  multi  — p.;  (Verg.)  iÜi  — p. , (Ferj. 
Aen.  7,  624)  p.  pedes  ire  parat,  p.  (ein  Seil  bä 
equites)  arduus  altis  pulverulentus  cquis  furit; 
ex  parte,  fin  p.  Liv. ; *parte  gum  Seil,  teil' 
Wetfe;  ex  aliqua  parte  de.,  quadam  ex  parte 


Parsagada  — Parthi. 


583 


Liv.  28,  12,  b.  G.  8,  46,  1;  aliqua  parte  Liv. 
46,  31,  1 einesteils;  nonnullA  p.  teilsroeife  Caes. 
b.  c.  1,  46,  2 ; millA  ex  p.  Liv  , *tnul!A  p.  ganj 
u.  gar  ni<ßt;  magnä  ex  p.  Cic.,  ex  magna  p. 
Liv  , ex  p.  multa  Liv.  27,  40,  4,  magnä,  p.  41, 
6;  partem  magnam  5,  14,  6 großenteils;  maiore 
ex  p.,  maxima  ox  p.,  maximä  p.  größtenteils 
Liv  ; omni  ex  p.  Oie.,  omni  p.  Liv.,  *omni  a 
p.,  *ab  omni  p.  günjlitß,  DoHfommen;  per  partes 
(in  ben  einzelne»  leiten,  ftüdmeifc)  emendare 
Pim.  cp.  2,  6,  10;  legendus  (Oxid ins)  in  parti- 
bus ßtHenrocifc  Quint.  10.  1,  88;  solis  magnitu- 
dine  multis  p.  (um  BieleS)  terra  superatur; 
numero  multis  p.  inferior;  multis  p.  (Biel)  malle; 
duabus  p.  amplius  (»»eimal  foDiel)  frumenti  ab 
stulit;  pro  parte  ttaeß  beftimmtem  teile,  pro  rata 
p.  f.  ratns  1);  pro  sua  qnisqne  p.  jeber  für  Jein 
teil,  jo  Biel  an  ißm  iß,  pro  mea,  pro  tua  p. ; 
pro  mea  tenui  infirmaque  p.  natß  Maßgabe  mei= 
ner  ®eringfügigfeit  u.  Srßmäcße  Cic.  p.  Rose.  Am. 
§.  136;  pro  virili  p.  j.  virilis  3);  cunctis  in 
partes  muneris  sui  (für  ben  einem  jeben  juge= 
teilten  SBirfungSfteiS)  benigne  pollicentibus 
operam  suam  Liv.  6,  6,  16;  duae  cohortes  a 
parte  Itomanorum  erant  ßanben  auf  rdm.  ©eite 
Liv.  44,  40;  in  partem  alcis  rei  venire,  p. 
habere  in  alqa  re,  in  p.  alciB  rei  esse  S nt  eil 
bclommen,  ßaben  an  ic. ; *in  p.  veniat  mihi  gloria 
tecuin;  in  partem,  in  p.  alcis  rei  vocare  teil: 
neßmen  taffen  je.;  aueß  Liv.  7,  22,  9 per  eundem 
— censuram  quoque  in  p.  vocari  plebes  volebat 
jumteil  für  fieß  in  Slnfptutß  neßmen;  dare  partes 
(arnicis)  teilneßmen  laffen;  alqd  populi  ad  partes 
dare,  *in  partem  dare  alqd  alcui;  non  nummo 
sod  partibus  locare  agrum  für  einen  beftimmten 
Anteil  bcS  9tatntalertrageS  PJin.  cp.  9,  37,  3;  nul- 
lam  in  ea  re  suam  p.  fore  er  tnerbe  leinen  9ln= 
teil  baran  ßaben;  ’quorum  p.  magna  fui  motan 
icß  felbft  teil  naßm  Verg  ; inSbej.  a)  Anteil  an 
einer  gemeinfamen  Unternehmung,  baß  bie  Wltie 
magnas  p.  habuit  publicorum;  dare  partes;  p. 
illo  tempore  carissimae.  6)  eine  Portion  gfien 


palt,  fo,  in  ber  9tbfidjt,  beSmcgen  in  eam  p.  ac- 
cipio  Ter.,  in  eam  p.  peccunt,  quae  est  cau- 
tior;  occipere  in  bonam,  in  optimam  p.  gut  auf: 
neßmen;  mitiorem  in  p.  interpretari  b.  bet  beften 
©eite,  aufs  gelinbeßc;  in  omnos  p.  valet  in  jeber 
tBciießung ; nullam  ad  p.  valet  gilt  fcßlcdjteibingS 
nilßtS;  als  milit.  SluSbrud  gtügel  in  sinistra'p. 
curare;  eo  cornu  — ab  sinistra  p,  e)  bie  Slrt, 
©pecieS  einer  ©aitung  singulis  perturbationibus 
p.  eiusdem  generis  plures  subiciuntur,  ut  aegri- 
tudini  invidentia;  voluptatis  partes  hoc  modo 
describunt,  ut  etc  ; inSbef.  b.  Liv.  Slrt,  3®eig 
bes  Krieges,  bet  truppen  ea  p.  belli,  vi- 
rium;  quaecumque  p.  copiarum.  f)  ging.  u. 
ßäußger  pl.  Partei,  qui  partis  Romanorum 
fuerant;  nullius  p.  esse  neutral  fein;  se  in  nul- 
lam  p.  movere  neigen;  erat  illarum  p , Sulla- 
nae,  Pompeianae;  aueß  Liv.  31,  31  civitates, 
quae  in  parte  Carthaginiensium  fuerunt;  in 
duas  p.  discedere;  factionum  partes  Phaedr. ; 
aueß  bl.  partes  b.  ber  Sollspartei,  roenn  ber 
8fßg-  bie  ndßere  Beftimmung  leiißt  etfennen  läßt, 
ox  partium  invidia  periculum  metuentes;  tanta 
lubido  in  partibus  erat;  studia  partium;  fin 
partes  ducere,  ftrahere,  -ßsollicitare  in  p.  suas, 
ftransire  in  p.;  fhabebat  in  partibus  Pallantem. 
) teil,  ben  imb.  bei  einer  ©anblung  übernimmt, 
er  ißm  babei  jufällt,  8.  ©cßaufpteler  pl.  bic 
fRolle,  Stang,  ©teile,  Ülufgabe,  Obliegen: 
beit  primae,  secundae,  tertiao  p.;  mutatis  p. 
Hör.  sat.  1,  1,  18;  summus  artifex  et  mehercule 
semper  partium  in  re  publica  tamquam  in 
scaena  optimarum  er  ßült  cS  mit  ber  beßeu 
$artci  im  Staate  ob.  mit  ber  Partei  ber  Opti  = 
maten,  jo  wie  er  auf  ber  Süßne  bie  oorneßmfte 
Solle  fpielt  Oie.  p.  Sest.  §.  120;  p.  accusatoris 
obtinere;  imperatorias  p.  sibi  snmere;  tnum 
est  hoc  munus,  tuae  p. ; nullae  esse  posaunt  p. 
meae;  Hernicos  ad  p.  paratos  ißre  SHotlc  ju 
fpiclen;  omnium  ordinum  p.  (bie  Solle,  tßätijp 
feit)  in  misericordia  constitisse;  *ne  forte  seni- 
les mandentur  iuveni  p.  pueroque  viriles  bie 


Suet.  c)  fianbeSteil,  :ßri<ß,  ©ebiet,  ©egenb 
in  eam  p.  ituros  atque  ibi  futuros  Helvetios, 
ubi  etc.;  esse  nobis  illas  p.  tenendas;  ad  orien- 
tis  partes;  in  eas  p.  Galliae  venire;  in  omnes 
p.  d)  SRitbtung,  ©egenb,  Seite;  autß  ®es 
jießung,  ©infußt,  fRüdfiißt,  galt  explora- 
tum  in  omnes  p.  dimissi  erant;  una  ex  p.  B. 
bet  einen  ©eite;  ex  omni  p.;  qua  ex  p.  roo; 
quam  se  cumque  in  p.  dedisset  tnoßitt  er  fuß 
tnenben  mmßte;  omnibus  in  p. , Omnibus  p. 
überall;  omnibus  p.  autß  butdßgangig,  in  allen 
©tütfen,  in  jeber  Slrt;  ex  omnibus  p.  b.  alltn 
©eiten  her;  omni  p.  pugnae  auf  ie.,  Liv. ; omni 
p.  b.  allen  ©eiten  Hör.  sat.  1,  2,  38;  qua  ex  p. 
(in  biefer  Sejießung)  homines  bellandi  cupidi 
magno  dolore  afficiebantur  Cats.  b.  G.  1,  2,  4 
u.  Krönet  j.  b.  St.;  nulla  ox  p.  (in  feiner  83e= 
jießung)  compar&ndum  esse;  ne  minima  quidem 
ex  p.  nitßt  im  entfemteßen,  getingßen;  in  utram- 
que  p.  (für  u.  toibet),  de  omni  re  in  contrarius 
p.  disputare,  disserere;  neque  ullam  in  p. 
(toeber  für  notß  toiber)  disputo;  multis  p.  in 
Dielen  Sejießungen;  sententia  in  utramque  p. 
(für  beibe  gälle)  tut«;  vehemens  in  utramque  p. 
ßeftig  in  beiberlei  Sitßtung  = ju  gütig  u.  ju  jou 
itig  Ter.;  in  eam  p.  natß  bet  Sette  bin,  auf,  B. 
ber  ©eite,  in  ber  Scjießung  ob.  ©infitßt,  berge-- 


©gcntümlitßfeiten,  bet  Gßarafter;  *cui  dabit 
p.  scelus  expiandi  Iuppiter?  *p.  implere  feine 
S fließt  erfüllen;  acc.  partim  f.  partem;  Dgl. 
partim. 

PnrsügSda,  n.  pl.  b.  ß.  ©tßoülammer  ber  Sßatfen, 
alte  SReßbenj  bet  Könige  b.  Werften  Curt. 

parsTmonin,  ae,  f.  [parco]  ©parfamleit  vo- 
hemens  es  nimis  aut  largitione  nimia  aut  p. 
Ter.;  diligentia  et  p.;  p.  (gitifntßßeit)  victus 
atque  cultus  Nep.\  veteres;  bilbl.  huius  ipsius 
oratoris  Cic.  or.  §.  84. 

ParthAon  f.  Porthaon. 

Partheniae,  ärum,  m.  [iro^Ofriai]  3nttgfern= 
finber,  ® aftarbe,  meltßc  ©parta  Berließen  u. 
latent  grünbeten  Just.  3,  4,  7. 

pnrtlienice,  es,  f.  [«opdevt*»/]  eine  nnbefanntc 
HSßanje  Ct.  61,  194. 

Parthenlus,  ii , m.  l)  ©ebirge  auf  bet  ©renje  D. 
«rgoliS  u.  Hrfabicn;  *alS  adj.  2)  gluß  in 
ßSapblagonicn  Ov.  3)  ein  griedj.  crotiftßer  tießter 
u.  ©rammatifer  Suet.  4)  ein  troer  Verg. 

Parthfiuöpe , es,  f.  alter  üiame  bet  ©tabt  9t ea: 
poliS  Verg.  taD.  *-pi-tus,  adj. 

PartliPnöpölis,  is,  f.  ©tabt  in  9tieberm5ften  Eutr. 

Parthi,  örum,  m.  bie  $artßer,  eine  feßtb.  ®5l= 
lerfißaft,  jübüßließ  Born  KaSpifec,  uorjüglicßc  JHei- 
tet  n.  Sogcnjtßttßen,  »egen  ißrer  trculoßgleit 


584  Parthia  - 

berüchtigt.  Zoo.  a)  Purthia,  ae,  f.  hni  Üanb 
bet  dorther,  ^artfjicn  Just  , auch  -thyene,  ea, 
f.  Curt. ; -tliyael,  örum,  m.  bie  53artl)t)Cner  Ourt. 
b)  ParthTeus,  adj.  bellum  mit  ben  Sarthern, 
nud)  Partbus  eques;  subst.  collect,  bie  dorther 
Cael.  b.  Oie.  fam.  8,  5,  1.  Hot.  carm.  1,  19,  12. 

Pnrthini,  örum,  m.  inqrifdje  Sälferfchaft  in  bet 
9läl)e  0 Ztjrrachium;  adj.  -thinus  Suet. 

Parthyaei,  1‘artbyene  f.  Parthi  o). 

pnrtTceps,  cYpiß,  adj  u.  siebet,  [pars-capio]  an 
ctw.  tcilnehmenb,  einet  Sache  teilhaftig  (meifi 
freiwillig  u.  mehr  im  Quftanb  beb  ®enujfeb  ob. 
Bcfif}Cb)  praedae  ac  praemiorum,  animua  ratio- 
nis  compos  et  p.,  buiua  belli  p.  et  socius  et 
adiutor,  fortunarum  omnium  aoetua  et  p.,  falcui 
alcia  rei,  fad  alqd,  meus  fiametab  Ter.;  pro 
legato  et  p.  administrati  belli  Liv.  ZaB.  pur- 
tictpo,  l.  1)  teilhaftig  machen,  teilnehmen 
taffen  servum  consilii  sui  Flaut.;  ad  partici- 
pandum  alium  ab  alio  Cic.  2)  (feit.)  ettu.  mit 
jmbm.  teilen  suas  laudes  cum  Caesone;  laudes 
(sc.  cum  eo)  Liv.,  participato  cum  eo  regno 
Just.  8)  einer  Sache  teilhaftig  »eiben 
pestem  parem  Attius  b.  Cic.  Tusc.  2 §.  39. 

partfcfila,  ac,  f.  [dem.  t>.  pars]  ein  fleiner 
Zcil,  ein  Stücfchcn,  Bifjdjen  caeli;  quiomnes 
tenuissimas  p.  atque  omnia  minima  mansa  — 
in  os  iuserunt;  parva  scelerum  et  crudelitatis 
tuae;  ut  possint  sine  ulla  p.  institiae  vivere; 
ne  qua  p.  (bab  ©etingfte)  hoc  sermone  praeter- 
missa  eit;  »Beftanbteil  dirinae  aurao. 

partim,  adv.  [eigtl.  acc.  B.  pars  ft.  partom]  jum 
Seil,  teil«,  p.  — p.  teils  — teils;  bibw.p. 
— alii;  aliae  — p.  — aliae;  p.  a se  omatis; 
p.  e nobis  timidi  sunt;  eorum  p.  eiusmodi 
Bunt,  ut. 

1.  partio  (Borfl. , Sali. , Just.),  4.  häufiger  par- 
tior  (auch  pass.,  bef.  partic.  perf.),  aep.  4.  [pars] 
1)  eilt  ®anjeb  in  Zeile  jerlcgen,  trennen, 
teilen  acies  facilis  partienti,  cum  onus  esset, 
facilis  iungenti;  partiendum  sibi  ac  fatius  dis- 
tribuendum  exercitum  putavit;  partito  exer- 
citu,  partita  classe;  inbbef.  a)  ab--,  einteilen, 
teilen  nihil  de  dividendo  et  partiendo  docet; 
enus  Universum  in  species  certas  partietur  ac 
ividet;  eadem  sunt  rnembra,  sed  paulo  secus 
a me  atque  ab  illo  partita  ac  distributa;  pes 
qui  adhibetur  ad  numoros,  partitur  in  tria  Oie. 
or.  §.  188.  b)  jum  Behuf  bet  'Dlit  ob.  3“=  ob. 
Berteilung  a)  gebenb,  bah  mit»,  ju=,  oetteilen 
hanc  quiaem  nanctus  praedam  pariter  cum  illis 
partiam  Plaut.;  regnum  inter  se  partivere; 
pensa  inter  virgines  partiens  Just.;  consules 
partiti  inter  se  ob.  bl.  partiti  (sunt)  provincias 
(bie  ©efehflfte),  partiverant  Sali.;  tipai  provin- 
cias inter  sc  partiuntur;  legati  officia  inter  se, 
id  opus  inter  se  partiuntur;  cum  partirentur 
inter  se  (bie  Stollen  unter  fid)  nerteilten),  qui 
Capitolium,  qui  rostra,  qui  urbis  portas  occu- 
parent;  suum  honorem  cum  Scipione;  partitis 
temporibus  in  Beitritten  3ritf>unften;  »praedam 
in  socios,  -fin  consules  enram,  »dulcem  in  am- 
bos  caritatem  (Cieblofungen).  ß)  empfangenb, 
leibenb  et»  teilen,  bah-  feinen  Zeit  o.  et»,  fid; 
juetgnen  ob.  befommen  ad  partiendas  mer- 
ces;  neque  ego  hoc  partiendae  invidiae,  sed 
communicandae  laudis  causti  loquor.  y)  jum 
Behuf  einer  Begleichung  trennen,  fdhlictjten, 
aubmachen  vos  (ista)  inter  vos  partite  Plaut. 


- parum. 

2.  partio,  önis,  f.  [pario]  (Borll.)  bab  Schären 
purtite,  adv.  [1.  partio]  mit  gehöriger  Sin 
teilung  dicere  Cic.  or.  §.  99. 
partitlo,  önis,  f.  fl.  partio]  1)  (Einteilung  ar- 
tium;  bef.  B.  logifchcr  ob.  rhctorifcher  Sintctlssj 
(Bgl.  divisio),  partitionum  (definitiones),  cim 
ree  ea  quae  proposita  est,  quasi  in  membn 
discerpitur.  2)  Bub=,  Berteilung  aerarii. 
praedae;  bef.  bei  (Sibfehaft. 
partTtüdo,  Ynia,  f.  [pario]  bab  Schären  Plast. 
partfirlo.  4.  (arehaift.  imperf.  parturibat  Phaedr. 
4,  23,  1)  [pario]  1)  intrans.  gebären  »olles, 
(reifen,  o.  SDtenfchcn  u.  Zieren  Ter.,  Phaedr.; 
Sprich»,  parturiunt  montes,  naacetur  ridiculoi 
mus  gewaltige  Knftrengungen  machen,  benen  bei 
(Erfolg  nicht  entfpricht  Ilor.  a.  j>.  139;  tram 
»quos  fetus  Germania;  »Notus  imbres;  »arbor 
fchlägt  aub;  *ager  fängt  an  jn  grünen.  2)  tp 
a)  mit  et».  fch»anger  gehen,  umgehen,  etm. 
Borhaben  (»ab  Bnfircngung  u.  Unruhe  Bcrsr 
facht)  res  publica  periculum;  quod  diu  animm 
vester  etc.;  »minus,  b)  [ich  dngftigcn  tan- 
quam  p.  (animus)  pro  pluribus. 
partus,  us,  m.  [pario]  1)  bab  @ebärcn,  bie  (Ba 
burt  Diana  adhibetur  ad  partus;  »geminim 
partu  dabit  Ilia  prolem;  *B.  Batet  una  vecon 
Oenei  partu  edita  an  einer  biiht.  Stelle  b.  Oe. 
Tusc.  2 §.  20;  auch  bie  ©eburtbjeit  cum  Luc 
appropinquaro  p.  videretur;  B.  {frifchen,  bie 
ilaichjcit  post  partum  Hör.;  tp.  Urfprung 
Graeciae  oratorum  p.  atque  fontes  Cic.  Bm 
§.  49.  2)  btc  Seibebfrurht,  bab  (Junge  ferse 
p.  suos  diligunt,  pro  p.  suo  propugnant ; par- 
tum, partus  plures  edore,  eniti,  abigere ; conim 
sex  p.  enixa  Tac.;  »Ledao  (Helena  u.  ftltjtäm 
neftra),  »deüm,  »terrae  Bubgehurten,  Brut  (t 
ben  ©igantcu). 

purüm,  adv.  [ftammBcrw.  m.  parvus]  comp,  mb 
nüs,  sup.  mluTtuie  (ältere  fjortn  minäme);  1 
parum  ju  »enig,  nicht  genug  pro  Cluenti; 
voluutate  nimium,  pro  rei  publicao  dignitale 
p.  dixisse  videor;  p.  habere  nicht  jufrteben  fern, 
m.  inf.;  p.  id  facio  ich  betrachte  bieb  alb  ju  ns. 
wichtig  Sali.  Jug.  85,  31;  p.  est,  quod,  si  Liv., 
*m.  inf,  m.  acc.  c.  inf.  Liv.,  p.  düigenter,  dis; 
non  p.  saepe  oft  genug;  haud  p.  rallide;  haod 
p.  audax  inceptum;  non  p.  multa  Quint.;  ; 
lusta  causa;  *p.  castis  (=  ent»eihteu)  fucis;  »fir- 
mus  p.  = infirmus;  tnidjt  fehr,  m.  gen.  satb 
eloquentiae,  sapientiao  p.  2)  minus  »eniget 
m.  bouus,  m.  diu  vivunt,  m.  placet;  +plus  m 
mehr  ob.  weniger,  ungefähr,  m.  minusque, 
atquo  (et)  m.  immer  weniger;  nihil  m.  nichts 
weniger,  galt)  u.  gar  nicht  Liv. ; non  m.  cbenio- 
wohl;  neqne  m.  jfep.;  m.  quam,  »ac,  »atqoe; 
ohne  quam,  liaud  m.  dno  milia  nicht  weniger 
alb  ic.;  m.  triginta  diebus  in  weniger  alb  K-; 
ne  dona  m,  quinum  milium  (daret)  unter  fünf; 
taufeitb  Bffeb;  and)  m.  abl.  bei  Stenge  uno  m 
teste  haberet  einen  3tugen  weniger;  uno  (U- 
lento)  m.  Ourt.;  multo,  paulo  m.;  quo  m.  — 
eo  m.;  si  m.  wenn  nicht,  sin  m,  wenn  ober  nicht 
Snbbef.  a)  *aujiei,  aubgenommen  bis  sei  ce- 
ciderant,  me  m.  uno.  b)  nicht  fonberlich. 
nicht  fehl,  nicht  recht  m.  diligenter,  m.  nmlti, 
intellexi  m.  Ter.;  nicht  fo,  nicht  fo  fehr  ® 
infesta  quam  Liv.  c)  )u  wenig  m.  dicere.  3) 
minime  u)  am  mencajtcn  ob.  febr  wenig 
tquod  m.  apparet;  mini  placebat  l ompomus 


parumper  — paasus. 


585 


marime,  Tel  dicam,  m.  dispücebat;  quod  ad 
te  m.  omniurn  pertinebat;  di.  mercatores  ad 
eoa  — saepe  commeant  |et)t  {eiten;  quam  m. 
multa  (jo  wenig  als  möglich)  restigia  servitutis. 
b)  IciueämegS,  ganj  ob.  gar  nicht  homo  m. 
umbitiosuB ; in  antworten  m.,  ra.  vero;  m. 
hercle  vero  Plaut.,  m.  gentium  Ter. 
p&rumper,  adv.  auf  eine  lutje  3**f»  auf 
einen  Bugenblid  (mit  iHüdftdjt  ou{  bie  Seit  be4 
Bufhäteni)  p.  contieuit;  primam  periculi  pro- 
cellam  p.  suatinuit, 

parrYtas,  ätis,  /.  [parvua]  Steinzeit, 
pnrvülus  (ältere  Sonn  parröL),  adj.  [dem.  ö. 
parruB]  1)  (cl)t  llein  proelium;  causa  SBaga= 
teHfachc;  hoc  biefe  Jfleinigleit;  tPa*^ulum  differt 
d ift  ein  Heiner  Unlerjdjieb,  frefect;  subst.  n.  pl. 
weniges  Hör.  2)  fcl)r  jung,  a parrulo  Ter., 
a parrulis  D.  Iletn  auf;  filius;  tParvulus  ein 
Meines  Sinb;  aud)  noch  ju  jung  für  etm., 
einer  Sache  nicht  gemachten  illi  rei  Plaut. 
parrus,  adj.  m.  comp.minor  u.  sup.  miiumus 
(ältere  Sora  -ümus)  llein  a)  ber  Buäbchnung, 
bet  Stenge,  ber  gab*. nach  llein,  gering  navi- 
cula,  navia,  pisciculi;  minima  altitudo  flumi- 
nie;  *ad  lunam  minorembei  abncljmcnbem  SJlonb; 
sühnt,  parvum,  i,  m.  etm.  SBenigeS,  eine  J8e  = 
ni gleit  contentua  parro;  *parvo  beati;  »vivitur 
panro  bene;  uti  parro  mit  wenigem  hau*halten; 
»parro  potens  in  Braut  reich;  parri  (wenig) 
refert;  (feit.)  parro  admodum  (gar  wenig)  plures 
Iav.  10,  46,  11;  im  comp,  minus  quindecim  dies 
(—  quam  q.  d)  sunt  quam  etc.  Plaut.;  m.  ni- 
hilo  weniger  als  nichts  Ter.;  sup.  minimum  febt 
tnenigcS;  adv.  minimum  am  menigften;  jegr 
wenig,  ralete;  ne  m.  quidew  nicht  im  min= 
bcflen,  ganj  u.  gar  nicht.  6)  ber  Seit,  bem 
Älter  nach  llein,  turj,  jung  consuetudo  Ter.; 
patientia  Phaedr.;  minima  pars  temporia;  filia 
minor  Ptoleniaei  regis;  factate  parri;  »aetate 
minor;  qui  minor  est  natu;  aliquot  annis  mi- 
nor natu;  »minor  Atrides;  »minor  uno  menso 
rel  anno;  obgides  ne  minores  octonum  denum 
annorom  Iav.;  minimus  natu  horum  omnium 
Timaeus;  subst.  parrua  Heiner  Knabe,  parra 
Keines  Stäbchen,  parvi  Heine  Äinber;  a 
parro,  a parris  o.  3ngenb  auf;  »dicere  minori 
ben  Jüngern  belehren;  »minores  jüngere,  junge 
Deute  ob.  Kadjlommcn,  9lacf|mclt.  c)  bem 
SBerte  nach  gering,  unbebeuteub,  unbeträd)t  = 
lieh  tquaestus  minimus  et  sordidus;  p.  pretio 
rendere;  sccist.  n.  sing.  SeringeS,  Klcittig* 
teil,  parri  esse  wenig  gelten;  parri  facio  (Com.), 
aestuno,  duco,  jienao  Ter.,  Sali.;  haud  parro 
ntare  Verg.;  teuer  tu  fteben  lommcn;  parro 
emere,  sumi  (o.  Speifeni  Hör.;  im  sup.  minimi 
facere,  minimo  emere  Plaut,  d)  bem  (Stabe, 
ber  ©eltung,  bet  Sebeutung,  ben  Sßetljältmffen 
nach  Hein,  gering,  fchwach,  unbebeuteub, 
unwichtig,  »rot  leife,  »murmura,  »rorbis  mi- 
noribus  (bemütige)  uti;  »animis  rerba  minora; 
»versus  Enni  gravitate  minores  =*  minores  (D. 
geringerer  Kraft  u.  fflürbe)  quam  pro  gravitate 
Enni;  »maiora  minorare  (über  ob.  unter)  famfi 
Hör.;  »rerum  hominumque  imperiis  minor  fid) 
brugenb ; »minor  genibus  bemütig,  unterwürfig 
als  Ätticenber;  »ammus  aetemis  consiliis  minor 
nicht  gewachfen;  »capitis  minor  f.  caput  2)  A)  b); 
*p.  ingenium;  »parri  animi  (für  llcinmütig) 
haberi;  *p.  carmen  leicht,  niebrig;  res  dictu 


parra,  minora  dictu  prodigia;  subst.  »parra 
componere  magnis;  ut  parra  magnis  (sc.  com- 
ponamus)  Plin.  ep.;  »parra  queror;  Sprithw. 
minima  de  malis  sc.  eligenda.  e)  bem  Vermögen, 
bem  Staube,  bem  Bnfchen  nach  gering,  ärm* 
lieh,  niebrig,  unbebeutenb  »dii,  »domus  (3a= 
milie),  »sodales,  »nuincn,  f Senator;  fqui  Ne- 
ronem  quasi  minores  (Deute  8.  geringerer  8c; 
beutungl  erasere;  subst.  »parrum  parra  deceut; 
*p.  et  ampli  Stiebcre  u.  §olje;  fajiud  minores; 
fad  iniuriaa  minorum. 

Päsargida  f.  Farsogada.  [fäddjcn  Plaut. 

pasceölus,  i,  in.  [cpäcrxcolos , -x«los]  ©clb; 

jmseo,  pari,  pastum,  3.  1)  auf  bie  Sffieibe 
führen,  Weiben  sues,  iumenta,  »greges  ar- 
mentaque;  abfol.  Biehjudjt  treiben,  bene, 
male.  2)  füttern,  nähren,  unterhalten, 
machten  lafjen,  bestias,  equoa,  iurencos  Verg. ; 
bestiae  pastae  sunt;  nos  olusculiB  abfüttern; 
(OerächtU^)  quos  P.  Clodii  furor  rapinis  et  in- 
cendiis  et  Omnibus  exitiis  publicis  parit;  qui 
maleficio  et  scelero  pascuntur;  »fnndus  erum; 
»me  olivae;  »polus  dum  sidera  pascet  (nadj  bem 
©lauben  ber  Blten  burd)  auffteigenbe  Süttfte); 
»tigres  jum  gtafj  bienen;  »tineas;  »barbam, 
»crinem;  fgridjW.  corros  in  cruce  Hör.;  »igne» 
unterhalten;  »cui  pineus  ardor  pascitur  acervo 
(anf  bem  ftoljftofj);  »iecur  anscris  Bcis  pastum 
gunäftet;  »ignis  pascitur  (frifet  Weiter)  per 
riscera,  »per  omnes  artus;  »filiccm  erjeugen; 
»nummos  alienos  bie  Schulben  oeraebten,  ®c$ul= 
ben  auf  Sch.  häufen;  »spes  inanes  nähren,  »amo- 
rem,  »ieiunia  ftillen.  $ao.  tp.  weiben,  ergiSgen 
oculos  in  alqa  re,  + oculos  spectatä  inimici 
morte;  oculos  animumque  alqa  re;  »animum 
pictura  inani;  his  ego  rebus  pascor,  biblio- 
thecä.,  »dolore.  3)  burd)  ba«  Sich  abmeiben 
laffen  restros  campos  placido  (in  einem  alten 
©ebidjt  b.  Liv.).  — pascor,  pastus  sum,  pasci, 
dtp.  1)  (reffen,  wetben  »mula  pastum  missa, 
»pasci  per  herbas,  * bores  frondibus,  überp. 
(reffen,  0.  ben  S8ei®fagehül)nern  cum  pulli 
pascerentar.  2)  »abmeiben  silras,  mala  gra- 
mina  pastus.  — paseuug,  adj.  [pasco]  jur 
SBcibc  bien  lieh  ag°r  Plaut-;  subst.  n.  pl.  bie 
38eibe. 

l’ftslphae,  es,  -u,  ae,  f.  f.  Minos  2)  u.  Mino- 
taurus. $ao.  adj.  »FäsYphäc  lus;  *subst.  -ela, 
lochtet  ber  ^aftphae  = $h“bra. 

l’Äsithee,  es,  f.  eine  ber  brei  ©rajieu  Ct. 

PüsYtigrls,  is,  m.  ber  Heine  ligris,  j.  fiu  = 
ran  Curt. 

passfe'r,  Cris,  m.  1)  Sperling;  fprichm.  roluptas, 
quae  p.  omnibus  nota  est  Oie.  /in.  2 §.  75.  — 
2)  »eine  Brt  IjJIattftfch,  S3utte.  — pussercülus, 
i,  m.  dem.  0.  passer  1). 

passim,  adv.  [pando]  1)  weit  u.  breit  h«tum 
jerftreut  u.  ohne  Crbnung,  aller  Orten, 
allenthalben,  nach  allen  Seiten  h<n  con- 
sidero,  fugere,  diffagere  2)  burcheiitanbcr, 
ohne  Uutctfd)teb  fservi  cum  dominis  recum- 
bunt,  »indocti  doctique. 

passum  f.  pando  l). 

1.  passos,  us,  m.  [pando]  1)  cigtl.  baS  BuSfpiei 
jen  ber  Seine  jum  ©eben,  ber  bloße  tünere  ob. 
längere,  langfamerc  ob.  fchncDetc  Iritt,  ©d/titt 
»procedere  p.  anili,  »sequitur  patrem  non  p. 
aequis,  »nec  longis  inter  se  p.  iSntfcmung) 
absunt;  »meton.  gußjlapfe  starc  p.  tenaci. 


586 


passus  — paternns. 


2)  bc:  Stritt  als  üängcnmafs  = 6 röm.  Ruß, 
rnillo  (eine  röm.  Steile),  ad  decem  milia  pro- 
gressus  sc.  passuum  Liv.  21,  59,  1. 

2.  passus  pando  U.  patior. 
pastlllus,  1,  m.  baä  Jiügclegen  Bon  Siegt,  Str$e= 
licicn  ab.  tuoglnccgenben  ©aegen,  bcf.  jum  Stauen, 
um  bem  Jltcm  einen  angenehmen  Oerurfj  ju  geben, 
©aftill  e Uor. 

pastlu,  önis,  f.  [pasco]  SBcibe,  SBeibcpIag. 
pnstor,  öris,  m.  \ pasco]  §irt.  ©aB.  o)  pustü- 
ralis,  e,  adj.  jum  Ritten  gegörig,  £>irten  = 
habitus;  auguratus  Ronmli  fuit  p.  unter  ben 
Ritten  entganben;  »myrtus  ®utfgab  bet  Ritten 
auä  SKtjrtengolj.  b)  pastörTcius,  adj.  — pasto- 
ralis.  c)  pastörlus,  adj.  = pastoralis,  »pellis, 
•saera  bie  ©alilien. 

pastus,  us,  m.  [pasco]  Fütterung  accedere  ad 
p.;  meton.  baä  Rutter  bc8©iege«,  postum  capes- 
sere  freffen;  bie  ®cibc  *e  pastu  decedens  cor- 
vorum  exercitus;  fa  pastu  repelli;  bilbl.  ani- 
morum. 

pütÄgiärius,ii,m.[patagium]©orbütcnmacget, 
Plaut.  — pStagiätus,  adj.  [patagium]  mit  einer 
©orbfire  belebt  tunica  Plaut. 

Fatalin,  ac,  f.  eine  oom  RI.  Rnbuä  gebilbcte  3n{el 
itebji  gleichnamiger  ©tabt  Ourt. 
l’ntarn,  örum,  n.  ©tabt  in  Sgcien  mit  einem 
Otafel  bc«  Ütpotio.  ©ob.  a)  *-r€3s  ■=  BpoH  ob. 
*-raeus;  mb.it.  -rän),  örum,  m. 

Pätävium,  ii,  n.  ©tabt  in  Dbcritalien,  ©eburtSort 
bc«  SJioiu«,  j.  ©abua.  ©aB.  -rinns,  adj.;  subst. 
-riui,  örum,  m. 

patSfSclo,  8.  [pateo  u.  facio],  pass,  pntcfio, 
factus  sum,  fieri  1)  öffnen  portam,  ordines, 
templa,  aures  assentatoribus;  bao.  jugängtieg, 
gangbar  maegen  loca,  viis  patefactis,  itcr  per 
Alpes  patefien;  auch  juerft  »ogin  cinbtingen 
loca,  Pontum  patefactum  esse  nostris  logioni- 
bus;  »tcllus  in  longas  est  patefacta  vias ; *presso 
sulcum  aratro  pflügenb  bitben,  maegen;  terga  oc- 
cosioni  blogftellcn  Tac.  2)ficgtbar  maegen, 
ex  quo  (cubiculo)  tibi  p.  Misenum  naeg  Sl.  eine 
?tu«fiegt  eröffnet  gaft;  *lux  orbem,  tp.  an«  Siegt 
bringen,  offenbar  maegen,  eröffnen,  Ber» 
raten,  entbeden  rem,  veritatem,  verum,  con- 
iurationem,  consilia,  cogitata;  totum  se  (feine 
©cßnnungen)  alcui,  occulta  pectoris,  mandata 
nlcui,  odium  suum  in  alqm;  ante  philosophiam 
patefactam;  bag.  ungemögnl.  ubi  de  casu  Bo- 
milcaris  indicio  patefactoex  perfugis  cogno- 
vit  ft.  insidiis  indicio  patefactis  Sali.  Jug.  73,  1. 
©au.  pitefactio,  önis,  f.  ßröffnung,  Se» 
fanntmaegung  Cic.  fin.  2 §.  5. 
pätella,  ae,  f.  feiern.  B.  patinaf  Cpferteller, 
auf  toelegcn  ben  ©öttern  Speifen  bargebraegt  limr» 
beit  u.  (Belege  eine  beftimmte  Rorm  u.  ©töfje  gatten 
(»gl.  patera)  p.  grandis  cum  sigillis  ac  simula- 
ms  deorum ; edere  de  p.  (p.  SReligionäoeräegtcrn). 
©a».  pStellArius,  adj.  jur  ©egüffel  gegörig, 
dii  bie  fiarett  u.  ©enaten,  weil  ignen  bei  jeber 
.fjoigjeit  ©pcife  auf  einer  patello  »orgefebt  marb 
pätenu  f.  patina.  [Plaut. 

pätens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [pnrfic.  ».  pa- 
teo]  1)  offen,  frei,  unperjpcrrt  via,  locus; 
locis  patontibus  roeber  bureg  Serge  noeg  buteg  ©c- 
feftigungen  gefegögt  Caes.  b.  G.  1,  10,  2;  +val- 
lis  p.  in  bie  ©reite  geöffnet,  tconspectus,  cac- 
lum,  *campi,  *pclagus,  *in  p.  prensus  Aegaeo 
(mitten  auf  je.);  subst.  n.  ex  patenti  (au«  weitem 


Saum,  au«  bet  Seite)  utrimque  coactum  in 
angustias  mare  Liv.  28,  6,  9;  per  patentia  rui- 
nis  bureg  bie  ©refegen  Liv.  2)  tp.  a)  für  etto. 
offen  domus  p.  et  exposita cupiditati.  b)  offen; 
bar  Ov.  mcl.  9,  537  — p&tentlus,  adv.  [comp. 
ju  bem  unqeroögnl.  pos.  patenter]  offener  Ck. 
de  inv.  2 g.  69. 

päteo,  ui,  — 2.  1)  offenftegen  patentes  portae, 
ianuae;  haec  ad  visendum;  fugae  locus;  bag. 
n)  jugänglieg  fein,  offen  gegen,  eigtl.  u. 
bilbl.  domus,  iter,  cubiculum,  aditus,  -freditus 
in  amicitiam,  honores,  regnum;  prägn.  gang< 
bar  fein  singulnri  homim  somit  ae  Caes.  b.  0 
7,  8,  3;  aueg  frei»,  jur  ©iSpofition  gegen 
cuncta  maria  terraeque,  omnia  Ciceronis  Tre- 
biano;  fuga,  reditus  alcui.  2)  b loggegellt, 
ouögefegt  fein  vulneri  Liv.;  latus  ictui  Tac.; 
vulneribua,  insidiis  alcis  Gurt,  c)  offen  Pot 
Bugen  liegen,  fiegtbar  fein  res;  cum  illa  p. 
iu  promptuque  sint  omnibus;  ’omnis  vita  senis 
Hör.;  *vera  incessu  dea;  impers.  patet  e«  ig 
offenbar,  m.  acc.  c.  inf.  2)  al*  geoqrapg.  «ui 
bruef,  f ieg  ergreden  fines  in longiradinem  milia 
assuum  CCXL,  in  latitudinem  CLXXX  pate- 
ant;  quadratae  regulae  quattuor  digitos  (la- 
tentes meffenbe  Caes.  b.  c.  2,  10,  4;  opes  Tusco- 
rum  longe  lateque;  *in  praeceps;  tp.  einen  »ei» 
ten  Umfang,  Spielraum  gaben,  eine  »eite 
Stnmenbuug  finben  hoc  praeceptum  latias; 
in  quo  vitio  latissime  avaritia. 
pätir,  tris,  m.  bet  ©ater  (aueg  in  fojiatcr  unb 
politijegcr  Bejicgung;  bgl.  parens)  p.  certo  nasci; 
{Hör.)  quibus  est  equus  et  res  et  p.  (®gf.  Süü 
oen  unb  Rteigelaffene,  bie  im  jurig.  ©innc  ali 
nullo  patre  nati  gelten,  »ie  alle  niegt  in 
einem  legitimum  matrunonium  geborene  fiinb er', 
•patres  bie  ©Item;  aueg  {Ter.)  bet  ©flege» 
batet,  t®egwitgf7»“i«i;  pater,  patres  fami- 
liae  u.  -as  etc.  f.  familia  1)  b);  *©ürger  Ko- 
manus; *o.  Jieren,  est  in  equis  patrum  virtu»,- 
tp.  Saterliebe  rex  patrem  vielt  Ov.  met.  12, 
30;  ©egöpfet,  Urgeber,  in  flog,  ©rofa  aber 
niegt  fegteegtgin  wie  unfer  '©ater’,  fonbern  nur 
©tiger  ».  ©gilofopgcnfegulen,  bie  mit  Ramilien 
Pätern  Petgliegen  werben,  p.  ist«  Stoicorum  s 
3eno;  fo  aueg  p.  eloquentiae  Isocrates  (al«  fianpi 
ber  ©egulc  attifeger  ©ebner),  Herodotus  p.  bist« 
riae,  ‘Oceanus  p.  rerum;  fegerjg.  ’cenae  bei 
ffitrt,  ©aggeber,  *esuritionum  $aupt  ber  junger 
lciber  (n.  einem  ganj  Brmen).  3«Sbcf.  n)  tp.  bie 
©ätcr,  ©otfagren  (gew.  P.  bem  oorgergegenbra 
ffllenfegenalter)  a patribus  accepisse,  •cuncti 
paene  p.  älteren  Seute,  »facta  patrum,  *moir 
patrum.  b)  al«  egrenbe  Benennung  mit  u.  ogne 
©üdfitgt  auf  Blter,  bef.  göugg  p.  ©öttern  luppiter, 
Lemnius  (©ulfan),  »deum  hominumque;  *Ennic» 
ipse  p.  (als  alter  egrwürbiger  ©iegter',  »Aenei!: 
* Chrysippus ; patriae;  »urbium;  aenatus  Tac 
ann.  11,  25.  c)  patres  ob.  p.  conscripti  f.  con- 
scribo  1)  c);  p.  Romani  Liv.  22,  32,  7;  aueg  p. 
= patricii.  d)  p.  patratus  f.  patro. 
pätcra,  ae,  f.  [pateo]  gaege  u.  breite  ©egale. 
Dpferfd)ale,  mit  meleget  ben  ©öttern  (ibien 
Warb  (Bgl.  patella),  p.  qua  mulieres  ad  res  di- 
vinas  uterentur;  »pateris  et  auro  au«  golbenci 
pAteriius,  adj  [pater]  1)  Bätcrlieg,  be« 
tcr«,  bem  ©ater  gegörig,  Bom  ©ater  grt 
rügrcnb,  auSgegenb,  fieg  für  einen  8«<.tr 
eignenb  hospitium,  poesessiones,  provinci», 


patesco  — natrocinium.  587 


odium,  anirnus,  Voce,  *rus,  *ars,  ’noraen,  ’avus 
B.  Sätet  t)tr,  *dei  (bie  Soren),  * Lar  et  fundus 
B.  Bater  etetbt.  2)  ‘Baterlänbifdj  flmnen. 

pütesco,  tui,  — 3.  [pateo]  1}  offen  tnctben, 
ficty  äff  nett  *portus  lam  propior,  *atria  longa, 
fvm;  tp.  fid)tbar,  offen  werben  re»,  *Da- 
naum  insidiae.  2)  fid)  ctftreden,  auSbebnen, 
au  «breiten  via,  Imperium  late  p.,  paulo  latior 
p.  campus,  facies,  ffons  lato  gremio. 

patilrilis,  e,  adj  [patior]  nur  in  pljitofoplj.  Spt. 
n.  feit.  1)  erträglich  dolor.  2)  bet  ®mpfin= 
butig  fähig,  entpfinbfam  natura. 

pitTbülätus , adj.  [patibulum]  an  baS  patibu- 
luin  geheftet  Plaut.  — patibulum,  i,  n.  [pa- 
teo] ein  gabelförmige«  Stücf  $olj,  an  Welkem 
hängenb  Setbtedjer  gelreujigt  würben,  bet  ®al  = 
gen  (Bai.  crux)  dispessis  manibus  cum  p.  ha- 
bebis  Plaut. 

pätlens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup  [ partic . B. 
patiorl  1)  ettragenb,  etbulbenb,  au§har  = 
tenb  aoloris,  laborum,  fequus  p.  sessoris;  am- 
nis  navium  jchiffbar  Liv. ; * (campus)  vomeris 
leitet  ju  bearbeiten;  urbis  magnitudo  capacior 
patientiorque  (empfänglicher)  talium  malorum 
Lir.;  in  labore  nimis  remissus  parumque  p.; 
♦Ulixes  Halber ; *Lacedaemon  abgehärtet;  *p. 
(unter  S cf  erwerben)  vivere  (B.  ber  gelbmauS); 
übertr.  ‘hart  patientior  saxo.  2)  gcbulbig, 
langmütig,  fügfam  Clemens  patiensque  acl- 
mirandum  in  modurn,  patientissimus  exercitus; 
ne  offendara  tuas  patrentissimas  aures;  frei; 
auch  unempfinblid),  inbolent.  Han.  ^1)  pä- 
ttentör,  adr.  m.  camp.  u.  tsup.  gebnlbia  p. 
ferre  alqd;  *p.  (genfigfam)  prandere  olus;  *m- 
mium  p.  mirari.  B)  pStlentla,  ae,  f.  1)  @t= 
bulbung,  ©rtragung,  StuSbauer  in  ©tra* 
pajen,  Sbljättung,  Hibeitfamleit  famis,  fri- 
goris;  et  animis  et  corporibus  suis  virilem  p. 
inesse  Liv  -,  corpus  ad  omnem  virtutis  (männ= 
lidje)  p.  duravit  Just.  37,  2,  9;  ejuorum  (Lace- 
daemoniorum)  moribus  surnmu  virtus  in  p.  po- 
nebatur;  aud)  Sntfagung,  ©enügfamleit, 
quem  duplici  panno  p.  velat  Hör.  2)  ©ebulb, 
3iad;ftcht,  Sladigiebigleit  constantiam  dico? 
nescio  an  melius  p.  possim  dicere;  p.  atque 
obsequio  meo;  qui  illius  p.  paene  obsessionem 
appellabant;  obsequium  et  p.  imperii  Suborbb 
nation  Curt. ; hostium  Unterwürfigleit  Liv.  0,  26, 
1;  in  üblem  Sinne  a)  ba$  ©ichftreiSgeben  jut 
SBotluft.  6)  t® Icichflültigleit,  3nbotenj.  c) 
f Unterwürfigleit. 

patiim,  ae,  f.  [»arä»q]  ©diüffel,  Pfanne. 
Hau.  pätin&rius,  adj.  jur  Sdbüffcl  gehörig, 
©Rüffel',  pisci«  in  brr  ©cbüffel  mit  Brühe  ge= 
Tod)t,  struicea  Raufen  ©cfjüffeln  Plaut.-,  als  subst. 
©djüjfelfrennb,  Treffer  Suet. 

pätlor,  passus  »um,  dep.  3.  fid|  etw.  gefallen 
laffen,  etw.  leiben,  bulben,  ohne  fid)  juwiber» 
fc&en,  ohne  ©infptadbe  bagegen  ju  erheben,  ge» 
fdjeljen  laffen,  laffen  p.  et  mferre  vulnera, 
toleranter  dolores,  supplicium,  servitutem,  alqd 
aequo  animo,  + nihil  apud  hostes  quietum,  ne- 
que  otium  p.,  eodem  animo  regnum  bie  Saft 
ber  Krone  tragen  Ourt.  4,  1,  25;  non  feram,  non 
patiar,  non  sinam  Oie.-,  patietur,  perferet,  non 
succumbet;  m.  acc.  c.  inf.  facile,  facillime,  non 
moleste,  libenter;  feltner  m.  ut;  *patiens  vocari 
Caesaris  ultor  ber  bu  buh  gern  nennen  lögt  ic.  ; 
non  possum  p.  quin  etc.  nicht  untertaffen  ju  Zier.; 


si  causa,  si  res  patietur;  quac  vero  p.  hoc  ratio, 
ut  etc.?  Quint.  10,  7,  3;  et  facere  et  p.  fortia 
(WaS  §clbcmmit  erforbert)  Romanum  est  Liv.  2, 
12,  9.  3n«bef.  a)  jmbs.  Siefen  ob.  Saune  ge  = 
bnlbig  tragen,  hinnehmen  omnes  facile  per- 
ferre  ac  p.  Ter.-,  *gebulbig  Berleben,  bin  = 
leben  cornix  novem  saecula  passa;  in  Hilvis. 
b)  fiih  preiSgeben  muliebria,  ‘Venerem.  c) 
etw.  erteiben,  erfahren  ’nullam  repulsam, 
finiuriaa,  (fpöt)  circa  Siciliam  naufragium; 
feadem  in  se  patienda  wa«  jeber  an  fid)  werbe 
erfahren  tnüffen;  ’iste  tuus  (clipeus)  tarn  raro 
proelia  passua ; *cnm  lacte  coagula  passo. 
l’Strae,  ärum,  f.  ©tabt  in  Wdjaja,  j.  Patron-,  l’S- 
trensis,  e,  adj.-,  subst.  -ses,  ium,  m. 
tpStrStor,  öris,  m.  [patro]  Boltjlredcr. 
paträtng,  pätrta  f.  patro,  patrius  2). 
pätrlce,  adv.  [pater]  Bäterlich  Plaut. 
pitrYcla  f.  patricius  b).  — f pätrYelitus,  us,  m. 
[patricius]  Bntricierflanb. 
pütrteida,  ae,  m.  [pater  u.  caedo]  Batermörbcr. 
Patricias,  adj.  [pater]  patricifcfj,  abelig;  ma- 
gistratus  eigtl.  auf  ben  nur  Batricier  Jlnfprucf) 
batten,  biSw.  aber  auch  gebraucht,  als  fthon  bie 
Blebejer  3 11  tritt  baju  hätten  =*  curulis  Liv.  4, 
43,  10;  subst.  a)  -cius,  m.  ein  Bntricier,  pl. 
bie  Batricier,  ber  töm.  @efd)led)t8abel,  bie  ölte» 
Ren  u.  bis  jut  BerfaffungSreform  beS  ©eroiuä 
iuHiu«  alleinigen  BoDbürger  SRomS,  fo  Wie  bie 
9!ad)fommen  berfetben.  b)  -cla,  ae,  f.  eine  B a; 
tricierin. 

pitrTmönlum,  ii,  n.  [pater]  baS  o.  Bater  er-- 
erbte  ©ut,  SrbBermögen;  bilbl.  nominis  pa- 
temi;  füberh-  imb.  an  Bermögen  befigt. 

— pStrimus,  adj.  [pater]  ber  feinen  Batet 
noi  am  Seben  hnt- 

patrisso,  1.  bem  Batet  nacharten  Com. 
pütritns,  adj.  [pater]  oom  Batet  geerbt,  p. 
illam  et  avitam  pbilosophiam  Cic.  Tusc.  1 %.  45. 

— pütrius,  adj.  1)  [o.  pater]  Bitterlich,  i“m 
Batet  gehörig  ob.  oom  Bater,  auch  Bon  ben 
©Item  ob.  Borcltern  lommenb  animus,  res 
(Bermögen);  mos  o.  ben  Borcltern  geerbt,  trabi= 
tioneU;  dii  penates  p.  ob.  patriique;  *amor,  ani- 
mus in  liberos,  *ager,  fsedes,  cultus  habitus- 
que  locorum  welche  bereits  bie  Borfahten  beS 
jegigen  SlcfcrS  gehabt  Verg.  georg.  1,  52,  f mor- 
bus, f dolor  pedum;  subst.  n.  hoc  p.  (Bitterliche 
©ittc)  est  m.  inf.  Ter.  2)  Baterlänbifch, 
mailich  m0B  [»gl- 1)],  ritus,  sermo  Siutterfprachc, 
•verba  Saute,  'fines,  ’sepulcrum,  *pcnates,  fam- 
nes;  subst.  pStria  (sc.  terra),  ac,  f.  Saterlanb, 
Ipeimat;  auch  (sc.  urbs)  Saterflabt,  ©eburtS- 
ort;  Hegillum  antiquam  in  p.  ;©tammort)  so 
contulerat  Liv.;  tp.  (Stammburg)  tot  regum; 
maior  SRutterflabt  Curt.;  fprichto.  p.  est,  ubi- 
cumque  est  bene  Etmius  b.  de.  Tusc.  6 §.  108. 

pitro,  1.  (älterer,  feierlicher  HuSbtucf)  Bollbrin  = 
gen,  Botlftrcden,  ju  ^anbe  bringen,  soll» 
enben  (b.  bebeutenberen  u.  wichtigeren  §anblun= 
gen)  promissa;  ejuae  Verres  in  quaestura  p.; 
facinus,  patratis  consiliis,  paucorum  civium 
egregia  virtus  cuncta,  bellum  bccttbigen,  in- 
cepta,  pacem,  iusiurandum  baS  eiblich  EteTräf- 
tigte  BünbniS  fcfjlicgen ; pater  patratus  = foe- 
dera  patrans  bet  Borßebet  b ci  gctialen. 
pätröcinlnm,  ii,  ti.  fft.  patronocinium  B.  patro- 
nus]  1)  ©chug,  Sejchüfjung  Bon  feiten  eines 
BatronS,  uti  p.  alcis  flehen  unter  tc.;  Bertei.» 


patrocinor  — paupertas. 


588 

bigung  Bor  ®ericl)t  suscipere  p.  foneratorum; 
meton.  pl.  ©djüglinge  Vatin.  6.  Cic.  fam.  5,  9, 
1.  2)  tp.  überl).  ©c$ ug,  ©d)irm  voluptatis; 
pacis  (o.  bei  ©erebfamlctt) ; nee  se  p.  mollitiae 
inertiaeqiio  mandasse  tribunis;  fcotidianum 
p.  defendendae  apad  te  pobticae;  f pudoris, 
tveniae;  ’difficilis  causae  mite  p.  S)aO.  pS- 
tröcYnor,  dep.  1.  (Botfl.  u.  nat^fl.)  beflögen, 
(d)irmen  alcui,  loco 

Pätrödus,  i,  ’ -tröcles,  is,  m.  1)  gteunb  be$ 
9ld)ineS.  2)  ©tattgalter  beS  ©erfeus. 
pitrOna,  ae,  f.  [patronus]  1)  ©efdjügeriu, 
®önnerin.  2)  t$>errin  eine«  grcigclaffcnen. 
patronus,  i,  m.  [pater]  1)  ®d)ug  = , SegnSgetr, 
Ration  rinc«  ßlienten.  2)  weil  bet  MecgtSbciftanb 
eine  bcS  ©atronS  gegen  [einen  Klienten 

war,  bet  münblitge  ©erteibtger  not  ©ericgt, 
91  n malt  ego  huic  causae  p.  exstiti.  3)  fibetg. 
©erteibiger,  ©efdiüger  foederum  ac  foede- 
ratomm,  plebis,  iuatitiae ; ut  proficiscentem  eum 
).  (als  SRettcr  aus  bet  ©flaoetei  ob.  n.  lobe)  sa- 
utaverit  Iav.  3,  29,  3. 
pätrttelis,  e,  adj.  [patruus]  1)  non  bcS  SaterS 
©ruber  ob.  ©djwefter  [lammenb;  frater  ob. 
bl.  p.  als  sub/t.  f.  frater.  2)  *ju  ben  ©ruber* 
fögnen  bcS  ©aterS  gehörig,  netteilid|.  pi- 
truus  [pater]  l)  subst.,  i,  m.  beS  ©aterS  ©tu* 
bet,  bet  Dgeim  n nnterlitgcr  ©eite;  maior 
=»  frater  proavi  Tac.  arm.  12,  22;  bilbl. 
fttenget  Sittenricgter  fuit  pertristis  p.,  cen- 
sor,  magister;  (Hör.)  ne  »in  p.  mihi.  2)  adj. 
*jum  ©atetSbtuber  gehörig  lingua,  eneis; 
ftgerjg.  (Plaut.)  o p.  patruissime  mein  aflet* 
onfligftet  Dntel. 

Fätulclus,  adj.  [pateo]  l)(Oe.)  ©einame  bcS  3anu8 
als  91  ufftg liefet  beS  Rimmels.  2)  ein  Sigulb« 
lteT  bcS  ßiceto;  ban.  adj.  -clinus,  nomen. 
pätlüns,  adj.  fpateo]  1)  maS  fieg  öffnen  lägt, 
offen,  offenfiegenb,  pinna  duabu»  grandibus 
conchis  Welige  beftetjt  aus  tc.;  pectinibu»  Hör .; 
• fenestra,  * uares , * aure« , *gula,  * orbis  aBen 
jugäitgltcg,  aBtäglidj.  2)  weit  auSgebreitet, 
Weit  rami,  *fagus,  tp.  magis  urbis  locis,  *plau- 
Rtra  gro&e  u.  fernere  *arcua  grofj. 
paacTloquiiim,  ii,  n.  [p&ucus  u.  loquor]  baS 
wenige  Sieben  Plaut. 

paucitus,  ätia,  {.  [paucua]  ©entgleit,  geringe 
,8«gl  militum;  audj  abfol.  geringe  Itup  = 
pcnjagl. 

puucfilus  [adj.  dem.  n.  paucua]  fegt  wenig, 
gern,  im  pl.  ein  paar  die«,  fanni ; subst.  n.  pl. 
einiges,  ein  paar  SBöttcgen  Com. 
pnurug,  adj.  m.  fcomp.  U.  +sup.  1)  im  sing., 
Hein,  gering  tnuraenisi  *pauco  foramine. 
2)  im  pl.  wenige,  nur  wenige,  nut  einige, 
einige  wenige  u.  in  biefem  Sinne  einige 
causae  modicae  et  p.;  quam  paucis,  quam  par- 
vis  rebus  eget;  fpauciora  navigia;  quid  hunc 
paucorum  (nur  weniger,  einiger)  annorum  acces- 
nio  iuvare  potuiaset?  paucae  bestiarum  (pari.), 
bestiae;  vos,  cum  praesertim  tarn  pauci  eitis 
(ba  eurer  fo  wenige  finb);  qualis  amicitia  eorum 
qui  pauci  nominantur  (beten  wenige  tc.)  fuit; 
cum  aequalibus,  qui  p.  udmodum  reataut  =■ 
cum  paucis  aequalibus  qui  r.;  p.  auoa  ex  fuga 
nactus  (wenige  bet  [einigen)  =*  paucoa  qui  sui 
erant;  subst.  a)  pauci  Wenige,  paucorum  po- 
tentia  crevit;  pauciores  cum  pluribus;  aud) 
einige  wenige  p.  de  noatris  cadunt;  magnum 


liostium  numerum  p.  austinuere;  p.  ex  hh  mi- 
litibua;  p.  ex  tanto  numero  etc.;  pugna  memo 
rabilig  inter  paucas;  einige  wenige  fjreunfci. 
9luSgemägtte  (Hör.)  paucis  ostendi  gemis,  in- 
sauu8  paucis  vidoatur;  and)  Wie  of  ol/yoi  bii 
Optimatenpartei,  bie  Oligarchien  faetioik 
paucorum  oppressum ; per  paucos  probati ; ( Plaut 
pauci ores  bte ©ornegmercit  (@gf.  plures).  6)  paucs 
weniges  p.  explanare  de  alqa  re;  inSbef.  »t* 
nige  fflorte,  in  pauca  confcrre,  p.  respondere, 
addere;  paucis  te  volo;  paucis  (mit  ob.  in  fix 
nig  SS  orten,  furj)  exponere;  cetera  quam  pau- 
cissimis  absolvere;  paucis,  quae  fieri  Teilet, 
Uticae  constituit  atque  imperavit;  (Hör.)  pan 
cis  memorare;  aud)  (Hör.)  weniges  ®ut,  ne* 
nige  Sjabe  poscentis  aevi  pauca;  huic  parto, 
paucis  contento;  in  affrnnatioer  ©ebentung  - 
nic^t  Biele,  aber  bod)  einige,  u.  fo  pos.  in  plures, 
plurimi;  pauca  (Epicurus)  mutat  vel  plura  BM, 
at  cum  de  plurimis  eadem  dicit,  tum  certe  de 
maximis, 

paulatim  (paull.),  adv.  fpaulum]  1)  altmäl)(i4 
n ad)  u.  nadj  (immer  nur  wenig  auf  einmal),  ört 
lut)  u.  }eitlid)  locus  p.  accliTis,  p.  se  coniun- 
gere;  consuescere.  2)  einzeln,  einer  n at)  ben 
anbern  p.  ex  castns  discedere  Caes.  b.  G.  4, 
30,  2.  — paulisper  (paull),  adv.  [paulum]  eist 
turge  geit  lang  (in  ©egug  auf  ruhiges  gort 
fegen  ber  §anblung)  p.  intermittere  proeliara, 
p.  apud  oppidum  morati  sunt;  p.  dum,  done. 
— paulölus  (paull.)  \adj.  dem.  0.  paulus]  gt= 
ring,  Hein  ob.  wenig,  equi  hominesque  p. 
(Winjige)  et  graciles;  spatium  Ter.;  via;  n.  smj. 
l)  subst.  ein  weniges,  eine  föleinigf  eit  operae 
Ter.,  morae,  paululo  contentum  esse  Ter.,  pau 
lulo  deterius.  2)  adv.  ein  Wenig  p.  respirare 

1.  paulus  (paull.),  adj.  1)  Hein,  gering,  un 
bebeutenb  sumptus  Ter.  2)  n.  sing,  a)  subst. 
(ge n.  u.  dat.  lommen  jeboeg  nid)t  not)  wenig, 
ein  weniges  (ogl.  parum)  nihil  aut  p.  auferre, 
p.  Interest;  p.  partium;  p.  illiquid,  p.  nesc» 
quid,  paulo  melior,  paulo  minus,  paulo  secus, 
paulo  post,  (feit.)  post  p.,  paulo  ante,-  psuio 
supra  hanc  memoriam;  paulo  post  medum 
noctem;  aud)  (Ter.)  paulo  (buteg  eine  Sinnig 
teil)  rnederi.  b)  aboerbial,  paulum  ein  wenig, 
etwas,  p.  commorari,  progredi,  degredi,  dece- 
dere; p.  hostium  impetus  tardatus  egt;  (feit) 
ft.  paulo,  p.  supra  eum  locum;  p.  modo  pedem 
rettulerunt;  post  paulum  ein  wenig  naegger,  in 
flaff.  ©rofa  woljl  nut  Caes.  b.  G.  7,  50,  6. 

2.  Paulas  (Paull.),  i,  m.  tönt.  Familienname;  f. 
Aemilius  1)  u.  2). 

pnuper,  cris,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  arm,  nn  = 
bemittelt  (wer  lein  grofecS  Sennögen,  aber  bod) 
fein  mäßiges  9luSlommcn  fjat)  vir,  homo,  ex  pan 
perrimo  dives  factus  est;  *m.  gen.,  horrnu  bo- 
norum an  ic. ; aquae  Darmus  (als  hjert  etnei 
wafferarmen  SanbeS);  *f  subst.  sing.  u.  pl  i)  t 
Sadien ärmlicg,  bcfd)tänlt,  mäfeig *res, *a^er, 
•domus,  *tugurium,  * carmen  fiuit  paupenorc 
venä;  ’voluntas,  fneque  adeo  ieiunam  ac  p. 
natura  eloquentiam  fecit,  ut  etc.  $an.  A)  psn- 
percülus,  ajj.  dem.  ärmlich,  bürftig  Com., 
Hör.  B)  *tpaupörlc8,  ei,  f.  = paupertas.  C) 
panpgro,  1.  arm  machen  alqm  Plaut.;  alqm 
alqa  re  eitler  Sadje  berauben  Plaut.,  Hör; 
fbrilgw.  f.  cassus  1).  D)  paupertas,  ätis,  f.  t) 
9lrmut  p.  vel  potius  egestatem  ac  mendidta- 


pansa  — pecn. 


589 


tem;  ‘contracta,  *audax,  fp.  noatra  = p&upe- 
res  nos.  2)  (feit.)  SDütf  tigteit,  Stängel,  Slot, 
pansa,  ae,  f.  [*«0u«s]  ba?  gnn'hol^n/  ba? 
(Ettbe,  bie  Baufe  pansam  facere  Plaut  -,  al? 
®u?ruf  pansa  holt  Plaut. 
pausla  (pauseal,  ae,  f.  eine  Slrt  DIiDen  Vera. 
Pansiärns,  adj.  »aufiacifch,  bcäSßaufia*  (eine« 
gricch  Stalcr?)  Hör. 

panxlllitim  (paus.),  adv.  [pauxillusl  — paulatim 
Plaut.  — pauxülfspSr,  adv.  [pauxilluB]  — pau- 
liaper Plaut.  — panxill&lus  [dem.  D.  pauxillus] 
Wenig,  Hein  fames,  lembus  Plaut.-,  subst.  n. 
etwa?  wenige?,  eine  Rleinigteit  Com.  — 
pnnxillns  [dem.  ».  paucns]  wenig,  Hein  res 
Plaut.-,  adv.  ein  wenig  Plaut. 

*tp8v?factus, partic.  [paveo u. facio]  erfchredt, 
geängftigt.  — piveo,  pävi,  — 2.  beben,  jit  = 
tem,  fiel)  ängftigen,  omnia  »dt  allem  Sali, 
•lupos,  »Parthum,  *funera;  ad  omnia,  ad  singu- 
los  nuntios,  admiratione,  adrerso  tumultu  Liv. j 
( Ter.)  mihi  meinetwegen,  id  (be?wegen),  ne  bcifj ; 
übertr.  venae  beben,  fahren  jufammen  Tac.  Aist. 

6,  6.  Bae.  pävesco, 3.  beben,  gittern, 

fidj  ängftigen  omni  strepitn,  fproehi  unius 
aut  alterius  eventu;  fm.  aec.  wegen  bellum, 
inania  legionum  nomina. 
pävldä,  adv.  [pavidus]  (feit.)  öngftlid),  f u r t - 
fam  Liv.  — pavidus,  adj.  m.  f comp.  u.  *tup. 
(paveo]  1)  bebenb,  jittcrnb,  furcfttfam,  »er  = 
jagt  castris  ae  pavidus  tenebat,  agrestes  pa- 
vidi  incidentes  portia,  concursantes  per  vias  p., 
excnrrentibua  in  publicum  p.  Liv. ; e somno  cr= 
f ct)r ocfen  auffahrenb  au?  ic.;  consilia  et  imperia; 
•lepua,  ’nauta,  foffenaionum,  fnandi;  fad  om- 
nia. 2)  üngftigcnb  *metus,  fquies. 
pävimentätns,  adj.  [pavimentum]  (feit.)  mit 
einem  Sftridj  »eiferen  Oie.  Qu.  fr.  3,  l,  1.  — 
pavimentum,  i,  n.  [pavio]  ber  ® [trieft.  — pa- 
vlo,  4.  (arcftciift.)  fcftlagen,  ftampfen  terram. 
pAvIto,  1.  [intens,  ».paveo]  heftig  beben,  jit* 
tetn,  fitft  ängftigen;  [Ter.)  »or  giebetftoft 
päro,  önis,  m.  fßfau.  [jittetn. 

pfiTor,  öris,  m.  [paveo]  Beben,  8ittern,  Slngft, 
®n tfegen,  aquae  bie  SBafferfefteu;  p.  qualis  ca- 
ptarum  urbium  esse  Boletj  p.  inicere,  incutere; 
p.  est,  p.  alqm  capit  ne  bafj;  *p.  (Hufregnng) 
est  utrobique  molestus;  *».  ftettbigem,  er* 
waitung?DoI(cm  Beben  pulsans;  perfonif.  a(? 
©ottfteit  Liv. 

pax,  pacia,  f.  Ipango]  X)  ber  griebe,  foWobl  bet 
abgefefttoffene  Bergleieft  al?  ber  infolge  be?fclben 
eingetreteue  frieblidje  3 u ft  a n b cum  alqo, 
feruenta,  fincruenta,  f longa,  f civilis  nad)  einem 
Bürgerfricge ; pacem  coagmentare  (inter  civea), 
conciliare,  facere,  eomponere,  conficere,  pangere 
cum  alqo;  Caudina  ber  bei  Saubium  gefiftloffene; 
in  pace  Oie.,  pace  Liv.  jur  grieben?jcit,  aud) 
pace  belloquc;  pacem  agitare,  habere,  *exer- 
cere;  pace  utij  [Tac.  arm.  12,  83)  qui  p.  no- 
atram  ;bcn  bureft  grieben  mit  ben  Stümcrn  fter= 
beigefüftrten  {fuftanb;  metuebant;  aud)  pl.  p.  per- 
fectia  Plaut.;  bella  atque  p.  Sali,  p.  (grieben?* 
juftänbe)  bonae  Hör.;  dimitterc  ulqm  cum  p. 
in  grieben;  »delabi  cum  p.  (».  gluffc)  rufttg, 
frieblidj;  cum  bona  p.  friebfertig,  in  grieben; 
»pacem  vultua  habet  (»cigt);  perfonif.  gtie* 
brn?g5ttin  Hör.  u.  Spätere.  §ier».  a)  tp. 
(feit.)  Gemüt?rufte  p.  animis  afferre;  semper 
in  animo  eius  esse  placidissimom  p.;  »mentis. 


b)  (SonPerf.)  al?  interj.  pax!  ftill!  2)  (Erlaub* 
ui?,  Genehmigung,  pace  tuä,  meä,  alcis  mit 
betner  jc.  3)  ©nabe,  Beiftanb  ber  @5ttcr 
»exorat  p.  deum;  ab  dia  immortalibus  p.  pe- 
tere  Liv.  4)  Pax  al?  ©aunername  Pax,  id  est 
nomen  mihi  Plaut.;  bah-  mit  Änfpielung  auf 
ba?  Stehlen  unter  (Erinnerung  an  ben  Sflaoem 
namen  Harpax:  Edepol  nomen  nugatorium: 
quasi  dicas,  si  quid  crediderim  tibi,  'pax’ 
periiaae  illico  baft  e?  'Kap?’  ob.  'Sdjnap?’  fo* 
fort  »erfeftwunben  fei;  fo  auch  Unus  est  dies,  dum 
argentum  «ripio;  pax,  nihil  ampliua  ein  tüftner 
Griff,  nidftt?  weiter. 

peccfttu,  abl.  m.  [pecco]  im  Sünbigen,  Bct* 
gehen  in  manifeato  p.  Cie.  Verr.  2 §.  191.  — 
peccAtnm.  n.  [pecco]  Scrfehen,  Sergehen 
(Sfrrtum  oo.  Sünbe;  »gl.  delictum).  — pecco, 
1.  etm.  »erfehen,  fehlen,  öerlehrt  mathett 
quod  peccat,  mihi  ( dat . incomm.)  p.  Ter.,  ’verbo, 
*si  quid  p.  Btultus;  eTga  alqm  Plaut.,  in  eo 
(homine),  in  se  (in  betreff  re.);  in  poSmatia  et 
in  oratione  peccatur;  in  vitae  ratione;  in  (ge- 
gen) rem  publicam;  in  re  publica  (in  Sachen 
be?  Staate?);  peccare  et  tamquam  tranailire 
lineas;  s übst.  peccanteB  Nep. ; non  peccaturos 
proponere  administrationibus  Tac.;  »ingenuo 
amore  fith  hinreifeen  laffen  »on  re.;  *in  matrona, 
ancillä  togatfi  auifthWetfen  mit;  'übertr  6.  tie= 
rtn,  »om  $fcrbe  ftraucheln,  ftolpern,  ».  SBinbc 
tädifih  fein  quid  p.  albus  lapyx;  ».  perfonif. 
Buche  be?  $oraj  Hör.  ep.  1,  20,  9. 

•pScördsii»,  adj.  [pecusj  reich  an  Biel)- 
pectcn,  Unis,  m.  [pecto]  1)  ber  Ramm  jum  Häm 
men  ber  $aarc.  2)  »tammähnliche  Gegenftänbc 
a)  ber  ©cbertamm.  6)  ba?  3nftrumcnt,  womit 
bie  Saiten  ber  flaute  gefdjlagen  würben,  ber 
Schlägel;  bah-  Saute,  flieb.  c)  bie  8ufam- 
menfaltung  ber  ®änb e in  gto6er  Kngft  re.  d) 
(Hör.)  bie  Rammmufchel. 
pecto,  pexi,  pexum,  [nt «rem]  1)  lämmen  *ea- 
pilloa,  *comas,  »caesariem;  *ferum  (ben  §itf(h); 
partic.  pexua  al?  adj. ; fhomo  gelämmt,  »tunica 
wollig,  noth  neu.  2)  hetheln,  trempeln,  alqm 
fusti  ob.  pugnis  butchprügeln  Plaut. 
pectus,  ons,  n.  1)  bie  Bruft  ».  2Henfd)en  u.  He- 
ren, p.  adverao  »orn  an  ber  Bruft  ; einm.  Ov.  mct. 
6,  663  bet  Stagen.  2)  bie  Bruft  al?  Sifc  be? 
Gefühle?  ob.  be?  Serjtanbe?,  bah- halb  ©erj, 
Gemüt,  halb  Seele,  ©eift  (oft  b.  Hchtertt  u. 
Spät.,  in  tl.  Sffrofo  mrift  nur  in  familiärer  Bebe, 
auch  mit  bem  8U(°6  ut  dicitur,  u.  in  einjelnen 
©cubungen);  amicus  per  so  amatur  toto  p.,  ut 
dicitur;  toto  p.  cogitare;  *te  p.  toto  accipio 
comitem  etc.;  in  amicitia  nisi,  ut  dicitur,  aper- 
tum  p.  videas  tuumque  ostendas ; quod  verbum 
in  p.  Iugurthae  altius  descendit;  occulta  pec- 
toris; alqd  in  pectore  clauaum  habere;  ea  pie- 
tate  omnium  pectora  imbuerat  Liv. ; p.  animo- 
rum  iraeque  tacitae  plenum;  +p.  eat  quod  di- 
sertoa  facit  et  vis  mentis;  amicum  aut  fami- 
liärem quempiam,  quoi  (cui)  p.  aapiat  Plaut., 
u.  in  launigem  Ggf.  ».  einem  ffleibc  eam  des 
quae  sit  quaeatuosa  — quoique  aapiat  p.  Plaut. ; 
*homo  sine  p.;  *forti  p.;  *p.  puro  Gewiffcn; 
*bene  praeparatum;  *memor  Gcbäd)tm?;  übertr. 
»on  ber  iß erf on,  »devota  morti  p.  Stämicther- 
jen;  *cara  sororum  p.;  quibus  (cladibus  labori- 
buaqne)  nequivorant  dura  illa  p.  vinci  Liv. 
pScu,  dat.  ui,  abl.  u (»ortl.),  pl  (11.)  ua,  n.  — 


590 


pecnarins  ■ 

pecus,  öris.  $aB.  pSeuärius,  adj.  jum  Biel) 
gehörig,  Sich»,  res  Bcchjucht;  agn  jur  Bielp 
jud)t  geeignet.  fjicro.  sahnt.,  a)  *lus,  ii,  m.  Bieh  = 
jüdjter;  inSbcf.  pl.  bie  'flächtet  bet  öffent* 
li^en  SBeibcn  tn  ben  ^roninjen.  6)  *f-la, 
örain,  n.  SMcfj^erbcn. 

pccülftlor,  öns,  m.  [peculor]  Beruntreucr 
öffentlicher  ffletber.  — pöcülätus,  ub,  m.  [pe- 
culor] Beruntrcuung  öfjentlichet  Selber, 
pöeüliäris,  e,  adj.  Ipeculium]  1)  j um  Brioa  1 = 
cigentum  gehörig,  eigen  oves  Plaut.,  servus. 
2)  in  feiner  fKrt  eigentümlich  u.  jugteich  Bon 
anberen  ©egenftänben  oeifchieben  hoc  mihi  p. 
fuerit;  testisj  auch  befonberö,  außcrorbcut  = 
tich  cdictum;  (fpät)  munus. 
pecülio,  1.  [peculium]  mit  einem  Sigcntum 
oerfehen,  befchenlen  Plaut.  $al).  p8cöllfttu§, 
mit  ®igentum  gut  oerfehen,  begütert  jlsi«. 
Poll,  in  die.  ep. 

peciiliosus,  adj.  [peculium]  begütert  Plaut. 
pecülinin,  ii,  n.  [pecus;  ogl.  i>ecunia]  1)  SB  er ; 
mögen  überl).,  namcntl.  bai  burch  Sparfamteit 
u.  gleiß  ertoorbene  cupiditate  peculii  Cie.,  cura 
peculi  Verg.,  Hör.;  iiisbej.  2)  bai  oom  Bermögen 
be$  .ßmuäoaterS  abgefonberte,  bai  Sonbergut  a) 
bes  Sohne«,  welches  er  mit  Bewilligung  beS 
BatcrS  fich  erworben,  ohne  icbodj,  ba  cS  Sigcntum 
bes  BatcrS  war,  barüber  frei  oerfügen  ju  bürfen. 
b)  ber  lochtet,  was  fie  außer  ber  Sßitgift  in  bie 
l&tfc  brachte,  BoraPhctnalgut  Suet.  c)  ber 
Sttaoen,  was  ftc  mit  Srlaubnis  bcS  §crm  butdj 
Slebcnarbeiten  fiep  oerbienten,  ohne  barüber  oer= 
fügen  ju  bürfen. 

pecünin,  ae,  f.  [pecns]  1)  Sigcntum,  Bermö-- 
gen  überh-  (weil  aller  '.Reichtum  in  ber  älteflen 
3eit  in  Btehherben  beftanb)  invadere  in  alienam 
p. ; pecunia  fortunisque  nostris  contentus  sit; 
amplissimam  p.  possidere;  grondem  p.  amiltere; 
magnas  p.  facere  (erwerben).  2)  @clb,  ©elb  = 
fummc,  pl  ©elber,  ©elbfummen,  ®elb  = 
poften  dies  pecuniae  f.  dies  3);  praes.nB,  nu- 
merata  bares©.;  magna,  grandis,  immsnis  (nicht 
multa);  tria  praedia  tantae  p.  0.  fo  großem  Selb; 
wert,  bie  fo  Oicl  ©elb  foften;  signum  p.  magnae; 
aber  Kumenidae,  nobilis  hominis  et  honesti, 
magnae  p.  =■  pecuniosi  Cic.  Verr.  5 §.  16;  pl. 
magnae  ; auch  multae  de.  Verr.  5 §.  48;  tantae, 
tam  inünitae;  pecuniam  alcui  curare  (japten  ob. 
japlcn  laßen);  innumerabilem  p.  alcui  dare;  qui 
pecuniae  iudicati  in  vinculis  essent  — eos  noxä 
pecuniäque  (©elbfcßulb)  exsolvi;  publica  f.  pu- 
blicus  1);  perfonif.  ( llor .)  regina  P.  2!aB.  a) 
pöcünlirins,  adj.  juin  Selb  gehörig,  ©elb*, 
res  ©clbfache,  = gefdjäft,  auch  Selb,  inopia 
rei  p. ; praemia  rei  p.  an  (Selb,  b)  pecüniösuft, 
adj.  tn.  f comp.  u.  sup.  ber  oiet  Selb  pat,  be- 
mittelt horno  pecuniosissiinus;  ffemmae  pe- 
cuniosiores;  fp.  ad  senectam  porvenire;  for- 
bitas. 

1.  pSctis,  öris,  n.  1)  Sieh  (noch  Haff.  Spradme= 
brauch  in  Sßtofa  namcntl.  Sleinoiep,  bas  ber 
iUcnfcp  nur  ju  feinet  Slaprung  hält,  wie  3'e8cl', 
Schweine,  bef.  Schafe,  auch  collect,  o.  ber  ©at= 
tuiig)  p.  utque  iumenta,  p.  iumentaque;  nos  hic 
ecorum  modo  exercitum  ducimus;  nec  in  sta- 
ulis  nec  ad  pecora  (auf  ber  Sßcibc)  segne«; 
magnus  pecoris  numeruB;  pecore  frequentari; 
ager  bonus  pecori;  *p.  inortia  fcpüchtcrncS  SSilb; 
•ignavum  Stopnen,  fummeln;  *0.  Sifcpcn ; *o. 


— Pegasus. 

Bferben.  2)  *Dcräd)tIicp  (Wie  2.  pecus)  imitato- 
rum;  turpe  et  mutum;  dominae  pecora. 

2.  pecus,  üdis,  f.  ein  Stücf  Biep(  namentlich  tn 
Stücf  Rleinoiep  (oft  mit  bem  SRebenbcgrijfc  tn 
Summpeit  u.  Stumpffinnigfeit,  bah  bei- 
S(pafe)  p.  quae  generis  sui  sequuntur  greg«; 
p.  et  bestiae;  quid  interest  inter  p.  et  bomi- 
nem?  *p.  Helles  ber  SEBibber;  *pecudmn  (ha 
Bienen)  sollertia;  ’genus  aequorcum,  p.  (ßanb 
tiere)  pictaeque  volucres;  als  Schimpfwort  6. 
einfältigen  ajlenfcpcn. 
pädälls,  e,  adj.  [pee]  einen  guß  lang,  breit, 
groß  trabes,  lignum;  sol  einen  guß  breit  un 
PSdänl  etc.  f.  2.  I’edum.  [2)urthmefjn 

pedärlns,  adj.  [pes]  cigtl.  jum  guß  gepörig,  übtrft 
tsenatores,  suhst.  (Cic.)  pedarii  bie  lein  hm 
lifcpcä  Vlmt  befleibet  patten,  weil  ftc  in  ber  Segel 
nicht  felbfiänbig  tpr  Botum  im  Senat  abgaber 
(sententiam  dicere),  fonbern  fup  begnügten,  beo 
Botum  eineö  anbent  beijutreten  (pedibus  in  aiie- 
nom  sententiam  ire). 

1.  pedätus,  us,  m.  [pes]  (oorfl.)  ba8  Borrüde: 
gegen  ben  geinb,  ber  angtifj. 

2.  ped&tus  [partic.  o.  1.  pedol  mit  güßci 
Oe rf eben,  male  fcplccpt  ju  guß  Suet. 

pedes,  ftis,  m.  [pes]  gußgänge r,  p.  inceditf« 
guß;  •'cum  p.  iret;  bap.  ber  gnfanteriß;  *i«j 
oft  coUect.  gußoolf;  pl.  biäw.  ^He b e jer,  tceil 
fie  ju  guß  bienten. 

peclester,  stris,  e,  adj.  [pes]  1)  (feit.)  ju  gu| 
guß:  «tat ua;  oft  alö  milit.  t.  t..  copiae  ßif 
Bolf;  Bcutum.  pugna  be«  gußOollcö;  exercitu-: 
ordo  bie  Slaffe  ber  Bürger,  bie  ju  guß  biente» ; 
(fpät)  pl.  subst.  m.  gußoolf.  2)  ju  Sanbc  proe- 
lium,  pugna,  iter,  copiae.  3)  tp.  wie  *f  Joc,  nie 
brig,  einfach,  gewöhnlich,  ohne  Schwung, 
opitc  BatpoiS,  o.  Stil  *sermo,  Mnsa;  auep  pro 
faif^,  aber  niept  idplechtpin,  fonbern  infofern  bce 
profaifepe  Schreibart  auep  eine  niebere,  tinfadie, 
gewöpnlicpe  ift;  multum  supra  prosam  oratioafic 
et  quam  p.  Uraeci  vocant  [tef  Jö»  iöyo»]  surgd 
(Plato)  ^uint.  10,  1,  8t. 
pedütentim,  adv.  [pes-tendo]  eigtl.  guß  für 
guß,  Scpritt  für  Scpritt  Pacuv.  b.  Cic.  IW- 
2 §.  48;  bap.  nach  unb  naep,  oorfieptig,  bc 
bäcptig  elophanti,  deiectis  rectoribus,  quarren 
dis  p.  vadis  in  terram  evasere;  caute  pedetr» 
timque;  sensim  pedetentimque,  p.  et  gradituc 
pedlca,  ae,  f.  [pes]  gußfcplinge,  =feffel. 
pedis,  is,  comm.  SauS  Plaut. 
p&dlsSquusi  ob.  -secus  (pedisseq.),  i,  m.  u. 
ob.  -ca,  ae,  f.  [pes-sequor]  bet,  bie  jmbm.  an' 
bem  gußc  folgt,  $iener,  Sicnctin,  fialoi, 
3ofc,  im  Bilb  iuris  »cientiam  cloqaentiae  tan- 
quam  ancillulam  pedisequamque  adiunxisti. 
peditätus,  us,  m.  [pedesj  gußoolf. 

1 pedo  f.  2.  jeedatus. 

2.  pedo,  pepedi,  pedltum,  3.  eine  Blüpungoo» 
fiep  gehen  laffctr,  sühnt,  pedltum,  i,  n. 

3.  Pedo  j.  Albinovanus  1). 

PSdücoeiis,  a)  Sextus  P.  gab  als  BotGtribnc 
113  0.  Ch*-  c'u  Scfep  de  incestu.  6)  beffen  Sob» 
Sextus  P.,  Btätor  in  Sijilien;  adj.  -caeus. 

1.  püduni,  i,  ».  §irtenftab  Verg. 

2.  Pedum,  i,  ».  Stabt  in  Barium.  Jao.  Prä*- 
Iltis , adj.\  subst.  -ni,  örum,  tn.;  Pcdinuw,  i, 
n.  fianbgut  im  Bei’onifcpcn. 

Pegäscus  f.  Pegasus  a). 

1.  PügSsis  f.  Pegasus  b). 


591 


Pegasis  — Peloponnestis. 


2.  PSgäsIs,  tdis,  f.  [jrqyjj]  eine  SBafjer»  ober 
Duellnhmpbe  Ob.  her.  6,  3. 

Pegasus,  i,  m.  ba*  geflügelte,  au*  bem  Stute  bet 
Siebufa  entftanbenc  fRo&,  burd)  beffen  ipuffcblag 
bie  begetflernbe  Duelle  ftippofrene  (Siofjquelle)  am 
$etiton  entftanb  (ogl.  Bellerophon)  Hör  , Ov.; 
appell.,  pl.  geflügelte  Soten  eiuamodi  nuntios 
Beu  potius  P.  Oie.  p.  ^uinct.  §.  80.  Xat).  o)  Pö- 
gSseus,  adj.  volatua  be*  ffJegaju*  Ct.  b)  *1*0- 
gasis»  Idis,  f.  adj.  ju  beu  Stufen  gehörig, 
subst  ‘-sTilcs,  dum,  f.  bie  Stufen, 
pege,  cb,  [snjyij]  Duelle  Prop. 
pegma,  atia,  n.  [jnjypo]  au*  Siettcnt  Qufamnten» 
gefügte*,  bah-  a)  Sücqerbtett  Cic.  b)  t«ne 
St af (bitte  im  Xbcatct  u.  Amphitheater,  bie  man 
f ebnen  hinaufjicfjcn  unb  betablaffen  tonnte.  Xao. 
pcgmärls,  e,  adj.  auf  bet  Stafd)ine  fteljenb 
gludiatorea  Säet. 

peiero  u.  per-iüro  {Plaut.)  1.  falfch  fdjwören, 
meineibig  fein,  abfol.j  *per  consufatum;  *+m. 
ace.  c.  inf.;  iug  peieratum  Steineib. 
pclor,  peius  f.  malug,  male.  [curaus  Fhaedr. 
pelagius,  adj.  [irtldyioj]  (feit.)  jut  See,  See» 
Pelägoneg,  num,  m.  Sölfcrfdjaft  im  nötbl.  Sta= 
cebonien.  XaP.  -gönl»,  ae,  f.  üanbjtbaft  u.  Stabt 
bajelbft. 

pelägus,  i,  n.  [*Aoyof]  *fba*  Steet,  bic  of » 
fene  See;  *eine  gro&e  SSaffermaffe. 
Pelasgt,  öruru,  m.  bie  ölteften  ßinwanberer  in 
©rcecbeulatib  Verg.;  ©riechen  übetb-  JJabon 
•Pelnsglas,  5 die,  f.  ob.  *-8gls,  Idis,  f.,  *-sgtig, 
adj.  gtietfcifcb. 

♦Pelfütrünius,  adj.  ju  einer  u.  ben  fiapitben  6e= 
wohnten  ©egenb  Xbeffalien*  gehörig,  p c t e » 
tbtonifdb. 

Peleus,  di  u.  cos,  m.  König  in  X^effalten,  Sätet 
be*  Äcbiüe*.  3>aö.  *PSlides,  ae,  m.  9lcf)ille*; 
aud)  Snlet  be*  Selens , Weoptolemu*. 
pölex  ob.  paelex  (nitbt  pellex),  leis,  f.  [jrnUaJ] 
Kcbewcib  (im  ®gf.  jut  ®befiau  u-  al*  Weben» 
bublerin  berfelben;  ogl.  concubina),  Staitteffe 
bunc  iunta  matre  familiae,  illtun  pelice  ortum 
caae;  filiae,  * ruatria;  * Oebalia  Helena;  * Tyiria 
©uropa;  »barbani  Stebca. 

Pelias,  ae,  m.  [/Jflias]  1)  König  in  3ollo*  in 
Xbeffalien,  fanbte  ben  Setfort , Sopn  feine*  fjalb» 
btubet*  Äfott,  narb  bem  golbenen  Slie*.  Xauon 
•Pellidc»,  dum,  f.  bie  löstet  be*  ißelia*.  2) 
ein  Xtoet  Vera.  8)  adj.  f.  Pelion. 
pelTeätus  (paeiie.,  nicht  pell.),  ua,  m.  [pelex]  bet 
oettraute  Umgang  eine*  Keb*toetbe*  (ne- 
farius  mal ria  Cic.,  matria  Just.)  ob.  mit  einem 
Keb*raeibe,  ba*  Konlubinat. 

Pelides,  Pelignl  f.  Peleue,  Paeligui. 

Pelion,  ii,  n.  ob.  (Ov.)  -os,  ob.  -ug,  ii,  m.  Setg 
in  X^effatien.  ®ao.  adj.  *P*llns,  ädiB,  f.  u. 
•-ITäcus. 

Pell«,  ae,  ob.  Pell*,  es,  f.  Stabt  in  Stacebonicn. 
Xao.  *Pellaciis,  adj.  a)  ntacebonijd)  Plaut. 
■ b ) äghptifeb  (weil  Älejanber  Sigpptcn  erobert  u. 
bie  Stabt  Alejatibria  gcarünbet  batte), 
pellax,  äcis,  adj.  [pellicio]  Ocrfübtetifeb, 
tänleooll  Ulixes  Verg.  — pellecdbrae,  ärum, 
f.  IpellicioJ  Setlodungen  Plaut. 
pelleetlu,  önis,  f.  [perlego]  ba*  Xurcblefen 
libri  Cic.  Att.  1,  18,  1.  — pellbgo  f.  perlego. 
Pelleoe,  es,  (.  Stabt  in  Sldfaja;  adj.  -nensi«,  e. 
pellex,  pcUtcStus  f.  pelex,  pelicatus. 
pellicio,  lexi,  loctum,  3.  [per  u.  lacio]  an»> 


Perioden,  an  fi<b  sieben,  Oetfübren  senem 
per  cpistulas  Ter.,  animum  alcis,  mulierem  ail 
se,  fChauco»  ad  deditionem,  populum  in  ser- 
vitutem,  fmilitem  donig,  populum  annonü, 
cunctog  dulcedine  otii  Tac.,  tp.  multo  maiorem 
partem  aententiarum  (sc.  iudicum)  auf  feine  Seite 
bringen  Cic.  de  or.  1 §.  243. 
pelllcfila,  ae,  f.  [dem.  o.  pellig]  Heine*  gell, 
Ileine  $aut  haedina;  feberjh  P-  curare  fid) 
gütlich  thun  Hör. 

pelllo,  önia,  m.  [pellig]  Kütfdfner  Plaut. 
pellig,  ia,  f.  1)  bie  abgejogene  ob.  boeb  al*  ge» 
trennt  gebatbte  $aut  ber  Xtere,  gell,  ^elj 
pelles  pro  velig  erant;  pellibua  gunt  vestiti ; 
ogga  atque  p.  guni  Plaut.;  petebant  p.  inaura- 
tam  arietiu  ba*  golbene  Slie*  Knn.  b.  Cic.  Tusc. 
1 §.  4B;  fpridjto  (Hör.)  detrahere  peUetn  alcui 
ben  brutblerif^cn  gud)*balg,  in  propria  p.  non 
quieacere  über  feinen  angeborenen  Stanb  btnau*» 
Wollen,  introraum  turpis,  specioaus  p.  iloeori  u. 
aufien  glei§ettb.  2)  ba*  mit  gellen  bebedte  Slin» 
tetjeli  ber  Solbateti  aub  pellibus;  gell  jnr  Se» 
Ilcibnng,  bah.  * Schn  h I>e»  in  pelle  natat;  * bic 
Stbuljtiemcn  nigria  erus  pellibua  impedire; 
*Sßeljmüf)e  pellibua  tecta  tempora;  *pellium 
nomine  ju  Schiiben.  Xao.  pelhtn»,  adj.  mit 
einem  gelle  bebedt  (Hör.)  ovea  p.  (tut  Scbo» 
nung  ber  SBoHe) ; {Liv.  23,  40,  3)  Sardt  bic  Se» 
wobner  ber  3nfel  Sarbinien  (0.  ihrer  Selleibung 
mit  SirgrnfrUtn)»  testes  au*  Sarbinien,  ’arutor. 
pello,  pdpüli,  pulaum,  8.  1)  fb o g e 1t , fd)lageH, 
Hopfen,  forea  an  »c.,  pulaua  puer,  *terram  ter 
pede  flampfen,  *vulnere  pulaua  getroffen,  *pul- 
aum  tympaDum  ^Saulcnfdylag ; *uomua  ttndique 
pulaa  strepitu  erfebüttert,  haDenb  ob.  bröf)nenb; 
*aonat  amuia  et  Aaia  longo  pulsa  (sc.  cantu) 
palus  hallt  wiebet  o.  ben  Xinen;  tp.  ©inbtud 
machen,  treffen,  bewegen,  betübten  nulla 
insignia  iuiuria  me;  speciea  utilitatia  animum 
eiug;  hoc  animum  vehementius;  ad  pellendos 
animos  duae  (partea  orationis  valent),  princi- 
pium  et  peroratio  Cic.  2)  ftofienb  in  SeWe» 
gung  feßen,  fort»,  OeiftoBen,  »ettreiben, 
nervoa  in  tidibus  tübten,  ’aagittam  abfcbncHen, 
*lyram,  *clasaica  ettönen  taffen;  ’placidam  ui- 
reo  pectoro  aq^uam  (p.  Scbwimtnenben);  bilbl. 
longi  sermonig  initium  ben  Hnftofj  geben,  gleich» 
fam  bie  Saiten  anfcblagen  ju  ic.  Cic.  Brut.  §.  207 ; 
alqm  e foro,  foro,  clomo,  patriä,  ex  Galliae 
iinibua;  *a  sacris;  alqm  ex  tinibua,  feivitate, 
•alqm  certo  de  tramite  ablenten;  *pulgam  hie- 
mem  agere  aub  terraa  unter  ic  bannen  (P.  bet 
Sonne);  pelli  in  exailium;  bilbt.  macetitiam  ex 
animis,  *timorem,  *curaa  vino,  ‘lacrimaa  Creu- 
aae  nicht  um  ß weinen;  ’gitim  füllen,  ’famem 
glande;  *quo  tibi  nostri  pulaua  (entfebwanb) 
amor?  gnbbef.  milit.  t.  t.  ben  geinb  jum  SBei» 
eben  bringen,  übetb-  fd>tageit,  befiegett  ho- 
stium  aciea  a liniatro  cornu  pulsa;  pulsi  fugtt- 
tique;  floco,  fcaiupo,  f gradu  pelli ; bilbl. 
(Plaut.)  si  animus  bominent  pepulit,  actumst, 
— sin  ipsc  animum  pepulit  etc.,  mihi  primus 
pudicitiam  pepulit;  al*  publicift.  t.  t.  au*  bet 
Stabt,  au*  bem  Sanbe  Pcrtreiben  Diagoram; 
exsules  pulsi;  actum  et  de  sacria  Aegyptiia 
Iudaicisque  peUendU  Tac. 
pellüceo  f.  perluceo  etc. 
l’ölöponnesu»,  i,  f.  bie  fübl.  §albiitfcl  ©riechen» 
lanb*,  j.  Siotca.  X)ap.  1)  subst.  f-nnenscs, 


592 


Pelops  — penes. 


ium,  m.  2)  -nnSsiäcus  u.  -nnbslns,  adj.;  oubst. 
tnnesll,  örum,  m. 

Pnlops,  öpis,  m.  Sopn  be8  Iantalu8,  ©ater  beä 
gitreu«  u.  bei  Xptjefte«  Sein  ©ater  ftplatptete 
ipn  u.  feste  ipn  ben  (Göttern,  feinen  (Säften,  »or; 
btefc  malten  ipn  aber  toieber  lebenbig  u ®eme= 
ter  (Sereä)  erfcfjtc  bie  Bon  itjr  »erjeprtc  Schüttet 
burtp  eine  elfenbeinerne.  $a».  1)  '-pf'las,  ädis, 
adj.  2)  * -peius  ob.  *peus,  adj.  *u  SJtreuS, 
jum  SReitpc  ob  ©eftpletpte  bc«  ©elop«  ge« 
pörig,  aud)  pprttgiftp  (weil  ©elop«  cm*  ©prtp 
gien  flammte).  3)  -pelg,  adj.  ju  ©elop«  (al« 
'JlamcnBgebct  bc«  ©cloponnc«)  gepbrig,  pelo« 
ponncfijtp  undae  Ov.  4)  pfdae,  ärum,  m.  bie 
©aiptommen  bc«  ©elop«. 

pelöris,  tdis,  f.  [jrfltopj's]  SRtefenmuftpel  Hör. 
— Fblöris  f.  Poloros. 

Peiöros,  i,  m.  bie  norbßftl.  Spipe  SijilienB,  j. 
E apo  bi  goto  Ov.-,  autp  *P81örias,  ädis,  /. 
u.  -örls,  tdis,  f. 

polt«,  ae,  f.  | nilnj]  Meiner  palbtnonbföntriget 
©tpilb,  bcf.  bei  ben  ®rutpen  (»gl.  pamrn).  — 
pcllastne,  ärum,  m.  [*slr«#Tef]  mit  einer  pelta 
bewaffnete  Solbatcn,  ©eltaften. 

Pelüsitim,  ii,  n.  Stabt  in  Unterägppten.  JSabon 
*tP6lüslScns  ob.  odj. 

penärlns,  adj.  [penus]  jum  ©otrat  an  Se« 
ben«mitteln  gepürig,  ©otrat««  cella. 

Pbnütes,  tum,  m.  (mit  u opne  di)  bie  ©enaten, 
Stpupgottpeiten  bet  gantilien  (.minores,  fa- 
miliäres, privati)  fomte  be«  au«  bem  gamitien* 
»erbanbe  ermatpfenen  Staates  (publici  ob.  ma- 
iores),  meton.  bie  SBopnung,  ba8  §au8  larem 
ac  p.  tectaque  relinquere,  ad  eosdem  p.,  domum 
ad  p.  redire,  vallum  et  tentorium  cuique  militi 
donms  ac  p.  sunt  IAv.  ; pro  urbe  ac  p.  dimi- 
candnm  esse  Liv.  22,  8,  7 ; dis  p.  praecipitem 
exturbare,  a suis  dis  p.  praeceps  eiectus  Oie. ; 
quae  censuerint  patres , iusserit  populus , intra 
p.  abrogari  Tac.;  cura  penatium  für  baä  £>au8= 
roefen  Tac  -,  *ber  ben  ©enaten  gepeiligte  §etb 
tiammis  adolere  P.j  *bie  ©ienenjellen.  — 
peiiättgSr,  güra,  gernm,  adj.  [penates-gero]  bie 
©enaten  tragenb  Ov. 

peudeo,  pependi,  — 2.  [pendo]  1)  pangen, 
perabpangen  in,  ex  arbore,  ab  umero,  *ex 
umero,  * de  collo  alcia,  *in  cervice  am  $alfe, 
“collo  (abl.),  *tigno;  *ignoto  pendentia  tergo 
'ma8  nimmer  bemerft  »ont  Süden  ipm  pängt’; 
♦per  dorsum  a vertico;  *poma  sub  arboribus; 
‘pendentia  serta  super  ramos;  *proni  in  ver- 
bera  beugen  fitp  »ormärtS  ic.  3n8bef.  a)  (Com.) 
gepängt  fein,  pangen,  jomopt  ».  aejütptigten 
Stlaoen  als  ».  Selbftmörbem  pendentem  plecti 
ob.  verberibus  caedi,  p.  per  pedes,  autp  bl.  p.; 
bnp.  rnetapp.  ».  ber  ©uplin,  »eltpc  bem  itiebpaber 
ein  (Seffent  natp  bem  anbern  ablodt  illa  pen- 
dentem fecit  Plaut. j autp  ‘fitp  aufgepönat 
paben;  aufgepüngt  fein,  pangen  ‘tistula 
pinu;  renalem  p.  ».  öütern  jmb8.,  jum  ©erlauf 
auBgepängt,  attgeftplagen  fein  Suet,  b ) *».  @e= 
toanbe  perabpangen,  «mallen;  *t».  ©eilen 
bc«  JförperS  ftplaff  perabpangen  lacerti;  autp 
♦percinpangen,  ftpmeben  nubila,  scopulus; 
♦ftproebenb  ben  Einfturj  btopen  litus.  c)  *in 
ber  ©uft  ftpmeben,  ».  gliegenben  pinjtpmeben 
capellae  de  rupe;  pennis;  alis  in  oüraj  per  aS- 
rias  auras.  d)  » ©erfonen  roo  pangen.  Heben, 
fiep  aufpalten  *in  limine  nostro.  2)  tp.  a)  ». 


jmbm.  ob.  etm.  abpängen,  auf  imbm.  ob.  du. 
berupen  ex  algo,  ex  fortuna,  aliunde,  (fdtm 
salus  nostra  exiguä  spe;  rebus  lerissimin,  no- 
mento;  fama  in  sententiis  omnium  civimr.;  in 
superficie  tignisque  caritas  patriae;  autp  iti 
na4  jmbm.  ridjten,  jmbm.  ergeben  fein,  fitb 
anftpliepen  tui  ex  te,  *de  te  pendentis  smi' 
*hinc  omnis  pendet  Lucilins;  bap.  *».  »o  ab 
flammen  ex  una  origine.  b)  *p.  ab  ore  ald. 
an  jmb8.  ©tunbe  pängen,  b.  i.  jmbm.  aufmrrfe 
jupören;  attentus  et  pendens  PUn.  ep.  1,10,1 
o)  *im  gortgange  unterbrotpen  merben,  lit 
gen  bleiben  opera  interrupta  etc.  d)  unf itper, 
unentftploffen,  jWeifelpaft  fein,  ftp»» 
len  fnaves  pendentes  et  instabiles;  amaiti 
tibi  Ter.-,  obscura  spe  et  caeca  exspecutioo?; 
päufig  pendere  anirni,  (feltner)  animis,  aninn 
p.  animi  exspectatione  Corfinienai  f.  exspecttUio: 
tot  circa  mortalium  animis  spe  metuqne  )«i 
dentibus;  ne  diutius  jtendeas;  rei  ©rojejfe  Ä! 
geMagtcr  Suet.  e)  (feit.)  bem  gälte  napc  fein 
pendentem  amicum  corruere. 
pendo,  pependi,  penBum,  3.  eigtl.  (bie  ®agitbc> 
petabpängen  taffen,  bap.  1)  (Borfl.,  bidjt.  u.  jpi! 
mögen,  abmägen  herbae  pensae  Ov.\  tp.  « 
beurteilen,  abmägen  alqm  non  ex  forto> 
sed  ex  virtute;  rem  levi  coniectura;  ubi  (inpki- 
losopbia)  res  spectatur,  non  verba  pendnntt 
6)  ftpöpen,  atpten,  palten  parri  (Ter,  Sali 
flocci,  nihili,  quanti  (Ter.),  magni  (Hör.)-,  pv 
tic.  pensus,  al«  adj.  m.  (»orft.)  comp.  et»t 
aenämett,  mitptig,  ftpöpbar  pensior  coe- 
dicio  Plaut.-,  inBbef.  nihil,  non,  nec  qnieqaas 
peusi  habere  auf  nitpt«  ®emi(pt  legen,  fttp  bc 
©emiffen  barau«  matpen,  nitpt  barnatp  frage«  s 
neque  id  qnibus  modis  assequeretnr,  quicqasa 
p.  habebat,  nihil  p.  neque  moderati,  nihü  p 
neque  Bancti,  neque  dicere  neque  facere  qta« 
quam  p.  habebat  Sali.;  fo  xobia,  quid  faceret«. 
minus  p.  esse;  nihil  p.  iis  fuit  qnid  dicerent 
quibns  nihil  neque  dicere  p.  sit  neque  ftce* 
2)  meit  »or  Einfüptung  geprägter  TOünje«  te 
©letaH  bei  gaplungcn  jugemogen  marb,  bejet 
len,  japlcn  alcui  pocuniam,  usnram  pecuni»’; 
Stipendium,  tributa,  bina  milia  aeris;  b«».  txi 
bie  älteften  Strafen  in  IBejaplung  eine«  Stilbs 
©iep  ober  einet  Summe  Selbe«  beftanber  ans 
fiepen,  leiben  (ma8  man  »erbient  pati  Srnt 
mihi  tergo  poenas  Ter.;  maximas  poenas  tetsr 
ritatis  meae;  satis  pro  (im  ©erpöltni«  ju)  tem- 
ritate  unius  hominis  suppliciorum  pensnm  es« 
Liv.  34,  Gl;  parum  ignominiae  pensum  es! 
Uv.  3)  (feit.)  roiegen,  ftpmer  fein,  mi««- 
pondo  octoginta  Romanis  ponderibus  Ln. 
•pendölus,  adj.  [pendoo]  1)  pöngenb,  pftit 
pöngenb  hoc  ab  omo  collum.  2)  tp.  ftpwt1 
benb  üuitem  dubiae  spe  horae. 
pene,  Pünfil»,  POnSins  f.  paene,  Peneus. 
PenSlftpa,  ae,  ob.  *-pe,  es,  f.  ©emaplm  te 
Ulijc«.  $a».  **pfU8,  adj. 
pSnös,  praep.  m.  acc.  bei  jmbm.  1)  in  imW.  mt: 
ntäfeigem  Eigentum,  in  jmb8.  ©cfii,  WudM 
®emalt  (gern,  in  ©ejug  auf  eine  ©erfoit)  ist*e 
iam  p.  yos  psaltria  est?  2’er. ; hi  centum  di* 
p.  accusatorem  cum  fuissent;  p.  quem  qni«p' 
Caesaris  sit  miles;  fides  rei  p.  auctores  ent; 
p.  eos  summam  victoriao  constare;  indirinc, 
potestas  rei  est  p.  alqm;  quem  (osum)  p.  arte 
trium  est  et  ius  et  norma  loquendi  Bor.;  *««• 


Penestae 

cub  imperiumque  Latini  te  p.  (sc.  e*t),  *p.  te 
es?  bift  im  bei  Berftaube?  2)  in  Bejug  auf  Zeit = 
name,  auf  feiten  jmb«.  p.  te  culpa  est  Ter.; 
p.  Aetolos  culpam  belli  esse,  nullam  p.  se  cul- 
pam  esse  Liv. ; tp.  rem  pnblicam  esse  ei  bol« 
ten  mit  tc. ; potissimam  (causam)  p.  incuriam 
virorum  feminarumque  melt^e  liege  in  ic.  Tac. 
an n.  4,  16. 

Pbnestac,  ärurn,  »i.  Stabt  in  3Qt)tieu.  SaD. 
Pcnestia,  f.  bie  ßanbfd>aft  ber  Benefter;  atij. 

•stUut. 

*p6netrAbilis,  e,  adj.  [penotroj  1)  burebbring« 
lieft  corpus.  2)  burdjbringenb  tolum,  frigus. 
piniträlis,  e,  adj.  [oerro.  m.  penetro  u.  penitue] 
eigtl.  burebbringenb,  bah  jum  3nnern  gebö« 
tig,  innerlieb,  inmenbtg  *fdii  bie  Benoten 
(Dgl.  Cic.  n.  d.  2 §.  68)  föermaniae  deos,  fo- 
cus,  *tecta  (ber  Slmeifen),  ‘adyta,  ‘.-ignum  Mi- 
nervae;  aubet.  -träle , is,  n.  gern.  pl.  -trälla, 
ium,  n.  ba«  3»  ne  re  eine«  §au)e«,  Sempel«,  bie 
innern  ®cmäebct  (m.  bem  Begriff  ber  Sichet« 
beit  u.  Unberlebliebfeit,  weil  bie  Renaten  bort 
Derebrt  lourben)  peuetrale  urbis;  fpenetrali  ad- 
esse  deam;  pl  pontificum;  ‘regnum,  * 1‘riami; 
‘fausta  (bei  Äuguft) ; fin  ipiis  p.  (Britanniac) 
siti  etc. ; rerba  adhuc  versantur  mtra  p.  Vestae 
im  fcaufc  bei  Siebter«  bot  Beröffentlicbung  einei 
öebiebte«  Hör.  ep.  2,  2,  114;  fbilbl.  cloquentiae. 
penetro,  1.  fpomtusj  I)  frans.  1)  (oorlt.)  hinein: 
bringen,  «fegen,  «führen  pedem  intra  aedes; 
p.  se  (fieb  begeben)  in  fugam,  se  foras;  se  ad 
plures  f.  multua  1);  intra  pectus  se  potio.  2) 
bureb  ob.  in  etm.  bringen,  burd)«,  hinein« 
bringen,  «tommen  *sinus  Illyricos;  *aulaa  et 
limina  regum;  fiter  Lucullo  quondam  penetra- 
tum;  (jpät)  Caspios,  Albanos  etc.;  bilbl.  nihil 
Tiberium  magis  quam  studia  hominum  accensa 
in  Agrippinam.  II)  intrans.  in  etm.  hinein« 
bringen,  fieb  begeben  huiusmodi  in  palae- 
strauj  Plaut.;  ad  urbes,  per  angustias,  in  tem- 
pla,  intra  rallum;  bilbl.  res  nulla  magis  in 
animos;  magis  ad  sensum  opinionemque  iudicis; 
*adeo  ad  omnem  aetatem  tanti  mali  sensus. 
Peneua  ob.  6o»,  ei,  m.  |7Ir,»tidc|  ßauptflug  SI)ef= 
fallen«,  al«  gluggott  Batet  ber  6tjrene.  Nation 
•Penbls,  idis,  f.  ob.  ‘-neis  u.  *-ueus,  adj. 
penYelllus , i,  m.  ob.  -Ium,  i,  n.  Idem.  0.  peni- 
culus]  ber  Binfel;  tp.  bie  ftiliftifebe  SJarftel« 
lung  Cic.  Qu.  fr.  2,  16,  2.  — pculeälus,  i,  m. 

idem.  o.  penis]  1)  Büfdjel  Plaut.  2)  Schwamm 
Jlaut  , Ter. 

p6nlnsfila,  l’eninus  f.  paeninsula,  Penninus. 
penis,  is,  m.  1)  (MTaltet)  ber  Schwan«.  2)  boS 
männliche  ©lieb;  pene  bureb  Unzucht  Sali. 
p^nTtäs  (einm.  Ct.  61,  178.  penit«)  [penus]  1) 
(Plaut.)  adj.  nt.  eup.  innerlich,  iuwenbig 
iaucibus;  pectoro  penitissimo;  ex  barbaria  pc- 
nitiasima.  11)  adv.,  1)  tief  hinein,  bis  auf  ba« 
3nnerfte  p.  in  Thraciam  sc  abdidit;  p.  ad  ex- 
tremoi  fines  se  recipere;  inclusum  p.  in  Tonis; 
saxum  p.  excisum;  f p.  usque  ad  initiom  mari- 
timarum  Alpium;  *p.  patuere  carernao;  *p. 
terra  dehiscens;  tp.  a)  tief,  f eft,  ea  p.  mandate 
aniniis  vestris;  opinio  p.  insita;  p.  ex  intima 
philosophia  haunre  alqam  disciplinani;  bene 
p.  sc  dare  in  fiuniliaritatem  alcis;  demittere 
ee  p in  cansam.  b)  bureb  u.  bureb,  Don  in« 
nen  n.  äugen,  grfinblicb,  gänjlielj,  Dillig, 
gong  u.  gar  p.  nosse  alqm;  p.  perspteere,  per- 
£rinid)tn,  tat.knitfOirt  64uIt»Sttttb.  6.  «ufl. 


— penso.  593 

noscere,  perridere;  perceptas  p.  et  pertractatas 
res  humanas  habere;  p.  tollere,  amittere  alqd; 
p.  perdere  se  ipsos;  p.  diffidere  rei  publicae; 
ne  nos  quidem  huic  uni  studio  p.  unquam  de- 
diti  fuimus  Cic. ; *p.  macerari  bureb  SDinrf  unb 
©ebein;  *p.  notus;  bah-  innig,  herzlich  («• 
Cic.  tn  Cic.  ep.)  rogare;  *dilectam  p.  lovi ; fre- 
formidare.  2)  ‘weithin,  weit  p.  repostas 
gentes;  terrae  p.  penitusque  iacentes  weiter  u. 
weitet;  ‘bilbl.  b.  comp,  crudelior. 

Pänius,  ii,  *».  ging  in  Sfoltbi«  Ov. 
penna,  ae,  f.  1)  bie  gebet  eine«  geflügelten  Sie« 
re«  (bie  grdgerc  u.  härtete,  «um  gliegen  bienenbe) 
meae  ulao  pennas  non  habent  Plaut.  2)  meton. 
ew.  pl.,  glügel,  gittiege  alias  (animantes) 
abere  effugia  pennarum;  * verterc  pennas  ba« 
Don  fliegen;  übertr.  *D.  Bienen;  *D. IRerlur,  *3ri«, 
‘SabaluS;  bilbl.  incidere  pennas;  decisis  p. ; ex- 
tendere  nido  p.;  ‘sing.  collect.  Beflügelung, 
©efiebet;  *ba«  gliegen,  ber  glug;  in«bef.  a ) 
*bie  gebet  am  Bfeil,  *ber  Bfeil-  b)  *pl.  ge« 
berlappen  «um  Sebeutbcn  bei  ber  3agb.  San. 
pennitus,  mlj.  beflügelt,  befiebert  ‘Fama. 
pcnnlgSr,  gera,  gerum,  adj.  [penna  u.  gero] 
geflügelt,  befiebert  unimantium  genus. 
Penninus  (aueb  i’enlnus,  Poeninu»),  adj.  ju  ben 
penninifcbcH  ?llpen  (jwifeben  SBalliä  u.  Ober« 
italien)  gehbrig,  pentuntjeb  Alpes,  iuga  Tac.; 
P.  (sc.  mons)  bet  gtoge  St.  Bernharb;  P.  iter 
bie  Strage  über  biefen  Berg  Tac. 
pennTpcs  (anbere:  pinnipes),  pddis,  adj.  [i«inna 
u.  pesj  an  ben  gügen  beflügelt  Ct. 
pennula,  ae,  f.  [dem.  D.  pennaj  (feit.)  pl.,  Cic. 
pensTlls,  e,  adj.  [pendoo]  hättgeitb,  herab« 
hängenb,  *uva  jur  Slufbewahrung  aufgebängt, 
gettodnete;  fhorti  febwebenb,  auf  Sebwibbogett 
rubenb. 

penslo,  önis,  f.  [pendo]  3a^inng,  8u««ah« 
lung,  bah-  1)  ber  einzelne,  an  einem  begimmten 
Sage  $u  jahlenbc  fogen,  bie  einzelne  SRate, 
©elbquote  tribus  p.  ea  pecunia  solveretur; 
primam  praesentem  ii  qui  tum  essent,  duas 
(bie  beiben  anbern)  tertii  et  quinti  consules  nu- 
merarent;  descripta  p.  aequis  in  annos  quin- 
uaginta  eolverent;  iusti  crediti  solutioncm  in 
ecem  annorum  ponsiones  distribuit;  farlaftifd) 
D.  ber  guloia  ista  tua  minime  atara  coniux  — 
niraium  diu  debet  populo  Romano  tertiam  p. 
Cic.  Phü.  2 §.  113;  (fpät)  Bbgabe,  Huflage. 
2)  (fpät)  fSKietjin«. 

penslto,  1.  [intens.  D.  penso]  1)  genau  wägen, 
ab  Wägen  lanam  Aur.  Vict.;  tp.  reiflich  erwä« 
gen,  bebenten  quae  (imperatoria  consilia  etc.) 
pensitanda  quoquo  magnis  animis  atque  inge- 
niis  essent  Liv ■ 4,  41,  3;  fomnia  a te  pensi- 
tari;  fdiup.,  quem  potissimum  öligeres;  fsaepo 
apud  se  pensitato  (abl.  abs.)  an  etc.  2)  j a b l e tt , 
bejahten  vectigulia  alcui;  fquod  (Stipendium) 
Arachosiis  utraque  uatiop.;  praedia,  quae  p.  bie 
fteuerpfliebtig  gab.  — penso,  l.  [intens,  d.  pendo] 
wägen,  abwägen  aurum  Liv. ; fpriebw.  (Hör.) 
Romani  scriptores  pensantur  eidem  trutinä; 
tp.  a)  ein*  gegen  ba«  anbere  wägen,  bagegen 
rechnen,  aufwiegen,  au«gtei<ben,  oergel« 
ten,  erfegen,  entjibäbigen  honesta;  adversa 
secundis;  res  transmarinae  quadam  vice  pen- 
satae  jenfeit«  be«  Weete*  wogen  fieb  bie  tErfolge 
gewifjetmagen  auf,  hielten  fieb  ba«  Gleichgewicht, 
‘vulnus  vulnere,  fdamna  aestatis  hibernis  even- 

38 


594 


pensum  — per. 


tibus,  fparta  cum  amiagia  imperia;  aurt)  et- 
laufen,  büfien  *Iaudem  cum  ganguin«  (sc. 
filiae).  6)  erwägen,  überlegen  conailium, 
f singula  animi  eonsulta,  f alqd  secreta  aeati- 
matione.  c)  beurteilen  amicos  ex  factis, 
vires  magia  oculia  quam  ratione,  ad  conailium 
peuaandum. 

pensum,  i,  n.  [partic.  t>.  pendoj  1)  *fbie  läge*: 
arbeit  ber  ©tlaoinnen  im  ffiollfpinntn,  ’überb. 
XageSarbeit  revoluta.  2)  tp.  bie  Aufgabe 
(bie  man  fiep  felbft  ftellt  ob.  bie  einem  gefeilt  ijt) 
me  ad  moum  munua  penaumque  revocabo.  — 
pensus  f.  pendo  1)  b). 

Pentelicus , adj.  iu  bent  (burdj  feinen  'äJtarmor 
berühmten  ®erg)  ißentelilu«  (bei  «Upen)  ge ^6  = 
rig,  pentljelifd)  Cic.  [rige«  Sdjtff. 

fpeuteris,  Idis,  f.  { xtvrrjprji  sc.  va»s]  f ünfrube* 
Pentheus,  ei  u.  eos,  m.  König  in  Sieben,  wegen 
feiner  Seradgtung  beb  baedfifdgen  ©otteäbienfte«  o. 
feiner  SRutter  Mgaue  u.  ben  übrigen  ©aerfgantin 
nen  jerriffen,  adj.  *-theus. 
pbnula,  pemilätns  f.  paenula,  paenulatua. 
peuüria,  ae,  f.  ber  SBangel  an  tc.  (}unäd}ft  an 
ßebenämitteln)  aquarum,  rerum  neceaaariaram, 
victus  Hör.,  ‘edendij  argonti,  agri;  magna  ci- 
vinm  Ter.  j aapientium  civium  bonorumque  Cic. ; 
liberorum,  mulierum. 

pSnns,  öria,  n.  ob.  ua  u.  i,  comm.,  and)  (Plaut.) 
-nnm,  i,  n.  ber  im  Snnern  beb  §aufeb  attfbe 
Wahrte  ©orrat  anüebcnbmitteln,  berSKunbs 
borrat,  ©peifen  über!),  p.  eat  omne  quo  ve- 
Bcuntur  hominea.  [äReereb. 

Pbpirethns  ob.  -tbos,  i,  /.  gnfel  beb  nqätfrfgen 
pbplum,  i,  n.  [ninkov]  ein  weidjfb,  pra^tooDeb 
Cbergewanb  für  gtied).  grauen , bej.  ber 
Ätbene,  in  Ktigen  an  ben  ©anatigenäen  jur  Sdgau 
gefteüt  Verg. 

per,  praep.  m.  acc.  1)  räumlid),  bejeidgnet  bab 
Iurd|bringcn  eineb  ©egenftanbe«  b.  einem  ©nbe 
bib  jum  anbem,  teilb  in  geraber  'Jiidgtung,  burtp, 
burdj  — pinburep,  über  — ^in,  über,  bor 
— bin,  teilb  nadg  allen  möglichen  fiHdgtungen, 
burtb  — bin,  über  — tgin,  läng«  — bin, 
in  (anf,  unter)  — untrer  ire  per  buos  fines; 
iter,  via  p.  Sequanoa  burdg  bab  ®ebiet  ber  ©.; 
p.  provinciam  noBtram ; aanguia  p.  venas  diffun- 
ditur  et  Spiritus  p.  arteriös;  coronam  auream 
p.  forum  ferre  über  JC.  bin;  p,  temonem  per- 
currere;  tranaire  p.  Corpora;  p.  arma,  p.  Cor- 
pora evadere;  p.  munitionea  ae  deicere;  per 
gradus  deicere;  incedunt  p.  ora  veatra;  eqmti- 
bua  p.  oram  maritimam  (bie  gange  Stufte  entlang) 
diapoaitia;  p.  quem  (amnem)  erat  ipae  naviga- 
turua  Gurt.;  aupplicatum  p.  compita  tota  urbe 
eat;  p.  provinciam  (in  ber  gangen  ©.)  imperii 
tui;  p.  manus  f.  manua  X);  Imperium,  inaigne 
regium  in  orbem  p.  omnes  (bei  allen  bcn*tn) 
ibat;  *rait  p.  omne  nefaa  b.  einem  greoel  gum 
anbern;  *p.  acelus  (burtb  alle  ©tabien  beb  Ser= 
bredbenb)  actia;  *p.  domoa  ire  einbringen  in  xc. ; 
invitati  hoapitaliter  p.  domoa;  *p.  araa  colitur; 
*p.  ailvaa  vivit;  *iacuit  immenaua  p.  antrum; 
fp.  leve  et  lubricum  pavimentum  cecidit;  tP- 
herbaa  im  >C.  liegenb;  p.  omnia  hnmana  in  allen 
:c.  Gingen. 

2)  e.  ber  Seit,  jur  ©egeidgnung  btt  ununteibrodge= 
nen  gortbauer  einet  Xb^tigfeit  ».  «nfang  bib  gu 
ttnbc  einer  Seit  ob.  ber  lauer  ber  Seit,  tn  meldgc 
ein  einjelneb  galtum  fällt,  burtb  — binburtb. 


Wäbrenb,  lang;  im  Setlauf,  wäbrenb,  in 
p.  omnes  dies,  multoa  p.  annos;  incendium  p. 
duaa  noctea  tenuit;  p.  biduum,  p.  lndoa ; p 
idem  tempua,  p.  illa  tempora,  p.  meridiem  pro- 
fecti,  p.  somnium,  p.  aomnum,  *p.  brumam,  *p. 
iinbrem,  *p.  lunam  im  SRonbfdgrin;  audg  ’nadg 
©erlauf  p.  exactos  annoa;  p.  annos  deciea  un- 
denoa. 

3)  bei  subst.,  welche  eine  Sigenfdfaft  ob.  ®tim= 
mung,  einen  Suftanb  begeidgnen,  wäbrenb,  in. 
mit,  unter,  per  iocum  dioere  in  ber  Stimmung 
eine*  ©djerjenben,  im  ©djetg  (»erftbieben  o.  ioeoee 
auf  fdferjbafte  üßeifel,  p.  imprudentiam,  p.  iraui 
facere  alqd,  p.  dilationes  bellum  gerere,  p.  aum- 
mum  dedecus  vitam  amittere;  fame  potiua  p. 
ignominiam  quam  ferro  p.  virtutem  moriamur; 
p.  laaciviam,  p.  vim,  p.  inaidiaa,  p.  otium;  aive 
in  quiete  aive  p.  vinum  aive  p.  inaaniam;  p. 
vinum  im  fKaufdj  Liv.,  *p.  furorem,  *p.  labo- 
rem,  *p.  artem  tunftgemäfi;  *p.  ridiculum  in 
Sadgen  erregenber  Seife;  p.  commodain  m.  ©e 
quemlitbftit  Liv. 

4)  gut  iSngabe  ber  ©erfon  ob.  ©adje,  welche  mit 
telbar  bei  etw.  einwirtt  (nitbt  beb  eigentlichen 
Siittel«  ob.  Setljeug«)  u.  gleidffam  ben  5>utdg 
gangbpunft  einer  Xlgätigfeit  bilbet,  burtb,  »er 
mittelft  iatius  iniuriae  p.  voa  ulciaci;  qui  p 
eum  aut  bonorea  aut  divitiaa  ceperant;  aut 
ipsum  sua  manu  feciase  aut  p.  alios;  quae  (na- 
vea)  faetae  erant  Arelate  per  Caoaarem  auf  fi 
Cetanlaffung ; iegatoB  per  Atrebatem  Commiun 
(unter  Sermittelung  beb  Sit.  8.)  de  deditione  ad 
Caeaarem  mittit;  interfici,  occidi  p.  alqm  mit 
telbar,  auf  jmb*.  Slntrieb,  Seranftaltung  Jt.;  p 
literaa  alqm  certiorem  facere;  p.  hostias  diu 
aupplicare;  p.  aenatua  conaultuni;  p legem;  p. 
manua  (an  ben  $änbcn  ber  Obenftebenben  dr- 
mitti;  cum  p.  (bei  (Gelegenheit)  ludos  ab  Sabi- 
norum  iuventute  p.  laaciviam  acorta  raperen- 
tur;  eoa  ab  ae  p.  fidem  (inbem  jie  bem  gegtbr- 
nen  Sorte  geglaubt  hätten)  in  colloquio  circum- 
ventoa,  p.  Colloquium  decipi,  p.  eiua  auctoriU- 
tem  deceptua;  p.  eam  causam  (Sorwanb);  p 
causam  renovati  ab  Aequis  belli;  p.  omnia  < in 
allen  Serbältniffen)  expert  us;  bab-  p me,  te,  bau 
ftger  p.  se,  a)  ohne  jmbb.  fDlitWirlung,  S» 
tbun,  fcilfe,  au«  eigenem  Slntriebe,  felb 
ftänbig,  für  fitb  alllein  omnia  p.  ae  obire; 
Domitiua  p.  se  circiter  XX  cobortea  — c oege- 
rat; nihil  iam  Caeaaria  imperium  exapectabant. 
sed  per  ae,  quae  videbantur,  admimatraban; ; 
cum  p.  ae  minus  v&lerent,  Germanoa  atque  Ario- 
vistum  aibi  adiunxerunt;  plebea,  quae  nihil  p. 
ae  audet;  p.  me  tibi  obstiti;  *p.  te  tibi  conau 
lia;  *p.  te  aapia;  *niai  aolerea  p.  te  (eigenmädr 
tig)  aumere.  ß)  burtb  f*<b  f elbfi,  an  u.  für 
jidj  bomo  p.  se  cognitUB;  ai  p.  ae  virtua  pon- 
deranda  sit;  amicitia.  p.  ae  et  propter  se  ev 
petita;  p.  ae  aibi  quisque  carua  eat.  y)  felbft 
in  eigener  fflerfon  acceptoa  (legatoa)  p.  ae  ad 
eum  adducerent  Caes.  b.  c.  3,  17,  2;  quoacum- 
que  — idoneos  credebat,  aut  p.  ae  aut  p.  alios 
sollicitabat  Sali  Cat.  39,  6;  p.  me  ipse,  p.  ae 
ipse  f.  ipBe  I)  Ä)  b).  3n«bef.  a)  unter  bem 
©dgein,  mit  ÜRifbrautb  einer  Satbe,  unter 
bem  Borwanbe  p.  fidem  fallere;  decipi  p.  in 
dutiaa  et  apem  pacia;  p.  faa  ac  fidem;  trau 
dare  alqm  p.  tutelam  aut  aoeietatem;  p.  po 
teatatem  auferre  alqd  ab  alqo;  p.  hoapitium 


595 


pera  — Perbibesia. 


exhaurire  et  exinanire  alcis  domum;  p.  Caeci- 
lium  (unter  8orfd)üt}eu  be«  (£.)  aceusatur  Sulla 
6)  jur  «ngabe  beffen,  roa«  al«  Seranlaffung  ob. 
leitenber  ®runb  gebaut  wirb,  wegen,  »ufotge, 
oui  p.  aetatem  huius  auctoritatem  loci  non 
attingere;  p.  ambitionein;  p.  araritiam  deci 
pere;  p.  me  tum  potins  quam  volnntate;  in  has 
regiones  p.  Leptitanorum  negotia  venimus;  *p. 
hunc  inventa  licentia  morem.  c)  0.  bem,  wa« 
etw.  geflattet  ob  berhinbert,  oermöge,  Ijal« 
btt,  Dor  p.  anni  tempus,  p.  valetudinem  posse; 
trahantur  p.  me  meinethalben,  bor  mir;  bei  licet, 
stare  f.  licet  1),  sto  2)  ß] ; »neque  p.  nostrum 
jtatimur  scelus  (unfer  3teoe[  geflattet  ti  nicht); 
Odern  publicam  p.  sese  (fobiel  auf  ihn  anlomme) 
inviolatam  fore;  fp-  hoc,  +p.  quae  be«wegcn; 
bah  bet  Sitten  u.  Schwüren,  um  — willen, 
bet  oto  te  p.  deos;  p.  deos  iurare;  p.  deos 
immortales!  p.  deos;  p.  deos  atque  homines! 
p.  vos,  p.  liberos;  .p.  fortunas  restras;  p.  ros 
ndemque  vestram;  b.  feinem  Kafu«  getrennt  p. 
ego  te  deoe  oro  Ter.  -,  p.  ego  ros  decora  maio- 
rum  — oro  et  obteator  Curt.-,  auef)  fo,  bafj  burd) 
«ttraltion  ber  ju  per  gehörige  Kafu«  o.  einem 
anbent  Borte  angejogen  wirb  p.  ego  te,  quae- 
cumque  iura  liberos  iungunt  parentibua,  pre- 
cor  Liv. ; p.  si  qua  est  — fides,  oro  Verg. 
pera,  ae,  /.  [irijpa  San  jtn]  (bgl.  mantica)  Phaedr. 
pSr-ubsurdiiH,  adj.  jeht  ungereimt. 
pSr-aceommöditus,  adj.  fe$r  bequem,  gele« 
gen,  in  ber  Imeft«  de.  fam.  8,  6,  3. 
pdr-*cSr,  cris,  e,  adj.  fehr  fdjarf  iudicium  Oie. 
fam.  9,  16,  4. 

pör-äcerbus,  adj.  fehr  h«tbe,  fempfinblich. 
pär-Seesco,  3.  eigtl.  fehr  fauet  werben,  bah-  tp. 
fehr  berbtiefjlich,  fehr  ärgerlich  werben 
• pectus  Plaut. 

päractlo,  önis,  f.  [perago]  Sd)lu6a!t  senectus 
aetati  est  p.  tamquam  fabulae  Oie. 
pörXcütö,  adv.  [peracutus]  (feit.)  fehr  ftbarf, 
ftbarffinnig.  — pör-ieütus,  adj.  1)  fehr 
fcharf,  burdibringenb  rox.  2)  fehr  feharf« 
finnig. 

p6r>Sdfilescens,  Wb,  adj.  fehr  jung  Oie.  de  imp. 
P.  §.  61.  — per-ädälescentülus,  adj.  dem. 
gang,  blutjung  Nep.  Eum.  1,  4. 

Ptraea,  ae,  f.  eigtl.  ba«  jonfeitige  SJanb  o)  P. 
Bhodiorum , ein  fiüftenftrid)  in  Karten.  6)  ©tabt 
in  Äoli«,  Kolonie  bet  SKqttlenäer. 
pSr-aeque,  adv.  böllig  gleich,  ohne  Unter« 
jehieb  Oie  -,  nihil  ante  p.  eodem  Jtjlm  scripsisse 
Plin.  ep.  1,  8,  1. 

p$r-iglto,  1.  (feit)  umhertreiben,  «jagen,  be« 
unruhigen  rehementius  peragitati  ab  eqnitatu 
Caet.  b.  e.  1,  80,  2.  — pör-igo,  s.  1)  eigtl.  fort 
u.  fort  bewegen,  bah-  'humum  fort  u.  fort  be« 
arbeiten,  *agili  freta  remo  fort  u fort 
burchfthiffen.  2)  bi«  an*  8iel  bewegen,  nur  tp. 
a)  eine  Ibätigleit  burch«,  ausführen,  oollcn« 
ben;  auch  «ne  Seit  berleben,  ju  ©nbe  h'I,: 
bringen  narigationem,  *cursum,  * iter , *iter 
propositum;  »sol  duodecim  signa  burehläuft; 
inceptum  Verg.,  Liv.\  propositum  Nep. ; Consi- 
lium, indiciura;  »dona  bie  ®u«teilung  ber  jc.  ; 
*mandata;  »vice«  abwecbfeln,  »quibus  est  for- 
tuna  peracta  überftanben;  »peracWs  imperiis; 
•caedem,  sacrificium  Liv. , *sacra,  conrentus 
abholten,  comitin,  concilium;  »vitam,  * aevum, 
»aetatem,  fnoctem,  *salubres  aestntes;  * per- 


acta (fata)  ba«  bereit«  Stiebte.  3tt«bef.  b)  t.  t. 
p.  fabulam  ein  ©tüef,  eine  Solle  burchfpieten, 
fabulam  vitae,  f partes  suas.  c)  al«  geriehtl. 
1. 1.  eine  Klage,  einen  $rojeh  bi«  jmn  Urteils« 
fpruch  burdjführen,  einen  ftngeltaaten  bi* 
*ur  Verurteilung  berfolgen,  jur  Cerurtei» 
lang  bringen  accusationem  Plin.  ep.-,  causam 
rei  Hör.-,  reum  Liv.,  Tae.-,  »peragor  populi  pu- 
blicus  ore  reus;  Semprouium  usque  eo  perage 
(greife  fo  heftig  u.  mit  folchem  Srfolg  ait),  ut 
Cael  in  Oie.  ep.  8,  8, 1.  d)  tebenb  oerhanbeln, 
n erbringen,  bortragen,  erörtern  (oft  b.  Liv.) 
rerbis  auspicia  Liv.  1,  18,  10;  postulata,  sen- 
tentiam,  Decii  laudes,  »aliud  argumentum;  *res 
tenues  tenui  sermone  peractae;  ȟberlegen, 
erwägen  omnia  praecepi  atque  animo  mecum 
ante  p.  3)  gleicfjfam  burchtreiben,  burchboh- 
ten  latus  ense  Öv.  her.  4,  119. 

peragr&tlo,  önis  f.  fperagro]  ba«  Durchw  an« 
betn  itinerum  Cie.  Phil,  2 §.  67. 

pörKgro,  1.  [per-ager]  1)  burchwanbem,  «rei« 
fen,  «)iet)en  omnes  provinci&s,  Asiam,  sultus, 
rura,  peragratus  orbis  terrarum  victorüs  eins 
gentis;  (fpät)  navibus  Oceani  litora,  »litora 
classe.  2)  tp.  innumerabiles  mundos  infinitas- 
que  regiones  mento;  latebras  suspicionnm;  ea 
fama  oerbreitete  ft<^ ; orator  ita  per  animos  ho- 
minum  bringt  fo  etn  in  te.,  Wirft  fo  auf  te. 

per-ämmis,  tis,  adj.  fehr  liebenb  nostri  Oie. 
Att.  4,  8.  Dab.  perSmantSr,  adv.  fehr  Hebe« 
Oo  11  fam.  9,  20,  3. 

* pör-am  bölo , l.  burchwanbem,  «wanbeln 
aedes  Plaut. ; tutus  bos  rura,  frigus  artus  burd)« 


jieht;  Atti  febula  crocum  f.  crocum. 
per-Smoenus,  adj.  feht  angenehm  aestas  Tae. 
per-amplus,  adj.  fehr  weit,  groß  Oie. 
pörangustö,  adv  fperangustus]  fehr  eng  quae 
coartavit  ut  p.  (in  einen  fehr  engen  Saum)  re- 
fersit  in  oratione  sua  Cie.  de  or.  1 §.  163.  — 
per-nngustus,  adj.  fehr  enge,  fchmal. 
per-anno,  1.  ein  3ahr  leben  Suet. 
per-antiquus,  adj.  fehr  alt.  [alcui  Oie. 

pör-appösTtas,  adj.  febt  paffenb,  fehieftid) 
per-arduus,  adj.  fehr  fwwiertg  Oie. 
pör-argütus , adj.  bilbl.  fehr  fcharffinnig, 
geiftreieh  Cie.  [bewaffnet  Ourt. 

pör-armitns , [ partic  o.  perarmo]  (feit.)  wohl 
»pör-äro,  1.  1)  burdjfurchen  rugrs  ora.  2)  tp. 
(mit  bem  ©chreibgrijfel  bie  mächfeme  lafel  gleid)« 
fam  burchfurchenb)  flüchtig  nteberf<f)teiben  su- 
bito perarata  litura ; talia  perarane  manus. 
perätim,  adv.  [pera]  im  Sanjen  Plaut. 
pSrattente,  adv.  [peratteutus]  fehr  aufmerf« 
fam  Cie.  — pbr-nttcutus,  adj.  fehr  auf« 
merlfam. 

per-aadlendus  f.  perhaurio. 
per-bacchor,  dep.  1.  burchf chwärmen  multos 
dies  de. 

per-beätus,  adj.  fehr  gl  ü cf  lieh  (^c- 
per-belle,  adv.  fehr  hühfeh,  artig, 
per-böne,  adv.  fegt  wohl  I«atine  loqui,  p.  fe- 
cisse  fortuuam;  p.  (e«  fei  ein  große«  ®!ücf.  bah) 
detectam  in  LeonWnis  esse  avaritiam  Koma- 


norum. 

per-bönöTÖlus,  adj.  fehr  wohltoollenb  de.  — 
per-benlgne,  adv.  fehr  gütig  Ter.-,  in  ber 
Imefi«;  p.  mihi  benigne  respondit  de.  Qu.  fr. 
2 9 2 

PerbTbesla,  ae,  f.  [perbibo]  ein  fingierte«  Bort, 

88* 


596 


perbibo 


pererucior. 


baB  irinllanb  Plaut,  (gledeifen:  Bibesiam). 
— per-bibo,  3.  1)  *ganj  einfauacn  lacrimaa 
venia  imis;  tp.  *geiftig  gan*  in  fid)  aufneb5 
men  verba  pectore.  2)  auBjaugen  medullam 
alcui  Plaut. 

pcr-bito, 3.  (ootll.)  1)  bingeben  in  Sici- 

liam.  2)  ju  @tunbe  geben, 
per-blandua,  adj.  f e b*  cinnebmenb. 
per-böniia,  adj.  f e b r gut. 
per-brSvls,  e,  adj.  fegr  f ut j perbrevia  aevi 
C&rthaginem  esse;  p.  tempore  u.  bl.  perbrevi ; 
per  mihi  b.  pan  Oie.  p.  Clu.  1,  2;  0.  SRebner 
idem  (Crasaus)  et  perornatua  et  p.  Brut.  §.  158. 
®flB.  per-bröviter,  adv.  f e b t furj. 
•per-eiileaeo,  3.  buitb  u.  bucd)  1) e 1 6 werben, 
per-calleaco,  8.  1)  febr  gefüblloB,  gleid)  = 
gültig  werben.  2)  gehörig  gemigigi  wer- 
ben usu  rerum. 

per-cärns,  adj.  1)  leb  teuer,  loftfpielig  Ter. 
2)  febr  Wert,  teuer, 
per-cautna,  adj.  febr  oorfiebtig  Oie. 
per-cSlBbror,  1.  im  äJtunbe  ber  Heute  b'*! 
umgetraaen  »erben,  im  Umlauf  fein  ver- 
aua  percelebr&ntur;  rea  poreelebrata  aermoni- 
bus  est. 

pcr-c61Sr,  eria,  adj.  febr  fältelt  Oie.  ®ao.  per. 
cblBrltSr,  adv.  febr  febnell  Oie. 
per-cello,  cüli,  ciilsum,  3.  1)  umwetfen,  nie* 
berwerfen,  ((biogen,  ju  ©oben  weifen, 
brüden,  erfibüttern  alqm  Plaut.,  Ter.-,  saviis 
perculBua  est  Plaut.-,  percelli  saxis  Ourt. ; fpridpu. 
(Plaut.)  plauatrum  percnli  ■=  id)  habe  bie  Sache 
jdjledu  gemacht;  bab  a)  an  etw.  fcblagen,  ft o - 
gen  aleui  femur,  alqm  genu,  acuto  acutum 
imum.  b)  über  ben  Raufen  werfen,  fcbla* 
gen,  Bemicbten  eos  via  Martis;  hoatea;  victi 
perculaique.  2)  tp.  a)  jcrrüttcu,  ju  (Ürunbe 
richten,  erfebüttern,  ftürjen,  breeben,  inS-- 
bef.  bureb  Slnllagc,  nobilitate  perculaa;  qua  pau- 
citate  perculaa  eat  Lacedaemoniorum  potentia; 
quorum  imperii  maieataa  ab  hoc  imtio  per- 
culaa concidit;  imperium,  frem  publicam.  b) 
baB®emüt  erfebüttern,  bef.  bureb  Scbred,  ffurebt 
beftürjt,  mutloB  macben  alqm  metu,  pavore, 
tum  ultu  in8olito,  clade  alcia,  magnitudine  faci- 
noriaj  repentino  metu,  pavore,  deorum  irfi.,  hac 
plagS.,  pari  fortunä,  *mcntea  perculaae  nicber= 
gefeblagen;  ptägn.  ia  metus  perculit  ut  etc.  er= 
febütterte  U.  bewirtte  babureb.  Sag  ic.  ; atrox  hiems 
etc.  Vologeaen  m.  inf.  Tae.  an«.  12,  60;  quos 
pavor  in  ailvaa  erfebütterte  u.  trieb  in  tc.,  ingena 
pavor  primo  discurrentes  ad  auna  rea  tollendas 
in  hoapitia. 

per-cenaeo,  2.  11  muftern,  burebgeben,  bureb-' 
jübitn,  beteebnen,  beiiäblen,  betnennen 
promeri ta  numerando ; dauern  aemeptam,  omnea 
gentea;  omnia  generatim  aacra  omneaque  deoa; 
aueb  befiebtigen  captivoa;  beleuebten,  Iriti* 
fieren  orationea  legatorum.  2)  burebreifenb 
muftern,  burebwaubern  Italiam,  Thessaliam, 
•totum  orbem,  *aigna. 

perceptio,  öniB,  f.  fpercipioj  1)  baB  6infam  = 
mein  frugum  2)  tp.  geiftigeS  Muffafjen,  8e  = 
greifen,  SrlenntniB  cognitio  aut  p.;  pl, 
animi. 

percido,  cldi,  claum,  3.  [per-caedo]  (potfl.  unb 
fpät)  jerfeblagen  oa  alcui. 
per-eieo,  gew.  im  partic.  perf.  pass,  pereltn», 
erregt,  in  Bewegung  gefegt,  gereijt,  aueb 


leiebt  ju  erregen,  reijbar,  bi&*8  ir&».  ani‘ 
mua  iratua  ac  p.,  ingenium.  2)  nennen  iatuui 
impudicum  Plaut. 

pereipio,  cepi,  ceptum,  3.  (percepset  ft.  per- 
cepisBet  in  einer  SHcbterftefle  b.  Oie.  off.  3 §.  98) 
[per-capioj  1.  gan»  in  ©efig  nehmen,  f ich 
bemächtigen,  ergreifen  insania  (eum)  Plaut , 
urbis  odium  me  Ter.;  aatiaa  alqm  amoris  Lit 
2)  an  fieb,  in  fieb  aufnebmen,  fegöpfen  *non 
alias  auraa;  *üammam  pectore.  jal)  in  Qm 
pfang  nehmen,  belommen,  geniegen  arteru, 
per  quam  vox  percipitur;  praemia,  benefiei», 
tructum  victoriae;  ovandi  ins  et  triumphale 
ornamenta;  tp.  a)  uoüftänbig  btmcrlen,  wabt- 
nehmen,  empfinben,  böten  sensibus,  ocutie. 
auribus;  aonum,  querelas;  percipite  quae  di- 
cam;  voluptatem,  miaerias.  b)  geiftig  Doüftänbig 
unb  grünblicb  erfajfen,  auffaffen,  fieb  as‘ 
eignen,  begreifen,  erlernen  usum  eiua  ge- 
neria  proeliorum;  nullo  usu  rei  militaris  per- 
cepto;  alqd  animo;  praecepta  artia,  philosopho- 
rum  percepta  habere;  perceptas  penitus  et  per- 
tractatas  res  humanas  habere ; omniuin  civirun 
uomina  »ugte,  fannte  genau;  nomen  perceptum 
uau  a noatria  ben  unfern  geläufig;  cognoaci  ar 
percipi,  percipi  cognoaeique;  siebst.  n.  percepta 
(Hebt  , Cürunbfäge  alB  überfeg.  n.  deeojijfurro; 
artia  Cie.  fat.  §.  11. 

per-oivilis,  e,  febr  leutfetig,  berablaffent 
Suet.  [Plaut 

per-cognoseo,  3.  bällig  tennen  lernen  algm 
per-cülo,  8.  1)  fnoUftänbig  auBarbeitev. 
alqd.  2)  (Plaut.)  fehl  febmüden  feminam, 
(Tae.)  alqd  eloquentifi.  3)  febr  ehren,  bt 
ehren  Plaut.;  pleroaque  aenatorii  ordinia  bo- 
nore  Tae.;  aueb  i-dur.  Vict.)  feiern  initia  Ce- 
reris, funua.  [Cie. 

per-cömls,  e,  adj.  febr  freunbüeb,  gefällig, 
percommüele,  adv.  fpercommodus]  febr  be 
quem,  paffenb,  gelegen  tumulua  p.  sitos  ad 
commeatua  excipiendoa;  p.  accidit,  facies;  p 
omnia  explorarc.  — per-commüdus,  adj.  febt 
bequem,  paffenb,  gelegen  caatris  Liv. 
percontätio,  önis,  f.  [percontorf  baB  au9fra  = 
gen,  bie  Qrlunbigung  directa;  noatroruin: 
pl,  Caes.;  alB  fRcbefigur,  bie  Befragung  bcB  3Reb 
nerB,  welebet  ©efdjeib  auf  baB  nerlangt,  »onaei! 
et  fragt  Ctc.  de  or.  3 §.  203.  — pereonUtor. 
öria,  m.  [percontor]  üuBfrager,  »boreber 
Plaut.,  Uor.  — percontor,  dep.  1.  fieb  «rfua 
bigen,  auBfragen  (um  BoUftänbig  u.  grnnbliii 
belehrt  ju  werben)  alqm,  ab,  ax  alqo,  alqm  de 
alqa  re,  alqd  ex  alqo;  (Plaut.,  Hör.,  Ourt.} 
alqm  alqd;  (Plaut.)  alqm  ex  alqo  bei  imbw 
.naeb  jmbm.  fieb  etfunbigen;  alqm.  Com.,  CHe.  de 
or.  1 §.  97;  pauca  de  atatu  civitatis  Sali. 
per-contümax,  äcia,  adj.  febr  trogig  Ter. 
per.cöpivaus,  ad;,  febt  reich  imOuBbrud,  wort^ 
reich  Plin.  ep. 

per-cöquo,  3.  burebf oegen,  =brennen  quibus 
(aigni»)  percoctis  Phaedr.;  bag  reif  machen 
avas  Ov. , measem. 

per-crBbreaco  (niegt  beaco),  3.  fegt  häufig 
werben,  fieb  uerbreiten,  überbanb  nebmen, 
ruchbar  werben  opinio,  fama,  -frumor,  »oelaf. 
rea,  fGermanici  valetudo  Romae. 
per-crepo,  1.  laut  erfeballen  Oie. 
per-crüclor,  1.  fi^  abängfiigen  hoc  est  quod 
(Worüber)  pererucior  Plaut. 


percnltor 

percnltor,  öri«,  m.  [percolo]  rin  groger,  eifri» 
ger  Belehret  Aur.  Vict. 
percunct&tio,  percnnctttor  etc.  j.  porcontatio  etc. 
pcr-cüpYdns , adj.  fehr  geneigt  tui  Oie.  — 
per-cüplo, 3.  fehrwünfchen.grrnmolten Com. 
per-cürtösns,  adj.  fepr  neugierig  Cie. 
per-cüro,  1.  oftllig  peilen,  auäpeilen  vnlnus, 
Liv-,  Ourt. 

per-eurro,  cücnrri  ob.  curri,  curmim,  3.  I)  in- 
trans.  burd),  übet,  na*  et».  Einlaufen,  pin» 
eilen  per  temonem,  ad  forum  Ter.;  eqno  ci- 
tato  Cales,  fin  regiae  vestibulum.  II)  trans. 
1)  bureptaufen,  »eilen,  fcpnctl  burepteifen 
agrum  Picenura,  -fregiones,  fconventus,  -fluna 
fenestras , famnes  iter  qnod  coeperuntj  *pul- 
pit*  aocco  non  astricto  — nadjtäfgg  unb  ge» 
idjmacllo#  fepreiben;  tp.  a ) fquaesttiram,  + tri- 
bnnatura,  fpraeturam,  fhonores;  fsuum  ordi- 
nem  Sebenibapn.  6)  fmetns  oronium  pectora; 
tcaeli  mira  temperiea  ornnea  anni  partes 
(perefept  in  jc.)  pan  salubritate.  c)  burd)  lau» 
fenb,  eilenb  ob.  flüchtig  erwähnen  ob.  be» 
trachten,  erwägen,  oud)  butcplefen  multas 
res  oratione;  quae  breriter  a te  perenrsa  sunt; 
paginas  in  annalibns  magistratuum  etc.;  multa 
animo  et  cogitatione,  multa  etiam  legendo; 
ca*  omnes  (quaeationes)  percursas  animo  (im 
Überbli(f)  habere;  omnem  Epicuri  ditciplinam; 
♦nomina  aufgäplen ; ’reloci  oculo  erspähen ; *po- 
lum  animo  burcf) fliegen.  — percnmStio,  önis,  f. 
[percurso]  ba#  Xutdpteifen  Italiae.  — per- 
curslo,  önis,  f.  [percurro]  ba#  Xurcplaufen, 
in  Bebe  ob  ©rbanfen,  ba#  fpinwegeilen  über 
etw.  ob.  fcpnetle  Übetbenlen  huic  (commora- 
tioni  una  in  re)  contraria  saepe  p.  est;  propter 
animi  multarum  rerum  brevi  tempore  p.  — 
— percurso,  1.  [percurro]  1)  trans.  fburep» 
ftteifen,  2)  inirans.  untpergreifen  Liv. 
percnsslo,  önis,  f.  [pereutio]  1)  feit,  perenssn, 
abl.  m.  *crebro,  bai  Schlagen,  capitis  nn  ben 
Äopf;  digitorum  bai  ©cpnaljcn  mit  K.  2)  al# 

t.  t.  ba#  Xaftfcplagen,  bet  Xaft  numerorum, 
interraUoram.  — percussor,  öris,  m.  [perentioj 
Wftrber.  — percussu  f.  percussio  l). 

per-cütto,  cussi  (sync.  percusti  ft.  percussisti 
Hör.),  cnssum,  3.  fper-quatio]  burepfte  epen, 
»bohren,  » ft o 6 e n alqm,  pectus,  rost.ro  navem; 
per  eadem  loca  percussam  fossam  mittele  Sürth' 
fteepen#  gemadjt,  geleitet  Pli*,  ep.  2)  fcplagcn, 
flogen,  wetfen,  hauen,  treffen  alqm  lapide; 
Cato  percussus  esset  geflogen;  forem  virgä  an» 
Ilopfen  Lw.\  *ianuam  manu;  terram  pede  ftam» 
pfen;  hunc  luppiter  fulmine;  turres,  complures 
m Capitolio  res  de  caelo  (o.  ©lipe)  percussae; 
•pectus  manu;  *percussa  (gepeitfept)  litcra  fluctu; 
fpercussae  matres  pectora  ftt±»  fcplagenb  an  jc.  ; 
•soror  palmis  percussa  lacertos;  (Hör.  sat.  2,  3, 
2731  cameram  (seminibus)  mit  einem  Vlpfellertt 
bie  Sede  treffen  (um  bie  ©efinnung  ber  ©cliebten 
ju  erproben ; errrithte  ber  Sern  bie  Setfe  u.  prallte 
mietet  jurücf,  fo  galt  bie#  al#  ein  gute#  ^riepen) ; 

( Hör . sat.  1,  10,  42)  Pollio  regum  facta  canit 
pede  ter  percusso,  wo  pede  maptfcpeinl.  im  ©inn 

u.  numerus,  Bpqtbmu#,  jn  nehmen  u.  pereutore 
= ävasfovtir,  anfcplagen,  betonenb  htrau#heben, 
alfo  'in  Seifen  mit  einer  breifadjen  ®rfi«,  in  ben 
aus  brri  Sipobieen  beftepenben  Irimetem’;  *auri- 
culae  roco  percussae.  3nSbef.  a)  treffenb  oer» 
rounben  feaput  gladio;  fbraebium  gladio  per- 


— perdo.  597 

cussub;  se  flore  Libyco  fttp  betrinlen  Plaut,  b) 
totfdjlagen  (al#  rein  meepanifepe  $anblung,  na» 
mentlich  be#  ScparfricpterS)  alqm  securi;  cuius 
manu  percuBsus  sit;  falqm  fuBti,  fhostem, 
tuxorem,  *feras.  c)  t.  t.,  ein  Dpfertier  fcplagenb 
ein  Bünbni#  fcpliegen  foedus.  d)  ft.  t.,  fcpla» 
gen,  prägen  nummum.  e)  »carmen  lyrae  di- 
gitis  ebumis  bie  flpra  fpielenb  mit  ic.  fingen; 
♦pennos  fd)Wingen.  8)  tp  a ) non  p.  locum  f. 
locus  1).  6)  ba#  ©emüt  ergreifen,  befallen, 
rühren  percussit  ilico  animutu  e#  fiel  mir  fo< 
glricp  auf#  £>etj  Ter.;  quodeumque  nostros  ani- 
mos  probabilitate ; primus  hic  dolor  me;  repente 
percussus  (betroffen)  atrocissimis  literis,  fpec- 
tora  parorc,  pformidine ; quasi  illa  ipsa  face 
percussus  esset;  *me  nec  tarn  patiens  Lace- 
daemon  nec  tarn  Larissae  campus  opimae  mit 
Srgaunett  erfüllt  c)  oetwuttben,  fepmerjlicp 
berühren,  eine  SBunbe  fcplagtn  percussisti 
me  (paft  mir  einen  Stich  in#  der#  gegeben)  de 
oratione  prolata;  percussus  calamitate,  graris- 
eimo  Tulnere  fortunae.  d)  jmb.  prellen,  pin» 
tergepen  alqm  Plaut.,  civem  suum,  a trat  ege - 
mate  Cic. 

per-deeörug,  adj.  fepr  anftänbig  Plin.  ep. 
per-depso,  psui,  — 3.  burcplneten  Ct. 
per-difncTlis,  e,  adj.  m.  sup.  fepr  f cp  Wer. 
Dao.  perrtlfflcTlltSr,  adv.  fepr  fcpwer  Cic. 
Acad.  2 §.  47. 

per-dignus,  adj.  fepr  mürbig  Cic. 
per-dTltgcns , tis,  adj  fepr  forgfältig  Cic. 
Xab.  perdUYgentbr,  adv.  (feit.)  fepr  fotgfäl» 
per-disco,  3.  grünblicp  lernen.  [tig  Cic. 
per-diserte,  adv.  fepr  berebt  de. 
pordltö,  adv.  [perditus]  1)  tucplo?  se  gerere. 
2)  unmägig,  über  bie  Wagen  amaro  TVr. 
perdYtor,  öris,  m.  [perdo]  Berberber,  3«*'- 
ft ö r et  rei  publicae,  dignitatis,  rexator  ac  p. 
perdTtns,  adj  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  0.  perdo] 
»erloren,  poffnung#to9,  peillo#,  unglüd» 
licp  Bum  perditus  Plaut.-,  *quanto  perditior 
(peruntergefommener)  quisque  est;  valetudo,  iu- 
dicia;  in#bef.  a)  unmägig,  b.  garten  ®ffelten 
u.  fieibenfdjaften , p.  (aufgebraiten  animi  esse 
Plaut..;  *amor;  amore  fterbticp  Oerliebt  Plaut. 
♦in  quadam;  luctu  in  tiefe  Iraner  oerfunfen  Cic.; 
abfol.  Verg.  ecl.  s,  59;  *o.  Xieren  bucula.  b) 
grunbberborben,  oerruept,  oerworfenhomo 
perditissimua,  ad  extremnm  p.;  adulescens  p. 
et  dissolutus;  p.  atque  dissoluta  consilia;  ne- 
quitia  äugerfte;  in#bej.  o.  Xemagogen  audaces 
homines  et  p. 
per-diü,  adv.  fepr  lange 
per-dintnrniis,  adj.  fepr  lang  bauernb. 
per-dhre»,  Ytis,  adj.  jebr  reiep. 
perdix,  icis,  comm.  [ntpdtj]  ba#  Bebpupn  Ov. 
perdo,  dYdi,  dttum,  3.  [conj.  praes.  perduim,  is, 
it  Plaut.;  to  di  deaeque  perduint  cum  istoc 
odio  Ter.;  dii  te  perduint  Cic.  p.  Dej.  §.  2t; 
com.  praes.  pass,  perduar  Plaut.]  l)ju  ©runbe 
richten,  »ergären,  oetberben,  unglücflich 
machen,  ftürjen  alqm,  cives,  funditus  civita- 
tem;  dosiderium  per  lnxum  atque  libidinem 
pereundi  perdendique  omnia;  *serpentem  täten; 
♦quae  imberbi  didicere,  senes  perdenda  (prri#» 
geben,  wiebet  auf  geben  ju  mügen)  fateri;  inSbef. 
a)  oerfchwenben,  oergeuben  operam,  oleum 
et  operam;  profundere  et  p.  alqd,  tompus, 
fdiem,  *quae  dixit  et  hat  'n  hen  SBinb  ge» 


4 


598  perdoceo  - 

fptocgeti,  fortunas  Ter.,  *divitias,  *patriam  rem. 
b)  motalijd)  Bcrbcrben  aduleacentem  Ter.  2) 
Declteren  (uuroicberbtinglid)  u.  fo,  ba|  bie  Satge 
nitgt  mcgr  epiliert;  »gl.  amitto)  liberoe,  oculoa, 
Torem,  litem.  causam,  spem;  se  diem  quin  non 
perdiderit  (auf  nitgtSmürbige  SBetfe  gmgebradjt) 
perdidisse  (Bertoren),  Plin.  ep.  1,  13,  4;  Domen 
oergeffen  Ter.;  lucrandi  perdendique  temeritaa 
Spielwut  Tue.;  »Bithyna  negotia  cinbülen. 
per-döceo,  2.  jirtb  nollftänbig  legren,  unter’ 
tilgten,  rea  difficilis  ad  perdocendum;  rerum 
varietato  utque  usu  ip80  perdoctus  erat;  *alqm 
alqd;  *m.  inf. 

perdocte,  adv.  [perdoctus]  Plaut,  (egt  ge  = 
ftgidt.  — per-doctos,  adj.  fegt  gelegrt, 
geftgidt. 

per-döleo,  2.  (egr,  tief  fegmerjen  perdoluit 
sc.  tibi  Ter.  I>aB.  perdölesco,  ui,  8.  (feit.) 
fegr  fdgmerjlieg  empfinben,  fi(g  tief  be  = 
trüben  nt.  acc.  c.  inf,  Caes. 
per-dömo,  1.  obllig  bejägmen,  bewältigen 
Latium,  Apuliam.  Hispaniam  J.iv.,  fregionem, 
flUyrio«,  flllyrieum,  fiudaeam,  *Aegaea  classe 
freta,  ’tauroe  feroces ; übertr.  fnono  demum 
sulco  perdomatnr  aolum. 
pcrdormisco,  — — 8.  [perdormio]  (fett.)  in 
einem  fort  fdjlafen  usqne  ad  lucem  Plaut. 
perduar  f.  perdo. 

per-düco,  3.  1)  binfugren,  ^bringen,  ’burtg’ 
fügren  alqm  ad  alqm,  *bovem  aa  stabula,  le- 
giones  in  Allobroges;  abfol.  omnea  navea  inco- 
lumes  (an  Ort  u.  Stelle).  3n8bef.  a)  als  ftupp’ 
ler  ein  SRäbtgen  jmbm.  jnfiigren  mulierem.  6) 
eine  Kauer,  einen  ©raben  u.  bgl.  wogin  fügten, 
leiten  murum  fossamque  ad  montem,  viam  a 
Bononia  Arretium:  turria  altitudinem  ad  con- 
tabulationem  auffügren.  2)  tp  a)  eine  gSerfon 
ob.  Sacge  bi*  ju  einem  gewiffen  3<rie  fügten, 
bringen,  ergeben  alqm  ad  ampliaaimos  ho- 
noreB,  ad  aummam  dignitatem,  ad  furorem, 
fad  Sanitätern;  rem  eo  ut  eS  bagin  bringen, 
bafj  »c.;  rem  ad  exitum;  rea  est  ad  eitremum 
casum  perducta  ift  bis  aufs  äiifjerjte  gelommen; 
aueg  bis  ju  einem  gewiffen  Seitpunlt  fortfegen, 

= fügten  rem  disputatione  ad  mediam  noctem; 
agn  colendi  atudia  ad  centesimum  annum;  ad 
idus  Maias  rem  trieben  igr  SBefen  bis  tc.;  rea 
ad  meridiem  erat  perducta  ber  ftarnpf  joa  |t(g 
bis  tc.  gin;  hanc  opinionem  usque  ad  lianc 
aetatem  bis  ic.  barlegen.  6)  jmb.  ju  ettu.  brin  = 
gen,  bewegen,  oermbgen  alqm  ad,  in  auam 
Bententiam;  alqm  ad  se,  ad  auam  voluntatem; 
eo  est  perduetus  ut  Nep.  3)  überlegen, 
überftreitgen  ambroBiae  odore  totum  nati  cor- 
pus  Verg.  georg.  4,  416.  LnD.  A)  per-dacto, 
1.  [ inten«.  1 wogin  fügren,  gerum  fügren,  B. 
Supplern  Plaut.  B)  perductor,  örie,  m.  I)  Plaut. 
«fügtet,  §erumfügrcr.  2)  Kuppler, 
per-düdüm,  adv.  Plaut.  Bor  fegr  langer  Seit, 
per-duellio,  öniB,  f.  Iperduellia]  jebe  feinbfelige 
^anblung  gegen  baä  Baterlanb,  fein  Dbergaupt, 
feine  Sctfafjimg , feine  Bürger,  Serbinbung  mit 
einem  äufsetett  fjeinbe,  £)od)Dertat  perduellio- 
nis  reue;  actionem  perduellionia  alcui  inten- 
dere;  qui  Horatio  perduellionem  iudicent  ae- 
cuodum  legem;  utrique  censori  se  p.  iudicare; 
perduellionis  ae  iudicare  Cn.  FuItio.  — per- 
duellis,  e,  adj.  [per-duellum  =»  bellumj  Ber= 


- perennis. 

altet  — boatis,  ber  Iriegfügrenbe  5ti»b; 
ißriBatfeinb  Plaut. 
perdnim  etc.  f.  perdo. 

per-düro,  1.  auSbauctu,  ansgalten  Ter, 
Suct.;  fortbauern  ad  hoc  genus  hominur, 
Plaut.  [PlcnU. 

l’erSdia,  ae,  f.  [peredo]  jtgetjg.  baS  ffrefslant 
*p8r-8do,  3.  gattj  Betjcgten,  jernagen  licn 
mae  umore  exsanguea  genas;  longa  dies  molli 
sasa  p.  aquä;  ignis  Aetnam;  Tellern  morbc 
illuvioque  pereaa;  übertr.  quoa  durua  amor  cm- 
deli  tabe  p.;  multia  languoribus. 
p8r8gdf  (autg  -grl,  aber  nur  in  ber  Beben  tun; 
'in  ber  grembe’),  adv.  [pereger]  augcrgalb  bet 
Stabt,  übet  fianb,  tn  ber  grembe  nos  er»- 
mus  p.  Plaut.-,  habitare;  in  bie  gtembe  ei 
ire  Hör. ; * tp.  p.  est  animus  B.  allem  Qrbtftim 
getrennt  in  pgilofopgifigen  Spetulationen  fug  br 
wegenb;  auS  ber  grembe  Com.;  nuntiare  Lt r. 
pbregrinäbundus,  adj.  [peregrinor]  in  bet 
grembe  umger  teifenb  Liv. 
perSgrinätto,  önis,  /.  [peregrinor]  ba8  Seifen 
ob.  ber  'ilufcntgalt  im  ÄuSlanbe.  — p8re* 
grin&tor,  öris,  m.  Iperegrinor]  ein  greunt 
beS  Steif en8  im  WuSlanbe  Cic.  — pfcrbgrini- 
tas,  ätia,  f.  [peregrinus]  fber  Stanb  eines  pe- 
regrinua  im  rbm.  Staate;  bag.  bie  frembe,  au» 
länbifdge  Sitte  die.  — püregrinor,  dtp.  l. 
[peregrinus]  in  ber  grembe  fttg  aufgaltes. 
umgerteifen,  ’Wanbern  totü  Asiä,  in  alien» 
civitate,  peregrinantes  Weifenbe;  übertr.  a)  um 
getwanbern,  -reifen;  geipig  gleiegfam  gin 
auSmanbctn,  »ftgwcifen  haec  atudia  jjer- 
noctant  nobiscum,  p.  rusticantur;  vestrae  aure: 
finb  auf  Seifen,  abwefenb;  in  infinitstem  ou>- 
nem ; in  quam  (magnitudinem)  ae  iniciens  ani- 
mus et  intendens,  ita  longe  lateque  p.,  nt  etc 
b)  fremb,  unbefannt,  notg  nidgt  eingei 
mifeg  fein  quae  quidem  (philosophia)  Bomae 
p.  videbatur. 

perSgrinus,  adj.  [peregre]  fremb,  auSlänbifi 
ber  ju  einem  fremben  flanbe  gegärt  ob.  aus  ibn 
fommt  iudex;  timor  Bor  einem  auswärtigen  geint 
terror;  mors,  regna  in  ber  gtembe;  »diritiic 
be#  MuSlanbeS;  »volucria  SugBogel;  subgt.  -nus, 
i,  m.  -na,  ae,  f.  ein  gtember,  eine  grembe, 
jeitweilig  augergalb  beb  SaterlanbeS  lebenb,  bei. 
wer  als  grember  baS  Bürgerretgt  nitgt  gat,  ein 
fßiegtbürget  non  hospites,  sed  p.  utque  ad- 
venae  nominabamur;  neque  ems  neqne  p.; 
prorincia  p.  ob.  sors  inter  peregrinoa  baS  Ätnt 
beS  praetor  peregrinus;  übertr.  fremb,  unttii 
fenb  in  etW.  p atque  hospes  in  alqa  re. 
p6r-616gans,  tis,  adj.  fegr  fein,  geftgmadooll 
genus  (dicendiv  Lat).  perelSganler,  adr.  fegt 
gewäglt  im  WuSbrnd  Cic. 
pSr-elöquens,  tis,  adj.  fegr  betebt  Cic. 
pdremnis,  e,  adj.  [per-amnia]  jum  Übergänge 
eines  Stromes  gegärig,  nur  in  ber  Bugural 
fpraege,  auspicia  beim  Übergange  über  ein  9c- 
wäffer  angefteHt,  beffen  Ouelle  geilig  war. 
perendlä,  adv.  übermorgen.  LaD.  pereadT- 
nus.  adf.  übermorgenb  dies;  die  p.  = pe- 
rendie;  m perendinum  Plaut. 

Pärenna  f.  Anna. 

pSrennls,  e,  adj.  [per-annua]  1)  baS  ganjegagt 
ginbnr^  bauernb  militiam  p.  facere.  2)  fort-- 
bauernb,  beftänbig  aqua,  amuis  immer  ßif- 
genb,  fons,  curaua  steüarum,  *monumentum  a er« 


perennüservus  — perfidia.  599 


perennius  Hör.,  virtus,  anicmiR  in  rem  publicum, 
illa  eine  intervallis  loquacitaa  p.  et  profluens, 
farna  et  laus,  »fortuna.  [ger  £MaOe  Plaut. 
perenntserTus,  i,  m [perennis  u.  servuR]  ewi» 
perennltas , ätis , f.  [ nurennis]  bcftänbige 
Jauet,  pl  foutium  gelidae  nie  Oerfiegenbe  falte 
€t.  Cie.  — perenno,  1.  [perennis]  Diele  3abre, 
lange  mähten,  bauern  ‘domus  Ov. 
perentlcida,  ae,  m.  ™ pericida  [D.  pera  u.  caedoj 
Beutelfcbneiber  Plaut. 

pSr-eo,  ii,  (Jett)  Ivi,  Ttum,  4.  Detloren  get)eu, 
DerfdjtDillben  e patria,  Athenis  Plaut  -,  ecqua 
inde  soror  Ter.-,  *nives  jdjmiljt-.  fnix  in  fer- 
culo;  ’dolium  Ivmphae  pereuntia  fid)  luiebft 
oerUtufenben.  2)alj.  a)  um tommeii  (bef.  burd) 
gewaltsamen  Job)  toede,  praeclare,  naufragio, 
a tnorbo  Nep.;  morbo,  ex  valneribus,  aummo 
crueiatn  supplicioque,  fame;  D.  ßeblofem  ju 
®runbe  geben  tanta  pecunia  populi  Rom. 
tarn  brevi  tempore  p.  potuiese,  *nurami  eS  gebt 
an«  Selb,  *0.  Stoffen  robigine,  ’urbee,  fregna, 
*o.  Schamgefühl,  oetloren  geben-  b)  *oor 
Siebe  oergeben,  fterblid)  oerliebt  fein  in 
tc.  amore;  me  tuo  longas  pereunte  noctea;  fe- 
minä,  feminam.  e)  oetloren  geben,  unnüp 
oergeubet  werben  oleum  et  opcra  philologiae 
noetrae;  fne  quis  contubernio  noetro  dies  per 
eat,  *labor,  f omne  tempu»  quod  studiis  non 
impertiretur;  alb  lurift.  t.  t.  oerloren  geben, 
erlöfcben  multis  actiones  et  ree  iKIageredu  u. 
anfprudj)  Liv.  39,  18,  9.  d)  unglftdlitb  mer-- 
ben,  ju  ®runbe  geben;  oft  (Com.)  perii  i<b 
bin  oerloren;  peream  ei,  nisi  ich  will  beS  lobe« 
fein,  toenn.  Denn  nicht  ic. 
pisr-equVto,  1.  1)  burebreiten  aoiem.  2)  umber 
reiten  eä  viä  longe,  per  agmen,  inter  duas 
aciee;  übertr.  betumfabten  per  omnea  partes 
Cae».  b.  G.  4,  33,  1. 

per-err<>,  1.  butebitren,  = fdjn>cifeu,  »ftreifen 
•freta,  *forum,  ’pererrato  ponto;  übertr.  *locum 
omnem  (mit  ben  $önben,  im  Kampfe  mit  bem 
EaftuS) ; ‘alqm  totum  lnminibns  tacitis  burd)- 
muftem;  fhedera  truncum  et  ramoa  umfcbltngt. 
per-erüdituB,  adj.  febr  nntetriebtet,  gebil» 
bet  Oie.  [atque  edito  Oe. 

per-exceisu»,  adj.  febr  emporragenb  loco  p. 
perexlgue,  adv.  [perexiguus]  jebr  wenig  Cic. 
— per-exiiruus,  adj.  febr  Mein,  gering,  roe* 
nig,  f pärlid)  locus,  loci  spatium,  bona  corpo- 
ris, factum  argentum,  frumentum,  cum  p.  manu 
semiermium  militum,  febr  für  j dies. 
p£r*exp£ditii8,  adj.  febr  leicht  ju  bemetlftel" 
ligen  defensio  Cic. 

per-flbrleo,  l.  (feberjb-)  recht  anfübren,  übet-- 
liften  alqm  Plaut. 

perfüeet«,  adv.  fperfacetus]  febr  Di|ig.  — per- 
facetus , adj.  (feit.)  febr  Di  big  homo,  alqd. 
per-fSeltt,  adv.  fperfacilis]  1)  febr  leidjt  2) 
febr  gern  perpetior  Plaut.  — per-facllls,  e, 
adj.  1)  febr  leiebt  p.  coguitu  disciplina;  per- 
facile  factu  esse  m.  inf.  Cae».  b.  G.  1,  3,  6; 
quod  (oppidulnm)  versu  dicere  non  est  (sc.  fa- 
cile),  signis  p.  est  Hör.  sat.  1,  6,  88.  2)  febr 

gefällig  in  audiendo  Oe.  de  or.  1 §.  93. 
per»fäcundus,  adj.  febr  berebt  Just. 
per-fSmTliArls,  e,  adj.  febt  »ertraut  alcui;  p. 
hospitio  iunctns;  brevi  p.  haben  et  coeptus; 
subst.  ein  febr  oertraut  er  gteunb  meus, 
Epicnri. 


perfect«,  adv.  [perfectusl  oollfommen.  boll» 
flänbig.  Oblieg  p.  eruditus,  nihil  ab  eo  nisi 
p.  fit.  — porfectio,  önis,  f.  [perficio]  Sollen» 
bung,  Seroollf  ommnung,  Bolltommenbeit 
maximorum  operum;  p.  atque  absolutio  optimi 
bas  Siel  ber  BotHommenbeit.  — perfector,  öris, 
m.  [perficio]  Bollenber,  Seroolltommner 
o mearum  voluptatum  omnium  inrentor,  in- 
ceptor,  p.  Ter.-,  stilus  ille  tuua,  quem  tu  vere 
dixisti  p.  dicendi  esse  ac  magistrum.  — per* 
feetut),  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [partic.  o.  per- 
ficio 1 oollfommen,  oollenbet  orator;  poSta; 
in  dicendo,  in  arte:  officium,  eloquentia,  vir- 
tus;  subst.  «.  sing.  * ultra  p.  über  baS  SoDfom» 
mene,  baS  Stab  ber  SoQenbung  hinaus. 

perferens,  entis,  [partic.  o.  perfero]  adj.  ge» 
bulbig,  iniuriarum  bei  ic.  Cic.  de  or.  2 §.  183. 
— per-fero,  3.  1)  bis  ju  gnbe,  bis  an  bas 
3iel  tragen  alveus  fiuminis  non  p.  gravissi- 
mas  naves;  quos  pavor  in  silvas;  fin  eam  for- 
tunam  istam  contmentiam  p.  nimm  mit  hinüber 
in  tc.;  ’lapis  non  p.  ictum  flog  nicht  bis  ans 
Siel;  * haRta  haud  p.  vires  brang  nicht  bureb; 
*se  p.  (fiib  binbegebeit)  ad:  übertr.  ’vigiles  lucer- 
nas  in  lucem  bis  jum  SÄorgen  brennen  laffen, 
beim  geftmabl  weilen.  3nSbef.  überbringen 
literas  ad  alqm,  nuntium  alcui;  fama  Romam 
perlata  est,  ad  alqm;  opinio  ad  barbaros  per- 
iata  est  eerbreitete  (ich;  ptägn.  eine  Sotfcbaft 
binterbringen,  benachrichtigen,  berichten 
res  Caes&ris,  alqd  ad  alqm.  ree  perfertur;  per- 
fertur  ad  me  ich  betomme  92acb riebt;  de  his  re- 
bus  ad  cives  suos  esse  perlatum.  2)  tp.  a) 
bureb»,  bollfübren  id  quod  suscepi,  beatam 
vitom  usque  ad  rogum,  flegationem,  ’intrepi- 
dos  ad  fata  novissima  vultus  beibeljatten.  b) 
burebfeben  legem,  rogationem.  e)  ganj,  bi« 
u ®nbe,  gebulbig,  männlich  ertragen,  et» 
ulben,  auSbalten  serritutem,  cruciatus, 
poenas,  omnes  indignitates  contumeliaaque, 
•aspera  multa,  omnem  oppugnationem , con- 
speetnm  alcis,  imperia  ab  alqo;  *onus  subire 
et  p.;  qui  vetnstatem  pertulerunt  bie  aus  alter 
Jjeit  ftch  noch  iept  erhalten  haben  Quint.-,  perfer, 
si  me  amas;  ‘perfer  et  obdnra;  quia  noluistis 
vestrum  ferre  bonum  (n.)  — malum  (n.)  perferte 
Phaedr.-,  magnitudinem  mali  p.  visu  non  tole- 
ravit  Tac.  ann.  8,  4 ; facile  omnes  perpetior  et 
p.  ftnbe  fie  alle  noch  gang  erträglich- 

perflcfo,  feci,  fectum,  8.  [per-fucio]  1)  bureb 
u.  bureb  fertig  machen,  oollftänbig  gerfiel» 
len,  Dollenben  opus,  naves,  munitionem,  pon- 
tem.  2)  juftanbe  bringen,  oerwirtliiben, 
auSfübren,  ju  gnbe  bringen,  beenbigen 
res,  scelus,  cogitata,  conata,  mandata,  ratio, 
facultas  perficiendi  bet  HuSfübrung;  bellum,  iudi- 
cium,  comitia,  lustrum,  censum  abbalten;  sena- 
tus  cousulta  abfaffen;  priusquam  infanda  mer- 
ces  perficeretur,  ‘sacra  Iovi,  ‘munus  ben  Buf» 
trag;  *orbe  temporis  perfecta  nach  fflblauf  jc.; 
•centum  qui  p.  anuos  burcblebt  b°t;  *perfecti8, 
quos  terrae  debuit,  annis.  3)  burdbfeben,  be» 
Wirten,  erreichen  rem  Ter.;  perfice  ut  eures 
nacbbrücflifb  ft.  eure;  m.  de,  si  perficitur  de 
hortis  Silit. 

per-ftdells,  e,  adj.  (feit.)  febr  treu  Oie. 

per»fidens,  tis,  adj.  febt  oertranenb  arte  pu- 
gnandi  Aur.  Viel. 

perfidia,  ae,  f.  [per  u.  fides]  treulofigf eit. 


600  perfidiose  — 

Unrebti(t)teit  in  alqni;  fcadem  etiam  navi- 
1ms  p. 

perfTdlöse,  <uh\  [pertidiosnsj  treulob,  n 11  r c b = 

1 id).  — perftdlösns,  adj.  Iperfidial  treu  lob, 
unrcblidj,  wortbrüchig,  fnlfd)  (als  bleibeitbc 
ffiigenfcbaft).  — perfldos,  adj.  [perfides]  treu-- 
loS,  untcblicb.  Berräteiijcb  (gew.  mit  ©ejng 
auf  einjelne  Jpaitblnngcn)  amicus,  *caupo,  *mu- 
lier,  *arma,  ’ensis,  ’oculi,  *vorba,  *sacramen- 
tnm  Sieitteib;  * pertide  bu  Srfjclm;  perfidum 
(ftfielinijcb)  rideri«  Hör. 

perfläbTÜs,  e,  adj.  [perflo]  burcbrocbbar,  luf- 
tig dii  Oie. 

per-flägitlösus,  adj.  febt  fcbänblid),  lafiet* 
1)0 ft  Cie. 

per-flo,  1.  butebtoebett,  =faufcn,  b.  Sinbcn 
♦terras;  fad  ipso«  aura  maris, 
por-fluo,  8.  b.  ©efäfj,  aublaufcn,  bab . feberjb- 
(Ter.)  plenus  rimaruiu  sum,  hac  atque  illac  p. 
lann  btt  ©ebeimniffc  nitf)t  bei  mit  bcbalttn;  lu- 
xuriae  quidquid  dederis,  p.  bat  leinen  ©oben 
Phaedr.-,  übettt.  überfliefjen  ’pomis. 
per-födlo,  1)  burebgraben,  buttbbobrett, 
buribftcd)cn  parietem , f-  monto» , + pectus, 
f femora  hastd,  f Corpora  vulneribus  perfossa, 
’thoraca  perfossum.  2)  bnrdjgrabenb  bilben, 
auSftctben  fretum  manu  (burcf)  ftunft)  JAv. 
per-forätor,  öris,  w.  |perforo]  b«  Durchbohret, 
parietum  bet  6inbred)ct  Plaut. 
per-formiilcilösus,  adj.  febt  furcbt|om.4ur.Kicl 
per-föro,  1.  1)  burebbobtett,  ein  So©  in  ettr, 
machen  navem,  *latus  ense,  pectora  ictu,  +scn- 
tum  spiculis.  2)  prfign.  bilttb bteeben  eine 
quasi  quaedam  sunt  ad  oculot,  ad  eures,  ad 
naree  a sede  animi  perforatae;  bab-  cx  quo 
cubiculo  tibi  Stabianum  perforasti  =»  (©dume 
u.  bgl.  fdQenb)  Kubfidjt  auf  bab  St.  gewonnen  t)aft. 
per-forttter,  adr.  febt  brau  Ter. 
per-frdmn,  3.  laut  einbtttauftben,  Dichter- 
fteBe  b.  de.  n.  d.  2 §.  89. 
per-freqnens,  tis,  adj.  febt  befuibt,  »oll» 
teid)  Liv.  41,  1,  6. 

por-frtco,  l.  1)  fiat!  reiben,  caput  siuistrfi 
manu  fiel)  firner  ben  Obren  fragen  {o.  ©cbenf- 
litben)  Cie.  in  Pie.  g.  CI.  2)  tp.  p.  oh  alle  Sdjam 
ablcgcn  Tose.  3 §.  41. 

per-fripefdeio,  3.  febt  talt  machen,  cor  alcui 
febt  eiftbteden  Plaut. 
per-frtgYdus,  adj.  febt  lalt  tempestos. 
perfrlngo,  fr  cgi,  fractum,  8.  [per-frango]  1)  galt  j 
jetbtetben,  äcrfdjmettern,  buttbbauett  sa- 
xum,  naves,  proras,  fcompedcs,  glaciem  dola- 
brä;  fsuam  ipso  corviem  btad)  fid)  x.;  claustra 
ouffprettgen;  *dexträ  (jetmalmeu,  ttäml.  ben 
geinb).  2)  buttbbtetben  phalangem  hostium, 
munitiones,  fdomo«  einbtedjen  in  x.  2)  tp.  a ) 
Btteiteln,  Bernid)ten,  umfturjen  decreta 
senat us;  leges  et  tudicia  opibus  et  potentiA; 
lege»  et  quaestiones;  omnia  cupiditate  ac  fu- 
rore;  B.  SHcbner,  f.  perverto  2'.  6)  butd)  ettB. 

fid)  ©abn  brcd)cn,  fitb  Hingang  oerfd|af  = 
feil  omnes  angustias,  omnes  altitudines,  repa- 
gula  iuris;  bef.  D.  Üiebnet  u.  bet  Diebe  suavitatc 
ea  qua  perfunderet  animos,  non  qua  peririn- 
geret  mächtig  ergriff;  oratio  modo  p.  modo  irre- 
pit  in  sensus. 

per-frnor,  -fructus,  dtp.  3.  (perf.  ttut  Borfl.  u. 
bidjt.)  1)  ganj  geniefjen  gaudiis,  auctoritate, 
otio,  vitä  modicä,  qud  laetitiA  perfruere ; ad 


Pergamenus. 

perfruendas  voluptates.  2)  ootlftdnbig  Bfr- 
riebten  mandatis  Ov.  her.  11,  128  (jtBeifelb.1 
perfltgu,  ae,  m.  [perfugio]  Überläufer,  Defet- 
teut,  auch  bet  b.  eiltet  ©artei  abtrünnige, 
au«  Btrrätetifdjen  ob.  fonfi  böSlicpen  Kbficbit-. 
(immer  in  üblem  Sinne;  Bgl.  transtuga)  qui 
initio  proditor  fuit,  deinde  p.;  et  p.  et  fugi- 
tivi ; p.,  fugitrn  captivique. 
per-fögio,  3.  1)  ju  imbm.  ob.  etto.  binfliehei 
feine  8uflud)t  nehmen  (um  in  Sidietbeit  jb 
gelangen)  ;wl  alqm,  Corinthum,  in  fidem  Aete- 
lorum  2)  ju  einer  anberen  ©artei  übetgebtx 
ad  Caesarem,  fin  castra  Caesaris.  T^ao  per 
(iigluni,  ii,  t».  gufludjtäo  rt,  Ufpl,  Quflutbt 
(but©  »el^c  man  in  Sicherheit  gelangen  tmB 

firopter  siccitates  paludum,  quo  p.  fuerant  usi; 
aborum  gegen  ic. ; p.  et  praesidium  salutis;  p 
portusque  supplicii;  hiemis,  araritiae  für  it- ; 
pl.  annonae  (8.  bem  fampanifdjen  tfelbt);  inter 
cludere  p.  ( pl.)  fortunae  (»eld)e  bie  eröffnet . 
nt.  gen  mbj.  u,  obj.,  multorum  p.  misericordi« 
tollere  Cic.  p.  Lig.  §.  14. 

perfimetio,  öni«,  f.  f perfungor]  ©erritbtnng, 
©etwaltung,  Übetftebung  honorum,  laborum 
pcr*fnndo,  3.  11  über  unb  über  begießen,  be- 
nedeit ’alqm  lacrimis  — heftig  beweinen;  per 
fundi  überfdifittet  »erben  n.  fitb  überfdjütten,  ftd 
haben  aqud,  vivo  fiumine;  *nardo;  * sanguiiK 
befprijt  »erben;  ’multo  perfusus  tempora  B»f 
cho;  'porfusus  vitta»  sanie;  •iuvendus  oleo  ume- 
ros  porftisa;  perfusus  fletu  gebabet  in  lAr, 
*+lacrimisj  *ostro  perfusae  (gefärbt)  Testes; 
über  u.  über  befd)ütten,  beftreuen,  be- 
bedett  ‘canities  perfusa  puirere,  f perfusus  pul- 
vere a-;  sudore;  *papavera  somno  perfusa  ge- 
taudjt  in  x.;  tüberftrbmen,  erfüllen  cubica 
lum  sole  perfunditnr.  2)  tp.  mit  einem  KfW; 
burdjftrönu’n,  ganj  erfüllen  qui  (apparatu« 
sacri)  p.  religione  animum  possint;  horror  me; 
omnes  sensus  dulcedine  omni  quasi  perfusi; 
sensuB  iucunditate  quadam  perfunditur;  per- 
fundi  laetitiA,  gandio,  pudore  et  gaudio,  mein 
timore,  horrore;  *mentöm  amore;  mit  rflbnerer. 
jebod)  buttb  ben  ©gf.  oerftänblicber  n.  bab 
fammentreffen  jmciet  abl.  umgebenber  ftütje : no- 
ludicio  perfundere,  accusare  autem  cos  ipso- 
etc.  'unb  burtb  beine  (gerid)tli(be)  Knflage  (ttneti 
blinben)  Stbrerfen  einjagen,  (in  ©tahrbeit)  aber 
biejenigen  anflagen’  x.  ft.  nos  iudicio  horrore 
p.  Cic.  p.  Hose.  A.  § 80. 
per-fungor,  s.  1)  ganj  oerritbten,  Berwalten 
honoribus,  muuere,  robus  amplissimis;  senem 
so  perfunctumque  (sc.  honoribus)  Liv.  28,  43,  ö 
2)  überfieben  periculis,  laboribus,  molesrtu. 
bello;  (Liv.)  fato  =.  fterben;  abfol.  perfunctut 
sum  iib  habe  eb  überftanben;  pass,  memoria  per- 
functi  periculi  Oie.  p.  Stet.  §.  10.  3)  geniefeen 
bonis  Sulp,  in  de.  ep.\  so  iam  senem  ae  per- 
functum  laboribus  laborumque  praemiis  Lit 
10,  13,  6;  ‘epuliB. 

♦per-füro, 8.  fortroüten,  =rafen. 

perfusörlus,  adj.  [perftmdo]  (fett.)  eigtl  nnr  bf 
nepenb,  bab-  assertiones  ©rojeffe,  worin  bunt 
Sibilanc  einem  feetrn  bab  ®igentumbre©t  an  fei- 
nem Silanen  ftreitig  gemacht  »irb  Suet.  Do m 8. 
Pergimum,  i,  n.  ob.  -mus,  i,  f.  1)  gern.  Per- 
gamn,  örum,  n.  bie  ©urg  Iroja.  2)  ^KittptftoM 
in  iKqfien.  ®ab.  a)  Pergiünbnus,  adj.-.  *vt»> 
örum,  m.  6)  *>mens,  adj.  jur  Burg  ht 


pergaudeo  - 

Zroja  gehörig  ob.  trojanifeg.  c)  aubat.  -mea,  f. 
Stabt  in  Kreta  Verg. 
per-gaudeo,  2.  fieg  fegr  freuen  Cie. 
pergo,  perrexi,  perrectum,  3.  |per-rego]  t)  fort 
unb  fort  rieten,  eine  Sliegtung  ob.  S9ewe= 
gung  »erfolgen,  fortjejjen  iter;  fiter  coe- 
ptum;  m.  in/',  ire  weiter,  oorwärt#  gegen;  +re- 
tro,  obviua  ire;  ire  Saguntum  bi#  S.  ooibtin. 
gen;  ‘perge  linquere  »erlag  foglei*;  fieh  weiter 
begeben,  lieg  aufmacben  ad  alqm,  bac  via, 
domum,  adversum  hoatea,  ad,  in  caatra;  fqno 
pergeret  wohin  et  wolle.  2)  fort  u.  fort  be  = 
treiben,  oerfolgen,  buregfiigren,  fortfagi 
ren,  m.  inf. ; *novae  p.  interire  (fegroinben  fort 
u.  fort)  lunae;  ’componcre  immer  gegen  einan= 
ber  ftellen;  mori  (ben  Ifcntjcfjlufs  ju)  Piin.  ep.  3, 
16,  10;  bej.  in  ber  Siebe  weiter  geben,  fort» 
fahren,  fortfegen  explicare  reliqua;  sedperge 
praeterita  rebe  immer  fort  o.  :c. ; porgnmna  ad 
reliqua;  auch  ‘perge,  *pergite  bebe,  bebet  an! 
wohlan!  [gen,  jeegen  Plaut. 

per-graecor,  dep.  1.  auf  grieegijege  «rt  fegwel* 
per-grandis,  e,  adj.  fegr  grog  vectigal;  natu 
fehl  alt. 

per-grjphicuti,  adj.  fegr  fein,  liftig  Plaut. 
per-gritus,  adj.  fegr  angenehm  pergratum 
(einen  fegr  grogen  ®cfatlen)  mihi  feceria,  ai  etc  ; 
mit  Zmefi#  per  mihi,  per,  inquam,  gratuin  fe- 
ceria,  ai  etc. 

per-grivis,  e,  adj.  fegr  wichtig,  oon  grogem 
@e  Wiegt  oratio  toatia.  $ao.  pergravltfir,  adv. 
(feit)  fegt  flarl,  heftig  Oie. 
pergfila,  ae,  f.  eigtl.  Borfprung,  Slnbau  an 
einem  fraufe  ob.  einer  Walter , bah  aftronom. 
Cbferoatorium  Suet.  Aug.  94;  99  or  bell 
Plaut.  [auribnt  Plaut. 

per-haurio,  4.  übertr.  oöllig  oerfeglingen 
perhibeo,  2.  fper-habeo]  1)  bingalten,  jur  Stelle 
fegaffen,  gellen  alqm  (al#  Slnroalt).  $iero. 
münblicb barbieten,  erwähnen,  er jäglen (rügm= 
lieg)  ob.  nennen,  fagen  (mit  Überjeugung  unb 
99eftimmtgeit)  quia  me  improbior  perhibeatur 
esse  Plaut. ; cognomento  qui  ouoxtivog  perhi- 
betnr  liegt,  b.  Oie.  jin.  2 g.  15;  Tvndaridao  fra- 
tres  victoriae  populi  Rom.  nuntii  fuiaso  perhi- 
bentur;  nec  minus  eat  Spartiates  ille  Ageailaua 
perhibendus;  *überg.  fagen,  behaupten,  er» 
jagten  verba  Plaut. 

perhönörTfTce,  adv.  fperhonorificuej  auf  fegr 
egrenoolle  Seife  Oie.  — pörhönörTfteits, 
adj.  1)  fegr  egrenooll.  2)  fegr  egrerbietig. 
per-horrcaco,  3.  1)  *goeg  aufjegauern  aeqnor. 
2)  buteg  u.  bureg  fegaubern,  fieg  entfegen 
corpore  toto;  in  commemoratione  eorum  (ace- 
lerum)  non  6olum  animo  commovori  verum 
etiam  corpore  p.;  tan  tarn  religionem,  fugam 
virginum,  *Bosporum,  ‘totua  orbis ; f i cg  j tg  e u c n , 

m.  inf.;  übertr.  ‘erbeben,  erbittern  clamore 
Aetna.  — per-horrtdus,  adj.  ftnrrenb  Liv. 

perhümänltSr,  adv.  [perhumanua]  fegr  freunb  = 
tilg,  göf lieg  Oie.  — perhüm&nus,  adj.  (feit.) 
fegr  freunblitg,  göf  lieg  aermo,  epistula. 
PSrTcles,  ia  n.  i,  m.  atgen.  Staatsmann  u.  Siebnet. 
p&riclltätio,  6nis,  f.  fpericlitor]  Berfucg  de. 

n.  d.  2 §.  161.  — pgriclttor,  1.  [periculum] 
1)  intrans.  einen  Berfucg  maegen  (mit  Ser; 
aegtung  ber  bamit  oerbunbenen  ©efagr)  in  (an) 
iis  exemplis;  m.  inbir.  gragefag;  bag.  a)  fwa* 
gen,  ti#Iicren.  b)  in  ©efagr  fieg  befinben. 


periculum.  601 

cfägrbet  fein  Gallorum  vit*;  ai  caaet  in  per- 
ciendis  pontibua  periclitandum ; nt.  abl.  in- 
genii  famft.  2)  trans.  oerfucgen,  probieren 
fortrunam;  patrnm,  plebis  animoa;  aatia  peri- 
clitatns  voluntates  hominum;  pass,  periclitan- 
dae  sunt  viree  ingenii;  perielitatia  moribua.  6) 
riSfieren,  gefägtben  non  eat  aaepiua  in  uno 
homine  salua  periclitanda  rei  pubUcae  auf  ic. 
periclum  f.  periculum.  [betugen. 

päricülöse,  adv.  m.  comp.  u.  sujp.  [penculosua] 
mit  ©efagr,  mit  SUfilo,  gefägrlieg.  — perl- 
cälOBii*,  adj.  m.  f comp.  u.  f sup.  [periculum  ] 
efägrlicg,  ®cfagr  bringenb  ob.  brogenb 
ellum,  vulnua,  in  nosmet  ipso«  pacne  uni  fclbft 
fajt  in  ©efagr  bringenb,  tpcriculoaum  eat  m. 
inf.;  iuxta  periculoao  (ba  e#  gleicg  gefägrlieg  war) 
ficta  aeu  vera  promeret  Tac  arm.  1,  6. 
pcricülum,  sync.  ‘-clnin,  i,  «.  1)  Berfucg, 
glrobe,  nur  in  ber  Betbinbuna  p.  facere  einen 
Berfucg  maegen,  oerfucgen,  probieren  in  alqa  re 
Ter.;  ßdei,  toi,  aui,  lioetis,  fvirinm,  flogio- 
nom,  ffortunae  illius  jette  Siot  au#  eigner  ®r; 
fagrung  lennen  lernen;  (Ter.)  ex  aliie,  mihi  (tibi) 
qnod  ex  nsu  siet  oon  aubem  gcr  bic  fgrobe  ma= 
egen  =—  0.  anbern  abnegmen,  entnehmen;  (Tac.) 
p.  sumere,  audere;  meton.  girobeftücf,  91robe> 
fegrift,  Berfucg.  2)  bic  ©efagr,  wetige  mit 
bem  Serfuege  oerbunben  ift  periculo  atque  nego- 
tiia  compertum  e»t  Sali.;  p.  facere  alci«  rei 
ri#fieren,  aummao  rerum  ein  entfegeibenbe#  Iref- 
fen  wagen;  p.  adire,  obire,  eubire,  auBcipere;  p. 
capitis  adire,  salua  anmiuum  in  p.  ac  discri- 
men  vocatur;  res  in  maximum  p.  et  extremum 
paeno  diacrimen  adducta  eat;  p.  alcui  compa- 
rare,  croare,  conflare,  faeeaaere,  facere,  inicere, 
moliri,  alcui,  in  alqm  interniere;  in  aummum 
p.  capitis  alqm  arceaaere;  se,  rem  in  pericu- 
lum committere;  in  periculo  veraari,  esse ; feit, 
u.  nur  wenn  ein  adj.  mit  periculo  oerbunben  ift, 
ogne  in,  ne  quo  p.  propno  (befonberer)  exiati- 
marea  esse  Cie.  fam.  6,  7,  8;  magno,  raaiori 
eaee  p.,  p.  eat  mihi,  p.  in  me  inest  ibg  bin  in 
Ter.;  p , id  p.  eat  ne  e#  ift  ju  beforgen,  bag; 
p.  eat  ab  alqo,  ab  alqo  alcui  0.  jmbm.  ob.  etm. 
ift  ju  beforgen,  ju  befürchten  für  jmb.,  jmb.  ob. 
ctw.  ift  ju  beffirtgten,  gefägtlicg  für  jmb.,  neque 
a penuna  frumenti  p.  fuit  man  gatte  leine  ic. 
ju  befütegten  Liv.  4,  25,  6;  bag.  Liv.  25,  8,  5 
quia  publicum  p.  erat  bet  Staat  ben  Scgaben 
trug,  23,  49,  2 publico  p.  eaae  auf  ®efagr  beS 
Staate#  erfolgen;  p.  (pl. ) classium  extemarum 
bie  ic.  bereiten  lönneti;  cauaa  tanti  p.  bie  fo 
grofee  ©efagr  gerbeiführt;  univerao  p.  summa  re- 
rum  committebatur  in  einer  ^auptfcglacgt  warb 
alle#  auf#  Spiel  gefegt  Liv.;  in  ipso  periculi 
discrimine;  abl.  meo,  tuo,  suo,  alcia  p.  auf 
meine  ic.  @efagt;  non  modo  invidiae  meue,  ve- 
rum etiam  vita«  p.  (auf  bie  ©efagr,  tnieg  oct- 
gagt  ju  maegen,  fonbeni  ic.);  periculo  rei  publi- 
cae  vivere,  p.  alcia  helluan;  capitis  p.  alqd 
facere;  fit  alqd  magno  p.  3n#bef.  a)  fßrojeg, 
Hntlaqe,  infofem  Bermßgen  ob.  Seben  babn  auf 
bem  Spiele  ftegt  in  iudiciis  pericnlisque;  ver- 
sari  in  pcriculis  privatorum;  p.  alcui  facesaere 
anllagen  Tac.  b)  (feit.)  ba#  gericgtliege  93ro  = 
toi  oft,  pl.  magistratunm;  in  p.  atio  inaenbere 
Nep.  c)  ’o.  einem  gefährlichen,  ©efagr  bro= 
genben  ©egenfianb,  aua  ac  tractare  pericla 
(bie  Iflnftlicgen  glüget,  bureg  loelcgc  3taru#  ben 


602  peridoneuB  • 

Job  fanb);  sunm  reperire  periclam;  falsi  p. 
(Scbrecfniffe)  mundi;  aud)  gefnbtBolle  §anb  = 
lang  ob.  Unternehmung,  ffiagniö  »dulce  p. 
cst  m.  inf.\  »nnde  p.  ( acc .)  contremuit  domus 
Satumi;  fidem  atque  p.  (gefährliche,  föhne  Iha= 
ten)  pollicentur  Tac.  ann.  2,  40,  cuitia  crimina- 
tionibus  eviluissent  p.  aua  Tac.  hist.  3,  68;  ex 
pcriculo  potita  föhne,  gewogte  ÄuSbrütfe  Quint. 
10,  1,  121.  [locus  castri». 

pSr-Ydonens,  adj.  [ehr  paffenb,  bequem  ju 
Pörülns,  i,  m.  l)  ath-  SRetaOfönftler,  ber  bem 
hähfllarii  ju  Slgrigent  einen  ehernen  Stier  oer-- 
fertigte,  in  welchem  mißliebige  ^Setfonen  Berbrannt 
werben  foUten  Prop.  2)  ein  ©lieberer  Hör. 
por-lllustris,  e,  adj.  11  fel)r  in  bie  Äugen 
fallenb,  {ehr  beutlith  Ncp.  2)  {ehr  ange= 
Sehen  Oie.  Att.  5,  20. 
per-fmbecillos,  adj.  {ehr  fehwaeh- 
Perfmedeus,  adj.  jur  (fauberin  $erimebe  ge- 
hörig, bah-  $auberifcb  Prop.  2,  4,  8. 
pertmo,  emi,  emptum,  3.  [per-emo]  1)  gonj 
wegnehmen,  oernitßten,  jerflören,  Bertil= 
gen,  ju  <$runbe  riAten  corpns  pallore  et 
macie  peremptum  blaß  it.  abgemagert  wie  eine 
2eicße;  sensu  perempto;  simulacra  deorum  (o 
Slip);  parva  pestis  perimens  (*c.  corpua)  Liv. ; 
•Troia  perempta;  »luna  perempta  eBt  warb 
terbunlelt,  Ber(<hwanb.  2)  töten  »alqm,  »alqm 
eaede,  morte;  aua  ipaam  peremptam  mercede 
habe  ihren  tob  gefunben  Liv.\  tp.  Beteitein, 
hintertreiben  reditum,  consilium;  ludi  per- 
einpti  atque  sublati  sunt;  si  causam  pubiieam 
uiea  mors  peremisset  bett  leßten  Stoß  gegeben 
hätte.  [bequem,  ungelegen  Oie. 

pcrincominöde,  adv.  [perincommodua]  {ehr  un  = 
pör-lncommödus,  adj.  {eßr  unbequem,  unge  = 
legen  Liv. 

p«r-Ind«,  adv.  ebenjo,  auf  gleiche  SBeife  ars 
operosa  et  p.  fructuosa;  p.  divina  humanaque; 
inJbef  p.  — ac  (atque),  p.  ac  si,  quasi,  tam- 
quam  si,  tamqnam  Liv.  4,  3,  7;  p.  ut;  p.  ut 

— ita;  p.  nteumque  — ita;  fp.  quam;  fhaud 
p.  — quam  nicht  fowohl  — alä  Bielmehr;  nec 
p.  nicht  in  gleichem  SRaß  Liv.  4,  37,  6;  p.  ut  fo 
baß  Kutr. 

per-lmligne,  adv.  feßr  unwillig  ferre  Suet. 
pör-lndulgens,  tis,  adj.  jeßr  nathfießtig  Cic. 
pcrdufamls,  adj.  (ehr  übel  berüchtigt  Suet. 
pcr-Inflnuus,  adj.  {ehr  fcßwach 
per-lngeuiösus,  adj.  )efjx  fchatffinnig  Cic. 
ppr-Tniqnus,  adj.  l)  feßr  unbillig.  2)  feßr 
unwillig. 

p«r-lusignis;  e,  adj.  {ehr  auffallenb  Cic. 
Perlnthus,  i,  f.  Stobt  in  thweien.  ®ob.  sahst. 
Perinthia  bie  Ißerinthicrin  Ter. 
per-inT&lldng,  adj.  feßr  {cßwach  Ourt.  9,  6,  2. 
per-l u vitus,  adj.  (eßr  unwillig,  ungern, 
rperlödus,  i,  f.  [ntgiodos]  bie  Ißertobe. 
PSrTpäteticns , adj.  firfpi7rarqr»xdt]  jur  Schule 
beä  lßh'lo[obben  ÄrifioteleS  gehörig,  bet  (eine  ßelp 
ren  auf;  u.  obfpojierenb  («spucan»»)  oortrug, 
peripateti{ch;  »übst,  -cl,  örum,  tu. 
peripetasmata,  tum  [tttpitrf rdopara]  teden, 
taieten  Cic.  [bung. 

tpörlphrSsis,  is,  f.  [ttfpiijjpaffitl  Umicßreis 
pör-irätns,  adj.  {ehr  jornig  alcui  Oie. 
p«rigc«lls,  tdis,  f.  | »epioxelis]  ftniebanb  Hör. 

— pcristruma,  ätis,  n.  [trfpiotpeipo]  ®etfe, 
teppich,  tapete.  — pürlstjlnm,  i,  +-stj- 


— perlonge. 

lium,  ii,  t».  [ntgiatvXov , -otdliovf  ein  freier, 
mit  Säulen  umgebener  u.  oben  bebecfteT  Sßlaf. 
^eriftpl. 

perlt« , adv.  m.  jcomp.  u.  sup.  [peritus]  mit 
Erfahrung,  funbig,  gefcheit.  — p«riti», 
ae,  f.  [peritus]  bie  {Erfahrung  u.  bie  baburrh 
gewonnene  Äenntni«  einer  Sache  locorum  v 
miGtiac  Satt.,  fmorum,  flegum,  tfuturorum 

— peritus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [Berw.  m. 
experior,  comperiol  ber  burch  (Erfahrung  et», 
lennen  gelernt  hot,  in  etw.  erfahren,  bewan- 
bert,  einer  Satße  funbig;  mit  etw.  betonnt; 
abfol.  praftifcb  gebilbet,  gefcheit,  erfahren 
alcis  rei,  rernm,  locorum,  earum  regionum, 
linguae,  antiquitatis , belli,  rei  militaris,  iuris, 
literarum;  m.  abl.  quis  iure  peritior?  Oie.  p 
Clu.  g.  107;  utroque  Bermone  Suet.  Cl.  12;  tu 
ad  (in  8ejuq  auf)  pericula  fortis,  ad  usum  ac 
disciplinam  p.;  de  foederibus  Oie.,  *in  amore; 
*fm.  inf.;  nostri  milites,  usu  p.  burch  (Erfahrung 
belehrt  Caes.,  homo  peritissimua;  ȟbst,  pl  ts. 
docti  a peritis;  decede  peritis  benen,  metihe 
ÜebendweiSheit  haben  Hot. 

periücunde,  adv.  [periucundos]  f ehr  angenehm, 
mit  großem  Setgnügen  in  alqa  re  versan. 

— ppr-iüonndns,  adj.  fehr  angenehm  Uterae, 
disputatio;  in  ber  Imefiö  id  mihi  pergratum 
perque  iucundum  erit;  nobis  Tero  ista  sunt 
pergrata  perque  iucunda. 

periürätlnncüla,  ae,  f.  [dem.  B.  bem  ungebraucht, 
periuratio]  ein  Meiner  Steineib  Plaut. 
perinrlöBns,  adj.  Iperiurium]  meineibig  Plaut. 

— periürlum,  ii,  n.  [periuro]  SBleineib. 
periüro,  1.  =»  peiero,  w.  f.  — periürns.  adj 

nt.  (Borfl.t  comp.  u.  sup.  Iper-ius]  meineibig. 
eibbrüchig-  treulos,  lügenhaft  p.  et  men- 
dax,  *meretrix,  »domus  Priami,  »Troia,  »moe- 
nia,  »fidea  (SBort)  patriB,  nihil  est  profect» 
atnltiuB  ctc.  neque  periurius  Plaut. 
per-lftbor,  3.  burch  ober  übet  etw.  fcßlüpfrn, 
gleiten,  bringen  »volucris  auras;  »undas 
rotis  über  tc.;  bah-  nnnrrmetft  wohin  gelangen 
inde  perlapsus  ad  noa  et  usqne  ad  Oceannm 
Hercules;  »ad  nos  rix  tenuis  famae  aura,  nando 
Tac.  hist.  2,  35. 

per-laetns,  adj.  fehr  freubig  suppücatio  I.tr 
per-lät«,  adv.  fehr  weit  id  verbum  p.  patet  Oie 
perlScSbrae,  perlectio  f.  pellecebrae,  pellectio 
per-l«go  (pellego  Plaut.,  Cic.),  8.  1)  »genau 
burchmufiern,  betrachten  omnia  oculis;  disp- 
sitas  generosa  per  atria  ceraa.  2)  burcbleten 
librum,  epistulam,  literas.  3)  her=,  Oortefei 
leges  Plaut.,  senatum  Liv.-,  flibrum. 
per-lepld«,  adv.  fehr  artig,  fehr  fein  Plaut. 
per*l«TiB,  e,  adj.  fehr  leicht,  gering  p.  mo- 
mento.  Skto.  perl«vTt«r,  adv.  fehr  leicht, 
geting. 

per-llbens  (ältere  (form  perlüb.),  tis,  adj.  et» 
febr  gern  fehenb.  Das.  pcrlYbent«r,  adr 
fehr  gern. 

per-libbrilis,  e,  adj.  {ehr  fein  erjogen  Ter 
®aB.  perllb«rtllt«r,  adv  fehr  freigebig. 
per-lTbet  (ältere  (form  perlüb.),  2.  imper*.  et 
perlleio  f.  pellicio.  [beliebt  febt  Plaut 
per-llto,  1.  mit  günftigen  Mtcjeichen,  glüd 
lieh  opfern  bove,  tribus  bubus,  primis  boatii» 
perlitatum  est;  diu  non  perlitatum  (ber  Umjtanf 
baß  te.)  tenuerat  dictatorem  Liv. 
perlong«,  adv.  [perlongus]  [ehr  weit  Ter.  - 


perlonginquuB 

per-longinqitu«,  adj.  fege  langwierig  Plaut. 
— pcr-longu«,  adj.  1)  fegt  lang  via.  2)  jegr 
langwierig  perlongum  est  Plaut. 
perl  üben«,  perlübenter,  perlübSt  (.  perli- 
bens  etc. 

per-lüeeo  (niegt  pell.),  luxi,  2.  1)  burtgfegeinen, 

« jdjimmetn,  «Süden  lux  perlucens  Liv.;  bilbl. 
illud  ipeum  quod  honestum  decorumque  dici- 
mus,  maxime  quasi  p.  ex  his  virtutibua.  2)  b ai 
Siebt  burcglaffen,  bungfiegtig  (ein,  buttg« 
{(bei neu  is  p.  quasi  lauterna  Punica  Plaut.-, 
partic.  alb  adj.  tenuis  ot  p.  aether,  *amictus; 
bilbl.  mollis  et  p.  oratio  Oie.  — perlüeidülus, 
adj.  dem.  B.  perlucidus,  lapis  (®erle),  Ct.  — 
per-lüctdn»  (niegt  pell.),  adj.  m.  comp.  1)  bureg« 
fiegtig,  membranac;  dii;  ’fides  perlucidior 
vitro  Hör.  2)  fegt  gell,  illustris  et  p.  stelle 
Cie.  n.  d.  1 §.  130. 
porluctuösus,  adj.  fegt  traurig  Cie. 
per-Iuo,  3.  abfpüten,  Waffen  *manu«  undft; 
•artus  fonte;  pass.  ji(b  haben  in  fluininibus. 
per-lustro,  1.  1)  buregmugeru,  genau  be  = 
traebten  gregem,  omnia  oculis,  diu  oculis, 
rem  aniino.  2)  bureg  ft  reifen  agros  hostium. 
per-mädefado.  3.  butdjwcicgen  amor  cor 
Plaut. 

p«r-niagnus,  adj.  febr  grob  numenu,  here- 
ditas;  subst.  n.  sing.  etw.  febr  ®ro|e«;  per- 
magiu  (febr  Biel)  interest;  permagno  (febr  teuer) 
vendere. 

per-mäle,  adv.  febr  ungtüdlicg  pugnare  Oie. 
permanasco,  — — 3.  [permanoj  ginbuteg« 
fliegen,  ad  alqiu  jmbm  gu  Egten  tommen 
Plaut. 

per-müneo,  2 Berbleiben,  au«garren  Seleu- 
cus  in  maritima  ora  permanens;  perpetuo  in 
vallo  permanendum  Caes.,  feodem  loco,  fin 
loco;  prima  et  secunda  acies  in  (unter)  armis; 
hae  permanaernnt  (hielten  fottwdgrcnb  an)  aquae 
complures  dies;  sine  aqua  p.  (lampieren);  in*« 
bef.  a)  (ieg  erbalten,  fortbauern,  Berbleiben 
quae  (ira)  (hu  Ter.;  quam  raaxime  diuturna 
corpora;  id  stabile  et  firmum  permansurum; 
fsi  sibi  incolumis  Status  permansisset;  fsae- 
vitift  permanente,  b)  Betbarren  bei  ob.  in  etw., 
einer  Saige  treu  bleiben  in  ea  sententia,  in 
sua  pristina  sententia,  in  eo  quod  probaverant 
consilio,  in  proposito  susceptoque  consilio; 
manebo  in  voluntate  et  quoad  tu  voles,  per- 
m&nebo;  in  officio,  fin  fide,  in  disciplina,  in 
tristitia,  in  inopia,  fin  labore,  in  libertate 
behaupten;  *in  voto  suo;  fin  clementiae  tenore; 
et  in  urbe  (im  eigtl.  Sinne"'  et  in  eadem  mente 
Oie.  Cat  2 §.  12.  IaO  partic.  permSnen«  al* 
adj.  (feit.)  fort  = , auSbauernb  mundi  partium 
coniunctio  perdiutuma,  p.  ad  longinquum  et 
paene  immensnnr  tempus;  vox. 
per-mftno,  1)  ginfliefjen,  fid)  ergiegen  in 
omnes  partes;  aid  iecur;  oft  tp.  bineinbringen 
doctrina  in  hanc  civitatem;  sermones  hominum 
ad  aures  alcis,  ad  alqm  bringen  Ter.;  hoc 
(biefet  ®erebe)  ab  uno  auctore  ad  plures;  ma- 
cula  usque  eo  (fo  tief)  ad  animum,  ut  etc.; 
concltuiunculae  ad  sensum  non  p.  bie  leinen 
Sinbrud  auf  ba*  ©efügl  machen  unb  bag.  leine 
übergeugenbe  Straft  gaben;  alqd  ad  eorum  men- 
te», apud  quos  agetur,  permovendas;  a prin- 
cipiis  ad  fines;  quod  a diis  ad  hominum 
vitam  p. 


-»-■  permitto.  603 

periuaugio,  önis,  f.  ( permaneo]  ba«  Setblei« 
ben,  barten  au  einem  Orte,  bei  einer  SDleinung. 
per-marinus,  adj.  Lares  SeguggiStter  ber  jur  Sec 
ffleifenben  Lie.  [werben, 

♦fper-mätüregeo,  mätürui,  — 2.  gang  reif 
per-mediöeris , e,  adj.  febr  mittelmägig  Oie. 
per-mSdltitus,  adj.  wohl  oorbereitet,  nbge« 
richtet  Plaut. 

per-meo,  1.  1)  burebgeben,  «wanbern,  paf« 
fieren  »maria  ac  terra*.  2)  fbi«  an  ein  3<el 
bringen  in  quos  saxa  et  hastae  longius. 
Permessus,  i,  m.  ftlujj  in  SBöotien  Verg. 
per-metior,  dep.  4.  1)  au*  = , burcgnicjfen  ma- 
gnitudinem  solis.  2)  *burigmanbetn,  «fahren 
aequor;  pass,  ‘permenso  tempore  lucis. 
per-mingo,  minxi,  — 8.  begarnen  Hör. 
pcr-mlrus,  adj.  fegt  wunberbar. 
per-mlsceo,  2.  l)  oeimifdgcn,  bureg  einanber 
mengen,  übetg.  oercinen  naturam  cum  ma- 
teria;  cum  fugientibus  permixti;  -fmilites  per- 
mixti  nocg  niegt  formiert;  fructus  acerbitate  per- 
mixti; tpermixtus  ululatu  clamor;  tpermixtus 
(Bcrwidelt  in)  alcis  consiliis;  ’lituo  tubae  per- 
mixtus  sonitus.  2)  tp.  oerwirren,  in  ®et< 
witrung,  inUnotbnung  bringen,  omnia  p. 
(liegen  brüber  u.  brünier  gegen)  potius  quam  etc. ; 
Oraeciam  (B.  fßeritlei) ; *domum;  quae  contentio 
divina  et  huinana  cnncta  p.;  omnia  divina  hu- 
manaque  iura  penuiscentur. 
permUsio,  önis,  f.  [permitto]  (feit.)  1)  bie  Über« 
(affung  an  jmb«.  ffiiflliir,  bie  unbebingte 
Öbergabe  Lic.  37,  7,  2.  2)  grlaubni«,  8“* 
taffung  mansionis.  — permlssu,  abl.  m.  [per- 
mitto] mit  Stlaubni«  tuo,  eins, 
per-mltto,  3.  1)  gang  buteg  b.  i.  bi«  an  ein  8«l 
gegen«,  fagren«,  loilaffen  equam  in  bostem 
aufprengett;  equitatus  permissus  eingebrungen ; 
fse  a ceteris  incautius  in  bostem  anfprengen; 
ftela  longius  fegleubern ; ‘habenas  equo  fegiegen 
lagen;  bilbl.  tribunatum  — fteg  unbefcgränlt  be* 
X.  bebienen.  2)  äberlaffen,  übergeben,  au« 
ber  §anb  geben,  gu  jmb«.  freier  Verfügung 
gellen  alcui  potestatem,  negotium,  summam 
imperii;  summa  ei  belli  administrandi,  omnia 
reB  publica  senatui  populoque  Rom.  permitti- 
tur;  rem  publicam  consulibus  unbefegräntte 
SKacgt  im  Staat  geben;  incommoda  sua  dolori 
suo  ju  räcgen  überlagen;  ut  sit  commissus  fidei, 
permissus  potestati;  est  sapientis  iudicis  cogi- 
tare  tan  tum  sibi  a popnlo  Rom.  esse  permis- 
sum,  quantum  commissum  et  creditum  ut;  huic 
bellum  adversne  Haeduos  permissum  est  (burtg 
Öbereinlunft);  alqd  suffragiis;  se  potestati  alcis 
geg  jmbm.  unterwerfen;  se  in  fidem  atque  po- 
testatem  alcis;  Romanis  se  in  dicionem  Lie., 
se  fortunae  ganj  in  bie  Slrmc  werfen  Curt.;  uter 
— daret,  sorti  p.  Liv.;  bag.  überlaffen,  frei« 
gellen  de  ceteris  senatui;  m.  inf.;  m.  ut;  m. 
bl.  cot\j.  de  eo  permissum  ipsi  erat,  faceret 
etc.  Liv. 

8n«bef.  a)  übertaffen,  fcgenlcn,  aufopfern 
patribus  conscriptis  et  temporibus  rei  publicae 
inimicitias  au«  SRüdgigt  auf  ic.  aufgeben;  alqd 
iracundiae  tuae  fege  naeg  ic  6)  gulaffen,  er« 
laugen,  jugegegen,  gefegeben  laffen  (was 
bem  perfflntidjen  3nteregc  irgenb  wie  juwiber  ig, 
im  Sertrauen  ob.  in  liberaler  ©efinnung,  au« 
®nabe)  licentiam  de.  Verr.  2 §.  12  Suet.,  *mo- 
rem;  ea  re  permissa;  aliae  leges  condemnatis 


604  pcrmiite  — peropportnmcs. 


citibus  — exsilium  permitti  iubent;  m.  m/.; 
fm.  aec.  c.  in/.;  m.  ut;  permiggum  est  ut  Cic. 
Att.  16,  16,  8j  ( abl . abs.)  permisao  («.)  ut  Liv., 
Cnrt.t  (fpät)  permissus  bcrn  ci  erlaubt  ift,  m. 
inf. ; o blot,  lex  iubet  aut  p.  aut  vetit;  subst. 
permigsnni,  i,  n ba-5  (Erlaubte,  bi«  ßtlaubs 
cti«  ntor  permisso  Hör.;  ex  pormiseo  Curt.  j 
aud)  flaffen  so  abutendum,  GalliaB  exercitibua 
dinpiendas. 

pormlxte,  adv.  [pcrmixtus]  mit  Beilegung 
ber  SBärter  untercinnnber  Oie.  part.  or.  24. 

— per-mixHo,  önia,  f.  fpermisceo]  Sermi  = 
f d)  u n ci . quasi  p.  terrae  Sabrung  unter  ben  ®le= 
menten  Satt.  Jug.  41,  10;  amer.  bie  Bermifcbte 
Sac^c  Cie.  de  ttniv.  § 37. 

per-mödestns , adj.  (ehr  gemäßigt,  g ef figtg 
bomo;  tsensu  permodesto. 
per-inödYcns,  adj.  (ehr  mäfsig,  Mein  Säet. 
permölcüte,  adv.  [permolestusj  (ehr  be(dhtucr- 
lich,  p.  tnli  ich  war  (ehr  unwillig.  — per-mö- 
lestiiH,  adj.  (ehr  befchtuerlich  Cic. 
per-mölo , 3.  jermal)lfn,  bah-  be?chla(en  uxores 
alienas  Hör.  Mt.  1,  2,  36. 
permütio,  fmis,  f.  [permoveo]  Streguug  animi, 
mentis  divina;  permotioni«  caueä  um  ju  rühren; 
prägn  Semütäberoegung  Cic.  Acad  2 §.  136. 

— permöreo,  2.  eigtl.  ftarl  bewegen,  bah-  tp.  a) 
bewegen,  ocraniaffen  alqm  pollintatiombu«: 
plerumque  permovoor  (finbe  mich  }U  ber  Stage 
bewogen)  num  Tac.  a»n.  4,  67;  oft  partic.  per- 
motUB,  bis  rebuH,  precibu«,  oratione,  auctori- 
tate,  iniuriis,  nocessitate,  rationo,  Studio  do- 
minandi;  ab(oI.  dat  Cotta  p.  (jutn  9tachgeben 
bewogen)  manus  Cats.  b.  O.  5,  31,  8.  b)  im 
Semüt  bewegen,  att(regen,  rühren,  beun- 
ruhigen, au(bringcn  alqm,  meutern  iudicum; 
pass,  animo  ob  baue  causam  mutlo«  werben; 
labore  itineris  unmutig  werben  wegen  ic.;  partic. 
permotus  dolore,  irä,  iracundiä,  metu,  odio; 
repentinft  fortunä  erfchüttert;  infamili  duarum 
legionum,  Pompeianorum  militum  iniuriis  atque 
ipsius  Pompoii  contumeliig  aufgebracht,  erbittert ; 
mente  in  einer  8rt  0.  ©ntjücfung;  tln  gaudium. 
c)  feinen  Äffclt  erregen  invidiam,  misericor- 
diam,  metum  et  iras. 

pcr-ntulreo,  2.  l)ftreichcln  *alqm  manu, ’colla, 
*comas,  barbam  Liv.,  falcui  inalas.  2)  tp.  a) 
(anft  berühren  aram  flatu  (burdjfäufeln)  Spi- 
ritus austri,  ’lumiua rirgä.  b)ergögen,fchmei  = 
cheln  alqm,  aures,  sensum  voluptate;  beruhi- 
gen, befänftigen  animum,  iram  alcis;  eorum 
animis  pormulsis  et  confirinatis,  »enectutem, 
•pectora  dietis;  falqm  mitibus  verbis;  permul- 
condo  (burch  befänftigenbe  Betjanblung)  tractau- 
doque  (,u.  beftönbigeb  erarbeiten)  mansuefecerant 
plebem  Liv. 

per-multus,  adj-  fepr  Diel;  subst.  n.  sing.,  *pl. 
(ehr  Diele«;  permulto  elariora;  permultum 
interest,  utrum. 

per-inünlo,  4.  1)  bie  Bcfeftigung  o.  ctw.  Doll» 
enben,  etw.  oollcnb?  befeftigen,  fertig 
bauen  munimenta  Liv. ; Athenas  Just.  2)  ooll  = 
ftünbig  befeftigen  castra  Liv. 
per-müUtlo,  önis,  f.  [permutol  Bertnujchung, 
laufch;  bef.  Utnfag  ber  Selber  burch  Stahfet. 

— pcr-mOto,  1.  1)  wechfeln  cum  argento  do- 
mum  — mit  bem  Selbe  baoonlaufen  Plaut. ; 
ubllig  oeränbern  statum  rei  publicao.  2) 
oertaufchcn,  umtanjehen  nornma  inter  se 


Plaut.,  dominoB  Hör.;  eintaufdien,  m.  «W 
•Mygdonias  opes  crine  (gegen  ic ) Licymnue. 
*valle  Sabina  divitias  operiosiores;  iltibei  «) 
Selb  mittel*  SBethfcl  umfegen,  jahlen.  ut  com 
quaestu  populi  pecunia  permutaretur  bnrf: 
SBechfcl  nach  (Rom  Übermacht  würbe;  nt  permu- 
tetur  Athenas;  quod  tecum  bie  Summe,  welche 
ich  in  SBeehfeln  oon  bir  empfangen  babc.  b)  uc 
Selb  lo* laufen  captivoa  Liv. 
pernn,  ae,  f.  [*f'o»a]  $interteute,  bef.  bei 
Schweine«,  Schinten  Hör. 
per-nbeessürtns,  adj.  1)  (ehr  nottuenbig.  S) 
(ehr  eng  mit  jmbm.  uerbunben,  mit  imber 
oertraut  ob.  oerwanbt;  auch  sahst,  pl.  mei 
per-nego,  l.  ftarf  leugnen. 
pornlcISbTlIs,  adj.  [ pernicie*]  (feit.)  penu 
i-iosuB,  morbi  Liv.  27,  28,6;  ld  reo  Tac. 
pernleies,  ei  (alter  gen.  pemicii  Cic.  p.  ttme 
A.  $.  131,  alter  dat.  pernicie  Liv.  6,  18,  6),  f. 
[per-nexj  eigtl  act.  ba*  Berberben  lebenbet  Sefn 
burch  SMorb,  Bcrnichtung,  ©erberben  popali 
Romani,  rei  publica«;  pegtia  ac  p.  rivit.it!-: 
nulla  p.  maior  hominum  vitao  potuit  afferri; 
quae  quidem  res  illis  peraiciei  fuit;  concr.  bef 
©erberben  Vorreg  p.  Siciliae;  illam  p.  ex- 
stinxit;  *macelli  (p.  einem  Treffer), 
perntclöeb,  adv.  tn.  comp,  fpernicioeaa]  per 
berblich,  fthäblid).  — pemTcioena,  adj  m 
comp  u.snp.  ffiemicienf  serberblich,  febäblich. 
pernicitas,  ätie,  f.  [pernix]  Schnelligteit. 
©chenbigteit.  — pernlctter,  ädv.  fpernii] 
betjenb,  hurtig  alqm  altera  manu  prebendere 
Plattt.,  *exsilire,  equo  desilire  Liv. 
per-niger,  adj.  ganj  f d) w o r j oculi  Plaut. 
per-nYmtnm,  adv.  gar  ju  Biel,  feljr  p.  inter- 
est;  in  ber  Imeft«  per  parce  nimium  Ter. 
pernTtles  f.  pernieies. 

pernix,  leis,  adj.  m.  *comp.  u.  sup.  fper-nitcr 
burchflrebenb,  fchnell,  behenb,  rafch,  hurtis 
(al*  Ibblidje  ®igenfd)aft  lebenber  ®cfen  mit  ^lir. 
ficht  auf  bie  o.  ihnen  bei  ber  Bewegung  angc 
wenbete  Shaft)  corpus  quam  validieeüuum  et 
pernicissimum , *alae,  tp.  nuntiis  accepit. 
per-nöbTIls,  e,  adj.  (feit.)  (ehr  belannt. 
pemocto,  1.  [pernox]  übernachten,  bie  9?a<ht 
jubringen  in  publico,  apud  alqm,  cnm  alqo. 
feodem  loco. 

pernönides,  ae,  m.  Iperna]  Schinfenfproi 
fchetjh-  SBorbilbung  Plaut. 
per-nonco,  3.  genau  fennen  lernen,  im  per/ 
ganj  fennen  hominum  mores  ex  oculis.  vulto 
etc.;  pernovi  alqm  Ter.;  naturam  iuri»  (bei 
Brühe)  Hör.;  in*bef.  genau  unterfnehen  f»c 
tumne  furtum  exigtimetis  an  Ter. 
tper-nöteaco , 8.  überall  belannt  werben 
impers.  pernotuit,  m.  acc.  c.  inf. 
fper-nötus,  adj ■ febt  belailnt. 
per-nox  (nur  tm  nom.  u.  abl),  adj.  bie  Sacht 
über  bauernb,  bie  SRacbt  hinburch  lun»  p. 
erat  Liv.;  *lunfl  pemocte. 
per-nümero,  1.  Ijcriä^lert,  au«jahleit  arger, 
tum  Plaut.;  pecuniam  Liv.;  quod  nsurit  per 
numeratum  est  Liv 

pfiro,  6nis,  m.  Stiefel  au«  rohem  lieber  Verg 
pbr-obseärus,  adj.  fehl  bunfel  quaestio,  fama 
per-öd iöBUg,  adj.  fehl  oeihct&t.  juwibrr. 
pbr-oirTciöse,  adj.  fchr  gefällig, 
pbropportüne,  adv.  [poropportunusf  (ehr  ge  = 
legen.  — pgr-opportünus,  adj.  (ehr  gel«’ 


peropt&to  - 

gen,  red)t  mitllomtnen  deveraorium,  vieto- 
ria,  mors. 

per-optätö,  adv.  f e h t e t w ü n \ d)  t Cic.  de  ur.  2 g.  20. 
pSr-öpus,  indccl.  fel)t  nötig  p.  est  Ter. 
pärörätlo,  önia,  f.  IperoroJ  Sdjlu&iebe,  Bpi« 
log,  Schlufictörterung. 
per-ornfclns,  adj.  (et)t  f<böit  (0.  Siebnet)  Craa- 
sua  Cic.  Brut.  %.  158.  — pör-orno,  1.  beftän« 
big  gieren  senatum  Tac.  16,  26. 
p«r-dro,  l.  1)  eine  Sache  ootlftänbig  etör« 
tetn,  oortragen  causam  contra  alqm,  tut 
alqm,  de  alqa  re;  breviter  pcroratum  esse  po- 
tuit  (hätte  es  mit  httjen  SSortcn  abtljun  lönnen) ; 
m.  acc.  c.  inf;  fabfol.  2)  ben  Borttaa  been« 
btgen,  fcblie&cn  crimen;  res  illa  die  non 
perorator;  cum  ernnt  (haec)  perorata  Wenn 
ade*  an*  (ent  wirb;  tn*bef.  b.  bem  (Epilog  be* 
testen  geridjtl.  Siebnet*. 

pfcr-ösUH , partic.  fel)t  ba((enb  decemvirorum 
scelbra  Liv.,  *lacem;  perosum  esse  fehr  baffen, 
consulum  Domen  Liv. 

per-päco,  1.  (feit)  gang  gur  Stube  bringen, 
omnes , omnia  Liv. 

per-parce,  adv.  fehr  fparfatn,  Inapp. 
per-purvälus,  adj.  überau*  Hein, 
per-parrus,  adj.  febr  Mein, 
perpastus,  partic.  [per-paeco]  mobl  genährt 
cania  Phaedr.  8,  7,  2. 

per-paucl,  ae,  a,  adj.  febr  wenige;  dem.  per- 
paucühiH,  adj.  passus  ein  paar  Schrittchen  Oie. 
per-paulülnm,  i,  n.  subst.  ein  llein  wenig 
loci  Oie.  — per-panlum,  adv.  ein  Mein 
wenig  Oe. 

per-paupör,  Sri»,  adj.  febr  arm  Cic. 
per-pauxiUiim,  n.  febr  wenig  Plaut. 
per-piyefSclo,  8.  febr  erfdjreden  Plaut. 
p«r>pello,  8.  l)  mit  aller  (Bemalt  antreiben, 
n etw.  tiermögen  alqm  ut,  ne;  urbem  ad 
editionem;  +m.  inf.  2)  auf  jmb.  einen  tiefen 
Sinbrutf  machen  Oie.  p.  Cael.  §.  36. 
perpendlcülÄtor,  öris,  m.  [ perpendiculum]  ber 
Steinmep,  ber  (ich  be*  Bleilot*  bebient. 
perpendicäluin,  i,  n.  [perpendo]  Bleilot, 
Siitbtblei,  directe  ad  p.  (entrecht, 
per-pendo,  8.  nur  tp.  genau  unterfueben,  er« 
wägen,  beurteilen,  diligentissime  momenta 
officiorum  omnium;  perpenditur  amicitia  veri- 
tate;  alqd  ad  discipÜnae  praecepta. 
perpöram,  adv.  1)  oerlebrt,  unritbtig,  falftb 
facere,  iudicare.  2)  fau*  Berfeben. 
perpöe,  petis,  adj.  (oorll.  u.  fpät)  «=  perpotuus. 
perpessio,  önis,  f.  fperpetior]  ba*  ¥lu*fteben, 
Srbulben  rerum.  penculonun,  dolornm,  la- 
borum.  — perpötlor,  pessns  sum,  dtp.  8.  |per- 
patiorj  ftanbbaft  etbulben,  ertragen,  an*; 
ft  eben  contumelias  Ter.-,  dolorem,  mendici- 
tatem,  paupert&tem;  *m.  inf ; 'nt.  acc.  C.  inf. 
ficb  überminben  tc.;  abfol.  animus  aeger  — 
neque  pati  neque  p.  poteat  Enn.  b.  öic.  Tute. 
3 §.  6;  multa  perpessu  aspera  in  Berfen  Tute. 
2 §.  20. 

perpötro,  1.  [per-patro]  oollgiehen,  gu  ftanbe 
bringen,  Herrichten,  beenbigen,  erfüllen 
opus  Plaut  , facinut,  bello  perpetrato ; pace 
nondum,  caede  perpetrata;  rebus  divinis  rite 
perpetratia;  fpromiasa;  fm.  ut,  -fne;  nt.  inf. 
Plaut. 

perpötiiTtaa , ätis,  f.  [perpetuus]  ununter« 
broebene  gortbauet,  Stetigfeit,  gufam» 


- perpropere.  605 

menbang  temporis,  vitae,  verborum  ö.  bet 
Beriobe;  dieendi  o.  ber  gufammenl)ängenben  Siebe ; 
sermonis  bie  fortlaufenbe  Siebe;  philosophi  iudi- 
candi  annt  non  ex  eingulis  vorbia  sed  ex  p. 
(nacb  ihrer  5ief)re  in  ihrem  gangen  8fhfl)  et  con‘ 
stantia. 

1.  per-petuö,  1.  [perpetuus]  ununterbrochen 
fortbauern  lajfen,  fortfepeu,  verba  in  einem 
ffltem,  ohne  Unterbrechung  auSfptcchen;  pot-eata- 
tem  iudicum  ununterbrochen  aufrecht  erhalten. 

2.  per-pötuü,  adv.  [perpetuus]  ununterbrochen,  < 
beftänbig  (D.  einem  befummle» Slnfcmgspunll  an) 
in  vallo  permanere;  aub  illorum  dicione  atque 
imperio  esse. 

perpetuus,  adj.  [per  u.  peto]  1)  räumlich  au 
einanbet  bangenb,  ununterbrochen  fort« 
laufenb  (bi*  gu  einem  (Snbpunft)  palus,  foasae, 
montea,  trabe«  directae  p.  in  longitudinem,  p. 
trabibua  ( abl . abt.)  Cae s.  b.  O.  7,  28,  1.  6;  mu- 
nitionea,  agmen;  p.  rigiliia,  stationibua;  *men- 
aae  lang  gereift,  'bovis  tergum  lang  btngeftrecft, 
gang ; oratio;  defensio  contra  alqm;  'carmen 
einen  gewifjen  Sagenlreiä  gang  umjafjenb;  a p. 
suis  histonis  ea  quae  dixi  bella  separaverunt. 
8)  in  bet  8«l  ununterbrochen,  fortbauernb 
bi*  ju  einem  gewiffen  8**1 . beftänbig  lex,  cur- 
bub,  ab  eo  dissensit  p.  vit4  fein  gange*  lieben 
hinburth  Nep. ; officia  p.  temporia  o.  [eher,  pos- 
sessio; imperia  lebenslänglich;  fenuB  tegel« 
mäßiger  8tu*,  centeaima;  quaestiones  f.  quae- 
stio  2)  a);  edictum  f.  edictum  1);  in  porpetuum 
für  immer,  ein  für  aüemale;  Augustus  (immer 
geheiligt),  ein  Xitel  bet  röm.  ffaifet  Eutr.  ijiero. 
allgemein  gültig,  burebgänaig  ius;  quaestio 
beim  Siebner  bie  (Gattung  betrefenb. 
per-pläceo,  2.  fehr,  überau*  gefallen  Com.; 

«a  (lex)  müi  p.  Cic.  Att.  3,  24,  4. 
perplexibHIa,  e,  adj.  [perplexor]  oerworren 
u.  oerwtrrenb  verbum  Plaut.  ®ao.  per- 
plexAbllYtär,  adv.  auf  oerwirrenbe  SH) ei f e 
Plaut. 

perplex«  [oorll.  -Im),  adv.  [perploxua]  oerWor« 
reu  loqui  Ter.,  agere;  oerjtecft,  unbeutlich 
non  p.  aed  palaui  revocant;  nibil  p.  aed  apertc 
pronuntiatum  Liv.  — perplexor,  dep.  1.  [per- 
plexus]  Bermirrung  anrichten  Plaut.  — 
perplexua,  adj.  m.  comp,  [per  u.  plecto]  oer« 
flochten,  oerfchluugen,  oerworren,  bunlel, 
aermones,  perplexius  carmen,  reaponaum,  legatio. 
per-pluo,  3.  {Plaut.)  ben  Siegen  burd)taffcn 
tigna;  fdjerjh-  benofacta  benefactis  aliis  perte- 
gito,  ne  perpluant;  (ich  etgtejjen  quom  mihi 
Amor  et  Cupido  in  pectua  meum  p. 
per-pölio,  4.  Haff,  nur  bilbl.  oeroolltommnen, 
Derfetnern  quantum  eat  reliquum  — id  ornne 
p.  et  absolvere;  iUam  partem  Buperiorem  p.  at- 
que confieere;  illud  opus  (historiam) ; perpolitua 
homo,  literia,  vita,  humanitate,  oratio  perjto- 
lita;  omnia  iam  explicata  et  perpolita. 
per-pbpülor,  dep.  l.  au*plünbetn,  oerwüften 
Latinum  agrum,  fhomitiee;  pass,  perpopulato 
agro  Liv. 

per-pöUUo,  önis,  f.  ba*  ununterbrochene 
8ed)en,  Zrintgelaae  Oie.  — per-pöto,  1. 
jechen  totoa  dies,  ad  vesperum,  fperpotandi 
pervigilandique  inaana  dulcedo. 
perprimo,  pressi,  preaaum,  3,  [per-pretno]  fort 
u.  fort  brüden  'cubilia  ftet*  int  Bette  liegen, 
per-pröpör«,  adv.  fehr  eilig  perire  Plaut. 


606 


perpropmquus  — persequor. 


per-pröplnquus,  adj-  febt  nabe  .4M  ms  6.  Oie. 
de  die.  1 §.46;  ein  na^er  ©etwanbter  p.  Cluent. 
§.  23  (jweifelb-1. 

per-prosper,  era,  erura,  adj.  febt  glütflitf) 
valetudo  Suet. 

perprürisco,  3.  [per  u.  prurio]  brunftig  Wer» 
ben  Plaut. 

per-pngnax,  äcia,  adj.  f e^r  fircitfühtig  Oie. 
per-pulch8r,  adj.  febt  fd)ön  Ter. 
per-purgo,  1.  l)  aanj  reinigen  se.  2)  tp.  in« 
'Jieine  bringen  locuw  orationia,  ratione«. 
per-piislllus,  adj ■ febt  Mein,  wenig,  in  fhetjb 
$oppelfinn  Oie.  de  or.  2 §.  244.  246. 
per-pfito,  1.  tp.  auieinanbetfe§en  argumen- 
tum Plaut. 

per-quäin,  adv.  gar  febt,  überaui  p.  indignis 
modis  Plaut.;  p.  breviter,  p.  fiebiliter;  tp-  ve- 
lim  sciro. 

per-quiro,  qulslri,  qulsltum,  3.  [per-quaero] 
genau  etfotfhen,  fi<b  genau  erlunbigen 
vasa,  vias,  ilia  ab  acenaatore;  ipsa  cogmtio 
rei  scientiaque  perquiritur.  3>a».  a)  perqnisi- 
tlng,  adv.  comp,  mit  foigfältigetet  Unter; 
fudfung,  oielf eitiger  p.  et  diligentiua  con- 
acribere  Cie.  de  div.  1 §.  77.  6)  perquisitor, 
öria,  m.  Sluffucbet  Plaut. 
perräro,  adv.  [perrarua]  febr  feiten.  — per- 
rÄriih,  adj-  fegr  feiten  Liv. 
per-rSconditus,  adj.  febt  oerbotgen  Oie. 
per-repo,  3.  über  etm.  ^tnlxied» en  Hellurem 
genibu«  supplex.  ®ao.  per-repto,  1.  einen 
Ort  burtbtrieiben  Com. 

Perrhaebla,  ae,  fflegrnb  in  Ibeffalien.  3)at>. 
*-bus , adj.  tbeffalifd);  subst.  -bl,  örum,  m 
perriduüle,  adv.  [pemdiculus]  febt  läd/et- 
lt<b  Oie. 

per-ridieülus,  adj  febt  lächerlich  Oie. 
per-rögo,  1.  burebftagen,  alle  bet  Weib« 
na<b  fragen  naib  etw.  seutentias, 
per-rumpo,  3.  1)  rntrans.  b'nburcfjbrecben, 
jitb  mit  ©emalt  einen  SBeg  bahnen  in  urbem, 
in  Teatibuluni  templi,  per  hostea,  per  aciem, 
•Acheronta;  bilbl.  qui  te  inritum  p.  fief)  ju  bir 
bringen  Tae.  an«.  4,  40.  2)  Irans.  etw.  burdf* 
bteefen,  »bringen,  bureb  etw.  fiib  einen  SBeg 
bahnen,  in  etw.  einbringen  ratee,  *limina 
bipenni,  *terram  aratro,  cuneoa  hoatium, 
*aciom,  paludem,  nulla  munitione  perrupta.  3) 
tp.  oernidbten,  überwältigen  quaestiones, 
legea,  poenam  legum,  periculuin;  ne  quo  af- 
fectu  perrumperetur  Tae.  arm.  3,  16. 

Fersa,  1)  f.  Persae.  2)  9iam  eine*  fleinen  £unbeg. 
Persae,  ärum,  m.  bie  ©etfet,  IBewobner  ber 
£anbj<baft  Per8ia  in  Slfien,  bann  überb  bie  © t- 
wobuer  bei  perfifiben  Seiebei;  *bie  ©artbet; 
im  sing.  Perses,  ae  ber  ©erfer;  Persea  hoatia; 
regia  Peraae  fl.  Peraaruni;  ältere  u.  fpätere  gorm 
Perea,  ae.  ftiern.  1)  Perais,  Idie,  f.  Sanbfhaft  im 
heutigen  Werften,  j.  gar  fi  ft  an,  Nebenform  l’erala, 
ae,  Plaut. ; f.  2)  PereTcng,  adj.  petfifd)  (Plaut.) 
portufi  bai  Sieer  bei  ®ub8a,  wo  bie  petfifebe 
glotte  geftanben ; apparatus  = fcfjwelgerif  Ae  Hör. ; 
Perglca,  örum,  n.  perfifhe  ©efdphte  Dinonia 
Oie.;  Perslce  portieug,  eigtl.  in  fiacebämon,  0. 
petf.  ©cute  erbaut,  bat),  eine  ©allerie  auf  bem 
Sanbgut  bei  ©rutui. 
per-gaepb,  dav.  febt  oft. 
persala«,  adv.  [peraalauB]  tp.  febt  Wi|ig  Cie. 
— per-galgug,  adj.,  tp.  fegt  wipig. 


persXlüUtlo,  önia,  f.  [peraaluto]  ©egrüffung 
alter  ber  SReibe  naib  Cie. 
per-silüto,  1.  alle  ber  Steife  naib  begrüfjen 
omnea,  deoa  Phaedr.;  fdonec  a toto  eiercitu 
illud  ultimum  persalutatus  eat. 
per-sauctö,  adi).  febr  b*Oig,  boh  u.  teuer 
deierare  Ter.;  iurare  Suet. 
per-säpiens,  tis,  adj.  febt  weife  Cie.  ®at. 
persüplentör , adv.  febt  weife  Cie. 
per-sclentXr,  adv.  febt  gefibeit  Oie. 
per-sclndo,  3.  jerrtifjen  vento  omnia  peracin- 
dente  et  rapiente  Liv. ; vestem  Tib. 
per-scltus,  adj.  febt  fein  Ter.,  Oie. 
per-scribo,  3.  1)  oollftänbig  nieberfibtei» 
ben,  auffdjreiben,  fdiriftlicb  abfaffen,  auf» 
jeid^nen,  bef.  amtliib  ptotolollieren  ob.  iu 
bai  fRccbnungibud)  eintragen,  buiben  epistuU. 
in  qua  omnia  perscripta  erant;  rea  populi  a 
primordio  urbia;  *veraum  puria  verbia;  aenatui 
conaultum;  omnium  iudieum  diota,  interrogata, 
reaponaa;  eodem  peracriptura  (in  Hbfcbrift)  hoc 
iudicium  pervenit;  signa  (©itbfäulen)  in  tabu- 
las publica»  ad  aerarium  peracribenda  curare, 
jmbm.  bnreb  eine  Slnweifung  ©elb  bejah» 
len,  anweifen  pecuniam.  *)  auifübtlih 
ftbreiben,  fhriftlicb  berieten  alqd,  alqd  ad 
alqm,  de  auia  rebua  ad  Lollium,  haec  perscripta 
ei  misit;  m.  acc.  c.  inf.,  orationem  alcui  fdjrift 
liib  jufibiden.  3)  etw.  bi«  ju  ®nbe  ftbreiben. 
bur^fübten  ad  exemplar  primi  libri  bellum 
Siculum  Quint. ; auch  tetw.  ganj  (nicht  in  gnh1« 
ob.  Äbbreoiatuten)  auiftbreiben  notata,  non 
perscripta  erat  Bumma.  $00.  A)  perscriptio. 
önia,  f.  1)  bai  amtliche  Stuf»,  9üeberf<hteibeu. 
bef.  a)  ©rotolollierung,  gorm  ber  Slbfsf« 
fung.  6)  bai  eintragen  in  bie  Biethnungibüiber, 
bai  Budfen,  bef.  pl.  S)  fcbriftlicbe  Hnmeifunj 
*ur  öejablung,  Slffignation.  B)  porserlp- 
tor,  öria,  m.  Bucbfübter  Cie.  Verr.  8 §.  167 
per-gerütor,  dep.  t.  1)  burtbfutben,  »ftdbern 
omnia;  arcnlas  muliebrea;  ah.  Nebenform  per 
scrutari  Plaut.  2)  tp.  genau  erforfchen,  un 
terfuihen  penitus  naturam  rationemque  cri- 
minum, aententiam  acriptoria. 
persSee  f.  peraequor  8)  6).  — per-s8co,  1 . eigtl 
burcbfdmeiben,  bilbl.  naturaa  rerum  genau  erfw 
fdien  Oie.,  eitium  auirotten  Liv. 
pcrsScütlöneg,  önum,  f.  [persequor]  ©erfol 
gungen  Oor  ©etiebt,  Klagen,  jweifelb  b 
Cie.  or.  §.  141  (jebt  praeacriptionum). 
per-gödeo  (tperataeo),  2.  lange  fi|en  bleiben 
flcti  fi§en  in  equo  dies  nocteaque  Liv.;  tot» 
nocte  in  apeculia  Ourt . ; domi  Prop. 
per-gegnlg,  e,  adj-  febt  fhtaff,  matt  proe 
lium  Liv. 

Persels,  tdia,  f.  a)  sc.  femina  eine  9!t)mpbe,  nrii 
welket  @ot  bie  ®itce,  ©afipbo'5,  ate,  bei 
©erfei  u.  ÄStei  jeugte  Cie  n.  d.  3 §.  48;  He 
cate  Ov.  b ) sc.  Muaa  ein  ©ebidjt  Ov. 
per-sönesco,  8.  bii  ini  b°bc  Älter  leben 
Eutr.  1,  11. 

•per-sentio,  4.  tief  fühlen,  empfinben,  beut» 
Htb  wabtnebmen  magno  pectore  curaa,  m 

acc.  e.  inf.  ®ao.  persentlsco, 8.  beut» 

lid)  merten,  wabtnebmen  Ter.  [Xob 

•Persiphöne,  os,  f.  = Proaerpina,  m.  f.;  meton 
Pergipölls,  ia,  f.  bie  fpätere  Qauptfiabt  bei  petf 
Staatei  Cwrt. 

per-siquor,  8.  l)  bebartlitb  folgen,  no#f»l 


Perses  — 

gen,  -gfpen  crocodili  etc.  aquam;  alqm  ipsius 
veatigiia,  alcia  vestigia;  viam;  Komanos  armis 
fort  u.  fort  beläntpfen;  quaerendo  (m.  gtagen 
auf  jmb.  einbringen;  quonam  raoclo7.it;.  3,  20,  2. 
&irrB.  a)  alb  einet  «uftorität  ob.  einem  S3eijpielc 
folgen,  nadiapmen,  anpängen  alqm;  quae 
maxime  excellent  in  eo,  quem  imitabitur,  ea 
diligentissime ; ironiam,  Academiam,  sec  tarn 
et  uutituta  aleis.  6)  einpoten,  eTteicpen 
alqm  ne  triginta  quidem  diebus;  ‘mors  et  fu- 
gacem  persaquitur  rirum;  quae  dicuntur,  scri- 
bendi  celeritate  gefcpminb  nacp  jcpreiben,  pro» 
tolollteten.  c)  Burcpfotfcpeit,  » f u d) e n omnes 
solitudine».  d)  eifrig  nacp  etro.  ßttben,  etto.  ju 
erlangen  fließen  hereditates  Ter.,  Toluptates. 
e)  eifrig  betreiben  artea ; ‘vitem  attondens  bie 
Slejcpneibunq  bcr  Sanfen ; otiaua  ß<p  ergeben  Hör. 
epod.  1,  7.  Oie.  off.  3,  1;  *hunc  laborem,  fbella. 
2)  feinbiidj  Berfolgen,  nacpjepen  pulaoa  hostes 
in  castra,  fagientes,  ‘feras  jagen;  *te  frangere 

— ut  te  frangam;  bef.  gerichtlich,  räcpenb 
oerfolgen,  rächen,  beftrafen  alqm  bello, 
iudicio,  mortem  alcia,  iniuriaa,  acceptam  in- 
iuriam;  acceptä  iniuriä  ignoaceru  qnam  per- 
«equi  (ec.  eam)  malebunt  Soll.  Cat.  9,  6;  iua 
legationie  verbo  violatum,  ingratos  cives,  *Bce- 
lue,  *poenis  facta.  £>ierb.  a)  gellenb  ju  nta  = 
<t>e n,  ju  behaupten,  ju  erlangen  fucpeu  ins 
suum,  bona  sua  Ute  atque  iudicio;  poenas  a 
seditioso  cive  per  bonos  viros  iudicio,  poenas 
patrias  (=»  patris),  pecuniam  ab  alqo  einllagen, 
hereditates  aut  syngrapbas  eittlaf jieren , heben. 
3;  eine  Ipätigfeit,  Sache  ooBßänbig,  biä  jum 
Siel  oerfolgen,  a)  fortfefcen,  mit  etto.  fort* 
fahren;  etm.  auSfüpreit,  praltifeh  burep  = 
führen,  erfepöpfenb  behanbeln  sodetatem 
ba«  SöünbniS) ; vitam  inopem  et  ragam;  man- 
data  ooBjiepen,  inchoata,  hoec  diifeiliora  ad 
persequendum,  genera  ofticioruin,  quinquo  ra- 
tionibus  propositis  ofßcii  persequendi,  falqd 
memoria  Boßßäubig  memorieten.  b ) in  ber  Siebe 
ob.  Schrift  bureps,  auäfiihien  alqd  literis  La- 
tinis  bepanbeln,  Tersibus  beftngen,  scripturfi 
jcpriftlicp  abpanbeln,  omnes  sonornm  grudus; 
uumeris  motus  siderum  berechnen;  omnes  vo- 
lnptates  beruhten;  communem  humani  generis 
societatem  ut  ihrer  Sntroicfelung  Berfolgen;  om- 
mnm  virtntum  et  originem  et  progressionem ; 
studiose  antiqua  gefchichtliche  ötijpiele  famtneln; 
copiam  exemplorum  non  perseentus  snm;  alter 
t'mper.  persece  etjäple,  Siebt,  b.  Oie.  AU.  13, 
23,  3.  c)  fiep  ju  eigen  machen,  eosdem  üores 
quos  adhibet  orator  in  causis;  Studium  perse- 
quendae  suavitatis  in  vocibus;  virtutes  ora- 
toris;  temperata  oratione  ornandi  copiam. 

Perses,  ne,  m.  1)  f.  Persae.  2)  =■  Perseus  2). 

— Perseus,  ei,  m.  1)  Sohn  beb  Jupiter  u.  ber 
SJanaS  (f.  Andromeda  u.  Uorgoj,  Ov.  2)ao. 
•Perselus,  ‘-seus,  adj.  2)  lepter  ftönig  B.  lRa= 
cebonien.  ®aB.  Persiens,  adj.  bellum  mit  bem 
ißerfeuS  ($lerfeS). 

perscSrerans,  tis,  adj.  m.  comp.  n.  tsup.  { partic. 
u.  persevero]  (feit.)  auSbauernb,  beharrlich 
perseverantior  caedendis  in  fnga  (StabBig  cae- 
dendi)  bin.  6,  31,  4.  ®aB.  a)  perseyerunWr, 
adv.  m.  comp.  u.  f«y>.  beharrlich.  6)  perse- 
verantln,  ae,  f.  ernfte  u.  befonnene  itu6  = 
baner,  ©eparrlidjfeit  p.  est  in  ratione  bene 
considerata  stabilis  et  perpetua  permansio; 


persouatus.  607 

impetu  potius  qnam  p.  bella  gerere;  labor  et 
p.  nautarum;  pertinacia  etp.;  tSangtuierig  = 
feit  belli,  oppugnamli  im  Ängreifen. 
persSvSro,  1.  [per-severusj  intram.  u.  trans. 
ern|i  u.  befonnett  bei  etm.  Berbleiben,  Bet* 
harren,  etm.  fortfeßen,  auf  etm.  beftepen 
in  sententia,  in  bello,  in  ira;  ffiduciä  loci; 
(fpät)  bellis  continuis,  ftremor  terrae,  non  est 
ab  isto  perseveratum,  id  p.  et  fransigere,  id 
constantius  p.,  feursum;  (fpät)  illi  inedia 
perseverata  est;  m.  inf.-,  bibere  bei  bem  ®nt= 
fepluße  jn  »c.  Ourt.  3,  6,  6. 
per-sbvörus,  adj.  fepr  ftreng  Tac. 

Persla,  PersYcb,  Persiens,  perstdeo  f.  Persae, 
Perseus  2),  persedoo. 

*per-s!do,  sedi,  sessum,  3.  fiep  roo  anfeßen, 
mopin  bringen  altius  ad  vivum  (b.  Segen) 
Verg. 

per-signo,  l.  genau  aufjeitpncu  dona  Liv. 
per-slmtlis,  adj.  fepr  äpnlicp  statua  istius, 
memoria,  isti  tabula«  fore  librum  p.  Hör. 
pcr-slmplcx,  pllcis,  adj.  fepr  einfach  victu  Tac. 
Persls  f.  Persae.  [eadem  impudentia  Liv. 
per-slsto,  3.  pepen  Bleiben,  Betbarren  in 
Perslus,  ii,  m.  1)  ein  fflebner,  ^eitgenoffe  be« 
Suciliu*.  2)  Satirenbicptcr  jur  gnt  beS  Sero, 
persolla,  ae,  f.  [dem.  B.  persona]  eine  Heine 
SKaäte,  al8  Scpimpfroort:  grapc  Plaut. 
per-Hölus,  adj.  gan j allein  Plaut. 
per-solyo,  3.  1)  Bbtlig  löfen,  nur  tp.  ent= 
micfeln  alcui  hoc  Jr/tijaa  Oie.  Att.  7,  8,  10. 
2)  be=,  auijablen,  abtragen  militibus  Sti- 
pendium; acs  alienum  alienis  nominibus  (abl.) 
menn  fie  anbern  jut  üaft  gefeprieben  finb  — bie 
Scpnlben  anberer,  pecuniam  ab  alqo.  ^ietB. 
erroeifen,  abttagen,  roa»  man  f^ulbig  iß, 
Saßen  u.  bal.,  Jollen,  bejahten  meritam  diis 
gratiam,  ‘honorem  diis,  ‘grates  dignas,  vota 
erfüllen;  quod  promisi;  velut  persoluta  fide; 
quibus  omnibus  pro  necessitudinis  iure  — 
cruenta  mors  persoluta  est  jugefügt  Suet.,  poe- 
nas alcui;  ea  (pars  civitatis  Helvetiae)  prin- 
ceps  poenas  litt;  *poenas  crnce  (eigtl.  butep) 
am  Äreuje;  aber  poenae  alcui  ab  alqo  perso- 
lutae  jugefügte. 

persona,  ae,  f.  [persono|  1)  3)iaäfe,  bef.  ber 
Stpcmfpirirt  bet  ben  ©neepen  u.  SRämtrn.  2) 
ßparalter,  Solle,  ^erjon  in  einem  Sdjau- 
(piele  militis  Ter  -,  in  persona  alcis;  in  p.  le- 
nonis  imitari  alqm.  fyerB.  a)  tp.  ßparalter. 
Solle,  äußere  Sage,  Stellung,  Stanb,  ben 
jmb.  im  Seben  pat  gravitatis  sevoritatisque,  ac- 
cusatoris,  p.  imponer.i  alcui,  p.  gerere,  tenere, 
p.  alienam  ferre,  tantam  p.  sustinere,  p.  susci- 
pere,  sibi  accommodare;  nulla  ultra  potestatis 
p.  KmtSmicne  Tac.  Agr.  9.  6)  bie  $etfon,  e r = 
fdnlitpfeit,  ber  SRenfcp  mit  Südficpt  auf  feine 
Snbioibualität  ob.  bie  äußeren  Serpältniflc  feines 
StanbeS,  Sange«,  Ämte«,  auf  ba«,  ma«  et  iß, 
BorßeBt  ob.  OorßeBen  miB  huius  btaieni  p.  ab 
nulla  turpi  suspicione  abhorrebat;  secunda  bie 
jmeite  ^auptperfon;  p.  soceri  mei  unter  bet  $.  ic. ; 
per  p.  Antonii;  +in  multorum  personam  (fo 
baß  er  bie  anfap)  exorabilis;  feertis  p.  et 
aetatibus  Seutcn  b.  einer  beßimmten  SteBung  u. 
einem  beßimmten  Älter;  quaerentibns  de  p.  regis 
naep  bem  König  al«  foltpem  Just.  11,  7,  11; 
fcplecptpin  ft.  homo,  per  ternaB  p.,  per  singulos 
p.  Stute  Suet.  Her.  l.  3)ao.  persönätuB,  adj. 


608 


persono  — pertempto. 


t)  fine  SKaSfe  tragenb  Koseius;  pater  in  bet 
Jtomöbie.  2)  tp.  net lo rot  cur  cgo  p.  axnbulem? 
per-söno,  1.  1)  intrane.  butd)  u.  burdj  erjd)a(  = 
len,  ertönen  domus  euntu,  uures  huiuamodi 
vocibua  folrtje  ic.  fdjallen  in  ic.,  id  totis  castris, 
fploratu  tota  regia,  ’canibuf* ; iitebef  * jitf)  auf 
einem  ^nßrumente  hören  taffen,  fptelen  ci- 
tharä.  2)  trans.  a)  bur<bfd)allen,  galten, 
«tönen  ’aequora  conchü;  *regna  haec  latratu 
Cerberus;  *aurem  alcui  rufen  in  ic.;  t umoona 
litorum  peraonantea.  b)  taut  rufen,  fcbreien. 
perspectb,  adv.  [perspicio]  mit  Sinfid)t,  ein« 
fidjUBolI  Haut. 

per-specto,  1.  genau  nacbfeben,  biö  ja  ®nbe 
mit  anfetjen  Plaut.,  Suet. 
perspectus,  adj.  m.  sup.  [partie.  u.  porapicio] 
bunbfdjaut,  Bollftänbig  exiannt,  bewährt 
virtua,  benevolentia  mihi  perapectissima. 
per-specülor,  1.  dep.  gehörig  auölunbf  djaf « 
ten,  erforfdjen  Suet.  Caes.  68. 
pcr-spergo,  epersi,  tpersum,  3.  [per-spargo]  be« 
fptengen,  bcftreuen  templum  et  Bimulacrum 
deae  Tac.;  bitbt.  facetiarum  quidam  lepos,  quo 
tamquam  aale  perapergatur  oratio  die. 
perspicax,  cücia,  adj.  [perspicio]  f d)  a r f j i dj  -- 
tig,  ein|id)t80oIl  pater  ifer.;  *Palamedia 
prwdentia.  — pcrsnTelentia,  ae,  f.  [perspicio] 
Botlftänbige  ®infidjt,  Srlenntniö  veri  Oie. 
perspicio,  apexi  arebatft.  inf.  sync.  perspexe 
ft.  perapexiaae  Ter.),  npectum,  3.  bin  burdj« 
(eben,  mit  bem  S0I i cf e burdjbringen,  gaug 
bineiltfcben,  beutliib  f e t) e it  introrsus,  cae- 
lum,  *urbca  Asiae;  quae  fortuna  pugnae  esset, 
lab  in  SlugenfCbein  nehmen,  prüfenb  be« 
jichtigen,  burebfeben  domum  tuam  atque 
aedificationem  omnem,  urbis  aitum,  yiaru,  vil- 
lam,  opua,  epistulas;  bitbt.  burfibauen,  ge« 
nau  tennett  texnen,  ertennen,  mabrneb« 
men  rem,  alqd  coniecturü,  alcis  tidem,  volun- 
tatem,  animum,  auimoa,  perapectum  habere 
alqd;  ut  poatea  perapectum  eat;  perspectus  est 
a me  m.  inf.  CSc.  fam.  1,  7,  8;  quidam  aaepe  in 
parva  pecunia  perapiciuntur  quaui  aint  leves. 
pcrspYcue,  adv.  [perapieuua]  beutliib,  Hör. 
pcrsptcuTtas,  iitia,  f.  [perapieuua]  Ileutlid) « 
feit,  Hugenfibeinticbieit.  — persplcuns,  adj. 
[perspicio]  1)  *bur(bf  idjtig  aquae.  2)  tp. 
beutliib,  tlar,  augenfcbcinlid) 
per-steruo,  3.  ganj  pftaftern  via  eilice  per- 
atrata  eat  Liv. 

per-stiuiülo,  1.  fort  u.  fort  aufreigen  tumi- 
dos  apiritus  pravis  aermonibua  Tac. 
per-sto,  attti,  — 1.  I)  »eine  Seit  binbutd) 
lieben  totia  noctibua;  feji  fteben,  fteben  blei« 
ben  ad  vallum;  fa  mane  uaque  ad  horam  de- 
cimam  dici,  *in  limine,  immobiles  tanti  mali 
apectatorea;  übertr.  fortbauern,  bauern,  blei« 
ben  laurea  toto  anno,  nihil  in  orbe,  pudor  in 
ore,  hiema,  ira  dei.  2)  bet  et»,  fteben  blei» 
ben,  Betbarten,  beharren  in  eo,  in  aenten- 
tia,  ae  perstaturum  in  incepto  Liv.,  +in  bello; 
in  decreto,  *indeclinatum  amico,  *eadem  mens 
mihi,  *persta  atque  obdura;  perstitit  (bei  feinem 
ttntfcbluffe)  Narciasua  Tue. 
per*str6po,  8.  febr  lärmen  Ter. 
per-strlngo,  3.  1)  ftreifen,  burdjftreifen,  be« 
r übten  ’ffemur,  f summa  dumtaxat  cutis  in 
femine  peratricta,  aolum  aratro  bunbbftügen, 
portam  vomere  Oie.  2)  tp.  a ) horror  spectan- 


tes  burtblief  ic.,  consulatua  meus  eum  levhet 
batte  iljn  unangenehm  berührt;  fpraesentis  pen 
culi  apeciea  omnium  aimul  corda  animosque  hoi 
rore  machte  erbeben,  fsuapicacem  animum.  > 
mit  Sorten  tabeln,  Berfpotten  alqm  auaju- 
cione,  voluntatem  faectiia,  fhabitum  alcu, 
fmodice  peratringi.  c)  in  bet  Siebe  für;  bc 
rühren,  obenbin  befpreeben  breviter  tnuuiM 
ac  tantummodo  p.  unam  quamque  rem,  cela- 
riter  reliquum  vitae  cursum,  quem  locum  bt». 
viter  peratrinxi. 

pcratüdiüse,  adv.  [peratndioaua]  febr  eifrig 
de.  — per-stüdlösus,  adj-  febr  eifrig,  nn: 
et».  ficb  febr  befibäftigenb  literarum,  mmi 
corurn. 

pcr-su&deo,  2.  1)  jmb.  iiberreben,  übergei 
gen,  bafj  etto.  ift  alcui  alqd,  alcui,  de  psu- 
pertate  Oie.  Tusc.  4 §.  59;  quis  aibi  persu* 
deret  ficb  einbilben,  m.  ace.  c.  inf.,  quomoA 
mihi  perauadeo,  velim  tibi  ita  perauadeas,  im 
rimis  hoc  volunt  p.  m.  ace.  c.  inf.,  persuade- 
oc  tibi  vere  bu  brgft  bie  richtige  Uberjeagittt 
m.  ace.  c.  inf.  Hur.;  pass,  aibi  persuaideri  c 
fei  überzeugt  m.  ace.  c.  inf.;  hoc  ipais  8icuii! 
ita  perauaaum  eat;  ai  ab  iia  auditori  iam  quid- 
dam  perauaaum  videtur;  de  tua  fide  niai  per- 
auaaum  eaaet  nobia  Brut,  et  Oats,  in  Oie.  cp.. 
sic  ex  caatria  proficiacuntur,  ut  (sc.  ii)  quiba» 
eaaet  perauaaum  bie  Überzeugung  batten  n 
ace.  c.  inf.,  Caes.  b.  Gr.  6,  31,  6;  vulgo  per- 
auaaum,  quasi  Suet.;  persuaaissimum  mihi  est 
id)  bin  noülommen  übergeugt  m.  acc.  e.  iV 
Brut,  in  Oie.  cp. ; quo  (malo)  viao  atque  pei 
»uaao  u.  wenn  man  ficb  baBon  überjeugt  bat 
de.  Tusc.  3 §.  72;  ad  perauadendum  accom 
modate  dicere;  aibi  perauaaum  habere  n 
acc.  c.  inf.  einm.  Caes.  b.  G.  3,  2,  6;  tperauaauu 
habeo,  tperfönl.  perauaaua  est.  2)  betebt» 
burd)  Überrebung  beftimmen,  bermögtn 
betoegen  ettu.  gu  tbun  alcui  alqd;  alcui  ut 
ne,  m.  bl.  conj.;  (Com.)  m.  acc.  c.  inf;  m.  i«t 
Nep.,  Tac.,  Verp.;  hia  perauaderi  non  potent 
ut;  quod  propiua  Romanos  accessisset.  per 
auaaum  (™  id  sibi  persuasum  esse  bagu  fei  R 
beftimmt  worben)  loci  opportunitate  Caes.  b.  G 
7,  20,  3;  perauaaum  eat  facere  Plaut.;  gxerfönl 
tperauaai  Caesaris  nomine,  fmori;  * peren« 
eat  gruia  iureiuraudo.  ®aB,  A)  persuäalo,  öl» 
f l)  baS  äberreben,  ftbergeugen.  2)  tb*£ 
Übcrjeugung,  welche  man  bat«  ber  ©laute 
bef.  itrige  SKeinung,  Sornrteil  superatititf- 
num  abergläubifibt;  veneai  a Fisono  accepti; 
p.  adicit  m.  acc.  c.  inf.  B)  persuostrlx,  lei»,  / 
bie  Übcrreberin  Plaut.  [baebt  Gt. 

per-subtUls,  e,  adj.  febr  fein,  Uhr  butcb 

persulto,  1.  [per-salio]  1)  intrans.  an  einem  0« 
bcrumfptingen,  «fahren  stabili  solo,  iE- 
pune,  in  agro  eorum  bineiuftreifeit,  fante  vallun 
cum  carminibus  et  tripudiia,  -fnotis  vadis.  i 
ttrana.  buribflreifen  Italiam,  campoa. 

per-taedet,  pertaesum  eet,  — 2.  impers.  etic 
Sache  übetbtüffig  fein,  ®fel  empfinbe». 
pertaesum  eat  (alqm)  convivii  Plant.;  leviö- 
tia;  negotii;  *magni  incepti,  *thalami;  decen. 
virorum.  ®nB.  fpertaesns,  adj.  überbiifftü 
m.  gen.  u.  acc. 

per-t«go,  8.  (Plaut.)  gang  bebedeu,  villarn  oni 
Dach  Berfeben;  ftbergb-  f.  perpluo. 

pertempto,  1.  fiiberall  betaften,  berühren  gh- 


pertendo  - 

dium.  §itrb.  a)  auf  bie  ©tobe  ftelfett,  et-- 
forfdjcit  alqin  gratift  Ter.-,  p.rtemptutis  aliu- 
ruin  coloniarum  animis  Lin. ; animum  cohorÜB 
diversia  sermonibus  Tac.  b)  burd)ptüfcn,  nn  = 
terfudjen  perspicere  rem  et  p.,  administratio- 
nein  negotii,  causam,  e)  *burd)  u.  burd)  er* 
greifen,  burdjjucfen  lues  sensu»,  tremor  tota 
equorum  corpora,  gaudiu,  pectUB. 
per-tendo,  tendi,  tensiun  ob.  tentum,  3.  a ) burdj- , 
auSfübreu,  but^jufejen  füllen  hocj  navi- 
ter  Ter  -,  pertendens  animo  bartnüdigen  Sinnt» 
Prop.  b)  iuofsm  jictjen,  tilen  in  maiora  caatra, 
Romain,  fad  castra,  fin  Asiam. 
per-tento  f.  pertempto. 

per-tenuls,  e,  cufy.  febt  fdjwadj,  gering,  un  = 
bebeutenb  spes,  snspicio,  ars. 
per-terebro , 1.  burdjbobrcn  columnam. 
per-tergeo,  2.  abroifd)en  »mensam. 
perterrefäcio,  3.  [perterreo  u.  facio]  ■=  perter- 
reo  Ter.  — per-t«rreo,  2.  erjdjreden,  in 
S rf) r e cf e n fejeu  alqm;  pertemtus  maleficii 
conscientiä , metu,  timore;  animo;  *eaede;  iti- 
nare  impeditos  (=  eo  quod  it.  impediti  essent) 
perterritos  deprehendere  Caes.  b.  c.  8,  76,  3. 
•perterrTcrepus,  adj.  [perterreo  u.  crepo]  (feit, 
u.  norfl.)  fdjredlitb  raufdjenb,  tönenb. 
per-texo,  3,  ju  $nbr  »eben,  bao.  tp.  in  ber  Siebe 
ob.  Schrift  öollenben,  auSfübten  pertexe, 
quod  exorsus  es. 

pertTca,  ae,  f.  langet  Stod  ob.  Stange  jum 
Schlagen  Plaut.,  al»  8eid)en  Ourt.  6,  2,  7;  bef. 
M'SRt&ftange  decompeda;  fpridim.  (Plin.  ep.) 
non  unä,  ut  dicitur,  p.  nidjt  nad)  ein  u.  bem= 
leiben  SJiafee  mefjen. 

pertimefactus,  partic.  [pertime  tac  io]  einge  = 
jd)üd)tert  Brut,  in  Cie.  fam.  11,  20,  2. 
per-tlmesco,  tlmui,  — 8.  febt  bange  »erben, 
in  grofje  guidjt  getafen  alqd,  de  alqa  re, 
legatum  Iugurthae;  m.  ne. 
pertlnAcia,  ae,  f.  [pertinax]  1)  ® e^a trltd) teit. 
2)  in  üblem  Sinne  §artnädigfeit,  Starr* 
finn;  bgl.  perricacia.  — pertlnaoltor,  adv. 
m.  teomp.  u.  t«wp.  [pertinax]  bebartlid),  hart* 
näcfig,  unabläffig  resistere,  fpertinacius 
insequi,  + pertinacissime  in  sententia  perman- 
»is»e.  -fp.  liberalibus  studiis  deditus;  fcum 
Aemiliana  pertinacius  arderent.  — pertinax, 
äcis,  f.  m.  comp.  u.  mp.  [per-tenax]  1)  *feft* 
baltenb  digitus  male  Hör.-,  and)  ba»  Selb  feft- 
baltenb  = fe^t  farg,  jäh  Plaut.  2)  tp.  bf- 
barrlid),  in  üblem  Sinne  ^attnädig  miies, 
virtus,  -ffortuna,  fape«,  p.  aid  obtinendam  in- 
iuriam  Liv,  certamen,  proelium,  sententia  Liv., 
concertationes  in  disputando,  flonga  et  p.  va- 
letudo  alcis,  fmorsus. 

pertlneo,  tlnui,  tentum,  2.  [per-teneo]  1)  fid) 
bi»  ju  einem  gewiffen  ©unftc  tifltcdcn,  rei* 
eben,  geben,  f i auSbcbncu  Aquitania  a 
Garunma  ad  montes,  ex  oppido  pons  ad  Hel- 
votios,  montes  ad  castra,  rivi  ad  mare;  in 
omnes  partes,  in  omnia  überall  bin;  inde  aliae 
(viae)  pertinentes  sunt;  übettt.  earitae  patriae 
per  omnes  ordines.  2)  tp.  auf  jmb.  ob.  et», 
fid)  begießen,  jmb.  ob.  et»,  betreffen,  ju 
jmbm.  ob.  et»,  getiten,  jmbm.  ob.  einet  Sadje 
gelten  hoc  ad  victum,  ad  meum  officium;  tp. 
ud  curam  tuam,  tp.  ad  animum  meum,  quali 
itinere  in  provinciam  perrenias;  res  ad  plurcs 
ftnb  babei  beteiligt;  quod  (genus  belli)  ad  mul- 

Örintcpfn,  lot.-UiiHdirS  SiSuIroSrlftb.  6.  au». 


- pertnrbo.  609 

torum  bona  civium;  eodem;  ad  populuiu  an- 
geben;  a<l  perniciem  abjielen;  auf  et»,  ob.  jmb. 
oon  CSinflufi  fein,  »oju  bienen,  geeignet 
fein,  mors  nec  ad  vivo*  nec  ad  mortuos;  ad 
rem,  ad  usum  navium,  ad  proficiscendum , ad 
effeminandos  mores,  res  ad  luxuriam  pertinen- 
tes üu^iSartifel. 

pcrtlngo, 3.  [per  u.  tango]  fid)  »obin 

au»bet)nen  quasi  coliis  in  immensum  pertin- 
gens  S all.  Jug.  48,  S. 

pertraettt»,  adv.  [pertraeto]  in  geraöbnltdjer, 
abgebrochener  Staniet  Plaut.  — pertrac- 
title,  önis,  f.  [pertracto]  ©cbanblung,  ©e  = 
febäftigung  mit  et»,  poetarum,  rerum  publi- 
carum. 

per-tracto  (pertrecto),  1.  1)  betaften,  befühlen 
barbatulos  in  ul  los,  tbestias  manibus,  caput 
dormienti  2)  geiftig  bebonbcln,  bearbeiten 
(Wie  btt  Sanbmann  ben  ©oben)  animos  homi- 
num,  sensus  hominum  mentesque,  tmilitares 
animos.  Xaf).  fid)  mit  et»,  bef^äftigen,  et», 
übetbenfen,  butebgeben  philosophiam;  ea 
quae  rem  continent;  res  humanas  pertractatas 
habere;  tquae  scripsi,  mecum  ipae. 
per-trälio,  3.  bi»  an  ein 3«!  fcbltppen  ob.  locfen 
alqm  in  castra,  ratem  ad  ripam,  navem,  ho- 
stem  ud  insidiarum  locum 
per-trlbuo,  3.  allgemein  et  teilen  certatim 
alcui  testiraonia  Plin.  ep. 
per-tristis,  e,  adj.  (feit.)  1)  *febt  traurig.  2) 
febt  finftet,  mütrifd)  Cie. 
per-tämultuGs»,  adv.  febt  beunrubigenb  Cie. 
per-tundo,  3.  burcbftoSen,  =lücbetn  Plaut.-, 
*tunicamque  palliumqne;  dolium  Liv. 
perturbite,  adv.  [perturbatus]  oetwitit,  Ull  = 
otbentlilb  dicere,  ea  efficere. 
pertnrbätio,  önis,  f.  [perturbo]  t)  ©et»ir  = 
rung,  Unotbnung,  StStung,  Sturm,  caeli 
jtürmifibe»  SBetter,  vitae ; anspiciorum  publico- 
rum  pnvatorumque  Liv.  4,  2,  6;  totius  excrci- 
tus,  rationis  atque  ordinis;  fortunae  et  sermo- 
nis  3!ad)rid)ten  = oetwittenbet  3Bccf)fcl ; magna 
rerum  p.  UmȊljung;  nec  tempestatum  nec 
temporum  p.  (webex  burd)  pbbf'f'b11  ffleootutionen) 
mutari;  quantas  p.  (ftürmifd)e  Auftritte)  et 
quantos  aestus  habet  ratio  comitiorum.  2)  tp. 
mit  u.  obite  gen.  anirai  bie  ^efttge  ©emüt»  = 
bewegung,  Öeibenfcbaft;  pl.  autb  Äu6e  = 
tungen  ber  ©erwirrung. 
perturbätrlx , leis,  f.  [perturbator]  8er»ir= 
reriu  Cie.  legg.  l §.  89. 

parturbätus,  adj.  m.  comp.  u.  [partic.  o. 

perturbo]  1)  oermirrt,  terwotten,  ofjneCrb  = 
nung  oratio;  trübst . perturbatu  et  coufusa  cer- 
nere.  2)  beftflrjt,  aufter  |5aif u«9  gebraebt- 
per-tnrbo.  1.  gauj  oerwirren,  in  Unorb  = 
nung  bringen  aciem,  ordines;  ne  generibus, 
numeris,  temporibus,  personis,  casibus  pertur- 
betur  oratio  bamit  in  bet  Siebe  fein  ©erflofj 
»orfomme  gegen  ic.;  tp.  a)  ganj  oerwirren, 
flöten  fortunas,  aetatum  ordinem,  condiciones 
pactionesque  bellicas  periurio  breebtn;  maxime 
perturbantur  officia  (bie  Begriffe  oon  ic.)  in 
amieitiis;  tn  politif<ber  ©ejiebung  ftören,  po  = 
litifdje  ffiitttn  erregen  otium,  provinciam, 
civitas  seditionibus  perturbata.  b ) febt  be  = 

^ürjt  machen,  ganj  au»  bet  gaffung 
bringen  baec  te  vox  non  perculit?  non  per- 
turbaTit?  mentes  magis  de  rei  pnblicae  salute 

39 


610  perturpis  - 

quam  de  aua  perturbari;  magno  animi  motu 
perturbatus ; prägn  perturbantur  (fie  mußten  in 
btt  Beftürjung  nidjt)  copiasne  — an  Caee.  b.  G. 
4,  14,  2. 

per-turpis,  e,  adg.  jebr  unanftättbig  Oie. 
pbr>oDgo,  3.  befebmieren,  falben  corpora 
oleo,  *ora  manu,  ‘perunctus  nardo,  ‘faecibus 
ora  peruncti,  fartus  oleo.  [übert)öf lid). 

pbr-urbftnuti,  adj.  fetjr  artig,  fein  Cie.-,  aud) 
fpSr-urgeo,  2.  (feit.)  feljr  »ujegen  Gertuani- 
cum  summa  vi  ad  capessenaam  rem  publicam. 
per-üro,  3.  1)  ganj  oetbtenuen  perusti  late 
agri,  ‘porusta  oaaa.  fjier».  a)  ‘terra  perusta 
gelti  gefroren;  ‘perusta  solibus  uxor  t>.  ben  2on= 
nenftraftlen  oerbrannt,  gebräunt;  anberä  ‘Libyco 
soie  perusta  coma.  b)  *wunb  reiben  eolla; 
peru8tus  funibus  et  dura  compede.  2)  tent« 
brennen,  brennenb  quälen  perustus  febre 
ardentisaima,  eitis  aiqm;  tp.  inani  gloria  per- 
ustus Oic.\  *aestu  (amoris);  aud)  ‘erbi|en, 
aufbringen. 

PSrüsla,  ae,  f.  Bunbeäftabt  in  ®trurien.  S)ao. 
•sirnis,  adj-,  subst.  -siui , örum,  m.;  -sinum, 
n.  Sanbgut  bei  ^Jerufia,  Plin.  ep. 
pter-üt  i Hu , e,  adj.  fefjr  nügtisb  Cic. 
per-vido,  3.  l)  l)inbuTd)ge^en,  bringen,  jid) 
Derbreiten  per  aequa  et  iniqtia  loca,  incen- 
dium  per  agros,  fvenenum  artua,  bilbl.  alia 
vehemens  et  gravis  opinio  animos  gentium  bar- 
barorum; fama  urbem,  murmur  contionem,  ea 
clades  (ber  Stuf  uon  ic.)  prope  uno  die  omneni 
Sieiliam  Liv.;  rumor  m.  acc.  e.  inf.,  Tue.  2) 
ganj  bi*  an  ein  3»!  gelangen  ad  contra,  in 
ltaliam,  bilbl.  quas  in  oraa  morbus  illius  fu- 
rorib;  nullus  locus  est,  quo  non  libido  homi- 
num  p.;  ullam  usquam  esse  oram  tarn  desor- 
tam,  quo  non  illius  diei  fama  p. 
pervägStns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  {partic.  b. 
perragorj  l)  fel)t  Derbreitet,  belannt  fama, 
sermo,  res  in  rulgus,  cupiditas  illa  nota  atque 
apud  omnes  p.;  pervagatissimus  versus.  2)  all« 
gemein  pars  pervagatior  Oie.  de  inv.  2 g.  47. 
— pcr-Yägor,  dep.  l.  1)  mtrans.  umberftrei« 
fen  hic,  in  omnibus  locis;  tp.  überall  be  = 
tannt  ob.  (feit.)  allgemein  werben.  2)  Irans, 
burdjftreif en,  «Wanbern,  errabundi  domos 
suaa;  bello  prope  orbem  terrarum;  tp.  cupidi- 
tates,  timores  mentes  omnium;  fmemoria  alcis 
per  orbem  terrarum  gloriä  pervagata  est; 
fdolor  omnia  membra. 
per-viri®,  adv.  lebt  mannigfaltig  Oie. 
per-vasto,  l.  ((elf.)  Düllig  Dertieeren  fines 
regni;  pervastatis  agris. 
per-vebo,  3.  1)  I)inburd)fül)tcn,  «fahren  com- 
meatus;  bab.  pervehi  burdffabten,  Oceanum 
Tac.  2)  etw.  rnofjin  tragen,  führen,  brin« 
en,  fahren  virgines  Caere,  ba£).  paus.  bin« 
urct)  ob.  an  ein  3**1  fahren,  reiten,  fegeln 
pervectus  in  porttim;  freto  Siciliae  über  ic.;  ad 
exitus  optatos  tommen. 
per-rello,  3.  1)  jupfen,  rupfen  Plaut.,  sto- 
machum  ftart  reijeit  Hör.  2)  tp.  dolor  oliquis; 
fortuna  aiqm  tljsst  stiebe,  tröntt;  ius  nostrum 
civile  fdjarf  burepbed^eln. 

per-venlo,  4.  1)  fjinfommen,  gelangen  (an 
ein  3**1) « w°  anfommen,  anlangen,  etw. 
erreichen  ad  aiqm,  ad  portam,  consiiia  ad 
regis  aures,  ad  oculos,  in  fines  hostinm,  in 
tutum.  2)  tp.  ju  einem  gewiffen  8**1*.  »n  eine 


- pervideo. 

gewiffe  Sage,  einen  3dfiunb , ein  Berbättnü  qr 
langen,  tommen,  geraten,  in  senatum  auf 
genommen  werben;  ad  primos  comoedos  gejägit 
werben;  in  scripta  alcis  Aufnahme  finben  in 
erwähnt  werben  in  ic.;  in  tutelam  (Bormunb 
jipaft)  alcis;  in  eum  locum  biefe  Stfarge  erttt 
djeii,  in  timorem,  in  odium,  in  amicitiam,  in 
potestatem  alcis,  ad  desperationem,  ad  iaro 
lumitatem , ad  finem  laborum,  pervenitur  wl 
manus  f.  manus  1)  a);  vivi  p.  (sc.  eo)  ut  mu 
haben  ei  erleben  müffen,  ba&  Verg.  ecl.  9,  Sf; 
ad  septuagesimum  annum,  annona  ad  denarios 
L war  geftiegen  bis  ic.  2)  an  jmb.  gelanget, 
imbm.  ju  teil  werben,  jufallen  pecania, 
bereditas,  pars  laudis  ad  alqui;  id  ad  me 
ereptum  (aU  fiiaub) ; res  ad  paucitatem  defet 
sorum  war  anheim  gefallen  k. 
per-veuor,  dep.  I.  burd)jagen  urbem  toUm 
Plaut. 

pervers®,  adv.  [perversus]  1)  feigtl.  oerlebrt. 
2)  tp.  Dertet)rt,  falfcb;  (Plaut.)  erras  p.  ftart 
— perversitas,  ätis,  f.  [perversus]  Berichts 
beit  bominum,  opinionum.  — perversus,  od; 
in.  comp.  u.  sup.  [perverto]  1)  oerbrebt,  ocol; 
perversissimi  fepr  fc^ietenbe.  2)  Berichts 
frt)led)t,  unredh t mos,  baec  sapientia  Tuber ■ 
nis,  quid  perveraius?  homo;  ‘perverse  (mij= 
günftiger)  Menalca. 

per-verto,  3.  1)  umtebren,  umftürjen,  am  , 
nieberwerfen  ubi  peaes  instabiiis  — pervert, 
posset;  tecta  perversis  rupibus  decurrunt  ihr 
d.  bet  ffeMwanb  abgelöjie  u.  umgeftfirjte  ffelt 
ftüde  Liv.  2t,  33,  4 (.anbete:  diversis).  2)  tp 
über  beit  Raufen  werfen,  oernisbten,  ftüt 
jen  civitatem;  ‘magnam  opum  vim,  iura  di- 
vina,  amicitiam,  largitione  vetustos  mor- 
Cartbaginiensium;  nulla  fuit  vis  religionis,  qase 
tantam  utilitatem  pervorteret  Oie.  off.  3 §.  1 02 
fGermanici  liberos,  fsemet,  *perverBO  numiir 
gegen  ben  SBiden  ber  (Rätter;  bef.  o.  Kebitr 
ein  Bein  unterftellen  artificio;  p.  ac  per- 
fringere  aiqm. 

per-vesperi.  adv.  febr  fpät  abenbä  de. 
pervestigätio,  önis,  f.  [pervestigo]  tp.  bai  St 
forf^en  Oie. 

per-vesUgo,  1.  auäjpiiren,  D.  ^agbbunben  oos- 
□ia;  bau.  tv.  genau  erforfd)eu,  unterf«d)c* 
per-rütns,  feiten«  per-vStustB»,  adj.  febt  alt 
per-vläm , adv.  (Dortl.)  jugänglid)  omnes  u- 
gulos  mihi  p.  facitis. 

pervlcicia.  ae,  f.  [pervicax]  SBctjarxlieljfet:. 
Stanbbaftigleit  Ter.,  Tac.-,  in  üblem  Suin 
^artnädigteit  baec  tua  p.  et  superbia. 
pervlcäclug,  adv.  m.  comp,  [ungemöbnl.  po».  p« 
vicaciter]  bartnädiger  causam  belli  quaer«. 
Liv.,  resistere  Tac. 

pervicax,  äcis,  adj.  m.  fcomp.  u.  (fpdt)  «»f 

1)  unermüblid),  ‘Tbyias  im  ftünnifdhen  law. 

2)  bebarreub,  auf  etw.  beftebenb,  bebarr 
lieb,  autb  battnädig,  baUftarrig  animi» 
Ter.,  Ourt.-,  virtus  Liv. ; ille  pcrvicacis  ad  om 
nia,  quae  agitasset,  animi  CWt ; m.  gen.  frscu'; 
•Musa  Dermeffen:  m.  gen.  firae. 

pervideo,  2.  1)  ’butebfeben,  überftbuuen  »i 
omnia.  2)  tp.  a ) genau  nadffeben,  bettast 
ten,  muftern  ‘mens  oculis  suis,  tpulchritudi 
nem;  (Ofhmoron)  cum  tua  pervideas  ocabi 
mala  lippus  inunctis  Hör.  sat.  1,  3,  26.  i)  Dell 
fiänbig  einfeben,  ertennen. 


pervigeo  — pesamn. 


611 


per-vTgeo,  vtgui  — 2.  fegt  fräftig  fein  opi-  vincere;  autp  ju  Daube  pedibus  proficisci,  iter 
bus  atque  honoribus  Tac.  ann.  4,  34.  facere,  ire,  pervenirc;  in  pedea  «e  conicere, 

per-vTgll,  lis,  adj.  1)  *timmtr  Watgfam.  2)  ego  me  in  p.  quantum  possum  sc.  conicio  Ter.; 

(fpät)  burtgwacgt  diei  noctem  p.  lungere.  qui  — avi  Berrum  a legatorum  pedibus  abdu- 

per-vYglUtio,  önis,  f.  reiigiäje  'Jlacgtfeier  Oie.  xerit  mit  Snfptetung  auf  bit  ffieWogngett , naeg 
— per-rlgTUa,  ae,  f.  ba*  ffiatgbteiben  bie  melier  bie  Sflaoen  jn  ben  giigen  igtei  fierten 
Statut  pinburtg  Just  24,  8,  14.  — per-vlgt-  ju  figen  pflegten  Oie.;  servua  a p.  S3ote,  Säufer 
lium,  ii,  n [pervigil]  1)  ( Just .)  pervigilio  fa-  Cie.  Att.  8,  6,  1;  ad  pedes  desilire,  descendere, 
tigati.  2)  xcttgidf e 'jtacgtfeier.  — per-vtgllo,  degredi  — abfigen,  deducere  equitem  ad  pedes 

1.  bie  ganje  Stacpt  pinburtg  Wadben,  read)  abfigen  taffen ; ad  pedes  alcis  volutari,  so  abi- 
bteiben  in  annia,  totam  noctem,  *nox  pervi-  cere,  so  proicere,  se  proaternere,  ‘procidere, 
gilata,  *ad  ignea  hiberni  luminis  serös,  Veneri  ad  pedes  aleni  ae  abicere,  Be  proicere,  ae  pro- 
im  Xmifte  ber  8f.  Plaut.,  fperpotandi  pervi-  volvere,  ad  pedea  alcia  accidere;  alcui,  alcis 
gilandiqne  insana  dulcedo.  ad  pedea  iacere;  excipere  ae  in  pedea  auf5 

per-Tilis,  e,  adj.  fegt  moglfeit  Li v.  fpringen;  pedem  ponere  f.  pono  1);  pugna  lt 

per-vlnco,  3.  1)  ga  nj  fiegen,  uberttittben  aid  pedea  f.  1.  eo  d);  pedem  conferre  f.  con- 
fVardanes ; überwältigen  *aonum  vocea.  2)  fero  2),  ‘pedem  ferre  geben , p.  referre  jurfltf- 
tp.  a)  *B  ötlig  übeiminben  roorea  (ben  ®igen=  meitpen;  ‘revocare  pedem  ab  alto;  ‘retrabere 
ftnn)  dominae.  6)  jmb.  mit  Btüpe  ju  etm.  b t--  pedom  (B.  SBaffer);  pedibus  ire  in  alcis  aenten- 
roegen  Rhodioa  ut;  illam  non  ignea  — p.  quin  tiam  beitreten;  aub  pedibus  in  ber  Seroalt,  Argos 
Tac.;  e«  mit  Btüpe  ba  ju  bringen,  erjtoin»  et  Lacedaemonem  sub  p.  tuia  relinqueinus? 
gen  p.  non  potuerunt  ut  etc.;  p.  remie  ut  etc.;  Liv.;  ‘pedibu«  aubicere  fatum  inexorabile; 
non  ideo  p.  quiti  2’ac.;  ipsa  virtus  ne  Liv  ; ‘omnia  aub  pedibus  (alcia)  vertuntur;  obnoxios 
feine  Bl e ui u n g buirpfepen  p.  Cato;  beweis  pedibus  oorum  subiecit  Liv.,  *eub  pedibus  esse, 
fen,  narptoeifen  Hör.  tat.  1,  io,  2.  iacere  nitpi  gearptet  ob.  überwältigt  werben;  *pal- 

perrlng,  adj.  [per-via]  1)  burtggängig,  gang«  mtm  aub  p.  nudo  ponere  niept  aepten  u.  jugleitp 
bar,  tnegfam  saltus  cava  volle,  transitionea  jn  erlernten  geben,  bag  man  fetbft  Sieger  fein 
(Duttpgänge),  p.  naves  pugnantibua  erant,  fmu-  wolle;  *urbs  victorem  terris  impoaitura  p.;  *pe- 
rum  p.  facere,  fpetram  p.  facere  burtp  ben  ffet»  dem  opponere  roiberftegen;  per  me  iata  trahan- 
fen  einen  JJunpgang  bauen,  aedes  offenfteprab  tur  pedibus  meinetnregen  mag  alle«  fopfübet 
Ter.;  *p.  usus  tectorum  inter  ae  Priami  Shtrtp»  gegen;  ante  pedea  eaae  (Ter.),  positum  esao  Bor 
gang  ju  alten  ©emdtpetn  be«  ffktafte«;  t sühnt,  n.  ben  Sögen  liegen,  ganj  nape  fein;  alqm  ante 
sing,  ein  3)ur<pgang.  2)  tp.  offen,  jugäng»  pedes  alcia  (Bor  jmb.)_  constituere;  ‘Aeneae 
litp,  cor  mihi  nunc  p.  est  leiept  Plaut.;  nihil  stetit  ande  pedea  Bor  Ätiea«;  fpede  congresBOs 
ambitioni  Tac.  [Plant,  aequo  bie  gugfdmpfer,  bie  ipm  genapt  mären; 

per-vlvo,  3.  bi*  ju  einer  gewiffen  Seit  fortleben  ‘secundus,  ‘felix,  ‘dexter  o.  glütflitper  Stnhmft; 
‘per-völlto,  t.  [frequent.  B.  pervoloj  burtp»,  stana  p.  in  uno  fpritpm.  Wie  unfer  'au*  beut 
umperfliegen  omnia  looa.  Ärmel  frpüttetn’  Hör.  sat.  1,  4,  10.  2)  fibertr. 

1.  per-völo,  1.  I)  ‘burtpftiegen  aedea,  iter  ‘cito  p.  labitur  aetas  Ov.;  ‘tacito  p.  lapsa  ve- 

aöriutn;  nunor  agitatiB  aüa;  tp.  bnrtpeilen,  tustas;  in«bef  a ) *fbct  §ug  an  tiftgen  u.  ©fin« 
sex  milia  passuum  eitenb  jurüdlegen.  2)  pin--  fen.  b)  u.  pernae  (Hör.)  ba«  Untere  be«  Stpin» 
eilen  in  hanc  aedem.  fen«,  Stpinfenbein.  c)  *pc«  veli  (Oie.)  in  navi 

2.  per-völo,  vglui,  veile,  3.  gern  motten,  fepr  ba«  tau,  womit  bie  Segel  ltatp  bem  SBinbe  ge» 
winftpen  pervelim  Bcirc,  iUud  p.  proditum  ftetlt  werben,  ba«  Senffeil;  *p.  aequo  navigare 
falso  ease;  m ber  Imefi«,  per  vidore  veUem.  mit  oottem  SBinbe,  *pedem  facere  nur  einen 

per-völtito,  l.  [»«lens.  B.  pervolvo]  immer  mieber  SBinfet  fpannen,  m.  palbem  SBinbe  feget«,  cf)  *bic 
perumroQen,  bap.  immer  wieber  tefen,  ftubieren  trage  an  einer  Sänfte,  e)  ftbersp.  navales  8iu« 
alcia libros ; omnium  bonorum  artium  acriptores  bercr  Plaut,  f)  Ser«fu|,  *Sier«art.  g)  ber 
et  legendi  et  pervolntandi  sunt.  — per-volvo,  gng  al«  Blag,  non  pedem  nitpt  einen  ffug  breit 

3.  1)  perumwätjen,  «rotten  alqm  in  luto  Plaut.;  p.  non  egreasi  sumua;  unum  p.  diBcea- 
, Ter.;  *0.  einem  ©ebiegt,  bureptefen.  2)  tp.  pass,  aisae;  vallo  pedum  XII  circummuniti  Caes  b 
fitp  genau  befannt  maepen  mit  tc.  ut  in  iia  G.  2,  30;  fprttpm.  f.  modulua. 
locis  — pervolvatur  animua  Oie.  de  or.  2 §.  149.  pessTinf , pesalmus  f.  male,  2.  mälus. 
per  vom«,  pervorsltas  etc.  f.  perverse  etc.  l’essTnti«,  untia,  f.,  fetten  m.  [Ileaaivovt]  Stabt 
per-valgitus , adj.  m.  f comp.  u.  t sttp.  [partic.  in  ®alatien,  ^auptjlp  be«  Kultus  ber  fSpbete; 
D.  pervulgo]  fepr  gemein,  gemüpnlilp  per-  adj.  -nuntln«. 

volgatum  est  Plaut. ; vi  et  via  p.  patrrnn  Ter.;  pesafilus,  i,  m.  [adaoalos]  Stieget  occlude 
consolatio;  autp  fepr  befannt  ita  moledicta  forea  ambobus  p.  Plaut.,  pesaulum  oatio  ob- 
p.  in  omnea;  apuu  omnea.  — per-vnlgo,  1.  1)  de  re  Ter. 

bem  ® olle  mitteilen,  gemein  matpen,  att»  pessöm,  adv.  [jfgj.  au«  pcdiBversum]  eigtt.  fug« 

. gemein  befannt  matpen  praemia  virtutia  cam  märt«,  natp  bem  ®oben  pin,  ju  IBoben,  «u 

mediocribus  hominibus  pervulgari;  tabulas,  ® runbe,  bap.  p.  ire,  bitbt.  ju  ®runbe  gegen, 

edictum,  suam  artem,  operam;  Hirtium  per»  umtommen  Plaut.,  Tac.;  p.  in  altum  abivisse 
ausgeben  Oie.  Att.  12,  46;  pervnlgata  res.  2)  B.  Berfunfen  fetn  Plaut.;  p.  premere,  bilbl.  ju 
auplbirnen,  se  fttp  preisgeben.  SSoben  briitfen  Plaut.;  tnSbef.  p.  do  (autp  pes- 

pfs,  pedis,  m 1)  ber  gug  be«  Blenftpen  u.  tiere«,  sumdo)  bitbt.  ju  ©runbe  titpten,  Berber» 
autp  *b.  ipufe  be«  ffSfetbc«,  *B.  ben  Tratten  ber  ben  Plaut.;  magnas  civitatea  Nep. ; ad  inertiam 

StonbBbgei;  pedibus  ju  fjug,  p.  merere,  ati-  et  voluptatem  corporis  p.  datus  est  (animua) 

pendia  facere,  *p.  melior,  ‘pedibus  fidere,  *p.  perabgcfuttfenu.BeTborben  Sali- ; multos  bonos  Tac. 

39* 


i 


612 


pessume  — peto. 


pessiimö,  pesHÜntus  f.  male,  2.  mal  uh. 
pesttßr,  fera,  ferum,  adj.  [pestis-ferol  ©er  = 
bcrben  btingenb,  Bcrbe  rblicp,  i fcpäblitp 
odor  eorpornm,  p.  aidere  icti,  vipera,  © virna ; 
gaudium,  reditus,  civis.  Xus.  pestifbrf , adv. 
uetberblidj  de. 

pent ilens , tia,  adj.  m.  comp.  (peBtis]  1)  peft- 
nrtig,  bet  ©efunbpeit  fcpäblitp,  ungefunb 
locus,  aedes,  annns,  annus  urbi,  ‘Africus.  2) 
tp.  = pegtifer,  nnmus;  homo  pestilentior;  ©do- 
mus.  Ja»,  pcsttlentta,  ae,  f.  1)  ffipibemic, 
bef.  ©eft;  bilbl.  oratio  plena  reneni  et  p.  Ct. 
2)  uttgefunbe  Suft  ob.  ©itterung,  ®egenb. 
pesti»,  is,  /.  1)  (feiten  in  flaff.  ©roja)  = pesti- 
lentia  1)  Liv.  6,  U,  3;  *naaorum  ftinfenber  @e- 
rutp.  2)  tp.  a)  abstr.  llnglüd,  ©erberben 
cum  tua  p.  ac  pernicie  proficiscere;  contra  p. 
ac  perniciem  civitatis;  p.  atque  exitium;  p. 
nullam  maiorem  esse  amicitiis;  p.  alctii  mini- 
tari,  importare,  machinari;  p.  offugere ; ut 
alii  ali&  p.  (tobejürt)  absumpti  sint;  suae  p. 
et  Qallornm;  ad  quam  p.  frugum  tollendam; 
•aervatae  a p.  ;©ranb)  carinae;  auep  pl.  Marii 
clades  vel  eorum  multorum  p.,  quae  paulo  post 
aecutae  sunt  Oie.;  *illacrima  patria  peatibus. 
b)  coner.  eine  oetberblicpe  ©erfon  ob.  Sntpe 
patriae  (B.  SlobiuS),  illam  furiam  pestemque; 
p.  (pl ) quaedam  hominum;  *dicuntur  geminae 
p.  cognomine  Dirne;  ’ftpäbliipe  liete  variae 
(pl.)\  *p.  acerba  boum  (o.  bet  gelange);  pl.  in- 
clusae  in  re  publica  ©eftfioffe;  ai  legea  nomi- 
nandoe  sunt  ac  non  p.  rei  publicae;  ’textilis 
b.  bem  giftigen  ©eroattb  be«  ©effu«;  +duo  milia 
militum  — p.  illa  (bie  geronltige  Sälte)  ab- 
sumpsit;  tultima  p.  urbis  fuit  cuniculo  aubru- 
tua  murua;  *p.  (bet  Betberblidjen  Siebe  jurn 
'Üiteni)  devota  futurae. 
petäsätns,  adj.  [petasua]  im  SHeifeput. 
pctäsus,  l,  m.  [vfrauot]  ©eifepltt  Plaut. 
Pbtblla,  ac,  f.  Stabt  in  ©ruttium;  adj.  -Iinna. 
pftosso,  — — 3.  (intens,  o.  peto]  nad)  etto. 
eifrig  trauten,  ftreben  Oie.  Tune.  2 §.  62. 
pbtitlo,  öni«,  f.  [peto]  bä«  ©ef)cn,  Sangen  na* 
etm.  1)  ber  Ängrtff,  £>ieb  ob.  Stof),  bet  naep 
jmbm.  geführt  tuirb,  als  t.  t.  bet  ffetpterfpracpe, 
im  ©ilbe  tuas  p.  ita  coniectaa  etc.;  armorum 
quasi  p.;  tp.  Angriff  mit  ©orten  Bot  ©etitpt 
novi  omnea  hominia  p.  (ÄngriffSmeifen)  ratio- 
nesqne  dicendi.  2)  baS  Wtifutpen,  «npalten 
um  etto.  indutiarum;  bef.  a)  um  ein  Wmt,  bie 
©etoetbung  conaulatus,  bonorum,  dare  ae  pe- 
titioni  firf,  bewerben;  ut  p.  anam  (um  baä  Son-- 
fulat)  curae  haberent;  poatquom  dies  eoraitio- 
rum  venit  et  Catilinae  neque  p.  neque  inaidiae 
— proapere  ceaaere.  6)  gerichtlicher  9ln  = 
f pruch,  Älagc  in  ©riBatfacpen;  baB.  Wnfprutp«» 
recht,  9t ech t »u  fotbern  cuius  ait  p.  — p8- 
titor,  Sria  m.  [peto|  1)  ©emetbet  um  ein  Hmt, 
SlmUberoerbct;  bef.  pl.  bie  nicht  B.  ftaifer  bem 
Senat  empfohlenen  Äanbibaten  Plin.  ep.  2,  9. 
3,  10.  2)  £ läget  in  ©riBatfacpen  (Bgt.  accnsa- 

tor).  — pbtitürio, 4.  [peto]  bieftbfitpt 

haben,  f teb  ju  beroetben  Oie. 
pbto,  tlvi  ob.  tii  (potit  Verg.,  Op.),  titum,  3.  1) 
natp  etm.  langen,  reichen  *amicum  dexträ 
laeväque;  bah-  a)  ttarf;  etm.  ob.  jmbm.  mit  einem 
Betmunbenben  ©ertjeug  sielen,  roetfen,  ftpla  = 
gen,  flohen,  flecpen,  hauen,  jmbm.  }U  Seibe 
gehen,  jmb.  angreifen,  anfallen  *urcu  alta; 


alqm  teUa;  ©petita  ferro  belua;  *vultua  aleu 
unguibus  inä®efi<pt  fahren;  *alcui  gena«  u apt; 
* alqm  dente,  cornu;  * atro  dente  ftpmäbcj 
fame  ae  iam  sicut  hoatea  peti  Liv.  2, 36, 1; 
alcia  latus,  collum,  caput  (B.  getptern  b itii 
einem  Orte  gepen,  eilen,  jegeln,  fteneu 
einen  Ott  auffuepen,  ju  erreitpen  (»Pf« 
locum,  regionem,  Dyrrachinm,  caatra,  nate- 
montea;  primum  locum  itineria  bet  erfte  auf  tt. 
fein  motten ; ’caelum  pennia  empotfliegen  ja  x 
*ipaum  caelum  atultitiA  anftiltmen;  *sedea  api 
bus  statioque  petendu;  *campum  amnis  ergiet: 
fiep  natp  ic.;  *mons  aatra  ragt  ju  « ; übftti. 
juepen,  auffuepen  *pauperem  divea  me  t 
eine  ©ieptung,  einen  ©eg  nehmen,  einfipla 
gen  alium  curaum,  fugarn  aliam  in  parteoi. 
iter  a Vibone  Brundiaium  terrü. 

2)  etm.  langen,  polen,  rocg=,  ab=,  per=,  hct= 
auä polen  commeatum,  aggerem;  alqd  ab  im 
pedimentia;  toli  aumendi  aut  petendi  cauti: 
*gomitua  alto  de  corde;  *latere  inio  spiritua; 
♦alqm  in  vincla;  bilbl.  *morte  venalt-m  laurer 
alqd  a Graecis;  a literia  oblivionem  dolor.- 
anxilium  a virtute  fnipen  bei  tc  ; pracaidinni  er 
alcia  beuevolentia;  *undc  petitum  hoc  (biefet 
©ottnutf)  in  me  iacia?  Hör.  sat.  ),  4,  79;  *ca»»- 
ex  alto  meü  petpolen,  initium  rei  altius 

8)  tp.  a)  feinblttp  gleitpfam  jn  Seibe  gepen.e« 
greifen,  bebtopen,  gegen  jmb  agiert! 
alqm;  alqm  fraude  et  inaidiis,  aUenos  iunii> 
*bollo  urbem ; maxime  Athenienaea  peti  fc 
hauptfiplag  fei  gegen  te.  gerichtet ; ae  {«sti  ti  |e. 
auf  ipn  abgefepeit.  6)  einet  Satpe  natpgebtt 
natp  etm  ftreben,  etm.  ju  erlangen  futpti 
begepten,  fotbern;  inäbef.  bittmeife,  um  ft®, 
bitten,  etm.  ob.  jmb.  fiep  erbitten,  jmb. bitten 
(attgemcinftet  «uSbtutf  für  jebe«  ©erlangen,  glwt 
niel  ob  auf  bem  ©ege  bet  gotbetung  ob  ba 
©itte  geftettt,  junätpft  in  ©ejug  auf  ben  0e§r 
panb,  ben  matt  Betlangt)  labona  proemia,  »ui» 
vitam,  Colloquium,  condiciones  a senatu,  pacen, 
mortem,  gloriam,  aapientiam;  ilcmigratior 
aoeietatem  gern  ntitjiepen  motten  i Vej>.;  ab  al<p 
poenaa  doloris  sui  fiep  rätpen  an  ic.  rnegcit  x 
contumeliarum  imperatoria  poenaa  befhrafen  SA 
Jug.  66,  3;  iudieem,  iudices  f.  iudex  1);  fu?l 
Balutcm  fein  *u  bet  glutpt  juepen,  *ibi  (ffe 
fitp)  clam  vobiB  Cacs.  b.  c.  2,  31,  8;  *virtut«: 
♦certum  voto  finem  fepen;  ’fugani  ergttijw 
alqd  ab  alqo;  alqm  ducem  ab  alqo;  m.  ut, 
feit.  m.  bl.  conj.\  m.  acc.  c.  inf.  pass.  Sud  Aw. 
5;  potito  ( abl . abs.)  ut  Just.-,  alqd  precibu«.  b- 
crimiB,  omnibua  precibus;  quantum  res  pebt 
etf oibert  Cie. ; petitur  alqd  ab  alqo  entmeber  * 
jmb.  bittet  um  etm.  ob.  = et  mitb  jmb.  um  fte 
gebeten;  bi«m.  mit  eigen tümlitper  ftütje,  ittber 
man  bittet,  bafj  man  etm  tpue  ob.  baß  et». 
ftpepe,  roaä  nur  butep  gugeftänbni»  bt«  ©ebeten." 
mdglitp  ifl  p.  atque  hortatnr  ut  — vel  ipse  ^ 
oo  causa  cognita  statuat  etfettnen  bfltfe  Cats. 
b.  O.  1,  19,  6;  *ftubst.  petita,  örum,  n.  ba*  8t< 
münftpte;  * petendn  (®gf,  fugienda).  e)  «tt 
geriiptt.  t.  t.  Bot  ©cridjt  in  ©rioatjatpen  um  et» 
naepfutpen  dotem  Ter.\  hereditatis  poase««« 
nem;  auf  etm.  geritptlttp  in  einer  ©riDatfapc  Sin 
fptutp  matpen,  (lagen  ab  alqo,  aibi  aob;  » 
unde,  a quo  petitur  ber  ©edagte  in  ttreü 
fatpen;  is  qui  petit  bet  tttäger  in  8iBiIf«<P<r' 
d ) um  etm.  anpalten,  fitp  bemetben  cootu- 


petorritum  — phasma. 


613 


iatum,  praetnram;  tribunatum  militarem  a 
populo;  im  3fhP  and)  b(.  p.  ft.  consulatum  etc.; 
um  ein  Stäbchen  virginem  I.iv. ; aud)  buhlen 
mit  jmbm.  Sempronia  viros  Baepius  peteret 
quam  peteretur;  'cum  tc  tarn  multi  peterent, 
tu  me  una  petisti ; *Lalage  maritim;, 
p^törrltnm,  i,  «.  ein  offener  gallifCpet  Sagen 
mit  Bier  Säbtrn  Herr. 

1.  pötra,  ae,  /.  [»«p«]  (Bortl.,  nac^ll,  bidjt.)  bet 
RcIS,  reintnt.  saxum. 

2.  Pitra,  ae,  f.  l)  Siifteiiort  im  röm.  STOpricn. 
21  Beiname  röm.  Sitter ; bat)  ala  Potrina  b.  ben 
röm.  Sittern  fäetra.  3)  Stabt  in  perien.  4) 
Stabt  in  Iljracien.  5)  P.  pertuaa,  Stabt  in 
Umbrien. 

P£tr«luB,  M.,  Segat  bei  Konful«  S.  Antoniu«, 
welcher  bie  ©atilinaricr  bei  gäfttlä  idjtuc; , fpöter 
bei  Bompeju«:  adj.  -tänu»,  b.  Afr.  19. 

Pltrtna  ala  f.  2.  Petra  2).  — Pelrinl,  örurn, 
m.  Bewohner  bet  Stabt  Bttra  in  Suilien.  — Pi» 
trinnm,  i,  n.  Sanbgut  bei  Sinueffa,  Cie.  fam 
3,  19,  1,  ein  fflerß  ob.  Crt,  Har.  tp.  1,  6,  5. 
petro,  Önin,  m [petral  ein  alter  .fiammel  (B. 
ft  einbart  em  gicifche),  Flaut  Capt.  4,  20,  40. 
Petröedrll , örum,  m.  gaHifcpe  Bölterfchaft  am 
rechten  Ufer  ber  Garamna. 

Pitrönia,  ae,  /.  ©entahün  be«  St.  SitelHu«.  — 
PitröniuH,  ii,  m.  (m.  bem  Beinamen  Arbiter 
b.  i.  arbitcr  elegantiarnm,  Sorflehcr  ber  8r- 
göfeungen)  ©ünflling  be«  Sero,  Tac. 
petülans,  tis,  adj.  fpeto]  mutwillig,  auä  = 
gelaffen,  leichtfertig,  friBol,  homo;  fervido 
quodam,  p.  et  furioso  genere  dicendi  usua  eat; 
iocandi  genu»  Berlejcnb.  Bao.  a ) petfilantör, 
adv.  m.  comp.  u.  sup.  muttnillig,  attögelaf 
fen,  leichtfertig,  friBol.  6)  petülantla,  ae,  f. 
(Mutwille,  Auigelaffenpeit,  Beichtfertig» 
teit,  grioolität,  libido,  p.,  audacia;  ex  hac 
partc  pudor  pugnat,  illinc  p.;  »linguae  Bor» 
eilige  Äußerung.  [’haedi. 

petulcna,  adj.  fpeto]  mit  ben  Römern  ftofjenb, 
Peucetlus,  adj.  tßeucetien  (ben  mittleren  Beil 
Apulien« , b.  Beucetiem  bewohnt)  betreffenb, 
peneetijtb  Ov. 

Phaeäces,  cum,  m.  bie  Bh  aalen,  fabelhafte  Be» 
wohnet  ber  Snfel  Scheria  (Korfu),  bie  na<b  .fjom. 
immer  ^rertidh  n.  in  greuben  lebten;  bah. 
Pbaeax  fpriepm.  = wohlgepflegt  Har.  ep.  1, 
15,  24.  Ban.  'PhaeäcluB,  *-cub,  adj. ; subst. 
a)  Phaeicla,  ae,  f.  ba4  Sanb  ber  Bhäaten, 
Ttb  b)  Phaeäcl»,  Ydia,  f.  ein  ©ebtdjl  über  ben 
Aufenthalt  bc«  Ulijce«  bei  ben  Bhäalen  Ov. 
I'haedon,  önis,  m.  Schüler  be«  Solrate«,  greunb 
be«  Blato,  nach  welchem  bietet  fein  ©efpräcp  B. 
bet  Unftetbiicpfeit  ber  Seele  betitelte. 

PUaedra,  ae,  f.  f.  Hippolytus. 

Pliaedrun’,  i,  m 1)  epifureifcpCT  Bhilofopp  ju 
Athen.  2)  Schüler  be«  Softate«,  befien  Samen 
ein  ©efprädj  be«  Blato  führt. 

»Phaestias,  ädi»,  /.  ein  SBeib  au«  Bpäßum 
C@tabt  in  Kreta);  »PhacstliiB,  adj. 

Phacstnm,  i,  « Stabt  in  Bpeffalien  Liv. 
PhXöthon,  ti» , m [cPaförn»,  ber  SeuiptenbcJ  1) 
»Beiwort  be«  Sonnengotle«.  2'  Sohn  be«fe(bett, 
welcher  bei  bem  Berfuche,  ben  Sonnenmagen  auf 
einen  lag  »u  lenten,  umiam;  bah-  Pliaotnontem 
(einen  ungefchidten  Segenten)  orbt  terrarum  edn- 
care  Suet.  Bat)  Ph Mthontins,  adj.  b)  *-tia- 
des,  um,  f.  bie  Schweftem  be«  Bpaeton.  3) 


Sflabe  be«  Atrien«.  — Phäethiisa,  ae,  f.  [<JW- 
»ovoa  bie  Seudjtcnbe]  Schweflet  be«  B&actljon  Ov. 
Phigita,  ae,  m.  [d’ayfrijc  Jreffcr]  röm.  Beiname 
Suet.  Caes.  74. 

philanga,  ae,  f.  f<paläyyjj'|  SBalje,  Solle  jum 
Sortf (hoffen  brr  Schiffe  Caes.  — phSIangitae, 
iirum,  m.  bie  Solbaten  einer  Bh®fnnj. 
Philanthug,  i,  nt.  f.  Partheniae. 
philaux,  ngis,  f.  l)  ȟberp.  Sdjlatbtorbnung, 
= reihe,  Schar.  2)  inÄbef.  a'  bie  gefchloffenen 
©lieber  be«  ipaupitreffen«  bei  ben  Athenern  u. 
Spartanern,  b)  bie  macebonifihe  Sehlachtorbnung, 
ein  länglithe«  Sierecf  bilbrnb,  50  9)!ann  breit  u. 
16  Wann  hoch  c)  eine  eigentümliche  Schlacht» 
orbnung  ber  ©alliet  u.  ©ermanen,  bei  weichet  bie 
Schilbe  bicht  aneinanber  gefchloffcn  Würben,  f. 
Sraner  }u  Caes.  b.  G.  1,  24,  6.  52,  4. 

PhSlira,  ae,  f.  Qafenort  in  Bhpfinfitn- 
philirlca  f.  falarica. 

Pltäläris,  fdis,  m f.  PeriUus  1). 

Phälüaarneua,  adj.  au«  Bhalafarna  auf 
Kreta  Liv.  42,  51. 

pliülörae  (fal.l,  ärum,  f.  <i)  ein  blanter  Bruft» 
fehmuef  für  SKcnfchen,  bef.  Krieger,  al«  milit. 
AuSjeicbnung.  b)  glfinjenber  Stirn  ob  Bruft« 
fchmua  an  fßferben.  Tao.  phSlörAtu»  (fal.), 
adj.  mit  einem  Bruflfchmucfe  gejiert  equi; 
tp  (Ter.)  dicta  jierlicfie,  fchönllingenbe. 
Pltälcrum,  i,  n.  ber  dltefte  i»afen  B.  Athen.  Bob. 
Phälereu»  (f.  Demetrius)  u.  -rlcus,  adj. 
PhÄnae,  ärum,  /.  Sübfpipe  d ©hio«  Bao. 
»PhänaeuB,  adj.  rex  8.  phanüifchtn  ©ein,  gleich» 
fam  König  ber  ©eine. 

plmntasiuata,  n.  pl.  © cfpenfter  Flin.  ep.  7,  27, 1. 
PhanUBUH,  i,  m.  Sruber  be«  Icelua,  w.  f.  Ov. 
Phäon,  m.  1)  gen.  önis,  Jüngling  au«  SeSbo«, 
©eliebter  ber  Sappho  ohne  feine  ©egenliebe  Ov.; 
bah-  fprichw  B.  einem,  ber  gegen  ©tiberlieb« 
talt  ift  Plaut.  2)  gen.  -ontis  ein  Srteigelaffener 
be«  Sero  Suet. 

»phüreftra,  ae,  f.  Köcher.  Bao.  »phärftrütns, 
adj.  einen  Köcher  tragenb  Camilla;  Getae; 
puer  Eupibo;  virgo  Biana. 

Phäritae,  PhSrlu«  f.  Pharon. 
pliarmtceutria,  ae,  /.  gaubertn,  Übcrfchr.  b. 
Verg.  ecl.  8.  — pharmäcöpöla,  ae,  m.  Gua  cf  = 
faloer. 

Pbärniacüsa,  ae,  f.  3nfel  jWtfchen  Kreta  u.  A fiele 
Pharnicea,  is,  m.  1)  König  in  Bontu«  Just.  2) 
Sohn  be«  Stithribate»,  o.  ßäfar  befeegt. 

Pharos  ob.  »rns,  i,  f.  Heine  3nfei  bei  Alejan-- 
bria  in  Agnpten , mit  einer  Stabt  u.  bem  be» 
tühmten  gleichnamigen  lieuchtturm.  Ban.  a)subst. 
tPliäritac,  ärum,  m.  6)  »l’liäriiis,  adj  d g p p -- 
tif*,  turba  bie  Briefter  ber  3fi« ; iuvenca 

(»•  So)- 

Pliarsälus,  i,  f.  Stabt  in  IheffaI>en.  Ban.  -II- 
ena  u.  -Hub  , adj. ; subst.  -lin,  ae,  f.  ba«  @e 
triet  B.  Bhocfolu«  [»litae,  ärum,  m. 

Pliäselis,  idis,  f.  Stabt  in  Speien.  Ban.  subst. 
phäseluB  (fas.),  i,  m.  u.  /.  [qaaijloe]  eigtl.  bie 
Schwertbopne,  bah  ein  ähnlich  geftaltete«  (eich» 
te*  gahrjeug. 

Ph&slB,  IdiB,  m.  giufi  in  Rolchi«.  BaB.  »Phi- 
bIb,  Idis  n.  -slas,  ädis,  /.  »-bücuh,  adj.  toi» 
chif^;  phäsiänus.  m.  gafan;  subst. 

»Phäsias  u.  »PhislB,  f.  bieK  o l ch  i e r i n =-  SR  e b c a. 
phasma,  ätie,  n.  [yuega]  ©rfchcinung,  ffle» 
fpenfl,  Bitei  einer  Komöoic  be«  Btenanber  Ter. 


614 


Phegeius  - 

♦Phegölns,  adj.  }u  ©begcu*  (©ater  bet  9llpbe= 
ftböa)  gehörig,  pbegcifd). 

Phöneos  ob.  *«»,  i,  f.  Stobt  in  ©rfabien.  ®au. 
Pheneatac,  ärum,  m. 

tphengites,  ae,  f.  [<peyyit»|c]  Spiegelftein 
lapis  «=-  ©limmer. 

Pherae,  iirum,  f.  1)  Stabt  in  SRcffenien.  2) 
Stabt  in  Xbeffalicn.  ®at>.  Phöraeus,  adj.,  Ale- 
xander, Iprann  »u  ©bcrä,  baf)  *gens  graufam 
mir  bet  Xbrann  »Icjanbcr;  ‘tbeffalifeb;  subst. 
-rnei , örum , m. 

Phöröcydes,  is,  m.  1)  gritd;.  ©bilofopb  um  860 
».  Cpr.  ®au.  -den»,  adj.  lllud  (bet  ®u*fpru<b) 
Oie.  de  die.  2 §.  31.  8)  Sogogtapb  au*  Silben 
um  480  D.  Etjr.  [tu*  Ov. 

PhörötY&des,  ae,  m.  Sopn  be*  ©be*** , 2lbme; 
Phldlaa,  ae,  m.  berühmter  athenifeber  ©ilbbauer 
»ur  3«t  be*  ©eriric*;  adj.  *-aiSens. 
pliiditla  philitia. 

PhTla,  ae,  f.  Stabt  in  ©iacebonien. 
PhilSaelpheni,  örum,  nt.  bie  (Einwohner  non 
^^ilabelp^ia  (Stabt  in  Stjbicn)  Tac.  — PhYI- 
Ädelphu».  i,  m.  [quladrlipoc]  ber  ©ruber= 
freunb,  ©einame  be*  König*  ©tolcmäu*  o. 
ägbptcn;  ein  ® flaue  be*  Vltticu*,  au<b  a(*  röm. 
©einame. 

PhTlaeni,  örum,  m.  jWci  ©rüber  au«  Karthago, 
bie  ftd)  au*  ©aterlanb«liebe  lebenbig  begraben 
lieben;  bau.  Philaenön  arae  [Mnim«  flmuoi'] 
§afcn  an  ber  ©renje  o.  ttprenc,  mo  bie  Äart ha- 
ger jum  Slnbcttfen  an  bie  beiben  ©rüber  Slltäre 
erbaut  batten  Sali. 

PhYlemo  ob.  *m«n,  öni«,  m.  1)  ein  grietb-  Ko-- 
möbienbiebter  Plaut.,  Quint.  2)  ©emabl  ber 
©auci«  Ov. 

PhTletas,  ae,  m.  ein  gried).  (Elegifer,  ©orbilb  be* 
©ropetj  Prop.,  Quint.  ®a».  *-teu»,  adj. 
PhYllppl,  örum,  f.  Stabt  in  SKacebonien ; adj. 
t-ppeusls. 

Phtlippn»,  i,  m 1)  Marne  mebrerer  maccboni- 
fdgr  Könige,  unter  benen  ©bilipp  III.,  ©ater 
Sllej.  b.  ©r.,  am  belannteften  ift;  meton.  (Plaut., 
Hör.)  eine  o.  ©bilipp  geprägte  gotbenc  ©iünje, 
©bitippb'or.  ®flB-  •PP,'is  ob.  -ppYcns,  adj.; 
oratione»  bie  Sieben  be*  ®emoftbene*  gegen  ben 
©bilipp.  *)  ein  Seibarjt  Hlej.  b,  @r.,  ein  Dffi= 
eiet  u.  ein  gelbpen  bcöfelben  Curt.  3)  röm.  ©ei= 
name;  f.  Marciu#  2)  u.  3). 

PhYlistns,  i,  m.  grietb-  ®cf<bi<btfcbreiber  au*  ®b= 
tafu«  jur  3 eit  ber  beiben  lionpfc. 
phYlltln,  örum,  n.  [tpMzia]  £iebe*mable,  ob. 
-ditla,  örum,  n.  [moidYri«]  Sparmable,  bie 
öffentlichen  u.  gemeinicbaftlicbeuSJiabljeitcn  beT  fpar= 
tanifeben  ©ürger  Oie.  Tune.  6 §.  98. 

PhYto,  öni«,  w.  1)  ©bilofopb  au*  ber  neueren 
alabemiftben  Schule.  2)  Sircbiteft  ju  Sltben. 
31  Slame  mehrerer  röm.  &reigelaffcner.  4)  röm. 
ifuname. 

PhYlöcle».  i«,  m.  i)  ein  ffllabanbenfer.  2)  ein 
gelbbert  bet  iltbcner.  3)  gelbbtrr  unter  ©bilipp. 
PhYloetötes,  ae,  acc.  am,  roc.  a,  abl.  a,  m. 
Sobn  be*  ©öa*  u.  ©efäbrtc  be*  $erfulet,  natb 
beffen  lobe  er  feinen  ©ogen  u.  bie  oergifteten 
©feile  erbte,  toetbalb  er,  obgleich  toegen  ber  burtb 
einen  Schlangenbiß  ihm  beigebraebten  eiternben 
SBmtbc  auf  Ulije*'  Mat  o.  ben  ©riechen  auf  ber 
3nfel  Semno*  jurücf  gelaffen,  im  zehnten  3abre 
be*  txoj.  Kriege*  nach  Xroja  abgebolt  u.  gebeilt 
ben  fjaU  Iroja*  befchleunigte;  auch  ein  Stüd 


- Phoceus. 

n)  be*  Suripibe«  Oie.  de  or.  8 §.  141.  b)  bei 
?lttiu*  Oie.  fin.  5 §.  32.  lab.  Phlloctötaeu».  adj 
phTlölÖgla,  ae,  f.  überb-  ba*  atünblicb«  »iffen 
fdjaftlicbc  Stubium.  — pnYlölögns,  i,  «i 
überp.  8cl  ©elebtte,  Sitterat. 
l’hYlömela,  ae,  f.  lochtet  be*  atbenifeben  Jtoms« 
©anbion,  ».  lereu«,  König  in  Xbracien,  bem 
©ernabl  ihrer  'Scbrocftcr  ©rofne,  entebtt  u.,  nad: 
bem  be«balb  ©rofne  ben  eigenen  Sohn  3*0*  b«B 
lereu«  jum  Siable-borgefept  b«tte,  in  eine  Sei 
tigaQ  oermanbelt;  bab.  meton.  eine  SladjtigaU 
Verg.  georg.  4,  Bll.  [-llense»,  ium,  ■ 

PhYlömblfum,  ii,  n.  Stabt  in  ©brpgicn. 
PbYlömetor,  öris,  m.  fcpclo^rj™*]  SRutttt 
freunb,  ©einame  eine*  König*  ©tolemiM  t 
Ägbpten  Just.  — PhYlApitor,  ön»,  m.  ffii« 
jrarajj]  ©aterfreunb,  Spottname  bt*  ©tole 
mäu*  IV.,  bet  feinen  ©ater  getötet  batte  Jurt  - 
PhYlörömaens,  i,  m.  f#Uop(#fMnos]  bet  Ki 
merfteunb,  ein  bem  Slriobar jane« , König  s 
Kappabocien,  b.  ben  Stömern  gegebener  Sbrenmt: 
pliYlÖBÖphia,  ae,  f.  bie  ©b*lofopbie,  in  qw 
(circulo)  de  ph.  (über  pbilof.  fflegenftönbe:  «emo 
haberetor;  inest  naturft  ph.  in  huius  viri  ment 
quaedam;  im  pl.  (feit.)  pbilofopbifcbe  S« 
ftemc.  Schulen  Oie.  de  or.  3 §.  107. 
phTlÖ8ÖphYce,  adv.  [philoeophicus]  nur  fpit; 
falfcbe  Se*art  b.  Oie.  Aead.  I j.  8.  — philo- 
sophlcu»,  adj.  [philosophus]  adj.  nur  ipä 
falfcbe  Seöart  b.  Cie.  Tute  5 §.  121.  — philo- 
söphor,  dep.  1.  bcr  ©bilofopbie  obliegen. 
pass,  satis  cst  philosophatum  Plaut.  — pbllö- 
söphus,  i,  m.  u.  *pha,  ae,  f.  ^^ilofcpb 
©bilofopbin;  al*  adj.  o.  Cie.  Tuec.  5 |.  121 
scriptiones. 

Phllötas,  ae,  m.  1)  gelbbcrr  IMlej.  be*  Ki 
Curt.  2)  ©räfeft  b.  Slbpbu*  Liv. 
phYlyra  ob.  -lüra,  ae,  f.  [(pflupol  1)  flmbc,  Set 
Sinbenbafi  Hör.  2)  nom.  pr.  SRutter  be*  ia 
tauten  8b*ton,  bab-  o)  *PhYlfreYus,  adj.  her- 
tocta  be*  ®b*rotl-  8)  ’Philfrlde*  (PhüL),  n. 
m.  — Sbiron.  [lat.  fritillns)  Bt* 

phiinus,  l,  m [eptpee]  bet  Würfelbecher  (tets 
Pbineiis,  ei  ob.  eos.  m.  1)  König  ju  ®almbbeürt 
in  Xbracien  Ov.  ®ab.  ’Phinölns  ob.  *-»*»- 
adj.  2)  ©ruber  be*  Eepbeu*  Ov. 

Phlntia,  ae,  f.  Stabt  in  Sijitien. 

Phlntias,  ae,  m.  f.  Dämon  1). 

PhlOgethon,  öni«,  m.  {tpleyfbm»  brennenb]  cue 
b.  ben  Slüffcn  bcr  Untertttelt  Verg.  ®ab.  *-th#«- 
tls,  ldis,  f.  adj. 

*Phlögraens,  adj.  in,  au*,  bei  ©bfegra  (« 
©lacebonien),  pblegrdifd)  campi,  iugs;  bt- 
multus  Krieg  ber  ©iganten  m.  Jupiter,  Bei* 
nach  bet  ©Iptbc  in  ©blegra  bureb  ©li|  gelte 
»urben;  übertr.  campuB  b.  ©barfalu*,  wegen  to 
bort  gelieferten  Schlacht. 

Phlögyax,  ae,  m.  Jfönig  bet  Sapitbeit  Verg  ; f' 
räuberifebe  ©ölferfebaft  tn  Xbcffalien  Or. 
Phlius,  untis,  f.  Stabt  in  Webaja.  ®ao.  Phli*- 
»tu»,  adj.  ager,  snrmo  in  ©bliu*;  subf*.  -*U- 
Phöbötor  f.  Icelos.  [örum.  * 

•fphöca,  ae,  f.  |ijic»*f;J  Seebunb. 

Phöcaea,  ae,  f.  Stabt  in  3®«*«*-  ÄutlnfUbt  r 
SKaffilia.  ®ab.  l)  *Phöehleas,  adj  2) 
Phöcaeeases  ob.  *-ael,  f-eense»,  mm,  • 
PhörAYcns  f.  Pbocaea  1),  Phoci»  1).  — Phbeot 
»es  f.  Phocaea  2),  Phoci«  2).  — Phoc*ms  -*•> 
f.  Phoci»  1). 


Phocis  — Picenum. 


615 


Phöeis,  Tdw  n.  Tdos,  f Sanbfchaft  br»  nörbt. 
©rieehenlanb»  Daß.  1)  PhöeäirtiH,  ‘-eens, 
adj.;  iuvenis,  u.  61.  Ph.,  Pylades;  Phoceus  f. 
Xantias.  S)  Phftccnses,  ium,  PhöcII,  örmn,  m. 
Phoebas  f.  Phocbns  1).  — Phoebc,  es,  f.  1) 
‘Diana  al#  Blonbgflttin;  ‘tertia  bie  brittf 
'Dionbnacbt  21  lochter  ber  Seba  u.  Schweflet  bet 
jpelena  Ov.  3)  Zoster  be#  Seucippu«  Prop.,  Ov. 
41  grrigetaffene  ber  3ulia  Suet. 

PhoebTgSna,  ae,  m.  [Phoebua-gigno]  Sohn  be» 
Bhö&u#  (Äffulup)  Verp.  Aen.  7,  773. 

Phoebus,  i,  m.  poettfehtr  Warne  be»  Stpolto. 
ÖterB.  *bie  Sonne;  *sub  utroque  Ph.  im  Offen 
u.  im  ffleffen  Dao.  1)  ‘Phoebas,  ädis,  f. 
Briefferin  be»  ÄpoDo,  bah-  ffieiifagerin.  2) 
‘Phoebfins  ob.  *-b*us,  adj.;  ictns  bei  Sonnen^ 
(trapl,  lampa*  bie  Sonne,  ars  bie  Brjneilunff, 
ales  ber  Wabe;  anguis  bie  Solange  be#  töfhtlap, 
virgo  bie  Daphne,  auch  Sotbeerftanj;  sortes 
Oralei;  subst.  Phoebfntn,  i,  «.  offene  lempel 
(labt  be«  'Bpöbu«  bei  Sparta  Litt. 

Phoenice,  es,  /'.  1)  $afenffabt  ßpaonienb,  j.  tJi- 
nili  Liv.  2)  f.  Phoenices  I). 

Phoenices,  cum,  m.  [Ä>Ä>nM«]  bie  Bhäuicier. 
DaB.  1)  Phoenice  [iPoiWkij],  es,  -eia,  ae,  f. 
®ffdnicien,  fdjmaler  Rüffenffrid)  Sptien»,  befannt 
butcb  ben  bort  bereiteten  Purpur.  2)  Phoeni- 
eens  'Poen.)  purpurrot  Plaut.,  Op.;  pomum 
(Granatapfel  Ov.  8)  ‘Phoenlssu,  ae,  f.  adj. 
pffdnicifch;  *subst.  o.  berDibo;y>7.  bicBhäni« 
cierinnen,  ein  Stüd  be»  (hmpibe#  Oie. 
phoenicoptfirns,  i,  m [ipon'cxdjrrfpos]  ein  ©affet; 
oogel  mit  roten  [Hügeln,  bet  Slamingo  Suet. 
Phoenicns,  untis,  f.  | 4>oi»ixoöe]  §afenffabt  1)  in 
Speien.  2)  in  ©rptpräa  — Pnoenlssa,  -ae  f. 
Phoenices  8). 

Phoenix,  lei«,  m.  I)  nl#  nom  pr.  Soffn  be» 
Wmpntor,  Begleiter  be»  fttffiOet  jutn  troian. 
Rrieae.  2)  ph.,  ein  fabelhafter  Bogel,  bet  über 
fünfpunbert  3abrc  lebte  u.  bann  fid)  Berbranntc, 
worauf  au»  feiner  afdje  ein  junger  Bogel  Bhönij: 
entfianb,  Op.,  Tac 

Phölöe,  es,  f.  1)  (Gebirge  in  Strtabien  Ov.  2) 
eine  Stlaoin  Verg.  8)  Dothter  ber  (XtfloriS  Hör. 
tphönascus,  i,  m.  [<pmvao*6s]  Stimmbiibner, 
®efanglel)ret,  «meiffet. 

Phorcns,  i,  m.  11  Sopn  be»  Weptun,  Batet  ber 
©orgonen,  natfj  feinem  lobe  jum  SWeergott  er= 
hoben.  Dap.  al  ‘Phorcjnis,  Tdis,  f.  bie  lochtet 
be«  Bhariu»,  SÄebufa.  61  ‘Phorcls  (nidht  Phor- 
cys),  Tdis,  f.  bie  lochter  be»  Bh  < ‘sorores  Ph. 
— Graeae.  2)  ein  Satiner  Verg. 

Phormlo,  önis,  m.  1)  ein  Schmarober  bei  Derenj, 
nath  welchem  eine  bet  Romibien  be»|elbett  benannt 
ift.  2)  ein  peripatetifther  Bhüofoph,  bei  Bor 
§annibal  einen  Bortrag  über  bie  Ihieqifunff  hal= 
ten  wollte,  bah  appell  pl  B.  Seutcn,  bie  über 
Dinge  teben,  woBon  fie  nicht«  Ber  flehen. 
‘Phörönls,  Idis,  f.  =3o,  Schweflet  be»  fßboioneu« 
PhraAtcs  (Phrahat.l,  ae,  m.  Warne  mehrerer  par= 
thifther  ftönige. 

phrAsis,  is,  f.  [«ppoaic]  bet  rebnerifthe  Wu»-- 
brud,  bie  Diltion  ph.  facere  Quint. 
phrünetTci,  örum,  m.  [<ppf»rjrixds]  bie  ©ehirns 
tränten,  $irnmütigen. 

Phrixns,  i,  m.  f.  Helle  Op.;  adj  *-x»us. 
Phrjtgcs,  gum,  m.  bie  Bhtbget,  Bewohner  ber 
Sanbflhaft  Bh^fl'en;  »,n?-  Phryx,  ygis,  m.  ein 
Bhrtiger,  auch  al»  adj.  phrpgifch;  inibef.  a) 


•fffnea».  6)  ‘ein  ffS r t c ft e r ber  Spbele.  Dan. 
1)  Phrfgia,  ae,  /.  Bhrpgien,  Sanbfchaft  in 
ftleinafien.  2)  Phrfgio,  Anis,  m.  (oor=  u.  nachfl.) 
©olbflider  (weil  bie  Bh^8<”  in  biefer  Jtunft 
TOeifter  Waten'.  31  Phrjgius,  adj.  häufig  ‘tro  = 
janiflh  ob.  ‘fleinafiatifth,  pastor  Bari»; 
raten  fjelemi» ; maritns  ?(nea» ; tyrannus  Sau 
rntbon;  mater  Kpbele,  buxum  bie  f'ftötc  beim  Seff 
bet  Subele,  modi  heftige  u.  affeltnotle  Btuftt,  wie 
beim  Sultu»  ber  ßpbele;  lapis  SWarmor,  colum- 
nae  au«  phrpgifthem  Btarmor;  amnis  glu&  in 
Cnbien  Lit\;  subst.  ‘Phrfglae,  arum,  f.  bie 
Irojanerinnen. 

Phrjne,  es,  f.  l)  eint  berühmte  feetäre  »u  Bthen 
l'rop  , 2)  eine  rbm.  Buhlerin  Hör.  81 

Phryx  f.  Pbryges.  feine  Ihlpplerin  Tib. 

Phthia,  ae,  f.  Stabt  in  IheffaÜen,  @eburt«ort 
be»  W^ille».  Dao.  1)  ‘Phthias,  adis,  f.  ein 
SB  ei  b au»  Bbtf)ia-  2)  Phthiötes,  ae,  m.  ein 
Btann  au»  Bhthia.  3)  Phthiötls,  tdis,  f.  bie 
Sanbfchaft  Iheffalien«,  in  welcher  Bhthio  lag. 
©ittB.  -tlcos,  adj.  4)  ‘Phthias,  adj.,  rir  >= 
ÄtbiOe«,  rex  ■=»  Beleu». 

phy,  interj.  pfuil  Ter.  [custodia)  Plaut. 

phyltca,  ae,  f.  [<pp1«kb1  ©efängni»  (reinlat. 
PhJlÄco,  es,  f.  Stabt  in  ßpiru».  - ‘ Phf li- 
ef ls,  Tdis,  f.  au»  ob.  }u  BhPloce  (in  Dheffa: 
Iien);  auch  ‘-efls,  coniux  — Saobamia.  — 
‘PhjlläcTdes,  ae,  m.  Wachtomme  be»  Bhhiofn* 
= Protosilaus,  w.  f. 

phfltclsta,  ae,  m.  [<pplaxtorqs]  eigtl.  Äertet= 
mtifier,  bah-  bet  feinen  SchuIbntT  immer  umla= 
aernbe  ©ldubiget  Plaut. 
phylarchus,  i,  m.  [<ppl«oyoe]  Stammfürft, 
gmir  Arabum  Cie. 

Phyle,  es,  f.  ein  ©renjtafteD  in  Bttifa. 
*Phyll«las,  adj.  tpeffalifch  (B.  BhhD0*/  Stabt 
in  Iheffalien). 

phjfsTca  f.  physicus  o).  — phfstc»,  adv.  [phy- 
sicusj  na4  ®rt  ber  Bhpfiter.  — phfsTcns, 
adj  [q>»«‘*<>«l  bic  Wo  tut  betreffenb,  phhjif<h, 
Phbfilatifch  |)ierB.  subst.  o)  -ca,  ae,  f.  u. 
örnm,  n.  Bhgftt,  Waturlehre.  6)  -ens,  i,  m. 
Tßbtjf tfer,  Waturforfcher. 
physlögnömon,  finis,  m.  \rpvatoyrmpav]  Rennet 
be»  ßhaiafttt®  bet  Btenfchen  au«  ihren  ©cficht» 
lügen,  Bhbfiognom  Oie.  [tenntni». 

phjslölögla,  ae,  f.  Waturtunbc,  Watur  = 
plibTlls,  e,  adj.  [pio]  fühnbar  Ov.  — pUcfi- 
lärl«,  adj.  [piaculum]  entfünbigenb,  sacri- 
ficia  Sühnopfer,  auch  6t.  p.  (n.  pl.)  Liv.\  vilis- 
simo  quoque  quasi  p.  dato  Plin.  ep. 
piicfilum,  i,  n.  [pio]  1)  BerfbhnungSmittel, 
Sühnopfer  irae  deorum;  ut  luendiB  poriculis 
publici»  p.  (pl.'i  simus;  dedere  alqm  p.  rupti 
foederis.  ®ah-  *jebe»  SWittel,  ctw.  wieber  gut  iu 
machen,  $eilung»mittel;  auch  bie  Strafe 
(weil  biefc  gleichfam  ba«  Serbrcchen  fühntl  exi- 
gere  p.  ab  alqo  Liv.  2)  (Liv.)  wa»  ein  Sühn« 
Opfer  nötig  macht,  bSfe  Il)at'  Sünbe  rerum 
pruetermissarum : mereri  p.  begehen,  commit- 
tere;  tantum  sibi  reique  publicae  piaculi  con- 
trabet  f.  contraho  d).  — plamcn,  Tnis,  n.  [piol 
= piaculum  1)  Ov.  — plktrlx,  leis,  f.  | pio] 
Serfbhnerin  bet  ®8tter  burd)  ein  Opfer  Plaut. 
ptea,  ae,  f.  ßlfter. 

pTcirla,  ae,  f.  [pix]  Btchhütte.  — ptesea,  ae, 
f.  [pix]  Riefet  ( Pinus  silvestris  L.). 
l’iccmim , i,  n.  Sanbfchaft  BHttelitalien»  am 


616 


Picens  — pigritia. 


abtiat  Meere,  j.  bac  ®ebiet  ber  Stabt  Hncona. 
$aB.  Fieeii»,  tis,  ob.  -cciiiis,  adj.;  subst.  Pi- 
centes,  ium  u.  lim,  m. 

pYccus,  ndj.  [pix]  1)  aus  ©ccb  *flumen  (B. 
Scbtneifi).  2)  *pccbfdj»arj  caligo,  venenum, 
nubos,  lumeu  pcd)Sd)tt>arj  umbunfelt.  — t pico, 
1.  [pix]  b er  pichen.  [Poitou. 

Pictones,  um,  m.  Sott  in  ©attien,  im  jefpgen 
plotor,  öris,  m.  [pingo]  1)  Mater.  2)  ©einamc; 
f.  Fabius.  --  pietüra,  ao,  f.  [pingo]  1)  abstr. 
Malerei,  Malerfunji  ars  ratioque  picturae; 
biero.  (Plaut)  bai  Scbmittlen  bei  ©efiebtö.  2) 
concr.  a)  ©cmälbe  *iuanie;  textilis  Stitferei 
b)  tp.  Malerei  in  ber  Webe,  Wuimalung  ab 
ista  p.  imaginibusque  virtutum;  eins  p. , non 
poSsin  videmus.  ®a#.  plctürütus,  tulj.  geftidt, 
auri  subtomine  Testes  nt.  ©olb  burrtjfticf te  Verg. 
pietns  (*gen.  /.  sing,  fli),  adj.  m.  comp,  [pariie. 
o.  pingo]  1)  bemalt,  puppes  tot  angeftrid)en 
Verg.;  *picti  scuta  (acc.)  Labici  mit  bemalten 
Sd)tlbcn ; *Agathyrsi,  »Geloni,  bie  fidj  ju  tfttto- 
toieren  pflegten;  *bunt,  *gcfledt  pelle«,  veetis, 
plumae.  pantherae.  rolucres,  pavones;  bitbt. 
o.  ber  Siebe  u.  bem  Wcbnct  auägcmalt,  fauber, 
jicrlid)  genus  orationis  p.  (lünftlicb  gruppiert) 
et  expolitum;  Lysiä  nihil  potest  esse  pictius. 
2)  fdbeinbar,  unedjt,  teer  qui  nunquam  phi- 
losophum  p.,  ut  dicitur,  viderunt  Oie, ; *(pl.) 
motu«. 

picus,  i,  m.  1)  olö  nom.  appell.  a,  Specht,  bef. 
als  StSeibfagcBogel.  b ) ber  fabelhafte  Sogei  ©reif 
Plaut.  2)  als  nom.  pr.  ein  latemifdjer  SBeUfage-- 
gott.  Satcr  bcS  fjauuuö,  erjter  König  o Satium, 
b.  ßircc  in  einen  Specht  oerroanbett  Verg.,  Oe. 
pie,  adv.  [pius]  pfticbtmäfjig  flcgeit'  ©olt, 
(Ettern,  Satcrlanb,  fromm,  järtlidj,  Itcbeoolt, 
näterlicb,  linblith  deos  colere;  filius  p.  ani- 
mum  patris  sorori  reconciliaTit;  lugere  alqm; 
memoriam  alcis  p.  inviolatoque  sorrarej  p.  (mit 
gutem  ©ctoiffen)  bellum  indici  posse;  fp.  regem 
mter  deos  colere;  fquod  singuli  magis  oboe- 
dionter  ac  p.  (au«  ®f)tfurd)t  gegen  ben  König) 
facerent. 

Pieria,  ae,  f.  Sanbfcbaft  in  Macebonien. 

Piöros  ob.  -us,  i,  m.  1)  ein  König  B.  @matt)ia, 
ber  feinen  neun  iödjtein  bie  Warnen  ber  Mufen 
gab  Ov.  2)  ein  Macebonicr,  Satcr  ber  nenn 
Mufen,  b.  i.  bet  ben  ©ienft  ber  Mufen,  ihre 
gabt  u.  Warnen  in  Xbe*b*ä  cinfü^rtc.  $ao  a) 
*Pieris,  rtdis,  f.  Mufe;  pl.  *Plerldes  bie 
I ächtet  bcö  ©iero«  l),  auch  bie  Mufen.  b) 
*PiSrYn»  [fliiptoe],  adj.  piertf cb,  tbeffalifcb; 
bitbtcriffb;  subst.  ‘Pleriae  Mufen. 
pietas,  ätis,  f.  [pius]  1)  innige,  järtticbe  Siebe, 
ju  ber  uns  Ijeiligc  ©anbe  ber  Watur  oerpfliebten 
a ) gegen  bie  ©ötter,  grömmigfeit  p.  est  iu- 
stitia  erga  deos;  p.  et  sanctitas.  b ) gegen 
ßltcrn,  Kinber,  ©efebtoifter,  ©Item liebe,  tiitb; 
liebe  Sirbe,  ©ruber:,  Scbtueffertiebe  quid 
est  p.  uisi  voluntas  grata  in  parentes;  uulla 
specie  materni  nominis  nec  p.;  in  matrom.  c) 
gegen  Satcrlanb  u.  Obrigleit,  Satertauböticbc, 
aueb  Siebe  gegen  Settoanbte,  gteunbe, 
3S o^It^Atcr  p.,  quae  erga  patriam  aul  pa- 
rentes aut  alios  sanguinc  coniunctos  officium 
conserrare  monet;  p.  cum  sit  magna  in  paren- 
tibus  et  propinquis,  tum  in  patria  maxima 
Ost;  ergo  omni  officio  ac  potius  p.  erga  to 
ceteris  satisfacio  Omnibus;  quattuor  tribuno- 


rum  innige  Siebe  ber  tc.  gegen  ben  C Sempro 
uiuä  alö  ibren  frübem  gelbberrn  (nicht  'Wed)B 
febaffenbeit’)  Liv.  4,  42,  9;  tffibtfurebt  gegen 
ben  König  Video  fortes  viros  erga  reges  suo« 
p.  inTictae;  f gegen  ben  Kaifer.  2)  a)  *®e; 
retbtigleit,  bef.  ber  ©öfter  si  qua  est  caelo  ». 
b)  {Sanftmut,  Milbe,  ©nabe.  3t  perfouif, 
al«  ©öttitt. 

pTgör,  adj.  m comp.  u.  mp.  [piget]  oon  Warar 
tangfam,  Berbtoffcn,  trag  interdum  p.,  i«- 
terdum  timidus  in  re  militari;  fpigrior  ad  alqd; 
gens  pigerrima  ad  militaria  opera;  *m.  inf ; 
*nt.  gen.  militiae;  fp. , quin  immo  et  iners  tv 
detur  m.  inf. ; *optat  ephippia  bos  p.  obgleut 
er  träge  ob.  tangfam  u.  beöbalb  jum  Weiten  tut 
tauglich  ift  Hör.  ep.  1,  14,  48;  *discedat  pi- 
grior  ber  geige,  ©erjagte  (jum  Kampfe);  fp. 
*palus  ftcbenb,  fpignor  rivus;  fmare  p ac 
prope  immotum,  fp.  et  grave  remigantibm 
*annus  tangfam  oergebenb,  fcblcicbenb;  bei  tun- 
lange  bauernb;  *campus  unfruchtbar  tmegen  bei 
Kälte);  *träg  mache ub  frigus,  senecta. 
ptget,  uit,  — impers  l)  e«  erregt  UnlBfl 
Scrbruh,  ffiiberroillen,  ci  oerbrieht  ;s. 
bem,  toaö  man  überb-  nicht  tbun  ob.  leiben  mag 
alqm  alcis  rei;  m.  inf.  ; *neu  conversa  dotuoc 
pigeat  (u.  erft  bann  fei  es  geftattet  ic.)  dare  lin 
tea.  quando  etc.;  {Plaut.,  Verg.,  Curt.)  m.  ao 
c inf ; illud,  quod  p.  Plaut. ; quod  nos  pigeat, 
neque  se  id  pigere  Ter. ; ad  pigendum;  *rerU 
jiigenda  tourüber  mau  ungebulbig  »erben  mai 
2)  *f—  poenitet. 

plgmentärius,  ii,  m.  [pigmentum]  garben=  et 
Salbcnbänbter.  — pigmentum,  i,  n.  [ping 
garbc,  toomit  gemalt,  gefärbt  »irb,  gärbeftof’ 
(Bgt.  color);  feberjb.  pingere  p.  ulmeis  =»  tücbn; 
abprügeln  Plaut.;  tp.  Scbmud  u.  Serjierun; 
bei  Webe,  ©up,  Sebminfc. 
p ignöritor,  öris,  m.  [pigneror]  © f a n b n e h m e t O 
plgnero,  l.  [pignusj  foetpfänben,  jum  ©fantt 
geben;  (Liv.)  tp.  relut  obsidibus  datis  pigner, 
tos  habere  ammos.  — pigneror,  dep.  1.  [pi- 
gnusl  aI4  ©fanb,  Untcrpfanb  annebmts 
*quod  da«  mihi  p.  omen;  tp.  ju  feinem  Sigen 
tum  mobben,  fid)  aneignen  Mars  ips«  a 
acie  fortissimum  quemque;  plurimas  partc- 
ipsa  sibi  patria. 

plgnus,  öris  u.  eris,  n.  [oerm.  m.  pango  ] 1)  bat 
bebungene  ©fanb,  Unterpfanb  (ba«  nach  Sc 
enbigung  eine«  ©efthäfteö  ic.  jurüdaegeben  rottf 
pigneri  opponere  alqd,  sc  Berpfänben  Qm 
fpignori  accipere  ftcb  als  fjgpotbct  Bert  ehret  bei 
taffen;  capere  p.  um  bie  Senatoren  jn  jwingea 
im  Senate  ju  erfcheinen;  pignora  auferre,  pigne 
ribus  cogere  senatores;  fpignori  esse  BetpfönM 
fein.  $ietB.  u)  bie  ©eifcl  sine  pignore  Lie.; 
p.  (pl.)  marium  männliche  Suet.  b)  *bet  ©ena; 
einet  ©ette  pignore  contendere,  certore  »ettffi 
eine  ©ette  eingeben;  posito  p.  2)  tp.  a ) über! 
©arantie,  Untcrpfanb,  auch  fiebereö  fienr 
je i eben  dedit  rei  publicae  magnum  p.  se  Teile, 
voluntatis,  iniuriae;  quos  p.  (pl.)  pacis  cu«to- 
diendos  dederant;  *operto  p.  ft)  ’fgero.  J*> 
Unterpfänbcr  ber  ebeticbcn  Siebe,  fiiitia. 
@ef<b»ifter,  Sittel,  auch  Sltern,  ©atten,  ©atne 
nen,  Scrtoanbte  coniugum  ac  liberorum  Ln, 
sine  pignore  (gantilie,  ©runbbefip  ic.),  si»e  Ure 
Ourt.  6,  12,  2. 

pYgrltla,  ae  u.  (Liv.)  -lös,  ei,  f.  [pigarj  wüt 


pigror  — pinna. 


617 


Iic he  Sangfamfeit,  Trägheit,  Serbroffen* 
^ eit  pigritift  facere,  quod  etc,;  militandi,  sin- 
gulos  sepeliendi;  imnnnens  nox  Romanis  pigri- 
tiem  ad  sequendum  locis  ignotis  fecit;  propter 
p.  aut  ignaviam;  p.  et  desperatio;  -fcorporum. 

pigror,  dtp.  l.  [piger]  tröge,  nerbroffen 
fein,  m.  inf  Cie.  Att.  14,  1,  2. 

1.  pila,  ae,  f.  ber  Pfeiler  (»um  Unterflögen); 
bef.  ein  Pfeiler  Bor  ber  Bube  eine«  Bucbbdnblcte, 
an  meinem  bas  SerjeicbniS  ber  serfäuflichen 
Schriften  ob.  biefc  Schriften  felbft  auSgehängt 
tsurben  Hör.;  Steinbamm  *saxea;  congestis 
p.  Säet. 

2.  ptla,  ae,  f.  1)  ber  Ball  ludere  pili»;  fprid)W. 
a)  p.  est  mea  id)  habe  gewonnen  Flaut  b)  clau- 
du»  pilam  b.  jmbnt.,  ber  eine  Sache  nidjt  red)t 
ju  gebrauten  DerftetU  Oie.  in  Pis.  §.  69;  For- 
tunae  Spielball  beb  ®liideS  Aur.  Vict.  2)  »ein 
Hü gelten  jum  Botieren  ber  Sichtet. 

pilAnus,  adj.  [pilum]  =>  triarius,  w.  f.  Ov. 

pllirlus,  adj.  [2.  pila]  Ballwerfet,  Jongleur 
Quint.  10,  7,  11. 

1.  pilitus,  adj.  [pilum]  mit  Söurffpicfjcn  oer; 

2.  l’ilätus  |.  Pontius  3).  [(epen  Verg. 

pile&tus  j.  pilleatus. 

pilentum,  i,  n Bicnöberiger  SBagen  bei  öffent= 
litpen  Sufjügert  für  grauen,  ©racf)t wagen  ut  p. 
ad  saera  ludosque,  earpentis  feste  profestoque 
uterentur  (matronae);  *castae  ducebant  saera 
per  urbem  pilentis  matres. 

pilleatus  (pileat.)  adj.  [pillus]  mit  einem  pil- 
lcus  oerfeben,  *fratris  (Haftor  u.  ©otlujr);  bei 
röm.  ®afbnählctn  u.  geften  Liv. ; o.  greigelaffe 
neu  Liv.;  fplebs  beim  lobe  bcS  Sero  jum  3eit^en 
ber  Befreiung  b.  ber  Jhted)tfchaft. 

pillenlns  (pll.),  i,  tn  [dm.  B.  pilleus]  ftäpp  = 
epen,  Hör.  ep.  l,  13,  15.  — pilleus  (pileus',  i, 
i».  [oerw.  m.  »flog]  röm.  (put  ob.  giljmüpe, 
bie  bei  fcftlicpen  @elegenheiten  u.  namentlich  an 
ben  Saturnalien  getragen,  aud)  a!8  ein  Stpnboi 
ber  greiljeit  betrachtet  warb,  bab-  Tocare  servos 
ad  p.  jur  gteipeit,  b.  i.  bie  Sflaoen  butch  Ser= 
fpreepen  ber  greibeit  jur  (Ergreifung  ber  SBaffen 
reijen. 

ptlösns,  adj.  [1.  pilus]  behaart  genae. 

pilum,  i,  ».  ber  SBurffpiejj  ber  röm.  fchmeren 
gnfanterte,  ben  fic  beim  Beginn  beS  Treffen«  auf 
ben  geinb  fcbleubertc,  tnorauf  fte  jum  Schwerte 
griff;  murale  eine  [dimere  ®attung  o.  SBurfjpiefjen 
jur  Berteibigung  be«  CagcrWaHe«;  Pila  Horatia 
Dttliehfeit  am  gontm  Iav.  1,  26,  10. 

Pilumnus,  i,  m.  aititai.  ®b«grit,  S(f)nl)t'rr  be8 
Turnus  Verg. 

1.  plins,  i,  m 1)  ba8  cinjetne  §aar  (am  menidp 
licpen  u.  tierifeben  Äörpet)  palpebrae  sunt  rnu- 
nitae  tamquam  vaUo  pilorum.  2)  tp.  eine  ft  I ei  * 
nigfeit,  ba8  Slllcrgeringfte  nuUum  p.  (ein 
ijaar,  eine  gafer)  boni  viri  habet;  ne  pilo  (um 
ein  $aar)  quidem  minus  me  amabo;  e Cappa- 
docia  ne  p.  quidem  (sc.  accepi) ; *non  facit  pili 
cohortem  hält  lein  £>aat  Wert  ic.,  *nec  pili  facit 
unius  fragt  fein  $aar  barnatb. 

2.  plins,  i,  m.  faft  immer  primus  p.  bie  erftc 
2Äanipet  ber  Iriatiet  in  einet  fiegion,  primi 
p.  centurio  bet  erfte  Senturio  bet  erfien  ©lanipel 
ber  Iriarier;  primutn  p.  ducere  Genturio  ber 
erfien  ©ianipel  ber  Triarier  fein. 

’Plmplens,  adj  eigtl.  jur  Blufenquefle  ©cmplea 
am  Dlpmp  gehörig,  bah-  ben  Slrtfen  Zeitig; 


subst.  f.  bie  Shtfc  Hör.  carm.  1,  26,  9 ($aupt 
unb  Baud  nach  ©entlcgs  ftonjeft.  Pimplei  B. 
Pimpleis). 

plna  (nicht  pinna),  ae,  f.  [jrfra]  Stedum  jd)el. 
Pinürlns,  ii,  Same  eines  alten  röm.  ®i'frf)letbte8 
domus  Verg  ; I’inarll  u.  Potitll,  ©rieftet  eines 
alten  Rultuä  bcS  JperfuleS. 

Pind&rns,  i,  m.  berühmter  grie^.  ifgrifer  aus  It)c= 
ben  (622—442  B.  Ghr.).  5Dob.  Pindärtcus,  adj. 
Plndönlssus,  i,  f.  Stabt  in  Gilicien.  $ab.  -nis- 
sitae,  ärum,  m. 

Pindus,  i,  m.  Berg  in  IWfaticn. 

’+pinetum,  i,  «.  [pinus]  giehtenmalb. 
pineus,  adj.  [pinusj  noti  giditen,  gid)len  = 
’rüvu,  *plaga  montu,  fardor  geuer  B giften» 
botj,  *claustra. 

pingo,  pinxi,  pictum,  3.  1)  malen,  abmaien 
simulacrum  Veneris,  speciom  hominis,  taltulam 
(ein  Bilb);  tabula  picta;  *mollia  luteolä  vnc- 
cinia  calthä  mifiht  unter  bunter  Bbtnecfifelung 
unter  ic. ; ȟbeth-  abjeidjncn,  abbilben  in 
mensa  castra  mero;  exiguo  Pergama  tota  mero; 
ftiden  acu  p.  u.  bl.  p.,  stragulum  textile  magni- 
ficis  operibus  pietum;  toga  picta;  picta  auro 
agmina  Tac . ; *pictum  eroeeo  vclamcn  acantho; 
*nicta  purpura;  tp.  a)  id)mürfcn,  jieren  bi- 
bliothccam  mihi  tui  pinxerunt  constructione 
et  sillybis  de.  Att.  4,  5,  3.  b)  infofem  bie 
SBorte  bem  Bebnet  bas  finb,  toaö  bem  fflfaler  bie 
gatbett:  in  ber  Bebe  auSfthmüdcn,  auSma^ 
len,  lebhaft  fthiibern,  in  rerbis  pingendie 
in  ber  SBaljI  u Stellung  ber  SBorte  (®gf.  in  il- 
luminandis  aententiis);  Hritanniarn  coloribus 
tuis,  penicillo  meo;  quam  vis  Claris  sit  colori- 
bus picta  vel  pobsis  vel  oratio;  (Pompeius) 
Omnibus  a me  pictus  et  politus  artis  coloribus. 
pinguesco,  — — 3.  [pinguis]  fett,  gebüngt 
toerben  *bis  sanguinc  nostro  Emathiam  et 
Baemi  campos.  — pinguis,  e,  adj.  m.  comp.  u. 
sup.  1)  fett,  feift,  wohlgenährt  pinguior 
agnus  Plaut.;  oves  Hör.;  Thebani;  *p.  niti- 
dusque  l>ene  curata  cute;  *p.  Phaeaxque;  *Ti- 
tiis  aufgebunfen;  B.  Slebiofcm  *Latino  sanguine 
pinguior  (reilhiieh  gebüngt)  Campus;  *Tellera, 
*lardum,  *merum  btd,  ölig,  *olivum,  *fici  faftig, 
fleifthig;  *fhortus  ftüd)ett=,  ®cmüfegarten;  *ara 
mit  bem  Blute  u.  gelte  bet  Opfertiere  benegt; 
subst.  n.  baS  gett  jmifd)cn  bem  glnfdje  densum 
Verg.;  fett,  nahtungreith,  ergiebig  *campi, 
*Plirygia,  *humus,  *«tabula  apum  ijonigreid), 
*Nilus  p.  flumine,  *pinguissimi  rami  arboruni, 
’somina  faftftrogenb ; übertr.  bid  (für  baS  ®c= 
fühl),  caelnm  (fiuft),  ftoga.  2)  bilbl.  a)  plump, 
frhwerfällig,  fihmadhföpfig,  geiftloS  (B.  bet 
Bebe)  fthwülfiig  *ingenium,  *tardo  cognomcn 
pingni  damus;  pobtae  p.  quiddam  et  peregri- 
num  sonante8;  p.  Minervä  j.  MinerTa  6);  *mu- 
nus  (B.  einem  Schichte),  b)  ruhig,  behaglid), 
gemäthlith  fsecessus,  tTita,  fotium,  *somnus. 
•pintfSr,  fera,  ferum,  adj.  [pinus-fero]  gidi- 
ten tragenb,  mons.  — *pintgCr,  gern,  gerum, 
adj.  fpinus-gero]  giebten  führenb,  mit  gith- 
ten  belränjt  caput  Fauni. 

1.  pinna  f.  pms. 

2.  pinna,  ae,  f.  [Bebenf.  u.  penna]  1)  geber, 
gern.  pl.  bie  gebern,  bef.  bie  ftörfern  in  ben  glib 
nein  u.  im  Sd)wan*e  ber  Sögel,  bie  Schwung, 
febern,  gittiche  Tac.;  SdjtBungfebern  am  ©feile 
Liv.;  meton.  bie  Schwingen;  alcui  incidere 


61» 


pinnatag  — pius. 


p.  5-  2 incido  1).  2)  übettr.  a)  »glofifebet  bet 
®elpbinc.  6)  bie  Blauerjintie,  =fpije.  ®a». 
plnnätus,  adj.  bcficbett,  beflügelt, 
»plnntgcr,  gera,  gerum,  adj.  [2.  pinna,  gero] 
gefiebert,  geflügelt;  übettr.  mit  Sri  offen 
»etfe^etl.  — plnnTpfs  f.  pennipes.  — pin- 
nüla,  ae,  f.  ( pl .)  gtügelcben  Plaut. 
pinoteres,  ae,  m.  ^innentofiebtet 

(fleinftc  Slrt  d.  Rrebfen)  CSic. 
pinao,  pinsui  ob.  pinsi,  pinsYtum  ob.  pinaum, 
istum,  3.  tlein  ftatnpfen,  jerftoben,  alqm 
agro  geifein  Plaut. 
pinna,  us  ob.  i,  f.  1)  bie  göbte,  J?iefet  (Pinus 
sileestris  L .)  *mctou.  au8  bet  gierte  ©ematbtcS 
o)  ®d)iff.  b)  gradel.  c)  gid) tenf ranj.  2) 
Yß  i ni  e (Pinus  Jinta  L.)  Verg. 
plo,  1.  [piusf  »bureb  ein  Opfer  ju  »ctföbnen 
futben,  fübnen,  befänftigen  osaa,  bueta, 
Tellurem  porco,  Silvanum  lacte.  ®ap.  a)  *rc-- 
ligiös  oetebren,  ausüben,  ocrriditen  pie- 
tatem  Flaut.,  aacra.  6)  auf  religiöfe  Wti  tci  = 
nigen,  entfünbigen  te  piari  de  mea  pecunia 
Plaut.;  ai  quid  tibi  piandum  fuiaaet.  religione 
domestica  Oie.  c)  etro.  toieber  gutmaiben,  ab  = 
juwenben  fuiben,  erfepen,  fübnen,  täeben 
•uefaa  triete,  »mora  morte  pianda  eat,  »culpam 
inorte,  fprodigia,  *fulmen  bnS  Omen  be8  BltfjeS. 
pYpbr,  ena,  n.  'ßfeffet  Hör. 
plpllo,  l.  [pipioj  pipen  Ct.  — pipülnm,  i,  n. 
u.  -Ins,  i,  m.  [pipo]  baöfiütmen,  Stampfen 
Plaut. 

Piraebfig,  ei,  m.  [Jlaipaiaes]  (»Plraens ; *n.  pl. 
Piraea  tuta)  ®emo8  u.  feafen  ».  «tpeit.  ®a»on 
»Piraeng,  adj.  piräif <b- 
pirätu,  ae,  m.  fjteipotqs]  ©eetänber. 
piritYcn»,  adj.  ju  ben  Seeräubern  gehörig, 
®ecräuber=  navia,  bellum,  claaBia;  aubat.  -ca, 
ae,  f.  Seeräuberei. 

Pirene,  e8,  f.  OueHe  in  Rorintb  Plaut.  ®aBon 
»Pirenig,  Ydia,  f.  adj.;  P.  Ephyre  Sorintb- 
PIrlthoug,  i,  m.  f.  Tbeaeua.  [bäum  Verg. 
pYrum,  i,  n.  Birne  Hör.  — ptrus,  i,  f.  Birn  = 
Pirngtae,  ft  rum,  m.  idpriftbe  Bölferftbaft. 

Piga,  ae.  f.  Stabt  in  @li8.  ®a».  »Plsaeng,  adj 
Arethuaa;  subst.  * Pisaoa  bie  $ippobamta;  »gl, 
Tlippodamia  2).  — Plane , ärum , /.  Stabt  in 
Etrurien,  j.  ?ifa.  ®a».  Piainus,  adj.;  subst. 
-nl,  örum,  m.  |®ao.  -rengia,  e.  adj. 

Platin  rum,  i,  ».  Stabt  in  Umbrien,  j.  Pesaro. 
plscärlug,  adj.  [piaern]  (Plaut.)  ju  ben  giften 
gehörig,  gif<b=  hamulua,  forum. 
piscator,  öria,  m.  [piacorl  giftber,  (Plaut.) 
giftbbdnbler.  ®a».  pUcitbrlag,  adj.  ju  ben 
gijdjern  gehörig,  giftet«  navia,  fnavicula, 
facapha,  -farundo,  forum. 
plgcfttng,  ua,  m.  [piacor]  1)  bab  gifdjen,  ber 
g i f tb  f a n g Plaut.  2)  ein  © e t i <b  t g i f tb  e 
Plaut.;  bilbl.  ber  gang  bonua  Plaut. 
pigeYcülnB,  i,  nt.  dem.  o.  piacia. 
plaoina,  ae.  f.  [piacia]  1)  gifebtetd);  publica  an 
ber  porta  Capena,  wo  bie  Schwimmer  ftcb  übten 
Liv.  2)  tSaffcrbebältcr,  Boffin  für  Ba- 
benbe.  ®a».  plscinftrlng,  ii,  tn.  ber  p«bjn  fei= 
uem  Vergnügen  gifdjteicbe  m.  feltcncn  giften 
hält  wie  §ortenfiu8  u.  SucuOus,  ber  gifdjteidp 
ijalter  Oie. 

plgclg,  ia,  m.  giftb;  Iberua  btt  an  ber  fpanifepen 
Stifte  gefangene  Ifjunftfib  (acombar)  Hör.  sat  2, 
8,  46;  sing,  collect.  Ov.  m et.  2,  14;  *aI8  ©eftirn 


piacca,  p.  gemini  ob.  gemelli;  *ein  anbetrt 
ftirn  p.  aquoaua  Verg.  ®a».  a)  plgcor,  dtp  1. 
fijd)cn;  fprirfjm.  ( riaut .)  p.  in  a?re  fidj  oergeb- 
litbe  Blühe  geben.  6'  *+piscögng,  (Plaut.)  -ei- 
len tug,  adj.  fifd)  reich. 

PlaYda,  ae,  ni.  ein  Btfibier;  PYgYdla,  ae,  f. 
Sanbfdjaft  in  Sleinaften. 

PisIgtrStns,  i,  m.  §errf<ber  ».  9ltben.  ®o».  -tb 
dae,  ärum,  m bie  Söhne  be8  Biftftratub. 

Plso  f.  Calpurniua.  ®a»  t-niftnns , adj 
pigtlllnm,  i,  n.  [pinao]  Blörferleuie  Plaut  - 
plgtor,  öria,  m.  [pinBol  1)  ber  Stomoiet,  bn 
ba8  ©etreibe  ftampft  ob.  mit  einer  ^anbmüilc 
mahlt,  ber  Blüllet,  ber  sngleitb  Bäder  roaT.  *1 
P.  Beiname  3“P't«*  Oc. 

PlBtörlenglg,  e,  adj.  ju  ^Siftortum  (Stabt  in 
©trurien)  gehörig,  piftorienfifeb  Sali.;  mit 
lomifeber  Smeibeutigleit  militea,  auf  Pietorinm  r 
piator  bejogen,  ctma  'Bädcrftlbet’  Plaut. 
piatoriu- , adj.  [piator]  jum  Bäder  gehörig, 
opera  Badmert  Suet. 

platrllla,  ae,  f.  [dem. ».  piBtrina]  Heine  Stampf> 
mühle  Ter. 

piatrinenglg,  e,  adj.  [piatrina]  jur  Stampf 
mühle  gehörig  iumentu  Suet. 
plgtrinnm,  i,  n.  [pin»ol  Stampfmühle.  3p 
Strafe  würben  Sfla»en  bahin  gegeben,  alqm  io 
p.  tradere  Plaut.,  darc,  dederc  Ter.;  piatrino- 
rum  civitas  al8  Bejeitbnitng  oermorftnrr  Sflawn 
Plaut.;  fp.  eierccre  WüHcr  u.  Bäder  fein;  and 
würben  Stbweine  barin  gemäftet  Plaut.;  fibeffl 
tibi  mecum  in  eodem  eat  p.  viTendutu  bu  muB! 
mit  mir  an  bemfelben  3»*e  Sieben ; in  iudicii 
et  contiunculae  tamquam  in  aliquod  p.  detrnd: 
et  compinjp.  [SenHa  Verg 

plgtrix,  Ycia,  f.  ein  Bie  er  un  ge  he  u er,  8.  bn 
PYtine  , ea,  f.  Stabt  in  ftleinafien  Or. 
pYthCclnm,  ii,  n.  [tii^ijgior]  Äfftbtn  Plaut. 
PYthfcüaae,  ärum,  f.  3nfel  im  tgrrhenifdien  Bteen 
j.  Ischia.  [fieben  Seilen. 

Plttäcua,  i,  m BhUeioph  *u  Blt)tilene,  einer  bn 
Plttheus,  5i  ob.  cos,  m.  Rönig  in  ®röjen,  ?atr 
ber  Äthra  Ov.  ®a B.  1)  *Pltth8la,  Ydia,  f — . Äth« 
21  * l/itthflus,  *-eug,  adj. 
pitüita,  ae,  f.  Sthleim  im  tierifeben  Rörpn. 
Serftbleimung.  Stbnupfen.  ®a».  pitaite- 
Bng,  adj.  »oll  Stbleim,  Berftbltimt. 
plng,  adj.  m.  sup.  (Ogi.  Oie.  Phil  13  §.  43),  1)  ra 
Bejug  auf  bie  ©ötter,  fromm,  gottebfürdjtis 
gewiffenbaft  homo,  omnea,  ingenium  Pan; 
phili  Ter.,  ‘numina,  * pobta,  »Tatea;  *p.  Infi 
ber  Blufen  (infofem  fte  fromme  ©mpfinbungeu  er 
regen);  o.  ben  Slbgefcbiebencn,  bie  Seligen  p»- 
rum  aedem  et  locum;  *gena,  *animae,  *conei- 
lia;  o.  §anblungen,  guflänben,  Satben,  fronte 
gottgefällig,  gewiffenbaft,  gottgcweibi 
geilig  bellum,  arma,  par , *militia,  »dolor, 
»vota,  *p.  ore,  »piia  venientia  aomnia  porti« 
»aomnia,  »teata  f.  teata  2);  »pium  eat  m tut 
ci  ift  gottgefällig  jc.;  * subst.  msturn  piumqoe 
Beibt  u.  Bmigleit;  ben  ©öttern  geweiht,  8f 
opfert  »vitta,  »far.  2)  in  Bejug  auf  Btenfdm 
liebeooll,  järtlitb  gegen  ©Item,  RinbeT,  Batn 
lanb,  Itnblitb,  oäterlitb,  brüberltib  p ha- 
bere civea  in  parentea;  dolor;  adversua  soe> 
rem;  »Aeneaa  (ftebenbe?  Beiwort  in  bei  Äneibe : 
»impietate  (gegen  ben  Sohn)  pia  eat  {gegen  bn 
Bruber)  Or.  ; *metua  ber  für  ba8  fieben  bei  ©n 
ten  beforgten  ©attin;  »aarcina  nati  (0.  Ämbnrt, 


619 


pix  — plagosus. 


ben  Sinta«  trug);  »dextra;  ftreu  gegen  beit  S5  = 
nig  quem  pium  ct  bonae  mentia  — non  pro- 
tenus  ad  regem  fnisse  curnurum?  ffidiasimi 
piiaaimique  civiurn  et  nmicorum. 
pix,  plcia,  f.  [jtioaa]  »ed);  *pl.  ']lecb  ft  liefe. 
plAcAbYUs,  e,  adj  m.  comp,  [pfaco]  1)  Ber|öbn  = 
lief)  anirnus;  omnia  habuisaet  aequiora  et  pla- 
cabiliora;  »magia  eat  p.  irae.  2)  Oerföbnenb, 
bejänftigenb  *ara;  placabiliua  eat  (2er.)  e* 
Berföbnt  leichter.  Xntj  placAbllltas,  atis,  f Ber= 
fö^nltd^fett  Cic. 

plAeAmen . Tnia,  n.  (Liv.)  u.  f-mentnm,  i,  n. 
fplacoj  ®crföbnung*  = , »cfänftigung*mit; 
teL  — pläeäte,  adv.  m.  comp,  [placatua]  rubig, 
gelnffen.  — plAcAtio,  öma,  f.  [placo]  ®er= 
föbnung,  »efdnftigung,  Beruhigung  deo- 
rum,  anuni.  — plAcAtus,  adj.  m.  comp.  u.  mp. 
[partic.  B.  placo]  1)  befönftigt,  Berfdhnt, 
Ber  (ähnlich  animo  placatiore,  exercitua  duci 
placatior.  2)  rul)tg,  gelaffen,  friebticb  vita, 
quiea  placatisaima,  de  rebua  p.  ac  minime 
turbulentia,  ’mare,  »Venus  bolbe. 
placcnta,  ae,  f.  Sueben. 

PlArentia,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien,  j-  Bia; 
cenja.  San.  -tinns,  adj. ; P.  militea  mit  tomi- 
fther  8»eibeutigfcit  auf  placenta  unb  bie  Stabt 
Placentia  bezogen,  etwa  bie  'Suebenberger’  Plant.; 
subst.  -Uni,  örum,  tu. 

plAceo,  2.  (and)  placitua  aum)  gefallen,  gefäl= 
lia  fein  aleni;  p.  hoc  tibi;  veile  p.  alcui  jmbm. 
gefällig  fein  »ollen,  p.  aibi  fidj  felbft  gefallen,  mit 
peb  jufrieben  fein,  auf  et»,  ftcfy  et»,  ju  gute  tbun; 
•placens  uxor  gefällige,  Iieben*»ürbige;  et  rei 
publicae  et  ipaia  p.  oportere  mähten  bamit  ju= 
frieben  fein,  e*  fieb  gefallen  laffen;  doa  plocenda 
eat  mufj  genügen  Plaut. ; quae  vobie  placita  eat 
condicio  Tcr.  \ in*bef.  a)  n.  ȟbnenbidjter  u.  fei= 
nen  Stüden  u.  anbem  Sünftlem,  gefallen  2>r.; 
admodum  in  tragoediia.  6)  ai  diia  placet  iro= 
nifeb,  jum  ?lu*brucf  heftigen  Staunen*  u.  Untuib 
len*  über  et».  Unerwartete«  '»er  follte  e*  benlen’ 
Epicurua,  cui  etiam,  ai  diia  p.,  videtur  aemper 
beatna  aapiena;  alter,  ai  diia  immortalibua  p., 
teatimonium  etiam  in  Sex.  &08cinm  dicturua 
eat;  ohne  Tronic,  fo  ®ott  »in,  mit  @otte*  §ilfe 
Plaut.  Capt.  2,  3,  94.  c)  placet  (mit  u.  ohne 
Hat.  brr  ffjerfon)  id)  finbe  für  gut,  iefj  ftimme 
bafür,  meine  flnfiebt  gebt  babin,  ieb  will, 
in*bef.  B.  »cbörben,  nerorbnen,  befdiliefeen 
ut  doctiaaimiB  placuit;  »sie  Iuatitiae  placitnm- 
que  l’arcia;  ai  placet  (in  bet  feineren  Umgang*; 
fpraebe  immer  ohne  tibi,  vobie);  eie  p.?  placetne? 
feib  tbr  einoerftanbenV  m.  inf.  u.  acc.  c.  inf.\  m. 
ut,  »ollen,  orrorbnen,  befcblicjsen  bafj  et».  ae= 
febeben  feil  placuit  ut  etc.;  8enatui  p.  ut;  pla- 
citum  eat  ut  reverteretur  Pompeiua;  placitum 
eet  mihi  ut  — mitterem  Oie.  Att.  8,  12,  4,  pla- 
cuit ei  ut  — mitteret  Caes.  b.  O.  1,  34,  1;  m. 
SBcebfel  bet  Sonftruftion  bei  oerfebiebenem  Sinne 
p.  aibi  ternaa  tabulas  dari  ad  iudicanelum  — 
aententiaaque  de  aingulia  ferrent  Caes.  b.  c.  3, 
83,  8;  Bgl.  b.  O.  2,  10,  4. 
plttcld«,  adv.  m.  comp,  fplacidus]  fanft,  ruhig, 
. gelaffen,  friebfam  p.  ire  suspenso  gradu  Ter.; 
p.  procedere;  ad  ea  rex  aatia  p.  verba  fecit; 
p.  et  benigne  verba  facere,  rcapondorc;  p.  et 
aedate  ferre  dolorem;  aedate  placideque  loqui; 
placidiua  (im  ®eiftc  be*  Trieben«)  plebem  in 
magiatrata  tractare;  populua  et  aenatua  Rom. 


. modeateque  inter  ae  rem  publicam  tracta- 
ant;  collea  p.  acclives  fanft  anfteigenb  Lin. 
PIAcYdMAnns  f.  Pacideianus. 
pläcidöle,  adv.  [dem.  B.  placide]  recht,  fanft, 
rubig  Plaut. 

plAcTdus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [placeo]  fanft, 
jtill,. friebfam  (infofern  biefe  (Eigenfehaften  fid) 
tm  ÄujjeTen  jeigen)  homo,  aenatus,  ingenium 
oratio,  urba,  civitas,  pax;  p.  et  lenia  aencctua; 
»mors  fünfter;  »aqua,  fmare,  »faequor,  fpor 
campoa  iter,  *amnis,  filluviea,  fdies;  *B-  ®flt= 
tent,  gütig,  bulbBoll,  *lumen  freunblieber  »lief; 
*subst  w.  pl.  Wilbe  (®gf.  immitia). 
plAcTto,  1.  [frequent.  B.  placeo]  febt  gefallen 
Plaut.  — plAcTtna,  adj.  [placeo]  gefallenb, 
angenehm,  beliebt  locua,  »amor,  »placita  oa 
bu  gefäuft;  subst.  n.  ba*  @ef allen,  »ultra  p. 
gegen  feine  Überzeugung,  über  ®ebübt;  tpJ. 
Meinungen,  Sehren  rhetorum  aut  philoao- 

S ho  rum. 

Aco,  1.  [Saufatio  B.  placeo]  1)  ebnen,  beru; 
bigen  »aequora;  »ventOB  aanguine;  in  turbu- 
lenta  contione,  quae  tarnen  huiua  auctoritatc 
placata  eat  Oie.;  * beliebigen,  ftillcn  eaca 
ventrem  iratum;  voracis  ieiunia  ventria.  2) 
Berföbncn,  befänftigen,  geneigt  machen 
animum,  alqm,  alqm  in  alqm,  alqm  alcui; 
iram,  invidiam;  * Plutona  tauris,  »ture  et  fidi- 
bua  deo8;  »placatam  Eurydicen  vitulA  venera- 
bere  caeaä  »enn  fie  oerföbnt  ift  — bamit  fie 
Berföbnt  fei,  jur  Sübne;  homo  aibi  ipae  placa- 
tua  mit  fieb  felbft  ein*;  nunquam  animo  placari 
in  eum;  placatia  in  ae  (iljm  geneigt)  auorum 
civium  amrnia  (abl.  abs .);  »aeveritatem  frontis 
tuae;  »genium  fieb  gütlieb  tbun. 

1.  plAga,  aer  f.  [»lijyiJ]  Schlag,  £>ieb,  Sto6, 
auch  bie  babureb  entftebenbe  Slunbe  (Bon  einem 
nicht  febneibenben  3"ftrumente)  mercedcm  vulne- 
ris  atque  p.;  *p.  ferre  beibringen  »oüen;  »pla- 
sia perimere  totfeblagen;  plagam  accipere;  p. 
lnfligere,  bilbl.  hac  perculaua  p.;  p.  eat  iniecta 
petitioni  tuae;  oratio  gravem  p.  facit  bringt 
tief  ein;  levior  eat  p.  (ber  Berlufi)  ab  amico; 
auch  B.  gufammenftofe  ber  Btome. 

2.  plAga,  ae,  f.  eigtl.  glatte,  Släebe  1) 

91eJ,  ®arn  (beim  Ircibjagen  gebraucht)  canes 
compellunt  in  plagas  lupum  Plaut.;  tendere 
pla^aa;  bilj)l.  bie  Seblinge  ae  impedire,  ae 
comcere  in  plagas  Plaut. ; Antonium  conieci  in 
Octaviani  plagas;  quaa  p.  ipai  contra  ae  Stoici 
texuerunt;  ai  hia  laqueia  te  exueria,  in  illaa 
tibi  maiorea  p.  incidendum  eat;  feit,  sing  Cic. 
off.  3 §.68;  fcberib.  ne  quis  Venator  adeit  cum 
auritia  p.  (ft.  attentis  auribus)  Plaut.  2)  at* 
»aum,  ®eaenb,  ®rb  = , Sanb«,  §immel«  = 
(trieb  frigide  haec  omnia  duraque  cultu  et 
aapera  p.  eat;  caeli;  »quattuor  Ronen;  »aolia 
imqui  b««6e  8one;  »aetheria  üuftraum,  Suft; 
•pinea  montia  Jiebtenmalbung  ber  Berghohen; 
Zum.  o.  ben  »ewobnern  einer  ®egcnb,  San  ton, 
Xiftritt  Liv.,  Just. 

plAglArlus,  ii,  m.  [plagiam  (fpdt)  »lenj ebenraub] 
»lenfebenräuber,  Seelennerläufet  Cic.  Qu. 

fr.  1,  2 §.  6. 

plügiger,  -gbrulus,  adj  [1.  plaga-gero]  ber 
Schläge  befommt  Plaut.  — plAgipatida.  ae, 
m.  fl.  pläga-patior]  Schläge bnlber  1‘laut.  — 
— »plAgösns,  adj.  [1.  plAga]  oiele  Schläge 
auAteilenb,  prügclfücbtig  Hot.  ep.  2,  l,  70. 


plagula  — plebs. 


620 

plagula,  ae,  f.  [2.  plägaj  Jcppieb,  alb  ©elt* 
ob.  SänftenBorbang  Lir.,  Suet. 
plagüsia,  ae,  f.  eine  Slrt  gifdje  Plaut. 
Planasla,  ae,  f.  3nfel  Jflbl.  b.  Elba,  unter  ben 
ftaifern  iicrbaimungbort,  j.  ©ianofa  Tac. 
Plumius,  1)  Cn.  Pl„  b.  Eiccto  in  (einet  nod)  Bor* 
banbenen  (Hebe  oerteibigt,  ©ob"  beb  Ca  P.,  eines 
(|ead)teten  Steucipäd)terb.  2)  P.  Varu»  Tac. 
*tplanctus,  us,  m.  [plango]  ba«  mit  ®ebflagen 
Betbunbenc  Schlagen  auf  bie  ©ruft,  Stirne  sc.  als 
Seiten  ber  Itauer,  laute  trauet,  $änbe* 
Plauens,  3unamc  f.  Munatiup.  [ringen, 

plftne,  adv.  m comp.  u.  sup.  [planus]  1)  beut* 
lieb,  aus btüdlid),  mit  Ilateit  SBorten,  runb 
berauS  loqui,  planissime  eiplicare,  plurimae 
leges  planissime  vetunt,  disertissime  planissi- 
meque  iu  eo  (decreto)  scriptum  est.  2)  gang, 
uiSilig,  gäujlicb,  p.  «cire  gang  gut  Ter.;  p. 
bene  facere  gang  nortreffticb  tjanbeln,  p.  bene 
peculiatus,  p.  penculanon  dubitanter  adii;  bene 
p.  magnus;  p.  eruditus;  ut  prioribus  pedibus  p. 
posset  terram  attingere;  vix  possum  vel  p. 
nullo  modo  possum;  ne  p.  etiam  = needum 
p.  Caes.  b.  G.  6,  43,  6;  in  bejabrabem  ©inne, 
allerbingS,  gemiß. 

plango,  nxi,  nctum,  ,3.  l)  fcblagen,  bef.  mit 
©eräufd)  * tympana  palmis;  »lato  pectore  hu- 
mum; »litora  plangnntur  fluctu;  »plangitur  (B. 
einem  gefangenen  Segel)  [eßlägt  mit  ben  gliigcln; 
intrans.  braufen,  tofen  nunc  nemora  ingenti 
vento,  nunc  litora  Verg.  georg.  1,  334.  2)  (wie 
xöjrrfodai)  fid)  Bor  trauet  auf  btt  ©ruft  ob. 
bie  Sinne  fcblagen  »pectora,  *laccrtos:  intranf. 
plangere,  plangi  [id)  Bor  heftiger  trauet 
(auf  ©ruft  u.  Hrme)  fcblagen,  laut  trauern 
»planguntur  matres,  »agmina  plangentia,  ge- 
mitus  plangentium  Just.;  laut  betrauern 
»Memphitem  bovem  (ben  StpiS);  fquas  (virtu- 
tes  tuas)  neque  Ingen  neque  plangi  fas  est  Tac. 
tan.  plangor,  örw,  m.  I)*fraufcbenbe8 
©cblagett,  (Häufchen.  2)  lautes  trauern, 
p.  (mit  $eu!en)  et  lamentatione  implcre,  com- 
plero  forum;  *p,  dare. 

planguncöla,  ae,  /.  [iriaryy«»-]  ®aef)bpuppe 
Cic.  Att.  6,  1,  26  (anbere:  imaguncula). 
plänllOquns,  adj.  [plane-loquor]  offen  heraus* 
fprccbenb  Plaut. 

plänltas,  litis,  f.  [planus]  ©eutlidjfeit,  sen- 
tentiarum  Tac.  died.  23.  — pUntttes,  ei,  f. 
(feit.  Liv.  -tia,  ae,  f.)  [planus]  gliche,  (Ebene, 
ebene  u.  flache  ©trede  im  @gf.  ^um  ©ebirge 
uequat-a  agri  p.;  propter  p.  magnitudinemque 
regionum;  inter  ceteram  p.  in  einem  übrigens 
ebenen  (Raum  Satt.  Jug.  92,  5. 
plant»,  ae,  f.  l)  Schling,  ©ftopf*,  ©ffang* 
reis  bcs  SBeinftodS;  »anbercr  ©äume.  2)*+guß- 
foble,  »guß;  *summü  contingere  sidera  p.  baS 
böchfte  ©lüd  genießen.  3>ao.  pbmtärla,  ium,  n. 
Seplinge  ob.  Slbfenftr  B.  ©Sumen  Verg. 

1.  plänns,  adj.  m.  comp.  u.  mip.  1)  flach,  eben, 
latt  corpus,  litus,  carina,  locus;  a planiori- 
ns  aditu  (leicht  zugänglicheren)  locis;  campus, 
via,  aditus  plamor;  *spatia;  «übst.  sing.  n. 
Ebene,  gliche  urbs  sita  in  plano;  coloniam 
plano  Bitäm  Tac.\  *cadore  in  plano;  »plano 
ponere  vitem;  aciem  in  planum  deducere,  castra 
in  p.  deferuntur;  deferam  in  planum  sedes;  fe 
plano  auf  gleicher  Erbe  — außergerichtlich;  auch 
pl.  n.  2)  tp.  beutlicb,  flar,  Dcrftänblich, 


narratio;  planum  facere  bartbnn,  multis  teeti- 
bus  m.  acc.  c.  inf.  [®  auf  lei. 

2.  plänns,  i,  ».  [»lavagl  2 a n b ft  1 1 i d)  e r, 

Flataeae,  ärum.  Stabt  in  ©botien.  J?aB.  subst. 
Pl&taeenses,  ium,  m.  [n.  d.  2 §.  124. 

platflSa,  (-lia),  ae,  f.  Äropfganb,  ©clifan  CSie. 

plittänön,  önis,  m.  [nlazavdu]  ©latanen  tpälb 
eben  Flin.  tp.  — plÄtSnus,  i,  f.  ©latanc 
*caelebs  f.  caelebs  6). 

platca  (platca  b.  Ct.  u.  Hör.),  ae,  f.  [xlartifc] 
Straße  in  ber  Stabt. 

Pläto  ob.  -ton,  Anis  (acc.  -onu  Hör),  m.  li  arte 
ebifebet  ©hilofopb.  Stifter  ber  afabemiieben  Schule, 
tat)  t-tönicus,  adj.;  übertr.  homo  ein  tiefer 
tenfer  Oie.-,  subst.  m.  ein  ©latonifer.  2)  ein 
Spilureer  gut  8eit  bcS  Eicero. 

plaudo,  si,  sum,  3.  1)  *trans.  flatfdiettb  jdjla 
gen,  gufammenfdjlagen  plausa  colla  equo- 
rum;  manibus  cans  pectora  plausa  lacessere; 
plausis  alis;  choreas  pedibus  ftampfen  b.  i.  mit 
bem  taftfchlag  bet  Süße  auffübten.  2)  intram. 
a)  *flatf(henb  mit  etto.  fcblagen,  flatfcben  alis, 
pennis,  rostro.  b)  ©eifall  flatfcben,  jmbm. 
©eifall  guflatfeben  manus  in  plaudemdo  con- 
sumere;  impers.  huic  ita  plausum  est,  ut  etc.; 
bef.  im  Iheater,  am  (Enbe  beS  StüdS  plaudite. 
c)  iiberb.  ©eifall  fpenben,  febenfen,  diis  ho- 
minibusque  plaudentibus  unter  ©eifall  bei  tc , 
* versibu?  alcis,  *ingeniis  sepultis,  *fsibi  B. 
Selbftgefiilügen  taB.  A)  plausYbills,  e,  adj 
©eifall  Bcrbicncnb  ob.  geminnenb,  plau^ 
fibel.  B)  *tplau»or,  öris,  m.  ber  ©eifall* 
f latfeber. 

planst  rum  (nicht  plostrum),  i,  »t.  1)  ©aß*  u 
Jrachtmagcn;  fprtdjtB.  (Plaut.)  perculi  p.  f. 
percello;  ’überb  Satten.  2)  *ber  Sagen  alf 
©eftirn , ber  große  ©är. 

planstes,  us,  m.  [plaudol  1)  baS  Slatfchen,  bat 
bureb  baS  Hufammen(cb lagen  »meier  Sötper  ent- 
ftebenbe  ©et  i)  f e »plausum  dare  pennis;  * in- 
genti sonuerutit  omnia  p.  2)  baS  ©eifall  flat* 
feben,  ber  ©eifall. 

©lautlos  (Plot.),  1)  Lucius  I’l.,  tiebter.  2)  M. 
Pl.  Hyp«acu8,  .Hcnjul  im  3.  126;  adj.  Plantins; 
bau.  Plantl&nns  (Plöt.). 

Plaut  ns,  i,  m.  BoUßänbig  T.  Maccius  P. , nicht 
M.  Acciu«  P.  [eigtl.  ©einame,  ©lattfuß]  xbm. 
ftomöbienbichter , 254  — 184  p.  Eßr  ©auon  -ti- 
nns,  adj. 

plObOcfila,  ae,  f.  [dem  b plebs]  ©öbel;  aueb 
gemeine  Seule  Säet.  Vtsp.  18. 

plebtdus,  adj.  [plebs]  1)  plcbciijdt  familis, 
consul;  subst.  m ©lebcjer,  f.  ©lebejerin.  2) 
tp.  gemein,  niebrig,  gering,  omnes  p.  phi- 
losophi  ber  ganje  ©öbel  B.  jc.  ; minutos  philcv- 
sophos  eosdemque  u. ; Rermo  beS  gemeinen  ©laii 
neS,  purpura.  — plSbYeOla,  ae,  m.  [plebs-colo 
SolfS*,  Sürgerfreunb;  auch  abieftioifch  ab 
hoc  p.  tribuno  plebis. 

plebs,  plebis  ob.  (ardjaift.)  plebbs  t-ls),  ei  u.  i, 
f.  1)  ©ütgerßanb  a)  juerft  im  ®gf.  gu  bei 
©atriciero  bie  burch  Sinwanbcrung  u.  Erobern»: 
nach  u.  nach  hrngugef ommenen  geringeren 
©ürger  im  alten  (Hont,  Belebe  in  bet  älteS« 

I Seit  ohne  politijehe  ©echte  u felbß  in  prtBatrob; 
liehet  ©cgieljung  o.  ben  ©oHbürgent,  ben  ©atn 
cieni,  gefchieben  Baten.  6)  fpälet,  alb  jener  ®at 
oerfchBunbcn  Bar  u.  bie  ©lebejer  gleiche  polirifitc 
©eeßte  mit  ben  ©atriciern  erlangt  hotten,  bol 


plectilis  — 

Sol!,  btt  8ol!*menge  im  ®gf.  ju  bent  herr» 
l'djcnben  ©ntSabel  (nobiles)  u.  jttm  Senate;  in 
ähnlicher  ©eife,  wenn  b fxemben  Sölfetn  bie 
Diebe  ift,  ba«  Soll,  bie  Kenge  im  @gj.  ju  ben 
Sotncljmen,  in  Hyrcania  p.  publicos  alit  canea, 
optimates  domesticos;  * mul  tarn  sine  nomine 
p.;  *0.  Sienen.  2)  Berächtlich,  ber  ©übel,  bei 
gtofje  $iaufe  p.  et  intima  multitudo;  p.  uns 
bu  wirft  Säbel  bleiben  Hör.  3)  *=•  populus  Hör. 
carm.  3,  14,  1.  sat.  2,  7,  23. 
plectilis,  e,  adj.  fl.  plecto]  (Plaut.)  geflochten. 

1.  plecto,  3.  [wl/xöj  gebräuchlich  nur  im  partic. 
* plexus  geflochten. 

2.  plecto,  — 3.  [»lijtt»]  nur  im  pass,  gebrauch» 
lid),  burch  ©rügel  geftraft  »erben,  Schläge 
betommen  Ter.;  tergo  Hör.;  bat),  über!).  bü» 
6en,  leiben  (ge»,  für  eigne«,  jeboch  auch  für 
frembe«  Scrgehen)  neglegentiä  »egen  ic. ; ne  qua 
m re  iure  plecteretur  fich  eine  Stiege  jujiehe; 
in  sno  vitio  quisque  innerhalb  feiner  Sd)ulb; 
fpricfno,  f.  Achaei  6). 

plectrum,  i,  n.  [irlij*1?««’]  ba«  Stäbchen,  mit 
bem  man  bie  Saiten  einer  3'ther  fthlug,  @ rif» 
fel;  *Änjehlag,  Ion,  Schwung  modi  leviore, 
pobta  maiore  )).;  *3ither,  Haute;  *It)tifthe« 
©ebidjt  Lesbium. 

PleUs,  üdis,  f.  eine  berSlejabcn,  fieben  läcp» 
ter  be«  Sltla«  u.  ber  ©letone,  bie  als  Sieben» 
gtfHrn  an  ben  Fimmel  gefegt  würben  Hör.,  Ov. 
— PleTön®,  es,  f.  lochter  bei  Dceanu«  u ber 
lljetiS,  Kutter  bet  ^Slejaben  Ov.  [raluÄ  Verg. 
Plenimf  rinm,  ü,  n.  Sorgebirge  Sijtliett«  bei  Sh» 
Piene,  adv.  m.  comp  u sup.  [plenusj  Döllig, 
Doltftänbig,  reichlich  — plenus,  ad),  m.  comp. 
u.  sup.  [pleo,  »odoii  sxpleo  etc.j  1)  ooll,  er» 
füllt,  reichlich  Berfehen  mit  ic.,  o.  fflerfonen 
u.  Sachen;  in  muftergültiger  Stoja  fall  immer  m. 
gen.,  nicht  abl.  häufig  jur  Umfehreibung  B.  Hb» 
jeftiBen,  befonber«  folehen,  bie  nur  SEigenjchaften 
lebenbet  ffiefen  bejeichncu  vini,  somni,  tunoris, 
spei,  ingenii,  concordiae,  negotii,  officii,  irae; 
quis  plenior  inimicorum  C.  Mario?  Consilium  p. 
sceleris  et  audaciae,  manus  p.  perßdiae;  nup- 
tias p.  dignitatis;  lacrimarom  üurt.;  exspecta- 
tiono  de  Pompeio  Oie.  Att.  3,  14;  quo  sit  cor- 
poris aut  oxterma  bonis  plenior  Oie.  /in.  3 
§.  43;  exercitus  plenissimus  praedä,  Liv.\  *crara 
(acc.)  thyrno  apes  belafiet  m.  ic.;  fannis  bejahrt; 
p.  snnt  omnes  libri  (o.  bem  Dort) er  angeführten 
®runbjap)  Oie.  p.  Arch.  §.  14;  plenissimis  Te- 
ils navigare;  *p.  velo  gc.  venti ; *ad  plenum 
Bäßig;  quasi  pleniore  ore  laudare  mit  Bollen 
SBadrn,  p.  manu  alcis  laudes  in  astra  tollere; 
peennia  ein  mphlgerunbete«,  reiche«  Sermägcn; 
oppidum  mit  allem  »oljl  Berfehen;  mensa  reich 
hefefct;  *ex  quo  plenior  es  'feitbem  fich  bein  ©eu= 
tel  gefüüet’;  haec  pleniora  perscribebant  mit 
Srrgröfjrrungeti;  oratio,  epistula  plenior  inhalt«» 
reichet;  *omno  supervaeuum  pleno  (überfüflter) 
de  pectore  manat.  Ion.  a)  fchwanger,  träch» 
tig  *bus,  *femina,  *venter,  *tellus.  6)  boll, 

f:arf,  wohlbeleibt  homo,  'corpue.  c)  *ge  = 
ättigt,  befriebigt,  fatt,  übetbrttffig  nm- 
ture  p.  puella;  rapulA  (o.  Stagen);  amator.  2) 
Bollftänbig,  oolljdhlig,  ganj  p.  annus  at- 
que  integer,  numerus;  p.  anno  nach  3ahre«frift; 
•plenis  nubilis  annis,  legio,  luna  SBoOtnoitb ; p. 
gradu  im  fflefchwinbfchritt ; ’agrnen  zahlreich; 
i.bilbl.  gaudium,  gloria;  omnia  quae  — praepa- 


plumatug.  ' 62 1 

randa  fuerant,  p.  cumulataque  habere:  plenis 
(=»  iustis)  honorum  muneribus  beinern  ©erbienft 
Bäßig  entfpredjenben  Hör.  carm.  4,  14.  2;  b.  ber 
Stimme  u.  bem  Ion,  oolltönenb,  ftarf  vox; 
plenissimura  e;  plenior  voce  mit  Boilerer  Stimme; 
vocis  genus;  carmen  n.  Bolltönenben  Slang  ber 
SJerfe;  o.  ©orten,  nicht  abgetürjt,  in  ber  Diu«» 
fprache  yerbum  (@gf.  imminutum). 
plbriquS  etc.  f.  plerusqne.  — pU-rumqu«,  adv. 
[n.  b.  plerusquej  meiften«,  meiftenteil«,  ge» 
W ähnlich;  subst,  f.  plerusque. 
plerns  (ploer.),  altlat.  =■  plerusque  Cic.  legg  3 
§.  6.  — plerus-qu«,  adj.,  gew.  im  pl.  plenque, 
bie  meiften  ob.  feljt  Biele  (jeboch  nicht  im  Sinne 
be«  sup.,  fonbern  — eine  grofje  Dlnjaljl,  bie 
Kehr  ja  hl,  ohne  Wüdfidjt  auf  ba«  ®anje,  wo 
Bon  biefe  Dlnjahl  einen  leil  bilbet;  Bgl.  plurimi) 
Belgae;  pleraque  administrabant;  p.  omnes  bie 
aßermeiften  Ter.;  plerique  nostrorum  oratorum; 
plerisquo  ex  factionc  eins  Sali.;  plerumqne 
noctis  ba«  meifte  B.  ic.,  per  p.  Kuropae  Liv. ; 
pleraque  eius  insulae  bie  meiften  leile  tc.  Ourt.; 
per  iDvia  p.;  plerisquo  (n.)  incultis  = ita  ut 
pleraque  inculta  essent;  per  mnnita  p.  transitu 
iratris  dneebat  ■—  pleraque,  per  quae  ducebat, 
munita  erant  t.  f;  auch  ln  plerisque  (n.)  in  ben 
meiften  3äßen  de.  Lael.  §.  13. 

Plenmoxll,  örum.  m.  Soll  in  Gallia  Belg.,  Rlicrt» 
ten  ber  Steroier  Caes. 

Plenron,  önis,  m.  Stabt  in  Ütolitn.  Dao.  -nlus, 
adj.,  Ov.  [angnis  se  in  sua  membra. 

♦pllco,  l.  »ujammenfalten,  »wicfeln,  »tollen 
plödo  f.  pfaudo.  [ploerns  f.  plerns. 

ploeres,  altlat.  = plures  Oie.  legg.  3 §.  6.  — 
plorätus,  us,  m.  fploro]  ttagenbe«  Sehreien, 
laute«  ©einen,  beulen  omnia  muliermn  plo- 
ratibus  sonant  Liv.;  *virginalem  ore  p.  edere; 
clamor  cum  p.  — plöro,  1.  1)  intrans.  laut 
webtlagen,  weinen,  heulen  Plaut.,  Ter.;  plo- 
ranao  fessus  sum  Cic.;  *nil  sibi  legatum  prae- 
ter plorare  Hör.  sat.  2,  6,  69;  *alcui  Bor  jmbm., 
in  jmb«.  «uicn;  mit  abfichtlichem  loppclfinn, 
plätten  al«  ©efanglehrer  u.  al«  Segenteil  Bon 
iubeo  yalere  Hör.  sat.  1,  10,  90  f.  2)  ‘Irans, 
bejammern,  laut  beweinen  alqm;  plomres 
m.  inf.  e«  würbe  bid)  jammern  ic.,  nicht  ohne 
Ihränen  fännteft  bu  ic.;  m.  acc.  c.  inf. 
pläsor  f.  plausor. 

plogtcllum,  i,  n.  [dem.  B.  plostrum]  ©ägel» 
chen  Hör.  — plostrum  f.  plaustrum. 
plösus,  Plötlänns,  Plätlns  f.  plausus  etc. 
ploxämum  (ploxtrn.,  ploxen.),  i,  n.  (feit,  gaßifche« 
©ort)  fflagcnlaften  Ot. 

pluit,  pluit  ob.  (Plaut.  U.  Liv.)  plüvit,  — 8.  im- 
pers.  e«  regnet  aqua,  quae  pluendo  crevisset; 
sanguinem,  sanguine  c«  regnet  ©lut , lacte,  la- 
pidfbus,  terrü;  tp.  in  Kaffe  herabfallen  tan- 
tum  glandis  Verg 

plüma,  ae,  f.  1)  furje  u.  weiche  Seber,  glaunt» 
feber  (Bgl.  penna)  columbao;  *in  plutnis  (Schwa» 
nengefieber,  »gepalt)  delituisse  lovem;  collect. 
animantium  plumä  alias  — videmus  obductas; 
fprich».  p.  haud  interest  e«  ift  nicht  bet  geringfte 
Untcrfchieb  Plaut. ; homo  levior  quam  p. ; plumä 
facilius  moventur.  2)  *ber  erfte  ©art,  glaum 
am  «inn.  8)  »bie  Schuppen  an  einem  ©an» 
jet.  Das.  •)  plümätllc,  n.  ein  im  Kufter 
oon  giaumfebern  gemirfte*  ©rolattleib 
Plaut  6)  plümatus,  ädj.  l) ‘mit  Sehern  be» 


622 


plumbeus  — Poenus. 


fept„  befiebert  corpus.  2)  fmit  Stpuppen 
befept,  ©puppen»  lorica. 
plumbens,  adj.  [plumbnm]  wo«  au«  ©lei  ift, 
bleiern,  nuimnus  mit  ©lei  »erfept  Plaut.-,  tp. 
o)  ftumpf  gladius,  pugio.  b)  ftumpffinnig, 
bumm  in  physicis;  aainus  Ter.  c)  *f(pwer* 
brüdenb,  evmattenb,  läftig  auster;  ira.  — 
plunibum,  i,  n.  ©lei,  album  ginn;  * © l e i = 
fuget,  ‘©leitöpre,  ©leiftift. 
plümens,  adj.  [pluma)  mit  glaumfebern  Ber* 
teilen,  flaumtg  culcita,  ‘torus.  — plümlpes, 
edis , adj.  [pluma-pes]  an  ben  g ü & e it  ge* 
fiebert  Cf. 

plümösus,  adj.  [pluma]  befiebert  Prop. 
plfirea  j.  rnultus.  — f plfirlfäriam , adv.  [plus] 
an  bielen  Stellen,  Orten.  — plürtinnm, 

SlürYmus.  plus  f.  mul  tum,  mullus. 
ascfilas  |a4j.  dem.  o.  plus]  ein  wenig  mepr 
supellex  Ter.-,  plusculum  negotii;  p.  quam; 
adv.  pluaculum  anunm  mepr  ftl«  *c.  Plaut. 
pltiteus,  i,  m.  u.  ((eit.)  -um,  i,  «.  1)  ein  beweg* 
lidje«,  au«  ©eiben  geflochtene«  u.  mit  Rauten  übet* 
jogene«  Stpup*,  Sipirmbacp,  wobutcp  bie  ©e= 
lageret  bei  iprer  Arbeit  fiep  not  ben  ©efepoffen 
ber  geinbe  fteperten;  tp.  vineas  et  p.  agere  ad 
alqm  alle«  gegen  jmb.  oerfutpen  Plaut.  2)  eine 
unbewegliche  Stpirmwanb,  ©lenbe,  ©ruft* 
wept  an  «Bällen,  Xpütmen,  Scpijfcn  jum  Stpupe 
ber  auf  benfelben  fämpfenben  Solbaten,  locus  con- 
saeptus  cratibus  pluteiBque  mit  ©rettern  Liv. 
3)  ©ebne  be«  Speifefoppa«  Suet.  Cal.  26;  *meton. 
Speifefoppa. 

Pluto,  önis,  m.  Sopn  be«  Satumu«  u.  ber  8tpca, 
Sott  ber  Unterwelt.  San.  ‘PlütöniuB,  adj., 
domus  ba«  ®rab;  subst.  -nla,  örum,  n.  eine  ®e* 
genb  in  Afien,  wo  ein  Xempel  be«  ©luto  geftan* 
ben  paben  foD  Oie.  de  div.  1 §.  79.  [Phaedr. 
Plütus,  i,  tn.  [niotitos]  ©ott  be«  dicuptum« 
pluria,  ae,  f.  [pluo]  ber  Stegen  lal«  wopltpätige 
Slatuterfcpeinung;  ogL  imber,  nimbus).  XaBon 
plfivttlls,  e,  adj.  jum  Stegen  gepärig,  Sie* 
gen*  *aqua,  *sidus,  *Haedi,  ‘austri  Stegen 
bringenb;  *fungi  burd)  ben  Siegen  watpfenb. 
plüvius,  adj.  Ipluo]  «-  pluvialis,  aqua,  aquae; 
‘rorea  Stegenffpauer,  ‘fngus  faltet  Stegen;  *ar- 
cus  Stegenbogen;  * Iuppiter  ber  regnen  lägt;  *Hya- 
des,  ‘venti  Stegen  bringenb. 
pöclllnm,  i,  n.  f dem.  v.  poculum]  tleiner  ©e* 
(per,  ©eepettpen  p.  mulsi  ctc.  f.  facio  II)  3). 
— pöcfilum,  r,  n.  1)  Xrinfgefcpirr,  ©etper 
gründe;  Neptunua  magnis  p.  eum  hac  nocte 
mritavit  Plaut.;  mortiferum;  p.  mortis  exhau- 
rire;  poBcunt  maioribus  (sc.  bibere)  au«  ©o* 
taten;  fpricpw.  eodem  p.  bibere  au*  einem  Selcpe 
=—  ba«felbe  Sleiben  erbulben Plaut.;  meton.  Xtanf, 
Xtinfcn,  Xtinfgelag,  in  ipsis  tuis  immani- 
bus  p.,  in  poculis;  ‘amoris;  *Acheloia  ■—  fflaf* 
fer;  *ad  pocula  venire;  *pocula  (ipr  Xtani) 
sunt  fontes  Verg. ; in«bef.  ©iftbeeper,  * tränt 
Oie.  p.  Clu.  §.  80,  Liv.  26,  18,  18.  Ov.  met.  14, 
296;  *3aubertranf. 

pödägr«,  ae,  f.  [*od«ypa]  ©obagra  podagrae 
doloribus  cruciari,  ardere;  ‘©efcpwüre  ober 
©eulen  an  ben  Klauen  ber  Xiete,  pl.,  Verg. 
georg.  8,  299.  Xab-  pödägrösus,  adj.  (Plaut.) 
ber  am  ©obagra  letbet. 
pödox,  Ycis,  m.  ber  After  llor. 
tpödium,  ii,  «.  Utoitor]  Xritt  1)  untere  ©anb* 
befleibung  eine«  gimmer«,  god e.  2)  ©orfptung 


im  ttirfu«  ob.  AmppUpeater,  ber  ©alfon,  as> 
bem  beoorjugte  ©erfonen,  fpäter  bie  Raifer  iajer. 
Poeas,  antis,  m.  ©ater  be«  ©piloftete«.  iao  « 
’Poeantlides,  ae,  m.  ©piloftete«.  b)  *-tlss, 
adj.;  au(p  subst.  ©piloftete«. 
poeclle,  es,  f.  |fj  noudlr,  sc.  axoa]  eine  mt; 
Kunftwerfen  ber  ©laftit  unb  SJtalerei,  namentlti 
mit  ©olpgnoto*’  ©anbgemälbe  ber  Sd)la(pt  bn 
Slaratpon  gefepmüdte  $alle  am  ©tarlie  ju  Ärper 
Nep.  Ijiu 

PoedYcull,  örum,  m.  unteritalifipex  Boll4pamn 
pöemn,  ätis,  n.  [jtoijjpa]  ©ebiept  (gcw.  o.  gro 
peren  ©ebiipten  at«  ©robuften  brr  auSgebilbttrr. 
Kunfl)  facere,  componere,  condere,  »scribere, 
*paugere;  et  in  poCmatia  et  in  oration«. 
tpuemätlum,  ii,  n.  [*o»;jkxtio»’]  ®ebi(ptdjf5 
poena,  ae,  f.  [xo»>fj]  eigtl.  ©elberfap,  Söjegelb 
für  eine  ©lutfepulb,  Süpne,  in  weiterer  ©ebeuniM 
©enugtpuung,  Srfap,  bap.  1)  halb  bie  Strafe, 
©upe,  gntftpäbigung,  bie  erlitten,  geleifie; 
wirb,  balb  bie  Strafe,  bie  erteilt  wirb,  ob.  bre 
Siatpe,  bie  man  nimmt,  capitis,  vita«,  mortu: 
rei  publicae  o.  Staat  »erpängte;  legum  et  iadi- 
ciorum  beftimmt  bur(p  ic. ; fvotorum  ©ejaploa; 
feiner  ©elübbe;  poenas  dare  alcis  rei  Strafe  lei 
ben,  bü&en  wegen  etw.,  legibus  et  iudicio,  ‘ui 
guine,  *poenarum  satis  superque  dedi;  poem- 
aolvere  f.  solvo  1),  b),  pereolvere  f.  persoho 
2);  p.  pendere,  dependore,  expendere  f.  per  de 
2),  dependo,  expendo  2)  b);  p.  reddere  f.  reddo 
4);  p.  dignam  suo  scelere  suscipere;  poena- 
ferre,  perferro,  sufferre,  luere,  subire;  p.  surti- 
nere;  ‘poenas  pati;  ‘patriae  p.  explere  sanguine 
ben  Slucp  be«  ©ater«  mit  tc.  bü&en ; poen«  slqm 
afficere,  multare;  ‘lex  pot-naque  lata;  qui  litem 
aestiment  poenamque  (bie  ju  leiftenbe  Sntfdw 
bigung)  constituant ; habet  poenam  noxium  cs- 
put  pat  feine  Strafe,  ift  beftraft  Liv.  10,  40, 1J; 
bag.  Liv.  29,  18  has  dea  p.  a templi  sui  spe- 
liatoribus  habet  biefe  Strafe  pat  bie  ©«Hin  r 
ben  Stäubern  ic.  genommen,  io  pat  bie  ©öttin  ftp 
an  tc.  geräept;  *p.  meae  tellus  ju  re.  bejhmui; 
esse  in  alqä  p.;  ea  p.,  in  qua  adhuc  Q.  Liga 
rius  »it  Cie.  p.  Lig.  §.18;  aamnatum  p.  sequi 
tur,  ut  f.  sequor  1)  0);  teneri  poenü  in  ic.  or 
fallen  fein;  poenae  esse  gut  Strafe  bienen,  Sali. 
Jug.  69,  8 civitas  magna  et  opulens  cuncU 
poenae  aut  praedae  fuit;  *p.  non  est  graiuli- 
m.  inf.;  poenas  caperc  etc.  f.  capio  4);  poens* 
petere  etc.  f.  poto  3)  b ),  expetere  f.  expeto  1; 
p.  domestici  sanguinis  expetere  ba*  Detgoüc.! 
©erwanbtenblnt  räipen,  *in  poenas  ire  f.  l.  eod ; 
•poenas  sumere,  repetere,  persequi,  ‘poeuM 
cum  sanguine  poscunt;  *p.  recipere  ab  alqo; 
‘poenas  malorum  exerccro;  petfonif.  Strafe  , 
Siacpegöttin.  2)  Sefcpwerlupfeit,  SR üp* 
feligfeit,  ©läge,  Qual,  ©ein,  ©tifepaab 
lung  poenam  captivitatis  truncata  corpon- 
parte  tolerant,  post  longam  poenarum  patira- 
tiam  Just.;  ‘crudelcs  sumere  p.  gtaufam  mtE- 
panbeln;  *p.  traxe  (•=  traxisse)  per  omneit. 
•morsque  minus  poenae  quam  mora  mortis  bs- 
bet.  Xa».  poenälis,  e,  adj.  (fpät)  jur  Strafe 
gehörig,  bienenb  civitas. 

Poenl,  örum,  m.  bie  ©unier,  Kartpager;  *»w 
Poenus,  i,  m.  ein  ©unier,  Kartpaget  PIa*< 
amp  ber  ©unierfeibperr  (^annioal);  coded  ■ 
P.  advena;  *P.  uterque  bie  ©unier  in  Afrifa  b 
Spanien  Hör.  Xa».  1)  ‘Poenns  (Pun.),  sd; 


Punicus  — 

pponijiftp,  puniftp,  fartpagifcp  navita,  leo- 
ae»-,  com]>.  ftpetjp.  ent  millus  me  hodie  Poenus 
Poenior  in  bet  pun  Spraye  erfaßten«  Plaut. 
Poen.  5,  2,  31.  2)  Punu'us  (Poen.),  adj.  a) 
punijcp,  lartpagiftp  bellum,  literae,  perfidia 
plus  quam  P.,  fides,  ars  — Xreulofigleit,  regna 
Verg.  b ) 'purpurfarben,  »rot  sagum,  rostra 
columbarum;  bau.  a)  adv.  Pünlce  (Poen.)  Plaut. 

ßP  uni  ein  us,  auf  pnniftpe  Ätt  gemalt 
ctuli  u.  ‘Püuieeus  (Poem),  pnnijtp,  lattpa» 
gifdj  dux;  melon.  putputtot  eorium  (o.  Stplä» 
gen),  Plaut.,  'tacnia. 

Poenlce  f.  Poeni  2)  6). 

Puenleeus.  Poenlcus  f.  Phoeniceua,  Poeni  2)  b ). 
Poeninu»  f.  Penninus. 
poenio,  poenior  {.  punio,  [lunior. 
poeaitentin  vpaen.),  ae,  f.  [poeni teo]  (eift  Liv. 
u.  fpät)  9ieue  poenitentiae  relinquere  locum; 
fagere  p.  aleia  rei  etto.  bereuen;  poenitebat 
modo  consilii,  modo  p.  ipaius  Curt.  10,  7,  12; 
agere  p.  poenitentiae  auae  Plin.  ep.  7,  10,  3; 
t secessionis  wegen  ic. ; dare  apatium  poeniten- 
tiae  malorum;  fmutari  in  poenitentiiuu ; fuou 
fortunae  aolum  oorum,  aed  etiam  p.  (SSerfdjäuit» 
pcit)  mieertua. 

poeniteo  (paen.),  ui,  — 2.  [p.  petalieteu  poenire 
— punire,  eigtl.  peinigen]  l)  perfönl.,  etm.  be- 
reuen, bleue,  Unjufriebenpeit,  Unluft  übet 
etm.  empfinben,  was  man  liebet  uicpt  getpan  ob. 
eilitten  patte  neglecti  consilii  Just.,  Demetrii 
dimiuhi  Just.;  ei  poenitere  poeaint;  (Just.)  primi 
p.  coeperunt;  poenitenti  Oie.;  poenitentia  de 
matrimonio  Agrippinae  Suet.;  tanta  via  tuit 
poenitendi;  neque  locus  poenitendi  relictus 
esset;  id  poenitendum  est;  nullo  ad  poeniten- 
dam  regressu  Tac. ; ad  poenitendum  agi  Phaedr.; 
bap.  non,  baud  poenitendus  nitpt  oertuetfltcp 
magister  Liv  ; (gern  Flavia)  rei  publicae  ne- 
quaquam  p.  Suet.  2)  impers.  poenitet  aiqm 
alcis  rei  eb  reut,  oetbiießt,  tput  jmbm.  leib, 
jmb.  ift  unjuftieben  mit  etm.,  füplt  fitp  nitpt 
beftiebigt  buttp  etW.,  sapientiam  nunquam 
aui;  suae  quemque  fortunae;  cum  iam  virium 
suarum  (eos)  haud  p. ; tamquam  poeniteat  labo- 
ris;  haud,  neque  me  p.  m.  inf.,  autp  m.  quod: 
icp  bin  nitpt  abgeneigt  ju  nitpt  böfe  batüber 
baß  ic.;  aetatis  maxime  am  meiften  fließ  man 
fiep  an  ic.;  nihil,  quod  p.  possit;  id  facinus, 
quod  poenitere  fuent  necesae;  ut  nihil  (sapien- 
tem)  poeniteat;  ut  eum  poeniteat  non  defor- 
mem esse  natum;  a senatu  quanti  tarn,  minime 
me  itp  tann  mit  bet  Mtptung,  bie  mit  bet  Senat 
bezeigt,  fept  juftieben  fein;  quem  p.  (bem  es  niept 
genug)  quam  probus  sit;  poenitetne  te,  quot 
(ift  bied  nod)  nitpt  genug,  baß  itp  fo  oiele)  ancil- 
las  alam?  Plaut.;  *p.  et  torqueor;  me  haec 
condicio  non  p.  Plaut. 

pöesU,  i»,  f.  l*ofjj<«e]  Xiditung,  fßoefie.  — 
pöeta,  ae,  m.  [««tprncj  1)  (Plaut.)  Setfertiget 
— grfinber  (einet  8iß).  2)  Xitpter. 
pöetfce,  1)  adv.  [poöticus]  biepteiiftp,  nacpÄrt 
bet  Xitpter.  2)  subst.  j.  poBticus.  — pbetieuu, 
adj.  biiptetiftp,  poetiftp,  dii  bei  ben  Xitptern 
oorfommenbe  $iere.  subst.  -ca,  ae  ob.  (Nep.) 
-ce,  es,  f.  Xicptlunft.  — pöetria,  oe,  f.  [*onj- 
tgta]  Xicptenst. 

pol,  intery.  [abgelüijt  aus  Pollux]  beim  ^ol« 
lujl  ffitWaprl  (Dgl.  edepol). 

Polbmo  ob.  -mon,  önis,  m.  1)  grtetp.  fßpilofopp, 


pollinnrius.  623 

Stpület  beS  XenofrateS.  Xaö.  Polemönens,  adj. 
2)  König  in  ffJontus.  Sab.  -niacus,  adj. 
pülentu,  ae,  f.  @ erftengraupen  Ov.,  Curt.  Xaö. 
pöleuUrluN,  adj.  ju  ® erftcngiaupen  gepö» 
tig,  crepitus  buttp  baS  Sffeu  u.  cutftanben 
Plaut. 

1.  pölio  (artpaijt.  imperf.  polibant  Verg.  Aen.  8, 

436),  4.  1)  glätten,  polieren  rogum  aseiä; 

'aegida  squamia  serpentum  auroque;  * fronte» 
(libelli)  pumice.  2)  ablüntpen,  »weißen  co- 
lumn&s  albo;  tp.  glätten,  feilen  orationem; 
♦carmina;  *matenam  versibua  aenariis. 

2.  Polio  f.  Aainiua. 

pölite,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [politua]  wobl  = 
beatbeitet,  fein,  ftpön  dicere,  scribere,  elo- 
qui;  politius  limare. 

l'ölitiu,  ae,  f.  [noLrtia]  bet  Staat,  eine  Scprift 
beS  $lato.  — pöliticus,  w(j.  [jroiirixöjj  jum 
Staat,  jut  Staatswiffenfipaft  gepörig, 
poiitifcp  philosophi,  libri. 
politua,  adj.  m.  comp,  u sup.  [parttc.  o.  polio] 
1)  wopl,  geftpmatJooll  eingerieptet,  ele» 
gant  fcubiculum,  *domua.  2)  tp.  fein,  auS» 
gebitbet,  gefcpmadooll  artibus,  omni  doc- 
trina,  e schola,  homo,  iudicium,  epistulu,  poli- 
tior  humanitas,  politiasima  arte, 
pullen,  Inie,  n.  Staubmepl  Tei-. 
pollens,  tis,  adj.  m.  comp.  [ partic . 0.  polleo] 
Detmögenb,  mäeptig,  flatl  genus  Plaut., 
mens  pollentior  2er.;  vini  p.  Liber  Plaut.; 
•hostis  equo  p.  Ifonif.  als  @öttin  Liv. 

1.  pollentiu,  ae,  f.  [polleo]  Uiapt  Plaut.;  pet= 

2.  Pollentiu,  ae,  f.  l)  Stabt  in  'ßieenum.  2)  in 
Piguriett.  2)ap.  -tluus,  adj.  Suet. 

polleo,  ui,  — 2.  [potis  u.  valoo]  oermögen, 
etw.  anStitpten  tönnen,  in  etw.  ftatf  fein, 
(Einflufj  u.  Wapt  paben  (auf  ben  Dteitptum 
an  Bütteln  u.  Kräften  u.  beten  Einfluß  fiep  be= 
jiepenb,  niipt  mit  inf.  als  Ob]ett)  plurimum  in 
re  publica,  tantum  pollens  terra  marique;  ubi 
plurimum  p.  oratio;  scientiä,  terrä  marique; 
oft  potes  pollesqne,  potens  pollensque,  pollens 
potensque;  m.  inf.  als  Subjelt  Cic.  Brut.  j.  242. 
pollex,  leis,  m.  [polleo,  bet  ftarle]  Sauntest, 
autp  p.  digitus;  utroque  p.  (sc.  presso)  laudare 
— fepr  ftatl,  weil  bie  Sujtpauet  bet  ESlabiato* 
ten  ipten  Beifall  buttp  Einftplaaen  (premere)  beS 
XaumenS  )u  ettennen  gaben  Hör.  ep.  1,  18,  66. 
polllceor,  dep.  2.  [=  proliceor]  octpetßen,  ju  = 
fagen,  eiwaiten  laffen  (aus  eigenem  Slntnebe 
u.  mit  3ü0ottommenpeit  ob.  natpbtüdtiipet)  alcai 
alqd,  de  alqa  re,  oper&m  suam,  frumentum  pu- 
blice; omnia  ei  petenti  recepi  et  ultro  pollici- 
tus  sum;  regi  pacem  quam  postulabat,  nec 
abnuere  nec  p.  Sali.  Jug.  47,  4;  sese  itineris 
periculique  ducem;  bene,  benigne,  liberalster; 
m.  acc.  c.  inf  fut.;  autp  inf  praes.,  wenn  bie 
ocrjprocpene  ^anblung  als  fofort  ob.  befümmt  ein» 
tretenb  bejeiepnet  Werben  foQ;  militum  quoque 
obsequium  (=■  milites  obsecuturos  esse),  si 
Curt.  6,  2,  20;  *pass.  pollicitus;  *subst.  pollici- 
tum,  n.  baS  Setfptotpene. 
polllcltätlo,  önis,  f.  [pollicitor]  Betpeißung, 
3ufage  praemiis  pollicitatiombusque , p.  ac 
praemiis  (nitpt  £>enbiabt)S;  f.  fttanet  ja  Cacs.  b. 
c.  1,  66,  2).  — pollleltor,  dep.  1.  intens,  oon 
polliceor  Com.,  Sali. 

pollYnärius,  adj.  [pollens]  jum  Staubmepl 
gepötig,  $ubei»  Plaut. 


624 


pollinctor  — pondus. 


pollinctor,  öris,  m.  [pollingo]  Seid/einsä fcbet, 
Plaut.  — pollingo,  nxi , nctum,  3.  bie  Ucicbe 
abmafiben  u.  falben  Plaut. 

Polllo  f.  Asinius. 

pollücco,  xi,  ctum,  2.  (oorfl.)  1)  all  Opfer 
norfefjeit,  bringen  Herculi  decumam  partem; 
subst.  polluctum,  n bai  bargcbracpte  Opfer. 
2)  flberp.  a!4  ein  ®eriebt  uoifepcit;  tp.  non 
«um  pollncta  pago  lein  ©crirfjt  für  gemeine 
Vdeute ; aenrus  polluctus  rirgia  mit  Silagen  be= 
Pollücös  f.  Pollux.  [bient. 

pollücTbilltör,  adv.  [pollucibilis]  r e i (f)  1 i rfj , 
prädjtig  Plaut.  — polliictüra,  ae,  /'.  fpollu- 
ceo]  präebtigei  31t a ^ 1 Plaut. 
polluo,  ui,  ütum,  3.  1)  ‘befubelit,  Bcrutt* 
reinigen  dapes  ore,  ora  cruore.  2)  tp.  be  = 
fleefcn,  Berieten,  febänbett,  entehren,  ent= 
heiligen,  entweihen  mare,  quo  cetera  quae 
violata  sunt,  expiari  putantur;  sacra;  quasi 
pollui  consulatum ; indignus  illo  honore  et  quasi 
pollutus;  pollutä  militari  disciplinä;  coniuges 
sororesque  nomine  amicorum  atque  hospitum 
polluuntur  Tac  ; ‘hospitium,  *pacem,  ‘pollutus 
amor,  polluta  (fd)mäl)Iidje)  licentia  Sali.  Jug. 
16,  6.  $ao.  pollutus,  adj.  unteufd),  lafter  = 
baft  femina  Liv.;  princeps  Tac. 

Pollux  (Pollüees  alttat.),  ücis,  m.  [/Tolodeöxjjs] 
f.  Castorj  ‘uterque  ftaftor  u.  igotluj. 

»pölus,  i,  m.  [woloe]  l)  bet  ©ol  an  bet  Utb  u. 
£>immeliaye.  2)  bai  ftimmeligctnälbe,  ber 
Fimmel. 

Polyltins , ii,  m.  1)  grietp.  ©cfi^itptjdjrcibeT.  2) 
gteigeloffener  bei  Muguftui  u.  be«  ft.  Glaiibiui 
Sud.  Iraner,  geitgenoffe  bei  ifj{|ibia4. 

Pölfcietus  (itus),  i,  m.  [nolvxU iroj]  gried).  ©ilb= 
Pdlfdörus,  i,  bi.  Solpt  bei  ©riamui  u.  ber  $e= 
fuba,  »on  bem  tbracifd/en  ftönige  Polymnestor 
(-mestor)  ermorbet.  2)au.  Pölydüreus,  adj.,  Ov. 
Pölygnötus,  i,  nt.  gried).  SJJaler  u.  ©ilbbauer  jur 
geit  bei  Solratci. 

Pölyhyinnia,  ae,  f.  [nolvpvia  bie  @ef angreitfje] 
eine  ber  neun  Diujett  Hör  , Ov. 
Pölfmichaeröpl&g'ideB,  ae,  bi.  fd)erj^.  fingierter 
9iame  einei  ©olbaten,  aui  naive,  unb 

Polymnestor  f.  Polydorus.  [plagu  Plaut. 

pöljpliägns,  i,  m.  [Bolrqpnyof]  ein  Siclf  rafs 
Sud.  — Pölfphemus,  i,  m.  f.  Cyclops.  — Pölf- 
plüsius,  i,  bi.  ein  erbid)teter  ©efebleebtiname, 
etroa  'fReiebmann’  Plaut. 

pftlfpilS,  i,  m.  [irolvirove,  bor.  U.  äol  ncolvnoe, 
bat),  mit  langem  o b.  Hor.J  Ißolpp  a)  9Reer  = 
olpp  Ov.;  (Plaut.)  0.  rfiuberifdjen  9Renfd)cn. 
) (Hör.)  9laf enpolpp. 

Pölyxena,  ae,  f.  iod)ter  bei  ©riamui  Ov.  3>ao. 
•xenlus,  adj.  Ct. 

pöuiärlum,  ix,  n.  [pomum]  Obftgarten.  — pö- 
rnärius,  ii,  bi.  [pomum]  Dbft^änbler  Hör. 
pom8ridI4uus  f.  postmeridianus. 
pöuerinm  (niept  pornoer.),  ii,  ».  [post-moerus  ft. 
murus]  ber  längi  bet  ©tabtmauer  (außerhalb 
u.  innerhalb  berfelben)  fteigelaffene  fRaum, 
ber  äRauetanget. 

Pömetla,  ae,  f u.  (Verg.)  -tli,  örum,  m.  (ood= 
ftänbig  Suessa  Pometia)  alte  ©tabt  ber  Solfler 
in  üatium.  ®at>.  -tiuus,  adj. 
pömTför,  fern,  ferum,  adj.  [pomum-fero]  Obft 
tragenb  ‘auctumnus,  *annus. 
pömoerlum  f.  pomerinm. 

Pömüna,  ae,  f.  [pomum]  bie  Güttin  bciObftci 


Ov.  — ‘pötnösus,  adj.  [pomum]  obftreiib 
arva,  corona  f^rudjtlranj 
pompa,  ae,  / \nopnri]  1)  ^rojeffion  bei  g<i 
tagen,  S^aufpiclen,  Jriump^en,  bef.  bie  feierttdk 
£eid)enbegleitung  (oorjugitoeife  bie  lebluft; 
Dgl.  exsequiae,  funus)  sine  ulla  p.  funeris,  co- 
mitantibus  Omnibus  bonis;  cadaver  Clodu  spo- 
liatum  imaginibus,  exBequiis,  p.,  laudatiocr 
* pompaui  funeris  ire  mit  xut  Seilte  geben  Ot  ; 
pompam  (bei  beit  circen fijtbcn  ©pielcn)  ducert, 
*p.  ducit  (bei  ber  fjoebjeit);  pomparam  ferculu 
suniles  esse;  äufjug,  3U8  übetb.,  lictonm; 
and)  ein  maffenbafter  Sinlauf  für  bie  ftüöx 
ber  beim  Slacbbaufetragcn  einet  ^rojeffton  äbnliä 
fab  Plaut.;  d.  ©egenftänben,  bie  bei  fefilnbeu 
Slufjügen  Borgetragen  nmrben,  ©über  u.  bgl.  *pro- 
latä  p.  2)  tp.  ©tad)t,  ©runt,  ©epränge, 
bef.  'lärutiftebe  rhetorum;  (epideicticum  genu. 
orationis)  |>ompao  quam  pugnae  (für  ben  gm4i 
tiefen  ©ortrag)  aptius;  haoe  (eloquentia)  ludc 
rum  atque  pompae,  nos  autem  in  aciern  dinr. 
cationemqne  veniamus;  adhibere  in  dicend» 
speciem  et  p.  [peiu» 

Pompelänl,  -mim,  -ns  f.  Pompeii  a)  u.  b),  Pom 
Pompell,  örum,  m.  Stabt  in  ftampanien,  im  3 
79  n.  Gbr.  bei  einem  SuSbtutb  bei  Sefuo  oet 
ftbüttet,  [efit  jum  Seit  rnieber  auigegraben.  ixr 
a)  Pompeiänum,  i,  n.  ein  Üanbgut  bei  Giern- 
bei  ©onipeji , ba«  © o m p e j a n n m.  6)  -itai, 
Pompeiöpölis  =•  Soli,  m.  f.  Tac.  [örum,  ■ 
Pompöins,  'liante  einei  röm.  ©ef^Ieebtei;  am  te 
tannteften  Cn.  P.  (ber  ®roje).  SaD.  Pompelu' 
u.  -iänns,  adj. ; aud)  subst.  -iänus,  m.  rin  fßenr 
pejaner  Tac.;  pl.  *nl,  örum  Cacs. 

Pomplllns,  9iame  einei  rdm.  Äeicblecbtei;  am  ti 
fannteflen  Numa  P.,  *bl.  P.,  bei  jmeite  Seme 
fRomi;  *adj. 

Pompönins,  1)  T.  Atticus  f.  Atticus.  2)  P.  Pom) 
Secundus,  Iragöbicnbicbter  jur  fleit  bei  (Saliguli 
u.  Slaubitti  Quint. 

Pomptinns,  1)  9tame  einei  röm.  ®efeble<btei  s 
(niebt  Pomt,  Pont.),  adj ■ Benennung  einer  8k 
genb  in  fiatium;  bef.  paludes  im  fübl.  Sanur 
Sud. ; summa  bai  obere  6nbe  bet  pompt.  8ümr>’( 
•tinum,  i, «. bai ©omptinifdje,  bie©.  ®cg(Bt 
pömum,  i,  n.  1)  jebc  Obftfrucbt  (niebtbl.  Äpfel 
pl.  Obft.  2)  (audb  pomus,  l,  f.  Tib.)  Dbp 
bäum  Piere/.,  Plin.  tp. 

pondöro,  1.  [pondus]  1)  mögen,  abmiigtt 
Plaut.,  Prop.  2)  tp.  erwägen,  beurteilen  i#- 
neficia,  causas,  verborum  delectum  aurium  quo- 
ll am  iudicio,  fidem  ex  fortuna;  quo  quis  anim- 
eit.  — pondörösus,  adj.  m.  fcomp.  u.  finf 
[pondus]  tlaff.  nur  tp.  gemiebtig,  irt^a Itfdjmer 
epistula. 

pondö,  subst.  als  abl.  sing,  an  @emiebt,  beot 
®etoi(bte  nach  coronam  auream  libram  p.  sc 
cepit;  bab-  mit  Äuilajfung  bei  SBortei  libra  alt 
subst.  indtcl.  ©funb  argenti  p.  riginti  milia: 
uncia  ein  S»5lftet  ©funb;  patera  ex  quinqii 
auri  p.;  ad  milia  p. ; auri  p.  MMLXX  fuit  ete. 
ft.  auri  p.  librarum  MMLXX  pondus  fuit  Ltr 
26,  U,  8. 

pondus,  eris,  n.  [pendo]  1)  bai  ©emiebt  bei  tfi 
JBage  p.  a Gallis  allata;  taloao  ad  certuni  p. 
oxaminatae.  ®ab  a)  ©ersieht,  ©d)were  rinti 
ftötperi  (o.  ber  Borteilbaften  ©eite,  infofetx  i" 
ber  ©ebttere  juglridb  eine  ftraft  liegt)  magm  i1 
aaxa;  moveri  graritate  et  p.  b)  ©ebmeclta’1 


pone  — pono. 


G25 


<8  leidige  Wicht  tertiua  motus  oritur  extra  p. 
et  plagam;  * tellua  ponderibua  librata  suis;  jo 
auch  mahrfcheinlidj  b Hör.  cp.  1,  6,  60  trana 
pondera  dextram  porrigere  über  ben  Sdjwexputilt 
ob.  bab  ®teid)geroid)t  ijinauS,  alfo  mit  ®efaf)t  ju 
faden,  e)  Saft,  SJJaffe,  fchwcter  Körper  om- 
nia  p.  in  terram  feruntur;  *immaniu  p.  baltei. 
d)  fernere  Wenge,  Summe,  Waffe  magnum 
p.  argenti  (Silbergcrätebl,  auri  p.  ingens.  2)  tp. 
a)  @ c io i ib t , Änjehen,  Bebeutung,  Kad)/ 
brud  persona  testimonii  p.  habet;  literae  ma- 
xirni  apud  me  aunt  p.;  commendatio  magnum 
p.  apud  te  habnit;  * (verba)  sine  pondere  matte, 
traftlofe;  jd.  verborum;  rermn  bte  ^auptjadfien, 
bie  gewichtigfien  Orünbe;  auch  (Brbiegcnheit 
ita  sereabitiir  p.  tyuint.  10,  7,  28;  *5ejtigfeit, 
Beftänbigf  eit  nulla  diu  femina  p.  habet;  im 
fibetn  Sinne  brüdenbe  Bürbe,  Saft  *amara  se- 
nectae;  ftam  magnae  quaestionis  p.  excipere. 
pone,  1)  adv.  hinten,  hinten  nad)  Very. ; mo- 
»eri  et  ante  et  p.  Oie.  II)  praep.  m.  acc.  hin- 
ter qnod  p.  me  eat,  p.  acaem,  p.  noa  recede, 
p.  aeae  hominea  locant  Plaut.,  p.  te  latebis 
wirft  bir  jelbft  im  Eichte  flehen  Plaut.;  p.  quos 
ant  ante  labuntur  Oie.;  p.  castra  pabulatum 
ibant,  p.  veterea  sc.  tabernaa  7/io. 
pono,  pösni  (b.  Plaut,  u.  Ter.  pöam,  posiveris), 
positum,  3.  [jfgj.  aus  po-atno|  (eben,  legen, 
ftellen,  hinfepen,  /legen,  /pellen,  niebet/ 
legen;  auf  ft  eilen,  errieten;  hin  lagern, 
hinflreden  l’lato  animi  principatum  in  capite, 
aient  in  arce;  tabulae  in  aerario  ponuntur; 
f caput  alcia  ante  regia  pedea ; im  Silbe  in  tru- 
tina  ponetur  eadem  Hör.;  qnacnmque  ingredi- 
mnr,  veatigium  in  alqa  hiatoria  ponimua;  *ve- 
stigia  in  locnplete  domo;  in  provincia  xestra 
pedem;  pedem  ubi  ponat  in  suo  (regno),  non 
habet;  ’alqd  in  gremiis  alci«  — . überlaffen;  im 
Silbe  in  poBBessione  libertatis  pedem  p. ; (meiji 
bid)t.  u.  fpflt)  m.  in  u.  acc.;  statua  inter  reges 
(bie  Statuen  ber  ft.)  poaita;  *m.  bl.  abl.;  *tp. 
genua  nieberfnieen , + alcui  oor  jmbm. ; * posito 
capite  mit  gefenttem  Kopfe;  *vultum  humi; 
•oscula  in  labellia;  * alcui  menaas  exatructia 
dapibus;  scalas  anlegen;  t nt'  positis  quidern, 
sed  abiectis  poculis;  donnm  ex  anro  in  aede 
Ioris  alb  ffljeihgejthent  niebetlegen,  weihen, 
coronam  auream  in  Capitolio  donum;  s übst.  n. 
pl.  poaita  bab  alb  SBeihgefcpenl  Kiebergelegte 
Caes.  b.  O.  6,  17,  5;  »rota  weihen;  trojiaeum, 
aram,  *aras,  *templa  errichten;  Btatnam  alcui, 
*Aesopi  ingenio  ju  (Ihren  beb  ic.;  triginta  na- 
vium  carinae  positae  würben  gelegt  Liv.;  ’nidum, 
Momum;  fmunimenta  manu  imrd)  ftunft  an/ 
legen;  *ftunftmerfe  aufftellen,  liefern  Venerem 
Apelles,  alqm  marmoreum,  nunc  bominem  nunc 
deum;  überh-  *machen  culuiina  aequa  eolo; 
irtbbef.  alb  milit.  t.  t.  castra  aujfchlagen;  caatella 
hia  locis  errichten,  vigiliaa  aufftellen ; »corpus  in 
ripa  hinlegen,  *ae  toro;  ’pecudea  pictaeque 
volucre*  aomno  (dat.)  positae  jum  ic.  gelagert; 
*auf  bab  Xotenbett  hinlegen,  /betten  ober 
einen  Leichnam,  fflebeine  b ei j eben  toro  cornpo- 
nar  poaitaeque  det  oscula  frater;  alqm  patriä 
terra,  osea  collecta  in  marmorea  domo;  Cor- 
pus; wohin  bringen,  oerjeben  *pone  me,  ubi 
otc.,  sub  curru  solis  etc.;  al<|m  in  caelo  Just. ; 
•me  l’hebis,  Athenis;  partic.  positua,  *sic  p. 
aervabia  (in  f olctjer  Sage  halten)  onna,  ut ; nives 
£flnl$rn,  lol  btuüdjt«  SdiuImSrtttb.  6.  ®ufl. 


gefallener,  liegenbet:  alqd  in  medio  etc.  f.  me- 
dius  B)  2);  #.  Totalitäten , wo  gelegen,  be= 
finbtich  Roma  in  montibuB,  vicua  in  ralle, 
Gallia  sub  Beptentrionibus,  oppidum  ad  lbernm, 
portus  ex  adrerso  urbi,  tumulua  opportune  ad 
id;  tgloria  p.  ad  mumm  ber  in  ber  Stöbe  ift. 

3nbbef.  a)  alb  t.  (.  ber  Kcdienlunft  *fp.  calculum 
tq*  Tpr/tfor  zi&ivai  bie  Kechenfteiudjcn  aufb  Sörett 
feben,  einen  ülnfab  machen,  eine  Berechnung  an» 
ftellen,  parem  calculum  etc.  f.  calculus  2)  b); 
omnea,  quos  ego  movi,  in  utroqne  parte  calcu- 
loa  pone  jiehc  in  Betracht,  b)  alb  milit.  t.  t. 
©olbaten,  Xruppen  irgenb  wohin  legen,  oet/ 
legen,  pojtieren,  aufftellen  praesidium  ibi; 
legionem  tuendae  orae  maritimae  causa;  inai- 
dias  contra  alqm,  centuriones  in  atatione  ad 
praetoriam  portam;  navia  ad  cuatodiam  poaita; 
fsubsidia  a latere,  c)  eine  Speife,  ein  @ttränl 
norfeben  alcui  renenuui  cum  cibo,  *poculu, 
»poaito  pavoue;  auch  ‘auffepen  apicem.  d) 
pflanjenb  ic.  feben,  einfeben,  /fieefen  *vitea 
m ordine,  ’arboreni,  piros,  *aemina  jäen.  e)  ein 
Kapital  anlegen,  aubleiljen  pecuniam  inprae- 
dio,  apud  alqm;  *positis  in  fenore  nummis;  bah. 
beneficium  apud  alqm,  beneficium,  munus  bene 
apud  alqm;  otia  recte  anwenben,  benupen  Hör. 
/■)  *äute<bt  legen,  orbnen,  legen  comas,  ca- 
pillo«.  g)  *jum  $fanbe  einfeben,  beim  Spiele 
ob.  beim  SBetten  pallium,  pocula  fagina;  bef.  n. 
Belohnungen,  oerheifjen  praemium;  *huic  signo 
milia  centum  alb  SBertbeftimmung.  h)  beige-- 
ben,  an  bie  Seite  feben  custodem  alcui,  fru- 
mento  pnblico,  imperatorem  Numidis;  fiurenis 
super  armamentarium  positua  gefept  über  ic.  il 
etw.  bon  iidi  ob.  bei  feite  legen,  ab/,  aub 
ber  4>anb  legen  vestem,  coronam  luctus  gra- 
tis, arma  ftreefen,  librum  de  manibuB,  ’aurum, 
arcuxn  umeriB,  *laurnm  capillia  bon  IC  , *telnm; 
*rinea  frondea  berlicrt;  *rarios  fetna  anctunmua 
Wixft  ab:  *unguea  bef chneiben,  *fbarbam,  *dra- 
cones  pellem  annosae  aeneotae.  k)  *jum  Sibcn 
ober  Siegen  bringen,  rubig  madpen  tollere 
Beu  p.  vult  (notus)  freta  fiep  legen  taffen  (ba/ 
burch  bap  er  aufhbrt  ju  wehen)  7/or. ; magnos 
uequora  motus;  ’refiejiD,  fich  legen  »enti,  ze- 
phjri;  ungewöhnlicher  u.  im  ®gj.  ponendua  eat 
enim  ille  ambitns,  non  abiciendua  benn  man 
mujj  bie  fßeriobe  forgfältig,  nicht  naihläffig  fallen 
laffen,  Oie.  or.  §.  199. 

2)  tp.  a ) im  allgemeinen  feben,  {teilen,  legen, 
inbbtj.  in  einen  Snßanb  bringen  *in  metu  p. 
ss  metuere;  ne  tu  in  spem  ponaa  me  bonae 
frngi  fore  Plaut.;  alqd  aub  uno  aapectu,  anto 
oculos,  in  medio;  fnndamenta  alcie  rei,  fnnda- 
menta  virtutum  in  voluptate  tamquam  in  aqua; 
positum  esse  in  laude  im  Befip  beb  Siupmeb 
fein;  fin  illo  fortunae  gradu  positua;  *artea 
infra  positae  tiefer  ftepenbe  Borjüge;  alqm  in 
gratia  apud  alqm;  alqm  in  culpa,  in  auapicione 
fdjufbig,  berböehtig  machen;  aut  solem  ant  mun- 
dum  etc.  in  deornm  natura  ju  fflöttern  machen; 
in  dubio,  utrum  — au  Liv.;  haud  in  magno 
diBcrimine.  V)  etw.  in  etw.  ob.  jmb.  fepen,  be  = 
ruhen  laffen,  begrünben,  auf  etw.  bauen 
spem  in  alqo,  in  idqa  re;  sibi  praesidium  in 
fuga  für  fich  Siettung , feine  Kettung  ic.  Caes. 
b.  O.  2,  11,  6;  f tan  tum  in  ea  arte,  fmultum 
in  auorum  miaericordia  fobiel,  oiel  (bedicht  auf 
ic.  legen;  pass,  positum  eaae  in  alqa  re  auf  etw. 

«0 


626 


pons  — popularis. 


berugen,  anlomnttn,  woburtg  bebingt  {ein. 
c)  etro.  auf  etm.  berweubcn,  bef.  eine  Heit  mit 
ettD.  jubltngen  totum  diem  in  consideranda 
causa;  totum  nnimum  atquo  omneni  curam, 
operam  diligentiamque  suam  in  petitione;  so 
totum  in  contomplandis  rebus.  d)  beftimmen, 
feftftellen,  geben,  Olympiada  anfegenj  no- 
men  alcui  ob.  aleni  rei;  de  quaostione  in  se 
posita  Liv. ; leges  in  conviviis;  *loges,  *no;  finem 
vitae  sibi  Tac  ; *metas  rerum;  orare  Iovem, 
qiiae  p.  (ft.  donat)  et  aufert  Hör.  e)  et».  ob. 
jmb.  unter  et»,  fegen,  reigncn,  jäglen,  für 
et».  a egten  mortem  in  raalis,  alqd  in  beneficii 
loco,  saltare  etiara  in  vitiin  poni;  neque  ei  par 
quisquam  in  civitate  ponitur;  quorum  moribus 
summa  virtus  in  patientia  ponitur;  vorba  ini- 
mici  ante  facta  sua  gäbet  a egten  als  Sali.,  non 
rumore»  ante  aalutem  Ennius  b.  Oie.  off.  1 § 84; 
*alqm  inter  Yatum  choros;  *alqm  inter  vetere». 
f)  anfügren,  begaupten,  äugern,  oorbrin^ 
gen  alqd  pro  argumento,  pro  certo;  sententias, 
qua»  posui ; (cum)  in  oratione  sua  multa  in- 
veetn»  esset  in  Thebanos  in  eisque  hoc  posuis- 
set  m.  acc.  c.  inf.  g)  feftflellen,  al8  feftftegenb 
annegmen,  al«  »agr  ginftetlen  (niegt  'Dot= 
auSfefjen’)  duo  genera,  deorum  alterum,  alterum 
hominum ; hoc  posito  atque  concesso ; hoc  idem, 
quod  paulo  ante  posui;  positum  sit  m.  acc.  c. 
inf;  pone  m.  acc.  c.  inf.  Ter.  h)  ein  Igerna 
jUr  $i«fuffi<m  {teilen  quaestionem;  de  qno  quis 
audire  vclit.  fj  fagren,  fallen  taffen,  auf* 
geben,  befeittgen,  bei=,  ablcgen,  Derjieg  = 
ten  auf  vitam , vitia,  curas;  ’vitam  in  limine 
portao;  bellum  condicionibus  Sali.  Jug.  112,  1; 
posito  legis  ccrtamine  Liv.  8,  30,  3;  velut  po- 
sito bello  Liv.  I,  63,  4;  fpoaitis  adversuB  Hyr- 
canos  discordiis,  *versus,  ’amorem,  *firam, 
«superbiam,  *animos  ben  Irog;  »positA  querelü 
ogne  ic.;  * vires  0 erberen;  *alqd  aequo  animo; 
cOipt.  'pone,  meum  est’,  inquit;  pono  (näml. 
beit  91ugm  ber  äöeisgeit  u.  Ittgenb)  Hör.  cp.  1, 
10,  35;  im  ftgmfitgeren  Sinne  bei  feite  fegen 
posito  iam  decemvirali  odio  Liv.  8,  43,  6.  k) 
jurüef*,  oblegen  tirocinium,  rudimentum,  ».  f. 

pons,  tis,  m.  Brfiefe  pontem  in  flumine  facere, 
eflicere;  p.  erat  in  flumine;  (feiten)  ad  (bei)  Hu- 
men Klaver  pontes  reficit.  ad  eum  locum  flu- 
tninis  pontem  imperat  fieri;  pontem  facere  na- 
vibus  iunctis  (StgiffSbrüefe);  amnem  inngere 
ponte;  pontem  inicere,  finden»,  fflnmini  im- 
ponere;  p.  rescindere,  interscindere,  dissolvere, 
‘vollere.  3nSbcf.  n)  *bie  D.  einem  Stgiffe  an  ba« 
Ufer  geftglagcne  Berbinbuitgäbrütfe,  Scgiff t- 
brfttfe,  sireppc.  b ) *gallbrfl(fe,  um  Blauer 
u.  ®urm  ju  oerbinben,  ob.  fCelagerungbmafcgine 
u.  feinblicge  Stauer,  c)  Stege,  über  mcltge  bei 
ben  Somitien  ba«  Bolf  in  bie  suepta  ging,  d) 
fbaä  Berbcd  auf  einem  Segijfe,  worauf  ba« 
fernere  ©efegftg  ftanb;  ‘labulat  (Stodwcrl) 
eine«  Xurme«. 

Pontiu,  ae,  f.  Jnfel  oot  ber  Stufte  flatium«  Liv., 
Suct. ; pl.  bie  ganje  ©nippe  Heiner  3nfeln  um  fie 
ger  mit  igr  felbft  Suct. 

pontlcäln»,  i,  m.  dem.  ö.  pons.  f Prop.,  Ov. 

Fonticus,  1)  f.  2.  Pontus.  2)  ein  röm.  $iegter 

pnntlfex,  Ici»,  m.  ein  Bontifej,  Obcrpriefter, 
pl.  firicfier,  »eiege  bie  Buffidjt  über  ben  gefaulten 
röm.  ftuitu*  gatten,  beten  ftoflegium  anfang«  wagt» 
fcgeinl.  au«  4,  bann  8,  julcgt  16  SNtgliebeni  be 


ftanb;  igr  Borfteger,  p.  nmximu»;  farlaft.  *Esqni- 
lini  p.  (ein  grünbliigft  Eingeweigter)  veneni;  p. 
minores  bie  ©egilfeu  ob.  Stgreibcr  be«  Stoüegiirmr 
bet  p.  ®aD.  a)  pontlflc&lis,  e,  -eins,  adj.  in 
potlflcätus,  us,  tn.  ba«  9lmt  eine«  Bontifej, 
baS  Dberprieftertum;  p.  maximu»  Suct. 
Pontinus  f.  2.  Pomptinus. 

Pontius,  C.  P.,  9lnfüg  rer  bet  Samniter  bei  Cai 
bium.  2)  P.  Aquila,  einer  P.  Säfar«  Störbeni 
8)  P.  Pilatus,  faiferl.  ißrofurator  in  3ubäa  jir 
Seit  Egrifti  Tac.  ann.  15,  44. 
pontönes,  um,  m.  gallifcgc  XranSportf Cgiffe, 
Caet.  b.  c.  8,  29,  8. 

1.  ‘pontns,  i,  m.  [irövroc]  bie  Xiefe  maris;  bat 
a)  ba«  Sleer.  b)  58oge  ingens  Verg. 

2.  Pontus,  i,  m.  | /fbvrocj  1)  ba«  fegroatse  SKeet. 
2)  bie  Sianbftricge  um  ba«  fegwarje  SKeer,  bei 
Bontue,  itiSbef.  eine  Sanbfigaft  JHeinaftcn«  jttn 
fegen  Bitgtjnien  u.  Srmcnien,  ba«  Sieicg  be«  SK: 
tgribate«,  jpäter  röm.  Brooinj  Stau.  Pontlcuv, 
adj.  mare  ba«  ftgwarje  SJieer,  fgentos,  *pmus. 
•torra. 

pöpa,  ae,  m.  ber  Opferf tglätgter,  »eltger  für 
ba«  nötige  SKaterial  ju  forgen  gatte,  ba«  Cpfrr 
tier  an  Den  2lltar  fügrte  u.  burtg  einen  S41a; 
fällte.  ®(jl.  cultrarius. 

pöpellus,  i,  m.  [dem.  0.  popnlus]  ba«  ge  meint 
iß  oll  Hör.  cp.  1,  7,  65. 

Pöpllins  (Popill.),  1)  Gaius  P.  Laenas,  tötete 
ben  Eicero,  alä  er  in  bie  Jldjt  erüärt  »ar.  1) 
PöpHia,  ©entaglin  be«  Qu.  Catulus,  adj. , Po- 
pllius,  gens,  familia. 

pöpina,  ae,  f.  ©arliitge,  wo  nur  gemeine  SJeult 
oerfegrten;  meton.  Speifen  au«  einer  @at 
lütge.  5)ao.  pöpino,  önis,  m.  Stglemmcr  Hot 
poples,  Itis,  in.  Snicfegle  *nec  parcit  imbelli- 
iuventae  poplitibus  Hör.  carm.  3,  12,  15;  suc 
cisis  p.  etc.  f.  succido;  meton.  Änie  ’duplicat» 
p.;  f poplitibus  semet  excipere. 

Popllcöla  (Pupl.),  ae,  m (populns-colo;  auä 
PublTcbla  o.  publicuB-coloJ  ber  Oolt«freun> 
Beiname;  f.  Valerius  1)  2)  3). 
poplus  =•  1.  popnlus,  w.  f.  Plaut. 

Poppaens,  Benennung  einer  röm,  gens;  adj.  Ist 
Papia  P.  f.  Papius  2).  — Poppaea,  9tero«  0t 
maglin.  [ftörbar  Ov.  met.  9,  2«t 

pöpäUbllls,  e,  adj.  [populor]  Bermiiftbar,  «er 
IHipiiUbnndus,  adj.  [populor]  (feit.)  auf  Bet 
Wüftung  au«gegenb  Liv. 
pöpbläris,  e,  adj.  [1.  piopulus]  1)  jum  Bolle 
gegötig,  ba«  Bolf  betreffenb,  Dom  Bolle 
gerrügtenb.  Bol!«!,  opinio  unter  bem  Bolt: 
Derbreitet,  verba  au«  ber  Bolt«fpraige,  in’™»» 
bem  Bolle  gegeben;  cena,  p.  quam  vocant  Plau! 
lnx  d.  Bolf  auögegenb,  gegeben;  laus,  gloria,  ad 
miratio;  iactatio  j.  iactatio  2);  ventns,  aurj 
@unft;  offensio  beim  Bolf;  oratio  an«  Bolf;  ci 
vitas,  res  publica  ®emofratie;  ratio  f.  ratio  1) 
c);  supplicatio  0.  Bolf  auägegenb;  hnnc  poden. 
(iambos)  populäres  (be«  Bolle«)  vincentem  »tre- 
pitus  Hör.  a.  p.  v.  80  ff.;  »übst.  u.  pf.  bie  Sige 
be«  Bolle«  im  Jgeater,  Suef;  autg  oerftänt 
lieg  für  ba«  Bolf,  gemcinfaglitg,  qua«  ad 
huc  protulisti,  p.  sunt  (@gf . elegantiora).  2) 
a)  Dolföliebenb,  bemofratifeg;  d.  Stanbpunl: 
ber  Optimalen,  bemagogifeg,  rcDolntionär 
vir,  homo,  animus  vero  p. ; ratio  f.  ratio  2)  6); 
ntbst.  pl  in  bie  ®emofraten,  bie  Bolf« 
Partei,  bie  Demagogen;  (jpät.)Bürger.  b)  Der 


popularitag  — porro. 


627 


SollSpartei  gefattcnb  ob.  gu  gefallen  fu» 
cpenb,  beim  Solle  beliebt,  BollStümticp 
dictator  in  actione  minime  p , ingeniam,  lacri- 
mae,  petitio,  minime  p.  ministerium,  nihil  esse 
tam  p.  3)  *»u  bemfelben  Solle  qebbtig, 
lanbsntännifep,  flnmina  einpeimifcpe,  leaena 
auS  bemfelben  Orte;  als  subst.  m.  a)  fianbS» 
mann  meus;  loci  ber  ©inwopner  eines  CrteS; 
6)  ( Sali.')  Seitnepmer,  ©enoffe  an  et»,  con- 
iuratioms,  sceleris  sui;  StanbeSgenoffe  mens 
Com.  3>aB.  A)  pöp&Urltas,  ätis,  f 1)  fpo» 
puläreS  Senepmen,  ® cffitligf eit  gegen  bas 
Soll,  in  übelm  Sinne  bie  Sudjt  bem  Solle 
gu  gefallen.  2)  SanbSmannfcpaf t Maut.  B) 
pöpälirlter,  adv.  1)  auf  gewflpnlicpc  Weife, 
n ad)  SollSmaniet.  2)  als  Sollsfteunb  p. 
in  causa  versari,  p.  dempto  capitis  inägni 
purpuraque;  in  übelm  Sinne  bemagogifep,  re» 
nolulionät  cum  in  agendo  multa  p.,  tum  illnd 
male  (sc.  dixit). 

popfiUtio,  önis,  f.  [populor]  Sßlünberung, 
Scrwttßung,  Serpecruug  etfusa,  in  agris, 

X',  agrorum,  populatiombns  fessi,  Veientes 
i population um , praedae  populalionumque 
spes.  — pöpülAtor,  öris,  m.  [populor]  $tün» 
beret,  Sctmüjler  agrorum  Liv.,  ‘Troiae. 
•pöpülens,  adj.  [2.  populus]  oo n Rappeln, 
'jjappel--.  — *pöpÄlTrSr,  fera,  ferurn,  adj.  [2. 
populus-fero]  Sappein  tragenb. 
pöpiiliscitum,  i,  n.  [1.  populus  u.  scitum]  Solls» 
befcbtnß. 

populnus  — populeus,  m.  f.,  Plaut. 
l’öpäUinln,  ae,  f.  ( Verg .)  -nll,  örum,  m.  (Liv.) 
Stabt  m ©trurien.  lau.  subst.  -nienseg,  ium,  m. 
populor,  dtp.  I.  ob.  (meift  im  pass.)  pöpülo,  1. 
[I.  populus,  eigentlich  wohl  ben  Wenfcpenraub  be= 
geicpnenb]  l)  oerpeeten,  plünbern  (eine  gange 
fcinbticpe  Strede)  agros,  tines;  ‘litora  vestra  vi 
populat;  Volscosj  * populavit  Achaeos;  uri  sua 
populariqne : populata  vexataque  provincia; 
urendo  populandoque.  2)  oerberben,  geißel- 
ten, gu  ©runbe  riepten  ‘tempora  populata 
auribus  raptia  Berßümmelt;  *ingentem  farris 
acervum  populat  curculio,  formicae;  ‘feris  po- 
pulandas  tradere  gentes;  *quisque  säum  popu- 
latur  iter  (0.  gluß);  * flamm!!  populante  capil* 
los;  fincendium  rursus  inferiora  populando  etc. 
>.  populus,  i,  m.  1)  Soll  (als  polit.  ffiange,  in» 
fofertt  eS  einen  Staat  auSmaept  u.  alle  Staats» 
angepdrige  mit  einfcpließt)  p.  est  coetus  multi- 
tudinis  iuris  consensu  et  utilitatis  communione 
sociatus  Cie.  de  rep.  t §.39;  non  ex  iisdem  p. 
exercitus  scripti  sunt,  quamquam  eadem  sem- 
per  gene  bellum  intulit;  Boianis,  snae  gentis 
p.;  Samnitium,  Carthaginiensis ; ‘I’riami  bem 
untexgeben.  QnSbcf.  gu  SRom  in  bet  ältcßen 
Seit  bie  Satricicr  im  ffigf.  gu  ben  Slebejern,  fpfi= 
teT  bie  Sotrieiex  nebft  ben  fßlebejem  mit  bem  Senat 
an  ber  Spibe,  p.  Homanus,  senatus  populusque 
Komanua ; im  ®gf.  gu  ben  Ijälebejern  u.  bem  Se 
nat  populi  concilia  f.  concilium  2);  patres  in 
jiopuli  potestatc  fore;  oft  auep  0.  ben  $lebejjern; 
bis»,  o ben  ©inwopnern  ber  Wunicipien,  wie  o. 
Sclia  u.  Salernum  b.  Hör.  ep.  I,  15,  IS;  gut  Sc 
geiepnung  beS  öffentlichen,  bap.  e quibus  haec 
p.  (©affe)  spcctat,  at  illa  Larem  Ov.  fast.  1, 
130.  2)  bie  SolfSmcngc  (im  ®gf.  gu  bem  Jfb» 
niq,  ben  Seamten,  bem  Senat,  bet  Sobilitflt),  bie 
große  Waffe  beS  SolfeS;  eine  gufammengepb- 


tenbe  Wenge  Wenfcpett,  Scßar,  fcaufe  ’me  ge- 
lidum  nemus  etc.  secernunt  populo;  ‘fratrum, 
‘sororum,  ‘natorum  suorum;  *populi  pater;  in 
ibeefler  Sebeutung  als  Staat  nuntius  p.  Rom. 
Quiritium  (0.  getialiS)  Liv.  1,  24,  6;  denuntia- 
rent  Samnitibus  p.  Rom.  senatusque  verbis,  ut 
Liv.  7,  81,  10. 

2.  pöpiilus,  i,  f.  päappcl,  alba  Silberpappel 
Hör.  |ae,  f.  geriet  Plaut. 

porca.  ae,  f.  [porcus]  Sau.  ®ao.  dem.  porcella, 
porcellns,  i,  m.  [eiern.  o.  porculus]  wilbeS 
Scpwcincpeu,  grtfcpling  Phaedr. 
porcin&rtus,  ii,  m.  [porcinus]  Scpmeinefleif cp; 
pänblet  Plaut.  — porcinus,  adj.  [porcus]  Bon 
Scpweinen,  Scpwein=  ofla;  subst.  -na,  ae,  f. 
Porcina  f.  Cato.  [(sc.  caro)  Stpweinefleijep. 
porcüla,  ae,  f.  u.  -us,  i,  m.  dem.  B.  porca  unb 
porcus  Plaut.  — porcus,  i,  m.  Scpwein,  bef. 
ein  junges,  gapmcä  (ogl.  sus);  feminaWuttcr 
fcpwein;  D.  einem  Sepie  mm  er  * Umber;  *F,pi- 
enri  de  grege. 

porgite,  porgltnr  f.  2 porrigo  1)  u.  1)  c). 
porphjretTcns,  adj.  [wopqptlpa]  purpurrot 
marmor  Suet. 

porreetlo,  önis,  f.  [2.  porrigo]  (fett.)  baS  Äug» 

! (reden  aigitorum.  — porrectus,  adj.  m.  comp, 
partie.  o.  2.  porrigo]  auSgefiredt,  auSge» 
bepnl  tpceectior  acies;  bilbl.  porrectior  (pei» 
tere)  frons  Plaut.-,  *0.  ber  Seit,  lang  mora. 
porrlclo,  — rectum,  3.  (alte  u.  nur  als  telig.  t.  t. 
übliche  Nebenform  o.  proicio)  als  Opfer  pi  n» 
werfen,  barbringen  exta  in  mare,  *in  fluc- 
tns;  fpricpw.  f.  caedo  6)  b). 

1.  porrigo,  Tnis,  f.  ©rtnb,  Scporf,  eine  §aub 
franlpeit,  bef.  am  ftopfe  Hör. 

2.  porrigo,  rexi,  rectum,  3.  [pro  u.  rego]  1) 
Bor  fiep  pin  = , auSßredcn  brachium,  crus, 
membra,  *bracbia  caelo,  ’alcui;  man  um;  ma- 
nus  ad  caelum;  manu»  nunc  in  caelum,  nunc 
in  patentes  terrae  hiatus  ad  deos  manes;  ne 
digitum  quidem  alcis  rei  causfi;  ‘dextris  pocula 
porgite  (ft.  porrigite)  erpebt  Verq  ; »corpus  por- 
rigitur  in  novern  iugera  ftredt  fiep  auS;  B.  ber 
Uage  *scopulus  frontem  in  aequor;  mebial  por- 
rigi  fiep  pingiepen  ]iorrecta  in  dorso  (Albani 
montis);  ab  ortu  solis  ad  etc.;  quem  ad  finem 
porrecta  loca  aperta  pertinebant  bis  »ic  weit 
baS  offene  lerrain  reiepte  Caes.  b.  G.  2,  17,  5; 
urbs,  fcubiculum  porrigitur  in  solem  liegt  naep 
IC.;  fpars  Sueborum  in  secretiora  Germaniae; 
bilbl.  *quo  se  tua  ira;  ‘vectigalia  Bcrgrößern; 
inSbef.  a)  als  milit.  t.  t.,  aciem,  fmultitndmem 
equitum,  agmen  Tac.  b)  ber  Sänge  naep  pin=, 
gu  Soben  ftreden  hostem,  *si  quis  ad  ingen- 
tem  frumenti  semper  acervum  porrectus  vigi- 
let,  ‘porrectus  ante  force;  ‘porrectus  auf  bie 
Sapte  pingeßredt  — geßorben  »enex;  ‘capsü 
p.  apertä  b.  ben  Scprißen  beS  fjorng  (wie  ber 
Seicpnnm  auf  ber  Sapte)  Hör.  ep.  2,  1,  268.  c) 
B ber  S‘tl  auS=,  pinbepnen,  aiepen  spec- 
tandiqne  moril  brumales  porrigis  horas  Ov  2) 
bat»,  pinreiepen;  gewähren,  fpenben,  bamit 
eS  bet  anbere  ergreift  alcui  dextram,  *poma 
puero,  ‘iugnlum;  alcui  gladium,  bona;  prac- 
sidimn  clientibus  opemquo  amicis;  prope  ennc- 
tis  civibus  lucem  ingenii  et  consilii  sni. 
porrö.  adv.  1)  im  Siaume,  a]  bei  Ser- 

ben ber  Bewegung,  BorwärtS,  in  bie  Seme 
ire,  pergere,  armentum  agere,  *niti.  b)  bei 
40* 


628  porrum 

Seiten  bet  Stuße,  in  bet  gerne  habitare  Flaut. ; 
e»»e  Verg.  2)  in  bet  3t>t,  fortßin,  fernerbin 
Ter.,  Ct.  8)  übertr.  o)  in  Vlufforberungen,  einet 
julammenßängcnben  Seihe  o.  Argumenten  weitet 
ju  folgen,  gleidßfam  'logt  un«  nun  weitet  geben 
u.  feßen’,  weitet,  nun  weitet,  fetnet,  fo> 
bann  ridete  iam  p.  cetera;  age  p.;  woßl  ju 
untcrftßeiben  b.  age  p.  ~ 'gut,  wit  wollen  nun 
weitet  feßen\  womit  man  ein  Argument  faOen 
lägt,  um  batan  eine  ba«  eben  ßugeftanbene  auf: 
bebenbe  ©egenftage  ob.  ©egenbemcrluitg  ju  fnüpfen. 
Vlutß  fantt  bie  Sluffotberung  in  bloßer  gtagefotm 
erfolgen,  cui  p.  (nad)  Semtung  bei  3.  (Säfar) 
Deiotari  integritaa  — non  audita  eat?  aud)  bei 
rubiget  Wufjäfjlung  ateicßartigeT  Momente  außer: 
halb  bet  gtage  inaidiator  erat  in  foro  colloea- 
tus  etc.;  ei  viro  autem  mors  parabatur  etc.; 
co  p.  rei  publicae  tempore  quo  etc.;  inSbef. 
fügt  in  einem  einfadjen  Schlüße  ben  Unterfaß,  in 
einem  Sfettenfcbluß  bte  neuen  Oberfäße  an,  fo  wie 
e«  aud)  außerhalb  be«  bialettifcßen  ®(ßluße«  gebt, 
nun  weitet  ille  p.  prave,  nequiter,  turpiter 
cenabat,  non  igitur  bene;  sequitur  bene  etc. 

b)  beim  gortfeßreiten  ju  einem  entgegengefeßten  @e= 
baitfeu,  nun  aber,  wieberunt,  auf  bet  an: 
betn  Seite  nemo  ipaam  voluptatem,  qnia  yo- 
luptaB  ent,  aspernatur  etc.  Neque  p.  quiaquam 
eat,  qui  dolorem  ipsum  — amot  etc.;  saepe  a 
maioribus  natu  auaivi,  qui  »e  p.  pueros  a se- 
nibua  audivigse  dicerent;  aud)  p.  autem  laeta- 
batur,  intellegens  — ; p.  autem  anxiua  erat, 
dubitans  etc.,  au<b  einm.  Cic.  AU.  1,  5,  8.  c) 
beim  gortfeßreiten  gum  iiücßften  ob.  ftleinflen,  ea 
non  mala  dicimus,  sed  exigua  et  p.  minima. 

porrum,  i,  n.  ob.  -us,  i,  m.  Sdjni  ttlaucß. 
i’orslna  (-eenna,  Slebenf.  -gina,  -sinna,  -sinas), 
ae,  m.  König  o.  etrurien. 
porta,  ae,  f.  baä  Ißor  einet  Stabt,  eines  Saget«, 
lempelS,  bie  ßjfotte  urbiB,  aud)  bl.  p.;  decu- 
manu,  principalis;  quaeatoria;  portae  fores  ob- 
iccre  gumadjen,  * porta«  obicere;  portä  (gum 
Xßore)  introire;  collect,  excubitum  in  porta  co- 
hortes  ex  legionibua  mittere  Sali.  Jug.  100,  4; 
bilbl.  * belli  portae.  ftierb.  ®in=,  3u8<>ng 
ftbetb-,  Ciliciae  (Sngpäffe;  iecoris;  *caeli. 
porlätiöneg,  f.  [porto]  baä  fragen,  §intra= 
gen  armorum  atque  telorum  Sali. 
portendo,  di,  tum,  3.  [pro  u.  tendo]  eigtl.  bet: 
borftreden,  etw.  Künftiges,  Schlimme«  ob.  ®uteä, 
angeigen,  anfünbigen,  ptopbegeien  dii  pe- 
riculum;  auspicia  p.  m.  acc.  c.  inf.\  portend i 
m.  acc.  c.  inf. ; victoria  se;  ominibug  omnea  re- 
rum  mutationea  caedem,  fugam  aliaque  lioatilia 
finb  Sorboten  hon  ic. ; pass,  mebial  [ich  geigen, 
beootfteßen  pericula;  quid  gpei  Latimg  p.? 
portentificuK,  adj.  fportentum-facio]  (feit.)  wun  = 
betbat,  außerorbentlicß,  unnatürlich  Or. 
i net.  14,  60.  — portentöBug,  adj.  [portentum] 
wunbetbat,  übernatürlich,  abenteuerlich- 
— portentum,  i,  t>.  [portendo]  8(u:.  Sot  = , 
©unbergeießen,  ©unber,  mit  borßettfeßenbem 
Begriff  be*  Scßtedlicßen  uttb  ®efaßrbtohenbcn. 
J£>ictt>.  a)  SÄißgefialt,  -gebürt,  Ungeßeuer, 
Untier  hominum  pecudumque.  6)  b.  einem  bet» 
berbli<ben  uttb  oerwotfenen  fDlcnfcßen,  Scßeufal, 
Ungeheuer  Clodius  p.  rei  publicae;  Gabiniug 
et  riso,  duo  rei  publicae  p.  ac  poene  funera. 

c)  pßantaftifeße,  abenteuerliche  grbießtun  : 
gen  poctarum  et  pictorum. 


— posca. 

Porthäon  (niebt  Partb.),  ßnig,  m.  Batet  beä  ßaeal 
König«  b.  Ätolien;  adj.  >00108  Oe. 
portlcüla,  ae,  f.  dem.  b.  porticus  Oie.  fam.  i, 
28,  3.  — porticus,  ub,  f.  [porta]  1)  Säalts 
gang,  $alle;  meton.  bie  naeß  ber  §aOe  (mi) 
tn  Sttßen,  worin  3eno  u.  feine  ttacßfolger  Ießrtr: 
benannte  ftoijdfe  Sißitofobßie.  *)  übertr  e 
fjallc,  Borplaß  eine«  3dte«  Erm.  b.  Cie.  Tun 
2 §.  88.  b)  pl,  Slaufgänge,  unter  benra  te 
Vir  beiter  ba«  IRatrrial  gum  lamme  beTbeifcbafftfr 
Caes.  b.  c.  2,  2,  3. 

portlo,  6nig,  f.  t)  fber  gugemeifene  Seit,  8« 
teil  ex  hig  p.  in  ltalia  consedit;  alqm  in  p. 
muneris  vocare  teilnebmen  laßen  an  Just  5,  l 
9;  pro  Yirili  p.  f.  viriüs  8);  ft.  pensio  t),  w 
quod  BupereBget,  triennio  aequi»  p.  pereolMre- 
tur  Liv.  7,  35,  4.  2)  baä  Berbältnt«  gu  et# 
bicfßtopotlion  pro  p.,  fportione  nad)  Serbin 
ni«,  perbältniämäßig;  fpro  aua  p. 
portlscSluH,  i,  m.  eigtl.  ber  Jammer,  womit  bn 
SRubermeißer  ben  Saft  angab,  baß  Sübrsst 
fleitung  Plaut.  |Cban: 

1.  portltor,  Oris,  m.  [porto]  gäbrmann,  *s 

2.  portltor,  örie  m.  [portugj  Holleinnebmn 
3öllner  tp.  (Plaut.)  p.  einer  Sorgfältig  natbifi 
ftßenben  grau. 

porto,  t.  1)  tragen,  bringen,  fottf<b«ff» 
(bef.  etw.  ®roßc«  u.  Sdftoere«)  onera;  quaefem 
et  agere  posaint-,  prae  se  agentes  portanteiqs' 
mnlta  undique  portari  atque  agi;  commestaa, 
stipendia,  legiones  secum  in  llispaniatn  übe 
fegen ; frumentum  secum  fußten ; omnia  tae» 
mocum;  Maasiliam  in  triumpho  auffüßren,  «• 
hiculo  portari  faßten ; b.  Sdpffen,  milite*  c 
8otb  ßaben;  *opea  pelago;  *p.  (fdßrt  umberjte 
septima  aestas  errantem;  *puerum  Komam  & 
cendum  füßren;  svbst.  j>ortäntc8  umerii  omn 
Saßträgcr  Ourt.;  übettr.  *trwtitiam  et  metu-  i» 
märe  Creticum  Hör.  2)  tp.  bringen,  fi b er 
btingen,  mit  fi(ß  bringen  boni  quid,  neKi' 
quid  peccati  haec  purgatio  Ter.\  ha«  spes  co- 
gitationesque  secum  Liv.  •,  libertatem  atqoe  pi- 
triam  in  dextris  vegtris  Sali.;  laetum  nuntisc 
ad  coniuges  liberoaque  Liv. ; alcui  fallacisr 
Ter.;  *aicui  timorem  oerurjadfen. 
portörium,  ii,  n.  [portus]  Sin:  u.  Vtuäganj: 
®ut(ßgangägoU  dare,  exigere,  impoaert 
vini;  circumYectionia  f.  circumvectio  1);  **4 
35lle  übeiß. 

portiila,  ae,  f (feit.)  [dm.  o.  porta]  Jleiitcl 
Ißot,  Bforte  LAv. 

Portünus  (ni(ßt  Portumn.),  i,  m.  fporlni]  tc 
^af eng ott  (mit  bem  gtietß.  Balämon  ibentificier; 
— portuosusj  adj.  m.  comp,  [portus]  reiä) «» 
Ijjäfen  pars  Numidiac  portuoaior,  maro,  nan 
gatio  biemalia  et  minime  p.  oßne  allen 
portus,  ub  (*dat.  u),  m.  1)  bet  Olafen,  porta» 
capere  erteießen,  * tangere,  magister  scriptm* 
et  p.  (iwfengoll);  operas  in  p.  et  acriptor« 
Asiae  pro  magiatro  deditmaeßte  ben  BicrinreftK: 
fpritßw.  (Com.)  in  portu  esse,  (Cic.)  narigir«  - 
in  Sitßetßeit  fein.  $ietb.  tp.  3“f 011 
3uf ludßt,  £>afen  aenatua,  p.  onmium  aati' 
num;  se  in  portum  philosophiae  confetw;  i» 
p.  se  recipere,  confugere;  ‘sepnlcrum,  p-  cW' 
l>ori8.  2)  *bic  SÄünbung  eine«  giußeä 
poaca,  ae,  f.  [poto]  ein  auä  ©aßet  u.  6ffi0  S( 
miftßtcä  ®etränt  be«  gemeinen  Wannet,  2i: 
monabe. 


posco  — post. 


629 


posco,  popoeci,  — 3.  l)  »erlangen,  fotbetn 
(im  (Befühle  bei  {Rechte}  ober  bet  TOadjt)  p.  pu- 
gnarn;  miles  hostcm  ft,  pugnam  cum  hoBte  Liv. 
39,  30;  p.  atquo  ctiam  flagitare  crimen;  inci- 
piunt  postulare,  p.,  minari;  audaciae  partes  aibi ; 
*regis  filia  poscitur  (burd)  DratelfpruCh)  monatro 
( dat .)  ftutorem  ab  alqo,  (fettner)  alqm  alqd; 
*tposcor  alqd  man  fotbert  ettt.  0.  mit;  *fm. 
ut,  * m.  inf  ob.  ncc.  c.  inf.\  * seu  poscat  agni 
sc.  sibi  immolari  Horr,  'pass.  o.  Stuf  gef  orbert» 
werben  jum  (Befange  Apollo  verba;  poiscor 
Paliiia;  poseimur  Hör.  c arm.  1,  32,  1 (bag.  Op. 
met.  2,  U4  ich  werbe  Betlangt,  mu&  fegt  etidjci' 
ncn),  *».  einem  Suhnenftücf  jur  SBieberauffüh» 
rung  Betlangt  werben  fabula,  quae  posci 
»ult  et  »pectata  reponi;  übertr.  B.  Sachen  et» 
forbctn,  erheifdjen,  quod  res  p.  videbatur; 
cum  tcmpus  poaceret;  * quantum  res  poscit; 
inäbcf.  a)  (Plaut.)  um  ein  Sldb^en  an  galten, 
{ich  bewerben  alqam  uxorem  sibi,  sine  dote 
tiiiim  sororem  filio.  6)  *etw.  ju  miffen  bet; 
langen,  nach  et»,  forfchen,  fragen  cauBas; 
quae  sit  sontentia.  c)  jmb.  jum  Kampf  herau}-- 
fotbetti  *alqm  in  proelia;  balj.  p.  (fotbetn  ein» 
anbet  bt™»*)  maioribus  poeuhs.  d)  Bor  @e  = 
rid)t  fotbetn  quos  populus  p.;  dictatorem 
roum.  e)  (Plaut.)  oom  ©erläufe t tanti  qnanti 
(für  k.)  p.  ille,  emitnr;  b.  Saufet,  alqd  cen& 
ju  bibto  Betlangen  <—  taufen  »ollen  füt  ic.  8) 
rufen,  anrnfen,  »flehen  hominem  Plaut.\ 
*poscor  Olympo  bet  §immel  ruft  mich  (jum 
Kampf),  ’supploi  tua  numina;  *oracula  preci- 
bus;  *doum  pacem;  *quid  (um  toa})  dedicatum 
. Apollinem  »ates?  *deoa  veniam;  ‘poscen- 
ob  lubta  precare  deos.  (©anätiub. 

Pösidönlus,  ii,  m.  ftolfchcr  Iß^ilofopl),  Schüler  beb 
fpösTtio,  önis,  f.  [pono]  Stellung,  liege,  caeli 
|limmel}ftrieh , Klima;  loci.  — ‘pösltor,  öris, 
m.  [pono]  (Erbauer  Ov.  — pSsitüra,  ae,  f. 
| pono]  (fett.)  Sage,  *dei  bic  B.  (Bott  bet  Seit 
egebene.  — pösltas,  us,  m.  [pono]  1)  Stet» 
ung.  Sage  ’urbis,  fregionis,  fsiderum,  *a  p. 
loci.  2)  *ba}  Sutcd)tlegen,  ba«  Dtbnen  bet 
$aate. 

possessio,  önis,  f.  I)  [possido]  Sefignatjme 
bonorum  emptio  flagitiosa,  p. ; regni;  insulae 
possessione  revocatus;  si  mare  intretur,  promp- 
tem ipsis  p.  et  bostibus  ignotam  Tac.  II)  [pos- 
sideo]  1)  ©efig  liberam  p.  Galliae  sibi  tradi- 
disaet;  absentem  de  p.  fundi  deicere;  deturbare 
alqm  certa  re  et  p.,  extorbare  e p. ; in  posses- 
üionem  proficiaci,  venire;  mittere  (einfegen) alqm 
in  p.;  si  ignis  (gen.  mbj.)  prima  p.  rerum  fuit 
juerft  bie  Seit  im  ©cfig  f|atte  Just.-,  esse  in  p. 
alcis  roi;  bilbt.  prudentiac  doctrinaeque ; iudicii 
ac  defensionis;  rei  publicae  Seitung  bet  Staat}» 
augelegenheiteu.  2)  Sefigtum,  ©efigung, 
(Eigen tum,  bef.  ® runbfttcd  (unbewegliche}  ©ut) 
habere  magnas  p.;  cum  magnam  ammadverte- 
ret  in  bonis  et  p.  (in  ben  SefigBerhättniffen)  dif- 
ficultatem-,  habere  domicilium  aut  p.  in  Ilispa- 
nia,  trans  Rhodanum  vicos  possessionesque; 
aestinmtiones  posseseionum  et  rerum  unbeweg» 
liehet  u.  beweglicher  @üter;  cur  in  »uas  p.  vem- 
ret;  possessionibus  expellere  alqm;  militibus 
agros  ex  suie  p.  pollicetur.  Das.  dem.  posses- 
stuneäls,  f.  Cie.  AU.  13,  23,  3. 
possessor,  öris,  m.  [nossideo]  ©ejiger  bonorum, 
agrorum,  + soli;  bef.  pl.  bie  ©efiget  bc}  Staat}» 


lanbe},  welche}  in  ältetet  3cit  nur  bie  ©atricier 
Waren  Liv.;  aut  invidiae  aut  pestilcntiae  b.  bc- 
ncibeten  ob.  ungefunben  ©lägen ; fber  ©efeßet  be} 
KIagobjcft},  bet  ©etlagte.  — posstdeo,  »edi, 
sessum,  2.  [potis  u.  sedoo]  1)  hefigen,  im  ©e» 
fig,  inne  haben  bona,  agrum-,  ungewölfnl. 
contentus  poasidendis  agris  ft.  possessione  agro- 
rum Liv.  6,  14,  11;  übertr.  lubido  ingenium, 
omnia  virtutis  praemia,  ambitio  Soll. ; usu  pos- 
sidemini  lagt  euch  butch  bie  lange  ®ewohnheit 
behettfehen  Liv.  6,  18,  10.  2)  einen  Ort  inne 
haben,  befegt  halten  forum  armatis,  »sedes 
sacras,  *Zepbyri  aurar  nenius.  — possido,  sedi, 
sessum,  3.  jpotiB  u.  sido]  in  Sefig  nehmen, 
{ich  bemächtigen  bona  sine  testamento;  agros 
armis;  posseasa  Achaia;  Regium  legio  — per 
scelus  possedit;  brevi  tempore  totum  hominem 
totamque  eius  praeturam  possederat;  ffamam. 
possuni  (alte  tformen  [ Plaut .]  pötissum  ft.  pos- 
sum,  pbtessunt  ft.  posaunt,  pütessim  ft.  poasim, 
potesse  ft,  posse,  possiem,  possies,  possiet).  pStui, 
poBsc  (auch  ben  inf.  fut.  netttetenb,  bah-  nie  fore 
ut  po8sit).  1)  tinnen,  oetmigen  (etw.  ju 
thun  ob.  ju  leiben,  infolge  eigner  phof'ffhet  ob. 
geiftiger  Kraft)  m.  u.  ohne  inf.,  illis  virtutem 
non  reliquere  neque  poterant  sc.  relinquere; 
quam  maximis  potest  itineribus  etc.;  faciam 
quantum,  quod  potero;  non  poesum  non  scri- 
bere  ob.  facere  non  posBum  quin,  ut  non, 
(Plaut.)  non  posaum  quin  etc.;  fieri  potest,  ficri 
non  potest  e}  ift  mSgtich,  unmöglich  3»4bef.  a) 
(im  ©iatog)  poteat  = fieri  potest  e}  ift  möglich; 
qui  potest?  qui  possit,  rogas?  ut  potest;  pot- 
est  ut  commiseris;  (Plaut.)  quantum  potest, 
quantum  poesit,  non  potest  quin  etc.  b)  (Com.) 
poasum  scire?  tann  ich  erfahren?  — fo  fage  mit 
bo<h!  c)  fcheinbat  füt  veile  mit  Slnbeutung  bc} 
innetn  Kampfe},  ben  rin  (Entfcblufs  ob.  eine  $anb» 
lung  loftet,  übet  f ich  oetmögen,  gewinnen, 
{ich  entfehtiehen  $u,  oetmögen  tu,  qui  cives 
Romani  dicerentur,  securi  percutere  potuisti; 
illa,  cum  poteris,  atque  ut  posais  rogo;  *im- 
piae  sponsoB  potuere  duro  perdere  ferro  Hör.; 
*si  potes  Arcniacis  conviva  recumbere  loctis. 
2)  et»,  ju  thun  oetmögen,  auöricbten  tön» 
nen,  gelten  quod  quisque  per  se  ipse  passet ; 
qui  tum  et  poterant  per  vim  et  scelus  pluri- 
mum  et  quod  p.,  id  nudebant;  multum  fortuna; 
quid  iniquitas  loci  posset  wie  Biel  abbänge  B. 
K.;  largiter  apud  alqm,  domi  Goes.  6.  O.  1,  18, 
6 ; in  re  militari,  in  bello  multum ; plus,  pluri- 
mum,  apud,  ad  alqm-,  minimum  nut  fehl  wenig; 
and;  tfähigteiten  befigen,  optime  fehr  gute; 
etw.  tönnen,  Betftehen  Graeca,  totum  genus 
hoc,  *non  omnia  posBumus  omnes. 
post.  I)  adv.  1)  im  {Raume,  hinten  hinten» 
nach,  öUltfct  qQ>  P-  erant;  ante  aut  y.  pu- 
gnare;  dainceps  duae  Syrtes,  deinde  Philaenon 
arae,  poat  aliae  Punicae  urbes.  feiern.  (Sali.) 
0.  einet  {Rangfolge,  invidia  et  Buperbia  p.  erant 
würben  h'ntcnangcfegt.  2)  o.  bet  Seit,  bet  nach, 
fpätet,  nachher  (wenn  etw.  nut  bet  3cit  nach 
jpätet  al}  etw.  anbere}  angegeben  »erben  foO) 

Suer  quidem  in  culpa  non  est,  p.  de  matre  vi- 
ero  Ter.;  initio  mea  sponte,  p.  autem  invitatu; 
paulo,  aliquant  ' , multo  p.,  ob.  p.  paulo  etc.; 
p.  non  multo  Nep.;  multis  p.  annis  ob.  multis 
annia  p.,  (feit.)  p.  multis  annis  Biele  3al)re  nach» 
htt;  paucis  p.  diebus  quam  discesserat;  paucos 


630 


poste  — 

p.  dies;  anno,  biennio,  horä  p. ; *longo  p.  tem- 
pore; p.  im  91a<ßfaß,  um  ein  tortiergc^enbcä  post- 
quam Iräftig  miebct  aufjuneßnien  Plaut.-,  p. 
deinde  Ter.,  deinde  p.  Nep. ; primo  p. 

II)  praep.  m.  acc-,  a)  6.  9ioum  hinter  p.  alqm; 
p.  me  erat  Aegina;  *p.  equitem  sedet  atra 
cura;  p.  tergum  f.  tergum  1);  p.  castra,  p.  prin- 
cipia;  aud)  hinter  — weg  p.  montos  circum- 
misit.  6)  o.  ber  Seit  n ad),  feit  p.  buno  diem 
Plaut.-,  p.  teinpus  f.  tempus  1)  a);  p.  hominmn 
memoriam  f.  memoria  2);  p.  Brutum  consulem 
nad)  bem  Sonfulat  be4  SB. ; reverti  p.  diem  ter- 
tium  brei  tage  nachher,  am  britten  tage;  p.  diem 
quartum  quam  ventum  eet;  sexennio  p.  Veios 
captos  nad)  bet  ©imtabme  0.  Scji;  p.  devictum 
Haunibalem;  p.  deportatos  ex  Graecia  exerci- 
t us ; p.  id,  p.  illa  Com.;  p.  ea,  p.  haec;  p.  id 
locorum  j.  locus  2) ; p.  nonam  (sc.  horam)  Hör. ; 
p.  tot  aimos  emeritorum  stipendiorum  ft.  tot 
annos  ob.  annis  p.  emerita  stipendia  Just.  14, 
4,  8;  aud)  prägn.  u.  bie  Stelle  eine«  ganjen  Saßeä 
oertretenb  p.  magnitudinem  nominis  Romani 
naebbem  bie  SRbmer  grob  getoorben  waren  Sali. 
Jug.  6,  4;  *p.  vina  nad)  bem  ©eiiuß  beä  SBeineS; 
*p.  sidera  tna<b  bem  Aufgang  rc.)  caprne;  *p. 
flector»  nadj  bem  tobe  beä  c)  o.  SRange, 
nad),  näcßjt  p.  hunc  Apollinem  et  Hartem 
(eolunt)  Cacs.-,  sua  nocessaria  p.  illius  honorem 
ducere  Sali.-,  ceteri  p.  Sabinum  fratrem  habe- 
rentur  Tac;  »erat  Lydia  p.  (mußte  naebfteben) 
Chloftn  Hör. 

postö  (areßaift.)  =>  post  ob.  postea  Plaut. 

posteü,  adv.  fpost  u.  abl.  ea]  1)  bemach,  fpä» 
tcr,  in  ber  golge  Itomac,  p.  Athenis  fuerat; 
p.  quam,  aud)  posteiquam,  nndjbem,  Ion» 
(huiert  wie  postquam;  p.  loci  f.  locus  2);  brevi 
p.;  ferner,  weiter,  fobann  quid  p.  (was  folgt 
barauS),  si  Homae  ossiduus  fuiV  quid  tum  p.? 
(bef.  in  rebnetif^er  Argumentation).  2)  außer» 
bem  Plaut. 

postörYtas,  ätis,  f.  [posterus]  1)  3>ilunft,  fünf» 
tige  Beit  si  minus  in  praesens  tempus,  at  in 
p. ; posteritatis  otio  consulere.  2)  91ntb!om-- 
menfd)aft,  ülacßwelt  rationem  habere  poste- 
ritatis, servire  posteritati  nad)  fRubtn  bei  ber 
91.  fireben;  inridia  posteritatis  bei  rc. 

postum»,  adj.  [post]  (nom.  sing.  m.  lommt  nicht 
oot)  1)  pos.  o.  ber  $eit,  nadjfolgenb,  »tom» 
menb  (für  crastinus  in  ber  (Erjäblung  ber  S8cr» 
gangenbeit)  p.  die,  p.  die  quam;  p.  tempore;  p. 
nocte;  *ad  p.  bellum;  *aetae;  * laus  bei  ben 
'Jlnißtommcn ; in  posterum  für  bie  gulnnft  ober 
für  ben  folgenbeti  tag;  *+postero=*postero  die. 
Hiert.  subst.  postSri , örum,  m.  bie  91  a d)  I o m » 
men.  II)  comp,  postbrlor,  us,  1)  ber  leßtere, 
bintcrc  actas,  tempora,  cogitationes;  oratores 
julcßt  genannte;  * vor  bum  facere  posterius  an# 
Ctibc  fteücu;  adv.  posterius  bemach-  8)  oom 
fRangc,  fcßlccßtcr,  geringer  nihil;  non  p.  (sc. 
partes)  feram  will  nießt  naebfteben  Ter.  III)  sup. 
A)  postremus,  1)  o.  SRaum,  ber  ßinterfte, 
leßte,  acies  Hintertreffen;  t‘n  P-  libro  am  ®nbc 
je.;  illa  palam  prima  p.  (o.  erjteit  biä  jum  leb» 
ten)  — recitata  sunt  Liv.  1,  24,  7;  *hoc  (opus)  p. 
omittas;  subst.  hoc  non  in  postremis  befonbctl; 
in  primis  modo,  modo  in  p.  adesse;  adv.  po- 
strömö,  enMicß,  juleßt,  aud)  lurj,  über» 
ßaupt  (Dgl.  demque);  ad  postremum  juleßt, 
citblicb  xJw.5  postremum,  jum  leßtenmale. 


postquam. 

2)  oom  Sange,  ber  geringfte,  fcßlecßtcjie, 
äußerfte  homo;  postremum  malorum.  S)  po- 
stftmus  *juleßt  geboren  proles;  subst.  m 

post-fero, 3.  ßintenaii»,  naeßfeßen  «u« 

opes  libertati  plebis  Liv.-,  et  animi  et  corporii 
roboro  nulli  iuvenum  postferendus  Gurt. 
post-gönYtl,  örum,  m.  [post  u.  genitus]  bie  Seit 
gebornen,  bie  9tad)tommen  Hör.  cam,  1, 
24,  3. 

post-häbeo,  2.  uaeß»,  ßintenanfeßen  omm 
Bibi  res  Ter.-,  omnia  alcui  rei;  omnibus  rebu, 
posthabitis. 

post-häc,  adv.  1)  bernaeß,  lünftig,  oon  in 
an.  2)  {Plaut.,  Suet.)  nacßßer,  in  bei  Sergen 
genbeit.  — posthaec,  adv.  (post  u.  acc.  pl.  haec] 
na  ebbet  CVc.,  Tac. 

post-TbS,  adv.  (Plaut.)  bernacb,  bieranf. 
posticälum,  i,  n.  (Plaut.)  [mm.  0.  posticumj 
Hintcrßauä.  — posticus,  adj.  [post]  biuten 
befinblicb,  binterft,  Hinter»  ostium  Pias:.. 
partes  aeaium;  subst.  -cum,  i,  n.  Hintertbür 
aedium ; postico  (=  postico  egressus)  falle  dien 
tem  Hör.  ep.  I,  6,  31. 

postYdeA,  adv.  areßaiji.  3orm  b.  postea,  naißb« 
Plaut.,  Ter.,  Ct. 

postYlena,  ae,  f.  [post]  S cbwanjtiemen  fhwt 
post  11  io,  önis,  f.  [postulo]  t.  t.  ber  Sletigioniip 
baS  aSerlangtn  ber  ©ottbeit,  baß  cm  betgti 
feneä  Opfer  bargebtaebt  werbe  de. 
post-illü,  adv.  ==  postea  Com. 
postis,  is,  m.  1)  ^fofte,  tbürpfofte,  Pfeiler 
p.  teuere  (bei  ber  (Einweihung  eine«  ©cböntk'J 
Zempelb);  *armis  ad  p.  llercolis  (bei  Icmtdi 
bei  H)  fix*8-  2)  *pl.  Xt)üx,  Pforte;  *6ilbt 
belli. 

postlYmTnlnm,  ii,  n.  [post-limenj  bn»  Siedji  in 
feine  oorige  ^eimat  u.  in  ben  oorigen  'Sccb^jä 
ftanb  jurüdjulebrcn  (.bef.  b.  jurüdfebrenben  Sricäf 
gefangenen),  9iüdtebrred)t  ei  esse  p.;  geto  M 
posthminio  bureß  »c,  redire.  [gig  tem;o- 
post-meridl&nus  nicht  pöm.),  adj.  nadjmitti 
post-mödö  ob.  döm,  adv.  — postea. 
post-partor,  öris,  m.  91ad)crwerber,  Sei 
fomme  Plaut. 

post-pöno?  3.  bintenanfeßen,  nacßfieUtn  om 
nia;  omnibus  rebus  postpositis;  ’alqm  alcui;  in 
bet  tmcfiä  *poBt  omnia  ponas. 
post>prlncYpia,  örum,  n.  (oorll.)  ber  ffortganj 
weitere  Serlanf  einer  Sacße  naiß  überßiinK 
nem  Anfang  Plaut. -,  p.  atque  exitus  ritiosx 
vitae  Afran.  b.  Oie.  p.  Sest.  §.  118. 
post-puto,  1.  =-  posthabeo,  omnes  res  praeps 
rente  Ter. 

posteAquäm  f.  postea.  — post-quim,  amp 
naeßbem  a)  mit  reinem  Beitbegriffe,  gern,  mit'«- 
die.  beä  aoriftifeßen  per/.;  (feltencr)  wenn  b« 
81c  f ul  tat  einer  Hanblung  in  ber  Sergangmtni 
oorliegt,  m.  indic.  plsqpf.  ; m.  indic.  imperf.  einen 
in  ber  SJergangenßeit  befießenben  Bu ftanb  h 
»eiißncnb;  m.  indic.  praes.  hist.,  wenn  ber  $“?•”! 
faß  ein  praes.  hist,  cntßätt,  feltencr  m.  indic.  einet 
eigtl.  praes.,  p.  belligerant  Aetoli  etc.,  capitur 
alter  illius  Plaut. ; p.  fusas  copias  — ridet  io 
confertissimos  hostes  incurrit  etc.;  p.  nec  ab 
Romanis  nobis  ulla  spes  est,  pacem  affero  ! 
tos  Liv.  21,  18,  4;  tn.  inf.  hist.  p.  exui  aeq»*- 
litas  et  pro  modestia  ac  pudore  ambitio  ot  rii 
incedebat,  prorenere  dominationcs  Tac  f* 
3,  26.  6)  (oorfl.)  mit  taufalem  91ebcnbegriff  =■ 


postremo  — potestas. 


631 


meit,  ba.  c)  p.  — post  (.  post  I)  2).  d)  p.  — 
tarnen  Liv.  6,  10,  11.  e)  Xct  ftonjunttib  nad) 
p.  ift,  au«gcn.  in  inbit.  Siebe,  unfidjft. 
postremo,  postremo»  f.  posterus  III)  A)  1). 
postridle  (»otfl.  auch  -duö),  adv.  [posteri  diei] 
am  fotgenben  läge,  Xagc«  barauf  prima 
luce  p.;  p.  Kalendas;  p.  ludos  am  Xagc  tiad)  w.; 

S.  eins  diei  Cac*.\  p.  intellexi  quam  (nad)bent) 
iscessi. 

post-scriho,  3.  hinter:,  nad)  ctro.  fdbtciben 
noiuen  Tiberii  suo  Tue.  ann.  3,  64. 
postäUtio,  önis,  f.  fpostulo]  l)  gorbctutig, 
Seetangen,  Slnliegen  aequa;  ignoscendi 
Sitte  um  Setjcitjung.  3it«bef.  a)  Slagc,  Se  = 
fcbmcibc  Com.  b)  ba«  ©ejuch  an  beit  Stator, 
bic  Klage  einbringen  ju  bürfen,  ba«  ftlagge  = 
jud)  inter  p.  et  nominis  delationem.  2)  fftlnge 
oor  @etid)t.  — postälitor,  öris,  m.  fpostulo] 
bet  ft  lüg  er  oor  ©cridü  Suet.  — postöl atu,  abl. 
m fpostulo]  = postulationo  1)  Liv.  4,  9,  6.  — 
postüUtum,  i,  n.  fpostulo]  (meijl  im  pl.)  got  = 
betung,  Settangen. 

postülo,  1.  1)  »erlangen,  fotbern  auxilium, 
alqd  ab  alqo;  postulatur  alqd  ab  alqo  entmeber 
= jmb.  oetlangt  et»,  ob.  — c«  toitb  »erlangt, 
bafi  jmb.  etto.  tljue;  postulatur  a me  iam  diu 
vel  potius  flagitatur  historia;  ne  postulantur 
quidem  vires  a sencctute;  non  postulatus  un- 
aufgefotbett;  de  alqa  re  gotbetungen  machen  in 
Scjug  auf  cito.;  de  exereitibus  dimittendis;  ab 
senatu  de  foedere  beim  Senat  naebfragen  megen 
tc.;  m.  ut,  ne;  mit  eigentümlicher  ftürje : ut  ipso 
( Caesar)  cum  Pompeio  colloqueretur,  p.  bajj  et 
ficb  unterrebcu  bürfc;  nt.  bl.  conj.  Cacs.  b.  G.  4, 
16,  8;  m.  acc.  c.  inf.  ob.  inf.  motten,  f neben, 
begehren  haud  p.  me  in  lecto  accumbere 
Plaut.;  quis  nostrum  tarn  impudens  est,  qui 
se  scire  aut  posse  postulet?  bet  fid)  einbitben 
foQtc  tc.;  illa  phalanx  Alexandri  — non  parere 
se  ducibu»  sed  imperare;  adire  senatum  Liv. ; 
qui  p.  deus  credi  Gurt.;  aedem  Voneris  restau- 
rari  Tac.;  o.  Sott,  ba«  einen  ©labiatot  tämpfen 
ju  feben  oetlangt  Stiel.;  o.  Seblofem  etfotbetn, 
etbetftben  quarum  altera  (pars)  diei  p.  umate, 
altera  apte;  quod  res  p.,  res  p.  videtur  m.  inf., 
tempus,  tempus  anni  necessitasque ; temporis 
exiguitas,  ratio;  ut  maritimae  res  p.;  ut  ami- 
citia  nos tm  p.;  baec  aetas  alios  moros;  ubi 
aut  Bpatium  inter  muros  aut  imbecillitas  rna- 
teriae  p.  videretur;  *o.  einem  Orte  mobin  tu= 
fen,  einlaben.  2)  alb  gctitbll-  1.  t.  a)  oot  ©e» 
r icfjt  auf  jmb.  ob.  etto.  anttagen  recuperatores 
aut  iudicom,  iudicium,  quacstionem.  b)  ge: 
iid)tlid)  belangen  nlqm,  alqm  de  ambitu,  de 
pecuniis  repetundis,  falqm  repetundarum,  fre- 
petuudis,  fde  repetundis;  fmaiestatis;  -f-im- 
pietatis  reum;  fob  contumelias  in  Caesarem 

PoatümluN,  1)  A.  P.  f.  2.  Itegillus  2).  2)  f.  Al- 
bums. 3)  P.  P.  Tubertus,  SonfuI,  Seftegcr  bet 
©abiner.  4)  A.  P.  Tubertus  lieg  al«  Xtltatot 
feinen  eigenen  Sobn  hinrichten,  meil  et  gegen  fei: 
nen  Befehl  mit  bem  geinb  gcfo<f)tcn;  fad;1.  6) 
Spur.  P.  muffte  als  ftoufnl  321  o.  61)*  , »on  ben 
©amniletn  in  ben  ßanbinijehen  Sngpäfjen  eilige» 
fdiloffcn,  mit  feinem  $eere  untet  ba«  godt  geben. 
1.  postümu»  f.  posterus  III)  B). 

2.  PostämiiH  1)  =.  Postumius  Ov.  fast.  6,  724. 
2)  ein  nnbclannlet  'Jiömct  Hör. 


Postvorta,  ae,  f.  fpostu.  verto]  ba«  pcrfonijicterte 
Sotaubmiffcit  ber  3ulunft  ob.  ©öttin  bei 
octfebtleu  ©eburt  Ov. 
pöt&tio,  önis,  f.  fpoto]  Xrintgetage  Plaut. 
pötätor,  öris,  m.  [jioto]  Xrintcr  Plaut. 
pötS  f.  potis.  — pöteng,  tis,  ad/,  m.  comp.  u. 
stip.  fpossum]  1)  mächtig,  oetmögenb,  ein» 
flujjrcid),  gebietenb,  fräftig,  mitffam  civi- 
tas,  homo,  rex,  populus;  potentius  iam  esso  id 
malum;  »matrona  im  §mcfe  gebietenb,  angefeben, 
*virtute,  bello,  *armis,  *Homa,  ’lustitia,  *ma- 
nus,  *parvo  Fabricius  bei  wenigem  reich  (megen 
feinet  ©enügfamleit);  *aurum,  »domus,  *natura, 
*herbae,  ’sol;  p.  pollonsque;  *ex  humili  p.  oor 
ncbm ; subst  bet  Mächtige  ob.  9ieid)e,  Sctmögenbc 
Phaedr.;  ne  quis  ex  plebe  contra  potentiorem 
auxilii  ogeret.  3n«bef.  a)  ju  etm.  bermögenb, 
fähig  tegni,  neque  pugnae  noque  fugae,  ar- 
morum  tenendorum.  6)  einet  Sache  mächtig, 
■V c r r , etm.  behettfd)cnb  borum  opportunus 
adventus  consules  imperii  p.  fecit;  regni  tegie» 
tung«fähig;  dii  immortales  ita  vos  p.  (ju  $er= 
ren  Übet  IC.)  huius  consilii  fecerunt;  rerum  sua- 
rum  et  urbis;  feuius  (superstitionis)  p.  non 
erat  rex,  sui  fein  eigener  Ipert  (Liv.),  ob. 
*ji<h  feibft  bcbetrfchenb,  tnäbig;  fnon  p. 
mei  eram  ich  ttmi  auf; et  mit;  ’mentis  bc«  Set» 
ftanbe«  mächtig;  irae,  maris.  2)  *bet  etm.  et» 
langt  ob.  auegefüljtt  hol,  voti  beffen  Sunfd) 
etfüEt  motben  ift,  pacis,  iussi;  p.  promissi  facta 
nachbem  fic  erfüllt  batte  tc.;  in«bcf.  *glüdtich, 
bem  e«  nach  SBunfche  gebt  in  amore.  ®ao. 
A)  pöteutÄtus,  us,  m.  bic  Stacht  im  Staate, 
Cbciheiifchaft  de  p.  inter  se  contendere; 
cum  ad  eum  p.  omnis  recidisset.  B)  poten- 
ter, adv.  1)  mächtig,  fräftig  *potentius  ictu 
fulmineo.  2)  nadh  fttäften  *cui  lecta  p.  erit 
res.  C)  pötentia,  ao,  f.  Sctmögen,  ftraft 
(Phbfifchc  u.  fleiflige),  Sitlfamleit  *solis,  *morbi, 
’herbarum;  *nate,  meae  vires,  mea  magna  p. 
solus  auf  bem  allein  meine  ‘Macht  beruht;  fsu- 
pra  humanam  p.  tnagnitudine  animi  praeditus. 
3n«bcf.  bie  (fattifd)  oothanbene)  politifdje 
Macht,  ©croalt,  6inftu&  (butch  Wnfcben  ob. 
Vermögen),  Dbetgemalt,  Öbcrhetrfchaft  esse 
in  magna  p.;  opum  nimiarum  p.  (pl.);  Victo- 
ria, rerum,  singularis  Slleinhettfchaft. 

Pötentia,  ae,  f.  Stabt  im  ^icenifchen. 
pötörlum,  ii,  «.  fitotijo*»»]  X t i n f g e f d)  i t r, 
pötesge,  pätesslm  f.  possum.  fSealet  Plaut. 
pötestftg,  ütis,  f.  fpossum]  1)  Straft,  Macht, 
©emalt  ju  ob.  übet  etm.,  *t(pl.)  herbarum; 
dixit  se  fore  in  populi  Romani . senatus  p.  bah 
et  bem  tc.  gehorchen,  fid)  bet  Setfügnng  tc.  unter 
metfen  mürbe;  esse  in  potestate  medentium  {ich 
ben  Hitorbmmgen  ber  'Ärjte  untermerfen  Curl.; 
habere  p.  vitae  necisqnc;  in  potestate  suorum 
fructuum  hinfichtlid)  be«  XiSpofitionärcchteä 
übet  tc.;  habere  familiam  in  sua  p.  bie  Stlaoeu 
nicht  freilaffen;  tfbrtunam,  tvoccrn  et  gemitum 
in  p.  habere;  pl.,  magistratuum , iura  potesta- 
tum  sc.  magistratuum  bie  SKedjtc  bet  ocrid)iobc 
itcn  Slmt«gemaltcn  Cic.  p.  Sest.  §.  66;  esse  in 
sua  p.,  +suae  p.  fein  eigener  Sperr  fein,  mihi 
est  p.,  est  in  p.  mea  c«  ftel)t  in  meinet  Macht; 
nulli  est  p.  (oermag)  consistendi;  magna  ex 
parte  tua  p.  erat  ne  Cic.  divin.  in  Caec.  §.  32; 
in  p.  mentis  esse  feine«  Scrfianbcä  mächtig  fein; 
exire  ex  p.  (sc.  mentis)  feinet  feibft  nicht  mächtig 


632 


potio  — poto. 


fei«,  ben  Sferftanb  verlieren.  8)  tnibef.  a)  potit. 
SJlacbt,  ©c»alt,  £>crrfd)aft  tjufvlge  amtlicher 
Stellung,  einet  gefe^lid)cn  Sefugnii)  esso  in 
alcis  diciono  ac  p.;  in  potestatem  redigere;  in 
alcis  p.  venire;  alqm  in  p.  habere,  teuere, 
maro  beijerrfdjeu , oppidnm  behaupten.  b)  bie 
obrißlcitlitfje  ©e»alt,  bai  obrigfeiilidje 
7Imt  praetoria,  tribunicia,  regia ; imperium  et 
p.  bai  3Jiilitdr=  u.  SinibWmi;  gerere  p. , tribu- 
niciam  p.  agere  verfehen  — ben  Iribunen  fpielcn 
Lite  4,  56,  13;  dissimilitudo  potestatum;  in  po- 
tostatibus  eo  modo  agitabat,  uti  etc.,  in  po- 
teatatibue  temperare  Sali.,  concr.  $iad)tpaber, 
S9eljörbe  evocatuB  a magiatratn  aut  aliqua 
legitima  p.;  ‘hominum  rerumque  aeterna;  pl. 
Waehthaber  in  ben  SfJtobinjen,  Statthalter  Suet. 
e)  bie  fDlÖgtichfeit,  ©elegenbcit,  ©rlaubnii, 
p.  data  est  augendae  dignitatis  tuae;  quoties 
mihi  hominum  certorum  p.  erit  fo  oft  idj  toeibe  ic. 
finbeit  lömten;  facore  p.  pugnandi  (hostibus), 
decernendi;  facere  (alcui)  p.  sui  fict)  jmbm.  jur 
Setfügung  fteHen  ob.  firfj  jum  Kampfe  anbieten, 
fich  in  einen  Kampf  cinlaffen  ob.  jmb.  bei  fich 
(affen,  jmbm.  Subicnj  geben  (and)  Bui  conve- 
niendi);  nunquam  in  canipo  sui  fecit  p.;  senatus 
popuii  potestatem  fecit  flellte  ei  in  bie  ©ematt 
bei  Solfci;  p.  fit  bie  (Gelegenheit  ju  et»,  ftnbet 
ftatt,  ei  ift  möglid) ; post  id  tempns  non  fore 
p.  nicht  geftattet  fein;  faetft,  fdatä  p.;  p.  (83ott= 
macht)  rei  haberu. 

1.  »Otto,  önis,  f.  [poto]  bai  Stinten,  bet  Iran! 
cibo  et  p.  famem  situnquo  dopellirous;  inSbef. 
a)  ©ifttranf.  b)  *2icbeitranf.  c)  flrjnei. 
tränt  Plaut.-,  fmedicata  f.  medico. 

2.  pötlo,  4.  [potis]  einer  Satbe  teilbaft  maeben, 
alqm  servitutis  »um  StlaDeit  machen,  ent  potitus 
hostium  in  bie  ©emalt  bet  geinbr  geraten  Plaut. 

pöttönätiis,  adj.  [potio]  bet  einen  Xranf  (fiiebei: 
traut)  belommen  b«t  Suet. 

1.  pötlor,  dep.  4.  (bei  Siebt,  oft  na<b  bet  3.  ftou 
jugation  potltur,  potöremur,  poteretur)  1)  f id> 
in  ben  9efib  einet  Sache  fegen,  et»,  crlan; 
gen,  [i eh  einet  Sache  bemächtigen,  am  häufig’ 
ften  m.  abl.,  imperio,  victorii,  castris,  praedS, 
»monte  erreichen,  ’campo,  *arcnA,  ’tollnro;  *vo- 
tis,  voto  etteieben,  *aueo  Oollbringen;  bii».  m. 
gen.,  totius  Qalliae  Caet.  b.  G.  1,  2,  7;  regni, 
urbis,  imperi  Numidiae  Sali;  primi  flagiti  Tac. ; 
«pes  potiundi  oppidi,  potiundorum  castrorum; 
in  potiundis  voluptatibus;  abfol  libidines  ad 
potiundum  incitantur.  2)  et»,  lieft  gen,  haben, 
voluptatibus  gcnicfjni;  mari  bie  ^errjdjaft  übet 
bai  SReer  haben,  Numidiä,  opptdo;  m.  gen., 
rerum  bie  böcbftc  @e»alt  ettangen  ob.  bie  hert-- 
febaft  buben;  m.  acc.  (fett  Ncp)  summam  im- 
pe.rii;  (Ter.)  gaudia,  commoda;  nt.  abl.  u.  gen., 
Komani  signorum  et  armorum  aliquanto  nu- 
mero,  lioetium  paucorum  potiti  Sali.  Jug.  74,  3; 
abfol.  ii  qui  tenent,  qui  potiuntur  bie  ©lacgtbaber. 

2.  pötlor,  us,  f.  potis  2). 

pötls  (vortt.  u.  biebt.),  n.  aueb  pote,  adj.  in.  comp. 
potior;  eup.  potissimus,  1)  potis  (pote)  »et^ 
mögenb,  mächtig,  ge»,  potis,  pote  ost  m.  inf  , 
si  potis  est  Verg .;  ohne  esse,  neo  potis  (==  pot- 
est) aequare  Verg.;  dum  potis  sc.  es  Hör.;  in 
bet  [ frage  potin*  =-  potisne,  potin’  cs  dicere 
Ter.;  »=  potin’  est,  potin’  ut  me  irc  sinas?  tannft 
bu  mieb  geben  (offen  V — Iafj  mieb  boeb  geben 
Plaut.;  potin'  ut  desinas?  Ter.;  n.  pote  est 


Ct.;  — potest  m.  inf.  ( Prop .)  =»  potest  me 
ei  fann  fein,  ift  mögtieb;  nihil  pote  sopra 
nichts  fann  barübet  fein  Ter.;  tqnantum  pote 
jo  halb  ali  möglich;  hoc  quidqaam  pote  unpa- 
riusV  Oie.  Att.  13,  88;  auch  potis  ob.  pote  *. 
esse  — posse  Plaut. 

2)  comp,  pötlor,  n.  potius  votjüglidjct  (io 
SBirHidjlnt  ob.  nach  jmbi.  Hnfid)t),  beffet,  »ich 
tiget,  richtiger  patre;  cives  p.  quam  pere 
grtni;  mors  servitute;  fomnia  deditione  p.  dn- 
cere;  nihil  mihi  p.  fuit  quam  ut  etc.;  *cui  p. 
patriä  fuit  interdicta  voluptas;  *tinguet  psr 
mentum  mero  pontificum  potiore  cenis  ali  Ja 
bei  ben  Wahlen  ic.  gettunfene  ift  Hör.;  out 
ȟrbiget  quibus  tantum  credidi,  potiore- 
habui  Zip.  26,  81,  4;  feligere  potiorem;  *+4tc 
Sblere,  Seffere  ob.  ©ünftling;  adv.  pötlas 
vielmehr,  eher,  lieber  (um  auijubrüden,  taf 
man  bai  eine  bem  anbern  Vorsicht  u.  bai  attbett 
getabebin  auifebtiefet)  niagnus  (homo)  yel  p 
summus;  non  iudicavit  Ualliam  p.  Arion.-t 
quam  popuii  Rom.  (=  bem  ütiobiß  u.  nicht 
tom.  Solle)  esse;  ita  induxisse  in  animum,  ho- 
stibus  p.  portas  quam  regibus  patefacere;  n! 
haec  patienda  censeo  p.  quam  trucidari  Cor- 
pora vostra  etc. ; in  orat.  obl.  m.  quam  at  ti 
bl.  quam  m.  conj. : ipsos  p.  cultores  agroroai 
fore,  quam  ut  — coli  prohibeant;  per  interregen 
comitia  habenda  esse  p.  quam  consul  — sv<v 
caretur;  perpessus  est  omnia  p.  quam  indica 
ret;  unge»5bnl.  in  quo  tanta  fuit  ferocia  — «t 
— ipso  penturum  se  p.  dixerit,  quam  cirn 
tanto  flagitio  domuni  rediret  fl.  reditumm  A’q 
Ham.  1,  5;  aueb  m.  comp.  u.  comparat.  Sri 
brüden,  um  ben  Sorjug  aniujeigen,  ben  man  her 
höheren  fflrabc  giebt  magis  decorum’st,  magv 
lubet  — p.  quam  m.  inf,  Plaut.;  puerum  prä- 
optares  perire  p.  quam  — esset  cum  illa  nupt»; 
qui  se  ab  Omnibus  desertos  p.  quam  abs  te  <fc 
fonsos  esse  malunt;  emori  p.  quam  servire  prv 
staret;  cum  ei  fuerit  optabxlius  oblivisci  p.; 
mihi  quaevis  fuga  p.  quam  ulla  provincia  easet 
optatior;  *qnam  potius  = p.  quam. 

3)  eup.  pötissTmns  bet  oor^üglicbfte,  häuf1 
jäcbliebfte,  »iebtigfie  potissimus  (bet  bew 
jugtefle)  nostrae  ut  Bit  doini  Plaut.;  quid  p 
sit;  primum  ac  p.  ratus;  piotissimns  temptsre 
et  machte  ben  erften  SJetfucb  Sali.;  topusculai. 
tcausa,  f potissimi  libertorum;  adv.  pötlsstmo» 
vornehmlich,  bauPHäcblicb,  getabe,  auf 
fcblicbficb  ut  is  p.  (eben  er,  lein  anbern)  arc: 

pötTssnm  f.  possum.  [praeeeset 

Pötitil  f.  Pinarius. 

pötTto,  1.  [intens.  V.  poto|  (Plaut.)  tüchtig  tri«1 
len.  — pötloncöla,  ae,  f.  [dem.  V.  potio] 
Xräntcbcn  Suet. 

♦Potnlas,  ädis,  f.  adj.  $otnid  (Sieden  in 
SBöotien)  gehörig,  potntäifcb. 
pöto  (supin.  öfter  pötum),  1.  in  ftarlen  3*?t!l 
u.  reichlich  trinfen,  »ie  gröbere  liert  *«* 
potum  veniunt  iuvenci,  -fex  ipso  fonte;  jeebe«, 
taufen  obsonat,  potat  Ter.;  totoe  dies  poto 
batur;  voluptas  potandi;  ‘modicis  canÜiai:- 
aui  ic.;  im  Silbe  ist*  Stoicorum  magis  cusUu 
quam  potata  delectant.  h’etv.  a ) einfanjen, 
in  f ich  1 i e b e n ’Aquinatcm  vellera  p.  snrar1 
(beim  Öärbcn);  ’potis  rivis  gaudere  (v.  fW*"’ 
jen).  b)  (ich  burd)  Irinlcn  jujieben.  f>® 
t einten  crapulam  Plaut.;  partic.  potns  3(- 


potor  — praeceps. 


633 


ttuufen,  auSgetrunten  sanguine  poto;  *poti 
faece  tenus  cadi ; *quo  plus  Bunt  potae  aquae; 
bet  (reid)UdE>)  gettunfcn  largiuB  aequo  Hor.\ 
bah-  angetranten,  bcraufdjt,  begeht,  autf) 
mit  beut  ®egt.  tjot>er  löegcifterung  Hör.-,  bene  p. 
Cic.  lab.  potor,  öris,  in.  *lrinfer  aquae; 
•Rhodani  bet  am  KljoncfIu?j  wohnt;  *3ecper, 
©dufer  bibuli  Falerni;  nocturnis  potorum  nxis. 
lab.  pötrlx,  leis,  f.  Irinfetin  Phaedr. 

pfttftlentns,  adj.  | potun j l)  lrintbat,  sühnt,  n. 
jd.  Weträule.  2)  betrunleit  Suet.  Oth.  2. 

1.  pötns  f.  poto  b). 

2.  pötnR,  us,  m.  [potor]  baä  einjelne  Irinfen, 
bet  einjelne  Xruttf  (bgl.  1.  potio)  immoderato 
p.  atque  paslu;  fpotui  esse. 

prae  I)  adv.  sotan,  borau«  i,  abi  prae  Com.; 
bilbl.  p.  quam,  quod,  ut  im  Sergleid)  mit  bent 
btifi,  gegen  ba«,  wie  Plaut.  II)  praep.  m.  abl. 
1)  räumlich,  bot  p.  ee  armentum  agere;  fpu- 
ernm  p.  se  feiTe  (in  esaedo);  p.  manu  bbr=,  bei 
bet  §anb,  jur  §anb,  aurum,  quod  fuit  p.  manu 
Plaut.;  huic  alqd  paulum  p.  manu  dederi*  7’er.j 
tp.  p.  se  ferro,  [eltenet  gerero  alqd  an  ben  lag 
legen,  beuttid)  jeigen,  jur  Sd)aa  ttagen;  [eit. 
bl.  ferre,  matorem  quam  pro  numero  speciem 
Ourt.  3,  2,  3;  Tultu  laetitiam  Tac.  hist.  2,  65; 
omnee  eandem  sanitatem  oloquentiae  Tac.  dial. 
26;  *p.  se  declarant  gaudia  vultu;  *p.  se  iac- 
tare  fid)  brüften.  2)  b.  einer  ©cgenüberftellnng 
n.  ®erglei<hung,  im  Sergletd)  mit  jmbm.  (bet 
bem  eine  ©genfdjaft,  burd)  bie  jmb.  fid)  au«* 
jrid)net,  gar  nicht  ftatt  ju  finbeit  brautet)  gegen, 
BOt  p.  nobis  beatus;  Attico«  p.  sc  agrestes 
putat;  omnes  p.  illo  parvo  futuroa;  *p.  Omni- 
bus unus.  3)  in  negntiben  Söfcen  jur  Angabe 
eine*  ^mbemben  ©raube«,  bot,  »egen  p.  la- 
crimia  loqui  non  poesum;  vix  p.  strepitu  lex 

prae>£cütus,  adj.  dornjugefptf)t.  [audita  est. 

prao-altu»,  adj.  feljr  hod),  fel)r  tief. 

praebeo,  2.  [prae-habeo]  1)  fjinhaltcn,  b*"*« 
barreidjeit,  barbieten  aureB,  fso  continendum 
fteh  [eft galten  laffen,  'manum  verberibus,  +par- 
tuIo  ubera;  fterga  fliehen;  bah-  a)  übetlafjen, 
pteibgeben,  se  telis  hostium;  alqm  hosti  ad 
caedem;  Poenomm  crudelitati  Reguli  corpus 
ost  praebitum;  Cjrum  longa  vita  vertenti  for- 
tnnae.  ft)  jeigen,  erweifen  (au«  freiem  ®nt* 
fchluji)  operam,  fidem  alcui;  se  strenuum  virum 
Ter. ; se  yirum;  Be  talem,  se  talem  imperato- 
rem;  se  misericordem , se  attontum  auditorem ; 
pari  so  virtute  Nep.;  se  dissimilem  in  utroque; 
in  eos  so  »everum  yehementomque;  bene  de  so 
meritis  se  gratum.  2)  gewähren,  barbieten 
(bamit  e«  bet  anbete  benube)  alcui  naves;  do- 
mum  (Cbbad)),  tectum  et  ligna,  culinam  Hör., 
snmptus,  facultateB,  railites  ad  ministerium 
caodis;  haec  studia  rebus  arersia  perfugium  ac 
solacium;  nisi  etiam  crudelitati  sanguis  prae- 
bitns  sit  Cic.  p.  Rose.  A.  §.  160;  concilium 
Achaeornm  sibi  ihn  einet  ®erfamm(ung  ic.  bor= 
jnfteOen  Liv.  36,  31;  inibef.  betutfachen,  ma  = 
djen  ludos  (Spafj)  Ter.;  sonitam,  eonum  of- 
fenso  scuto  Liv.;  apeciem  alcis  rei;  opinionem 
timoris;  suspicionem,  terrorem;  friBum;  erro- 
rem,  ea  res  tantum  tumultum  ac  fngam;  pesti- 
lentia  eo  anno  aliarum  rerum  otium  liefj  ruhen 
Liv.  4,  16,  2;  ’spectacula,  ’exempla,  *usum; 
inunera  f.  munus  3) ; *ipsa  rapi  (*c.  se)  hat  fith 
entführen  taffen. 


prae-bfbo,  3.  jnttinlen  alcui  yenenum  Cic. 
praebltio,  önis,  f.  [praebeo]  (fpät)  ba«  lat* 
reichen,  bie  Siefetung  b.  Staatswegen, 
praebltor,  öris,  m.  [praebeo|  Siefetant  Cic. 
•prae-cBlTdus , atlj.  [cht  warm, 
prae-calrus,  adj.  fei)r  lahl  Suet, 
prae-cantstrlx , icis,  f,  gaubetitt  Plaut. 
prae-canus,  adj.  bot  bet  geit  grau  Hör. 
prae-cSreo,  2.  I)  »ntrans.  1)  [ich  im  botau« 
hüten,  in  adjt  nehmen  ab  insidiis;  m ne; 
(Plaut.)  praecauto  opus  est;  für  jmb«.  ©i<het= 
heit  fotgett  sibi  Ter.;  dcccmviris  Liv.  II)  Irans. 
abjutoenben  futhen,  bethüten,  oorbeugen 
peccata,  quae  difficillime  praecayentur;  res  mihi 
tota  praecauta  est;  quod  a me  ita  praecau- 
tum  est;  aatis  undique  prorisum  atque  prae- 
cautum  est. 

prae-eftdo,  3.  1)  Irans.  oothet>,  botangeben, 
agmen  bem  guge  Verg , Liv.;  fpuerum ; (Just.) 
custodes  suoB  ad  Antigoni  castra;  bilbl.  a)  bet 
geit  nath  botangeheu  falqm  in  tribunatu; 
fmagna  Isaeum  fama.  ft)  bem  [Range  lc.  ua<h, 
boraugehen,  =pehett,  übertreffen  reliquoB 
Gallon  virtute,  vestros  bonores  rebus  gerendis, 
falqd  longe  longeque,  -falqm  p.  vel  exaequare. 
2)  i«era*w.  cum  equite;  tribus  quinqueromibus 
expeditis  Piraeeum  (nath  tc.) ; frecto  itinere; 
b.  bet  3eit  *fama  loquax  ad  anres;  *instare 
praecedentibus ; fterror;  f praecedentia  tem- 
pora;  b.  9tange  vestrae  fortunao  meis  Plaut. 
praecellens , tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fpartic. 
b.  praecello]  botjüglith,  bortreffltd)  rir 
animo  et  yirtute;  Omnibus  rebus  praecellen- 
tissimus. 

fprae-cello,  — — 3.  fith  auSjeidjnen,  fith 
hetbotthutt  alqa  re,  per  cloquentiam;  über* 
ttagen,  übertreffen  alqm  alqa  re  Tac. 
prac-cel8U8,  adj.  feht  1)od)  rupes  Verg. 
praecentlo,  önis,  f.  [praecino]  ba«  SBorfjpieten 
bet  3njhumente  oot  ob.  bei  ben  Opfern  Cic. 
praeesento,  l.  [Webettf.  b.  praecauto]  borhet* 
fagen,  ptophejeien  Cic.  fin.  2 §.  04. 
praeceps , ctpttis  (boitl.  auth  praeeipes),  adj. 
[prae-ca[intj  1)  fopfübet,  mit  bem  Äopfe 
b oran  dare  (Ter.),  deicere  alqm  p.;  p.  ad  terram 
datus;  *sc  praecipitem  tecto  (b.  ®atfj)  dedit; 
falqm  de  muro  p.  mittere;  *iacere  so  p.  e ver- 
tice;  *ab  equo  p.  decidit  in  arra;  p.  in  vulnus 
abiit  Liv  ; *proiecit  p.  eum  in  undas.  2)  übet 
Sjal«  u.  Sopf,  fthleuttig,  eilig,  fthnell, 
flüthtig,  fid)  übetflürjenb  p.  se  fugae  raan- 
dabant;  agere  alqm  p. ; *nos  p.  ferro  flamma- 
que  premebat  ju  jähem  Setbctbett  berfolgte;  *p. 
vigilate  et  con«idito  transtris;  profectio,  cele- 
ritas  dicendi,  *Anio,  Africus,  *nox,  in  occa- 
stim  sol  fith  neigenb,  dies,  uetas;  tp.  blinb* 
ling«,  jähling«,  unaufhaltfam;  fith  übet* 
ftürjenb,  hi|jig,borei(ig;  leitpl  hingetiffen, 
ju  geneigt  p-  amentiä  fern;  agunt  cum  p. 
poenac  civium;  nimiam  (libertatem)  — ipsis 
qui  habeant  effrenatam  et  p.  esse;  p.  luxuriä 
abierat;  homo  in  Omnibus  eonsiliia  p.;  caecum 
et  p.  ferri  in  causa;  furor,  *?ir  praeceps  animi, 
p.  rngenio  in  iram,  j>.  in  avantiam  et  crude- 
litatem  animus,  omnia  in  (an)  eo  p.  ad  exi- 
tinm  fuerunt,  *alea  in«  Serbetben  ftürjenb.  3) 
räumlid):  getabc  in  bie  liefe  gebenb,  jäh,  ab* 
fthüffig  in  declivi  ac  p.  loco,  saxa,  yia  ritae 
p.  ac  lubrica,  iter  ad  iinitimum  malum  p.  uc 


634  praeceptio  ■ 

lubricum;  fp.  (jöp  nbfaHenb)  in  saluiii  murus; 
subst.  n.  bei  abfipüffigc  Ort,  Sbgrunb  in 
p.  deferri,  fue  in  p.  iactare,  fincerc  in  prao- 
cepa,  fex  praecipiti  devolvi,  fstare  in  p.  et 
lubrico,  *rapere  in  p.,  per  praecipitia;  aud) 
bic  gefäprüipc  Siage  dare  rem  publicam  in 
j>.  JAv  ; p.  daro  Tnc.  ann.  6,  17;  *levare  ae- 
grum  ex  praecipiti  Siebeitbgef apr ; forator  ad  p. 
accedere  (anb  Stüpne  jhtifen)  debet;  aud)  *fa- 
cundia;  auch  i i d)  abloärtb  bclocgenb  *carrua; 
überp.  *fid)  fdjncll  bcmegenb  saltas;  cer- 
tumen  SBettlauf;  Eurus  jiürmcnb;  p.  agoro  (fort* 
reißen)  ailvas. 

praeceptio,  önis,  f.  [praecipio]  1)  t®ottteg  = 
ltabmt.  2)  Siorbcgriff,  Oie.  part.  or.  §.  123. 
3)  Unterweifung,  Sieprc  recti,  Stoicorum. 
praeceptor,  öria,  tn.  [praecipio]  Schier,  Unter* 
m c i i c r vivendi;  vestri  p.  virtutiaque  magiatri. 
$ab.  praeceptrix,  leis  f.  Sieb  rer  in  Cie.  fin. 

1 §.  43. 

praeceptum,  i,  n.  [praecipio]  SSoijdjrif  t,  Set* 
otbnung,  S8ef eßl,  (Erinnerung,  Siebte,  Sie* 
ge(  quo  p.  diligentissime  observato;  medico- 
rum,  ’Sibyllae  p.  (pl.)\  quae  pro  disciplina  et 
praeceptis  (alb  Siebte  u.  SBamung)  babere  pos- 
sent;  praecepta  dare,  de  alqa  re,  philosophiao, 
philOBophormn , artia , dicendi;  benevolentiae 
über  (Erwerbung  bei  je.:  praeceptis  (all.)  Cae- 
saris  und)  IC.  Caes.  b.  G.  6,  36,  1. 
praeeerpo,  cerpBi,  cerptum,  3.  [prao-carpo]  1) 
oor  ber  geit  nbbredjeu  »messes.  2)  tp.  bot* 
locgnepmcn,  entjiepen  fructum  officii  tui; 
laetitia  praecepta  Borper  genoffen,  nießt  frijep; 
fgratiam  novitatis  et  norem  epistulae  lo- 
quacitate. 

praecido,  cldi,  ciaum,  3.  [prae-caedo]  1)  bornc 
abfepneiben,  abbauen  alcui  eaput,  fmanus; 
ancoras  lappen;  tp.  a)  abfdjnciben,  benepmen 
alcui  spem,  sibi  spem  reditus,  sibi  reditum; 
licentiam;  alcui  linguam  jmb.  oerftummen  machen 
Plaut.;  causam  belli  entfernen,  benebmen  (wie 
wir  'bic  Spije  abbredjen’).  6)  runb  abftpla* 
en,  Beimcigcrn  alqd  plane,  c)  abjol.  ab* 
ürjeti,  lurj  fafjen  brevi;  praecide  maipc  cb 
lurj.  2)  jetfepneiben  cotem  novaculü;  navea 
Bcrftümmeln,  unbrauchbar  madjen;  bilbl.  fcbnell 
abbreepen  amicitias  repeute. 
prae-cingo,  3.  1)  pass,  fiep  umgürten  *ense; 
•recte  praecincti  pueri  aufgcjcpürjt ; male  prae- 
cinctuB  puer  Suet. ; *altius  (juitt  fcpnencrcn  (fort* 
tommen).  2)  umgeben  *fontem  vallo;  -fparietes 
testaceo  opere  praecincti  überzogen, 
praecino,  clnui,  centum,  3.  [praecano]  1)  in- 
trans.  auf  einem  3»ftrumentc  »orfpielcn,  = bla* 
fen  et  deorum  pulvinaribuB  ot  cpulis  magiatra- 
tuum  fides;  sacrificiis,  sacris.  2)  *einc  gau* 
berformcl  perfagen.  3)  trans.  Borperfagen, 
proppejeien  magnum  aliquid  deos  popul o R. 
praemonstrare  et  p.;  *fugam. 
praecipeg  f.  praecepa. 

praecipio,  cepi,  eeptum,  3.  [prae  u.  capio]  1) 
oorber*,  Boranbnepmen,  wegnepmen,  be* 
tommen  fsi  me  praeceperit  fatum;  pecuniam 
mutuam  ooraui  borgen;  nec  heredem  institui 
nec  p.  (ein  Slegat  erpalten)  pobbo  rem  publicam 
Plin.  ep.  6,  7,  1;  monteni  oorauä  befepen;  tri- 
bus  qninqueremibus  Piraceum;  iter  Bor  einem 
anbern  abreifen;  longius  npatium  fug&  Boraub 
fliepcn;  aliqunntum  viae,  ad  fugam  temporis, 


— praeeipne. 

tempore  praecepto  toegen  beb  Sorfprungeb  in  btt 
geil;  *aeatu8  lac  oertrodnet  bte  StRilcp,  benot  man 
melten  tonn;  bilbl.  im  Boraub  etm.  tpun,  cd* 
pfinben,  erfahren,  luiffen,  Bermuten,  bei* 
teil  ea  est  insita  et  praecepta  cuiusque  cogni- 
tio  enodationia  indigena;  rem  opinioue,  aud)  m 
acc.  c.  in/.  Caes.  b.  G.  7,  9,  1 ; iam  animo  vic- 
toriam  Caes.  b.  c.  3,  87,  7;  adeo  victoriae  Bon 
omeu  modo,  aed  etiam  gratulationem  gaben  füp 
Beteilig  niept  nur  ber  aub  btm  omen  gefepöpftoi 
Hoffnung  auf  Sieg,  fonbem  fogar  bem  Siege« 
jubcl  pin  Curt.  4,  4,  6;  cogitatione  futura,  algd 
consilio  prudentiaque,  sporn,  eius  rei  laetitiam; 
consilia  hoatium  Borpcr  toiffcn;  multi  illud  ante 
p.  auribua  quam  populua  Rom.;  fainä  priu« 
liraecepta  res  erat;  ‘hostem  spe  im  ootats 
hoffen  auf  bic  ®efteguug  beb  g. ; ’ornnia  p.  (Bot* 
per  mit  oorgefteüt)  atque  animo  mecum  ante 
peregi;  quas  partea  ipso  mihi  aumpseram,  ea« 
p.  oratio  tua  batin  pat  mir  beine  fRebe  Borgt 
griffen  Cic.  Phil.  10  $.  2;  abfol.  nec  praecipiam 
tarnen  tep  will  jebotp  niipt  oorgreifcti.  2)  boi 
ftpreiben,  anweifen,  befehlen,  taten,  toar* 
nen,  lepicn,  Bortragen,  Unterricht  in  et» 
geben  boc  tibi  p.  biefe  Siegel  gebe  i(p  bir;  tu 
ut,  ne;  (fett.)  m.  bl.  conj.;  *ita  m.  conj. ; (feil' 
m.  in/. ; ubi  ad  id  loci  venturn,  quo  (sc.  venire 
Numidia  praeceperat  Sali.;  fm. acc.  c.  inf.pm.. 
alcui  rationem  tempestatum;  nemini  purere 
niei  praecipienti  aut  docenti;  ut  erat  praecep- 
tum;  *artem  praecipe  (gicb  mir  ein)  cantus  :d 
ber  ÜDlufe);  subst.  praecipientea,  iuiu,  m.;  ini 
bef.  an*,  netorbnen,  b.  ilr*t  ic.  m.  ut;  *+m.  *ig 
tpraeclpttlum,  ii,  n.  [praecepa]  Slbgrunb. 
praeclplto,  1.  [praecepa]  I)  trans.  topf  über, 
iäplingb  perabflürjen  equites  ex  equia;  *pe- 
lago  Dauaum  inaidiaa  auspectaquo  dona;  ae  e 
Leucate,  de  turri,  in  Humen,  in  fosaas;  ae  p 
über  §alb  u.  Stopf  perabrennen  Ter.;  fitp  aw 
bem  Sjenfter,  in  eine  liefe  ftürjen;  circumvem. 
atque  interfecti  muro  ]>raecipitabantur  Cot i 
b.  G.  7,  60,  3,  praecipitatu  (aaxa)  moro  ia 
muaculum  devolvuut  Caes.  b.  c.  2,  11,  1;  pass 
mebial  cam  alii  super  vaUum  praecipitareutsr; 
lux  praecipitatur  aquis  ft.  in  aqua«  Ot.  met 
4,  91;  tp.  aub  einer  pbperen  Stellung  in  eine 
niebrigere  ob.  aub  einet  beffeten  Singe  in  et« 
fcptctptere,  inb  Setbcrben  ftürjen,  $u  ®runbt 
riepteu  alqm  ex  altissimo  gradu;  in  tauu 
mala  praecipitatus  ex  patrio  regno;  rem  pa 
blieam;  *8]>em  Bernitpten.  b)  *praecij>itata  (bull 
ju  ®nbe  gepenb)  nox;  aotas  fitp  neigenb,  ber. 
Wrnbc  jucilcnb  Mai.  in  Cic.  ep.  c)  befcpleun^ 
gen,  übereilen  raptim  praecipitatu  consilia 
♦obitum,  *viam,  *1001018  fcpneO  aub  bem 
räumen  — eilen;  * furor  iiaque  meutern  reigfr 
pin.  d)  *bvängen,  ju  ic.,  curae  m.  inf.  11) 
intrans.  1)  jäplingä  jup  perabfiürjeit,  herab^ 
fallen  Nilus  ex  altiaaimia  montibus;  in  fomc; 
2)  ji(p  ju  gnbe  neigen  aol,  hiems,  *nox  caelo 
sc.  in  Oceanntn;  tp.  in  amorem  Plaut.;  res  pu- 
blica praecipitons  bem  Untergänge  jucilcnb;  u 
Italia  ad  Caunaa  rea  Rom.;  aaeenaio  übnfliitv 
fiep;  ad  exitum;  praeeipitantem  impeUere;  p. 
(einen  Sprung  matpen)  istuc  quidem  est,  nos 
deacendere. 

praecipiti,  adv.  [praecipuua]  Bornepmliö. 
Bor jugbtocife  huic  legioni  Caesar  et  indtti 
aerat  p.  et  propter  virtutem  conüdebat  uu- 


praecipnus 

xiniej  p.  (oor  allen  gingen)  sanus,  nisi  Hör.-, 
*+p.  cum  — praesertim  cum,  m.  f.  — praecl- 
pnnB,  adj.  [praecipio]  1)  auäjdjliejilicb,  eigen» 
tümlid)  iloa«  jmb.  Dor  anberii  oorau«  bat)  ius; 
I>.  Bortem  periculi  petere;  Appius  truci  ingonio 
«;t  invidiü  p.;  taubst.  n.  ba«  ©orau«geerbte, 
e rmad) tc.  2)  Borjüglicb,  au«ge  jcidjnet, 
ebrcnBolt  fPlato,  fgens,  +ludi;  m.  gen.  tp. 
circumveniendi  Titii  Sabini  fnit  Jac.,  »fnt.  abl., 
m ad,  fad  acelera;  m.  in,  fin  iis  (affectibus) 
qui  miseratione  constant;  pl.  n.  al«  t.  t.  bei 
Steifer,  bic  ©inge,  meltftc  *mat  nicht  ati  fielt  gut 
finb,  ab«  eine  rclatioe  Schälung  »ulaffeu  u.  bera 
einjigen  ®ut,  bei  lugettb,  junächft  {leben, 
praecise,  adv.  [praecisusj  (jelt.)  1)  abgctiirjt, 
id  p.  dicitur.  2)  jdjlecbthin  negare.  — prac- 
risus,  adj.  \partic.  0.  praecidoj  1)  jäh,  ab: 
{cftü{(ig  iter  utrimque  Sali. ; *p.  undique  saxis. 
2)  abgebrochen  conclusio. 
praeclare,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [pr&eclarus] 
1)  (et)i  beut  lieh  intellegere,  explicare.  2)  bor  = 
trefflich,  (ehr  »ohl.  — prae-clärug,  adj.  nt. 
comp.  u.  mp.  eigtl.  fc^r  bell,  baf).  gläiijettb, 
herrlich,  ausgezeichnet,  ebef,  etbabett, 
»ürbig  facies,  indole»,  »pater,  »Senator  cbel; 
houto  in  philoaophia;  qui  bello  saepe  p.  fue- 
rant  Soll.;  fT.  Liviu»,  eloquentiae  ac  fidei  p. 
in  primis;  nee  quidquum  ex  omnibua  rebua 
humaniä  eat  praeclariua  aut  praeatantiua  quam 
etc.;  »res  (Vermögen);  praeclariasimae  arte» 
(®gf.  sordidtores);  bestia  ein  eblc« ; praeclarum 
oat  (e8  i{t  febr  ebtenootf)  m.  acc.  c.  mf.,  Cie.-, 
ironijd)  praeclarum  neacio  quid  adepti  sunt;  o 
p.  ,aapientiam;  aceloribua  auia  ferox  atque  p. 
ange{eben  (nicht  'berüchtigt’)  Sali.  Jua.  14,  21. 
praeclüdo,  clüsi,  clüaum,  3.  [prae-ciaudo]  Bei» 
fchliefjen,  uerfperren,  eigtl.  u.  bilbl.,  portaa, 
mtroitua,  »forea,  fhorrea,  fomnes  negotiatorea 
ließ  aflen  tc.  bie  Buben  onjchliefien ; orbem  terra- 
rum  alcui,  vocom  alcui,  »vocem  metua;  »linguam 
meam,  ne  latrem;  fpraeclusam  (eaee)  nobis  a 
prioribus  viam,  sibi  curiam,  aditum  miaericor- 
diae,  maritimos  curaua,  »navigationem. 
praeco,  önia,  m.  'ÄuSrufer,  $erolb,  bei  beit 
(Berichten,  in  ben  Somitien,  bei  Sluftionen,  Sieb 
djen,  Schaufpielcn ; tp.  ©erfünbiger,  tperolb 

Tirtutis. 

prae-cupito,  1.  ((eit.)  noibei  bebenfen,  im 
oorau«  überlegen  rnulto  ante  praoeogitatum 
facinua  Liv. 

prae-cognosco,  3.  (feit.)  Borber  bebenfen  prae- 
cognito  noatro  adrett  tu  Plane,  in  Cic.ep.-,  trnora 
eiua  evidentiasimia  ostentis  praecognita  eat. 
prae-cölo,  3.  (jelt.)  1)  tp  Borber  bearbeiten, 
bilben  animi  Habitus  ad  virtutem  quasi  prae- 
eulti  Cie.  part.  or.  §.  80.  2)  ein«  Sache  Bor» 
f dt nc 1 1 (i<b  biugtben,  butbigen  uova  et 
ancipitia  Tac.  ann.  14,  22. 
prae-compcisTtus,  adj.  Borber  jurecht  gelegt, 
ttubiert  vultus  Ov.  faxt.  6,  674. 
praecönlns,  adj.  [praeco]  junt  praeco  gehörig, 
quaestua  eine«  ©rüco.  $i«B.  mbst.  pruecoulnm, 
ii,  n.  1)  ba«  Hmt  eine«  fjerolbc«,  ©uSrufei: 
amt,  facere  p.  Wuärufer  [ein:  atultitiao  auao 
quam  plurimos  teates  domeatico  p.  colligere  B. 
einem  fchlechtcn  fliebtter  (clamator)  = burdj  (einen 
9Warft(cbieieibien(l,  ben  er  an(  eigne  £aub  auä- 
übl;  tpraeconio  contendore  an  Kraft  bet  Stimme. 
2)  öffentliche  ©efanntmachung,  ©eräffent» 


— praeda.  635 

liebung  o meurn  miaerum  p.;  quidquid  acrip- 
Bero,  tibi  p.  (*um  ©ertrieb)  deferam;  »famae; 
tp.  tiobpreijung,  ©erherrlichung  Uomerua 
Achilli  tribuit  p.;  laborum  auorum;  *(pi.)  p. 
laudum. 

»prae-congftmo,  3 Borber  Berjebren,  auf» 
brauchen  auaa  ibi  vires;  praeconaumptum 
«SBC  temporis  malia  Ov. 

prae-contrecto,  l.  Borber  bctajteu  eam  vi- 
dondo  Ov.  met.  6,  478. 

prae-cordia,  örum,  n.  [prae-cor]  1)  3 tt) c r rf) - 
feil.  2)  Singemeibe,  be(.  Allagen  niacta;  »leni 
p.  mulao  prolueria;  ber  2eib  p.  tenduutur  (toirb 
an(getrieben)  Gurt.  3)  ©ruft  spiritu  remanente 
in  p.;  *p.  fe«o  rumpere;  »coit  in  praecordia 
aanguis;  »dura  in  terra  ponunt  p. ; auch  ©ruft, 
4>erj  al«  Sip  ber  Smpfinbungen  u.  ©egier* 
ben  »virtug  redit  in  p.;  »aperit  p.  Liber;  »ato- 
lidae  p.  mentis;  »inquieta. 

»prae-corrnmpo,  3.  (feit.)  Borber  Berfiibrcn, 
beflecbcit  alqtn  donis;  praecorrupta  venit  Ov. 
tpraecox,  edeia,  adj.  ffpraecoquo,  Borb«focbenJ 
oor  bet  i)eit  reif,  frühreif  fructus;  tp.  un- 
jeitig  gaudium  Curt. 

prac-cöpldiiH,  adj.  ein  groger  fiiebbaber 
uon  ic.,  m.  gen.  Suet.  Aug.  70. 
prae>curro,  3.  1)  BorauSlaufen,  >eileu  ad 
alqm,  ante  omnea,  eo  fama  iam;  TotissuU  (abl.) 
amor  plerumque  »ifl  nicht«  B.  ßögemng  Wiffett 
in  ic.,  ift  ungebulbig  in  Plin.  cp.  4,  16,  11; 
siebst,  praecurrentia  rbeL  f.  t.  ba«  iö  o r b e t = 
gebenbe  Cic.  2)  übertr.  bet  ifeit  nach  Boran- 
flefjeu,  auch  ben  ©orfprung  abgciBinncn, 
überholen,  }uoorfommen,  bilbl.  ben  ©or  = 
rang  abgetoinnen,  übertreffen  alqm  aetato, 
f iudex  diccntem;  certia  rebus  ccrta  aigna; 
cognitioni  et  pcrceptioni  aasenaio  approbatio- 
que;  efbeiendum  est  ut  appetitue  rationi  oboe- 
diant  eatuque  neque  p.  etc.;  amicitia  iudiciunt; 
alqm  nobilitate,  celeritate,  alcui  studio;  »reges 
et  regum  amicos  viti  glüdlicber  leben  al«  ic.; 
jpriebtu.  alqm  equis  albis  (eigtl  o.  SBettrennen) 
=*  jmb.  roeit  b'utct  ficb  taffe«  Hot.  sat.  l,  7,  8. 
®ao.  A)  praecurslo,  önis,  f.  1)  ba«  Süorbcr> 
geben  sine  p.  visorum  Cic.  2)  al«  milit.  t.  t. 
Borlaufigcr  Jtampf,  fflepläitfel  Plin.  ep.  6, 
13,  6.  3)  al«  rbet.  t.  t.  Borbcreitenbe  Sin: 
leitung  einer  IRcbe  Oie.  B)  praeenrsor,  öhb, 
nt.  ©otldufer,  bcf.  al«  Sunbfcbafter;  im  pl.  al« 
milit.  t.  t.  ©ortrab.  I>aB.  fpraecurgörlns,  adj. 
(feit.)  oorau*gebenb,  --eilenb  hac  quasi  p. 
epistula  Plin.  ep. 

praecütlo,  cussi,  cusaum,  3.  [prae-quatio]  Borait 
febmenfen  taedas  Ov.  met.  4,  750. 
praeda,  ae,  f.  1)  im  Stieg  u.  bureb  Diaub  gemachte 
©cute  praedam  facere,  magnas  p.  capere,  prae- 
dam  agere;  p.  bellicaa  diripere;  exercitus  p. 
hostium;  esse  ex  p.  ein  ©euteftüd;  auch  toa« 
jur  ©cute  ficb  eignet  in  agrum  fertilem  et 
praeda  onustum  proficiscitur  Sall.\  geraubte« 
Stüd  gieifdj  aliam  p.  ab  altero  ferri  Phaedr.-, 
»fllaub,  5rab  B.  Ii«tn  ltiporum;  *t3agb  = 
beute, »ff ijcbf ang.  2) 9laub, ®e»inn, Sortcil 
praedae  esse,  haben;  regnum  eins  sceleris  »ui 
p.  fecit;  magnas  p.  ab  alqo  facere;  quibus  ea 
(victoria)  praedae  fuerut;  auch  (Phaedr.)  ber 
ffunb  p.  ostendere.  3)  =■  praedutio,  p.  magis 
quam  pugnae  poratos  esse;  igno  magis  quam 
p.  ager  vastabatur. 


636 


praedabnndug  — praefectura. 


praedftbnndmi,  ndj.  [praedor]  auf  ©cutc  aud  = 
gehenb  Sali,  Liv.,  Tac. 
prae-dnmno,  1.  Dörfer  ocrbammen,  oerur= 
teilen  alqm;  apern  fdjon  im  Ooraud  auf- 
geben  Liv. 

tpraeditlo,  önis,  f.  f praedor]  bad  ©entemathen, 
©liinbern.  — praedfttor,  öria,  m.  [praedor] 

1)  9cutemad)er,  ©tütibcrcr  p.  direptoresque; 
exercitua  p.  ex  nociU  bad  ®cbiet  ber  ©unbed; 
genoffen  plüttbctiib;  *p  (ränberifetje)  nlea  Iovia. 

2)  flbettt.  a)  ‘Stieger  aprornm.  6)  *getoinn  = 
fürf)tig.  3)ao.  praedätörius,  adj.  beute  = 
mndjenb,  plünbernb,  raubenb,  navia  ein 
Siaubfcpiff,  claasia;  manua  Streifcorpd. 

prae-ddlaaso,  1.  oorfjer  ermüben  Ov.  tuet. 
11,  780. 

prae-deatYno,  1.  (fett.)  im  ooraud  beftimmen 
aibi  ipsoa  simile«  triumphoa  (als  ßiet)  Liv. 
praediätor,  öria,  m.  fpraedium]  ber  Käufer  0. 
m ben  Staat  oerpfänbeten  u.  fubpaft  irrten  @rnttb- 
ftärfen,  berbiefclbcn  bann  wiebet  oertaufte,  ® ütcr= 
attffäufer,  «hänbler,  als  Sadjoerftänbiger  oft 
bei  (fragen  über  ben  SBcrt  eine*  ©ruubftiicfcö  ju 
Slate  gelogen.  3)a0.  praedlitörln«,  adj.  ben 
©erlauf  oerpfönbeter  fflütet  betreffenb, 
ius  ©fanbred)t,  flex. 

praedtcÄbYlls , o,  adj.  [I.  praedico]  rühmend; 
wert  Cic.  — praedtc*tlo,  önia,  f.  [1.  prae- 
dico] 1)  iffentlidje  ©etanntmadjung,  b. 
©täco;  tal>rpcm  lovia  praedicationo  (öffentlich) 
iactare.  2)  rühmenbe  Erwähnung,  bad  SRüh- 
men,  üobpreifen  in  quo  (n.)  p.  nobilitatem- 
qne  deapicinnt;  ape  ot  p.  — praediefttnr,  öria, 
»».  [1.  praedico]  SJobrebner,  Angreifer, 
t.  prae-dtco,  1.  l)  öffentlich  ouörufeit,  be= 
fannt  madgen  auctionem  Flaut.',  m.  acc.  c. 
inf.  ob.  folg,  birelt.  fdebe.  2)  öffentlich  aud  = 
fageu,  äufjern,  ertlärcn,  ermähnen,  nach; 
brüttlicb  |etOot^eben  vera  Ter.,  officia, 
ininriam  in  eripiendia  legionibua,  aleni  pauci- 
tatem  militum;  m.  acc.  c.  inf.-,  abfol.;  inibef. 
tflpmenb  ermähnen,  preifen,  toben,  ruh» 
tuen  ea  qnae  supra  8cripaimna,  do  eo;  alqm 
liberatorom  patriae  tyranniqne  expnlsorem  ali 
ic.;  Jandoa  alcia;  de  aui*  lnndibus  Diel  fRühmend 
matten  o.  tc.;  in  acc.  c.  inf. 

2.  prae-dico,  8.  oorher,  früher  tagen  Ter.-, 
t praodictua  oorher  ermähnt,  angeführt;  +ut 
ante  praedixi;  t subst  in  biatona  praedictis 
minor;  bcf.  a)  etto.  Künftiges  oortje-r  fageu, 
prophejeien  futura.  ft)  tooraud  beftimmen, 
feftfepen  diem,  horam;  insula  Batavorum, 
in  quam  convonirent,  praedicta.  c)  im  ooraud 
ootfthteiben,  befehlen,  raten,  warnen,  ein« 
fthärfen,  m.  ut,  ut  ne,  ne.  $ao.  A)  proc- 
dlctlo,  önia,  f.  Sorheroerfünbigung,  ©ro; 
pljejetung  ( abstr .)  mali.  B)  praedlctum,  i, 
n.  l)  Sorheroertünbigung,  SBcidfagung 
(conrr.) , pl.  Chaldaeornm;  ( Verg)  multa  vatuni 
priorum.  2)  ©ef  ef)l  dictatoria,  ne  Liv.  23,  19, 
5.  3)Scrabrcbung  velut  ex  praedicto  Liv. 
33,  6,  8. 

praediölnm,  i,  n.  dem.  0.  praedium. 
prae-diaco,  3.  oorher  lernen,  mit  ctm.  (ich 
oothet  betannt  machen  alqd  p.  aemeditari; 
fventos  et  varium  caeli  motmn. 
prao-dlspösTtus,  partic.  Oorher  att  oerfthiebenen 
Stellen  auf  ge  ft  eilt  nnntii  Liv.  40,68,  11  (an= 
bete:  per  diep.). 


praedttug,  adj  [prao-do]  (oot  anbern)  mit  et» 
begabt,  oerfehen  (junächft  in  ©ejug  auf  «ui 
jeidhitung),  in  üblem  Sinne  behaftet  mit  et» 
sensibna,  v irtute , gummia  ingeniia  p.  hotmnes. 
aummo  imperio  p.  dictatores;  quindecimvirali 
aacerdotio,  doarum  civitatum  imperio,  parfii 
opibua,  spe;  metu,  amentiü,  vitio  grandi,  ace- 
lere,  audaciä,  levitate,  egeatate,'perfidiA,  sm- 
gulari  immanitate  et  cruaelitate. 
prnedlnm,  ii,  n.  bad  unberoeglid)e  ©efi|tum. 
»runbftüct  (mit  ben  baju  gehörigen  ®eboub<» 
urbanum,  rnaticum. 
prae-dive«.  ttia,  adj.  fehr  reich 
praedo,  önia,  in.  [praeila]  ©cutc  wacher,  9t*i' 
ber  (8anb=  ob.  Seeräuber)  nrbia;  maritimi» 
Seeräuber,  auch  bl.  p. ; collecti  cx  p.  latroni 
busque  Siciliae;  nefarius,  ‘perfidua;  religio 
num;  omnium  rerum  divinarum  humanarumqu* 
greolct  gegen  alle  tc.  Otbnung. 
prae-döcco,  2.  (feit.)  oorher  unterrichten 
praedocti  ab  duce  Sali.  Jvg.  94,  t. 
praedor,  dtp.  1.  (old  pass.  Flaut.)  1)  intraiu 
©eute  machen,  plünbern,  rauben  in  terrmo 
exire  praedalam;  milites  praedantes;  *lnpi; 
praedatua  mit  ©eitle  oerfeben  Flaut.;  bah  9t- 
minit  jiehen,  fich  bereithern,  in  ob.  de  boni» 
alcia;  ex  alteriua  inacitia;  abfol.  II)  Irans  t) 
tptünbern  aoeioe  magia  quam  boatea.  2)  all 
©eute  megfühten,  tauben,  entführen  *pise« 
calamo;  *aingula  de  nobia  anni  enntea;  *bona 
vivorum  ot  mortnornm. 

prae-düco,  3.  oor  etm.  liehen  foai-as  viia,  *<-»- 
atria,  murum;  noquo  foasam  aut  rallum  Tat. 
prae-dnlci«,  e,  adj.  fehr  ftt&,  feht  angenehm 
*decua,  frox. 

prae-dürus,  adj.  1)  jept  hart  corium.  2)  feht 
abgehärtet,  träftig  ’tempora  (Scpläfe),  »Cor- 
pora, ’homo  praeduma  vinbua,  -f-marea. 

prac-emtneo, 2,  f.  praemineo. 

prae-do,  4.  1)  eigtl.  ooran:,  ooraudgehea 
Komam;  falqm  Oor  ie.;  bilbl.  naturä  praeeunte; 
ffamam  aui  juoortommen.  2)  ald  t.  t.  mit  einer 
(Sibed=,  ®ebetd=  ob.  IBeihformel  Oorangehen,  eine 
gormel  Dorfagen  carmen,  vorba,  fiusinran- 
dum,  faaeramentum;  alcui;  ( Flaut.)  praei  ver- 
bia,  quid  via.  §itro.  a)  über!)  Dorfagen, 
liefen,  sfingen  alcui  voce,  quid  iudicet.  b) 
(feit)  Dorfthreiben,  Oerorbncn,  ut  (mit'  de- 
cemviri  praeierunt  Iäv.  43,  13,  8 
praefitlo,  önia,  f.  [praefor]  1)  als  t.  I.  bie  »or 
einer  rcligiöfen  ob.  politifchen  fjanblung  ge> 
fprothenen  Singangdmotte,  bie  Sorformel 
aacrorum,  donationia,  ffetialium.  2)  +Sor-- 
loort,  Einleitung  (Dgl.  prooemium). 
praefeetüra,  ao,  f.  [praencio,  praefectua]  bo4 
Sorfteher:,  Suffcheramt  (f.  praefoetns),  hn 
©rioatleben  über  eine  CiOa  Flaut.;  im  Staat* 
leben,  morum  (fpäter  0.  ber  Senfur  gefchitben). 
fannonae,  tpraetorii,  (fpdt)  praetorio,  +vigi- 
lum,  -furbia;  fbaSKommanbo  übet  bie  Iruj' 
pen  ber  ©unbedgenoff  en  cqnitum  Gallorum, 
alarum;  höhere  0 ff ijierftelle  beim  ^eere  in 
ben  ©rooinjett;  praefecturam  jtetere;  niultoron) 
conaulum  praetorumque  praefecturas  delata«  aic 
accepit,  ut  etc.;  indbef.  <i)  eine  o.  töm.  ©ehörben 
u.  nad)  beten  Sbiltcn  ocrmaltete  Stabt  in  gtalie*. 
Kreidftabt  mit  röm.  ©ürgerrecht.  ft)  S r o 

oin  jialocrmaltung;  tSermaltungdbifirilt, 
Statthalterfthaft. 


praefectus  — praefor.  G37 

praefectus,  i,  m.  [parfic.  B.  praeficio]  Sorgt:  prae-fSrox,  feröci«,  adj.  fepr  tnilb,  p i p i fl , nit: 
fegtet,  ©orjteper,  Buffeper,  ©cfepläpa:  geftüm  legati. 

ber,  Bnfüprer,  Beamter,  m.  gen.  u.  (meift  prae-ferrätus,  adj.  eigit.  Born  mit  6ifen  befcplagen, 
Borfl.  u.  nacpfl.)  m dal  , abfol.,  oppidi;  provin-  bat),  übrrtr.  in  ©anben  (Ketten)  gcftplngen 
ein  differta  p.  atquo  exoctoribus;  quod  prae-  tribunus  Flaut. 

terea  naviurn  longarum  habebat,  quaeston,  lo-  prae-ferrldus,  adj.  1)  fepr  gei&  f balneum. 
gatis  praefectisque  distribuit;  quasi  praefecti  2)  bilbl.  gang  glüpenb  ira  Lir.  9,  18.  b. 
iibidinum  suarum;  gymnasii,  moribus  malte-  prae-festino,  1.  1)  ju  f et) r eilen,  fiep  ilber  = 
rum  Plaut.-,  ut  mulieribus  p.  praeponatur  Oie.;  eilen  deficere  Liv  ; *praefestinatus  (Boreiliger) 
custodam,  frigilum,  annonae , frei  frumenta-  ictus.  2)  oorbeicilen  Thermaeum  sinurn  Tac. 
riae  ®etteibeauf(egtr,  ber  für  bie  SerproBiantie=  ann.  5,  10.  [ begängniffen  gebungen  Flaut. 

tung  Som#  gu  forgen  patte;  urbis  ob.  (rneift  praeflca,  ae,  f.  ba«  Klageweib,  bei  41ei<hen= 
nacpll.)  urbi  fflounerneur  ber  Stabt  Koni,  praeficio,  feci,  fectum,  8.  [prae  facio]  fmb. 
SteHoertreter  beb  Königs  ob.  Konfulä  in  feiner  übet  et»,  fcfjen,  einer  Sache  oorfepen,  jmbm. 
Bbmefenpeit;  in  ber  Kaifergeit  ftepenbe*  Bmt  mit  baS  Kommanbo,  bie  ©crwaltung  einer 
befonbeter  3uriSbiftion ; iuris  ein  jebeSmal  iHccpt  Sache  geben,  jmb.  mit  etW.  beauftragen  alqm 
fpreepenbet  SJecemOit  Liv.  3,  33,  8;  faerarii  lt.  pecori,  classi,  provinciae,  bcllo  gerendo,  prae- 
aerario;  feastrorum  u.  castris  ber  ßagermeifter ; sidio  navibus,  imjieratorem  bello;  alqm  inexer- 
fabram  £pef  be*  ©eniemefen«,  tpraet-orii  ob.  citu  ein  Kommanbo,  eine  ßffigierftetle  geben; 
praetoriarum  cohortium;  bag.  fcohortis  (prae-  fquotiens  ob  ferias  Latinas  praeticitur , qut 
toriae)  ßffigiet;  flegionis;  classis  Bbmiral,  navis  consulare  munus  usurpet ; sacerdotes  suos 
Sch'ffölapitän;  pl.  überl).  Zruppenanfiipr  er,  cuique  (■=  sacris  cuiusque)  deorum  Liv.;  alqm 
ßffigiete  Cats.  b.  O.  1,  39,  2;  aud)  ©efept«:  quaestioni. 

habet  einer  Bbteilung  Bu;iliartruppen  u.  prae-fidens.  tis,  adj  (feit.)  gu  fegr  oertrauen b 
brr  Seilerei  equitum  (im  auch  bl.  p.  homines  sibi  p.;  ‘exsultantem  te  et  p.  tibi. 

Cat»,  b.  (r.  4,  11,  6);  cohortium  auxtliarinm,  prae-ftgo,  3.  1)  Born  anheften,  botjieden, 
falae,  fcohortis;  bei  anbern  Nationen  parti  co-  ripa  erat  praefixis  (burdj  oorn  am  Ufer  einge= 
piarum;  Statthalter  fbei  ben  Sömem  Aegypti;  fchlagene)  sudibus  munita;  »capita  in  liastis 
bei  ben  ©trfern  Lydiae,  loniae  totiusque  Pbry-  fteefen  auf  k.;  tcaput  praefixam  hastao;  *pup- 
giae;  ßberbefeplSpabet  ber  Zruppen  afiatifcher  pibus  arma  b.  i.  jum  Kriege  rüften.  2)  oorn 
Könige,  ffelbgert  regis.  mit  etm.  oerfehen,  befchlagen  iacula  prac- 

prae-fgro,  3.  1)  oor:,  Botan:,  BorattStragen  fixa  ferro;  asseres  cuspidibus  praefixi;  pluri- 
insignia  laureue,  spolia,  flauream,  lanceas  dex-  bus  aere  aut  ferro  praefixae  (erant)  hastae 
trfi,  fignem  altaribus  auf  ic.;  ’manibus  vittas  Curt. ; *ora  capistris  = HJtaullötbe  anlegeti  Verg.; 
et  verba  precantia;  fstatuam  Circensi  pompa;  auch  "burepbopren  latus  prae&xa  reru. 
ftitulnm;  *manus  cautas  oor  fich  halten  (im  prae-fluio,  4,  norher  beftimmen,  feftftellen 
Zunietn,  wenn  man  etm.  fucht);  ardentem  fa-  alcui  alqd,  dient;  prae&nito  (all.)  nach  ®or  = 
cem;  im  ©ilbc  alcui  aut  ad  audaciam  ferrum  fchrift,  loqui  Ter. 

aut  ad  libidinem  facem;  fasces  praetoribus;  prueflscine  ob.  >0],  adv.  [prae-fascinum]  (oorfl. 
bilbl.  a)  clarissimum  lumen  menti  tneae;  suam  u.  fpät)  ohne  ©erufung,  unberufen  (um  bie 
vitam  ut  legem  suis  ciribus  ooranleucpten  taffen.  ©efepreiung  abguroenben,  wenn  man  etm  iRüpm= 
b)  gur  Schau  tragen,  an  ben  Zag  legen,  (upeS  ob.  ®utc«  B.  fich  felbft  auSfagte),  ohne 
offenbaren,  oerraten  avaritiam  Cic.  p.  Hose.  IHupm  gu  metben  p.  aixerim  Plaut. 

A.  §.  87;  sensus  aperte  Plane,  in  Oie.  ep.;  in  prae-fiöro,  1.  [prae  u.  flos]  (fett  ) Bother  ber 
▼ ultu  habituque  insignem  memoriam  ignomi-  ©löte  berauben,  bilbl.  gloriam  eius  nctoriae 
niae  acceptae  Liv.;  iudicium  fiugern  Liv. ; praefloratam  ad  Tbermopylas  esse  Liv. 

haec  eius  diei  praefertur  opinio  (man  äuffert  tc.j  prae-fluo,  8.  oorbeif liegen  in  infima 

ut  — existimarent  Cats.  b.  c.  1,  47,  1;  ’nanti  valle,  latere  urbis  JAv.;  m.  acc.  *regna  Dauni; 
frans  hominem  er  erfepeint  0.  ber  Stirn  an  alb  *Tibur,  feastra. 

ic.;  öfter  tvultn  dolorem  anirni;  vultus  tuus  *prae-födio,  3.  1)  oorn,  b.  p.  oor  etm.  graben, 
nescio  quod  ingens  malum;  modestiam;  quo-  einen  Staben  jiepen  portas.  2)  oorper  ocr-- 
«lammodo  in  dicendo  nobilitatem  suam;  auch  graben  aurum. 

tetro.  ootfepüpen  odio  suo  speciem  pietatis;  prae-for,  dep.  1.  (feboep  in  biefer  erften  ©erfon  be« 
titulnm  ofticii  sollemnis  occulto  sceleri;  Graeci  praes.  u.  einigen  anbern  {formen  ungebräuchlich) 
quaesitissimis  honoribus  vetera  auorum  dicta  1)  Borgers  Bor  etm.  anberem  fageu,  münb: 
factaque.  c)  in  ber  Scpäpung  oorangepen  lafjen,  licp  ob.  fcprifttich  oorauSfcpicten,  bej.  al«  t.  t. 
oorgiepen,  ben  ©orgug  geben  alqm  sibi,  ber  9ietigion«fpracpe  0.  religiöfen  ob.  feierlichen 
otium  labori,  *honestum  utili,  fAtbeniensium  $anblungcn  maiores  nostri  Omnibus  rebus 
virtus  ceteris  (fl.  ceterorum  viiiuti)  praelatn;  agendis,  quod  bonum  fanstum  felixque  esset, 
•invidit  praelato  honori  bie  ®pre  be«  ©orgug«;  p. ; sollemne  carmen  precationis;  *divos,  *meos 
auch  liebet  mollen  Gallorum  quam  Komano-  Mames  oorper  anrufen,  auep  Oorläufig  ertlä: 
rum  imperia  Caes.  b.  ß.  I,  17,  3;  *m.  inf.;  se  ren,  m.  acc.  e.  inf.,  Curt.  8,  4,  20;  al«  Sor= 
legionariis  militibus  fiep  perBortpun  Bor  Wort,  ©otbemerfung  OorauSfcpicten,  Botan  = 
Caes.  b.  G.  2,  28,  2;  qui  virtute  belli  omnibus  gegen  taffen  quae  de  natura  deorum  prae- 
gentibus  praeferebantur  Caes.  b.  O.  6,  54,  6.  fati  sumns;  honorem  p.  ob.  dicere  oorper  fageu 
2)  pass,  oorbeieifen,  =reiten,  =fapren  prae-  'mit  Stefpett  ob.  mit  (Ppren  gu  metben’  (al*  ®nt> 
lati  hoste»,  praeter  castra,  (acc.)  castra,  alto  fcpulbigung  für  ein  niept  gang  fcpicflicpe«  S8ort); 
naves lAv. ; praelatus  equo  Tac.  3)Bormegnep--  pauca;  in  parte  operis  mei  m.  acc.  c.  inf.  2) 
men,  anticipierendiem  tiiumphi  JAv. 39,  5, 12.  oorfagen,  :beten  carmen  Liv.  5,  41,  8;  agm 


G38  praefracte  — praemeditatio. 


ließ  quemadmodum  cordi  esse  <livis,  carmini- 
bus  (abl.)  praefarentur  (decemviri)  Borjagten  U. 
bamit  B or i d) r i f b e 11  JA».  22,  1,  18. 
praefracte,  adv.  [praefractus]  uit beugsam  ni- 
mis  p.  vectigalia  defendere  Oie.  off.  3 §.  88.  — 
praefractus,  adj  m.  comp,  [partic.  B.  prae- 
fringo]  tp.  b.  SHebnct  abgebrochen,  ftßroff 
Theodoras  praefractior  Oie.  or.  13,  40. 
tprae-frigTdtia,  adj.  febr  lall, 
praefringo,  fregi,  fractum,  S.  [prae-frango]  Born 
abbrechen  hastas,  comu  galeae,  praefracto 
rostro  (navis),  flbertr.  fprimam  aciern. 
prae-feilcio,  4.  eigtl.  Born  ftiißen,  bao.  tp.  1 . (Plaut.) 
alb  ©tüfje  unterfeßen,  jebrauchen  alqm 
suis  negotiis;  praefulcior  miseriis  bin  umgeben 
Bon  ic.  2)  illud  praefulci  atque  praemum,  ut 
etc.  baue  Bor,  baß  Oie.  Att.  6,  13,  3. 
prae-fulgeo,  2.  1)  ßerorftraßlen,  -giönjeu, 
-leuchten,  = feßimmctn  ’pellin  praefulgens  un- 
guibus  aureis,  *nitor  zmaragdi  collo  tno;  t°P'18 
praefulgena.  2)  ftp.  glänjen,  {ich  auSjeieß* 
tcen  consulari  decore,  oxorcitus  tot  victoriarum 
glorii  praefulgens;  Casaius  atque  Brutus  eo 
ipso  quod  etc. 

prac-gellclu»,  adj.  {ehr  falt  Alpes  Lin. 
prae-gestio,  4.  ({eit.)  auSgetaffen,  in  §etjenS= 
luft  {ich  fteuen  animus  p.  iam  viderc;  *iu- 
yenca  ludere  praegestiens  in  udo  salicto  cum 
yitulis. 

praegnans,  ntis  (Plaut,  u.  Spät,  auch 
ätis),  adj.  [prae-genoj  {chmanger,  trächtig 
uxor,  soror,  canis;  feßerjß.  (Plaut.)  plagae  tiidp 
tige;  sühnt,  pl.  f. , Plin.  ep 
prae-gricYlls,  e,  adj.  feßr  hager  P-  et  incurya 
proceritas  Tue.  ann.  4,  57. 
tprae-grandl»,  e,  adj.  überaus  groß  oculi. 
prae-grfiTis,  e,  adj.  {ehr  {dfiBet  *onus;  +cibo 
vinoque;  +curruB;  Ip.  a)  feßr  feßtoerfällig  cor- 
pore JA».:  tagmen  nec  turbft  nec  sarcinis.  b) 
tiepr  läftig.  btiidcnb  alcui,  imperium,  ve- 
teres  et  p.  afflixit. 

prae-griro,  1.  1)  träne,  {ehr  belaftcn,  be  = 
{chtoerett  scuta  praegravata  inliaerentibns  (te- 
ils); tp.  a)  {ehr  feßiBer  aut  {mbm.  ob.  etto. 
laßen,  jmb.  ob.  etto.  nieber=,  ju  S3oben 
brüefen  exonerare  turba  praegravante  (fibet-- 
(äftigen)  regnum  Liv.;  *animum.  6)  ü b c r 10  i e = 
gen,  octbunleln  artes  infra  se  positaa.  2) 
i« trän»,  tp.  übertoiegenb  {ein,  übcriBicgett 
cetera  facta  dictaqne  eius. 
praogredior,  gressus  «um.  dtp.  3.  fprae-gradior] 
1)  oorangeßen,  Rieben,  = 1 omntenpraegressos 
consequi;  ) alqm  peclibus  toto  itincre;  pleon. 
priorem  JA».  2)  Borbeigchen  castra  JA»., 
lines  Tac.  $a0.  pracgresslo,  önis,  f.  (|clt.)  baS 
SS  orßergeßen  errantinm  stellaruni  cursus,  p. 
(pl.  S orrflcfeti) , institiones;  übertr.  causa», 
praegustätor,  öris,  m.  [praegusto]  ber  Sot-- 
lojler,  bet  Die  ©pcifeit  u.  Wetränfc  an  ber  fai 
(etl.  lafel  Borher  foflet  Suet.,  flaff.  nur  bilbl. 
libidimim  tuarum  Oie.  — prae-gusto,  1.  B or-- 
her  toften  *cibos,  (Just.)  potum;  praegustata 
praelilbeo,  2.  Plaut.  = praebeo.  [potio. 

prac*18ceo,  — 2.  Bor  ettn.  liegen  campus,  qui 
castra  praeiacet  Tac.  ann  12,  36. 
prao-iüdTclnm,  ii,  n.  1)  als  gcrichtl.  t.  t.  baS 
Dorläufigc  Urteil,  bic  Borläu{ige  6ut- 
{cheibung,  Slorcntfchcibung,  bie  einer  {päte< 
ren  ffintjeßeibung  als  Diorm  bienen  lann  ob.  muß 


de  quo  non  p.,  sed  plane  indicium  iam  factum 
pntatur;  damnatus  iam  erat  dnobuB  p. ; p a 
se  de  capite  C.  Verris  per  hoc  indicium  nolle 
tieri;  bah-  außerhalb  ber  ©erießtsfpraeße,  bie 
SSorentfdjcibung,  baS  Borgreifeitbe  urteil, 
Vorurteil  p.  rei  tantae  auferri  eine  {o  nichtige 
©alpe  im  BorauS  ju  ent{cheiben,  ber  ©ntjcßeibunc 
Borjugreifen  JA».  8,  40,  1 1 ; sine  p.  (ohne  baß  k. 
Borliegt)  dicimus  causam  Ourt.  2)  meton.  maß; 
gebenber  SSorgang,  maßgebenbeS  Sei{piel 
vestri  facti;  pl.  Africi  belli  bie  einen  feßlimmen 
StuSgang  besprechen ben  Sreigniffe  be«  ic. ; tut  er 
praeiudicio  luyarem ; fin  p.  (als  Sorjeießen1 
aliquot  criminibus  acceptus  est;  fvictoria  buiu, 
yel  illius  pro  p.  accipitnr. 
prae-lüdlco,  1.  als  geridhtt.  t.  f.  eine  oorgäti: 
gige  gntfeßeibung  abgeben,  einen  oorläu 
figen  ©prueß  fällen  de  maiore  maleficio;  re 
semel  atque  iterum  praeiudicata ; nihil  prae- 
iudicatnm;  partic.  praeindicatum,  i,  «.  — prae- 
iudicium  1).  2)  partic.  praeiudicatus  im  Doranl 
entfeßieben,  beurteilt  eventus  belli;  opinio 
Borgefaßte  äßeinung,  SSorurteil;  pro  praeiudi 
cato  ferre  für  etto.  im  BorauS  gntfcßicbenr- 
ßalten  JA». 

prae-ifiro,  1.  Borßer  unterflüßen  aflfectam 
tidem  (Jtrebit)  alcis  unfteßer  b.  Tac.  hist.  3,  65. 
prnc>läbor,  dep.,  3.  oorbeifcßlüpfen,  ^fließen 
*piscis;  *m.  acc.  Alphea  flumina  rotis  Borbc. 
faßten. 

prae-Iambo, 3.  oorßer  beletfen  Bor. 

prae-Iantns,  adj.  (felt.'i  pracßtliebcnb  Suet. 
fprae-lägo , 3.  oorbeifegeln  Campaniain  Tac. 
prae-ltgo,  1.  1)  Born  anbinben  faeces  virgs 
rum  atque  aridi  sarmenti  cornibus  boum  JA r. 
22,  16,  7.  2)  f etto.  mit  etto.  umbinben;  ins 
be{.  jubinben  ob  obyolutum  est  folliculo  et 
praeligatum  Oie.  de  inv.  2 §.  149;  tp.  feffels 
bejaubern  pectus  Plaut. 
praellnm  {.  proelium. 
prac-Iongus,  adj.  (eßr  lang  gladius  Liv. 
prae>löqnor,  3.  1)  ffin  SJortoort  ooraue 
feßiefen  de  alqa  re,  longiore  epistnla.  2)  in 
BorauS  fagen  Plaut. 

prae-luceo,  2.  Borleucßten  ignis  facinon 
Phaedr.\  (Ipät)  praelucente  funali,  feerya- 
praelucens;  bilbl.  a)  amicitia  bona  spe  p.  in 
postcrum  läßt  burtß  bie  ic.,  rodeße  fte  erregt,  bie 
ifuhmft  in  ßetlcm  Bicßte  crftßeinen  Cic.  Lat! 
S.  23.  6)  fiberßraßlcn,  flbertreffen  *nnUus 
praelum  f.  prelum.  [sinns  Baiis. 

praelüslo,  önis,  f.  [praeludo]  (feit.)  Sor jpid 
Plin.  ep. 

praelnstris,  o,  adj.  [prae-lnx]  feßt  aitfeßnlid). 
ßoeß,  «.  pl.  baS  Sonteßme,  £ioßc  ber  SBelt;  sae- 
vum  praelnstri  fnlmen  ab  arce  venit  Or  trii! 
3,  4,  6 f. 

prae-mando,  1.  im  BorauS  aufttagen,  be 
ßellen  puerum  Plaut.,  m.  nt  Vatin.  b.  de. 
fam.  6,  9;  praemandatis  requisitus  ßedbrief- 
ließ  Bcrfolgt. 

praemätürö,  adv.  [ praematurus]  früßjeitig 
Plaut.  — prae-miitiirus,  adj  früßjeittg  de- 
nuntiatio Plane,  in  de.  cp.;  montis  Haemi 
hiems  Tac. 

prae-mödfcätns,  adj.  (feil.)  Borßer  mit  3“°' 
bermitteln  oetfeßen  Ov.  her.  12,  15. 
pracmödititlo,  önis,  f.  [praemeditor]  baS  Sec 
ßerbebenlen  fatarorum  malornm,  diuturna. 


praemeditor  — praeparo. 


639 


— praemeditor,  dtp.  1.  etio.  Bolzet  beben* 
fen,  auf  etm.  ftubicren,  {innen  quo  animo 
acceilam;  prius  p.  Liv. 5 m.  acc.  e.  tnf. ; paus. 
mala  praemeditata. 

prae-mercor,  dtp.  1.  (Plaut.)  oorper  taufen, 
praemätuentt,  tis,  adj.  [praemetuo]  Dorier 
fürcptenb  doli  Phaedr.  — praemetuo,  3.  (feit.) 
uoraub  fürchten,  im  »oraub  in  {furcht  fein 
alcui  Cat»,  b.  G.  7,  49,  1 ; * Uran»,  infeatos 
Teucros. 

praemlneo, 2.  perborragen  Sali.,  m. 

acc.  öfter  b.  Tat.  | bcbingen  Suet. 

praemior,  1.  [praemium]  fiep  Belohnung  aub* 
prac-mitto,  3.  Borntcb*,  »orfcpicfen,  »oraub* 
arpen  ta f f e tt  equitatum,  impedimenta;  opne 
Objett  ad  cos  equites  etc.  Cat»,  b.  G.  4,  11,  2; 
m.  acc.  c.  inf.  ooraubmelben  laffen  b.  c.  2, 
20,  6;  tp.  frocem,  fhaec  favorabili  oratione. 
praemium,  ii,  n.  [prae  u.  emo]  1)  bab  ®or  = 
aubgenommcne,  Sott  eil,  Sorrent,  ®orgug, 
<8unft,  flubgeicpnung,  pl.  Qi abcit,  bie  man  Bor 
anbetn  beftpt,  ©epmucf,  3*ttbe  legis praetnio;  re- 
fertus  Omnibus  p.  donisque  fortunae;  hederae  vic- 
tricis;  doctamm  hederae  proemia  front) um; 
*®eutc  pugnac;  epectat  sua  p.  raptor;  p.  ferro 
domo;  leporem  et  grnom  incunda captat p.  2)  Sc  * 
lopnung,  ®reib,  2opn  (alb  Sprengabe)  laboris, 
officii,  yirtutis,  pecuniae  an  (Slclb,  rei  pecuniariae; 
id,  ei  quo  etiam  praemia  landis  (bie  im  Sobe  bc- 
fielen,  2ob  jum  üofjn)  essent  petenda;  p.  mis- 
Hionis  ferro  mit  Sntlaffung  belohnt  werben; 
praemio  alqm  afGcere,  donare;  alcui  p.  dare, 
tribuere,  deferre,  persolrere;  p.  proponere,  ex- 
ponere  (aubfepen,  um  babutcp  gum  ftanbeln  an» 
gutegen),  ponere,  constituere;  p.  consequi,  me- 
rere,  *eapere,  *accipere,  *ferre;  alqm  praemiis 
exciiare,  praemio  elicere  (alqm,  qui  etc.);  (Liv.) 
si  sibi  praemio  foret  wenn  er  belohnt  mürbe; 
( Satt .)  rerocavit  praemia  coronarum  bie  mit 
Sen  ben  Siegern  erteilten  Zangen  Bctbunben 
waten  u.  bie  er  epemalb  fid)  ucrbeten  Ijatte; 
•frondentia  p.  yatum  B.  CSpf)err ; * Venen*  (mie 
däpo  Borgugbrnnjc  ftinber;  B.  einer 

Serfoti  multorum  portus,  sinus,  p.  l’lin.  cp.  8, 
12,  l;  pl.  betopnungbmerte  Xpaten,  4>el  = 
bentpaten  magna  Verg.  Atn.  12,  437;  ironifcf) 
•bie  ©träfe,  pl.  facti.  [Oie.  Juso.  4 §.  64. 
prae-mölestia , ae,  f.  »orläufigc  Seftfjroerbe 
prae-mölior,  dtp.  4.  Borberciten,  an  etm. 
noraub  arbeiten  rem  Liv. 
prae-inöneo,  2.  Borbet  erinnern,  mahnen, 
warnen,  m.  ut,  fne ; fm.  bl.  conj.,  *m.  quod; 
feub  exemplo  (—  exemplo  propotito);  B or l)f r = 
fagen,  an, (eigen  ffutura,  »arma  etc.  nefas; 
•vates  m.  acc.  c.  inf.  35a».  praemönTtus,  us, 
m.  (feit.)  Sorerinn  er  ung,3Bcibfagung  *deüm. 
praemonstrator,  öris,  in.  | praemonstro  | iibertr. 
ber  Slnleitcr  Ter. 

prae-monstro  (praemostrot,  1.  1)  (Plaut.)  Bor- 
per  jeigen,  angeben  docte;  qnid  fabuletur; 
tibi,  ut  (mie);  bene  alcui  alqd.  2)  Sorbet  an* 
geigen,  =fagen,  roeibfagen. 
prae*mürlor,  dcp.  3.  *+Bor  ber  3E*t  fterben; 
tp.  praemortui  iiun  est  pudoris  fein  Schamgefühl 
ift  fchon  gang  erfiotben  IAv. 
prae-münio,  4.  1)  eigtl.  Bormauern,  -bauen 
non  praemunito  ynllo;  tp.  ctTO  jur  Sertei* 
bigung  glcichfam  alb  Sollrcctt  Borbauen, 
D ornubfehiefen  quae  sermoni,  quae  ex  accu- 


satorum  oratione  praemuniuntur.  2)  Born  bc- 
feftigen,  Bcrfepangen,  ocrmaSicn  aditus 
wagnis  operibus,  loca,  [sthroum;  bilbl.  genns 
dicendi  praemunitum,  fantidotis  praemuniri. 
3)a».  praemünltlo,  önis,  f.  bab  Sorbaueu  beb 
SHebncrb,  bie  Serroahtung  alb  rhet.  gigur  sine 
ulla  p.  orationia. 

prae-narro,  1.  gu»or  ergäplctt  Ter. 
prae-näto,  1.  übertr.  *BotbeifIiefeen  amnis 
domos. 

Praeneste,  is,  n.  (*aud)  f)  Stabt  in  Satiunt,  i. 
Saläftrina.  35a».  -stinus,  adj  -,  subst.  >81101, 
örum,  m. 

prae-niteo,  2.  *bilbl.  Überzahlen,  tibi  itt- 
nior  liebenbroütbiget  erfcheint  alb  bu  Hör. 
prae-nömen,  Inis,  n.  brr  Sorname,  bet  Bor 
bem  ©cjchlechtbnameu  ftet)t,  g.  93  Marcus;  +ber 
Bot  bem  9!amen  ftehenbe  Xitel. 
prae>nosco,  3.  »orher  fennen  lernen,  er* 
fahren  alqm  Plaut.,  fhtura  Oie. ; *promiasum 
sibi  caelum;  *to  famä,  praenovimus. 
prae-nötio,  önis,  f.  ber  Sorbegtiff  einer  Sache 
(xtHrjitnf  beb  ßpitur)  Oie.  n.  d.  1 §.  44. 
prae-nuntio  (nicht  praenunc.),  1.  »orpet  »er* 
fünbigen,  melben,  angeigen  futura,  de  ad- 
yentu  hostium. 

prae-nuntius  (nicht  praenunc.),  ii,  m.,  -tla,  ao, 
f.  8 orher  »et  lünbig  er,  =in,  Sorg  ei  eben, 
91  ng ei g e stellae  p.  calamitatum;  inquisitio  p. 
repulsae;  p.  üagitii  blanditiae  Tac.;  *ales  p. 
lucis;  ‘Fama,  tanti  p.  luctus. 
prae-orefipätlo,  önis,  f.  fpraeoccupo]  8ut)0t* 
einnahmc  Nep.  Eum.  3,  G.  — prae-oecüpo, 

1.  l)  Bothcr  (Bor  einem  anbem)  einnehmen, 
befefjen,  fiep  bemächtigen  locum,  castra, 
Macedoniam,  iter,  socios;  tp.  omnia  aecusator; 
animos  timor;  partic.  perf.  pan»,  p.  (BorljeT  ge* 
lähmt)  animuK  timore  etc.;  p.  (im  »otaub  Ber 
pflichtet)  legatione  ab  Pompeio;  p.  iam  ante  ab 
Hannibale  animos  IAv  21,  20,  8;  p.  non  auri- 
bus  magis  quam  animis  ab  Eumene  IAv. ; famä 
et  maiestate  Macedonum  p.  ad  (burch  bab  Sor 
urteil  für  ic.  aeftimmt  gur)  spemendam  originem 
noyi  regni  IAv.  2)  guoorfommen,  überra* 
fchtn  alteruter  alterutrum;  pracoccupari  ad- 
ventu  alcis;  m.  inf.  ferre  legem  eher  an  bab 
Soll  gn  bringen  fuepen  IAv. 

prue-opto,  1.  lieber  wählen,  wollen,  illos 
sibi  quam  ros  dominos;  (feit.)  m.  inf.-,  (Ter.) 
m.  acc.  c.  inf.;  einm.  (Plaut.)  m.  ut;  oorgichen 
eqnitis  filiam  nuptiis  generosarum;  suas  leges 
Komanae  eixitati, 

prueparäli«,  önis,  f.  [praeparo]  Sorbcreit'ung 
gu  ctm.,  Stiftung  diligens,  prorisio  animi  et 
p.,  f subita.  — prae-päro,  1.  im  Beraub  gu 
bereiten,  rüften,  in  ftaub  fepen,  »orbcrei  = 
ten,  Borber  gu  etm.  anftelien  naves;  naves 
ad  incendium  praeparatao  gu  Sranbetn  cinge= 
richtet;  *ulmos  pflegen,  befchnciben;  hortos,  com- 
meatum,  res  necessarias,  fclassem,  f insidias, 
tprofectionem,  t‘rguam  Borper  anjepaffen,  so  ad 
proelia,  fse  proelio,  tventrem  epubs;  fpecunia 
stipendio  ingonti  (näml.  solvendo)  praeparata; 
primoribus  patrum  splendore  gratiaque  ad  pe- 
tundum  praeparatis  baburep  bah  fie  ic.  gut  St 
Werbung  aufboten;  oratio  praeparata  ftubiertc; 
yocem  ben  Sortrag  einer  8iebc  ftubieren  Plin.  tp. 

2,  1,  6;  *bene  praeparatum  pectus  burep  weife 
Septett  auf  alle  SSecpfel  beb  Qlltitfeb  gefapt  gc= 


Ü40 


praepedimontum  — praesagio. 


madjt  Hör. ; ex  praeparato,  ex  multo  ante  p, 
mit  Corberettung  ic.  IAv. 

prae-pädimentura,  i,  n.  [praepedio]  (fett.)  4>in  = 
6er nt«  Plaut.  — praepedio,  4.  [prae-pes]  1) 
uorn  oerroideln,  feffetn  praepeditus  latera 
ferro  Plaut.-,  fpraepeditis  Numidarum  equis 
getoppctt;  bilbl.  sese  praedfi  fid)  ouföalten,  b>n- 
betn  burd)  IAv.  2)  hemmen,  orrbinbern 
•|  praepediri  valetudine ; lasaitudo  ac  vulnera 
fugarn;  fverba  sua  praepediens  ftotternb ; quas 
omneB  (bonas  artes  anirni  et  corporis)  avaritia 
p.  madpe  uuroirtjam;  aliquoties  dicere  incipien- 
tem  lacrimae;  fetiamsi  praepeditus  sit  m.  inf. 

prae-pendeo,  2.  oorn  b'tabbangen  Cats.-, 
serta  Prop. 

praepen,  petis,  ndj.  [prae-peto]  oorauäflie* 
genb,  t.  t.  ber  !lngurfprad)e,  b.  ®ögeln,  bte  Bor 
bem  äfeobacbtenben  tierfliegen,  bebeutfam,  glüct= 
tid),  avis  u.  ȟbst.  bl.  p.;  tp.  f cbneilf  liegenb, 
eiletib  *deus;  *p.  pennis;  *subst.  citt  größerer 
SJogel  anniger  lovis  (b.  2t bin);  Medusaeus, 
25egafu«. 


prae.pilätus,  adj.  [prae-pilaj  Born  mit  einem 
Rnauf  Berfepett  missilia  IAv.;  fpilurn. 
prae-pingnU,  e,  adj.  fehl  fett  »solum;  fn. 
^erfonen. 

prae-polleo, 2.  febr  mächtig  fein,  »iel 

»er mögen  gens  divitiis,  vir  virtute  praepol- 
lens  Liv.;  quibus  (Langobardis)  odditis  prae- 
pollebat  batte  er  ba«  Übergewicht  Tat. 
prae-pondero,  1.  ftajf.  nur  bilbl.  übethriegen 
neque  ea  volunt  praeponderari  honestate  de. 
prae-pöno,  8.  [perf.  praeposivi  Plaut.]  1)  Bor> 
an:,  Dorf  eben  pauca  (scribendo);  ultima  pri- 
mis  Hör. ; fronti  olivam  befrüttjen;  causae  prae- 
positae  bie  Dorljetgeljenbcn,  Borger  angeführten. 
2)  über  etto.  ob.  jmb.  fe|cn,  fmb.  einer  Sache 
oorfeben,  für  ob.  bei  etto.  attflellen  alqm 
bello,  bibemis,  navibus,  fclasst;  provinciae 
(at«  Statthalter),  rnedia  acie  alqm  jum  2tnfüb= 
rer  in  ic.  matten;  alqm  in  laevo  cornu;  in  ea 
ora,  ubi  praepositns  sum  at®  Söefeljlbaber  an= 
aeftetlt  bin ; quae  praeposita  erat  oraculo  aacer- 
dos;  fcubiculo  praepositus  Ramnterbiener;  prae- 
positimi  esse  militibus;  toti  officio  mantimo 
M.  ßibulus  praepositus  betraut  mit  »c.;  praepo- 
situs quaestioni.  subst.  fpraepösUus,  i,  m.  ber 
Sorgefejte,  Sorftetjer,  bef. Dffijier,  Statt* 
hatter;  auch  +pl.  ft.  praefecti  praotorio;  bilbt. 
ooranftellcn,  öorgiet)en  se  alten  Ter.,  ami* 
citiam  patriae,  urbem  silvis;  tu bst.  praeposl- 
tuui,  i,  n,  gern  -ta,  örum,  t.  t.  ber  Stoifer,  b. 
Cic.  al®  Übnfebung  be®  gried).  nfoip/piva  =• 
praecipua  etc.  j.  praecipuus  2). 

♦prae-porto,  1.  oorantragen. 
praepösTtio,  önis,  f.  [praepono]  1)  al®  grammat. 

t.  t.  ?lrdpofition.  2)  SJorjieben,  Sorjug 
Oie.  fin.  8 §.  64. 

prae-postär®,  adv. [praeposterus]  seit ehrt  (eigtl. 

u.  bilbt.).  — prae-postfirus,  adj.  Berteljrt 
gratulatio,  + oratio,  f ambitio,  7 obsequiutn, 
’omnia  naturae  p.  (entgegen)  legibus  ibunt;  oer  = 
(ehrt  banbelnb  homines,  tabellarii;  noster 
hic  p.  Imperator  de.  in  Pis.  §.  92. 

prae-pdteus,  tis,  adj.  f etjr  mächtig,  febt  Biet 
oermögenb  viri,  Carthago  terra  marique,  ar- 
mis  Komanus;  Iuppiter  omnium  rerum  alle® 
beberrfdjenb ; pbilosopbia;  subst.  pl.  tu.  bie 
HKödjtigen 


praepröpbr®,  adv.  fpraeproperus]  fe!)r  eilfer> 
tig,  etlig,  tjaft'ß/  übereilt  p.  festin&re, 
agere,  raptiui  omnia  p.  agere  IAv.  — prse- 


praequam  f.  prae.  [ Ov . m et.  4,  V>\ 

»prae-queror,  dtp.  3.  Borber  (tagen  arolta 
*prae-ritdio , 1.  überftrablen  signa  rninora. 
prae-räpTdiis,  adj.  fetjr  rei  fecnb  gurges  Liv; 
fceleritas  fluminum.  [18,  86  mamu 

prac-rlgesco , 3.  Born  erftarren  Tae.  an« 
praertpio,  rlpui,  reptum,  8.  fprae-rapio]  1 . tut 
jmbm.  glrithfam  Bor  bem  Üfunbc  tnegteiles. 
-fthnappen,  entließen,  entreifjen  illum  tibi 
Ter.,  *alcui  arma,  alcui  laudem  destinaUm. 
beneficium  populi,  falcui  victoriae  societateo., 
fomnia  incendio  Dort) er  oenoüften;  indbef.  a)Bot 
ber  3eit  entreißen,  fid)  »ueignen  deoran 
immortalium  beneficium  festinatione;  (fpälj 
immatura  morte  praereptus  toeggerafft.  b)  in 
Borati®  Bereitein  bostium  consilia.  2)  fit’ 
oerfeben«  megnebmen  codicillos. 
prae-rodo,  3.  oorn  benagen,  abbeigen  digi- 
tos  Plaut. ; bamum  (ben  Söbet  an  ber  Singel  - Har 
praerögitivus,  adj.  [praerogo]  1)  juerft  mc 
feine  Stimme  befragt,  nur  al®  publtcift.  1. 1 
centuria  ob.  tribus  bie  Senturie  (ob.  Iribui),  tu 
in  ben  Romitien  jufolge  be®  SJofe®  juerft  ftimmn 

Sero,  folgten  bie  übrigen  ber  in  bem  fRefultttr 
iefer  erften  Slbftimmung  tiegenben  Sorbe beutan: 
u.  ftimmten  für  ba®felbe.  2)  .Uva,  ne,  f.  sl* 
subst.  a)  — centuria  oo.  tribus  p.  b)  bie  Set 
roabl  militaris,  comitiorum  militarium,  eqm 
tum.  ci  gnnftige  Siorbebeutun  g,  Sorbo« 
Siorgeftbmad  triumphi,  voluntatis. 
prae-rumpo,  8.  (fett.)  Born  abbiecben,  at 
teigen,  funes  praerumpebantur  rtffen  ab,  *rr 
tinacula.  S)ao.  praernptns,  adj.  m.  fcomp  < 
+«<p.  l)  Born  abgeriffen,  jdb/  abfdjüffig  Iocö. 
ripa,  iugum,  saxa,  *nemus,  *mons  aquae  p<t 
jäb  auf  ba®  Stbiff  ftürjenb,  toppidum,  fdescei 
sus,  faltitudo;  subst.  n pl.  fäbe<  (teile  ßrter 
2)  tp.  audacia  (icb  überftürjenb  (anbere : prorupU 
jügello®)  de.  p.  Hose.  A.  §.  68;  fiuvenis  aiuaio 
praeruptus  fdjroff,  abftcftcnb ; tdominatio  hart  Tat 
1.  praes,  praedis,  m.  ber  S3ürge  in  t^elbfadgr 
(Bgt.  vas);  esse  p.  pro  alqo;  praedea  dare;  p 
ac  praediis  cavere  popnlo  IAv.  22,  60,  4;  w 
ton.  ba®  Seimigen,  bie  üffiter  be®  Sürgn 
vendere  p.  tuos;  in  p.  praediisque  (ber  o.  tv 
(tagten  jetbft  oerpfänbeten  ffiüter)  vendendis. 

2.  praes,  adv.  ■=-  2.  praesto  Plaut. 
praesaepe  (nicht  praesepe),  is,  ». ; Bottt.  -»aepei 
ob.  -aaepiSj  is,  f.  [praesaepioj  eigtl.  iebe®  ®etKjf 
bah-  1)  Strippe  ad  praesaepim  Plaut.;  ad  prse 
saepn  Phaedr.;  oeräd)tI.  * lifcp,  SlabtUBJ 
2)  Statt,  Siürbc  in  praesaepibus  Verg  ; äbem 
intra  praesaepis  meas  ipau®  Plaut. ; verur. 
audis  in  praesaepibus  in  licbetlidjen  ^idafor 
de. ; »praesaepibus  (b.  ben  ©ienentörben)  artest 
— praeaaepio  (nicht  praesep.),  4.  oorn  sei 
jüunen,  Berfperren,  aditus  atque  itinera  doo 
maximis  detixis  trabibus,  omni  aditu  pnr 
saepto  Caes. 

prae-säglo,  4.  (Plaut,  auch  -or,  dtp.  4.)  1)  n* 
Sorempfinbung,  2tbnung  B.  etro  ba*e> 
etro.  ahnen  animus  milii  alqd  mali  Ter., 
animo  IAv. ; P.  Scipionia  velut  pracsagiester- 
animum  de  fine  belli  Liv.  29,  10,  7.  2)  a|M> 


praesagitio  ■ 

BorauSfeben  taffen  exiguitas  copiarmn  re- 
cessum  Cael.  in  Oie.  ep.  Xab.  a)  praesügitlo, 
einig,  f.  (fett.)  '-Borcmpfiitbuitg,  St^nung. 
HbnungäBermögcn.  b)  praesägluni,  ii,  n. 
t)  Siorciupfiiibung,  Ahnung  *vatum,  fma- 
loruiu.  2)  SSorbcrjaguitg,  »Bcrfünbiguna, 
SBeiSfagung;  ba$  Dorberjagcnbc  * o t j e i f e tt  fTi- 
berii  de  Servio  Oalba;  fequorum  p.  ac  moni- 
tus;  totale  (B.  feinem  Sf  tdfal),  pl.  fmortis, 
*meae  linguao. 

proe-sigus,  adj.  l)*oorber  empfinbenb,  ab» 
nenb  mena  mali.  2)  Botber  anjeigenb,  n>eis  = 
fageub  *fulmen,  fresponsa. 

prae-sclo,  4.  (fett,  ooitl.  u.  fpät)  Berber  toiffen. 
Xao.  a ) prae-scisco , — — S.  (inchoat.)  Bor» 
bei  erfolgen,  etfabten  vulgi  animos  Verg.; 
quam  quiaquo  provinciam  haberet  Liv.  b) 
praescias,  adj.  oorber  Wiffenb  ’irabris,  *fu- 
turi,  tperieulorum,  falqm  rectorera  et  p.  palam 
habere. 

prae-seribo,  3.  1)  ooranff  reiben,  ((brifttid) 
Dörfchen  nomen  libro;  auctoritates  praescrip- 
tae  f.  auctoritas  3)  b)\  *sibi  nomen;  bat).  (Tue.) 
jurn  SJormanb  nehmen  fruatra  Arminium, 
t’uhbram  praeaeribi;  praescriptum  Vespaaiam 
nou  en.  2)  tp.  a)  fjur  Kafabmung  Borjeif  = 
nen,  bitbl.  formam  futuri  principatus;  *btltie» 
ten  carmina  aleui.  b)  Bor fdjieibcn,  Berorb» 
nen,  Borbex  beft»mmen,  jur  Kaf  af  tätig, 
jur  SSarnunj)  belannt  ntafen,  einff  ätfett 
(nicht  febteebtbin  — praecipere),  civibus  iura; 
populo  Homano,  qaemadmodum  buo  iure  utc- 
retur;  de  officio  imperatoria;  fse  ibi  futurum, 
ubi  praeacripBerit;  m.  ne;  fpraeBcriptum  fuisae 
Macroni  m.  inf.;  inäbrf  B.  Kef  «gelehrten  ein 
0 u t a f t e n nach  ber  Sorffrift  be«  ©efebeü  ob» 
geben  Trebati , quid  faciam  praeaenbe  Hör. 
$00.  .4)  praescriptlo,  önis,  f.  bat  Äf orfdjieibcn, 
bob-  l)  Übetfcbrift,  Xitel,  Eingang  einer 
öffentlifen  Urfunbe  (moju  teilt  bic  oorangeffrie» 
benen  Kamen,  teilt  ein  alt  Sinteitung  oorauS» 
geffidter  ftniiug  aut  ben  SBorten , womit  bet 
iöorff  tag  empfobten  worben  war,  gehörte)  legis; 
senatua  conaultnm  eä  p.  eat;  f tribuniciae  po- 
testatis.  2)  Sorff  rift,  Serorbnnng  naturae, 
rationis;  in  haep.  semihorae  Sief cfjränfung  auf  ic.; 
•sine  p.  (Söorberbeftimmung)  generiB  aut  numeri. 
3)  (fett.)  ber  Siormonb  honesta  Oats.  b.  e.  3, 
32,  4c  att  jurift.  t.  I.  Sinrebc,  ©inmenbung, 
pl.  p.  cautionumque  Oie.  or.  §.  141.  B)  prae- 
scriptum,  i,  ».  l)  *bie  oorgcjeif  tiete,  be« 
ftimmte  ©tenje  intra  p.  2)  ißorff  rift,  Ser» 
orbnung  iegum;  omnia  agere  ad  alterius  p. ; 
p.  (pl.)  servare,  dare. 

prae-seco,  1.  Born  abfebneiben  crines;  ad 
praeBectum  unguem  f.  unguis  e).  S)a 0.  prae- 
segmen,  Tnis,  ».  fpraeseco]  bat  Abgtff  nit» 
tene,  ber  Abfall  Plaut. 

praesens,  tia,  adj.  nt.  comp.  u.  mp.  [prae-sum] 
gegenwärtig,  anmefenb  (perfönlif , felbfl, 
t>.  unmittelbarer  ©egcnmarti,  B.  ber  $eit, 
gegenwärtig,  jepig,  bergeitig  ad  id  golum, 
quod  adest  quodque  p.  est;  p.  (perfönlif) 
adesse;  p.  tecum  egi;  p.  alqo,  exercitu,  prae- 
sente  ibug  in  ihrer  fflcgcnW.  Plaut. ; *p.  tibi 
(bir,  beut  noch  unter  ben  üebenben  weitenben) 
largimur  honorea;  *p.  (auf  Sr  ben)  divus  liabe- 
bitur  Augostus;  sermo  ntünblifei;  tempus, 
periculuin,  perfugium  für  jept ; *p.  tempore 
$eini<ttn,  tot  bfiitfd*«  SltjllItDilrtfrb  6.  Slug. 


— praeses.  641 

ie^t;  in  n.  tompus,  in  praeaens  für  ben  Singen» 
bltd;  fad  p.  tempus,  fad  praesens;  subst.  nihil 
nisi  p.  (n.)  et  quod  adest;  taedio  praesentium 
(«.)  ber  ©egeilWart  (fflgf.  Status  pristinus  rerum) 
Liv.  3,  27,  3;  praesentium  oam  consultationem 
esse  tommc  benen  ju,  welche  fif  an  Ort  u.  Stelle 
befänben  Liv.;  in  praesenti  bei  ben  gegen  wärt  i= 
gen  Umftänben;  fastidio  praesentium  (ber  ihn 
jur  Seit  umgebenben)  accensus  est  Ourt.  8,  3,  6; 
praesentibus  (».)  aequum  jufricbcn  mit  Hor.\ 
ex  praesentibus  (».)  tutius  visum  Curt.;  ge 
riftl.  t.  t.  advocatum  in  rem  p.  venire  ficb  an 
Ort  u.  Stelle  Bcrfügen;  fibertr.  falqm  in  rem  p. 
perducere;  fin  rem  p.  excurrere;  in  re  prae- 
senti an  Ort  u.  Stelle.  Sntbef.  a)  äugen blid  = 
lieb,  fofortig  poena,  diligentia  consulis;  de- 
cretum;  spem  p.  deditionis  sustulit;  p.  facul- 
tatem  insequendi  sui  ademerat;  pecunia  batet; 
•mors;  *p.  Marte  (Jhiege).  b)  fcijnell  Wirten b, 
wirffam,  träftig,  hilfreich,  beiflebcnb  auxi- 
lium;  memoria  praesentior  lebenbiger,  *tutela, 
*p.  (Bermögenb)  m.  inf.;  tan  tu  8 et  tarn  p.  deus; 
illud  vero  nonne  ita  p.  est  ut  jeigt  ficb  barin 
nicht  fo  fiibtbar  ein  Singriff  beä  göttlichen  ffial 
tetiä,  bah  Öic.  Cat.  3 §.  21;  *qui  te  — praesens 
(belfenb  u.  ratenb)  hortatur  et  aptat;  *si  quid 
praesentius  (©elcgenere#)  audes.  e)  äugen» 
fcheinlicb,  offenbar  insidiae,  fructus,  *ora. 
cl)  bringenb,  p.  bello  im  Xrauqe  beö  ÄriegeS; 
iam  praesentior  (bringenber)  res  erat,  e)  ent» 
fcbloffen  animus,  p.  animo  uti  et  consilio,  *si 
cui  virtus  animusque  (Siut)  in  pectore  p., 
f animo  praesentissimo , *animo  praesens, 
praesenslo,  önis,  f.  [praesentio]  $$ orentpfiit» 
bung,  Khnung;  auch  pl. 
fpraesent&neus,  adj.  [praesens]  fähnell  mir» 
tenb  venenum.  — praesentärlns,  adj.  [prae- 
sens] (Plaut.)  ■=»  praesens,  malnm  est  p.,  anrum, 
argentum;  p.  argenti  minis  numeratis. 
praesentla,  ae,  /.  [praesens]  1)  ©egenmart, 
Kitwefenheit,  ©rfebeinung  vitare  p.  alcis; 
pl.;  ipsorum  deorum  saej>e  p.  bic  oftmaligen 
Srfcbeinungcit  ber  ©ötter,  *numinum;  animi 
©eiftcJgcgenmart;  in  praesentia  jept;  in  pras- 
sen tiarum  f.  impraesentiarum.  2)  *unmittel» 
bare  ®irlung,  fchlagcnbc  Sraft  veri. 
prae-sentio,  4.  oorber  empfinben,  fühlen, 
Borauö  ahnen  futura,  nihil  in  posterum,  plus 
animo  providere  et  p. 

proesento,  1.  [praesens]  überreifen  caput 
aleui  Aur.  Vict. 

praesepe,  praeseplo  f.  praesaepe  etc. 
praesertlm,  adv.  [prae-ecro]  juittal,  befonberö 
(bei  Jpinjufüguug  eine«  wefcntlifen  Umftanbe*)  p. 
cum,  cum  p.,  auf  mit  präcifex  fiiitje,  nos  hunc 
vivum  — repudiabimus  ? ]>.  cum  oranc  olim 
Studium  — contulerit  Archias  etc.  'feineiwegS, 
jumat  ba’  jc.;  ut  ex  oppido  Thermis  nuilum 
signum  attingercs,  cum  p.  multa  essen t prae- 
clara  'waä  um  fo  mehr  ju  Berwuttbertt  ift,  ba’ 
ic. ; nec  vero  ei  histonam  non  scripsisset  (Thu- 
eydides),  nomen  eius  exstaret,  cum  )i.  fuisset 
honoratus  et  nobilis  'fein  Käme  hat  fif  aber  er» 
halten,  weil  er  ©cjfifte  geff rieben  hn|,  ba  er 
jttmal’  ic.;  p.  si;  p quod;  p.  (nof  baju)  cen- 
sus  equeslrem  suminam  nummonim  Itor. 
prae-servlo,  4.  (feit.)  Borjugömeife  bienen 
patri  Plaut. 

praeses,  sTdis,  [praesideo]  I)  adj.  (Bortl) 

4t 


642  praesideo 

idjütjcnb  locus.  II)  subst.  comm.  1)  ©cftbujec, 
8crtcibigcr  rei  publicae,  tcmplorum;  dii  bie 
Sdjnhgöttet  bet  ©tobt  Liv.  8,  7,  1;  *praeside 
tutii  deo  ©i^ujgott;  fp.  Fersarum  imperii  deos. 
2)  Borfteher,  Borgefchtet  »belli  (o.  bet  SRi» 
iietöo  i,  fprovinciae  Statthalter 

pruesldco,  sedi,  joisum,  2.  [prao-sedeo]  eifjtl. 
ooranfi&en  1)  frühen,  ocrteibigen,  beden 
hic  ego  tibi  Plaut.-,  huic  imperio  libertatiquo 
communi;  huic  iudicio  (0.  Solboten),  Callia  sem- 
pcr  huic  imperio,  urbi,  nullus  exercitus  Samnio ; 
0.  ©uttfjeitcn  huic  loco  temploque;  huic  urbi 
et  rei  publicae;  fnaves  quae  Hellcsponto  prae- 
sident;  fm.  acc.  Italiam  utroque  man  duoe 
classos;  civium  sociorumque  manu«  litora 
Oceani.  2)  bctt  Borfih  fabelt,  befehligen, 
beaiif  jid)tigeit,  leiten  fActiacis  ludia  ot  cir- 
censibus,  fspectaculis,  tcertamini , fexercitoi, 
flegionibus  nostris,  fAegypto,  studiis  deae; 
qui  (senalus)  quondam  Hörens  orbi  terrurum; 
ad  portas  urbanis  rebus  (0.  'flompeju«)  (kiff!,  b. 
c.  1,  85,  8;  in  agro  l’icnno  cum  tribus  legioni- 
bus  befehligen;  fm.  acc.  exercitum,  Pannoniam, 
Medos;  tiiäbef.  fben  SSotjih  hobt'1  al®  Jfonfut, 
an  bet  Spifje  be«  Senate«  ftehen;  fsuftst. 
partic.  pracsulens,  tis,  m.  bet  Borfthenbe, 
Botjlcher. 

praex  ldiärins,  tulj.  f praesidium  fgurBebecfung. 
bienenb,  milites  bie  in  Bejahung  liegen  Liv. 

praesidium,  ii,  «.  [praeses]  ciqtl.  bo«'  Söorfijjen, 
bef.  gum  Schuhe  jmb«.,  baf).  Schuh,  Schirm, 
Ipilfe  alcui  esse,  proficisci  praesidio;  alcui 
ferre  praesidium;  in  fuga  p.  sibi  ponere;  loci, 
silvarum;  praesidio  literarum  wegen  bet  ©ilfe, 
welche  ba«  SRiebetgefdjtiebene  gewährt ; *o  et  p. 
(Jpott)  et  dulce  decus  meum  Hör.;  inSbef.  a)  jebe« 
§ilf«mittel,  Wittel,  etm.  ju  ctrcichen  ab.  au«» 
jurichtrn  comparare  sibi  p.  ad  vitam  beatam; 
virtutis;  quod  satis  esset  praesidii  alle«  jum 
Uebcnbuutethalt  u.  jut  Sicherheit  Slötigc.  b)  ol« 
nullt,  t.  t.  a ) Schuh,  Bcbecfnng,  Xcduitg 
classis  p.  provinciae;  praesidio  esse  alcui,  Kari- 
bus, impediments,  praedae;  praesidio  (jum  jc.) 
relinquere  alqm,  castris,  impedimentis , navi- 
bus;  eum  ad  regionis  eius  p.  reliquerat  Liv. 
21,  60,  6;  egredi  pabulatoribus  praesidio;  na- 
res  praesidio  onerariis  naribus  educere,  ß)  nie* 
ton.  Befahung«--,  8cbecfung4truppen,  Be= 
fafcung,  Bcbccfuug,  haften  ibi  p.  relicto; 
trium  legionum  beftcbcub  au«  tc. ; locum  prae- 
sidio tenere;  p.  urbiuus  relinquere;  praesidia 
ad  ripas  disponere,  dcducere;  custodiam  ex 
suis  ac  p.  sex  milia  hominum  una  reliqnerunt 
Caes. ; praesidio  naribus  ibet  für  bie  Sd)tfft  ju 
rüctgelaffencn  Bcbeclung)  Quintum  Atrium  prae- 
lecit  Cats.  b.  G.  6,  »,  1;  p.  (<£«tortc,  ffleleite) 
quam  amicissimum  habere;  sine  p.  ad  legiones 
pervenire;  inermes  sine  p.  (ohne  Unterftühung 
bcr  Reiterei)  interfecti  sunt  Cats.;  terrestre; 
bilbl.  pl.  geueris  bie  St  üben  bet  ftamilie;  in 
praesidio  collocatus,  in  praesidio  fuit.  yl  mit 
Ituppen  befehlet  Ort,  Bläh,  fefter  8l«h< 
Quirlt,  Boften,  Äaftell,  iHeboute,  Berfchnn- 
jung  ut  p.  Bomana  intraret  Tac.\  cohortes 
ex  praeaidiis  deducere;  esse,  relinqui  in  (al«) 
praesidio;  defensum  egregie  p.  est;  milites 
disponere  in  praeaidiis;  qui  intra  praesidia 
Pompeii  fuissent;  praesidio  decedere;  p.  relin- 
quere, de  p.  et  statione  vitae  decedere;  inbbef. 


— praesto. 

in  praeaidiis  alcis  esse  beim  §e«c  ob.  in 
Saget  jmb«.  fid)  aufhalten  u.  bei  ihm  bicitra 
jmb«.  Bartei  (äußerlich)  angehören,  auch  bilbl. 
auf  jmb«.  Seite  flehen,  gemeinfchaftliche  Sache 
mit  jmbm.  machen  dum  p.  uila  fuerunt,  in  Snllae 
p.  fuit;  tantunnnodo  in  p.  eratis,  animi  rert 
a causa  abhorrebant;  in  meis  castris  praesi- 
diisque  rersaris.  [Oie.  de  die.  1 f.  8t 

prae-signiffco,  1.  borher  anjeigen  futan 
»praesignis,  e,  adj.  [prae-signum]  bot  anbem 
(ich  auijeichnenb  facie;  cristis  et  auro. 
praestäbiils,  adj.  mit  comp.  =»  praestans,  rir- 
tus,  rex,  excepta  virtute  nihil  est  amicitia  ptie 
stabilius.  — praestans,  adj.  m.  comp.  n.  mp 
[partic.  0.  1.  praesto]  Dorjüglid),  Botttrff= 
lieh,  ausgezeichnet  quid  praestantias  etc.; 
Plato  in  illia  artibus  praestantissimus ; *m.  ft» 
animi;  *m.  inf.;  siebst.  m.  gen.  praestantissinra« 
sapientiae  Tac.  ann.  6,  6.  $ab.  praestanti«, 

ae,  f.  Borgüglidjlcit,  Bortrefflichfeit,  8»! 
jug,  beboijugte  Stellung  animantium  reli- 
quorum  bot  ben  tc.;  si  quam  p.  virtutis,  ingraii. 
fortunae  consecuti  eint. 

prae-sterno,  — — 3.  (feit.)  borfireuen  fola 
Plaut.;  bilbl.  ben  ffieg  ebnen  ju  tc.  ad  quod 
hortaris  Plin.  ep.  5,  8,  14. 

»praest?»,  ftis,  comm.  [1.  praesto]  Sotftehec. 
Schübet,  lares  bie  fehühniben  Ot». 

Praest! , örum,  nt.  ein  Soll  in  3«bien  Gurt 
praestiglae,  ärum,  f SSIenbtoerf,  ©aulelti 
verborum.  ®ab.  pracstiglStor,  öris,  nt.  u.  -trii, 
Tcis,  f.  (Dauller,  lafchenfpielet,  Setrüget. 
= tin  Plaut. 

praestTno,  1.  laufen  pisces  Plaut. 
praestTtno,  ui,  ütum,  8.  [prae-statuo]  ootbci 
beflimmrn,  feflfehen  diem  alcui  Tier.;  diem 
operi;  nullfi  praestitubi  die;  ad  diem  praestits- 
tum  venire  Liv.  3,  22,  4. 

1.  prae-Sto,  stfti,  stttum  u.  stäluin  [partic . f*t 
ad.  praestaturus),  1.  1)  irUrans.  borangeheii 
borgüglichet  fein,  fich  auSjeichnen  alcsi, 
ceteris  ammalibus,  alqa  re;  »femineia  quid 
(=•  quantum)  tela  virilia;  (feit.)  probro  ütqur 
petulontiü  maxime  Sali.  Gat.  87,  6;  alcui  alq* 
re;  alqm  alqa  re  Nep.,  Liv.,  Hirt.  b.  Q.,  int« 
suos,  inter  Beigas  auctoritate  atque  hominun 
multitudiue;  impers.  praestat  e«  i fl  Borjäg 
liehet,  beffer,  m.  inf.;  m.  inf.  u.  folg,  qns»1 
m.  inf. ; auch  p.  omnes  perferre  acerbitst« 
quam  non  — parontarent  al«  ba&  fie  nicht  - 
tächflt  follten  Caes.  b.  G.  7,  17,  7.  2)  trat' 
o)  für  jmb.  ob.  ettb.  einfteben,  ©ewäh1  *f': 
ften,  (ich  oetbfltgen,  h°ftcn-  hie  Serant 
Wortung  übernehmen,  bafilt  flehen.  t«B 
ettb.  gefthieht  alqm,  se,  alqd,  istam  culpae. 
factum  alcis;  horum  non  modo  facta,  sed  etism 
dicta  omnia;  damnum  emptori;  a vi  für  0c 
Ibatt;  de  re,  de  me;  m.  acc.  c.  inf.  qnis  poted 

p.  eemper  sapientem  beatum  fore;  bi«lb  otn 
auch  'hafüt  flehen,  bafj  etm.  nicht  gefchicW' 
casum  quem  neque  vitare  quisquam  nostrom 
nec  p.  ullo  pacto  potest;  culpam  nnllam  esse: 
id  quod  ab  homino  non  potuerit  praestari  Oie 
Tusc.  8 §.  34;  pericnlum  eorum  (legatonnn' 
Caes.  ft.  c.  3, 17,  6;  quos  (impetue)  p.  nemo  possel 
Cie.  de  or.  8 §.  124  (Wo  nicht  nemo  non  gegen 
bie  ^»anbfthtiftcn  mit  ifMberit  ju  fehteiben  ift>-  ö' 
nettichtcn,  leiden,  halten,  erhalten  operau* 
in  re  militari,  ofticium  alcui,  suum  munas; 


praeeto  — praeter. 


643 


qnod  proficiscenti  recepisset;  promissuui,  pro- 
inissi  iiilem,  fidem  ({ein  SBort),  pacem;  *oasue- 
tam  vicem  Slmt;  socios  salvos  erhalten,  rem 
publicam  moljl  erhalten ; *alqm  incolumem, 
•fortunatum,  tinyictum,  flatus  agminis  tntnm, 
*alcui  mare  fieser  mailen;  auch  ermeifen,  ber= 
leihen,  Berfchaffeti,  entrichten  *longas  ferias 
Uesperiae,  *Tortnnatam  yitam,  alcui  pietatem, 
officia,  honorem  debitnm  patri,  yolnptatem  per- 
petnam  sapienti,  fiusta  regi,  sentäntiam  «enatui 
fein  Stotum  abgeben,  Stipendium  exercitui,  pau- 
cioribns  terga  fliehen  Bor  tc.  Tac.  Agr.  37.  e) 
barthun,  burch  bie  Xljat  ä c i 0 e n , bewähren, 
bemeifen  (infolge  einer  Obliegenheit)  yirtutem, 
fidem,  voluntatem , benevolentiam,  se  gravem, 
constantem , stabilem  in  amicitia;  praesta  te 
eura;  *yel  magnum  praestet  (borfteflen)  Achillen 
b.  i.  n.  wär'  et  bet  große  Ä. ; m.  ne  bnffir  forgen, 
baß  nicht  Ourt.  5,  6,  22. 

2.  pruesto,  adv.  [prae-sittis]  (ge»,  m.  snm)  ju* 
gegen,  ba,  anmefenb,  bei  ber  öanb,  jum 
itienft  ob.  ju  §ilfe  p.  est,  adest,  nie  p.  est, 
domi  p.  apud  me  osso  Ter.;  ipsum  p.  yideo 
ba  fet)e  ich  'hn  ifl  fdbft  Ter. ; pauper  erit  p. 
tibi,  p.  pauper  adibit  »irb  gut  $anb  gehen,  ju 
®ienften  fein  Tib.;  qui  tibi  »emper  p.  fuitj  ad 
portam,  ad  horam  nonam  p.  esse;  qnaostores 
consnlibns  ad  ministeria  belli;  seniores  ad  ur- 
bia  custodiam;  commeatum  exercitui  p.  fore; 
in  feinblicßem  Sinne  f i cf»  entgegenflellcn  ai 
quis  mihi  p.  fuerit  mim  armatis  hominibus 
extra  meum  fundnm  etc.;  quaeatorea  cum  faaci- 
bua  mihi  p.  fuemnt;  iton.  nt  intranti  regnum 
auum  p.  esset,  sed  armatus  Curt.  8,  13,  2;  bilbl, 
fbrberlich,  bienlich,  gilnflig  fein  alcui,  sa- 
lutä  tuae,  feum  esaet  p.  ubique  fortuna.  ®ao. 
praestölor,  dep.  1.  bereit  flehen,  um  jmb.  ob. 
et»,  ju  empfangen,  auf  et»,  ob.  jmb.  »arten, 
harren,  ber  Slnfnnft  B.  jmb.  ob.  et»,  gewärtig 
fein  tibi  ad  forum  Aurelium  annati;  apuu 
alqm;  (Plaut.,  Ter.)  alqm,  alcis  adventum. 
prae-strlngo,  3.  1)  jnjiehen,  *fdjnürcn,  -bin  = 
ben  *faucem  laqueo,  fpollices  nodo.  2)  (feit.) 

Greifen,  berühren  cuius  (aratri)  yomere  por- 
ira  Oapuae  paene  p.;  flecticam  eius  fulgur; 
tp.  btenben,  Berbunteln  oculos,  aciem  ocu- 
lorum;  voluptas  mentia,  ut  ita  dicam,  p.  oculos 
Oie.  Cat.  m.  §.  42;  aciem  mentis;  aciem  animo- 
nrm  yirtntis  splendore;  gestu  ipso  ac  motu 
corporiR  aciem  ingenii  tui. 
prae-stmo,  3.  1)  Borbauen,  tp.  «)  Borher  fid) 
oerfthaffen  frans  fidem  sibi  in  paryis  Lits.  28, 
42,  7.  b)  fborher  jubereiten,  Borbereiten. 
2)  ‘Born  nerbauen,  Botbauenb  Ber  fehlte  ßcn 
aditum  obice  montis;  porta  praestnicta  ;Bet 
ftopft)  fonte. 

praesöl,  ülis,  >n,  [praesilio]  a)  Sottönjer  bei 
einem  ftefljug  Cic.  b)  ( Aur . Vict.)  B.  Oberften 
ber  Salier.  — praemiltAtor,  öris,  m.  [prae- 
sulto]  — praesnl  o)  Lin.  2,  36,  2.  — prnesnlto, 
1.  Iprae-salio]  Boran  fpringen  Betächtlich 
eignis  Iäv. 

prne-sum,  1)  Borflehen,  an  ber  Gpiße  ftepen, 
et»,  betreiben,  letten,  bie  Mufficht  führen 
über  JC.  non  solum  interfuit  rebus,  sed  etinm 
prnefuit;  omnibns  negotiis  non  interfuit  solum, 
sed  praefuit;  proyinciac;  potestati  (einem  Vtmt); 
lud  in;  Vesta«  colendae  (».  ben  Seftalinnen); 
imyi  facienda«;  exercitui,  classi  fomntanbiereu, 


anführeit,  sacris,  negotio,  rebus  diyinis,  rei 
frumentarioe,  ei  studio,  artificio;  qui  tum  op- 
pido  praefuerat  Caes.  b.  O.  1,  6,  4 (»o  man 
praeerat  erwartet  — qui  praepositus  fuerat  et 
tum  praeerat),  in  proyincia,  in  Bruttiis.  2) 
tp.  a ) an  et»,  großen  Mnteil  nehmen,  hoben 
temeritati  Gracchi,  illi  crudelitati.  b)  *fd)fi  ßf  n 
moenibus. 

prae-süino,  1)  eigtl.  Borher  ju  fieh  nehmen 
remedia  Tac.  2)  tp  a)  fBorfjer  »egnehmeit 
yerba  poetica  libertate  audaciora  non  p.  eadem 
proprie  dicendi  facultatem.  6)  Borher  t h u n , 
fich  aorftellen,  empfinben,  genießen  foffi- 
cia  heredum,  fgaudium,  flaetitiam;  fhanc 
voto  et  cogitatione  ficb  im  Boratt«  Bcrfepett  in 
jc.  ; fprnesumpta  (Borgefaßter)  suspicione;  *bel- 
Inm  spe  fampfluflig  fein;  ffortunam  prineipa- 
tns  inerti  luxu  ac  prodigis  epulis;  *mollitiem. 
c)  firn  b o rau?  als  Wahr  annehmen,  Ber- 
muten,  etmarten  eo  grayiorem  snb  magno 
dnee  militiam;  inulta  ternere  sperata  atque 
praesnmpta;  praesumptum  habere  m.  DtelatiB- 
jap  ob.  aec.  e.  inf.  ®ao.  praeenmptl»,  önis,  /. 
1)  fSorgenuß  rernm;  bonae  famae.  2)  (feit.) 
Sermntung,  ®r»artung  Just. 

prae-suo,  8)  (feit.)  eigtl.  Born  benäht«,  bau.  Born 
mit  et»,  bebeefen  *hasta  praesuta  foliis  Op. 

praotempto,  t.  l)  Borher  betaften,  unterfio 
chen,  burchfuchen  ’itcr  baculo,  pedibu», 
faestnaria  ac  silvas,  f praetemptato  sinu.  2) 
Borher  unterfuehen  *yires  sui  Marortis;  *am- 
bignis  dictis  animi  sententia  praetemptanda 
mihi  erat. 

prae-tendo,  tendi,  tentnm,  3.  1)  Bot  ft  reden, 
Bor  et».  Borfpantten,  =ma<hen,  =hoIle.n  Ber" 
monem  decreto  Borfepen;  ’saepem  segeti,  *ye- 
stem  ocnlis;  * manu  ramnni  olivae;  armatam 
aciem  toto  praotentam  in  litore  eemebant; 
*morti  muros  b.  i.  ftrt)  in  bie  Stauern  einfdjlie- 
ßen,  nm  bem  lobe  ju  entgehen;  oflfirmare  ani- 
mum  auribusque  p.  nl*  Sdjubmittel  gegen  baä, 
»a®  bie  Ohren  mittels  ber  &inbilbung®traft  jn 
bürett  glaubten,  gebrauten  PI  in  ep.  7,  28,  8;  im 
Silbe  *n«c  coniugis  nnquam  p.  taedas  b.  i.  nie 
habe  ich  eine  rethlmägige  ®tg  beanfprutht;  in«bef. 
pass,  fich  hör  et»,  erflreden  fArmeniis  prae 
tentum  litus  IAv  2)  tp.  bei  et».  Borfchüpcn, 
Botwcnbcn,  Botgcbcn,  atqd  seditioni;  dcornm 
mimen  sceleribns  praetenditur  bient  als  ob.  jum 
Xedmantel  ic.;  nomen  hominis  doctissimi  mori- 
bus  tuis  bemänteln  mit  ic. , legatornm  decretum 
calnmniac  befchbnigen  mit  ie.;  regem  postula- 
tioni  snae;  fm.  ucc.  c.  inf. 

praeter,  I)  adv.  oorbei;  tp.  o)  außer,  au4ge-- 
n ommen  = praeterquam,  p.  rerum  capitalium 
damnatis  Sali.;  p.  caedi*  damnati  Just.;  nil 
sibi  legatum  inyeniet  p.  plorare  Har.;  nil  illi 
potui  dieero  p.  erit  Op.  b)  mept  als  p.  sapit 
quam  Plaut.;  (facere)  p.  quam  res  adhortatur 
Ter.  II)  jyraep.  m,  ace.  1)  Borbei,  un  — Bor  = 
über  p.  castra  copias  transduxit;  p.  oculos 
ferebant;  p.  omnium  oculos.  2)  B.  &inau«gehen 
über  ein  Siaß,  über  — hinaus,  bah-  gegen, 
»iber,  p.  modum  übermäßig;  p.  consnetudinem, 
natu  rum;  p.  spem  Com.,  Gurt.;  p.  opiniomm 
omninm,  suam;  p.  exspectationem;  p.  aeqnum 
(low.;  non  p.  solitum  leyes  llor.  8)  B.  bem, 
roaä  jmbm.  ob.  einer  Sache  in  »eit  höherem  (brnbe 
jutommt  al«  anberen,  mehr  «1®,  Bor  qui  in 

41* 


C44  praeterago  - 

ipsa  seneetute  p.  cctoroa  floruisset  (meljt  al? 
feines  gleichen,  Sie  au  cf)  glüdlich  gcwcjen);  nisi 
vero  me  unum  vis  ferum  p.  cetoros  — existi- 
mari;  quod  mihi  consuli  praocipuum  fuit  p. 
alios;  Phalaris , cuius  Ost  p.  cetoros  nobilitata 
crudelitas;  Ule  terrarum  mihi  p.  ownes  angulus 
ridot  Hor.\  p.  omnes  candidum  Medea  mirata 
est  ducem  Hör.  epod.  3,  9.  4)  0.  bcm,  waä  o. 
ctw.  getrennt  u.  auSgefehloffen  ift,  mit  Sluö* 
nannte  non,  ausgenommen,  außer  omnes  p. 
unum;  p.  haec,  ea  außer  bcm;  nihil  p.  (al4) 
suum  negotium  agore;  sibi  p.  agri  solum  nihil 
esse  reliqui;  nulla  civitas  AthcniensibuB  auxilio 
fuit  p.  Plataeensea;  sibi  non  placere  quod 
(Aristides)  tarn  cupide  claboraaset  ut  p.  cetoros 
(er  allein)  Iustus  appellaretur  Nep.  Arist.  1,  4. 
5)  o.  bcm,  waä  ju  etw.  uo<h  Ijinjulommenb  u. 
bariit  mit  eingejchloffcu  gebaut  werben  foO,  u ä cf)  [t , 
mit,  abgejel)cn  non  num  quid  aliud  ferret  p. 
arcom;  ut  p.  bo  denos  adducerent;  p.  belli  ca- 
sibus  amissos;  qui  p.  imperatus  pecunias  (außer* 
bem,  abgefcljen  banon,  baß  fic  bie  auSgefcßtcu 
Selber  cintrieben)  suo  etiam  privato  compendio 
serviebant  Cats.  b.  c.  3,  32,  4;  p.  id  quod  ■= 
=»  praeterquam  quod  Quint.  10,  1,  28.  2,  26. 
praetör-ügo,  3.  uotbei  treiben  m.  acc.  dever- 
soria  nota  Hör.  ep.  1,  16,  11. 

praeter-bito, 3.  oorbei  gehen  an  ettn. 

Plaut.  [Plaut, 

prueter-düco , 3.  Oorbei  führen  pompam 
praetfrei,  adv.  [praeter  u.  abl  ea]  1)  batüber 
hinaus,  weiter,  fernerhin,  in  ber  Solgc 
operam  p.  nunquam  sumam  quaerere  Plaut.; 
♦neque  Uhun  p.  vidit.  2)  außerbem,  über* 
bi  cd;  bei  Angabe  einer  (Einteilung  u.  8ieihenfolge, 
ferner,  weiter. 

prneter-Po,  4.  1)  oorbei*,  ooriibergehen  hor- 
tas;  famms  rnoenia  fließt  oorbei  an  ic.:  finons 
Ciliciam  jicht  fi<h  an  6.  hin;  ’unda,  ‘lympha; 
necis,  quid  mali  praeterieris  entgangen  ift  Ter. 
3nSbef.  *im  Saufen  ob.  [fahren  überholen, 
Ootaneilen,  -taufen  iam  hos  cursu,  iam  illos; 
Euros;  illum  praeteritum  (sc.  equum)  bei  bem 
man  oorbeigeeilt  iß;  o.  ber  Seit  tempus  Ter., 
hora  Go.;  praetenta  die  qua  als  ber  Xag  Oer* 
gangen  war,  an  welchem  üaes.  b.  G.  7,  77,  1; 
*quarta  iam  parte  diei  praeterita;  partic.  perf. 
pass,  nergangen,  oerftoffen  tempus,  aetas, 
*anni , *nox,  officium;  Stipendium  ber  riietftäii 
bige  Sotb;  *viri  ehemalige,  nerftorbene;  n.  pl. 
bas  Bergangene,  Stühcrc;  tu»  praeteritum. 
2)  tp.  a ) ber  Kenntnis  entgehen,  unbetannt 
fein  an  quidquam  ParmeDOnem  practereat  Ter., 
non  me  p.;  *m.  acc.  c.  inf.  b)  fweglaffen 
syllabas;  übergehen,  unerwähnt  taffen  si- 
lentio  alqd;  fortunam;  quae  nunc  ego  omnia 
p.  (unberührt  taffe)  ac  relinquo  (unbead)tet  laffe); 
caedes  relinquo,  libidines  p.;  ut  nulla  fere  pars 
orationis  silentio  praeteriretur  ohne  Beifall  blieb; 
quattuor  proeteriti  sunt  (n.  Genfer  beim  Ser* 
lefett  ber  Senatoren);  in  praeteritis  relinquere 
oetgeffen  attjufüf)ren;  auth  unbenußt,  uttoer* 
übt  laffeit  locus  (Ibenta),  qui  praeteritus 
neglegentiä  est  Ter. ; nullum  gonus  crudelitatis. 
c)  übergehen,  nid)t  berüdf  ießtigen,  unbe* 
ad)tct,  leer  auSgeh.cn  laffen,  inoef.  bei  ®rb= 
fdjaften,  ©cfthenlen  Ämtern  Philippus  et  Mar- 
cellus privato  consilio  (burd)  tfrinatlabalen) 
praetereuntur;  tili  um  patris;  fpraetcritus  bet 


— praeteio. 

Übergangene ;*praeteritaLctois  bei  Opfern,  de» 
ju  thun  unter  laffen,  oetgeffen,  m.  inf.  Plant; 
p.  non  potui  quin  Caes.  b.  Oie.  Att.  9,  6,  A;  cuius 
de  virtuto  quia  multi  dixere,  praetereundam 
puto  sc.  dicere  Sali.  Jug.  4,  2.  c)  oorangeheu 
übertreffen  *virtus  tua  omnes;  *modum  ober 
fthteiten. 

praetür-eqnYto,  1.  borbereiten  Liv.  3,  61,  9. 

— praeter-föror,  3.  pass,  oorbei  eilen,  lern 
men  latebras  eorum  improvida  praeterlxti 
acies  est  Liv. 

praeter-flno,  3.  1)  oorbeiftießen,  m.  acc.  moc 
nia,  taqua,  amnis.  2)  tp.  Oorübergehen  pme- 
teritam  (voluptatem)  p.  die. 
praeter-grödior,  gressus  sum,  3.  [praeter  « 
gradior]  oorbeigehen,  *jiehen,  m.  acc.castra. 
tines,  primos  suos,  eum. 
praeter-hic,  adv.  fernerhin,  weiter  Plaut 
praotertta,  praetcrTtus  f.  praetereo  1)  u 2)  c) 
praeter-läbor , 8.  oorbcigleiten,  **f ließen 
fflumina  praeterlabentia,  *tumulnm,  ‘teUumc 
Oorbeifthiffen ; tp.  definitio  cutfdjlüpft 
praetermisslo,  önis,  f.  | praetermitto]  (feit)  1 
Sffieglaffung.  2)  Unteriaffung  aediliUtu 
(ber  Bewerbung  um  ic.).  — praetcr-mltto,  J 
Oorbeigehen,  unbenußt  laffen  diem;  no 
diem  pugnae  (an  bcm  er  bie  Schlad)!  liefere 
tötinte,  einer  möglichen  Schl.)  praetemutteert 
Caes.  b.  G.  4,  13,  4;  nullum  diem  quin  etc.: 
occasionem,  tempus;  locum  laudandi  aloit 
3nSbef.  a)  unteriaffen  gratulationem , defet- 
sionem,  scelus;  m.  inf.  b)  in  ber  Schrift  rt 
Siebe  übergehen,  weg  laffen,  übe  rfchen  verb»; 
Panaotio  praetermissus;  si  quid  ab  Antonio 
praetermissum  aut  relictum  sit;  silentio  Jusl , 
fdo  alqa  re;  nihil,  quin  etc.  c)  ungeahnbtt, 
ungeftraft  laffen,  abfol.  Ter.;  gentium  iu.- 
ab  legatis  nostris  violatum,  a nobis  eädea 
neglegentiä  deorum  praetermissum  Liv. 
tpraeter-iiävigo,  1.  oorbeifthiffen,  m.  acc. 
praeter-qnam,  adv.  außer,  nulla  re  p.  legte, 
p.  quod  außer  baß,  auch  mit  folg,  praeter«;  p 

— etiam  Liv.;  biSW.  — p.  quod  m.  ooUftän 
bigem  Saß,  cum  his,  p.  fimtimis  populis  (außer 
beswegen,  baß  fie  benachbarte  Böller  waren', 
causa  otiarn  tarn  nefanda  bellum  instabat  Im 
4,  17,  6. 

praeter- vectlo,  önis,  f.  [praetervehor]  ba?  Bor* 
beifahren  in  p.  omnium  (an  einem  Bunlt,  bo 
alle  oorbeifahren  mußten),  qui  Oie.  Verr.  6 f.  lif> 

— praeter-vehor,  3.  dep.  oorbeifegeln,  *rei* 
ten,  =fahten  equo  praetervehens,  I-ocros  claose. 
navibus  Galliao  oram,  naves  Apolloniam  prüf- 
te rvectae;  im  Bilbe,  silentio  übergehen;  oratio 
praetervecta  est  scopulos,  aures  vestraa;  tot 
beijiehen  (ju  5uß),  m.  acc.  o.  Solbaten  Tat. 
hist.  3,  71. 

praeter-TÖlo^  1.  1)  oorbei  fliegen  quem  ul«; 
fabfol. ; tp.  in  occasionia  momento,  cuius  p.  op 
portumtas;  numerus  entfeßwinbet  ftßnell;  auch  (re 
ber  Siebe)  übet  etw.  flüchtig  hitw^SS*^11 
haec  duo  proposita  non  p. 
prae-texo,  3.  cigtl.  ooran  weben,  bao.  1)  «it 
etwa*  ©ewebtem  oorn  oerfehen;  oerbrä 
men  toga,  tunica  purpurfi.  praotoxta,  gern.  H 
toga  pruetexta  ob.  subst.  praetexta,  ae,  f.  ein 
mit  Burput  oerbrämteö  .ftleib , welche?  bie  oM 
leitliehcu  Bftfoneit,  auch  oetfthicbenc  BTießet,  W 
Könige  in  Siom  u.  bie  fteigeborntn  Sinber,  gew 


praetexta  - 

biä  jum  17.  tragen;  quom  amare  in  p. 

coeperat;  eigentümlich  tu  in  lictoribus,  in  toga 
et  p.  esse  consulatum  putas?  in  bet  log«,  b.  i. 
in  bcm  oerbrämten  Kleibe;  fabula  ein  btomati-- 
f djeS  Stüd,  in  welchem  bie  iperfonen  »oraebme 
fRömer  waren.  2)  tp.  a)  über!).  mit  etw.  Bet  = 
f e b e tt , beferen  natnra  praetexuit  omnia  le- 
nioribus  principÜB  mad)t  überall  fanfte  Übergänge; 
cannen  primis  literis  BOntentiä  praotexitur  bie 
erften  Seife  beS  ©cbicbteS  machen  eine  Sentenj 
auS;  auch  *jierett  Augusto  pruetextum  nomine 
templnm;  litera  facta  praetexat  fastigia  char- 
tae  mein  9tame  fiepe  als  Buffcbrift  auf  tc.  6) 
Born  bebetfen  raumen  ripas  arundine;  übertr. 
•praetexens  picea  ferrugine  caelum  imbrifer 
arcus;  *puppe»  litora;  *praetextaqnereu  domus; 
tnationes  Khono  praetexuntur  liegen  hinter  bem 
Sibetn;  bilbL  *mit  et»,  nerbütlcn,  bentän* 
teln  novis  funera  sacris,  culpam  hoc  nomine, 
c)  als  SB  orwattb  anfübren,  Borgeben  causam, 
cupiditatem  triumphi,  fincruentam  victoriam; 
tnt.  acc.  c.  inf.  — praetexta  f.  praetexo  1). 
San.  praetextAtus,  adj.  1)  eine  toga  praetexta 
tragenb.  2)  +uttjficbtig  verba  Suet. 
praetextn,  «41.  m.  [praetexo]  I)  tScpmud, 
3ierbe,  äuftere«  Slnfepcn,  fiobeit«fcbim= 
mer.  2)  Borwaitb  sab  levi  verborum  p.  Uv., 
sub  p.  amicitiae  Tac  , hoc  p.  Just.  — f prae- 
textum, i,  «.  Borwanb,  um  etw.  ju  bemänteln 
(Bgl.  causa).  [Plaut. 

prae-tTmeo,  2.  Borper;,  BorauSfürcbten  sibi 
praetinctus,  adj.  [partic.  B.  praetingo]  Borber 
bencjft  *semina  voneno  Ov. 
praetor,  öris,  nt.  [—  praeitor  B.  praeeo]  1)  eigtl., 
bef.  in  älterer  3«t  her  Borfteber,  Bnfübrer, 
ffiorgefepte  überb-,  Thessaliae;  bab-  biSW.  fo= 
roobl  B.  SJlagiftratSperfonen  gebraucht  (fo  B.  ben 
Äonfuln  in  älterer  Seit,  p.  maximus  = Diftator; 
D.  Stabtobcrbaupt  in  Jfapua  Oie.  leg.  agr.  2 §.92; 
t>.  ben  Suffeten  Karthagos  Nep.  Hann.  7,  4)  als 
v.  einem  Heerführer,  bef.  bei  ftemben  Söllern; 
domi  creant  decem  p.,  qui  exercitui  praeesBent; 
+ Statthalter  Aogypti,  Syriae.  2)  ju  SRom  eine 
‘StagiftrcitSperfon,  welche  ben  näibfteit  Slang  nach 
bem  ftonful  einnabm  u.  bie  BeebtSpflege  Bcrwal= 
tete,  naebbem  bitfelbe  367  b.  Ehr.  b.  Konfulat  ge= 
trennt  u.  ein  neue*  Bmt,  bie  Vrätur,  für  fie  gc- 
grfinbet  war,  u.  jwar  fo,  bab  tS  anjänglid)  nur 
einen  $rätor,  gegen  ben  erften  punifiben  Krieg 
ober  jwei  gab,  einen  praetor  urbanus,  welcher  bie 
causas  pnvatas  jWiftben  röm.  Bürgern,  u.  einen 
praetor  peregriuus,  welcher  bicfeibcu  jwifeben 
Slömern  u.  fßeregrinen  ob.  nur  jroifrfjen  Beregrinen 
entfthieb;  p.  prrmus  juerft  als  !JS.,  als  juerft  ge-- 
toäblter  Cic.  de  imp.  P.  1,  2.  Von  bicfen  Brä= 
toren  aber  finb  ju  unterfcheiben  3)  bie  Ißrätorcu 
als  Statthalter  ber  Brooinjcn.  3uerft  nämliih 
mürben,  naihbem  Sarbinien  u.  Gijilien  ju  röm. 
Brooinjrn  gemacht  waren,  jroet  Statoren  als  Statt; 
balter  nach  Sarbinien  u.  Sijilien,  u.  als  Spanien 
unter  röm.  ^trrfchaft  fam,  jWei  als  Statthalter 
nach  Spanien  gcfchidt,  fpätcr  aber  nach  Einfüh; 
rung  ber  quaestiones  perpetuae  tarnen  ju  bcm 
praetor  urbanus  u.  peregrinus  juerft  noch  4 Btä; 
toten  jur  Seitung  her  quaest.  perp.  pinju,  beren 
3apl  mit  ber  Vermehrung  ber  quaostiones  p. 
burd)  Sulla  bis  auf  8,  bann  bis  auf  10,  unter 
ßäfar  bis  auf  16  fich  erhöhte.  2>iefe  fßrätoren 
aber  gingen  nach  Verwaltung  ihres  flmteS  als 


- praevaricor.  645 

Statthalter,  propraetores , in  ^rooinjen  u.  jwar 
in  bie  ruhigeren  (Bgl.  proconsul),  bah-  auch  prae- 
tor für  propraetor  u.  felbft  für  proconsul  Bor; 
tommt.  — Von  Sfuguftus  würbe  baS  $mt  ber 
praotores  aerarii  (Borfteper  beS  VrarS)  gegrüttbet 
u.  ElaubiuS  fegte  praetores  fidei  commissorum 
ein  Tac.,  Suet. 

tpraetörlimiHj  adj.  [praetorium]  1)  jur  f a i - 
ferlicpcn  Seibwatpe  gehörig  cohors,  exer- 
citus,  miles;  pl.  subst.  m.  bie  Brätoriancr. 
2)  (Aur.  Viel .)  »um  BräfcltuS  Btätorio  g e; 
hörig.  — praetörlas  [praetor]  D adj.,  1)  »uni 
grelbherrtt  gehörig,  gelbherrn*,  cohors  fieib; 
wache  beS  gelbbcrm,  fbeS  ftaiferS,  praefecti  p. 
cohortium,  auch  baS  (befolge  beS  VrätorS;  iron. 
scortatorum  cohors  B.  ber  Jtottc  beS  Satiliua; 
navis  Wbmiralfchiff;  imperium  Oberfommanbo, 
porta  baS  If)or  im  Säger,  welches  bem  Seite  beS 
gelbherrn  am  Häuften  war.  2)  ju  einem  'Brätor 
gehörig,  $rätotä,  potestas  baS  ^rätoramt; 
comitia  jur  SBahl  eitles  'SrätorS;  ius  f.  civilis  1); 
auctor  fherjh.  'ein  prätorifcher  Kenner’  mit  fpöt; 
tifeher  ?lnfpielung  auf  bie  oergeblidje  Bewerbung 
um  bie  'firätur.  3)  ju  einem  '[Iroprätor  gehörig. 
II)  subst  1)  praetorlus,  ii,  m.  a ) ein  gcloc- 
fener  bJtätor.  b)  fein  SKamt  B prätorifchcm 
Stange.  2)  praetorium,  ii,  n.  n)  ber  ^iaupt; 
plaft  im  röm.  Säger  mit  bcm  ifelbherrnjelt  u. 
baS  Selbherrnjelt  felbft,  baS  Hauptquartier; 
ber  KriegSrat  dimittoro  p.;  auch  “Seile  ber 
'Bienen! önigin.  6) SlmtSWohnung bcSStatt-- 
balterS  in  ber  IßroBinj;  fprächtigeS  ©cbäube, 
Herrenhaus,  c)  fbie  faiferliche  Seibwache 
praefecti  praotorii  ob.  praetorio. 
prae-torqueo,  2.  nmbreben  caolum  Plaut. 
prae-tracto,  l.  oorberaten  Tac.  G.  11  (an; 
bete;  pertr.). 

prae-tröpldo,  1.  febt  eilfertig  fein  Ct.  — 
tprae-trepldus,  adj.  fehl  ängftlich  [Plaut 
prae-trunco,  1.  oorit  abhaucn,  fchncibcn 
praetüra,  ac,  f.  ^rätoramt,  $rätur. 
I’raetütlftnns,  adj.  ju  ben  Practutii  (einer  Söl= 
lerfchaft  im ^tcenifchen)  gehörig,  prätutianifch 
prae-umbro,  1.  bilbl.  Betbuitleln  Tac.  ann. 
14,  47. 

prae-ustns,  adj.  [partic.  B.  prae-uro]  Born  an; 
gebranntsudes  (um  ftc  ju  härten),  stipites,  hasta. 
praeut  f.  prae  1). 

prae-r&leo,  2.  febr  mächtig  fein,  febt  Biel 
oermögen,  gelten,  bcnBorjug  haben, mehr 
gelten  virtute  sempor  p (nctmag  mehr  als) 
sapientia  Phaedr.\  -fpracvalens  oquus  fehl  flat; 
IcS,  populus  Liv.-,  -fauctoritato;  fapud  alqm. 
— prae-vAltdns,  adj.  febr  pari,  mächtig 
iuvenis,  tramus,  *vitis,  urbs,  *terra  jn  ergiebig ; 
+vitia  welche  übetbanb  genommen;  ftp.  orbitato 
{abl.  all .)  weil  ic.  mehr  galt, 
prae-vallo,  1.  (feit.)  Berfchaitjcn  fpontem 
prae-vSrtc&tio , önis,  f.  [praevaricor]  Über; 
febrettung  ber  Pflicht,  Verrat  an  ber  Sache 
(bef.  b.  Anwalt  ob.  Slnfläger,  ber  es  heimlich  mit 
ber  (Gegenpartei  hält),  Berichte  Slmtstreue.  — 
pracTürlcitor , öris,  m.  [praevaricor]  ber  fich 
ber  praevaricatio  fchulbig  macht,  Pflicht; 
Bcrleher,  Beträtet  an  bet  eignen  Sache,  Cnti- 
linae  Scheiitanfläger;  utrum  te  perfidiosum  an 
p.  existimari  mavis?  causae  publicae  Berteibi; 
ger  jum  Schein  Cacl.  b.  Cic.  fam.  8,  11.  — prae- 
väricor,  c Icp.  1.  [prae-varico]  nicht  gernbe  gehen, 


646  praevehor  — precarius. 


bol).  gleithfatn  mit  nuSgefpteijten  Seinen  (vare) 
auf  bcibcu  Seiteu  flehen,  d Slnllägct  ob.  SJer« 
teibigcr,  bet  nur  jum  Schciue  bic  (Segen« 
Partei  aitßicift,  nicht  ben  ßeiabcn  SBcg 
bet  Pflicht  gebe»«  feine  Pflicht  Detlefen, 
feine  Sache  Dcttatcit. 

prae-vähor,  3.  jxm.  1)  ooranfahrn,  «reiten, 
«fegcln,  oquites  praevecti  ootauäg  tritt  eit;  *prae- 
vectua  cquo;  tmiaailia  fliegen  Bot  (ihnen)  her. 
2)  oorbcifflt)tcn,  «eilen,  «fliegen  praevectos 
praetor  undecim  fatsoea  BorbcigcrittcH  Zip.; 
fllhenua  Germanium  ftrömt  Borbei;  *vitca  felici 
praevecta  Coraunia  remo;  fut  miraculuni;  bilbl. 
+ verba. 

prut-venio,  4.  voran-  ub.  juoor  lommctt,  eigtl. 
u.  iibertr.  boatem,  dcaidertum  plobis,  inceptum 
eorurn,  ffamam,  feotmnnui  mortalitato  saevi- 
tiam  principU;  quo  prior  oxercitua  Horn.  tuagnia 
itinenbua  Zip.;  breviore  via;  *m.  XmeftS  prae- 
quo  dicm  venien«  (SBorläufet  betf  tc.)  Vcrg.; 
.indem  forme  iiorü  Tarentnrn  fama  Liv.;  quae 
ipso  paravisaet  facere,  perBdiä  clientis  aui  prao- 
venta  Sali.  Jug.  71,  &;  fiam  paratam  editio- 
nem  morte  praeventam,  *fpraoventua  morto 
ocrljinbcrt.  fniai  praeveniretur  Agrippina  tnentt 
man  bet  31.  triebt  juBorfäme  2ac.;  ftrbf ot.  multa 
aeeloria  indie'ia. 

prae-verto  (ältere  [form  praovorto),  3.  u.  prae- 
vertor  (aud)  mebial),  3.  1)  ‘notanlommen, 
«geben,  ootlaufcn,  juBotlommcn  ventos 
eurau;  cquo;  ntcbinl  velooem  fugii  praevertitur 
Kurum;  tp.  a)  jUDorlomntcn,  uerciteln,  oet« 
binbetn,  Bereuten  pulchro  praovortor  viros 
Plaut.;  quorum  uauui  opportunitaa  Liv.;  aut 
inorte  voluntariä  aut  fugä  inetus  uuppliciorum 
ben  gefürchteten  tpintirbtungen  Liv. ; me  fata. 
6)  junor  entnehmen  animos  amoro  Verg.; 
poculum  (Flaut.)  junor  auStrinfcn.  c)  Botan« 
flehen,  Bot  etw.  geben,  mebt  getten  als  et  tu 
crilis  metus,  amor  pietati  Flaut.;  nec  poase 
bcllo  praevertiaae  quidquam  Liv.;  ut  bellum 
praoverti  ainerent  Liv. ; nec  aliam  rem  prae- 
verti  Liv.  d)  fid)  jti  fmb.  Bor  allem  locnbcn, 
eigtl.  praeverti  ad  Armenioa  2ac.;  bab-  Bot« 
Aiiglid)  ob.  jucift  einet  Sache  fid;  anncbmeit, 
für  etto.  fotgen,  etwas  ins  Äuge  fnffen  huj« 
rei  praevertendum  esse,  no  etc.;  quod  buic 
sermoni  praevertendum  putes;  quod  (tempua) 
ii»  robus,  in  qua«  ingreasa  erat  oratio,  prao- 
vertendum  ent;  alia  «ibi  praevertenda  esse; 
fpraevorti  ad  alqm  opprimendum;  fpraevertor 
ad  ea  quae  etc.;  certumut  principium  id  prac- 
vortier  (ft.  praevorti)  Flaut.  ; illuc  praevertamur, 
quod  etc.  llor.  sat.  X,  3,  38. 
prue-vYdeo,  2.  1)  juoot«,  ftiibet  (eben  *ictum 
venientem,  *praevisi  in  aqua  cultri,  fpraevisa 
. locorum  utilitato.  2)  Borbet«,  oorauifeben 
Cic.  ad  AU.  6,  9,  6 (fouft  nicht  bei  Klaff.)  tpe- 
rioulum,  -fimpetum  hoatium,  f ruhst,  pruevisa, 
öram,  n. 

prae.vTtio,  2.  (fett.)  Botbct  Berberbcn,  un« 
rein  machen  bunc  (gurgitom)  üo. 

♦praerlus,  adj.  [prao-via|  Botbcrgebenb. 
prae-völo,  1.  (feit  ) Botatt  fliegen  praevolantcB 
grueB  Cic.;  faquila  leni  mcatu,  velut  dux  viae 
praevorto  j.  praeverto.  [Jac. 

prnumat teils,  adj.  [npayptmxbe]  in  Staats« 
gefd)äftcn  erfabten,  gcjdjäftsfuttbig.  XaB. 
subst.  -ciis,  i,  m.  bet  praltifctjc  !Hcd)t3luit  = 


bige,  fßrattiler,  tueldjer  bem  getichtl  Sebntt 
bas  juriftiftbc  SRafcttnl  lieferte  Ck. 
prandeo,  nui,  sunt,  2.  1)  tnlrans.  frühftüdci, 
partic.  pransus  bet  gefriibfiüdt  t)at,  müit« 
eurati  et  p.  — > jum  Mufbrud),  jum  Atmaritf; 
fettig  Liv. ; bageg.  p.,  potus  ooll  gefteffen,  je 
foffett  Oie.;  überb.  bet  et».  oerjebrt  bat  Lum« 
llor.  a.  p.  340.  2)  Irans,  etto.  jum  Srübjtil 
effen,  alsSmbifj  genieffen  prandium  caMum 
Flaut.;  lusemiaa  llor.;  überb.  etto.  getiiefies 
oIub  Hör.  — prandium,  ii,  «.  grübftiid  in 
Wittag  genammen;  Bgl.  ientaeuium,  cena),  Sei« 
mahljeit  1>.  coquere,  comedere,  prämiere,  in 
ad  p.  Flaut.;  p.  alcui  videre  CXc.;  iiniri  mgiii 
moris  prandia  Hör.;  aud)  bem  Solle  gegeben  l 
Sulla,  Staffus  ic  u.  o.  Kaifetn  Cic.  off.  2 §.  ü, 
Suet.;  übertt.  baS  Steffen  bet  Xictt  Plaut. 
prnnslto,  l.  [inten*,  o.  prandeo]  etto.  früh- 
{tüdett  polontam  Flaut.  — prausor,  öris,  * 

| prandeo]  bet  Xeilnehmet  an  einem  gtnf 
ft  ii  cf  Flaut.  — prauaus  f.  prandeo  1). 
l’räsil,  örunt,  m.  ein  Soll  in  3nbien. 
fprasi mis , atlj.  [jcpctairos]  fauchgrün  factio 
(btt  SBettfahrcnben);  agitator  b.  bet  latubgratic 
Sattel. 

prittonsis,  c,  adj.  [prutum]  auf  ben  Sicjci 
machfettb,  Siefen«  fungi  Hör.  — prätulun. 
i,  n.  dem.  0.  pratum.  — p rat  mit,  i,  n.  ®iefr, 
ager  — quae  poatea  sunt  Mucia  p.  appellaU, 
Flaminia-,  übettt.  baS  ‘SiefcngtaS. 
prSvß,  adv.  m.  stip.  [pravus|  Irutnm,  fefaief  p 
sectus  unguis  Hör.;  tp.  Berfcl)tt,  ungefebiit, 
unrecht,  fdjlccht  religiones  colere,  tenare; 
♦versus  p.  facti;  *p.  pudens  aus  faljehet  Sth®*; 
*p.  veile  mit  Unrecht ; p.  facundus  Tac.  — pri- 
Titas,  fttis,  f.  [pravusl  1)  Krümme,  Stbiti 
beit,  Unrcgelmäftigleit  membrorum,  ori- 
»etbtehuug,  »enetrung;  ne  mala  conauetudmt 
tut  aliquant  defomiitätem  pravitatemque  ve 
niamus  I)äf;ltd)e  u.  Bcrunftaltenbc  ©ebätben  att 
nehmen;  pJ.  corporis.  2)  tp.  Scrfehtlbt'1 
Sctfehtobeuhcit,  Sthlcthtiglcit  quae  e*tist» 
p.  et  amentia?  2Vr.;  p.  eonsulum  et  discordü 
mtcr  ipaos;  mentia,  animi;  quorum  imbotar 
mentea  pravitatia  erroribua  bic  aus  ibtet  SKt 
jdjrobcnbeit  bctüotgeben;  in  pravitatibua  (®gi 
in  rectia);  -fconailu. 

prävtia,  adj.  nt.  comp.  u.  mp.  1)  jdjicf,  liuatn 
ebogen,  Bcrbtchl,  untegelmüftig  geBatt 
en  mombra,  (Hör.)  naaus,  talua;  sh bst.  * 
felapai  in  pravum  artua.  2)  tp.  Betteftl, 
fchtecht,  unrecht,  jd)iimm,  oerfdnoben,  Bit 
tBorfen  (ttms  eine  falfche,  Berlebtte  iKiditnng  «t 
genommen  hat,  milbct  als  malus),  consmnni. 
mens,  affeetio,  certamen  cum  collega,  pravii- 
aima  regula;  ingenio  malo  pravoque;  subst.  y 
in  pravum  abatrahi;  prava  incipero;  in  rectis 
praviaquo  (n.)  aanciendia;  *civium  ardor  prsr« 
lubontium. 

PraxftSle»,  is,  m.  1)  betühmtet  Silbhauer  aac 
'Athen  um  400  o.  ttbr.  Xao.  *lius,  atlj  2)  eit 
fpätcrer  Süttftlet. 

precarius,  adj.  [precea]  1)  bittioeifc  erlangt, 
bl.  aus  Öh'fälliglcit  gewährt,  erbeten,  ci- 
bettelt  libertas;  uon  orare  aolum  p.  open,  **“ 
pro  debita  peterc;  p.,  non  iustum  auxiliom; 
adv.  precArio,  bittweife,  auf  bemiffiegebet 
SäittC,  her  ffluabc  tradere  2>r.,  rogare.  * 
tauf  willlütlichcu  JBibettuf  gewählt- 


precatio 

anbcter  äBilltür,  ©nabe  abhängig  vila; 
p.  animam  inter  iufensoa  trübere;  bal)  un  jicber, 
prefät,  Borübergebcnb  Imperium,  frognum, 
•form»;  f adv.  precarlo  auf  SBiberruf  prac- 
esee;  etudere  bei  feinen  Stubien  d.  bei  SBilllür 
anbeier  abgängen;  imperutorem  esee,  rex  »um. 
preeätio,  öni»,  f.  [precor]  bad  Bitten,  Beten, 
©ebet  (bef.  um  ©cmägrung  eine®  SöunfcgeS)  illa 
solletnni»  comitiorum  p.,  soliemne  camien  pro- 
catiouis;  pi.  ex  carmine  saero  praeeunte  rerba 
eacerdote  p.  facere;  aud)  Öermün|d|ung  ubi 
preefttiono  res  transigitur  Liv.  9,  5,  8.  — pre- 
cätor,  öris,  m.  [precor]  gürbitter  Com, 
prece»,  cum,  f.  [o.  sing,  prex  nur  üblich  dal., 
aoc.  n.  aW.]  bie  Bitte,  bad  Stfutgcn  omnibuB 
p.  orare,  petere  ut;  p.  intim i»  petere;  endem 
multis  p.  orant;  ad  paccm  cum  precibua,  pre- 
cibus  petendam,  precibu»  paccm  expoecere;  p. 
alcia  audire;  *p.  t'undere  pectore  ab  imo;  p. 
bumili,  magnä;  *niulta  p.  orare;  indbej.  o)  bn d 
©ebet  p.  et  vota;  tp-  incassum  mittere;  ♦in 
prece  totus  eram.  6)  Bermünftgung,  glud) 
Omnibus  p.  detestatus  Ambiorigem  (Joes.  b.  G. 
6,  31,  6,  * hostili  p.  detestatur  caput  euntis; 
»iratae;  fdiras  p.  furniere;  ungen>.  iuter  ha»  p. 
(ttudbrücgcn  bet  Berjmeiflung)  tote.  nox  extracta 
est  Ourt.  8,  2,  6.  c)  » g ü r bi  1 1 e prece  l’olluci», 
Castoria.  d)  »SBunjd)  damus  alternas  acci- 
pimusque  p. 

preclae  (pret.),  ärum,  f.  eine  Wrt  SBcinreben 
Verg.  — prgeium  f.  pretium. 
prfccor,  dtp.  1.  [prex]  1)  bitten,  beten,  bittenb 
ob.  betettb  anrufen,  erbittenb  (B.  Bitten  an 
©ötter  ob.  SNenfcgen)  alqm,  Iovem,  deo»,  opem, 
falqd  pro  alqo;  * Tul tu  pro  Terbis;  a diu,  a 
diis  hoc,  ut;  te,  Capitolino,  teque  luno,  p. 
atque  quaeso  ut;  (Hör.)  deoi  procctur  et  oret, 
ut;  *fm.  bl.  conj.;  *tn.  acc.  c.  inf.  ; ad  postes 
pariete»que  Liv.  2)  cito,  (ffluted  ob.  Böfed)  ro  ii  n ; 
fdjen,  anmünfegen  bene,  male,  alcui  incolu- 
mitatem,  fimmortalitatcm,  alcui  mala,  »foedua 
infectum,  »tibi  non  referenda;  p.  alcui  jmb. 
wrflmbni 

prbbrndo  ob.  prendo,  ndi,  nsum,  3.  faffen, 
greifen,  ergreifen,  nebmen  (pbbfifcg  fid)  eine# 
©egenftanbed  bemätgtigeu  u.  ihn  feftbalten)  dex- 
tram  alcia;  alqm  manu;  ornabat  locum,  quem 
prebenderat;  cum  ipsum  ea  moderantem  et 
regentem  pucne  prenderit  b.  i.  gattj  beutlicb 
toabrgenommen  gat;  indbef.  a)  jmb.  anfaffen, 
aujpatfcn,  um  mit  ibm  ju  reben.  b)  gemalt: 
fam  ergreifen,  aufgreifen,  oergaften  »er- 
vum;  *prensu8  in  Aegaeo  B.  Sturm  ergriffen; 
(feit.)  rafd>  in  Befig  nehmen,  cinnegmcn, 
befe&en  Phanim  t'ae*.  b.  c.  3,  112,6;  quam 
prenuimuB  arcein?  in  meltgctn  ffuftanbe  fiitben 
toit  Verg.  Am.  2,  322.  c)  ertappen  bei  etm. 
+ea  nocte  »peculatores;  (Plaut.)  prendi  in  furto, 
B,  mendacii.  d)  meton.  *e treiegen  oras  Italiae; 
* e i n b o l c n »alqm  curau.  taB.  prehenso  ob. 
gern,  prenso,  1.  1)  faffen,  ergreifen  manu» 
alci»;  ( Verg.)  femur  forcipe,  fastigia  dextris, 
(Hör.)  brnchia  manu.  2)  jmb.  anfaffen,  um 
mit  ibm  $u  reben,  ibn  um  etm.  ju  bitten,  für  etm. 
ju  banlen  reterano»,  tgenua;  um  ein  'Amt  bit  = 
ten,  fid)  bemerben  (inbem  bie  Slmtdberoerber 
ben  Deuten  bie  §äitbe  brüdten)  homincs,  patres; 
abfol. 

prcluin,  i,  n.  [premo]  treffe,  fielt  er. 


— premo.  647 

premo,  presai,  pressum,  3.  1)  brüden,  pteffen 
»alqm  pede,  »angueui  treten  auf  tc.;  *membra 
paternis  rotis  jatjreu  über  IC.;  *natoB  ad  pec- 
tora;  frona  donte  beigen  in  tc , »alqd  ore  tauen, 
effen;  »Tina  (eitern;  »mclln  audlagen;  »balanus 
pro «8a  tuis  capillis  ju  ßl  für  tc.j  »caseum 
preffenb  matben;  »pressi  copiu  lactis;  *ubera 
mellen;  fvcatigia  alci»  treten  in  tc.;  +pua  podo 
premitur;  frostigia  per  ignem  einbergeben  tc.; 
bc  angnsto  oxitu  fid)  brängen  tc  ; indbef.  a) 
etm.  mit  feinem  ftörper  ob.  einer  Da  ft  brüden, 
auf  etm.  figen,  fteben,  liegen,  treten,  fi<b 
legen  ob.  fegen  »torurn,  »presso  solo,  »humum, 
falqm  ponilere  buo,  »cubito  remanetc  presso 
mit  aufgeftemmtem,  geftügtem;  »tergaequi;  fquos 
(equos)  pressos  saero  curru  Tat.-,  »prossique 
lugo  gemuere  iuvcnci  üo. ; *equi  colla  iugo 
presai;  »trabes  columnas  auf  te.  lagen;  *ebur 
(turul.  StubD;  fumbrü  premenbe  inbem  ber 
Sdjattcn  boxt  liegt,  cd  ftpattig  ift;  bap.  »altus 
montium  praesidiis  befegen  Liv. ; forum  (Cie.) 
o.  gorum  niibt  megfommen.  b)  »an  etm.  ftrei* 
fen,  ft o f; e n , etm.  berühren,  litus  fid)  am  Ufer 
ballen;  insulam  amnis  umgiebt;  latus,  c)  * tj a l : 
ten  frena  manu,  d)  »bebeden  lronde  crinem, 
canitieui  galeä,  premi  lauro,  alqd  terra  ein« 
graben  in  tc , ossa  begraben , ar»a  pelago  über; 
ftbmemnten;  bab-  glei<bfam  brüdenb  unifd) liegen, 
umfangen,  bebeden,  Berbergen,  *lumen  ob- 
Bcura  luna  gebt  unter;  *me  alta  quies  b.  i.  id) 
lag  in  tiefem  Stblofej  *t*>  p.  nox  fabulaeque 
Maries  et  domus  exilis  Plutonia  Hör.  carm.  1, 
4,  16  f. ; tobscura  caeli  urnbra  terram;  »exitum 
temporis  futuri  caliginosa  nocte;  fsole  premi 
(B.  Slonb)  üerbuntclt  roerben;  aud)  uuterbriiden, 
Berbeblen,  Berbergen  »baoe  respont-a  ipso 
suo  ore  Latinus,  t Consilium  silent  io,  »pressa 
cst  (in  Siunlcl  gebüQt  ift)  gloria  facti,  firam, 
fdolorem,  tcomperta,  fsensus  suos.  e)  tämpfcnb 
brängen,  bebtängen,  bnrt  jufegett  oppidum, 
(Verg.)  urbem  obuidioncj  bostca,  novissimoB, 
caBtra;  premi  bello  ab  alqo;  bab  überb-  be- 
brättgen,  Berfolgen,  jufegett,  quälen,  jhjss. 
in  BebrängniS,  in  97 o t fein,  leiben  »alqm 
teile,  clamore  curaum  apri,  »clamore  corvum  ad 
retia  biucinjagen,  neccs»itas  eum,  aerumnoe 
me;  alqm  verbo,  criminibas;  roum  crimen 
unum;  premi  ab  alqo,  inopifi,  acre  alieno, 
odio  et  tnvidiä  populi,  serritute;  angustiis  fid; 
in  ber  ftlcmmc  begnben,  quibus  anguBtiis  ipse 
Caesar  prematur  a Venetis;  «tiinnn«  angustiis 
rerum  necossariarum ; pabulationo,  re  frumen- 
taria  premi  9Jol  leiben  an,  »formidine  (Nep.)  a 
plerisque  ad  excundum  gebrängt  merben  ju  tc. 
f)  argumentum  fegbalten  an  einem  Bemeid  u. 
auf  ignt  fugen;  *propo«ituiu  beharren  auf;  pri- 
mam  (vocem)  — pressit  hielt  feft  u.  oerfolgte 
roeitcr  Verg.  Aen.  7,  118 f.  g)  »belogen,  bc  = 
fdjmercn,  bclägigeu  pressae  carinae;  ratem 
externa  merce;  pressus  multo  mero;  convivia 
(=  comeivae). 

2)  gtägn.  a)  einbrüden  alqo  leviter  presso 
vcstigio;  alci»  vestigia  non  leriter  pressa,  sed 
iixa;  »presso  vomere;  »virgulta,  »papaver  in 
bie  @rbc  einfenlen,  =pganjcn ; »bastam  »ub  men- 
tum  bineinftogen;  »bastä  alqm  burebbobreu ; 
»aufbtüdett  pollicem;  »übertr.  bejeidtnen 
aeternä  ree  ea  pressa  uotä.  b)  berabbrüdett 
»curnun;  »munaus  premitur  Libyae  dovexus 


648 


prendo  — 

in  auatroa;  ‘aulaeum  premitur  Wirb  niebcrge= 
(offen,  rollt  Ijerab;  fcavernae  in  altitudlnem 
preasae  cingegrabcn.  tPresB0  alveo  labi;  *aul- 
cnm  groben  ob.  pflügen;  aud)  ju  Beben  jd)la. 
gen  *tres  famuloa,  -fpaueos;  tp.  «)  pernb- 
fe(}en,  Bertlcincrn  superioroa,  ffamam  alcia, 
‘arma  Latini ; oud)  im  $enen  Betagten  hu- 
mana  ornnia.  |3)  ‘unter  feiner  .fcerrfdjaft 
nieberfyolten,  be^errjepen,  bewältigen  po- 
puloa  dicione,  rentoa  imperio,  Auaoniam.  y) 
‘übertreffen,  oerbunlcln  vetuataa  laude  sac- 
cula  noaira;  facta  aunoa.  c)  etw.  Offene«  ju  = 
brüden,  etw.  ©etrennte«  juf ammenbrüden 
*ora  deue,  ‘fauees  alcui,  ‘collum  aleia  laquco 
jmb.  erbroffetn,  fpresais  nianibua,  *pressa  oacula 
(Kufe  auf  St.)  dare;  nuef)  *einfd)lieften  totidem 
plagae  tellure  premnntur;  fretum  gemino  litore 
preaaum;  ‘befrtju  eiben  vitem  falcc;  bilbl.  tu- 
mentia  Quint.;  ’onjiepen,  lurj  palten  habe- 
naa;  lurj  faffen,  oblfitjcn  quae  dilatantur  a 
nobia,  Zeno  aic  p.;  auf;,  jurüdpalten,  t)em- 
men  cursum,  ‘veatigia,  * ruria  opaci  umbram 
falce  befdjneibrn;  + sanguinem , vocem  büntpfen, 
unterbrüden  ob.  — fdjWeigen  Verg.  Aen.  9,  324. 
Phtudr.  1,  IX,  12 ; fcolubere  ac  p.  (Berfieden) 
aenau8  auoa;  *B.  einem  ©ebidjt  nonum  prema- 
tur  in  annum  Hör.  a.  p.  388. 
prendo  f.prchendo.  — preusüUo,  önia,  f.  [prenso] 
2(mt«beroctbung  Oie.  Au.  1,  1.  — prenso  f. 
prehenao. 

presse,  adv.  m.  comp.  |preaaua]  l)  b.  ber  Sin«-- 
fptadje,  mit  VlnSbrud  loqui.  2)  b.  SluSbrud 
n)  gebröngt,  tnnpp,  lurj  fdicere,  tpreaaius 
describere."  b)  genou,  beflimmt  eaa  (defini- 
tionea)  de&niunt  preaaiua;  aubtiliua  et,  ut  ipae 
dixiati,  preasiuB;  preaaiua  agere. 
pressiönes,  öuum,  f.  [premo]  Unterlagen  nn= 
ter  bem  pebel  Caee.  b.  c.  2,  9,  6. 

*presso,  1.  [inten«.  B.  premo]  brüden,  preffen 
eineres  ad  pectora;  ubera  palmis,  manibna  u. 
bl.  ubera  mellen. 

1.  pressns,  adj.  m.  comp,  [partic.  B.  premo)  1) 
gebrüdt,  gebrängt.  ftiero.  p.  graau,  pede, 
*gre»au  incedere  guf|  an  gujj  anfipliepenb,  in 
gefcploffenen  ©liebem.  2)  tp.  a ) n.  ber  Stimme, 
gebämpft,  gemäpigt  aom,  modi;  p.  voce  ot 
teraulcnlA;  f (feit.)  B.  ber  garbe,  lief) t color 
preaaior  Plin.  cp.;  fo.  Raubein,  jurüdpaltenb 
cunctatioj  in  quo  tibi  parcior  videtur  et  prea- 
aior. b)  B.  2lu«brud  in  ber  SRebe,  gebrängt, 

■lurj,  Inapp,  ftplidpt  oratio,  orator;  tenuia  et 
p.,  fatilua,  -fidem  (Homerua)  laetua  et  p.,  ffiunt 
pro  preaaia  exilea;  Thucydidea  verbis  preaaior. 

2.  pressns,  na,  m.  [premol  bet  Zrud  ponde- 
rum;  ba«  ;)ufammcubrü(f cn  *p.  duplici  pal- 
marum;  ona  ber  gepörige  Zrud  mit  bem  ÜJiunbc, 
um  bn«  SBort  nitpt  ju  breit  au«jufpre(pen  vocia 
genus  uno  p.  et  aono  obductum. 

pretiae  f.  preeiae. 

pretlöse,  adv.  m.  comp.  [pretioBua]  topbar, 
präeptig.  — pretlösns,  adj.  m.  comp.  u.  sup. 
[pretium]  1)  loftbar,  wa«  Biel  ©clb  toftet 
equUB,  res;  pretioaiasima  rerum  anarum  Lic.; 
eum  pretioaiaaimiB  rerum  Gurt.  2)  foftfpielig, 
gropc  ffioften  oerurfatpenb  operaria  Plaut., 
‘Thais,  *nox;  Biel  Sofien  auftoenbenb  dede- 
corum  p.  emptor  Ihr.  cann.  3,  6,  32. 
pretium,  ii,  n.  t)  ber  Staufprei«,  SBert  ciucr 
Sacfjc,  bie  eine  Äbfd)äpuiig  juläpt,  conatituerej 


Primigenia. 

(Plaut.)  facere  p.  (b.  Bertäufer)  ben  ®rrt  eiset 
SBate  beftimmen,  atatuere  p.  merci;  p.  conBcere 
(B.  Bräco)  ein  Angebot  [teilen;  capita  hoitum, 
p.  libertati  facta  al«  ißrei«  für  ec.  beftiimnt  I.it 
24,  15,  2;  lioino  parvi  p.;  p.  maioria  ager  Ter.; 

* res  habet  p. ; annona  non  habet  p.  Oie. ; magno 
p.  atare  Biel  toften;  quo  Chium  p.  cadum  met- 
cemur  Hör.;  ‘esse  in  p,  S8ert  haben  ob.  etnsd 

? eiten,  *in  suo  (gehörigen)  p.;  operae  eonnn  p. 
acere  ihren  Zienft  fdjiipen  Liv.;  *p.  dicere  m- 
neria.  2)  ba«  Selb,  ba«  für  etw.  Bcrwente 
wirb,  Bejaplung,  £oljn,  Belohnung,  $ reit 
(für  eine  SBatc  ob.  für  momentane  Sajitbtssi 
auf  etw.,  für  eine  Stiftung  u.  bgl.)  pretio  emere, 
cuptivos  pretio  (für  (Entgelt)  remitiere  Curl.. 
pluria  p.  coquum  (einen  Sod),  ber  niepr  Seit 
loflct)  quam  rilicum  habeo;  p.  ac  mercede  ds- 
cuntur;  pretio  alqm  impelleru;  alqd  pretio  eft 
cerej  converso  in  p.  (ffiotb)  deo  Hör.  carv.  3, 
16,  8;  operae  p.  (al«  Xlofpi)  habere  alqd;  nu 
nua  SRat^erlo^n;  omnia  cum  p.  (Wa4  fflelb  rre 
trägt)  honesta;  *p.  ferre  einftreitben;  merce? 
operae  pretiumque  impudentioe  Ißtei«  für  ms 
mentone  $eriid)tung  auf  ade  Stfjcu  n.  Sebos; 
‘pretio  afficere;  cum  et  recte  et  perperu. 
facto  p.  deberetur  Liv. ; precibua  pretio,  p.  pr> 
eibus  (für)  burdj  ©elb  u.  gute  Sorte  Ter.,  Phatdr ; 
pretia  oc  munera  @ejd)enfc  in  ©elb  u.  ©elbet 
wert;  aerritutia  fincdjtäfolb,  sanguinis  bis  n- 
bem  eignen  SBlut  erfauftc  93eute  Curt. ; ‘habe*  p. 
bu  bift  belohnt;  *p.  eat  mori;  bah-  operae  p.  ed 
c«  ift  ber  ®?fif)e  wert ; facere  operae  p.  etw , t»! 
bet  SRühe  Wert  ift;  mihi  Visum  cat  p.  curac  (bet 
Wühe  wert)  m.  inf.  Plin.  ep.\  alcui  eat  p.  (ent 
$rei«würbige«,  Nichtige«,  äBcTtoode«)  m.  i*i 
Tac.;  naacendi  p.  Tac.;  praemium 
adeo  p.  omnia  spectant,  ut  Quint.  10,  7,  17. 
prex  j.  preces. 

PrlÄmus,  i,  m.  l)  König  B.  Itoja.  ^»iernon  «' 
‘PrTümeins,  adj ■ hoapes  ^ari«.  6)  * l'riimi- 
des,  ae,  m.  Sohn  be«  'J&r.,  ®elenu«  u.  fieftor.  ■ 
(Verg.)  ein  (Entel  bc«  ^r.,  Sohn  be«  $olitc* 
l'rläpus  (PriäpoB),  i,  m.  ber  ©ott  ber  tänblüfn 
gruebtbarteit.  namcntl.  bcr®ärten,  auch  ©ombet  1« 
geugungäfraft  überb-;  ‘tp.  ein  geiler  SRenl'4 
pridem,  adv.  [B.  Beraltctcn  pria  u.  dem)  1)  ooi 
länaft,  Bor  langer  ob.  längerer  Seit  nor 
p.  Ter.;  non,  haud  ita  p.;  iam  p.  2)  oor  tat 
jem  Just.  12,  6,  7. 

tpridiftnus,  adj ■ [pridie]  oortägig,  geflitj 
eibus,  obaonia.  — pridl«,  adv.  [B.  Betaltetrn 
pria  u.  dies]  Zag«  oorber,  am  Zage  tm  ; 
Nonas  Ian.,  p.  Idus,  p.  oum  diem,  p.  quia 
Athenaa  veni;  p.  eius  diei  (um  genau  ben  l*§ 
ju  bcjcitfinen,  b.  weltbem  an  gereibnet  wirb);  r- 
noctu  Zag«  Berber  in  k.;  (Tac.)  insidiarum  ect 
bem  jum  Storbe  beflimmten  Zage. 

PrISne,  es,  f.  ©tabt  in  gonien. 

Prfltns  lacus,  Heiner  ©ec  in  (Etrurien.  • 
•prlmaenis,  adj.  [primua-aevum]  in  ben  rrP<s 
3abren,  febr  jung,  jugenblid)  p.  flore. 
prlmüul,  örum,  m.  [primus]  bie  ©olbaten  btt 
ctfien  ilcgion.  — primürius,  adj.  [pritmt, 
einer  ber  erflcn  feiner  ©attung,  Borjügltd 
oornebm  parasitus  Plaut.;  vir  p.  populi,  femia> 
locus. 

1'riniTgenla,  ae,  f.  [primua-geno  bie  adrrrtr 
Seinamc  bet  gortuna  al«  Begleiterin  tbret  Siet 
linge  B.  bet  ©eburt  an,  ba«  ©cburt«gtüiL 


primipilaris  — princeps. 


649 


primlpilirls,  is  [primipilus]  u.  primipilus,  i, 
i».  = primipili  ecnturio,  2.  pilus. 

prlmYtia«,  itrum,  f.  [primus]  1)  *+  (SrfYIinge 
bei  2rrfi<i)tCj  ( Tac .)  metailorum  erfte  Ausbeute. 
2)  *tp.  spotia  et  p.  Brftlinge  be»  Siege«;  inte- 
rne miaerae  6rftltng«üerfucb. 

primltns,  adv.  jum  erftenmale,  juerft  Ct., 
Verg.,  Suet.  — prim«,  adv.  [primunj  anfang«, 
juerft,  im  Anfänge,  mit  u.  ohne  folg,  postea, 
post,  demde,  moi,  denique,  extremo;  p.  non 
accredidit;  solus  p.  profectus  egt;  cum  primo 
fobalb  alt  Liv. 

primordium,  ii,  n.  [priinus-ordior]  Anfang, 
Uranfang,  Utbeginu  fehlet  u.  feierlicher  Au«- 
brutf)  pl.  rerum;  »mundi;  a lote  et  a ceteris 
diig  sunt  nobis  agendi  capienda  p. ; a primor- 
dio  urbis;  fa  primordiis  belli;  fadhuc  in  ope- 
rnm  suorum  primordio  stare;  [Regierung«: 
antritt  Tac.  ann.  1,  7. 

primvris,  e,  adj.  ( not» . sing.  [äfft  fitfj  jebocfi  nietjt 
nachttetfen)  [primus]  1)  bet  botberfte,  digital» 
p.  m.  ben  gingetfpigen  Plaut. ; assidebat  in  parte 
p.  Sud  ; subst.  protolat  ad  primores;  fp.  in 
acic  vernari;  ne  p.  quidem  labria,  f.  labrum  1). 
2)  bet  anfehntichftc,  Bornehmfte  ffeminae, 
fministri;  *viri  Argivüm;  subst.  bie  'üotnei)m  = 
ft  c u (al«  bie  einflußreich  fielt  u.  gcadjtetfteu  iüür. 
ger)  civitatis,  fGalliarura,  »populi;  com  primo- 
ribus  (ben  Dontetpnften  grauen)  suae  gentis 
conubio  coire  Curt.  8,  1,  9. 

prnnülus,  [adj.  dem.  o.  primus]  p.  diluculo  beim 
Anfang  bet  SJtorgenrötc  Plaut.-,  adv.  prlmulum, 
erfi,  juerft,  erftlidj  Plaut.,  Ter. 

primum,  adv.  [primum]  l)  jum  erftenmalc, 
juerft  hodie  p.;  quo  die  p.  convocati  sumus; 
bi«»,  fl.  primug,  quam  p.  (ft.  primam)  tetigero 
civitatem  Cic.  p.  Mil.  §.  93;  rem  quam  p.  pe- 
terent  Liv.  23,  10,  10.  2)  bei  einet  Aufjäljlung 
gnerft,  erfien«,  erftlicf),  ge»,  m.  folg,  demde, 
tum,  inde,  postea;  bi«to.  ober  entfpridjt  and)  ana= 
folutljiftf)  bem  primum  ein  Sab  mit  tero,  quid? 
primumdum  omnium  Plaut,  fegt,  dum  11)  2)], 
p.  omnium  gu  aüererft;  bei  folg,  negatioen  Ron; 
bijionalfog  — am  liebften,  mo  möglid)  fac 
ores  p.  ut  redeat,  ai  id  commodum  non  est,  ut 
mancat  Ter.  3)  mit  ut,  ubi,  quam,  cum,  simul- 
ac  fo  halb  ol«;  simul  p.  Liv.,  Hor.\  and) 
quam  p.  fobalb  al«  möglich,  cheftcn«. 

primug,  adj.  [sup.  o.  prior]  1)  ber  er  ft  e , bet 
Drbmtng,  |jeit  ob.  bem  Crte  tiad)  p.  literae, 
postremae;  diea;  ante  Calenda«  luniae  p.  beit 
nächflen;  p.  quoque  tempore  fobalb  al«  möglid).; 
primus  hoc  ostendit  er  ift  ber  erfte,  weither  ic., 
guerft ; ducem  primum  interfecit;  in  primis  un= 
tet  ben  etften;  primi  auch  bie  oorbcrjlen;  eo- 
dern  modo  p.  equeg  hostium  agminis  fuit  ftanb 
an  ber  Spifee  be«  ic.  bie  SRciterei;  tune  luendae 
poenae  p.  fuit  Tac.  arm.  6,  4;  * terrae  (pl.)  bie 
n od)  junge  gebe;  »tellus;  oft  part.  p.  nocte  im 
Anfang  ber  'Jladjt ; vere  p.,  p.  vere  Liv.,  llor.; 
p.  luce  m.  Anbrud)  be«  tage«;  p.  adtentu  gleich 
bei  ic.;  postquam  p.  quieB  epulis  Verg.;  cum 
p.  quies  silentiumque  ab  hoatibus  fuit  Liv.; 
*p.  «ol  bie  aufgel)enbe;  »honos  virtutis  bie  frü= 
hefte,  be«  früheren  ^uaenbalter«;  *p.  in  proelia 
gum  ©eginti  be«  Kampfe«;  »sapientia  ber  2Bci8- 
heit  Anfang;  p.  (ber  oorberfte)  pars  aedium; 
impedimenta  ber  Borberfte  Seil,  bie  Spi&e  be« 
Sroffe«;  agmen  Vorhut;  p.  agmine  Bont  am 


}}uae;  p.  labri«  Born  mit  ben  Sippen;  »uri»  ber 
Borberfte  leil  ber  Stabt;  *p.  limine  Born  an  ic.; 
fPersis  ©orberperfien;  * Scaeas  portas  prima 
(Born)  tenet;  *ardua  p.  (anfang«)  via  est;  *vix 
p.  inceperat  aesta«;  n|>olia  quae  p.  opima  ap- 
icllata  Liv.;  subst.  n.  sing,  bn«  Borberfte,  An  = 
ang,  Sorbertreffen  a primo  b.  Anfänge,  nn= 
fänglid),  nach  ber  fReilje;  in  primo  ju  Anfänge, 
juerft;  p.  legio  in  pnmo  instructa;  provolant 
in  primum  (Sorbertreffen);  pl.,  ba«  erfte,  in  pri- 
mis  in  ben  erften  jfäHen  (@gf.  deinde)  IAv.  8, 
65,  8;  and)  bie  ©rämiffen,  Sorbcrffige  re- 
spondent  extrema  primis;  p.  gi  dederis;  U r - 
ft  off  e Verg.  ecl.  6,  88. 

2)  ber  erfte  im  Sange,  Sette,  ber  Bornehmfte, 
anfebntidifle,  Borgüglidjfte,  ob.  fehr  Bor: 
nehm  homo,  vir;  primi  civitatis,  urbis ; »pri- 
mae virginum;  »primus  sodalium;  mater  o pri- 
mis (bet  trefflidjften)  citerioris  Hispaniae  Plin. 
ep.;  eibi  semper  p.  rei  publicae  fuigse  digni- 
tatern  ac  vita  potiorem;  p.  partes  ob.  bl.  pri- 
mae Hauptrolle,  erfte  Stelle,  ©rei«  in  it: 
genb  einer  Scjicfjung,  primas  (partes)  agere  fpie: 
len;  p.  (partes)  alcui  daee,  ad  alqm,  alcui  do- 
ferrc,  primas  ferre,  tenere;  n.  pl.,  prima  (für 
ba«  ©orjfiglidifte)  habere  Sali,  p.  (ben  erften 
©lab)  tenere  Verg. ; bei  sup.  jur  ©crftärlung, 
quod  diflicillimum  in  primis  est  Sali.  Jug.  7, 
6;  cum  primis;  (einm.  Verg.  georg.  2,  134)  ad 
prima  ft.  imprimis,  tu.  f.  [Phaedr.  6,  7,  4. 

1.  Princeps,  etpis,  m.  91ame  eine«  fflötenfpielcr« 

2.  princeps,  cYpis,  adj.  u.  subst.  [primus  u.  ca- 
pio]  1)  ber  erfte  (bcf.  fofern  et  juetft  hanbelt  n. 
feinem  ©eifpiel  bie  anbern  folgen)  p.  in  proelium 
ibat;  p.  est  in  agendo;  ea  (pars  civitatis)  p. 
poenas  persolvit;  Sicilia  p.  sc  ad  amicitiam 
populi  tt.  applicnit.  2)  im  Stange  ber  erfte, 
Bornehmfte,  anfeljnliehfte,  Steiftet,  $aupt, 
Haupt:,  philoBophi;  b.  Stcbnern  fori,  in  Caosa- 
ris  amicitia  Tac.;  civitatis,  civitatum,  in  civi- 
tate,  autp  bl.  principes  hothgeftclite  Staatämänncr, 
bie  erften  Stönner  im  Staate,  populi  Rom.,  Hae- 
duorum; in  astrologia,  in  iure  civili;  ille  p. 
ingenii  et  doctrinae  in  Sejug  auf  ic.,  Bor  allen 
begabt  mit  ic. ; solum  eum  p.  consilii  (jnm  haupt: 
fädjilithfRu  ©eratcr)  habere ; p.  (pl.)  coniurationis 
bie  Häupter  ber  ic.;  legationis  SBortführer,  »Roma 
p.  (Sic  Königin)  urbiurn;  p.  senatuB,  iuventutis  f. 
senatus  1),  luventus  b);  fprincipes  feminao  ber 
ftaiferfamiiie;  p.  (pl.)  fenunarum  Ctirt.  10,  1,  3; 
p.  (©orMmpfer)  utrimque  pugnam  ciebant  Liv. 

l,  12,  2;  n.  Sachen  p.  loeum  obtinere;  inäbef. 
a ) ber,  »eichet  ben  erften  Outputs  ju  et»,  giebt, 
B.  bem  et».  auSgept,  ber  ben  ffleg  ju  et»,  bahnt, 
Urheber,  Stifter,  [Jüljrer,  ©orbilb, 
Schöpfer,  Herr  p.  eum  fuisse  ad  conatum 
exercitus  comparandi;  hunc  mihi  p.  et  ad  susci- 
piendam  et  ad  ingrediendam  rationem  horum 
studiorum  exstitisso;  qui  eins  consilii  p (9tä: 
beläführtr)  fuissent;  so  vel  p.  eins  consilii  foro 
ben  Anfang  machen  mit  ic.;  esse  alqos  ropertos 
p.  belli  inferendi;  inveniendi  ber  (Srfinbct;  qui 
p.  inveniendi  fuerunt  (juerft  ctfanben);  qui  p. 
et  auctorcs  transccndendi  Alpes  fuissent;  p.  at- 
que  architectuB  sceleris;  nobilitatis  Ahnherr; 

m.  dat.  nobilitati  vestrae  (nach  Analogie  0.  lc- 
gatus,  pracfectus)  einm.  Liv.  10,  8,  c.  b)  fein 
©orgefebter,  gregis  (ber  Schaufpielcr).  c) 
»tSürfl,  HCIIithEt»  2Äonarch,  in  !Kom  bet 


650  principalis 

Äaijer;  principum  (ber  elften  XriuntBirn)  ami- 
citias  Hör.  d)  pl.  bie  © o Ibnten,  bic  im  j»ei= 
teil  ©liebe  ftanben  (jwifrpen  ben  hastati  unb 
ben  triarii).  §ierB.  «)  eine  SJiaiupet  (—  }»ei 
ßeuturiä)  ber  principe*.  ß)  ein  Seuturio  bet 
principes. 

princVpalis,  e,  adj.  1)  ber  erfie,  ur  jpriiuglirpc 
eausae.  2)  ffürftlid),  laifetlirp.  3)  ju  ben 
principia  im  Saget  gehörig,  §aupt--  porta  p. 
dextra,  sinistra;  via. 

principätus,  un,  m.  1)  bie  erfie  Stelle,  ber 
öorjug  appeiitio  quaedam  priricipatus ; teuere 
p.  cloquentiae;  tenore  p.  scnbentiae  ba8  SHedjt 
juerft  feine  Stimme  abgegeben;  belli  propulsandi ; 
bef.  ber  Sotrang,  bie  oberfte  Stelle,  pitrpfte 
Söürbc,  ©efcpldpaberftellc;  bas  Übcrge; 
totept  im  Staate  (burd)  Öeburt,  SReirptum,  per= 
fünlupc  Zwptigfeit),  bie  Hegemonie  conto  ndere 
de  principatu;  p.  in  civitate,  Galliae  totius  ob- 
tinere;  p.  alcui  tradero;  Cassio  p.  dari  j p.  al- 
torius  factionis  tonero;  Lacedaemonii  suasponto 
Athenionsibus  imporii  maritimi  p.  (bie  Ober; 
berrf<baft  jur  Sec)  concesserunt;  *gregis  bei  ic.; 
fbic  laifc rliipc  Regierung,  ber  Staijer  fclbft; 
in  ber  ißpilojoppic  bie  ©runblraft.  2)  An- 
fang Oie.  de  univ.  2,  4. 

principlum,  ii,  n.  ber  Anfang  (infofem  er  bem 
Ifolgenben  jur  ©runblagc  bient)  Urfprung, 
(Srnnb,  ©runblagc  principio  voris,  urbis, 
*pugnae,  * carminis,  fpontis,  origo  principii 
nulla  ent;  dicendi,  movendi,  »scribendi;  fin  p. 
re  rum  ipret  fjerrfepaft;  *moris  Urbeber;  ducere 
p.  ab  aiqo  ben  Anfang  Verleiten  ob.  ma<bnt  ob. 
*abftammen;  fp.  capossere  madjen;  pl.  iuris;  re- 
rum  ü)r uubfioffe ; quattuor  nota  illa  genera  prin- 
cipiorum,  o quibus  omnia  ororentur  (bic  oitr 
Slcmente);  naturae  ob.  naturalia;  anni  bie  erften 
Jage  Jiv  ; inter  p.  coudendi  huius  operis  Liv.; 
abnerb.  principio  ob.  in  principio  im  Anfang  bei 
uegatibem  Jtonbijionalfap,  am  liebften,  too  möq 
lid),  nunc  te  obsecro,  p.  ut  ne  ducas,  sed  ei  ld 
non  {lotest  ctc.  2er.;  p.  atque  jobalb  alb  Plaut.-, 
a p.  anfangs  ob.  B.  Anfänge  an;  inbbej.  a)  al« 
t.  t.  bie  juerft  ftimmenbe  Iribus  ob.  Kurie 
Faucia  curia  fuit  p.  6)  in  ber  SRilitrirfpradje, 
pl.,  bie  oorberett  'Jicipcn,  ©lieber,  bas  *or= 
bertreffen,  bic  {front  qui  post  p.  pugnabant; 
aud)  o ben  Xriariern,  infofern  fie  urfprüuglicp 
bic  erfte  Sd)lad)treipc  bilbelnt,  f.  SBeijjenborn  ju 
Jav.  2,  65,  2;  ein  grofect  offenet  tßtap  im  Säger, 
rao  bas  tjclt  beS  gelbperm,  bet  Segalen  u.  Xri- 
buiten  ftanb,  Dieben  an  bic  Solbatcn  u.  ItriegSrat 
gepalten  u.  ben  Solbatcn  Dierpt  gcjprocpcu  roarb, 
bas  .Hauptquartier  in  vestrorum  castroruin 
p.,  iura  reddere  in  p. 

prior,  öris,  adj.  [comp.;  ngl.  primus j 1)  in  bet 
Seit  u.  Orbnung  eper,  früper  als  ein  anbeter, 
ber  erfte,  juerft  (0.  jmcien)  qui  p.  bas  angu- 
stiaa  occupayit;  Romani  res  repctiyerant  p.; 
quao  p.  dicimus  (®gj.  lacessitil;  Dionysius  ber 
ältere;  annus,  aosta«  oorig;  p.  loco  dicere;  *p. 
bie  Sotfapren,  tbic  Altoorbern.  2)  im 
fliaume  ber  eorbere,  oorberfte  (o.  smeicti)  pe- 
des;  fossa  ber  näpere;  t partes  (bie  »orberteile) 
equorum;  subst.  pl.  m.  bie  Botbcreit.  3)  Bot» 
jüglicper,  pöpcrftepcitb  in  irgenb  einer  ffle= 
jicpmtg  qui  aetato  ct  sapientiä  p.  es;  numero 
priores  ftärier;  *virtutibus  esse  p.;  famä  causfi- 
quo  ber  bic  üffentlicpe  Acptung  u.  baä  Diedjt  für 


— priyatus, 

fiep  pat;  ut  nemo  baberetur  p.;  p.  abom  psb 
jmbm.  ben  SSorrang  taffen;  p.  partes  (8otji$) 
apud  alqm  habere;  aud)  priores  sc.  partes,  ir- 
gend, literarum,  cloquentiae,  sapientiae,  eisi 
utrique  primag,  priores  tarnen  libenter  defenmi 
Caelio  Oie.  Brut.  $.  84. 

prisce,  adv.  fpriscusf  narp  alter  Sitte  — je 
rabejn,  opne  Umftänbt  agere  Oie.  p.  Cad. 
§.  33.  — prisen  8,  adj.  [oettt.  m.  prior]  still, 
altertümliip,  ergraut  (mit  bem  Dick nbter ■ 
be4  Sprttürbigen)  p.  illis,  quos  cascos  appellat 
Ennius;  vatcribus  et  p.,  ut  aiunt,  viris;  redu 
p.  et  vetusta;  lex  vetusta  eat,  p.  literis  yertm- 
que  scripta;  verborum  vetustas;  seyeritas,  mo- 
res,  *gens  mortaliuiu,  *sanguis,  pudor.  pitr 
a)  *überp.  alt,  oormalig  venus.  b)  *»«4 
alter  Art,  ftreng,  ernftpaft. 

pristtnns,  adj.  [Oerto.  m.  prior]  1)  oorig,  oct 
malig,  früper  dignitas,  animus,  mos,  ios;  in 
p.  statum  redire;  subst.  in  pristinum  (in  tn 
Hörigen  restituere;  *in  pristina  rolio 

2)  näcpftoergangen,  geftrig  dies;  lenitasGw. 
b.  c.  t,  74,  7. 

pristis,  is,  f.  f*oiaue|  eine  Art  j ipnellftgtlt 
ber  Srpiffe  Liv.;  aurp  Slawe  eine*  Sdpftei 
Äneab  Verg. 

prius,  adv.  [prior]  eper,  früper,  *p.  orto  »1* 
no<p  bot  ic  ; *Dorper,  epcmalb;  p.  — qo»® 
ob.  oerbunben  prlnsquam  eper  alä,  bcoot;  ■ 
indic.  u.  conj.;  p.  — quam  autp  eper,  liebe 
Aegyptii  quamvis  camificinam  p.  subiens* 
quam  ibin  violent;  p.  — ante  . . quam  Fsrj 
Ae n.  4,  24  ff.;  *quam  {irius  = priusquam;  pnur 
quam  — prius  Plaut. 

priTütim,  adv.  [privatus]  1)  oprrc  »ctiepin; 
ium  Staate,  in  53rioatocrpältniffen,  dt 
'flrioatmann,  in  eignen  Altgelcgenpeit«, 
für  feine  flerfon,  für  firp,  iit  feinem  Se 
men  publice  privatimque  petere;  p.  plus  pos1* 
p.  ac  publice  quibusdam  ciritat-ibus  honorits 
babitis  fotoopl  ben  ©inmopnern  ber  Staate»  un 
gefamt,  iprem  ganjen  Staate,  als  emjclntn  ra 
bcmjclben ; p.  mittels  Setoerbung  um  bie  &vA 
cinjclner  burep  Spenbeit)  amicitiam  populi  Bo® 
colere  attributib,  maximo  p.  periculo;  de  na* 
p.  rebus.  2)  ju  §aufe  p.  so  tenore  Lit.  JJ. 
7,  10. 

priTütio,  önis,  /.  [privo]  IBefreiung  »o«  tt» 
Üblem  doloriB. 

privatus,  adj.  [pri»o]  abgefonbert  o.  Staate,  ent« 
eiiiKclucn  Ißcrfon  gepärig  ob.  fie  beirei' 
fenb,  $Sriöat=  aodificia,  agri,  domus,  re«  Ijd. 
pärioatangelegenpeiten  ob.  flritmteigcntum;  *f 
ccnsus  brevis,  ius;  * publica  materiee  p.  i»n; 
orit  (jum  Sonbercigentum  toetben),  si  etc.;  *op" 
(im  ®gf.  ju  fremben  ®i(ptungen);  iniuriae,  ininu 
citiac  perjünlirpe;  calamitas;  pietas  gegen  W 
aSuttcr;  p.  consilio  opne  ©rmdepttgung  o.  Stasi 
auf  eigne  §anb;  vita  p.  et  quieta;  p.  omnino 
fortuna;  *p.  ac  prope  socco  dignis  carminibo- 
in  Serfen,  worin  eine  Spradjc  perrjipt,  wir 
fJriBatpcrfoncn  im  gewüpnlicpcn  Scben  füpren;  *r 
loco  (einfam)  delituisse;  imperator  au  per  Jirr1- 
opne  Sommanbo  Plaut.;  vir  Ißrioatmann;  ho“1' 
nes;  fnirpt  fürftlirp,  nirpt  laiferlid)  bono. 
spectaciila;  p.  nomine  (nirpt  mit  bem  Di«®"' 
Caesar  ob.  imperator)  Vespasianum  salutsver." 
subst.  a)  m.  ißrioatmann  p.  an  cum  pohwtjte; 
reges,  augures,  p. ; *b.  ÜÄäcen  im  @gj  be*  8»1 


Priyernum  — probabilis.  651 


ftcn;  *((.)  o.  Weopatra,  bet  löitiglit^en  SSütbc  bat. 
b)  n.,  in  privato  md)t  öficiitttd),  in  bet  Stille, 
in  einem  ©rioatlotal,  ju  Jpaufc  consilia  in  p.  ha- 
bere; in  p.  animadverterent  in  eas;  ex  p.  (auS 
bem  ipaufc)  proripere  se;  ex  p.  (aus  bem  ©noat= 
uctmögen)  tributä  eonferre;  in  privatum  (jum 
^llrioalgc  brauche)  vendere;  yl.  * publica  privatia 
(©rioatgut)  aecernere. 

l’rivernuin,  i,  n.  Stobt  in  üatium.  $aü.  -na», 
litis,  adj.\  subst.  in  Privernate  auf  bem  ptioerua- 
tifchen  ©cbict;  -nätes,  tum,  in. 

pmignus.  i,  m.  [privus-geno  ein  befonbcteS  @e* 
jitihrin  babcub]  Stiefjoijn;  yl.  Stieflinber 
llor.  — pririgna,  ae,  f.  Stieftochter. 

privYlegium,  ii,  n.  fprivua-lex)  1)  baö  nur  cin  = 
jclue  ©ctfonen  betteffenbe  ®efe(>  (fte  be- 
nac$tciligenb)  in  privoa  bominca  leges  ferre  no- 
luemnt,  id  est  eniin  p.;  rogationem  in  Galbam 
privilegii  aimilem  ferre;  p.  irrogaro,  de  alqo 
ferre.  2)  + baS  burd)  ein  foldjeS  ©cje|>  erteilte 
SJorrccht,  ©tioilcgium. 

I»rivo,  1.  fprivu»  | eigtl.  ».  ctro.  abfonbetn  1)  Don 
ctiu.  Sutern,  berauben  alqm  vitä,  »ouuio;  sühnt. 
privantia,  n.  yl.  baS  ©emcinettbc  Ctc.  top. 
§.  47.  2)  o.  einem  Übel  befreien  alqm  exailio, 
dolore,  aegritudine,  iniuriä;  formidine  llor. 

privua,  adj.  eigtl.  gefoubert,  für  fidj  beftcljeub  1) 
pl.  bie  einzelnen,  jeber  ciujelnc  in  diea  p.; 
ut  lapides  p.  (jeber  einen)  ferrent.  2)  eigen, 
eigentümlich  militea  binia  p.  tunicia  donat 
Liv.,  quem  uncit  p.  triremis,  aliud  p.  (Sefon= 
beteS,  Seltenes)  dabitur  tibi  Hör.-,  verba  Ov. 

1.  prO,  praep.  m.  all.  1)  oor  (ben  ©egeuftanb  im 
SQiicfcn  fyrbenb)  p.  caatris,  aedena  p.  aede,  p. 
oppido;  Dor  — IjinauS  producere  suas  copiaa 
p.  caatria  Caes.  h.  Cf.  1,  48,  3;  nud)  auf,  in, 
an,  herab  (aber  fo,  bafj  etto.  jugleidj  oor  einem 
(^cgcnßanb  befiitblid)  ju  beulen  ift)  p.  auggeatu, 
p.  tribunali,  p.  concione,  p.  roatria;  p.  opore 
eaeo  Im.,  atare  Curt. ; atabat  p.  litore  claaaia 
Tac.-,  p.  lurribua  atare  Verg.\  p.  tectia  aedifi- 
ciorom  — aaxa  mittere  Soll. 

2)  tp.  a ) für,  jum  ©orteil,  jum  ©eften,  ju 
(fünften  dicere  p.  alqo;  hoc  non  modo  non 
p.  me,  aed  contra  me  eat  potius;  petere,  pu- 
gnarc  p.  alqo;  dimicare  p.  legibua,  p.  libertate, 
p.  patria;  *p.  ro  (jut  fRcditfertigung  meines  ©or- 
habettS)  loquor;  fdii  atant  p.  meliore  causa; 
■fp.  oquitibuB  planitiea  erat;  in  eo  certamine 
et  loca  aua  et  gonua  pugnae  pro  hoste  erant 
Liv.;  fcnncta  p.  hoatibua  erant  Curt.-,  (Liv.) 
gratilienri  p.  Komania,  promptioribua  p.  patria, 
uon  tanta  p.  Aetolia  cura  erat;  p.  vietoria  (jut 
©rlangung  bcS  SiegeS)  aatis  iam  pugnatum;  re- 
liquoa  laborea  p.  praeda  (nnt  Beute  ju  machen) 
fore  Soll. ; pauca  p.  delicto  auo  (jnr  trntjdjulbb 
gung)  verba  facit  Sali;  illa  p.  ltoacio  (in  ber 
Siebe  für  bell  9i.)  iuvonilis  redundantia.  6)  Don 
ber  SteUocrtretung,  ©Icichftctlung  ob.  ©etmcchfes 
luug,  anflatt,  ftatt,  für,  als,  fo  gut  wie, 
toie  p.  consule,  p.  praetore;  p.  vallo  carroa 
obicere;  iiegritudinem  anacipere  p.  experientia 
ftatt  felbft  einen  ©erfud;  ju  matheu;  timidum  p. 
rauto  vocant;  p.  ope  ferenda  sociis  patt  ben 
©erbünbeten  beiguftcljcn  Uv.  23,  28,  11;  p.  patro 
oaae  alcui  Snterftcllc  Dcrtrctcu;  legio  constiterat 
p.  Kubaidio  als  $>iIfScorpS,  IHcfcrOe;  quod  non 
vidisset,  p.  viso  aibi  renuntiaaau;  p.  occiao  ■ ub- 
latus  für  tot;  p.  communi  amico  atque  arbitro 


controveraiaa  componere;  nihil  p.  aano  facere 
toie  ein  ©ernünftigee;  vim  auorum  — ipai  p. 
auo  pericalo  defendebant  als  ob  cS  ihre  eigene 
©efahr  märe;  proraua  nt  vcatro  conaeasu  et  boc 
conventu  pro  summa  aolitudine  (=-  quasi  ea- 
aet  aurnina  Bolitudo  als  märe  er  ganj  alleilt 
ba)  abuteretur;  loqui  p.  alqo;  queri,  conqueri 
p.  re  publica;  p.  victia  (toie  ©efiejjte)  abierunt; 
1>.  certo  acire,  affirmare,  pollicen , proponere; 
pro  certo  babetotc  m.  acc.  c.  inf.,  p.  (für)  in- 
fecto;  alqm  p.  amico  habere;  dicere  p.  tcati- 
monio  im  3eugcnocrh&r  auSfagcn;  p.  sententia 
dicere  ut  etc.  feine  Stimme  bahin  abgeben  bap 
ic.  2’ac.;  p.  perfuga  als  (fd)cinbarer)  Überläufer; 
se  p.  cive  gerere;  p.  victoribus  agere ; p.  dam- 
nato  eaae  fo  gut  als  tc.;  p.  ludibrio  eaac ; p.  eo 
ac  Bi  glcith  als  menn;  populum  Kom.  neque 
recte  neque  p.  bono  (=*■  bene)  faeturum,  si 
Sali.;  atare  p.  (als)  contione,  dein  nobis  (pugna) 
p.  meliore  fuit  Tac.  c)  0.  ber  ©crgcltuiig,  |um 
Siohn  für,  für  ulcisci  p.  acelere;  p.  ineritis 
gratiam  referre;  p.  beneficiis  multum  dobere; 
solvere  p.  vectura;  p.  eo  ut  Liv.  d)  im  Ser  = 
hältnis  ju,  nad;  ©laSgabe,  jufolge,  tiath, 
oermäge,  gemäf)  p.  viribus,  p.  rata  parte,  p. 
Be  quiaquo  jeber  für  fid),  nach  ©iafegabe  feiner 
iträfte,  p.  tempore  et  re,  p.  rei  ncccssitatc ; p. 
multitudine  hominum  et  p.  gloria  belli  atque 
fortitudinis  anguatoa  (ju  enge)  ae  linoa  hal>ere; 
p.  (im  Flamen)  collcgio,  p.  collegii  aententia 
Liv.  4,  26,  9;  p.  imperio  oennöge  (traft)  ber 
'AmtSgemalt  ob.  auf  gebieterifihc  SBcife;  p.  tim 
humanitatc,  prudentia;  p.  tide  (gemäf)  ihrer 
Xreuc,  aus  %■)  mori;  ne  quid  non  p.  aoeiis  (mie 
eS  o.  ©unbeSgenoffen  ju  rrmarten  mar)  egiase  vi- 
derontar;  quam  p.  nach  comp,  (erfl  feit  /Ar.) 
proelium  atrociua  (juam  p.  nurnero  pugnantium 
(als  man  itad)  tc.  ermatten  foDte)  editur  Liv.;  p. 
nomine  auS  91itdfid)t  auf  ihre  Berühmtheit;  p.  so 
für  feine,  für  ihre  ©etfon;  p.  eo  quod  meil;  p. 
eo  ut  •=■  prout  je  ttad)bcm  Cic.  Vcrr.  3 §.  126; 
pro  eo  ac  mereor,  p.  eo  ac  debui  nad)  meinem 
©erbienft  ic. ; p.  eo  quanti  te  facio  oermöge  mci; 
net  großen  9ttt)tung  gegen  bi<h- 
2.  pro!  (nid)t  prob)  interj.,  jum  ©uSbrud  beS 
Schmer jeS,  ber  Wage,  ber  ©errounberung , oh! 
ad;!  hfl!  p.  sancto  luppiter!  p.  dii  iramortalca! 
p.  deorum  (deum)  atquu  hominum  fidem!  p.  dco- 
rum  bdem  atque  hominum!  Cic.  Lacl.  §.  62; 
p.  deum  fidem!  (Ter.)  p.  deum  immorhüinm! 
(*c.  fidem)  bei  ber  3u»etläffig!eit,  ffiahthaftigleit 
tt. ; p.  malae  traetationia!  Ter.;  p.  cuna  inver- 
aique  moros!  Hör.;  auch  leibet  tantum  p.  de- 
generamua  a patribua  nostria. 
proägoriis,  i,  m.  [»podyopoc)  bet  ©ortragenbe 
im  ©emeiuberat,  ber  erfte  Beamte  in  einigen 
Stählen  SijilienS. 

pro-anctor,  öria.  m.  Stammoater,  Suet.  CI.  24. 
pro-arla,  ae,/-.  Urgroßmutter.  — ‘pro-Britus, 
adj.  oon  ben  ©erfahren  ererbt  regna.  — 
pro-aniB,  i,  m.  Urg rofiuater.  2)  überh-  Sor= 
fahr,  M h»h  ert  veatri  Hör. 
pröb&bllia,  v,  adj.  m.  comp.  ( probo ] l)bcifal!S  = 
mert,  gefällig,  tauglich,  ganj  crträqlid) 
orator,  diacipulua,  genua  orationis,  ingeuium; 
erat  voce  peracuta  atque  magna  nee  alia  re 
ulla  p.;  conaenau  obaidum  ijjaorum  probabile 
erat  m.  acc.  c.  inf.  cS  loarb  gebilligt,  bafe  Liv. 
2,  13,  10.  2)  annehmbar,  glaublich,  mäht; 


652 


prob&bilitas 

f cp  e i n l i cp  ratio,  coniectura,  mendaciuni,  illud 
cat  probabilius  (pat  mcpr  beu  ©cpein  bet  SBapt 
peit)  nequo  tarnen  verum;  aubst.  n.  pl.  $at>.  o) 
prSbubflYtas,  ätiä, /'.©laubpafti  gleit,  ©apt  = 
f c^cinlt cf)f eit.  6)  pröbäbYlltSr , adv.  glaub* 
lieb,  mit  SBaprfcpcinlicpfcit. 

pröbätio,  önis,  f.  [probo]  1)  Prüfung,  B c f i cf)  = 
tiguitg  athletarura.  2)  Billigung,  ©utpei* 
ßutig.  8)  tBewciSfüptung,  Bemei«  satis 
certä  p.  tradiderim:  pl.  tantorum  criminum.  — 
pröbätor,  öria,  m.  [probo]  Billiget,  ® utpei* 
jjer  facti  * ingenii.  — prbbfttus,  adj.  m.  comp. 
u.  sup.  f partic . D.  probo]  t)  erprobt,  be* 
»öprt,  tücptig,  Bortreff  lief)  argentum  Plaut. ; 
ceterarum  hominea  artium  spectati  et  p.;  valde 
p.  orator;  femina  probatissima;  -f-  iustitia  pro- 
batior.  2)  jmbm.  angenehm  ut  nemo  proba- 
tior  suis  pariter  alienisque  esset;  probatissimus 
aleui. 

probe,  adv.  m (Porti.)  sup.  [probus]  »opl,  gut, 
riefjtig,  paffenb,  narras  p.  bu  bringft  gute 
Bacpricpten  Ter.;  p.  intellegere;  (Plaut.)  aedes 
p.  factac;  p.  meminisse,  sentire,  scire,  de  alqo 
dicero;  hoc  p.  stabiüto  et  fixo;  p.  faetnm  esto 
in  alter  Sonn  b.  Liv.  22,  io,  4 ff. ; ei  is  homo 
qui  doTotoB  est,  moritur,  p.  factum  videri  Liv. 
8,  10,  12;  fmimos  actitavit  seit«  magis  quam 
p.  mit  fittlicpem  Slnftanb.  gnibef.  (Com.)  tüch- 
tig, braB,  gehörig  tui  similis  est  p.;  p.  er- 
rare;  nlä  beifällige  'önttnort,  p.,  probissime »opl! 
gutl  brao! 

pröbitas,  ätis,  f.  [probus]  fRecptfepaffenpeit, 
IRcblicplctt  quasi  lurnen  aliquod  p,  et  virtutis. 

pröbo,  1.  [probus]  1)  et»,  in  Begug  auf  feine 
Xücptigfeit,  @üte,  Scptpeit  prüfen,  erpro* 
ben,  unterfuepen,  (B.  ben  Eenforen)  befiepti* 
gen  villam  public  am  in  campo  Martio;  Opera 
quae  locassent;  fmunera;  ali  milit.  t.  t.  SRelrtt* 
ten  muftern  Trajan.  in  Plin.  cp.  10,  30  (89), 
2;  beurteilen  nadf)  et»,  suo  ex  ingenio  mores 
alienos  Plaut.-,  *amicitiag  utilitate  naep  ic.  2) 
nl8  tüchtig,  eept  nnerfennen,  einer  Sache  ob. 
Berfon  feinen  Beifall  jepenfen,  fiep  mit  et», 
ufrieben  erflären,  et»,  billigen,  gutpei* 
en,  gelten  laffen  fabrum  atque  aedes  Plaut.; 
domum  tuam  et  aedificationem  omnem  per- 
spexi  et  vehementer  p.;  quam  rationem  omnos 
non  solum  p.  sed  etiam  laudant;  Consilium, 
causam  et  hominem,  virtutem  alcis ; quod  elo- 
quentiae  gonus  maxime  am  p tupften  [teile;  alqm 
imperatorem  anerfennen,  beftätigen  al8  tc.;  alqm 
iudicem;  Iovo  non  probante  gegen  ben  SBiUcn 
beS  Jupiter  Hör.-,  ad  spem  connciendi  negotii 
maxime  p.  (pielt  eä  für  tätlich,  angemeffen)  m. 
inf.  Cacs.  b.  c.  1,  29,  1;  *sive  Lucina  probas 
vocari  ob.  U.,  »enn  bu  biep  lieber  fo  nennen  läßt 
llor.-,  m.  acc.  c.  inf.,  non  ante  — quam  civi- 
tas  suffecturum  (sc.  eum  esse)  probaverit  Tac. 
Germ.  18.  3)  jmbm.  et».  al8  beifall8»ert 

erfcpcincn  lajfcn,  anncpmlicp  maepen,  mit 
et»,  jmb.  gufrieben  [teilen,  fiep  ben  Beifall 
jntbä.  erwerben  officium  suum,  diligentiam, 
operam;  causam  alcis,  auep  aleui  de  alqa  re; 
p.  sc  ob.  probari  aleui  jmb®.  Beifall  ge»in* 
nett,  jmbm.  gefallen,  fiep  jmbm.  empfehlen 
probaro  mores,  vitam,  facta  alcis;  obscurius 
vitium  pro  vero  probatur  gept  burep ; jmbm.  et», 
glaublich,  plaujibel,loaprf(peinliep  maepen, 
ermeifen,  bartpun  aleui  alqd;  m.  acc.  c.  inf.; 


— procedo. 

♦patrio  metu  probor  esse  pater  »irb  bewitfer, 
baß  icp  »c.  Ov .;  auep  m.  ut:  qui  probari  potent 
ut  sibi  mederi  animus  non  possit  (baff  niep! 
foll  ic.)‘i  qui  probari  potest  ut  is  — plus  quam 
ego  ipse  gaudeat?  facile  ut  (te)  pro  eunneho 
probes  baß  bu  leicpt  maepen  lannft,  baß  mar 
biep  für  ic.  pält;  hoc  difBcile  est  probatu;  qnae 
facta  probari  non  poterant  Cwrt.;  jmb.  alt 
Bliffetpätcr  überfüpren  Plin.  ep. 
tproboscls,  scTdis,  f.  rrpojjoaiu’fj  ber  9t tk ff el  be* 
Elefanten. 

pröbrösug,  adj.  m.  (fpät.)  comp.  n.  (fpät.)  «q 
[probrum]  befepimpf  enb,  (epimpflicp,  fepänb 
Itep  crimen,  fearraen  Sepmäpgcbiept,  fvita; 
tfepimpfliep  panbelnb,  fcpänbliep  ferainx, 
natura.  — pröbrnm,  i,  n.  l)  fepimpf lidu , bte 
Btoralitöt  etneä  SRenfcpcn  beflecfenbe  Spat  ps- 
terna  p.  ac  vitia;  probra  animi  obiectare  aleui: 
p.  (j)l.)  ignaviae  et  luxuriao  ©reuet ; sumpte 
effusi  cum  p.  ac  dedeoore;  probro  praestarc: 
bef.  Unlcufcppeit,  Epebtud)  probri  insimu 
lasti  pudicissimam  feminam;  aliquot  matrona- 
apud  populum  probri  accusarunt;  fiuvenMe 
probri  plcnum;  pl.  + corporis,  flibidinum;  f Om- 
nibus p.  contaminatus.  2)  Sepintpf,  8 t 
fepimpfung,  ©epanbe,  ©cpntacp  u.  ber  babmet 
an  jmbm.  paftenbe  ©epanbfletf  probri  c»u*i, 
probro  esse,  habere;  inferre  aleui  p.  3)  Sc- 
fepimpfung,  befepimpfenber  Sotmurf,  bei 
infofern  er  gemaept  »erben  lann;  pl.  ingvrer- 
p.;  iactare  in  alqm  p.;  p.  Omnibus  maledictis 
que  vexare  alqm;  fp.  dicere  aleui,  fimicendetc 
in  alqm. 

prübus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  probcpalti; 
tücptig,  gut,  fotib  merx  Plaut.,  artifex  Ter 
argentum,  navigium,  res,  *fruges,  ingenium  tu 
guter  Sopf;  bef.  redbtfcpaff en,  brao,  fittfar 
anfprucpsloä,  befepeiben,  genügfam  hom:, 
mulier,  oratio,  f moros;  ‘pauperies;  probus gtu 
nobiscum  vivit,  multum  demissus  homo  Hör 
I’röca  (*-cas) , ae,  m.  alter  ftönig  b.  91  Iba 
pröcäcltas,  ätis,  /.  [procax]  Begehrt iepfeit  « 
gorbern,  öubringliepfeit,  greeppeit. 
pröeäcYtör,  adj.  m.  comp.  u.  +st*p.  [proess 
freep,  Ber»egen  sermo  p.  ortus;  proesri* 
Stipendium  flagitare  Liv. ; fprocaciua  sc  in«- 
natione  gerere;  fprocacissime  patris  memonv 
illudere. 

prbcax,  äcis,  adj.  m.  f comp.  u.  fswp.  fproer 
begehrlich  im  gorbern,  iubringlicp,  fteä 
breift,  lüfiern  leno  Plaut.,  meretrix , vem* 
in  lacessendo,  sermo,  fprocacissima  lixarur 
ingenia;  *Muga,  *libcrtas;  *austri  fiurat'i 
tm.  gen.  otii. 

prö-cedo,  3.  1)  pcroot=,  Bormärt«  geber 
fepreiten,  treten,  lommen  foribu»  foras,  iDsc 
Plaut.;  de  castris;  *castris;  ante  portam;  < 
tabemaculo  in  solem;  *ab  limine;  aleui  obvus 
ob.  obvius ; inSbef.  o)  B.  Truppen,  Scpiffen  »ei 
gehen,  =btingen,  aücfen  lonpus,  longio»  ‘ 
castris,  extra  mnnitiones,  in  aciem,  -fei  p.’rta 
aublaufen.  b)  etfeheinen,  fiep  geigen  i«  px 
blicum;  in  medium,  in  contionem;  postqssm 
philosophia  p.  aufgetreten,  in*  Heben  geirrten  ri. 
ffunus;  finterdum  vocescontumoliosae  cntfsSttr 
2)  prägu.  a)  tboraubgepen,  Etüden  tante 
anto  agmen  legionum,  quantum  etc.  b)  P. 
gange  eine«  Baue«,  Bottütfen  p»rs  open-, 
quantum  operc.  c)  BorWärtä-,  ju  Spree  i 


procella  — 

ÜBürben  fommen,  ananeieren,  fteigen  stu- 
diis  bur<b  JC.,  per  auurn,  per  publicum  dedecus 
in  ea  civitate  etc.,  ambitio  et  procedendi  libido 
PUn.  ep.;  tp.  a)  b.  ber  Seit,  fortfdjreiten, 
Borrüden,  Berfiteicbcn,  Berlaufen  cum  iam 
nor  processisset;  ita  tempus,  multum  diei, 
•dies  alterque  dies;  procedente  iam  die  Liv.; 
•adeo  tarde  tempora;  -f  procedente  tempore; 
aetate  älter  »eiben,  ß)  fortbanern,  fortge 
fefct  »erben,  jeinen  gortgang  haben,  fort* 
jd)  reiten,  stationes  geben  immer  fort;  stipendia, 
aeraalcui  Werben  angereebnei,  gelten  fort;  (@«wit.) 
procedente  iam  opere  (Slu«bilbung  be«  SRebner«), 
y)  gortfebritte  machen,  weiter*,  Dorwärt« 
fommen,  tantum  in  philosophin, , in  optimo 
genere  philoaophiae ; honoribus  longius;  non 
multum  dicendi  laude;  eo  magnitudinis  Sali, 
d)  weiter  geben,  bis  ju  einem  fünfte  (tei* 
gen,  reichen,  fommen,  liberius  altiusque  (in 
bei  Siebe)  über  fein  Xbema  binau&geben  Sali.- 
(Quint.)  non  minus  prospectu  quam  gradu  (B. 
SRebner);  in  dando  et  credendo  longius  ju  weit 
geben;  ira  longius;  nec  ultra  rninas  tarnen  pro- 
cessum  est;  quo  illud  p.?  wie  weit  gebt  bie«? 
ftberjb-  altera  iam  pagella  rüdt  ftf|on  Bor.  e) 
B.  hanblutigcn  u.  8nftünben  Borwärt«  fom* 
men,  einen  gortgang  ob.  Srfolg  hoben,  non 
ftatten  geben,  ablaufen,  an<b  gut,  glüdlid) 
Don  flatten  geben,  gliicfen  quantum  adhuc 
res  p.  gebieben  ift;  bene,  parum  olqd;  omnia 
prospera;  magis  er  sententia  res  publicn  ve- 
stra  vobis;  quod  ubi  secus  (ni<bt  gut);  alcui 
nihil;  bene  facta  mea  rei  publicae  hoben  einen 
für  ben  Staat  günftigen  ©rfolg,  fommen  bem 
Staat  JU  gute  Sali.  Jug.  86,  5;  Andranodoro 
consilia  Liv.  24,  26,  6;  si  processit  wenn  eä  gut 
gebt,  gtücft;  bog.  ift  b.  Sali.  Cat.  32,  1 neque 
insidiac  consuli  (gegen  ben  Ä.)  procedebant;  B. 
'JJetf.,  ben  u.  ben  ©rfolg  hoben,  p.  hodie  pul- 
ebre  boP  bfote  ©lild  gehabt  Ter.;  p.  moechos 
recte  Hör.  sat.  1,  2,  37  (anbere:  moeebis). 
procella,  ac,  f.  [procello]  Sturmwinb,  heftiger 
Sturm;  fibeitr.  heftige«  Slnftilrmen,  pürmi* 
jeher  Eingriff  equestris,  telorum,  emptionis; 
bilbl.  iudicii,  temporis,  fprioris  fortunae;  ’feri- 
mur  procellä;  pl.  invidiarum,  seditionum,  civi- 
les,  tribuniciae.  [ ftef)  Bor  Plaut. 

prö-cello, 3.  Borwerfen,  p.  se  btängen 

pröcellosuH,  adj.  [procella]  pürmtfd),  rer,  ven- 
tus,  fdies,  ffretum,  *notus  Sturm  erregenb. 
prdeäres,  erum,  m.  bie  Sornebmen  (als  Stanb), 
ber  $1  bei  Latinorum,  iuventutis. 
pröcerltas,  ätis,  f.  [procerus]  1)  hoher  u. 
f (plantet  Such«,  Stplanfbeit  colli,  proceri- 
tcites  arborum;  fincurva;  fcorporis.  2)  über!), 
©eftred tbeit,  Sänge  pedum  (ber  SBerSfüpe).  — 
pröcerius.  adv.  comp,  [procerus]  auSgeftred* 
tcr,  braenium  p.  proiectum  freier  Borgepredt 
Cic.  de  or.  3 §.  220.  — procerus,  adj.  m.  +*comp. 
u.  sup.  [pro  u.  cerus,  Berw.  m.  crescoj  berBor* 
ragenb  (in  beliebiger Sichtung),  b o<h  u.  jdslanf, 
potb  u.  jd)ön  geworfen  collum,  rostrum, 
■fhomo  p.  staturae,  f procerus  babitn,  f arbor, 
•palmae  in  bie  $5be  gepredte;  in  ber  SRetrif, 
lang  numerus. 

pröcessio,  önis,  f.  [procedo]  ba«  Sortüden 
eine«  Speere«  Cic  de  imp.  P.  §.  24.  — pröcessus, 
u»,  m.  [procedo]  (feit.  u.  nur  tp.)  gortgang, 

= fdjtiit,  SJatb«tum  gradus  et  quasi  p.  di- 


- procubo.  653 

cendi;  tantos  p.  efüciebat,  ut;  *processu  coepit 
crudescere  morbuB;  *f guter  91  u8  gang. 
•fPröcbfta,  ae,  *-te,  es , f.  3nfe!  au  ber  Stufte 
D.  Kampanien. 

pröcTdo,  ctdi,  — 3.  [pro-cado]  Bor  wärt«*,  nie* 
betfallen  pars  muri,  quassata  turris,  *adpedes. 
pröclnctu,  eil.  m.  [procingo]  eigtl.  ba«  ©firten, 
nur  in  procinctu  in  Sereitfcbaf  t jum  Kam* 
pfe,  fampffertig,  fin  p.  (in  ber  Übung  bc« 
getbten«)  et  castris  habiti;  •carmina  in  p.  (acta; 
testamentum  in  p.  facere  inbem  man  im  begriff 
ift,  in  ba«  Xrefjen  ju  geben;  bilbl.  nisi  in  p. 
paratamque  ad  omnes  Casus  habuerit  eloquen- 
tiam  Quint. 

pröclimitor,  öris,  m [proclamo]  Stbteier,  B. 
einem  ftbletbten  Sachwalter  Cic.  de  or.  1 §.  202. 
— prö-cl&mo,  l.  laut  rufen,  fdjreicn;  Der* 
ätbtiid)  D.  einem  Sachwalter  pro  sordidis  liomi- 
rubus  Liv.  22,  26,  2.  [Ä5nig  B.  Sparta. 

Pröcles,  is,  (Nep.)  i,  m.  8) ruber  be«  ©urt)jlbene«, 
prö>cHno,  1.  tp.  proclinata  iam  re  ba  bie  Sage 
ber  Xinge  [ich  bereit«  jur  ©ntfebeibung  neigt;  ad- 
iuvaro  rem  proclinatam  bie  obnebie«  ju  einem 
fcbltmmen  Äu«gang  [ich  neigenbe. 
pröclive , ob.  -Ti,  adv.  comp,  [proclivis]  ab* 
wärt«,  abftbüffig,  raftb,  labi;  proclivius  (nur 
atlju  rafcb)  labi  in  permciem;  proclivi  currit 
oratio.  — proclivis,  e (Dorfl.  u.  fpät.  auch  -vus, 
adj.  [pro  u.  clivus]  1)  Borwärt«  fi d)  netgenb, 
allmählich  bergab  gebenb,  abjdiüfjig,  ab* 
hängig  via,  semita,  p.  cursu  et  facili  delabi; 
per  pröclive,  fin  p.  bergab,  herab;  fecisti  mi 
er  proclivo  (au«  einem  nodj  Xunfeln)  planum 
Plaut.  2)  tp.  a ) $u  etw.  leicht  geneigt,  be* 
reitwillig  (mehr  infolge  be«  Xemperament«)  ad 
laborem,  amicitia  ad  comitatem;  ad  morbum; 
leicht  ju  tbun,  ausführbar  hoc  quidem  tibi 
in  proclivi  quam  imber  est  Plaut.;  esse  in  p. 
Ter.;  pröclive  dictu;  quibus  erat  p.  tranare; 
qnae  utraque  p.  esse.  ®ab.  pröclivTtas,  ätis, 
f.  1)  fabfebüffige  Sage,  2lbbang.  2)  9fei* 
gung,  ©encigtbeit  ad  morbos,  ad  suumqnod- 
que  genus,  ad  aegrotandum. 

Pröcne  (Progne),  es,  f.  1)  f.  Philomela.  2)  *meton. 
bie  Schwalbe.  [ntacb,  *jimmer. 

fprocoeton,  önis,  m.  [Kfoxoiriäv]  (feit.)  Sorge* 
prö-consul,  ülis,  tn  [auch  pro  consule]  ber 
Statthalter  einer  räm.  Stooinj,  ber  biefe  Stelle 
gew.  befleibete,  nad)bem  er  in  Som  Konful  ge* 
wefen  war,  ber  ißrofottful;  propraetoribus 
provo  consulibus  2a«.;  fber  Statthalter  in  ben 
$roDinjen  be«  Senat«.  $ao.  a)  prOconsülirls, 
e,  adj.  prof onfularifd)  imago,  fvir  p.  u.  bl. 
p.  fßrofottiul.  b)  tprüconsfi latus,  us,  m.  ba« 
Mmt,  bie  SBürbe  eine«  $rofonjul«;  auih  je* 
be«  Stattbalteramt;  j.  ®.  Sroprätur. 
pröcor,  t.  dep.  (oeraltet)  forbern,  Berlangen, 
de.  r.  p.  4 §.  6.  gung,  «uffdjub  de. 

pröcrastlnfttlo,  önis,  f.  [procrastino]  Serta* 
pröcrastTno,  1.  [pro-crastmus]  auf  morgen  Ber* 
febieben  =»  Bertagen,  aufftbieben  rem. 
pröcreütio,  öniB,  f.  [procreo]  ba«  beugen  libe- 
rorum,  hominum.  — pröereätor,  öris,  m.  [pro- 
creo] Srjeuger,  Urbebet  mundi;  pl.  bie  61  = 
tern.  $ao.  pröcreätrlr,  icis,  f.  fla[j.  nur  ®r= 
jeugerin,  Urheberin  artium  Oie. 
prö-creo,  1.  1)  jeugen  liberos;  de  alqa;  fetus. 
2)  übetb.  berborbringen,  erjeugen. 
•prö-cüDo,  1.  bingeftredt  baliegen. 


654 


procndo  — prodeo. 


pro-eüdo.  3.  * f tf) m i c b e n enses;  dentem  vomc- 
ris  fcpärftn;  tp.  a)  bereiten,  erfintten  dolo9 
Plaut,  b ) bilben  linguam  Oie.  de  or.  3 §.  121. 

pröcfil,  adv.  [procello  forttreiben)  fern,  in  ber, 
in  bie  gerne,  aus  ber  gerne,  Bon  weitem, 
weit  Weg,  auch  B.  geringerer  Sntfcrnung  p. 
hinc  labet  sciscitari  Ter.;  non  p.  »ed  hic;  p. 
inde;  non  p.  alicnnde;  p.  tela  conicere;  p.  at- 
tendere;  m ab  u.  abl.  u.  m.  bloftcm  abl,  p.  a 
conspectu ; haud  p.  a radicibus  Vesuvii;  p. 
man;  f classem  p.  habere;  *p.  este  entfernt  nicp ; 
p.  abire;  tp.  reliquam  aetatem  p.  re  publica 
habere;  a ro  publica  p.  esse,  p.  (B.  ber  fflaf|t= 
beit  Weg  *=  fepr)  errare  Still  ; nec  p.  seditione 
aberant,  ut  haud  p.  pericnlo  fuerit  IAv.;  haud 
p.  (weit  entfernt)  seditione  res  erat,  haud  p. 
afuit  ( impers .)  quin  IAv.;  p.  dubio  otjttf  3wei= 
fei  IAv. ; fp-  voluptatibus  ba  fie  bie  ?c.  entheb1 
ren  muhten;  gravi»  ea  militia  p.  domo  Tav  ; 
*p.  ambitione. 

proculco,  1.  fpro-calco]  niebertreten  segetes 
Ob.,  Iw.;  fnives  bur  cf)  Waten;  eque»  »ua  ipse 
praesidia;  tuna  ala  (bet  iKeiterei)  procnlcata 
erat;  tp.  t gleicpfam  mit  güfjcn  treten,  Ber= 
achten  proculcato  »enatu. 

Pröenln»,  i,  m.  1)  Jul.  P.,  ein  rßm.  Senator.  2) 
ein  greigetaffener  bcS  thlguftuS  Säet. 

pröenmbo,  cübui,  cubltum,  3.  [procubo]  1)  fiep 
BorwärtS  legen,  beugen,  fid)  neigen,  fid) 
Borneigen,  erfireefen  ‘certamine  »ummo  (b. 
IRubcmben);  tigna  Becundum  naturam  fluni ini»; 
fplanitie»  sub  radicibus  monti»  »patiosa.  2) 
BorwärtS  nieberfatlen,  jn  Sobcn  fallen, 
jinfen,  ftürjen,  fid)  niebetlegen,  fid)  nie= 
berwerfen  acie»;  fin  genua  (B.  ffilefanten); 
fhuroi  bos;  (Plaut.)  p.  (beugen  fid)  Bor)  dimi- 
diuti;  quieti»  causü;  *domu»  in  domini  caput; 
B.  SBetenben,  ©ittenben  alcui  ad  pedes,  ad  ge- 
nua alcia,  ‘genibus,  *anto  pedes;  f humi;  *tem- 
plis;  t»uo  more;  f »enatu  ad  infimaa  obtesta- 
tione»  procumbente  ficb  fufjfäHig  perablief)  ju  ic.; 
B.  Ohnmächtigen,  Snnattetcn,  »erwnnbeten  inte- 
gri;  viilneribus  confectus;  fin  genua;  feuper 
amici  corpus  oxanimis;  ‘super  alqm;  fmoribun- 
dus  in  arrna;  fin  ora  proni;  ‘aleis  dextrfl; 
t alcui  im  Jfainpfe  erliegen;  fequus  eins;  fru- 
menta  imbribus  p.  hatten  ftd)  gelegt;  agger  in 
fossam;  B.  Schiffen  in  lntcra;  pars  reliqua  (tur- 
ris)  consequen»  p.  fenfte  fich;  tp.  in  ©erfall 
geraten,  finten  res  meae. 

pröcürätin,  iinis,  /'.  fprocuro]  'Befolgung,  $e X-- 
Wallung  einer  Sache,  bef.  im  ftuftrage  eine«  am 
bern  u in  feinem  Namen  ob.  aus  'Amtspflicht  re- 
rum  meurum,  rei  publicae,  annonae,  speciosi 
ministerii,  regni  Numidae,  sua  cuique  p.  (SSir- 
fmtgSfreiS)  auctoritasque  est  restituta.  a)  fbaS 
Wmt  eine«  taiferlicpen  fflrofuratorS.  b)  bie 
©cforgung  alle®  beffen,  was  jur  flbwrnbung  bc* 
burch  ein  SÜahrjeichni  angebruteten  Ungliids  unb 
jur  Sühnung  beleihen  gehört,  bie  Sühnung 
prodigii;  ut  mie  plena  p.  fieret;  tp/.,  incesti 
iHeinigungSteremonieen. 

procürätor,  öri»,  »n.  fprocnro]  1)  urfprüngl.  &e 
fepöftsträger  rSm.  Siirger,  welche  cittweber  nid)t 
in  gtalien  ftd)  befanben  ob.  in  StnatSangclegem 
heiten  nicht  infltom  waren,  bah.  fiberp.  Seforget, 
SJerwafter,  namentlich  ber  wtgeltgenpeiten  eine« 
anbern,  StellBertreter,  Signet,  Sommiffio  = 
när,  Skoollmaeptigter  peni  Plaut.;  agere 


alqd  per  p.;  regni  3te id)Socrmefer ; fepeTjl).  vo- 
luntarius  (weil  p.  rigtl.  jmb.  erjt  burch  ein  ihm 
erteiltes  Wanbat  wirb)  Oie.  Brut.  §.  17.  ffnebei 
ber  ben  fjerm  Bertrctcnbe  OberBermalter,  *b^ 
miniftrator  eine®  ®ute8.  2)  fOberBerwal 
ter  ber  fniferlidjcn  ®infünfte  in  ben 
Binjen.  tao.  pröeftrfttrlx,  leis,  f.  ©eforge= 
rin  Oie. 

pröcüro,  1.  1)  etw.  im  Wuftrage  unb  Namen 
eines  anbern,  bef.  eines  Äbwefenben,  befot 
gen,  Berwalten  negotia  alci»;  hereditatra 
übernehmen;  bef.  fabfol.  faifetlicpeT  flärotura 
tor  fein.  2)  flberl).  beforgen,  nertoalten,  fär 
etw.  Sorge  tragen  sacrincia  publica;  se  pflc 
gen,  eorpora  Verij.;  (oorfl.)  auch  alcui.  gnSbci 
bie  rcligiöfcn  Jpanbfungen  beforgen,  bie  jur  Ut 
Wehrung  beS  burch  ein  SBnpr, reichen  angebeuteten 
UttglüdS  berorbnet  werben,  bas  SBahrjeid)en  füll 
nen  monstra,  prodigia,  ‘saeva  soumia;  sunul 
procuratam  est,  quod  (Weil)  etc.;  maioribu- 
hostiis. 

prö-enrro,  3.  pcrbor=,  Bortaufen,  ^gepen  in 
proximum  tnmnlum,  in  imblicnm;  *in  freta  aj 
ba$  Weer;  ‘in  ius  in®  ®frid)t  eilen;  ex  castri?- 
inSbef.  B.  Iruppen  Bor=,  auSrüdcn  ex  acie,  n 
caatris,  extra  aciem,  ad  re[>ellendum  hostero: 
iibrrtr.  irapetu  quodam  et  instinctu  ad  mortem 
Plin.  ep.;  b.  fiotalitfiten  Bo  Tragen,  fich  fI 
preden  flatus  in  longitudinecn  Ml >C  stodi«. 
fMiseni  quod  procurrit  baS  Sorgebirge  ® : 
•terra  in  mare,  ‘celsus  Apenninu»  in  marP: 
fsaxa  procurrentia. 

pröenrsatio,  önis,  f.  fprocnrso]  (IAv.)  baS  fict 
oorlaufen  »um  Jfampfe,  baS  fMänfeln  No 
midarum;  pl.  p.  leviaque  certamina,  — pr«- 
cursätöres,  um,  m.  [procurso]  'filönfler  ite 
— prö-enrso,  1.  (IAv.)  als  tßläntter  oorlat 
fen,  p 1 ä n t e In , latrocinii  modo  procnr»ante 
pauci  recurrentesque ; procursando  recipiewb?- 
que  sese  pugnavere.  — pröcursus,  ns,  m [pro- 
curro]  baS  .^terBorlaufen,  sprengen,  =ftür 
jen,  bej.B.SPdmpfenben  procursu  militum,  faudeo 
tissimi  cuiusque;  *p,  rapido;  ‘procursu  cooei 
tus  axis  BorwärtS  ftürmenb. 

♦prö-onrvn»,  adj.  (feit.)  BorwärtS  gefrümmt 
falx,  litora. 

pröen*,  i,  m.  [prooof  ber  greier;  ftbertr.  (pi 
bewerbet  Cie.  Brut.  §.  330 

Pröcyon,  önis,  m -•  Antecanis,  w f. 

prö-cleambtilu,  t.  B orfpa jiereit  Ter. 

prödeo,  4.  [pro  u.  eo|  1)  \e rBorgehf n , fom 
men,  =tteten,  Borgehf«  nemo  huc  Ter.,  n 
tabernaculo,  ex  frequentia,  ad  Colloquium;  ob- 
vinm  mihi  est  proditum ; in  funus  mit  jur  heute 
gehen  Ter.;  in  publicum,  auch  (Ter  , IAv.)  bl  r 
auSgehcn,  fich  öffentlich  jeigeu;  ’tantum  volsn-t 
(hcroorfliegen)  quantuni;  b.  truppen  longins,  n 
proelinm;  b.  Schiffen,  ex  portu  auStaufen,  ai 
fauces  fegeltt;  anch  öffentlich  auftreten,  a 
»caenam  als  Schaufpiciet;  ilbertr.  p.  in  trage-“- 
dia  (luppiter)  put  feine  fliotle  IHaut  ; als 
Oie  p.  Urne.  A.  §.  100;  bilbl.  a)  jum  ^otfdhcit 
fotnmen,  fid)  jeigen,  erfepeinen  consaetad 
p.  coepit;  quam  ea  (eloquentia)  sero  prodieri* 
in  lucem;  ‘iuvenum  p.  publica  cura;  ‘cultm 
et  ornatus  variis  capillis.  b ) *in  etw  «nS  f* 
ilbergepen,  werben  ex  indice  Dama.  2)  *boi 
treten,  tragen  rupes  in  aequor;  immodieo  » 
bere  tali;  bilbl  sumptu  et  magniflceutiA  eitr. 


prodico  — 

modum  bab  TOafi  ii berichtet  teil ; ne  tu)  extremum 
prodeatur  man  aufs  Wu&erfte  gerate  (im  Weben); 
est  qu&dam  prodire  (geben)  tenus,  si  non  datur 
ultra  Hör.  ep.  1,  1,  32. 

prö-dico,  s.  l)  oorherfagen,  *betfünbigen 
hominibus  ea  quae  futura  sunt  Oie.  2)  einen 
lerrnin  weiter  h>nauMe§en,  oetfehieben 
diem,  diem  longiorem,  alia  prodicta  dies  (ein 
atiberer  weitetet  lermin  warb  beftimmt)  ad  fru- 
mentnm  petendum. 

prö-dictitor,  öris,  m.  brr  Bicebiftator,  ber 
nicht  ben  Warnen,  aber  bie  Gewalt  beb  liftatorb 
batte  u.  Dom  Wolf  gewählt  warb  Liv.  22,  8,  6. 
Prödmis,  i,  m.  gtiedj.  Sopf)ift  aub  ®eob  jur  $cit 
bei  Sofrattb ; adj.  -eins. 

predige , adv.  [prodigun]  (feit.)  Derfcbwcnbes 
riftb,  rivere.  — prödlgentia,  ae,  f.  |prodigo] 
( Tac.)  Be  tfcfjwenbung  opum ; per  araritiam  et  p. 
prodlglÄlls,  e,  adj.  [prodigium]  (Plaut.)  Iuppiter 
ungünftige  SBahrjeichen  afrwettbenb.  $ao. 
prodTglälUSr,  adv.  (feit.)  auf  abenteuerliche 
Seife  tariere  rem  Hör.  a.  p.  29. 
prödTgiosus,  adj.  [prodigiumj  abenteuerlich, 
unnatürlich  fprodigiosum  dictu;  ‘caraVene- 
ris.  — prodigium,  ii,  n.  [ft.  prodicinm  D.  pro- 
dico)  eine  wunberbare  u.  übernatürliche  Srfchei- 
nung  ob.  Begebenheit,  infofern  man  baraub  alb 
einem  Borjeichen  etw.  golgenrcief)eä  (ge= 
wohnlich  6cblimmeb)  weibfagt,  Sunberjeichen, 
Sunber  portenta  atque  p.  nuntiabant;  prodi- 
dia  proenrare;  mul  tu  p.  eins  Tim  declarant; 
quae  p.  fulminibus  aliore  quo  Tisu  missa  susci- 
perentur  atque  curarentur.  Ad  ea  (junächft 
Blitje)  elicienda  etc.  JÄv.  1,  20,  7.  §ierb.  a) 
eine  unnatürliche,  ungeheuerliche,  Unheils 
Dolle  Sbat/  feanblung,  Ungehcuerlichteit 
non  mihi  iam  furtum,  se<l  monstrum  ac  p.  vi- 
debatur  m.  in/);  hnec  odmirabilia,  sed  prodigii 
simile  est  quod  dicam.  6)  d.  einem  iebenben 
SBefen,  Ungeheuer,  @cheufal,  rei  publicae  (o. 
Ulobiub);  monstrum  atque  p.  (D.  Satilina);  *tri- 
plex  (D.  Kerberub);  ‘Cresia  (fcuerfchnaubenber 
Stier);  *non  ego  sum  p.  (D.  ©laucub). 
proiligo,  egi,  actum,  3.  fpro-ago)  1)  (borll.) 
heroortreiben  sues  in  lustra.  2)  0erfd)Wen  = 
ben,  Derthun  suum  Plaut.,  fopes,  fsumptibus 
aua.  — prödigns,  adj.  Detfdj menbertfd),  auf 
®efb  u.  @ut  feinen  Seit  legenb  prodigi,  qui  etc. 
Cic.  off.  J §.66;  m.  gen.  peculii  Plaut.,  ncris 
Hot.-,  fepulae,  fTita,  ffacili  ac  p.  animo.  2)afj- 
o)  ‘reich,  Überfluß  h«bcnb  an  etw.  locus 
multoe  berbae;  tellus  fruchtbar,  b)  ‘willig 
ingebenb,  opfetnb  animae  magnae  (gen.), 
des  arcani  pretbgebcnb,  anbplaubernb  — Iren» 
hruefe. 

i.roditio,  önis,  f.  fprodo]  bab  Betraten,  bie 
nerratenbe  Bnjeige,  Berrätetei,  Betrat 

nnius  ex  collegio,  exercitus  (am  Ipeere) ; p.  (Per= 
rciterijchen  Angriff  auf)  oppidi  apparare;  pt.  ami- 
citiarum  ac  rerum  pubhearam.  — pru-dttor, 
öris,  m.  [prodo]  Berräter  patriae,  disciplinae, 
•ristis  latent, is  puellae  p.  Hör. 

>rö-do,  dtdi,  dftum,  8.  l)  heruorgeben,  ■bri«’ 
gen,  ■ nehmen,  rihun,  jumBorfchein  btin= 
gen  ‘suspiria  alto  pectore,  vina;  ‘ruitus  gan- 
dia  prodens  flubbruef  ber  greube  im  ic.;  *fe- 
tum  Olime  herDorfpriefien  laffen;  prodito  fumo 
( burch  Wauch,  ben  man  auffteigen  liefe)  significant 
lAv.  21,  27,  7.  2)  ueröffentlichen,  befannt 


■ prodneo.  655 

machen  derretum;  nt  a sc  beUicae  caerimoniae 
proderentur  aubgingen  u.  ber  Wadjmelt  befannt 
mürben  Liv.  1, 82,  6;  exemplum  ftatuieren,  exem- 
plum  pemiciosum,  turpe  anbern  geben.  gnb= 
btf.  a)  alb  1. 1.  ju  einem  Wmte  protlamieren,  er= 
nennen  interregem,  flaminem,  alqm  consnium 
creaudornm  causä.  b)  alb  Crjähler, 
fchreiber  berichten,  melben,  mitteilcn,  übcr  = 
liefern  alqd,  multitudini,  sicut  proditur,  mc- 
moriae,  memoriam,  memoria-,  quae  tox  in  ru- 
stienm  inde  proTerbium  prodita  est  überliefert, 
in  ic.  übergegongen,  ju  einem  jc.  geworben  Liv. 
23,  47,  7;  quam  Adonidi  nupsisse  proditum  est 
Cie.-,  eodem  anno  Alexandre  am  proditur  con- 
ditam  Liv.  c)  wab  geheim  bleibtn  foD,  ent> 
beefen,  oertaten  conscios,  -f-Toluntatem  et  Con- 
silium alcis,  farcana,  ‘commissa,  fsecretum 
nxori,  fcultn  prodi  (butefe  bie  Sleibungl,  ‘cri- 
men Tultu.  3)  berräterifd)  aubliefern,  in 
bie  $änbe  fpielen,  preibgeben,  oerraten 
(böswillig,  burch  feanbcln)  amici  partim  dese- 
ruerunt  me  partim  etiam  p.;  desertamae  pro- 
ditam  causam  publicam  queri;  aquilam  hosti- 
bus,  classem  praedonibus;  alqm  in  omnes  cru- 
ciatus;  commilitones  ad  caedem;  ‘alqm  ad 
mortem  bem  lobe  überliefern;  patriam,  urbem, 
libertatem,  fortunas  meas,  caput  et  salutem 
alcis  fidem  fein  SBort  brechen;  ‘somnus  me  pro- 
didit  oetlaffen.  4)  weitergeben,  bah- a)  Potfdjie: 
ben,  weiter  hinaubfepen  nlcui  vitam  (friften) 
ad  miseriam  Plaut.;  diem  nuptiis  Ter.  b)  über  = 
geben,  fein teclaf fett  sacra  suis  posteris;  ius 
unuginis  ad  memoriam  posteritatemque  pro- 
dendae;  regnnm  a Tantalo  ct  Pelope  proditum; 
•genus  a sanguine  Teucri  fortpflanäcn. 
prü-döeeo,  2.  laut,  öffentlidfe  lehren,  »or= 
prebigen  Hör.  ep.  1,  1,  66. 
prö-drömus;  i,  m.  [xgddoopog]  Bortäufer, 
flbettr.  pl.  eine  Slrt  Worbweftminbe,  acht  läge 
not  bem  Slufgaitge  beb  feunbbftemb  wehenb. 
prö-düco  (archaift.  inf.  perf.  produxe  Ter),  8. 
1)  heroor»,  norführen,  = jieheit,  hinführeu, 
■ bringen  ante  aedes  huc  Ibras  Plaid.;  legio- 
nem;  glodiatores  ad  forum;  alqm  capite  invo- 
luto  ad  necem  ob.  ut  seenri  feriatur;  alqm  in 
publicum;  impedimenta  (fßacfpfetbe)  ex  castris; 
auch  *fegTOorbringe«,  jeugen  qualia  corjrora 
tellus;  inbbef.  a)  jnr  Bublieferung  Dorfüh  = 
ren,  aubliefern  alqm,  iumenta,  equos.  b)  alb 
milit.  t.  t.,  Iruppen  Dorfüljren,  aubtücfen 
laffen  legiones,  copias,  exercitnm  in  aciem, 
in  locum  aequum.  c)  jmb.  borführen,  auf  = 
treten  laffen  alqm  in  contionem,  ad  populnm, 
in  conspectum  populi  R.,  auch  hl-  P- ; P-  einem 
@<haufpieler,  bie  Bühne  betreten  laffen,  fin 
ben  fitrtub  einführen;  übertr.  ‘signatum  prae- 
sente  nota  nomen  (burch  ben  ©fbrauch)  inb  $u= 
blifum  u.  in  Umlauf  bringen,  *nova  (rocabula) 
quae  genitor  p.  usus.  d)  jnnt  Bcrfanfe  Dor  = 
führen  serros  omnes  Ter.;  ffamiliam  alcis  ve- 
nalem.  e)  gelcitenb  fortfflhren,  auf  ben  SBeg 
bringen,  begleiten,  geleiten,  alqm  rus  Ter.; 
te  ■=  tuum  fiinns  »u  ©rabe  geleiten,  f)  |er« 
Dor>,  fortlocten  adeo  productam  in  proelium 
fugavit;  quinqueremem  longius,  falqm  ad  an- 
gustias  naque;  quädam  notitiä  Sejitimii  pro- 
duetns  cero  n ln  fit  fein  Schiff  ju  oertagflpflaf*.  b. 
c.  3,  104,  3;  ‘quo  discordia  civqir  p.  (hat  ge= 
führt)  miseros? 


656  produete  • 

2)  weiter  Borfüprcit,  auSbepnen  paululum 
cornu;  producti  longius  acio;  inöbef.  o)  in  bet 
Sluöfpracbe  bcpnen  (@gf.  corripero)  primatn  lite- 
ram,  *+syllabam.  b)  emporwaepfcn  laffett, 
erjcugen  filiam  Plaut.-,  aubolem  Hör.;  bat). 
auf  = , groj)  , etlichen  *arborem;  qui  illud 
produxit  scelus?  Ter.-,  is , quem  hui  similem  p. 
c)  o.  ber  8f't,  pinjicpen,  uetfcpieben,  fort= 
bauern  laufen,  Bcrlängern  rom  (ben  Krieg) 
in  biemem;  ita  vitam  (friften),  ut  etc.;  convi- 
vium  ad  multam  noctem  vario  sermone;  ser- 
monem  longius,  in  mnltam  noctem;  alqm  falsa 
spe  Ter.-,  auch  nerftrciepen  taf f ett,  pinbrin  = 
gen  paulatim  hunc  diem  Ter.  8)  imb.  o o r = 
wärt«,  emporbringen,  beförbern  gu  etw.  (0. 
einet  uiebrigeren  Stufe  ju  einer  tjö^crcn)  alqm 
ad  honores,  ad  dignitatem,  fad  magna  mini- 
steria;  alqm  omni  genore  honoris,  ad  optimam 
Rpern  patriae;  etw.  ber  8®pi/  Summe  ttad)  et= 
1)  ö 1)  c u quaedam  legata  ad  vicios  sestertium 

pröduct®,  adv.  [productus]  gebepnt  in  bet  ®u®= 
jpracpe  (@gf.  breviter)  Cie.  or.  §.  159. 

prodnctio,  önis,  f.  [produco]  Sctlängetung 
(»)  eine«  SSortc®  burep  eine  Silbe,  b)  in  ber  8u®= 
fpratpc,  bic  Dehnung  (@gf.  contractio).  c ) tem- 
poris  b ai  Ipinauäfcpieben. 

productus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  f partic . ö.  pro- 
duco] d)  uerlängert,  auägeftredt,  gcbcpnt, 
lang  fprodnctior  ibat  manu«  equitum;  *neve 
minor  neu  sit  quinto  productior  actu  fabula. 
3n*bef.  a ) lang  in  ber  ÜluSfpradje,  gebepnt 
litera;  extrema  (syllaba)  p.  atque  longa;  no- 
men  in  oerlängcrter  Sotnt  abgeleitet,  b)  in  ber 
Seit  fiep  hingiepeitb  exitus  (orationis);  dolo- 
res longinquitate.  2)  producta,  örum,  ».  als 
ppilof.  t.  t.  bet  Stoifer,  eine  B.  ßiccro  Dcrfud)tc 
Überjepung  be®  griecp.  uforiypi va,  J.  praeei- 
puus  2). 

pröegmäna,  örum,  n.  latiniflcttc  gorm  ü.  »poijy- 
fiivu,  f.  praecipuus  2)  Cie.  fin.  3 §.  15. 

proeltäris,  e,  adj.  [proolium]  gu  einer  Scplaept 
gehörig,  pugnu  förmlidjc  Plaut.  — proeliitor, 
öris,  m.  Iproelior]  Streiter,  Krieger  Tac.-,  t>. 
(Siefanten  Just.  - proellor,  dep.  1.  [proelium] 
ein  Steffen  liefern,  jtreiten,  festen  eo 
modo  equites  cnm  equitibus;  pedibus  ju  guff, 
feurru,  fcomminus,  cum  hostibus,  tp.  D.  einem 
SSettftreite  Cie.  AU.  1,  16,  1;  pass.  u.  impers. 
in  quo  (bcllo)  et  diu  et  variü  victoriii  proelia- 
tum  fuit  Just. 

proelium  (nicht  prael.),  ii,  n.  1)  Steffen,  ®e  = 
feept,  Kampf,  Vlugtif f equitum,  equitatus  no- 
stri,  equestre,  terrestre,  navale;  p.  committere, 
facerecumalqo;  p.  inire,  conserere,  eiere,  edere, 
conferre;  p.  male  pugnatum  bertorne® ; proelia 
miscere  o.  fjweilampf  Liv.,  *raiseere,  dare  Bon 
Stieren  U.  ftirfepen;  ire,  redire  in  proelium;  fad 
p.  ire,  proelio  excedere,  proelio  pugnare,  con- 
tendere,  dimicare,  lacessere,  decertare;  proelio 
flupersedere  — lein  entfepcibenbe®  Steffen  liefern 
Caes.  b.  O.  2,  8,  1;  *campeBtria  auf  bem  Ülarä» 
felb;  auep  prägn.  bl.  p.  förmliche®  Sreffen;  o. 
SBorttampf  Cie.  fam.  9,  11,  2;  fepetgp  B.  Kampf 
mit  ben  Speifen,  ba®  Sf  jen  committere  p.  (äpn> 
lief)  Wie  'einhauen’),  apparari  apud  te  p.  Plaut.; 
* u.  Kampf  ber  Sinbe;  *StoJen  mit  ben 
Römern.  2)  concr.  Kämpfer,  Krieger  armi- 
gcra  Prop.  3,  11,  10. 


- profero. 

Proetus,  i,  m.  König  in  Sirpn®,  Ov.  Sa»  Prse- 
tides,  Idum,  f.  bie  Söepter  be®  ©tötu®  Yerg. 

1.  prdfäno,  1.  [pro  u.  fanum]  einem  ®ott  et®. 
Bot  bem  Scmpel  barbringen,  b.  i.  weihen,  opfern 
Amt.  Vict. 

2.  prbfftno,  1.  [profanus]  1)  für  niept  petlig 
ettlären,  entweihen  dies  festes,  »aera,  ncs- 
dotes,  *festum.  2)  übertr.  fentmeihen,  fdjän 
ben  pudorem. 

pröfiuus,  adj.  [pro-fanum]  1)  eigtl.  Bor  beai  jr 
weihten  ©ejirl  liegenb,  niept  geheiligt,  prr 
fan  locus;  trea  P et  usu.  polluta;  tanimab 
unreine;  *p.  facere  alqd  entweipen;  in 
profano  auf  ungeBieiptent  ©oben;  pl.  ».  Untti 
lige®,  ©olfSgut  sacra  profanaque  pollut-r- 
fomnia  p.  spoliare;  miscebis  sacra  probr 
llor.  3näbef.  b.  ©erfonen,  in  einen  Cöottrfbim 
niept  eingeweipt,  uneingeweiht  procnl  tti*. 
profani;  Cereris  ritus  vulgare  profan«;  vuipr 
(in  ben  Sienft  bcoSKufen  niept  eingeweipt).  2) gott 
lo®,  rueploä  fprinceps;  *oculis  p.  cementas 
sacra;  *Unpeil  weiifagenb  bubo,  avi*. 

pröfectlo,  önis,  f.  [proficiscorj  1)  tlbreife,  :J*t 
Äufbru^,  abmarfep,  =faprt  p.  parare;  »b 
ipsa  p.;  ne  priore  quidem  (bello)  ulla  p.  tanti 
spectaculi  fuit  bie  ein  ic.  barbot  Liv.  29,  S6, 1 
2)  übertr.  bie  tperfunft  pecuniae  Cic.  p.  Ch 
§.  82. 

pröfectö,  adv.  [pro  n.  factus]  in  ber  Spa t 
wahrhaftig,  jcbenfall®;  inäbef.  in  ber  oml. 
obl.  bem  beutjepen  'müffen’  entfpreepenb  invism 
p.  superbiam  regiam  civibus  esse;  cum  neg»- 
ret  p.  (er  fagte,  er  mflffe  niept)  satis  compotm 
mentis  esse. 

pröfeetns,  us,  m.  [proficio]  ffrortfepritt,  -gat; 
Sunapme,  SBirfung,  Srfolg  +p.  noa  -1 
summo  petitus;  fblandiente  p. ; fpertinet  »1 
p.  tuum;  * verba  profectu  dissimulata  cartct 
♦sine  profectu. 

prö-ffro,  3.  1)  pcrBortragen,  ^bringen,  dt 
len,  au®liefetn,  Borbringen,  =fteefcn,  «flie 
den,  Bordeigen,  aufweifen  nummoi  ex srtj, 
arma  tormentaque  ex  oppido,  commestos  *> 
agris  deviis  in  viam,  pecuniam  alcui  petouint; 
men  (sc.  ex  aerario),  arma,  * caput  e sUgr* 
fdraco  e pulvino  se  proferens  fid)  erheben}; 
conspectuin  liboros;  bap.  a)  Beruf f c n t lieben 
betannt  maepen,  an®  Kiept  ber  Dffentliä 
feit,  ber  SB  eit  bringen,  ent  beeten,  jn  Sagt 
förbern,  Jepaffen  orationem,  alqd  fbru,  m 
medium,  alqd  in  aspectum  lucemque,  arten 
♦horrendos  enses  primus,  »arte  iurgia;  ti’**' 
nium;  fstudia  sua;  in  lucem,  *in  apricom,  •ar- 
te» (Kuuftwerte).  b)  offen  au®jprcepen,  »et 
bringen,  erwähnen,  anfüpren  alqd  in  »- 
dium,  nominatim  multos,  exempla  omniuio  wB 
testes,  auctores. 

2)  prägn.  Borwärt®,  weitet  tragen,  rüde« 
fepen,  pedem,  gradum  Borwärt®  (bpreiten,  rertc 
gehen;  im  ©ilbe  *unde  p.  pedem  pudor  vetx! 
alä  milit.  t.  t.  signa  (bic  ffapuen)  = Borridtt 
ffep  in  SRarfep  fepen;  castra  mit  bem  ßager  irr 
ter  BorTüden,  aufbreepen;  tormenta  anfpfbinjt» 
quae  eruptionis  caus&  paraverat;  übertr.  feian 
SSu«bepnung  naep  etw.  ootrüden,  weiter  hi» 
au®rüden,  auäbepnen  tines  agri  publici  ;h*“- 
latim,  im  ©ilbe  tines  ofliciorura  paulo  longm- 
quam  natura  velit;  pomerium,  munitioBM,  ag 
gerem,  *imperium  super  Indos;  f übetp.  wop,n 


professio  — profluens. 


657 


bringen,  führen,  ergeben  arm»  in  Europam; 
continentiam  in  fortunam  regni  auf  ben  X^rou 
mitttefjmen ; tp.  a)  ber  geitbauer  na©  »erlän= 
gern,  auübehnen  beatam  vitam  uaque  ad  ro- 
gum;  fmemoriam  soceri  mei  puleherrimia  ope- 
ribua  proferri.  6)  einen  geiipunlt  ob.  et»,  auf 
einen  gcitbunft  weiter  hinau«f©ieben,  »er*, 
auff©teben,  »erlagen  diem,  »diem  (ben  lag 
bei  SßerljängniffeS)  llio,  diem  de  die  Just  ; pro- 
fertnr  tempus  ferundae  legis  Liv.  8,  68,  4; 
nuptias  aliquot  dies  Ter.;  res  bie  öffentlichen 
@ej©äfte  »ertagen,  StiUftanb  ber  ic.  eintreten  (af- 
fen; res  prolatae  Vertagung,  StiUftanb  ber  tc. 
Plaut.,  Cic.;  ante  res  prolatas;  p.  exercitum 
(ba*  Stimmhecr)  bie  Berfammlnng  auffdfieben  Liv. 
3,  20,  6. 

professio,  önis,  f.  [profiteor]  l)  bie  offizielle 
Eingabe,  bef.  feine«  Warnen«  ob.  Vermögen«;  tfla- 
gitii  be«  f©anbbarcn  ©eroerbe«;  auch  Ber*ei©  = 
ni«,  Wegifler  über  biefe  Eingaben;  meton.  ba« 
offigieü  angegebene  ©ewerbe,  ©ejcbdft,  ba« 
jmb.  treibt,  ba«  gewerbe*,  berufsmäßige 
t?lu«ftben  einer  Runfi,  ris  oratoris  et  ipsa  p. 
dicendi  ber  Xitel,  glei©fant  bie  5itma  eine«  gu- 
ten Siebner«;  fgrammaticae;  fmagicae  artis; 
qui  p.  (bie  pflege,  ben  Betrieb)  honestarum  ar- 
tium  malis  moribus  corruperant  Ourt.  2)  ©r  = 
flärung,  Äußerung  bonae  roluntatia.  — 
fprdfessor,  öris,  m.  öffentlicher  Siegtet,  8to= 
feffor.  Xao.  fpröfessörlus,  adj.  {©nlntei: 
ji erlich,  ©©ulmeiftet:  lingua  Tac.ann.  18,14. 

prö-festus,  adj.  nicht  fefili©  dies,  * lux. 

prö-flcio,  feei,  fectum,  8.  eigtl.  »or  fi©  brin  = 
en,  »orwärt«  lomntcn  tridni  riam  a suis 
nibus  Caes.  b.  G.  1,  38,  1;  bah-  tp.  5ort  = 
fdjritte  machen,  Borteile  etjielen,  etro.au«: 
richten,  gcroinnen  nihil  in  oppugnatione  op- 
pidi;  alqd  in  philosophia;  fhaud  sano  anctori- 
tate  apnd  alqm;  ad  (für)  reliqui  temporis  pa- 
cem  utque  otium  parum  proüci;  fplns  moncndo 
quam  si  etc.;  satis  et  ad  laudem  et  ad  utilita- 
tem  profectum  (esse);  non  in  praesentis  modo 
certaminia  gloriam,  sed  summ  am  etiam  belli 
profectum  erat  roar  etro.  gewonnen;  inSbef.  ju 
et»,  helfen,  näßen,  attf©iagcn  nulla  res  tan- 
tum  ad  dicendum;  plurimum;  *vorba  non  pro- 
ticientia;  *quid  lege»  sine  moribus  vanae  p.? 
alä  mebic.  t.  t.  mieten  radice  vel  herba  profi- 
ciente  nihil  llor. 

pröffclscor,  feetna  sum,  dtp.  3.  (»orllaff.  auch 

-sco, 8.)  [pro  u.  facio,  facoaaoj  fi©  »or« 

roört«  machen,  bah-  aufbrechen,  abteifen,  rei  = 
fen,  ziehen  (»erf©iebett  ».  iter  facere  u.  pere- 
grinari),  ipse,  ut  quam  primum  iter  faceret  (nach 
(Uorgobina,  feinem  eigentlichen  Siele),  Genabum 
p.  bricht  auf  na©  0.  Caes.  b.  G.  7,  11,  8;  ad 
iter;  ad  cum  domum;  domum,  ab  Antio;  ad 
somnum  {©lafen  gehen;  ad  caelum  (».  (Sterben: 
ben);  inibef.  marf©ieren,  abmarf©ieren, 
a u«  jiehen  Rom  um;  ad,  fin  bellmn,  in  pugnam, 
Kom.i,  ab  urbc,  ex  caatna,  in  Aequoa;  ex  portu, 
portu  abfegeln,  au«laufen;  ab  Orico,  podibus, 
obriam  alcui,  contra  hostem,  fad  persequendoa 
Carnutes , fpraedatum  in  agrum  Campanum, 
fpabulatum,  adveraus  alqm,  *magnum  iter  an: 
treten;  tp.  o)  in  ber  Webe  weiter  gehen  ad  re- 
liqua,  ordine  ad  reliqaa.  b)  ».  et»,  aujgehen, 
anheben,  ben  Anfang  ma©en  a lege,  oratio 
inde,  ab  hoc  initio  profectua.  c)  D.  etw.  fei« 
$ttnt<h<n,  lat. -Mähet**  6d)iil«rtrtftb.  5.  «ufl. 


nen  Urfprung  haben,  herrühren,  entgehen 
a natura;  venue  a corde  profectae;  profecti 
(S©üler)  ah  Ariatotele;  quae  a me  in  te  pro- 
fecta  sunt;  *genna  a Palianto  profectum. 
pröfltßor,  fesaus  aum,  dtp.  2.  [pro  u.  fateor ] 1) 
frei  herauSfagen,  offen  belennen,  gejtehen, 
ertlären,  »ertünben  fateor  atque  etiam  p. 
et  prae  me  fero;  non  aolum  fateri,  sed  etiam 
Profiten;  fae  digniorem  ft©  für  ic.;  fde  parri- 
cidio;  indieium  offene  Anzeige  nta©en.  3n«be{. 
a)  fi©  öffentli©  at«  etw.  belennen,  erflä 
rett,  ju  ertennen  geben,  ob.  »u  etw.,  in«bef. 
ju  einem  beftimmten  ga©,  Beruf  fi©  be  = 
tennen,  ».  etw.  ißrofeffion  ma©en  ae  infan- 
tem  patria,  ae  grammaticum,  profeasua  amicum 
sc.  te  Hot.  ep.  1,  18,  2;  philosophiam,  iua;  qui 
iata  profitentur  fleute  »on  jenem  ga©;  per- 
magnum  qniddam  suscipere  ac  p.;  lllud  quod 
ampleri  autnus,  quod  proiitemur,  quod  auscepi- 
mua;  fabfot.  öffentlicher  Scljrer,  !(5rofeffor 
fein,  bef.  ber  Bercbfamfeit.  b)  etw.  freiwillig 
»erßeißen,  ^ off  en  laffen,  oerfpre©eu,  fi© 
ju  etw.  anheif©ig  nta©en  operam,  Studium 
suum,  m.  acc.  c.  inf.,  indieium  etflären,  eine  An» 
leige  machen  ju  wollen  ob.  eine  freiwillige  Au*-- 
fage  ma©en,  bef.  »or  0eri©t,  unt  ©traflofialeit 
*u  erlangen;  se  adiutorem  ad  rem  feinen  8ei= 
ftanb  anbieten;  'inceptis  gTavihus  et  magna  pro- 
feaais  etc.  c)  feinen  Warnen,  fein  Bermögcn,  0e> 
werbe  offiziell  angeben,  anmelben  aratores 
iugera  aationum  suarum,  frumentum;  p.  nomen 
u.  bl.  p.  fi©  jum  ftriegebienfte  melben;  qui  se- 
qui reimt,  profiteantur  mö©ten  fi©  mciben;  no- 
men inter  candidatoa;  nomina  (al«  Bewerber) 
Liv.  26,  18,  6;  intra  legitimos  dies  sc.  nomen 
Sali.  Cat.  18,  8;  ae  candidatum  Suet bilbl.  in 
his  poiltu  hic  nomen  p.  Btium  re©net,  }äf)lt  ft© 
unter  tc.  Ter.  2) partic.  profeasua  jugeftanben, 
belannt,  offettfunbig  ’mora,  fdux. 
pröfligAtor,  öria,  tn.  [profligo]  Berf©wenber 
Tac.  — prötligitns,  adj.  m.  sup.  [partic.  »on 
profligo]  tu©lo«,  heill»9  honunea.  — prö- 
tligo,  l.  [pro  n.  fligere]  ju  Boben,  nieber  = 
{©lagen,  überwältigen  copiaa  hoatinm,  claa- 
sem,  dextrum  eomu,  fhoatem  p.  ac  proruere. 
$ierö.  tp.  a)  »olitif©  ob.  moralif©  ju  ©runbe 
ri©ten,  »erni©ten,  erniebrigen,  tief  fin* 
len  laffen  alqm,  tantas  opea,  rem  puldicam, 
omnia  ad  pcmiciem  profligata  et  perdita  eine 
bobettlofe  Berfuntenheit  u.  BerWorfenheit;  usque 
eo  senatoria  tudicia  perdita  profligataque  ease, 
ut;  au©  in  Bcjug  auf  ba«  ©ernüt,  ju  Boben 
brüden,  nieberf©lagen  quanto  illum  mae- 
rore  aiilictum  naae  et  proöigatum  putatis?  6) 
giemt, i©  ju  Snbe  bringen,  jiemli©  befei* 
tigen,  jum  gto&cn  Xeil  abth«n,  beinahe 
»otlcnben  pugnam,  proelium;  committere  ac 
p.  bellum;  commiaaum  ac  profligatum  conficere ; 
profligato  bello  ac  paene  aublato;  profligata 
iam  haec  et  paene  ad  exitnm  adducta  eat 
quaeatio;  profligata  rea  est. 

*prö-flo,  1.  herOorblafen  flammaa;  bilbl.  aom- 
num  toto  pectore  »erf©nar©en  Verg. 
profluens,  tia,  adj.  [petrttc.  ».  profluo]  1)  ».  ber 
Webe,  hinftrömenb  lociuacitaa;  propter  rerbo- 
rum  expeditam  ac  p.  quodam  modo  celeritatem'; 
genUB  orationie;  f prompt*  ac  p.  eloquentia; 
taubst,  n.  Haterii  canorum  illud  et  p.  2)  subst. 
(sc.  aqua),  f.  flie^enbe«  fflaffet.  Xa».  a)prö- 

42 


C58  profluentia  - 

flueiiter,  adv.  (feit.)  fliefeenb,  bilbl.  ergo  om- 
nia  p.  (sc.  fient)  oonftattcn  geben  Oie.  Tusr.  ß 
§.  53.  b)  pröüueutla,  ae,  f.  ba«  .'petBoiftib- 
meit,  bilbt.  inanis  quaedam  p.  (Strom)  loquendi 
Oie.  pari.  or.  § 81. 

prö-fluo,  3.  berBorffiefeeti,  »fträmen  ex  monte, 
in  mare,  illud  quod  ex  hoc  genere  p. ; ab  hi» 
fontibus  profitixi  (bin  itf)  unoermerlt  gelangt)  iul 
hominum  famam;  fad  incognitaa  lihidines  fid) 
bingeben.  $aB.  pröflövlum,  ii,  n.  (oortl.  u. 
lpät)  ba«  $jerBorfliefeen  »anguini»;  ventris 
♦pro-for,  dep.  l.  berauSfagen.  |®iird)fall. 
prö-fäglo,  3.  1)  intrans.  fort»,  baBonfliefjen, 
ba«  Seite  judjen,  fic^  flüchten  domo,  ex  op- 
pido,  ex  Ponto,  in  Bnt&nniam,  Cirtam;  abfol. 
2)  Irans,  »or  ob.  Bon  cttB.  flicken,  et».  niei  = 
ben  fdominos,  fcontionem,  *agros.  ®ao  prö- 
fügus,  adj.  1)  ba«  Seite  fudfenb,  flüchtig, 
f liebe  nb  militen p.  discedunt,  -fe  proelio,  furbe, 
♦Scjthao  im  Sitten  fämpfenb.  3n«bef.  »er 
bem  Vaterlanb,  ber  Heimat  fr  ei  willig  ben 
Stüdcti  fef)rt,  flüchtig  domo,  patriu , ex  Pelo- 
ponneso,  + regni;  *subst.  m.  ein  §eintattofer, 
Verbannter. 

prö-fundo,  3.  1)  ^erBor»,  l)in*,  Bergiefeen, 
berBorftrömen  laffen  sanguinem  suum,  vim 
lacrimarum,  clamorem;  voce  profundenda  burcf) 
tiefe«  2tu«bo(en  ber  Stimme;  animam  (au«bau= 
(ben)  in  causa;  p.  se  n.  profundi  tjerborftrö- 
men,  fid)  ergicfeen  lacrimae,  multitudo  sagit- 
tariorum  se;  se  in  qnestu»  Hebilos  auäbrcdjcti 
in  ic. ; voluptates  subito  se  nonnunquam  p. 
(bred)en  IjerBor)  atque  eiciunt  universae;  quae 
(in  vitibus)  se  nimium  fiefj  l)erBorbrnttgen;  fom- 
nibus  membris  profusus  est  sudor.  3n«bej 
beroorbringcn  quae  frugibus  atque  bacis 
terrae  fetu  profunduntur.  2)  tp.  a)  fid)  ergie  = 
feen  laffen  odiuni  in  alqm;  vires  ade  feine 
Jfräfte  Berttcnben;  nihil  est  in  natura  rerum  om- 
ninm,  quod  se  Universum  p.  feinen  ganjen  fle= 
beniinbalt  BöQig  au«fd)fiüet ; feuueta  simul  vitia. 
b)  preisgeben,  fjingeben,  opfern  totum  se 
ille  in  me;  non  modo  pecuniam,  sed  vitam 
etiam  pro  patria;  omnia  baratt  fepett ; bergen; 
ben  patrimonia;  pecunias  in  oas  res. 
profundes , adj.  nt.  comp.  u.  mp.  [pro-fundus] 
l)  tief  (abwärts  nadj  bem  Voben,  uaef)  unten) 
mare;  p.  altitudinis  convalles;  per  pracaltas 
fluvii  ac  p.  (grunblofe)  voragines;  gurges  pro- 
fundissimus;  *bap.  *in  ber  Unterwelt  befinb; 
lid)  nox  Erebi;  Manes  Unterwelt;  aud)  *bicbt, 
tief  nox,  saltus;  gabst,  n.  a ) bie  liefe  in  pro- 
fundo  veritatem  esse  demersam;  in  profnndum 
hauriri  (Derfcplungen  werben) ; in  vastiorem  alti- 
tudinem  ac  velut  p.  (Slbgrunb)  invehi;  aquae, 
tmaris.  b)  Plaut.  Capt.  t,  2,  79  im  fdierjlj. 
Ätortfpiele  mit  fundus  ('(Bmnb,  Wbgrunb’)  uom 
SJtagen.  c ) bie  Sie  ereätiefc,  ba«  Sie  er  iecis- 
sem  ipse  me  potius  in  profundum,  *Siculum, 
*immensum,  fnox  profundo  incubans,  fpro- 
fundo  mergere.  2)  * fj o c f)  caelum.  3)  tp.  bo- 
benloä,  unmäfeig,  unerfättlidj,  unermefe; 
lid)  libidineB,  avaritia,  tgula,  fventcr;  *ruit 
profundo  Pindarus  ore  (B.  unerfd)5pflid)er  Süße 
bc«  '.HuSbrud«)  Hot. 

pröfüsc,  adv.  m.  comp,  [profnsns]  mafjloä,  au 8 
gelaffen,  unmäßig  consul  obstitit  p.4  (in  Wil= 
ber  (jiluibt)  tendentibus  suis  in  castra;  profusius 
ommbns  modis  quaestui  ac  sumptui  deditus 


- progressiv. 

erat;  tbe*f<bh>fnberifcb  — tpröfüslo,  önii, 
f.  [profundoj  Verfcbroeubung.  — pröfüsus, 
adj.  m.  fcomp  u.  ftup.  [profundo]  1)  unmä' 
feig,  anägelaffen,  jügello«  hilaritas,  tpro- 
fusissima  libido;  genus  iocandi.  2)  unmäfeig  im 
üufwanbe,  «er  jrtiwenberifdj  (au«  üeidjtfinn) 
homo;  alieni  appetens,  sui  p.  Salt. ; fprofusis 
sima  largitio;  mit  unmäßigem  Slnfwanbe 
oeranftaltet,  ju  loftfpielig  epulae,  fconvivia 

tprö-gbner,  eri,  m.  fflatte  ber  Sntelin. 

prö-genSro,  1.  jeugen,  perBorbringen  »aqui 
lae  columbas. 

prögüntes,  ei,  f.  [pro-gigno]  1)  abstr.  Äbftam 
mung,  ©efdjlecfet  p vostram  usque  ab  aro 
atque  abavo  proferens  Ter.;  deinde  a p.  et  co- 
gnatione  ordiar;  antiquitas  quo  propius  aberat 
ab  ortu  et  divina  p.;  *progeniem  Troiano  a 
sanguine  duci.  2)  ctmcr.  Vltif  omntlinge,  Sa4 
tommenftpaft,  oft  autp  B.  einzelnen,  Hblömm 
ling,  Sprbfeling,  Sprofj,  ftinb  veteres,  qui 
se  p.  deoruin  esse  dicebant;  Miltiadis  Sobn . 
*Tyrrbena  regum  B.  Stäcen;  B.  Xieren,  Stal 
*parva;  *p.  nidosqne  fovent;  tp.  B.  (Bebtcbur 
al«  Sdjöpfungen  beS  ®td)ter«  Ov.  — prö-xe- 
nitor,  öris,  »i.  StammBater  maiorum  suoron 
Nep.  — progigno,  3.  jeugen,  ^trnorbiingta 
neque  gnatus  est  neque  progignetur  Plaut 
quae  ex  iis  (rebus)  progignuntur;  ’illatu  tem 
parens. 

prognÄriter,  adv.  [pro  u.  gnams]  offentunbig 
indica  (fag’  beftimmt)  Plaut. 

prOgnitus  [jiariie.  B.  bem  ungebräud)!  progus 
scor]  gejeugt  ob.  geboren,  entfproffen  *Tan 
talo  p.  (ffinfel  be*  X. , Xfp)cfte8i;  Moscho  patrr 
Plaut.;  boniR  Ter.;  *semet  p.  Spröjjlinge  jeinef 
©efcftleäbtcä;  ipsi  erant  Cimbris  Tentonisque  p 
(Jaes  ; Ualli  se  ornnes  ab  l>ite  p.  praediennt 

Progne  f.  Procne. 

prognostica,  örum,  n.  [irpoyi-woriaa  | bie  fiel 
terjeidjen,  litel  ber  b.  Stcero  Berfafeten  Übei 
fefeung  einer  Schrift  beb  tlratub. 

prögredior,  gressusisum,  dtp.  3.  (in/4,  progre 
diri,  imper.  progredimino  Plaut.)  jpro  u.  gr>- 
dior]  IjerBor*,  berau*=  ob.  Borwärt«  ge^ea 
= fdjreiten  ex  aomo,  *portu,  ex  tinibus,  ia 
contioncm,  tridui  viam,  pabulatum,  pabulan  i 
cans&,  longius  a castris;  abfol.  B.  S duffen  bot 
Wärt«  fegcln  qaattuor  milia  passuum  seeande 
Bumine;  tp.  in  einer  Sac^e,  in  ber  Siebe  oor 
wärt«;,  f ortfefereiten,  »eitergefeen,  ooi 
rüden  quatenns  amor  in  amicitia  p.  debeat; 
fabsurdain  in  adulationem  progressns  fid)  Be: 
fteigenb,  fin  fletus,  ad  ultimum  supplicinn. 
longius  eius  amentia  geljt  JU  Weit;  paulnm  aetate 
älter  werben;  progrediente  aetate;  in  virtnu 
neque  enim  ille  odio  tui  progressns  est  axt 
$»a|  gegen  bub  ju  weit  gegangen  Cic.  p.  Dn 
§.  10;  longius  p.  non  posse  fein  SBort  meitri 
Borbringen;  digitum  p.  non  posse;  qnidquid  pro- 
gredior  mit  jebent  Schritt  oorwärt«  l.ir.  »1,  I, 
6;  actor  hic  defensorque  eausae  meae  nihil  p. 
tf)ut  leinen  erfien  Sdjritt,  ergreift  in  nidit«  bie 
Snitiatioe  Oie.  p.  Sest.  §.  75.  ®aB.  A)  prii- 
gresslo,  önis,  f.  nur  tp.  gortfebritt  rei  mili 
turis;  lauere  p.  ad  virtutem;  al«  Siebengur.  bie 
Steigerung.  B)  progressns.  us,  m.  ba«  SSor 
märtbfdjreiten,  5Jortf(breiten,  in«bef  ba« 
Sorriidcn,  Vorbringen  b.  Xruppen.  aui)  pl ; 
tp.  a)  Anfang  primo  p.  t)  bie  weitere  Snt- 


proh  — proles. 


659 


roidelung  reruin;  earum  (causarum)  p.  (bic 
(Entwidelung  bei  Urfacpen  in  ihren  ffiirfungen)  et 
quasi  antecessiones  -=  bcr  ^ujanimfnbang  brr 
Urfacpen  oorttärtS  u.  rüdroärtS,  eine  Kette  uon 
Urfacpen;  baS  SBorrüden,  ber  ^roTtfc^ritt  aeta- 
tis;  progresaua  facere  in  atudiis. 

proh  f.  2.  pro. 

pröhtbeo  (arcpaift.  conj.  perf.  prohibeseit,  -sint, 
Plaut.,  Cic.  legg.  3 §.  0),  2.  [pro-habeo]  fern= 
galten,  1)  oerpinbernb  ab-,  jurfidpalten,  oet-- 
pinbetn  alqm,  alqd  ab  alqa  re,  *animoa  ludo 
inani;  alqm  alqa  re,  alqm  commeutu  abjd)iiei= 
ben  0.  ic.,  frumento  o.  bet  3nfupr  an  »c.,  oppido 
D.  bem  3ugang  ic , senatu  auöfcpliefjen ; nos  aup- 
plicuoi  voce;  ingreaau;  ungewöpnl  ab  iniuria 
et  maleficio  ae  suosque  Caes.  b.  G.  2,  28,  3; 
fimpias  mentea  anobia  alle  igflicptoergeffeupeit  aus 
unfein  fierjen  oerbannen;  (Nep.)  Lueedaemonii  — 
Athenienaea  aedificanteB  (uiuroB)  im  Sauen;  m. 
inf.  ob.  mc.  c.  inf.  (immer  b.  Cacs.,  gern,  auch  b. 
Oie  , hiv.,  Gurt.);  ba«  gerundiv.  m.  nom  c.  inf.,  ad 
prohibenda  circumdari  ojiera  hiv.  3,  28,  7 ; m.  ne, 
quominua;  {Plaut.)  non  p.  et  vetare,  quin  etc.; 
(Hör.  aal.  1,  8,  21)  nee  p.  quin  etc.;  (2’ac.  ann. 
14,  29)  morte  prohibitua  est,  quin;  nt.  ut  b. 
die.  Mose.  Am.  §.  151;  (hiv.)  eos  id;  motus 
conatusque  alcia;  munilionea  Caeaaria;  aditum; 
quod  dii  prohibeant  Oerbfticn  mögen  Ter.;  ut 
facile  perpauci  p.  (sc.  boatea  transitu)  poaaent 
ben  SBeg  oerlegen  Caex.  b.  G.  1,  6,  1;  maiorem 
tiduciam  prolubendi  babebant;  oo  reut  pal  teil 
patentes  ineos  mihi  Plaut.;  audj  mit  ©orten 
oerbinbern,  oerwepren,  oerbieten  lex  recta 
imperane  prohibenaque  contraria.  2)  befepüpenb 
fern  ballen,  fiebern,  fepüpen,  be»aprcn 
rem  publicum  a periculo;  alqm  ab  iniuria; 
magnum  civium  numerum  calainitate;  Campa- 
niam  populationibua;  Cheruacoa  ab  Suebia  etc. 
iniuriis  incuraionibuaquc  gegen  Unbill  ic.  o.  fei- 
ten bet  Cacs.  b.  G.  6,  10,  5.  fßao.  probibitlo, 
önis,  f.  (feil.)  baS  Ser  bot  tollendi  Cic. 

prölrio  j.  proiieio. 

prö-iude  ob.  oertürgt  prüiu,  adv.  1)  bemnad), 
bemgemäft,  beSwegett,  bef.  bei  einer  an  baS 
Sorbergebcnbe  fiep  eng  anfe^liefeenben  Äufforbetung 
ob.  Ermahnung.  2)  o.  einet  Setgleidping,  bie  als 
aus  bem  tBorpergepenben  ficb  ergebenb  betrachtet 
wirb,  cbenfo,  gerabe  fo  (Ogi.  perinde)  p.  ac; 
p.  quasi;  p.  ac  si;  (2’er.)  ut  — p. 

prölecUclutt,  adj.  [proicio)  (feit.)  bingemorfett, 
ausgefept  puella  Plaut.  — pröiectlo,  öni«, 
f.  [proicioj  (feit.)  baS  Sorwetfen,  ÄuSftreden 
braebii.  — prölectua,  adj.  m.  fcomp.  u.  f sup. 
fpartic.  o.  proicio]  1)  peroortretenb,  Oot  = 
ebenb  t veutro  p.,  paulo  proiectiore;  *saxa 
achyni;  tp.  ftart  peroortretenb,  peroorra- 
genb,  aufjerorbentlicp,  unmäßig  audacia, 
cupiditaa;  homo  p.  ad  audendum  etn  oerweges 
ner  ©anepalS;  t proiectissima  (febr  geneigt)  gerne 
ad  libidinem.  2)  ttad)  oorn  pingeworfen,  t>a-- 
liegenb  ante  simulacra,  ad  terram;  *in  cuitro; 
bilbl.  toeggetoorfen,  ocradjtct,  oeräcbtlicb, 
nieberträebtig  consulare  imperium;  ‘proiectä 
vilior  alg&;  fquibus  tarn  p.  senatus  auctoritas; 
fniebergefcplagen  vultus. 

proiieio  (profe.),  ieci,  iectum,  3.  [pro-iacio]  1) 
öor  = , pin<,  oor  bie  gü&e  weifen  proiectum 
(oeräcptiiiper  als  obiectum)  odoraris  cibum  Hör. 
epod.  6,  10;  bab-  oorwärts  pinwerfen  alqd  in 


ignem,  aquilam  intra  vallum,  cratea  (ausmer- 
fen),  alqm  praecipitem  in  undaa,  *galcam  ante 
pedes,  flacrimaa  oergicfien;  abfol.;  se  ficb  pin* 
ob.  niebetwerf  en,  pinftttrjen  se  ad  pedea 
alcia,  alcui;  auch  fientes  proiectae  ad  pedea  auo- 
rum  Caes.  b.  G.  7,  26,  3;  fse  ad  genua;  se  in 
forum  eilig  laufen  auf  ic. ; se  ex  navi  über  föotb 
fpringen;  bilbl.  se  in  boc  iudicium  fiel)  (als 
Senge)  brängen  ju  Oie.  p.  Cael.  §.  22.  3nSbej. 
a)  oors  auSflreden  bruchium;  *pedem  luevum 
ooranfepeti;  o.  (öebäuben,  üolalitäten  oorfprnt- 
gen,  Oortreten  laffen,  oorrüden;  proici 
perborragen,  quod  tectum  proiceretur;  urba 
proiecta (btnauSgebaut)  in  altum;  o.  ©affen  oor  = 
ftreden,  -batten  hastam,  clipeum  prae  ae, 
proiecto  laevä  acuto.  b)  perauswerf en,  =ja  = 
gen,  =ftofjen,  fortfagen  alqm  foras,  tantam 
pestem;  baec  tun  tu  virtus  ex  hac  urbe  expel- 
letur,  exterminabitur,  proicietur  jum  üattbe, 
wie  jur  Spür  pinauSgeroorfen,  *ab  urbc,  ad  saxa; 
oerbannen,  oerweifen  falqm  in  insulam.  c) 
megtoerfen  arma,  aareinas,  »inaignia  oblegen; 
*tela  manu;  bilbl.  a)  se  p.  in  muliebree  et  in- 
utiles  üetus  ficb  erniebrigen  ju  hiv.  25,  37, 
10.  ß)  et»,  »egraerfen,  (letcptfimtig)  oer= 
f eb m ä b c n , auf  et»,  oerjicbten,  et»,  ob.  jmb. 
preisgeben,  in  @efabr  ftürjen  virtutem, 
libertatem,  f sporn  salutia,  *onimaB  fid)  töten; 
legiones  p.  ac  prodere;  * cives  in  pericula.  2) 
( Tac .)  ju  fBoben  werfen  Vitellii  effigies.  3) 
(Tac)  auf  eine  bejlimmtc  3**!  binauSfepen, 
oer weifen  ultra  quinquenniuin. 
prö-libor,  de p.  3.  1^  oorroärtS  gleiten,  fd)lüs 
pfen  alii  (elephanti)  clunibua  subsidentes  rutjdp 
ten  oorwärtS;  'serpens;  tp.  ju  et»,  unoermerft 
btngeraten,  fommen,  in  et»,  oerfallen  ad 
latam  orationem,  in  miaericordiam  animus,  fad 
superbiam;  huc  libido  eat  prolapaa;  p.  longius 
quam  etc.  weiter  geben,  weitläufiger  reben  als 
ic.  b)  entfallen  cupiditate  prolapsum  verbum. 
2)  oorwärtS  berab<  ob.  aiiSgleiten  ex  equo; 
probrpsa  in  vulnus  moribunda  cecidit;  velut  si 
prolapaua  cecidiaeet;  0.  Webäuben  ic.  ein  = , ju> 
fammenfinten,  oerfallen  aedes  Ioris  Fere- 
trii,  *prolapsa  i'ergaina;  tp.  a)  fehlen,  ft  rau- 
cbellt  cupiditate,  timore,  regui  cupiditate.  6) 
f inten,  in  Slerfall  geraten,  beeuntertom^ 
men  ita  prolapaa  eat  (iuventua),  ut  etc.;  pro- 
lapsa  disciplina;  prolapsum  clade  imperium; 
rem  prope  prolapsam  restituit.  2>ao.  prolapalo, 
önis,  f.  (feit.)  l)  baS  tluSgleiten.  2;  ber  ®in 
fturj,  pl.  aedificiorum  Suet. 
prölätlo,  önia,  f.  [proferol  1)  baS  Sßorbringen, 
bie  Qfrwäbnung  cxemplorum.  2)  Erweite- 
rung finium.  3)  $1  er  f epi  c bu  ng , ?luffd)itb 
iudicii;  reruin  ©tiDftanb  ber  öffentl.  Sefcbäfte; 
diei  (beS  3ablnng8terminS).  — proluto,  1.  f in- 
tens. o.  profero]  1)  +erweitern  villam,  agroa. 
2)  binausfepieben,  pinbalten,  friften  fvi- 
tam ; + spem  et  metum  fiep  o.  einet  8ett  Jur  an= 
bem  tragen  mit  tc.;  aud)  oerjögern  comitia, 
malum;  nihil  prolatunduw  ratus;  fdiem  ex  die; 
fprolatando  extrahere  tempus. 
proiecto,  1.  [inten«,  o.  proiieio]  (feit.)  oer  Io  den, 
r eigen  alqm  probris  Plaut.  ; alqm  spe  legatio- 
nis;  • pucllares  animos  praeda. 
pröles,  ia,  f.  [pro-aleo]  (meift  poet.)  eigtl.  baS 
^eranwaepfenbe,  ber  Spröfeling,  baS  Äinb,  ber 
92acptomme  illa  futurorum  hominum  de., 

42* 


660 


proletarius  — promitto. 


'mascula,  ‘postuma,  »gemella  ifmiHinge;  *fer- 
rea  S5ien(rf)fngdd)lcd)t;  (Liv.)  Ausonia  'Jiodjtom 
menfdjaft;  *B.  lietctt  lllad/touch«,  Stu  t;  *B. 
@ewä<hfen;  fibertr.  bie  junge  Wann fthaft  equi- 
tum  peditumque  de.;  'Areadiae.  $ao.  pröle- 
t&rtus,  1)  subst.  ii,  m.  ein  SBürgct  au«  ber  un= 
terften  filaffe,  ber  ohne  Scrmögeu  war  u.  besljalb 
bem  Staate  nur  mit  jeinet  'J?ad)tommtnf<haft 
(proles)  biente.  2)  adj.  niebrig,  gemein  sermo 
Plaut. 

prö’lYcio,  — — 3.  [pro-laeio]  [jetoorlodcn 
me  huc  Plaut. ; f alqm  ad  spem. 
prölixe,  adv.  m.  comp,  [profixus]  1)  r e i d)  I i cf) , 
eapillus  passus  p.  in  reid)lither  güUe  aufgelöft; 
id  p.  cumulateque  (in  teigem  u.  Bollern  Slafic) 
fecit;  accipit  hominem  nemo  prolixius  Ter. ; 
falqm  prolixius  fovere.  2)  gefällig,  Willig 
age  p.  Ter.;  in  dilectu  parum  p.  respondent; 
neque  minus  ei  p.  (mit  bcrjelben  Bollen  8uber= 
fitf)t)  de  tua  voluntate  promisi.  — prolixus, 
adj.  m.  comp,  [pro-laxua]  weit  aubgebeljnt, 
reichlich  lang  framus;  tp.  nee  exili  corpore 
erat;  eapillus  Ter.,  *comae;  tp.  a)  geneigt, 
gefällig,  Willig  natura,  animus,  in  alqm.  b) 
gut  oonftatten  gebenb,  glficftidj  cetera  p. 
esse  his  competitoribus. 

prälogug,  i,  m.  [jipoloyot]  (oorll.  u.  fpät)  1)  Pro- 
log eine»  Sdjaujpiel«.  2)  ber  ©c^aufpieler, 
welcher  ben  Prolog  recitiertc. 
prö-löqnor,  dep.  3.  hetau»f agen,  fid)  äufjern 
cogitata  Ter quod  p.  piget,  m.  Objelt«fa$ 
Liv.;  miserias  caelo  fein  Slenb  flogen  Ptmius 
b.  Uic.  Tusc.  3 §.  63;  + verba  fiep  offen  au»= 
fpreepen j fquid  sentiatis;  *wei8fagenb  Ber= 
tiinben.  [gong. 

prOlübinm,  ii,  n.  fpro-lubet]  (Ter.)  üuft,  Ulet» 
prö-lüdo,  3.  *ein  ©orfpiel  matten  ad  pu- 
guam  sparsä  arenä  fldj  notier  üben ; tp.  einen 
©ortrag  einleiten  ipsis  sententiis,  quibus pro- 
luserint, pugnare. 

prö-hio,  lui,  luttum  u.  liitum,  3.  1)  heroor  = , 
fort:,  mcgfpülcn  ’genus  omne  natantum  litore 
in  extremo  fluetus;  (tempestas)  niyes  ex  Omni- 
bus montibus  Caes.  b.  c.  1,  43,  2;  * silvas  Eri- 
dauus.  2)  *ab:,  befpftlen,  benepen,  wa  = 
fdjen  in  vivo  rore  manus;  ter  manus  puras 
(prolept.)  fontanä  undä;  leni  praecordia  mulso; 
se  pleno  auro  tranf  ben  Bollen  golbenett  Setpcr  au»; 
multfi  prolutus  vappä. 

prülüsio,  önis,  f.  [proludo]  übertr.  ©orfpiel, 
Vorübung,  Gic.  de  or.  2 §.  325;  div.  in  Caec. 
§.  47. 

'prölüvles.  ei,  f.  fproluo]  Unrat  ventris. 
tprümercälis,  e,  adj.  [pro  u.  merx]  oerfäuf; 

lid),  feil  Testes;  promercale  dividere. 
prö-mdreo,  2.  u.  -eor,  dep.  2.  1)  fetwerben, 
erlangen.  2)  oerbienen  — einet  Sache  fiep 
miirbig  machen,  fiep  ein  fHecpt  auf  etw.  er; 
werben,  ob.  im  üblen  Sinne,  etw.  Berfdjulben 
promemisti  ut  ne  quid  ores  quin  impetres 
Plaut.;  suo  beneficio,  se  ut  ames;  levius  reum 
se  punitum  quam  sit  ille  promeritus ; *poenam ; 
pass,  postquam  malum  (bie  Strafe)  promeritum 
est  Plaut.  2)  (Haff.  gew.  at»  dep.)  um  jmb.  fiep 
Serbienfte  erwerben,  f i ep  oerbient  machen 
ut  promeritus  es  de  me  Plaut.;  bene  de  mul- 
tis;  unum  habent  in  nostrum  promerendi  locnm 
(Sclegenbeit);  *abfol.;  fm.  acc.,  socios.  Taoon 
prömdrltum,  i,  n.  ba«  ©erbienft,  in  alqm  um 


jmb. ; {Plaut  ) male  bbfe  panblungen  (gegen  jmb  ), 
fex  p.  suo  natS)  ihrer  Sdptlb. 

Prometheus,  di  u.  dos,  m.  fl/Qourj&tve  bet  8ot- 
au«benferj  ©ater  be«  Jseufalion,  bilbete  ber  Sage 
nad)  bie  SJlenfdjeii  au«  tpon  u.  belebte  fie  bimb 
ffreuer,  welche«  er  b.  pimmel  geholt  hatte,  waxb 
B.  3upiter  be«Wegen  an  ben  Stcmlafu«  gefdjmiebet 
u.  bort  B.  einem  ©riet  jerfleifcpt,  bod)  enblicp  bt= 
freit.  J)ao.  *Prömdtlidns,  ad j.  -thlädes  =»  len 
falion  Ob. 

prü-mTneo,  mtnui,  — 2.  berBorragen,  flehen 
collis  prominens;  fscopuli  et  prominentes  orae: 
regio  a Tauro  monte  in  Aegaeum  usque  pro- 
minens;  fungues;  'rostrum ; B.  ©erfoneu,  pecto- 
ris fine  prominentes  Borgebeugt;  bilbl.  iustitu 
foras  tota;  maximu  pars  eius  (gloriae)  in  me- 
moriam  ao  posteritateni  ragt  hinein  in  ic.  $at>. 
a)  f prominens,  tis,  n.  ein  heroorragenber  teil 
in  prominenti  litoris;  pl.  n.  p.  (9lu8läufer)  mon- 
tium  ©orgebirge.  b)  fpromTnälus,  adj.  etw. 
heroorragenb,  heroorftehenb  porticus. 
promlscaö  (-ce;  -cam  Plaut.),  adv  [promiscutu] 
ohne  Unterfthieb,  acmcirtfepaftlicp.  — pro- 
mlscuns  (-cus),  adj.  [pro-tnisceoj  1)  gemimt, 
nicht  gefonbert,  für  ade  gcmeinfdjaf tlidi 
multitudo,  omnium  generum  caedes,  conubu 
unter  ©atriciern  u.  Plebejern  ohne  Unterfthieb; 
comitiu  plebi  et  patribos;  divina  et  human» 
p.  habere  feinen  Unterfthieb  machen  jroifdjen  k ; 
esse  in  promiscuo  ein  ©emeingut  fein;  m.  tnf. 
fmuta  ista  et  inanima  intercidere  ac  reparan 
p.  sunt  ftnb  ohne  Unterfthieb  in  ber  Sage  ic.  Tac.\ 
postea  promiseuum  fuit  sc.  aediles  fieri  mar  « 
erlaubt,  ohne  Unterfthieb  flatricier  ob.  tfilebejei 
(ju  iSbilcn)  jn  wählen  ldv.  7,  1,  6.  2)  tgemeiu, 
gewöhnlich  patris  patriae  cognomentum;  p. 
et  vilia  mercari;  capere  cibum  p. 
promisslo,  önis,  f.  [promitto]  tBerfprethung, 
Scrheiffung  (al«  öanbltmg)  auxilii,  provinciae, 
inSbef.  al«  gtebefigur. 

promissor,  öris,  m.  [promitto]  (fett.)  ber  Ser 
[prether  *vnno  biatu.  — prOmlssuni,  i,  m 
[promitto]  SBerf prechcu,  Se rtjeifjung  (tw« 
»erfptothene)  facere,  fimplere;  servare  promisss 
ob.  promissis  stare;  satisfacere  suo  p.;  *manere 
in  p.;  promissa  solvern  militibus;  reliqutim 
quod  est  promissi  persolvere;  snmmam  p.  sui 
complere;  (pl.)  praemiorum  beftepenb  in  tc ; 
fminora  promissis  (als  fie  Berfproehen  hatten; 
praestare;  'promissa  darc  matheu  ob.  rrfüürn; 
alqm  promissis,  p.  ingentibus  oneraro  Jav  ; p 
ab  alqo  exigere;  alcis  p.  (j/l.)  repeterc,  da- 
gitare;  p.  consulis  fidemque  senatus  (bie  Sr 
jüUuiig  be»  burd;  ben  Senat  gewährleifteten  Ser 
tpredjen«  be»  ftonful»)  exspectabat  Liv.  2,  27,  t. 
— prömissus,  adj.  [ partic . 0.  promitto]  1)  lang 
herabhangenb  eapillus,  coesaries,  barba,  ca 
pillo  p.  esse,  »comae.  2)  ’oiel  Derfprecbenb 
uiele  Erwartungen  erregenb  carmen,  iambi 
prö-mitto  (perf.  sync.  promisti  Ter.,  Ct.,  tu/ 
promisse  Ct.),  3.  1)  heroorgehen  lafrfen,  bah-  <•) 
lang  mathfen  Iafjen  capillum  ac  barbam  Iät. 
6,  6,  4;  fermem  barbamque.  2)  Bcrfptctbrn, 
oerheißen  (auf  jmb».  ©egehren,  infolge  getwf 
fener  Übercinfunft  ob.  iiberh  ) alqd,  de  alqa  re, 
de  alqo;  * me  ultorem  fiadje  fthwbrrn;  *fal»o 
me  (meine  Üiürffehr)  tibi;  ipse  alqd  a me  fo 
bafj  o.  mir  bie  Sad)e  au»ginge,  ich  bet  Urheber 
Wäre;  religiöse;  bene;  m.  acc.  «.  Mi  * 


promo  — pronuntio. 


661 


Plaut.  QnSbef.  a)  p.  ad  alqm  fidj  bei  imbm.  ju 
Xifcbc  »erfaßen;  ad  cenam  alio  (anberSWobin) 
Plaut  -,  ad  conani  mihi  Phaedr.;  abfol.  Cic.  off. 
3 §.  68.  b)  damni  infecti  (sc.  causä.)  Wegen  mbg» 
lieben  ScbabenS  ©utfdjäbigung  scriprcdjen  Cic. 
c)  einer  ©ottbeit  geloben  donum  iovi  dicatum 
et  promissum.  d)  »lutünftigeä  öcrfirfjern,  Bor» 
fterfagen  si  mihi  alteratram  de  eventu  — pro- 
mittendum  esset,  id  futurum,  quod  evenit,  ox- 
pIoratiu8  poesem  p.  Cic.  fam.  6,  1,  6. 
promo,  mpsi,  mptum,  8.  [pro-emo]  beroorncb* 
men,  »boten,  »langen  pecuniam  alcui  ex 
aerario,  *sagittas,  + vina  dolio,  ‘Caeeubum, 
•tcla  o pharetra,  ipugionom  vagina,  *cavo  se 
robore  f)crnuSgef|en;  tp.  a)  betoorbrirtgrn, 
jeigen,  an«  Siebt  bringen,  erfinben  *sol 
diem,  *obscura,  *miracala,  promptum'hoc  ius 
velnt  ex  oraculo  7,i».  6)  offenbaren,  äufjern, 
entbcefen,  angeben,  erjäblcn,  etfifiren  om- 
nia  Plaut.-,  quae  acta  esseut  Za». ; rem  olim 
agilatam  in  animo  Cart.;  *iura  clicnti;  fintor 
proximoH  m.  acc.  c.  inf.  c)  beroortbun,  ge» 
ben  Consilia,  forationem  de  se,  fiustitiam; 
gebraueben,  anmenben  nunc  illas  vires,  nunc 
animos  Verg.;  omni  nequidquam  acerbitate 
promptÄ  Liv. 

prö-möneo,  — — 2.  (fett.)  im  oorauS  auf» 
merffam  macben,  als  t.  t.  ber  iparufpicin  de. 
prOmontörlum  f.  promunturium. 
prö-mövco  {promorat  fl.  promoverat  Hör.  epod. 
H,  14.  Phaedr.),  2.  BorwörtSbewegen,  »fd)ie» 
ben,  »fepen,  »rüden  taffen  saxa  vectibuB; 
* Centaurum  remis  forttreiben;  nihil  promo  v ca 
(te)  tomnift  niebt  ».  ßlccfc  Ter  -,  ibi  te  ridebo  et 
promovebo  loetbc  bieb  mobil  machen,  als  @ap 
mitntbmcn  Cic.  Att.  4,  12;  tp.  *berDorloden 
arcana  loco;  inSbef.  a)  als  mitit.  t.  t.  turrini, 
machinationes,  legiones;  castra  mit  bem  heere 
Borrüefrn,  fcopias;  fexercitn  in  Aetoliam  pro- 
moto;  fae  in  latitudinem  fieb  ausbebnen.  b) 
einen  Sau  bis  ju  einem  getoiffeu  fünfte  Bor- 
riiefen,  »fliehen  aggerom  ad  urbem.  2)  Wci» 
ter  »orröefen  taffen,  erreeitern  •imperium, 
•vires  in  immensum  orbem,  -fmoenia  Ostift  te- 
nus;  nud)  »erftbieben  quantuni  huic  nuptias 
Ter.-,  tp.  a)  nuariet|tcn  parum  7’er.;  his  voci- 
bns  tan  tum  promotum  est  ut  Just,  b ) »Bor» 
reärts  bringen,  Bergröpern,  fbrbern  doc- 
trina  vim  insitam;  bab  tjmb.  befäuebern,  auf» 
rüden  taffen  ab  humili  ordine  ad  eum  gra- 
dum,  in  quo  tune  erat,  promotus;  alqm  in 
amplisBimum  ordinem,  ad  grudum  alqm,  ad 
praefectonun  aerarii.  c)  promotu,  örum,  «.  = 
producta,  f.  productus  2). 

f prompte,  adv.  m.  f comp.  u.  fstep.  fpromptus] 
roitlig,  rüpig,  rafeb- 

prompto,  1.  [intens.  ».  promo]  (Plaut.)  reich » 
tieb  berauSgeben  lovis  thesauros;  feberjb. 
meum  malnni.  XaB.  proupla,  abl.  m.  m.  in 
1)  Sichtbar  feit,  esse  in  p.  (idpbar,  »or  aller 
‘Äugen  feilt,  auf  ber  Jpanb  liegen,  habere  in  p. 
uor  Bugen  haben;  in  p.  poncre  (eben  taffen.  2) 
■©ereitfebaft  in  p.  (bereit  jur  h«nb)  eKse,  ha- 
bere; *m  p.  (leicht)  esse  m.  inf. 

promptnirlus,  adj.  [promo]  (»ortt.  u.  fpät)  reor- 
auS  man  et»,  betooruimmt,  cella  ftberjb-  baS 
©eföngnis  Plaut. 

promptas  (nicht  promt.),  adj.  m.  comp.  u.  sup. 
[partic.  ».  promo J eigtt.  beroorgenommcu  1)  ficht» 


bar,  offenbar  aliud  clausum  in  pectore,  alind 
p.  in  lingua  habere;  vultu  p.  habuit  et  linguä 
dolorem;  ea  quae  sunt  eminentin  et  p.;  subst. 
n.  jpf.,  p.  et  aporta,  p.,  occulta  Tac.  2)  ».  ©erf. 
bereit,  fertig,  rüjtig,  unternebmenb,  ge» 
reatebt,  bereitwillig,  willfährig  tres  fratres 
p.,  non  indiserti;  promptissimus  homo  et  ox- 
periens;  ad,  fin  alqd;  non  minus  in  rebus  ge- 
rendis  quam  exeogitandis  Nep. ; nobis  promp- 
tioribus  pro  patria  Liv.;  ingenio;  manu  fcblag» 
fertig ; linguä;  m.  gen.  belli  (im  fi.)  Sali;  fanimi; 
m.  dat.  fquanto  quis  servitio  promptior;  fani- 
mus  libertati  aut  ad  mortem;  fAgrippina 
promptior  Neroni  erat;  fsubst.  pl.  prompti, 
promptissimi;  b.  Soeben  bereit,  fertig,  gleich 
>ur  fjanb,  biSponibel  fidem  suam  populo 
Hom.  p.  expositamque  praebuit  pellte  jur  3>iS» 
pofition;  p.  et  parata  in  agendo  ot  in  respon- 
dendo  celoritas;  qnorum  cognoverat  p.  auda- 
ciam;  fapud  imperitissimi  cuiusqne  p.  aures, 
fanimuB,  flibertas;  p,  hoc  et  in  expedito  po- 
situm  bicS  tfertigfein  u.  in  Srreitfcbaftpeben, 
biefe  Scblagfertigtett  Quint.  10,  7,24;  auch  leidjt, 
bequem  defensio,  fpromptissima  mortis  via; 
•promptum  est  alcui  m.  inf. ; fp.  habere  m. 
inf. ; fquod  p.  roscriptu,  offectu. 
prömulgfttio,  önis,  /.  [promulgo]  öffentliche 
©etanntmaebung,  bef.  eines  ©efepBorfcbtagcä. 
promulgo,  1.  [pro  u.  mulcare  (dpagen)  burdj 
öffentlichen  Bnfdpag  befnnnt  machen  legem, 
rogationem;  res  multos  dies  promulgata;  de 
salute,  de  reditu  alcis;  bab-  übetb-  ocröffent» 
lieben,  öffentlich  befannt  machen  proeliis 
promiilgatis  Knn.  b.  Cic.  p.  Mur.  §.  30. 
prömnlgis,  tdiB,  f.  [pro-mulsum]  baS  Sorge» 
rieht  bet  röm.  ©tabljeit,  ber  erfte  ©ang. 
prömnnturium  (promuntör. ; falfcb  promontorium) 
ii,  n.  [promineoj  1)  ber  in  bai  üanb  Borjptin 
genbe  teil,  Sotfprung  eines  ©ebirgcS  Liv.  21, 
36,  8.  21  ber  in  baS  SJieer  ragenbe  Zeit  eines 
©erges,  ©orgebirge. 

prüinus,  i,  m.  fpromoj  üuSgebcr,  bef.  ber  StlaOe, 
welcher  beit  Sorrat  ».  Speifen  u.  ©etränlen  in  ber 
©orratsfammer  bewahrte  u.  berauSgab,  Schaff» 
tter,  hauSbofmeipcr  Plaut.,  Hör.;  auch  con- 
dus  pr.  Plaut.;  tp.  ego  meo  sum  p.  (hütet) 
pectori  Plaut. 

prö-mütuns,  adj.  »orfebupweife  bargetieben, 
Borgcprcat  Caes. 

prone,  adv.  [pronus]  geneigt,  febräg. 
prö-nepos,  ötis,  m.  f-neptls,  is,  f.  Urcntet, 
Urenfetin.  [Sorfcbung  Cic.  *».  d.  2 §.  t6o 
prönoea,  ae,  f.  tatinipettc  3Btm  ».  ngövoia,  bie 
•pro-nüba,  ae,  f.  [pro-nubo]  bie  ©rautfrau, 
recldjc  B.  feiten  bet  ©raut  baS  SBötige  bei  ber 
hocbjtit  beforgt;  Iuno  als  Sbegättiit,  Bellona 
nis  Stifterin  rtner  unglüdticben  8bc;  auch  »•  ben 
3urien. 

prönuntiütlo  (nicht  pronunc.),  önis,  /.  1)  bie 
öffentliche  ©etanntmaibung  Caes.  b.  c.  2,  26, 
7;  inSbef.  bet  SluSfptuib  beS  Sichters.  2) 
actio,  ber  öupere  ©ortrag  b.  Stimmt  unb 
Scbnuf pietcru;  (feit.)  in  ber  öogit,  ber  Sap  Cic. 
— prOnuntiätor  (nicht  pronunc.),  öris,  m.  (pro- 
nuntio] Sr^ähtcr  rerum  gestarum  Oie.  — prö- 
nuntlätnm  (nicht  pronunc.),  i,  n.  [pronuntio] 
als  t,  t.  ber  Bogit  **•  ä^impa  ein  Sap  de. 
prö-mintio  (nicht  pronunc.),  1.  1)  laut  u öf» 
fentlicb  ausfagen,  auSfprecben,  angeben. 


662 


pronurus  — prope. 


mclben,  berieten  alqd,  alqd  alcui,  haec  a 
me  sincero  pronuntiari;  magna  vocej  ut  ipso 
in  cohortandis  militibus  p.  21  t.  t.,  burtb  ^uä- 
ruf  antünbigeu,  nnfagen,  belannt  machen 
a)  in  äffen tlirfjen  ©crfn mm 1 ungen,  b.  ©räeo 
ob.  o.  ©orfigcnbcn , bei  burcf)  bcn  ©räco  etto. 
auitufen  lägt  victorum  nomina  magna  voce; 
leges  (tn  ben  flomitien);  alqm  praetorcm  Li«.; 
per  praeconem  senntus  cousultum  Beriefen  laffen 
Su et.-,  in  milit.  Sprache,  einen  ©efebl  im  üager 
iter,  proeliam  in  posterum  diem,  fsignum; 
fpronuntiaia  praeda  b.  i.  prei#gegebe  n ; subst. 
pronuntiatum  ropente , ne  — quis  violaretur 
bei  pläglicb  rrlaffcne  ©efebl,  bag,  Liv.\  and)  öf= 
fcntlid)  u.  feicTlid^  oerfprecben  vocatis  ad  con- 
tionem  (militibna)  certa  praemia;  nurnmos  in 
tribus,  pecuniam,  militibuH  donativum,  populo 
munus  epulumque  Si tet.  b)  0.  Bonfui,  bie  ab- 
gegebenen  Sota  übctfidjttid)  oortragen  u.  jur 
Vtbftimmung  bringen  sententiam  Calidii,  Bi- 
buli.  c)  B.  Sinter,  ben  Suäfprurf)  tgun,  er  = 
tennen  iudex  ita;  de  tribunali  p.  »esc  recep- 
turum;  graviore  sontentiä  pronuntiatÄ;  fde 
calumnia;  fjmb.  butcf)  SRidperfptud)  erllären 
für  IC.  uxorem  ingcnuam  et  civem  Romanam 
recuperatorio  iudicio;  führt  tr.  modesto  et  cir- 
cumspecto  iudicio  de  tanti»  viris  pronuntiandum 
est.  d)  beim  Scitauf  ba*  grfocberlidje  in  Sejug 
auf  ba«  Äaufobjeft  ongeben,  anjcigen.  e)  al# 
rpet.  t.  t.  berfagen,  beltamieien,  leciticren 
summa  voce  multos  versus  uno  spiritu;  pob- 
mata  ftraece  et  Latine;  multa  memonter, 
fquaedam  perperam;  aucf)  fdjriftlid)  oortragen, 
beraubet n illa  quae  a Platone  didicerat  Cic. 
off.  1 §.  4. 

pro-nünis,  us,  /'.  ®attin  be#  enteis  Uv. 

prunus,  adj.  m.  comp,  [pro]  I)  allmählich  Bor; 
roärt«  geneigt,  (ich  neigenb,  fiep  fenlenb, 
Bortoärt*  paitgenb  pecora;  *p.  concidit,  fcor 
ruit;  f in  humum  p.  corpus  abicere  nicberftür 
jen;  *pendens  in  verbera  fiep  Boibeugenb  jurn 
Stploge;  corporis  motus;  ’currus  abtoärt#  ftür- 
jenb,  ’amnis , «rivus,  *maria  fiep  ftredenb;  An- 
xur  p.  in  paludes  fid)  abfenfenb  gegen  Liv. ; ’via 
in  bie  liefe  füptenb;  haec  duo  genera  nihil  ha- 
ben! proni  (ma#  naep  unten  jiept)  et  supera 
semper  petunt  Cic.  Tusc.  1 §.  42;  *Orion  jum 
Untergang  fitp  neigenb;  ’sideru;  *anni,  *menses 
enteilenb;  «übst.  n.  fprona  (bie  Sbpönge)  mon- 
tium.  2)  tp.  a)  geneigt  ju  etto.  pronior  in 
vitia  sua,  in  hoc  consilium  pronior  erat  animus 
regis,  in  vinum,  in  Venerem  proniores  Liv., 
*in  obsequium,  t in  libidines,  fad  poeticam, 
joffensioni.  6)  tgeneigt,  gemogen,  günftig 
in  alqm,  alcui;  p.  auribus  accipere  alqd;  p 
auirnis  audire.  c)  leiept,  nitpt  erfeptoert  id 
ea  gratia  facilius  proniusque  fuit,  quod  etc.; 
omnia  virtuti,  fvictoribus;  id  proniu»  ad  fidem 
est  meit  glaubhafter  Liv. ; fiter  ad  honores; 
fpronum  est  m.  in/ 

prooemlor,  dep.  1.  [prooemium]  eine  Sorrebe 
matpen,  in  ber  Siebe  l'lin.  ep.  2,  3,  3.  — pro* 
oeiiiiuiu,  ii,  n.  [noooipiov|  (Eingang,  Sor- 
rebe einer  9iebc  ob  eine*  ©utpeS,  eine*  ®efe|je#; 
citharoedi  Sorfpiel. 

pröpag&tlo,  önis,  f.  [2.  propago]  1)  bie  [fort 
pjlanjung  ber  Söeinftödc  u.  Säume;  iibrrtt  no- 
minis.  S)  (Erweiterung  finium  imperii;  Ser; 
läugrruitg  temporis,  vitae.  — propngator, 


öris,  m.  [2.  propago]  Serlöngerer,  provincia« 
(ber  ©roBinsBermaltung)  Cic.  Ätt.  8,  8,  3. 

1.  präpägo,  tnis.  /'.  l)6egling,  ?lbleger,  bef 
be*  Sßeinftorf*.  2)  *Sprögling,  Binb,  collect. 
ba*  ® cfdblcipt,  bie  Äinber  (Hep.)  pl.  ©lamm 
bäume  clarorum  virorum 

2.  prdpägo,  t.  [pro-pango|  1)  jortpf langen, 
übertr.  stirpem  in  prope  quingentesimum  an 
num,  2)  au*bepnen,  etmeitern,  fines  im- 
perii;  terminos  populi  Rom.  bello;  fimperium 
(ba#  Sieitp);  bet  ^eit  na<p  etm.  nerlängern. 
fortfepen,  jur  ffortbauer  oetftpaffen  bel- 
lum, memoriam,  Imperium  consuli  in  annom, 
alqd  posteritati,  laudem  alcis  ad  sempiternam 
gloriam,  finfamiam  alcis,  eandem  diem  pro- 
pagatam  esse  et  ad  salutem  urbis  et  ad  me- 
moriam con8uiatus  mei  Cic.  Cat.  3 §.  26;  Ti- 
tam  aucupio  friften;  mous  consulatus  non  breve 
nescio  quod  tempus,  sed  multa  saecula  rei  pu- 
blicae  Cic.  Cat.  2 §.  11. 

prö-pälim,  ade.  1)  öffentlicp  Bor  aller  9ln  = 
gen  signa  collocare;  dicere  Liv.;  minantei 
bellum.  2)  (Plaut.)  offentunbig  fieri. 

prö-patölns,  adj.  (feit.)  frei,  offen  in  aperto 
ac  p.  loco;  in  propatulo  a)  im  freien,  unter 
freiem  .'öiinmel  (im  ®gj.  ju  bem,  toa#  nntet 
bem  Xad)f  be«  fjattfe#  ift),  in  p.  aedium  u bl 
in  p.,  aud)  in  propatulis  im  ob.  auf  bem  Sot 
bofe.  b)  öffentlicf),  oor  aller  klugen,  pudi- 
citiam  habere  in  p.  allen  u.  öffcntlidj  feil  bieten 
Sali. ; tota  urbe  patentibus  ianuis  promiseuoque 
usu  rerum  omnium  in  p.  posito  Liv.;  fsem 
tium  in  p.  spectare  offen  Bor  fi(fe  haben. 

prope  (mit  comp,  propius  u.  sup.  prorYme,  alter; 
fform  proxüme)  1)  ad v.  1)  im  Saume,  nabe,  in 
ber  'Jiätje,  in  bie  Stäbe  quis  hic  loquitur  p.’ 
Plaut.;  p a Sicilia;  propius  a terris;  cum  be- 
stes p.  ad  portas  essent;  p.  abest  ab  in&rmi 
täte  Tac. ; propius  abesse  ab  alqo  jmbrn.  nöbrr 
(leben;  fquo  propius  regrederetur;  * propius 
periclo  (burtb  1C.)  lt  timor;  proxime  trän»  Pa 
dum;  einen  fJtebenfab  oettretenb  a porta  p.  Col 
lina  moenibus  pulsi  Liv.  2,  64,  3;  *tp.  pro- 
pius (gnäbiger)  res  aspice  nostras;  *propius  'auf 
mirtfamere  ffleife)  firmure  alqd  2)  in  ber  3°* 
nabe  p.  adest,  cum  Ter.,  ut  Plaut.,  Liv.;  *lou 
gius  aut  propius;  futj  Berber  quem  p.  norm 
navi;  quas  proxime  (legiones)  conscripserst . 
näfbften*  Plin.  ep.  5,  1,  4.  3)  beinabe,  fafi 
(fo  bag  toenig  an  ber  ©olienbung  fehlt)  in  ora 
tore  verba  p.  oratorum,  gestus  piaene  sumrao- 
rum  actornm  est  requirendus;  p.  desperatis  re- 
bua;  p.  est  — ut  e#  ift  nab«  batan,  fehlt  toenig 
baf)  Liv  ; propius  nihil  est  factum,  quam  nt 
occidcretur  Cic.  Q.  fr.  1,  2,  5;  auch  nur  3JW 
berung  ber  Stbätfc  einer  ©ebauptung  ob  fübnern 
Äubbrilde,  gemiffermagen,  tnobl  p.  re»  est 
una  solaque  etc.,  stulti  p.  omnes,  ait  p.  ven, 
iusti  p.  mater  et  aequi  Hör.;  in  ©ergleicbungrr 
um  anjubeuten,  bag  etm.  baufig  gefebiebt,  eh; 
«Itiöv  llor.  sat.  2,  3,  268.  carm.  4,  14,  20;  axtf 
B ber  Drbnung,  bem  iüang,  junädift,  gletib 
u ad)  proxime  u Lacydc. 

II)  praep.  m.  acc.,  bi#ni.  m.  dat.  1)  räumlilb,  nabe 
bei,  an,  in  ber  Utäbc  p.  rac,  p.  ca»tra,  pro 
pius  urbem,  propius  Tiberi  quam  Thermopyli- 
Nep. ; propius  periculo  Liv.;  propius  gramms 
tico  acccssi;  proxime  Caithaginem,  hoatem. 
hostium  castris;  proxime  ct  seenndum  de» 


propediem  — propior. 


663 


2)  bei  3«1  nad)  nabe  an,  aegen,  bah-  proximc 
fogleitb  um,  narb  p.  Calentlas  Sextiles;  fp. 
iucem.  3)  B.  einet  Annäherung  ob.  äljnlidjfeit 
nicht  weit  non,  nabe  an  ob.  zu,  beinahe  ju 
p.  sccessionem  plebis  res  venit;  p.  metum  res 
fuerut  Liv.;  proxiine  morem  Romanum  faft  jo, 
t»ie  ei  bei  ben  SRömcrn  Sitte  toar  Liv.;  res 
proxime  formam  latrocinii  venerat  Liv.  2,  48,  5; 
propius  virtutem  esse  nähet  lommcn  Saß.;  pro- 
pius  fidcm  CBt  ecS  Betbient  nicht  (Klauben  Liv. 
pröpä-diöni,  adv.  nächfien  lag,  nächftcnä; 
biöm.  auch  b.  bet  entjctnteten  gufunft  Liv.  1, 
48,  7. 

pro-pcllo,  puli,  pulsum,  3.  1)  BOltBÖltä-, 
f otlftofjeu,  .-tteiben,  * jcbleubcrn;  umflogen, 
berabftofscn,  ^merfen,  -jd)Ic  ubetn  pecus  ex- 
tra portam,  fsaxa  in  subeuntcs,  ftantae  molis 
onera;  *navem  in  altum;  corpns  alcia  e hco- 
pulo  in  profunduni.  2)  gcroaltjam  fotttreiben, 
nertrciben,  bej.  in  bie  31“<bt  tteiben  ca- 
pitis damnatoB  patriä,  hoetera  a castris.  3)  tp. 

а)  BotmärU  tteiben;  ju  etto.  antreiben,  be  = 
wegen,  nötigen  orationem  dialecticorum  re- 
mis; paulo  utiam  longius  quam  finis  cotidiani 
officii  postulat;  alqm  pietas  et  fraternus  amor. 

б)  Bettreiben,  abmebten  vitao  periculum  ab 
alqo , pericula  virtute,  frigus,  famem. 

pröpe-modum,  adv.  [prope  u modus]  in  ge  = 
miffer  jjjinfidM,  beinahe,  beinahe  fo. 
prö-pendeo,  2.  bttöot:,  berabbangen  tantum 
illam  lancem  p..  ut;  fearo  adco  p.,  ut.  fjierB. 
(*)  b ai  Übergewicht  haben  bona,  b)  geiftig  ,}U 
imbm.  (ich  neigen,  imbm.  gemogen,  giinftig 
je  in  (animi  iudicnm)  quo  impelliuiUB,  inclinant 
atque  p. : inclinatione  voluntatis  in  alqm. 
propense,  adv.  [propensus]  geneigt,  mit  3“  = 
neigung-,  Lentul.  b.  Cic.;  öfter  comp,  propen- 
sius.  — propentdo,  önis,  f.  [propendeo]  bie 
(geijtige)  SRcigung  Cic.  fin.  4 §.  47.  — pro- 
pensus,  adj.  m.  comp.  u.  ts»p.  [propendeo] 
eigtl.  httbotragenb,  tp.  a)  ju  ctm.  übetmiegeub 
geneigt,  (ich  binneigenb  ad  misericordiam, 
ad  bene  merendum,  ad  voluptates,  in  alteram 
partem;  in  Cn.  Pompei  amicitiam;  propensiora 
studia  in  aliquo  genere  virtutis  praecipue  co- 
lendo  etc.;  fpropensiasima  civitatum  voluntatc; 
propensior  pro  Alexandro  Just.  16,  1,  2.  b) 
übettoiegenb  Plaut.;  id  fit  propensius  Cic. 
c)  nahe  lommenb  diapututio  ad  veritatis  si- 
militudinem  propensior  Cic.  n.  d.  3 §.  95. 
propbranter,  adv.  m.  comp,  [propero]  eilenb, 
jchnell  2ac.;  ca  (beneficia)  properanlius  quam 
aes  mutuum  reddere,  properantius  (mit  zu  Wenig 
Überlegung)  pergere  Sali.  — pröperantiu,  ae,  f. 
u.  -atio,  önis,  /.  [propero]  baö  (tilen,  bie  @iR 
fettigleit. 

prdpöräto,  adv.  [propero]  eilenb,  jchnell  Tue. 
am.  13,  1.  — pröpörc,  adv.  [properusj  eilenb, 
eilfertig  p.  Cumas  se  recepit;  p.  esse  (Plaut.) 
[ich  beeilen  pröperYpes,  pedis,  in.  [propero 
u.  pes]  mit  eilenbem  3u&  Ct. 
proper«,  1.  1)  intrems.  eilen  (lobenb)  propero 
Plaut.;  properato  (®ile)  opus  e«t  Ter.;  Ro- 
main , in  patriam , ‘sacris  ft.  a saeris ; ad  prae- 
dam;  *ad  gaudia;  m.  in/'.;  m.  acc.  c.  inf.  Sali. 
Cat.  7,  6;  m.  ut  Caes.  b.  c.  2,  20,  1;  *p.  (ftd) 
regen  in  feinen  ©efehäften)  loco  (®gj.  cessare); 
*Plautu8  ad  oxcmplar  Siculi  Epicharmi  (toabr- 
fcheinl.  b.  bem  tajehett  <Jortjd)rciten  bet  §anbluug) 


Hör.  ep.  2,  1,  58.  2)  trans.  etm.  jchleunig  ob. 
haftig  th»n,  ocrtichtcn,  befchleunigen,  be  = 
eilen  obsonia,  vascula  pure  Plaut.;  properato 
itinere  Sali.;  + voluntariam  mortem,  fproperata 
(frühzeitiger)  mors;  pecuniam  heredi  ju  hinter = 
taffen  ftreben  Hör.  carm.  3,  24,  62;  *arma  viro 
eilig  bringen;  *properata  semina;  *liba  suä 
properata  manu,  ftela. 

Pröpertlus,  ii,.*i,  m.  berühmter  tönt.  Elcgilet, 
etm.  b.  49—15  b.  ®hr 

pröperus,  adj-  eilenb,  fcblennig,  eilfertig  (in 
gutem  Sinne,  mit  Siüdficht  auj  baö  3>c^  bem  man 
nähet  rüdt)  ’auriga,  fmors  fato;  foccasionis 
im  Benutzen  einer  (Gelegenheit,  firae;  fm.  inf. 
prö-pexus,  adj.  BortnärU  gefämmt,  bcrab  = 
hangenb  *barb»  ad  pectora,  *herba,  ferinis. 
pro-pino,  1.  [ngoi nVai|  1)  juttinlcn  p.  salu- 
tem  plenis  fancibus  Plaut.;  hoc  pulchro  Cri- 
tiae.  2)  (Bottl.  u.  fpät)  jmbm.  ju  ttinlcn 
geben;  baB  tp.  alqm  deridendum  bem  Spotte 
pteiügeben  Ter. 

propinque,  adv.  [propinquus]  nahe,  in  bet 
Sähe  Plaut.  - pröpliiquYtas,  atis,  f.  [pro- 
pinquus] 1)  bie  Släbe  hostium,  loci;  ex  pro- 
pinquitatc  pugnare;  pl.  silvarum  atque  flumi- 
num.  2)  Bcrroanbtfd)aft. 
propluquo,  1.  1)  trans.  ((eit.)  ‘nahe  bringen, 
befchleunigen  augurium.  2)  intrans.  fid) 
nähern  *fluvio;  feaelo;  fdomui  oius  ignis; 
*dieB. 

propinquus,  (ulj.  m.  *icomp.  [prope]  1)  im 
Saume,  nahe,  nahcliegeiib,  anftoficHb  pro- 
vincia,  praedium,  flumini  loca,  urbis  moutes. 
•bellum  benachbart;  *propinquius  exsilium, 
siebst,  in  propinquo  osse  in  bet  ; ox  p. 
cognoscere;  ex  p.  visu  montium  altitudo.  2) 
in  bet  3fü,  nahe,  nahe  bcootftcbenb  red- 
itus,  mors,  stipendii  spes  p.  (auf  balbige  Uluö 
Zahlung)  Liv.  28,  25,  9.  3)  zur  Bezeichnung  einet 
Äbnliehfeit,.  nahe  lommenb,  ähnlich  si  qui 
(motus)  finitimi  et  p.  bis  et  talibus  tuiimi  per- 
turbationibus ; quae  p.  videntur  ct  finitima.  4) 
Bctmanbt  p.  cognationo  coniunctus;  *bella 
mit  Betroanbtcn;  häufig  subst.  -us,  i,  m.  u.  •«, 
uo,  f.  bet,  bie  Scrmanbtc  (consanguinei  u. 
affinea  mit  einbegriffen)  Vestalis,  huius  propin- 
qua;  fmaior  aliqua  natu;  ‘zugleich  B.  nahe- 
ftehenben  Jrcuuben  ilimovit  obstantes  p.;  (Curt.) 
pl.  nl4  ®hrentitcl  bet  Botnchntcu  Bcrfct. 
propior,  ua,  adj.,  sup.  proxYmus  [prope]  I) 
comp,  propior,  näher  1)  im  Staunte  ob.  bet 
Sage  locus,  tumulus;  fhoBtem,  ‘funeri  (bem 
Xobc),  patriae;  paucitas  damuo  sentiendo  pro- 
pior erat  bei  ic.  mar  bet  Brrtufl  um  fo  fühl- 
barer Liv.  2,  64,  6;  ’damnum  p.  medullis  f. 
medulla;  subst.  n.  pl.  propiora  bie  nähet  liegen - 
ben  Örter,  tp-  flumims  tenore.  2)  in  ber  3e>t 
näher  epistula;  ’septimus  oetavo  p.  iaui  fu- 
gent  annus  über  ficbctt  3ahre  oerfehmanben; 
selbst,  voniunt  ad  propiora.  3)  B.  anbem  Set 
hältniffen  a)  B.  einet  "Shnliihlcit,  nähet  lom  = 
menb,  nähet,  ähnlicher  quae  sceleri  pro- 
piora sunt;  *tauro;  quae  (fama)  p.  vero  (maht- 
fdjciulicher)  est  Liv.;  propius  est  vero  Liv. ; p. 
mterdum  petendo  qaam  gerendo  mogistratu 
(fl.  petenti,  gerenti  magistratum)  erat  Liv.  3, 
35,4.  b)  B Betmonblfchaft  nähet  quibus  propior 
Quintio  (aläQu.)  nemo  est;  *p.  grndu  sanguinis, 
fp.  grad u contingcre  alqm.  c)  nähet  au gehenb, 


664  pronmne  — propositao. 

näßer,  meßt  befreunbet,  bertrauter,  meßt  haec  arma  et  hunc  militem  p.  flunune  accipias 
geneigt  ju  etto.,  gemogener  jmbm.  eocietas;  Liv. ; faures  p.  praebere. 
sua  sibi  p.  esse  perioula  quam  mea;  p.  dolor  pröpins , adv.  u.  praep.  j.  prope.  [balinei 

plebi  fenoris  ingrarescentis  erat  lag  mehr  am  fpropnTgenm,  i,  «.  IxQonviyriov]  §ei)ranm 
iperjcn;  *cura,  ’amicua,  ffamae  mehr  befreunbet,  prbpöla,  ae,  in.  [xgonwlr/e]  Set! äufer,  fitamei 
flaetitiae,  tirao  quam  timori,  ’oderat  Aeneam  prö-polluo,  3.  tt o ct)  meßr  beflecfen  obacura 
p.  Saturnia  Turno.  d)  j d)  i cf  l i d)  c r , paffen  = initia  impudentibus  auais  Tac.  an«.  3,  66. 
bei,  geeigneter  delectatio  Ter.-,  atius  portua  prö-pöno,  3.  1)  oorfeßen,  bor  bie  Dingen  anbt- 
huic  aetati;  Latium  aupplemeuto  p.  esse.  rer  öffentlich  ßinßellen,  auf»,  aue-flellen. 

II)  sup.  proximus  f e^r  nabe,  ber  nädjße  t)  aubtegen  mensas  palam;  oculis,  ante  oculot; 
im  Slaume  via,  iter,  oppidum,  vicinua;  ab  alqo;  alqd  renale,  fbt.  p.  feilbatten;  vitam  suam, 
Belgae  p.  sunt  Germania;  p.  damno  ac  remedio  quam  maximis  praemiia  propoaitam  (auögeboten 
habiti  Tac.  ann.  8,  47;  m.  acc.  mare;  gabst,  in  et  paene  addictam  aciebat  Oie.  p.  Mil.  §.  56; 


proximo  ganj  in  bet  91äße  Ter.;  in  proximo 
nrbia  Liv.;  quem  ex  p.  locum  (meieren  ber  jn= 
näcßft  liegenbeit  Orte)  fors  obtulisset  Nep. ; p. 
(*».  pl.)  continentia  Liv.;  ibi  proximum  (ber 
bequenifte  Ort)  eBt,  ubi  mutes  Ter.;  proximum 
eat  ut  eS  folgt  nun,  baß;  m.  pl.  bie  3“ 5 
näfbßßeßenben,  =moßnenben,  näcßßen.  2) 
ber  fteit  nach  a)  nächßnetgangen,  leßt  ubi 
p.  nocte  fuisti?  p.  triennio;  p.  «upenoribnB 
diebuB;  cenaor,  qui  p.  ante  me  fuerat;  hia 
p.  Nonia  non  aft'uisti;  proximo  ganj)  fürjlicß. 
6)  näd^ftfolgertb,  näcßß  p.  anno,  p.  nocte. 
3)  b.  anberen  Skrßältnißen  a)  ber  Serbiitbung, 
ifreunbfcbafi  ob.  iöermanbtfcbaft , ber  Orbnung, 
bem  Sllter,  bem  SHange  nach,  näcbft  p.  sum  ego- 
met  mihi  Ter.;  religioni  snae  (oöQig  getreu)  in 
dia  patriia  repetendia;  in  ipao  teetimonio  ac 
iureiurando;  proximum  (al«  bnö  Diäcßße)  Birne 
dignitatia  ease  ducebat  Ca  es.  b.  O.  8,  24,  4; 
amore  tibi  p.  aumua;  cognatione,  propinquitate, 
aetate;  fa  dia  p.;  subst.  pl.  in.  bie  näcßßen 
SBermanbten,  Sertrauten;  bie  Umgebung  b.  ß. 
baä  (befolge  Tac.  ann.  1,  34;  fox  proximo  (ber= 
toatibten  ®örtern)  mutuari  licet.  6)  febr  nabe 
fommenb,  febr  ähnlich  id  doo  p.  eat;  *ficta 
eint  p.  veria;  ‘proxima  l’hoebi  veraibua  ille 
faeit;  hiatoria  C8t  p.  poBtis  a poBtarum  operi- 
bua  int.  10,  1,  81;  p.  (n.)  vero  (am  maßt* 
fcßeinltcbßen)  eat  ex  iia  quae  traduntur  Liv. ; 
*se  ease  culpae  p.  beteiligt  an  ic. ; loo  p.  u.  ae- 
cundus  cntgcgengefeßt  tnerben,  iß  bie«  ßätfer  al« 
jene«,  inbem  proximus  nur  bcjeidjnet,  baß  et», 
bie  erfte  ©teile  nach  etto.  anberem  einnimmt,  weil 
nicht*  berfelben  näher  .tommeitbe«  oorbanben  iß, 
baß  Crasao  et  Antonio  I,.  Philippus  p.  aucce- 
debat,  aed  longo  intervallo  tarnen  p. ; p.  huic, 
longo  aed  p.  intervallo  Verg. ; ut  plane  raani- 
festo  appareat,  quanto  ait  aliud  p.  ease,  aliud 
aecundum  Quint.;  nec  viget  quidquam  simile 
(Iovis)  aut  aecundum,  p.  illi  tarnen  occupavit 
i’allaa  honores  llor.;  haec  fuit  altera  persona 
Thebia,  sed  tarnen  aecunda  ita,  ut  p.  eaBet 
Rpaminondae  Nep. 

pröpYtio,  l.  [propitius]  geneigt  machen,  oer= 
föhnen  Venerem  Plaut.;  fpropitiata  Iuno; 
tquo  (carmine)  propitiari  lovem  credunt,  ut 
etc.;  -fmanes  Galbae;  genium  auum  f.  genius 
1).  — pröpltlus,  adj.  [pro  u.  peto]  geneigt, 
gemogen,  güiißig,  gnäbig  (bef.  t>.  ben  @öt> 
fern)  cui  homim  di  sunt  p.  Plaut.;  volens  p. 
{.  volens  2);  ita  mihi  deos  velim  p. , ut;  o. 
TOenjdjcn  alqm  p.  facere  Plaut.;  parontes  Ter.; 
p.  Caesarcm  prccari  l'lin.  ep. ; übertr.  satin’ 
illi  di  aunt  p.?  iß  et  o.  Sott  oerlaßcn?  b.  i.  iß 
et  bei  Serßaube?  d.  Sachen,  ni  pax  p.  [gnäbige 
Vulb]  foret  praeato  Plaut.;  Tiberine  pater,  — 


praemium,  vexillum,  fastos  populo,  edictum, 
leges  in  publicum  öffentlich  betanut  machen, 
(oppida)  Romania  pmposita  (gleicbfam  ßmgeßeD; 
b.  i.  einlabenb)  ad  copiam  commeatus  prae- 
damque  tollendaiu  Cars.  2)  tp.  a)  D.  etto.  ®utem, 
öffentlich  bcrfprechen,  nerßeißen,  anbieten 
praemia  militibua,  largitiones,  fmilies  Bester 
tium,  fmunus;  o.  ettd.  üblem,  ermatten  Soffen, 
anbroßen  mortem,  exsilium  alcui;  poenam 
improbia;  mihi  perdifficilis  et  lubrica  defensio- 
nis  ratio  proponitur  ßeßt  bedor.  6)  jur  ®x 
rnögung,  jur  SBaßl  ßellen,  dorßellen,  Gegen 
animo  vim  fortunae;  (sibi)  exemplum  ob.  alqni 
ad  imitandum;  hoc  »ibi  solacii,  quod  fuß  beram 
trößen,  baß;  sibi  spem  fid)  machen;  +sibi  nullam 
apem  victoriae  propoaitam  habere;  difficnlta« 
summa  proponebatur  ßellte  fieß  at*  feßr  groß  bar; 
metuB,  publicatio  bonorum,  exailimn,  mors  alcui 
proponitur  feßmebt  not;  unum  (ein  ©ebanfe,  eine 
Überzeugung',  debet  esse  Omnibus  propoBittHB, 
ut  Oie.  off.  3 §.  26;  cum  ex  altera  parte  pro- 
posita  haec  Bint  dorlägen  (jur  SBaßl);  Dorf  cßu 
gen  remedia  morbo  Nep.  c)  aiö  ©egenftan» 
einer  tßätigfeit  binßeQen,  an  bie  4>anb  geben 
nihil  erat-  propositum  (icß  ßatte  feinen  Stoß' 
ad  scribendum;  ein  Ißema  oorlegen,  auf- 
geben  alcui  quaeationem;  sic  erat  proper 
situm,  de  quo  disputaremua.  d ) al*  ^tr 
ob.  'Rorfaß  ßinßellen,  fieß  dorneßmen,  be 
fcßließen,  beftimmen  alqd  animo  (animo  ent' 
meber  dat.  = sibi,  ob.  aW.  mit  ßitijujubentni 
bem  sibi);  iter,  quod  proposuerat  (sc.  sibi 
Caes.;  propositum  eBt  mihi  facere;  mihi  pro 
poaui  ut;  proposita  sententia;  ad  propontnm 
sibi  ßnem  honoris  porvenire;  falqd  proposituio 
habere;  quod  propoaitam  ent  arti  ba*  ßiel  bei 
Jtunft  ift;  qui  ordo  industriae  propoaitus  est 
für  tßätige  u.  roürbige  Wänner  beßimmt  iß; 
•aiccia  omnia  dura  deus  ßat  unerträglich  getnact; 
Hör.  t)  in  ber  Diebe  aufßeden,  dorbrtnger. 
dortragen,  anfüßren,  ermähnen,  berichten, 
erjäßl en  viros  notissimos,  rem  gestnm,  eoo 
silia,  voluntatem  aenatus,  sua  merita;  de  alqs 
re;  non  videtur  pro  certo  esse  proponendun 
gerabeju  au«zufpreißen;  quod  antea  tacuerat.  f) 
ben  Sorbetfaß  in  einem  ©ßHogibmu*  bilden 
cum  proponimus. 

l’rbpantls,  fdis,  f.  ba«  SDleer  jmifeßen  bem  So* 
poru«  u.  §eüc«pont,  j.  DRat  bi  DSatraora. 
San.  TropontiScus,  adj. 
prö-portio,  önis,  f.  (feit.,  al«  Überfeß.  d a»*- 
loyia)  Sbeiimaß,  Proportion  Oie. 
propftsYtlo,  önia.  f.  [propono]  1)  (feit.)  eine  So t 
ßellung,  bie  man  fieß  b.  etm.  macht,  m *e« 
subj.  animi;  m.  gen.  obj.  vitae.  2)  tpaupifsd- 
Xßcma.  8)  Sorberfaß  in  einem  SqUogilm* 


propositum 

— pröpösltnm,  i,  n.  [propono]  1)  bn>?  Borgte 
fepte  ßiel,  brr  Borfab,  ©ntwurf,  ®Ian 
peragere,  assequi,  tenere  p.;  tenuit  hoc  p. 
Nqp.\  quidnam  Pompeius  propositi  aut  volun- 
tatib  ad  dimicandum  haberet  Cae$. ; erat  iter  a 
proposito  diveraum;  a proposito  deterreri,  avor- 
sus.  2)  SJeben«plan,  -Weifr  *mutare  p.  et 
vitae  genus;  ’iustum  et  tenacem  propositi 
virum;  hoc  vttao  p.j  auch  (Hör.)  IjSlan  ob.  £en  = 
bettj  eilte«  bramatifeben  Stüde«.  3)  3:t) c m a , 
hauptgegenftanb  einer  Stritt  reverti  ad  p., 
a p.  aberrare,  doclinare,  egredi;  *testatur  haec 
fabella  p.  meum  ben  B.  mir  aufgeftcQten  SoJ. 
4)  Borberjab  in  einem  SpOogiSmu«;  al«  rt)et. 
t.  t.  f.  quaestio  2).  — prOpösitns,  adj.  \ partic. 
b.  propono]  1)  öffentlich  aubgefept  hello, 
telis  fortunae,  mulier  Omnibus  »ugängtid)  2) 
beoorfteljenb  vitae  periculutn. 

prö-praetor,  öris,  m.  (feltner  ft.  pro  praetore) 
ein  $ioprätor;  f.  praetor  S). 

propri«,  adv.  [proprio»]  (feit.)  al«  aubfcbliej}; 
liebe«  (Eigentum,  ieber  für  fid),  für  feine 
B e r f o tc , mavultis  promiscue  toto  campo  quam 
p.  parva  pari«  frui.  Sab-  aud)  a)  inbiBibuell, 
perjönlid),  d)araftertftif<b  id  est  p.  tuum; 
p.  communia  Uicere  eigentümliche  güge  Gingen 
geben,  bie  bl.  cito.  Allgemeine«  haben,  einen  tbe 
alen  Stoff  inbiBibualifiercn  Hör.  a.  p.  128.  b) 
inSbef onber«,  Borjugäweife,  fpeciell  ne- 
que  senatus  publice  neque  ullus  ordo  p.j  p. 
rei  militaris  peritus;  alqd  p.  ad  alqm  pertinet; 
Bennonis,  cuius  p.  studiosus  fuit  Quint,  c) 
eigentlich,  im  eigentlichen  Sinne  illud 
honestium,  quod  p.  vereque  dicitur;  p.  dicere. 
d)  paffenb,  tedjt  quae  (verba)  nitidiore  in 
parte  videntur  sordida,  ubi  res  poscit,  p.  di- 
cuntur  Quint.  — pröprlötas,  ätis,  f.  [ propriu« ) 
1)  (Eigentümlich  teil,  eigentüm  liebe  Befd)a[  = 
fenbeit  rerum;  caeli  terraeque;  multae  frugum 
p.  (j>t.);  genero  et  p.  (b.  Specieä);  t verborum 
eigentümlicbe  Bebeutung,  aueb  brr  febliebte, 
einfaebe  Au«brud.  2)  tmeton.  (Eigentum«; 
teebt,  Befip. 

proprius,  adj.  fmbm.  ob.  einer  Saebe  au«jeblicfp 
lieb  angeb&tig,  bab  aueb  mit  pron.  pow.  oer> 
bunben,  nenn  cito,  al«  imbm.  gehörig  ju  bejeieb 
nen  ijt  tria  praedia  Capitoni  p.  traduntur;  as- 
sumpto  aliunde  uti  bono,  non  p.  nec  auo;  ea 
p.  familiao  laus;  p.  viribus  consiliiaque  bella 
gerere,  sequebatur  turba,  p.  alia  cognatorum 
sodaliumque , alia  publica  (au«  Bürgern  be- 
ftebenb);  bo  ülins  fore  p.  ju  eigen,  gan»  ergeben 
fein;  *alqam  p.  dicare  ju  eigen  geben;  iata  ca- 
lamitas  communis  eat  utriusque  nostrum,  sed 
culpa  mea  p.  est;  nulla  est  in  re  publica  mea 
causa  p.;  quae  est  ei  (animo)  natura?  p.,  puto, 
et  sua;  me!  etsi  dulcissimum  est,  suo  tarnen 
p.  genere  saporis,  non  comparatione  cum  aliis 
dulce  esse  sentitur  fo  febmedt  man  boeb  in  ihm 
eine  abfolute,  niebt  bl.  relalioc  Süfiigfeil  Oie. 
de  fin.  3 §.  84;  p.  suum  cuiusque  munus  est; 
omnia  quae  nostra  erant  p.;  ft.  suus,  *p.  ungue» 
purgantem;  ȟbst.  n.  Eigentum  Phaedr.;  ad 
vestra  p.  venire  Oie.  n.  d.  1 §.  64.  3"«bef.  a) 
eine  einjeluc  Betfon  ob.  Saibe  betreffenb,  per  = 
fönlid),  inbiBibuell,  befonber;  fpeciell, 
apart;  b.  AuSbrud  eigrntümlidj.  eigen,  Spe; 
ciell  beigelegt,  auch  eigcntlidj,  ob.  natür- 
ficb,  einfach,  fehltet  paoulatoribus  praesidio 


— propulso.  665 

p.  »um  befonbeten  Schub  für  ic. ; superbo  decreto 
addidit  p.  ignominiam;  *quod  eures  p.  feeisBe 
bir  anjueignen;  offensus  orbi  p.  irü  batte  einen 
perföitlidhen  ©roll  gegen  Tac.;  verbum,  nomen, 
vocabulum;  res  ut  omnes  suis  certis  ac  p.  vo- 
rabulis  nominentur;  quid  sit,  quod  omnes 
translatis  et  alienis  magis  delectentur  verbis 
quam  p.  et  suis;  si  res  suum  nomen  ac  voca- 
bulum p.  non  habet;  tmbst.  n.  pl.  alia  translatis 
virtus,  alia  propriis  Quint,  b)  d)aralttriftifcb, 
tncfentlid),  fpecififcb  libertu«  p.  Romani  et 
generis  et  nominis;  id  non  p.  est  senectutis 
vitium,  sed  commune  valetudinis;  feiit  p.  (ein 
d)arattcriftif(be«  Werlmal)  popnli  Romani  m.  inf. ; 
hoc  p.  virtutis  existimant  m.  ncc.  e.  inf. ; esset 
hoc  quidem  p.  amicitiae.  c)  bleibenb,  bait- 
ernb,  beftänbig,  gewif),  f ieber  quod  ut  illi 

{>.  ac  peqtetuum  sit;  parva  munera  diutina, 
ocupletia  non  p.  esse;  p.  expeditamque  Cae- 
saris  victoriam  interpellaverunt;  fvictoriam 
sibi  p.  a diis  portendi. 

propter  fft.  propiter  = propel  I)  adv.  barteben, 
spelunca  est  p. ; filii  p.  cubantes.  II)  praep. 
mit  acc.  1)  nabe  bei,  neben  p.  stutuam,  in- 
sula  p.  Siciliam,  p.  urbern.  2)  »ur  Angabe  ber 
Urfadj«  u.  be«  ©ruube«,  wegen,  au«,  bureb  p. 
metum,  p.  cam  ipsam  causam,  p.  frigora,  p. 
(burd))  quos  hanc  lucem  aspexit,  p.  quos  vivit; 
p.  (auä  ;Hüdfid)t  auf)  pleboios  numerus  ad- 
lectus. 

pröptereä,  adv.  [propter  u.  abl.  e&J  be«wegen, 
p.  quod;  p.  quia;  p.  ut,  ne;  pleonaftifib  id  p., 
ergo  p.  Com. 

pröpödlügus , adj.  [propudium]  (Plaut.)  fd)am  = 
lo«,  oerWorfen.  — pröpüdlum,  ii,  n fpro- 

Sudetja)  Scboubmcnfrb.Bermorfenerffllenftb 
'laut.,  Oie.  b)  S d)  a n b t b a 1 Plaut. 
propugnücüluni,  i,  n.  fpropugno]  1)  Schub  - 
Wehr,  Sotntauer,  Boltwerl  urbs  nt  p.  op- 
positum  barbaris  Nep.\  pl.  imperii  (0.  iccrcn 
u.  glotten);  *alta  navium  Scbiff*boIlwet!e,  fmoe- 
nium;  auch  domus  ut  propugnacula  habeat. 
2)  tp.  Sdju|  tyrannidis;  lex  Aelia  et  Fufia, 
p.  (pl.)  tranquillitatis;  Berteibigung«grunb 
firmissimo  p.  uti. 

pröpugnAtlo,  önis,  f.  [propugno]  Berteibigung, 
Berf  eebtung  castrorum,  dignitatis  tuac;  suscepi 
mihi  perpetuam  p.  pro  ornamentis  tuis. 
pröpugnätor,  öris,  m.  [propugno]  1)  Bertei- 
biger,  Streiter  a propugnatonbus  relictus 
locus;  classis  infirma  propter  dimissionem  pro- 
ptignatorum  (ber  Seefolbaten).  2)  tp.  Berfecb- 
ter,  Berteibigcr  senatus;  p.  atque  illis  qui- 
dem temporibus  paene  patronus;  quasi  patri- 
monii  sui;  ftribuno  auctorem  se  propugnato- 
remque  praestitit;  (fpöt)  sceleris, 
prö-pngno,  l.  1)  au«  einem  Orte  berbor  fäm- 
pfen,  ©efdioffe  werfen  (nicht  — Ijerborbtecbenb 
lämpfen)  rari  ex  silvis,  ox  turribus,  hinc.  2) 
oerteibigenb  für  etw.  tümpfen,  Berteibigen 
pro  partu  suo,  pro  alcis  fama,  pro  salute;  fal>- 
sentiam  suam;  o loco;  Studium  propugnandi 
ber  ©egenwebt;  m.  dat.  nngis  armatus  Hör.  ep. 
1,  18,  15;  taubst,  propugnantes  bie  ®erte»= 
biger. 

prOpulsAtlo , önis,  f.  [propulso]  Abwehr  hnius 
(m.)  periculi  Cic.  p.  Süll.  §.  2.  — propulso,  1. 
1)  jurüdfchlagen,  Berlteibcn  hostern;  popn- 
lum  ab  ingressione  fori.  2)  abwenben,  ab- 


666  propylaea  — proseqaor. 


webten  bellum  a moenibus,  bello  intestino 
bellum  eitern  um , auspieionem  a aeae,  famem, 
frigua,  iniurias  illatas. 
pröpjlaea,  örum,  ».  [irpt»rt;loi«]  bic 
Iden,  prnditBoUe  o.  ®erifle«  rt baute  SorbaHen 
jum  Xempcl  ber  Stbene  auf  bet  Surg  ju  *tbcn. 
prö-quaestöro  (abgemtjt  proqu.,  aber  nicht  pro- 
quaestor)  bet  Sroguöjlor,  ein  Quöftor  in  ber 
SroBinj,  nadjbcm  et  in  SRom  bic  Cuäftnr  Bet 
lualtet  batte  cum  pro  qnaostore  essem ; quem 
pro  quaestoro  habuit;  pl.  cum  quaestoribus 
ptoye  quaestoribus. 

pröra,  ae,  f.  [wpaißn]  ®orbertei(  be®  ©d)iffeä 
*p.  adyertero  terrae,-  p.  et  puppis  (mein  «ft« 
u.  lebtet  Seweagrunb)  mihi,  ut  Graecorum  pro- 
Terbium  est,  fuit  a me  tui  dimittendi. 
prö-ropo,' 3.  betBorf  riechen, 
pröreta,  ae,  m.  [irp<up<*iij«]  bet  ® orberftcncr-- 
mann,  bet  auf  bem  ®orbcrtciI  be«  Skiffe«  ftanb, 
um  ba®  BJteer  ju  beobachten  Plaut. 

Froren»,  ein  Schiff  ername  Ob. 
pröriplo,  rYpui,  roptum,  3.  |pro-rapio]  bctBor>, 
fortreiftcti  hominem,  * pedes  t)«Bo«ennen, 
sfprinflctt,  *in  cacdem  et  Lyciaa  cateryas;  pro- 
nas  proripipr  via«  ft.  per  vias  Tib.  1,  6,  72; 
bab-  ne  p.  IjetBotfliitjcii,  fortrennen,  ftiir» 
jen  se  ex  curiA,  ne  portä  fora»;  se  in  publi- 
cum; fse  custodibus  7’ac.;  *quo  proripis  (sc. 
t«)?  tp.  quae  libido  non  »e  p.  ac  proiciet?  un- 
geteilt jum  Hu®brucb  fommen? 
prorögAUo,  önis,  f.  [prorogo]  bie  nmtlidjt  Her; 
löngerung,  imporii  bc«  Oberbefehl«;  diei  ?luf 
fd)ub  bc*  ieintin«;  legis  SSefcitigung. 
prö-rögo,  1)  cigtl.  beim  Solle  borftagen,  ob  ctm. 
BMlängett  wetbett  foB,  bal).  1)  Betlängetn,  im- 
perium  nlcui  bcn  Oberbefehl,  prorinciam  bic  Set 
roaltung  einet  Ifkooinj,  alqd  teuiporis  (in  ber 
Stooinj),  *Latinm  in  alterum  lustrum;  (Plaut.) 
vitarn  alcui;  *aeyum  longum  noto  scriptori 
ptolept.  “ ut  longum,  ut  notus  fiat  b.  i.  tRubm 
für  ewige  3t'lcn  oerfdjaffen;  *rom  Romanam 
Latiunique  felii  ffiom®  SJtadjt  jc.  fötbern,  B«- 
grßftcrn;  *senectam  millo  in  anno»,  fapiritum 
nomini  «halten;  fmemoriam  alci»;  -f-famam. 
2)  weitet  btueub  febiebcn,  paucos  dies  ad 
solyendiun  noib  eine  griff  B.  wenigen  Xagen  jut 
JC.  jugefteben;  *horam.  3)  quantum  dicendo 
consumitur,  tantum  ex  ultimo  prorogetur  b i. 
möge  au«  bem,  mn®  ferner  ju  fagen  ift , Borge 
((hoffen  werben  Quint.  10,  7,  10. 
prorsum,  ade.  fpro-yersum]  (uorfl.)  1)  B0t  = 
wättbgelcbtt,  getabc®  Siege«  ire  p.  in  na- 
yem;  rursum  p.  bin  u.  Wiebet  Ter.  2)  tp.  ge  = 
rabeju,  ganj  u.  gat.  — prontäs  (at(baift. 
prossus,  prosus)  adv.  1)  gerabe,  getabe®  SBc: 
ge®  Plaut.,  Ter.-,  tp.  getabc  $u,  burebau®, 
wahrhaftig,  getoif)  p.  placet,  ita  p.  exißtiuio, 
p.  ita  sentio,  verbuni  p.  millum  intollego,  p. 
tacere  nequeo,  p.  nollo  militaro,  nullo  modo  p. 
(ft.  p.  nullo  modo)  asseutior,  non  p.  Cie.  fin.  2 
§.  16,  tp.  egregie,  fdigna  p.,  *p.  incunde,  ita 
p.  in  brr  Slntroort,  atnb  iton.  Cic.  p.  Süll.  §.  64. 
2)  mit  einem  ©orte,  tut},  überhaupt  Sali. 
prö-rampo,  8.  1)  fratis.  betbotbredien  laffen, 
beroorftoften  *nubem  atram  ad  aethera; 
*mare  proruptum  berBorftürjcnb,  entfeffelt;  ’sudor 
proruptuB  corjiorc;  prorupta  andacia  f.  prae- 
ruptus  21.  2)  intrans.  beroorbretben,  ftiirjen 
por  medios  hostes,  fin  mediam  aciem,  *in 


alqm,  *in  mare,  f signum  prorumpendi  dedit; 
tp  .B.  Stranfbeiten,  Sffelten  pestis,  xib  morbi;  eo 
p.  hominum  cupiditatem  et  scelus  et  audaciam, 
ut  de.  p.  Rose.  A.  §.  12;  fconcepta  pridem 
odia;  B.  Ißerfonen  fin  necem  militum;  fin  »Ce- 
lera ac  dedecora,  fin  bellum,  fad  minas;  ad 
quod  ricto  silentio  in  bie  ©orte  auibtad). 
prö-ruo,  3.  1)  trans.  betoot=,  nieberftürjen. 
-teilen,  ju  Soben  werfen,  *e  fora»  hmaur 
ftiirjen  Ter. , munitiones,  f Opera,  vallum  in 
fossam,  Albam  a fundamenti».  columnaro, 
fprorutae  (sunt)  aedes  jtürjten  nieb«;  fbostem 
profligare  ac  p.  2)  »'«(ran*,  o)  berBorftür jen. 

= (türmen  +in  hostes,  fin  hoc  bellum,  taQbito 
Brundisium  nad;  je.;  B.  glüffen  tin  mare.  b) 
nicberPürjcn  oppidom  Pompei  magna  ei 
parte  motu  terrae. 

pröruptlo,  önis,  f.  [prorumpo]  baä  .'pcrBor 
breeben,  -ftürjen  hostium  Aur.  Vict. 
tprosa  [ft.  prorsa  = proreraa  gerabe,  im  ®g). 
ju  SerfeuJ,  at(j. , nur  prosa  oratio  Srofa. 
prOsäpia,  ae,  f.  (artbaifi.)  Sippftbaft, 
fd)led)t,  gatnilic  Plaut  -,  eorum,  ut  utamur 
veteri  yerbo,  p.  Oie.  uni«.  §.  35;  homo  yeteris 
p.  ac  multarum  imaginum  Sali. 
proscaenium  (nicht  proacen,',  ii,  n fpro-»caena| 
Sorbüljne,  Sotbergrunb  ber  Sübnc,  wo  btr 
Stbaufpieler  anftraten;  aueb  übetb-  Sübnc. 
pro-sciiido,  3.  eigtl.  ttacb  Born  j«r)palten,  rei|en, 
bab-  1)  bcn  Soben  aufreiften,  pflügen  *cam 
pum  ferro,  *validis  terram  iuyenci»,  ’proscisso 
aequore  (glöebe);  ’roHtro  yentosum  mare  büret 
jdineibru.  2)  tp.  mit  ©orten  ber  unterreiften 
*Bummotum  patriä,  falqm  foedissimo  conricio. 
pro-scribo,  3.  1)  burd)  Änfcftlag  öffentlidi  be 
fanilt  ntad)en,  t.  t.  auctionom,  legem;  Calcn- 
das  Martias;  füffcntlieb  erllören  für  tc.  col- 
legam  ßithynicam  reginam.  *)  jttm  Setfani. 
«ur  Serpacbtung,  «ut  Sermietung  öff ent 
lid;  au®bicten,  feil  bieten  insulam,  bonum. 
fundum.  $>ino  p.  alqm  a)  jmb  feiner  @üt« 
oerluftig  erllören,  jmb®.  Eigentum  ein 
«iebcit,  lonfiScieren.  6)  burtb  öffnttlidmi 
Snf<blag  in  bie  Scbt  erllören,  ächten;  «übst 
proaeripti,  örum,  *«.  ©cäcfjtctc.  3>aa.  A ; pr«- 
»criptio,  önis,  f.  f(briftli(be  Sefanntmacbung  H 
2Iu«bictungjumScrlaufe,  öffentlicher 
fdjlag  bonorum.  2)  Srfnnntmadiung  ein«  »on 
fi«fation  u.  bie  bamit  oerbunbene  Sdne« 
M ö r u n g ; proscriptione  jur  3eit  ber  (SuBanifdier 
S Suet  B)  proscriplürio,  4.  (deeid.) 
jur  S(bt®erllörung  haben  Cic.  Alt.  9,  io,  6 
pro-seco,  1.  1)  oorn  abitbneiben,  in®bef.  alr 
t.  t.  benjenigen  Seil  be«  Cpi«ticre®,  lief,  bet 
geweibe  abfebneiben,  meid)«  geopfert  werben 
fall  eius  hoHtiae  exta  JA«.,  semicruda  exU 
Suet  ; Stilist.  ’proHecta,  örum,  n.  2)  ben  Cobcn 
nufbretben  cum  primum  prosccatur  »olura 
Plin.  ep.  fXirne  IHmt 

proHÖda,  ae,  f.  [pro-sedeo]  eine  öffentlidi'. 
prö-semtnn,  1.  (feit.)  bilbl.  erzeugen  prosemi 
natae  sunt  quasi  familiac  dissentientes  inter  se 
prö-söquor,  dep.  3.  begleiten  (gew.  in  frrunb 
litber  Vtbfictjt , o.  bcn  greuitben  u.  SerWanNen 
«breifenber  u.  bgl.)  geleiten,  ba«  ®eleit  geben 
alqm,  exsequias,  funera,  docedentom  domon. 
quem  diem  sic  uriiversa  ciyitae  pro»ccut.iest  fein 
litb  beging  Nep. ; b.  Üeblojem  existimatio  usqoetd 
rogum  eum;  mortuos  honos,  memoria,  deridv 


Proserpina  — prosterno.  667 


rium  amicorum;  ’ventus  euntes;  Chattos  suos 
saltos  Hercynius  p.  eimul  atque  deponit  erftredt 
fid)  |o  »eit  ol*  ihre  ®egenb  ift  u.  tjört  bann  auf 
Tac.  Germ.  30;  fcompositio  sc.  vorba;  in  feinbl. 
Sinne  »erfolgen  ad  repellendam  et  prose- 
qnendam  hostem ; eos  fugientes  longius,  noris- 
simos  multa  milia  passuum;  f fortuna  alqm ; nutf) 
jmb.  mit  et»,  begleiten,  jtnbm.  et»,  nahrufen, 
mit  onf  ben  ffleg  geben  legatos  et  excipere 
et  p.  (entlaffen)  cum  ilonis;  alqm  proficiscentem 
magnis  donis;  ‘alqm  dictis;  contumeliosis  vo- 
cibus  Rinterbrein  rufen;  egredientem  verbis 
(iton.)  gliidlihe  Steife  ȟnfd)en  Cic.  Cat.  2,  1; 
sic  prosecutus  inbetn  er  ihm  nlfo  nahrief  Phaedr. 
Jab.  a)  überb-  womit  beehren,  ebren,  et».  er> 
weifen,  fpenben,  »eiben,  »ibmen,  libera- 
liter  oratione  alqm  freunblihe  SBorte  ju  jmbnt. 
forc dien , alqm  verbis  honorificis,  alqm  laudi- 
bns,  beneficiis,  misericordiä,  benevolentiä, 
‘raulta  prece,  *mero  defuso  pateris;  *quos 
Aeneas  p.  voniA  bie  Sitte  gewährt,  falqm  testi- 
monio,  rirtutem  alcis  pratä  memoriä,  eorum 
gloriam  immortalitatis  memoriä,  maximo  ola- 
rnore  et  plausu  alcis  memoriam;  ad  tuendos 
(sc.  stipendiis)  eos  (milites)  prosequendosque 
(sc.  praemiis  et  oommodis  missionum)  Suet. 
Äug.  49.  6)  et»,  fdtriftlid)  ob.  münblid)  weiter 
»erfolgen,  betreiben,  über  et»,  fih  »er= 
breiten,  aublaffen  [nt  bem  ütebenbegriff  be 
fonbetet  Vorliebe j non  longius,  ‘pascua  versu; 
-f-descriptiones  locorum  non  historice  tantum, 
sed  prope  poßtice;  f uno  libello  carissimam 
mihi  et  sanctissimam  memoriam,  munificentioe 
rationem  etiam  stilo  Plin.  ep.;  *p.  (fährt  fort) 
pavitans. 

Pröserpina,  ae,  f.  [/7ep<rr<pdrq]  loebter  ber  Ce- 
tti,  Gemahlin  beb  $luto  u Jtömgtn  ber  Unterwelt, 
prö-serpo,  etc.  3.  »orwärtäfriehen  Plaut. 
pröBllin  (arebaifi.  prosülio),  sYlui  (silii),  — 4. 
[prosalio|  auf  {bringen,  f ortftür  jen,  b et* 
»orjh*c&en,  •-(bringen,  = bred)en  prosului 
castigatum  (snpin.)  amicum  Plaut  -,  ex  taber- 
naculo,  fe  lecto;  -fconvivio;  fde  navi,  ab  sede 
sua;  in  contionem;  tcertatim  in  proelium; 
•finibus  suis;  *sanguis,  ‘subito  scintiUa;  (fdjerjb  ) 
Finnin«  nunquam  nisi  potus  ad  arma  p.  di- 
cenda  Hör.-,  prae  laetitia  lacrimae  p rosul rnnt 
mihi  Plaut.-,  quod  p.  (betborragt)  villae  Plin. 
ep.;  *iam  vaga  frenis  natura  negatis. 
‘tprö-söcer,  eri,  m.  ®rofs»ater  ber  ®attin, 
©rofifebroiegerbater. 

prospeeto,  1.  [intens.  » prospicio]  1)  in  bie 
gferne  b'nfcben,  bin»,  l)ctabfrt)a  ucn  ex 
tectis  fenestrisque ; *e  puppi  pontum,  ‘euntem 
aus  bet  gerne  bemerfen,  ‘Cupitolia  ex  aede, 
flongissime;  iuöbef.  a ) »on  ferne  mit  an* 
(eben  proelium  Sa/1.,  fhoc  incendium  e turre. 
b)  t».  £olaiitäten,  9lu«|id)t  auf,  nah  et»,  ge- 
mähten, ba&en,  gegen  et»,  liegen  terra 
fineeque  septentrionem  a latere  Siciliae;  fhos 
(Amazonum  campos)  ad  occasum  conversa 
(terra  ea)  p.;  *quae  (villa)  p.  (bie  Hu«fiht  bat 
nad))  Siculum  mare.  2)  tp.  a)  nad)  et».  äugft< 
lieh  f * eh  umfeben,  an  et»  benfen  exsilium; 
diem  de  die,  ecquod  auxilium  appareret.  ft) 
ermatten,  benorfteben  te  quoque  fata  paria 
Verg.  Aett.  10,  741. 

I*r«»pectus,  us,  m.  [prospicio]  1)  9lu«*,  gern- 
f i th  1 praebere  p.  ad  urbem ; tp.  oculorum  au- 


ferre,  adimere;  impedire  p.;  p.  in  urbem 
agrosque  Liv .;  fp.  petere  fid)  umfeben;  ’rneton 
bet  Slit!  aequora  prospectu  metior  alta  meo. 
2)  ba«  Sid)tbarfcin,  ber  Slttblid,  esse  in  p. 
in  ber  gerne  gefeben  »erben,  in  populi  prospec- 
tum  producere,  fse  a p.  removere.  3)  bet  ?( n - 
blid,  ben  et»,  gewährt,  ba«  Sluäfeben  portus 
pulcherrimo  p. 

pro-späeälor,  dtp.  1.  (feit.)  1)  intrnns  fin  bie 
gerne  ftbaucn  de  vallo;  lunbjtbaften  Liv. 

2)  Irans,  et»,  in  ber  gerne  erfpäben  adven- 
tum  imperatoris  e muris  Liv. 

prosper  u.  ge»,  prosperns , era,  erum,  adj.  m. 
‘tcowp.  u.  ntp.  1)  glüdlid),  erwünfht,  bet 
Hoffnung  u.  bem  39unfd)  entfpredbenb  res 
(pl),  fortuna,  successus,  p.  omnia  cedunt; 
-j-valetudo;  fnunquam  prosperiore  aleä  usnm 
esse;  foratorum  actiones,  fsui  memoria,  -Kama, 
‘religio  (®ötter»fibe);  s«6st.  tP-  a"t  laboran- 
tibus;  ‘fn.  pl.  glüdlidie  Umftänbe.  2)  *be< 
glüdcnb,  fegnenb,  gttnftig  Bellona,  frugum 
(Noctiluca)  mit  tc.  Da»,  a)  prospere,  adv.  m. 
fcomp.  u.  fsup.  glüdlicb,  nah  SBunftb  omnia 
minus  p.  genta,  procedere,  +male  aut  p.  ce- 
dere;  in  gtüdlihen  Umftänbeu  p.  aut  in 
metu  Tac.  ann.  15.  45  b)  prospärltas,  ätis,  f. 
erwünfhte,  giudlitbe  fBeftbaffenbeit,  ®e^ 
beibett,  04 1 ü cf  valetudinis,  ritae;  improbornm 
p.  secundacque  res  Cic.  n.  d.  3 §.  88.  c)  pro- 
späro,  1.  einer  ©ad)c  glüdlidien  Crfotg  »et  = 
fhaffen,  gute«  ®ebeiben  geben  populo  Rom. 
Quiritium  vim  victoriaraque  Liv  ; ‘decreta  pa- 
truni;  (Plaut.)  p.  alcui  jmbm.  ®lüd  bringen, 
imb.  beglüden,  tibi  hanc  veniam  birf)  mit  >(.; 
(Tac.)  consilia  sua  rei  publicae,  coepta. 

prosperns  f.  prosper.  [fotge  Otc. 

prospYclentla,  tu-,  f [prospicio]  $orfiht,Sor  = 

prospicio,  spexi  (sgne.  prospexti  2er.),  spec- 
tum,  3.  [pro  u.  specio]  1)  mtrans.  a)  au4  ber 
gerne  betabfdjauen,  »ormärts,  in  bie 
gerne  (eben,  »orwärtä  fdjauett,  bliden  ex 
castris  in  urbem;  ‘Phoebus  snmmo  ab  ortu; 
longe,  multum  »eit  bbiauä;  *alto  au®  bet  liefe 
Verg. ; oculi  parum  (Com.)  (eben  nidjt  gut  in 
bie  gerne;  auch  fid)  umfeben,  auf  ber  £nuer 
ft  eben  puer  ab  ianua  Nep. ; feles  toto  die 
Phaedr.  2)  traws.  n)  ‘in  ber  gerne  »or  fid) 
(eben,  erbliden  campos  longe,  alqm  procul, 
Italiam  ab  unda,  alqm  ex  moenibus,  hostem 
tectis;  nt.  acc.  c.  in/,  b)  nah  et»,  in  bie  gerne 
f i h umfeben  ex  speculis  adventantem  hostium 
classem.  c ) f»on  fern  mit  anfeben  incendium 
e Tiberiana  domo,  e triclinio  ardentem  rogum. 
d)  fetw.  nur  »on  gtrne  erbliden  curiam, 
castra.  c)  auf  et»,  gerne«  ob.  3ufünfhge« 
feine  Slide  rihten,  et»,  »orberfeben  casus 
futuros  rei  publicae  longo;  multo  ante  tam- 
qnam  in  alqa  specula  tempestatem  futuram. 

3)  tp.  a)  Sorfiht.  Sorforge  anwenben;  et», 
beforgen,  »erfhaffen,  m.  ut,  ne;  alcui,  pa- 
triae, malo  »orbeugen;  sedem  senectuti,  ferra- 
menta,  prospecti  (augefhafftc)  commeatus  Liv., 
tfiliae  maritum.  6)  bie  'Buäfiht  auf  et»  ge  = 
»ähren  ‘domus  agros,  -frilla  lacum,  tcubicu- 

prossus  j.  prorsus.  [lum  fenesträ  maro. 

pro-steruo,  2.  1)  »or=,  b'ubteiteii , bilbl.  tjur 
Unjuhl  preisgeben  sororcs,  pudicitiain  alcui ; 
tpropter  jirostratani  pudicitiam.  2)  tt  i c b e r = , 
ju  SBoben  »erfen,  flteden  ceteros  ruerem, 


668  prostibilis 

agerem,  raperem,  tunderem  ac  p.  Ter.-,  se,  so 
ad  pedes  alcis;  prostratus  ad  pedee;  hostem; 
Corpora  humi  Liv. ; nulla  unquam  tarn  exigua 
manus  tantaa  opeB  Nep.  2)  tp.  über  ben 
fen  werfen,  ju  SSobeu  {(plagen,  oernithten 
Galliam,  omma  furore,  alqm,  iacet  ille  nunc 
prostratusque  est;  religionis  scelero  proatratac 
afflictaeque ; virtus  prost  rata,  -j-carminum  Sta- 
dium, so  abicere  et  p.  bemütigen. 
prost  Tbllls,  is,  f.  u.  -stTbiilum , i,  n.  [prosto] 
öffentliche  Strne  Maut.  — prostltuo,  ui, 
utum,  3.  [pro  u.  statuoj  öffentlich  jur  Un-- 
iudjt  preisgeben  Plaut.-,  *sose  toto  corpore, 
fpudicitiam  suam,  isubst.;  übertr.  *vocem  foro 
ingrato  preiägeben ; tanto  dedocore  se  (fchänbetc, 
entehrte  fich  fo  fefjri,  ut  Eutr.  1,  14.  — pro-sto, 
stlti,  — 1.  öffentlich  bofte^en  1)  o.  sßerfäu; 
(ei,  feit  tja  ben  Plaut,  b)  b.  fflareti  über  Hör.-, 
vox  Oie.  c)  o.  ffiutjtbirnen. 
prö-süblgo,  3.  (fett.)  Bor  fich  auf  wühlen  *sus 
prosulio  f.  prosilio.  [terram  pede. 

1.  prö-suni,  nüpen,  n ü ^ 1 i ch , juträ glich  fein 
prodesse  nequum  est  Ter.;  id  mirum  quantum 
ad  concordiam  civitatis;  alcni;  Constantia  mul - 
tum  in  amore;  nt.  inf.  atS  Subj.  multuni  p.  ou 
ipsa  quae  metuuntur  contemnere  Oie.  Tusc.  4 
§.  64;  quid  mihi  fingere  p.?  Ov.\  prosit  nostris 
in  montibus  ortas  (sc.  eae  esse)  Vcrg.  Aen.  9,  92; 
fpridjto.  qui  nec  sibi  nec  alterj  sc.  prosunt; 
inäbef.  t®-  Heilmitteln. 

2.  prösinn  (-us)  Plaut.  =—  prorsus,  tu.  j. 
Prätägöräs,  ao,  m.  gried).  Sop^ift  au®  Slbbcra 

jur  geit  be®  Sofratc®. 

prö-tego,  3.  l)Bontbebeden,  (jumS(hub)bcdcn 
rates  cratibus,  tabernaculum  hederft,  alqm 
scuto,  *alqm  ad  (gegen)  tela;  non  corpns  snum, 
sed  coniugem  ac  Uberos  parvoa  armis;  *pro- 
tectus  tempora  barbä;  *protectus  hominem 
equumque  ft<h  (bamit)  ben  Stenf^ens  u.  'tlfrrbe- 
leib  berfenb ; aedes  ein  SBcttcrbnd)  auf  [einem 
fjaujc  anbringen.  2)  tp.  a)  beden,  befet|üf)cn, 
fdjirmen  iacentem,  Capitoünam  arccin,  exer- 
citum,  navea  a quibusdam  ventis,  alieno  cri- 
mine  innocentiam  suam.  b)  Berbergen  risu 
protectis  insidiis  Just 

prötelo,  1.  [pro  u.  tolum]  f o r t = , in  bic  8lud)t 
treiben  alqm  suis  saevidicis  dictis  Ter. 
prö-tendo,  tendi,  tentum,  3.  ^erBor  = , au«; 
ftreden,  «behnen  fmanne,  fdextram,  *oc«los 
dextramque  precantem  (jeugmatifd));  jposs.  fich 
erftreden  *temo  protentuH  in  octo  pedes  -= 
protenns  f.  protinus.  [acht  gufj  lang, 

prö-tfiro,  3.  l)  jerretben,  jerquetfehen,  nte  = 
bettreten,  Bcrniehten,  jcrmalmen  ianuam 
lima  Plaut , fnimentum,  equilatns  aversos  nie* 
berreiten;  t’oenos,  faciem  hostiura,  fomnia 
ferro,  +Batavo  equite  protritOB  (esse)  Uaednos 
Arvemosque;  tp.  a)  gletdjfam  mit  Süßen  tre- 
ten alqm.  b)  *gletd|[am  forttreten,  [orttreiben 
ver  aestas  Hör. 

prö-terreo,  2.  fortfdjrcdcn,  burdj  ©djreden 
fort  ja  gen  alqm  hinc  Ter.,  hostos,  Gallos, 
uni  uh  hominis  telo  proterritus. 
pröterve,  adv.  [protervus]  frech / breift,  ttn^ 
oerfefjämt.  — prötorvitas,  ätis, /.  [protervus] 
ffredjtjeit,  ltnoerfdjämt^eit;  in  milberem 
Sinne  Mutwille,  Sdjclmerei  grata.  — prö- 
torvus,  adj.  m.  fcomp  [B.  protero  =.  alle®  Bor 
ftch  nieberttetenb]  1)  ungeftüm,  heftig  *stella 


— protarbo. 

canis  burdj  feine  fiife  tjödjft  Idftig ; ’venti ; *Afri- 
cub.  2)  frech,  fdjaralo«,  unoerfchämt  (infolge 
ungcfiümen  SBefen®  u.  übermütiger  SRüdfidjtSloftg 
feil),  itt  milberem  Sinne  nedenb,  fed,  muh 
willig,  breift  flexi  fractique  motus,  quales  p. 
hominum  aut  moUium  esse  aolent;  alii  peto- 
lantes,  alii  audaces,  p.  iidem;  dictum  aut  fac- 
tum, “iuvenis,  *oculi;  *frona,  *rixa. 
Pröteslläns,  i,  m.  ®cmafj(  ber  üoobamia , ttr. 
führet  ber  Xh^ffaler  Bor  Xroja.  ®ao.  -U#n*. 
adj-,  Ct. 

I’roteiis,  ei  u.  cob,  m.  ein  SJteergott,  ber  bic 
®abc  ju  toeiSfagett  u.  fid)  tu  Berfdjiebene  Äefta! 
ten  ju  ocrWanbetn  befaß;  Protei  columnae  f. 
columna  I)  c);  bah  (Hör.)  o.  einem  oeränber 
liehen  u.  B.  einem  lifligen  Sienfchen. 
pröthyme,  adv.  [xpothquog]  mit  Vergnügen, 
gern  Plaut.  — pröthymla,  ae,  f.  [jrpofrrumj 
Geneigtheit  Plaut. 

protlnam  ? adv.  (oorfl.)  — protinus  3).  — prd- 
tlnus  (nuht  p roten.)  adv.  [protenus]  t)  Bor 
Wärt®,  toeiter  fort,  hin  pergere,  ire,  eodem 
cursu  in  oppidum  contendere,  montes  altissi- 
mos  petere,  *agere  capellaa,  *contremiscere 
2)  o ber  ununtetbrothenen  flubbehnung  im  Staunte, 
unmittelbar  ftch  anfthltejjcnb,  jufommen 
hanacnb;  *c.um  p.  utraque  tellus  una  forct: 
+p.  d einde  ab  Oceano  Eugii.  3)  o.  ber  nnnnter 
brochenen  fleitfolge,  a)  *in  einem  fort,  be 
ftänbig,  fernerhin  sic  vives  p.,  ut;  quem 
(morem)  p.  urbes  Albanae  coluere  Bacniro 
foüx,  Bi  p.  illum  aequasset  nocti  diene.  6 
flrad®,  fofort,  f ogieich  hoBtes  p.  ex  eo  loco 
ad  Humen  Axonam  contenderunt;  p.  mittere  ad 
alqm;  p.  transducere  exercitum;  ex  fuga  p 
hostea  discesserunt;  ut  quisqne  evaserat,  p.  ad 
altera  castra  fugiunt  Liv.;  p.  de  via  gleich  (»e 
er)  B.  bet  3iei[c  ifam);  *p.  virili  togä  nlcidj  n«t 
Anlegung  bet  loga;  auch  tgleith  Vlnfang« 
oratio  p.  conficicns  auditorem  benevolum,  p. 
einer  Schußfolge  fofort  non,  ut  quidque  praec 
pne  necesearium  est,  sic  — maximi  p.  erd 
momenti  Quint.  10,  1,  3. 
prö-tollo,  3.  (Plaut.)  1.  herBortjcbcn,  spredei 
manum.  2)  tp.  d)  Btrlüngern  vitam  in  cra- 
stinnm.  b ) auffthicbcn  mortem  sibi. 
prötoprnxin,  ae,  f.  fjtprarojipafia | bo®  3t  orte djt 
bei  Sdjulbforberungen,  bn®  Stecht  feine  ?fer 
berung  juerft  gcltenb  ju  machen  Min.  ep  l«, 
109  (108),  1. 

pro-trftlio,  3.  1)  hcrborjiehctt,  =fd)leppcit, 
fort=,  h > « S i e h c n alqm  hinc  in  convivinm: 
alqm  ad  operas  mercennaria* ; ‘cadaver  pedi 
bua;  tp.  a)  brängett,  nötigen  ju  jc.  alqm  ad 
indicium.  6)  anSSidjt  bringen,  offenbare! 
facinna ; auetorem  ae  nefandi  facinons.  e)  pro- 
tractus  ad  paupertatem  herabgefunlen  ju  PUnt 
2)  fber  geit  nach  h'nou®-,  hinjiehrn,  oei 
(Angern. 

prö-trüdo,  3.  1)  borwärt®:,  fortftofien  cjlit- 
drum;  asellum  in  rnpes  Hör.;  ab  univw» 
capite  (beim  Äopf)  est  protrusus  foras  Mtaedr 
2)  toeiter  hinau®fcf)ieben  comitia  in  mensem 
Ianuarinm  Cie.  fam.  10,  26,  3. 
prö-tnrho,  1.  l)  forttreiben,  äagen  hoete* 
telis;  nostros  do  vallo;  falqm  deveraorio,  *bim 
atque  hinc;  his  facile  pulsis  et  protnrbatia.  t) 
*nif bcvwerfen  obstantes  ailvas  pectoro  Or. 
met.  3,  80. 


prout  — proviacialis. 


669 


prö-fit,  conjct.  je  nattjbe m,  jo  Wie  p.  re»  po- 
itulat;  p.  res  band  opnlentae  erant;  p.  — ita 

1.  prtvectag  j.  proveho.  IXiti.  u.  Spät. 

2.  proveetus,  uh,  m.  [proveho]  Seförberung 
ju  ti)tm  Aur.  Vict. 

prö-veho,  3.  1)  Borwärt«»,  8orfül)ren,  »fd)af» 
je«  fnnvis  saxa;  gtw.  im  pass.  forifahten, 
»teilen,  *fd)iffen,  »rüden  paulurn  ab  suis 
equo;  leui  Africo  proveetus,  in  altum;  *portu; 
0.  Sdjiffen  a terra;  tp.  a)  fort»,  weiter»,  ju 
wtit  führen,  h'nreifeCH,  verführen,  oet» 
leiten  vestra  benignitas  orationem  meam;  baec 
spes  p.  ut  etc.;  iflo  etiam  gaudio  provehente 
(sc.  uos)  Liv.;  alqm  ad  largiua  vinum  ju  Diel 
©ein  jutrinfen  Gurt.-,  im  pass,  weitet  ob.  ju 
weit  gehen,  pingetijjcit  werben  longius  in 
amicitia  norfe  weiter  in  bet  frteutibfdjaft  gefeit; 
studio  rusticarnm  rerum;  amore;  fvino  (0.  ber 
Zrontenpeit);  in  maledicta;  somcl  omnino  pro- 
veetnm  (sc.  eum  esso  eo)  ut  Plin.  tp.  9,  19,  6; 
*quid  ultra  provehor?  Wat)  rebe  id)  nod)  Weiter? 
3näbej.  ber  Seit  nad)  oorrüden,  proveetus 
aetate,  annis  im  Slliet  Oorgetüdt,  in  BotgeTÜd» 
teren  3af)reti,  longius  aetate;  fpoatquam  pro- 
vecta  iam  senectus;  fnox  provecta  erat  e9  War 
fpät  in  ber  SRad)t;  f bellum  provectum  est  lon- 
gius  jog  fiep  weiter  tjinaui.  6)  weiter»,  empor» 
bringen,  empor^eben,  befötbern,  ecquo  tua 
te  virtus  provexisset?  Oie.  Phil.  13  §.  24;  fstu- 
diosos  amat,  fovet,  p.;  falqm  ad  honores;  fe 
gregarm  ad  Bumma  militiae  proveetus  aoan» 
eiert;  *vim  teinperatam  di  in  maius  lajjen  ge» 
beiden.  Hör.-,  feadem  ratio  in  nostra  quoque 
erntete  antiquorum  eloquentiam;  quornmusque 
ad  extremnm  Bpiritum  est  provecta  (fortgeflferit» 
ten  ift)  prudentia  Oie.  Cat.  m.  9,  27. 
prö-v£nio,  4.  1)  Ijeroort oramen,  in  scaenam 
novo  modo  auftreten,  Plaut. ; bilbl.  = oma- 
nare,  id  maluru  propalain  Plaut.  §ierB.  a) 
erjeugt  werben,  entfielen,  ^crBorwad^fen, 
frumentnm  angustius  p.  war  fpörfiefjer  au«ge» 
fallen;  tut  quae  provenerint,  colllgom  (tm 
SJilbe);  Artemenen  primum  Darco  provenisso 
geboren  worben.  Just.-,  bilbl.  a)  ent  ft  eben,  auf» 
tommen,  p.  oratores  novi,  stulti  adulescentuli 
Naev.  b.  Oie.  Cat.  m.  6,  20;  seriptorum  magna 
ingenia  Satt.-,  fdominatioues;  ei  studiis  gau- 
dium  PUn.  ep.  b)  oonftatten  gehen,  ablau» 
fen  (unflafj.)  gut  oonjtatten  geljen,  ge» 
beiden,  gelingen  *carmina  animo  deducta 
sereno;  fsi  cuncta,  fubi  prima  provenissent; 
stndia  bilaritate  PI  in.  ep.  8,  19,  2;  D.  $et|. 
meg»,  burd)tommen  Plaut.  XaB.  prdventus, 
us,  m.  l)  fba«  fteroorfommen,  -wad)fen, 
über  vinearum  SBcinwnch«.  2)  meton.  (Ertrag, 
(£rnte  *proventu  oneret  sulcos;  fibertr.  Sot« 
rat,  WuObeute  magnnm  p.  pobtarum  annus 
hic  attulit  Plin.  ep.  3)  ?lu«gang,  bef.  ber 
glü<flid)e,  (Erfolg  pugnoe,  rerum,  temporis 
superions,  aliarum  secundarnm  rerum  velut  p. 
secutns,  oratiouis  günftiger  (Einbtud  Plin.  ep. 
9,  13,  18. 

iröverblum,  ii,  n.  fpro-verbum]  Sprid)Wort, 
ut  est  (e9  pei&t)  in  proverbio;  venire  in  pro- 
verbii  consuetudmem,  in  p. ; quae  vor  in  rusti- 
cum  p.  prodita  est;  quod  est  Graecia  in  pro- 
verbio. 

irövTdens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  fsup.  [parCi'e.  o. 
provideoj  0orfid)tig,  fid)  oorfeljenb.  $ao.  a) 


prövidenter,  adv.  nt.  fcomp.  u.  sup.  Borfitfi 
tig,  mit  Sorfid)t.  b)  prövidentla,  ao,  f.  1) 
ba«  Sorhctfelien.  2)  Sorforge,  deoram  Sor-- 
fetjunq , audj  bl.  p.j  fnoque  feriendi  neque  de- 
climindi  Tac. 

prö-video,  2.  l)  oot  Sid),  in  bie  gerne,  non 
fern  f e f) e n ubi  quM  petatur,  procul  provideri 
nequeat;  (Hör.)  normet  ob.  junor  fetjen,  quod 
non  p.  eum  (um  itjn  juerft  ,;u  grüfeen).  2)  Bor» 
auüfeljen,  in  ber  jjutnnft  oorherfehen  alqd, 
alqd  animo;  re  provisa  ba  er  es  im  Borau« 
mertte;  futura  eloquentia  provisa  in  iufante 
est;  ante  provisa  tempeBtas;  qaantum  ratione 
provideri  poterat  fid)  berechnen  liefe.  3)  für  ob. 
gegen  etw.  Sorforge  tragen,  Sorfchrungen 
treffen  alqd,  nihil  ante,  rem  frumentariain, 
fmmentum,  *frugem;  nihil  horum  provisum 
est  feine  biefer  Sorfehtungen  ift  getroffen  wor» 
ben;  consilia  in  posternm  fluge  Sorfeljrungen 
für  1C.  treffen;  omnia  velut  adveraus  praesen- 
tem  Hannibalem  cauta  provisaqne  fuerant;  cui 
rei  (wofür)  diligenter  ab  iis  provisum  erat;  Ba- 
luti,  vitao  hominnm;  de  frumento,  de  re  frn- 
mentaria;  m.  ut,  ne;  quid  in  quaqne  parte  opns 
esset;  contra  tontas  difßcultates  consilio  satis 
p.  fid)  oorfefecn;  proviso  ( abl. ),  mit  Sorbe» 
baefet  Tac.  ann.  12,  39;  "verbaque  provisain 
rem  (bem  OorfeeT  erwogenen  Stoff)  non  invita 
seqnentur.  — prövldus,  adj.  l)  oorfeerfebenb 
mens  p.  rerum  futurarum,  futnri  opinio,  *au- 
spex,  tiiies»e  (feminis)  sanctum  aliquid  et  p. 
2)  beforglid),  oorfidjtin  (bie  Umfeänbe  oor 
bem  -tmubrin  mit  i^ren  möglicfeen  golgen  betradp 
tenb);  parum  cauti  providique,  prudens  et  p., 
*mens,  *multorum  p.  urbes  inspexit.  3)  für 
etw.  Sorge  tragenb,  forgenb  natura  consul- 
trix  et  p.  utilitatom  opportunitatmnque  om- 
nium;  fprovidum  evenerat  etw.,  bat  Bon  ber 
güttlidjen  Sotfefeung  jeugte. 

prövincia,  ae,  f.  [o.  pro  u.  vices]  1)  Hmt,  <Se» 
fifeäft,  b a8  jmbm.,  namentlicfe  einer  iüiagiferatb» 
perfon  übertragen  wirb,  SrntäBerriifetung  u. 
amttiifeer  ©efifeäftbfreiä,  bef.  ber  Dberbe» 
fefel  gegen  ein  llaub  ob.  Solf,  mit  bem  Krieg 
gefüfert  wirb,  über  bie  glotte,  jur  See,  auife  in 
Sejiebung  auf  91i(fetrömet  parare,  comparare 
inter  se,  partiri,  sortiri  provincias;  p.  urbana 
et  peregrina  3uriSbiUion  beb  $rätor  urbanus  u. 
perejjrinus;  alcui  p.  Volsci,  Hernici,  classis  p. 
evenit;  Hannonis  cis  Hierum  p.  erat;  italia 
velut  p.  ei  (Hannibali)  decreta.  2)  bie  Ser» 
walt u ng  eines  unter  rüm.  Oberberrfifeaft  fielen 
ben  Üaube8  aufeerfealb  Italien«  u.  ein  folifeeS 
SJanb  felbft,  eine  % ro# inj,  b.  i.  ein  ben  fRümern 
unterworfenes  Slanb  aufeerfealb  3(al>'n9,  ba«  o. 
einem  rüm.  Statthalter  oerwaltet  warb  primus 
annus  erat  provinciae;  cum  imperio  in  provin- 
ciam  proficisci;  ab  alqo  provinciam  accipere; 
provinciam  deponere;  docedoro  provincift,  de, 
ex  p.;  in  p.  ac  legatione  — in  legatione  qna 
in  p.  functus  erat  Cie.  p.  Mur.  §.  37;  itiäbef. 
Gallia  p.  u.  bl.  Pr.;  auch  M-  P-  bie  Stoouij  Wfien 
Cats.  b.  c.  3,  32,  1.  Xao.  A)  prövincifilis,  e, 
adj.  ju  einer  $rooin^  gehörig,  Siooiiti» 
administratio;  scientia  bie  jur  Scrwaltung  einer 
Srooiii}  erfotberlidje;  tuum  officium  beine  mit  in 
bet  StoBinj  erwiefenen  (Gefällig leiten;  abstinen- 
Ga  in  ber  Serwaltung  ber  Sri)oin$,  aditus  ad 
me  minime  p.  gar  nid)t  wie  bei  anbetn  Srooin» 


670 


provinciatim  — psephisma. 


jialftattpaltem ; tparsimonia,  ornamenta  et  com- 
rnoda,  -f  bellum  iti  einer  fßrooinj,  fhomo  au*  bet 
$tooinj;  Ruteni  bie  an  bet  ©renje  ber  Ijjrouiltj 
©allicu  wohnten  u.  jum  leil  ju  bet(elben  flct)ör 
ten;  subst  pl.  m.  bie  Dewopnet  einet  '4$ro  = 
»inj;  tim  situ/.  B)  prörtncUtlin,  adv.  (fett.) 
proBinjenwetfc  Suet. 

prövisiu,  önis,  f.  [provideo]  1)  ba*  li  o r p e r * 
wiffen,  auep  bie  «orfitpt  animi.  2)  8or=, 
gürforge,  SBotlepruitg,  poateri  temporia  filt 
St.;  ommum  horurn  vitioruin  (gegen  aOe  ic.)  nna 
cautio  est  atque  una  p. , ut  ne  etc. 
prö-viao,  — — 3.  pmfepen,  naip  etn>.  fepen 
huc,  ut,  quid  agat  Ter. 

pröviaor,  öriB,  m.  [provideo]  (fett.)  Sottet* 
feper,  -bebeniet  *tardus  utilium;  fingruen- 
tium  dominationum.  — pro  visu,  abl  sing.  m. 
[provideo]  Tac.  1)  burep  äi  orf  idjpiitf  epen, 
Sepen  in  bie  gerne  ne  oculi  quidem  p.  iu- 
vabant.  2)  tp.  a ) burtp  ® otauef efjen  peri- 
culi.  6)  burd)  Siurforge  detlni,  nullo  rei  fra- 
inentoriae,  diapoaitu  provisuque  civilium  rerum 
peritua;  curä,  p.  agere. 

prö-vivo,  3.  fort*,  weitet  leben  Tac.  ann.  6,  26. 
prövöcätlo,  önis , f.  [proroco]  in  tlaff.  Spradjc 
nur  bie  Appellation,  Berufung  au?  einen 
pöpeten  iRtdjter  ad  populum;  comitia,  p.  (pl.) 
sc.  ad  populum;  magistratua,  poena  eine  p.  Don 
bet,  wegen  bet  nitpt  appellier i werben  tann.  — 
prCvöeütor,  öris,  m.  [provoco]  -f- bet  fjetau** 
fotbetet  jurn  Kampfe;  bej.  eine  Art  ®la  = 
biataten  Oie.  p.  Sest.  §.  134.  — prövüco,  1. 

I)  pe iBor  = , perau*rufen,  petBorlommen 
taffen  me  Plaut.;  Pamphilam  cantum  Ter.; 
•roaeo  ore  diem.  gnibef.  a)  aufrufen,  auf* 
forbern,  antegen,  im  üblen  Sinne  reijett  co- 
mitate  ae  munificentianostra  plebcm;  alqm  omni 
comitate  ad  hilaritatem  et  iocos;  fnulla  iniuria 
provocatua ; fquae  aetas  etiam  boatium  misericor- 
diam.  h)  j u m K n m p f e ob.  äBettftieite  petauS* 
fatbetn,  eigtt.  u.  tp.  alqm  ad  certamon,  ad 
proelium,  ad  pugnam;  depugnavit  provocatua; 
♦minirno  me  ju  einet  SBette  um  eine  Steinigleit ; 
alqm  in  alearn  Plaut.;  provocatua  maledictia, 
iniuriis,  fminia  et  verbia,  bello;  *auraa  curai- 
bua;  fsenea  illoa  virtute;  fmanu  hoatea.  2) 
appellieren,  Bot  eine  pöpete  gnjlattj  berufen 
ad  populum;  a duumviria;  tp.  üoetp.  fiep  auf 
jmb.  betufen  ne  ad  Catonem  quidem  Oie.  Att. 

prövolgo  f.  provulgo.  [6,  t,  7. 

prü-vöio,  1.  wie  im  gluge  petuutfiür jen  et 
caatria,  subito,  ad  primores. 
prö*votvo,  3.  1)  Boimärt*;,  not  fiip  pinmäl* 
jen,  tollen  in  mediam  viam  Ter.;  * alqm 
aubter  iuguu;  ae  cum  armia;  ae  alcui  ad  pe- 
dea,  fprovolvi  (fallen,  fiep  niebetwetfen)  ad  pe- 
des  alcia,  ad  genua.  2)  *tp.  a ) provolvor  for- 
tunis  idj  werbe  um  mein  Vermögen  gebraept.  b) 
provolvor  (füge  miep  (neiptifcp)  uaque  ad  libita 
alcia  Tac. 

prö-vnlgo,  1.  (fpät)  öffentliep  betannt  maepen 
duabua  coniurationibua  provulgatia. 
proxYme  j.  prope.  — *tproxImitaa,  ätia,  f. 
[proximua]  1)  9täpe,  Slatpbarjepaft.  2)  tp. 
nape  SJerwanbtfipaft.  — proxtmö,  adv.  \abl. 
B.  proximua]  ganj  liirjlid)  Ct.  Att.  4,  17,  3. 
— proximua,  proxfime,  proxtimn»  f.  propior 

II) ,  prope, 

prüdena,  tia,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ft.  provi- 


dena]  BotauSfepenb , bap.  1)  mit  SSotbebadü 
p.  Bciena  Ter.;  aciena  prudensque;  an  p.  lud:.- 
me?  quod  p.  praetereo  Hör.;  nequidqnam  dem 
abscidit  p.  (mit  Weifet  gürforge)  Oceano  terra, 
p.  futun  teiuporis  exitum  uaiiginoaa  nocte 
premit  deua  Hör.  enrm.  8,  29,  29.  2)  einf  icptt 
soll,  exjapren  a)  in  etw.  rei  militaris,  locc- 
rum,  fanimorum  provinciae;  fmoderandi ; *am 
mua  p.  rerum  boB  üebenSflugpeit , Seltfenntnu 
*m.  inf. ; prudentea  bie  iHeiptäfleleprten  Piin.  cp 
4,  10,  2.  6)  wer  Stfaptung,  praftifeben 

331id,  Umfidpt  befipt,  Berfiänbig,  leben? 
flug,  (lug  vir  p.  et  acutus,  hominea  prüde» 
tiaBimi,  trium  prudentiaaimorum  Oie.  off.  i 
§.  48;  conailium  prüden  tissiinum,  p.  ratio,  *uin; 
sententia,  in  iure  civili  auf  bem  gelbe  be*  « . 
Stoici  prudentisaimi  in  diaaerendo,  vir  ad  usoe 
ac  diacipbnam,  ad  conailia.  Dao.  A)  penden- 
ter, adv.  m.  comp  u.  *up.  mit  Umfiept,  oet 
ftänbig,  flug,  einf icpt*Ootl.  B)  prüdentia. 
ae,  f.  l)  (feit.)  ba*  SSorpetmiffrn  futnroruis 
2)  buttp  fitaji*  gewonnene  ©tfaptung  u.  Stn 
jidpt,  bef.  be*  Staat*manne*  u.  fünften  rei  m. 
litaria,  artia  medicae;  pbyaicorum  est  illa  p . 
ai  neque  prudentiam  (ba*  riiptige  ÖerftinBni? 
eine  (cauaae)  impediaa  Oie.  part.  or.  §.  29;  ion.- 
civilia,  publici;  legum;  iuna  civilis  inteLlegn. 
tiü  atque  omni  prudentiae  genere  praeatitii 
and)  Umf  itpt,  ptaltifcpei  SJetfianb,  Sebent 
etfaptung,  *flugpeit,  Slugpeit  intellegend. 
ntilla  virtua  prudentiü  vacet;  p.  ipaa  hoc  ridet 
Sptu<pwei*peit  Gurt.  7,4,13;  *cortcr.  Mfi 
nostri  (o.  Sieftor). 

pruina,  ae,  f.  91eif;  auip  a)  ’Scpnee.  b)  *Sir. 
tet.  Ino  pruinosus,  adj.  Boiler  Sieif,  kt 
reift  *nox;  *axia  (Aurorae)  «=  matutinu- 
prüna,  ae,  f.  gtüpenbe  Kopie, 
prünteina,  adj.  [prunua]  au*  $f laumenbauu 
pol*  Ov.  — prünum,  i,  n.  Pflaume, 
prürlo,  4.  iuden  ■==  fept  lüftern  naep  @<p!i 
gen  fein  malae  an  dentea  tibi  Plaut.;  aitä 
Sdjldge  fürepten  dentea,  ita  dorsua  tota- 
Plaut.;  üppig  fein  Ct. 

l’räsa , ae,  f.  ob.  -alaa,  ädia,  f.  Stabt  in  SHtfcr 
itien,  j.  Bursa,  bao.  subst.  -sens««,  ium,  * 
Plin.  ep.  — Prüsläs,  ae,  m,  König  b.  Sitpqmrr 
prftäuenm,  ei,  n.  Inevravuor]  ein  öffentlid)t> 
©eböube  in  griedjijcpen  Stabten,  bef.  ju  #ltbei 
wo  bie$rptanen  ob.  bie  pöcpfien  obrigleitlidf. 
^etfonen  (bet  jebe*malige  bie  lauftnben  ©efepor.-: 
Berwaltenbe  jepnte  leil  bericlbcn)  anwefenb  wäret 
u.  jugleid)  mit  IKännetn,  bie  fiep  um  ben  Stoa: 
©etbienfie  etwotben  patten,  fpeiften,  flrijtaneuE 
— prftünia,  ia,  m.  [n Qvravit]  ein  fßrptanr 
f.  prytaneum. 

psallo,  — — 3.  [tpdUuJ  auf  einem  Saitcx 
infitumente,  bef.  ber  3i<^t  fpielen,  and 
baju  iingen  Sali,  Hör.  — paaHerium,  ii,  * 
[Vaüvijjio»']  ein  jitperartige*  SeitriunftTumra 
bet  ^faltet.  — paaltrla,  ae,  /.  [tpöl*<acj 
flitpetfpieletin. 

Psecas,  ädia,  /.  [ipexds  befptipenb]  a)  bie  Sfls 
Bin,  rnelcpc  bie  Ornate  bet  Rettin  fälble,  Paecadr 
natua  Cael.  in  Oie.  ep.  b)  eine  9ipmppt  im  Ö* 
folge  bet  Diana  Ov. 

psepUisnia,  ätia,  ».  [puppispa]  S olt*bc f dl l us 
bei  ben  ©rieepen  Cic.  p.  Flacc.  §.  16;  Dan! 
abreffe  einet  gtieep.  Kommune  an  ben  Saijc; 
Plin.  ep. 


Pseudocato 

Pseudöcito,  önin,  m.  [^«donaroiv j ein  fnlfcper 
(oorgeblicpti)  dato  Cic.  Att.  1,  14,  C.  — Pneu- 
dödämiMippus,  i,  «n.  bei  jalfche  (ooigeblitpe) 
Tamafippub  Oie.  /am.  7,  23,  3. 

Pseudölus  (-däluK),  i,  m.  tatodtjg]  bet  Slügner, 
Ittel  eine«  Siuftfpielb  beb  tjälautub. 
pseudömenog , [gotxlcipfvot]  Irugjdjluf'  Cic. 
Acad.  2 §.  147. 

Pseudopbllippntt,  i,  m.  bet  jalfdje  $l)ilippuS, 
Andriscus,  bet  fid)  füt  ben  Sohn  beb  König« 
Berfeu«  auSgab. 

pscudötb  jrnm,  i,  «.  [tf>tuAddt>po»J  bie  geheime 
(pintertl)ür,  iprirfjtu-  per  p».  =>  auf  gemeinte 
Btt,  revertantur  (nummi);  nou  iuuui't  reeeptis 
sed  pscudothyro  introuiisflis  voluptatibus  (o. 
»ibernatürlicher  Unjucpt). 

psiloclthiristes,  &e,  m.  [^ii2axi9apiatij<]  bet  bie 
Hupet  bl.  fpielt,  o^nc  baju  ju  fingen,  ber  [fit  per» 
ipieler  Suet.  Dom.  4. 

psithins,  adj.  [Vu'diosJ  vitis  eine  <trt  gned). 
SBeinrebe,  subst.  -thla,  f.  ein  au«  trodenen 
Itauben  gepre|ter  grieep.  SBein  Verg. 
Psöpüis,  Idi«,  f.  Stabt  int  Beloponneb  Op. 
Püöphödees,  is,  m.  | ipogiabt^s]  bet  Schüchterne, 
'Karne  eine  Unftfpiel«  beb  Ktenanber  Quint, 
pxjchomantnim , ii,  n.  ( i/nyofiatzH'ovI  Stätte, 
reo  man  bie  Seiftet  bet  Serftorbenen  beftagt, 
loten  oratel. 

Psylli,  örum,  m.  ein  Bolt  an  bet  gtofjeu  Sprte 
in  Ülfrila,  ba«  ben  ®i|  bet  Sdjlangeit  butep 
Kubfaugen  beb  fflifteb  ju  peilen  öerftanb  Suet. 
psythia,  -ns  f.  psithius. 

ptÄ,  eilt  Snffipum,  ba«  bem  pro»  pass.  u.  (Plaut.) 
pers.  jur  Berftärtung  angepängt  rutrb  --*■  felbft, 
eigen  (gern,  beim  oW.)  tuopte  ingenio  Plaut., 
Tac.,  meapto  molitia  Plaut.-,  nostrapte  culpa 
Ter.;  suopte  ponder«,  suapte  manu,  auapte  na- 
tura, suopte  ingenio  Lin.,  Tac.;  mepte,  mihipte 
Plaut.-,  ttgl.  tuet. 

PtAleum,  ii,  n.  Stabt  in  Xpeffalien. 
ptisunärluin,  ii,  n.  [ptisamif  ein  9lufgu|  Bott 
Keib  Hör. 

Ftolemaeus,  (Ptolom.),  i,  m.  1)  Käme  mehrerer 
Sönige  ».  äghptcn.  lau.  a)  -aen»,  adj. ; *ägt)p» 
tifcp;  nubst.  -aeum,  i,  n.  ba«  Stabmal  bet 
Btolemäer.  b)  -Als,  Ydis,  f.  Karne  mehrerer 
Stäbtc  in  Bpönicien , Vigtjpten  u.  tttttene.  2)  ein 
Kfhtolog  jut  /feit  beb  Kaijet«  Otbo  Tac. 
*|)übens,  tis,  adj.  [pubeo]  träftig,  ftropeub 
nerbae. 

ptiber  f.  1.  pubes.  — pöbertna,  ätis,  /.  [puber] 
1)  tKlannbarleit,  ® efcplechtbreif  e.  2)  bab 
fleidten  bet  SRannbarleit,  ba«  Barthaar.  8)  +bie 
9Jtanneb»,  yeugungb.lraft. 

1.  pubes,  i-ris,  adj.  mannbar,  ettoad)fen  houto, 
aeta*,  unum  prope  puberem  aetate  relictum 
Liv.  2,  60,  11;  nubst.  pl.  etreaepfene  Seute, 
TKannjchaft;  *o.  Bflanjett,  folia  nubgerenepfen. 

2.  pubes,  is,  f 1)  *+bie  Stpamgegettb, ©epam. 
2;  collect,  bie  mannbare,  junge  Kiannfcpaft 
omnis  ltaliae,  ‘tKomana,  fingen  ua,  »barbara, 
♦pubis  robora;  *n.  Stieren;  überp.  ‘SHänner, 
Seute,  Soll,  Dardana  Itojanet;  agrestis  £anb» 
ttolf,  captiva;  Titania  Xitanengefcplccht. 

pübesco,  — — 3.  fl.  pubes]  li  mannbar  wer» 
ben,  inb  KlanneSaltei  treten  cum  prinmm 
Hercules  p.;  überl).  ^ecatttvadhf en,  »reifen, 
j i d)  en  treideln  (herbescens  tiriditas)  quasi 
pubescens;  ut  omnia  äoreant  et  in  euo  quae- 


— publicus.  671 

que  genere  p.;  fprimo  aetatis  Höre  pubescens. 
2)  *mit  etre.  bebedt  »erben,  fid)  belleiben 
prata  rariorum  Höre  colorum;  vites  laetificae 
pampinis. 

publlcAnus,  adj.  | publicus J ju  ben  Staat«» 
einlünften  gehörig,  tnuhercula bie  5tau  eine« 
Staatbpdd)terb;  ueräthtlid),  bie  Staat«päd)terbirnc 
Oie.  Vcrr.  3 §.  78;  alb  subat.  m.  ein  ®eneral  = 
pachtet  ber  tönt.  Staatbeintiinfte. 
publlcütio,  önis,  f.  [publico]  (feit.)  bie  Sin» 
tieljung  für  bie  Staatblaffe,  Jtonfiblation 
bonorum. 

publYc«,  adv.  [publicus]  1)  u.  Staatbwegen, 
B.  feiten  beb  Staate«  u.  in  biefetn  Sinn 
öffentlich  a)  im  Kamen,  auf  Befehl  beb 
Staate«,  auf  öffentliche  Beranfialtung, 
auf  öffentliche  Sofien,  p.  (imKamenbeb  Staa- 
te«) privatimque;  p.  dicere,  venire,  polliceri, 
intertici,  alere,  vcaci;  elatus  (beetbigt).  6)  im 
3ntereffe,  jum  Kuben  ob.  Schaben  beb 
Staate«,  füt  ben  Staat  haud  mali  quid 
ortum  est  p.  Ter.;  p.  esse  landein  (eb  madje  bem 
Staat  @hte)  quam  latissime  vacare  agros;  p. 
Iiteras  (ein  officieDcb  Schreiben)  mittere,  p.  scri- 
bere;  privatim  ac  p.  quibusdam  civitatibus  ba- 
bitis  honoribus;  fet  viritim  et  p.  bene  meritis 
praemia  tribuit.  2)  allgemein,  inbgefamt 
ire  exsulatuw  Liv.  — publlettUN,  adv  [pu- 
licns]  i)  u.  Staatbreegen,  auf  Koften  beb 
Staate«  Plaut.,  Ter.  2)  not  aller  SBelt, 
öffentlich  Plaut. 

PublTcln«,  Kante  einer  rüm  gens;  L.  u.  M.  Pu- 
blicii  Malleoli,  welche  alb  Kbiten  ben  clivus  Pu- 
bliciuB  in  Kom  anlegten  ob.  erweiterten  Liv.,  Ov. 
Tao  PublTctinus,  adj. 

publYco,  1.  [publicus]  1)  jum  Staatbeigen» 
tum  madjen,  füt  bie  Staatblaffe  cinsieben, 
tonfibeieren  regnura,  privata,  bona  alcis, 
[x-cuniam;  Ptolemaeuiu  ba«  Vermögen  beb  'i(  , 
flibertinos.  2)  jum  öffentlichen  ®ebraud)C 
hergeben,  oetjtattett,  freigeben  de  Aventino 
publicando  ; ba  ft  @runb  u.  Boben  br«  91.  ben 
Blebejem  ju  eigen  gegeben  werben  foDte)  lata 
lex  est.  Liv.  3,  31,  2;  circumiectas  silvas  et 
ambulationes  in  usutn  populi  Suet.;  bibliotbe- 
cas  jum  öffentlichen  Gebrauche  anfehaffen  u.  auf» 
[teilen,  «imulacrum  Felicitatis  ex  senatns  con- 
Buito  publicatum  ibi  sit  öffentlich  aubgcftelll 
Suet. ; auch  jebetmann  preibgeben  corpus 
suum  vulgo  Plaut.;  pudicitia  publicata  Tac . ; 
bef.  a)  alb  Künftlcr  tc.  öffentlich  fehen,  hören 
lajfen  studia  sua  Tac.,  so  Suet.  b)  öffentlich 
betannt  machen,  fjeraubgeben  epistulas  Plim. 
ep.,  libelloB  Suet.,  offenbaren  reticenda  Just. 
Publleöla  f.  Poplicola. 

pulillcuR,  adj.  [0.  populus,  jfgj.  au«  populicus] 
1)  jum  Bolle  alb  fflemeinbe,  jum  Staat  ge» 
hörig,  ben  Staat  betreffenb,  bem  Bolle, 
bem  Staate,  allen  Staatsbürgern,  bem 
StaatSfcpah  eigen,  juftehenb,  Bon  Staat« 
reegen,  im  Kamen,  auf  Üoflen  be«  Staate« 
ftattfinbenb,  Oolljogcn,  oeranftaltet, 
Boll«»,  Staat«--,  öffentlich,  pecunia  Ifrtrag 
ber  vcctigalia  Liv.  1,  86,  1;  negotia  Pachtungen 
ber  öffentlichen  Sinnahmen  au«  yöllcn  tc.,  wo» 
mit  fiep  bie  publicani  befallen  Plaut.;  ius  ben 
Staat  betreffenb  ob.  allen  Staatsbürgern  gewährt, 
iniuriac  gegen  ben  Staat;  loca;  assentator  beb 
Bolle«  Liv.  3,  68,  10;  servua  (alb  nieberer  Tie» 


672 


publicus  — pudor. 


net  eines  äJlagiftratS) ; pecunia  Stunts ■ ob.  ftriegS- 
taffe ; quod  eius  (agn)  p.  populi  Rom.  esset; 
literae  StaatSutlunben;  *res  p.  ordinäre;  pessi- 
mum  p.;  auctor  consilii  p.  beS  Senates;  causa 
eine  Staatsangelegenheit,  häufiger  ein  öffentlicher 
ob.  Srimiitalprojefr,  iudicia,  vincula,  sine  ulla 
impensa  p. , magnificentia,  sollicitudo  Wegen 
beS  Staates;  decora  riit)intid)e  fjanblungctt  beS 
Staates  wegen  ic. ; onupationes  ©cfihäfte;  poena 
B.  Staat  aufetlegt;  fides  (Serfprechen);  sacrificia 
B.  Staatswegen  oeranftaltet;  concilium;  fanus 
auf  Stoffen  beS  Staates  Plin.  ep.,  Tac.,  auch  bei 
welchem  bet  gattje  Staat  ttanett  Suet.  Vit.  8; 
turba,  propria  alia  cognatorum  sodaliumque, 
alia  p.  aus  SBürgern  überhaupt  beftefjenb  Liv.; 
res  public«  (beffet  als  resp.)  o)  öffentliche  ob. 
Staatsangelegenheit,  Staatsfache,  collect. 
StaatSgcfdjäf  tc,  --octwaltung,  Staats^ 
wefen,  -wohl  agere,  loqui  de  re  p.;  ad  rem 
p.  accedere,  suscipere,  attingere  rem  p.;  ver- 
sari  in  re  p.,  in  rebus  p.;  rem  p.  bene,  fe- 
liciter,  male  gerere,  administrare;  sentire 
bene,  male  de  re  p.  etc.;  summa  ros  p.; 
est  e re  p.  im  fjnteteffe  beS  St.;  res  communis, 
res  p.  baö  allgemeine  Bcfte,  bas  Staatswohl; 
rei  p.  causft.  ft)  StaatSBcrmögen,  jd)ap 
reliquias  rei  p.  dissipare;  suam  rem  non  minus 
quam  p.  conficere.  c)  (DemeinWefen,  Staat 
(in  Sejug  auf  feine  Angelegenheiten,  bie  Set 
waltung  u.  SRcgietungSform  bcsfelbeu)  rem  p.  de- 
fenderc,  conservare,  augere,  labefactare,  op- 
primere;  peccare  in  re  p.,  in  rem  p.;  in  optima 
re  p.  ju  einet  8rit,  wo  es  noch  gut  um  beit 
Staat  ftanb,  unter  günftigen  politifeticn  Sethölt 
niffen;  hac  praesertim  re  p.  bei  biefer  Staats^ 
läge;  Plato  tum  demum  beatas  fore  res  p. 
dixit,  si  etc.;  conversiones  rerum  p.;  (fett.)  rei 
publicae  suae  negotia  curare  Plin.  ep.  7,  18,  2; 
intbef.  ein  Staat  mit  freiet  Setfaffung,  im  töm. 
Sinne  eine  iRepublit  si  erit  ulla  r.  p.;  nullam 
esse  r.  p.;  habere  r.  p.;  m.  ImefiS  commutata 
tota  ratio  est  senatus,  iudiciornm,  rei  totiuB 
p.  Oie.  fam.  1,  8,  4;  resqun  p.,  reque  de  p.  Liv. 
22,  9,  10.  11,  1;  tantum  sibi  reique  p.  pioculi 
Liv.  6,  52,  14. 

Subst.  A)  publicus,  i,  m.  ber  StaatSjf laue, 
als  öffentlicher  fjäfcher  metuit  publicos  Plaut. 
B ) publicum,  i,  n.  o)  Staatseigentum, 
= ge  bi  et  Campanum  Cic.  leg.  agr.  2 §.  82.  ß ) 
Staatstaffe,  -Betmögen,  -gut,  = ftha|),  bie 
StaatSeinlünftc  (als  Berpachtct)  aus  ber 
Staatspaiht,  referre,  redigere  in  publicum; 
eoram  bona  in  pnblicum  addicebat;  in  publi- 
cum (auf  Soften  bet  Staatstaffe)  emere;  publico 
teneri  bem  StaatSfchabe  fteuetpflichtig  fein  Suet., 
ex  p.;  convivari  de  p.;  nihil  de  p.  attingere; 
in  eo  p.  (Staatspacht)  essent  Liv.-,  p.  habere 
StaatSpöchtet  fein  Plaut.-,  p.  quadragesimae  in 
Asia  agere  ben  Slictjigflen  (als  Abgabe)  beitreb 
ben,  goKbeamtet  beS  v.  fein  Suet.;  conducere 
p.  (n.  pi.);  societates  publicorum  bet  öeneral- 
pachtet;  magister  scripturao  et  sex  p.  y)  @e  = 
meinwefett,  Staat,  frumentum  conferre  in  p. 
jum  Gebrauch  beS  Staates  üaes. ; consulere  in 
publicum  Plin.  ep.  9,  13,  21;  auxilium  in  p. 
(jum  allgemeinen  'Jluheti)  polliceri  Quint.  10,  7, 
1;  non  sui  modo,  sed  etiam  p.  vindices  Ourt. 
10,  2,  6.  d)  öffentlicher  ipiab,  öffentliche 
Straffe,  öffentliches  fiofal,  Öffentlich!  eit 


in  p.  prodire,  procurrere,  se  proripere,  alqm 
producere;  in  publico  (öffentlich)  convivari;  i> 
p.  esse  auffet  bem  fcaufe,  nicht  ju  fjaufe;  legem 
proponere  in  publico  ob.  in  publicum;  public« 
carero,  -f-abstinere  nicht  auSgehen,  ju  $aufe  blei- 
ben. 2)  bem  SBolte  eigen,  allen  gemeii, 
allgemein  üblich,  gewöhnlich,  allgemeti 
verba;  *lux  mundi;  ’munera  (B.  SBaffet);  *cor» 
iuvenum,  fofficia,  *structura  carminia  alltac 
lieh;  *materies  ein  höufta  behanbeltei  Stoff. 

püdendus,  pfidens  f.  pudeo  1)  u.  2).  — pfiden- 
tör,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [pudens  ] net  Schämt, 
fchüchtetn,  mit  Shrgefühl,  fittfan. 

befcheiben.  — püdeo,  üi,  Itum,  üre,  2.  1)  fri 
fhämenita  nunc  pudeo  Plaut. ; induci  ad  pudeo- 
dum;  pudendo;  partic.  püdens,  als  adj.  m.  comp. 
u.sup.,  Schont  , 8art=  u.  ®htgcfühl  hQbeub, 
oetfehämt,  fdjamhaft,  fittfam,  ehrbar 
fchüchtetn,  befcheiben  homo,  miles,  femuu 
padentissima,  animus,  prave  f.  prave;  gabst,  fl. 
Heute  o.  ehtgefuhl  Caes.  b.  c.  2,  81,  4.  2)  mit 
Scham  erfüllen,  a)  perfönl.  idne  pudet  te, 
quia  Plaut.,  non  te  haec  p.7  Ter.  b)  impen 
pudet  ich  fchdme  mich  einer  Sache  ob.  Bei 
jmbttt.  alqm  alcis  rei,  alcis;  me  tui  Bor  bir 
Ter.;  deorum  hominumque  es  ift  eine  Schaube 
Bor  tc.;  huius  legionis  qu&rtae,  optixni  ai- 
ercitus;  *non  infelicis  patriae  veterumque  deo- 
rum et  magni  Aeneae  miseretque  pudetqnei 
mit  Scham  gebenlen;  fnon  p.  patriae;  m.  inf , 
m.  u.  ohne  acc.;  m.  supin.  auf  u,  dictu  na: 
Tac.  Agr.  32;  ceteros  pudeat,  si  etc.;  ubi  po- 
dendum  est  Plaut.;  partic.  pudendus  beffen  ma» 
fich  fchämen  muh,  Schimpflich,  fdjcinblidi, 
unehrenhaft,  höflich  ut  pudendum  sit;  am- 
aut  quaestus  genus;  fparentes,  ’mater,  -f-iuopia. 
*vita;  »vulnera  (auf  ber  3!uci)t  int  iHüden  et 
halten),  San.  pfidTbiindus,  adj.  fich  fd)ämenb, 
oetfehämt  (o.  einem  temporären  3nftanbe)  •nu- 
trona,  fvir;  fehimpf  lieh  genus  matemum  Just 

püdice,  adv.  m.  comp,  [pudicus]  fittfam,  jü& 
tig.  — püdicitla,  ae,  f.  [pudicus]  ©dfamhaf 
tigleit,  Sittfamleit,  fteufchheit,  güthttg 
fett;  alb  (üöttin  Pudicitia.  — püdiena,  adj 
|pudeo]  fthamhafi,  fittfam,  gültig,  tenfi 
femina,  vir,  domus,  ’thalami,  *uxor,  *mater, 
ingenium  Ter.;  *preces,  * mores , ‘laerimae; 
subst.  pl.  m. 

pfidor,  öris,  in.  f pudeo]  1)  bie  Stheu  etw.  ja 
fagen  ob.  ja  thun  ob.  bie  Stham  etw.  gefagt  ob 
gethan  ju  haben,  beffen  man  fith  fd)ämen  mühte 
ob.  fith  ju  fthämen  hot  u.  rnoburd)  man  fich  oet 
äthtlich  machen  würbe  ob.  macht,  fittlidfe  Scheu, 
Shrgefühl,  ©ewiffeufjaftigleit,  ©hrenpaf 
tiglcit,  Sittfamteit,  Scheu  u.  Scham  in 
ollen  Söejiehnngen  p.  et  liberalitate  libero»  re- 
tinero  Ter.;  p.  atque  officium;  Marius  pudor» 
magis  quam  malo  (Strafe)  exercitum  coerce- 
kat;  pro  pudore  audacia  vigebat;  ex  bac  parte 
p.  pugnat,  illinc  petulantia;  pudorem  rubor 
consequitur;  pudore  a dicendo  refugisti;  (Liv.) 
p.  intuendae  lucis,  detrectandi  certaminis,  igno- 
miniae;  feedendi;  fp.  temere  in  illas  angn- 
stias  coniecti  exercitus  batüber,  ba|  er  tc.;  quo 
p.  adducti  auS  Scham  hierüber;  p.  afferro;  (Ter.) 
patris  oor  tc.;  ipsins  bie  SHüdficfit  gegen  feine 
Eflcrfon;  *paupertatis  über  tc.;  *p.  est  referre; 
(Liv.)  sui  p.  esse  fic  hätten  fitb  ju  befcheiben, 
m.  inf.;  (Liv.)  quantus  p.  esset  obaideri;  natura 


673 


puella  — pugno. 


pudorque  meus  meine  natürliche  ©cpiicpterm 
^eit  lIor.\  homo  aummo  honore,  p.;  adeo 
omnia  regebat  p.;  +p.  boneatut  formam;  »nec 
rueua  audet  rem  temptare  p.  ©cpidlicplcit8gefüpl 
Hör.  -,  »priacua  alte  3ucpt,  Unfdjulb  ber  Sorwelt; 
*0.  tieren,  ai  quia  p.  näml.  noch  länger  ju 
roeiben.  2)  meton.  a)  +((611.)  bie  Hdjtung,  bet 
9iu*,  worin  man  bei  jmbm.  (lebt,  bet  gute 
Plane,  bie  Spre  defuncti.  6)  al«  Urfaibe  fiep 
ju  fcpämen,  bie  Sepanbe,  bet  ©epimpf  pu- 
aori  e88e,  cum  p.  populi  IAv. ; »nec  p.  eet  e« 
ib  leine  ©<banbe,  man  batf  fiep  nicht  fibänten; 
»ne  forte  pudori  sit  tibi  Muaa  etc. 5 *ia  p,  man- 
aiaaet  adbuc,  niai  etc.;  »pignora  nostii  p. 
pnella,  ae,  f.  [puellua]  1)  Wäbepen;  fpriepw., 
f.  puer  1).  3n«bej.  a)  »(geliebte,  ft)  »Jocp- 
ter.  2)  »überp.  etn  junge«  grauenjimmer, 
eine  junge  Stau.  $a».  .4.)  puelUrls,  e,  adj. 
einWäblpen  betreffenb,  mäbdjenpaft,  Wäb  = 
cpen  = »pedea;  »plantae  bet  getaubten  (Europa; 
»animi,  panni,  fauavitag;  adv.  fpnelUrYter, 
(feit.)  nach  Hrt  ber  Wäbepen,  mäbcbenbaft. 
B)  dem.  puellftla,  ae,  f.  Ter. 
pnellua,  i,  m.  [jfgj.  au«  pueruluaj  (Porti.);  Bgl. 
Suet.  Cal.  8. 

pfielus  (pyel.),  i,  f.  [*t>eloe]  Sabewanne  Plaut. 
püer,  f'ri  ( voc . puere  Plaut.),  m.  1)  urfpriinglicp 
ba«  ftinb  überp.,  im  sing.  Botll. , häufig  pl 
ftinber  flbetp.  quod  Optimum  in  puerts  est; 
p.  infantea;  p.  atque  puollae  fpriepw.  Wie  unfet 
'3ung  u.  Hit’  Hör.  2)  bet  ft  nabe  (in  bet  Sie- 
gel bei  ben<  (Römern  bi«  jum  17.  3apre,  boep 
autp  Dom  neunjepnjäprigen  Octaoian)  p.  sive 
iam  aduleacena;  *p.  centum  artium;  oeräcptlicp 
sing.  u.  pl.  ft.  aduleacentulua  D.  jungen  Hn  = 
llägetn  Cic.;  a puero  ob.  ».  mebteten,  auep 
wenn  jmb.  0.  fiep  im  pl.  fpriept,  a pueris  o.  ftinb= 
peit  an;  ex  pueria  exceaeit  Ci c.  p.  Arch.  §.  6, 
f.  excedo  I)  1)  o),  *al«  Siiebfofungöroort ; al« 
©cpeltwort  3“uge,  Subc  Ter.  ppierö.  a)  ©opn 
tuua  Plaut.,  »Ascaniua,  »Latonae,  »Ledae  (pl.) ; 
•pueri  (beä  Hmot)  arcum  aentire.  6)  $ienet, 
Schientet,  ©tta»e,  aufmattenbet  Surfcpe, 
regii  W>gen.  c)  unbetpeitatetet  Wann, 
3ungge(elle  Ov.  fast.  4,  426.  S>ao.  .4)  pnS- 
raeco,  — 8.  (fett.)  in  ba«  ftnaben;  ob.  3üng- 
lingftalter  tteten  Suet.  B ) puerilln,  e,  adj. 
m.  (Hör.)  comp.  1)  linblicp,  juaenblicp, 
Knaben*,  ftinber  = aetas,  »faciea,  diaciplina, 
delectatio,  regnum  bie  (Regierung  eine*  ftnaben, 
♦agmen  n.  ftnaben,  »tela.  2)  linbiftp,  lna  = 
benpaft  conailium,  aententia  Ter.-,  pueriliua 
eaae  amare  Hor.\  adv.  puftrllTtftr  a)  linblicp. 
6)  linbiftp.  C ) pnftrltia,  ae,  f.  ftinbpeit, 
Knabenalter,  in  bet  (Regel  bi*  «um  17.  3«pt 
paeritiae  adnleacentia  obrepit;  in,  a.  p. 
puerpera,  ae,  f.  [puor-pano]  ftinbbe tterin, 
Wöcpnerin,  auep  bie  Rteifjcnbe;  abjelt.  "verba 
bie  (Rieberlunft  befätbetnbe.  $a».  puerpftrium, 
ii,  » ftinbbett,  Kiebcrlunf t,  Seburt  Plaut., 
Tac.;  femina  puerperiia  inaignia  a(8  Wutter  0. 
mehreren  ftinbem  Tac. 

»puortlu  — pueritia,  tu.  f. 
pueriilna,  i,  m.  [dem.  ü.  puer]  (feit.)  Heiner 
Knabe,  Surfcpe,  ©Haue,  pl.  omnium  deli- 
ciarum  atque  omnium  artium  'feine  Sürjeptpen’. 
piigu,  ae,  f.  [jniyp]  ©teig  Hör. 
pngll,  Ylia,  m.  [Perm.  m.  pugnus]  gaub  = 
lämpfet.  — pügllätln,  önia,  f.  (uorll.  u.  fpät 

Öcinidirn,  Iat.-teut;$c3  Sd)ull»6ttrr&.  6.  Stuft. 


-ns,  m.)  [pugiloj  gauftlampf  Cic..  — pügT- 
lieft,  adv.  [pugil]  naep  Hrt  bet  gaubtämpfer 
Plaut. 

tpögillärcs,  ium,  m.,  (Cf.)  puglllaria,  ium,  w. 
fpugillua  ma*  man  mit  einer  Sauft  faffen  lann] 
©cpreibtafel  u.  lleinetem  Umfang.  --  pügllli- 
törlntt,  adj.  |pugillua]  jur  gauft  gepbrig, 
fcllia  ©cplagbatl  Plaut. 

pagio,  önia,  m.  [pungo]  ®olep  (bei  Krieger«; 
»gl.  sica);  bilbt.  plumbeus  ein  fepmatper  Seroci« 
Oie.  fin.  4 §.  48.  ®a».  pSgiuncölua,  i,  m. 
pugna,  ae,  /.  [oertDanbt  m.  pngnua]  l)  eigtl.  ber 
ftampf  mit  ber  gauft,  Wann  gegen  Wann,  £>anb  = 
gemenge,  ©cplacpt,  ber  fortgefepte  ftampf 
(überp.  jotoopl  jwifepen  ©njelncn  al*  «mifepen 
feeren)  equeatrxa,  naralis,  f gladiatorum , ex 
essedia,  rea  vocabatur  ad  manum  et  p.  gut 
©cplägetei  (bei  Irinlgelageni;  p.  latrocinio  ma- 
gia  quam  proeUo  aimiha  fieri;  non  ut  ad  p., 
aed  ad  bellandum  profecti;  mala  (unglQdlicpe); 
pugnam  committere  cum  alqo;  p.  navalem  fa- 
cerc;  pugnare  p.;  pugnä  decertare;  »pugnae 
certamen  ftampfgemüpt;  u.  (Rebnet  acien  et  p, 
ipaa  (®gf,  prolusio);  Isocratea  — palaeatrae 
quam  p.  magia  accommodatua,  cotidiana  Quint. 
öbettt.  ».  einem  Wort  breit,  überp.  ».  jebem 
Streit  doctiaaimorum  hominum ; pugnaa  edere ; 
*».  Wcttlampf;  ».  ftampf  ju  gup  im  ®gf. 
jum  ftampf  ju  Wagen;  *».  lieten;  ein  liftiger 
©treiep  Com.  2)  =■  acieä  bie  jum  Itejfen  auf= 
gepellte  ©cplacptlinie,  =reipe  ordinata  per 
principea  liaatatoaqne  ac  triarioa;  p.  mediam 
iba«  Witteltreffen)  tueri;  fmutare  pugnam. 
tpngnicltaa,  ätia,  f.  [pugnax]  Streitluft.  — 
pugnäeTter,  adv.  m.  contp.  u.  sup.  fpugnax] 
jtreitbegierip,  partnädig,  mit  aller®eroalt. 
pugnäciünm,  i,  n.  fpugnoj  (feit.)  befepigter 
Ort,  Saftet,  gort  Plaut. 
pugnätor,  öria,  m.  [pugno]  (feit.)  Streiter, 
Kämpfer  Verg.,  Liv.  ®a».  tpugnitörlu«,  adj. 
ben  geepter  betreffenb,  geepter»  arma. 
pugnax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  f*up.  [pugnol 
ftreitbar,  lampfs,  raufluftig,  triegerifep 
centurio,  * Mine  rea,  tremendä  cnBpide  (p. 
HcpiDe*);  »circum  pagoa  et  compita;  »enaia; 
*subst.  pugnacem  minorem  eaae  aapiente;  fp. 
exordium  dicendi;  oratio  pugnacior,  ut  ita  di- 
cam;  f oratio  p.  et  contentioaa;  »ignia  aquae 
(dal.)-,  contra  Benatorem  mibetfeplicP. 
pngneua,  ad) ■ [pngnua]  jur  gauR  gepbrig, 
gauft  = , morgae  gaultfcpläge  Plaut. 
pugno,  1.  [pugna]  lämpfen,  feepten,  breiten, 
eine  ©cplacpt,  ein  Ireffen  liefern,  fomopl 
».  Singclnen  al*  ».  ganjen  feeren  cum  hoate 
in  acic,  adveraua  alqm,  contra  imperium  in 
hoatem,  in  nuda  hoatium  latera,  pro  alqo,  pro 
commodia  patriae,  pro  victoria  aatia  pugna- 
tum,  de  loco  wegen  be«  5ßla|e«  Ter.;  +de  li- 
bertate,  ex  equo;  iatam  pugnam  Plaut.;  cla- 
ram,  incertam  pugnam  Liv.;  hac  acerrimä 
pugnä  pugnatä,  proelium  male  pugnatum; 
•proelia;  »bella  tibi  terrä  pugnata  marique; 
subst.  pugnantium  fremitua;  Bpeciem  atque 
opinionem  pugnantium  praebere;  ut  eaaet  multo 
magia  puguans  in  feinen  (Reben  weit  mepr  al« 
Kämpfer  auftreten;  übertr.  a)  lämpfen,  ftreiten, 
im  ©treite  liegen,  wiberfpreepen  de  diis ira- 
mortalibua  non  magno  opere;  Stoici  cum  Peri- 
pateticia,  tecum  ipae ; »mollia  cum  duria; 

48 


674 


pugnus  - 

»pugnantia  secum;  seutentia  secum;  pugnanti- 
bus  et  contrariis  studiis;  pugnantia  loqui;  tam- 
quam  contra  morbum  sic  contra  senectutem 
Oie.;  *in  mea  vulnera  fo  bafi  ich  mit  S(hmerj 
bereite;  »nt.  dat.  frigida  calidis,  puellae,  pla- 
cito  amori,  babenis  (pressis)  am  fjügel  jenen ; 
*p.  ;in  ihrem  ^erjen)  materque  sororque  (bic 
Siebe  brr  Wutter  u.  bie  ©flicht  gegen  ic.)-  6) 
für  et».  lämpfen,  um  et»,  ftreiten,  nach  et», 
ringen  qui  id  p.,  id  aguntj  id  p.,  id  molitur, 
ut  etc.;  illud,  ut  etc.;  si  hoc  solum  hoc  tem- 
pore pugnatur,  ut  etc.;  quae  ut  tierent,  idcirco 
pugnatum  esse;  m.  ne;  *rit.  inf. 

pugnus,  i,  m.  Sauft  verbiB  inter  nos  con- 
tendimus,  non  pugms;  p.  et  calcibus;  pugms, 
calcibus;  pugnani  facere;  *pugno  (im  Sauft: 
tampf)  victuB,  *8uperare  pugnis;  »(Pollux;  gau- 
det  pugnis. 

pulcer  f.  pulcher.  — pulchelliis  [ajj.  dem.  B. 
pulcher]  re djt  f cf) ö n Bacchae  (alb  Statuen); 
iron.  puer  bab  fdjönc  §errdjcn,  inbbef.  Berädht= 
lid)  B.  Slobiub,  melier  ben  ©einamen  Pulcher 
hatte.  — pnlcher  nicht  pulcer)  adj.  m.  comp. 
u.  mp.  funftmägig  geftaltet  u.  Balleitbct 
(über!).,  bef.  o.  ibealer  Schönheit,  welche  ©ernun 
berung  erregt)  |chön  puer,  urbs,  forma;  quid 
aspectu  pulchnUB?  non  satis  eat  p.  esse  poe- 
mata,  dulcia  sunto  Hör.  a.  p.  99;  p.  (ganj  be= 
fonbete,  Borjügliche)  pulchritudo  Plaut.  §terB. 
Bortrefflich,  ^err lit^,  fittlich  fchön,  ebel, 
ruhmooll,  f ö ft t i cf)  exemplum,  nihil  virtute 
pulchrius,  facinus,  res  publica;  quae  apud 
Germania-*  illia  cum  legionibus  pulcherrima 
feciaact  Tac.  arm..  1,  34;  pulcherrimuB  animue 
Tac.,  »mors;  ins  civile  docere  «empor  p.  fuit; 
pulchrum  videhatur,  p.  erit  m.  acc.  c.  inf.  Liv.; 
»cui  p.  fuit  (für  fchön  galt)  m.  inf. ; »pulchrum 
(eBt)  mori;  »pulchrum  succurrit  mori  in  armis; 
subst.  n.  pl.  nicht  bl.  b.  poetifehen  arbeiten,  fom 
bern  auch  »■  tblen  Borfähen,  b.  tugenbhaften  im 
ftoifchen  Sinne  Hör.;  »divitiae  lodenb;  auch 
fchön,  glüdlich  »dies;  t victoria;  inbbef.  pro- 
pino  hoc  p.  Critiae  alb  91ubbrud  ironifcher  fiöf= 
iichfeit ; * Laverna  göttliche.  $ob.  A)  piilclire 
(nicht  pulcre),  adv.  m.  comp.  u.  sup.  fchön, 
herrlich.  Bortrefflich  dicere;  p.  (liftig)  asse- 
Terat  ; primfi  hostiä  litatur  saepe  pulclicrrime; 
trefflich,  gut,  Wohl  p.  sum  Plaut  ; callere 
Ter.;  p.  eat  mihi  Hör.;  utrumque  herum  p.  fa- 
cere  Nep.  Att.  13,  3;  fecit  pulcherrime  Caesar 
Plin.  ep.  6,  22;  quod  (te  aurripuisse)  p.  nega«, 
p.  nosse  alqm  Hör.;  p.  vides  Phaedr.;  (Äon: 
Berf.)  alb  beipflichtenber  Bubruf  p.l  fchön!  gut! 
Bortreffliehl  iron.  gänjlich,  Böllig  perire 
Plaut.  B)  pulchritudo  (nicht  pulcr.),  fnis,  f. 
Schönheit,  ©ortrefflichfcit  corporis,  vor- 
borum,  forationia,  oratoria,  virtutis;  nach  ftoi = 
fthem  Sptachgebraud)  Oie.  Tute.  4 §.  31. 

püleium,  i,  n.  ©otei,  Slöhtraut  ( Mentha  pu- 
legium  L.)  eine  »ohlriechenbe  ©flange;  bilbl.  ad 
cuius  rutam  puleio  (bie  Hnnehmlichlett)  mibi  tui 
sermonis  utendum  eat  Oie.  fam.  16,  23,  2. 

pulcr,  leis,  m Slöh- 

pullärlus,  ii,  m.  1 1.  pullus)  SBärter  bet  tjeili* 
gen  kühner,  aub  beren  Steffen  ob.  91icf|tfreffen 
er  »eibfagte.  [fleibetj  bab  gemeine  Soll. 

tpulläti,  örum,  m.  [2.  pullus,  eigtl.  fdjmupig  ge= 

pullclftccus  — 2.  pullus  fch»at}  Aug.  b.  Suet. 
Aug.  87. 


— pulso. 

pnllülo,  1.  [pullulus]  aubfchlagen,  ^ert>or  = 
fproffen,  »leimen  »ab  radice  aliis  (arboribui) 
densisBima  silya;  »tot  atra  colubris  raimmcU 
Bon  te. ; tp.  quae  (luxuria)  Nep.  Cat.  2,  3. 
pull  um  f.  2.  pullus. 

1.  pullus,  i,  m.  [puellus]  bab  Sunge  (eineb  ©fet 
beb,  Efelb  u.  alleb  ®eflügelb;  Bgl.  catulus’i  eo- 
lumbini,  gallinacei,  f>.  ex  ovis  orti  Äüdjlcra 
b.  Stöjchen,  ©rut;  bef.  bab  junge  $ul)a 
Hühnchen  Hör.;  n.  ben  SBeibfagcbühner«: 
tp.  a)  (Plaut,  Hör.,  Suet.)  alb  Siebtofungbisim 
6)  p.  miluinus  Saltenbrut,  B.  einem  haögür 
gen  Wenigen  (Xc. 

2.  pullus,  adj.  fdj»ar$  = , bunteigrün,  »gtüs 
fchmärjlich  (meift  mit  bem  Stebenbegriffe  bet 
$äf}licf)en  u.  Unheimlichen)  »agna,  »capilli,  »mrr- 
tus,  »ficus,  toga,  tunica  aub  B.  ©atur  grar 
fchwarjer  u.  grober  SBotle,  alb  'Eracht  beb  gemr. 
nen  fjianneb  Oie.  l’err.  4 §.64;  auch  al*  Etof' 
ber  itauernben.  jjiero.  m subst.  n.  bab  fBunlle. 
bie  buntle  Sarbe. 

pulmentArlum,  ii,  n.  fpulmentum]  eigtl.  te 
jjufoft,  inbbef.  bie  bab  3Kahl  mürjenbe  u.  Irin 
macheube,  bah  pl  tu  p.  quaere  sudando  madtc 
btr  bein  Wahl  fehmaefbaft,  ȟrje  ei  burch  Ha 
sat.  2,  2,  20.  — pulmentum,  i,  *».  [pulps 
vjutoft  Plaut.,  Just.;  bah.  fßortionen  smguli 
Hör.  sat.  2,  2,  34. 

pulmo,  r>nis,  m.  Sunge;  pl  Sungenflftgtl 
®aB.  pnlmöneus,  adj.  (Plaut.)  jur  Sunge  gc 
hörig,  Sungen*,  vomitum  p.  ederc  bie  Suagc 
aubfpeien;  übertr.  tungenartig,  fchroammt; 
pedes. 

pnlpämentum.  i,  n.  (-pimen,  n.,  einm.  Im.  epi: 
48)  [pulpa]  bie  aub  pulpa,  bem  Sleifchigen  a 
Setten  am  tierifchen  Äörper  bereitete  Speife,  te 
Üutoft  mihi  est  p.  fames  Oie.  Tusc.  6 §.  t" 
Sprich»,  lepus  tute  es  et  p.  quaeris  bu  bip  fetti 
ein  $>afe  u.  fuchft  nach  ©ilbpret  Ter. 
pulpltum,  i,  n.  bretterne  (Erhöhung,  ©tet 
tergerüft  für  Sorlefungen,  Schaufpiete  u.  hgl 
Itibüne,  ©üpite,  Satheber. 
puls,  tis,  f.  ein  biefer  ©rci  aub  SpelG  ob.  ©e! 
nenmehl,  alb  Sad«  bet  heiligen  fpühner. 
pulsfttlo,  önis,  f [pulso]  bab  Schlagen,  Äle 
pfen  ostii  Plaut.;  scutorum;  inbbef.  bab  t h äc 
liehe  ©ergreifen  an  jmb.  Alexaudrioorum 
pulso,  l.  [ifitms.  o.  pello]  1)  an  et»,  ftarf,  ^rftre 
öfter  fchtagen,  fto&en,  pochen,  tlopfen.  ani 
foctftofeni,  ob.  jmb.  burch  Schläge  ob.  Stojc 
mifihattbeln,  ostium  Plaut.,  »ostia,  tarou 
armis,  fproras  nayinm,  surclaa  aures,  »fort- 
»postes  cuspide,  »tellus  pede  libero  pulsar  • 
ftampfen  Hör. ; »campus  assiduis  pulsatus  eqai* 
»humum  moribundo  vertice;  »pede  paupertir 
tabernaa  (p.  lobe)  Hör.;  »ipse  arduus  alte  ;» 
(Taft  empor  ju)  sidera;  »erupere  nervo  puUsr- 
(B.  fdjneHenbcr  Sehne)  sagittae;  »septem  di»n 
niina  vocum  iam  digitis,  iam  pect  ine  anfdt» 
gen;  »imos  ariete  muros  erfülltem;  »laten 
(naris)  ardua  fluetus;  »terras  grandine,  »acr» 
ligoncs  hatten  bebaeft,  bearbeitet;  »qnod  obsui 
übet  ben  Raufen  ftogen ; »pulsatos  bie  oertrufe 
nen)  referens  divos ; p.  et  verberarc  alq» 
falqm  manu.  2)  tp.  a)  erfchüttcm  ea  ip» 
ritia  naturam  vehementius  saepe  Oie.  n.  £ t 
§.  61.  b)  auf  ben  Seift  Sinbrnct  rnacbrr. 
bab  ®cmüt  bewegen,  anregen,  dormienbim 
animos  externfi  et  adventiciä  visione  pul 


675 


pulsns  — puppis. 


aari;  pectus  alcis  Ter.\  *pavor  pulsana  äng» 
ftigenb 

pttlsua,  ns,  w.  [pello]  baS  Stoben,  Silagen, 
remorum  brr  fmtberfd)lag,  baS  IRubern;  ’pedum 
guptritt,  *comipedum  equorum:  oymbalorum 
et  tympanorum  Liv.\  pulsu  iburib  beti  Anprall) 
mang  Gurt.;  p.  venarum  attingere  an  ben  plulö 
{fielen  Tac.;  tp.  (Einbrud,  Anregung  exterims 
p.  commovet  animos;  pulsu  imaginum  — pnl* 
tätlo,  önis,  f.  [pulto]  baS  ftlopfen  Plaut. 

pultYphägörildea,  ae,  m.  u.  -gus,  i,  m.  fpufe- 
ipaym]  (Plaut.)  bet  öreieffer,  ftberäb-  ber 
SH  8 m et. 

palt«,  X.  — pulso,  ».  f.;  ianuam,  aedes,  pec- 
tu8  digitia  Plaut. ; forea,  oatium  Ter. 

•pulTörcus.  adj.  [pulvis]  X)  net  auä  Staub 
ip,  Staub-  nubes.  2)  (laubig  solum;  Staub 
ertegenb,  ftdubenb  palla  (Boreae).  — pulvf- 
räleutas,  mij  (pulvis]  Doll  Staub,  (laubig 
via,  *aeataa,  *agmen. 

pulTlllug,  i,  »i.  [dem.  d.  pulvinua]  Hör. 

pulvinar,  ilris,  n.  x)  baä  mit  tojlbaren  $eden 
belegte,  bei  einem  lectütemium  ben  (Bdttern  be= 
rettete  ®olper,  <8 Btterpoljlet,  bah-  ad,  circa, 
fapud  omnia  p.  — in  allen  tempeln;  auch  — 
lectisternium ; suscipere;  fidea  praecinunt  p. 
deorum  et  epulis  magiatratuum.  2)  *übettr. 
Bagerpätte  einet  ®8ttin  u.  Saiferin;  fbaä 
faiferl.  ffäolper  im  (SircuS.  ®ao.  pnlvinä- 
riutn,  ii,  n.  1)  bie  Bolperpätte  einet  ©ottbeit 
in  intern  lempel  Liv.  21,  62,  4.  2)  flnferplag 
Plaut. 

pnlvinns,  i,  m.  fRube»,  Sifc»,  fi'opffiffen,  Äif» 
fen;  fübertt.  teraffcnfürmig  et^djte  biabatte. 

pnlvts,  eris,  m.  u.  (feit.)  f 1)  Staub,  bef.  auf» 
gewübtter  Staub,  Staubroollc  multu«  in  cal- 
ceia;  Oomitiani  exercitua:  vis  magna  pulverig; 
maior  Staubtoolle;  nubea  pulveria;  *p.  collectus 
turbine;  *p.  strepituaque  rotarum;  *altua  tiefet 
fanbiget  Sieg;  *hiberno  laetissima  p.  (burd) 
einen  trodenen,  ni*t  ju  naffen  SBintet)  farra; 
audj  Staub  bei  bet  Begattung,  pulveria  exigui 
parva  munera  'eine  £>anb  boD  ®tbe’  Hör.-,  bah- 
•Staub  bet  loten,  p.  et  umbra  »umua  'Staub 
u flfdje’  Hör.  carrn.  4,  7,  X6;  *novendiales  frifdje 
Xotenafibe;  autb  p.  eraditu»  bet  grüne  ©laSftaub 
ob.  Sanb,  in  roeltbem  bie  SJlatbematifet  gtguren 
mit  einem  Stäbchen  jei<bneten,  bab-  nunquam 
eruditum  illum  p.  attigistia  ibr  habt  nie  SJiatbe- 
matit  getrieben;  ex  eadem  urbe  humilem  ho- 
munculum  a p,  et  radio  (einen  SRatbematifcr) 
excitabo;  bef.  bet  Staub  beä  SHing»,  Stampf» 
pl  apcä  •curriculo  p.  Olympicum  collegiase; 
•ludere  in  pulvere  (D.  Sinbetfpiel);  bab-  meton. 
Warn  pf  p (a  p,  Selb»  ob.  Sebauptaj  einet 
(Ebätigfeit  ’domitant  in  pulvere  curms;  pro- 
ducere  doctrinam  in  polem  et  p.  inä  tpitflidje 
Beben;  procedere  in  aolem  et  p.  öffentlich  auf» 
treten;  ad  forenaem  p.  Quint.;  *in  auo  p.  auf 
feinem  Sribe;  hietB.  *Äampf,  SJlübe,  An« 
jlrengung  bet  ©ettfämpfenbcn,  Rämpjcnbeit  pa- 
tiena  p.  atque  solis;  non  indecoro  p.  sordidi; 
bab-  fpritb®.  palma  sine  p.  (äxovLzf)  ein  Sieg 
ohne  alle  flnptengung  Hör.  cp.  1,  1,  61.  2) 

•übertr.  tbonerbc  Etrusca.  $ao.  dem.  pul- 
viacftlna,  i,  m , bilbl.  cum  p.  biä  aufä  flUer» 
ftein(le,  ganj  u.  gat  alqm  totum  converrere, 
rem  auferre  Plaut. 

pümex,  tcis,  m.,  *f  (gen.)  1)  ©imäpein,  bef. 


»um  Stätten  bet  ©üib«  u.  bet  §aut  grbtaudjt; 
Iprid)».  aquam  a p.  postulnro  (Selb  B.  jmbm 
fotbetn,  ber  felbjt  feinä  bat  Plaut.  2)  buttb» 
lötbette«  ©eftein,  ©cflüft,  bef.  Bultaniftber 
Art  •vivue,  pl.  *cavi,  tp.  nigrique  et  arnbudi 
et  fracti  igne  lapidea.  S)aB.  a)  piimYrfttns,  adj. 
übettr.  o.  ©eicblingen  u.  ©edett,  bie  ficb  bie  §aut 
mit  ®imäftein  glatt  u.  glänjenb  matbten  homo 
Plin.  ep.  2,  11,  23.  b)  pümlceua,  adj.  aus 
®im8ftein,  molae  auä  Baba;  tp.  oculi  trodene, 
benen  man  feine  Ibtänen  entladen  fann  Plaut. 
pünillug,  i,  m.  gmetg  Suet.  Auq.  83. 
pnnctim,  adv.  [pungo]  ftiebtoeife  (@gf.  cae- 
aim)  Liv. 

punctum,  i,  « (pungo]  eigtl.  ba«  ©eftorfjcne,  bab- 
al  bet  Stieb  eines  tieieS,  parvulae  voluena 
(einet  SKütfe)  P’haedr.  b ) bet  ®unft  falä  ffiüt» 
feljeidjen,  baä  flu  ge,  bet  ®oint;  bef.  in  ben 
tdm.  Somitien  ber  ®unft,  bet  bei  HbfHmmungen 
bot  (Einführung  bet  Stimmtäfel^en  unter  bem 
SRamen  eines  leben  Ranbibatcn  auf  einet  roädp 
fernen  lafel  gemacht  toatb,  um  bie  Stimmen,  bie 
bet  Ranbibnt  erhalten,  ju  jäblen;  bab-  bie  bei» 
fällige  SBablftimme  quae  flamma  eat,  per 
quam  non  cucurrerint  ii  qui  haec  olim  p.  sin 
gulis  colligebant?  quod  in  ca  trihu  p.  tuleris; 
•bet  Beifall  omne  tulit  p.  qui  etc.  Hör.  a.  p. 
343;  puncto  illiuB  nach  feinem  Urteil  ep.  2,  2,  99. 
c)  bet  matbematifebe  ®untt.  ®nb-  a)  bet 
fleinfte  Siaum,  ein  Iß  im  f t cf)  r tt  quaai  p.  terrae. 
ß ) baä  fleinfte  (feitmag,  ein  flugenblid  puncto 
temponB;  ad  p.  temporia;  omnibna  minim ia 
temporum  p.;  *puncto  mobilia  horae.  y)  in  bet 
Siebe  furjet  flbfab,  Heiner  flbftbnitt  minu- 
tis  interrogatiunculia  et  quasi  p.  — pungo, 
pügügi,  punctum,  3.  1)  (leiben  (um  Stbmet*  ju 
netutfatben  ob.  ein  SDietfmal  ju  maiben';  vulnus 
acu  punctum  burib  Steiben  gemalt.  2)  tp. 
fletben,  beunruhigen,  Detlefen,  ftänfen, 
ärgern  animum  alcia;  hic  acrupulus  eum  die» 
nocteaque  stimulat  ac  p. ; qnos  tarnen  p.  ali- 
nuid;  si  ignominia  pupugit;  pungat  dolor  vel 
fodiat  Rane. 

Püntcena,  PünTcua  etc.  f.  Poeni  2)  u.  4. 
pünio  (ältere  gorm  poenio  Oie.  r.  p.  3,  9),  4 u. 
-lor  (poenior),  dep.  4.  [poena]  1.  fltafen  (auä 
Siüdftibt  auf  baä  Beilegte  Oefefc)  aontea,  male- 
ficia,  alqm  aupplicio,  fmorte;  qui  morte  p.  et 
qui  relegabant  bie  für  tc  ftimmten  Plin.  ep.  8, 
14,  13;  eiua  qui  punitur  alqm;  multi  inimicos 
etiam  mortuoa  poeniuntur;  cuiua  tu  inimiciaai- 
mum  poenitua  eg.  2)  räiben,  Siaibe  nehmen 
domum;  poeniri  necem  alcia,  inimicos;  cupidi- 
taa  puni-  ndi  doloria.  ®aB.  pünltor,  öria,  m. 
1)  tSeprafet  desertorum  ac  aeditiosorum  et 
inquiaitor  et  p.  acerrimns.  2)  Siatber  doloria  Bui. 
Pünna  f.  Poenus  untet  Poeni. 
pttpilla,  ae,  f.  rdnn.  B.  pupa  SJiäbtben]  ffiaife, 
eltetnlofeä  SJiäbtben.  — püplllirla.  e,  adj. 
[pupillua]  tu  ben  ©aifen  gehörig,  ©aifett» 
pecuniae,  faetas.  — püplllua,  i,  m.  fpupua] 
Berwaiper  Änabe,  SRünbel;  alä  fpöttiftbe 
Benennung  Tac.  ann.  1 4,  1. 

Püpinia,  ae,  f.  u.  Püpinlenals  nger,  eine 
©egenb  in  Barium. 

PüpitiN,  ii,  m.  ein  Itagäbienbitbtct ; adj  I’bpiua. 
puppia,  ia,  f.  ftinteiteil  beä  Stbiffeä;  navem 
convertere  aa  puppim;  *atant  litore  p.;  *Col- 
cboa  advertere  puppim  (anben;  pl.  o.  finem 

43* 


676 


pupula  — puteal. 


hinterfcbiff,  al»  genereller  Plural  Hör  carm. 
1,  14,  14;  ’ba»  Schiff;  im  Silbe  B.  Staat»* 
lentern  aedebamus  in  puppi  et  r-luvum  tene- 
bamus;  conacende  nobiacum.  @prid)W.  j.  prora; 
fcbetjb-  ö,  9i liefen  Plaut. 

püpüla,  ac,  f.  | dem.  o.  pupa]  Supille,  klugen* 
fletn  (weil  fttfi  un«  in  bemjclbcn  ein  SUbcben 
boifteDt);  ’ba»  ‘Äuge, 
pnpulua,  i,  m Sübdjcn 
püpii»  pupp.),  i,  m.  (feit.)  Sfibd)cn,  herben, 
als  Siebfofungämort  Suet.  Cal.  18. 
pürb  u.  (Borfl.  u.  poet.i  pürTter,  adv.  m.  comp, 
u.  sup.  [purus]  1)  rein,  reinlich;  p.  lautis 
corporibua,  p.  lautum  Liv. ; p.  lavari  Tib. ; 

*belt,  blanf;  ’unoerbüllt,  beutlid)  appa- 
rere.  2)  tp.  a!  tein,  unbefled  t B.  Söfen,  recht* 
febaffen,  feujd)  p.  et  caste  a matronis  aacri- 
ficatum;  p.  et  caate  deoa  yenerari;  ter  p.  (mit 
reinem  ®emüt)  lecto  libello  Hör.  ep.  1,  1,  37; 
fpradjlid)  rein,  forrett  p.  et  emendate  lo- 
qui.  b)  ’rein,  Oollfommen  quid  p.  tranquillet. 
pnrgiinen,  Inia,  n.  (poet.)  U.  -menturn,  i,  u. 
fpurgol  1)  @<bmug,  Unrat,  MuStonrf  cloaca 
receptaculum  omnium  p.  urbia ; fconchia  et  ce- 
teris  p.  marin;  tp.  al»  Schimpfwort  fülusrourf 
purgamenta  Bervorum,  urbia  auae,  urbium.  2) 
’SReinigung»*,  Sttpnmittel  mali,  caedis,  pl. 
uientis.  — purgätlo,  Anis,  f.  [purgo]  1)  Sfiei* 
nigung  fcloacarum;  alvi  u.  im  3fbg-  bl.  p.  ba» 
Siajrieren.  2)  Wecbtfertigung,  (£n tf c^ulbt- 
fluna,  motioierte  Surüdroeifung  alles  SerbadjteS. 
parglto,  1.  [intens.  0.  purgo]  (Plaut.)  (.  purigo. 
— purgo,  i.  1)  rein  machen,  reinigen 
(aud)  bilbl.)  piaces  Ter.;  ungties,  aurem  Hör.; 
locum  (som  Unfraut);  urbem  (Bon  Serrätem); 
foruru  iburcf)  Vertreibung  beS  Solle»);  fcorpua 
entleeren  — bie  ttingemcibe  btrauSnebmen ; ’scin- 
dit  se  nubea  et  in  aethera  p.  (jer teilt  fidj)  aper- 
tum;  al»  mebit.  t.  t.  ab  fugten  quid  acam- 
moneae  radix  ad  purgandum  poaait;  largiua 
uegram  abjufübren  geben  Suet  : purgor  bilem 
purgiere  toeg  Hör.  a.  p.  302;  purgatus  morbi 
Bont  Spanen  geteilt  sat.  2,  3,  27 ; tp.  a)  b.  einer 
Seftbulbigung  reinigen,  redjtferttgen,  ent* 
jd)  ul  bi  gen  sui  pargandi  cauaä;  ae  alcui  bei 
imbm.,  purgatua  alcui,  ai  aibi  purgati  esse  vel- 
lent,  alqm  de  luxuria,  civitatem  omnia  facti 
dictique  mepen  Liv. ; crimina  mibetlegen ; falqm 
crimine  fretfpreeben  Bon  ie.;  pass,  mebiat  cum 
purgari  nequiaaent  Liv.  24,  18,  4;  m.  acc.  c. 
inf.  jur  entfcbulbigung  anfü^ten  Liv.  b ) 
•in  religibfer  Sejiebung  rein  machen,  {üfjnen 
populoa,  nefas.  2)  übertr.  a)  fine  Weine  brin- 
gen, berichtigen  rationem.  6)  tioegxäumen, 
-fdjaffen  rudera. 

tpürlflco,  l.  [purus  u.  facio]  reinigen  puri- 
ficato  regno;  se  fi<b  entfübnen.  — purigo  f. 
purgo  Plaut.  — pürfter  [.  pure, 
purpüra,  ae,  f.  [novpvpa]  Surputfarbe,  Suts 
pur  non  gemmis  neque  p.  yenale  neque  auro Hör.; 
’Meliboea  eine  Jabel  B.  melib.  ; im  Silbe 
cum  quibus  tamquain  purpura.ni  miaceri  (ora- 
tionem)  oporteat  de.  or.  §.  196.  $ier8,  a) 
Surpurfleib,  teils  mit  gewöhnlichem  Surpur, 
plebeia  ac  paene  fuaca,  teil»  mit  foftbarem,  B. 
Jürften  u.  b<>b*n  Seamten  getragen,  bat).  meton. 
(Eutr.)  somere  p.  bie  Iprannei;  *—  praetexta 
(f.  praetexo),  per  hoc  inane  purpurae  decua. 
6)  fpurpurne  Secfe.  ®ao.  X)  purpürütns, 


adj.  in  Sutbur  gef l eibet  raulier  Plaut.:  sukt 
-tn»,  i,  m.  Der  (in  Surpur  gcfleibcte , Höfling 
Oie.  B)  piirpüreu»,  adj.  1)  purpurfarbig 
purpurn  (teil»  rot,  teil»  oiolett,  rötlich)  yestita- 
pallium,  ’genae,  ’pudor,  ’arcus  (Wegenboges 
’aniraa  (ba»  üebcnäblut),  ’flos  rosae,  ’mare 
bunlelsiolett;  *mare  aanguine.  2)  *=  purpurs 
tua;  bat)  aud)  ’bcügläit  jenb,  febön  lumen, 
Amor,  ver,  olorea. 

purpörlssütns,  adj.  [purpurisaum]  mit  purpori* 
aum  gefärbt,  rot  gefebminft  Plaut. 
purpürlasum,  i,  n [purpurn]  ein  Ärt  busfki 
Purpurfarbe  Plaut. 

purus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  rein  (frei  » 
Sefleduug  u.  B.  jebem  trübenben  3uia&(  r^ 
jeber  Scimifhung  eine«  ftemben  Stoffe»)  aede.- 
Plaut.,  *manua,  ’aqua,  ’plateae,  ’fona,  tP. 
’aol  pell,  ’fulminia  viac  leudjfenb,  *+diea  bei 
tere;  ’ut  glaciet  nivos  p.  numine  (in  reinn 
9Rad)t,  b.  i.  unbemölft)  Iuppiter;  ’nox;  f>ut« 
per  purum  burtb  ben  bfltercn  fjtmmel;  locua. 
campuB  unbebaut,  frei;  ’ab  arboribua  campu- 
♦fbaata  nicht  mit  6ifen  beidjlagen ; toga  f.  toga 
•vestie,  »parma  ohne  ß'brulfn ; argen  tum  ob» 
Welief»;  ’torua  — vaeuua;  contio  t>.  Solbain 
tein  Liv.  45,  37;  quid  puri  ac  reliqui  ad  üo- 
minos  pervenire  poaait  reiner  Setuinn,  8t 
trag;  ’aet.  reinigenb  aulphur,  unda.  2)  fiti 
lid)  rein,  fhulblo»,  rehtf^affen,  bef.  feu|4 
animua  p.  et  integer,  castua  puruaque;  esti- 
quiaquam,  qui  tibi  purior  videtur?  p.  piumqn- 
duellum  (alte  Jormel  b.  7,it>.);  ’sceleria;  *p. 
vitio  cor;  p.  manua;  ’ai  quia  bene  vi rat  et  p 
manibus;  ’puro  pectore;  B.  ber  Webe  teil 
ebletlo»,  forrett,  fhlicbt,  ungefunftel: 
djnuidloS  p.  et  incorrupta  conauetudo;  p 
quasi  quoddam  et  candidum  genug  dicend; 
nihil  est  in  historia  purä  et  illuatri  breritatc 
dulciua;  oratio;  fteraior  et  magia  p.  Horatic*; 
tpreaaua  aermo  purusqne;  al»  relig.  t.  t.  nngt 
»eibt  domua ; unenttneibt,  unbefledt  loon 
familia  traucrfrci;  al»  jurift.  t.  t.  unbebingi 
ebne  Sorbebalt  iudicium  de.  de  in«.  2 g.  60 
pü»,  püria,  n.  [wtios,  ö]  eigtl.  bet  toei^e,  gäbt 
®itcr,  tp.  ®eifer,  p.  atque  venenum  ®ift  r 
®alle  Hör. 

puaUluR,  adj.  [dem.  B.  pusus  Snabe]  f Irin 
minjig  (bie  fileinbeit  o.  ber  läcberlithen  Sein 
betrad)tet)  mus  Plaut.;  testia,  epistnla;  subo 
n ein  bischen  laxamenti  Trebon.  in  Oie.  ff 
hietB.  a)  tfhtootf)  T0X-  6)  geringfagig,  gc 
ring  ’rea,  ’cansa,  ’animua  (Shtt).  e)  flcinlidi, 
fleinbenlenb  animua,  homo.  — I’ösiUa,  als 
©cbmeicbetname  eine»  9Räbd)euS,  'Süppcbfu’  H e 
sat.  2,  8,  216.  — püsio,  önis,  m.  [pusua  fittabe 
Meiner  Knabe,  Knäbdjen. 
puatöla  (püaula),  ae,  f.  [pua]  SlaScben  auf  bc; 
(paut  Tib.  Sao.  pustölätus,  adj  mit  Stä4 
d)en  oerfeben,  argentum  gefcbmoljene» , rein» 
pöti  f.  puto  2)  c).  [Äiet 

phtAmen , Inia , n.  [puto]  ma»  beim  Sefcbneibrr. 
abfällt,  Wbfall  Plaut.;  iuglandium  Wugfcbalc 
pätütlo,  önis,  f.  [puto]  ba»  Sefcbneiben  ber 
Säume  arborum  ac  yitium;  fproximam  p.  h- 
cere.  — *+pötätor,  öria,  m.  [puto]  Sefdjnei* 
ber  ber  Säume. 

püteSl,  älia,  n.  [puteuaj  Srunncneinfaffung. 
Sao.  ein  btunnenäbnltcbe»  ®emäuer  um  einen 
B.  Slige  getroffenen  u.  babureb  b eiligen  Ort,  eis 


puteariuB  — Pyripblegethon.  677 


Buteal;  bef.  auf  bem  gorum  ju  Bom  ba»  p. 
Libonis  (o.  filtern  Scribonius  Labo  reßauriert), 
in  beffen  Bäl)e  ba«  Dribunal  bei  Brätor«  fid)  be- 
fanb,  wo  man  bah-  ju  9iecbt«bänbeln  u.  Btojeffen 
fid)  oafammelte,  auch  würben  bort  6.  SBed)*lmt 
©elbgefthäfie  getrieben  Hör.  — püteSrlus,  ii,  m. 
fputeus]  Brunnengräber  (nad)  Sermutung)  b. 
Liv.  44,  83,  1. 

püteo,  ui,  — 2.  nad)  gäulni«,  SRobet,  faul, 
mobeiig,  buntpfig,  ranjig  riechen,  ftinfen, 
anwibern  tigna  umide  baec  Plaut.;  aper 
rbombusque  Hör.;  mero  bunfien  nad)  jc.  Hör. 
Püteöli,  örum,  m.  Stabt  in  Kampanien,  \.  Poz- 
zuolo.  Daö.  -linu»,  adj. ; »übst,  a)  -Uni, 
örum,  m.  b)  -lanum,  i,  n.  Sanbgut  SiceroS  bei 
Buteoti. 

päter  ob.  pütrls,  tris,  tre,  adj.  »erwefl,  faul, 
morfth,  loder,  mürbe,  Welt  navis,  ’fanum, 
•poma,  *fungi,  fTirorum  equorumque  formae, 
flapis,  *8olum,  *glaeba,  *auima  binwellenb; 
•oculi  f<hmad)tenb,  ’levitas  f.  2.  levitas  1). 
pütesco  ob.  -tisco,  tui,  — 3.  [puteo]  einen  fau-- 
ten,  bumpfen  ®erud)  annehmen,  ftintig 
werben  muria  Hör. 

püteus,  i,  m.  1)  *®raben,  ®rube  p.  demittere 
(machen).  2)  Brunnen  p.  fodere;  perennis 
Hör.;  auch  fttiflerne;  ein  unterirbifche«  ®e= 
fänanis  für  Silanen,  8 er  lieg  Plaut. 
pütld«,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [putidus]  wiber-- 
lid),  affeltiert,  gejiert  dicerej  putidius  lite- 
ras  exprimere.  — pütYdtuscülus,  adj.  [dem  0. 
putidus]  etwa«  umjtänblid),  pebantifd)  Oie. 
fam.  7,  6,  3.  — pütldus,  adj.  m.  comp,  u sup. 
[puteo]  1)  faul,  morfdj,  moberig,  raitjig 
fungus  Plaut.,  caro,  »putidius  multo  cerebrum 
est  Perilli.  2)  tp.  roiberlicf),  affeltiert,  ge  = 
jicrt,  pebantifch  putidum  est  m.  inf;  haec 
vobis  molesta  et  p.  videri;  ne  obscurum  esset 
aut  p. ; Demosthenes;  (Hör.)  haec  tarn  p,  ab- 
gebrofd)ene«  geug. 

pn 4 il Ins,  i,  m.  [dem.  n.  putus  — pusio  Knäbchen] 
K’ttäbletn,  al*  fiieblofungäwort  Plaut. 
pütlsco  f.  putesco. 

pfito,  1.  l)  (notll.)  reinigen,  pufjen;  tracta  de 
uiveo  vollere  ducta  Tib.  1,  6,  80;  bat)  a)  Bäume 
u.  bgl.  pupen,  befthneiben  vitem  Verg. , Just, 
b ) in«  Beine  bringen,  orbnen  rationem 
Plaut.;  rationes  cum  publicanis;  aud)  über; 
benlen,  überlegen  eam  mecurn  rationem 
Plaut.  Dal),  c)  feinem  SBerte  nad)  berechnen, 
anfd)lagen  denariis  CCCC  (auf  ic.)  Cupidinem 
illum.  2)  tp.  a)  bem  innem  SBert  nach  anfd>Ia  = 
gen,  in  Hnf$tag  bringen,  füt  elw.  anfepen, 
galten  alqd  magni,  pluns,  minimi,  tanti;  *coin- 
moda  parvi;  alqm  pro  nihilo;  ratio  supra  ho- 
minem  putanda  est;  in  parentis  numero  alqm; 
imperatorem  in  aiqo  numero;  alqd  in  expeten- 
dis  rebus;  hominem  prae  se  neminem;  bo  so- 
lum  beatum;  legem  nullam;  non  p.  (sc.  legem]. 
b)  überlegen,  erwägen,  bebenten  mecum 
argumentis  Plaut.,  dum  haec  puto  2>r.;  in  ejuo 
primum  illud  debe»  p.;  ’multa  dura  suo  t.nsti 
cum  corde.  c)  infolge  D.  Berechnung,  Überlegung 
u.  Crwägung  meinen,  glauben,  benlen,  oer  = 
muten,  fid)  öorftellen  quid  illum  putas?  wo« 
bentft  bu  0.  ihm?  Plaut.;  deos  glauben  an  ic.; 
maximam  gloriam  in  maximo  imperio;  m.  bopp. 
acc.  alqd  periculosum;  fas  non  p.  m.  inf. ; m.  pass. 
m.  bopp.  nom.  ut  huic  pauci  pares  putentur  Ncp. ; 


m.  acc.  c.  inf.,  aud)  mit  auigclaffenem  esse,  mihi 
ista  valde  probata  sunt,  quod  item  fratri  p. ; 
quaoeumque  sunt  in  omni  mundo,  deorum  at- 
que  hominum  putanda  sunt;  multorum  anno- 
rum  tyrannia  mognorum  opum  putabatur  für 
febt  mäd)tig;  ne  illam  quidem  consequuntur 
quam  putant  (sc.  se  consecuturos  esse)  gra- 
tiam;  nec  committere  ut  aliquando  dicendum 
sit  'non  putaram’  ba«  h^tte  ich  nicht  gebaut 
Cic.  off.  1 §.  81;  erravit,  lapsua  est,  non  pu- 
tavit  sc.  se  quidquam  mali  commisisBO  Cic. 
I.ig.  §.  30;  putaram  secus;  »aliter  anberen 
®lauben«  fein;  imper.  pütä  (wie  ein  adv.  ge= 
braucht)  'Quinte’  p.  (fprith  jurn  Beijpicl)  'aut 
Publi’  Hör.  sat.  2,  5,  32;  *m.  in/.,  putes,  pu- 
taree  man  fotlte  benlen;  »fitonifdi,  Wohl,  bet; 
mutlieh;  parentbetifd)  Cacl.  u.  Vatin.  in  die.  ep.; 
=»  disputare  auäeinanberfefcn,  rem  ipsam 
putasti  paft  getroffen  Ter. 

pütrefüclo,  3.  [putreo  u.  facio]  in  Serwefung, 
gäulni«  übergehen  laffen,  mürbe,  loder, 
morfch  mad)ctt  nudatum  tectum  imbribus 
putrefaciendum;  saxa  infuso  aceto.  — pütresco, 
— — 3.  [putreo]  faul  werben,  oerfaulen, 
morfch  werben  humi,  sublime;  Aiax  Hör.  sat. 
2,  3,  119  (anbere;  putescit);  »vestis. 

pütrYdus,  adj ■ [putreo]  ooll  gäulni«,  morfch 
dentes;  übertr.  'mürbe,  loder  pectora. 

pütrls  f.  puter. 

pütus,  adj.  m.  sup.  eigtl.  ganj  rein,  blanl,  baf). 
übertr.  lebhaft,  bar  (Plaut.)  purus  p.  est  ipsus, 
purus  p.  est  sycophanta;  meae  putissimae  ora 
tionen  glänjenben  Cic.  Att.  2,  9,  1. 

pjrctes  (-ta),  ae,  m.  [nvxujt]  » pugil,  w.  f., 
Phacdr.  [Pydnaei,  örum,  m. 

Pydna,  ae,  f.  ©tobt  in  Biacebonien.  Da»,  subst. 

pjelus,  pyga  f.  puelus,  puga. 

»Pygmaeus,  adj.  jmerghaft. 

Pygmalion,  önis,  m.  1)  @nlel  be*  Wgenor  Ov. 
2)  König  in  It)ru«,  Brubex  ber  Dibo. 

Pjtlädcs,  ae  ob.  is,  m.  1)  greunb  be«  Orefte«. 
DaD.  -d«us,  adj  amicitia  feQr  järtliehe.  2)  be- 
rühmter tßantomimc  Suet. 

Pflae,  ärum,  f.  Bäffe,  Sngpäffe  jwifeben  ffle- 
birgen  1)  P.  Tauri;  Amanicae,  Susides  f.  Ama- 
nuB  l),  Susa  b).  2)  ~ Thermopylae.  Da o. 

Pylücius,  adj.  Dbermoptjlä  betreffenb. 

PJlus  (l’ylosi,  i,  f.  ©tabt  in  TOeffenien,  b Be- 
leu«,  bem  Bater  be«  Beftor,  gegrünbet;  Nelea 
Ov.  Dao.  »Pfllus,  adj.  pglif^,  auch  nefto  = 
rifcb;  subst.  — Beftor. 

*t|>yra,  ae,  f.  [nupa]  ==  roguB,  w.  f.;  auch 
(Liv.)  ein  Ort  auf  bem  Cta,  wo  $>erfule«  ficb 
oerbrannte. 

pyräinis,  Tdis,  f.  [nojani?]  Boramibe 

Pyramns,  i,  m.  1)  ein  güngling  ju  Babtjlon,  ®e- 
liebtet  ba  Ib'®be  Ov.  2)  glu|  in  Cilirien. 

Pyr«ne  (Pyröne  Tib.),  es,  f.  toehter  be«  Bebrtjf, 
auf  bem  nach  ihr  benannten  ©ebirge  begraben, 
bah  ba«  potenaiftbe  ©ebirge  Tib.  $iae. 
PyrenaouB,  adj.  saltus;  pl.  montes,  saltus; 
subst.  >aeus,  i,  m.  bie  Bhrcnäcn. 

Pyrgi,  örum,  m.  ©tabt  in  ©trurien.  Dao.  -gen- 
»Is,  e,  adj. 

PyrgöpölTnlcös,  is,  m.  [niipyoe,  noh j u.  vixaco] 
Stabtoeftenerobeier,  fthajh  Bame  be«  Bra- 
matba«  in  Plaut,  mil.  glor. 

PyrlphlögiSthon,  ontiB,  m.  [/7t>pitpl(yiOoj»|  — 
Phlegethon,  Oie.  n.  d.  3 § 43. 


678  pyropus  — 

•tpjfröpus,  i,  m.  [*t>peo»de]  eine  SRetaBmi[(ftung, 
® olbbronje. 

l’yrrha,  ae,  f.  f.  Deucalion.  Jtitiniu«  Hör. 

l’yrrliia,  ao,  f.  Sflaoin  in  einem  Üuftfpicle  bc« 

Pyrrhlas,  1)  -ae,  in.  ötoliftftcr  gelbfterr  Liv.  2) 
-ädis,  /.  adj.  au«  Sprrfta  (Stabt  auf  S!e«bo«', 
pprrftiflft  Ov. 

pyrrchYchu  (pyrricha),  ae,  f.  [xvifaii]  ur[prüng= 
lieft  ber  borifeftc  SBaffentanj,  baft.  in  bei  ftaiferjett 
eine  9lrt  Ballet  Suet. 

Pyrrho,  Onis,  m.  [nvfömv]  Stifter  ber  ffeptifeften 
Seftulc.  tao.  -nei,  örum,  in.  bie  2lnftängct  be« 
Stjrrfto. 

Pyrrhus,  i,  m.  1)  Softn  bc«  ÄeftiBe«,  Stifter 
eine«  SHeitfte«  in  Spiru«  Verg.,  Ov.;  baft  Pyrrhi 
castra  Ort  in  Spiru«  Liv.  tat.  PyrrhYdac. 
örum,  in.  bie  Simooftner  in  Spiru«  Just.  2) 
Sönig  in  Spiru«,  getnb  ber  ;Hi>nter,  um  280  p.  Sftr. 

Pythagoras,  ae,  m.  grictftiftfter  ftJft'lofopft  «u« 


quadrigae 

Samo«  um  650  o.  Sftr.  tat.  a)  ’Pythieureus, 
adj.;  subst.  ein  ®ptftagoreer,  sing.  u.  pl.-.  antft 
n.  pl.  bie  2eftre,  ba«  Sftftem  bc«  5ß.  aidicine 
P.  omnia.  6)  -görYcus,  adj. ; subst.  pi  bei 
Sptftagora«  Seftülcr  u.  Änftängcr. 

Pytho,  us,  f.  [fit'tfioj  ältefter  9lame  p.  Delphi  u. 
beffen  Umgebung  Tib.  tao.  PythYcus  u.  -thlu-. 
adj..  ornculum,  Apollo,  *incola  ob.  *deu»  SlpcS. 
subst.  a)  Pythia,  örum,  n.  bie  pptftiieftea 
Spiele,  meltfte  erft  aüe  neun,  fpäter  aBe  neben 
3aftre  ju  Sftren  be«  ÄpoBo  bei  telpfti  gefeiert 
mürben  Ot>.  b)  Pythia,  ae,  f.  bie  ijjriefteria 
bc«  91  p o 1 1 o ju  telpfti. 

Python,  önis,  m.  eine  gtoftc  Seftlange  bei  tc  tpfc; 
bie  9lpoBo  tütete  iogl.  Pytho)  Ov. 
pytlsso,  1.  [ nvti'imj  Sein  beim  Üoftcn  oet- 
jpriften  Ter. 

pysis,  Ydis,  f [noji'c]  Sütftjc,  Sütft*tften  « 
Salbe  ob.  Hrjnei. 


Q 

l[.  al«  Sorname  =•  Quintus;  S.  P.  Q.  R.  = se- 
natus  populusque  Komanus.  — Q.  F.  F.  S.  =• 
quod  felix  faustumque  sit. 
qua,  adv.  (abl.  sing.  fern.  0.  pron.  relat.]  1)  auf 
melier  Seite,  an  roeltftcm  fünfte,  mo 
pontem  fecit  in  Histro  flumine,  qua  copias 
tronsduceret ; duae  viae,  qua  etc.;  ad  omnes 
aditus,  qua  etc.;  eä,  qua;  qua  — eä;  locus, 
qua;  e&dem  qua;  non  quidquam,  qua  fein 
$unft,  mo;  ut  non  modo  ex  iis  oppidis  quä 
ducebantur  (furj  ft.  ex  iis  opp.  guae  in  eia 
sita  erant,  q.  d.)  sed  etiam  ex  finitirais  — con- 
veniront  Cic.  Verr.  5 S 66;  autft  *moftin  qua 
te  ducit  via;  q.  se  fort  Nisus  ad  uurai;  fomeit 
all  qua  despici  potcrat;  omnia  q.  visus  erat. 

2)  auf  meltfte  9lrt,  mic,  fomeit  ob.  infofern 
baft  illuc  q.  veniam?  Cic.;  »effuge  q.  potes;  *q. 
facerr  possis;  autft  irgenb  mie,  natft  ne  Ter., 
natft  si  Hör.  31  (feit.)  qua  — q.  teil*  — teil«, 
fomoftl  — al«  aueft  q.  sacruui  q.  publicum 
Plaut. ; q.  dominus  q.  odvocati  Oie. ; q.  falsa  q. 
vera  Liv 

quä-cumquö  (quacunq.)  [abl.  sing.  fern.  0.  qui- 
oumque]  adv.  1)  mo  nur,  überall  mo,  q.  iter 
fecit.  2)  *roie  autft  immer, 
qu&dam-tenus,  adv.  bi«  ju  einem  gcmiffeit 
fünfte  ob.  giclc,  in  ber  Imcfi«  quadam  prod- 
iro  t.  Hör.  ep.  1,  1,  32. 

Quftdi,  örum,  m.  Sölferjtftaft  im  füböftl.  ffierma-- 
nien,  im  jeftigen  SJiäftten. 
quitdra,  ae,  f.  [quattuor]  eigtl.  Sicretf,  baft.  a) 
oieretfige«  Stücftften  Stob,  Srotfcn  Hör.; 
pl.  Srobftfteiben  (meltfte  bie  trojaner  ftatt  ber 
tiftftc  gebrautftten)  Vera,  b ) quSdrum,  i,  »t.  ba« 
Sieretf,  Haff,  nur  tp.  reuigere  omnes  iu  quadrum 
numerumque  sententias  rftfttftmifcft  abftftlieftenCic. 
quädrägeui,  ae,  a [quadraginta]  je  oierjig.  — 
fquädrägcsimiis,  adj.  [quadraginta]  ber  tier= 
jigfte;  fsuftst.  -ma,  ae,  f.  (sc.  pars)  ber  oiet- 
jigftc  teil  al«  Jlogabe.  — quädrägles,  adv. 
[quadraginta]  oierjigmal,  q.  sestertium  «= 
Pier  HSiBioncn.  — quadraginta  [quattuor] 
oierjig. 

quddrans,  tia,  in.  [quadroj  ber  oierte  Xcil 


eine«  rämiftften  as,  b.  i eine«  jmölftciltgea 
@a:tjen;  baft.  tba«  Viertel  einer  Srbftftaft;  als 
SKunje  ein  Siertelaft  = 3 unciae,  ber  geto 
®rei«  für  ein  Sab  quadrante  lavatum  ibis  l)or ; 
überft.  lleinfte  SRünje,  geller  minus  locuples 
uno  q.  Hör.  £>ao.  A)  quSdranthl,  älis,  «.  = 
amphora  Plaut.  — quädrautärius,  adj.  bes 
oierten  Seil  eine«  as  betreffenb,  iUa  per 
mutatio  Siettel«au«tauftft  (ber  Clobia,  bie  ftä 
ftatt  Sabcgelb  ju  bejaftlen,  bem  Sabemeifter  ptri« 
gegeben  ftaben  fofl)  Oie.  p.  Cael.  §.  62. 
quadritug,  adj.  | partic.  o.  quadroj  oieretfig, 
saxum  Duaberftein;  agmen  f.  agmen  3);  rege 
lae  q.  (in«  (Seoierte);  fstatura  'Kittelftatm 
subst.  quadrätnm,  i,  n.  Sieretf;  iu  bet  9tftr» 
nomie,  ber  Seoiertftftein;  fpritftro.  (Hör.)  qus- 
drata  mutare  rotundis  an«  einem  Sjttcm  in* 
anberc  übergeften. 

qnidriduuin  .quatriduum),  ii,  n,  [quattuor  s 
dies]  eine  3*it  oon  Pier  lagen, 
qnidriennis,  c,  adj.  [quattuor  u.  annus]  Pier» 
jöftrig  Aur.  Vict.  — quädrlcnninm,  ii,  a. 
[quattuor-annus]  eine  ßeit  oon  Pier  gaftten. 
quädrtfariam,  adv.  [quattuor]  in  Bier  teile, 
nierfatft  dividere  exercitum  Liv. ; epulas  dn- 
pertiro  Suet.  — *quSdrYfldus,  adj.  [quattaor- 
tindoj  in  Pier  teile  gefpatten  sudes;  in  oier 
teile  q.  quercum  scindebat. 
tfuädrigac,  ärum  [ft  quadriiugae  au«  quattuor 
iugum],  feit.,  bitftt.  u.  fpat  -ga,  ae,  /.  Sirr= 
gejpann,  autft  uierfpänniger  Sagen,  bei 
ju  friegeriftften  3o>c<ftn,  bei  öjfenllitften  Spielen 
u.  ffiettfämpfen  ob.  ju  Scftjügen , Dorjug«mei|e 
al«  Attribut  bem  Cluptter,  autft  ben  ©efttrnen  bei 
äRorgcnröte,  bet  Watftt  beigelcgt,  alborum  equo- 
rum;  aureae,  inauratae,  falcatae;  in  quadrigi- 
(im  SBettlampf  mit  Jt.)  eum  eecundum  numers 
verim ; fptitftm.  navibus  atque  q.  (mit  gröftter 
fflnfheengung)  petimus  bene  vivere  Hör.;  autb 
Silb  gtofter  StftneBigleit,  feietlitften,  flattliiftot 
®angc«  q.  albis  Plaut.;  cum  equis  tum  rcro 
— qu.  poöticis  Oie.  Qu.  fr.  2,  13,  2;  cuius  in 
adulescentiam  per  medias  laudes  quasi  quadri- 
gis  vehentem  Cic.  Brut.  §.  331.  tan.  A) 


quadrigalis  — quaero.  679 


*<liiidrigälls,  e,  adj.  (feil.)  aus  einem  8iet= 
gewann  equus.  b)  qaädrigtrius,  adj.  tjum 
^roettfahrenben)  Siergejpantt  gehörig;  balj. 
st*bst.  m.  SBettfafjrer;  Qu.  f.  Claudius  4).  C) 
qtiädrigälus,  adj.  mit  bet  Rigut  eine«  ®icr  = 
gefpannS  bejecdjuet,  nummns  o.  Senat  Liv. 
22,  52,  3.  D)  dem.  quädrigülue,  ärum,  Oie. 
tqnidrliagns,  u.  (feit.)  *-tugia,  e,  adj.  [quat- 
tuor-iugum]  oicrjpännig;  bau.  subst.  -lügi, 
ö rum,  m (sc.  equi)  Stergefpann.  — quSdrT- 
libris,  e,  adj.  [quattuor- libra]  öierpfünbig 
Plaut.  — tquädrtmestrls,  e,  adj.  [quattuor 
u.  mensis]  Biermonatlid). 
quadrlmülns,  adj.  dem.  D.  quadrimus  Plaut 
guädrimus,  adj.  [quattuor]  Bier  jährig  Cato, 
infans;  merum  Hör. 

quSdrlngenärius,  adj.  [quadringeni]  au«  uiet  = 
fjunbert  befief)enb.  — quädringi-ni,  adj.  je 
öietbunbert.  — qnädriugentesTmus,  adj. 
f quadringenti]  bet  Bierhnnbertjte.  — quädriu- 
gt*nti,  ae,  a,  adj.  [quattuor-centum]  t>ietl)Uit  = 
bett.  — quSdrlngenties,  adv.  [quadringenti] 
Bier^unbettmal. 

quüd  ripartitus  (-pertitue),  adj.  [quattuor-partio] 
in  Biet  Seile  geteilt,  Bierfaß, 
quddrlpädans  etc.  f.  quadrupedans  etc. 
quädrYrenils,  e,  adj.  fquattuor-remus]  mit  Biet 
(Reihen  Suberbänten  Betfeljen,  Biettnbe= 
rig  navis;  alä  subst.  Sierrubercr. 
*quSdriTiuni,  ii,  u.  [quattuor-via]  Krcujroeg. 
quadro,  1.  1)  trans.  eigtt  Bietedig  machen,  Bat). 
tp.  einer  Sache  ba«  gehörige  Sbcnmafs  geben, 
eti».  gehörig  fchliefsen,  abfchliefeett,  accrrum 
bem  Raufen  bie  Sofie  3°f)l  Bon  4000  Xalentcn 
geben  Hör.;  quadrandae  orationis  industria. 
2)  intrans.  *fid)  in«  ©eoietie  fügen  omnia 
in  unguem  via  quadret  = ade  SBegc  jwifd)en 
ben  cinjcltten  SReifien  müffen  nach  atien  Seiten 
hin  gleite  3»ifebenräume  haben,  wie  bie  0uin= 
cunj  bet  Säume;  bah.  übeth-  ju  bem  ©atijen 
ftimmen,  paffen,  fieb  fd>idcn  eam  coniunc- 
tionem  qu.  et  perfici;  hoc  ad  multa;  omnia  in 
istam  apte;  tibi  ita  m.  acc.  c.  inf. ; bef.  B.  fahlen 
jutreffen,  ftimmen  sexcentu  eodem  modo  Cie. 
quädrum  f.  quadru  ft).  [Verr.  ü,  1 §.  92. 

quAdrüpeduns,  pedantis,  adj.  [quadrupes]  auf 
oiet  Rügen  gehenb,  galopptetenb  canterius 
Plaut.;  »sonitus  eine«  galoppietenbt'n  fßfetbeS; 
*subst.  SRennpfcrb.  — qiiädrüpSs  (quadrip.), 
pedis  [quattuor  u.  pes]  1)  adj.  Bierfügig, 
cursus  (pl.)  bet  Sferbe  Ov.  met.  6,  226;  B.  3Jten* 
fchen,  beten  ärme  alä  Rüge  betrachtet  werben, 
quadrupedem  constringito  binbe  ihm  $änbc  u. 
Rüge  Ter.;  multos  qu.  (auf  $änben  u.  Rügen 
ftehcnb,  mit  Siete)  caveü  coSrcuit  Suet. ; überti. 
qu.  (auf  aßen  Bieten  triechenb)  receptus  Suet.-, 
’moi  qu.  (infans)  rituque  tulit  sua  membra 
ferarum.  2)  subst.  comm.  Bierfügigeä  Siet, 
bef.  fßfetb  quadrupedum  vectionen,  ’cursu. 
quäd  fiiplütor,  öris,  m.  [quadruplor]  8«ti«= 
fachet,  bag.  utfprünglich  wahrfcheinlid)  eine  Stit 
Zlnfläger  ob.  Senunciantetc,  welche  ben  3ln= 
ttag  auf  Bietfältigc  Strafe  {teilten  u.  jctbft  ben 
' Bietten  teil  bet  Strafe  «hielten,  im  Sauf  b« 
Seit  ab«  allgemeine  Scjcidjnung  B.  ZlnMägern 
au«  ©etoinnfucht  u.  (Shilane,  auch  übertr.  auf 
dichtet,  bie  nach  ihtem  Wertteile  entfeheiben  Liv. 
3,  72,  4. 

quädrüplex,  pllcis,  adj.  [quattuor-plico]  Biet* 


faltig,  Bierfaß  ordo,  facies,  fiudicium  ba« 
in  Biet  Sribunate  jcrfallenbc  Eentumoitalgericht ; 
subst.  n.  (feit.)  ba«  Sierfadfe  Liv.  Sao.  quä- 
drüplfco,  1.  BerBierfadhen  Plaut. 
quädrüplor,  dep.  1.  [quadruplus]  beit  quadru- 
plator  (to.  f.)  machen  Plaut. 

(jiiädrüplus,  «d/.  [quattuor]  oierfadj;  al«  stibst.  n. 
ba«  ®tetfadje,  iudicium  in  aratorem  dare  in 
quadruplum  um«  Sietfache  befttafen,  quadruplo 
condemnari  Cic. 

quaercto,  1.  [intens.  o.  quaero]  oortlaff.  eifrig 
ftreben,  fachen,  bef.  butefj  Rtagett  ju  erfor  = 
fchen  fuepen,  genau  miffen  rootlen. 
quaero,  slvi,  sltum,  3 l)  juchen;  a)  etto.  Relp 
lenbe«  juchen,  Betmiffen  Siciliam  in  Sicilia, 
tribunicium  auxilium,  occasionem  practermis- 
sam.  ft)  ju  ermetben,  ju  Berfchaffen  juchen, 
präg,  erwerben,  (ich  oetfehaffen,  oerbienen, 
erzielen  victum  Ter.;  honesto  rem  mercaturis 
faciendi»,  nummos  aratro  oc  manu,  copiam, 
opus  (IHrbcit) ; in  quaerendo  cont>  rere  vitam 
Ter.;  *finis  quaerendi  im  Schäpefammeln;  opus 
est  quaesito  Srwetb;  *quaesifa  Stworbene«,  bef. 
gefammelte  Schäpe;  .Plaut.,  Suet.)  liberorum 
quaerundorum  causft;  sedem  condendaeque  ur- 
bis  locum,  locum  seditionis  Liv.;  alcui,  sibi 
honores;  iguominiam  alcui,  invidiam  in  alqm 
ju  enegen  ftreben;  honesta  bonis  (ft.  a b.)  quae- 
runtur;  nee  huic  tarn  pestilenti  exemplo  reme- 
dia  ulla  ab  imperatore  qnaesita  sunt  wugte 
nicht  ju  finben  Liv.  2,  43,  tu ; m.  acc.  b«  Sache, 
dat.  bet  fßerfon  u.  be«  Swe(fe8  »•  praep.  ex, 
neque  quo  mihi  ex  cuiusqunm  amplitudine  aut 
praesidia  periculis  aut  adiumenta  honoribus 
quaeram  Cic.  de  imp.  P.  §.  70;  fmors  qnaesita 
Setbftmorb;  +ad versus  extemos  militem  quaeri 
man  fuche  ju  gewinnen;  *subst.  n.  quaesiti  tenax. 
c)  üb«h-  ftreben,  ctftreben,  au«finbig  ju 
machen  ftteben,  auf  ctw.  finnen  ob  benfeu, 
nach  imbm.  ob.  ctw.  oerlaitgen,  {ich  fcfjncn, 
Wünfchen  in  mea  vita  (mit  ©cfähtbuitg  meine« 
Sieben«)  tu  tibi  laudeni  is  quaesitum  Z’er.;  dum 
id  quaero  Z’er.;  sibi  remediuru  ad  etc.;  fsi  qua 
alia  ex  necessitate  aut  adrersus  otium  Castro- 
rum  quacruntur;  *rcquiem,  ’risus,  *tempora 
ctfpähen,  abpaffen;  *patria  Caesarem;  m.  inf. 
ft*  bemühen  ju  (nur  Sücht«  u.  Spätere),  d) 
o.  Sachen,  etfotbern,  et^eif  cf» e ti , nötig  haben 
oratoris  eloquentiam;  repens  bellum  dictatoriam 
potestatem. 

2)  ju  erfahren  fuchen,  9lu8lunft  übet  etw. 
Betlangen,  a)  nach  etw.  fragen,  jorfcfien  im- 
peratoris  fidem,  ’scitari  et  q.  causas,  *ingen- 
tem  luctum  tuorum,  *oracula,  *sidera,  de  na- 
tura moribusque,  de  signo,  ulqd  ex,  ab,  de  alqo 
jmb.  fragen;  tquaesito  (abl.  abs.  n.)  prius,  cui 
etc.  5n*bef.  si  quaeris  (quacrimus,  quaeritis), 
aud)  si  verum  q wenn  man  bie  SBahrheit  wiffen 
wiu,  aufrichtig  gefprochen;  quid  quaeris?  ob.  noli 
quaerere  furj,  mit  einem  Sorte;  *subst.  quaesi- 
tum,  n.  bic  Rrage.  ft)  gerichtlich  untere 
fuchen,  Serhör  holten  de  morte  alcis,  de 
pecuniis  repetundis,  coniurationem,  de  servo 
in  dominum  einen  Sflaocn  jum  Nachteil  be« 
$trrn  peinlich  befragen,  frem  per  torraenta; 
subst.  pl.,  t.  t quaesita  bie  burd)  gerichtliche« 
SerhöT  ob.  Mnwcnbuttg  bet  lortnr  «langten  ©c= 
ftänbniffe,  auch  Unterfudiungäptotololle. 
c)ftb«h-  jumSegenftanb  einet  Unterfuchung , 


680  quaesitio  - 

Verpanblung  maipen,  namentlich  einet  tt>iffen= 
fepaftliepen,  unterfudpen,  übet  et».  Berpanbeltt 
tempu«  profectionis  quaeritar;  ratio  perficiendi 
quaerebatur;  unamquamque  reliquorum  senten- 
tiam;  nos  de  constanti  viro  ac  sapiente;  mnlta 
ex  eo  aaepe;  si  qnis  quid  quaereret. 

Sn».  Ä)  qnaeaitlo,  finie,  f.  peinliche  Unterfu. 
cpung  Tac.  ann.  4,  45  (jept:  quaestio).  B) 
quaesitor,  öris,  m.  bet  Unterfucper  in  einet 
Shiminalfaepe,  Unterfucpung*riepter,  bef.  B. 
Vrätor,  bet  bie  Untetfuepung  in  peinlichen  Sachen 
ju  leiten  hatte,  aber  auch  #•  jmbnt.,  bet  an  feinet 
Stelle  einer  gerichtlichen  Unterfueipung  Borftanb 
(bef.  ein  iudex  quaestionis,  sgl  quaestio)  * Mi- 
nos. Ci)  quaesita,  -um  f.  quaero  1)  b),  2)  a) 
u.  6).  I))  qnaesitus,  adj.  m.  jcomp.  u.  f mp. 
1)  gejucht,  affeltiert,  ut  numerus  non  q.  sed 
ipse  secutuB  esse  videatur;  pasperitas,  fcomi- 
tas;  mbst.  n.  pl.  2)  au*gefucpt,  aujjerot. 
b ent  lieh  tquaesitior  adulatio,  pleges  quaeei- 
tiores,  fhonores,  poenae  quaesitissimae,  ’artes 

(SRittel). 

quaeso,  3.  [alte  gorm  B.  quaero]  [uchen 

Enn.  b.  de.  r.  p.  1 g.  30;  fragen  taiia  Verg. 
Aen.  3,  368,  gern,  bitten,  erbitten  quoeso  ut 
etc.;  a te  q.  et  peto,  peto  quaesoque,  q.  obte- 
storque  ut  etc.;  ld  unum;  P.  Decium  q.  mectun 
consulem  faciatis  Liv. ; q.  parcas  mihi  Phaedr.-, 
m.  acc.  bet  Verf.  u.  ut  Blaut.,  Ter.-,  auch  acc- 
U.  bl.  conj,  Bnd.  et  dass.  b.  de.  fam.  lt,  13; 
abfol.  gern,  im  Soge  etttgejepobett,  quaeso  i cp 
bitte,  quaesumus  mit  bttteu,  auch  i<P  bitte 
biep!  um«  $immel«  willen! 

quaesttcülns,  i,  m.  [dem  B.  quaestus]  (feit.) 
Heiner  Vorteil,  ®ewinn. 

quaestio,  önis,  f.  [quaero]  1)  ba«  Sucpen  esse 
quaestioni  ob.  in  quaestione  alcui  b.  jmbm.  ge= 
fuept  werben  Flaut.  2)  Stage,  Untetfuepung, 
entm.  abstr.,  ba«  Befragen,  Untetfudpen  eap- 
tivorum,  res  in  disceptationem  quaestionemqne 
vocatur,  habere  q.  de  alqa  re,  exsistit  hoc  loco 
quaedam  q.  subdifficilis,  magna  q.  est  e«  fragt 
fiep  fept,  res  versatur  in  q.,  ober  concr.  Segen, 
ftanb  bet  grage,  Untetfuepung,  Jperna, 
iRatetic  perdifficilis  est  q.  de  natura  deorum; 
hac  q.  animorum  (über  ic.)  explicata;  dividere 
totam  de  dis  immortalibns  q.  in  partes  quat- 
tuor;  ponere,  suBtinere  quaestionem;  al«  tpet. 
t.  t.  teils  infinita  unbefiimmtc,  allgemeine,  ab= 
ftratte  grage,  Untetfuepung  (auep  bl  qu.),  con- 
sultatio,  propositum,  gtieep.  &eeie,  teils 
definita  beftimmte,  (onfretc,  auep  causa,  con- 
troversia,  gtieep.  tuiodfois  Cie.  de  er.  2 §.  78. 
3,  109.  3n*bef.  a)  ftriminnlunterf  uepung, 
juwcilen  mit  golterung  Betbunben,  bap.  auep 
Folterung  constuitur  q.  de  morte  alcis,  de 
furto;  instituere  q.  de  morte  alcia;  q.  habere 
ex,  de  serris  in  filium,  de  alqa  re,  auep  (Liv. 
33,  28)  q.  ex  his  haberi;  mortis  paternae  de 
servis  patemis  q.  habere;  vorberibus  ac  tor- 
mentis  q.  habere  pecuniae  pnblicae  Schläge  u. 
göltet  bei  bet  Untetfuepung  übet  ic.  anwenben; 
Berros  in  quaestionem  dare,  ferre,  postulare, 
polliceri;  q.  postulare,  ponere,  ferre  in  alqm; 
q.  inter  sicanos  exercere;  q.  decemere  alcui; 
mandare  consulibns  q.  extra  ordinem;  q.  di- 
mittere  cinfieflen,  praeeeBe  quaestioni  (B.  Ißtätor 
ib.  bemienigen,  bet  an  feine  Stelle  trat);  iudex 
quaestionis  bet  ctfte  bet  B.  ißrdtor  au*gcwäplten 


- quaestus. 

IRicptet,  bet  auep  beffen  Stelle  Betttat;  q.  perpe- 
tuae  bie  feit  149  b.  ffipt.  eingerichteten  ftepenbe« 
Sommiffionen  ob.  ©etieptepöfe  (Schwurgerichte), 
welcpe  unter  bem  Vorfipe  bejonberer  hiteitoten  ob. 
einet  B.  biefen  befteHten  fßetfon  bie  wichtigeren 
Stiminalfacpen  untetfuepten  u.  in  ipnen  ein  Utteü 
fällten.  6)  bie  butep  gerichtliche  Untetfuepung  ob. 
golterung  gewonnenen  ausfagen,  ©cflänb. 
niffe,  pl.  indicia,  q.  deferre;  testimonia,  pacta 
comenta,  q.;  auep  Untetfucpungäpiotololl, 
«alten  obsignare,  conscnbere  q.  3>an.  dem. 
quaestluncüla,  ac,  f.  Heine  wiffenfepaft« 
liepe  grage,  Untetfuepung. 
qnaestor,  öris,  m.  [ft.  quaesitor  B.  quaero ) in 
bet  älteren  Seit  ftänbige  Unterfucpung*ricptcr,  web 
epen  bie  gerichtliche  Verfolgung  unb  ftntlage  bei 
peinlichen  Verbrechen  jufam,  Bollftänbig  quaesto- 
res  parricidii,  gew.  bl.  quaestores,  wie  b.  Ln 
2,  41,  11.  3,  24,  3.  IBiefe  Ouäftoren  aber  warm 
roaprfepeinliip  fepon  jugleiep  Votftcper  bei  äffent 
Ucpen  Sepape«  u.  blieben,  al«  fte  aufpötten  gegen 
peinliche  Verbrechen  einjufepreiten,  auSfcplicjlnp 
bie  eigentlichen  ginanjbeamten  be*  Staate«  (ju 
lept  20).  Später  würben  auep  ben  in  bic  Vto* 
Binjen  abgepenben  Sonfuln  u.  Vrätoren  Cuäftorcn 
beigegeben,  welcpe  bie  Hbgaben  für  ben  Staat  ent- 
nahmen, ben  Solbaten  ben  Sotb  au«japlten  u.  bgl., 
mitunter  auep  B.  gelbpetm  als  Legaten  oertoenbes 
würben.  Unter  ben  ftaifem  waten  B.  ftaifet  felbfi 
Borgefcplagene  Cudftorcn  (quaestores  Caesaris  ob. 
principis)  eine  ürt  Sefretätc  betfelbcn  u.  patten 
ba«  81mt,  bie  laifetlicpen  Äeffripte  im  Senat  j« 
Beliefen.  £an.  qnaestörius,  adj.  ben  Cuäftot 
betreffenb,  quäftorifcp,  Ouäpot»,  einet 
Cuäftot«,  aetas  ba«  man  paben  mufetc,  u* 
Cuäftot  ju  werben;  officium;  abiectü  qu.  per- 
sonft;  senba  bei  einem  Cuäftot;  fscriptus  Sepm 
betbienft  bei  tc.;  scelus  o.  einem  Cuäftot  began 
gen;  porta  ein  Spot  im  Saget,  in  beffen  $äpc 
ba«  gelt  be«  Cuäftot«  war;  legatus  mit  bes 
fRange  eine*  Cuäftot«;  adnleBcens  nondum  brr 
noep  triept  Cuä^ot  gewefen,  -fmvenis;  aubst  ». 
ein  gewefenet  Cuäftot;  auep  subst.  n.  a)  bei 
3elt  be«  Cuäftot«  im  Saget,  b)  ba«  9tnth 
gebäube  be«  Cuäfiort  in  bet  VtoBinj. 
qnaestuüsus,  adj.  m.  comp.  U.  sup.  [quaestu. 

1)  einträglich,  Vorteil  btingenb,  ootteif 
paft  mercatura,  res  alcui,  est  multo  quaestuo 
sius.  2)  auf  feinen  Vorteil  bebaept,  ge. 
minnfücptig  homo;  toiel  Vorteil  au*  etwa« 
tiepenb,  fiep  beteiipernb  Nasamones,  gen. 
Syrtica,  navigiorum  spoliis  q.;  voterani  mtidi 
et  q. 

quaestüra,  ae,  f.  [quaestor]  ba«  Vmt  eine«  Cnä 
ftor«,  bie  Cuäftur,  meton.  bic  fiaffe  bei 
Cuäftot*  Oie.  Verr.  5 §.  152. 
quaestus,  us  (quaesti  Ter.),  m.  [quaero]  bie  8r 
Werbung,  ©ewinnung  einet  Sacpe,  brr  beob 
fieptigte,  bauernbe  u.  fortgefepte  ©ewinn.  Vor 
teil  au«  $anbcl*gefcpäftcn,  pecuniae  ®rtoet* 
buttg;  hos  cum  qu.  compendioque  dimittit; 
quibus  fides,  decus  quaestui  sunt  bie  gleicpfav 
panbcln  mit  tc.;  habere  quaestui  alqm,  rem  pn- 
blicam  fiep  auf  jmb«.  k.  ftoften  bereiepetn;  pecn- ' 
niam  relinquere  in  quaestu  auf  ginfeit;  übert 
Verbienft  pro  qu.  Hor.\  übettr  nullutn  in  eo 
facio  qu.;  ba«  ©ewetbe,  bet  Verbienft  btt 
Vuplbimcn,  bap.  quaestum  facere  corpore  fim t, 
Tac.,  bl.  qu.  facere  Ter.,  auep  B.  ©abttttB«,  enn 


qualibet  — 

quasi  qu.  faceret  trop  (eilte*  fepmupigett  ®rWcr; 
be*  Cic.  p.  Sest.  §.  26;  u.  ungefunbcit  ftcrbftc 
Libitinae  q.  acerbae  (ogl.  Libitina)  Hör. 
quä-llbet  (qualüb.),  adv.  1)  Wo  e*  autp  (ei, 
überallP/aut.  2)  *auf  jebe  beliebige  Seife, 
(infilis,  e,  ad).  1)  interr.  toelc^ctlei,  Wie  be  = 
fepaffen,  in  bi  reit.  n.  inbirelt.  Stage.  2)  relat. 
mit  u.  o^ne  talis,  bergleitpcu  wie,  Wie  qua- 
lem  te  praebuisti,  talem  ie  impertiae;  in  hoc 
bello,  q.  bellum  nulla  barbaria  gessit;  *q.  est 
iter  in  silvia;  *q.  multa;  *q.  quantusque  Po- 
lyphemus  — claudit  pecudes  otc.  ft.  q.  quantus- 
que est  p.  qui  cl.  p.  etc.  8)  t ndef.  al*  philo- 
fopp.  t.  t.  subst.  n.  ph  ba*  irgenb  wie  ©e  = 
ft^affene  illa  quae  appellant  qualia  Otc.  Acad. 

1 §.  28.  — quilis-cnmqne  (-cunque),  adj.  1) 
relat.  Wie  nur  beftpaffen  homines,  qu.  strnt; 
+ qu.  imperatores;  m.  forrefponbier.  talis,  qu. 
fuerint,  talem  civitatem  esse;  in  bet  Imefi* 
quäle  id  cumque  est.  2)  indef.  jeber  opne 
Unterftpieb,  »on  irgenb  Welker  ©cftpaf  = 
fenpeit.  — quälls-lYbet  (lübet),  gcw.  getrennt 
geftpriebeu,  adj.  ifett.)  beftpaffen,  wie  c* 
»olle,  »on  beliebiger  ©efepaffenpeit  Cic. 
n.  d.  2 §.  95. 

quälYtas,  atis,  f.  [qualisj  b.  Cic.  nur  al«  ppilof, 
d.  ipm  für  ba«  gnerf).  «oibttjj  gebitbeter  t.  t.,  bie 
rclatite  ©eftpaffenpeit;  (fpüt)  ©eftpaffen  = 
beit  überb.,  lineamentorum  Quint. 
quälYter-cumque  (-cumque),  adv.  (fpät.)  Wie  autb 
immer,  auf  wa*  immer  für  flrt. 
q ii  blähet  (.  qualibet. 
quäl us,  i,  m.  ein  gcflocbtencr  Korb, 
qnäni,  adv.  [qui]  bi*  ju  welchem  ®rabe,  in 
»eltbem  ®rabe,  wie  febr  I)  in  ber  Äorrcla» 
tion  1)  in  ©ergleitpungen  a)  torrefponbierenb  mit 
einem  entweber  au*brüdli<p  baftepenben  ob.  leiept 
jn  ergänjenben  tarn;  fepr  oft  opne  tarn  bei  sup. 
m.  u.  opne  possum,  quam  maxima  possum  voce 
(m.  möglitpft  (tarier  Stimme)  dico;  q.  maximis 
potest  ltineribus;  q.  maximo  potes;  q.  maxi- 
mus  numerus;  q.  primum  fo  halb  al«  ntdglitp, 
möglitpft  balb;  q.  saepissime;  (feit.)  cum  ty- 
ranno,  quam  qui  unquam,  saevissimo  (ft.  tarn 
eaevo  quam  qui  unquam  saevissimns  sc.  fuit) 
Liv.-,  autp  (Plaut.)  nimis  q.  gar  fepr;  (Ter.) 
quam  familiariter  — tarn  f.  quam  potest;  (Brut. 
in  Oie.  ep.)  xalde  q.  (gar  fepr)  paucos  habet; 
nane  q.;  ’hiemem,  quam  longa  etc.  f.  longus 
2);  mit  ©ermiftbung  jweier  Sonftrultionen  non 
facile  loquor  quam  (ft.  sed)  quod  locutus  sum, 
praesto  Liv  2,  66,  9;  noc  me  ars  moa  quam 
benevolent»,  perturbat  Ourt.  7,  7,  26.  V)  for-- 
refponbierenb  m.  tantus,  tanti,  tanto  f.  tantus. 
c)  quam,  sic  Vera  Aen.  5,  468  f.;  quam  ot)ne  »or= 
bergebenbe*  sio  Aen.  6,  805 ff.;  sic  — quam  Liv 
9,  36,  6.  <f)  in  bet  Korrelation  m.  comp.  n.  fom= 
paratioen  ©egriffen,  al*,  plures  quam,  plus  q.; 
nihil  est  magis  timendum  quam ; non  magis 
quam;  potius  q.;  bef.  natp  einem  ben  ju  fopen 
®rab  beteitpnenben  comp,  quam  ut,  q.  qui,  m- 
ilulgobat  sibi  liberalius  q.  ut  Nep. ; maior  sum 
quam  cui  possit  fortuna  nocere  Ov. ; bei  9et= 
qleitpuug  jmeiet  adj.  ob.  adv.  mit  ©erftpiebenpeit 
be*  Sinne*  doctior  est  quam  modestior 
b.  i.  et  ift  »war  jiemlitp  beftpeiben,  aber  notp  gc= 
leprtet,  autp  magis  doctus  est  q.  modestus; 
fortius  quam  felicius;  magis  boneste  q.  Tere; 
vehementius  q.  caute  Tac.  Stxroetlen  mit  weg» 


quamyis.  681 

gclaffcnem  magis  ob.  potius,  beim  pos.  «)  wenn 
bei  bem  pos.  nur  bie  gragc  ift,  ob  ba*  ©räbilat 
überp.  paffe  ob.  nitpt  unb  ba«  babeijtepenbc  quo, 
quanto  fltp  bem  Sinn  einer  tonbicionalcn  ob.  fau= 
falen  conjct.  nüpert,  Horatium  accipiunt  eo  ma- 
iore  cum  gaudio,  quo  prope  metum  res  fuerat 
Liv.  1,  26,  18;  sonus  tubarum,  fulgor  armorum 
quanto  inopina,  tanto  maiora  offunduntur  Tac. 
ann.  I,  68 ; quantum  bebes  — • tanto  promptior 
Tac.  bist.  2,  99.  ß)  Wenn  ber  mit  quam  etngc= 
leitete  ©ominalbcgriff  au«geftploffen  wirb  unb 
quam  fi<p  ber  ©ebeutung  B.  sed  non  nähert,  ta- 
cita  bona  est  semper  mulier  quam  loquens 
l’laut  ; Claudii  oratio  fuit  precibus  quam  iur- 
gio  similis  J.iv.  8,  40,  2;  ipsorum  quam  Hon- 
nibalis  interesse  Liv  23,  43,  13.  häufiger  bei 
Tac.,  miseratio  quam  invidia  augebatur  ann. 

з,  17;  tos  obtestor  ne  memoriam  nostri  per 
maerorem  qu.  laeti  retineatis  5,  6.  Oft  Wirb 
quam  nitpt  pinjugefügt  bei  amplius,  plus,  minus, 
W.  f.;  bagegett  fiept  qu.  autp  natp  fflörtern,  wie 
malo,  praestat,  atatuo,  probo,  ferner  natp  aequo 
(ebenfo),  supra  (mepr),  ultra  (weitet),  usque  su- 
perque  (Hör.),  contra,  secus,  alius,  alitcr,  alibi, 
dissimilis,  diversus;  nihil  aliud  q.;  autp  natp 
Saplbegriffcn,  haud  centesimam  partem  laudat 
quam  Plaut.,  vix  dimidium  quam  quod  accepe- 
rat  Liv.  e)  in  btt  Korrelation  mit  Seitbegriffen, 
Wie  postero  die,  postridie,  pridie,  saeculis  mul- 
tis  ante,  postdiem,  septimo  die  als,  natpbem; 
Bgl.  antequam,  priusquam,  postquam. 

II)  aujjet  ber  Korrelation,  in  ber  (frage  u.  im  Äu*> 
ruf,  bei  adv.,  adj.  u.  verb.  wie,  wie  fepr  quam 
multa!  q.  paucis!  q.  nihil  praetermittis ! q valde 
admurmurarint;  q.  cupiunt  laudari!  q.  veilem 
— me  invitasses;  q.  sint  morosi  etc.;  autp  Wie 
wenig,  in  ironiftper  Siebe  attende  iam,  quam 
ego  non  defugiam  etc.;  vide  q.  sim  in  isto  ge- 
nere  deus;  q.  par  vestrum  factum  est  (facto 
ei),  quod  etc.  [fo  lange  al«. 

quam-diü,  adv.  1)  interr.  wie  lange?  2)  relat. 
quam-lYbet  (-lübet),  adv  1)  *Wic  beliebt.  2) 
*tfo  fepr  autp,  wenn  aup  notp  fo. 
quam-ob-rem,  adv.  1)  interr.  warum?  wes- 
wegen? 2)  relat.  weswegen,  weSpalb  mul- 
tae  Bunt  causae,  q.  cupio  2er.;  illud  est,  q.  haec 
commemorarim;  jur  ©nfnüpfung  eine*  §anpt- 
fape*  unb  be«palb,  beäpalb. 
quam-primum,  adv.  f.  quam  I)  1)  a). 
quam-quam,  conjct.  obgleitp,  obfepott,  Wie-- 
wopl.  Wie  frpr  immer,  worin  jugleitp  liegt, 
bafe  man  bie  SBirflicpleit  eine«  cingcräumten  ®in= 
berniffe*  atterlenne;  bap.  in  Haff,  ©rofa  m.  in- 
dic.,  m.  conj.  nut,  wenn  aud)  opne  quamquam 
betfclbe  ftepen  würbe,  bef.  infolge  eine*  ü berge - 
orbneten  Konjunttiofape«,  q.  sint  (mbglitpctweife) 
in  quibusdam  malis,  tarnen  etc.;  erant  multi 
qui,  q.  non  ita  rem  se  habere  arbitrarentur, 
tarnen  — libenter  id  praedicarent;  ita  nobismet 
ipsis  accidit  ut  q.  essent  multo  magis  alia  lu- 
genda,  tarnen  hoc  dolcremus;  bei  ®i(pt.  u.  fpöt. 
©rofaifetn  oft  m.  conj.  3n*bef.  a)  oft  opne  einen 
9?a<pfap,  jut  ©eftpränfung  ob.  ©erieptigung  be« 
©orpergepenben,  inbeffen,  unb  botp,  jebotp, 
fteiliw,  jn>“t  q.  quid  loquor?  b ) opne  eigene« 
Serbum  einem  adj  ob.  partic.  beigefügt,  oft  natpfl. 

и.  fpflt,  in  flaff.  ©rofa  nur  Cic.  fin.  6 §.  68  q. 
expetenda.  Sali.  Jug.  48,  1.  Liv.  4,  58,  1. 

qnam-Tls,  conjct.  (eigtl.  wie  fepr  — Wie  bu  WiHft) 


682 


quanam  — quare. 


brücft  au«,  bag  man  c«  bcnt  (Srmeffcn  be«  an« 
bcnt  überlägt,  einen  beliebig  buben  ®rab  eine« 
ftinberniffe«  firfj  ju  beulen , wie  f e^r  aud), 
wenn  aud)  nod)  fo,  Jo  fegr  autb,  u nur  in 
tiefem  Sinne  obfdjou,  obgleidj,  bag.  in  Haff. 
gJroja  m.  ennj.,  jebo<b  idjoix  b.  Nep.  u.  Liv.  bi«w. 
tn.  indic.,  häufiger  b.  Späteren  u.  Tilgten;;  in«bej. 
n)  ohne  Verbum  m.  adj.  u,  adv.,  in  flaff.  ißrofa 
aber  bem  ffiefen  bet  ißartilcl  entfpreebeub  faft  im« 
mer  mit  pos.,  ni<bt  sup.,  q.  longi  (wer  »eig  reif 
lange)  sermones,  q.  facunde  Plaut.,  quivie,  q. 
indignus;  q.  multi;  q.  copiose ; q.  infru  censum 
ingeniutnque  Uor.\  q.  vitiosissimus  orator  Cic. 
de  <>r.  3 §.  103.  6)  bi«W.  tn.  einer  anbem  5}orm 
be«  Berbum«  veile  oerbunben : quam  velit  sit 
potens;  quam  voletis  multi;  facinus  quam 
vultis  improbum;  quam  volent  in  conviviis 
faceti;  quam  volent  impudenter.  c)  quamvis 
licet  j.  licet  3). 

qitä-nain,  adv.  interr.  ao  benn?  Liv.  6,  34,  7. 
quandd,  1)  adv.  ju  weither  3eit,  »nun  a)  in- 
terr.  Wann?  and)  inbireft:  non  intellegitur,  q. 
obrepat  seneetns-  6)  indef.  je,  jemal«  ne  q., 
num  q.;  si  q.;  si  q.  unquam.  2)  cotjct.  a)  tem« 
poral,  al«,  ba,  wann  tum  q.;  ’ogne  »erber« 
gebenbe«  tum.  6)  laufat,  »eil  ja  bod),  »eil 
nun  einmal  (».  einem  aOgemcin  befannten  unb 
unbeftruteneu  ®runbc,  ben  autb  ber  Hngerebete 
al«  foldben  anerlennen  mug;  »gl.  quoniam,  quan- 
doquidem)  q.  virtus  est  auectio  aniini  constana 
Oie.  Tusc.  1 §.34;  q.  per  illam  liefet  SaJl. ; q. 
id  certum  atque  obstinatum  est  Liv.  — quau* 
documque  (quando-cunque) , adv.  (meift  poet.) 
1)  relat.  wann  nur,  fo  oft  nur,  fo  halb  nur 
*q.  trahunt  invisa  negotia  Romam;  fq.  fors 
obtulerat;  m.  conj.  b.  Prop.,  Ourt.  2)  indef  ir  = 
gettb  einmal,  ju  einer  3*it  *<1-  «nihi  poenas 
dabie ; in  ber  Imefi«  * quando  consmnet  cum- 
que  Hör.  — qnandöque,  adv.  1)  — quando- 
cumque  1),  q.  oadem  parte  sol  — deteccrit; 
l Hör .)  q.  bonus  dormitat  Homerus;  (Curt.)  red- 
diturue  q.  repetisset,  q.  (fall«  etwa)  adoleverit, 
q.  genitus  erit;  altertümlid)  in  laufalem  Sinne 
al«  »erftärfteS  quando  2)  6),  ba  ja,  ba  bod), 
ba  benn,  ba  einmal  Liv.  8,  7,  15.  2)««=quan- 
documque  2).  3)  = et  quando?  unb  Wann? 
Hör.  sat.  2,  6,  60.  — quando-quYdem,  conjct. 
ba  nun  einmal  [»erflärfte«  quando], 
qnanquani  f.  quamquam. 
qtiuntlllus,  adj.  (Plaut.)  [dem.  ».  quantua]  wie 
llcin,  wie  gering. 

qiinntö  f.  quantua  c).  — qnantöpf  rc  (quantö 
opere  cigtl.  mit  wie  vieler  Arbeit)  al«  adv.  mit 
weltbcr  Sorgfalt,  in  Wie  b °^CTn  ®rabe, 
Wie  jegr;  getrennt  quanto  ae  opere  custodiant 
Cie.  n.  d.  2 §.  126. 

quautfiliis,  adj.  [dem.  ».  quantusj  wie  Hein? 
wie  gering?  wie  wenig?  q-  nobia  videtur  soll 
quautulum  iudicare  poesumus;  *quautulum  sum- 
mae;  fquuntulo  contenti  esse  deberent;  fquan- 
tulum  militum.  — quantütua-cumqnc  (-cun- 
que)  wie  Hein  autb  immer,  fo  wenig  aud) 
do  hac  mea,  q.  est,  facultate;  quantulumcum- 
que  dicebamua;  au<b  getrennt  quantulum  id  cum- 
que  eat. 

quantua,  adj.  [quam]  pron.  adj.,  1)  relat.,  a) 
.wie  gtog,  wie  lauge  ohne  Korrelation  j u tan- 
tus;  in  ber  Äonelation  ju  tantua  oft  burib  al«, 
Wie  ju  fiberfefen  exercitum  et  pecuniam,  q. 


vellent;  q.  non  unquam  antea,  exercitus  venxt , 
tan  tarn  multitndinem  interfecerunt,  q.  foit  di« 
apatium  al«  bie  Sänge  be«  Jage«  cS  erlaubte; 
m.  sup.  bei  Oie.  m.  Oorbcrgcbenbem  tantua : tants 
est  inter  eoa,  quanta  maxima  potest  esse,  mo- 
rum  atudiorumque  diatantia  Cic.  Lael.  §.  74: 
q.  maxima  celeritate  poterat  Liv.  42,  16,  1; 
tribuaa  ei,  quantum  amplisaimum  potes  Pli * 
ep.  2,  13,  10;  (fett.)  quanta  maxime  poterat  n 
Liv.  9,  10,  10;  quantua  quantua  fo  grog  and 
immer  Ter.-,  qualis  quantuaque  Polyphemu- 
— claudit  etc.  (Jntbef.  a)  subst.  « quantum 
wie  »iel,  m.  gen.  agri,  temporia,  loci,  animi 
fopiel  autb  immer,  *fq.  ad  alqm,  ad  alqd 
foweit  jmb.  ob.  etw.  betrifft;  *q  erat  ;wa«  wärt 
e«  ®roge«  =■=  für  eine  Äleinigleit),  ut;  autb  t* 
wieweit,  foniel  al«,  inwiefern  tantum  noee- 
batur,  q.  cfficere  poterant;  q.  per  commodmn 
rei  publicae  fieri  posaet;  q.  fieri  poteat;  q.  (tu 
poterat  ju  »erbinben)  maxime  accelerare  pote- 
rat fo  ftbneB  er  lonnte;  q.  maxima  voce  potuit 
Liv-  7,  9,  8;  *non  poaaia  oculo  q.  contendere 
Lynceus;  *fin  quantum;  non  tantum  q.;  *nec 
tantum  Veneris  q.  studiosa  culinae;  immane 
q.  f.  immania  1);  ft.  quanto  b.  comp,  in  ber  Äor 
rclation  mit  eo,  je  — befto,  q.  longius  procede- 
ret,  eo  Liv. ; ft.  quanto  magia  in  bet  Äorrelatisi 
mit  tanto  Liv.  32,  6,  2;  ohne  Korrelation  dir. 
44,  36;  «—  quam  primum  fobalb  al«  scribe, 
q.  poteB.  ß)  gm.  pret.  qnantl  um  toie  »iel, 
wie  teuer,  wie  b°<b,  aud)  quauti  quanti  fo 
bodf)  e«  autb  fei;  eHipt.  quanti  verbu  illa  (*t. 
facienda  sunt)  Cic.  off.  8 §.  70;  pereontor,  q. 
olus  ac  far  Hör.  y)  abl.  quantö  um  Wie  »iel, 
b.  comp.  u.  fomparatioen  Begriffen,  quanto  — 
tanto  je  — bego;  ellipt.  *quanto  quiaque  sibi 
plura  negaverit,  ab  aia  plura  (=  tanto  pl.) 
feret;  ( Tac .)  quanto  m.  pos.  u.  folg,  tanto  m. 
comp.  2)  interr.  u.  auSrufenb,  wie  grog  quan- 
tuni frumenti?  scia,  quanti  te  faciam;  quanto 
baec  diasimulari  praestet?  subst.  pl.  n.  victa- 
tenuis  quae  quantaque  (Wcldjen  u.  wie  bebra 
tenben  ®ewinn)  Becum  afferat  Hör.  sat.  2,  20,  70. 

qnantus-cumque (-cunque) fo  grogautbimmer, 
fo  »iel  autb  immer  bona  q.  erant;  quantum- 
cumque  possum ; quantuxueumque  itineris  equi- 
tatu  efticere  poterat;  aud)  fo  unbcbeutrnb 
nur  immer  quantaecumque,  de  Romanis  tarnen 
victoriae  partae;  q.  num  ad  iudicandum  wie 
wenig  itb  autb  jum  Urteilen  geeignet  bin;  quae 
(oratio  et  facultas)  q.  in  me  est;  opne  Serbum 
unum  q.  gaudium  Liv. 

qiiantiis-nbet,  adj.  fo  grog  er  nur  fei,  be« 
liebig  grog  magnitudo  Liv. 

qnantusvis,  adj.  [q.  u.  volo]  fo  grog  ob.  fo  »iel 
wie  bu  willft,  notb  fo  grog,  beliebig  grog, 
»iel  videtur  esse  quantivis  pretii  Ter.-,  copiae: 
q.  classi  »atis;  n.  a ) subst.  liuic  des  q.  Plaut. , 
q.  toUe  Hör.  b)  fadv.  gar  fegr,  febr  q.  f»- 
cundus.  e)  conjct.  fo  fegt  autb,  »bne  Bcrbuiu 
ille  catus  q.  rusticus  Hör. 

quä-prepter,  adv.  interr.  warum?  we«balb? 
Ter.\  junt  Slnlnüpfen  eine«  lonfetutioen  ^vau»t 
jage«,  beSwegen,  beSgalb  Ter.  öfter  b.  Cic 

quftquS,  adv.  \abl.  sing.  f.  ».  quisquis]  Wo  nur, 
wobin  nur  Plaut.,  Suet, 

quä-re,  adv.  1)  woburtb,  interr.,  quid  si  nunc 
tute  fortun&tus  fias?  quare?  Ter.;  multas  res 
addidit,  q.  luxuria  reprimeretur;  permulta  sunt, 


683 


quartadecumani  — que. 


quae  dici  posaunt,  q.  intellegatur;  accendis,  q. 
cupiam  Hör.  8)  aus  Welchem  ©runbe,  wa  = 
ium,  itUerr.  q.  negasti?  utendum  est  excuea- 
tione,  q.  id  necoase  fuerit;  (Hör.)  nunc  accipe. 
q.  etc, ; jum  Slnlnüpfen  eines  lonfelutiden  ®aupt= 
fapeS,  baher,  barum,  beShalb,  beSmegen, 
wegen  biefeS  UmftanbcS. 
quartSdecüm&ni,  ürum,  m [quartus  decimus] 
bie  Solbaten  bei  dierxehnten  fiegion  Tac. 
quartinug,  ad),  [quartus]  jum  Bierten  gef)ö  = 
rtg  o)  febria  q.  diertägige,  aud)  als  sühnt,  quar- 
täna,  ae,  f.  b)  -tänl,  drum,  m.  bie  Solbaten 
ber  tierten  fiegion.  — qunrtürius,  ii,  m. 
[quartus]  baS  SSicrtel  eine«  501a&e$,  bef.  eine* 
sextarius  Cuartier,  9Rä|chen.  — quartus, 
adj.  [quattuor]  bet  di  eite  ad  quartam  iaceo 
sc.  horam  Hör.  Jgicrd.  als  adv.  quartum  u. 
*t-to,  »um  oieitenmate.  — qiiartus-däcl- 
inus,  adj.  [quattuordecim]  bei  dierjehnte. 
quS-sl,  adv.  1)  in  fjdpotfjetiidjen  '-Bergte  ichutigS'- 
fäpen,  mie  Wenn,  als  ob,  gleichwie  o)  gew. 
forrejponbietenb  mit  sic,  ita,  perinde,  pro- 
inde,  idem,  (Flaut.)  tarn  — qu.,  fit  idem 
quasi  natua  non  eaaet  omnino;  q.  aua  res  et 
honoa  agatur,  ita  etc.;  quaa  (Graeeas  literaa) 
sic  aride  arripuit,  q.  diuturnam  sitim  explere 
cupiens;  autti  (Ter.)  assimulabo  q.  nunc  exeam. 
b)  ohne  SergleicfpmgSpartilel,  quid  ego  bis  testi- 
bus  utor,  q.  res  dubia  sit  aut  obscura;  (Flaut) 
quasi  si;  auep  m.  partic.  hostes  maximo  clamore 
insecuti,  q.  partä,  iam  atque  exploratA  victoriä ; 
inSbef.  quasi,  q.  vero,  proinde  q.  eintnenbenb, 
berichtigenb,  meift  ironifch:  geinbe  als  wenn, 
.als  ob,  bas  Hingt  geiabc  fo,  als  ob  me- 
dico  tria  mila  iugerum  (dedisti),  q.  tu  sanas- 
set;  q.  vero  mali  atque  scelesti  tantummodo 
in  urbe  et  non  per  totarn  Italiam  sint. 

2)  in  ^eiglei^ungSfäpen  bei  Angabe  bcS  ga I ti  = 
fthen,  gleidjloie,  Wie,  fl.  ut  ob.  quemadmodum, 
q.  cochleae  in  occulto  latent,  item  parasit  i la- 
tent Plaut.;  quo  (=  ut  eo)  utarnur  q.  equis 
temptatis,  sic  amicitia  ipsa;  q.  poma  ex  arbo- 
■ribus,  cruda  si  sint,  fix  ovelluutur,  sic  etc.  3) 
burdj  Sertürjung  beS  S3ergleichung8fabe8  ohne 
eignes  Serbum  jut  SJiitbcnnig  ob.  ©utfequibigung 
eines  bilblichcn  ob.  fü^neten  ÄuSbtudS,  auch  oer= 
bunben  mit  quidam:  omnes  artes  quae  ad  hu- 
manitatem  pertinent,  habeilt  quoddam  com- 
mune yinculum  et  q.  cognatione  quadam  inter 
se  continentur;  Herodotus  q.  sedatus  amnis 
fluit;  q.  pollui  credebant  cousulatum;  artium 
onmiurn  laudatarum  procreatricem  quandam  et 
q.  parentem  (philosophiam);  sine  quodam  af- 
flatu  q.  furoris;  q.  quidam  omatu»  vitae,  tern- 
per&ntia  et  modeatia.  4)  o.  einer  Sntläberung 
an  ein  quantitatides  SerhältniS,  faft,  beinahe 
debet  q.  quudraginta  minas,  nua  q aetas  erat 
Plaut.;  q.  talenta  ad  quindecim  Ter.;  praesi- 
dium  q.  duum  milium  peditum  Sali. ; q.  in  ex- 
trema  pagina  Cic. 

quSsilluni,  i,  ».  ob.  -US,  i,  m.  [dem.  b.  qualum 
ob.  -usl  baS  Spiitnlörbchcn. 
quassitio,  önis,  f.  [quasso]  ((eit.)  baS  heftige 
Sd)üttetn  eapitum  Lio.  — quasso,  t.  [intens, 
b quatio]  1)  träne,  oft  u.  heftig  fchütteln, 
fehlagen,  erfchüttem  ‘hastam;  »raniurn  super 
tempora;  ftecta;  *frequens  tussis  me;  *caput 
(als  Reichen  unterbrächen  .ßomeS).  3n8hcf.  fchüt-- 
telnb)  befdjäbigen,  jcrfchlagen,  jerjehmet» 


tern,  naves  quassatae  leef  geworbene;  ‘claesis 
quassata  ventis;  quassata  muri  bic  Srejdjcit  Liv. ; 
tp.  jertütten  quasBata  res  publica.  2)  intrans. 
fi<h  fchütteln,  raffeln,  ftappern  siliquä 
quassante  (toegen  ihrer  Irodenljeit)  Verq.  georg. 
X,  74.  — qnassu,  abl.  m.  [quatio]  burch  Sdjüt» 
teln  Pacuvius  b.  Cic.  Tuec.  2 §.  50.  — quas- 
sus,  adj.  [quatio]  jitternb  fvox.  — quätS- 
faclo.  3.  [quatio  u.  facio]  tp.  erfchüttem  Cic. 
ep.  ad  Brut.  1,  10,  4. 

quä-teims,  adv.  1)  bis  mie  weit,  mie  Weit  q. 
progredi  debeat;  q.  tuto  possent;  ut  nulla  in 
re  statuere  possimus  quatenus;  d.  ber  8£ü,  mie 
lange.  2)  tp.  a)  infofern  als,  in  mie  fern. 
V)  ’ftpeil,  ba  einmal. 

quXtSr , adv.  fquattuor|  di  er  mal;  *q.  deni 
uierjig;  fpridgw.  *ter  et  q. , *terque  quater- 
quo  immer  mieber,  öfter,  auch  1efjt  terque 
q.  beati.  — quäterni,  ae,  a,  adj.  [quattuor] 
je  diet. 

quatio,  — quassnm,  3.  (feit,  in  Haff,  ißrofa).  1) 
fchütteln,  erfchüttem,  auch  f<hlafl*n,  fto&en, 
jagen,  treiben,  ftampfen,  erfchüttem  caput 
Liv.;  *iugum  (d.  $ferbcn);  *alaB,  ‘penuas,  *ven- 
tus  aquas;  ’silras  quatiente  (burebfaufte)  vento; 
♦bastam  fehwingen;  ’verbera  =>  flagella;  fcli- 
peos,  acuta  haatis ; fmanibus  catenas;  *Olym- 
pum  gravi  curru;  ’feneatra»  merfen  an  ic. ; *un- 
gula  eampum;  *pede  torrafu-;  alqm  fora»  Tier.; 
* prae  se  dot  fieh  bertreiben.  &ieto.  fchüttelnb 
befchäbigen,  jerfchlagen,  jerfchmettern 
muros  anetibus,  *turres ; olla  quassa  jcrbroche= 
itet  Plaut. ; naves  quassae  led  geworbene ; *myr- 
rha  quassa  jertiebeu;  ’quaseae  face»  Stüdchcu 
ftienholj  2)  tp.  a)  heftig  beroegen,  erfchüt  = 
tern,  aus  ber  gaffung  bringen,  rüljten 
aegritudine  quatitur;  * meutern  sacerdotmn 
burchjuden;  *non  ego  te  invitnm  reijen  (in  S8e= 
jug  auf  Vlpoll) ; »populum  (baS  8»ctchfeü  beS 
SolfeS)  risu  b.  i.  bem  Soll  jum  ©elächter  bie» 
nen;  *alqm  mente  solida  (—  cxcutere  m.  s.), 
fquatiebatur  his  segne  ingenium,  ut  etc.  b) 
quälen,  plagen,  heimfuchtn;  ertauben  *op- 
pida  bello,  ‘horror  membra;  +Meuapios  et  Mo- 
rinos  et  extrema  Galliarum;  *anhelitus  creber 
artus;  *equam  cursu;  fsues  erftiden. 

quattuor  (quatuor),  adj.  dier. 

quattuor-dci'lni,  adj.  dter jcljn  sedere  in  q.  etc. 
f.  ordo  1)  a). 

quattuorrlrätus,  us,  ni  [quattuorviri]  baS  ® ier- 
herrenamt  Asm.  Poll,  in  Cic.  /am.  10,  32,  2. 
— qimttuor-vTrl,  "rum,  m.  $iermättner,  eine 
Sommiffion  d.  dier  SRännerit  jur  ®eforgung  itgcnb 
einer  öffcntliehen  Hngetegcnheit,  inSbef.  in  ben 
Ütunicipien  u.  Solonicen,  bie  DrtSdorfteher. 

que,  cunjct.,  einem  Jöorte  enilitifd)  angehängt, 
felbft  ijlräpofitioucn,  jeboch  mit  iKücffidjt  auf  ben 
SBohlflang  u.  bequemere  SluSfprache;  bei  Cicero: 
inque,  deque,  exque;  bei  Liv.  au©  perque,  pro- 
que,  interque,  transque.  häufiger  fo.  Wenn  bie 
ißräpof.  f©on  boraufging.  Sonft  wirb  que  meift 
an  baS  regierte  SBort  anachäiigt:  de  meqae,  de 
provinciaque , a discendoque,  per  vimque,  ab 
iisque,  in  Hispaniamque,  in  araque,  ob  casque 
res,  sub  occasumque,  reque  de  publica,  de  in- 
dustriaque,  ad  mediocritatemque ; aud)  erft  bem 
^weiten  SB  orte  angehängt,  wenn  bieS  mit  bem  dors 
hergehettben  d inen  begriff  bilbet  ea  reque;  tot 
tarn  variisque  virtutibus  Cic.  Tuec.  4 §.  83.  5 


684 


queis  — 

§.  72;  b.  3>i(fitem  oft  mit  gr öfterer  greibeit  Ber- 
ieft!; 1)  Bcrbinbet  Segriffc  u.  ©cbaitten,  Bott  bencit 
ber  j weite  alb  mit  bem  erfien  jujammcngefiörenb, 
alö  ein  Slnfiang,  eine  ©rgdnjung  ob.  6c  Weiterung 
be*  erften  bejeicfiitet  werben  foB,  unb,  senatus 
populusque  Romanus;  se  suaque;  potestas  vi- 
tae  necisque;  iure  legibusque  ac  moribue ; bafi. 
unb  jugleiifi,  unb  babei,  unb  fifilicftliifi 
vinoque  ot  epulis  gravis  et  semisomnus  in  cu- 
biculum  fertur;  Dataphernen  — Tine  tum  Ale- 
jtanrlro  seque  dedunt  Curt.;  amfi  unb  fofort, 
unb  balb  barauf,  bef.  b.  Curt.  3t*bef.  $u» 
gleid)  oennäge  be*  3ffig.  u.  3nfialt«  ber  Säfte  tm 
Scutfifien  gu  überfeften  <i)  unb  überhaupt  (bei 
Stntnüpfuiig  beb  SlBgcmciucn  an  SpeaeBf*)  Iovi 
disque  ago  gratiaa  Plaut.;  lovern  (leosque  im- 
mortales  se  precari;  a Thracibus  barbariaque 
auxiüis;  rei  frumentariao  commeatusque  eausä; 
in  Omnibus  psgis  partibusque  (civitatum);  in*» 
bef.  beim  Übergang  innerhalb  eine«  u.  bcbfclbeu 
Seile«  bet  Siebe,  unb  fo,  unb  baju,  übet» 
fiaupt;  auifi  unb  fogar,  unb  am  (tnbe  ludi- 
brioque  erant  minae  tnbuni;  vincebatque  auxilio 
loci  paucitas.  b ) unb  fomit,  unb  bafier  fu- 
gere  perseveravit  auxilioque  tempestatis  ex  con- 
spectu  abiit;  qui  (duces)  una  cum  Q.  Sertorio 
onines  annos  fuerant  Biuumamque  scientiam 
rei  militaris  habere  existimabantur.  c)  unb 
jwar,  unb  inbbefonberc  scribas  saepissime 
maximeque,  quid  etc.;  vectoriis  gravibusque 
navigii»;  multis  gravibusque  vulneribus;  mul- 
tum  in  imperiis  magnisque  versatus;  bab.  oft 
auifi  ejplitatio  u.  burrt)  nämlilfi,  ba*  beifit  ;u 
überfeften,  namentlitb  wenn  ©oecieBt*  au  äflge» 
meine«  angeliifipft  Wirb  ad  Ehenum  finesqne 
Germanorum;  omnia  exempla  cruciatusque ; 
lnrimos  circnm  se  ambactos  clientesque  ha- 
et;  cum  pater  vultusque  et  os  eius  spectaculo 
esset;  morbum  bilemquo  Hör.  d)  Sntgegenge- 
feftte*  alb  ©rgcbni*  u.  golge  anfttüpfeno,  unb 
bagegen,  unb  oielmcbr,  aber,  fonbern  ut 
nullo  egent  suaque  omnia  in  se  ipso  posita 
iudicet;  non  nobis  solum  nati  sumus  ortusque 
nostri  partem  patria  vindicat;  ne  animo  defi- 
ciant  quaeque  (—  utque  quae)  usui  ad  defen- 
dendum  oppidum  sint,  parent;  neque  in  terris 
morubor  longius  invidi&que  maior  etc.  Hör.; 
auch  unb  babei,  unb  glciifiwofil  Hör.  sat.  2, 
4,  76  f.  e)  &finliifie*  anfnüpfenb,  auifi,  tnglei» 
(fielt  Trebatioque  mandavi;  virginesque  Vesta- 
les legit ; portoriisque  et  tributo  plebes  libe- 
rata.  f)  Serfifiiebenartige«  anfnüpfenb,  in  an» 
beren  gälten,  bfjiefientlidj,  ober  deni  duo- 
denique  Cars.  b.  G.  5,  14,  4;  res  cunctas  — 
celebrat  obscuratque  Sali. ; senatus  consulta, 
quae  — supprimebantur  vitiabanturque ; aliquot 
— iuvenes  caesi  captique  IAv.  ; aut  — praeci- 
pitaro  iubent  subiectisque  urere  flammis  Verg. 
g)  ba*  ©efagte  jufammenfaffenb,  turj  totumqiie 
hoc  leve  est. 

2)  que  — que  fowofil  — al«  auefi,  teil?  — 
teil«,  in  einem  hoppelten  SRelatiofaft  ob.  in  ©er» 
binbung  jweier  ffißrtcr,  B.  benen  ba*  trfte  ein 
pro«,  tft  (nilfit  b.  die.  u.  Cars)  quique  Komae 
quique  in  exercitu  erant  JAv.;  seque  remque 
publicum  curabant  Sali.  Vtucfi  ba*  lorrelatibe 
que  — et  ift  itnflaffiftfi;  et  — que  fefir  feiten 

qnels  f.  2.  qui.  [unb  nilfit  überafl  fiefier. 

qn£m-ad-m5dnm,  ade.  1)  interr.  in  biretter  Stage, 


querulus. 

auf  weltfic  SBeife?  wieV  2)  relat.  wie,  fo 
wie,  bef.  torrefponb.  mit  sic,  ita,  item,  eodem 
modo;  adaeque  hin. 

queo,  Ivi  ob.  ii,  Ttum,  4.  (fut.  quibo  Plaut.;  bei 
einem  inf.  pass,  borfl.  auifi  pass  quitur,  qui  tu» 
imjtanbe,  fäfiig,  geeignet  fein  (in  ben  mei 
ften  gönnen  be«  jprae«.  faft  nur  mit  Slegatios 
Berbunben)  barbari  quidam  et  immunes  ferro 
decertare  acerrime  possunt  (wiffen),  aegrotare 
viriliter  non  queunt;  maritimus  ille  et  naralii 
hostis  ante  adesse  potest  quam  quisqu&m  ven- 
turum  esse  suspicari  queat;  sine  lacrimis  non 
queo  dicere;  quantas,  vix  queo  dicere;  si  ha- 
bere se  putant,  quod  ofBciose  queant  dicere 
Oie.  Lad.  §.  71;  sed  tarnen  hoc  q.  dicere  Ck. 
Cat.  m.  §.  32;  'Liber,  über  sum’,  die  age: 
Non  quis  ba*  fannft  bu  nilfit  Bon  bir  fagen  Hör. 
sat.  2,  7,  92. 

qnorcetnm,  i,  n.  [quercus]  Silfienwalb.  — 
t querceus,  adj.  [quercus]  o o n 6 i (fi  e n , © i cfi  e n = , 
corona  ©itfienfranj  — quercus,  us,  f.  Sitte, 
meton.  ‘©iifictilrani  civilis. 
quSrela  (querella),  ae,  f.  fqueror]  1)  ‘Klage 
(in  SBorten  u.  al*  bloftet  ®u*bru<fi  bc*  ©efüfilf 
maestis  implere  iuga  q. ; nostri  memorem  se- 
pulchro  scalpe  q.  |iierB.  »ftlagelaut  ber  lierr, 
©irren  ber  Sögel.  2)  ©efdünerbe  epistnli 
plena  querelarum ; cum  (über)  Deiotaro ; quere- 
las  apud  alqm  habere  (füfiren)  de  alqo;  iustam 
q.  hab  ere,  quod  etc.;  de  iniuriis;  temporun 
(feit.)  geriifitlicfic  Ittage  mens  est  in  qaereli* 
Plaut.;  (feit ) meton.  tfötpetlidje  ©efifimerbe, 
Übelbefinben  corpusculi  tui  et  tuorum. 
querlbumlus,  adj.  [queror]  (fett.)  ttagenb  toi. 
qufrYmönlu,  ae,  f.  fqueror]  Klage  — * Se 
f (firn erbe  (um  Stbfiilfe  ob.  Sftetfit  au  begrfitra 
Galiici  tumultus  acceptaeque  cladis  übeT  K : 
nullam  unquam  inter  eos  intercessisse  q. ; Ko- 
mae q.  de  tuis  iniuriis  habebantur;  norun 
querimoniae  genus;  sustinere  huius  unius  cri- 
minis  q.;  ‘Klage  al«  ?lu*brud  be*  Sifimcrjc*  ob 
Unmut«,  amfi  pl.  malae,  tristes,  bef.  um  Set 
porbene,  bafi.  *al«  3nfialt  ber  Stegie.  — qnfirl» 
tor,  dtp.  1.  [intens.  B.  queror]  fieftia  Magen 
Tac.  |©i(fien». 

tqnernen»,  ‘•ntts,  adj.  [quercusl  Bon  ©itfitn. 
quSror,  questus  sum,  dep.  3.  1)  Magen  a)  über 
etw.  jammern,  wefiflagen  suum  fatum;  •for 
tunam  suam;  amfi  Magenb  anftimmeu,  bö 
reu  laffen,  etwäfinen,  Magen ’motura  verb» 
siüces;  ‘nuliae  dulce  aves;  ‘flebile  nescio  quid 
lyra;  ‘Aeoüis  fidibus  de  puellis;  annonam  pri- 
mo,  postremo  famem  Lin. ; ‘girren,  *frtt= 
ftfien,  ‘winfeln.  b)  fiifi  beMagen,  befifiwe» 
ren  iniurias,  omnia;  m.  aec.  c.  inf ; m.  quod; 
de  iniuriis;  de  Milone  per  vim  expulso  barübet 
baft  tc.;  cum  (bei,  Bor)  alqo,  cum  deo;  ‘super 
hoc  (writer  barüber)  quod;  (fpät)  aleui  de  iniu- 
ria;  ‘Oceano  furta  mariti;  (Bor»,  natfifl.,  fpdt 
apud  alqm;  (feit.)  haec  pro  re  publica  im  Staat*’ 
intereffc;  geri(fitli(fi  Magen  de  proconsulsto 
alcis  Plin.  ep.;  al*  Sefdjwetbt  Borbringen 
multa  de  mea  sententia  Caesar  Cie.  fam.  t, 
9,  16. 

qncrquötüUnus,  adj  fquerquetum  =•  qnarce- 
tum]  jum  ffiitfienwalb  gefiörig,  ©itfitn 
walb»,  mons  alteT  Jlame  bc*  Caelius  mons  in 
SRom  Tac.  ' 

(jutrölus,  adj.  [queror]  1)  gern  u.  oft  Magenb 


questio  — quia. 


685 


*senex;  fcalamitas  q.  est ; -(■  Libelli  rnaticorum. 
2)  *fläglid)  tbnenb,  Slagetäne  pären  la\-- 
fcnb  cicada,  tibia,  tuba,  nidua  volucrum,  vox, 
*fnatrenb  fores. 

qucalYo,  önia,  f.  [queror]  (feit.)  als  rpet.  t.  t.  bie 
Stage  in  questionibna  Oie.  Brut.  §.  142;  aut 
a.  est  aliqua  exclamatio  vel  admirationia  Tel 
queationia  or.  §.  135.  — quextus,  na,  m.  f que- 
ror] fitage  (meiß  burd)  ©efdjrei  u.  nnartifulierte 
Xäne',  SBeptlage  qui  q.,  qui  maaror;  »talea 
effundit  pectore  q. ; *0.  bet  Kaiptigafl  u.  anbe= 
ren  tieren. 

1 qui,  a)  pron.  interr.  f.  1.  qnia.  b)  pron.  in- 
def.  f.  2.  quia,  8.  qui  8).  c)  adv.  u.  interr.,  f. 
8.  qui. 

*.  qui,  qnae,  quöd  (alte  gornten  gen.  quoiua 
ft  cuiub,  dat.  quoi  fl.  cui  Plaut.,  abl.  qui; 
pl.  *queis,  [Soll..  Gurt.,  Hör.]  quia  ft.  quibua), 
pron.  relat.  bet,  bie,  baS,  meldet,  welcpe, 
roelcpeS  (maS:;  aud)  fobiel  als,  toie  oiel  na- 
Tea,  quaa  ubique  posaunt;  cohortea  quasdain, 
quod  inatar  legionis  videretur;  inäbef.  a)  subst. 
».  quod  m.  gen.  part.  joBiel  DOit,  an  q.  fru- 
menti;  q.  operae;  q.  eiua  (n.)  sine  bello  posaet 
Liv.,  primorea,  id  maxirne,  q.  Caeaonia  aoda- 
lium  luit  Liv.  3,  14,  3;  (feit.)  n.  pl.  quaa  — 
muri  Liv.  10,  41,  14;  abl.  sing.  n.  quo  b.  comp. 
um,  wie,  je.  b)  qui  rietet  ftdj  im  ©enus  u. 
Kumerus  nnef)  feinem  SejitpungSrcort,  wenn  bet 
Begriff  beS  leiteten  erft  burd)  ben  fRclatiofap  gc= 
pärig  benimmt  wirb,  pingegen  nad)  feinem  Ißrä. 
bifat,  wenn  bet  fRelatiojap  bl.  eint  beiläufige,  aU 
tenfaffS  and)  entbehrlidje  ©rläuterung  enthält,  flu- 
men,  quod  appellatur  Tameais;  geuua  radicia, 
quod  appellatur  chara;  eat  genua  quoddam  ho- 
minum,  quod  Helotea  Tocatur;  bag.  Thebaa, 
ipaae,  quod  Boeotiae  eaput  eat.  c)  baS  8e= 
»iepungSwott  witb  jut  §cr&ot§ebung  in  ben  9te= 
lattBfap  bejogen,  cum  eaaent  in  quibua  demon- 
atravi  anguatiia  — in  iis  a.,  in  quibua  eoa  eaae 
demonatmvi;  and)  baä  Attribut  beS  löeriepungS' 
Wortes : palua,  quaa  perpetua  intercedebat  für 
p.  perpetua,  quaa  i. ; ex  duobua  contrariia  ge- 
neribua  quaa  superiore  bello  cum  Sertorio  ate- 
terant  civitatea  ft.  ex  d.  c.  g.  civitatum  quaa 
etc.  d)  baS  BejiepungSWort  Witb  aus  9tfidfid)t 
auf  filartieit  befonbetS  Bon  terminen,  ©efepen, 
Örtern  u.  bgl.  oft  Wieberfjolt  itinera  duo,  qui- 
bua itineribua  etc.;  diem  dicunt,  qua  die  etc.; 
tabulae  repertae  eunt  literia  Graecis  confectae 
et  ad  Caeaarem  relatae,  quibua  in  tabulia  etc. 
e)  oft  ftefjt  baS  n.  quod  mit  folgenber  ©pejegefe, 
quod  ubi  Craaaua  animadyertit,  auaa  copiae  non 
facile  diduci;  quod  cum  audiriaaet  aduleacena 
filiua,  negotium  exhiberi  patri  etc.  ©benfo  quo 
(«.)  nihil  turpiua  phyaico,  quam  fieri  quiequam 
eine  cauaa  dicere  Cic.  fin.  1 §.  19.  f)  baS  pron. 
relat.  beliebt  fi<p  biSw.  nicpt  auf  ein  einjelneS 
Konten,  fonbent  auf  ein  Körnen  mit  einem  eine 
Umftpteibung  entpaltenben  ßielatiofap,  proximi 
sunt  Germania,  qui  trana  Rhenum  incolunt, 
quibuacum  continenter  bellum  gerunt  (wo  fiep 
quibusenm  nidjt  bl.  auf  Germania,  fonbent  auf 
Germania  qui  t.  Rh.  i.  = Germania  trans  Rh. 
incolentibua  bejiept).  g)  oft  ijl  bei  Kelatiofäpen 
ein  pron.  demonstr.  ju  ergänjen,  nicpt  feiten  fällt 
aber  aud)  b.  pron.  relat.  weg  bei  einem  jWriten 
Ketatiofap  u.  ift  in  erforberlicpem  ÄafuS  bei  bem= 
felben  pinjujuBenfen  in  quo  tan  tum  atudium 


fuiaae  dicitur  ut  — cumque  ita  balbua  eaaet 
ft.  quique  cum  etc.;  quibua  populus  Rom.  igno- 
viaaet  neque  (ft.  et  quoa  neque)  in  proTinciam 
redegieaet  neque  (ft.  neque  quibua)  Stipendium 
impoauiaaet;  quoa  Volux  adduxerat  neque  — 
affuerant  ft.  quique  non  aff.;  mancipium,  quo 
et  omnea  utimur  et  non  praebetur  a populo. 
3Jtit  noep  größerer  greipeit:  quem  et  ipso  saepe 
vidi  et  id  (ft.  et  de  quo  id)  dicam  quod  Oie. 
Tuec.  2 §.  61.  h)  faBoetbinbenb  Bertritt  baS  pron. 
relat.  oft  nad)  bem  $fpg.  bie  Stelle  beS  pron.  de- 
monstr. u.  befonbeter  Ronjunftionen,  fo  baß  es 
=>  et  ia,  is  autem,  ia  igitur,  ia  enim  etc.  So 
aud)  in  quibua  (n.)  unb  babei  Oie.  de  or.  1 §.  91. 
93;  cui  — parem?  'aipl  ein  ©benbilb  beSfelben’ 
Hör.  carm.  1,  24,  6 f.  »)  ber  conj.  ftept  in  ob!i  = 
quen,lonfeIutioen,  finalen,  tau falen,  fon- 
jeffioen  Kelatiofapen,  naep  dignus,  indignus, 
aptua,  idoneua;  conj.  n.  indic.  natp  sunt,  inve- 
niuntur,  reperiuntur  qui  etc.,  aud)  conj.  in  be  = 
fipräntenben  fRelatiofäpen  -=  fooiel,  injo= 
weit  quod  sciam,  quoa  quidem  ego  audivorun, 
cognoTerim,  invenerim,  legerim;  bet  indic  je= 
bod),  wenn  baS  ifftäbtlat  attinet  ob.  eine  gotm 
Bon  poaae  ob.  eaae  ift.  k)  mittels  attraftion  quo 
(ft.  quorum)  in  numero;  quam  (ft.  cuiua  rei)  ai- 
militudinem  videmus  in  beatiia;  ia  quo  nomine 
Oie.  Verr.  3 §.  177;  Sulmonensea,  quod  [ft.  quo- 
rum] oppidum  — abeat  Caes.  b.  c.  1,  18,  1; 
cohortea  in  acie  LXXV  conatitutas  habebat, 
quae  aununa  erat  milium  XXII  b.  c.  3,  89,  2. 

1)  biSw.,  Wenn  leine  $ärte  u.  Unbeutlicpleit  ent= 
fiept,  oertritt  baS  blope  ».  eines  cas.  obl.  bie 
Stelle  eines  cas.  obl.  B.  rea,  ex  quibua  ft.  ex  q. 
rebua  Cic.  off.  2 §.  14;  quibua  expoaitia  fin.  5 
§.  88;  m)  abl.  qui  m.  praep.  cum  ft.  cum  quo 
(m.)  niept  nur  in  Sejug  auf  eine  allgemeine  ob. 
unbeftimmt  gebaipte  ffJerfon,  fonbetu  aud)  eine 
einjelne  u.  beftimmte;  ft.  quacum  Plaut.  Trin. 
prol.  v.  16.  F 'erg.  Acn.  11,  822;  ß.  quibuacum 
Plaut.  Capt.  6,  4,  6.  n)  biSw.  qui  ß.  beS  be-- 
ftimmteren  uter. 

3.  qni  [eigtl.  alter  abl,  Wie  in  quicum]  1)  adv. 
relat.  Wobttrip,  WoBoti  qui  efferretur,  vix  re- 
liquit;  habere,  qui  trad&m,  qui  utar;  oft  Com., 
multa  concummt,  qui  coniecturam  hanc  facio. 

2)  adv.  interr.,  a)  in  birelter  grage,  Wie?  in 
wiefern?  watum?  mit  fo  benn?  haec  qui 
tibi  incidit  suapicio?  Ter.-,  qui  fit  ut  Hör.;  qni 

otest  eaae  in  eiusmodi  trunco  aapientia?  noa 
eum  nisi  sempitemum  intellegere  qui  poaau- 
mus?  6)  in  inbit.  grage,  nec  qui  hoc  mihi 
eveniat , acio  Ter.;  neque  — ridere , qui  con- 
veniat  etc.;  (Plaut.)  Wie  potp,  wie  teuer,  c) 
jum  WuSbrud  beS  SBunfcpeS,  wie  boip,  wenn 
bod)  qui  illum  dii  omnes  perduint!  Ter.;  etlipt. 
qui  illi  dii  irati  (sc.  Bint)!  Oie.  Att.  4,  7,  1.  3) 
als  abl.  beS  pron.  indef.  auf  irgenb  eineSJeife, 
fo  ob.  fo,  adeon’  me  esse  fungum,  ut  qui  xlli 
crederem?  Plaut.;  bef.  nad)  hercle,  pol,  edepol. 

qulit,  conjet.  weit,  jut  Angabe  einet  B.  bem  9ie= 
benben  felbß  etlannten  u.  für  mapt  gepattenen 
Urfaipe  ob.  eines  folcpeit  SeroeggrunbeS,  oft  in 
iöejug  auf  ein  ideo,  iacirco,  propterea;  non  q., 
non  q.  non  — aed  q.  ob.  bl.  aed  im  Katpfap  in 
bet  Siegel  m.  indic.,  im  Sorberfap  teils  m.  indic. 
teils  m.  coi\j.,  je  naepbem  bet  als  unßattpaft  be= 
jeidjnete  ©runb  entfipieben  ob.  nur  oermutungS= 
weife  als  foltper  angegeben  werben  joB  maiorea 


686 


quicumque  — qnidem. 

nostri  in  dominum  de  servo  quaeri  noluerunt,  geben  Will  quidam  Laphvstius  Nep.  3näbei 
non  q.  non  posaet  verum  inveniri,  aed  quod  vi-  mitb  qnidam  oft  m.  adj.  u.  subst  Bcrbnnben  fl) 
debatur  etc,;  quo  quidem  etiam  magis  sum  — wenn  bet  SRebenbe  einen  ©egenflanb  nur  annäbe 
exercituu,  non  q.  multis  debeo  — aed  q.  aaepe  rungSwetfe  bezeichnen  »in,  bat).  — ungefähr, 
concurrunt.  etc.;  ad  urbem  Scipioni  maiore  re-  eine  Vt r t Bon,  fo  ein,  gewiffermafjen,  t d> 
sistitur  vi,  non  q.  plus  animi  victis  est,  sed  me-  möchte  fugen  est  aermo  ille  nobia  a tali  q 
lius  muri  — arcent  Liv.  10,  41,  12;  quianam  ductus  exordio;  munere  q.  necesaitatia  et  gravi 
f.  nam  2);  quiane  f.  2.  ne  UI)  8);  q.  enim  opere  perfungimur;  bah-  auch  jur  ®!tlberung 
toeit  ja  Ter.  bilblidjer  ob.  bidjteTifdiei  ob.  bhperbolifchrr  «u4 

qui-cuiuqne  (quicunque),  quaec , quodc.  (abjeltiD.  brüdc  natura  et  q.  generosa  virtua;  perpetna 
u.  fubjtantiB.)  1)  »er,  »aä  auch  nur  immer,  q.  felicitate  (bie  eigtl.  nur  ben  ©öttern  jufommti 
in  flaff.  ifjroja  immer  rctatiB  mit  Serbunt,  ba®,  usua  eatHortenaiuB;  ft)  Berbunben  m.  quasi,  tam- 
»ie  bei  anbern  BeroUgetneinernben  relatioü  quam,  velut.  um  einen  SBegriff  fo  ju  oerjiärfen, 
fcf)en  SBörtern,  im  indic.  fteljt,  quicumque  ia  eat  baf}  ber  ^öcfjfte,  in  ©tenzen,  bie  man  gar  nicht 
»er  cS  aud)  fei;  quac.  potui  ratione;  m.  partic.  beftimmen  mag,  ftd)  au8bef)nenbe  ©rab  gebadjt 
ARcaniua,  ubicumque  et  quac.  matre  genilua  »erben  foH,  ganz,  Botltommen,  wahrhaft, 
Liv.;  auch  ßffrennt  cum  quibus  erat  cumque;  atifjerotben  t lid) , förmlich  natura  excol- 
quaeque  ibi  cumque  navea  — decesserunt.  3{:  sum  q.  gennit;  incredibilis  q.  ingenii  magni- 

bod)  ftnbet  ftd)  auch  ber  conj.  nicht  nur  in  abs  tudo;  dulcedo  q.  gloriae;  meus  q.  amor  glo- 

hängiger  SRebe,  bei  rein  fubjeftiBer  Raffung  ober  riae;  novo  q.  terrore  ac  inetu;  qni  virtutem 

bem  äuSbrud  be®  Sunfchc®,  fonbern  auch  wenn  duram  et  quasi  ferream  esse  q.  (förmlich  eifern) 

im  Welatiofafc  bie  Sieberholung  ber  §anblung  volunt  Oie.  Lad.  §.  48,  c)  — certus  quidam 

angebeutet  »erben  jofl,  Mitbridati  rex  permisit,  ein  befümmter  ut  histrioni  actio,  saitatori  mo- 

ut,  quodc.  vellet,  liceret  impune  facere;  sub-  tus  non  quivis  sod  certus  quidam  est  datus, 
legit  quodc.  iaceret  inutile  quodque  posset  co-  sic  vita  agenda  est  certo  genere  qnodam,  noo 
nantes  offendere  llor.  sat.  2,  8,  2;  tibi  di,  q.  quolibet;  ludendi  etiam  eat q.  modus  retinendu.» ; 
preceris,  commoda  dent  Hör.  eat-  2,8,  75;  quam  haec  et  agenda  sunt  ab  oratore  et  dicenda  q 
se  cumque  in  partem  dedisset  Cie.  de  or.  3 modo  nach  gewiffen,  beftimmten  fHHftifchen  ®c 

§. 60;  quemc.  lictor  iussu  consnlis  prendisset,  tri-  (eben,  nicht  form=  u.  gefc^Io®;  vereor  ne  fingi 

bunus  mitti  iubebat  Liv  ; bag.  geht  aud)  felbji  videantur  haec,  ut  dicantur  a me  q.  modo  nicht 

in  abhängiger  SRebe  bei  quieuinque  ber  indic.,  in=  Wie  ber  3ufaH  r®  fügt,  fonbern  bewufjt,  bcabfich 

fofern  e®  mit  feinem  Serbum  Umfchreibung  <ine®  tigt,  in  einer  geiftreichen  gorm ; accurata  et  facta, 

Begriffe®  hübet  duo  Platonis  praecepta  teneant,  facta  et  polita  q.  modo  oratio,  d)  pt.  o.  quam 
>mum,  ut  utilitatem  civium  sic  tueantur,  ut,  q.  titatiser  Uubefiimmthcit,  einige,  etliche  dies, 
ngunt  alle  ihre  fjanblun(jen),  ad  eam  refe-  captivi,  adulescentes,  quibusdam  de  causis. 
raut  Cic.  off.  1 §.  85;  auch  mtt  tjufammenjichung  quidam  — alii;  subst  m.  gen.,  Liv.,  Tac. 
j»eier  Sähe  in  öitten  qui  q.  de  causa  vonerunt  quidem,  ade.  hebt  ba®  Borhergehcnbe  Sort  her 
= qui  veuerunt,  quac.  de  causa  venerunt;  Bor  u.  ift  entweber  nur  burd)  härtere  Betonung 
quae  sanori  poterunt,  q.  ratione  sanabo  =>  quac.  be®  betreffenben  Sorte®  anjubeuten  ob.  nach  ber. 
ratione  sanare  potoro,  sanabo;  *t(aud)  bi®».  8jhß  auöjubrficfen  burd)  ge»ifj,  fichet,  aller 
Liv.)  jebet  mögliche  cuicumque  nobili  debitoB  bing®,  ia  boch,  ja  perfectä  q.  sapientiA  «i- 
honores;  quoc.  gladiatorio  munere  prolapsos;  mus;  ista  q.  vis  est;  qui  q.  er,  ber,  ber  ja;  uti 
tetigit  quosc.  colores;  (Liv.)  tendunt  in  quemc.  nam  q.  (ja  wenn  boch  uur)  istud  evenisset;  ge^ 
casum;  im  n.  sing,  »ie  Biel  nur  ohne  u.  m.  rabe  ld  q terrebat;  quae  q.  res  (aber  gerate 
gen.part.  q.  adversi  inciderit,  q.  roboris  fue-  biefer  Umjtanb)  — saluti  fuit;  cum  q.  — for- 
mt Liv.;  *q.  est  lucri;  *q.  hoc  regni  bie®  ganje  tissimo  pugnaret;  ttenigften®,  freilich,  *»ot, 
Seich;  nt.  Imefi®  cum  quibus  erat  cumque  Ter.;  nämlich  quod  nos  q.  incundissimum  aroitrs- 
qua  re  cumque  possemus;  quaeque  (=»et  quae)  inur;  illura  q.  negaturum;  ludo  et  ioco  nti  iDo 
ibi  cumque  naves  — decesserunt  Caes.  ft.  c.  3,  q.  licet,  sed  etc.;  vita  q.  talis  fuit.  Oft  bei 
112,  3 2)  »ie  auch  immer  befchaffen  Cic.  (Einführung  einer  h'ftorifchen  Serfönlichfeit  all 

p.  Sab.  Post.  §.  21.  «uftorität  für  bie  SRid)tigleit  einer  Behauptung 

qui-däm,  qimeduiu,  qulddam  (subst.)  ob.  quod-  Wa®  ben  ic.  betrifft,  ja  boch  Alcidamus  q, 

dam  (adj.),  pron.  tndef.  ein  gereifter  (bezeichnet  (ia  91.  ober  hat  boch  W.)  — scripsit  etiam  laa- 
etnen  ©egenftanb  im  allgemeinen,  beffen  nähere  dationem  mortis;  ad  omnem  rationem  Teucri 
Se|d)affcnf)cit  ber  fRcbcube  angeben  fännte,  aber  vox  accommodari  potest  etc.  8oc rotes  q.  cum 
au®  irgenb  einem ©runbe  nicht  angeben  »iH;  quod  rogaretur  etc.;  Aristoteles  q.  ait  etc.;  auch 
quidam  facit  (womit  ber  furd)tfani  thuenbe  Sflaoe  fdjeinbar  abBerfatio,  aber  forsitan  in  suscipiends 
feinen  fjerrn  bezeichnet)  Ter.  Eun.  3,  2,  SO;  ita  causa  temere  impulsus  adulescentia  fecerim: 

q.  (»ahrf^tinlich  ein  angefehener  noch  lebenber  quoniam  q semel  snscepi  etc.  3n®bef.  a)  qui 
greunb  be®  $ompfju8)  agebat  Oie.  p.  Lig.  § 21;  dem  certe  fo  baft  q.  an  ein  einzelne®  Sott  i» 
quoniam  itn  tulit  casus  infestus,  ut  (Sulla)  — Sähe  fid)  anfdilicfjt,  certe  bagegen  auf  ben  gas 
haberet  quosdam  (b.  bem  flntläger  u.  feiner  '#at=  ztn  ®ah  P«h  belicht  u.  bie  ©creifeheit  be®  3« 
tei)  quorum  animos  — posset  Oie.  p.  Süll.  1;  h°üö  bezeichnet  nuic  q.  certe  vitarn  tuara  com- 
si  q.  homines  pationtius  eorum  potentiam  ferre  mittis;  fo  aud)  et  — q.,  non  — q.,  bi®»,  jeboct 
potuerint  (»o  ®ic.  feine  belanntcn  ©egner  Bet=  auch  freier  et  q.,  non  q 6)  gern  fchlitßt  fi<h  p. 
äd)tlid|  nicht  näher  bezeichnet)  Oie.  fam.  1,  9;  oft  an  pron.  an  u.  ftefjt  bah.  bann  nicht  feit,  asdi 
bah.  aud)  b unbefannten,  unberühmten  ob.  Wenig  bei  bem  Sorte,  zu  bem  e®  eigtl.  nicht  gehört 
gefannten  fßetfonen,  um  aiuubeutcti,  bah  man  fortius  tu  q.  (ft.  fortius  q.  tu)  — sed  apartns 
eben  nicht®  weiter  al®  ben  Warnen  berfelben  an=  Cic.  p.  Plane,  h-  52.  e)  ne  — qnidem  (.  t 


687 


quidni  — quin. 


ne  I)  8;  et  ipsos  q.  non  ft.  ne  ipsos  q.  Caes.  b. 
G.  7,  66,  6. 

quidni  f.  ni  u.  1.  qoia  6) 
quiüs,  etis,  f.  Sube  (o.  adern,  Was  o.  aufjen 
ftört  u.  ermübet,  B.  Brbeit,  Slnftrengung  Unruhe), 
Saft,  grbolung,  senectutis  bte  ba«  Blter  ge= 
Währt;  qm  locus  q.  et  tranquillitutis  plenisai- 
mua  fore  videbatur;  mors  est  q.  laborum  ac 
miaeriarura  B.  Brbeit  K.  ; *operum;  quietem  ca- 
pere  geniejjen;  quieti  se  dare;  a proeliis  quie- 
tem  habuerant;  paucorum  iia  dierum  q.  dedit; 

Steil«  um  öftere  SBiebetljolung,  teil«  um  Ber= 
iebene  Birten  bet  Sulje  ((Erholungen)  ju  bejeidp 
nen  neque  vigiliis  neque  quietibus  sedari  pot- 
eratj  somno  et  q.  ceteris;  B.  Heblofem  Verg. 
georg.  8,  344 f.  3nbef.  a)  Nachtruhe,  Schlaf, 
c apere  quietem  Schlafen;  ire  ad  q.,  tradere  se 
quieti  jchlafen  geben;  secundum  quietem,  in 
qniete,  +per  quietem.  61  *emige  Sube,  Io  = 
beSfdjIaf.  3ob.  c)  ’Schlafjeit,  Nacht,  auch 
*tJranm,  Iraumbilb.  d)  Sube,  Schwei» 
gen  Tac-,  *+Stille.  e)  Nubebalten,  Sube 
o Krieg,  griebe  ret>ellantium  Hispanorum, 
dinturaa,  Itaiiae,  ’secura,  fingrata  gt-nti;  auch 
rubige«  ©erhalten  in  politifc^er  öcjteimnq, 
Neutralität  Nep.,  Tac.,  Suet. 
quiesco,  üvi  (sync.  'quierunt;  quierim;  'quieB- 
sem;  quiesse;  'quierant),  ütum,  3.  ruben,  au« 
ruben  in  propria  non  pelle  quiessem  f.  pellis 
1);  auib  nicht  bebaut  werben  ager,  qui  raul- 
tos annos  quierit;  in«bcf  a)  frubenb  liegen, 
ruben;  ruben,  fcblafen  casa,  in  qua  quiesce- 
bat;  fhabituB  corporis  quiescenti  quam  de- 
functo  similior;  in  navi  noctem  Plaut.;  fin 
lucem;  *im  @rabe  ruben  placida  compostua 
pace ; sedibus  o«sa  quierunt.  6)  im  ©ortrag 
Tuben,  einen  Subepunlt  machen  Oie.  Acad. 
2 §.  93;  übetb-  untbätig  fein,  somno  »egen 
je.  Curt.  4,  IS,  18.  e)  fid)  tubig  Berbalten, 
füll  fein,  ftbtneigen  Plaut.,  Ter.\  ’ulta  ae- 
quora  quierunt;  'voces  hominumque  canum- 
qne;  ’collapsi  rinereB  et  flamma;  ’gravia  ar- 
mi;  überb  rubig  fein,  jufegen,  ruben, 
quiescendum  in  praesenti  decreTerunt;  cum 
quiescunt,  probant;  m.  acc.  c.  inf.  ruhig  AU; 
(eben,  bafj  Oie.  Att.  7,  9,  8;  auch  Sube,  gtte» 
ben  hatten  quiesse  erit  melius;  nrbs  illa  non 
potest,  q. | ficb  Born  öffentlit^en  Heben,  bet 
fßolitit  jurüdjieben,  prioatifieren,  ficb 
neutral  Berbalten  in  re  publica,  fin  secesau; 
Peducaeo  nostro  probavi  qnod  quierim;  pro 
condicione  temporum  quieturus  Suet.  d)  B.  Stö= 
rungen,  ©eldftigungen  Sube  haben,  ungeftört 
fein,  in  grieben,  unnerlefct  bleiben  nun- 
quamne  civitas  noatra  a stippliciis  etc.?  Ttt>. ; 
nec  unquam  Syracuaas  quietnrae,  donec  Liv. 
e)  B.  einer  X^4tigleit  ablaffen,  m.  etm.  a u f b ö-' 
ren,  et»,  gut  fein  laffen  nunguam  hodie 
quiescet,  priusquam  id  qnod  petiit,  perficit 
Plaut.,  au<b  m.  inf,  trän«,  auf hören  laffen 
Plaut.-,  m.  abl.  et»,  unterlaffen  quibua  (nup- 
tii«)  Ter. ; in«bef.  B.  Siebten,  B.  Spiel  ab» 
laffen  Hör.  »at.  2,  1,8.  a.  p.  380.  f)  ohne 
(Geltung  fein  nimia  iata  quae  dominatur  in 
civitate  potentia  in  hoc  solo  genere  Oie.  p. 
Caec.  §.  71. 

qnletö,  adv.  m.  comp  u.  sup.  [quietus]  rubig, 
baB.  a)  ungeftStt,  ebne  Kampf  quietius  tran- 
quilli  neque  bellare;  quietisaime  se  recipere.  6) 


eingejogen  rivere.  c ) gelaffen,  mit  gaf» 
fung  alqd  ferre;  leniter  et  q.  colloqui.  — 
quietus,  a4j  m comp.  u.  sup  [quieaco]  rubig 
q te  reddam  Ter.,  statio,  *aSr,  *aqua,  'amnis 
rubig  fUefeenb ; 'aoquor,  t»opultura.  3n«bef.  d) 
rubenb,  fcblafenb  Tac.  nun.  1,  49.  b)  rubig 
fidp  Berbaltenb,  untbätig  q.  aedente  roge 
ad  Enipoum;  q.  exercitu  pacatum  agrum  per- 
agravit  Liv.-,  q.  omnia  opud  hoates  Liv  e) 
frei  B.  Kampf,  Krieg,  Unruhen,  rubig  q. 
re  publicü,  Gallia,  hibema;  provincia  a bello; 
a aeditione  et  a beUo  q.  rebus;  'victor  in  grie 
ben;  *B.  ben  Äöttern  felig  ordinibua  deorum 
qnietis;  * Pompili  regnum  ftieblicb,  gefepticb; 
auch  *»o$u  äufjere  u.  innere  Sube  nötig  r ft 
officio,  S)  eingejogen,  in  ber  Stille,  in 
SRufje  lebenb,  prioatifierenb,  au<b  neutral, 
feiner  ©artei  ficb  anfd}Iicfjenb  vita  prirata 
et  q.;  otiosa  aetas  et  q.;  hoc  turbido  tempore 
domi  q.  fuit.  e)  gelaffen,  rubig,  friebfam, 
fanft,  integri,  q , otiosi  bomines;  bomo  quie- 
tissiinus;  animus;  q.  et  aequo  animo  ferro  alqd; 
q.  et  remisana  sermo;  tranquillitas,  id  est,  pla- 
cida quietaque  Constantia,  f)  bebäebtig,  auch 
bblegmatiicb,  ohne  Snergie.  g)  ffrei  non 
®begeii,  «Bfprutbälo«. 
qui-llbet,  quaellbet,  qiildlibet  (subst.  1 u.  qnod* 
übet  (adj.)  pron.  indef.  jeber  beliebige,  je  = 
ber  obne  Unterfcbieb,  oft  mit  bem  Nebenbei 
griffe  ber  Seringfcbäbung,  ber  erfte  befte  q. 
temporibus;  q.  minima  res;  apud  maiores  no- 
stros  adbibebatur  peritua,  nunc  q ; q.  nnus  Liv. 
quin,  coq/ct.  [aui  qut,  bem  alten  abl.  o.  qui,  u. 
2.  no  = nonj  I)  B.  relat  qui  eigtl.  = wie 
nicht,  fo  ba|  nicht,  m.  conj.,  nach  BuSbrüden 
bet  ©erbinberung,  be*  ffliberftreben«,  Un* 
terlaffcn«,  ferner  auch  absam,  dubito,  »enu 
eine  Negation  ob.  eine  oemeinenbe  grage  Borber* 
gebt  *nec  rcquies,  quin  pomis  exuberet.  annus 

— taplo«  bringt  ba«  3-  Dbft;  *nullum  ultra  ver- 
bum  etc.  inaumebat  (worin  bet  Sinn  liegt;  non 
proliibebat)  quin  etc.;  auch  neque  multum  ab- 
esse ab  eo  quin,  obgleich  man  ut  wegen  be« 
binjugefügten  ab  eo  erwartet  Caes.  b.  G.  6,  2,  2; 
confirmato  illo,  de  quo  — dubitare  non  poasu- 
mus  quin  etc.  ft.  acc.  c.  inf.  im  Bnfd)lufi  an 
de  quo  — poasumus  Cic.  Tusc.  1 §.  88;  alte 
rum  dici  non  potest,  quin;  negure  non  posro 
quin  f.  nego  2);  quis  ignorat  quin;  neque  ob- 
scururu  est  q. ; non  dissimulare  q.;  facere  non 
posaum  quin;  fieri  ob.  effici  non  potest  q.;  ne- 
gat  ullum  cibum  esse  tarn  gravem,  quin  is  die 
et  nocte  concoquatur;  novus  nemo  tarn  clarus 

— erat,  q.  is  - habere tur;  nihil  est  — q.  id 
intereat;  nihil  est,  q.  (ft.  q.  id,  fo  bafj  e«  nicht 
=»  wa«  nicht)  male  narrondo  depravari  possit; 
nego  in  Sicilia  tota  ullam  picturam  fuisse,  q. 
(*c.  eam,  jo  bafi  fle  nicht  =-  »eiche  nicht)  Verrcs 
conquisient;  nunquam  tarn  male  est  Biculis, 
q.  alqd  facete  et  commode  dicant;  auch  bei  bor= 
bergebenbem  negatiBem  $auptfab,  ohne  b a fj , 
ohne  ju  nunquam  accedo  q.  abs  te  abeam 
doctior  Ter.;  mater  — neque  domum  ad  se 
lilium  admisit  neque  aspexit  quin  eum  — com- 
pellaret  Nep  ; non  quin  nicht  ali  ob  nicht. 
II)  b.  bem  fragenben  qui  in  birefter  grage,  wie 
nicht  =■  warum  nicht'#  a)  in  einer  grage,  bie 
eine  fräftigere  Buff orbetung  enthält  q.  con- 
sceudimus  equos?  — lagt  un«  bo<h  tc. ; m indic 


688 


quinam  — Quirites. 


fut. , Plaut.,  TAv.\  bat],  oßnc  Wücffidjt  auf  bie 
eigtl.  Bebeutung  and)  optte  Jrage  b.  imper.  q. 
u no  verbo  die  Ter. ; m.  conj.  q.  experiamur  Oie. 
m.  u.  ohne  etiam  (eigtl.  = roatum  nie^t  auch?) 
ja,  ja  fogar,  ja  bielmeßr,  bielmeßr  multum 
scribo  die,  q.  etiam  noctibus;  q.  contra  plus 
spei  nactus;  q.  veniam  a vobis  petitam  velim; 
tq  immo;  herclo  q.  recte  dicis  Plaut. 

qni-näm  etc.  f.  quisnam. 

Quinctiliänus  etc.  f.  Quintilianus  etc. 

quincunx,  ncis,  m.  [quinqae-uncia]  1)  fünf 
8m  ölf  lei  eines  a»  (f . as)  als  eines  ©anjen 
übtrß.,  j.  8.  rittet  ©rbfdjaft  Plin.  ep.\  als  SRttnjc 
= 5 unciae  Hör.  2)  in  bet  ©eftalt  eines  q. 
*• 

« (eigtl.  bie  fünf  'Äugen  auf  bet  tessera,  bem 
** 

SBürfel)  ob.  in  fdjtäger  üinie  gepflanjt,  oon 
8äumen  directi  in  quincnncem  ordines ; and)  ». 
©räben  obliquis  ordinibus  in  q.  dispositis  sc.ro- 
bes  — fodiebantur. 

qulndScies,  adv.  [quindecim]  funfjeßnntal.  — 
quindöclm,  adj.  [quinque -decemj  funfjeßn; 
q.  primi  bie  16  etfien  ber  Senatoren  in  einem 
Kunicipium  Cats. 

qnindCcimvlrälis,  e,  adj.  [quindecimvir]  bie 
quindecimviri  betreffenb,  quitibecimoital 
Tac.  an».  11,  11.  — qnludöcim-TYri,  örum  ob, 
fim,  m.  baS  Kollegium  ber  quindecimviri  (ur= 
fptüngl.  duumviri,  bann  deeemviri)  sacris  fa- 
cinndis  bie  gunf jeßnmänncr,  ein  trieft crtol- 
legium  in  SRom,  baS  bie  Äuffidjt  über  bie  (ibt)üb 
nifeßen  Bütßer  patte  foroie  über  ben  Kultus  beS 
Äpofl  u.  anbere  griecßifdjc  Kulte  u.  bas  aus  ben 
fibqH.  8ü(pern  Süßnmittel  für  Brobigien  ent- 
lepnte  Liv.  10,  8.  Cic.  fam.  8,  4,  1. 

quindenl  f.  quinideni. 

tqningSn&rius,  adj.  [quingenij  auS  je  fünf  = 
punbert  bejlepcnb.  — quIngSnl,  ae,  a,  adj. 
[quingentij  je  fünfpunbett.  — qnlngentfsY- 
mns,  adj.  [quingenti]  bet  fünfpunbertfie.  — 
quingenti,  ae,  a,  adj.  [quinque-centum]  fünf« 

?unbert  — quingentiös,  adv  [quingenti] 
ünfpunbertmal. 

quinl,  ae,  a,  adj.  [quinque]  1)  je  fünf.  2)  bef. 
in  bet  Kuitipliiation  quater  q.  3)  (oorfl.  u. 
fpöt)  im  sing,  lex  quina  vicenaria  mcltpeS  erft 
naep  bem  26.  3apte  baS  Stipulieren  erlaubt  Plaut. 
— quini-deni  (quind.),  ae,  a,  adj.  je  funf  = 
jeßn.  — quini-viefni,  ae,  a,  adj.  je  fünf  unb 
jroanjig  Li r.  37,  69. 

qnlnquftgeni,  ae,  a,  adj.  [quinquaginta]  je  fünf  = 
jig.  — quinqulgösiös,  adv.  fünf  jig  mal 
Plaut.  — quinqn&gösYmus,  adj  [quinquaginta] 
ber  fuirfjigftc,  inSbef.  -mä,  ae,  f.  (sc.  pars) 
bet  junfjigftc  teil  als  «bgabe.  — quinquä- 
glnta,  adj.  funfjig. 

qalnquätrüs,  ünm,  f.  u.  *t-tria,  ium  u örum, 
n.  [quinque]  ein  ju  Spreu  ber  Kinerba  gefeiet 
tes,  größeres  u.  fleineteS  ffeft,  bas  größere  19. 
bis  23.  Kai,  bas  Heinere  13.  3uti,  bie  Quin: 
qnatren.  — quinque,  adj.  fünf;  o.  einet  ge* 
tingen  ßaßl  Hör.  sat.  1,  3,  16.  6,  108. 
Quinquegentlinl,  orum,  m,  eine  Bölferfcßaft  in 
©prenaifa;  auep  Qnlnquegentlanae  nationes. 
qninqucnnälis,  e,  adj.  [quinque-annusl  fünf: 
iöptig  a)  alle  fünf  3apre  gefrpepcnb  celebritas 
ludorutn,  feertamen.  b)  fünf  3“ßte  banetnb 
censura;  vota  auf  fünf  3aßIC  f“P  erftredenb.  — 
qulnquennls,  e,  adj.  [qrunque-annus]  1)  * = 


quinqucrmalis  a).  2)fünf3flßrealt  filia 
Plaut.,  Olympias  Ov.\  vinum  Hör.  — quin- 
quennlnm,  ii,  n.  [quinqne-annus]  eine  3 eit 
oon  fünf  3«ptfn. 

qulnquc-partitus  (quinquepert ),  adj.  füllfföl 
tig  Oie.  de  inv.  1 §.  69. 
quinque-primt,  örum,  «n.  bie  fünf  ootnepm 
ften  Senatoren  in  einem  Kunicipium  Cic 
qninque-rSmls,  e,  adj  [quinque  u.  remus]  fünf 
vubetig,  fünf  Weißen  Wubrrbdnte  pabenb  navu. 
öfter  als  subst.  f.  «=  navis  q. 
quinqiie-vlr,  i,  m einet  bet  fünf  quinqueviri  = 
3ünfmönncr  (Rommiffion  $ur  Siegelung  irgent 
einer  öffen Hupen  Hngelegenpetl).  £>ao.  quinqnS- 
vYr&tus,  us,  m.  baS  Ämt  eines  quinquevir. 
qulnquiös,  adv.  [quinque]  fünfmal. 
qutnquYplieo,  1.  [quinque  u.  plico]  betfünf: 
fälligen  Tac.  ann.  2,  36. 
tquiutädecTra&nl,  örum,  m.  [quintus-decimus] 
bie  Solbaten  bet  funfjepnten  Segion. 
qninUna,  ae,  f.  (sc.  via)  [quintus]  ber  SBeg  i» 
Singet,  toelcßer  bie  fünfte  Kanipel  u.  bie  fünfte 
lutma  b ber  ferpften  trennte  u.  »o  bet  Karft 
plap  im  Siaget  war  lAv.  41,  8,  llf.;  baß  q- 
domi  conatitutil  Suet.  Ner.  26;  tqnlntAui,  örum, 
rn.  bie  Solbaten  bet  fünften  Segion. 
QuintYllänns,  i,  m.,  töm.  Beiname;  M.  Fabiai 
Qu.,  Wpetot  ju  Sfiom,  etwa  36—95  n.  8pt. 
Qulntilis  (Quinct.),  is,  m.  [quintus]  m.  u.  ohne 
mensis,  bet  fünfte  Konat  (o.  Kätj  ab  getetp 
net),  bet  3ulins. 

Qnintlns  (Quinct.),  1)  L.  Q.  Cincinnatus  f.  Ci» 
cinnatus.  2)  T.  Q.  Flamininus,  fiegte  übet  König 
^ißilipp  oon  Kncebonien  bei  KbnoSceppalä  197 
b.  (£ßr. ; adj.  quintiftp.  ®ab.  adj  Qnlnttünu», 
exercitus  o.  N.  1 befepligte. 

1.  quintus,  adj.  [quinque]  ber  fünfte;  dulcis 
oscula  quae  Venus  q.  parte  (bem  ebeljien  IriL 
'bet  Duinteffeitj’)  sui  nectaria  imbuit  Hör.  carm 
1,  13,  16;  adv.  qulnto,  -tum  jum  fünftes 
Kaie. 


2.  Quintus,  m.  Quinta,  f.  ein  töm.  Borname. 
quintus-decYmus,  adj.  bet  funfjepnte. 
quippö,  adv.  1)  aflein  ßepenb,  gern,  mit  einiget 
3tonie  ob.  3ubignatioit  :ogI.  nernpe,  nimirorc 
scilicet)  fteilid),  natürlid),  alletbingS,  je 
ista  ipsa  a te  apto  et  rotunde  dicuntur;  quippe 
haben  enim  a rhetoribus;  sol  Democrito  magnu< 
videtur,  quippe  homini  erudito ; industriae  mea- 
praeclora  opera  cesset?  quippe.  2)  q.  quande 
Plaut.,  q.  quia  Ter.,  q.  cum,  quod  Cic.,  m.  pro* 
relat.  (b.  de.  ftetS  m.  co*y.),  q.  ut  Just,  »er! 
ba  ja,  quippe  si  Oie.  p.  Mil.  §.  47;  *q.  etiam. 
*q.  et  ja  auep;  *m.  partic.-,  q.  quasi  glcilp  et* 
Wenn  nämlitp  Just.  — qulppönl  (quipplni)  wat 
um  benn  nitptV  ob. alletbingS,  fteilid) I^lmt 
QnYrin&lls,  e,  adj ■ [Quirinus]  jum  Quirins» 
gepörtg  collis,  *lituus,  »trabea  wie  SiomulsS 
getragen.  3n8bef.  subst.  -lia,  ium,  «.  baS  ju  Cprw 
beS  WomuluS  am  17.  gebruar  gefeierte  geft. 
Quirinus,  i,  m.  [berw.  m.  quiris]  eigtl.  Danjes 
ftpminget  1)  Warne  beS  betgötterten  Üiomuls» 
äteto.  a)  b.  anbeten  ©öttern,  bef-  3annS.  ö) 
'ÄuguftuS,  ‘ÄntoniuS.  2)  als  adj.  — Quirinalu 
*tribus,  *collis,  ’umeri. 

QnYri»,  Itis,  m 1)  *im  sing,  (feit.)  ein  tömi 
feper  Bürget  als  im  Befipc  beS  sollen  Bürger 
retpteS.  2)  gern,  im  pl.  Quirites,  ium  ob.  an. 
m.  oieüeitpt  urjptünglirp  bie  Bewopnet  bet 


quiritatio  - 

mitten  Stabt  Cures,  ban.  — bie  Sabiner  u.  fpä= 
ter  = bie  rßmijcbcii  Bürget,  bie  9t6mer  in 
ftaatsbürgerlicber  Begebung,  als  ebrenbe  Benen= 
uung  (populus  Kom.  Quiritium,  populus  Rom. 
Quiritesque,  Quirites  Romani) , toäprenb  ftc  im 
gelbe  milites  (nur  fpottweife  bort  Quirites,  j. 
Tac.  an«.  X,  42.,  Suet.  Caes.  70),  in  ihren  Söe- 
jieijungen  ju  frembeit  Bdltem  Romani  genannt 
mürben;  bap.  ius  Quiritium  oollftänbigeS  röm. 
Bürgerrecht  Cie.  p.  Caec.  §.  96;  jur  »atferjeit 
ber  Seil  beS  Bürgerrechtes,  ber  einem  Xiatiner 
noch  fehlte,  um  SoUbürger  ju  werben  Plin.  cp., 
Suet.-,  Quiritium  fossu  jum  Sd)U8  ber  offenen 
®egenb  SRomS  gwijd)en  bem  Caelius,  Pal.it  inus 
u.  Aventinus  Liv.  1,  38,  6.  Quirites  im  Bilbe, 

o.  ben  Bienen  Verg. 

quin  tat  io,  önis,  f.  (einm.  Liv.  83,  28,  3)  u. 
f-tAtus,  us,  m.  fquirito]  ©efdfrei  um  Stilfe, 
Slngftruf,  igefebrei.  - qnirito,  1.  eigtl.  bie 
(pilfe  ber  Quiritcn  antufen  X)  intrans.  einen 
^ilfei  ob.  Angftfcbrei  erfd)allen  taffen, 
f reif  eben  Liv.  2)  trän».  ( Asin . Poll.  in  Oie.  cp. 
10,  32,  3)  ettu.  laut  rufen,  ftbreien. 

1.  quis  ( mbst . u.,  rneift  bei  fßerfonenbenennuugen, 
adj.)  u.  qui  (meift  adj.),  quae,  quid  (subst.)  u. 
quod  (adj.)  pron.  interr.  1)  wer?  WaS?  mel- 
cfjer,  welche,  welches?  nab  für  einer,  eine, 
eines?  (mit  qnie  fragt  man  natb  bem  'Hamen, 
m.  qui  natb  ben  ®igenf<baften)  quis  liomo  est? 
ego  sum  Pamphilus  Ter.-,  quis  fuit  igitur?  Ute 
Chaerea.  Qui  Chaerea?  Ter.-,  quU  id  fecit?  quis 
rex  id  audebit?  quis  sim,  ex  eo  quem  ad  te 
naisi,  cognosces;  domino  navis,  qui  Bit  (WaS 
für  ein  SBtann,  in  weither  Sage  er  fei)  aperit;  te 
non  novimus,  nescimus  qui  (wo b für  ein  SRenftb) 
sis;  *qui  (estis)  genus  ( acc .)?  te  veile  scire,  qui 
sit  rer  publica«  status;  considera,  quis  quetu 
(tuet  unb  Wen)  fraudasse  dicatur;  quis  videor? 
wie  fomme  itb  bir  Por?  Ter.-,  quis  Porti.  auib 
at8  f.  quis  ea  est,  quam  vu  ducere  uxorem? 
Plaut.-,  quid  est  tibi  nomen?  mab  ift  bei»  Harne? 
roie  beifit  bu  ? Plaut  -,  quid  videtur  tibi  hoc 
mancipium?  Ter.-,  quid  erat  quod  confirmabat? 
map  batte  bie  Berfi^erung  für  einen  Sinn?  de. 
Verr.  4 §.  43;  quid  m.  gen.,  quid  mulieris  ha- 
bes?  was  für  eine  grau  baft  bu?  Ter.-,  quid 
hominis  sit;  quid  tibi  visa  Cbios  wie  bat  bir 
(£bio3  gefallen ? Hör.;  quid  hoc  veneni  saevit 
nai  ift  baS  füt  ein  ®ift,  baS  Hör.-,  quid  foret 
Iliae  Mavortisque  puer  was  würbe  geworben 
fein  au*  ic.,  dixere  quid  esBem  was  an  mit 
märe  Hör.;  auch  quid  wieoiet  qu.  houiinum, 
qu.  rerum?  Ter.;  qu.  pictarum  tabularum,  quid 
reliqui  habemus?  scitunuu  qu.  eius  sit  WaS  ba- 
uon  wird id|,  baran  fei,  (Plaut.)  qu.  huius  rei 
sit;  quid  rei  esset  WaS  eS  gäbe;  quid  hoc  rei 
est?  WaS  gebt  ba  oot?  Liv. ; quid  veri  sit,  scire, 
discemgre  Liv.  gnSbef.  quid  abperbial  a)  was? 
moju?  quid  (moju  finb  ob.  bienen)  tristes  que- 
rimouiae,  si  Hör.  carm.  3,  24,  33 f,  b)  warum? 
meSbalb?  WaS?  sed  q.  argumentor?  qu.  vitü 
opus  est?  qu.  ad  se  venirent?  qu.  ita?  wie  fo? 
toarum  baS?  q.  multa?  — Inrj;  qu.  ni?  warum 
nicht?  c)  in  lebhaften  gragen,  jum  «uSbtucf  ber 
Berwunberung  ob.  beS  Unwillens,  WaS?  Wie? 
quid?  eundem  destituisti?  — quid?  quid  vero? 
im  ®eutfd)en  wie  jtebts  mit?  ferner  frage 
id);  ja  nod)  mehr!  quid  iuris  consulti,  quid 
pontifices,  augures,  qu.  philosophi  eenes?  quam 
$einid)tn.  tat.-briitt4«t  Sd|Ul»5net6.  5.  flufl. 


- quispiam.  689 

multa  meminerunt!  Quid?  quod  salus  sociorum 
in  discrimen  vocatur,  quo  tandem  animo  ferre 
debetis?  Quid  vero?  clarisaiina  M.  Curii  causa 
etc.  quo  concursu  hominum  defense  est?  auib 
quid  censes,  censemus  u.  bgl.,  m.  folg.  acc.  c. 
inf.,  Wo  quid  fd)eiiibar  überflüffig  ift,  quid  enim 
censemus  superiorem  Ulum  Dionysium  quo  cru- 
ciatu  timoris  angi  solitum,  qui  — ? quid  censes 
hunc  ipsum  Sex.  Roscium  quo  studio  et  qua 
intellegentia  esse  in  rusticis  rebus?  quid  censes 
munera  terrae  — ludicra  quid  — quo  spectanda 
modo,  quo  sensu  creilis  et  ore?  Hör.  ep.  1,  6, 
5 ff.  — SHiptiftb,  quid?  quod  jur  Sinfübrung 
ftärlerer  Argumente,  was  fagft  bu  baju  baf), 
ja  jogat,  noch  meb*;  quid?  Bi  wie,  wenn 
(was  wirft  bu  fagen,  wenn,  0.  einem  befonberen 
gaQ,  ju  bem  man  äuftimmung  ob.  Betätigung 
erwartet)  de.  Lael.  §.  60.  Hör.  sot.  2,  7,  42.  ep. 
1,  16,  8.  carm.  1,  24,  13.  — Quid  enim?  benn 
Wie?  (wo  Wir  oorber  nod)  etwa  binjufegen  wür= 
ben:  bagegen  lä&t  fid)  nicht»  fagen)  wenn  man 
eine  allgemeine  Behauptung  burtb  Silber  leg  img 
einzelner,  natb  ber  grage  m.  quid  enim?  in  web 
teren  gragen  folgcnbet  gälte  ob.  Beifpiele  be= 
grünben  will  de.  Lael.  §.  30.  Tusc.  4 §.  8.  Quid 
ergo?  quid  igitur?  was  ob.  wie  alfo?  ebenfalls 
wiberlegenber  Statur,  im  Anfang  ob.  Sdjlub  einer 
Argumentation,  um  eine  frembe  Anfid)t  ad  ab- 
surdum ju  führen,  aud)  fo  bajj  bet  SRebner  auf 
©runb  beS  Sotbergebenben  eine  grage  an  fid) 
felbfi  riebtet,  um  biefe  »erneinenb  ju  beantworten, 
»u  unterfd)ciben  p.  quid  ergo  ob.  igitur  est?  Wie 
ftebt  eS  alfo?  2)  biSw.,  bef.  b.  Liv.,  ftebt  quis  ob. 
b.  relat.  qui,  p.  jweien,  ft.  beS  beftimmteren  uter: 
quoniam  gemini  essent  (Romulus  et  Remus)  — 
ut  dii  — auguriis  legerent,  qui  nomen  novae 
urbi  daret;  exercitum  ex  duobus  eligerot,  quem 
mailet;  Hannibal  movit  ex  Taurims  incertus, 
quae  pars  sequenda  essent  IJv.  21,  39,  6;  ut 
quem  velis  (Octavianum  au  Antonium),  nescias 
de.  Att.  16, 14;  controversias  inter  se  habebant, 
quinam  anteferretur  Cae».  b.  G.  6,  44,  2;  qui 
prior  has  angustias  occupaverit  Cae».  b.  c.  1, 
66,  4;  quis  maior  esset  Phaedr.  8)  quis  wie 
jonft  quotus  qnisque  — Wie  wenige,  I.uculli 
virtutem  quis,  at  quam  multi  illorum  magnifi- 
centiam  imitati  sunt  Oie.  off.  1 §■  140. 

2.  quYs  (ȟbst.  u.  adj.)  u.  qui  (meift  adj.,  nach 
si,  nisi,  ne,  num  auch  sühnt.),  quae  ob.  qua, 
quid  (subst.)  u.  quod  (adj.),  pron.  indef.  ir-- 
genb  einer,  eine,  eines,  jemanb,  etwas  (bl. 
(Schachtes  u.  BorgeftellteS ; ogl.  aUquis)  meift  nach 
einem  pron.  relat.,  natb  si,  cum  u.  bgl.;  quo, 
abl.  beS  Stabes  b.  comp.,  si  quo  (um  etw.)  in- 
clementius  in  te  sum  mvectus  Liv.,  si  quo  in- 
tentius  possit  quam  Liv.  4,  1,  6. 

3.  quis  f.  2.  qui 

quls-näm  ob.  quinam,  qnaenam,  quldnnin  ob. 
quodnam,  pron.  interr.,  perftärfte  gotm  0.  1. 
quis,  a)  itt  bireft.  grage,  wer,  WaS  beim? 
quinam  homo  Plaut.;  quodnam  facinus  Ter. 
b)  in  inbir.  g.  reviso,  quidn.  gerat;  ut  sciam 
num  quidn.  — afferat  Ter.;  teraptandum  existi- 
nuivit,  quidn.  Pompeius  propositi  haberet;  quae- 
Bivit,  quasn.  formosas  virgines  haberent  Cie. 
quis-pläm,  quaeplam,  qutdplam  (subst.)  it. 
quodplSm  (adj.)  pron.  indef.  irgenb  jemanb, 
irgenb  einer,  wer  eS  aud)  fei,  ber  ob.  jenet 
(gaitj  unbeftimmt)  si  cuipiam  pecuniam  ademit; 

44 


690 


quisquam  — quo. 


qu.  cohors;  (pl.  feiten)  quaepiam  ratioues;  adv. 
quidpiam  (quipp.)  etroaä,  bei  adj.,  Com.;  qu. 
nocuit  Oie.  n.  d.  3 §.  86. 

quls-quÄm  (a(4  f,  Plaut.,  Ter.),  quiequam  (bef- 
fet  als  quidquam)  jrron.  indef.  (ogne  f.  u.  pl.), 
gern.  subst.  (abjcltimfeg  itui  biäro.  bei  ©erfonen* 
namen  u.  perfönticgen  ÄoDeftiDfubftantioen,  nie 
bei  ©aegcn)  itgenb  jemanb,  itgcnb  einer, 
roer  es  nur  fei,  aud)  nur  irgenb  einer, übet» 
baupt  nur  einer,  t>.  einem  ganj  unbeftimmtcn 
©egenftanb,  baffen  ©jiftenj  felbft  als  problcmatifeg 
betrachtet  »erben  fofi , bat)  in  ©ejug  auf  ganje 
Säge,  rocldje  unmittelbar  ob.  mittelbar  negatioen 
Sinn  gaben  nemo  täte  quiequam  conabitur; 
quamdni  quisquam  erit,  qui  te  defendere  au- 
deat,  vives;  si  quisquam,  ille  sapiens  fuitj  hic 
mihi  qu.  manBuetudlnem  et  misericordiam  no- 
minat;  miror,  si  quemquam  amicum  habere 
potuit;  tonta  prosperitaa  Caesarem  est  conse- 
cuta,  ut  nihil  ei  non  tribnerit  fortuna,  quod 
cuiquum  ante  detulerit;  ab  hoc  quisquam  bel- 
lum timet?  taetrior  hic  tvrannus  fuit  quam  qu. 
superiorum;  indignor  (.=  nolo,  ferre  non  pos- 
eum)  quiequam  reprondi  Hör.  ep.  S,  1,  76;  (feit» 
ner)  ne  quemquam  (niemanben  toer  ei  autg  fei, 
butcgauS  niemanben)  interficiant;  ne  qu.  ordine 
egrederetur  Cats. ; nec  quisq.  unus ; nihil 
quiequam. 

quis-que  (/.,  Com  ),  quaeqne , quidque  (subst.) 
U.  quodque  (adj.),  pron.  indef.  1)  jebet  für 
fid),  jebet  einjeln;  häufig  bei  sup.,  OrbitungS» 
jaulen  u.  proti.  sui,  sibi,  so,  suus,  ge»,  biefen 
SEBorten  naeggefegt;  nidjt  feiten  als  collect,  m.  pl. 
beS  ©etbumS,  pro  se  quisque  queruntur;  ceteri 
8uo  quisque  tempore  aderunt;  nostri  sibi  quis- 
que — consulunt;  bat).  aud)  in  freierer  Ronftrul» 
tion  naeg  bem  Sinn  passim  multis  sibi  quisque 
imperinm  petentibus  (als  Wenn  bafür  gefegt 
märe  cum  p.  multi  — peterent)  Sali.  Jug.  18, 
3;  omnes  velut  diis  auctoribus  in  spem  suam 
quisque  acceptis  Liv.  21,  45,  9.  3näbef.  a)  bei 
CtbnungSjaglen,  decimus  quisque  allemal  ber 
»egnte;  qumto  quoque  anno  alle  fünf  Sagte; 
tertio  q.  verbo  bei  jebem  ic.;  primus  quisque 
ber  erfte,  ber  nur  möglich,  ber  atlererjte,  primo 
qu.  tempore  fo  halb  als  möglicg,  je  eget  je 
lieber;  primo  quoque  die;  aueg  allemal  ber 
er  ft  e,  einer  naig  bem  anbern  primum  quid- 
que consideremus  quäle  sit.  b)  m.  sup.  (in 
Haff,  ©rofa  gern,  im  sing.  u.  n.  pl.)  um  ein 
cgaralteriftijegeS  SDlerfmal  mit  bem  91ebenbegriff 
bet  Steigerung  anjugeben,  gerabe,  immer,  je- 
beimal,  aueg  alle,  jebet  m.  pos.  im  Uleutfcgen, 
doctissimus  quisque  {gerabe  bie  ©clegrteften) 
modestissimus  est;  doctissimus  quisque  (aueg: 
jeber  ©clegrte);  optima  quaeque;  aueg  megen  bei 
juperl.  ©cgtiffeS  0.  eximius,  er.  quemque  pul- 
chritudine  Liv.  1,  7,  6.  c)  bis».  = entfpre» 
egcnb,  refpeftio,  qui  cuique  artificio  praesunt 
bie  Slieifter  ber  refpeltioen  ft'ünftc;  haec  procli- 
vitas  ad  Buum  quodque  genus  (vitii  ber  ein» 
jelncn  ju  igten  refpeltioen  Seglern;  aegrotatio 
dicatur;  aueg  mit  einer  SJrt  0.  Attraftion  bei  ben 
cas.  obl.  sing,  foliger  SBorte,  mie  pars,  gens, 
genus  u.  bgl.,  equites  suae  cuique  parti  post 
principia  collocat  Liv.  3,  22,  6 ; has  (cohortes) 
subsidiariae  ternae  et  rursus  aliae  totidem  suae 
cuiusquo  legionis  subsequebantur  Caes.  b.  c.  1, 
83,  2;  in  sensibus  sui  cuiusque  generis  Oie. 


Acad.  2 §.  19.  d)  jeweilig,  qui  quoque  tem- 
pore praesunt  bie  jeweiligen  Sorfteger.  e)  einet, 
jemanb,  man  sit  omne  iudicium  non  qusn. 
locuples  sed  qualis  quisque  sit;  quo  quisque  Mt 
sollertior,  eo  etc.;  ut  quisque  — ita  ob.  sic  a 
sup.  je  — befto.  2)  bis».,  bef.  b.  Liv.,  o.  jbci 
©egenftänben  ft.  bei  beftimmtern  uterque,  inbem 
megr  bie  ©efamtgeit  berücfficgtiqt  rotrb  divera 
consuies  ad  suum  quisque  bellum  proficiscui:- 
tur;  ft.  utercumque  Liv.  1,  24,  3.  Xao  oieü 
quisquTHae,  ärum,  /.  eigtl.  Saegen  jeglicger  Bn, 
Abgang,  »fall,  bag.  Ausrourf,  ÄuSfdjuB.  i. 
©lenfegen  seditionis  Clodianae;  has  (o.  3-ifegm 

qnls-quls  (ali  f.  mutier  quisqnis  es  Plaut 
quiequid  ob.  qnidqnld  (in  ber  Segel  fubjtar 
tibifig),  adj.  quedquod  1)  roer,  roa3  na: 
roer,  was  aueg  immer,  jeber  ber,  alle! 
roa$,  in  ber  Segel  m.  indic.  quoquo  modo  po- 
tuimus;  quiqui  integri  sunt;  quiequid  malet)*; 
erit;  quiequid  erat  patrum;  quis  est  qui,  quo- 
quo modo  quis  interfectus  sit,  poeniendua 
putet;  oerfürjt  neque  enim  id  est  celare,  quie- 
(juid  reticeas  ft.  reticere  quiequid  'sit  quod  re- 
ticeaB  Cic.  off.  1 §.57;  duodecim  tabulae  not- 
tumum  furem  quoquo  modo  (sc.  esset  «=*»  «um 
allen  Umjiänben)  interfici  impune  voluerunt  (Se. 
p.  Mil  §.  9;  *m.  pl.  bei  ©etbumS;  (acc.)  quic 
quid  adv.  a)  um  »aS  nur,  je  weiter,  ji 
megr  qu.  — appropinquabant,  qu.  ab  urbe 
longius  proferent  arma,  qu.  progredior  (in  br 
Darftellung)  Liv.  b)  ttie,  fo  Diel  *qu.  ama- 

2)  jeber  roer  es  aueg  fei,  bet  erfte  befte  li- 
beros  suos  quibusquibus  Romanis  dabant  Ln 
41,  8;  quaqua  de  re  locuti  Tac.  arm.  6,  7.  S 
unum  quiequid  = unum  quidque  Com.;  fdjeir. 
bar  — quisque  neben  anbern  SRelatioiä,  ub; 
quiequid  esset  (oerfürjt  ft.  ubi  aliquid  esset, 
quiequid  esset)  quod  disci  posset  Cic.  Tusc 
4 §.  44;  ut  quiequid  obiectum  esset  de.  IW. 
6 §.  98;  quoenmque  in  loco  quisquis  est  Cie 
fam.  6,  1,  1;  quatenus  quiequid  (anbere:  qmJ 
que)  Be  attingat  Cic.  /in.  5 §.  24;  ogne  ftielcr.r 
in  suo  quisquis  gradu  Liv.  8,  38,  11. 

qni-TiSj  quaevis,  quldvis  (subst.)  u.  qnodri- 
(adj.)  jeber  ogne  Unterfcgieb,  roer  ob.  »al 
ei  nur  fei  non  quivis  hoc  ridet;  quid  vis  per- 
peti  ade«  ÜRöglicge;  qu.  unus. 

quö,  adv.  [au3  quoi,  hat.  u.  abl.  n.  0.  qui]  1)  ik- 
dtf.  irgeubroogin  si  quo  erat  progrediendum; 
ne  quo  inciderem;  aueg  irgenbroie  Liv.  t 
relat.  roogin  abire,  quo  terrarum  possent, 
•quo  te  pedes  sc.  ducunt;  aueg  in  ©ejicgun; 
auf  ©erf.  ob.  Saegen  eos  (quo  — ad  quos)  »* 
contulit;  mare  quo  (■=  in  quod)  Rhenus  infinit: 
ad  partem  provinciae  venturum,  quo  (=  ad 
quam)  te  veile  arbiträrer;  Veientes  quo  ;■= 
quibus)  praesidium  imposuerat;  (au4  Stüdfnt: 
auf  Äonjinnität)  haruspicis  dicta  eodem  inten- 
dere  quo  (=  ad  quod)  cupido  animi  hortaba 
tur  Sali.  Jug.  64,  1.  Seltener:  tto,  quo  loci 
nasceretur;  rosa  quo  locorum  sera  moretur  Her 

3)  *interrog.  quo  tendis?  quo,  quo  ruitis?  eOip: 
•quo  tu,  turpissime?  unde  et  quo  Catius?  tp. 
a)  o.  ©rabc,  bis  ju  welcgcm  ©rabe,  wie  roen 
scire,  quo  amentiae  progressi  sitis  Liv.  b) 
rooju,  ju  roelegem  Sroeef?  Martis  signum  quo 
mihi  pacia  auctori?  Cic.;  quo  mihi  fortunain, 
si  non  conceditur  uti?  nescis  quo  valeat  num 
mus;  quo  tibi  sumere  depositum  clavum?  sc. 


quominus  — quomam. 


691 


prodest.  c)  Wohntet),  woher,  weswegen, 
habet,  be Ä f) a 1 b , infofein  qno  factum  eat  ut; 
quo  mihi  rectiua  videtur;  quo  etiam  magis 
vituperanda  eat  tautae  rei  incuria.  d)  Bell, 
al»  wenn,  alt  ob,  um  einen  bl.  gebauten 
@runb  anjugeben,  m.  conj.  non  quo,  uon  quo 
ipae  audiens;  mercatoribus  eat  aditus  magia 
eo  ut  — habeant,  quam  quo  deaiderent  (ft.  bet 
gewübnlitheten  SBenbung:  non  quo  — deaiderent, 
sed  eo  ut  — habeant);  haec  atnore  magia  im- 
pulaua  acribenda  putavi , quam  quo  arbiträrer 
etc.  t ) bamit  babutd),  jur  Schärferen  Öejeidp 
nung  be®  Rwecfe®  einet  fcanblung,  m.  conj.  sub- 
lata  erat  in  funeribua  celebritaa  virorum  ac 
feminarum,  quo  lamentatio  minueretur;  auati- 
nere  — impetum  benevolentiae , quo  utamur 
de.  Lad.  §.63;  in  canaa  esse,  quo  setiua  etc.; 
bah-  quominus,  eigtl.  wobuteb  ob.  bah  um  fo 
weniger,  m.  conj.  nach  impedire,  prohibere,  de- 
terrere,  recuaare,  nihil  moror  u.  bgl.,  im  Z)ettt= 
fd)en  bl.  bafs  ob.  ju  m.  in/.;  aber  atat  per  alqm 
q.  bog  nicht;  nibil  cenaoria  animadversio  effe- 
cit  q.  etc.  hotte  nicht  ben  Srfolg,  baß  nicht  Liv. 
4,  31,  5;  per  quem  populnm  fiat  q.  (bafj  nicht) 
legibus  stetur  Liv.  9,  6,  3;  fehr  feiten  u.  unlloff. 
quo  ne  misaus  ad  hoc,  quo  ne  — incurreret 
Hör.  sat.  2,  1,37;  bamit  befto,  baff  befto  m. 
comp,  quo  melius  valeamus;  quo  is  magis  gau- 
deret  ingenio  auo  Liv.  2,  60,  1.  f)  bei  comp. 
um  wa®,  bah-  je,  m.  lortefponb.  eo  ob.  hoc 
(befto)  m.  comp.,  biäw.  auch  obnc  60 . um  ba® 
SSetglidjene  mehr  hcr»orjuheben,  in  welchem  gaüe 
abe^  bet  comp.  ob.  eine  anbete  Bejeiebnung  bet 
Steigerung  int  ftauptfafte  nicht  fehlt;  (feit.)  unb 
um  fo  quo  minus  Cic.  jin.  1 §.  58. 
quo-id,  adv.  1)  o.  SRaum  ob.  ®rab  fo  weit  al®, 
fo  »eit,  in  foweit  al®  qu.  insequi  potuerat; 
q.  capitibus  exataro  posaunt;  q.  possum;  q.  eius 
meere  possum;  eHlpt.  q.  longiaaime.  2)  0.  bet 
Reit  a)  interr.  wie  lange  Ter.  b)  relatio.  a) 
f o lange  al®,  fo  lange  tamdiu  veile  debebis, 
q.  te  quantum  proficias,  non  poenitebit;  q.  po- 
*lui.  ß)  bi®  baß,  bi®,  m.  indic.  ob.  conj. 
fquoadusqne  (ob.  quoad  uaque)  fo  lange  bi®, 
quö-clrci,  adv.  rdat.  we®hatb,  bemjufolge, 
um  biefe®  Umftanbe®  willen;  in  bet  Imefi® 
quo , bone , circa  Hör.  tat.  2,  6,  95. 
quo-cumqne  (quocunque),  adv.  relat.  indef.  W o « 
hin  nur,  wohin  e®  auch  f*i»  >n  bet  Imeft® 
quo  ea  (ratio)  me  cumque  ducet  Oie.  Tute. 
2 §.  16. 

qnöd  [urfprüngl.  n.  acc.  b.  qui],  I)  telat.  adv. 
1)  in  Bejiepung  Worauf,  in  weichet  Be« 
jiehung,  wotin  quod  illos  aotas  satas  amet 
Ter.;  bah  quod  si  unb  wenn,  wenn  alfo, 
nun,  bemnadj,  wenn  nur,  ja  wenn,  wenn 
abet,  abet  felbjl  wenn,  quod  ni;  (getrennt) 
. quod  ego  niai  Oie.;  quod  cum,  quod  ubi, 
quod  quoniam,  quod  quia,  quod  etai; 
quod  ut  gefegt  nun,  bah  Cic.  p.  Mil  §.  51; 
bah  boch  quod  ut  o potins  formidine  falsa 
ludar  Verg.  Aen.  11,  631;  quod  utinam  mbchte 
alfo  boch-  Unfichet  ift  quod  qui  (tum.  pl.)  wer 
bähet,  Oie.  off.  1 §.  44;  Phil  10  §.  9;  quod 
absque  hoc  esset  ja,  wenn  biefet  nicht  wäre 
Flaut.  3)  weshalb,  watum  hoc  est  quod  ad 
▼ob  venio  Plaut.,  bah.  est,  nihil  eat,  quid  ost 
quod  m.  cot\j.  ei  iji  fein  ®ruub,  lein  @tunb  bot» 
hanben,  bah  *•»  6i*w.  ju  Vnfang  eine®  neuen 


Safte®,  b c ® h o l b , watum  quod  te  oro  ne  Ter. ; 
quod  te  per  genium  etc.  obsecro  Ilor.,  quod  te 

rr  auperoa  etc.  oro  Verg. 

conjct.  m.  indic.  a)  »ut  Sngabe  b.  ®rünben 
u.  Utfachen,  »eil,  inibej.  nach  Berbi®  bet  Slffcltc. 
»ie  gaudere,  dolere,  queri,  accusare,  laudare, 
mirari;  non  quod,  non  q.  non  — sed  quod 
ob.  bl.  sed;  (feit.)  sunt  similia  il lis  omt ionis 
lumina),  non  q.  sola  ornent,  sed  q.  excellant 
Oie.  or.  §.  184.  6)  b.  einem  faftijchen,  ba®  Bor« 
betgebenbe  erflätenben  Urnftanft  unt  u.  ohne  uor= 
hetgehenbe®  pron.  demonxtr.  (btr  Hmftanb)  bah 
accedit  q.;  *adde  huc  q.  bajit  lomntt  noch,  baj); 
*+adde  q.;  pauca  loquitur,  q.  barübet  bah); 
bene  facis  q.;  bene  mihi  evenit  q. ; multi  in 
eo  peccant,  q.;  bah-  auch  Jut  ®ngabe  be®  Um» 
ftanbe«,  Welcher  ein  im  ^auptfaft  auigefprochcne® 
Urteil  oeranlaht  hat,  wa®  ba®  betrifft,  bah  ic., 
in  Bejug  batauf,  bah  k.,  wenn  q.  scribis  te 
ad  mo  venturum  esse,  ego  vero  te  istic  esse 
volo.  c)  (borfl.  u.  fpät)  nach  verbis  sentieudi 
u.  declarandi,  bah,  ft.  acc.  c.  inf.  Just.  1,  7,  9. 
d)  obgleich,  obfebon  Ter.,  Prop.,  Ov.  e ) feit« 
bem,  bah,  feit  iam  diu'st  quod,  diu  eat  q. 
Plaut.,  Ter.;  ftertius  (iam)  dies  est  q.  Liv. 
quüdnm-mödö,  adv.  [qui  u.  modus]  gewiffet», 
einigetmahen. 

(JuodgäniälurrTpIdes,  ao,  m.  fquod-aemcl-arri- 
pio]  fchetjh-  gebilbeter  SSame,  fcältcräeinmal« 
quäl  f.  2.  qui.  [feft  Plaut. 

quölis  ob.  ’iätls , e =-  cuias  ob.  cuiatia  Plaut. 
quölus,  1)  j.  2.  qui.  2)  quoiua,  a,  um  = cuiua, 
W.  f.,  Cbm.  [hin. 

*tqnö-llbet,  adv.  wohin  e®  beliebt,  iibetall 
quöm,  quö-minu»  f.  2.  cum,  quo  2)  e). 
quo-mödo?  adv.  I)  interr.  Wie?  auf  Welche 
'Seife?  eiuB  hominis  bona  quaratione  venierunt 
aut  quomodo  venire  potuerunt?  II)  relat.  Wie, 
fo  Wie  nihil  est  admirabiiius  quam  quomodo 
Q.  Maximus  mortem  Marci  filii  tulit  — quam 
ia  modua  quo  etc.;  auch  quomodo  — sic  ob.  ita. 
— quömödo-cuuiquo  (-cunque),  adv.  1)  relat. 
indef.  »ie  nur  immer,  auf  welche  ®rt  nur. 
2)  indef.  (Dort!,  u.  fpät)  ohne  binjugefügte«  8er« 
bum  *=  wie  e®  nur  fei,  auf  jebe  mägliche 
SBeifc.  — qnö-mödö-nara , adv.  interr.  wie 
benn?  Oie.  Qu.  fr.  2,  16,  6.  — qnö-nam?  adv. 
interr.  wohin  benn?  q.  baec  omnia  mai  ad 
auam  pemiciem  pertinero, 
quondam,  adv.  [quum-dam]  1)  übeth-  einmal, 
ju  gewiffen  Reiten,  jnweilen,  manchmal. 
2)  o.  bet  Betgangenheit  einftmal®,  ehemals, 
botbem  ut  populi  Eom.  honores  q.  fuerunt 
rari  et  tenues  ob  eamquo  cauaam  glonosi,  nunc 
autem  effusi  et  obsoleti,  aic  olim  apud  Athe- 
niensea  fuiaae  reperimua  Nep.;  nt.  olim  Ter.  3) 
*o.  bet  Rufunft  einmal,  bereinft. 
qnöulam,  conjct.  [quom  — cum-iam]  1)  utfprüngl. 
temporal  — postqnam,  auch  noch  fühlbar  an 
Stellen  wie  q.  ei  qni  me  aleret,  nil  Video  ea^e 
relicui,  dedi  ei  etc.  Plaut.  Trin.  prol.  v.  14. 
2)  ba  ia  (o.  einem  unleugbar  ftattfinbenben  ob. 
unleugbat  fdjeinenben  ®runb)  (feit.)  non  q.  morem 
illi  geram,  non  q.  hoc  sit  neceaac,  verum  ut 
experiar  Oie.;  bi®w  ptäci®,  inbem  nicht  eigtl.  ber 
®runb  beffen  angegeben  wirb,  wa®  wirtlich  gefagt 
ift,  fonbern  warum  e®  gefagt  ift  ipBum  lllam 
Autronium  (q.  eius  nomen  finitimum  maxime 
eet  huins  periculo  et  crimini)  non  sua  haec 

44* 


692 


quopiam  — racemus. 


vita  convincit?  b.  i.  ben  91.  (Bott  ipm  nümlid) 
glaube  id)  befonberä  fprecpen  ju  müffen, 
roeil  ja  tc.);  nec  aolum  componentur  verba 
ratione,  sed  etiam  fmientur,  q.  id  iudicium 
esse  aurium  alter  um  diximus  uttb  bie«  jage 
i<p,  weil  tc.;  in«bef.  bei  bent  mit  furjer  Wefapt 
tulation  be«  Borfjeigcbeitben  Derbuitbcnen  Übet 
gang  ju  einem  neuen  Jcü  bet  Siebe  ob.  bet  tran- 
sitio,  im  leutfepen  nadjbem,  naepbem  nun  = 
niepr,  nacpbein  jo  q.  do  genere  belli  dixi, 
nunc  de  maguitudme  pauca  dicam;  q.  ad  hunc 
locum  perventum  est;  auef)  q.  igitur  ob.  quam- 
obrem  q.,  quare  q.,  sed  ob.  et  q. 
qnö-plum,  adv.  indef.  fquispiam]  (oorfl.),  qoö- 
qttutn  [quisquam]  irgenb  mobin. 
quöquc,  adv  (in  Brofa  bem  betonten  ©orte  enfti- 
tiiet)  angepöngt,  jmiftpen  irnei  bem  Begriff  nadj 
, enge  jufammengebätenbe  ©orte  jebotb  eingeftbo- 
ben,  obgleid)  e«  ju  bem  jtoeiten  ffloit  junätbft  ge= 
pärt),  btärt)  in  fteieret,  mebt  btn  allgemeinen  @e- 
bauten  bmidfieptigenber  ©eije  ( Liv . 22,  7,  6.  23, 
• 1),  bei  Sidjt.  autb  Bot  bem  betonten  ffiotte  (Ilor. 
sat.  l,  10,  6.  2,  8,  81),  mituntei  auf  ben  ganzen 
Sa®  gepenb,  mie  b.  Curt.  4,  10,  15  (Liv  4,  41, 
3.  44,  9.  66,  13).  1)  auep  (um  an  ein  jtbott  be= 
jeiepnetc«  Subjelt  ob.  Objeft  ein  anbete«  gleidp 
geltenbe«  anjureipen)  mo  q.  hoc  decepit;  plconajt. 
quoque  etiam  Ter.  2)  etiam,  ex  industna 
q.;  e contrario  q.  Quint. 
quöquöversus  f.  quoquoversus. 
qtiö-quö,  adv.  relat.  indef.  [quisquis]  roobin 
nut  immer  — qnöquö-vcrsus,  adv.  nad)  al  = 
len  Seiten,  nach  alten  Wi<ptungen  pin 
(quoquevereus,  B.  quisque  u.  versus,  b.  Caes. 
Wippeibet)  u.  Sftanet). 

quorsuin  ob.  -aus,  adv.  inte rr.  [quoversum  ob. 
-sus]  1)  (fett.)  B.  (Räume,  mobin  Ter.  2)  übettt. 
a)  mobin  quorsum  evaderet  Ter.;  q.  haec  per- 
tinent u.  bl.  q.  haec?  Oie.,  q.  haec  tendunt?  q. 
recidat  responsum.  b)  hioju,  in  tneldjet  9lbfi<pt, 
ju  meld)em  >}med  quorsum  igitur  haec  disputo? 


q.  haec  spectat  oratio?  q.  igitur  haec  tam 
multa  de  Maximo?  quorsua  (-um)  haec?  3n«bet 
al«  gotmeln  bet  tebnerijtben  percontatio;  q.  opn- 
est;  quorsum?  rooju  bieä?  Hör.  sat.  2,  3,  20l. 
quöt,  adj.  indecl.  I)  interr.  mie  oiele?  q.  sunt- 
Wiept  mit  pattitiBem  ®enetiB,  alfo  q.  cires  s.i 
sunt  (niept  civium)?  numerate  saltem,  q.  situ 
II)  relat.  jo  Biele  at«,  gern.  m.  tot  fortejpon 
bietenb,  at«,  q.  homines,  tot  sententiae  mie  sie! 
ftöpfc,  jo  Biel  Sinne  Ter.;  tot  annos  q.  habet, 
auep  totios,  q.  fiierp.  bei  ßcitbeftimmnngen  alle, 
jebe  q.  Kalenuis  Plaut.  — quötaunis  [quot 
u.  annus]  al«  adv.,  i ä ^ c I i <^ , alle  Sabre.  — 
quotcumqne  (-cunque),  adj.  indecl.  (jeU.)  mif 
Biele  nut  immer,  jo  Biele  nut.  — quöteni. 
ae,  m.  [quot]  mie  oiele  (bei  einet  Sinteiluna 
Oie.  Att.  12,  33,  1. 

quötldUnö,  qnöttdt&nus,  quStTdle  f.  cotidia 

nus  etc. 

qnotlens  (beffer  al«  quoties),  adv.  [quot]  I)  t* 
terr.  mie  oft?  mie  oiel  mal?  II)  relat.  jo  oft 
mie.  [jo  oft  nar 

quötiens-cumque  (bejjet  al«  quotiescunque),  adv 
quot- quöt,  adj.  indecl.  =•  quotcumquc. 
quötümns,  adj.  (Plaut.)  = quotus.  — qnötus, 
adj.  [quot]  bet  mieoielfte?  meidjer  in  bet 
Wetpe?  q.  annus?  q.  hora  est?  mie  oiel  Upt  iji 
e«?  Hör.;  *eHipt.  quot&  sc.  horfi  ^u  melden 
Stunbe,  mann;  quotus  esse  velis,  reseribe  (Hör 
mie  japlrettp  bu  *u  lommen  gebenfjt,  tote 
oiel  SRitgäfte  bu  paben  mtUft.  3n«bef.  quotn- 
quisque  — mie  oiele?,  aber  in  bcfdjrdnlenbetr 
Sinne  — mie  menige?  quotus  q.  philosopho 
rum  est  qui  etc.  — ‘quotns-cumque  (-cunque , 
adj.  jo  gro&  (oiel)  ob.  menig  nut. 
quo-nsque,  adv.  interr.  bi«  »u  meltpem  8eib 
punlte?  mie  lange?  q.  tanaem,  Catilina,  ab- 
utere  patientia  nostra?  getrennt,  quo  enim  u*- 
que  Oie.  Phil.  3 §.  3.  — quöris,  adv.  [quirie, 
mobin  e«  nut  fei,  überall  bin  Com. 
qnäm  j.  2.  cum. 


R 


R al«  SlbbreBiatur  =>  Romanus  ob.  Rufus. 
r&btde,  adv.  [rabiduB]  mütenb,  rajenb,  omnia 
r.  uppetere  Oie.  — rShtdus,  adj.  [rabieB]  mü  = 
tenb,  toll,  tobenb,  bei.  o.  Steren  ‘leones, 
*canes,  *ferae;  fibertt.  ‘iingua,  *ira,  ‘rabidi 
furor  animi,  ’fames,  ‘ventus;  aud)  *bi«  }Ut 
Safetei  begeijiett  os  Verg.  Aen  6,  80. 
rSbYcs,  acc.  em,  abl.  e;  gen.  u.  dat.  ungebt.  f. 
l)  eigtl.  tollbeit,  ©apnfinn  (at«  ftrantbeit, 
m.  92eigung  ju  feinbjeligen  Slngtiffen  gegen  an= 
bere),  o.  3Jbnjd)cn  Plaut.,  *canum.  2)  übettt. 
heftige,  leibenfcbaftlicfic  Wuftegung  be«  ®emüt«, 
fflut,  ©ilbbeit,  bef.  8otn,  3ngrimm  animi 
acerbitaa  quaedam  et  r.;  irä  in  rabiem  versa; 
ferae  bestiae  caeco  impetu  et  r.  concitatae  Oie.; 
quae  vos  r.  agitat?  Liv. ; gentis;  0.  ftampfs, 
Sftieg«mut  hostilis,  Gallica  (@gj.  Romana 
virtus),  ‘belli,  »civica  be«  ® ütgetftiege« ; arma 
capere  furore  et  r.  Tac. ; foccidendi  3Jt orbluft; 
*0.  Spottjucpt  Archilochum  proprio  r.  armavit 
iambo;  *o.  Stpreibrnnt  horrenda;  *o.  Sliebe« 
reut;  ‘o.  bet  rajenben  Segeipetung  bet  Si= 


bptla^  *ventris  §ci6punget,  ‘odendi  ®6giet; 
‘caeli  marisque,  ‘ventorum;  ’canis  ®lut  be« 
$unbäftem«  Hör.  ep.  1,  10,  16. 
riblo,  3.  toll  fein,  müten  Enn.  b.  Oie.  de  dir. 
1 §.  66.  — riblösö,  adv.  [rabiosus]  mütenb, 
ungeftüm  Oie.  — räbtösfilus,  \adj.  dem.  v. 
rabiosus]  palb  toll  Oie.  — riVfösus,  adj 
frabies]  «=  rabidus,  canis  Hör.;  homo  toll 
Plaut.;  fortitudo  minime  r.  o.  aller  ffiut  frei  Oie 
Räbtrlns,  l)  C.  R.,  SBollstribun,  megen  be«  lobe« 
be«  tribunen  2.  Wpuleju«  Saturninu«  angeflagt. 
2)  C.  R , SHtter,  de  perduellione  angellagt,  nun- 
ben  o.  Siceto  itt  no^  ootpanbenen  Weben  Bettet 
bigt.  lab.  Rablriünus,  adj.  3)  C.  R.,  ein  lieb’ 
ter  jur  geit  Setgil«  Ov„  Quint. 
röbo.  öms,  fdjerjp.  ft.  arrabo,  m.  j.  Plaut 
räbüln,  ae,  m.  [rabio]  ein  tobenber,  (epreienbet 
Satbmaltct,  gungenbrejepet,  Wabulipj 
‘röcemYfer,  fera,  ferum,  adj.  [racemus-fero] 
Beeren  tragenb  uva;  Bacchus  mit  Itauben 
bcfränjt.  — racömm,  i,  m.  eigtl.  bet  Stamm  bet 
©eintraube,  bap.  a)  bte  B eett  U.  bic  ganje  Staube 


693 


Racilius  — rapio. 


(»gl.  uva),  and)  be«  Wilben  SBeinflod«  Verg.,  Hör. 
b)  SBcinbeerfaft  Ov. 

Bacillus,  SUame  eine«  römifcbcn  ®cfcblcd)te8 ; L. 
Kac.,  SolJStribun  juc  Seit  beä  Eiceto;  Racilia, 
Oattin  be«  liltator«  8.  Oninctiu«  Eincinnatu«. 
rädiätus,  adj.  [radioj  mit  Strahlen  Detfeben, 
ftiablenb  sol  Oie . , ‘lumen  (soiis),  “lumina, 
♦orbis  flammeus  soiis,  fcorona  Strablenfdiein. 
rädicltus,  adv.  [radix]  flajf.  nur  (p.  mit  bet 
®urjel,  üon  ©runb  au«  evellere  actione* 
alcis ; ertrahere  religionem  ex  animis  hominum, 
cupiditatem,  excutere  opinionem.  — rädicüla, 
ae,  f.  dem.  B.  radix. 

r&dio,  J.  u.  -lor,  dtp.  1.  [radius]  Bia  bien  *ar- 
genti  lumine  valvae,  *in  armis,  ’galeae  gem- 
mis  et  auro,  ftempla  aoro  radiantur , *radians 
luna,  *radiantiaarma;  subst.  ’nulians  bieSonne, 
.in  bet  Überfettung  bc«  Wratu«  Oie.  or.  §.  152.  — 
radiösuR,  adj.  [radius]  ftrablenrcid)  Flaut. 
rädius,  ix,  m.  Stab;  bah-  a)  *t Speiche  be« 
Stabe«,  b)  8eid)enflab  bet  SJtatbematiler,  wo» 
mit  fte  Figuren  tm  grünen  @la«ftanb  widmeten, 
t.  t.  homunculus  a pulvere  et  r.  Oie.-,  descripeit 
radio  totum  gentibus  orbem,  caeli  meatne  Verg. 
e ) Sabiu«  be«  Rretfe«,  ipalbmcffer.  d)  t.  t. 
®eberf<biffdjen  Verg.  e)  eine  Mit  länglicher 
OliBe  Verg.  f)  bet  Strahl  ber  Sonne  in  ra- 
diis  soiis;  im  ©ilbe  obscurari  nec  apparere  et 
in  virtatis,  tamquam  in  soiis  radios  incurrerej 
*be«  ©lipe«,  *be«  heim«,  ber  Srone  auf  bem 
.Ipaupte. 

radix,  leis,  f.  1)  SBurjel  omnes  eo  loco  aut 
.ab  radicibus  subruunt  aut  accidunt  arbores; 
rapula,  lactucae,  r.  (SRettig)  Hör.;  virtus  altis- 
simis  defixa  r. , *a  radice,  ‘ab  r.  imis;  übertr. 
a)  SBurjel  ‘linguae,  ‘plumae,  ‘saxi;  ber  5ufj 
eine«  Serge«,  ge»,  pl.  montis,  sub  ipBis  r. 
montis,  -fin  radice  Palatii.  6)  bilbl.  a)  a radi- 
cibus (B.  @runb  au«)  evertere  domum  Fhaedr. 
ß ) Ursprung,  Duelle,  Stamm  miserianun; 
errorem  quasi  r.  malorum  omnium  extrahere; 
Marium,  cx  iisdem  quibus  nos,  r.  (®eburt«ort) 
natum.  y)  bet  fefte  ®runb  Pompeius,  eo  ro- 
bore  vir,  iis  r.  bet  Jo  feft  ftebt  Cie.  AU.  6,  6,  4. 
rftdo,  si,  sum,  3.  1)  irapen,  fd)aben,  bau.  ab» 
teiben,  reinigen,  glätten,  glatt  febaben 
terram  pedibus  ifdjarten,  B.  SRaben)  Flaut. ; omni 
parte  corporis  rasa  praeter  caput  et  labrurn 
»uperius;  mulieros  genas  ne  radunto  jnfrajjen, 
au«  ben  12  lafeln  b.  Oie.  legg.  2,  23;  ‘pnros 
lapides  palmft  fegen,  abfebren;  ‘über  rasus  limä 
gereinigt.  ®ao.  a)  oorbei  ob.  barüber  gebenb 
ftreidjen,  berühren,  über  et»,  bin  laufen, 
frietbtn,  burd)  et»,  fliegen  ‘litora,  ‘cautes, 
♦iter  laevum  linl«  am  Seifen  binftreidicn,  *freta 
sicco  passu,  ‘iter  liquidum  burd)  bie  8uft  flie- 
gen, ‘campos  befpülen,  ’ terrae  B.  SBinben,  gin» 
fegen  über  ic.,  *Eurus  arva  imbribus  Berf(b»emmt, 
♦ultima  meta  raditur  idj  bin  faft  am  Siele,  *terra 
rasa  squamis  (serpentis).  2)  abtrapen,  ab» 
f (beten,  rafieren  caput  (Ropfbaare)  et  super- 
eilia;  caput  al«  Reichen  ber  SIlaBerei  ob.  («Suet.) 
ber  Iraner;  modo  tondere  modo  r.  barbam 
Suet.;  radi  fiep  rafieren  taffen  «Suet.  , übertr.  au«» 
trapen,  »ftreichen  *nomen  fastis;  wegnep» 
raedH  f.  reda.  fmen  ‘nanfragium. 

Raetl  (nicht  Rh.',  drum,  m.  ©6llerf$aft  im  ben» 
tigen  ®raubünbten,  Iprol  u.  Oberbeuern,  B.  Im» 
fu«  u.  liberiu«  im  3-  16  B.  Ebr.  unterjocht,  im 


2.  Sabrb-  m.  Sinbelicien  Bereinigt;  ibr  2anb 
Kactia,  ae,  f.  $aB.  ‘fRaetlcns,  -tius  u.  -tns, 
adj.;  Baetu»,  nom.  pr.  gübrer  B.  in  SRätien  ein» 
gemanberten  Etruälem  Just.  20,  5,  9. 
rallns,  adj  [dem.  B.  rarus]  bünn,  tunica  Plaut. 
♦främAlla,  imm,  n.  [ramus]  9iei8b«lj- 
rämentum,  i,  n (gern,  pl.)  ob.  (Flaut.)  -ta,  ac, 
f.  [fl.  radimentum  au«  rado]  eigtt.  Splitter,  Stüd» 
d)en,  bab-  (Plaut.)  omne  cum  ramento  bi«  auf 
ben  lepten  heller. 

rämeus,  adj.  [ramus]  au«  ft e n , fragmenta 

SRciSbol«  Verg.  — r&mex,  leis,  m.  [ramus]  (pl.) 
bie  8nngengefä6e  Plaut. 

Bainncs  ob.  -nenses,  ium,  m.  f.  tribus  1);  aud) 
eine  ber  brei  gleidjnamigen  Seitercenturien. 
lab-  Bamnes  SRitter,  Bornebme  Stuper 
Hör.  a.  p.  342. 

rkmösns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ramus]  solle 
€fte,  Bictäftia,  Berj»eigt  arbor;  ‘Lernaea 
Ecbidna  r.  colubris  natis  e caede  (au«  bem 
IBIute  ipre«  abgebauenen  ftopfe«);  ’comua  cervi. 
— rämülus,  l,  m.  dem.  B.  ramUB.  — ramus, 
i,  m.  91|t,  3»eig;  bilbl.  non  solum  ramos  am 
putare  misoriarum,  sed  omnes  radicum  (näml. 
miseriarum)  fibras  evellere  Oie.  Tusc.  3 §.  13; 
inäbef.  a)  ’ein  2 ft  al«  Äeule  be«  hertule*.  6) 
♦meton.  pl.,  S3aum,  Öaumfrühte. 
räna,  ae,  f.  l)'grofd);  *Rr6te  ova  uncta  san- 
guine  ranae.  2)  r.  marina  Seeteufel  (ein 
|if(fi).  [Hör. 

rancTdus,  adj.  [ranceo]  ranjtg,  ftinfenb  aper 
ränuneülus,  i,  m.  [dem.  b.  rana]  f (einer  Stof d); 
fherjb-  B.  ben  Einwohnern  B.  Ulubrä  in  ber  Wabe 
ber  pomptinifdjen  Sümpfe, 
rapicida,  ae,  m.  [rapox]  Stäuber,  fdjerjh-  ge 
bilbete«  UlatromjmÜum  Plaut.  — rip&cTtas, 
ätis,  f.  [rapax]  Biaubfucbt.  — räpax,  äcis, 
adj.  m.  comp.  u.  jsup.  [rapio]  1)  an  fidb 
reifeenb,  raffenb,  fortreifecnb,  unaufbalt» 
fam  ’ventus,  *ignis,  *fluvii,  *undae,  *Harpyiae, 
♦Fortuna;  auch  ©einamc  ber  21.  Segion  (bie  alle« 
Webctrcifjenbe)  n ihrer  Solbaten  Tac.;  bilbl. 
fähig  fi$  et»,  anjueignen  nihil  est  appeten- 
tius  similium  sni  nec  rapacius  quam  natura 
Cie.  Lael.  §.  60.  2)  räuberifdj,  raubfiiditig 
inopiä  rapax  Suet.,  *lupi,  »mors,  *Orcus;  *Mars 
(al«  unglüdlicpe«  ®eftirn);  *domina  nach  ®e= 
ftbenlen  gierig;  subst  IRäuber  Plaut  , Oie. 
raptiänus,  i,  m.  [pagpavo;]  iRettig  Ct. 
rapide,  adv.  m.  fenmp.  [rapidus]  rcifjenb 
fdjncll  r.  dilapsuB  (fluvius),  fr.  iter  conficere, 
frapidius  venire  alqo;  bilbl.  B.  Sluäbrud  r.  ferri. 
räpTdltas,  ätis,  f.  [rapidus]  reifcenbe  S(bnel 
ligfeit  CVies.  — ripldus,  adj.  m.  f comp.  u. 
sup.  [rapio]  rei^cnb  f(bncll  fluvius  Flaut., 
arnnis  Hör.,  rapidissimi  vortices,  ‘volucris  ra- 
pidissima  jdjtlcll  fliegenb,  ’ventus,  fmare;  *sol 
(wegen  be«  rafeben  täglichen  Umlauf«  nach  ®or» 
ftetlung  ber  Ulten),  *orbis  (caeli);  *equus,  *cur- 
sus,  *r.  passibus,  ♦rapidi  feruntur;  *ignis  (B. 
Slip);  oratio  teifjenb  jebnefl  babin  flutcnb ; in 
consiliis  übereilt;  fvenenum,  fvirus  fd)neE  wir» 
tenb;  ‘heftig,  ‘b'pig  flamma,  Sirius,  rapidi 
potentia  soiis. 

räpina,  ae,  f.  [rapio]  IRaub  a)  abstr.  ba«  Stau» 
ben,  bie  Stäuberei;  ge»,  im  pl.  b)  ba«  ®e» 
raubte,  ber  Sang 

rapio,  pui  (arebaift.  per/,  rapsit,  in  einer  ®efe|e« 
formet  b.  Oie.  legg.  2 §.  22),  ptum,  3.  1)  an  fid) 


694 


raptim  — 

raffen,  weg»,  $in  = , jufammenraffen,  h«fs 
tig  ob.  mit  ©cwalt  ergreifen,  wcgnehmen, 
»{übten,  ent»,  fortreißen,  fortfdßlfbben 
ulqd,  *cenam,  *farma  (manu),  *bipennom  dex- 
trä,  ’galeam  tectis  jdjnell  holen  au«  JC.,  ‘nigrum 
colorem  rafd)  annehmen,  *vim  monstri  rafcß  ein» 
fangen,  ’aures  abrcißcn,  »stirpe«  auSreißen,  ent» 
Wurjeln  (o.  gluffe);  *lumen  (ba«  Äuge)  tibi  ent» 
reißen;  hostes  vivo»  ex  acie,  (istum)  sublimem 
Ibras,  alqm  domum  Plaut.-,  manipulos  aliquot 
in  primam  aciem  secum;  fraptua  Hector  equia 
gcfcßlcift;  commeatum  in  naves ; frumentum  ex 
agns  per  ipso»  dies  raptum  omne  Veios  erat 
feßnetl  racggefdjafft;  *Turno  mille  populus  eilig 
jufüßren;  citatum  agmen  Tusculum  praeter  Ca- 
puam  Liv. ; *quo  me  cumque  r.  tempestas  (im 
Silbe);  ’carceribus  missos  r.  ungula  currusj  *r. 
se  hinc  ocius  ' fict)  fortmatßeu,  fid»  paden’;  ye- 
nandi  Studium  homines  per  nives  ac  pruinas 
in  montes  ailrasque  r.  jpäufig  alqm  ad  sup- 
plicium, ad  mortem,  ad  necem,  bi«W.  bl.  r.; 
alqm  in  ius  Plaut.,  in  ius  ad  regem,  ad  con- 
sulem  Liv.,  *Komae  sponsorem  (alb  Särgen) 
me  rapis  entfüßrft;  me  parentibus,  liberis,  pa- 
triae intra  iuventam  praematuro  exitu  Tac. 
ann.  2,  71;  ‘auditorem  in  medias  res  in  tc. 
rafd)  berfcßen ; ’obsita  frondibus  sub  divum  an« 
Süßt  jießcn  =■  bem  Slnblide  ber  Stenge  prd«= 
geben.  3n«bef.  a)  bcjdjleunigen,  fefjleunig 
Bollenben,  nolljießcn  raptae  prope  inter 
arma  nuptiae  Liv.-,  *viam,  ’silvas  burtpeilcn; 
fimmensos  orbos  per  humum  (p.  ber  Solange) 
tafeh  machen,  befehreibcn;  *in  fomite  flammam 
rafcß  entmideln  (burcß  Scßwingen).  ß)  ati  Seute, 
ali  SRaub  an  fieß  reißen,  rauben,  entfüß» 
ren  quantum  r.  potuerit;  eos  inter  se  partes 
regni  rapuisse  (geraubt  u.  unter  (id)  geteilt)  Liv.; 
r.  omnes,  trahere;  sibi  quisque  ducere,  trahere; 
trahere  et  r.;  virginem;  ’Andromeden  et  tanti 
praemia  facti  nimmt  fcßlcimig  in  Scftß;  *raptos 
ex  hoBte  penates;  »insignia  ftleibcrfeßmud ; 
•oscula;  ‘occasionem  de  die  eilig  ergreifen; 
♦quae  r.  hora  diem  almum;  castra  urbesque 
mie  im  glug  erobern  Liv.;  su bst.  aa)  *rapta, 
ae,  f.  bie  ©eraubtc,  ©ntfüßrte.  ßß ) raptum, 
i,  n.  ba«  ©eraubte,  ber  SRaub  rapto,  ex  rapto 
vivere  Ov.;  rapto  potitur  Vera.;  rapto  gaudere 
Liv  ; rapta  diyidere  Liv.;  auch  plünbern,  Ber» 
Wüjten  villas  Liv.;  Armeniam  Tac.;  *r.  in- 
censa  feruntque  (plünbern  rein  au«)  Pergama 
Verg. 

2)  tp.  a)  an  f idtt  reißen  commoda  ad  se  Oie.; 
victoriae  gloriam  in  se  Liv.;  +quo  facinore 
dominationem  raptum  ierit;  -fspem  adoptionis 
acrius  in  dies  Berfolgt.  6)  mit  ficß  fort»,  gu 
etro.  ßtnreifjen,  fort»,  ßinjteßen  *alqm  in 
adyersum  (in*  Setbetben);  *animum  in  varias 
partes;  scripturam  suam  in  peiorem  partem 
herunter jießen  Ter.;  alqm  in  invidiam,  *in  me- 
dias caedes;  *si  tantus  amor  scribendi  te  r.; 
feltner  in  gutem  Sinne,  ipsae  res  verba  b.  i.  mit 
ber  Saeße  bieten  fiep  b.  felbjt  bie  ©orte  bar;  me 
commemoratio  posteritatis  ad  Bpem  quandam 
immortalitatis;  ad  dirinarum  re  rum  cognitionem 
cura  omni  studioque  rapi;  b.  SRebner  eos  (apud 
quos  aget)  quocumquc  velit,  yel  trahere  yel  r. 
®ab.  A ) raptlm,  adv.  in  ßaftiger,  reißenber 
6ile  scribere;  in  ignem  r.  ad  id  factum;  prae- 
cipitata  r.  consilia;  r.  omnia  [agere;  r.  agitur 


rastrum. 

agmen  Liv. ; *r.  secat  aethera  pennis.  B)  rap- 
tlo,  önis,  f.  (feil.)  ba«  Stauben,  bie  Untfüß» 
rung  Ter.  C)  rapto,  t.  (intens)  1)  fortrei* 
ßen,  »fcßleppcn,  »jenen  coniugem,  »Hectora 
circa  muros  feßleifcn,  *Hectorem  curru  qua- 
driiugo  raptarier  (ft.  raptari);  fsigna,  quae 
turbine  atque  unda  raptabantur,  fhuc  Ulnc 
vexilla,  fhuc  atque  illuc  legiones;  bilbl.  ’quid 
r.  in  crimina  (»ur  ftitflage  sieben:  diyos?  *' 
■frouben,  plünbern  inter  se,  Africam.  D) 
raptor,  öris,  m.  (Räuber,  pl.  torbi»;  *lupi 
ränberifcße;  *abfol.;  Stäbeßenränber,  ®ntfüß» 
rer  t^liae;  *abfol.;  bilbl.  ‘alieni  honoris.  E) 
raptag,  ns,  m.  1)  ba«  gewaltfamc  gort» 
retßen,  SRaub,  Sntfüßrung  yirginis,  Ganv- 
medi,  *Inous  ba«  gerfleifdben  bunt)  gno.  21 
fSRäubetei,  audj  pl. 

r&pälum,  i,  n.  [dem.  o.  rapum]  SR  ü b d»  e n Hör, 
— rapum,  t,  n.  (Rübe  ( Brassica  Papa  L.). 
rSresco,  — — 3.  [rarus]  *loder  werben,  f id» 
Boneinanber  geben,  claustra  Pelori  öffnen 
fidi : resoluta  tellus  in  liquidas  aquas  oetbünm 
fteß  in»e.;  übertr.  fitß  minbern,  feltner  wer» 
ben  tpaulatim  montes;  *sonitus.  — r&rTt»«. 
ätis,  f.  [rarus]  Sod crßeit  in  pulmonibus  inest 
r.  quaedam.  2)  Seltenheit,  getinge  3«hl 
dictorum,  +capillorum,  flayandi  ba«  feltene 
Saben;  concr.  eine  Seltenheit  equi  Ourt.  — 
rSrö,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [rarus]  feiten  r. 
usquam,  unquam,  alias;  autß  ßin  u.  Wteber 
hier  u.  ba  Oie.  de  or.  3 §.  163.  — rärus,  ad j, 
m.  comp.  u.  sup.  1)  bünn,  lodet,  nitßt  DiÄt, 
b.  bem  ©egenftanbe,  bem  [Raume,  in  welchem  et®, 
gtoiftßenräume  ßat  (@gf.  densus,  spissus),  fsilr* 
mit  weit  au«cinanbrrfteßenben  Säumen,  licht; 
*retia  weitmaftßig,  *fterra  loder,  *tnnica,  *cri- 
brum  weitlöcßrige*.  2)  b.  ben  ©egenßänben  ielbft. 
bie  burtß  3m'fd)enräume  gettennt  finb  u.  an# 
einanberßeßen , bünn  ßehcnb,  weit,  einzeln, 
urteilt jc!t,  jerftreut  (®gf  confertns,  conti- 
nuus;  densus)  arbores,  fr.  drsiectaque  aedificia, 
*capillus,  racemi,  *tela,  *r.  lacrima  manat  per 
genas  einfame,  berftohlene;  inSbef.  al«  milit.  1. 1. 
milites,  r.  dispersique  pugnant,  r.  in  conferto» 
illati,  r.  mognisque  interyallis  proeliantur 
frara  acies,  ordtnes  Liv. ; frarius  agmen  entrinde 
fiebat.  3)  nicht  häufig,  nur  h<(  *-  ba  bor 
tommenb,  feiten,  Wenige  portus,  literw. 
genue  bominum,  omnia  praeclara  r. ; subst  rarx 
anteponantur  yulgaribus;  (decemyiri)  rari  ach 
tus  (gen.)  feiten  »ugänglicß;  r.  per  yias  populus, 
Oceanus  r.  nayibus  aditur;  *apparent  r.  nante- 
in  gurgitc  yasto  Verg.  Aen.  1,  118;  *yitio  pa- 
rentum  rara  inyentus  gelichtet;  *yocos;  raruta 
est  nt  (Quint.)  = raro  fit  nt;  (Tac.)  rarum  (sr 
est)  m.  inf.;  aueß  b.  bem,  bet  etrn.  feiten  tbnt 
ft.  raro,  *nec  Iliacos  coetus  nisi  rarus  adibst; 
fCaesar  rarus  egressu  feiten  au«gehenb;  +ano 
quis  scriptoribus  r.  obtrectator;  *r.  mens  (mc 
ber  Serftanb  weniger)  intellegit,  quod  etc.  $int 
feiten  in  feiner  Brt,  borgügtieß,  burtreff 
lieh,  auägejei^net  *yestrs,  *ayis,  *puelk 
*quercus  patulis  rarissima  ramis,  *artäs  opo' 
rarae,  +leo  magnitudinis  r.,  t Philippus  i» 
dolis  r. 

rÄsIlls,  e,  adj.  [rado]  geglättet,  ’fibula, 
r.  huxum  glatt  gebre^fetter.  — ristto , t.  [sä- 
ten«. b.  rado]  (feit.)  ahfeßeren  faciem  cotid» 
frastellus,  i,  m.  dem.  b.  rastrum.  — raitraa. 


ratio. 


695 


i,  im  pL  gctt.  -I,  örum,  m.  bie  jur  Bear, 
beitung  be«  8 oben«  gebrauchte  jmei,  u.  mcbrjin= 
fige  $ade,  ber  Kar  ft  Verg.,  Ov.;  feberjh-  b. 
Ramm  be*  ^otgb^em  Ov.  met.  13,  766;  fpriebw. 
re»  redit  mihi  ad  rastros  — id)  Werbe  jum  ar- 
men Sföanne  Ter. 

/■Stio,  önis,  f.  [reor],  1)  ba«  iRecbnen,  bie  Be= 
reebnung  (eigtl.  u.  bitbl.),  objeftio,  bie  SRcc b = 
itung  u.  wa«  einet  Meinung  gleich  lieht,  8er, 
jeiebni«,  Siifle,  SProtoloII,  auch  bie  Summe, 
8abl,  SRecbenfchaft,  r.  conficere,  inire  SRcd>= 
nung  anftetlen;  r.  alcis  rei  habere  Berechnung 
tnorüber  anftetlen;  r.  ducere,  subducere  f.  dueo 
•3)  d),  eubduco  1);  r.  constat  ftimmt;  r.  eollegit 
f.  2.  colligo  2)  c);  fa  rationibus  i.  2,  a I)  1); 
r.  compositae  rei  turbata  est;  rationes  referre; 
relatis  ad  rem  publicum  cum  fidc  r.  naebbem  et 
9te<bnung  übet  bie  öffentlichen  Selber  ic.  abgelegt 
batte;  dexter»  digitis  r.  eomputat,  putatur  r. 
cum  argentario  Flaut.;  rationes  ab  alqo  acci- 
pere;  rationem  perscribere;  rationes  cognoscere 
einbolen,  conferre  Bctgleicben;  falsaa  r.  inferre; 
r.  confectas  apud  alqm  deponere;  in  rationem 
indneere  in  Segnung  bringen;  totius  rei  consi- 
lium  his  r.  (nach  bei  Berechnung  alter  möglicher, 
toeife  eintretenben  Umfiänbe)  explicabat,  ut  etc.; 
nimis  exigne  ad  calculos  vocare  omicitiam,  ut 
pur  sit  r.  acceptorum  et  datorum  bie  Rechnung 
über  Soll  u.  haben;  hanc  r.  habere  coepit  er 
fattulierte  fo;  r.  implet  homines  spei  Lir.  26, 
19;  (yoluptates  agricolarum)  habent  r.  cum 
terra  fteben  in  (Rechnung  mit  Oie.  Cat.  m.  §.  61; 
r.  salutis  explicatam  et  exploratam  habere  mit 
bei  Berechnung  feine«  ^cil#  oöDig  im  Steinen, 
b.  i.  feine«  §eil«  Böüig  geroifj  fein  Oie.  fam.  6, 
1,  2;  petitioni»  tuae  r.  mihi  seraper  fiiit  ex- 
plorata  be«  (Erfolge«  beiner  8.  war  ich  immer 
gewifj  Cic.  fam.  16,  31,  1;  quo  mea  r.  facilior 
et  eolutior  esse  posset  wobureb  meine  Salbe 
leichter  u.  bequemer  auf«  reine  fomnten  fönnte; 
oeenrrebat  illa  r.:  quid  Clcomene  fiot?  fquan- 
tum  in  ratione  est  fid)  berechnen  läfjt;  ineunda 
r.  (e«  muff  berechnet,  überlegt  wetben)  et  via  re- 
periunda  est,  qua  etc.;  mei  r.  iam  officii  esse 
omnibus  iniquissimis  meis  persolutam  (abge- 
tragen); nec  eyentus  modo  hoc  docet  — sed 
eadem  r.  (Berechnung',  quae  fuit  futuxaquo  im- 
mutabilis  est  Liv.  22,  39,  9;  cum  in  roliquis 
fi' re  rebus  publicis  priyatisque  r.  (Berjeicbniffe) 
ßraeciB  literis  utantur  Cats.  6.  O.  6,  14,  3;  r. 
carceris  (ba«  Kerlerjournal)  Oie.  Verr.  5 §.  147; 
ea  nimia  est  r.;  hem  ista  r.  (Summt)  est 
maxima  Flaut.;  r.  (Stecbcnfdjaft)  reddere  (ab; 
fegen)  alcui,  alcis  rei;  r.  yitae  reposcere;  abs 
tc  r.  reposcent,  si  etc.;  negotii  r.  exstare  opor- 
tere  Siecbenfcbaft  gegeben  »erben  fönnen;  übertr. 
n)  Rechnung,  in  ber  man  mit  jmbm.  fleht,  bah- 
überb  ®efd)äft«angelegenbcit,  =fache,  ,Ber= 
hältni«,  'fübrung,  ©efebäft;  über!).  Mnge  = 
legenbeit,  ©erlebt  mit,  Begebung,  8er, 
hältni«  ^U  imbm.,  qui  iam  cum  isto  snmma 
consnetudine,  praeterea  re  ac  ratione  coniunc- 
tus  esset;  fori  iudiciique  r.  (Bereich,  Mngelegen- 
heit);  r ciyitatis,  r comitiorum  quantos  aestus 
habet;  ita  se  in  populari  r.  iactare  in  Berfecb' 
tung  ber  8oI!«fa<be;  propter  perpetnam  in  po- 
pulari  r.  levitatem ; omnes  rumuscnlos  populari 
r.  (toeil  man  bie  BotfSfacbe  »erficht,  al«  ein  Bolf«, 
freunb  gelten  Will)  auenpari;  alqd  rationis  ha- 


bere cum  alqo  im  Berfebr  flehen  mit  ic.;  alcui 
cum  alqo  intercedit;  habenda  cum  M.  Latrone 
pacis  r.;  bah-  auch  Kategorie,  ©ebict,  Woju 
etw  gehört,  5a cb  alqd  cadit  in  rationem  utili- 
tatis;  hacc  res  non  solum  ex  domestica  ost  r. 
(in  bie  Kategorie  ber  innern  ©olitil),  attingit 
etiam  bellieam;  ut  eins  diversa  studia  in  dis- 
simili  r.  (in  einem  oerfchiebenartigcn  fflebicte, 
Bereich)  perspicero  possitis;  ipsa  oratio  quidem 
propria  est  nuins  unius  r.  (5ach),  de  qua  lo- 
quimnr.  b)  tnie  unfer  '(Rechnung’  in  bet  Sieben«' 
art  'bei  et»,  feine  (Rechnung  ftnben’,  ge»,  im  pl. 
3ntereffe,  Borteil  r.  meas  yestrae  saluti  an- 
teposuissem;  quid  tuac  r.  postulent;  me  ad 
eius  rationes  adiungo;  quem  tu  in  meis  r.  tibi 
esse  adiungendum  putasti;  meis  alienissimum 
r.;  alcis  rationibus  consulore,  prospicero,  pro- 
yidere;  rei  publicae  rationibus  conducere; 
pront  r.  poscit  Tac.  Germ.  6 je  naebbem  e«  ihr 
3ntcreffe  erljeifcbt.  c)  roie  mir  'in  (Rechnung  jieben’ 
fagen  — bcrccfjncnbc  (Rüdficbt,  Berüdfid), 
tigung,  Seacbtung,  Srwägung,  Sorge  für, 
r.  habere  ((Rüdficbt  nehmen,  bebadjt  fein  auf  ic., 
bcrüdficbtigen)  alcis  rei  (dignitatis,  commodi, 
officii,  summae  rei  publicae,  frumenti,  frnmen- 
tandil,  alcis,  sauciorum,  piorum  et  impiorum; 
ut  8ui  r.  absentis  haberetur  ftch  abwefeub  um 
ba«  Konfulat  bewerben  bürfe;  cuius  abBentis  r. 
haben  proximis  comitiis  Cats.  b.  c.  1,  9,  2;  con- 
tentus  eo,  quod  r.  habita  plebeiorum  esset 

. bafj  ic.  fich  bewerben  bürfen  Iav.  4,  6,  lt;  habeo 
r.,  quid  a populo  Rom.  acceperim;  omnis  hac 
in  re  habenda  r.  et  diligentia  est,  ut  in  ic.  bot 
man  forgfältig  ju  achten  barauf,  bafj  Cic.  Lael. 
§.  89;  sin  est  in  me  r.  (=  sin  habeo  rationem) 
rei  publicae  (bie  Sntereffen  be«  Staate«  mir  heilig 
finb);  yirtutis  et  vitiorum  sine  ulla  divina  r. 
(ohne  baff  man  bie  Söttet  irgenb  in  (Rechnung 
bringt,  ohne  alle  (Rüdficbt  auf  bie  ©öfter)  grare 
ipsius  conscientiae  pondus  est  Cic.  n.  d.  3 §.  86 ; 
salva  utriusque  temporis  r.  est  jeber  Seit  ift  ihr 
(Recht  gefebeben  Tac. 

2)  bie  höhne,  mit  ber  Berechnung  oerwanbte  Ihe= 


gerichtete  Kraft  be«  Benlen«;  oernflnftige« 
(Racbbenlen,  Überlegung  motum  istum  ce- 
lerern  cogitationis,  acumen,  sollertiam  qnam  r. 
vocamus;  bomo  quod  rationis  eBt  particeps, 
per  qnam  conseqnentia  cernit,  causas  rerum  yi- 
det  earumque  progressus  et  quasi  antecessiones 
non  ignorat,  simihtudines  comparat  etc.;  altera 
(pars  animorum  posita)  in  ratione,  quae  docet 
et  explanat,  quid  faciendum  fugiendnmye  sit; 
lex  est  r.  summa  inBita  in  natnra  etc.;  in  na- 
tura omnium  rerum  r.  inesse;  quibus  in  rebus 
temeritas  et  cosus,  non  r.  nec  consilium  valet; 
quantum  ratione  providere  poterat;  mens  et  r. 
et  consilium  in  senibus  est;  mulier  abundat 
audacifi,  consilio  et  r.  deficitnr;  r.  ac  disputatio 
(eigne  Bernünftige  gorfebung)  impulit  me  nt  etc. ; 
omnia  r.  animoque  (m.  überlegenbtm  ffleiftc) 
lustrare;  nullum  scelus  r.  habet  fann  Berbunbcn 
fein  mit  *c. ; non  erat  m.  inf.  war  nicht  Btrnünf 
tig,  Bcrnunftaemfif;  nulla  huiusce  rei  r.  est  hat 
nicht  Bernünftige«;  quod  domi  te  inclusiBti,  ra- 
tione (Bemünftig)  fecisti;  fin  rationem  neces- 
sitas  versa  est  31ot  Bettrat  bie  Stelle  ber  Klug, 


696 


ratiocinatio  — rationalis. 


f) c i ! ; fnecessitas  ante  rationem  est,  moxime  in 
bcllo,  feffieacior  (erfinberifebct)  necessitas  quam 
r.;  fnonnumqiiam  neceasitati,  quae  pars  ratio- 
nis  est,  parui  (fifptlidj  mit  'habe  au«  bet  9?ot 
eine  Xugcnb  gcmad|t’);  hanc  excogitat  r.  (finns 
rcidfCT  (Einfall;,  ei  haec  r.  potius  quam  amentia 
nominanda  est;  baß  alle«,  mobei  bie  Vernunft 
im  Spiele  ift  a)  toeriiflnftiger  ©tunb,  8e f- 
nunftgrunb,  ®emcggrunb,  ©tunb,  Sftotib, 
aud)  ©cgtünbung,  fDlotioierung,  ®ei»ei«= 
fül)tung,  golgerung,  Sdjluß,  est  alqa 
kuiusce  rei  r.  bafflt  giebt  e«  einen  oemttnftigen 
©runb;  auctoritates  conteznnis,  ratione  pugnas; 
r.  meam  cum  tua  r.  contendere;  hoc  quam 
habet  r.  aequitatis?  conflrmare  argumentis  ac 
r.;  r,  afferre;  subest  alcui  rei  r.;  r.  ex  fiducia 
ein  au«  bem  Scrttauen  auf  bie  Umftänbe  ent= 
mmtmenet  oeniünftiger  ©tunb  Liv.  26,  19,  1;  ad 
eam  sententiam  cum  reliquis  causis  haec  quo- 
que  r.  cos  deduxit,  quod;  ratione  permoti  au« 
ftrntcgijdbcn  ©tünben  Cats.  b.  c.  8,  74,  2;  ex  quo 
lila  r.  nata  est  Platonis,  quae  a Socrate  in 
Phaedro  est  explicata  etc,;  concludere  r,;  r. 
ipsa  coget;  ut  nunc  r.  cogit.  b)  »ern&nftige« 
SBetbältni«,  ©efeßmäßigleit,  Screißtis 
gung,  ©efep,  fRegel,  91orm,  SRaßftab;  be= 
ftimmie  Crbnuna.  StetSobc.  mctbobifcbeä 


beit,  Buftanb,  übetb-  ®tt  u.  ©eife,  SRittel, 
»eg,  ©ebingung,  Wögli^leit  agminis,  rei 
militaris,  not&  atque  institutft  r.,  pecuniarum 
©elboerbdltniffe ; ut  ceteri  menses  m suam  r 
reverterentur  in  ißt  richtiges  Serßältni«  (butö 
3nterfalation) ; ita  r.  eomparata  est  vitae  na- 
turaeque  nostrae;  haec  eadem  r.  est  totins  Gal 
liae  ba«fetbe  SerßäUni*  finbet  in  ic.  ftatt;  mei 
consilii  negotiique  totius  suscepti  causam  ra- 
tionemque  proposui  b.  i.  toelcße  Setoanbtni«  e4 
mit  ic.  pabe  Oie.  Verr.  4 §.  140;  r.  pontis  hanc 
instituit;  equestris  proein,  bellandi;  hac,  tali, 
quA,  eadem,  simili,  pari,  alifi,  null;!  r.;  omni 
r.j  (jeltnct)  Omnibus  r.  auf  jebe  mäglidje  ©riie; 
his  r.  (SRittel)  equitatum  tolerare;  aliä  r.  ( unter 
einer  anbent  iöebingung)  sese  non  esse  Tentu- 
rum;  alqa  ad  resistendum  r.  fuisset  Wöglidl 
feit;  *nee  sat  rationiB  in  armis  mit  ben  ©affen 
ift  mißt«  meßt  au«juricbtcn;  bab-  bi«m.  umfdprrh 
benb,  jcbo<b  nitbt  fd)le<f|tbin,  fonbetn  ben  ©egen 
ftanb  jugletd)  al«  beftimmte«  Verfahren,  al«  SRaß 
regel,  al«  begriinbet  gebaibt  non  modo  ignoscendi 
r.  ;ba«  Setjeißen),  verum  etiam  ignoscendi  eon- 
suetudo  sublata  est;  ad  praecipiendi  r.  delaps.t 
est  oratio  mea  icß  bin  in«  Xocieten,  in«  Scßul 
meiftetn  geraten;  si  mei  facti  r.  (meine  ^anblunc 


Serfaßren,  fßlan,  Slaßregel;  ©erfahren, 
©erbalten  flbctb-;  Xenlart,  Xenbenj,  tRi cf»= 
tung,  ©rincip  omnia  modo  et  r.  facere;  in- 
tervallis  pro  rata  parte  ratione  distinctis  tiad) 
©ejepen,  gefeßmäßig ; ad  vitam  usumque  vivendi 
ea  descripta  r.  est;  r.  quaedam  conformatioqne 
doctrinae  f.  conformatio  2);  r.  dicendi  et  via 
(@gf.  natura);  ratione  et  via  auf  metbobifdjem 
©ege,  metbobifib;  via  quadam  et  r.  Oie.;  si 
sunt  ratione  (mit  Serftanb,  in  ongemeffenet 
©eife)  translata  (aliena  verba);  argumentum 
ratione  (funftgeretbt)  concludere;  scribendi  Con- 
silium ratioque;  r.  mea  in  dicendo  haec  esse 
solet;  eius  facta  ad  antiquae  religionis  r. 
(SJlaßfiab)  exquirere;  r.  atque  usus  belli  bie 
planmäßige  gäßrung  be«  Stiege«;  r.  baec  erat 
belli  (Krieg«,  CperationSplan)  ut  etc.;  istam  r. 
otii  tui  probo  jene«  gefebäftilofe  geben,  ttric  bu 
e«  planmäßig  fübrft ; fors,  quae  talibus  in  rebus 
plus  quam  r.  potent;  mcae  vitae  rationes  (£e- 
benSplan)  ab  meunte  aetate  susceptao;  oxplo- 
ratis  hostium  r.  ©aßtegeln;  rationes  bolli  gc- 
rendi  (bie  für  bie  Kriegführung  }u  ctgretfenben 
Waßtegeln)  communicare  Caes.  b.  G.  7,  63,  4; 
ad  novos  cosub  temporum  novorum  consiliorum 
rationeB  (Maßnahmen)  accommodare;  cum  et 
pacis  constituendae  r.  (Änorbmmg,  ©ctfügung) 
ct  belli  gorendi  potestatem  solus  haboat;  his 
r.  unter  biefen  ©orfidjtSmaßregcIn  Caes.  b.  G.  7, 
71,  9;  temerarid  nsus  r.  ©erfaßten ; ipsa  virtus 
brevissime  recta  r.  dici  potest;  Hörens  homo  in 
populari  r.  J>auptrcpräfentnnt  bet  bemotratifißcn 
SRilßtung;  una  in  causis  r.- quaedam  est  eius 
orationis  quae  ad  probandam  argumentationem 
valet  bet  teil  bet  SRebe  ic.  bat  cigentlid)  nur  eine 
Xenbrn;,  »erfolgt  eigen  (heb  nur  ein  giel;  longe 
mea  discrepat  ab  istis  et  vox  et  r.  $ e it  t tu  e if  e 
Hör.;  bona  r.  (ba«  gute  ©rincip)  cum  perdita 
(bem  fibleibten  bet  Umfturjpartei)  confligit ; r.  (bet 
©eift)  atque  inclinatio  temporum;  cuioaque  ao- 
tatis  quae  dicendi  r.  voluntasque  fuerit;  ob* 
jefti»  (Einrichtung,  ©erßältni«,  ©efißaffen* 


temperata,  fortis,  iusta  ft.  prudentia  etc.  Oie 
/in.  5 g.  68.  c)  ffiiffenfcßaft,  miffcnftbaftlitbe* 
Spftem,  Xßeotte  ob.  toiffenfc^aftlid^e,  t%to 
retijcße  Kenntnis,  (Einfiißt,  bab-  fpecieCc: 
Bebte,  Sehrfaß,  Xbeotem,  ©runbfaß,  ®n 
filbt  dicendi,  vivendi,  vitae,  disserendi  ©iffer. 
feßaft  bet  ®erebfam!eit  ic.,  r.  civilis  et  discipliiu 
populorum  @taat«l»iffcnf<baft ; ubi  perspecta  vi» 
est  r.  eius  (bie  liefe  bet  SBiffenföaft);  tadle 
quodam  sensu  sine  ulla  arte  aut  r.  (ohne  alle 


Wnluenbung  tbeoretif<ber  Runfttegeln) ; omni»,  qnt 
a ratione  (».  tDiffcnfcfjaf liieren  ©tanbpunfte  auf 
suscipitur  de  aliqua  re  institntio-,  Epicuri,  Cv- 


nicorum  ©pflem ; ».  gelbfietru,  ad  Paulli  r.  »f 
disciplinam  taftifdbe  Jtunjt  u.  Stbule ; au (b  Xis 
leftil  noc  vincet  r.  hoc  Hör.  ent.  1,  8,  116;  r.  ss- 
porum  Sebte  P.  ic.  2,  4,  36;  haec  ita  sentimr- 

: naturft  dnee,  nullfi  r.  nulläque  doctrinä;  (est  it 
me)  huiusce  rei  (biettn)  r.  aliqua  tbeotftiübf 
©infirfjt ; aliqua  in  foro,  iudidis,  legibus  aut  r 
aut  exercitatio;  totius  r.  ignari  ohne  aQe  tbes 
retijdje  (Erfenntni«;  haec  mihi  videtur  delioatkr. 
ut  ita  dicam,  molliorque  r.  £eben«anf t<bt ; si»’ 
diligentissima  pervestigatione  eorum  omniura 
r.  Ülnfiebten,  ffltunbjdfjc,  ©abtbeiten),  quae  dt 
naturis  humani  genens  aut  moribus  a philoso 
phis  explicantur;  quinque  r.  propositis  offici 
persequendi  fünf  ©runbföpc  für  *c. ; ab  hac  r 
dissontiunt;  duae  epistulae  perdiligenter  in  eaa 

‘ dem  r.  scriptae;  iu  eam  r.  loqui ; oft  b.  Cie  t. 
(Slnfidjt)  ot  oratio. 

rätlöcTnätlo,  önis,  f.  [ratiocinor]  pbilof  a.  rßet 
t.  t.  1)  »ernünftige,  rubige  Übetlegnng.  s 
Slctnunftfeblu^,  @<blußfolgc.  — rätiöciu- 
tivns,  adj.  [ratiocinor]  ju  einet  ©tblußfolgt 
gebätig,  fpllogiftiftb  genus  dicendi  Oie.  — 
rätiöcYnitor,  öns,  m.  [ratiocinor]  fReebnungt 
ffibter;  übertr.  öereeßnet  boni  r.  officiorur. 
Oie.  off.  1 §.  59.  — ritlöclnor,  dep.  t.  [ratio 
1)  beteibnen  2)  einen  Sdblnß  maier 
{^ließen. 

rätionfills,  is,  m.  [ratio]  (fpät)  9ieißnung«fik’ 


rationarium  — recens. 


697 


rer,  Sientmeifter.  — ritlonärinm , ii,  n. 
fratio]  ein  fiatiftifAe*  ScrjeiAnia  imperii 
Suet.  Awg.  28. 

ritis,  is,  f.  glofe,  bab-  »gabrjeug. 

rttlnncfila,  ae,  f.  [dem.  o.  ratio]  a)  Meine  5Rct^  = 
nung  Csn».  6)  ein  fe^wacf^ex  ®runb,  fpife- 
finbiger  ©i^lufi  levis;  concludunt  ratiun- 
culas;  huic  incredibili  sententiae  ratiunculas 
suggerit. 

rät us,  adj.  [reor]  1)  bereAnet,  burA  9ieA  = 
nung  benimmt,  pro  r.  parte,  pro  ratä  tn  einem 
befiimmten  Bert)i5Itniffe,  oetbältniSmäfeig.  2)  be= 
ftimmt,  fefiftebenb,  lidjcr,  unnbattbc rlid) 
motas  stellarum,  cnrsas  lunae  r.  et-immutabi- 
lis,  r.  tempore,  qnod  r.  fuerit  certo  tempore, 
»si  haec  lumo  r.  vita  maueret.  8)  gültig, 
geltenb,  beftfitigt,  cutfc^ieben,  anerlannt, 
reAtöträftig  («gf.  irritus)  lex,  testamentam, 
pax,  inssnm;  ratum  habere,  ducere,  faccro  ra= 
tiffcieren ; alqd  mihi  r.  est  genehmige  etw.;  com 
r.  eventu  Ltv.  26,  12,4;  »dicta;  *opua  Parca- 
rum;  *idque  r.  annuit  bekräftigte. 

♦rauclsönns,  adj.  [raucus  u.  sonus]  bum  Bf 
tänenb.  — rancng,  adj.  »bumpf,  raub  tö  = 
nenb,  tofenb,  ^of)I,  bumpf,  Ireifdjenb, 
helfet  »aes,  »tibia,  »cymbala,  »bucina,  »fluenta, 
»Hadria,  »murrmir  (undae) ; *raucum,  rauca  so- 
nare;  »cicada,  *cycni,  »palumbes,  *vox  rana- 
rnm,  ‘stridor  simiae,  *os  aselli;  »facundia  (bet 
(giftet),  »poBtes  htarrenb,  »assensn  r.  (m.  fdjnteb 
tetnbem)  conspirant  cornua;  r.  factus  sum  cla- 
mando  Plaut.-,  vicinia  r.  reclamat  Hör. 

Raudins  campns,  nutf)  pl.,  eine  weite  (gbene  in 
Cbetitaiien  bei  SerceHä,  wo  SKatiu*  101  b.  <gf)t- 
bie  ßimbem  fAtug. 

raudnscälum,  i,  n.  (fett.)  [dem.  B.  raudns]  ein 
StüdAcn  ®rj,  bah-  eine  lletne  Stbutb  Cic. 

RanrSel  (-raci),  örum,  m.  galt.  Sott,  nörblitpe 
Machbaren  bet  l^eloetier. 

Kivenna,  ae,  f.  Stabt  in  Qallia  cispad.,  nod)  j. 
ifiaoenna.  3>ao  Havennas,  ätis,  adj. 

r&rlo,  — — 4.  fid)  fetifer  teben  Plaut.  — 
rivls,  is,  f.  §eifertcit  usqae  ad  ravim  poacere 
Plaut.  — rävits,  adj.  graugelb,  fapl  »lupa; 
btaungetb  »leones. 

rö,  untrennbare  tfSartilet,  ht  bet  Sufammenfebung 
l)  jurüd.  2)  entgegen;  übertt.  B.  bem  Übet; 
gang  in  einen  entgegengefefeten  guftanb  (reprobo) 
ob.  einem  Berfefeen  an  ben  gehörigen  Crt  ob.  bet 

rea  f.  reus.  1 2Bicbett;olutig  einer  fyinbtung. 

rt'ipsS  [re-eapso,  re  ipaa]  adv.  in  bet  Iljat, 
mitttiA,  farfifA  (®gf.  oratione,  specie)  Com.-, 
auch  <Xc.,  jeboeb  nidjt  tn.bcn  Sieben. 

Beäte,  n.  (nur  nom  , acc.  u.  abl.  mit  betfelben 
Snbung),  fabinifAe  Stabt.  Satt,  subst.  -tint, 

örum,  m 

refttns,  ns,  m.  (fett.)  StnMageftanb  revocato 
ad  reatum  Alcibiade  um  ipn  in  ic.  ju  oer- 
fefeen  Just. 

frebelUtio  =■  rebellio.  — rtbellAtrix , teis,  f. 
frebeUof  ben  »rieg  etneuetnbe,  fitb  gegen 
ben  Sieget  auftebnenbe  provinciaiio.;  •Gor- 
rnania.  — rtbellio,  önie,  /.  [rcbellis]  <8r  = 
neuctung  be*  »liege*,  Wufftanb  — rfbel- 
lis,  e,  adj.  [re-bellum]  ben  Krieg  etneuernb 
(0.  Überwunbcnen),  bafe.  fitb  auftebnenb,  wi; 
berfpenftig  »Aeneadae,  fcolonia,  subst.  f re- 
belles, m.  (fett)  bie  Bibrrfpcnftigen.  — ribel- 
lium,  ii,  n.  — rebellio  Liv.  42,  21,  8 (anbete: 


ad  rebellandum).  — r8-bello,  1.  ben  Krieg 
erneuern  (b.  Überwunbenett),  fitb  auftebnen; 
überb.  *ben  Kampf  erneuern. 

r8-bIto, 3.  jurüdteferen  Plaut. 

*r8-boo,  1.  wiebcrtjalten,  ein  ®<bo  geben  sil- 
vae,  tvmpana. 

rg-calcYtro , 1.  eigtl.  bintenau*ftblagcn,  bat).  tp. 
rüdfithtäto*  jurüdweifen  Hör.  sat.  2,  1,  20. 
*rg-cil8fSclo , 8.  (fett.)  wieber  erwärmen. 

*r8-cileo, 2.  (fett.)  fort  u.  fort  warm 

fein.  S)ao.  rö-cälesco, -cälui,  8.  wieber  warm 
werben,  motu  atque  exerci  tat  tone  Corpora, 
bilbt.  »mens,  +ex  integro  (beim  SAreiben). 
rC-calvuB,  adj.  (fett.)  mit  fablet  Stirn  senex 
*r8-calficio  f.  recalefacio.  [Plaut. 

•rg-candesco,  candoi,  3.  1)  weife  aufftbäumen 
unda.  2)  weife  aufglübc»*/  crglüben  toto 
ore;  bilbt.  ira  r.  Or.  [probria  Hör. 

»rP-canto,  1.  jurilttnebmen , wiberrufen  op- 
rP-cfdo,  3.  1)  jutütfweidjen,  ^treten,  fid) 
juradtieben  hüte,  huc,  ab  alqo,  procul  ab 
alqo  Plaut.-,  ex  eo  quo  stakant  loco;  de  me- 
dio; a conspectu  suorum;  *in  otia  tuta;  in 
nullos  floxus  recedentia  Söfee,  bie  niefet  abbie> 
gen,  leine  Sejiefeung  auf  etw.  SpecieDe*  b<»ben 
Quint.  10,  6,  12;  *anni  recedcntes  wieber  febei- 
benben.  jjnibef.  a)  ber  Sage  nadj  jurildtreten, 
entfernt  liegen  *Anchisae  domus;  fpleraque 
longins  etiam  a mari  recedentia  ein  fefer  grofee* 
Stüd  b.  Sinnentanbe.  b)  *|i<b  au*  bem  ®e= 
fi(bt*!rei*  oerlieren  terraeque  urbesque.  2) 
Bon  irgenbwo  fitb  surüdäiefeen,  fitb  entfer» 
nen,  weggeben,  entfdjwinben  *apes  a eta- 
bulis;  *thaIamo;  *caput  e cervice,  cervice;  *in 
ventos  vita,  *anima;  ‘fortuna;  fa  popularibus, 
fa  cursu.  tp.  a)  p.  etw.  abweitben,  abgeben 
ab  officio  nuuquam,  longius  a verbo,  penitns 
a natura;  a caritate  suorum,  patriae;  res  ab 
usitata  consuetudine;  (nomen  nostis)  a pero- 
grino  bat  bie  SScbeutung  grember  abgelegt;  ab 
obu  cotidiano,  de  statu  dignitatis,  e conBuotu- 
dine  Oie.  b ) p.  etw.  jurfidtreten,  fitb  * 
jagen,  etw  aufgeben  ab  armis;  a gladio  ;fein 
ged)terbanbwert),  fab  oppugnatione,  a vita,  ab 
augendis  hominum  ntilitatibus  non  r.;  fr.  Li- 
cinianuB  ifl  jurüdgetreten , bat  bie  Setteibigung 
auf  gegeben,  c)  B.  einem  Sefifetume,  jmbm.  oer= 
loten  geben,  res  (Bermögen)  ab  eo  quicum 
contraxisset. 

re*cello , 3.  (fett.)  jurüdfd)uclten  (ferrea  ma- 
nus)  gravi  libramento  plnmbi  ad  Bolum  Liv. 
recens,  tis  (*gen.  pl.  recentmn  ft.  recontium), 
adj.  m.  comp.  u.  sup.  I)  'adj.  neu  ■=■  frifA, 

«ng,  ma*  erft  bor  lurjcm  geworben  ob.  gc- 
efeen  tft  caeBpes;  iniuria  Bor  turjem  jugefügt; 
Victoria,  proelium,  calamitas,  flos,  *prata  r. 
(frifdj,  grün)  rivis,  »aqua,  »teata  nod)  nidjt  ge- 
braust; »examen  iuvenum  frifAgcWorbcnc,  er= 
Iefene  SAar;  r.  fera  frifAe*  fflitbbret  Tac.  Germ. 
23;  epistula  recentissima;  memoria  (3eit)  re- 
centior;  Graeci  recentiores;  recentiores  bie 
Sleueren,  auA  homines  reconte«  bie  neugebomen, 
b.  i.  SRenfAcn  ber  frübeften  Seit,  btt  Urjeit  Hör. 
carm.  1,  10,  2.  $ierB  a)  recenti  victoriä,  r. 
praeturü  fogteiA  naA  w.  Tac.;  r.  re,  negotio 
auf  frifAer  Ibflt  b)  cum  e provincia  t.  eBset 
eben  erft  au*  ie.,  qui  r.  ab  illorum  aetate  fdit 
unmittelbar  naA  ihnen  lebte;  »recens  » vulnere 
Dido  bie  foeben  oerwunbete;  Hannibal  r.  ab 


698  recenseo  ■ 

excidio  Sagunti  Liv.;  r.  in  dolore  ttod)  frifd) 
im  ic.  The.;  nt.  abl.  dolore  et  irä  eben  nod)  be» 
»egt  non  K.  Tac.;  victoriä  fogleid)  nad)  ic.; 
*tepidÄ  r.  caede  locus  nod)  frifd)  raudjenb  d.  K ; 
Romä  recentes  unmittelbar  o.  31  cmt  au*.  2) 
frifd)  ben  Kräften  nad),  ungefdjwädjt,  unoet» 
»unbet  integri  et  r.;  (cum)  semper  ipsi  r.  de- 
fessis  succederent.  II)  adv.  n.  recens  neuer» 
bing*,  iüngfi,  eben  er  ft  sole  r.  orto  Verg.-, 
r.  acccpta  clades  Liv. 

rS-eenseo,  censui,  ceneum  ob.  censltum,  2.  1) 
forgfältig  prüfenb  burcbgebcii,  burdijohlrtt, 
muftern  exercitum,  legiones',  captiros ; biduo 
acceptam  cladem;  in*bef.  eqnites  iSRittex),  d. 
Senior.  2)  ‘burdjgeljen,  »laufen  signa  (d.  ber 
Sonne);  inSbef.  «)  in  fflebanfen  burdjgeijtn, 
burcfjmuftern  ’ornnem  suorum  numerum  cn- 
rosque  nepotes.  6)  mit  ©orten  buidjmuftern, 
ber  SRei^c  nad)  l)cr}41)len  *fortia  facta;  fr®- 
ferente  alio  — ipso  recensente.  $ad.  a)  r8- 
censlo,  öni«,  f.  (feit.)  bic  Sdiäjung  ber  SJürger 
burd)  ben  Senfot  Cic  -,  fjur  ®etreibederteilung. 
6)  recensus , us , m.  (nnflaff.)  — recensio. 

recentlssmie,  adv.  [sup.]  neuerlidjjt  Just. 

röcepUcfilnm,  i,  n.  frecepto]  l)  bet  Ort,  bet 
etid.  aufnimmt,  ®cl)ältni*,  Behälter,  3Jla» 
gajin,  Slieberlage  für  fflaren  cibi  et  potionis 
(d.  Silagen);  alqod  animi  r.  (d.  Körper);  cloaca 
maxima,  r.  omnium  purgamentorum  urbia  Hb» 
jjUgSgrabcn;  (Tac.)  Nili  Hbjug*IanaI  für  ba*  Slil= 
»affet;  m.  dat  frugibus.  2)  ber  Sd)uh  = , 3u  = 
flud)t*ort,  Sc^Iupfminlel,  Sammelort 
(flüchtiger  fugientibug,  militum  Catilinae,  fugae, 
adveraae  pugnae;  castella  diruit,  ne  hostibus 
receptaculo  essent;  mors  aetemum  nihil  sen- 
tiendi  r.  Quflaefft.  — rbceptlo,  önis,  f.  frecipio] 
Aufnahme  Plant.  — rScepto,  1.  [intens,  d. 
recipio]  1)  ’rafdj  jurüd}iel)cn  hastam;  se  in 
tectum  Ter-,  *quo  Saturni  stella  seae.  2)  oft 
bet  fld)  aufnehmen  alcis  filium  ad  se  Ter.-, 
mercatores  IAv.  — rfeeptor,  öris,  m.  [recipio] 

1)  (fpöt)  fflicbererobercr  orientis  occidentisque. 

2)  §et)(cr  ipse  ille  latronum  occultator  et  r. 
locua  Oie.,  fpraedarum.  35ad.  rSceptrlx,  leis, 
f.  Hehlerin  Mesaana  praedarnm  ac  fartorum. 

receptus,  us,  m.  [recipio]  1)  3»rüdnahme 
sententiae  Liv.  2)  rnilit.  t.  t.  9?üdjug,  »marfdj 
celer,  facilis;  huc  nostris  erat  r. ; erat  per  de- 
cliye  r. ; r.  impediebatur;  ad  suos,  in  Siciliam; 
receptui  canere,  signum  dare  jum  81.  blafen, 
imjiers.  si  receptui  cecinisset;  bilbl.  r.  canere  a 
nnseriis;  *cano,  Mnsa,  receptus  Ov-,  eodem, 
quo  yonerant,  r.  (Caes.)  — eodem,  quo  renerant, 
itincre  se  recipientes;  tp.  a)  bie  3uftudjt  ha- 
bere r.  ad  alqm;  tutum  r.  ad  expertam  cle- 
mentiam  foro;  habere  se  quoque  ad  gratiam 
atque  amicitiam  r.  nöntlicf)  be*  Bompfju*  Caes. 
b.  c.  1,  1,  3;  *8Mftu^tftort,  »ftätte.  6)  31üd  = 
tritt  a malis  consiliis;  eo  processuras  (ciyita- 
tes)  unde  ad  poenitendum  r.  non  haberent, 

recessim,  adv.  [recedol  rüdwärt*  Plaut. 

räcessas, us, m.  [reccdo]  1)  8urfldgehcn, fRüd» 
gang,  SRfld»,  $eimfchr  lunae  accessus  et  r.; 
accessus  et  r.  (acstuum  marinorum)  bie  fflut  u. 
®bbe;  milit.  fRfidjug  r.  primis  Ultimi  non  da- 
bant  liehen  nicht  jurüd»eid)en ; bilbl.  tum  ac- 
cessus ad  causam  (Anläufe)  tum  r.;  a robus 
pestiferis  ba*  3utti<*»cichen  don  ic.;  metuB  r. 
(Entweichen)  quendam  animi  et  fugam  (efficit) 


- recipio. 

Cic.  Tusc.  4 g.  16.  2)  Einbiegung,  Set 

tiefung,  entlegener  Ort  ‘spclunca  yastoium- 
mota  r.;  Phrygiae  r.  et  anguli;  *marmoreuF  =. 
ein  ®cmath  im  3nnern  be*  IßalafteS;  mihi  soli- 
tudo  et  r.  proyincia  egt;  nos  terrarum  et  über- 
tatis  extremos  r.  (bie  entfernte  Sage)  ipse  - 
defendit  Tac.-,  im  ©itbe  d.  Ipintergrunb  ettttf 
®emälbe*  habeat  illa  in  dicendo  admirsti. 
umbram  alqam  et  r.  etc.;  in  animis  homiene 
tanti  sunt  r.  SBinlel,  [falten;  rita  bominum  ai- 
tos  r.  magnasque  latebras  habet  Plin.  ep. 
rScharmYdo  f.  decharmido. 
rf-cYdirns,  adj.  1.  [recido]  eigtl.  rütffäHigfbci 
•»ieberauflebenb;  »ieber  erftehenb  Per- 
gama. 

1.  rÄ-cfdo,  ctdi,  cäsurus,  S.  [re  u.  cado]  1)  ji 
rüdfallen,  »prallen  omnia  in  terras,  rano 
Ins  in  oculum,  navis.  2)  tp.  a ) in  einen  3nfotit; 
jurüdfallcn,  »ieber  geraten,  an  ob.  asf 
jmb.  jurüdfallen  in  grayiorem  morbtun,  ti 
«andern  fortunam,  in  antiquam  serritute»;  *■> 
recidam  einen  SiücffaH  befomme;  potentatu*  d 
eum ; hic  casus  ad  ipsos ; huius  amentiae  poeta 
in  ipsum  eiusque  familiam;  Consilia  in  ipsonie 
caput  recidentia.  ft)  au*  einem  beffetn  8»S®ü 
in  einen  fd)led|teren  fter a bf tnf en , »fommts, 
geraten  rex  in  eam  fortunam,  fin  perieuhm; 
fcelebrata  Macedonum  fortitudo  ad  ludibrinia; 
omnia  illa  ex  laetitia  et  yoluptate  ad  luctac 
et  laerimas;  ad  nihilum,  ad  nihil;  ’delusa  sjwc 
ad  querelam;  hucine  tandem  omnia  recidemxt, 
ut  alfo  fo  weit  ifi  e«  gdommen,  bafj  de.  e’ 
auifallen  quortum  responsum  tnum  Ck.  f 
Rose.  com.  §.  43.  d)  jmbm.  anheim»,  jufallcs 
ai*  Eigentum  artem  mnsicam  in  pancos  Ter 
e)  in  eine  3®**  fallen  in  noBtrum  annum,  ii 
aliorum  consulum  yigiliam. 

2.  r8cldo,  cldi,  clsum,  3.  [re-ca«do]  1)  ab»,  #et 
ob.  auSfehneiben  fungues,  »capillos,  »capst; 
*columnas  ultimfi  recisas  (auSgehauen)  Afrioi. 
•yulnus  esse,  fpontem  teiltteife  abbrecheu^  ir 
SSilbe  magnis  parra  falce  Bimili  ■=  fiarvi  «• 
mili  falce  qua  magna  Hör.  2)  befd)nribeJ 
befefiränfen,  derfürjen  nationes,  »cnlpac 
supplicio,  ‘omamenta;  fquod  obstat  impen»; 
fmercedibus  scaenicorum  recisis;  t inanem 
quacitatem. 

*r8-cIngo,  3.  auf»,  loSgütten  tunicam,  xonaio 
yestis  recincta;  mebial  recingi;  sumptnm  »a 
guem  legt  ic.  ab,  Womit  fie  gegürtet  War. 
röcmlnm  f.  ricinium. 

rScTno, 8.  [re  u.  cano]  1)  intrans.  wie» 

bethallen,  »tönen  in  rocibus  nostrorum  oir 
torum  quiddam  r.  et  rosonat  urbanius.  S' 
Hrans.  »ieberhallen,  »ertönen  laffen,  o Ci: 
alcis  nomen ; parra  recinens  omen ; I.atonara  d 
spicula  Cynthiae  currä  lyr&  im  SBeebfelgefanj 
preifen;  dictata  fort  u.  fort  (wie  ein  SAo)  fi 
ren  laffen,  nachfingen. 

1-ScTpBrStlo,  röcYpfro  f.  recuperatio,  recupou 
rfctpio,  cepi,  ceptum  (arepaift.  fut  exact.  recep» 
Ct.),  3.  [re-capio]  1)  jurücf nehmen  .4)  s» 
rüdnehmen,  «jiehen,  »holen,  »bringes, 
»führen,  *ensem  »ieber  tjexouftjiehicn ; *grc* 
sum  ad  limina  fid)  jutüdjiehtn  ju  ic. ; **lqr 
medio  ex  hoste;  fquem  proximi  exceptum  ia 
castra  r.;  inäbef.  auSgefanbte  Xruppen  jurüä 
jiehen,  »ieber  an  fich  gieren  suos,  copu* 
omnes  in  oppidum,  se  r.  fich'jurüctbcgebcB 


reciproco  - 

0.  Xnippen,  fi®  jutüdjiebeit  loci  relinquendi 
ac  8ui  recipiendi  facultas  dabatur;  sc  ex  fuga, 
ex  proelio;  se  fugft  ad  alqm,  bl.  r.  {eilten 
©Üdjug  nehmen  aignurn  rccipiendi;  quibus 
ad  recipiendum  crates  impedimento  fuerantj  si 
quo  erat  longius  prodeundum  aut  celerius  re- 
cipienduiu  Caes.  b.  G.  1,  48,  7;  flegionarii  re- 
cipientes;  tp.  a)  vocem  ab  acutissimo  sono 
usque  ad  gravisaimum;  se  ad  bonam  frugem; 
ad  reliquam  cogitationem  belli  sese  et  über- 
lebte, wa«  weiter  in  betreff  bc«  Jbriege«  ju  tbun, 
tote  er  fortjufeßen  fei.  6)  al«  jurift.  t t.  fi® 
oorbe^alten,  beim  ©erlauf  tc.  sibi  solium  pn- 
ternum;  receptis  rutis  caesis.  e)  jutüdfüb- 
ren,  retten,  befreien  alqm  ex  hostibus,  ex 
servitute;  recepti  aliquot  cives  sociique,  qui 
in  hostium  potestate  fuerant. 

B)  jnrüdbclDntmen,  toieber  erhalten,  roie  = 
ber  in  ©efij),  an  fid)  nehmen,  bringen 
obsides,  arma,  merita,  suos,  civitatem,  Taren- 
tum,  suas  res  amissas;  reges  toieber  in  ben 
Staat  aufnebmett ; ’totidem  quot  dixit  verba 
{bureb  ba«  ®®o);  tp.  antiquam  frequentiam  (oon 
einer  Stabt);  *vitam,  {-vires  corporis;  fpaula- 
tim  spiritum  ac  vocem;  animum  toieber  sur 
»efmnung  tommen  ob.  wieber  ®htt  betommen, 
a ob.  ex  pavore  Liv.\  se  r.  fi®  erholen,  fidj 
ja m mein  ex  timore,  ex  terrore  ac  fuga,  *non- 
dum  tota  me  mente. 

2)  entgegennebmen,  an  ob.  in  fi®  aufneb- 
men,  irgenbtoo  aufnebmen  (infolge  einer 
Sitte,  eine*  SBunf®e«);  in  ©eftp  nehmen,  in 
feine  ®emalt  belommen,  irgenb  einen  ®r  = 
trag  einnebmen,  ferrum,  gladium  (o.  ben  ®la= 
biatoten),  totum  telum  corpore;  necesse  erat 
latere  aperto  tela  recipi  bafi  man  oon  tc.  ge- 
troffen  warb;  *in  talum  serpentis  dente  re- 
cepto;  *deo  recepto  in  ft®;  täntis  detrimentis 
receptis'  Caes.  b.  c.  3,  9,  8;  Mosa  — parte  qua- 
dam  ex  Rheno  recepta  b.  G.  4,  10,  1;  alqm  ad 
epulas,  in  civitatem;  intra  ftnes  suos  Ario- 
vistum,  alqm  tecto,  tectis  ac  sedibus  suis,  urbe, 
portibus,  *portis;  alqm  domum  suam;  domum 
ad  se  hospitio  Slufnabme  gewähren;  civitatem, 
rem  publicam  armis;  fomnia,  de  quibus  die- 
ttiri  erimus  etc.,  in  affeetns  (fo  baff  baburdj  ®e- 
fühle  erregt  werben);  *poenas  ab  alqo  ftrafen, 
,;ü®tigen.  pecuniam  ex  novis  vectigalibus;  mttb 
X rappen  tc.  0.  auswärt«  an  fid)  rieben  legiones 
Corfinio  Caes  b.  c.  2,  28,  1;  {-Mithridatem.  8) 
al*  jurift.  t.  t.  fi®  bei  einem  ©erlauf  etw. 
oorbebatten  posticulum  hoc  Plaut.-,  tp.  a)  in 
eilten  Staub  aufnebmen  alqm  in  ordinem  se- 
natorium,  in  amicitiam,  in  lidem,  in  deditio- 
nem,  in  ius  dicionemque,  in  condicionem  iuris. 

b ) gefiatten,  jnlaffen  timor  non  r.  misericor- 
diam,  antiquitas  fabulas;  nec  inconstantiam 
virtus  r.  nec  varietatem  natura  patitur;  res 
non  i.  cunctationem ; *neque  parvum  maiestas 
tna  > bu  fte^ft  jn  bo®  für  tc.;  +sermo  ipse 
Rom.  non  r.  tllam  solis  concessam  Atticis  ve- 
ncrem;  in*bef.  1. 1.  o.  ©rötor,  bie  Älage  gegen 
jntb.  annebnten  nomen  alcis,  freum  ob.  co- 
«Tiitionera,  alqm  inter  reos,  religionem  in  se 
eine  Serfdptlbung  gegen  ba«  Heiligtum  auf  fi® 
laben;  au®  fetw.  gelten  laffen  in  hoc  ge- 
nere  prorsus  r.  hanc  brevem  annotationem  etc. 

c)  auf  fi®  nehmen,  übernehmen  [eine  Xb“! 
»gleit  auf  ®rfu®en,  fo  bafj  man  einem  anbertt 


- recludo.  699 

berantwortti®  ift]  mandatum,  officium,  feuram; 
condicionem  ben  gcma®ten  Antrag  Sud.  Galb.  9. 
S)  fi®  ju  etw.  Perpfli®ten,  anbeif®ig  nta  = 
®en,  etw.  jufagen,  oerbütaen,  garantieren 
(al«  ©efdjüjet  u.  Reifer)  alqd;  de  alqa  re;  ea 
quae  tibi  promitto  ac  r. ; ödem  (bie  heilige  ©er- 
fi®erung)  de  me;  fpraestare  quod  proficiscenti 
recepisset;  promitto  ob.  spondeo  in  meque  r.; 
promitto,  r. , spondeo  m.  acc.  c.  inf.,  ]>artic. 
subgt.  receptuntj«.  bie  übernommene  ©crpfli®» 
tung,  ®arantte,  nur  promissum  et  r.,  pro- 
missum  nostrum  ac  r.  CHc. 
rücYpröeo,  1.  [rcciprocus]  auf  bemfelbcn  SBcge 
jurüd»,  b'n  u.  b£r  bewegen,  animam  Htem 
boten;  pass,  qninqueremem  in  adversum  aestnm; 
tmare;  in  motu  reciprocando  bei  ber  ffibbe; 
fretnm  Euripi  statis  temporibus  reciprocat  ätt> 
bert  feine  Strömung;  bilbt.  umlebren,  einen 
Sag  si  quidem  ista  sic  reciprocantur , ut  etc. 
— trgcTprÖcus,  ad;,  auf  bemfelbcn  SBege, 
auf  berfelben  ©ahn  jurüdtebrenb,  =tr t-- 
tenb  märe. 

räcisus,  adj.  [partic.  B.  2.  recido]  (fett.)  ab» 
gelürjt,  für*  gefaxt  Pit«,  ep. 
rleTtitlo,  önis,  f.  [recitol  ba«  Detlefen,  >.  ©. 
einer  Urlunbe;  unter  ben  Äaifern  bie  ©orte  fung 
eignet  Serie.  — räcltitor,  öris,  m.  [recito]  bet 
Sorlefer  einer  Urlunbe;  unter  ben  Äaifem  ber 
Sorte fer  eigner  Serie.  — rS-cItä,  1.  her«, 
Borlefen,  bef.  eine  Urlunbe,  ein  ©olument,  9ta- 
men  au«  einer  Sifte  u.  bgl.  Beriefen  literas  in 
8enatu,  senatum,  alqd  ex  codice,  ex  scripto, 
de  tabulis  pubUcis,  de  testamento;  {-saenunen- 
tnm;  unter  ben  faifrm,  ®ebi®te,  ©eben  u bgl. 
not  einem  Slubitorium  B.  greunben  Borlefen 
Pli»,  ep.  7,  17, 1;  übertr.  hic  tu  epistulam  meam 
saepc  r.  beruf  fl  bi®  auf  Oie.  p.  Süll.  §.  67. 
rä-climMio,  önis,  f.  [reclamo]  (feit.)  fflegen - 
gef®rei  Cie.  Phil.  4 §.  5.  — rS-clämtto,  1. 
bilbl.  wiberfprc®en  einet  Sa®e,  fi®  fl r ä u = 
ben  gegen  etw.  istiusmodi  suspicionibus  ipsa 
natura  Cie.  p.  Rose.  A.  §.  63.  — rö-eUmo,  1. 
a)  bagegen,  entgegen  f®reien,  lautwiber» 
fpre®cn  alcui;  orattoni,  promissis  alcis;  recla- 
raantibus  consulibus  troß  ber  Sinrebe  tc.  6) 
Wicberballen  »scopulis  aequora. 
reclmls,  e,  adj.  [reclino]  jurüdgetebnt,  rüd-- 
Wärt«  gebogen  *inque  sinu  iuvenis  posita 
cervice  r.;  {-super  pedes  cubitantis.  — reclino, 
1.  1)  jurüd-,  anlebnen  huc  se;  reclinatus; 
*in  gramine;  *scuta.  2)  erquiden  alqm  a (na®) 
labore  Hör.  epod.  17,  25. 
röclüdo,  clüsi,  clüsum,  3.  fre-claudol  1)  etw.  @e= 
f®loffene«  wicbcr  auff®liefien,  erf®lie6en, 
eröffnen  ‘portam  bosti,  *viam;  *tellus  re- 
cluditur  (witb  aufgegraben)  unco  dente;  *aequa 
tellns  pauperi  recluditur  erf®(tcjft  ft®;  ‘peetns 
ense,  mucrone  bur®bobrcn;  Fontes;  *thesauros 
teUure  (bur®  ©ejci®nung  bet  Stelle,  wo  fte  Bor- 
graben waren);  *ensom  au«  ber  S®eibe  jttben; 
•caelum  alcui  rirtus;  MercuriuB  (al«  Sübrcr  ber 
Seelen  na®  ber  Unterwelt)  non  lenis  fata  r. 
precibus  bte  ©anbe  be«  S®idfal«  jit  erf® liefen 
u.  fo  baSfelbc  rüdgängia  ju  ma®cn  Hör.  carm. 
1,  24,  17;  bilbt.  aujbeden,  enthüllen,  offen  = 
baren  ‘operta;  fst  tyrannorum  mentes  reclu- 
dantur;  erforf®en  ’pecudum  pectora  (beim 
3«®enbeutrn).  2)  einf®tie&en  matronas  in 
carcerem  Just. 


700 


recogito  — rect«. 


rö-cögtto,  l.  (feit.)  roiebcr  überbenfen,  übet» 
legen,  com  recogito  Flaut ; toiebet  beulen 
an  «.  de  nlqa  re  Oie.  Qu.  fr.  2,  2,  1. 
recognitio,  önis,  f.  [recognoeco ) prüf enbe  33 e = 
fidjtigung,  SJlufterung  agri  Campani,  con- 
sulis , tequitum.  — rS-cognosco,  3.  1)  et®, 
ob  imb.  mieber  erlennen,  fid)  einer  ®ad)e  ob. 
jmb«.  mieber  erinnern  tacitua  facta  mecum 
aua;  noctem  iliam  snperiorem  mecum;  remini- 
acendo  r.  2)  muftern,  prüfenb  u.  befidjtigenb 
burttigeben,  unterfueben,  burthfcljen,  reBi» 
bicren  agroa,  aoeioa  navalea,  fnumerum  mi- 
litum,  deeretum  populi,  codicem;  leges  prüfenb 
befpredjen;  tlibelios  auos  r.  emendareque. 
re-collTgo,  3.  tetro.  Serftreute«  ob.  Hufgelöftc« 
mieber  fammeln,  jufammenlefcn,  mieber 
aufnebmen,  an  fid)  nehmen  multitudinem, 
captivo»,  atolam,  gladium;  tp.  *r  so  fid)  faffen, 
mieber  Siut  befommen;  animum  alcia  jmb.  roie» 
ber  Oftfäbnen;  ‘primoa  annos  mieber  jung  roet= 
bei« ; factionem  meam  au8  bem  (Bebödjtniffc  nie» 
berfebreiben. 

rß-cölo,  8.  1)  mieber  bebauen,  bearbeiten 
terram,  metalla,  ‘humua  reculta;  mieber  be» 
fudjen  ‘locum.  2)  tp.  o)  0.  neuem  treiben, 
üben,  hegen,  pflegen  eaa  artes,  haec  studia; 
fingeniu.  6)  erneuern,  roieberberflellen 
dignitatem,  fimagines  aubveraas , fdecua  an- 
tum;  falqm  sacerdotiia  roiebet  beflciben  mit  ic. 
c)  in  ber  (Erinnerung  pflegen,  mieber  übet» 
benten  haec  Plaut.,  sua  facta  pectore  CSt.; 
quae  si  tecum  ipse  r. 

re-commentor,  — dtp.  1.  mieber  genau  über» 
• benten  nomen  Plaut.  — rü-conimlnlscor,  — 
dtp.  3.  fid)  mieber  erinnern,  befinnen  Flaut. 
reoonclllätlo,  önis,  f.  [reconcilio|  1)  Siebet» 
berfteltung  concordiae;  gratiae  SSerföbnung, 
-finchoata  inter  fratrea.  — rüconctllätor,  öria, 
m.  [reconcilio]  fflieberber ftcller  pacia  Liv. 
— rg-conclllo,  1.  1)  roiebcr  oeretnigen, 
inimicoa  in  gratiam  terföbnen;  ptägn.  mieber 
oerfbbncn  alqm  ob.  animum  alcis  alcui;  me 
cum  Caeaarc;  f-inimicitiam  invicein;  auch  roie» 
ber  gut  matpen  diutumi  laboris  detrimentum 
Hollcrtiä  et  virtute  militum  brevi  reconciliatur 
Coe*.  6.  c.  2,  15,  4.  2)  mieber  oerfibaffen, 

eminnen  oratione  Parum  inBulam  Ncp.;  roie» 
er  jurüdbringen  huiua  huc  in  libertatem 
tilium,  alqm  domum  Plaut.;  bilbl.  mieber  Bet» 
ftbaffen,  b'tfiellen,  geminnen  existimatio- 
nem  iudiciorum,  pacem,  gratiam;  (Just.)  gra- 
tiam  cum  alqo;  concordiam;  amicitiam  de  in- 
tegro;  f studia  patrum. 

re-conclnuo,  l.  (feit.)  mieber  auebeffein  pal- 
lam  Plaut.;  reliqua  CSic.  Qu.  fr.  2,  6,  8. 
rfecondttus , adj.  [jwrtic.  0.  recondo]  1)  ent» 
fernt  n.  tief  liegenb,  entlegen  locua,  venae 
auri  argentique ; occulta  et  r.  templi  =>  aivza 
ba8  SlBerbeiligfte  be8  %.  Caa. ; ‘saltua;  *r.  (tiefe) 
quiete.  2)  tp.  a)  foeraltet  verba.  6)  tiefer 
liegenb,  oerborgen,  meniget  belannt  r. 
abstrusaeque  rea,  r.  exquiaitaoque  wntentiae; 
r.  (tieffinnig)  quaedam  rat  io,  poSma,  erant  in 
eo  interiorea  quaedam  et  r.  literae;  r.  (rein 
miffenf(baftli(bet,  abfltatter  9tatur)  in  artibue; 
subst.  comp,  a Lucullo  reconditiora  deeidero; 
natnrä  tristi  ac  r.  fuit  in  fid)  Berfdjloffen ; morea 
penitue  r.  — rbcondo,  3.  1)  etm.  jurüd»  ob. 
mieber  irgenbroobin  legen,  »fepen,  »bringen 


gladium  in  vaginam;  'oculos  mieber  f (blieben. 
2)  megtbun,  jurüdlcgcn  habemua  senatus 
conaultum , verum  incluaum  in  tabulia  tarn- 
quam  in  vagina  reconditum;  +ae  in  locum  iiö 
jurüctyieben.  $iero.  aufberoabren,  aufbebn 
reliquias  alqo  Plaut.;  recondita  alia  (rnedic*- 
menta);  *prome  reconditum  Caecubum;  ‘aecn- 
tis  aedibua;  ‘nummos;  bilbl.  t°dia,  + verba, 
fvultua  im  $etjen  beroabren;  ‘gladium  laten 
bineinbobren.  3)  Berbergen,  oerfteden,  Ber» 
heimlichen  quod  celari  opua  erat,  habebact 
aepoaitum  ac  reconditum;  ‘Ascanium  cum 
valle,  *opea,  ‘ailvä,  nube  reconditua;  ‘avidi 
alvo  Berfdpingen ; *ore  aquam ; bilbl.  fvoluptate» 
re-cöquo,  8.  t)  ‘roicberf o<ben  Peliam  (um  ibe 
*u  Berjüngen).  2)  ‘umftbmeljen,  umfdimtt 
ben  auram;  enses  patrios  fomacibua;  fdjerd 
acriba  rococtua  (umgefdjmoljenerl  ex  quinquevirt 
Hör.;  audj  gerieben,  fiblau  aenex  Cf. 
rScorditlo,  önia,  f.  [recordorf  SJergegenroa: 
tigung,  ©eberjigung  be«  »ergangenen,  3Ud 
ertnnerung  temporis  Ultimi  r.  et  proximi  me- 
moria; memoria  et  r.,  r.  et  memoria  alcis  ro. 
alcia  lebenbige  (Erinnerung  an  tc .,  praeterit» 
memoriae;  pl.  rerurn  earum,  quaa  gesaimue.  - 
rbcordor,  dep.  1.  [re-cor]  1)  fid)  etm.  Set 
gangene*  burd)  bie  (Erinnerung  mieber  not  bte 
Seele  fübrett  u.  mit  bet  ©etradbnmg  b«bf. 
Bermeilen,  fnb  etm.  oergegenroärtigen.  j: 
etm.  jurüdbenlen,  etm.  beberjigen,  alqd  re- 
miniaci  ac  r. ; cum  per  hunc  me  iia  conserti 
tum  esse  meminerim,  huiua  meritum  in  me  r; 
fiagitiorum  suorum ; maiorum  diligentiam ; eon 
munea  belli  caaus;  ccquid  de  te  r ; ego  r.  looe 
omnibua  unum  anteferre  Demoathenem  ba|  id 
ben  3).  Borjog  Cie.  or.  §.  23.  2)  etm.  3ulünftijfi 
bebenten,  ^u  ^erjen  nehmen  ‘quae  rar 
paasura,  fruinam  urbis,  fomnium  captivitater 
et  iniserrimam  aervitutem. 
rS-creo,  1.  1)  Bon  neuem  fipaffen  hominer 
umfepaffen  Plaut  2)  jmbm.  ob.  einer  SadK  wx 
Kräfte  n neue«  ßeben  geben,  jmb.  ob.  etm.  !r«t 
tigen,  erfrifien,  erquiden  alqm,  roSca 
et  r.  meutern  alcis,  aniroos,  Siciliam,  pronr- 
ciam  afflictam  et  perditam  engere  atque  rr 
inde  paulum  recreatus  (in  feinen  ®ermögeitfpr 
bdltniffen)  egens  milea  Liv. , ‘tenuatum  corpc» 
•umerum  vento  fühlen;  pass,  mebial,  rocrean  t 
r.  ae,  se  ex  magno  timore,  fab  timore;  o 
gravi  morbo  recreari;  civitaa  recreatur. 

*r*-crtpo, 1.  (feit)  miebcrbaflen  csn 

cjmbala. 

r8-cre»co,  3.  (feit)  mieber  roadjfcn  nomini  8o 
pionum,  auboli  imperatorum  veatrorum,  v*l»' 
acciaia  recrescenti  aürpibua  Liv.  \ luna  Or 
rft-crüdeaco,  erüdui,  — 3.  eigtl.  mieber  tob  so 
ben,  bah-  1)  (feit.)  mieber  aufbredpen  qw 
consanuiaae  videbantur  Oe.  fam.  4,  6,  2.  2)  tf 
mieber  autbretben,  entbrennen,  fi4  er 
neuern  pugna,  Uanliana  aeditio  L*r.;  ia- 
lor  Gurt. 

rect*  f.  rectus  1).  — rect# , adv.  m.  comp  a 
sup.  [rectua]  1)  in  geiaber  Sinie,  gerat; 
au«  r.  fern.  2)  red)t,  tidptig.  gehörig.  m»»( 
gut  r.  faoere,  dicere,  iudicare,  monere,  «*- 
cludero ; r.  (folgerichtig)  divinationem  toller»;  r. 
atque  erdine;  r.  factum;  apud  matrem  r.  ff' 
ficht  e«  gut  de.;  uni  tibi  r aemper  erunt  rts 
Hör.;  Tnllia  nostra  r.  valet,  rectisaime  aps»i 


rectio  — recuso. 


701 


te  sunt  omnia;  unctum  (».)  r.  ponere  (Dotieren,) 
Hör.;  i.  vendere  m.  Botteil  Plaut.;  r.  (glüdlid)) 
peperit  Ter.;  r.  virere  ( Hör .)  fittltd)  ob.  glück- 
lich; r.  aperare,  r,  (tüchtig)  ambulare;  ille  eat 
oneratus  r.  Plaut.;  non  r.  vinctus  eat  Ter. ; 
mit  Secht,  füglich  ne  iis  quidem  «uam  aalu- 
tem  r.  committi;  bi  ceteris  facta  aua  r.  prosunt 
Oie.  Cat.  8 $.37;  alcui  r.  (ficket)  ad  alqm  lite- 
ras  dare;  qnicum  quid  via  rectisaime  (of)ne  bic 
minbefte  @cfa^t  ein  Unrecht  gu  begehen)  facere 
posset;  bef.  in  Antworten  gut!  jcljön!  gang 
mobl'  in  höfl*<h  auäweichenber  ob.  ablehnenber 
Antwort  jehon  gut!  bante  fcljr. 
rectio,  Önin,  f.  [rego]  (fett.)  'Regierung,  £en  = 
tung  rertmi  publicarum;  pl.  omnium  remm 
pubhearum  Scgierung«formen.  — rector,  öria, 
m.  [rego]  ber  Regieret,  SJenter,  eigtt.  u.  bitbl., 
elepbanti;  navis  Steuermann;  t“!'“;  feurrua 
vagari  aine  rectoribus;  animua  r.  huinani  ge- 
neria;  civitatis;  rei  publicae  (o.  Siltator); 
•deüm;  »Thebarum;  fo.  einem  Statthalter;  fo. 
Befehlshabern,  Heerführern;  to.  Ißäbagogen, 
ÜRentor  custoa  rectorque;  ähnlich  o.  Sejan  r. 
iuveni  Tac.  an».  1,  24;  o.  flehtet  fr.  alienoruin 
ingeniorum  atque  formator. 
reetns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [rego]  l)  gerabe 
=-  in  geraber  (fowohl  borigontaler  alb  oetti(alcr) 
'.Richtung  gehenb  via,  platea  Cbm.;  r.  viä  ire  ad 
Com. ; adv.  rectä  sc.  viä  gerabe«  SEBege«,  gerabe; 
r.  curaus  hinc  in  Africam;  r.  itinere  ad  Iberum 
contendit;  *r.  dumme  alqm  ducere;  r.  regione 
in  geraber  Sichtung,  fluminia  Danuvii  mit  ic.; 
r.  fitore  in  geraber  Sichtung  am  ©cjlabe  hin; 
pugna,  proelium  bei  Welchem  bie  Heere  einanber 
bl.  iu  ber  [front  angreifen;  r.  ac  iuato  proelio 
dimicandum  (esse);  si  iusta  ac  ei  r.  pugna 
esset;  inatructi  r.  acie;  oculia  (unoerWanbten 
©lide«)  alqd  intueri;  »aciea  (Augen);  »iter  non 
agit  in  rectum  gerabe  au«;  »puella  gerabe«, 
mohlgewachfen;  »pedes  borwärt«  gerichtet,  tretenb; 
»fana  deoa  tabuere  rectos  (oon  ben  Statuen, 
aufgerichtet).  2)  tp.  a)  gerabe,  regeltest, 
recht,  richtig,  fchtdlich;  fehlerfrei,  fchlicht, 
einfach  magna  spectare  et  ad  ea  r.  atudiis 
contendere,  »cultus,  »ordo,  »mos;  (Ter.)  r.  viä 
(gerabe«  SBege«,  gerabe  herau«)  rem  narrare  or- 
dine,  rem  reputare;  nebst,  de  recto  (gerabe  gu) 
arma  petiaae  Liv.  1,  11,  9;  r.  Consilia  aegrotia 
dare  Ter.;  feena,  auch  61-  recta  eine  otbetitliche; 
quae  aint  in  artibus  r.  et  prava;  in  utroque 
genere  quae  sunt  r.  et  simplicia;  »natura  ge« 
funb,  fräftig;  vir  exempli  r.  (mufteihaft)  domi 
militiaeque  Liv.;  subst.  n.  r.  pravumque;  »ape- 
cies  (faltete  Borfteüungen)  recti;  »rectum  ammi 
(gefunbe  Vernunft)  aervas;  commentarii  nudi 
aunt  et  r.  (lorrelt);  r.,  simpler  et  r.  dicendi 
genas  Quint.  10, 1,  44:  haec  einfache  Säge;  fora- 
tor  r.  et  santiB;  fanditor  gebilbet;  inibef.  ebr  = 
lieh,  hiebet,  offen,  auch  lonfeqnent  consilia, 
couacientia,  firmua  et  r.;  in  Scauri  oratione, 
sapientia  hominis  et  r.;  fingenia;  bflidjtge« 
mäfj,  fittlich  gut  ratio,  subst.  ».  baä  Ser« 
Künftige,  S echte  nihil  nisi  honeatum  et  r. 
postulare;  recti  praeceptio  pravique  depulaio; 
quos  (finee)  ultra  citraque  nequit  conaistere 
rectum  Hör.;  »recta  capeasere  (®gj.  pravis  ob- 
uoxia);  »conscia  mens  recti  gute«  ©ewiffen.  b) 
»ungebeugt,  ftanbljaft,  feft  animus  secundia 
dubiisque  temporibus. 


rS-cQbo,  1.  rüdwärt«,  gurüdgelehnt  liegen, 
um  gu  ruhen,  überh-  ruhen,  liegen  in  hortulia 
suis;  »sub  tegmino  fagi. 

rccuinbo,  cübui,  cübltum,  3.  [recubo]  (ich  gu« 
tüd,  rüdwärt«  legen,  gurüd  lehnen  in  cu- 
bieuio,  in  herba,  »lectia,  fqui  mini  proximua 
r.;  »herab«,  nieber«,  gurüdfinten  onua  in 
proclinatas  partes,  nebulae  campo,  unda  ponto, 
mba  dextro  in  armo  wallet  herab, 
rßcäpßrätlo,  önia,  f.  trecTp.)  [recupero]  4Bie- 
bererlangung  libertatis,  ( Juet .)  urbium. 
rßcüpßrätor,  öria,  m.  crecTp.)  [recupero]  1)  SBie« 
bereroberer  urbia  Tac.  ann.  2,  62.  2)  im  pl. 
ein  Sichterlolleginm,  ba«  gu  Som  u.  in  ben  Bro« 
Bingen  in  bJrioatfaehen,  namentlich  über  ®rfaj  u. 
©ntfehäbigung  gwifchen  Sömern  u.  äu«länbem, 
fpäter  überh  über  fchneU  u.  fummarifch  gu  ent« 
jeheibenbe  Seeht«hänbel  entfehieb,  bie  Obmänner. 
®ao.  reefipSrätörius,  adj.  gu  ben  Obmännern 
gehörig,  Obmänner«  iudicium. 
rßcüpßro  (reclp.),  1.  (recipiol  wiebererlangen, 
• belommen,  «nehmen  vfllam  ab  alqo,  iua 
sunm,  pacem,  amiaaa,  obaidea,  civitatem, 
fregnum,  voluntatem  alcis,  rem  publicam  bie 
böchfte  ©ewalt  im  Staate;  urbem  gurüderobem, 
Pelopidam  (in  vincula  couiectum)  wieber  be= 
freien;  (fpät)  aanitatem,  f vires  cibo  sommoque, 
tprovinciam,  fiudicia,  amissam  poaseasionem ; 
tp.  wiebergewinnen  et  voa  et  me  ipanm; 
(Nep.)  adulescentulos  aimulatä  landatione. 
rß-cüro , l.  (feit.)  wieber  heilen  »me  otioque 
et  urticä  Ct. 

rß-curro,  3.  1)  gurüdlaufen,  «eilen  ad  alqm, 
fruraas  alqm;  »cocptum  aaepe  iter;  übertr. 
litera  recurrens;  »ad  fontem  ob.  in  auoa  fontea 
veraä  aquä;  faquao  in  auum  fretum;  luna  tum 
crescendo  tum  defectionibua  in  initia  recur- 
rendo;  »bruma  inera  lehrt  wieber  ; ,*aol  recur- 
rens umrottenb,  freifenb;  »anni  recurrentea  (»fp<- 
nlopttoi);  tp.  a)  auf  etw.  gurüdlommen  ad 
easdem  pacis  condicionea.  6)  tfeine  Zuflucht 
nehmen  ad  alqm.  Tao  A)  rßcurso,  1.  (intens.) 
gurüdlaufen,  «eilen  Plaut.;  übertr.  »Bub  noc- 
tem  cura;  »virtus  aniino  tritt  wiebet  Bor  ihren 
©eifl;  fvetera  omina  animo.  B)  räcursua,  ua, 
m.  Südlauf,  «gang,  «fahrt,  «lehr  »dent 
modo  fata  reeunma,  »spes  eat  admota  recuraua, 
»neque  habent  mea  vela  recuraua,  »pelagi  (pl.) 
Ablauf;  nt  ad  moenia  urbia  r.  pateret  Li v. 
rß-curvo,  1.  rüdwärt«  Irümmen,  gurüd« 
beugen  »colla  equi;  »undae  recurvatao  ge« 
fchlängelt 

rß-carvns,  adj.  gurüd  gelrümmt,  rüdwärt« 
gebogen  »corna;  »nexua  nederae  ftch  fchlängelnb; 
»tergum  delphini;  »tectum  «=»  ba«  Üabtjrinth- 
rScüaätlo,  önia,  f.  [recuso]  1)  SBeigerung,  Ab« 
tebnung,  adimere  omnem  r.  (aue  SSäglichleit 
einer  ffieigerung)  Crasso;  sino  recuaatione.  2) 
Sintebe,  hJu>te|l  — rßcüao,  1.  [re-cauaa]  1) 
f ich  weigern,  etw.  ablehnen,  oerweigern, 
au«f cf) tagen  (fehl  ein  ©rfuchen  ob.  Bitten  oorau«) 
laborem,  periculum,  munua,  amicitiam,  nihil 
niai  hiberna;  -f-regem  Aridaeum;  »genua  cur- 
aum;  de  atipendio;  de  iudiciis  transferend ia; 
m.  inf.  mori;  »quid  (umeri)  ferre  r.;  m acc.  c. 
inf.  pass.  Tac.  ann.  1,  79;  m.  ne;  (Nep.)  illud, 
ne  etc.;  (bti  Borhergcb.  Segat.)  m.  quin,  quomi- 
nus;  abfol.;  auch  offen  u.  entfdpeben  gurüd« 


702 


recutio  — redeo. 


weifen  iniuriam  decreti  Liv.  3,  46,  4.  2)  cot 
©erid)t  BW«  *tw.  protefiieren. 
rOcütlo,  eussi,  cussum,  3.  [re-quatio]  jurüdbebcn 
machen,  erjchüttetn  ‘utero  recuBso. 
r6da  (ob.  raeda,  nicht  rheda),  ae,  f.  [gaBifcheä 
Sott]  ein  oiettäbriger  Dieijeroagcn,  fta- 
red-ambalo,  l.  jurücf fommen  Plaut.  [lefcf)e. 
red-ümo,  1.  toicber  lieben,  amare,  vel,  ut  ita 
dicam,  r.  Oie.  Lael.  §,  49. 
red-arguo,  3.  »iberlegen  (mehr  berteibigungä' 
meife  u.  fo,  bafi  cä  fid)  um  bie  «ufbedung  bet 
Unwahrheit  hanbclt , bet  üflge  jeibeu,  Sögen 
fttafen  nosmet  ipsos  redargui  refeUique;  re- 
dargue  me,  ei  mentior;  noetra  faciliue  probari 
quam  contraria  redargui  poeeunt  etc.;  incon- 
etantiam  alcis;  improborum  prosperitätes  vim 
deorum.  [let,  Ä’utfc^er  einet  reda. 

redarius  (ob.  raed.,  nicht  rlied.),  ii,  jn.  bet  2en  = 
red-auspteo,  1.  jeberjf).  best  SBortfpielä  wegen  — 
jutüdfehten  in  eatenae  danuo  Plaut. 
red-do,  dldi,  dTtum  (/Ut.  reddlbo,  reddibitnr 
Plaut.),  3.  1)  jurüdgeben,  wiebet  juftcltcn, 
Wiebctgeben  alcui  pecuniam,  amiasa;  alcui 
patriam,  iura  iegeeque,  urbom,  agroa,  MuaiB 
alcia  operas  [einen  t^ätigen  Seiftanb  wiebet  ju-- 
wenben,  ‘mihi  flae  amica  animumque  r.  fehenfe 
mit  bein  .yerj  wiebet;  se  convivio  [ich  junt  jc. 
jurüdbegeben  Liv.;  *ae  terris;  ‘so  catenis; 
‘reddi  his  terris  (d.  läbalu«)  fid)  wiebet  niebet* 
taffen  auf  jc.,  ‘patriis  ans,  ‘tenebris  jurüd= 
festen  JU  je.;  *redditum  eolio  Cyri  Phraaten 
wiebet  gefegt  auf  ic.  ; ‘terra  reddenda  est  (muff 
wiebet  tu)  terrae;  fmaioribuH  suis  reddi  ju 
feinen  SSätern  gehen,  Serben;  ‘virgineae  r.  se 
(tauchen  wiebet  hetbot)  totidem  facios;  nosmet 
ipaos  nobis  reddidisti;  fquies  mentem  (bie 
Sefinnung);  fmare  terras  bringt  Wiebet  jum 
Sßorfdjein;  f torram  naturae  suae  wiebet  in  ben 
hörigen  Staub  fegen;  fclamorem,  fsonum  wie; 
betholen;  fgemmae  lumina  r.  (werfen  jurüd) 
repercusso  Phoebo;  auch  feiner  Sache  ähn  = 
lieh  fein  squamis  fulgorem  auri,  scutis  spe- 
ciem  cetrae  reddentibus. 

2)  als  Sntgelt,  in  gleichem  äJlafje  jutödgeben, 
crftatlen,  betgelten  pro  vita  hominis  vitam; 
hosti  cladem  acceptam;  supplicationem  jum 
lant  batbringen;  gratiam  bie  etwiefene  ©unft 
»utüderfiatten,  tf)ätigcn  tanf  abftatten  Sali., 
‘omina  votia  gute  ffiünfche  etwibem;  paria 
(verba)  paribus  gegenüberftetlen.  $ao.  a)  in 
einet  anbern  Spraye  wiebctgeben,  übertragen, 
über  fegen  alqd  Latine,  verbum  pro  verbo, 
‘verbum  verbo.  b)  *SBorte  nachahmenb  ob.  anb 
wortenb  wiebetgeben,  etwibetn,  entgegnen 
de  rnultis  verba  novissima  (0.  fficho) ; mutua 
dicta ; Aeneas  contra  cui  talia;  veras  audire  et 
r.  voces;  soiium  anjchlagen;  r.  voces  iam  seit 
puer  (ü6erh.  fpredfen,  infofern  baS  Sprechen  be«= 
felben  eigtl.  ein  9fa<hfprechen  ift);  ex  alto  vox 
reddita  luco  est;  senos  ictus  (o.  Irimetei).  c) 
einen  ©egenftanb  bem  Siefen  nach  wiebetgeben, 
oollftänbig  nachahmen,  abfpiegeln,  *te 
nomine  mit  bit  gleichnamig  fein;  t(matrom)  r. 
ac  refert  nobis  Plin.  cp.  7,  19,  9,  -j-Proportium. 

3)  einen  ©egenftanb  in  oeränbertem  8u|ianb  jm 
tüdgeben,  ju  etw.  machen,  m.  bopp.  acc.  alqm 
iratum,  *msignem  multa  arte;  praecipiendo 
meliorem;  plures  opera  forensi  suos  ju  feinen 
Wnhängent  Nep. ; ‘quid  te  tibi  amicum;  cruen- 


tam  illis  praedam  Liv.  8,  38,  16;  mare  tu  tuen, 
post  cum  quae  essent,  tuta  ab  hostibns;  tc- 
mines  ex  feris  et  immanibus  mites  et  mansue 
tos;  oft  (Com.)  m.  partic.  perf.  pass,  alqd  actum 
effectum,  perfectum,  te  commotum,  me  exer 
citatum,  inventos;  ( Ter.)  dictum  ac  facten 
reddidi  baä  ift  alle«  fettig  u.  abgctljan ; infectan 
r.  Plaut. , Hör.;  m.  acc.  u.  ut  Ter. 

4)  für  imb.  Seßintmte«,  imbm.  ©ebühtenbej, 
©rbetene«,  ^ugeftanbene«  juftellen,  |i= 
tommen  laffen,  batbtingen,  jugefteien 
gewähren,  leiften,  erteilen  alem  epistuW 
Uteras  einhänbigen,  übergeben;  ‘eignata  Volu- 
mina Auguato,  alcui  hereditatem,  suum  cuiqu?. 
»vota  Iovi;  Koma*'  viginti  dierum  supplitat 
redditur  Cats.  b.  G.  7,  90,  8,  ‘praemia  debiu, 
*promissa  viro,  ‘primos  honorea  alcui,  a 
Opfetnben)  ‘dapem  Iovi,  ‘victimas,  ‘ludia  (abi 
grata  certamina  aufföhten  (0.  Soffen),  •persona 
convenientia  cuique,  tsuis  quaeque  temporibc? 
jnweifen;  *ut  neo  pes  nec  caput  uni  reddat^ 
formae  paffen  ju  tc.,  ‘nomina  sua  facto  — bene 
rechten  Samen  nennen,  ‘comua  laceranda  aksi 
barbieten,  r.  rationem  alcui,  alcis  rei  f.  ratio  li, 
operam  otii  aufweifen,  wa«  man  in  feiner 
gethan  h«t  Just,  praef.  §.  6;  poenas  graves  im- 
pietatiB  bähen,  fvicem  alcis  rei  betgelten,  tachr. 
b.  Sterbenben  vitam  naturae,  debitum  naturae 
morbo,  vitam  laffen,  ‘animas  hingeben;  *tella-- 
inarata  quotannis  Cererem  bringt  Jtüdjte,  re 
sponsum,  fnullas  voces  ad  minas,  conulu 
Liv.,  ‘veniam  peccatis;  redditur  his  ius  pe- 
tentibus  wirb  gefprochen;  ius  populo  Liv.;  *sis 
iura  Quiriti;  mdicia  in  privatos  anfteDra;  t 
Sd)reibenben  ob.  Sptechenben,  jufommen  I*i 
fen,  jum  beften  geben  hoc  ipsum;  quse 
restant;  inibef.  a)  »on  fich  geben,  au*fto|ei 
'Werfen  (animam)  eandem  a pulmonibus  re- 
spirarc  et  r.;  ‘undam  einen  Sttom  St  lute?  (: 
bet  SBunbe);  ‘sonum,  fsanguinem,  * catul-o 
partu.  6)  ©efjörte«,  aBebitierte«  au«  bem  fitafc 
hetfagen,  borttagen  ea  sine  scripto  vert«; 
eisdem,  ‘dictata  magistro,  ‘carmina,  *modis‘ 
voce  abftngen;  übeth.  anführen,  angeben  *ilti 
redde  quae  etc.,  fienophon  inter  philosopio» 
reddendus  est. 

redemptio,  önis,  f.  [redipio]  1)  fioifaufix; 
captivorum;  f sacramenti  b.  Sahnenetb.  2)  6r 
laufung  a)  SBefiechung  iudicii  r.  facta  grauet 
pecunia;  pl.  reorum.  b)  $ad)tung  de.  proc 
cons.  §.  11.  — rSdempto,  1.  [frequent,  o.  re- 
dimo]  lobfaufen  Tac.  — redemptor,  öris,  n. 
[redimoj  bet  Unternehmet  einet  Sache  gegr. 
einen  beftimmten  ^tei«,  Sieferant,  pachtet.— 
redemptüra,  ae,  f.  [redimo]  $achtüb<i 
nähme  Liv. 

r8d-eo,  4.  1)  jurüdgehen,  'lehren,  »lomme* 
domum,  Romam,  e provincia,  a Caesare,  per- 
egre,  in  proelium  (in  ba«  Iteffen,  aber  anä 
'»um  Iteffen’,  um  cä  übeth  ob.  o.  neuem  jn  tc 
ginnen  Liv.  1,  27,  8.  22,  15,  9);  in  suffragiur; 
•itque  reditque  viam;  reditc  viarn  Oie.  p.  Mur 
§.  20;  ad  vestitum  suum  bie  trauet  oblegen;  »d 
se  wiebet  jut  Sefinnung  lommen  ob.  fich  triebet 
f affen,  (rursus)  ad  ingenium  Ter.;  ad  se  atque 
ad  mores  suso  wiebet  auf  feine  alten  Sprünge 
tommen  Oie.;  Caesar  ad  duas  legiones  r.  »at 
auf  jc.  jurüefgetommen,  befchtanlt;  ut  ad  paoea 
reaeam  mich  befchtdnie,  b.  i.  um  e«  futä  j» 


redhibeo  — reditio. 


703 


mailen  Ter.-,  redii  inecum  in  memoriam  fjabo 
mich  befonnen  Ter.;  in  memoriam  alcis  rei, 
alcis  jurüdbenlen  an;  in  pristinum  statum  *urüd» 
Betfefct  Werben;  cum  alqo  in  gratiam  fid)  Der» 
tragen,  in  viam  auf  ben  rechten  Söeg ; in  ber 
9Jeb«  jurüdtommen  auf  ic.  illuc  unde  ubiietc., 
ad  alqm,  ad  inceptum;  o.  Sachen  Samen  in 
«andern  partem;  astra  ad  idem,  unde  profecta 
sunt;  *aol  in  sua  signa;  collis  paulatim  ad 
planitiem  fenft  ftd)  ^inab  jutc. ; fmembriH  vigor; 
♦in  pristinas  vires  btt  B origen  Kräfte;  redituram 
in  animos  formidinem  Tac.;  *in  sese  in  bie 
oorige  @eftalt,  auch  in  sua  membra;  *anno  re- 
deunte;  *tempora  in  priscum  aurum  bie  gotbene 
Seit  fe^rt  roiebet;  ’fortuna  miseris;  ‘spintus  et 
vita  ducibus;  “mens,  fanimus  äefinnung  ob. 
5Jtut;  de  integro  haec  oratio  Ter.;  res  redeun- 
tes,  res  reddierunt,  t.  t.  B.  ber  Südfehr  ber  Seit, 
in  welcher  nad)  einer  Unterbrechung  öffentliche 
93erhanblungen  auf  bent  gotmn  u.  in  ben  Komi» 
tien  wieber  Botgenommen  werben,  tb-  Sd)riftfteUer, 
roiebet  Bornehmen  ad  omnia  scripta  tamquam 
vitiosa;  ad  scripta  post  intervalla  relut  nova 
atque  aliena. 

2)  herbei»,  h'fbo^»  hew&gehen,  bah-  n)  b.  Sin» 
fünften,  ein tommen  pecunia  quae  ex  metallis 
r. ; ex  qua  regione  quinquaginta  talenta  ei  quo- 
tannis  r.  Nep.;  ex  otio  illo  brevi  multiplex 
bellum  redituram  werbe  etwadjfen  Iav.  ; bona 
in  tabulas  publicas  redierant  finb  eingetragen 
worben;  *hinjuf ommen,  jugelegt  werben 
uncia.  6)  ju  ctw.  lommen,  (chreiten,  greifen, 
ad  gladios  feine  Sufludjt  nehmen;  *ad  fastos 
beit  Kalenber  befragen;  fcomminua  ad  manua 
reditur;  in  eum  iam  res  locum,  ut  etc.,  eo 
fortunae  meae  res,  ut  etc.;  omnia  haec  verba 
huc  laufen  barauf  hinaus ; omnia  ad  cineres 
Liv.;  fprichW.  f.  rastrum,  restis,  triarii.  e)  B. 
bem,  was  in  feinem  Ser  tauf  an  ben  0rt  feiner 
löeffimtnung  ob.  ju  bem,  bem  cS  jufommt  ob.  Bor» 
behalten  ijt,  gelangt,  jmbm.  anheim»,  jufallen, 
an  jmb.  übergehen  summa  impeni  ad  alqm; 
summa  omnium  rerum  consiliorumque  ad  ar- 
bitrium  iudiciumque  alcis;  ad  se  nihil  ex  illia 
(bonis);  eius  morte  ea  bona,  hereditas  ad  me; 
res  ad  patres,  ad  Interregnum;  ros  publica  a 
« onsulibus  ad  Interregnum  ftatt  ber  üettung  bei 
Staates  burch  bie  Äonfuln  trat  ein  3-  ein  Iav. 
4,  43,  7;  res  (bie  Seitung  ber  StaatSangclegen» 
beiten  überhO  ad  Camillum  Liv.  6,  6,  3. 
redhibeo,  2.  [re  u.  habeo]  jurüdgeben,  et» 
ftatten  alcui  viaticum  Plaut.-,  etw.  ©elaufteS 
wegen  entbedter  iRängcl  jurüdgeben  aedes 
Plaut.-,  mancipium;  b.  ©erlaufet,  jurüdneh» 
nehmen  Plaut. 

r&dlgo,  egi,  actum,  3.  [re  u.  ago]  1)  jurüd» 
treiben,  »bringen  bostem  in  castra;  mulcati 
virgis  Capuam  rodiguntur;  falqm  in  exsiliuto; 
rem  ad  pristinam  rationem  belli  baS  frühere 
SJcrhditniS  beS  Krieges  wieber  htrfteHen ; me  in 
memoriam  Ter.;  vos  in  gratiam  wieber  Berfflt)» 
neu ; ‘mentern  lymphatam  in  veros  timores  Bet» 
fcfcen;  neminem  sni  temporis  in  numerum  auf» 
nehmen  Quint.  10,  1,  54;  *formidine  fastis  ad 
bene  dicendum  delectandnmque  redacti  genö» 
tiflt.  2)  eintreiben,  einliefetn  taffen  ob. 
einliefetn,  einjiehen,  einnehnten,  löfen, 
quod  inde  redactum  est;  peenniam;  omnis  fru- 
menti  copia  penes  istnm  est  redacta  in  feine 


Ipänbe  geliefert;  partem  (praedae)  maxim&m  ad 
quaestorem ; bona  alcis  in  publicum  tonftSjieren ; 
tpraedam  in  fiscum  fliehen  lafjen;  tp  a)  gew. 
in  eine  niebtigete,  fchlechterc  ilagc  bringen,  oer» 
fegen,  ju  etw.  machen  finitimas  provincias  in 
potestatem,  ornnes  eas  civitates  in  dicionem 
potestatemque  populi  Rom.  eBse  redactas;  Gal- 
liam  snb  populi  Rom.  Imperium  redactam; 
insulaa  sub  potestatem  Nep.;  Oallia  in  provin- 
ciam  redacta;  -fin  formam  provinciae;  prope 
ad  internecionem  gente  ac  nomine  Nerviorum 
redacto;  in  servitutem  redigi,  re  publica  in 
tranquillum  redacta;  ad  certum  jur  (Semihheit 
bringen;  ad  vanum,  ad  irritum  oereiteln,  jn 
nickte  machen;  (fett.)  qnae  facilia  ex  difficillimis 
animi  magnitudo  redegerat  Caes.  b.  G.  2,  27,  6; 
multo  humiliores  infirmioresque  Caes  b.  G.  4, 
3,  4;  alqm  eo,  ut  Ter.;  patrem  ad  inopiam 
Ter.;  tal<lm  in  ordinem  jur  Drbnung  weifen. 
b)  etw.  ber  bem  Serie  nach  getunter» 

bringen,  f)craMegeti  ex  sexcentis  ad  tres 
senatorcs  redigi  hrointerlommen;  nobilissima 
familia  iam  ad  paucos  redacta;  praedam  Veien- 
tanam  publicando  sacriücaudoque  ad  nihilum 
r.;  *ad  minimum  onus;  ’vilem  a<l  assem  redigi; 
floci,  in  quo  pugnarit,  angustiis  redactus  est 
ad  paucitatem  faf|  fich  befdjränft  auf  ic.;  +se  ad 
pallium  et  crepidas. 

redlmicfilum,  i,  n.  [redimio]  baS  93 a n b , bef. 
Kopf»,  ©tirnbanb,  »tettchen  mulieri  r.  prae- 
beat  in  coUum,  in  crines;  pl.  *mitrae;  bilbt. 
93inbemittet,  ©anb  Plaut. 
rödlmio,  4.  (redimibat  ft.  redimiebat  Verg.  Aen. 
10,  538)  umwinben,  untbinben,  betränjen, 
umgeben  sertis  et  rosä,  ffloribus  coronisque, 
♦capillos  miträ,  terra  quasi  quibusdam  r.  et 
circumdata  cingulis;  »redimitua  tempora  vittis, 
quercu,  lauro;  floca  redimita  silvis. 
redlmo,  demi,  demptum,  3.  [re  u.  emo]  1)  ju» 
rütf»,  wieber  taufen  domum,  fundum.  Snb“ 
bef.  loS»,  abfaufen,  burch  ©elb  frei  machen 
ob.  erretten,  etw.  abwettben  captos  e ser- 
vitute ; se  pecuniä  a iudicibus;  se  a Gallis 
auro;  redimite  arrnis  (burch  Auslieferung  ber 
SSBaffen)  civitatem,  quam  auro  maiores  v es  tri 
redemerunt  Liv.  9,  4,  16;  urbem  quinque  ho- 
minum  perditorum  poenä,  falqd  morte,  ♦mor- 
tem morte  alterius,  belli  moram  Sali.;  bah- 
eine  Sache  bem  ÜBette  nach  mit  einer  anbern 
auSgleidjcu,  litem  burch  einen  Setgleich  enbi» 
gen;  Üagitium  aut  facinus  Sali.;  culpam  wieber 
gut  machen.  2)  erlaufen  necessana  ad  cul- 
tnm,  vitam  alcis  pretio,  pacem  obsidibus,  mul- 
torum  nobilium  gratiam  atque  amicitiam  Cae- 
saris  morte,  militum  voluntatea  largitione; 
pachten,  in  ©acf|t  nehmen  picarias  de  cen- 
soribus;  portoria  reliquaque  omnia  Baeduoram 
vectigalia  parvo  pretio  redempta  (in  ©acht) 
habere;  redimendi  et  conducendi  ius;  auch  ettt. 
gegen  Sejahlung  auSjuführen  unternehmen, 
tn  (Sntreprife  nehmen  opus. 
r6d-lnt£gro,  l.  wiebet  ergänjen,  herftellen, 
erneuern,  wieber  auffrifchen,  beleben, 
Weden  deminutas  copias,  proelium,  bellum, 
vires,  iras,  animum,  spem,  memoriam  auditoris. 
redlpiscor,  — dep.  3.  [re-apiscor]  wieber  be» 
tommen  Plaut. 

rädltlo.  ünis,  f.  [redeo]  bie  Dlüdfeht,  «tunjt 
quid  illi  r.  etiam  huc  fuit?  quid  huic  r.  est? 


704 


reditus  — referio. 


Com.\  r.  domum  in  bte  $eimat;  celeritas  red- 
itionis. 

reditu»,  ua,  m.  [redeo]  1)  SHüdfebt,  »funft 
ad  alqm,  Romain;  ia  meus  domum  fuifc  e foro 
r.j  r.  domum  in  Me  $eimat  Litt.,  in  Ituliam 
e*t  hominibus  r.  in  curiam  bürfen  gurüdlebren 
fnullum  r.  babero  in  ciritatem  md)t  jurüdfef) 
teil  f innen;  *rur»us  r.  detulit  (=  rediit)  ad 
vada,  reditu  intercludi,  excludi;  pl.  multi  dan- 
tur  ad  studia  r.;  B.  ftrcUlauf  bet  (Beftirne 
Oie.-,  bilbl.  r.  ad  rem,  ad  propositum;  in  gra- 
tium  cum  iniimcia  ©erföbnnng  Oie.  Att.  2,  2, 
gratiae  har.  reif.  §.  52;  fclementiä  alcis  patet 
alcui  r.  in  amicitiam  eius.  2)  Cinfommen, 
(Sin fünfte  omnis  eius  pecuniae;  fsolum  Lau- 
rentinum  mihi  est  in  reditu  bringt  mit  ettD. 
eilt;  pl  metallorum  Liv.\  r.  publicos  effundunt 
rbdlTla  f.  redtma.  \ Just 

reüivivus,  adj.  [=■  re-virus]  roiebet  benagt 
lapis;  sühnt,  n.  sing.  u.  pl.  isiebet  benupte 
(Baumaterialien 

red-ölco,  ölui,  — 2.  l)  nad)  etro.  tiedjen,  buf» 
ten  viuum,  *thymo,  »in  patulis  mala  canistris; 
bilbl.  mihi  quidem  ex  illiua  orationibue  r.  ipsao 
Athenae  videntur;  ita  domus  ipsa  fumabat,  ut 
multa  eius  sermonm  indicia  redolerent;  m.  acc. 
itad)  etm.  riedjen  antiquitatem,  doctrinom,  exer- 
eitationem  puerilem. 

rb-dömltn»,  partic.  niebetgebänbigt  ob.  roie» 
btt  bejmungen  cives  CHe.  p.  Süll.  1,  1. 

Red  im  cs  (Rhed.),  um,  m.  gaH.  Soll  in  bet  ®re» 
tagne,  in  bet  @egenb  be«  jejigen  Rennes. 
*re-d6no,  1.  miebet  jd)enfen  alqm  diis  par 
triis;  gravos  iras  et  invisum  nepotem  Marti  au« 
fRüdfidit  auf  ba«  Setlangen  be«  SW.  B.  bem  güt* 
nen  abfaffen  u.  ben  (Snfel  begnabigen  Hör. 
frf-dormlo,  4.  (feit.)  miebet  jdjlafen. 
re-duro,  8.  gurüd  führen,  »bringen,  «gieren 
alqm  ad  alqm,  alqm  in  urbem,  in  carcerem, 
copias  in  cuetra,  a munitionibne  gutüdgie^en, 
gutüdmatfd)ieten  taffen;  alqm  in  regnum  (aud) 
bl.  r.)  roiebet  einfepen;  übettr.  huc  iam  rem,  ut 
etc.  et  ijatte  bie  Arbeit  jd)on  auf  ein  fo  geringe« 
SWa&  gurüdgefübrt,  mar  ftbon  fo  meit  mit  ic.  ge» 
fommen,  bafj  Oats.  b.  e.  1,  62,  1;  »socio»  a 
morte  retten  oom  tc.;  turros  gutütfft^ieben:  mu- 
nitionea  roeiter  gurüd  anlegcn;  »remos  ad  pec- 
tora;  »reductü  dextrd  au«l)olenb  mit  tc.;  fin 
iaeuiando  braebia;  »Iuppitor  hiemes  (gn  feinet 
Reit);  »apem  mentibus  anxii»  miebetgebeu;  *re- 
duci  (b.  Sommer)  gutüdfe^ten;  r.  alqm  nd  suam 
villam,  domum  gurüdgeletten,  bef.  ®bten  halber; 
uxorem  miebet  gu  fid)  nehmen;  falqam  in  ma- 
trimonium;  alqm  de  exsilio;  »haec  in  sedem 
miebet  an  feine  Stelle,  in«  redjte  ®eleifc  bringen ; 
alqm  ad  officium,  ad  officium  »anitatemque ; 
r.  (gutüdtufen)  in  memoriam;  falqm  in  memo- 
riam  graviasimi  lnctn»;  alqm  in  gratiam  cum 
alqo  oerfiHptcn;  and)  etm.  miebet  einfü^ten 
fintermiseum  morem,  flegem  maiestatis,  fba- 
bitum  vestitumque  pristinum.  J)ao.  A)  rbdnc* 
tlo,  önis,  f.  gurüeffübrung,  äöicbctein- 
fepung  regia  Oie.  B)  reducto,  1.  (intens.)  gu» 
tüdfü^ten  exercitum  Awr.  Vict.  C)  reductor, 
Sri»,  m.  Rnrüdfübter  plebia  Romanae  in  ur- 
bem; t®'eberf)er|lel(er  litorarum.  j D)  rf- 
duetn»,  adj.  m.  comp,  l)  *b.  Siofalitdten,  gu» 
rüdgegogen,  fid)  tief  hinein  etfttedenb, 
abgelegen,  einfam  valli»,  sinn»;  bilbl.  virtus 


est  medium  vitiorum  et  utrimque  r.  entfernt  cas 
ic.  2)  reducta,  örum,  n.  b.  Oie.  als  Überfefuc; 
be«  gried).  tä  unongoryffiiva  f.  apoproögmeni 
rSd-uncus,  adj.  rüdroötl«  gebogen,  gettummi 
»vostrum  (aquilae). 

frfdnudanter,  adv.  fredundana]  (fett.)  in  übet 
ftrüntenbet  SBortfülle.  — redundant!»,  tr. 
f.  [redundo]  flaff.  nur  bie  übetfttömenbe3*ll! 
im  Auäbtud  Oie.  or.  §.  108.  — rSdundo,  t.  t) 
eigtl.  o.  9E8affer , guiüdroallen,  übertretet, 
»ftrümen  (megen  Überfütlung,  alfo  tabetnb)  nrnre, 
lacus  Albanua,  pituita  aut  bilis;  'partic.  paa 
redundatus  — redundans  übetfttömenb  ob  bti 
u.  gutüdfttbmenb  aqua;  bat).  B.  etm.  übetflti 
men  Asia  eorum  ipsorum  sanguine;  m.  3eug®i 
omnin  hic  locus  acerris  corporum  et  ciriuc. 
sanguine  Oie.  Cat.  3 §.  24.  2)  tp.  a ) tjinui 
terftrbmen,  fi®  etgiegen  nationes  in  prr 
rinciam;  auf  imb.  übergeben,  fallen,  im* 
treffen  (meift  B.  etm.  Üblem)  quorum  ad  anu 
cos  r.  infamia;  nullam  in  me  periculum  a 
hoc  tanto  beneücio;  ne  quid  inyidiae  mihi  u 
posteritatem  r. ; haec  (biefe  3nflänbe.i  clapsa  de 
manibus  nostri»  in  eum  annum  qui  consequi- 
tur;  r.  mit  hinüber  geben;  fdotrimentum  ad 
alqm,  fealamita»  ad  ipaum.  b)  in  3füüe,  ix 
BoOem  SWafje  betBoigeben  ex  rerum  cogtu 
tione  efflorescat  et  r.  oportet  oratio;  ex  e« 
causa  Poetumus  gebt  in  Bollcm  Dlage  idjulbt: 
betBor;  ex  meo  tenui  vectigali  alqd  etiarn  ab 
fließt;  quod  de  vustro  frumentario  quaestc 
laudem  adulescentis  propinqui  etiarn  ad  meun 
alqm  fructum  r.  autb  mit  etnigetmafeen  gu  gnn 
fomme.  c)  n.  SRebnet  u.  bet  Siebe  überßrdmex 
Asiatici  oratores  parum  pressi  et  nunis  r ; 
verba;  fr  (SteBichorus)  atque  effunditur.  i 
im  Überflug  Botbnnben  feinf  an  etts.  Über 
flufi  haben  omatu»  orationis  in  eo;  quons. 
copia;  alqa  re;  acerbiesimo  luctu  iata  ne 
toria. 

reddrla,  ae,  f.  Wietnagel;  Sprilbm.  f.  me- 

deor  1). 

rednx,  dücis,  adj.  [reduco]  1)  act.  (fett)  gutüd 
fübtenb,  »btingenb  te  r.  {abl.  abs.)  Gurt  », 
0,  9;  *al«  ®eimott  be«  3upitet.  2)  pass,  g* 
rüdgebradjt,  »gclommen,  tommenb  suis  me 
ex  loci»  in  patriam  urbem  usque  incoluiuc 
r.  faciunt,  alqm  r.  facere  liberum  in  patriam. 
in  libertatem,  alqm  r.  patri  reddere  Plant. 
alqm  ab  Orco  mortuum  r.  in  lucem  facere 
Ter.\  quid  me  r.  esse  voluiati»?  nari  redne* 
Iav.,  »gratari  alqm  r.  (sc.  esse). 
frSfcctlo,  önis,  f.  [reficiol  1)  SBiebetbetür! 
lung  Capitolii.  2)  6rfrifd)ung,  Stquidung 
rüfector,  öri»,  m.  [reficioj  (fett)  SB ie herbei 
fteller  Suct. 

rbfello,  felli,  3.  [re-fallo]  mibetlegtn,  aU 
ittig  gutüdroetfen  alqm;  r.  et  co^uguere 
mendacium;  »crimen  commune  ferro  bcfeitigoi 
entfernen;  et  refollere  »ine  pertinacia  et  refeib 
eine  iracundia  possumu»;  in  refellendo  ad 
veraario. 

referclo,  rsi,  rtum,  4.  [re-farcioj  noUftopfea 
anfüllcn  cloucas  corporibu»;  bilbl.  aure»  ist« 
sermonibn»;  libros  puerilibus  fabuli»;  hominnm 
vitam  superstitione  omni;  auch  gufammca 
flopfen,  - 1) ä u j c u quae  Crassus  coartavit  et 
peranguate  r.  in  oratione  sua. 
rt-Rrlo, 4.  I)  gutüd»,  miebet  fiblagea 


refero. 


705 


Vlaut.  2)  ‘jurüdpratlen  matten  jurüd» 
{(plagen  spccnli  reforitur  imagine  Pboebus. 

re-fero,  rettiili  (ret.),  relätum,  3.  1)  jurüd» 
tragen,  »bringen,  »fftpren,  »ftpaffen;  ju= 
rüderfiatten,  »icbcr  juftellcn  onndelabnun, 
pecunias  in  templum,  alqm  in  c antra,  *col- 
lnpsa  membra  thalamo;  ne  ob.  pedem,  ‘pedem 
retro  fiep  jurüdbegeben,  fi<p  jurfidjtepen, 
jurüdweiepen  ne  Romani,  sc  in  castra;  ut 
eo  unde  egressa  est,  se  referat  oratio;  pass. 
jurüdlepren  ad  triarios  sensim  referri;  navea 
oodem  loerben  jutüdocrfcplagen;  *spee  retro  re- 
fertnr  finit  jurüd;  *quo  reforor  totiesV  warum 
fomnte  icp  fo  oft  auf  ben  ©ebanlen  jurüd?  au- 
ster  alqm  in  Italiain;  finare  aestum;  me  po- 
«les  in  Tusculanum;  r.  gradum,  ‘gradus.;  *re- 
tro  vestigiu;  ‘Hectoria  Aeneaeque  manu  Victo- 
ria Graiutn  haesit  et  in  decimum  veatigia  r. 
aunum  = pat  fitp  bi«  juni  jepnten  3apte  Der» 
jögert  Verg.  Äen.  11,  290;  caatra  jurüdocrlegen, 
ad  equeatrem  ordinem  iudicia;  inSbef.  tont 
Stpall  ‘validi  inrudibua  ictua  anditi  r.  (werfen 
jurüd)  gemitus;  *sonum  thoatra;  fnemora  vo- 
eem  multiplieato  sono;  ex  locia  inclnaia  aoni 
referuntur  {fallen  jurüd;  neque  Romam  vocea 
significationesque  referuntur  pallen  toiebet;  *vo- 
ces  fpridjt  nad)  (0.  ber  ganta);  *cum  aanguine 
niixta  vina  t>.  fid)  geben;  tp.  a ) *ö.  ber  geit, 
urüdbringen  o mihi  praoteritoa  referat  ai 
uppiter  annos  Verg.  Acn.  8,  560;  curvati  ignea 
lunae  tertium  ortum  referentia  bie  SDlonbfidjel 
am  britten  tage  naep  bem  fßeumonb  llor.  b) 
jurüdwenben,  wieber  pinwenben,  riepten 
oculos  animumque  ad  alqm,  animum  ad  nlqd, 
hg  ad  philosophiam,  ad  atudia,  animum  ad  fir- 
mitudinem;  ‘consilia  in  melius  ium  ©efjeren 
roenben ; hoc  ille  ad  animum  rettulit  beperjigte. 
c)  ctw.  auf  etw.  jurüdfüpren,  »bejiepen, 
unter  einen  ©efuptspunlt  bringen,  naep 
ctw.  beurteilen,  bemeffen,  ctw.  junt  ©la&= 
ft  ab  nepmen  quid  sit  ultimum,  quo  sint  omnia 
bene  vivendi  recteque  faciendi  consilia  rofe- 
renda  — baS  pötpfte  ©rincip  eines  glüdlicpep  u. 
fit!li(pen  SebenS;  quod  tale  — debet  esse,  ut 
ad  id  omnia  referri  oporteat,  ipaum  autem 
nuaquam  alles  anbere  bebingen,  felbft  aber  unbe» 
bingt  fein  muff;  omnia  ad  voluptatem,  ad  auurn 
arbitrium;  omnia  conailia  atqtie  facta  ad  digni- 
tatem  et  ad  virtutem;  quae  proficiscebantur  a 
legibus,  semper  ad  facilitatem  r.  legte  et  natp 
bem  ©runbfap  ber  SiHigteit  auS;  vulgaris  libera- 
litas  referenda  est  ad  illum  Knnii  fi  nein  muff 
ihre  ®renje  finben  in  bem  SÜuSjprud)  bcS  6. ; 
alienos  mores  ad  suos  nad)  ben  eigenen  beurteil 
len;  quid  mihi  nunc  aninn  sit,  ad  te  ipsum  0. 
bir  felbft  abjunepmen;  quo  quidque  referat  (ora- 
tor);  |ad  ostentationem  nihil,  omnia  ad  con- 
acientiiuu;  relata  verba  na(p  ben  ©efepen  bcS 
oratorijepen  JBaraHetiSmuS  u.  bet  Stonjinnität  in 
gegenteilige  Sejiepung  geftcHtc  (/oöxaU« , »dpie« 
Äntitpcfcn),  ut  paria  paribus  et  similia  sirnili- 
bus  saepe  referantur;  verba  relata  contrario 
bie  ipre  ©ejiepung  tmrep  ben  ©egenjap  crpaltcn; 
cnncta  ad  rem  publicam  referri;  neque  segqiter 
ad  voluptates  et  commeatus  titulum  tribunatus 
et  inscitiam  r.  beuupen  Tac.  Agr.  4. 

2)  als  gunb,  Seutc  jurüdbringen,  b a con- 
tra g c n tabnlae  ad  Cacsorom;  cnput  alcis  in 
castra;  relatis  in  publicum  comibus  öffentiid) 
i'rinltfitn.  lat  ■ taut) d>rt  edniln>9rletb.  5.  du  fl. 


aufgejeigt;  opima  spolia,  signu  militnria  non 
incruentam  victoriara,  pro  re  eerta  falsam  spem 
domum;  cicatrices  domum  Gurt.;  münblicp  ju» 
rüdbringen,  juriidmetben,  piitterbringeti 
orationem  alcis  domum;  mandata  alcui,  ail 
alqm;  responsum  ad  alqm;  hanc  legationem 
(©rfolg  ber  ©rjanbtfcpafl)  domum. 

5)  als  ©ntgelt  jurüdbringen,  jurüderfiat» 
ten,  erwibern,  oergelten  gratiam  f.  gratia 
2)  6);  alcui  plurimam  salutem;  par  pari  ©lei» 
(peS  m.  ©leidem  oergelten;  inferias  . Ingurthac 
(r lat.)  Oergeltenb  barbringen  llor.;  autp  ntünb» 
lidj  ernibern,  entgegnen  alqd  alcis  defen- 
sioni;  ’tales  pectore  voces;  *taha  voce;  münb 
li(p  toiebergeben,  toieberpolen  fquac  cogi- 
taverant,  ad  verbum  in  agendo. 

4)  rüdwärtS:,  jurüdbringen,  »loenbcn, 
= jicpen  *caput  ad  nomen,  *in  alqm  oculos, 
fmanum  ad  capulum;  iibertr.  per  = , abteri 
ten  paternos  maiores  a conditoribus  imperii 
Rom.  Just. 

6)  mieberpolenb  jurüdbringen,  erneuern, 
roicberpcrftellen,  toieberpolen,  fabulam  ite- 
rum  notp  einmal  auf  bie  ©üpne  bringen  Ter.; 
relatis  quibusdam  ex  longo  intervallo  cacrimo- 
niis;  r.  mysteria,  poenam  ambitus,  fconsue- 
tudinem  antiquam,  *morem;  anno  insequenti 
lex  Terentilia  ab  toto  relata  (o.  neuem  in  ©or- 
j(plag  gebraipt)  collegio  Liv.;  *arma  (ben  Sri  eg); 
tn  ©ebanlen  miebetpolen,  fiip  erinnern,  einge- 
ben! fein  ‘magna  facta,  ‘patrum  laudes; 
‘illam  meminitque  refertque;  auip  fanbern  ins 
@cbä(ptni3  jurüdrufen  caduceatores  inter- 
fectos,  gentium  inra  violata;  bap.  bem  SBefctt 
nad)  roiebergeben,  barftcllen,  einer  ©erfon 
ob.  Saepe  worin  gletip.  Dolltommen  äpnlicp, 
baS  ©benbilb  0.  ctw.  ob.  einer  Sßetf.  fein  *alqm 
ore,  *avum  nomine,  ‘animo  manibusqne  pa- 
rentes,  f-robora  parentum  liberi;  fuiorea,  os 
vnltusqne  patris;  autp  barftetlenb  wiebergeben, 
naepapmen  ‘Actia  pugna  per  pneros  bostili 
more,  *rcs  in  scaems  acta  refertur;  ‘amissos 
lana  colores  bclommt  Wieber;  uugeWöpnliip  Liv. 
1,  45,  9. 

6)  für  jmb.  ©eftimmteS  ob.  fmbrn.  fflcbüprenbeS 
übetbringen,  über=,  abliefern  frumentum 
omne  ad  se  referri;  pecuniam  in  aerarium,  in 
publicam;  rationes  au  aerarium  u.  bl.  rationcs; 
flauream  Capitolino  Iovi;  consulatum  ad  pa- 
trem  übertragen. 

7)  ftptiftliip  ob.  münbliip  überliefern,  mel  = 
ben,  angeben,  mitteilen,  erjäplen,  oot= 
tragen,  Ootlegen,  bef.  amtlicp  consilia  aleni 
Ter. ; certorum  bominum  sermones  ad  alqm ; 

uia  se  Macedonum  reges  ex  ea  civitato  oriun- 
oa  r.  Liv. ; cum  relatum  legent;  ‘rettulit  Aiax 
esse  Iovis  pronepos;  (Hör.  ep.  1,  8,  1.  2)  Celao 
gaudere  et  bene  rem  gerere  Musa  rogata  refer 
'überbringe,  befieSe  an’  (näml.  rogata  a me); 
‘numerum  jöplen;  ‘Paulum  Fabriciumque  in- 
signi  Camena  b.  i.  befingen;  ‘quem  r.  Musac 
preifen;  *res  horrendas  relatu,  ‘digna  relatu; 
fde  quibus  referam,  fde  rjuo  rettuli;  *sub$t. 
non  roferenda  precati  was  tep  bir  ni(pt  wieber» 
fagen  mag;  als  t.  t.  o rogntor,  bie  Bbftimmung 
ber  einjelnen  ©entnrien  mitteilen  centuriam;  r. 
ad  senatum,  de  alqa  re,  rem,  ob.  bl.  r.  Oor 
ben  Senat  bringen,  bem  Senat  oortragen,  als 
Antrag,  'Anfrage  beim  Senat  beantragen,  o. 

46 


706 


refert  — refragor. 


Borfi penben  quid  de  his  fieri  placeat;  ad  patres 
conBcriptoB  rem;  übtrlj.  jur  Sprache  bringen 
rem  compertam  Liv.  4,  13,  8;  aud)  r.  ad  popu- 
Inm  bent  Solle  »ertragen,  ad  congilium  bent 
Stricgärate;  Lacedaemomi  omnia  ad  oracula;  ad 
alqm  de  re  publica  nihil;  auh  eintragen,  ein* 
fdjreiben,  regijtriercn,  notieren  fsenten- 
tiam  de  alqa  re,  nomen  in  tabulas,  in  codi- 
cem,  bona  alcis  in  tabulas,  alqm  in  proscriptoa, 
in  reoa,  epiatulas  in  Volumina,  alqd  in  com- 
mentarium,  alqd  in  annales,  in  censum  (ö. 
Kenfor  ob.  beffen  Schreiber),  in  album,  fin  nu- 
meroa  militum;  alqm  in  numerum  oratorum; 
alqm  inter  deos;  bcf.  alqd  alcui  acceptum  r.; 
amplius  sestertium  ducenties  acceptum  beredi- 
tatibus  rettuli  (in  mein  fjanbbuh)  Oie.  Phil.  2 
§.  40;  peculio  accepta  r.  (hereditatem , legata) 
Suet.  Tib.  16;  alcui  alqd  expensum  (.  expendo 
2)  a);  pecuniam  populo  ».  Selbe  9ted)enfd>aft 
oblegen;  pecuniam  operi  publico  unter  bet  Subtil 
'für  ein  öffentliches  ©cböube’  eintragen,  »euch* 
nen;  fpecuniam  multae  nomine;  fsibi  quod 
rajmerant  acceptum  r.  fih  jueignen;  -(Oie. 
Brut.  §.  223)  eodem  Q.  Caepionem  in  biefelbe 
Kategorie  bringen;  {-causam  abscessns  ad  Seiani 
arte»;  *culpam  in  alqm;  feniua  adveraa  jjra- 
vitati  ipaiua,  proapera  ad  fortunam  rei  pu- 
blicae  r. 

refertj  rettülit,  referre  [roaf)rf(f)cinli(^  eigentlich 
= rei  fert,  b.  i.  ad  rem  confert  avfuptQU  e 8 
trügt  bei  jur  Sache]  ei  ijl  jutrüglih,  nüfct, 
i ft  jntbm.  baran  gelegen,  lommt  an  auf 
etm.,  geht  jmb.  an,  »erftblägt  imbm.,  mahl 
einen  Unterfhieb  meä,  tufi,  suä  etc.;  m.  gm. 
ber  Werfen  fiaff.  feit.,  quod  illorum  umgis 
quam  auä.  rettuliaae  videretur  Sali.  Jug.  111,  1; 
ipsorum  referre  Liv.  34,  27;  einigemal  bei  3pä= 
tcren,  quem  insignire  exempli  nihil,  non  m- 
signire  humanitatis  plnrimum  r.  (lno  excmplum 
u.  humanitas  gleihfam  alä  motalifhc  Set  tonen 
gebacht  finb  PI  in.  ep.  8,  22,  4;  m.  dat.  in  Stjug 
auf,  für  jmb.  ob.  etm.  quid  referat  intra  na- 
turae  finea  viventi,  an  Hör.  sat.  1,  1,  49;  non 
referre  dedecori,  si  Tac.  nun.  15, 06;  illud  magni, 
inagnopera,  multnm;  nihil  r.  quam  aaepe  id 
fiat;  parvi  r.  m.  acc.  c.  inf.;  *iam  nec  mutari 
pabula  r. ; quid  r.,  qua  me  ratione  cogatia? 
quid  r.,  utrum  — an  etc.,  ne  illud  quidem  r., 
conaul  an  — an  etc.;  quae  pascantur  (aves) 
nccne,  quid  r.7  (Plaut.)  r.  ad  rem,  ad  alqm; 
illud  permagni,  ut  ne  etc.  Ter.-,  tamquam  re- 
ferret  ut  Tac. 

rtfertM,  adj.  m.  comp.  U.  mp.  [ partic . ».  refercio] 
gebrüngt  ooll,  gan*  erfüllt,  reih  »npae 
pico;  domus  erat  r.  aleatoribus,  plena  ebrio- 
ruin;  theatrum  refertissimum  ceiebritate;  vita 
bonis;  Xerxes  Omnibus  praemiis  donisque  for- 
tunae;  Gallia  negotiatorum , Italia  Pythagoreo- 
rum,  mare  praedonum;  r.  sunt  eorum  libri; 
abfol.  locuples  ac  r.  domus;  refertius  crit  aera- 
rium  populi  Korn. 

rc-ferveo, 2.  fiebenb  aufmallen,  bilbl. 

refervens  falsum  crimen  Oie.  p.  Rose.  com.  §.  17. 

$a».  röfervesco, 3.  fiebenb  aufmallen 

sanguis  (Sc.  de  div.  1 §.  46. 

röfTclo,  feci,  fectum,  3.  [re-facio]  1)  mieber, 
»on  neuem  mähen,  »erfertigen  arma,  tela; 
ea  qnae  sunt  amissa;  alä  t.  f.  eine  Wagiftratü- 
petfon  mieber  mäbien  tribunnm,  prnetorem. 


2)  mieber  injtanbfefcen,  mieber  bCTbtlle». 
auöbcffern  pontem,  muros,  naves;  copias. 
exercitum  mieber  Pott}äf)lig  machen,  *ordmes: 
‘tlammam  mieber  anjünben;  *faciem  eine  neue 
©eftalt  f halfen;  tp.  lörpcrlitf)  ob.  geifHg  »iebei 

Jierftellen,  erquiden,  erfrifhen,  beleben, 
ih  erholen  laffen  BaucioB,  exercitum,  ee  a 
abore;  r.  se  et  curare;  Lacedaemonii  se  num 
quam  (politifdj)  Nep.-,  equorum  reficiendorua 
causa;  vires  cibo;  *stomachus  reficitur  alqa  re;  I 
me  recreat  et  r.  Pompei  Consilium;  animiun, 
animos  militum  a terrore;  si  paulum  modo  re? 
essent  refectae  bie  Berhdltniffe  {ich  gebeffert  bä; 
ten  Nep.  3)  Sinlünftc  auo  etm.  beraubbelom* 
men,  einnehmen  plus  mercedis  ex  fundo. 
tantum  ex  possessionibus,  fiinpensas  belli  alk 
bello  mieber  erfepen. 

rft-figo,  3.  etm.  Mngebeftete*  ob.  ®cfeftigtes  loi 
machen,  hc*a*’«c^mei*<'  abreijjen  tabulss,  , 
*signa  templig,  ‘clipeum  Neptuni  de  poste  Da 
nais  (dat.)  refixum;  ’refixa  caelo  devoi'are  »i- 
dera;  tp.  a)  beroegtih  mähen,  (jur  iHeife)  ein 
paden  nostrn  Our.  in  Oie.  cp.  b)  öffentlich  an 
gefhlagene  ©efeptafeln  mieber  berabnehmen,  bat 
bie  ©ejege  aufljeben,  abfepaffen  leges,  aers; 
*figere  leges  pretio  atque  r.  b.  i.  einen  frech'1 
hanbel  treiben  mit  ic.,  baä  Sieht  »erlaufen  für  x 
rb-ilngo,  3.  mieber  bilben  cerea  regna  Kerj 
re-llagito,  1.  jurüdfurbern  Ct. 
rb-llätu,  abl.  m.  [refloj  burh  ben  ©egenmmt 
Oie.  Alt.  12,  2,  1. 

re-flecto , 3.  *$urüd  = , rüdmürtö  biegen 
brehen,  menbeit  caput,  oculos,  cervicem, 
edera;  mebial  ’treflecti;  *tereti  cervice  n- 
exam;  *longos  reflectitur  ungues  biegt  fidj  n* 
in,  »ermanbclt  fih  in  0».;  tp.  jurüd*,  um 
men  ben  montes  aut  incitantur  aut  reflecton 
tur;  animum  incitatum  ad  ulciscendam  oratio 
nem  tuam  revoco  et  r.;  *nec  priua  — auiumr 
reflexi  (sc.  ad  eam)  bähte  an  fie;  *in  metit‘ 
orsa  jum  Seffern  menben. 
rif.flo,  l.  entgegen  blafcn,  in  entgegengc 
fepier  SRihtung  mehen  Ktesiae;  ventis  refiae- 
tibus;  im  Bilbe  cum  reflavit  (fortuna). 
rb-fluo,  3.  jurüd  = , ftberfliehen  ’Nilus  caa 
pis  (abl.  »Oll  ic.);  *amnis;  *refluentibus  und  - 
®a».  röflnns,  adj.  jurüdfliefeenb. 
rbformätor,  öris,  m.  [reformoj  Umgcftaltct 
Berbefferer  literarum  Plin.  ep. 
röforiuidätlo,  önis,  f.  [reformido]  bai  gutüi 
(hau bent,  --bebe n Oie.  part.  or.  §.  11. 
reformido,  1.  jurüdfhaubern,  *beben  alqm: 
ita  taetra  sunt  quaedam,  ut  ea  fagiat  et  r. 
oratio;  bellmn,  reprohensionem  vulgi,  -f-memi1- 
riam  posteritatis ; dicere;  *m.  ne;  *vites  ferruu 
*insuetum  solem  lumina. 
ro.formo,  l.  umgeftalten,  *bilben,  *roanbelc 
*quod  fuit  ante  bte  »orige  ©eftalt  mieber  annet 
men;  *ora  reformatus  in  primos  annos  Oe. 
rö-föveo,  2.  mieber  etroörmen  u.  babnrh  ®'f 
bet  erguiden,  ftürf*"»  auffrifhen  •corpoi. 
fvires,  fartus  admoto  igne;  frefotiim  (se  cs» 
nnntiaret;  bilbl.  flonga  pace  cuncta  refovenie 
fprovincioB  intemis  certäminibns  aut  znagistn 
tuum  iniuriis  fessas;  fstudia  prope  exstincti 
refract&rlfilus,  [adj.  tlem.  ».  refractarius]  red: 
ungehobelt,  potternb  Cie.  Att.  2,  1,  s. 
rS-frSgor,  dep  1.  1)  miber  jmb.  ob.  etm.  ftim 
men,  fein,  fmbrn.  ob.  einer  Sähe  entgegen 


refreno  - 

fein  petenti;  illa  lex  petitioni  tnae.  2)  +flbeiß. 
toiberftreben  is  coi  non  r.  ingenium;  gloriao 
suae;  materia  non  r. 

rS-fröno,  1.  1)  fmit  bem  Sögel  juriidßals 
ten  equos.  2)  tp.  jügtln,  bönbigen,  ßems 
men  *aqntiB,  libidinea,  ‘indomitnm  licentiam, 
animum,  inventntem. 

r*-frfco,  -ni,  -atnrus,  1.  1)  fr« ns.  wiebet  auf« 
retten  minus,  eicatricem;  tp.  erneuern,  wie* 
bet  erregen  desiderinm,  dolorem,  memoriam 
pnlcherrimi  facti;  r,  animnm  bie  SBunben  beb 
fterjenS  roieber  aufreißen  Oie.  p.  Süll.  §.  19.  2) 
intrans.  wiebet  auSbtetßen  crebro  lippitndo 
(Sc.  Att.  10,  17,  2. 

rSfrigerätio,  önis,  f.  [refrigero]  Wbfüßlung. 
— refrigöro,  1.  fre-frigus]  1)  abtüßlen  ignis 
refrigeratus ; membra  refrigerata;  stella  Saturni; 
pass,  mebial  fitß  abtüßlen  umbris  aquisve; 
frefrigerandi  sui  causä.  2)  gei(tig  abtüßlen, 
weniger  eifrig  u.  feurig  matßen;  pass, 
partic.  mebial,  erlaltct,  naefigelaf jen,  er* 
mattet  aecnsatio;  r.  iam  leyissimo  sennone 
hominum;  r.  (beS  Beifalls  BCrlttftig)' saepe  a se- 
niot  ipso  (bunß  eigne  Stßulb)  Suet.  CI.  41.  — 
rS-frlgesco,  frixi,  3.  eigtl.  fid)  abtüßlen,  baß. 
tp.  an  Sifer  ob.  Straft  Berlietcn,  erfalten, 
ermatten,  Hoden,  ins  Stoden  geraten, 
sortes  plane  ftnb  ganj  außer  ©ebrautß  (jefontmen; 
belli  apparatus;  forum  a indiciis  cS  ift  ftiU  ge 
worben  o.  jc.;  Scanrus  =»  ßat  geringe  BuSfttßt 
jut  SBaßl;  basta  Caeaaris,  crimen,  famor  non 
r.;  fcalor  ille  cogitationis , qui  scribendi  moril 
refrixit. 

refringo,  fregi,  fraetnm,  3.  [re-frango]  et=, 
aufs,  abbredjen  carcerem,  portas,  claustra, 
*totas  vestes  aufreißen;  ‘ramum;  tp.  btetßen, 
bemmen  yim  tluminis,  fortunae;  impotentem 
(lominationem  Atheniensium ; ‘ Achiros  (bie 
Kraft  ber  «.). 

rS-fögto,  3.  1)  intrans.  jurüdjießcn,  = weitßcn 
ex  acie,  ex  castris,  fei  caede;  vites  a cauli- 
bus;  a toto  hoc  genere  sermonis;  *mille  via»; 
*sol  medio  orbe  im.  bet  ßalben  Stßeibe);  *oculi 
(in  ben  Slugenßößlcn  = bet  ©lanj  ber  ftugen  ift 
etloftßen);  tp-  a)  o.  SJofalitäten,  in  ber  (£ntfet= 
nung  jurüdtreten,  = weitßen  ‘a  litore  tem- 
plum;  *visa  humus.  b)  wegfließen,  fid) 
flüdjten,  feine  guflutßt  neßmen  (um  o.  einer 
(gefaßt  fuß  mögiitßfi  ju  entfernen)  ad  legatos, 
fad  naturale  bonum.  2)  trans.  oor  jmbm.  ob. 
etro.  jut  iidflicßen,  fließen,  etw.  }u  oer= 
meiben  jtreben  periculum,  impetum  armati 
Antiochi,  indicem,  ‘anguem,  *ministeria;  a 
dicendo  nießt  übet  fuß  gewinnen  ju  ic. ; ‘animns 
meminisse  horret  luctnque  r.  bebt  juriid  oor  ic.; 
».  bet  B<it>t>cl,  vicina  refugit  (ßat  abgemeßrt  u. 
lucßrt  notß  ab)  iurgia  Hör.  tp.  2,  2,  171  (anberc: 
refringit);  *m.  inf.  Da».  A)  rgfßgtnm,  ii,  n 
1)  faöstr.  Suflutßl.  2)  concr.  SufluißtSort 
neqne  Romanis  r.  uilnm  patebat  in  aliena 
ijgnotaque  terra;  regum,  populorum,  nationuni 
portus  et  r.  senatus;  silvae  dedere  r.;  pl.  mon- 
tiutn  Just.  B)  refilgns,  adj.  juriidfließenb, 
sWeitßenb  fcquites  sponte  r. , ’unda,  ‘fiumen. 
r£-fnlgeo,  2.  jurfidjtßimmertt,  Wibctfitaß» 
ten,  ergättjen  armis  refulgentibes  Liv.;  fex 
petra  (B.  geuer),  *nubes,  ‘Venus  rosea  cervice, 
‘galea  radiis,  «per  ramos  ßerBorftraßlen ; bilbl. 
»splendida  a docto  fama  r.  avo. 


- Reginns.  707 

rä-fnndo,  3.  jurüdgießen,  ’ftßüttcn,  =wet* 
fen  »tellao  atque  omnis  aether  (vapores)  eädem; 
•aequor  in  aequor;  ‘refunditur  alga;  *pass. 
mebial  (bef.  partic.  refasus)  stagna  refusa  vadis 
auS  bem  ©runbe  beS  BtcercS  juriidfttömenb ; fletu 
super  ora  refuso;  Acheronto  r. ; r.  Oceanus  in 
fid)  jelbft  äuröd--,  alfo  bie  ganje  ®tbe  umßießenb 
(aipoffoos  b.  fjont)  Vcrg. 
rffütätlo,  önis,  /.  [refutcj  Söiberlcgung. 
r8-füto,  1.  foerm.  m.  refundo]  jnrfidtreibcn 
nationes  bello  Cie.  prov.  eons.  §.  32.  2)  ju  = 

rüds,  abweifen,  Bcrftßntäßen  cupiditatem, 
conatum  alcis;  virtutera  aspernari  ac  r.;  ftem- 
poris  munera;  *fors  dicta  refntet  wenbe  ab; 
baß.  wibetlegen,  ben  (Segner  jum  ©eßweigen 
bringen  quorum  testimonia  non  refellendo,  sed 
ad  eundem  impetum  popnli  confugiendo  refu- 
tasti;  contraria;  ista  oratio,  re  magis  quam 
verbis  refotata;  sceleratorum  periuria  testimo- 
niis  ac  landationibus  suis, 
regiliiilns,  i,  m.  [dem.  B regalis]  ein  Keiner 
Bogel,  Bielleiijßt  3aunlöitig  Suet. 
regalis , e,  adj.  m.  (Bortl)  comp,  [rex]  löniq  = 
Ii(ß,  eines  KbnigS,  einem  Könige  jufom  = 
menb,  gejiemenb  regum  rex  regahor  Plaut. ; 
nornen,  potestas;  res  publica,  genus  civitatis 
ÜÄonarcßie;  ‘scriptum  b.  einem  Könige  ßanbelnb; 
‘nomisma  mit  bem  BilbniS  u.  Barnen  beS  Königs 
bejeießnet;  vestitus,  omatus,  animus,  sententia, 
nihil  tarn  r.,  regale  ducebant  m.  inf.;  *luxus, 
*cultus,  ‘diyitiao.  ®aB.  rf gälttÜr , adv.  a) 
naiß  Btt  beS  $errf(ßerS  precibusque  minns 
r.  addit  Ov.  met.  2,  397.  6)  mit  föniglicßem 
Mufmanb,  präißtig  Liv.  *2,  61,  2. 
rö*göro,  3.  1)  jurödtragen,  =btingen,  =mer= 
fen,  =f(ßaffen  ffacos;  quo  regesta  e fossa 
terra  foret  Liv. ; ‘tellure  regesta,  tp.  alcui  con- 
vicia  jurüdgeben  Hör.;  fr.  (jfßieben)  culpam 
in  alqm. 

regia  f.  regins  1)  B).  — regle,  adv  [regius] 
tönigliiß  a)  ptädjtig,  glänjenb  Plaut,  b ) 
tßrannifd)  crudeliter  et  r.  factum  esse;  r.  Reu 
potius  tyrannice. 

»regtnfce,  <ulv.  [rogificus]  (feit.)  töniglitß, 
pracßtuoll.  — ‘regtfTcus,  adj.  [rex-facio] 
töniglitß,  pra^tBoil.  [prötßtig  Plaut. 

1.  regillns,  adj.  [dem.  B.  regius]  töniglitß, 

2.  Reglllus,  i,  m.  (Suet.  -i,  örum,  m.)  1)  ©tabt 
im  Sanbe  Der  Sabiner.  Xnu.  -llensls,  e,  adj. 
2)  Heiner  See  in  fiatium.  $ao.  -llensls,  o,  adj. 
Beiname  in  bet  gens  Postumia.  s)  Beiname  in 
ber  gens  Aemilia. 

rSglmen,  Inis,  n.  [rego]  1)  ßenlung,  SJeitung 
fnayis,  fcohortium;  tp.  Regierung,  Berwal-- 
tung  omnium  rerum,  magistrntus  totins,  mo- 
rnm  legumque.  2)  ‘©tcuerruber  carinae; 
frangitur  et.  r.  3)  Senter,  Siegieter  rerum 
(beS  Staates)  Liv.  4,  31,  5. 
reginu,  ae,  f.  [rex]  1)  Königin,  $crrf tßerin; 
farfaft.  B.  Käfat  als  Bttßler;  tp.  haec  una  virtus 
omnium  est  domina  et  r.  virtutum;  ‘omnium 
r.  rerum  oratio;  *r.  pecunia  Hör.  ep.  1,  6,  37. 
2)  ftbertr.  a)  ’tKönigStotßter,  töniglitß« 
Brinjeffin,  fpl.  8.  ben  ffrauen  beS  Königs 
jariuS.  b)  B.  ©öttinnen,  luno;  ‘Venus  r. 
Cnidi  Paphiquo;  ‘sidenim  r.  bicomis,  I.una; 
autß  *b.  ben  SKufen,  bef.  ber  Kadiope.  c)  8. 
Borneßmen  grauen,  ^errin,  ©ebietcrin  Ter. 
Reginns  etc.  f.  Regium  2). 


46* 


708 


regio  — regressus. 


regio,  önis,  f.  [rego]  l)  3iid)tung,  fiinie  recta 
r.  f.  reetus  1);  regione  platearum  qu(  ber  Seite, 
loo  bie  Straften  Waren;  *notü  r.  viarum;  iain 
primos  superare  regioneiu  (bie  Siinie)  eaHtrorum; 
auch  iiagc  natura  et  r.  caatrorum;  regione  oo- 
cidentia  weftmärtä  lat).;  ai  qui  tantulum  de 
recta  r.  (b.  regten  Sßcgc  bet  Pflicht)  deflexerit; 
haec  eadem  eat  noatrac  rationia  r.  et  via  ben- 
fclbcn  38cg  u.  biefelbc  Stiftung  fd)(agc  ich  bei 
litiferm  Verfahren  ein ; inöbef.  «de.  e regione  a) 
in  geraber  Stiftung,  gcrabc,  molis  mit  ic.; 
alterum  e r.  inovetiir.  b)  gcrabc  gegenüber 
solis,  oppidi;  m.  dat.  caatria,  nobia;  nbfol.  2) 
übertr.  «)  ©eSid)IS  = , ©rcnjlinie,  ©reuje, 
gew.  ]>l.  cuiua  res  gestae  atquu  virtutea  iisdem 
quibus  solis  curaus,  r.  ac  terminia  continentur; 
bilbl.  quibus  r.  vitae  Spatium  circnmacriptum 
eat;  regionibua  oflieii  ac  continere;  inSbcf.  alb 
t.  t.  bie  am  tpimmel  bei  ber  SBabrnehmung  b. 
dlufpicien  imaginär  gezogene  ©efiqtititlie  per 
lituum  regionuni  facta  uescriptio;  regione«  ter- 
minare,  dirigere.  Such  Jvimmcl8  = ob.  SBelG 
gegenb  aquilonaris,  australis,  *veapertina.  b) 
©egenb  pestilen«,  inbabitabilia;  in  tiuibuB  Bi- 
turigum  atque  »gri  (beb  b.  ihnen  bewohnten  @e= 
bietcS)  fertilisaima  r.;  bilbl.  ©ebiet,  Sphäre, 
Vcreidj  bene  dicere  non  habet  definitam  alqm 
r.  c)  ©ebiet,  Vanbftridi,  Banbfdpaft,  Vcjirf 
principea  r.  atque  pagorum;  exhaunendaa  ea«e  r. 
ganje  ilänberftredcn  Gurt.;  quorum  hoininum  r.  =* 
quinain  «int  hominea  eiua  rogionia  Hör. ; in 
ciuaiuodi  r.  atque  provincia;  in  quattuor  r.  di- 
vidi  Macedoniam;  Vegirf  ber  Stabt  Siom.  2>ao. 
regiüuätiiu,  adv.  bejirfömeife  Liv. 

KegTiim  (iticljt  Rheg.),  ii,  n.  1)  Stabt  in  Gallia 
ciapadana.  lab.  Kegirnsts,  ium,  m.  2)  Stabt 
im  Vruttijdjen  an  ber  Vtcercnqe  b.  Sicilicn,  j. 
lU-ggio.  3>ab.  adj.  Beginns  (nicht  Uheg.);  subst. 
•glui,  ürum,  m 

reglos,  ndj.  [rex]  löniglidj,  bc«  König®,  ju 
einem  Könige  ob.  einer  töniglichen  Rainilic 
gehöre n b geuus,  nomeu,  ornatua,  poteatas, 
auperbia,  licentia,  lex,  ciritas  3Jlonard)if;  bel- 
lum mit  einem  Könige;  jeltener  einem  König 
gejiemcnb,  jufommenb,  eincbSönigä  roür  = 
big  (bgl.  regalia)  iu venia  vere  indolia  r.  Liv. ; 
uiore  r.  (jügello®,  imgebunbcn)  Liv.  2,  8,  2;  *rca 
r.  ob.  frcgiuni  eat;  *molea  (pj.)  riefioer  König®* 
bau;  *Roma  prächtig;  morbus  f.  morbus;  subst. 
A)  regli,  örum,  m.  töniglichc  Iruppcn  ob. 
(lofleute.  B)  regia,  ae,  f.  a ) Köitig®burg, 
äicfibenjjchloft;  bef.  ju  IHom  bie  o.  Stunia  an 
ber  via  aacra  in  ber  'Jiölje  be®  lempel®  ber  Vrfta 
erbaute  Stönigöburg,  welche  nach  ber  Vertreibung 
ber  Könige  ju  prieftcrlidjen  rfweden  oerwenbet 
warb  (atriuui  regium  bie  imUc  biefer  regia), 
*caeli;  *ingeua  Caci;  ‘baes  (p.  bcT  .'Qiitte  bei 
©uanber);  *+bie  König*ftabt.  6)  bie  König®* 
burg  mit  ihren  Bewohnern , bet  v o f , bie 
fönigliche  gamilie;  tfjürft  u.  §ofleute.  c) 
baö  fönigliche  3*11  im  Bager,  d)  tSäuIen** 
halle,  $>alle. 

re-glütino,  1.  wieber  auflöien  Ct. 

•regnitor,  öris,  m.  [regno]  König,  ©crrfchet, 
©ebieter  ubi  rex  Agathocles  r.  fuit  Plaut.-, 
Olympi,  deüm,  Aaiae.  3)ao.  reguatrix,  icia,  f 
herrfchcnb  in  domo  r.  Tue.  ann.  1,  4. 
regno,  I.  |regnuin]  1)  intraus.  König  (ein,  bie 
tön'aliche  ©ewalt  unb  äöürbe  haben,  herr* 


jd;en,  tot  annoi  regnatum  e.-t  ßomae  haben 
Könige  regiert  ; omnea  volebaut  reguari  bcift  eia 
König  [ein  [oHtc;  advenae  r.  in  no«  fmb  König« 
über  und  gewefen  Tue.;  *m.  gen.  populonun 
Ilor.;  *per  urbea.  IpietP.  a)  überh  uiiumjtbtänfi 
herrjehen,  gebieten  regnanto  iaui  Graeciu; 
in  illia  ceuturiis;  vivo  et  r.  fühle  mich  frei,  Wu 
ein  König  Hör.;  quousque  regnabiaV  Plin  qt 
7,  3,  2;  fsuiirt.  regnantes;  m.  tabelnbem  Sieben 
begriff  ben  -vertu  [pielen,  willfürlich  fdial 
ten  u.  walten  Gracchus  pancos  rnenses;  r.  ae 
dominari.  b)  P.  Bcblofcm,  berrfdjen  in  qno  um* 
oratio;  *ignia  per  ramos  perque  alta  cacumini, 
*ardor  edendi  per  viacera  wütet;  *ebrletaa  ge- 
minata  libidiue.  2)  Irans  beherrschen,  nur 
im  pass.  Bactra  reguata  Cyro  p.  6.,  Baconi 
riira  l’halantho  Hot.;  tgentea,  quae  regnan- 
tur  l'ac. 

regmini,  i,  ».  [rex]  t)  Königtum,  Könige 
gemalt  u.  = Würbc  potiri  regno;  r.  in  sua  ci- 
vitate  occupuro;  r.  in  Sequanis  inultos  ann*» 
obtinere;  nppetere  r. ; agere  r.  Liv. ; superbi  c. 
initium;  r.  Tedit  ad  eum.  ^)ierD.  überh  lpett= 
Schaft,  Miegicrung,  höchfte  ©ewalt,  u.  oft 
in  gehäjfigem  Sinne;  9UIein  = , 3>D>ngh*t< 
Schaft,  ungefefiliche  SDlacht,  SBillfür  alcai 
r.  doferre;  *qnalis  eram  bonae  aub  regno  Cj- 
narae;  *r.  (pl.)  vini  ber  Vor  ftp  bei  Irintgelageä; 
*longissima  r.  huinnni  generis  über  je.;  sub 
regno  tibi  esse  ouines  aninii  partes;  r.  occa 
pare,  appetere;  exercere  r.  in  plebe  Rom.;  boc 
vero  r.  eat  bnä  ift  bie  Zl)rannei;  iudicioruw; 
forense;  atomorum  r.  et  licentia.  2)  König 
reich,  9! eich  alqrn  regno  exjpellere,  in  r.  re- 
mitiere; r.  paternum  Maaimssae  Liv.;  *cerea 
V tcnenjellcn;  auch  @clbftbcherrf<hung  t* 
Sinne  ber  Steifer  Hör.  carm.  2,  2,  21  (f.;  »Sind; 
ber  Unterwelt  Proserpinae;  tristia;  föiti  glichet 
4>au8,  £err(chcrfamilie  Caes.  b.  c.  3,  UM,  1; 
jebeö  örtliche  Vefiptum,  ©ebict  nisi  hic  in 
tuo  r.  esaeraua  (jdietjh  );  *mea  r.  videns;  *de- 
serta  r.  paatorum. 

rego,  xi,  ctum,  3.  1)  richten,  lenfcn,  leitet 
equum,  beluam  quocumque  vult,  navea  velu 
’tola  per  auras,  *clavum,  *hab<*naa,  *dox  exa- 
men  ben  Schwarrn  ber  blinben  diadjahmer  (o.  orig; 
ncllcn  2>icbter);  übertr  utroque  voraum  rectamV 
ingeniam  meum;  ad  t«  atque  (ad)  illum,  ego  iliuni 
baberem  rectum  ad  ingenium  bonum  Plaut, 
t.  i.  beftimmen,  abfteden,  regulieren  iine**; 
flioc  (bello)  regente  utriuaque  tenuinos  regm 
2)  lenfcn,  leiten,  regieren,  bcherrfcbci 
iuvenem,  motum  mundi,  fdomesticain  disciph 
nam,  *populos,  aummniu  rerum,  rem  publicum, 
•imperium,  *orl>em,  bella,  omne»  animi  partc- 
suorum  libidiues,  *animuui  bie  Bcibenfchaic . 
tgen«  bonis  moribus  regitur;  feil  in  exerciti» 
Moceclonuin  tot  non  ducibus  sed  regibus  regr 
rentur;  auch  jurecht weifen,  Pcrbeffcrn  er- 
ranteui,  ad  morea  hominum  regendos,  alqm 
hofmciftein  Hör.  ep.  1,  18,  26.  3)  t intrans  g 
regnare  Tue.  ann.  4,  33.  13,  3;  subst  regens  bei 
9icgcnt  diai  41. 

rbgredlor,  gresaus  sum,  dtp.  8.  [re  tt.  gradior] 
jurüdgehen,  <(<hreitcn,  --(ehren  ex  itiner 
in  castra;  fpropius;  be{.  alö  milit.  t.  t.  gurüd 
gehen,  >marfhirren.  Sich  juriidjiebcn;  io 
memoriam  ([ich  brfinucu ) ; in  illum  annun; 
Sap  represHiis,  us,  bi  äifidgang,  Diüdfebr; 


709 


regula  — relego. 


Fortuna  habet  r.'  Icf)rt  jurüd;  o.  Truppen  brr 
Slüd^ug;  bilbl.  9iüdtritt  ab  irn;  fnnllo  ad 
poenitendum  r.j  Siiidpalt,  ßuflurfjt  ad  prin- 
cipem  patresquo  Tnc.  arm.  12,  10. 
rrgiila,  ae,  f [rego]  1)  geraber  Stab,  Hatte, 
Seifte  quadratae.  2)  tp.  9iichtf(hnur,  Btafj* 
jtab,  mafigebenber  ©runbfn?  (nid|t  bl.  Bor 
fdjrift,  91egcl,  }.  B grammatifche;  Dgl.  norma) 
lex  ?st  iuns  atque  iniuriae  r. ; r. , ad  quam  iu- 
dicia  rerum  diriguntur;  fnonna  oratoris  et  r. 

1.  rcgälii- , i,  tu.  [dem.  o.  rex]  1)  Meiner 
König,  König  eincä  Meinen  Sntibe».  2) 
Königöfohn,  löntglidjer  'ßrinj 

2.  Kcgälns,  i,  m.  Beiname  1)  bet  atilifdjcn 
fflen«;  M.  Atilius  R.,  berühmt  butd)  feine  Krieg* 
fühtting  gegen  Karthago,  als  ©efangencr  ber  Kar= 
thager  burep  feine  Seelengröfse.  2)  ber  Iioine 
jifthin  @eti*. 

re-gnsto,  l.  wieber  loften,  Haff.  nur  tp.  crebro 
literas  aleis;  laudationem  Lollii  Cic. 
röTciö  f.  reiieio. 

releeta,  örum  u röleotAuea,  örum,  n.  freiicio 
1)  R)]  baS  3utlidmci*li(he  — apoproögmena, 
ro.  f.  Oie.  fin.  4 §.  72.  — reicctiOj  önis,  f.  tp. 
Berwerfung  huius  civitatis;  nidicum.  — 
reiTriondu,  res  reiielcndae  = reiecta,  re- 
iectanea,  to.  f. 

reiieio  (retcio),  ieci,  iectum,  3.  [jweifilb.  reicis 
Plaut.,  reice  Verg]  1)  jurüd werfen  a)  rüd  = 
lofirt«:,  hinterwerfen,  jurüdfchlagen,  scu- 
tum  (auf  ben  Süden);  nmnus  ad  tergum;  to- 
gam  ab  umero,  pannulam,  fsagulum;  ffati- 
gata  membra  jurüdfinlen  laffen;  se  in  alqm  in 
jmbS.  Wrme  Ter.-,  accensos  in  postremam  aciem 
hinterfteHen  Li r.  b ) 0.  fi(h  ob.  o einem  ®egen= 
flanbe  roeg  = , fortfto&en,  fortbrängen,  su* 
rüdftofjcn,  jurüdbrängett,  abtoenben  *co- 
lubras  ab  ore;  ’pectora  aleis  a so;  ffoedum 
eontactum  a casto  corpore;  0.  fi(h  fort-,  ab- 
toetfen  *restem,  duplicem  amictum  cx  umeris, 
•de  corpore , sagulum;  nuö  bem  Körper  au  8- 
toerfen,  auSfpeien  fsanguinem,  fvinmn  c) 
AUtüdwerf  en,  jnrfldtrcibcn,  jagen,  -fthla* 
gen  alqm,  boves  in  cubilo  Plaut.;  *improbum; 
•paacentcs  capellas  a fluni  ine;  bcf.  als  milit. 
t.  t.  equitatum,  hostes;  übertr.  aleis  ferrum  ot 
»tidariam;  *minas  Hannibalis  retrorstnn;  o. 
Schiffen,  roici  jurüdner  ((plagen  werben,  and) 
logatos  ex  cursu  Uyrrachium  reicetos;  roiei 
austro  veliementi  Leucopetram;  übertr.  reicctus 
a cetcris  suspicionibus. 

21  tp.  o)  jurüd:,  abweifen,  ablehncit  lianc 
l>roscriptionom  hoc  iudicio  a so  r.  et  a*per- 
nari;  quod  reioctac  auctiones  cssent.  ß)  Der* 
toerfen,  eerjepmähen  omnem  istam  disnuta- 
tionem;  Ennii  Mcdeam  spcrncre  aut  r.;  bona 
«liligere  et  r.  contraria;  fcondiciones;  ♦prne- 
•lam ; inSbef.  0.  Siebenben  *petcntem;  ♦vulga- 
res taedas;  t.  t.  r.  iudices  eine  gcloiffe  3apl  ber 
burep  baS  SoS  gewählten  Sefdjwomeit  bertoerfen 
(ttmä  beiben  Parteien  gern,  juftanb),  ablehttcn, 
pcthorreScierrn.  y)  irgenb  wohin  oerweifen  ad 
ipsam  epistulam  to;  Sulliun  in  hunc  gregem 
ex  bonost issiuiorum  hominum  gregibus;  si  hue 
t-e  reicis  wenn  bu  bit  bie  Sache  angelegen  fein 
läßt;  als  t.  t.  an  eine  anbete  Bepörbe  oerweü 
f e tt  rem  ob.  legatos  ad  senatum , a sc  rem 
ad  populum,  totam  rem  ad  Pompcium;  abfol. 
ad  senatum;  Romain.  S)  Der  = , auffd)icbcu 


rem  in  mensem  lanuarium;  repenle  abs  to  in 
mcnsom  Quintilium  reiecti  sumus;  pbilosophos 
aliud  in  tempus.  3)  wieber  werfen  telum  in 
hostem  Cats.  b.  G.  1,  46,  2. 
re-labor,  dep.  3.  jurüdglciten,  *finlen,  «fal» 
len,  ‘fließen,  Regeln  *iterum,  *unda,  fmare, 
fTiberis,  *bilbl.  mens  et  sonus  atque  notus 
honos  in  vultus  relapsus;  *in  praeeepta  Ari- 
stippi  furtim  fomme  jurüd  auf  ic. 
re-liiugnesco,  3.  ♦erfcplaffett,  ermatten  mo- 
ribunda;  tp.  iis  rebus  animi  Caes.;  taedio  itn- 
petos  regis  Liv.;  rclanguisse  so  habe  (im  ®roD) 
wieber  nachgclaffeu  Oie. 

relätio,  öms,  f frefero]  baS  3“ rüd , Einbrin- 
gen, crobra  (brr  Eanb  an  baS  Tinlerfafj,  um 
cuuutaucheu)  Quint.  10,  3,  81.  Eiere  a)  r.  cri- 
minis  bas  3» tüdf cßieben  ber  ?lnf<bulbiqung 
auf  ben  Slnfläger.  6)  Siebcrholung,  als  iHcbe; 
figur.  c)  t.  t.  ®cri(hterflattung,  Slntrag, 
bcf.  einer  Wagiftratspcrfon  im  ©enaie  r.  uppro- 
bare;  fegredi  r.  o.  Senatoren,  bie  XageSorbmtng 
überfchreiteii;  füberh  Bericht,  Srjählung  re- 
rum ab  Scythis  gestarum.  — relätor,  öris,  m. 
frofero]  Serichterftatter,  Sleferent  im  Senate 
Balb.  b.  Cic.  Att.  8,  16.  — re  latus,  us,  m. 
frofero]  (Tac.)  ber  Bortrag,  baS  Slnftimmcit 
virtutuin;  qnorum  (carminum). 
relaxatio,  önis,  f [relaxo]  tp.  Erleichterung, 
Erholung  doloris,  animi.  — rf-laxo,  1.  l) 
erweitern,  geräumiger  machen  *ora  fonti- 
bus;  paus,  faedificia;  mebial,  alvus  (®gf.  astrin- 
gitur).  2)  losmachen,  loder,  ftplaff  ma  = 
(pen,  öffnen,  löfen,  *vincula  tunicarum;  *vias 
ot  spiramenta;  quae  densa  (erant).  3)  tp.  a) 
abfpannen,  losmachen,  nachlaffen,  mil= 
bem  continuationem  verborum;  (risus)  trisli- 
tiam  ac  severitatem  mitigat  et  r.;  a conton- 
tionibus  cotidie  alqd;  (animi)  se  plane  cor- 
poris vinculis;  mebial  nachlaffen,  (dolor)  levis 
dnt  infervalla  ot  relaxat;  cum  (insani)  rolaxcn- 
tur  in  ihrer  ©ul  nachlaffen.  b)  t>.  «nftrengung, 
Schmerjcn  loSfpaunen  — erleichtern,  erguiden, 
erholen,  aufheitern,  tinbern  animum;  ani- 
mus  somno  relaxatus;  relaxari  animo,  r.  so 
occupationibus;  fno  nocturna  quidem  quieto 
diurnum  laborcm;  *curas  requiete. 
relegätlo,  önis , f.  [1.  relego  1)]  gortjdjidiutg, 
Berbannung. 

1.  rfi-lego,  1.  1)  fortfehiden,  entfernen  (gcw. 
jmb.,  ben  man  für  eine  3C>*  lo4  fein  will)  filmm 
rus,  ab  hominibus;  Cato  Oyprnm  relegatur; 
alqm  in  praedia  rustica;  ‘tauros  procnl  atque 
in  sola  pasena;  bah-  t.  t.  jmb.  ocrbnntien 
(nach  einem  beflimmten  Crt  auf  eine  gewifie  Ent 
feruung  0.  9iom  u.  auf  eine  beftimmte  ob. 
auf  immer  oerweifen;  bie  milbefic  Sri  o.  S erbau 
nung)  alqm  in  exsilinm,  fin  insulam,  in  Hi- 
Bpaniam;  relegntus,  non  exsul  dicor;  übertr. 
oerweifen,  entfernen  reiecti  et  relegati  longe 
a coteris;  *terris  (dat.)  gens  relegata  ultimis; 
fprocul  Europa  in  ultima  orientis  relegati;  fin 
ultimum  poene  rerum  humanarum  terminum; 
tp.  *;unbitione  relegata  weit  entfernt  oon  tc.  2) 
jufd) reiben  *ornandi  cansas  alcui 

2.  rö-lögo,  3.  l)  •wieber  jufammennehnien, 
:f  aff  eil,  W i d e l n , filo  (ber  Ülriabne)  relecto. 
2)  wieber  burchrcifen,  jurüdfegeln  fAsiam; 
♦iitora  au  ic  8)  wieber  lefen  scriptorem, 
♦scripta;  ♦wieber  burchgcfjen,  suos  sermone 


710 


relevo  — religo. 


lubores  = bejpreehen;  ttiebcr  erwögen  qui 
omuia  quae  ad  cultum  deorum  pertinerent,  di- 
ligentcr  retractarent  et  tamquam  relegerent  ex 
eligendo  Cic.  n.  d.  2 §.  72. 

re-lero,  1.  1)  *»ieber  ergeben,  aufrid)tcn 
umeros,  corpus  o terra,  raerabra  in  cubitum 
fid)  ft  üben  auf  »c.  2)  erleichtern  epUtulam 
pellectiono;  ’mininio  rclevari  labore;  tp.  a)  litt 
bern,  milbcrn,  erleichtern  conmmnem  casum 
miaericordiä  hominum;  morbum,  ’famem , *ai- 
tim;  ’luctum.  b)  Srleichteruug  ob.  8inbe= 
rung  ucrfdjaffcit,  aufrichten,  tröften  potius 
r.  quam  castigarc;  relerata  res  publica;  morbo 
gravi  rolevari;  *pectora  mero  erheitern;  *mom- 
bra  sedili  aubruljen;  fpublicanos  tertia  merce- 
dum  parte  ben  ic.  erlaffen. 

relictio,  önis?  f.  frelinquo]  bab  Wcrlaffen, 
Huf geben  rei  publicae;  illa  r.  (Wefertion)  pro- 
ditioque  consulis  aui.  — relYcuiie  f.  reliquua. 

rellgätio,  önis,  f.  [religo]  bab  Hnbinbcu  vi- 
tiurn  de. 

religio  (rell.),  önis,  f.  [ittntjrfc&einl.  nach  Cic.  n. 
d.  2 g.  72  aub  religo  — 2.  relego,  »ooon  BOtlt. 
nad)  Gell.  4,  9,  1 noch  rü lTgen«  uorfomntt]  eigtt. 
forgfältige  u.  getoiffenhafte  ©rwägmig  u.  Weobaefp 
timg,  bah-  1)  alb  et».  bem  menjehlicheu  ®emüt 
Hngehörigcb  u.  b.  ihm  Hubgeljenbeb,  fubieltia 
A)  getoiffenhafte  ©efinnung,  auf  ©efüijl 
beuttjenbe  getoiffenhafte  Sorgfalt,  ®cnauig  = 
leit,  ©eiuiffcnhaftigleit  1)  in  Wejug  auf 
fitt liehe  Skthältnijfe  u.  iflflichtcn  fides  et  r.  iu- 
dicis,  vitae;  religioni  aervire;  nonnullius  pri- 
vati  offioii;  hac  ego  r.  (getoiffenhafte  Werüdfidp 
tigung  jebeb  Sinjelnen)  non  sum  ab  hoc  conatu 
repulsus;  nxemplur  autiquao  r. ; homo  sine  ulla 
r.  ac  fide;  iam  ante  in  co  r.  civitatis  uppa- 
ruerat;  facere  alqd  aine  ulla  r.  2)  in  Wejug  auf 
b ab  ©öttlichc  u.  Zeitige,  fromme  Scheu  a) 
im  einzelnen  Salle,  ©ewif fenbjtrupel,  re» 
ligiöfc  'Bcbenllichtcit  mihi  religiost  m.  inf. 
l'er.-,  nulla  mihi  r.  est  ich  mache  mir  lein  @e- 
loiffcn  baraub  Hör.-,  quae  r.  Mario  non  fuerat, 
quominua  etc. ; perturbari  r.  et  metu;  causa 
obicctae  r. ; offertur  alcui  r.;  inicero,  incutere, 
afferre,  offerre  alcui  r.;  r.  inceaait  vitio  cos 
creatos;  rcligione  liberaro;  eam  r.  animis  exi- 
mere;  nullit  mendacii  r.  obatrictua;  alqd  reli- 
gioni habere,  in  religionem  vonit;  obatringero 
populum  religione;  (Iav.)  r.  alqm  capit,  reli- 
gione  tactus  hoapea;  alqd  trahero,  vertcre  in 
religionem;  r.  obatitit  ne;  pl.  iudicum;  roligio- 
nibua  impediri;  auch  bie  Hubacht  summa  r. 
ceremoniäque  Cic.  p.  Halb.  g.  66.  6)  alb  blei= 
benbe  ©gcitjdjaft,  Srömmiglcit,  fromme  Wer  = 
ehrung,  Scheu,  © ottcbfurdit,  Sieligiofität, 
©taube  iuatitia  religioquo  Numae  i’ompilii; 
vir  haud  intacti  rcligione  animi;  hane  tu  tan- 
tam  r.  (Wcrehtung)  si  tum  propter  cupiditatem 
atque  audaciam  non  pertimeacebas , ne  nunc 
quidem  — perhorreacia?  Tibi  illa  Diana  in  pace 
atque  in  otio  r.  nullam  attulit?;  nec  voro  su- 
peratitione  tollenda  r.  tollitur;  cleoa  summa  r. 
colere;  religione  oub  SReligiofitöt  Süll.  Jug.  76,  9; 
pl.  religiöfe  ©efinttungen,  ©laubc  hostis 
omnium  r. ; pro  r.  suis  bcllu  suscipere;  sing. 
©taubenbfab,  =artilel  nihil  nefaa  ducere, 
hane  aummam  intcr  eoa  r.  csac  Liv.  39,  13;  im 
Übeln  Sinne  abergläubifcfie  Scheu,  religiöfcr 
Hberglaube,  pl.  nbcrgläubifche  ©ebauteu, 


Weben  len  terrebat  eos  portenti  r.;  pleni  r»- 
ligionum  animi;  novas  r.  sibi  fingere. 

B)  gemiffenhafteb  Th“n,  $anbeln  in  Wejug  auf 
bab  ©öttlichc  u.  ^eilige,  religiöfe  Wcrehrunj, 
©ottebbienft,  fiultub,  pl.  religiöfe 
langen,  ©ebräuche  u.  alb  3nbcgtijf  bojelbex 
bie  Sleligion,  her  Sultub  r.,  id  est  culta 
deorum;  sua  cuique  civitati  r.  est;  Ccm.*, 
deorum;  religiones  interpretari,  inatituere,  co- 
lerc;  religionum  colentea;  hiB  r.  (grötnrndr 
populum  überare;  populum  religionibus  impier- 

11)  ber  ©egenflanb  frommer  Scheu,  bab  Ati> 
lige,  fotoohl  au  fith  alb  fofem  eb  an  asben 
©egenftäuben  haftet,  objettio  in  sacerdohk* 
tanta  offuaa  oeulis  animoque  r.;  trehgionibc- 
(burch  ©ötterjeichen)  inductua;  fquae  r.  moif- 
rent;  in  übclm  Sinne,  »ab  man  ju  fcheuen  bn 
bab  Unheilige,  bie  Sünbe,  ber  jlud), 
au  et»,  haftet  Clodiana;  inexpiabilia ; conUctc- 
religione  dies  Alienais;  expiare  r.  a*-dium  « 
crarum.  3nbbcf.  1)  religiöfe,  heilige  8« 
pftiefitung,  heiligeb  Wanb,  auch  eiblify 
Werpf lidjtung  iuriaiurandi;  religione  alcr. 
obstringcre,  r.  obstrictos  animos  habere;  teil 
gione  lovis  Capitolini  impediri;  freligione  cos 
stringi,  freligione  de  um  astrictua;  nullam  uv 
lere  r.  exaolvi;  r.  aervare;  noa  r.  (binbtü: 
Kraft)  in  ipsa  fide  (in  bab  blofee  ÜBort)  poui 
mua  Curl.-,  hac  r.  non  deterritus;  in  dtüi 
diasensiono  timori  magis  quam  r.  conaabr- 
2)  ber  Ehaealter  ber  tpeiligleit,  ben  et»,  bc 
peitigteit  deorum  r.  ac  sauctiinonia;  magtut 
poBsidet  r.  paternuB  maternusque  sangoü 
Diana  religionem  non  amisit,  recuperavit;  tan 
saerarii,  sacrameuti  (beb  tfuhneneibeb),  «ort; 
(bie  öntfchcibutig  burd)b  8 ob  alb  ©ottcburteil  h 
trachtet)  Cic.  die.  in  Caec.  §.  46;  »imuhumc 
summa  atque  antiquiaaimä  r.  praeditum;  *1»' 
•aetheria  heiligeb  ©rauen.  3)  ©egenflanb  frss 
mer  Werchruttg,  Heiligtum  domeatica  b.  tun 
Wilbfäule;  *quao  r.  (b.  troj.  Soft);  auch )» 
tantia  eorum  (deorum)  r.  violatis;  r.  ipsae  cots 
moaae  se  videntur;  *pcrf ottif.  aancta  lt.  0i: 
terbilb. 

religiöse,  adv.  m.  comp.  u.  sk;j.  [religiosut]  1 
gctniffciihafl,  mit  geroiffeuhafter  Sets 
fall  testimonium  dicore;  promittere,  commtr 
dare,  rem  ruatieam  colere.  2)  religiöb,  freue 
deos  colere,  religioBiasime  templum  colere,  ft* 
ligiosius  natalem  colebrare,  r.  (mit  fronte" 
Scheu)  manua  admoventea.  — religlöaua,  oJj 
tu.  comp.  u.  sup.  1)  getoiffenhaft,  mit  getri' 
fenhafter  Sorgfalt  oerfahrenb  testis,  iodu. 
Attieorum  aures  teretea  et  r.;  bef.  in  Wejug  «3 
bab  ^eilige,  bebcnllich,  ffrupulöb  civita*; 
religioaum  est  m.  inf. ; dies  ein  bcbcnliiehci,  t 
böfet  Worbebeutung,  tote  ber  dies  Alliensis;  ah* 
lieh  illum  diem  r.  (ungeeignet)  Carthaginirn-I 
bus  ad  agundum  quiequam  rei  aeriae  esse  Im 
26,  17,  12;  gottebfürdhtig,  fromm,  religio 
religiosisaimi  mortalcs;  iura;  in  übelm 
nberglclubifch,  bigott  Btultae  et  miserc / 
Ter.  2)  heilig  templum,  signum,  loco,  altarix 
Ceres,  *limina  deorum,  fvesteg. 

rb-ltgo,  1.  l)  jurüdbinben,  rüdmörtb  a> 
biteben,  fcflbiuben  naves  ad  terram,  tigna 
Clavis,  naves  lerreis  manibua , *rite  eqaos, 
*claasem  ab  aggere;  *eomam  alcui  jmbm.  J» 
gcfaUeu  jierlich  billbcu,  flechten ; *religatus  couiam 


relino  — remansio. 


7H 


in  nodum;  ’litore  navem,  fmanus  post  lerga; 
*magico  religatus  (sc.  post  tergum)  lirachia 
nodo.  2)  ’loäbinbcn  iuga  manu  Ct. 
rg-llno,  3.  entfiegetn,  öffnen,  dolia  omnia 
angechcn  Tef. ; *mella  au®nef)men. 
re-lluquo,  3.  l)  jurüd=,  gintcrlaf fen,  laffen 
(inbcm  man  jetbg  fortget)t)  alqm  in  Gallia,  in 
continente;  alqm  ad  exercitum;  legionem  in 
pracsidio  (alt-  SSefa&ung);  praesidium  castris, 
copias  praesidio  castris;  Britannia  sub  sinistra 
relicta  welche®  jur  flinfen  liegen  geblieben  war. 
3n®bef.  a)  in  einem  geroiffeii  Buganbe  jurüd- 
taffcn,  laffen  alqm  insepultum,  pacatum, 
naves  inanes,  copias  sine  imperio,  rem  inte- 
gram;  alqd  inehoatum,  neglectum,  in  medio, 
+in  medium  r.,  fin  suspenso;  ne  in  opinione 
quidem  cuiusquam  m.  acc.  c.  inf.  jmb.  bernmten 
laffen  ic.  6)  beim  lobe  Ijinterlaffen  filiam 
7'er.;  liberos;  alqm  heredem  testamento;  ora- 
tiones;  scriptum  in  Originibns;  famam  sui. 

3)  übrig  laffen;  übcrlaffen,  laffen  spatium, 
spatium  vaeuurn  unbefe^t  laffen;  partem  belli; 
lenestras  in  struendo  fretlaffen;  portas  in  ruuro; 
paucos,  quartam  parU'm  am  Beben  laffen ; summa 
species  earum  (arborum)  stantium  relinquitur 
e®  bleibt  (iljnen)  ganj  ba«  Wnfe^en,  al«  ftänben 
ge  feft  Cats.  b.  G.  6,  27,  4;  locum  misericor- 
iliae;  *pauca  aratro;  *pahnam  alcui;  neqne 
ullum  tempus  sobrio  relinquebatur  feine  Stttnbe 
lieg  man  ihn  nüchtern  Nep.\  relinquitur  ut  ei  ift 
lietfi  übrig,  bafj  tc. ; relinquitur  illud,  una  via, 
nihil  nisi  fnga;  ««ist.  relictum,  n.  bei  Steg; 
ntid)  überlaffen,  taffen  hominem  ad  alcis 
quaestum;  tempus  munitioni;  sibi  tempus  ad 
quietem;  usque  ad  septimum  diem  deliberandi 
sibi  spatium;  nullum  sibi  ad  cogitandum  Spa- 
tium ; *alqd  aliis  memorandum;  *nihil  inex- 
pertum;  *alqm  tacitum  unerwähnt  taffen;  cer- 
tamen  sine  effectu  in  beneiicio  apud  primores 
patrum  gaben  ben  Streit  auf  u.  überliefien  ben 
Ötegenftanb  bcöjctbcn  at®  ic.  ben  Säatricicrn  Liv. 
4,  7,  9;  *tp.  relinqui  juriief  bleiben,  nad)-- 
ftehen;  prägu.  als  gut  ob.  tauglich  jurüd- 
Inffen  piura  quidem  tollenda  relinquendis 
i/or.j  al®  untauglich  für  fid)  magis  apta 
tibi  tna  dona  Hör. 

3)  verlaffen,  o.  fmbm.  ob.  elio.  Weggehen 
alqm,  urbem,  signa  befertieren;  relictus  ab  omni 
honestate  enibtöfet;  *relicta  matre  bott  ber  Slu-- 
ter  enttoöhnt;  *animam,  vitam,  lncem  fierben; 
anima,  animus  alqm;  -fvitalis  calor,  *?ita  Cor- 
pus; *color  ossa;  ‘mortale«  nspectuB  = oer= 
fd)Wtuben;  ‘relicta  vitis  cntbtöfjt  b Caub.  $ierb. 
a)  aufgeben,  aufopfern,  b.  etm.  abftchen, 
etm.  fein,  beifeite  laffen  oppugnationem,  ob- 
sidionem,  bellum,  cultum  agrorum  et  armorum; 
non  utilitas  relinquenda  est;  *relictae  (freie) 
possessiones;  coriam  bermeiben  Tac.  unn.  2,  24; 
relictis  Omnibus  rebus  mit  $inteuanfc§ung  aller 
anberen  $inge;  * curaus  (SJleerfahrt)  roüctos; 
pater,  o relictum  tiliae  (gen.)  nomen  (est)  auf= 
gegeben  ift  b.  mir  ber  Kante  lochter,  ich  bin  nidjt 
mehr  wert,  beine  lochtet  ftit  beigen  Hör.  carm. 
3,  27,  34  ff.  b)  hässlicher  SBeife  bcrlaffcn,  im 
Stiche  (affen  *tene  r.  an  rem;  officia;  virtu- 
tcm.  c)  ungegraft,  ungerächt  lajfen  iniu- 
rias;  vim  factam  alcui;  legatum  omni  supplicio 
interfectum.  cf)  in  ber  (Hebe  ab{id)tl'<b  über- 
gehen. 


reliqulue,  (rell.),  ärum,  f.  ba®  3urüdgcblte; 
bene,  Uberbleibfet,  Xtümmer,  Sieg  copia- 
rum;  cibi  gftremente,  coniurationis,  tantae 
cladis,  *oppiaonun  trümmet;  Marii  bc®  oer^ 
brannten  Beirfjnam®  bc®  3)1.,  bie  Stfd)e;  *r.  et 
favilla;  ‘Danaum  atque  Achilli  b.  ben  ic.  übrig 
aelaffene  troer;  fhumanorum  corjmrum  ba« 
(Serippc,  auch  Speife»,  lafetrege  Plaut., 
Suet.;  farfaft.  veilem  me  ad  cenam  (jut  (Er. 
morbung  bei  Eäfat)  invitasses,  reliquiarum, 
nihil  (leine  Kege,  b.  i.  bc®  antontu«)  habercs 
de.  fam.  12,  4,  1;  bilbl.  pristinae  fortunao  (b. 
ben  I nippen);  r.  avi  ber  b.  Orogbatcr  hintertag 
Jene  Sicft  be®  ftrtege®. 

reliquus,  adj.  1,  ,;uriid gelaffen,  übrig  ge  = 
blieben,  übrig  is  unus  r.  est  ex  illa  familia; 
Bi  qua  spes  r.  est;  reliquum  est  nt  e®  bleibt 
noch  übrig,  bog;  nihil  est  reliqui  bleibt  übrig; 
qnod  fortuna  reliqui  fecit  übrig  getaffen  hat, 
nihil  sibi  reliqai  facere  (übrig  laffen,  unterlag 
fen)  ad  celeritatcm;  nullum  munus  cuiquam 
reliquum  fecisti  Ijag  jebeu  3)ienft  erfüllt;  reli- 
quum habere,  ffacere  alqm;  ruhst,  m.  ber  Sieg 
quae  reliqui  summa  fuit;  quod  belli  r.  erat; 
breve  vitae;  noctis  Liv. ; pl.,  belli  bie  jur  93c- 
enbigung  be®  Stiege®  erforberlichen  Unternehmun- 
gen; in®bef.  a)  o.  einer  Scgulb,  tüdgänbig,  re  = 
gicrenb  peeuniam  r.  solvere;  »übst.  n.  pl.  5Rüd= 
ftaitb,  Siege  tanta;  -fr.  creverunt.  6)  o.  ber 
geit,  füttflig  gloria;  tempus  bie  in 

reliquum  tempus;  in  reliquum.  2)  mcig  im  pl. 
ob.  b.  collect,  im  sing,  übrig,  im  pl.  bie  übti= 
gen  (al®  ein  Sieg  betrachtet;  ogl.  ceteri),  popu- 
lus;  pars  exercitus;  fuga  bie  tneitere;  r.  (ber 
übrige  leil)  auctoritas  senatus  Cic.  p.  Mil.  §14; 
reges;  omnes;  r.  rebus  burd)  jebe®  aitberc  Slittel 
Cacs.  b.  G.  6,  12,  6;  hunc  cum  r.  rebus  (au® 
anberen  ®rünben)  locum  probabat,  tum  quod 
b.  G.  6,  32,  5;  ruhst,  ex  omni  r.  übrigen  leil; 
reliqua  differamus  in  postcrum;  auch  reliqua 
übrigen®;  gern,  quod  r.  est,  de  reliquo. 
rclliglo  ( religio. 

rc-lüceo,  2.  jurüdleuchten,  =gtahlcn,  einen 
SBiberfchcin  geben  stella,  Simms  Liv.-,  la- 
tissimae  flammae  altaque  incendia  Pltn.  cp., 
♦freta  igni.  $ab.  rg-lüce»co,  3.  mieber  gell 
werben,  erglänzen  fcaeco  dies;  *imago  so- 
lis;  *impcrs.  paulum  reluxit. 
rg-Juctor,  dcp.  1.  bagegen  ringen,  fich  gräu; 
ben  fitinen  graves  aestus,  fcontinuac  navi- 
gationi  etesiae;  fprocibns  alcis. 
rg-mgcrcsco,  mäerui,  — 3.  wieber  mager 
werben  Suet. 

fre-miüedk'o,  3.  wieber  fchimpfen  Suet. 
rg-inando,  l.  (fpät  u.  fett.)  jurüd  melbett, 
fagen  laffen. 

rr-müneo,  2.  1)  jutüd  bleiben  domi,  in  Gal- 
lia, apud  alqm,  ad  urbem  cum  imperio;  *cu- 
bito  presso  ruhig  liegen  bleihen;  ferrum  cx  ha- 
s tili  in  corpore  r.  2)  bauernb  juriidbteibcn, 
ocrbleibcn,  übrig  blcibett,  ju  fein  fort= 
fahren  longius  anno  nno  in  loco;  equos  eodein 
r.  vestigio  assuefacinnt;  Pompeium  r.  (fei  noch 
jurücf)  Brundisii  cnm  cohortibus  viginti;  in  qua 
mnliere  vestigia  antiqui  officii  r.;  ne  qua  ma- 
teria  seditionis  r.;  animi  post  mortem;  snbli- 
carum  pars  inferior  integra  r.  blieh  ganj ; po- 
tentia  senatus  gravis  et  magna  r.  S)ab.  rg- 
mansio,  önis,  f.  ba®  »jurüdbteiben. 


712 


remedium  — remitto. 


rcniedium,  ii,  n.  [re-medeor]  1)  9lr jueimittcl 
remedio  eaao;  fcaecitatia  gegen  ic.,  fveneni. 
2)  übert).  $etl»,  Hilfsmittel  gegen  dm.  ad 
magnitudinem  frigorum ; titnoria;  id  r.  tiinori 
fuit;  id  esse  r.  unoni  bis  incommodia ; prae- 
sonti  rnaio  (dat.)  aliia  malis  (all.)  r.  dabantur 
Cats.  b.  c.  1,  81,  3;  fr.  (iRcttungSmittcl)  exercitua 
deficientis;  fremedia  adbibere  aleui. 
re-uieo,  1.  jutiidgeben,  siebten,  kommen 

gregea  nocto  ad  stabulu;  fnavis;  *urbos  $u 
ben  ic.;  *acvum  peractum  bie  ©at|n  0.  neuem 
burdjwnnbcm. 

re-metior,  dtp.  4.  cigtl.  aurü<f=  ob.  »icbct  meffeti; 
bab-  a)  'roieber  beobad)ten  aervata  astraj 
■ftp.  micbci  über  ben  len  diacrimen  tranainia- 
sum.  b)  toiebet  jurüdlcgen,  burdjroanbcrn 
fatadia;  pass.  *remenao  pelugo. 
remex,  Igis,  m.  [remus-agoj  1)  ÜKubcrcr.  2) 
collect.  Shiberfnctbtc  Verg. , Liv. 
ltcmi,  ürum,  m.  bdgifd)e  'döllcrfdjnft  im  nörbl. 
©adieu  in  ber  fflcgcnb  bes  jeftigen  fHbcimS. 
remlg&tio,  önia,  f.  [remigoj  baS  3iubern.  = 
rcmlgium,  ii,  n.  [remex]  1)  *fbaS  3iubet=. 
merf,  bie  Diuber;  *remigio  alarutn  mit  beit 
Slügeln  als  Siubctn;  ipridpt).  meo  r.  remigo  id) 
battblc  na<b  eignem  ©utbünten  Plaut.;  reinigio 
veloque  (Plaut.)  f.  vclum  1).  2)  collect,  bic  9iu- 
berci,  ;Huberfucd)te  Verg.,  Hör.,  Liv.  — re- 
inig», t.  freinox]  r übern;  im  ©ilbe  quasi  a 
portu  egredientea  paululum  r.  «—  orationem 
paululum  dialecticoram  remis  propelloro  (Dgl. 

1.  remus)  Cic.  Tusc.  4 §.'  9. 

re-inTgro,  1.  jurüd  manberu,  Rieben,  »leb  = 
ren  Romam;  in  domum  suaui;  in  vicoa  suoa; 
bilbl.  animua  mihi  belomme  roieber  Sdiut  Plaut.; 
ad  iuatitiam  Cic.  Tusc.  & §.  62. 
reiulnlscor,  dcp.  3.  fro-memini]  1)  fieb  ins 
©eböebtnis  jurüdrufen,  auf  dro.  ob.  jmb.  fid) 
bcfintien  pnstinae  virtutis  illoruin;  alqd;  de 
alqo;  quao  traduntur  mysteriis;  fquaui  capita- 
liter  ipsum  me  laosisaet.  2)  (feit.)  fitb  bcfinnctib 
erbeuten,  auSfinnen  plura  bona  Nep.  Ale. 

2,  1 (anbere:  comminiaci). 

rc-misceo,  2.  bcrmiflbcn  ’falsa  veri«;  *remix- 
tum  carmen  tibiia  Lydia  (abl.)  jum  Sdjadc  bet 
Igbifdjen  Rlötc  gefeilt  Hör. 
remisae,  adv.  m.  comp,  [remiasua]  1)  gclaffeu, 
fanft,  milb,  gelinb  res  trugicas  r.  tractare; 
r.  agere;  remitaius  et  placatiua  ferre;  ista  re- 
iiuaaiua  diaputare.  2)  ftbcrjbaft,  JUi  ®rbo  = 
lung  Suet.  CI.  33. 

reiniaaio,  önia,  f.  [romitto]  1)  baS  Stblapp  = 
matbett,  Herablaffen  «uperciliorum  (@gf.  re- 
traetio);  vocia  eontentiones  et  r.  baS  ©teigen; 
u.  Sallenlaffcn.  2)  tp.  a)  baS  9Jad)laffen, 
bie  atlmnljlictjc  Sierininberung  morbi;  uaus  im 
Umgang,  b)  bie  Srtafjung,  bet  ©rlaft,  poe- 
uae,  -J-tributi ; magnas  (beS  ©atbtgelbeS).  c)  r. 
animi  a)  ftbfpannung  beS  ©eiftcS  burtb  Erholung, 
©rbolung  ad  omnem  animi  r.  ludumque 
deacendere.  0)  Kc  di  f :<ls  t . ©eiaffenbeit, 
Sdjl  aff  beit  tum  ad  severitatem  tum  ad  r. 
animi  cat  rontorquendus;  remiasione  (animua) 
sic  urgetur,  ut  so  nequeat  extollere,  fl)  r.  le- 
nitatis  ber  berabgeftimmte,  gelaffcne  Ion  einet 
milbettt  MuSbrudsroeifc. 

remiasua,  adj.  m.  comp.  u.  +swp.  [partic.  D.  re- 
mitto] 1)  abgefpattnt,  ftbiaff,  lofe,  corpori- 
bua  r.,  *arcu.  2)  im  guten  Sinne  a)  gelinb, 


tubig  ventus;  frigoribus  remissioribus  (all 
abs,).  b)  fanft,  IcibenjcbaftSloö  in  sermon-st 
aermo,  fgenus  causarum;  remisaiore  ati  gener. 
diccndi.  c)  beiter,  aufgeräumt  homo,  iocin, 
faermonea,  fremiaaiaaimo  ad  otium  ot  oumri 
comitatem  animo;  in  übelm  Sinne  nacblaffis 
ftbiaff,  läffig  animua;  subst.  pl.  remisai  Hör. 
in  laliore  nimia,  remisaior  in  petendo;  -freun- 
aior  ac  neglegentior  quam  conveniret  principi; 
nihil  apud  se  remiasum  pati  Sali.;  nihil  remh 
sum  aenacre  Tac. 

re-mitto,  8.  1)  gutüdfebideu,  = fcitbeu  alqm 
ltomam;  eoa  domum  r.,  librum  aleui,  conti- 
nein  cntlaffen;  *alqm  Manibus  parentum  et 
cineri  jut  ©eifepung  in  bet  gamiltengruf t ; in# 
bef.  ol  jutüdroerfen  pila  interccpta;  caleea  i 
2.  calx.  b)  üutüdgeben,  roieber  guftellcn. 
abtreten  aleui  imperium,  bencücium;  *cumu 
latiuu  morto  (bei  meinem  lobe)  voniatn  f.  co- 
mulatua  Verg.  c)  bagegen  fdjiden  scripu 
mandata  ad  alqm;  literaa  aleui  an  jmb.  jutud 
ftbteiben.  ti)  (roiebet)  Don  fitb  geben,  laffta 
urüdlaffen  *qnod  testa  rnarina,  *j>ressa  qoeJ 
aca  r.  olivae;  *vocem  nemora  geben  etn  ötfco 
•aonum;  *aanguinom  e pulmone;  *(nebuU-i 
umenti  tellure  remitti;  bilbl.  opinionem  anim- 
ablegen,  aufgeben;  *remi»3Ä  vitA  nad)  bem  (Snbc  x 
autb  *betDotbrittgen,  Deturfatben  atramen« 
labern,  e) ‘jutüdjieben  brachia.  f)  froobi» 
Detroeifcn  causam  ad  senatum,  alqm  ad  ipsum 
volumen. 

2)  jutüdgeben;,  fliegen  taffen,  betab- 
finlen  lafjen  habenaa,  ramulum  aelductun , 
*brachia,  *manus,  ’frena  equo,  *arcum  ab 
fpannen,  *vincula  läfcn,  ’calor  liquefacta  melL 
Ibft  auf;  *vere  remissus  agor  = nufgetont 
ffrontem  eine  beitere  Stirn,  eine  frcunblid)c  ÜRiert 
jeigen  (D.  natbfitbtiger  Beurteilung);  tp.  o)  bes 
Seift  aus  ber  Spannung  bringen,  crbnlei. 
erbeitern,  erfriftben,  bem  ®eift  Stbolun? 
u.  IRube  Dcrftbaffen,  fitb  geb«"  laffen  *xn 
mum  ob.  se,  autb  poss.  mebial,  fitb  eTbolen 
fitb  Srbalung  gönnen  cantua  animum;  spe» 
animoa  a certamine.  b)  matben,  ba  & eine  Sie 
tiglcit  natbläfjt,  erftblaffen  laffen,  natblai 
fen  in  dro.  curaum,  *flatua,  contontionem,  ia- 
dustriam,  *iras,  diligentiam  ac  memoriam  roest 
ger  anftrengen,  Dernatbläfftgen;  tribuni  plebia  de 
tributo  geben  ibreit  ffliberfprmb  auf  in  Äädfttb! 
auf  ic.  Liv.  5,  12,  13;  ea  spes  a certamine  am- 
mos  «■  effecit  ut  animoa  remitterent  J.it  . S, 
12,  7;  r.  se,  remitti,  remitiere  nacblaffes 
milber  »erben  dolores,  imbres,  ventus,  virtm 
romittitur;  fsua  aponte  pugna  remiaaa;  tu 
üblerem  Sinne,  remiaaia  (sc.  lis)  qui  in  pne- 
sidio  erant  Sali.;  fD.  Uranien,  remiseua  ermatte:, 
remittere  m.  inf.,  unterlaffen,  aufbören  Hör 
Still.,  Tac.  c)  eine  ©träfe  ob.  eine  Uciftung  et 
(affen,  ftbenlen  navem,  aleui  poenam,  mul 
tarn,  pecunias,  Stipendium,  ftnbuta  populo 
per  tnennium,  fdebita  civitatibua;  hoc  tibi  ne 
Liv.;  ei  hoc  sibi  remitti  (ba&  biefe  Sperrutt; 

Äoben  roürbe)  vellent,  remittereut  ipsi  de 
iis  maria  ablaffen  Don  tc.:  ut  (gefegt  bet? 
man)  haec  non  remitterentur  D.  biefen  (gegen- 
feitigen)  äüaSregeln  ititbt  abjtebe  Caes.  b.  c.  3, 
17,  4;  *Erycis  tibi  terga  rotü  feinen  ©ebtaud 
matben  Don  ic. ; r.  (erlieft  iftnen  ben  SiebeSbienfl 
arroganti  moderatione  Tac.  ann.  1,  8;  patriae 


Rctnmius  — rtmideo. 


713 


inimicitias  alias,  memoriam  simultutuiu,  t pri- 
v ata  odia  public  is  utilitatibua  auf  geben  bem  IC. 
jtt  (Befallen,  im  ic  ; fdolor  vulnerüm 

jiccnniae  remissus  für  jc.  Berjielfen;  +li08ti  iudi- 
cato  necessitndinea  amicoaque  otnno»  fdjonte 
au«  ©üdfidjt  auf  ic.;  bal).  et».  natftlaffen,  jn; 
gcflcpen,  einrfiumen,  auf  et»,  Dcrjidjtett 
(auS  ©ütc  B.  ©ad)fid|t)  »i  quid  eat  tibi  remis- 
sum  atque  coneessum;  id  reddo  atque  r.;  pro- 
▼inciam;  aleni  legionem;  romittontibua  tribunia 
comitia  aont  habita  Zar.;  ■fbenefieium. 
Hemmnis,  Benennung  einet  töni.  ®cn«,  adj.  lex 
Kemniia  (de  calumniatoribua)  Oie. 

•rg-möHor,  dtp.  4.  et».  Sdimere«  jurürtbe»c  = 
gen,  -ftofeen  pondern  terrae. 

re-moUeBco , 3.  l)  *wiebcr  meid)  »et» 

ben.  2)  tp.  a)  »bewegt,  gerührt  »erben 
precibaa.  6)  Bevweid)  lidjcu  oa  re  ad  labo- 
rem  ferendum  hominea  Coca.  b.  G.  4,  2,  6.  — 
re-niolllo,  4.  tp.  berwei©lid)en  artua;  -fcr= 
tue  id)  eil  eo  ae  lnbibitatn  ac  rcmollitum  (esse), 
quonunaa  etc. 

re-möra,  ae,  f =■  mora  Plaut. 
remör&mYna,  n.  pl.  [remoror]  £>cnt m nib  Ov. 
ro-niordeo,  mordi,  morsum,  2.  »iebet  beiften, 
bilbl.  o)  »einen  Angriff  »ieberpolen  ul  qm  b) 

quälen,  beunruhigen  libertatia  deaiderium 
animos  Liv.\  tc  cura  Verg. 

Kemörla  f.  2.  Remuria. 

remöris,  e,  adj.  f remoror]  laitgfam  Aur.  Vict. 
— re-moror,  dep.  1)  i»tr<ma.  fid)  aufftalten, 
fäumen  »non  diu;  in  Italia  Liv.  2)  Iran*.  ju  = 
rüd>,  ouf=,  abhalten,  berjägetn  alqm,  alqm 
ab  negotiia;  num  unum  diem  poatca  L.  Satur- 
ninum  et  C.  Servilium  mora  ac  poena  rei  pu- 
blicae  romorata  eat?  lieft  K.  auf  fid)  Warten  V 
nox  atque  praeda  caatrorum  hostca,  quouiinua 
otc.;  iter  »mim, 

römötc,  adv.  m.  comp,  [romotua]  entfernt,  Haff, 
nur  comp,  cinnt.  de.  de  or.  1 §.  87.  — remö- 
tio,  Oma,  f.  [remoxeo]  bilbl.  Beteiligung, 
Ablehnung  criminia.  — romotus,  adj.  m. 
comp.  u.  sup.  [partic.  b.  removeo]  1)  fern, 
entfernt,  entlegen  locue  r.  ab  arbitria;  Apu- 
lia  ab  impetu  belli  remotiaaima;  »ontrum  rc- 
inotina;  »gramen  cinfam  Hor.\  »TithonuB  r. 
(entrürft)  in  aurua;  noa  a rulgo  longe  longeque 
r.  bem  ©olle  gattj  fern  ftehenb,  gatij  unbefannt 
Jfor.;  fqnaei  civitatis  oculis  r.;  favaritia  glo- 
riae  et  inaatiubilia  cupido  famac  nihil  invium, 
nihil  r.  (ju  fern,  unerteid)bar)  videri  sinebat. 
3)  tp.  a)  oon  et»,  entfernt,  fern,  frei  a culpa 
r.  eat;  humilia  atque  ab  honeatato  r.;  a vul- 
gari  acientia  remotiora;  ab  auapicione  romo- 
tiaaimua;  vitio  ab  omni;  verbis  remotioribus 
(nämlitft  ab  uau)  ungewöhnlichere  Quint.;  tfjct. 
t.  t.  argumenta  aufteT^alb  ber  Sadjc  licgenbe, 
äufterc.  6)  abgeneigt  ab  inani  laudo.  c)  re* 
niöta  (».  pl.)  b.  Oie.  ali  Überfettung  beb  ftoifepen 
äaongor/yuiva , f.  apoproOgmena. 
rc-iiiöreo,  2.  (sync.  phqp  remorant  llor.  Hat.  2, 
l,  71)  jurfidbewegen,  -ftftaffen,  »jieften, 
tnegftftaffen,  entfernen  pecora,  eguoa;  ex 
conapectu;  fae  a prospectu;  »Iura  de  medio; 
alqd  ab  oculia,  ex  oratione;  »comas  a fronte 
ad  aures;  pracaidia  ex  iia  locis;  caatra  aex 
niilia  ab  oppido;  arbitros,  interpretea  abtreten 
taffen;  a corporis  motu  non  romoveri  nicht  blei- 
ben ohne  Nep.  Eum.  5,  4;  alqm  a re  publica  0. 


ber  Teilnahme  an  Staatögrfdjnften  entfernen,  ab= 
fcftcii;  f alqm  quacaturä;  falqin  ab  exercitu; 
■f-praetorianoa  abbaillen;  cos  a auia  et  rei  publi- 
cae  conailiia  alle  ©crbinbuitgcn  nt.  ihnen  in  ic. 
aufgeben;  sc  u negotiia  publicis;  se  talibua  a 
conailiia  fid)  nieftt  Ctltlnffen  auf;  »invidiam  a ae; 
»so  a vulgo  ot  scaena;  so  ab  amicitia  alcia, 
ab  alqo,  a auapicione;  ae  artibua  auia  Oie.  or. 

2,  5;  tribu  remoti  ot  aerarii  facti;  falqm  or- 
dinc;  Clodio,  advoraurio  remoto  milber  ft.  inter- 
fecto;  eigentümlich  de.  Verr.  4 §.  6ß  ulii  videt 
eum  nihilo  magia  minia  quam  precibna  remo- 
veri  'abgebracht  »erbe’  0.  feiner  Steigerung; 
remoto  ioco  Sdjerj  beifeite,  otjne  Scher»,  foro, 
contiono,  senatu,  iudiciia  b.  i.  gattj  abgefeften 
Bon  ic. ; *si  do  quincunce  remota  eat  (abgejogen) 
uncia. 

*rb-müglo,  4.  1)  »ieber,  bngegett  brüllen 
ad  vorba  alcia.  2)  jurüri  brüllen  Sibylla 
antro;  jurüd  raujtftcn,  =f(f)allen,  «bräftnett 
nemus  ventis;  ianuu  atrepitu,  vox. 
re-inulcco,  2.  jurüd  beugen  eaudam  Verg. 
rrmiilcuni,  i,  n.  [ycpoclxfo»]  bab  Scftlepptau, 
aummeraam  navom  rOmulco  multiaque  conton- 
dena  funibua  addnxit  (ac.  ad  so);  navem  remulco 
abatralicre  ittb  ®d)l  nehmen,  bugfieren. 
Remülua,  i,  m 1)  König  in  Sfiba  Ov.,  b.  Liv.  1, 

3,  9 Romulus  Silvius  genannt.  2)  9Jame  eines 
gelben  Verg. 

rcmüucritlo,  önis,  f.  [retminerorj  ©crgeltung, 
®r»ibcrung  bcnevolentiac,  ofneiorum.  — rc* 
münbror,  dep.  I.  (feit,  -ro),  1)  »ieber  be- 
fdjcnlen,  oergelteub  beloljnen  alqm  urae- 
mio,  alqm  aimillimo  munere;  in  übclm  Sinne 
alqm  Buppliciia  Ct. 

1.  Remüria,  örum,  n.  [Kemna]  *=.  Lemuria  (f. 
Lemurca)  und)  Ov.  fast.  5,  479, 

2.  Remüria  (Itenior.),  ae,  f.  ein  Crt  auf  bem 
aucutinifdjen  ■'pügel,  »o  illcmuS  Slufpicien  toegeit 
©rünbung  Siomb  anfteOte  Aur.  Vict. 

rc-murmär«,  1.  entgegenraufdjen  unda  Verg. 

1.  remus,  i,  m.  ©über  »remoa  duccre,  »inqiel- 
lere,  »promovere,  »reduccre  ad  pectora;  remis 
inaurgero,  incumbere,  inhibere  f.  insurgo  etc.; 
servoa  ad  remtun  dare;  fprid;».  ventia  remis 
mit  Dollen  Segeln,  inde  ventia  r.  in  patrium 
omni  featinatione  properavi  Oie.  fam.  12,  16,  3; 
taetra  res  eat,  — omni  contcntiune,  velis,  ut 
ita  dicam,  remisque  fugienda  de.  Tusc.  3 §.  25; 
im  Bilbe  orationem  ante  puululum  dialectico- 
rum  remis  propcllere  Cic.\  »übertr.  pl.  B.  31  ü- 
geln  bet  Bügel,  alarum  b.  .^ättben  u.  3“ftt» 
beb  Scftwimmcnben  corporis. 

2.  Itemus,  i,  m.  Brubet  beb  ©omulub. 

8.  Rbmps  f.  Komi. 

»rä-narro,  1.  (feit.)  »ieber  crivdftlen  fata  di- 
vum;  a facto  propiore  ;Bon  tc.  ©eranlajfung 
nebmenb)  priora. 

re-uascor,  dep.  3.  »ieber  geboren  »erben, 
»ieber  »adjfcn,  entftcfteu  pinnao;  »titiria 
renatis;  laetius  fcraciusque  renata  nrba  Liv. ; 
»alio  orbo  (Lycua  lluviua)  tommt  »iebet  fjetoor ; 
bellum  iatuc  renatum;  »Troiae  renaacena  for- 
tuna;  »multa  vocabula. 
ri'-nävYgo,  1.  jurüd  fdjiffen. 

*r6-uco, 2.  jurüd  (pinnen  = et»,  ©efpo» 

neneb  »iebet  auflöjen,  fila  (bet  ©arjeit). 
renes,  num,  m.  bic  ©icrcu 
r6-nidco, 2.  l)  »glänjen,  ftftimmer*-  “ 


714 


ronitor  — repello. 


{Italien  lnna  nocturuo  mari  in  jc.;  aus,  obur, 
lacunar.  2)  tp.  *oor  rfreube  prahlen,  glän« 
*cn,  heiter,  frcunblich  thun,  lächeln  (auf; 
ridjttg  ob.  höhnifd))  renidentes  Laren  bic  freunb- 
ticf)cn  13.  Hör.  epod.  2,  66j  homo  remdon«  Jap.; 
*orc  renidenti;  *adioci»86  freut  fidj;  falsum 
ronidens  vultu  mit  faljd)  (tüdifd))  läd)clitbcr 
SRiene  Tac. 

ro-nitor,  — dep.  3.  fid)  entgegen  ftemmen,  bal). 
fid)  »iberfepen  Liv.,  Curt. 

1.  re-no,  1.  jurttdfd)Wimmen,  saxa  imis  vadis 
r.  tauchen  Wieber  empor  Uor.  epod.  16,  25. 

2.  reno  ob.  rheno,  önis,  f.  fßelgtleib,  fflilb; 
f*ur,  renonum  (au8  Sßcljen  beftepenb)  tegi- 
menta. 

*rg-nödo,  l.  (fett.)  entlnoten,  longam  comam 
frei  fliegen  taffen. 

rönövSmen,  ini»,  n.  [reno?o]  bic  neue  ©eftalt 
Op.  — renövütio,  önis,  f.  frenovo]  Sr  neues 
rung  mundi;  »ingulorum  annorum  bie -8in8; 
crneucrutta  = &ini  auf  8'»*»  timoris,  uuspi- 
ciorum;  aoetrinae  Siüdfcpr  jur  je. 
re-növo,  1.  1)  erneuern,  raieber  hctftellcu 
templum,  colonias,  scolus  wieber  begehen;  me- 
moriani  (Anbeuten);  iuxta  posita  rccens  (statua) 
filii  veterem  patris  r.  memoriam;  dolorem;  ip- 
si»  quoquo  tribunis , ut  sacrosaneti  viderentur 
renovaverunt  bte  gef  etliche  Seftimmung,  baß  jc. 
Liv.  3,  55,  6;  *ca»us  omnes  B.  neuem  beftehnt; 
bellum,  proelium,  cursum,  fenus  in  singulos 
anno»  8>n8  auf  8>n8  rechnen ; *agrum  aratro  B. 
neuem  umpflügen;  ’agrum  burd)  Brache  er; 
neuem,  rutjen  laffen  Op.,  fvire»,  *seneetuB  re- 
novata  oerjüngte;  renovabo  (toitl  roibcrtjolcn) 
illnd  quod  initio  dixi;  auditori»  animu»  reno- 
vatur  (wirb  B.  neuem  gerichtet)  ad  oa  quae  re- 
stant; animos  equitum  Kom.  ad  Qu.  Caopioniu 
odium  aufs  neue  entflammen  junt  jc.  2)  e t-- 
quicten,  erfrifdjen,  fid;  erholen  laffen  so 
novis  opibus  copiisque  toieber  ju  Shäften  lont; 
men;  corpora  animosque  ad  omnia  de  intogro 
patienda;  rcficore  et  r.  rem  publicam. 
rS-nümbro,  1.  1)  juriidbe}al)lcn  alcui  aurum 
Plaut.,  dotem  huc  Ter.  2)  Borjählen  alcui 
aagittas  Caes.  b.  c.  3,  63,  4 (anbere:  renuntia- 
rerunt). 

remintiatio,  önis,  f.  frenuntio]  SB  c t n li  n t = 
mndjuug,  bcf.  einet  SBaI)t  suffragiorum.  — rö- 
niintio,  l.  t)  jurüdmclben,  -berichten,  (®e= 
t)örte8,  ®efcl)citeä) , Bericht  erftatten,  melben 
(infolge  WuftragS)  hoc  alii  mihi  Plaut  -,  postu- 
lata  Caesari»;  ne  Stoicis  renuntiaretur  toieber 
crjäf)lt  würbe.  3*>*bef.  o)  amtlich  jurüd  be  = 
riepten,  metben,  rapportieren  alqil  ad  se- 
natum, in  concilium;  legationem  Bon  JC.  b) 
als  t.  t.  öffentlich  jmb.  für  gewählt  erflären, 
auStufcu  alqm  consulem,  fratrem  a fratre 
renuntiatum  (als  SRagiftrat).  c)  öffentlid)  an  = 
jeigen,  angeben  hostium  numerum  Cic.  Qu. 
fr.  3,  2,  2.  d)  repudium  alcui  f.  repudium.  2) 
auffünbigen,  =fagen  alcui  hospitium,  amici- 
tiam;  ftp.  einer  Sache  cntfngen  odrocationi- 
bus , vitae.  — re-nunttn».  ii,  m.  (feit.)  Sie-- 
bcrberict)ter  (ein  Xtctier)  Plaut. 

re-nuo,  ui, 3.  abwinten  (mit  bem  Jfopfe)  <= 

Berneinctt,  ablehncn,  mißbilligen,  auS; 
f (hingen  r.  negitatquo  Sabellns  Uor.;  oculo 
renuente  Op.;  nulluui  convivium;  huic  crimini 
wiberfprechcn ; quod  iubet  alter  Uor.  ®ao.  re- 


nütu,  abl.  m.  ba8  'Äblchncn  Bimili  nutu  ac  r 
Pli».  ep.  1,  7,  2. 

reor,  ratus,  scuu,  dep.  2.  (qcm.  im  partic.  rate- 
meinen, glauben,  urteilen,  bafüi  holte 
(infolge  B Berechnung  u.  au8  oeruünftigen  ®n:r 
beit,  Schlüffen)  nunquam  ego  ratus  »um  ;h«Ji 
ich  nie  gebacht)  fore  ut  etc.;  rem  incredibile. 
rati;  plures  quam  rebar;  quod  dictum  in  pec- 
tu»  Iugurthae  altius  quam  quisqaam  ratus  ent 
dcscendit;  *non  isto  vivitur  ilUc,  quo  tu  rw 
(=  reris),  modo;  *non,  ut  reris;  parenttje 
□am,  reor,  nullis  — pOBset  esse  iucundior  Oie 
Tusc.  1 §.  94. 

repügäla,  örum,  ».  frepango]  jtoci  Ärambes 
ob.  .&a!en,  welche  an  febem  bet  beiben  Jte 
pfoften  in  einer  Cfe  beweglich  höngenb  in  einn 
itt  ber  innent  Seite  jcbeS  JhürflügclS  befintl 
thett  fcflcn  Düng  eingetrampt  würben  occludi:- 
aedes  pessulis  r.  Plaut.-,  convulsis  r.  effracti- 
que  valvis;  auch  Schranten  *pedibu»!  r.  pal 
sant;  bilbl.  omnia  r.  iuris,  pudoris  et  offici 
perfringere;  *r.,  quibus  ego  iram  onrnem  re- 
cludam. 

re-paudus,  adj.  aufwärts  geftümmt  calcoii; 
eine  2lrt  Schnabelfchuhe;  ”0.  Xelphin. 

rbparabTli»,  e,  atlj.  [reparo]  (feit.)  Wteberhet 
ftellbar,  etfeßbar  *damnum.  \Platt 

rb-parco,  — 3.  (fett.)  feinerfeits  fpareit 

rb-päro,  1.  l)  wieber  erwerben,  anfchaffei. 
toieber  ^erftcllcn,  erneuern,  erfehtn  (». 
einer  Berlorcnen  ob.  ju  ®mnbe  gerichteten  Satte 
perdere,  quod  r.  possent;  cxercitum,  classer 
fbcllo  yires;  ’res  amissas;  tribuniciam  potest, 
tem ; tpriatinam  fortunam.  3n8bef.  a)  Bt: 
jüngen,  erquiden,  *membra  labori  fnt  k. 
fingenia  velut  attrita  cotidiano  actu  foremr 
6)  wieberhoten,  wieberbeginnen  bellmr 

tproelium,  fintermissam  historiae  scribencbr 
industriam.  2)  *butd)  Sauf  baaegen  anfdtai 
fen,  eintaufdjett  vina  mercc  Syra;  noc  lates 
tos  classo  cita  r.  oras  taufdjte  nicht  eilt  Berber 
genes  ffleftabe  (für  baS  ägpptifdhe)  ein  ■=  fndji  et 
nicht  auf  ft.  bcö  ägt)ptifd)cn. 

repustinatio,  önis,  f.  [trepaatmo  wieber  m. 
hadcnl  baS  SBicberbchodcn,  umgraben 

rb-pello,  reppüli,  repulsum,  3.  1)  jurüdfloßcr 
= fchlagen,  =trciben  alqm  a genibus  »ut- 
♦alqm  foribus;  *mensas,  *aras  umftofjen ; *re- 
pagula;  *Plia»  amnes  spretos  Oceani  pede  b i 
fteigt  empor  aus  ic.;  ’tellurom  hastä.  mit  u 
ben  Boben  gleichfam  0.  f'd)  ftoßen,  b.  i.  auf  Sr.; 
ilanje  gcftüljt  (ich  in  bie  §öt)e  fdjwingcn;  *oen 
repulsa  (att  eittanber  gefchlagett)  o.  einanber  al 
fpringcnb;  ’pcllis  yalidos  cute  ictus.  2)  jur üt 
oertreib eit  bostes  iu  silvas,  alqm  n poot*. 
homines  a templi  aditu,  alqm  ex  urbe,  nostri 
repolluntur.  3)  tp.  a)  ab  = , jurüd  = , fernhal 
ten,  entfernen,  oerhinbern  ictus,  periculun. 
ab  illo  (imperatore)  belli  pericula  rtä|>elluiitD:. 
vim  ri,  imuriam  ab  alqo;  bellum  (®gf.  inforr* 
Curt.;  ab  hac  spe  repulsus  mit  JC.  gefcheurct 
dolorem  a »o,  oratorem  a gubemaculis  ciriU 
tum;  ost  (id)  potius  immanitatis  omnem  hum» 
nitatem  repellontis;  contumelia  repellatur;  *&■ 
cinus  oerhinbern.  b)  abweifen,  ocrfdhmäh«« 
repulsus  ab  amicitia;  si  quid  petrreris,  hool 
repulsus  abibis,  *conubia,  *preces,  * repub; 
proci.  c)  jurüdweifen,  wibcrlegtn,  be- 
1 ö m p f c n causam  diflicilom,  all  ata»  crinunatione 


715 


rependo 

d)  in  einen  3>*paub  »crftoficu,  »ertocifen  ad 
ineretricium  quaestum  Plaut. 

re-pemlo,  pendi,  pensum,  3.  1)  *}urüd  = , ju  = 
roögen  i>enaa.  2)  bagegen  mögen,  gegen 
elra.  jumägen,  bejahten  anruni  pro  capite 
alcU;  *mile9  reponsus  auro  loägefauft;  tp.  *ab  = 
mögen  fatis  (nrit  bem  beffern  ©efdpd)  contraria 
tat.i ; alä  iBergeltung  geben,  alä  eine  ®d)ulb 
triften,  jaulen,  crmibcrii,  »ergelten  *gra- 
tiani;  *vices  ©lcitbeä  für  ©leugeä  geben;  *damna 
fonna«  ingenio  aufmögcn,  etjegcn;  fsuum  cuique 
decus  posteritas. 

repcns,  tis,  adj.  = repentinus,  m.  adventus, 
bollurn,  tumultus,  *cura,  ’discordia,  *Beditio, 
fconstematio;  übertr.  neu,  frijrf)  causa  Tac.; 
quid  r.  aut  vetustate  obscurum  Tac.  an».  6,  7; 
ade.  quae  r.  c laden  allata  esset,  r.  alia  nun- 
tiatur  clades  Liv.  S)nö.  repent#,  adv.  tuaä  jo 
gejd)icbt,  ba&  cä  im  ßntfteben  ben  Süden  bc« 
SBcobad)tetä  berborgen  ijt,  abet  bann  auf  einmal 
jid)  jeigt,  unnetmutet,  übetrafebenb,  plög- 
ii©,  mit  Einern  Schlag  r.  e vestagio;  r.  cele- 
riterque;  amicitias  r.  praecidere. 

repentiuö  j.  repentinus.  — repentinus,  adj. 
[repente]  unbermutet,  plöglicb  bonum  Ter.-, 
Impetus,  oppugnatio,  tumultus,  terror,  hostium 
adventus,  Casus ; ut  sunt  Gallorum  subita  et  r. 
consilia;  cohors,  exorcitus  in  (Eile  auägcboben; 
bomines  ignoti  et  r.  plöglid)  jum  ^oijdjcin  ge= 
tommen,  aufgeiaudjt  Cic.  ltrut  §.  242;  in  novo 
populo,  ubi  ornnis  r.  (ohne  eine  lange  Steige  b. 
Slbtten)  atque  ex  virtute  nobilitas  sit  Liv.  1, 
34,  6;  fvenenum  jc^nctl  mirtenbeä.  San.  re- 
penliuO,  adv.  (feit.)  Plaut.,  Cic. 

1.  trepereussus,  us,  m.  jrepercutio]  baä  3U  = 
lücf  f d)lagen,  .prallen  solis;  maris  ber  ffiegen. 

2.  röpercussus  j.  repereutio.  [brud  Plin.  ep. 

re-pereütio,  3.  jurürffdjlagen,  .ftojjen,  .trei 

ben  *discus  repercussus  in  aCr»  jurürfgcid)uellt; 
faquae  repercussae;  -f-amnis  saxo  repercussus; 
partic.  perf.  pass,  au*  a)  miebetballenb 
valles  (clamonbus);  feiamor  iugis  montium 
vastisque  saltibus;  fvoces  montis  anfractu.  b) 
•mieber jd)cinenb  lumen  oquae  sole;  1‘hoebo 
repercusso. 

rcpürlo,  ropperi,  repertum,  4.  (axetjaift.  fut.  pass. 
reperibitur  Plaut. ] 1)  miebet  fiuben,  antief 
fen  parentes  suos  Ter.;  mortui  sunt  reperti. 
2)  übetl).  finben  (naegbem  man  gefud)t  u.  jid) 
beftrebt  bat;  bgl.  invemo),  auäfinbig  machen, 
ermitteln;  entbeden,  mabrnebmen,  erfah- 
ren; finben,  erlangen,  fid;  erroerben  si 
quid  frumenti  aut  peeoris  in  agris,  si  quem 
adituin  r.  possent;  in  Sicori  vadum  reporieba- 
tur;  auxilmm  rei;  reperiuntur  (ei  fiuben  fid!) 
Wenftben,  ÜCUte)  qui  etc.;  nequo  quisquam  est 
repertus  qui  recusaret;  voluntas  secunda  re- 
periebatur  jeigte  ft  Cb;  numerus  repertus  est  er= 
gab  fid);  *quod  cuique  rimanti  repertum;  nos 
nihil  de  eo  percontationibus  reperiebamus  (fan- 
ben  babon  nidjtb  beftötigt),  nisi  — videbamus 
Caes.  b.  G.  5,  13,  4;  occasionem;  nomen  ex 
inventoro;  etm.  Steucä  erfinben,  erfinnen, 
entbeden  nihil  novi,  viam  qua  etc.,  discipli- 
nam,  rationes  bellandi,  fBua  sponto  multa, 
•dolos.  ®ab.  a)  rgpertor,  öris,  m.  ffitfinber, 
Itrbeber  *medieinao,  ’hominum  reramque, 
fflagitii.  b)  repertus,  alä  adj.  f ii n ft l i cb  er. 
funbeu  verba  Oie.  pari.  or.  §.  16. 


— repeto. 

repetitlo,  önis,  f.  frepeto]  tlßieb erboluttg. 

röpbtitor,  öris,  m.  [repeto]  3utüdf orberer  Oe. 

röpfito,  3.  1)  nach  etm.  ob  jmbm.  mieber  lan. 
gen,  bab-  a)  mieber  loäacben  auf  jmb.,  imb. 
ob.  etm.  mieber  angreifen  regem  repetitnm 
suepius  cnspide  afHixit  Liv.,  falqm  toxico, 
•repetita  per  ilia  roieberbolt  getroffen,  b)  jicb 
mieber  mob«n  menben,  jurüdgeben,  ju- 
rüdtebreu  eastra,  Mucedoniam,  *penatcs  ab 
ora  Hisp.,  *paludes,  *urbem. 

2)  jurüdbolcn,  mieber  boltn;  übertr.  illos 
animos  (fid)  bic  Stimmung  jurüdtufen,  fid)  ju- 
rüduerjegen  in  ic.),  quos  habuissent  Liv.  5,  11, 
14;  b'roorbolcn  *pectore  Bollicito  suspiria; 
auCb  miebererlangen,  .geminnen  Politorium 
rursus  bello,  libertatem,  finde  vires  imperii; 
repetitum  (nöml.  Mucedoniam)  in  Macedoniam 
venire  Ntp.  Eum.  6,  1.  $a b-  d)  mieber,  bon 
neuem  »erlangen,  fid)  erbitten  Gallum  ab 
eodem;  (Ter.)  repudiatus  repetor;  bab-  talä  ge. 
ricbtl.  t t.  jmb.  »on  neuem  belangen;  auch 
auffueben,  fudjen  (reaä  fid)  gebitbrt),  et  cam- 
pus  et  areae  etc.  repetantur  Hör.  carm.  1,  9, 
18 ff.  6)  jurüdBcrlnngeu,  .forbern  obside«, 
pecunias  creptas,  Salaminii  Homerum  r.  bean- 
fprud)Cn  igu  alb  ihren  fiatibämnun,  promissa, 
civitatem  in  libertatem;  bello  superatas  a 
maioribus  (civitates)  in  antiquum  ius,  ad  re- 
petendum  regnuni  (sc.  Tarquinio)  secuti  Tar- 
quinium  Liv.  2,  0,  6;  *huc  Apollo  ruft  unä  flu. 
rüd;  bef.  t t.  res  r.  (Erjag,  ©enugtbuung 
forbern  (e.  Seinbe  butd)  bic  Setialen)  ob.  ge. 
nd)tlid)  fein  (Eigentum  jurüdforbern,  in 
Slnfprucb  nehmen,  auf  Scbabenerfag  flogen 
ad  res  repetendas;  nullum  bellum  esse  iustum 
nisi  quod  aut  rebus  repetitis  geratur  aut  etc.; 
in  iis  rebus  repetemlis  quae  mancipi  sunt;  bab- 
auch  jiecuniao  repetundae  bic  ».  ben  Statthaltern 
mibcrrccbttid)  erpichten  u.  mieber  ju  erftattenben 
Selber,  Srfag  für  ©elbcrprejf nng  lex  do 
pecuniis  repotundis  ob.  pecuniarum  r.;  poslu- 
lare  alqm  de  repetundis;  fabsolutus  repetun- 
darum;  frepetundarum  convictos.  c)  für  etm. 
©egebeneb,  ©ernährtes  etm.  anbereS  forbern, 
bagegen  forbern,  »erlangen  pro  illa  quid- 
quam  abs  te  preti  Ter.  d)  alä  etm.  ffleb übten, 
beä,  red)tmä§ig  ©ebörenbeä,  3ufommen  = 
beä  fotbern, abf orbctn,inSlufptud)  nehmen 
ius  suum,  rationem  ab  alqo,  aes  mutuuni,  om- 
nes  honores  quasi  debitos;  (quod  munus)  adu- 
lescenti  repetenti  negare  non  potui;  bab-  poenas 
Strafen  »oUjieben,  {trafen  eas  poenas  vi  ab  alqo 
an  imbm.  »oDjieben;  p.  parentum  a filiis  ben 
SRorb  bcT  (Eltern  rötgen  an  ic.  e)  mieber  Bor. 
nehmen,  anfangen,  mieberbolcn,  erneuern 
pugnam;  viam  benfelbcn  ffieg  jurüdgeben;  au- 
spieia,  *omnia,  studia,  consuctudinem ; *ropc- 
tita  robora  caedit  ».  neuem;  *repetens  (nad). 
brüdlicb) iterumque  mouebo.  3ltäb(f.  a)münblid) 
ob.  febrifttieb  mieberbolen,  mieber  überben, 
fen,  erneuern  memoriä  vetera,  rei  memoriam, 
praecepta;  quae  coepisti;  *animo  excmpla; 
•unde  tuos  repetam  (rco  foH  i<b  beginnen,  *u 
jd)ilbernV)  fastus?  miiltom  ante  repetito  (abl. 
abs.)  m.  acc.  c.  inf , Tac.;  inde  usque  ropetens. 
p)  berbolen,  .leiten  alqd  alte  ct  a capite; 
initia  amicitiae  a parentibus;  ab  Erechtheo, 
longius,  quae  (res)  supra  septingentesimum 
annum  repetatur,  •altius  ab  origine,  *si  prima 


716 


repetundae  — reprehendo. 


domua  repctatur  origo.  y)  jutiidretßurn, 
batieren  repetitis  et  unuiucratis  diebus  Cat», 
b.  c.  3,  105,  2.  3)  baä  Untcrlajfcne  nadj« 

ßolen  praetcrmiaaa.  — repetundae  f.  rc- 
pcto  2)  6). 

re-pleo,  1.  wiebet  füllen,  erfüllen  exhau- 
atas  iloinos,  f aerobes  terrii,  »crater  repletur 

füllt  fuß  wieber;  übertr.  wieber  Bolljäßlig 
ma^eit,  BetBolIftänbigen,  ergönjeu  eon- 
Numpla,  exoreitum;  +ea  (grucilitaa  crurum)  pau- 
latiin  repleta  (out)  asaidua  vexutiono  equi.  2) 
an  = , erfüllen  »ainiiui  floribus;  »Corpora  carne 
fättigeit ; reploto  (reiißlitß  Berforgt  mit)  hia  rebus 
exercitu  Cr us.  b.  G.  7,  50,  6;  templis  replotia 
Boll  üXenfcßen  de.-,  bilbl.  repleri  scientiä  iuris; 
*populo«  aemione;  'curiam  verbia ; feruditione 
repletu»;  an  ft  c den  Liv.  25,  26,  8. 

rbplYcdlio,  önis,  f [replico]  eigtl.  bad  SBicber- 
aufrolleu,  bilbl.  freiäförmigc  Bewegung 
mundi  Cie.  n.  d.  1 §.  33.  — rc-plYco,  cari, 
cütum,  1.  eigtl.  jurüdfaltat , fiecinora  rcplicata 
intrinsecua  uad)  innen  Bctfcßiungcn;  baß.  auf», 
Abrollen,  auffeßlagen,  entwideln  inemo- 
riaiu  annalimu,  teraporum;  tradnetio  temporis 
primum  quidque  replicantis. 

repo,  repai,  reptum,  3.  frieren  (eigtl.  B.  ber 
langfamen,  ftßleitßcttben  Fortbewegung  mit  Füßen 
Berjeßencr  ©cfdjbpfe)  cochlea;  inter  aaxa  repen- 
tea  cochleae;  per  rimam  vulpecula;  quft  anten 
unua  bomo  inorinis  vix  poterat  r.  Nep.;  baß. 
0.  langfamen  IHeifenben  inilia  tria  Hör.-,  residea 
r.  Ultimi  fißlcicßen  juleßt  ßetbei  Phaedr.;  ser- 
nionea  r.  per  humum  in  nicberem  profaiftßen 
Stile  gcftßricben  Hör 

re-pöno,  3.  \perf.  feposivi  Plaut. ; *partic.  perf. 
]MSS.  sijnc.  ropostusj  1)  rüdwärtä-,  jurüd: 
feßen,  siegen,  :ftcllen  »pullus  mollia  ernra 
Wirft  jurüd;  »humum  jutüdfißaufcln ; *se  in  cu- 
bitum  fuß  jutüdlegen  auf  ic.  =■  ben  Slrm  ftüßen. 
$>iern.  a)  aufbewaßrenb  jurüdlegrn,  aufbt: 
Waßreti,  Ijebcn  pecunium  in  thesauris;  fruc- 
tua  condere  ac  r.;  »Caecubum  ad  feataa  dapes; 
*alqd  hiemi;  »proyisa  anto;  facripta  in  alqod 
ternpua;  »haec  aenaibua  imia  bem  ©eijlc  tief 
einprägen;  »manet  alta  mente  repoatum  iudi- 
cium  Paridia;  fodium  Berbergen.  b)  ab-,  bei» 
feite,  weglegen  romum  Plaut.-,  cum  arma 
omnia  repoaita  contectaque  eaaent;  »faciemquo 
deae  vestemque ; »arbuata  falcem  geftatten  Weg= 
julrqcn,  madjeu  unnötig;  in  aecretum  Aaiac  re- 
poaitua  jurfirtgejogen  Tue.  hist.  1,  10;  au<ß  »bei« 
feßen,  begraben  corpua  tumulo;  aiccia  mea 
lata  (Äfeße)  ocelUa.  c)  an  bie  Borige  Stelle  wie  = 
ber  ßintegen,  «bringen  lapidea  buo  quem- 
que  loco,  columnaa,  »vina  mensia,  »membra 
stratia,  toro;  inaigae  regium  wieber  nuffeßen. 
<i)  wieber  in  ben  nötigen  Staub  feßen,  wie« 
ber  ßcrftctlcn  »robora  navigiia;  fpontea  rup- 
toa;  »epulae  repoatae  bie  Berfcßicbcncu  ©äuge 
bet  Sedercien  Verg.  georg.  3,  527)  »alqm  in 
aceptra  wiebercinfcßen. 

2)  »wiebcrßolt  ßinfeßen  plena  pocula;  baß. 
«)  »wieber  jur  Darftellung  bringen,  wie: 
brr  not«,  auffüßten,  «geben,  wicberßolen 
Achillera,  fabulam.  b)  »jurüderftatten  num- 
moa  Plaut.-,  donata. 

3)  ein«  gegen  baä  nnbere,  bagegen  ftelten,  feßen 
non  modo  in  libria  tuis,  aed  etiam  aliorum 
Ariatophanem  pro  Eupoli;  in  oiua  locum  reponi; 


diom  diebua  illia;  tuaa  (epiatulaa).  £>ietB  <i)  jur 
Vergeltung  ob.  jum  gtfaß  geben,  oergelten 
tibi  idem;  alcui  alibi  aitbcräwo  grfaß  geben; 
»baoe  pro  virginitato;  auiß  beim  Vbfdßluß  tind 
Saufe*  eine  Summe  erlegen,  jaßlcn  ex  debrto 
aliquantum,  alqd,  nihil  PK»,  ep.  b ) bagcgca 
fagen,  erwibetn  tibi  idem. 

4)  ßinftellen,  «legen,  «feßen,  «bringen  coli» 
in  tergo  praevolantium;  literaa  ingretnio;  »ligu» 
super  fooo;  »animaa  laetia  aedibua;  deua  Ule, 
quem  mente  noscimua  atque  in  animi  notiose 
tamquam  in  rcatigio  voltunua  r.  Cie.  n.  d I 
§.  37;  »nec  vera  virtua  cum  semel  excidit,  enrat 
reponi  (juriidjuleßren  ju  ic.)  deterioribua;  tp.  a) 
reeßnen,  jäßlen  jU,  unter  aidera  in  numem 
doornm,  in  deos;  rem  in  artia  loco;  fin  alq» 
ro  Tigiliaa,  aomnuin  Bcrwenben  auf  ic.  b)  et» 
worauf  feßen,  berußen  laffen  si*m  in  rir 
tute,  omnem  apem  in  ae;  rem  publicam  in  tc, 
in  armia  eaae  repoaitam. 
re-porto,  1.  jurüdtragen,  «bringen,  «ftßaf 
fen,  :füßren  navibua;  duobua  comuieatibo» 
exoreitum;  »pedem,  +ae  ad  alqm  jurüdfeßrex 
®aB.  a)  »jurüdmelben,  «berießten,  über 
bringen  regia  ad  nurea  nnnttua;  haec  dicta 
adytia;  pacem;  certa,  fidem  fiebere  Siaeßnd; 
»Wiebcrßolcn  audita  verba.  6)  babon  tra 
gen,  erlangen  landein  ex  hoatibna , a regr 
victoriam,  »apem  bonam. 

rü-posco, 3.  jurüd  forbern,  Berlangti 

alqm  aimulacrum,  »Parthoa  aigna,  »quoa  poena«, 
Catilinam  a me.  Fnäbej.  a)  nlä  eine  Sdjalt 
forbern,  als  fein  iRetßt  Berlangen,  mtionec 
(SRetßenftßaft)  ab  alqo,  vitae;  »regem  ad  suppli 
cium;  »natua  tu!  poenaa;  »foedua  bie  (ErfüÜai; 
beä  Sertrageä,  »responaa,  fgratiam,  fnatur 
apiritum.  6)  bringenb  maßnen  »hoc  tos  d 
Pallanta  ducem  patria  alta. 
riipoHtor,  oria,  m.  [repono]  ©ieberßerflellc 
Ov.  = »repostna,  ailj.  [—  repoaitus  B.  repom- 
entlegen  terrae,  geutes. 
repOtia,  örum,  ti.  [re-i>oto]  Xrinfgclag  c 
läge  natß  einet  §otßjeil  Hör. 
rbprnesentfitlo,  önis,  f.  [repraesento]  Tlaff.  tm 
alä  t.  t.  in  bet  ©efcßäftäjpratßc,  bare  Bcjal 
lung.  — repraesento,  1.  [re-praeaena]  i)  rc 
gegenwärtigen,  Bor  Slugcn  ßcllen.  Betet 
fdjnulicßeu,  buttß  eilt  aitftßnulicßcä  Bilb  bei 
jtcllen,  wiebergeben  templum  illud  memori-ra 
coneulatus  mei;  furbia  apecica  rejiraeaentaba:*: 
animia;  ad  repraeaentandam  iram  deorum; 
tconailium  barlegen;  tfidem  bie  SBaßrßcit  ausr: 
Sweifel  feßen;  falqm  aibi;  »virtnteni  moresqo« 
Catonia;  faffcctum  patris.  2)  t.  t.  in  ®elbfe(ta 
bar  bejaßlen  faummam,  fmercedem  alcu;. 
abfol.  Cie.  ®ao.  überß.  etw.  auf  ber  Stellt 
tßun,  Bolljießcn,  getoäßren,  beftßleunigex 
quod  in  longiorem  diem  collaturu»  fuiaaet. 
modicinam,  ftormenta  quaeationum  pocnaaqc« 
parricidarum , feupplicia,  frerbera , mina- 
lrasque  caeleatea  repraeaentatas  fogleitß  etfüüi. 
fitß  funb  gctßan;  si  rejiroeaentari  inorte  mea 
libertaa  civitatis  poteat;  fiudicia  reprac sentit» 
plbßlicß,  fogleicß  angcftctlte;  diem  promissorcta 
rü-prehendo  (»jfgj.  rfprendo),  3.  1)  wiebtr 
erfaffen,  ergreifeub  jurüd«,  feftßalten,  rigtl 
U.  bilbl.  alqm  pallio  r.  Plaut.-,  elapaum  *em-l 
non  ipae  luppiter  piossit  Phaedr.;  duas  navea 
cum  militibua;  roprehensi  ex  fuga  Peraae  Omi  ; 


reprehnusio  — requiesco.  717 

manu  alqra;  *locum  «in  I^fma  mit  bet  aufnel)  re-piiörnseo, 3.  ((eit.)  toiebet  juw  Äinbe 

men;  quod  erat  imprudentiä  praetermissum,  id  luetben,  lltibijrf|  tu  erben, 
r.  glcidjfam  nod)  auf  gegriffen;  bat),  hemmen,  röpugnanter,  adv.  [repugnoj  loibrvftrcbe  nb. 
jutüd^alten  *vestros  cursua;  me  tfitit  mid)  an  1.  repngimntia,  ae,  f.  [repugnoj  Haff.  nur  bilbl. 
Ter.  2)  jmb.  gleithfam  eott  einem  9lbwcgc  StJibcrfireit,  SBiberfpruch  rerum;  nee  id  quod 
jurüdhalten,  jurechtlocifcn,  miffbilligen  vere  honestum  est,  fas  est  cum  utilitatis  r. 
(milbet  alä  vitupero)  cum  corrigimus  nosruet  comparari  mit  bem  tofiibierenben  'Jiugen 
ipsi  quasi  reprehendenteR;  oa  res  omnium  iudi-  fammrnfteden. 
cio  reprebendebatur;  alqm  in  eo  genere  (in  bet  2.  repiignantlft  f.  repugno  2). 

©ejieljung)  ob.  in  eo  quod  otc.;  temeritatem  rö-pugno,  1.  1)  im  Stiege,  bagegen  lämpfen, 
edcis;  alqd  in  alqo;  de  ipsa  mente  item  repre-  SBiberftanb  leiften  fortiter.  2)  über!).  ba  = 
benditur,  ut  coteri,  de  mfinitate  autem  vebe-  gegen  flteiten,  wiberftreiten,  -ftreben,  fith 
mentius  de.  u.  d.  1 §.  23.  S)  in  bet  3fl)Ctoti(,  inibetfeßen  fortrmae,  contra  veritatem;  bis 
Wibcrlegeit.  $ao.  A)  repn  hensio,  önis,  f.  rebus  unurn  r.,  quod  bem  ftanb  ein«  entgegen, 
ba«  fjuriicf  halten,  1)  o.  ©ebner,  baä  3»t>es  bafj;  non  r.  idj  t;abe  nicht«  bagegen;  t>.  Sachen, 
halten,  sine  r.  ohne  Slnftofi  Cie.  de  or.  2 §.  100.  feinet  Slatur  nach  wiberftreiten,  fid)  nicht 
2)  gutechtroeifung,  Sabel  temeritatis,  cuipae.  Bereinigen  laffen,  in  SBtberfptud)  ftehen 
vitao;  carere  r.  tabcllo«  fein;  incurrere  in  varias  simulatio  amicitiae;  baec  inter  so;  subst.  re- 
r.  3)  in  bet  ©hct-  &'c  ©Überlegung.  B ) rb-  pugnantia,  ium,  «.  th«t.  t.  t.  (ich  wiberfpre« 
prebeuKO,  1.  (intens.)  eifrig  jutürfhalten  4enbe  ®inge,  ©Itbcrfprüthc. 
singulos  Iav.  0)  rbprehensor,  öris,  m.  gn=  repulsa,  ae,  f.  |repello]  1)  publicifi.  t.  t.  Stb  = 
redjtweifer,  Serbefjerer  ut  r.  (patres)  essent  tucifung,  Sutüdjcfjuttg  bei  einet  tlmt«-- 
i-omitiorum.  bewerbung,  baä  $urcbfallen,  ferre,  accipere 

reprendo  f.  reprehendo.  r.  (mit  u.  ohne  a populo)  bei  bet  3Bat)I  butet)- 

repressor,  öris,  m.  [reprituol  (feit.)  ©efd)rän  = fallen;  dolore  repulsae  megen  ic.;  fratris  r.  con- 
fet,  caedis  cotplianae  Cie.-,  tributorum  Eutr  sulatus  bei  bet  ©ewerbung  um  ic.;  aedilicia; 
rSprYmo,  pressi,  prcBsum,  3.  [rc-premoj  jutüd  = sine  r.  (ohne  Borher  Oergeblich  batum  angehalten 
btitefen,  =btängen  lacum  Albanum ; quem  ju  haben)  factum  esse  consiuem.  2)  übert)-  ab  = 
(Mithridatem)  repressum  magna  ox  parte,  non  fdjlägigc  «titroorl,  Schibitte,  ©bweifung, 
oppressum  reliquit,  *retro  pedem  cum  voce,  ocrgcblicpe  ©cmüpung  .nullius  rei  a se  r. 
•dextram;  bilbl.  juriidbrängen,  befchtänfen,  laturum  Nep  ; nullam  r.  ferre  Ob.  — repnlsus, 
bdmpfcit,  befch wichtigen  iracundiam  Ter.,  us,  m.  [repello]  (meift  im  abl.  sing.)  bat  3u  = 
iram  Or.,  Hetum,  fsitim,  *repressufl  est  imber  tüdwerfen,  =ptallctt  durioris  materiae;  *sco= 
hörte  auf,  conatus  alcis,  rei  pnblicae  pestem,  pulorum  bet  äüicbetb«ll  Bott  >e. 

tuorum  consiliorum  reprimendorum  caustt,  cur-  re-pungo, 8.  toiebet  ftedjen,  einen  Stich 

sum,  scrmoncs,  alacritatcm;  vix  odium  Buum  a (tpicb)  oetfepen,  bilbl.  illorum  animos  leviter 
corpore  alcis  fiep  (aum  enthalten,  feinen  (tag  Cie.  {am.  1,  9,  19. 

gegen  jmb.  butd)  einen  Angriff  auf  feine  Sßerfon  rg-pnrpo,  1.  1)  toiebet  reinigen,  fäubern 
ju  beftiebigen;  concitatam  multitudinemj  vix  iter,  falveum  Tiberis,  thortum,  *repurgato 
reprimor  quin  ich  enthalte  mich  ln»»1  3U  *c.  caelo.  2)  *teiniaenb  entfernen  fquidquid  in 
Plaut.-,  sed  reprimam  me  Ter.  Aenea  fuit  mortale, 

repröiuissio,  önis,  f.  [repromitto]  (feit.)  baä  ®c-  fröpätÄtlo,  önis,  {.  [reputo]  Sttoägung,  ©es 
g enoctf  ptechen.  — r8-pröniStto,  3.  1)  bage=  t rach  tun  g veterum  novorumque  morum. 
gen  Besprechen  (gegen  etto.  anbete«,  jur  ©et-  rö-püto,  1.  1)  fbetethnen  tempora.  2)  ct  = 
geltung  bafüt),  bef.  als  t.  t.  bet  ©ejefjäftafpraebe  Wägen,  bebenten  alqd  secum  ob.  cum  animo, 
alcui  alqd.  2)  fwicbct,  Bon  neuem  0et>  cum  animo  suo;  borum  nihil  unquam;  quid 
f ptechen.  ille  velit. 

repto,  1.  [intens.  B.  repo]  langfant  e i it h e t = rfi-qnle»,  quictis  (cfnt.  ungebräuchlich;  acc.  requie- 
gehen,  f chlenbetn  *iuter  BÜvas,  tper  limitein.  tem  u.  requiem;  abl.  ’requio,  *rcquiete),  f. 
-cpiidiätio,  önis,  f.  [repudio]  (feit.)  übweifung,  Muhe,  iRaft,  HuSruhen  (nach  ein«  Arbeit  ob. 
©etfehmähung  supplicum  Cie.  p.  Mur.  § 9;  Unruh«),  Stholung  unimi  et  corporis;  curarum 
objol.  Att.  12,  51,  2.  — repudio,  1.  1)  jurücf--  Bon  JC.,  labomm;  *sibi  requiem  pognac  spera- 
tpeifen,  Berfthmöhen,  oetwerfen  (infolge  bant;  *illo  scnectao  sera  meae  r.  meine  Stufte 
überlegten  ®nt jehluf f e8)  vota  et  prcces  alcis  im  tc.;  *ne  sit  r.  pedum  (sc.  vobis)  rühret  ben 
a mentibus  suis,  gratiam  alcis,  voluptatos,  com  guh;  *nee  r.  (est)  quin  *meton.  ein  Muh«: 
dicionem,  officium,  consilium  senatus  a re  ptäbd;en. 

publica  entziehen,  eloquentia  forensis  spreta  a requicsco,  3.  [sync.  perf.  *requierunt;  requiesse 
philosophis  et  repudiata;  auctoritatem  superio-  Iav.-,  plsqp.  *requicrant;  *rcciuiossct|  1)  intrans. 
rum  nicht  nnertcnneit;  conimunem  naturae  sen-  ruhen,  auSruhett,  raften,  fid)  erholen  (nach 
sum  Berlcugnen.  2)  (Botll.  u.  fpät)  =*  repudium  ber  Arbeit  ob.  ©ewegung)  legiones;  in  selbe, 
remittere  etc.  f.  repudium.  — rcpüdiüsus,  adj.  nullam  partem  noctis,  sub  umbra,  a muneri- 
(rupudium]  BerWcrftich,  a tc  ft  ö | i g Plaut,  — bus,  aures  a strepitu  et  tum  ultu  hostili.  2) 
rfipüdlnm,  ii,  n.  [rc  u.  pesj  eigtt.  ©erftohung,  *ruhcn,  fchlafcn  lecto,  hanc  noctem;  im 
{Jurüdwcifung,  bef.  b.  Serlobtcn  ob.  <£^eflat=  ©rabe  ruhen  in  sepulcro  mortuum;  *os«a  in 
trn,  ©uflöfung  ber  ©erlobuttg  ob  bet  ®hc,  uma;  tp.  bei  ctw.  nach  Boranägegangcitcr  ?lrbeit 
Zrennung,  ®hcfd)cibung  (als  cinfeitigcr  jftt)  ob.  Unruh«  fieh  beruhigen,  jur  Muh«  tom« 
r.  ronantiarc,  remittere  B.  ©erlobten  Com.-,  fr.  mett  in  Bpe,  in  ROrmonc  alcis,  in  hac  lectinnc; 
ücere,  fuxori  remittere,  fuxorem  repudio  di-  animus  ex  miReriis  atque  periculis;  eorum  ex- 
uiittere  B.  ®h«wann,  bie  (£f)c  auflöfen.  itio.  3)  *tram.  ruhen  taffen  rapidos  flnmina 


718 


requietua  — res. 


cursus.  — requiSlus,  adj.  bet  anbgeruht 
bat  miles  Liv.\  *ager. 

reqnirfto,  1.  [«tt/ens.  ö.  requiro]  nach  ctlo.  (ta- 
gen res  novas  Plaut. 

requiro,  sivi,  sltum,  8.  [re-qnaero]  1)  roieber 
ob.  toiebcrholt  fliehen,  auffueljcn  alqm  Ter., 
Verg.;  libros,  terminoa , *portus  Velinos  t)'n-- 
fteuent  nach  ic.  pietö.  a)  jurüdroünf  djeit, 
Bctmi(jen  maiorum  prudentium  in  alqa  re, 
snbsidia  belli,  indulgentiam  alcis;  qni  (oculi) 
consuetudinem  fori  et  priatinura  morein  iudi- 
ciorum  r.  6)  überf).  fudjen,  unterfudjen.  oet= 
langen,  erf or fdjen,  ^cifdben  (a( b dir.  Slötigeb 
u.  alb  ein  Kedjt)  virtus  uullam  voluptatem;  res 
diligentiam;  in  hoc  bello  virtutes  multae  requi- 
runtur  finb  erforberlich.  2)  nach  ctto.  ob.  jmb. 
roiebet  (tagen,  fotjdjen,  nadjforfd&en  alqd, 
de  statu  civitatis;  magna  voce  Varum  nomine 
appellans;  ab,  ex  alqo;  *sermone  socios;  and) 
unterfudjen  rationes,  -j-impendia  rei  publicae. 

res,  rei,  f.  eigtl.  bet  in  Siebe  ftefjenbe  ©egenjtanb, 
©egenftanb  ber  Siebe,  I)  im  allgemeinen  1)  Sache, 
®ing  im  rociteften  Sinne,  ©efen,  Umftanb, 
Sali,  Siüd(i(l)t,  §infid)t,  Beziehung  res 
qnae  nnnqnam  fuerunt,  nt  Scyllae;  r.  nniver- 
sam  tribuere  in  partes;  r.  exqnisitissimae  ad 
epulandnm;  variae  buitteb  fflemeng(el;  suaves 
ledere  ®ingc;  res  ludicra  länbelci  (anbete:  Slülp 
nenfjriel)  Hör.;  r.  cibi  eine  Sache,  bie  jum  gjfen 
gehört,  taugt,  r.  militaris,  bellica,  navalis,  nau- 
uca,  frumentaria,  pecuaria  et  rustica,  familia- 
ris  Rriegb  , Seeroe(en  tc.,  praemia  rei  peennia- 
riae  an  Weib-  n.  ©elbebroert;  difficaltas  rei 
nummariao;  res  divina,  divinae,  humanoe  divi- 
naeque;  res  pnblica  {.  pnblicns;  transmarinae 
Überfeeifdjc  Sßtobulte;  nova  ros;  r.  novae  (.  no- 
vas x);  una  alqa  in  re  (in  einem  einzelnen  groeige 
beb  ©iffenb)  separatim  claborare;  rebus  ita  se 
habentibus  unter  bie(en  Umjlfinben;  in  ntraqne 
re  in  heiben  gölten;  una  ex  re  satis  praecipit 
an  einem  SaO  Je. ; multis,  aliis  r.,  ccteris,  Omni- 
bus r.  in  anbeten  SBejieljungen,  in  jebet  ftinficht, 
auf  alle  mögliche  ©eife;  ea  re  plurimum  potest 
in  biefer  Slejtchung ; tota  re  errate  in  jebet  Se- 
jiehung,  total.  §icro.  inbbef.  a)  res  im  pl  auch 
bie  ®ingc,  bie  überl).  ba  finb,  bie  ©eit,  Siatur, 
ob.  bet  ©ang  bet  ®inge  in  bet  ©eit,  bet  fflelts 
lauf  nihil  malo  quam  has  res  relinqnere;  ,re- 
pertor  rerum;  *rernm  concordia  discors;  *ca- 
put  r.  Roma;  *rerum  domini  (o.  ben  (Römern); 
imperitus  rernm  mit  bet  ©eit,  bem  fflettlauf 
Ter. ; qui  in  rernm  contemplatione  studia  pone- 
bant  Oie.  Tuge.  5 §.  9;  bah-  *gen.  rerum  jttt 
Setfiärfung  beb  sup.,  pulcherrinia,  maxima  re- 
rum Roma  in  bet  ©eit;  pulcherrime,  dulcissime 
r.  6)  gen.  rerum  alb  ergänjenbet  gen.  obj.  atl= 
gemeinen,  unbefHmmtcn  ^Xnfjattis , m<ht  feiten  bei 
Subftantioen,  bie  im  ®eutfehen  ohne  einen  folehcn 
gen.  flehen  actio  rerum,  banc  r.  tantam  poten- 
tiam  biefe  fo  gtofie  Wacht;  sine  maximis  moti- 
bus  r.;  causas  r.  et  consecutiones  Urfache  u. 
Solgen;  r.  exitus;  r.  repugnantia  ©iberfptucf); 
desperatio  r.,  contemplatio  et  cognitio,  mo- 
deratio  r.,  oft  auch  Joatura  r.  (Ogi.  natura); 
*m.  n,  eine®  adj.  im  pl  abdita  remm  et».  bib 
bahin  UnbelannteS;  vilia  r.  ©cringcb;  vana  r. 
nichtiger  Schein;  ficta  r.  allerlei  Sinfätle.  c)  oft 
jut  blojjcn  Umschreibung  bet  Slcntra  fub= 
ftantioifchet  adj-  ob.  pran.,  bef.  in  ben  Rajub, 


in  roelehen  bab  fachliche  ©efdjlecht  nicht  befümmt 
heroortrüt,  ebenfo  oft  jut  Umfchteibung  ein- 
zelner Subflantioa,  beten  Siegriff  bet  3fbs 
an  bie  §anb  giebt,  u.  in  Sejug  auf  ben  3nbni: 
eineb  ganzen  ©ebanfenb,  bibro.  au*  alf 
Stelloertteter  eineb  fubftantioietten  3nfi- 
ttitiob,  ea  res  bieb,  nulla  nichtb,  ntraque  bei 
beb,  multae  oieleb;  *ita  res  tibi  magna  (etto. 
©rofjeb)  videbar;  quid  hnius  r.  sit  roab  barm 
fei;  qua  in  re  hierin,  hierbei;  ea  re,  his  r.  hin 
butch;  ea,  hac  re,  ob  eam,  hanc  r.  bebhedt. 
res  una  solaque  bab  eittjige  Wittel  Har.-,  quo 
res  haec  (bab  eben  ©tfagte)  pertinet?  Hör; 
dives  multarnm  r.  an  großen  41  erröten  Har.; 
utiles  niijfliche  Sehren  Hör.;  peritus  rernm  fad) 
funbia  Iav.  ; ad  quem  ea  r.  (©clbfnmme)  per 
veniebat;  minime  mirum,  si  ista  r.  (ft.  historia 
adhuc  linguä  illustrata  non  est;  dividnnt  totaa 
r.  (fl.  eloquentiam)  in  duas  partes;  qaibns  r 
(©rfühlett)  nox  maxime  adversa  est;  reliqnis  r 
f.  reliqnus  2);  magno  numero  navium  appulso, 
cuins  rei  summam  facultatem  habebant;  peenr. 
cuius  rei  summa  ex  Epiro  erat  copia;  felbft  ra 
Sejug  auf  (ßetfonen:  qui  numerus  domo  exisset 
eorum  qui  arma  ferro  possent,  et  item  sepa- 
ratim  puori,  senes  mulieresqu«.  Quorum  Om- 
nium r.  summa  erat  etc.  Caes.  b.  ff.  1,  89,  1.  !: 
Alexander  adulescens  in  incremento  rernm  de 
cessit  noch  in  bet  Seit  beb  ©erbenb  IAe. ; W 
r.  gerendam  qui  accedit,  caveat  ne  id  modo 
consideret,  quam  iUa  r.  (nämlich  ad  rem  £eren 
dam  accedere)  honesta  Bit;  si  nos  patna  de 
lectat,  cuins  rei  tanta  est  vis,  nt  etc. 

2)  gteigntb,  S^icffal,  Siegebenheit,  SSot 
fall,  Slngtlegenheit;  ^onblung,  ®h«' 
®hntfacbe,  bef.  ffiaffenthat,  Rriegbthat 
Rtieg,  Ramjjf,  re  (bab  ^otgefallenc)  demor 
strata;  magna  ein  toichtigeb  ®rrignib,  etro«* 
©topeb,  SBichtigeb;  raaior;  r.  nova  eine  neue  fc 
fcheinung ; non  modo  res  omnes,  Bed  etiam  ni 
mores  cognoscere;  ‘adversis  rerum  immem 
bilis  nndis  Sebenbetrigniffe ; de  tuis  r.  ex  tm- 
literis  cognoscere;  ‘mors  ultima  linea  rerao 
aHer  menfehlichen  Angelegenheiten,  mithin  axt 
aflet  £ eiben ; *r.  status  iste  mearnm;  scripw 
et  auctor  rerum,  r.  populi  Romani  peracribere 
Gegebenheiten,  Stcigniffc,  Schidfale  ob.  Ihaten  - 
bie  ©eflhilhte;  *res  publicas  ordinäre;  *in  me- 
dias  r.  anditorem  rapere,  ■* agitier  res  in  seae- 
nis;  spes  affectandae  oiua  rei  (Untrmrhmxa; 
ex  minima  re  (Umfianb)  affulsit;  ratio  excogi 
tata  Larini  est,  res  (bie  Ausführung  translatx 
Romam;  quid  res,  quid  cauBa,  quid  tempir 
ferat  etc.;  r.  omnem  cansnmque  (Hergang  t 
Sachoerhalt)  cognostis ; militares  et  cirile 
Sricgbthaten  u.  politifdtjc  ^mnblungen ; bonie. 
malae;  Metelli;  capitalis  j.  capitahs  1);  rpnr- 
inscitia  falfche  Vluffaffung  bet  |>anblnngen,  ( c 
Wihoetflänbnib  Hör.  ep.  t,  3,  88;  res  gestae  eV 
f.  gcro  2)  c);  quibus  r.  (®hflten)  com  unc- 
maximc  in  civitate  floreret;  res  (eins)  eipbexr? 
Nep. ; nitentia  arma  ante  rem  oot  bet  Aftio» 
bet  Schlacht;  donec  in  populationibns  r.  (tnr 
gerifche  Unternehmungen)  fuit;  cum  eo  hoste  t 
est  (mir  höbet*  *u  thun,  hoben  Krieg  » t.),  q* 
etc.;  *r.  est  mini  cum  Danais;  haud  dubia  r. 
(ber  Srfolg  beb  ft'ampfes)  est. 

3)  Getbältniä,  Sage,  8“fiottb,  £o«,  Sch'^ 
fal,  Sachlage,  Sachoerhalt,  Sache,  rem 


resacro  — rescribo. 


719 


explorare  ben  gujlanb,  bic  Sage;  mala  re»,  re» 
est.  in  ftnffUBto,  in  periculo,  erat  r.  in  magna 
iliflicultate,  in  »ummo  discrimine,  eo  tum  statu 
r.  erat;  re»  »ecuntlae,  bonae,  florentea;  ‘laetee, 
tutae,  adversae,  afflictae,  asperae,  miserae,  ex- 


tremae,  dubiae,  desperatae,  perditae,  trepidae, 
‘fessse,  ’egenae;  illi  reB  »uae  placent  (feine 
Sage);  »ui»  r.  difBdere;  *rerum  (auf  ©lüd)  ftdu- 
i-ia;  *re»  rariae  bello  (SSetfjjrl  bei  ©IfitJeS), 
“cardo  rerum  f.  cardo  2);  sunt  lacrimae  rerum 
für  baS  llngtücf  Verg.  Am.  1,  462;  imperitu» 
rerum  unbefannt  mit  bett  SSerbältniffeit  Caes.; 
‘rernm  imperia  §errfchaft  ber  jüertjdttniffe;  *re- 
bu»  Aeneae  umfehreibenb  — ÄnenS;  e re  nata 
(Ter.),  pro  re  nata,  pro  re  itacfj  Sefchaffenljeit 
ber  Htnjlänbe,  pro  tempore  et  re;  id  ex  ipsi»  r. 
ac  temporibu»  iudicari  potest;  +*ex  re  naef) 
©elegenijeit;  ipsa  r.  ac  ratione  bttrefj  bie  Sach- 
lage an  U.  für  fid);  si  res  postulabit,  cogat;  de 
morte  si  res  (eigtl.  bie  Sache  bejügliel)  be8  StobeS, 
ber  SobeSfaH)  in  »uspicionem  venit  Cbes.  6.  O. 
*!,  19,  8;  probat  rem  de  mittendis  legatis  bie 
Sache  rüdfichtlich  ber  Slbfenbung  b.  ic.  =»  bie  »ot= 
gefchlagene  «bfenbung  b.  ic.,  b.  c.  1,  83,  1;  r. 
<>rat  in  ea  opinione,  ut  putarent  e8  '^errfd^te  bie 
Slnficbt,  bah  Cic.  Att.  2,  24,  8;  bene,  praoclare, 
male  se  re»  habet  e8  fleht  gut,  fchlimm;  r.  ita 
»e  habet  e8  Berhölt  fid)  fo;  r.  eo  adducta  est, 
ita  contracta  r.  est  et  adducta  in  angu»tum; 
re  nuntiata,  credita;  r.  delata  est  ad  etc. 

II)  3n8bc{.  1)  bie  Sache  fetbft,  bie  äBirllieh« 
feit,  SBaljrbcit,  Ihati“<he  thatfächlichc  @r  = 
fahrnng  ob.  bie  fRatur  bet  Sache  res  declarat, 
res  indicabit;  r.  ipsa  loquitur;  rem  fabulare, 
loquere  bu  hofi  gaitj  recht  Plaut.;  re  (burd)  bie 
Xtjat)  probant;  non  re,  sed  opinione;  nomi- 
nibus  differre,  re  ccmgruere;  re,  non  verbis 
dissidere;  non  rerum,  sed  verbomm  discordia; 
res  ipsa  atque  verita»,  res  et  verita«  ipsa;  ani- 
ruum  ab  ista  pictura  imaginibusque  virtutum 
ad  rem  veritatemque  traducere;  id  ab  re  (nach 
bem,  roa8  es  Wirtlich  mar)  — interregnum  appel- 
latum;  re  quidem  vera,  re  vera,  re  ipsa,  re  in 
SBahrheit,  in  SBirflichfeit,  in  bet  X^at ; spem  pro 
re  ferentes;  sociis  spem  pro  re  ostentare;  verbo 


socios,  re  vera  subiectos  imperio;  pugnavimus 
verbo  pro  Sidicinis,  re  pro  nobis;  qnod  res  est 
was  t'i  thatfädjlieh  ifh  nihil  est  aliud  in  re  in 
SBahrheit  Berhält  fb  fich  fo  JAv.  10,  8,  11,  quid 
enim  in  re  est  aliud  JAv.  4,  4,  11;  fructus  de- 
cerpere  ex  re  au8  bem  Wirtlichen  ©enuffe  Hör. 
sat.  1,  2,  79;  bah-  auch  a)  ©«dje,  um  bie  e8 
fich  ^ a n b eit,  SBefen  ber  Sache  ad  rem  per- 
tinere  vicrum  est  etc.;  tamquam  ad  rem  atti- 
neat  quidquam;  quid  ad  rem?  = e8  ifl  einerlei; 
tene  relinquam  an  rem  (ben  ©egenftanb  bc8 
Streites,  ben  *proje&)?  6)  Stoff,  3nhalt,  ffle-- 
halt  (im  ©gf.  jiir  gorm)  ‘angustis  hunc  addere 
rebus  (bürftigem  Stoff)  honorem  (Sdjmncf);  *ver- 
baque  provisam  r.  non  invita  «equentur;  *Sap- 
pho,  rebu»  et  ordine  dispar;  * versus  inopes 
rerum;  *numeros  animosque  »ecutuB  Archilochi, 
non  re». 

!)  SSetmögen,  $abe,  ©ut  rei  obsequi,  habuitne 
rem?  J^aut.;  attentior,  nimis  attentus  ad  rem 
Ter. ; r.  familiaris;  cum  iam  ex  re  nihil  dari 
posset;  rem  augere,  maiorern  facere;  rem  fa- 
cere  rrtB erben,  conficere  Berthun  Hör.;  privatao 
re»;  possessione»  et  re»;  et  r.  et  üdes  (Ärebit), 


fidemqne  remque  »eque  teque  perdero  Plaut.; 
r.  fidesque  Sali;  r.  eos  iam  pridem,  fides  nuper 
deficere  coepit  de.  Cat.  2 §,  10;  re,  forlunä 
(fjab  li.  ©ut)  auctior  Liv.;  quorum  magnae  r. 
aguntur;  r.  magna,  tenuis,  parvula;  Bi  r.  sola 
potest  facere  et  servare  beatum;  r.  patris,  pa- 
tria,  avita;  multis  occulto  crescit  r.  fenore. 

.3)  Sntereffe,  Vorteil,  SBolü,  ©Ificf  robu» 
alcis  studere,  consulere  suis  r. , ex  re  mea,  in 
rem  alcui  est  Com.;  utrum  mngis  in  ventri» 
rem  videbitur,  »i  in  rem  tuam  esse  videatur 
Plaut.;  quae  cognosse  in  rem  erat,  qnae  nosci 
prius  in  rem  esset  ma8  ju  loiffen  nötig  War; 
quid  in  rem  sit  Sali,  JAv.;  in  r.  suam  conver- 
tere  alqd  fich  ju  'Jiufjcn  machen. 

4)  ©efdjäftsfache,  ©efchäft,  Unternehmung 
rem  cum  alqo  transigere;  res  alcui  est  cum 
alqo ; tecum  mihi  r.  est  habe  ich  eS  }U  thun; 
(ftonberf.)  übertr.  auf  Sachen,  famigeratori  r.  sit 
cum  danino  et  malo  Plaut.;  rem  suscipere; 
rem  contrahere  cum  alqo;  re»  redierunt  etc.  f. 
redeo  1);  rem  proferre  etc.  f.  profero  2)  o); 
rem,  ros  gerere  f.  gero  2)  c);  si  non  intendes 
animum  stndiis  et  rebus  (©efdjäftigungen)  ho- 
nestis  Hör.' 

5)  9tc<ht8faihe,  =h“"bel,  hJrojch  [allgemeiner 
al8  causa]  utrum  rem  an  ictem  dici  oporteret; 
de  rebus  ab  isto  cognitis  iudicatisque. 

6)  flaatlichc  Serhältniffe,  Staat,  5Btad)t, 

■Sjerrfchaft  Romana,  Latina,  *Italae;  *custos 
rerum  bet  röm.  £terrfchaft;  ‘fractao,  ‘fluxae,  ‘res 
Priami  evertere;  r.  eorum  civibus,  moribus, 
agris  aucta,  satis  prospera  pollensque  videbatur 
Sali.  Cat.  6,  2;  florentissimis  r.  labl.  abs.,  ob- 
gleich *c.);  suis  rebus  (für  ihr  eignes  ilanb)  ti- 
mere;  r.  publica  f.  publicus  1);  r.  ad  patres 
redit  etc.  f.  redeo  2)  c);  rerum  potiri;  summa 
rerum;  rem  (bie  {Regierung  u Scrnmltung  beS 
Staates)  inter  se  centum  patres  — consociant 
JAv.  1,  17,  6.  [rursus  Nep.  Ale.  6,  5. 

rö-sScro,  1.  Bon  bem  gluche  befreien  alqm 
rö-saevio,  4.  mieber  Wüten  ira  Ov. 
rd-salütütio,  öni»,  f.  [resaluto]  ©egengruf;  Suet. 
re-salüto,  l.  mieber  gtüfccn  alqm. 
r8-sarclo,  4.  mieber  ausbeffern,  herjtellen 
vestem,  tecta;  bilbl.  mieber  erfefcen  detrimen- 
tum,  fdamnum. 

re-scindo,  3.  1)  mieber  aufreihen  *vnlnus; 
•luctns  annis  obductos  mieber  erneuern,  *cri- 
mina,  ‘gratia  male  sarta  rescinditur.  2)  jtr  = , 
nieber«,  abreihen,  jerftören  vallum,  pon- 
tem,  *caelum,  ‘vestem  a cnembris;  meton.  er« 
öffnen,  öffnen  locum;  ‘ferro  sntnmum  os 
ulceris;  »latebras;  tp.  aufheben,  Dcrnichtcil, 
un gütig  machen  acta  alcis,  iudicium  populi 
rescindi  a senat-n  non  posse;  voluntates  mor- 
tuorum,  res  iudicata»,  decreta,  ‘iussa  lovis; 
lege»,  pactiones,  damnationem,  istius  iniurias. 
re-sclsco,  scivi  ob.  scii,  scitum,  8.  miebet  er« 
fahren,  ®unbe  erhalten  rem,  id;  de  buo  ad- 
ventu;  aliquante  cortius  ab  alqo. 
re-scribo,  3.  1)  jurüd  fthreiben,  fdfriftlich 
antworten  epistnlam  ad  alqm;  literis  ob.  ad 
literns  auf  ic.;  alcui,  ad  alqm;  cui  rei;  ad  alqd. 
2)  mieberholt,  B.  neuem  fehreiben,  um  = 
fchrciben,  re-.criptae  (sunt)  ex  eodem  milite 
novae  legioncs  miebet  gebilbet  burch  bie  Sinjeich« 
nung  in  bie  Siifte ; fquasi  nova  rursus  et  re- 
scripta;  frationes;  +*8.  neuem  überarbeiten 


720  rescriptum  — resisto. 


actiones,  commentarios;  nucf)  f bagegen  jd)rei  = 
beit,  fchriftlicf)  toiberlegen  alcis  libro ; ac- 
tionibua,  veteribua  oratiombus;  reacripta  Bruto 
(eilte  <Segenjd)rift  gegen  je.)  de  Catono;  M.  Ci- 
cerouia  libro  — quid  aliud  dictator  Caesar 
quam  reacripta  oratioue  reapondit?  8)  jurüd* 
jdjreibeu,  in  bat  »icdpuntgibüchettt  einen  Sd)ulb 
pofiett  al«  bejaljlt  nmfehreiben  argentum  mihi 
reacribi  Ter.;  quod  nunquani  tuieber  bejahten 
Iior.  xtt.  2,  3,  7ß.  6)  ad  cquura  r.  mit  fdjer*: 
bnftcni  Xtoppelfinn  'unter  bic  Weiter  oerfepcn’  ob. 
'in  ben  SRittcrftnnb  erheben’  Veits,  b.  G.  1,  42,  6. 
c)  in  SRcft,  jur  2aft  fthrcibcn  Cic.  Att.  16, 
2,  1.  XaV.  treserlptum,  i,  m.  ein  taifertid)eS 
SHef  f ript. 

re-soco , 1.  I)  loS-,  abftf)iteibcn  palpebris  re- 
aectis;  ’longoa  ferro  capilloR,  ‘trnncoa;  überir. 
•spatio  brevi  apein  longam  abfdjnciben  wie  einen 
Jabcit  b.  i.  Dctjidjtcn  auf  tc.  »egen  tc.  2)  tp.  o) 
de  vivo  alqd  gleichfam  au«  bent  glcifdje  ^crau4= 
fchneibcii,  b i.  auch  bett  Sruubftocf -ob.  bic  um 
cntbcf|rlid)jten  Sorröte  angteifeit;  nequo  id  ad 
vivum  r.  icp  witt  bic«  nicht  int  ftrengften  Sinne 
verstehen,  nicht  ju  bitritfinblidt  nehmen.  6)  hem  = 
men,  befd)röttfcn,  (Einhalt  thun;  entfernen 
audaciaa  et  libidines ; niutia  roBecari  oportero. 
rgsöcro,  t.  [re  u.  aacro]  n>icberf|olt  befth»6  = 
ren,  bitten,  auch  bie  Sitte  jurüditcfjtneti 
Plaut. 

rf-söntlno,  t.  tnieber  erjeugen,  ae  ipaa  fnh 
au«  [ich  felbft  (e.  SPh®n't)  O»-  «et.  16,  392. 
‘rö-seqnor,  dtp.  3.  (nur  in  ben  temp.  perf.)  in 
bet  Siebe  ttachfolgen  =»  antroorten. 
re-agro,  1.  [aera]  l)  entriegeln,  auffchliefjcn, 
öffnen  ‘ianuam,  ‘limina,  *urbem,  ‘pectua, 
■fcubicnlum ; bilbl.  Italiam  gentibua;  reseratae 
aurea  aunt  Liv.\  iam  roaeratam  (esse)  Italiam 
Tac.  2)  tp.  a ) ‘eröffnen,  offenbaren  angu- 
stae  oracula  tnentis.  6)  anfangen  ‘Ianua 
longum  antturn. 

rS-servo,  t.  nufbetoahren,  -fparen,  = ^ c b c tr , 
jurüdfraett  commeatua  ad  obaidionem;  le- 
giones  ad  periculum  alcis;  quo  (tuoju)  civem 
importunnm  aut  potius  hoatem  tarn  sceleratum 
reaervea?  de.  p.  Sest.  §.  29;  *quae  me  ad 
inaiora  (größerem  Seib)  r.?  *alqm  exitio;  prae- 
ilaro  illia  reservari;  rem  totara  vobis  integram; 
consilium  ad  extremmu;  bef.  jur  Seftrafung 
auffparen  reaervatia  Hacduia  atque  Arvernia; 
in  aliud  tempua  reservari;  ffortuna  eos  quoa 
plurimia  beneficiia  oruavit,  ad  duriorem  casuin 
r.j  *di  capiti  ipaius  generique  reservent!  (sc. 
facta  tyranni)  — mögen  an  ihm  rächen!  ®aö. 
n)  erhalten,  erretten  omnea,  fhominem,  fop- 
ptdum  aequo  ei.  6)  beibehatten,  nihil  ad  ai- 
militudincm  hominis  nicht«  'JJii'uicf)lirf)c« 
rßgea,  Tdia,  adj.  [rcsideo]  1)  Jipcit  geblieben, 
jurüdgcbliebcn  in  urbc  plcbs  2)  trag,  un  = 
thätig,  unbefchäftigt  (mit  Scjug  auf  einen 
früheren  entgegengejepten  guflanb  ob.  auf  attbere, 
welche  thätig  filtb)  r.  intra  vallum  tempua  terere; 
*iam  pridem  r.  auimoa;  r.  ac  segne«, 
rc-afdeo,  aedi,  aesautn,  2.  [re  u.  aedeo]  1)  jurücf= 
bleibenb  fi&cn , bah-  fipenb  ncnoeilen,  jipen 
bleiben,  fipen,  jurücf bleiben  ‘in  equo; 
‘eorvus  alta  arborc;  *saxo;  in  villa;  residea- 
mua,  ai  placet;  prägnant  jur  Siulje  lommen, 
ruhen  quä  r.  mortui  Cic.  legg.  2 §.  56;  tn. 
acc.  venter  gutturqiie  resident.  (=  agu  nt 's  obu- 


rialea  ferias  Plaut.  2)  iibetl)  jurücf  bleiben 
übrig  bleiben,  fein  reliqna  couiuratoram 
manu«  in  re  publica;  in  vobia  moros  priatim 
Plant. ; periculum  in  venis  atque  visceribu*  re; 
publicac;  ai  quid  amoria  erga  me  in  te;  etiaai 
in  nutu  r.  (thronte)  auctoritas;  nunc  r.  (bexifc 
noch  allein)  *pea  in  virtnte  tua;  hu  ins  ineon. 
modi  culpa  ubi  r.;  ai  qua  (ira)  ex  cerU 
mine  Lin. 

re-sido,  aedi,  aessum,  3.  1)  fid)  fepen,  fi<h  nie 
betlaffen,  um  ju  ruhen  ob.  ju  oermeilcn,  Sa| 
m ad) eit  ambulantes,  tum  vero  residentes,  *ns- 
diis  aedibus,  •Siculis  arvia;  ‘in  oppido  alqo. 
2)  (ich  niebetfenfen,  eiufintcn  monUs-. 
•cruribus  (dat.)  r.  aaperae  pellea  fepen  fick, 
fchliejjcn  fidf  an;  “u<h  *fi<h  äurüdjiehen  re- 
tro;  maria  in  so  ipaa;  tp.  fid)  fepen,  leger 
ruhig  toerben,  nachlaffen  mentes  a bello; 
longiore  certamine  senatm  Samnitium  animt; 
contontio  nimia  vocia;  ira,  terror,  *bellnm 
flien  aegri  mkb  htil;  *nunc  attollebatur,  nuis.. 
r.  faul  er  (mit  bet  Stimme).  — rfslduns,  adj 
[resideo]  jurücfblcibenb  ob.  geblieben,  rü^ 
ft  ä tc  b i g fSpartaci  et  Catilinae  manns,  fclar.-u. 
simulatio,  pecunia,  de  pecnsiia  r.  reus ; subc 

m.  pl.  fqnem  ultra  honorem  reaiduis  nobiliur, 
fore?  n.  sing  ba«  Öbrigbleibenbe,  bei  Se|; 
fn.  pl. 

rg-signo,  l.  1)  entfiegeln,  öffnen  litera», 
•testamonta;  ‘Mercurius  morte  lumina  r.  öjfict“ 
bic  fehon  breAcnben  Hugctt,  inbem  er  fie  ».  lote 
jurücfhält,  lägt  nicht  ftccbcn  Verg.  ®ah-  a)  •of- 
fenbaren fata.  b)  (feit.)  gleichfam  burch  ® 
uehttng  bc«  Siegel«  ungültig  machen,  aif- 
beben,  bernichten  Gabmii  levitaa  — omnetc 
fidem  tabularum  Cic.  p.  Arch.  §.  9.  2)  au«  eines 
9iedtitung«bud)c  itt«  anbete  fchrciben;  bah. 
rücfgcbcn  cuncta;  quae  dedit. 
reaTlto,  lui,  — 4.  (re-saliof  jurüdf pringn 
velites  admanipulos;  •ranac  tnlacua;  ».  Sadtcz 
abprallen  ‘grando  a culmine  tocti;  im  Stlte 
ab  hoc  crimen  an  ihm  pralle  ab,  haftc  nida 
Oie.  p.  Rose.  A.  §.  79;  übertr.  ‘manns  r.  (jiefc 
ftch  jufammen)  in  breve  spatinm. 
ri'-simus,  adj.  aufhtärt«  gebogen  ’nares  (bc 
affen)  Ov. 

+resinar  ae,  f.  [prjtfv»)]  &arj. 

rgafplo, 3.  fre-aapio]  nach  ctm.  jehntedes, 

Haff,  nur  tp.  bomo  minime  rusipiens  patrüun 
bei  bem  o.  feiner  Saterftabl  (athen)  nicht-1  oct 
fpürt  wirb  Cic.  n.  d.  2 §.  46.  XaJO.  rfisipiso, 

n,  — 3.  ben  ©efdjmad  »ieber  betommen,  bab-  t 
tuieber  ju  Scrftanb  fommen.  2)  t>.  eine 
Ohnmacht  tuieber  ju  f ich  fommen,  bah  (7er) 
mteber  3)i ut  betommen.  ■». 

ri‘-sislo,  stfti,  — , 3.  1)  jurüblctbenb  fii 
hinftellen,  jurüefs,  flehen  tilciben,  {tili 
flehen,  $a!t  machen  ibi,  Romac,  tpraesidic 
caatri8;  cum  duabua  legionibua  in  occulto;  vir- 
tua  extra  foreB  carceris;  negabant  ae  unquam 
cum  Curione  reatitiaae  um  mit  ihm  ju  rebeo 
=■  buhe  nie  ein  SBori  mit  ihm  gerebet;  reaiite 
bleib  boch!  Ter. ; bilbl.  a)  in  bet  Siebe  inncbnl 
ten  in  hoc;  ‘media  in  voce;  *vcrba  b)  wie 
ber  fcflen  3u&  faffen  ubi  lapai  resistamus 
Cic.  p.  Mur.  §.  8t.  2)  ntibcrjtehen , Sibtt 
Raub  leiften,  fich  toiberfepen,  fidh  mehren 
hoatibus,  dolori,  odveraariae  factioni,  coniara 
tioni,  contra  veritatem;  ( Rep .)  advorsus;  nemo 


resolvo  — respondeo. 


721 


ei  dicendo  gegen  ihn  auflommcn  im  ic.;  senatus 
consulto  fjanbeln  gegen  ic. ; animua  mollis  et 
minime  resistens  (roiberftanböfäbiB)  “d  calami- 
tate»  perferendaa;  r.  ac  propulsare;  rursus  re- 
aiatentibua  (ac.  noatria)  Cats.  b.  Cr.  4,  12,  4; 
cunctabundo«  et  resistentes  (roiberftrebenb , un- 
etn)  egressoa  castria  esse  Liv.  6,  7,  2;  vix 
eornm  opibus  quin  obruatur  Eomana  res,  re- 
siati  potuisae  Lit.  4,  43,  11. 
rö-solvo,  3.  1)  wieber  (Öfen,  nuflöfen,  lo#  = 
bi nben  ‘veatea,  *vittaa  capitis,  *tegmwa  nr- 
morum,  ‘virginem  catenia;  resolutia  crinibus 
Ln.-,  ’rosoluta  coinaa;  ’equoa  obfpannen;  *ga- 
leam  alcui  abnebnten  bunf)  i!ö[una  bc«  dUtemenä ; 
reaolutua  (loägclaffen)  repente  Rhenus  Satt. ; 
inibef.  a)  öffnen  literaa  Liv. , «ora  fatia,  *vo- 
ceui  atque  ora,  «fauces  in  verba.  b)  auf  lodern, 
-löfen,  oertreiben  «glaeba  ae;  tglaeba  reso- 
luta  defluxit;  *nivem,  «nebulaa,  *tenebras.  2) 
tp.  a)  auftöfen,  ber  Spanulraft  berauben, 
ermatten,  ctfdjlaffen  t«'««  aecuritute  animi 
sive  fatigatione  reaolutua;  foccultos  in  luxus 
et  malum  otium  reaolutua;  «corpus  somno; 
*membra  ad  mollea  ohoros;  fresolutia  et  tor- 
pentibua  membria;  *Cerberns  immania  terga  r. 
(ftredt  gemfidjlidj)  fuaua  humi.  6)  löfenb  auf: 
peben,  oeruiibten,  ungültig  machen,  fvec- 
tigalia.  fvim  principatua,  fdiseiplinam  milita- 
rem,  *iura  pudoria;  *doloa  tecti  i beä  ßabprinlbö) 
arabagesque  entwirren,  c)  *auf löfen,  enbigen, 
befeitigen  curaa,  litem,  bab>  ‘befreien  te 
piacula  nulla  (o.  ber  Scbulb  u Strafe);  amore 
reaolutua.  d)  gleidjfam  eine  Scbulb  einlöfen, 
jurüd  bejahten,  bejahten  argentum,  pro 
vectura,  und  plagä  Plaut. ; ea  summa  atudio  Cic. 
resbn&bills,  e,  adj.  [resono]  (fett.)  wieberbal: 
lenb  echo  Ov.  — rS-söno,  1.  1)  intrans.  a) 
mieberbatten  theatrum,  *aedea  plangoribua, 
«strepitu,  «chordia,  «nervia,  «eiulatu,  gemitu; 
*litora  alcyonen  0.  ben  lönen  beb  Siäcogclä;  *e 
aoera  r.  (fumtnen)  examina  quercu;  gloria  vir- 
tuti  r.  tamquam  imago  folgt  bet  lugenb  nac^, 
wie  bai  6d)o  ber  Stimme;  *iuga  montium  voci- 
bus;  «Albunea  (murmelnb).  b ) wieber,  immer 
mieber  ertönen,  erfcbatltn  nervi,  »virgulta 
avibus.  2)  Irans,  a)  «etw.  (einen  fiaut,  91a men) 
ertönen,  erfcbatlen  (affen  silvae  Amaryllida; 
umbrae  triste  et  acutum  einen  wehmütigen  u. 
febritlen  Ion  oon  fidj  geben;  bap  pass,  in  fidibus 
teatudine  resonatur  (aonua)  wirb  ein  Üöieberbatt 
betoorgebraebt.  b)  ».  etw.  wicbcrballen  ma< 
eben,  mit  einem  Scbatl  erfüllen  lucos  cantu. 

— «re-sünus,  adj.  (feit.)  wieberballrnb  voces. 

re-sorbeo, 2.  in  ftd)  jurüd  febtuden, 

febtürfen  ’fluctua;  nec  mare  — reaorberi  ficb 
jurüdjieben  Tac.;  *saxa  mit  ficb  in#  ©leer  jieben; 
übertr  *jutüdr eigen  in  bellum, 
re-specto,  1.  [intens,  o.  respicio]  1)  jurüd  feben, 
ficb  um  feben  quid  respectaa?  2er.;  ad  tribu- 
nal ; arcem  Romanam,  ut  (mit  bem  ffiunjebe  bafs) 

— tolleretur  signum  Liv.  4,  18,  6;  falius  alium 
respectantes ; haec  ita  praetcreamus,  ut  tarnen 
intuentea  et  respectantes  (nicht  ohne  einen  £>itr 
btid,  eine  Biüdjcbau)  relinquamus.  2)  tp.  a)  ‘auf 
etw.  ob.  jmb.  ;Hüdfirf)t  nehmen  meum,  ut 
ante,  amorem;  si  qua  pios  r.  numina.  b)  ent: 
gegenfeben,  fairen  par  munua  ab  iia  in  sua 
petitione  Cie.  p.  Plane.  §.  45.  — re-spectus, 
ua,  m.  [reapicioj  (oft  Liv.)  1)  bai  äurüdfeben, 

bein leben,  Ut.-atutjäx«  Sdjulmitterb.  5.  Slufl, 


ber  91  üd  btid  fugere  sine  r. ; incendiorum  nachte. 
2)  tp.  a)  Siüdjicbt,  ©erüdfiebtigung,  ©e» 
tradjtung  (in  ©ebanten)  habere  r amicitiae, 
rerum  privatarum,  Romanorum,  faine  r.  ami- 
citiae, freapectu  (in  ic.)  paucitatia.  b)  3U  = 
flucht,  3ufIucbtäort  habere  r.  ad  senatum 
Oie.,  omnium  rerum,  victoriae  Liv. 
respergo,  aperai,  aperaum,  3.  [re-apargo]  be  = 
fpripen,  befprengen  praetoris  oculos  prac- 
donum  remi,  manus  sanguine,  *caede  fraterna 
respersus;  befpüten  pelogus  Attius  b.  Cic.  n. 
d.  2 §.89;  fresperaus  est  sorvili  probro.  $ao. 
reaperslo,  önia,  f.  baä  ©efpri|)en,  ©cfpren  = 
gen  pigmentorum;  sumptuosa  (beö  ®rabe4,  m. 
Sßobtgerücben  u.  ©Sein). 

respicio,  spexi  (arebaift.  perf.  cot\j.  respexis 
Plaut.),  spectum,  8.  [re-specio]  1)  in/rans.  ju  = 
rüd,  hinter  ficb  feben,  blidcu  ad  alqm  Ter., 
ad  oppidum,  tarn  longo  retro,  tpoat  terga; 
abfot. ; tp.  jugewanbt  fein,  angeben  ad  hunc 
summa  impeni  Caes.  b.  e.  3,  5,  4.  2)  Irans,  a) 
ficb  nach  etw.  ob.  imb.  umfebett,  auf  etw.  ob.  jmb. 
bliden  Caesarem,  tribunal,  proxima  signa  nach 
ben  tc.  Äoborten.  b)  hinter  ficb  bemerten, 
feben  Liv.;  «hostea  tergo;  *moenia;  *quae 
(villa)  r.  (rttdmört«  bic  äuäfidjt  bat  nach)  Tuscum 
mare.  3)  tp.  a)  jurüd:,  überbrnten  quoad 
longissime  potest  mens  mea  r.  spatium  prae- 
teriti  temporis.  ö)  mit  Sebnfucbt,  mit  ©et: 
langen  auf  etw.  bliden,  warten  subsidia,  an- 
tiquam  societatem,  spem  ullam  ab  Romanis, 
c)  auf  jmb.  ob.  etw.  achten,  ©üdfiebt  nehmen, 
bebaebt  fein,  bafür  Sorge  tragen,  ficb  barunt 
lümmetn,  etw.  bcrüdfidjtigen,  beachten  fad 
curam  rerum  ab  elocutione;  aetatem  tuam , te 
Ter.;  sacramentum,  generum  suum;  fr.  (ein 
Wacbfameö  äuge  haben  auf)  ac  timere  oppida- 
nos;  patriam,  rem  publicam,  salutem  alcis, 
commoda  populi;  -frespiciant  dii  poriuriorum 
vindicex  mögen  e«  gebenlen  tc.;  se  ficb  «ne#  bef= 
fern  befinnen  Plane,  in  Oie.  cp. 

‘respirämem,  mis,  « [respiro]  üuftröbre  Ov. 

— respirätio,  önis,  f.  [respiro]  1)  baä  Ü t e m : 
boten,  äufatmeu  sine  r.  pugnarc  Liv.  2) 
©aujc,  üiubfpuntt  im  91eben.  3)äuöbünfiung 
aquarum  Oie.  n.  d.  2 §.  27.  — reapirätn,  abl. 
m.  [respiro]  = respiratione  1)  Cic.  n.  d.  2 §.  136. 

— re-spiro,  1.  l)  Irans,  auöatmen  animam; 
ex  ea  pars  redditur  respirando.  2)  intrans. 
aufatmen,  ätem  baten,  auch  wieber  ätem 
j^öpfen,  wiebet  ju  ätem  fommett  libero. 
25ab.  oon  irgenb  einet  ©efdjwcrbc  wieber  ju 
ätem  tommen,  aufatmen,  (ich  wieber  er» 
boten  a metu,  spatium  reapirandi;  uacblajfen 
oppugnatio,  cupiditas  atque  avaritia  pauluni, 
ita  respiratum  est. 

rc-aplendco,  2.  wiber jlrabten  Verg. 
rc-spomleo,  spondi,  sponsum,  2.  1)  bagegen 
berfidjetn,  jnfagen,  geloben  par  pari  dicto 
Plaut.;  verbum  verbo,  par  pari  Ter.,  paiia  pa- 
ribus  Oie.  AU.  6,  t,  28.  2)  antworten  alcui 
alqd;  epistulae;  hia  quattuor  Academicia  libris 
satis  responsum  (sc.  a me)  videtur;  ad  alqd, 
ad  haec;  ad  poatulata;  jur  Sinfübrung  birelt. 
hiebe;  saxa  voci  geben  ein  ®cbo;  ‘flebile  ripae; 
■fperaonantibua  et  reapondentibus  inter  ae  ripia. 
jlnibcf.  a)  r.  ius,  de  iure,  *civica  iura  0. 
9ted)tätunbigen:  ben  Ätienten  Kuffcblüffe  u. 
©cf ebeib  geben;  quid  de  quaque  conaultationo 

46 


722  responsio  — restitao. 


r.;  bal)  criminibus  fitf)  Bcrtcibigett  gegen  te.; 
auch  B.  ©tieftcrn  u.  Crafeltt.  d)  o.  Borgelabcnen 
©ef  tagten  u.  Solbaten,  beten  Kamen  Borgetefen 
nmtben,  jagen,  bafc  man  ba  fei,  fid)  mclben, 
fid|  ftcllcn;  fid)  BerantWorten  non  r.  quorum 
nomina  delatn  orant;  nemo  Epaminondam  re- 
aponaurum  putabat;  ad  nomina  beim  Kamen?’ 
aujtuf;  respondeano  tno  — nomine  = borfft  ba 
bie?  iiob  al?  bir  jufommenb  anfcljcn?  Hör.  cp.  1, 
16,  31;  bat),  pedes  r.  non  vocatos  in  ©ercitfdjaft 
fein  Cie.  3)  tp.  a)  einem  ©egenftanb  entfprci 
rijen,  mit  etm.  übereinflimntcn,  einet  Sache 
ähnlid)  ob.  gcmäfi  fein  omnia  omnibna,  pari- 
bus  paria;  terba  verbis  quasi  demenaaet  paria'; 
extrema  primia,  meis  optatia  fortnna,  tua  vir- 
tu9  bominum  opinioni;  *labori  fructua  non  r.; 
altera  porticu8,  quae  I’alatio  reapondeat  ein 
Scitenpüd  fei  ic.;  *i)li  coniux  curia  teilt  iljren 
©rarn;  *non  mihi  yeterea  in  carmina  yirea 
rcicbcu  nid)t  au?  *u  te.:  Papirio  oventua  ad  apem 
Liv.  b ) ben  Straften,  bem  fflerte,  bet  ©ottreftlidj; 
fett  na<b  cntfpreihen,  einet  Sache  gemachten 
fein,  ba?  ©letehgemicht,  bie  SBage  galten 
aatia  Graecorum  gloriae;  urbes  coloniarnm  ac 
mnnicipiorum  Catilinae  tnmulia;  quomodo  for- 
titudini  (ben  gorbetungen  bet  tc.)  respondebia. 
c)  errotbernb  entfptc^en,  ermibertt,  bctgelten 
amori  amore,  liberalitati,  officiia  alterina;  prae- 
lat.ua  ille  focilitati  aummittentia  so  comiter  r. 
sc.  facilitati  eius)  Liv.  3,  70,  1.  d)  im  ©et; 
predjen  ob.  Bejahten  entfprethen,  cinfjatten  ad 
tempna;  ut  ait,  unde  par  pari  reapondeatur 
fflletdje?  für  ©leidjc?  geleiftet  Werbe  Attic.  b.  Oie. 
AU.  IC,  7,  6:  officio  Hör.  e)  * b.  üofnlitätcn, 
gegenüber  liegen  tollua  contra, 
responsio,  önia,  f.  1)  Slnlmott,  gntgegnung, 
Srwiberung.  2)  (rljet.)  sibi  ipai  r.  Selbft; 
benntmortung  einet  aufgeworfenen  Stage, 
Sclbftmiberlcgung. 

responsYto,  1.  (frequent  b.  responso]  (feit.)  Be< 
fdjeib,  ©utad)ten  geben  id  (ins  cirile)  in- 
terpretari  populo  et  r.  Oie.  legg.  1 §.  14.  — 
responso,  1.  fintews.  B.  reapondeo]  1)  ant  = 
Worten  Plaut. ■,  aeryi  tibi  wiberfprcd)en  Plaut. ; 
♦ripao  fallen  wiebet.  2)  *tp.  ttofjen,  miber» 
ft  eben  cupidinibua,  Fortunao  snperbae;  ingena 
virtua  atque  auimns  cenis  opimia  Berphmäht; 
gallina  malnni  dura  palato. 
responsor,  öria,  m.  [reapondeo]  ©efeheib’ 
erteilet  in  Ked)t?facf|ctt  Plaut.  — responsnm, 
i,  n.  [partic.  B.  respondoo]  Kn  (Wort  dare, 
aleni,  faccipere  et  reddere;  nullo  r.  reddito 
Liv.,  huic  reaponsum  paucia  ita  reddidit  heroa 
Verg.  j ferre,  auferre  r.;  reBponaa  suis  poatula- 
tia  exapectaro.  Qn?bef.  a ) ©cfd)eib  eine? Kocht?; 
lef)tten  multa  eius  acute  r.  6)Slu?fprudj  eine? 
©riefterä  ob.  Otafel?,  Ctafelfprucb  vatum;  ex 
fatis  Sibyllinis  haruspienmque  r.;  hoc  oraculi, 
dei  Delphici  responso  infolge  ic.,  auf  ic.;  nec 
aut  conailia  (menfdjliehen  Kat)  earum  (femina- 
rurn)  aut  r.  (®ei?jngungen)  neglegunt  Tac. 
res  ptiblYca  f.  publicus  l). 
re-spuo,  eigtl.  jurüdfpeien  l)  non  fid)  geben 
natura  reliquias  cibi;  *umsum  cadaver  (8.  bet 
gtbe).  2)  mit  Unwillen,  §ohn,  ©crarfjtung  ju= 
tücfweifen,  Bcrwctfen,  Berfdjmcihen  con- 
diciones,  Caesaris  interdicta,  *poBtas,  alqm 
auribua;  aurea  c?  beleibigt  bie  Cljren;  guatatus 
id  quod  valde  dulce  est,  aspernatur  et  r.;  un-- 


gewöhnt,  munera  eius  in  animis  bominum  »- 
apuebantur  Liv.  2,  41,  9. 
re-atagno,  1.  b.  ©cmäfjent,  auötteten  lacm: 
*mare ; bah-  übetjthwemmt  fein,  unter  4S«; 
fet  ft e heit  is  locus  late  Caes.  b.  c.  2,  24,  4. 
•frestauro,  1.  1)  wiebet  petfiellen,  erbau» 
thoatrum,  aedom.  2)  erneuern  bellum  Just 
rc-stillo,  1.  wieber  cintröufeln,  quae  (litem 
mihi  quiddam  quasi  animulae  restillarunt  m 
Wnmenbung  einet  35ithteTjteHc)  Oie.  Att.  7,  9. 
restinctio,  önis,  f.  [reatinguoj  ba?  Ü öf  djen  mtis 
Cie.  fin.  2 §.  9.  — restinguo,  stund,  etinctuE, 
3.  1)  löfthen,  au?Iöfdjen  ignem,  fopen 

flammCl  comprehenaa;  aggerem;  *pocula  ardts- 
tia  Falemi  lymph&  fühlen  burd)  Stifdptng  mit 
SBoffer ; aquam  ad  reatinguendum  ferre.  2)  tp. 
bämpfen,  ftillen,  ntäjjtgen;  fjtntmen,  te: 
tilgen,  ein  Snbc  machen  yerba  unä  lacrimui: 
Ter.;  aitim,  ardorem  cupiditatum,  mentes  Mi- 
di torum  inflammatas,  odium,  atudia,  animo- 
hominum  aenausqne  restingui  morte,  fse- 
mina  belli. 

restio,  önia,  m.  [restis]  Seiler  Suet.;  idjetjt 
imb.,  ber  mit  Striefen  gegeißelt  wirb  Plaut. 
restfpülätlo,  önia,  f.  [roatipulor]  ©egenter 
pflithtung,  bef.  bei  Sponfioncn  b.  fetten  bet 
filöger?  (»gl-  aponaio).  — rc-attpülor , de p.  l 
fid)  etw.  bagegen  Berfpreehen  taffen, 
restis.  is,  f.  Seil,  ©trief  restim  cape  et 
spende  te  Plaut.;  per  manus  roste  data  (beto 
ftctteit;  ob.  Jfrciätanj)  Liv.  27,  37,  14;  auch  bem 
gried).  ftorbaj  inter  eas  restim  ductans  salUi':- 
Ter.;  fprirtjm.  ad  restim  res  rediit  c?  ift  bei  r._ 
bi?  jum  Rängen  gefommen  Ter. 
restito,  1.  [intens.  B.  reato]  jutücf bleiben 
jaubern  Com.,  Liv.  — restltrlx,  leis,/-,  [rest. 
bie  jurüdbleibt  Plaut. 

restltuo,  stitui,  stitutum,  3.  [rc-statuo]  1)  ei 
feine  frühere  Stelle  wieber  hinftellen  ataUu,-.. 
*quo  quaeque  modo  ateterit.  3n?bef.  o)  pel 
jurüdführen,  =bringen  alqm  in  patriar 
aoapitea  omne»  Romani  ad  propinqnos;  caoai 
reatituendi  mei  (au?  ber  Serbannung);  spes  it- 
stituendi  (bah  man  ihn  jutücf  berufen  werbe , ba 
(juriicfbcrufuitg)  nulla  erat;  *non  genus,  non  te 
facundia,  non  te  r.  (Wirb  in?  ©eben  jurüdfübtr. 
pietaa.  b)  jurüdgeben,  wiebergeben,  |i 
[teilen  alcui  alqd,  alqm  aleni;  reatitue  nob- 
yeterem  tuam  calliditatem  jeige  un?  both  te« 
ber;  ae  alcui  [mb?,  greunb  wieber  werben  La-. 
al?  gigentum  jufprethen  (burcf)  xrid^trrlidjen 
Knöfptud))  apibus  fructum  suum  Phaedr.  s 
in  ben  Borigen  Stanb  fe(}en,  wieber  b” 
[teilen  fores  effractas  Ter.;  aedes,  muros,  op 
pida,  proclium,  aciem,  pngnam,  ordioes;  alqi 
in  feinen  ©epp  u.  feine  Kedjte  Wieber  etnfep«: 
alqm  ob.  alqd  in  integrum;  alqm  in  antiqaau 
locum  gratiac,  in  regnmn,  in  amicitiam  snam; 
tribunoa  in  suam  dignitatem;  centurionea  is 
riorea  ordines,  equitea  Rom.  in  tribumciur. 
onorem  Caes.  b.  c.  1,  77,  2;  provinciatu  in  at- 
tiquum  atatum;  Aetoloe  Romania;  unns  hom 
nobia  cnnctando  r.  rem  Enn.  b.  Cie.  off.  1 §. 
auch  alqm  wtebet  auf  ben  redjten  9Beg,  jur  Ke 
fon  bringen  Plaut.;  natales  ehemaligen  SflartJ 
freie  ©eburt  beilegen  (B.  ben  Äaifem)  PI  in.  ep. 
wieber  gut  machen  damna  Romano  accepts 
bello;  vim  ben  burth  ©crnalt  angcrithtetcn  Sdpi 
ben;  iudicia  (Verris)  fafperen. 


restitutio  — reticeo. 


723 


restitutio,  önis,  f.  1)  tSBieberßerftellung  do- 
mus.  8)  8urüct6etufun9  au*  bet  Serban» 
nung,  SSiebcreinfcßung  in  ben  notigen  Staub, 
©egnabigung  damnatorum;  fSBicberauf« 
ltapmc  eine«  au«  bem  Senat  Dcrftoßeneti  Sena« 
tot«.  — restttütor,  öris,  m.  SBieberßerfteller 
templorum;  salutis. 

re-sto,  attti  — 1.  1)  fjutüdbleiben;  bilbt. 
»qui  (amor)  r.  au«batrt;  Wiberfteßen,  fiep 
wiberfe^tn,  SBiberftanb  leiften,  ftanbpal« 
ten  summa  vi,  restantes  caeduntur;  minimfi 
vi  restatur;  unus  profugit,  alter  autem  restitit 
Phaedr.  2)  jutüd«,  übrig  bleiben,  lein, 
noch  Botßanben  fein,  qui  pauci  admodum 
noch  übrig,  noctj  am  Sieben  ftnb;  »superstes  re- 
starem;  »nunc  ego  r.;  quantum  (civium)  infini- 
tac  caedi  reatitisBct  al«  bet  Biorb,  wenn  et  opne 
Blaß  tt.  8**1  ftattfmbe,  übrij)  laffe;  »dona  restan- 
tia  pclago  et  Üamrais  bie  bem  tc.  entgangen 
pnb,  *nec  spes  iam  r.  Iuli;  »hoc  Ratio  ift  üa- 
tium«  Sio«;  restat  at,  *m.  inf.,  e«  ip  noiß  übrig, 
baß  ob.  ju;  quarta  r.  causa,  quae  etc.;  non  ob. 
nihil  aliud  r.  nisi,  quam  Ter.,  Liv.;  quod  r. 
fünftig,  in  alle 

restrlci«,  adv.  m.  fs«p.  1)  Inapp,  fparfam 
facere  alqnid;  frestrictissime  facere.  2)  genau, 
Pt  eng,  obaerrare,  praecipere.  — restrietas, 
adj.  m.  comp,  [porttc.  #.  restringo]  1)  tftraff 
angelegen,  toga  ju  enge,  pedum  digiti  restric- 
tiores  fürjCT.  2)  tp.  o)  qenügfam,  befepeiben 
Plin.  ep.  b)  fnatfam,  fatg  bomo;  cum  nar 
turii  semper  ad  largiendum  ex  alieno  fuerim 
restrictior.  c)  tftraff  imperium.  — re-stringo, 
8.  1)  jutütfbinben,  «gießen,  dentes  fletfipen 
Plaut.-,  tp.  etfiplaffen,  patientia  servilis  tan- 
tumque  sanguinis  domi  perditum  animum 
maestitiä  restringunt  beengen,  betlemmen  Tac. 
ann.  16,  16.  2)  gutüd«,  feft  = , gubinben  »re- 
stricti»  lacertis;  frestrictus  silici;  frestringitur 
vinculis;  ftp.  a)  natura  omnea  ad  cnstodiam 
pecuniae  feflelt  an  tc.  6)  bcjtpränten,  gurüd« 
palten,  ßemmen  sumptus  candidatorum;  de- 
iicias  et  necessitates. 

tre-südo,  1.  (feit.)  au«f<ßwißen,  geuiptigfeit 
non  fitp  geben  toto  fere  solo  propter  venas 
aquarum  resudante;  umore. 
rrsnlto,  1.  [»»teas.  n.  resiliol  gutüdptallen, 
spalten,  Wiebcrßalten  *tela  galeü;  *imago 
vocis;  »colles  clamore;  tsaltus;  ftp.  wiber« 
fttcbcu  Barbara  nomina  Graecis  versibus. 
re-sümo , 3.  l)  wieber  nepmen,  etgteifen 
»pennas,  *tabellas,  flibrum  in  manu«;  fper- 
lcctus  über  ex  integro  resumendus;  farma.  2) 
übertr.  a)  wiebet  notnepmen,  erneuern  tvo- 
luptates,  fhostilia,  fpugnam,  fhanc  intentionem 
aegre.  6)  wiebet  erlangen  »vires;  fvi*  vires 
longo  otio  ex  prioris  belli  clade;  fsomnum, 
fanimum,  fpotvntiam.  [resuta  Suet. 

re-suo,  8.  au  fiten  neu  tunica  ex  utraque  parto 
rü-süpino,  1.  gut  üd  beugen,  «legen  puer  pone 
apprehendit  pallio,  r.  Ter.;  assurgentem  um- 
bone  rüdling«  gu  SBoben  ftoßen  Liv.;  meton. 
»umreißen,  «ftürgen  valas.  — rS-süninos, 
txdj.  gurüd  gebogen,  getepnt  ob.  auf  bem 
iRüdcn  liegenb,  rüdling«;  »curru  haeret  r. 
inani;  ’collum;  *r.  alqm  fundere  gu  SBoben  wet-- 
fen;  fr-  spectantesque  tectum;  ben  ffiopf  ftolj 
utüd  Wer  ftnb,  bieSSafepotp  tragenb  »Niobe, 
-surgo,  8.  mieber  auffiepen,  fiip  wiebet 


nufriipten,  erßeben*resurgam  (au«  bem  ©ette); 
fnullo  ad  resnrgendum  nisu ; framus  resurgens ; 
»comua  lunae;  »parva  scintilla  in  veteres  vires; 
tp.  a ) tfitp  wiebet  etpeben  in  ultionem.  6) 
fitp  geigen,  ctroatpen  tbellum,  »amor.  c) 
Wieber  emporlomnten  res  Humana  velut  ab 
radicibus  r.  Liv. ; »Roma  resurgens;  »illic  regna 
Troiae;  fmaior  clariorque  instaurando  bello. 
d)  twieber  crflepen,  aufgebaut  werben  re- 
surgens urbs. 

rS-suscTto,  l.  (feit.)  wiebet  erregen  »iram  Ov. 
rStarditlo,  5ms,  f.  [retardo]  ©ergögerung, 
Mufentßalt  Oie. 

rötardo,  1.  oergögern,  auf«,  gurüd palten, 
pemmen,  pinbetn  alqm  in  via;  alcis  animos 
atque  impotus,  alqm  a scribendo;  motus  stel- 
larum  retardantur  werben  langfamet;  intrans. 
tum  antecedendo  tum  retardando  burtß  ifutüd  - 
bleiben. 

rS-taxo,  1.  bagegen,  wiebet  tabeln  Suet. 
röte,  is,  «.  9lcp. 

r$<t$go,  3.  aufbeden,  entblößen,  öffnen  the- 
cam  nummariam;  »sacra  nullis  retecta  (gu= 
gängliep)  viris;  fretectiB  (mit  unbebedten)  peai- 
bus;  »homo  reteetus  nidjt  (buttp  ben  Stpilb) 
gebedt;  baß.  »fieptbar  maipen,  etpellen  Titan 
orbem,  Aurora  diem  radiis;  Lucifer  nitidum 
diem;  tp.  offenbaten,  entbeden  »arcanum 
consilium  iocoso  Lyaeo  butip  bie  Jhaft  ob.  Sir« 
(ung  be«  tc.,  »scelus,  focculta  coniurationis. 
*r6-tempto,  1.  (retento)  wiebet  oetfutpen  ti- 
mide  verba  intermissap  precibus  retomptatis; 
lila  lyrae,  viam  leti,  Studium  fatale, 
rö-tendo,  tendi,  tentum  ob.  tensum,  3.  gutüd« 
fpantten,  abfpannen  f’arcum. 
rötentio,  önis,  f.  [retineo]  ba«  8***öd  = , Vtn« 
palten  aurigae;  auep  ba«  8utüdpalten  einet 
u bejaptenben  Summe;  tp.  r.  assonaionis 
a«  8*ttüdpalten  bet8*tßinunung  (bie  iaeojjif 
bet  neueren  MIabemifet). 

1.  rStento,  1.  [iniens.  B.  retineo)  gutüd«,  an», 
feit  palten  Flaut.;  agmen,  alqm,  tpecuniam, 
calones,  sacrinas,  flegiones,  ffugientes;  *0. 
Untergang  gurüdpalten,  etpalten  hominum 
sensus  vitasque. 

2.  rö-tento  f.  retempto. 

r£-texo,  3.  1)  ©ernebte«  Wieber  auftrennen 
telam;  übertt.  »dum  luna  quater  plenum  te- 
nuata  r.  (oetlleinette)  orbem;  tp.  ungültig, 
rüdgüngig  maipen  praeturam;  orationem  wi» 
beriufen;  timores  superiora  maepett  ba«  fftüptte 
fo  gut  wie  ungefepepen,  »opus,  scriptorum  quae- 
que  umatbeiten;  (Mat.  in  Oie.  ep.)  me  ipse  re- 
texam?  foU  iip  mieß  felbft  ju  einem  anbeten  3Ren= 
fipen maipen?  2)*gleitpjam  oonneuemmeben, 
erneuern,  Wiebetpolen  properata  fata  ibc« 
Sieben«),  idem  retcxitur  ordo,  totidem  (orbes) 
huc  illuc  jutüdlaufen.  [?ltt  Wlabialot. 

fretlSrlu»,  ii,  m.  ]rete]  bet  Slcpfetptet,  eine 
rütTcentla,  ae,  f.  [reticeoj  baäSipweigen,  Still» 
fipweigen,  wo  jmb.  erwartete,  baß  man  teben 
würbe,  ba«  ©crftpwcigen,  bef.  eine«  geßler« 
beim  ©erlauf  einer  Satpe  ex  locutione,  ex  r.;  a 
iureconsultis  etiam  reticentiae  poena  constituta 
est;  autp  pl.,  gäOe  be«  ©erftpweigen«  huius- 
modi;  al«  rpet.  Sigur,  ba«  Stillfipweigen  mit« 
ten  in  ber  Siebe,  ba«  Bbbreißen  (d*om- 

«»«jjaie). 

röttceo,  cui,  2.  [re-taceo]  1)  t «Irans,  (auf  eine 

40*  Di 


724 


reticulum  — retrudo. 


Örage  ob.  wenn  jmb.  crroartet,  bnf;  man  rcben 
werbe)  ftill  fchmeigen,  nicht  antroorten  de 
iniuriis;  alcui  jntbm  gegenüber.  2)  traun.  oci  = 
fchmeigen  ,baS  ju  ©agetibe  jurüdhalten  u.  gletc^= 
jant  jurüdbräitgen)  alqd;  abfol.;  subst.  reticenda 
(n.  pJ.)  matrimonii  Just. 

retuülum,  i,  «.  [dem.  n.  rete]  fleineS  92ety. 

Retina,  ae,  f.  [Jlcdcn  am  gujjc  beS  Scjuü,  jefct 
SRcjina. 

rettnäcüliim,  i,  n.  [retineo]  (foft  immer  im  pl.) 
"alle«,  mas  etio.  junid-  ob.  fefthält,  fjalter, 
öanb,  Seil,  Seine,  lau  mulae,  classis,  na- 
vis;  ftp.,  pl.  Sanbe  multa  r.  vitae  abrumpere. 

rStYncns,  entia,  adj.  [ partic . 0.  retineo]  an  etro. 
f e ft  =,  auf  cito!  haltenb  »ui  iuris  dignitatisque ; 
(J'ac.)  a vitae  nobilitatis,  antiqui  moris,  condi- 
toria  Seleuci. 

rütineo,  ttnui,  tentum,  2.  [re-teneo]  1)  jurüd--, 
fefthalten,  niebt  fortlaffen,  jurüd  behal» 
teil  milites  in  loco,  alqm  in  vinculia,  bostea 
pugnando;  se  obsidem  (als  fflcifjel);  biduum 
tempestute  retentus;  aegre  retenti  sunt  quin 
etc.;  faum  hielt  man  fie  baoon  ab  je.;  retineri 
non  po8se  quin  etc.;  arcum  manu;  arma;  na- 
vea  pro  bonia  retentae  sunt  mürben  in  Sefc^lag 
genommen  Liv.\  *lacrimas;  quod  (cubiculum) 
occidentem  altemi  (fenesträ)  r.  bie  Hbenbfonne 
Plin.  ep.  1,  17,  6;  tp.  a ) in  Sdfranfen  fjal* 
ten,  jügeln  liberos  metu  Ter. ; in  sua  pote- 
state  r.;  alqm  in  officio,  in  fide;  *gaudia,  *ra- 
biem,  *gomitus  non  r.,  ’lingua  retenta  metu. 
6)  f eff  ein  ordo  ipae  dnnalium  mediocriter  noa 
r.  enumeratione  fastorum;  quae  varietas  vehe- 
menter animos  hominum  r.  in  legendo  poasit. 
2)  bemalten,  feft  = , beibetjatten,  bemalten, 
erbalten,  behaupten  oppidum,  amicos  ob- 
servantiä,  rem  parsimoniü,  armia  regnum,  ex- 
trem um  iua,  priatinam  virtutem,  officium,  inati- 
tiara,  ^ravitateni;  caritatem  in  poateroa,  utili- 
tatem  in  amicitia  et  fidem,  hunc  morom  usque 
adhuc,  eorum  usum  benevolentiamque;  neque 
aibi  diutina  vitam  esse  retinendam;  alqd  me- 
moria, immortali  memoria  percepta  beneficia 
nie  uergeffen;  memoriam  alcia  rei;  vehementer 
retinebatur  ne  man  hielt  ftreng  barauf,  ba&  nicht; 
si  illud  teneront,  so  quoque  id  retenturum; 
quartum  iam  diem  sine  pabulo  retentis  iumen- 
tis  ba  je.  bleiben. 

re>tinnlo,  4.  »ieber  Hingen,  =t5nen  in  voci- 
bus  nostrorum  oratorum  r.  quiddam  et  resonat 
urbanius  Cic.  Brut.  §.  171. 

r6-tdiio, 1.  jurüd  bonnern,  erfchallen, 

loca  fremitu  Ct. 

rb-torqueo,  2.  jurücf btehen,  »menben,  =brön* 
gen,  lehren,  ^beugen,  ^bringen  oculos  ad 
urbem;  agmen  ad  dextram  retorquetur  fchmenft; 
caput;  ‘retortis  litore  Etrusco  (Pom  ic.)  vio- 
lenter undis;  *civium  retorta  tergo  brachia 
libero;  *manibua  retortis  mit  auf  ben  Siücfen 
gebunbenen;  auch  jutücf  = , umfd)lngen,  terga 
pantherae  ba«  ißaiithcrfetl  jurüdfd)lagen  Verg.; 
*amictum;  bilbl.  o)  (Just.)  scelus  in  auctorem 
treffen  lafjen  ben  ic.  b)  *mentem  umSnbem. 

re-torrldus,  adj.  eigtl.  jufammengefchrumpft  (0. 
Silier),  bah.  übertr.  mus  abgefeimt  Phuedr. 

retruct&tio,  önis,  f.  [retracto]  Steigerung,  Hbs 
lehnung  sine  ulla  r. 

retraetütius,  adj.  m.  comp,  [partic.  0.  retracto] 
Perbeffert  avvtaypa  Cic. 


rStracto  (nicht  retrecto),  1.  1)  mieber  betaftes, 
aitfaffen,  ergreifen  arma,  *vnlnera  cruda, 
•ferrum,  *manu  sua  Vota.  2)  mieber  cot' 
nehmen,  beljanbeln,  bearbeiten  *verba  de- 
sueta,  -f-orationem,  fhnitam  causam;  -f-detecu 
et  nuda  omnium  mena  poatera  die  retractator 
unterliegt  einer  neuen  Skrhanblung  Tue.-,  +c»a- 
sa8  doloris  mieberholcn;  fvetera  odia  ernrurra; 
mieber  ermägen  alqd  diligenter;  locus  a me 
retractandus;  *secum  memorata,  *fata.  S)  j#= 
rücfjiehcn,  bah-  a)  jurüefnehmen,  miberrujeu 
♦dicta,  flargitiones.  6)  [ich  roeigern,  pro: 
legieren,  ablehncn,  fich  miberfefcen  retrae- 
tautem  arripi;  nullo  retrac taute, 
retractus,  adj.  m comp.  [ partic.  D.  retraho]  ent 
fernt,  perfteeft  retractior  a mari  murus,  aino§ 
maris  introrsus  r.  Liv.;  paulo  retractius  cubi- 
culum Plin.  ep. 

rS-trüho,  3.  1)  jurücf jiehen,  -bringen,  >nA 
tigen  manum,  Ilannibalem  in  Afric-am,  alqm 
in  urbem,  falqm  a eia;  *se  ab  ictu;  inibr 
einen  fflüdjtling  u.  »uSrci&er  einholen  u.  jn 
rücfbringen  alqm  ex  fuga,  ex  itinere;  *qoo 
fata  trahunt  retrabuntque  jutücfrufen;  fchetjl 
argentnm  fugitivum  Ter.\  tp.  a } abjichcn,  at 
halten  consulea  a foedere,  ab  intentu; 
magnia  detrimentis;  *si  retractus  erit  gerettet 
*r.  se  fich  b etro.  jurücf  jiehen,  an  etm.  nicht  teib 
nehmen  mollcn;  se,  ne  etc.  Cic  p.  Cael.  §.  S4 
b)  etm.  jurüdhatien,  nicht  noll ftänbi g gebet 
occulere  aut  r.  alqd  Liv.  c)  fauS  einer  3^ 
ftreichen.  2)  (Tac.)  mieber,  Pon  neuen 
jiehen,  fchleppen  ad  eosdem  cruciatua,  Tn- 
viros  in  arma,  potiorem  civitatis  partem  ad 
societatem  Romanam,  oblitterata  aerarii  no- 
mina  mieber  an«  Sicht  jiehen.  3)  überb  bic 
jiehen,  ^führen  genus  eiusmodi  callidiu: 
et  calumniae  retrahetur  in  odium  iudicis  mcE 
man  Perhafet  machen  bei  ic.  de.  pari.  or.  §.  13": 
fimoginem  nocturnae  quietis  ad  spem  haaii 
dubiam  beuten  auf  ic. 
rgtrccto  f.  retracto. 

re-trtbuo,  8.  1)  (fett.)  jurücf=,  mieber  gebet, 
juftellen  pro  Siculo  frumento  acceptam  pe- 
cuniam  populo  Liv.  2)  jmbm.  baS  ihm  c*c 
bührenbe  geben,  jutommen  taffen  altn 
fructum,  quem  meruit;  falcui  testimonium. 
rStrö,  adv.  [re  u.  Suffij  ter]  1)  räumlich , jt 
rücf,  rücf märt«  r.  navem  inhibere;  *daxe  Ut- 
tea  jurücf fegeln;  *r.  pedem  cum  voce  repressit. 
r.  cedere;  r.  redire,  respicere;  r.  via  repebend» 
est;  bei  Serbi«  ber  Supe,  h'nten  eat  mihi  is 
ultimis  oedibus  conclave  r.  Ter.;  quid  r.  atqce 
a tergo  fieret.  2)  p.  ber  3eit,  rüdmärt#.  pet 
her  deinccpa  r.  usque  ad  Romulum;  ’qucc 
cunque  r.  est  im  Üiüden  ift,  hinter  uns  liegt; 
fr.  habeatur  ratio.  3)  pon  anbern  Serhältnitl« 
rüdmärtS,  jurüd  r.  revocanda  et  abden<is 
cupiditas  erat;  omnia  — longo  r.  ponenda  ü 
poatponenda)  Cic.  Tusc.  5 §.  87;  fpretium  r. 
abiit  hat-  abgejdjlagen.  — retrorsum  u.  -sas, 
adv.  [jfgj.  au«  retro  versum  u.  -ans]  1)  tüd 
märts,  jurüd  Hor.\  quaeritur  r.  unter  Rmit 
blidcu  Quint.  2)  bilbl.  umgelehrt  deinde  re- 
trorsum vicissim  Cic.  n.  d.  2 §.  84.  — r#tro* 
versus,  adj.  rüdmärtS  gebreht,  rüdmärtl 
*r.  prodidit  orn;  adv.  retroversutn  rüdmärtS 
r.  cedam  Plaut. 

rc-triido , 3.  jurüd  ft  offen  Plaut ; partic. 


retrusus  — reviso. 


725 


re-trüsus,  adj.  entfernt,  Berfledt  res  abditae 
et  r.;  haec  esse  penitus  in  philosophia  r.  atque 
abdita. 

re-tnnde,  tüdi  (auch  *rettiidi),  tiisum  (tunsum), 
8.  l)  eigtl.  jurüdfto&cn.  bah-  jurüd «, , int  3<>ume 
halten  animam,  qui  luxuriti  diffluit  Ter.-,  im- 
probitatem  alcis  Lentul.  in  Cic.  ep.;  *super- 
biam  satis;  Antonium  Attic.  b.  Cic  Att.  16, 
1&,  3;  fcollegam linguas  Aetolorum  AU nt 
Schweigen  bringen  Liv. ; sermones  Cael.  in  Oie. 
ep.  2)  abpumpfen,  eigtl.  u.  bilbl.  ferrum  re- 
tusuni  Bor.;  impetum  erumpentium;  hostem  bie 
£>if>e  bei  Jein bei  bämpfen;  gladios  in  rem  pu- 
blicam  destrietös ; telu  coniurationis,  ferrum, 
mucronem,  faculei  iudicii  mei  paululnm  retun- 
dnntur;  mihi  cor  retunsum  est  oppugnando 
pectore  Plaut.  3)a0.  retüsus  (retuns.)  ati  adj. 
nbgefiumpft,  ft u in p f securis  Plaut.;  ferro  re- 
tunso  Verg.;  bilbl.  ingenia  Cic.  de  div.  1 §.  79. 
Keudigni,  ürum,  m.  getm.  'ööllerfdjaft  im  nötbl. 
Xcutidjlanb  Tac.  Germ.  40. 
rens,  i,  »».  u.  rea,  ae,  f.  [res]  1)  jeber,  beffen 
Sache  bot  ©ericht  nerhanbelt  wirb,  bei,  bie  8 et« 
Ilagte,  ängellagtr,  bet,  bie  Schulbige  alqm 
r.  facero,  agere  antlagen,  befchulbigen ; r.  pera- 
gere  f.  perago  2)  c);  fpostulare  alqm  r.  impie- 
tatis;  r.  fieri;  alqm  in  reos  referre,  oximere 
ex  reis;  reus  delicti,  parricidii,  de  vi;  *Anyti 
Sohatei;  pl.  rei  bie  Parteien.  2)  überl).  f tf> ul = 
big,  btt  fchulb  an  et®,  ifi  culpao  alienae, 
fortunae  huins  diei,  suao  partis  tutandae  oer« 
antwortlich;  *r.  agor  id)  wttbe  bcfchulbigt;  *cum 
quid  accidit  tristius,  omnes  rei  sunt;  hicrB.  *r. 
voti  bet  gut  ©rfüüung  feine«  ©cliibbeS  berpflid)tet 
ifi  ==  beffen  SUuufd)  erfüllt  ift. 
re-välesco,  välui,  — 3.  wie  bet  gefuttb  u. 
fräftig  »erben,  genefen  *ope  qua  r.  possis; 
fLaodicea  pmpriis  opibus;  übettr.  »iebet  @cl« 
tung  erlangen  flaetiore  nuntio  diplomata 
Otbonis  Tae. 

rS-T&ho,  3.  1)  jurüd  bringen,  führen  praeda 
rovecta  (ju  Sagen),  *tela;  ffama,  quam  ex 
Bithynia  optimam  r.;  (fpät)  triumplium  heim- 
bringen; ’Troianam  ex  hostibus  urbem  qui  re- 
vehis  nobis  Bott  neuem  griinbeft  Verg.  2)  ge», 
im  pass,  jurüd lontmen,  'fahren,  «reiten, 
«fcpiffen  (mit  u.  ohne  curru,  nave,  equo)  in 
castra,  ad  proelium,  per  circum;  in  ber  fRcbe 
jttrüdlommen  auf  ad  superiorem  aetatem  revecti 
- u in  uh  Cic. 

re-tello,  3.  1)  »eg«,  ab«,  loä«,  aufrei&en 
illam  crucem,  quae  lixa  est  ad  portum;  Gorgo- 
uis  os  r.  atque  abstulit;  tcla  de  corpore;  *ca- 
put  a cervice  revulsum;  *partem  e monte  re- 
vulsam;  acuta  manibus;  *quos  Sidonia  vix  urbe 
r.  mit  fortgenommen;  *morte  revelli  ab  alqo; 
*|iuemm  wegrcijjen;  ’usque  proximos  agri  ter- 
minos  gewaltfant  Bertüdcit;  claustra  portarum, 
ianuam,  vincula;  *Ancbisae  cinerem  Munosve 
aufftören.  2)  bilbl.  Bcrtilgen  cuius  consulatus 
est  ex  omni  monumentorum  memoria  revulsus; 
bonorificis  verlas  omnes  iniurias 
r*-v6Io,  1.  enthüllen,  entblö&en  *ore  revc- 
lato;  frontem  fid)  baS  §aar  u.  ben  Satt  ab« 
fdjeren  Tac.;  *sacra  Ob. 

re-venio,  4.  jurüdiommen,  »ieberlommcn 
huc  Plaut.,  domum  Cic. ; -f-in  urbem,  fex  lon- 
ginquo;  bilbl.  ex  inimicitia  cum  alqo  in  gra- 
tiam  Plaut. 


re-v6rä  f.  res  II)  1). 

rc-verbero,  1.  jurüdfthlagen,  «werfen  quis 
(saxis)  Indus  crobro  reverberatur  prallt  an, 
cursus  aestu  reverberabatur  Gurt. 
rSvSrens,  tis,  adj.  m.  \comp.  u.  +«117).  [parttc. 
B.  revereor]  f ehrerbietig,  a cf)  t ungiS  B oll  sermo 
erga  patrem;  fillud  reverentius;  freverentissi- 
mus  mei  gegen  mich ; *ora  (Musarum)  fittfame. 
XaB.  <i)  frev8rent8r,  adv.  m.  comp.  u.  sup. 
ehrerbietig,  achtung*Boll.  b)  reverontin, 
ae,  f.  ßhrfurtht,  Mutung,  chrfurchtSBolIe 
9iidfid)t  adhibenda  est  quaedam  r.  ad  versus 
bomines  ben  SJlenfcfjen  gegenüber,  im  Benehmen 
gegen  ic.  Cic.  off.  1 §.  99 ; t habere,  fpraestare 
r.  alcui;  secretum  illud,  quod  solä  r.  videi't 
Tac.;  *perfonif.  als  ©üttin. 
re-v8reor,  dep.  2.  l)  et»,  fdjeuen,  Bot  et»,  fid) 
ftheuen  mulier  r.  coetum  virorum;  non  r.  quo- 
rninus  Ter.  2)  (Ehrfurcht  u.  Hochachtung  Bor 
et»,  fühlen,  l)o<hachten  digmtate  aliqua  ante- 
cedentes  r.  et  colimus.  [Plaut. 

riß-verro, 3.  »icber  auSciuaubertebren 

rüverslo,  önis,  f.  [revertor]  Umfehr  auf  ber 
Steife  (ehe  man  ba$  3>et  erreicht  hat>  Ȋhrenb 
reditus  bie  fliüdlehr,  nachbem  ba6  3>el  erreicht 
ift),  übetb  SBiebet',  SRüdfehr  reditu  vel  po- 
tius  r.  mea;  sol  binas  in  singulis  anni«  r.  ab 
extremo  contrarius  facit;  febris. 
rß-rertor  (rovort.),  ti  [roversus  sum  nur  Nep. 
The m.  5,  2;  partic.  reversus  Cic.,  sum, 

ti,  3.  jurüd«,  umfehreit  (b.  Anfängen  bc« 
SHüdgangeä,  ber  als  bauernber  ®lt  burep  redeo 
bejeichnet  »irb)  domum,  Laodiceam,  ad  alqm,  in 
fines  suos,  in  castra,  in  conspectum  alcir , *ex 
itinere,  *Tiberim  rüdmärtS  (jur  Duelle)  ftrdmen; 
*»ieber  »achfen  vineta  a stirpe  caesa;  (feit.) 
fich  »enben  +ira  victoris  in  tribanos;  tp.  ad 
sanitatem;  in  gratiam  cum  alqo  fich  Bcrföhnen; 
sed  iam  ad  id,  unde  digressi  sumus,  revertamur. 

rc-vidco, 2.  (feit)  wieber  fehen  nach 

ad  oram  Plaut. 

rS-vlnelo,  4.  1)  *jurüd  bin  ben  iuvenis  manus 
post  terga  revinctus  Verg.  2)  überh-  feflbin« 
ben,  Bor«,  anbinbeu  ancoras  catenis,  tigna, 
stipites  ab  infimo  revincti,  *alqm  ad  saxa; 
flatus  ense  umgürten;  *tcmplum  frondibus; 
•quae  et  Megacram  paribus  spiris  umroinben; 
•llclum  Gyaro;  bilbl.  •mentem  amore  feffeln. 
re-vlnco,  3.  1)  bewältigen,  nieberbrüden 
•catcrvae  consiliis  iuvenis  revictae  Bor.; 
fcoeptam  adultamque  coniurationem.  2)  tp. 
bunh  ©egenbeweife  überführen,  jurüdwet« 
fen,  »ibetlegen  nunquam  nie  neque  suo  nc- 
quo  umicorum  iudicio  revincetur;  crimina  re- 
victa  robus;  fcuncta  (acc.)  a primoribus  civi- 
tatis rovincebatur  2'ac. 

re-vlrc»co,  vlrui,  — 3.  1)  wieber  grünen 
grün  »erben  •silvae;  fUuminalia  arbor  in 
novos  fetus;  *fidj  oerjüngen  arte  parili  pa^ 
rentom.  2)  tp.  »iebet  aufblühen,  erftarfen, 
fich  erheben  impolitae  res  ad  renovandum 
bellum;  senatus  ad  spem  auctoritatis  pristinoe, 
f Imperium,  fdomus  Gcrmanici,  f partes, 
re-vis»,  3.  1)  trans.  nach  et»,  ob.  jmbm.  wieber 
hinfeljen,  irgenbmo  wieber  nachfehen,  be  = 
fudjenb  wohin  fommen  rem  Gallicanam,  do- 
mos;  •altema  revisens  (Fortuna)  bie  Skfuche 
Beränbemb;  ’aequor  Atlanticum  wieber  befah« 
ren;  *quae  satis  digna  fortuna  r.  Hectons 


72G 


revivisco  — rex. 


Andromachen?  ift  ju  teil  geworben.  2)  {Plaut.) 
intrans.  ad  alqm;  quid  agant. 

rfi-vivlsco,  vixi,  — 3.  »ieber  aufleben  revi- 
xisse  aut  renatum  sibi  Scipionera  imperatorem 
Litt. ; tp.  memoria  ac  deBiderium  alcia;  (homi- 
nes)  iustitiä,  abstinentiä  tui  CiccroniB;  »cuius 
ab  alloquiis  anima  haoc  moribunda. 

♦rSvöcibllls,  e,  adj.  [revoco]  jurüdjuruf en, 
» i b e r r u f l i cf)  iam  r.  telum  non  fuit  (Jo. 

•rSvöcämen,  Inia,  n.  [revoco)  (fett.}  Sifidtuf, 
jurüdrufcnbc  Sälarnung  tibi  Bint  ista  r.  malo 
Ov.  — rerScitlo,  Snia,  f.  [revocbl  ba8  8“  = 
rüdrufen  a bolloj  tp.  ad  contcmplandaa  vo- 
luptates ; all  itjct.  fjigur,  ba!  nochmalige  ®ul- 
fprechen  verbi. 

re-yöco,  l.  1)  jurüdrufcn,  jur  fRüdfehr  auf» 
forbcrn  alqm  intro  Plaut.;  alqm  doraum  in 
bic  §cimat;  alqm  do  suo  cursn,  ex  itinere,  e 
legatione,  ad  vitam,  *aervare  alqm  revocatum 
a morte;  patriam  defensum  rovocatu»  Nep.;  qui 
mo  revocastiB  (au!  bem  Gjit);  ’abi,  quo  blam- 
dao  iuvenum  te  r.  (ju  fid)}  precoB;  multis  no- 
cessarÜB  rebus  inltaliam  revocabatur;  0.  Sachen 
Auxö cf jUben,  «mcnben  »pedem  ab  alto, 
•gradum,  »ocuIob  suob;  »artuB  gelidos  in  vivum 
calorem  bic  ilebcnlmiirme  in  :c. ; fdeficientem 
capillum  r.  (jitrüdbrehen)  a vertice  (nämlich  nuf 
ben  »otbcrn  letl  bc«  Stopfe!  Sutt.\  als  milit. 
t.  t.  jurüd»,  abtufen  cquites,  copias;  bilbl.  n. 
tp.  a)  jurüdtufen,  »fühten,  mieber  he*5 
(teilen,  erneuern  vireB;  flinquentem  ani- 
rnum;  studia  intermi8Ba;  priscos  moros  Liv  ; 
fantiquam  militiam;  *periuria  nrieberholen ; aud) 
tjurüdBerlangcn,  »forbern  praemia  a de- 
latoribuB,  pecunias.  b)  jurüd»,  abjiet|cn, 
abbatten  alqm  a turpissimo  consilio,  a tanto 
scelere,  ab  agricnltura  et  cotidiano  laborc; 
fsaepius  aermone  revocatus.  c)  jmb.  ob.  et», 
in  bie  borige  Sage,  Stimmung  jurüdbtingen, 
»fübten,  = fej>en  animum  incitatom  ad  ulci- 
acendam  orationom  tuam  r.  et  reflecto;  hoini- 
num  mentes  ad  lenitatem  mUericordiamque ; 
fcorraptum  et  omnibns  vitiia  fractum  dicendi 
genus  ad  severiora  iudicia  bie  Schrift jteüer  ju 
einer  ftrengeren  Kritif  ihrer  »c.  oetanlaffen;  unum 
me  eBse,  a quo  revocari  posset  ad  vitam  be= 
»ogen  »erben,  (ich  nicht  ju  töten  Plin.  cp.  1, 12, 9; 
so  ad  industriam , se  ad  pristina  studia;  so  ad 
bc,  se  (ich  befinnen;  bo  ad  ea  ([ich  $inge  in! 
Ocbädjtnil  jurüdtufen),  e quibus  etc.;  revocari 
in  memoriam  (fi<h  »ieber  erinnern)  somnii,  ora- 
culi  Just.  ( t ) juriidjieben,  »nehmen,  »i» 
berrufen  »facta,  flibertatem.  e)  in  einen 
engem  Saum  jurüdjichen,  ein»,  befdjrän» 
(en  comitia  in  unum  domum;  facilius  in  viti- 
bus  revoeantur  (lägt  fnh  »egnehmen,  befchnei» 
ben)  oa  qua©  Bese  nimium  profudernnt;  r.  so 
non  poterat  pd)  feinem  Umgänge  nicht  entstehen. 
f)  et»,  irgenbmohin  bejiehen,  nach  et»,  ein» 
richten,  et»,  wohin  bringen,  jiehen,  auf 
et»,  richten,  Dcrmeifeit  (gcro.  m.  bem  ©egriff 
bet  ©efdiränfung  u.  bc!  ^urücfhaltcnl  oon  allem 
anbern)  alqd  ad  auas  res  (SBerhäl tuiffe) ; signa 
ad  naturam  natürlich  erflären;  ostenta  quae  ad 
coniecturam  aliquam  interpretatione  revoeantur 
benen  eine  mutma§lichc  Sejiehung  burd)  Steutung 
gegeben  »irb;  omnia  ad  potentiam  auam,  ad 
gloriam,  reliquas  rea  ad  lucrum  praedamque 
e!  abji'hen  auf  ic.;  in  qua  deliberatione  ad  suum 


cuiuBque  naturam  conBilium  es>t  omne  revc- 
candurn  muh  pdj  richten  nach  re.;  r.  in  dubiura 
jiehen  in  ic.;  rem  ad  manus  e!  jum  ^Kmbgt 
menge  fommen  taffen;  ad  eortem  (näml.  rem)  « 
jnt  ©erlofung  bnngen,  bag.  revocata  re»  ad 
populum  est  »arb  Bor  ba!  Soll  (jur  (Jnricbn 
bung)  gebracht  Liv.;  epem  consulatus  in  parier, 
teilen;  ad  so  (auf  pch)  crimen  maximi  fat-inonc; 
rationem  ad  veritatem  (auf  bie  ©irflichfeit). 

2)  »ieber,  Bon  neuem  rufen,  aufrufen  +con- 
vivam  in  diem  poBterum;  al!  t.  t.  in  »uffra- 
gium,  eaadem  tribus;  in!bcf.  a)  al!  genebt! 
t.  t.  auf  erneute  Auflage  jmbl.  bring  ex 
hominem  populus  de.  Qu.  fr.  2,  6,  2.  6)  t.  t. 

einen  Schaufpicler,  Sichter  ic.  jur  SSieberb»1 
lung  eine!  ©ortragl  aufforbern,  jmbm 
da  capo  rufen  saepius  revocatus;  praeco  re- 
vocatue;  m.  acc.  bet  Sache,  da  capo  rufca 
bei  ic.  primos  tres  versus;  impers.  müiee  revo- 
catum est;  fabfol.  c)  mieber,  bagegen  ein- 
laben  qui  neque  in  urbe  viveret  neque  revo- 
caturus  easet;  vulpem  Phaedr. 

rB-völo,  1.  jurüd  fliegen. 

*rSv8IübIU*,  e;  adj.  [revolvo]  jttrüdroUbar,  bah 
nbtucnbbar  Fatorum  nulli  r.  carmcn. 

rBvolvo,  3.  1)  jurüd  rollen,  »äljen,  midtlt 
fmolia  obiectu  revolutus  amnie;  + »tamiru, 
»revoluta  aeatu  aaxa  jurüdgefpütt;  ’aequoru; 
draco  r.  sese;  *revolutus  equo  hcrabgefaücj 
»ter  revoluta  toro  est  fant  jurüd;  »revoluta 
eaecula  abgerollt,  Bergangen;  »revoluta  di« 
jurüdfeljrenb;  tnlbcf.  ein  ©ud)  aufrolles, 
auffchlagen,  (egl.  evolvo)  tua»  ad  versus  te 
Origines;  flibrum  ad  extremum  burchlefen  t) 
tp.  a)  omnia  necessario  a tempore  atque  hr 
mine  ad  commune»  rerum  atque  genermn  suc. 
mag  revolventur  »irb  jurüdgeführt  Werben  cur 
IC.;  * Herum  casus  BOlt  neuem  ^ftehen;  fam 
mus  r.  (immer  Bon  neuem  aitfachcnb)  iras;  »rer 
bub  iter  omne,  *iter  fallocis  »ilvae  jurüdnwn 
beln.  b)  revolvi  mieber,  Bon  neuem  in  ets. 
Berfallen,  auf  ob.  in  et».  'Üble!,  Schlecht« 
geraten  in  eandern  vitam  Ter.;  *in  vetenr: 
üguram,  fin  luxuriam,  fad  vana  et  totif- 
irri»a,  trursus  ad  euperstitionem ; eo  r.  rem 
ut  bahin  tomme  e!,  bah;  revolutaa  ad  dispes- 
Bationem  inopiae  fich  genötigt  fehenb  Lir ; 
victoria  ad  irritum  Tac.  c)  revolvi  rebent 
ob.  benfenb  auf  et»,  jurüdlommen,  ideoü- 
dem  in  Tusculunum  auf  ben  $tan,  mein  %.  jf- 
Bertaufen;  eodem;  ut  ad  illa  elementa  reved- 
var;  fad  memoriam  coniugii  nrieber  geben tn 
ic.  d)  »mieber  tefen,  wieberholen  loa 
iam  recitata;  »ieber  überbenten  *vi*a,  fon 
nia  dicta  factaque  eius  sccnm,  fquanto  plan 
recentium  »eu  veterum;  »ieber  crjähle* 
*baec  ingratn. 

rg-vömo,  3.  jurüdfbeien,  »ieber  Bon  fict 
geben  »fluctus , *Charybdis  carinas. 

rex,  regis,  m.  [rego]  1)  König  Albaners;  alqm 
r.  ap;>ellare;  bl.  rex  B.  ffkrferfönig;  regnm  r. 
b.  König  ber  Suet.;  B.  Suuetcn  Kr 

Karthager  Nep. , Just.;  *rex  (bie  ©flicht  brt 
König!)  patrern  vicit;  *al!  adj.  herrfcheut. 
populus  late  r.;  pl.  op  bic  föniglichc  Fami- 
lie po»t  r.  exactos,  inbef.  bic  ijlrinjen;  btt 
föniglicpeSBürbe  r.  Lacedaemoniornm  tollen 
Nep.  Lys.  3,  1;  jur  3*ü  ber  ITiebublif,  mit  ©t 
jiehung  auf  9iom  gejagt,  in  gehäfpger  ©ebcutuns 


727 


RhadamanthuB  — rigeo. 


= Seitiot,  Ö5e»üalt^erxfd)cr,  Ufurpator, 
iinpune  quaelibet  face  re,  id  est  regem  6880; 
bod)  blieb  boi  SBort  ohne  biejen  Begriff  alä  9tamc 
einiger  prieflerlichen  Betfonen,  bef.  r.  sacrificu- 
lus,  sacrificus  ob.  saerorum,  sacriöciorum,  roeb 
dict  einige  früher  o.  König  befolgte  Opfer  u.  am 
berc  geiftlidje  ßanblungen  »erridjtete ; Nemorensis 
Cpfctpneftct  ber  Xiana  ».  Hricia  Sud.-,  aud) 
»gürft  (8ar)  ber  ©truölet;  pl.  gelben  Verg. 
Aen.  7,  181;  tragici  (in  ber  Xragöbte)  XljeateT* 
fönige  Just.  2)  übertr.  a)  »über!).  Bcherrfcher, 
£err,  Sorßeffcr,  gürtet  divum  homiuum- 
que  o.  gupiter;  Stygius,  iufemus  'Jluto;  aqua- 
rum  Sleptnn;  ferarum  (o.  8ötoen);  B.  ber  Königin 
ber  Bienen;  fluviorum  (o.  Bo  ali  fjauptfluß 
StaHenü;  *pneritiae  gül)icr,  6r jicf)er;  "ali 
©hrentitel,  d.  SÜneai.  b)  jeber  Sornefymc, 
3Räd)tige,  Sicidje  r.  me  esse  oportuit  Ter. ; jd 
große  fetten  (o.  ben  greitnben  bei  Säfax  Cic. 
fam.  9,  19,  l;  Patron,  Befchüßet  ber  Sehma* 
tobet  Com.,  Hör. 

KliadSmunthus,  i,  m.  f.  Minos  1). 

Khneti,  Khaetla  etc.  f.  Haeti,  Raetia  etc. 
»Khamnüsis,  Idis,  f.  bic  ©öttin  9!emefii  (weil 
fie  in  9thamnu8,  einem  glccfen  in  Httila,  einen 
Ictnpel  hatte);  *-ü»ius,  adj. 
rhapaödi«,  ae,  f.  {gatpcaSia}  iMijapfobie  Kep. 

1.  liliea,  ae,  f.  Silvia,  lodjter  bei  9?umitor,  Kö= 
nißi  ju  Sllba,  Beftalin,  SJlutter  bei  Siomutui  u. 
;Hcmui;  ttarf)  itjr  benannt  eine  Beftalm  b.  Verg. 

2.  Itliea,  ae,  f.  f.  Cybele  1).  |.äen.  7,  659. 
rbeda,  rlietlarius,  Bhedönea,  Rhenium  f.  reda, 

redarius  etc.  — rheno  f.  2.  reno. 

Rhenas,  i,  m.  ber  9U)ein;  »Mntto^ner  bei 
Siljeini,  ©ermanen. 

rhetor,  öris,  m.  [fijxap]  Setter  ber  Bcteb* 
famteit;  (fett)  “=  orator  Nep.  Epam.  6,  8. 
Hör.  tat.  1,  10,  12.  — rhetörica  f.  rhetoricus. 
— rhetörlce,  adv.  [rhetoricus]  tebnerifd), 
mit  tebnettfehem  Schmucfe. 
rlietörTcötöros,  adj.  (oorfl.)  Tatinifrerte  gorm  Bon 
or/Topixoirfpos  ati  comp,  ju  rhetoricus  Lucil.  b. 
de.  de  or.  3 §.  171.  — rlietörlcns,  adj.  [tfi)- 
Toptxdc]  1)  jum  üHpetor  gehörig,  Sibetot» 
are  u.  bl.  rhetörica  Stebetunft,  9ti)etorif.  2) 
gut  'Jiebefunft,  jur  Si^etoril  gehörig,  rbes 
torifd),  rebnetifd)  doctores  =■  rhetores;  liori 
Lehrbücher  bet  Bebetunfi;  subst.  n.  pl.  9U)e« 
tori!. 

frhinöcero»,  rötia,  m.  [givoxfgtoe]  'llaifjorn. 
Khinöcölüra,  ae,  f.  Stabt  an  ber  SüMüftc  bei 
aSittelmeerei,  balb  ju  'Ägypten , balb  ju  Sprien 
gerechnet,  j.  El- Arisch. 
lttiion,  (-um),  ii,  n.  Borgebirge  in  Ädjaja. 
Kliipneus  f.  Ripaeus. 

Khizon,  öuis,  in.  iUprifcpe  Stabt  an  bem  fd)ma= 
len  rhijäifehen  SReerbufen,  j.  Hisano.  San.  subst. 
• zöuitae,  ärum,  m. 

rlio,  n.  inded.  ber  griedj.  Buchftabe  Di  ho  Cic.  de 
div.  2 §.  96. 

ltbodn,  ae,  f.  Stabt  in  Hi«),  Tarrac. 
Kliödauus,  i,  m.  glitt!  in  ©aQien,  1 Sthoiic. 
ltltddopc,  es,  f.  ©einige  in  Xl)tacien.  Bat). 

»-peius,  adj.  thtacifch- 
Rhodos  ob.  -dux,  i,  f.  gnfel  u.  Stabt  an  ber 
H'iifte  b.  Kleinafien.  San.  a)  Rliödius,  adj.; 
subst.  -11,  m.  b)  f-Rhödieusls,  adj. 
»Khoeteins  u.  -teil»,  adj.  eigtl.  jur  Stabt  u. 
jum  Borgebirge  'Jiboetcum  in  Xtoai  gehörig  =“ 


trojanifd);  ’mrfw/.Blioetela,  Xroerin;  *-töum, 
i,  n.  bai  SKeer  um  bai  Borgebirge  Dthoetcuni. 
rhombus,  i,  m.  [pöpfiac]  1)  Streife!  ber  3au= 
betet,  gauberrab  Prop.  2)  ein  Seefifd)  ani 
bet  ©attung  ber  Butten  Hör. 
rhomphaeu,  ae,  f.  [po/i<pa/a]  langer  Slurf= 
fpiefi  barbarifcher  Böller.  [fifth- 

Bhösittcus,  adj.  aui  Sihofoi  (in  ©ilicien),  rho  = 
Bhoxölftnl,  örum , m.  jepthifehe  Böllerfchaft  im 
iefcigen  Sübruhlanb  Tac. 

rhythmlcl,  örum,  m.  ( peOptxoi ] bie  9t h t) t h tu i - 
ler,  2ehrer  über  Siumerni  u.  Xalt. 
riea,  ae,  f.  Kopftuch  ber  röntifchen  grauen 
Plaut.  Xao.  ricinluni,  ü,n.  Mein  ei  Kopf  tuet), 
riet us,  us,  m.  n.  -turn,  i,  ».  ! ringo]  ber  bef. 
)um  Lacpen  toeit  geöffnete  Biunb  riau  didu- 
cere  rictum  Hör, ; *per  rictue;  f spumante  r.; 
B.  Xieten,  ber  llaffenbe  3f a d) e u ’serpentis, 
•Cerberei. 

rideo,  rlsl,  risum,  2.  1)  intrans.  lachen  in 
hoc;  *dolia  über  tc.;  in  stomacho  im  3ngrimm; 
ytleora  oagiuviov  ju  feinem  Schaben,  gejtnungen 
Cic.  fam.  7,  25,  1;  ridentem  (fcherjcnb)  dicere 
verum  Hör.;  ’ridetur  fictis  reram  über  IC.; 
bef.  *frcuttblich  lächeln,  anlächetn  alcui,  ad 
alqrn,  ♦dulce,  *vultu  fortuna  aereno;  übertr. 
B.  Sachen  a)  *eitt  hrttrrci  Wnfehcn  haben, 
gtänjen,  ftrahlen  omnia,  ager,  acanthus, 
uomus  argento;  qui  (dies)  nlmä  r.  adoreä  'au 
bem  juerft  ber  Sieg  uns  lachte’  Hör.  b)  *an  = 
lachen,  gefallen  ille  terranun  angulus  mihi 
praeter  oinnea.  c)  *jpottenb  lächeln,  f polten 
über  ic.  munoribua  aemuli.  2)  trans.  über  jmb. 
ob.  ctm.  lachen,  jmb.  ab.  etis.  belachen,  auös, 
oerlgchen,  befpötteln  alqm,  alqd,  »versus 
Ennii , * verba  I,atina;  falqd  in  (ani  alqo ; haec 
ego  non  r.  baS  fage  ich  nicht  jum  Schcrj;  Pyrrhi 
ridetur  largitas  a consule-,  r.  malis  alienis. 
Xao.  ridlbundns,  adj.  lachenb  Plaut. 
ridlcüläria,  örum,  n.  [ridiculusj  Boffen  Plaut. 
ridlcülö , adv.  [ridiculua|  1)  lächerlich,  oer- 
lachenimcrt.  2)  jpahhaft,  poffierlid).  — 
ridlctUösus,  adj  m.  sup.  {ridiculusj  fpafiliaft, 
poffierlid)  Plaut.  — ridleälus,  ntjj.  [rideo] 
Padjeu  erregenb,  1)  in  üblem  Sinne  lächerlich, 
Berlachenölocrt  insania,  »poema;  *qui  ridi- 
culus  minus  illo?  (sc.  es).  2)  in  gutem  Sinne, 
fpafchaft,  fcherjhaft,  poffierlid),  tomifch 
liomo  Plaut.,  Che.;  tum  sum  ridiculissimus 
Plaut.;  cavillator  facie  magis  quam  facetiis  r.; 
hinc  illi  homines  erant,  qui  etiarn  r.  videban- 
tur  ex  (infolge)  dolore;  res,  dictum  Plaut.;  *m. 
inf.  totas  absorbere  placentae  luftig  ju  fd)auen, 
tt)ie  er  ic.  Hör.  sat.  2,  8,  24;  subst.  a)  -us,  i, 
m.  Spaßmacher,  Bofienreißer,  tiärrifcher 
Kauj  Com.  b)  -um,  i,  n.  baö  $of fierlicße, 
ber  Spaß,  Scherj,  Sßip  ridiculi  causü  Plaut.; 
mihi  fuit  ridiculo  Ter.;  per  ridiculum;  genera 
ridiculi,  in  iaciendo  mittendoque  r.;  r.  meis 
Plaut.;  quatenus  sint  r.  tractanda  oratori;  saepo 
etiam  sententiose  r.  dicuntur. 
rlgena,  tis,  adj.  [partic.  n.  rigeo]  ftarre itb, 
ftarr,  Dor  Kälte  »pars  terrae.  — rigeo,  ui, 
— 2.  ftarr,  fteif  fein,  ftarren,  bef.  Bot  Kälte 
ceterae  partes  incultae  frigore  Oie.  Tu» c.  1 
§.  69,  gern,  fmanu»  rigentes,  *prata,  »glacio 
horrida  barba;  *übert).  Bor  Steifheit  corvix, 
gelido  comae  terrore,  plumbo  (o.  ©äftuö), 
ferro,  signis  auroque  flrojctt;  übertr.  »ftarr, 


728 


rigesoo  — robigo. 


ßcif  etnporragen,  emporftarren  pars  summa, 
sine  frondibuH  arbos,  late  Tmolus.  $ao.  *rY- 
geaco,  gui,  — 3.  erftarreit,  fl  ei  f werben; 
emporftarrcn. 

rYgYde,  adv.  [rigidus]  ftrcug  Ov.  — rYgidu*, 
adj.  m comp,  [ngeo]  1)  ‘jlarr,  fleif , unbe  = 
weglicp,  bef.  Dot  Kälte  tellus,  aqua,  frigu», 
silex,  onsis;  übettr.  emporragenb,  = fiarrcnb 
ccrvix , crura,  ‘columnu,  ‘quercus,  ’capilli ; 
•Niphatea  (b.  gelfen).  2)  tp.  (meiji  poct  u.  fpät) 
r»)  ftarr,  uncrfcpüttcrlicp,  unbeweglich  in- 
nocentia  Liv.,  ‘vultus,  ‘mens.  ft)  ungefcpmei; 
big,  (teif  Canachi  »igna  rigidiora  (o.  Silb; 
faulen),  c)  ftreng,  f)art,  unbeugfam  ‘verao 
virtutis  satelles,  fsententia,  *minae,  *parens, 
♦senex;  fr.  et  triste»  Batellites.  d)  ‘patt,  ab; 
gebartet  Sabini,  Uetae,  ferne. 

rlgo,  l.  1)  eine  glüffigfeit  wobin  leiten,  aqaam 
per  agros  in  einem  alten  Dralel  b.  Liv.  5,  16,  3. 
2)  bcwäjfern,  benepen  lucum  fons  perenni 
aqua  Liv.;  *qu&  Istrus  Gotas  r.  Dotbeifhömt 
bei  ic  ; campos,  solutn  (B.  ber  Duelle),  umore 
terra»  (B.  ffiaffer);  übertr.  *ora  lacrimis;  ‘natoa 
vitali  rore  tränten  mit  ic. 

Kigodüliint,  i,  n.  Stabt  im  ©cbicte  ber  Ire= 
Biter,  j.  Ricol,  Tue. 

rYgor^  öris,  m.  frigeo]  1)  Starrbeit,  fjärte 
♦fern;  bef.  bic  ©rftarruitg  Bor  Kälte  u.  bie 
Kälte  jelbft  torpentibus  rigore  membris  Liv. ; 
ffrigorum,  fnquao,  fnivis,  * Alpinu».  2)  tp. 
a)  fUnbeugfamlcit,  $ärte,  Strenge  disci- 
plinae  vuteria;  antiquus  r.  et  nimia  »everitaa. 
ft)  Steifheit  im  IBetragen  *tuus  iste. 

rYgnus,  adj.  [rigo]  1)  bemäffett  ‘hortue.  2) 
bemäffernb  *amnis. 

rima,  ae,  f.  1)  SRipc,  Spalte,  9i i 6 agere, 
•dueere  (befotnmen),  ‘facere  r.  (machen);  rimas 
cxplere;  *ignoa  r.  micans  ber  Wolfenfpaltenbe 
Slip;  fcperjp.  pleuus  rimarum  »um  etc.  f.  per- 
fluo.  2)  )Xu  * f t u<p  t aliquam  reperire  r.  Plaut. 
®ao.  A)  rimor,  dtp.  1.  jerfpalten  1)  aufwüp= 
len,  ; tei ficn  ‘terrurn  rastris;  itiSbcj.  fudjcttb 
burrfi wühlen,  = ftöbern,  --f neben,  ;forfcpen 
‘vultur  viset-ra  epulia  (jum  grab);  ‘cancB  elati» 
naribus  aurus ; *quod  cuique  rimanti  ropertum; 
fradice8  palmorum.  2)  tp.  genau  burcpfor  = 
fehen,  auoforfepen,  ju  erfpähen  fueben  id 
quoque,  fvaletudini»  adverea,  faecreta,  fvalles, 
faditus.  B)  rimosus,  adj.  soll  SH i p e tt , Spal  = 
ten,  l c cf  ‘cumba,  ’forea,  ‘cubilia;  tp.  auris 
eilte*  Scpwäpct«,  ber  nicht*  bei  fiep  behalten,  Ber; 
fcbmeigcit  tann  Hot.  sat.  2,  6,  46. 

ringor,  — dtp.  3.  cigtl.  bie  ffäpne  fletfcben,  b. 
fpunben,  bap.  grollen,  fiep  pcimlicp  ärgern 
Ter.,  Hör. 

ripa,  ae,  f.  Ufer  eine*  gluffe*;  pl.  nuep  Ufer» 
gegenb,  »ftreetc  ad  r.  Rheni,  Sequanae; 
*f=»  litus. 

Ripaetis  (Riph.),  adj.  ju  einet  ©egenb  im  äufeer; 
ften  Sarmatien  ob.  Scptpien  gepörig,  ripäifcp, 
auep  ttörblicp  Vera. 

riprnsis,  adj.  [ripa]  (feit.  u.  fpät)  am  Ufer  lie> 
gettb,  Dacia  am  Ufer  ber  ®onau.  — ripfila, 
ao,  f.  [dem.  B.  ripa]  Cic.  Alt.  16,  16. 

rlseus,  i,  m.  [ffoxoe]  Koffer  Ter. 

rlslo,  önis,  f.  [rideo]  ba«  Hacpett,  ©cläcpter 
quot  r.,  quot  iocoe  Plaut.  — rigor,  öris,  m. 
[rideo]  SJacper,  Spötter;  abieftio.  Satyri  Hör. 
— rlBuu,  us,  m.  [rideo]  1)  ba*  Hacpen,  ©e= 


läcpter  hominom  de  te;  iata  ad  risum  ftitb 
jum  Sacpen;  risni  sorori  fuit  fit  warb  au*ge 
lacpt  Bon  ic.;  *alqd  in  risnm  vertere;  risum  mo- 
rere,  commovere,  concitare,  faccre;  miros 
risus  edere;  ‘risum  dare,  fpraeberc  aleni  errt 
gen;  risus  hominnm  captare  Hör.;  riso  emon 
Ter.,  corruere;  meton.  ‘©egenftanb  be*  ®e= 
läcpter*,  fflefpötte  deus  omnibus  r.  erat.  *) 
im  übein  Sinne  Spott,  $opn  Cic.  «.  d.  2 §.  7. 
rite,  adv.  [cigtl.  abl.  ft.  ritu]  auf  eine  mit  bei 
Statur  ob.  heiligen  ©efepen,  utaltem  fjet 
fommen  übeteinflimmcnbe  Skife,  nach  rechtem 
(Religion  ^gebrauch,  mit  ben  perlömmlichen 
Cetcmonien,  auf  pcrlömmticpe  Seife,  gc 
pörig  rebus  divinis  r.  perpetratis;  colere  decw; 
‘vocare,  ‘canere;  hunc  r.  beatum  dixeriruui; 
qnae  r.  sapientia  appellanda  est;  *rebuB  r 
paratis;  indoles  rit«  nutrita  Hör.  carm.  4,  4,  26; 
‘jum  ©lütf,  jum  §cil  propinquare  auguriam; 
»ecundare  visu». 

ritunlis,  e,  [ritusj  beit  heiligen  ©ebrautp  betreffenl 
ritu»,  u\  m.  bet  natürlicp  beftepenbe,  burep  feiner 
langen  Seftanb  geheiligte  Sr  au  cp,  bap.  a)  b.  ber. 
inftinftmapigen  Xpun  u Serpalten  ber  Jtert, 
bi*w.  auip  B.  bem  natürlichen  Serpalten  befttme 
ter  Sienfcpenflaffen , bef.  im  abl.  ritu  nach  8tt. 
Wie,  pccudum,  ferarum,  latronum,  mulienuc 
ritu;  ‘fluminiB,  tempostatis  r.;  ‘novo  r.  itei 
neuem  ©efcpmac!  Hör.;  in  aUenos  r.,  moros  k- 
gcoque  verti.  ft)  ber  uralte,  Bon  ben  ©önrr 
felbft  eingefüprte  heilige  ©ebrauep  ritu*  fair; 
liao  patrumque  servar«;  lioinana  iura,  Ror. 
ritu». 

rivälls,  o,  adj.  friruB]  eigtl.  ber  ju  einem  SSafin 
lanal  auf  ben  Ädern  Slitberecptigte,  bau.  ber  *e 
benbupicr  Com.;  fpriepm.  amare  se,  se  et  »s» 
sine  rivali  opne  beneibet  ju  Waben.  ®ao.  ri- 
vSITttts,  ätis,  f.  (feit.)  Jlebenbupler  jepaft  n 
ber  Hiebe  de. 

rirulus,  i,  m [dem.  B.  rirus]  flaff.  nur  bitt, 
r.  conaectari,  fontea  rerum  non  ridere  ben  ca 
jelnen  gälten  naepgepen,  opne  ba«  Sttnrip  p 
erlennen;  inftuxit  non  tenuis  quidam  r.  in  bar 
urbem,  »ed  abundantissimus  amnia;  r.  arces.v 
tua  ab  ipso  capite  accusationig. 
rirtiB,  i,  m.  Sacp;  *pl.  Ströme  lacrinuuTir. 
lacti»;  fsanguinis;  *nvis  (jlromweift)  curTeist.i 
rina;  ‘sudor  fluit  undiquo  rivis;  * 333  a ff  er = 
rinne,  Kanal  claudite  iam  rivos;  jprtitr 
liquidus  fortunae  r.  inaurat  alqm  (wobei  a 
einen  Sacp  flüfftgen  ©olbe«  ju  benlen  ifl,  b«  ter 
Singetaucpten  mit  ©olb  überjiept)  Hör.;  e ri» 
ftnmina  magna  facore  au*  ein«  Stüde  eino 
Slefantcn  maCpcn  Op.;  r.  est  deducta  oratio,  ne: 
fontibus  hat  Berfcpiebene  Vlrme,  aber  niept  C*c! 
Icn;  fasticiire  lacus  et  r.  apertos  f.  lacus  1). 
rlxn,  ae,  f.  ffanf,  gtreit  (leibenfcpaftlicpn,  w! 
eper  in  Ipätlicpteiten  i'tbajugepen  bropt  ob  übe 
gept)  Academiae  nostrae  cum  Zenono  magai  r 
est;  r.  ac  prope  proelium  fuit;  iurgia  primtnr 
mox  r.  inter  RatavoB  ct  legionarioa  — prop 
in  proelium  exarsere  Tac.  jaB.  rixor,  dtp  1 
anfen,  pabern  cum  alqo,  de  amicula;  f probe 
. caprinu8;  fnon  pugnat,  red  r.  (orator 
röbiglnöBus,  adj.  [robigol  Berroftet  Plaut. 
röbigo  (rüb.),  Ynis,  f.  [rübeo]  1)  9t oft  an  fv 
laßen;  ‘gäulni*  an  ben  gähnen;  <jo.  *Untk< 
tigfeit  longa.  2)  *tal*  firanfpeic  be*  ®r 
treibe*,  Sranb  ob.  Siofi;  perfonif.  R.  tat 


roboreus  — roro.  729 


©ottpcit,  raclcpc  man  um  illbmcnbung  bei  Stau- 
be* anrief  Ov. 

röböreus,  adj.  [robur]  eiepen  *pons. 
röböro,  l.  [robur)  ftärfen,  Iräftigen,  Haff,  nur 
tp.  gravitatem  (animi);  eloquontia  ipsa  so  po- 
stea  colorat  et  r.;  *pectora. 
röbnr,  Sri»,  tt.  1)  Kernpol),  bef.  ©itpcnpol) 
naves  ex  r.  faetae;  ’quercus  annoso  r. ; al« 
©ilb  uttburtpbringlitpcr  gefligfeit  ob.  ©et= 
pärtuitg  bei  fflemüie«  non  est  (sapiens)  e 
snxo  sculptus  aut  e robore  dolatus;  *ilti  r.  et 
aes  triplex  circa  pectus  erat  Hör.  carm.  1,8,  9 ; 
*0.  anberem  fpartpol);  »om  Oieafter;  meton. 
«)  ein  aus  Sicpcnpol)  gemalter  ©egen» 
ftanb  in  robore  (auf  cupeiten  barten  ©änfen) 
uveumbunt;  *aratri  eittjener  ©flug;  r.  (Speer) 
praefixum  ferro  ; *nodis  gravatum  (Keule) ; *ferri 
eifenbeftplagene  Xfjorflügel ; ‘sacrum  ba«  pöljtrne, 
bet  ©atla«  geweitjtc  trojantftpe  JHofj;  *cavum.  6) 
ber  o.  Serotu«  ludiui  im  röm.  StaatSgefängnijfe 

i carcer)  angelegte  unterirbiftpe  Ketfer ; in  toeltprot 
cb teere  Staatsoerbretper  in  ©emaprfam  gehalten 
unb  auch  pmgeriiptet  rourbett.  2i  tp.  a)  Stärfe, 
Jfraft,  geftigteit  (jum  SBiberftanb  u.  mit  8u*= 
bauet),  fotoopl  pppfiflp  veterani  exercitus,  na- 
vium;  satis  aelatis  atque  r.  habere,  pl.  -fr. 
parentum  liberi  referunt,  al«  and)  geiflig  virtutis 
robore  tirmior  quam  animi,  incredibile  animi, 
hoc  animorum  corporumque  Curt. ; quid  r. 

( burd)  bie  3apl  bet  Stimmenbeit  , quid  dignitatis 
huius  petitioni  attulerunt?  fr.  aüquod  in  stilo 
t'aeere,  toratorium.  b)  ber  ftörlfie,  fräftigfte 
Xeil  eine«  ©egenjtanbe«,  Stär  fe,  Kern,  Stamm, 
Stübounlt  m optimorum  civium  vel  tiore  vel 
r. ; senatus;  hoc  (fuit)  r.  libertatis  tdarissimae 
civitatis  Nep.;  in«bcf.  Kerntruppen,  Kern  id 
roboris  in  omni  exereitu  erat,  quod  roboris  in 
acie  erat,  quod  fuit  roboris;  omne  r.  virium, 
pl.  haec  sunt  nostra  r.,  centurionum. 
röbustus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  eitlen  sti- 
pites  Liv.i  fores  Hör.  2)  f efi,  flarf,  träftig, 
erftarlt,  geträftigt  (jutn  2lu«palten  u.  SBiber= 
fiepen,  gut  ©efenfioc)  usu  aut  aetate  robustior; 
r.  et  valentes  satellites;  qui  erunt  firraiores 
nee  tarnen  robustissimi;  lex;  *pecr  acri  mili- 
tiä;  animus;  haec  quae  robustioris  improbitatis 
sunt;  quattuor  fllii  im  HRanneJalter;  rem  publi- 
cam  iam  firmam  et  r.;  res  vetustate  r.  calum- 
niando  pervertere;  fsuist.  robuBti,  robustiorcs 
bie  Srroatpfcnen. 

rodo,  si,  «um,  3.  1)  tauen,  benagen,  ’vivos 
ungues  (bei  längerem  92atpbenleu);  »viteru;  *pol- 
licem  dente  (alb  3*l<P*n  bet  ffiut);  ’diaria  ur- 
hana  cum  servis  teilen;  ’ferrum  robigino  ro- 
ditur  wirb  allmäpli(p  oerjeprt.  2)  tp.  oerflei» 
netn,  perabfeben  in  conviviis,  *ubsentem 
amicum. 

rogiltlo,  önis,  f.  [rogo]  t)  al«  r^ct.  gigur,  bie 
grage,  burd)  Weltpc  ber  ©ebner  einem  Segnet 
gufept;  in*bef.  Anfrage  an  ba«  Sol!  in  betreff 
eine«  oorjufdjlagcnben  Öefegc«,  ©efepöotftplag, 
?l n trag  rogationem  ad  populum,  r.  ferre,  pro- 
mulgare.  2)  ©itte,  ftnfucpen.  ©ae.  dem.  rö- 
gät  innert  Ih,  ae,  /. 

rogfttor,  öns,  m.  [rogo]  eigtl.  Jlnfrager,  bap.  a) 
Slntragficllcr  beim  SSolf ; übeTtr.  Cie.  Att.  16, 
16,  9.  6)  naep  (Einführung  ber  Stimmtafeln  bei 
ben  Somiticn,  ber  ©timmenfammler,  primus 
bei  ©rärogatiocenturie. 


rßgätu,  abl  m.  [rogo]  auf  ©itten,  ©rfudjcn, 
in.  pron.  poss.  ob.  gen.  tuo;  eius. 
rßgTt&tio,  önis,  f.  [rogito]  fflefepoorf  (plag 
Plaut.  — rögTto,  1.  [inte m.  0.  rogo]  ange  = 
legeiitlidj  fragen  Plaut.,  Ter.;  multa  super 
alqo  Verg. 

rogo,  1.  [arepaift.  perf.  conj.  rogassil,  rogassint 
die.  legg.  3 §.  9.  4 §.  10]  1)  nöip  etw.  langen, 
etlo.  polen  aquam  hinc  de  proximo  Plaut.  2) 
oon  jmbrn.  etm.  (bie  ©leinung , ben  SBiHett  jmb«.) 
ju  miffen  oerlangen,  jmb.  nad)  etto.  fragen, 
bef.  oon  amtlidjen  ülnfragen  alqm  alqd;  men’ 
rogas?  me  rogas?  rogas  me?  Com.;  rogaB? 
Com.,  Cie.;  etiam  rogas?  Com.;  partic.  «.  al« 
subst.  rogatum  baä  ©ef ragte;  reHpondero  alcui 
ad  rogatum ; als  t.  t.  a)  (gern.  0.  ben  Senatoren) 
alqm  eententiam,  alqm  jmb.  um  feine  2Rei  = 
nung,  Stimme  befragen;  primus  rogatus  est 
sententiam.  b)  r.  populum  ob.  legem  ob.  abfol., 
eigtl.  ba«  ©olf  wegen  eine«  ©efegoorfdjlage«  bc= 
fragen,  ein  ©ejef;  beantragen,  einen  @efeg.- 
oorfiplag  matpeit;  uti  rogas  gotrnel,  burtp 
weltpe  ein  ®cfep  bei  IHbftimmungen  gebilligt  warb, 
abgefürjt  U.  lt.  c)  (populum)  magistratum  bent 
©olf  einen  ©ernnten  jur  fflapl  oorftplagen, 
bie  ffiapl  eine#  ©tarnten  beantragen  populus 
regem  interrege  rogante  comitiis  curiatis  crea- 
vit;  Romani  ad  magistratus  rogandos  proficisci- 
tur.  d)  r.  milites  sacramento  f sacramentum  2). 
8)  jmb.  um  etm.  erfutpen,  um  etw.  bitten  (bef. 
um  eine  ©cföDigteit)  rogo  te  atque  etiam  oro; 
alqd  ab  alqo;  alqm  alqd;  vasa  utenda  Plaut.; 
res  turpeB;  in  proxiraum  annum  consulatum 
petere  vel  potius  r.  betteln  um  ic.;  mit  eigene 
tümlidjcr  Kür  je  cum  rogarct  ut  exiret  = per 
eurn  exire  liceret  Nep.  Epam.  4,  4;  *fpro  vita; 
inäbef.  feinlaben  ju  etw.  alqm  ad  signandum 
testamentum,  in  Consilium;  rogari  ad  convi- 
vium  Just.  SpridjW.  malo  eraere  quam  r.  Ctc. 
rogus,  i,  m.  Stpeiterpaufen;  tra  r.  raeum 
imponitur  ftirbt  mit  mir;  *meton.  ©rab. 

Roma,  ae,  f.  bie  Stabt  9iom;  al«  fflfittiti  in 
einem  btfonbem  lempel  oereprt.  ®ao.  a)  Rö- 
m&tiuB,  adj.  homo;  urbs  ft.  Roma  (unllaff.). 
3n«bef.  R.  more  loqui  gerabe  perau«,  offen 
reben;  commendare;  im  weiteren  Sinne  l a t c i = 
nifd)  auctores  Quint.  10,  1,  68;  subst.  -nus,  i, 
m.  teil«  collect.  berSibmcr,  teil«  ba  rämiftpc 
gclbpcrr  Sali.,  Liv.;  0.  Äntoniu«  u.  beffen 
ganjrr  $cere«mad)t  Hör.  epod.  9,  11;  pl.  bie 
fHömet,  -na,  ae,  f.  fHömcrin.  b)  RömTliu«, 
adj.  romiliftp. 

Romnllannm,  i,  n.  Ort  in  Sacien  Aur.  Vict. 
Röm&lus,  i,  n.  natp  ber  Sage  mit  SRetnu«  ®t- 
bauer  fHorn«,  erfter  röm.  König,  Sopn  be«  SKar« 
u.  ber  ©pea  Siloia.  ®ao.  a)  * Romilleiis,  adj. 
romulifcp,  be«  SRomulu«,  römiftp.  6)  ''Ro- 
mälUK,  adj.  autp  römiftp.  c)  * RönuilTdae, 
fi rum,  m.  Slatpfomntcn  be«  9iomulu«,  bie  iRömer. 
2)  f.  Remulus  1). 

rorärll,  örum,  m.  eine  9lrt  fieiiptbcwaff ncter, 
bie  im  gelbe  pinter  ben  Irinricrn  ftanben,  gern, 
bett  erften  Ängriff  tnatpten  unb  fttp  bann  micbcr 
jurütfjogen. 

rörldus,  attj.  [ros]  — roscidus  Prop.  — röro, 
1.  fros]  1)  *intrans.  tauen,  Sau  fallen  (affen 
Titbonin  coniux;  fimpers.  rorat;  bap.  ‘triefen, 
feutpt  fein  capilli,  lacte  capellae  rorantes; 
sanguine  vepres.  2)  *lrans.  betauen  rorata 


730 


ros  — rubor. 


teil us;  bal).  träufeln  laffen,  tropfenweife 
fallen  laffen,  *roratae  aquae  gefprengt;  ro- 
runtia  (nur  tropfenweife  beit  Sein  fpenbenbe) 
pocula. 

rös,  röris,  m.  1)  bet  lau  r.  cadit  Plaut.;  noc- 
turnuB;  *rores;  *jebe  gerabträuf elnbe  tfeud)* 
tigleit,  pluvii  Stegen  Wolfen;  liquidus,  vivus  b. 
SÖaffer;  Iunius  iou.  ©teer;  r.  lacrimarum,  stil- 
lere ex  amicis  oculis  rotem  Xgräncn;  sanguinei 
Sluttropfcn;  vitalis  bic  SJitld)  auä  ben  ©rüften, 
Arabus  ob.  Syrius  ©alfam,  Salbe;  amarus  Salj= 
waffer.  2)  *fmarinus,  *maris  u.  *bl.  ros  Sioä* 
ntaritt. 

rosa,  ae,  f.  1)  bie  Stofe;  collect.  Stofenlränje, 
Stofen  reticulum  pleuaru  rosae;  pulvinua  rosä 
furctus;  in  rosa  mit  Stofen  bchönjt  ob.  auf  Sto- 
fen gebettet,  in  viola  aut  in  rosa  dicere,  po- 
lare in  rosa;  ’rnultä  in  r.;  sertis  redimiri  et 
rosa;  tp.  alä  Siebfofungäwort  mea  r.!  tu  mihi 
r.  es  Plaut.  2)  Siofenftraucg  *flos  rosarum, 
•flores  rosao.  ®ao.  rösärius,  adj.  aus  Stofen, 
cena  mit  Stofencffenjen  Suet.  Ner.  27 ; sahst,  ro- 
garium,  ii,  n.  Siofengede,  *garten  Verg.,  Ov. 
♦roscidus,  adj.  [ros]  a)  tauig,  betaut,  tauenb, 
betauenb,  al8  Xau  träufelnb  mala;  dea 
Sturora,  Iris  pennis,  luna,  pruina  bet  lau; 
mella  träufelnb.  b)  benegt,  bewäffert  saxa 

rivis. 

Roselus,  1)  Sextus  R.  au8  Slntetia  (Amerinus), 
beä  Satcrmorbci  angeflagt,  oon  Eiceto  in  ber 
iiorf)  Borfjaubenen  Siebe  »erteibigt.  2)  tjuintus 
R.  Gallus,  bet  berügmtcfte  Scgaufpieler  Stom8; 
appell.  ein  9to8ciu8,  ein  Steiftet  in  feiner  Sun  ft 
ob.  SBiffenfdjafL  $ao.  Rosciäuus,  adj.  3)  Lu- 
cius R.  Otho,  Solfätribun  67  o.  Egr.,  Urbeber 
ber  lex  Roscia,  ba6  bie  Stittcr  im  Xgcatcr  einen 
befonberen  Egrenplag  auf  ben  erften  Dierjcgn 
Sigreigen  gaben  iotlten.  Xao.  Rosciu»,  adj. 
Rüsea,  ae,  f.  ©egenb  im  ©abinifegen  in  ber 
Stäbe  non  Steate.  ©an.  ♦Röseus,  adj. 
*trögetnm,  i,  n.  [rosa]  Siofengede. 
rbseus,  adj.  froBa]  1)  auä  Stofen,  Stofen*. 
2)  rofenfarbig,  rofig  *fucus,  ,rubor,  *dea 
Sturora,  *quadrigae  ber  Slurora,  *Eous  üueifer, 
*Phoebus;  »jugcnblid)  ftifd),  fegön  labella, 
rosidus  f.  roscidus  Ct.  [os,  cervix. 

rogträtug,  adj.  frostrum]  mit  einem  rostrum 
oerfegen;  navis  mit  einem  ©rgiffäfrgnabcl ; co- 
lumna  gum  Slitbcnlcn  an  einen  Dom  fionful  ®ui= 
liuä  im  elften  punijdjen  Stiege  errungenen  ©eefieg 
auf  bem  front m erriegtet  u.  mit  ben  Sdjnäbeln 
ber  erbeuteten  Scgiffc  oergiert;  *cui  tempora  na- 
vali  fulgent  r.  coronfi  d.  einer  mit  Keinen  golb= 
nen  Scgiffäfdjnäbeln  Dergierlen  Verg.  — rostrum, 
i,  ii.  [rodo]  t)  Scgnabel  an  Sögeln,  Staffel 
ob.  Segnauge  an  anbern  Xieten;  alä  berber  Sluä* 
brud  hominis  Plaut.  2)  ©cgiffäftgnnbel,  b.  i. 
eine  fpige  unten  am  Sorbcrteil  beä  Stgiffeä  an* 
gebraegte  Stange  auä  Sifcn  ob.  ftupfer  jum  ®urdp 
bogten  feinblitgcr  ©cgijfe;  *Sorberteil  beä 
©efjiffeä;  pl.  bie  (mit  ben  ©rgiffäfegnäbeln  ber 
im  3-  33»  d.  Egt.  d.  ben  befiegten  SJntiaten  cr= 
beuteten  ©rgiffe  gegierte)  Siebnerbügne  auf  bem 
gorum  in  Siotn  u.  ber  fie  umgebenbe  Siaum  in, 
pro  rostris;  escendere  in  rostra;  descendero  de 
r.;  aueg  ber  ©lag,  wo  fpäter  bie  Siebnerbügne 
ftanb  Liv.  4,  17,  6. 

röta,  ae,  f.  Stab  versutior  quam  r.  figularis 
Plaut.;  strepitu  rotarum;  ’Luciferi  bie  roQenbe 


©(geibe;  * Klagen;  fpriegm.  funis  it  retro  cur- 
rente rotä.  (urfprüngiiig  mogl  oon  einem  ®reg 
rabe,  mittelä  beffen  mau  ctw.  in  bie  $öge  roinba, 
Wobei  baä  ©eil  mit  ber  Slaft  leitgt  in  bic  lieft 
»utüdgefcgneHt  werben  fann),  oon  bem,  ber  bunt 
feinen  Stolj  unglüdlitg  wirb  Hör.  carm.  3, 10,  tu 
Snäbef.  a)  Xöpferrab  currente  Hör.  a.  p.  22; 
Curnana  Tib.  b)  ©tgöpfrab.  c)  golterrab  m 
r.  escendere;  *3tab  beä  3?ion.  d)  Stab  ob 
Stolle  gum  frortfrgieben  einer  Saft  Tac.  hist.  4, 
23;  bilbl.  a)*firei8, Umlauf  (beim  SBcttfabrtr 
orbis,  septima.  ß)  äBetgfel,  Seränberliig- 
leit,  Unbeftänbigfeit  fortunae  Oie.;  *versatur 
celeri  fors  levis  orbe  rotae;  versor  in  amoris  r. 
Plaut.;  *haec  in  amore  r.  est.  y)  *r.  dispares 
Dom  ungteiegen  Ser  mag  ber  Elegie, 
röto,  1.  1)  Irans,  wie  ein  Stab  gerumbregtn, 
sjtgleubetn,  *frgwingen  telum  funditor  ha- 
bend Liv.;  *flammae  fumum  aufwirbcln;  *enscm 
(um  auäjugolen);  *aper  ore  canes;  *rotis  rota- 
tis;  mebtal  *circum  caput  igne  rotato.  2)  i» 
trans.  (feit.)  fi(g  bregen,  rollen  *saxa  rotantia. 

— ®aD.  rötüln,  ae,  f.  Plaut. 

rötunde,  adv.  [rotundus]  flaff.  nur  Dom  ilut 
brud,  abgeruubet  Oie.  jin  4 §.  7.  — rotando, 
1.  [rotundus]  Tunb  madgen,  abrunben  ad 
volubiUtatem  Oie.  de  univ.  §.81;  tp.  (Hör. 
mille  talenta  rotundentnr  man  runbe  ab,  maifc 
Dod  IC.  — rotundus,  adj.  [rota]  1)  fegeibtn 
runb,  audj  fuaelrunb  u.  überg  runb  caelum; 
fptirgw.  f.  quadratus.  2)  <p.  a)  gcrunbet,  ai 
bem  Don  äugen  nitgtä  gaftet  sapiens,  tere- 
atque  r.  Hör.  sat.  2,  7,  86.  b)  periobifd)  ab 
gcrunbet,  gerunbet  verborum  apta  et  qna«; 
r.  constractio;  nec  satis,  ut  ita  dicam,  r.  Tha 
oydides;  *ore  r.  loqui. 

*rüb6fäcio , 3.  [rubeo  u.  facio]  rot  maigex 
täten  saetas  sanguine,  rubefacta  cruore. 
rubens,  tis,  adj.  [rubeo]  rät,  rötlirg,  gerött: 
•uva;  *ver  bunte;  errätenb,  frgamrot  ’ore  r. 

— rfibco,  ui,  — 2.  rot  fein  sol  Liv.;  *lum 
rubens  mit  rotem  Stgeinc,  «dextra  (beä  3uptu: 
d.  rötlicgen  SBieberftgein  ber  ©lige);  *ocelli  flendo, 
inäbef.  f^amrot  fein  ob.  werben  Cie.,  Hör.  - 
rüber,  adj.* r o t ’flamma,  ’sanguis,  * Aurorx 
♦Oceanus  buttg  ben  Unter*  ob.  Stufgana  i c 
©onne  gerötet;  *canicula  brennenb,  gigig.  3nb« 
K.  mare  baä  tote  ©teer,  ber  arabifdje  u.  oernic 
SSteerbufen;  *ab  litoro  r.  b.  i.  beä  öfüicgen  rat: 
fegen)  ©tccreä;  Saxa  r.  gleden  in  Etrurien  - 
rübesco,  bui,  — 3.  [rubeo]  rot  werben,  fid 
röten  *Aurora,  *saxa  sanguine  vatis,  »caedr 

1.  rübetum,  i,  n.  [rubus]  ©rombcctgcfträui 

Ov.  [iVv* 

2.  rübeta,  ae,  f.  eine  %t  giftiger  Sröfd< 
räbeus,  adj.  [rubus]  Bon  ©rombeerfträudjes 

fflrombeet^  virga  Verg. 

RübL  örum,  m.  Stabt  in  Slpulien,  j.  Jiurv,  Her 
Rublco,  önis,  m.  neiner  ©rcnjflug  in  Cberitniir- 
bei  StaDcntia. 

rübicundus,  adv.  m.  fcomp.  frubeo]  godjtol 
(Ter.)  homo;  (Plaut.)  ore;  * Cores  rötlüg,  »■ 
©etreibe,  *corna,  *rot bemalt  Priapus. 
rübidus,  adj.  [rubeo]  bunlelrot,  panis  bronnr* 
Plaut.;  ffacies  ex  vinolentia. 
rübigo,  Rübigo  f.  robigo,  Robigo. 
rübor,  önB,  jn.  [rubeo]  bie  Stätc,  baä  Stot,  tra 
rote  fratbe,  medicamenta  ruboris  Segmüitr 
alqin  in  ruborem  dare  (Plaut.)  burd)  ©rgUj-' 


rubrica  — rumino. 


731 


rot  machen , rot  tt.  braun  fd)lagcn;  fsaevus  illo 
vultua  et  r.;  *Tyrii  (pl.)  Purpur.  3nSbef. 
Schamröte  pudorom  r.  consequitur;  *f  res  est 
mihi  rubori  id)  fd)äme  mid)  bei  Sache ; + ncc  r. 
(sc.  est)  inter  eoniites  aspiei;  fafferre  alcui  r. 
fcbamrot  machen;  Masinissae  r.  sutfusus.  £>ietB. 
«)  Sd)ambaftigleit,  Serfcbämtbcit  praeatare 
ingenuitatem  et  r.  au  um;  r.  incutere  et  rere- 
cundiam;  *ai  virgineum  auffudcrit  ore  r.  b) 
©cfdjämunq,  Schanbe,  Schimpf  minorem  r. 
fore  in  iuris  iniquitate;  censoris  iudicium  dam- 
nato  r.  aßert;  fr.  ac  dedecus  penes  oiunes; 
fnon  minus  rubore  quam  praemiis  stimulaban- 
tur;  t eaepe  minus  est  constantiae  in  r.  quam 
in  culpa  bit  Sdjanbc  bringt  oft  mebt  aus  bet 
Raffung  ic. 

rubrica,  ae,  f.  [ruber]  rote  ©rbe,  bef.  bie 
rote  gärberetbe,  iHötel  Plaut.,  Hot. 

rübus,  i,  m.  1)  ©lombcerftaube.  2)  *©rom* 
beere. 

ructo,  1.  rülpfcu;  ructor  (dtp.)  auSfpeien, 
bilbl.  Teraus  Hör.  Sab.  ructus,  us,  m.  baS 
'.Hülpfcn. 

rüden*,  tis,  m.  u.  b.  Plaut.  /.,  ein  ftarleS 
Seil,  geto.  ein  Schiff 8 tau,  fprid)W.  rudentibua 
apta  (jdjr  ungewiffeS)  fortuna  Oie. 

rüdera  f.  rudus.  [bintor  Suet. 

rfidUrius,  ii,  m.  [2.  rudia]  ausgebienter  @Ia* 

rüdimentum,  i,  n.  [B.  ungebraucht.  rudio]  er  ft  er 
Bnfang,  ©erfud)  einer  Sad)e,  etjle  ©tobe, 
Sotfdjule  primum  regni  puerilis  r.  Iäv rni- 
litare  Liv.;  f prima  castrorum;  r.  adulescentiae 
ponere  feine  elften  3ugeub!räfte  nerfuchen  Liv. ; 
r.  ponere,  deponcre  Suet.,  Just.;  et  literas  et 
natare  aliaque  r.  doeuit  Suet.;  magnorum  prae- 
fectorum  et  ducum  haec  incrementa  sunt  et  r. 
©flanj=  u.  ÜbungSfd)uIe  Ourt. 

Uudinus,  adj.  aus  9Jubi4  (in  Kalabrien),  homo 
©nniuS;  subst.  Kudini,  örum,  m. , Mnnius  b. 
Cic.  de  or.  3 §.  168. 

1.  rädln,  e,  adj.  1)  roh,  unbearbeitet,  unge* 
bilbet,  lunftloS,  im  erften  toben  Suftaube  be< 
finblid)  *campus,  *lana,  * vestis , *r.  indigeata- 
que  molea;  fargentum  rudi  pondere  in  ©arten; 
taedificium;  r.  in  militari  hom ine  lingua;  sermo 
facetus  ac  nulla  in  re  r.;  fvox  incondita  ac 
r.;  forma  ingenii  impolita  et  r.;  *finge- 
nium;  'animi  (notb  unerfabren);  fr.  udhuc  ne- 
potum  aetas;  fsacculum;  frecentia  et  r.  et 
adhuc  similiu  nasccntibns;  subst.  n.  pl.  unge- 
fepidte,  unbeholfene  Sluäbrüdc  Quint.  10,  3,  20; 
aueb  nod)  neu,  ungeroobnt  ’Amphitrite  ©teer. 
2)  o.  ©erf.  tob,  ungefdjidt,  unerfabren  nulla 
in  re  tironem  ac  r.  esse;  in  re  publica,  in 
causa,  in  iure  civili ; omnino  in  nostris  poötia ; 
in  disserendo,  *Ennius  ingenio  maximus,  arte 
r.;  m.  gen.  rerum  omnium  r.  ignaruaejue,  literu- 
rum,  rei  militaria,  -f-bonarum  artium,  fdi- 
cendi;  o.  lieren  *somni  fdjlafloä  (o.  einem 
Stachen'1,  *operum  iuvenci,  nd  (in  Sejug  auf) 
nlqd  Liv.;  r.  adhuc  ad  resistendum  populus 
Just. ; tp.  r.  me  et  integrum  diacipulum  accipe, 
♦pucr. 

2.  rfidis,  i»,  f.  ein  bünnet  Stab,  womit  Solbaten 
u.  bef.  ©labialeren  fid)  im  gelten  übten,  3iap  = 
pier  rudibus  inter  se  in  modum  iuetae  pugnae 
concurrerunt;  einen  foldjen  Stab  erhielt  ber  au8= 
gebiente  ffllabiator  als  Reichen  feiner  ©efreiung 
o.  Kampfe,  bah-  übertr.  auf  jebe  ©efreiung  ob. 


Sntlaffung  B.  Xicnftcn  ob.  ©efeijäften,  tarn  bonus 
ladiator  rüdem  tarn  cito?  sc.  accepixti?  »rüde 
onatus  auSgebient  Hör. 

’rüdo,  divi , 3.  B.  Heren,  wie  ßiiwen,  $irfd)en, 
brüllen,  B.  Sfcln  (freien;  (feit.)  b.  ©lenfcben; 
B.  üeblofcm,  prora  fuanenb  Verg. 
früdus,  deria,  n.  Schutt  B.  eingeftürjten  ®ebäu= 
ben;  pl.  rudera  etugcftürjteS  ®cmäuer;  aud)  aus 
gicgclftcinen  u.  Kal!  bereiteter  SW örtel,  ©ft ruh. 
Büfa  f.  rufua  3).  — Kufrae,  ärum,  f.  Stabt  in 
Kampanien.  — Küfrium,  ii,  n.  Stabt  ber  $it; 
pinet,  j.  Huv o. 

rüfölus,  adj.  [dem.  B rufua  1)]  a)  Siotlopf 
r.  (homo)  Plaut,  b)  Küfüll,  örum,  m.  biejeni = 
gen  Kriegstribunen,  welche  b.  bem  gelbbcrrn  im 
Saget  ernannt  warben  Liv.  7,  6,  9.  — rufu»  l) 
adj.  rothaarig  quidam  Plaut.,  rirgo  Ter.  2) 
röm.  ©einame.  3)  ltüfa  als  Sdjmcidjelnamc  eines 
Stäbchens , '©lonbdjen’  Hör.  sat.  2,  3,  216. 
rüga,  ae,  /.  fKunjel,  bef.  im  @efid)tc;  jur  ©e» 
jeidpnung  beS  B Her 8 non  r.  auctoritatem  ar- 
ripere  possunt;  finfiete  ©tieitcn,  fiitfletcS 
SBcfen  populum  rugis  aupercilioque  decepit; 
*rugaa  coBgit  bat  angenommen.  [fee  'l'ac. 

Kugli,  örum,  m.  gern,  ©öllerfcbaft  an  ber  Cft= 
rügo,  1.  [ruga]  galten  werfen  pallium  Plaut. 
rügösus,  adj.  [ruga]  runzelig  »spadones,  *se- 
necta,  ‘cortex  uneben;  *frigore  pagus  Hör. 
rulna,  ae,  f.  [ruo]  1)  baS  ßoS--,  ^erab--,  §itts, 
Stieberftürjcn,  bet  Sturj  iumentorum  surci- 
narumque;  ruinas  facere  bevabftürjeu ; *primi 
ruinam  dant  ftürjcn  auf  einanber;  fopprimi 
magnü  r.;  inSbef.  ©infturj,  baS  Sinftürgen, 
9iieberrei|en  eines  ©ebäubeS  turris;  eil  (sc. 
conclavia)  oppresaum  interire;  fruinis  igni- 
busque  deleri;  * ruinam  dare,  *trahcro  jufam- 
menftürjcn;  in  einer  VlUcgorie  si  quod  esset  in 
auas  fortunas  incendium  oxcitatum,  id  se  non 
aquä,  aed  r.  (b.  i.  bureb  ben  Umflurj  beS  Staates) 
restincturum;  quoniam  quidem  circumrentus 
praeceps  agor,  incendium  meum  ruinä  restin- 
guam;  (Academia)  si  invaserit  in  haec,  nimias 
edet  r.  ©erwüftungen ; *caeli  9iegenfturs.  2)  tp. 
a)  Sturj,  gall,  gcbltritt  illae  Epicuri  pro- 
priae  r.  die.  fin.  1 §.  18.  b)  Sturj,  gall, 
Unfall, Setfalt,  Umftur  j,  Untergang,  ;Huin 
edere  ruinas  rerum  noatrarum,  urbia;  Koma 
creacit  Albae  ruinis;  ruinae  fortunarum  tuurum, 
Hannibalis,  »pectora  hostium  quantis  fatigarct 
r.;  *ille  dies  utramque  ducet  r.  wirb  unS  beibeu 
ben  Xob  bringen,  c)  (bef.  im  pl.)  baS  einge  = 
ftürjte  ©ebäube,  bie  Irüntmer  templorum; 
fumantes  Thebarum ; (Oiirt.)  muri,  munimen- 
torum,  turrium,  ’lliacac;  aud)  0.  ©erfonen,  bie 
Umfturj  u.  Serberben  betbeifübren  rei  publicac, 
publicanorum.  ®ao.  rüinösus,  adj.  1)  ben  ©in 

fiurj  brobenb,  baufällig  aede».  2)  *einge= 
allen,  eingeftürjt  domus. 

KuIIub  f.  Servilius  8). 
riimeXj  teis,  e.  Sauerampfet  Plaut. 
rümifico,  1.  [rumor-facioj  öffentlich  rübs 
men  Plaut. 

Kbmiuälis,  e,  adj.  [Kümlna,  bie  Sbttin  ber 
Säugcttbtn  I nur  ficua  ob.  tarbor,  auch  *KümTna 
iicus  ber  geigenbaum,  unter  welchem  lliomulus 
u.  dicmuS  gefunben  u.  B.  ber  SBölfin  gefäugt  fein 
fallen.  — rümlnätto,  önis,  f.  [rumino]  Haff, 
nur  bilbl.  baS  wieberbolte  fflerebe  de.  Att. 
2,  12,  2.  — rumiuo,  1.  wiebcrläuen  *herbas. 


732 


rumor 


niBsus. 


rümör,  öris,  m.  1)  *jebe»  bumpfe  ffleräuftb, 
sccundo  unter  günftigem  IHubeifcblag;  *to.  bem 
Sferttotrcnen  einet  burtbeinanberrufenben  Sltn* 
ftbenmenge,  ba»  Murmeln,  Summen,  r.  se- 
cundo  mit  lätmenbem  Beifall.  2)  ba»  leije, 
beimlitbe  Spielen  ber  Seutc  p.  et».,  bie 
bunlle,  unoerbürgte  91atbrtcbt  Bon  et», 
ba»  ©erficht  r.  multa  fingit,  perfert,  r.  serpit; 
r.  spargerc  Oie. , dissipare,  dinerre  Ter.,  h'ep , 
•fserero ; exstinctis  r.  de  auxiliis  legionum;  r. 
afferuntur  de  alqa  re;  uno  r.  periculi  Bott  je. ; 
r.  est  Ter.,  Cie.,  venit  Ter. , fincedit,  r.  distu- 
lerunt  male  voll  Ter.;  si  quis  quid  de  re  pu- 
blica a fmitimis  r.  aut  famil  acceperit  Caes  ; 
autb  BollSftimme,  öffentliche  Mcinuna, 
objeltiB,  ber  iHuf  adverso  r.  esse,  *r.  malo 
II agrare;  fclaro  r.  esse;  multitudinis ; in»bef.  o) 
ber  gute  tRuf,  bie  gute  Meinung  rumori  ser- 
vire  Plaut,  ft)  ({eit)  üble  9!a<brcbe  Curt. 
ruuipo,  rnpi,  ruptum,  3.  1)  bretben  (be(.  einen 
biegfamen  ©egenftanb),  jerbredjen,  abbretben, 
cr=,  auJeinanbce*,  aufreifeen,  jerftbnei* 
en,  jcrbaucn,  fprengen,  jetteilen  vin- 
cula  carceris,  pontem,  *vestes,  * funem  ab 
litorc;  ‘praecordia  ferro,  *pectora  burdjbobren ; 
*rumpuutur  (bretben  fitb)  pectora  pectoribus 
(an  tc.);  *cantundo  rumpitur  anguis;  *rumperis 
et  latras  jerfdjrcift  bidj ; ego  me  tufi  causä  non 
rupturus  bum  l’laut. , ut  me  ambulando  rum- 
para  Ter.;  si  quis  r.  (Beriefet)  occidetve  insciens 
in  alter  Sormel  b.  Lin.  22,  10,  5;  aud)  pass. 
Bor  9irgcr,  9leib  berjlen  quü  (licentiü)  ante 
rumpebar,  nunc  ne  moveor  quidem;  ’invidifi; 
’rumpantur  iniqui;  *rumpuntur  pectora  (B. 
gotn).  3n»bef.  a)  fprengen,  burtfebretfeen 
ordineB,  medium  aciem;  ‘proelia  admisso  equo; 
*unde  tibi  reditum  certo  subtemine  J’arcae  ru- 
pere  abgcfcbmttcn ; *fata  bie  Banbc  be»  Stfeid* 
(als.  b ) fi<b  mit  ffiemalt  bahnen,  öffnen 
ferro  per  hostes  viam,  aditus  Verg.  c ) beroor* 
bretben  laffen  *fontem;  *se  r.  u.  rumpi  b«t» 
Borbrethen,  *«e  nubibus,  ‘rumpi  fontibus,  no- 
vis  vulneribuB  veteres  rumpondas  (esse)  cica- 
triccs  müßten  roieber  fjcrnorbrccbcn  Curt.  10,  6, 
13;  auch  ertönen,  böten  laffen  ‘tales  suo 
pectore  questus;  tnon  exsilio  fratrum  rupta 
voce.  2)  tp.  a ) bretben.  Berieten,  oernitb* 
ten,  hemmen  foedus,  ius  gentium,  fidem  in- 
dutiarum,  pacis;  fruptÄ  sacramenti  reverentiä; 
tobsequiuin,  ‘edicta,  *pacem;  *otia,  ‘amorcs, 
•nuptias;  testamentum  rumpi  agnascendo.  6) 
untere,  abbreeben,  ftören  visum;  risum  die.; 
‘somnum,  * eilen tia  verbis,  * opora  omnia; 
•fmoras  nicht  länger  jögern;  frupta  taciturni- 
tate;  tquidam  patient  ium  itoir  'ei  reifet  jmbm. 
bie  ©ebulb’);  flibertas  Tbraseae  servitium 
uliorum.  [©efdjmüfe. 

röniuscälus,  i,  m.  [dem.  B.  rumor]  ba»  ©etebe, 
rüua,  ac,  f.  eine  9lrt  ©eftfeofe  Cic.  legg.  3 §.  20. 
ruo,  rui,  riitum  ( partic . fut.  rutturus),  3.  1) 
intrans.  ftürjen,  (türmen;  Hiebet*,  herab*, 
jufammen*,  einftürjen,  filtlcn  in  castra 
fugientes,  ad  urbem,  portis;  *flumina  per  cam- 
pos;  *nox  Oceano  eilt  herauf  au»  tc. ; bag.  *dios, 
*nox  geht  unter,  enteilt ; *iu  me  tota  rnens  (ein* 
flürmcttb)  Venus;  ‘(vulgus)  passim  et  certatim 
ftürjt  herbei;  tecta  in  agris;  *r.  arduus  aether 
(Unwetter);  quid  si  nunc  caelum  ruat?  (B.  et». 
Unbenlbarcm)  Ter.;  übertr.  fonus  in  to  ruet 


wirb  bicb  Berberben;  tp.  a)  mit  blinbtr  ©nt  ei 
fieibenitfeaft  in  et»,  rennen,  fitb  überftürjea 
barauf  loötobcn  in  arma  ac  dimicationem,  ir 
crudeiitatcm , ad  interitum,  in  media  fata,  tir 
medium  discrimen,  fin  exitium,  in  peraiaet 
*on  nia  fatis  in  peius;  *in  horunt  numerer 
voto  fitb  heftig  wünftben  in  tc;  emptorem  pat; 
r.  fitb  übereilen;  ita  r.  in  tenebri.s  omniaq» 
miscebant.  ft)  nieberftütjen,  in  fein  Ser 
berbett  ftürjen,  ju  ©runbe  gehen  illa  res 
publica;  reum  pati  r.;  ftam  Horentes  Atb* 
niensium  opes;  fne  prosperis  quidem  parem, 
adro  ruentibus  (burd)  beit  Untergang  be»  ©lad* 
debilitatum.  2)  trans.  a)  ftürjen,  b*nä»  nie- 
berftürjen,  hinwerfen  antenna»  Plaut.;  ee- 
teros  7er.;  ‘eumulos  arenae;  ‘immanem  me- 
iern; *ossa  et  cinerem  fortraffen,  ’diritiü 
aerisque  acervos  juf  ammenraff  en;  *mar> 
venti  auf  »üblen,  * spumas  saUs  aere  (». 
Stbiffettben);  *nubem  ad  caelum  empor »cl 
jen.  c)  in  jurift.  Spratbe  t.  t.  rüta  et  caes» 
ob.  rüta  caesa  ade»,  »aö  auf  einem  StiL’ 
ftüd  auJgegraben  (ruta)  u.  gefüllt  (caesa)  tootfcc 
ift,  wai  nicht  nict*  unb  nngelfeft  ife  i. 
bafe.  B.  Scfifeer  beim  Serfauf  jurüdbehalteu  »iit 
rohe»  Waterial. 

rüpes,  is,  f.  [rumpo]  bet  Sei»,  bef.  ber  Steile 
labte  inter  Baxa  rupesque;  *caecae  Selirr 
gcflüfte;  *sub  ima  rupe  höble;  *im  9Rem. 
Klippe. 

Rüptllus,  1)  ein  ©tbaufpicler.  2)  ein  Slrjt  sc 
;]cit  Sicero».  3)  Publius  H„  Stonjul  132  B.  6t: 
Srcunb  bc»  jüngern  Slfrilanu»;  adj.  leges.  4)  F 
K.  Rex,  3eitgenoffe  bc»  ijoraj. 
rnptor,  öris,  m.  [rumpo]  Scrlefeer  foederis 
Liv. , fpacis. 

*rürlcöla,  ae,  comm.  [rus-colo]  ba»  gell 
bauenb,  länblid)  boves,  deus,  aratrum;  «nfcc 
B.  einem  ©tier.  — rürtgenae,  ärum,  coua 
[rus-gigno]  Sanbleute  Ov.  — rüro,  1.  [ro.- 
=*  rusticor  Plaut. 

rtirsus  u.  -snm  [*=  revorsus,  revorsum  b.  re 
verto]  1)  rüdwürt»,  Jttrüd  rursnnt  cadere 
Plaut.;  r.  vorsum  rüdroürt»  Plaut.;  r.  prorrur 
rüd*  u.  Borwärt«  Ter.  2)  übertr.  a)  o.  bei  Sai 
lebt  ju  einer  frühem  Ibätiflteit  ob.  ber  Siete: 
bolnng  bcrfclbtn,  »ieber,  Bon  neuem,  nctS 
einmal  r.  nunc  nugas  agis  Plaut.;  die  rarsaB 
Ter.;  r.  reverti,  -fredire,  frecurrere;  r.  redo- 
cere,  renovare;  r.  resacrare  Nep.  b)  o Ife: 
gegengefefetem,  bagegen,  anbrerfeit»,  ac 
gelehrt,  im  ©egenteil  salnta  bunc  r. 
verbis  Plaut.;  bellum,  pax  r.  7>r. ; utrimqK 
clamore  sublato  excipit  r.  er.  vaUo  clamor 
rüg,  rüris,  n.  1)  ba»  £anb  im  ©gf.  jur  StsSi 
ba»  Sanbgut  mit  adern,  »a»  baju  gehört  er 
meo  propinquo  r.  hoc  capio  conimodi  Ter.: 
zneum,  paternum  Hör.;  frura  colentes  Scat 
bauet;  habet  r.  ainoenum  et  suborbannm;  rts 
(auf»  ilanb)  ire  Plaut.,  Ter.,  exire  11  or.;  rare 
u.  ruri  b.  Sanbe,  B.  fflutc,  ob.  auf  bem  l’otte 
*ftn.  adj.  rare.  2)  *tp  bäurriftbc»  Sefei 
vestigia  ruris;  pleni  ruris  et  iuficetiarum. 
Rusclno,  önis,  f.  Stabt  in  QalUa  Narbonenrj. 
j.  la  Tour  de  Roussillon. 
ruscum,  i,n.  Üldufebom  (Ruscus  aeukatus  fei. 
RngelUnus,  adj.  ju  Rusellae  (Stabt  in  6tra 
rien)  gehörig;  subst.  Rnselläni,  öram,  m. 
russus,  oRj.  rot  gingiva  Ct. 


rusticanus  — sacer. 


733 


rustTcinus,  adj.  [ruaticua]  bem  fianbmnitn 
ähnlich,  bemfianb  ob.  Borf  uneigeutlicß  an* 
geßärenb  (fc^roäc^cr  u.  milber  al«  ruaticua),  yita 
al«  biofeer  länbließcr  Bufentßalt;  homines  r.  ex 
municipiis;  Marius  r.  vir  (auf  bem  üattbe  aufge* 
warfen),  sed  plane  vir;  municipia  Sanbbau  tiefe 
benbe;  parsimonia. 

rustu-atio,  önis,  /.  [ruaüeor]  Bufentßalt  auf 
bem  Sanbe,  fianbleben.  — rustlee,  adv.  m. 
comp,  [ruaticua]  länblicß,  bäuerifcß,  unge* 
feßieft,  plump  loqui,  facere,  rusticius  ton- 
sus  Hör. 

rngtTcltas,  ätis,  f.  [ruaticua]  1)  Iäublicße 
Schlichtheit,  Sinfacßßeit  antiqua  Plin.  ep. 
2)  »fin  üblem  Sinne  Blumpbeit,  bäuerijeße« 
u.  liutifcßeS  Benehmen,  bef  Blöbigfeit. 
rusttcor,  dtp.  1.  (rusticusj  auf  bem  fianbe  fieß 
nufßalteu,  ben  Sanbmann  machen, 
rusticälus  [adj-  dem.  o rusticusj  ein  f cßlicßter 
Sanbmann.  Cic. 

rustTcus , adj.  m.  + comp,  [rus]  1)  länblicß, 
jum  Haube  gtßärig,  Sanb*,  gelb*  vitu, 
praedium,  »horno,  »colona  Bäuerin;  res  (pl.) 
Hanbroirtfcßaft;  opus  r.  facere;  gabst,  m.  £'aub  = 
mann.  Bauet.  2)  tp.  d)  (feit.)  in  gutem  Sinne 
einfach,  fcßlicßt  mores.  b)  in  übclm  Sinne 


linfifcß,  ungefeßidt,  unbeholfen,  ungt* 
fcßliffcn  homines  r.  et  ngrestea,  r.  vox  et 
agrestis,  »carmen;  mbst.  m.  ®roßian,  f.  grobe 
Bäuerin  Plaut.,  Ov  .,  Phaedr. 

1.  rüta,  ae,  f.  »fbie  fHaute  (ein  bittere«  Kraut); 
tp.  Unannehmlichkeit,  Bitterfeit  Oie.  firn. 

2.  rüta  caesa  f.  ruo  2)  e).  [16,  23,  2. 

rütäbüliim,  i,  n.  [ruo]  Cfcnlrüde. 

Rütcni  (Ruth.),  örum,  m.  feit.  Bölferfcßaft  in 
©aQien. 

Rfttilins,  9iame  eine«  töm.  ©efcßlecßte«;  Publius 
lt.  KufuB,  Stcbner  u.  ©efeßießtfeßreiber.  Bao. 
-Hanne,  adj. 

rötTlo,  l.  [rutilus]  l)  trän«.  rätlid;  machen, 
Tot  färben,  comae  rutilatae  Liv.;  rutilatui 
crinis  Tac.  2)  »fmtran*.  tätlich  fdßimmertt, 
mie  Ololb  glänjen  anna.  — rütllus,  adj. 
tätlich,  golbgelb,  gelbrot,  caput  rothaarig 
Plaut.,  fcomue,  »capilli,  fbarba,  fulgor  Cic. ; 
»ignis,  »flamma,  *cruor;  al«  Beiname  Rutilus. 
riitrnm,  i,  n.  [ruo]  ©rabfeßeit,  Schaufel, 
rütüla,  ae,  f.  [dem.  o.  1.  ruta]  ein  bißd/eu 
Staute,  nach  fam ■ 3,  22,  3. 

Rütüli,  örum,  m.  alte  Bolferfchaft  in  Satium; 
sing,  -lue  Verg. , audax  (b.  Burnu«)  Verg. ; 
ad).  *-lns. 


8 


S.  ob.  Sex.  al«  Bomame  •=•  Sextus.  — S.  ob. 
Sp.  al«  Bontamc  — Spurius.  — S.  C.  =**  sena- 
tua  consultum;  S.  C.  A.  f.  auctoritaa  3)  o).  — 
S.  (in  Briefen)  — salutem.  — S.  P.  D.  (in 
Briefen)  =*■  salutem  plurimam  dicit;  auch  S.  D. 
= salutem  dicit.  — S.  P.  Q.  K.  =>  senatus 
populusque  RomanuB.  — S.  V.  B.  E.  E.  V.  f. 
valeo  1). 

Säbaens,  adj.  au«  Saba  (einer  ©egenb  im  glüd* 
liehen  Brabien),  auch  urobifch  tus  Verg.;  terra, 
auch  bl.  »Sabaea  ba«  glüdliche  Brabien, 
svbst.  Sabaei,  örum,  m.,  Verg. 

Sabäria,  ae,  f.  Stabt  in  Bnnnonien  Aur.  Vict. 

Säbitinus,  adj.  ju  Sabnte  (Sumpfgegenb  in 
©trurien)  gehörig,  fabatinifcß;  subst.  -tinl, 
örum , nt. 

Säbäxius,  ii,  m.  Beiname  be«  Bacchu«.  Ban. 
Säbäxla,  örum,  n.  geft  ju  gßren  be«  Bacchu«. 

sabbita,  örum,  ».  jejerdffata,  rsjlj  8tuhe|  bet 
Sabbat  bet  guben,  fpäter  auch  » ben  fHömetit 
mitgefeiert  Aug.  b.  Suet.  Aug.  76.  Juni  36,  2, 14; 
bex  fiebente  lag  ber  ffioeße,  Sam*tag  Suet.  Tib. 
32;  übertr.  o anbern  jübifchen  geiertagen, 
tricesima  nach  einigen  ber  erfte  lag  be«  Saub* 

»e«  ob.  bet  16.  Dftobcr,  ber  o.  ben  guben 
mber«  für  heilig  gehalten  toirb,  ob.  ba« 
jiibifche  Berföhnungsfeft  am  10.  be«  Diouat«  Ii«ri 
(Oftober},  notjug«meife  btT  gro&e  Sabbat  genannt 
Ilor.  sat.  1,  9,  96. 

*Sabelli,  örum,  m.  [dem.  o.  Sabini]  ältere  Be* 
Zeichnung  ber  Sabiner;  sing.  Sabellus  icherjt).  ». 
ipora},  weil  et  ein  ©ut  im  Sabinifcheu  befaß 
Hör.  ep.  1,  16,  49;  adj.  *-bellus,  ♦f-beHicus. 
Sibini,  örum,  m.  altitalifche  Bälferichaft,  ®rcnj= 
nachbaren  ber  fiatiuer;  meton.  ba«Sabinerlanb 
ex,  in  Sabinig;  tollor  in  arduoa  S.  Hör  ; satis 
beatua  unicis  S.  (»ahrfcheinli^  n.  im  ftnfchtufj 


an  largiora  = quae  mihi  aunt  in  Kabinis  burch 
ba«  Sabinifche  Sanbgut)  Hör.  carm.  2,  18,  14 
(anbere  nehmen  Sabinis  al«  to.);  sing.  Sublnu» 
bn  Sabiner,  »Sabina  Sabinerin;  Säbinus, 
adj.  herba  bet  Sabebaum  (funiperus  Sabina 
L.),  al«  Stäucherwerf  gebraucht;  -num,  i,  n. 
Sabinerroein  Hör. 

1.  Sabinas  f.  Sabini. 

2.  SKbinus,  i,  m.  1)  ein  greunb  be«  $>oraj  llor. 
2)  Btubcr  be«  Bcapafian  Suet.  3)  alter  ital. 
cjjero«  Verg. 

Sabls.  is,  m.  gluß  im  belg.  ©aßien,  f.  Sambre. 

Säbratensis^  e,  adj.  au«  Sabrata  in  SIfrifa. 

fsabülum,  >,  ».  grobfärniger  Sanb,  Sie«. 

s&burra,  ae,  f.  Sanb  ob.  Sfie«,  bef.  Sallafl. 
Bao.  säburro , 1.  eigtl.  baHaften,  übertr.  mit 
Speife  u.  Btanf  überlaben  Plaut. 

Säcae,  ärum,  m.  fepthifeh«  Stamm  in  aßen,  bef. 
in  ber  jepigen  fleinen  Bucßarei. 

»accTpc-rlmn , ii,  n.  [saccus  u.  pera]  eine  Um* 
hängetafeße  für  ben  ©elbbeutel  IHaut.  — 
saccülus,  i,  m.  [dem.  o.  aaccusl  Södcßen,  bef. 
jum  Burcßieien  be«  ©eine«  Lucil.  b Cie.  /in.  2 
§.  23;  ©elbbcutel.  — saccus,  i,  m.  Sad,  bef. 
©clbfad;  (Phaedr.)  jum  aufbeioahten  be« 
©etreibf«;  ( Plaut .'  Bettelfad,  ire  ad  saccum 
ben  Beltelftab  ergreifen. 

säcellum,  i,  «.  [dem.  o.  aacrum]  heiliger  um* 
fcßloffcner  u.  mit  einem  Wltar  oerfeßener  Ort, 
Heine«  Heiligtum,  Kapelle;  auch  ou«  nie* 
bergetiffenen  Kapellen  genommene«  Bau* 
material  Nep.  Them  6,  6. 

säcer  (Bebenform  pl.  eueres  Plaut),  udj.  1) 
heilig  (einem  ©ottc  geweißt  ob.  ju  gotte«bienß= 
licßem  fflebraueße  befhmmt,  @gf.  profanus)  ae- 
des,  »Iovi  qucrcua;  »vates  »eil  er  ßcß  bem 
apoQ  geweißt  hatte);  »Orpheus;  oft  0.  Örtlich* 


gle 


734 


sacerdoa  — sacro. 


feiten,  Stabten,  Xempetn  insula  illa  eorum 
deorom  s.  putatur;  locus  s.  et  profanus;  Sacer 
mons,  biäro.  autft  mons  S.  bet  ^eilige  Berg 
am  recfttcn  Ufer  beS  Slnio;  Sacra  via  bie  t) e t = 
ligc  Strafte,  eine  bet  icftönftcn  u.  belebteren 
Straften  Stoitiä,  reelle  übet  baä  gornm  jum 
Xempel  beb  fapitolinifcften  3upitcr  füftrte;  audj 
’s.  elivns  (teil«  alb  jcil  bet  Sacra  via,  teils 
B bet  ganjen  Strafte);  ’Tarentnm  (bem  Steptun); 
* focus  (wegen  beb  in  bcr  Stäftc  befmblidjen 
SdjranfeS  bet  Renaten);  ’ad  aquae  lene  caput 
sacrae  (weit  bie  Duellen  alb  ffloljnungcit  bet 
Stftmpften  ft  eilig);  ’laurus  s.  comam  (bem  Jlpoll 
fteilig,  bejjen  fiaub  baft.  no(ft  B.  feinet  Hanb  be= 
tüftri  mar);  ’vites  (bem  Baccfjiib  u.  wegen  bet 
Iranf  Opfer) ; ’dies,  ’luces  gefttage;  ’quao  pre- 
camur  tempore  s.;  ’sangui«  Cpfcrblut;  ’ales 
(wegen  bet  Äugurien);  ’qui  saltus,  Tiborine, 
tuos  sacrumque  Numici  litus  arant  (wegen  bet 
Sjeiligfeit  beb  gluftgotteä);  subst.  n.  f.  sacrum. 
HictB.  o)  tgeweiftt,  beftimmt  pugionem  ma- 
gno operi  sacrum.  6)  eftrwürbig,  fjeilig  ’si- 
lentium,  ’voces  ßauberfprfiifte ; feius  (beb  libe» 
riub)  occupationes.  2)  einer  unteritbifeften 
©ottfteit  geweiftt,  jur  Bernicfttung,  juni 
Untergänge,  juni  Sobc  beftimmt,  Bet» 
fludjt,  octwünfiftt;  fo  in  gormeln  u.  ©efefeen 

s.  esto,  s.  sit;  is  intestabilis  et  s.  esto  Hör. 
sat.  2,  8,  181;  s.  (ein  glueft  ben)  nepotibus  cruor 
ltemi  Hör . epod.  7,  20;  qui  tribunis  pl.  no- 
cuisset.,  eius  caput  Iovi  s.  esset.  — Hac  lego 
— cum  quid  eorum  cuiquam  nocuerit,  id  s. 
»anciri  Liv.  8,  85,  7.  8;  baft.  überft.  Berfludjt, 
abfefteulitft,  Bettucftt  s.  et  scelestus  Plaut.-, 
hircus  alarum  Cf.;  fames  auri  Verg 
Räccrdos,  dötis,  m.  u.  f.  [sacer]  ^Jrieftcx,  Brie» 
ftetin  (allgemein,  ben  Staub  bejeieftnenb)  po- 
puli  Romani;  (pl.)  Cereris;  Kontern.;  *o.  ®icftter, 
Mugarum;  iromfeft  popularis  (o.  ffilobiuä,  bet  fiift 
beim  geft  bet  Bona  Dea  einfcftleicften  wollte); 
’alb  Slppofition,  regina  (b.  bet  Siftea  alb  Be» 

talin).  5!an.  a)  fsicerdötills,  e,  adj.  prie» 
erlieft  ludi.  6)  »Sccrdötlnm,  ii,  n.  Britfler» 
würbe,  »amt. 

sScräinentuni , i,  n.  [sacro]  babjenige,  wobunft 
man  fiift  ob.  einen  anbetn  ju  etw.  oerbiublicft 
maiftt,  baft.  1)  t.  t.  bie  ©elbfumme,  meliftc  im 
(XiBilprojeft  jebe  Bartet  an  einem  locus  sacer  alb 
Sicfterfteit  nieberlegen  muftte  u.  wclifte  bet  Bet» 
lietenbe  jugleicft  einbüftte,  inbem  fie  bet  Staats» 
taffe  jufiel,  Sttaffumme,  ^»aftgelb.  Hiert). 
Brojeftfüftrung,  Brojeft,  infofetn  et  bie  gorm 
einet  SBettc  erftielt,  iusto  s.  contendere  cum  alqo 
ben  Brojeft  gewinnen,  s.  alcis  iustum  iudicaro 
ju  imb«.  fflunften  entfifteiben;  baft.  B.  SBetten, 
ut  sacramento  contendas  mea  non  esse  eine 
®5ette  eingeftft , wetteft.  2)  urfprünglicft  bie  Bot» 
läufige  Bcrpfliffttung  jum  Sriegäbienfte 
Liv.  22,  38,  2.  3;  baB.  bet  gaftneiteib,  obli- 
gare,  rogare,  adigere  milites  sacramento  ben 
gaftneneib  ftftwörcn  laffen,  amft  consulis  sacra- 
mento rogare  um  anjubeuten,  wem  fieft  bet  Solbat 
eiblitft  Bcrpflitfttct ; bl.  adigere,  adigente  Her- 
deomo  Klacco  dixit  sacramentum  Tao  -,  adigi 
sacramento  alcis,  pro  alqo  ob.  in  verba  alcis 
jmbm.  Ireue  u.  ©eftorfam  ftftwfiten,  ftulbigen  Tac., 
Suct.;  sacramentum,  sacramento  (abl.  =»  natft 
bet  oorgefagten  ©ibesformel)  dicere  jut  gaftne 
fiftwötcn,  ben  gaftneneib  leiften,  apud  alqm  ob. 


alcui  jmbm.  fdjwßren;  s.  neglegere;  teneri  s»- 
cramcnto  jum  ftriegbbienfte  eiblitft  Betpflüfttet 
fein;  illurn  (principem)  defendere,  tueri,  — 
— praecipuum  s.  est  b.  bem  ftomitat  bet  ©et 
manen,  'ift  bet  ftauptfäcftliiftfte  Seil  beS  2>ieittr 
eibcS’  Tac.  Germ.  14;  tnteton.  firiegSbienS. 
übetft.  Sib  ’pertidum  s.  dicere;  o.'feierlidjer 
Berpf  lidjtung  bet  Sftriften  se  sacramento  non 
in  scelus  obstringere,  sed  ne  Flin.  ep.  10,  9t 
(87),  7. 

Sacranns,  adj  ju  ben  Saftanen  (Bölferfeficii 
beS  alten  fiatiumS)  geftärig,  fafranijdi 
acies  Verg. 

sScrjtrlum,  ii,  n.  [sacrum]  1)  Stuf  Bewahrung« 
ort  für  fteilige  ©egenftänbe,  Safriftei; 
baft.  Caere,  s.  populi  Rom.,  weil  bei  bem  gaüi 
feften  iibetfalle  bie  röm.  Heiligtümer  bortftiit  gr 
braiftt  wotben  waten;  übertt.  fpoeticus  decor  — 
ex  Horatii  et  Vergilii  et  Lucani  sacrario  pro- 
latus.  2)  Äapelle,  ©etftauä  Bonae  Deae;  *» 
(pl.)  Ditis  bie  Unterwelt;  bet  Ort,  wo  in  So» 
bie  fflaciftanalien  gefeiert  würben  Liv. ; cui  (aqni- 
lae)  Ule  etiam  s.  domi  suae  fecerat  (Bote  im 
tßm.  Säger  bet  Ort,  wo  bie  Slblet  aufbewair. 
würben,  alb  fteilig  galt)  Oie.  Cat.  2 §.  13;  cri 
(aquilae)  domi  tuac  s.  scelcrum  tuorum  cos 
stitutum  fuit  1 §.  24. 

säerütus , adj.  [ partic.  B.  sacro]  ’gefteiligt 
•fteilig  templum;  +oerg5ttert  dux  (o. 
guftu«).  — sacres  f.  sacer. 

fsScrYcbla,  ae,  m.  [sacra-colo]  ©eforger  bei 
sacra,  Dpferbiener,  Briefter  Tac. 

aicrYfer,  cra,  erum,  adj.  [sacra  fero]  heilig 
tümet  tragenb  Ov. 

fsicrYtYcAll«,  e,  adj.  [sacrificium]  jum  Dpfeti: 

?eft örig  apparatus.  — sacrifTcätlo,  önis,  f 
sacrifico]  bab  Opfern  de.  n.  d.  2 §.  67.  - 
säcrYfYcinm,  ii,  n.  [sacrifico]  baä  Opfer  «8 
fteilige  Hanblung  s.  facere,  instituere,  procc 
rare,  perpetrare,  violare;  sacrificiis  studere. 
säcrtfYco,  1.  [sacrificus]  opfern,  ein  Opfei 
bringen  Orco  hostiis,  summo  Iori  vivo  c 
gento,  deo,  genio  suo  Haut.;  lustra  Apollit 
pecora;  hostiis;  apud  aram;  abfol.  — sierlfl 
ciilus,  i,  m.  [dem.  B.  sacrificus]  Opfetet. 
Dpferptiefter;  gern,  rex  s.  j.  rex  l).  — sieri- 
flcu»,  adj.  [sacrum-facio]  1)  ’jum  Cpfen 
geftötig,  Opfer»  dies,  ntus;  os  bie  Spnfe 
bet  Opfernben  ob.  Brieftet ; securis.  2)  opfet»! 
rex  f.  rex  1);  ’Ancus. 

sÄcrilcglum,  ii,  n.  [sacrilegusl  1)  Zcmpelisxt 
prope  s.  ratus  sum  m.  inf.  Liv.-,  ’fur  onnstt1 
sacrilegio  mit  ben  geraubten  lempelgätem;  fji- 
2)  tp.  Bctleftung  beä  Heiligen,  ©ntweiftiii; 
bet  religiöfen  lichten  u.  ©ebtdibi 
Nep.,  Ourt. 

säen legus,  adj.  [sacra-lego]  1)  tcmpelrät 
betiftft  s.  admovere  manu»  intactis  lllis  tbe 
sauris  Liv.;  subst.  Xempelräubet;  sup.  mtisr 
quantum  est  hominum  sacrilegissime  Ha» 
2)  irreligiös,  gottlos,  Bcrrucbt  homo  Tn 
Graeci ; bellum  Staub  ber  ©ättetbilber ; ’femiofc 
bie  ben  OtpfteuS  jertijfen;  ’manu,  ’ignes,  ’at 
guis;  (Com.)  als  Scftimpftnort,  ©(fturfe. 
SäcrYportus,  us,  »n.  [sacer  u.  portus]  1)  StV 
im  Boläfiftftcn  unweit  Bräneftc.  2)  ©labt  a»  a- 
rentinifeften  SRcetbufcn. 

»Sero,  1.  [sacer]  1)  fteiligen,  weiften,  »i* 
men,  junt  ©igentume  eines  ©otttS  matften  ei 


sacrosanctns  — saevus.  73f> 


für  rcligiöfcn  ©ebraucß  beftimmeii  aurnm,  ar- 
gentum,  ebur,  agrum , aras.  £>iert).  a)  *Wib  = 
men,  bcjtimmen,  l e t ft e n hnnc  illi  honorem; 
qnod  Libitina  sacravit  = Wat  tot  ift.  b)  bcm 
Untergänge  meinen,  jut  Bernicßtung  »er« 
bammen  de  sacrando  cum  bonia  capite  eius; 
caput  lovi;  capnt  alciaj  *telis  Euandri.  2) 
burcß  SBeißung  Zeitig,  unterleßlicß  machen, 
lueißen  ioedus,  sanctionea;  ludos  heilige  Spiele 
einfüf|ren  Tac.;  sacrandam  ad  memorinm  jur 
Stiftung  einet  geheiligten  Snbenfent  Tac.  an«. 
3,  63;  legen  sacratae  auf  beten  Serteßung  außer 
ber  bürgerlichen  Strafe  ein  glucß  gefeßt  mar, 
bocßDerpönte:  0.  ber  (Gottheit,  alt  heilig 
öercßren,  heiligen  te  palrem  deum  homi- 
numque  hac  sede;  in  amnmo  sacratna  vertice 
JAc. ; in  ea  arce  sacrata  (Victoria)  IÄv.;  *sa- 
crata  Vesta.  3)  tp.  oerewigen,  unfterblicß 
m a eß  e n rivit  eloquentia  Catoms  sacrata  scriptis 
omniH  generis  Liv.,  *alqm  Lesbio  plectro. 

säerösanetus,  udj.  [sacer  u.  sanctos]  burcß  reib 
giöfe  Scftimmungen  bei  h»her  ©träfe  alt  utioer  = 
leßlicß  feftgeftcllt,  unoerleßließ,  hod)hei!ig 
possessiones ; tribunus  plebis,  potestas;  \tp. 
hochheilig,  eßrmütbig  memoria  alcis. 

saerum,  i,  n.  [sacer]  1)  heiliget  ©egenftanb 
ob.  Ort,  Heiligtum,  pl.  $eiliget,  £>cilig  = 
tümer,  heilige  ©eräte  b.  rapere;  mhil  ex 
ancro  (nicßtt  o.  lempelgute)  attingere;  *s.  ac- 
cendere;  ’miscero  sacra  profaniB;  sacra Cereris; 
fsacra  legationis  bie  UnDerleßticßfeit  bet  ©., 
■j-rcgni,  fmensae;  *pl.  ® ötterbübnif  fc,  Re- 
naten s.  suosque  l’enates;  b.  iactata  'ruscis 
neqnoribus.  2)  heilige  §anbluttg,  Opfer  u. 
(bef.  pl.)  fflottetbicnft,  gotte8bien[tließe 
geier  sacrum  facera  HercuU;  Graeco  s.  nach 
griccß.  Siituä;  s.  anniversarium  Cereris;  sacro- 
rum  religio;  »iugalia  BermäßtungifeicrUcßfeitcn ; 
fpricßw.  mter  s.  (Opfer)  saxumque  (Opfernteffer) 
=*  in  großer  Slot  fein,  jWijcßen  Ißiir  u.  Singel 
ftecfen  Plaut.-,  hereditas  sine  eacris  f.  hereditas 
2);  rex  sacrorum  f.  rex  1).  £>ierb.  ©eheim  = 
niffe,  äJlßjierien  *tori,  -f-literarum,  fstu- 
diorum. 

fauecCilarls  (nicht  eecul.),  e,  adj.  [saeculum]  gu 
einem  3ahrbunbcrt  gehörig,  Sä!ular=, 
carmen  Sieb,  bat  bei  einer  Sfilularfeier  gefun= 
gen  toarb. 

saecölum  (saeclum),  i,  n.  [mahrftß.  mit  saqplo 
oertoanbt,  gteichfam  'Rette  ».  (fahren’ ; richtiger 
alt  seculum,  seclum]  1)  SDtenfcß  en=,  Qei ta  1 ter, 
bie  gewöhnliche  3eitbauer  einet  SDtcnfcißengcfcßtecßtt 
(33 V*  3-),  multa  s.  hominum;  inibef.  fbie  9t e = 
gierungtjeit  einet  gflrften  Tac.  2)  bat  in 
einem  beftimmten  geitalter  lebenbe  aRcnfcßenge=. 
fcßlecßt,  Seitalter,  ©eneration  in  huius  s. 
errore  versor;  *venturum;  *impia,  *aurea, 
♦everso  saeclo  f.  everto  2)  6);  auch  bie  herrfeßens 
ben  Sitten  ber  in  einem  Seitalter  lebenben  3Jten= 
fehen,  3«itgeiß,  Jon  novi  ego  hoc  s.  Plaut  -, 
prius  Ter.-,  noc  saeculo;  in  id  s.  cadit  Ilomuli 
aetas;  minus  eruditis  hominum  s.;  ‘mitescent 
s. ; nec  corrumpere  et  corrumpi  b.  vocatur  Tac. 
8)  3®hl!huttbert  duobus  prope  s.  ante;  *s. 
festas  reftrente  luces;  bah-  “)  längerer  3e't  = 
raum,  lange  Steiße  oon  3<»hten  überß.  ali- 
quot saeculis  post,  plurima,  sexcenta,  *saeclis 
effeta  senectus.  b)  bie  in  einem  3ahrhunbert 
lebenben  ältenjcßen,  bat  3aß*ßunbert  isti  fuit 


generi  quondam  quaestus  apud  b.  prius  Ter.; 
s.  reliqtiorum  iudicium. 

snepö,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  oft  s.  et  multum 
cogitavi;  testamentum  s.  fecit  meßr  alt  cin= 
mal;  multi  bella  s.  (ju  oerfeßiebenen  Seiten) 
quaeeierunt;  s.  multi,  multa  nießt  feit,  noch  bem 
Sfßg.  'fiele  anbere,  Dielet  anbere’,  cum  s. 
multa  (sc.  dicere , narrarcl  tum  memini  — in 
eum  sermonem  illum  incidere  etc.;  auch  öl- 
saepe  =-  b.  alias  oft  *u  anberer  Seit,  wenn 
biefet  Begriff  fteß  aut  ber  Serbinbung  mit  cum 

— tum  leicßt  ergiebt  cum  s.  tum  maxime  bello 
Punico;  nadjbrü  [fließet  saepbnfimöro  oftmals. 

saepes  (nicht  »ep.),  is,  f.  8aun,  SSerjäunung, 
©eßege;  *umßegter  ©arten,  übetß.  0b  = 
fperrung  portarum,  scopulorum. 
saepYrfilt,  adv.  [dem.  o . saepe]  }i  cm  ließ 
oft  Plaut. 

saepimentum  (nießt  sep.),  i,  n.  [saepio]  Ber» 
jäunung  Cic.  [nium. 

Saopimnn,  i,  «.  Heine  SDtunictpalftabt  in  Sam= 
aaeplo  (nießt  sep.),  psi,  ptum,  4.  [saepes]  1) 
oot=,  umääuiten,  cinßegen  rallum  arbori- 
bus;  bilbl.  eum  locum  cogitatione;  inventa 
memoriä.  2)  übertr.  a)  mit  ctw.  umgeben, 
umringen,  umpflanjen,  einfcßließen,  ner= 
waßren  urbem  muris,  oppidum  castris;  de- 
cemviri  patriciis  iuvenibus  latera  fieß  mit  !c. 
Liv.;  saeptum  undique  et  vestitum  vepribua 
sepuicrum;  *se  tectis  fieß  einfcßließen  in  tc.; 
omnia  pudore  saepta  Liv.;  saept/i  pudicitiä 
agrmt  Tac.  b)  bebeefen,  fperren,  befeßen, 
ßemmen  urbem  praesidio,  vias,  omnes  fori 
aditus,  facribuB  custodiis  domum  et  vias. 
saepta  (nießt  sept.),  örum,  n.  [saepioj  Berjäu  = 
nung,  ©eßege  quibus  s.  beluas  continebimus? 
•exiret  victima  saeptis  Stall;  bef.  bie  Scßran  = 
len,  innerhalb  welcher  bat  röm  Bolf  Dotierte, 
saeta  (seta),  ao,  f.  bai  fteife  u.  ßarfe  $aar,  bie 
Sorftc  ita  quasi  saetis  labra  compungit  mihi 
barba  Plaut.;  equina;  oquo  et  leoni  saetas 
(natura  dodit);  d.  ftruppigeit  §aar  bet  SRenfeßen 
Verg.,  Ov.  [nien). 

Sactabus,  adj.  aut  Sätabit  (Stabt  in  Spa= 
’sactlger,  gera,  gcrum,  adj.  [saeta  u.  gero] 
öorften  tragenb  sus,  pecus;  subst.  m.  d.  ©ber. 

— *saetösus  (set.),  adj.  | saeta]  borftig  aper; 
frons,  membra,  rerbera  (ffjeitfcße). 

saeve,  adj.  m,  comp.  u.  sup.  [saevus]  wütenb, 
ßeftig  tmulta  factitare;  fsaevissime  coercero 
alqm.  — «acvYdTcns,  adj.  [saevus  u.  dico] 
grimmig  gerebet  Ter. 

saovlo,  4.  wüten,  toben,  rafen  in  alqm,  in 
tergum,  fin  tecta,  tbarbarft  feritate,  seditioni- 
bus  inter  se;  in  dilectibus  fieß  ßeftig  Weber: 
feßen,  (fpät)  adversus  alqm,  *alcui,  *m.  in/., 
ventus,  mare  ventis,  *pontus;  *in  auraa  (0. 
©ebede). 

saevftPr,  adv.  [saevus]  = saeve  Plaut. 
saevitia,  ue,  f.  (saevus]  SBut,  ^eftigfeit, 
©taufamfeit,  §ärte  hostium,  feneratorum; 
temporis  (bet  fflintett),  belli,  fdictorum  facto- 
rumque,  fiugenii,  fannonae  jeurung,  fmaris, 
fcaeli;  aueß  jolllfihnßeit  hostium  Sali. 
s&erus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  tobenb,  wütenb, 
hart,  gtaufam,  grimmig,  ßeftig,  fcßrecl^ 
ließ  tyrunnus  saevissimus  in  suoa,  fmultitudo, 
fcontio,  *gens,  ’pnella  (gegen  ben  fiicbßaber), 
•Aeneas  s.  in  armis  gewaltig,  ’magister  ftreng, 


73G  eaga  — salietum. 


saevissiraum  Imperium  Still. ; ‘Necessitaa;  *Pe- 
lopis  domua  (Wegen  ber  ©teucl  in  btt  gamilie); 
ventus,  mare,  hioma  Liv.,  * venemnn , * verba, 
‘verbera,  *amor,  *ira,  ‘soninia,  ’funera  fd>re<f= 
lief)  cutjufehen,  *tympana  milbtönenb,  ‘negotium 
(ber  gortuna),  *a.  cum  ioco  mit  ataufamem  Spiel; 
»Liburnao  (navea)  infofern  fie  ber  Jileopatra  bie 
Schmach  brohten,  im  Iriumph  aufgefüfjrt  ju  wer; 
ben  Hör.  cann.  1,  37,  30;  quao  aibi  belligeranti 
s.  (Schlimme*)  vel  proapera  evenieaent  Tac. 
ann.  2,  5.  [gerin,  gauberin. 

saga,  ae,  f.  [oerm.  nt.  Bagax,  sagio]  SBaljrfa* 
sägäcltas,  ätia,  f.  Jaagax]  1)  Spürfraft  bet 
fjuttbe.  2)  tp.  Sdjarffinn,  = blid  hominis.  — 
sÄgicYter,  adv.  nt.  comp.  u.  s up  [sagaxl  tp. 
genau,  (iparf,  f la u pervestigere ; duo  duces 
b.  moti  sunt,  alter  ad  inferendam,  alter  ad 
cavcndam  fraudem. 

Sigalassünns,  adj-  tion  ob.  au*,  ju  Saga* 
laffu*  (Stabt  in  $ifibien)  Liv. 

SÄgärls,  is,  m.  ob.  SangKrlug,  ii,  m.  1)  gtufj 
in  93ithhnien  tt.  $^rpgien.  'Lav.  Sagarill»,  Ydis, 
f.  adj.  nympha  Ov.  2)  Sägäris,  is , m.  ®e= 
führte  be*  «nea*  Verg. 

sigitus,  adj  [sagnm]  mit  bem  sagurn  bctleibct. 
sägnx,  äcis,  cdj.  m.  comp.  u.  sup.  [aagio]  1)  mit 
bett  Sinnen  jdjatf  empftnbenb,  canis  ber  Spür* 

1) uitb;  *canibus  sagaeior  anaer  fepärfer  gbrenb. 

2)  fdjarffinnig,  ’fieptig  h&bent  mentem 
acrem  et  vigentem  — et,  ut  ita  dicam,  8.; 
fingeriia  Bagaciora;  aagaciaaimua  ad  auapican- 
dum;  fvir  in  coniecturi»  sagacisBimuB;  ’rerum 
utilinra  aententia  bie  an  nü(}(id)cii  Sichren  reichen 
Sprüche  be*  tt^oreä;  ‘ettrae  roact»e  äiorfidjt. 

»Ägina,  ne,  f 1)  abstr.  güttcrung  bi*  juttt  gett* 
werben,  SKöftung,  b.  lieten,  flaff.  nur  b.  3)ten= 
fdjen,  Ernährung,  Unterhaltung  multitu- 
dinem  non  auctoritate  aed  s.  teuere.  2)  concr. 
gutter,  Speife,  Sfajl  fferarum,  -j-gladiato- 
ria,  *dare  venalia  fata  saginae  fiel)  al*  ©labia* 
tor  unterhalten  laffen,  ftemulentus  et  saginü 
gravis,  faenau  hominis  nimiä  s.  carere;  übertr. 
fhaec  velut  s.  diccndi;  auch  ba*  gemäftete 
Xicr,  caedere  b.  Plaut.;  gettigfeit,  gett* 
heit  al*  golge  be*  ülläftcn*  Tentris,  coqtoris 
Just.  Dao.  »Ägino,  1.  mäften,  fett  maihen 
»porcum;  terra,  quae  copia  rerum  (illoa)  om- 
nium  aaginaret  Liv. ; Haginati  corporis  belua 
Curt.;  bilbl.  möflen,  füttern  sanguine  rei  pu- 
blicae  saginari  Cic.;  plebe  populäres  auoa  Liv.; 
aeptuagiea  sestertio  Baginatua  Tac.  hist.  4,  42. 

sagio, 4.  [aagus]  f<harf  fpüren,  übertr. 

Cic.  de  div.  1 §.  65. 

Kägitta,  ae,  f.  f eil;  *übertr.  fliebc*pfeil; 
•flfeilraunbe  tardante  b.j  *+ein  ©eftirn,  ber 
'•Pfeil.  Xao.  sägittärins,  ii,  m.  9)ogenjd)ii  pc; 
eques  ein  berittener  Curt.,  Tac. 

•sägittTfer,  füra,  ferum,  adj.  [sagitla-fero] 
Pfeile  tragenb  plaretra;  mit  Pfeilen  be* 
tuaffnet  Parthi,  Geloni. 
fsägllto,  1.  [sagittaj  mit  Pfeilen  fchiefjen. 
sagte  in  n , um,  n.  fsancio]  bie  auf  bem  Slapitol 
gepflütftcn  u.  bie  getialen  auf  einer  ©efanbtfthaft 
lutoerleblid)  maepeuben  ®ra*büf(hel  Liv. 
Sugrn,  ae,  m.  ob.  f.  fiüftenjlujj  im  ilonbe  ber 
®ruttier. 

»ÄgüUtns,  mit  bem  sagulum  belleibet  Suet. 
— sagulum,  i,  n.  dem.  B.  sagum.  — »Ägiim, 
i,  n.  [feit.  SBort]  bider,  lutjer  äHantel, 


j.  93.  bet  fflermanen,  ber  über  bie  Schulter  ge 
morfen  u.  mit  einer  Spange  befefligt  warb;  ani 
benupt  jum  ©mporfcpnctlen , um  SRutroiütn  ;■ 
üben  Suet.;  in*bef.  ein  firieg*ma_ntel,  bch 
sumere  s.,  ire  ad  saga  }u  ben  Soffen  greifet : 
esse  in  aagis  unter  ben  Soffen  fteljen;  SRatioj: 
Cic.  fam.  7,  10. 

SÄgniitnm,  i.  n.  Stabt  im  öftlidfcn  Spanier, 
al*  f.  Saguntus,  Sagunto  exciaa  Liv.  21,  19,  1 
Xao.  -tinus,  adj.;  subst.  -tini,  örum,  »t. 
Saitac , ärum , m.  bie  ©inmopner  non  Sail 
(ber  alten  ©anptftabt  Unterägppten*),  bie  Sollet 
»AI,  sälis,  m.  (Borfl.  u.  fpöt  aud)  ».1,  pl.  «alte. 

1)  ba*  Salj  s.  saliens,  niger  f.  salio,  niger  1); 
fprithw.  cum  aale  panis  wir  r358affer  u.  ®r»f 
Hör.  sat.  2,  2,  17;  bah-  *Saljmaffer,  =flut 
ba*  UReer  s.  Tyrrhenum;  campi  aali«;  arte; 
aale  tumentes.  2)  tp.  a ) geizige  Schürft. 
93etftanb,  2ifi;  933 i & , S^erg,  Spott  qm 
habet  aalem  Ter.;  CaeBar  leporem  quondam  et 
s.  eat  eonaecutus;  aale  et  facetiia  vicit  omne- 
apecimen  humanitatia,  salia,  suavitatia ; lepo- 
na;  aal  dicendi;  tum  non  aal,  aed  natura  ridr- 
tur;  nullam  esse  artem  salia;  (pl.)  urbar.: 
( Ilor .)  a.  Plautini,  s.  multo  urbem  defrico;: 
delectatur  a.  nigro.  6)  ©ejdjniad,  Reinheit 
ipaum  tectum  habebat  plus  salia  qnam  aump 
tua;  *nulla  in  tarn  magno  est  corpore  mica  aale 

SSlScla,  ae,  /.  [salum]  eine  SReergöttin , btt 
qriediifche  2heti4,  ©emahlin  be*  Dceattn*. 
säIäco,  önis,  m.  [ eeläxttr]  Prahler,  9lit' 
fthnetber  0»c.  fam.  7,  24,  2. 

Salamlna,  ae,  f.  = Salamis,  w.  [.,  Just.  - 
SSlämls,  Inia,  f.  1)  gnfel  u.  Stabt  int  iarc: 
fthen  SJleetbufen,  Jlttifa  gegenüber,  wo  einfl  Je 
lamon.  Sätet  be*  2ljap  u.  be*  leucer , herriebt: 
berühmt  burd)  bie  Secjdjlatht  im  3-  480  b 6p 

2)  Stabt  auf  Sgpcrn , b leucer  erbaut  u.  n ei 
ber  gnfel  Salami*  benannt.  2ao.  -minlas,  ad. 
subst.  •minli,  örum,  m.  bie  Sewohner  p.  Salt 
mi*  1)  u.  2). 

Sälapla,  ae,  /.  Stabt  in  Sputien;  subst.  -pisi. 
ob  •pYtinl,  örum,  m. 

Hulapütlum,  ii,  >i.  (feit.)  fthergh-  Sejcichnung  etod 
f leinen  geilen  Sienfthen,  gmerglein  Ct. 
fsäUrium,  ii,  n.  [sal]  cigtl.  bie  tRatioxi  an  Sali 
baher  o)  bie  einer  i’tagiftratSperfon  ob.  ihrer  9t 
gteitung  gegebenen  $iäten.  b)  Solb.  Gbrts 
jolb.  — Hilarius,  adj.  [sal)  jum  Sal}  gf 
hürig,  Sal}*,  annona  ba*  jährliche  ©inlommr 
au*  bem  Sal}e;  Salaria  via  u.  bl.  Salarix 
bie  Sal}ftrage,  auf  ber  bie  Sabiner  ihr  Salj  * 
3Jicer  holten. 

Silan»!,  örum,  m.  ÄIpenBolt  im  heutigen  Sasoec 
»ilax,  äcis,  adj.  [aalio]  1)  geil  *anea.  2}  geil 
machen b *taberna. 

»albbra,  ae,  f.  [aalio]  holperige  Stelle  bei 
9Bege*  viae  llor.;  tp.  a)  Schwierigleit,  Äs 
ft  o 6 oratio  haeret  in  aalebra;  nunquam  in  Ui- 
taa  a.  incidiaaet.  b)  Unebenheit,  $ärte  ber 
IRebc  (Herodotua)  sine  ollie  a.  quasi  sedatss 
amnia  finit.  2ob.  »älehrösiis,  adj.  holperig, 
rauh  *saxa. 

Salelas  Itussus,  lat.  $id)ter  <?m'nt.,  Tac. 
Sälentinl,  StlenUnns  j.  Sallentini. 

SÄlernnm,  i,  n.  Stabt  in  fliccnum,  j.  Salerse 
SalgSncus,  cos,  f.  Stabt  in  93öotien  Liv. 
SÄlUii»  f.  Salii. 

Ȁllctnm,  i,  n.  [}fg}.  au*  aalicetum  p.  nlixj 


B&lignus 

SBeibengebfifd).  — salignus,  adj.  [salix]  aub 
äBeibenijolg,  9l!eiben=. 

Sälli,  örum,  m.  |salio]  eigtl.  bie  $üpfenben,  ein 
ö.  Dluma  crrieftteteS  Kollegium  p.  12 , fpdter  24 
^irieftcrn  beb  Slarb,  rodele  im  Stilfange  beb  Stär» 
unter  Slbfingung  o.  Siebern  mit  Söaffcntang  burti) 
bie  Stabt  gogen.  33aP.  Säliäris,  o,  adj.  rannen 
Numae  p.  'Jiuma  eingefübrt,  dapes  (ipritbto.) 
b.  i.  üppige  ©aftmäblcr,  wie  fie  bte  Salier  ua<f) 
it)ren  llmgügen  fetten  Hör. ; epnlari  S.  in  rno- 
<lum  de.  AU.  5,  9;  in  morem  Salinm  (ft.  Sa- 
lionim)  Hör.  carm.  4,  1,  27.  dagegen  ijt  Sa- 
liuin  b.  Hör.  carm.  1,  36,  12  alb  acc.  beb  oorll. 
(ulj.  Salins  gu  fallen. 

siililluin,  i,  m.  [dem.  p.  salinum]  Salgfäßlßen 
Ct.  — s&linae,  ärum,  f.  [ealinus]  Salgiocrt, 
Saline,  fetagnam  salinarum  Saigfcc;  bef.  bei 
Cflta  am  Sieere,  S.  Komanao  u.  bl.  S.,  »eite 
SJaffinb,  in  bie  bab  Setttmffer  geleitet  Warb  Liv. 
1,33,9;  in  (djerjbaftem  Xoppclfinn  mit  aale« 
tSBipe),  possessio  s.  meurum  Oie.  fam.  7,  32,  1; 
aitd)  eine  (Begrub  am  Moettiinub  in  Diont  Liv. 
24,  47,  15. 

Nalinfttor,  öris,  m.  fsaUnae]  f.  Linas  4). 
HÜIinum,  i,  n.  [snlinus]  Saigfaß. 
salio,  lui,  feit,  lii,  — 4.  fpringen,  Rupfen 
saxo  = de  saxo  Plaut.,  de  muro,  super  val- 
lum,  *ultra  limites,  per  praecipitia  et  abrupto, 
*rotis  salicns  entfpringenb  auf  ic. ; and)  e.  Ian  = 
»en  Hör.  cp.  1,  14,  25;  bilbl.  f velut  salientes 
Luc  illuc  (in  bet  Diebe)  nec  usquam  insistentes'; 
U.  Seblofem  *salientem  sanguine  venam,  *grando 
in  teetis;  taqua  Baliens  riefetnbeb  SJadjroaffer ; 
ö.  ffontänen  in  peristylio  saliente  aqua  Suet. ; 
subst.  salientes  (sc.  fontes),  ium,  m.  Spring  = 
brunnen,  gontänen;  supercilium  beioegt  fi(b 
rafd)  auf  u.  ab  Plaut.-,  *sal  ob.  mica  (salis)  sa- 
liens  bab  Opfcrfalj,  bab  inb  geuer  geworfen 
emporfprinat  lein  glücflidjeb  88abr$ei<bcn);  cor 
poefjt,  Köpft  Plaut.-,  *pectora  trepido  e.  motu; 
♦aliena  negotia  centum  per  caput  et  circa  s. 
(loirbcln  mir)  latus  Hör. 

Salfpötena,  tentis,  m.  [salurn  u.  potens]  SJ e = 
berrjdjer  beb  Siecreb,  Beiname  Dieptunb  Plaut. 
SalTsubsüll,  örum,  m.  *=  Salii  subsilientes, 
febergp.  tangenbe  Salier  Ct. 
sallunca,  ae,  f.  rotlbe  Diarbe  ( Valeriana  cel- 
tiea  L.)  Verg.  fShituler  Verg. 

Sali us,  1)  f.  Salii  a.  G.  2)  ein  'Ärtnbicr  u.  cm 
gäliva,  ae,  f.  ber  Speidel  im  DÄunbe,  »areanae 
ganbetei  burd)  £>ilfe  beb  Speidjelb;  pl.  Suet .;  axuS) 
*t&er  ©efdjniad  ber  X>inge. 
salix,  Tcis,  f.  Seibenbaum,  SBcibc. 
Sallentin),  örum,  m.  Söllerfibaft  in  Kalabrien; 
adj.  -tlnus. 

SullustliiH  (Säl.),  1)  Gaius  S.  Crispus,  ber  ®e= 
f(^id)tf(breiber,  87  — 34  p.  G^t.  2)  S.  Crispus, 
ber  p.  bem  ©cjcbidjtfdjrcibcr  aboptierte  Soßn  feiner 
SdjroefitT.  S)ao.  f-stlAnus,  adj.  8)  Klient  beb 
Siccto. 

Sallnrli,  örum,  m.  = Salassi  ob.  — Sallyes. 
Salljfes.  um,  m.  ligutifdfcb  Soll  in  ber  $roPinj 
CBaQien,  nörbl.  P.  IDtaffilia. 

Salmäcis,  Idis,  f.  CucHc  in  Saricn,  toeldje  nad) 
bem  SJit)tbub  Pcrtucidjlidinibe  Kraft  batte;  per= 
fonif.  bie  'Jipmppe  jener  Quelle  Ov. ; bau.  Sal* 
m Seide«,  ae,  m.  ber  Salmacibe  — SBeicb> 
ling  Knnius  b.  Cic.  off.  1 §.  61. 

Saimöneiis,  ei  u.  eos,  m.  Soßn  beb  Violub,  Sater 

tfeinidjen,  fnt.-KMitjdjeJ  Sdjulwörtrrb.  &.  Huff. 


— saluber.  737 

ber  Xtjro,  König  in  Glib  Verg.  35ao.  ’Salmönis, 
Idis,  f.  •=  Ipro. 

Salonne,  ärum,  -na,  ae,  f.  Stabt  in  SSalmatien. 

salgftmentum,  i,  n.  [salsus]  l)  giftblale.  2) 
eingcfaläcucr  5<fcb/  ©al^fifCL  Ter.  — snlse, 
adv.  m.  comp.  u.  ftup.  [salsus]  tp.  mijjig,  pi  = 
lant.  — «alsüra,  uc,  f.  [salsus]  eigtl.  6in= 
faljung,  bab-  mcae  animae  s.  erenit  iib  bin 
mißmutig  Plaut. 

salsus,  adj.  nt.  comp.  u.  sup.  [salio  (aljctt | 1) 
fal jtg,  gefallen  hoc  salsumst  oerfaljen  Ter.-, 
*tellii8,  ’vada,  ’fluctus  p.  SÄeere;  *fruges;  mola 
s.  j.  mola;  *unde  animae  excitantur  — s.  san- 
gume  (weil  bie  ju  ©eifterbefcbtoörungen  nötigen 
Cpfcrtierc  mit  Salj  beftreut  nmrbcti);  *aqua  sal- 
sior;  au<b  *faljartig,  beiftenb  sudor,  robigo. 
2)tp.  fdjarf,  treffenb,  fein,  luißig,  fatiriftb 
genus  cst  pcrelegans  et  cum  gravitate  s.;  in- 
veni  ridicula  et  s.  (ttripige  Sinfälle)  uuilta  Grae- 
corum;  negotia  s.  eine  luftige  ©ejdjidjte;  esse 
quamris  facetum  atque  8.;  hoc  ipsum  s.  illi  et 
venustum  videbatur;  homo  salsissimus;  male  s. 
ber  lofe  S<balt  Hör. 

snltälio,  önis,  f |salto]  bab  lanjett,  ber  lanj. 

»altAtor,  öris,  tn.  u.  -trix,  leis,  f.  [salto]  lön  = 
jer,  länjerin.  — «alt&törln«,  adj.  [saltator] 
jum  langen  gehörig,  Xanj=  orbis.  — «al- 
tätng,  us,  m.  ^alto]  bab  langen. 

galtcm,  adv.  toenigflenb,  gum  tuenigften,  bab 
Iperabfteigen  P.  Oberen  gum  ©criugeren  nub 
brüdenb  eripe  milu  hunc  dolorem  aut  minue 
s.;  nunc  b.;  quiK  ego  sum  s.  (eigeitllicb),  si  non 
sum  Sosia?  Plaut.-,  num  miliis  irata  s.  am 
Gilbe?  Plaut.-,  bibto.  m.  einer  Dtegat.,  auch  nidjt, 
niißt  einmal  nec  deorum  8.,  si  non  liominum 
memores  eBtis?  Liv.;  nec  vero  8.  iis  suf- 
ficiat  Quint. 

galt«,  1.  [salio]  1)  intrans.  langen;  bei  ben 
Diömern  für  unanftäubig  gebalten,  nemo  fere 
saltat  sobrius,  nisi  forte  insanit  Cic.  p.  Mur. 
§.  13;  Deiotarum  saltantem  quisquam  aut 
ebrium  ridit  nnquam?  Cic.  p.  Dcj.  tj.  26;  bilbl. 
P.  SRebnet,  Hegesiaa  s.  incidens  particulas  rcirb 
baburd),  baß  er  feine  Säße  gerbadl,  büpfenb  (im 
Äubbrud)  Cic.  2)  Irans,  tangenb  u.  acftilu> 
lierenb  barfietten  *Cyclopa,  +Pyrrbicham, 
ftragoediam , ’cannina  nostra  pleno  theatro 
saltari.  [ locus. 

saltuosus,  adj.  [2.  saltus]  geb ir g=  u.  rualbreid) 

1.  saltus,  us,  m.  [salio]  Sprung;  *saltu  Cor- 
pora ad  terram  mittere  berabjpringen;  ’saltum 
dare  e curru;  *aaltu  superare  viam. 

2.  saltus,  us,  m.  1)  lualbige  ©cbirgbgegenb, 
SBalbgebirgc,  ©ebirgb»,  SBalbfcblucbt; 
SBeibeplaß,  Siebtrift  Pyrenaeus,  Pyrenaei, 
Thermopylarum, *nemorum;  malbige  Stellen, 
Sugängc  einer  Slnböbc  Oaes.  b.  Cr.  7,  19,  2. 
2)ao.  fianbgut,  Sotmetl  mit  Siebtriften  do  s. 
agroque  deicitur.  2)  tp.  p.  einer  großen  SWaffe 
ex  hoc  s.  dsunni  Plaut. 

saluber,  brU,  bre,  ge»,  salubris,  e,  adj.  nt.  comp. 
u.  sup.  [salus]  1)  gefunb,  gunä^ft  ber  ©cfunp- 
beit  beb  Körperb  gutröglid),  beilfam  locus, 
natura  loci,  annus,  *fluvius,  *silvae , *somnus, 
tnarigatio;  im  Silbe,  *stellae  brilbringenb; 
über!),  ^ettfam,  gutriiglitb  consilia,  res,  «en- 
tentia  rei  publicae  saluberrima;  quiequid  est 
salsum  aut  b.  (fträftigeb)  in  oratione;  s.  (auf 
bab  9Sobl  beb  Solteb  bebaißt)  magis  quam 

47 


738 


salubritas  — salvus. 


ambitioaum  principem  Suet.  2)  gefunb,  fräf» 
tig  in  SBcjug  auf  bic  nalürltcf)c  Beicbajfeubeit  be« 
Körper«  genus  bominum  s.  corpore;  saluber- 
rimis  corporibus  utuntnr;  defuncta  morbia  Cor- 
pora aalubriora  esse  coopere. 
salubritas,  ätiB,  f.  öcjunbljeit  a)  §eilfam  = 
feit  loci;  tum  a.  (gefunbe  ©Jitterung)  tum  pesti- 
lentiae  signa,  faquarum,  fcaeli;  bilbl.  8. 
Atticae  dictionia  et  quasi  sanitatem  perdere 
bie  toof)ttf)uenbf  fräftigenbc  SBirtung  bet  a.  ©iftion 
(welche  buvdj  bie  sanitas  bcrfelbcn  Borau«gcfej}t 
Wirb);  a vobis  (iureconsultia)  a.  quaedam  (ein 
©ettungämittel),  ab  iia  qui  dicunt,  aaliiB  ipsa 
petitur.  b)  fba«  SBoblfein  corporum  u.  bl.  s.; 
propter  s.  au«  ®efunbbeit«rfidfi<bten. 
sälübrlt?r,  adv.  m.  comp.  u.  isup.  bet  @e> 
futtbbeit  bienlicfj,  gefunb,  beilfam  umbris 
aquisre  rofrigerari  salubriua;  tp.  b e i l f a ;n , 
oorteilbaft,  mit  Stufen,  mit  Borteil  a. 
bellum  trahi  poteat;  j-destinata  b.  ^eilfamer 
©tan;  -f-s.  (für  einen  mäßigen  ©rei«)  emere  prae- 
diolum  iatud;  fquaxn  aaluberrime  refici;  auch 
finit  Klugheit  a.  aestimare;  diacipliua  a. 
temperata. 

sälttni,  i,  n.  [onioj]  1)  bie  unruhige  Bewegung 
be«  ©leere«  u.  ba«  babutrf)  beloitfte  Sarnau  fen 
be«  SdjiffeS  salo  nauseftque  confecti.  2)  ba« 
offene  ©leer,  bie  hob«  See  claaBis  «tat  in  a.; 
and)  bie  91f)ebe,  procul  ab  insula  in  salo  na- 
vem  tenere  ancoris;  »fba«  ©leer  überb. 
sälüs,  utia,  f äBoblbefinben,  öcfunbbcit 
matcr  rediit  suü  et  familiae  s.  maximä;  quod 
aaluto  eiuB  fiat  Ter.-,  medicinä  ad  a.  reducere; 
medicis  auia  non  ad  a.  aed  ad  necem  uti;  sa- 
lutia  cuatoB  ©cibarjt  Ourt.\  SBoblfabrt,  SSobl, 
§eil  be«  eiujelnen  Joroofjl  at«  be«  ganjen  Staa» 
te«,  Bettung,  Erhaltung  be«  ©eben«,  Set» 
tuugJmittel,  pcrjönücbe  Sicherheit,  Sieben 
civitatis,  urbiB,  exercitua;  quantae  saluti  fuerit 
universae  Graeciae;  singuli  saluti  huic  civitati 
fuerunt;  utilitati  salutique  Bervire;  augurium 
salutis  für  bie  5Bof)Ifafjrt  be«  Staate«;  restitutio 
a.  meao  gurüifbcTUfung  au«  bem  Sjrtl;  lintribus 
inventis  sibi  a.  rcppererunt  retteten  fidj  j fugü  a. 
petere;  sino  spe  salutia;  auxiÜum  (©littet)  aa- 
lutia;  quibua  s.  dedisti  ba«  Sieben  gcfrf)cnft  baft; 
ad  s.  vocaro  retten,  in  Sicherheit  bringen;  fae 
B.  pugnarc  um  ba«  Sieben;  fpro  s.  dimicare; 

. obtestari  alqm  de  s.  suä  um  @nabe;  salutem 
ferre,  afferre  rei  publicae  retten;  s.  alcui  red- 
dere,  rcstituere;  una  est  s.  bie  einjige  iHettung 
ift;  a.  auam  alcui  committere.  Wurf)  Salus 
pcrfon.  neque  iam  S.  servare  me  poteat  Plaut. 
3fn«bef.  n)  coticr.  Setter  mo  suam  s.  appellans; 
Seipionern,  spem  omnem  salutemque  nostram; 
(Plaut.)  at«  fiiebfofungSWort  mea  s.!  mein  Engel! 
b)  ba«  Süoblfein,  ba«  man  jmbm.  münbtitb  ob. 
jebriftlidj  Wünßbt,  bcr  ® ruf),  s.  nuntiaro  alcui 
pnb.  grüben  0.  jmbm.;  impertit  tibi  mnltam  8., 
plurimü  s.  Parmenonera  unatho  Ter.;  a.  ascri- 
bere;  Anacharsis  Hannoni  s.  (sc.  dicit) ; die  a 
me  illi  a.  grüße  ißn  o.  mit;  s.  datÄ  redditäquo 
ob.  acceptii  redditüque;  bilbl.  a.  dicere  foro  et 
curiae  entfogeu. 

siilütSrl«,  e,  adj.  nt.  comp,  beilfam,  jutrüg» 

I i rf)  res,  calor,  oratio,  consilium,  cultura  agro- 
rum  hominum  genori  s.  est;  ipsa  mihi  tractatio 
literarum  s.  fuit;  *ars  j)ciltunft;  litera  f.  litera 
1.  A.;  digitus  |.  digitus  1);  subst.  n.pl.;  8.,  ber  ®r» 


retter  al«  Beiname  be«  3m»tter  de.  fin.  3 §.  M 
2)  =>  aalvus,  incolumin,  a.  rebus  tuis  Oie.  p. 
Mil.  §.  G9;  adv.  sälütArTter  l)  beilfam,  Bor 
teilbaft  uti  armifl.  2)  unoertebt,  mobtbf  = 
halten  s.  (=»  exercitu  salvo,  incolumi)  me  re- 
cipere  Plane,  b.  Cic.  fam.  10,  23,  2. 

«älütätio,  önis,  f.  fsaluto]  ba«  ®rüßrn,  bit 
Begrüßung,  in«bef.  o.  Klienten  u.  ffreunbr; 
bie  Wufwartung  s.  facere;  ubi  e.  defluxit: 
dare  se  aalutationi  amicorum.  — salutätsr. 
dria  [salutoj  ber  einem  Sornebmen  fetne  Ws' 
Wartung  macht,  bcr  Bcgtüßcnbe. 

"sälnttfer,  f?ra,  ferum,  adj.  [salns-fero]  = sj- 
lutaris.  — salütTgärfilus,  adj.  [aalus  u.  gern- 
Iub]  einen  ®ruß  bringenb  Plaut. 
siüüto,  1.  [salusj  grüßen,  begrüßen  alqm. 
Tironem  noatris  verbia;  deos  ben  @5ttern,  ihm 
Bilbniffen  feine  Berebruitg  erweijen;  »nuroen,  *ac- 
gurium,  *Italiam,  *iterum  idem  ex  occultc 
sonus.  3n«bcf.  a)  jmb.  begtüßenb  anrebci. 
mit  einem  ©amen  ob  Xitel  begrüßen,  titu- 
lieren ita  se  poatea  salutari;  alqm  patronuc, 
fimperatorem ; *cur  ego  poPta  aalutor?  b ) jm» 
jur  Begrüßung  befutben,  jmbm.  feine  Wir 
roartung  maibcn  (0.  Iflientcn  u.  greunben.  bw 
be«  ©lorgcn«  im  Botgematbe  ißre«  ©önnert  « 
ißatron«  fitß  einfanben)  alqm;  venire  salntandi 
causü;  Curionem  veniaae  ad  me  aalntatum  (ac 
mo);  sicuti  salutatum  introire  ad  Ciceronent; 
bei  ben  Saifem  agmina  salutantium;  audj  i 
bem  bie  Befuißer  begrüßenben  © a t r o it  u.  ®9n 
ner  mane  domi  et  bonos  viroa  multos  etc; 
1/or.)  salutandi  (forent)  plurea.  c)  beim  8b 
djicbe  grüßen,  SJebeloobl  fagrn  Plaut. 

1.  salv«,  adr.  faalvua]  im  SBoßlfein,  »ergebet 
satin’  a.?  ßebt  aDeä  gut?  Com.  Liv.  (anba. 

2.  s«1t6  f.  salveo  a).  [»alvisr 

salveo, 2.  [aalvus]  gefunb  fein,  fi($  »eil 

befinbett,  gebräuchlich  al«  BcgrüßungSmort  « 
im  imper.  salve,  enlvete,  salveto  beim  Bewl 
fommnen,  fei  gegrüßt!  millfornmen!  tfelftr 
beim  Wbjtbicbnebmcn,  lebe  mobl  «alve  atap- 
vale  Plaut. ; vale  salve  Cic.;  *beim  Wbfdnrt 
nehmen  B.  Berßorbenen  s.  aeternum  mihi  aetcr 
numquo  vale.  3n«bef.  *o.  einer  Gottheit  t 
überb.  einer  bod)gead)tetcn  ©erfon  ob.  Sach«,  fr! 
bir!  b.  vera  Iovis  prolea  (B.  .’pcrfule«);  s.  Ci- 
gna parens  frugum,  Satumia  tellus;  o grab 
teatudo  Iovis,  mihi  cumque  s.  rite  vocanti:  -. 
sancte  parens,  iterum;  ealvete,  receptd  neqe- 
quam  cinerea  etc.  b)  im  inf.  mit  iubeo  grüße 
iubeo  te  B.  «=  salvo;  Dionvsium  velim  t.  in- 
beas;  deum  (al«  Sott)  s.  iubent.  c)  bet  fibrr 
lieber  Begrüßung,  im  fut.  salvebis  (bu  wirft  f 
grüßt)  a Cicerone  meo. 

salvus,  adj.  wohlbehalten,  unoerleßt,  «4 
am  ©eben,  gerettet  filiurn  tuum  s.  et 
tem  vidi  Plaut.;  s.  atque  incolumis  (exeirita- 
civis);  »Penelope  unoerleßte,  feuftbe;  qoibc 
(civibus)  s.  et  lneolumibus  ohne  baß  biefe  wi 
niebtet  ob.  befrfiäbigt  wurbenj  se  salvo,  -ui-  - 
fo  lange  te.  noch  am  ©eben  tft,  finb;  b.  o&" 
ohne  Berleßung  bcr  ©flicht;  s.  iure  amiciti«;  • 
rebus  ba  atle«  im  Staat  noch  in  Dehnung  »c 
in  ben  guten  et  b.  utriusque  tempon- 

ratio  est  p beiben  geiten  gefebiebt,  wa*  jcle 
ber jelbett  angemeffen  ift  Tac. ; cpistnla  nüßt  jet 
riffelt;  ne  atm  aalvus,  ei  id)  Will  nirftt  geftx: 
fein,  Wenn  tc.,  (Cbm.)  salvus,  salva  snu  faß  te 


Samarites  — sane. 


739 


geborgen,  s.  res  est  noch  fleht  alle*  gut  Com. 
satin’  salvae  (sc.  res  sunt)?  ftefjt  alles  gut  bei 
bir?  Liv.  (»gl.  1.  salve);  salvus  sis  = salve 
(Jom.;  quSs  te  salvo  est  opus  für  bie  bein  Sieben 
ifficrt  bat. 

Samftrites,  ae,  ae,  urum,  tn.  Sewohner  Bon 
Samaria  (Siaubf d>af t in fßaläftina),  Samariter. 
Sätnärobriva,  ae,  f.  Stabt  in  ©allien,  j.  Amiens. 
sambüca,  ae,  /.  bie  Sambufa,  eine  ärt  §arfe 
Plaut.  [tunber  Aur.  Vict. 

sambüceiis,  adj.  [sambucus  §oUuiibct]  aus  fjol  = 
HamböeiBtria,  ae,  f.  f)arf  en  jpielerin  Liv. 
Same,  es,  f.  (jelt.  Ulebenf.  -os,  i,  f.  Ov.)  Jrüheter 
91ame  bet  ionifdjen  3nfe!  Eephalonia  mit  einer 
gleichnamigen  ipauptftabt.  2>au  subst.  SAinaei, 
Samiölus  f.  Samos  8).  [urum,  m. 

SämlrSmis  f.  Semiramis. 

Säinius  f.  Samos  1). 

Samnlum,  ii,  «.  (sync.  au«  Sabinium)  ein  P.  bcn 
üpenninni  burchjog’enc«  »etglanb,  uörblicb  b.  fiam* 
panicn  bi«  an  bas  abrianfcpe  iUieer,  beffen  Sin= 
luopncr  u.  ben  Sabinern  flammten.  XaB.  l)  Satu- 
nis,  itis,  adj.;  gabst,  a)  ber  Samniter;  collect. 
u.  (pl.)  -tes  bie  Samniter.  6)  ber  wie  ein 
©amniter  bewaffnete  ©labiator.  2)  fSamni- 
ttcus,  adj. 

K&mös  ob.  -mus,  i,  f.  1)  Snfel  au  bet  Stufte  3o= 
nien«,  $auptfi6  bei  Stultu«  ber  3uno,  mit  einet 
gleichnamigen  §auptjlabt;  Threicia  — Saraothra- 
cia.  Xao.  Sämiiis,  adj.,  terra  ba«  ju  ber  Jufel 
©amo«  gehörige  u,  ifjr  gegcnüberliegeitbe  fflebiet 
ber  Stufte;  subst.  *tnil,  örnm,  m.  2)  *«=  Same, 
tt>.  f.  S)  Samiölus  \adj.  dem.  n.  Samius]  Bon 
famifchcr  Xhonarbeit  poterium  Plaut. 
Sämöthr&ca.  ae,  u.  -cia,  ae,  f.  3nfel  bc« 
ägäifdjen  Weerc«  att  bet  Stifte  Xhracicn«  mit 
einer  gleichnamigen  §auptftabt.  Xan.  -thräces, 
cum,  tn. 

Sampsicgrimus,  i,  m.  ein  Keiner  gütfl  B. 
©ntcfa,  bcn  $ompeju«  überUKinb,  jcherjh-  B.  fflom= 
pejus  felbfl,  Cic. 

sänäbTlis,  e,  adj.  m.  jcomp.  [sanol  heilbar  a ) 
*phhfifch  vulnus.  b)  geiflig  iracundi. 

Hänätio,  önis,  f.  [sanoj  Teilung, 
sancaptis  f.  saucaptis. 

sancio,  nxi,  nctum,  4.  cito,  babutdj,  bau  man 
cs  feierlich  befchmören  lägt  ob.  auf  bie  92id)tbe> 
achtung  eine  Strafe  feftfcpt  u.  fomit  unter  ben 
Schuh  ber  ©ötter  [teilt,  heilig  b.  i.  unoer* 
brüchlich  u.  unuerlcplid)  machen,  bag.  a) 
al«  unocrbrüdjlich  u.  unabänderlich  fcfh 
fegen,  oerorbneu,  anotbnett  legem,  in 
alqm;  tabulas  peccare  vetantes  (©efefje  ber  «Wölf 
Xafeln),  quas  bis  quinque  viri  sanxerunt  llor .; 
Valerii  lex  s.  ne;  haec  lex  in  amicitia  saneia- 
tur  ut;  habere  legibus  sanctum  ut;  fidein  dex- 
tr&;  in  legibus  eadem  illa  sancta  sunt;  teapi- 
tis  poenam  alcui.  b)  unwibcrruf lieh  hts 
träftigen,  beftätigen,  genehmigen,  al« 
gültig  anertennen  acta  Caesari»,  dignitatem 
alcis,  augurem;  pater  ad  iusiurandum  pat ran- 
dom, id  est  sanciendum  fit  foedus;  ftus  im- 
perii  morte  alcis,  + gratiain  iureiurando.  c) 
et»,  bei  feftaefef>ter  Strafe  Berpönen,  Berbie= 
ten,  unterfagen  incestum  supplicio;  qaod 
exsecrationibus  pubiieis  sanctum  est;  vis  ca- 
pite,  avaritia  multA,  honoris  cupiditas  ignorai- 
um  sancitur;  lege  sanciri  aut  iure  civili. 
sanct«,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [sanctus]  heilig. 


mit  heiliger  Scheu,  uneerbrüchtich,  getoif* 
fenhaft,  uufträ flieh  pie  sancteque  colere  na- 
turam  excellentem ; se  sanctissime  gerere ; sanc- 
tissime  observare  promisea;  feaptivas  s.  ha- 
bere nicht  berühren.  — ganctTinonla,  ae,  f. 
[sanctus]  l)  §etligleit,  ßh*t»tttbig{eit,  in= 
jofern  fie  (ich  an  einem  ©egenftanbe  offenbart  deo- 
rum  religio  et  s.  2)  ©c  wiffenljaf  tcgleit, 
tugenbhafte  ©efinnung,  reiner  SBanbel 
utd  mihi  cum  ista  summa  s.  et  diligentia? 
omum  habere  clausam  pudori  et  s.;  virgo 
priscae  s. 

sanctlo,  önis,  f.  [sancio]  feierliche  ®crorb  = 
nung,  §aupt>  u.  Strafartifel  eine«  ©efepe«, 
Ä laufei  bei  einem  ©ertrage  sacrare  s.;  reci- 
tare  legum  s.  poenamque;  irritas  iacere  s.j 
foederis. 

sanctTtas,  ätis,  f.  [«anctus]  1)  §eiligtcit,  Un  = 
Berlchlichleit,  ®hti»drbigfcit  tribunatus, 
regum;  templi  insuiaeque  Liv  ; pl.  deorum 
cultu8  religionumque  s.  heilige  Jtultu«f)aiiblungen. 
2)  Sittcnreiuheit,  uttfträf lieber  SBanbel, 
3üchtigleit,  grömmigfeit  matronarum;  pu- 
aor  sanctitusque  feminarum  Liv.;  dominae  Tue. ; 
quantü  s.  bellum  gessisset;  quod  in  iuventute 
habemus  illustrius  exemplum  veteris  s.?  s.  est 
scientia  colendorum  deorum;  pietas  et  s.;  pl. 
religionum  fromme  Verehrung  ber  ©ötter.  — 
ganctitüdo,  Inis,  f.  [sanctus]  — sanctitus  1), 
sepulturae  Cic.  r.  p.  4 §.  8. 
sanctor,  öris,  m.  [sancio]  Üierorbner  legum 
Tac.  amt.  3,  26. 

sanc.tn»,  adj.  tn.  comp.  u.  sup.  [eigtl.  partic.  B. 
sancio]  1)  unter  bcn  Schuf}  ber  ©ötter  gefteM  u. 
baburcf)  Bor  ©ntfeheibung  gefchüpt,  unoerbrüch- 
lich,  uiioerleplict),  unantaftbar,  heilig  ius, 
iura  patriae  sanctiora  quam  hospitii  duxit;  *le- 
ges,  officium,  fides  indutiarum,  nomen  legato- 
rum,  insurandum;  aerarium  sanctius  ber  SHc- 
feroefonb«  bc«  Staat«f£ha6e«;  alqm  s.  habere; 
tribuni  plebis,  *patrnm  concilium;  bah.  ©h(: 
furcht  gebietenb,  eljtttütbig,  erhaben,  hei  = 
lig  ’vates  sanctissima  (o.  ber  SibpHa),  *ora- 
culum,  ’ignes  Opferfeuer,  ‘sanctius  animal 
(B.  BKenfchen),  ‘legcs,  fet  s.  (feierlich)  et  gra- 
vis  oratio,  *itt  ber  iflnrebe  an  öerftorbene,  oer= 
llärt.  2)  rein,  lauter,  matello«,  uttfträf- 
lich,  fromm,  bah-  auch  gottgefällig,  bef.  b. 
röm.  Staatsmann,  welcher  bie  politifd)cn  ©runb= 
jähe  auf«  gewiffenhafteftc  beobachtet  vir,  horno, 
‘senatus,  ‘vates,  ‘coniux,  ‘virgo  !6eftalin, 
feloquentia. 

Sancns  (Sang.),  i,  m.  auch  Semo  (Srjeuger)  ob. 
Semo  S.  ob.  Ftdlus  S.  f.  Fidius. 
gandaliürlus,  adj.  [sandalium]  bie  Sanbalen 
betreffenb,  Apollo  beffen  ttilbfäule  in  bet  San= 
balcnftrage  ftanb  Suet.  — samlältgOrüla,  ae, 
f.  jsandalium-geroj  Sanbalenträgcrin,  Sfla= 
Bin,  bie  ber  Herrin  ihre  Sanbalen  nachträgt 
Plaut.  — sandälluin,  ii,  «.  ( oavdahov]  eine 
Mrt  &rauenf<huh,  Sattbale  Ter. 
*tsandApTlu.  ae,  f.  Xotenbahte  für  gemeine 
fieute  u.  SJitjfethätcr.^ 

sandix  (ob.  -djx),  feis,  f.  SUiennig  ob.  eine 
ähnliche  rote  BRineralfarbe. 
säne,  udc.  [sanus]  1)  oernünftig,  auf  Ber> 
ftänbige  SBcife  amare  Plaut.;  s.  sapio  et 
Bentio;  non  ego  Banius  bacchabor  Edonis  Hör. 
2)  fibertr.,  um  anjubcuteit,  bajj  man  etw.  feinem 

47  ‘ 


740 


Sangariua  — sanus. 


Boßcn  ©eljaltt  nach  annebmcn  u.  feftbalten  miß, 
bat).  A)  befräftigenb  u.  Brrficbernb,  jebenfall?, 
fürwahr,  wahrhaftig,  in  her  Ifjat,  wirt= 
1 1 cf)  b.  haud  quidquam  Ost,  magis  quod  cu- 
piam  Plaut. \ recto  s.  intcrrogasti  Ter.;  s.  Tel- 
lern; rea  a.  difficilU;  levieulus  8.  noster  De- 
mosthenes, qui  etc.;  s.  neecire  fateri  (s.  iu 
Berbinben  m.  fateri,  rote  in  bireftcr  »Hebe  a.  ia- 
teor)  Hör.  a.  p.  418;  a.  non  gewiß  teine?weg?, 
rem  s.  non  reconditam;  non  ob.  hand  a.  nicht 
fonbcrlicb,  nuf)t  eben,  nietit  reetjt.  3n?bcf.  a)  in 
Antworten,  ja  woijl,  allerbittg?,  freilich 
Ter.,  Dcrftärtt  b.  hereule  Oie. , a.  hercle,  b.  pol, 
s.  qnidem  Ter.  b)  b.  imper.  um  eine  8lujfor= 
betimg  bringenbet  ju  machen,  nur  }U,  immer* 
()in,  Dorf;,  benn  age  a.  Ter.,  Zar.;  abi,  i,  cedo 

a.  Ter.;  relaxa  modo  paulum  animuni  aut  a., 
ai  potea,  libera  Oie.  Brut.  §.  21.  c)  bei  Cin- 
räumungen,  b.  eonj.  u.  imper.  immerhin,  ntet* 
net  wegen  ait  ita  a.,  aed  etc.;  Bic  hoc  a.  leve, 
quod  non  ita  eat;  tibi  habe  a.  iatam  laudatio- 
nem  Mamertinam.  B)  Berftörtenb  u.  fleigernb 
ganj,  burdjau?,  aar  b.  bene,  bene  s.  Ter., 
Oie. ; humilem  a.  relinqunnt  et  minime  genero- 
aum  — ortum  amicitiae  Oie.;  a.  quam  übetau?, 
ungemein,  a.  quam  refrixit  Oie.  Qu.  fr.  2,  6,  6; 
haud  a.  diu  nicht  gar  lange  her  Plaut.;  in  ant- 
worten s.  commode,  aapienter  a.  Plaut.;  a. 

Sangarins  j.  Sagaria.  [bene  Ter. 

SangnAlia,  sungiiön  f.  Sanqualia,  aanguia. 

snngulti&rias,  adj.  [aanguis]  blutgierig,  'bür* 
füg  iuventus  Cie.,  tsententia,  faaerum  et  a. 
(eum)  fnisao.  — sangen  neu«,  adj.  [Banguis]  1) 
blutig,  au?  ©lut  beftebenb  imber;  *blut= 
bebcctt,  = bejprit|t;  mit  ©lutBcrgicfjen  oer* 
bunben,  *aapea  au?  robem  glctfd),  *rorea, 
*fguttae,  *aciea,  *cnput,  *manu8,  *rixae, 
»caedoB,  ßietB.  blutfatbig,  *rot  sagulum, 
♦buca.  2)  *tp.  blutgierig  Mavors,  Mars. 

ftangn1no?  1.  [aanguis]  übertr.  blutgierig  jein, 
eloquentia  sanguinana  bie  Klienten  au?faugenbe 
Tac.  dial.  12.  — ’saiiguTnölentus,  adj.  [aan- 
guisl  bluterjüllt,  soll  Blut,  Bon  ©lut 
triefenb  pcctora,  aoror;  blutrot  color;  tp. 
litera  ocrlefjcnb. 

sanguis  (Bcraltete  [form  samt  neu  Enn.  b.  Oie), 
Tnis,  «n.  1)  ©lut  ’equinua,  Niperinus;  sangui- 
nem  fundere,  effundere  oergielen;  hauriendua 
aut  dandua  eat  a.  ihr  müht  ©lut  (bet  geinbe) 
Bergicfjetc  ob.  (ba?  curigc)  bingeben;  bilbl.  dan- 
dus  invidiae  est.  s.  ber  §afj  foß  jein  Opfer  haben; 
aanguinem  mittcre  lajjcn,  abjapfen,  proTinciao 
bie  ©roBinj  au?faugen;  mUsus  est  s.  invidiae 
sine  dolore  ber  9?eib  (ber  mich  Bcrfolgte)  iji  ge* 
jebroätbt  worben,  ohne  bafj  ich  einen  ©erluft  babei 
gehabt  ^abe;  sanguine  ictua  {.  ico;  oft  ©lut* 
Bctgiejien,  Srmorbuitg  usque  ad  e.  incitari 
aolet  odium;  in  sanguine  veraari;  plus  8.  ac 
caedis  factum,  pugnatum  eat  utrimque  plurimo 

b.  Liv. ; »Latinus,  *Poenus,  ‘Punicua;  übertr. 
•calidus  hrifec?  ©tut , Shtfroaßung.  2)  tp.  a ) 
Kraft,  Stätte,  ßeben?frij<be,  Kern,  ba? 
innere  SRart  einet  Sache,  ba?  §erjblut  rei 
publicae  sanguine  saginari;  amiaimus  sucum  et 
a.;  de  a.  aerarii  detrahere;  *dum  melior  vires 
s.  dabat;  in?bef.  B.  Siebte  er  ob.  bet  Siebe  verum 
8.  deperdebat;  aucua  ille  et  s.  incorruptus  ora- 
torum.  6)  ®lut?Berroanbtjebaft,  ©eblüt, 
Stamm,  0cfcblcd)t,  Slbfunft,  Transalpinus 


bei  ben  Söllern  jenfeit?  ber  Sllpen;  patenrasna- 
ternusqne;  sanguine  coniunctus  blut?8nwcn:: 
ne  8.  aoeietur  (bittet)  heiraten  unter  cinanbo 
Liv.;  foninee  eiusdem  8.  populi;  *progemc. 
Troiano  a 8.  dnei;  +attingere,  fcontingere  akx 
sanguine  blut?Bcrroanbt  fein;  te  rilissÜM  i 
c)  ilbtömmling,  Spröfiling,  Sinb,  ®nfrl 
in  liberos  atque  in  a.  suum  tarn  crada» 
fuisae  Oie.;  aaeviri  in  auum  s.  Liv.;  ‘paopenu 
parentum  obwohl  armer  ßeute  Kinb.  S) 
Saft  ber  ©flanjcn  bacas  turgentes  sangt.' 

Sangua  f.  Sancus.  [s.  Li 

sänicB,  ei,  f.  1)  (oortl.,  biebt.  u.  nacpll  »er 
borbeuc?  ©lut,  flüfftger  Stter.  2)  *jebe  db 
liehe  glüffigteit,  Seifer,  ©ift  perfasus  am 
atroque  veneno;  colubrae  a.  vomunt;  s.  mm 
ore  trilingui. 

«Anitas,  Atis,  f.  [sanus]  1]  ©cfuitbbeit  M 
Körper?,  gefunber  3»ftanb  (mehr  tempom. 
Bgl.  aalubritaa);  corporis  temperatio,  cum  a 
congruunt  inter  se,  e quibua  conatamus.  t.  ö 
citur.  2)  gern,  ber  gefnnbe  fluftanb  j,ct  5,t.; 
im  ®gf.  ju  leibenfcbaftlichcr  Erregung  u.  Ute 
cilung,  bie  © erftänbigteit,  © er  n üitf  tigte-.i 
fflefonnenheit  animi;  nihilo  plus  saniu. 
in  curia  quam  in  foro  esse;  redire,  rever*:.  ■ 
Convertern  ad  b.;  redneere,  frevocare  alqm  d 
8.;  stultitiam  constantiA,  id  est  s.  vacaoK 
Oie.  Tusc.  3 §.  11;  t.  bem  9icbncr  ob.  bet  Söi 
Nüchternheit  u.  Bcfonncnheit,  nüdjtctic 
b efomtene  Sprache  (Atticae  dictionis)  gai 
a.  perdere;  qui  incorruptA  a.  sunt;  feaiL 
eloquentiae;  oratoris;  guch  bet  gefunbe 
febmaef  be?  iRebnct?  Oie.  Brut  §.  284.  3)  Soll 
traft,  ©ollftänbigteit  victoriae  IW.  fcs 
2,  28.  [ft 

sannio,  önia,  m.  [sanna  ©rimaffe]  4>aitS»jn 

säno,  1.  heilen,  gefunb  machen  alqm,  enn 
tp.  heilen,  roieber  gut  machen;  wiebtttu 
wernunft,  jurccbt  bringen,  umfümoci 
partes  aegras  rei  publicae,  vulneru  avtiitu 
*curaa,  discordiam,  incommodnm  conunoa 
mentes  militum;  fanimos  consolatione  brr*: 
gen;  literao  me;  quos  studeo  a.  aibi  ipt,o?,  p» 
care  rei  publicae  Cie.  Cat.  2 §.  17. 

SanquAlla,  e,  adj.  [Sancus]  bem  öotte  Saiie- 
gebörig,  avia  bem  Sancus  geheiligt,  bet  6* 
abler  (ossifragua). 

Santöni,  örum  u.  «es,  um  Caes.,  m.  Sälltriir 
im  weftl.  ©aßien,  in  bet  heutigen  Samtour 
Lab.  *t-tönlcus,  adj. 

Bäuuf),  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  b.  JWrpn.  {■’ 
funb,  heil  (mehr  b.  einem  temporären  8«^“ 
BgL  saluber,  validus)  para  corporis;  sanun - 
cere,  b.  fieri  medicamento;  * vulnera  mei  s 
sanum  colere  finb  gebeilt;  übeth-  untctlü 
ben,'  gefunb  s.  et  aalva  res  publica,  form 
civitatis;  *ego  8.  (unberührt)  ab  illia  (rito. 
2)  geifiig  gefunb,  oon  gefunbem  Serbas: 
Bentünfttg,  Berftänbig  vix  eum  s.  mec®- 
existimem;  b.  mente;  ammaa,  homo,  ’beoe 
umfichtig;  ego  illum  male  s.  (für  nicht  reit  rc 
nünftig)  semper  putavi;  nihil  pro  sano  hea* 
*aolve  mature  s.  (wenn  bn  gejebeit  bij!)  eqnac. 
*nil  me  poeniteat  aanum  patris  huiu-;  *» 
ego  contulerim  iucundo  a.  (jo  lange  ich  bei  Sa 
ftanbe  bim  amico  Hör.;  aanun’  esv  Plavi.  * 
nusne  ea?  biji  bu  bei  Sinnen,  bei  ®crfäimöc'  ‘J- 
tin’  a.  est?  Ter.;  fsaniora  conailia;  B.  beräefc 


sapa  — Sarpodon.  741 

u.  bem  Slcbtter,  nüchtern,  gefoulten  genus  di-  neacio  quo  a.  vernaculu  Cic.  Brut.  §.  172; 
cendi;  nihil  erat  in  eiua  oratione  niei  aince-  bomo  sine  a. 

rum,  nihil  nisi  aiccum  atque  a.|  oratorea  Rho-  Sappho,  ü»,  f.  [Zauipm  1 Ipriidjc  Tidjtmu  aus 
dii  saniores.  SJlljtilcne  auf  ücSboS.  2>au.  SapphYcus,  iulj. 

*t sipa,  ae,  f.  cittgclodjtcr  2Roftfnf  t.  Musa  — Sappho  als  jebntc  BRufe. 

Siipaei,  örum,  m.  tbtacifdje  ®öitetfd)aft  an  bei  Sara  f.  Sarra. 

©ropontiS.  sarcTna,  ae,  f.  [sarcio]  ©ünbel,  ©adet,  trag; 

«Spien«,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic.  o.  bares  ©epäcf ; im  pl-  gern,  Born  öepäd,  WCldjeS 
sapio]  weife,  llug,  ein f i 1 80 o 1 1,  Dcrftän»  bet  rinjelne  Solbat  auf  bem  3Jlarfe^c  trug,  si  to 
big  ut  quisque  maxime  perapicit,  quid  in  re  forte  meae  gravis  uret  s.  chartae,  abicito  po- 
quaque  verissimum  ait,  quique  acutissime  et  tius  etc.  ot)ne  ©ilb,  lafj  beit  Auftrag  lieber  Uli» 
celerrime  potest  et  videre  et  explicare  ratio-  auSgeridjlt't  Hör.  ep.  1,  18,  6f.;  sarcinas  con- 
nem,  is  prudentissimus  et  sapientissimus  rite  stringere  Plaut.,  impedimenta  et  a.,  legionem 
haben  polet;  aapientisaimum  esse  dicunt  eum,  sub  aarcinis  adoriri;  sarcinas  conferro,  colligere, 
cui  quod  opus  sit,  ipsi  vemat  in  mentem  Cie.;  conicere  in  medium  (auf  einen  Raufen),  pro- 
verba  Ter.;  vita;  vera  et  s.  animi  magnitudo,  icere;  *militiae  tuae  s.  fida  Begleiterin.  £>icrD. 
sententia,  excusatio,  * consilium;  *aapientior  *2aft,  ©cfdjmerbe  publica  rerum;  s.  sum 
aotas;  mo  iussit  a.  paacere  barbam  ben  SeiS»  tibi.  lao.  sarctnärlus,  adj.  jum  (Depäct  ge» 
beits»  ob.  ©bilofopbetibatt  Hör.  sat.  2,  3,  36.  3"  porig  iumentum  Cats. 

pöilofopb-  Spradje  sing.  o.  bem  wahren  Sei»  sarciu&tor,  öris,  m.  [sarcio]  MuSbcfferer, 
fen,  bcf.  bem  ftoiftpen;  pl.  viderint  s.  bie  Stoiler  gltd jdjiteibcr  Plaut. 

Oie.  Lael.  §.  10;  bie  fieben  gricdji jepen  Sei»  »aretnätus,  adj.  [sarcina]  bepadt  Plaut. 
feit  eos  vera  septem,  quos  Graeei  s.  nomina-  surctnfila,  ae,  f.  [dem.  o.  sarcina]  ein  Meines 
verunt,  a Graeciae  sapientissimis ; b.  ben  in»  ©anbei,  weniges  fflepöd,  gern,  im  pl.  *aptac 
bifdfen  Seifen  Gurt.  8,  9,  31;  auch  fdjerjlj.  b.  et  expeditae;  fs.  alligare  firfj  teifefertig  machen. 
Sfennet  bet  feineren  Jlocblunft,  ein  Sein»  sarcio,  rsi,  rtum,  4.  auSbcffern,  t)crftellcn, 
fdjmeder  qui  utuntub  vino  vetercs  s.  Plaut.;  bal).  tp.  wicber  einbringen,  gut  inndjcn, 
ieporis  s.  sectabitur  armos  Hör.  sat.  2,  4,  44.  erfepen  detrimentum,  damnum,  iniuriam,  in- 
apienter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  weife,  ein»  farniam  auStilgen;  *gratia  male  «arta  nidjt  bin» 
ftdjtSBotl,  Bcrftönbig,  llug  insraienter  fac-  länglich  miebcrbergeftellt  Hör.;  partic.  sartus, 
tunt  s.  (mit  ber  Stube  eines  Seifen)  ferre  Plaut.;  in  gutem  Staube,  eigtl.  B.  ©ebäuben  mit  par- 
iicere  Ter.;  facere  Cic.;  vivere  Hör.;  nemo  ost  tic.  tectus  gut  auSgebeffert,  in  baulichem 
qui  tibi  sapientius  Buadere  possit  te  ipso.  Stanbe  aedem  s.  teetnm  tradere;  omnia  s. 

ipientia,  ae,  f.  SeiSbeit,  ®infid)t,  ©er»  tecta  exigere  unterfud)cn,  ob  alles  gut  gebaut 
lünftigteit,  ©erftaub,  Slugbeit  non  habet  u.  gebedt,  in  gutem  Stanbe  ift;  s.  tecta  aedium 
»Ins  sapientiae  quam  lapis  Plaut  ; pro  vestra  tueri;  bilbl.  in  gutem  Stanbe,  ttobl  »er» 
i. ; ‘caelestis;  *quid  virtus  et  quid  s.  possit  wahrt  tua  praecepta  s.  tecta  UBquc  habui  mea 
»tis.  finge  ©ebddjtigteit,  Q.  Maximi  Cic.  Verr.  moaestia  Plaut.;  alqm  s.  et  tectum,  ut  aiunt, 
> §.  26;  bef.  SebcnSWeiSbeit,  ©b>f ofopbic,  conservare  Cic. 
tuet)  B.  StaatSfunft,  SuriSprubcng  priheeps  om-  sareülum,  i,  n.  [sario]  Starft,  $ade. 
ii um  Yirtutum  est  s. , quam  Graeei  oo< piav  vo-  Sardänfipallus  (-pälus),  i,  m.  ber  leptc  König  Bon 
■ant;  virtute  et  s.  sic  munitus  est;  faciendi  Äffprien. 

locendique;  fstudia,  doctores  sapientiae ; rerum  Hardes  (ob  -dis),  ium,  acc.  and)  -is,  £>aup!ftabt 
etcrarum  im  übrigen;  constituendae  civitatis;  beS  lt)bifd)en  fReid)e3.  ©ob.  Sardiäni,  örum,  m. 
insonientis  s.  consultus  (als  Spihtreer)  Hör.  Sardi,  örum,  m.  bie  ©eroobner  ber  3nfet  Sarbi- 
arm.  1,  34,  2.  itien,  bie  Sarben,  wegen  ihrer  Xreulofigfeit  bc» 

plentlpötens,  tentis,  m.  [sapientia  u.  potens]  rüdjtigt;  Spticbw.  8.  venales  Bon  ucrad) tlidjcn 
nächtig  burd)  SeiSbeit  Enn.  b.  Cic.  de  div.  SRenfcgen.  XaB.  1)  *+Sardus  ob.  ’Sardöus  u. 

: §.  116.  [in  Umbrien  Liv.  *Sardönlus,  adj.  2)  Sardinla,  ae,  f.  bie  3»^ 

tpiula  tribus  fo  genannt  Biefleid)t  B.  Slug  Sapis  Sarbinien;  adj  -dlnicnsis,  e. 

pio,  pii,  — 3.  l)  fegmeden,  einen  gewiffen  @e»  SardTca,  ao,  f.  Stabt  in  fjliebcrmöfien  Eutr. 

dirnatf  an  fid)  b»bcn;  B.  (Hcrucb,  und)  etw.  sario  (sarr.),  4.  beboden,  güten  Plaut. 

iccf)cn  quid  s.?  hircum  Plaut.;  unguenta  cro-  sarisa  (sarissa),  ae,  f.  [aagiaa | lange  macebo» 
um.  2)  ftbmcden,  bureb  ben  tbcfdjmad  em»  nijebe  Slanjc.  ®ao,  sirisöphörus,  i,  m.  ma» 
finben  cui  cor  sapiat,  ei  palatum  non  s.;  tp.  cebonifd)Ct  SJanjentrüger. 
exftänbig  fein,  richtig  benten,  empfin»  Sarmütac,  ärum,  m.  u.  »tSaurömates,  ae,  pl. 
eit,  »ollen,  SeiSbeit  hefigen  s.  cum  plus  *t*romatae,  m.  bie  Sarmaten,  eine  gtofje,  itt 
uutn  ceteros;  ad  omnia  Ter.;  statirn  s.,  statini  bie  afiatijcben  u.  curopäijtben  Sarmaten  jerfal» 
aiunt  (geben  ftd)  baS  Ätifebtn,  glauben  ju  ic.)  lenbe  Bölterfdjaft.  ®aB.  ‘SarmätTcus  (marc  baS 
muia  Plin  ep.;  *ml  parvum  leinen  (öcjdpmad  an  fdjroarjc),  * -uiätls,  adj.;  *Sarmätlce,  adv.  ta 
iebrigen  Singen  hoben ; tqu'd  saperet  (meld)e  bellanus  Sauromatac  beS  Sarmatenfßnigä,  und) 
icifc  TOSgiffung  follte  hoben)  indoctus  rusticus;  Äortjeft.  Plin.  ep.  10,  13  (63). 

»ixpere  aude  Hör.  sannen,  tnis , n.  =■  sarmontum  Plaut.  — sar- 

por,  öris,  m.  1)  ber  ©efebmad,  ben  eine  Sache  men  tum  (gern,  pl.),  i,  n.  [sarpo]  abgefdfnit» 
rt  mel  suo  proprio  genere  saporis;  Sohl»  tcncS  91ciS,  bflnner  Shxt'S-  SHebc  (grün,  B. 
dj  medenbeä,  bef.  Saft  *tunsu«  gallae  b.;  Seinftod); öfta bün <—  SlciSbolj, Steif ig  arida; 
ul.,  Ücdercicii,  Xelifateffen  tenui  ratione  fasces  sarmentoram. 

iporuin;  +Soblgcnid)c.  2)  (feit.)  feiner  Surnns,  i,  ni.  glug  in  Hampaiticn,  j.  iSar««. 
oit,  feine  fötanier  in  Siebe  u.  Benehmen  Sarpedon,  onis,  m.  a)  Sohn  beS  gupitcr,  König 


742  Sarpedonius 

in  Üpcien.  6)  Sorgcbirgc  in  fiqciett.  35a».  Sar- 
pt-dönlus,  adj.  promunturium  Liv. 

8arr«j  ae,  f.  olter  9iame  btr  Stabt  Itjrui  in 
ißt)önicitn  Haut.-,  adj.  -ränus,  tprif  d)  Verg.; 
subst.  ein  SHutuler  Verg. 

Sarrastes,  um,  m.  lampanifd)C  SSöltcrjdjaft  Verg. 
sarrio  f.  sario. 

Saratnätis,  e,  adj.  auS  Sarfina  (Stabt  in  Um* 
brien)  farf inatif Plaut. 
sartor,  öris,  m.  [sario]  bilbt.  Heger,  Pfleger 
Bcclerum  Plaut. 
s&t,  Mita  f.  satis,  2.  sero  1). 
sät-aglto,  1.  (Com.)  =»  sat-ago  2),  tt>.  J. 
sat-agn,  3,  (aurf)  getrennt  Mit  ago  ob.  satt«  ago) 
1)  (Plaut.)  betn  ©laubiger  ©enüge  thun, 
il)ii  begabten.  2)  mit  etto  genug  ju  thun 
haben,  feine  Slot  haben,  fid)  abängftigen 
ego  hoc  nocte  in  somnis  egi  satis  Plaut.;  a. 
rerum  suarum  Ter.;  fsubst.  satagentibus  cele- 
riter  occurrere;  impers.  pugnatur  acriter,  agitnr 
tarnen  satis  Cic.  Att.  4,  15,  9. 
sätelles,  Ytis,  m.  u.  f.  irnbant,  pl.  ©cfolge, 
Stnbang.  Hicrn.  a)  über!).  Begleiter,  Wiener, 
©eljilfe,  ‘Aurorae  t>.  flucifet;  ’lovis  ber  Slblet; 
•Orci  Etjaron;  sensu»  tamqaam  s.  attribnit; 
’rigidus  verae  virtutis.  b)  in  üblem  Sinne 
Helfershelfer,  bienflbatcr  Seift  s.  atque 
administcr  audaciae  tuae,  scelerum;  pl.  mini- 
stri  ac  s.  cupiditatum. 

sätläs,  ätis,  f.  [satis]  = satictas,  1]  (meift  Borfl.) 
bnS  Sattfein  quaenam  unquam  poenis  luen- 
dis  dabitur  s.  supplici  Attius  b.  Cic.  n.  d.  3 
§.  90;  ut  hodie  ad  Iitationem  huic  suppotat  Iovi 
s.  Plaut.;  iam  vini  s.  est  man  ift  beS  SBeineS 
fd)on  Botl  Liv.  2)  ilberbtuft,  (Stet  (unfl.). 
Säticüln,  ae,  f.  Stabt  in  Samnium.  ®«B.  -läniis, 
adj.;  subst.  -lani,  örum,  m.;  Säticälns,  i,  m. 
bet  Saticulaner,  collect.  Verg. 
sitlälns,  ätis,/.  [satis]  1)  hinlängliche  Sat)( 
ob.  Stenge,  Überfluß  Plaut.;  ad  s.  instrue- 
tus  Curt.  2)  Sättigung,  Überbruf},  61el 
an  einer  Sache,  Überfättigung,  eigtl.  u.  bilbl. 
cibi;  ad  s.  vestram  pugnavitmis;  s.  alcis  rei 
capit,  tenet  alqm;  (Plaut.)  s.  alcis  rei  capere; 
ut  varietas  occurrat  satietati;  s.  sui  »uperare 
machen,  bafe  bie  üeute  uitfer  nicht  überbriiffig  wer* 
ben;  primus  omnium  satietate  parasti  (nämlich 
tibi)  famem  Curt.  7,  8,  20;  pl.  amicitiarum,  sicut 
aliarum  rerum  Cic.  Lael.  §.  67. 

Hätln’  f.  satis. 

1.  sXtio,  1.  [satis|  1)  fättigen,  *ur  ©enüge 
mit  ettn.,  bef.  mit  Sprite  anfüllcn  *satiati  canes 
Hanguine;  *ignes  satiantur  odoribus;  bilbl.  a) 
fättigen,  befriebigen,  ftillcn  dcBideria  na- 
turae,  famem,  aviditatem  legendi;  animum;  se 
esse  satiatum  habe  ich  full  gefeben;  fipsum  sa- 
tiatum  (esse)  prosperis  adversisque;  satiatus 
somno  hinlänglich  Schlaf  genoffen;  si  satiata 
(mercatura)  quaestu  vel  contenta  potius  (info- 
feru  satiata  bie  IBefriebigung  einer  Segierbc,  c. 
bie  eine«  ©cbürfniffcä  angeigt  t Cic.  off.  l §.  161; 
agricola  assiduo  satiatus  aratro  Wenn  er  fid)  fatt 
gepflügt  hatte  Tib.  2,  1,  61 ; fnec  patrutn  cogni- 
tionibus  satiatus;  *cor  fenim,  ‘oculos  amore. 
b)  überfättigen,  pass.  etto.  fatt  haben,  einer 
Sache  überbtüffig  fein  numerus;  ut  neque 
ii  satientur  qui  etc.;  *heu  nimis  longo  sa- 
tiate  ludo. 

2.  sXtio,  önis,  f.  [2.  sero]  1)  baü  Säen,  bieSlug; 


— satisfactio. 

jaat;  pl.  Saatfelber.  2)  (Verg.,  Liv.)  bi 
ißflangen. 
sXtlra  f.  satura  2). 

»atTs  (comp,  satius)  ob.  (meift  fioitBcii’  fü. 
adv.  genug;  wohl,  recht,  Pötlig,  giemliit 
magnus;  s.  multa  restant;  sat  bonus,  *nm  s 
idonaus  pugnae;  s.  saepo,  sat  diu;  tat  tte 
Plaut. , Ter. ; satis  creditur  mit  giemiiebn  bt 
Wihheit  b.  scire,  speraro,  apparere  Zar.;  ine  • 
est  boef)  genug  Hör. ; tantum,  quantum  tat  -t 
Cic.;  iam  sat  est,  sat  h&beo  Ter.  Sud)  ild 
lehncnbcm  Sinne;  ich  habe  gut  ©enüge,  iij  S»i 
(bei  bet  Äuffotberung  gum  Sffen);  satin  wt 
ob.  salve?  satin-  salvae?  f.  1.  salve,  salvns;  s «ln 
ego  oculis  plane  Video?  satin’  = nonne  Phu! 
satis  esse  ljinreichcnb  fein,  genügen,  vL 
auxilium  adversus  inimicos  s.  est;  s.  cs«  'u  i 
liue  unum  consulem;  sat  (getoachfen)  esu  skr 
Plaut.;  s.  est  tibi  in  te,  s.  in  legibus,  u 
mediocribus  amicitiis  praesidium  ber  Sdef  t 
ic.  genügt;  quod  s.  est  ma«  jum  fiebtnitir.' 
halte  hinreicht;  satis  habere  für  genug  h®!85 
nt.  etto.  jufrieben  fein,  fid)  bei  etto.  bernt: 
gen,  nt.  in/.  i>raes.,  *finf.  perf,  (Liv.)  nt  qa«i 
satin'  babes,  si  etc.?  bift  bu  befriebigt  ttesa  i 
Plaut.;  anbete:  si  s.  consilium  quadam&u 
habcrem  fi.  si  s.  consultum  mihi  essous 
de  re  Cic.  Att.  12,  16;  satis  superque  eigtl » 
satis  superque  quam  satis  est  mehr  alt  |c 
nug,  übergenug,  s.  superque  est  Plaut, Sui 
s.  superque  habere,  dicere  contra  alqm;  ia 
perque  dixi;  *s.  superque  me  benignitu  ta 
ditavit;  s.  superque  humilis  Liv.  91$  Cm; 
titätäbegriff  m.  gen.  part.  ea  amicitia  » , 
s.  habet  firmitatis;  ad  dicendum  s.  tempr 
habero;  s.  causae;  s.  superque  esse  sibi  sott: 
cuique  rerum  jebet  habe  für  fid)  genug  fflt  ~ 
mit  feinen  eignen  Sachen;  s.  superque  gnt: 
favoris;  s.  superque  vitae  erat;  s.  superquef- 
narum  habeo;  sat  est  osculi  mihi  vestri. 
salutis  est  Plaut.;  sat  signi  Ter.;  sat  pew^ 
Prop.  — satis  accinio  f.  satisdo;  satis 
f.  satago;  satis  do  f.  satisdo;  satis  faci  1 
satisfacio.  — satius,  comp,  beffer,  b i t n liebe: 
m.  inf.  mori  in  Asia  quam  in  Europa  dinaa-' 
b.  esse;  m.  acc.  c.  inf.,  Ter.,  JVep. 
sXtlsditlo,  önis,  f.  fsatisdo]  bie  Stellung  tu 
Staution,  ® emähtleiflung,  ©ürgfchsfL 
sätls-do,  1.  jmbm.  gehörige  Sicherheit  gib' 
Kaution  hellen  s.  alcui  damni  infecü  b 
gaüe  cinSiabeit  entflehen  foHte;  satisdato  buri 
gcftellte  »aution;  (®gf.  satis  accipio  fi 
Sicherheit  geben  laffen). 
sXtls-füclo,  3.  (auch  getrennt  gefchncbcti  jste 
ob.  einet  Sache  ®cnüge  leiften,  jmb.  ob« 
befriebigen  aleni  alqd  petenti;  affatim  »ke 
legibus,  amicitiae;  vel  ofticio,  si  quid  debsenc 
vel  errori,  si  quid  nesciret,  satisfaetnm  a* 
Cic.  p.  Hei.  §.  13;  vitae  lange  genug  jefcb 
haben;  nisi  (oi)  de  tergo  plebis  Rom.  satnü 
trenn  er  fid)  nicht  ©enugthuung  oerfebaift  a*i 1 
Liv.\  inSbcf.  a)  einen  ©läubiger  befriebig« 
begahleu  aleni  do  alqa  re;  in  pecunii 
einem  »eleibigtcn  ob.  Serlchtcn  — fid)  gehörig 
cntfchulbige  n,  rechtfertigen,  abbitteu  s!-: 
de  alqa  re;  abfol.  c)  hinlänglich  baritn1 
alcui  m.  cicc.  c.  inf. , Nep.  Att.  21,  6. 
satisfactio,  önis,  f.  ©enngthuung,  bie  eine’ 
9e(eibigten  gegeben  wirb  a)  burch  Sorte,  6s: 


satius  — 

f ctjuXbifsuitfl,  fRechtfertigung,  Slbbittc  ac- 
eipere  s.  alcis.  b)  [burch  Strafe, 
utius  f.  Batis. 

ator,  oris,  m.  [2.  sero]  Säer,  fßflanjer  om- 
nium  rerum;  ©rjciiger,  Urheber  scelerum 
Plaut.;  litis  Liv. ; ‘hominnm  atque  deorum, 
‘caelestium. 

nträpea,  (beffer  al*  satrapla),  ae,  f.  perfift^e 
(Statthalterschaft,  Satrapic.  — säträpes, 
is,  acc.  em,  m.  (-pa,  ae  Ter.,  Curt.)  perfi* 
f ch er  Statthalter,  Satrap.  — siträpia  f. 
eatrapea.  [-cänl,  örum,  m. 

•lilricum,  i,  n.  alte  Stabt  in  flatium  ®ap.  subst. 
atur,  üra,  ürum , adj.  [satis]  a)  fatt,  gefät; 
tigt  m.  abl.  Plaut.,  Tib .;  m.  gen.  Ter.,  Hör.; 
‘conviva,  ‘capellae,  expleti  atque  s.  £>ierP. 
‘reichlich  gefüllt,  Doll,  reich,  fruchtbar 
jiraesaepia,  Tarent  um;  *fo.  ber  jarbc,  r c i ch  - 
t ich  getränlt,  ftart  hyali  color.  6)  tp.  D.  ber 
Siebe,  reichhaltig  nec  satura  ioiune  ducet  Cic. 
or.  §.  123.  $ao.  sütöra,  ae,  f.  [sc.  lanx]  1) 
cigtl.  eine  mit  atterljanb  grüßten  ange= 
füllte  SePff'l,  bah-  ba*  Siliertet,  ©erneng; 
fei,  Onoblibet,  quasi  per  s.  »ententias  exqui- 
rere  burcheiitanber,  ohne  Drbnung  abfttnt; 
«tot  laffett  Sali.  2)  sätira  eine  uriprünglich 
bramatifche,  fpäter  bibaltifche,  ben  Körnern  eigen; 
tümliche  ®ichtung*art,  beren  Quelle  in  ben  alten 
länblidjen  geften  unb  ben  Damit  »erbunbenen 
fchcrjhaften  3>uprooifationen  ju  fucfjni  ift,  bis  ber 
röm.  Witter  Lucilius  (geh.  148  D.  El)*)  ber  eigent-- 
liche  Schöpfer  ber  röm.  Satire  Warb,  inb'em  er  ihr 
eine  beftimmtc  Wichtung  auf  bie  TarfteHung  ber 
Th^briten  u.  Saftet  im  flehen  ber  Körnet  gab, 
tooranf  fie  ihre  SSoüenbung  burch  §oraj  erhielt, 
lutürae  palus.  See  in  fiatium,  wafjtfch.  ein  Teil 
ber  pomptinifdpett  Sümpfe  Verg. 
intürelttim- , adj.  ju  einer  getoiffen  ©egenb  in 
Slpulien  gehörig;  ba».  apulifth  Hör. 
intürio,  öms,  m.  [satur]  fehetih  fingiertet  Eigen; 
name  eine*  Sdjmaropcrä , etwa  'Sattermann' 
Plaut.  — sätörltas,  ätis,  f.  [satur]  1)  (Dorll. 
u.  fpät)  Sättigung,  Sattfein,  saturitate 
obrius  weiblich  angetrunlen  Plaut.;  virgis  alqm 
usque  ad  s.  (bi*  er  genug  hat)  sauciare  Plaut.; 
pexfonif.  als  ©öttin  eines  fßarafiten , sancta  S. 
Plaut.  2)  Kcichlichleit,  Übcrflufj  Cic. 
iAturnälla  etc.,  Saturnlus  f.  Saturnus  etc., 
Apuleius. 

■aturnus,  i,  m.  in  ber  italifdjen  Sage  ©ott  ber 
Saaten  (sata)  u.  beö  Stderbaue*,  hat  bie  Dp*  jur 
©cmaljlin,  mirb  fpäter  mit  bem  Jfrono*  ber  ©ric-- 
eben  ibentificiert  Curt.  4,  3,  23;  Satumi  sacra 
dies  (Tib.)  ber  Samftag,  Sonnabenb,  stella  Sa- 
tumi ob.  *bl.  S.  ber  '[Manet  Saturn.  Sei  Gurt. 
4,  3,  23  ift  et  ber  SRolodj  ber  fßhönicier.  Tao. 
1)  SAturnällu,  örum,  Ibus,  n.  ein  uralte*  D.  17. 
Tejcmber  an  jum  Slnbenlett  an  baä  golbette  8eit= 
alter  bc*  Saturn  gefeierte*  greubenfejt,  wähtenb 
beffen  aller  Unterjchieb  bet  Stänbe  aufhörte,  prima, 
sccunda,  tertia  ber  erfte  tc.  Tag  bet  S.  2)  SA- 
turnlug,  adj.  stella  ber  planet  Saturn;  ‘regna 
baä  golbene  3e'talter ; *arva,  *tellus  gtalien, 
‘gen*  bie  jtaler,  ‘numerus  bie  altitatifche  Ser«; 
art,  ’domitor  maris  Jleptun,  * pater  3upitcr, 
‘virgo  Stfta,  ‘proles  f|ltcuä,  ’falx  mit  ber  Sa= 
turn  abgebilbct  warb.  .fjierD.  * subst.  a)  -nlu», 
ii,  m.  a)  ■=  3upiteT.  ß ) — ifMuto.  6)  -nia,  ae, 
f.  a)  ■=  3uno.  ft  hie  uralte  Stabt  be*  Saturn 


• saxosus.  743 

auf  bem  fiapitolium,  ber  mpthifcijc  Uranfang 
SHorn*. 

sät  uro,  1.  [satur]  = satio  1)  fättigen,  überh- 
füllen  animalia  ubertate  mammarum,  *leones 
saturatos  caede  armenti,  ‘armenta,  *sola  fimo, 
‘saturata  murice  palla.  2)  tp.  fättigen,  ftil  = 
len,  befriebigen  ca  parte  animi  saturata  bo- 
narum  cogitationum  epulis;  bomines  saturati 
honoribus;  se  sanguine  civium,  suppliciis,  con- 
tumeliis  Just.,  odium,  *amorem,  ‘dolorem; 
einer  Sache  überbrüffig  machen  hae  res  vitae 
me  Plaut. 

1.  sätu»,  us,  m.  [2.  sero]  1)  baS  Säen  ob. 
Sflanjcn  vitium  ortus,  s.,  incrementa;  bilbl. 
philosophia  praeparat  animos  ad  s.  accipiendos. 
2)  tp.  geugung,  ©efchtecht,  Urfprung  Her- 
cules loris  satu  editus;  a primo  s. 

2.  sätns  f.  2.  sero. 

sätjra  f.  satura  2).  — sätfriscus,  i,  m.  dem.  D. 
satyrus  Cic.  — sütfrus,  i,  m.  bet  Satpr,  nach 
griech-  Slorftcüung  ©efäljtte  beö  S3ae<huö,  mit 
^ruppigem  paare,  jtnmpfcr  Kafe,  langcfpiptcn 
Dbtön  unb  fpferbefchtnanj,  fRcpräjentant  einet  finn; 
licpcn  Katur,  D.  ben  röm.  Siebtem  mit  ben  ja  ei- 
nen ibentificiert,  bah-  auch  ntit  fflocföfüfjett  u.  lan= 
gen  hörnern,  auch  pl;  *D.  Slarfpaö,  Pbryx; 
meton.  (pl.)  ba«  Satprbrama  bei  ben  ©riechen, 
in  welchem  bie  fßerfonen,  Wie  in  ber  Tragöbie, 
©ötter  u.  hetoen  waren,  ber  Gfjor  aber  auö  Sa= 
tprn  bejtanb  u.  bet  Ton  ein  grotcöffomifcher  war, 
al*  erheiternbe*  Wachfpiel  im  Slnfchlug  an  eine 
tragifche  Trilogie  Hör. 

saucaptis,  Tdis,  f.  ein  fingierte*  ©ewürj  Plaut. 
saneiätio,  önis,  f.  [saucio]  ffierwunbung  Cic. 
— saucio,  l.  oermunben,  oerlehen,  bej.  im 
Kriege,  auch  tö blich  uermunben,  töten  alqm 
virgis  usque  ad  saturitatem  Plaut. ; alqm  telis, 
fplugis;  ‘vomere  duram  humum;  alcui  cor,  fa- 
mam  Plaut.  — saucius,  adj.  1)  DerWUltbet, 
bef.  im  Kriege  u.  baburtb  mehr  ob.  weniger  jum 
Kampfe  unfähig,  ob.  im  allgemeinen  ohne  nähere 
Stngabe  ber  [fahl  ber  SBunben,  ber  Srt  u bc* 
Orte*  ber  Serrounbung  leyiter;  s.  inde  ac  fuga- 
tum  dimittit;  nemo  occisus  est  neque  s.  Cic.; 
gladiator  ille  confectus  et  s.,  fumero,  ferus, 
*s.  pectus  (acc.),  latus;  subst.  m.  bie  SJcrwun; 
beten.  2)  tp.  a)  *malus  s.  (befchäbigt)  Africo; 
glacies  s.  (jum  Schmeljen  gebracht)  sole;  ftollus 
vomeribus;  animus;  Don  Set  tu  n fetten  hestomo 
mero  Just.;  auch  im  3fh8-  bl.  s.  6)  *Dott  betn, 
weichet  Dont  ifäfeil  ber  fliehe  getroffen  ift 
regina  gravi  curä  (flicbe*pein) ; pelice  Don  ber 
fliehe  jur  ic.;  a nostro  igne. 

Saurömätac,  -mätes  f.  Sarmatae. 
gärlblnm,  sävlor,  »avium  f.  suaviolum  etc. 
gaxätTllg,  o,  adj.  [saxum]  an,  bei  ob.  jwifchcn 
Seifen  piscatus  Plaut. 
gaxötmu,  i,  n.  [saxumf  felfigcr  Ort. 
saxeua,  adj.  [saxum]  fieinern,  f elf ig  ‘scopu- 
lus,  *tecta,  ‘effigies,  tKtundo  Steinhagel; 
‘Niobe  8.  facta;  ‘umbra  burch  Seifen  ocrbrcitct; 
bilbl.  ts.  (D.  Stein)  ferreusque  es. 

‘saxTficns,  adj.  [saxum-facio]  Derfteinernb. 
gaxifrägus,  adj.  [saxum-frango]  Steine  ob. 
Seifert  jerbtechcnb  undae  Enn.  b.  Cic.  de 
or.  8 §.  105. 

Saxitnes,  um,  m.  bie  Sachfen  im  heutigen 
Schleswig  u.  polftciit  Eutr. 
suxösus,  adj.  [saxum]  fieintg,  fclfig,  Doll 


744 


saxulum  — seaurus. 


Steine,  Seifen  *valle«,  *ruontcs,  *via;  *sa- 
xoaus  sonana  Hjpnnis  Seifen  burtßbraujenb. 
saxäluin,  i,  n.  [dem.  p.  aoxumj  Ithaca  in  aa- 
perrimia  a,  tamquam  niduloa  affixa  Cic. 
kuxiiiii,  i,  n.  proper  Stein,  Sei®, 
aaxa  lacero,  mgerere;  s.  ailex  Ricfelftein ; *la- 
tentia  Klippen;  Spritßto.  f.  sacrum  2);  inS&ef. 
a)  bet  tarpejtfcße  Sei®,  ß ) Saxnm  sacruui, 
*8axnm  ber  ßeilige  Sei«  auf  bet  fjößc  be«  8nem 
tin,  bic  Stelle,  Wo  fRcmu«  bic  Slufpicien  angeftcBt 
ßattc.  y)  Saxa  rubra  f.  rubor;  meton.  «)  * ft  ei- 
ne r u c Stauer.  6)  fteinerne«  gunbament 
Capitolium  s.  quadrato  substructum  est. 
srahclliim,  i,  n.  [dem.  b.  acamnum)  eigtl.  ein 
Sänften,  baß.  ba«  Saltbrctt  am  guß  bc«  3I&= 
teufpielcr*  Suet.-,  aucf)  gebraust,  um  ba«  Signal 
jum  frcrablaffcn  bc«  Solange«  am  Änfaug  be« 
Stüde«  ju  geben  die. 

si'über,  ndj.  [ «caboj  rauß,  ftßartig,  ftßäbig 
an  ber  ObcrfMcßc,  *f unguis;  ’tofus;  *robigo; 
*sc.  intonsuaqao  bomo.  Sab.  Seattles,  ei,  f ■ 1) 
*Staußtg!crt  fern.  2)  •-fKräßc,  Stäube,  JIu«  = 
faß;  *ac.  famesque  mundi;  fptießtu.  f.  occupo 
2).  3)  tp.  ba«  Süden,  ber  große  Stcij  bc.  et 
dulccdo;  inter  tantam  ac.  et  contagia  lucri  um; 
geben  non  bem  weitnerbreiteten  Äu«faße  ber  ®e= 
Winnfueßt  Hör.  [verau  faciendo  Hör. 

scÄbo,  bi,  — 3.  Italien,  reiben  Baepe  caput  in 
Scaea  porta  ob.  pl.  Seacae  portae  [2,'««iai  nv- 
i«i]  ba«  roeftlicße  Ißor  bon  Iroja  Verg. 
scann o (nidjt  scena),  ae,  f.  [axTjvß]  bie  23üßne 
be«  Ißcatcrä,  bie  Scene  nnb  in  biejem  Sinne 
ba«  Ißeater,  in  scaena  esse  Scßaujpieler  fein; 
in  scaenam  prodire;  fsc.  teuere  auf  ber  Süßue 
allein  gelten;  de  sc.  decedere  bon  ber  Sühne 
(auf  immer)  abtreten;  *sc.  ut  voraia  diacedat 
frontibua  f.  2.  frons  2);  -ffabulam  in  bc.  de- 
ferre;  *agitur  rea  in  acaonia  aut  acta  refertur; 
•committero  alqd  acaenao  nl«  Stoff  für  ein  Stüd 
loöfjlcn;  *8cacnia  agitatua  Oreatoa  b.  i.  in  ben 
auf  geführten  Sragöbicn;  *b  i I via  bc.  coruacia  ein 
auf  beibeit  Seiten  mit  28a (b  eingefaßter  litßter 
Sßlaß;  tübertr.  bie  Serfammlungen  u.  @d)u  = 
len  bet  Stßetoren  jur  Übung  in  ber  8creb= 
famfeit;  tp.  ,.a)  ber  Sdjauplaß  ber  großen 
S8elt,  bie  Öffentlidjleit,  ba«  ffjubiilum, 
auch  Sdjaugepränge  in  acacna,  id  est,  in 
contione;  qma  maxiina  quasi  oratori  ac.  videa- 
tur  contionis;  quamvis  aphaeraru  in  acaenam 
(Ißublifum) , ut  dicitur,  attulerit  linnius;  in  ec. 
eaao  bie  Slufmerffamlcit  auf  fuß  jießen  Ov.  trist. 

l,  8,  48;  quae  ai  minus  in  ac.  sunt  Oie.  p.  Plane. 
§.29;  *se  a vulgo  ot  ac.  removere;  acaenac 
aervire  ß(ß  ben  Äugen  ber  ffielt  j eigen ; ad  scae- 
nam  pompamque  aumantur  (verba)  um  Äuffeßen 
u.  ßffelt  ju  mntßcn  (9.  Stebnern).  6)  angeftelltc 
Romöbic,  abgelartete  Saißc,  SJtaälerabc 

ac.  totius  rci  haoe  eat  Cael.  in  Cic.  ep.-,  spao- 
nam  ultro  criminia  parat  Tue.  Sab.  scaenicns, 
adj  j u t Sfißnc  geßärig,  feenifdj,  tßcatra  = 
lifcß,  artificcs  ae.  ob.  bl.  sc.  Stßaufpieler; 
+bc.  ein  Stßaufpieler;  venustaa;  falä  Stßimpfi 
mort,  Söüßttcnßelb;  ludi  Stßaufpiele,  im  ®gf. 
ju  Sctßtcrfptelcu;  *adultcria  auf  bem  Ißeatcr 
oorgefteüt. 

»caeptrlfcr,  scaeptrnin  f.  sccptrifer  etc. 
acacva,  ae,  f.  [acaovus]  ein  fjimmet«jei<ßen, 
Änjcitßcu,  rocltße«  jur  Iinteu  Seite  beobatßtet 
war,  glüdlicß  ob.  unglüdlitß  riaut. 


Scuevöla,  ao,  m.  [acaevua]  }.  Mucins. 
scälae,  ärum , f.  [acando,  jfgj.  au«  »candel». 
Wörtlich  'Stiege’)  Seiler,  Sreppe;  ’induere 
bc.  f.  induo  1):  ac.  positia  muros  ascendere;  «. 
admotia,  acalia  vallum  ascendere;  fsc.  appli 
care  moenibus,  fmuria  admovere,  topponerv. 
fac.  erigere;  (Hör.)  latere  in  acali«  unter  be: 
Steppe  Hör.  | Scheibt 

Sculdla,  in,  f.  Stuß  int  nörbließcu  GtaRien,  ; 
scul  m us,  i,  m [axalgöej  bie  Solle  be«  dtuha; 
navicula  duorum  ac.  jmeiruberige« ; ac.  nullur 
videt  leine  Spur  bon  Rdßnen. 

KcalpeUuni,  i,  «.  [dem.  0.  scalprnm]  cßtruigt^ 
ftßc«  SDlejfcr,  Snnjette. 
aculpo,  pai,  ptum,  3.  eigtl.  Iraßcn,  ripei. 
ftßatren,  reiben  *terram  unguibua  ium  eine 
®rubc  ju  matßen);  baß.  mit  einem  feßarfrn  ob 
fpißeu  Snftrumente  in  .ßiolj  ob.  ©beljleine  itßn; 
ßcn,  araoieren,  ßeeßen  manua  apta  est  ad 
nngondum,  ad  acalpenuum;  *querelam  sepulc/c 
eingraben  auf  ic.  Hör.  Dan.  .dl  scalprnm,  i.  «. 
fißarfe«  3nftrujncnt  jum  Scßnißen,  ©re 
nieten  u.  bgl.,  in«bef.  a>  Stßufteraßle,  Suei’ 
Hör.  sat.  2,  3,  106.  6)  SKeißel  ber  ^rnnbiuerk 
fabrile.  c)  tSebermeffcr.  B)  fscalptürx. 
ae,  f.  meton.  Stßnißtnerf.  C)  desul.  scalpnrio. 
4.  Iraßen  Plaut. 

Scätniuider,  dri,  m.  = Xanthus  1),  tt).  f. 
scambus,  adj.  [oxappöp]  frumntbeinig  — va- 
rua  Suet. 

scanimönia,  ae,  /.  [oxcrpmWa]  Ißur gi  er roi  ntt 
(Convolvulus  Scanimönia  L.) 
scamnnm,  i,  n.  [acando]  föanl,  Stßemel,  *ne 
gni  löniglitßcr  Siß,  Dßron. 
acando,  ndi,  nsum,  3.  1)  inirans.  ßeigen,  ßin 
auf  ft  eigen  in  aggerem,  *in  domo«  snpera.-; 
emporfteigen,  fid)  erßebeit  *seandens  an: 
fxiipra  principem.  2)  trans.  vallum , muro- 
’cquum , *tCapitolium,  facapba»,  ’rogna  pa- 
rentis  (b.  beit  ©igantcnl;  *aeratas  vitiosa  Cnr» 
scandtila,  ac,  f.  Datßftßiitbel.  [nave- 

Scanlinius,  91amc  einer  röm.  gens;  adj.  feauti 
nifcß  lex  Sc.  de  nefanda  Venere. 

Scnutlua,  Warne  einer  röm.  gena;  adj.  -tius 
ailva  (in  Äampanien). 

scSpbn,  ae,  f.  [ox«ip»)]  ffloot  eiceptia  in  prae- 
parataa  ac.  nautia.  — scapliium,  ii,  n.  [axdqior 
natßenförntigc«  Iriufgefdjirr. 

Scaptius  (Scaptia  alte  Stabt  in  Satium)  adj.  tn- 
bue;  subst.  Scaptienses,  m.  Stute  au«  ber 
fcaptiftßcn  Xribu«  Säet. 

Scapula,  ae  Seiname  in  bem  corneliftßcn  ®t 
ftßletßte;  ban.  Scapülinus,  adj.  — scäpuUc. 
ärum,  f.  eigtl.  bie  Stßulterblätter,  baß.  ber 
fKüdetl;  ftßerjß.  ac.  geatibunt  mihi  Plaut.,  sa- 
pulaa  pordidi  ltß  befant  tütßtige  S^Iäge  Ter 
scSrus,  i,  m.  [<rx«eoj]  belilatcr  Seeßjeß,  na4 
Ofen  ber  'ßapngetfiftß  Hör.,  Suet. 
scätöbra,  ae,  f.  [acateo]  fprubelnbe«  Soffer 
*unda  ac.  temperat  arva  auia. 
aeäten , ui,  — 2.  [borfl.  autß  scäto,  — — 3.] 
1)  *ßetborfprubcln  fona.  2)  n.  cno.  nol! 
fein,  Wimmeln  arx  Beatens  fontibus  Lir. 
♦pontua  befjiia.  Sab.  a)  seätürigo,  inis,  f 
ßerborfprubclnbe«  SBaffer,  Cuellmaffcr. 
b)  scitürlo,  4.  = scateo  2)  Cael.  b.  CVc. 
seaurus,  adj.  [oxauposl  ber  bide,  nertnatßfene  n. 
ßerau«fteßenbe  Änöcßel  ßat,  Klumpfuß;  al«  mil 
bere  fbcjctißnung  be«  ©ebraßen«,  etwa  '^umpeltßcu, 


scazon  — scilicet. 


745 


XÜdfüpcpen’  Hör.  sat.  1,  3,  48;  al«  Beiname,  f. 
Aemilius. 

seixon,  ontis,  m.  faxöf»»’]  bei  hinten be  3atn» 
bu«,  iatnbifcper  Xrimcter  mit  einem  Spoitbeu«  ob. 
Xtocpäu«  im  lebten  Plin.  cp. 
scölörSti“,  adv  m.  comp,  u sup.  [sceleratus]  ber» 
breetjerifd),  frebcittltd).  — scölSr&tns,  adj. 
m.  comp.  u.  sup.  [partic.  0.  scelcro]  1)  burcf) 
ein  Berbrecpen  befledt,  butd)  greoet  eit t= 
Wcipt  *terra,  * limina  Thracum;  Sc.  vicua  bie 
ftrebelftrafje  in  9iom,  in  welcher  bie  Xocptet  be« 
Serbin«  XutUu<S  über  ben  Ücicpnam  ipte«  ermor» 
beten  Bater«  fuljr ; campus  ein  $(ag,  wo  bie  bet 
Uttfeufcppeu  übcrfüfjrten  Beftalimteu  lebenbig  be» 
gtaben  warben;  *sedes,  limen  ber  Aufenthalt  ber 
©ottlofen  in  ber  Unterwelt.  2)  ocrbrccpeTifcp, 
f rcbclpaft  (gegen  anbere,  juni'.djft  burdj  Xpatcn) 
horno,  *gc>ns , sc.  et  nefnrium  facinus,  contra 
palriam  sc.  arrna  capere;  toi  inhumana  et  sc., 
*amor  sc.  habendi,  *munera,  »insania  belli,  +au- 
dacia,  *sc.  (für  bcnSreoel)  euraere  poenas;  basta 
(Bcrftcigcrung) ; aud)  *burcpttieben  Proteus. 
3)  nnpeilboll,  fdtäblicp  ’frigus;  castra  in 
meinem  Xhrufu«  ftarb  Suet.  CI.  1. 

*8c«16ro,  1.  [ecelus]  burep  gteoel  beflcden, 
pias  manus;  penates,  — seclfrösuB,  adj.  Jsce- 
lusj  boll  grcbel,  oerruept  Ter.  — «cSlerus, 
adj.  [scelua]  freoelpaft,  abfdjeulicp  Plaut. 
scälcste,  adv.  [scelesttis]  frebelpaft,  oerbre« 
che  tifd)  dicoro,  facere,  bellum  suscipere,  su- 
spicari  fepetmijep.  — sePlcstus,  adj.  m.  comp. 
u.  (oortl.)  sup.  [scelus]  l)  oerbreeperifep,  f r e= 
oclpaft,  betrugt,  rucplo«,  oerworfen  (gegen 
nubere  in  Bejug  auf  bie  ©cftnramg,  bei  Eicero 
jebod)  nidjt  bon  Berfonen)  homo,  facinus,  res, 
nuptiae,  sermo;  * subst.  fjrcbter;  mo  »c.,  qui 
non  circumspexi’  (Plaut.)  icp  bin  ein  ocrflucpt 
bunimer  Kerl  gewejen,  baß  tc.;  al«  ©cpclt»  ob. 
Schimpfwort,  Schürfe,  auep  f.  Com.  2)  unfe» 
lig,  unpeiluotl  annus  Plaut. 
scelus,  eris,  n.  l)  Beibtccpen,  Sreoeltpat, 
auep  oetbteeperifeper  Sinn,  Siucplofigfeit 
(gegen  anbere,  au«  böswilliger  ©efinnung  gegen 
bn«  (Hecpt  u.  ben  Stieben  einjclncr  ob.  ber  ©c» 
fetlfepaft  oerübt)  sc.  quoque  latere  inter  tot  fla- 
gitia;  in  omni  genere  et  sc.  et  flogitiornm; 
legatorum  interfectorum  be8  ©efanbteumor  be« ; 
minister  Beelens  be8  Worbe« ; sc.  facere  admit- 
tere,  committoro,  concipere,  edere,  in  sese  con- 
cipere,  soscipere;  divinum  et  humanum  gegen 
®öttcr  u.  Stenfcpen;  eiusdem  amentiae  sceleris- 
que  socios;  intemperantii  et  sc.  burd)  feinen 
.yang  jur  SBoDuft  u.  jum  Berbrecpen  Cic.  p.  Süll. 
§.  70;  et  araore  et  sc.  (©epulbbewu&tfcin)  malo 
sanus  Gurt.;  pl.  rucplofc  Dieben  audi,  Iuppi- 
ter,  huec  sc.  I.iv.  8,  5,  8.  2)  concr.  a)  tnep» 

lofer  Wenfcp,  Scputfc  quae  (bostiae)  tantum 
sc.  attigissent  Cic. ; oft  al8  Schimpfwort,  auch  m. 
gen.  viri  Plaut. ; al«  m.  m.  pron.  is,  illic  Plaut., 
Ter.',  crudcle  artificis  f.  artifex  1)  6).  2)  ber: 
(luchter,  fataler  Streich  Com. 
seäna,  scPutcus  f.  scaena  etc. 

Mcepslns,  adj.  ju  Scepfi«  (Stabt  in  Wpften) 
geistig,  Metrodorus  an«  Scepfi«;  *bl.  8c. 
•sceptrTfor,  fera,  ferum,  adj.  [sceptrum-fero] 
©cepter  tragenb.  — seeptrura,  i,  ».  [oxq*- 
Tpos'j  ba«  Scepter  al«  Spmbol  ber  SBütbc  u. 
be«  Anfepen«,  fber  Xriumppatorcn , *bcr  Könige 
in  bet  Xtagöbie,  -flovis;  *$crrjcpaft,  König«» 


mürbe,  — sceptüchiiH,  i,  m.  [«x ijnroüjot]  bet 
©cepter«,  Bürbcnträger,  em  popet  Staat«« 
beamter  im  Orient  Tac.  arm.  6,  33. 

schöda  f.  scida. 

scheum,  ae,  f.  [aj>)Pa]  bie  Stellung  eine« 
Xänjer«  ic.  Suet.  2)  Xracht,  Klcibung  Plaut. 

*Sclioen«ls,  -Ydis,  u.  *Schoen«ia  vlrgo  ob.  *bl. 
Schoen«Ta,  f.  Xod)ter  be«  Schönen«,  König«  bon 
Böotien  = Jltalanta. 

schöla,  ae,  f.  [a^olrj]  eigtt.  SDluge  b.  ©efchäften, 
bat).  1)  wiffenfd)aft(id)e  Untcrfutpung  u. 
9(bhanblung,  Borlefung,  gelehrter  Bot« 
trag  explicare,  habere  sch.;  (pl.)  sunt  certac 
sch.  do  exsilio,  do  interitu  patriae  etc.;  quin- 
que  dierum.  2)  Ort,  mo  bcrgleithen  Borträge 
gepalten  werben  ob.  miffenfchaftlidjcr  Untemdjt 
erteilt  wirb,  ©(pule  (bgl.  ludus)  pl.  rhetoruni, 
philosophorum ; fschohun  aperirc,  +sch.  (2ebr« 
amt)  dimitterc.  3)  Scpule,  Scfte  omnes  phi- 
losophorum sch.  — tschölastTcus,  ailj.  [<tjo- 
laanxöe]  jur  Scpule,  jur  Scpule  ber  Be» 
rebfamteit  gehörig,  Scpul«  lex;  auep  ben 
SSif jenfepaften  fiep  mibmenb  domini  Plin. 
ep.  1,24,4.  3n  üblem  Sinne  alltäglich,  un» 
bebeutenb  sch.  atque,  ut  ita  diesem,  umbra- 
ticae  literae  (Briefe)  Plin.  ep.  9,  2,  3;  subst. 
m.  Scpulrebner,  Dipetor,  auep  Scpüler, 
Stubettt. 

scldn  (niept  seheda),  ae,  f.  fozidij]  abgerif» 
fener  Streifen,  ein  Blatt  B“P>er,  ßettcl. 

seien«,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [|>artic.  0.  scio] 
1)  al«  partic.,  wiffenb,  bon  ctw.  Kcuntni« 

Siabenb  ut  sis  sc.;  facere  alqm  sc.  in  Kenntnis 
epen  Ter.  2)  al«  adj.  a)  miffentlid),  mit 
Biiffen  si  sc.  faUo;  prudens  et  sc.;  nullum  a 
me  scieute  facinus  occultatur.  b)  laubig, 
lenntniöreiep,  gefepidt  belli,  locorum,  *ci- 
tharae,  rei  pubheae  gerendae;  quis  scientior 
fuit;  scientissimus  guhernator.  c)  subst.  (feit.) 
Kenner,  Kunftoerjiänbiger  a sciente  Cic.  off. 
1 §.  145.  Xab.  A)  sclentör,  adv.  nt.  comp.  u. 
sup.  einficptSboll,  gefepidt,  faepberftäubig. 
B)  scientia,  ae,  f.  Kenntnis  (fubjelt.),  ba« 
Kennen,  Kunbc,  Sinfiept,  SBifjen,  wobei 
fetbfttpätige«  Buffaffett  u.  Xurcpbringtn  be«  ©egen« 
ftanbe«  b.  feiten  be«  Biffcnben  borauSgefcpt  wirb 
quanta  notitia  antiquitatis , quunta  sc.  iuris! 
habere  sc.  alcis  rei;  belli,  rei  militaris;  paene 
divina  eius  in  legibus  interpretandis;  de  Om- 
nibus rebus;  alqm  augere  scientia;  sc.  et  cogni- 
tionis  cupiditas  SBipbegierbe;  sc.  et  ars;  iuris 
sc.  Cic.\  sc.  tarnen  ipsä  (in  ber  Xpeorie)  teneri 
potest;  nuUo  modo  oratio  mca  satisfacere  jwt- 
erit  vestrae  sc.  mept  fagen  al«  ipt  fepon  wipt ; 
fugit  alqd  sc.  alcis;  quod  non  ex  usu  foronsi, 
Bed  ex  obscuriore  alqa  sc.  (ffltffen «gebiet)  sit 
promendum;  sc.  et  cognitione,  memoria  et  co- 
gnitione,  sc.  et  penrestigationc  alqd  comprehen- 
dere  Cic.\  tot  artes,  tantao  Bciontiae  ein  fo  rei» 
epe«  SBiffen  Cic.  Cat.  m.  §.  78;  inäbef.  ppilo» 
foppifepe«,  grünblicpc«  SBiffen  (®gf.  inscien- 
tia)  Cic.  Acad.  1 §.  41.  n.  d.  1,  1. 
scilicet,  adv.  [scire-licetj  1)  non  bem,  Waä  man 
al«  fclbfttciftänblicp  betrachtet  u.  beachtet  wiffeu 
will,  begreiflicher  SSeife,  berftept  fiep,  na« 
türlicp,  freilich;  a)  m.  Dbjeft«fap  wegen  be« 
Begriffe«  0.  scire,  bc.  facturum  me  esse  Ter., 
sc.  non  ceram  iUam  habere  Sali,  b)  al«  blofte 
Bartilcl  me  quidem  species  quaedam  commovit, 


746 


Scilla  — scopae. 


i nanis  so.,  sod  oonimovit  tarnen;  Democritus 
luminibus  amissis  alba  sc.  et  atra  discernere 
non  potorat.  At  vcrba  etc.;  (Ter.)  rex  ergo 
to  in  oculis?  sc.  freilich  baö  Ter.-,  inäbcf.  unfer 
'freilich,  leibet’,  Wenn  bet  SRcbenbc  anbeutet,  ba§ 
et».  Sd)merjticbe4  nicht  ju  Snbcrn  ift  nos  docta, 
sc.  a Graecia,  haec  fegimus,  ediscimus;  unda 
sc.  oinnibus  enaviganda  Hör.  2)  fjinwcifcnb  auf 
et».  MuffaDettbe*  u.  befonberö  ©cmerfcnäwcTteS, 
man  bente  nut  sc.  ut  non  sit  mihi  prima 
fides?  rogat  sc.  ut  tibi  se  laudare  et  tr adere 
concr  Hör.  j ter  sunt  conati  imponere  Pelio 
Olympum  sc.  Verg.  3)  oft  (tonifd) , »enn  bet 
Sfbg-  leb1*/  bof)  imb.  uidjt  crnftlict)  fpnebt  id 
populus  curat  sc.  Ter.\  ego  istius  pecudis  con- 
silio  sc.  aut  praesidio  uti  volcbam. 

scllla  (sqnilla),  ae,  f.  [oxöUa]  1)  ©leer  jttiebet. 
2)  Ileinet  SecfrcbS,  ©innen»äcbter. 

sein’  f.  scio. 

selndo,  Tdi,  issum,  3.  1)  fd)li(jen,  jerreifjen, 
jerfebneiben,  jetteilen  epistulam,  scissa 
vestis,  ‘vestes  de  corpore,  * comam  dolore, 
•scissa  comam,  vallum  but*  Suireifjcn  bet  ©ab 
lifaben  (valli)  aufreifjen  u.  babureb  ben  3u8°ng 
öffnen;  *Yallum  ferro  jerflöreit,  *quercum  cuneis 
fpalten,  *Yiam  per  stogna  bahnen,  fagmen  burcb= 
brechen,  fSuebiam  continuum  montium  iugum; 
fRomanus  agmine  propero  silvam  Caesiam  li- 
mitomque  a Tiberio  coeptum  butdjjieljt;  tscindi 
fid)  trennen,  tincula.  2)  tp.  a)  trennen,  t ei= 
len  *sic  genus  amborum  se  sanguine  ab  uno; 
pass.  ficb  trennen,  jetteilen  fhi  in  duas 
foctiones,  *vulgus  in  contraria  studia.  b)  »ie  = 
ber  auffriftben,  erneuern  (ft.  rescindo)  ipse 
dolorem  meum  Oie.  Att.  3,  15,  2.  c)  gewaltfam 
umbrechen,  flöten  Yerba  fietu  Oie.-,  *seriem 
rerum;  f actio  noctis  interYentu  scindebatur. 

scindüla  f.  scandula. 

grintUla,  ae,  /.  gutife;  tp.  (feit.)  ?funfe,  gfinfs 
eben  ut  ne  quae  sc.  taeterrimi  belli  relin- 
quatur;  isti  tantis  offusis  tenebris  ne  sc.  qui- 
dem  ullam  nobis  ad  dispiciendum  reliquerunt, 
Sau.  a)  gclntiilo,  1.  funteln,  flimmern, 
f ladet it  oculi  Plaut.,  oleum  Yerg.  b)  dem. 
sclutillälu,  ae,  f.  sc.  animae  emittiere  Plaut.-, 
pl.  Yirtntum  quasi  sc. 

scio  ( perf . scivi  u.  scii;  *scisti  ft.  scivisti;  inf. 
ge»,  scisse),  4.  (scibam  etc.,  scibo  etc.,  sein’  ft. 
»cisne  Com.)  1)  »iffen  alqd,  ex  alqo;  quod 
sciam  fo  »eit  mir  betennt  ift,  pro  corto,  oer- 
tum,  nihil  certum;  auch  erfahren  id  de  (u.) 
M&rcollo  sciri  potest;  sciere  perfugae  indicio; 
quae  fortuna  pugnae  esset,  neque  sc.  nec  per- 
spicero  prao  caligine  poterant;  quam  (rem'i  tri- 
duo  sciturus  cs;  *ju  feinem  Schaben  erfah  = 
ren,  m.  a cc.  c.  inf.-,  ‘scires  (man  fomtte  mer  = 
ten)  a Pallade  doctam  (sc.  eam  esse);  idque 
adeo  haud  scio  mirandumne  sit  ich  »ei|  nicht, 
ob  ei  mohl  fo  fehr  ju  »erraunbem  fei  — batüber 
barf  man  ficb  »oljl  nicht  fo  jcf)t  oettumtbern 
Cats.  b.  O.  5,  54,  6;  ju  unterfcbciben  0.  haud 
scio  an;  f.  an  4);  sein’  quomodo,  quem  ad  mo- 
dum,  ut,  quam,  quid  aI4  Säetbinbung  ju  einem 
'Begriff,  um  ein  bem  SRebenben  befanntc«  Sie  ob. 
©tro.  ju  bejeiebnen,  bas  auch  bie  angercbetc  ©er= 
fon  »iffen  tann  ob.  foll,  ohne  ©influfj  auf  ben 
Diobuä  beS  babei  ftehenben  Serbum  (ogl.  nescio 
quis  etc.  unter  nescio  1)  Plaut  -,  sein  quid  yoIo 
te  accusaro?  Plaut. ; sein  quid  ego  te  volebam? 


Ter.;  auch  pareitthet.  wie  eredo,  opinor  Flaut , 
Tiribazo  sciente  mit  ffliffen,  ©or»ifien  be4  T.; 
auch  Kenntnis  hoben  uon  x.  de  omnibu*, 
de  Sulla,  de  fuga.  2)  oerftehen,  gelernt  b«: 
ben,  (ennen,  auch  uermögen,  imftanbe  fein 
nostrum  officium  quod  est  Pietät.;  literas,  La 
tine,  Graece  fiatein  K.;  fidibus  ju  fpielen  un 
flehen  Ter.;  de  legibus,  de  bello  etc.,  m.  i«f 
Verg.,  Hör.,  Liv.\  existimabatur  bone  Latin« 
(sc.  sciro),  sed  literas  nesciebat  de.  Hrut.  8-  249 
8)  scisco  2),  ».  f.,  sciretque  plebs  uti  Lir 
26,  33,  10. 

Bciplo,  önis,  m.  [cuüuov,  exgxatr]  1)  Stal 
(fünjtticb  gearbeitet,  bef  aI4  3«<bcn  ber  Sütb; 

2)  nom.  pr.  Sciplo  [Xx inloiv,  £siptiax]  ©ei 
name;  f.  Cornelius  E).  Bau.  *SclpIAdes,  se. 
m.  einer  auö  ber  gamilie  bet  Scipionen,  ra 
Scipiabe. 

•xeirpeus,  adj.  [scirpus]  au#  ©infen,  9u 
fen-  imago  f.  Argei  2);  svbst.  -ea,  /.  SBagt» 
lorb  auä  ©infen. 

scirplcfilus,  i,  m.  [dem.  u.  scirpusl  ©infei 
lotb  Prop.;  sc.  piscarii  gifebreufen  Pia»! 
— getrpus,  i,  m.  ©infe;  Sprich»,  f.  nodus  3t. 
sclscltor,  dtp.  1.  [scisco]  eifrig  et»,  ju  erfut 
ren  ftreben,  ficb  erfunbigen,  nai)-,  aut 
forfepen  (oft  auä  Stcugierbc  ob.  mit  Sjinterlr 
de  alqa  re,  alqd  ex  alqo,  deos,  fsingulos. 
scisco,  scivi,  scltum,  3.  [scio]  1)  ju  crfaprci 
fueben,  ficb  ertunbigen  illi  id  factum;  qo*! 
▼eilt Plaut.;  in  ©rfahruitg  bringen,  crfabt;i 
Plaut.  2)  publicifi.  t.  t.  a)  uom  ©olfe,  befehlt; 
gen,  uerorbnen,  genehmigen,  billigen,  x 
ut;  hbertr.  quod  ipsa  natura  sc.  et  probet.  ! 
uon  bem  einjelnen  (bgl.  decemo),  für  eie 
ftimmen  eam  legem. 

geisgns,  adj.  [partic.  U.  scindu]  jerriffen  a)  V 
nae  runjelig.  6)  vocis  genus  sc.  Ireifcbc: 
ber,  überfchlagenber  Ion. 
sei  tarnen  tu,  örum,  n.  [scitus]  fie  der  bi  ffo 
bclifate  Speifen  Plaut. 
scltö,  adv.  m.  (uortt.)  comp.  u.  sup.  [scitus]  je 
febidt,  fein  sc.  scitus  Plaut. 

•geitor,  dev.  1.  [scio]  = sciscitor,  to.  [.,  aiq» 
oracula  Phoebi  befragen,  alqd  ex  alqo,  tiq- 
de  alqa  re,  ab  alqo. 

geitu,  abt.  m.  [scisco]  auf,  nach  ©cfitlif 
plebi«;  do  senatus  sententia  plebisque  sc. 
geitfiing,  adj.  dem.  U.  scitus,  (feit.)  forma  /<*»•• 
Helium,  i,  n.  [partic.  U.  scisco]  ©efcblufs, 
Otbnung  (Ugl.  iussum)  plobis  (plebei,  plet« 
populi,  pontihcis,  sc.  ac  iussa  nOBtxa. 
scitus,  adj.  tn.  (Uorfl.)  comp.  u.  sup.  [sott  ' 
eigtl.  »er  ©rfaljrung  gemacht  hnt  l)  gefibt 
gettanbt;  fein,  böbfeh  homo  Plaut  ; for 
Ter.;  satis  scita  est  Com.;  convivator  Im;  n i 
gen.  lunbig  ’lyrae,  *Yadorum;  oratio  sei--- 
sima  Plaut.;  sermo,  Passieni  oratoris  dict~ 
illud  Catonis;  scitum  est  (e8  iß  tlugl  m >* 
Ter.,  Cic.  de  or.  3 §.  228.  2)  paffenb  nox 
scöbls,  is,  /.  [scabo]  Sögefpnne  Hör. 

Scodra,  ae,  /.  Stabt  im  maccbonifcben  3a»r!l: 
j.  Scutari.  lau.  -drengeg,  ium,  m. 

Scödrus,  i,  m.  öftliebc  gortfepunq  ber  batmaii't 
u.  iUprifcben  ©ebitge. 

geomber,  bri,  tn.  [ffxöpßpoj]  ein  SJieerfrfi  t* 
Sllatrcle  Plaut.,  Cf. 

gcöpae,  ftrum , f.  1)  fbünnc  3h>ti9e,  Se'.ir 
2)  ©efen  Plaut.,  Hör.;  fpricb».  scöpas  ditso  j 


747 


Scopas  — 

vere  elro.  in  ttnorbnung  bringen,  bap.  sc.  solutao 
ein  einfältiger  u.  unnüper  Slenfcp. 

Scöpäs,  ae,  m.  1)  grieepifeper  SJilbtjaucr  au«  ©a= 
to«.  2)  »ornepmer  Jpeifaürt. 
st'öpos,  i,  m.  f oxoitof j ba«  Äict,  wonach  man 
fcpie&t  Sud. 

hcöpuloMis,  adj.  [scopulas]  »oller  Seifen, 
feljig;  bilbl.  quam  bc.  difficilique  in  loco  ver- 
ser.  — sciipftlns,  i,  m.  [oxoirflo;]  1)  pcr»ot= 
ragenber  Crt,  wooon  man  weit  in  bic  gerne  (eben 
(anoneiv)  fann,  Seifen,  be(.  ber  empotragenbe  u. 
©efapr  »erfünbigenbe  Seifen  im  ob.  am  TOcere, 
Älippc,  *Mavortiu9  ber  Slreopag;  *0.  einem 
Vorgebirge.  2)  al«  Vilb  a)  *be«  Srope«,  ber 
hartpcrgiglcit,  ©efüpllofigfeit  o scopulis  undäque 
ferociorj  scopulis  surdior;  fernem  et  scopulos 
gestare  in  corde  6)  bc«  Odefatjrlidjcii  ob.  Un= 
peilbringenben,  ftlippe  incidere  in  hos  sc.  vitae; 
tamqnam  ad  alqm  libidinis  sc.  (mit  Slnfpielung 
auf  bie  Sirenen')  sic  taam  meutern  ad  philoso- 
phiam  appulisti.  fnien  Just. 

Scordlscl,  örnm,  m.  Völfcrfepaft  in  Dberpanno= 
wcorpio,  önis,  *-pios,  *-pios,  ii,  m.  [axopui'mv, 
axofitios]  Storpton  Or. ; übertr.  a)  *ba«  ©e^ 
pim,  ber  Slorpion.  b)  *+ein  mit  Stapeln  be- 
fepter  Vteerfifcp.  c)  eine  Äriegbmafcpine, 
womit  man  Steine  u.  Pfeile  fehlen  bette;  auch 
feil- 

«cortitor,  Sris,  m.  [scortor]  $urer,  Vuple 
Plaut.,  Hör.  — scorte«,  örum,  ».  fscortnm] 
üebergeug  Ov.  — scortiilum,  i,  n.  dem.  o. 
scortnm  Ct. 

ncortor,  dtp.  1.  [seortum]  puren  Com. 
ncortum,  i,  n.  eigtl.  fieber,  übertr.  hure,  *@e= 
liebte;  auep  Scpimpfnamc  eine«  Sepntatoper« 
Plaut. 

Scotüsa,  ae,  f.  Stabt  in  Ipeffalien;  adj.  -ssaeus. 
»creStor,  öris,  m.  fscreo]  Käufperet  Plaut. 
— screätus,  us,  tu.  [acroo]  ba«  SKäufpern 
Ter.  — sereo,  1.  fiep  räufpetn  Flaut. 
»criba,  ae,  m.  [scribo]  Sepreiber,  bef.  ©e  = 
amter,  Sefretfir  a)  öffentlicher,  eine  ®rt 
Unterflaat«beamtcr  im  SMcnfte  bei  Senat«  u. 
obrigleitlicpcr  ©erfonen,  in  iSom  einen  gaplreiepcn 
unb  eptcnooDcn  Stanb  bilbenb;  fequitum  g«!a= 
bronfepreiber;  bei  Sürpen  © epeimfetretär  Nep. 
Hum.  t,  5.  6)  bei  Sßrioatperfoncn.  \Plaut. 
scriblita  (scribil.),  ae,  f.  eine  Slrt  fflebaefene« 
scribo,  psi  ( sync . scripsti  p.  Bcripsisti  Plaut. ), 
ptum,  3.  1)  mit  einem  fpipen  Snftrument  rei  = 
feen,  jeiepnen,  giepen  lineam;  *frontcm  ta- 
bernae  scorpionibns  Ct.-,  bat),  geiepnen,  einen 
Vbrife  0.  etw.  maepen  + form  am  secundum  ra- 
tionem  loci.  2)  fepteiben  in  libro  cum  scri- 
buutur  calamo  literae  Plaut.;  sua  manu  scrip- 
sit;  alcui,  ipso  de  me,  ad  alqm  de  alqo  jmb. 
an  jmb.  empfepleu;  de  (pinfuptlicp)  quibus  insu- 
lis;  salutem  (einen  ©rufe)  Plaut.;  bilbl.  scripta 
mihi  illa  dicta  sunt  in  unimo  Ter. ; hacc  avis 
ecribitur  solere  etc.  Ci'c.;  scribitur  nobis  m. 
aee.  c.  inf.;  m.  ut  (fcpriftlicp  »erlangen,  befeplen, 
auftragen,  bitten),  (feit.)  m.  bl.  conj.;  fscripto 
(abl.  abs.  n .)  Curtisium,  ut;  m.  ne;  fscribitur 
tetrarchis  obsequi  bafe  fte  ic.  mögen  Tac.;  quem 
(Librum)  ad  me  accuratissimc  scripsisti  = 
scriptum  misisti  Cie.  Tute.  6,  1.  Snäbef.  a)  mit 
etw.  beftpreiben,  mit  einer  Seprift  »er  = 
fepen;  etw.  eingraben  nomen  ibi  (in  hosti- 
libus  armis);  unamque  (sortem)  excidisse  ita 


scriptum. 

scriptam:  fcolumnam  literis  gentis  oius  serip- 
tam;  ’scriptaque  sint  titulo  nostra  sepulcra 
brevi.  b)  fcpriftlicp  ab=,  »erfaffen,  au«ars 
beiten,  aufgeiepnen  (aurum)  scriptum  quidem 
auf  bein  ©apter  Plaut  -,  librum,  historiam,  de- 
fensionem,  testamentum,  legem;  mandata,  Se- 
nates consnltum,  foedus  amicitiae  Lh >.;  *versus, 
*po8mata,  *comoediam;  adesse  scribendo  f. 
assum  2)  6);  nrbana  militia  respondendi,  scri- 
bendi  (beä  fcpriftlicpen  ftbfaffen«  bet  9tecpt«gc 
fcpäfte);  dicam  alcui  fcpriftlicp  »ctllagcit;  nihil 
erat  clauRum,  nihil  obsignatum,  nwil  scrip- 
tum al«  »orpanben  aufgegeiepnet,  'inOentarificrt’ ; 
abfol.  Scpuftfteller  fein,  inSbef.  biepten, 
©ebiepte  »erfaffen  se  ad  scribendi  Studium 
contulit;  poeta  cum  primum  animuni  ad  scri- 
bendum  appulit  Ter.;  scribendi  ferre  laborem 
Hör.;  partic.  praes.  ».  ©efepieptfepreiber  Liv. 
c)  fcpriftlicp  ernennen,  feftfepen  alqm  herc- 
dem,  tutorem;  al«  t.  t.  »on  SBecpfelgefcpäften, 
alcui  nummos  burep  28ecpfel  japlcn  Flaut.;  scribo 
decem  a Nerio.  d)  in  eine  Cifle  einjepretben, 
bap.  al«  t.  t.  Soloniften,  Solbaten  au«peben 
militos,  exercitum,  socios  narales,  in  Siciliam 
tria  milia  militum,  colonos  in  etc.  aufgeiepnen 
u.  feitben  re. ; scribe  tui  gregis  hunc  gäple  unter 
ic.  Hör.  e)  m.  bopp.  acc.,  fiep  al«  ber  u.  ber 
auf  etw.  fepreibett,  fepen,  fcpriftlicp  nennen 
se  A.  Cornelium  CosBum  consnlem  Iav.  4,  20, 
11.  f)  befepteiben,  fepilbern,  befingen, 
»on  jmbm.  ober  etw.  fepteiben,  fingen Manum; 
Cyms  ille  a Xenophonte  non  ad  liistoriao  tidem 
scriptus;  meas  res;  ’scribetur  tibi  (nfiml.  ». 
mir)  forma  loquaciter  et  aitus  agri. 
Scribönlns,  1)  C.  Sc.  Curio,  ©rätor  im  3-  121 
ö.  6pr.,  für  feine  8eit  ein  bebcutenber  Sftcbner. 
2)  beffen  Sopn,  Volfstribun  im  3-  9*,  Stonful  im 
3-  76  ».  Kpr  , au*gegciepnet  al«  iRebncr  ; fein  Soptt 
talentooH,  aber  fittenlo«,  Slnpänger  Säfat*.  3) 
Lucius  Sc.  Libo,  Sollätribun  im  3-  119  ob.  150. 
scrinium,  ii,  n.  |»erw.  mit  'Seprcin’]  eine  cpliw 
berfflrmige  Äapfel,  gum  Stufbemapren  ».  ©üepern, 
©apieren  u.  bgl.;  t®-  taiferlidjen  Vrcpi» 
scriptlo.  önis,  f.  [scribo]  1)  ba«  S cp  reiben, 
lippitudo  impedit  sc.  meam.  2)  fcprtftlicpc 
SarPellung,  'Ausarbeitung,  ?lbfaffung 
res  scriptione  digna;  genus  boc  scriptionis; 
impelli  ad  philosophiae  scriptiones;  muftum  ad 
dicendum  proficit  sc.  3)  = scriptum  3),  W.  f., 
interprotan  ex  sc.  Oie.  de  in».  1 g.  68. 
scrtptlto,  1.  [frequent.  ».  scribol  oft  fepteiben, 
fort  u.  fort  fcpriftlicp  berichten  et  haoe  ct 
si  quid  aliud  ad  me  scribas  velim  Tel  potiuB 
scriptites;  al«  Scpriftflellet  abf affen  orationes 
multas. 

»criptor,  öris,  m.  [scribo]  1)  Sepreiber  (ber 
prioate)  al«  Slbfepreiber,  Ropift,  Selrctär; 
auep  sc.  librarius  Hör.  2)  ber  übet  etw.  fepreibt, 
fcpriftlih  berichtet,  e«  ergöplt,  Sdjriftfteller, 
©eriepterftatter,  ©erfaffer,  ©rgäpler,  ©e  = 
fcpicptfcpreibtr,  (Bieptcr  artis,  bonarum  ar- 
tium;  quam  multos  sc.  rerum  suarum  magnus 
ille  Alexander  secum  habuisse  dicitur;  rerum 
hi^orifer;  in  tanta  scriptorum  turba;  f iam - 
borum;  ttragoediarum ; sc.  Teterum  litcrate  pe- 
ritus;  al«  t.  t.  legis,  legum,  ftestamenti. 
scriptum,  i,  n.  [partic.  ».  scribo]  1)  bie  Sinic 
auf  einem  Spielbrett  ludere  duodecim  scriptis 
de.  de  or.  1 §.  217,  ein  unferm  XriltraL,  ®am= 


748 


scriptura  — Scyros. 


u.  Sdjacbfpiel  äpnlitpeS  ©rcttfpiel,  roeldjrö  auf 
einem  bureb  12  fictj  quer  burtbfreujenbe  Siitten  in 
25  gelber  abgetcilieu  ©reite  mit  Steinzeit  ge= 
fpiclt  warb.  2)  alle«  ©efdjriebcnc,  ftprift* 
lieber  iMuffab,  Schrift,  ©ud)  a Platonc  in 
scriptis  relictum  esse;  scriptis  mandare;  de 
acripto  dicere  ablefen;  cum  scripta  deficiunt 
WO  ba8  ft'oncept  abbrittjt;  laudavit  (mortuum) 
ac.  meo  in  einet  0.  mir  uerfnßtcii  u.  aufgcfe^rie= 
bctien  Siebe;  in  acripto  (im  ©riefftpreiben)  multo 
eaaem  crebrior  Cic.  Att.  1,  19,  1;  bis  ac.  (jeprift* 
li<be  arbeiten)  etiam  ipae  interfui  Cic.  Brut. 
§.  207;  pervenire  in  acripta  alcia  f.  pervenio 
1);  illa  quae  dicuntur,  aimilia  acriptorum  eaae; 
*0.  ©ebidjten  Lucili;  indigna  theatria.  8) 
geicpricbcneS  Slort,  ©ucpftabc  im  ®gf.  ju 
ber  Slbficpt  u.  bem  Sinne  beb  ©erfafferb,  au<b 
ftprifilitpc  ©erorbnung,  ®efe&  voluntas 
acriptoria  diaaenait  cum  acripto;  ex  ac.  et  sen- 
tentia;  contra  scriptum,  a ob.  pro  ac.  dicere; 
recita  de  legis  sc.;  tabellae  scriptum  habentea. 
scriptura,  ae,  f.  [ecribo]  1)  hai  Stpreiben, 
mendnm  acripturae  ©(prabfeplcr  Caecin.  in  CHc. 
ep.;  digitum  acripturae  admovere  Suet.;  inbbef. 
a)  fdjriftlidjc  Slbfaffung  ob.  ®arftellung, 
aud)  Stbtcibart  acripturam  apreviaaem  Ter.-,  aa- 
aidua  ac  diligena;  hoc  genua  acripturae ; scripturä 
alqd  persequi;  omnearesper  sc.  amplecti;  plura 
yerbo  quam  ac.  (fd)riftli(p)  mandata  .dedimus 
Plane,  b.  Cic.  fam.  10,  9,  6;  edebat  per  libellos 
ac.  brevi  o.  wenigen  ©Sorten  Suet.  2)  meton.  a) 
Scpriftwerf,  Scprift  Ter.,  Tac.  b)  ber  ©uep-- 
ftabc  bc8  @cfepc8  Suet.  Cal.  41.  c)  fdjrift* 
iiipe  Xeftamentbbeftimmung  Cic.  4)SS8eibes, 
Iriftgelb  vectigal  ex  ac.;  magiater  acripturae 
etc.;  ogl.  magiater  1).  — scriptu«,  ua,  m. 
[acribo]  Sdjreiberbienft,  scriptum  faeere 
Sdjreibcr  fein  Liv. 
acripiilum  f.  acrnpulum. 
scrobla,  ia,  m.  f.  *+®tube. 
acröfTpascu»,  i,  m.  [»facrofa  SRuttcrfcprocin  u. 
paaco]  Saujütpter  Plaut. 

»erfipeua,  adj.  [scrupua]  fdjroff,  (teil  apelunca 
Verg.  — serüpösus,  adj.  [scrupuBl  acrupu- 
loaua  1)  Plaut.  — acrüpölosus,  adj.  m.  t comp. 
u.  (fpät)  sup.  [acrupulus]  l)  soll  (piper  Stein* 
eben,  feptoff,  raub  cotes.  2)  -fängfllitp  ge= 
itau,  ffruputöb  multa  in  bis  (yoluminibus) 
tarn  ac.  (n.) 

scrüpulum  (acrip.),  i,  n.  [Siebenform  ».  scrupu- 
lnaj  ©encnitunp  be«  llrinftcit  ®eroi<pte8  ob.  Stoßes, 
ber  24.  leil  einer  Unjc. 

scrüpälus,  i,  m.  [dem.  o.  scrupusl  cigtl.  Heiner 
fpipiger  Stein,  nur  tp.  Jlngftlicplcit,  beun* 
rupigenber  $rocifel,  ftSrenbe  u.  guälenbe  Be= 
benttiepteit,  Sirupe!  mihi  unua  sc.  etiam 
rcatat  Ter. ; sc.  tenuiasimua  residot;  evellere 
sc.  ex  animo;  inicere,  feximere  alcui  ac.;  auch 
serüpus,  i,  m.  Cic.  r.  p.  3 §.  26. 
serüta,  örum,  n.  alte«  ®erümpel,  Irflbcl* 
Ware  llor.  e 

fscrütätor,  öris,  m.  [acrutor]  ® urdjfucper, 
©ifiticrer.  — serütor,  l.dep.  [acruta]  i)burcp- 
wüplen,  eftöbern,  sfutpen,  oifitieren  orn- 
nium  domoa,  apothecas,  navea  furacisaime,  loca 
abdita,  Alpes,  fmare;  non  excutio  to,  ai  quid 
forte  ferri  habuiati,  non  ac.  te.  2)  tp.  mit  3n= 
tereffe  u.  ©egierbc  ctw.  unterfutben,  juerfot- 
febcu  f ii dj c it , aiibjorfcpcii,  nach  etw.  fotfepen. 


etw.  etfpäpen  interiorea  et  reconditas  literv. 
vetera,  omnes  aordea;  locoa,  ex  quibua  argu- 
menta eruamus;  fomnium  oculis  vultom  eorur. 
acrutantibna. 

aculpo,  psi,  ptum,  3.  ftpnißett,  auSfcpnciben 
mctßeln,  ftcdicii  (in  polj,  SKetaD,  ©tein,  ® 
fenbein)  e aaxo  sculptua;  *ebur  (eilte  Statin 
aub  Slfenbein);  fancoram  in  gemma;  -f-imag 
aculpta. 

actilpöneae,  ärum,  f.  poljjdjupe  Inlaut. 
*sculptllis,  e,  adj.  [sculpo|  gefepnißt,  m 
belliert.  — t8Cnlpt°r,  örie,  m.  [aculpo 
Steinfcbiteiber,  Steinbauer,  ©raoeur.  - 
faculptüra,  ae,  f.  [aulpol  ba8  bauen.  «t. 
beiten,  Scpnciben  in  polj,  Stein  ob.  ©letal 
Sfulptur. 

scurra,  ae,  m.  1.  1)  Stuper  urbani  aaaids 
civea,  quoa  ac.  vocant  Plaut.  2)  Spaßmacher 
©offenreißer  (gew.  auS  nicberem  ©taube),  bei, 
um  al8  Sdjmaropcr  am  Itjdje  eines  Dteicßna 
ob.  ©ornebmeren  Hutritt  ju  paben,  burep  ptum» 
Stpmeitpclci  ob.  fcplertjtc  SBipe  ben  perm  u fein; 
@äfte  *u  beluftigen  fuepte  u.  babei  oft  eine  !ebr 
oetätpilitpe  [Rolle  fpiclte  (ogl.  paraaitus);  fpridm 
de  acurra  multo  facilius  dives  quam  pater  L 
milias  (ein  guter  pauSOater)  fieri  pot-est  Cic.  p. 
Quinct.  §.  66;  iton.  sc.  Atticu3  (o.  ©ofrateS). 
scurrills,  e,  eidj.  [acurra]  poffenrei&etmäfjig 
®ab.  a)  tscurrültas , ätia,  f.  ©of f en reifeerr 
Tac.  b)  fscurrilTter,  adv.  poffenreiget 
mifeig. 

scurror,  dev.  1.  [acurra]  (Hör.)  fiep  toie  ei* 
©offenreißer  betragen,  fd)meitbeln  ego 
ipae  mihi,  populo  tu;  suist.  acurrantis  apecien 
praebere.  [berlcber  IM. 

scütäle,  ia,  n.  [acutum]  ba8  fcpilbf örmige  Sdjlcu 
scUtAtus,  adj.  [acutum]  mit  einem  Sangfd)ilt 
Oetfebcn,  befebilbet;  subst.  pl  m. 
scfitella.  ae,  f.  [dem.  0.  acutra]  Heine  ©<balt 
jum  Xrtnfcn  Cic.  [ftarbatjtbe 

*scöttca,  ae,  f.  [acutum]  91iemenpeitfct|c, 
acüttgbriilua,  i,  m.  [acutum  u.  gerulus]  ©tbilb 
träger  Plaut. 

acutra,  ae,  f.  fladjc  Sdjüffel,  Stpale  Plaut 

1.  scütöta  (Bcvtäla),  ae,  f.  [axotdlr; j Sal|e. 
©olle,  ©ollbaum  jum  gortbewegm  einet  Üar 
Caes.  b.  c.  3,  40,  4. 

2.  scütüla,  ae,  f.  [dem.  0.  scutra]  eigtl.  eiw 
Heine  flacbe  ©Rüffel,  übertr.  rautenförmige  gigur. 
IänglicbcS  ©icred  oblonga  Tac. 

scütfilum,  i,  n.  dem.  o.  acutum  Oie.  — scütua. 
i,  n.  [ uxüros  Sebcr]  ber  große,  länglicp  meredta; 
Stbilb  ber  röm.  gußfolbaten,  böljcrn,  abcT  um 
Sebcr  iibcrjogen,  in  ber  ©litte  mit  einem  ©uit! 
0.  ©ifenbled).  [adj.  -ceu>- 

Scf läecuin , i,  n.  Stüficnftabt  in  Unteritalim; 
Scylla,  ac,  f.  1)  gelfen  an  ber  italiftpen  Äiifte  t<: 
fijilifcbcn  Slcerenge,  bem  Strubel  ßbnrnblis 
gegenüber,  perfonif.  al8  lodjter  bcs  ©porexf 
o.  ber  (Sine  au8  Sifcrfudjt  in  ein  Ungcpeuer  an; 
punben  am  Unterleibe  oerwanbelt.  2)  J.otbtr 
bc8  DlifuS;  f.  1.  Nisus  a).  piero.  ’Sryllacn*, 
adj.  nt  1)  u.  2);  Scyllaeum,  subst.  Sorgebirp 
bei  Iröjenc  in  !ltgoH8;  autp  wirb  ScylUeani 
im  Sinne  oon  Scylla  l)  al8  Subftantio  ge» 
gefaßt  b.  Cic.  p.  Sest.  §.  18  in  Scyllaeo  illo 
acria  alieni. 

sefphn«,  i,  m.  [uxt!(pocl  ©ofal. 

Scyros  ob.  -rus,  i,  f.  3nfel  im  ägäifipen  Üleci 


Scyrina  - 

tos.  »Scyrlns,  adj.  virgo  bie  Deibamia  (lodp 
er  bcö  Itönifl«  fiqtomebeö  P.  Scqrob);  pubes, 
nembra  beS  'jprtbuj,  inbem  bet  Sage  nad)  <lcf)il- 
e«  mit  bet  fßeibamia  beti  ^prtbu»  jeugte. 

•Jtäla  f.  1.  acutul  a. 

ejthae,  ürum,  m.  bie  Scptfjen,  gemeinfcbaftl. 
Benennung  mehrerer  Sollet  im  öftlidjen  Europa 
t.  anftofeenben  Bfien;  im  ting.  Scylhes,  ae.  Dao. 
1)  Sc/thla,  ae,  f.  bab  fianb  bet  Serben.  2) 
Scjfttrieus,  adj.;  »amnis  bet  Xanaii,  * f re  tum 
Jet  Bontub  Sufimi«,  »Diana  bie  taurijdje.  3) 
Scythis,  Telia , (Kep.)  Scythissa,  ae,  f.  eine 
Scptbin. 

i,  1)  praep.  (oeraltet)  = sine,  ae  fraude  esto; 
;lb  nnttennbate  ißräpof.  a)  ohne  securua 
fine  cura.  b ) [por  einem  Botate  sed]  beiseite, 
ueg  secedo,  sepono,  aeditio  etc.  2)  ae  — semi 
jalb,  toie  Beiibra;  «=■  box,  wie  aemestria.  3) 
oron.  j.  aui.  [ttiett ] aeD.  febetifd). 

iebethls,  Kdis,  f.  [Sebethoa,  giufj  in  ftampa» 
■bum , (sev.),  i,  n.  Io  lg. 
veedo,  3.  beiseite»,  Weggehen  de  via  Plaut.; 
n abditam  partem  aedium;  ad  deliberandum; 
"fp.  ficbloicm,  fid)  entfernen;  inbbef.  a)  »ffidj 
n bie  Einfamleit,  aufs  fianb  jutücf jicben; 
rilbt.  fanimuB  in  loca  pura  atque  innocentia. 
>)  jufolge  einet  potinfdjen  Uneinigleit  fid)  ab? 
onbetn  n.  wegjieben  plebs  a patribus;  in 
•merum  montem ; bilbt.  *a  fesso  corpore  aenaus. 
;-cerno,  3.  1)  bureb  Siebten  abfonbetn,  tren» 
ten,  auSfcbciben,  nihil  in  publicum  füi  bett 
Staatäftbap,  inermee  ab  armatia;  se  a bonia, 
lecreti  ab  aliia;  »m.  bl.  abl.  me  populo  Hör. ; 
‘«uaurri  divisi  aecreta  aure  burdj  baS  Ohr,  bai 
cbet  feinem  31ad)barn  binbielt.  2)  tp.  abjieben, 
rennen,  jdjeiben  animum  a corpore;  sua  a 
.luklicia  consiliia;  venuataa  et  pulchritudo  cor- 
poris aecemi  non  potest  a valetudine;  pestifera 
i aalutaribua,  blandum  amicum  a vero,  »hone- 
itum  turpi,  »publica  privatia;  inäbef.  PcrWet» 
enb  anSpbeiben,  auSmerjett  hoa  ego  hominea 
xcipio  et  a.  libenter. 
iceapltn,  ae,  f.  [aeco]  fOpfermeffcr. 

■cessio,  ünia,  f.  [secedo]  baä  BbfeitSgeben 
lubscriptorum;  militea  a.  faciunt  totten  fid)  ju= 
am  men  [utm  fjwed  bet  Betreibung)  Cats.;  in*» 
>ef.  politifcbe,  butd)  biltgetlicbe  Streitigleiten  ent» 
tanbene  Hbfonberung,  Bbjug  plebis,  a auia, 
>.  in  Aventinum  montem  facta.  — seceaana, 
ia,  m.  [aecedo]  Bbgefd)iebcnbeit,  Einfam» 
eit  *a.  acribentia  et  otia,  f silentium  et  a., 
fRhodius;  concr.  »feinfamer  u.  entferntet 
Ott,  bef.  im  @gf.  jum  Stabtleben;  bilbl.  (QuitU.) 
n hos  quoque  atudiorum  a.  (entlegeneren  @c= 
icina  f.  2.  secus  2).  [biete)  excurrit. 

■clndo,  ai,  aum,  8.  [ae  U.  cludo  ■=»  claudo] 
i b = , o e t i d) l i e fl e n »carmina  aecluaa  nntro; 
■secludi  fnb  oerfcbliefien ; bab-  abfonbetn,  tren» 
ien,  vitam  corpore  fi<b  töten  Plaut.;  fhunen 
nunitione  a monte,  cohortem  a reliquia  ab» 
ibneiben,  »nemua  aecluaum;  bilbl.  incluaum  sup- 
dicium  atque  a conspectu  parentium  ac  libo- 
■um  aeelnaum,  »curaa  entfernen, 
ico,  cui,  ctum,  1.  1)  fdjneiben,  abfd)neiben, 
,erj<bneiben  pabula,  alcui  collum,  »unguea 
:ecti,  »enae  vulnus  au*f dmeiben , fcorium  in 
mrtea  tenuiasimus,  »marmora;  »dona  Becto 
depbanto  au*  Elfenbein;  P.  Entmannung  »ad 
’hrygios  vilia  membra  modos;  aua  membra; 


- sectator.  749 

inSbcf.  d)  mebicin.  t.  t.  operieren  varices  soca- 
bantur  Mario;  Marius  cum  aecaretur.  b)  *}er= 
freffen,  *frapen,  »nagen,  »fleifdben,  oer= 
munben  corpus;  Corpora  veprea;  aectae  ungue 
genae;  aectus  flagelUa;  acuto  ne  sec.er  ungui 
b.  i.  miftbanbett  toerbe;  ai  quem  podagra  quält, 
c)  buttb»,  jetfibneiben,  jetteilen,  trennen 
»congenem;  »orbis  sectua  bie  ftälfte  beS  ®rb= 
IteifeS ; »via  aecto  limite  f.  limca  1);  fp.  giüf» 
fen,  Mediae  et  Gordyaeorum  terras.  d)  in  bet 
Bewegung  burtbftbnciben,  »eilen,  »laufen, 
»fliegen,  »f<biffen  »mare,  »aethera  pennis, 
»viam  ad  naves;  »sectua  in  obliquum  est  limes; 
via  aecta  per  ambas  (zonas)  etc.  p.  bet  Sonnen» 
babn;  fmedios  agros  Tiberia;  ptögn.  »viam  fid) 
Bahn  bredjen;  »arcum  aub  nubibua  jiebett,  be» 
ftbteiben;  »quam  quisque  spem  gleicbimn  §off= 
nungömeei  burtbi^neiben  Ferj.  2)  tp.  a)  jer», 
nbteilen  cauaaa  in  plura  genora;  »mens  secta 

Jeteiltet  Sinn,  b)  »entfebeiben,  fcblitbten 
itea,  res  magnas. 

Beeret  io,  önis,  f.  [aecerno]  flbfoubetung, 
Itennung  die.  Tute.  1 %.  71. 
söcrStü  f.  secretua  2)  a).  — secretns,  adj.  m. 
tcomp.  u.  faup.  \ partic.  P.  aecerno]  1)  ab  ge» 
fonbett,  getrennt,  b.  imperium  habere;  »arva; 
0.  Solalitäten,  entlegen,  abgefebieben,  ein» 
fam  »loca,  »iter,  »silva,  fcollca,  »domus,  locus 
s.  ab  tumultu  Liv.;  »Troades.  2)  bilbl.  ge» 
beim,  Oerborgen  »artes,  flibidinea,  l-cogita- 
tionea,  + consilium;  flibertus  ex  secrotioribus 
ministeriia;  »tu  aecreta  (inSgcbeim)  pyram  erige; 
su bst.  aecretum,  i,  n.  o)  Mbgeftbiebcnbeit, 
Einfamleit,  abductua  in  aecretum  beijeite  ge» 
nommen;  fesse  in  secreto  cum  alqo;  »aecretum 
petere  fid)  in  bie  Einfamleit  jurütfjiebcn,  tjmb. 
unter  Biet  Wugett  fptetben  rooucn;  *»e  a vulgo  et 
scaena  in  secrcfca  removere  Hör. ; ffrequena 
aecretis  bönfig  Borgelaffen  Tac.  awn.  4,  8;  fs. 
(pl.)  Campaniae;  s.  aibi  horarum  (auf  einige 
Stunben)  sumere  Suet. ; bat),  adv.  aecretö,  {Liv., 
Ourt.)  in  Becreto  beifeit,  ohne  3eugen,  unter 
Pier  Bugen,  in8g  ebeim  a.  hoc  tecum  habeto; 
b.  in  occulto  ohne  Beugen  an  einem  oetbotgeneit 
Orte  Cats,  b)  +@ebeimni8  omnium  s.  (pl.) 
rirnari;  uxor  omnis  a.  capacissima;  s.  (pl.)  pecto- 
ris aperire;  a.  omnium  arbiter,  literarum  ae- 
creta  viri  pariter  ac  feminae  ignorant  bet 
Stbrift  ©ebeimui«  ■==  bie  Scbrciblunft,  infofern 
bie  Stbrift  oen  ©^araftet  beb  ©cbeimniffeS  an  fid) 
trägt  Tac.  Germ.  19;  »sua  ÜHtjfterien ; autb  (pl) 
gepeime  ffiapierc  Suet.  Cal.  49. 
secta,  ae,  f.  [aequor]  cigtl.  bie  Solge,  bab-  Icnf» 
u.  ^anblungSmeife,  bet  jmb.  folgt,  Setfab» 
ten  qui  haue  s.  rationemque  vitae  aecuti  au- 
mus;  natura  habet  quasi  viam  quandam  ac  8. 
quam  sequatur;  inöbef.  a)  politifcbe  ©ruiib» 
fäpe,  bie  Partei,  bet  jmb.  anbängt  pro  Vitru- 
vio  sectamque  eius  secutia  Liv.  8,  19,  10.  6) 
pbilofopbiftbt*  Spfiem,  fiebte,  Stpule, 
Sette  qui  eorurn,  id  est,  ex  vetere  Academia, 
philoaophorum  aectam  aecutua  es;  fStoicorum, 
fStoica. 

aecthrlna,  adj.  vervex  p.  aeco  ein  gcfdjnittencr 
fettet  Rammet  ob.  0.  aecta  fieitbammel 
Plaut. 

BcctÄtor,  öris,  m.  [2.  sector]  ber  gern  in  imbä. 
Befolge  ift,  alöftlient,  Begleiter,  Bnbätiget 
Gabinii  comes  vel  a.;  lex  Fabiu,  quae  est  de 


750 


sectilis  — securifer. 


numero  sectatorum;  fdomi  §au«f  rcunb ; VI  n 
Ränget  eine«  fiefjter«,  S©üler. 

»ectiiis,  e,  adj.  [scco]  gef©nitten,  gefpallett 
•ebur;  fpavimenta  mufiuij©e.  — sectlo,  önis, 
f.  [scco]  ba«  8etf©nciben,  bag.  (.  t.  b ab  Sluf  = 
taufen  bet  confi  «eierten  ober  al«  Slegat  bern  %Ü= 
tu«  jugefadenen  (Siiter,  u.  ba«  3crfiürfctn, 
']lar  jctliercn  betftlbtn  jum  SlUcbcroertauf  im 
cinjclnen  ad  illud  «celus  sectionis  accedere; 
•(■sectiones  exercere,  facere;  8.  et  cognituris 
uberius  compendium  nactus  Suet.;  ptiblicano- 
rum  Just. ; concr.  ba«  auf  fotdye  ©eife  jum  ®«= 
tauf  Sefommene  u.  IjJarjctUnte,  bie  9lultion§  = 
maffe  s.  eius  oppidi  universam  veudere;  cuiua 
praedae  s.  non  venierit. 

sectins  f.  2.  secus  2). 

1.  »ector,  öris,  m.  [seco]  8er*,  ?lbf©neibcr, 
zonariu«  ©eutelf©nciber  Plaut.-,  collorum  'JJidr- 
bet.  §icr».  t.  t.  bet  bem  Staat  angeimgefadene 
ffiütcr  (f.  sectio)  auflauft,  fo  genannt,  wie  man 
gern,  annimmt,  »eil  bie  sectores  in  b«  Sieget 
jum  SBieberoetfauf  im  einzelnen  bie  etftanbenen 
©fiter  pnr jeQierten , »ägrcnb  X©.  SRommfett  beit 
Bu«brud  auf  bie  ©rojente  bejiegt,  bie  in  Vlb= 
fhrirf)  fommen  fodten  bonorum,  Pompeii,  et  s. 
est  et  sicarius. 

2.  sector,  <Up.  1.  (inten*,  o.  sequor]  1)  überall  u. 
gefliffcntli©  folgen,  immer  begleiten, 
n a ©gegen  alqm  totos  dies;  ‘matronas  nact>= 
laufen ; in«bef.  al«  dienet,  Xrabant  ob.  als  Klient, 
Wngäng«  begleiten,  jmb«.  iieibbiener  fein 
illi  servi  Chrysogonum;  fgymnasia,  fporticus 
gern  aufjntfjcn , in  feinblidjcm  Sinne,  jmbm.  na©-- 
laufen,  um  ©n  ju  neden,  »erfolgen  pueri 
eum;  ‘leporem , ‘apros  jagen;  ‘scutici  dignum 
Uorribili  flagello.  2)  tp.  na©  einer  Sa©c  eifrig 
ftrebeit,  trauten,  jagen,  3<*flb  machen, 
auäqcgcu  auf  praedam,  fmagnificentiam  cpu- 
larum,  -f-eirtutOH,  ‘nomina  tironum  junge  Seute 
ju  feinen  3ef)Ulbnern  ju  madjen  trauten  Hör.  tat. 
1,  2,  16,  *armos  leporis  für  fi © Wählen;  *ju  er* 
forf©en  fu©cn  rosa  quo  locorum  seramoretnr. 

seetüru  f.  structura  a). 

*s6cübltn9,  us,  m.  [Becubo]  ba«  Sil  (einliegen, 
*f©lafen.  — se-cubo,  -cübui,  — 1.  abgefon* 
bert,  allein  f©lafen,  *einfam  leben. 

ftücnläris,  secfilum,  seclnm  f.  saecularis  etc. 

8«cum  — cum  se. 

seenndäni,  örum,  m.  fsccundus]  bie  Sotbaten 
bet  jmeitett  Siegion.  — sScundftrlu«,  adj. 
[secundus]  ber  jtoeite  berOrbnttng  na©,  »on 
bet  jroeiten  ©orte  status  de  tribus,  +paniB. 

1.  sßcundo,  1.  [secundus]  1)  (»ortl.)  na©  et». 
f©idli©  einri©tcn  tempus  alcui  rei.  2)  be* 
günftigen,  beglüden  *dii  nostra  incepta  au- 
guriumqne  suum,  *rite  »um  $eilc  lenten,  *even- 
tus,  *aura  iter,  fsecu miaute  vento  Tac. 

2.  ttfeundö,  adv.  num.  [secundus]  1)  j Weiten«. 
2)  (fpät)  jum  jroeitenmale. 

secundum  [sequor]  1)  adv.  Ijintenna©  i tu  se- 
cundum  Plaut.  II)  praep  , 1)  ».  Diaume  a)  bi©t 
hinter  s.  alqm  Plaut.  6)  entlang,  läng®  — 
ljin  s.  flumen,  s.  mnre;  s.  eas  (naves)  ©rer 
9ii©tung  folgenb.  2)  ».  ber  Seit,  foglci©  na© 
s.  hunc  diem,  s..  haec;  s.  quietem  gleid)  na©; 
bem  man  eingef©lafen  »ft,  im  träume.  3)  tp.  a) 
».  einet  Weigenfolge  u.  einem  3iange,  nä©ft, 
unmittelbar,  junä©ft  na©  proxime  ets.deos 
Cic.  off.  2 §.  11;  s.  eu  nä©ftbcm,  heres  s.  filiam. 


6)  in  äbereinftimmung  mit,  gemäg,  ju 
folge,  na©  s.  naturam  rivere;  fs.  alqm  aen- 
tire.  c)  in  jur.  Spr.  ju  ©unften,  jum  ®or= 
teil  für  jmb.  ob.  et»,  s.  alqm  decernere,  fs. 
raesentes  facillime  dabat;  s.  tabula«  litem 
are;  dare,  decernere  rindicias  s.  libertatem 
secundus,  adj.  [sequor]  1)  ber  fotgenbe, 
nädjfie,  jweite,  s.  victorift  al«  ©m  ber  Sieg 
bereit«  folgte,  fi©  ©m  juiteigte  Nep.;  quod  ». 
(ba«  näcgfte)  poterat  esse  inopiae  sub«idium; 
id  s.  erat  de  tribus;  heres;  mensa  s.  Wa©tiiA; 
in  s.  spem  etc.  ,f.  spes  t);  lumine  s.  am  nä© 
ften  SJtorgen  Enn.  b.  Cie.-,  ante  secondam  sc. 
horam  no©  bor  7 Uf)r  morgen«  Hör.  sat  2,  6, 
34;  V a fine  ber  »orlepte;  partes  s.  u.  bto©  s. 
bie  jtoeite  Solle,  b.  i.  bie  be«  jroeiten  Sdwu 
fpiel««,  ber  ni©t  bl.  wenig«  bebeutenbe  Siofln 
fpicltr,  fonbern  au©  ba«  (Spiel  bc«  etften  burö 
fein  Spiel  ju  geben  ©atte,  roägrenb  in  ben  rtm 
(Wimen  (f.  mimus)  au©  bie  ftilf«*  ob.  Weben«! 
len  partes  s.  biegen,  bie  ber  jroeitc  o©aufpitln 
gern,  ein  $arafit,  überitabm,  ber  bet  fcauptperjmi 
ade«  na©ma©te  ut  in  actoribus  Graecis  fien 
Tidemus,  saepe  illum,  qui  est  8.  aut  tertiaruc 
partium,  cum  possit  aliquanto  clurius  dicen-, 
uam  ipse  primarum,  multnm  summittcre,  st 
le  princeps  quam  maxime  excellat , sic  fisicif. 
Alienus;  Q.  Arrius,  qui  fuit  M.  Crassi  qua,: 
secundarum  (sc.  partium);  habercs  magnum  ad- 
iutorem,  posset  qui  fe«e  secundas  Hör.;  «r- 
cundos  (ben  jroeiten  $la|,  Wang)  alcui  dar«,  ad 
alqm,  alcui  deferre.  jnSbef.  a ) bem  iKa r.gt 
na©  ber  nä©ftc  s.  a Uomulo  conditor  urbt- 
in  poctis  non  ilomcro  soli  locus  est  aut  Archi 
locho  aut  Sopbocli  aut  Pindaro,  sed  boruni  Tel 
secundis  vel  infra  secundos;  *tu  regnes  s.  Car 
sare;  +a  rege,  b ) ».  ber  jroeiten  Sorte,  g e r i a 
ger,  f©Ie©ter,  un©ftel)enb  »panis;  ’haa; 
ulli  virtute;  farmis  Tirisqne  et  spatio  loconn. 
nulli  earum  gentium  s.  (regio).  2)  mitfol 
genb,  lei©t  ob.  willig  folgenb,  ba©.  o)  t 
fflaffer,  ftromablofirt*  s.  flumine;  s.  aqua ; i 
Tiberi  defertur;  tota  rate  in  s.  aquatu  labestr 
in  ba«  ftromabroärt«  fliegenbe  ©. ; secando  o»- 
am  SWecr  entlang  Sali.  Jug.  19,  3.  b)  o.  ©rot- 
te., begteitenb,  begünftigenb.  gängig  tce 
tus,  mari  s.  (dbl.  abs.)  IAv.;  *sinns  implere  8. 
f.  sinus  1);  *vela  ».  gängigem  ©iube  angtf©roeE: 
♦curru  raf©  folgenb,  raf© ; tp.  a)  begüngigeib 
Seifall  gebenb,  gewogen,  gängig,  s.  coe- 
tionc  unter  bem  Slcifall  ber  lt.,  s.  populo;  k- 
minem  s.  oratione  extollit;  s.  auribus  patras 
auditus  est;  lex  alcui;  mp.  tres  lege«  secai 
dissimas  plebi  tulit;  fdiis  s.  unt«  Begüngigxr; 
ie.;  ‘Marte  im  @lüd  be«  Kampfe«;  ‘harnsf-t 
$eil  oerlünbotb;  ‘clamore,  rumore  s.  m.  lei 
tem  ©eifaB;  fhacc.  s.  rumore  (accepta);  ‘adtr; 
pede  s.  gnäbig  fi©  naben,  ß)  glücfli©,  nci 
fflunf©  gepenb  proelium,  cursus,  re»,  fer- 
tuna;  si  mihi  s.  res  de  amore  meo  essent  geü 
ade«  gut  mit  ie.  Ter.;  ‘ornen,  ‘auspicia,  *ex 
tus  belli;  pl.  glüd!i©r  Umjlänbe,  ®lüd  * 
tuiB  s.  Ter.;  *metuit  secundis  im  ®lud  Har : 
frir  s.  adversisque  famosus;  omnium  s.  ad»« 
sorumque  cauaas  Liv.  28,  1. 
fsecüre,  adv.  [securus]  1)  forg«,  fur©tlH 
2)  gefabrlo«. 

sScürYcftla,  ae,  f.  dem.  ü.  securis  Plaut. 
‘sccürifSr,  ßra,  ferum,  u.  ‘-per,  gera,  gen». 


securia  — sedatus. 


751 


ulj.  [securiB-fero  u.  gero]  ein  Seil  t r a = 
I enb. 

■cüris,  is,  f.  [seco]  (jelt.  acc.  aeeurem  ft.  secu- 
■im  Lt'r.)  Seit,  Bjrt  jum  gätlen  ber  Säume, 
Verg.,  jum  Sd)lcid)lcn  ber  Opfertiere,  §inrid)ten  ber 
3erbreif|er  *pontificum,  alqm  securi  ferire,  per- 
utere,  ‘saevus  »ecuri  Torquatu*;  alb  Blaffe, 
Streitajt  *ancepa  <■»  bipennis;  fpridjro.  b.  Te- 
lediä  mit  äuficrftcr  Strenge  (hergeleitet  0.  ber 
Strenge  b ei  ftönigä  lene«  auf  bet  3nfet  le» 
icboS);  nurf)  $ieb,  ®unbc,  Schaben,  Ser 
u ft  gi aviort-m  infligeru  b.  rei  publica®;  quam 
* s.  pntaa  iniccre  petitioni  tuae.  3[nö6ef . bie 
)en  t)8tf)ften  Staatsbeamten  o.  bcn  2icto= 
en  (Dgl.  lictor)  al«  Spntbol  ihrer  Staats» 
lewalt  borgetragenett  Seile  cum  fuscibus 
. illigutas  praeferebant;  (oQettib:  nec  attinuisse 
lemi  securem  Liv.  8,  36,  4;  bat),  tp.  Jur  Be» 
eichnung  ber  obrigfeitlicf)eu  (Gewalt  u.  ber 
ömifctjen  ^errfdjaft  Gullia  subiecta  securi- 
>U3  Caes.  b.  O.  7,  76,  10. 
cürlt*8?  ätis,  f.  [seourus]  1)  (Gemütsruhe  s. 
-st  vacuitaa  aegritudinis.  2)  fSorglofigfeit, 
Japrlöffigfeit  ob.  Sicherheit,  fflcfapt» 
ofigfeit. 

cüntH,  adj.m.  comp,  [ee-cura]  1)  ohne  Sorge, 
orgtos,  unbeforgt,  unbeffimmert,  furcht» 
o*  (ber  fiel)  freier  meint  n.  leine  ©cfafjt  fürchtet) 
aeis  a tergo  tutis,  seeurus  bellum  inferum; 
nimus  8.  de  alqa  re;  securior  ab  alqo;  pro 
alute  Tac.;  adversus  homines,  advereus  deos 
r'ac.;  *talcis  rei;  ’amorum  gennanae  Verg. ; 
iid)  b.  2eblofem  heiter,  forgenfrei,  unge» 
iert,  jwangloS,  einfad)  »quies,  »otium, 
»int  tua  vota  8.  ropulsae  (ich et  Dar  je.;  *lati- 
ea  (d.  Blaffer  ber  SJetlje)  fummerftitlcnb;  *me- 
um;  *summa  malorum  s.  est  man  lümmert  fith 
icf)t  tc. ; in  übetm  Sinne  jorglo«,  unbelüm» 
iert,  fatjrläfiig  cum  his  tarn  s.  aolutisque 
Av. ; tsenpta  lectiono  b.  transcurrimus ; fiuris- 

ictio  toeniger  ängftlich.  2)  fidjer,  gefahrlos 
agl.  tutus  1)J  locus , tempus  Liv. ; falqm  s. 
raestare  ab  inaidii«;  iram  sibi  esse  b.  Plaut.-, 
i.  gen.  (loca  urbis)  ».  eiusmodi  casuum  Tac. 
seeu»  ■=  sexus,  tu.  f. 

sücus,  adv.  m.  comp,  [uequor]  eigtl.  auf  bie 
et  erften  nadjfotgcnbe  u.  o.  berfetben  abmeithenbe 
äeije,  bah-  l)  pos.  sveus,  nid)t  fo,  umgetehrt, 
nbetS  (fdjwächet  als  contra)  id  s.  est;  nemo 
icet  8.;  id  ipsum  nonnullis  videtur  b.;  b.  quam, 
aulo  8.  atque;  longe  s.;  non  multo  b.  nicht 
iel  anberS,  beinahe,  faft  fo:  non  s.  eben  fo  Ilor. 
i rm.  2,  3,  2;  rem  aggreditur  haud  b.  diffici- 
tm  Sali.  Jug.  92,  4;  hora  fore  undecima  non 
tulto  s.  uidjt  Diel  früher  de.  p.  Mil.  $.  29 ; 
on,  haud  a.  ac  (atque),  quam  md)t  anberS  als, 
jenfo,  gerabe  wie,  * non  a.  ac  iussi  (aanj  fo 
ie  befohlen)  faciunt;  haud  s.  quam  für  baS 
nfache  ut,  velut,  haud  s.  quam  pur  erat  Gurt  ; 
lon  ob.  haud  s.  ac  (atque)  jur  (Einführung  einer 
ergleichung;  proleptifd)  Non  e.  in  iugis  — Rho- 
open:  ut  mihi  — mirari  libet!  Ilor.  ca  rm.  3, 
>,  8 ff . ; bef.  im  @gf.  }u  ausbrüdlich  angege» 
■neu  ob.  leicht  ju  ergänjenben  Segrijfcn  als 
ilbere  Bejeidinung  beS  (Gegenteil«,  recte  an  s. 
).  umgelehrt  »=  nicht  recht;  pro  bene  aut  b. 
msulto;  aut  beate  aut  s.  vivere;  res  bene  aut 
gesta;  etiamsi  s.  (nicht  fo  als  mir  erwarteten) 
iciderit;  quod  8.  a me  erga  te  commissum 


aut  praetermisäum  videretur  anberS  als  btt 
tnünjchteft;  temptatum  antea  s.  ceaserat;  s.  exi- 
stimare  de  alqo;  ne  quid  a.  (91ad)teiligeö)  scri- 
beret;  +8.  loqui  de  alqo;  =■  minus,  neque 
multo  8.  virium  in  iis  erat  Tac.  ann.  4,  6.  2) 

comp.  sbquius  (richtiger  als  sec ius),  mit  ber 
Siebenform  sectlns  {Plaut.)  u.  sGtius  o)  anberS 
Plaut.;  non  s.  quam;  ut  Verg.  b)  mit  Dorher» 
gchenber  Scgation  (non,  haud,  nihil)  weniger, 
neque  (fnec)  eo  s.;  nilo  (Ter.),  nihilo  s.  nichts 
befto  weniger,  c)  ntinber  gut,  nicht  recht, 
fehl  echt  cum  hoc  ago  s.  Plaut-,  invitua  quod 
8.  sit,  de  meis  civibus  loquor  Liv.  2,  37,  3 
secütor,  öris,  tn.  fsequor]  ber  91ad)feper,  ein 
©labiator,  ber  mit  bem  SRebfeehtcr  (retiariua),  ihm 
nachfehenb,  lämpfte  Suet.  Cal.  30. 
sSd  (alt  set),  obDcrfatioe  conjct.  [Detw.  nt.  se  ohne] 
bient  urfprüriglich  jur  Bbfonbetung  beS  feinem 
SBefen  nadj  {Getrennten,  bat).  baS  Borhcrgehenbc 
aufhebenb,  bcridjtigenb  ob.  bejdjränlenb  l nach 
einem  Derneincnbcn  Sah  ob.  Segriff,  fonberu 
otii  fructus  est  non  contentio  animi,  sed  relaxa- 
tio  (baS  erfte  wirb  ganj  aufgehoben);  fepeinbar 
non  — sed  biSW.  für  non  modo,  solum,  tan- 
tum,  sed  etiam  um  burd)  fdjeinbar  DöHigeS  ?(uf= 
heben  beS  erften  bett  'Jladibrud  ju  ert)öt)cn  quod 
non  singulis  hominibus,  sed  potentibus  popu- 
lis  saepe  contingit;  non  quid  quisque  dicat, 
sed  quid  cuique  dicendum  sit,  videre ; non 
modo,  solum,  tantuiu,  sed  etiam,  sed.  2)  nach 
einem  gerabeju  ob.  bem  Sinn  nach  affirmati» 
Den  Begriffe  ob.  Sa$e  jur  Bef^ränfung  bes  Bor» 
hergehenben,  aber,  allein,  jeboch,  inbeffen 
plurima  quidem  proferre  (lossumus,  sed  modu.s 
adhibendus  est;  1‘ausanias  magnus  homo,  sed 
varius  in  omni  genere  vitae  fuit;  fo  auch  ne- 
que ludere  neque  odisse,  sed  minime  irasci  de- 
cet  Sali  Jug.  61,  13  (->  et  1.  ct  od.  dedecct, 
Bed  minime  i.  decet);  bah-  inSbef.  a)  beim  Über» 
gang  innerhalb  eine«  u.  beSfelbett  IcilS  ber  Siebe 
sed  ii  numeri  pobticine  sint  an  etc.,  deinceps 
est  videndum.  b)  jur  Steigerung  beS  Sorher» 
gehenben,  aber  freilich,  al)cr  ia  ««“h 
clavas?  s.  probas  Plaut.;  avarissimae,  s.  etiam 
crudelissimae ; consilium  defuit,  sed  etiam  ob- 
fuit;  sed  et,  s.  et  — quoque  Suet.  c)  beim  üu» 
rücflettlen  auf  bcn  früheren  burd)  eine  Bigrefjion 
unterbrochenen  ©egenftanb,  bod)  (um  jur  Sache 
jurüdjulehten)  seil  de  his  duobus  generibus 
alterum  est  Druidum,  alterum  equitum;  sed 
perge,  ut  coeporas.  d)  um  ben  burch  eine  ']jarctt» 
thefe  unterbrochenen  ffaben  ber  Siebe  wieber  auf» 
juitehmcn:  alfo,  fage  ich  s*  QucH  est  paulo  ad 
voluptates  propensior  etc.,  sed  si  quis  est  paulo 
erectior.  e)  beim  Äbbrechen  ber  Dorhergehcitbctt 
©ebanteitrcihe,  inbem  man  ju  ctw.  anbertn  übet» 
geht,  aber  hoch  sed  haec  parva,  veniamus  ad 
maiora;  sed  haec  hactenue;  (ÄonDetf.)  auch  >11 
gragrn  m.  jur  fftage  gehärenbem  autem  Derbun» 
ben  Com.;  sed  quul  ego  haec  autem  noquic- 
quam  ingrata  revolvo?  Verg.  Aen.  2,  101.  f) 
sed  enim  f.  at  2);  s.  enimvero  Liv  ; mit  ü(po» 
fiopefe  Oie.  (am.  2,  16,  7;  velim  ita  sit;  sed 
tarnen! 

sedüt^,  adv.  [sedatuB]  gelaffen,  ruhig  pla- 
cide  sedateque  loqui,  constanter  et  a.,  s.  dolo- 
rem ferre.  — sedätlo,  önis,  f.  [sedo]  bie  Be» 
r u h t g u n g Icibcnfchaftluher  Srreguttg,  animi  (auch 
pl.),  aegritudinis,  maerendi.  — seditus,  adj. 


752 


sedecira 


m.  comp.  u.  [sedol  gelaffcn,  rubig, 

ftill,  Ieife  alter  (Herodotus)  sine  salebrin 
quasi  s.  amnis  fluit;  ut  in  vorbis  tranquilüor, 
sic  in  ipsis  nnmeris  sedatior;  scripsi  sedatiore 
animo;  s.  gradu  in  castra  abierunt  Jav.  ; *subst. 
bcr  ©clafiene,  'Jiubige. 

sedöcim  ob.  (Nep. , Liv.)  scx-döclm  fed)8  jcbn. 

aedöcfiln,  ae,  f.  dem.  B.  sedes  Cic. 

sedeo,  sedi,  sessum,  2.  1)  fipcn  in  solio,  in 
equo,  carpento,  sedo  regia  Liv.,  *columbae  vi- 
ridi  solo;  oft  B.  SRidjtcrn  u.  obriglcittidjcn 
jonett,  Siputtg  ^ a 1 1 e it , _ ju  ©triebt  jipen 

in  rostris;  pro,  in  tribunuli;  praesens  ac  sedens 
(B.  einem  Seifiger  bei  (berichte«,  um  btt  offi» 
jielle  ©egenmnrt  bebjetben  ju  bejeidpten).  §ierB. 
a)  an  einem  Orte  Bcrmeilen,  Berbarttn,  oft 
mit  bem  Ulebenbegriffe  bcr  Untbätigtcit  u.  'Jiaffi* 
Bität,  inbbef.  alb  milit.  t.  t.  (mater  familias)  in 
interiore  parte  aedium  bat  ihren  Sip,  Aufenri 
balt;  dorni  Ter.;  domi  desidem;  in  villa  totos 
dies;  *sedit  qui  timnit  bticb  rubig  ju  Saufe; 
tu  s.  et  quiescis?  ad  Trebiam;  Bodendo  et 
cunctando  bellum  gorere;  sedendo  oppngnare 
urbem;  *alä  ®etenbc  ob.  glcbcnbe  roo  barten 
ad  tumnlum  supplex;  meliora  dcos  Omina  po- 
scenH.  b)  0.  ücblofcm,  feftfipen,  =flecfen,  Saf- 
ten, f c fi  anjcbliefeen  am  Körper  *clava  in 
oro  viri,  *pallor  in  ore,  *plaga,  f togu  nmero; 
tp.  fttb  tief  cinprägen,  haften;  f eft  fteben, 
f c ft  bcjcblojfen  feilt  *faltius  in  animo;  ’mihi 
animo  fimm  immotnmque;  *id  pio  Aeneae; 
*patribus  sentontia  pugnac.  2)  jiri)  fenten, 
fepen  rupti  aliqui  montes  tumnlique;  nebnla 
densior  campo  quam  montibus;  *(libra)  ncc 
hac  plus  parte  s.  nec  surgit  ab  illa;  *esca 
quae  simplex  tibi  sederit  mbig  im  Wagen  liegt 
= gut  befommen. 

Südes,  is,  f.  1)  Sip  honoris;  *55lap,  Stcl  = 
lung,  Slang  priores  Maeonius  tenet  s.  Home- 
rus.  2)  SBobnfip  (jeber  Art,  infofern  man  fttb 
anfäffig  gemacht  bat),  SBobnflätte,  SBobnung, 
Aufenthalt,  fjeimat  locus  ac  s.;  sedes  habere 
in  Uallia;  in  s.  meis;  alias  s.  petere,  domos 
ac  s.  suas  relinquere;  in  suas  s.  reverti;  *pa- 
tria  ÄtatcrljauS;  b.  ben  SBobnuttgen  ber  Ab  ge: 
jtbiebenen  u.  ©öfter  *beatae,  *laetae,  ’luci- 
dae,  *piorum,  *sceleratae,  ’silentum  ber  ©«batten, 
*infernae,  Tartareac,  *siderea,  'sacrata  Cererig 
lernpel.  *superae  ©öttcrpalaft,  fdeo  consecrata; 
•ber  lauben,  *öienen;  B.  fleblofcm,  $Iap, 
Stätte,  ©oben,  ©runb  moliri  montes  s.  saa; 
suis  s.  convulsa  Roma,  *mare  totum  a s.  imis 
ruunt  (venti);  *turrim  convellimus  altis  s.;  *ab 
sedibus  eruere  urbem;  *Taenari  ©«blunb  (alö 
Singang  jur  Unterwelt),  ’urbis,  für  bi  conden- 
dae  sedem  eligere,  *Tarpeia  gclä;  "secunda 
aut  quarta  ©teile,  gufi  im  jambiftben  ©er«; 
voluptas  meutern  e sua  s.  et  statu  demovot; 
ut  Tolnptas  sola  ponatur  in  summi  boni  s.; 
*deus  haec  fortasso  benignä  reducet  in  sedem 
(in  bei«  retbte  ©lei«)  vice  Hör.  epod.  13,  8;  no- 
qne  verba  s.  (einen  SHubcpuntt)  habere  possunt; 
nunquam  haec  urbs  summo  imperio  domicilium 
ac  s.  praebuisset;  in  domiciiio  superbiae  atque 
in  sedibus  luxuriae. 

Hüdetänl,  örum,  m.  ©ewobner  bcr  üanbfcbaft  Se- 
detania  in  Hisp.  Tarrac.;  adj.  -tänus. 

Bedile,  is,  n.  [sedeo)  Sip  (bureb  SRenftben- 
bänbe  bereitet),  Seffcl,  Stubl  *gramineo  s.; 


•posito  s.;  pl.  fs.  e marmore;  *per  dura  , 
Sluberbänlc. 

Hedttio,  önis,  f.  [sed-  u.  itio]  cigtl.  ba«  ©eifeite 
geben,  bab-  1)  gwicfpalt,  getwürfni«,  Spal 
tung,  Itcnnuttg  jwifeben  einzelnen  wie  5» 
ftbcu  ©bfltuten  Com.,  Ov.\  jWii«ben  Stübern  do- 
mestica  Im.  , autb  (pl.)  pantomimorum  Suei  , 
jlBtf«ben  jmei  Söllern  inter  Antiatcs  Latinosqo- 
Liv.  G,  33,  1;  im  Staat  rem  perniciosissiniam 
in  ciritatem  inducunt,  s.  atque  discordiam  Oit 
2)  Aufftanb,  Aufruhr,  (Empörung,  Weutt 
rei  s.  fucere , concire,  conflare;  s.  inter  belli 
pacisque  auctores  orta  in  Sabinis;  s.  sedarr. 
fcomponore;  tarn  foedi  exempli  defectio  magi- 
quam  s.j  *seditione  (bur«b 'Aufwiegelung)  potea,; 
fmulta  seditionis  ora  vocesqne  Tac.\  *perfonr 
au«b  pl  , B.  aufrübreriftben  Bewegungen.  einj.i 
nen  Auftritten  bcr  (Smpörung;  co»cr.  bie  Axi 
rübret  »tupente  ita  s.  Iav  ; bilbl.  Aufruhr 
Aufregung,  ftbetjb-  8-  facit  lien,  occupat  prae- 
cordia  Plaut. 

süditlOsü,  adv.  m.  +comp.  u.  sup.  [seditiosu»! 
aufrübreriftb.  — södltiösus,  adj.  m.  +<»•* 
u.  sup.  [seditio]  1)  unruhig,  auf rü breriiö 
civis,  mulier,  magistratns  (B.  bett  Sollstribunni 
voces  Gurt.,  Tac.  2)  pass.  Unruhen  au*gt 
Jcpt  rita  s.  et  tumultuosa  CHc. 
sedo,  1.  [{lauf.  B.  sedeo]  cigtl  jum  Sipen  bn: 
gen,  bab-  1)  finlen  matbeu  pulrerem  J’haed 
übertr.  beruhigen,  j“1  *«be  bringen  Bor 
tus,  *amnes,  ‘ventos,  *vela  fessa  =•  in  te 
•fiatcu  einlaufen.  2)  tp.  bef«bwid)tigen,  bt 
ruhigen,  bämpfen,  beatmen,  ©iubalt  tp» 
iram  Plaut.;  *rabiem,  curriculum,  bellum,  po 
gnam,  controversiam,  tempestatera,  *sitim,  sp- 
petitus,  animos,  lassitudinem  militum  bie  Sc: 
baten  auöruben  laffen  Nep. ; alqm  faltigen  Pi«»-' 
se-düco,  3.  1)  beifeite  führen,  jieben  alqs. 
singnlos  separatim,  alqm  a debita  peste  fo  !« 
ihn  tc.  ni^t  trifft,  »ocelloB  wegwenben.  2)  trei 
nen,  abfonbern,  entfernen  *terras  ma 
duas,  *alqm  ab  alqo,  *castra;  quod  semf« 
ab  immortalitate  soducitur  auägcftbloffcn  in  kr 
fieib)  Curt.  10,  G,  7.  San.  a)  sedm  tio,  önu.  j 
Haff,  nur  bie  Seifeitefübtung  tesbum  Ck 
b)  seductus,  adj.  entfernt,  entzogen  com 
lia  a pluritim  conBcienüa  Liv.,  *terrae. 
sedülltas,  ätis,  f.  fsedulus]  Smfigteit,  0r 
fdjöftiglcit.  Sienftbeflif fenbeit  s.  et  dü- 
gentia,  mali  poetae,  *ofbciosa,  *multac  mJ» 
Utatis  anus;  *b.  läftiger  Auf bringlitbleü 
s.  stulte  quem  diligit,  urget  Hör.  cp.  2,  1,  tü  f 
südülö,  adv.  [scdulus]  1)  cmfig,  rnübfam,  au 
(Eifer,  forgfältig  argumentari,  audire  er 
mertfam,  dicere  reiflich  bunbba«bt,  grünbli«b  Tp  . 
quod  dico  8.  natbbtüdlicb  Plaut. ; tobserraW^ 
est  g.  2)  mit  Sorfap,  Borjäplicb  temp& 
terere.  — sedftlus,  adj.  [sedeo]  cigtl.  bebarri- 
an  bet  Arbeit  fipenb,  cmfig,  geftbäftig,  b« 
triebfam  eloquentes,  non  sedulos  conquirerr 
♦spectator  gefpannt,  aufmerlfam;  * api, ; *tt 
übelm  Sinne  allju  gefepäftig,  allgu  bieai 
fertig  hospes,  minister,  male  s.  nutrix. 

Scdünl,  örum,  m.  belbet.  Stölterfdjaft  in  ber  ff*: 
geub  beb  beatigea  Sitten  im  Kanton  Seiht 
Scdusii,  örum,  m.  german.  Soll  am  9ibeiu  ix  kr 
^falj  Caes. 

sügös,  ötis,  f.  1)  bie  Saat  auf  ben  gelben  f 
ber  Aubfaat  biö  jur  (Ernte  laetao  (pl);  • 


753 


Segesta  — Semen. 


farriä  eat  matura  messi;  *s.  in  herbia  f.  bcrba 
l);  *#.  SBeinPocf;  *übertr.  *non  ei  denaior  ari- 
dia  ariflti»  sit  nostrae  8.  osculationia ; *haec  8. 
ingratoe  tulit  et  feret  Omnibus  atmis  aus  fol= 
per  Saat  (folchen  ©efdienfen)  ermüd)*  nur  Un- 
ban! Hör.;  *!p..bicf)te  Wenge  clipeata  virorum, 
ferrca  telorum.  2)  Saatfetb  quinque  cohortea 
fruraentatum  in  proximas  b.  miait;  *feraces, 
'occare  segeteB;  (Plaut.)  fchetjh  atimulorum 
lirügelfetb,  0.  Sflaoen,  bie  oft  gepeit^cfjt  roerben ; 
'jebe*  fruchtbare  ® cf itbe;  tp.gelb,  Bobcn, 
Quell  b.  ac  materia  gloriae. 

Sge»ta,  ae,  f.  — . Aeesta,  to.  f.  TaB.  -stänus, 
idj.;  subst  -atannm,  «.  ba*  Segcpanifclje; 
•stAnl,  örum,  -ätenses,  ium,  in. 
egestlra,  ae,  f.  Stabt  in  Hiapan.  Tarrac.  Liv. 
'gcstre,  in,  n,  aud)  aegestria,  ae,  f.  rin  Über* 
outf  non  Tierhäuten  Suet. 

‘gnS  f.  segniter. 

rgni,  örum,  m.  Soll  in  Belgien  Caes. 

'gnl»,  e,  adj.  m.  comp,  langfam,  fäumig, 
läffig,  tan  (b.  bem,  ber  nur  angetrieben  ob.  ge= 
lötigt  handelt;  ®gi  promptus),  subst.  segniores 
:astigat  atque  incitat  Cats.,  landare  promp- 
,08  et  caatigaro  Hegnes  Tac.;  bellum,  obsidio; 
.iignarn  a.  (uhmanfenb)  ntrimque  aequis  riribuH 
■tare  Ourt.  7,  4,  33;  tarn  a.  Imperium;  mors 
tegnia  =»  quam  aogniter  aibi  ipsi  inferunt  vel 
tatiuntur  Tat.  ann.  14,  68;  cultus  terrae  ae- 
fnior,  taqua  langfam  fliepenb,  fiter,  »campus 
mfrudjtbar,  *neu  b.  iaceant  terrae,  faetaa  rin 
iäpe*  fieben,  f silentium,  ad  credendum,  ad 
'eapondendum,  faenatu  aegniore  in  exaequendia 
mperiia,  fm.  gen.  occaaionum  (im  Benuben 
)er  ic.)  haud  a.  Tan.  A)  segnttcr  u.  (fett.  Liv.) 
nfi,  adv.  m.  comp,  träge,  langfam,  (d)lä  = 
erig,  matt  nihilo  aegniua,  *fnon  aegnius; 
egmua  (fdjioächet)  irritant  animos  demiaaa  per 
uirem  Hör.  B)  aegnitas,  atiB,  f.,  segnYUa, 
ie,  /.  u.  -ties,  ei,  f.  Sangfamteit,  Saum* 
ctigteit,  ^i^tegma  b.  merast  m.  inf.  reine* 
Richt*thun,  blofjc  Reitoerfthtnenbung  Plaut.-,  ca- 
itigemua  etiam  b.  nominum  atqne  inertiam  CSc. 
le  or.  1 §.  186. 

•gontb&cl , örum,  m.  Sott  im  fübl.  Sritannien. 
•grggo,  1.  [ae  u.  grex]  1)  o.  ber  ©erbe  ab* 
onbetn  oves  Phaedr.;  bah-  fiberi).  B.  ber  ©e= 
neinfdjaft  abfonbern,  abtrennen,  au*fchlie* 
len,  au*fdjeiben  epes  opea  auxiliaqne  a me, 
uapicionem  et  culpam  a se  Plaut.-,  alqm  a 
lumero  civium,  liberoa  a ae,  ab  interioribna 
onsiliia,  virtutem  a aummo  bono,  vita  beata 
oraitatu  pulcherrimo  segregata,  aermonem  ab* 
tredjen  Plaut. 

igüsUrl,  örum,  m.  tett.  Sott  am  tinten  Ufer 
ie*  Khobanu»,  Kacpbaien  ber  Mobroger. 
ii  =»  si  Plaut. 
dünng  f.  Seius. 

iügätuN,  adj.  [ae  u.  iugo]  abgefonbert,  ge* 
rennt  Oie.  de  div.  1 §.  70. 
ifigis,  i»,  ro.  [Bex-iugum]  fecfjöffjännig,  subst. 
eiliges,  inm,  m.  ® eepigefpann. 
lunctlm,  adv.  [seiungo]  abgefonbert  Tib. 
— seinnctlö,  öni»,  f.  [seiungo]  Haff,  nur  at* 
pet.  t.  t.  Wbfonbernng,  Trennung  Cic.  de 
r.  8 §.  203.  — se-iungo,  3.  1)  trennen,  ab» 
onbern  se  ab  alqo,  Alpes  Italiam  a UalLia, 
eiungi  promunturia  Just. ; bitbt.  se  e libertate 
erboruni  ptp  enthalten;  aegritudo  in  animo 
fiftnlArn,  tat.-lviittdjr*  6dmlu>9rttrt.  6.  *uR. 


nomen  habet  non  aeiunctum  a dolore  ber  B.  bem 
Begriffe  be*  Sdjmtrje*  niept  getrennt  toetben  tonn; 
bonum,  quod  non  possit  ab  honeatate  seiungi; 
animus  a spe  seiungi  non  poteat;  aeiunctum 
est  a re  proposita  e*  liegt  nidjt  in  meinem 
ifMane  Nep.  2)  unterfepeibeu  benignitatem 
a largitione. 

Seins,  i,  m.  Marcus,  tömifeper  SRittcr,  greuttb  be* 
Cicero.  Tao.  SelÄnus,  adj. ; at*  ‘Karne  Lucius 
Aelius  S.,  ber  ©ünfttmg  bc«  Tiberiu*. 

Hplectio,  öni«,  f.  [seligo]  WuSroaht- 
Sölencöa  (*cla),  ao,  f.  [Zeltvxtia]  i)  S.  Baby- 
lonia,  Stabt  in  Babtjlonien.  2)  S.  Pieria,  in 
Serien. 

sö-llbra,  ae,  f.  fsemi]  ein  halbe*  Bfunb. 
seligo , legi,  leetnm,  3.  [se-lego]  abfonbetnb 
auSmäbten,  =tefen  exempla,  aelectae  aenten- 
tiae;  aelecti  iudices  o.  Brätor  in  Sriminatfadien 
feit  ber  Witte  be*  2.  3ahrh_-  #•  6hr-j  ““<h  mit 
ÄuSmahl  antoenben  omnia  expendet  et  b. 
Selinus,  untie,  f.  [A’tlii'oiic]  1)  Stabt  auf  Siji= 
lien,  j.  Setinonto.  2)  Stabt  in  Cilicien. 

Bella,  ae,  f.  [au*  sedia  ob.  sedula  b.  Bedea]  Stuhl, 
Seffel  (Bfli.  sedes,  Bedile).  3n*bef.  a ) ber  Stuhl, 
morauf  obrigfeitlidje  ^äerfonen  mäbrenb  ihrer 
BmWfinftion  fafjen,  Kichtetfiuhl,  Seffel  prae- 

toria  urbani,  b.  curulia,  iuaait  vocari  ad  aellam ; 
auch  9-  regni  nostri  Verg.  b)  HrbeitSftuht  ber 
$anbmerler.  c)  Sehrftuhl  d)  fltagfeffel  b. 
geatatoria  (fpäter  ft.  bet  lectica  Üblid));  aellä 
vchi.  e)  SBagcnfib  Phaedr.  8,  6,  5.  Tob.  o) 
sell&rla,  ae,  f.  Seffetjimmer  Suet.  b)  »ellä- 
rlus,  ii,  m,  ein  Uniüchtigcr  Tac. 

BelllBterninm,  ii,  m.  [Bella-stemo]  religiöfe* 
gefimahl  für  ©öttinnen,  beten  auf  Seffeln 
hingefegten  Bilbniffen  Speifen  bargcbrad)t  mürben 
(Bgf.  lectdstemium)  Tac.  an».  15,  44. 
fseLlüla,  ae,  f.  dem.  B.  sclla.  Tat).  sullftUrlns, 
ii,  in.  ein  f©enb  arbritenber  $anbmerter. 
aemünTmU,  -mus  f.  semianimis,  -raus, 
gemöl,  adv.  1)  einmal,  ein  einjtge*  Wal  non 
b.  sed  bis;  plus  quam  8.;  a.  atque  iterum;  a. 
iterumque;  b.  atque  iterum  ac  saepiua.  3n*bef. 
ba*  erpe  Wal,  juetjl,  erp  bis  idem  fecit,  a. 
Romae,  iterum  Athenis.  2)  a)  prägn.  ein  für 
allemal,  nicht  mehr  al*  einmal,  mit  linem 
Wale  cum  facile  exorari,  tum  a.  exorari  aolea; 
illia  a te  8.  ignotum  esse  oportuit;  ut  fundua 
b.  indicaretur.  6]  übeth-  B.  einer  ©anblung  ob. 
Begebenbeit,  bie  einer  nadjfotgenben  oorhergeht  u. 
nicht  mepr  ju  änbem  ip,  einmal,  erp  quod  s. 
dixi,  haud  mutabo  Plaut.;  ut  a.  fobalb  als ; 
quando  s.,  *a.  quoniam  meil  boch  einmal;  qui  s. 
verecundiae  finea  transiit;  ubi  b.;  cum  s.  Hör.; 
possesaum  b.  (einmal  bereit*)  imperium. 

Semöla,  ae,  ob.  **16,  es,  f.  Tochter  be*  fiab= 
mu*,  B.  Softter  Wutter  be*  Bacchu*.  Tabon 
♦•Iglus,  adj. 

ggmgn.  Tnis,  n.  [2.  sero]  1)  Same,  gunächP 
bei  (Betreibe*  jc.  b.  manu  spargere;  cameram 
aeminibua  perentere  j.  percutio  2);  *übertr. 
creatac  aemine  Satumi ; *a.  (Stop  )U)  üammae. 
2)  *fBf!anj=,  Schrei*;  meton.  Stamm,  ®e= 
fchlccpt  Romani  generix  atirpa  et  b.;  regio  8. 
orta  Liv.;  sni  s.  esse  Suet.;  *aetherium;  *bo- 
num  ®e»fld|t;  ‘Spröpling,  Kachfomme;  tp. 
Äeim,  ©runburfaepe,  Stoff,  auch  concr.  Ur= 
hebet  stirpB  ac  s.  malorum  omnium;  haec  ve- 
lut  a.  iacta  aunt  Macedonici  belli;  huiua  belli 

48  Diaitized  bv  1 


754 


aementis  — semotus. 


».  fuiflti;  tribuni,  semina  dincordiarum ; bellorura 
civilium  s.  et  causa,  in  animis  quasi  virtutum 
igniculi  ac  b.;  b.  futurae  luxuriao;  iniustitiae, 
intemperantiae,  timiditatig;  *reruin  Urftoffe, 
Elemente;  ( Tac .)  initia  et  s.  veteria  eloquentiae, 
eius  motus,  rebellionis,  discordiae.  lat)  gf- 
mentig,  is,  f.  1)  bie  SluSjaat,  ba«  Säen  fa- 
cere  quam  maximas  s.  Saaten  befieQen;  semen- 
tem  facere;  tp.  malorum,  proscriptionis  b.  fa- 
cere;  (jt^eijt) ) hisce  ego  iam  b.  in  ore  faciam 
Plaut.  Spricbm.  f.  1.  meto  1).  2)  *ba«  empor: 
gewachfene  junge  Setreibe,  bie  Saat;  adj.  »e- 
mentivng,  jur  Saat  gehörig  *dies  Ov. 
sßmermlB,  -ning  (.  semiermis,  -mus. 

»emestrlfi,  e,  adj.  [sex-menBisJ  jccbßntonatlicb, 
^albjä^rig  regnum,  infang,  annua  ac  b.  cen- 
sura,  fconsulatus,  ftribunatua  (militom)  auf 
ein  halbe*  3atjr  Berlicfjen  [oer jef)rt. 

•fgfmesua  (semess.),  adj-  [semi-edol  i|alb 
semY,  nur  in  bet  $ufammenfe$ung,  ljalb. 
senü-ägregtig,  e,  adj.  Ijatb  bäuerijeh  Aur. 

Vict.  [brannt. 

sennnmbustns  [semi  u.  amburo]  halb  Der» 
»emi-änYmig,  e,  ob.  -mus,  adj  halb  tot,  -tj. 
lebenbig. 

semT-fipertug,  adj.  halb  geßffnet,  offen  Iw. 
tsömY-bnrbärus , adj.  halb  barbatifch- 
*sCmY-bos,  böxis,  m.  balb  Dihfe  Ov. 
*semY-caper,  pri,  m.  halb  Sotf  Ov. 
sSmYcrGnins,  adj.  fsemi  u cremo]  palb  oer  = 
brannt  Ov. 

tsemlcrüduB,  adj.  halb  rot)  exta  Suct. 
»ämf-eöbYtiUitt,  e,  adj.  eine  ljalbe  (Elle 
lang  Liv. 

*8emI-dSus,  adj.  halb  göttlid^,  ’auiwt.  -deus, 
m.,  -dea,  f.  Halbgott,  sgfittin  Ov. 
HärnY-doctus,  adj  halb  gelehrt,  ein  §alb= 
Kiffer. 

semYermls  (eemer.),  e,  u.  semlerntns  (semer.), 
adj.  nur  l)alb  bewaffnet  semiermee  Liv., 
Bomormes,  semermi  Tac. 
gßmiäBiiB  f.  semeeus. 

fg^mY-factuB,  adj.  nur  balb  fertig  Tac. 
•semlfer,  lera,  fbrum,  ailj  [aemi  u.  ferugj  1)  halb 
lier  pectus  Tritonis;  Capri  cornus  (Seftirn); 
nubst.  o.  brn  Kentauren.  2)  bilbl.  palb  wilb 
•Cucub. 

»enn-germäniiH,  adj.  halb  germanifd)  Liv. 
BbmT-grnecnB,  adj.  halb  griechifd)  Suct. 
stmY-griTi»,  e,  adj.  halb  betrunten  vino  Liv. 
sb-mYgro,  1.  weg:,  auSjicljen  a patre  Cic. 
BbmT-hYans,  tis,  adj.  [semi  u.  hio]  halb  geöff  = 
net,  Ijalb  offen  Ct. 

*sSmY-höuio,  Ynis,  in.  1)  $albmenfch,  ljalb 
50t  e n f <h  ljalb  Her  (inäbef.  o.  ben  Kentauren). 
2)  bilbl.  adj.  balb  tuilb  Cactis. 
seml-höra,  ae,  f.  eine  halbe  Stunbe. 
»bmY-läcer,  era,  Grum,  adj.  balb  jerriffen  Ov. 
gemY-lantng,  adj.  balb  gemafeben  Ct. 
semY-liber,  era,  erum,  adj.  balb  frei. 
BbmY-lixa,  ae,  m.  ein  halber,  nicht  einmal 
ein  orbentUdjer  Startetenber  Liv. 
semY-mäg,  Sris,  m.  1)  halb  Slann,  $etma: 
pbtobit.  2)  laftriert,  entmannt  *ovis-,  *Galli 
(Ssriejter  ber  ßgbelc). 

BeinY-mortitus , adj.  halb  tot  Ct. 

Bbnunüriam,  ii,  n.  fsemen]  $f  tanjfdjule,  bilbl. 
exiguum  militum  für  IC.  j eqnites  s.  senatus; 
est  principium  nrbis  et  quasi  a.  (etfle  Seim) 


rei  publica«;  hoc  in  re  publica  s.  Catilinanuc 
futurum. 

semYnätor,  orig,  m.  [semino]  ber  Säer  ob 
ninm  rerum  s et  aator  et  parena , ut  ita  di- 
cam,  atque  educator  et  altor  est  mundug  CS c . 
bilbl  Urheber,  (Erzeuger  qui  est  verus  om 
mum  b.  malorum  Cic.  [nidjt  lalt  Ot. 

sfniY-nex,  m.  halb  tot  Vera-,  Liv.;  artus  nod 
gß-mYniuiii,  ii,  n.  [seinen]  Same  Plaut. 
semTno,  1.  [seinen]  fäen,  erjeugen  alter  dt- 
cumo  post  mense  nascetur  puer  quam  semins 
tue  eat  Plaut.;  viscum,  quod  non  sua  s.  arte* 
semY-nüdus,  adj.  halb  na  dt.  [ Peru 

t*emY-perfectus , adj.  (feit.)  halb  ooltenbet 
SemY-plaeentinn»,  adj.  ein  halber  $lacenti 
ner  Cic.  fjählif 

gemY-plßnns,  adj.  1)  balb  voll.  2)  halb  »oll 
•semlpätStu»,  adj.  [semi  u.  putoj  halb  bc 
ftbnitten  Verg. 

SGmiraraT«  (Sam.),  Ydis,  f Semablin  u 'iladjic 
gerin  bei  affprifiben  Äänigä  9tinu« ; appdl.  i 
»abiniu*  wegen  feiner  Üppigleit  de. 
semYrftsas,  adj.  [semi  u.  rado]  (feit)  halb  gt 
fiboren  Ct. 

BemY*räfeetnB,  adj.  halb  außgebeffert  Ot. 
semYnStus,  adj.  [semi  u.  ruo)  halb  eingerij‘ 
fen,  eingeßürjt  murus,  urbs  JAv.;  caati:- 
lum,  vallum  Tac.;  rnbst.  n.  pl.  halb  eingeriffer: 
Steden  Liv. 

aemls,  issis,  m.  [semi-as]  ein  halber  ®d;  bocn 
non  BemUsis  ber  nidjt  einen  $fHer  mert  ii 
Vatin.  in  Cic.  cp.;  bef.  bie  $älfte  eine«  3u<heKf 
(iugerum);  bei  (Erbfthaften  %>  ob.  bie  $d(fte  le« 
(Hanjen  Suct.;  ».  ginfen  — '/.  ^rojent  nto*x 
li<b,  b.  b-  fe<b^  ditojent  jährütb 
8«mY*s8nex,  nis,  m.  ein  halber  ®rei«  (jmeifeU 
Plaut,  mit  3,  1,  63.  (graben  <> 

sßmYHäpaltus,  adj.  [semi  u sepelio]  halb  b< 
BbrnY-BomnuK,  adj.  ftblaftrunfen. 
gemita,  ae,  f.  fdjmalcr  gubweg,  3u%8f.c 

fifab,  Irottoir  decedam  ego  illi  de  td, 
e 8.  Plaut.;  Omnibus  viis  notis  semitiaqo- 
•rara  per  angustos  lucebat  s.  calles;  *#.  tc. 
Sahn  ber  ‘tlmeifeu  opere  omnis  s.  ferret;  h 
•secretum  iter  et  s.  vitac  fallentis;  bef.  i 
einem  engen  u wenig  betretenen  SBeg  p«- 
cuniam,  quao  ri&  modo  visa  eat  exire  ab  isV- 
eandem  s.  revertisse;  Aesopi  s.  feci  viam  •* 
itb  b«be  ben  Stoff  Äfop«  erweitert  Ptmi’ 
Sprich tt).  qui  aibi  (tbren  eigenen  SBeg)  semiur 
non  aapiunt,  alten  monatrant  viam  bie  ftd)  jeIH 
nicht  raten  tönnen,  wollen  anberen  raten  Etmn 
b.  de.  Slao.  aSniYtäriug,  adj.  auf  ben  Sn 
tenwegen  befinblicb  Ct. 
stmlustälandus,  adj.  [semi  u.  ustulo]  halb  ;> 
Derbrennen  Suct.  — semiustölätu»,  semi- 
listuH  f.  semustulatus , semuatus. 
sfmY-tir,  i,  m.  ^albmann  a)  *Yhalb  SRaar  I 
halb  Her.  6)  *t3wüter,  $ermaphtabtl 
c)  tjp.  a\i  adj.  weibifth,  unmännlich  Vers 
o.  Unjücbtigcn  Liv. 

sfimY-Tlvus,  adj.  halb  lebenbig,  halb  tot;  tf 
roces  matte  Oie.  p.  Scst.  §.  126. 
sämi-xonirlns,  ii,  m.  Verfertiger  o.  ^alt 
gflrteln  Plaut. 

Semnönes,  m.  getmanifehe  Vdllerfchaftjiwifchen  ß!tc 
88 mo  f.  Sancus.  [u.  SBeichfel  Tac 

gemütus,  adj.  [partic.  0.  semoreo]  entfern: 
entlegen  locus;  *necessitaa  leti  prius  « bei 


semoveo  — semo. 


755 


früher  entfernten;  tp.  fdictio  Dertraulicb.  — se- 
in ö reo,  3.  beifeite  (Raffen,  entfernen  alqm 
a liberia;  ro«  semotae,  nos  aoli  Jer.;  *quae 
terris  semota  (ber  6rbe  entrüeft)  videt;  bilbl. 
Toluptatem. 

semper,  adv.  fsem  — semel  u.  per]  1)  immer, 
ft  et«  a.  oocant  priusqu&m  sarriunt  rustici  Plaut. ; 
quod  s.  movetur,  aeternum  est;  mit  tubst.  je  = 
be  «malig  heri  semper  lenitae  Ter.  St)  ( Plin . 
cp.)  Bon  lebet  s.  tuum,  nuper  meam;  a.  rema. 
2>an.  sempTtcrnus,  adj.  immertnäbtenb  (bie 
gange  geit  bauernb),  beftänbig,  nnoergäng* 
lieb  animo«  eaao  8.,  tempu»,  ignia  Vesta«;  als 
adv.  -num  für  immer  Plaut. 

Soinprönlus  l)  Tiberius  S.  Gracchus,  fionful 
177  n.  166  U.  ®br-  *)  beffen  Söhne  Tiberius  8. 
Gr.  u.  C.  S.  Gr.,  bie  als  Bolistribunen  bie  Sage 
be«  Solle«  gu  Berbeffern  fttebten,  aber  anf  Ser= 
anftaltung  bet  Optimalen  getötet  würben;  adj. 
Mempronius  fempronifcb  lex.  ZaB.  adj.  se- 
natus  consultum  beä  tt.  Semproniu*  Uiufn«,  cla- 
dea  b.  fionful  (£.  Semproniu«  Ätratimi«  erlitten. 
3)  Semprnnla,  ®athn  be«  ®.  3un  Srutu«, 
Zeilnebmerin  an  ber  Gatilm.  Serjdjmörung. 
scm-nncln,  ae,  f.  eine  halbe  Unge,  b.  b-  ber 
oietunbgmangigfte  Seil  eine«  Äfc  u bah- 
(f.  ae)  eine«  Sangen;  in*bef.  — '/„  Sjjfunb;  bei 
©rbfebaften,  facit  bereitem  ex  deunce  et  a.  ZaO. 
semunciärlus,  adj.  eine  halbe  Unge  entbot* 
tenb,  fenua  a.  '/,«  Brogent  monatlicb  ob.  '/,  Ijäto; 
gent  jährlich. 

Seuiuriu»,  adj.  femuriflb,  ager,  ein  gum  röm. 

Stabtgebiete  gehörige«  gelb  Oie. 
seumatälMu*  (aemiust.),  adj.  |aemi  u.  uatulo] 
balbBerbrannt  Gic.  — semustus  (aemiuat), 
adj.  [semi  u.  uro]  = semustulatua,  ‘Enceladi 
fulmine  Corpus,  *robora,  *fax,  forum,  tecto- 
rum  reatigia  lacera  et  a.  Tac.\  se  populäre  in- 
cendium  priore  conaulatu  a.  (laum  mit  b*'lei 
$aut)  effugiaae  Liv.  [baB  Sencnals,  e,  adj. 
8«na,  ae,  f.  Stabt  in  Umbrien,  j Semgaglia, 
sSnicülum,  i,  n.  jaenatua]  Sipungäfaal  be« 
Senat«  Liv. 

sen&riölus,  adj  dem.  B.  seuarius  Oie.  — senä- 
rlu»,  adj.  [aeni]  an«  feeb«  beftepenb,  fed)8 
entbaltenb,  gern,  versus  s.  ob.  bl.  s.  ein  Ser« 
b.  (ed)*  (gern,  iambtjeben)  BerSfüfjen 
»Pnälor,  öria,  m.  [aenatuaj  4Ritglicb  be«  römifeben 
Senat«,  Senator;  übertr.  b SWitgliebern  äbn* 
liebet  biatiBerjammlungen  bei  anbern  Söllern. 
®aB.  seiiatörlus,  adj.  fenatorifeb  ordo;  con- 
ailium  SRiebterfoDcgium,  au«  Senatoren  beftebenb; 
invidia  gegen  ben  Senat,  t»ua  mobuteb  ber  ®ang 
bet  Berbanblungen  im  Senat  jeftgefept  mar,  feeu- 
auB;  f-neque  s.  ambitu  iBemerbung  um  bie  fflunft 
ber  Senatoren)  abatinebat. 

Hünitoa,  ua,  anbaift.  ti,  m.  [aenex]  1)  ber  rö  = 
mifebe  Senat,  bie  9iegierung«bct)örbe  s.  popu- 
lusque  Rom.,  (fett.)  populuH  et  s.  Rom.  Sali. 
Jug.  41,  2.  populi  Rom.  senatusque  verbia  Liv. 
7,  31,  9,  princepa  senatua  ber  B.  Genfer  guerft 
Berief eut  Senator;  a.  rocare,  conrocare,  cogere; 
a.  legere;  aenatu,  de  a.  movere;  alqm  e,  de  a., 
fsenatu  eicere ; hoc  decreto  eum  consul  aenatu 
prohibuit;  in  senatum  legere;  a.  cooptare;  se- 
natua consultum  Senatäbefcblufj;  senatua  aucto- 
ritaa;  a.  conaultum  facere;  f factum  senatua 
consultum  ultioni  (gut  jc.)  iuxta  et  securitati; 
aud)  B,  Senat  in  anbeten  Staaten.  2)  meton. 


a)  SenatS&erfammlung,  *fipung,  Senat 
habere  s.;  venire  in  senatum;  a.  mittere,  di- 
mittere;  hodie  s.  erat  futurus,  frequena,  legi- 
timus f.  legitimus  1);  a.  (flutritt  gum,  Äubieng 
beim  S.)  datur  aleui.  b)  bie  Senatorenfibe, 
*pläpc  im  ®b«ater  in  senata  aedere  Suet.,  lo- 
cus spectaculorum  in  s.  datus  Just.  — aenn- 
tus-consultum  f.  senatua  1). 

Sönöca,  L.  Annaeus,  ®ot)n  be«  IRbetorä  Seneca, 
fieprer  be«  Äaifer«  SRero,  auf  beffen  ©ehcifi  er  fi<b 
65  n.  6br-  ben  lob  gab,  Berfaffer  Bieter  philo* 
fopbiftbet  S<briftcn  u.  Briefe, 
senecta  f.  1.  aenectua. 

1.  sörieetus,  adj.  [senex]  (Borlt)  — senilis;  öfter 
alä  subst.  *t*cneeta,  ae,  f.  = 2.  aenectua;  s. 
ipaä  maieatatem  prae  ae  ferena,  infelix  Liv  ; 
*inopi  metuens  formica  aenectae;  *annoaa  (B. 
ber  Schlange). 

2.  ränectus,  ütis,  f.  [senex]  1)  ®reifenalter 
quae  vitia  aunt  non  a.  (be«  Älter«  überhaupt), 
sed  inertis,  ignavae,  aomniculoaae  a.;  *f0. 
Zieren;  auch  concr.  s.  aemper  agena  alqd;  *ba« 
graue  $aar;  bilbl.  plena  literatae  a.  oratio; 
cum  ipsa  oratio  iam  nostra  canesceret  ha- 
beretque  Hiiam  quandam  maturitatem  et  quasi 
s.  2)  tp.  ©rdmiiebfeit  be«  Älter«. 

sfneo, 2.  [senex]  (feit)  alt  fein  Ct.  ®ao. 

sönesco,  nui  (bafüt  gern,  consenui)  — 3.  1) 
alt  merben  aetaa,  aeneacente  iam  Graecia, 
♦aeneacena  equus.  9)  tp.  alt  u.  grau  merben, 
fid>  abgebren,  mit  ber  fleit  abnehmen,  b‘n‘ 
febminben,  febmaeb,  matt  u.  Iraftlo«  roer= 
ben,  einfcblafen  Hannibal  famä  et  viribus, 
dis  hominibnaque  accuaandia,  ’amore  habendi, 
luna  senescena  obnebmenb,  hiems,  vitia,  ’ager, 
morbus,  pugna,  Pumcum  bellum,  laus,  invidiu, 
conailia,  frumorea. 

sfnex,  nis,  comp,  aenior  1)  adj.  alt,  bejahrt 
•milea,  ‘cervua,  *anni  seniorea,  *a.  (in  fpäten) 
aaeclia,  baec  via  eat  senior  quam  etc.,  illa  ae- 
nior auctoritaa,  *poStae  seniorea  ber  früheren 
Qeit  (o.  Sioiu«  Änbronicu«  an);  bilbl.  reif  se- 
nior, ut  ita  dicam,  quam  illa  aetaa  ferebat 
oratio  de.  Brut.  §.  160.  2)  eubst  ®rei«  (in 
ber  Siegel  B.  60  3abren  an)  corpore  s.  eaae  po- 
terit,  animo  nunquam  crit;  B.  #annibal,  in= 
fofern  et,  obgleich  erft  einige  40  3ahr  alt,  bureb 
bie  firieg«ftrapagen  gealtert  mar  s.  vincendo 
factua  Liv.;  bageg.  u ßueitiu«  oietleic&t,  mie 
poStae  seniorea  [ | . 1 )]  Hör.  sat.  2, 1,  84 ; *f subst. 
senior  ©reift;  *f.  bie  Älte;  al«  t.  t.  seniorea 
a)  bie  röm.  Bürger  B.  ooHrnbeten  45.  bi«  gum  60. 
3ahr,  nur  in  brtngenben  Säßen  gum  »ricgSbienft 
aufgeboten  centariae  iuniorum  eeniorumque;  a. 
etiam  coacti  nomina  dare,  ut  urbia  custodiam 
agerent;  *mit  Änfpiclung  hierauf  centuriue  se- 
niorum  bie  älteren  Befer.  b)ber9iatberÄlten 
in  fiartbago  Gurt.  4,  3,  23. 
senl,  ae,  a,  f.  num.  distr.  (gen.  auch  sonum  ft. 
senorum)  fsex]  je  fecb«;  *fecb«  auf  einmal, 
bis  8.  (gmölf)  dies. 

Scnlae  balneae,  ärum , f.  ein  Bab  in  91om  Cic. 
h (Mulls,  e,  adj.  [senex]  gu  ben  ®reifen  gehö  = 
rig,  greif enbaft,  eine«  ® reif e«,  ber  ©reife, 
©reifen:  atatua  incurva,  prudentia,  stultitia, 
animus,  ’partes  SRoHe,  *anui,  fadoptio  b.  einem 
©reife  hertülftenb  Tac. 

senlo,  ünis,  m.  [aeni]  bie  Sech«  al«  ZBörfetgaljl, 

48*  h>,  Cr 


756 


senior  — sententia. 


senionem  mittere  bie  SBürfel  fo  Werfen,  baff  alle 
bie  gapl  fe®8  jeigen  Aug.  b.  Suet.  Aug.  71. 
s8nlor  senex.  — sCnium,  ii,  [senex]  1)  n.  ba® 
tjobe  Stlter  als  Wlteröfc^roädjc,  Sntfräf* 
tung,  ba®  $inf®Winbcn  omni  morbo  seniove 
carere;  cuius  lentae  velut  tabis  Benio  etc. 
|iiern.  a)  Berbru&,  Srgcrni®,  ßeibwefen 
id  illi  aenio  est  Flaut.;  tota  civitas  confecta 
aenio  est;  s.  et  maerore  consumptu«.  2)  fin> 
fterei  ®rnft,  Xrflbjitcn  *Camenae;  aeniumst, 
quom  andio  ®i®t.  b.  Oie.  de  or.  2 §.  242.  ft) 
concr.  m.  ber  alte  SDlurrfopf  illum  Ter.;  ille 
Benins  disertus,  wal)r}®einl.  au®  Enn.  b.  Oie. 
de  or.  3 §.  164. 

S£n&ne«,  um,  m.  eine  Böllerf®aft  1)  in  Gallia 
Lngdun.;  sing.  Seno,  Suis,  m.,  ft.  G.  8,  30,  1. 
»ensa  f.  sentio  2).  |2)  in  Gallia  cispad. 

sensim,  adv.  [sentio]  (nur  ob.  !aum  merlli®)  all  = 
m&blt®,  na®  unb  nach,  unter  ber  §anb 
b.  et  pedetentim;  amicitias  a.  diaauere;  s.  sine 
sensu  aetas  senescit;  s.  (in  aller  Stille)  temptare 
animoB;  s.  prehendi  nur  leife. 
sensu«,  us,  m.  [sentio]  1)  phhfi}®  a)  ®mpfin  = 
bung,  ©efüljl  dolons;  moriendi  sensum  ce- 
leritas  abstulit;  ai  quis  est  s.  in  morte;  temp- 
tantum  sensu  ber  Äoftenben  Verg.  georg.  2, 
247.  ft)  ba®  Bermögcn  ju  emnfinben,  ber  Sinn, 
videndi  ob.  oeulorum  ba®  ®efi®t;  aurium  ba® 
®ehör;  res  subiectae  aensibus  finnii®  mabrnc^nt= 
bar;  ungewöhnlich  ö.  ber  gdhigfeit  empfunben 
ju  werben,  Smpfinbbarfeit  quod  sensu  ca- 
reat  de.  Tusc.  5 § 88;  fa  sensu  eius  (operis) 
avertere  ni®t  merlen  (affen.  2)  geizig,  a)  ba® 
geiflige  u.  moralifdjc  ®efüf)I,  Sinn  für 
etw.,  Saft  (im  auSbriicflicten  ob.  geba®ten  @gf. 
jur  IReflejion  u.  jum  Serftanb)  nullu«  in  te  s. 
lmmanitatis,  nulla  ratio  fuit  religionis;  s.  orn- 
nem  bumanitatis  ex  animis  amittimus;  applica- 
tione  magis  animi  cum  quodam  s.  amandi  quam 
cogitatione  etc.;  s.  amoris;  s.  diligendi;  s.  suo 
alqd  gustaro;  tacito  quodam  s.;  s.  quendam 
Yoluptatemque  (fl.  voluptatis)  percipio  Plin.  cp. 
1,  10,  12;  bah-  namentlich  ba®  natürliche  ©e= 
fühl,  ber  gemeine  9Ren?®ennerftanb  s.  cu- 
iusque  et  natura  rorum  atque  ipsa  veritas  cla- 
rnabat  quodammodo  etc.;  nativa  (verba)  ea 
quae  significata  sunt  sensu;  s.  moresque  repu- 
gnant  atque  ipsa  utilitas  Hör.;  *auch  bie  Seele 
überl).,  imi  s.  ba®  3nnerfte  ber  Seele;  bef.  <*) 
teilnebmenbe  Smpfinbung,  Wffett,  SRüh5 
rutig  De®  SRcbner®  sensus  baboat  (oratio);  si 
est  suaviter  et  cum  sensu  tractatum;  tantum 
cfücitur  b.  quodam  et  ratione  dicendi  bur®  eine 
empftnbungäoolle,  nernünftige  Siebe;  aufert  bu- 
manum  s.  actoris;  ipse  in  commovondis  iudici- 
bus  iis  ipsis  s.,  ad  quoH  illos  adducere  Tellern, 
permoverer.  ß)  Sinn,  lalt  für  ba®  S ® i d -- 
liehe  u.  Tlnftänbige  im  Umgang  mit  anbe  = 
ren  u.  in  ber  ®efellf®aft  s.  communis  Hör., 
Quint.;  quae  versantur  in  s.  hominum  com- 
muni;  ea  sunt  in  communibus  infixa  s.  ft) 
J)enl=,  Sinnesart,  ©efinnung,  ©runbfap, 
©cf®mad,  Stimmung,  ®efühl,  Sluficbt, 
©ebanfe,  oft  im  pl  ab  imperitorum  intelle- 
gentia  sensuque  «lisiunctum ; a consuetudine 
communis  s.  abhorrero  o.  ber  allgemein  f)crr= 
fchenben  9Inf®auung®weife;  vulgaris  popularis- 
que;  oratio  a nostris  s.  abhorrebat;  hominum 
sensus  fovere;  orator  sensus  mentesque  per- 


tractat;  de  qua  ostendam  qui  eit  s.  meus;  qui 
est  iste  tuus  ».,  quae  cogitatio?  ad  alcis  ac 
voluntatem  converti;  s.  eius  de  re  publica; 
nostri  s.  congruebant;  vultns  sensus  animi 
plerumqne  indicant;  qui  s.  erat  armortun  tuo- 
rum?  = quid  spectabant  arma  tua?  Oie 
p.  Lig.  §.  9.  c)  Berflanb,  »efinnung,  Ser; 
nunft  ’eripere  alcui  omnes  s.;  fmero  s.  victi»; 
fsensum  excutore  alcui;  s.  commnnem  auferro 
ben  gefunben  9Rcn(®enberftanb  Phaedr.  3)  o) 
Sinn,  ©ebante,  Begriff  eine«  »orte«  *te~ 
stamenti,  *is  verbi;  fillud  tertio  quoque  s.  in 
Omnibus  orationibus  pro  sententia  positum;  fiu 
paucissimos  s.  et  angustaH  sententias  detruderc 
eloquentiam;  fsive  s.  aliquis  argutä  et  brevi 
sententiü  effulsit.  ft)  fSap,  Ißetiobe  commu- 
ne« = loci  communes,  f.  communis  1). 
«ententln,  ae,  f.  [sentio]  1)  Meinung,  91h 
ficht,  Urteil,  ©ebanfe,  3bee  (auf  einer  be 
ftimmten  Überzeugung  beruhenb;  ngl.  opinioi, 
bef.  infofern  man  fie  auSfpricht  u.  geltenb  ja 
machen  fud)t,  »illenSmeinuna,  Slnfieht»  ®e 
fchtufi,  SDenlweife,  ©runbfah  meä,  mei 
quidem  s nach  meinet  TOeinung,  sine  mei  s. 
obne  nach  meiner  SReinung,  ohne  mich  ju  frage» 
Com.;  honestatem  tuen  ac  retinere  a.  est  =■ 
placet,  constitutum  est  Oie.  off.  3 §.  It6;  s. 
stat  Hannibali  IAv.;  s.  atque  opinionia  meae 
voluistis  esse  participes;  de  diis  immortalibu- 
habere  non  errantem  et  vagam,  sed  stabilem 
certamque  s.;  in  hac  s.  sum;  in  s.  inanen-, 
pennanere,  perstare,  perseverare;  sententia 
desistere;  alqm  ad  suam  s.  perducere,  tradn 
cere,  adducere;  ad  s.  alcis  descendere;  s. 
alcis  superat,  vincit;  sententiae  assentiri,  sen- 
tentiam  probare,  sequi,  retinere  et  defendere. 
repudiare;  sontentiam  dicere;  s.  aperire,  expli- 
care,  celare,  fronte  tegere;  s.  mutare;  ex  sen- 
tentia nad)  »unfeh,  meä,  nosträ  ex  a.;  de  *. 
nach  ber  Meinung,  alcis;  Sprichw  quot  homi- 
nes,  tot  s.  fo  siel  ftöpfc,  fo  niet  Sinne;  fci#ir 
m.  einem  iflräbilat  ob.  Httribut  nerbunben,  bat 
eigtl.  ber  ffJerfon  jufommt  altera  s.  eat,  quae 
definit  amicitiam  paribus  officiis  ac  voluntati- 
bus  Oie.  Lael.  §.  68  (ft.  altera  s.  eat  eius  qui 
etc.);  ex  animi  mei  (tui,  sui)  s.  al®  Sibcifor 
mel  nach  meiner  wahren  $er*en®meinung 
nabh  beftem  »iffen  u.  ©ewiffen,  auf  mein 
(bein,  fein)  ©ewiffen,  iurare;  boppclfinnig  atub 
==  nach  meinem  »unfehe;  al«  Beteuerung« 
formet  flberb.  bei  meiner  Iren,  na®  meinet 
tnnerjlen  Uber  jeugung  me  quidem,  ex  animi 
pei  s.,  nulla  oratio  laedere  potest.  3n«bei 
a)  pl.  fefte,  auf  ber  Wcflepon  be«  Serftanbe®  bc 
ruhenbe  ©runbfäpe  be®  ftanbeln«  voluntatum. 
studiorum.  ft)  sing.  u.  pl.  in  öffentlichen  9lngc 
legenheiten  bie  offtjiell  au«gefpro®ene  9Ret 
nung,  Wntrag,  Botum,  Stimme,  bef.  bc: 
Senatoren  sententiam  alcis  pronuntiare,  sequi, 
s.  referre;  dicebantur  «.  ut;  sententiam  dicere, 
ferre,  ( Liv.'j  dare;  cum  is  honorificentiagimam 
in  me  s.  dixisset;  in  sententiam  addere;  in  >. 
alcis  discedere,  pedibus  ire  beitreten;  b.  dividere 
f.  divido  1)  a);  principes  sententiarum  (Äntrag 
ftetler)  consulares  IAv.  8,  21,  8;  sententiae  loco 
dicere;  pro  s.  dicero;  omniurn  principum  Grac- 
ciac  eadem  s.  erat  indo  potissimum  ordiendi 
belli  Liv. ; B.  81i®tetn,  UtteilSfpru®,  Urteil 
gravis;  s.  ferre  (fällen,  au®  0.  Bolf);  s.  dicere; 


sententiola  — sepelio. 


757 


omnibus  s.  absolri,  condemnari ; biälB.  m.  eitlem 
bhäbifat,  baä  eigtl.  btt  abjtimmenbeu  ißerfon 
ulommt  erant  s. , quao  cenaerent;  variia  die- 
is  a.,  quarum  pars  censebat;  quantum  alteri 
s.  deesset  animi  Caes.  2)  ©inn,  ©ebanle, 
3ttbalt,  ®eift,  Sebeutung  eine«  SBorteä, 
eiltet  Siebe  id  habet  hanc  s.;  dicere,  respon- 
dere  in  eam  a ; loqui  in  eandem  a. ; contionia; 
vorborum  aonitua  inania  null&  Bubieetä  8.;  fs. 
literarum  haec  erat;  in  banc  s.  epiatula  scripta 
est,  locntna  est  biejeä  3n^ntt5,  folgenbermahen; 
defensio  seiuncta  a voluntate  et  s.  legis;  ac- 
cusator  nititur  s.  legis;  voluntas  et  Consilium 
et  a.  interdicti;  aud)  bis»,  pl.  allgemeine, 
fpauptgebanlen  tantummodo  locoa  ac  s.  hu- 
iua  disputationis  tradidisset;  eius  disputationis. 
3)  bet  in  SBorten  auSgebrütfte  ©ebanle,  bet 
©ab  dum  breviter  de  singulis  g.  disputo. 
3n8bef.  Rern=,  Xenlfprud),  ©entenj  acutao 
crebraeque;  inquit  a.  dia  Catonis  = bet  mit 
göttlicher  SBeiäbeit  tebenbe  dato  Hör.  sat.  1,  2, 
32;  aud)  -fbaä  am  Sdjluh  citteä  ©aficä 
S t e b e tt  b e illud  tortio  quoque  sensu  omnibus 
orationibus  pro  sententia  poaitum  'esse  videa- 
tur’.  3>ao.  dem.  sententiola,  ae,  f.  Heine 
©entenj,  Sprüchlein. 

«ent ent  löse,  adv.  [sententiosus]  1)  gcbanlcn- 
reid),  >ttoll  dicere;  oratio  graviter  et  a.  habita. 
2)  butcb  miffige  ©ebanlen,  buttf)  Senten= 
je tt  saepe  etiam  s.  ridicula  dicuntur. 

sententiosus,  adj.  [sententia]  gehanten-,  [intt- 
reid)  Oie.  [Plaut. 

sentTcetum,  i,  n.  [sentis]  Sorngcfträud) 

sentlna,  ae,  f.  Rielmajfer,  Sd)iffäiaud)e 
sentinae  vitiis  conflictari;  omnes  quos  flagi- 
tiurn  aut  facinus  domo  expulerat,  ti  Komam 
tamquam  in  s.  (ftloate)  confluxorant;  fibertr. 
nunc  vix  est  in  s.  locus  gelten  tnit  gar  nid)tä 
(ügl.  puppis);  ffluätoutj,  Jpcfe  tuorum  comi- 
tum  magna  et  perniciosa  s.;  rei  publicae; 
urbis;  8.  quandam  urbi  exhaustam. 

Seutlnum,  i,  n.  ©tabt  in  Umbrien;  bao.  -nas, 
ätis,  adj.  fentinifd). 

sentio,  nsi  (sync.  sensti  ft.  Bonsisti  Ter.),  nsum, 
-i.  l)  unmittelbar  mit  ben  ciuheren  ©innen  füf)s 
len,  tpabrnebmen,  empfinben  sonitum,  sua- 
vi tatein  cibi,  famem;  prius  ad  angustias  per- 
veniri,  quam  sentirentur;  fb.  einem  ijäfcrbe  s. 
credebatur,  quem  veheret;  abfol.;  ptfign.  JU 
feinem  Rladjtcil  empfinben,  fpfiten,  ctlei* 
ben  qui  vir  siem  Ter. ; s.  forum,  s.  curia,  Cam- 
pus, aocii,  provinciae,  ut  (tnie)  Cie.  n.  d.  3 %.  69; 
*alqm  vindicem,  vastationem  Liv.,  finvidiam, 
Romanorum  arma;  *grave  aratrum  (p.  Sumpfe); 
•pesulentem  Africum  (o.  SBeinftod);  senserc, 
quid  mens  — poaset  Hot.  ; *nec  hanc  repul- 
sam  tua  calamitas  ;bu  Unglüdlid)e).  2)  geiflig 
toabrnebmen,  merfen,  fid)  bemüht  metbett, 
gemähten,  einfeben  s.  animus  se  moveri; 
quod  sentio  quam  sit  exiguum;  quod  senaerim 
foBiel  id;  mit  bemüht  bin;  de  profectione  eorum 
etfttbten  0.  tc.,  Caes.  b.  G.  5,  32,  1;  priusquam 
ab  adversariis  sentiatur;  ut  sensum  est  natb 
bem  Sinne  (®gf.  ut  dictum  est);  *alqd  (B.  3u= 
piter)  erbäten;  *te  dominum  merft,  bah  hu  fein  tc. 
feift;  bab-  a)  eine  «nfiebt,  ©efinnung  haben, 
meinen,  benfen,  urteilen,  gefinnt  fein 
unum,  idem,  alia  atque  antea;  recte  beulen; 
iocansne  an  ita  sentiens  im  ®rnfic  eä  fo  meinenb ; 


cum  Catilina  gleiche  politifibc  fflefiimung  haben; 
male,  bene,  eadem  de  re  publica  unpatriotijdje, 
patriotifdje,  biejelbc  politifebe  ©eftnnung  haben-, 
optime;  omnia  de  re  publica  praeclara  utque 
egregia;  mirabiliter  de  alqo  Bortreff lief)  B.  jmbm. 
urteilen,  gejjett  ihn  gefinnt  fein;  quidnam  s.  se- 
nex  Phaedr. , humiliter;  aliunde  stet  semper, 
aliunde  s.  feinet  ©eftnnung  nach  einet  anbetett 
Partei  angebäre  Liv.  24,  45,  3;  plus  s.  (8er- 
Reben)  de  victoria  atque  exitu  rerum;  nec  ali- 
ter  a.  quin  nilbt  jmeifeln  bah  Caes.  b.  G.  7,  4, 
44;  fid)  benlen,  oorftellcn  unter  etm.  ob. 
jmbm.  alqm  bonum  civem;  voluptatem  hanc; 
prägn.  non  sentis  (mcinft  niiht  mitflitb,  fpricbft 
nicht  auä  Uberjcugung)  quod  clamas  rectius 
esse  Hor.\  unum  (Demosthenem)  accommodaro 
(für  entfprechenb  crfläten)  ad  eam  quam  Bentiam 
eloquentiam  (meinem  3beal  bet  Söercbfamleit), 
non  ad  eam  quam  in  aliquo  ipse  cognoverim 
de.  or.  §.  23;  subst.  sensa,  öruni,  «,  ®cban; 
len,  Sor ftcllungen,  Meinungen,  9lnfi<h  = 
ten  mentis;  s.  dicendo  exprimere.  6)  feine 
RReinung,  feine  ©ebanlen  äufietii,  au8-- 
fptechen,  ftimmen  in  senatu  libero;  de  com- 
muni  salute  optime,  fortissime,  constantissimu, 
lenissime. 

*fsentls,  is,  m.  fBotnfltauch;  tp.  (Plaut.)  0. 
biebifchett  §änben.  S)aoon  sentus,  adj.  bot= 
nig,  taub,  *loca  s.  situ  (o.  bet  Unterhielt), 
homo  ftruppig,  ruppig  Ter. 

Kcorsöm , -orsös,  adv.  [sevorsum,  -us]  bci  = 
feite,  abgefonbett,  befonbetä  omnibus  gra- 
tiam  habeo  et  s.  tibi  Ter.;  s.  ab  rege  exerci- 
tum  ductaro  Sali. ; s.  abs  te  aentio  ich  b“be  eine 
anberc  SKcinung  al8  bu  Plaut. 
sepSräbills,  e,  adj.  [separo]  trennbar  Cie. 

— separate,  adv.  [separatus]  abgefonbett, 
befonbetä  Cie.  — separat  im , adv.  [separo] 
abgefonbert,  befonbetä,  für  fitb  s.  semel, 
iterum  cum  universis;  dei  s.  ab  universis  sin- 
gulos  diligunt;  s.  ab  reliquiB  consiiium  capere; 
castra  8.  habere;  s.  suam  quisque  classem  ad- 
ministrabat;  quae  s.  quisque  de  eo  apud  se 
dixerit;  s.  (ohne  fpecielle  Scjicpung,  in  abstracto) 
dicere  de  genere  universo  @gf.  definite). 

säpir&tio,  önis,  f.  [separo]  ©onbetung,  tren  = 
nung.  — säpärätus,  adj.  [ partic . o separo] 
abgefonbert,  getrennt,  befonbetä,  oet= 
fchteben,  exordium  nicht  jufammenböngenb  mit 
bet  Sache;  volumen;  privati  ac  s.  agri  (©rutib- 
cigentum)  nihil  apud  eos  est;  fs.  singulis  sedes; 
‘entfernt,  fern,  entlegen  Beparatis  in  iugis. 

— «e-pliro,  1.  abfonbern,  trennen,  fd|ci= 
ben  (fo  bah  c8  für  fid)  bejonberä  ift)  fseparandos 
u cetero  cxercitu  ratus;  fah  cunicis;  equitum 
magno  numero  ex  omni  populi  summa  sepa- 
rate ; cum  (maria)  pertenui  discrimino  sepa- 
rentur;  prata  (butd)  ©töben)  Tac.  Germ.  26;  tp. 
in  ber  Riebe  ob.  in  ©ebanlen  trennen,  bc  = 
fonbetä  ttornebmen  a perpetuis  suis  historiis 
bella  ea;  suum  consiiium  ab  reliquis  (=■  ab 
reliquorum  consilio)  einen  befonberen  Scfcbiufi 
{offen;  virtus  ipaa  separatft  etiam  utilitate  (ab- 
gefeben  B.  tc.,  ohne  tc.)  laudabilis. 

sApelthTllH,  o,  adj.  |sepelio]  begtabbat  = tua <5 
ftd)  Berbetgen  läht  stultitia  Plaut.  — »®- 
pSlio,  pelivi,  pultum,  4.  1)  einen  loten  be- 
graben, beftatten,  beijepen  hominera  mor- 
tuum,  suorum  corpora,  ‘ingenia  sepulta  ©eiflet 


7o8  sepes  — sepnlcnun. 


bet  Borjeit;  btn  fieidjnam  ncrbrcnnen  Liv.; 
sühnt,  sepultus  ber  Begrabene  Verg.  21  tp.  a ) 
gleidjfam  ju  Stabe  tragen,  »ernteten, 
unterbtfiden  bellum,  dolorem;  patria,  *fama 
aepulta;  "Inertia  Bepnlta  auf  immer  »ergeben ; 
nullas  sum,  sepultus  sum  t8  ifl  au*  mtt  mit 
Ter.  b)  *in  et»,  gleidjfam  »erfenten,  etnwie* 
gen  rino  aomnoqae  sepultus;  custode  sepulto 
sepes  f.  saepes.  [eingefd)läfert. 

sepia,  ae,  f.  [<n)*i'or]  lintenfiid),  f.  loligo. 
sepimeninni , sbpto  f.  suepimentum,  aaepio. 
si-piöla  , ae,  f.  dem.  u.  sepia  Plaut. 

Seplasla,  ae,  f.  Strafe  in  Jtapua,  wo  Salben 
»erlauft  würben. 

se>pAno,  3.  t)  beifeitc  legen,  abfonbern,  ju 
fernerem  ©ebraud)  aufbeben  rem,  alqd  a.  et 
recondere ; alqd  ad  fanum  für  bie  WuSfdjmürfung 
be*  lempelS,  pecuniam  in  aedificationem  templi, 
*primitias  magno  lovi.  2)  inSbef.  a)  B orbe  = 
galten,  refetBieren,  aufbeben  sibi  alqd; 
sibi  ad  eam  rem  tempua;  sepositum  tempue  ad 
dicendum  habere;  alcui  Testern  im  leftament 
auSfcgen  Phaedr.;  fAegyptum  (bie  Brrwaltung 
ÄgbpienS);  fmateriam  senoctuti;  flocua  aopoei- 
tu8  serriiibus  poenia.  b)  abfonbern,  au8  = 
fdjeiben,  trennen  a ceteris  dictionibua  eam 
partem  dicendi,  quae  etc.;  *de  mille  aagittia 
unam  auSwäblen;  aud)  »fonbern,  unterfdjei» 
ben  inurbanum  lepido  dicto  Hör.  a.  p.  273.  c) 
entfernen,  fern  holten  intereaae  pugnae  im- 
peratorem  an  aeponi  Tac.  hist.  2,  33;  bab-  *al8 
t.  t.  auSweifen,  »etbannen  alqm  a domo  au», 
in  inaulam,  in  civitatem  Maaailienaem;  bilbl. 
♦curaa  gravea.  $a».  »aOpösltus,  adj.  1)  au8  = 
flefudjt,  TeaÜs  geftfleib.  2)  auf  gef  patt  cicor 
Hör.  sat.  2,  ö,  84  8)  entlegen  fons. 
sepae  = se  ipae  Cie.  r.  p.  3 §.  12. 
septa  f.  aaepta. 

septSm,  n<lj.  fieben;  ».  einet  beliebig  angenom= 
menen  größeren  $abl  Hör.  ep.  2,  2,  82.  ynSbef 
a)  subst.  bie  fieben  SBeifen;  »gl.  sapiens,  b) 
S.  Aquae  bie  Bereinigung  wafferreidjer  Bädje  in 
bet  Berggegenb  ».  SReate,  j.  bei  See  Santa 
Sufanna.  c)  (Tac.)  S.  maria  bie  Sagunen  an 
ber  TOünbung  bc8  Bo,  in  benen  fpSter  Benebig 
cntftanb  ®a».  September,  bris,  o,  adj  a) 
ber  fiebente,  nur  mensia  8.  ber  fiebente  3Ro= 
nat  be*  alten,  mit  bem  3Rärj  beginnenben  3abre8, 
bei  September.  6)  jum  September  gehft1 
rig,  September--  Kalondae,  Idua,  horae  Hör. 
f.  hora  3). 

»eptemdfclm  f.  aeptondecim.  — »septemfliins, 
adi-  jaeptem-flno]  u.  »semptem-gemlmis,  adj. 
in  fieben  Srmen  ftrdmcnb  Nilua,  flumina 
Nili.  — septem-ped&lls,  e,  adj ■ ».  fieben  gu| 
(an  ®t8fse)  Plaut  — »septemplex,  pltcis  adj. 

1 aeptem  u.  plicol  Siebenfältig,  clipeus  au8 
ieben  über  einanber  gelegten  Etpfcnpäuten  be= 
fiepenfc ; Nilu«,  Hister  =»  septemnuus. 
septemtrlo  etc,  f.  septentrio  etc. 
aeptem-Tlr,  vlri,  m.,  pl.  -rirl,  örum,  m.  bie 
Siebenmänner,  ein  Kollegium  ».  fieben  Berfonen 
«1  a.  epulonea  f.  epulo.  6)  jur  StuSmeffuug  u. 
Berteilung  ber  bem  Staat  jugefaOenen  Sänbe= 
reien  an  bie  Kotoniften.  $a»  A)  septemrirAlls, 
e,  adj.  ju  ben  Siebenmflnnern  gehörig, 
feptcmBiralifd),  subst.  -les,  ium,  m.  ~ Bep- 
tcmTiri.  B ) septemvTr&tns,  u«,  m.  (feit.)  ba8 
Smt  eines  septemrir,  ba*  Septemoirat. 


septenirlns,  adj.  f septem]  au8  fieben  befte • 

?enb,  veraus  ftcbenfüfjig.  — septcn-dScim,  adj. 
iebenjepit;  ungewohnt  ft  aeptimuB  decimus, 
ab  annia  a.  Liv.  38,  5t,  11.  — acptSnl,  ae,  a, 
adj.  1)  je  fieben.  2)  »fieben  jnfammen.  — 
tseptennlnm,  ii,  n.  [septem  u.  annus]  ein 
Seitraum  ».  fieben  gapren. 
septentrio  f.  aeptentriones  — septeut  riönilis, 
e,  adj  [septentrio]  ifpät)  nötblid);  subst.  «. 
pl  närblidje  Segenben.  — septentrlönes. 
um,  m.  [aeptem-triones]  1)  al*  Sternbilb,  f. 
Arcto»  1).  2)  bcr  IRotbcn  Oallia  yergit  ad  a, 
aub  a.  poaita  eat;  a a.  auf  ber  31  orbfeite ; (feit 
ner)  sing.  Liv.  82,  18,  1.  Tac.  ann.  2,  23.  13, 
63;  *tn  bet  tmefi*  aeptem  aubiecta  trioni, 
aeptemque  trioni;  auep  31orbwinb. 
septles  (aeptiens),  adv.  [aeptem]  fiebenmaL  — 
scptYmänl,  örum,  m.  [eeptimua]  bie  Solbatrn 
bcr  fiebenten  Segion. 

SeptTmlus,  1)  Iitius  S.,  ein  greunb  be*  &oraj. 
2)  Porciu«  S.  Tac.  3)  S.  Scverua,  röm  Katfer 
4)  Septimin  de. 

Hpptimontiälia,  e,  adj.  [aeptimontium]  jum 
Sicben^ügelfeft  (weldbe*  jum  Änbenlen  an  bie 
flufnafjmc  ber  fieben  feügel  in  ben  UmfreiS  btt 
Stabt  SRom  grfeiert  warb'  ge  porig  ,5uct 
septTmns,  adj  [aeptem]  ber  fiebente;  die  aep 
timi  ( locat .)  am  7.  tage  Plaut. ; aud)  al*  adr 
•mum,  jum  fiebentenmal. 
septlngentösYmiis,  adj.  [septingenti]  ber  fie 
benbunbertfte.  — septingenti,  ae,  a,  adj. 
[aeptem-centum]  fieben^unbert.  — septlre- 
mls,  e,  adj.  [aeptem-remua]  fiebenruberij 
navi8  Oit rt. 

Septlzönlum,  ii,  n.  [aeptem  u.  zona]  ein  f)»^ 
öebäube  in  SRom  Suet. 
septuageni,  ae,  a,  je  fiebenjig. 
septuagennrius,  a,  um,  aetaa  Slter  bon  70 
Sfa^ren  A'u  Ir. 

septnigesTums,  adj.  [septuaginta]  ber  fieben 
jtgfte.  — septuaginta,  adj.  fiebenjig. 
septuennls,  e,  adj.  [aeptem-nnnua]  jiebenjöt 
rig  Plaut.  — septunx,  ncia,  m.  [aeptem-uncu 
fieben  gwblfteile  eine*  86  ob.  iWilft eiligen  ®an 
jen  iugeri ; auri  fieben  linken 
»aOpulcrälis,  e,  adj.  [aepulcrum]  jum  @rab 
mal  gebörtg,  fax  Üeidjenfadel. 
sepnlcrötum,  i,  n BegräbniSpla^  Ct.  - 
sepulcrnm,  i,  n.  [aepelio]  1)  ®rabmal;  and 
ba8  ®rab  (amt  Xenfmal.  Öeidienftein,  31uffdnr>; 
bie  ®rabe8ftätte  monumentum  eepulcri;  »alqs 
condere  aepulcro  begraben;  »honoret  »epulcr; 
»commune  a.  BegrdbniSpIab;  s.  caespes  eriri' 
— caeapite  erigitur  Tac.  Germ  27;  legere  ae- 
pulcra  bie  3Iuffd)rift  auf  ben  ®rabmälern  Gie: 
magna  b»bc  3Ronumente  auf  Srbbegräbnijfn 
Hör.  sat.  1,  8,  3C;  bilbl  Capua,  a.  ac  moni 
mentum  Campani  populi  Liv.  31,  29;  *bt: 
®rabbügel  onerare  membra  aepulcro;  ingear 
mole  a ; aud)  bie  Se idbenftätte  (wo  ein  Seid 
itam  »crbraiint  wirb)  ad  a.  venimua,  in  igner 
impoaita  eat  Ter.;  ara  sepulcri  S (Reiter l)azifr 
Verg. ; leeres  ©rabtnal  ju  I«ib8  , *e^ 

notapb  Verg.  Aen.  9,  215  Tac.  anu.  i,  83;  t 
®räbern  u.  ®rabmfiletn  genommene*  Bai 
material  quo  factum  eat  ut  Atheniensiisr 
muri  ex  8acellis  aepulcriaque  conetarent  bin 
Them.  0,  5;  übertr.  a)  clam  uxorem  ubi  s.  (eta 
feicrliclje*  Begräbnis,  b.  i.  ein  folenne*  pr»n- 


8epultnra  — sereno. 


759 


<liam)  habeamus  Plaut,  b)  B.  einem  alten 
3)2  an  ne  ex  s.  vetere  triginta  minas  effodiam 
Plaut.  2)  tp.  a)  *teie  unfer  '@tab',  bet  Job 
sepulcri  immemor;  Africano  (bello)  cui  super 
Carthaginem  (auf  fiartf)ago«  irümmem)  virtaB 
b.  condidit  gleicfifam  ju  Stabe  getragen  Bor. 
epod.  9,  25.  b)  *bet  lote  gratum  mut«  sepul- 
crii;  pl.ccatis  8. 

sepultüra,  ae,  f.  [sepelio]  (Begräbnis,  ©e= 
ftattung  sepulturä  alqm  afficere;  mortes  et  s. 
ipl.)  deorum;  fbaS  33er brennen. 

Sequäna,  ae,  f.  glufe  in  SoDieii,  j.  Seine.  $a B. 
Sequäni?  örum,  m.  mastige  ©ölterfchaft  in  @al= 
lien,  ä»tfcfeen  ©atme,  9i§one  u.  Sura;  adj.  8b- 
«lfm, 

*8&qanx,  ücis,  adj.  [ sequor]  leidjt  ob.  ftf)nell 
folgenb  equus,  undae  fid)  btängenbe,  flam- 
mae  jüngelnb,  caprae  gern  ben  SBeinftöden  nadp 
gefeenb,  fumus  überall  cinbringenb;  berfolgenb 
<lare  terga  aequaci  Latio  (=  Latmisi. 

Sequester,  tra,  trum,  u.  tris,  tre  Bermittelnb 
1)  adj  (feit.)  *pace  s.  burep  ©ermittelung  be« 
SriebenS.  2)  ȟbst,  a)  Sequester,  tri  ob  tris, 
m a)  eine  iOHttelSperf on  in  einem  fßro,teffe, 
bei  welcher  bie  ftreitige  ©ad)e  niebergelegt  »arb 
nisi  das  sequestrum  aut  arbitrum  Plaut,  ß) 
eine  3Äittel«perfon,  ein  ©ermittlet,  ber  fiep 
bei  ©efteepung  ic.  gebrauchen  liefe  aut  s.  aut  m- 
terpretes  corrumpendi  iudicii;  cuius  tribus  ven 
ditorem  et  corruptorem  et  s.  fuisse.  6)  seque- 
Btruin,  i,  ».  bie  SRicbetlegung  einer  ftrei» 
tigen  Sache  bei  einet  britten  ©erfon  Plaut. 

gequius  |.  2.  secus  2). 

sSqnor,  cütus  sum,  dep.  3.  folgen,  nachfot; 
gen,  begleiten,  cigtl.  u.  übertr.  i prae,  se- 
quar  Ter.;  Helvetii  cum  Omnibus  suis  carris 
secuti;  Caesarem  ex  urbe;  alqm  in  provinciam; 
•extrema  fata  («e.  Aeoeae),  b.  i im  gröfeten  Un-- 
gemach  auSpalten  bei  ic.;  vestigia  valum;  glo- 
ria  virtntem  tamquam  umbra  sequitur  Cic  ; 
sermo  sequatur  (ftnbe  ft  cp  ein)  etiam  convivia; 
modo  ne  Bummu  turpituao  (©epanbe)  sequatur; 
ß.  aec.  bi«».  anfchaulicher  post,  post  illas  datas 
literas  summa  contentio  Oie. ; post  gloriam 
(hinter  bem  ic.  her)  invidia  Sali. ; eigentümlich, 
aber  tool)!  ohne  Srunb  oerbäeptigt:  apud  Suebos 
usque  ad  canitiem  horrentem  capillum  retro 
«equuntur.  nämlich  manu,  folgt  man  mit  ber 
W>anb  rüdwärt«  bem  auffträubenben  Waare,  b i. 
binbtt  eit  rüdwärt«  in  einen  Rnoten  jufammen 
Tac.  Germ.  38.  3nSbef.  a)  feinblich  nach* 
rüden,  Berfolgen  alqm,  hostem  vestigiis, 
absistere  sequendo,  "alqm  hastfi,  face  ferro- 
que,  iaculo.  6)  einen  Ort  auffuepen  regiones 
quam  potuit  aequissimas,  haue  amoenitatem 
loci,  loca  demissa  ac  palustria,  Formias,  *ex- 
trema  pelagi,  • Auroram  oftwärt«  wanbetn, 
•penui»  astra  ben  Jrlug  richten  nach  ic.  $ao  a) 
ber  geit  ob.  (Reihe  nach  folgen,  nachfolgen 
bunc  annum  nobilis  clade  Caudinä  pax;  ea 
quae  secuta  est,  hieme;  et  qua«  sequuntur  U. 
fo  »fiter;  soquenti  tempore  Bep.;  *sequens 
annus,  fsequenti  die;  bah  in. ber  Siebe  folgen, 
an  bie  Sicifee  lommen  [beim  Übergang  ju  einem 
neuen  WauptteilJ  illa  divisio;  sequitur  ut  etc.; 
s.  videtur  ut  vuleamus  etc.;  (pleonafl.)  sequitur 
ergo  ut  — videndum  eit  Oie.  or.  §.  19  t.  ß)  als 
SSefife,  ©rbfepaft  jufnlten,  a u teil  »erben  di- 
vitias  glona,  potentia;  handquaquam  par 


scriptorem  et  auctorem  re  rum  gloria;  darnnu- 
tum  poena  (trifft)  ut  Caes.  b.  G.  1,  4,  1;  urbes 
captao  Aetolos;  jur.  t.  t.  beredes  monumentum 
Hör.;  me  sequetur  tertia  (pars)  Phaedr.  y) 
leicht,  gut  aus  et»,  petauegepen,  {ich 
feerauSjteben  laffen  telum  non  s.  Liv.;  ipse 
volens  lacifisque  ramus  Verg.;  quae  (palmao 
arborum)  ubi  secutae  erant  abgebrochen  ob. 
perauSgejogen  »aren,  quia  crus  non  s.  nachgab 
Ourt.  2)  tp.  a)  Berfolgen,  folgen  viam  in  re 
publica;  viam,  quae  popularis  habetur;  verba, 
odictum,  ’di versa;  *summa  fastigia  rerum  be-- 
rühren;  *s.  ceä  entgegnet)  ric  deinde  Latinus. 
6)  [folge  Iciften,  beitreten,  nachfolgen,  ans 
hängen,  fid)  anfchliefeen,  fich  nadh  et»,  rich- 
ten amicum,  sententiam,  exemplum,  auctori- 
tatem,  Consilium,  morem  alcis,  Hispaniarum 
deditionem,  propriam  naturam,  naturam  ducem, 
officium,  leges,  extremam  rationem  belli  fepreis 
ten  ju  jc.,  liberi  patrem  bem  ©tanbe  bei  ©ater«, 
*signa  tfeun,  wa«  bie  Signale  gebieten,  ‘deteriora; 
»responsa,  *famam  ftdh  nach  ber  Sage  richten; 
ab  numero  avium  — eum  numirum  fid)  ent= 
feheiben  füriir.,  tomnia  armatos  hängt  ab  o ben 
Erfolgen  be«  Weere«.  c)  einer  Sache  nachgehen, 
nach  et»,  ftreben,  et»,  beabjichtigen,  im 
ffluge  hüben  ob.  behalten,  fiep  Bon  et»,  be- 
jiimmen,  leiten  laffen  otium  Nep.,  Phaedr ., 
inertiam,  pulchritudinem  (@gj.  turpitudinem 
fugere);  nec  quiequam  s. , quod  assequi  non 
queas;  sed  credo  aliquid  secutos  bafe  fte  (Srunb 
baju  gehabt  haben:  opportunitatem  loci,  gra- 
tism,  amicitiam  alcis,  gloriam;  in  Oraecorum 
virtutibus  exponendis  mores  eorum  al«  mafe- 
gebenb  betrachten;  argentum  magis  quam  aurum 
Tac.;  *Hermioncn  ftch  bewerben  um  JC.;  *ferro 
«xtrema  fich  töten;  fid  cm  populi  Kom.,  Caesa- 
ris  fich  halten  an  ic.  =*  fich  freiwillig  begeben  in 
ben  Schüfe  bei  jc.  d)  folgen  tönnen,  giet 
eben  ©eferitt  halten  mit  ic.  tgrayi  valetu- 
duic  affectus  vix  corporis  viribus  animum.  c) 
al«  SBirlung  einer  Urfache  folgen,  bie  5 olge 
fein,  auch  logifd)  folgen,  fich  ergeben  dis- 
gares mores  disparia  studia;  poena,  qnae 
illud  scelus  s.;  sequeus  (sc.  es-c)  ut  Tac.;  se- 
quitur  ut  barau«  folgt,  bafe;  bi«»,  m.  acc.  c. 
inf.  f)  unmittelbar,  leicht,  oon  jelbft  fol= 
gen,  lommen,  gehen  non  quaesitum  esse 
uumerum,  sed  secutum;  qno  minus  petebat 
gloriam,  eo  magis  illa  s.;  t8-  debet  gloria, 
non  appeti;  flaus  popularis  tum  est  pulcher- 
rima,  cum  sequitur,  non  cum  arcessitur. 

söqnütor  f.  secutor. 

sbra,  ae,  f.  ber  Duerballen,  »riegel,  ber  jum 
©erfchliefeen  ber  Ih®1  iu  Reiben  ©etten  berfelben 
in  bie  postes  eingelegt  »arb. 

Sbräpöum,  i,  n.  lempel  be«  ©etapi«. 

Seräpio,  öniB,  m.  griech-  Sigenname,  inSbcf. 
Schimpfttance  be«  ©.  Eorn.  Scipio  5lafica,  weit 
er  einem  fdjlechten  OTenjcfecn  gleichen  Samen« 
ähnlich  iah- 

Seripis,  is  u.  Idis,  m.  ein  ®ott  ber  Hghpter, 
fjiäter  auch  6ci  ©riechen  u.  fRömcrn. 

serenYtus,  atis,  f.  fserenusj  Weiterleit  be« 
SBettcr«,  Weiter ed  SBetter  c.ioli,  tranquilla, 
mira  s.  cum  tranquillitate,  fdiei  solisque;  tp. 
s.  (bie  ®unft)  praesentis  fortunae  Liv.  — *se- 
rbno,  1.  [scronusl  heiter  marfeen,  auffeeitern 
caelum  tempestatesque,  lux  serenans;  tp.  spem 


760 


serenus 


sero. 


fronte  auf  feilerer  Stirn  {eigen.  — »Srenus,  adj. 
1)  Reiter,  ^ell,  woltenlo«  caelam,  *rcgio 
caeli,  »nox,  »pelagUR,  »vor,  »aestas;  subst ■ n. 
sing.  heitere«  ©etter,  Reittier  ftintmcl, 
sereno  bei  Weiterem  ©etter  Liv.;  fliquido  ac 
puro  s.;  *pl.  aperta;  Favonius  Reiterei  ©ct  = 
tet  bringenb  Plaut.  2)  Reiter,  frft^ltt^, 
rufjig  frons,  »vultua ; »curaque  b.  erit  (Au- 
gustus). 

Seres,  rum,  m.  eine  Station  im  bftlidjen  Bfien. 
(Dao.  »tSbricus,  adj.;  auef)  feiben.  — »serlca, 
örnm,  n.  (eibene  Stoffe,  ßleiber. 

Sergius  1)  f.  Catilina;  S.  domuB  Verg.  2)  Gai. 
S.  Orata,  berüchtigter  ©cic^ting. 

1.  sSrla  j.  1.  serius.  [S“6- 

2.  Hcria,  ac,  f.  Idnglihe«  ©efdfi  au«  Ihon,  lonne, 
gbrTca  f.  Seres.  BaO.  nfrfcätus,  adj.  (fett.)  mit 

(eibenem  ©toff  betleibet,  in  ©eibenftoff 
Suet.  — SfrTcus  f.  Seres. 
sörl«,  adv.  = serio,  to.  f.  Aur.  Vict. 
sSrles,  ei,  f.  [1.  sero]  SReilje,  SReiljenf otge, 
Sette,  Orbnung  (äußerliche  u.  jufäflige,  intern 
©efen  nah  gleichartiger  (Dinge)  +vinculorum; 
flaminan  sene  (fhuppenartig)  conexae;  fiuga 
velut  Serie  cohaerentia;  »iuvenum  (oon  tare 
jenben);  continuatio  seriesque  rerum;  »s.  lon- 
gissima  rerum;  ordinem  soriemque  causarum ; 
Hine  ulla  s.  dispntationum  ohne  lang  aujge: 
fponnene  drdrtcrungen,  »innumorabilis  annorum, 
»temporia,  »vitae , *b.  inncturaque  ©ortrei^c; 
*©cf d)(eht«>,  ©tammreihe, 
nf'rlö.  adv.  [serius]  im  Srnftc,  ernftlih  Liv- 
Seriphus  (-Os),  i,  f.  3nfel  be«  ägdifhen  ©ecte«. 
(Dao.  f-phlus,  adj.;  subst.  -pliius,  ti,  m. 
serlssTme  f.  3.  sero  u.  serus. 

1.  gering,  adj.  ernft^aft,  ernftlih  (Ina«  fein 
©djerj  ijl)  res,  »verba,  ftompua,  fquaestiones; 
pl.  n.  subst.  ernfte  Singe,  ®rnft  ioca  atque 
b.  cum  alqo  agere,  a.  ac  iocoa  celebrare;  qui- 
cum  ioca  s.,  ut  dicitur,  quicum  arcana,  qui- 
cum  occulta  omnia  (sc.  agimus  ob.  aguntur)  0. 
einem  »ertrauten  greunbe  Oie.  fin.  2 §.86;  tper 
8.  et  ludnm;  »anioto  aeria  ludo  quaerere;  »ver- 
te rc  8.  ludo  ben  Stuft  bet  Iragöbie  mit  bem 
©h«j  be«  ©alptfpiel«  abwehfeln  taffen;  aleam 
Bobrii  inter  s.  (unter  ben  ernftfjaften  ©efdjäften, 
al«  ein  ernjtlfaftc«  ©efdjcift)  exorcent  Tac. 
Germ.  24;  (fcltner)  sing,  res  in  serium  versa 

2.  gering  f.  3.  sero  u.  aerus.  [eBt  Curt. 

gerino,  önis,  m.  fl.  sero]  1)  Untcrrebung, 

©efpräd)  (ein  jufäHige«  ob.  bod)  ol)nc  Skr  ab  < 
rebuitg  u bejtimmten  gmed  entftanbene«;  »gl. 
Colloquium)  quaerere  sermonem  Ter.-,  con- 
ferre,  institnere  s.  cum  aliquo;  habere  8.;  in 
istum  s.  delabi,  in  eum  s.  incidere,  venire; 
adilum  sermonemque  defugere;  alqd  crebris  b. 
usurparc;  alqd  Omnibus  s.  ferre  (ermähnen); 
alqd  omnium  Bermone  celebratur;  cum  alqo 
cotnplures  dies  in  sormonibus  versari  de  alqa 
re;  »proxima  victoria  in  sennone  fuit  Segen = 
ftanb  bet  tc.;  in  sermonibus  hnbebant  (mähten 
bie  gragc  »um  ©egenftemb  be«  ©efprähe«)  flU0R 
— crearent  Liv.  44,  17,  1;  sermonie  alqm  ad- 
itum  habere  cum  alqo;  iucundus  mihi  eat  s. 
literarum  tuarum  bie  brieflihe  Untcrrebung  (Un= 
terhaltung)  mit  bir;  »Socratiei  Sie^rfptühe  (in 
bialogifher  (form);  »deorum  ?lu«fprühe;  *n'l 
sermone  dignum  ber  Siebe  ffierte«.  3n«bef. 
gelehrte  Untcrrebung,  roiffenfh«ftlih‘r 


(Dialog,  (Disputation  s.  oritnr  ab  alqa  re; 
habere  b.  cum  alqo  de  amicitia;  in  sermonem 
ingredi;  vocarc  alqm  in  longum  s.;  auh  ©egen: 
ftanb,  ©toff  be«  ©efprähe«,  ber  Unter: 
tebung,  mitte  s.  istum  lag  ab  baoon,  fprih 
niht  baoon;  filius  mous  s.  est  per  urbem  ©iabt 
gefptäh  Plaut.  2)  bie  natürlihe  u.  lunftlojc 
'Jlebe,  UmgangSfptahe  plenus  sermonis  ora 
tor;  oratio  philosophorum  s.  potius  quam  oratio 
dicitur;  est  actio  quasi  s.  corporis;  sermot. 
propiora,  humilis,  pedester,  merus  Hör. ; inibei 

o.  ber  Sprach«  ber  Somdbie,  6.  iporaj  e 
feinen  ©atiren  u.  Briefen  »egen  ihm  bet 
Sßrofa  fih  näbernben  ©prahe,  nostrorum  r.  can 
dide  iudex  lior.  ep.  1,  4,  1;  Bioneis  s.  et  sale 
nigro  (o.  ben  Satiren),  s.  repentes  per  humum 
(o.  ben  Briefen)  Hör.  ep.  1,  2,  60.  2,  1,  260;  o 
einet  SRcbe  im  engeren  Sinne,  al«  9u«brud  bei 
Befheibenheit  Plin.  ep.  1,  8,  3.  3)  bie  Siebe 

ber  ©enge  über  et».,  ©erebe,  ©erüd)t  vulgi, 
hominum;  varii  8.  (pl.)  hominum;  s.  atqu- 
foma;  dissipatur  s.  tota  Asia;  venire  in  sermo- 
nom  hominum;  sermones  lacessere  (beroomtjen  , 
dare  sermonem  sdcui  jmbm.  }U  teben  geben, 
sermones  praebere  aliis;  matenam  sermonibni 
praebere  Tac.;  minus  sermonis  subiissem;  r*- 
rimere  sermones,  retundere;  exhaustus  est  s 
ominum;  fertc  sermonibus  et  multipUcats 
fama  beUa.  4)  bie  ©prahe  (al«  ©itteilungf 
u.  Ülu«brud«mittel),  Sprah*,  Bebe=,  ?ln» 
brudSmeife,  auh  ©unbart  elegantia  wrmo 
nis;  festivua,  elegans,  delicatus,  lenis  mim 
meque  pertinax;  fuit  in  Catulo  b.  Latinu- 
Bermoni  Persarum  se  dedidit;  patrius;  quinatn, 
est  nobiB ; Graeco  b.  ; »sermonum  bonos  et  gra- 
tia.  (Dao.  A)  sermöcTnor,  dep.  1.  fih  unter: 
reben,  fein  gelehrte«  ©efpräi^  führen.  B 
dep.  gerinuncnlus,  i,  in.  böswillige«  ©erebc, 
üble  Slahtebe,  ©efhwdb- 

1.  sero,  (serui),  sertum,  8.  1)  jufammenfr 
gen,  =teihen,  knüpfen;  fo  nur  im  part-.c 
perf.  loricae  sertae  SRingelharnifhe,  ftettenpac 
iet;  subst.  serta,  örum,  ».,  jett.  Mae,  ärur. 
f.  (sc.  coronae)  Blumengeminbe,  »guirlan 
ben,  3eflon«,  Mränje.  2)  tp.  oertnüpfea 
anlnüpfen,  im  gufammenhange  bearbn 
ten,  ootbringen,  immobiliü  ordo  rerum  bs- 
manarum  seritur  fati  lege  reiht  fih  an  einrni 
bei;  causa  causam  ex  aetemitate  serens;  col- 
loquia  cum  alqo,  orationes  populäres  Ltr ; 
fabulam  argumento;  alia  tota  serenda  fabulä 
(®T}fihlnng)  Liv.;  in  verbia  screndia;  *mu;U 
inter  sese  vario  sermone  im  ©ehfel  bet  Scbc 
oiel  ratfhtagen;  baec  inter  se  in  circulis  Ltt 

2.  sSro,  sevi,  sätum,  3.  1)  (den,  pflanjn 
überh-  an  legen  frumentum,  oleam  et  viter 
arbores,  surculos;  agri  molliti  et  oblimati  »i 
serendum;  »conductä  tellure  s.  — ein  gepaA 
tete«  gelb  bauen;  multa  erant  inter  etrm  locns 
manu  sata  eto.;  subst.  sata,  örnm,  «.  bu 
Saaten,  Saatgefitbe,  Bflan}ungen  Fcrf. 
Liv.;  fprihto.  mihi  istic  nee  seritur  nec  meo- 
tur  ih  habe  webet  fftupen  nah  ©haben  baoon 
batan  letn  Sntcreffe  Plaut.;  auh  befäen,  bt- 
pflanjen  = conserere,  quot  iugera  sunt  satt. 
+ ut  coli  serique  ager  posset,  »s.  arva,  »-al 
cos.  2)  übertr.  oon  itbenben  ©efen  ergeugei. 
heroorbringen,  nur  im  gerund.  u.  pari« 
perf.  pass,  tarn  Cassii  sunt  quam  Bruti  serexdt: 


sero  — servio. 


761 


rxstitisae  quandam  maturitatem  aerendi  gcne- 
ria  humani;  non  temere  nec  fortuito  aati  et 
ireati  aumus;  non  aanguine  bnmano,  aed  stirpe 
divina  eatus  Liv.;  * satua  aanguine  divum, 
»gontc  deum,  »Anchiaä,  »aetae  anrea  prima 
-ata  eBt;  subst.  *sati  Curibue  bie  Bewohnet  D. 
Eure*;  bitbl.  föen,  auSfäen,  4>f langen,  aus» 
ftreuen,  in*  Sieben  tu[en,  Berurfacben,  et  = 
regen,  Beranlajjen  alcni  negotinm  Plaut.; 
ergo  arborea  aeret  diligena  agrieola:  vir  magnus 
legea,  instituta,  rem  publicam  non  a.?  aerendi 
L'tiam  mores  nec  acriptia  omnia  aancienda; 
ilqd  tamqnam  in  inculto  et  derelicto  aolo  (0. 
Scbtiftflellerei);  civiloa  diacordiaa;  bella,  certa- 
mina,  crimina,  colloqnia  com  honte , aermonea 
tempori  aptoa  Liv.,  finvidiam  in  alios,  *fru- 
mores,  mentionem,  opinionem. 

s*ro,  adv.  Berfpätet,  ju  fpät  a.  poat  tem- 
jus  venia  Plaut.;  domnm  bene  potua  aeroqno 
-edieram;  a.  a noatria  poStae  vel  cogniti  vel 
recepti;  a.  eat;  Sprich  W.  sero  eapiunt  (sc.  Phry- 
?ea  =—  Troiani)  Oie.;  comp,  seriua  a)  Später 
».  qnam  crudelina,  biduo,  paulo,  aliquanto, 
#a.  ociaa,  *a.  aut  citiue  fpätet  ob.  früher.  6) 
etwas  ju  Spät  s.  a terra  profectae  navea, 
venire;  sup.  aeriasime  Cae». 

’rpens,  tia,  [aerpo]  f.,  biSW.  m.  Schlange; 
scr  ütache  jWifchcn  bem  großen  n.  Meinen  Säten, 
•rpentigöna,  ae,  m.  [aerpena-gigno]  S cblan  = 
genfpröffling  Ov.  [genfüfjig  Ov. 

■rprnttpes,  edia,  adj.  [aerpenB  u.  pea]  fdjlan- 
■rperastra,  örum,  n.  [airpo  id)  binbe]  eigtl. 
Rniefcbienen  jurn  ®erabericbten  bet  Irummen 
Seine  bet  Rinbet;  bah-  fdjeijf).  B.  Offtjirren, 
andere  bie  ©olbaten  in  Scbranfen  Ralfen  Oie. 
»rplllum  f.  serpyllam.  [Att.  7,  8,  8. 

•rpo,  P»i,  ptum,  3.  1)  tiiedjen,  auf  bet  Erbe 
bin  ((bleichen  (ohne  Süße  n.  getäujdjloS,  wie 
;ine  ©erlange)  quaedam  beatiae  aerpenteB,  quae- 
dam  gradientes,  *per  humum,  *imo  humo.  2) 
uuBetmertt,  leije  fi^  f ortberoegen,  ficb 
idjlängeln,  ficb  Betbteiten,  um  ficb  greifen, 
bef.  B.  pf)t)ftfrf)eu  u.  moralifeben  Übeln,  oft  and)  bl. 
mit  bem  Slebenbcgriff  beä  Unbemetften  B.  ctm. 
Butem,  B.  einem  glufi  *in  freta  Numiciua;  vitia 
multiplici  lapau  et  erratico;  flammt  per  Con- 
tinua aerpenB;  ignia  latiua;  ree  latiua;  s.  facilo 
iniuria  et  peccandi  consuetudo;  hoc  malum 
abscure,  longiua  quam  putatia;  hoc  in  immen- 
n um  gebt  in8  llnenblicbe  fort;  hic  rumor,  »per 
agmina  mormurj  per  omnium  vitas  amicitia; 
ni  paulatim  haec  consuetudo  a.  ac  prodire  coe- 
perit;  »dira  per  incautum  contagio  vulgua; 
d.  Jlicbter,  bet  eine  }u  niebete  Sprache  fübtt 
humi  Hör. 

faerpyllum,  i,  ».  [sgwUov]  gelbtbbmian. 
erra,  ae,  f.  ©dge. 

erränna  (auch  Sär.,  b.  Saranum,  einet  umbti> 
[eben  ©tabt)  Seiname  in  bet  gens  Atilia. 
errät! , örum,  m.  (sc.  nuinmi)  [B.  aerra]  am 
Sanbe  qe jadte  ©ilbetbenate  Tac.  Oerm.  6. 
— serrala,  ae,  f.  dem.  B.  aerra,  to.  f. 
ärta,  (tertae  f.  1.  sero. 

ertörlus,  Q.,  anbänger  be8  SRariuS  u.  tüchtiger 
gelbbert,  bet  lange  in  Spanien  gegen  bie  SDIacbt 
Be8  Sulla  fämpfte;  adj.  Scrtoriänus. 
särum,  i,  n.  Stollen  Verg. 
sörum  f.  aerua  1). 

'rng,  adj.  m.  (feit.)  comp.  u.  fsup.  1)  fpät, 


fpät  gefebebenb  ob.  ctm.  tbuenb  u.  bap.  ju 
fpät  gratulatio,  bellum  serius;  in  quam  civi- 
tatem  tarn  aerae  avaritia  luxuriaque  itnmigra- 
verint  Liv.;  »aerua  abi;  *o  aeri  studiorum 
Spätlinge  an  Einficbt,  bie  ibt  fo  fpät  an8  ßetnen 
gebt;  subst.  n.  bie  fpäte  geit  Liv.;  rem  in 
aerum  trahere  ficb  berfpäten;  erat  a.  diei  eine 
fpäte  ©tunbe  be8  JageS,  fpät  am  Jage;  oxtra- 
hebatur  in  quam  maxime  b.  diei;  aero  diei 
JVjc.;  »platanua  alt;  »ulmuB  fpät  toaebfenb; 
»bellum  lange  bauemb;  »vires  ad  fortia  b.  i. 
Enttnßfjnung  o.  tapferer  Jbat;  *8-  ä&re  quietem 
ftib  etft  fpät  Betgönnen;  auch  »aerum,  »aera  (»!.) 
abocrbinl  fpät.  2)  Berfpätet,  ju  fpät  Kalcn- 
dae,  bellum,  »poenitentia,  »aerua  venia. 

serva  f.  aervua. 

serTäblliB,  e,  adj.  [aervo]  ettettbar  caput 
nulli.  — serTantissImus,  adj.,  subst.  f partie. 
aervana  b.  aervo]  febt  beobaebtenb  Verg.  — 
servatio,  önis,  f.  [aervo]  ba8  beobachtete 
Serfabten  Plin.  ep. 

serrätor,  öria,  m.  [aervo]  Erhalter,  Errettet 
rei  publicae,  patriae,  -fsui,  »mundi,  »aalutis. 
®aB.  gervätrlx,  leis,  f.  Erhalterin,  ®ttet  = 
tetin  mea  Ter.;  »a.  celebrabere. 

Servllla  f.  Serviliue  II). 

gerrilig,  e,  adj.  [servus]  ju  ©HaBen  gehörig, 
ben  ©flaBen  obliegenb,  ©tlaBen>,  ffla- 
Bifcb,  tnecbtifeb  vestia,  iugum,  munua,  tu- 
multus  bet  ©HaBenfrieg  (73  bis  7t  b.  Ehr); 
percontatio  be8  ©HaBen,  indoles,  + animua, 
fimperium,  fRentsrntia,  terror  Bot  ben  ©Ma= 
Ben;  in  modum  wie  bei  ©Maßen,  *s.  modia. 
S>aB.  »ervillterj  adv.  ftlaoifcb,  nach  ©lla  = 
Bcnart  ne  quid  b.  muliebriterve  faciamus 
Oie.  Tusc.  2 §.  65. 

Servlllns  I)  m.  1)  Qaius  S.  Ahala,  roelcbet  atä 
TOagiftct  Eguitum  bc8  8.  üuinctiuä  Eincinnatu8 
ben  ©puriu8  9Wäliu8  440  b.  ®bt  tötete.  2) 
Quintus  S.  Caepio,  bet  Bon  ben  Eimbetn  ge; 
fdhlagen  Warb.  3)  Quintus  S.  Caepio,  ©egner 
beS  ©atutninus  u.  fpätet  bcS  fluciuS  3)tufu8.  4) 
PubliuB  8.  Vatia  Iaauricua,  toeldhet  aI8  ®tolon= 
ful  bie  ©eetäuber  in  aften  bcficatc  u.  Eilicien 
nebft  3faurien  erobette.  6)  Publius  S.  Caaca 
einet  bet  TOörber  bc8  Eäfar.  6)  Q.  S.  Geminua, 
ftonful  217  o.  Ehr.,  blieb  in  bet  Schlacht  bei 
Eannä.  7)  C.  S.  Glaucia,  100  B.  Ehr.  als  Ißtätor 
getötet,  Utbebet  bet  lex  de  pecuniia  repetundia. 
8)  Publius  S.  Bullua,  Utbebet  eine8  agratifehen 
®efcbe8,  gegen  «Belebe«  Eketo  bie  noch  Bort)anbe= 
nen  IReben  bW*-  $i«B.  Servlllns,  adj.  lex; 
lacna  ein  b.  einem  SetBiliuS  angelegtes  Saffin 
am  töm.  gor  um.  JaB.  tServillämis,  adj.  II) 
f.,  SerTilla  l)  ©cbmiegermuttet  beä  C.  Rotten; 
ftuS.  2)  Schweflet  be8  ifingem  Eato,  TOutter  beä 
3R.  8rutu8.  3)  Jochtet  be8  En.  Eäpio. 

servio,  4.  [aervuej  1)  in  bet  StlaBetei  leben, 
StlaPe  fein,  bienen  apud  alqm,  alcni;  auch 
servitutem  a.  Plaut.,  Oie.  p.  Mur.  §.  61.  top. 
§.  29,  apud  hunc  Plaut.;  imperat  aut  a.  col- 
lect» pecunia  cuique  Hör.  ep.  1,  10,  17.  $iero. 
a)  b.  einem  fjaufe  u.  bgl.,  eine  SetBitut  auf 
ficb  b°öen.  6)  tju  etm.  bienlich  fein,  ge  = 
braucht  Werben  domus  domino  non  minori; 
ähnlich  aerviena  lacua  b.  Eometfee,  infofern  et 
baju  biente,  bie  Ranäle  ;u  füllen,  fowie  ba8 
übetflüjfigc  ® aff  er  aufjunebmen  Plin.  ep.  l,  s,  1; 
quae  (piscina)  feneatris  a.  (gleicbfam  baju  ba 


762 


servitium  — sessio. 


ifl,  um  t>.  ben  genjlem  aus  eine  liebli®e  ÄuS- 
fi®t  ju  gemäßren)  ac  aubiacet  Plin.  ep.  5,  6,  23. 
2)  tp.  a)  $ienjte  ettueifen,'  gefällig  fein, 
tDtllfaljten  alcui,  aurilma  alcia  jmbm.  ju  @c= 
fallen  reben,  iracundiae.  b ) einet  Sarfje  {eine 
Slufmetffamfeit  roibmen,  fi®  befleißigen, 
luibmen,  tjingcbcn,  muß  et»,  trachten,  auf 
et»,  bebaut  fein  matria  commodia  Ter.,  di- 
ügentiua  omicia  famaeque;  scaenae  f.  flcaena 
n),  gloriae,  dignitati,  cupiditatibus,  bonori- 
bua,  valetudini,  bello,  paci,  tranquilli tati , pri- 
vato  compendio,  brevitati.  c)  na®  et»,  f i et) 
liebten,  einer  ©a®e  iRc®nung  (tagen,  »an 
etw..  fi®  abhängig  machen,  fi®  bchetrichcu 
taffen  hniua  potius  tempori  quam  dolori 
me»,  incertia  rumoribua,  bello,  peraonae  (bet 
SHoIIe). 

aeriTtlnm,  ii,  n.  faervua]  1)  ©Hauerei,  ©Mas 
penflanb,  = bicnfl  ducere  alqm  in  «.;  iustnm 
pftti  a.;  ‘nervitio  premere  Phthiam;  ‘enixa  aer 
vitio  in  meinem  ©Uauenftanb  Verg.-,  $ i e n fi  = 
bat  feit  über!)-  corporia  Sali,  *tnato , *mite, 
«tauri  ferunt  fl.  2)  pl  ob.  collect,  ging,  bie 
©flauen,  ba«  (Sefinbc  fl.  in  scaenam  imrnia- 
aum,  coiicitare  aervitia,  pl.)  regum,  acrriüi 
decem  milia  Tac. 

aerfftoa,  ütis  f-tüdo,  Ynia,  f.  jmeifelf).  Liv.  21, 
22,2 \f.  [servus]  1)  ©flabetci,  ©flabenflanb, 
• bienft  a)  eine!  einzelnen,  Äne®t[®aft  esae 
in  a.;  aervire  aervitutem  f.  aervio  t);  m.  dat. 
opnlento  botnini  Plaut.-,  au®  ® ienft  für  Se= 
ftaßlung  mercea  eat  auctor&mentum  aeryitutia. 
6)  u-  einem  ©olf  ob.  Staat  civitaa  aervitute 
oppreaaa;  Graeciam  aervitute  liberare;  depel- 
lere  a oivibua  auia  iuiuatura  illud  durae  e.  iu- 
gum.  2)  Unterrofirfigfeit,  unbebingter  ®e* 
borfam  mnliebris  (gegen  b.  Wann)  l.iv  ; eine« 
©ohne«  gegen  ben  ©ater  Plaut  -,  huiu«  officii 
tanti  a.  (bie  Wbßängigfeit,  tuel®e  mit  au«  fob 
d)tn  greunbf®aft*bienften  erluu®«)  aetringebam 
teatimonio  aempiterno  Cic.  p.  Plane.  §.  74; 
bie  auf  einem  £iaufe  ob.  fonftigen  Sefiglume 
baftenbe  8erbinbli®feit,  ©eruitut.  3)  *bie 
©flauen,  uon  Siicbfjabern  eine*  SRäb®en*. 

Herrlug  f.  Sulpiciua,  Tnlliua  1\ 

serro  (fut.  exact.  servaaao,  aervaaaint  Plaut.),  X. 

1)  beoba®ten,  auf  etw.  9t®tung  geben,  ettu. 
bema®en,  behüten,  38a®e  hQlten  ortum 
canieulae;  *quantnm  acie  oculi  poaaent  a.  ae- 
quentum  ioiueit  >u  teilen  uermö®te  bet  gol= 
genben  fpäßenber  ©lief;  *aidera,  itinera;  ’atria 
(U.  Klienten);  en  serva  Teer.,  serva  Hör.  gieb 
acht!  ‘muros  milite;  t.  t.  u.  einem  büßeren  3Ra* 
fliftrnt  ob.  ®ugur,  de  caelo  bie  fflal)rjei®en  am 
Fimmel  beobachten;  ‘servantia  lumina  («Ingen). 

2)  auf  etro.  a®t  haben,  a®ten,  ettu.  in«td)t, 
D6a®t  nehmen,  beoba®ten,  an  etw.  fejt  = 
halten,  ettu.  hotten,  ni®t  uetlehcn  ob.  übet- 
treten  *onua  (ba»  ©äcf®en';  intervalliflh,  ordi- 
nes  Weihe  hotten,  in  Weih’  unb  ffilieb  bleiben; 
alii  a.  ordinem  uetlicßen  in  georbnetem  3uge  ba* 
Saget  Liv  S,  68,  9;  eigna  bei  ben  gähnen  blei= 
ben;  aaxa  et  irabea  rectia  lineia  auoa  ordinea; 
vigilias,  cuatodiaa;  *(narrandi  iocua)  propoaitum 
flnnm  b.  i.  entfpri®t  feinem  Smccfe;  praeeidia 
indiligentiua  befept  halten;  alqm  liberä  cuetodifi; 
inra  indutiarum;  etiam  in  puce  belli  tarnen  iora 
aervantur  hettfeht  in  ihrem  ©erlebt  ba«  Krieg*= 
rcd)t,  fieheit  fie  auf  bem  Kriegsfuß  mit  cinauber 


Ourt.  7,  8,  28;  fbelli  legem,  fidem,  iufliut&n- 
dnm,  fidem  iuriaiurandi  com  hoate,  promis 
aum,  auperiua  institutum,  officia  adveraua  alqm, 
•legea  mraque,  traditum  ab  antiquia  morem. 
diem  abmatten,  fomnem  honorem  funeri,  fano 
apatia  beibehalten;  taerratia  noctium  ricjbai 
toechfelroeife  in  bet  31a® t;  pndicitiam  liberornm 
a.  tutam;  bah.  a)  *etm.  glei®fam  betua®er 
einen  Drt-hüten,  an  einem  Ort  bleiben  ob 
Uettueilen,  heimif®  fein  nidum,  ailrae,  flu 
mina,  ripaa,  Urnen,  eeatibulum,  atria;  (Com 
in  aedibuB  domi  ob.  intua,  apud  me.  b)  ffc 
bie  gufunft  aufbemahren,  fpaten,  -f)tbn 
fportionem  ad  alqm,  frnctua,  ‘Caecuba  cen- 
tum clavibus,  regnum  alcui,  *carmina  cnpreaso 
in  JC  , rea  iudicio  volcmtatique  alcia,  *canaac 
integram  alcui,  8e  ad  tempora,  ae  ad  maiora 
•roamet  rebua  aecundia  Verg.  2)  in  feinem  8f 
ftanbe  erhalten,  etretten,  behüten  impedc 
menta  totiua  exercitua  coborteaque  in  castrü 
relictaa;  navem  ex  hie  me  marique  scopalo- 
Nep. ; *quae  (rea)  poaait  facere  et  s.  beatirn 
serratae  a peate  carinae;  falqm  ex  periculi?, 
populum,  *pudicitiam,  ‘honorem  patnum,  *lo- 
cum  b.  i.  ben  Crt  bejei®nen  u.  babut®  ba« 
benten  an  imb.  bemahten.  d)  erhalten,  beton 
men,  tetten  populua  Buum  («.);  pecuniam. 
aerrölTcöla,  ae,  f.  faervulua  u.  colo]  bie  ©tlc 
uenpflegetin , u.  einet  gemeinen  «Buhlet" 
Plaut.  — Hcrrälufl  (aervöl.),  i,  m.  u.  -la,  tu. 
f.  dem.  u.  aervua  u.  serva.  — nervus  X)  «d> 
a ) bienßbat,  fflauif®  capita,  civitae,  •pect- 
U.  fflaUif®en  31a<hahmem  Hör.  ep.  l,  19,  IX 
•manua.  b)  mit  einet  Setbinbli®  feit  (Sei 
Uitut)  bef®mert  (0.  Käufern  u.  bgl.)  praediac 
2)  su bst.  a ) -vu«,  i,  m ©flaue,  Kne®t  (U 
te®tli®er  u.  politnctet  SBejiehung);  tp.,  jtl.  cap 
ditatum,  legum.  3)  -va,  ae,  f.  ©flapin 
M'samum,  i,  n.  (feltenet)  -a,  ae,  f.  bet  Sefflx 
eine  otientalif®e  §ülfenfiu®t,  rootau*  öl  je 
preßt  matb. 

»»■flcenli  f.  sexcenti.  — »escentoplagus , i,  a 
faeacenti  u.  1.  plaga]  bet  hunbette  »ei 
©trei®en  betommt  Plaut, 
gfcelis,  ia,  f.  btt  ©efel,  eine  $flaiue. 
aegqnf,  adv.  ein  holbmal,  um  Die  $älite 
mehr  b.  maior;  hä»P8  i»  3u'an,mfn^e6un9  02 
Sahlett  u.  SJlaßen;  Dgl-  seaquialter,  seaquiterti» 
aeaqul-alter,  era,  ürum,  adj.  anbetthalb 
«eaqui-höra , ae,  f.  anbetthalb  Stualn 
Plin.  ep. 

8eaqnT>m5diut>,  ii,  m.  anbetthalb  €®effel 
seaqul-octSvns,  adj.  «um.  neun  91® tel  ent 
haltenb  (l  + */,  — •/,).  [Pl«^ 

gcflcjul-cipu» . Sna,  «.  anbetthalb  Zagenct 
seaqut-pedällg,  e,  adj.  anbetthalb  gu|  leie 
*tp.  ellenlang  verba  Hör.  — aegqui-p»* 
edia,  m.  anbetthalb  guß  Plaut. 
gegqut-pliga,  ae,  f.  anbetthalb  ©ttei®c  7* 
an«.  16,  67. 

gfgqul-plex,  pltcia,  adj  [ee»qui-plico]  anbei: 
halbfältifl , anberthalomal  gtuommta 
»esquT-teiiJns,  adj.  nur»,  uitr  SDtittel  tat 
haltenb  (1  -f  ■/,  - */.). 

Hessibiilum,  i,  n [aedeo]  ©iß,  Stuhl  P*®* 
segsTltg,  o,  adj.  [aedeo]  jum  ©ifcen  geeigie: 
tergum  (oqui)  Ov. 

M'aaio , önis,  f.  [aedeo]  1)  ba«  ©ihen  inee*»-' 
a.,  accubitio;  pl.  quaedam  getuiffe  ntten  j«  ßK* 


sessito  — aextarius. 


763 


■b  Stellungen  jutn  Sipen ; in*bef.  ba«  ©lüfeig* 
i&en,  längere  ©erwetlen  an  einem  Orte 
■ostmoridiana.  2)  concr.  ©i|},  ©ihplab  im 
freien. 

'*8lto,  I.  [frequent.  » sedeo]  immer  fifcen 
|nam  deam  (Suadam)  in  Pericli  labris  sessi- 
aviase  Cie. 

•sstnncülae,  ärum,  f.  [dem.  o,  sos«io]  ©jungen 
ur  Unterhaltung,  Ifränjihen  Oie.  — sesaor, 
iria,  m.  [sedeo]  1)  *ber  Siper,  foribauerobe 
öefurher  in  theatro;  tauf  bem  ^Sfctbe , ber 
Reiter.  2)  ber  3ufaffe  reteros  urbis  Nep. 
■atertlna,  ii,  m.  [semis-tertius]  Ceigtl  adj., 
oobei  nummus  ju  ergänjen  ift,  welche*  SBort  oft 
jinjugtfügt  n.  biJto.  felbft  ftatt  sest.  gebraucht 
oitb),  l:  eine  Heine  ©ilbetmünje,  an  «Bert  21/, 
ieses , ungefähr  15  Wennige,  ein  Sefterj  (in 
Reichen  HS  b.  i.  II  u.  Semis  = 2'/,  asses)  tre- 
;enti  aentertii;  duo  milia  sestertiorum  ob.  höu> 
iger  Bestertium;  HS.  ducenta  et-  quinquaginta 
nilia;  aestertii  bini  accessionis  (gufchufi).  Au* 
>er  häufigen  Anwenbung  be«  oerfürjten  gen  cnt= 
oicfelte  fi(h  bet  ©e brauch  be«  SBorte*  fo:  A bei 
>cr  Angabe  mehrerer  laufenbe  bi«  ju  einer  9Ril= 
iott  gebrauihte  man,  bie  ©enetibform  für  einen 
leutralen  'Jiominatio  haltenb,  bie  3orm  Bester- 
tla,  prnm,  n.  iben  ting.  nicht)  unb  fagte  dno, 
leptem,  trecenta  etc.  sostertia  (ftatt  duo,  aep- 
a;m,  trecenta  milia  sestertiorum)  = 2000,  7000, 
100  ooo  ©efterjc.  B)  bei  Angabe  einer  üliOion 
t.  barüber  warb  eentena  milia  weggelaffen  u. 
ba«  SBort  »estertium  in  biefer  ©etbtnbung  mit 
einem  adv.  num.  al«  ein  subst.  n.  sing,  nach 
bet  j Weiten  SSeflination  betliniert,  j.  8.  accepi 
ricies  Bestertium  jwei  ÜRiOionen  Sefterje;  emi 
undum  sestertio  undecie»  für  1,100,000  ©ejterje; 
iumna  sestertii  milies  eine  Summe  oon  hun- 
)ert  Millionen.  2)  tp.  mimmo  sestertio  ob.  s. 
nimmo  für  eine  £Ieinigteit. 
catiuB  (Seztiua),  Publius  S.,  ©cgner  be«  ®lo= 
bin«,  auf  beffen  Knftiften  er  de  vi  angetlagt,  o. 
Jiceto  aber  in  ber  noch  ctljaltenen  Siebe  o erleb 
bigt  warb.  $aü.  Sehtlftnu«,  adj. 
eetos  u.  -tus,  i,  f.  ©tobt  in  Ihrac'en  Bm  §elle«> 
jont;  al«  adj.  Ov.  her.  18,  2. 

't,  sfit«  f.  sed,  Baeta. 
et  ahn*  f.  Sae tabue 

■t&nlum,  ii,  n.  [eijeciriov]  eine  Mi«pelart  Plaut. 
etla,  ae,  f.  ©tobt  in  Satium,  adj.  -tinus. 
-tlger,  selbes  f.  saetigor,  2.  eecue  2). 

>tOBUB,  sen  f.  saetosus,  sive. 
ieert,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [severus]  ernft* 
jaft,  ft r e n fl e scribere  ad  alqm  severiuB,  se- 
.•erissime  contemnere  voluptates,  b.  atque  ho- 
jeate  mit  fittliebem  ©rnft. 

iverltas,  atis,  -tüdo,  Inis,  f.  (bie«  feit.,  frontis 
Plaut.)  [severuB]  Srnftbaftigleit,  ernfie« 
ffiejen,  Strenge  o.  $erf.  ob.  in  petfdnlichcr 
örjiehung)  Crassus  in  summa  comitate  habobat 
itiam  severitatis  satis;  Scaerolae  multA  in  s. 
ton  deerat  tarnen  comitae;  versari  in  s.;  s.  in 
lonectnte  probo,  «ed  eam,  sicuti  alia,  modicom; 
udicum  animoB  a s.  ad  hilaritatem  risumque 
radneere;  ccnHOrum,  censoria,  im))erii,  iudi- 
■iorum,  fmilitarifl,  disputandi;  faurium  ftrenge« 
Irteil. 

»Svenis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  11  ernfUjaft, 
treng  in  gutem  Sinne)  a)  junächft  ».  $erjo- 
ien  cnBtosj  Tubero  vitÄ  s.  fuit;  iudex,  in  iu- 


dicando;  acerbe  s.  in  filinm;  *nimium  gegen 
fuh  felbft;  subst.  ‘decent  Be  verum  soria  dicta. 
b)  tj  ©aien,  eigtl.  ein  ernjte«  Auifefjen  h®; 
benb,  alfo  ernp,  fireng  vultns  «overior,  res 
8.,  severissimae  (auch  al«  Qrfag  be«  fehlen  bat 
sup.  b.  serius),  Bententia,  poena,  iudicia;  ee- 
Toriore  genere  (eine  Schreibart,  welche  auf  ftren- 
geret  ftritif  beruht)  Batia  firmatis  legendua  Quint. 
10,  J 181;  subst.  annteris  illi»  eeverisque  («., 
@gf  dulcin  haec  blandaque)  Plin.  ep.  3,  18,  10; 
fa.  illic  matrimonia,  »virginitaa,  »tragoedia, 
Bdes  (©aitenfpiel  beim  (Ehotgefangel;  *o.  SBein 

?erb  Falernum  Hör.  2)  *in  üblem  Sinne  f ehre d = 
ich,  graufam  uncus,  amnis  Cocyti,  turba 
Eumemdum. 

2 Severus  mens,  ©erg  im  ©abinifchen  Verg. 

3.  SSTerus,  i,  «.,  1)  L Septiraiua  S.,  röm.  Sai- 
fer  ju  ©nbe  be«  2.  u.  ju  Anfang  be*  8.  Sahrh- 
2>  Alexander  8.,  tbm.  Saifer  im  3.  3ahrb-  3) 
Cornelius  S.,  epifchcT  Slichter,  grennb  be*  Obib. 
4)  T.  Caseins  8.,  räm.  SRebner  au*  ber  3«*  be« 
Auguftu«  u.  tiberiu*. 

bS-töco,  1.  1)  beifeite  rufen,  abrufen  erorn 
Plaut.-,  singalos;  ne  quis  postea  populum  se- 
vocaret  auficrhalb  ber  Stobt  eine  8olt«berfamm  = 
lung  beriefe  JAv.  7,  16,  8;  tu  te  solns  e senatu 
Plaut.;  plebs  in  Aventinuro  sevocanda;  ad  ee 
in  privatam  domnm  brachte  auf  bie  ©eite.  2) 
bilbl.  abfonbern,  abjiehen,  Ule  a me  boIub 
so  in  consilium  jieht  fich  allein  insgeheim  ju 
State  Plaut.;  ab  bis  non  multo  eecus  quam  a 
poütiß  baec  eloquentia,  quam  qnaerimus,  sevo- 
canda  est  mu|  gefchieben  werben ; cum  est  eomno 
sevocatus  animus  a societate  et  contagiono 
corporis;  animum  a voluptate,  a corpore,  a re 
familiari,  a re  publica,  a negotio  omni;  men- 
tem  ab  oculis,  a Bcnsibu«. 
sövuni  }.  sebum.  f Hör. 

sex,  adj  fech«;  s.  eeptem  fech*  bi*  fieben  Ter., 
tBexigänärius,  adj.  [sexageni]  fechjig  ent  = 
haltcnb,  fe^jig  3Bh*«  alt.  — Bcxigfnl, 
ac,  a,  adj.  [sexaginta]  je  fechjig.  — sexige- 
Blmns,  adj.  | sexaginta  | ber  f e rf)  j i fl  ft  e.  — sexä- 
glös,  adv.  TBexagintaJ  fechjigmal.  — sexi- 
glnU,  adj  [sex]  fechjig. 

•fsex-angfilns,  aelj.  fech*edig. 

Bcxrenirius,  <tdj.  [sexcenti]  fech«hunbert  ent  = 
baltenb  Caes.  — sexceui,  ae,  a,  f-centenl, 
adj.  [sexcenti]  je  fe<h*hunbert.  — sexcentb- 
sTmus,  adj.  [eoxcenti]  ber  fech«bunbertftc.  — 
sexcenti  ob.  sescenti,  ae,  a,  adj.  |8escentnm| 
fech*hunbert;  tp.  fel)t  »iele,  unjählige.  — 
sexcentibs,  adv.  |Bexcenti]  fech«hunbertmal; 
tp.  o.  einer  unbeftimmten,  fehr  großen  8af)l 
Plaut  — sexccntöplSgns  f.  eescentoplagus. 
scxdedm  f.  sedecim. 

BexenulB,  e,  adj.  [«ex-annu«)  fech« jährig 
Plaut.;  die  in  tc.  Stift,  nach  ftonjett.  Caes.  b.  c. 
3,  20,  4.  2>a0.  sexenninni,  ii,  n.  eine  3*il  #• 
fech«  3ohten>  Suhl«- 
sexles  ( ienfl),  adv.  |sexj  fe<h«mal. 
sex-primt,  örum,  m.  bie  fech«  Dberften  be« 
©tabtrat*  in  SRunicipien  u Solonieen 
sextidtrlmAui,  örum,  m.  [sextua  u.  decimuB] 
bie  ©olbaten  ber  fechjehnten  Segion. 
sextans,  tis,  m.  [sex]  ber  fechfte  teil  eine« 
A«  ob.  eine«  jmMfteiligen  ©anjen,  al«  Heine 
ffllünje;  in*bef.  ber  fechfte  leil  einer  ©rbjehaft; 
tjwci  SDIah-  — BexUrius,  ii,  m.  [sextus]  ber 


764 


sextilis  — sic. 


fed)ftc  leil  eines  congius,  etwa  % Sita; 
vini  Hör. 

sextUIg,  e,  atlj.  [sex]  ju  bem  fcdjftcn  (twm 
SOtärj  ab  gcrsrc^tict  Slonat  gehörig,  s.  mensis 
n.  bl.  Scitilis  un(er  «uguft-SDionat. 

Sextliis  f.  Scstius;  Lucius  S.  {.  Licinias  8); 
ndj. , lox. 

scxtfila,  ae,  f.  sc.  pars  [soxtulus , dem.  ».  sex- 
tue] bei  fechftc  Jcil  einet  uncia,  alfo  bet 
72.  leil  eines  ©anjen  Oie. 

sextus  , adj.  [sex]  bet  f c d)  ft  e.  fjiero.  -tum, 
tulv.  baS  fedjfte  Stal. 

sex-ungula,  ;ie,  f.  bie  SecfjSflaue  (D.  einet 
habfüd)tigen  ©ufjlerin)  Plaut. 

sexue,  uh,  m.  ob.  (Plaut.,  Liv.,  Tue.)  sccug,  n. 
indeel.  baS  männliche  ob.  weibliche  ®cjd)Icd)t 
hominum  genus  in  Bexu  considoratur,  virile  an 
muliebre  eit;  omnes  puberes  virilia  sexue;  ee- 
cus  als  aboetb.  acc.  liberorum  capitum  virile 
e.  ad  decem  milia  capta  Liv. ; virile  ac  mu- 
liebre  s.  omnis  aetas  Tat- 
st, conjct.  wenn,  wofern,  für  ben  galt  bag 
(m.  inäic.  U.  conj.),  si  non,  ei  minue  f.  nisi  1); 
quod  ei  f.  quod  I)  1);  ei  quidem  f.  siquidem; 
si  — si  -=  sive  — eive  Plaut.-,  si  uaef)  Dot» 
bergel).  ©ag  m.  ei  ft.  sin  Cic.-,  si  vel  wenn 
and)  nut  Goes.  3n8bcf.  a)  wenn  anbetS, 
wenn  nämlith,  wenn  ja  a deo  tantuni  ra- 
tionem  habomus,  si  modo  babemne.  t)  ft. 
etiamei  felbjt  wenn,  wenn  auch  tjuae  ei  causa 
non  esset,  tarnen  etc.;  Roscius  si  nihil  dice- 
ret,  tacito  ipso  officio  — commoveret;-  extra 
ordinem  nunquam  pugnaverim,  non  si  — vi- 
deam.  c)  *bei  S3ünfd|en  m.  cory.  o!  si,  si  (wo 
eigtl.  ein  ganjet  §auptfag  iu  jupplieten  ifti  o 
wenn  bodi,  wenn  boeb-  a)  bef.  nach  ben  Set» 
bis  beS  SerfudjcnS  ob.  SrwartenS,  ob,  ob 
etwa  exspectabat,  si  hostes  priores  transirent; 
si  perrumpere  possent,  conati;  si  quam  opem 
rei  publicae  ferre  posset,  experiretur;  temptata 
ros  est,  si  — posset;  quaesisse,  si  — evasis- 
set ; (Hör.)  rogatus  si  posset  etc.,  aspice  si 
quid  — loquamur,  inspico  si  possum  etc.;  aud) 
mit  ju  ergänjenbem  ©cbanlen:  !um  ju  ocrfudien’, 
wo  mit  'oieDci*!  bag’  fagen  ISnnett  (bef.  oft  b. 
Claes.  u.  Liv.)  Caesar  (se  suo  loco  continct),  si 
forte  — elicere  posset;  Hannibal  Africam  ac- 
cessit,  si  forte  — posset;  castra  movet,  si  — 
posset;  L.  Minucium  — praemittit,  si  quid 
— proficere  possit;  miror,  si  etc.  f.  miror  1). 
e)  si  quis,  qui  nic^t  fetten  fül  is  qui,  ii  qui, 
juglcid)  bas  ©tobtcmatifdje  bcS  gaHeS  anbeutenb, 
'wer  etwa’  captivorum  si  qui  ad  eos  ex  fuga 
pervenissent;  errare,  si  qui  in  bello  omnes 
sccundos  rerum  proventus  exspectent.  3u  öf)n» 

liebet  Seife  witb  si  aus  jtiliftifeben  ©tilnben 
bisw.  in  folebeit  Säften  gebtauebt,  in  betten  etw. 
jut  ©egtünbung  ob.  9tc<htfertigung  beS  im 
fjauptfap  auSgcfptoebencn  UrtetlS  als  galt  um  be= 
äcidjnct  werben  ISnitte  vestruni  est,  Quirites,  si 
ceteris  sua  facta  prosunt,  mihi  mea  ne  quando 
obsint,  providere;  quid  est,  Catilina,  quod  iam 
amplius  exspcctes,  si  — potest?  ei  illustrantur, 
si  crumpunt  omnia?  commoti  patres  vice  for- 
tunarum  humanarum,  si  ille  praepotens  opibus 
populus  — adeo  infractos  gercret  antmos; 
insbef.  fo  bei  Angabe  ber  ©tünbe,  meSbatb  man 
bittet,  beteueit  ita  Murena  vos  orat  atque 


obsecrat,  si  iniuste  neminem  laesitetc.;  sine 
diligis,  excita  etc. 
gib*  f.  sui. 

gibllo,  X.  [1.  sibilus]  1)  intrans.  * jifd)(i 
pfeifen  (0.  ©djlangen;  t>.  glübenbem,  in  SaSc 

«tem  ©ifen);  iibettr.  tt.  }ifd)ctnbcn,  fthwapa; 

:en  Stuten  Plaut.  2)  trans.  auSjifthts, 
s pfeifen  alqm. 

1.  sibilus,  i,  m.  (**t.  pl.  -la,  örum)  baS  3*f<h<> 
pfeifen,  ©äufeln,  Saufen  rudentum  Ost' 
in  Oie.  ep.;  *austri;  ’horrenda  s.  misit,  *sibi!i 
dare  (b.  einet  Stplange);  o.  Slenfthen  baS 
ftgen  u.  ©feifen,  baS  Vlu8jif<f)en  aibilo  a 
gnnm  dare ; non  modo  gladiatores  sed  equi  ipa 
gladiatorum  repentinos  s.  extiraescebant. 

2.  ‘sibilus,  aij.  jiftgenb,  pfeifenb. 

SIbjlla  (Stbulla),  ae,  f.  eine  SBeiSfagertn  x 
©tiefierin  beS  StpoDo,  am  bclannteßen  bie  L 
rnäifdje ; ogl.  Cumae  1).  Sab.  STbylliuus,  «i 
librt  S.  (auch  fata  S.),  nad)  bet  Sage  o.  ber 
Könige  latguiniuS  SupetbuS  einet  SibtjUe  ab;: 
tauft  u.  im  lempel  beS  gupiter  auf  bem  Stepd :. 
aufbewagrt;  f.  quindecimviri. 
sic  (eigtl.  si  ce,  wie  aud)  b.  Plaut,  sice  ned 
borlommt),  adv.  fo,  alfo,  auf  foldje  Seife, 
namentl.  einen  folgenben  ©ebanten  im  ooisx; 
antünbigenb  ob.  ben  3npalt  eines  oot^ftgebenfc: 
©ageS  jufammenfaffenb,  ferner  bei  ©ergleithc 

Sen,  fo  betroffen,  bon  ber  flrt,  jnr 
er  9lrt  u.  Seife  beS  SrfoIgeS,  unter  foltkri 
®er^ältniffcn,  in  jolchet  Sape,  bemgemij. 
bafjer,  ventulum  huic  sic  facito  (inbem  fte  tä 
»ormad)t)  Ter.;  quae  aliis  sic,  aliis  rocuj  li- 
dentur;  illa  civitas  popularis  (sic  enitn  appei 
laut);  sic  mihi  perspicere  videor,  sic  cxistiK 
sic  reperiebat;  sic  — ut,  tamquam,  quasi  fr 
— Wie;  ut,  quemadmodum,  sicut  — sic  Wie  - 
fo;  sic  — quam  f.  quam  b);  sic  est  vulga 
sic  vita  hominum  est;  Laclius  sapiens  (ut 
enim  est  habitus)  als  ein  fold)er  galt  et;  *bi5i 
jur  aäieberaufnapme  eines  partic.,  wie  orö. 
Vera.  Aen.  1,  225.  SnSbcf.  a)  sic  est,  sic  ie 
res  habet,  (jtonberf.)  autp  bl.  sic  als  btftdtigr: 
StuSfage  ob.  Slntwort,  fo  i ft  eS,  ja.  6)  V 
Beteuerungen  u.  Bef^wSrungen,  fo  wapr  td 
Wünfe^e,  ba&  — fo  gemifi  sic  me  di  ao* 
bunt,  ut  me  tuarum  miseritum  est  fortunarsr: 
Ter.;  s.  has  deus  aequoris  ortes  adiovet,  it 
nemo  — constitit  Ov.-,  "bei  Sfhlnfdjcn  u.  Btsar 
fo  bog  bie  ©ebingung , an  weitst  fte  gebrür- 
finb,  DOtfjergcljt  ob.  folgt,  bann  vmenn  b u fcd 
tguft)  s.  tc  dira  potens  Cypri  — regat,  nsvu, 
quae  — Vergilium:  finibus  Atticis  redde  etc. 
at  tu,  nauta,  ne  parce  — dare:  sic  — plec 
tantur  silvac  te  sospite;  Stoice,  post  damnar- 
sic  vendas  omnia  pluris,  qua  me  stultitu  - 
insonire  putas7  (wo  bet  gtagfag  bie  bem  Stafd 
cntfpredjcnbe  ©ebingung  enthält  =•  wenn  bn  wt 
bie  grage  bcantmorteft,  an  weither  Ibotpeit  t. 
fo  mögeft  bu  ic.)  Hör.  sat.  2,  2,  300  ff.  e)  « 
— ut  fo»,  infofern  als,  baburth  bag,  is 
bem,  unb  beSgalb  recordatione  nostrae  am. 
citiae  e.  fruor,  ut  etc.;  sapientia  s.  manite 
est,  ut  etc.,  anberS  s.  — ut  f o (ebenfo,  fo  sw 
bisher)  — wenn  and)  Hör.  ep.  1,  12,  8;  sie — 
si  infofern,  wenn,  nur  bann,  wenn;  •».—»* 
both  fo,  bag  nicht,  d)  fo  fehr,  in  bem  ©tabt. 
gew.  m.  ut,  eum  sic  somper  dilexi,  ut;  (Cb» 
»on  einem  niebetn  ©rab  fo,  jo,  sic  tenuiter,  ix 


sica  — sidus. 


765 


<atis.  e)  wie  ovtat,  fo  opne  weiterci,  fo 
abcnpin,  (djlechtWeg  non  sic  nndos  in  Humen 
groicere;  sub  pinu  iacentes  sic  temere  Hor- 
en, ae,  f.  Xold)  (bei  Banbiten;  bgl.  pngio); 
'p.  ©teucpelmorb  sicae,  venena,  falsa  testa- 
nenta;  sicae,  veneni,  peculatus  quaestionea. 
icambrl  f.  Sigambri. 

icäni,  örum.'m.  bie  Sil  an  er,  eine  au#  Spanien 
'ingewanberte  iberifdje  Bölterfdjaft,  bie  »on  bet 
iBeftlüjie  gtoKenb  nach  Sijilien  jog  u.  fiep  bort 
inftebelte  i.ogl.  Siculi).  ®ab.  1)  Steinls.  fdis, 
i.  *-nlus,  adj.  aud}  jijilifd),  sub  st.  *-nla,  ae, 
r-  Sijilien.  2)  ‘STcinns,  adj.  fijitifd). 
cärlns,  ii,  m.  [sica]  Blcuchelmörber,  Ban» 
)it;  accusare,  defendere  alqra,  exercere  quae- 
dionem  inter  sicarios.  [ses,  iam,  m. 

icca,  ae,  f.  Stabt  in  9iumibien.  Sab.  Slccen- 
cce,  adv.  [siccns]  Haff,  nur  bilbt.  fdjticht, 
tüchtern  quasi  s.  dicere  Oie. 
ccTnö  f.  steine. 

ecYtas.  ätis,  f.  [siccus]  1)  Xrodenheit;  auch 
ol.  paludum;  bef.  Xrodenpeit  bet  fluft, 
rodene  SBitterung;  auch  pl.  2)  übertr.  a)  b. 
törper,  tJefbigleit,  ©ebrungenheit,  fejte 
Hefunbpeit  (bai  greiiein  b.  überflflfftgem  gelt 
m @gf.  bei  Hufgebunfenett  u.  Schwammigen), 
iorports  u.  bl  s.  6)  n.  btt  Siebe  Sinfachheit, 
toefene  Xerbpeit  orationis,  Attici  generis. 
— sicco,  1.  [siccus]  1)  ttodnen  paludes, 
‘vellera,  *herbas;  ttotfen  legen  infima  ttrbis 
oca  Liv.  2)  *s.  calicea  leeten;  *iubera  au#= 
äugen,  leeren,  *ovem  mellen;  *vulnus  lymphis 
>a#  Blut  bet  SButtbe  ftiHen  mit  jc. 
ecoeölas,  adj.  [siccas  u.  oculus]  mit  trod  = 
ten  Singen  Plaut. 

ccns,  adj.  1)  ttoden  (eigtl.  auiwenbig,  auf 
>er  Oberfläche;  bgl.  aridus)  *litore  s.,  ‘pocula 
eete;  *hgnum,  dies,  *canis  (©eftim),  Huna 
if)ne  Sollen,  beitet;  *medullao  liebeiarm; 
'foculi  o^ne  Xpränen ; *sitis  ben  man  nicht 
öfeben  tann ; ‘carinae  auf  bem  Irodncn  ftebenb ; 
nuner  gebrungen,  nicht  aufgebunfen  Plaut.-, 
-übst,  in  sicco  im  Xrodncn;  *exsilit  in  siccum. 
!)  tp.  a)  ‘noch  nüchtern,  butftig  siti  sicca 
um,  inanis;  siccis  omnia  dura  deus  proposuit 
Hör  -,  von.  Xap.  nüchtern,  mäftig;  auch  'tuet 
mr  Xrodne#  ijjt’  ■=  in  Xürfttgfeit  lebenb 
llor.  tp.  t,  17,  12  (@gf.  unctus).  b)  b.  Siebnet 
t.  bet  Siebe  einfach,  lerniß,  fcpmudloi  nihil 
>rat  in  eins  oratione  nisi  smeerum,  nihil  nisi 
i.  et  sannm;  Attici  sane  dnmtaxat  et  s.  ha- 
c6,  SYcliaeus  f.  sic,  Sychaeus.  [beantur. 

icilla,  ae,  f.  bie  3«fel  Sijilien.  Xab.  1) 
'STcSlls,  tdis,  adj.-,  S.  Musae  bei  $irtenge= 
'ichtrt,  bei  Xpeofrit;  su bst.  bie  Sijilicrin.  2) 
«YcYllensls,  e,  adj. ; fretum  bie  SRcetcttge  bei 
IKeffina ; haec  frumenti  emptio  in  Sijilien ; pe- 
:unia  in  S.  ertootben.  [Piaut. 

icölisso,  1.  fijitifche  Sitte  nachahmen 
etlTefila,  ae,  f.  [dem.  b.  slcflis]  eine  Heine 
Sichel  Plaut. 

ein®  [sic  u.  ne,  nicht  siccine]  bemonfitat.  gragc= 

mrtilef  (Sonberf.)  fo?  alfo? 

ieörls,  is,  m.  glup  im  notböftlichen  Spanien. 

cäbl,  adv.  [si-alicubi]  wenn  irgenbmo;  bet  = 

ii  rgt,  bellum  eo,  s.  est  (ft.  eo,  ubi  ost,  s. 

ist)  avertatis  Liv.  6,  26,  6. 

cfila,  ae,  f.  [dem.  b.  sica]  Ct. 

icSIi,  örum,  m.  bie  Siculet,  ein  gweig  bet 


Sicani,  ein  urfptünglich  in  Italien  toohnenbei 
Soll,  bai  alle#  fianb  oom  Xibet  bii  an  bie  öji= 
liehe  fiüfte  befepte,  bon  bort  aber  nach  ©ijtlien 
jog,  bap  fdmtlicpe  ©inwopner  biefet  3nfet  S. 
peifjen;  sing.  STcülns,  i,  m.  subst.,  ali  adj.  f is 
jilifcp;  *pastor  Xpeoltit;  »tyrannas  Bpolori*. 

sicundb,  adv.  fsi-alicundej  nienn  irgendwoher. 

sic-üt  ob.  sic-fiti,  eotv'cf.  foroie,  gleichwie, 
wie,  mit  u.  ohne  Berbum,  mit  folg,  ita,  sic, 
itidem,  s.  factum  erat;  amplectitur  me  s.  ne- 
minem; s.  apud  nos;  s.  — ita  jwar  — aber, 
bef.  oft  b.  Liv.  3nibef.  a)  jur  Beftätigung  bei 
Bothetgehenben,  wie  ei  wirtlich  ift  (war) 
quamvis  felix  sit,  s.  est.  b)  jur  Bergleichung, 
gleichfam,  auch  hhPbthetifih  wie,  Wenn  na- 
tura rationem  in  capite  s.  in  arce  posuit;  sic- 
uti  part&  iam  victoriä;  s.  foret  lacessitus.  c) 
(feit.)  jur  Sluifühtung  einei  Seifpieli,  wie,  Wie 
jum  Beifpiel  quibus  in  causis  Omnibus,  s.  in 
ipsa  M.  Cnrii.  d)  jur  Bejeidfnung  bet  gort= 
bauet  einer  Bcfcfjaffenbeit  ob.  Sage  bei  einer  neuen 
Xlfätigfeit,  s.  eram  (o  Wie  idj  War,  wie  ich  &a 
ftanb;  +s.  erat  togatus.  e)  (Plaut.)  wie  benn, 
jumal  ba. 

Sicfon,  önis,  f.  ^auptflabt  ber  Sanbfchaft  Sicpo= 
nia  im  nötbl.  Beioponnei.  Xab.  -önius,  adj. 

Sida,  ae,  f.  Stabt  in  $amphbt<en.  ®ao.  Side- 
tae,  ärum,  m. 

*sid8reus,  adj.  [sidus]  l)  Sternen--,  ob.  ge= 
ftirnt  caelum,  arx  mundi,  sedes,  aethra,  ignes, 
canis  bai  feuitbigeftirn ; dea  bie  Sacht;  coniux 
SipE  (ali  Sohn  bei  Sucifer);  jur  Sonne  ge  = 
hörig  ignes,  lax.  2)  tp.  ftraplenb  clipens. 

Sidlcinl,  örum,  m.  Söllerfchaft  in  Sampanien. 
Xab.  STdYcinus,  adj. 

sido,  sldi  ob.  sedi,  sessum,  8.  fich  nieber« 
laffen,  fich  fefcen  imusno  sessum?  »columbae 
super  arbore;  *in  suo  loco;  *sedibus,  *solo; 
bau.  fich  fenien,  httabfinlen  nebula  campo 
sederat  Liv.;  inibef.  fipen;,  fiedenbteiben 
cum  siderat  glans  Liv. ; ’pallia  in  lecto;  b. 
Schien,  auf  bem  ©runbe  feftfipen  navis 
coepit  s.j  *sodere  carinae  omnes  innocuae;  tp. 
finten,  fchwinben  *in  cineres;  fsidente  pau- 
latim metu. 

Sidon,  onis,  f.  uralte  Stabt  Bh^nicieni  Xab. 
1)  SidönTcns,  adj.  2)  subst.  S klonen,  um,  m. 
3)  Siddnls,  fdis,  f.  adj.;  *subst.  b.  ber  Xibo  u. 
Mitna.  4)  Sidonius,  *adj.  fibonifch,  tnrijcb, 
ppönicifch,  hospes  fiabmtti;  Dido;  urbs  ob. 
moenin  Sibon;  comites  bie  3imenierinnen; 
ostrum,  chlamys  purpurn;  tarthaaifch  equus; 
subst.  Antipater  ille  S.;  auch  !>*■;  Sldonla,  ae, 
f.  bie  ©egenb  bei  Sibon  Just. 

sidus,  eris,  n.  Sternbilb  (Somptej  b.  Sternen 
u.  in  aflrologifcher  Bejictjung.  infofern  eS  auf  bie 
menfchlichen  Angelegenheiten  einwirtt),  audj  ein 
eittjclnei  grofeei  ©eftirn,  Stern  ex  illis  sempi- 
temis  ignibus,  quae  s.  et  stellas  vocatia;  Ver- 
giliarum;  s.  quae  vocantur  errantia;  *ante  s. 
fervidum  'bebor  bei  ^unbflcrni  glommen  glüh«’ ; 
*caprae;  *(pl.)  Arcturi;  *solis  b.  ber  Sonne 
Jelbjt;  ’lulium  [.  Iulius  b);  lmud  secus  quam 
pestifero  s.  icti  pavebant,  Snibef.  o)  §im  = 
meliftrieh,  ©egenb  *tot  s.  emensae.  6) 
*3ahteijeit  mutato,  hiberno  s.;  auch  *X a fl 
brumale.  c)  * SBitterung  grave  s.  et  imber; 
triste  Minervae  bet  b.  ber  ©i.  erregte  Sturm, 
sideraque  ventique.  d)  * 3J  a cp  t exactis  s. 


7 66  Sigambri  - 

e)  *(pl.)  Fimmel,  *$jäl)e  sub  pedibus  yidet 
nubes  et  a ; s.  alta  pulsare  j,  pulso  1);  ad  8 
empor,  f)  Schönheit,  gierbe,  Schmud  *si- 
dere  pulchrior;  'flores  s.  terrestria;  's.  Fabiae 
gentis  (o  gabiu«  ©tajintu«);  fhoc  Macedoniae 
columen  ac  s.,  fnovuin ; bnf)  audj  a\i  £d)inei= 
ehelwort  Suet.  Cal.  13;  inäbef.  'jdjöne  Augen, 
(Sterne,  geminum,  sua  lumina,  e.;  ocnli,  s. 
nOBtra. 

Sigambri  (nicht  Sic.,  Sag.,  Syg.),  örnm,  m.  gcr- 
manifdje  ©öllerfchaft  im  norbmcftiidjen  ©entfdp 
lanb.  ©ob.  f-ber,  nt«  adj 
Sigeum,  i,  ».  ©orgebirge  u.  Ilüftenftabt  in  Iroa*. 
So»  *Sig6us  ob.  'geius.  adj. 
fglgilläria,  örum,  n.  [sigillum]  ein  ge  ft  in  9iom, 
wobei  man  einanber  (leine  SBad)«--  ob.  Ifjonfiguten 
fdbentte,  ba«  fflilberfeft;  bab.  auch  ber  Ort,  wo 
sigilla  Berlauft  würben,  ber  »ilbermarlt. 
stgillitus,  adj.  feigillum]  mit  (leinen  gigu  = 
ren  gegiert  Bcypbi,  putealia  — sTglllnm,  i, 
n.  [signum]  (meifl  im  pl.)  1)  deine«  ©ilb, 
(leine  ©ilbfäule,  Statuette  duo  perparvula. 
S)  ba«  ©ilb  im  ©etjdjaft,  ba«  Sieget  anuli  b. 
impresso  Ourt.\  pl.  Cie.  Acad.  2 §.  86;  odisti 
claves  et  s.  b.  i.  ©üdjerbetjäUnifle,  ©iicbertapfeln 
(B.  einem  Suche,  »eil  wertBode  fflildjcr  in  befon- 
bern  ©e^ältniffen  Berfd)lofjen  u.  Berfiegett  lagen) 
Hör.  ep.  1,  20,  8. 

Signatur,  örie,  m.  [signo]  ber  Unterfiegter, 
eine«  ©eftament«,  falsi  (pl.)  leftamentäfölfcher. 
Siguia,  ae,  f.  Stabt  in  iialium,  j.  Scgni ; aubst. 
•niui,  Orum,  m. 

slginfer,  [signum-fero]  1)  adj.  in  (taff,  ©rofa 
mit  Sternen  Berfe^en,  geftirnt,  orbia  bet 
liertrei«.  2)  subst.  m.  gra^nenträget;  tp. 
©annerträger,  Anführer  iuventutis,  calaxni- 
tofiorum,  te  s.  ac  principe. 
slgnTflciinter,  adv.  m.  comp.  u.  fsup.  [signi- 
ficans]  bebeutfam,  oetncbmlicf),  beutlic^. 
sigumenntin,  ae,  f.  [significo]  ©ebeutfam  = 
(eit,  Anfchaulichfeit  eine«  Sorte«  Quint.  — 
signlffcätio,  önia,  f.  [significo]  ©c«ci$nung, 
Anzeige,  Anbeut ung,  itunbgebung, 8ei(^en 
igmbus,  fumo  per  caatella  b.  facta;  nutnB  et 
s.;  declarare  alqd  signiticatione;  ut  ex  ipsa  s. 
cognosci  potuit;  lnillam  in  partem  [Weber  be« 
©eifaü«  noep  be«  SRijijaCIenS)  ab  exercitu  Curio- 
nis  fit  b.;  m.  gen.  subj.  ex  a.  Uallorum  au« 
bem,  wa«  bie  ffl.  burd)  if)r  ©cnc^meit  ju  erlcnnen 
geben,  b.  i.  au«  bem  ganjen  ©enepmen,  ®ebarnt 
ber  ®. ; uuä  s.  literarum;  m.  gm.  obj.  rerum 
futurarum,  valctudinis,  alqa  virtutis;  ne  qua 
eius  adventus  procul  a fiat.  3näbej.  a)  ba« 
©cif  alljeidjen  omnium;  significatione  fio- 
rere;  pl.  s.  et  acclamationes  multitudinis.  b) 
in  bei  Siljetor.  nadjbrüdlidjc  fflejeichnuitg, 
Aadjbrud  ({p<paa tc).  c)  ©ebeutung  eine« 
Sorte«,  Sortjinn  scripti;  fverborum  b.  nosse. 
significo,  1.  [signum-facio]  ein  8eid)cn  ne- 
ben, burd)  3tichen  «u  er(ennen  geben,  an  = 
eigen,  tenntlid)  matben,  ju  Berfteben  ge  = 
en,  anbeuten,  an  bett  lag  legen,  äufjern, 
hinbeuten,  anfpieten  alqd;  dubitatio  cogita- 
tionem  s.  (beutet  an,  ift  ein  $£i<ben  jC  i iniuriae; 
verbis  significare;  manus  tendere,  aeditionem 
8.;  de  alqa  re,  de  fuga;  Zenonem;  voce  et 
manibus;  s.  inter  se  et  colloqui  burd)  ©lief  u. 
äRienen  (ich  unter  einanber  ju  oerfteben  geben; 
hoc  quod  tu  non  dicendo  (ohne  e«  auejujptcchen) 


— signum. 

mihi  s.  Cael  b.  Oie.  fam .;  fumo  significiU.: 
3u«bef.  a)  8©ünftige«  anjeigen,  Berlin 
ben  futura;  *quid  Bibi  significent  (extaj;  i! 
iam  puerilia  tua  yox  possit  alqd  b.  (einen  (lei 
nen  ©orbegriff  geben)  inimicie  vestris,  quidnm 
— effectura  esse  yideatur.  b)  Bon  Sorten  i 
bgl.  bebeuten,  bezeichnen  uno  yerbo  dunen* 
significantur;  care  re  hoc  s. 

signo,  1.  [signum]  1)  mit  einem  Qt idjen  i) 
Wertmale  oerjeben,  jeiibnen,  bejeideü 
locum,  nbi  cUtella  excidit  JPIaut.;  locus  sigc> 
tus  Tib. ; * campuni  limite  begrenzen;  *moa- 
aratro;  'humum  pede  certo  betreten;  *snmL 
yestigia  pulvere  mit  flficbtigen  Spuren  bie  glifc 
be«  Sanbe«  bejeirbnen;  *ora  prim&  myenti  K 
bem  erften  glaum  ber  3ugenb;  *manibu*  Proas 
pectuB  signata  cruentis  gejeirbnet;  'signaU  oi- 
guine  pluma  est;  bef.  m.  Seber,  ©infei,  ®tdbi 
®rabfti<bet  jeiebnen,  abbilben,  bilben,  eil 
graben,  etnfepreiben  cubitum  longis  hter.r 
Plaut.,  'carmine  saxum,  *rem,  *ceram  fip 
ris,  'nomina  saxo,  *caeli  regionem  in  cortice 
fyota  aufjeiebnen;  and)  *et».  an  einem  $<’. 
dpen  {cnntlt®  maiben  ora  Bono;  Mjrta- 
aqaas  crimine;  in«bef.  a)  mit  einem  Siejd 
Berfeben,  be»,  oerjiegeln  libollum;  sied 
erat  Hignata  (epistula);  'volumina;  auch  'fei 
fepen  iura,  b)  B.  Wilnjen,  ftempeln,  pregee 
pecuniam  signo;  argentum  signatum;  bet 
fibertr.  *cinprdgen  signatum  memori  peeact 
nomen  habe;  animo,  quodeumque  ait  m ee 
pore  mendae.  2)  tp.  a ) bezeichnen,  eil 
brüllen  ’os.a  nomen  (ben  ©amen,  ben  >e 
Ort  führt);  'fama  loco  signata  est;  *se  sigic 
oculis.  6)  'bemerten,  beobaibten  sinau!  t 
tima.  c)  au«jcicbnen,  fipmüdcn  »colebw 
feato  honore  diem;  f factum  meum  wk- 
honore. 

signum,  i,  n.  1)  SRcr(}ci(ben,  Reichen,  Bet: 
«eichen,  Werlmal  (im  weiteren  Sinn)  <}** 
usBolen»  s.  esse  ad  salutem  Ter.;  signa  do. 
ostendere,  signum  doloris  mitte  re  äufeeru ; *- 
cam  aigna  tibi;  'dicere  alqd  signo;  'lofc 
nutu  et  signie;  'parva  dare  mutato  ng> 
(Spuren  innern  ®ram«  auf  bem  ®eftcbi)  coiw 
nuilum  a.  luxuriae  videre;  babero  quasi  -.  q** 
dam  et  notas  (Brtierien)  quibus  eos  indicans' 
'pecori  s.  impriuiere;  'iuvencam  nuilum  K‘ 
vitii  s cervice  gerentem  (B.  3od));  magnn 
boc  quoque  s.  est  Ter.;  id,  hoc  aigni  s 
acc.  c . inf.;  s.  rerum  fachliche  ©eme i*ait:c 
Quint.;  'pedum  u.  bl.  e.  (Suöfpnten)  *eq=- 
3n«bef.  a)  ba«  Stichen  be«  Sulünftigcu 
Sahrjeichen  habere  b.  ex  alqa  re,  *o~ 
borum,  *uec  dubiis  ea  e.  (8eichen  hitrsen 
dit  Tritonia  monstris  Verg.  b ) ba«  ÄrsAr 
etw.  ju  thun,  Signal,  b.  dare  cantaadi  se 
Singen;  oculis  mihi  8.  dedit  ne  Plaut 
ber  firieg«fprache,  ba«  b.  Selbhrrrn  gegit 
Seichen,  Signal,  Bommanba,  ».  dato  ac 
gegebene«  Signal;  dare  8.  profuctionis , prw- 
committendi;  dare  s.  receptui;  s.  tu  bi  dar 
8.  dare  («um  Angriff)  Caes  ; a.  cannct,  co- 
proponere,  itineris  )iugnaeque  burd)  ba«  »c 
ium,  w.  f.);  'efferre  belli  b.  ab  arce;  — ta« 
Bera  ©arole,  8ofung«wort,  *it  beh®  »o 
sera  s.;  fa.  Felicitatis  dare  (al«  ©arole  ; - 
petere;  auch  ba«  gelb jeidjen  colLatis  * s 
litaribus;  aub  signis;  s.  relinquere  btStSBtx~ 


Sila  — Silvius. 


767 


Signa  inferre,  conferre,  convertere;  cobortes 
signis  convereis  (machten  eine  SdjWenfung  u.) 
hostei  adortee  sunt  Liv.  j s.  infestis  eoncur- 
rerej  signa  ferre,  movere,  tollere,  vollere,  con- 
vellere  aufbrethcn;  s.  constituere,  s.  consistunt 
$alt  ma<pen;  s.  servare  f.  gervo  4);  g.  militiae 
etc  j.  militiu  1);  meton.  Abteilung  eine* 
$eereS,  Sopotte,  Slattipel,  Wie  unfrr  'gäpn* 
lein’,  milites  unius  s. ; terror  LaUnorum  signa 
turbavit.  2)  baä  burcp  ßunft  gearbeitete  ©ilb, 
ffiilbni*  (bet  allgemeine  Bu*brud  für  jebe  pla- 
ftifcpe  Brbcit)  pictum  Plaut.-,  abneu m etc.;  lovis 
Statoris;  pictores  et  ii  qui  signa  fabrieantur 
Silbpauer;  »Hurgere  s.  (bie  giguren  auf  bem 
tpeaterBoipanae)  solent.  3>ab.  baä  ©ilb  im  ©et: 
ftpaft,  Siegel  integris  g.;  sub  eigno  habere;  b. 
(epistulae)  detracto;  anuli  (ft,  anulus  cum  gigno 
ber  Siegelring)  Cwrt.  3)  Wimmele jeitpen, 
Stetnbilb,  (Beftirn  (allgemeiner  u.  injofern  fiep 
bie  ©lenftpen  burcp  feine  $tlfe  orientieren,  batau* 
etm.  eriennen)  signorum  ortns  et  obitug;  s. 
omnia  atellaoqne;  Leonis;  *s.  pluviale  capel- 
lae;  *nox  caelo  diffundere  s.  parabat. 

!Sila,  ae,  f.  @cbirg*roalb  in  ©ruttium. 

Sllänus  f.  Innius  2). 

Silärns,  i,  m.  gluf)  in  Stefanien  Verg. 
silentium,  ii,  n.  [sileoj  1)  Bautlofigfeit, 
Stille,  Scpweigen,  silentio  ob.  cum  s.  audiri 
(ab  alqo)  geneigte}  Öepör  ftnbeti ; in  ailentio, 
silentio,  per  gilentium  noctis;  silentio  in  aOer 
Stille,  ohne  ®etäu[cp,  s.  profectus,  aggredi; 
silentio  alqd  praeterire,  transire,  tpraetermit- 
tere,  talqm,  alqd  transmittere  mit  Stiflfcpweigcn 
übergeben;  ailentio  praeti-rvectue  sum  puriculo- 
sissimum  locum;  abet  oratio  silentio  praeteritur 
wirb  niept  o.  ©eifaöirufen  begleitet;  laudem  ab 
oblivione  hominum  atque  a s.  vindicare;  ai- 
lentio (mit  ©erfepweigung  befonberer  Umftönbe) 
frumentum  suum  quam  plurimo  vendere  Oie. 
off.  3 §.  50;  silentio  (unter  bem  Scpweigen)  pa- 
trum  edicitur  dilectus;  facere  s.  Scpweigen  ge- 
bieten; e.  (füll)  eet  de  alqa  re;  *multa  s.  noctis, 
»ruris ; »per  amica  s.  lunae  in  trauter  Stille  bet 
monbpcDen  9iacpt  Verg. ; silentium  dare  jmbm. 
gu  ® cf  allen  ftiH  fein  Ter. ; silentium  teneru,  ob- 
tinere  Ke.;  *alta  s.  agere;  fintra  s ge  teuere; 
»Sda  s.  sacris;  ittäbef  t.  t.  ber  Buguralfptacpe, 
U ngeftörtpeit,  gepterlofigteit  bet  Bufpi- 
cien  id  a.  dicimua,  quod  omni  vitio  caret.  2) 
uneigtl.  fRupe,  ©lufje,  Untpätigf  eit,  biduum 
s.  fuit  ereignete  ftep  niept*;  vitam  silentio  trans- 
ire; iudiciorum  ac  fori;  s,  otiumque;  fidem 
praeturae  tenor  et  s.  Tac. 

Silentis,  i,  m.  a)  ®r»ieper  u.  ©egleiter  bei  Sac= 
cfjue.  ein  luftiger,  faplfflpfiger,  jlumpfnafiger  BIter, 
gern,  betrunien;  *pl.  — alte  Satyri.  b)  ein  gried). 
(Scfcpuptfcpreiber  Nep. 

aileo,  ui,  — 2.  l)  ftitl  u.  Iautloä  fein,  fcpwei  = 
gen  ((einen  £aut  petBor  bringen,  (ein  ®etäufep 
machen;  ogl.  taceo)  s.  et  tacete  Plaut.;  sedeu- 
tibus  ac  s.  cnnctis  Säet. ; »umbrae  silentes  ber 
©erftorbenen;  eubst.  »silentes  bie  Serftorbenen, 
Sthgcfcpiebenen ; o.  ben  ©ptpagoreern  Ov.  met. 
15,  66;  »u§r,  »Campus,  »nox,  »aequor,  »silva, 
»frondes  immotae,  silenti  agmine  Liv.;  de 
nobis,  de  re  publica;  impers.  de  iur^io  siletur 
Ter.;  silebitur  de  maximis  illius  furtis;  m.  acc. 
oerfdjweigen  tu  hoc  silebis;  neque  te  silebo, 
Liber  Hör.;  »fortia  facta;  pass,  ea  res;  quae 


(via  Appia)  cruentata  antea  caede  man  fepwieg 
Bon  1C.  Oie.  p.  Mil.  §.  18;  sileantur  frauden- 
turve  laude  sua  Liv.;  sileri  Agricolam  (nt.  Stilb 
fepweigen  übergeben)  Tac.;  »mala  causa  silenda 
est;  «übst,  silenda,  örum,  n.  }U  oerf  epweigenbe 
®inge,  ®epeimitifje  Liv.  2;  tp.  unlpätig 
fein,  feiern,  aufhören  Carthagmienses  foe- 
dere  illigatoa;  Musae  Varronis;  fnec  ceterao 
natdones;  inter  armu  s.  legeg;  si  quando  am- 
bitus  g. 

siler,  eris,  «.  eine  Brt  Bacpweibe,  naep  anbern 
ber  gemeine  Spinbelbaum  Verg. 

*Bllesco?  lui,  — 8.  [sileo]  fit  1 1 werben,  jepwei  = 
gen,  fiep  legen  eo  diccnte  domus  alte,  hae 
turbae,  venti,  furor  cacli  aequinoctialis. 

«Tlex,  leis,  m.,  (feit.)  *f.  1)  jeber  hatte  Stein, 
bef.  Riefet,  geuerftein,  auch  lapis,  saxum  s.; 
sternere  clivum  silico  chauffieren;  certo  in  loco 
silicem  caedere , jnr  ©ejeiepnung  ber  ®efüpt* 
lofigteit  u.  $ärte  non  silice  nati  sumus  CUc. 
Tusc.  S $.  12;  »dicam  silices  pectus  habere 
tuum,  »in  tenero  stet  tibi  corde  »tua  sunt 
silicis  circum  praecordia  venae.  2)  *—  scopu- 
luggelä  acute;  »alä  ©ilb  ber  Unbemeglichteit. 
slltcerniuni , ii , «.  eigtl.  Seiihenmahl , als 
Schimpfwort  auf  einen  @rei«,  alter  ftraeper  Ter. 
silfqua,  ae,  f.  Scpote  ber  feütfenfrütpte  fabae; 
meton.  pl.  ^»ülfenfrüipte  Hör. 

Sillus,  a)  A.  S.,  greuitb  beS  Cicero,  bao.  Sl- 
liänns,  adj.  b)  T.  S.,  Rriegätribun  6äfarä.  c) 
P.  8.  Norva,  Broprätor  in  ©itppnien  u im 
©ontu*.  d)  C.  S.  Italicus,  epifeper  JÜcpter,  o. 
stllfbus  f.  sittyboB.  [25—101  n.  Epr. 

sllo,  önin,  m.  bet  ©lattnajige  Plaut.  — sl- 
lus,  adj.  [aUide  u.  ötloe]  ftulp«,  plattnafig 
Oie.;  8.  al*  röm.  Seiname. 
silva,  ae,  f.  äBalb,  gorft,  $o(*ung  überp. 
(stlüae  Hör.);  pl.  auep  einzelne  teile  eine« 
ffialbeä  Caes.  ft.  O.  2,  19,  6 3,  28,  3;  ein  ©ar! 
domus  amoenitas  non  aedificio,  sed  «.  consta- 
bat;  auep  ein  ®cbüftp  innerpatb  ber  ba»  3m: 
pluoinm  umgebenben  Säulengänge  Hör.  ep  i, 
10,  22;  jur  ©ejeiepnung  beä  &irtenliebeä  Verg. 
ecl.  4,  3.  #iero.  a)  »jebe  biepte  ©lenge  B.  ©äu» 
men  ob.  Sttäucpern,  felices  ©flanjungen  B. 
Dbftbäumen;  »überp.  Säume  inter  silvas  Aca- 
demi.  6)  »eine  gro|e  ©lenge  B.  Speetett 
aerato  tegmine.  c)  reteper  Sorrat,  nnBerarbei= 
teteä  ffllaleriat  rerum  Bententiarumqne;  virtu- 
tum  et  vitiormn;  quasi  s.  dicendi;  quasi  s. 
vides;  hanc  s.  vocant  fioncept  Ouint.  10,  3,  17. 
t)ae.  A)  Stl van us,  i,  m.  latinifcper  SBalb:  u. 
gelbgott;  *pl.  überp.  SBaIb=  u.  getbgötter. 

B)  silvesco, 8.  ju  Biel  §olj  be(om: 

men,  Berwitbern.  C)  Silvester,  stris,  e,  u. 
silvestrls,  e,  adj.  1)  jum  9Balbe  gepörig  a) 
mit  SBalb  bewaepfen,  walbig,  SBalb:  collis, 
locus,  via;  subst.  n pl.  walbige  ®egenben. 
6)  im  ob.  au*  bem  SBatbc  belua,  gens,  ȟber 
ber  SBüljtn,  »homines  ungebilbet,  rop,  'bie  Söpne 
be*  SBalbc*’ ; cureua  in  SBälbem,  materia  J»olj  au* 
ben  SBälbem,  feritatem  illam  s.  servare  (o  mit= 
ben  tieren);  auip  wilbmaepfenb,  wilb  »vir- 
gulta,  »coma,  »oliva.  2)  »länblilp  Musa. 
Silvia  f.  Rbea. 

»stlvTcöla,  ae,  m.  [silva-colo]  SBalbbemopner 
— silvtcnltrix,  leis,  f.  [silva  u.  colo]  im 
SBatbe  wopnenb  cerva  Ct. 

Silvius,  i,  m.  ©ante  mepreret  Äönige  ju  Blba. 


768  silvosus 

silvösuH,  adj.  [>ilva]  Boiler  SBalb,  toalbig 
saltus  Liv. 

simia,  ae,  f.  u.  (fcltner)  sirnlus,  ii,  m.  Äffe, 
als  Ecfiimpfluort  iltius  simiae  vultum  subire 
Ca«/,  in  Cic.  ep.-,  BimiuB,  non  aemisfds  homo 
Vatin.  in  CHc.  cp . ; iBte  Hör.-,  tp.  Sla  d)äffer 
Simlla  f.  Stimula.  [Stoicorum  Plin.  cp. 

slmllls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  ähnlich  a) 
in.  gen.  unb  dat.  oijne  Uittcrfehieb;  boef|  fefcen 
SHaffifer  bie  ©crfonalprotiomina  fafi  nur  im  gen., 
alfo  mei,  tui,  sui;  homo  nemo  velit  nisi  ho- 
minis e.  esse;  canis  a.  lnpo  est;  plectri  s.  lin- 
guam  solent  dicere;  chordarum  dentes,  nares 
cornibns  iis  qui  ad  nervös  resonant  in  canti- 
bns;  cuius  suorum  s.  fuisset  Africani  fratria 
nepoB;  Democritns  huic  in  hoc  s.;  non  video, 
cur  non  patri  (Aristoteli)  a.  esse  potuerit  filius; 
itacf)  Maff.  Sprachgebrauch  immer  veri  s.  «alfr- 
j d)  e i n I i d) ; veri  Rimile  est  m.  acc.  e.  inf.,  and) 
m.  ut,  wenn  bie  9ieben«art  negiert  toitb  -»  vix 
fieri  potest  ut,  ob.  nadj  einer  Srrage  m.  negat. 
Sinn  an  v.  est  ut  civis  Rom.  — in  forum 
descenderit  anto  lucem?  non  v.  est  (man  fann 
fid)  md)t  benteit)  quam  sit  in  utroque  genere  et 
creber  et  distinctus  Cato;  veri  similia  Oie.  Tusc. 
1 §.  17,  in  veri  similibus  pari.  or.  §.  34;  similia 
veri  Liv.  6,  21,  9;  alterum  s.  sui  quaerere; 
Phidias  sui  s speciem  incluait  in  clipeo  Miner- 
vae;  auänahmäroeifc : Antonius  mihi  te  similli- 
mnm  dirit  sibi  videri  CHc.  de  or.  3 §.  47;  m. 
dat.  and)  btachhlogifdj,  ’numquid'illi  olim  fa- 
ciam  Bimile  Äbnli^eb  bem,  loa«  jener  get^an  ijat; 
fveriti  obsessionem  b.  Alesiae  mie  bei  Ä. ; ut 
timor  ipsorum  obsidioni  (=»  timori  qualis  ob- 
sessornm  esse  aolet)  s.  esset;  *omnia  Mercurio 
s.  in  allem;  *deo  os  umerosque.  6)  m.  inter, 
bomines  inter  se  cum  forma  tum  moribus  «. 
c)  m.  atque  (ac),  tamquam,  ai,  ut  si.  d) 
abfol.  «)  eubst.  n.  (in  ber  Spraye  bet  Sogifer)  ein 
® ieidjniä  ponere  s.;  uti  simili;  in  eodem  s. 
versor;  aud),  junddift  in  bet  Spraye  ber  5f5l)b= 
fiter,  pl.  ba«  Ähnliche  nihil  est  appetentiun 
simili  um  (w.)  sui  quam  natura.  ®nb.  A)  Hinu- 
nter (-mutter  Plaut),  adv.  m.  comp.  u.  sup. 
äljnlidj,  auf  fi^nlitbe  SBeife,  ebenfo  s.  atque 
uno  modo;  a.  ac  si,  ut  si;  ut  — simillime,  si- 
militer.  B)  »TmTlltüdo,  Inis,  f.  1)  Sifjnlid;- 
teit,  veri  SBaljtfeheinliehfeit;  est  inter  ipsos 
s.;  homini  est  s.  cum  deo;  ia  (genus  radicis) 
ad  s.  paniB  efficiebant  bearbeiteten  fie  Wie  ©tob 
Caes.  b.  c.  3,  48;  morbis  corporum  comparatur 
morborum  animi  s.  similea  animi  morbi;  pl. 
ähnliche,  Bertoanbte  Srfeheinungen,  gälte, 
in«bef.  a)  ^orträtäpnticbteit.  6)  ®boratter  = 
ähnlid)lett.  c)  (Sleidjnii.  d)  Änatogic, 
analoges  ©erfahren  certu  similitndini  relin- 
quere.  2)  bie  fid)  gleich  bleibenbe  ®arftet» 
lang,  6inf5rmigleit  CHc.  de  inv.  1 §.  67, 
simlölus,  i,  m dem.  o.  simius  Oie. 
simitu  — simul  Plaut. 

simlug  f.  simia.  [möbie. 

1.  Simo,  önis,  m.  (Eigenname  in  ber  latein.  Äö- 

2.  STmo,  önis,  m.  Oberhaupt  ber  3uben  Tac.  hist. 
r>,  ö u.  12. 

Slmols,  entis,  m.  Sgatbfirom  in  bet  Zroa«. 
STmönieles,  ae,  m.  gried)  Spriter  au«  Sea,  Sr- 
ftnbet  ber  äRnemonit,  um  600  ».  <Hjt.  ®ao. 
*-dens,  adj. 

Simplex,  pltcis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  jau«  sim 


— simul. 

einfach  u.  plex  o.  plico]  einfach,  ein  (nur  aut 
Einern  Zeile,  Seftanbteile,  (inet  gabt  bejtebens 
natura  aut  s.  est  aut  concreta  ex  pluribus;  ns- 
tura  animantis;  ius  ('Brühe) , esca,  tibia  (®p 
orichalco  vincta),  myrtua  \<t)iid)te,  blofje ; victm 
simplicis  herbae  einfache  Währung,  aurae  sie- 
plicis  ignis  ber  B.  jeher  ftemben  Seimifdjnng  ge 
reinigte  Seift  Verg.-,  *sit  quidvis  s.  dumUxit 
et  unum;  argumentum  Ter.-,  *nou  s.  vulnoi; 
s.  ordine  urbem  intrare  IAv  : tp.  a ) nicht  (ob- 
plijiert,  unoermifeh*,  nicht  mannigfaltig 
genus  rei  publicae,  causa,  officium,  unum  «t 
et  s.  iudicium  aurium;  in  his  rebus  non  g.  (or- 
tunä  (mit  Slüd  u.  Unglfid)  conflictatui  est  A< 
6)  nicht  ungetnöhnlich,  einfach,  genas  mortu 
ohne  bejonbere  SD/artem ; necessitudo  unbebingtt 
c)  einzeln,  für  (ich  verba;  subst.  n.  pl.  t.  co» 
iunctis  inteximus.  d)  einfach,  natfirlid 
lunftlo«  ratio  veritatis;  fffiunt  pro)  simplic 
bus  neglegentes.  e)  moralifd)  einfach  “)  fehl  ich' 
etabe,  ungeniert,  natürlich  s.  et  religic 
omines  Liv. ; simplicior  quis  est  Hör.  ß)  of- 
fen, arglo«,  ehrlich,  ohne  galfd)  »•  « 
aperti,  qui  nihil  ex  insidiis  agendum  putar 
*s.  fortisque;  *subst.  s.  hilansque;  fnattir. 
nihil  s.,  nihil  sincerum;  fcogitationes.  I«: 
A)  glmplfcYtas,  ätia,  f.  übertr.  fchlichte  ®c 
rabheit,  Offenheit,  fllaioetät  iuvenis  ia 
canti;  puerilis,  antiqua  Liv.  B)  simpliciter. 
adv.  m comp.  u.  sup.  1)  einfach,  gerabehi» 
fd)lechtbin,  an  ftch  s.  breviterque  die«? 
uorum  (verborum)  nobis  ratio  prim  um  s.  r. 
enda,  deinde  coniuncte;  si  s.  dictum  cit  toer" 
ei  ein  einfacher  ©ab  ift;  non  s.  solum  quaerifcr 
quid  honestum  sit  etc.,  sed  etiam  ex  comp 
ratione  quid  honestius  Oie.  2)  ohne  Stuni 
fchlicht  exponere,  loqui;  getabe,  offen,  ttei 
hcrjig,  argto«,  unummunben  s.  et  candio 
■fa.  et  libere,  fs.  et  palam;  fsimplicius  ooct; 
teri,  oestimare;  fsimpliciflsimc  inter  se  log: 
fs.  scribere,  fse  credere  amicis. 
slmplum,  i,  n b ai  Einfache  solvere  s. 
gimpälum  (oorll.  u.  fpfit)  i,  n.  Meines  ©diä:f 
gef^irt,  Schöpflöffel,  bei  Opfern;  fptite 
excitare  fiuctus  in  simpulo,  ut  dicitnr  ne 
flärm  um  nicht«  machen  Oie. 
gimpfivium,  ii,  n.  Opferfchale. 
slmöl,  adv.  jugleich,  auf  einmal,  gu  gie-. 
eher  Seit  multa  s.  rogas,  omnes  s.  abeunt.  i 
esse;  una  fui,  testamontum  Cyri  s.  obrigM 
cum  Clodio;  s.  com  olqo,  s.  nobiscum,  teccs 
*fs.  illo,  nobis  jugleid)  mit  ihm  ic.;  s.  coto- 
Circensibus  Liv.  6,  17,  7;  s.  cum  nuntio  c 
bie  elfte  SJadjricht  Hep.;  attribntio  (Liv.)  « 
nium  s.  rerum,  trium  s.  bellorum  rictor;  a?' 
duo  s.  (jufammentreffenbe)  bella.  3n  ber  2pnA 
be«  getoöhnlichen  Seben«  biöto  aud)  0.  rdnadcd-' 
©etbinbung  mecum  una  s.  Plaut. ; propter  c 
cinitatem  totos  dies  s.  eramus  invicem  die 
multos  modios  salis  s.  edendos  esse  CHc.  las. 
%.  67.  3u«bef.  a)  s.  atque,  ac,  fettner  s.  ri  r 
bl.  s.  fobalb  al«,  fobalb,  bi«to.  mit  einea  = 
Sachfape  folg,  ilico,  extemplo,  subito,  cori 
nuo,  statim;  auch  mit  et  tm  9!achf  Sali.  J»i 
97,  4,  Tac. ; Berftörlt  s.  ac  primum,  s.  prictr 
Hör.  U.  Liv.  b)  s.  et  (fl.  s.  etiam)  Plauts  Che. 
Satt.;  aaciti  summe  8.  in  civitatem  et  (unb)  p« 
trea  Liv.  6,  40,  4;  s.  et  — et  Cic.  IH r.;  » ir 
Hains  exacerbatusque  Liv.-,  s.  bonoribus  «tp- 


gimulacrum  — 8 in  gu  lang. 


769 


virtatibnB  Liv.;  b.  lassitudine,  fame  etiam  Liv. 
c)  g.  — b.  teils  — teils,  fo»ol)l  — als, 
nicht  b.  Oie.,  einm.  Caes.  ft.  O.  4,  13,  5;  öfter 
Verg.  u.  Liv.;  b.  — et  ft.  et  — et  Sali;  cum 
— b.  ft.  cum  — tum  Liv.  3,  60,  10. 
ImölAerum,  i,  n.  [simulo]  baS  Eben«,  Hb« 
bilb  (jebeS  tünftlit^e  u.  täufdjcnbe,  fo»ol)t  o. 
Serien  bet  als  bet  SJialetei)  statuae  et 

imagines  nou  amicorum  simulaera,  aed  corpo- 
rum;  eine  efBgiem  Bimulacrumque  servare-,  deo- 
rum;  0.  trojan.  fRof)  Verg.-,  inSbef.  ol  »Spie« 
gelbilb  int  SBaffer  fugacia.  ft)  *+Schatten» 
bilb.  Statten  eines  Berflotbeuen,  Xraum« 
bilb,  t@efpenfl  c)  o.  mnemonijdhen  Silbern 
ob.  Borftellungen  Cic.  de  or.  '2  §.  864.  d) 
Sbaralterbilb,  «fdjilberung  Liv.  46,  26,  3. 

e) Hb«,  ®t$e in«, Irugbilb,lßl)antom,  Schein, 

Schatten,  ge»,  pl.  virtutie , tea  b.  libertatisj 
navalis  pugnae  'Kanöoer ; ‘pugnae  Kampf« 
fpiele;  -f-vindbini*1®;  religionis;  Wie  g.  sunt 
uuspiciorum,  auspicia  nullo  modo;  a.  alqod 
civitatis. 

«ttn&l&men,  Ynis,  n.  [simulo]  (feit.)  3! ach« 
abmung,  nadjgeahmteS  Bilb.  — sYmülät«, 
atlv.  [simulo]  mit  Bestellung,  junt  Schein, 
■mälätio,  öuis,  f.  [simulo]  Berftellung,  an« 
genommener  Schein  ».  et».,  baS  nicht  »irl« 
l;ch  ift,  Botwanb,  Xäufchung,  Heuchelei, 
itiuens  hinfcchtlich  te.,  virtutiB,  timoris  oerfteHte; 
rei  frumentariae  baS  »orgefthüpte  öetreibewefen; 
quae  (legiones)  ab  se  simulatione  Partbici  belli 
(angeblich  »um  p.  ft.)  sint  abductae;  simulatione 
nominie  Alexandri  »otgeblid)  in  H.  'Jlamen;  si- 
mulatioue  legis  agrariae;  equitum  apecie  ac  s. 
inbem  fte  bas  Hnfehen  b.  9teitern  hotten  u.  Reh 
jo  (teilten;  per  b.  amicitiae,  vulnerum;  nec  ulla 
pernicies  vitae  maior  inveniri  potest  quam  in 
malitia  s.  intellegeutiae  »enn  bie  Bosheit  ftctj 
Sen  Schein  bei  Klugheit  giebt  Cic.  off.  3 §.  72; 
«ädern  a.  ubub. 

imuütor,  öris,  m.  [simulo]  1)  *9!ad)ahmer. 
2)  bet  ftch  ben  Schein  o.  et»,  giebt,  baS  er  nicht 
ift,  thut  ob.  hot,  feuchter,  Borgeber  uuius 
rei  Übet  8.  aut  dissimulator;  in  omni  oratione 
üieiftce  in  fchalthafter  Bestellung  (0.  SoftateS). 
laiälo,  1.  [similis]  1)  ähnlich  machen,  Minerva 
iimulata  Mentori  in  bet  (Beftalt  beS  3R.  Cic. 
Alt.  9,  8,  2;  ‘Pergama  simulata  magnis;  *Troia. 
viei».  ‘nachahntenb  barfiellcn;  abbilben, 
nachahmen  cupreesum;  aera  Alexandri  vul- 
tum;  niinbos  et  fulmen;  Catonem  vul  tu  torvo. 
i)  »oigeben,  »orjdjüjjcn,  »orfpiegeln,  (ich 
icn  Schein  »•  et»,  geben,  (ich  (teilen  dedi- 
.ionem,  metum,  mortem,  *iacrimaa,  ’gaudia 
«ult u;  Btudium  alcis  rei,  bonum  publicum 
>or[ «hüben;  negotia  mit  BerfteOung  führen;  ae- 
?rum  pch  frant  fteOen;  *non  ee,  quod  s.;  als  ob 
C.;  se  pro  uxore  Nini  filium,  pro  femina  pue- 
um  Just. ; m.  quasi  Plaut.;  ne  simulandi  quidem 
ausü  bei  gorm  »egen;  partic.  perf.  pass,  ab« 
efti». , amicitia  erheuchelte;  in  amicitia  nihil 
ictum  est,  nihil  s.;  lacrimae,  Bedulitaa,  of- 
icium;  nec  aimulatum  quiequam  potest  esse 
liuturnum;  suftst.  omnia  fucata  et  s.  — Slinii- 
ans,  Xitel  eines  2uftfpielS  beS  HfrilanuS  Cic. 
i.  Sest.  §.  118. 

multas,  äüs,  f [«=  similitas]  gefpannteS 
Verhältnis,  (Srolf,  gegenfeitige  ütioali« 
ät,  Siferfueht  jweier,  bie  ju  berfelben  Seit 

V e i n i d)  e n , Ul.-bfuij^t»  64uItoirtni.  5.  *uB. 


einem  giete  nachftieben,  bef.  in  potitifcher  §in« 
ficht  aimultatos  cum  alqo  exercere;  nunquam 
cum  Borore  fuisse  in  simultate;  summae  simul- 

sYmulter  f.  Bimiliter.  [tates. 

simus,  adj.  [oipo'c]  plattnafig  capellae  Verg. 

«In,  conjct.  [si-ne  eigtl.  »o  nicht,  b.  i.  ttetm  im 
(Segenteil]  »enn  aber,  mit  oorhergehenbem  si, 
auch  (Plaut.)  nisi,  quando,  dum,  ob.  ohne  »or« 
bergchenbeS  si,  fo  ba&  ber  bem  Sinne  nach  im 
Borhergehenben  enthaltene  BebingungSfab  ju  er« 
gänjen  ift  mcrcatura,  si  tenuis  est,  sordida  pu- 
tanda  est,  sin  magna  et  copiosa  etc.;  quidam, 
quos  parva  (pecunia)  movere  non  potuit,  co- 
gnoscuntur  in  magna,  Bin  erunt  aliqui  etc.;  pri- 
mum  opera  danda  est,  ne  qua  amicorum  di- 
scidia  fiant,  Bin  täte  aliqui d evenerit  etc.; 
»erftärlt  b.  autem  Oie.  u.  Caes.,  (fpät)  s.  vero; 
si  — sin  aliter;  sin  minus  wenn  aber  nicht, 
»ibrigenfaltS;  b.  secus  Plaut.,  b.  minus,  s. 
aliter,  s.  autem,  auch  bl.  sin  bis»,  etlipt.  im 
Briefftil  als  ganjer  Sap. 

sYnäpl,  indecl.  n.  ob.  -pis,  ie,  f.  (»or«  u.  nacht!.) 
[fftvcmri]  Senf. 

stncbrS,  adv.  [aincerus]  1)  recht,  gut  Plaut. 
2)  aufrichtig,  ehrlich-  — slncerYtas,  ätis,  f. 
[sincerus]  H uf ri dh t i g t e it , ^hclichteit  Phaedr. 
— sinccrns,  adj.  m.  fcorop.  U.  fsup.  1)  rein, 
unoermifeht,  ungefdhminlt,  unoerfülfdjt, 
unoerfehrt,  tdjt,  porci  a.  rein  jum  Opfern 
Plaut.  ; *vas;  b.  mtegrumque  conservare;  subst. 
n.  omnia  fucata  et  simulata  a sinceris  atque 
veris  (secerni  et  internoBci  poasunt);  tergum 
ohne  rote  glede  ».  Schlägen  Plaut.;  +gens  baS 
leine  ftembe  Berfonen  ob.  Sitten  aufgenommen 
bat;  b.  equestre  proelium  »o  nur  Siederei  lämpfte 
Liv. ; voluptas;  non  s.  gaudium  Liv.  2)  tp. 
unbefledt,  unOerborben  iudicium;  ‘Minerva; 
bah.  ehrlich,  aufrichtig  fides;  pronuntiator 
rerurn  geatarum  unparteilich;  nihil  sinceri. 

»IncTpYtämentum,  i,  n.  [sinciput]  ein  £>a!blopf « 
ft  ü cf  porcinum  Plaut. 

gincYpüt,  pYtis,  n.  [semi  u.  caput]  (Plaut.)  bet 
Borberlopf;  tp.  negahas  mihi  esse  sanum  s. 
ich  fei  nicht  richtig  im  Kopfe. 

Slndenses,  ium,  m.  Einwohner  ».  Sinba,  Stabt 
in  Bifibien  Liv. 

älndes,  m.  fflufe  in  TOebien  Tac. 

sYnS,  praep.  m.  abl.  ohne  cum  uxore,  tum  b. 
ca;  cum  tratre  au  s.;  b.  ullo  periculo,  s.  ulla 
dubitatione,  nou  s.  aliquo  periculo;  s.  dubio, 
bie  Stelle  eines  negatioen  Hb]elti»S  »ertretenb; 
animus  s.  corpore  untörperlich,  lectio  s.  delec- 
tatione  unetquidliche , vir  s.  metu,  senectus  s. 
querela,  s contentione  vox. 

singilUtim  (nicht  singulatim)  adv.  [singuli]  ein« 
»ein,  im  einjelncn,  circumire  SRann  für 
9Rann;  disserere. 

glngül&ris,  e,  adj.  l)  einjeln,  »creinjelt, 
einem  einzelnen  gchürig,  eines  einzelnen 
genus  hoc;  alqos  s.  conspexit;  hic  mutidus; 
imperium,  potentia  Einjel«,  HUcinhenfchaft ; 
certamen  3wcitampf  Eutr.;  beneficium;  sunt  in 
te  quaedam  s.  Eigentümliches;  f».  fiolal  abge« 
fonbert  locus;  fsufcst.  pl.  m.  ala  singularium 
eine  $u  Seitbungen  gebrauchte  berittene  ileib« 
aarbc  beS  KaiferS  Tac.  2)  cinjig  in  feiner 
Hrt,  auSgejeichnet,  »orjüglich,  au^erot« 
bentlich  ingtinio  atque  animo  s.;  Aristoteles 
in  philosophia  prope  8.,  virtus,  tidea ; suftst. 

49 


770 


singulariter  — sinus. 


n.  pl.  duo  haec  a.  9Tuöjetd)nungf;i  Liv.\  aud) 
tabelnb  nequitia,  crudelitas,  J)aB.  singülSrTtSr, 
adv.  (flaff.  nur  tp.  u.  feit.)  aufjerorbentlid), 
befotiber«  alqm  diügere. 
singfilärlus,  adj.  [singuli]  cigtl.  einjeln,  bal). 
einpfünbig  catenae  Plaut,  (anberc:  einfach  ge= 
slngülitim  f.  singillatim.  [breljt. 

siugälf,  ae,  a (sing,  sfngulus,  borfl.  u.  fpät) 
adj.  mm.  distr.  1)  je  einer,  quibus  s.  naves 
erant  attributac  jebem  ein  Sd)iff;  quos  singuli 
»ingnloB  (jeber  feinen  SDtonn)  delegerant;  in  dies 
s.  b.  lag  ja  Jag,  mit  jebem  lag.  2)  einjeln, 
für  fid),  ein  einjiger  frequentes  an  pauci  an 
s. ; honestius  eum  tob  nniversi  quam  a.  habere- 
tis;  in  s.  rebus  in  jeber  eittjelncn  ®ad)c,  verba. 
slngultini,  adv.  [aingultus]  mit  Sd)lud)}en,  übertr. 

Floienb  Hör.  sat.  1,  6,  6G.  — slngulto,  1. 
aingultus]  1)  int r ans.  ffd)lud)  jen;  *B.  Ster= 
benben  röcheln.  2)  *trans.  herau«fd)linhjcn, 
an«röd)Cln  sonis  singultatis;  animam.  — sin- 
gnltus,  us,  m.  [singuli]  ba«  S(blurf)jen  fletua 
cum  s.;  *n.  Sterbenben  ba*  St ö a> ein. 
siugülus  f.  singuli. 

sYnlster,  adj.  mit  unflaff.  comp.  1)  linlS,  jur 
linlen  Seite  befinblttfi,  ber  linfe  manus, 
cornu,  pars,  ripa,  fcalceus,  angnlus  castrorum, 
tibia  f.  tibia;  subst.  sinistra,  ae,  f.  bie  linte 
§anb,  bie  fiinfe;  and)  bie  linfe  Seite  im- 
pedita;  sinistras  sagiB  involvunt,  *natue  ad 
furta  s. ; *».  ben  Schilfen  ein eö  ®icbcö  duae  s. 
Pisonis  Ct.\  sub  sinistra;  a s.j  dextrfi  ac  s. 
muro  tectus;  subst.  pl.  m.  sinistris  (—  qui  in 
sinistra  parte  constitorunt  militibus)  additae 
vires  Liv.  9,  27,  9.  2)  bilbl.  a ) linfifdj,  uer  = 
fct)tt,  litt g e f d) i cf t *liberalitas,  *mores,  fnatura 
mortalium,’ finstituta,  finterpretatio.  b)  un  = 
glüdlii,  roiberroärtig  ’signa,  *pngna  Can- 
nensis,  *fuga,  ffama  eo  de  homine,  t»ermones 
de  Tiberio;  au  cf)  bööroillta  s.  sermonibns  car- 
pere  alqm;  subst.  n.  boä  SiJfe,  Slrge;  inäbef. 
als  t.  t.  B.  SBafjrjtidjcit  a)  nad)  röm.  Sitte,  rocil 
bei  ben  Körnern  ber  Beobachter  fid)  ttacf)  bent 
Sübett  lehrte,  alfo  bie  öftlidje  Seite  linf«  hattc' 
günfiig,  glüdlidjc  ©ahtjeiehcn  gcbenb  ful- 
men  Ctc.  de  div.  2 §.  71  u.  82;  *comix;  ftoni- 
trus.  ß)  (feit.)  nach  gried).  Sitte,  weil  bei  ben 
(Sriecbctt  ber  Beobachter  fid;  ttadj  Korben  fcljrte 
u.  alfo  bie  roeftlid)c  Seite  linf«  hatte'  unglücf-- 
lid),  utigüitftig  omon,  avibus  s.  Or.;  fulmen 
Oie.  Phil.  2 j».  99  Job.  A)  fsYnlsteritas,  ätis, 
f.  (feit.)  tp.  baö  lintifdje  Benehmen.  B)  sY- 
nistre,  adv.  uitgünftig  *excipii  faccipero. 
stnlstrorsnm  ob.  -stts , adv.  [sinister-versus] 
nad)  ber  linfctt  Seite  hin,  tinT^. 
sYtio,  sivi  (sgne.  sisti,  sistis,  siris,  sirit,  siritis, 
phqpf.  sisset,  sissent)  RYtum,  3.  eigtl.  nieber* 
legen,  klaffen;  fo  nur  noch  im  partic.  situs  u. 
itt  bent  compos  pono  fposino];  fonft  julaffen, 
geftatten  (phbfifd)  nidjt  f)inbern)  vinum  ad  se 
unportari  non  sinunt;  non  sinimus  gentes 
Transalpinas  oleam  et  viteni  serere;  hie  non 
est  situs  accusare  eum  cä  mürbe  jenem  nid)t  et= 
faubt  ic;  nt.  ut  u.  conj.  (unflaff.),  nt.  bl.  conj. 
(uttflaff.)  *s.  arma  viris;  ‘sine  hanc  animam 
lafj  mir  ba«  jßeben;  biaro.  m.  acc.  eHipt.,  fo  baß 
ein  inf.  (fein,  bleiben,  tljutt,  geben)  ju  ergfinjen 
sine  me,  sinerem  illutn  Ter. ; abfol.  non  teram, 
non  patiar,  non  sinam;  fsinentibus  nobis  mit 
unferer  SrlaubniS;  fpontem  intaetnm  s.  — re- 


linqnere.  3näbcf.  a)  (Jtonbcrf  ) sine  laß,  mag 
möge  feriant  sine  litora  fluetus  Verg.;  amt 
bl.  sine  lafj  gut  fein!  mag  fein!  fd)on  gut: 
ne  dii  sinant,  istuc  ne  lupiter  sirit  bai  wolle 
©Ott  ntdjt!  behüte  ©ott ! +nec  dii  siverint 
ut  etc.  b)  fein  laffen,  laffen,  einen  beteiti 
gefaxten  gntfcblul  mieber  aufgeben  vin'  vocem. 
sine  Plaut. ; nunc  sinite  Verg. 

Stnöpa,  ae,  f.  u.  -pe,  cb,  /.  1)  Stabt  in  95apble 
goniett,  ®eburt4ort  bej  Squiferb  Jiogeneä.  ®ar 
subst.  a)  -penses,  ium,  m.  b)  -peus,  -pci,  m 
2)  grieeff.  Stabt  in  Satium,  ».  ben  Kölnern  tolo 
nifiert  u Sinuessa  genannt  Liv. 

SintYca  (-ce),  Slntll  f.  Heraclea  b). 

SYnncssa  f.  Sinopa  2)j  adj.  -ssÄnus. 
sinnrn,  i,  n.  meiteö  tbönernei  Sefäfe,  fiteug. 
sYnno,  1.  [sinus]  bogenartig  trümmen,  beugex, 
Winben  ’arcum;  *(eqnus)  altema  volumin, 
crurum  (bie  Beine  in  »edbfelnbet  SBenbung);  *im- 
mensa  volumine  terga  (0.  ber  Schlange;;  *ser 
pens  sinuatur  in  arcus;  fmuri  introraus  sinuat 
Rtnuösus,  adj.  [sinus]  Biele  ßrümmungei, 
Bertiefungen,  galten  benb,  bauf^ij 
faltenreich  ‘vestis,  »flexus  (b.  einer  ©chlangr 
sinns,  us,  m.  1)  baufebige  Kunbung,  Baufd: 
gälte  sinn  ex  toga  facto  Liv.;  s.  vestis  i 
sinuosa  vestis  Gurt  6,  6,  27 ; Syrio  prodeat  apti 
s.  mit  purpurnem  gaitcnjd}mud  Tib.  l,  9,  70;  i 
bet  bogenförmigen  Bcroegung  beim  Scplr; 
bern  Liv.;  t front«  simul  et  s.  (einem  Sogtr 
excipi;  eundem  Oermaniae  s.  proximi  Oceaa: 
Cimbri  tenent  Tac.  Germ.  37  (ber  Jeil  @ertu: 
niettö,  ber  ingenti  flexu  in  septentrionem  redit 
TOie  Tac.  Germ.  36  lagt);  *B.  ben  gefc&tBelltr 
Segeln,  pinus  etfusnm  ventis  praebuerat  t 
(sc.  velorum);  s.  implere  secundos  günfiig  fc 
Segel  fdjtoeHen;  pandere  vela  sinn;  pariter  n 
nistros,  nunc  dextros  solvere  s.  laoieren  ~ ps- 
dem  facere;  *b.  ber  ffiittbung  ber  ©djlase 
3näbef.  bet  baufchige,  faltenreiche  SBiufc 
bet  Joga,  toel^er  baburd)  entftanb,  baß  man» 
Joga  um  ben  linfen  ®rm  fcplug  u.  mit  bemfe!» 
jufammennaljm,  fo  ba|  man  in  biefem  Sit* 
rote  in  einer  Iaf<he  aDerlei  tragen  u.  Berbet-T- 
tonnte,  bat),  ber  unter  biefem  galtennmrfe  befts' 
liehe  Jeil  bcS  fieibe«,  ber  Bufen,  bie  Brxi 
quod  in  s.  vestro  est  excuti;  cedo  litera-  et 
ipsias  sinu;  deos  in  sinu,  talos  nucesqoe  ftrr 
8.  laxo  Hör.;  receperat  in  sinum  (hatte  an  it 
§erj  gejogen)  filium  Gurt.  8,  11,  24.  Spridtc  ' 
gaudeo  1)  a);  *in  tacito  cohibe  gandia  cl«. 
s.;  auch  ‘Jafche,  ©elbbciitei;  fbex  fi: 
födler,  b.  i.  fehler;  *Rleib,  ffleroanb  ne* 
les;  tp.  a)  ber  Bufen,  SdjoS,  bie  8rae 
Siebe,  Bcrtraulichfcit,  gürforge,  Cbh<‘> 
Schup,  3ufludjtöort  ist«  vero  »it  in  r.  semj« 
ct  complexn  meo;  postremum  genas  est  — i- 
romplcxu  eius  ac  s.  'feine  ^icrjenä  u.  B»ir 
freunbe’;  in  s.  est  meo,  in  s.  est;  calumniu 
res  ex  s.  suo  apposuit;  alqm  in  sinn  gesta* 
j.  gesto  1);  tin  amici  sinn  deflere;  specoUt 
rem  habemus  in  s.;  +in  avi  sinu  falsa  peri 
dicerat;  Aetolia  in  sinu  (im  Schofje)  pacis  t’- 
sita;  Bibulum  noli  dimittere  ex  s.  tno;  in  * 
num  (bie  Hrmc)  philosophiae  nostra  volan« 
— nos  compuht;  s.  famae  bie  B erbot gexbc 
unfereä  Kufeä  (Kamen«)  Tac.  Agr.  30;  «2 
tSlhlupf roinf el  abditis  jumuniis  per  ooeahe 
aut  ambitiosos  s.;  mutari  exqniriqne  novo-  ■ 


siparinm  — sitio. 


771 


©fWatt,  TOadjt  Cremonensinm  opes  in  b. 
iraefectorum  legatörumqne  fore.  6)  ba8  3n» 
icrfte  eine®  SegenRanbeS,  baS  §erj  in  s.  urbis 
mit  hostes;  infinit  in  urbis  sinum  portus.  2) 
Jteerbujen,  ®udjt,  ©off  velut  b.  quodam 
fine  Btt  B.  Sucht  ob.  ®ogen)  flexuque  curratum 
iugum  montis);  pl.  montinm  Gurt.  3,  9,  12; 
>at|.  a)  ba8  am  äReerbufen  licßcnbe  Sanb,  bie 
ianbfpifce,  »junge  Maliacus  Liv.;  terrarum 
ngena;  ueatos  Campaniae  ».  Tac . ; cetera 
)ceanns  ambit  latos  a.  — complectcns  2ac. 
lerm.  1, 1.  6)  Scrtiefnng  beS  fianbe«,  Schlucht, 
tluft  Arpini  terra  campeatri  agro  in  ingentem 
. conaedit  TAv. 

partum,  ii,  u.  [mVopo?]  bet  Heinere  ®orbang 
,uf  bem  Sbeater  (bei  ben  3>oif<henfcenen  bet  So» 
nöbie);  poat  Biparium  beimlid). 
phnos  (ob.  -ns),  i,  f.  eine  bet  ct)ffabiftf)en  3n= 
ein,  j.  Sifanto,  Curt. 

ph«,  önis,  m.  [a/qpm»]  SRö^re,  baf)  a)  (Bor»  n. 
icieRH.)  §eber.  6)  (feuerfpriie  Plin.  cp.  ®aB. 
lem.  Hiphuncülus,  i,  m.  Meine  Sptittgbrun» 
cenröbre  Plin.  ep.  [pontinus,  adj. 

pnntnm,  i,  «.  Stabt  in  Bpulten.  Dan.  9i- 
ipjlus,  i,  m.  ©ebirge  in  figbien. 

•quTdem  (richtiger  getrennt  gcfchricbcnl  1)  (feit» 
tet)  wenn  nämlich,  toenn  anbcrS  ai  qu  nec 
.nxii  fntnri  annt  etc.  2)  fofetn,  Weil  ja, 
internal,  bef.  in  Entgegnungen  jut  fd)e!nbaten 
3eRätigung,  toofern  eine  Webingung  erfttllt  wütbe 
iccnmt  illud:  Igitur  ne  Clodius  qnidem  de 
nsidiia  cogitavit,  qnoniam  fuit  in  Albano  man- 
urua.  Si  qn.  exiturns  ad  caedem  e villa  non 
flieset  b.  b-  geroiR,  ja,  wenn  er  nicht  te.j 
ibducet  Patroclua,  credo,  ut  collocet  in  cnbili 
■tc.  Si  qu.  horno  esset;  o inorem  praeclarum 
lisciplinamqne,  quam  a moioribua  accepimua! 
’i  qu.  teneremus;  aed  etc.  ©tatt  qnasr  vero: 
?ic.  n.  d.  2 §.  91  si  qu.  nos  non  quasi  Graece 
oquentem  audiamua. 

rempab  [tnabrftbeinl.  jfgj.  aus  similia  re  ipsa] 
tanj  gleich,  ganj  baSfelbe,  begleichen 
Plaut. 

irene«,  nnm,  f.  bie  Sirenen,  in  bem  TOhtRuS 
Sögel  mit  3ungfraugeficbtern  an  btt  SübroefifüRe 
Jtalien«,  welche  bie  SorübetfcRiffenben  an  fid) 
ocfen,  bi«  fie  fcheitent;  Sirenum  scopnli  brei 
leine  felfige  3«feln  an  bet  SHifte  »on  Kampanien, 
Vcrg.,  Ov.;  *tp.  sing.  ® erloderin  improba 
■'Iren  deaidia  Hör. 

rtns,  ii,  m.  \atigiot]  bcr  §unb8 ftern;  attribut. 

i.  (be8  SiriuS)  ardor  Vcrg. 

irmtnm,  ii,  n.  Stabt  in'  flannonien. 

rpc,  is,  n.  = laserpitium,  w.  f.  Plaut. 

rpens  otc.  f acirpeua  etc. 

clrua,  i,  m.  [enqug]  ©etreibegrube. 

n f.  2.  toIo  1)  g). 

isäpo,  önia,  f.  Stabt  in  Hispan.  Baetica. 
isenna,  ae,  m.  a)  (Lucius  Corneliua),  röm. 
Hebner  u.  ®efd)icbtf(hreibcr  jut  3t’1  be«  Eicero 
i)  ein  fchmähföthtiger  Sdpnciroger  Hör. 

Ia5r,  eria,  n.  [olbcrpov]  Sucferwurjel  ob. 
JRobrrfibe  Hör. 

sto,  sttti  u.  steti,  stätum,  3.  trans.  a)  bin» 
teilen,  »bringen  ego  iam  illum  huc  tibi  in 
riam  Plaut.-,  *alcui  gladium  in  stomacho  (toben; 
*aeiem  in  litore;  *suem  ad  aram;  falqm  tu- 
uin  in  limine  nach  fjaufc  führen;  cohortes  ex- 
ieditas  super  capnt  hostium;  aalvoB  incolumes- 


qne  etc.  domoa  reducea  in  einem  ®ebct  b.  Liv. 
29,  27,  3;  fsalvam  ac  aospitem  rom  publicam 
in  sna  aede.  3n®M-  “)  taufffibreu,  erriet)» 
ten  templum  iisdem  veatigiis,  tropaea,  efBgies 
eorum.  ß)  in  ber  ©eriebtsjpracbe,  Bor  ©erid)t 
flellen,  erfcheinen  laffcn  alcjm;  aiatendam 
(puellam)  in  adventnm  eius  qui  pater  dicatur 
Liv.  3,  46,  3;  a.  8e  ob.  vadimonium  (ich  jutn 
letmin  flellen,  Bor  ©eridjt  erfcheinen;  bau. 
a.  ae  überb-  fieR  irgenbwo  einftnben,  ein» 
{teilen  te  nobis  incolumem;  te  vegetum  nobia 
in  Graecia;  fae  patria  patruique  veatigia  pre- 
mentern  iisdem  in  terris  victorem  Tac.  b)  füll 
flehen  machen,  ein»,  anhalten,  bt^ft’1 
legiones,  impetum,  gradum  ftitl  fteben,  §alt 
machen;  fugam,  Samnitem;  auch  non  prius  ae 
ab  effnso  euren  s.  Liv.  6,  29,  8;  fvim  hostium, 
•pedem,  ’aquam,  fventuin,  *opus  einfteden, 
*lacrimas,  *querelas,  fminas , *rem  Bomanam 
befeitigen. 

2)  intrans.  a)  fidj‘  flellen,  ju  peben  anfan» 
gen  (steti  =»  sto),  *hinc  avidus  stetit  Volca- 
nus;  capite  auf  tc.  ju  Reben  fommen  Plaut.; 
fibertr.  irae  altia  urbibua  ultimae  stetere  (— ■ 
exatitere  warb  ju  tc.)  cauaae,  cur  Hör.  carm. 
1,  16,  18 f.  6)  füll  Reben,  Reben  bleiben 
ad  Myconneaum,  flcgio,  *amnes,  *ubi  a.  de- 
tur;  * transmissae  steterint  (fut.  ex.  = finem 
eurrendi  fecerint)  trana  aequora  classea;  t.  t. 
(ich  Bor  ©cricht  Rellen  Quintinm  non  Bto- 
tiase.  c)  (feit.)  belieben,  fich  balltn  pectore 
nil  s.  consili  quit  Ter.;  rea  publica  a.  non  pot- 
cst;  impers.  aiati  non  potest  man  !ann  fict)  nicht 
batten  Liv.;  boppelRnnig  non  b.  poteat  Plaut. 
Trin.  720.  — Partie,  st&tns,  feRgefept,  be» 
Rimmt,  f e ft  dies,  diea  cum  hoate,  aacnficium, 
*sacra,  ’signa. 

»alstrum,  i,  ».  [oeiurpo»]  bie  in  Äghpten  beim 
Rul tu 8 bet  3fi8  gebrauchte  Rlapper,  3 f i ® » 
Ilapper;  farfaRifcfi,  als  RriegSinftTument  ber 
Rleopatra. 

sTsymbrium,  ii,  tt.  [acatipäpioi']  Srunnen» 
treffe  ob.  ffiaffermünje  Ov. 

SiRfphus,  i,  m.  Ifönig  ju  Äorintb,  berüchtigt  als 
oerfchlagener  Strafjenräuber,  welcher  in  ber  Unter» 
Welt  jur  Strafe  einen  grofecn,  immer  wieber  ju» 
tüchoOenben  Stein  bergaufmätjen  rnuRte.  üao. 
•Siajlpliius,  culj.  fifhpbifcb,  forintbifch 

sttell»,  ae,  f.  [dem.  B.  situlu]  ein  jum  Sofen  ae» 
brauchteS,  mit  SBaffet  gefülltes  ©efäR,  bef.  bei 
ben  fiomitien  ju  9iom,  tnbem  burch  bie  heraus» 
nähme  bcr  einjelncn  oben  auf  febmimtnenben  b®l= 
Jemen  Sofe  bie  Orbnung  beftimmt  warb,  in  wel- 
cher gcRimmt  werben  foute,  SoStopf 

♦Sithoii,  önis,  *-thönlus,  adj.  [B.  Sithon,  König 
im  tfjrac.  EberfoneS]  tbtacifch;  *subst.  pl.  tu. 
bie  If)7aci*r' 

sitTcfilosns,  adj.  [sitis]  übertr.  febr  Bertrocf- 
net,  lechjenb  *Apulia.  — sttienter,  adv.  [si- 
tiens]  tp.  mit  •tieiBbun8tt  expetere  Oie. 

sttio,  4.  [sitis]  1)  intrans.  biitRen,  butpig 
fein,  fpriepm.  s.  mediis  in  undis  beim  gröRtcn 
ffleichtum  batben  Ov.  §ierB.  bürr  fein,  lech» 
jen,  agri;  *Afri,  Indi  sitientes  (ft.  berfiönber); 
♦hortus,  ’herba,  fcolonia  sitiena  fein  SBaffer 
pabenb;  ipsi  fontea  iam  a.  2)  trans  "nach  etw. 
bürften,  plus  sitinntur  aquue  um  fo  mehr  bür» 
Ret  man  nach  Ov.;  tp.  libertatem,  sanguinem 
nostrum  Cie.,  ‘ernorem,  honores;  aiti entern 

49* 


772 


sitia  — sooialis. 


me  virtutis  tuae  deaeruiati;  aitientes  aurea 
nad)  'JiadjrtchteH  i^ntadjlenb. 
sitia,  is , f.  1)  $urjt  sitim  explere,  depellere, 
*reatinguere,  ’exstinguere,  ’sedare;  *acrem 
iam  iam  poturi  deserit  unda  aitim  ft.  i.  potu- 
rum  etacriter  sitientem.  2)  bieXütre,  Xrodcn- 
hcit  *deaerta  siti  regio;  *hiulca  »iü  findit 
cania  aestifer  arva;  im  Silbe  j.  exaresco  2),  ex- 
uro  2)  6).  8)  tp.  fDurft  nad)  eiw.  cupiditatis, 
*argenti,  *cruona. 

Sltönes,  um,  m.  SoCeltiBname  ber  nicht  getman. 
SeWohner  SfanbinaoienS  Tac.  Germ.  46. 
slttybox,  i,  m.  [o<rrt)^oe]  Xitelblatt  bei  ©ücher- 
rotien  Cic.  Att.  4,  6,  3 (anbete:  Billybia), 
situla,  ae,  (.  ©efag  a)  *um  SBaffer.  6)  jum  £o= 
fett,  So« topf  Flaut.  Sgl.  sitella. 

1.  sTtus,  ad),  [partic.  0.  aino]  1)  alS  partic. 
Eingelegt,  = geftellt  in  buo  quidque  loco  nisi 
erit  mihi  a.  supellectilis  Plaut. ; ea  (mater  mor- 
tua)  exadversum  s.  erat  Ter.  f)ictt>.  a)  feibaut 
ara  Druao;  aede  Augusto  ibi;  v all  um,  quod 
duabus  legionibua  b.;  urbem  a Philippo  b.  6) 
begraben,  beftattet  Aeneas  s.  eBt  super  Nu- 
micium  flumen ; C.  Marii  reliquiae  ad  Auienom ; 
*al«  @rabfd)rift  Lygdamus  hic  a.  eat.  2)  a[8 
adj.,  gelegen,  liegetib,  befinbüd)  lingua  in 
oro  a.  est;  inSbef.  0.  Totalitäten  locus  in  me- 
dia  insula,  inaula  ante  promunturium ; auch  0. 
IfSetfonen  luof|imtb  propinqui  longius  s.  Sali.; 
siti  (üaetriam)  haud  procul  Scytharum  bellico- 
sissima  gento  erant,  post  Eupbratem  et  Tigrim 
amnes  s.  erant  Gurt.  3)  tp.  voluptates  in  me- 
dio 8.  esse  fönnten  aßen  ju  teil  werben ; situm 
esse  in  alqo  ob.  in  alqa  re  auf  jtnbm.  ob.  etW. 
beruhen  assenaio  in  nostra  potestate  s.  est; 
alcui  spes  omnis  in  fuga  s.  est;  in  eius  pemi- 
cie  patriae  salutem  s.  putabant;  quantum  est 
s.  in  nobis  fobiel  an  unS  liegt;  est  situm  in 
nobis  ut. 

2.  situx,  us,  m.  [Bino]  l)  Sage,  Stellung, 
leitain,  Sefdjaffenljcit  propter  difficilem 
urbis  b.;  Afrieae,  regionis,  castrorum,  loci,  na- 
turalis  Liv.,  Gurt-,  naturae  Gurt.,  membrorum; 
tgentium  Drtäoeitjältniffe;  *s.  foliorum  revo- 
care;  ‘regali  s.  (Sau)  pyTamidum.  2)  *ba8 
lange  Siegenlaffen,  (Hupen  an  einet  Stelle, 
situ  dureBcere  campum;  bal).  a)  *9Jtangcl  an 
fflattung  U.  ftege  cesaat  terra  situ.  6) 
bei  burd)  lange«  Siegen  ob.  SKanget  an  Sßflege 
erzeugte  SdjmuJ,  Stimmet,  Sioft  farma 
squalere  situ  ac  rubigine;  *loca  senta  situ; 
’situ  nidoris  iJunftanjag)  barba  infuscat  pec- 
tua;  *übertr.  0.  SUorten  quae  s.  informis  pre- 
mit  et  deserta  vetuttas  Hör.  ep.  2,  2,  118.  c) 
tp.  bas  geifiige  Setiopen,  ©ermobetn, 
Sin  Welfen  marcescere  otai  situ  Liv.-,  *senec- 
tus  victa  situ  ftumpffinnig ; *ne  pereant  pecora 
situ  Untljätiglcit;  *in  aeterno  iacere  s.  «ietgef= 
fenheib 

»I-vS  ob.  seu,  conjct.  1)  ober  wenn  si  omnes 
atomi  declinabunt  — eive  aliae  etc.;  si  arbo- 
rum  trunci  aive  naves  essent  a barbaris  mis- 
sae;  seu  (saxum)  turbidus  imber  proluit  aut 
annis  solvit  sublapsa  vetustas  (wo  bet  in  seu 
liegettbe  S’onbijionalbcgtiff  fief)  and)  auf  ben  Saft 
mit  aut  erfttedt)  Verg.  Aen.  12,  685;  *qui  — 
iaculo  iucedit  melior  — seu  etc.  2)  eite  — 
Bive,  seu  — seu,  (Plaut.)  si  — aive  Wenn  ent  = 
webet  — ober  wenn,  eS  fei  nun  baff  — 


ober  bafj,  entmebet  — ober  (um  auSjubtüdea 
bafj  man,  felbft  unentfdjieben,  bie  SBapl  gn>if$ei 
mehreren  ©ebingungen  anbem  überlä&t,  mi: 
emcinfdjaftlichem  Serbum  ob.  mit  befonberem  Sei 
um  für  jeher  ©lieb,  m.  indic.)  sive  casu  sin 
consilio  aeorum  immortalium  ea  (pars)  poensi 
pcraolvit;  Bive  medicuxn  adbibueris  siTe  n«: 
adhibuens,  convalesces;  seu  quod  — siTe  eo 
qnod  Goes.  b.  G.  1,  28,  3.  S01et)rmal3  Wiebe: 
holt,  sive  — sive  — sive  Cic.-,  sive  — sive  — 
sive  — seu  Plaut.-,  seu  — sive  — sive  Or.; 
mit  anbem  XiSjunltiBpartileln,  seu  — aut  Verg 
fsive  — aut;  *sive  — ve;  +vel  — sive  — sive 
seu  — vel  Just.  32,  1,  6;  m.  gragcparnfeln,  w 
(angef)ängt)  — seu  Verg.-,  sive  — an  rata» 
Bive  — seu  — an  Tac.-,  (um  ju  orrfudjen)  ol 
entwebet  — ober  sive  — sive  posset  Caes.  I. 
G.  7,  32,  2;  anatotutljijd),  fo  baf;  einem  j weite. 
Bive  ein  Sa()  m.  sin  ob.  ei  vero  entfpridjt  rive 
sensus  extingnitur  — sin  vera  sunt  etc.;  sive 
Zenonem  sequare  — Bi  vero.  ©iüro.  fehlt  bot 
eine  Bive  ob.  seu,  * tollere  seu  ponere  vult  freu, 
•vacui  sive  quid  urimur  Hör.  3)  bl  sive  ol 
seu,  um  bie  ©Saht  jmifd)cn  bet  Sejeichnuij 
eines  u.  beSfeloen  ©egenfianbeS  ju  Uffct 
Ascanius  Lavinium  urbem  matri  seu  (ob.  roesi 
man  fo  fagen  Will)  novercae  reliquit;  hoc  st 
urbe  diacessu  sive  potius  fuga;  nuntios  sea 
potius  Pegasos;  proelio  sive  naufragio  Just 
smäragdus  (an.),  i,  m.  ob.  f.  ein  gtünet  ©bet 
ftein,  bet  Smatagb. 

smilax,  äcis,  f.  [opöla^]  bie  Stct^Winbe  (Smihu 
aspera  L.).  ®ab-  petfonif.  ba«  in  eine  Stedi 
mtnbe  oerwanbeltc  StWäbe^en  Ov. 

Smintheus,  ei,  m.  guname  be8  Stpoßo,  t>.  Smir 
tha,  einet  Stabt  in  bet  XtoaS,  ob.  o ouitir. 
(3Hau8)  ber  Släufetfiter  Or. 

Smyrna  (Zm.),  ae,  f.  ^auptflabt  gonienS.  ®«: 
söbölen  f.  suboles.  [Smyrnaei,  örum,  a 

söbrie,  adv  [sobriusl  1)  nüthtetn,  mdfeig  i 
befonnen,  Bernünftig  Plaut. 
söbrinus,  i,  m.  u.  -a,  ae,  f.  (fl.  sororinus  d.  >0- 
ror]  jweiteS  ©efthwifterlinb. 
gobrlus,  adj.  [so-ebriusl  1)  nüdjtern,  ni<ht  bi 
ttunlcn  homo;  ’pocula  woraus  man  fid|  uiife 
beraufdjen  lann,  ’lympba  (SBaffet);  *nox  otew 
gethett  ocibtadjt,  fconvictus,  ftempus  in  weitst 
jmb.  noch  ni<f)t  betranfen  ifl.  2)  uütfeten 
mdfeig,  entl)altfam.  3)  tp.  oetnünftig.  Oft 
flänbig,  befonnen  homo,  orator,  opera  Plaut 
fsocchlus,  i,  «t.  [dem.  ».  soccuaj  ein  f leinet 
Soccu8;  meton.  fomifthet  Stil  io, 

2,  22.  — xoecux,  i,  m.  eine  2ltt  niebtiget 
leichter  Sdnttje,  bei  ben  ©tiethen  im  hüu^li#^ 
Seben  gebtaudjt;  ootjuggwcife  Xradjt  bet  Sebas 
fpielet  in  bet  Äombbte;  socco  non  astricto  etc 
f.  percurro  II)  1);  bap.  a)  bie  ftomäbie,  hua: 
pedem  (iambos)  socci  cepere  würbe  in  btt  Äs 
möbie  gebtaudjt  Hör.  b)  bet  fomifefje  Sti! 
carmina  aocco  digna  Hör. 
söcer,  eri,  m.  (Kebenf.  sScärns  Plaut.)  Sdjwce 
getoatet;  noster  (meines  SohneS)  ».  venit  Ter  , 
*pl.  Schwiegereltern;  ‘hontes  Derfthroägette 
»Sela  f.  aoeius.  — xöciibTlix,  e,  adj.  [»odo] 
(feit.)  gefellig,  uetttägltch  consortio  inte? 
reges  Liv.  — söciälis,  e,  adj.  [Bociusj  a)  *J b: 
0cf)9rig,  ehelich  torus,  amor,  anm.  I 
bie  ®unbeSgeno[fcn  betteffenb,  ber  ©un 
beSgenoffen  lex,  foedus,  fidea,  exercitus,  bellum 


socialiter  — sodalitas. 


773 


mit  bin  je.;  dii  bei  bem  Wbfdflufj  be«  Sunbe« 
angentfen  Liv.  3,  18,  3;  subst.  cuncta  (n.)  Tac. 
X)ao.  »öctillter,  adv.  wie  ein  guter  ©enoffe, 
1q  merabfchaftlich  Hör.  a.  p.  258. 
doclennn»,  i,  m.  = bociub  2)  Plaut.  — BÖcIStas, 
ätie,  f.  [eocius]  1)  abstr.  ® cn  off  enjdjaf  t,©cf eil* 
fdjaft,  Xeilna  lfm  e , fflemeinfchaft , Serbin« 
bung  (burtb  Übercintunft,  ju  gemeinfchaftlidjer  Un- 
ternehmung) sceleris,  regni;  hominum  inter  ipsos; 
nulla  a.  nobis  cum  iyrannis  est;  gcneri«  hu- 
mani;  inire,  coire,  statuere,  conflare,  conciliare 

s.;  tenire  in  s.  laudum  alcis  teilnehmen  an  ic. 
2)  *concr.  esnrire  coepit  s.  fern.  8)  in  Jpoliti- 
fdjer  Srjief)ung  o)  Sünbni«  jwifchen  jwei  S8l= 
lern  ob.  gfirften  s.  facere,  coninngere,  habere 
cum  alqo;  foedus  ex  societate  facere;  «.  foe- 
dere  confirmare;  s.  belli  facere.  6)  §anbe!8« 
genoff  enfdjaft,  Kompagnie  in  $anbe[8gefchäf= 
ten  s.  facere;  s gerere  führen,  befotgen;  iudicium 
societatis  wegen  Untreue  jmb*.  gegen  leinen  $anb« 
lnng«tompagnon;  be(.  bie  Kompagnie  ber  ®e« 
neralpäd)ter  JU  91om,  mngister  societatiB; 
Bithynica;  earum  provinciarum  bet  Sinfünfte 
ber  Srobittjen;  omnea  e.,  qnarnm  ex  nnmero 
multi  hir  Bedent  iudices, 
söclo,  1.  [Bocinsl  1)  pcrbinben,  Peteinigen, 
gemcinfdjaftlicb  matten  qnocum  me  uno  vel 
maxirue  cum  yestastas  tnm  amicitia  Oic.p.  Plane. 
§.  95;  eam  yim  rerum  cognitionemque  cnm 
eius  scientia  atque  exercitatione  Oie.  de  or.  3 
§.  131;  pericnlum  yitae  tnae  raecnm  teilen 
p.  Plane.  §.  73;  fneminem  cum  ipso  sermonem 
reben;  ’reliqnias  Danaum  urbe  aufneftmen  in  ic.  ; 
sociari  facinoribua  ftd)  beteiligen  an  Liv. ; san- 
guinem  Serwanbtfchaft,  Santilie  Liv. ; consilia 
coetusque  hominum  iure  eociati,  quae  ciritates 
appellantur  Oie.  2)  gemeinfam  unterneh« 
men,  perriditen  sociare  parricidium  Just.; 
’sociati  parte  laboris  functua. 
söclöfraudns,  adj  [socius  u.  frans]  ben  Karne« 
raben  betrügenb  Flaut. 
sScina,  l)  adj.  gemeinfam,  perbunben,  ge= 
meinfdjaftlich  *lingua,  *regnum,  *s.  yiaa  car- 
pere,  *per  spes  nunc  b.,  fs  xictoria.  3n*bef. 
in  politifcher  Sejiefjung  Perbünbet  nrba,  ciyi- 
taa , ’agmina,  ‘claasis.  2)  subst.  -ur,  i,  ro. 
(gen.  pl.  aud)  socium  Plaut.,  Prop.,  Liv.)  u.  -B, 
ae,  f.  ®enoffe,  ® ef ä^rte,  ©efellfdtaf ter, 
«in  (burdb  Übereinfnnft  ju  gemeinfchaftüchet  XI) 4= 
tigleit  oerbunben)  yel  particeps  yel  s.  yel  mi- 
nister consiliorum  tnorum;  laborum,  periculo- 
nim  meorum;  belli;  habere  alqm  s.  culpae; 
vitae  socia  TirtuB;  eloquentia  pacis  est  comea 
otiique  s.;  *>tanguinis  ber  Serwanbte,  bef.  ber 
Sruber;  *tori  Satte,  Sattin.  3näbe|  «)  in  po« 
titifiber  Sejieljung,  Sunbe«genoffe,  fpecieH  pl. 
bie  rbmifeben  Sunbe8genoffert,  bie  mit  Som  Per« 
bünbeten  italiftben  Söller,  unter  benen  bie  fiati« 
ner  eine  beoorrechfete  Stellung  einnabmen,  me« 
halb  fte  auä  bet  Allgemeinheit  bet  socii  befonber« 
genannt  werben  s.  et  Latini,  s.  nomenqne  I,ati 
nnm;  ex  s.  nostris  («—  ex  agro  sociorura  n.) 
praedam  agentes,  praedator  ex  sociis  Sali,  ft) 

t.  t.  ©enoffe  in  irgenb  einer  ©efdjäft«« 
nerbinbung  s.  putandi  sunt,  quofl  inter  res 
communicata  est  Oie.  Verr.  3 §.50;  non  frau- 
dem s.  puerove  incogitat  ullam  pupiUo  Hör. 
ep.  2,  1, 121  f.;  ftnnbelSgenoffe,  Kompagnon 
in  tpanbelt-  n.  ©elbgefchäften,  auch  socii  = publi- 


cani;  al«  iurijl.  f.  t.  pro  s.  (in  einem  ^Srojeffe 
Wegen  Setruge«  gegen  feinen  Kompagnon)  dam- 
nari. 

söcordla,  ae,  f.  [socors]  1)  t@eifte8fchwäebe, 
Sotniertljeit.  2)  Sorglojtgfert,  gahrläf« 
figfeit,  Schlaffheit.  — söcordlus,  adv.  Tso- 
corB,  comp,  ju  bem  ungebraucht.  pos.  socorditer] 
forglofer,  fahrläffiger  Albams  res  actaiir., 
s.  a88errari  Curt.;  b.  agens  Tac.  — Röcors,  dis, 
adp.  [so-cor]  1)  geifte«fchwach,  borniert  ho- 
minea  non  b.;  atolidi  ac  s.;  ipaius  natura; 
fSeianus  nimiä  fortunä  b.,  fingemum,  fanimus. 
2)  forglo*,  fabrlöfjig:  m.  gen.  futuri  Tac. 
SöcrStes,  is,  m.  1)  ber  berühmte  griethifthe  Sh>= 
lofoph-  ®ao.  -tTcns,  adj.\  pl.  *tlcl,  5rum,  m. 
Schüler,  Anhänger  be*  Sofrateä.  2)  ein  gelb« 
herr  ifllq.  be«  @r.  Curt. 
söcrus,  us,  f.  Schwiegermutter. 
södülTciiis  (nicht  -tius),  adj.  [Bodalis]  1)  fame« 
rabfchaftlich,  gefellfchaftlich  *iure  s.;  b. 
iuris  sacramento  quodam  nexi  Just.  2)  subst. 
-ium,  ii,  n.,  o)  ©enoffenfehaft,  Äamerab« 
fdjaft  *fraternum  yere  dulce  «.  b)  Serbrü« 
berung,  fint  guten  Sinne;  in  üblem  Sinne, 
eine  Sluffrifehung  ber  sodalitates  [ogl.  Bodali- 
tas  ft)]  in  anberer  gorm,  welche  IribuSgenoffen 
ju  ber  Slufgabe  bereinigte,  eine  beftimmte  poli« 
tifche  Slnfitht  ju  berfolgen  (barnm  al«  collegia 
ju  betrachten,  fo  Wie  fie  auch  auf  Jnfchrifteti  noll« 
ftfinbig  collegia  sodalicia  heifeen)  u.  not  ©ericht 

u.  bei  Saftten  ju  Wirten,  alfo  politifdje  Klub« 
innerhalb  ber  Xribu«,  bie  oft  o.  ben  Kanbibaten 
felbft  gegrünbet  waren  u.  beten  houptfödtlidjer 
3wcd  barin  beftanb,  bie  Seftechung  ju  organifte« 
ren  u.  in  ihre  $anb  ju  nehmen,  um  n.  bem  ipaupte 
be«  Kanbibaten  bie  Klage  be«  ambitus  abju« 
wehren,  ©egen  fte  war  gerichtet  bie  lex  Licinia 
de  Bodaliciis  Dom  3-  66  P-  £hr. 
södilis,  is,  m.  1)  Kamerab,  ©efpiele,  ffle« 
führte  in  gefeDfcfjaftlichen  Sergnügungen  u. 
Übungen,  bef.  Xifdftgenoffe,  3e(h6tubet  ad 
sodalem  tuum;  *hiemis  (p.  §ebtu8);  *Veneris 
(p.  ÜRifchlrug);  tp.  in  ettn.  ein  Kamerab,  ähn- 
lich ille  s.  erat  istius  in  hoc  morbo.  2)  ffllit« 
glieb  einer  ©eoffenfehaft  a)  in  gutem  Sinne,  3Rit« 
glieb  einer  reiigiftjen  Opfergefellfchaft  An- 
tonio s.  — defuerunt;  habui  semper  sodales 
Cie.  Cat.  m.  §.  46;  bef.  SKitglieb  eine«  Stiefter« 
tollegium«;  fp.  ben  Sigenpriejiern  ber  Per« 
giStterten  Kaifer.  6)  in  üblem  Sinne,  X eit  neh- 
met an  einer  unerlaubten  Serbinbuttg, 
Spie&gefelt  eiuadem  prope  b.  ®ap.  BndalltiiH, 
AtiB,  f.  bie  fflenoffen,  Kamerabfchaft  officia 
s.  fumiliaritatisque;  homo  nuramä  s.  ber  bie 
meinen  Sufenfreunbe  6at;  concr.  ego  do  b.  boIub 
Bum  orator  datus  Plaut.;  bef  eine  ©enoffen« 
fchaft  a)  urfprünal.  in  gutem  Sinne,  religiöfe 
Opfergefellfchaftcn  jur  Seforgung  gewiffer 
öffentlidjer  sucra  innerhalb  einer  u.  berfelben 
Xempelgcmeittbe,  beten  Slitglieber  (sodaleB)  einan« 
ber  nicht  gerichtlich  Perfotgten,  fonbent  ju  gegen« 
feitiger  Scrteibigung  beitrugen  s.  me  quaentore 
constitutae  sunt  Oie.  Cat.  m.  §.  45.  6)  in  üblem 
Sinne,  geheime  Serbinbnngen,  Klub«,  bie 
baburd)  entjtanben,  bah  bie  sodales  auch  bie  Kan« 
bibaten  au«  ihrer  Witte  unterftüjten  u.  ade«  jur 
Erreichung  politifcher  Sbfichten  anmenbeteu,  baft 
bie  sodalitates  im  3-  66  b-  Eh1-  bu«h  ba«  sc- 


774 


sod  es  — soliilus. 


natus  consultum  'ut  aodalitates  decuriatiquo 
diacederent’  aufgehoben  routbc». 

»öde»  [au*  ai  audes  nocg  Cic.  or.  $.  154],  Soll 
oerj,  wenn  e*  bit  gefällig  i fl,  gcfälligfi, 
bod)  die  , iube  s. ; at  sein’  quid,  ».  Ter. j 
corrigo,  ».,  hoc  Hör.,  me  (sc.  relinque),  ».  Hör. 
saf.  1,  9,  41. 

Sogdiäua  regio,  Sanbfigaft  in  ?I[tcn  jttifegen  bem 
3ajarte*  u.  Dfuä,  j.  Suctgara  u.  cm  teil  nocg 
j.  Sogb;  subst.  -ftnl,  örurn,  m. 

»öl.  is,  m.  1)  bie  Sonne,  s.  ortua;  oriens  8., 
aolia  ortua;  »primus,  »venienB,  *cum  s.  novo; 
»«urgente  a s.;  occidens,  solis  occasus,  »s.  me- 
dio, *s.  supremo;  »cum  eol  Oceano  subest  f. 
aubaum  1);  duos  a.  viaoa;  b.  mihi  excidisee  e 
mundo  videtur  idj  gätte  eget  bei  Rimmels  Sin» 
fall  Bermutet;  fpritgro.  nondurn  omnium  dierum 
aol  occidit  cö  ift  nocg  niegt  allet  löge  SIbenb 
Liv.  39,  27,  9;  ai  hoc  uno  quiequam  aol  vidia- 
aet  indignius  Cic. ; plura  quam  aol  videt,  vie- 
toriä  lustrare  Ourt.;  oerfcgicben  aufgefagt  b.  Hör. 
ep.  1,  20,  19  cum  tibi  b.  tepidus  plurea  admo- 
vorit  aurea,  am  magif  cg  einitcg  fien  jebod)  'wenn 
bie  tfrilglingafonne  eine  gtögere  gagl  B. 
©öretn  bit  jufügrB ; »terrae  alio  ».  calentea  (jur 
Slejeicgnung  bet  ffleltgcgenb) ; »et  8.  melius  nitent 
im  Silbe,  o.  Slugufiu*,  beffen  Mntimft  Olütf  u. 
Sreube  Betbteilel.  ißerfonif.  bet  Sonnengott, 
bet  Sßgöbu*  bet  ©riechen,  (Bätet  mit  Slpollo  ib«- 
tificiert;  al*  ©ottgeit  bet  Seifet  Ourt.  (ogl.  Mi- 
threa).  2)  meton.  a)  Sonnenfcgcin,  = ft t a ^ I , 
»Wärme,  » gipc,  Sonne  Diogenes  Alexandro: 
Nunc  quidem  paululum,  inquit,  a aole;  (Ter.) 
in  aole  lectuloa  faciendos;  »ad  aolem,  »cum 
»ole,  »aub  aole,  ambulare  in  sole;  »aoie  fati- 
gari;  faolo  premi;  frix  in  densam  umbram 
eadente  a.;  »nimius;  faeu  e.  aeu  imber  eseet; 
»patiens  pulveria  atque  8.;  pl.  Sonnenftrag» 
len,  »blide  »s.  nocent  capiti;  »peruata  aolibua 
uxor;  »aolibu»  aptus  f.  aptue  11);  »fonuige 
Xage  ei  numeres  anno  a.  et  nubila  toto.  6) 
»bet  lag  huncine  8.  tarn  nigrum  aurrexe  mihi; 
o aol  pulcher;  pl.  trea  a.  erramua;  hiberni,  tp. 
a)  gut  Sejeicbnuttfl  öffentlicher  Xgätigleit, 
SItbeit,  be>  öffentlichen  äuftieten*,  £e» 
ben«,  bet  OffentUdjteit  procedere  in  b.  et 
pulyerem;  doctrinam  in  b.  et  pulverem  produ- 
cere;  cedat  umbra  aoli  bem  ftnegabienft.  ß)  jelt. 
B.  einet  ausgezeichneten  Setiou  P.  Africa- 
nua,  aol  alter;  Brutum  aolem  Asiae  appellat 
Hör.  y)  bei  geograpf).  Kamen,  fon»  aolia  in 
SDlannatica  Ourt. 

»öl&ciölum  (nicht  solat,),  i,  n.  dem.  o.  aolacium 
Ci.  — »ölAcium  (nicht  aolat.),  ii,  n.  [solor] 
Xtoft,  Xrofigtunb  afferre  alcui  ».;  hoc  mihi 
cat  aoiacio;  quod  (conjct.)  de  aua  aalute  itnpe- 
traverit,  fore  etiam  reliquia  ad  auani  apem  ao- 
iacio Caes.  b.  c.  1,  22,  6;  vacare  culpa  magnum 
cat  8.;  spei  maioria  avertendae  (um  IC.)  8.  (ein 
SchmetjenSgelb)  obicctum  cenBebant  Liv.  6,  24, 
5.  XaB.  a)  Xtoft,  ©inbetung,  3ufluegt  in 
bet  Kot  calamitatis;  ferit  confuaioui  meae  (mit 
in  tc.)  non  mediocre  ».,  ai.  6)  »Xröfiet, 
»Xtöjietin,  pl.  ave»  a.  ruria;  dicta,  duri  a. 
caaua;  apes  et  a.  noatri.  — »aüliraen,  Tni»,  ». 
[solor]  Xtoft»,  Sinbetungömittel,  Xtoft. 

»ölAris , e,  adj-  [aol]  jut  Sonne  gegörig, 
Sonnen»  »lucnen.  — Solarium,  ii,  n.  [sol] 
l)  Sonnenuhr;  bah.  non  ad  s.  yeraatua  cat 


ift  nicht  auf  bem  [forum  (»o  eine  Sonnenuhr 
loat)  abgefchliffen.  2)  (Flaut.,  Suet.)  jeber  bet 
Sonne  anägefegte  Ctt,  Stier,  flache«  Xach, 
Sollet,  Xeirnffe  neque  a.  neque  horturn. 
»öUtium,  »ölätlölum  f.  aolacium,  tolaciolum 
»Sölitor,  öris,  m.  [aolor]  Xtößet. 
aoldum  f.  aolidua  2)  b)  u.  c). 

»olduril,  iörum,  m.  bie  butch  ein  ©elübbe  Ser 
pflichteten,  bie  ©etteucn  (.ogl.  devotus)  Cat.- 
b.  G.  8,  22,  1. 

»ölea,  ae,  f.  Sanbale,  Schnürfoljte,  bie  nm 
bie  gugjohle  bebedte  u.  mit  Kiemen  u.  Sänbtnc 
oberhalb  fefigebunben  warb.  Sie  warb  n.  Kiän 
nein  u.  Stauen  getragen,  abet  nur  ju  ©aufc,  *. 
menn  man  ju  Xijcge  ging,  legte  man  bie  San 
balcn  ab  u.  lieg  fie  [ich  beim  Slufflegtn  B.  ben 
SHaoeit  miebetgeben,  bah-  demerc,  poscere  ao- 
leaB  Flaut.,  Hör.;  übertt.  inegcn  bet  ähnlich  In: 
a ) s.  ligneae  eine  SSrt  o.  gugfeifetn.  6)  bie 
Seejungc,  ein  3i[cg.  Xao  A)  »öleArlu»,  ii, 
m.  (feit  ) Sanbalenttäget.  B ) »öle&tas,  adj 
Sanbalen  ttagenb. 

»ölemni»,  »ölenni»  etc.  f.  aollemni«  etc. 

»öleo,  aolltUH  aum,  — 2.  1)  pflegen,  gemohnt 
fein  (junäcbft  nut  B.  häufiger  iäcebcrholuicg  eine: 
©anblung  ob.  eine«  Steigmffeä)  m.  inf.;  in  3®> 
fehenfögen  oft  abfol.,  ut  aoleo,  ut  »ölet  («=  ut  s. 
facere)  mie  ich  pflege,  mic  et  pflegt,  nach  meinet  tc. 
©emohngeit;  ut  solet  fieri;  quod  in  adrerah 
rebus  a.  fieri  Ourt.;  häufiger  bl.  ut  solet  nm 
gewöhnlich,  mie  in  bet  Kegel,  ut  plerumque  cf 
in  pleriaque  negotii»  solet;  id  quod  ob.  quod 
in  tali  re  8.;  praeter  quam  in  navali  certamin- 
s.  gegen  bie  Kegel  im  je.  Liv.;  quod  prava  am 
bitio  Hall.  Jug.  96,  3;  ut  praetorea  a (sc.  edi- 
cere)  Cic.  off.  3 §.  92;  partic.  a)  aolens  nad 
©emognheit,  b.  sum  ug  bin  gemognt  Plaut.  I 
solituB  old  adj.  gewöhnlich,  solitum  quicqaacr 
liberae  civitatis  ctm.,  mai  bet  Kegel  nah  lc 
einem  Sieifiaat  gegötlc  Liv.  3,  38,  9;  honor-: 
Tac.,  »mos,  »artea,  »locus;  subst.  n.  sing,  bot 
©emögnlicge,  bie  ©ctBohngeit  *».  tibi  (k 
e8t),  »praeter  (gegen)  s.,  fsupra,  ultra  a.;  abi 
b.  comp.,  solito  magis,  magis  s.  ole  getobt:, 
lieg,  citatior  b.  amnia  Liv.',  »».  velocius,  »»  ci 
ti uh.  2)  Umgang  gaben  cum  viris  Plaut. 
»öler»,  »ölertia  f.  aoUera  etc. 

Söll,  örum,  m.  Stabt  in  Cgpcrn,  B.  Xigtanei  oer 
geert,  b.  Sfiompeju«  wicbet  getgeftefit,  bag.  Pom 
peiopolia. 

sei  Ilde,  adv.  [aolidua]  tp.  gegötig,  roagtgaft. 
tücgtig  scire,  8.  aycopbanta  eat  Flaut.,  gao 
dere  Ter.  — sölldltas,  ätii,  f.  [solidoi] 
Xichtgeit. 

»Ölldo,  t.  [aolidua]  1)  biegt,  feft,  betb  ou 
egen,  befeftigen,  auch  ganj  maegen,  *a re* 
cret&  solidanda  tenaci  betleiben ; fmuroa,  viam 
faedificia;  tqua  (yi)  fracta  aolidantnr.  3)  tf 
befefiigen  Aur.  Vict. 

sölldu»,  adj.  m.  comp.  u.  sujo.  1)  o.  Katut  f efc 
lompatt,  betb,  gebiegen,  maffio  corpa-. 
pariea,  aphaera  s.  atque  plena,  columna  aurea 
»crateres  auro  8.,  »a.  de  marmore  templum. 
subst.  sing.  «.  ctm.  gefie«,  »fragili  quaeret» 
illidere  dentem  offendet  aolido  b.  i.  ba«  bcs 
3agne  be«  Keibeö  ©iberftebenbe  Hör.  sat.  2,  i,  7». 
ffundamenta  per  b.  aubdidit;  pl.  n.  beette 
ftötpet,  i Kugeln;  fefiet  Soben  solide 
procedcbat  elephantus  Liv. ; »iosea  lil  ad 


soliferreum  — sollicitus. 


775 


>olidum  bt4  auf  ben  ©runb;  'alte  finditur  in 
lolidum  cuneis  via  in  ben  Sern  (bcä  Stammet); 
p.  ffeftigleit,  Sicherheit  'multos  in  solido 
ursus  Fortuna  locavit;  nostra  gloria,  cum  sit 
>x  solido  Ourt.  2)  tp.  o)  'unerfchütterlicfj, 
cfi  mons;  ähnlich  solidam  (eine  gefchloffenc,  ju< 
jerldffige)  et  robuatam  et  assiduam  frequentiam 
»raebuerunt  Cie.  p.  Plane.  §.  21.  6)  reell, 

wahrhaft,  bleibenb,  gebiegen  gaudium,  be- 
ueficium  Ter.\  eat  gloria  s.  quaedam  res  et  ex- 
riressa,  non  adumbrata;  indicia  8.  atque  ex- 
ironaa ; lau«,  libertas,  utilitaa,  non  tarn  s. 
jimm  eplendido  nomine,  fs.  et  robuata  elo- 
luentia;  'inane  abscindere  aoldo  (ft.  eolido) 
9.  bem  Gchteu  Hör.  tat.  1,  2,  113.  c)  gan», 
aollftänbig  ueura,  annua,  *partem  eolido 
demere  de  die,  conaulatua,  s.  atipendia  acei- 
pere,  'vires;  subst.  n.  ba«  ®an&e,  bic  gonje 
Summe  a.  «olvere;  creditorea  in  aolidum  ap- 
peUabänt  tünbigten  ba«  Kapital  2’ac.  ann.  «, 
17;  'soldum  (ft.  aolidum)  reddere;  *ut  decies 
aolidum  (gatue  je^nmal  hunberttaufenb  Sefterjen) 
exaorberet  ilor. 
ölYferreum  f.  aolliferreum. 
ilistimum  tripudium  f.  tripudium  6). 
ulttariiis,  adj.  [aolusj  alleinftehenb,  ein" 
j icbletifd),  in  bet  Sinfamleit  lebenb,  nn> 
gef  eilig,  aud)  abgefonbert,  cinjein  b.  homo 
atque  in  agro  vitam  agena;  natura  nihil  s. 
atnat;  omnem  naturam,  quae  non  8.  sit  neque 
simplex,  eed  cum  alio  iuncta  etc. 
ulitüdo,  Inis,  f.  [aolus]  1)  ©infamleit,  Gin» 
bbe  loci;  discedere  in  alqas  e.;  in  agrie;  in 
foro  ab  oratoribue;  fin  Aeia  s.  facere;  f(pl.) 
Scytharum,  Numidiac ; ffugac  r.  captat  um  burd) 
fte'ju  fliehen;  audj  bl.  3urüdae«ogen^eit  » 
lebhaftem  Seriell  vivere  in  s.  Cie.  Ungern,  m. 
gen.  obj.  Wangel,  Seere  an  ic.  ea  ».  magi- 
»tratuum  Lic.  6,  36,  10;  in  hac  tum  omniB  hu- 
roani  cultus  h.  Gurt.  7,  3,  12.  2)  Serlaffen- 
peit,  tpilflofiflfeit  viduarum,  liberorum. 
oll  tum,  -tus  f.  soleo. 

olium.  ii.  n.  1)  erhabener  3if};  inSbef.  a) 
Ibion,  Königöfip,  'für  3upitet;  bau.  fönig- 
lid&c.  SBürbe,  KönigSgetoalt  in  paterno  «. 
coliocare  Liv.\  's.  seeptroquo  potitue;  f eolio 
depellere;  fArsacidarum.  6)  für  bie  Götter 
in  ben  Stempeln,  c)  bet  Seffel,  worauf  bie 
l«ed)t«fanbigcn  ju  f)aufe  fifjenb  ben  Klienten  Se 
fdjeib  gaben  ob.  IKcdjtäftageu  beantworteten.  2) 
Sabewanne.  8)  ffteineraer  Sarg,  Sarlopbag. 
Wltvagus,  rtdj.  [solua  u,  vagua]  1)  allein  per" 
umftteifenb  bestiac;  caelum  fid)  allein  bewe- 
genb.  2)  auf  fid)  befdjtäntt,  oereinjclt  b. 
cognitio  et  ieiuna. 

ollemnis,  e,  adj.  [sollue  <—  totus  u.  annus]  1) 
jebeö  3abt  ju  etnet  beftimmten  Seit  unb 
mit  einet  ge wi f fen Seiet lieh teil  gcfdjetjcnb, 
alljäbtlid)  gefeiert,  jährlich  sacra,  aacri- 
ticia,  dies  deorum  festi  ac  ab  Volscia  et 
Aequia  atatum  iam  ac  prope  8.  in  uinguloB  an- 
nos  bellum  timebatur;  idus  tum  Maiae  s.  in- 
eundia  magiatratibua  erant.  2)  inbem  balb  bet 
eine,  balb  bet  anberc  Begriff  ooiljetrfdjt  1)  feiet* 
lid),  fefllidj  religiones,  verba,  epulae,  ludi, 
♦die«,  *arae.  SnSbej.  ale  subst.  sollemae,  is,  u. 
häufiger  pl.  bie  [feierlich  teit  s.  clavi  figendi; 
Fidci  s.  mstituit;  sollemnia  ludorum,  ffuneria; 
pl.  Opfer  Verg.;  exta  aollemnium  Lic.  b)  bei 


beftimmten  Gelegenheiten  gefdjebenb,  gewöhn* 
lief),  üblich,  gewohnt  la*civia,  officium;  tot 
(dies)  s.  sunt  wetbeu  regelmäßig  ali  Bebcnljeit 
gegeben  Liv.  1,  32,  9;  fmoa,  *opus;  ‘acervi  auf 
gewöhnliche  SSeife  gehäuft,  *ignis;  subst.  n.  ©e* 
brauch,  Gewohnheit  nostrum  iltud;  intor  ce- 
tera 8.;  »Bollcmma  (auf  bie  alltägliche  u.  ge- 
wöhnliche SBeife)  Hör.  cp.  1,  1,  101;  munsit  s.  ut 
Liv.  Sab.  sollemnlter,  adv.  feictlich  omnia 
peragere. 

sollers,  tia,  adj  m.  comp.  u.  sup.  (sollua  = to- 
tns  u.  ara,  ®gf.  inors)  funftfertig,  erfin* 
bungäreich,  gefchicft,  gewanbt  quo  quisque 
est  eollertior  et  ingeniosior,  eo  etc. ; Bollertisai- 
muB  omnium  factus  est;  genus  acuminis;  agri- 
cola,  natura,  providentia,  ‘Ulixes,  *manus, 
'custodia;  subst.  callidi  sollertesque;  *m.  gen. 
lyrao.  $ab.  a)  sollerter,  adv.  *m.  comp.  u.  sup. 
gefchicft,  llug,  lijiig.  b)  aollertia,  ao,  /'. 
Kunftferligteit,  Gefchicf  lichfeit,  Srfin* 
bungigabe  naturac,  iudicandi;  in  üblem 
Sinne  Schlauheit  in  omni  re  fugiondu  est 
talis  s. 

gollIeTUtio,  önia,  /.  [sollicito]  l)  SB e u n t u * 
tgung  nuptiarum  (wegen  bet  ic.)  Ter.  2) 
ufwiegelung,  Slufhejuug.  — tsoHYcTte, 
adv.  m.  comp.  u.  sup.  [sollicituB]  forgfältig, 
angelegentlich. 

sollicito,  1.  [Bollicitus]  1)  »heftig  bewegen, 
erregen,  erfchüttern  ferro  humum-,  Bollici- 
tanda  tarnen  tellua  (attfjuwühlen)  pulvisquc  mo- 
vendas;  spicula  dexträ;  freta  remis;  feras  ja- 
gen; stamina  docto  pollice  rühren;  spicula  fd)üt- 
ieln;  malfi,  copiä  aegrum  stomachum  angreifen. 
2)  tp.  a)  etfd)üttetn,  wanlenb  machen  pa- 
cem,  atatum  quietae  civitatis.  6)  geiftig  erre* 
gen,  beunruhigen,  beliimmetn  alqm;  libido 
et  ignavia  semper  animum  excruciant  et  s. ; 
multa  mo  s.  anguntque;  fsoUicitari  metu,  fre- 
bus;  *ea  cura  quietos;  reijen,  aufteijen, 
*tegen,  "bringen,  "Wiegeln  fin  his  (prae- 
diis)  me  multa;  'lentum  cupidinem  cantu  tre- 
mulo  loden;  *ipsam  ingentibus  donia  teijen; 
*fidem  pudicam  donis;  sollicitatua  (aufgebracht  i 
Iuppiter  Liv. ; civitates,  exercitum,  milites,  ple- 
bem,  *servitia;  sollicitatua  ab  ArverniH  pecuniä, 
falqm  pecuniä  ad  perniciem  alcis;  falqm  in- 
gentia  pecuniae  ape;  'iudicium  donis  beftechen; 
fanimoB  militum  praemiis;  fim  befferen  Sinne 
praeceptorcs  (jum  Kommen  bewegen);  me  in 
Formiannm;  anteqnam  est  ad  hoc  opus  Holli- 
citatua. 

Bolllcltüdo,  Ini«,  f.  [sollicitus]  ®e!ümmerni8, 
Seforgniä,  Kummer  animi;  s.  aicui  atlerre, 
afficere  alqm  sollicitudine ; sollicitudines  le- 
niuntur;  publica  in  ®ejug  auf  beit  Staat;  solli- 
citudine (burd)  leilnamc)  excitata  turba;  aud) 
(Cuint.)  Spannung,  ängftlidhe  Sorgfalt 
cum  favore  ac  s.  optimus  quisque  legendus 
est;  sed  diligenter  ac  paene  ad  scribendi  a.  — 
ita  ut  lectio  accodat  ad  ac,  s.;  hanc  mo- 
rsen et  a.  initiis  impero. 
sollicitus,  adj.  m.  fcomp.  fsollua  =»  totus  u. 
cieo]  l)  *in  Bewegung  gefeet,  erregt  ratea, 
mare.  2)  tp.  a)  ».  Ifjerfoncn  beforgt,  unruhig, 
äugftlich,  befümmert  civitae;  animo  s.  csbp; 
de  alqa  re;  magis  pro  Ambracia  quam  pro 
Aetolis  a.  Liv.  38,  9,  4;  faut  pro  vobia  sollici- 
tior  aut  pro  me  accurior  Tac.  hist.  4,  68;  meam 


776 


solliferreum  — solutus. 


vicem  Liv.;  s.  habere  'belümmero)  alqm;  *bt- 
fdjäftigt  tibi  s.j  B.  litten  unruhig  eanes,  s. 
animal  ad  noctumon  strepitus  Liv. , ‘equus, 
•lepus.  b)  b.  ©odjen,  Boiler  Unruhe,  ©orge, 
unruhig,  geftött  in  tyraunorum  vita  omnia 
sunt  s.;  nox;  spern  meam  dubiam  et  a.  facis; 
imperium  grave  ac  8.;  pax  certamine  patrum 
et  plebis  Liv. ; *eura,  *timor,  ‘metus,  *opes, 
‘sedes. 

soinferreum  (boI.),  i,  n.  [boIIus  — totus  u.  fer- 
rum]  tin  ganj  aus  gijen  beftcbenbeS  ©efebof), 
®ifengefd)ofi  Liv. 

Sölon  (Solo),  önis,  m.  1)  berühmter  ©cfejgebcr 
SltbenS.  2)  SefeblSbaber  tn  ©qbna. 

Sedonium,  ii,  tt  ob.  Solonius  ager,  ©tgenb  in 
llatium. 

sölor,  dtp.  1.  1)  trdflen  difßdentem  verbis 
suis  Plaut.-,  ‘fessos  opibas  amicis  erqniden; 
•oecasum  Troiae  ftefj  tr&ftcn  übet  je. ; *se  ele- 
mentie  fid;  begnügen  ob.  beruhigen  mit  jc.;  *spea 
me;  ‘solantia  tollite  verba.  2)  linbern,  mil-- 
bern  ‘curas,  * inetum , *lacrimas,  ‘gravem 
aestum  fluviis,  ‘aogrum  amorem  testudine,  *la- 
borem  cantu,  ‘famem  queren;  auch  entlad  bi* 
gen,  Srfafc  gemähten  talqm  decies  HS  dote; 
•me  silva  etc.  tenui  ervo. 

solstltiälln,  e,  adj.  [solstitium]  jur  ©ommer* 
fonnenroenbe  gehörig,  dies  ber  längfle;  *tem- 
pns;  _*ort,ua  solis  im  ©ommerfolftirium;  orbis 
©onnenroenbejirlel ; *nox  bie  fürjefle;  meton.  a) 
jum  $od|fomntet  gehörig,  ©ommer*,  b.  tem- 
pore mitten  im  Sommer;  (Plaut.)  berba  ©om= 
mergeroäd)8,  morbuB  ©onnenftidj  ob.  lieber,  b) 
jur  Sonne  gehörig,  ©onnen*  orbis  Liv.  1, 19. 
— solstitium,  ii,  n.  [sol-eisto]  ©onncnftill* 
flanb,  = weitbe,  bef.  ©ommetfonnentoenbe, 
bie  Stil  bet  längften  Inge;  ‘meton.  Sommer* 
»eit,  = bi&«- 

1.  sölnra,  i,  «.  bet  unterfte  Zeit  einer  ©ad)e, 
btt  natürliche  ©oben,  ©runb  (als  BafiS  eines 
barauf  tu^enben  Körpers)  fo«sae ; ab  infimo  b. 
B.  unten  an;  rlivus  ad  (bis  auf)  b.  exastns  est; 
tp.  b.  et  quasi  fundamentum  oratoris;  hoc  quasi 
8.  quoddam  et  fundamentum  est;  bef.  a)  bet 
gu&boben  eines  HtmmerS  marmoreum.  6) 
gufsfoble-  c)  *©d)ubfobl<.  3)  bet  ®tbbo= 
ben,  bie  Erbe,  bet  ©oben  (als  fefte  ©tunblage 
beS  batauf  ©efinblidien)  agri,  oxile  et  macrum; 
in  sede  ac  s.  nost.ro;  ut  beluae  audacter  velut 
per  s.  ingrederentur;  aequare  solo;  ad  b.  diruta 
urbe  Ourt.  10,  3,  7;  fea  quae  solo  continentnr 
liegenbe  ©rünbe  u.  unbewegliches  ©efipt^um  übetb, 
fin  solo  collocare;  quodcumqne  in  solnm  ve- 
nit  tnaS  einem  einfällt.  $ieto.  a)  baS  fianb, 
bet  ©oben  patriae,  terrarum;  solum  vertore, 
mutare  auSmanbem,  *natale.  6)  ‘Unterlage, 
Cereale  o.  ©tob;  b.  subtrahitur  navi  baS  SReet 
fliegt  unten  jurüd  Verg.  Aen.  5,  199;  astra  te- 
nent  caeleste  s.  (©ewölbc).  c)  ®ede,  ©latcau 
super  pilas  lapide  quadrato  s.  stratum  est  Ourt. 

2.  Bülntn,  adv.  f.  aolna  2).  [5,  1,  33. 

Solnntlmis,  i,  m.  giitroobnet  B.  ©oluS  (©tabt 

an  bet  Uiotbfüfie  ©ijilienS). 

solus,  lus  (dat.  solae  Com.),  adj.  1)  alleinig, 
einjig,  aubfd}liej;lid),  aud)  oft  burd)  adv. 
nur,  blofj  iu  geben,  tot  mei  solius  solliciti 
sunt  causa  Ter.-,  boIub  regnat;  jut  Setflätfung 
mit  unus  Brtbunben,  s.  unum  (einzig  u.  allein) 
hoc  vitium  Ter.-,  uno  illo  s.  antistite;  res  una 


Bolaqne  baS  eine  u.  auSfcblie&lidje  Wittel  Hot 
ep.  1,  6,  1 f.;  rem  narrabit  sola  soli  Ter.-,  quaen 
ex  solo  (i|n  unter  Biet  Bugen)  ea  quae  Catt  l 
G.  1,  18,  2;  solae  (nur)  triginta  minae  Plaut 
novem  s.  diebus,  solos  novem  menses;  (Stoiei 
soli  ex  Omnibus  — dixerunt;  *de  modo  vi- 
ginti  — reetabam  solus;  auch  8.  einem  befeu 
betS  hoben  ©tab  einet  ©od)e  boIub  est  homo 
amico  amicus,  s.  id  est  carum  mihi  Ter.  { 
ptägn.  a)  allein,  einfam  qui  divitiia  »oli  i»- 
cubuore;  *ubi  solus  in  silvis  aevum  exigerei 
tue  solus  (oljne  ©egleitung)  — exirem ; ‘tnced 
solus;  au©  alletnftehenb,  Betlaffen  (oha 
ffrteunbe)  sola  hic  sum  Ter.;  solus  atque  om 
ninm  honestarum  rerum  egens  Sali. ; sola  dom« 
inaeret  vacufi  Verg.;  ‘oermittwet  solam  vacuc 
tabescere  lecto.  b)  B.  üofalitäten  einfam,  öb< 
terrae  Plaut.,  Ter.;  ‘inaula,  *solo  in  monte: 
loca;  'angiportufl , ‘litus,  ‘agri;  auch  *s.  ab 
nocte.  §iero.  adv.  sölnm  allein,  blojj,  nut. 
auSfchliefjlidj  (befcfjrdnft  ein  ©täbifat  auf  einei 
einjelnen  gatl,  mit  «uSfc^lufe  alles  anbern)  qua: 
hominum  s.  auribus  iudicantur;  maius  bell  au 
imminere  arbitrabantur,  quam  si  cum  barbar 
s.  contenderent;  bef.  häufig  non  (nec,  neqae)  i.,  sei 
(verum)  etiam;  non  s.  non,  sed  etiam,  sed  etiam 
non,  sed  ne  — quidem ; non  s.,  Bed  ne  — quidetr 
sed  vix;  non  e.,  Bed;  non  s.  — etiam  (ohne  sed; 
um  ben  ©ab  m.  etiam  mehr  betoortreten  ju  laffev 
haec  ree  non  b.  ex  domesbea  est  ratione,  at- 
tingit  etiam  bellicam  Oie.  off.  1 g.  9;  (feit.)  noa 
s. , sed  — quoque,  non  b.  omnia  — sed  es 
quoque  Cie.  fam.  4,  8,  1;  ut  non  cetera  s.  ei 
agris,  sed  pecus  quoque  omne  in  urbem  com 
pelleretur  Liv.  2,  11,  3;  biSW.  ftebt  solum,  tr: 
man  solus  etwartet,  inbem  8.  wie  tantum,  modo 
bebanbelt  ifl.  Bi  mea  essent  in  te  ofßcia  s. ; nos 
nobis  8.  nati  sumus. 

Hölüte,  adv.  m.  f eomp.  [solutus]  1)  frei,  ni 
gebinbett  moveri,  -flascivire.  2)  leicht,  obse 
©cbwietigleit  b.  et  suaviter  dicere;  ita  fi 
eile  soluteque  verbis  volvebat  — sententias,  ut: 
fsolutiua  (flieienbet)  promptiusque  eloqui  3 
fcf)la}f,  nachläffig  quod  ille  tarn  s.  egi»s« 
tarn  leniter,  tarn  oseitanter.  — sölütllis,  e,  od\ 
[solutus]  (leicht)  auScinanbetgebenb  ns 
vis  Suet. 

sSlütio,  önis,  f.  [solvo]  baS  ©elöftf ein,  lin- 
guae  eine  fettige  8-  (gletchfam  ein  gelöfteS  3os 
genbanb)  Oie.  de  or.  1 §.  114;  quasi  s.  totiu* 
hominis  Cie.  Tu&c.  3 §.  61.  2)  ©ejaf)lun<l 

8ablung  rerum  creditarum,  s.  impediUL 

sdlütus,  adj.  m.  comp.  u.  *»p.  [partic.  O.  solvo’ 
etöft,  bob.  1)  ftei,  ungebunbtn,  felbftönbic 
effetlot,  ungebinbcit;  in  übelm  ©inne,  »i: 
gelloS,  auSgelaffen  a cupiditatibus;  s.  über- 
que  animus;  permissa  et  s.  licentia;  civitatis 
volnntas;  quo  mea  ratio  facilior  et  solobor 
esse  potest;  maximc  solutum  et  sine  obtrer 
tatore  fuit  m.  inf.  Tac.;  optio  elipendi ; über: 
ad  causas  et  s.  (unbefangen)  vemebant;  iudj 
cium  senatus  s.  et  liberum;  ‘fenore;  ‘fiunnli 
operum  soluti;  praedia  fcbulbenftei;  *s.  in  par, 
pertate  forgenftei,  fotgenioS;  si  essent  mihi 
omnia  solutissima  wenn  id)  in  allem  freie  $cs> 
hätte;  habere  alqd  in  ipsis  fructibus  s.  Beriüc 
bat,  biSpontbel;  Clodii  praetor»;  Tis  plebi«; 
fdicta  factaque.  jfnSbef.  a)  B.  üRcbner  gewanbt. 
geläufig  s.  atque  expeditus  ad  dicendom;  s. 


boIto  — sonans. 


777 


n dicendo;  in  explicandis  sententiis;  in  übtim  tat.  1,  4,  60 f.  2)  etw.  ©etbunbeneS  anflöfen, 
5imte  fl(h_  geben  laffenb,  läffig,  fdjlaff  b.  fpontem  abbrecben;  *naTom  jer^etlen;  »nh-em 
:t  mollis  in  gestu;  eo  solutiore  cura  joralofer;  fdpneljcn;  »silices  fornace;  *hiemR  aolvitur 
enitas  solntior;  fsententia  yel  solntior  Tel  mol-  fd)miljt  bafiin,  BerfdjWinbet;  * terrae  solntae  ge= 
ior.  6)b.  bet  SRebc  profaifc^,  ungebunben  lodert;  »soluta  crinem;  »viscera  »olvuntur  gebot 
iratio;  freier  gefaltet,  ungerunbet,  (oder  in  gfäulnib  über;  »caelum  in  Tartara  werfen 
•erba;  •numeris  fertur  lege  Bolntia  (B.  ©inbar);  in  IC.;  *alta  quies  bomines  macht  fcblaff ; fcor- 
lec  Tero  haec  8.  nec  difÜuentia,  sed  astricta  pora  (B.  Sltcr);  *8olTnntnr  frigore  membra, 
mmeria;  est  proxima  (hiBtoria)  poötis  et  quo-  »aolvi  morte,  *Bolvi  — (ierben;  *in  eomno» 
lammodo  carmen  e.  Quint.-,  faoluta  CbaS  Un=  aolvi  Betfinlen  in  ic.,  mens  soluta  «omno  fatt= 
ht)tf)nttfd|e)  componere.  2)  (nad)fl.)  aufaelöfi,  berS  als  c)],  * Rutnli  »omno  vinoque  soluti, 
oder,  bah-  entfernt,  Berfcbeucbt,  quid  solu-  »gaudio  som,  *alcui  lomina  bie  tHugen  fdjlic= 
i»  est  beatiuB  enria  — als  wenn  man  frei  Bon  feen ; bah-  aufbeben,  entfernen,  Bertreiben, 
Sorgen  ift  Ct.  benehmen  »traditum  a prioribua  morem;  fle- 

>Ito,  »oIti,  lütum,  8.  1)  ©ebunbeneS  ob.  überb.  ges;  obflidionem  B.  ben  ©elagerern  fowobl  al* 
Befeftigte«  ablöfen,  l Öfen,  loSbinben,  öff=  bett  ©elagerten,  autb  b.  ben  entfejenben  truppen 
ten  »yincla  ingis,  *iuga  tauris;  *funem  a sta-  Liv. j -fconymum;  *foedera  furto ; ’curam  me- 
nt«, *a  corpore  brachia  ob.  neius;  »corollas  tumqae;  *corde  metnm;  fnoctem  facefi  mnltae 
le  noBtra  front«;  »Bilicem  radicibus  lo8tct|en;  variaque  lumina;  »Bolventur  risu  tabula«  f.  ta- 
-rincnla  epistulae,  featenaa , -flaqueos,  *fro-  bnla  2)  c);  au<b  enttoideln  captioBa. 
mm,  *capilloB,  »ennes  berabböngrn,  tu  allen  Söljrmi,  örum,  m.  bie  trüberen  ©ewobner  Spcienö. 
affen;  »nolutis  loni»  entgürtet;  *nodum;  -fnavea  fiomnYeölottS,  adv.  [flomniculosuaj  {Plaut.)  febläf  = 
i.  einanber  nehmen;  (Com.,  Verg.)  alqm  entfef;  tig,  tröge.  — somnlcülöBUB,  adj-  [somnusj 
ein;  »«quam  senescentcm  abfpannen;  (Brut,  in  fcblöfrig,  träge  senectus. 

Tic.  ep.)  ergaetula  bie  Sträflinge,  bag.  b.  Caes.  »Romnlfer,  fera,  ferum,  adj,  [aomnus-fero] 
i.  c 3,  22,  2 quibuadam  solutia  ergastnlia  B.  Scblaf  bringettb  *Tirga  (Mercuni);  »venenum 
;eöffneten  Sflaoenjwingcrn,  epistnlam;  *ora  ben  erftarren  macbenbe«,  natlotifcbcS. 

IHunb;  *impia  ora  in  adversoB  deos;  *linguam  somnio,  1.  [Bomnium]  träumen  somnium  mi- 
ld iurgia;  »artum  hoipitiia  ( dat .)  animum  baä  rum  Plaut.;  de  illo;  me  B.  mir  Ter.;  ovum 

itrfcbloffene  ©emüt  öffnen  für  ©rtneifung  b.  ®aft=  Bon  K.;  +speciem  Fortuna«;  totas  noctea;  m. 

reunbfebaft,  b.  i.  gern  audj  einmal  etnen  @aft  acc.  c.  inf.-,  tp.  träumen,  ettt).  ficb  cinbil  = 

ici  fi<b  (eben  Flor  tat.  2,  6,  83;  trennen  tor-  ben  qua»  tu  mihi  tabula»  etc.?  quae  tu  s.;  vi- 

line»,  »commissae  acies,  »agmina;  ‘per  t«  »ol-  gilanc  Plaut.;  m.  acc.  Troianum  Bon  »e.,  Cic. 
untur  amantes;  als  t.  t.  a)  ».  ancoram,  na-  Mt.  9,  13,  6. 

■em,  naTes,  »tratem  baä  am  fianbe  befeftigte  somnium , ii,  ».  l)  träum,  haec  »unt  s.  fabu- 
Scbiff  löfen,  abfegeln,  'classem,  phaselon,  *re-  larum  lote  fie  in  tc.  ergäbt  »erben;  s.  iueundis- 
inacula  navis;  *vela  fpannen;  »sinus  etc.  f.  Bi-  sirais  uti,  fs.  videre  haben;  perfottif.  pl.  Cic., 
iub  1);  navtB  portu  »olvitur  Plaut.;  naves  Ov.;  auch  *pl.  ber  Scblaf.  2)  tp.  träum,  leere 
hitoi.)  ex  »uperiore  portu  leni  yento  solverunt;  Sinbilbung,  S® a b tl , somnium!  ©offen!  tu  nil 
Ueiandreä,  portu.  b)  eine  Srfjulb  abtragen,  nisi  sapientia  eB,  üle  s.  ein  träumer  Ter.;  fa- 
b-,  begabten  pecuniam  debitam;  pecunia*  bulae,  b.  Ter.;  pl.  Sabinorum;  Stoicomm  s. 
reditae,  fpeeunias  creditoribns;  nihil  prq  fru-  interpres;  non  pbiloaophorum  iudicia,  sed  de- 
aento;  aes  alienum;  litem  aestimatam;  solvondo  lirantium  b.;  promissa  et  ».  (träumerifebe  ©er= 
lon  esse  nicht  jablen  lönnen;  qua»  res  nec  de-  fptedjungen  B.  Seelenroanberung)  Pjthagorea  Hör. 
lerunt  nec  b.  nec  fecerunt  in  alter  fjormel  b.  sommis,  i,  m.  1)  Sdflaf,  somnum  capere  non 
rJv.  1,  82,  11;  alqm  bejablen  Plaut.;  bab-  übetb-  poBse  nicht  einfcblafen  lönnen,  teuere  fub  beS 
;btragen,  abgablen,  erweifen  ui  sOlvens  Schlafes  erwehren;  somno  so  dare  ficb  fchlufen 
ea  quae  pollicitus  es);  rota,  vota  Iovi  Ham-  legen;  proficieci  ad  s.  f.  proficiscor;  ’somnos 
noni  erfüllen;  *praemia,  omnia  iu»ta  paterno  ducore  Schlaf  bringen  ob.  fchlafen;  fserrus  ad 
uneri,  *exsequias  rite;  »uprema  alcui  Tac.;  somnum  ber  wäbrenb  beS  SdjlafeS  22ad)e  tjält ; 
apite  poenas  mtt  bem  üeben  hüben,  poenas  plebia  ber  gefunbe  Schlaf  beS  Brmen  llor.  ep.  1, 
nsta»  et  debitas,  fidem  fein  ffiort  halten  Ter.;  7.  86;  'fatigatus  ludo  somnoque  butd)  Schlaf  = 
omnia  Deiphobo  s.  et  funeris  umbris  b.  i.  bu  rigteit;  tinterruptum  s.  recuperare  Wieber  cin= 
iaft  bem  D.  (mir)  im  Seben  u.  im  tobe  alle  fchlafen;  somno,  in  »omnia,  per  somnum  im 
vreunbeöpfliehten  gcleiftei.  c)  B.  einer  SJaft,  ©er»  Schlafe;  *tobe8fd)laf  ferrous,  longus;  »bie 
ifliehtung,  Sorge  wie  o.  einer  ffeffel  befreien  3e>l  beS  Schlafens,  bie  31  a cf> t , ’perjoit  als  @ott. 
.lqm  curü  et  negotio;  ciyitatem religione;  algm  2)  bilbl.  ©erfeben,  fjafelei  »operi  longo  ob- 
egibu»  biSprnfteren;  volucre»  videmus  passim  reperc  8.;  trägbeit,  Untbätigleit  deditus 
je  libere  solutas  opere  rolitare;  ego  »omno  ventri  ac  b. , +s.  et  luxu  pudendus,  faomno 
olutns  »um;  hunc  ille  scelere  solutum  (freige;  aut  libidinosis  vigiliis  marciduB,  fvita  somno 
proeben  =■  absolutum)  periculo  liberarit  Cic.  languida. 

>.  Mit.  §.  9;  *te  decem  tauri  totidemque  yac-  sönäbilis,  e,  adj.  fsono]  leicht  tönenb,  Mang  = 
ae,  me  teuer  vitulu»  wirb  mich  P.  meinem  ©e=  reich  sistrum  Ov.  — sonans,  ti»,  adj.  m.  comp. 
übbt  entbinben  (burch  Opfern  besfelben)  Flor.;  [partic.  B.  sono]  tönenb  fmeatu»  animao 
»enectu»  obducta  fronte  solyatur  'werbe  ner=  gravior  et  »onantior;  »longe  b.  (braufenb)  Au- 
cbeucht  B.’  ic.;  *b«  longo  luctu;  *nec  Rutnlos  fidus;  »concha  febmetternb;  B.  SBorteu  -fquod 
nehme  nicht  auS;  feupiditates  suas  ben  Hügel  est  sonontiu»  ct  elatius;  alia  (verbal  sonantiora 
djiefeen  (affen  ic. ; auch  einen  ©erS  in  ©rofa  wobltönenbe,  melobifcbe,  in  bie  Obren  faüenbc; 
uf löfen  ut  si  b.  'Postquam  — refregit’  Hör.  in  quibus  (verbi»)  plenum  quiddam  et  s.  inesse 


778  sonipes 

videatur.  — 'söuTpbS,  pädia  [sonua  u.  pes  mit 
bem  gufe  töncnbj  subst.  bnä  Stoff, 
sönitus,  us,  m.  [sono]  ©etön,  ©etöfe,  ®e  = 
röufd),  a 1 1 , Klang  armoruiu,  remorum, 

»tubarum;  *lituo  (Bcrfütjt  (i.  litui  sonitu)  tubao 
permixtua  s.  Hör.  \ flammae  baä  ßniftern  Nep.; 
•pedum  Stampfen  mit  ic. ; »Olympi  Rtatpeti  beä 
lonnerä;  rerborum  inanis;  quae  (eloquentia) 
cursu  magno  sonituquo  feretur;  nosti  s.  noatroa 
ben  lonner  meiner  fRcbc,  aonitum  reddere. 
söntvlus,  adj.  [eonue]  ertönenb,  in  bet  Slugu- 
ralfpradje,  s.  tripudium  b.  fflftäujd)  beä  tyxab- 
fatlenbcn  gutterä  bet  weisfagenben  §übner. 
sono,  ui,  »um,  1.  fsonus]  1)  int  rang,  ertönen, 
tönen,  erfdjatlen,  braufen,  dingen,  fi<b 
b ö r nt  iaffen  tympana,  »verbera,  ’plectra, 
»maro,  silrae,  'contra  aonantem  (»eil  B.  3up; 
piter  grf<büttelt)  f’alladis  aegida;  »hirundo  umida 
circnm  stagna  fdgpirrt  um  ic. ; * aureus  ex 
urnero  areus  et  anua  Dianae;  *contento  nerrua 
ab  arcu;  »ripae  jdjaQen  wiebet;  omnia  passim 
mulierum  puerorumque  ploratibus;  prout  s. 
acies  *=»  prout  barritus  eorum  in  acie  positorum 
ante  pugnam  s.  Tac.  Germ.  3;  »gradtbua  com- 
positis  (b.  jungen  ©fetben)  traben;  sive  lyrft  voles 
sonari  (bafs  bte  Stjra  ertönt)  'Tu  pudica’  (als 
ßbjeft  beä  löttenä)  Hör.  epod.  17,  40.  3nfbcf. 
B.  iDlenfcbcit  u.  Singen,  fid)  rebenb,  fingenb, 
ladjcnb  börtn  laffen,  oft  m.  einem  berbaten 
itcc.  n.,  inani  voce  lesteä  SBortgetlingel  mndjen; 
Cotta  contrarium  Catulo;  aubagreate  quiddam 
planeque  ruaticum;  poetis  pingne  quiddam  et 
peregrinum  Bonantibus;  inchoatum  quiddam  et 
oonfuaum  sonantea;  *femineum  roeiblid)  lad)en; 
»mortale;  »coi  liominem  Hingt  Wie  bie  cineä 
Steitfdien,  mcnjd)licb-  2)  trän s.  a)  et»,  ertönen, 
erdingen,  fdjallcn,  bä*m  taffen  *s.  quod 
vincat  comua  tubasque;  *oa  magna  aonaturum; 
’sonanto  mixtum  tibiis  carmen  lyra;  »atavoa 
Hönaus  rübnictib  ermähnen.  $ab-  “)  »fingen, 
befingen  plenius  aureo  plectro  dura  navis  — 
mala;  bella;  te  carmina  nostra;  magno  nobia 
ore  sonandus  eris.  ß)  bureb  bie  Stimme  an< 
leigen,  Betraten  furern  iuvenci  I'rop.  b)  lau  = 
ten,  dingen,  bebeuten  haec  duo  (honestaa 
et  utiiitas)  verbo  inter  se  discrepare,  re  unum 
s.  baäfelbc  bebeuten;  quid  s.  baec  vox  volupta- 
tia,  id  eet,  quae  res  huic  voci  subiieiatur.  SaB. 
»fsönor,  öria,  in.  Ion.  lat),  »sönörns,  adj. 
fdjallenb,  tönenb,  dingenb,  raufdjenb  ci- 
tharu,  aes,  tompestas,  fulmen. 
sons,  tis,  adj.  fdjulbig,  fträflid),  ftraffödig 
»anirna,  »sanguis;  häufiger  subst.  ber  Sdjul  = 
bige,  iDtiffetbäter  nullo  relicto  s.;  sontibus 
opitulari;  sontes  punire. 

SontUtes,  um,  w.  Sol!  itt  Slquitanieit. 
sontlcus,  adj.  [sonsj  gefährlich,  über»,  causa 
ein  B.  einet  gefährlichen  Kreut  flictt  u.  bgl.  bei- 
genommener,  ein  triftiger  6tttfd)ulbigungä-- 
gtunb  Tib. 

sbn ti s,  i,  m.  fiaut,  Ion,  Klang,  Schall,  ®e> 
töfe  lingua  Bonos  ofßcit;  tubae,  signorum  (ber 
Signale),  nervorum,  Latinae  linguao,  s.  fundere, 
»chorda  sonum  reddit;  ab  acutiaaimo  s.  usque 
ad  gravissimum;  ingenti  s.  Suminis  Liv.\  +vo- 
cem  multiplicato  s.  (ffiiebcrbatl)  referunt;  fred- 
ditua  (cltunor)  nemora  yallesque  circumicctas 
ierribili  s.  implererat;  »lactus  3ubelruf,  =ge= 
ftbrei;  »legitimus  (beä  Serfeä);  »SBort,  Stimme, 


— sordes. 

'Jiebc  ficti;  reddere,  cedere  ore  sonos,  sono; 
peragere;  tune  mens  et  s.  relapsus.  2)  bie  Btt 
ber  larftellung,  ber  Ion  addidit  histori« 
maiorem  s.  Anti  pater;  unus  s.  eet  t-otius  on 
tionis  et  idem  atilus;  Sopboclis. 
söphistos,  ae,  m.  [eoguorijc]  ein  Sopbift. 
Süphücles,  is,  m.  ber  größte  griedjifcbe  Iragöbieu 
bitbter.  lab.  Söphöclettg,  adj. 

»söpbos  u.  -us,  i,  m.  [ootpöjJ  weife  Pkaedr. 
supio,  4.  1)  einfebläfern  vino  oneratoe;  »nee 
me  b.  80mnas;  »pervigilem  draconem  herb;-, 
bef.  partie.  sopitu»:  vigilea,  eorpus,  »*.  somno; 
im  8fbg.  bl.  sopitua  »unten,  quod  sopitum  ag 
gressuri  essent  Gurt.  8,  6,  14;  »sensu s sopito- 
deludunt  aomnia;  »manu«.  $ab-  über»,  tu 
Stblummer  wiegen,  jur  Stuf»  bringen, 
beftbwiebtigen,  »ignia  aopitua  baä  idjIuB 
mernbe,  unter  ber  Vtfdje  glimmenbe;  »aopita*  igni- 
bua  aras  excitat  ft.  ignes  in  aria  aopitoa  Verc 
Aen.  8,  642;  virtus  blandimentis  sopita  com 
vet.  2)  betäuben  »axo  ita  impactua  est,  nt 
sopiretur;  quiea  sopita  fefter  Sdjlnf  Liv. 
söpor,  öria,  in.  1)  tiefer,  fefter  Schlaf  cmr 
eum  cibo  vinoque  gravatum  h.  oppreasisset  Ia r 
*S($laf  über». ; »perfonif.  ber  ®ott  beä  Scbls 
feä;  »prägn.  ber  lobeöftblaf,  lob  perpetuv 
2)  fStblöfrigleit,  trägbeit,  Siaffigfei; 
animi  corporiaque  a.  discuaao;  s.  et  ignavia  t\ 
detur  m.  inf.  8)  Scblaftrunf  patri  a.  dar- 
hoc  (aopore)  aumpto  Nep.  — »söpörtfer,  (er» 
ferum,  adj.  [sopor  u.  fero]  Stblaf  bringen! 
söpörütns  f partie.  B.  soporoj  1)  »mit  einfd)U 
fernber  Rraft  oerfeben  ramua  vi  Stygu 
offa.  2)  eingefd)tafcn  boatis  Oc.  — sdpöru-, 
adj.  [aopor]  S<blaf  bringenb  nox  Verg.  Ae* 
6,  390. 

Söra,  ae,  f.  Stabt  ber  8oI#fer  in  Satium.  t<v 
Sörtnus,  adj.\  Q.  Val.  8.  f.  Valerius  9). 
Söractä,  ia,  n.  ©erg  in  (Strurien  mit  einem  lew» 
beä  ftpoQo. 

sorbeo,  bui,  — 2.  et»,  glüffigeä  binuntc 
fdjludlen  margaritas  aceto  liquefactas;  bab.  s 
überb-  in  fitb  lieben,  Betfdjlingcn  *CharTi‘ 
dis  Quctus  in  auruptum,  »nunc  e.  fretum,  nur 
reddere.  bi  tp.  iata  odia  in  fid)  treffen,  al^' 
animo  im  Seifte  Berftblingen.  laß.  A)  sorbili* 
1.  ftblürfen,  trinfen  cyatboa  Ter.  S)  worbt!*, 
adv.  eigtl.  ftblutfmeife,  bab-  a.  victitare  büri 
tig.  Wie  ein  armer  Stbluder  Plaut.  C ) s*r- 
bitlo,  önia,  f.  ©rübe,  Suppe  PlatU.,  Pkari t 
sorbum,  i,  n.  Släbecre,  Stubrbirne  t^rmti; 
Sorbits  torminalis  L.). 

sordeo,  ui,  — 2.  [sordea]  1)  fepmupig  fetJ 
Plaut.  2)  tp.  a)  fdjledlt  bcftbnffett  fein  Hav 
b)  gering  febeinen,Deratbtel,  getinggei<bi|i 
werben  adeo  so  suis  etiam  Im.;  famicala  a 
purpnra  alcui;  »munera  noatra  tibi;  »cuncu 
prae  campo  (Martio),  »pretium  (alä  ©reiä)  aew 
altera. 

sordes,  ia,  f.  (häufiger  im  pl.)  1)  Scbmup.  Us 
rcinlidjtcit  (bef.  ber  trodene,  ber  an  einem  3 
fitb  reinlichen  Körper  haftet,  alä  et».  (Bcmnac 
u.  Setätbtlitbeä),  sordes  aurium  Dbrenfdn»s!‘ 
»auriculae  collectA  a.  dolentea;  *t«cti  obaolefc 
obsiti  squalore  et  aordtbus;  aspicite  aquakirtr 
eordeaque  sociorum;  ftbmupige  Slcibung  (ü 
Iratbt  Seibttagenber  u.  «ttgellagter  lugubr» 
iacere  in  lacrimia  et  aordibus;  sordes  reorar 
b)  tp.  a)Buäwurf  apud  aordem  urbis  etfaecec 


sordesco  — Sosius. 


779 


> lutum!  o sordes!  fd)muj}iger,  pöbelhafter  Dlenfd)! 
>)  ©emeinheit,  Serädjtlichleit  in  8ejug  ttUf 
'itten  u.  2eben*wcife,  ©eburt,  bef.  fchmupiger 
Steig,  ^abfudft,  8 nauferei  hominis,  fortunao 
it  vitoej  »paternae,  (Just.)  maternae;  s.  ot  ava- 
itia  Fonteii  Capitonis  Tue. ; »sepulcrum  sine 
ordibns  (nid)t  lärglid))  exstrue;  damnatus  sor- 
linm  Plin.  ep. ; dorne  sticae,  iudicum  (pl.)\  mens 
ippleta  sorefibus  o.  fdjmubiger  ©cfimtung. 

irdesco, S.  [sordes]  (fett.)  f<hmu|}ig,mett* 

o 4 werben,  d.  einem  Suche  Hör.  ep.  1,  20,  11. 
•rdYditns,  adj.  [sordidus]  in  fdjmu^iger  ®lew 
mng,  fchmupig  getleibet;  in«bef.  tn  Iraners 
Icibuttg. 

irdide,  adv.  m.  fconip.  u.  (fpät)  sup.  [sordi- 
lus]  tj>.  o)  gemein,  ntebtig  Plaut.,  Tac.  b) 
tiebrtg,  nieberträchtig  dicere;  in«bef.  gei= 
,ig,  (nauferig  gerere  proconsulatum ; ne 
jmd  b.  faeerent.  — sordldnlng,  adj.  [sordi- 
lus]  bilbl.  jicmlidj  nichtig  Plaut.  — sordi- 
lus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [sordes]  1)  ftbmupig, 
infauber,  unreinlich  vestis,  »fumus,  »mappa, 
terga  suis  geräucherter  S «hinten;  »pulvere  ge= 
chroärjt  Don  ic.;  bef.  in  fdjmupiger  8leibung, 
cl«  Xrauernber  tc.  — sordidatgs,  squalore;  auch 
>.  bl.  nachläffiger , ärmlicher  Zrad)t  in 
>mni  domo  nudi  (faß  unbetleibet)  ac  s.  etc. 
Tac.  Germ.  20;  »nati  Hör.  2)  tn.  a)  gering, 
tiebrig,  Derächtlich,  gemein  homo,  orator; 
oco  non  humili  solum,  sed  etiam  s.  ortns; 
rura  ärmliche;  fverba;  fnon  sordidius  digni- 
ate  patris  matrimonimn;  adulterium  m.  einem 
Silanen  begangen  Lio.  1,  58,  4;  -fs.  ingenium  ac 
eroi.  b)  nieberträchtig,  niebrig,  gemein, 
>ef-  geijig,  tnauferig,  filgig  bomo,  sordi- 
lissima  ratao  et  inquinatissima,  quaestus;  qui 
recuniam  praeferre  amicitiae  sordidum  existi- 
nent;  »non  est  periurus  neque  s.;  »victus; 
-atrium  frugi  nec  tarnen  s.  tnauferig  au«gc= 
tattet;  »cupido  gemein,  »lingua,  aedilis  bcftochen 
Säet,  c)  * jeh mach» oll  repulsa.  — sordltüdo, 
nis,  f.  [sordes]  =-  sordes  Plaut. 

*rex,  leis,  m.  bie  ©pipmau*.  Da».  »örlci- 
ins,  adj.  Don  ber  ©pipmau«  tommenb  Plaut. 
irites,  ae,  m.  [otupfirijsl  f.  acervus  2). 

»ror,  öris,  f.  1)  Schweflet;  *Iovis  3uno; 
‘magna  matriB  Eumenidum  (D.  ber  Stbcl;  *pl. 
j.  ben  Sargen,  gutien,  SJlufen,  ©rajicn  u.  Danab 
)tn;  bef.  =*■  s.  patruelis  HÄuptne,  ©cfdjrnb 
tertinb  Ov.  2)  tp.  o)  *D.  ähnlichen  ob.  oer> 
mnbenen  Dingen,  j.  8.  s.  dextrae  linte  £>anb, 
■>1.  bie  übrigen  Jjjaare.  b)  liebtofenbe  Segeichnung 
einer  gteuttbin,  ©efpielin. 
irörYcida,  ae,  f.  [soror-caedo]  S d)  W e ft  e r ; 
itörbet.  — söröriu»,  adj.  [soror]  fchroeftcr- 
ich,  ©d)meßet*,  stuprum  mit  bet  ©chmefter; 
rultio  wegen  ber  jc.;  »oscula. 
tra  (sortis  Plaut.),  tis  ( abl . sorti  Plaut.,  Vera.), 
r.  fl.  seroj  1)  ba«  So«  (jeber  Slrt  u.  gorm),  bef. 
cortes  SoSftäbdjen,  D.  einem  Snaben  gemifcht 
i.  für  ben  ba«  Oralei  8efragenben  gelogen, 
Spruchoralei,  mittel«  Huffdßagen  eine«  Suche« 
ob.  auf  Slätter  getriebene  8erfe,  j.  8.  au*  8et= 
)il  conicere  sortes  in  hydriam  u.  bl.  conicere; 
i.  alcis  deicitur  (sc.  in  umam)  über  jmb.  wirb 
jeloß;  s.  mea  exit;  ut  b.  exciderat;  sortes  mi- 
cere,  ducere;  *s.  sacrae;  »sortes  tollere;  auch 
fo.  Sottcrielofen  rerum  sortes  venditare. 
jiero.  a ) ba«  Jiofen,  Hob,  Borte  ducere  herau«- 


lofcn;  res  revocatur  ad  sortem;  sorte  provincia 
ei  evenit;  sorte  ei  evenit  ut;  extra  sortem 
(ohne  )U  lofen)  renuntiari;  conicere  provincias 
in  sortem  lofen  um  ic.;  sorte  duci  (gewählt  wer- 
ben); »praedae  s.  (bie  au  Derlofenbc  8cute)  di- 
cere;  »nec  vero  hae  sine  s.  datae;  siue  iudice 
mihi  divina  quaedam  s.  (Salten  butd)  ba«  So«) 
iudices  dedit  Oie.  p.  Mil.  §.  44.  b)  bet  urfprüngl. 
auf  So«täfetchen  erteilte  Oratelfpruch,  Cralel, 
SBciSfagung  oraculi;  sors  (Oratelfpruch)  ad 
sortes  referenda;  sortes  edere  alcui;  »dictae 
per  carmina  s.;  »sortes  Lyciae  bc«  Spcifchen 
SäpoH;  responsa  sortium  Lio.  2)  meton.  ba« 
burch*  So«  ob.  burch  ba*  Schidjal  Ungeteilte,  o) 
ba«  So«,  bet  Snteil  an  etw.,  leil,  bef.  ba« 
©hidfal  eine«  äßenfdjen,  bie  Umßänbe,  ber 
guf all  in  nullam  s.  honorum  nata  Lio  ; »Sa- 
turni  s.  prima  erße«  fiinb;  iniquissima;  illacri- 
mare  s.  humanae;  tcivilium  armorum;  »nescia 
mens  s.  futurae;  Vaeca;  »suprerua  bet  Xob; 
auch  *8efip,  (Erbteil  sorte  beatior;  ©tanb, 
Slang,  Sage,  8eruf  prima,  secunda  Liv.-,  *non 
tuae  s.  iuvenis;  »aequali  s.  vicarius  gleichge- 
fteHtei;  f sortis  extremae  iuvenis;  fnullus  tarn 
abiectao  tamque  extremae  s.  fuit;  *s.  tua  mor- 
talis  — bu  biß  ein  SKenfch  u.  lein  ©ott;  »prima 
s.  inter  sodales  ber  Dornehmße,  erße  greunb; 
»sperat  infestis,  metuit  sccundis  alteram  s.  ba« 
entgegengefepte  So«;  auch  * ® e j d) t e d) t feminea, 
altera,  b)  ba«  burch«  So«  «ugeteilte  Slmt,  num- 
quam  afuit  nisi  sorte  wegen  ic.;  pro  sortis  ne- 
cessitudine;  comitiorum  Abhaltung;  suae  pro- 
vinciao  s.  tueretur;  urbana  iuri  dicundo;  quae 
duorum  ante  s.  fuerat;  »quibus  ad  portas  ce- 
cidit  custodia  sorti  (abl.).  c)  ba«  Selb,  ba« 
gegen  ginfen  au«ge(iehen  Wirb,  ba«  Kapital 
sorte  caret. 

sors  um  = seorsum,  m.  f.  Plaut.,  Ct. 

sorticäla,  ae,  f.  [dem.  ü.  sors]  So«töpfd)en  Sud. 

Bortllegus,  adj.  [sors  u.  1.  lego]  mei«fagerifch 
Delphi  Hör.  a.  p.  219;  «uist.  m.  Sei«fager, 
bef.  au«  Sprüchen  u.  Seifen. 

sortlor,  dep.  4.  (Dortl.  auch  ‘0°»  4)  [sors]  1)  1 o ; 
fen,  inter  se;  um  etw.  lofen,  burd)  ba«  So« 
oerteilen,  beftimmen  provineiam,  iudices, 
dicas,  tribus;  »talis  regna  vini  würfeln  um 
Hör.  2)  erlofen,  burch  ba«  So«  erhalten 
provineiam;  urbanam,  peregrinam  (sc.  iurisdic- 
tionem);  »aequa  lege  necessitas  insignes  et 
imos  Hör.  carm.  8,  1,  15.  Da»,  a)  teilen  *la- 
borem,  »periculum.  6)  übeth  etw.  D.  @efd)id, 
burch  8ufaII  erhalten,  gewinnen,  erlangen, 
betommen  mediterranen  Asiae  Liv.;  gern  Clau- 
dia regnum  in  plebern  sortita  bie  ic.  al«  ihre 
8eßimmung  betrachtet  Liv.  8,  68,  6;  »amicuin 

• casu;  mortales  animas  Hör.  eat.  2,  6,  94.  c) 
au«futhen,  Wählen  »subolem  armento;  »sor- 
titus  fortunam  oculis  ermeßenb  beä  SBurfc*  fit- 
folg; fmatrimonium;  pass,  sorti tus  gelotet, 
burdj«  £o«  geAogen;  sortito  burd)  ba« 
So«,  burch  ba«  S^idfal  Plaut.,  Hör. 

sortis  f.  sors.  — sortitlo,  önis,  f.  [sortior]  ba« 
Sofen,  provinciarum  um  :c.;  aedilicia;  s.  in  - 
dicum  fit;  sortitione  (nach  8elieben)  in  alqm 
animadvertere;  f (pl.)  iudicum.  — sortitns,  us, 
m.  [sortior]  = sortitio,  uno;  »quae  s.  non  per- 
tulit  ullos  um  bie  nicht  geloji  worben. 

Sosla,  ae,  in  SllaDennamc  b.  Com. 

Sösius,  1)  C.  Sosius,  Ouäftor  be«  illt.  Sepibu«, 


780  sospea  — 

ein  gteicpnamiger  Äonful,  Q.  S.  ein  Witter  au* 
Sßicettum.  2)  Sosii,  Suct)t)dnbler  gut  Seit  bc* 
§orag. 

sospäs,  ttie,  adj.  (meift  poetifcper  u.  feierlicherer 
Su*btud  al*  buItus)  wohlbehalten,  unner= 
legt,  glücflirh  relicto  s.  nlio,  sospites  ad  suos 
restituit  IAv. ; •sumo  cyathon  8.  amici;  »iuve- 
nes  nuper  s,;  *s.  ab;  »übetp.  günftig,  glüd» 
lith  cutsub.  Satt.  A)  sospita,  ae,  f.  bte  6t  = 
retterin,  luno,  auch  bl.  >lla  restra  S.  B)  so- 
spitälis,  o,  adj.  hetlfam  Plaut.  C ) sosplto, 
1.  (unllaff.)  erretten,  bcfcpüpen,  behüten. 
Söt&dYcns,  adj.  ben  ©otabe*  (einen  dichter  au* 
Kreta)  betreff <nb,  fotabifch,  versiculi  Serfe, 
bte  rüdwärt«  gelefen  eine  gote  enthalten  Pit». 

ep.  6,  8,  2. 

söter,  eris,  m.  [omxrit]  (fett.)  ©tretter,  $eil* 
bringen  Oie.  Vcrr.  2 §.  154. 
spidix,  leis,  adj • [o*adif]  battetfarben,  tafta» 
ntenbtaun  equi  Verg. 

spBdo,  öni8,  m.  [endtmv]  bet  (Sntmannte, 
Kaftrat. 

spargo,  rsi,  rsum,  3.  (treuen,  au*ftreuen  (glüf= 
fige«  u.  Xrodene*),  fprengen,  jpriben;  be= 
(treuen,  befprengen,  befeuchten,  befprt&en, 
benepen  numnoa  populo;  tenena  Seute  Der* 
giften;  qui  spargunt  fprengen  (um  ben  ©taub  gu 
Iöfcpen);  »flores  (bei  ©aftmäplern);  *aqnas  per 
domum,  »odorem;  »arenam  pedibua  umpet* 
fcpleubern;  *iuTenem  diecerptam  ben  jerftücften 
Seib  be*  Jüngling*;  »Auctumnua  sparsus  tem- 
pora  cania;  »urneru«  sparauB  capillia  umflogen 
oon  ic. ; »farillam  amici  lacrimA;  »aurora  lumine 
terraB;  ‘pcnetralia  noctumo  cruore  hospitia; 
'sparso«  (beflecft)  fraterna  caede  penatea;  *hauBtu 
BparauB  mit  gemogenen  fjdnben;  fvelamina  ma- 
culis  pellibuaqoe  beluarum  befepen,  gieren,  bilbl. 
literae  huraanitatia  aale  sparsae.  $ierD.  a) 
aubftreuen,  (Sen  »semina  hnmo;  omnia  quae 
gerebam;  animoa  in  corpora.  6)  Werfen, 
fchleubern,  febiefjen  *fulmina  in  totaa  ter- 
ras,  »alqm  in  fluctua,  *tela;  »pondera  fundae; 
missilia,  surculos  Tac.  e ) au*einanber  = 
(treuen,  au»=,  oerbreiten  se  toto  campo, 
fse  per  agros,  se  in  fugam  passim,  sparst  per 
viaa  speculatores;  f(tecta)  pluribus  locia  apargi; 
'apareas  per  loca  sola  caaaa;  fsparaia  tugnnis 
habitare;  fveatigia  fugae  überall  p'n  gerftteuen 
= oerwifchen;  fbellnm  halb  hier*,  halb  bortpin 
Dcrfepen  Tac.;  »voces  in  vulgus;  »arma  (Krieg) 
Theseos  per  agros;  *fama  nomen  per  urbea; 
spargebatur  c*  warb  au*gefprengt,  m.  «cc.  c. 
inf.  Tac.;  *g  er  (treuen  aper  canes;  »moran- 
tea;  'somnos  cantu;  bah  »bertpun  sua.  d) 
gerteilen,  getreidelt  »corpora;  auch  tren- 
nen sparsis  consumptiaque  fratribus  bello  in-* 
tcatinae  discordiae  Just.  27,  3,  1.  e)  Derlei* 
len  legiones  Tac.  f)  einftreuen,  mit  un  = 
termiftpen  Bparsis  Omnibus  argumentia  Cic. 
pari.  or.  §.  121.  35ao.  sparsus,  adj.  m.  tcomp. 
1)  gerjtreut,  crinea  gerftreut,  unordentlich  burep* 
einanber  pängenb,  »capilli,  militea,  das  bis  tem- 
pestate;  »needum  temporibua  geminis  cane- 
bat  aparaa  aenectua.  2)  (ledig,  bunt  ge* 
färbt,  ob  fommerfproffig,  fledig  Ter.;  anguia 
maculia  Liv. 

Sparta,  uc,  *-tö,  es,  f.  bie  §auptftabt  Salo* 
nien*;  ba*  ©ebiet  d.  ©parta  Just.  3,  7,  6.  ®ao. 
Spartanus,  adj.;  subst.  -tanl,  örum,  m.,  Nep., 


spatium. 

Tac.;  Spartlätes,  ae,  m.,  Plaut.,  Oie.  pl.  -tie, 
lärutn ; Spartiäticus , adj.  Plaut. 

Sparticns,  i,  m.  ein  Ihracier,  anfüprer  im  Kriegt 
ber  ©labiatoren  u.  ©llaoen  gegen  Wom;  meton 
n.  Äntoniu*  certamen  cum  latrone,  cum  Sp.  Oie. 
Phil.  4 §.  15. 

spartnm,  i,  n.  [mrdprov]  »friemengra*  (Stipi 
tenacissima  L.)  bef.  in  Spanien,  wo  e*  noch  j 
esparto  peifet.  [SBiberpates 

sp&rus,  i,  m.  furge*  SButfgeftpojj,  ©peet  nnt 
spät  ha,  ae,  f.  [cantbij]  ©äbel  Tac. 
spttlor,  dtp.  1.  [apatium]  auf  unb  ab  fpagie* 
ren,  umpergepen  (frei  u.  ungeniert)  palaeatrice 
in  xy8to;  »in  circo,  faub  divo,  Eruciua  ita  ne- 
glegene  eaae  coepit,  ut  — apatiaretur;  fante 
ora  deum;  übertr.  fiip  au*breiten  »alae  iqa- 
tiantea,  »apatiantia  brachia  compeacit. 
spatlöse,  adv.  m.  comp,  [spatioaue]  1)  fwec: 
läufig  eadem  illa  spatioaius  et  uberina  toIb- 
mine  ampleeti.  1)  bilbl.  comp,  in  fpätere: 
Seit  Prop.  3,  20,  11.  — sp&tlösns,  adj.  *■ 
t comp.  u.  tsup.  [Bpatium]  1)  geräumig,  weit, 
grofj,  non  gtofcftn  Umfange  fcella;  +*p»- 
tio8iaaimua  xyatua;  (fpät)  quo  lucua  ibi  epati  - 
aior  fieret,  »frons  cornibus  altia,  »Corpus,  *ni- 
mua.  2)  D.  bet  Seit,  lang  »nox,  »eenecta» 
fquas  (clepaydraa)  spatioaiaiBsima«  acceperam 
spStinm,  ii,  «.  1)  ber  Saum  al*  8u*bepnuar 
naep  Sänge  u.  »reite,  »lap;  SBeite,  Umfan; 
©tdfee.  Säuge,  SluSbepnung,  »reite;  SBt§ 
ftrede,  »apn,  spatia  locorum  bie  WaumDerbe- 
niffe  bet  eingelnen  »unfte;  boc  apdtio  inner  bc. 
biefe*  9!aume*  ob.  in  biefet  gangen  ®egenb;  « 
medio  fere  sp.  etwa  auf  bem  halben  SB  ege;  di- 
midium  fere  sp.  confecerat;  sp.  non  eat  agitani 
(equoa);  latius;  impeditiasimarum  orationtü 
spatia  Tac.;  »fugit  in  apatium  gerabc  au*,  in* 
ba*  weite;  ieto  tarn  immenso  sp.  geitraum  Ck 
n.  d.  1 § 21;  »spatia  campi,  camporum ; lra- 
gum  sp.  itineris;  eadem  sp.  quinque  stell» 
conficiunt;  übertr.  »sp.  exclusus  iniquis.  Jxi 
bef.  a)  bet  fRaum  gtoifipen  ben  ©egenftärtc- 
gwifchentaum,  Sntfetnung  trabes  pariba 
sp.  intermisaae;  abease  aequo  ap.  gleiche-."' 
longo  sp.  diatare;  apatio  dnum  milium;  tuue 
Bp.  bei  einet  folcpen  (Sntfetnung;  apatio  prop» 
quitatia  wegen  bet  geringen  Sntfemung  Caes  1 
c.  2,  16,  8;  ab  tanto  ap.  D.  fo  weit  per.  i)  br 
Sennbahn,  Saufbapn  bet  5Bettfahrenbex  S 
SBettlaufenben  ihrer  gangen  Slu*bchnung  nach  t 
bet  Sauf  in  berfelben,  Umlauf  pi«  u.  gurtt 
Kreislauf,  u.  gu  Sagen  ba*  »utepfapres  s 
apatio  decurrere;  fnobilea  equoa  curstis  et  rp* 
tia  probant;  bilbl.  quasi  decurao  ap.;  defiex 
iam  aliquantulum  de  sp.,  »spatia  corriper 
»addere  in  spatia.  c)  Spagietgang.  foffsb 
concr.  =-  Ort,  wo  fpagiert  wirb,  pl.  Acaden.x 
ailveatria,  al*  auep  abstr.  — Spagietgcit 
»romenabe  duobus  sp.  factis;  in  extremis  f 
2)  D.  ber  geit,  geitraum,  *.abf(pnitt,  bc* 
(friß,  geit  ob.  ©elegenbeit  gu  etu>.  tempor- 
praeteriti,  diei,  triginta  dierum,  annuum , bo 
apatio  wäprenb  biefer  geit;  apatio  duodo  ^ 
horarum  naep  »erlauf  Don  ic.,  sp.  interpoaii 
ap.  habere  ad  dicendum;  ap.  atbi  sumere  *- 
cogitandnm;  uaqne  ad  Beptimum  diem  de 
berandi  aibi  sp.  (»cbenlgeü)  reliquit;  sex  dm 
ad  eam  rem  conficiendam  spatii  (6  Xage  gre 
postulant;  tempua  et  ap.  datum  eat;  ut  sp.  jt» 


species  — spectaculum. 


781 


in  hoetes  coniciendi  non  dare  tut;  neque  conailii 
habendi  necjue  anna  capiendi  ep.  dato;  nee 
fhit  ep.  tali  tempore  ad  contrahenda  vela; 
ftempore  ac  ep.  vanescere;  eigentüml.  habue- 
runt  virtutes  ep.  eiemplorum  Stufte  u.  ©clegen* 
fteit  fitft  buttft  Betneife  ju  betätigen,  Tac.  Agr.  8; 
(feit.)  lange  $auer,  Sänge  ber  8'it  et  cursu 
et  ep.  pugnae  defatigati  Cats.  b.  G.  7,  48,  4; 
ego  me  metior  non  aetatis  spatio  (natft  ber 
Sänge  je.)  eed  gloriae  (natft  ber  ©röfte  ic.)  Ourt. 
9,  6,  18;  *arbor  epatio  durata;  8)  bai  metriftfte 
3eitmaft  de.  or.  §.  193. 
specieg,  ei,  f.  [speciol  (ungebtäutftlitft  gen.  spe- 
cierum  u.  dat.  ob.  abl.  epeciebue  nadb  de.  top. 
§.  30).  l)  act.  baö  Seften,  berBnblttf,  8Utf, 

Srimfi  bei  bent  ic.  2)  pass.,  roaö  gefeften  wirb, 
!u«  , Bnjeften,  Bnblicf,  Srftfteiuung  nova 
atque  inuaitata;  humana  ep.  et  figura;  lmpro- 
visa  Hot.;  niei  ep.  prae  te  boni  viri  feras  bitft 
geigft  ali  ic.  (nitftt  bl.  gum  Stftein)  de.  off.  2 
§.  39;  id  quod  ep.  haberet  honesti  (rnaä  eben-- 
fomoftl  Baftrfteit  ali  bl.  Stftein  fein  lann)  de. 
off.  3 §.  7;  formam  noatram  reliquatnque  figu- 
ram,  in  qna  esset  ep.  honesta;  sp.  horribilem, 
ridentia,  eenrrantis  praebere  bie  Stiene  eine*  jc. 
anneftmen,  ben  it.  matften  Liv. , Hör.;  fbeluae 
offerentes  moenium  sp. ; toblata  est  alcui  per 
somnnm  ep.  (eifrigen)  Apollinis;  hoc  in  speciem 
(in  betreff  bei  äufteren  BnjeftenS)  opus  deforme 
non  est;  *in  sp.  montis  toie  ic.;  xystus  conci- 
sns  in  plurimas  sp.  Heinere  Beete  B.  Berftftiebe= 
ner  ©eftalt  Firn.  ep.  6,  6,  6.  XaB.  a)  Srftftei= 
nung  im  Xraum  ob.  autft  im  Batften,  ©ejitftt 
nocturna;  coneuli  visa  sp.  viri.  b)  roaä  firi)  bem 
geiftiaen  Buge  geigt,  bie  3bee,  ber  Begriff, 
bie  Borfietlung  nanc  ideam  nos  recte  ep.  vo- 
care  possumue;  optima  ep.  et  quasi  figura  di- 
cendi  3beal  ber  Berebfamfeit  de.  or.  §.  2,  elo- 
quentiae;  viri  boni  hanc  ep.  libertatie  eeae, 
ui  etc.;  qui  ep.  alias  verie  (s=  falsas)  capiet 
Hör.  sat.  2,  3,  208.  3)  bie  ©eftalt  (alö  biofte 
Buftenfeite,  mit  Sinftftluft  bet  garbe  u.  ©röftc, 
im  ®gj.  gu  bem  innem  unfitfttbaren  Befen)  hu- 
mana; sp.  et  colore  et  figurä  tauri;  amplitudo 
comuam  et  figura  et  sp.;  *ferarum;  libertatis 
bie  Buftenfeite  ber  3-;  *vanae  Baftngebilbe; 
inöbef.  fcftöneö  Buffete,  ftftönc  ©eftalt,  teils 
•natUilitfte,  vaccae,  teil«  lünftlirije,  triumpho 
mazimam  sp.  captiva  arma  praebuere;  adhi- 
bere  in  dicendo  sp.;  *o  quanta  sp.  (meid)  ftftö= 
ner  fiopf)  cerebrum  non  habet;  qui  non  sp.  ex- 
positionis,  eed  fidem  quaerit  Quint  ; autft  dufte- 
rer ©lang,  Bnfeften  magna  sp.,  magna 
dignitae,  magna  maiestas  consulie;  fquae  in 
publico  sp.  1 fdeductarum  legionum;  *sp.  ct 
gratis;  öfter  B.  ber  fßratftt  u.  Scbönfteit  beö 
Rimmels,  sp.  candoremque  caeli.  Saft.  Stftein, 
Änftftein  sp.  utilitatie  habere;  primam  ;beim 
erfien  Bnblid)  sp.  bumanitatis  habere;  sp.  alcis 
rei  prae  se  ferre  gum  Stftein  etm.  geigen;  prae- 
l»ere  sp.  atque  opmionem  pugnantium,  ep.  dc- 
feneorum  munitionie  ben  Stftein  erregen,  atiS  ob 
JC-;  fsp.  praebere  alcis  rei,  t8P-  magni  agmi- 
nis,  exercitus  facere;  per  sp.  auxilii  ferendi; 
(Bomulus)  muri  causam  opposuit,  sp.  honesta- 
tis  (ein  äßittel,  ben  Stftein  einer  fittlitften  §anb= 
lungSmeife  gu  retten)  neque  probabilem  nec  sane 
idoneam ; feastrorum  ep.  (bas  Säger  gum  Stftein) 
manente;  fper  virtutem  aut  ep.  (satfteintugenben) 


virtutum  similes;  specie  bem  Stfteine  natft,  ad, 
in  sp.  gum  Stftein,  autft  gum  Stftmutf,  ut  ad  sp. 
alanis  uteretur;  obstructis  in  sp.  portis;  non 
in  praeeentem  modo  sp.,  eed  in  perpetuum 
usurn  Liv.  46,  33,  6;  vasa  omnis  generis  uaui 
magis  quam  in  speciem  facta  Liv.  41,  18,  1. 
4)  ein  Bilb,  Bilbni«  lovis.  6)  bie  Brt  einer 
©attung,  nec  habentem  ullam  sp.  suam  oftne 
eine  befonbere  Brt  (ber  Xugenb)  für  fitft  auägu« 
matften;  genug  sui  similes,  epecie  autem  diffe- 
rentes complectitur  partes;  autft  (feit.)  ein  ein  = 
gelner  gall  haec  Plin.  ep.  10,  97  (90),  4. 

specilltim,  i,  n.  [specio]  tftirurgijtfteS  3nflrument, 
bie  Sonbe. 

specimen,  fnis,  n.  [specio]  (pl.  lommt  nitftt  Bor) 
l)  ßenngeitften,  ffhobe,  Btobcftüri,  Bei= 
fpiel,  ©cmäftr  ingenii,  animorum;  sp.  animi 
prae  se  ferre  feinen  ©eift  burtft  beutUtfte  Be- 
meije  an  ben  lag  legen  Liv.;  sp.  dare  alcui 
eine  fßrobe  !C.  Bot  jmbm.  ablcgen,  aber  b.  Verg. 
georg.  2,  241  tale  dabit  sp.  eine  foltfte  IJlrobe 
roirb  er  gulajfen;  ’Solis  avi.  2)  SJlufterbei« 
fpiel.  Stuftet,  3beat  est  in  eo  sp.  humani- 
tatis;  innocentiae;  capere  sp.  naturoe  ex  op- 
tima quaque  natura. 

spöcio  (spicit Plaut.),  spexi,  spectum,  3.  ftftauen, 
nunc  specimen  specitur  jeftt  fommt  eö  auf  eine 
fßrobe  an  Plaut. 

spöclösö,  adv.  m.  *f comp.  u.  fsup.  [specioBos] 
ftftön,  glängenb,  prätfttig  instratus  equus 
Liv.;  tspecioaiaaime  aciem  mstruxit;  fspecio- 
sius  pugnaturus;  *arma  speciosius  (mit  meftr 
Bnftanb)  tractot.  — speclösus,  adj.  m.  comp. 
u.  «up.  [si>ecies]  1). ein  gute«  Buäfeften,  ein 
majeftätiftfteä  Buftere  ftabenb,  ftftön, 
moftl  geftaltet,  glängenb,  *miracula  grofp 
artige;  ’speciosa  locis  fabula  an  trejfenben  ®e= 
banlen,  ftftönen  Sprütften  reitft ; ‘vocabula  rerum 
retftt  anftftaulitftc,  begeitftnenbe;  hic  sp.  ultimus 
dies  P.  Scipioni  illuxit  Liv. ; baft.  a)  ftftön 
tlingenb  causa,  tnomina.  6)  fanfeftnlitft 
opes.  2)  ein  täuftftenbe*  Buftere  ftabenb, 
burtft  ben  äufteren  Stftein  blenbenb,  gleis 
ftenb  titulus;  vera  potius  quam  dictu  sp.; 
♦damnum;  *hunc  introrsum  turpem,  sp.  pelle 
decora  Hör.  ep.  1,  16,  46. 

spectäbllls,  e,  adj.  [specto]  1)  fitfttbar  Cor- 
pus caeli,  *undique  c&mpus.  2)  fcftenömert, 
anfeftnlitft  *Niobe  vestibus  intext«*  Phrygiis 
auro,  ’heros,  ‘victoria. 

gpectäcülnm  (*spectaclum),  i,  n.  [specto]  1)  maä 
man  fdjaut,  ber  Bnblitf,  ba*  Stftaufpiel  fiberft., 
autft  B.  ffkrfoncn  Euripi  Euboeaeque  insulae; 
rerum  caelestium;  luctuosum;  ’spectaclum  (aI8 
ein  Stftaufpiel)  ipsa  sedens;  »magnum  ftätftft  er« 
göftlitfteö;  magnificus  et  sp.  ct  famä  rerum  tnum- 
phus  fuit;  fsp.  digna  (Bunbet  bet  Xapferteit) 
edere;  homini  non  amico  nostra  incommoda 
Bpectaculo  esse;  finitimis  populis  spectaculo 
abeuntes  fuisse;  in  scaenam  prodire  ac  populo 
esse  spectaculo  Nep. ; alcui  sp.,  sp.  rerum  hu- 
manarum  praebere;  *praebere  spectacula  fitft 
beftftauen  laffen ; ‘spectacula  capere  anfeften; 
qui  triumphus  spectaculo  oculorum  maior  fuit 
(eine  gröftete  Bugenroeibe  gemäfttte)  quam  Afri- 
cani  Liv. ; inSbef . baä  Stftaufpiel  im  Xftea  = 
ter  ob.  im  Sirtuö  spectacula  tributim  dare, 
apparatissimum , circi,  gladiatorum  ob.  gladia- 
torium,  tBP-  ludicrum  edere.  2)  ber  Drt,  roo 


782 


spectamen  — spelnnca. 


ob.  Bon  ttio  au«  man  ein  ©egaufpiel  anfcgcit  fann, 
gern.  im  pl.,  ©djauplag,  riribüne  locus  in 
circo  ipsi  posterisque  ad  spectaculnm  (»Utn 
eignen  Scgaufiti)  datun  Liv.  2,  31,  3;  *baä  «m- 
pgitgeater,  Igeater. 

spectamen,  tnis,  «.  [specto]  53 tobe,  Beweis 
Plaut.  — speetätio,  önis,  f.  [specto]  baS  9tn ; 
(eben,  ©(bauen,  bei-  eines  ©cgaufpieteS;  bie 
'•Prüfung  beS  Selbes  Oie.  Verr.  3 §.  181. 
spcctitor,  öris,  m.  [specto]  Betrachter,  Bc  = 
obarfjter  rerum  caelestinm;  mearum  ineptiarum 
tonten  et  sp.  Stugenjeugcn ; *ipne  parens  »p. 
adentj  inSbef.  ber  Bufcgaucr  eines  SigaufpielS; 
Prüfet,  Renner  elcgann  formarum  Ter.,  vir- 
tutis  Liv.  SDao.  spcotAtrix,  leis,  f.  Bcfcgaue  = 
rin,  Beobadjterin  Plaut. 
spectatu»,  adj.  m.  f comp.  u.  sup.  [ partic . b. 
specto]  anertannt  tücgtig,  betoägrt,  Bor* 
treffheg  homo;  auctoritas  clarissimi  et  spec- 
tatissinu  viri  j in  perfecto  et  sp.  yiro;  specta- 
tissima  femina;  ’inventus;  sp.  satia  (0.  $oraj) 
et  iam  rüde  donatus  lior.;  castitas,  pietaa 
Verg.;  id  cuique  spectatissimum  sit,  quod  etc. 
speetio,  önia,  f.  t.  t , baS  nur  ben  gügeren  9Ka= 
giftraten  juftegenbe  SHecgt,  in  irgenb  einer  res 
publica  bie  fflufpicien  felbftänbig  ju  be= 
obadjten  Cie.  Phil.  2 §.  81. 
specto,  1.  [frequent,  B.  specio]  1)  [(bauen,  alt», 
bcfcgaucn,  t)injc^cn,  betrachten  (aus  nflg- 
lidjet  Sifjbeaierbe)  neqne  nos,  qui  haec  specta- 
vimus,  quidquam  nori  yidimus;  8p.  et  visere 
alqd;  ore  vultuque  tristi  inter  oblectamenta 
regia  spectari  in  ber  tReige  ber  ic.  geflaut  wer- 
ben, ju  ben  ic.  gegören  Tac.  ann.  14,  16;  tota 
domun,  quae  sp.  in  nos  boIos  binfiebt  als  auf 
ben  Reifer  u.  Setter;  bilbl  alte  in  bie  §6ge 
bliden , fi(b  ein  gogcS  Siel  fegen;  ad  dextram, 
huc  ad  me  Flaut  -,  in  alqm;  inSbef.  im  Scgau- 
fpiele  mit  anfeben,  bem  ©cgaufpict  jujegeu 
ludos,  Mogalesia,  ’fabulam , *poC-mata  Pupi, 
*po5tas;  spectatum  admissi;  fstudium  spec- 
tandi  ©ibaulujt;  subst.  m.  Bujcgauer,  pl.  fa- 
rore  speotantium  Liv.-,  *speetandus  fegen i-- 
Wert  in  certamine  oculis  nigris;  *bewun= 
bernb  anfegauen  oculi  te  mule  loquentem; 
quem  totum  tribunal.  2)  tp.  mit  bem  geiftigeit 
9(iige  anfeben  a)  prfifenb  betrauten,  beficg  = 
tigen,  prüfen  *spectatur  in  ignibus  aurum; 
liunc  igni  spectatum  arbitrantur  bie  geuer= 
probe  beftanben.  Dag  beurteilen,  erproben 
alqm  ex  trunco  corporis;  non  ex  singulis  vooi- 
bus  philosophi  spectandi  sunt;  quod  non  tarn 
studiose  in  nobis  quam  in  histrionibns  spectari 
puto.  6)  auf  etw.  fegen,  natg  ctw.  ftreben, 
auf  etw.  ob.  jmb.  SRfidfiegt  negnten,  etw. 
ob.  jmb.  in  Betragt  jiegen  magna,  fugam, 
arma  Liv.,  Gurt.-,  praedam  Ourt.-,  hoc  spectans 
nt;  semper,  ut;  ad  alqd;  quid  spectans  in  Wei- 
ter Ülbfitgt;  non  testem  auctorem,  sed  rem;  an- 
tiquissimum  quodque  tempus  spectari;  B.  Sa= 
egen,  wogin  iielctt,  fiig  neigen,  auf  ctw.  jicb 
bejiegett  quorsum;  quo  haec  oratio  sp  ? ad 
arma,  ad  seditionem,  ad  vim  res;  ad  pemiciem; 
ad  bene  bcateque  viyendum;  eo,  huc,  ut;  fre- 
mitus  acqiialis  tenorque  idem  pugnae  in  defa- 
tigationem  ultiniam  aut  noctem  b.  i.  ber  Stampf 
fegien  nur  mit  ic.  enben  ju  wollen  Liv.  8,  38,  11. 
r)  naeg  einer  ©egenb  ginfegen,  geriegtet,  ge  = 
legen  fein  ad  orientem  solem,  ad  meridiem, 


ad  fretum,  in  Etruriam,  in  septentriones;  Aqui 
tania  inter  occasum  solis  et  septentriones  (a 
eine  norbweftlitge  £age. 

spectrum,  i,  n.  [specio]  (fett.)  baS  Bilb  in  bet 
©eete,  bie  Sorftellung,  Srfdjeinung  = rfio 
lov,  pl.,  Oie.  fam.  16,  16,  1. 

1.  speeöia,  ae,  f.  [dem.  d.  spos]  eine  figtoaii; 
Hoffnung,  ein  ©tragt,  ©djimnter  o.  goft 
nung. 

2.  speofiln,  ae,  f.  [specio]  eine  9tngöge  »um  Um 
fegen,  ©pägen,  9Barte  praedonum  adTenta 
significabat  ignis  ex  Bp  ; tu  esse  in  specnii- 
auf  ber  flauer  fein,  aufpaffen  ab  illo  in  <j 
atquo  in  insidiis  relicti;  *goge  ©teile,  9» 
gBge  alta,  montis,  clomorem  e speculis  (».  bn 
©tabtmauer)  edunt. 

tspBcfiltbnndns,  adj.  [speculor]  immer  fpc 
genb,  tauerno;  m.  acc.  ex  altissima  rop- 
idemtidem  signa.  — »pecälAria,  ium,  n.  [ipe 
culum]  bünne,  burtgfiefitige  gSlöttigen  uni 
SKarienglaB  (lapis  speculans),  tneldje,  ben  Cr 
nungen  in  ben  Sßauern  (fenestrae)  eingefügt  n 
ber  Raiferjeit  unfte  genfter  jicmtidj  erf egten  Elm 
ep.  2,  17,  4.  — spfcfilAtor,  öris,  »t.  [specub: 
»uSfpäger,  Runbftgafter,  Spion;  au4  cl; 
eint  bejtimmtc  Abteilung  jeber  flegion;  alt  Dt 
bonnanj,  gelbjäget,  fleibwatge  beS  gelbgent 
2)  übertr.  ©päger,  gorfeget  überg.  natei- 
ad  has  excipiendas  roces  sp.  ex  conriris  am- 
sus;  diligentia  sp.  reformidat;  ’amicae.  Ic 
A)  spechlätörius,  adj.  jum9tuSfpfiger,#»at 
fegafter  gegBtig,  Späg=,  ®adgt--  navipi 
naves;  aueg  bt.  sp.  (pl ) sc.  naves  Liv. ; calig»,  t 
ben  speculatores  (im  $eer)  getragene  Sud  B 
spScüUtrlx,  leis,  f.  (fett.)  Stutfpdgerin  Farn- 
sp,  et  Tuidices  facinorum  Cie.  n.  d.  3 |.  46. 
spgefilor,  dep.  1.  [specio]  1)  tntrans. 
fpägen,  fi^  umfegen  partes  in  omn«  i 
trans.  natg  etw.  ob.  jmbm.  untgetfpögiJ 
fi(g  umfegen,  etw.  ob.  jmb.  auütunbfdc 
ten,  belauern,  beoba(gten,  in«  ®uge  fsi 
fen  alqm,  ‘columbam  caelo,  *obitus  et  srt» 
signorum,  Consilia  alcis,  incendia  villaracs  dr 
muris  Just.;  multonim  te  etiam  oculi  et  »cs 
non  sentientem  Oie.;  specnlandi  cauaä. 
spBcülnm,  i,  «.  [specio]  1)  Spiegel;  sp.  ijjn 
gelbtanfc  Cberfldtbe)  lympharum  Phaedr.  "■ 
übertr.  Spiegel,  Wbbitb  sp.  yide  Plaut.;  (par- 
yos  et  bestias)  esse  specula  naturae;  fied“ 
menta  hominum  speculum  esse  morum. 
spScuB,  us,  m (n.  einm.  Verg.  Aen.  7,  568;  ! 
längere,  geräumigere,  abgelegene  g elf  entlüft 
©cglucgt,  ^Bgle,  ©rotte  jum  StnfentgatH  »•' 
Scrbctgen  für  Btenfcgen  u.  Sieg,  aueg  »um  ir 
bewagren  n.  ©aegen  geeignet,  natürtieg  ob.  fnni 
lid)  lucus  erat,  quem  medium  ex  opaco  «ps*- 
fons  perenni  rigabat  aqua;  ex  intimo  sps;! 
yocem  redditam  ferunt;  *specus  fodere:  fh 
agris  et  in  Omnibus  fere  yillis  sub  terra  if 
(©peieger)  condendi  frumenti  gratiä  dam  is- 
bere;  solent  et  subterraneos  sp.  aperire  (=■ 
terram  etfodiendo  specns  facere)  Tac.  Germ. 
aueg  ©djleufe,  SBttue  subterranei;  f911“  rt' 
tesque,  quae  inteqiellent  specus;  sp.  lacuu;c- 
f.  caverna.  2)  *überlr.  Bcrtiefung  tu!« 
ris,  alyi. 

•spflaeum,  i,  n.  [ca-qtaiov]  ^>6gte,  ©rottr  Tro; 
•spelnnca,  ae,  f.  [airqlvylj  $Bgte,  ®rctt< 
©ruft  (alä  ein  finfierer  u.  fcgauerluger  Drtl:  c 


sperabilis  — spioa. 


783 


ber  $öl|te  beä  Gacuä , ber  ScpCa ; al®  turnt,  pr. 
Samt  eine«  Sanbgute®  be®  tiberin*  bei  inrracina. 
Hperabflls,  e,  adj.  [apero]  ma®  ju  ^ offen  ift 
null»  salua  Plaut. 

Spercheoa  ob.  -ius,  i,  nt.  gluß  in  Italien. 
3>aB.  a)  *Sperch«i»,  adj.  b)  *.SperebiönTde», 
nt.  Slnwopner  be®  Spercheo®. 
sperno,  aprevi,  aprgtum,  8.  1)  entfernen, 
trennen  apes,  opes  auxiliaque  a me  aegregant 
npernuntqne  ae  Plaut.  2)  Berfcpmät)en,  Bet* 
werfen,  geringfdjäßen  ap.  et  pro  nihilo  pu- 
tare  alqm,  alqd,  veritatem , rnodice  libertatem 
fitb  ctltäußern,  *fortuitnm  caeapitem,  *cibum, 
•dilectam  Cypron  öerlaffen;  *jvirtus)  coetua  vul- 
gares et  udam  humum  fugiente  penna;  deoa 
IAv.;  (genua  orationis)  apretum  et  pnlaum  foro 
Oie.  or.  §.  42;  haud  qunquam  apernendua  (niept 
Bertterflicp,  glaupwürbtg)  auctor;  neque  apernen- 
dua morum  (in  ©ejug  uuf  k.)  habebatur  Tae. 
ann.  14,  40. 

apbro,  1.  [apes]  ermatten,  bat),  a)  etto.  ©ute® 
erwarten,  hoffen,  fiep  f<$mei<$etn  mit  et»., 
vietoriam  ab  alqo;  omnia  ex  victoria;  falqd 
de  alqo;  talqd  ex  copiia;  m.  oW.  instr.  quibus 
(tormentis)  ipai  magna  aperaviaaent  mit  weis 
djen  fie  © roße®  (auäjuricpten)  gehofft  Ratten  Caes. 
b.  e.  9,  16,  3;  meliora,  bene,  recte  gute  $off= 
nung  haben,  ©Ute®  hoffen  omnia  optime;  bene 
de  alqo ; deoa  auf  K.  Plaut. ; quomodo  ap.  poa- 
sumua  illnm  oratorem  perfectum  Quint.;  m. 
dat.  comm.,  quem  exitum  tantis  malia  Sali.  Cat. 
40,  2;  m.  aec.  e.  inf.  /ui.;  auch  (in  Haff,  fßrofa, 
w.  b.  Ter.,  Verg.)  m.  inf.  praes.  in  ©ejug  auf 
eine  bereit®  begonnene  u.  noch  bauembe  ob.  eine 
fofort  u.  beftimmt  eintretenbe  Hanblung  te  mihi 
ignoscere;  magnitudine  poenae  reliquoa  teneri; 
m.  inf.  perf.  in  8e*ug  auf  Hanblungen,  o.  benen 
man  hofft  «•  Wünfcpt,  baß  fie  ft©  BcrroitHtcpt 
haben,  ob.  wenn  bie  Hoffnung  mehr  auf  bie  ju 
erwartenben  golden  einer  ooflenbeten  Hanblung 
gerietet  iß  me  tibi  causam  probasae;  me  libe- 
ratum  metn;  quorum  mentea  nondum  ab  anpe- 
riore  bello  reaodiaae  ap.;  viaura  (=  sc  visu- 
ram  esse)  IJlixen  Prop.  2,  9,  7;  m.  fore,  futu- 
rum esse  ut  teil®  al®  ©rfoß  feplcnber  formen 
bei  intranfitioen  Serbi®,  teil®  um  eine  Hanblung 
al®  bet  unbeftimmten  Sufunft  angepßrig  *u  bc 
jeiepnen  (iebodj  nie  fore  nt  possim  etc.),  ’eltipt. 
alqm  perpetunm  (sc.  fore)  auf  jmb®.  bauembe 
Siebe  hoffen,  aemper  amabilem  (sc.  te  fore);  ut 
apero  (ai®  ©arentpefe);  fiet  aliqnid,  apero  Ter.; 
aperata  (eat)  libertaa  bann  barf  er  auf  gteipfit 
hoffen  (Sc.  p.  Mil.  §.  60;  ne  aperatam  praedam 
ex  inanibuf*  dimitterent;  subst.  speratus,  spe* 
rata  ©räutigam,  ©raut  Plaut,  b)  etwa® 
Üble«  erwarten,  fürsten,  freuen  ’tantum 
dolorem;  *deos  memorea  fandi  atque  nefandi; 
*m.  aec.  c.  inf ; id  quod  non  spero  waä  id)  nicht 
ffireßte  (»gl.  unfer  'ich  will  nicht  hoffen’)  Oie. 
Rose,  A.  §.  10;  mit  Ironie  haec  aatis  apero 
vobia  moleata  videri  Oie  de  or.  3 §.  61. 
spOs,  spei,  f.  (im  pl.  flaff.  nur  nom.  u.  acc.)  1) 
Hoffnung,  m.  gen.  subj.  alcia;  m.  gen.  obj. 
alcis  rei  auf  etW. ; Antiochi  Bpe  fidaciaque ; qni 
ipsiuH  loci  spe  (in  ber  Hoffnung,  getabe  an  bie-- 
fern  Orte  angreifen  *u  lönnen)  facere  impetum 
oogitarat  (Sc.  p.  Mil.  §.  58;  emptionia  tune 
baß  bein  ftauf  gültig  fein  werbe  Oie.  Rose.  A. 
§.  146;  m.  gen  subj.  u obj.  Catilinae  ap.  con- 


sulatua  adipiscendi  p.  Mur.  §.  63;  eorum  ap. 
exiguam  reliquaram  fortunarum  vi  extorquere 
in  Caee.  §.21;  in  »pem  venire  ob.  ingredi,  ad- 
duci,  ape»  me  tenet,  spe  duci,  niti;  apem  nan- 
cisci;  »pem  habere,  in  alqa  re,  in  eo  (*».),  tan- 
tum  spei  ad  vivendum  Cie.  Att.  16,  20,  2;  «um 
(ich  bflbe)  in  magna  Bpe;  aber  magna  auxilia 
Bunt  in  Bpe  man  hofft  auf  ic.  ; quod  nulla  equi- 
dem  babeo  in  ape;  omnia  Bpes  alcui  in  fuga 
aita  eat;  mihi  apes  omnea  in  memet  »itae  Soll.; 
reaidet  apea  in  virtute  tua;  nulla  alia  niai  in 
emptione  apes  eat,  apes  reliqna  e»t  in  tribuniK 
man  pat  auf  nicht®  al®,  man  bat  noch  auf  k.  ju 
hoffen;  omnem  apem  aalutis  in  virtute,  omnem 
ap.  otii  in  Pompeio,  in  praemiis  hnmania  apem 
ponere  rerum  suarum;  id  in  optima  spe  pono 
macht  mit  ic. ; in  eo  positam  habui  apem  pacia, 
ai  etc.  IAv.;  in  alqo  magnam  ap.  dignitatis 
snae  collocare;  apem  alcui  facere;  apem  dare, 
afferre,  inferre,  inicere,  oatendere,  oatentare; 
aicunde  ap.  oliqua  ae  oatendiaaet;  apem  capere, 
concipere;  apem  potiundae  Africae  affectare 
ftch  machen  ic.  Liv.;  ante  — quam  apei  noatrae 
finem  captia  Veiia  impoauerimua  ju  bem  gepoff= 
ten  gtele  tommen  burep  ic.  Liv. ; ap.  conaistit  in 
alqa  re,  affulget;  de  spe  decedere  Ter.;  apem 
dimittere,  deponere,  tollere,  perdere,  fabicere, 
tproicere;  ape  deici,  a spe  repelü,  ape  labi; 
apes  diacedit,  destituit,  ad  irritum  cadit;  apem 
incidere,  praecidere,  eripere,  adimere;  fruatrari 
ape,  apeH  fmstratur  alqm,  fallit;  avocari  a spe 
capiendae  in  dieB  urbia  o.  ber  ©elagerung  ber 
Stabt  abgemfen  werben,  Ȋf)rncb  er  Bon  tag  ju 
tag  hofft,  fte  einjunehmen  Liv.  8,  28,  1 1 ; hae 
apea  Etruscos  armaverant  IAv. ; pleni  divinae 
humanaeque  apei  auf  ©Bttcr  u.  SRenfcpcn  IAv. ; 
partim  ape  (Besprechungen)  partim  metu;  ad 
(infolge)  apem;  adulescentea  aummae  apei  bie 
(ehr  große  Hoffnungen  gefaßt  hatten;  faummao 
apei,  Hiimmae  indolia  luvenes;  fegregiae  apei 
(hoffnungiootle)  filia;  ae  in  apem  legis  erigere; 
facribere  alqm  in  aecundam  apem  jum  itfters 
erben;  fin  aecundam  sp.  (al®  iiinftiger  jweiter 
®tbe)  natu« ; concr.  a)  bie  gehoffte  Sache  apem 
insperatam  date  mihi,  quam  auapicor  Plaut.; 
aditum  apei  praeparare  Curt.  b)  worauf  man 
feine  Hoffnung  feßt,  bie  Hoffnung  »Aeneas  ap. 
Teucrum;  ’gregia  (o.  ben  jungen  8**flen) » *T,‘' 
»traa  spea  (bie  Schiffe)  untia  Verg.;  hunc  P. 
Scipionem , ap.  omnom  aolacinmqne  nostrum 
IAv.;  perfontf.  bie  ©ßttin  ber  Hoffnung.  2) 
öberp.  Srwartung,  ?(u®ficpt  auf  bellum  ape 
ommum  (ol®  aOe  erwarteten)  »erma;  omnium  ape 
celeriua;  in  mala  iam  ape;  nobia  eat  mala  rea, 
ap.  (gufunft)  multo  asperior;  iam  inde  ab  ini- 
tio  Fauatnlo  Bpea  fuerat  (hatte  bie  ©ermutung 

«nt.  acc.  c.  inf,  IAv.  1,  6,  5;  spe  publicu 
vo  rege  panlo  ante  concepta  ingentem 
apem  indolia  — excitavit  oratio  Curt. 
gphaera,  ae,  f.  [«»aip«]  ftugel;  inSbcf.  a)  eine 
afkonomifehe  H'mmeI®Iugel,  ein  H'ntntelSs 
globu®.  b)  IfreiSbahu  ber  ©laticten.  — 
tsplinerlstBrlum , ii,  n.  [ogneteiorij^iov]  ©all; 
fpielfaat. 

Sphinx,  gis,  f.  ein  Ungeprüft  bei  tljeben,  ba® 
jebem  ©orbeigehenben  ein  fftätfel  aufgab  u.  ihn 
jentß,  wenn  er  e®  nicht  löfen  tonnte  Plaut.;  al® 
Spiegelbilb  Suet. 

apica,  ae,  f,  (feit.  u.  oerattet  -cuni,  i,  ti.)  1)  bie 


784  spiceus  — spissus. 

Wfjre  beb  ©etreibeb;  'fäljrenf  örmige  $flan  = sp.  inflari;  divino  sp.  contineri.  6)  *bab  tiefe 
«en.  2)  'ber  ^eQfte  Stern  im  ©eftirn  bet  3«ng=  »teml)oten,  ® e u f » e n.  c)  bet  lebenbige  ®aa6 
frau,  bie  ftornäi)re._  Bau.  ’spiceus,  adj.  aub  carent  libri  sp.  illo,  propter  quem  etc.  Cic.  or. 
Ätjteu  befteijcnb,  Stuten«,  meusis  beb  ®ettei=  §.  130;  excidat  qui  dicit;  sp.  ipso  Quint.  10, 
beb,  corona,  serta.  ' .-  1,  16.  d)  ein  bur©  ben  Sltem  beftimmteb  3eit  = , 

spicülum,  i,  n.  [dein.  D.  spicum]  1)  Spifce,  bef.  Baltteil©en  Cic.  de  or.  3 §.  184.  4)  tp.  a] 

eiferne  Spifle  eines  SBurffpicfjeb,  'fßfeileb  calami;  Seele,  ®eijl  'dum  sp.  hos  regit  artus;  *morte 
Cynthiae  ®ej©offe;  'Stapel  bet  3nfelten.  2)  carens;  'quid  mente  caeca  miseram  torquei 
*Spie6,  f eil.  — spicum  f.  spica.  sp.?  6)  @eift,  fflefinnung  'avidus;  hoetiie- 

spinn,  ae,  f.  1)  'fBorn  (f©arfe  Spipe  an  Sttfiu-  Liv.-,  »p.  nobilitate  vestra  gentisque  digno- 
dtern), 'fBornftrau©.  3n*bc[-  <*)  ber  Sta©el  capitis  Ourt.\  bef.  bi©terif©er  ffieift,  Be 
einiget  Biere,  wie  beb  3flcI®  aliae  animantes  geifterung  sp.  divino  tat  tu»;  non  solum  in- 
spinis  hirsutae.  ft)  ‘fSüdgiat;  'Sftücfen.  2)  genio  ac  sp.,  sed  etiam  eruditione  et  arte  Tac 
Übertt.  o)  Spipfinbigleit,  Subtilität,  ©er  = 'mihi  sp.  Oraiae  tenuem  Camenae  Parca  dedit 
widelung,  pl.  disserendi,  partiendi  et  defi-  *qualis  Pindarico  sp.  ore  sonat;  *acer  sp.  (®af 
niendi;  vellere  spinas.  6)  (Hör.)  B.  gel)lctn,  (rfjmungi  et  vis;  (Quint.)  in  rebus  l)o^et  glns 
Sorgen,  ©egierben  quid  te  exempta  levat  bet  ©ebanfen,  Spiritus  magnificentia,  subliun« 
sp.  de  pluribus  una?  spinas  animone  ego  for-  (in  carminibus),  elatus  abunde,  beatior.  e) 
tius  an  tu  evellas  agro.  Bao.  A)  *+spinetuni?  höbet  ©eifl,  frij©er  3Rut,  Selbfibewußt 
i,  n.  Borngebüf©,  =^ede.  B)  *spineus,  adj.  fein,  aber  au©  Übermut,  §o©mut,  tro|. 
aub  Bornen,  bornig  vincula.  6)  spinösus,  ljo©faljtenbeb  ffiefen,  jebo©  im  biefem  Sinnt 
adj.  m.  comp.  1)  Boll  Bornen,  fta©eli  g »her-  nie  im  gen.,  dat.,  abl.  pl.,  ingentis  sp.  vir;  re- 
bae.  2)  tp.  a)  *fte©enb  Wie  Bornen  curae.  6)  gio  sp.;  his  rebus  tantum  fiduciae  ac  spiritm 
fpipfinbig  oratio;  disserendi  genus;  subst.  Pompeianis  accessit  Cats  ft.  c.  3,  72,  1;  acco 
haec  spinosiora.  Batorius;  tribunicii,  patricii,  feroces;  tribuni 

spinter,  eris,  ».  [mpiyxtifc]  Mrmbanb  Plaut.  animos  et  sp.;  res  gestae  meae  mihi  nesde 
Spinther  f.  Cornelius  D).  quos  sp.  attulerunt;  magnam  sibi  auctoritatea 

spintria,  (spinth.),  ae,  m.  eine  ®rt  unjüdjtiger  ruagnosque  sp.  in  re  militari,  tantos  sibi  sp» 
Dlänner  Tac.,  Suet.  tantam  arrogantiam,  faltiores  sp.  saniere;  spi- 

spinturniclnm , ii,  n.  [dem.  o.  spinturnix]  ein  ritus  remittere;  fqui  probe  nosset  spiri tos  eins: 
Heiner  Ungtüd  wcibfagenber  Soge!  Plaut.  fspiritus  ((Erbitterung)  alcis  mitigare. 

spinug,  i,  f.  [spina]  bet  ®©leljborn  Verg  spiro,  1.  I)  intrans.  1)  f)au©en,  blafe« 
»pira,  ae,  f.  [aitfipo]  'treib förmige  SBin  = weifen  'Zephyri;  fventi  a Pontico  man;  'di 
bung  unguis.  spirate  secuudi  fenbet  günftigen  SBinb ; bili. 

spIräbTlis,  e,  adj.  [spiro]  atembar,  luftig,  ’aloui  jmb.  begilnftigen.  Bab-  a)  *bau©eul 
luftartig  animus,  natura;  quam  (individuo-  ob.  bampjenb  Ijernorftrömen,  dommen  flau; 
rum  corporum  concursionem)  Oemocritus  con-  ma  e pectore.  ft)  'bjaufen,  f©äunui 
eale  factum  et  sp.  esse  vult;  'caeli  lumen  jum  gären  vada;  fretis  spirantibus.  c)  'bufter 
Scbeit  bienti©.  thyrabra  graviter  Verg.  2)  f)au©en,  atme» 

gpirftcülutn,  i,  n.  [spiro]  ßuftlo©,  *sp.  (pl.)  Jltem  b°len  dum  sp.  potero;  'ignibus  [©neu 
Ditis  bie  bfinftcnbe  fjöple  bcb'JSluto,  Bunft^ö^le  ben;  bat)  leben  ab  eo  spirante  defendi;  S-pi- 
(»eil  mit  ber  Untertoelt  in  Serbinbung  ftebenb).  rantia  exta  no©  judenb,  tto©  warm;  bilbL  e 
— gpir&mentum,  i,  «.  [spiro]  1)  fiuftlod),  atmen,  leben  videtur  Laelii  mens  sp.  » 
SRi^e,  Spalt  *seu  plures  calor  ille  vias  et  scriptis;  *sp.  adbuc  amor  vivuntque  calor 
caeca  relaxat  sp.  (9lbcmi;  *tenuia  cerä.  sp.  li-  etc.;  *aera,  'signa  ßeben  atmcnb,  lebenirc- 
nunt;  *sp.  (pl.)  anirnae  äuftrö^re;  *sp.  flammam  6)  'begeiftert  fein,  bid)terifd)e  ©egeipe 
exhalantia  (oom  SRunbe);  cavernarum,  terrae  rung  haben  quod  sp.  et  placeo,  tuum  ex 
Juit.  2)  seitlicher  3»if©enraum,  fßaufe  per  in-  Hör.  II)  Irans,  aubatmen,  ©aud)en  'igner 
tervalla  ac  sp.  temporum  Tac.  Agr.  44.  naribus;  'spirantes  frigora  Cauri;  'aubbn' 

spirltus,  us,  m.  [spiro]  1)  üuftfaud),  =jug,  ten,  Derbreiten  ambrosiae  comae  diraLa 
bie  me^enbe,  bewegte  ü uf t 'Boreae;  fabr  sem-  vertice  odorem;  tp.  etw.  atmen,  t)aud) en,  aad 
per  movetur  Bp.  aliquo.  2)  b ab  ©inatmen  etw.  trauten,  D.  etw.  ooll  fern,  'trugic-t 
ber  fiuft,  Wtmen,  bie  ßuft,  injofem  fie  eiitge-  satis  tragi|©eb @enie  paben; 'immane  (Dor3or» 
atmet  wirb,  bie  ßebenbluft  aSr  spiritu  duc-  'amores  lauter  Siebe;  tribunatum  I.iv  -,  fmaioe». 
tus;  spiritu  in  pulmones  anima  ducitur;  huius  splsse,  adv.  m.  cump.  [spissus]  eigtl.  bi ©t  p 
caeli;  quid  est  hun  commune,  quam buius  caeli;  brängt,  Haff,  nur  tp.  langfam  sp.  atque  nr 

quid  est  tarn  commune,  quam  sp.  vivis  etc.?  pervenire  ad  alqm  Cic.  Brut.  §138. 

3)  Sltem,  Ätemjug  spiritum  ducere,  reddere;  splsslgradus,  adj.  [spisse-grsidior]  langfia 
nullum  tranquillum  atque  otiosum  sp.  ducere;  geljenb  Plaut. 

cum  sp.  eius  esset  angustior;  versus  multos  splsso,  1.  [spissus]  b i © t ma©en  *ignis 
uno  sp.  pronuntiare;  extremo  sp.  ludere;  usque  satus.  — spissus,  adj.  m.  comp.  u.  +s*p.  1 < 
ad  extreruum  sp.;  fsp.  linquit  bleibt  aub;  inö=  bi©t,  fefl  jufammen  gebrängt,  lomoalt  jsh 
bef.  a)  ßebenbljau©,  ßeben  sp.  patriae  red-  bemetlbare  3wif©enräume)  tunica  bi©t  ge»:rf 
dere;  ne  sp.  ei  auferatur;  fsp.  odimere;  ex-  Plaut.-,  *coma,  'grando , ’arena,  fnubes,  'lt 
tremum  sp.  effundere  in  victoria;  (Tac.)  si  rea  sp.  ratnis  Di©t  DerjWeigt;  'theatrum,  sed) 
effundendus  sp.  sub  oculis  inimicorum  foret;  lia  gebrängt  Doll.  2)  tp.  Derwidelt,  tom*li 
'sustinere  sp.;  'spiritu  «ulpam  lues;  'per  quae  eiert,  balj-  langfam  f pr tj©reiteub,  bebdd 
sp.  et  vita  redit  bonis  post  mortem  ducibus  tig  sp.  sane  opus  et  operosum;  etiam  si  >- 

Hör.;  bet  $au©  poötam  quasi  divino  quodam  est  aliquanto  spissius  , objeltiD,  aut  ego  sss 


785 


splendeo  — sponsio. 


tardior  (fubjeftiö);  omnia  adhuc  tarda  et  Bp.; 
et  principia  tarda  sint  et  exitus  tarnen  sp.  et 
prodacti  (gebc^nt)  esse  debent. 
splendeo,  ui,  — 8.  glänjen,  (trauten,  fchim» 
mern  (rneift  großartig  u.  impofant,  infolge  bet 
Sülle  u.  be*  fHeid)tum*)  stella  candida  Plaut.; 
‘pontus  tremulo  sub  lumine;  ‘purpureus  pan- 
nus,  late  qui  splendeat;  *iam  dndum  sp.  focus 
(infolge  bet  Säuberung  beifclben)  et  tibi  munda 
supellex;  tcubieulum  marmore;  bilbl.  virtns 
per  se;  alien&  invidiä.  SMo.  splcndcsco,  — 
— S.  ‘glänjenb  »erben,  ergtänjen;  bilbl. 
alqd  oratione;  canorum  illud  in  voce;  tperfec- 
tom  opus  absolutumque  est,  nec  iam  sp.  limÄ, 
sed  atteritur. 

splendide,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [splendidus]  1) 
glänjenb,  prächtig  ornare  convivium;  se  ge- 
rere  eine  glänjenbe  fcau*baltung  führen;  +de- 
clamare;  acta  aetas  honeste  ac  sp.;  -fsp.  na- 
tus;  fsplendidius  (rnbmooller)  bellum  gerere; 
*»p.  (ju  ihrem  SKubm)  mendax  Hör.  carm.  3, 
11,  35;  dicta.  8)  frifd),  lebenbig  simpliciter 
et  sp.  loqui  Cic.  de  or.  2 §.  68.  — splendidus, 
adj.  nt.  comp.  u.  sup.  [splendeo]  1)  gldttjcnb, 
ftraplenb,  fdjimmetnb  candor  splendidissi- 
mus;  *»ol  splendidior;  ‘fons;  flberlr.  ‘arbitria 
sp.  facere  de  alqo  feierlich  ©ericht  galten,  ora- 
tio; optimo  et  Bplendidissimo  ingenio;  utilita- 
tis  nomen  non  tarn  sp.  (ȟrbeootl)  quam  neces- 
sarium,  *fama,  ‘facta,  ‘rectius  hoc  et  splen- 
didius  (rupmooHer)  multo  est;  ‘contemptae 
dominus  splendidior  (gldnjenber  ba  fte^enb,  be= 
»unbernswerter)  rei.  c)  anfefjnlicf),  au*ge» 
j e i dj  n e t eques,  homo,  fsplendidissimus  quisque. 
splendor,  öris,  m.  [splendeo]  1)  ©tan*  *ar- 
genti,  ‘flammae.  2)  tp.  a)  ffllanj,  Bracht 
in  ber  UebenSweife  omnia  ad  gloriam  splendo- 
remque  revocare;  vitae,  Terborum.  6)  ©lnnj, 
21nfeljen,  ffiljre,  Bortrcff  1 i cf) f ei t,  $ertlid>> 
teit  dignitatis  suae  sp.  obtinere,  summorum 
hominum,  summo  sp.  homo  ac  virtute  praedi- 
tus,  imperii,  ffauiiliae;  bef.  D.  iRitterftanb  Au- 
fidins  splendore  equiti  Rom.  nemini  cedit, 
equestris,  vitae ; tantus  animi  sp.  et  tanta  ma- 
gnitudo  fnit,  nt  Cic.  Brut  §.  168;  ‘parum 
splendoris  habere  (o.  Säörtern',  feinen  poeliftpen 
SSert  haben.  c)  Qierbe,  Scbmucf  ordinis  Cic. 
p.  Caec.  §.  28.  d)  ljeller  Klang,  Klarheit 
vocis,  verborum. 

spleninm,  ii,  n.  [onlrjviov]  ein  Schönheit*» 
pfldftertpen  Plin.  cp.  6,  2,  2. 

Spöletium,  ii,  n.  Stabt  in  Umbrien,  j.  Spoleto. 

S)aO.  -tinus,  adj.;  subst.  -tinl,  örum,  m. 
spöliätlo,  önis,  f.  (spolio]  ba*  Bera  ubt  werben 
ob.  »fein,  Beraubung,  Btünberung,  Ser» 
luft  sacrorum,  dignitatis,  consnlatus;  in  tanta 
sp.  omnium  rerum.  — spöliätlus  [partic.  t). 
spolio],  adj.  comp,  autgeplünberter,  arm» 
feligcr  nihil  illo  rcgno  Cic.  Att.  6,  1,  4. 
npöliutor,  öris,  m.  [spolio]  Serauber,  fßlün» 
berer.  j)at>.  spölifttrix,  leis,  f.  Bcrauberin 
Venus  Cic. 

npöllo,  1.  [spolium]  1)  jmb.  entflciben,  au*» 
Sieben,  ber  Kleiber  berauben  alqm;  iacen- 
tem  veste;  alqm  vestitu.  2)  pliin  ber  n,  übetb- 
jmb.  e<ncr  Sache  berauben  (bie  ihm  sum  (Hutten 
ob.  jut  3'erbe  bient)  corpus  caesi  hostis,  Sa- 
binorum  regem  in  proelio,  monumenta  anti- 
quissima  sp.  nudavitque  omnia,  fana  sociorum, 
$ et  Kleben,  lat.-beulfite«  64»ltctrtrrb.  6.  Sufi. 


spoliatis  eorum  domibus,  ßallum  caesum  tor- 
que,  alqm  argento,  *vitA,  regno  patemo,  dj- 
gnitate,  omnibus  rebus;  (feit.)  rauben  detra- 
hendae  spoliandaeque  dignitatis  gratis  Cic.  p. 
Cael.  2;  omnem  honorem  et  dignitatem  Caeaa- 
ris  b.  O.  8,  49,  4;  abfol.  bie  Beute  nehmen, 
f i cf;  be*  (Haube*  bemächtigen, 
spölium,  ii,  n.  1)  *bie  abgejogene  fjaut  eine*, 
liere*  leonis,  pecudis.  2)  btc  betn  erlegten 
Seinbe  abgenommene  IRüftung,  bab-  bie  bem 
Seinbe  abgenommenc  Beute  übetb-,  auch 
jebe  Beute,  jeber  Staub,  bef.  im  pl.  spolia 
hostium;  spolia  caesorum  legere,  detrahere; 
fspolia  de  Rersis,  de  hostibus;  sp.  opima  f. 
opimus;  classium  bie  erbeuteten  StbifiSitbndbel; 
fsp.  sua,  nostra  ba*  ibm,  un*  ©eraubte;  ‘tu 
facis  ut  sp.  non  sim;  and)  ber  nad)  Bewältigung 
be*  (Segnet*  erlangte  SiegeSptei*  ne  orna- 
mentis  eins  omnibus  Sex.  Nacviu«  pro  spoliis 
abutatur;  sese  consulatnm  ex  victis  Ulis  spolia 
cepisse;  ‘Sieg,  iron.  sp.  uuipla  refertis. 
‘sponda,  ae,  f.  1)  Bett»  ob.  Sopba»,  Sufege» 
fielt.  2)  Bett  ob.  IHubebett. 
spoudalia  (-daulia),  örum,  n.  ein  Opfergcfang 
jut  Slöte,  jmeifelb-  b.  Cic.  de  or.  2 §.  193  iljjibc- 
rit  nad>  3eep*  Konjeft  ; sua  sponte  aliena). 
spondeo,  spöpondi,  sponsum,  2.  [anivdm]  1) 
public,  u.  jurift.  Hu*brucf  feierlid)  u.  förmlich 
oerfpreeben,  fid)  ju  et»,  oerpfliebten,  et», 
binbenb  geloben,  bef.  oor  ©erid)t  pacem  JAv, 
‘officium  commisso  amori,  ‘fidem;  sponsio, 
quam  spoponderat  JAv. ; alcui  alqd;  promitto 
hoc  vobis  et  rei  publicae  sp.;  pro  alqo,  alqd 
pro  alqo  gut  fagen,  Bürge  fein;  *si  mihi  lup- 
piter  spondeat;  hic  sponsum  (supin.)  vocat  Hör.; 
gnatum  alcui  Perlobcn  Plaut.;  de  infante  ma- 
thematicus  clara  oerbief),  proptjejeitc  Suet.;  nni- 
mis  im  ©elfte  [ich  gewiß  oerfpreeben,  fidler  hoffen 
Liv. ; tantum  sibi  vel  de  finibus  suis  vel  du 
fortuna  Just. ; ‘omnia  digna  tuis  coeptis;  subst. 
a)  sponsns,  i,  in.  Bcrlobter,  Bräutigam; 
*(pl.)  ftxtiex.  b)  sponsa,  ae,  f.  bie  Berlobte, 
Braut,  c)  sponsuin,  i,  n.  ba*  tingelobte  Hör. 
2)  übertr.  o.  Sachen,  et»,  gemifi  bof f eu  taffen 
ingenium  magnum  vir  um  Just. ; placidum  spon- 
dentia  sidera  Ov. 

gpondöns  (- dius),  ei,  m.  [nirovdrfoc]  ber  Beröfufi 
Sponbeu* . 

spnngia,  ae,  f.  [eiroyyia]  Schwamm;  übertr. 
ein  fch»ammförmiger  Banker  IAv.  9,  40,  3. 
3m  SJoppclfinn:  Aiax  in  spongiam  incubuit  Aug. 
b.  Suet.  Aug.  85. 

sponsa  f.  spondeo  t)  b).  — sponsälln,  örum,  n. 
[spondeo]  1}  Berlobung,  Bcrlöbni*.  2)Ber» 
lobungefchmau*. 

sponsio,  önis,  f.  [spondeo]  publicifl.  u.  jurift. 
91u«brucf,  feierliche*  Berfprechen  a)  eine* 
©elübbe*,  bie  tlngelobung,  ba*  ©ingeben 
voti  de.  legg.  2 $.  41.  ft)  feierliche  Ber» 
pflidjtung  bei  Bcrbanblungcn,  Berträgen,  Bünb» 
niffen,  Bilrgfcbaft,  überb-  feierlicher  Bertrag 
sp.  facere;  non  foedere  sed  per  sp.  pax  Cau- 
dina  facta  est  JAv.  9,  6,  2;  sponsione  se  ob- 
stringere;  sp.  interponcre;  sp.  acceptam  facere 
erlaffen;  sponsione  in  amicitiam  accepti;  bef. 
in  ©ioilprojcf)  bie  oegenfeitige  Bcrpf lidjtung, 
Stipulation  ber  Barteien,  baft  ber  Berlicrcnbc 
bem  ©ewinnenben  eine  gewiffe  Summe  jablen 
foHe,  eine  9lrt  S8ette  sp.  facere  cum  alqo,  de 

60 


786 


Sponsor  — squameus. 


societate,  sponsione  lacessere;  vincere  spon- 
sione B.  bcm  jur  aponaio  aufforbernbcn  Kläger, 
vincere  aponsionem  B.  bem  baju  aufgeforberten 
SBeflagten,  ba«  [tipulierte  Selb,  bie  gerichtliche 
SBette  gewinn tn;  sponsione  se  defendere.  Über 
bic  babei  üblichen  Jot  mein  ift  ju  bewerfen,  bafj 
bie  Sponfiott  in  birefter  SRebe  mit  si  ob.  si  non, 
in  inbiretter  mit  ni  ob.  ni  non  cingelcitet  wirb. 
Oie.  off.  8 §.  77  cum  is  Bponsionem  fecisset, 
ni  vir  bonus  esset,  b.  1)  er  wolle  ba«  beponiertc 
©elb  üctlieren,  wenn  et  feine  Sbrenljaftigteit  nicht 
beweife.  Ähnlich  ift  CVc.  Verr.  t>  §.  Ul. 

Sponsor,  Oris,  m.  [spondeo]  SJiirge  (übetb- ; 
ugl.  ras , praea),  sponsorea  pro  Pompeio,  pro- 
miasorum,  de  tnea  voluntatc,  *u.  einer  ©ötlin. 
— sponsum  f.  spondeo  1)  e). 

1.  sponsns,  ua,  m.  [spondeo]  (feit,)  — aponaio  b). 

2.  sponsus,  i,  m.  {.  spondeo  1)  a ). 

sponte,  abl.  sing.  f.  be«  ungebräuchlichen  spons 
I d.  spondeo]  l)  mit  ben  in  Ifäroja  gew.  Boran* 
ftehenben  abl.  meä,  tuä;  suä  etc.  Betbttnben,  au« 
eigenem  Antriebe,  Bott  felbft,  freiwillig 
meä,  Uni,  suä  sp.  facere;  tuo  iudicio  et  tuä 
ap. ; suä  ap.  et  voluntate  facere ; tronsisse  Rhe- 
num  aeae  non  euä  sp.  sed  rogatum  et  arcessi- 
tum  a Gallis ; esse  divinius,  qnod  ipaum  ex  ae 
suä  sp.  moveatur;  *fbl.  sponte;  +sp.  (mit’  ob. 
nad)  SBiUen)  Antonii,  flegatorum.  2)  auf 
eigene  $anb,  gauft,  allein,  oljnc  $ilfe 
ob.  3»tbun  jmb«.  felbftänbig  suä  ap.  bellum 
movere;  neque  id  meä  sp.  prospexi  au8  eigener 
®tn[id)t ; aud)  nlienä  sp.  im  @gf.  ju  Borauf- 
gcljcnbcm  suä  ap.  Cie.;  ignia  sua  sp.  exstingm- 
tur;  *stellao  sp.  auä  iussoene  vagentur  et  er- 
rent  Hör.  Hudj  ohne  ein  öeifptel  Bor  fid) 
ju  hoben,  jueift,  einm.  Cic.  Verr.  II,  l §.  tu. 
8)  o.  Sachen,  sua  sp.  burd)  eigene  Kraft, 
an  u.  für  fid),  an  fid),  fdjlcchtweg  res 
quae  suä  sp.  scelerata  est;  virtus  suä  sp.  lau- 
dabilis  est;  quia  sua  sp.  squalidiora  sunt;  quae 
sua  sp.,  etiamsi  tu  id  non  agas,  cadunt  ple- 
rumque  numerose. 

nportella,  ae,  f.  [dem.  B.  sporta]  1)  = sportula, 
w.  f.  2)  bie  in  Körbchen  gegebene  falte  Küche 
(im  ©gj.  bet  förmlichen  SUlabljett)  Cic.  fam.  9, 
20,  2.  — sport, Ala,  ae,  f.  [dem.  B.  sporta]  uu 
fprüngl.  bet  Korb,  welchen  man  bei  einem  öjfenu 
liehen  Opfctmahle  mitbradjtc,  um  barin  ba«  Stüd 
gleifeh,  ba«  jebem  Dpfergaft  juftel,  mit  nach  fjauje 
tu  nehmen,  fpätcr  aud)  ein  Korb,  in  welchen  bei 
Speifungen  bc«  Solle«  bcm  einzelnen  feine  $or= 
tiott  gebracht  warb,  auch  bie  bem  SBcrte  be« 
©fjen«  abäguate  ©elbfummc  u.,  nachbem  bie 
Speifung  ber  Klienten  cntfptedjenb  ber  öotfbfpci- 
fung  eingerichtet  war,  bie  in  einer  sportula 
ben  Klienten  nach  .'o  a u j e mitg  cg  ebene  $or« 
tion  Sffen  (P/m.  cp.  2,  14,  4)  ob.  eine  ftatt 
beffen  gegebene  ©elbfumme;  bem  Soll  ge  = 
gebene  Spiele  Suet.  CI.  21. 
spretio,  önu»,  f.  [sperno]  Setachtung,  jwcifellj. 
b.  Liv.  40,  5,  7. 

•spretor,  öris,  m.  [sperno]  Seräd)ter. 
spöttln,  ae,  f.  [spuo]  Schaum  (be«  SBaffer« , im 
31/ mibe  je.)  spumas  agere  in  ore;  *per  armos 
sp.  fluit  (n.  Eber);  ’o.  ber  Schlange;  *albentes 
be«  3Jleere«,  *salis;  *(pl.)  argenti  Silbcrfchaum, 
lütte,  ber  fd)Uppige  Äbfap  be«  filberhaltigen 
leie«  u.  be«  Silber«  bei  ber  Steinigung.  %ax>. 
a)  sp&mesco, 8.  auffd)äumen  Ov.  b) 


•spümeus,  adj.  fchäumenb  Nereus,  unda,  sar. 
umfdjaumt.  [fchäumenb. 

•spümYfer,  fera,  ferum,  adj.  | spuma-fero] 
spumo,  V [spuma]  1)  intrans.  fdjäumen  **pu- 
man«  salum,  *aper,  ‘spumantia  frena;  *ex 
baust»  ubere  (B.  SÄcIfcimer);  *plenis  labris  vin- 
deraia;  *purpureo  mihi  dolia  musto;  f spumante 
rictu.  2)  frans.  *mit  Schaum  bebeefen  spu 
mata  saxa.  — 'fspüniösus,  adj.  [spuma]  soll 
Schaum,  fchäumenb. 

* spuo , spui,  spütum,  8.  aubfpeien,  sicco 
ore  terram  (Staub)  Verg. 

spure«,  adv.  m.  sup.  [spurcus]  unflätig  di- 
cere;  perscribit  spurcissime  (in  ben  unfiätigjta 
Hu«brüden)  quas  ob  causas  fecerit.  — spuret- 
dlcus,  adj.  [spurcus-dico]  Ichmugig  rebenb 
Plaut  — spurcTflcus,  adj.  [spurcus- fadoj 
nnrein  machenb  Plaut. 
spurco,  l.  [spurcus]  ‘oerunreintgen,  befo 
beln  helluo  spurcatissimus  brr  unflätigjie  Oe 
spurcus,  adj.  m.  sup.  (meift  bnlgir)  fdjmetnifcb 
fdjntupig,  unflätig  tempestas,  ‘saliva;  gc 
mein  o.  Eharaftcr  ob.  Stanb  homo  spurcit- 
mus;  Dama  Hör. 

Spürinua,  ae,  m.  1)  ber  iparufpej,  welcher  ber 
Eäfat  Bor  bem  16.  2Rärj  warnte.  2)  Vestricic 
S.  unter  Kaifer  Dtho  Itjrijcher  dichter, 
spörius,  adj.  uneheliche«  Kinb,  SJaftatb.  c 
ben  $arthenicm  Just.  20,  1,  16.  — Spärla«. 
röm.  Sorname. 

spütätllicns,  adj.  [sputo]  eigtl.  anfpeien*wer. 
bah-  nerachtenüwert,  einm.  Sisenna  b.  Oe 
Brut.  §.  200.  — spütätor,  öris,  tn.  [sputi 
SluSfpcier  Plaut.  — sputo,  1.  [intens.  B.  »ptu 
(Plaut.)  auSfpcien  sanguinem;  morbus  qui  spe 
tatur  Bor  ber  man  au«fpudt  = bic  Epilepfie.  - 
spütum,  i,  n.  [spuo]  Speichel,  JtuStourf. 
squäleo,  ui,  2.  — 2.  1)  *raut),  uneben  feil 

ftarren  squalentes  conchae;  maculae  auro  »qiu 
entes;  picti  squalentia  (hartfehuppig)  terga  U 
certi;  tunica  auro  wie  mit  Schuppen  belegt  er 
ic.  2]  *Bor  Schmup  ftarren,  fchmupig,  uuge 

K'legt  fein  (ein  häßliche«  u.  Dernad)läf|tgte«  ti 
en  h°ben)  fastigia  musco;  arva;  humus  m- 
pentibus  atris  hat  rin  gräfliche«  Sluijcter 
übertr.  in  fchmupigem  Slnjug  trauern  mos; 
cipia,  civitas. 

squälidius,  adv.  comp,  [squalidns]  (feit.)  Cf 
fchmudlofer,  rauher  de.  fin.  4 §.  6.  — sqti- 
lldus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [squaleo]  1)  fts: 
renb  Bon  Schmup,  fchmuptg,  unfauber  t 
baburch  unangenehm  Bon  ilnfehen  corpor. 
sq.  et  prope  eff« rata,  *carcer,  ’homus,  boat' 
Ter.;  hef.  in  fchmupigem  '/lufjug,  o.  tojt 
Ilagtcn  *reus,  fseuectu».  2)  tp.  (feit.)  B br 
SRebe  rauh,  troden  quia  sua  sponte  squalidicr* 
sunt  etc.  — squälor,  öris,  m.  [aqualec] 
Schmuft,  Unreinigleit  (entftanben  bureb  Ui 
aufmaffamfeit  auf  ftcb)  obsiti  squalore  et  so» 
dibus;  *terribili  sq.  Charon,  gnibef.  fehmuptge 
Kleibung  al«  3ctd)cn  ber  Irauer  magno  <c. 
sed  multo  ctiom  maiore  maerore  äuherlich  tx 
tiefer,  innerlich  i”  »och  biet  tieferer  Xrauer;  1»- 
crimas  squaloremque  ipsius  et  filii  vide»;  *t 
©egenben  Unroirtlidjleit  locorum. 
squima,  ae,  f.  Schuppe  ber  fjtfche,  ’ScblaBgr 
*®ienen;  collect,  animantium  alias  squamä  ri 
demus  obductas;  pl.  P.  einem  Schuppenpsr 
jer.  ®aB.  'sqnämens,  adj.  fchuppig. 


gquamiger 

squamTgbr,  gera,  gerum,  adj.  faquama  u.  gero] 
Struppen  füßrenb,  fcßuppig.  — squamosus, 
adj.  [aquama]  Doll  ©puppen,  Ruppig  gre- 
gt-s  (piscium),  corpus,  »draco,  *orbea. 

squilla  f.  scilla. 

st!  interj.  ’fi!  fttlle!  Com. 

Stäbiae,  ärum,  f.  Stabt  in  Kampanien.  35ao. 
Stablünum,  Sanbgut  bei  Stabiä. 

stSbTlimen , Tnis,  n.  [atabilioj  ©cfeftigung*  = 
mittel,  ©efeftigung  Attius  b.  Cic.  n.  d.  8 
S_  68.  — stäbtliiiientiiui , i,  n.  = atabilimen, 
pl.  ventris  Plaut.  — stäbllio,  4.  [atabilia]  be» 
feftigen  pedem  Enn.  b.  Cic.  de  div.  1,  20; 
atabiliendae  navis  cans&;  confirmandi  et  atabi- 
liendi  (stipites)  causö.;  tp.  rem  publicam,  le- 
ge», rea  Capuae. 

stäbTIIs,  e,  adj.  m.  comp.  u.  (ootll.)  mp.  [stoj 
feftfteßenb,  nicht  wanleub,  unbetrüdt  do- 
tnaa  Plaut.;  locus  ad  insiatendum  st.;  aolum; 
insuetus  ad  at.  pngnam  fejlen  gußc*  ju  jetten ; 
fagmon  peditum,  fproelium,  via,  elephanti 
pondere  ipao;  comminus  stabilior  Romanus  t)ieit 
bejfer  ftanb;  *pes;  *terminus  rerum;  »spondei 
d.  fdjwerem  ©ewicht;  tp.  feft,  ftanbßaft,  $u» 
oerläffig,  bauerßaft,  unwanbeloar  ima* 
tcinem  ©ecf)fel  mehr  untcrtootfen  ift)  sedea;  at. 
et  firmo  et  magno  animo;  ratione  at.  firmaque; 
Unni  et  at.  et  constantca  omici;  matrimonium 
Bt.  et  certum;  aententia,  oratio,  officii  prae- 
cepta;  voluptas  (ber  Spilurecr);  stabile  e»t  m. 
Subjeiwfab,  e*  ftef)t  feft  Plaut.  3)ap.  A)  stäbi- 
ITtas,  äti»,  f.  1)  geftigleit,  Unbeweglichfeit, 
Stetigleit  peditum  in  proeliis;  stirpes  st. dant 
iia  quae  auatinent.  2)  ©tanbbaftigfeit, 
(Dauerhaftigteit,  Unroanbelbarleit  fortu- 
nae,  amicitiao;  voluptas  in  »tabilitate;  virtus 
firmitatem,  at,  conatantiam  totius  vitae  com- 
plectitur;  sententiae,  quae  stabilitatis  alqd 
babeant;  benevolentiam  non  adulescentulorum 
more  ardore  quodam  amoris  sed  st.  potiua  et 
Constantia  iudicamua.  B)  atdbTlius,  adv.  comp. 
fefler,  baucrljafter  fundare  molem  Suet. 
(X  20. 

stiibiilor,  de p.  1.  u.  -Io,  1.  [stabulum]  im 
Stalle  flehen  »pecudes  raultne  in  antris; 
bab.  irgenbmo  (ich  aufhalten,  Raufen  *Cen- 
tauri  in  foribua.  — stabilluiu,  i,  n.  lato]  1) 
Stall,  ©tanbort,  ©efjege  *alta  ferarum, 
*piuguibua  a at.  (ber  ©ienen);  *333 e i b ep t a ö , 
Stürbe;  pl.  bie  Ställe,  au<b  al*  Hufenthalt  ber 
.■pirten  pastorum;  ad  atabula  latos  ipueros) 
JAv. ; ardua  tccta  »tabuli  Verg. ; tRneipe,  baß. 
Schanbort;  at*  Sdjimpfmort  (Plaut.)  flagitii. 

»tuet«,  oe,  ob.  -o,  es,  f.  [ataxtjjf  ©ihrrhen» 
f af t , =barj  Plaut. 

Studium,  ii,  n.  [arädtov]  1)  fRenn»,  8auf6aljn. 
2)  al*  griccb-  Blaß,  eine  ©trede  Don  600 
gried).  ob.  626  rflm.  guß  ob.  125  ©d)ritt. 

Stagira,  örum,  «.  Stabt  in  ÜHacebonicn.  $aD. 
-rite«,  ae,  m.  [Zrayfipfrije]  ein  Staun  au* 
Stagira,  in*bef.  D.  Wtiflotelc*. 

1.  »tagno,  1.  [atagnum]  1)  «'»frans,  a)  D.  @e= 
Ȋffern  austreten,  ftagnieren  faquac  late, 
fflumen,  fmare,  fGangea,  Nilua.  b)  D.  ßrtern, 
unter  ©affer  flehen,  überidjincmmt  fein 
•orbis  paladibna.  2)  frans.  fiberfcbtDemmcn 
fTiberis  plana  urbia;  *loca  atagnata  paludibua. 

2.  atagno,  1.  (Diell.  D.  stagnuin)  (Just.)  flehen 
machen,  beatmen  bitumine  aqua  omnis  ata- 


— statio.  787 

gnatur;  tp.  befefligen,  Detwabtcn  se  ad- 
veraus  inaidiaa  exquiaitioribua  remediia. 
atagnum,  i,  n.  1)  ein  bureb  Huätrcten  be*  ©teere* 
ob.  eine*  gluffe*  cntftanbcneä  ©eroäffer,  ftebenb 
ob.  nicht,  balb  jtebenbe*  ©ewäffer  über!)., 
balb  Sec,  leid),  ©fußl,  Sache  super  ripas 
Tiberia  effuaua  erat  lenibua  at.;  fsalinarum 
©atjfee,  4ache;  *fontea  immensaque  at.  la- 
cuaque;  bie  Sänbcr  um  einen  ©ce  Aasyrium, 
am  See  D.  Sibcria*  Jmt.  18,  3,  3.  2)  übertr.  a) 
tünjllieb  angelegter  Seich,  ©affin  ’latiu»  ex- 
tenta  Lucrino  »t.  lacu;  »stagna  et  euripi;  fna- 
vale,  tealidae  aquoe.  b)  *langfam  fließenbe* 
©eroäffer. 

stälagminm,  ii,  n.  [orocldyptov]  Ohrgehänge 
D.  tropfenartiger  gornt  Flaut. 
atüinen,  jnia,  n.  |ato]  l)  ber  Slttfjug  am  auf» 
rechtftehcnbcn  ©cMtutjl  ber  Slten,  bie  Kette 
Tib.,  Öv.  2)  a)  *ber  gaben  an  ber  Spinbel 
atamina  ducerc  manu,  pollice  vorBare,  tor- 
quere; deducere  longa  at.;  stamine  (burch  ©pin- 
nen) (allere  aomnum;  inSbef.  *D.  SebenSfaben 
ber  ©arjen.  6)  *d.  anbern  gäben,  bet  Mriabne, 
ber  ©pinne,  bet  Saite  eine*  3nftrument*.  c)  'ba* 
©emebe,  D.  ber  Kopfbinbe  ber  ©rieftet.  S>aD. 
»tümineuSj  adj.  (feit.)  o oll  gäben,  ‘rotarhomhi. 
fatannum,  i,  n.  eine  ©tifchung  au*  ©über  u.  ©lei, 
©erlblei 

StAta  inater  = ©efta  Cic.  legg.  2 §.  28. 
Bt&tAriua,  adj.  [stobl  feft  jlehcnb,  miles  in  (Heil) 
u.  ©lieb  fechtenb,  hostis  (im  @gf.  ju  leichten 
I nippen);  comoedin,  in  roelcher  bie  fcanblung 
einen  ruhigen  ©ang  hatte  Ter.;  bah-  subst.  ein 
©djaufpieter  in  einem  folgen  Suftfpiel;  übertr. 
ruhig  orator. 

statera,  ae,  f.  [ararijp]  bie  ©age  aurificis. 
stätieülu»,  i,  m.  [atoj  eine  Strt  langfamen  u. 
ruhigen  ianje*  Plaut. 

Stattclli,  örum,  m.  pl.  ©öllerfchaft  in  Siguricn. 
©ab.  StatirllÄ»,  ätia,  adj.;  subst.  -lites,  ium, 
m.  ob.  "lenses,  ium,  m. 

Stütlm,  adv.  [ato]  1)  fcftftehenb  signa  st.  atant 
Plaut.;  bah-  beftänbig,  regelmäßig  Cotn.  2) 
auf  ber  ©teile,  fogleief),  fofort  utrum  at. 
igni  necaretur  an  in  aliud  tempua  reservare- 
tur;  m.  folg,  ut,  simul  ac  (atque). 
statio,  önia,  f.  [eto | eigtl.  *+baä  Stehen,  ©till  = 
ftehen,  bah  <0  ©tanbort,  5lufenthaIt*ott, 
Sufenthalt,  Ouartier  *altern4;  »Termine, 
qu&  positua  fueris  at. , mane;  in  arco  Atlienia 
at.  mea  nunc  placet;  *o.  ©ienenhau*.  b)  al* 
milit.  t.t.  ©tanbort  ob.  ©ofteit,  ©ache,  ©ach  = 
mannfehaft,  in  ber  iüegcl  größere  Iruppenab= 
teilungen.  welche  außerhalb  bet  ©efeftiguugen  auf= 
gcftcllt  »erben,  ©orpoften  signa  cx  atatione 
tranafert.;  cohors  in  statione;  at.  et  praeaidium; 
atationibua  (burch  ©acljcftehen)  tempus  terere; 
in  atatione  eaae;  stationem  agere,  habere;  in 
st&tionem  auccedere;  copias  in  statione  collo- 
care,  ponere,  disponere ; stationes  ponere,  fdis- 
ponerc;  vigiliae  in  urbe,  Bt.  ante  portas  prae- 
Bidiaque  in  muria  dispoaita;  cuatocUae  vigiliae- 
que  et  ordo  stationum-,  unter  ben  Kaifern  auch  b. 
©lilitärpoften,  welche  e*  burch  ba*  ganje  riim. 
Seich  gab  miles  qui  eat  in  st.  Nicomedienai 
Plin.  cp.  10,  16,  1;  D.  ©cßiffcn,  ©tanbort, 
Slnlerplaß,  SRhebc  aestate  st.  habet;  +in  st. 
störe;  stationes  obtinere;  tp.  de  statione  (©oßen) 
vitae  discedere;  »imperii;  huius  principatua; 

60* 


788 


Sta-tius  — sterno. 


*oculi  in  statione  manebant;  *fluctibus  eiectum 
tutii  st.  reccpi.  e)  "töffentltt^er  'ßlap,  gew. 
im  grcien,  um  bic  Sieute  fielen  ob.  fite«.  wo  ju 
Statins  f.  Caccilius.  [fri)ton(jcn. 

stativus,  adj.  [sto]  ft e t) e n b , ftill  jlchetib,  prae- 
sidium  ein  auägcftettter  fioften ; castra  st.  u. 
»übst,  statlva,  örnin,  n.  bai  Stanblager  beä 
§eercä;  st.  ponore,  f habere;  iroitijt^,  isto  novo 
quodam  genere  imperator  pnlchemmo  Syracu- 
sarum  loco  st.  sibi  castra  faciebat  Cie.  Verr. 
6 §.  29.  — stätor,  öris,  m.  1)  [sto]  Stmtä* 
biencr  bei  firofoniulti  ic.  in  bei  95iooiiij.  2) 
[sisto]  Beiname  beä  gupiter,  ber  glud)them  = 
mer  ob.  überl).  bet  ffitljattcr  beä  Beftebcnben. 
statua,  ne,  f.  [statuo|  Statue,  Stanbbilb, 
Bitbläule  (meift  ».  Slenfchetc  u.  b.  einet  gan  = 
jen  gigur)  st.  et.  iraagines.reliquerunt;  st.  alcui 
facere,  ponere,  statuere,  constituere;  *infantes 
jhimmc;  fpriepro.  (Hör.)  Statut!  tacitumior;  b. 
ben  Bitbfäulen  bet  fiaifer  alä  fieptbarer  ©öttcr,  ad 
st.  Auges ti , Traiani  confugero  Plin.  cp.,  Suet. 
st&tümen,  tnis,  tt.  [statuo]  eigtt.  Stiijjc,  Un-- 
tetlage  Caes.  b.  c.  1,  54  prima  statumina  bie 
erften  Unterlagen  für  ben  Bobcn  bet  Skiffe, 
stätno,  tni,  tiitum,  3.  [b.  statura,  supin.  b.  sisto] 
1)  machen;  bafs  etnj.  ftcljt,  ^in =,  anfftcllen, 
feftjtelten,  jum  Stehen  bringen,  bej.  et» 
richten,  erbauen  equns  Curium  in  vado;  alqm 
ante  oculos;  captivos  in  medio;  -fstatui  tumulo 
(auf  JC.);  *arborem  agro  pftanjen;  tigna;  taber- 
nacula  auffchtagen;  *aras,  *urbem,  ’moenia, 
aciem  arte,  regnum;  (Plaut.)  partic.  statütus 
alä  adj.  hoch,  fcplanl  b.  SBud)ä.  2)  tp.  a)  fid) 
in  ben  Kopf  fepen,  alä  geroifi  fid)  borfteücn, 
beftimmt  annehmen,  bafür  bQ*leu'  bie 
Übetjeugung  gewinnen  sic  st.  et  iudico;  ut 
mihi  st.  wie  ich  wir  oorfteHc;  nt.  acc.  e.  inf.; 
non  exspectandum  sibi  (sc.  esse);  apud  ani- 
mnm,  utrum  — an.  b)  feftfepen,  beftimmen, 
berorbnen,  entfeheiben  locum;  diem  multi- 
tudini,  insidiis,  comitiis;  tempus  colloquio; 
alqd  in  alqm;  alqd  gravius  in  alqm;  contra 
alqm;  de  alqo  über  jmb.  baä  Strafurteil  fällen; 
de  se  fid)  umbringen  Tac.\  in  rebus  statuendis 
decemendisque;  (Com.)  exemplum  ftatuieren; 
statuunt  ut  decem  milia  hominum  in  oppidum 
mittantnr;  Atbenienses  st.  ut  — naves  conscen- 
derent  Oie.  off.  3 § 48;  statuitur  ne  sit  Creta 
provincia.  c)  bc jd)lief;eu,  fich  Ootnebnten, 
bet  fich  feftfepen  nt.  inf.;  auch  fo,  bafs  cä  ben 
Begriff  0.  iiotius  in  ft*  fd)lief(t  congredi  quam 
Nep.  Hat.  8,  1;  alqd  sibi  novi  consilii  esse  ca- 
piendum  Nep.-,  +m.  ut;  *de  summa  re. 
stitüra,  ae,  f.  [sto]  Beibeägröfte,  Statur, 
äBucf|ä  corporis,  staturam  alere;  homines  tan- 

1.  Status  f.  sisto  2)  c).  [tulae  st. 

2.  Status,  us,  m.  [sto]  1)  baä  Stehen,  bet  Staub 
st.,  incessus,  sessio.  2)  Stellung  bee  Kör» 
petä  erectus,  *artificis.  gnäbef.  o)  Stellung 
eine«  Kämpfenben  ob.  gcd)tenben  hostem  statu 
movere;  deicere  adversarios  de  omni  st.;  e sua 
socio  et  Bt.  demovere;  iilo  st.  sibi  statuam 
fieri.  6)  übeth-  bic  bürgerliche  Stellung, 
bie  man  einnimmt  declinare  de  st,  suo;  rece- 
dere  de  st.  dignitatis;  pl.  omnes  vitae;  regum. 
c)  Befcpaffenheit,  Berpältniä  rnundi,  stel- 
lorum,  caeli  (Xageä»,  gahrcäjeit)  Ido.,  Gurt.;  a 
naturae  st.  disceaere.  3)  Kage,  Bcrfaffung, 
Stanb,  guftanb  (ber  ruhige,  fiepere  u.  burch 


bic  Berpättniffe  cntflanbene)  res  est  in  hoc  st 
ftcht  fo;  eo  tum  st.  reB  erat;  rei  publicae,  ci- 
vitatis; optimus,  novus  Suet.;  t Status  ordinati» 
meiner  Angelegenheiten;  fundato  plebis  st  bic 
redjtlidjfn  u.  polit.  Berfjältmffe;  quis  Latio  fuerit 
st.;  rcstituere  alqm,  alqd,  redire  in  pristinnm 
st.;  urbanas  res  virtute  Cn.  Pompei  in  commo- 
diorem  st.  pervenisse;  omnis  condicio  imperii 
tui  statuaque  provinciae;  SB  o t)  l ft  a it  b , fJ.  mul- 
torum  excisi  st.  Tac.  arm.  3,  28;  alä  jurib.  t.  t. 
st.  causae  u.  bl.  st.  bet  Stanb  ber  Sache  ut 
in  causis  hon  semper  utimur  eodem  st.  (sie 
enim  appellamus  controvcrsiarum  generai;  st 
et  quasi  conflictio  cum  adversario  de.  fiier» 
ber  Stanb  in  bürgerlicher  Bejahung  st.  diHtin- 
guuntur  agnationibus  familiarum. 
stäga,  oe,  f.  [axcyif]  Berbcd  Plaut. 

Stella,  oe,  f.  Stern  (alä  (Sinjelftcrn;  »gl.  sidus, 
signum),  diurna  Utorgenftern  Plaut.;  Saturni, 
lovis;  errantes;  crinitä;  *comans;  *st.  (gener 
fuget)  facem  ducens;  im  Silbe  illustrant  eam 
(orationem)  quasi  st.  quaedam  tralata  verba 
atque  immutata;  * stcllis  nebnlam  spargere 
candidis  (».  einer  alten  Buhlerin)  ben  ®lanj 
junger  u.  fepöner  Sftäbcpen  gleichfam  umwöltex. 
oerbüftern  Hör.  carm.  3,  15,  6.  fpiero.  a)  *®e 
ftirn.  6)  *bie  Sonne.  Sa».  ‘steUans,  tis,  adj 
1)  geftirnt  nox,  coelum.  2)  blipcnb,  fehim 
mernb  gemmae. 

Stellätis  cnmpns  ob.  ager,  ein  fruchtbarer  ©ejiri 
in  Kampanien.  Sa».  -tinns,  adj. 
stellätus,  adj.  [stella]  mit  Sternen  befept 
eflirnt  *ora  Tauri;  alä  ®eftirn  an  ben 
immcl  »erfept  Ccpheus  Cic.  2'usc.  6 §.  8;  tp 
•ensia  blipenb;  * Argus  mit  glänjenben  Sagen 
*variis  corpora  guttis  befept  mit  ic.  — stell!- 
fer,  fera,  ferum,  adj.  [stella  u.  fero]  (feit 
Sterne  tragenb,  geftirnt  cursus. 
stelllo  (*jweiftlb.),  önis,  m.  [stella]  Steineibe cfift 
Verg. ; töm.  8uname  Liv. 
fstemma,  ätis,  n.  [arfaga]  eigtl.  ein  Kran);,  bei 
alä  Schmuci  ber  Slhnenbilber,  bah  Stamm 
bäum,  3Hj"Cntafe(. 

gtercöreus,  adj.  [stercus]  lotig,  miles,  all 
Schimpfwort  Plaut.  — stercöro , 1.  [sterca- 
büngen  utilitas  stercorandi.  — steretUiulaB 
f.  sterquilinium.  — stercus,  öris,  n.  tierifdc 
®pfremcute,  Kot,  SÄift;  curiae  alä  Schimpfwcr 
angeführt  u.  gcinihbifligt  ».  Cic.  de  or.  3 §.  ist 
sterllls,  e,  adj.  1)  a)  unfruchtbar  (fowobl  ». 
ÜKenf^cn  u.  2 irren  alä  ».  bem  Soben)  fOctarA 
*vir  (».  ®unuchen),  *vacca,  *iuvenca,  *ag« 
•tellus,  ‘fluimus,  *silva,  *favenae,  *aristse 
nidhtä  tragenb ; f terra;  genae  unbehaart  A»r 
Vict.  b)  überf).  an  etw.  leer,  ettrag»,  ctfolg 
log,  Februarium  st.  (ohne  ©efchenfe)  fore  videt; 
fepistulac  ohne  Begleitung  eineä  ©efchenfe* 
fpax,  flabor,  »amor  unerwibert;  prospectus  »r 
niemanb  ju  erblideu  ijt  Plaut.;  fvirtutum  st 
sacculum.  . 2)  unfruchtbar  machcnb,  robiec 
bürt  Hör.  carm.  3,  23,  6.  Sa».  störTlltas,  itss 
f.  Unfruchtbarleit  agro  rum;  t magna  quot 
dam  st.  SRifewachä;  pl. 

*sternax,  äcis,  adj.  [sterno]  (ben  flieitfr)  abjx 
werfen  fuchenb  equua  Verg. 
sterno,  strävi,  strätum,  3.  1)  auf  ben  Bober 
auä»,  hinhreiten,  »fireden,  »ftreuen,  sie 
betlcgen,  » werfen  ‘vestes;  strata  sab  pr- 
dibus  vestis;  *vellus  duro  in  solo;  fsnpe; 


sternumentum  — stipator.  789 


asseres  pontcm  (plagen;  Corpora  passim;  somno 
Rtrüti;  st  rata  somno  Corpora;  reflcj.  u.  mcbinl 
st.  se  u.  Storni  fiip  ^inftreefen,  fiep  lagern 
*se  somno  in  litore;  Storni  paBsim  ferarum 
ritu;  humi,  ad  podes  strati  tiegenb;  virtus 
populi  Rom.  haec  omnia  stratu  humi  erexit 
Li r.;  *membra  sub  arbuto  strati.  gnöbef.  a) 
f cinblidj , geroaltfam  ob.  tot  nieberwerf  cn,  ju 
Soben  ftreden,  itiebermacpen,  ; li a u e n om- 
nia ferro,  ingenti  caede  Storni;  ariete  muros, 
*ferro  pecus,  fsilvas  dolabris,  falqm  impetu, 
*iacnlo,  *caedo  viros;  ‘aversos  morti;  *sata 
fortfepwemmen;  *a  cnlmine  Troiam;  ’ventos  fiep 
legen  maepen,  berupigen;  tp.  nieberwerfen,  ju 
©oben  brüefen,  werfen  afflictos  so  et  stra- 
tos  osbo;  fagmina  rcorum  sternebantur;  *into 
Thyestem  exitio  gravi;  *mortalia  corda  humilis 
pavor.  b)  ebenen,  glatt:,  ebenmaepen  *pon-, 
tum;  *aequor  aquis;  fodia  befänftigen;  inäbef. 
einen  ©eg  ebenen,  pflaftern  vins  silice;  semi- 
tum  saxo  quadrato;  emporium  lapide;  locum 
illum  sternondum  locare;  ‘strata  viarum  = 
stratae  viaa  Vcrg.  A.  1,  422;  xubst.  struta,  ac, 
/'.  sc.  Tia  ber  gcpflafterte  S8eg,  bie  Strafte 
Eutr.  2)  mit  ctre  (baö  wie  ein  Xeppicp  pinge-- 
breitet  roirb)  bebeefen,  beftreuen,  befäett 
*nemus  foliis  multis  et  litas  algä  inutili  tem- 
pestas;  *solum  tclis,  ‘humum;  ’coesi  iuvenci 
terram;  fnuvos  pontibus;  feampi  strati  sarcinis, 
cadaveribus;  f omnia  caedo  Porsarum;  bap.  st. 
equum  mit  einer  3)ectc  belegen;  loctum,  tricli- 
nium  betten,  polftern,  jureept  matben;  lec- 
tum  vestimentis  Ter. ; ftricliniu  strata;  (Storni 
sibi  (sc.  lectum  jum  Stubicren)  in  prima  domus 
parte.  [Oie.  de  dir.  2 §.  84. 

Mternomentum,  i,  n.  [sternuo]  baö  3ticfen 
stornuo,  ui,  litum,  3.  1)  inlrans.  niefen,  *lu- 
men  Inifiert.  2)  *trcms.  juniefcit,  niefeub 
geben  approbationem ; omon  aleui.  — Stern  ii- 
tUmciitum,  i,  n.  [stemuto  niefen]  f.  sternu- 
mentum. 

stcrqiiTlinlum , ii,  n [storcus]  Stiftgrube, 
Phaedr.;  al*  Sepimpfwort,  jepmußiger  Stcrl! 
Com.  1 Stertinlus  Hör. 

StertYnlns,  ii,  m.  ftoifdjer  ©pilofopp;  bau.  adj. 
sterto.  tui,  — 3.  fcbnatcbeit,  feft  feplafen. 
StesYehörns,  i,  m.  grieep.  iitjrifer  au4  fpitnera, 
ungefäftr  660  b.  Spr. 

Sthenelus,  i,  m.  1)  ©ater  beb  ©urpfipeuS  Vcrg. 
2)  ein  ßiutultr  V erg.  3)  Jfönig  in  Sigurien, 
©ater  beb  in  einen  Schwan  uernmnbelten  Gt)Inu«, 
Ov.  §ietB.  a)  Möins , adj.  hostis  ©itrpftpeuB; 
proles  ßplnuö.  b)  ‘-Ibis,  (dis,  f.  adj.  volucris 
ber  Sepman.  [3t  upebett  bei  Xifcpe. 

fstlbadinm,  ii,  n.  [außddiov]  palbfrciöjdtmigc* 
tstigmil,  fitis,  n.  |oriyfi«]  ©ranbmal;  bap. 
gnfamic,  ©efepimpfung.  ®as.  o)  stigmä- 
tins,  ae,  m.  [auypariac]  mit  einem  stigma 
»erfepener,  gebranbmartter  Stlaoc  Oie.  b) 
stlgmösns,  adj.  (feit.)  »oller  ©ranbmale, 
gebranbmartt  Viteüiana  cicatrice  (o.  Husticus 
Arulenus)  Marcus  Begulux  b.  Plin  ep.  1,  6,  2. 
still«,  ae,  f.  [dem.  o.  stiria]  Xropfen  (ein  Iftnft= 
licp  abgemeffener;  Bgl.  gutta)  muriae. 
still  icYdimn,  ii,  n.  [stilla-cado]  Xaeptraufe. 
stllln,  l.  [stilla]  1)  intrans.  träufeln,  tröpfeln 
pugio  strllana  (B.  ©lute';  ‘mclla  de  ilice.  2) 
*trans.  träufeln,  tröpfeln  rorem  ex  oculis; 
stillata  cortice  murra. 


stYlus,  i,  m.  fpißer,  aufreeptfiepenber  Sör= 
per,  bat).  f>=  Stimulus  1),  caeci.  gnöbef.  ber 
Ölriffel  jum  Schreiben,  unten  fpiß,  um  bie 
©uepftaben  in  bie  iBäcpfetnen  Xafeiu  einbräefeu 
ju  tönneu,  oben  breit,  um  baö  in  SBacpö  Singe: 
bruefte  toiebet  auSftreiepcn  ju  töuneu,  bap.  fibertr. 
stilum  vertere  =■  auöftreicpen,  Berbeffern; 'luxu- 
riös quaedam  quae  stilo  depascenda  cst  Cic. 
de  or.  2 §.  96.  §ierB.  a)  Stilübung  8t.  opti- 
mus  ot  pracstantissimus  dicendi  etfector  ac 
magister;  exercitatus;  fmulto  ac  fideli  st.  sic 
formetur  oratio,  ut  otc.  b)  bie  befonbere  9ltt 
ber  iäbfaffung,  Schreibart,  Dinuier,  dissi- 
mili  oratione  et  st.  Ter.;  buius  orationes  tan- 
tum  urbanitatis  habent,  ut  paeno  Attico  st. 
(gebet)  scriptae  esse  videantur;  artifex,  ut  ita 
dicam,  st.  Cic.  Brut.  §.  96;  jugleicp  mit  58c 
jiepung  auf  bie  eigentliche  Sebeutung  b ei  Sorte* 
si  fuissem,  non  solum  regem  sed  etiam  regnum 
o re  publica  snstulissem,  et  si  meus  st.  illo 
fuisset,  ut  dicitur,  mihi  crode,  non  solum 
unum  actum  sed  totam  fabulam  confecissem ; 
*sed  hic  st.  haud  petet  ultro  quemquam  ani- 
mantern  etc.  c)  tiberp.  Schreibart,  Stil  (Bgl. 
oratio,  dictio). 

Sttmftla,  ae;  f.  fstimulo]  eine  @öttin,  unter 
beren  Sinfluft  bie  Saccpanalicn  gefeiert  würben 
Ov.  Slnbete  gorm  maprfcpcinlicb  Slmlla  b.  Liv. 
39,  12,  4. 

fstlmBlätlo,  önis,  f.  fstimulo]  (feit)  Sicijung, 
Sporn.  — stYmülitrix,  leis,  f.  fstimulator] 
Slnteijerin  Plaut 

stYntfilcus,  adj.  (stimulus]  burep  ben  Stacpel 
gefepepenb  supplicium  Plaut. 

stirn Cilo,  l.  [stimulus]  eigtl.  mit  bem  Stacpel  ftecpcu, 
bap.  tp.  t)  quälen,  martern,  beunrupigeit 
te  conscientiae  maleficorum;  fstimulatus  ira 
ac  dolore.  2)  anfpornen,  aittreiben,  rci  = 
gen  (burep  Scpmerjcn  ob  fcpmerjlicpe  8orfleHun= 
gen  jur  Xpätigleit  u.  SBacpfamfcit)  alqm,  ani- 
mum  alcis;  cupido  duos  cognatos  vicinosque 
populos  ad  arma;  alqm  ad  jperturbandam  rem 
publicum  iuopia  atque  mali  mores;  falqm  in 
proelium  alqa  re;  fin  formidinem;  gloria,  f cu- 
pido animutu;  hic  scrupulus  eum  dies  noctes- 
que  st.  ac  pungit. 

Stimulus,  i,  m.  l)  pl  (Bcrbedte)  fpipe  8fäple 
oben  mit  eifernen  §afen  Berfepen,  eint  Jlrt  g u fs  = 
angcl  Cats.  b.  G.  7,  73,  9.  2)  Xreibftcdeu 

mit  eiferner  Spiße,  Xreibftacpel,  womit  mau 
bie  'Rflugocpfcit  antrieb,  audp  jum  ©eftrafen  bet 
Stlaoen  gebraucht;  tp.  a)  was  jmb.  quält,  beun: 
rupigt,  Unrupe,  Oual  doloris;  amoris  (pl.  o. 
ber  Siferfucpt);  ‘talem  reginam  Allecto  stimulis 
agit  uudique  Bacchi  b.  i.  mit  ber  ffiut,  wie  fie 
ben  mirtlicpen  ©accpantinnen  eigen  ift;  *st,  caoeos 
in  pcctore  condidit.  b)  was  jmb.  ju  etw.  an: 
treibt,  Sporn,  'Antrieb  animum  stimulis  glo- 
riac  concitare;  fhis  st.  irarum  Pausaniam  ad 
tantum  facinus  impulisse;  faemulationis  sti- 
mulis excitare;  aleui  stimulos  admovere;  fad- 
dere,  ‘adicere;  subdere  st.  (pl.)  animo;  fqui 
cst  acerrimus  st.  monendi;  st.  quidam  indu- 
striae  ac  laboris-,  agrariae  legis  tribnniciis  st. 
plebs  furebat;  acriores  aeris  alieni  st.  esse;  im 
©ilbe  ‘acres  subicctant  laeso  st.  etc. 

stip&tio,  önis,  f.  [stipo]  (feit. j bie  um  jmb.  f i clj 
brängenbe  Stenge,  baä  ©efolgc  Cic.  p.  Süll. 
§.  66.  — stipator , öris,  m.  [stipo]  b e ft  Q " ' 


790  stipendianuB  — sto. 


biger  Begleiter,  Itabant  (oft  mit  gepäffigcm 
Slebcnbegtijf  fllaoifcpeii  ©etragcii«)  j>l.  praomitte- 
bat  de  st.  suis;  corporis;  Veneni;  flagitiorum 
atque  facinorum  circum  so  tamquara  stipato- 
rura  eatervas  habebat. 

stTpendUrlii»,  adj.  [Stipendium]  1)  um  Solb 
bienenb  st.  facti  snnt  Romani;  fcoborte«. 
2)  fteuerpfliiptig,  ttibutür  civitas,  homo; 
Haeduos  sibi  st.  facto»;  vectigal,  quod  st.  (jdpr= 
liep  fijrierte  ©elbabgabe,  Kontribution)  dicitur; 
sahst.  pl.  populi  Rom.,  Haeduorum.  — stipen- 
dum.  li,  m.  [stips-pendo]  toas  cinjeln,  in  !Iei= 
nen  Summen  gejault  wirb  1)  Solb,  Söpnung 
bet  ©olbflten  persolvere,  dare,  numerare  Bt. 
inilitibus;  st.  portare  in  Afficam;  merere,  me- 
rcri;  in  sociorum  et  Latinoruin  Bt.  ac  aumptu 
So(b=  u.  ©crpflegungämefen  Cic.  Verr.  5 §.  60. 
.fticro.  ber  RriegSbienfi  finis  stipendiorum; 
homo  muliius  st  ; atipendia,  st.  nullum  focere; 
«t.  einerita:  feaatrensibu»  st.  imbui.  2)  Steuer, 
Abgabe,  Ronttibution  (ein  gewiffer,  beftimm= 
ter  Iribut  an  ®etb)  et.  capere,  pendere,  fferre; 
et.  remittere;  stipendio  multare;  at.  alcui  im- 
ponere;  ‘Strafe,  ©üfiung  dira  ferens  st. 
tauro;  quod  me  manet  et.  Hör.  epod.  17,  36. 

etipee,  ttis,  m.  1)  ein  grofjer  u.  ftarfer  ©fapl, 
auep  ein  al«  ©fabl  benutzter  in  bie  (Erbe  einges 
rammtet  ©aum  flamm,  Rlop.  2)  ‘übetb- 
©aumftamm,  ©aum.  8)  tp.  als  Stpimpfwort 
RloJ,  $ummlopf  Ter. 

stipo,  1.  [axeißm]  1)  jufammen  (topfen,  = pa  = 
den,  "bringen  in  arto  »tipatae  erant  naves; 
Graect  stipati,  quini  in  lectulis,  saepe  plures; 
velut  stipata  phalanx;  ‘carinie  ingens  axgen- 
tum;  *apee  mella;  ‘Roma  arto  stipata  theatro; 
•Platona  Menandro  bie  Sdjriften  be«  ©lato  mit 
tc.  »ufammenpaden.  2)  oollftopfen,  gcbrdngt 
0 o 11  madjett  ‘curia  patribus  fuerit  stipata; 
fpontes  calonibne  et  impedimentis  stipati.  3) 
mit  einer  gebrängten  Slcnjipcnmenge  jum  Scpup 
ob.  gut  ©egleitung  biipt  umgeben,  umringen 
senatum  armatis;  stipatus  semper  sicariis;  sti- 
pati gregibus  amicorum;  senectus  stipata  stu- 
diiB  iuvi'ut  iitis. 

stips,  sttpis  ( nom . ring,  unflaff.)  f.  1)  @elbbei  = 
trag,  @abe,  Spenbe,  Almofen,  bcf.  ju  reib 
giöfen  Stoetf ert , etipem  colligere,  cogere  ab 
alqo;  st.  conferre;  st.  (baS  ©Ctteln)  tollere;  fst. 
emendicare  a populo;  ‘stipem,  fstipes  dare. 
2i  ‘Slopn  hortum  colere  exiguä  st 

stYpüla,  ae,  f.  §alm,  inäbef.  a)  fforn»,  8trop  = 
Palm  Ter.,  Verg.\  ‘stipulam  (bie  Stoppel) 
urere;  ‘Strop.  b)  *ber  §alm  be«  Siopte«, 
ber  ©opne. 

stTpülätlo,  önis,  f.  [stipulorf  Rontralt,  $anb  = 
gelob  nie.  ®ao.  dem.  stlpülätiuncüla,  ae, 

}'.  Oie. 

stipül&tor,  öris,  m.  jstipulor]  ber  ©laubiger, 
beffen  Scputbner  jmb.  burep  fdrmliipe  Vln  = 
gelobung  i ft  Suet.  — stTpfilor,  dtp.  1.  jiip 
o.  jmbm.  etto.  förmlid)  angcloben  (affen; 
pass,  (feit.)  haec  pecunia  stipulata  sit  Oie.  p. 
Rose.  com.  §.  14. 

stiria,  ae,  f.  Sidjapfcn  Verg. 

stirpis  f.  stirps.  — stlrpYtus,  adv.  [stirpsj  mit 
Stamm  u.  SBurjel,  ganj,  oöllig  errorem  — 
extrahere  O'ic.  Ttisc.  4 §.  83.  — stirps  (and) 
stirpis),  pis,  f.  (Verg.  and)  m.)  1)  bet  Stamm 
nebft  ben  Silur  je  ln  arbores  aluntur  per  st  suas; 


ab  stirpe  (».  ®runb  au«)  Carthago  interiit; 
‘tollere,  vellere  albos  a stirpe  capillo»; 
‘tjunger  Stamm,  Scpling;  0.  ©lenfcpcn  a) 
brr  Stamm,  bie  [framilie,  aui  ber  jmb.  ftammi 
(al«  ein  leil  b.  gen»),  propter  ignorationem 
st.  et  generis;  civica;  st  ac  nomen  civitatis 
tollatur;  Herculis  stirpe  generatus.  6)  Sprofc, 
Spröfeling,  ©acplomme,  ©ejcpletpt  stirpem 
ex  so  relinquere;  st.  augere;  neque  st.  (Rin 
ber)  potest  deesBe  Nep.\  ‘Achillea;  hominum 
sceleratorum  9iace  c)  Stammpalter  Liv  2, 
50,  11.  2)übertr.  Staube,  ©fange,  ©efträueb 
3)  tp.  a)  Urfprung,  ©runblage,  ©utjcl 
quae  (pars)  quasi  st.  est  huius  quaeationi-, 
aegritndinis,  malorum,  virtutia,  iuris,  stultitiae 

b)  (feit)  bie  urfprüngliipe  Statur,  ©efdiaf» 

stlra,  ae,  f.  ©flugfterje.  [fenpeit 

sto,  steti.  statum,  1.  l)  fiepen  (im  ®gj.  be* 

SJiegen«  ic.)  cum  virgo  staret  et  Caecilia  in 
aella  sederet;  qui  proximi  st.;  hinc  procul  Ter.; 
earum  (arborum)  stantium  »pecies;  ‘aheneu- 
(al«  eperne  ©ilbfäule)  stes  Hör.  sat.  2,  3,  183; 
‘pauper  in  exigua  ligneus  aede  deus  (ber  &tr); 
audi  fiepen  bleiben  odulescentes  nobile»  st 
nihil  cedentes  viatori  Liv.\  in  vestibulo  (’arf. ; 
impers.  statur  Com.-,  0.  gupörem  in  contione; 
me  stante  C.  Carbo  in  contione  dixit;  ad  »tan- 
tem  indicem  (ba«  auf  bem  fjorum  ntrfamtneltc 
©olf)  Oie.  Brut.  § 289.  3m  »eitern  Sinne,  überp 
irgenbmo  Derweilen,  fiip  aufpalten,  fi<p  bt 
finben  ad  curiam,  in  ganearum  nidore,  fio 
limine  Tictoria«;  fiip  jeigen,  erflpeinen,  (U 
gegen  fein  factor  m scaena;  ’quam  cito  non 
segnis  st  (fommt)  remeatque  dies;  stabat  (doi 
Augen)  modo  consularis  Plin.ep.  2,  11,  12.  3uJ 
bcf.  a)  al«  miKt.  t.  t.  fiepen,  aufgeftellt  fein, 
in  9teip’  u.  ©lieb,  unter  SBaffen  fiepen, 
fämpfen  band  impari  acie,  in  primis,  fsub, 
fin  armis,  i in  acie,  -facies,  fante  signa,  fextr» 
teli  iactum;  prägn.  in  aciem  — descendisse 
in  aciem  et  st.  in  acie  Liv.  24,  8,  18;  so- 
num  se  annum  iam  velut  in  aciem  advenos 
optimates  Liv.  6,  39,  6.  b)  D.  Stenern,  bt 
fiepen,  aufwarten  sto  exspectans,  Bi  quid 
mihi  imperent  Ter.;  tad  cyathum  et  vinum 

c)  feil  fiepen,  d)  Dor  Änfer  liegen  ad  Oti- 
cam;  fin  statione  apud  Thapsum;  fclassis  in 
aqua;  *litore  puppes.  «)  *D.  ©ebduben,  fertig 
bafiepen,  erbaut  fein  iam  Tbebae;  Capith 
lium  ingens.  f)  ‘emporftepen,  "ragen  c®- 
mae,  saetae,  cnstae.  g)  *st.  alqa  re  ö.  et» 
Doll  ftepen,  fein  nive  candidum  Soracte, 
lumina  flammt,  pulvere  caelum;  tp.  a ) *peri- 
cula  et.  circa  alqm.  ß)  st.  ab,  cum  alqo,  fin 
partibuB  alcis  auf  jmb«.  Seite  fiepen,  irnbo 
anpdngen,  betfiepen  hinc  = a me  Plaut , 
unde  iue  ■=  a qno  Liv.;  in,  adversua  alqm; 
qui  nobiscum  adversus  barbaros  steterunt,  ad 
versus  populi  commoda  entgegen  fein  Hep.;  si 
pro  mea  patria  iata  virtus  etaret,  st  pro  in« 
gentium,  pro  societate  populi  Rom.  Liv.  y)  st 
in  alqo,  in  alija  re,  alqa  re  anf  jmbm.,  auf  et», 
berupen  disciplinä  Romana  res  Liv.;  ‘ornnu 
in  Ascanio  cari  cura  parentis.  3)  augRepen 
feil  fein,  ju  ftepen  lommen,  foften  p<ri- 
clnm  vitae  meae  tuo  periculo,  Herculeo  prandio, 
cena  tibi  Plaut.;  multo  sanguine  ac  vulneribm 
ea  victoria  Poenis;  centum  talentis;  magno  st 
pretio;  *baud  parvo;  f victoria  tantulo  impendin. 


Stoicus  — stramentum. 


791 


2)  füll  fielen,  unbeweglich  bafteben,  f id^ 
nicht  röhren  quid  stas,  lapis?  Ter.-,  »equus 
st.  neacit;  ’taurua  vaccä  ademptÄ  at.  neacit 
ruhen  u.  raffen;  stantibus  legatis  alb  ic.  nocfj 
baftanben  Liv.  7,  3t,  11;  feodem  vestigio,  *pla- 
cidum  ventis  mare,  *aquae,  ‘glacies  iners; 
•omnis  st.  (Berpegte)  imo  vulnere  Banguis;  *t>. 
bet  8eit  veluti  stet  volucris  dies;  auch  fäu» 
men,  jögern  quid  stas?  quid  statis?  Hör.; 
tpeben  bleiben,  einbalten,  aufbören  semel 
incitata  liberalitas;  seditio  sine  sanguine;  ira 
Agrippinae  citra  ultima  fcbritt  nidjt  bi*  jum 
Hufterpen  Tue.;  inäbej.  o)  alä  milit.  t.  t.  ft a tt b = 
Ijalten  in  acie,  comminus,  in  gradu,  -fin  eodem 
yestigio;  bilbl.  pari  fastigio;  st.  (fief)  gfeitfjmäftig 
ballen,  auffübren)  in  utraque  fortuna  Nep. ; 
abfol.  o.  Jbampfe  felbft,  fteben,  auf  einerStelle 
haften  [Liv.)  anceps  certamen,  neutro  incli- 
nata,  aliquamdiu  pugna,  (Curl.)  pugna  aequis 
viribus  bleibt  unentfebieben;  (Tac.)  Sequanorum 
prospera  acie  impetus  belli.  6)  t>.  Seifen,  @e= 
bduben  u.  bgl.  feft,  unbeweglich  fteben  muri, 
moenia,  urbs;  stantibuB  Hierosolymis ; *in  te- 
nero  tibi  corde  silex;  (jeugmatifd))  *silva  vetus 
atabat  — et  specua  in  medio,  c)  t>.  ©efdjoffen 
feft  fteden,  haften  *fixo  haata  cerebro;  fsa- 
gitta  in  umero;  tp.  a)  fteben  bleiben  rea 
publica  eo  quo  coeperat  statu;  »Troiaque  nunc 
stares  Priamique  arx  alta  maneres;  praeturam 
intra  stetit  erreichte  nur  bie  ©r.  Tac.  ann.  8,  76. 
ß)  st.  per  alqm  burd)  imb.  gleiibfam  bangen  blei= 
ben,  b.  i.  an  jmbm.  liegen,  imb*.  Stbulb  fein; 
oft  nt.  quominns,  quin,  ne;  per  quam  (ignoran- 
tiam)  Bt.  (o.  Weid) er  e*  abbing)  ut  Plin.  ep.  10, 
22,  2.  y)  feft,  unerfebüttert  bleiben,  be» 
fteben,  fitb  behaupten,  Betbleiben;  bei  etw. 
fteben  bleiben,  e*  bewenben  laffen,  einer 
Sache  natblommen,  etw.  galten,  si  st.  non 
possunt,  corruant  wenn  fie  fitb  ni«bt  (in  ihren 
©ermögenSumftänben)  halten  lönnen  tc.;  per  quos 
bomines  ateterim;  *res  publica  aua  virtute; 
stante  urb«  et  curia,  re  publica,  me;  fide; 
opibus;  in  maiorum  Buorum  yestigiis  aufrecht 
fteben;  animis  feften  PJtute*  fein;  fides  Bociorum 
ad  eam  diem  firma;  *dum  rea  atetit  llia  regno 
ba*  SR  eich  B.  3lium;  fimperium  sub  uno;  *apud 
memorea  yeteris  gratia  facti  unBergeffen  beliebt 
ihr  $anf  für  tc.;  ’staa  animo?  bift  bu  bei  ©er» 
ftanbe?  in  fide;  in  eo  quod  est  iudicatum;  alcis 
tudicio,  suis  iudiciis;  alcis  decreto  fitb  fügen  tc.; 
pacto,  promissis,  conventis,  condicionibus ; 
impers.  statur  priore  foedere;  eo  stabitur  con- 
Bilio.  8)  feft  beftimmt,  befdfloffen  fein  tem- 
pus  agendae  rei,  *sua  cuique  dies,  modo  nobia 
stet  illud,  neque  adhuc  st.,  st.  alcui  sententia 
m.  inf.  Liv.;  (feit.)  st.  alcui,  st.  nt.  inf.  i)  *0. 
©cbaufpielent  u.  Stbaufpielen,  Siebtem,  fitb  auf 
ber  Sühne  halten,  gefallen  iUi,  scripta  qui- 
bus  comoedia  priaca  vina  eat,  hoc  (n.  abl.  sinq.); 
fabula  recto  talo;  nova  (tabula),  actoris  magis 
oper&  quam  suä  Ter. 

StöTcus,  adj.  jur  ftoiftben  fßbilofopbie  ge» 
hörig,  poiftb;  subst.  m.  ein  Stoifer;  bau. 
Stölce,  adv. 

stöla,  ae,  f.  [otoIjjI  Pi  ba*  lange  Oberlleib 
Bomebmer  römifeber  grauen,  bie  Stola.  2) 
*eine*  gtötenfpieier*,  Xalar.  Xao.  stolätns, 
adj.  mit  bet  Stola  betleibet,  Ulixes  im  SBei» 
berrod  (o.  bet  lipigen  Sioia)  Calig.  b.  Suxt.  Cal.  23. 


stöltdö,  adv.  {stolidus]  tölpelhaft,  albern, 
bumm.  — stölldn»,  adj.  m.  (oorfl.  u.  fpät) 
comp.  u.  sup.  11  albern,  bumm,  tölpelhaft, 
buntmbreip  (nicht  bloR  al*  golge  einer  Scbioädjc 
be*  Setftanbe*,  fonbern  auch  ber  IRobeit  be* 
Eliatafter*)  nullum  est  hoc  stolidius  saxum, 
nihil  est  profecto  stultius  neque  stolidius 
Plaut.;  *indocti  stolidiqne,  inter  atolidissimos 
feroeissimosque , superbia,  fiducia,  postulatio, 
taudacia,  *aurea,  *lingua.  2)  (feit.)  Unwirt» 
fam  genua  cauaarum. 

stöinärlior,  dep.  1.  fstomachus]  fitb  ärgern, 
unmillig  fein  (momentan,  infolge  törperlidjer 
Pleijbatfett)  st.  et  irasci;  si  quid  asperiua  di- 
xeram;  id,  omnia  über  tc. ; cum  alqo  jaulen, 
eifern. 

stömichöslas,  adv.  comp,  [stomachoaua]  ärget» 
lieber,  empfinblitber  rcscripsi  ei  stomacbo- 
siuB  Cic.  — stömächösus,  adj.  m.  comp,  [sto- 
machusl  noll  'Ärger,  unwillig,  cmpfiitblitb 
eques  Hör.;  Unmut  oerratenb  literae  sto- 
machosiores;  g.'nus  acuminis.  — gtÖmSchus, 
i,  m.  for öpax°s]  *)  bet  Scftlunb  al*  Speije- 
tanal, jornobl  ber  ganje  al*  befonbet*  ber  untere 
Xeil  ber  Speifetöbre  Cie.  n.  d.  2 §.  136;  bie 
Suftröfjre  Plin  ep.  6,  16,  19.  2)  ber  PRageij 
(al*  oerbauenb,  tftätig  u.  emppnbenbi  stomachi 
ralore  concoquere;  aeger,  latrana  Hör.  3)  tp. 
Stimmung  u.  ©emütäjuftanb  eilte*  äRenjdjen  in  ©e- 
jug  auf  Suft  ob.  Unluft  a;  @ c f d)  m a d ludi  apparo- 
tiasimi,  sed  non  tui  st.;  fmulta  sollicitant  si, 
eins  (feint  Stauf luft!  in  hoc  agello.  b)  (al*  Sif) 
be*  gora6*)  Smpfinblidjfeit,  IReijbarfeit, 
©alle,  Stger,  Unwille  consuetudo  callum 
obduxit  Bt.  meo;  st.  facere,  movere  alcui;  in 
alqm  Bt.  erumpere  (auälapen);  io  stomacho  ri- 
dero;  eam  fortitudinem  stomacho  non  egere; 
homo  exarait  iracundiä  ac  st.;  *gravem  Pelidae 
at  ($onter  uqvig);  plus  atomacho  quam  consilio 
dedit  et  folgte  mehr  feiner  ficibenjdjaft  k.  Qut nt. 
»tifrea  (storia),  ae,  f.  [stemol  PRatte,  gefloib- 
tene  ®ede  au*  Stroh  ob.  Sinfen. 
sträbo,  önis,  m [orpaßaiy]  1)  ber  Schieler, 
Sdjielenbe  (b.  Platur  ob.  burtb  üble  «ngemobm 
beit;  Bgl.  paetus).  2)  töm.  gamilienname. 
strägös,  ia , /.  [aterno]  1)  ba*  Plieberwetfen, 
■ fdjlagen,  «rcipen,  bef.  Plicbermebelung, 
Plieberlage  arborum,  tectorum,  boum  homi- 
numqne;  per  at.  iacentium  elephantorum  nie- 
bergeftredt  baliegenbe  Liv.  26,  6,  2;  aedifieiorum 
et  hominum  Tac.;  at.  dare  satis  niebetftblagen 
Verg.;  inter  ae  fiib  einanber  ju  Kloben  reiften 
Liv.;  *stragem  eiere;  atrages  edere,  facere;  st. 
ac  ruinä  fudere  Gallos.  2)  meton.  ber  §aufe 
gewaltfam  u.  unorbcntlich  ju  ©oben  ge^ 
worfeltet  Xinge  ob.  PRenfifien  strage  homi- 
num armorumquo  campi  replebantur,  per  st. 
corporum  armorumque  evasere,  complere  cam- 
pos  strage  Liv. ; ’confusae  st.  acervua. 
strägölus,  adj.  fstemo]  jijm  Über=  ob  Unter» 
breiten  bienlttb,  nur  yeatis  st.  ®ede,  Xcp» 
pitb;  subst.  stragiilum,  i,  n.  Xe  de  auf  bent 
Saget  ob.  Sopfta;  tlotenbede. 

‘tsträmen , fnis,  n.  [sterno]  •=  stramentum  a ). 
fsträmcntfciu»,  adj.  [stramentum]  (feit.)  Bon 
Stroft,  probern,  casa  Strobbütte.  — strä- 
mentnm,  i.  n.  [sterno]  ba*  junt  §inbreiten 
bienlid)c  a)  Streu,  Stroh,  bef.  jum  ®eden  bet 
§äufer  desecta  cum  stramento  seges;  casa  tecta 


792  stramineus 

stramento.  6)  ffäadfattel  Cacs.  b.  G.  7,  46,  2. 

— *strftmTiieu»,  adj.  [stramen]  au 3 Stroh, 
ftrobetn,  Stroh»;  Quirites  Argei,  w.  (. 

strangälo,  l.  1)  crbroffeln,  erwürgen  pa- 
trenii  tcrftiden,  unterbrüden  fontem.  2) 
tp.  'geizig  martern,  quälen  dolor  inclusus. 
strangurla,  ae,  f.  [arqayyotigl’a]  $mntgwang. 
s träte , ae,  f.  sterno  1)  6). 
sträteirema,  ütis,  n.  [arpariiyqual  SbriegSlift 
eine«  gelbfjerrn,  übertr.  I i ft  i g e §anbtung  Oie. 
Att.  6,  2,  2.  — strStegus,  i,  m.  [otparqyöe] 
(Plaut.)  fteerfilljrcr,  getbberr;  übertr.  bet 
Sorfipenbc  bei  einem  ©aftmapl.  — strätiötl- 
CI1S,  adj.  [arpaTiamxds]  folbatifd),  militä» 
rifd),  nuntius  getbiäger,  rnores  Plaut. 
Strätdnicen,  ae,  f.  ©labt  in  Karicn.  $ao.  -een- 
xls,  adj.;  fmbst.  >MUW(  ium,  m. 

Strätünicix,  Mia,  f.  Beiname  ber  Benu3  bei  ben 
Smqrnäern  Tac. 

st  rät  ii  in.  i,  n.  [pari.  t).  steruo]  ba«  $ingebreitete 
1)  $cde  auf  bem  Bager  ob.  Sofa,  'Bolfter. 
$iero.  Bager,  Siupebett  cum  — st.  haberet 
tale,  ut  terra  tecta  esset  stramentis  Nep. ; molle 
Liv.;  *membra  stratis  reponere.  2)  ffladfattel. 

— strätürn,  ae,  f.  [steruo]  ba3  fßf  (aftern  Säet. 
»trenn,  ae, /’  SBabrgeicpen,  Omen  Plaut.;  bat) 

' +ba«  ber  guten  Borbebeutung  wegen  an  einem 

gefte,  bcf.  am  SHcujaljretage  gemachte  ©eidjeut, 
5Rcuial)r3gcfd)ent  tc. 

strenue,  adv.  [strenuus]  betriebfam,  munter, 
tjurtig  hoc  facere  Plaut.;  abi  prae  Ter.;  arwa 
capere,  navigare;  ubi  quid  fortiter  ac  st.  agen- 
dum  est;  mori  Curt.  (®gf.  tarde  convalescere) ; 
fama  st.  tota  urbe  discurrit  Curt. 
strenuYtas,  ätis,  f.  [strenuus]  (fett.)  Slüftigfeit, 
9K unterfeit  *antiqua.  — strenuo,  1.  [stre- 
uuusj  firf)  fpnten  te  Plaut,  (aber  un[id)cr  . 
strenuus,  adj.  m.  (Oortl.)  comp.  u.  fsup.  rafeft 
gut  Hat,  betriebfam,  rüftig,  munter  gur 
®rbcit,  tpätig,  entfcplof  fen,  unternel)mcnb 
homo  Ter.,  Curt  ; in  hac  re  Ter.;  nt  cogno- 
scerent  te  ei  minus  fortem  at  tarnen  st.;  vir 
fortis  ac  st.;  et  manu  fortis  et  bello  st.;  gens 
lingnü  magis  quam  factis;  fm.  gen.  militiae; 
in  üblem  Sinne  unruhig,  ftürmifd)  Tac.;  o. 
Beblofcm,  inertia  gefdjäftiger  lllüiiiggang  llor.  ep. 
1,  11,  28;  fsaltus  hurtiger;  -fremedium  fräfttg 
wirfenb;  fmors  fchnell  erfolgenb. 

*str6pTto,  l.  [inlcns.  o strepo]  ftarf  rauften, 
raffeln,  flirren.  — sträpltns,  us,  j».  [strepo] 
jcbc3  ungeorbnete  ©eräufcb,  Bärm,  ©etdfc, 
Staffeln,  Staufchcn,  knallen,  flirren, 
St  laug  magno  cum  Bt  ac  tumultu  egressi  ca- 
stris;  strepitu  adventare  Sali.  Jug.  53,  7;  non 
st.  eed  maximo  clamore  suam  significavit  vo- 
luntatem ; fori,  rotarum,  fluminum,  ‘ianuae, 
*Roiuae,  faquarum,  facquoris,  tnrmorum, 
♦citharae,  *tibicinae;  inter  st.  tot  bellorum; 
si  leniter  ducta  re  sine  populari  st.  (ohne  lär- 
menbe  Berbanbluugeu  Bor  bem  Solle)  ad  consu- 
les  rediseent  (bie  Regierung  auf  ic.  gurüdführen) 
Liv.  3,  41,  6. 

strbpo,  pni,  pTtum,  3.  1)  intrans.  lärmen, 
tofen,  raufdjen  'Achivi  inter  se;  *Iovis  ful- 
mina  contra  tot  paribus  clipeis;  *fluvii;  fvo- 
cibus  truculentis;  fstrepentibus  ab  utroque 
inari  itineribus;  siebst.  strepentium  paventium- 
que  clamores  Liv.;  *0.  ber  ©ans  fthreien; 
nu®  ettönen,  erflingen,  (o.  gnfirumenten) 


— stringo. 

fihmcttern  aures  clamoribns  plorantium,  om 
nia  terrore  ac  tumultu,  nrbs  apparatu  bell 
Liv.;  fnavium,  militum,  arm o rum  paratn  pro- 
vinciac;  tplacidum  aequor  mille  «avium  remis 
♦omnis  murmure  Campus;  *litni,  cornua;  bilbl 
intra  Albanam  villam  sententia  Messalini  Tac 
Agr.  46.  2)  trans.  (feit.)  (ärmrnb  ob.  laut  rn 
fen  haec  sub  ipso  vallo  portisqne  Liv.  2,  45,  5 
strlctlm,  adv.  [strictus]  i)  glatt  weg,  utrum 
strictimne  attonsurum  dicam  esse  an  per  pect; 
nem  boppetfinnig,  D.  Bart,  inbem  man  ihn  ent 
Weber  nur  ftupte  u.  über  ben  Stamm  icbor  ob. 
glatt  bon  ber  §aut  Weg  (strictim)  roegrafierte. 
gugleicp  aber  B.  bem  Sieht  ob.  SRinbcr  be«  Stuf 
binbcit«  Plaut.  Capt.  266.  2)  tp.  flüchtig,  nur 
obenhin,  turg  praetereuntes  st.  aspeximu* 
videamus  nunc  st.;  dicere;  librum  attingere 
perscribere  res  gestas. 

*strictüru,  ae,  f.  [stringo]  eine  gugerichteti 
Eifen»  ob.  SWetallmaffe  Chalybum  Verg. 
strictus,  adj.  \partic.  o.  etringo]  1)  eng  an 
gegogen,  ftraff,  ftramm  fartus;  fveste  di- 
stinguuntur  non  ttuitante,  sed  stricta  et  singnloi 
artus  exprimente.  2)  ftp.  furg  im  3lu«brnd. 
bültbig  qno  minus  st.  est. 
strideo,  — — 2.  u.  strido,  di,  3.  giften 
fdtwirren,  fnirfdjen,  fniftern,  (narren 
fthnarren,  pfeifen,  faufen  ‘eavernis  stric- 
iura«  Chalybum,  *in  igne  merum,  *alae  cycoo- 
rum,  *plaustra,  *maro,  *cardo  foribus  aSni-, 
•horrendum  stridens  Chimaera,  *silvae,  ’b 

fitta,  *tibia  terribili  tan  tu,  *procella,  »m- 
entes  aquilone,  *apes  fummen;  *o.  Sleirftbn 
lispeln,  giftheln;  auch  8.  ©eflüfter  felbp  se- 
creta  divisos  aure  susurros  Hör.  sat.  2,  8,  78. 
®aB.  A)  stridor,  öris,  m.  ba«  $ i f <h c n , Stnnr 
ren,  ©<hwirren,  SRurmeln,  Bfcifen,  ©es 
fen,  8iauf(hcn,  Brüllen,  ©efihrei  serr, 
tum,  cum  aeuitur;  cardinis,  “borrifer  aqoilonk 
ffundarum  et  lapidum,  *ferri  fractaeque  e» 
tenae,  ’teli,  "simiae,  Judentum , elephant.- 
rum  Liv.;  *apes  st.  (Summen)  ingenti  traas 
aethera  vectae,  *magnis  st.  aeuunt  ims ; *raa« 
st.  (©rangen)  per  armos  (apri)  spuma  tiuit;  *st 
et  alae  ==«  st.  alarum;  ba«  3M<h(In  tribun. 
plebis  Cic.  leg.  agr.  2 §.  70.  B)  *stridalus,  ad\. 
gifcheub,  fihwirrenb,  fnarrenb. 
strlgXlIs,  is,  f.  (stringo)  ba«  in  ben  Sabebci 
fern  gum  Sbreibcn  bet  $aut  gebrauchte  Scbei 
eifen,  bie  Striegel. 

strlgosus,  adv.  m.  comp,  mager,  bürr  («4: 
gut  gehalten)  equi  strigosiores  Liv.;  tp.  d.  Pitt 
ner  strigosior  Cic.  Brut.  8-  64. 
stringo,  striuxi,  strictum,  3.  1)  ftraff  giebti 
a)  ftraff  ongiehen,  gufammenfehnürej. 
= binben,  ^giepen,  anbinben  laxare  pede= 
ab  stricto  nodo  Liv.,  farcum,  'vincula  pam 
magno»  pedes  brüden,  stricta  matntino  firigor 
vulnera  Liv. ; alqm  ad  carnarium  Plaut.  I 
abgichen,  »jlreifen,  spflüden  folia  ex  arbc 
ribus,  rubos,  *frondes,  *hordea  obmäbon , *» 
mas  bie  oberen  ßweige,  *remos  glätten;  hlü 
rem  ingluvie  fchmälern  Hör.  rat.  l,  2,  8.  Sä 
eine  SBaffe  au«  ber  Scheibe  giehen,  blanf  giet» 
gladium,  ealtrum,  ferrum,  fstrictis  mucn  unbit 
"strictae  in  (gu)  mea  fata  manu«  jcftlagfett: 
♦stringitur  iambus  (mit  ic.  Wirb  loSgegogea)  a 
hostes.  2)  auf  ber  Oberfläche  ripen,  ftxctfes 
leicpt  berühren,  Betwunben*oaateä,*«imiaa 


strix  — Studium. 


793 


undas,  vestigia  cnnis  rostro,  *raetaB  interiore 
rota;  *alqm;  *tela  corpus  stringentia;  (D.  einem 
bluffe)  fiuga  magnorum  montium , f ultima 
Asiae,  qu&  Bactra  Bunt;  tp.  *Betleien,  rüg  = 
ren  nomen  alcis;  animum  patriae  pietatia 
imago^tua  pectora  nostro  delicto  stringuntur. 
strix,  fgis,  f.  t«p<VS  bie  Dgrcttle,  bie 

natg  ben  51mmentnäicgen  bcr  Alten  ben  ftinbem 
ba«  lölut  auäfog. 

•fströpha,  ae,  {«rpoqp»;  bni  2)regen]  tp.  H u 8 = 
flutet,  2ift,  ftunftgriff.  — Ströphüdes,  um, 
f.  pl.  jtnei  3nfeltt  beb  ioniftgen  SRectefl. 
ströpliiärius,  ii,  m.  [strophium]  'Verfertiget 
Bon  ©ufenbinben  Plaut.  — ströphlom,  ii,  n. 
[orpöipio»’]  ©ufenbinbe. 
strnctor,  öris,  m.  [struo]  Waurer. 
strnetura,  ae,  f.  : struo]  orbcntlitge  Sufammem 
fügung,  bag.  a)  Wanerwerf,  ©emduer  parie- 
tum;  st.  antiquae  genua;  pl.  aerariau  bergntün- 
nifcge  Saue,  ©rubenbaue  (jrorifelg.  b,  Cats.  b.  O. 
3,  21,  3).  b)  st.  verborum  ftneinanberjüguttg  bcr 
'Sorte,  Sau  bcr  SRebc. 

strues,  is,  f.  [struo]  ein  £>aufc  regelmäfjig  ju- 
fantmen  ob  übeteinaubcr  gelegter  ob.  lie* 
genber  Singe  lignorum;  Baxorum  arborumque 
Gurt.;  acervos  struesque  accenderunt  Curt.; 
tcorporum.  3n«bcf.  a ) *ein  fjnufc  Meiner 
Dpfcrfudjeti.  b)  ein  fjaufe  als  Wag  laterum. 
c)  biigtc  Waffe,  bitter  4>aufc  militum  Liv. 
— strulx,  tos,  f.  [slruo]  = strues,  tantas 
st.  concinnat  patiuarias  fo  brao  fcgüffelt  er  auf 
Plaut. 

strüma,  ae,  f.  $rüfengeftgtoür,  Vatinii;  qui  exse- 
cant  pestem  alqam  tamquam  st.  civitatis, 
struo,  xi,  ctum,  3.  1)  ftgidjtcn,  ftgicgtroeife 
auf  ob.  neben  einanbcr  legen,  über  ob.  an 
einanber  fügen,  steigen  lateres;  structis 
ante  so  scutis  Liv.  10,  29,  6;  *arborcs  in  py- 
ram;  ’penum  ordine  longo;  "congcstos  ad  si- 
dera  montes;  ’aveiiae  structae  §almpfeife;  bag. 
*mit  Slufgegäuftem  beloben  altaria  donis.  2) 
(ünftlitg  u.  angemcjfen  aufbauen,  auffügren, 
erbauen,  erridjten,  einritgten,  bilben  ma- 
sculum,  *ftcervum,  *domum,  ’templa  saxo, 
ftemplum  Augusto,  tagttert:m  t adversum  vim 
incurrentium  aquarum  tantis  structa  (Aegyp- 
tus)  molibus  Just.  2,  1,  20;  fBeranftalten  con- 
yivia.  3)  orbnen,  in  Sieig  unb  ©lieb  jlellen 
more  suo  exercitum,  omnes  armatos  in  campo 
Iav. ; aciera  Verg. ; übertr. , st.  verba  sic,  ut; 
compositi  oratoriB  bene  structa  collocatio.  4) 
bifbl.  etto  bereiten,  ftiften,  anftiften,  oor* 
gaben  (faft  immer  ettu.  ©öfe«  u.  ginterliftig)  sy- 
cophantias  Plaut.-,  aleni  insidias,  alcui  alqd 
calamitatis  st.  et  inoliri;  mendacinm  Liv. ; 
odium  in  alioB;  sollicitudinem  sibi  Oie.  Alt.  6, 
21,  3;  clam  consilia  recuperandi  regni  Liv., 
■f-mortem,  tcrimina  et  accusationes;  qunlstruis? 
Verg.;  quid  studiosa  cohora  operam  (poctiftge 
Arbeiten)  struit?  Hör.  ep.  1,  3,  6. 
strüthen,  örum,  n.  [strutheus,  adj.  o.  bent 
Sperlinge,  orpooPtosJ  eine  Heinere  Art  Ouit= 
teil  Plaut. 

Strym»  (Strymon),  Snis,  m.  §auptflufj  in  Igra-- 
den.  ®ao.  1)  ’Strymönls,  Idis,  f.  Xgracicrin. 
2)  *-mönln»,  adj.  autg  tgracifcg. 
stfideo,  ui,  — 2.  fieg  um  etto.  bemügen,  fitg 
einer  $atge  bef teigigen,  einet  Satge  obliegen, 
natg  et»,  ftreben,  traegten  praeturae,  laudi, 


pecuniae,  labori,  paci,  huic  rei  studendum  ut; 
noviB  rebus;  literis,  optimis  dieciplini»  atque 
artibus;  ( Attius  b.  Oie.  n.  d.  3 §.  72)  m.  gen. 
tui;  horum  nihil  egregie  I'er.;  ununi,  hoc  unum, 
id  ut  ob.  ne,  fbl.  »t.  ut;  ungcwftgnl.  natg 
'Analogie  Bon  niti,  in  id  solum  ut  Quint.  10, 
2,  6 ; m.  inf. ; confieies  quod  studes  (sc.  con- 
ficere);  m.  c.cc.  C.  inf.  rem  eo  deduci;  omnes 
homines  qui  sese  (igrerfeit*)  st.  pracstare  cetcris 
animalibus  Sali.;  falcui  alqd  für  jmb.  au#arbci= 
ten;  inSbcf.  a)  alcui,  alcis  rebus  et  mit  jmbnt. 
galten,  für  jmb.  Partei  negmen,  jmb.  ob. 
jmb«.  Satge  begünftigen,  fitg  jmb«.  ob.  jmb«. 
Satge  annegmen;  abfol.  neque  etudere  neque 
odisse  Sali.  Cat.  61,  13;  auxilia  studentia  (= 
studiosa  mei)  atque  incitata  Oie.  p.  Plane.  §.  87. 
6)  ft.  st.  literis  fitg  btt  Söiffenftgaftcn  be= 
fleißigen,  flubieten;  fpecicü  B.  Stubium  ber 
Sercbfamleit  Plin.  ep.  7,  9,  1. 
stiidiosb,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [studiosus] 
eifrig,  gefliffentlitg  pilii  ludere,  audire,  st. 
diligenterque  curare,  Bt.  de  abseutibus  detra- 
hendi  causil  maledice  contumelioseque  dicitur. 
stftdiösns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fitg  einer  Satge 
befteigigenb,  natg  ctm.  eifrig  ftrebenb,  auf 
etto.  eifrig  bebotgt,  einet  Sa^e  ergeben, 
£icbgabet  B.  et»,  dicendi,  audiendi;  litera- 
rum;  se  semper  bonorum  ferramentoruin  st. 
fui.se;  'culinuo  ben  ©enüffen  bet  Äütge;  m.  dat. 
b.  Plaut.;  fuit  rex  armorom  quam  conviviorum 
apparatibus  studiosior  Just.  9,  8,  4.  3"4bcf . a) 
jmbm.  ob.  eiltet  Satge  befonber«  jugetgan, 
gewogen,  geneigt  mei,  tui,  sui,  eius;  yic- 
toriae;  subst.  m.  31ngängcr,  ©önner  Catonis; 
habet  certos  sui  st.,  b ) *tficg  ber  SBiffen* 
ftgaften  befleigigcnb,  flubierenb,  gelegt t 
(iebotg  immer  buttg  ben  gfgg.  angebeutet)  cohors 
Hör.,  *+iuvenis,  fdisputatio , fotium;  -f-st.  (nt. 
»ifebegierigem)  animo;  subst.  fstudiosi ; laborem 
utilem  studiosis,  einnt.  Oie.  de  opt.  gen.  §.  13. 
stUdium , ii,  n.  [studeo]  bet  innere  Irieb  u. 
®rang,  ba«  eifrige  Streben  nad),  bie  eifrige 
Steigung,  'Veftgäftigung,  angelegentlicher 
SBunftg,  eifrige«  Serlangen,  Sifer,  Su ft, 
SJeibcitftgaf t veri  inveniendi,  pugnandi,  belli 
gerendi,  rei  militari«,  ’fugae;  m.  gen.  subj.  u. 
obj.  studia  generis  ac  familiac  vestrae  virtutis 
Oie.  p.  Lig.  §.  12;  ‘quibus  magis  palaestra  etc. 
in  studio  est  quam  etc. ; alqd  magno,  nullo  st. 
agere;  daro  se  studio  eloquentiae;  Mincrvao 
©ifer  für  IC.  Hör.;  ornne  st.  ad  alqd  conferre; 
summo  st.  dicere;  studio  (leibcnftgaftlitg)  accu- 
sare;  illum  (dolorem)  non  ratione  aut  sapientia 
tulerant,  sed  studio  (au«  fieibenftgaft)  potius  et 
gloria;  hoc  studio  ! retgt  gefliffentlitg)  pravus 
facis  Hör.;  studio  (eifrig)  gradum  celerant  Verg.; 
quo  minus  cupiditatis  ac  st.  vita  est  oratio 
habere;  quaestuB,  lucri  ©ewinnfutgt , habendi; 
dispares  mores  disparia  st.  eequuntur;  morum 
aut  st.  commutatio;  studiis  tben  angelegentlichen 
SBünfdjen)  generorum  difficilc  est  obsistcre; 
suis  st.  quibusdam  occupationibusve  (felbftge= 
mäglte  ob.  aufgenötinte  ©efegäfte)  sic  impednm- 
tur,  ut  etc.  3n8bef.  a)  Sfampflnft,  multitu- 
dinis  studio  ad  dimicandum  impelli;  milites 
elnti  Btndio;  tantum  fuit  in  militibus  studii; 
timor  noster  his  studia  deminuit;  militum  st. 
(pl.).  b)  ®ienftbcfliffengeit,  petfüttlitge 
Slngänglitgtcit,  3ntereffe,  Xeilnagme, 


794 


Btulte  — suasoria. 


ergcbenöcit,  Zuneigung;  im  üblen  Sinne 
^arteibeftrebung,  ißartcilichfeit,  perjön» 
liibe  Bortiebe,  perfönlid)cS  3ntereffe  rei 
publicae;  summum  in  populum  Rom.;  fit.  et 
lifles  erga  elientes;  nihil  viciauitudine  st.  offi- 
ciorumque  iucundius;  et  st.  et  iracondiam  auam 
rei  publicae  dimittere;  ad  hominum  excitanda 
st.;  vulgi  ac  multitudinia , iuventutis  et  gratio- 
aorum  in  suffragiia  atudia  etc.;  *conaurgunt 
atudiia  (teilncljmenb)  Teucri;  faenatum  in  atudia 
diducero;  certamine  ac  atudiia  buttf)  ffäaricicijer; 
parva  dictu  rea  atudiia  in  magnum  certamen 
excesait;  aine  at.  dicere,  feine  ira  et  at.  Tac. 
ann,  1,  1;  fmultitudo  aut  atudio  agitur  aut  irft; 
partium  ifkrteilicbfeit  c)  SieblingSbefcbäf» 
tigung,  Siebpaberei,  Sßaffion  rei  mihtarie; 
auo  quiaque  st.  maxime  ducitur;  venio  nunc 
ad  iatiua,  quem  ad  modum  ipee  appellat,  at., 
ut  amici  eiua,  morbum  et  inBaniam;  inservire 
Nep.;  *immoritur  atudiia.  d)  mi|fenfd)aft  = 
li<be«  Stieben,  wijfenfcbaftticbe  Beftbäf« 
tigung,  aud;  pl.,  Haff,  nur  m.  gen.  ob.  m.  einem 
anbern  ben  Begriff  b.  atudium  näher  anbeutenben 
©orte  ob.  im  8ihg.,  iuris;  atudia  doctrinae, 
acientiae  cognitioniaque,  cognitionia,  ceterarum 
rerum;  rettuli  me  ad  ea  at.  ,Bquae;  at.  aapien- 
tiae,  quae  philosophia  dicitur;  in  id  st,  in 
uo  estis,  incumbite;  Antiochiae,  celebri  quon- 
am  urbe  — liberaliaaimiaque  st.  affluenti  in 
bet  ba«  regfte  wiffenftbaftUd)e  üeben 
iuinora,  leviora;  st.  illis  ae  dare;  se  applicaro 
ad  at.  muaicum  Ter.-,  ‘atudiia  aeptem  dedit  an- 
noa;  *Beri  studiorum  weit  *urüdgeblieben  in  Hör. 
sat.  1,  10,  21;  fhaec  quidom  ex  arte  (tljeorie), 
illa  vero  ex  atudio  etfotbetn  miffenfcbaftlübe 
Bilbung. 

»luite,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [atultua]  tböritbt, 
einfältig,  albern  haud  at.  (■=  aatia)  aapia  Ter. 

stultTloquentia,  ae,  f.  n.  -löqnium,  ii,  n. 
[atulte  loquor]  einfältige«  ©eiebe  Plaut.  — 
sriiltTlöquua,  adj.  [stulte-loquor]  albern  re» 
benb  Plaut. 

»tultltla,  ae,  f.  [atultua]  Albernheit,  Iftot» 
beit,  Einfalt,  tböridjtc  $anblung,  STbor» 
beit  atultitii  facere  hunc  Ter.-,  *brevia  (o. 
©clagcn,  Rethen);  pl.  ineptiae  ac  at.;  fpeeietl  o. 
8iebe«bänbetn  Flaut.-,  concr.  provinciam  ad 
aurnmam  at.  nequitiamque  veniaae.  — atultT- 
vtilna,  adj.  [atulte  video]  unrecht  febenb 
Plaut. 

atultua,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  albern,  tbSricbt, 
einfältig  homo;  in  fabuliB  atultiaaima  per- 
sona; loquacitaa,  laetitia,  civitaa,  conaihum 
atultiaaimum;  at.  ac  barbarä  arrogantiä  elati; 
cogitationea;  »dies  tb&ricbt  Derlebt;  sahst,  m. 
91arr,  Zbor  ah  atulte!  atulto  intellegena  quid 
intereat?  Ter.-,  ’etulti  imitator. 

atüpa,  atOpeua  f.  atuppa,  atuppeus. 

atüpefäcio,  3.  [atupeo  u.  facio]  betäubt,  finn» 
lo«  machen,  be»,  übertäubcn  privates  hie- 
rin« publicua  pavor  Liv.\  atupefactua  erftaunt, 
äuget  f ich- 

atfipeo,  ui,  — 2.  1)  unbeweglich  *•  ffetf  fein, 
ftill  ft  egen,  ff  öden  fcalore  atupentia  mem- 
bra  commovit;  ‘Ixionis  orbia;  *in  Tumo  bin» 
ftarren  auf  ic.;  atupente  aeditiono  Liv.  2)  Der» 
bubt,  betäubt,  äuget  f ich  fein  Dor  ffreube, 
Schieden,  ISrftaunen  ob.  Bcwunberung,  ft u gen, 
fiannen,  anftaunen  aemiaomnus;  animus  2er.; 


favore  et  admiratione  Liv.;  *ad  tarn  »aevam 
dominationem ; * donum  {acc.)  Minerva«;  ‘in 
titulia  et  imaginibua;  *aero,  “improviso  malo, 
*inaania  fulgoribus  aciea  (oculorum),  *am- 
biguia  ara  ipaa  malia,  *fm.  acc.  c.  inf.  Dao 

»tüpesco, 8.  tn  Srftaunen  geraten, 

ftufjen  Oie. 

gtupYdTtaa,  ätis,  f,  [atupidus]  (feit.)  Sinnlo 
figfeit,  Serblflfftbeit,  Dummheit.  — stfi- 
pldua,  adj.  [atupeo]  1)  betäubt,  oerbugt, 
oerblüfft.  — 2)  ohne  geiftige  Dbätigfeit, 
bumm  Socratem  at.  eaae  et  bardum,  — atü- 
por,  öria,  m.  [atupeo]  I)  ftnnlithe  ob.  griffige 
Siftairung,  ©cfübllofigfeit,  Stumpfheit, 
Staunen  sensus,  in  corpore,  linguae  Unbe 
bilfücWcit,  at.  patres  defixit,  st.  ac  miraculo 
torpidoa;  at.  omnium  animos  ac  velut  torpor 
quidam  inaolitus  membra  tonet;  tat.  inceaait 
omnea;  meton.  *ein  oerblftffter  SRenfdj.  2; 
Dummheit,  Stumpffinn  hominis  vel  po- 
tius  pecudia. 

atuppa  (atupa),  ae,  f.  [exvnnrj,  <rrtnrij]  ©erg 
Dan.  * atuppeus  (stiip.),  adj-  au*  ©erg 
©erg». 

fstüprätor,  öris,  m.  [stupro]  ber  Scbänber. 
stu pro,  l.  [atuprum]  feffänben;  (feit)  ü ber b 
entehren  pulvinar.  — »ttipram,  i,  n.  Schär 
bung  facere  at.  cum  alqa;  afferre,  offerre,  in- 
ferre  alcui  at.;  at.  pati;  fstupro  coire  cum  ailqo. 
•pl.;  ‘Ehebruch  turpi  thalamoa  qui  violant  st; 
•meton.  Buhlerin. 

Stjfglua,  atflna  f.  Styx  2),  stilus. 

StymphälYcns,  adj  avea  Plaut,  -philla,  Ydis, 
f.,  Ov.  -pliillua  Ct.  gum  See,  &lug  (u.  Stab: 
StpmphaloS  in  Arlatucn  (berüchtigt  burth  ba 
Aufenthalt  gefrägiger  fKauboägel;  gehörig,  ffpts- 
Pbatifd). 

Styx,  Stygia,  f.  1)  OueHe  in  Arfabien,  bereu  ei* 
falte«  ©affet  löblich  mar  Gurt.  2)  im  SKptbu» 
ein  ging  in  ber  Unterwelt,  bei  welchem  bie  ©is 
ter  ben  betligffen  8ib  fdjmuren;  ‘meton.  bie  Us< 
terwelt.  Dao.  »Stjfgius,  adj.  a)  gum  St»j 
gur  Unterwelt  gehörig,  mtterirbif  d),  lnp- 
piter  fflluto,  Juno  Broferpina,  cumba  be«  tthflW" 
b)  höllifch,  unheilooll  via;  oa  (ffiachcn  eine: 
Schlange);  bubo  Unheil  weiSfagenb. 

Suida,  ae,  f.  [auadeo]  bie  ©öttin  ber  Übet 
rebung  Ennius  b.  Oie.  Brut.  §.  69.  Cat.  tn.  U. 
60.  — suidela,  ae,  f.  [auadeo]  1)  gurebci 
Überrebung  Plaut.  2)  = Suada  Hör. 

auadeo,  ai,  eum,  2.  intrans.  u.  trans.  a)  ralei. 
9iat  geben,  anraten,  gureben,  empfehle: 
alcui,  alqd,  legem,  magnopere,  alqd  oleni 
quod  ipae  tibi  auaseria,  idem  mibi  persuaaar 
putato;  fita  auadentibua  annia;  *dolor  quod  > 
et  mens;  m.  ut,  fne;  bl.  copj.  Nep.  *füt.  tac 
u.  acc.  c.  inf.  b)  (feit)  eine  Übergeugua; 
einen  ©tauben  beigubringen  juchen,  m.  » 
c.  inf.  multorum  praeceptia  multisque  liter- 
mibi  ab  aduleacentia,  nihil  esse  in  vita  mx- 
gnopere  expetendum  Oie.  p.  Arch.  §.14;  amia 
cognatique  Caeaenniae,  id  quod  ipsi  quoque 
mulieri  veniebat  in  m entern  — nullam  eaae  rv 
tionem  etc.  Oie.  p.  Caec.  §.  16.  Dao.  A)  saäaio. 
önia,  f.  ©mpfehlung  eine«  ©ejeffe«,  Smrfct 
InngSrebe.  B)  gtiiaor,  öris,  m.  Anratrr 
facti;  Smpfehler  legiB  C)  fauisdrU.  ae,  f 
eine  Siebe,  worin  SRat  gegeben  ob.  et» 


suasus  — Subballio. 


795 


empfohlen  roirb.  D)  suisus,  us,  m.  (Com.) 
ba#  Katen,  ber  SK a t. 

‘suftve-ölens,  tis,  adj.  angenehm  tieefeenb. 
Miiri&tio  (säv.),  önis,  f.  [suavior]  (Bord)  ba# 
Äüffen. 

hiiäv  i-löqncn»,  tiB,  adj.  [suuve  u.  loqaor]  lieb» 
lieb  rebenb  Ennius  b.  Cie.  Dan.  suivTlö- 
queotia,  ae,  f.  bat  liebliche  Sieben  die. 
suäviölum  (säv.),  i,  n.  dem.  p.  suavium  Ct.  — 
suävlor  (säv.),  dep.  1.  [suavium]  tüffen  de 
matre  auuvianda,  Atticam  nostram,  *os  oeu- 
loaque. 

seiävis,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  angenehm, 
lieblich,  einnebntenb,  reijenb  (junächft  in 
©ejiefeung  auf  ben  ©eruefe,  bann  auf  bie  übri» 
gen  Sinne  u.  auf  ben  Seife)  odor;  *herba  Iieb< 
lieh  buftenb;  homo,  coniunctio,  sermo  suavior 
Hör.  ®ao.  A)  suävitas,  ätis,  f.  Hnnehmlicfe» 
feit,  fiieblicfeleit  odoris,  cibi,  colons,  oria 
et  vocis;  pl.  angenehme  ©enüjfe;  mira  quae- 
dam  in  cognoscendo;  eius  eximia  Slieben#Wür» 
bigleit;  s.  quaedam  Bermonum  atque  morum, 
jiropter  raultag  8.  ingenii,  officii,  humanitatis 
tuae.  B)  KUÄviter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  an» 
genehm,  lieblieh,  anjiefeenb  quam  b.  volup- 
tas  Bensibus  blandiatur;  fsuavissime  et  peri- 
tissime  legere;  loqoi;  eecunda  iucunde  ac  e. 
meminerimus  de.  fin.  1 §.  67 ; suavisaime  scrip- 
tae hterae;  nec  recte  nec  b.,  his  suavius  vi- 
vere  Hör.;  s.,  ut  nunc  est  ganj  gut  für  jeft 
Hör.  C)  suävTtüdo,  Inis,  f.  =»  suavitae  Plaut. 
auavium  (s&v.),  ii,  n 1)  bet  »um  ftüffen  juge» 
jpifete  ällunb,  ba#  2Häu leben  Plaut.  2)  ber  Stufe 
(ber  järtlicfee;  Dgl.  basium,  oscnlum)  dare  alcui 
a.;  als  SJiebfofungäroort  meum  s.  Com. 
säb,  praep.  nt  abl.  u.  acc.  I)  mit  abl.  1)  räum» 
(ich,  unter,  untei  einem  ©egenfeanbe  hin, 
bin  — unter,  unter  — hernor;  unterhalb, 
unten  an,  hart  an,  oor  einem  höfe«  ragenben 
©egenfeanbe,  unten  in,  unmittelbar,  hinter 
h.  terra  habitare;  a.  pellibua  hiemare,  militea 
continere;  *s.  divo;  s.  armia  eaBe,  morari, 
manere,  fatare,  habere  legiones;  legionem  a. 
sarcinis  adoriri;  8.  onere  confligere;  a.  corona, 
e.  baata  vendere;  s.  iugo  mittere;  s.  nomine 
pacis  bellum  latet;  8.  monte  esse,  conaidere; 
s.  muro,  b.  castria  conaiatere;  erat  collis  a.  ra- 
dicibua  montis;  s.  septentrionibua  poaitum  esse; 
übertr.  s.  ainisträ  jur  fiinten;  8.  oculia;  s.  iactu 
teli  esse  in  Sehufemeite  fein,  bem  ©efefeofe  eine# 
höher  Siebenten  au#gefebt  fein;  s.  manu  esse; 
•vidimus  s.  vallibus  urbem;  *8ilvis  inventa  s. 
altia;  *8.  antro;  *8.  umbra;  *s.  domo;  *8. 
(in)  Orco.  2)  p.  ber  geit  a)  jur  ©ejeiefenung 
be#  unmittelbaren  gufammenfallen#  eine«  Steig» 
niffe#  mit  ber  Seit  innerhalb,  Ȋferenb,  im 
©erlauf,  gerate  in,  bet  e.  ipaa  profectione, 
proscriptione,  s.  decesau  auo  b.  G.  8,  49,  2;  a. 
brumä;  s.  hac  pesaimi  exempli  victoria  dilee- 
tu»  indicitur;  *aub  clara  lucerna;  *s.  nocte 
-ilent.i;  *hoc  s.  casu.  b)  P.  ber  ungefähren  Sin» 
itäfeerung  eine#  Sreigniffe«  an  eine  geit  gegen, 
bet  sub  luce  urbem  ingressus,  aub  adveotu 
Romanorum  excesBerunt  urbe  Liv. ; extremo 
aub  fino  laborum  l 'erg.  3)  tp.  a)  jur  ©ejeiefe» 
meng  einet  Slbfeängigfeit  u.  Qnterorbnung,  unter 
§.  dicione,  b.  impeno,  s.  regno  alcia  esBO;  om- 
aia  hoinana,  tum  maxirne  quoque  regna  et 
.mperia  s.  (au#gefef)t,  unterworfen)  casibua  mul- 


tis esse;  commeatum  Omnibus  a.  caeibua  mari- 
timis  fore  Liv. ; s.  Hannibale  magistro  omnea 
artea  belli  edoctus;  s.  rege;  *adhuc  a.  iudico 
lis  eat;  *s.  nutrice,  'tirones  a.  patribua  duris, 
*s.  domina  meretrice  unter  ber  £>errf<feaft  ber 
©uhlerin;  a.  illo  unter  feinem  Befehle;  b.  aignia 
unter  ben  gähnen,  in  Keife  u.  ©lieb.  6)  P.  ben 
näheren  Untfiänben  u.  Scrhältniffen,  unter  me!» 
eben  et».  feattfmbet,  unter,  bei  aub  hoc  sa- 
eramento,  a.  titulo  aequundarueu  legum  Liv  ; 
auch  “•  condicione,  9.  condicionibua  lia  Liv.  6, 
40,  7.  21,  12,  4,  fonft  aber  gebraueht  Siöiu#  ftet«, 
wie  Sic.  u.  anbere  Haff,  ©eferiftfeeller,  ben  biofeen 
abl,  Phatdr.  auefe  h.  condicione  ut;  (Eutr.)  8. 
hac  c.  ut;  fs.  condicione,  si  etc.;  fs.  ea  c.  ne; 
*s.  cantu  tibiae;  *a.  verbere;  cum  ad  patres 
rem  elubiam  a.  auctore  certo  (intern  fee  einen  ic. 
anführten)  detulissent  Liv.  2,  38,  8 ; fs.  hoc  ex- 
emplo;  fcluxo  b.  excmplo;  fs.  exemplo;  fs. 
specie  venationis  dolus  latet;  fs.  belli  denun- 
tiatione  nuptias  petit;  b.  exceptione,  si  etc.; 
■fs.  poena  mortis,  servitutis;  *s.  (infolge)  falsa 
proelitione;  tutores  ac  magistros  eins  s (unter 
bem  Schüfe)  aliena  invidia  regnasse  Liv. 

II)  m.  acc.  l)  räumlieh  a)  unter  — fein,  unter 
exercitum  s.  iugum  mittere,  *s.  furcam  ire,  *s. 
divum  rapere;  s.  sensum,  s.  iudicium  sapientis 
et  delectum  cadere;  quae  s.  sensu«  subiecta 
sunt  finnliefe  wahrnehmbar.  b)  unterhalb,  nahe 
an,  bi#  an  einen  fedfeer  ragenben  ©egenftanb, 
an  — fein  s.  uciem,  s.  montem  succedere;  s. 
murum  se  recipere;  venire  s.  ictum  in  bie 
©efeufemeite;  ts-  manum;  ’arat  finem  s.  utrum- 
que  colonus.  2)  o.  ber  3eit,  jur  ©ejeiehnung  ber 
unmittelbaren  Slmiäfeerung  eine#  Sreigniffe# 
an  eine  3eit,  bafe.  a)  gleich  oor,  gegen,  um 
B.  vesperum,  noctem,  occasum  solia;  s.  ortum 
ferme  lucis,  8.  lucem,  8.  idem  tempus,  8.  finem 
certaminis,  s.  horam  pugnae,  *b.  ipsum  funus 
in  ber  unmittelbaren  fläfee  be#  lobe#,  b)  gleich, 
unmittelbar  nach  »•  cai1  literas,  s.  hanc  vo- 
cem,  e.  haec  dicta  Liv. ; *s.  hoc,  *s.  haec  gleich 
barauf;  *s.  hoc  tempus.  3)  p.  einer  Unterorb» 
nung,  unter  s.  potestatem,  s.  Imperium  redi- 
gere;  matrimonium  8.  legis  superbissimae  vin- 
cula  conicitis  Liv.;  *s.  leges  mittere. 

III)  in  ber  gufammenfefung  a)  unter,  b)  ctma#, 
ein  menig.  c)  unter  ber  $anb,  heimliefe. 

söbabsurde,  adv.  [subabsurdus]  etm.  ungereimt, 
Oie.  — »üb-absurdus,  adj ■ etw  ungereimt, 
süb-accfigo,  1.  (feit  ) ein  menig  befefeulbigcn, 
tabein,  meum  disceBsum  quasi  reprehendere 
et  8.;  alqm. 

sübnctlo,  önis,  /.  [subigo]  eigtl.  Durcharbeitung, 
llaff.  nur  bilbl,  Searbeitung,  Durefebilbung 
(in  einem  n.  Slderbau  entlehnten  Silbe)  Cie.  de 
BUb-äglto  f.  Bubigito.  \or.  1 §.  131. 

HÜb-igrestis,  e,  adj.  ein  toenig  bäueriftfe. 
siib-äläris,  e,  adj.  unter  ben  aehfeln  befinb» 
liefe,  telum  unter  ben  Krincn  petfledt  Nep. 
sub-ainära,  «.  pl.  ba«  etro.  ©ittere  Cic. 
sfib-nquilus,  adj.  et»,  bunlelfarbig,  bräun» 
liefe  Plaut. 

säb*arroganter,  adv.  et»,  anmafeenb  Oie. 
säb-nnsculto,  1.  heimlich  juhören,  laufcfeen, 
horefeen  ecquid  de  mc  fiat  mentio  Plaut.; 
Hubauscultando  excipere  voces;  quae  loquor. 
Söb-ballio,  önis,  m.  fefeertfeaft  gebilbeter  Slame, 
gleiefefam  Untcrballio  Plaut. 


796 


subbasilicanus  — subeo. 


sub-bäsYlYoäniis,  adj.  [sub  u.  basilicaf  bet  fiep 
gern  unter  ben  Sdulcngüngen  aufpalt,  la  ft  er» 
tretet  Plaut. 

sab-btbo,  8.  ein  wenig  trinlcn  PUiut.,  Suet. 
sub-lilnndlor,  dep.  4.  (arepaift.  fut.  aubhlandibi- 
tur  Plaut.]  (vorll.)  ein  wenig  liebtofen, 
fcpmeicpeln  aleui. 
sube  . . . . f.  succ  . . . 

sub-debllls,  e,  adj.  etwa#  gelähmt  Suet.  — 
Hub-debilitätns,  adj.  etwas  Meinmütig  Cic. 
sub-delYdens,  (feit.)  naep  u.  ltad)  ftpwaep,  matt 
werbenb,  jmeijclp.  Curt.  7,  7,  20. 
gub-ditTYcYlfa,  e,  adj.  etwa«  fdjwierig  Cic. 
snb-difndo,  3.  niept  redt) t trauen  Cic. 
HobdYticiiw  (niept  -tius),  adj.  [subdo]  unterge« 
fepoben,  uueept.  — subdYtivu»,  =»  Bnbditi- 
cius.  Sosia  Plaut  ; archipirata  de  ; frater  Suet. 
Hub-dlü,  adv.  bei  läge  Plaut. 
anb-do,  dYdi,  dYtum  , 8.  1)  unter  etw.  legen, 
fepen,  ftcllen,  unterlegen,  «fepen  ignea;  *so 
aquis  firf)  in«  !C.  untertoudjen;  calcana  (Liv ), 
■fealear  equo  geben;  +aubditi»  calcaribus  im 
(Salopp;  fsub  pedem  subditus ; fanguem  in  si- 
num;  Vota*  (turn);  ftauros  aratro;  fpugionem 
pulvino;  -j-faces  urbi;  bilbl.  acriores  faces  ad 
dicendi  studia;  alqd  aleui  Spiritus  einflbfjen 
Liv. ; *fama  ingenio  stimulos;  •ttamina  niedul- 
lis  subditur  bringt  in#  Wart;  in#bef.  unter« 
Werfen  +ne  impeno  feminae  aubderentnr,  ♦pro- 
les aubdita  regno;  bilbl.  fpte ibge ben,  au#* 
fefeen  rem  tarn  magnarn  iisdem  tempeatatibus, 
iisdem  casibus;  capita  ruinae  rerum.  2)  an  bic 
Stelle  be#  anberen  (eben,  fubftituieren 
iudicem  in  meum  loeum.  Hier®.  fälfcplicp  un  = 
terfdjiebcn,  etw.  ffalfepc#  für  etw  SBapre# 
auSgebcn  alqm  in  alcis  loeum;  subditua  filius 
unlergefepoben ; me  8ubditum  et  pelice  genitum 
appellant;  ( Tac .)  maieatatis  crimina  subdeban- 
tur;  ne  reua  subderetur;  qnamvia  falsia  reum; 
subditua  (eat)  rumor,  auep  iTac.)  jmb.  unter 
ber  $anb  al#  Jlntlägcr  anftellen.  ' 
siib-düeeor,  2.  b.  jmbm.  'al#  Hilfslehrer)  unter« 
rieft tet  werben  Cic. 

Bubdölb,  adv.  [subdolusl  etw.  liftig,  f eft l a u 
Cic.  Brut.  §.  35.  — snb-dölus,  abj.  etw.  liftig, 
feplau,  trügerifd),  ränfeooll  foccultus  se  i. 
fingendis  virtutibus ; perfidia,  animus,  oratio, 
fmodeatia;  -f-bebertflieft  forma  loci  in  certia 
vadia.  [Plaut, 

sub-dumor,  1.  bejäpmt,  überwältigt  werben 
gnb-dfibYto,  l.  etw.  jweifeln  de. 

Hub-döco,  3.  [perf.  sync.  aubduxti  7’er  ] 1) 
barunter  wegjiepen,  wegnepmen,  ent« 
jieftert  ensem  capiti,  cibum  unum  diem  athle- 
tae,  Iapides  ex  turri,  *remoB,  fvestigium  ben 
Sufi  wegjiepen ; übertr.  *colles  ae  fteft  aflmäplicp 
iurüd»iepen,  fieft  feitfen;  tf°ns  subducitur  oer« 
liert  fieft ; fest  subductum  (cubiculum)  omnibue 
yentia  gefiebert  gegen  je.;  inSbef.  a)  weg  jitpen, 
«bringen,  «führen  (jur  ©iefterhertt  ob.  in  ber 
Stille)  eohortes  e dextro  eornu;  copias  in  proxi- 
m um  collem,  milites  in  primam  aciem,  alqm 
in  contionem.  b)  heimlich  entjiepen,  ent« 
fernen.  |ortf eftaffen,  entwenben  *alqm  ma- 
nibna  alcia,  *domo,  fsaevitiae;  *aut  exailio  aut 
nece  vires  Achivia;  rerum  illarum  pulchrarum 
et  admirabilium  fundamenta;  aleui  anulum 
Plaut. ; furto  obsides;  *undä  subdnetd  wenn  jc. 
jutüdgegangen  ift;  frei»  einjiepen;  se  a.,  faub- 


duci  (ex  acie)  fieft  heimlich  entfernen,  fiep  brüefr 
ae  de  circulo,  se  clam  ab  custodibus,  -focule 
subduei  entfebwinben;  tp.  rationem,  ratiunculio 
jufammenreepnen,  berechnen,  calcalos,  auw- 
inam;  bilbl.  voluptatum  calculis  aubductir, 
initä  aubductAque  ratione  mit  Überlegung.  2 
in  bie  Höhe  jiepe n cataractam  in  tantum  al 
titudinia;  *tunicam;  *aubducto  vultu;  inSbci 
al#  t.  t.  nares  in  aridum,  auch  bl.  naves,  cla, 
aem  an#  £anb  jieften.  5Cao.  »ubductlönea,  pl  f 
t)  Dtacprecpnungcn  Cic.  de  or.  2 §.  132.  2)  btt 
Sieben  ber  Schifte  an#  £aub  a<i  e.  One». 

snb-dürus,  adj.  etw.  patt,  bilbl.  Q.  Cic.  pefit 
cons.  §.  46. 

xib-ädo,  3.  von  unten  anfreffen  Ov. 

aäb-eo,  ii  (*iyi,  fivimu*)  4.  1)  unter  ein 
gehen,  (ommen,  barunter  perangcpcc 
bureb«,  in  etw.  gepen  tectum,  *paludem,  *ca- 
vum,  *te Huris  operta,  *luci,  quos  amoensr 
aquae  a.  (burcbftrbmen)  et  aurae ; *latebra*,  alqn 
umeris  suis  auf  je.  nehmen  (um  ipn  ju  traget 
aufpoefen;  *mucronem  alcis  (um  ipn  ;um  Samr 
*u  reijenl;  *currnm  an  ic.  gefpannt  »erber 
♦luco  {dal.};  *feretro  [dal.)  fiep  büden  unter  ;i; 
tlecticain  » tragen;  tSamnitium  iuga;  abicl 
♦fiep  büden;  ’aura,  subito  pebe  miep  auf;  nbem 
fiep  einer  oorpanbenen  2a(t,  einer  läftigen,  be 
fcpwerlicpen  Saepe  untcrjtepen,  fie  übernet 
men,  erbutben  *onns  graviua  dorso;  *««1 
a.  et  perfert;  contumeliarum  verbera;  *ir 
bera;  periculum,  laborea,  invidiam,  invicer. 
proelium,  vim  atque  iniuriam,  casum,  sab 
tum  caaum  expedito  exercitu,  cruciatum,  «• 
luntariam  condicionem  eingepen;  necrsaarii- 
deditionem  fiep  notgebrungen  ergeben;  mixt 
aennonia  aubiiesem;  naec  tot  et  a*ia  p’nra  n 
tiorum  nomina  Cic.  off  3 §.  57;  ant  mihi  i» 
famia  parricidii  aut  C'aeaari  conscientia  *et- 
eunda  cst  Tue.  ann.  13,  21;  iudicinm  fiep  te 
Sntfepeibung  eine#  ©eriepte«  im  boran#  untenrr 
fen  Cic.  part.  or.  §.  100;  fmolem,  f supp 
cium,  f tempestates , ferimen  auf  fteft  later 
fdiBcrimen,  fiugum  imperii  rigida  cenif 
fnovos  ritua  annepmen;  *nivee.  2)  pe n: 
gepett,  «lommen,  fiep  näpern,  peranrüdci 
naep  oben  =•  aufrüden,  «fteigen,  pinati 
gepen  sub  orbem  ßolis  (o.  Wonb);  feum  ic 
ram  subiret  (luna)  pinter  bie  K.  trete;  ix  »> 
yeraos  montea,  ad  montea,  ad  urbem,  •»: 
tecta;  locnm,  muros,  *collem:  fradicea  petrv 
befpülen;  tadvereum  Humen  pinauffapren ; *»e 
diura  orbem  (o.  ber  Süacpt);  ’alqm  loSgePa  er 
xc. ; ’portu  Chaonio  einlaufen  in  if.;  *gob« 
naclo  treten  an  ic.;  *vina  capiti  tueo  fteigen  f 
je. ; »palmae  bem  Siege  fiep  napen;  *auxilK>  f 
Hilfe  f ommen;  bilbl.  *ira  ergreift  miep)  »e.;  *ft:> 
subsidio  b.  t.  Srlucpt  verleipt  Stettuug;  intbr 
n)  ‘langfam,  unbermerft  perangepen.  iti 
peranf  cpleicpen  sopor  furtim  lutniua  fessa  » 
unmittelbar  naep  jmbm.  perangepen,  für  tc- 
eintreten,  jmb.  ablöfcn  primae  legioni  tert; 
Liv.,  *furcas  columnae,  ’argentea  prole«,  *niari 
tristisque  sencctus,  *herba*>  watpfen  nach.  31  6 
a)  unter  jmb.  ob.  etw.  lommen  omne*  sect« 
tiae  verbaque  aub  acumen  -tili ; ♦darum  1?« 
Latinum  unter  bic  Hertfepaft  be#  je.  6>  prt 
überlommen,  anlommen,  befallen,  jafc" 
ein  fallen  cogitatio  animum  Liv.;  Tobis  ai- 
quando  memoria  germanitatia  etc.  Liv.;  p oez. 


suber  — subiicio. 


797 


tontia  alqm,  cogitatio  exercitum,  memoria  alcia 
rei  animum  alcis,  aniraos  Parmenionis  fortuna; 
"animo;  *cari  genitoris  imago;  fipsius  inertiao 
dulcedo;  "quid  gim  faerimque;  *m.  inf.  ani- 
mum (Liv.) , -falqm  m.  acc.  c.  inf. 

Silber,  eris,  n.  Äorleicpe,  »polj,  Äorf  Verg. 
suborectns  f.  anrgo  I). 
subf . . . snbg  . . . f.  soff  . . . sugg  . . . 
süb-horrYdntt,  adj.  etwas  raup  in  bei  Sieben?» 
säbleio  f.  subiicio.  faxt  Oie. 

süblgltätlo , önis,  f.  [subigito]  unjücptiqe  8e» 
laflung  Plaut.  — säbiglto,  1.  [snb-agito]  be  = 
tnfien  Catn. 

stibigo,  egi,  actum,  3.  [sub-ago]  1)  unter  etm. 
pintreiben,  "führen  ob.  aufwärts,  in  bie 

1) öpe  treiben  naves  ad  castellum  Liv.,  *lem- 
Imm  adrerao  ilumine  remigiia  binaufarbeiten, 
"ratem  conto,  "cervicem  (unter  baS  3»fb)  beu-- 
gen,  im  Silbe;  fsub  ingum  Macedonici  imperii. 

2)  tp.  a<  jn  etm.  nötigen,  brängen,  brin» 
gen,  bewegen  Volacos  ad  deditionem,  urbea 
metu  in  deditionem  Liv.  ; m.  acc.  c.  inf.,  Sali., 
Liv.-,  quae  causa  m.  inf.,  Verg  ; animus  m.  inf., 
Sali.;  nt.  ut  Plaut.,  Gurt. , Tac.;  abfol.  vis  Iu- 
gurthae  Sali;  metu  subactus  Tac.;  *insidiis 
iburep  bie  Ütrgiift)  subactus  empört.  6)  burep», 
bearbeiten,  juredjt  matten  segetes  aratriR; 
terraa  fissione  glaebarum;  glaebas;  humus  sub- 
acta;  "vomere  terram;  "scrobea  subactae  auf» 
geloderte;  •digitis  opus  = (pinnen;  "secures 
in  cote  jepärfen.  c)  burepbilben,  cinfcpulen 
tot  subacti  atque  dnrati  bellis  Liv.;  auep  in 
Sergltiepung  mit  einem  Slder  subacto  mihi  in- 
gemo  opus  est  Oie.  de  or,  2 §.  131.  d)  patt 
mitnepmen,  beugen,  nieberbengen,  pla» 
gen,  bebrängen  s.  maledictis  me  tois  aldeo, 
ut  Plaut.;  simili  inopia  subacti;  vexari  et 
subigi  multo  acrius;  victi  malis  subactique 
bello.  e)  unterjochen,  Inetpten,  übermälti» 
gen  populos  armis;  omnes  gentes  Hispaniae 
bello;  populi  vi  subacti;  isto  bello  subactus 
oppressusque  populus  R. ; nrbes  atque  nationes; 
nabst,  victi  ac  subacti. 

suh-imphdens,  tis,  ajj.  etto.  unoerfepämt.  — 
süb-inänis,  e,  adj.  etm.  leer,  eitel  Cie. 
Mih-indc,  ad v.  (niept  bei  Cie.  u.  Caes.)  1)  un  = 
mittelbar  barauf,  gleicp  naepper  s.  aliud 
bellum  oritur.  2)  mieberpoleit tlicp,  (tpnell 
naepeinanber,  mitunter,  oon  ßeit  ju  geit 
suae  s.  urbes  captae  direptaeque;  ego  s.  sug- 
geram  quae  venaatis. 

suh-indo, 8.  pinjufügen  Aur.  Vict. 

siib-insulsus,  adj.  etw.  abgefepmadt  de. 
süb-invldeo,  2.  etw.  beneiben  alcui  Oie.  3>ab. 

subinvisus,  etw.  oerpafjt  Cie 
süb-invito,  l.  unter  ber  $anb  einlabcn,  au(< 
forbern  Oie. 

(läb-irnscor,  — dep.  3.  etw,  jütnen,  brevitaii 
literarum  wegen  ic.;  abjol.  $ad.  söbiritus, 
adj.  etw.  jornig. 

säbltärius,  adj.  [snbitus]  plöpliep,  in  ®ile 
gefepepen,  getpan  res  Plaut.,  milites  in  ®ile 
auögefepricben  Liv.  — säbltö,  adv.  [subitus] 
unöermutet,  gefepminb  s.  omnibus  copiis 
provolaverunt;  imprudentibus  nostris  s.  se  ex 
silvis  eiecerunt;  s.  (aus  bem  Stegreif)  dicero. 
— ftfibltas,  adj.  [subeo]  plöplid),  gefepminb 
u.  unoorbcrcite t eintreffenb  bellum,  Casus, 
malurn;  ut  sunt  Oallomm  s.  et  repentina  con- 


silia;  ne  in  foro  s.  (burep  ptöptiep  ju  faffenbe) 
trepidaret  consiliis;  s.  (au?  bem  Stegreif  gepat» 
tm)  et  toiotuita  oratio;  dictiones;  fimagines 
augenblidlicpe ; s.  agmen  demittere  Liv. ; "subi- 
tae  adsunt;  fmultitudo  plöplicp  onftünncnb; 
snbitum  (jn  plöhlicp)  est  ei  m.  inf. ; fmiles  — 
subitarius,  w.  f;  auep  bringenb,  eilig  ita 
subitumst,  ita  res  subitast  Plaut. ; subst.  n.  baä 
$löplicpe,  Unoermutete,  ber  unoermutete 
Vorfall  si  tibi  subiti  nihil  est  Plaut.;  pl.  belli 
Liv.,  Tac , rernm  Liv. ; fqui  — snbitis  medo- 
retur;  t(ut)  snbitis  (plöplicpen  SinW&rfen)  ex 
tempore  occurrant;  fsive  meditata  sive  s.  pro- 
ferret.  [iacentes. 

fsüb-iaceo,  2.  nnten  liegen  mare,  petrae  sub- 
snbieetio,  önis,  f.  jsubicio]  1)  baö  Unterlegen, 
»(teilen,  als  rpet.  ifigur  re  rum.  quasi  gernntur, 
sub  aspectum  paene  s.  2)  Unterfcpiebung 
testamenti.  — sublectlsslme,  adv.  [subiectusj 
untermürfigft  Caes. 

*sublecto,  1.  [intens,  u.  subicio]  baruntcr» 
werfen,  »legen,  »fügen,  »bringen  stimulos 
alcui,  manns.  — subiector,  öris,  m.  [subicio] 
Unterfepieber  Cie.  — snbicctu»,  adj.  | jiaitic. 
o.  subiciof  1)  unter»,  an«,  bei  etw.  liegenb, 
befinblicp,  angrenjenb  campus  viae;  hic 
alter  (cingulus)  aquiloui;  rivus  caatris  Seipio- 
nis;  natura  alri  stomacho;  casteUum  finibus 
Macedoniae;  ‘Hyperboreo  septem  subiecta  trioni 
gens  Verg. ; subieetos  Orientis  orae  Sera«  Hör.; 
*f-abfoI.;  ’versus  bie  naepftepenben.  2)  tp.  uit» 
termorfen,  untergeben  ea  (natura  deorum) 
s.  est  ei  rel  necessitati  vel  naturae unter» 
mürfig,  bemütig,  subst.  ’parcere  subiectis 
Verg.  A.  6,  864;  auep  fpl.  bie  Untertpanen; 
*prei#gegeben,  cotnp.  invidiae  snbiectior  Hör. 
snbilcto  (subicio),  ieci,  iectnm,  3.  [sub-iacio] 
1)  unter»  ob.  unten  an  etm.  wetfen,  legen, 
fepen,  (teilen,  bringen  ignem  aedibus;  epi- 
stulam  sub  pulvinum,  fpulvino ; sublicae  pro 
ariete  subiectae;  ’caudam  utero  unten  K.  jiepen 
ob.  fepmiegen;  *gladio  latus  sentoque  sinistram 
ba«  Scpwert  an  je  legen  ic.;  omnes  faces  invi- 
diae  meae  etc.;  aedes  colli  unten  am  ic.  pin» 
bauen;  castra  urbi  unter  ic.  auffeptagen;  "manu« 
unter  ben  Ätmcn  faffen;  subst.  fsubiocta  val- 
lium;  auep  tt.  unten  in  bie  $*l)e  wetfen, 
peben,  riipten,  bringen  inter  carros  rotasque 
raataras  ac  tragulas;  regem  in  oqunm,  subiec- 
tus  ab  circumstantibus  in  equum  Liv.;  "Cor- 
pora saltu  in  equos  fiep  auf  ic.  fepmingen;  "lau- 
rus  se  (etpebl  fiep,  mdepft  empor)  sul»  umbra; 
"quantum  vere  novo  se  alnns;  "flamma  sub- 
iecta cmporfletgcnb.  3nSbef.  a ) überreichen  li- 
bellum  alcui  Oie.  b)  etto.  3aM<Pe^  unter» 
fepieben  testamenta,  librnm.  c)  trop.  jmb. 
»orfepieben  Metellus  ab  iniraicis  Caesaria 
subicitur  Caes.  b.  e.  1,  33,  8.  d ) fan  bie  Stellt 
oon  etw.  bringen  integras  copias  vulneratis; 
tp  aa ) huic  (sapientiae)  quasi  materia  quam 
tractet  et  in  qua  versetnr,  subiecta  est  veritas 
als  Unterlage  ob.  Stof?  bet  Sepanblung  gegeben; 
ea  quae  sub  sensus  subiecta  sunt  ob.  res  quae 
sensibus  subiectae  sunt  mit  ben  Sinnen  mapr 
nepmbar;  quae  (n.)  subiciebantur  (fiep  barfleütc) 
oculis  TAv.;  alqd  cogitationi  suae  oorltgcn ; 
quae  res  huic  voci  subiciatur  oerbunben  wirb 
mit  K.\  sub  liac  voce  honestatis  quae  sit  subi- 
cienda  sententia  Cie.  fin.  2 §.48.  bb)  unter» 


798  subiugo  — subluo. 


werfen,  unterwürfig  machen  se  imperio  al- 
cis ; se  imperio  populi  Rom.  aubiectoa  (eaae); 
Gallia  aecuribu»  aubiecta;  virtua  aubiecta  aub 
varios  incertoaque  Casus  Cic. ; pedibna  alcia; 
tregna  cc)  aubfe()en,  pteiägebcn  natiga- 
tionem  hiemi;  Galliern  aervituti;  indicibua  aub- 
ici;  bona  toci  pracconia,  aub  praecone  Ber= 
fteigern  Iaffnt;  au  cf)  fbl.  s.  reliquias  spectaculo- 
rum;  falqd  haatao  ber  Serfteigerung ; maro  eat 
aubicctum  vontia;  hostis  aubiectua  nobia  ad 
omnea  ictua  Liv. ; terram  ferro  bearbeiten,  dd) 
unterorbnen  aubmetum  (bem  Säegriffe  'gurdj»’) 
aubiecta  aunt  pigritia,  pudor  etc.;  partes  gene- 
ribii8.  ee)  im  Sieben  u.  Schreiben  folgen  taffen, 
hinjufügen,  anf^tiefeen  rationem,  »aylla- 
bam  iongam  brevi;  »vix  pauca  furenti  ent= 
gegne.  ff)  an  bie  $anb  geben,  eingeben, 
= fl5&cn,  -{Iüftem  quid  dicerem;  cupio  mihi 
ab  ilio  aubici,  ai  quid  forte  praetereo;  spem 
alcui;  certiora  conailia  Liv. ; quiequid  in  utram- 
que  partem  aut  metua  aut  spea  aubicit  Gurt.; 
»nec  tibi  s.  carmina  aorua  arnor;  ea  tute  tibi 
subice  {teile  bir  oot,  fagc  bir  felbft  Sulpic.  in 
Cic.  ep.  2)  an  einen  höher  befinblichen  ©cgen= 
jtaitb  b e r a n f til) r en  aciem  collibua  Pompe- 
iania,  caalria  Scipionia  aciem  auam;  se  iniquia 
loeia  Ijeranrücfen  an  ic.  [fdjicfen  Ev.tr. 

sub-iögo,  l.  (fett.  u.  fpät)  unter«  3 o cf) 

anb-iungo,  3.  unter  etw.  oerbinben,  binju*, 
anfügen,  puppie  roatro  Phrygioa  aubiuncta 
leones  am  Söorberteit  angebracht  fjabenb,  tjattenb 
Verg.  Am.  10,  167;  »carmina  nerris;  bitbt., 
omnea  jirt.es  oratori  in  ba«  ©ebiet  bc«  fRebnet« 
jieljen;  fbbrum  epiatulae  alciB;  anfpannen 
»tigres  curru;  tp.  unterjochen,  unterwerfen 
urbes  multaa  aub  imperium  populi  Rom.  di- 
cioncmque;  aub  veatrum  iua,  iurisdictionem, 
poteatatem,  urbes,  nationea,  provincias;  mihi 
rea,  non  me  rebua  aubinngere  conor  Hör.  ep. 
1,  1,  19. 

suh-lühor,  dep.  8.  1)  »unBetmetft  heran: 
fdjteicfjcn,  (ich  cinfd)teief)en  prima  luca  udo 
veneno;  annia  solvit  aublapsa  retuatas.  2)  f JU» 
fatnmenfinfen,  »erfallen  aedificia  vetuatate 
sublapaa;  »bitbt.  aublapsa  spea  Danaum. 

Snbläqiicnm,  ii,  «.  Heine  Stabt  im  ©ebietc  ber 
tfiquer,  in  beten  Slähe  9?ero  ein  Sanbgut  befafj, 
j.  Subiaco,  Tac. 

Hiiblütc,  adv.  [aublatus]  m.  comp,  erhaben  di- 
cere;  in  übetm  Sinne  hochfatjrenb,  ftolj  sub- 
latiua  dicere. 

aublätio,  önia,  f,  [tollo]  Haff,  nur  bitbt.  Sr  = 
hebung  animi  sine  ratione  Oie. 

aublatus  [ partic.  B.  tolloj  adj.  m.  *comp.  ftolj, 
hochfahrenb  hac  victoria,  »rebua  secundia; 
a.  animi  aunt  Ter.;  »leo  fidens  magis  et  aub- 
latior  ardet. 

sublccto,  1.  faub  u.  lacto]  anlodcn,  ürten 
Plaut. 

aiib-lcgo,  8.  1)  unten  auftefen  quodeumque 
inutilo  esset  (B.  bem  SHaBen,  ber  bie  tHcftc  ber 
3Jtahljeit  ju  fammetn  u.  aufjuräumen  hotte)  Hör. 
2) heimlich  toegncljmen,  flehten liberos Plaut. 
$aB.  alcis  aermonem  auffcfjnappen  Plaut.;  »car- 
mina tibi  abtaufefjen.  3)  an  bie  Stelle  jmb«. 
mähten  nlqm  in  locum  demortui  Liv.;  se- 
natum Just 

snblc'stus,  adj.  fchmatf),  gering  Gde»  Plaut. 

Mtblätätio,  önia,  f.  [sublevo]  Srleichterung, 


Sinberung  Cic.  r.  p.  2 §.  69.  — snblfro,  : 
l)  empor  heben,  in  bie  $dhe  richten,  ar 
richten  alqm  ad  pedea  stratum;  se;  int- 
aublevatua  fuh  an  w.  hottenb;  »alqm  terri;  tp 
a) unter  jtfijjen,  färbetn,  ermutigen,  trJüei 
alter  a.  aratores,  alter  everterat ; non  a defet 
dendia  hominibua  snblevandisque  diecedere;  ne 
ad  eam  partem  acceaaisae  rei  publicae  subit- 
vandae  (bei  einer  *tufhitfe  bebürftigen  Stars» 
mefenä)  quae  maxime  laboraret;  fugam  aka» 
pecuni&i  feoa  re  frnmentaria;  derisus  est  > 
ceteria,  ab  ipso  autem  Socrate  aublevatn-  1 
erleichtern,  ltnbern,  erträglich  maiter 
Berminbern  (inbem,  wa«  jmb.  brüeft,  geheber 
mirb)  atatum,  rea  adversaa,  pericula,  vitia,  <*■ 
lamitatea  hominum;  militum  laborem;  omni  an 
rerum  inopiam;  fortunam  eaae  indn«  tritt  subl»- 
vandam.  c)  una  illa  aublevanda  offenaio  ea 
muff  leichter  gemalt  merben  Oie.  Lael.  §.  88. 

au  bl  ich,  ae,  f.  tßfaht,  bef.  Stücfenpfahl  S«: 
sublTdns,  adj.  auf  pfählen  ruhenb  pon« 

aubllgftcülutn,  i,  n.  [eubligoj  Schur  j Oie.  off  l 
§.  129.  — »snb-llgo,  1.  unterbinben,  »es 
unten  binben,  heranfbinben  ensem  later, 
atqne  umeria;  clipeum  ainiatrae. 

aublimfi,  adv.  j.  aublimia  1).  — snbllmis.  t, 
adj.  m.  tcomp.  1)  hoch  in  ber  2uft  befiit 
I idh,  erhaben,  emportagenb,  fi<h  empte 
heben b (ohne  ben  »oben  ju  berühren)  »quen. 
a.  vertice  nutant;  »a.  feriam  sidera  Tertic«  (je 
Söfjcicfjnung  be«  tjöchften  ©ipfet«  bei  Siubme  l 
©lüde«)  Hör.;  »tectum  centum  columnis;  »fis 
gellum  hochgefchtuungen ; »cacumen  monti«,  *«- 
lumna,  »Bublimea  in  equia,  »sedens  solic 
arito,  faublimia  curru ; (Com.,  Yerg , Oe.)  subl 
mem  rapere,  arripero,  ferre,  (auch  bilbl.)  to 
lere;  (Verg.,  Ov.,  Liv.)  b.  abit,  rehitur;  aublir 
fugieB  anhelitu  (roobei  man,  um  Wtem  jn  hote 
ben  Äopf  in  bie  §öf)e  reeft  u.  nach  2uft  fcfjna;:: 
Hör.  carm.  1,  16,  31;  subst.  »metuit  Rublimu 
fin  sublime;  adv.  sublime  in  ber  ob.  bie 
Öuft  putreacere,  ferri,  elati,  »volana;  »aquia 
in  a.  (auf  ber  §öhe,  bent  ©ipfet)  queren  nidar 
fecerat.  2)  tp.  erhaben,  hoh1-  grofeattic 
hothftrebenb,  in  üblem  Sinne  hochfahrcs) 
fmens,  »pectora,  »nomen,  »a.  cupidusqt- 
subst.  »aublimia  erhabene,  bie  Statur  betreftt:: 
gorfchungen,  31*Kn  (T“  ptrtaga);  -f-quamTU  • 
(noch  fo  hmh  fleftettt)  debent  hnmilea  metner 
»naturft  a.  et  acer  (B.  Siebter);  +*•  et  gratis  et 
grandiloquua;  fcotbumua  et  aonue  Sophoel;- 
sublimior.  XaV.  A)  tsublirnttas,  ätia,  f.  tp 
Srhabenbeit,  ©röge,  ba«  Srhabcne  rinn 
Siebe  in  rebua  apiritua  et  in  terbia  a. ; Platon oi 
illa;  a.  et  aplendor  narrandi.  11)  sublimlter. 
adv.  m.  comp,  hoch  in  (bie)  ber  ipöhe,  »aubli 
miua  attollere  altum  caput.  C)  anblimo.  I. 
(fpät)  crhßhcn,  bitbt.  praetoriis  omament-., 
aublunatua. 

gnbllngio,  önia,  m.  [sub-lingo]  ber  Untcrbelecfc 
(ber  Schüffetn),  coqui  fiüchenjunge  Plaut 

sub-lTno,  3.  (auch  aublinio  Plaut.)  unten  bc 
fchmieren,  ptebej.  MuSbrucf  a.  os  alcui,  aunoE 
toraura  offuciie  jmb.  anfehmieten  Plaut. 

8uh-lüceo,  — — 2.  unten  h'^Borleuchtco 
»tiolae  purpura  nigrae. 

sub-luo,  3.  befpülen  Humen  montem;  radi«* 
colli»  duo  flumina;  Asia  qua  Helleaponto  qui 
rubro  man  gubluitur  Gurt. 


sublustris  — snbsellium. 


799 


snblustrls,  e,  adj.  [ciub-lux]  etwa«  pell,  halb« 
bunlel  nox  Hör.,  Liv umbra  noctis  Verq. 
subinergo  f.  summorgo. 

sub-märug,  adj.  jiemlicp  unBetmifcpt  rinum 
Plaut.  f tidbex  ftlcibung  Plaut. 

submlnla,  ae,  f.  [sub  n.  miniuml  eine  Art  meib= 
oubminlstro,  gubmigg«,  gnbmiggio , submitto 
f.  atimmmiatro,  summisae  etc. 
submölesttb, adv.  [sabmolestusj  etwa«  bef  cp  wer« 
lieb  s.  fero  m.  aec.  c.  inf,  Cie.  — sub-mö- 
legfeg,  adj.  etwa*  beftpwerlicp , jiemlici) 
unangenehm  Oie. 

subniouco  f.  sammoneo.  [tid)  Oie. 

sub-morösuH,  adj.  etwa*  mätrifcp,  gräm« 
subtnöreo,  Hnbmuto  f.  summoveo,  summuto. 
sub-nccto.  8.  1)  unten  antnüpfen,  anbin« 
ben,  jufammenfnüpfen,  unterbinben  *to- 
tum  velum  antennis;  *cui  crines  molli  b.  cir- 
culus  auro;  *tibula  veetem.  2)  tp.  antnüpfen, 
binjuffigen  illam  fabulam. 
snb-nego,  l.  einigermaßen,  abfcplagen  Oie. 
sub-ntgSr,  adj.  fcpwärjlich. 
aub-nisus  ob.  -nlxu«  [partic.  bc*  ungebräuch- 
lichen subnitor]  1)  auf  etw.  fiep  jtüpenb,  ge« 
ftemrnt,  gelehnt  circuli  verticibus;  *boi1o; 
•Petelia  muro  — gefepüpt  burep  •mentum 
crinemqne  raiträ  ba*  Kinn  ic.  in  eine  SÄitra 
gebunben.  2)  tp.  anf  etw.  geftüpt,  fi(b  »er« 
taffenb,  tiobenb  auxiliis;  mdiciis  senatus; 
tpropinquitatibua ; Hannibal  victorifi  Cannensi; 
+m  civitate  tot  viris  illustribos  ».;  s.  et  fidens 
contumeliae  anirmia;  ita  s.  ambulant 
fsiib-nöto,  1.  unter  jeiepnen  libellos,  nomina. 
sub-nüba,  ae,  f.  [sub-nnbo]  KebSWeib,  9te= 
benbuplerin  Ov. 

Hub-nübilus,  adj.  (feit.)  etwa*  wollig,  trübe 
Hfibo,  1.  brünftig  jein  Hör.  [nox  Cats. 

aäb>obsceuas,  adj.  in*  ©arfUge,  (tägliche 
fallenb. 

säb-obHoürns,  adj.  etwa*  bunlel. 
Häb-ödiösas,  adj.  etwa*  »erbrießlicp. 
sOb-oftVmlo,  8.  etwa«  »erfioßen. 

Mib-öleo,  2.  eigtl.  jmbrn.  jurieeben ; bab-  bilbl. 
hoc  subolet  mihi  ob.  s.  mihi  u.  bL  s.  «=•  id) 
meile  etw.  baoon  Plaut.;  ut  ne  paululam 
quidem  suboleat  ( tc . tibi)  Ter. 
aubölea  (nicht  aöb.),  is,  f.  [subolesco]  eigtl. 
Wacpwucps,  bah-  ».  lebenben  SBefen  Spräßling, 
SlblSmmling ; ® ef  cplecp  t,  Wacpf  omnt  c n « 
fchaft  stirpis,  iaventutix,  iuniornm;  s.  pro- 
pagaro;  imperatorum  (B.  ©cipio);  frogiao  stir- 
pi»;  *0.  Stieren  91ad)U>ucpS,  ®rut  haedus; 

laoeivi  gregis.  — gfib-ölesco, 8.  berate 

tu  a d)  f e n iuventutum  maiorem  nemper  frequen- 
tioremqae  pro  tot  caesis  exercitibus  subolescen- 
tem  Liv.  29,  8,  12. 

*gtib>orno,  1.  l)  jmb.  mit  etw.  (bef.  heimlich)  Bet = 
fehen,  ctu«riiften  alqm  pecuniä;  fnec  ullis 
praeccptis  contra  mortem  aut  dolorem  Bubor- 
natns;  a natura  subomatn«  Cie.  2)  insgeheim 
*u  einet  fchlechten  Ipat  anfliften,  beftimmen 
inlauni  testern,  medicum  indicem,  accuaatorea, 
tres  ad  caedem  regia;  eos  adverauB  Charetem 
Jfept.;  ceteros  in  caput  meum  Ourt. 

Btubp.  . . f.  supp.  . . 

Htub-rancldns,  adj.  etwa*  ranjig  caro.  — 
eiub-raitcus , adj.  etwa*  heifet  vox. 

-s  xibrectus  f.  Borgo  I). 

*-fsub-r«n»Tgo,  1.  nachtubern. 


snbrepo,  gubrepticlug  f.  Burrepo,  Burrepticius. 
gnb-rideo,  2.  Id  che  ln.  — gub-ridTcüle , adv. 
etwa«  lächerlich. 

gnbrlgo  f.  surgo.  [ pfen. 

sub-ringor,  — dep.  3.  bie  Wafe  etwa«  rüm« 
snbrTplo,  sabrögo  f.  surripio,  surrogo. 
gnbrogträni,  örum,  m [aub-rostraj  Heute,  bie 
fich  ftet*  bei  bet  SHebnetbühne  nmhertreiben,  iflfla  = 
ftertreter  Cael.  in  Cie.  fam.  8,  1,  4. 
sub-rüfag,  adj.  etwa«  rbtlich,  totlöpfig. 
gnb-rno,  3.  1)  untetgrabrn,  unteiwühlen 
n.  baburch  übet  ben  (taufen  jtürjen  mumm, 
mumm  ab  imo;  fmuros  pluribua  cuniculi« 
subroi;  arbores  a radicibus;  turris  subruta; 
floca  subruta.  2 )tp.  untergraben,  ju  ©tunbe 
richten,  jerftdren,  ftürjen,  oerberben  no- 
stram  libertatem,  fsecuritatem  multorum,  fani- 
mos  militum  variia  artibus,  *animum  laudis 
avarum  nicbetbrüden , jerfttirjehen. 
gubrfipulgge  f.  surripio. 
sub-rustlcus,  adj.  etw.  bdurifch,  linfifch. 
fgiib-rötllns,  adj.  etw.  tätlich,  in«  fRättiche 
fallenb  caput. 

sub>gcribo,  3.  1)  barunter«,  unten  h>n: 
fchreiben  causam  parricidii;  statu  is  m.  aec.  c. 
inf.;  literarum  exemplum;  haec  libello  (Hör. 
tat.  1,  10,  92)  am  (Schluffe  bet  Satire  bie  v.  90 
u.  91  bemerlten  0bfd)ieb*morte;  *ei  qnaeret  pater 
urbium  subscribi  ba|  fein  9tame  al*  SBater  ber 
Stabte  auf  ben  Sodet  ber  Statuen  gefchrieben 
werbe.  3n*bef.  al*  t.  t.  a)  oom  Kcnfor,  ben 
©runb  eine*  cenforifchen  label*  (nota)  bei  bem 
Siamcn  be*  ©etabelten  notieren  istam  causam. 
b)  bei  einer  Hnllage  a)  t.  eigentliWen  filäger, 
unterfchreiben,  dicam  alcui  eine  Klage  gegen 
jmb.  einreichen,  jmb.  anltagen  Plaut.;  in  alqm; 
m.  quod;  iste  cum  cetens  centumrirale  iudi- 
cium,  non  s.  mecum  er  reichte  gegen  bie  jc.  eine 
Klage  ein,  aber  nicht  gegen  mid)  PUn.  ep.  p) 
B.  5Kit(läger,  ber  burct)  bie  Unterfchrift  feine* 
Warnen«  erfldrt,  bie  Stnftage  eine«  anbern  unter= 
ftUpen  ju  woDen,  mit  unterfchreiben,  3Rit* 
iläger  fein  neminem  neqne  suo  nomine  neqne 
srabscribena  (al*  Stitflöger)  accusarit;  föberh. 
burrf)  feine  Unterfchrift  genehmigen;  tp. 
beipflichten,  billigen,  unterftüpen  odits 
accusationibuBque  Hannibalis,  orationi  alcia, 
♦irae  CaesariB,  *aut  gratiae  ant  odio  buo.  2) 
überh-  auffchreiben,  au}»,  Bcrjeichnen  nu- 
merum  aratorum  quotannis  publice,  fquaedam 
apnd  milites,  -f-cum  suspiria  nostra  aubscri- 
berentur.  3>a&.  A)  subscript lo , önis,  f.  bie 
unten  angebrachte  Jluffchrift,  Unterf dhrift. 
3n*bef.  a)  bie  Unterfchrift  eine*  5>oluniente*. 
6)  bie  unten  gefdjriebene  erläuternbe  ©emer« 
lung  be*  Eenfor.  c)  bie  Unterfchrift  be«  SRit= 
lldget*,  bie  SRitanllage.  d)  bie  Veifflgung 
be«  3nhQlte«  ob.  eine«  freunblichen  SBunfcpe«  auf 
eine  Eingabe  Suet.  Tib.  82.  B)  gubgcrlptor, 
öria,  m.  witlldger. 

snbsöcitns  f.  subaicivuB.  — sub-sSco,  1.  unten 
abfepneiben  *ungues  ferro,  *papavereas  comas 
ungue,  *partes,  unde  creatue  erat, 
gubselliunc,  ii,  n.  [sub-sellaj  ©auf  (ursprünglich 
eine  niebere),  Sifj,  imi  b.  (geringe)  viros  Plaut.; 
bef.  0.  ben  löänten  ber  Suftpauer  im  Ipeatet' 
bet  Senatoren  in  bet  Kurie,  ber  Iribunen  auf 
bem  SKarft,  in  ben  ©eriepten  fit  bie  Wicpter, 
Kläger,  Söellagten,  Anwälte;  bap.  meton. 


800  subeentio  — substringo. 


©flirte,  fßrojefie  ne  aemper  s. , forum, 
rostra  curiamque  meditere  Cic.  de  or.  1 8.  82; 
veraatua  in  utrisqne  a,  in  öffentlichen  u.  iRriDat: 
projeffen ; )d;er^.  longi  a.  (lanimierige)  iudicatio 
ot  inora  Oie.  fam.  3,  9,  2. 
suh-simtlo,  4.  peraubfüplcn  Ter. 
sub-söquor,  dtp  8.  1)  unmittelbar,  naepfol» 
gen,  gleitp  barauf  folgen  signa;  cum  legio- 
nibua,  com  copita;  omnibua  copiia  (abl );  auch 

0.  Ücblojem,  nacpfolgeu,  begleiten,  bantit 
oerbunben  fein  noctcm  dies;  digitis  verba; 
ducia  consilia  favor  militum;  finale  8.  verba 
dieentis;  prägn.  fetreicpen  hortatio  s.  non 
potest  pngnantium  cupiditatem.  2)  tp.  in  ber 
»Innung  ob.  ber  Xpat  natpfolgen,  folgen, 
naep  etio.  f i cf>  richten,  etm.  natpapmen  alqm; 
auo  sermone  huoianitatem  literarum;  inclina- 
tum  rem  in  preces  sabsecuti. 

snb-servio, 4.  untertpänig,  unterttür« 

fig  fein,  unter  bem  »antoffel  fiepen  viros 
aibi  Plaut.-,  bilbl.  ju  Hilfe  lommen  alcis  ora- 
tioni  Ter. 

subsTcUns  (nidyt  subaec.),  adj.  [sub  u.  aeco]  1) 
als  t.  I.  itub.it.  n.  bie  beim  Sermeffen  abfallenbe, 
über  baS  9Äajj  übrig  bleibenbe  »arjelle 
Sanb  Suet.  Dom.  9.  2)  tp.  D.  ben  Berufbge» 
ftpäfleit  glcicpjam  abfatlenb,  erübrigt  b.  operis 
(in  Nebenarbeiten),  ut  aiunt;  tempora  Sieben» 
fiunben  Oie. 

subsidiäriua , adj.  [subsidium]  jur  fftefctde 
gehörig,  SHeferoe»  cohortcs,  acies,  fnavea; 
su bst.  pl.  m.  'JtejerBctruppen. 
subsYdior,  dep.  1.  [subsidium|  jur  iHejeroc 
bienen,  longius  (in  »eiteret  ©ntfenumg  anfge- 
Reflti  b.  O.  8,  18,  3. 

gnbsYdium,  ii,  n.  [snbsidoj  1)  milit.  t.  t.  Jpin» 
tertreffen,  SReferbe  legio  conatitit  pro  sub- 
sidio;  tertium  locum  in  aubsidiis  obtinere; 
post  eaa  (cohortea)  ceterum  exercitum  in  aub- 
aidiia  locat;  certa  (=  cartis  locis)  a.  collocari; 
bat),  überp.  ^üfScorpS,  BcrRärtnng,  Sei» 
ftanb  burtp  Xruppeu  aubaidio  ire,  venire,  pro- 
ficiaci;  alcni  subaidium  ferre,  summittarc; 
fequitea  in  subaidium;  legionem  nonam  aub- 
sidio  ducit;  integroa  subsidio  adducit;  f com- 
mune in  Germanoa  Galloaque;  concr.  ad  unicum 
s.  (.Reifer!  populi  Rom.  Hieronem.  2)  auftcrpalb 
ber  militärifepen  Sppäre,  Kütlpalt,  SBeiflanb, 
Hilfsmittel;  9lbpilfe,  ®tpup,  Ruflucpt  (ju* 
nätpft  in  ©efapr  u.  Bebrängnib)  s.  bellisaimum 
esse  senectiiti  otium;  aurum  ad  a.  fortunae  re- 
Uctum;  s.  ponere  in  fuga;  lidiaaimum  annonae 
s.;  quae  subsidio  oblivioni  eaae  poaaent  jur 
Hilfe  für  = gegen;  bis  difficultatibua  duae  res 
erant  subsidio ; his  tantis  malia  haec  s.  attc- 
currebant;  s.  (pl.)  valetudinum;  his  s.  ca  sum 
consecutus;  parva  adiumenta  et  s.  conaulatns; 
iuopiam  quibus  poterat  s.  tutabatur;  nulla  sibi 
8.  ad  omnea  vitae  status  paraverunt;  ad  omnea 
Casus  a.  (pl.)  comparabat;  Augustua  a.  (pl.) 
dominationi  Marcellum  etc.  Tac,  m.  gen  subj. 
U.  obj.  populi  Rom.  s.  (pl.)  belli  Oie.  in  Rull. 

1,  1,  3;  concr.  haec  tria  lrumentaria  a.  (8u= 
fluiptSftÖttcn)  rei  publicae  etc.;  fvix  modicia 
navigiia  pauca  a.  UanbungSptäfce. 

sub-sido,  3.  1)  fitp  nicberfepen,  »taffen, 
«fenfen,  bef.  nieberlaucru,  um  auf  jmb.  jii 
lauern,  imbm.  auflauern  Hiapani;  clephanti 
clunibua  subaidentea;  in  insidiia;  in  loco;  nt. 


*dat.  u.  *«ec.;  p.  weiblitpen  tieren  fiep  be» 
gatten  laffen  tigres  cervia  Hör.  2)  o.  ©athrtt 
fitp  fenlen,  legen,  finlen,  faqua  jept  fitp; 
•fvallea,  *undac,  *extremua  Acestea  (bo#  ÜM 
bcS  8.)  galeä  imä,  blieb  unten  jurücf,  *ebur 
digitis  giebt  natp;  im  Bilbe  »clauda  alterno 
earmina  versn.  8)  fieefen  bleiben,  jurüd 
bleiben  in  castria,  in  via,  in  Sicilia,  in  Nilo: 
übertr.  quod  in  hereditate  a.  Plin.  ep  2,  16,  4; 
•fitp  anfiebetn  Teucri. 
subsignini,  örum,  m.  [sub-signumf  unte#  btt 
fjapne  befinblitp,  milites  eine  Abteilung  Ke-, 
feroetruppen  Tac. 

sub-signo,  1.  1)  oerjeitpneu,  eintragen,  prae- 
dia  apud  aerarium.  2)  fBerbürgen,  Brief  x. 
Siegel  auf  et»,  geben  id  iam  nunc  apud  t*. 
ut  etc.,  apud  te  ödem  pro  moribus  Romani 
mei  Plin.  ep. 

subsTllo,  atlui  ob  stlii,  — 4.  [aub-aalio]  in  Pit 
Höpe  fpringen  Plaut.-,  *cancs. 

»ub-sisto,  3.  l)  intram.  a)  Rill  fiepen,  Repes 
bleiben.  Halt  matpen;  aufPören  in  loco,  m 
itinere,  ad  agmen,  *ad  muros;  fpeditee  tot« 
agmine  (mit  bem  ganjen  Rüge)  sabsistonte- 
•unda;  "lingua  timor«  ftodte;  *clamor.  ®oi 

a)  jurüdbleibcn,  »ermeilen  Arimini,  fintr» 
tecta.  ß)  fianbpalten,  Söiberftanb  leiRe« 
Hannibali  atque  eins  armia  Liv.;  *clipeo  ia- 
venis;  o.  leblofen  ©egenftfinben  feRRepen,  »pol 
ten  ancorac  funesque;  bilbl.  geroatpjen  jeir 
(Brut,  in  Cic.  ep.)  sumptni,  2)  träne  a ui  Pli 
ten  Romanum,  bap.  ben  Kampf  beftepen  Bit; 
ie.  feras  Liv. 

aub-sortior,  dep.  4.  nnr  s.  indices,  t.  t.  in  Set 
©eritptsfpratpe,  Siitpter  nacplofen,  b.p.neueSbÄ 
ter  R.  bet  burtp  bie  ^arteten  abgdepnten  bnt* 
fioä  wählen.  Xao.  sabsortitio,  önis,  f t t.  tot 
fRatplofen  o.  Stticptern ; fanberet  Bürger,  bie  9t 
treibe  crpalten  foHten. 

substnritla,  ae,  f.  [subato]  fbet  BeRanb  W 
Bermögcnö,  ©ubfiRenjmittel  facultatcs 
Tac.  dial.  8. 

Bub-sterno,  3.  1)  unterbreiten,  «legei 
Rreuen  verbenas  Ter.;  bilbl.  unterlegen,  bot 
bieten  omne  corporeum  animo,  totaru  r» 
publicam  libidini  auae;  *pudicitiam  Hirtiopmf 
geben;  ‘fortuna  inaidias  pontum  avaris.  2j  e» 
unten  beRreuen,  belegen  nidos  mollissits- 
viam  glareä. 

Bubst  ituo,  3.  [sub-statuo]  eigtl.  unterReOeu  l 
fnatp  et»,  ftellen  equites  post  elephant«- 
tp.  a)  a.  animo  speciem  corporis  amplam  * 
magnificam  fitp  im  ©eiRe  BorfteHen  Liv.  28, 35.1 

b)  preibgeben,  aubfepen  aubstitnitnr  ahqa 
crimini  jmbm.  wirb  ein  Serbretpen  ©epu»  p 
geben  Plin.  ep.  6,  81,  8.  2)  an  bie  Stelle  tun 
fßerfon  ob.  Sacpe  ftellen,  fubRituieren  c 
locum  eorum  civea  Romanos;  alqm  pro  atg< 
alqd  pro  alqa  re;  equites  Sicnlia  Liv  ; slft 
reum  criminis  auf  jmb.  bab  Betbtetpen  ftpirt»t 
Ourt.  6,  7,  31;  inbbej.  fjmb.  jum  Beiert« 
matpen. 

Bub>sto, 1.  Ranbpalten  Ter. 

substrlctUB,  adj.  [partic.  o.  substringo]  ftper 
angejogen,  bap.  ftp  mal,  bünn  *crnra,  *ilia. 
sub-strliigo,  3.  unten  gufammenftpniTri 
»binben,  unterbinben,  tn  bie  Hüpe  bi«»i> 
caput  equi  loro  Nep. ; criniun  (fo  ba|  bab  U*t< 
bunbenc  emporRept)  nodo  Tac.;  carnem  teed 


snbstructio  — Saburanus. 


801 


‘tuet.,  aurem  fpipen  Hör.;  tp.  jufantmen- 
uängen  (in  bet  SHebr),  gebrdngtet  {affen 
: ft'usa  Quint. 

ibstriutlo,  bnia,  f.  [aubstruo]  Unterbau, 
Srunbbau,  Sttauerwerf  theatrnm  a.  maxi- 
11  iß ; insanao  a. ; subatructionum  molea;  a.  in 
Onpitolio  locare.  — sub-atruo , 8.  1)  unter; 
tauen,  unten  bauen,  ben  fflritttb  ju  einem 
bebau  bc  legen  fundamentum  Plaut.;  Capito- 
inm  aubatruetnm  lapide  qnadrato.  8)  p f l a = 
lern  via«  glareü  JAv 

ibsultiin , «dr.  [subailio]  in  bie  §5pc  fprin= 
jenb,  in  Keinen  Sprüngen  auet.  — sub- 
mlto,  1.  [inlens.  v.  aubsiho]  in  bie  £>öpe 
ptingen  Plaut. 

ib>sum,  fui,  oaae,  1)  baruntet,  bapixtter 
ein  ob.  ft e cf c n non  subest  quo  praecipitot; 
Plane,  in  Oie.  ep.)  ai  quid  intra  entern  ulceria; 
'Pan  ilicia  umbrae;  »nigra  cui  lingoa  palato; 
‘cum  aol  Oceano  subeat  untergegangen  ift  Hör. ; 
’subucola  tunicae;  *natura  boIo  bet  Koben  pai 
)ie  eijorberlicpc  Sefcpaffenpeit.  2)  in  bet  'Jiripc, 
tape  fein,  oabei  fein  mons  a.  circiter  mille 
laaauum  entfernt,  weit  Caes.  b.  G.  1,  25,6;  Rhe- 
ius,  turria,  vallia,  claasia  Athenienaium,  hietna, 
iox,  aeqninoctium;  »templa  man.  3)  tp.  batun  = 
er  fteden,  bamit  tetbnnbcn  fein,  *u 
brunbe  liegen,  ootliegen  nihil  doli;  nulla 
•auaa,  quaro  etc.;  feauaa  pavoris  non  s.;  alqa 
raua;  fpauca  priscae  veatigia  fraudis;  ffraus 
•onailio;  fetiam  ai  spes  non  aubeBBet;  in  alqa 
•e  nulla  auapicio;  fratio  (Sernunft)  non  a.  alcui 
•ei;  failentio  facinus;  fnefas  voci;  *multa  mala 
mro;  ju  ©ebote  fiepen  illi  regi  ad  immu- 
andi  animi  licentiam  crudeliaaimus  ille  Pha- 
aria  Oie. 

ih-suo,  s.  unten  benäpen,  bejepen  quarum 
ubautti  talos  tegat  instita  veste  =■  vestis,  cui 
mbsuta  est  instita  ob.  vestis  subsutä  institä  ein 
nit  einer  Salbei  belegte»  Jfleib,  bie  Stola  bet 
ömifepen  Watronen  Hör.  sat.  1,  2,  28  f. 
iibtemen  (subtegm  1,  Tnia  n.  [ft.  subteximon 
>.  subtexo]  l)  btt  ©infdjlag  im  ©etoebe.  2) 
iteton.  ba*  ©ewobene  ob  ©cfponnene,  ©atn, 
faben  nere  b.  tenue  Ter.;  T^rium  Tib.;  bef. 
».  gaben  ber  $arjen,  certo  s.  . fitpet  fom 
icnb)  Parcae. 

ibter  [aub]  I)  adv.  untetpalb,  unter  quao 
•upra  aunt  nt  a.  11)  praep.  m.  acc.  u.  abl.  (in 
ßtofa  nut  nt.  acc.)  untetpalb,  unter  — pin, 
>on  unten  petoor,  unter  cupiditatem  a. 
iraecordia  locavit;  e.  mnrum  hostium;  (feit.) 
-hunc  (collem)  a.;  *Alpheum  occultas  via« 
•gisse  s.  mare;  virtua  omnia  — b.  ae  habet; 
a.  denaa  testudine. 

ibterrütAnon»,  adj.  [subter  u.  cutis]  (feit.) 
mterpaib  bet  §aut  befinblitp,  morbus 
Sfaffetfucpt  Aur.  Vict. 

ibtor-düco,  3.  nut  nt.  ae  fiep  unter  ber$anb 
utjiepen,  fiep  Wegfdjleicpen  huic  occaaioni 
euipua  ae,  tibi  clam  ae  Plaut. 
bte r-fmrio , 8.  1)  intrans.  untet  ber  $anb 
ntfliepen,  entwifepen  Plaut.  2 ) trans.  pcim= 
icp  ob.  liftig  entgegen,  »etmeiben  poenam, 
■ericulum,  aimulatione  insaniae  militiam. 
ibter-lftbor,  dep.  1)  »unter  etto.  pinftplilpfen, 
fliegen  Uumina  muros,  fluctus  Sicanoa.  2) 
utftpl&pfen  Liv.  30,  25,  6. 
bterrtneiiH,  a^j.  [sub-terra]  unterirbifip. 
^r(nid)  rn,  lat--b<ui!dgi  S<Suli»eti«b.  5.  Bug 


snb-texo,  8.  1)  »unter  ob.  »ot  etw.  gteidjfaxn 
»eben,  jiepen,  et»,  oon  unten  bebedett, 
patrio  capiti  (=  soll)  bibulaa  nubea;  caelnm 
fumo.  2)  in  bet  Siebe  eiumeben,  = flecpten, 
anflp  liegen  origine  in  familiär  um;  fabulac  huic 
nt.  acc.  c.  inf.;  »carmina  ebartis. 
snbtill»,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [jfgj.  au*  aub- 
texilia]  cigtl.  feingetoebt  ob.  in  baä  ©emebe  ein» 
bringet©  u.  bie  cinjelncn  gäben  bloglegenb,  Kaff, 
nut  tp.  1)  wer  in  ba*  3itnerfte  ber  Dinge  u.  Sei 
griffe  mit  Scpätfe  bc«  Serftaitbe*  cinbringt  unb 
ipte  SJl  erlmale  mit  Älatpeit  u.  Seftimmtpeit  auf-- 
fagt,  genau,  grünbliip,  fein,  bef.  o.  Stptifb 
ftellem  u Kebnetn,  b.  bet  Siebe,  burip  genaue 
Seftimmtpeit  gefallenb,  einfaep  fcpbn, 
fein,  b.  ber  nieberen  Siebegattung  (bgl.  tenuia) 
Lyaias  b.  ecriptor  atque  elegans;  subtilis  ora- 
tione;  in  docendo  atque  ediaaerendo;  oratio, 
definitio,  dicendi  genua,  deacriptio  partium, 
venustas,  epiatula,  subst.  pl.  m a aubtilibua 
Oie.  or.  §.  98.  2)  b.  ben  Sinnenwerf  jeugen  f ein  = 
ftpmedenb,  empfinbenb  palatum  Hör.  Dap. 
bom  öftpetifepen  ©c[cpmad  fein  unterfdjeibenb, 
feinfinnig,  fein  iudicium;  *a.  veterum  iudex 
ot  callidus;  »vir,  flector,  Da».  A)  aubtilftas, 
atis,  f.  eigtl.  geinpeit,  Dünnpeit,  bap.  ®rfinb= 
liipleit,  ©enauigfeit,  Stparffinn,  Stpätfc, 
Seftimmtpeit,  Scplicpipett  u.  ©infaeppeit, 
cinfacpe  Scpönpeit  bc*  Vlu»brud»,  niebete 
Siebegattung  diaputandi,  disaerendi;  ca  a., 
quam  Atticam  vocant;  linguae,  aententiarum, 
orationis;  e.  Lysiaa  habuit;  tuorum  acriptorum 
a.  et  elegantia.  B)  subtilltfr,  adv.  m.  comp. 
u.  sup.  eigtl.  fein,  jart,  bap.  fcpatffinnig, 
grünbliip,  genau,  fein  iudicare,  fdiaputarr; 
qui  ista  aubtilins  quaerunt,  haec  disaernnt; 
acribere  aubtiliua;  aubtilisaime  perpolita;  in*- 
btf.  fcplicpt,  einfaep  im  9lu*brud  dicere;  (cau- 
sas)  tenues  agere. 
siib-tfmeo,  2.  etwa*  bange  fein. 

Hub-traho,  8.  1)  unter  etw.  peroor jiepen  sub- 
tractus  Numida  auperincubanti  Romano  vivus 
JAv.  22,  61,  9.  2)  pcimlitp  ob.  naip  unb  natp 
»egjiepcn,  entjiepen,  entfernen,  wegmen-- 
ben  deditdeios;  aggerem  cuniculia  ba*  ©in: 
ftnfen  be*  Damme*  bewirten;  milites  a dextro 
comu;  liastatos  ex  acie;  alcui  cibum;  »colla 
iugo;  fimpedimenta  fugä;  foculoa;  falqm  tor- 
mentia;  »ae  aapectu,  amplexu;  »solum  aubtra- 
hitur  weidpt;  tp.  si  rem  aubtraxeri«;  materiem 
furori;  Furium  fortuna  bello;  cui  iudicio  mors 
oum;  falqm  irae  militum;  fnomina;  fmate- 
riam  consternationiB ; falqm  uneiwSpnt  lagen; 
se  a curia  et  ab  omni  purte  rei  pnblicae;  ae 
per  alias  causa«;  Bubtrahente  ae  quoque  fid) 
jurfidjiepen  (al*  ©cwäptJmann). 
sub-tristis,  e,  adj.  etwa*  traurig  Ter. 
sub-tnrpTcülus,  adj.  dem.  o.  subturpis.  — nnb- 
turpis,  e,  adj.  etwa*  fcpimpflitp. 

Hubtüe,  adv.  [aub]  unten,  untetpalb  Liv. 
BubtüBUKj  adj.  [aub-tundo]  etwa*  jerfcplagen, 
teneras  genas  aubtuaa  Tib.  1,  10,  66. 

Bfibücüla,  ae,  f.  [0.  ungcbrducpl.  aubno;  »gl.  exuo, 
induol  ein  wollene»  $emb  unter  bet  Du» 
nita  bet  SRänner. 

Stibüra,  ae,  f.  Strage  in  Siom  mit  einem  SRatftc 
für  Seben»mittel,  mit  Dabetnen  u.  Kneipen.  Da», 
•rftnug,  adj. 


51 


802  suburbaoitas  — successus. 


»fiburbAnftas,  ätia,  f.  [aubarbanus]  bit  fJläpe 
bei  bet  Stobt  (Sioml  Cic. 
güb-iirh&nus,  adj.  in  bet  9läpc,  im  SBeidj« 
bitb  bet  Stabt  (Som)  gelegen  ager,  villa; 
in  weiterem  Sinne,  fprovincia  (o.  Sltpnja  in  Ber« 
glcicp  ju  Bitbpnien) ; tperegrinatio  in  bet  9la(p« 
barftpaft  0.  91om;  ferimina;  subst.  a)  -nutn,  i, 
n.  ein  Sanbgut  in  bet  Stöbe  3tom8.  6)  *-ui, 
örum.  m.  bie  Bewohnet  bet  Umgcgcnb  o.  Som. 
— snburbinin.  ii,  n.  [sub-urbsj  SJorftabt. 
»üh-urgeo,  2.  nabe  an  etm.  bin  btängen  proram 
ad  saxa  Verg  Aen.  6,  202. 
süb-iiro,  3.  ein  wenig  oetbrennen,  bcrfen= 
Siiburra,  -Anu»  f.  Subura.  [gen  Sunt. 

Bubvectio,  önis,  f.  [subveho]  3ufupr  frumenti 
tarda,  pl.  dnrae  Caes. 

sub-vecto,  1.  [intens,  b.  subveho]  juf übten, 
perbeifdjaffen  ’corpora  cumbö,  ’saxa  umeris, 
ffrumentimi  Tiberi,  *unda  nigram  alte  areoam 
Wätjt  in  bie  Hope.  — »ubveetn,  abl.  m.  =»  sub- 
vectione  Zac.  ann.  16,  4.  — subveho,  3.  ftrom« 
aufwärts  jufübten  fruroentum  flamine  Arare 
navibus;  coraraeatus  ex  Somnio;  pass,  lembis 
finmine  adverso ; *matrum  caterva  nd  arces 
fährt  hinauf ; ’sulvecta  nox  bigis,  futensilia 
ab  Ostia. 

snb-vöalo  (arefjaift.  fut.  subvenibo  Plaut.),  4 1) 
belfcnb  berI>tilD'nw«ti,  ju  $tlfe  tomtnen, 
jut  $ilfe  antütlen,  überb.  beifteben  filio 

circumvento;  priusquam  ex  castris  Bubvenire- 
tur;  vitae  alcis,  eivitati,  saluti  remediis.  huic 
meae  sollicitudini  mir  in  meinet  ic. ; periculum 
patriae,  eni  s.  opitulariqae  possit;  tecta  — 
undc  aut  initio  generi  humai.o  dari  potuissent 
aut  postea  aubveniri  Isc.  iis  potuisset),  si  Oie. 
off.  2 §.  14;  rei  public  Ae  difficillimo  tempore 
esse  subventum.  2)  einem  Übel  tc.  begegnen, 
abbelfen,  entgegenwiifen  gravedini;  his 
tarn  periculosis  rebus,  necessitati,  tempestati; 
neceasitatibua  Tac.  Germ.  16.  Sab.  subvent«, 
1.  (intens.)  ju  ipilfe  lammen  Plaut. 
»nb-vfereor,  dep.  2.  ein  wenig  fürdjten  CHc. 
subvenior,  öris,  m.  [Bubverto]  Umftür  jer  sua- 
rum  legum  Tac.  ann.  3,  28. 

»nb-verto  (ältere  3orm  subvorto),  3.  1)  um« 
tebten,  «ftürjen,  «werfen  a oompluribus 
privatis  moutes  subvorsoa  esse  Sali. ; fstatuae, 
■f-mensam.  2)  tp.  umftürjen,  berni<ptcn 
olqm  Ter.-,  decreturu  consulis;  avaritia  fidem, 
probitatem  ceterasque  artes  bonas  Sali. ; -j-sub- 
versa  Crassorum  domus;  f Imperium,  f l’bilippi 
patris  patriavque  mores;  calceus  subvertit  alqm 
bringt  ju  3aD  Hör.  ep.  1,  10,  42  ff. 

»ubvexu»,  adj.  [subveho]  ftbtäg  aufwärts 
gebenb  Liv.  25,  36,  6. 

sub-völo,  1.  empor«,  auffliegen  rectis  lineis 
in  caelestem  locum,  *aris,  *numerus  maior  ex 
agmine,  *praepes. 

anb-volvo,  3.  binabwäljcn  saxa  Verg. 
subvorto  f.  subverto. 

sub-vnlt&riu»,  adj.  etwas  geierartig  Plaut. 
»ucced&neus  (succld.),  adj  [succedo]  an  bcS 
anbern  Stelle  tretenb  tergum  Plaut.  — sne- 
csdo,  s.  1)  unter  etm.  tteten,  bon  unten 
betbotgeben,  emporfteigen,  überb  hinein« 
geben  teetuni;  ’penatibus;  *oneri  fiep  büden 
unter  JC.;  *quadrupedes  curru  (ft.  curruii  jieben; 
*antro;  *fluvio  einlaufen  in  tc. ; ‘stabulis;  *ser- 
pens  tumulo  fiep  jurüdjieben  unter  >c.;  *tumulo 


terrae  begraben  Werben . »pagnae ; *sub  umbra* 
*famä  ad  superos  b.  i.  mte  ein  {icrofi  betete 
Werben;  in  arduum;  mare  s.  longins  bringt  Wt. 
ter  inS  fianb  hinein  Caes  Hierh.  tp.  fiep  unter 
•werfen,  fiep  unterziehen  sententiae,  verhj 
sub  arumeii  stili  subeuut  et  §.,  fdominatioo: 
•oneri.  2)  berangepen,  fiep  näpern  *nrt; 
•sedibus;  ‘matres;  bap.  a)  als  tnilit.  t l. 
gegen  etw.  anrüefen,  oorbringen  ad  castn 
hostium,  ad  urbem,  fnaris  ad  molem;  rat 
aciem,  sub  montem;  portas,  muros;  valic. 
rauris,  moenibus,  munimentis,  fmunitiomba-: 
•ipsi  in  certamina  rursus;  propius:  impers.  uli 
imqno  successnm  est  loco,  b)  an  jmbS.  Stelle 
treten,  cintüelen,  imb.  ablbfen  recente*  et 
integri  defessis;  in  stationem,  in  pugnam ; ic 
gleiep  naep  a)  fonftruiert  secunda  acies  ad  prim» 
»igna  (rüelte  &u  ber  3abnf  not),  integri  tex-i- 
s.  (traten  an  bie  Stelle)  Liv.  9,  32,  8.  c)  na 4 
rüden,  naepfolgen,  folgen,  bef.  im 
in  locum  alcis;  in  patornas  opes;  sticcedan 
ego  yicarius  muneri  tuo;  *in  teretes  lignur 
suras;  (fpät)  alcui  ob.  regno  ob.  in  alcis  locuc 
regno  jmbm.  in  ber  SHegicrung  naepfolgen;  e«o 
de  provincia  depellere  et  ipse  ei  s (sc.  in  fr 
Tineia)  Nep.;  ne  tibi  succederetur  einen  Sfoä 
folget  betämeft;  auep  bet  ärtliepen  Sage  ist 
folgen,  ad  älterem  partem  Ubii  Caes.;  tp  • 
ber  ßeit  naep  folgen  aetas  aetati,  alcui,  ora- 
tioni  naep  einer  (Hebe  fpreepen;  *matnmi  cur, 
*amor  habendi;  ‘tertia  succedant  (ommc  pRr.'- 
ß)  fbem  SHange  naep  folgen  non  nuue 
tantum  amissorum  avium,  sed  et  dignitar 
mugnitudini  patris.  y)  oonftatten  gepen,  ge 
ltngen  res  nulle,  haec  prospere,  haec  propt^ 
hicmale  tempus  minus  prospere,  inceptum 
s.j  impers.  succedit  cS  gelingt;  si  ex  sentect 
successcrit;  si  inceptis  successisset  Liv.;  *» 
cessurum  (sc.  esse)  Minervae;  pass,  nolle  m- 
cessum  patribus;  veiles  omnia  mihi  aacoet» 
Oie.  ß: 

Buccendo,  di,  sum,  2.  [sub  u.  ungebränept  case 
1)  bon  unten  anjünben  rogum,  pontem,  . 
gerem,  arma  face  subdita.  2)  'tp.  eutjäi 
ben,  entflammen  Castora  Phoebe;  bef.  par*. 
succensus,  amore  Pyrrhae;  Myrrha  pstnt  *■ 
nectA  o.  Siebe  ju  bem  alten  Batet.  ®an.  «■ 
t'onseo,  (susc.l,  sui,  sum,  8.  auf  jmb.  ob.  ütc 
etw.  aufgebraept,  jotntg  fein,  grollen  » 
Unwillen,  bet  im  @emüt  paftet)  alcui,  id  tc 
über,  Ter.;  tibi  illum  aliquid;  alcui,  quod  etc 
m.  acc.  c.  inf. 

1.  Biiccentürlo,  1.  [sub-centuriaj  eigtl.  ergösurz' 
in  bie  Senturie  einrüden  (offen,  bap.  übertr.  er 
centuriatus  (als  Reifer)  in  insidiis  ero  Ter. 

2.  Buccentürio  ? önis,  m.  [sub  u.  eenturioj  es 
Untercentuuo,  einm.  Liv.  8,  8,  18. 

suc-cerno,  3.  burcpjicben  PhnU. 

bucccbbIo,  önis,  f.  [succedo]  baS  (Sinrüdeu  :i 
bie  Stelle  eines  anbern;  inSbef.  f9taipr»it' 
im  Slmte,  in  (Erbftpaften.  — successor,  öris.  * 
[succedo]  92a<pfolger  s.  sibi  mittereut;  ft 
alcui  dar.;  ob  mittere  jmb.  beS  BmteS  eutiepra 
fs.  accipere  beS  SImteS  entfept  werben;  *n  «-• 
est  s.  habendus  nostro  (clipeo)  ein  neuer  Sd'-S 
*studii  8.  et  heres.  — successus , us,  m.  [ca 
cedo]  l)  (feit.)  bas  Herangehen,  «rüdem  kr 
stium,  »equorum.  2)  f 2t ufei nanberf olft 
gortgang  totius  temporis.  8)  b«  gute  gen- 


4 


auocidancus  — Suebi. 


803 


jang  einet  Sache,  bet  gtüdlicbe  (Erfolg  pro- 
•peroa  s.  da.ro  orais;  multo  a.  Fabiis  audaciam 
ireacere  Liv-,  »aucceaau  exaultana;  *a.  acrior 
pso;  *hoa  a.  alit;  *pleni  aucceaaibua  anni; 
’iraprobonim ; faucceaau  rorum  ferocior;  fauc- 
;easu  noctia  alacrea. 

lccidftneus  j.  aucctdancua.  — succidla,  aß,  f. 
1.  auccido]  ©peeffeite,  hortum  ipai  agricolae 

i.  alteram  appellant  (Wegen  feine«  (Ertrage«)  Oie. 

succido,  cidi,  claum,  8.  [aub-caedo]  unten, 

j.  unten  abbauen,  abfdineiben,  burd):, 
lieberbauen  arborea,  frumanta,  »Cererem, 

' tiorem  aratro,  crura  equia;  poplite  aucciao 
Verg.;  aucciaia  feminibus  poplitibuaque  Liv. 

succido,  cidi,  — [sub-cadoj  nieber=,  ju- 
ammenfinlen  *genua,  *a egn  a.  ZaB.  *suc- 
elduns,  adj.  nieberf  intenb  poplea,  genu  Ot. 
lc-i'ingn,  8.  1)  non  unten  herauf  gürten, 
mff  (pütjen,  bef.  partic.  succinctua,  a)  »auf: 
iefd)ür}t  Diana;  nigrä  prllft;  febetjb-  U.  bet 
Stabtmau«  wegen  ihrer  ®ejd)ä{tigfeit  veluti  b. 
jursitat  hoapea  Hör.  sat.  2,  6,  107;  pinua  to- 
xi ae  ©lätter  nut  an  bet  Stone  tjnbcnb  Ov.  b ) 
nit  etw.  umgürten,  umfdjlieffcn  »Scylla 
’eria  atrain  canibua  suecingitur  alrum;  6e(. 
oartic.  perf.  pass.,  mit  etto.  umgüttet,  ge  = 
rüftet  cultro,  ferro,  pugione,  »pharetrft.  äjictn. 
ibeif).  mit  etw.  umgeben,  anfttüften,  bcflei= 
)en,  au«üatten  multo  ae  pluribua  et  maio- 
•ibua  canibua  Cic.;  bef.  partic  perf.  pass.  *Ti- 
iiphone  pallft  crueutft;  »retorto  aruictu;  totiua 
'erme  Onentia  viribua  Just. ; Cartbago  portubua 
Vic.;  armia  legionibuaque  Liv. 
n-cingüluni , i,  «.  (feit.)  ® ürtel  Plaut. 
icciuo,  — — 3.  [aub-cano)  eigtl.  baju  fingen, 
iccompagnicren,  tp.  juftimmen  Ilor. 
icelänifttio,  imie,  f.  [aucclamo]  baä  ßutufen, 
Jufcbteieu  Liv.,  Suet.  — snc-clftmo,  1.  ju  = 
ufen  (um  ScifatI  ob.  SRififallen  ju  etfennen  ju 
;cben)  alcui;  ex  media  cuntione;  m.  acc.  c.  inf 
icco  f.  8uco. 

iliccoilo,  1.  faub  u.  collum]  auf  Ralfen,  auf 
>ie  Schultern  nehmen  Suet.  |licb  Cic. 

ic-conttiinfeliöse  (aubc.)  adv  etwa}  fdjintpf: 
ic-creaco,  3.  naebwatbfen  *ab  imo  cortex; 
'vina;  bitbt.  nou  ille  mediocria  orator  veatrae 
|uaai  e.  aetati;  glocioe  aeuiornm  nad)at}menb 
i df  erbeben  bi#  an  ic.  [lieb  capillua. 

ic-crispus  (Bube.),  adj.  etwa«  Iran«,  Itäu«* 
iccumbo,  cübui,  cübltum,  3 [aub-cumbol  1) 
intet  etw.  fallen,  nieberfallen  »victima 
erro;  a)  fficb  legen,  0.  ftranfen.  b)  * beitie* 
;en.  2)  biibl.  unter:,  erliegen,  nacbgebeit 
ilcui,  oneri,  fortunae,  labori,  aenectuti;  tem- 
lori  jidj  in  ic.  fdjiden  ob  fc^icfen  muffen;  animo 
>en  9Jlut  finftn  taffen;  hac  ille  perculsuB  plaga 
lon  a.;  »aomno,  »precibua , »culpae,  fviths  eo- 
■um  quoa  armia  aubegerunt;  Buccumbente  po- 
ria  (unter  ben  Zrümmctn  be«  ©aterlanbc«)  per- 
re  Nep. 

ic-curro,  3.  1)  eigtl.  unter  etw.  laufen,  bab-  a) 
icb  (einer  Sache)  untcrjicbcn,  unterwerfen 
icct  undique  omnes  in  me  terrorea  poricula- 
|ue  impendeunt  omnia,  auccurram  atque  aubibo 
Tic.  p.  Rose.  A.  §.  31.  b)  in  bie  (Bebanlen 
ommen,  ein=,  beifallen  ut  quidque  a.;  multa 
uecurrunt;  grave  eaae  Cic.  fam.  16,  21,  12; 
mlchrum  (sc.  eaae)  mori  in  armia  Verg.  Aen. 
t,  317;  Liv.  2,  10,  7.  2)  ju  $ilfe  eilen,  bei: 


fteben,  helfen  suis  laborantibua  auxilio;  aaluti 
fortuniaque  communibua;  ab  helfen,  juftatten 
lommen  tantia  malia  hacc  aubsidia,  quominua 
suet  US  f.  aut  ua.  [Coca.  b.  c.  3,  70,  1. 

suceiihsu,  abl.  m.  [auecutio]  (Oorll.)  burib  bie 
(Srfcbütterung  Pacuv.  b.  Cic.  Tusc.  2 §.  48. 
suc-instos  (aubc.),  ödia , m.  Unter:,  Sice: 
Wörter  Plaut. 

succQtlo,  cuaai,  cuaaum,  3.  [sub-quatio]  auf: 
fcbütteln,  =rütteln  ‘currum  alte, 
süeidla  f.  Bnccidia. 

süeTdus,  adj.  fsucus]  frifd),  soll  midier  Plaut. 
sncluum^  i,  n.  [sueuaj  ©ernftein. 
atteo,  öma,  m.  (Borfl.)  mit  Zoppeifinn  n.  sügo  = 
ber  Sauger,  ©lutfauger  'tüiidjcrcr,  u.  o.  aücua 
= ber  Saftige  Attic  b.  Cic.  Att.  7,  13,  5. 
sücöplianta  etc.  f.  Bycophanta  etc 
Sucre,  önie,  m.  1)  Stabt  an  ber  'Künbung  be* 
gleidjnamigen  Sluffcft  in  Hiap.  Tarrac.,  j.  Alcira 
ob.  Cullera.  Zao.  Sncroneusls,  e,  adj  2)  ein 
fRutuler  Verg. 

sficüla,  ae,  f.  1)  dem.  D.  aus  Plaut.  2)  im  pl. 
alft  falfdie  Übcrjefcung  beä  grietbifeben  v«df ein 
®eftirn.  8)  §afpel,  SBiube  Plaut. 
sücus  (nicht  aucc.),  i,  m.  Saft  s.  ia  quo  alimur 
SHabrungäjaft;  stipe.«  ex  terra  trahit  s.;  corpua 
Plenum  auci  soll,  ftrot}enb  Ter.,  *uvae,  *am- 
Droaiae.  ßierb.  a)  »Zrant,  Sdftcben  al«  'Hrjnei 
sucos  herbasque  dedi;  purgantes  pectora  a.  b) 
jebe  bitfe  (Jlüfiigfeit  »piacis,  »nigra«  loliginis, 
•olivi,  »nectaris  aucoa  ducere;  *ova  mtlioria  a. 
Zottcr  Hur.  sat.  2,  8,  27  f.  2^  tp.  a)  Jiifdje, 
firaft,  bef.  o.  ber  SRebe  ob.  bem  fliebner,  *tene- 
rae  a.  defluat  pratdae  Hör.-,  a et  aanguia  ora- 
tionia;  amisimus  omnem  s.  ac  sanguinem  civi- 
tatis. 

»taüdftrium,  ii,  n.  [audor]  Scbwcil',  Schnupf: 
tu  cb-  — südfttörluH,  adj.  [audatorj  jum 
Scbwipen  gehörig  ob.  bicnlicb  Plaut. 
sudis  (nom.  sing,  ungcbtäucbl  ),  i»,  f.  ber  Heinere, 
jugefpipte  $fabl,  auch  a(3  '-Baffe,  acutum  au- 
demque  gerer«  = Solbat  fein  Tib. 
südo,  1.  1)  inCniu.s.  fdjwipcn  sanguinc;  a.  ct 
algere,  B.  angefhrengter  ©ewegung  Hör  §iero. 
a)  n.  etw.  f^wipen,  triefen,  feudjt  fein 
acuta  aanguine  Liv. ; »tepido  umorc  lacunae 
bampfen.  b)  *o.  ber  geucbtigleit  felbft,  betau«:, 
berabfdjmipcn  balsama  ligno.  c)  tp.  ficb 
auftrengen,  abmüben  audandum  eat  hia  pro 
communibua  commouis;  fin  quibua  (cuuaarum 
forenaium  anguatiia)  aatia  mihi  superque  suda- 
tum  eat.  2)  trän«,  auäfcbwipen  »quercua 
mclla,  farboreo  balsamum  fbalaama  audantur. 
ZaB.  südor,  Sri«,  m.  1)  Scbweig  s.  excutcre; 
aimulacrum  multo  a.  manavit;  *«.  manat  ad 
taloB,  *it  per  artua;  »frigidus  Zobe«fd)Tfeib. 
2)  tp.  Scbwciä,  Slnftrenguna  ris  multi  a.; 
multo  a.  ac  labore;  aummo  mifitum  s. ; »mini- 
mum  audoria  habere  (loften);  faudore  acquirere, 
quod  poaaia  aanguine  parare. 

Sudracae,  ärum,  m.  ©oll  in  3nbien  Curt. 
südücülnm,  i,  n.  jsudo]  Sdjiucifitucb,  a.  flagri 
Schimpfname  eine«  Stlaoeu  Plaut. 
südiis,  adj.  [ae-udus]  »troden,  fetter  ver; 
subst.  ».  a)  *ber  llare  $immel«raum.  b) 
trodenc«  u.  heitere«  ©fetter. 

Suebl  ;nicbt  Suevi),  örum,  m.  bie  Sueben,  ein 
grofeer  germanifeber  ©öllerftamm  an  ber  Dftfee, 
Bon  Wo  et  ficb  nach  SBcften  unb  Süben  Berbreitete, 

51* 


804  Sueba  — 

nodj  fortlebenb  in  bem  Worte  'Schwaben’;  sing. 
Stielm,  ae,  f.  eine  6uebin.  ®an.  a)  Suebiis, 
adj.  b)  Suebla,  ae,  f.  ba®  2anb  ber  Sueben, 
c)  SuebTcus,  adj. 

sucsco,  evi,  etum,  3.  [sueo]  1)  intrans.  an  etm. 
fid)  gerobhnen,  et».  gewohnt  »erben  mi- 
litiae  Ter.-,  baB.  perf.  ici)  bin  gewohnt  quod 
aueati j fm.  in/.  2)  trans.  an  etm.  gewöhnen 
lectos  viros  dieciphnä  et  iraperiia  Tac. 

Suessu,  ae,  f.  l)  BoBftänbig  8.  Aurunca,  alte 
Stabt  bet  21u runter  in  Kampanien.  ®aB.  -Hümi«, 
adj.  2)  S.  Pometia  1.  Pometia. 

Suesaiönca,  num,  m.  belgifefje  Bölferfchaft  jmifthen 
ÜJiamc  u.  3fb«-  [örum,  m. 

Suessüla,  ae,  f.  Stabt  in  Kampanien.  Ban.  -Unt, 
SuCtönln*,  a)  C.  S.  Paullinus,  Statthalter  ®ri= 
tannien®  Tac.  b ) S.  Lenis,  Xribun  bet  13.  i!e= 
gion  Suet.  c)  beffen  Sohn,  C.  S.  Tranqaillas, 
©ehetmfelretär  be®  Kaifer«  fcabrian,  Berfafjer  ber 
vitae  XII  imperatorum  Plin.  ep. 
auetua  (aüetua  Hör.),  adj  [partic.  ü.  aueaco]  1) 
an  etm.  gercöhnt  annia  Verg.,  flatrociniia ; 
fvemacula  multitudo,  lasciviae  sueta;  exter- 
nae  superbiae;  m.  inf.,  Verg.,  Hör.,  Liv.  2) 
motan  man  gewöhnt  ift,  gewohnt  proelia,  con- 
tubernium  Tac. 

Snevl,  Snftft  etc.  f.  Suebi. 

Süfes  (Suff.),  etia,  ro.  [pljömc.  u.  h{bt  schofet 
SRid)tet]  bie  höchftc  obrigleitlitbe  $etfon  in  Kar- 
thago, pl.  bie  Suffetcn  Liv. 

Buffarclno,  1.  [aub-farcio]  Bell  ftopfen,  soll 
paden,  belaben,  partic.  suBareinatua  Com. 
anf-fbro,  — — 3.  t)  (Berti.)  unter  et».  brin  = 
gen,  unterhalten  corium;  fa.  se  ficfi  aufrecht 
erhalten.  2)  tp.  et».  Üble«  ertragen,  erbul= 
ben,  auSljalten  anhelitum,  plagaa  Haut.; 
eiua  (mulierculae)  sumpt.ua  ctjchwtngen  Ter. ; 
poenam,  poenas  alcis  rei  de.;  *nec  claustra 
nec  custodea;  vix  b.  Ter. 
anffertua,  adj.  [aub  u.  farcio]  Boügejtopft,  bah- 
subst.  33 oll tönenbe®  alqd  aufferti  tinnire  Suet. 
Suffes  j.  Sufes. 

aufficienter,  adv.  [aufficiena]  (fpät  u.  feit.)  t)in- 
Idnglich,  genügenb.  — autfTclo.  feci,  fectum, 
3.  (sub- facto]  I)  trans.  1)  gleichf.  unter  etm. 
machen,  t h u tt , bap.  ( Ourt .)  opus  ben  Srunb 
ju  einem  (bebäube  legen ; ’angues  suffecti  (untere 
laufen)  oculoa  sanguine  et  igui.  fpiern.  an  bie 
§anb  geben,  barreichen,  barbieten,  geben 
•tellua  umorem  et  graridaa  frugea;  *campua 
tibi  praevalidas  vitea;  *pecori  frondem  aut 
paatoribua  umbraa;  fltaliae  cunctarum  rerum 
abundantiam;  *Danais  animos  vireaque  Becnn- 
dasj  milites  excursionibus  jujicf)cn  JU  Liv.  2) 
a n eine®  Bot  Ablauf  feiner  AmtSjeit  Berftorbenen 
ob.  nicht  richtig  (Dcwähltcn  Stelle  mähten, 
ttatbmählen  (B.  Bolle  ob.  B.  Kollegen)  cenaorem 
in  locuut  demortui;  collegam  auffici  cenaori; 
consul  suffectua;  ilaadrubale  imperatore  (jum 
g.)  auffecto;  *b.  Bienen  regea  et  paryoa  Qnintea 
Verg.;  bah-  *nach»achfen  laffen,  erfeben, 
ergänzen  aliam  ex  ulia  genorando  prolem. 
II)  intrans.  nuöreichcn,  genügen,  hinläng- 
lich f*iu,  gemaihfen  feilt  scribac,  muri,  re- 
migea;  acalia  non  aufficientibus  devoluti  Curt.; 
Volacia  militea;  non  umbo  ictibua  hält  nicht  tc. 
au®  Verg.;  frires  labori  certaminum;  faetaa 
vix  tantia  matura  robua,  aed  abunde  aufficiena; 
ad  alqd  Liv.,  *in  alqd;  adveraua  quattuor 


Buffragium. 

populoa  Liv.;  fsufficit  (e®  genügt)  m.  inf.,  cs 
ut,  ne;  *m.  inf.  bermögen,  imftanbe  fein, 
suf-figo,  3.  an,  auf  ob.  unter  etm.  fügen 
heften,  fteefen  alqm  cruci,  *fin  cruce,  fin 
crucem ; fob  quam  noxam  in  medio  foro  a Poe- 
nia  patibulo  auffixua  est;  f caput  hastA  suffixom 
snffimen,  Inia,  n.  (Ob.  fast.  4,  731)  -men  tum,  i. 
n.  [suflio]  SRäuchcrmerl. 
suffio,  4.  räuchern,  beräuchern  ’thjrno;  *lo- 
cum;  *8uffita  urna. 

suf-flävus,  adj.  etma®  blonb,  hellblonb  Sud 
anf-flo,  1.  aufblafeu  celeriter  tibi  bacc»- 
Haut.;  bilbl.  ae  uxori  auae  »otnig  fein  osi 
Plaut.-,  illa  (rannt  sufflans  ae  Hör.;  Bumätai, 
al»  adj.  jornig  Plaut. 

sufföco,  l.  (eub-faucesl  jmbm.  bie  Kehle  ;u 
fchnüren,  jmb.  erftiden  patrem;  bilbl.  au« 
hungern  urbeni  et  Italiam  fame  Cie. 
auf-fbdio,  3.  1)  untergraben,  stauplen,  --m 
nieren  sacella  auffosaa;  murum;  fAlexandm 
eat  auffoaaa;  -fmoenia  cuniculo.  2)  Bon  untei 
burchbohten  equoB  Caes.,  filia  equia. 
stiffrägätio,  önia,  f.  fsuffragor]  ba®  Stimmet 
für  jmb.,  Smpfehtung  ju  einem  Hmte,  8c 
günftigung,  consulatus  jum  Ä , militari«,  ur- 
bann;  habemua  nostram  a.,  ai  minus  potenten., 
at  probatam  tarnen. 

snffrägütor,  öris,  m.  [suffragor]  ber  für  p*t 
flimmt,  Segünftiger,  Unter  ft  üper,  Smpfct 
ler  ju  einem  ümtc;  (Bor=  u.  nacptl.)  Smpjct 

ler,  Befärberer,  Slnbänger  übeth-  ®at>  **<• 
rrägätörtus,  adj.  bie  Seffltberung  jum  «mir 
betreffenb,  bapin  abjielenb  amicitia  Q.  Cu. 
pet.  cons.  §.  26. 

snffrAginm,  ii,  tt.  (Ableitung  unfithet)  1)  Ab 
ftimntung  ber  Bürger  in  ben  Komiticn,  abju 
gebenbe  ob.  abgegebene  Stimme,  Botur 
überh-  (ohne  Slotioierung ; Bgt.  nententia),  tabelU 
ritioaum  occultat  8.;  (ornne.s  lege«)  quae  tegte: 
omni  ratione  a.;  largitione  corrupta  a.;  fta 
cita;  nibil  ut  fuerit  in  auffragiia  roce  melius : n( 
a.  non  in  multitudinia,  aed  in  locupletium  pot e 
state  esset;  deactiptua  populus  cenaa,  ordn 
bus,  aetatibus  plus  adhibet  ad  Buffragium  cor 
ailii;  a.  (sing.  u.  pl.)  ferre,  de  alqo;  in  s.  ire. 
a.  inire  jur  Abftimmung  fdireiten;  centuri as  j 
s.  mitte  re  abfiimmen  laffen;  tribus  ad,  in  «*f 
fragium  revocare;  a.  it  per  omne«  = ounc- 
auffragium  ferunt;  suffragii  latio;  (Liv.  40,11 
B.  ben  Senforcn:  mutamnt  auffragia  fte  modtn 
in  ber  Art,  mie  bie  Stimmen  abgegeben  avtin 
eine  Anbetung;  cunctia  b.  cinftimmig;  teatarr: 
teatularum  f.  teeta  3),  teatula;  aex  a.  Jjies;" 
auch  bie  6 Äittercenturien  in  ber  Setfaffung  fc* 
SerBiu®  XuIItu®  (außer  ben  12  b.  ihm  hinjugeüi 
ten  ob.  umgeftaltetcn),  infafem  fee  eben  io  rr 
<6)  Stimmen  jählten;  eblandita  a.  etfchlichci 
2)  ba«  Stimmrecht,  Wahlrecht,  bie  »ähln 
e.  alcui  impertiri;  non  a Omnibus  datum  e*. 
Bi  populo  Born,  liberum  b.  datur;  suffragio 
cIubuh  ; sine  suffragio  habere  civitatem;  r» 
OBt  militaria  auffragii  bie  Solbatcu  haben  be 
über  abjufttmmen.  3)  Beiflimmung,  Beifall 
Stimme,  Urteil  quem  nemo  cuffragio 
gnum  putet;  magiatrum,  b.  tuo  et  compotw-x 
tuorum  rhetorem;  *ventosae  plebi»  s.  ()d 
•aupplex  populi  a.  capto;  fGabium  Baa-rx 
voto  pariter  et  a.  prosequor;  cuiua  suffragio  * 
natua  libentissimo  indnlgeat. 


805 


suffragor  — Sulpicianus. 

lffrägor,  dtp.  l.  [ngl.  suffragium]  1)  e.  t.,  für  Solle,  im  Saget)  errichtete  Grhöfjung,  Iribüue 

mb.  ob.  et»,  jtimmen,  }U  einem  Smte  cm-  in  suggestia  consistere.  B)  euggcatuH,  us,  m. 

Pfeilen,  beförbern  alcui.  2)  übet!).  begfin*  Erhöhung  «)  fin  orcheatra  erhöhter  Stp.  ß) 

jtigen,  unterftflpen,  empfehlen,  förbern  — » suggestum  Cats.,  Liv. 

ilcui;  domua  domino  ad  conaulatum;  cupiditati  suggraudis,  e,  atlj.  [Bub  u.  grandia]  jicmlicp 

ilcis;  legi  illius  spea;  buic  conailio  etiam  illa  groß,  jiemlid)  geräumig  Cic. 

rea,  quod  etc.;  fortuna  auffragontr;  fapei  publi-  auggrödior,  greaBua  Bum,  dtp.  3.  [sub-gradior] 

:ae  robur  aetatia.  ( Tac .)  heranfchreiten,  itüden  propiua;  quoa 

itTringo,  fregi,  fractum,  3.  [sub-frango]  unten  dui  Rom.  acie  auggreaBua. 

(erbrechen  taloa  alcui  Plaut.,  crura  alcui.  güglllfttio  (augg.),  Gnu,  f.  [augillo]  eigtt.  ba« 
if-fügio,  3.  1)  i»trans  untei  et»,  fließen  in  Stau»  u.  Slaufcplagcn,  bah-  tp.  Serböljnung, 
tvctn.  21  ffraMB.  entfliegen,  entgegen  alqm.  Sejchimpfung,  Liv.  — sügillo  (augg.),  1. 
£ao.  suffugium,  ii,  «.  1)  3uflucfct«ott,  3“  = eigtl.  braun  u.  blau  fcplagen,  bab.  ocvljötjncn, 
•lucht  tnuiluui  aut  imbria  aut  aolis;  faubter-  bcfchimpfen  primia  anma  augillatoa  Liv. 

-anei  apecus  a.  hiemi;  fid  plurimia  et  admini-  abgo,  xi,  ctum,  3.  1)  jaugen.  2)  einfaugen 
mlum  et  8.  erat;  tut  proxima  quaeque  b.  errorem  cum  lacte  nutncia. 
iccuparent.  2)  +§ilfS»,  Sdjupmittel  urgen-  gni,  gen  b.  pron.  reflex.  feinet,  gegen  fid), 
tium  malorum  gegen  ic.  dat.  sibi,  acc.  ae  u.  sese,  wie  auua,  entmcbet 

lf-fulcio,  4.  1)  Bon  unten  flüpen,  unter;  auf  ba«  Subjett  beSfelben  Sape*  ob.  tu-  abtjängt- 
lüpen,  bilbl.  firmiter  Plaut.  2)  ol S Stüpe  gen  Säpen  auf  ba*  rebenbc  ob.  bentenbe  Subjett 
tntcrfepen,  nnterflemmen  columnam  mento  be*  tegictenben  Sage*  fid)  bejichenb  ipso  ae  quis- 
Plaut.  que  diligit;  petiit  ut  ad  ae  scnberem;  eum  aibi 

if-fnndo,  3.  1)  unter  et»,  gicfjen,  unter;  demandaaae;  auch  ohne  Dortjergeljenbe»  befümm--  . 
lauien  taffen,  meift  im  pass,  sangu»  cordi  tc«  Subjett,  f.  auua  B);  bi«W.  mit  angehängtem 
mffusus  unter  bem  §erjen  ftrömenb;  »aqua  auf-  met  f.  inet.  3n*bef.  a)  sibi  ali  dat.  ethic.  quid 
'usa  SBafferfucpt;  audienti  rubor  auffusua  et  er;  hic  aibi  veatitua  quaerit  Ter.\  quid  Bibi  vult? 
rötete  Liv.  ; »fpallor  auffusus  eat  (ei)  er  »atb  b.  auua  al«  Serftärtung  be«  ©efi^begriffeS  reddam 
jta&;  *pulchra  vcrecundo  aufFunditur  (wirb  übet;  auum  aibi  fein  Sigentpum  Plaut.;  buo  b.  hunc 
»ffen)  orarubore;  eat  illi  facioa  liberal»,  molto  gladio  iugulo  Ter.;  priuaquam  tu  auum  b.  ven- 
;anguine,  multo  rubore  auffuaa  PI  in  ep.  1,  14,  derea  die.  Phil  2 §.  96  6)  ad,  apud  ae  eaee, 

1;  f sanguinis  color  auffunditur  blutrot  »er;  apud  ae  f.  ad  I)  1),  apud  1)  a). 

)en;  *virgineum  ore  ruborem  (b.  Sionbel  mit  «nillna,  adj.  [aus)  oon  Schweinen,  Scf)»eine; 
miflfräuli^er  9töte  ba«  Äntlip  umhüllen ; pier».  caput;  grex  (in  öltet  Sormel  b.  Liv.). 

mrtic.  auffusus  o.  et»,  unterlaufen,  mit  et».  Sniönes,  num,  m.  bie  ältefien  Semoljnet  Stanbi; 
einer  Seue^ttafeit)  unten  benept,  bebedt,  naoien«  Tac. 

tether  calore  a.;  animus  nulla  jnalevolentiä  a.  SulcitAni,  örum,  m bie  Einwohner  Bon  Sutci 
oeltber  feine  Stber  B.  Übelwoüen  in  fid)  bat,  tein  (fjafenfiabt  an  bet  ftüfte  Sarbinien«). 
x.  lennt;  »suffaaus  lumiua  flammä,  *lacrimia  *aulco,  t.  [aulcua]  1)  furchen,  mit  Jurten 
)culoa ; »minio  gefärbt;  *salea  b.  feile  beiden;  burcf) jieljen  agroa;  humum  vomere;  serpens 

>et,  hömifdjer  SBip.  2)  jn  = , eingiefecn  mare  arenam;  cutem  rugia  runjeln.  2)  burdjfapren , 

rin»  SJeermaffer  in  ic.  aquulam  Plaut.;  me-  = fd)iffen  undas  rate,  vuda  carinü,  maria. 

um  Ov.  gnlcuH,  i,  m.  1)  gurret  imprimere  a.,  »infidere 

if-füror,  dtp.  unter  ber  5“nb  ftcfjten  Plaut,  aulcoa  telluri,  aratro  b.  patefacere;  *meton.  bn« 
if-fuHcng,  adj.  bräunlir^  Tac.  ©flögen.  2)  tp.  infindere  sulcoa  B.  CEinfcpnitt, 

ägambrl  f.  Sigambri.  ben  ein  Sdjiff  maipt ; *®a^n  eine«  9Dleteor«; 

ig-gäro,  3.  l)  *untet  et»,  bringen,  tragen,  *eine@tube, Säume bineinju(epen;*8eugung«; 
egen  flammam  costis  aSni;  im  Silbe  flammam  felb  (im  Silbe  B.  lieren). 

•t  materiem  invidiae  criminibua  auia  nähren  sülfnr,  aulfäreug  f.  sulphur,  aulpbureuB. 
liv.;  auftragen,  >fabren  humua  auggeata  Sulla  f.  Cornelius  F)  1)  2)  8).  SaB.  1)  Sulla- 

Prqp. ; tp.  in  einer  {Reihenfolge  ber  Vlufjafjlung  nun,  adj. ; subst.  -lnui,  örum,  m.  bie  Änbänger 

leifügen,  folgen  laffen  reiba,  quae  deaunt;  be«  SJiftator«  Sulla.  2)  aulUtärlo,  4.  ben  Sulla 
mic  sententiae  ratiunculas;  auggerebantor  nachahmen,  jpielen  »ollen  (fchetjh-)  Cic. 
lamna  aleatoriu  tarnen  noch  h'u.iu;  Brato  atatim  Alt.  9,  10,  6. 

lortenBium;  unter  ber  §anb  beibringen,  Sulmo,  önia,  m.  1)  Stabt  im  Äebiete  ber  ©ä- 
>ruBo  ludua  est  auggerenduB  mit  müjfen  bem  ligner,  subst.  -nensca,  ium,  m.  2)  ein  Siutu» 

Drufu«  einen  Streich  fpielen,  eine  9!afe  brehen  ler  Vtrg. 

Tic.  Att.  12,  44,  2.  2)  jnfüt|ren,  ^tragen,  sulphur,  üria,  m.  Schwefel;  a.  vivum  (Liv.)  ge» 

larreidjen,  liefern,  an  bie  ©anb  geben  biegenet  Schwefel,  pl.  S<h»efelbämpfe,  »bäbet 
iia  rebua  eumptum  Ter.;  »alcui  tela,  feibum,  bei  Saj i Hör.  ep.  1,  16,  17.  San.  *t»ulphäreus, 
omnium  rerum  apparatua;  fauggerendo  quan-  adj.  fdj»efelig. 

um  concupiacunt;  bilbl.  a)  liefern,  gewähr  Sulpiclu«,  l)  Serv.  S.  Galba,  ftonful,  tüchtiger 
en,  Gelegenheit  geben  ju  »diaitias  ali-  SRebner.  2)  C.  S.  Gallus,  Senner  ber  griech-  Bi= 
nentaque  tellua;  taffatim  ligna  proximae  teratur,  guter  Siebner.  3)  Serv.  S.  Rufus,  au«ge> 
ilvae;  flacua  piscem,  feraa  ailvae.  b)  fein;  seiepneter  gurift,  Seitgenoffe  ßtceio«.  4)  P.  S., 
ebtn,  jur  Sprache  btingen,  anraten  quos  SoItStribun,  Urheber  be«  Gefepe«,  moburch  ba« 
qucatuB)  in  tali  re  dolor;  qaaedam  de  utiü-  ftommanbo  gegen  Slithribatc«  bem  SRariuS  über* 
ate  rei  publicae;  suggerente  coniuge  auf  bie  tragen  »arb.  5)  P.  S.,  räm.  ffonful  ju  Slnfang 
rinflüfterungen  k ; auggerente  ir&.  San.  A)  «ug-  be*  macebon.  ftriege«,  200  n.  Kl».  6)  ein  räm. 
eatum,  i,  n.  bie  ju  öffentlichen  Weben  (Bor  bem  fciftoritrr.  §iern.  a)  »-eins,  adj.  b ) -elänus,  adj. 


806 


sultis  — sum. 


gültig  f.  2 toIo  1)  g ). 

gnm,  fui,  esse  [sum  abgefürjt  au4  etum,  B.  lagt 
(t/pi)  u.  fui  B.  Betalt.  fao  (griech-  qptiaa);  8iom 
ft.  Bim  Com.;  escit  (Betaltet)  — erit,  escunt 
ft.  erunt,  füvimus  ft.  fuimus  Enniua  b.  Cic. 
de  or.  3 §.  168;  fuam,  fuaa,  fuat,  fuant  ft. 
sim,  sis  etc.  Com.,  Verg.  Aen.  10,  108,  Liv. 
26,  12,  6f  t erb.  anom.  fein  1)  als  Sopula, 
fit.  bie  ©erbittbuttg  beS  SubjeJtS  mit  bem  'f}rfbi> 
late  bejeidjuct,  mit  ad}.,  subst.  ob.  pron.,  in 
luclcfiem  (jafle  est,  sunt,  esse  befonbetS  in 
®auptfäf)en,  u.  wenn  bie  Seutlidjfeit  batuntet  nicht 
leibet,  oft  auSflelaffen  wirb,  feiten«  in  abl)ängi= 
gen  Sähen.  ®4  fleht  aber  sum  als  fiopula  iiis= 
bef.  o)  m.  gen.  poss.,  junichft  um  etm  als  (Eisens 
tum  u.  gleichfam  als  integtieienben  Seit  eine« 
©egenftanbe«  ju  bejeichncn,  jmbm.  ob.  einer  Sache 
eigen  fein,  gehören,  in  jmbS.  (Bemalt  u. 
§anb  fein,  u.  est  alqd  alcis,  meum,  tuum, 
suiim,  nostrum,  vestrura  est  eS  ift  jmbS., 
meine,  beine  ic.  Sache,  Sigenfdjaft,  3rt, 
©rauch,  ©ewohnheit,  ©flicht,  Sufgabe,  es 
ift  ein  ©emeis  u.  etm.,  eS  pflegt, 

foll  jmb.,  eS  gebührt  jmbm.,  eS  fommt  jmbm. 
ju,  ift  eigentümlich  Gallia  68t  Ariovieti;  om- 
nia  hostium  erant;  Dolopes  numquam  Acto- 
loium  fuerant;  Bi  defenditis,  v es  tri , ai  deee- 
ritis , Samnitium  erimus;  civitatis  Ithodiorum 
esee;  cuius  tum  fascee  erant;  *quorum  virorum 
prisea  comoedia  ent  bencn  baS  alte  fluftfpicl  ge: 
hört,  bie  ic.  geschaffen  haben  llor.;  »publica  ma- 
teries  privati  iuris  erit  wirb  jum  ©igentum  beS 
einzelnen;  liberae  civitatis  esse  ©ürgcr  eines  ic. 
fein;  ipsorum  esse  consilium  ber  (bttfcfiluft  ftche 
bei  ihnen;  optimarum  partium  esse;  totos  An- 
tiochi  esse  Actoloa;  plebs  novarum  reruni  at- 
que  Hannibalis  tota  est;  hominum,  non  eausa- 
rum  toti  erant  nahmen  tRücf ficfjt  auf  ic.;  vox  tota 
tribuniciae  potestatis  erat;  suarura  reruni  erant 
amissa  re  publica  tümmerten  (ich  um  re ; est 
aduleacentis  m.  tri/'. ; est  hoc  Qallicae  consue- 
tudinis  ut;  eat  summa»  dementiac;  moris  esse 
Graecorum  ut;  petulantia  magie  est  adulescen- 
tium  quam  aennm;  non  modo  id  virtutis  non 
est,  sed  eat  potiua  immanitatis;  levis  eat  animi 
m.  inf.;  res  est  consilii  bebarf  ber  Seratimg; 
alqd  est  mei  iudicii;  quid  sui  consilii  eit;  quid 
esset  suae  voluntatis  Caes.  b.  G.  4,  16,  2;  *sive 
natnrae  est  hoc  aive  artis  mag  bieS  Statur  ob. 
Sunft  bewirten;  *hoc  totum  muneris  est  tui; 
♦tantae  molis  erat  m.  inf.  fo  Biel  Änftrengungeu 
foftete  eS  Verg.;  *non  opiB  est  nostrae;  est 
tuum,  fuit  meum  iam  pridem,  nostrum  est  m. 
inf.  ; cBipt.  nihil  habebimus  nisi  beneficii  alieni 
«=•  nisi  quod  sit  b.  a.  Quint.  10,  2,  6.  Such 
läfjt  fich  am  leichtefteu  als  gen.  posa.  ertlären  ber 
gen.  eines  gerundiv.  bei  esse,  im  ©eutfchen  woju 
gehören  ob.  bienen,  (ich  eignen,  geeignet, 
bicnlid)  ob  fötberlid)  (ein  quae  res  ever- 
tendae  rei  publicae  eBsent  Cic  ; reginm  impe- 
rium  quod  mitio  conBervandae  libertatis  atque 
augendae  rei  publicae  fuerat  Sali,  ßjtet  Liv., 
ea  prodendi  imperii,  tradendae  Hannibali  vic- 
toriae  esse;  nihil  tarn  »equandae  libertatis 
csbo;  pleraque  diesolvcndarum  religionum  esse; 
etai  prodendae  patriae  dirsolvendaeque  rei  pu- 
blicae est:  eUipt.  quae  postquam  gloriosa  modo 
neque  belli  patrandi  (■=  et  quae  b.  p.  non  es- 
eent)  eognovit  Sali.  Jug.  88,  4;  ceteraque 


probandi  ac  refutandi  =*  ceteraque  quae  p.  ar 
r.  sunt  Quint.  10,  1,  49. 

6)  m.  gen.  ob.  abl.  quält t.  eines  mit  einem  adj 
3abtwort  ob  pron.  oerbunbenen  SubftantioS  = 
haben,  befipen,  jeipen  (mit  bem  Unterfdjiebf, 
ba&  Öurch  ben  gen.  etne  mit  bem  SBefen  eine! 
©egenftanbeS  Berbunbene  eigenfdjaft,  burch  ber 
abl.  eine  folche  auSgebrüilt  wirb,  bie  als  Äuget: 
lichteit  an  einem  ©egenftanbe  wabtgtnomntn 
wirb)  Papirius  Cursor  invicti  ad  laborem  cor 
poris  fuit;  Senonnm  civitas  est  imprimis  firma  et 
rnagnae  inter  Gallo«  auctoritatis ; sumrni  labo- 
ris  esse,  res  est  inultae  operae;  se  nullius  wo- 
menti  apud  exerei’.um  fore;  spatium  est  peduo 
sexceuTorum  beträgt;  Xerxis  classis  inille  et 
ducentarum  navium  longarum  fuit;  esse  ingenti 
magnitudine;  Iphicrates  fuit  et  animo  magEc 
et  corpore  imperatoriäque  formü;  Iierodotu- 
tantä  est  eloquentii,  ut;  quä  nos  in  liberoi 
nostros  indulgentiä  esse  debemus?  aetate  es 
sum  Ter.;  qui  iam  stipendiis  confectis  erant: 
bellum  variü  victoriä  fuit;  tenuissima  valeto 
dine  esse;  fac  animo  magno  sis;  alqo  numer 
esse;  bono,  inimico  animo  esse;  ea  erat  civi 
tas  magnü  inter  Belgaa  auctoritate;  eä  stultit:. 
fuissem;  simus  ea  mente;  sit  aeteraä  gloril 
Marius;  capillo  longo  barbüque  erat  pro- 
raissä  Nep. 

c)  m.  gen.  ob.  abl.  beS  SBerteS  magni,  parr 
tanti,  pluris,  plurimi,  quanti,  nibili  esse  Biel  x 
Wert  fttn;  sextante  Bai  per  totam  Italiam  erat, 
mille  sestertiis  esse. 

d)  m.  dat.  ber  ©eftimmung,  bei  3»ecfe8,  ww. 
paffen,  fd)icflith,  tauglich,  fähig  feit 
Woju  gereichen,  bienen,  fein  oneri  ferendc 
esse;  rem  publfcam  esse  gratiae  re  ferenda- 
solvondo  oeri  alten o esse,  non  esse,  jahlnns* 
fähig,  : unfähig  fein;  quae  diutinae  otadicc 
tolerandae  erant  Liv. ; poenam  illorum  sit 
oneri,  impunitatem  perdundae  rei  publicae  fen 
Sali.  Cat.  40,  2;  (alcui)  impedimento  esse;  qnv 
detrimento,  maculae,  invtdiae,  infamiae  noh 
Omnibus  esse  possint;  haec  civitas  praedae  täht 
et  quaestui  fuit;  esse  fraudi  et  damoaticm. 
quae  signo  sunt  omnia;  vitam  rnsticam  probt: 
et  crimrni  esse;  oneri  esse;  saloti  esse  alra 
ut  et  vobis  honori  et  amicis  utilitati  et  rt 
publicae  emolumento  esse  possitis;  (alcui)  scr 
lio,  praesidio,  subsidio,  usui,  odio,  contempts 
terrori,  laetitiae,  gaudio  esse;  exitio  esse;  »1 
cui  curae,  cordi  esse;  alcui  invidiae  esse;  siq. 
alcui  rnagnae  invidiae,  magno  praemio  est  ,V« 
’iustae  quibus  est  Mezentius  irae  berrn  st  r 
regt;  magno  argumento  est;  exemplo  esse;  csi 
legatio  ipsa  morti  fuieset  Cic.  Phil.  9 | S 
quae  aut  utilia  aut  benevolentiae  esse  croi- 
bant  Sali.  Jug.  103,  7 ; qui  alcui  rei  est  irr 
ctw.  nüjjc  ift  Ter. ; *hoc  iuvat  et  melli  est  W» 
wie  Zottig  Hör.;  duas  res  ei  rubori  fu«M 
illud  Cassiannm,  cui  bono  fuerit  wem  its 
Blühen;  quibus  occidi  patrem  S.  Roscii  tu»- 
fuit.  j)afür  fleht  b.  esse  fcltener  ein  wenn  . tres. 
mehr  bie  fflirflichfeit  bet  Sache  als  baS  ©efhr* 
fein  ju  etw.  auSgebrüdt  werben  foll,  fo  wie  cifi 
wegen  eine«  ©egenfahe«  Tnrnos  sui  cuique  pr 
riculi  recens  erat  documentum;  insigne  doc 
mentum  Sagunti  ruinae  erunt;  si  mors  CI» 
salus  restra  fuerit;  quibus  Damaaippi 
laetitia  fuerat;  qr.orum  imponitas  tuae  cleB»; 


Bum. 


807 


iae  laue  eet;  cuius  mors  tibi  emolumentum 
utura  eit;  eam  (diecordiam)  impedimentum 
lilectui  fore;  domestica  quies  sofacium  fuit; 
iraedam  esse;  fnec  rubor  (sc.  e»t)  intcr  co- 
nites  aspici  Tac. 

volenti,  cupienti  aliquid  est  alicui  f. 
!.  volo  f).  f)  m.  gen.  part.  'operum  hoo  — 
uorum  est  f.  opus  1).  g)  id  est,  hoc  est  f.  is 
i)  l)  a),  bic  8)  b). 

einen  oolipänbigcn  !fjräbilnt«begriff  enthob 
enb  a>  o.  bet  Gjiftenj  eines  ©egenflanbe«,  t>ot  = 
lanben  fein,  ejctfticren,  ba  fein,  leben,  am 
ieben  fein,  fein,  ftattf inben,  fich  ereignen 
•ese  ea  dico,  quae  cerni  tangive  possunt;  deos 
esse  ct  non  n.'glegere  huiuatia;  est  oaeleste 
inmen,  es,  magno  luppiter;  omnes  qui  sunt, 
jui  fuerunt,  qui  futuri  sunt;  nec  euiiu,  dum 
■ro,  angar  ulla  re;  adbuc  ramm;  qui  in  hac 
erra  fuerunt;  Homerus,  qui  multis  ante  sae- 
•ulis  fuit;  esse  ad  scribendum  ■-  > adesee  scri- 
»enclo  Cie.  Att.  1,  19,  9;  cum  fremitus  aperte 
rsset  ba  tnat  Liv.  4,  60,  9;  nullus  sum  f.  nul- 
us;  fuimus  Troes,  fuit  Ilinm  I erg. ; fuit  (bic 
}eit  ift  notübet),  cum  hoc  dici  polerat  Liv. ; 
•rum  me  tibi  fuisse  nufge^ört  habe  jtt  feilt 
Plaut.;  quid  tibi  est?  roa«  tfl  bit  igefdichen)? 
nab  hoft  bu?  quid  se  futurum  esset  mit  ihnen 
)efd)e^en;  Bi  quid  eo  fuerit,  si  quid  me  fuat 
iiplicm.  = si  quid  ei,  mihi  accideiit,  accidat 
Plaut.;  'fuerit.  quodeumque  wie  cS  mit  auch 
tgehen  mag;  *quid  fuit  (WaS  »at  cS,  wie  laut 
8),  ut;  and}  wo  fein,  wohnen,  weilen,  le= 
»en,  fid)  befinben,  flehen  Romae  esse;  in 
;astris,  in  agro,  in  hortis  esse;  'esse  in  alqo 
n jmbm.  {teilen,  in  jmbS.  ©eftalt  oerwaitbelt  fein; 
esse  in  terris  nod)  leben;  (aqua)  erat  (reichte) 
lectoribus  tenus;  praeceptum  illud  in  omnium 
■nimis  esse  (bel)etjigt  werben)  dehet;  in  Mil- 
iade  erat  (fanb  fid)  ic.  ob.  3R.  befaß  jc.)  cum 
umma  humanitas  tum  mira  communitas;  quo 
lie  inTusculanum  essem  futurus  tommen  würbe; 
•ecum  (für  fid))  esBe;  apud  alqrn  esse:  est  apucl 
ilqm  eä  bci&t , ci  ftcljt  bei  tc.,  bei  Gitaten  and 
Schriften,  auth  nt.  acc.  e.  inf;  m.  partic.  est 
ipud  Platonem  Socrates  — dicena  Critoni  etc.; 
iud)  esse  in  m.  abl.  be«  8udje«,  Stüde«  ic.  est 
|uasi  in  extrema  pagina  Phaedri  hi«  ipsis  Ter- 
ris loquens  Socrates;  est  in  Pge;  quid  fuit 
ftanb)  in  literis?  über  qui  est  (fjanbclt)  de 
inimo;  libri  qui  sunt  de  legibus;  ut  est  (e« 
leiht;  in  proverbjo;  si  quid  urcani  in  curia 
uerit  ootgefommen  Liv.  23,  22,  9;  esse  in  aero 
dient),  in  bonis;  in  suis  nummis  nmltis  eBse 
it  sc  mper  fuisse;  esse  in  servitute,  in  spe,  in 
naestitia,  in  nomine  et  gloria,  in  isudibus,  in 
ifticio,  in  vitio,  apud  alqm  in  bonore;  in  in- 
;enti  periculo,  in  pace  esse;  qua  in  sententia 
ne  quoque  fuisse;  in  armis  esse;  multum  sunt 
bcfd)öftigen  fid))  in  venationibus;  omnis  in  hoc 
um  lebe  gattj  barin  Uor.\  alcui  in  amore  atque 
n deliciis  esse;  non  eadem  omnibus  esse  (gelte) 
lonesta  atque  turpia.  SJiit  JlbBerbien:  pufebre 
it  simus  Plaut.;  bene  est;  rectissime  apud  tc 
unt  omnia;  ut  nunc  est  f.  suaviter;  neque  in- 
eptum  ullum  frustra  erat;  effecit  ut  ubique 
uties  quam  in  regno  essem;  Komanos  — laxius 
icentiusque  futuros;  ut  prospectus  iis  usque 
ier  saxa  facilius  foret  leistet  oonftatlen  ginge; 
tusquam  facilius  sum;  fuit  periucunde  et  Wat 


in  btt  jooialften  Stimmung  Oie.  Att.  18,  52;  cum 
in  conTivio  comiter  et  iucunde  fuisses  p.  Dei. 
§.  19;  ut  familiariter  essem  et  libenter;  ex- 
perimentum  contra  fuit  lief  ab,  taeterrima 
quaeque  impune  fuere  Tac.;  sic  sum,  ut  vides 
e«  geht  mit  fo  tc.  Plaut.;  sic  vita  bominum  est; 
sic  est;  quod  cum  ita  »it ; satis  est;  in  eo  est 
ut;  auch  in  etw.  befteljen,  auf  etrn.  beruhen 
omnetn  spem  in  impetu  esse  equitum;  *vivut 
an  ille  occidat,  in  dis  est.  gnSbef.  a)  esse  cum 
alqo  (alqa),  mit  jmbm.  jufammen  fein,  um  = 
gehen  ob.  ci  mit  jmbm.  holten;  est  alcui 
(alqd)  cum  alqo  mit  jmbm.  ju  thun  hoben, 
in  Öcrbinbung  ftehen.  fl)  esse  ab,  pro  alqo. 
y)  alcui  est  alqd  etw.  ift  für  jmb.  ba  al«  gu  = 
behüt  jut  Scnufcung  u.  Beifügung  u.  fleht  in 
äu|etet  Bejahung  ju  ihm,  jmb.  hot,  bcfijjt 
etw.  cui  tuntn  possessio  est,  ut  etc.;  est  homiui 
cum  deo  similitudo;  *quae  cuique  est  copia 
fooiel  jebet  nermag;  *quo  est  tibi  iter?  wohin 
führt  bich  bein  ffieg?  wohin  gehft  bu?  'iudicium 
est  tibi;  *nil  aequale  homini  fuit  illi  hotte  et 
an  fid).  fl)  est  ob.  sunt  qui  (gleid)Biel,  ob  eine 
nähere  ScfHmmung,  Wie  alqd,  nihil,  nullus,  ho- 
mines,  pauci,  multi  etc.,  bei  est,  sunt  ftel)t  ob. 
nicht)  c«  giebt  etw.,  nicht«,  wo«  ic.,  Heute,  35inge, 
welche  ic.,  mit  im  allgemeinen  bem  Hateinet  ge- 
läufigerem conj.,  wenn  ba«  im  fRclntiofaf)  Vlu«! 
gefagte  al«  golge  ihrer  ©igentümlicbfeit  ('folche, 
o.  bet  ®rt,  bah’)  gebacht  wirb;  nrit  indic.  , wenn 
es  al«  etw.  gaftifche«  u.  ©ewiffe«  barjufteüen  ift, 
bah-  auch  bt«w.  beibe  3Robi  abwechfelnb  folgen 
est  quod  desit;  (Hör.)  est  mihi  purgatum  cre- 
bro  qui  personet  aurem  e«  ift  als  ob  einet  mit 
ic.,  et  est  qui  vinci  possit  u.  auch  et  ift  einet, 
bet  IC.,  non  est  qui  speciosius  tractet  urma; 
est  aliquid  quod  non  oporteat  etiamsi  licet; 
erant  sententiae  quae  censerent;  quotus  quisquo 
est  qui  BOmmis  parcat?  sunt  nonnulli  qui  ea 
quae  imminent,  non  videant;  nullnm  est  ani- 
mal praeter  hominem,  quod  habeat  notionein 
alqam  dei . non  sumus  ii  quibus  nihil  verum 
esse  videatur;  non  tu  is  es  qui,  quid  sis, 
nescias;  sunt  item,  quae  apprllxntur  alces 
Cats.  b.  G.  G,  27,  1;  sunt  qui  ita  dicunt  Sali 
Cat.  19,  4;  duae  sunt  artes,  quae  possunt  lo- 
care  bomines  in  amplissimo  gradu  dignitatis; 
fuere  extra  coniuralionem  complures,  qui  ad 
Catilinam  profecti  sunt;  sunt  quidam  qui  mo- 
lestas  amicitias  fac-iunt;  'est-  quibus  Eleac  con- 
currit  palma  quadrigae  (Wie  fntcv  ofj). 
b)  prägn  bet  galt  fein,  ftatt  haben,  in  Kraft 
fein,  ©eltung  hoben,  gelten  neque  dictio 
est  Ter  ; nec  provocatio  erat;  in  quibus  auxi- 
lii  latio  esset;  bef.  sunt  ita  ci  tfl  fo  (wie  bu 
faaft)  Oie.;  est,  ut  dicis,  iuquam;  si  erit.,  ut 
volumiis;  quod  erat;  fore  id  quod  accidit;  sit 
ita  e«  fei  fo!  meinetwegen!  gnt!  esto  wie 
(Uv,  e«  mag  fein!  e«  feil  nun  gut!  auch  beim 
gortfd)ritt  ju  etw.  23ead)ten« werterem,  wenn  auf 
ba«  *orhetgcl)enbe  weniger  ©ewicht  gelegt  wct= 
ben  foü;  m.  acc.  c.  inf.  al«  o.  etw.  Borgeftetltem 
Hör.  ep.  1,  1,  81.  Quint.  10,  6,  6;  est,  non, 
nihil  est  quod.  cur;  est,  fuit  ut  e«  ift,  e«  Wat 
bet  gal!,  bah,  e«  trifft  (ich,  lommt  oot, 
bah,  n<>n  est  ut;  auch  (meift  btdjt)  nt  inf.  fuerit 
mihi  eguisse  Sali.  Jug.  110,  3;  bah.  ouch  futu- 
rum esse  ob.  fore  nt;  est  ubi  e«  ift  bet  gall, 
wo,  juw eilen  (fort»  ots)  est  ubi  id  isto  modo 


808 


sumbula  — summitto. 


valeat  Oie.;  ent  ubi  peccat  (vulgus);  ent  ubi 
plus  tepeant  hiemes?  llur.;  est  q.  amicitiao 
darf  venia  poseit  bi«  ju  einem  aemiffen 
fünfte  lann  man  allerbing«  ic.  Oie.  Lael. 
8.  61;  “fest  man  barf,  man  lann  (»ie  taxtv 
ft.  m.  inf.  Tityon  canere  erat  Verg.; 

quae  verbo  negare  Bit  Liv.  42,  41,  2;  est  vi- 
dere  Tac.  Germ.  5.  [lnm. 

sumbula,  sumbfilum  (-lus)  f.  symbola,  symbo- 
sümcu,  tnis,  n.  [fl.  sugimen  0.  sugo|  ba«  Sau  = 
euter  (bei  ben  Wörnern  ein  Sederbiffen)  Plaut. 
summa,  ae,  f.  [f.  o.  suramus]  1)  ©cfanttjaljl, 
Summe,  bie  bei  einer  Serechttung  ljetau«!ommt, 
bef.  eine  Summe  Selbe«  equitum  magnum 
numerum  ex  omni  populi  B.  separare;  fpropo- 
«it&  vitae  eins  velut  s.  partes  eingillatim  ex- 
sequar;  s.  summarum  ba«  Hauptfacit  Plaut.; 
facere  ob.  subducere  b.  f.  subduco  1);  facere  b. 
cogitationum  suarum  omnium;  reliqui;  quarum 
omnium  rerum  s.  erat  capitum  Helvetiornm 
milia  CCLXIII  etc.;  de  s.  nihil  decedet  Ter.; 
hac  8.  redempti;  pecuniae;  census  equestrem 
s.  nummorum,  b.  patrimonii  Hör.;  auch  abfol. 
Seflanb  b c 8 Werntögen«  Hör. ; übeth. 
Summe,  SRaffe,  SHenge  praedae,  copiarum, 
rnali.  2)  bie  ©efamtljeit,  ba«  ©anje,  ber 
Snbegrtff  exercitus;  in  eo  s.  victoriae  (bet 
DöHtge  Sieg)  constat,  totins  belli,  curae  omnis; 
de  e.  rorum  (bie  gefamte  Sage  bet  2)tnge)  de- 
liberare,  libere  ad  s.  rerum  (nach  ben  Crriorbet= 
nijfen  be«  ©äugen)  consnlere;  communes  rerum 
et  generum  bie  ba«  einzelne  umfaffenben  ®e= 
famtbegriffe;  *vitae  s.  brevis  (b.  ju  vitae  ge« 
hörig)  Hör.;  »operis  bie  Hnlage  u.  Vluiführung 
eine«  Jtunftmerlc« ; ‘hodierna  (nämlich  be«  lutjcn 
Beben«);  ad  summam  überhaupt,  alle«  }ufam= 
mengefafet,  in  öinem  fflotte,  in  Summa,  in  s., 
in  omni  b.  im  gangen,  +am  ®nbe,  julefjt;  bab. 
aud)  $auptfachc,  feauptpunlt  rci,  belli 
Hauptmacht;  *haec  belli  s.  (ba«  Siel)  nefandi; 
belli,  belli  rerumque,  imperii  bellique  admini- 
strandi  bie  Oberleitung  be«  ftrieqc«,  ^drfjfte  milb 
törifche  ©emalt;  tanta  erat  Bummae  rerum  (®nt= 
fd)ribung  bet  Ising  e exepectatio,  nt  etc. ; s.  om- 
nium rerum  consiliorumque  bie  leptc  Sntichcb 
bung  butd)  Wat  u.  Xljat ; ‘summae  consule 
rerum  für  Wertung;  s.  rei  diffidons;  quiequid 
dixi,  ad  unam  s.  (Hauptpunlt)  referri  volui  vel 
humanitatiu  vel  clementiae  vel  misericordiae; 
mandatorum  Hauptinhalt,  postulatornm.  8)  ber 
erfte  Wang,  Sotrang  boIub  b.  hic  habet  apud 
non  Plaut.;  qui  vobis  ita  8.  ordinis  conailiique 
concedunt,  ut  Cie.  Cat.  4 §.  16;  quos  penes  s. 
consilii  voluit  esse  Oie. 

BummAn»,  1.  [sub  u.  mano]  Irans,  betiefeln 
Plaut.  — SummAnus,  i,  m.  eilte  urfprüngl. 
etruif.,  bann  auch  röm.  ©ottheit  a)  bligmct= 
fenbet  Wathtgott  Plaut.;  de.  de  div.  1 §.  16. 
b)  ®ott  bc«  nächtlichen  laue«,  Wiefelgott  Plaut. 
summAs,  fitis,  comm.  fanrnmus]  bontchm,  Don 
hoher  ©eburt  matronac,  vir,  viri  Plaut. 
snmmAtlm,  adv.  [BummaJ  nur  ben  Haublä 
fachen  nach,  im  allgemeinen,  fummarifd) 
quae  longiorem  orationem  desiderant,  b.  tibi 
perscribcre;  fnut  oberflächlich  exponere; 
jtolHicam  attingere;  interim  s.  attingam. 
summe , adv  [snmmua]  l)ä<hft,  tm  haften 
©tobe,  äufjcrfi  officiosus,  contendere,  cnpere; 
s.  observantiBsimuB  mei  Plin.  ep. 


Bum-mergo,  3.  untertauchen,  eintauchcs, 
oerfenlen  navem  onerariam;  Bumnierau«  equui . 
iam  aliquot  procellis  summersi  paene  s u m u - . 
si  omaes  quondam  terrae  summeraae  profunde 
fuerunt  Just.  2,  1,  17. 

Buin-mlnistro,  1.  al«  Hanbreicher,  Helf^helfer, 
Unterftüfcer  julommen  taffen,  gufchicfen,  bar 
reichen  tela  clam,  frumentum,  ule  ui  peeumaa. 
auxilia;  fauxilia  adveraariis  gegen  ben  gerat 
Dorfdjiden;  fdefatigatis  integros  equites  burep  x. 
ablöjen  laffen;  huic  arti  plurima  adiumenU; 
fmateriam  eloquentiae;  ftantum  animomm  vi- 
riumque  patriae  et  penatinm  conspectus;  fcon 
silium  alcui;  falcui  occaaiones. 

BummiBB«,  adv.  m.  comp.  (summissua]  1.  D.  bei 
Webe  ruhig,  leife,  in  ber  niebern  Webegat- 
tung  parva  b.  dicere;  illa  pro  Ctesiphonte 
BununissiuB  a primo.  2)  D.  bem  ©halalter  bt 
mütig,  befchetben.  — summUslm,  adv.  fsum- 
miasua  | leife  fab  ul  unten  Suet.  — 8ummi»»ia, 
önis,  f.  [aummittol  Hcra610Hunfl'  ©enluag 
vocis;  orationis  bie  nicbere  Wcbegattnng;  tp. 
Hcrabfepung,  Slerringetung  parium  comp* 
ratio  nec  elationem  habet  nec  s.  — summi- 
bub,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . D.  summitto', 
l)  nicbergelajfen,  gefenft  ‘vertex;  tcapillo 
sunimi88iore  mehr  perabhangenb;  secundis  sam 
missioribus  in  tieferer  Stellung  Liv.  2)  tp.  •) 
leife,  gefenlt  vox.  6i  o.  ber  Webe  u.  bem  Web 
net,  nicht  heftig,  gelaffen,  ruhig,  affeft: 
lo«  suinmissa  dicere;  plucida,  s.,  lenis  oratio; 
orator.  c)  D.  bem  ©hata*ltI  u-  ber  ©eftnnung, 
nichtig,  Itiechenb  8.  vivere;  ne  quid  humile. 
b.,  molle  faciamus;  in  gutem  Sinne  bemüti; 
frocenti  calamitate  summissiores  easent  futuns 
(civitatea);  *8.  petimus  terram. 

snm-initto,  3.  1)  unter  etm.  ftcllen,  fepes. 
bringen,  in  Haff.  $eriobc  nur  tp.  untetwtt 
fen,  unterorbnen  *animos  amori;  *se  culpa; 
einen  gehler  begehen;  Camillo  b.  Imperium  ds 
imp.  bem  be«  C.  unterotbnen,  ba«  irap.  be«  C. 
al«  ein  h^hot«*  anertennen  Liv.  6,  6,  7 ; se  al- 
cui nachfe&cn  Just. ; *cannas  citharao.  2)  nie* 
berlaffen,  =tegen,  herabfenlen  fasces  alcoi; 
summissas  infantibus  praebuisse  niammas  Ltr  ; 
se  ad  pedos,  ‘latus  in  herba;  fgenua;  fse  is 
enna;  fpudore  faciem;  ‘oculos;  ut  statuae 
aesaris  (ju  bett  güfien  ber  ic.)  summitteretur 
(caput  Bruti)  Suet  -,  fD.  ©egenben  u.  bgl.  post. 
(ich  fen  len  faatigium  perpetua  volle;  ropei 
leniore  fastigio  Bummissa;  Tiberis  aestate;  tp. 
a)  finlen  laffen  animos,  ad  minores  calami- 
tates;  ae  fich  h«*ab! affen,  fieh  etniebrigen; 
•nach*,  uuterlaffen  inceptum  furorem;  *cui 
Inno  summissa  {sc.  inquit)  gelaffen,  milb.  iS 
nadjlaffen,  Derminbern,  multum  (im  Webe» 
nicht  fehr  ftarf  reben;  forationem  (®gf.  attollc- 
re);  a quibus  summittitur  alquid  (®gf.  augetnrS; 
ex  conBueta  aaperitate  orationis  alqd.  3)  ‘in 
bie  H^h«  richten,  gehen  laffen,  hct»Dr 
machfen  laffen  oculos;  quos  humus  formoss 
colores;  überh-  ‘herDorbringen,  liefern  noc 
monstrum  Colchi  maius;  vinea  canreas  noi 
somper  edules;  fmilb  machfen  laffen  capü- 
lum,  crinem,  barbam  capilluinqne;  *jur  3a|b> 
heranmachfen  laffen,  behalten  taaros;  » 
tuloe  pecon  habendo;  equos  in  spem  genti* 

4)  unter  ber  H<wb,  heimlich  ob.  jur  Unterjlübnng 
jufenben,  jufchiden  cohortea,  equitce,  auxilia. 


summoneo  — super. 


809 


integros  dofatigatis,  alqm  alcui  adiutorem,  sub- 
sidia  alcui,  equites  auxilio,  cohorte«  equitibua 
subsidio;  $ilfe  fenben  laborantibus  Cacs.  b.  G. 
7,  86,  1.  [nein  Ter.,  Suet. 

aum-iuuiieo  (subm,),  2.  unlet  bet  §anb  crin» 
wummöper®,  adv.  (=  summo  opere)  gut  fegt, 
äugetg  Cic.  de  inv.  1 §.  26. 
sum-möTeo,  2.  1)  wegfehaffen,  entfernen, 
öertreiben  reliquos  a porta,  boates  ex  muro, 
lembos  statione,  cohortes  sub  murum;  fgentea, 
qua«  natura  longo  summoverat;  legato»  ab= 
treten  taffen;  dispeream  ni  summossea  (ft.  sum- 
movisscs)  omnes  ncrbrängt  Ijütteg  Hor.\  subst. 
summoti  bie  gurücf  gebröngten  victi  ac  a.; 
+ictua  silva  »eljrt  ab;  ’summotus  entfernt,  fern 
nubea;  speluncn  fuit  vasto  s.  receaau  tief  in  ba« 
innere  ft  cf)  erftredenb;  and)  non  ber  Stelle 
rüden,  »eitet  htnauärüefen  maria  litora  tba= 
buid)  bag  man  jut  Erbauung  B.  Sitten  groge 
®ämme  im  SJleere  errichtete  u.  fo  bie  Ufer  felbft 
glcichfam  fortrüdte)  Hör.  carm.  2,  18,  21.  Jpäufig 
n.  Sictor,  bie  bem  Beamten  im  SBege  gehenben 
Heute  beifeite  fehaff en  u.  baburd)  Blag  machen 
|>opulum,  turbam;  aammoveri  iubet  Ißlaf)  ju 
machen;  abl.  abs.  aummoto  naef)bem  Blaf)  gemacht 
mar  Liv.  26,  3,  18;  *neque  lictor  e.  tumultua 
rnentia.  §iern.  au«  bem  Baterlanbe  entfernen, 
öerba nnen  *alqm  patrii,  furbe  etltalia,  *sum- 
motua.  2)  tp.  fern  halten,  abhalten,  »er« 
ftheuchett  alqm  a bollo,  a re* publica,  alqm 
maleticio,  'pudorem,  fbella. 
summns  f.  superua  III)  JB). 
sum-iuütor,  1.  hin  n.  »ieber  nertaufefjt  »er= 
ben  quasi  a.  verba  pro  verbis  Cic. 

Bümo,  mpai,  mptum . 3.  [aub-emo]  1)  et»,  neh- 
men, ju  (ich  nehmen,  annehmen  (mit  8BiI  = 
len  u.  fflaht,  um  bauen  Gebrauch  ju  machen) 
fustem  Plaut.-,  argentum  ab  alqo  Ter  ; foratio- 
nea  in  manua;  arma  nehmen,  fid)  bafüt  entfepei» 
ben;  cibum,  venenum,  'vires  in  cornua  jufam» 
men  nehmen  in  tc. ; sumptä  (nach  Anlegung)  virili 
togii ; Baguni,  aaga;  s.  pecuniam  mutuam  u.  bt. 
pecuniam  ab  alqo  anteihen.  5fnäbef.  a)  an  [ich 
nehmen  literus;  frumentum  in  collulam.  b) 
laufen,  erflehen,  mieten  tanti  ista  (signa), 
decumasagri;  'parvo  sumi;  quo  (»ohin)  sumptu 
est  navis  Cic.  off.  8 §.  89.  c)  ausgeben,  aufs 
men  ben  in  mala  uxore  atque  inimico  si  quid 
tmmaa,  sumptus  est,  in  bono  hospite  atque 
amico  quaestus  est,  quod  sumitur  Plaut.-,  balj- 
übernehmen,Ber»enben  operam  frustra,  diem 
rei  Ter. ; frustra  tantum  laborem  sumi.  d)  (fett.) 
oergehren,  auf  rei  ben  curis  sumptus  Emu.  b. 
Oie.  de  div.  1 §.  42. 

2)  tp.  a)  nehmen,  bottgiehen;  annehmen,  ge* 
minnen  tempus  sibi,  tempus  ad  alqd;  sup- 
plicium de  alqo,  *poena»  ex  (an)  sanguinc; 
mortem  sponte  suroptam  Tac.-,  'fanimum  SJhlt 
faffen;  *nres;  impetum,  vitam.  6)  nehmen, 
mähten,  auftfuehen  ex  hoc  numero  nobis 
exempla  sumenda  sunt;  exsilium;  sibi  Studium 
philosophiae;  diem  ad  deliberandum ; alqm  sibi 
imperatorem ; + reges  ex  nobilitate,  duces  ex 
virtntc ; colloquendi  tempus  sumitur  »irb  be= 
ftimmt  Nep.;  sumatnr  nobis  quidam  praestans 
vir  optimis  artibus  Oie.  Tute.  6 §.  68;  liberos 
aboptieren ; verba  de  medio  sumpta  Cic.  or. 
§.  163;  bl.  de  medio  sumpta  Hör.  a.  p.  243; 
sumenda  ftoifch«  t.  t.  — praecipua  f.  praeci- 


puus  2).  c)  bornchmen,  beginnen  bellum, 
inimicitias,  fproelium  acriter  sumpsere;  mihi 
sumpsi  hoc  loco  doctrinam  quandara  iuven- 
tuti,  qui  essent  optimales  ich  hQbc  mir  für 
bie  3u0enb  oorgenommen  eine  Belehrung  Cic.  p. 
Sest.  §.  119;  *s.  (machen)  temptamina  vocis.  d) 
nehmen,  anführen,  ermähnen  bomines  no- 
tos, annum.  e ) amiehmen,  fegiegen,  behaupt 
len  alqd  pro  certo.  f)  amiehmen,  (id)  an  = 
eignen  regium  ornatum  nomenque;  tan  tos 
sibi  Spiritus  Cacs.;  moros  antiquos;  *animum 
censoris  honesti;  'superbiam  Hör.  g)  fich 
herauf  nehmen,  anmagen  sibi  partes  im- 
peratorias,  sibi  iudicium;  sibi  auctoritatem ; 
mihi  non  tantum;  hoc  mihi  s. 

sumpUfäcio,  3.  [sumptus  u.  facio]  Sofien  an 
et».  ncr»enben  Plaut. 

suuiptio,  önis,  {.  [sumo]  bie  Annahme  =■»  ber 
BorberfaJ  eine«  Shttogtäntu«  Cic. 

sumptuärius,  ad j.  [sumptus]  ben  ftufwanb  be ; 
treffenb  lex.  — sumptuöse,  adv.  m.  comp. 
tofifpielig  convivia  lauta  s.  facere  Ct ; se  in 
insperatis  ac  repentinis  pecuniis  sumptuosius 
iactare.  — sumpluösus,  adj.  m.  comp.  u.  irup. 
[sumptus]  1)  fogbar,  teuer  cenae,  ludi,  *ho- 
stia,  tsubstructiones ; fportum  operis  sump- 
tuosissimi  fecit.  2)  Biel  Huf»anb  machetib 
ob  fiebenb.  uerfchmenberifch  homo,  amica 
Ter.-,  fin  libidines;  f quidam  sordidus  sirnul 
et  s.;  subst.  venio  nunc  ad  sumptnosos. 

sumptus,  us,  (Plaut.]  i,  m.  fsumo]  Stufwanb, 
Soften  (infofern  baburcf)  ba«  Bermögett  nerriugert 
ttitb)  b.  et  impensae;  sumptum  facere,  impen- 
dere,  insumere,  ponere  iu  rem;  *pro  quaestu 
(im  Berf|ältni«  ju  feinem  fewerb)  s.  facere  in  se; 
s.  afferre  uerurfachen,  inferre  aleni  antedjncu; 
in  classem;  opere  rustico  faciundo  facile  s. 
exercere  (begreifen)  suum  Ter.;  sumptus  civi- 
tatum  minuere;  legationum  (für  ic.)  sumptum 
minuere  aut  remittere,  oxtenuare;  exiguus  s. 
aedilitatis  fuit  »ar  uerbunbeit  mit  ic.;  ipsum 
tectum  plus  salis  quam  sumptus  habebat  alS 
eä  ju  bauen  loftete;  «.  habere  erfoibem  Ilor.; 
cur  tu  his  rebus  s.  (Selb  ju  ic.)  suggeris  Ter. ; 
exigue  praebere  s.  Ter.;  s.  praebeutur  (»erben 
begritten)  ex  alqa  re  Hör. ; s.  suppeditare  alcui ; 
homines  sumptu  exbauriri ; in  sociorum  et  La- 
tinorum  stipendio  ac  s.  (Stttifa. 

Sünion  (-liim),  ii,  n.  Borgebirge  u.  SiiMpibe  D. 

suo,  sui,  sfitum,  3.  nähen,  jufammennähen, 
»fügen  tegumenta  corporum  vel  texta  vel 
suta;  *cortkibns  suta  ulvearia;  * aerea  suta 
ftettenpanjer;  bitbl.  ne  quid  suo  suat  (bereitet) 
capiti  Ter. 

subvetiiurilia,  ium,  n.  [sns-ovis-taurus]  feiet» 
liehe«  Opfer  bei ilugrationeit,  wobei  ein  ©d)roein, 
ein  Schaf  u.  ein  Stier  gefcglaefitet  »urben. 

Häneilex  (Ülebenf.  supellectilis  Eutr.  3,  28),  lec- 
tflis,  f.  §au«rat,  =gerät  (nur  sing,  collect.) 
militaris;  bitbt.  (Berät,  SHeinob  oratoria  quasi 
s.;  s.  est  quodammodo  nostra,  quae  est  in  or- 
namentis,  alia  rerum,  alia  verborum;  amicos 
parare,  optimam  et  pnlcherrimam  vitae,  ut  ita 
dicam  s.  Cic.  Lael.  §.  56. 

sfiper,  I)  adv.,  1)  räumlich,  oben,  oben  brauf 
*s.  e vallo;  eo  s.  tigna  bipedalia  inicinnt  Caes. 
b.  c.  2,  10.  2)  barüber,  augerbem  satis  su- 
perque;  s.  quam  quod  augerbem  bag  hie.;  *adde 
s.,  quod  etc.;  *s.  etiam  iactas;  *dederat  s. 


810  superabilis  — superiacio. 


auch  *Bor  allem  ira  e.  3)  übrig  praeter  arma 
nihil  erat  s.;  quirl  s.  sanguinis  (esse) , *o  mihi 
sola  mei  s.  Astyanactis  iniago.  4)  *barauf  s. 
tales  effundit  voces. 

II)  praep.  1)  mit  acc.  a ) t>  Baume  über,  oben 
auj  (jur  Bejeidptung  ber  Siidjtung  ob.  Bewegung) 
s.  terrae  tuinulum  alqd  statuere;  s.  theatruin 
consietere;  domos  s.  se  (über  ifjreit  Köpfen'  con- 
cremare;  ’Pallanta  s.  procubuit;  oberhalb, 
nach  ber  Ipöpc  l)in  castra  metari  in  tumulo 
s.  fluminia  ripam,  situs  est  s.  iam  Ufer)  Nurni- 
ciurn  flumen  Liv.;  b.  ripain  Tanais  Curt . ; erat 
(bet  iifdfe)  s.  ipsum  Hör.;  feubabat  8.  regem; 
auch  über  — hinaus  s.  Sunium  navigare;  Gae- 
tulos  s.  Numidiam  aceepimus;  *s.  et  Garaman- 
taa  et  Indos  proferet  Imperium  Verg.;  bilbl.  s. 
fortunam  nnimura  gerere  über  tc.  binaaSftreben, 
s.  industriam  fortuna  fuit  ging  über  tc.  Soll  ; 
fs.  urmentarium  positus.  b)  fn  bet  Qeit,  über, 
wäfjtenb,  bei,  unter  s.  cenam,  s.  mensain,  s. 
vinum  et  epulas.  c)  D.  einer  Zulage,  Bermel)» 
rung,  übet,  auger  a.  ceteroa  honores  Lin. ; 
vulnus  a.  vulnus  eine  SBunbe  nnd)  ber  onbern, 
alii  s.  alios  trucidantur  Liv.;  tot  s.  alia  aliis 
bellis  Kriege  über  K Liv.  6,  10,  8;  feit  Liv.  aud) 
jt.  praeter,  di  bei  Eingabe  eine®  BorjugcS,  oor, 
über,  mehr  als,  s.  omnia  nor  adern  Verg., 
Liv.;  8.  omnia  dona  Verg.;  fes  tu  s.  omnes 
beatus;  ffamosissima  a.  cetera»  fuit  cena; 
fcunctia  8.  vota  fluentibue. 

2)  mit  abl.  a)  *o.  Saume,  jur  Angabe  ber  Suf)c 
(jmetfclh-  in  Sßrofa)  oben  auf,  übeT  a.  foco, 
8.  fronde,  *.  cerrice.  6)  *o.  ber  8cü,  bei, 
roöbrenb  nocte  s.  media  Verg  ; s.  cena  Plaut, 
e)  über,  in  betreff,  non,  wegen  (bei  Cie. 
nur  in  beit  Briefen,  öfter  Liv.)  6.  hac  re  scri- 
bam  ad  te;  qui  8.  tali  causa  missi  erant;  quid 
agendunt  nobis  »it  8.  logatione  votiva;  sed 
hac  s.  re  nimis;  s.  qui,  tali,  tanta  re  Liv.,  non 
vana  ab  legatis  8.  rt-bus  tantis  afferri  Liv.  2, 
4,  4;  *multa  8.  Priamo  rogitan».  — süpern  f. 
aupra. 

superähflls,  e,  adj.  [supero]  1)  überfteigbar 
altitudinem  muri  Tel  mediocribua  scalis  r.  Liv. 
25,  23,  12.  2)  *tüberwinblid),  befiegbar. 

•süpär-nddo,  3.  noch  bajutljun,  »fügen  car- 
meu  tumulo;  riteai.  Befieger. 

*8ÜpSrätor,  öris,  m.  [supero]  Überwinber, 

süperbe,  adv  m.  comp.  ii.  sup.  [superbus]  über: 
mutig,  fiolj.  — süperbia,  ae,  f.  [superbusj 
Übermut,  ©tolj,  Hochmut  non  b.  neque  in- 
humanitate  faciebum;  nobilitatis;  horao  regiae 
B-;  regio  more  per  superbiam;  im  guten  Sinne 
ebleS  ©elbjlgefüljt,  ebler  ©tolj  *sume  e. 
quaeeitam  meritis;  f nec  tantam  Vespnsiano  s. 

«üperbTlüquentin,  ae,  f.  [superbus  u.  loquorj 
baS  ftolje,  übermütige  Beben,  in  einer  $idp 
terftede  b.  de.  Tusc.  4 §.  35. 

süperhio,  4.  [superbus]  1)  übermütig,  flolj 
fein  *form&;  abfol.  2)  *tprangcn. 

süperbns,  adj  m.  comp.  u.  sup  [super]  ftolj, 
über*,  hochmütig,  o.  Berfonen  u.  Sachen  s. 
se  pracbere  in  utraque  fortuna;  auperbissima 
famtlia;  dictum  urrogans  aut  s.;  virtua,  pax 
Liv. ; iura;  imperium-,  facinor.i,  -i  tam  s.  Uterae, 
*tox,  aures  Liv.;  *fbellum;  *Aiaci  non  est  »u- 
perbum  (ift  cS  lein  ©tolj,  lein  9iul)m)  m.  inf., 
tnSbcf.  beSpotifch,  tyrannisch  Tarquinius  S.; 
aliud  Consilium.  $ierg.  «j  ftreng  in  feinem 


Urteil,  mählerifch,  Berjärtelt  iudicium  au 
rium  superbissimum,  aures,  ’dens,  *qui  pluri- 
bus  aseuerit  mentem  corpusqne  a.  b)  * p räch 
tig,  prangenb,  erhaben,  auSgc jetchnt; 
populum  late  regem  belloque  8.;  intonsä  cocoä 
Phoebus;  triumphus;  limina  civium  potentio 
rum;  tistrum,  aulaea,  fores;  hunc  tarn  b.  appa 
ratum  habitumque  Liv.  24,  5,  5. 
güper-rTlium,  ii,  n 1)  bie  Hu  gen  brauen  (So- 
wohl int  sing,  als  im  pl.)  Io  vis  concta  superci- 
lio  moTeutis  Uor.\  inSbej.  als  Sig  beS  finfterr. 
SBefenS,  beS  (SmfteS,  *deme  supercilio  nubetn; 
übertr.  großer  6rnft  rugis  supercilioque  de- 
cepit;  ’seyeri  8.  matrona;  *3orn  ne  tollst 
rubra  s.;  ipochmut,  ©tolj  quid  ego  de  m- 
percilio  dicam?  2)  Spije 

eines  (begenftanbeS,  Borfprung,  Anhöhe  tr*- 
mitis  Verg  ; infimo  s,  8.  tumuli  Liv. ; -J-*.  quod- 
dam  eicelsum. 

»fiper-curro,  3.  tp.  überfteiqcn  ager  vectigai 
large  Plin.  cp  7,  18,  8.  — *süp£rSmYneo,  2. 
über  ctw.  ob  fmb.  hetoorragen  n nd.es  umcn\ 
omni'«  eiros. 

süper-ffcle«,  ei,  f.  [super-facies]  eigtl.  Ober 
fläche,  als  jurifl.  t.  t.  baS  mit  ®runb  u.  Bober 
jufammenhangenbe  u.  über  bie  Oberfläche  hercei 
tagenbe  fflebäube  (®gf.  area,  solurni  aedinm 
efiper-fio,  übrig  bleiben  Plaut. 
süper-flxint,  adj.  f partic.  ».  ungebräuchlichen  sa- 
perfigo]  oben  bcfefligt  Liv. 

Kfiper-flno,  2.  füberftrömen,  austreten  *o- 
perfluentia  Nili  receptacula;  übertr.  c.  Bebsr 
nimis  redundantes  et  superfluentes  iuremii 
quadam  dicendi  impunitate  et  licentia  reprn 
mere  Cic.;  fsupra  modum  exsultana  et  n.;  tp 
a)  fitn  Überflug  ba  fein  multitudine  super 
fluente.  b)  füberflüffig  fein, 
süper-fuudo,  3.  l)  barfiber  giegen,  f <B ü t = 
ten  fmare  adversus  terrarum  ureptores;  pan 
fibcrftiämen  Tiberi  superfuso  Liv.;  fmagnar, 
Tim  telorum;  b.  einet  2)lenf<hcnmenge,  f ich  et: 
gitfeen,  öerbreiten,  auSbreiten,- hostes  sa- 
perfusi  fich  übet  ihn  ftürjenb  Liv.;  laetitia  te 
superfundens,  regoutn  se  in  Asiam  Liv.;  non 
dum  fortuna  se  animo  eins  s.  feinen  @nft  über 
mältigt,  beraufcht  Gurt.  2)  tübergiegen,  <fAät 
teil,  bebetfen  equites  equosque. 
fsüpergredior,  gr  ssm  sum,  dtp.  3.  [super  i 
grudior]  überfchreiten  ruina»;  lamnu  fissti 
gium  templi;  bah  tp.  überragen,  übertref: 
fen  alqam  rem,  alqm  alqa  re;  utriusqne  ree 
gestas;  commnnem  habitum. 

*8üper-inimfneo,  2.  barüber  emportagen 
Nüpcr-iinpendena,  tis,  partic.  oben  barübet 
hangenb  Ct. 

snper-iuipöiio,  3.  oben  barauf  legen  samts 
ingcnB  Liv.;  arma  Verg. ; supei impoaita  axtu 
dine  Ov. 

sftper-lnctdens,  tis,  partic.  Bon  oben  hereis 
fallenb  Liv.  — siipcir-imübuns,  tis,  parhe 
oben  barauf  liegenb  Liv.  [lege*- 

*süper-lncumbo,  8.  (feit)  fich  oben  barcu’ 
siiperdndno,  3.  barüber  jiehen,  über  anben 
Kleiber  Suet. 

•bpür-Inifcio , 3.  barüber»,  barauf  »rries 
’frondes.  | tabulas  Lit 

sfipcr-lnsterno,  3.  oben  barüber  breitti 
SÜprr-iücio,  3.  [ partic.  perf.  pass.  pl.  n.  anper- 
iacta  ft.  superiecta  l’ac.  hist.  5,  6]  1)  oben 


supenumentarius  — supersto.  811 


batübet,  barauf  werfen,  legen  taggerem 
terrenmn;  »gnperiecto  (näml.  tenris  in  bcm  au*= 
getretenen)  aequore;  *Buperiecta  cum  Teste.  2) 
mit  et»,  übetbeden  *scopulos  undA  pontus; 
bilbl.  über) d)teiten,  fidem  (bie  Grenjen  bet 
®laubnjfltbig!eit)  augendo  Liv. 
süper-iümentärlus,  ii,  n.  Aufjebcr  bet  Saft* 
tierlnechte  Säet. 

süperlätio,  finU,  f [superfero]  als  t.  t.  Übet* 
tteibung,  £>9|>etbeT  Teritatis.  — a&pcrUtns, 
odj.  [superfero|  t)5pe tbolif <f)  verba, 
süper-mitto,  3.  (fpät  n.  feit.)  barauf  toetfen, 
fdjütten  aquam  potioni 

süpernä,  adv.  Isupernus]  obettoättS  a)  »on 
oben  bet  Liv.  ’album  mutor  in  alitem  superne 
oben,  b)  *oben.  — «npernus,  adj.  [superf  oben 
befinblidj;  *Tusculum  ^octjliegenb ; *Dber», 
t)immtif(b  numon. 

supero,  1.  [super]  I)  intrams.  oben  fein,  bah-  1) 
empor*,  beroorragen,  =lommen  *s.  capite 
et  cerricibuR  altia;  *iugo  superans  fteigcnb  über 
■•oleaster.  $ab-  ben  SotjHg  haben,  übet* 
legen,  übermiegenb  fein,  obfiegcn  =■  m- 
periorem  esse,  virtute,  aequitate,  equitatu;  *pu- 
gnis  (im  gaufttampf);  sententia  fiegt;  tantum 
uupcrantibuu  malis;  f morbus;  'superans  animis 
mit  überraaürabem  SJtute,  übetmütig;  *totidem 
formd  superante  iuvencas  o.  unuergleidjlidtei 
Schönheit;  bef.  bie  Qberbanb  gewinnen,  6a* 
ben.  Sieget  fein,  obfiegeit  quibus  rationibus 
s.  poss.-nt;  non  minus  consilio  quam  gladio; 
equestri  proelio;  abfol.;  bah-  erreichen,  et* 
langen  facile  ut  Plaut.  2)  überftüf  jig.  tei(6* 
lieb  Ootbanben  fein  pars,  otium,  multitudo; 
illis  divitiae;  *gregibus  laeta  iuventas  ftropen 
oon  tc. ; auch  noch  ootbanben  fein,  übrig 
fein,  bleiben,  teftieten  quod  superaret  pe- 
cuniae  de.  Verr.  3 §.  195;  aliquot  horis  die 
superante,  nihil  er  raptis  s.  Liv. ; *s.  pars  al- 
tera enrae;  *quid  iam  durae  s.  mihi  mit,  bie 
ich  mitb  fdpon  fo  oielen  Scfdjtoetben  für  bicb  nn* 
tetjogen  habe?  *si  de  quincunce  remota  est  un- 
cia,  quid  s .?  bab-  uter  eorum  vit&  superayit 
am  Seben  geblieben  ijl  Caes.  b.  G.  6,  19,  2; 
"ohne  vitä,  eaptae  urbi;  autb  *no<b  am  Sieben 
fein  com  ui  Creusa;  s.  et  vescitur  aurS. 

II)  trans.  1)  über  etw.  geben,  fteigen,  fab* 
ren,  etro.  paffieren,  überfebreiten  se  sol  ex 
mari  Plaut. ; regionem  caatrorum,  Alpes;  tem- 
pestas  summas  ripas  fluminia  überflutete;  j^a- 
stigia  tecti  fteigen  gu  ie.,  *alqd  ascenau  fteigen 
übet  *c. ; *aaltu  viam  fptingen  übet  ic. ; *looum 
priorem  gewinnen;  ’nonum  annum  (0.  SBcin) 
übet  ic.  alt  fein;  bilbl.  tantum  superantibus  (ba* 
StaatSfcbiff  gteidjfam  überftrömten)  aliis  ac  mer- 
gentibus  malis  Liv. ; bab-  überragen  has  (tur- 
res)  altitudo  puppinm  ex  barbans  Caes.  b.  G. 
3,  14,  4;  tturris  fontis  faatigium  (Wo  bie  Quelle 
berOotfam);  •Parnasus  cacumine  nubej;  *alqd 
menaurä.  2i  oot  etm.  Potbeigeben,  *lom* 
men,  *f «Riffen,  umfegetn,  .fahren  promun- 
turium,  Euboeam,  insidias,  *fontem,  *aaxa 
Timavi;  tp.  a)  übetfleben  haoe  omnia,  vim 
tempcstatis,  *casua  omnes,  ‘labores.  b)  gu  ■ 
ootlommen  hanc  epiatulam  multi  nuutii,  fama 
deniquo  esset  ipsü  suä  celeritate  superatura 
Oie.  Qu.  fr.  1,  1.  c)  übertreffen,  überlegen 
fein  alqm  alqa  re;  sirtute,  omnes  scelere; 
operis  magnitudine  superati  überboten;  superari 


im  fftachteil  fein,  d)  befiegen,  übetwinben 
hostes,  Asiam  bello;  übertr.  si  meam  »pem  via 
improborum  superarit;  iniurias  fortunae  prae- 
ceptis;  necessitatem  ne  dii  quidem;  *iram  votis 
bejdbmen;  *alqm  donis  befänftigen. 

süper-obrno , 3.  oben  bebeden  ingestis  comi- 
tum  armis  Prop. 

aüper-o cciipo,  l.  bei  etm.  übettafeben  Verg. 

süper-pendi  us,  tis,  partic.  barübtt  bängenb 
saxum  Liv. 

süper-pono,  3.  batübet*,  barauf  fepen  su- 
perpositum  decus  capiti  Liv. ; f statuam  mar- 
moreo  Iano;  fturrim  pilis;  *inanum. 

8üper-s< amlo,  (feit.)  übetfteigen,  *fcf>reiteu 
vigilum  atrata  somno  corpora  Liv. 

tsüper-scribo,  8.  (feit.)  batübet  fdjteiben, 
übctfdjreiben  multa  et  deleta  et  inducta  et 
superscripta  inerant. 

söper-sedio,  2.  1)  übet  ctw.  fiffen  elephanto; 
tentorio.  2)  tp.  unteilaffen,  erfparen,  einet 
®a<be  übetboben  fein  labore,  proelio;  ora- 
tione  supersedendum  est;  -fm.  (lat.  pugnae;  mit 
inf.  feit  Liv. 

süper-stagnv,  1.  au4treten  amnis  Tac. 

super-slerno,  3.  barauf  breiten  superstratis 
Gallorum  cumulis  Liv. 

säperste»,  stltis,  adj.  [snper-sto]  1)  al*  geuge 
babei  ftebenb,  gegenwärtig  suis  utrisque  s. 
praeaentibus,  jurift.  ftormel  b.  Oie.  p.  Mur. 
§.  2«.  2)  nach  imbs.  lobe  noch  lebenb,  übtig 
bleibenb,  übetlebenb  alcui  u.  alcis;  fmulti 
bellorum;  alqm  non  solum  vitae  sed  etiam  di- 
gnitatia  suae  s.  reLinquere;  gloriae  suae;  pauci 
ut  sic  dixerim,  non  modo  aliorum  sed  etiam 
nostri  s.  sumus  (infofern  fte  gleichem  in*  Sieben 
gurüdgeruftn  warben)  Tac.  Agr.  3;  abfol.  ut 
(puer)  Bit  s leben  bleibe  Ter. ; falqm  a relin- 
quere;  *nec  carus  oeque  nec  s.  integer  (wo  s. 
auch  gu  carus  gehört,  b.  i.  ba  ich  nad)  beinern 
Zobe  nicht  gleichen  SBerte*  für  mich  u.  anbere 
u.  nicht  einmal  gang  leben  mürbe)  Hör.  carm.  2, 
17,  7 f. ; *s.  rostat  bleibt  am  Sieben;  *fama  bauern* 
ber  SJadjrubm. 

superstYtlo,  önis,  f.  [super  n.  sisto]  eigtl.  ba* 
Stebenblciben  über  etm.  Unerwartetem,  bab-  l)ba* 
®etroffenjein  wegen  be*  Göttlichen  u.  oou  ©öt= 
tern  Äommenben,  abcrgläubifcbe  ©djeu, 
Aberglaube  non  modo  s.  sed  etmm  religio- 
nern  tollere;  nnilis;  inöbef.  a)  ber  Gottes* 
bienft,  Kultus,  im  pl  religiöfe,  uichtrö* 
mifche  ob.  abergläubtfehe  Gebräuche,  Sere* 
monieen,  abetgläubijch e Gotteäoerebrung 
privata  s.  geniti  apud  ipsos  Berculis  Just.-, 
vana  (ber  3fi*)  Suet.-,  hostes  operati  suptrsti- 
tionibus  Liv. ; multi  vetustia  8.  fidebant  Tac. 
b)  ber  binbenbe  Schwur  beim  Sttij  Verg.  Aen. 
12,  817.  2)  in  gutem  Sinne  heilige  Scheu, 
§cilig!eit,  Götterfurcbt  superstitiono  facile 
est  liberari,  cum  sustuleris  rini  deorum;  fin  s. 
(pl.)  atque  cura  deorum;  ftempli. 

RÜperstTtlös*,  adv.  Isuperatitiosus]  ab  erg  lau* 
bifch-  — RÜperstYtiösus,  adj.  [superstitio | 1) 
abergläubifd)  philosophi,  principes.  2)  (oorll.) 
meiöfagerifch  vox,  hurioktionea,  homo. 

süperslYto,  1.  [superstes]  oollauf  ootbanben 
fein  Plaut. 

süper-sto, t.  oben  auf  etm.  flehen,  m. 

dat.  corporibus,  turribus  Liv.-,  colunmae  Suet.-, 
•alqm,  *ossa. 


812 


superstruo  — summ  ns. 


fsüper-struo,  8.  oben  barfibet  bauen,  aufs 
f Übten  molem,  ligneatn  compagom. 
säpir-siim,  1)  al*  JReft  übrig  fein,  bleiben, 
notg  Borganben  fein  perexigua  pars  illius 
exercitus;  duae  partes,  quae  mihi  s.  iüustran- 
dae;  non  multum  temporis;  ‘quod  superest  bet 
SReft ; aber  quod  superest  (int  übrigen,  tta«  itg 
notg  fagen  wollte),  scribe,  quaeso  Oi-c.  AM.  9, 
19,  3;  quod  superest,  oro  Verg.;  timor  omnis 
abesto,  quod  superest  in  Scjug  auf  bat,  ma« 
weiter  *U  tgun  ift  Verg.  Ae n.  11,  14  f.:  superest 
*m.  inf.,  fm.  ut  e«  ift  notg  übrig  ju  ob.  bafj  tc., 
übrigen«;  in  ber  Imefi«,  s.  tibi  erunt,  qui  etc., 
iamque  adeo  s.  uuus  eram,  si  qua  s.  fortuna 
laborum  est  Verg.-,  m.  Wnaftropge  Atheniensi- 
bus  exhaustis  praeter  arrna  et  naves  nihil  erat 
s.  Nep.  Ale.  8,  1;  in*bef.  a)  notg  leben,  notg 
am  Sieben  fein  ob.  bleiben,  überleben  s. 
vitae  sospitem  et  superstitem  Plaut.;  magna 
parte  exereitus  nostri  interfecta  multo  mino- 
rem  s.  partem;  patri,  fugae,  pugnae,  tanto  exer- 
citui  /.«'«. ; exercitui.  6)  im  Überflug,  soll* 
auf,  überflüffig,  ju  nict  Borganben  fein 
cui  tant»  res  Ter.;  mihi  verba;  adeo  animi  ad 
sustinendam  invidiam;  tantum  animi  s.  alteri 
sententiae  fo  biel  SDlut  gäbe  ber  anbere  ®orftglag 
JU  Biet;  ut  neque  absit  quiequam  neque  super- 
sit;  tue  ferrum  qnidem  superest,  fager,  fviri, 
farma,  *modo  vita  supersit  au«rci<gc;  quod 
Bomno  supererit  nitgt  feglt  an  bem  (für  ben  &ßr= 
per  unentbegrliigen)  Stglaf  Quint  10,  3,  26; 
autg  ginlänglitg  gemaegfen  fein  labori  Verg. 
georg.  3,  127.  2)  beijlegen  Aug.  b.  Suet.  Aug. 
66.  3)  ■=»  superiorem  esse,  fide  ac  virtute,  con- 
siliis  Tac.  ann.  3,  47.  Agr.  44. 
süper-tego,  8.  obergalb  bebetfen,  überbetten 
frondibus  Just.;  in  ber  Imefi«  ‘candida  ossa 
super  nigra  favilla  tegit  Tib. 

»öper-urgeo,  2.  oben  eittbringen  fluctu  super- 
urgente  über  öorb  ftglup  Tac.  ann.  2,  23. 
siiperus  (tiom.  sing.  m.  ift  unfitger,  sing,  überg. 
feiten),  adj.  [super]  1)  pos.  oben  befinblitg, 
ober,  Obers  (p.  ben  Singen  auf  ob.  über  ber 
®rbe)  omnia  supera  infera;  supera  semper  petnnt ; 
*s.  convoxa,  *alta;  *s.  ab  oris  o.  ber  Oberwelt ; 
*b.  ad  auras;  ‘loppiter  ber  fapitoliniftge;  maro 
ba«  abriatiftge  Steer,  im  ®riefftil  autg  ogne  mare ; 
*dii  s.  ob.  bl.  superi,  örum  (gern,  superum)  a) 
bie  ©öfter  (im  ®gf.  ju  ben  Stcnftben  ob.  ber 
Untermelt);  ad  superos  videatur  deos  potius 
quam  ad  inferos  pervenisse  Cic.  b)  bie  gimms 
liftgen  ©öfter  lim  ®gf.  ju  benen  ber  Untermelt), 
c)  superi  bie  Sienftgen  auf  ber  ®rbe,  bie  Ober« 
rnelt;  de  supero  oon  oben  Plaut.,  vulnerare  Caes. 
U)  comp,  süpbrior,  ns,  1)  im  9?aume,  meiter 
oben  befinblitg,  gelegen,  ber  obere  pars 
coltis;  domus  ber  obere  Zeit  be«  Saufe«;  locus; 
pugnare  ex  loco  s.,  dicere,  agere  de  loco  s. 
2)  o.  bet  geil  u.  Weigenfotge,  eger,  früger, 
norig,  Bergangen,  autg  älter,  bejagrter 
dies,  nox,  aestas,  annus,  crudelitas,  vita,  faci- 
nus,  tempus,  proelium,  pugna,  castra,  rictoria, 
incommodum,  institutum;  omnes  s.  aetatis  B. 
gögerent  Älter  Caes.  b.  c.  2,  5,  3;  Dionysius, 
Africanus  s.  bem  Beitalter  natg  ältere.  3)  in  ir= 
genb  einer  SBejiegung,  bef.  bem  Sange,  ber  SRatgt 
natg  überlegen,  porjüglieger,  über  anbemt 
ftegenb  honoris  gradu  s.;  quanto  s.  Humus 
oornegmet;  ordines ; numero,  equitatu,  loco,  famä, 


fortuüä;  pognä,  proelio  s.  esse,  discodere  bie 
Oberganb  begatten,  ftegen;  popnlns  s.  factus. 

HI)  mp.,  A)  supremus,  1)  (feit)  B.  9taume,  be: 
oberfte,  gdtgfte,  äugerfte,  *montes  bie  gödp 
fien  Spigen  ber  8. ; mons  ber  oberfte  Zeil  be4 
Serge«.  $ierB.  tp.  a)  bet  götgfte,  ergabenite 
Iuppiter  Plaut.,  *Iovis  gens.  6)  ber  ängerfte, 
götgfte,  ärqfle,  supplicium  bie  gärtefte  Zobe« 
ftrafe;  ‘macies;  *fato  s.  2)  b.  ber  ber 

äugerfte,  legte,  ad  s.  (jnm  entftgeibenben)  cer- 
tamen  comparati  duces  JA r. , *salus,  *s.  ma- 
num  imponere  operi,  *sole  s.  bei  Hbenb;  ft. 
famosae  urbis  dies;  inöbef.  s.  vitae,  alcis  dies. 
*bl.  dies  ZobeStag;  diem  s obire;  s.  dies  alcis 
autg  bei  Zag  be«  Segräbniffe«  Oie.  p.  Mur.  §.  75; 
‘finis  Zob;  *iter;  *s.  morte;  ‘-fhora,  ‘tempus, 
*nox;  ‘lumine  s.;  ‘ignes  ©tgeiterganfen ; ‘ton 
fieitgenbett,  ‘honor,  ’inunera,  t°™cium>  fof- 
ficia  bie  legte  6gtc,  Begräbnis  K.;  »oscula;  *ore 
s.  mit  fteibenbem;  ftituli  ®rabftgriften;  +curs 
Bor  feinem  ®nbe;  ftestaruentum  in  ber  legten 
Seit  be«  Sieben«  gematgt;  tiudicia  hominum  r 
Zeftamenten;  *sors  Troiae  Untergang;  ‘dies 
regnis  illa  s.  fuit;  ungern,  s.  (ben  Zob  brobent 
smnxerat  ferrum,  percussurus  Ourt.  8,  7,  7. 
$icrt>.  a)  subst.  n.,  *ad  s.  ventum  est  wir  ftnb 
am  Siete,  n.  pl.  a ) bie  legten  augrnblitfe  bee 
geben*  circa  s.  Neronis.  (?)  fber  legte  ©ille.  bai 
Zeftament  in  s.  Augusti.  y)  *+bie  legte  Cgn 
bie  8eftattung.  6)  adv.  supremum  *jum  legte 
Stale. 

B)  summst,  1)  B.  Saume,  ber  oberfte,  götgfit 
locus,  lectus,  a summis,  mediis,  infimis;  e.  ia- 
gum  montis;  ‘summus  ego  lag  obenan;  mon- 
©ipfel  be«  8.;  pectus  bet  oberfte  Zeil  ber  Stur 
in  sacra  via  oben  auf  tc.;  *s.  ab  unda;  übers 
tantummodo  summas  (res)  attingere  nur  obes 
gin;  subst.  summum,  n.  ba«  Oberfte,  a summ? 
B.  oben,  oben;  non  longa  abesse  a s.;  autg  x 
s.  b.  oben  an,  ber  Steige  natg  Plaut.,  Oie.;  ic 
summo  (auf  ber  §flge)  constaterant;  f flamm* 
in  s.  haerent;  fsunt  in  s.  ganj  oben;  fprofec- 
tus  a.  b.  petiti  oberflätglitge;  fsumma  (*t.  pl.) 
collis ; ad  summum,  s.  auf*  götgfte,  göcgften«.  t 
b.  ber  3«t<  ber  legte,  äugerfte  senectus,  se- 
stas  ®otgfommer;  hieme  s.;  ‘summa  dies;  f*. 
manum  imponere  alcui  rei;  *s.  dicende  Cameti 
(®gf.  primä)  Hör.  ep.  1,  1,  1;  *s.  carmine  (im 
Stgluggefang,  jum  ©tglug)  dicetur  Nox.  8)  ber 
®rabc,  bem  Wange  natg  am  götgften  ftegenb,  bet 
götgfte,  arögte,  Borjttglitgfte,  toitgtigge 
bonum,  felicitas,  periculum,  cruciatus,  pauper- 
tas,  difficultas,  vir  ein  großer,  auigejeitgneter  i 
jugleitg  gotggeftellter  Wann , bef.  Staat*manr 
in  nostro  Siraulo  fuit  s.  ber  trefflitgfte  ffresit 
2Vr.;  dux  ber  au«gejeitgnetfle;  s.  loco  natn- 
cnm  par  honos  habetur  summis  (§ogen)  et  ia- 
fimis;  magistratus;  consensio  bie  soll  tos 
menge,  allgemeine;  ea  nisi  omnia  in  oraton 
s.  sunt  BoHfommen;  s.  copiis  mit  ber  götgges 
Zruppenjagl,  mit  Bollftänbiaer  Zruppenmati; 
ut  s.  spccieB  (ba*  ganje  Slnfegen)  earum  rtit 
tium  relinquatur;  s.  discessu  (natg  notiger 
biger  ®ntfemung)  bonorum;  ad  summum  per 
venire  jur  götgften  $oüenbttng;  ad  ea  quae  x 
sunt  ;u  bem  götgften ; summum  quid  eins  (txm; 
Hör.  sat.  2,  6,  76;  ima  mutare  summis;  s.  out 
nia  (lauter  groge  ®igenftgaften)  sunt  in  eo; 
summa  (fein  gRöglicgfle*)  facere;  summae  re 


Bupervacanens  - 

(bem  ©ntfipeibungSfampf)  diffidens  Cat»,  b.  c.  8, 
U4,  7;  fnullum  b.  proelium  £>aupt  treffen;  ea 
(epktula)  com  8.  eins  philoaopbia  (mit  feinet 
getarnten  ©p.)  nullo  modo  congruebat  Oie.  fin. 
2 §.  100;  s.  dies  ($auptiag)  iudicii;  b.  re« 
bie  »icptigften  Slngelegenpeiten;  aber  (Nep.)  di- 
rnicare  de  a.  rebus  Ober  bie  pödjfte  GScmalt; 
'ui qm  socium  a.  rebus  (erhabener  Xljaten,  ®roß* 
traten)  adiungere;  *quo  rea  s.  loco?  wie  fiept 
e«  mit  bem  Sangen,  bem  Staate?  summo  rei 
publicae  tempore  »in  her  pötpfien  @efapr  bei  ic. 
3nSbef.  a)  s.  ins  ba«  äußerfte  ob.  ftrengfte 
Secßt  e.  iure  agere  cum  alqo;  b.  ins  a.  iniuria 
bas  ftrengfte  gejeßließe  3ied)t  !amt  bas  größte 
moraliffbc  Unrcrpt  fein  Cic.  off.  1 §.  83.  6)  s. 
res  publica  baS  ©efamtwoßl  beS  Staates 
=■  8.  nalus  rei  publicae  ber  gange  Staat  ob. 
bie  ßöißften  3ntereffen  beS  Staate«,  quae  ad 
a.  rem  publicam  pertinent;  de  s.  re  publica 
quid  fien  placeret. 

sfiperrSeineus,  adj.  [auper-vacoj  1)  überftüf* 
fig,  unnötig  litcrae,  oratio,  illk  b.  est  (öer= 
mögen  gum  Überfluß,  noeß  bagu)  pugnare  pro 
potentia  paucorum  Sali.  Cat.  68,  11.  2)  opne 

tabefnbe  ©ebeutung,  nitpt  nötig,  'Heben* 
operae  Oie.  Cat.  m.  §.  66. 
süper-vieiius,  adj.  ■=*  supervacaneus,  ’honorea 
sepuleri;  Baias  mihi  MuBa  s.  Antonius  (facit) 
ertlärt  filr  erfolglos;  »metus,  *homo,  fpugna; 
»übst,  ’omne  s.  jebe«  entbeßrtieße  Bort;  ad 
praecavendum  rei  ex  auperracuo  felbft  für  ben 
groll,  baß  e«  überflüffig  fein  fotttc  Liv.  2,  37,  8. 
säper-vädo,  3.  (feit.)  über  etto.  fteigen,  et», 
überftpreiten  omnes  aaperitates  Sali.;  ruinös 
muri,  munimenta  Liv. 

süper-TÖhör,  8.  (feit.)  barüber  pinauSfapren 
promunturium  Calabria«  Liv.,  *montem. 
super-renlo,  über  et»,  ob.  jmb.  lommen; 
ftpneU  u.  unoermutet  bagutommen;  überfal* 
len,  über  ben  fjal«  tommen  *heres  heredem 
alterius  velut  unda  s.  undam  Oeibrängt;  legati 
ab  regibus;  huic  laetitiae  Quinctius;  huic  caedi 
Homani;  *grata  Buperveniet  quae  non  sperabi- 
tur  hora  Hör.  ep.  1,  4,  14;  fnullis  eupervenien- 
tibus  auxiliis;  munientibus  Marcellus;  ’timidk. 
süperrentUR,  us,  m.  (feit.)  ba«  Jpergutommen 
Tac.  hist.  2,  64. 

siiper-TiTOj  8.  übetleben  Olympia«  non  diu 
filiis  Just.;  gloriae  suae  trigrnta  arm  in  feine« 
iHußmeS  genoffen  Plin.  ep. 
sAper-TölIto,  1.  übet  et»,  ßin*  u.  perfliegen 
tecta  alis  Vera.  ecl.  6,  81.  — süper-völo,  1. 
über  et»,  pin  fliegen  *totum  orbem,  *hasta. 
«tipino,  1.  [anpinus]  rütfnärtS  beugen,  *legen, 
liacp  oben  tepren  *supinari  nasum  nidore  mit 
ber  Hofe  fiep  gurüdbeugen,  um  ben  ©ratenbuft 
retßt  gu  genießen;  *supinatae  glaebae. 
lApinns,  adj  l)  rüdlingö  gebogen,  rüdnört« 
liegenb,  befinblitp  motus  corporis;  os; 
iactus  aufwärts  gepenb;  *stertit  s.;  e muris  su- 
pinas  (mit  ber  gläeße  gen  $immet  gewanbt,  em= 
por  geritptet)  manuB  tendentes,  oraro  coeperunt 
Chrt.;  manns  b.  ad  caelum  tendere  Hör.;  in«* 
bef.  a ) ftpräg  emporgepenb,  pingeftredt 
vallk  Liv. , *collk,  *Tibur.  b)  gurüdgepenb 
llumina  in  fontes  euren  reditura  supino  (gut 
©egeitßnung  beä  Unmögliipen).  2)  tp.  in  Buße 
gurüdgelepnt,  läffig,  o.  jRebnctn  otiosi  et  s. 
Quint.,  *animus. 


- Bupplementnm.  813 

snp-palpor,  dep.  1.  1.  (feit.)  ein  biStpen  ftrei* 
cpeln,  fipmeitpeln  alcui  Plaut. 

Rup-par,  paris,  adj.  (feit.)  f a ft  glcitp  huic  ae- 
tati  8.  (turg  natp  biefer  geit  lebten)  Alcibiades, 
Critias  Cic. 

Bap>parisltor,  dep.  1.  ein  wenig  fißmaroße* 
rtftp  ftßmeidjeln  alcui  Plaut. 

Riippedttftlo,  önis,  f.  [suppeditof  teitßließer 
©orrat,  Überfluß  bonorum  Cic.  n.  d.  1 §.  111. 
— Ruppödlto,  1.  1)  trän».  rei<pli<p,  pinläng* 
liep  an  bicfcanb  geben,  barreitpen,  geben, 
Oerfcpaffen  sumptuB  luxnriae  Plaut.;  alcui  pe- 
cuniam;  domus  mihi  hortorum  amoenitatem; 
oratoribua  copiam  dicendi;  terra  cibos;  omni  um 
rerum  abundantiam;  sumptus  alcui  de  publico; 
impers.  ut  ei  suppeditetnr  ad  usum;  (rebus) 
quibus  nos  Buppeditamnr  'reitplitp  oerfepen  finb’ 
Cic  Cat.  2 §.  26.  2)  intrans.  teitplid)  öot* 
panben  fein,  Oorrätig  fein  multitudo;  nec 
Consilium  nec  ratio;  gaudiam  gaudiis  =.  eine 
fjreube  überfepüttet  bie  anbere  Plaut.;  ut  tuo 
amori  s.  poasit  bamit  (Selb  genug  ba  fei,  um 
beine  Siebe  fortgujeßen  Ter.  Xaß.  a)  cui  si  vita 
suppeditaseet  wenn  et  baS  Heben  notp  gepabt 
(Pepalten)  pätte  Cie.;  quod  si  vita  suppeditet 
Tac.  b)  gu  et»,  pinlängliip  oorpanben  fein, 
gu*,  pinreitpen  et  ad  cultum  et  ad  victum; 
quocumque  hacc  loco;  in  fundamenta;  labori 
gewaepfen  fein  Plaut. 

HnppernÄtus,  adj.  fsub  u.  perna]  eigtl.  an  ber 
§üfte  gerftplagen,  floertr.  alnus  s.  (niebergepauen) 
Becuri  Ct. 

BuppStlae,  as  (nur  nom.  u.  acc.  pl.  gcbrnmßtitp) 
[suppeto]  fjilfe,  ©eiftanb  aaxilia  mihi  et  s. 
sunt  domi  Plaut.;  suppetiaa  ferre  Plaut.,  Suet., 
afferre  Plaut.;  suppetias  (ft.  ad  s.)  gu  fcilfe,  ad- 
Tenire  Plaut.,  ire,  Tenire,  proficisci,  occurrere. 
®ao.  sunpötlor,  dep.  1.  (feit.)  pelfen,  bei* 
fiepen  alcui  Cic.  Att.  14,  18,  2. 

Rup-pöto,  3.  an  et»,  pingelangen,  teitpen,  bap. 

1 ) oorpanben  fein,  gut  $anb  fein,  bef.  reidj* 
lid)  oorpanben  fein,  oorrätig  fein,  pin* 
reiepen,  genügen  copia  frumenti,  remigum; 
copia  rerum  alcui;  quibus  vires  s.  ad  arma 
ferenda;  consilium  ei  non  s.  er  weiß  fttp  nitpt 
gu  raten;  ftiducia;  si  vita  s.  wenn  itp  notp  lebe; 
*novk  usque  doloribua  bafein  für  ic.,  auSgefept 
fein  ic.  2)  gu  et»,  ßintänglidj  fein,  auSret* 
djen,  einer  Satpe  geroatpfen  fetn,  entfpreeßen 
facta  dictis  Plaut.;  sumptibus  copiae;  übextr. 
vitae  tuae  superstes  (tua  uxor)  foweit  fomme, 
bitp  gu  überleben  Plaut. 

snppilo,  1.  (aub-piluBl  tp.  peimlitp  rupfen, 
fteplen,  beftcplcn  Plaut. 

suppingo,  — pactum,  3.  [Bubpango]  (uorfl.  u. 
fpät)  t)  unten  anfiplagen  fulmentas  socck. 

2)  unten  befcplagen  auro  soccis  solum. 

«iipplanto.  1.  [«uh  u.  planta]  (fett.)  jmbm.  ein 

Sein  ßellen  alqm  Cic. 

supplementiim,  i,  n.  fsuppleo]  f(ErgängungS  = 
mittel,  Srgängung  gregis.  3n8bcf.  al«  milit. 
t.  t.  Srgängung  ber  Xtuppcn,  9tef rutie* 
tnng  u.  concr.  StgängungSmannfipaf t,  SHe* 
Iruten  exercitus,  remigum,  legiones  veteres 
Bupplemento  explere;  iuventus  delecta  in  sup- 
plementum  clasBis  um  bie  Semannung  ber  fflotte 
Doügäplig  gu  matpen;  scribcre  s.  legionibus; 
au(p  oon  ®rgängung  oerlorner  ©affen  arma  Tuscu- 
lum  s.  decernere  Liv.  8,  12,  7;  fSlacppilfe.  — 


814 


suppleo  — supra. 


snp-pleo,  2.  1)  fibert).  nachfütlen,  Wieber  an» 
füll en  ‘venaa  Ranguine,  ‘vulnera  lymphis; 
•lueernis  Buppletis  (m.  01);  * inauia  moenia 
beoiSUerti ; fa.  rarinm.  2)  etgdnjen,  oollftän» 
big,  BoUgdhlig  matten  bibliothecam,  scrip- 
tum, usum  provinciae,  eeteros  bajn  fegen  (bamit 
bie  3al)I  »oll  wirb),  fsenatum;  inisbef.  eil«  milit. 
t.  t.  BoIljäl)lig  machen,  rcfrutieren  legio- 
nes;  navt  8 remigio  mit  ic.  Wieber  ooDftänbig  oer» 
feben ; bah-  audj  fauäfüllen,  erfegcn  ricem 
solis,  tlamnum,  vigorera  firmitati1  animi. 

supplex,  pltcis,  adj.  [sub-plico]  eigtl.  bie  finkt 
btugtnb,  nieberfniccnb,  bat).  bemfitig  bitttnb, 
flcbtnb  fieri  alcni  s.  Flaut. ; dei;  misericor- 
diae  vestrae;  cum  lacrimaDS  Socrati  s.  esset 
nt  etc.;  tendere  ad  alqm  minus  supplices;  mul- 
tis  et  s.  verlns  orare;  voce  s.  postulare;  vocem 
s.  mittere;  bis  eos  s.  malia  habere  fld)  infolge  ic. 
mit  ©itten  an  if)n  mtnbtn;  ‘dona  Opfergaben, 
*vota , ‘vitta,  subst.  in  mieeros  ac  s.  Cae«.-, 
snpplicibus  deorum  Kep.  Ages.  4,  8;  *s.  tuis 
(beine  Anbeter)  parce. 

supplicälio,  önis,  f.  [supplico]  ba«  öffentliche 
bemütige  Wnfleljen  ber  ©ötter,  ©et»,  ©u&feft 
nt  Sfbmenbung  eine«  Unglüd«  ob.  ba«  $an!= 
eft  wegen  eine«  glüdlidjen  Cfreigniffe«  s.  a con- 
sulibus  in  triduum  ex  senatus  consulto  indicta 
est;  ob  eas  res  ex  literis  Caesaria  dies  quin- 
decim  s.  (ein  16  läge  bauernbe«  Sanlfeft)  decreta 
eat;  dierum  vigint-i  s.  a senatu  decreta  est; 
(fcltd  Romue  dierum  viginti  s.  redditur;  pl, 
mortuorum  für  »C. 

suppUclter,  adv.  [supplex]  bemütig,  flehen!» 
lld)  loqui;  s.  demisseque  reapondere.  alqm  al- 
loqui  Just.  — supplicium,  ii,  n.  [supplex  j eigtl. 
bas  91ieberfnieen  jum  Oebete  ob.  jur  Seftrafung, 
bat).  1)  pl.  (altertüml.)  ■=•  supplicationes  Sali, 
Liv.,  Tat.-,  auch  (pl.)  bemütige#  ©itten, 
Stegen  ju  ©tenfehen  regis  suppliciis  fatigati 
Sali. ; (Iugurtha)  legatos  ad  consulem  cum  s. 
mittit  Sali.  2)  Iobe«ftrafe,  $inrid)tung, 
harte  Strafe,  $roang«mittel.  aud)  ©tarier, 
Dual,  Slot  alcis;  fcapitale:  alqm  supplicio 
affinere;  fanpplicio  trod.re;  ad  s.  tradere,  dare, 
dedere  alqm;  sumere  s.  de  alqo;  sumere  s. 
virgis  f (plagen;  euae  fortunae  (feinem  Stanbe 
augemeffen  a qunque  sumptum  s.  est  Liv.  3, 
18,  10;  illi  de  me  s.  dabo  Ter.-,  t.  subire;  bo- 
mm  supplicio  (angebrofjte  Einrichtung  dubitan- 
tes  territant  Cats.  b.  G 7,  63,  3 ; s.  cruciatusque 
Uallorum  marteroolle  ©trafen  0 feiten  face.  b.  G. 
4,  15,  5;  progredi  ad  ultimum  s.  ©elbftmorb; 
paululum  snpplicii  satis  est  patri  Ter.;  s.  (®c-- 
nngtbuung)  de  se  dare  filio  Ter.;  fa.  solvero, 
tperaolvere,  fluere;  ‘supplicio  (butd)  ba«  ©cptDert 
ber  fflcrechtigfeit)  culpa  reciditur;  *dira  s.  (gtaufe 
fflunben,  ©rduel  be«  ©torbe«)  tegentem;  fs. 
nostra  (unfere  Berftümmelten  Seiber)  ostentare 
Graeciac;  Sühnopfer,  Sühne,  pl.  Liv.  8,  39, 
11.  9,  1,  7;  B.  ©trafjuftanb  tenebrae,  vincla, 
carcer,  inclusum  s.  Oie.  Verr.  6 §.  23. 

supplico,  1.  |suppiexj  1)  flehentlich  bitten, 
anflehen  alcui;  alcui  pro  alqo;  aut  sibi  mae- 
rere  aut  ceteris  s.  für  fich  trauern,  an  anbere 
Sitten  richten;  abfol  2)  ju  ®ott  flehen,  beten, 
ein  ®anl  = ob.  ©ittgebet  barbringen  diis  per 
hostiis ; a diis;  supplicatum  tota  urbe  est. 

snpplödo,  plösi,  plosum,  3.  [sub-plaudoj  auf» 
ftampfen,  pedem  (mit  ic.)  in  illo  iudicio  Cie. 


de  or.  1 §.  230.  ®aB.  supplöslo,  önis,  f.  ba* 
Stuf  ftampfen  pedis. 

sup-poeuitet . impers.  ti  gereut  ein  wenig, 
m.  aec.  bet  ©erf.  u.  gen  ber  Sache  Cie. 
gup-pöuo  (perf.  supposivi  Flaut.,  Ter.-,  ’partK. 
sgne.  suppostns),  3.  I)  unterlegen,  »fegen, 
»Pellen  ova  gallinis;  ‘plaustro  rotam;  *ignem 
tectis;  tignem  civibus  jur  Seftattung  =»  be 
Patten;  ‘alqm  terrae,  tumulo  beerbigen;  ‘dente, 
terrae  in  ic.  (den;  *pecus  fano  agresti  unter» 
treiben,  untertreten  lafjen;  ’vina  caelo  sereno 
pellen  in  ic. ; ‘fontibua  caput  et  stomaebum 
(mahrjchcinl.  in  ©ejug  auf  ®ouche=©äber);  *se 
oueri  novo;  ceteris  suppositis  incu  buntes; 
•ignes  suppositi  cineri  doloso  baruuter  liegen? 
befinblidj;  bilbl.  unterwerfen  ‘aethera  ingenio 
suo;  ‘ml  ita  sublime  est  — non  sit  ut  inferin« 
suppositumque  deo.  2)  nachfegen  Samon  lattiu 
Ov.  fast.  6,  48.  3)  ‘unten  an  etm.  legen 

fepen  fairem  aristis;  mltros  an  bie  Schic 
fepen  ibeim  Schlachten;;  bilbl.  barunter  ob.  bc 
neben  fepen,  anführen,  htugufügen  generi 

Prtes;  uxcmpla.  4)  an  bie  Stelle  einer  fer 
i ob.  Sache  fegen  meliorem  alcui  Flaut 
in  hie  (rebus)  operao  nostrae  vicaria  fides  am. 
corum  »upponitur;  in  eorum  locum  substituer» 
et  s.  cives  Rom.;  pro  rege  se  reum;  fstanna: 
pro  auro:  ‘sobria  suppositd  pocula  acjsiä;  in» 
bef.  ffilfchlich  unterfchieben  banc  nobis  Ter 
testamentum,  personam. 
sup-porto,  1.  herbeitragen,  »führen,  »brin 
gen  aquam  alcui;  frumentum,  alcui,  ad  afigr. 
guppösiticiag,  adj.  [snppono]  (Flaut.)  unter 
gehoben,  unecht.  — »uppüsTtio,  önis.  f. 
Isuppono]  baä  Unterfchieben  eine*  ftinbre 
Plaut.  — snppogtrix,  leis,  f.  [suppono]  Un 
terfchieberin  eine«  fiinbe#  Flaut. 
guppreeglöneg,  pl.  f.  |suppriraoJ  UnterfigU 
gungen  B.  ®elb  iudiciales  Oie. 
guppreggug,  adj.  m.  comp,  [partic.  B.  suppria. 
gebämpft,  leife  vox;  voce,  oratione  supprt- 
siur.  — supprimo,  pressi,  pressuni,  3.  |stb 
premo]  t)  herunter»,  herabbrüden,  naTf- 
tn  ben  ®runb  bohren  Liv.  2)  tp.  a)  ein»,  «ii 
halten,  hemmen,  classem  oor  Sinter  leger 
bostem,  impetum  militum;  f(n  pl)  ca  tu* 
et  aggere  suppress.i;  iter  einfteden;  ibi  ira  es 
suppressa;  aegritudinem,  ‘fugam,  ‘haben»» 
♦fontem,  ‘querelas,  ‘vocem  leife  reben;  t»»f 
pressus  Banguis  medicamento;  tunm  stolnl 
quium  Plaut,  b)  unterbrüd en,  gurüd»,  M 
fich  behalten,  auf  bie  Seite  bringen,  »er 
bergen  fumam  decreti;  senatus  consulta,  y 
cuniam,  epistulas  Plin.  cp  -,  viatores  tnp 
stulis  possessorum  supprimebantur  Smet.;  tz: 
tDcrt)ct)len,  Bf rfchtucigcn  coniurationis  is- 
dicium,  nomen  alcis;  fin  Schatten  ftcllci 
gnp-pröniug,  i,  m.  Unterfellner  Flaut. 
gup-püdet,  2.  impers.  me  alcis  ich  febäme  tu t 
etn  wenig. 

suppüro,  1.  [sub  u.  pus|  intrans.  forte i terr 
bilbl.  alte  dissimulatio  mea  Curt.  7,  2,  9;  treu 
recruduit  suppuratus  dolor  bie  eiterabe  Ssx> 
feine«  ©rolle«  Ourt.  7,  X,  7. 
siip-piito,  1.  (feit.)  *au«technen.  berechnet 
8Üprä,  [eigtl.  ft.  super«,  welche«  ai«  ade  o 
bichl.  Überlegung  auch  anwenbet  Oie.  n.  4 '• 
§.  106  subter  superaque]  I adv.  I)  täacal'- 
oben,  oben  barauf,  oberhalb  omnia  ha» 


815 


suprascando  — sns. 


quae  s.  et  subter;  b.  et  in  fr»;  *toto  vertice  8. 
est  ragt  batübet  ‘stupet  inacia  s. 

(barübet  gelehnt)  manu«;  *mare,  quod  s.  — al- 
luit  (baS  abriatijche).  8)  0.  bet  3**<,  oben,  Bor» 
l)er,  früher  nt  s.  demonstrav  mus,  diximua; 
— modo  eben  nt  s.  dictum  est  Cic.  part.  or. 
§.  46;  auch  bon  oben  \)tx,  Bon  früher  fjet 
pauca  b.  repeUre  Sali.  8)  batübet,  mcijt, 
batübet  hinaus  b.  adiccre  mehr  bieten;  ita 
accuratc , nt  nihil  possit  a.;  Pisonia  amot  tan- 
tna  est,  ut  nihil  a.  poaait;  quod  par  ncgotiia 
neque  a.  erat  Tac.;  a.  quam  (»eitet,  mehr  alS) 
ego  aum,  petere  Sali.  Jug.  84,  4;  rem  s.  feret 
quam  fieri  poteat  giäfter  mache»  als  je.;  *a. 
(nod)  met»)  deos  laceasere  Hör.;  *ager  trecentia 
aut  etiom  a.  nummorum  milibua  emptus. 

II ) pratp.  m.  acc.  1)  räumlich,  oben  übet,  oben 
auf,  übet  — hinweg,  übet  — bin,  übet  — 
hinaus  ille  qui  b.  non  habitat  Plaut. ; a.  lu- 
□am  sunt  m-terna  omni»;  accumbere  (bei  tifche) 
a.  alqm;  o.  bet  geogtaph-  Sage,  oberhalb,  j*B< 
feit  s.  bueSBulam;  a.  caput;  s.  ae  dnas  bgio- 
nea  collocavit;  exire  a.  terram.  8)  (feit.)  ».  bet 
3eit,  Übet,  oot  s.  scptingentesimum  annum; 
paulo  a.  hanc  memoriam  (3cit).  8)  B.  URafje, 
eigtt.  u.  bilbl.  batübet  — hinaus,  übet  s. 
milia  viginti;  a.  ceterae  modum  altitndinia;  b. 
modum;  *ira  a.  modum  (majft , jügelloi)  est; 
*s.  vires;  8.  hominis  fortun.uu;  ratio  recta,  quae 
8.  hominem  putanda  est;  dominatio,  quae  s. 
lege»  se  esse  velit;  *a.  hominea,  s.  deos  pie- 
tate  ixe  übertteffen  an  tc.;  s.  Coclitea  Mucios- 
que  (ft.  Coclitis  Muciique  facinora)  id  fucinuB 
esse  Liv  8,  18,  8;  s.  ea  veluti  ticta  pro  falais 
ducit  ft.  quae  8.  ea  putat  Sali.  Cat  3,  2;  (feit.) 
äuget,  s.  belli  Latini  metum  id  quoque  acces- 
serat,  quod  Liv.  8, 18,3.  4)  B.  fflmte,  übetdiapo- 
siti , quoa  s.  somnnm  babebat  Curt.  C,  11,  3. 
sdprä-aeuudo,  s.  über  ((breiten  fines  Liv. 
gdpremus  f.  auperna  111)  A). 
suru,  ae,  f.  SSabe  [SepteiS. 

gureälns,  i,  »r.  Meinet  (froeig,  9ieiB;  (ftfropf», 
surdaster,  stra,  atrum,  adj.  [aurdus]  etwas 
taub  Cic. 

surditas,  tätis,  f.  [aurdus]  Zaubpeit. 
aurdus,  adj.  m.  (fpdt  U.  btd)t.)  comp.  1)  taub; 
bilbl.  quod  ut  efneerem,  rogando  aurdaa  iam 
aurea  reddideraa  mihi  Ter.;  (prirt)ID.  surdo  nar- 
rare  fabulam  Ter.,  aurdia  aunbua  canere,  vana 
canere,  ‘canere  aurdia,  ‘cantare  aurdo,  ta.  au- 
rea  pulsare;  ( Hör ) narrare  asello  fabellam  s. 
tauben  Ohren  ptebigen.  2)  tp.  uncmpfinblid) 
homo  Plaut.;  legea  rem  s.  e«Be  Liv  ; *ad  mu- 
nera;  *in  vota  dii;  *vota  gegen  »eiche  bie  ®öt» 
tet  taub  finb;  (Ojhmoron)  ‘surdior  Icari  acopu- 
lie  vocea  audit;  ‘surdior  freto;  *mcna  füt  tei= 
nen  Zroft  empfänglich.  6)  füt  et»,  taub,  et», 
nicht  Betfiehenb  hi  in  illorum  et  illi  in  ho- 
rum  sermone  s.,  omnesque  nos  in  üb  linguis, 
quas  non  intellegimua  — a.  profecto  anmua 
Cic.  Tusc.  6 §.  116.  c)  pass.  lautlos,  (tili  *lyra; 
•gratia  bet  Berfchwicgen  »itb;  ‘caatra  in  aeterno 
a.  iacere  situ;  fnullu  erit  tarn  s.  posteritas. 
Suren»,  ae,  i».  bet  (brogoejiet  bei  ben  !fkt= 
thetn  Tac. 

surgo,  aurTexi  (t nf.  perf.  surrexe  llor.  tat.  1,  9, 
73),  Burrectum,  3.  (ft.  bet  älteren  Sonn  surrtgo 
B.  sub-rego]  I)  Irans.  in  bie  |iöbe  tichten, 
empottidjten,  erheben  subrecto  mucrone  Liv.; 


tmento  mucrone  gladii  subrecto ; suberecta 
cuspide  Liv.  8,  8,  10;  ‘tot  surrigit  (fpipt)  aurea. 
II)  intrans.  1)  {ich  in  bie  §fll)e  richten,  auf» 
ftehen,  fich  etheben  e lecto  Ter.;  de  aella; 
*toro,  ‘etrato,  *e  atratia;  a menaa  Plaut.;  +a 
cena;  *ad  aetherias  nuraa  fommen  an  ic.;  *ad 
lumina  vitae  jut  Oberwelt  emporfteigen;  ‘in 
comua  ftd)  auf  bäumen  (B.  fliehenben  §irfd)i;  ins» 
bef.  aus  bem  ®ette,  b.  Schlafe  auffiehn  inulto 
ante  lucem,  *cum  die,  *mane,  ‘de  nocte,  ‘ad 
praescripta  munia;  bilbl.  f(Plato)  multuin  aupra 
prosam  orationem;  o.  iRebnct,  fich  erheben, 
auf  treten  ad  dicendum;  ad  rexpondendum; 
B.  Selbbcttn,  auf  brechen  tsecundft  vigilift;  ‘ab 
Arpia  Tydides  in  Teucros;  als  etmunternbet  8u= 
ruf,  Bürge  mache  bich  auf,  auf  benn  Hör-,  o.  ®e» 
nejenben  llor.  sat.  2,  8,  162.  2)  b.  Sebiofen  a) 
fitb  erheben,  hCTbotlommen,  auffteigen, 
entgehen  ‘dies;  ‘surgente  (mit  Einbruch)  die; 
‘montes,  *mare,  ‘undue,  *bo1,  *nox,  ‘ventue, 
‘pugna  aepera,  ‘discordia.  b)  ‘entftehcnb,  toad)» 
jenb  emporfteigen,  {ich  erheben,  Ceres  alto 
culmine  noch  im  §alm;  novae  Curthaginis  arx, 
columnae,  aegetes;  bah-  B lebenben  SBejen  *her- 
anwachfen  Iulus,  Ascanius;  auch  ‘anheben, 
anfangen  aurgens  ab  origine  mundi  etc.;  ab 
Sfiri,  Süriu  f.  Syri,  Syria.  [love  opua. 

surptte,  surpult  f.  surripio. 

Surrentinu«,  adj.  £u  Surrentum  (Stabt  in 
Kampanien)  gehörig,  furtentinifd) ; subst. 
pl.  m. 

sur-rSpo,  8.  l)  unter  et».  Itiechen,  hfrju=, 
hineinfchleichen  snb  tabulas,  ‘moenia  urbis 
(o.  bet  SRouS».  2)  tp.  (ich  beton»,  einfehlei» 
chcn  aomrnua  in  oculos,  ‘bfanda  quies  furtim 
ocellis,  ‘aetas  inera,  ‘aicine  aurrepsti  (ft.  aur- 
repaisti)  mi.  Zao.  sarrepticing,  adj.  1)  Bet» 
ftohltn  amor  Plaut.  2)  {.  aurrupticius. 
surrexe,  surrtgo  f.  aurgo. 
gurrtpio,  rtpui,  reptum,  3.  [aub  u.  rapio]  (sync. 
aurpite  Hör. ; perf.  aurpuit,  conj.  surrepait  Plaut  ; 
eurpuerat  Hör.;  aubrupuiaae  Plaut.)  1)  heim» 
I i d)  »egnehmen,  entwinben,  entreißen 
palla  aurrupta  mihi,  quando  quid  tibi  erit  aur- 
ruptum  domo  Plaut.;  alqd  ab  alqo;  de  mille 
modiia  unum  Hör.;  filium  ex  custodia;  Par- 
mam  m.  fiift  erobern;  bilbl.  alqd  spatii;  virtua 
nec  eripi  nec  Burripi  poteat;  »e  alcui,  ae  alqo 
ftd)  Wohin  {fehlen  Plaut.;  *diem  unnüp  h',,: 
bringen;  ‘crimina  ocuüa  patris;  alqm  niorti 
Hör.;  orator  imitationem  bie  91ad)ahmung  einer 
beftimmten  Sßcrfon  feinem  Original  unnetmetlt 
entwenben  ■=«  itut  leije  anbeutenb  u.  flüchtig  fehen 
laffen;  surripi  (o.  einem  fflngeflagten)  fich  bet 
Strafe  entziehen. 

sur-rögo,  i,  t.  t.  b.  bem  in  ben  ftomitien  ptäfi» 
bietenben  SKagiftratc,  jmb.  an  bie  Stelle  imbs. 
gut  3Bahl  ootfchlagen,  wählen  laffen  col- 
Iegam  in  locum  Uruti,  collegam  aibi,  consulea. 
surrupticiua  (aurrept.),  adj.  [aurripio]  geftoh» 
len  Plaut. 

sursum,  adv.  [aub-veraum]  1)  aufwärts,  in 
bie  $ölje,  empor,  a.  deorsum  (auf  u.  nicbct) 
commearc.  2)  (feit.)  nach  ®etben  bet  Üiuhe, 
oben,  obetwättS  narea  recte  s.  sunt  Cic.  n. 
d.  2 §.  141. 

süs,  auis,  comm.  Schwein,  manaaetua;  SS i 1 b = 
f^wein,  Sbet.  Sprich»,  ft  Minerva  c);  docebo 
a. , ut  aiunt,  Minervam. 


816 


Sasa  — snspendo. 


Stisa,  örum,  n.  §atiptftabt  bei  prrftfcfjcn  ©ro»inj 
©ufiana,  SBinterrefibeiu  bft  perf.  fiilnigc.  $ap. 
a)  S üsl ü m i . ürum,  m bic  Eimoopner  o.  Sufa  u. 
©ufiana  6)  Susis,  Ydis,  f.  adj.  Pylao  bic  pfiffe, 
roelt^c  Werften  u ©ufiana  ttennen  Ourt. 
suscenseo  j.  succenaeo. 

snsceptlo,  önis,  f.  feuscipio]  Übetnapme  cau- 
aae,  laborura  dolorumquo.  [Just.  8,  8,  8. 

susceptor,  öris,  m.  [saacipio]  Unternehmer, 
suscipio,  cepi,  ceptum,  3.  [snb-capio]  1)  auf' 
nepmen,  auffangen,  an  fiep  nehmen  *do- 
rainarn  meutern,  ‘cruorem  pateria,  »ignem  fo- 
Uis,  »aquam  in  ben  SRunb  nepmen.  3n4bcf.  a) 
flüpenb  aufredjt  palten,  unterftüpen  +fnl- 
turae  ac  subatructiones,  quibua  subinde  susci- 
pitur  (theatmm) ; tp.  f i £p  einer  ©aepe  ob.  ©erfon 
an  n cp  men,  eine  ©adje  ob.  ©erfon  in  Sdjup 
nepmen,  unterftüpen  rem  publicam,  partem 
vitiorum,  -f-eandidatum.  6)  eigtl.  o.  Batet,  ein 
neugebome#  ftinb  t>.  ber  Erbe  aufnepmen  u.  fo 
als  ba#  (einige  anertennen  u.  rrjiepen  pue- 
ram  Ter.;  simulatque  in  lucem  editi  et  suacepti 
sumus;  bap.  filiam  auscepisae  ex  alqa  8.  einer 
befomtnen,  mit  einer  gezeugt  paben  P/aut.,  Ter.\ 
liberoa  ex  filia  libertmi  Cie.;  *si  qua  mihi  de 
te  auacepta  fuiaaet  subolea;  cui  (rei  pablicae) 
auacepta  ea  geboren  bij).  c)  an  = , aufnepmen 
alqm  in  civitatem.  d ) für  et»,  empfänglid) 
fein  conaolationem,  crimen,  e)  fidl  gefallen 
(affen,  jugefiepen  quod  tota  iiac  in  causa 
difficillimum  eat;  quam  multa  vobis  auacipienda 
sunt  2)  übernepmen,  fiep  unterjiepen,  auf 
fiep  nepmen,  fiep  entfiplicpen  ju  ic.  (frei' 
toidig  u.  fo  bap  man  fiep,  niept  einem  anbern 
oerant»ortli(p  ift)  vel  neglcgentiae  in  auaceptia 
rebua  vel  perfidiae  in  roceptis;  ego  cum  hanc 
Siculorum  causam  recepisaem  (mir  patte  über' 
tragen  taffen),  tum  suscepto  negotio  (ba  iep  an 
bie  StuSfüprung  jetbft  ging)  etc.;  negotium,  la- 
borem,  munna,  officium;  bellum  ba#  Sommanbo 
im  Jfriege;  suscepisti  onus  grave  et  Athenanim 
et  Cratippi  eine  ftproere  Berpflitptung,  »eltpe 
bir  ic.  aufcrlegt  CVc.  off.  3 §.  6;  legationem,  autp 
aibi  (junäepft  für  fiep,  für  feine  ©erfon)  Cats,  b G. 
1,  1,3;  salutem  rei  publicae,  consilium  faffen, 
odium,  inimicitiae  auaceptao  Cic.  Ixul.  21,  77; 
auaceptia  inimicitiiH  imtpbem  man  fid)  Derf einbet 
Nep. ; ft.  Humere  fiep  petauSnepmen  tantum 
aibi  auctoritatia  in  re  publica  Oie.  Yerr.  6 §.  152. 
ipiero.  a)  unternepmen,  oerridjten  bellum, 
iter,  prodigia  bie  ©iipnung  ber  SBaprjeitpen ; in 
lovia  epulo  num  alibi  quam  in  Capitolio  pul- 
yinar  auscipi  (»eranftaltet  Werben)  poteat?  lAv. 
5,  62,  6;  aacra  peregrina  annepmen;  religionea 
abergläubiftpe  ©eforgntffe  in  fiep  auffommen  taffen, 
»eden;  talem  curaum  vitac  cinf (plagen,  vitao 
meae  rationea,  ab  ineunte  aetate  ausceptae;  ace- 
lua  in  ae;  severitatem  gebrautpen;  votum,  yota 
tpun;  maculam  alcui  anpängen;  a.  vita  et  con- 
auetudo  ut  etc.  pat  eingefüprt,  bap  je.;  *a.  sc. 
sermonem  ba#  SBort  ergreifen,  erwibern; 
partie.  ausceptuB  oft  m.  dat.,  quiequid  in  hac 
causa  mihi  auaccptum  eat;  o fruatra  mihi  a. 
laboresl.  6)  auf  fiep  nepmen,  erbutben,  lei* 
ben  poenam  nullam  suo  dignam  acclere  Oie. 
de  imp.  P.  §.  7;  maculam  bello  superiore,  po- 
ricula,  laborem,  sumptum,  dolorem  fi(p  bem  ic. 
übetlaffen,  invidiam,  aca  alienum. 
sus-cTto,  1.  1)  *in  bie  $äpc  riepten,  bewegen. 


empor  treiben,  humum  (beim  ©flügen);  terga 
(telluria)  bie  Erbe  aufreijjen;  anra  lintea  fdjmettt; 
cinerem  et  aopitoa  ignea  mieber  nnfatpen.  $ier8 
einen  Ühipenben,  ©(plafenben  »eden,  aufrupten 
•vulturium  a cano  capite  auffepeutpen ; *alqm  e 
somno;  ’aegrotum  teicber  auf  bic  ©eine  bringen. 
2)  erregen,  aufregen : Beturfa^eu,  ju 
jiepen  ’viros  in  arma;  ’tacentem  Apollo  Mnaam 
citharft;  ‘corvum  prece  be#  Stäben  Stimme  pet= 
beimünftpen;  *clamorea,  *caedem,  *vim  im,  *apea 
iroa,  'poenaa  alcui;  *se  irü,  fi<p  aufregen. 

Süslina  regio,  Süsiäni,  Süsis  f.  Susa. 

snspecto,  1.  [intens.  0.  1.  anapicio]  1)  (Ter) 
auf  et»,  pinauffepen  tabulam  pictam  2) 
mit  ©erbatpt  anfepen,  beargmbpnen,  für  »er* 
bäcptig  palten  alqm,  fraudem,  snapectari  alcui 
Tae  ; supplicium  Aur.  Viel. 

1.  suspectus,  adj.  m.  comp.  u.  (fpüt)  mp.  [p or- 
tic.  o.  1.  suspicioj  beargwöput;  oerbäeptig, 
©erbatpt  erregenb  meia  civibus;  animi  me- 
dicina  pluribuB  a.  et  invisa;  ainua  Euboicua  naa- 
tia;  *a.  tibi  aint  imbrea  bann  tannft  bu  ic.  für* 
ten  ob.  gewärtigen;  m.  gen.  cupiditatia  impern 
Liv.\  feriminum , fcontumaciae;  m.  inf.;  Omi 
tt.  Tae.;  Samnium  quoque  turbari  novis  consiln 
auspectum  erat  Liv.;  tu  me  habebis  falao  i 
Plaut. ; ne  super  tali  acelere  a.  ae  haberet  Soll . 
locus;  bellum  ben  man  »ermutet;  tfraue,  tpen 
culum,  *laquei  oetborgene,  betrügetifipe ; *nec  ne- 
tuea  auspecta  (wegen  Untreue)  Cyrum;  inricer 
a.  (gurept  erregenb)  ac  aolliciti  Ourt.  10,  5,  l" 

2.  suspectus,  ua,m.  [1.  auapicio]  1)  ba#$inau: 
{(paucn,  HufwäTtSfepen  'quantua  a.  aetbe 
rium  ad  Olympum;  *meton.  §6pe  turriB  raste 
a.  2)  tp  ©emunberung  'honorum. 

suspendinm,  ii,  n.  [auspendo]  ba#  Erpängei 
alqm  adigere  ad  a.  Plaut.;  iniuriae  remediut 
morte  ac  a.  quaerere;  auspendio  perire. 

snspendo,  pendi,  penaum,  3.  1)  aufpängrt 
alqm  arbon,  in  oleaatro;  ae  de  ficu  fiep  er <Hia 
gen;  acinacem  auapenderat  (sc.  zonfi)  — suspe*- 
aum  habebat  Ourt.  3,  3,  18;  *arcum  umer- 
*alqd  ex  alta  pinu;  *columbam  malo  ab  alt: 
•aulaca  auffpannen;  *B.  bet  Stpmalb«,  nidar 
tigno  befeftigen;  *vultum  mentemque  picts  t»- 
bellfi,  auf  ic.  peften,  rupen  taffen  Hör.;  •ign- 
toa,  omnia  naso  (adunco)  f.  naaua  2);  *suspen- 
loculoa  tabulamque  lacerto  am  ©mte  träges; 
Hör.  sat.  1,  6,  74.  3n«bef.  eine  ®abe  einem  ®c" 
ju  Epre  im  lempet  aufpängen  — weipen  arrej 
Quirino,  dona  tholo,  restimenta  deo  maria.  t) 
bunp  ©tflpen  ob.  bgt.  empor  pcben,  poep  rl. 
ftpweben  matpen,  taffen,  jepwebenb  patter 
tectum  turria  preaaionibua  a.  ac  tollere;  tigns 
contignationem  pinauf  ftprauben;  mnrnm  furer 
Hb;  '(tellurem)  aulco  tenni  auftodern;  ita  aec 
ficatum,  ut  auapendi  (ftpweben)  non  poseet;  *p» 
undaa  ciirrua  suapenaoa  (jtpwebenb)  rapui»-- 
•corpora  mento  b.  i.  f(pwimmenber;  ’aratr, 
auspensa  iugo  referunt  invenci  = inversa; 
penaus  fluctu  ftpwebenb  über  ic.;  'saxis  auapea« 
rupea;  ‘auapenaia  auribus  mit  aufgeridjtßn 
suspenso  gradu  ire  Ter.;  *ferre  suspensoa  gn 
dua  auf  ben  gepen  geben;  (Phaedr.)  snspeiv 
pede  evagari.  3)  tp.  a)  unterbrechen,  |ea 
men  ‘fletum.  6)  unentfcpicben  taffen  rat 
medio  response  Uv.  e ) in  Ungewißheit,  n 
©pannung  oerfepen  taffen  -falqm  ob.  «i 
mos  exspectatione ; fhia  (n.)  exspectatioaac: 


suspensus 

uudientium;  *me  magno  suspensum  mimine  0. 
Stauer  bet  ©ottpeit  erbebenb;  ‘animoa. 
suspensiis,  adj.  nt.  -fcomp.,  tp.  a)  o.  et».  ab  = 
peingenb,  auf  et».  berupenb  ex  bono  caau 
omnia  snapenaa  sunt;  non  aliunde  pendere  nec 
extrinaecua  ant  bene  ant  male  vivendi  rationea 
s.  habere,  b)  ungemifj,  j»eif clpaf t,  nnents 
fepieben,  gefpannt,  fepmantenb  animus, 
plebs,  exapectatio  a.  tenetur,  erecti  auspensi- 
que;  fne  a.  (aufgeregt)  — capenserent  proelium; 
populua  inter  spem  metumque;  feum,  quid 
ugeretnr  in  loci«  reliquia,  esaent  s.;  spem  s. 
tenere;  *alqm  a.  (in  8»eifel)  teuere;  rea  lri= 
tifd^e  Sage;  ita  s.  rebua;  m.  gen.  animi  Liv.; 
fanimna  anapensior;  *a.  mente  exapectare;  b. 
dnbiamque  noctem  ape  ac  metu  exegimua  Plin. 
ep.  6,  20,  19;  t8-  (bebdepüg)  ac  velut  du  bi  tan s 
oratio;  *a.  aemper  et  obecura  verba;  *eura; 
-•relinqiiere  in  auapenso  uncntfdjicbcn  taffen  Plin. 
tp.;  +in  auapenso  esae.  c)  d n g ft  l i ep , furcht: 
fam  *timor;  fmanu  (jurücfpaltenb)  b.  commen- 
dare  alqm  alcui. 

snspicnx,  öcia,  adj.  [anapicor]  nrgtoäpnifd) 
frater,  populua,  fanimna;  cbettfo  a.  ailentiuin 
Tue.  ann.  8,  11. 

1.  auapteio,  exi,  ectnm,  3.  [aub-apecioj  1)  »n- 
trant.  anfmärtä  fepen  in  caelum.  2)  trans. 
aufwärts  naep  et»,  fepen  aatra,  caelum, 
♦alqm;  tp.  a)  feinen  SMtd  ergeben,  fiep  mit 
feinen  ©ebanten  emporfepmingen  »u  et».,  et», 
©rpabencä  f affen  nihil  altum,  nihil  magnifi- 
cum  ac  divinum;  hoc  quoque  videtur  eaae  al- 
tiua  quam  ut  id  noa  humi  strati  b.  poasimua. 
b)  mit  tjereprung  u.  Bewunberung  pinauf- 
flauen.  Bereiten,  berounbern,  poebnepten 
eoa  viroa;  in  hoc  non  minus  eiua  pietaa  auani- 
cienda  eat  quam  virtua  bellica;  naturam,  elo- 
quentiam,  *argentum  et  marmor  vetua  aeraque 
et  artea  Hör.  ep.  1,  6,  18.  c)  beatgttBpnen 
suapectas  regi  et  ipse  eum  suapiciens  Sali. 

*2.  ausplclo,  önia,  f.  (1.  suapicio)  1)  yirgmopn, 
Serbaept  mihi  s.,  tanta  nunc  a.  de  me  inci- 
dit,  iam  tum  erat  a.  Ter.;  in  qua  re  nulla 
aubest  a.;  neque  abeat  a.  quin;  in  a.  esse  (Ber- 
bäeptig  fein)  alcui;  a.  aleni  dare,  atferre,  facere, 
inferre,  inicere,  movere,  commovere;  alqm  in 
a.  adducere  alcui  Berbdeptig  mad)eu  Nep  ; in 
a.  cadere,  vocari  Bcrbäipeig  roetben,  in  a.  alcui 
venire  de  alqa  re;  de  morte  ai  rea  in  a.  venit; 
qui  tibi  in  a.  venit;  cum  ei  in  s.  veniaaet  (Ber= 
Pacht  gefcpBpft  patte)  m.  acc.  c.  inf.;  cum  in  s. 
venissent  suis  civibus  (=»  crederentur)  m. 
■inf.,  Cie.  Verr.  4 §.  30;  habere  a.  de  alqa  ro 
ißerbaept  pcgen,  argmäpnen ; aber  b.  habere  (ftepen 
in  IC.)  adulterii;  auapicione  carere;  m.  gen.  obj. 
Iielli,  timoria;  familia  in  a.  vocata  eat  con- 
iurationia;  minuere  a.  profectionia  bic  Stbrcife 
toetn  Setbaept  entjiepen  Oie.  Alt.  io,  16,  4;  pt. 
28erbaept  ettegenbe  Umftdnbe,  $erbacpt8= 
cjrßnbc.  2)  iiberp.  Vermutung,  Vlpnuug, 

bee  parvulae  cansae  falsae  a.  bie  in  falfcpen 
Vermutungen  liegen;  apad  eas  (gentea)  nulla 
&et  a.  deornm;  anapicione  attingere,  aasequi; 
h.  habere;  f nulla  a.  hoatia  eat  man  Bcmuitct 
feinen  g. 

«nspleiöse,  adv.  nt.  comp,  [suspicioaua]  auf  Äier  = 
t»  acht  ettgenbe  SBcife,  mit  Sltgmopn,  Ber= 
jy  äeptig.  — snspiolösas,  adj.  m.  comp.  u.  Step, 
^suspicio]  1)  argroBpttifep,  «rgmopn  pegettb. 

VfimdKn,  Cal  tfutlAfJ  SOiulreirnrb.  S Kall. 


— sustineo.  817 

2)  berbäeptig,  ttrg»opn,  öerbaept  ertegenb 
negotium,  tompua  auapicioaiaaimum. 
anapicor,  dtp.  (Borfl.  auep  suspicoj  1)  arg 
toBPncn,  in  Setbacpt  paben,  netmuten, 
alqd  de  (übet)  alqo,  ex  alqa  re;  de  (auB)  prae- 
terito  Liv.;  nt.  acc.  c.  inf.;  alqd. 
anapir&tna,  m.  [anapiro]  bet  tiefe  fttcmjug 
a.  hauatia  Op.  — auapirttua,  m.  (nur  im  nom. 
u.  abl.  sing,  übliep)  [auapiroj  ba B tiefe  W t e m - 
polen,  fteuepen  enicat  s.  Plaift.;  crebro  a. 
Liv.  30,  15,  3;  sine  auapiritu  Oie.  AU.  1,  18,  3. 
— anapirlnm,  ii,  ».  jauapiro]  bet  tief  ge- 
polte Ätem,  Seufjer  aine  cura,  9ine  a.;  *a. 
( pl .)  trahere.  — auapiro,  1.  1)  intrans.  tief 
VUcnt  polen,  aufatmen,  depjen,  feufjen 
occulte;  *nt.  ne  (butep  Seufjer  jeine  Sefotgni« 
Betraten);  ‘curia  suapirantibns  angftBotle;  ‘in 
alqo  ob.  in  alqa  feufjen  um  ic.  =>  nertiebt  fein 
in  tc.  2)  ‘Irans,  etm.  erjepnen,  natp  et»,  ob. 
jmbnt.  feufjen,  fiep  fepiteu  alioa  amorea; 
Chloitn;  mc  ademptum. 

auaqne  deque,  adv.  (Äonsetf.)  uutetpalb  uttb 
oberpalb,  barunter  u.  batübet,  jpricpw.  id 
habere  fiep  nieptä  batauä  maepett  Plaut.;  deOcta- 
vio  suaque  deque  (sc.  est)  Oie.  Att.  14,  6,  1. 
auatentäcülnin,  i,  w.  [auatento]  bilbl.  Stiipe, 
©runbpfeilct  victoriae  Tac. 
auBtentätio,  önia,  f.  [auatento]  (feit.)  baä  £>in  = 
palten,  ber  Vluffcpub  Cie.  de  ine.  2 §.  146. 
auatento,  1.  [intens,  b.  suBtineo]  empor-,  in 
bie  JfjBpc  palten,  palten  ‘fratrem  ruentem 
dexträ,  faeque  et  arma;  auatentari  fiep  empor-- 
palten  ‘anceps  sustentata  diu  (puppis);  tp.  a) 
aufreept  palten,  niept  finten,  niept  ju 
©rittibe  gepett  taffen , unterftüpen,  fepilpen 
imbecillitatcm  valetudinia;  rem  publicam-,  apea 
mentes  civium;  amicos  iide;  literis  sustentor 
et  recreor;  animua  aletur  et  suatentabitnr  iis- 
dem  rebua  quibua  aatra  auatentontur  et  alun- 
tur;  eloquentiä  austentatus;  una  conaolatio  me. 
b)  erndpren,  unterpalten  familiam  Ter.;  ae 
amicorum  liberalitate.  c)  auBpatteu,  ertra  = 
gen;  aufpalten,  pemmen  hoatium  vim,  mae- 
rorem;  aogre  snatentatur  ia  dies  pielt  man 
jenen  Jag  über  au«;  s.  inopiam  ettrdglicp  ma> 
epen,  famem  pecore  füllen;  faciem,  fhoatem, 
fimpetum;  ’alqm  inatantem;  panliaper  a rege 
anatentati;  abfol.  auBpalten,  fiep  palten 
aogre  eo  die  anatentatum  est,  nec  ultra  auaten- 
taturi  fuerint,  niai  etc.  d)  pin  = , aufpalten, 
Perfcpieben,  ocrjBgctn  rem;  diu  sustentatum 
id  mal  um  patrurn  conailiia;  uediücationem  ad 
tuum  adventum. 

sustineo,  tinui,  tentum,  2.  [ana-toneo]  1)  eine 
brüdenbe  Saft,  eimatf  StproereB,  »ab  ju  Soben 
brüdt  ob.  ju  jinfett  u.  ju  fallen  btopt,  empor-, 
in  bie  §öbe,  aufreept  palten,  niept  finlen, 
fallen  lafjen,  palten,  tragen,  flüpen  mihi 
lstuc  onus  a.,  h.  hoc  Plaut.;  *nec  iam  s.  onua 
ailvae  laborantea ; vix  arma  membraque;  *ve- 
atem  tragen;  bovem  vivum  umeria;  bilbl  suis 
cervicibna  tanta  munia  atque  rem  publicam 
nepmen  ob.  tragen  auf  tc.;  t»polia  de  hoatibua 
fortbringen;  f fomix , quo  pona  auatinebatur 
auf  tc.  rupte;  colnmnae  et  templum  et  porticua; 
‘infirmos  artua  baculo;  aer  volatua  avium;  ‘se 
alia  (B.  Sögel);  homo,  qnantum  terra  a.  (trägt), 
ucerrimua  Plaut.;  homo  omnium,  quos  terra  a., 
aceleratiaaimua  Sali ; ‘ejuas  terrarum  a.  orbia 

62 


818 


SUStollO  — SUU8. 


opea;  bistoriam  Toterem  atquo  cuitiquam  haec 
mea  senectus  a.  mein  alter  ffiopf  ift  Xräger  n. 
ic.,  in  meinem  alten  Sopfc  trage  id)  je.  Flaut.-, 
s.  ae,  ae  a lapau;  in«bcf.  m bei  Bewegung  auf:, 
an=,  jurüdhalten,  Ijemnten,  eigtl.  ob.  bilbl. 
ut  curmm  sic  impetam  benevolcntiae  Oie.  Lael. 
§.  63;  equos,  remos;  extremum  agmen  Cuts, 
b.  c.  1,  64,  1;  signa  tyalt  matten  mit  bem^eetc; 
tela  Liv.;  equitum  noatrorum  Tim;  ‘gradum; 
aaaensionem  ob.  aasenaum ; so  ab  omni  as- 
sensa;  se  a respondendo;  me  s.  nec  respondebo 
Cie.-,  me  s.  (unterliefe  e8)  ne  scriberem  Cie.  fam. 
9,  8.  2)  tp.  a)  ertragen,  au«hatten,  auf 
firf)  nehmen  quantum  malarum  rerum  Flaut  -, 
qui  fort  sustinetque  praesentia  (mala);  poten- 
tiam  alcia;  causa»  multorum;  faestatem  ben 
Sfrieg  eines  Sommer«;  non  posse  imperia  eius 
diutius  sustineri;  inopiam,  ictum,  Tim  morbi, 
t dolorem,  Tulnera,  kostes,  oppngnationem, 
proelium ; +se  ab  equitatu  gegen  ic. ; abfol.  au«: 
galten  Brutus  Mutinac  vir;  aegre;  diutius  s. 
non  posse,  s.  quoad  etc,;  oud)  f i dt)  ju  etm.  ent* 
fcfeliefeen  hoc  illud  ost;  quod  Tbeophrastus  s. 
non  potuit;  *tüber  fid)  gewinnen,  übet  ba« 
.'per iS  bringen  m.  aec.  c.  inf.  nemo  eorum  quic- 
quam  ex  patrio  more  labaro  Gurt.  8,  6,  7.  b) 
aufhaltcn,  Dcrjögctn,  berftfiieben  solutio- 
nem,  bellum,  rem  in  noctem;  se  fitfe  wo  auf= 
batten,  c)  erhalten,  bewahren,  behaupten 
dignitutem  et  decus  rei  publica«,  rem  lloma- 
nam,  animos  (SJlut)  pugnantium.  ßierB.  tr= 
nähren,  unterhalten  ager  non  amplius  homi- 
num  quinque  milia;  re  frumentaria  alimur  et 
sustinemur;  eo  (frumento)  sustenta  est  plebs. 
c)  etw.  Schwieriges,  SBid)tigeS  auf  fi<b  nehmen, 
«u  lciften,  ju  erfüllen  hal,eiI  lc-  ob-  »«*1= 
lieh  leiflen,  einer  Sache  gewathfen  fein,  ent  = 
fpredfen,  etw.  bemeiftern  munus  in  re  pu- 
blica; causam  (bie  Stpulb);  causam  publicam, 
rei  publicae;  tres  persona«  unus,  meam,  ud- 
versarii,  iudicis;  tua  in  me  vel  innumerabilia 
(beneficia);  quae  tox,  quae  latera,  quae  Tires 
buius  unius  criminis  querimoniam  possunt  s.? 
welche  ic.  reichen  aus  für  bie  Xarfleüung  biefeS 
einzigen  SlagcpunfteSV  tan  tarn  causam  voce  et 
Tiribus;  tot  res  tarn  graves,  tarn  varias  tocc, 
memoriä,  consilio;  ingonio ; epici  carminis 
onera  lyrä  Quint.-,  *tot  et  tanta  negotia  solus; 
•proelia. 

sus-tollo,  — — 3.  l)  in  bie  Jpölfe,  empor  = 
heben  amiculum  Plaut.;  columnae  sustolli 
(auf  h°h®  Sodel  gefteöt)  solont  Plaut.;  *can- 
dida  vela  rudentes,  *torros  ad  aethera  Tultus. 
2)  wegnehmen,  reifeen  tili  am  ab  alqo,  bas 
aedes  Plaut. 

süsurrütor,  öris,  m.  [susurrof  ber  leije  8ie- 
benbe,  glüfiernbe,  abjettiBifch  crebri  et  uon 
belli  de  eo  (Caesare)  ruiuores,  sed  8.  dumtaxat, 
veniunt  nur  Icifc  fliiftcrubc  üael.  b.  Cic.  fam.  8, 1, 4. 

Büsurro,  1.  jifchcln,  flüfiern,  fummen,  füu  = 
fein  *pars,  quid  Telit,  aure;  *Tere  fama  m. 
acc.  c.  inf.;  *apes;  *aura;  susurrari  Tideo  Ter. 
San.  BÜsurruB,  i,  m.  baS  ^flüfiern  ber  SÄem 
fchen  mulierculae ; *blandos  audire  s.;  *per= 
jottif.  pl;  *bad-  Söufeln  beS  SBinbeS;  adj. 
flüfternb  Oo.  met.  7,  825. 

sütela,  ae,  f.  [suo]  {Plaut.)  eigtl.  bas  [jufam- 
mennähen,  balj.  tp.  ber  liftigr  Streich- 

Sutinil,  indecl.  frflcr  l(!ta(c  in  Slumibien. 


sCilills»  e,  adj.  [suo]  jufammcngenäfjt  *cumfc 
*balteus,  »coronae  aus  tHoien  geflothten. 
Bütor,  öris,  m.  [suo]  Schuftet;  auch  #■ 
auS  bem  ißöbct  s.  atque  zonarii  Cic.  p.  Floß 
§.  17.  3)aB.  a)  sütörius,  adj.  jum  Schulet 
gehörig.  Schuftet:  atramentum;  sühnt,  cii 
gewefener  Slirf  jchufler  Cic.  Att.  6,  l,  15.  ) 
Bütrinns,  adj.  = sutorius,  tabema  Scbußcr 
Werlftötte  Tac. 

Sütrium,  ii,  «.  Stabt  in  Struricn,  j.  Sutri.  htm 
S citri  uns,  adj  -,  subst.  -ni,  örum,  m. 
sütüra,  ae,  f.  [suo]  92atjt  Liv. 
sun»  (pen.  pl.  suum  ft.  suorum  Ter.),  pron.  p» 
1)  fein,  ihr,  eigen  patrem  s.  intarfecit;  tum, 
ciTes  sui  eiecerunt;  ostendit  quid  pater  «rat 
fecisset;  auch  in  paffin.  Sinn:  s.  (bie  ihnen  « 
gefügten)  iniurias  persequantur  Caet.  b.  G.  1, 
38,  10;  vim  suorum  (gegen  bie  ihrigen)  defre 
debant  Cats.  b.  e.  3,  110,  4;  habend,!  ratio  um 
sua  solum,  sed  etiam  aliorum  Oie.  off.  1 §.  1» 
tres  su08  nactus  manipulares  =■  tres  qni  r- 
crant;  apud  quendam  propinquum  suum  st: 
'bei  einem  feiner  Berwanbten’;  alqm  s.  fstwe 
burclt  Stauf  }u  bem  [einigen  machen;  s.  auc. 
scripsit ; Tiscum,  quod  non  sua  (ein  ihr  frembc: 
senunat  arbos  Verg.  Aen.  6,  206.  SnSbti-  1! 
a)  subst.  suum,  i,  m.  baS  feine,  ihrige;  feit 
ihr  Sigentum  suum  cuique  tribuere,  ad  mac 
perremre;  alcui  s.  Tendere;  s.  quisque  tenes' 
sui  profusuB;  s.  omnia;  suum  cuiusque  $nnc 
eigentum.  b)  sui,  örum,  m.  bie  (einigen,  itn 
gen,  im  aUgemeinften  Sinne,  feine,  ißic  fe 
wanbten,  greunbe,  Vltthänger,  Klienten,  SRitri: 
ger,  SanbSIeute,  Siegleiter,  *ut  periclo  rnort. 
eriperet.  suos  ihre  jungen.  B)  auch  ohne  es 
auäbrüdlid)  Porper  gefegte«  Subjetl,  nur  in  ri 
lichung  auf  ein  unbeftimmteS  u.  bl.  getalp- 
'matt’  unb  fo,  bafe  bl.  ber  'Begriff  bc«  ®ipa 
bc«  Sigentum«  ob.  Sonbereigentunte  u 
®gf.  ju  alienus  u.  communis  oorbcrricheub  i 
cuui  plurima  ad  alieni  sensus  couiccturam,  i » 
ad  suum  iudicium  scribantur  =—  ba  man  ich 
Diele«  ic.  nicht  nach  eignem  @cfd)mad  fhmi: 
non  erit  ist»  amicitia,  sed  mercatura  qaaedit 
utilitatum  suanim  =•  fo  wirb  man  feine  %tral 
fchaft  haben,  fonbern  ic. ; valetudo  sustenUls: 
notitid  sui  corporis;  quanto  fortior  dolor  übe 
täte  sua  rindicanda  (wenn  man  ic.)  — ec«1 
C)  in  einer  Strt  b.  Slttraltion  bei  quisque,  i- 
quisque  1)  c).  2)  prägn.  a)  jmbm.  julommeri 
eigentümlich,  beftimmt,  gehörig,  fchidi'ö 
hanerc  s.  numerum;  ut  s.  clementiä  ac  ma 
suetudine  in  eos  utatur;  s.  artibus  (bie  er  fette 
fonft  anwenbete),  fraude  et  insidüs;  s.  id  det^ 
cus  ratus;  s.  Marte  puguare  auf  feine  gftncS: 
liehe  Streitart,  mit  feinen  gewöhnlichen  Saftes 
s.  anno  consulem  fieri  in  bem  gjjcjjlid)  beftusr 
ten,  tempore  s.  ju  feiner,  gu  rechter,  ja  fdi-‘ 
lithet  Seit;  b.  iure;  *s.  moite  mori;  ».  bem,  w* 
jmbrn.  o.  9latur  jufopimt,  natürlich  *uao  >• 
poma,  *lacrimae  non  s.;  *iam  s.  fith  gleich**- 
subst.  admodum  tenenda  sunt  sua  (feine  8ij» 
tümtichfeiten)  cuique,  non  ritiosa,  sed  tarne 
propria.  b)  günftig,  ergeben,  uorteilh«i> 
erwiinf^t,  angenehm  s.  loco,  s.  locis:  üb 
populo  s.  ba«  Soll  für  fid)  günftig  flfpw1' 
haben;  aestu  s,  Locros  traiecit;  *Tentis  bunt 
non  s.;  *s.  flamina;  s.  moxime  tempore  »tqce 
alieno  bostibus  bellum  incipere;  neque  otc‘. 


819 


Sybaris  - 

ioni  tuae  desis  neque  suam  occaeionem  hofiti- 
ms  des;  alqra  8.,  Italiam  8.  facere  ft<$  jum 
ireunbe  machen,  für  fiel)  gewinnen;  *dii.  c)  (ein 
igener  $etr,  in  feinet  eigenen  ®emalt, 
mcilla  nnnc  8.  est  Plaut.-,  in  disputando  8.  esBe 
>oterit  nicht  0.  anbeten  abfyängenb,  originell; 
'vix  aua  erat  bei  ftch,  bei  Sciftanbe. 
fliaris,  18,  f.  1)  Stuf;  in  Sufanien  Ov.  2)  Stabt 
n flulanien  am  gluffc  Stjbatib,  im  3-  Bio  ».  6f)t. 
erftört  u.  443  untet  bem  9?amen  Tnurii  neu  auf« 
[ebaut,  berüchtigt  als  Sip  bet  Schlemmerei  u. 
llppigfeit.  Da»,  ruhst.  a ) SfbiriUni,  örum,  m. 
Tust,  b)  StbiriUn,  Idü,  f.  SJiamo  eine*  @e« 
lichtes  Ov.  [Ke rg.  A.  4,  552. 

fchaen»,  i,  m.  ®emal)l  bet  Dibo;  auch  als  adj. 
ycölätrönTdae,  arum,  m.  [aüxov  u.  latro]  3 ei 
jenmaufer,  etn  fcherjh-  erbiehtetr-s  Soll  Plaut. 

— Bjcöphauta,  [otJxoqpaVrt/s]  (Com.)  bet  ge« 
Dtnnfüdjtige  n.  ränfeootle  ftntlöger, 
H änfefchmieb,  Betrüger,  au*  bet  betrüge; 
rifche  Schmeichlet.  — »yeöphautia,  ae,  f. 
avy-ocparxla]  (Plaut.)  ßhifane,  Betrügerei, 
euch  pl.  — »ycöphantiö»«,  adv.  [sycophanta] 
tuf  räutcbolle,  betrügerifche  ffleife  Plaut. 

— syeöphantor,  1.  dtp.  [sycophanta]  (Plaut.) 
Rönfe  fchmieben,  Betrügereien  erfinnen 
ioc  me  8.  pudet;  huic  aycophantac  gegen  je. 
yemtes,  ae,  m.  auä  Spene  (Stabt  in  Ober; 
igppten),  fpenitifch  Ov. 

ygambri,  Sylla  etc.  f.  Sigambri,  Sulla  ctc. 
Ilaba,  ae,  f.  [«nUaßijf  Silbe.  Da».  syllä- 
mtlm,  adv.  filbenweife,  in  ein;etnen  Sil« 
>en  CHc. 

Syllogismus,  i,  tn.  [avlloyiapos)  Bernunft« 
cblufe.  SplIogtSmuS. 

ymaetheu»,  adj.  jum  SpmätfjuS  (filufi  in 
Sizilien)  gehörig,  fpmätheifch;  au*  *-UiTu«, 
wjuae,  flumina  bie  in  ben  ShmäthuS  fallen,  he- 
■os,  Sohn  ber  SpmättjiS  =■  ttciS;  Symaethls, 
Idia,  f.  bie  9tpmpi|e  beS  3luffeS  SpmätljuS  Ov. 
rmbfila  (sumbola),  ae,  f.  [ovpßolri]  ber  ©etb« 
ertrag  ju  einem  gemeinfchaftlichen  Schmaufe 
Vom.-,  übertr.  ».  Schlägen  Plaut.  — »ymbölum 
snmbul.),  i,  n.  u.  -Ins,  i,  m.  [ovftßolor,  -oe] 
JRorfe,  Stennjeictjen  Plaut.,  Just. 
rmphönla,  ae,  f.  [avpft av(a]  Harmonie« 
■nufit,  Ronjert,  (Hör.)  diseors  unparmonifcheS 
Suitengellincper.  — aymphöntScus,  atlj. 
»ueri,  servi,  homines  RapeUburfchen,  Ra« 
pelle. 

ymplögfcdes,  dum,  f.  [£vu*l ijyödf?  bie  3U« 


- tabella. 

fammenfchlagenben]  jtoei  Heine  Selfcninfeln  am 
jehmarjen  SDteer,  bte  b*m  StpthuS  jufolge  »or  ber 
Durchfahrt  bet  fflrgo  jufammenfehlugen  u.  alles, 
was  smifchen  ihnen  f)tnburcht»olItc,  jertrümmer« 
len  Ov. 

»ympöslum,  ii,  n.  [avpnooiov]  baS  ©aftmapl, 
Xitel  einer  Schrift  beS  Ißlato  Nep. 

»fnipöthnescontes  [avva.notrvi‘iasorx(t]  bie  8U: 
fammenfterbenben,  Xitel  einet  Romöbie  beS 
DippiluS  Ter. 

s jneilrus , i,  m.  [sv»d»o«]  SRatSmitglieb  in 
SDlacebonien  Liv. 

Sfnephebi,  örum,  in.  [Evriyrißot]  bie  Rame« 
raben,  eine  Romibic  beS  Statins  Käcilius. 

syngrapha,  ae,  f.  [ot>ry»ot<pri]  fjanbfeptift, 
Obligation,  Schulofcficin,  fficchfel  facere 
syngraphas  cum  alqo  fiep  geben  Iaffen  ic.;  tam- 
quam  ei  syngrapha  agere  cum  populo;  cum 
iuanibus  8.  f.  inanis  2)  ft).  — syngr&phns,  i, 
m.  [avyyfaipo« | (Plaut.)  1)  Schriftlicher  Ron« 
tralt.  2)  Äcifepafe. 

Synnäda,  örum,  n.  u.  Synnä»,  ädis,  f.  Stabt 
in  ©rohphthflien ; adj.  -densls,  e. 

synthöalua,  ae,  f.  \sc.  vostis,  [avvftltnvos]  leich- 
tes $jau8«,  Slinchtlleib  Seiet. 

Syräcüsae,  ärum,  f.  Stabt  in  Sijilien,  \.  Sira- 
gossa.  Da».  1)  •tüsäuns,  ach'.;  sahst,  pl.  m. 
2)  -cüslus,  adj.  fprichw.  meneae  ft  fdjmelge« 
rifche  Cie  Tusc.  5 §.  100.  8)  ‘-cöalus,  adj. 
versus  =■>  theolritifcbe. 

Sjfrl,  örum,  m.  bie  Stjrer,  Bewohnet  ».  Sprien. 
Da».  I)  »Sjfriig,  adj.  2)  Bf  rin,  ae,  f.  Sp« 
tien;  im  weiteren  Sinne  = Assyria.  hier» 
SfriäcuH  u.  *t8yrlus,  adj.-,  subsi.  pl.  m.  -rli 
Just.;  SjfrlHCUH,  dem.  ».  Syrua  Sprer,  »eracht« 
lieh  (Ter.)  für  ben  Sllaoennamcn  Syrus. 

Syrinx,  ngis,  f.  [av»iy|  SNohrJ  eine  in  ein  Siopr 
»erwattbelte  9h)mppe  Ov.  met.  1,  691  ff. 

Syrlscns  f.  Syri  2). 

Sfrlus,  Syrlu»  f.  Syri  2),  Syros. 

Syro»,  i,  f.  eine  ber  Spflaben,  j.  Spra.  Da». 
Sfrlus  [i'tipcos]  adj. 

Syrtis,  is,  f.  1)  Sanbbanl  im  SOieere;  inSbef. 
jwei  an  bet  9?orbfüfie  »on  Äfrila,  maior,  j.  bet 
Bufen  »on  Sibra,  minor,  j.  bet  Bufen  »on 
RabeS;  *vada  Syrtis;  'vastae , *Gaotulae.  2) 
*übertr.  bie  Rüftengeaenb  an  ben  Sprlen. 
8)  meton.  patrimouH  für  acopulua  patrimonii 
als  ju  weit  hergeholter  ®uSbrucf  bezeichnet  ». 
Cic.  de  or.  8 §.  163.  Da».  Syrtlcus,  adj.  gen» 
an  ben  Sptten  wolfnenb  Curt.  4,  7,  20. 


T 


. als  Borname  ■=■  Titus, 
ibella,  ae,  f.  [dem.  ».  tabula]  1)  ein  Brett« 
i)t n,  Täfelchen,  inSbef.  *Soti»=,  ®ebäd)t  = 
ristäfelchen  votiva  u.  bl.  t.  2)  meton.  a)  bie 
IRulbe,  Worin  SiomuluS  u.  iHemuS  nusgefept  fein 
oflen  Ov.  fast.  2,  408.  ft)  ‘Spielbrett.  2) 
IleineS  ®emälbc  tabellia  ornare;  ‘picta; *Pau- 
ciaca.  3)  Schreibtafel,  bah-  aa)  Brief,  Schrift, 
geh***&cn-  Rontralt,  Brotofoll  hodie  alla- 
;ie  »unt  t. , ex  tabellis  iam  faxo  «cios  Plaut.; 
-ecitatae  sunt  t.,  t.  proferri  iussimns;  laureatau 


f.  laureatus;  ‘itnprim&t  hie  cura  Maecenas  signa 
t.;  ‘elapsae  cecidere  t.  Billet;  ftestimonium 
per  tabellam  (f christlich ) dare;  fex  t.  pronun- 
tiare  sententiam;  f(pl.)  dotis  ©pctontralt ; quae- 
stionis  BtotofoH  ber  peinlichen  ®uSfagen;  t.  ob- 
siguatis  etc.  f.  obsigno  2);  aignatis  t.  publicis 
öffentliche  Bcrpiete  (bie  im  ®rchi»e  lagen),  ftfc) 
Stimm t ä f eichen  a)  in  ben  »oinitien  populo 
grata  est  t,  ß)  in  ben  @erid>ten  iudicialis;  t. 
dare  iudicibus  de  alqo;  ternas  t.  dare  ad  iudi- 
candum  iis  qui  etc.;  *de  alqo  austerae  t.  ferre. 

52» 


820 


tabellarius  — taciturnitas. 


SJaO.  täbellariux,  n)  sühnt,  m.  ©riefbole.  b) 
adj.  ba«  Stimmen  in  ben  Jfontitien  betreff 
fenb  lei. 

*läbeo,  ni,  2.  [tabes]  1)  ^ergeben,  fd)roin  = 
ben  corpore.  2)  triefen  artns  tabentes  aale 
(».  äReetmaffer  i ; gcnae  tabentes  noft  ».  Spänen, 
tiberna , ao,  f.  1)  bretteme  ©ube,  &fitte  a ) 
*al«  SBobnung  t.  (pl ) p&uperum.  b)  üaben  ob. 
ffierfflätte,  ©ube  für  Äaufleute  u.  fjanbtoerfer 
concursare  circum  tabernas;  t.  libr.iria  ©udp 
labtn;  argentaria;  t.  tonsoris  Hör.,  f sutrina; 
ibi  (in  foro)  in  tabernis  (unter  ben  Sframbuben) 
literarum  ludi  erant  Liv.  3,  44,  6;  in  eandem 
t.  (®aftf)auä)  devertere.  c)  bäljerne  Siftretbe 
in  Eircu«,  lei!  be«  flufdjauerpfajjc«  Cie.  p.  Mur. 
§.  73.  2)  ’l'res  T.,  Ortfi^aft  an  bet  appifdjen 
Strafte  bei  Ulubrä;  noyae,  vetere«  f.  novus  l), 
vetus.  Da».  A)  tabernäcülnm,  i,  tt.  bretteme 
4?ütte,  ©arode,  3ett,  bef.  eine«  GSctteral«,  fie- 
aten  (»gl.  tentorium),  t.  statuero,  conslituere, 
efendera;  regium,  militare;  bilbl.  qui  in  una 
philosophia  quasi  t.  vitao  suae  coUocarunt; 
itt«bef.  in  ber  Huguralfpracfte  ber  u.  üugur  gut 
©eobatfttung  ber  Kufpicien  gewählte  Stanbort, 
bie  ® tf) a u !) ü 1 1 c capere  t.  recte,  vitio.  B)  tä- 
bernärius,  i,  m.  ©ubenbefifter,  --främer.  C) 
dem.  fUbernäla,  ao,  f.  Heine  ©ube,  Säbcften. 
täbos , f.  (gm.  u.  dat.  nitftt  iiblid)!  1)  ba«  all  = 
mäftiiibe  ©ergeben  einer  Satfte,  a)  gäulni«, 
©erroefung,  ba«  Scptoinben  t.  absumebat 
cadavera;  toculorum  tabe  notus  al«  einer,  bem 
ba«  'Äugenlidjt  »ergangen,  b)  Vtbjebrung, 
Sd)Wi!ibjud)t  tabe  multorum  annorum  mor- 
tnum;  agritudo  maiora  quaedam  (habet),  t., 
cruciatum  etiam  etc.;  *quos  durua  amor  cru- 
deli  t.  peredit;  ‘lentii  miserrima  t.  liquitur,  ut 
glacies  etc.  2)  anpedenbe  u.  auSjebrenbe 
Wranfbeit,  ©eft;  im  Silbe  id  (aes  alienum) 
— postremo  velut  t.  pervenisse  ad  corpus; 
tanta  vis  avaritiae  animos  eorum  veluti  t.  in- 
vaserat; fenoris  creacentis;  ffori.  8)  bie  jer* 
geftenbe  glüffigfeit  felbft,  3auc^e,  Oeifer 
nivis  liquescentis,  sanguinis,  »afflati  veneni. 
Da».  A)  t&besco,  bui,  — 8.  nacb  unb  nach 
fdimcljcu  umor  calore;  bab  nad)  u.  nad) 
jd)minben,  »ergeben  ego  maerore  maceror 
et  t.  unser  Flaut  ; dolore,  desiderio,  molestiis; 
m.  quod  »ot  Üleib  Hör  -,  *ex  illo  bärmt  fiep  »or 
üiebc  ab.  11)  täbldux,  adj.  i)  atlmäblid) 
fdjmeljcnb  nix,  fcorpus,  tp.  *mens  »or  finni; 
mer  »ergebenb.  2)  »er«,  auäjebrenb  *lues, 
*vetustas , fvenenum. 

täbificus,  adj.  [tabes-facio]  nach  unb  n ad) 
oergebtenb  fvenenum ; tp.  mentis  perturba- 
tiones  Cie.  Tusc.  4 §.  36. 
tabula,  ao,  f.  l)  Brett,  Xafel  (au«  fcolg  ob. 
Metall),  urripere  tabulam  de  uaufragio;  in«bef. 
’eine  mit  ber  Äbbilbung  be«  Stbiffbrud)«  »et: 
febene  ©otiotafel,  mcltbe  ein  erretteter  Sdjiff= 
brüchiger  in  einem  Xempel  aufbängte.  2)  metott. 
a)  SBatb*»,  Sditeibtafel,  and)  ©ecbcntafel 
cerata  Plaut.-,  nt  illa  — ex  Ulis  t.  cerave  re- 
citata  sunt  Liv.  1,  24,  7;  t.  ponere,  aecipere 
Hör.  b)  ein  Giern älbe  picta;  manum  de  t.  j. 
uianus  1).  e)  Glefefttafel  libellus  Xil  tabu- 
laruin;  tabulas  figere;  solventur  risn  t.  bie  (8e 
fefte  toerben  unter  üadjen  (ber  Siebter)  iftre  Straft 
»etlieren,  nicht  angetoanbt  werben  lötmcii  Hör. 
tat  2,  1,  86.  d)  9luf tionätafel  adesse,  venire 


ad  tabulam.  e)  f5roffription«lipe:  oxi 
SdjäftungSIipe  t.  publicae  censns  coiu*p 
f)  Sanbfarte  Dicaearchi.  g)  jeber  f ebt’.i: 
litbe  Sluffaft,  Stbrift,  ©egifter,  Serjeid 
tti«,  inäbef.  Stimmen»er$ci(bni«  in  ben  fr 
mitien;  ftontraft  tt.  mipttales;  t.  (pl.)  töU 
menti  Ieftament«abfd)rift;  SHetbnung«bü4ti 
pl.  conficere  t.;  novae  burtb  toeldje  bie  ste 
Scbulbpoftcn  annulliert  ob.  bebeutenb  berabgek? 
mürben;  SdjulbDcrfcbreibungen  Hör.  tat  : 
3,  70;  t.  publicae  StaatSbofumente,  -fäitd 
ten,  aud)  bl.  t.,  tabularum  cura;  Itjlanur 
Hör.,  Plin.  ep.  h)  SBedjilcrtifdj  Sextia.  ts 
A)  tabblärlum,  ji,  n.  Mrdji»  incenso  t;  (TVj 
georg.  2,  502)  nec  — popnli  tabularii  W 
©eitb«aribi»  in  bet  4>aHe  be«  Xempel«  ber  Ube: 
tas,  mo  bie  Staatärcdpiungen  u.  ©atblbrieft  he 
3511c,  Steuern  tc.  aufberoabrt  würben)  vidit  1 1 
autb  bat  er  nitftt  natb  Sereitberung  al«  Stois 
Pächter  geftrebt.  B)  Ubfilätio,  önis,  f.  gctlii 
Xafelmerf,  StodWcrf  Caes.  b.  e.  2.  9,  J.  f 
tibäl&tns,  adj.  tmit  Srettern  Oerjebtn, ;s 
täfelt  transitus;  subst.  -tum,  i,  «.  Stodstd 
®tage  turris  quattuor  tabulatorum;  turres  « 
terms  t.;  autb  ber  ©retterboben  an  Sdrk 
pl.  rnere  Ourt.;  *fbe«  SBcitt«  an  Säumen,  buv 
gezogen  mürben,  baft  ber  SU  ein  an  ihnen  »on  fcc 
ju  Stage  biuauflief,  ein  Stod. 

täbmn,  ».  [tabeo]  J)  »ermefenbe  gentbti) 
feit,  geronnene«  ©lut,  Siter  *temu»  ts 
maculant;  *saxa  spargens  tabo;  *Huere  tat 
taboque;  fnoxia  tabo  humns;  feinere*  bl 
obliti;  inäbef.  ».  bem  leitbt  entäünbbaren  tü 
lieben  Stoffe,  womit  SBebea  ba«  öemanl  r 
bie  Olauce  beftricb  Hör.  epod.  5,  65.  2)  tp.  n 
ftedenbe  Stranfbeit,  $efl  corpoia  affccu  t» 
Liv. ; ’infecit  pabula  tabo. 

Tiburnus,  i,  m.  ©erglettc  in  ftampanicti  Tb 

täeeo,  2.  I)  intrans.  l)  ftbroeigen,  men»  « 
reben  tbnntc  ob.  foQte  taccas  tocitus  tute  ten 
Plaut.-,  de  alqa  re;  non  tacente  me;  U.-r 
loqui;  and)  ».  einem  ©abuliften,  ber  emt  ^ 
lang  nitbl  al«  ©ebner  auf  tritt  rnultos  uui‘  : 
imbm.,  bet  bie  ©emetbung  um  ein  Hmt  anfevt 
Messalla  taeuit  melbete  fttb  nieftt  roeütt  an 
Stonfulat)  Liv.  87,  47;  imjters.  taceri  si  vis,» 
citum  est  Ter.  2)  n)  — sileo  füll--,  Uitltt 
fein,  fein  Gleräuftb  bäten  taffen  *vererce 
volucres,  aostate  cicadae;  *canis  ipse;  *o®- 
ager;  *nox;  *loca  tacentia  (».  ber  Unter®!’ 
tacere  indolem  Hotnanam  fei  Berftbwunbra 
II)  trans.  »erftbmeigen,  ».  etro.  ob.  t»S 
ftbmeigen  quod  cum  ab  antiquis  tacitum  tre 
termissumque  sit  Liv.,  ’Narcissum;  *ut  u 
taceam;  frern;  *dicenda  tacenda  locutn*  s 
fitb  jiemt  u.  nitbt  jiemt  ju  reben  Hör.  ep  t, 
92 ; t.  nequeo  quod  tacito  usus  est  Pia»! . 11 
cito  ost  opus  muft  »erftbmiegen  bleiben  Ter.  i- 
Täcitn  f.  Lara. 

täclt« , comp,  tacitius  Plaut. , adv.  f tacito») 1 
ftbmcigeitb,  füll,  im  füllen  t.  rogast;  t 
dat  ipsa  lex  potestateni  defendendi;  bsbr 
alqd  t.  »erftbmeigen;  alqd  non  t.  ferre.  ti  <! 
bemerft,  int  ftillen  perire,  foccidi,  f!» 
dare,  *fluviua  t,  peragens  iter,  *t.  laben?  * 
nus.  — täcitö  f.  I.  tacitus  1). 

taefturnitas,  ätis,  f.  [tiiciturnnsj  1)  ba«647' 
gen,  Stillftbrncigen,  bie  Stille  te*tiiun. 
riae,  gravisstuio  tacitnrnitatis  iudicio  opptT-'1- 


taeiturnus  — talis. 


821 


’invida.  2)  llerjcbmicgcnbeit  {alt  lugenb), 
Schweigfamfeit  opus  est  fide  et  t.  Ter.  — 
aciturniig,  adj.  m.  ( Hör .)  comp.  u.  (Plaut.)  sup. 
tacco]  1)  fchwcigfam,  wortfarg  (habituelle 
gigcnfchaft)  homo;  obstinat»  bartnärtiget  ©cb»ci= 
l«t  Nep. ; *ingenium  statufi  taciturwus;  au bst. 
..  acerbi  (speciem  oceupat)  Hör.;  *0.  einem 
0ud)e,  bat  nicht  aetefen  witb  t.  pasces  tineas. 
!)  *tp.  Bill,  leite  amnis , ripa,  noctis  signa 
um  caelo,  silentia. 

ladt  uh,  adj.  [taceo]  1)  act.  fchwcigeitb 
wenn  Veranlagung  jum  ©preisen  ftattfinbet)  con- 
ilium  Liv.\  cum  t.  virgine  f.  Ves  talis  o);  me 
acito  men«  id)  jdjweige;  hoc  tacitus  (mit  ©tiB- 
cfiweigcn)  praeterire  non  possum;  t.  aleni  os 
neun  praebco;  t.  patria  tecum  loquitur;  *ta- 
itus  (ohne  @cfcf)ret)  ai  paaci  posset  corvua ; 
iud)  nadjbenfcnb,  in  ©ebanfen  »erlieft, 
ier {unten  'bgentem  aut  t.  impellat  quovis 
ermone;  ’lecto  scripto  quod  me  t.  iuvot; 
agere,  loqui  aecum,  mirari  socum  t.;  tp.  f d)  tn  e i = 
leitb,  ftumm,  ftitl,  tuffig,  geräufehlot,  teife 
um  qno  tacita  sorviret  Liv. ; exapectatio,  'nox, 
tox,  *lyra,  'fistula,  'nemus,  luminibus  t.  mit 
tieren  2ugen;  *t.  pede  lapea  rotustas;  *t.  greasu 
abentibua  annia;  subst.  'Ganges  per  tacitum 
urgens  in  ftiBem  Saufe;  tacito  im  ftiHeu  Just. 
!)  pass,  waä  »etfehmiegen,  woBon  nicht  ge  = 
proeben  wirb  alqd,  *alqm  t.  relinquere  Ber* 
dirocigen;  alqd  t.  teuere  bei  fid)  bemalten,  pati 
tiflfchweigcnb  ertragen;  alqd  t.  ferro  alt  »ct= 
dimiegen  mit  hiiiwegnehmeii,  aber  non  feres  ta- 
itum  itb  »erbe  nie^t  jrfjweigcn;  ne  id  quidem 
ib  Turno  tulisse  t.  I.  habe  auch  baju  nidjt  gc= 
cb wiegen;  ut  tacitum  feras  bafe  itb  baju  f(b»cige; 
p.  a ) wat  ftillfdiweigcnb  angenommen  ob. 
icftimmt  »irb,  fHUfchweigenb  assensio,  in- 
lutiae,  exceptio,  tconaensus.  6)  pill,  geheim, 
inbenterft,  unbeWufet  iudicium;  t.  ambagi- 
i us ; senaus  buntlct  ®efiit)l;  'ruinös;  'ira;  *pu- 
lor;  *t.  prece;  tacita  (».)  suspicionum  Tac. 

Tacitus,  i,  m.  a)  Cornelius  T.  rom.  ^iftoriler 
>er  Raiferjeit,  geb.  um  54  n.  b)  ®.  Clau- 
lius  T.  ob.  (nod)  anbent)  hurelius  T.,  tönt.  Rai= 
er  ».  276—270  n.  Sht. 

ictio,  önis,  f.  [tangoj  1)  bat  33  e r it  b r c u , 8e  = 
aßen,  quid  tibi  meam  me  inrito  t.  est?  warum 
:übrft  bu  an  tc.Y  Plaut.  2)  ©efüblif  inn,  @e  = 
übt,  pl-  voluptates  oculorum  et  t.  Cic.  Tusc.  4 

20.  — tactus,  us,  m.  Ltangoj  1)  Berührung 
•bordae  ad  quemque  t.  respondent;  'mala  ( ge  • 
abruoll)  tactu  vipera;  'lacessat  tactu  leonem; 
ftaetn  excitarc  alqm.  2)  übertr.  a)  bie  Silt- 
nirtung  auf  bat  ©efiifjt  solis,  lunae,  i Horum 
librorum)  tactu  orationem  meam  quasi  colo- 
■ari.  6)  — tactio  2),  duorum  sensuum  testimo- 
lio,  t.  et  oculorum;  t.  toto  corpore  fusus  ost; 
tub  tactum  cadit. 

mda,  ae,  f.  Ricn*  ob.  Rithtcnbaum  'ceu 
lamma  per  taedas  equitavit  Hör.;  bab-  a) 
tien=  ob.  gidjtenbolj,  Radel  aut  ftieitbolj, 
tu®  alt  eine  Slrt  SBurfgefcbofe  gebrautbt;  cupn« 
et  pico  refertas  incendunt;  t.  ardentibus 
■'uriarum;  furiales;  faces  taedamque  et  mal- 
eolos  stuppae  illitos  piee  parare;  'fiochjeit, 
Brautfadel  coniugis  taedas  practendcre;  tp. 
t ) '^otbjeit  foedera  taedae;  dignari  alqam 
acdA.  b)  '©eliebte,  Siebe,  pl.  aliue. 
tedet,  taeduit  ob.  taesum  est,  — 2.  impers. 


(Siel  ob  SBibcrwitlcu  empfinben,  einet  ©acbe 
ob.  $erfon  überbrüfjig  fein  (Wat  man  nicht 
länger  tbun  ob.  leiben  mag)  me  convirii  taesum 
est  Plaut.;  nos  titae;  cuius  imperii  exercitum 
taedet;  m.  inf.,  Ter.  u.  Verg. 
taedTfer,  öra,  um,  adj.  [taeda  u.  foro]  eine 
Radel  tragenb  Ov. 

taediuni,  ii,  n.  [taedetl  ®lcl,  Überbrnfe,  93ä i - 
berwille  gegen  eine  ©acbe,  aut  ibrer  ju  langen 
Stauer  entftanben  longinquae  obsidionis;  rerum 
adversarum,  fpuellac,  -fnarrandi,  *t.  (pl.)  belli, 
coepti;  afferrc  alcui  t.,  ftaedio  afficere  alqm; 

t.  pati;  ipsos  belli  t.  copit;  'tanta  meac  si  te 
ceperunt  t.  laudis  bidj  fo  tief  fränlt;  ftnedio 
esBe  alcui;  'sollicitum  Rümmer  u.  Überbrufe. 

Taenäriim,  i,  n.  ob.  *rus,  i,  comm.  Vorgebirge 

u.  Stabt  in  Satonien:  in  ber  'Jläbe  War  bent 
Wbtbut  nach  eine  $öfele  mit  bem  Eingang  jut 
Unterwelt.  $a».  1)  '-rtdes,  ae,  m.  ber  Safe; 
bämonier  (0.  ^»Qacint^uA).  2)  '-rls,  fdis,  f. 
adj.  laTcbärnonifcb-  8)  **rlns,  adj.  tafebä* 
monifcb;  deus  'Jleptun  (»eil  et  am  länarut 
einen  tempel  baüe);  Horor,  marita  bie  §elena; 
porta,  fauces  ber  Sitigang  in  bie  Unterwelt; 
Tulles  bie  unterirbifcfecn. 

taonla,  ae,  f.  |taivf«]  Vanb  Nep.\  öinbe,  bef. 
Ropfbinbe  Verg. 

tacter,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  garftig,  bäfelicb, 
greulich,  abfdjculid)  (Wat  Cfel  bewirft,  für 
bie  Sinne  ob.  bat  innere  ©efüfel)  odor,  lono- 
brao,  spectaculum,  t-aeterrima  hioms,  'cruor, 
'spiritus,  bomo,  taetrior  hostis,  facinus,  son- 
tentia  taeterrima ; tyrannus,  quo  neque  taetrius 
neque  foedius  nec  dis  hominibusque  invisius 
animal  ullum  cogitari  potent;  tactcrrimnn  in 
alqm;  'libido  fdjmacfeBotle,  adv.  taetre , m. 
comp.  u.  sup.  bäfelicb,  abfdjculicb. 
tägax,  äcis,  adj.  | tago  ■=■  tangoj  gern  jugrei; 
fettb,  biebifd)  Cic.  Att.  6,  3,  1. 

Tages,  fetis,  m.  etrurifcher  (feott  ob.  fterot,  Sebrer 
bet  Straffer  in  ber  .fjarufpicin. 

tägo, 3.  Beraltete  Rorm  ».  tango  Plaut. 

Tagns,  i,  »>.  Rlufe  in  Sufitanicn,  j.  Zcio. 
lälärls,  e,  ac(j.  [talus  1)]  ju  ben  Rnbcbeln 
gehörig,  bit  an  bie  Rnöcbet  reicbenb  tu- 
nica;  subst.  til&rla,  ium,  n,  a)  Rtiigelfcbube 
ber  SDlinetPa,  *bet  Slcrfut,  'bei  Vetfeut;  fprirfj»  , 
videamus  talaria  tafet  mit  auf  bie  Rlucbt  benten 
Cic.  Att.  14,  21,  4.  6)  'ein  langet  bit  an 

bie  fiHÖrfjcl  gebenbet  ftleib.  — tälärius, 
adj.  [talus  2)|  ju  ben  ffiürfeln  gehörig, 
SBürfel=  ludus;  consessus  in  ludo  t.  einem 
Ort,  wo  mit  SBürfeln  gcfpielt  »itb. 

Talasslus  f.  Thalassius. 

tAlea,  ae,  f.  abgefebnittener  Stab,  bef.  a)  furjer 
fptfeer  'S f a b 1 ob.  'üflod,  ttt  bie  Srbc  gefiedt, 
um  bie  Vferbe  ber  feinblidjen  Slciterei  jtt  »er; 
wunben  C-aes.  b.  G.  7,  73,  0.  b)  t.  ferreao  Meine, 
längliche  ©tüde  Sifen,  6ifenftäbd)en,  alt 
Sffiünje  bei  ben  Vrilanniern,  Varreit  Caes.  b.  G. 

6,  12,  4. 

tälentam,  i (gen.  pl.  talentum  Oie),  n.  |raia>-- 
tovJ  1)  ein  gried)i(cbct  ®ewid)t,  etwa  '!.  ßenttter 
Verg.  2)  eine  ©elbfunune,  bat  atlifche  latent 
ge».  60  Siinen  = 1375  Ihlr.,  auch  magnum 
Plaut. 

tälis,  e,  adj.  fo  befchnjfen,  ein  folcher,  eine 
foldje,  ein  folchei,  aliquid  talo  ob.  t.  quid  fo 
et».;  haec  taliaquo;  häufig  fonefpotlbietenb  mit  / 


822 


talitrum  — tarnen. 


qualis  ein  folget  — als  t.  erat  qualis  puta 
bat*r,  aud)  mit  au  ob.  atqae,  bonos  t.  paucis 
delatus  est  ac  mihi;  m.  nt,  qui,  t.  esse  opor- 
tet,, nt  iure  laudemur;  t.  te  t'Bse  oportet,  qui 
te  ab  impiorum  societate  seiungas.  3n8bcf.  a) 
lobcnb,  fogrofi,  »ortiejfltdj,  auSgejettfincl 
vir,  faciuus,  bcnevolentia  civium.  6)  tobetnb, 
fo  oerwerfltch,  fo  Berächtlid)  is  cum  t.  con- 
dicionem  aspemaretur;  *t.  (in  jo  mi&lief|er)  tem- 
pore. c)  in  Bejug  auf  et».  golgenbeS  t.  modo 
liberatus  est  Nep. ; ft.  consilium  aui  recipiendi 
dederunt;  ’talia  fatur.  d)  mit  Vtttraltion  ad- 
scribe  me  t.  in  numerum  in  tc.  foldjer  St  (inner 
Cie.  rhil.  2 §.  33. 

talitrum,  i,  n.  [talus]  ® djnippdjcn,  ©tiiber 
Suet.  Tib.  68. 

talpa,  ac,  f (bei  Verg.  and)  m.)  ffitaulloutf. 

täluH,  i,  m.  1)  Knöchel,  *pulcher  a vertice  ad 
talos  bis  ju  ben  güfcen;  nud)  gerfe  purpura 
usque  ad  talos  demissa;  *recto  t.  stare.  2) 
ber  urfprünglidj  aus  ben  Knöcheln  gewiffet  ticrc 
gemachte  ffiürfel.  $et  talus  hatte  Biet  bejteid)'- 
nete  ©eiten,  auf  bie  et  fallen  tonnte,  jwei  runbe 
u.  unbeieid)ncte.  Stan  würfelte  mit  Biet  talis; 
bet  glücftichfte  Surf  tnar,  wenn  alle  Biet  ©eiten 
eine  anbere  »fahl  oben  hatten,  bet  unglütflicbpe, 
wenn  alle  Biet  ©eiten  oben  einerlei  galjl  jeigten, 
tulis  ludere,  ad  talos  se  conferre,  quattuor 
talis  iactis. 

täm,  adv.  fo  weit,  in  bem  Stabe,  fo  fept 
1)  m.  Korrelation  a)  m.  atque  (alS)  t.  consimi- 
lis  est  atque  ego  Plaut,  b)  m.  quam  Bot  adj , 
adv.  U.  v erb.,  Piso  tenuit  locum  t.  diu  quam 
ferro  potuit  laborem;  t.  esse  clemens  tyraunus 
quam  rex  importunus  potest;  ft.  foederatis 
quam  infestis  gentibus;  haec  t,  esse  quam  au- 
dio, non  puto;  non  t.  timendus  est  exercitus 
Catilinae  quam  isti;  ft.  (eben  fo  gut)  a semet 
uno  quam  a Lysimacho  leonem  interfici  posse; 
(feit.)  Bot  comp.  u.  tup.  je  — befto,  adulescens 
quam  in  minima  spe  situs  erit,  tarn  difficillume 
patris  pacem  in  lege«  conficiet  suas  Ter. ; qnam 
quisqne  pessime  fecit,  t.  maxime  tutus  est  Sali. 
Jug.  31,  14;  qnam  magis  — t.  magis  etc.  f. 
rnagis  a);  tarn  — quam  qui  m.  sup.;  boppclt 
nec  tarn  =>  nec  tarn  quam  Uor.  earm.  1,  7,  10. 
11;  non  tarn  — quam  nid)t  fo  (ehr  — al8, 
nicht  fowohl  — als  oielmeht  utinam  non 
tarn  fratri  pietatem  quam  patriae  praestare 
voluisset;  vigilias  ipse  circumire,  non  t.  diffi- 
dentiü  quam;  fnon  t.  pugnandi  quam  diffu- 
giendi  fuit  utrorumque  consilium;  bejonberS  be> 
mertenSWett  a)  Cie.  p.  J)ej.  §.  8 per  dextram 
istam  non  tarn  in  bellis  neqne  in  proeliis 
quam  in  promissis  et  fide  firmiorem,  Wo 
man  entweber  non  tarn  — qnam  in  p.  et  f.  fir- 
mam  ob.  non  in  bellis  — quam  in  p.  et  f. 
tirmiorem  erwartet;  quod  nobis  non  tarn  fruetu 
iucundius  quam  ultione  Liv.  28,  39,  13.  B) 
Cie.  Brut.  §.  171  L.  Gellius  non  tarn  vendi- 
bilis  orator  quam  ut  nescires  quid  ei  desset, 
wo  nach  regelrechter  Ronftrultion  ju  fagen  war 
entweber  non  tarn  v.  orator,  ut  n.  etc.  ohne 
quam  ob.  minus  v.  orator  quam  ut  otc.  Sn 
freierer  Seife  auth  non  tarn  mit  folgenbem  sed 
de.  de  or.  3 §.  56.  fin.  1,  1.  legg.  1 §.  40.  c) 
m.  quasi,  tarn  pudica  est,  quasi  — Bit  Plaut, 
d ) m.  ut,  non  se  t.  imperitum  esse,  ut  nesci- 
ret;  (feltener)  mit  pron.  relat.  quis  t.  esset  fer- 


reus,  qui  — posset  etc.;  mit  gnfamnuwpeb13- 
jwetet  ©äpe  in  einen,  quis  hoc  philosophus  tae 
mollis,  t.  languidus  — probare  posset  ft  qtr 
ph.  tarn  mollis,  t.  1.  — esset  qui  Oie.  de  ei 
1 §.  226. 

2)  ohne  Souetation  a)  Bor  adj-,  adv.,  verb.  t 
m bk.,  aber  immer  fo,  bah  auf  et»,  bereits  St 
gebeutetes  ob.  allgemein  BelannteS  hingetmrirE 
Wirb  ob.  rüiptifd)  t.  ob  parvulam  rem  Tn 
gracilis  sic  tamque  pusillus  Hör.;  t.  necessan* 
tempore;  hoc  tumultn  t.  propinquo  tamqu- 
magno;  quis  rem  t.  veterem  pro  certo  an: 
met?  (feit.)  nondum  erat  vestris  tarn  gravi»: 
mis  tamque  multis  iudiciis  concisus  Oie.  F%d 
12  §■  11;  -ft.  vehementer;  t.  mane;  nisi  t 
amem  meum  gnatum  Plaut.;  quidam  non  t«s 
id  reprehendunt  Oie.  fin.  1,  1;  t,  est  artifr: 
suavitatis,  ndml.  als  ich  eben  angegeben  habe 
quod  quidem  non  t.  est  in  plerisque,  näml.  ab 
ju  erwarten  ob.  *u  wünjd)cn  wäre;  (feit.)  t tec 
pore.  b)  t.  modo,  c)  BoIfStümlich  roahricfletT. 
= tarnen;  f.  Bri|  ju  Plaut.  Men.  2,  3,  36. 

TämSsSns,  adj.  ju  tamafus  (einer  Stabt  u 
6hpern)  gehörig,  tamafeifch  Ov. 

tam-diä,  adv.  fo  lange,  m.  quamdiu,  quoa;. 
dum,  quam;  auch  fo  f e^r  lange,  febr  lange. 
(Plaut.,  Tac.)  feit  fo  langer  3eit. 

timen,  adv.  t)  boeh,  bennodh,  ieboch,  glei4 
Wohl  a)  nach  einem  burth  bie  fßartiteln  qaas 
quam,  quam  vis,  etsi,  tametsi,  etiamai,  lic«: 
auch  cum>  8*  gebilbeten  ob.  in  anberer  Sr 
auSgcbrücften  Sorbtrjap,  wie  accusatus  capir 
absolvitur,  multatus  tarnen  pecuni&;  non  sei 
pcrmolesti,  sed  t.  insident  et  urgent;  nt  sii- 
ulla  iuris  scieutia  (=■  quamvis  omni«  iur 
scientia  caream)  t.  causis  satiafacere  pos&ir 
contio,  quae  ex  imperitissimis  constat,  t io 
dicare  solet  etc. ; auch  tritt  nicht  feit,  tarnen  Br- 
emen m.  conjct.  ob.  partic.  ob.  in  m.  abl.  (tttf 
gebilbeten  Konjeffiofah  qui  t.  cum  consul  fm 
set,  condemnatus  est  Oie.  Verr.  4 §.  22;  t. 
contemptus  abs  te,  habui  in  memoria  Ter 
hunc  t.  flagrantem  inridia  liberavit  de.  p.  Sc. 
§.  140;  t.  in  tot  circumstantibus  nrnlis  mar 
sit  acics  Liv.  fluch  wirb  eine  toiueffioe  Bartüt 
im  Sorberfafj  ob.  tarnen  im  flachfab  aus  jhi; 
ftifchen  ©tünben  bisw.  nicht  auSbriitflich  hinsnfi* 
fügt,  b)  flicht  feit,  ift  bet  Sotbetfafc  aus  ber 
3fhg.  ju  ergänjen,  Wie  in  antworten  Plaut.;  p 
anfang  einer  neuen  fßertobe;  t.  a malitia  sot 
discedis  (^u  Bnfang  eines  Briefes)  Oie.  fern.  ». 
19,  1;  qui  te  t.  ore  referret  (näm!  »enn  ti 
bith  auch  nicht  befifen  tann)  Verg.;  quid  t Uu 
velit  sibi  fabula,  ode  Hör. ; fo  auch  et  ob.  utc, 
ut  t.  2)  befchräntcnb,  boch  wcuigftenS  r 
tcmpus  anni  ad  bellum  gerendum  deficeret,  t 
magno  sibi  usui  fore  arbitrabatur,  ei;  sic  it 
amissis  circiter  XL  navibus  reliquae  t.  rete: 
posse  — viderentur;  non  ut  proficerem  alqd  - 
sed  ut  — buius  t.  diei  vocem  festem  rei  ps 
blicae  relinquerem  etc.;  propteraa,  quod  reti 
quis  t.  ('wenn  auth  nidbtS  anbereS,  boch  wem; 
ftenS’)  fugae  facultas  daretur  Caes.  b.  G t. 
31,  5;  quos  t.  alqd  usus  ac  disciplina  — subk 
varent  Caes.  b.  G.  1,  40,  5;  auch  oft  ut  t,  st 
— t.;  (feit.)  torrigierenb  nullnm  borum  (sign 
rum)  reliquit,  neque  aliud  ullum,  t.  tinbd 
praeter  unum  pervetus  ligneum  Cie.  Verr.  * 
§.  7;  *+si  t.  Wenn  fonft,  wenn  anberS;  +ni«! 


tamenelüi  — tantum. 


823 


t.  wenn  nur  nicpt,  wenn  nicpt  etwa.  — 
turnt' 11-i‘tsl , (feltener)  ft.  tametsi,  w.  f. 
Turnet«!*,  ia , m.,  (Tac)  -Ra , gae,  m.  gluf;  in 
Britannien,  j.  Xpcmje. 

tümetst,  conjct.  1 tarnen  u.  etsi ] obgleich,  ob' 
jcpon,  oft  m.  folg.  tarnen,  in  bireft.  Siebe  faft 
nur  nt.  indic  ; arid)  Wie  quamquatn,  opne  9iacp- 
jafc,  *ur  Berichtigung  bei  Borbctgcbmbeu,  wie* 
loopl,  jcbod)  t.  quae  est  iata  laudutio. 
Taniplillus,  i,  m.  röm.  3unamc  bet  Baebii; 
adj.  -lUnus. 

tnui-qiiäm  (tanq.),  adv.  fo  fepr  ob.  jo  aut  ali, 
gleichwie,  wie  wenn,  wie,  gleichfam,  jo 
*u  jagen,  bej.  in  Bergleicpungen , bie  etw.  gaf- 
ti'rfjeö  ob.  bl.  üugenommenei  enthalten  tenebrae 
ibi  erant  t.  nox  Plaut.;  quod  video  tibi  novum 
accidisse  t.  mihi;  t.  bona  valetudo  iucuudior 
est,  sic  etc.;  t.  boni  poötae  solent,  sic  tu  etc.; 
gloria  virtutem  t.  umbra  sequitur;  ita  discedo 
t.  ex  hospitio;  t.  — item  Ter.;  t.  si  gleich  ali 
wenn;  t.  alb  ob,  nt.  conj.;  t.  m.  partic.  Liv. 
2t,  61,  1;  t.  si  m.  partic.  Plin.  ep.  10,  85,  4; 
(jeltenet)  ft.  ut  jur  SRilberung  bilblidjet  «ui 
brüdc  t.  stellis  qaibasdam;  auch  bejcpiänfenb 
hic  quidem  Bomae  t.  in  tanta  .multitudine 
(jo weit  bei  te.  bie  Stimmung  angegeben  werben 
tann)  habitns  animorum  fuit  Tac.  hist.  1,  8. 
Tinäger,  gri,  m.  glup  in  Üutanien  Verg. 
Tanagra , ae , f.  Stabt  in  Böotien.  $a». 
-graeus,  adj. 

Tinäis,  i»,  m.  1)  gtufj  in  Schtpien,  j.  Sou; 
auch  eine  gleichnamige  Stabt  Hör.  2)  (Cnrf.) 
bet  gluf;  gajartei.  8)  ein  Siutulet  Verg.  4)  ein 
Berfcpnittener  llor. 

Tanunm,  i,  n.  Bucht  in  Britannien  Tac. 
tandem,  ade.  [tarn  u.  XemouftTatiocnbung  dem] 
1)  enblicp,  boep  enblicp,  julept  b o d)  (8.  bem, 
wai  ctjl  nach  längerer  Srwattung  ge(cpief)t)  t. 
pedem  referunt;  t.  reprime  iracundiam  Ter.; 
Derjtdttt  iam  t.  Plaut.;  t.  oliquando;  vix  t. 
laurn  jule&t,  wo  ei  lanm  noch  ju  erwarten  Wat 
Ter.;  vix  t.  legi  literas  dignas  Appip  Claudio 
Oie.  2)  in  biretten  gtagefäpeit  jur  Bezeichnung 
eine*  «ffefti,  boch,  benn,  in  aller  SBelt,  umi 
Stimmet*  willen  quo  t.  modo?  qaorsum  t.? 
quae  quougqac  t.  patiemini?  Slufjallenb  in  in- 
bir.  grage  b.  Hör.  ep.  1,  17,  2. 
tungo,  tetigi,  taetnm,  8.  berühren,  anrül)5 
ten  1)  förperltcp  utramvis  digito  Plaut.,  ter- 
ram  genu;  Hannibalem  tactis  sacria  (unter  Be- 
rührung bei  Dpferi)  iureiurando  adactum; 
•cubito  prope  stantes  anjtufieil,  *arva  ligoni- 
bna  (um  bai  gelb  ju  bearbeiten',  *mento  solum 
(t.  (befallenen),  »dente  alqd  loften,  ’supra  tres 
(cyathos)  nämlich  um  ju  trinleit;  »Tiberim  (ali 
Schwimmer);  »dextram  tyranni;  o.  Slrjt,  an  ben 
®nli  fühlen  Plin.  ep.  7,  1,  4;  inibej.  c»)  einen 
Ort  berühren,  betreten,  an  einen  Ort  ge- 
langen ob.  grenzen  provinciam,  *terminum 
(mundi);  *raaa  non  tangenda;  »Nilum,  »Creten, 
»limina,  »fiuctus,  *litora,  »portus,  civitag  Rhe- 
num,  villa  viam;  fundi,  qui  Tiberim  omnes 
tere  t b)  treffen,  be-,  antaften,  jchlagen 
falmine,  de  caelo  (D.  Blipe)  tactua;  quemqnum 
oportuisso  tangi  — getötet  werben;  quae  in 
templo  tacta  essent;  nlqm  flagello;  »chordas; 
*».  btt  Sonnenglnt;  alqm;  jprichw.  f.  ncus.  c) 
»befprifceu,  benedeit  corpus  aquü;  »betau- 
ehern  caput  sulphuris  igne;  tacta  sulphure  ovis. 


d)  »antüpren,  foften,  triutcu,  offen  cibos 
dente,  saporeiu  mellis;  auperormn  mensas; 
curas  empfinben  Verg.  Aen.  4,  551.  e)  ali  mil- 
betet  «uibrud  nehmen,  betommen  ternncium 
de  praeda;  nulluni  agrum  ab  invito;  alqd  eom- 
muni  nomine.  2)  griftig  «)  rühren,  rcigen, 
einen  (Sinbrud  machen,  etgreifen,  butep- 
bringen  minae  Clodii  modice  me  t.;  an  im  um 
memoria  nepotum;  tactus  religionc,  »soli  na- 
talis  amore,  *gi  te  proverbia  t,;  »ira,  »vota 
deos;  hic  me  dolor  t.,  haec  me  eura  sollicitat 
Cic.  Brut.  §.  331;  *nec  eas  sua  origo  fie  machen 
f«h  nichti  aui  tc.  b)  in  bet  Siebe  berühren, 
für j erwähnen  leviter  unumquodque;  auch  mit 
SBorten  jmbm.  eini  Bcrfcpen,  jmb.  abführen 
quomodo  Rhodium  tetigerim  in  convivio  Ter., 
qui  me  commorit,  melius  (erit)  non  t.  Hör. 
c)(Com.)  berüden,  anführen,  betrügen  alqm; 
um  etw.  prellen  istis  te  triginta  minis;  homi- 
nem  bolo.  d)  etw.  oornehmen,  betreiben 

tanqnSm  j.  tamquam.  [carmina. 

TantSlog  u.  -us,  i,  m.  König  in  Bhthg<cu,  Sohn 
bei  gupiter,  warb,  weil  er  bie  ©eheimnifje  ber 
®ötter  beiriet  u.  wegen  bet  greoelthat  gegen 
feinen  Sohn  Betopi  in  ber  Unterwelt  burep  ewi- 
gen junger  u.  Surft  beftraft.  Sud.  1)  ♦Tantii- 
lSus,  adj.  2)  *-lidcg,  ae,  m.  bet  männliche 
9!achfomme  bei  tantalui,  Bgamemnon,  Orejlci; 
fratres  'Ätreui  u.  Shßeftci.  3)  ’-lls,  Mis,  f. 
lochtet  ob.  Slbtömmling  bei  iantnlui,  Siiobe, 
.'permione;  matres  Helena  n.  a. 

tuntilluH«  adj.  [tantus]  =■  tantulus  fo  Mein 
Ter.;  subst.  n.  fo  Wetttg  Plaut  , Ct. 

tanttsper,  adv.  [tantus]  f o lange,  gew.  mit  fol- 
genbem  dum  (bii),  abfol.  fo  lange,  unter- 
beffen,  bii  $u  ber  Seit  (u.  bet  ICauet  einet 
fymblung  bii  ju  einer  anbern)  t.  volo,  dum  fa- 
cies  Ter.;  lateudum  t.,  dum  defervescat;  t.  hoc 
ipsum  magni  aestimo;  t.  (bii  jur  BoOfährigfeit 
bei  SIMaitiui)  tutela  muliebri  res  Latina  puero 
stotit  Liv.  1,  3,  1. 

tantöperö  ob.  tauto  opere,  adv.  fo  fepr,  in 
bem  (Stabe  (nur  bei  Berbii),  cDiptifch  non,  nec 
t nicht  fo  fehr  ali  matt  benfen  möchte  — nicht 
eben,  niept  gerabe. 

tantälus,  adj.  [dem.  n.  tantus]  Jo  Mein,  fo  ge- 
ring, fo  nnbcbeutcnb  spatium,  homines  tan- 
tulao  staturao,  t.  res  (pl.),  t.  causa,  t.  copiis 
(abl.  abs.)  bei  tc.;  intcresse  quippium  tantulum; 
subst.  n eine  jolcpc  fflenigfeit,  fo  SBettigei 
morne;  tantulo  renierint  fo  Woplfeif;  qui  tan- 
tuli  eget,  quanto  est  opus  Hör.;  bap.  auch  nur 
fo  Biel  (gleicpfam  an  ben  gtngcrn  ei  jeigenb) 
lnagistro  tantulum  de  arte  concedere. 

tantum,  tantiini-mödo  f.  tantus  l)  1)  2)  u. 
11)  1)  U.  2). 

tantus,  adj.  1)  fo  grop,  fo  bebentenb,  fo  wich- 
tig, fo  ftaxt  urbs;  pecunia  fo  Biel;  res;  homo 
t.  et  talis;  t.  comites  fo  hocpgeftellte;  päüftfl  m. 
quantus  fortefponbitteitb,  fo  groß  — ali;  nequu- 
quam  inde  t.  gaudium  fuit,  quanta  cladcs 
(nämlicp  in  fRüdficpt  auf  bie  baburd)  üeranlapte 
trauet)  — accepta  est  Liv.  27,  1,  3;  nt.  ut, 
qui  (quae,  quod),  t.  vir  fuit,  ut,  nulla  res  t. 
exsistet,  quae  etc.;  ouep  non  t.  — quam  Liv. 
6,  9,  9.  SBiiw.  ftept  quantus  opne  cntfprecpenbti 
t.,  auep  Opne  tanto  b.  comp.  2)  nur  fo  groff, 
fo  gering  vectigalia  t.  sunt,  ut  iis  vix  con- 
teuti  esse  possimus.  gnibef.  tantum,  n. , 1' 


824 


tantusdem  — Tarichea. 


nubet.,  1)  jo  Biel,  jo  Biele*,  im  nam.  u.  acc. 
t.  ent  jo  Biel,  nichts  weiter  ijt  es,  bas  iji  ödes 
Com. ; t.  nobis,  quantum  ipsi  superesse  posset, 
remitteret;  sexies  t.,  quam  quantum  sit,  abla- 
tum  esse;  t.  abest  ut  j.  absum  2);  alterum  t. 
nodj  einmal  (o  Biel;  in  quo  uno  t.  esset  (ber  B. 
jo  grofcer  Bebeutung  wäre),  ut  Nep.;  m.  gen.  t. 
belli,  hostium;  t.  temporis;  t.  eins  opinioniB 
perdidisse;  hoc  t.  (jo  Ijotjer  ©rab)  licentiae 
Liv. ; kaud  t.  irarum  Liv.  9,  81,  5;  t.  animo- 
rum  fccerat  prospere  — res  gesta  Liv. ; nec 
in  acie  t.  tibi  cladis  acceptum  quam  Liv.  7, 
16,  10;  im  gen.  tanti  esse  fo  Biel  gelten,  inert 
jein,  jo  %oi,  gejchä(}t,  geachtet  tnerben,  tanti  eius 
apud  Be  gratiam  esse:  est  tanti  sc.  invidiam 
istam  mihi  impendere  ber  btohenbe  £>af|  ijt  mit 
beS  SßreifeS  wert,  'eS  jei  bnim’;  tanti  non  fuit 
Arsacen  capere,  nt  — careres;  (Hör.)  nil  tanti 
est  sc.  bat  ich  mid)  baburtf)  jollte  befiinimen 
lafjen,  jum  Dichter  in  bet  Seife  berer  ju  werben, 
Weiche  bie  fiunft  Bcrjdjmäben;  non  satis  facic- 
bam  matri,  ita  ne  illi  quidem  (avunculo).  Nunc 
nihil  mihi  tanti  est  sc.  als  baft  ich  Dtutter  u. 
Obeint  jufriebenjlctlc;  t.  (jo  f)od))  fieri,  t.  emere, 
vendere;  abl.  tanto  Bor  comp,  um  jo  Biel, 
bejio;  tanto  ante  jo  lange  oorljcr;  ft.  post; 
•post  t.;  aud)  qmnquies  t.  amplius  fünfmal  met)t 
nlS;  fquartum  t.  nicrmal  jo  Biel  alS;  *fin  tun- 
tum  foweit,  jo j e l) r ; pl.  sesccnta  tanta  (fechS* 
bunbertmat  foBiel)  reddam  tibi,  tribus  t.  minus 
(nur  breimal  jooiet  Weniger)  redit  quam  obse- 
veris  Flaut.  2)  nur  fo  Biel,  fo  Wenig  prae- 
sidii  t.  est,  ut  no  murus  quidem  cingi  possit; 
t.  navium  repperit,  ut  anguste  XV  milia  trans- 
portare  possent;  t.  (nur  jo  Biel)  dico,  a vobis 
peto;  t.  modo  (sc.  dixiaset  nur  fo  laut),  ut; 
est  mihi  tanti  cS  gilt  mir  jo  wenig  (gleidjfam 
an  ben  ginqern  es  jeigenb),  non  est  tanti  es  ijt 
nicht  bet  äRühe  Wert  *m.  inf. ; *tanti  non  sum, 
ut  etc.  II)  adv.  1)  jo  Weit,  fo  jebr  t.  pro- 
gressus  a castris,  nt  etc.;  t.  eius  auctoritate 
motus  est,  ut;  do  quo  t.  quantum  me  amas, 
cogites;  haud  t,  iis  ädens  quantum  — crede- 
bat  Liv.;  *■=  tarn,  t.  dissimilis;  nec  t.  dulcia 
quam  Verg.;  non  ab  (aus)  ira  t.  quam  quod 
Liv.  2)  nur,  bloft  (nur  jooicl  u.  nitbt  mehr) 
nomen  t.  virtutis  nsurpas  (fflgf.  ipsa);  dixit  t., 
nihil  ostendit;  equitum  copiis  t.  (nicht  ebenjo 
an  SufjBolf)  superabanl;  non  t.  — sed  etiam, 
sed;  *serta  procul,  t.  (nur  eben)  eapiti  delapsa, 
iacebant;  Bcrftärlt  tantum-mödö,  nur,  bl  oft 
t.  incepto  opus  est;  velis  t.  wolle  nur,  bu 
braudjft  blofs  gu  Wollen  Hör.;  auch  = dummodo, 
cum  Poeni  aliam  condicionem,  t.  aequam  (wenn 
fte  nur  billig  Wäre',  peterent  Sali.  Jug  79,  8; 
t.  ut,  t.  ne,  t.  Gnaeus  noster  ne  — 1t aliam 
relinquat  Attic.  b.  Cic.  Att.  9,  10,  4;  tan  tum 
non,  bl.  nicht,  cS  fehlt  nur,  bajj  = beinahe, 
tftntum  qnod  non  nur  bafc  itirt)t,  t.  quod 
laum  ba|,  nur  eben,  eben,  juft  t.  quod  ex 
Arpinati  veneram;  tantum,  quod  nur  fo  Biel 
als  t.,  quod  exstaret  aqua  Liv.;  nur  i It j 0 - 
fern,  weil  t.,  quod  Aetoli  accesserant,  Liv. 
tantus-dSm,  adj.  eben  jo  groft  Plaut.;  n.  tan- 
t lindem  (tantumd.)  a)  sahst  im  nom.,  gen.  u. 
nee.  cbenjoBiel,  glcicbBicl  magistratibus  t. 
detur  in  cellam,  quantum  etc.;  undique  ad  in- 
t'eros  t.  viae  est;  qui  morte  eius  l.  — capial; 
voluntatem  decurionum  tantidom  quanti  fidem 


suam  fecit.  6)  adv.  ebenjoweit,  * fo  jebr  t 
eius  valli  ogger  in  latitodinem  patebat. 
tSpöte,  is,  n.  u.  um,  i,  n.  (acc.  pl.  tapeta* 
beteroflit.  abl.  tapetis  Verg.)  [rmrijel  rin  Set 
pid)  über  SBänbe,  Xildje,  Sofas,  fvujjböben. 
Tnpröbüne,  es,  f.  3«fel  im  inbijdjett  Ceran  j. 
®et)lon.  [Inner  CWt 

Tapürl,  örum,  m.  fübliibe  ©rcnjnathbaren  ber  trat 
Tarbelli,  örum,  m.  Söllerftbaft  in  Aquitanien 
bab.  MIus,  adj. 

tardö,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  ftardus]  1)  lang* 
fam,  jäumig  navigare,  *oliva  t.  crescen?, 
tardius  ingredi,  moveri;  eadem  res)  tardissiws 
iudicatur.  2)  ju  fpät  (m.  bem  'Jlebenbegrift  Per 
Bergögerung;  Bgl.  8.  sero)  triennio  tardiu* 
triumphavit;  +eum  tardissime,  octavä  (hori), 
fut  quam  tardissime  succedere  patri.  — *t»r- 
dTgrSdus,  adj.  [tarde  u.  gradiorj  (Bortt)  lang 
fam  fdircitenb  Pacuv.  b.  Cic.  de  div.  2 §.  1SJ 

— tardtpe»,  pedis,  adj.  ftardus  u.  pes]  log; 
{amen  gufieS,  bab  hiulenb,  B.  Sudan.  *deu- 

— tarilTtns,  ätis,  f.  u (Plaut.)  -tüdo,  Inis,  / 
ftardus]  1)  Sangjamleit,  Säumigfeit,  lanjp 
jame  Bewegung,  Bcrjägcrung  t.  et  pn> 
crastinatio  in  rebus  gerendis;  et  exeogitand; 
et  loquendi  L;  subvenire  tarditati  rehiculis. 
uti  tarditatibus  in  ingressu  langjame  Bcwegnr 

eil  machen;  pedum,  navium,  veneni;  t.  aflent 
ello;  tanta  fuit  operis  t.  eS  ging  fo  langten 
mit  ic.  2)  tp.  geiftige  Sangfamlett,  trij 
beit,  Stumpfheit  ingenii,  hominum;  jutitd 
baltenbeS  S8 c f e n nosti  hominis  t.  et  tacitar 
nitatem.  — tardiuscölns,  adj..  dem.  B.  t» 
dus  Ter. 

tnrilo,  1.  ftardus]  1)  frans.  Bergögern,  ani 
halten,  btmtntn  (mit  Bejiebung  auf  rin  jirL 
welches  bem  Äufgebaltenen  gejlecft  iji)  alqm,  pro 
fcctionem,  cursum,  impetum  Caesaris;  palns. 
quae  Komanos  ad  insequendum  t. ; falqm  at 
accessu;  haec  tardata  diu  species  (Stotue,  berrr 
Aufrichtung  lange  Berjögert  worben  war) ; *m.  <«f 
illum  m^eror  t.  sequi;  pass.  m.  inf.,  Cats.  b.c. 
2,  43,  4.  2)  inlrans.  (feit.)  fdumen,  gaubttr 
tardandum  esse  nobis  Cic.  Att.  6,  7,  2;  ris  alte 
vulnere  ijt  gelähmt  Verg.  Aen.  10,  857. 
tardns,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  langjam.  ja» 
mig,  träg,  bebäebtig  (B.  eingelncn  ioanbiungt-» 
inbifferent  ob.  mit  Sabel)  homo;  tardior  ad  di 
scendum;  ad  iniuriam  tardiores  minber  geneigt . 
•Apollo  langjam  wirlenb;  ‘asellus;  »Tulaere 
gelähmt;  principia  (in  ber  (Hebe);  tstilus;  tpro 
nuntiatio;  fin  tumultu  festinatio  quoque  t.  e-t 
bemirlt  Bergug;  *genua;  fumus  langjam  jiebent; 
adv.  ‘tarda  (acc.)  volrentia  plaustra;  *lang 
jam  oergebenb,  lange  bauernb  nox,  mer 
ses,  tempora,  sapor;  fpät  fommenb,  jägernt 
poena,  portenta  deum,  ‘Necessitas,  •fsü. 
•noctes;  ‘langjam  machenb,  läbmenb  pa- 
dagra.  sencctus.  2)  tp.  geifiig  langjam 
jlumpf,  ftumpffinnig,  febwacber  Jlopf  nicif 
indociles  quidam  tardique  sunt;  in  cogitando; 
sensu«  hebetes  et  t.;  ingenio  t.  esse;  mente* 
Lentulua  non  tardis  sententiis  B.  jcbneHrn  ft 
griffen;  subst.  illi  tardo  cognomen  pingui  da 
mus  Hör. 

Tärentum,  i,  ».  (auch  ‘-Ins,  i,  f.)  .fjanbeUtte!1* 
im  füblichctt  Jialien,  j.  Taranto.  Xan.  adj  -ti* 
nus;  subst.  pl.  in.  fSalilä« 

TSrichfa,  ae,  f.  (Suct.)  u.  -chcae,  f.  Stabt  c» 


tarmea  — Tegeatae. 


825 


armba,  Ytia,  m.  ein  Jpofgmurm  Plaut. 

Tnrpa  {.  Maeciue  2). 

rarpflns,  n)  Sp.  T.,  S3cfc^f«t)abet  ber  tönt,  Burg. 
6)  helfen  Xocbtcr  TarpSia,  adj.  lex;  mons , sa- 
xum,  ropes,  *sedeB  ein  Zeit  be«  lapitolin.  8er= 
ge«,  o.  melthcm  Berbrecher  berabgcftürgt  mürben; 
*nemus ; bat).  *f  apitolinifcb  arx;  pater  3upiter. 
arpeaaita  =—  traper.it a.  m.  f. 
rarqulnll,  örnm,  m.  ©tabt  in  Etrurien.  Za», 
t)  -nina,  adj.  a)  au«  Xarquinii  T.  Priscua, 
Superbus.  b)  gut  $amilie  ber  Zarquinier 
gehörig  nomen,  amt;  (Liv.)  -ni&niia,  factio. 
2)  -nienaia,  e,  adj.  gur  ©tobt  Zarquinii 
gehörig  ager;  subst.  pl.  m. 

TarrKcina  (nicht  Terr.),  ae,  f.  u.  (Liv.)  -nae, 
ärum,  f.  f.  Amur  2).  Za»,  -cinensla,  e,  adj, 
j subst.  pl  m. 

Parräeo,  önis,  f.  ©tobt  in  ©panien,  j.  Tatra» 
gönn,  nach  meldet  fpäter  ber  gröftte  Zeil  ». 
Spanien  Hisp.  Tarraconensis  genannt  ttmtb. 
farsus  (-oa),  i,  f.  fcauptftabt  in  Citicien.  Za». 
subst.  -sense»,  inm,  m. 

’artärna  (-roa),  i,  »».,  pl.  -rn.  örum.  n.  Straf: 
ort  in  ber  Untermett  (tiefer  Slbgrunb  unter 
bem  fjabe«),  ba».  bie  Untermett  überl).  Verg., 
Hör.  Za»,  *-röus,  adj.  gut  Untermclt  ge» 
hörig,  unterirbifdj,  bah.  fcftredtidj,  grau» 
fig,  rex  Bluto,  custos  Cerberus,  Horores  bie 
Furien,  tenebrae,  vox. 

nrtüaiua  (Tarteaa.),  adj  au*  Zarteffu«  (in 
©panien),  tarteffifd),  *litora  ber  mcfttidje 
Ocean;  subst.  Tarteatl  =»  Turdetani  ob.  Tur- 
duli.  m.  f.  Liv.  23,  26,  5. 
ät  ob  tütae,  interj.  po$  Slip!  po$  SBetter! 
pob  Zoufenb!  Plaut. 

'ait Ina,  ii,  m.  Röntg  ber  Sabiner;  *adj. 
ranlantll,  örtun,  m.  8ölfcrfd)aft  in  3Hprien. 
fmim  f.  Tanaum. 

fauntia,  i,  m.  bn«  Xaunu«gebirge  in  Baffau. 
taiirüna,  adj.  (tanrtis]  »on  Binbern,  tcrga 
;Hinb«f)äute,  meton.  .fymbpaufe. 

Paart,  örnm,  m.  fcBtpifcbc  Bötferfcbaft  in  ber 
Srim.  Za».  Tnurtcus,  adj.  *terra,  *ara,  *gaera 
(ber  Ziana). 

anrYformla,  e,  adj  | taurus-forma]  jticrge  = 
Rottet  Anfidus  c meit  bie  gtuggötter  mit  ©tier 
hörnern  bargeftetlt  mürben)  Hm. 
l’aurtl  ludl,  Spiele  in  Born  ju  Kpren  ber  unter 
irbifchen  Gtötter. 

i'aunni,  örum,  in.  Stötferf djaft  im  heutigen  3Pie= 
tnont  Liv.;  Auguata  Taurinorum  ob.  Colonia 
Tanrina  f.  Auguata  2).  §icr».  -nua,  adj. 
aurinna,  adj.  [tanrua]  »ott  Stieren,  ©tier: 
•tergum,  *follea,  *frona. 

'anris,  Ydis,  f.  jnfet  an  ber  Jfüftr  ».  30t)rien. 
’auröia.  entia,  m.  am  YJteerc  gelegenes  JtnftcQ 
unmeit  SRaffitia,  j.  Tarento. 
uiirömbntum,  ii,  ».,  (Op.)  -niSne,  es,  f.  ©tabt 
auf  ©igitien.  Za».  -tSnos,  adj.;  subst  -tAni, 
örum,  bi.  — Tanröpiilos,  i,  f.  Beiname  ber 
Ziana  gu  Hmphipoti«  Liv.  44,  41. 

tnani»,  i,  m.  fr«wpoel  ©tier,  0d)ä;  inSbef. 
«1  t.  Phalaridia  f.  Periilua  1).  6)  *baä  Stern» 
bitb  Stier. 

Tnnrns,  i,  m.  11  hoher  EScbirgögug  itt  Ät.» 
lüften;  Tauri  Pylae  Eitgpaft  gmifchen  fiappabocicit 
u.  Eilicien.  2)  Stuft  in  ?lfictt.  3)  T.  Stntiliua, 
gum  gmeitenmate  ft'onfnt  2«  ».  Ehr. 
nxillna,  i,  m.  deiner  Stob  Oie. 


taxo,  1.  [frequent.  ».  tago,  tango]  (nad)flafj.) 
fdjarf  anrüftren,  bah-  fibertr.  1)  burti)  SBorte  an» 
rühren,  ftichetn,  burcftheefteln.  2)  burtft  8e» 
taftung  ben  SBert  einer  ©arfte  ermitteln,  tajeieten, 
fchäben  priua  modo  snmtnae  taxato;  quae(prio- 
rea  urbia  ruinae)  tcctorum  tantum  ruinft  taxa- 
taxtax  j.  tuxtax.  [tao  »int. 

taxua,  i,  f.  ber  ZapuS,  ©ibenbaum  mit  gifti» 
gen  Beeren-,  bah-  *funesta,  *nocena. 

TäJ'göto1,  ob,  f.  eine  ber  $Iejaben  Verg.,  Ov.  — 
Th jgetns , i,  m.  (*-ta,  örum,  n.)  ffiebirge  gmi» 
fthen  Safonien  u.  Slejfenien. 

1.  tö  f.  tu. 

2.  tö,  ein  RSronominatfuffij , metcheS  an  tu  u.  te 
angehängt  mirb  = bu  fetbft,  bith  fetbft. 

Twin  um . i,  ».  1)  T.  Sidicinum,  ©tabt  in  Rant= 
panien.  2)  T.  Apulum,  ©tabt  itt  Slputien.  Za». 
subst.  -nonses.  ium,  m.  — Teilte»,  um,  m. 
Bötferfchaft  in  2(putien. 

techna,  ae,  f.  [rf'p»i)T  tiftiger  ©treith  Com. 
Tecta  Tia,  Strafte  in  ÜRottt,  bie  nach  ber  porta 
Capona  führte  Op. 

tee.tö,  adv.  m.  comp,  [tectua]  1)  »erftedt,  htim» 
tith-  2)  fitjjer,  »orfithtig  Oie. 
teetor,  öria,  m.  [tego]  SBattbbecfer,  =maler, 
©tudaturarbeiter.  — tectorlölnm,  i,  n.  dem. 
».  tectorinm  Cic.  — teetöriua,  adj.  [teetor] 
1)  gum  Bcbecfen  bientict),  gehörig,  pani- 
eulua  gum  Zacftbedeu  Plaut.  2)  gum  Über» 
tünchen  ber  SBänbe  gehörig,  gut  ©tnda» 
turatbeit  bicnlich;  subst.  tectorium,  ii,  ». 
bie  Stndaturarbeit,  greöfomaterei. 
TectösSge»,  -um,  ob.  -»Sgl,  orum,  m.  f.  Voleao. 
teetnm,  i,  «.  [pariie.  B.  tego]  1)  Zad)  sub  tec- 
tum  congerere;  sub  tecto  (Batlenbaihl  milea 
dextrü  ac  ainisträ  muro  tectua  Caes.  b.  c.  2, 
6,  3;  *t.  frondea  Paubbacft.  SrtSbef.  a)  bie  Zcde 
bc«  ffimmer«  aummum,  laqueata  Hm.  b)*t. 
altum  caeli  fjimmetShöhen,  ».  Clpmp;  auch  *Bett  = 
himmet.  21  meton.  $au«,  überft.  SBotjnung, 
Obbach  qui  tecta,  qui  pracaidia  contra  feraa 
inrenerunt;  discedite  in  t.  veatra;  t.  agrorum 
(eingetn  ftehenbe  Käufer  auf  bem  üanbel ; tecto 
rocipere;  t.  ac  domo  (abl.  mie  bei  rocipere)  in- 
Titaro  alqm;  villula  t.  praebuit  Hm.  sat.  1,  6, 
45  f. ; accipere  t.  ein  ßuartiet  anttehmen,  tectum 
Btibire;  ‘Tririao  Zempet;  ‘Sibyllao  ®rotte;  *Fe- 
rarum;  ‘solida  ®emnhtfnm;  *dolos  tecti  be« 
Sabprinthe«;  *nova  bie  Salbet ; *columba  plau- 
aum  exterrita  pennia  dat  tecto  (am  Seifen,  1»o 
fie  ihr  9left  hat);  pl.  ».  Bienenhau«, 
tectua,  adj.  m.  comp.  U.  mp.  [ partic . ».  tego] 

1)  eigtl.  bebedt,  mit  Zatft  »erfehen,  navea 
mit  Betbed;  acaphac;  and)  toerbedt,  geheim. 

2)  tp.  a)  »erftedt,  htiwütb  cupiditas,  ffla 
gitia  tectiora,  *amor.  b)  »erbedt,  »erbtflmt 
aenno  verbia  tectua,  verba.  c)  gurüdftattenb, 
»erftedt,  »orfithtig  t.  eaae  poasumua  ad 
(gegen,  bei)  alienoa;  quia  tcctior?  in  dicendo 
tectiaainma;  qui  occultua  ot  t.  dicitur. 

ted  f.  tu. 

TedignYlöquYdea,  feberglj.  gebitbetcr  fßnme  = te 
digna  loqnons  Plaut. 

TÖgea,  ae,  f.  ©tobt  in  Mrfabien.  Za»,  a)  *T8- 
genau»,  (-C*ub),  adj.  arfnbifd)  gena;  virgo 
ffaltifto;  aper,  ber  erqmanlhifcbe;  parena,  Bacer- 
dos  »armenta;  domus,  eneis  be«  Suanber;  Pan 
— o Tegoace  Verg.;  ‘Tegeaoa,  Jttatanta.  b) 
subst.  Tegeitae,  ärum,  m. 


826 


tegillum  — temere. 


tegiUnm,  i,  «.  [tego]  (feit.)  Heine  e cf e, 
^nltle  Plaut.  — tagt  men  (tegümen,  tegmen), 
mis,  n.  [tegof  SBcbedung,  Dede,  §ülle  mihi 
amictus  est  Scythicum  tegimen  Cic. ; ubi  col- 
lect» (testudo)  in  suum  tegumen  est  Liv. ; con- 
sertmn  tegumen  spinis,  tegumen  immune  leo- 
nis  Veri/.\  tegumen  Omnibus  sngnm  Tac.;  gra- 
ves  loncia  aliisque  tegminibus  fßanjer  Liv. ; 
»pro  longae  tegmine  pallae;  »tegmina  capitum 
^telme;  »barbara  tegmina  crorurn  Seinfleiber; 
»tupae  fulvo  tegmine,  »maculosuo  tegmine  lyn- 
ciB  gell;  »caeli  tegmen  §immel«gemölbt;  *Bub 
tegmine  (Statten)  fag-i.  — tegtmentum  (te- 
güm.)  u.  tegmentnm , i,  w.  [tego]  De  de,  ®e  = 
bc du nfl,  scutornm  Seinwanb  ob.  gelle,  womit 
bie  Sd)ilbe  übetjogen  Waten;  pellibua  ant  por- 
vis  rhenonum  tegimentis  (eine  Scllcibung,  welche 
bie  rhenones  hüben)  utuntur  Cats.  b.  O.  6,  2t, 
5;  scutum,  maius  corpori  tegumentum  Liv.  ; 
scutis  t.  detrahere;  tegimenta  galeis  ex  vimi- 
nibus  facere;  viminea  t.  galeis  imposita;  turn 
tegimento  esao  jut  9cbcirf)uitg  bienen. 

tegmen  *j.  tegimen. 

tego,  texi,  tectum,  3.  1)  bedeit,  bebeden  (al« 
etm.  Setbcrgcnbc«  ob.  ScfjüBenbeä)  capite  se  to- 
tum  Plaut.-,  alqm  pallio;  »coipora  veste;  qua- 
rum  (animantium)  aliae  coriis  tectae  sunt; 
quae  (casae)  stramentis  erant  toctae;  »ensis 
raginä  teclus  ruljcnb  in  ic.;  »lumina  somno 
fdjliefien  im  tc.;  Cannenses  campoa  acerri  Ro- 
manorum corporum;  aartus  tectus  f.  aarcio; 
bat),  a)  »begraben,  beftatten  terra  alqm,  osaa 
liumua,  corpus  humo,  osaa  lecta  cado  aeneo. 
b)  netbergen,  »erflcden,  »erbüllen  telum 
voste,  silvae  fugientea,  ferao  ae  latibulia,  fcon- 
tinens  fiamma  omnea  repente  a (Bor)  conspectu 
Uomanorum,  *tegi  fid;  oer  bergen;  »aupplicia 
(bie  SBunbcn).  2)  tp.  a)  oetbeden,  ner^eglen, 
nerbeimlichen,  bewahren  flagitia  parictibus ; 
crudeliaaimum  nomen  tyranni  hamanitate;  tur- 
pia  facta  oratione;  quod  ne  mendacio  quidem 
t.  posBia;  *vultu  Consilium;  -f-alqd  silentio;  res 
diutius  tegi  diseimularique  non  potuit;  contu- 
melias  Ter.;  eententiam;  bat).  and)  bemänteln 
(fo  bafs  etw.  nie^t  in  feinem  mnbren  äBeien  u. 
Hiebt  ju  etflären  ift),  befdjönigen  u.  in  ©(hup 
ifebmen  honesta  praescriptione  rem  turpissi- 
mam;  talis  improborum  consensio  excusatione 
amicitiae  tegenda  non  est.  b)  beden,  idnr 
inen,  fiebern,  bewahren  alqm,  alqm  armis, 
libertatem,  patriam  parentesque  et  alia  omnia 
armis  tegi,  alcis  salutem  atque  vitam  suä  be- 
nevolentiä,  ianua  se  ac  parietibus,  non  iure 
legum  iudiciorumque  hinter  ©cfjlof!  u.  Siegel, 
niefjt  unter  bem  Schube  ic.  hielt  er  fid)  für  ficber; 
legatos  ab  (Bor)  ira;  hortus  ab  Africo  tegeba- 
tur;  alcis  eententiam  tueri  et  t.;  *t.  latus  alcui, 
falcis. 

tegüla,  ao,  f.  1)  Daebsiegel;  pl  giegelbad). 
2)  Dedplatten.  [tum. 

tegninen , tegümentnm  f.  tegimen,  tegimen- 

Tciiis,  Teil  {.  Teos. 

tela,  ae,  /.  [texo]  1)  ffletuebe  telam  texere, 
retexere,  ’telas  exercere  f.  exereeo  1);  ba« 
SB  eben  lann  et  t.  victum  quaeritans  Ter.; 
»telä  curas  solari;  ©pinnengewebe  Plaut., 
Ct .;  bilbt.  ©ewebe  exorea  haeo  t.  non  male 
omnino  mihi  est,  ad  detexundam  t.  Plaut.;  ea 
t.  texitur  Cic.  de  or.  3 §.  220.  2)  »metoit.  a) 


Vlnfjug  bei  ©ewebe«,  gaben,  b ) Sieber 

bäum. 

Telämo  ob.  -mon,  m.  f.  Salamis  1).  2c 
»-niädes,  ae,  m.  *-nlns,  ii,  m.  «j«S- 
Telcliine»,  num,  m.  eine  hJriefterfamilie  anf 
bo«,  burd)  ganberei  berühmt  Ov. 

Teleböae,  ärum,  m.  Söllerfdjaft  in  Älarnar. 
{Plaut.),  toooon  fpäter  eine  »olonie  unter  1 1 
ton  ( Verg .)  nach  bet  3nf«l  Saptcä  bei 
jog  Verg.,  Tac. 

Telegönns,  i,  m.  Sohn  be«  Utifti  u.  ber  6nn 
welcher  feinen  Sater  tötete  u.  fpäter  Dujcxltr 
in  üatium  grünbete;  bah-  »Telegoni  moenia.  *1 
iuga  parricidae  = Xufculum;  *appell..  pl.  ■ 
b.  beu  Siebcögebichten  Ontb«,  weil  fie  ihm  *a 
berblieb  waren. 

TblemScbus,  i,  m.  f.  UlixeB. 

Telephns,  i,  m.  1)  Sönig  in  SRpficn,  b.  ÄdjiÜEt 
auf  bem  guge  nach  Troja  oerwunbet,  aber  ipäcc: 
Bon  bemfclben  unter  SSermittelung  bei  Slgamenra.": 
wieber  geheilt.  2)  ein  güngting  jur  Reil  be- 
Iporaj  Hör.  [iiartun 

Tellenac,  ärum,  in.  ob.  -na,  ärum,  n.  ©tobt  h 
tellüs,  üria,  f.  1)  bie  ©rbe  (alt  SSeUfdtper  bc 
trachtet)  t.  neque  movetur  et  infima  est  Qc. 
Somn.  Sc.  3;  »bruta;  »prima  b.  i.  bie  geitr- 
bet  Urwelt,  bef.  bic  alte  römtfehe  3eit;  »wilur 
marique;  auch  *flanb,  fianbfehaft,  Sei4 
©ebiet,  ©egenb  labae,  Assaraci,  ltala.  ü 
vortia;  nova  bie  im  neuen  Sicinbe  gu  grünbtnr 
©tabt;  *®oben,  ©runb  pede  libero  palsanc 
t.j  reddit  Cererem  t,  inarata;  sterilia,  ingrst. 
umida;  bah-  wie  unjer  '©runb  n.  Sobn 
»©runbftüd,  Befij}  multa  propria.  2)  per 
fonif.  bie  Srbe  al«  ernäbrenbe  ©ottheit,  ßrt 
göttin;  auch  unterirbifcf)c  (chthonifche)  @ otr 
beit  Verg.,  Liv.;  SRutter  ber  ©iganten  Tel- 
Iuris  iuvenos  Hot. 

TelmcsKOS  (-messus,  nicht  -missus),  i,  f.  St-t 
in  2t)citn,  beten  ©inwohner  alö  SBahrfager  be 
fannt  waren.  Dan.  1)  subst.  -sse»,  iain.  « 
2)  -ssfceis,  adj  ; (jweifelh)  subst.  -ssias,  m 
Telon,  önis,  m.  f.  Teleboac. 
tölum,  i,  ii.  ©efebojj,  überh  Slngriffäwcffe 
be}.  SBurffpieh,  ®feil,  ©ehwert  arma  atqBe  t 
militaria;  mittere,  immittere,  iaccre,  adieert 
conicere  tela;  ad  coniectum  teli  (collect. t t 
telorum  venire  Liv.  22,  15,  8;  »tela  coer 
dere ; esse  cum  t. ; »lovis , * flagrana  bet  84 
(tupiterä,  »Typhoia  womit  er  ben  Iqph®«}  r 
fehlug;  rolicto  in  vulnere  t.  (Seil) ; strictum  bä: 
offen  getragene  Slcffer  Liv.  3,  60,  3;  *o.  6i 
flu«;  *0.  4>orn  eines  Stiere«;  boppelfinnig  Js* 
38,  1,  9;  bilbl.  ffiaffe,  $feit  necessitas  e« 
ultimum  ac  maximum  t.;  qua  lege  t.  aeerr. 
mum  tribuniciis  rogationibus  datum  est;  bk 
mediocre  t.  ad  res  gerendas  existimarc  bes< 
volentiam  civium;  pl.  fortunae. 

Tembnites,  ae,  nt  eine  Statue  be«  ÄpoDc  er 
Temenos,  einem  Orte  bei  ©prafu«,  wo  Spef 
einen  heiligen  5»ain  hotte  — TeSmtnitis,  tlis. 
f.  ein  Ihot  i«  Daten!  Liv. 
tömSrfirltis,  adv.  [temere]  1)  jufällig  Ha* 
2)  unbebachtfam,  unbejonnen,  unüberle« 
homo,  Consilium,  cnpiditas,  tox,  »qaereh 
»fulmina,  »tela  unbefonnen  abgefanbte,  tcaotr- 
pro  temerario  factus. 

temere,  adv.  jufätlig,  auf«  ©eratewoH 
ohne  Überlegung,  ohne  $lan  u.  Crbnas; 


temeritas  — tempestus. 


827 


ob.  ohne  Stbfidjt  u.  Erwägung,  ot)iic  ®runb, 
»oreilig  emitlero  telum;  aaxa  t.  iacentia;  in- 
Kt-n»  vis  navium  lintriumque  t.  ad  vicinalom 
iiBum  paratarum;  forte,  t.,  casu  fieri;  t.  ac 
fortuito;  t.  ac  nalla  ratione;  casu  et  t.;  incon- 
sulte  ac  t.;  t.  ac  nullo  consilio;  non  t.  cre- 
dere;  t.  prosiluiBse  atque  ante  tempus;  quo  t. 
traxit  fortona  facinua;  multa  caatella  et  op- 
pida  t.  (nicht  gehörig)  niunita  Sali,  ; non  t.  est 
re  iß  nicht  ».  ungefähr,  nicht  ohne  Com.;  ’haud 
t.  est  viauin;  non  (nullus,  nihil)  t nicht  leicht 
(milbtte  ®erneinung);  in  ber  Stage  Tac.  Ta». 

A)  temeritas,  ätia,  f.  1)  gufäiligteit,  ba» 
btinbe  Ungefähr  nalla  t. , sed  ordo;  fortu- 
nae;  t.  et  casuB,  non  ratio  nec  conailium  Ta- 
tet. 8)  Unbefonnenheit,  Unbebad)tfamleit, 
unüberlegte«  Urteil  t.  cupiditasque  militum, 
Ti.  Gracchi,  flinRuae,  fTerborum,  ratio  co8r- 
ceat  t.  Cie.  Tusc.  2 $.  47;  pl.  tolle  Streiche.  B) 
temero,  1.  entweihen,  fdjänben,  befleden 
dolubra,  sepulcra  Liv.,  falqam,  ‘templa,  ‘sacra 
deae  nnlli  tomeranda  Tirorum;  ’thalamo«,  *to- 
tito  aacraria  probro;  feastra  temerata  bnreh 
ba«  Säerbrcchett  be«  Suftuhr»  befledt  Tac. 

Tembse,  ea,  f.  (Ov)  Tempsa,  ae,  f.  Stabt  in 
®ruttium.  Ta».  *-saeus  ob.  -puAnns,  adj. 
temStum,  i,  n.  SRet,  Sein  (als  beraufchenbe« 
ÖSetränt). 

' ftemno, 3.  ■=»  contemno,  t».  f. 

Temnos,  i,  f.  Stabt  in  Botii.  Ta»,  »übst. 
•nltes,  ae,  m. , pl.  -nitae,  ärura,  (Tac.)  -nitli, 
örum,  m. 

tem«,  önia,  m.  Teichfel;  *®flugbaum;  ‘bei 
©ageit  al«  ©eftirn,  ba«  SiebengeBirn. 
Terupe  (norn.  u.  acc.  pl.),  indtcl.  «.  ft«  Tipmj] 
l)  ein  burch  feine  reijenbe  Sage  bctübmte«  If)aI 
in  Zheffalien  am  unteren  üauf  be«  *fjeneu».  2) 
*».  jeber  reijenben  Z^atgeflenb. 
tomper&mentuni , i,  n [tempero]  1)  bie  gehö- 
rige Wifcbung,  caeli  gemägigte»  fttima  Just. 
8)  ba«  rechte  Wag  in  einer  Sache,  bie  rechte 
Einteilung;  Buefunf tsmittel,  Hut-.,  Wit« 
teils  eg  inventum  est  t,  quo  tenuiore«  com 
principibaa  aeqaari  so  pntarant;  forationem 
babuit  meditato  t.;  ftenobo  hoc  t.  ut  etc. 
lemperons,  tis,  adj.  m.  comp.  n.  sap.  [eigtl. 
partic.  ».  tempero]  gemäßigt,  mägig,  Wag 
haltenb,  enthattfam  homo  temperantiasimus ; 
temperantiores  a cupidine  impeni  Liv.  26,  22, 
14;  rei  ac  famae  Ter.;  ftemperantior  pote- 
statis.  Ta».  A)  temperantbr,  adv.  m.  comp, 
mit  Wägigung,  mägig  tempemntius  agerc. 

B)  temperantiu,  ae,  /.  bie  Wägigung,  ba« 
Wagbalten,  Selbgbeberrfit|ung  t.  in  prae- 
termittendU  Toluptatibna  cerrutor;  t.  eat,  quae 
in  rebus  ant  expetendia  aut  fugiendia  rationem 
ut  seqnamur,  monet;  aatpfoavrr/v,  quam  soleo 
eqoidem  tum  t.  tum  moderationem  appellare; 
t.  et  moderatio  naturae  tuae;  ad  versus  sitim 
non  eadem  t.  Tac. 

■«mperite,  adv. m. comp,  [temperatu«]  gemägigt, 
Tiiägig  ngere;  temperatius  scribere;  modica 
ob.  mediocria  t.  (in  ber  ncittlern  Siebegattung) 
dicere. 

.«mperfttlo,  önis,  /.  [tempero]  bie  gehörige 
gRifdjung,  gufammenfepung,  Einteilung 
ob.  Einrichtung  einer  Sach«,  bie  rechte  ©e  = 
f djaffenheit,  ba«  richtige  ©erbäftni«,  bie 
£roedmägige  Einrichtung,  Organifation 


aeris  (Corintbii);  caloris,  caeli,  naturae,  corpo- 
ris, animi,  iuris,  emtatis,  rei  publicao;  auch 
ba«  organifierenbe  u.  orbnenbe  ©rincip  sol 
t.  mundi.  — temperätor,  öris,  m.  [tempero] 
(feit.)  wer  eh»,  ju  einem  Sangen  orbnet, 
Orbner,  ».  Sicbuer  moderator  ille  et  quasi  t. 
tripartitae  huius  rarietatis  Cie.  or.  §.  70.  — 
temperfttus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  (partic.  b 
temi>erol  1) gemägigt,  geuiilbcrt,  locu  (Klima) 
temperet ioro ; esca.  2)  tp.  ba«  rechte  Wag 
altcnb,  gemägigt,  ruhig,  befonnen  mo- 
erati  homines  ac  t.;  est  ita  t.  moderatisque 
moribus,  ut  etc.;’»,  bet  mittleren  SRebcgat* 
tung  n.  bem  fie  anlucnbcnben  Siebner  ora- 
tio; est  quidam  interiectus  inter  hos  medius 
et  quasi  t.;  hoc  (Demosthene)  nec  Rrarior  ex- 
stitit  quisquam  nec  callidior  nec  temperatior; 
animus  t.  virtutibus  au«gcbilbet;  homo  t.  in 

temperi  f.  tempus  1)  a).  (Victoria. 

tempöries,  ei,  f.  [tempero]  bie  rechte  Wi* 
fchung,  ®efchaffenheit,  Temperatur  ‘feaeli, 
*t.  sumpsero  umorque  calorque,  ‘aquarum, 
*t.  Siilbc  ber  Üuft. 

temperlus  f.  tempus  1)  d). 

tempero,  1.  [tempus]  1)  Irans.  1)  miichenb  ob. 
gufammenfegcnb  in  ba«  richtige  9Rag  u.  ®er  = 
hältni«  bringen,  gehörig  einrichten  u. 
orbnen  acuta  cum  gravibus,  *aquam  ignibu« 
lau  machen;  ’aeatebns  arentia  arva  beluäffern; 
*desiderii  poculum;  *utrumque  (geuchtigteit  u. 
§ihe)  rex  caeli  tum;  tTenenum;  fannonam  ma- 
celli  qnotanni«  gu  mägigen  greifen  anfegen ; 
fcaelum  ba«  Klima  milb  machen.  2)  mägigen, 
milbern,  befänftigen,  beruhigen  calores 
aolis,  victoriam,  *maro,  *amara  risu,  *iras, 
‘meutern  ab  insolenti  laetitia  temperatam  be- 
wahrt »ot  ic.,  *ris  temperata  (näml.  consilio) 
maghaltenbe,  *usub  temperatus.  3)  einrichten, 
regulieren,  regieren,  Icnfen,  leiten,  »er= 
walten,  orbnen  rem  publicam  legibus;  *de- 
lirum  aenem;  ‘Iuppiter  res  hominum  ac  deo- 
rtuu;  *mare,  *annum,  *ratem , farma  tempe- 
randa  consilio;  ‘Musam  (suam)  pede  Archilochi 
(».  ber  Sappho)  ihr  Sieb  einrichtet,  fügt  nach  lc-i 
‘strepitum  testudinis  ».  ber  SRufe,  bem  Slaufcben 
ber  Saiten  gebieten  ob.  bie  Saute  jum  fröhlichen 
Klange  gimmen. 

II)  intratu.  1)  ba»  rechte  Wag  halte»»  f id) 
mägigen  istoc  in  amoro  Plaut.;  in  multa  (sc. 
constituenda)  Liv.  2,  62,  6;  in  potestatibus 
Sali.;  w.  dat.  ba«  rechte  SWag  u.  äiel  fegen, 
mägigen,  Einhalt  thun,  beherrfdjen  «ibi, 
manibus,  victoriae,  iure,  laetitiac,  linRuae,  ocu- 
lis  nicht  binfrhen  Liv.  21,  22,  7,  geh  be«  Sei» 
ne*  enthalten  Gurt.  9,  8,  8;  rix  animis;  fnon 
t.  animo;  ‘mulier  privignis  wehret  ben  ic.;  »ibi 
non  t.  (geh  nicht  enthalten)  quin;  fnon  t.  quin; 
fnon  posBO  sibi  t.  quominus;  cum  praesertim 
nec  nos  temperemus  imperiis,  quominus  Liv 
3,  52,  9;  *m.  inf;  m.  ab  u.  abl.  einer  Sache 
fich  enthalten  ab  iniuria,  a cacdibus,  *a 
iacrimis.  2)  Schonung  üben  gegen  ic-,  fch»; 
nen  bostibus  superati«,  templia,  ab  sociis,  ab 
his  «aeris. 

UmpestAS,  ätis,  f.  [tempus]  1)  geitpuntt, 
sabfehnitt.  Seit  (gern,  fo,  bag  hauptfächlich  an 
bie  ®efd)affenbeit  ber  3eit , bie  Umgänbe  gebucht 
Wirb)  eü,  eäclem  t.;  multis  t. , multis  ante  t. ; 
medm  lila  t.  2)  SBitterung,  SBctter  bona, 


828  tempestive  — t«mpus. 


certa,  tnrbida,  fturbulenta,  ‘horrida,  * per- 
frigida,  ‘clara,  *auctumni;  inäbef.  üble«, 
ftüintiftge«  Setter,  Sturm  immoderatae, 
difficilorea,  magna,  si  t.  nocnerit;  foeda,  *atra; 
im  Säilbe  illam  importunam  t.  conciet  Plaut.-, 
quasi  t.  quaedam  cuncta  prost emit  Just.;  *pex- 
fonif.,  ge»,  pl.  ®ewitterftürmc,  ScttcrgSt» 
tinnen;  tp.  unruhige  u.  gefagrsolle  Um» 
ftfinbc,  Sturm,  Ungewitter,  aucb  gro&e  u. 
gemaltfam  anbrinaenbe  Slcfffe,  Änbrang 
invidiae , periculi,  scuitionum;  in  hac  eomitio- 
rnm  t,  popularij  querelarumj  in  tempestato  po- 
puli  iactari  et  fluctibus;  maximas  rei  publicae 

t.  esse  subeundas;  *quo  me  curaque  rapit  t. 
bet  $rang  bet  Seele;  u.  ^crfoncn,  Siculorum 
(B.  Serie«);  turbo  ac  t.  paeis  (B.  Globin«);  *ma- 
celli  (o.  einem  Treffer). 

tempestive,  adv.  m.  *comp.  [tempestivus]  reegt» 
jeitig,  ju  rechter  Seit-  — tempestlvTtas, 
ätis,  f.  [tempestivus]  bic  reifte  Seit  sua  cui- 
que  parti  aetatis  t.  data  est. 

tempestiro,  adv.  f.  tempestivus.  — tempesti- 
vus, adj.  m.  f comp,  [tempestas]  jeitig,  j c i t -- 
gemüfi,  redjtjeitig,  günftig  etesiae;  t.  ad 
naTigandum  marc;  t.  temporibus;  oratio,  venti, 
imbres;  multa  mihi  t.  (bequeme  ©elcgengeit) 
fuenmt  ad  mortem;  ‘puoris  laduB  paffcitb  für 
ic. ; parum  t.  (ungelegen);  ‘tempestivo  ju  rod}= 
ter  Seit.  §ierB.  «)  t>  fjrücgten,  reif,  h)  ‘für 
et»,  reif  virgo  viro  u.  bl.  t.  mannbar;  t.  erat, 
caelo  heros.  c)  bei  guter  Seit  gefegegenb, 
beginnenb,  frügjeitig  cena,  convivium. 

templum,  i,  ».  feigtl.  tempulum  al«  dem.  B. 
tempus  ein  abgcjdjntttcncr  iRaum  (riumoc)],  bag. 
1)  in  ber  fluguralmiffenfcgaft,  ber  ».  bem  Stugur 
mit  feinem  Stabe  am  fjimmet  fomof)l  al«  auf  ber 
®rbe  befegriebette  iHaum,  um  innerhalb  beäfetben 
bie  Beobachtungen  be«  Bogelfluac«  anjuflellen,  ein 
freier  BcobacgtungSfrci«  Pnlatimun  Rorau- 
lus,  Avcntinum  Remus  ad  inaugurandum  templa 
capiunt;  de  tomplo  descendero.  2)  über!),  a) 
jeber  freie  SRnunt,  llmlrei«,  Scjitf  (mit 
bem  SRcbeitbegriff  bet  Srgabeitgeit  u.  fjeiligleit) 
deus,  cuius  hoc  t.  est  omne  (Sellall),  quod 
conspicis;  nonne  aspicis,  quae  in  t.  venoris? 
‘Acherusia  t.  alta  Orci;  ’caeli;  *alta  in  t.  (B. 
ber  ©rotte  ber  Sibtjtla) ; ‘l’arnasia  ber  Berg 
Barnag;  ‘Hesperidura  bic  ©arten  ber  p.  />) 
jeber  geweifte,  geüigc  0rt,  Heiligtum 
templa  liberata  et  effata  habento;  batj.  bic 
Kurie;  bie  Stelle  ber  fpätcren  Dicbitcrbügnc 
Liv.  2,  60,  10;  B.  Irihunal;  B.  8Ift)l.  c)  in«= 
bef.  ba«  einer  ®ottgcit  geneigte  ffiebäube,  tp e i = 
ligtum,  tcrnpcl  lovis.  templa  aedesqne  deo- 
rum;  *bie  einem  Berftorbcncn  gcmcigte  Kapelle; 
nud)  Sdlc  einer  öottgeit  Minervae  Liv.  7,  3,  6; 
*B.  einet  ftönigSburg. 

tempSrürius,  adj.  itempus]  1)  [itg  natb  Seit 

u.  Umftänbcn  ritgtenb  liberalitas  Nep.  Att. 
11,  3.  2)  tnur  eine  Seit  bauernb,  nerän= 
berlid),  »etterwenbifeg  gravitas  alciB;  in- 
genia. 

tomporl,  Tcmpsn  etc.  j.  tempus  1)  o),  Tcmesc. 

temptAbnndus  (tent.),  adj.  [tomplo]  gin  u gcr», 
umger  tajlenb  Liv.  — ‘temptämen,  fnis,  n. 
[tempto]  1)  Beobc,  Bcrfutg  sumere  t.  (pl.) 
vocis  oerfuigen.  2)Betfud)utip  lidoi.  — lempti- 
mentum  (tent).  i,  n.  [tempto]  Beobc,  Ber» 
fueg,  pl.  fcivilium  bellorum.  — tcmptätlo 


(tent.),  önis,  f.  [tempto]  1)  firantgeitfai 
f a II,  pl.  novac.  2)  Btobc,  Berfucg  t.  esse  n: 
Liv.  — temptfttor  (tent.),  öris,  m.  [tempto] 
Scrfucger  Dianae  Hör. 

tempto,  l)  belaßen,  bcfüglen,  berügren  flu 
men  pede;  *ficum  rostro  gineingadett ; vens- 
ben  Bnl«;  *amictus.  2)  tp.  a)  *nacg  etm.  gin 
reitgen,  ftreben  maiora,  iocum,  auxilium  er 
fpögen;  gratiam  regum  Pieriis  modis.  6)  un 
terfuegen,  prüfen;  Betfucgen, probieren  (uir 
jnr  ©nfiegt  ju  gelangen)  enu»  temptatis;  alci- 
patientiam;  fortunam  belli,  ‘prima  pericnla 
belli  manu;  ‘vires  iuvenum  in  arcu;  spem 
pacis  ob  Hoffnung  ifl,  ben  Stieben  jn  erlangen, 
spem  triumphi;  exigtiam  spem  in  armis  (ntrri 
butin)  ob  fic  mit  ben  Saffen  et».  au«ri(gtcrt  fönn 
ten,  obgleicg  fie  nur  geringe  Hoffnung  gegen  Lt r. 
4,  10,  4;  silentio  nequidquam  per  praeconem 
temptato  nndj  Bergcblicgen  Borfucgcn , StiHe  ja 
bewirten;  lassitudinem  et  sitim  militum  ob  x. 
erregt  »erben  tonnte;  temptata  paulisper  inter- 
cessio  est  a tribunis  plebis  bie  Xribunen  me» 
ten  ic.  einen  Bctfutg,  »ic  eine  »c.  aufgenommrr 
mürbe;  iter  per  provinciam,  vadum  flumini-, 
‘corda  aspera;  ‘animum  prccando;  ‘Rosporum 
befagren,  tOccanum;  *oBrias  domos  fieg  wagen 
in  ic.  (al«  fforfeget);  ‘numeros  Babylonios  fni 
befaffen  mit  »c.;  ‘caelostia  f eaole-tis  1);  ‘cnrvn 
fugam  equorum  im  Haufe  bie  fliegenben  Sofie 
einjugolen;  res  saepe  temptata  bei  oft  gemndtte 
®erfu(g.  3)  feinblicg  angreifen,  in  feine  ®e 
»alt  ju  betommen  futgen;  ergreifen,  e 
ftranlgeiten  jc.  agros,  locum,  castella,  moenis 
scalis;  valetudine,  morbo  temptari;  ‘ corpa- 
frigore;  ‘pedes  lägmen  (B.  SBein);  übertr.  au 
fedgten,  antaften  a multis  temptatus;  agraria» 
rem;  Milonis  consulatus  temptari  coeptu*  est: 
tp.  jn  gewinnen  futgen,  bearbeiten,  mi: 
jmbm.  an  bin  ben  (liftig  u.  fcglau,  ogttc  ffiafiat 
gemalt)  animos  servonmi  spe  et  metn;  cirit* 
tum  animos  literis  nuntiisque;  iudicium  pecn 
niä;  Galiiam,  provincias;  *deos  multa  caede 
bidentium. 

tempns,  öris,  «.  [rep*’®]  D Se**a*’^n',t> 
»teil,  -punft,  S*tl  überg.  diei,  anni,  men- 
dianum,  noctumum,  matutinnm,  vespert inum : 
t.  et  Spatium  dare;  aestivnm,  hibomum  ann: , 
anni  tempora;  saevitia  temporis  ber  ^ngrefijeu 
(be«  Sinter«);  temporum  varietatos,  mutatio- 
nes;  ‘quattuor  3agre«jeiten ; ‘adduxero  siti» 
t.  Hör.;  ‘crastina  bet  morgenbe  lag;  ‘sacram, 
foHtum  Seftfeier,  -jeit;  sub  tempus  um  bie  See 
sab  iudicii  t.;  ad  hoc  t.  bi«  jegt,  ad,  *in  t. 
eine  8C'G  eine  Seit  lang;  in  t.  praesens  ixt 
jegt;  in  omne  t.  auf  immer,  auf  ewig;  ad  t 
nutg  'jut  beftimmten  Seit’;  ad  tuuru  t.  bi«  a«i 
beine  Seit,  bi«  auf  bein  Äonfulat;  ex  quo  t 
feit;  id  temporis;  t.  abeundi  bie  Seit  jum  Seg 
gegen,  est  ifl  ba;  proelii  committendi , profre 
tionis;  finteriecto  t.  naig  einiger  Seit;  qui  teir 
pora  voluptatis  laborisque  dispertiunt;  pleraque 
t.  in  venando  agere;  t.  terere:  t.  ponere  (an 
»enben)  ad  rem,  in  re;  respicere  spatium  prae 
teriti  t. ; ‘tempore  mit  ber  Seit;  uno  t ju  kn 
feiben  S‘ü-  gleich  jeitig . auf  einmal,  aueg  ((Vs 
b.  c.  3,  15,  4)  einmal;  fde  tempore  jur  gembgr 
liegen  Seit;  cx  t.  au«  bem  Stegreif  (diccre,  -fseri 
bere),  and)  natg  ber  Sefcgaffeugeil  brr  $cn 
3n«bcf.  n)  bic  reegte,  paffenbe,  gelegene, 


Tempyra  — teudo. 


829 


günßige  8«*^  bet  g ü n ft i g e Wugenbtirf,  bic 
(Gelegenheit,  bet  rechte  Beitpuntt  t.  amit- 
tere;  t.  alcis  rei  obaervare,  habere;  t.  rei  ge- 
rendae  non  dimisit;  cum  t.  rei  gerendae  est 
visum;  t.  Visum  est  m.  inf. ; t.  dato  adiit  ad 
regem;  t.  est  nt.  inf.  ob.  acc.  c.  inf.  abire,  me 
abire  e*  ift  an  bet  Seit  ic.,  e»  ift  8cit  ic. ; nunc 
t.  erat  m.  inf.  jept  mäte  ei  an  bet  Heit  Hör. 
carm.  1,37,4;  seremli,  faudi,  nocendi  Verg.\ 
non  est  mihi  t.  iä)  ^abe  feine  8C*1  Hör.;  nunc 
t.  uullum  est  jept  ift  nicht  bie  8e'*;  *non  lncti- 
mis  (für  te.)  hoc  t.;  ad  tempus  bet  3«*  getnäfj, 
ju  rechter  Bett,  im  testen  Stugenblid;  ante  t. 
uot  bet  gehörigen  ob.  gewöhnlichen  3eit;  (.Flaut.) 
post  t }u  fpät,  (in'.  2,  18,  14)  nach  bet  techten 
{feit,  (Fhaedr.)  hinterbiein;  (Plaut.)  per  tempus, 
(Ter.)  in  tempore,  ‘tempore  jut  rechten  8eit; 
suo  t.;  t.  ipso  getabe  ju  rechtet  Beit  Nep. ; aueno 
ju  untechtet)  t.;  tempori  ob.  temperi  (attet 
M.)  ju  teihtet  Beit  Plaut.,  comp,  temperius  fiat 
Cic.  fam.  9,  16,  8;  pl.  ‘giinftige  Mugenbüde, 
gelegene  Stunben  t.  quaeram;  sola  viri  mol- 
les  aditus  et  t.  noras;  auch  bie  für  jmbi.  &t-- 
fchäfte  beftimmte  Seit  ‘tempora  alcis  morari; 
t.  legere  Gurt.  7,  7,  10;  alcis  tempus  aucopari 
Oie.  p.  Hose.  A.  g.  22.  b)  Seitumftänbe,  Ser  = 
höltniffe,  Umftänbe,  Sage,  bef.  bie  mifilt> 
hen,  bebentlidjen,  trautigen  Umftänbe, 
trautige  Sage,  Unglüd,  9tot,  Sdjidjal  t. 
‘onimutato;  tempori  cedere,  servire;  id  ex  ipsis 
rebus  ac  t.  iudicari  potest ; incidunt  saepe  t., 
um  etc.;  si  ita  t.  ferret;  postulat  t;  saepe 
empöre  (in  einem  einjetnen  gaH)  fit  ut  etc.; 
jrationes  sunt  (richten  fich  nach)  temporum; 
Owt.)  temporum  homo;  turbido,  hoc  tarn  tur- 
iido  t.;  in  hoc  t.;  pro  t.  et  re;  ‘pro  t.  nach 
neinen  jepigen  Umftänben,  für  iept;  tweo,  tali 
>. ; ex  t.,  ad  tempus  ben  Umftänben  gcmäfj ; tem- 
>oris  enusä  befonbetet  Umftänbe  ob.  Üethältniffe 
»egen,  im  Strang  bet  Umftänbe,  qui  simulatione 
emicitioe  coluntur  et  observantur  t.  causä  Cic. 
Lad.  §.  26;  aasen tiri  alcui  t.  causä;  nec  dico  t. 
au  sä,  sed  ita  plane  probo;  ftemporis  gratiä 
>en  Berhältniffen  iHctpnung  ttagenb,  nach  ben  Um- 
tänben;  dies  tempusque;  melioro  hostium  quam 
neo  t.  mit  SJermijchung  bet  ftonftruftionen  ho- 
itium  magis  u.  mehore  hostibus  Gurt.  7,  7,  10; 
tut  malles  oa  tempori  nostro  (unterer  augem 
Uidlichen  Sage)  imputare  quam  animo;  rei  pu- 
dicae;  motu  aliquo  communium  t.  bei  einet  6t; 
chfitterung  bet  afigemeinett  SBelttage  U'upljem. 
ilr  ©ütgetfrieg)  Cic.  p.  Mil.  §.  69;  extremo  t.; 
>inne  meum  t.  amicorum  temporibus  (fltojeffen) 
ransmittendum  putavi;  ‘ultimum  öufjerfte  &e= 
aht;  ‘dura,  ‘secunda  dubiaque;  temporibus 
bie  üeibenötage)  superesse;  oft  tempus,  tem- 
>ora  Cic.  ».  feinem  6pil;  jpeeiell  amtliche  Stel-- 
ung  si  quem  forte  tui  cognosti  amantiorem 
— quam  t.  Cic.  Qu.  fr.  1,  1,  15.  c)  *£eben*3 
jeit,  =altet,  lieben  actum,  supremum;  exac- 
mn  vitae  t.;  pl.  Zage  be*  Sehen*  nec  Coae 
•eferunt  iam  tibi  purpurae  t.  etc.;  mihi  tarda 
luunt  ingrataque  t.,  quae  etc.;  *baä,  Wä*  in 
>er  8t*i  entftcht  ob.  gefhieht,  orientia  bie 
onintenben  ®efd)led)ter;  evolvere  t.  fastosque 
>ie  ©üdjer  bet  Beit  u.  bei  SXcnjthengcjchteehtc* ; 
‘Beitalter  auroum,  nostrum,  Troiae  captae. 
I)  bie  Quantität,  bie  jur  V(u*ipred)uug  einet 
silbe  ob.  eines  ©Sorte*  erf orberliche  Beit;  certa 


modosque  bie  Sbmechfelung  bet  Sängen  u.  Säuen 
in  bestimmten  güfsen  Hör.  2)  am  Kopf,  pl.  Die 
Schläfe;  *bie  Stirn  vincire,  cingere  t.  coronä. 

Tempyra,  örum,  n.  Stabt  in  Xfjtacien. 

tämülentns,  adj.  [temetum]  bettun  teil  (ftärler 
al*  ebrius)  homo,  fomnia  apud  ViteUium,  vox 
Zr  unten  heit  oemtenb. 

täpäcltas,  ätia,  f.  [tenax]  1)  ba*  gefihalten, 
cibum  unguium  tenacitate  arripiunt  mit  ihren 
fefthaltenbeu  Stallen.  2)  tp.  Stargheit,  ®eij 
Liv.  — tänäcTtör,  adv.  m.  feomp.  [tenax J l) 
fefthaltcnb,  feft  'premere.  2)  tp.  behältlich 
— tenax,  äcis,  adj.  m.  comp.  u.  fsup.  [teneo] 
1)  fefthattenb  ob.  feft  ju  halten  fähig  *he- 
dera,  ‘forceps,  *dens  (oom  Vinter),  *vmculum, 
‘complexus;  bah-  in  feinen  Zeilen  feft  ju  = 
fammenhaltenb,  jäh,  feft,  bicht  navis  tena- 
cior  pondere  Jav.  ; cetera  limosa  t.  caeno  Tac. ; 
‘gramen;  ‘cerae  feftflcbenb;  ‘stare  passn  t.; 
•Fortuna  manet  in  nullo  certa  teuaxque  loco; 
memoria  tenacissima  ein  feljr  treue»  Eutr.  2) 
tp.  o)  an  ctm.  fefthattenb,  beharrlith  *pro- 
positi;  tdisciplinae  suae;  fqno  tenaciores  ar- 
morum  essent;  ‘ficti  pravique;  fmemoria  tua, 
quae  est  beue  faciendi  tonadssima.  b)  tabelnb, 
hattnädig,  ftöttig  equus;  fmorbi  anbaltenbe, 
*ira,  ‘fata.  c)  empfangene*,  6tWotbene9,  bef. 
Selb  fefthattenb , torg,  geijig  pater  parcus  et 
t.;  ‘quaesiti;  -ftenaciores  auri  et  argenti.  d) 
bie  Kräfte  fefthattenb,  fich  fhonenb  restrictos 
et  t.  fuisse. 

Tencterl  (Tcncht.),  örum  ob.  um,  n».  gcrmanifche 
Sölterfchaft  an  bet  Sippe  n.  8tuf)t. 

tendicälae,  ärum,  f.  [tendoj  gallftrid, 
Schlinge,  Haff,  nur  bilbl.  iiterarum  bet  hud); 
ftäblicpen  StuSlegung  (bet  @cjepe)  Cic.  p.  Caec.  §.  65. 

tendo,  tetendi,  tensum  ob.  tentum,  3.  I)  trans. 
jpauncu,  behnen,  auäfpannen,  Freden 
enordam  Plaut.;  manus  alcui;  ad  alqw,  ad 
caelum,  +°  muris  supinas  manus,  f manus  ac 
supplices  voces  ad  Tiberiuiu;  ‘plagas,  ‘arcum, 
•retia,  *ubera  tenta,  ‘cubilia  feftgepolftert,  spi- 
ritu  praecordia  gefchWeOt,  *vela;  ‘tontus  pingui 
omaso  (o.  einem  greffet);  übertx.  ‘benigno  ser- 
mone  noctem  au*behnen,  oetlängcm;  ’opus  ultra 
legem  ftrajf  fpannett;  praetorium  auffpannen, 
fdjtagen  Caes.;  barbiton  Hot.  3n*hef.  a)  ‘hin  = 
lenten  oculos  pariter  telumque;  lumina  ad 
caelum;  lintea  ad  portus  tpnfcgeln;  sagittus 
arcu  abfthiehen,  fthnellen;  telum  in  anras;  itcr 
ad  navem,  ad  dominum;  fugam  fliehen  wollen; 
unde  et  quo  t.  cursum  Liv.  b)  ‘hin»,  bar  = 
teichen  parvum  Iulum  patri;  munera  supplex; 
vincula  alcui  anlegen.  Zap.  oerleiheu,  be  = 
teilen  praesidium  clientibus,  opem  aniicis 
porrigere  atque  t.;  quaeque  alia  placamenta 
bostilis  irae  — tendebantur  (barbieten)  Tac. 
hist.  1,  63;  t.  msidias  alcui;  ‘dolos  irritos  pe- 
ritis  'Stepe  ftellen’. 

II)  (mit  u.  ohne  se)  teflej.  u.  mebial  'fich  au*3 
behnen’,  bah-  !)  tendere  lagern,  tampieirn, 
im  Quartier  liegen  snb  vallo;  in  iisdem 
castris;  + procul  urbc,  fLugduni;  ffid)  in 
Sthladttorbnung  auf  ftellen.  2)  fich  wohin 
lichten,  wohin  wollen,  matfehieten  ad,  in 
castra,  ad  portas,  *ad  aedes,  ‘cursu  ad  limina, 
Vonusiam,  ad  Oomitium;  quo  tendis?  wohin 
oeifteigft  bu  b\d)l  (o.  bet  SDtufel  Hör.;  in  feint 
tiehem  Sinne  *!o*gehen  iu  adverso«,  vi  in 


830 


tenebrao  — teneo. 


hostem;  *fid)  wohin  erftreden  dextora  (via) 
quae  rnagni  eub  moenia  Ditia  t.;  tp.  a)  nach 
ctni.  ftreben,  auf  etw.  Einarbeiten,  etro.  beab» 
fid)tigen  ad  altiora  et  non  conccssa;  ad  sua 
consilia,  commoda;  ad  societatem  Itom.  ftcE 
neigen  $u  jc.;  »quid  ultra  t,?  na«  ftrebft  bu  noch 
weiter?  »quorsum  haec  t.  (jielen)?  sibi  (dat. 
comm.)  quoque  tendante,  ut  Liv.;  Bibi  quisqne 
properus  Tac.;  illud  magno  opere,  no  Liv. ; m. 
inf,  Verg.,  llor.,  Liv *m.  acc.  c.  inf.;  »diser- 
tua  haben.  b)  einem  ©egner  gegenüber  fümpfen, 
etm.  buvcbiedjteit,  f i cE  abmühen,  fiel)  bas 
gegen  fiemmen  summa  ri;  nimis  pertinaciter 
in  obtinendo  iure  suo  Liv.;  magna  ri;  m.  ut; 
nequidquam  contra;  magnopere  ut;  adversus 
tendendo  burch  ©egentiorficHungen;  »nihil  illi 
contra  entgegnen;  facrius  tendenti  Sentio;  fcon- 
t.ra  Vitellins  ac  Veranlag  nt.  acc.  c.  inf. 
tenSbrne,  arum,  f.  1)  2)unlelbetl,  [finiter- 
niä  taetrae  t,  et  caligo.  3n«bef.  o)  bai  Sun* 
Tel  ber  Vad)t,  bie  9tacht  luce,  non  t.  redire; 
t,  obortia;  primis.  6)  *ba«  3)unf  el  not  ben 
Äugen,  Vlinbljeit  e)  »fDhnmacht.  d) 
»lobeSbunfet  e)  ein  banlter  Ort  clausi 
in  tenebria ; tenebris  luatrorum;  ftrahi  in  ar- 
tisaimas  t.;  *ubi  eint  tuae  t.;  »ö.  ber  Unter» 
weit  infemae,  Stygiae;  auch  abjol.  2)  tp.  a) 
Verborgenheit,  Stiebrigfeit  quae  iacerent 
omnia  in  t.,  nisi  etc.;  vestram  familiam  ob- 
scuram  e t.  in  lucem  evocavit.  6)  bal  Stunfel, 
bic  &infterni8  ai  quid  tenebrarum  offudit  ex- 
silium;  tantis  offuaia  t.;  obducere  t.  rebus  cla- 
rissimis;  *d.  gro&er  ®efaf)t  t.  fugatia  Latio. 

c)  (Plaut.)  3>unft,  ©djwinbel. 

WuebrTcösus,  adj.  nt.  sup.  [tenebricus]  1)  ooll 

fftnberui«,  in  $unlel  gefüllt  (0.  ®tngen,  bie 
man  an«  Scham  ob.  Schonung  ju  tierbergen  fud)t) 
popina,  libidinea,  tempua  ineuntia  aetätia  tnac 
tenebricosiasimum.  2)  »erfinftert,  umnebelt 
Bensus.  — »USnSbrteus,  adj.  [tenebrao]  finjter, 
buntel,  plaga  in  einer  SJidjterfteHe  b.  Oie.  Tusc. 
2,  §.  22.  — »tSnSbrösns,  adj.  [tenebrao]  fin  = 
ftcr,  bunlel  palua,  aedea  (Unterwelt). 

TdnSdos  ob.  -dos,  i,  f.  3nfcl  bei  Iroja,  auch 
Stabt  auf  berfelben.  San.  Tentdiu» , adj.  sc- 
curi  T.  f.  8ecuris;  subst.  -dii,  örum,  m. 
tenellölug,  adj.  dem.  ti.  teneliua,  haedua  Ct.  — 
tSnellua,  adj.  dem.  B.  tener  Plaut. 
teneo,  tenui,  tentum,  2.  1)  halten,  faffen, 
haben,  huic  oculum  ben  hier  fjab  ich  am  äuge 
Plaut.;  pyxidem  in  manu;  alqm  manu,  »com- 
plexu;  tenemua,  quem  quaerimna,  sed  animo, 
non  manu;  *alqm  in  manicia  et  compedibna 
sub  custode;  eiidem  custodiü,  in  yinculia  tc- 
neri;  »manibus  teneri  (ti.  einem  Buch),  guber- 
nacula  rei  publicae;  ararn;  *arduuaarma  tenena 
über  ihn  jdjwingenb;  übertr.  u.  tp.,  a)  rem 
manu  honbgreijlich  erfennen;  pass,  rea  oculia  et 
manibuB;  lcgeB  (tollunt  astutias),  quatenua 
manu  t.  posaunt  (gleidjjam  hanbgreiflich  fmb), 
pbilosophi,  qnatenuB  rationo  et  intellegentiii 
Cic.  off.  8 8-  08.  b)  geiftig  faffen,  begreifen 
nlqd  animis;  causam  rei  publicae;  omnia  norat, 
omnium  aditus  t.  3n*M-  #)  einen  Ort  errei» 

d) en,  wo  anlangen,  (ju  Schiffe)  anlauben 
regionem,  Vulcani  insulara,  terram,  »portum; 
bah-  per  curgum  rectum  regnum;  ingenio,  vir- 
tute  regnum.  ß)  wohin  hatten,  richten  ftt- 
tentos  animos  ad  decoris  conaervationem ; »ocu- 


los  in  se,  *sub  astra , »solo  fixos;  »ora  defiit 
»iter  alqo,  Masse;  ad  Mendin  fteaern  X* r 
ab  8iciUa  closse  ad  Laurentem  agrurn. 

2)  im  phhftfdieit  ®tfi|  haben,  inne  habet 
befityen,  milit.  befept  galten,  beherrjdici 
me  tnsaniam  neque  t.  neque  mi  esse  tillun 
morbum  Plaut.;  agros,  sedem  patris,  locu. 
primum  locum  aedium,  summam  imperii,  in 
perium,  rem  publicam,  qui  tenent  sc.  rem  pti 
blicam  bie  3Rad)tbaber  im  Staat,  fscaenam  hot 
fchen  auf  tc.,  aciem  primam  etnnehtnen;  loam 
arcis  bie  Stelle  oertreten,  ab  alcjo  teneri  n 
fmb«.  £>ärtben  fein,  montem,  oppidam,  Iocoe 
praesidio;  I,arisaei  (bie  Stabt  ber  ö.)  magmt 
exercitibus  Scipionia  tenebantur  Cars,  b e.  J. 
81,  2;  tuta  in  Sicherheit  fein;  (ilonnerf  ) t b 
ich  habe  bich  wieber  (ti.  SBieberfehen  einet  geliebten 
Verton);  *o.  Scfib  beS  geliebten  0egen^anbet; 
nunc  totum  me  t. , habet,  poasidet  = hot  mut 
ganj  eingenommen  Plin.  ep.;  befehligen  eie; 
citum  pedestrem,  alterum  comu  Nep. 

3)  fcffbalten  ut  (tigna)  hoc  artius  üligata  te 

nerentur;  tloca  sunt  egregia  ad  tonendas  an 
corag;  ti.  ßrtlid&feiten , nicht  forttaffen,  nicht 
Wegjiehcn  laffen,  feffelt  quos  eedes  be«; 
adeo  nihil  solum  patriae;  ’übeth-  fich  irgeib 
wo  anfhalten,  befinben,  wohnen  to  coBtr* 
Tibario  umbra  tui,  arva,  dumeta;  als  utiltt. 
t.t.  einen  Ort  behaupten,  tierteibigen,  haltet 
oppidum,  Macedoniam , praesidium;  inlram 
quä  abscisae  rnpes  erant,  statio  paucorum  ar 
matorum  t.  hielt  Liv.  32,  ß;  tp.  a ) geiftig  fei 
halten,  bewahren  alqd,  memoriam  alrn, 
•dicta,  *verba,  *signa  mente,  b ) ertappte 
überführen,  t.  tc  ba  hab’  ich  bid?)  11 

manifeste  peccato,  huius  causa  manifestieriml, 
rebus;  repetuudarum  Tac.;  übertr.  cupiditat 
ciusdem  Oie.  legg.  3 §.  3t.  e)  feffeln,  behftt 
fchen,  umftriden,  einnehmen,  befeelen.  et 
papen  eum  veternua  aut  aqua  interens  Plaut 
naec  quae  nunc  t.  saeculum  neglegentia  deac 
ca  aolitudo  mogistratuum  per  quinquenniue 
urbem  Liv. ; spes,  miaericordia,  cupiditas,  des. 
derium,  fopinio  t.  alqm;  magno  teneri  desider, 
alcis  rei;  t.  aures  vel  mediocris  orator;  poer 
ludis,  oculi  picturfi.  tenentur;  *alqm  (o.  bet 
Sltebe);  *mentes  carmine;  eius  rei  religio  t 
(bcfchöftigte  lange)  senatum;  »teneri  xitiis  ut 
diocribus.  d)  oerpf lichten,  btubett,  feffeli 
ieges  alqm,  ut;  lege,  foedere,  promisao,  pr 
miBsia,  iureiurando  teneri;  mors  iUata  j* 
scelus  isdem  et  poenis  teneatur  et  legibus  W 
unterworfen  fein  tc.;  Ham  teneor  (hin  btr  »n 
buttbeit  für)  dono;  quod  plebs  iussisset,  popn 
lum  tenerct;  patres  plebiscitis  tenerentur:  te- 
neri publico.  e)  etw.  al«  julommenben,  reite 
mäßigen  Sefip  fehhalten  auctoritatem , impe 
rinm  in  suob;  causam  apud  centumviros  bunt 
fepen,  gewinnen;  quo  res  Sponsore  et  qno  caass- 
teste  tenentur  Hör.;  Stecht  behalten,  ti  batef 
jejen,  m.  ut,  ne.  f)  an  einer  Änfidjt,  an  ctnen 
©runbfap  fefthalten,  babei  bleiben  illad  t 
m.  acc.  c.  inf. ; nos  autem  teneamus  ut  nibil 
censeamus  esse  mal  um  etc.,  ut  sit  (bah  fei. 
fein  f oll,  mnfO  idem  (sapiens)  beatissimos: 
haec  duo  t.  in  amicitia  Oie.  Lael.  §,  OS. 

4)  bauernb  fefthalten,  erhalten,  bewahtc» 
behaupten  alqd;  arx  sola  belli  speciem  La: 
terra  nutn  suo,  tribus  rebns  vita  animantium 


Urner  — tenmtas. 


831 


tenetar;  homines  bestiaeque  calore  Unentur; 
nee  aliter  aut  exercitam  aut  provinciam  teneri 
erhalten  u.  behauptet  »eiben)  posse  Liv.  28,  48, 
5 ; tenebatur  operü  illius  imperium  populi  Rom. ; 
luctoritatem , famam  opüuonemque  hominum, 
ilqm  in  servitute,  fin  cateniB,  in  officio;  urbom 
>ppressam  servitut«;  »terras  dicione;  *alqm 
* uspensum  in  3»eifel ; complccti  hominum  studia 
eaque  t.  baueinb  ermatten;  tacitae  indutiae  quie- 
ium  annum  Liv.;  populum  urbanum  in  sua 
potestate  b.  i.  nach  feinem  SBifien  teufen ; inSbef. 
t.  cureum  bie  Stiftung,  ben  Kurä  holten;  fna- 
fem  düectam;  bilbl.  an  et»,  feftgalten  pro- 
lositum,  ordinem,  constantiam  fonfeqnent  bleiben; 
iliud  integer  populus  anbeie  Qmcit  »erfolgte 
Liv.  9,  46,  13;  fidem,  *morem;  silentium  Ov., 
Liv.;  intrans.  bauern,  anhalten,  fiep  erhal- 
len imber  per  totam  noctem;  Romae  foedum 
ncendium  per  duaa  noctea  et  nnum  diem;  per 
aliquot  dies  ea  eonsultatio;  diu  tenuisset  (proe- 
itirn) , ni  etc.;  fama. 

i jutücf«,  einhalten,  galten,  einfthliefjen 
ilqm;  teneri  in  angustiis;  se  domi,  se  uno 
oco,  se  in  castris,  se  quietum;  urbem  in  ob- 
<idione;  navern  in  ancoris;  suos  munimentis 
Liv.  22,  18,  1;  hic  rentns  adversum  t.  Athen» 
aroficisoentibus  »ebt  entgegen;  *tellu*  alqm; 
'pecns  omne  einfperren;  *aianus  ab  alqo;  te- 
leas  tuis  te  fege  »or  beiner  Xl)at<  belümmere 
lieh  um  buh  Hot.  tat.  2,  8,  824;  se  intra  iudi- 
;um  auctoritatem  gravitatemque  PJm.  ep.  9, 
23,  1;  tp.  a)  jurüd halten,  in  Schtanlen  h“U 
:en,  bezähmen,  galten  lacrimas,  risnm,  do- 
orem,  iracundiam,  *manum  stomachumque ; se 
ib  accusando  fidj  bei  fin!  läge  enthalten;  se  non 
se  t.  non  posse,  teneri  non  posse  quin  etc. 
id}  niipt  enthalten  tönnen  ju  ic. ; quaedam  re- 
igio  t.  (hält  miih  jurüd)  m.  inf.  Liv.  b)  (fett.) 
iei  fidj  behalten,  »erfdiweigen  alqd  Oic.de 
yr.  2 §.  221. 

i aufhalten  tabellarios;  teneri  etesiis;  septi- 
imm  iam  diem  Corcyrae;  Nola  eum;  Linum 
renti;  tenebatur  vento,  qnominus  etc.;  huius- 
uodi  res  aut  pudore  aut  metu  tenentur  »erben 
liebergehaUen;  bilbl.  non  t te  pluribus  — »iH 
■8  furj  machen ; no  diutius  teneam  (sc.  tos); 
ilqm  promissis  tjinfjalten. 
i einnehmen,  umfaffen,  enthalten,  begreif 
ien  castra  iugum;  circuitus  undecim  milia 
passuum;  pass,  in  et»,  enthalten,  begriffen 
jein,  ju  et»,  gehören,  auf  et»,  beruhen 
\.sia  hoc  imperio;  quae  (causae)  familiaritate 
it  consuetudine  t.;  ratio  arandi  spe  magis  et 
lucunditate  quadam  quam  fructu  atque  emo- 
umento;  id  genus  officiorum,  quod  t.  homi- 
mm  societate. 

iner,  era,  erum,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  jart, 
ein  nihil  est  tarn  tenerum  quam  oratio;  *aer, 
•caules;  inäbef.  jugenblid),  jung,  jart  *puer, 
"ritulus,  »gallina  i».  gletjthc  berfelben);  »balatus 
oie  eine#  jungen  iiammeö;  *virgo,  *coniux,  ’amii 
«neriores;  arbor,  radix,  *t.  res  (pl.)  junge  @c 
»ächfe;  bah-  a t.  unguiculis  »on  3ugcnb  auf; 
‘in  teneris  in  bet  Siubljeit.  2)  tp.  a)  jart, 
»eich,  empfinbjam  tenerior  animus,  t.  quid- 
lum  et  raolle  in  onimis;  berweichttdjt,  Weid}5 
ich,  *mentes  nimis  t.  ocrjärteli;  ft.  clamoribus 
sxcipi.  b)  ‘fein,  gebilbet  os  (Sprache,  Webe), 
rersus.  c)  *järtlid)  lacerti;  dominant  teuere 


detinuisse  sinu.  Xa».  A)  ftenere,  adv.  m. 
comp.  u.  sup.  järtlidj,  weichlich  dicere.  B) 
tenerttas,  Ätis,  f.  fibertr.  Zartheit  in  primo 
ortu  inest  t.  et  mollities  Oie.  fin.  2 §.  68.  C) 
tfinerttüdo,  Inis,  f.  = teneritas,  pueri  primae 
t.  ».  jartefiem  Älter  Säet. 
ttnesmos,  i,  tn.  [TEivropör]  Stuljtiwang  Nep. 
Tenneg,  is,  m.  mqthtfthet  König  ».  Xeneboö. 
tünor,  öris,  m.  |teneoj  1)  bet  ununterbrochene 
Sauf,  fortgejepte  Bewegung  *hasta  Beirat 
t.;  *alium  habniase  t.;  ’placido  educta  t.;  uno 
velnt  t.  Liv.  2)  tp.  ber  ununterbrochene 
gortgang,  Berlauf,  3ufammtnhang,  ga  = 
ben  idem  pugnae;  ft.  in  narrationibus  servare; 
unns  et  perpetuus  t.  iuris;  ritae,  rerum  Liv.; 
consulatus  eodem  t.  (fortwähtenb  in  bemfelben 
©elfte)  gesti;  fidem  praeturae;  *non  alios  il- 
luxisse  dies  oliumve  babuisse  t.  bauembe  Be^ 
fchaffenfjeit;  aboerbiat,  uno  t.  in  einem 
in  einem  fort. 

Tenog  ob.  -us,  i,  f.  eine  bet  cpflabifdjen  3nfeln. 
Xa».  subst.  Töuil,  örunf,  m. 
tönsa,  ae,  f.  ber  Sagen,  auf  welchem  bei  ben 
ludi  Circenses  bie  Bilbniffe  bet  (Söttet  nach 
bem  gircu*  gefahren  Würben, 
tentabundus  etc.  f.  temptabundus  etc. 
tentigo,  Inis,  f.  [tendo]  6)  eil  heit  Hot. 
tento  f.  tempto. 

tentürinm,  ii,  n.  [tendo]  baS  3*H  ber  tönt. 
Solbaten  au3  au«gefpannten  gellen. 
teuuTcülug,  [adj.  dem.  ».  tenuis]  fehr  gering, 
ärmlich  apparatus  Oie.  fam.  9,  19,  1. 
tenuis,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [tendo]  eigtl.  in 
bie  Sänge  gejogen,  bah-  1)  bünn,  fein,  jart, 
fdjmächtig,  fepmat,  eng  natura  oeulos  mem- 
branis  tenuissimis  restivit,  * vestis,  *fijum, 
*aurum  ©olbfäben,  *arundo,  *tibia,  *Tellern, 
*comae;  *pluviae  feinet,  aör,  caelum,  ’ventus, 
*animae  luftig;  litus,  *tellus,  moles  fchmaler 
Xamm,  *semita,  agmen  militum  bünn  aufge» 
ftefit,  facies,  »vulpecula  fcpmächiig,  mager, 
*frons  fchmal;  inäbef.  a)  f eicht,  flach  Tiberis 
tenui  fluens  aqufi,  *unda,  *sulcus,  *riTUS.  6) 
*(lar,  hell  aqua  Ov.  fast.  2,  260;  tp.  a ) 
fchlicht,  einfach  argumentandi,  dicendi  genus, 
orator,  ingenium  Xalent  >u  bem  tenue  genus 
dicendi  Quint.  10,2,  19.  6)  fein,  genau  (»gl. 
subtil»)  distinctio,  *cura,  *in  rerbis  t.  cautus- 
que  serendis,  ’sermo  jebarffimng,  *ratio  sapo- 
rum  grünblich.  2)  bem  äufeeren  Umfange,  SBert 
nach  unbeträchtlich,  fdjwach,  geling,  bürf: 
tig,  ärmlich,  arm,  rictus  fchmalt  Äoft;  ’iuensa, 
♦cibus,  *ervum;  *spiritus  Graiae  Camenae  ein 
wenig  ».  ®eift  ber  griech-  SRnfe;  *».  Xidjter  fclbft, 
fchWach;  opes,  honores,  praeda,  oppidum;  t, 
fastigio  in  mäfjigcr  äbbachuitg;  tenmssimum  lu- 
men;  tenuissimi  (fflgf.  locupletiesimi) ; pecunio- 
sus  an  t.;  ille  t.  Slrme;  ftenues;  *res  (pl.);  tp. 
a)  fchwach,  geringfügig,  bürftig  valetudo  tc- 
nnissima;  t.  (befchränlt)  atque  infinnua  animus, 
sermo,  causa  t.  et  inops,  inanis  et  t.  spes,  su- 
spicio,  *cura;  ’tolerare  vitam  colo  tenuique 
Minerva  butdi  SBollarbcit,  bie  nur  geringen  ®c= 
winn  »erfdjafft.  6)  ».  ®eburt,  Stanb  niebrig, 
gering  t.  loco  ortus,  homines,  tenuiores  Heute 
nieberen  Stanbeö. 

tenuftns,  ätis,  f.  l)  Xünnheit,  geinheit, 
6<hniächtigleit,  Blagerteit  animi;  t.  ipsa 
delectat;  crurum.  2)  tp.  a)  fchmudlofe  gin« 


832  tenuiter 

fatppeit,  Sipliditpcit,  niebere  SRebegat« 
tun 9 rerum  ot  verborum;  Lysiac;  pleraque  ex 
illis  convenient  etiam  huic  t.  b)  Armut,  Türf  = 
tigfeit  aerarii,  rerum,  hominis, 
tünulter,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  1)  bünn,  fein 
alutae  t.  confectae;  tp.  frfjlicpt,  einfach  dis- 
«erere;  tenuius  tractari.  2)  (Ter.)  ärmlitp, 
bilrftig  rem  gerere;  tp.  obenhin 

colligere  argumenta;  tenuissime  austimare. 
len  ho,  l.  l)  bünn  macpen,  oerbünnen,  ma  = 
gtr  machen  *aera;  *so  in  undas;  -fcaligo  te- 
nuata  quasi  in  fumum  nebulamve;  ‘armenta, 
•vultum  macie;  *corpus  tennatum;  nocturnii, 
si  quid  crassi  eat,  tenuabitur  aurfi.  Wirb  ge= 
llätt,  geläutert  »erben  butip  Hör.-,  amb  ber= 
engen  ’vocis  via  est  tenuata.  2)  tp.  a ) *oet  = 
minbern,  fdjwäipen;  *oerringern,  perab; 
jepen  vires,  famara;  magna  modis  parvis.  b ) 
»oft  gartet  Anmut  (pinnen  carmen  Prop. 
tenös,  n.  [rtiva\  eigtl.  »übst,  auSgejpannte 
Scpitur,  Strid  Plaut.;  ge»,  acc.  al«  pratp. 
m.  abl.  u.  gen.  (nacpgtfteflt)  bi«  an,  natp,  pin 
(nid)t  »eiter  alb)  Tauro  t.  regnare;  *summo  t. 
attigit  ore  nur  mit  w.;  Corcyrao  t. ; ’crurum, 
'laterum  t.;  gladiatorum  munna  dare  vulneri- 
bus  t.  nur  bib  SBunben  erfolgen;  verbo  t.  bem 
blojjen  fflorte  nach,  in  (blo&en)  Sorten  (®gf.  re); 
( Tac .)  nomine  t.  bib  auf  ben  Stlamcn,  fogar  ber 
'Jlamc,  trea  (regionesi  solo  t.  deiectae;  *poti 
faece  t.  cadi;  hactenus,  ca-tenus,  qua-tenus, 
quadam-t.,  f.  hac-tenua  etc. 

Tbös  (Teus),  i,  f.  Stabt  an  bet  Ä'üjte  o.  Konten, 
®eburtbort  beb  Analrcon.  Tao.  *T6lus,  adj. 
analreontifip;  subst.  Teil,  örum,  m. 
tepefäclo,  S.  [tepeo  u.  facioj  lau  matten,  er  = 
wärmen  sol  solum,  tepefactus  humor,  *atro 
tepefacta  terra  cruore,  ’ferrum  (wir  'ben  Stapl 
in  bab  Slui  tauepen,  röten’), 
tepeo,  pui,  — 2.  1)  lau,  »arm  fein  *hiema, 
‘tepens  sol,  *aurae,  *Zephyri;  *quo  (aole)  ve- 
spertina  regio.  2)  *lp.  alqo  Siebe  empfinben 
gegen  jmb.,  gättlicp  füllen  für  jmb.;  auep 
o.  Jungfrauen  Hör.  carm.  l,  4,  20;  *corde  te- 
pente.  Tab.  tbpesco,  pui,  3.  lau,  warm 
werben  maria,  *nostra  aqua,  Terrum  in  pul- 
mone;  “oeciduo  quae  litora  sole. 
ttbptde,  adv.  m.  comp,  [tepiduaj  lau.  — tepT- 
diiR,  adj.  nt.  f comp.  u.  fsitp.  [tepeo]  lau,  lüpl, 
•ins  Warme  SBrÜpe;  *sol,  ’bruma,  fcubiculum 
tepidiasimum ; *teetuin,  *locus  t.  caede  recens 
bie  nodj  rauepenbe  Stätte  beb  SJtorbc« ; ’tepidum 
(adv.)  qui  apirat  Ov.  (an bete:  tepidus);  evtal= 
tenb,  nur  uoip  ein  wenig  warm  focus,  rogus. 
— tbpor,  öris,  m.  [tepeo]  J)  Saupeit,  mäfjigc 
Särme  solis,  maria,  nvae;  fmodicus;  -fvernus 
milbe  gtfiplingäluft;  *leni  t.  (Sipmoren)  cre- 
raanttir;  *pl.  gieberglut.  2)  (Tac.)  bie  Küple 
beb  iöabeö,  bilbl.  bie  Sattiglcit  ber  3>arftel- 
lung;  pl.  Seinbuuft  nocturni  Hör.  ep.  1,  18, 
22.  23  (atibere;  vapores). 

Mir,  adv.  [tres]  1)  breimal;  *t.  deni,  *t.  cen- 
tum, *t.  centum  milia;  *terni  t.  2)  meton. 
*meprmal«  t.  et  quater,  t.  quaterque;  bia 
terve  (einigemal)  bonus;  *pö(pft  t.  felix;  t.  am- 
plua;  felix  t.  et  amplius;  o terque  quater- 
que beati.  — ter-dbcle»  (-deciens),  adr.  brei  = 
gepnmal. 

terebinthiiH,  i,  f.  Xerpentinbaunt. 

Ifirbbro,  1.  [terebra]  l)  butdp,  aubbopteit 


- tergum. 

•fintegrum  mälum  l ülpfel  i digito;  *latebrai  sfe- 
(o.  bem  pöljemen  SRoffc  oon  Troja);  *lumea  (le 
Äuge)  telo  acuto.  2)  tp.  ut  terebrat!  wie  fe 
mid)  ju  gewinnen  fuiptl  Plaut. 
tbredo , inis,  f.  fifpijitoir]  ein  Wotgmum  (k 
Tbrentillus,  Gai.  T.  Harsa,  Sollstribun  im  3 4t 
0.  ßpr.,  Urpeber  ber  lex  Terentilia,  ut  qra 
quo  riri  creontur  legibus  de  imperio  conssUr 
scribendis  Liv.  3,  2,  1 ff.  10,  5. 

Terentlus,  l)  Gai.  T.  Varro,  Äonful  u.  gelMm 
in  bet  Stplacpt  bei  ®annä.  2)  M.  T.  Vsrro.  tt 
rüpmter  Solppiflot  u.  oielfeitiger  SWriftw"- 
llß— 27  b.  Kpr.  8)  P.  T.  Afer,  ber  komöSui 
biepter,  185-169  b.  ßpr.  4)  P.  T.  Varro  An 
cinua  (w.  f.),  ein  0.  ben  Alten  gerüpmter  Tük 
82 — 37  0.  ßpr.  Hör.,  Quint.  Tab.  •ttn  i 
-tlänus,  adj.  5)  Terentia,  @emaplin  Sitew 
dem.  -tllla,  Aug.  b.  Suct.  Äug.  69. 
Tbrentus  (-os),  i,  m.  Ort  auf  bem  catnpoj  Mir 
tius,  wo  bie  ludi  eaeculares  gefeiert  wtnbea  Or 
Tao.  Terentinns,  adj. 

Wre»,  etis,  adj.  m.  comp.  [berw.  m.  tero]  l)Uij 
liep,  glattrunb,  geglättet  stipes,  basti.« 
*mucro,  *gemma;  iibertr.  *aapiens  f.  rotamii-' 
2)  o);  fiplanf,  runblicp,  brall  *pucr,  *4git) 
’sura,  fmembra;  *plagae  feftgebrepte,  Mcptf  : 
tp. jjefdjmadooll,  fein  aurea,  oratio. 
Tereus,  ei  ob.  eos,  m.  f.  Philomela. 
tergbminua  f.  trigeminua. 
tergeo,  si,  sum,  2.,  feltener  tergo,  — S.  al 
»iftpen,  rein,  blant  maipen  arm»;  oük 
*meusam,  *clipeos  et  spicula,  *palatmn  hffi: 
pavone  Hör.  ((Triefl)  in  3P»- 

Tergestiiii,  örum,  m.  bie  ßinwopiier  b.  Stigti' 
terginnm,  i,  n.  [tergum]  tfarbatfipe  Plan: 
terglvcrsätio,  önis,  f.  [tergiversor]  Sti;i 
rung,  Jögerung  mora  et  t.  — tergfrerwr. 
dtp.  l.  | tergnm-verto]  eigtl,  ben  SHüden  jnlftar 
Aubfliiiptc  fuipen,  jögern  non  incalü-i- 
quid  t.,  Epicure? 

tergum,  i,  ».  1)  ber  Süden  (in  fenfreiptn 
it.  alä  bte  Winterfelle  beb  ®ef(pöpfeb  gebaut;  Hi 
dorsum)  ius  de  tergo  vitaque  sua  penea 
illum  esse  etc.;  in  corpua,  in  tergum  saerir- 
Porcia  lex  aola  pro  teigo  (für  Stib  u.  bei« 
civiuni  lata  videtur  Liv.  10,  9,  4;  t.  ac  cip* 
puniri  mit  Stinten  gepauen  u.  geföpft  toe'.r. 
tergtt  vertere,  convertere  fliepen ; terga  & 
alcui  ben  SRüdcn  jmbm.  jutepren  Iav.  2,  M,  »■ 
häufiger  ■=■  fliepen,  hoati  oor  ;e. ; »victa  t » 
dabat  Cupido;  auip  *t.  dare  ber  ilaft  witoto 
gen  iVop. ; *fugae  t.  praebere  flieptn,  *Pb(»; 
fiep  fontien;  t.  pracatare  paucioribus  Tac.;  ten- 
caedere  m.  dat.  o.  pinten  cinpaiien  in  K-,  i« 
ättden  fallen  fugientibus  t.  caesa  Lit.;  ft  "■ 
gientiuiu  lodere;  tergo  inhaerere,  baerer?  1 
tergo,  fin  tergis  fugientinm,  +in  iergi»  f 
bem  SNiiden  ic.  fipen;  t.  hostinm  promitteD- 
Tac.  hist.  6,  18,  a tergo  o.  pinten;  post  t » 
Stlüden,  pinter  fidj  (ipnen)  poBt  t.  clamore  *• 
«lito;  ob.  pinten,  auf  bem  9iüden  unam  (perw 
post  t.  dedit  Phaedr.  2)  übertr.  a)  bet  pi> 
terfte  ob.  o.  unö  abgewanbte  Teil  tat- 
Saipe,  bie  SRüdfeite  ad  terga  collis;  caswi 
ab  t.  vallum  obioctum  Liv.;  terga  p,tP 
grunb)  petra  claudebat  Gurt.;  *o.  SepöpSw?' 
t.  obvertere  nxi  (bem  Stlorbpol)  b ) *btt  Clo 

flätpe  eine«  geftredten  ©egenftanbe«,  eine«8e!>fi 
fjluffe«.  c)  ’Sebedung,  Tede,  Überjnjt|ll*1 


tergus  — tcrrester. 


833 


i)  *^jaut,  Stil,  Seber  taurinum,  leonis,  pan- 
lierae,  terga  novem  boum  Sfinböljciute ; ‘meton. 
ms  au«  gelt  ob.  Scbet  bereitete,  j.  ®. 
-djlaud),  fyinbpaule,  EäftuS.  e)  *übcrl).  lieib, 
t ö r p e r t>.  Xiereti,  squumea  bie  Schlangen, 
enturn  t.  suum  Schweine,  t.  suis  sordula 
schinlen. 

rgun,  üris,  ».  [acc.  m.  tergum  Plaut]  1)  ’fber 
liüdfit.  2)  *£> aut,  gell  0.  litten  tergora  de- 
ipiunt;  septem  taurorura  t.  ein  ©cpilb  ö.  fieben 
tinbäbäuten;  ‘überb  fieib  o.  Xieren,  do  tergoro 
sui*)  t>.  bem  geräucherten  Stinten;  diviso  t. 
iuvenci). 

örina,  ae,  f.  Stobt  in  ®ruttium;  adj.  -naeus. 
rnies,  HU,  m.  ((eit.)  abgejehnittener  gweig 
ilivae  Hör. 

ermessus,  i,  f.  fefte  Stobt  in  ®ifibien;  »übst. 
senses,  ium,  in. 

ermlnälia,  ium,  n.  [terminus]  geft  bei  fflrcnj 
lottes  (Xerininuä),  am  23.  gebruar  begangen. 
riiiTuilio,  onis,  f.  [terminoj  ©renjbcftimmung, 
mr  tp.  a)  ®e  grell  jung  rerum  expetendarum ; 
- (Urteil)  aurium.  bj  Schluff,  ffinbe  einer  ®e= 
iobe  — clausula  Oie. 

rntYno,  1.  [terminua]  t)  begrenjen,  abgten- 
,en  (ben  Ott,  mo  bie  ©renje  eine«  ©cgenftanbeS 
ft  ob.  fein  foll,  burd)  ctro.  beftimnten)  regionos, 
inea  vestri  imperii;  snbiectos  campoa  t.  oculia 
iibetfepen);  agrum  publicum  a privat«;  ato- 
uachus  palato  extremo  terminatur  enbiat,  ftöfet 
in  lc-  2)  tp.  a)  begtenjett,  be=,  einfdjrän-- 
:cn  omnea  cogitationcs  t.  suaa;  sonos  paucis 
iterarum  notia;  gloriam  auam;  oblivione  ter- 
uinari  in  tc.  geiaten  Just,  b)  etmeffen,  be  = 
'timmett  bona  voluptate,  mala  dolore  (egen 
;n  ic.;  modum  magnitudinia  Just,  c)  be  = 
ithliefjen,  beenbigett  bellum,  orationem,  ora- 
tio terminata  numevöö  jd)liefjenb. 

■rmlmis,  i,  m.  1)  ©tenje,  ©tenjmatf,  »jei  = 
ijen,  - ft  e t n , Starfficin  (moburch  beflimmt  wirb, 
ioo  et»,  aufböten  (oll)  posaeasionum,  lempli, 
urbU,  fregni,  frnundi,  fbumanarum  rerum  t. 
[pl.)  videre;  ‘©renje  überl)-;  ©ott  betötenje. 
■i)  tp.  a ) bie  im  ©efen  einet  Sache  (elbft  begtün= 
bete  Schranle,  baS  Siel  artis;  in  amicitia  finea 
et  quasi  termini;  certOB  mihi  tines  terminosque 
eonstituam,  extra  quos  egredi  non  poaaim; 
ius  terminis  circumscribere ; Porapei  rea  go- 
stae  iisdem  quibua  aolia  cursns  t.  continentur; 
senectutia  nullua  eat  certua  t. ; -fei  unquarn  ad- 
verBua  immodicaa  cupiditatea  t.  ataret.  b) 
Sdt)lu6,  Enbe,  Enbjiel  contentionum , vitae, 
•angusti  aovi;  *si  — bic  t.  (bet  gnfahrten  bei 
Vineobi  haoret  Verg. ; ‘stabil»  rerum  Erfüllung 
beb  ©ejehide«. 

erul,  ae,  a,  adj.  [ter]  alb  eigentliche*  distr.  1) 
je  btei  binae  ac  t.  navea;  t.  mtlia;  *t.  ter 
cyathi ; milia  t.  tut  ®cjeicf)nung  einet  gto&en 
©elbfumme  übertj.  Hor.\  *im  sing.  t.  ordine.  2) 
*btei  jujatnmen,  auch  überl).  btei. 
pro,  trivi  ( sync . *triati),  tritum,  2.  [tsiptii]  1) 
reiben,  oculoa  (ich  K-  Ter.-,  *bacam  trapotis 
pteffen;  *labellum  calamo  b.  i.  gtöte  blafen; 
‘auiplexus  (amplectentera  puellam)  aapera 
barba;  ‘manum  labore  abbörten ; ‘calcem  caleo 
bid)t  hinter  jmbm.  ^erlaufen ; terere  (lag  btrf) 
brängen  u.  ftoften)  in  bac  turba  (in  SHom)  Plin. 
tp.  7,  »,  3;  inSbtf.  a)  jer=,  abteiben,  ab-- 
intpen,  ab  tragen  *via  trita  rotia;  ‘papaver 
Vfinicben,  lat. -brutal  Stpulnjßttnb.  5.  tluil. 


tritum;  purpura  quae  teritur,  absnmitur;  *trita 
veatis;  ‘ferrum  abftumpfen;  bilbl.  t.  omne  ius 
fasque  parricidio  glcichf.  mtt  güfjen  treten  Aur. 
Vict.  b ) *ba»  ©etteibc  aubtreten,  bte(cfien 
*culmos;  *milia  frumenti  tua  area  centum  («c. 
modiuui),  *area  mesaes;  *bis  fiugibua  area 
trita  eat  ».  jroeifacher  Ernte,  c)  glätten,  po  = 
lieten  oculoa  Plaut.-,  *t>etfertigen,  btechfeln 
radios  rotia.  c)  einen  ©cg  oft  betteten,  be= 
fahren  *viam,  ’iter,  ‘Appiam  mannis,  -funam 
aemitam;  *mea  noctumia  trita  fenestra  dolia. 
3)  tp.  a ) *oft  in  ben  $änben  haben,  gc 
brauchen,  catillum  Euandri  manibua  tritum; 
quod  legeret  terere tque  viritim  publicus  uaua. 

b)  in  bet  SHebe  oft  gebtauchen,  geläufig  ma  = 
then  verbum,  nomina  consuetudo  diuturna. 

c)  aufreiben,  abmühen,  so  in  opere  longin- 
quo;  plebem  in  armis;  -fin  foro  veriBquo  liti- 
bus  teri.  d)  0.  bet  3e>l  jubtingen,  öfter  ta= 
belnb,  unniifj  jubtingen,  »ergeuben  tem- 
pua,  diem,  tempua  aermone,  aetatem  in  rebua 
inutilibua,  *aevum  ferro  unter  ben  ©affen; 
•Libycia  otia  terris;  ‘altera  aetas  teritur  (geht 
Detloten  mit)  bollia  civilibus;  ftritis  frustra 
diebua. 

terra,  ae,  f.  1)  bie  Erbe  alb  Stoff  u.  Element, 
bet  Etbfötpet,  ba«  Erbteich,  ber  Etbboben 
t.  in  mundo  sita  cst;  de  terra  saxa  tollere; 
terrae  motua  Erbbeben;  'procumbere  terrae  f. 
procumbo  1);  terra  »u  fianbe;  caelo  terräque 
penuria  aquarum  Sali.-,  caelo  terräque  prodigia 
Tac.-,  terrä  marique;  in  terra  auf  bem  flanbe; 
in  mari  et  in  t. ; a terrä  t>.  ber  Danbfcite,  *ad 
t.  (anbeinuärti;  ‘in  terris  in  ber  Unterwelt,  *aub 
terraa  ire ; terrae  filius  f.  filiua  a);  *pl.  solutae, 
avarae;  perfonif.  a!8  ©öttin,  auch  unterirbifdje 
lAv.  8,6,10.  2)  ein  einjeltte*  2anb,  2anb  = 
jcljaft,  ©egenb  in  ea  t.;  Italia,  Germanorum; 
abire  in  alias  t.;  pl  bie  eimelnen  fidubet  ju= 
jamnten,  bie  ©eit,  bie  Erbe  nas  t.  incolentes; 
orbis  terrarum;  de  mundi  ac  terrarum  magni- 
tudine;  duorum  opulentiaaimorum  in  terris  po- 
pulorum;  ubi,  ubicumque,  quo  terrarum;  *esae, 
vivere  in  terris  noch  leben;  ‘tenente  Caeaare 
terras;  auch  *b»  ©eit,  bie  3Renf<hen. 

Terracina  f.  Tarracina. 

terraneöln,  ae,  f.  ErbfchWalbe. 

terrenas,  adj.  1)  aus  Erbe  beftehenb,  erbig, 
itben  tumulus,  collia,  cainpus,  genus;  subst. 
m.  Erbreich,  VI cf c r herbidum;  quä  teiTena 
erant.  2)  jur  Erbe  gchbtig,  auf  ob.  in  ber 
Erbe  befinbtid),  irbifch,  £rb  = , lianb=  umor, 
contagio,  *hiatua  ber  Erbe,  beatiae,  *equea  t>. 
irbifdjer  Statur,  ftetblich;  ‘unterirbijeh  numina. 

terreo,  2.  1)  fchtccfen,  etfehreden,  einfctjüch5 
tern  urbem  eaede  incendiisque;  hoatem  tor- 
mentia  sagittariiaque ; alqm  mortis  mini»;  suae 
quemque  malae  cogitationes;  territus  animi 
hin.  7,  8t,  4;  m.  ne  bah  JAv  , Hör.,  m.  quomi- 
nus  Cats.  b.  O.  7,  49,  2;  fm.  inf.\  t.  trepidantve, 
prout  sonuit  acies,  pavebant  terrebantque  Tac. 
2)  ‘jehredenb  jagen,  ftheuchen,  Bcrfdjcuchen 
aves  sonitu,  feraa. 

terrester  ob.  -stris,  atria,  e,  adj.  [terra]  auf 
ber  Erbe  ob.  bemSanbe  befinblid»,  itoijth, 
Erb:,  2anb=  animantium  genua;  res,  copiae, 
exercitus,  praesidia,  proelium,  t.  navalesque 
pugnae,  fclades,  fiter;  ( IVaut .)  cena  auS  Erb- 
früchten;  subst.  pl.  n.  alle  irbifchen  ©cjdjöpfc 

63 


/ 


834 


terreiis  — testatus. 


Hör.  sat.  2,  C,  93.  — terrpns,  [terra]  (feit.) 
aud  Erbe,  Erb;  *progenies. 
terrfbilis,  e,  ndj.  m comp,  [terreo]  fcbtcdlicb, 
Steeden  erregenb  mors  t.  est  ris  etc.;  ma- 
iora  ac  terribiliora  afferre.  — terrlcäln,  örum, 
n.  [terreo]  Sehr  cd mittel  tribuniciae  po- 
testatis  Liv. 

•terrlfTco,  1.  [terrificus]  crflbrcdcn  animos. 
terrlftcus,  ad j.  [terreo  u.  facio]  Sd)tcden 
erregenb  *vates,  ’caesaries  capitis,  f vati- 
cinationes. 

•terrYgSna,  ae,  comm.  [terra-gigno]  and  ber 
Erbe  geboren  a)  b.  ben  ©lenfcpcn,  bic  au«  ben 
B.  3afon  u.  Sabmud  gefdeten  ©hlangcnjäbncn 
entftanben  [ein  fottten.  6)  B.  ber  Schnede. 
terrTpärinm,  •pfidlmn  [.  tripudinm. 
terrlto,  1.  [intens,  B.  terreo]  oft  ob.  [tarf  er  = 
fehreden  alqm  metu;  horum  supplicio  (bnrcfj 
angebrobte  ^iinri^tnng)  ilubitantes  Caes.  b.  G. 
7,  63,  3;  *magnas  urbes,  *alqin  bello. 
territörium,  ii,  n.  [terral  bad  Vtcfergebict  einer 
Stabt,  ©ebiet  colomae  Cie.;  urbis  Eutr. 
terror,  öris,  m.  [terreo]  ber  Scbtedcn,  alcis  rei 
Bor  ctio  ; extemus,  peregrinus,  senilis,  eiusdem 
(l’ericlia)  vim  dicendi  terroremque  vfutd|ibarc 
firaft  bet  Siebe)  timuerunt;  in  terrore  esse;  al- 
cui  esse  torrori;  t.  alcui  afferre,  inferre,  iniccrc, 
incutere;  alqm  in  terrorem  conicere;  t.  habere 
ab  alqo  ob.  ab  alqa  re  in  Sdjreden  [ein  wegen 
lc.  ii'r.;  magnis  t.  vexari  (o.  gericbtl.  ©erfob 
gung)  Nep. ; »Iunonis  bet  [ctjrccf tid)C  3orn;  b ab. 
Stbreden  erregenber  ©cgen[tattb,  ®d)red= 
nid  duos  t.  huius  imperii,  Carthaginem  Nu- 
mantiamqne  delevit;  «lius  t.,  Latini  equites 
Liv.;  pl  iacere  t.  Schieden  erregenbe,  [djrtdli^e 
SEBortc;  *falsi;  meros  t.  afferre  alcui. 
tersns,  adj.  m.  comp,  \partic.  B.  tergeo]  eigtl. 
abgewifebt,  bab-  1)  *fauber,  rein  mulier  Plaut.; 
plantae.  2)  fbilbl  fein,  nett  opus;  praefatio- 
nes;  t.  atque  elegans  auctor  Tibullus;  multo 
teraior  Horatius. 

Tertia  [.  deduco  3).  — tertiädeenmini,  örum, 
m.  [tertius  decimus]  bie  Solbaten  ber  13. 
Segton. 

tertiänus,  adj.  [tertius]  jum  btitten  gehörig, 
febris  bad  breitägige;  pl.  bie  Solbaten  ber 
britten  Segion.  — tcrtlö,  adv.  [tertius]  1) 
jutn  brittenmal.  2)  brittend  Gats.  b.  c. 
3,  43,  4.  — tcrtlum,  adv.  [tertius]  = tertio 
1),  w.  f.  — tertius,  adj.  [ter]  ber  Dritte  Sa- 
tumalia  [.  Saturnalia;  pars,  partes  }.  pars;  t. 
quoque  verbo;  t.  nnno  Bot  brei  3abtcn  Liv.  2, 
34,  11;  luna  [.  1.  luna;  ’ortus  lunae  f.  refero 
1)  o);  *tertia  (ein  britted  Xaufenb)  succedant; 
*t  e nobis  einet  B.  und  breien;  *ab  Iove  t,  Aiax 
baö  britte  ©lieb,  Urenlel;  ’numina  bed  britten 
SReiibed,  bic  untcrirbifdicn;  *regna  bie  Unterwelt; 
hoc  tertio  iefct  jurn  brittenmal  Curt.  4,  11,  2.  — 
tertlus-decYmiis,  adj.  ber  breijebnte. 
türnnciiis,  ii,  m.  |ter-uncia]  1)  brei  S^ölftel 
eined  Hfj  u.  über!).  eined  swölfteiligen  ©anjen, 
bad  ©iertel;  fpriebw.  neque  ridiculos  iam  ter- 
uncii  faciunt  matten  fid)  gar  nidjtö  and  ic  Plaut., 
ne  t.  (ein  [jeder,  bad  Slinbcfte)  quidem  Cic.  2) 
b Erbjd)aften,  ber  oierte  Xeil  Curius  facit  me 
ex  teruncio  (sc.  heredem). 
ter-renöfiens,  i,  m.  eigtl.  ber  $rcimal= 
©iftmifeber,  ald  Schimpfwort,  Erjfcfinrte 
Plaut. 


tesqua  (nid^t  tesca),  örum,  n.  Sin  oben  Mewr. 
et  inhospita  Hör.  ep.  1,  14,  19 

tossellitiiH,  adj.  [tossellaj  mit  »ierediju 
Steiniben  befejjt,  paximentum  SEoiail (r.; 
hoben  Seiet. 

tessöra,  ae,  f.  \ziaaagt(,  -«]  ein  Bietediaet  fr 
pet,  bab-  a)  ©firfcl  jutn  Spielen  mit  lecM  k 
jeiebneten  Seiten  (Bgl.  talus);  tesseris  ludere  Tr 
tesseras  iacere;  in  tesseraram  prospero  i»e. 
Liv.  b)  SDlnrfe,  böljerned  Säfelcfini  mit  Sr 
fibrift,  ald  fiennjeicbcn  Just.;  bef.  §ol}tif. 
eben,  auf  welchem  bic  Carole  fianb,  bab.  Jartlc 
Sofung  *it  bello  t.  signum  Verg.  Seil  ok 
bie  [joljtäfeliben,  anf  wclibcn  bie  $aro!e  tat 
auib  baju  bienten,  Befehle  u.  Slnjngen  an  l- 
einzelnen  Abteilungen  ber  Solbaten  gelang«  p 
taffen , auib  (Liv.)  ©efebl,  t,  dari  iubet,  i 
Omnibus,  armati  convenirent  bei  ber  Carole  t: 
fietlcn,  bie  SBeifuttg  erteilen  ic.;  t.  d»tä  incoh 
mes  roTcrti  ald  belannt  gemacht  rnutbt,  bei 
te.  c)  t.  hospitalis  eine  ailatle,  woran  ®it 
freunbe  fiib  crlanntcn,  gcw.  ein  läftMw  3 
Stüdcben  jtolj,  rnooon  ieber  bic  tpälfte  hatte;  «: 
fringerc  t.  bic  ©aftfreunbfebaft  aufbeben  Pto* 
d)  fein  läfelhtn,  gegen  beffen  Sorjeigung  nu 
92aturalien  ob.  ©elb  empfing,  eine  3Rar(i  fr 
mentaria,  nmnmaria.  lau.  A)  tes&etfrin».  i- 
m.  ber  bic  ©arolc  b Selbberm  erhält  n.  Ber;: 
audgiebt,  ©aroleträger  Tac.  B)  dem.  les*; 
rüla,  ae,  f.  (Borfl.)  Bierediged  SteimSi: 
SSürf eldjcn,  ben  gu&boben  audjulegen  ior- 
b.  Cic.  or.  §.  149. 

testa,  ae,  /.  [oieH.  = tosta]  bad  and  Ibon  “ 
brannte  1)  Siegel;,  ©adftein;  pl.  amt  J 
ftlatfiben  mit  ben  flauen  §änben  Sv 
Ncr.  20.  2)  ein  gebrannted  irbened  ©ef 
lopf,  Srug,  gflafhe,  Urne,  Sampe  *ritii‘- 
Qraccfi  t.  conditum;  *t.  ardente;  fprilbtt.  f.  a 
buo  1);  *pia  f.  pins  2).  3)  Scherbe  *t.  p»r: 
fecit. ; indbef.  bie  Scherbe  beim  gcriebHüb«  t- 
ftimmen  ber  ©riehen,  bad  © ch erben gerta 
testarum  suffragiis,  quod  illi  (Athenien* 
cexgatuaftiv  vocant  Nep.  Ctm.  3,  1.  4)  S4i!t 
bet  Schattiere,  tpierp.  a)  (Hör.)  ©cpaltiet  ! 
*Sd)ale,  ®cde  lubrica  t.  =-  Eid.  ©an.  tk 
slüccus,  adj.  and  gebrannter  Erbe  ob  3'! 
gelficin  befiebenb,  opus  aud  Siegelfleinen 

trstämentnrins,  adj.  [testamentum]  1)  ja  lc- 
Icftamenten  gehörig,  bie  lefiamente  ic 
treffenb.  2)  subst.  m.  ©erfertiger  u.  Hc 
terfhieber  falfcber  lepamentc.  — !»'*• 
mentum,  i,  »i.  [testor]  bad  teftament,  Je 
lebte  ©ille  facere,  conscriberc,  obsignarc 
mutare,  rumpere,  irritum  facere  t. ; t.  resignr 
t.  subicere  ob.  supponere;  testamento 
cavere;  testamenti  factionem  habere  f.  f»K' 
1);  t.  in  procinctu  f.  procinctus;  t.  per  M»  r 
libram  [.  libra  1);  t.  mgrata;  hereditas,  g« 
venerat  testamento. 

testitlo,  önis,  f.  [testor]  bic  Äntnfnng  jtr 
geugen  foederum  ruptorum  Liv.  — testiM. 
öris,  m.  [testor]  ber  Xeflator.  — testitus 
adj.  m.  comp,  [partie.  v testor]  bargetlc; 
offenfnnbig,  augcnfhcinlich,  unlengir- 
haec  t.  Bunt  atque  illustria;  res  dar»  et  t 
eins  devotionis  quo  testatior  esset  memora 
res  mnltorum  oculis  testatior;  ut  testatom  c-' 
velim;  +quo  notior  testatiorque  rirtu.«  eir 
esset;  fquo  testatior  esset  poena  improborac 


testifieatio  — teitrinuiu. 


835 


■stTfTcätlo,  önis,  f.  [testificor]  1)  Bejeugung, 
Beweib  burtg  3«ugen,  Konflatiernng  einer 
3acgc  ut  contra  hoc  crimen  — hae  videlicet 
uteretur;  illorum  confesaionem  t.  suam  (bie 
3.  igm  oeranftaUete  Konflatiernng  ber  Hubfagcn) 
tibi  nullo  auiumento  fore.  2)  übcrg.  Bcjcu  = 
jung,  Kunbgebung,  Beweib  offieiomm,  re- 
judiatae  legionis.  — lestlfYcor,  dep.  1.  [1. 
:eitis-facio]  1)  burdj  leine  Hubfage  bcjeu- 
en,  gcugnib  oblegen,  m acc.  c inf.\  quid 
ixeriin.  2)  über!),  funbgcbcn,  bartgun,  an 
Jen  lag  legen  amorem;  partic.  perf.  pass. 
estificata  tua  voluntas.  3)  (Cael.  in  Cic.  ep.) 
tlb  3tu9c*>  anrufen,  bei  fmbrn.  bezeugen 
leos  hominesque. 

■stnnünium,  ii,  «,  [1.  testis]  1)  3cugttib  (Bor 
SJeridit  ob.  überg.,  mfinbliigeb  ob.  jtgriftlitgeb) 
licere,  freddere;  alcui  darc,  impertire;  virtuti 
lebitum  t.  rccusare;  dicere  pro  t.  alb  3->  te- 

• timonii  dictio;  ad  ephoros  sibi  teatimonium 
laret.  2)  über!).  Beweib,  3eugnib  verba,  quae 

• ■stiruonino  sunt;  eins  rei  teatimonium  esse, 
juod  etc.;  laboris  sui  poriculique  t.  aflerre; 
icntentiao  dictae  burd)  bein  ©utudjteu;  alqod 
rocis  tuae;  fsenatus  ber  ©cfinnung  bei  ©. 

testis,  is,  comm.  Senge,  Seugin  oot  Script, 
iberg.  ber,  bie  cito,  bezeugen  lann  ob.  bejeugt 
-estes  dare,  edere,  proferre,  adhibere;  t.  exci- 
are  ab  inferis;  aine  t.  et  arbitria;  t.  alqo,  te- 
■ tibua  uti;  t.  citare  in  hanc  rem  totam  Sici- 
iam;  teste«  faciet  (wirb  fdjaffeti)  ilico  vendi- 
iisse  me  Ter.;  *facere  alqm  t.;  t.  sunt  rationes 
:iritatum;  id  me  verum  dicere  pater  Humilcar 
st  dii  t.  sunt;  * teste  deä ; hoc  memoriä  patnun 
dicimus  Cic.  Brut.  §.  103. 
testis,  is,  t».  $obc. 

stör,  dep.  1.  [1.  testis]  1)  tram.  bezeugen, 
llb  Senge  aubfagen  quaa  praestitisset ; tc- 
itandi  causa  m.  acc.  c.  inf.;  *testere  licet;  über!), 
eierüd)  Betficgern,  beteuern,  beweifen, 
>artl)un  auctoritatem  huius  indicii  monumen- 
is  publicia;  testabatur  m.  acc.  c.  inf.  Liv.  2, 
10,  3;  ‘assiduo  gemitu  suos  dolores;  Troiana 
empora  baff  et  jut  JC.  fd^on  gelebt  bat;  pass. 
estata  est  voce  praoeonis  libertas  Argivorum 
Liv.;  si  id  potiua  clementia  quam  saevitia  vis 
?sae  testatum  Gurt.  2)  alb  3cugen  anrufen, 
)ci  jmbm  ob.  etw.  bejeugen  omnes  deos,  deos 
jominesque;  deos  immortales  de  suo  scelere; 
bedera  rupta;  uniuseuiusquo  indulgentiam  in 
mos;  ad  teatandam  omnium  memoriam;  *pcr 
lidera.  3)  intrans.  teflieren,  ein  Xefta  men  t 
liadjeu  de  filii  pnpilli  re;  in  testando;  *tubulae 
.estatae  bab  leftament. 

s tu,  indecl.  [Bieö.  = tostu;  ogl.  testa]  (Borll. 
».  poet.)  irbeneb  @c|(birr,  ©eföjj. 
•stiidniou«,  adj.  [teatudo]  1)  idjilblröteiu 
irtig  gradus  Blaut.  2)  mit  ©cgilbpatt  ge« 
(gmfidt,  anbgelegt  *lyra.  — testüdu,  Inis, 
r.  [testa]  1)  ©(gilblröte.  2)  *©<gi(bpatt, 
uclcgeb  }Utn  Sdjrmid  ber  Blöbcl  biente  vani  te- 
itudioe  postes;  testudine  culti  (aufgelegt)  tha- 
ami.  3)  *jebcb  wie  eine  Scgilbfrötcnjcgale  ge- 
nölbte  ©aiteninftrument,  üaute,  3>tger;  ein 
jcwölbtcr  Saal,  ©ewölbe  in  quadum  t.  Cic. 
Brut.  %.  87;  templi  Verg.  4)  milit.  t.  t.,  a) 
>n«  gölicrnc  ©cgu|  = , Sturmbad),  nutet  web 
gern  bie  Belagerer  fieser  ftanben,  wäbrcub  fic  ar= 
leiteten  ob.  mit  bent  arics  gegen  bie  Blauer  an= 


rüdten,  Sd>üttf<gilb  = ob.  BrefdHfgilblröte 
antecedebat  t.  pedum  LX  aequaudi  loci  causa 
facta  item  ex  fortissimis  ligms,  convoluta  Om- 
nibus rebus,  quibus  ignis  iactus  et  lapides  de- 
fendi  possent  Cats.  b.  c.  2,  2;  testudines  agere. 
6)  bab  B.  ben  Solbatcn  aui  ben  über  bie  Stopfe 

Centn  Sdjilbcn  gebilbete  Stbilbbatb  t. 

i. 

testüla,  ae,  f.,  dem.  o.  testa  3)  b ai  Sd) erben -- 
getilgt  testularum  suffragia,  t.  illä  Nep. 
toter  f.  taeter. 

Tethys,  yos,  f.  eine  SÄcergöttm,  ©eniaglin  beb 
Cceanu«;  *ba«  SKeer. 

tetrachmum,  i,  n.  |xfto«xMov]  gried).  ®ilber  = 
münje  Bott  Bier  $ra$nten. 
tetradrachmuni  f.  tetrachmum. 
teträo,  önis,  m.  [tfredojvj  Sluerpa^u  Su>t. 
tetrarchcx,  ae,  m.  [TttQUQzm]  ein  gntft,  ber 
ben  Bicrlcn  leil  eine*  2anbc8  bcljcrrjdit,  Siet- 
fürft,  bap.  iiberp.  Heiner  gürft.  — tetrar- 
chla,  ae,  /.  [r»rpaer‘“]  baS  ©ebiet  eineä  %t  = 
trar^en. 

tetre  j.  tactre.  — tetrTcus,  adj-  finfter,  ftreng, 
intfrcunblid)  (mehr  o.  Batur  alb  aub  ©rnnb- 
fügen)  *domitor;  *Minerva,  disciplina  Sabino- 
rum  Liv. 

Tfitrlca,  sc.  rupes  ein  Berg  im  ©abinijefjen  Verg. 
tetüll  etc.  f.  fero. 

Tencer,  *-crtis,  cri,  tn.  l)  tfibam  beb  $atbanub, 
erfler  König  B.  Iroja  BaB.  a)  *Tencri,  örum, 
»«.  bie  Itojaner;  *Teucria,  ae,  f.  Iroab; 
*adj.  Teticrus  trofanifd).  b)  Teueris,  pfeu= 
bomjrne  Benennung  einer  retdjen  Kapitaliftin  Cic. 
AU.  1,  12,  1.  13,  6.  2)  Soljn  beb  telamon,  König« 
B.  Salami«. 

*Teuthranteus,  adj.  jum  leutfjra«  König  in 
Blpfien)  gehörig  — mtjfifcf);  aud)  *-tins,  mp 
fiftg  turba  (B.  beit  Böcptcrn  beb  Igeäpiuä,  eine« 
Sopneb  beb  leutgrab);  regua  beb  Seutgra«.  — 
Teuthras,  antis,  m.  1)  f.  Teuthronteus.  2) 
gluß  in  Kampanien  Prop.  3)  tin  ©olbat  beb 
lurnub  Verg. 

Teutoburgiensis  saltus  ber  teutoburger  Salb, 
jwiftgen  $aberborn  u.  Betmolb  2’ac.  ann.  l,  oo. 
Teutdui,  örum,  f-ues,  num,  t».  germanifdje  851= 
lerftgaft.  Bao.  ’-iiTcus,  adj. 
texo,  xui,  xturn,  3.  [artgaift.  inf.  praes.  pass. 
texier  Plaut  ] 1)  Weben,  telarn  Ter.;  tegumenta 
texta  aut  suta;  B.  bet  ©pinne  quasi  retc;  *te- 
xens  aranea  tclam;  bilbl.  *quod  tua  texuerant 
scripta,  retexit  opus  wab  beine  ©tgriftett  in  mir 
geftiftet  gatten,  ben  n.  bir  bereiteten  Broft  Oc. ; 
ea  tela  texitur  f.  tela  1).  2)  tp.  wie  burtg  ein 
©ewebe  jujammenfügen,  flecgten,  bauen, 
Berfertigen,  bereiten  quamvis  sermoncs  pos- 
sunt  longi  texier  Plaut.;  *vnrios  per  coroua 
tlores;  epiatulaa  cotidianis  vcrliia ; tabernacula 
arundine  texta  Liv. ; Paulus  basilicam  iam  paene 
texuit  iiadem  autiquix  columnis  Cic.  Alt.  4,  IG, 
14;  *piscinam;  *floribua  horrea  (b.  ben  Bienen); 
*naves  robore,  *crates,  *rosam  (SRofenlrünje). 
Bao.  A)  textllis,  e,  adj.  gewebt,  gewirlt  pul- 
cherrimo  t.  stragulo;  *pestis  b ab  mit  bem  Blut 
be«  Sleffub  beticgte  giftige  ©emanb  Oe. ; subst.  n. 
©ctuebteb,  ©ewiriteb,  3«“9/  ©cwänber, 
Beden;  nueg  pl;  b.  Cic.  Vor.  4,  1 magrjtgeim 
lieg  mit  ©olb  geftidte  Bapetcn  mit  eingemirlten 
giguren.  B)  textor,  öns,  m.  Sieber  Plaut., 
Har.  C)  textrinuin,  i,  ti  ütfcbefiube,  Sieberei. 

b3* 


836 


textum  — Thermodon. 


D)  ‘textum,  i,  «.  ©emebe,  ©efletbt,  © c - 
minbe,  pinea  Stfjiffe ; cava  cariuae  Satten.  E) 
‘lextüra,  ae,  f.  ba}  Kebcn,  ©croebe  Miner- 
yae.  F)  textns,  us,  m.  ©emebe,  ©cflccbt 
viminum  Tac. 

Thäis,  tdia,  f.  a)  Buhlerin  ju  Ätt(en  Prop.,  Curt. 
b)  eine  tt>cibtief>e  ©erfon  b.  Ter. 

Thala,  ae,  f.  Stabt  in  Sumibicn. 
thälämrgus,  i,  f.  [fl,aXo^7jy<5s]  ägt)pt.  ©onbct 
Suet.  Cats.  62. 

‘IhÄliimus,  i,  m.  [Oälapos]  innere}  ©ernad), 
Kobnjimmer  im  3nnern  be}  fjaufe}  para  se- 
creta  domua  trea  habuit  th.;  marmoreua.  3n*; 
bef.  a)  Sd)laf  jimmcr.  fjicrB.  o)  etjelager, 
sbett  ai  non  pertaesum  thalami  taedaeque 
fuiaaetj  cum  MenelaBo  eurgeret  e th.  B)  bic 
®be,  vita  expera  thalami  ehclo},  jungfräulich ; 
concipere  thalamoB  alieni  orbia;  stupro  violare 
thalamos;  th.  ne  deaere  pactos  beine  ucrtobte 
Staut.  6)  über!),  ©cm ad)  reginam  thalamo 
cunctantem;  th.  aub  fluminia  alto;  Kufent» 
battäort,  Kobuung  Eumenidum;  ubi  iam 
thalamis  ae  composuere  (8.  ben  ©ienen)  Verg. 
thäl&BslcuB,  adj.  [Ooiaaatxoc]  (Plaut.)  jum 
Steere  gehörig,  Slee z-  color;  ornatus  fec= 
männifdje  Irad)t.  — Thilasslua,  ii,  m.  ein  bei 
$otbjeiten  üblldjer,  (e^r  Bcrjd)iebcn  crllörter  Huruf 
Litt.  1,  9,  12;  aervire  Thalaaaio  heiraten  Ct. 
Thaies,  etia,  m.  (acc.  Thaletem,  -lern,  -len)  ©bi= 
lofopb  au}  SMilet,  einer  o.  ben  fteben  Keifen, 
Stifter  ber  ionifdjen  S<bule;  fpridjm.  ein  Keifer 
über!}  Plaut. 

Th&lla,  ae,  f.  1)  bie  Stufe  ber  Romöbic  Verg. 
2)  eine  Sieernqmpbt  Vera. 

Tlmpsus,  i,  f 1)  fjatbinfet  u.  Stabt  in  Sijifieit 
Verg.,  Ov.  2)  Stabt  in  Hfrila;  subst.  -sltünl, 
örum,  m. 

Thisos  ob.  -us,  i,  f.  JJnfet  bt8  ägäifdjen  Steereä 
an  ber  Rüftc  8.  ©bracien.  San.  -sius,  adj.,  Verg.-, 
subst.  -sil,  örum,  m. 

Thaunms,  antis,  m.  Batet  ber  31'*  Oie.  ©ae. 

1)  ‘Thaumnnteua , adj.  yirgo  3ri}.  2)  *-tlas, 

tiädia  ob.  ’-tls,  tfdia,  f.,  3ti8  (©öttin  bei  Segen; 
bogen}  u.  Botin  ber  ©ötter). 

theäträlls,  e,  adj.  [theatrum]  jurn  ©beatcr 
gehörig,  ©beater=,  tljeatralifd)  conaessua; 
operae  f.  opera  6).  — theatrum,  i,  n.  l)Sd)au  = 
fpielbau},  ©bealcr,  ba}  bei  ben  ©rieten  aud) 
ju  anberen  Serfammtungcn  biente;  ‘atructo  utrim- 
que  th.  Wmpfjitfjeater;  ‘Stbauplah  für  öffents 
I i ch e Rampffpielc.  2)  bie  guftbauer,  ba} 
©beaterpublitum  tota  th.  reclamant;  in 
versu  quidem  th.  tota  exclamant,  ai  etc.  ©ab- 
übetf).  Sufdiauei  ob.  ‘b^rer,  Berfamntluug 
senatus  conaultum  frequentiasimo  th.  (populi) 
comprobatum , ‘spiaaia  th.  recitaro  acripta.  8) 
tp.  Sdjauplaf),  Kirtungütrei}  für  öffentliche 
©bdtigteit  quasi  in  aliqQO  orbia  terrarum  th. 
versari;  fin  th.  terrarum  orbia  esse;  ingenii; 
nulluni  th.  rirtuti  conecientia  maiua;  th.  magnum 
habet  iata  provincia. 

Thebae,  arum,  f.  l)  alte  £>auptftabt  u.  ©öotien. 

2)  Th.  Phthioticae  Stabt  in  ©fjeffalien.  3)  Stabt 
in  Sipfien,  ©eburtSort  ber  Mnbromatbe  Ov.  ©a> 
Jelbft  aud)  Thebe*  campns  [Orjßrjg  neäiov]  fiattb; 
ftrief)  (üblich  8.  3ba  Iäv.  $>ierB.  a)  ‘Thebüls, 
Idis,  f.  adj.,  a ) au}  ©beben  in  Sit)  fielt  gebürtig 
Th.  est  Andromache.  ff)  ju  ©beben  in  Böoticn 
gehörig,  subst.  pl.  ©bebanerinnen  Ov.  b)  The- 


hänus,  adj.,  a)  ju  ‘©beben  in  ©öotien  gebär: 
ifjcbamf d) , urbs  ©beben;  modi  pinbariftbe;  dej 
3no;  semina  bie  oon  Rabmu}  gefäeten  ©raCber 
gähne;  deua  $erfule};  soror  fSntigone;  tuUt 
sing.  u.  pl.  m.  ß ) *ju  ©beben  in  üMufien  |c 
hörig , mater;  subst.,  -na,  o.  ber  ©nbromad- 
[ogt.  8)  «)].  — Thbbe,  es,  f.  \€tr)ßrj]  1)  - 
Thebae,  ».  f.  2)  ©emablin  beö  Sürften  9Uejc: 
ber  ju  ©b«ä. 

theca,  ae,  f.  [#8*1)1  Rapfel,  Süchfe  (jum  Uni 
betoabten  8.  Roftbarfeitcn)  nummaria;  rasa  sic-: 
thecis;  -fcalamaria. 

ThelxTnoe,  es,  f.  [#ilyai-»>ois]  eine  ber  sin 
etften  Stufen  Oie. 

thöina,  ätis,  n.  [#epa]  bie  Stellung  brr  $ist 
mel#jei(ben  bei  jtnb}.  ©eburt,  bie  9ia t i oi töii 
g ei  eh  eit  Suet.  Aug.  94. 

Themis,  Idis,  f.  ©öttin  bc}  fHecbtc«  u.  ber  ©c 
fe|e,  auch  Kciöfagegottbeit  u.  bab  3nboberin  bee 
belpbiftben  Oralei}  nor  JlpoBo. 

ThemlatÖcles,  is  u.  i,  m.  ber  bcrübmte  atbenii*' 
gelbberr.  ©an.  -eläns  ob.  -clius,  adj. 
thensu,  thensaurus  f.  tensa,  theaaurus. 
Theöcritna,  i,  m.  grietbifeber  gbptlenbkbtrr  ia 

з.  3obtb.  b.  ®br 

Thebdim&nteua  (-Uns)  f.  Thiodamantiua. 
Theüdorns,  i,  m.  1)  au}  ©pjaitj,  ein  Sopljffe 

2)  au}  Etjrenä,  Sopbift,  berüchtigt  al«  fttbrrp 

3)  au9  ©abara,  9tbc,or,  Sebrer  bcö  R.  ©iberhu 
Suet.  4)  ©efanbter  ber  hetmenfer.  6)  au«  Sara 
tu},  ©alliier. 

Tbeödöalns,  ii,  m.  1)  ein  ©efanbter  ber  Shirt 
2)  ©ater  be}  Raifer}  ©beobofiu}  I.  Aur.  Vitt 
8)  Th.  I.  ob.  b.  ©rofje  Aur.  Viel. 
theögönia,  ae,  f.  (d«oyo»i'<r]  Urfprnng  bcr®öi 
ter,  ©itel  eine}  ©cbicpteS  beö  vefiobu}  Oie. 
theölogna,  i,  m.  \9tolo yoe]  (feit.)  ein  ©beolo; 
b.  b.  bet  über  Urfprnng  u.  Kefen  ber  öötter  Ub 
terfuebungen  anftetlt  Cie. 

Thcöninus,  adj.  ju  ©beon  (einem  ftbmäbfüdu: 
gen  greiaelaffenen)  gehörig,  tbeoitinifdj;  f 
circumrodo. 

TheöphrastuH,  i,  tn.  griccb-  ScbriftfteOer,  Sdjs 
ler  be}  ©lato  u.  Sfriftotele}. 

Theöpompns,  i,  m.  a)  grietbifeber  ©eftbicbtfibri- 
ber  au}  Sbioö,  Stbüler  bc}  31  cf  rate}.  ©)ao.  -pen- 

и.  -plnns,  adj.  b)  ein  Wnbänger  o)  Süfar#.  fr 

0.  Sicero}  in  Slften. 

Tlicra,  ae,  f.  3«fel  be}  ögüiftben  Sleere}.  ©as 
Theracus,  adj.,  subst.  Theraei,  ön  Sali. 
Therämenes,  ia,  m.  au}  Sb’»}  ob.  Seoü,  Stbcin 
be}  Sopbiflcn  ©robilu},  fpäter  einer  bet  80  ©c 
rannen  ju  fltben. 

Therapnacus,  adj.  tu  ©berapne  (Stabt  in  8; 
lonila)  gehörig,  tberapnäifcb,  ‘fpartanif* 
marita  ob.  uatä  rure  Th.  §elena;  aanguia  ta 
Rnabcn  §pacintb  au}  Wmpllä. 

Theräala,  ae,  f.  3nfef  bc}  ögöiftben  Siccre} 
ThörTclüus  (-clius),  adj.  Born  ©betitle*  (be 
rübmtem  Rüttftler  in  Rorintb)  brrrübrenf 
tbertlleifdj. 

1.  fthermae,  ärum,  f.  [#rppo’e]  sc.  aqo>> 
»atme  Heilquellen,  Karntbab. 

2.  Therniae,  ärum,  f.  Stabt  in  Sizilien  srit 
Karmbab.  ©a8.  -niTUntia,  adj.-,  subst.  miUii, 
örum,  m. 

ThermaeuH, cwlj.  gut  Stabt  ©betme  (nal.  Thes 
aalonica)  gehörig,  tbermöifd)  siuua  Tae. 
Therniödou,  utis,  tu.  ffluf)  in  ©ontuö,  au  mtU/tn 


837 


thermopolium  — Thyestes 


bic  ätmagonen  wohnten.  Xab.  Meus  ob.  Miacu», 
adj.  amajonifd). 

lermöpöliuni,  ii,  n.  [®fv(io*o)Ziov]  Ott,  Wo 
marine  ©ctiänfc  ocrlauft  toatben,  Scganlbau« 
Plaut.  — ttaermöpöto,  1.  [0:puös;  u.  poto] 
mit  SBartnetn  tränten  gutturem  Plaut. 
hertnSpflae,  ürum,  f.  Engpog  am  ßta. 
lösuurSrius,  adj.  [theeamus]  jum  Stange 
gehörig,  ©d)a|}  = fures  Plaut. 
henanröchry HÖnlcöchrjrsYdes , ae,  m.  (Then- 
laur.)  [O/joat'pds,  xvve°S.  viuäv,  xqvoos]  idjetgh- 
gebilbeter  älame  „©<hagfammem  übcrbictcnber 
Solbmann"  Plaut.  Üapt.  2,  2,  85.  — thesaurux 
nltertt)üml.  thens),  i,  m.  [O-jjoaogös]  1)  ein  nie= 
>crgclegter  u.  aufbewahrter  ©orrat,  ©d)ag, 
n-f.  ®cib  u.  Roftbarfeiten ; inSbcf.  al«  Xitel  eine« 
Btüdc«  bei  ©h'lcmon,  natg  meinem  ©lautu«  fei: 
ten  Xrinummu«'  bearbeitete  Plaut.,  eine«  Stüde« 
>rf  fluäeiu«  £anu»inu«  Ter. ; bilbl.  eine  äßaffe 
nali  Plaut.  2)  © orrat«fammer,  Speiser 
;crvata  mella  thesauris  in  gellen  Fero.;  in«: 
»cf.  Sd)agtammer,  «gewötbe  eine«  Xcmpcl« 
>b.  be«  @tnatäfd)age«  Proserpinae  {pl.)-,  esse  th. 
tnblicum  sub  terra  saxo  saentum;  bilbi.  th.  re- 
'iim  ornnium  memoria;  qui  illos  locos  tamquam 
hesauros  aliquos  argumentorum  notatos  ha- 
»eat;  qnod  latet  in  th.  (©ulte)  tuis;  suppedi- 
abit  nobis  Atticus  noster  e th.  suiB  quos  et 
piantos  viros!  mihi,  quoties  alqd  abditum 
luaero,  ille  th.  (ritt  (ebenbigei  fiejifon)  est  Plin. 

j).  1,  22,  2. 

hexen»,  Pi  u.  Pos,  m.  König  in  9Itf)en,  ©ater 
>c«  $ippo!t)tu«,  Bewältiger  o.  ißäubero,  Erleget 
ic«  äßinotauru«,  greunb  be«  ©irithou«,  König« 
»er  fiapitljen.  ja».  1)  *ThG»Glug  ob.  *-»Giih, 
t dj.  au<h  athenifdj.  2)  *Thcxide»,  ae,  m.  = 
jiippolptu«;  * pl . bie  atpener. 

Iiexplae.  ärum,  f.  Stabt  in  ©öotien  am  fübl. 
'Ibgang  be«  $>clifon.  Xa».  1)  'Thcspias,  ädis 
»öotifdf;  »deae  u.  {Oie.)  bl.  Th.  bie  äßufen. 
i)  subst.  The»pien*es,  ium,  m.  [Hör. 

he»pi»,  is,  m.  ©egtünbet  bet  attifeben  Xragöbie 
hexprötia,  ae,  f.  £niibf<haft  in  Epiru«.  Xa». 
rtiexprötiu»,  adj.\  »übst,  -tll , m. 
hosprötus,  i,  m.  König  in  ber  Stäbe  b.  Pnteoli, 
»ob-  regnum  Thesproti  = Pateoli  Prop. 
hessülla,  ae,  f.  fianbfigaft  ©ricdjentanb«,  Xjbcf- 
nlien.  Tao.  I)  *-11011»,  adj.  iuga  ber  »ctg 
ßeliott.  2)  -Ins,  adj.  equites  Liv  ; *Tcmpe; 
victor  (».  äldfillc«  au«  ©gUpa  >»  Xhcffnlictt); 
ifpies  im  üngcr  be«  SltbiHe«;  *tela  bc«  5I<biHc«; 
pinus  bie  Wrgo;  *pube«;  »venena  3auberfräutcr; 
voi  3aubetfptutb,  *portcnta  fcbrcdlidic  0.  3«“= 
'freien  bdt>orgcbrad)te  Erfdteinungcit  (infofern 
tbeffalien  al«  ©atertanb  ber  3a“berci  galt); 
übst.  -11,  örnm,  m.  3)  *-ll»,  Ydis,  f.,  pl.  -Ydes, 
ulj.  u.  subst.  4)  Mus.  adj. 

Iiossälönica,  ae,  f.  (früher  Therme)  ©tobt  in 
Jtacebonien,  j.  ©alonitbi.  Xa».  subst.  -een- 
es, ium,  m. 

Iiestin»,  ii,  m.  König  in  ©tolicit  Ov.  Xa».  1) 
st  indes,  ae,  »i.  ber  männliche  »Kncbfommr  bc« 
tbefliu«,  b.  ‘Kclcagcr,  pl.  b.  ©lejrippu«  u.  Tojeu« 
fr.  2)  -stlas,  ädis,  f.  bic  Sollet  bc«  If)eftiu«, 
tltbäa  Ov.  Ifagct  Kaldja«. 

’licstorTdes,  ae,  m.  Sobn  be«  XbePor>  ber  SBei«: 
nelYdlnm,  ii,  n.  Stabt  im  pbarfaiiftbcn  ©ebicte 
i.  Xt)«flalien. 

iPtls,  Wis,  f.  Xotbter  bc«  Slctcu«  u.  ber  Tori«, 


©emablitt  be«  ißricu«,  312uttcr  bc«  SldjiUe«;  *ap- 
pell.  ba«  äße  er.  [©ol  Ct. 

ThTa,  ae,  f.  ©emnblin  be«  $>bperion,  äßuttcr  be« 
*thiSsiis,  i,  m [Wanne]  ein  gu  ffibren  be«  ©ac= 
<bu«  auSgefübrter  Meijen,  ber  SactbuStbor; 
nieton.  ber  tangenbe  Sb«t- 
Thiodaiimntin»,  adj.  Hylas,  ©obn  be«  Xb'°ba: 
ma«  (König«  ber  Xrpoper  in  ©piru«)  Prop. 
Thirmlda,  ae,  f.  ©tobt  in  fßumibieit  Sali. 
Thisbo,  1)  f.  Pyramus  1).  2)  f.  Thisbeus.  — 
Thisbeus  (-baeus),  adj.  ju  Xbt*6e  (Stabt  in 
©öotien)  gehörig,  tbi*bcifc&  Ot>. 

Tboii»,  antis,  m.»l)  König  in  Xauricn  (»gl.  Ijihi- 
genia)  Ov.  2)  König  auf  üemno«,  Sater  ber 
6t)pfipblc.  ®a».  Thoantln»,  iidie,  f.  Xod)ter  be« 
Xb»<fö  Ov.  3)  ©obn  be«  Slnbrämon,  König  ». 
Ätolien  Verg.  4)  ein  Troer  Verg. 
thölus,  i,  m.  [«■ölot]  Kuppelbatb  eine*  Xem« 
pel«  Verg.,  Ov. 

thörax,  äcia,  m.  [d-iigul- ] ©tuflbnrnifib,  (nteifl 
eine  ©Iatte  ».  äßetall  auf  bet  ©ruft;  »gi.  lorica); 
t©rnfttflb. 

Thörlus,  Slnme  einer  röm.  @en«;  Spurius  Th. 
Baibus  gab  tll  ».  &t)i.  rin  gemägigte«  Wderge= 
feg;  adj.  lex. 

Thot  ägbptifcbcr  91ame  be«  äßerlur  Cic. 

Thrücla,  ae,  f,  au<b  Thräce,  es,  ob.  *-ca,  ac, 
f.  bic  fianbftbaft  Xbracien,  j.  Wumiti.  Xa». 

1)  'ThrSelns,  ventus  ißotbminb,  animae  äiotb 

oftreinbc,  nad)  b?m-  Sorpettung  au«  Xbracien 
fommenb  u.  ber  Scbiffabrt  günftig;  ’ThreYclus, 
ob.  'ThrSelns,  adj.  sacerdos,  vatos  — Orpbeu«; 
subst.  tres  Verg.  Aen.  10,  350.  2)  Thrax  ob. 

Thrnex,  äcis,  m.  ber  Xbtaciet;  übertr.  ein 
©labiatot  in  tbracifeber  Jiüftung,  mit  Keinem 
runben  ©<bilbe  u.  frummem  Säbel,  gern,  mit  einem 
mirmillo  jufammcngefleDt;  bier».  subst.  Thrae- 
cYdTca,  örum,  n.  bic  SBajfen  eine*  Xbräj. 
8)  'Thraelssa  ob.  Thruessa,  f.  bie  Igra  = 
cicrin. 

Thrfiso,  önis,  m.  t)  ber  Sramarba«,  9Jame  bc« 
prablerifcben  ©otbaten  im  ©uttudien  bc«  Xereng. 

2)  ein  Sreunb  be«  fprafuf.  König«  .fjieromjmu«. 
ThrSsymSehus,  i,  m.  ©opbift  au*  Sbntcebon. 
Thrax  (Thraex)  f.  Thracia  2). 

Thrönlnm  (-nion),  ii,  «.  ©tabt  in  £olri«. 
thränus,  i,  m.  [&e<ivos]  erb«bener  ©ig,  Xbron, 
in  Skrfcit  b.  Suet.  Aug.  71. 

Thiiburslcnm,  i,  n.  ©tabt  in  fßuntibien  Tac. 
ann.  4,  24. 

ThüejdYdes,  is  u.  i,  in.  ber  berühmte  @ef<bi<bt-- 
fdjrciber.  Xa».  -dlns  u.  dGus,  adj.-,  subst.  so 
Th.  (pl.)  esse  £eute  toic  Xhucpbibe«. 

Tlifile  (Thyle),  es,  f.  eine  beit  SUten  felbft  Wenig 
belannte  3>tfcl,  entmeber  bie  Küfic  Sßotttcgen« 
ob.  3«tanb  ob.  äßainlanb,  bie  gtögte  ber  ©het-. 
lanb«infeln  Verg.,  Tac. 

thunnus,  thürens  etc.  f.  thynnus,  tureus  etc. 
Thürii,  örum,  m.  f.  Sybaris  2).  Xa».  -rinn», 
adj  t subst.  pl.  m.;  in  Thurinum  (».  sing.)  in 
ba«  Xhurinijdje. 

tliüs,  thasculiim  f.  tus,  tusculum. 
thfa  ob.  (jioeifilb.)  thyla,  ae,  f.  [Oön]  ein  wohl: 
rieebenber  Saum  = citrus  Prop. 

TliySinis,  tdis,  m.  ging  in  Epiru«. 

Tbyatirn,  ae,  f.  u.  -a,  örum,  tt.  ©tabt  in  £t)bien. 
Thybris  f.  Tiberis. 

Tliyestes,  ae,  m.  ©ruber  be«  Sllrcus,  mit  beffen 
©cnmhlin  er  buhlte  u.  ».  bem  ihm  bah.  bet 


838 


Thyesteus  — timeo. 


eigne  Sopit  gur  Speife  oorgejept  warb,  toeipalb 
fein  anberet  Sopn  'Jlgift^us  ben  Streu«  tötete. 
Tao.  a)_  Thyestäu*,  adj.  ft)  ‘Thyestiades,  ae, 
m.  «=  figiftpui. 

tliyiii  f.  thya.  — »Thylas  (gtoetfllb.),  adis,  f.  bie 

Tbyle  f.  Thule.  [©acipantin. 

Ihymbra,  ac,  /.  [Ibvpßga]  SBurftfraut  (Satn- 
reja  hortensis  L.). 

Tbymbrucus,  adj.  gu  Tppmbra  in  Iran«  ge- 
pörig,  tpgmbräiftp,  bap.  subst.  a ) Seinamc 
bei  Spott  Verg.  ft)  ein  Troer  Verg. 

tiifmum,  i,  n.  [döfxonl  Tppntian. 

Tbfnt.  örum,  tu.  tpracifcpe  ©ölflrftpaft,  bie  in  bent 
nötMicpcrt  Teile  ».  ©itponien  fitp  anfiebelte  Ct. 
Tao.  1)  Tliynla,  ae,  f.  bie  e.  ben  Tfjnniem  be^ 
roopnte  Sanbfipaft  Ct.  2)  adj.  *>nl&cus,  *-uis, 
ädis,  f.  *-uns. 

thynmis  (ititpt  thunn.),  i,  in.  [domoe]  ber  Tpun  = 
ftf tp,  jilures  annabunt  tb.,  im  Silbe  Hör. 

Thyöne,  es,  f.  ©lütter  bei  oiertett  Sactpu«,  0. 
einigen  mit  Semcle  ibentificiert.  Tao.  a)  Kiens, 
ei,  m.  =.  ©actpui.  ft)  *-ui4nus,  i,  in.  meton. 
ber  Sein  Ct. 

Thjreitli,  tdis,  f.  adj.  gu  Tpprc  ob  Tpprea 
(in  Slrgolii)  gehörig,  tppreatifep  Or. 

Thyrfum  (rium),  i,  n Stabt  in  Hfarnanien.  Tao. 
subst.  -rlonses,  ium,  m. 

thyrsus,  i,  tu.  [Hepans]  1)  fieber  Stengel, 
Strunl  2)  ber  mit  ®phtu  u.  fficintaub  um= 
tounbenc  Stab,  tocltpcn  ©actpui  u.  bie  ©actpam 
linnen  trugen,  ber  Xpprfni;  *bilbl.  ber  Sta  = 
tpel  Ov.  [-drtt4nl,  örum,  m. 

Thysdru,  ae,  f.  Stabt  in  Slfrila.  Tao.  subst. 

*ttISrn,  ae,  f.  u.  *tT4ras,  ae,  in.  [ndf»,  37, 
uagae,  ö]  morgenlänbiftpcr  Kopfftpmud,  Turban, 
tiaras  sacer  0.  ber  fürfllitpcti  Krone  Verg. 

Tlharunl,  örum,  in.  ©ölterftpaft  in  Stltcien. 

TTberls,  is  (»Thfbrls,  Tdi«>,  m.  ber  5lufj  Tibet 
in  3talien;  *Thybris  autp  ber  Xiberflufj  als 
©ottpeit,  ber  Tibergott;  attribut.  undae  (yil) 
Or.  Tao.  1)  -rin us,  adj.,  *pater,  deus  ber  Tb 
berflufj  als  ©ottprit,  ber  Tibergott.  ^iero.  subst. 
m.  a)  bet  Tibctflup.  ft)  ein  König  ttt  Stba,  0. 
mcltpcm  ber  Slug  benannt  fein  fott.  2)  *-rinis, 
tdis,  f.  adj. 

Tlberlus,  li,  in.  riimifdber  ©ornantc;  f.  Claudius 
6),  Rempronius  1)  2).  Tao.  -rlanos,  adj.,  Sud.-, 
• riölus , i,  m.  dem  , Tac. 

tibla,  ae,  f.  eigtl.  Srpirnbeint  notpen,  Stpien  = 
bein;  meton.  eine  nrfptünglitp  beinerne,  bann 
autp  0.  iRopr,  ipolg  ob.  ©letatt  gefertigte  u mepr-- 
fatp  gufammengefepte  ©feifc,  3lötc,  gcbräutplitp 
auf  bem  Ipeater,  beim  ©otteSbienfte,  bei  Scitpen, 
$oipgeiten,  gern.  im  pl,  weil  man  gern,  ju  gleb 
(per  3cit  auf  jtoei  burtp  ein  ©lunbftüd  ocrbunbe= 
nen  Tibicu  bltcS,  beren  eine  mit  ber  retpten,  bie 
anbere  mit  bet  linfen  §anb  gepalten  mürbe  (t. 
dextra,  Biaistra),  toictoopl  autp  gtoci  dextrae  ob. 
sinistrac  burtp  ein  ©lunbftiltf  oerbunben  tt.  ju= 
fammen  gefpielt  routben,  tibiarum  cantus;  mo- 
dulate  canentea  t,;  tibiis  canere;  ‘cantus  quo- 
mlae  t.;  im  SBortfpiel:  sinistram  fregit  t,  (©eilt: 
röpre),  duas  cum  dextras  (Jlötettröpre)  nraluisset 
perdere  Fhaedr.  5,  7,  8 f.  Tab.  tiblälia,  ium, 
».  ©tnben  um  baS  Stpienbein,  ber  SBärme 
toegen,  'Strümpfe’  Suet. 

tibieen,  tnis,  m.  [aus  tibia  u.  cano]  1)  glöten  = 
fpielcr,  ©feifer.  Sie  bilbeten  eine  3unf*  u- 
niaren  publici  u.  privati,  0.  jenen  hostiae  — ad 


tibicinem  (unter  Segteitung  0.  re.)  immeM« 
tur  Cic.  leg.  agr.  2 §.93;  t.  quia  probibiti  ipr 
ximi«  censoribus  erant  in  aede  lorda  resci  b< 
7,  30,  ö;  iron.  trimsit  idem  iuris  consultns.  2. 
bicinis  Latini  modo  b.  p.  bem  Kläger  bie  jjr 
mel  u.  bem  Seflagten  bie  ©peptioit  bagegen  t.t 
paltenb,  wie  ber  ftlötenfpieler  auf  ber  Süpiit  ix 
©orttag  ber  Stpaufpicler  beglcitenb  unttrfe; 
Cic.  p Mur.  § 28;  o.  ©lufit  überp.,  pl.  H< 
ep.  2.  1,  98.  2)  ©feilet,  Stüpe  eines  pwu;r' 
Or.  fast.  4,  695.  Tao.  a)  tibielnn,  ae,  f.  Jlt 
tenfpielcrin.  6)  tibieTnium,  ii,  n.  glötti 
TYbulliis  f.  Albius  t).  [f pie : 

Tibnr,  üris,  n.  Stabt  in  Satium,  berupmt  rotc'- 
ipret  ftpönen  Sage.  Tao.  1)  Tiburs,  tis,  aiy. 
subst.  -tos,  um,  m 2)  Tiburtinum , i,  » ns 
Sanbgut  bei  Tibur.  3)  »Tibiirnus, 
ad;.;  subst.  m.  Tibnrnus  =■  Tiburtus;  autp 
-tlnl,  örum,  m.  ft.  Tiburtes  Liv.  4'i  'Tiborte-. 
i,  in.  f.  2.  Catillus. 

Ticiuuiit,  i,  n.  Stabt  am  Jluffe  Ticinus,  j.  fs 
Oia.  — Ticinus,  i,  in.  Jlufj  in  Oberitolitn.  I 
Tcffitto;  -nensls,  adj.  [Sara 

Tifäta,  örum,  n.  ©erg  in  Kampanien,  uörb!  1 
Tifernnm,  i,  in.  1)  Stabt  in  Umbrien  am  ?ür 
2)  in  Samnium  am  ©erg  TifernuS.  — Ttfriw 
i,  n.  ©erg  in  Samnium  I.iv. 

Tigelllnus,  i,  m.  Sreigelaffener  beS  KaifeTf  Sn: 
TYgelllns,  ii,  m.  Plamc  jiocier  Shtfifet  1)  T Ss- 
dus  brr  ältere  Cic.  fam.  7,  24,  1.  AU.  13,49,1 
Hör.  sat.  1,  2,  3.  3,  3.  2)  T.  Hermogenei  M 
jüngere,  0.  bem  älteren  aboptiert  Hör.  sat  1,  s 
129.  4,  72.  9,  25.  10,  18.  80. 
tYglllnm , i,  n.  [dem.  ü.  tiguum]  Keiner  9t'- 
tcn.  — tignürlus,  ii,  m,  [ tignumj  ju  ben  8si 
Ten  gepörig,  faber  t.  gimmermann. 
tignmn,  i,  11.  ©allen  (lürjer  al*  trabt),  o 
Stüd  ©aupolj;  *cava  gaprjeuge 
Tlgrine«,  is,  in.  1)  König  in  ©rofeatmew 
Stpmiegcrfopn  be*  ©iitpribate*.  2)  beffen  Stb 
— TigrSnöcerta,  örum,  n.  u.  a,  ae,  f.  bie » 
Tigranc*  erbaute  ^muptflabt  0.  ©roparmemre  T»: 
tlgrls,  tdis,  ob.  is,  m.  u.  (bei  Titpt  ge».)  f !" 
ypis]  1)  *fber  Tiger;  autp  *©ame  beS  gtfm: 
ten  Tigcrpunbc«  bei  ?lltäon  u.  eine«  mit  fi»- 
Tigcrbtlbc  gegirrten  Stpiffei.  2)  m ber  Jlxi 
Tigrii  in  aften. 

Tigiiruii,  örum,  m.  ©ölferftpaft  im  peutige»  fcs 
ton  3ün<P;  adj.  -rinus. 
ttlln,  ac,  f.  Stnbf  Verg. 

TilliuH,  i,  m.  1)  Sopn  etnei  Sreigelajfenett.  *■: 
tper,  als  ©ompejancr  o.  Gäfar  aui  bem  S»"1 
geftopen,  natp  beffett  Tobe  feine  Senatorrnri:n 
toicber  beanfprutbte  Hör.  sat.  1,  6,  24  107.  fl 
Q.  T.,  Sega!  ßäfari. 

Timneiis,  1,  m.  1)  grictp.  Ipiftorifcr  in  Sufc 
2)  pptbagoreiftper  ©pilofopp,  8<itgeitojfe  bei  fl« 
natp  ipm  ift  ein  platonifipcr  Tialog  benannt.,  bi 
Sicero  in«  Sateiniftpe  überfepte,  0'  »eltper  Ufc 
fepung  ein  ©rutpftücf  fup  etpalten  pat. 
Timägcnes,  is,  in.  geleprter  u freimütiger  Sie« 
u.  ©eftpitptftpreibcr  gut  8«*  bei  ülupuRu} 
Ttmäeu»,  i,  m.  glup  im  Senettaniftpen 
Timor  o. 

ttmbfaetuB  [yxirtic.  0.  timeo  u.  facioj  (feit ) '* 
Surtpt  gefept,  erftpretft  quamvis  timeöd* 
libertas  Cic.  off.  2 §.  24. 
ttmeo,  ui,  — 2.  fürtpten,  beforgt  fei«  (® 
ülffelt)  alqm;  inter  se;  nihil;  multitudo 


I 


timentes  — Tirynthiua. 


839 


luidem  hostem  — sed  magis  iicr  immensura 
\lpesquo,  rem  — horrendum,  mctuebat  Liv. ; 
rihil  de  bello,  de  periculo;  de  re  publica  valde; 
l (B.  (eiten)  quo  quidom  genere  ego  nunquam 
..  Cie.  p.  Süll.  §.  59  j alcui,  alcui  rei  für  jc.; 
iibi,  suis  rebus;  fpro  alqo;  m.  ut,  ne  non  im 
hi  2>eutfd)en  'bah  nid)t’ , m.  ne  im  $eutfdjen 
ba&’;  nihil  minus  quam  ul  egredi  moenibus 
luderent,  timeri  poterat  tno  man  ne  erwartet, 
5 cm  Sinne  nach  fonftruiert  nihil  minus  fieri  p<me 
/ uam  ut  — ai iderent , putabatur  Liv.  28,  22,  12; 
■am  frumentariam , ut  eupportari  posset  ft.  ut 
•es  f.  etc.  Cats.  6.  O.  1,  39,  6;  m.  inbir.  grage^ 
a()  (öngfilicb  fragen)  quid  hoc  eit  negotii  Plaut.-, 
üaeertmn  hoc  quorsum  accidat  Ter.-,  quid  aga- 
tur;  baac  quo  sint  eruptura:  jugleid)  m.  (lat., 
lostrae  parti,  quid  hic  respondeat  Ter.-,  m.  inf. 
i d)  f djeuen,  auch  (Liv.)  m.  aec.  c.  inf.,  f. 
löfi&enbom  ju  Liv.  2,  7,  9;  *exterrita  pennis 
Ues  gab  feine  gurdjt  buref)  glattem  mit  ic  jn 
rrfettnen;  subst.  timentes,  m.,  Caes.-,  B Schiffen 
iaves  loca  ignota  plus  quam  hostem  timentes 
Liv.  10,  2,  12;  ‘partic.  tunendus,  furchtbar, 
rfjredlidj  reges  (nämtid)  für  bie  Untergebenen); 
lentes  grimmige,  vox,  iuvenum  examen  Eois 
»artibus  t.  Der  bem  cinft  bet  ißartbtr  nod)  ere 
,ittern  foü  Hör. 

Hilde,  adv.  m.  comp  u.  +*up.  [timidus]  furd|t  = 
am,  fdieu,  «agbaft,  betfutfam  cum  constan- 
*sr  ac  non  t.  pugnaretur;  t.  dico,  sed  tarnen 
licendum  est;  t.  vel  potius  verecunde,  — tl- 
ntdltna,  äti ■>,  f.  [GmidusJ  gurcbtfamf  ett  (alb 
labitueQe  Sigenjdjaft;  Bgt.  timor);  Schüchtern; 
jeit  cantio  et  t,;  ingenua  t,;  t.  et  ignavia; 
>1.  quantae  geidjen  B.  gurebtfamteit  Cic.p.  Mil. 

60.  — tYinldus,  adj.  m.  comp.  u.  tup.  [timeo] 
itrd)tjam,  fdjeu,  fdiiiditcrn,  bei)  infam  t.  ac 
remens,  ad  mortem,  in  labore  militari,  ani- 
uus,  ‘tergum,  *preces,  *na»is;  *m.  inf;  *m. 
len.  procellae;  subst.  matrem  timidi  (be4  8e= 
mdjtigen)  flere  non  solere  Nep.;  timido  quoque 
iddere  mentem  Hör.;  imbelles  timidique. 
i uiöleon,  ntis,  m.  forinti|ifd|er  gelbbett;  adj. 
ontöus  A’ep.  — TTmölns  f.  Tmolu». 

■nur,  öris,  m.  [tim*o]  1)  gutdjt  (alä  @efübt 
t.  temporärer  guftanb;  pgl.  metus,  timiditas) 
BefotgniS  belli;  repentinao  incursionis;  ab 
ilqo,  (feit)  de  illo  meus;  metus  ac  t..  feige 
Ifuttbt;  animi  Sali  Cat.  68,  3;  ft.  est  emen- 
lator  asperrimus  (ftbtiftlitbet  SJetle);  esse  in 
imore,  esse  magno,  minore  t.  (abet  magno  in 
. esse  gtofje  g.  nerntfatben);  fmagno  adversa- 
ios  t.  affieerc;  pervenire  ob.  venire  in  t.,  *ca- 
lere  t.;  t.  alcui  inicere,  meutere,  obicere,  fa- 
•ere;  t.  occupat  alqm,  praeoccupat  animum ; 
nagnus,  tantus  incessit  t.  etc.;  timore  exterri- 
us,  perterritus;  quo  (=  cuius  rei)  timore  per- 
erriti;  t.  alcui  cripere,  t.  abicere,  se  ex  maxirno 
. colligere;  t,  ne  Verg.,  Liv.;  t.  facere  ne  Liv. ; 
mihi  nt  t , *tantus  t.  fuit  m.  inf;  in  timore 
um  Liv.,  subcst  t.  m.  acc.  c inf  Cic.;  omitte 
imorem  fürchte  bicb  nicht  Cic.;  pl.  privato  sunt 
■ppositi  t.;  *t.  inter  et  iras  Hör.  cp.  1,  4,  12; 
n«bef.  tcligiöfe  gutebt,  Zeitige  (Sc^eu  re- 
igio  timorque;  verecundia  maiestatis  magistra- 
uum  timorem  vicit  Liv  2,  36,  3;  *deorum.  2) 
bet  gurd)t  ettegenbe  ©egenftanb,  Stbteden 
uagnus  uterque  t.  latronibus;  Aventinac  sil- 
ae;  noctis  timorcs;  auch  ein  guttbt  crwedcn  = 


bet  guftaitb,  in  summo  t.  in  ber  brobenbften 
Sage  Nep.  Alt.  11,  5;  al«  ©oltbeit  Cic.  n.  d.  3, 
17;  •petfon.  m.  Minae  oerbunben. 

Timotheus,  ei,  m.  1)  Sohn  bei-  ftonott , atben. 
gelbbett.  2)  ein  SRufifet  au«  SRilet. 

tinctilis,  e,  adj.  [tingo]  Botin  etm.  einge» 
tauebt  witb  Oc. 

tTnea,  ae,  f Flotte  Hör.;  bem  Sienenwacb« 


tingo  (nitbt  tinguo),  nxi,  nctum,  3.  [Wy/m]  1) 
benedeit,  anfeuditen,  beftreifben,  eintau; 
djen  tunica  sanguine  Centauri  tincta;  fgladios 
veneno;  *ora  lacrimis,  *pavimentum  mero;  *te 
meis  pocnlis  neben ; *se  Oceano,  *Oceani  aequore 
tingi  (b.  Sütengeflitit) ; bej.  färben,  röten  *tem- 
pora  fuco;  *vestem  rubro  cocco;  *ora  rubor; 
subst.  tincta,  örum,  n.  ©efärbte«,  Sunte« 
Cic.  legg  2 §.  45.  2)  tp.  tinctus  alqa  re  btt 
einen  Änftiid)  B.  etm.  bat  orator  sit  mihi  t. 
literis;  Laelia  patris  elegantiä  t, 
tinnimentum , i,  n.  [tiiinio]  (Deflingcf  Plaut. 
— tinnlo,  eigtf.  tlingeln,  Ilimpetn,  (djeHen 
tintinnabulum  Plaut.  2)a B.  a ) laut  fdyreien, 
fingen,  bieObtett  Boll  febreien  nimium  iam 
Plaut  -,  Irans,  tetflingen  laffett.  b)  (ÄonBetf.) 
mit  fflelb  flimpetn,  blecbcn,  «ablen  ecquid 
Dolabclla  Cic.  AU.  14,  21,  4.  J5a0,  A)  tinni* 
tus,  us,  m.  Klingeln,  ©eflingei  ’strepit  as- 
siduo  t.  galca;  *tinnitus  aeru  repnlsa  dabunt; 
tp.  +B.  ber  Siebe,  pl  28ottge!lingel  Gallionis. 
B)  tiunülns,  adj.  Itingenb,  ftbeiienb  *sistra, 
*aera.  C)  tintinnübüluui,  i,  n.  Klingel, 
Scbelle  Plaut. 

tlntiiin&cül'is,  adj.  ftintinno]  eigtl.  Mingtitb, 
t.  viri  — bie  bettlet,  Belebe  ben  Sflaaen  Scbeb 
len  anlegtcn  Plaut.  — tintino,  1.  [tebupl.  au« 
tinnio]  Hingen  Ct. 

tinus,  i,  f bet  (otbeetattige  Stbnecball  Ov. 
Hppölu  (tipula),  ae,  (.  eigtl.  bie  Söaffetfptnite, 
balp  b.  einem  febt  leichten  ©egenftanb 
Plaut. 

Tireslas,  a«,  m.  bltnbet  ffia£)tfagct  ju  Xbeben. 
TlrTdätes,  is,  m.  Slame  ntebretet  Könige  in  Hx-- 
menien. 

tiro,  öuis,  m.  1)  Sielt  ut;  au*  al«  adj-,  exerci- 
tus,  milites;  bab  a)  übetb-  Sleuling  in  itgenb 
einet  Sache,  Slnfänget  in  alqa  re;  scientiA; 
homo  non  aetate,  sed  usu  forensi  atque  exer- 
citatione  t.;  ft.  gladiatores  ob.  gludiutorum. 
b ) jebet,  ber  juet^  in  ba«  öffentliche  Sieben 
einttitt  *tironum  frequentia;  snb  patribus 
dru-is  tironum  Hör.  II)  Slame  eine«  gelehrten 
gteigelaffenen  be«  Sicero.  ®an.  A)  tiröcTniiim, 
ii,  n.  fbet  etfte  KtiegSbienft,  bie  militätiftbe 
Unetf ab ten beit  propter  cxercitus  paucitatcm 
et  t.;  t.  (pl.)  ponere,  sub  militia  patris  tiro- 
cinii  rudimenta  deponere;  meton.  bie  jungen 
Solbatcn,  Siefruten  Liv  40,  36,  t2.  Sab-  a) 
(Liv.)  Unerfabtenbeit  eine«  Sleuling«  iuve- 
nis.  6)  ba«  etfte  öffentliche  Stuf  treten  in  L. 
Paulo  accusando  t.  ponere  Liv.;  tut  iilios  suo 
quemque  t.  (bei  Stnlegung  ber  toga  virilis)  in 
forum  deduceret.  B)  dem.  tiruncfilus,  i,  m. 
junget  Anfänger,  Sleuling  in  etm.  -fmiles; 
im  Kaufen  Plin  ep.  3,  «,  4. 

♦Tirynthlng,  adj.  «u  XirtjnS  (Stabt  in  ätgoli«, 
bo  ^erfulc«  ctjogen  fein  jottte)  aebötig,  bab- 
ben  $etluie«  betreffenb,  be«  fietfule«  tela, 


840  Tirynthia  — 

heros,  hospcs  u.  bl.  T.,  .§erfule«;  *Tlr)nthia, 
8lfm  eite. 

(1b  j.  tu. 

TisTphöne,  es,  f.  [7'ienpo'v»)]  bie  9{ä cfjertu  be« 
Slorbe»,  eint  bet  guriett.  Tao.  -neu»,  adj.  ft  r n f = 
bat,  oetbtecpcrifcp  tempora  Ott. 

Ti«sen*e8,  ium,  m.  bie  Sinwopner  bon  Tiffe 
(in  Sijilien). 

Titan,  ünis  (bist».  latinifiert  Titäuus,  i,  m.)  1) 
gern,  im  pl.  TitäneH  ob.  -nl,  ba«  ältere  ©öltet- 
gefcplecpt,  jed}«  <Söfjne  be«  Uraitu«  u.  bet  ®äa, 
roelipc  unter  Saturmi«'  (ftrono«’)  Änfnbrung  ifjren 
SBatcr  Uranu«  0.  Tprott  ftütjtcu,  felbft  aber  bet 
jpertf^aft  be«  Saturn  u.  hierauf  be«  fjupitet  wei-- 
epen  mußten.  2)  im  sing,  ein  t>.  einem  Titanen 
abflammctibc«  ©ötterwefen,  bcf.  *bct  Sonnengott, 
Sopn  be«  fjpperion.  S)  appell.  ein  ©tei«  Plaut. 
Jpictö.  o)  MäniScus,  adj.  V)  *-tänIs,  Ydis,  f. 
subst.  a)  Circe , lobtet  be«  Sol.  ß)  Ipcttt«, 
Srfjwcftcr  bet  Titanen,  c)  Minlns,  adj.;  bao. 
*mbst.  -tania,  ae,  f.  a)  ffiirce.  ß)  Satona  ob. 
Tiana.  y)  pjgrrpa,  Snfetin  be«  3apetu«. 
Tithünns,  i,  m.  ©emapt  bet  Sluroia,  bie  ipn  jum 
§immcl  entführte  u.  )War  ewige«  Sieben,  aber 
niept  etoige  Qugtnb  für  ipn  erbeten  batte.  Tao. 
’-iiiiis,  adj.  coniux  u.  bl.  *Tithonia  Tlutora. 
TYtles , ium,  m.  [Titus,  Sotnamc  be«  Tatiusl  u. 
bao.  TTtlenses,  ium,  m.  f.  tribus  1);  *colUct. 
Tltiens}  ogl.  SBeißenborn  )U  Liv.  1,  IS,  8. 
titillütio,  önis,  f.  [titillo]  ba«  Sipeln  volup- 
tates,  quibus  quasi  t.  seusibun  adhibetur; 
non  cst  voluptatum  tanta  quasi  t.  in  sensibus. 
titillo,  1.  titeln  voluptas,  ejuao  quasi  t.  sen- 
sus,  ut  ita  dicam;  multitudinis  levitatem  volup- 
tate  quasi  t.;  tp.  *ne  tos  titillot  gloria. 

TtUus,  1)  Sextus  T.  patte  einen  fo  tanjmäßigcn 
©ang,  baß  ein  Tan)  nach  ipm  benannt  toarb. 
2)  T.  Septamius  f.  Septimius  1).  TaO.  Tltlus, 
adj.,  lex;  nodales  ein  o.  fabinijtpen  Könige  Titu« 
Tatiu«  perrüprenbe«  ‘ilricftertotlcginm  Liv. 
titfvlllicium,  ii,  n.  eigtl.  ffafer,  tp.  Bagatelle 
Plaut. 

tttübantor,  adv.  [titubo]  Kaff,  nur  bilbl.,  f(pwan  = 
fenb,  unfieper  posuistis  onim,  atque  id  tarnen 
t.  et  strictim.  — + tYtiitmntla,  ae,  f.  [titubo] 
ba«  SBanlen,  linguae,  oris  ba«  Stammeln.  — 
Utühätlo,  önis,  f.  [titubo]  bilbl.  ba«  ScpWan* 
fen,  bie  Serlegenpeit  de.  de  t'nr.  2 §.  41.  — 
t'fbftbo,  1.  1)  toanfen,  niept  feft  fiepen,  tau= 
mein  (mit  vejug  auf  bie  ihren  Ticnft  oerfagen= 
ben  ffüße,  0.  bem,  wclcper  jufammcnjuftnlcn  biopt, 
inSbef.  0.  Scttunfencn)  *iucro  somnoque  gravi«; 
*titubantes  artus;  ‘titubanti  pede;  *titubata 
vestigia  roanfenb  geworben,  Wanfcnb.  2)  tp.  a) 
in  bet  Siebe  anftoßen,  flamm  ein,  ft  öden  Lici- 
nius  titubans;  ment«  ae  lingua  titubante.  b) 
(Plaut.,  Net>.)  fdjroanfcn,  ratlo«,  betroffen, 
betteten  fein,  c ) [tolpcrit,  ftrautpcln  ne 
quid  titubet  71er.;  si  quid  titnbatum  est;  si 
tantulum  oflFensum  titubatumque  sitj  verbo; 
*cave  ne  titubes  etc. 

ttti’ilus , i,  m.  1)  9tuf  = , 3nfe^r*ft  nominis; 
aram  cum  ingenti  rerum  ah  se  gestamm  t.; 
*ire  per  titulum  vetiti  nominis  einen  Ocrbotencn 
9tamen  barauf  fepreiben;  *per  t.  roemoresque  fa- 
stos 3nfdpriftcn  auf  Statuen,  Triumphbogen  tc.; 
*qui  stupet,  in  t.  et  imaginibus;  ‘quorum  (ber 
fcilgebotcncu  Stlnüen)  t.  per  colla  popendit.  3n«= 
bcf.  o)  *t®rabfcprift.  b)  Überfdprift  an  einem 


togat&rius. 

jU  oerfaufenben  .fmufe,  ?I  nftplaq  *ite  tubis 
perium  sub  titulumqne  lares  werbet  bttttb  I. 
feplag  feil  geboten;  tlegit  titnlnm  auditoq-j  j 
retio  etc.;  hic  t (8u«tufi  bona  bostiliter  tb 
endi  Liv.  c)  eine  Tafel  mit  ber  gor* 
eine*  ©elflbbe*  t.  proposito  Siurt.  Cat.  11  ; 
ber  Titel  o)  ber  cbrenoollc  9iame,  ffibrt: 
titel,  IRupm  consulatus;  hic  t.  insignisetge 
eher,  ‘comugis;  *serratac  pubis  Achirae  bie  - 
gerettet  ju  paben;  sicut  penes  C.  Lutatium  ppc- 
runici  perpetrati  belli  t.  fuit,  ita  pen-- 
buius  fucrit  Lir.;  *nec  t.  intercipo  no-tre. 
•scclus  ob  t.  (Spren)  admittis  inanes;  *per  i 
ingrodimur  tuos  befingen  beitte  Serbien fte;  ttitai 
victoriae  inflatus;  *tc  mortis  habere  n»ea<-  br 
matt  o.  bir  fagc,  bu  feift  Sepulb  an  meinem  So!* 
b)  Wnfepctt,  ©tan)  tantse  gloriao  Lir.;  Ttt! 
pöngefdpilb,  Slorwanb  haud  parva  res  ssbt 
prima  specie  minime  atroci  ferebatur;  quem  ‘ 
praetenderitis , sub  t.  aequandarum  legtnr. 
quamquam  is  egregius  t.  esset  Liv.;  t.  faeisv 
speciosus  praeferebatur  Curt. ; erat  hic  quid«. 

t.  cum  Graecis  coSundi  Just. 

TTtürln»,  ii,  m.  fiegat  be«  Cäfar  in  ®atlicn.  Xc 
Titus  f.  Flavius  3)  [ad j.  -ßnns  Ste 

Tttyos,  i,  m.  Sopn  be«  3upitrr  u.  ber  51er; 
weil  er  fiep  an  flatoitn  oergrijftn,  in  ber  Btt* 
weit  oon  ©eiern  an  feiner  ftets  maepfenben  Seht 
benagt. 

Tityrns,  i,  m.  Slamc  eine«  Wirten  Verg.  Set 
meton.  o)  ein  §irt  Verg.  b)  ® ergil  WH 
Prop.  2,  34,  72.  [ein  Sbltulrt  Vet) 

TmÄriis  (Tmaros),  i,  m.  1)  SJerg  in  Spiral  . 
Tmöltts  (’Ftmölus),  i,  nt.  ©ebirge  u.  Stabt  g 
£t)bien  Tao.  1)  *Tmöllus,  adj.  ; subst.  (tc » 
vos)  ber  tmoliftpe  ©ein  Verg.  2)  subst.  Tue- 
lites,  is,  m.  ein  Tmolite. 
tftcullio,  önis,  m.  [roxdg]  SBucpercr,  orrädk;" 
Cic  Att.  2,  1,  12. 

töfTnus,  adj.  [tofus]  au«  Tuffiein  Suei. 
tüfns,  i,  m.  Tttfftcin,  .hoben, 
töga,  ae,  f.  [tego]  bie  Toga,  ba«  an«  titn 
palbrnnben  Stüde  wollenen  Tutpe«  brftepenbe,  trcr 

u.  Oon  bem  §alfc  bi«  an  bie  güpe  berabwaBes.' 
Obergewanb,  wcltpc«  fo  nmgeworfett  warb,  hi 
ber  Hnfe  8rm  barin  wie  in  einer  29inbe  rst‘ 
mäprenb  bet  reepte  Hrm  frei  war;  Tracht  bei  S; 
mer«  in  griebenljeiten,  wenn  et  öffcntliip  etftte 
nominis  et  togae  oblitus,  arta,  exigua,  triir 
ulnarum,  crassa,  tenuis  Hör.  3n^«r  t-  P®1 
purea  ber  Könige;  praetexta  f.  praetexo;  pm 
bie  unoerbrämte,  al«  Kleibung  ber  Shtpfbctnr  r 
u.  ber  3ünglinge,  wenn  fie  in?  mämtlitpc  Stet 
traten,  bap.  auep  virilis  genannt;  *lil>er»  = rtr- 
lis  wegen  ber  babuttp  erlangten  größeren  grribr 
attd)  liberior  t.  ob  vestis;  candida  f.  candic  ■ 
tus;  sordida  f.  sordidus;  pulla  f.  2.  pnllns;  *Bi 
täte  togam,  bie  toga  praetexta  mit  btT  tor- 
virilis  ocrtaufcpcit ; itbertr.  Afrnni,  bie  fabula  r- 
gata  be«  Wfrattiu«  llor.  ep.  2,  t,  67;  metet 
bet  griebe,  cedant  arnta  togae  Tiept.  b (V 
in  Pi».  §.  73;  aud)  »ünfie  be«  griebfit 
bcf.  SSerebfamfcit  togä  enitescere  Tac.;  r btt 
öffentlichen  Tpätigfeit  auf  bem  gen* 
t.  et  forum  placucre  Liv. ; in  t.  negotii»;* 
versatur  Plin.  ep.  b)  eine  SJuplbirnc  (tre! 
biefc  bi«w.  ft.  ber  iptieu  unterfagten  stola  r* 
toga  trugen)  Tib.  4,  10,  3. 

Tao.  A)  tögSUrlns,  ii,  m.  ein  Sepaufpielet  ii 


togatus  — tollo. 


841 


■inet  fabula  togata  Suet.  B)  tögntus,  adj. 
nit  einer  loga  belleibet,  baf|.  o)  al«  Bc- 
,eichnung  be«  römifchcn  Bürger«,  im  @gf.  bc« 
Jticht  iHömct«  unus  o togatorum  numero:  mul- 
itudo  togatorum;  *gens  bie  fflömer;  im  Weiteften 
Sinne  fiberl).  alle,  bie  latcinijef)  (preßen  Cic. 
le  or.  3 § 43;  ancilla  bie  gewefene  Sflaoin,  bic 
ibortina,  bic  al*  foldje  über  ipre  Inuitn  bie  loga 
ragen  bttrfte  Kor.  sat.  1,  2,  63;  in«bef.  a)  to- 
rata,  sc.  fabula  ba«  nationale  Cuftfpici  ber  SRö* 
ncr,  in  welchem  bie  $erfonen  Körner  waren  u. 
lut  röm.  Stoffe  bei)  anbei  t würben  (®gf.  palliatn). 
J)  *einc  öffentliche  fflulilbirnc  ff.  toga  6)1. 
4 Gallia  f.  Gallia  1)  1).  6)  ba  bic  toga  bic 
5rieben«traeht  war,  t>.  bent,  bet  im  Trieben 
ebt,  ein  Slmt  ucrwaltct  cui  uni  togato  (se- 
latus)  supplicationem  dccroverit;  aupplicatio 
,. } qui  t.  rei  publicae  praefucrunt  (®gf.  im- 
•oratores.  C)  tögrfila,  ao,  f.  frfem.j  Meine, 
(l)le(ptc  toga.  fj.  3ülp'ih  Tac. 

»ibttcum  (Tolp.),  i,  n.  Stabt  in  Gallia  Belg., 
dlänns,  i,  m.  ftlufj  im  finnbe  ber  Sabiner  Op. 
ileräbtlis,  e,  adj.  m.  comp,  ftolero]  1)  erträg  = 
ich,  leiblich  orator;  Minucius  cnm  iam  an- 
tea  rix  t,  fuisset  secundis  rebus  uc  fuvore  vulgi; 
■ondicio,  amicitia,  tolcrabilior  »ervitus;  qni- 
>U8  aspera  qnondam  visa  maria  facies  et  non 
..  nomen  Verg.  (anbctc:  numen);  **«6*1.  n. 
sing.  medium  et  t.  2)  (feit.)  wer  leid)!  er* 
rügt  paulo  qui  est  homo  t.  7er.  Bob.  tälc- 
abflner,  adv  = toleranter,  w.  f. 
ilcrandna,  adj.  [tolero]  erträglich  Ltv.  — 
olerans,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  \partic.  o. 
olero]  ertragenb,  bulbenb  penuriae  toleran- 
issimus;  flaborum.  Da»,  a)  toleranter,  ade. 
)Cbulbig  pati  dolorem,  illa  ferre.  6)  tö- 
lerantla,  ao,  f.  gäljigfeit  ju  ertragen,  Grtra* 
iung,  ©rbulbung. 

ileritlo,  6ms,  f.  [tolero]  ba«  Getragen,  ®r  = 
tulben  Oie.  fin.  2 §.  94.  — lölcrftUöra,  adj. 
■omp.  [ partic . B.  tolero]  n.  pl.  annehmlicher 
Tac.  an«.  12,  11  (jefjt  lnetiorab 
ilero,  1.  tragen,  bab.  1)  erttagen,  erbulbett, 
iu«halten  (ein  fieibett  mit  Kraft  u.  Wu«bauer) 
liemem;  forti  animo  infam  militiam;  inopiam 
iianuum  mercede-,  famem  (erträglich  machen) 
ilqa  re;  ( Plaut.)  egestatem  alcis  erleichtern; 
ributa  aufbringen,  beftreiten;  (Plaut.)  munia 
icinen  Pflichten  genügen;  dolor  res  est  ad  pa- 
iendum  tolerandumquo  difficili«;  nt.  acc.  c.  inf., 
fm  inf ; paulo  etiam  longiua  tolerari  (e«  au«* 
gatten)  posse;  fin  penatibux  iisdem.  2)  Ein- 
bringen, notbürftig  erhalten  equos,  equi- 
latum.  3)  ernähren,  unterhalten  vitam; 
tcorpora  oquorum. 

oletnm,  i,  n.  Stabt  in  Spanien,  j.  lolcbo. 
lab.  sahst,  -täui,  örum,  m. 
dleno,  önis,  m.  [tollo]  Schwungbalten, 
Schwengel,  al«  Belagerung«mafehinc. 

>llo,  sustüli  (tulit  Suct.  Aug  63),  sublätnm,  3. 

1)  emporheben,  in  bie  $jbhc  bringen,  auf* 
cichten,  er»,  aufheben  alqm  iacontem,  in 
-olliim  Plaut.-,  saxa  de  terra;  *humo  lumina; 
re  a terra  altius  (b.  Bflanjen);  *se  (auef)  B.  2a* 
ger);  *se  ad  anras;  *in  maloR  parata  cornua; 
tpahnas  ad  sidora;  *AUrr  caoli  qui  sidera 
räqt;  dnm  — comes  ego  te  t.  (heben  tt.  auf- 
recht halten)  possnm  Ltv.  22,  49,  7 ; oculos  pact- 
um; *aurem  (b.  fmttb)  fpipcu;  manus  (in«bcf. 


al«  fflebntbc  ber  Betwunberung),  vehementer  ad- 
mirans  — ut  etiam  manus  saepe  tolleret;  »ustu- 
limus  manus  et  ego  et  Baibus;  auch  al«  Reichen 
ber  ltngcbulb  u.  Öberfättigung  acl  caehim  sublatis 
manibus  Kor.-,  tmanus  ad  doos;  *verticem  (b. 
ber  SHuhmfucht);  *late  conspicuum  (prolept.)  v. 
(in  Bejug  auf  Seichthum  it.  Bracht);  sortes  Riehen ; 
alqm  in  cruccm  Itcujigen;  ancoras  lichten ; ignem 
(al«  Signal)  auffteigen  taffen;  ignis  e speeula 
sublatu8;  in  caelum  vos  umeris  nostrie;  *freta 
aufregtn;  *verba  oadentia  aufgreifen  u.  barauf 
al«  etm  SBichtige«  aufmerffam  machen;  *hoc  tibi 
dictum  tolle  memor;  verba  iacentia  c medio. 
3n«bef.  a)  in  bie  .?iöhc  bauen,  tectum  altius. 
6)  aufheben,  aufnehmen,  mit  fidf)  nehmen 
alqm  in  currum,  in  equum,  ad  se  sc.  in  navem  ; 
sublatis  rebus  eommigrant  ltomam;  *Pergama 
leviora  tolli  f.  levis  1);  b.  fJaljrjeugcn  cinneh- 
men,  an  ®orb  nehmen. 

2)  tp.  a)  erheben,  erhebeub  nergtähern, 
borheben,  beben,  erhöhen  clamorem,  ca- 
chinnum,  ululatum,  *clamores,  gemitum  ad  si- 
dera;  »comoedia  vocem  höhet  erheben;  *undiquo 
magnus  clamor  se  ad  auras;  *minas  mit  entpor- 
gehobenem  Raupte  eine  brohenbe  Stellung  anneh’ 
men  ft»,  ber  Schlange);  Hcrculem  in  caelum  for- 
titudo;  Komulum  ad  dcos  immortales;  alqm; 
laudes  alcis  in  astra;  *olqm  in  astra;  *avos  spo 
in  tantum  in  fo  glanjenber  Hoffnung;  'gloria 
alqm;  alqd  dicendo  augere  et  t.  altius;  nni- 
mos  ein  hochfahrenbe«,  trofcigc«  SScfcn  annchmen; 
omnis  üispanin  animos  fcch  erheben  Jap.  ; sub- 
latus  alqa  re;  t,  alqm  pubm.  aufhelfen,  ju 
®hreb  berhelfen;  *alqm  honoribus  burch  tc.  ber- 
hcrrlichen.  6)  einen  ®cbeugten  empor*,  auf* 
richten  animum,  omino  beit  SJlut  (ftch  ob.  au* 
bereit)  beleben;  *amicum;  quibus  rebus  omnibus 
sublatus  Caes.  b.  C.  2,  37,  2.  c)  (feit.)  auf  Ob. 
über  fich  nehmen  quid  onorts;  poonas  leiben 
Cic.  n.  d.  3 §.  82.  d)  ein  SHnb  b.  ber  ffirbe  auf* 
nehmen,  jum  3*i<he".  baft  man  e«  anerfennen  unb 
ctjiehen  WiD,  bah.  ein  ffinb  anerfennen  ob.  er* 
jiehett  quod  erit  natum,  ) Hierum  Plaut.-,  auch 
B.  ber  ÜJtutter,  si  quod  peperissem,  id  educarem 
ac  tollerem ; ego  — moritnros  scivi  et  ei  rei 
(baju)  sustuli  Enn.  b.  Cic.  Tusc  3 §.28;  *non 
ita  me  genitor  sublatum  crudit;  übertr.  Äin* 
ber  b.  einer  3ratt  erhalten,  mit  tc.  jeugen 
liberos  ox  Fadia;  (Suct.)  ex  Scribonia  luliam, 
ex  Liria  nihil  liberorum,  sublato  filio  Norone 
ex  Agrippina. 

3)  Wegnehmen,  *hc6en,  *btingcn,  *führcn, 
*fchnffcn,  entführen,  entfernen,  beneh 
men,  eigtl.  u.  bilbl.  praedam;  frumentum  do 
area;  simulacra  e templo;  aolem,  amicitiam  o 
mundo;  hominem  ex  hoinine  bem  SJenfchen  atlcä 
nehmen,  wn«  ihn  jum  TOenfchen  macht;  *quan- 
tumvis  tolle  nimm  mit;  i>ecuni&  societatis  sub- 
latA  erhoben  Caes.  b.  c.  3,  103,  1;  *mcbial  tolli 
fich  Bou  hinnen,  babon  begeben  in  arduos 
Sabiuos.  tollamus  equis;  alqm  ab  atriis  I.ici- 
niis  in  Galliam;  *alqm  fugä  entführen;  *alqm 
denso  aifre;  *mnlta  ex  oculis  entrüefen,  entjiehen; 
•virtutem  ex  oculis  sublatam  quaerimus;  *iter 
(bie  Beforgniä  wegen  tc.)  triste  sublatum  ex 
animo  puellae;  *curas  c pectore  Oerhannen; 
*cupidiuem  uvae  immitis  'fleh  bergehen  laffen’; 
*minas,  *dolos  jparen;  mensam  wegräumen,  ab* 
beeten,  (Hör.)  patinam,  hos  cibos;  milit.  t.  t. 


842  Tolosa 

Bigna  jum  Ü)i<u(dje  nufbreifjm;  t.  dubitationem, 
suspicioncm,  orrorem,  spem,  Innerem  benehmen; 
controversias;  *gloriain  cittjicljcn ; aublato  (und) 
Vluftjebunß)  Areopagoj  flibertatem;  *caede9  et 
rabiern  attStilgen,  ‘qucrelas  cnbeit;  *virtute  ca- 
rcntia  ba8  Kraftlofe,  Biaite  roegbringen,  befeitißcn ; 
•cum  flneret  lutulentus  (Lucilias),  erat  qnod  t. 
veiles  »a8  man  f)ätte  tilgen  mögen,  itmS  man  »cg- 
gcmünfdjt  hätte;  tempua,  diem  dicendo  burd) 
langem  Sieben  »egnehmen,  is  dies  est  intercos- 
sione  snblatus  ging  berieten;  tsignnm  inter- 
dicto  Bublatnm  est  unterblieb;  sublato  auctore 
unter  Btrfdjweigung  be8  Ängcber«  Sali.  Cat. 
23,  4;  prägn,  au8  bem  ©ege  räumen,  »eg« 
räumen,  ocrnidjten,  aufhebcit,  befeitigen, 
tilgen,  unmöglich  tnadjeit  alqm  e,  de  medio 
ob.  bl.  t,;  deos  baä  Safetn  ber  ©öttcr  leugnen; 
comitia;  nomen  er  libria  au8ftrei(f|en ; mendum 
scripturae;  Carthaginem  et  Nnmantiam  fundi- 
tus  jerftören;  atirpem,  Aetolorum  gentem;  *Ti- 
tanaa  immanemqne  turbam  fulmine  cadueo  nie« 
bcr Werfen;  *regea,  sacramentum , fidom  (bttt 
firebit),  memoriara  rei,  legem,  dictaturam  fun- 
ditus  e re  publica;  aimulatio  t.  iudicium  veri 
idque  adulterat. 

Töloaa  (Toloasa),  ae,  f.  f.  Volcae.  Sau.  a)  Tö- 
losänna  (Tolosa.);  (Just.)  -sensls,  e,  adj.  b) 
subst.  -sätes,  inm,  m. 

Tolpiäcum  f.  Tolbiacum. 

Töluinniiia,  ii,  m.  1)  f.  Tullus  4).  2)  ein  SMS* 
faget  Verg. 

tfilütlm,  adv.  [tollo]  im  trab  Plaut. 
ftOmentum,  i,  n.  Bolfterung. 

Tömls,  tdia,  f.  Stabt  in  Untermöficn  am  fd)»ar= 
$en  Bieere,  und)  ber  Sage  ber  Ort,  »o  Blcbca 
ihren  S ruber  fflbfgrtuä  jerfdjnitt  [r tp*»],  Berban* 
uungSort  beS  Ooib.  San.  1)  subst.  Tömitae, 
ärum , m.  2)  -mitänus,  adj. 
tondco,  tötondi,  tonsum,  2.  1)  fdjeren,  ab* 

fcfjeten,  rafieren  *foves,  *lanae  tousae,  bar- 
bam  et  capillum,  'tonsa  cutia,  *arboa  tonaa 
comam;  *f reflex.  fi dj  feieren  ob.  feieren  laf* 
fen.  2)  tp.  a)  abfdjcrcn,  glatt  madjen,  fdje* 
ren  saltatrix  tonaa  (o.  Smn'ul  OabiniuS,  ber  (ich 
ju  fcljr  pupte);  ’ilex  tonsa  bipennibu«.  b) 
♦mähen,  abmähen  aegetem,  prata.  c)  *ab* 
rupfen,  abpflüden,  abfreffen,  abweiben, 
ab*,  befihneiben  comam  hyacinthi;  violas; 
corona  ob.  oliva  tonsa;  iecur  rostro;  campum; 
tonaia  in  vallibus;  brachia  (ber  Ulme),  d) 
prellen,  berauben  alqm  auro  uaque  ad  cutim 
Plaut.-,  regna  paterna  comft  purporeä  Prop. 
töiiTtrufills,  e,  adj.  [tonitruaj  »um  Sonnet 
gehörig,  libri  b.  Sonnet  u.  beffen  Botbebeu* 
tung  hanbelnb  Cie.  — tönTtrus,  ns,  m.  u.  (ber* 
altet)  töiiYtruum,  i,  n.  [tono]  Sonnet,  all. 
tonitrn  Vera. ; n.  pl.  tonitrua;  acc  pl.  tonitrua 
Ov.\  tonitribus;  *©e»itter»olfe. 
tönoj  ui,  Iturn,  1.  bonnern,  tonat  cä  borniert; 
cui  inennti  conaulatum  (bei  feinem  ©intritt  in  tc.) 
cum  tonuisact  Liv. ; 'Iuppiter  tonana , tona- 
bat;  audj  bl.  ’Tonans  ber  Somterer  «•  3upiter; 
♦equi  am  SBagen  beS  3upitcr.  §terB.  a)  *ftarf 
erfdjallen,  erbröhnen,  tradjen  caelum,  fra- 
gore,  t umul  tu;  horrificis  iuxta  Aetna  ruinis 
Verg.  b)  bonnern,  b.  SRebtter  nunquam  (Peri- 
cles)  ab  Aristophane  t.  dictua  esset  Cie.  or. 
§.  29;  »eloquio;  b.  $anttibal  Komano  bello  Just. ; 
0.  ber  Siebe  toratio;  ‘qualia  Pindarico  spiritus 


- torpeo. 

ore;  audj  *fjerbonnern,  bonnetnb  antnfei 
•verba  foro;  ore  deos. 

♦tonaa,  ae,  f.  (gern,  pl.)  Siuber. 
tonaillae,  ärum,  f.  Sie  SOianbcln  am  Jpalfe. 
tonst t<>,  1.  [frequent,  b.  tondeo]  ju  fdjeter 
pflegen  Plaut. 

tonsor,  öris,  tn.  [tondeo]  bet  Barbier,  ber  fco 
ben  Sömcrn,  feitoem  IncntiuS  Bfena«  um  SO) 
b.  Ehr-  btc  erften  Barbiere  au#  Sijilien  n»i 
9iom  gebradjt  hatte,  nid)t  nur  Haupthaar  u.  ©a: 
ftupte,  fonbern  auih  bie  Siäget  Bcrfebnitt,  bah  bic 
Barbierftuben  9iomS  b.  Blenfdjen  aller  Sri  §afc. 
reich  befndjt  »utben  u.  jugfeid)  als  Satnmelpläj- 
ber  Sd)»ä6cr  u.  WeuigfeitSfrämer  bienten ; i brühe 
Omnibus  et  lippis  et  t.  notuin  esse  Hör.  — 
tonstrlcfila,  ae,  f.  [dem.  0.  tonstrix]  (oeräd): 
lieh)  Battfrapcrin  Cie.  Tusc.  5 §.  58.  — ton- 
strina,  ae,  f.  [tondco]  Barbierftube,  bilfci 
nunc  senex  est  in  t.  jefct  ntufj  ber  9tltc  paair 
laffen  Plaut.  — tonstrix,  icia,  f.  [tonsor]  Bati- 
ob.  ßaarfdjererin  Plaut.  — tonsus,  u»,  m- 
[tondeo]  (borll.)  .^aarfthnitt,  grifur. 
töphTnus,  töphuB  f.  tofinus,  tofus. 
topiärius,  ii,  m.  [b.  rojrior]  Jtunft*,  3*tr9^t! 
net.  b)  -ia,  ae,  f.  Sunftgärtnerei 
töpTca,  örum,  n.  [ronw]  Sammlung  non  ©> 
meinplähen,  Stprift  beS  ÄrijioteleS  u.  Eiern 
töräl,  älis,  n.  [torusl  Bolfter*,  Bettbede  Hm 
— törärla,  ae,  f.  [torusj  ©ärterin  Plaut. 
ftorcölnm,  i,  n.  [torqueo]  Kelter,  Brejfe. 
töreuma,  ätia,  n.  [rfipccaa]  ba-3  hai^erhabeve. 
getriebene  Sfcunfiwerf. 

tormentmn,  i,  n.  [torqueo]  1)  SBerfjeug  p 
Stehen,  ffiinben,  bap.  ein  Seil  jum  Tflufrumb. 
©inbe;  jum  3uf“ma,c"f(Pnör*n<  geffel 
übertr.  ferreum  Plaut.-,  jum  Brejfen,  eine  Breiit 
bilbl.  *lene  (fanfter  Srud,  gelinbeS  dictjmu;. 
ingenio  admoves  plerumque  duro  Hör.;  Ue 
quam  t.  quaedam  adhibemua  (fepen  gleidpa; 
Stpraubeu  ant,  ut  — fateantur  Oie.  off.  3 §.  3. 
2)  göltet,  Tortur;  übertr.  Starter,  Blajc 
t.  (pl.)  fortunae,  suapicionis;  tpectoris;  +t 
Bobagra.  3)  ©utfmafthine,  fipmereS  ©e 
jdjüp;  metoit  ba*  barauS  gefdjleuberte  fflef d) Ot- 
to rminn,  num,  n.  [tonjueo]  baS  ©rimmcb, 
Sdjneiben  im  fieibe,  bie  Kolil.  Sa»,  tor- 
mlnösus,  adj.  an  ber  Rolil  leibenb  Oie. 
torno,  1.  [tornua]  brcihfeln  sphaeram;  ’tf 
vereua  male  tornati  fiplecht  getatene.  — tor- 
nn»,  i,  m.  Srcdjf elcifcn,  S<hntpmejfet, 
Bleipel  *tomo  nudle  buxum;  *pocula  quibc- 
t.  facili  super  addita  vitis;  *tp.  anguato  verso; 
includere  t. 

Töröne,  es,  f.  Stabt  u.  $afen  in  Biacebomcn  am 
ägäifthen  Sleere,  f.  Toro».;  Toronae  promunt 
rium  ba«  Borgehirgc  Serri«  bei  Xorone;  ad; 
-näicus,  uacus.  [*colla  (boom 

torösns,  adj.  [torus]  muJIttlö«,  fteifipis 
torpedo,  tnis,  f.  [torpeo]  1)  ( Tac .)  — • torpor, 
».  f.  2)  ßrampffifth,  8«l*rraal  ( Haja  Tor- 
pedo L.). 

torpeo,  ui,  — 2.  l)  ftarr,  etparrt,  regnngt 
to«,  unbemegliih  fein  torpentes  gelu  in 
casb-a  rediere;  nervi  rigore;  ’simillimus  saxo: 
fmembra;  ftorpentem  excitare.  2)  gfiftig  er* 
ftarren,  betäubt  fein,  erlahmen,  erliege« 
(oor  Stfiauneit,  gurcht  ob.  infolge  bet  llntbär.; 
feit)  metu,  vox  spiritusque,  dextrae,  *animo  et 
corpore,  *vires  ad  proelia;  ♦Pausiacä  tabell 


843 


torpesco  — tot. 


:n(torrcn;  consilia  tun  bu  tocifil  feinen  3Int; 
temeritas ; dcmn  sie  feriatum  volumus  cessa- 
ione  t.  in  regungslos  babin  Parten 

affen;  t<b'speratione,  fsilentio;  tcivita«  longa 
>ace  et  otio.  $ao.  A)  torpesco,  pni,  — 3.  parr 
ocrben,  crjlorrcn,  erfdjlaffen,  in  Haff.  Brofa 
tut  infolge  B.  Unt^ätigteit  manns  aut  animus 
ier  otium;  ingcnium  incultn  atquc  socordifi; 
ot  dextrae  in  amentia  illa;  tdeliciis  et  desi- 
liä;  ‘infolge  einet  ©eelcnftimmuug  lingua  metii; 
nolles  ante  dolore  genae.  li)  torpldus,  mlj. 
rpartt,  betäubt,  regungSlo«  stupore  ac 
niraculo;  somno.  C)  torpor,  öris,  m.  5tftar  = 
ung,  9tegung*lofigteit;  bao.  Srfdjlaffung, 
ia«  bumpft  fcinbrütrit  Tac. 

■ rquStus,  adj,  rtorquis]  mit  einet  $al«fette 
icrfefje n.  al«  Beiname,  f.  Manlius  2);  Alecto 
..  colnbris  mit  !C.  ft.  §al«fette  Or. 
irqueo,  rsi,  rtum,  2.  1)  toinben,  breben,  um= 
neben,  tncnbeu  cervices  ocuiosqnr,  *vesti- 
fia  ad  sonitum,  ‘aurem  ab  obscenis  sermoni- 
ms,  ‘lumina  tollen,  ‘tegumen  immune  leonig 
id)  umtnerfen,  ‘spiimas  wählen  im  tc.,  ‘Atlas 
ixem  nmero  etc.,  terra  circnm  axem  so  t.,  alqd 
n orbem,  -f-agmen  in  lnevum,  ftaxos  in  arena 
rammen;  consul  cnm  paucis  collum  torsiaaet 
ie  batte  greifen  u.  Bot  fein  Ittbunal  führen  Taf - 
eit  I.iv.  4,  68,  8;  ’t.  nnnc  lapidem  nunc  in- 
tens machina  tignum  btebt  b'ttauf;  *ora  equi 
renia  lenfen;  ‘capilloa  forro  häufeln;  ‘atamina 
lollice  fpinnen;  bilbl.  breben,  toenben,  len» 
en  naturam  huc  et  illuc  t.  et  flectero;  ora- 
ionem  alqo;  omnia  ad  commodum  suae  cau- 
uve;  imbecillitatem  unimornm;  ‘aidera  mundi; 
’tuo  anb  numinc  bella;  inäbef.  o)  ’fortbreben, 
näljen  aaxa,  montes.  6)  im  Sreife  b”um  = 
neben,  luinben;  ftbtningen,  fdjleubetn 
'anguia  tortus,  ‘vestia  circnm  brachia  torta; 
rtortis  (in  ftib  fdjlängelnben)  vibratiaquo  dia- 
■ursibns;  liastaa,  ‘iaculum  in  hostem,  *tela  in 
ilqm , ‘fnlmina,  ‘glaebas,  ‘ramca,  ‘aqnosam 
liomem  bernbfibteubern.  2)  prägn,  a)  ‘brebenb 
■tm.  nullen,  breben  orbem;  t.  medioa  nox 
imida  eursus  b»t  bie  -fSälfte  ihrer  Sahn  Boflenbct. 
))  Berbreben,  »jetreit,  »renlen  ora  torquen- 
ur;  oculum;  bilbl.  verbo  ac  litera  ins  omne 
orqneri.  c)  inSbcf.  auf  ber  fjolter  bie  ©lieber 
imenfen,  foltern,  auf  bie  golter  fpnnnen 
ilqm;  fqaos  illi  tortos  necaverunt;  ftortua 
nteriit;  bab  genau  unterfutben,  erforft^en, 
rita  P.  Snllae  torqueatnr  Cie.  p Süll.  §.  78. 
tao.  tp.  martern,  quälen,  plagen,  beun» 
ruhigen  alqm;  libidines  te  t. ; stnlti  malorum 
nemoriä  torquentur;  torqneor  m.  ne  Or.  her. 
),  36;  ‘ludentis  apeciem  dabit  et  torqnebitur 
wirb  fidj  botb  febr  anftrengen). 
irqnis,  feltner  •qu«s,  is,  m.  u.  (in  Ißrofa  feit- 
ier)  f.  bie  getounbene  ipalSIette  at«  Stbntud. 
pierB.  a)  ba*  Summet  ber  Od)fen.  ß)  ‘eine 
Blumenfette. 

irrcns,  tis  [partic.  B.  torreol  1)  adj.  b('6< 
■rbipt,  brennenb  miles  sole  Liv.;  ripae  pice, 
lamma,  Sirius  Verg.\  tp.  btaufenb,  rcifjenb 
'aqua,  famnis,  ft.  fertur.  2)  subst.,  m. 
8ergftrom,  ffliefjbatb;  torrentia  (ac.  flumina) 
Tu rt.  9,  9,  9;  ftp.  inania  t.  verborum  SBort» 
chtBall;  tquo  torrente,  quo  impetu  saeculum 
lostrnm  defendit. 

irreo,  torrui,  toatum,  2.  trano.  trodnen,  bör» 


ren,  braten,  räften,  fengen  manum,  aol 
corpora  Gallonim;  «olis  ardorn,  nndiquc  flam- 
mä,  auccenais  ignibus;  fincendio,  figne  tor- 
reri;  »alqd  in  igne;  torreto  (bade)  mo  pro 
pane  Plaut.-,  ‘solo  novo  densae  torrentur  (rfi= 
feni  aristae;  ‘torrentia  agros  sidera;  *montea 
(0.  Stroeeo);  ‘freges  abmagern;  tosti  alti  stant 
parietes  Enn  b.  Cie.;  ‘torrentnr  febribus  ar- 
tus;  ‘tosti  crines  oerfengt;  ‘bilbl.  B.  ber  Siebe«; 
glut,  entjünben,  entflammen  alqm;  me  face 
mutua;  iecur  idoneum  (ein  für  Siebe  pnffettbe« 
,'perj’i;  Lycorida  Cyri  amor,  me  lentus  Glycerao 
amor  Hör.  Hat).  A)  torrYdtis,  adj.  1)  pa*e. 
gebärrt,  gebrannt,  au«aetrodnct  (bureb  o. 
auften  eimoirfenbe  §ipe;  ®gf.  timidas)  fons; 
campi  siccitate  t.;  flmcc  (materia)  vapore  t. 
iam  inaruerat;  ‘farra;  bab  mager,  bürr  homo 
vegrandi  macie  Oie.;  jufammengef (brumpf  1 
pecora  frigore.  membra  gelu.  2)  act.  fengenb, 
brennenb  b«<6  locus  ab  incendiis  I.iv. . *zona, 
•nostas,  *a5r.  S)  ‘torrls,  is,  m.  ein  Staub, 
brennenbe«  ©(beit  $oI$. 

tortTHs,  e,  adj  (torqaeo]  gerounben,  gebrebt 
•anrtun  (golbene  Sette),  ‘buoina,  *anaa,  ‘piscis. 

tortor,  öris,  m.  |torquco]  goltercr,  gotter> 
fnec^t  ad  tortons  eculenm  ire;  eculeum,  t. 
canuficemqne;  *barbarns;  Apollo  T.  al«  Sd)iit; 
ber  be«  Warfba«  Stiel.  Aug.  70. 

tortnösns,  adj.  [tortus]  l)  Boll  SBtnbungeti, 
Srümmungen,  gerounben  serrula,  loci,  al- 
vus.  2)  tp.  »ertoteTclt,  winteljügig  dispn- 
tandi  genus,  multiplex  ingenium  et  t.,  visa 
qnaedam  t.  et  obaenra 

1.  tortn»,  adj.  [partic.  o.  torqueo]  gebrebt,  ge  = 
tBunben,  getrümmt  ‘funia;  ‘via  be«  Sabp; 
rintb«;  ‘quercus  ©icbcnhanj;  tp.  fpipfinbig 
eondiciones  Plaut 

2.  ‘tortus,  us,  m.  [torqueo]  SBinbung,  Srüm  = 
muug  einer  ©(blange  t.  inultiplicabili. 

toröliis,  i,  m.  [dem.  B.  torus]  §aarbüfcbct 
Plaut.  — tSrns,  i,  m.  jeber  mulftartig  fctjloct - 
lenbe  ©egcnflanb,  bab-  t)  Snoten,  ©tfjteife  an 
einem  Sranje,  tm  Silbe  Oie.  or.  §.  21.  2)  her; 
oorragenber  fleiftbiger  leil  am  menfdp 
liefert  ob.  lieriftben  Särpcr,  TOuSfel  ’tori  la- 
certorum,  ‘solidi,  ‘colla  tument  tori»,  *co- 
rnantes  bie  SJäbnc  (beä  Sötoen);  tm  Silbe  athle- 
tarum;  illam  (historiam)  t,  quid  am  et  quasi 
iubae  (fine  Bollere  t>arfte[Iung'  decent  PUn.  tp. 
6,  8,  10.  3)  gepolterte«  Saget,  Sfübl<  t5ols 
ft  er  »viridanto  toro  consederat  herbae  V'trj  ; 
‘datque  tonim  caespea;  ‘riparnm  t.  (fthtneKeitbe 
Ufer)  incolimus.  ®ab-  o)  ‘Sofa  t.  Bic  orsus 
ab  alto;  diaenbnero  toria.  6)  Bett  torura  atcr- 
nere,  premere;  in  toro  enbare;  se  toro  ponit; 
•©bebett,  ©be  consora  ob.  aoeia  tori  ©beftau; 
Tyrii  f.  Tyro»  6);  ’Seiibenbett,  Sabre. 

ftorvTtas,  ätis,  f.  [torvua]  fiitflete«  u.  (jrim  = 
mige«  ?lu*febcn  vultns.  — torms,  adj.  fin  = 
Ber,  toilb  auSfebenb,  grimmig,  greulteb 
*Tnltua,  "facics,  ‘forma,  ‘foculi;  ‘aspicit  haue 
torvia  (sc.  oculia);  fcorpns  visu  torvnm;  *se- 
nex  (B.  ©baron',  ‘draco,  ‘angnis,  ‘aper;  *proi>- 
lia;  acc.  n.  adv.  torvum  clamat,  torva  tueri. 

töt,  adj.  pl.  indecl.  1)  fo  Biete,  fo  Biel  quot 
homines,  t.  causae;  t.  res,  qnot  etc.;  t.  consu- 
libus,  quotics;  m.  ot;  t.  (fo  Biele)  unnra  supe- 
rabant;  oft  bei  tarn,  tantus  ohne  Serbinbung«- 
partifel,  mit  betfelben,  toenn  bie  jtoeite  ©teige» 


844 


totidem  — tracto. 


tung  Ijetborgeljobftt  werben  fott,  tot  tarn  effern- 
tarum  gentium  arma;  t.  tarn  vnlida  oppida;  t. 
tarn  praeclaris  imperatoribus ; bageg.  de  tot  ac 
tarn  potentibns  populis;  t.  ac  tarn  validae  ma- 
nu« ; t.  et  tanta  odiumenta;  pro  hie  tantis  tot- 
que  victoriis.  2)  ft.  nam  plurimi,  *t.  Erinys 
sibilat  oris;  pgl.  tantus  1).  — lötTdem,  ad j. 
pl.  indccl.  eben  (o  biete  t'annoa  vixerunt;  t. 
uot,  ac  (atque)  a(8;  t.  numero  pedites;  t.  au- 
iet  ettiptifd)  sc.  convicia,  crimina  Hör.  sat.  2, 
3,  298.  — tötiens  (beffer  als  totios)  adv.  1)  jo 
häufig,  jo  ojt,  nt.  lorrelat.  quoties;  quo- 
ticscumque  — t. ; t.,  quot;  (Hör.)  t.  exorare 
populnra  b.  ©labiatot,  jo  oft,  wie  et  eS  früher 
|at  tljun  müffen,  alfo  — 'noch  öfter,  fort  u.  fort’, 
t,  servufl  b.  i fo  oft  bu  birf)  burd)  beiitc  Segierbe 
beberrfdjen  tagt.  2)  eben  fo  oft  Hör.  carm. 
saec.  23. 

totng,  gen.  tottu«,  dat.  toti,  (felt.t  toto  Caeg.  b. 
G.  7,  89,  5.  b.  G.  8,  34,  4.  Ourt.  6,  5,  27. 
Prop.  3,  11,  67,  totae  Nep.  Ti  mol.  3,  2,  adj. 
I)  ganj  (b.  einem  urfprüuglich  nicht  geteilten 
©egenftanb)  terra,  urbs,  navis,  re«  publica,  equi- 
tatus,  men«,  t.  pectore,  t.  caclo  distare,  errare, 
moenibu«  im  ganjen  llmtreife  ber  ic.,  t.  orbe 
terrarum,  totft  GaJliA  in  ganj  ©.,  in  t.  Sicilia. 
3nSbef.  a)  ganj,  gänjlid),  mit  Seit)  u.  Seele 
totum  «e  tradero,  dodero  alcui,  alcui  frei;  t.  se 
avertere  ab  amicitia  alci«;  Curio  «e  contra 
cum  totum  pnrat;  «um  vester  t.  pan»  ergeben; 
t.  alci«  esse  etc.,  t.  in  illia  (nugis)  Hör. ; *in 
me  tota  (mit  aller  Stacht)  mit  Venn«.  6)  billig 
«ex  menses  t.  Ter.;  vubst  n.  baS  ©an  je,  t.  in 
co  est  nt;  *fex  toto  ganj,  billig;  (feit.)  in  toto 
bet  ber  ganjen  Sache,  überhaupt.  2)  alle*  ju  = 
gleich,  (amtlich  (b.  einem  ©egenftanb  im  @gf. 
ju  feinen  Steilen)  t.  viribus;  copiac,  fequitatu«, 
•armenta. 

•ftoxYcnm , i,  n.  [tojixo'v]  ©ift  jum  ©eftreis 

Äen  ber  ©feile;  iiberh-  ©ift. 

bälis,  e,  adj.  [trab«]  l)  ju  ben  ©allen  ge= 
hörig,  ©alfeiis,  fprieijm.  t.  clavo  figere  bune- 
ficium,  quemadmodum  dicitur  niet-  u.  nagelfeft 
machen.  2)  *ballenartig,  ftarl  telum. 

1.  trüliea,  ae,  f.  [trab«]  bic  Xrabca,  ein  mit 
breiten  ©urpurftreifen  ncrbräntteS  StaatSlleib 
ber  Könige,  an<h  ber  fHitter. 

2.  TrKbea,  ae,  m.  ein  ftomöbienbichter. 
träbeätn«,  a/1 j.  [trabea]  mit  einer  trabea  be  = 
lleibet  equites  Tat.,  Suet.;  Quirinus  Oe. 
trab«,  trabe«,/',  ©allen  (langer  u.  fdjmaler;  bgl. 
tignum);  bcj.  ©in  beb  allen,  bie  auf  ben  Säulen 
ruhen  Hymettiae  Hör.  £iierb.  a)  'eilt  Schiff 
t currit  aqua«,  Cypria,  cava,  sacra  bie  9lrgo. 
b)  *ein  h°her  ©aum  «ilva  frequen«  trabibus, 
fraxinca.  c)  ‘©ad),  £>au8  anb  iiadem  t.;  «uli 
t.  (Xempel)  citrea. 

Träolia« , anti«,  f.  =■  Tarracina  Ov. 

T räch  ln , tni«,  f.  Stabt  in  ©hthiotis  am  Dia. 
•fjierp.  -Chinin«,  adj.  hero«  u.  bl.  T.  =■  Gft)j 
Ov.;  puppis  Ov.;  Trachlntae,  arurn,  f.  bic  Xta= 
chinietinnen,  tragöbie  bcS  SopholleS  Cie. 
Trächönltcs,  ae,  m.  aus  XrachonitiS  (flanb= 
fdjaft  in  ©aläftina)  Aar.  Vict. 
tractäbTli«,  e,  adj.  m.  comp,  [tracto]  1)  bcrühr  = , 
angreifbar  t.  omne  neecsse  ost  cs«o,  quoil 
natum  est;  *mare  nondum  t.  nanti;  *caclum 
non  t.  {türmifch-  2)  tp.  bicg  = , jehmiegjam, 
gejehmeibig,  nachgiebig  virtus  tenera  atque 


t.  multi«  in  rebus;  nihil  est  co  traetabiLi» 
tut  te  tractabiliorcm  experiantur;  *voce- 

trnetätio,  öni«,  f.  [tracto]  1)  ©etaftung,  i>«s: 
habung,  ©ebrauch  beluarum,  tibiarum,  c 
morum.  2)  ©ehatiblutcg,  ©catbeitung.  S- 
treibung,  bauernbe  ©ejehäftiguiig  mit  ph-i ■ 
«ophiae,  literarum;  in  ber  ©betotit  ber  bciii 
bete  ©ebrauch  eine*  Sorte«.  — tractäU*. 

»«.  [tracto]  ©chanblung,  bauembe  ©cfifci' 
tigung  mit  ctw.,  ©catbeitung  ipsaxum 
tium  t rar  tat  u delectari;  consilia  tractatu  ehr. 
flongiore  t. 

Iracticing,  adj.  [traho]  (feit.)  gefchlcppt  Jce 
Vict.  — tractlm,  adv.  [traho]  1)  juqwcift 
jiehenb  t.  tangere  alqm  Ohrfeigen  geben  ßne 
2)  ’ g c b c 1)  n t susurrare  (o.  ©ienen)  1 'erg. 

tracto,  1.  [ frequent . p.  traho)  1)  *(fell.)  fehlt: 
pen,  herumfchleppcn  tractata  comi*.  Site 
laften,  berühren,  in  bic  $änbe  nehocs 
anfaffen,  honbhaben,  beforgett  alqd  nus-. 
manibu8;  *tractanti  resistere , *fila  lyrae  jd*f 
gen,  ’ceram  pollice,  flanam,  arma,  *aspev 
«erpente«,  *atramenta,  ’dapes  mengen,  miidw 
*.-ua  pericla  mit  ic.  fpielen;  gubernacula:  meir 
bibliothecam  unter  bete  öänben  haben;  *tracu: 
fabriliu  fabri;  pecuniam  publicam  btfotgr 
*venena  Colcha  et  quidquid  usquaro  coneipicr 
nefa«  fcch  befaffen  mit  ic. 

2)  bilbl.  a)  behanbeln,  bearbeiten,  betreibet 
pcrwaltcn,  leiten,  regieren,  »errichten  i- 
tem  Ter. ; causa«  amicorum  t.  (bearbeiten)  alqe- 
agere;  rem  publicam,  bellum,  fregna,  fimp 
rium;  ftum  a praetoribus  tractabatur  aerar.cr 
tpauca  admodum  vi  tractata;  personam  xli 
in  scaena  (o.  Sehaufpiclern)  fpielen ; *inimn« 
to«  «ccundas;  auch  #•  Xidjtcr,  welcher  eine  ©etw 
rebenb  ob.  hanbelnb  einführt  cum  tractareCK 
Atreus,  personae  «erviendum  fuit;  p.  Sehet 
fpielet  auf  ben  ©ebner  übertragen  in  einsmc£ 
persona,  quae  propter  otium  ac  Studium  x 
nimc  in  iudicii«  periculisque  tractata  est  ht 
noch  nicht  bor  ©ericht  erfdpnen  u.  o.  leinene  Sei 
net  behanbelt,  b.  h-  Perteibigt  worben  ift  CSc.  f 
Arch.  §.  3;  animos;  vitam  hominura  entwideir 
consilia  tractatu  difficiliora.  b ) fn  9nst: 
bung  bringen,  P.  etw.  ©ebrauch  machen g» 
tenus  «int  ridicula  tractanda  oratori  witsc' 
ber  ©ebner  in  ber  Slnwenbuctg  bei  ilächeil'.hi 
gehen  barf;  quorum  alterum  (genus  faceturcr 
re  tractatur,  alterum  dicto  jur  Slnwent- 
lotnmt;  nullum  est  horurn  generum,  quod  b« 
arte  et  moderatione  tractetur  wa8  nicht  *" 
Schule  unterworfen  werben  lann.  c)  behanbelt 
fich  gegen  ]mb.  betragen,  benehmen  asper 
honorificentius  alqm,  plebem  placidiu«;  je 
mulcondo  tractandoquc  etc.;  ita  me  in  re  j» 
blica  t.  (mich  halten),  ut;  quo  in  nmnere  « 
ita  t.,  ut;  ’aetas  imbecilla  mollius  traft«-' 
vult;  *se  benignius  fich  gütlich  thun;  me  prsr 
dia  matema  parum  commode  bringen  mir  wer* 
©upctc  PU u.  ep.  2,  15,  2.  d)  grünblich  bei«» 
beln,  bornchmcn,  uictcrfuchen,  über benlex 
tracta  definitionem  fortitudinis : ititellege«  rt- 
habeat  omne«  philosophiac  notos  ac  tradat 
locos;  tprocliorum  vias  et  quao  sibi  — e>* 
nissent  Tac.  e)  einen  gegebenen  Stoff  betet 
beln,  abhanbeln,  au«s,  butchfübrcn,  »er 
f affen  res  tragicas  comice;  partem  philo--* 
pbiao;  ad  eam  quam  iam  dudum  tracto  cot- 


tractum  — tragoedia.  845 


itantiam  Cic.  Lad.  §.  05;  ‘recte  alqd.  f)  bc  = 
Pretzen,  Berfjaubeln  tractandis  condicionibus 
'Jaes.  b.  c.  3,  28,  6;  intrans.  uuterl)nnbeln  de 
londicionibus  Nep.  — tractum,  i,  «.  [traho] 
Spinnwolle  Tib. 

tractus,  adj.  [partic.  B.  tralio]  1)  hetgejo* 
|en,  herfommenb,  *ftammenb,  entfprungen 
renae  a corde  t.;  eermo  ab  isto  initio  t.  2) 
n einem  fort  gebenb,  flicfintb  sermonis 
fonus;  oratio  t.  et  fluens. 

tractus,  us,  m.  [trahoj  1)  baS  gieren,  bet 
3ug  ‘tractu  ferre  rotam;  ‘longo  per  ucra  t. 
ertur;  ‘in  spiram  tractu  se  colli  git  anguis ; 
Hammanim;  'incerto  fallet  te  htera  t.;  limae 
iauf  de.;  faquarum ; fCydnu«  leni  t.  (Strö* 
nung)  e fontibus  labens;  baS  ^ortft^Ieppen, 
fchwemmen  Syrtes  ab  t.  (B.  gried).  ovqhv)  ap- 
>ellatae  Sali  Jug.  78,  3.  2)  geftreette  finge, 
fluSbrhnung,  ßug,  is  eat  t.  ductuaqne  muri; 
irborum  Uteilje;  caatrorum,  oppidi;  bat).  fianb* 
trieb,  ®cgenb  Lauren»;  fpleraque  t.  eiua; 
’maria;  *alti  nubium  SBoIfcnräutne;  ‘caeli  cor- 
-uptu8  nerpefteter  fiuftraum.  2)  tp.  a ) lang* 
ante,  ruhige  Gattung,  ©ewegung  bet  Siebe 
iae*itatio  tractusque  verborum;  t.  lenis  ora- 
ionis;  fhaec  (hiatoriu)  t.  et  «uavitate  atqtie 
‘tiam  dulcedine  placet.  6)  (Tac.)  8ögetuug, 
Jangfamteit  belli;  t.  et  lentitudinc  mortis, 
aditio,  öuia,  f.  [tradoj  I)  Übergabe  rei;  op- 
»idorum.  2)  Tac.  an».  10,  16  bet  ©erieijt  su- 
>remorum  Aber  if|t  ®nbe.  — trädttor,  öris,  in. 
trudo]  ber  nertäterifcb  etw.  übergiebt,  ©er» 
äter  Tac.  hist.  4,  24  (jefot  proditor). 

‘ädo  (t.rnns-do),  dfdi,  ditum,  s.  l)  übergeben, 
Iberliefern,  abgeben,  cinpäitbigen  alcui 
>oculum , possessiones  creditoribua , alqd  per 
nanu«,  clamorem  alcui  »eitet  geben  an  te.;  le- 
rionem,  arma,  obaidea;  alqd  alcui  in  potesta- 
«!  transdere  bominem  in  otium  Ter.;  alqm 
n custodiam  bringen  taffen ; in  aervitutem,  ad 
mpplicium,  se  alcui;  fliliam  alcui  jut  fftau 
;eben;  faepulturae;  inebef.  a)  jur  ©eforgung  ob. 
Dbtpit,  »um  Sd)ud  übergeben,  anoertrauen, 
i «empfehlen  legiones,  provinciam  alcui;  alcui 
unnmam  imperii;  alcui  obuidea  custodiendos, 
urrim  tuendam;  nie  ei  te  commendavi  et  tra- 
lidi;  totum  hominem  tibi  t.  de  manu,  ut  aiunt, 
n roanum  tuam.  6)  burd)  ©errat  übergeben, 
jerraten,  preisgeben  alqm;  causam  (suam) 
ulrersoriia  Ter.\  »patrios  penates. 

bitbl.  a)  überlaffen,  cinräuntcn,  über*, 
jingeben,  ergeben  alcui  possessionem  Gal- 
iae;  fminori  regnum;  totum  so  alcui,  totou  so 
toluptatibu«;  so  quieti  fief)  fchlafeit  legen;  totum 
ie  in  Studium,  in  disciplinam,  fstudiis;  *se 
mb  lege»  pacis  fid)  unterwerfen  tc.;  memoriae 
netten;  lectio  memoriae  imitationique  (bem  ®e- 
>äd)tniife  jur  Siatfjabmung)  tradatur  Quint,  b) 
tl«  ®rbteil  übergeben,  über*,  f|interlaffen, 
oxtpflanjen  inimicitias  posteris  Anton  b. 
de.;  tplurima  in  posteros;  hoc  alius  alii; 
-morbo»;  traditnm  inde  fertur,  ut  c8  fotl  hier* 
in?  ftefjenbe  ®e»o^npeit  geworben  fein,  baff  Liv.; 
-onsuetudo  a maioribus  tradita  Caes.;  patrio 
nore  Persarum  traditum  est  m.  inf.;  »te  bei 
iio«  ost  u,  bgt.  Curt.;  mos  ab  antiquis  tradi- 
as  altperfömmtiib  Uor.  c ) fchriftlieh  ber  Sinei) = 
oelt  überliefern,  erjagten,  berichten  qua- 
ia  multa  historia  t.;  quorum  nomina  multi 


fioütac  memoriae  t.;  varios  sermones  immorta- 
itati  scriptis  suis;  bah.  tradunt  (Liv.)  plurimi 
anuales,  oinnium  prope  onnales  nt.  acc.  c.  inf.; 
traditur  nt.  mm.  c.  inf.,  traditur,  memoriae  tra- 
ditur,  traditum  est  nt.  acc.  c.  inf,  Lycurgi  teiu- 
poribus  Homerus  etiam  fuisso  — traditur  Cic.; 
traditum  est  etiam  Homerum  caecum  fnisse 
Oie.;  Gallorum  gentem  traditur  fama  — Alpes 
transisso  Liv.;  ’quae  spectator  ipse  sibi  t.  fid) 
felbft  Dorerjäh11 , fi<h  getoiffermagen  felbft  fagt.  d) 
Bortragen,  lehren  alqd  alcui,  praecepta  di- 
cendi;  quae  ab  quoque  traduntur. 
trä-düeo  (trans-duco),  3.  (arthaijt.  imper.  traduce 
Ter.,  perf.  sync.  traduxti  Plaut.)  1)  hinüber 
führen,  bringen;  über  et»,  führen,  über* 
je()en  alqm  ad  se  Ter.;  cohortes  in  castra  ad 
alqm;  hominum  multitudinem  trän»  Rhenum 
in  Galliam;  exercitum  vado,  in  Africam;  tres 
copiarutn  partes  id  Humen,  exercitum  Humen 
über  ie.;  traducto  exercitu  Humen.  XaB.  in 
itgenb  eine  neue  Sage,  Stellung  ie.  bringen, 
Berfepen,  centuriones  ex  inferioribus  ordinibus 
in  superiores;  alqm  ad  plebem  in  eine  plebe* 
jifthe  5amilie  übergehen  taffen;  dient«»  ab  Hae- 
duis  ad  se  auf  feine  Seite  bringen;  quft  (civi- 
tate)  traduetfi  wenn  fte  (jn  ben  (üatliern)  über* 
träte;  alqm  ad,  in  suam  sententiam,  ad  amici- 
tiam;  alqm  ex  egestate  in  rerum  abundantiam; 
animos  a sereritate  ad  hilaritatem.  2)  burti) 
führen  copios  per  angustias;  Ilelvetios  per 
fines  Sequanorum.  3)  Borbeifühten  tua  pornpa 
eo  traducenda  est  Ter.;  copias  praeter  castra; 
victimas  in  triumpho.  jfnSbef.  a)  traduc  equum 
(t.  t.)  fagte  ber  ttenfor  jum  Dtitter  bei  ber  TOufte* 
ruttg,  wenn  er  bei  berfelben  gut  beftanb;  tjur 
Sefdjintpfung  delatores  Suei.  b ) (Liv.)  bffent* 
Itd)  jur  Sä a u Borüberf ühren,  bem  Spott 
preisgeben  per  oru  hominum;  ita  traducti 
»ub  iugum  et  — per  hostinm  oculos.  4)  o. 
ber  Seit,  jus,  binbringen,  Berleben  tem- 
pus,  vitam,  adulescentiam  oleganter,  otiosam 
aetatem,  munus  extraordinarinm,  ‘leniter 
acvnm.  ®ah-  Berroenben,  orationem  t.  et  con- 
▼erti  in  increpandam  fugam;  ‘curam  in  yitu- 
los;  auf  et»,  anmenbcit  hanc  rationem  ad 
id  genus. 

®ao.  A)  tridnctlOj  önis,  f.  11  (rinüberführung, 
Serfedung  hominis  ad  plebem.  2)  ©erlauf, 
®ntmirfelung  temporis.  3)  in  ber  ftfjet bie 
TOetontjmie.  B)  trüdnetor,  öris,  in.  Übet* 
führet,  Sevfeder  ad  plebem  Cic.  C)  ftrüdux, 
dücis,  m.  Söeiitrnitfe. 

träglcö , adv.  |tragicus]  tragifth,  tragübien* 
artig.  — trägfcömoeaiu,  ae,  f.  fTpayixapai- 
tta\  ob.  tragicocomoedin , aus  XragSbie  u.  Ko- 
mödie gcmifthteS  Schaufpiel,  Xragilomöbtc 
Plaut.  — trigTcus,  adj.  [rpayixosl  tragifth 
(jur  Iragöbie  gehörig  u.  baS  ®cpräge  ihrer  (fr* 
habenbett  tragenb),  poSta  Jragöbienbtthter;  actor 
Sd)aujpieter;  Orostcs  bet  in  ber  Xragöbie  auf* 
geführt  Wirb;  grandis,  et,  ut  ita  dicam,  t,  (wie 
man  in  ber  Xragöbie  ju  hören  pflegt)  orator; 
•TclephuB  et  Peleus;  ‘versus  (tn  ©ejua  auj 
Inhalt  u.  Sprache);  *ars,  ‘color,  ‘cothurni, 
‘Camena,  ‘carrnen,  poilma;  patbetifd)  *tra- 
gicum  (©athoS)  satis  spirat;  auch  fchredlich, 
grauenhaft  scelus  Liv.;  ‘ignes  (fiiebeSglnt). 
trägoedla,  ae,  f.  [rf«yo>di«l  1)  Xragöbie, 
Xrauerfpiel.  2)  tp.  a)  erhabene  Siebe,  hoch* 


846  tragoedus  - 

trabenbe,  pomphafte  Sprache  u.  ^o^lc 
1)  t a f e it  oequo  vero  iatia  t.  tuia  perturbor; 
trngoedias  agere  in  nugia  bie  geringfugigflen 
SCinge  mit  traaijchcm  Pathos  bdjanbeln.  b)  9 1 0 6 e t 
2ärm,  Spcftalel,  tragifchcS  fiamcnto  nunc 
eiaadem  Appiae  nomen  quantas  t.  excitat; 
quaa  t.  efficit.  — tragoedus.  i,  m.  |rpayradbsj 
tragif c^es  Sehaufpiclcr;  Iuppiter  T.,'  eine 
Statue  beS  Jupiter  (B.  bem  vicua  T.  {0  genannt, 
an  roeld)em  fie  ftaub)  Suet. 

IrSgQU,  ae,  /.  gaHijcbcr  u.  fpanifcher  SSurffpicjs, 
tp.  ( Plaut .)  inicere  t.  in  alqm  Siöntc  gegen 
jmb.  gebrauten,  istam  decidere  t.  biefen  jc. 
entgehen. 

trähux,  iicia,  adj.  [traho]  gern  an  fich  jie= 
tjenb  Plaut.  — trähitu  (traiia),  ae,  /.  [traho] 
eine  Schleife,  mit  Eijcn  utib  Stein  gejadtc 
Sichte  ohne  SHäber,  jum  SluSbtejchen  beb  ©dreibeS 
gebraucht  Verg. 

triiho,  xi,  ctum,  3.  perf.  traxe  fl.  troxisse) 
I)  riehen,  fortjicljen,  jdjleppen,  fchteifen 
(bcf.  mit  ©ewalt  ob.  groangi  alqm  vinctum;  per 
manu»  (oon  §aitb  ju  §cmb)  tractua;  trahi  ad 
supplicium,  auch  bl.  t.;  ‘vellera  digitis  {.  vel- 
lus  t);  alqm  pedibna;  per  me  isla  trahantur 
pedibus  a mag  meinetwegen  brunter  u.  brüber 
gehen;  ‘pedem  (B.  Jambus)  hinten;  *t.  iugmn, 
vomerem  collo  (eigtl.  mit  bem  fjalfe.  Wir  'am 
§al(e’);  ‘caudani  trahat  *=  dcrulendus  sit  (Hn= 
fpielung  auf  bie  ftnabeupoffe,  einem  attbern  uns 
oermertt  einen  ßopf  anjuljängen);  ‘plauatra  per 
montes  (D.  SRinbcrn);  ‘Aatyanacta  uvo  ju  bem 
ic.  fuhren;  *natum  in  conventum;  ‘Holenam 
per  freta  entführen  übet  Hör.;  'Sigambros  por 
sacrum  clivurn  (gefangen  ob.  gefeffelt);  ‘mauibus 
fortuna  regom  lUtiglücflichc  fiönige)  retortis 
trahitur;  magno«  ferrum  ad  se;  ‘Proaerpina 
t.  me  in  ihr  Seiet);  *bruma  t.  diem  nivalem 
inferiore  gyro  (baS  SBinterfoIftitium  jiel)t  ben 
lag  in  einem  engem  ober  fleinern  fiteiS,  ben  bie 
Sonne  am  §iramcl  betreibt,  herum);  ‘reciderc 
quod  nltra  porfectum  trahitur  ftch  gleichfam  hin- 
[djleppt;  bilbl.  ‘exemplo  trahentia  (—  trahi  di- 
centis)  perniciem  veniens  in  aevum  Hör.  carm. 
3,  5,  15;  haec  diaputationibua  huc  et  illuc  tra- 
huntur;  fextra  sidera  et  solem;  res  ad  Mace- 
donas  ben  Staat  in  bie  §änbe  ber  jc.  fpieleu 
Woüen  Curt.  3)a0.  1)  jmb.  heftig  u.  unWilltiir» 
lieh  h'nJ’ehen,  fortreihen,  reijen,  beftim  = 
men,  bringen,  Berleitcit,  leiten  alqm  ad 
defectionem  Liv,  ad  deditionem  Curt.;  ad  re- 
gem, ad  Romanos  eivitatem  Liv  ; *ad  amici- 
tias  loden;  ad  imperii  cupiditatein;  partem  tri- 
bunorum  plebis  in  ccuam  sententiam;  fDrusum 
in  partes;  alqm  in  arcanos  sermonis;  *iu  arma, 
•in  facinus;  'alqm  Romain  (D.  (Sefchäften);  trahi- 
mur  omnes  laudis  studio;  *sua  quemque  vo- 
luptas;  militum  impetu  fortuito  tractus.  2)  jinb. 
ob.  ctw.  Woju  jiehen,  rechnen,  ctn.  beziehen 
auf  jmb.,  etw.  jmbm.  beimeffen,  beilegen 
egomet  me  cum  illis  una  ibidem  t.  [teile  mich 
mit  ihnen  auf  gleiche  ilinie,  ibidem  und  bas 
rechne  ich  fehott  mit  bciju  Plaut.;  decus  ad  con- 
sulem;  rem  ad  Poenos;  ‘crimen  in  se.  3)  nuS-- 
legen,  beuten,  alqd  ad  religionem  als  ein  be- 
benflicheS  Ereignis  anfehen;  in  di  versa;  auctores 
utroque  fiub  jwifcheu  beiben  Hngaben  geteilt; 
omnia  in  virtutem  trahebantur  würbe  bem  Ükt= 
bienft  beigemeffen,  als  je.  angefehen;  diBputatio- 


- traiectio. 

nibus  huc  et  illuc;  (Tac.)  io  deterius,  in  lu 
dem,  in  saevitiam,  ad  metum. 

II)  SnSbef.  1)  mit  ob.  nach  {<4  jiehen,  cs: 
fchleppen,  mit  (ich  führen,  junt  ©efrij: 
haben  amiculum  Plaut.,  corpus  fessum,  *cc 
pora  aegra,  ‘genua,  *vestem;  exercitum,  to 
bam  prosequentium  Liv. ; ffelicem  limmn  id 
nea;  pueri  exsilii  comites  trahebantur;  plir- 
sccum  in  eandem  ealamitatem;  trahi  in  prts 
ciem  Outi.;  sccnm  victoriam;  *quae  mox  v» 
tura  trahuntur  herannahen;  f>'a  res  bar  barm  ui 
deditionem.  2)  an,  in,  ju  jid)  jiehen,  eil 
jiehen,  aunehmen,  animam  atmen;  extreme 
spiritum  trahens  in  ben  legten  ßüqen,  ‘odor., 
naribus,  *pocula  fauce  fchluden;  ‘colorem,  *ce 
lorem,  ‘eontagia,  ‘furorem  per  ossa;  tp.  a 
au  f ich  bringen,  teigen,  fid>  jueignj: 
regnum,  decunms;  fratrem  jum  fionjul  an  fji 
heran jiehen,  einfehieben,  aufbringen  Liv.;  fgu 
tiam  recte  factorum  sibi  quisque  Tac.  b)  tv. 
pfangen,  nehmen,  erlangen,  fich  jujiel)!: 
cognomen  ex  re,  ‘nomen  ab,  -[ex  re;  maior® 
ex  pemicie  et  peste  rei  publicae  molestit- 
empfinben;  fei  quibus  (philosophis)  pluncis 
eloquentiae.  c)  nehmen,  alqd  in  exempht 
Ov.  met.  8,  245.  3)  heraus-,  hcrBotjithts 
^bringen,  aquam  e puteis,  ‘ferrum  e pwtort 
*a  vumere,  ‘vocem  imo  a pectore,  ‘surf, in 
penitus,  ex  intimo  pectore,  alte  Plaut.  4;  |ci 
beijiehen,  herbeifthlep^en  illi  manibu?  rc 
sponte  religatis  a participibus  consilii  trab-1 
bautur  Curt.;  auch  *herabjtehcn  lumm,  i 
‘jufammen jiehen  orbes  (b.  ber  Schtaä' 
yela  einjieben.  ci)  wegjiehcn,  wegfchleppci 
• führen  alqm  Plaut.;  alqm  a ternplo,  ihr 
de  medio,  praedas  ex  agris;  ‘amnis  silvai  prsr 
cipitea;  t.  et  rapere,  rapere  et  t.  rauben  i 
plünbern;  tp.  o)abjiehen,  wegu chmen,  ei: 
fernen  longius  ab  incepto;  gentem  ad 
donas;  partum  doloris  publica  cladea.  fj  *#• 
nehmen,  her*,  ablciten  ex  copia  rerum  c» 
ailium  Sali.;  qua  (ratione  praestantiaquei  oej- 
honeatum  decorumque  trahitur;  finde  liceni^ 
mentiendi;  fappellationem  a nomine  auctor. 
7)  hin»  u.  hetjiehen,  »jerren,  -fehtepte 
corpus  tractum;  ’crates  vimineas  (auf  bem  Sir 
burd)Cggen;  tp.  aa)  jerrütten  Britanni  perl» 
tionea  traliuntur  Tac  Agr.  12.  bb)  Berprafi» 
pecuniam  Sali,  cc)  ‘Berteilen  »orte  labont 
dd)  ( SaU .)  in  Überlegung  jiehen,  überlege' 
Marina  anxius  cum  animo  auo,  omitteretne  u- 
ccptum;  alia  hniuace  modi  animis;  dubu 
belli  atque  pacis  rationea.  ec)  ‘in  bie  übt; 
jiehen  in  apntium  aurea;  veile  nt  digitis,  lau: 
f pinnen;  bah-  Hör.  carm.  2, 18,  7 purpurasjm 
uruc  SBoHc;  hinjiehen,  Betjögern  temp - 
ellum,  pugnam;  comitia,  rem  in  serum;  tr»  - 
in  multom  noctem  laetitiä  Tac.;  fhinjieh<2 
hinhalten  alqm;  auch  eine  8e>t  iangjam  bis 
bringen,  jubringen,  hinftblshPen  tewp: 
iurgiis , ‘noctem  aermone,  ‘vitam  in  tenebr' 
•aaperam  vitam  in  silvis,  fsegne  otium  fich  er 
geben  ic. ; fdiem  aedißcationibus,  noctem  e-c- 
viviis,  ‘frustra  laborem  ingratuni  fich  BogeW 
abmühen  in  ic. 

Trüianus,  i,  m.  (M.  Dlpiua)  tönt.  Äaijer  98— H' 
n.  t&tji. ; fpriehw.  Auguato  felicior,  Traiano  b< 
lior  Eutr- 

traYclo  f.  traiieio.  — träiectio,  önia,  f [trak 


traiectus  — transcursns. 


847 


) Überfahrt,  Übergang  Oie.-,  bao.  t.  (SBor« 
iberfapren)  stellae  «=  Sternltpnuppe;  t.  (pl.)  mo- 
usque  stellarum.  2)  tp  in  bft  Spet.  a)  ba« 
ji  n iibcrf  tpieben  auf  einen  anbetn.  b)  Ser« 
epung  verborum.  e)  Übertreibung,  $pper« 
• e t.  — trSiectns,  us,  m.  [traicio]  Uberfaprt 
ommodisaimus  in  Britanniam;  traiectu  inter- 
ludi;  Überfaprtöort  b.  Alex.  66. 
ailcio,  (in  ben  SräfenSformen  beffer  traYcio), 
ici,  iectam,  8.  [transiacio]  1)  über  etw.  pin« 
oetfen,  «ftpiefjen,  «bringen,  «jiepen,  >Ie= 
ien,  bef.  Xruppen  über  einen  glujj  fepen,  über« 
epen  taffen  telum,  vuxillum  trans  vallum, 
I indes  super  acervos,  *pondus  (corporis)  equo 
-Iterno,  maloa  antennasque  de  nave  in  navein 
linüberbringen,  pinübertragen  taffen;  fpontem 
imüber legen ; rudentem  non  bem  einen  Ufer  bis 
um  anbern;  'traiecto  in  fune  (um  ben  DJiaft- 
iaum  gtfcplungen)  cotumbam  suspendit,  +pe- 
ora  in  saltus,  *membra  super  acervos  levi 
>ede  barüber  Springen ; bitbt.  übertragen  alqd 
ix  illios  invidia  in  te,  *arbitrium  litis  in  om- 
>es;  partem  equitum  üumen,  copias  Hollespon- 
um  über  ic.;  legionea  ponte;  copias  trans  flu- 
'ium;  Marina  traiectus  in  Africam;  [Tac.) 
raiectua  (transportiert)  in  Galliam;  'lateris 
niseri  capitisvo  dolore  traiecto  (inbem  fiep  tc. 
Hnjiept,  fief)  wirft  in  tc.)  in  cor;  reflejr  mit  u. 
>pne  bb,  in  Africam,  ex  Africa;  se  ad  alqm; 
irnnis  traiectus  paffiert,  Trebiam  navibuH  paf« 
ieren;  Aegaeo  mari;  nando ; (Liv.)  ad  nos  traiec- 
urum  illnd  inccndium  (werbe  pinübcrjfptagcn). 
!)  burtpwerfen,  «ftofjen,  «bopten  murum 
aculo,  alqm  venabulo,  alcui  femur  tragnlü 
raicitnr,  pilo,  scorpione;  *lora  (mit  Siemen) 
»er  pede»;  *fervo  pectora;  fse  fiep  erftedjen ; 
iud)  burtpbretpen  niediam  aciem  Liv.  42,  7,7. 
alättciiis  f.  translaticius. 
i-alles,  ium,  f.  Stabt  in  Spbien.  XaB.  -118- 
ius,  adj.;  subst.  pl.  n. 

a-loqunr,  3.  [truns-1.]  per  er jäplen  trecen- 

is  versibus  tuas  impuritias  Plaut. 

äma,  ae,  f.  eiatt.  bie  jum  öewebe  aufgejogenen 

Reiben,  ber  Stuffcptag,  bap.  (Plaut.)  aud)  Sappa« 

ien,  Sagatelle  t.  putridae. 

ameo  f.  transmeo.  ®aB.  trämes,  Ttis,  m.  ber 

Huer«,  ftpmate  Sebenwcg,  »fibetp.  SBeg,Bfub, 

gang,  £auf. 

umigro,  tr&mitto  f.  transmigro  etc. 
ä-näto  (transnato),  1.  pinüber«,  pinburtp« 
cpmimmen.  — träno  (trans-no),  X.  1)  pin« 
>b.  burtp  etw.  ftpwimmen  ad  suos,  f-in  in- 
ulam,  flnmen,  ’aquae  tranantur.  2)  burtp« 
liegen,  «ftpijfen,  «fapren,  «bringen  *nu- 
>ila,  *Erebi  amnes. 

miqullle , adv.  m.  tcomp.  u.  fsup.  [tranqnil- 
us]  rupig,  ftitt,  gelaffen.  — tranqnlllTtas, 
iti»,  f.  [tranquillus]  Supe,  Stitte  1)  ffiinb« 
title,  rupigeb  u.  ftitlee  Setter  maris;  mira 
erenitas  cum  t.;  nuep  pl.  2)  geiflige  Supe, 
stille  u.  griebe  bei  §erjenö  animi,  vitae; 
ocus  quietis  et  t.  plenissimus;  (Eutr.)  Sanft« 
nut  u.  als  ein  Xitel  ber  Reifer. 

tranquillo,  1.  [tranquillua]  rupig  matpen, 
ierupigen  vultnm  Plaut.;  animo»  Oie.;  tran- 
luillatis  rebus  Romanis  Nep.;  quid  pure  t., 
■onos  an  dulce  lucellum  Hör. 
trnnquillö,  adv.  [tranquillus]  rupig  Liv. 
tranqnillö  f.  tranquillus  o). 


tranqniUtts,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  rupig,  flill 
(im  @gf.  Erregung  u.  ber  peftigen  Bewegung; 
ogt.  quietus)  a)  o.  bem  9Seere  u.  ben  dementen 
mare,  serenitas;  subst.  n.  sing.  rupiged,  ftittej 
Setter  aut  t.  aut  procellae  in  vobis  sunt;  in 
tranquillo  tempestatem  adversam  optare;  non 
tranquillo  (bei  rupigem  Setter)  navigamus;  tran- 
quillo (bei  SBinbftitle)  silet  saxum  Verg.  b)  übertr. 
aniimis,  vita,  civitas,  plebs;  facere  alqm  ex 
irato  t.;  litcrae  Supe  beritptenb;  Isocrates  in 
verbis  tranBferendis  tranquilhor;  subst  n.  Supe, 
Stille  eara  (seditionem)  in  tranquillum  con- 
ferr  e Plaut.;  res  publica  in  tranquillum  red  acta, 
ex  t.  exorta  est  moles  discordiarum  Liv.;  amor 
in  t.  (in  Sitperpeit)  est  Ter. 

trans,  praep.  m.  acc.  1)  bei  Serben  ber  SBewe« 
gung,  »on  einer  Seite  jur  anbern,  über  — 
pin,  über  t.  Alpes  transfertur;  t.  Damen  trai- 
ciunt;  -t.  mare  currere;  *t.  caput  iacere.  2) 
bei  Serben  bet  Supe,  jenfeitä  (fept  jwei  ge« 
trennte  Säume  oorauä)  qui  t.  Khenum  inco- 
lunt ; Omnibus  ultra  castra  transque  montes 
exploratis. 

Hrans-abeo,  4.  burtpbopren  costas  Verg. 

transactor,  öris,  m.  [transigo]  Sermitttcr 
rerum  huiuscemodi  omnium  t.  et  admini- 
ster  Oie. 

trans-idTgo,  3.  1)  burtp  etw.  treiben,  bopren 
*ensem  costas.  2)  burtpbopren  *hasta  komm 
unum  costas. 

trans-nlpinns,  adj.  jenfeit  ber  Stlpcn  be« 
finblitp,  gefipepenb,  tranbatpiniftp  Gallia 
f.  Galli  1)  1);  nationes,  bella;  subst.  pl.  ni. 
bie  jenfeit  ber  Stlpen  wopnenben  Söller, 
Xranöatpiner  Suet. 

transcendo  (transsc.),  di,  sum,  3.  [trans-scando] 

1)  intrans.  pinüberfieigeu,  «jtpreiten,  «gepen 
iu  hostium  naves,  in  ltaliam.  2)  trans.  über« 
fteigen,  «ftpreiten,  pafiieren  muros,  vailes, 
fossam,  Caucasum  vel  Gangem,  flumen  exer- 
citu  Tac .;  tp.  überf^reiten,  «treten  ordinem 
aetatis,  baec  per  rneum  sanguinem  Liv.;  pro- 
hibita  impuue  Tac. 

transcido,  idi,  — 3.  [trans-eaedo]  burcppauen 
loris  omnes  Plaut. 

tran-scribo  (transsc.)  3.  1)  etw.  auä  einem 
Sutpe  in  ba«  anberc  ftpreiben,  ftpriftlitp 
übertragen  testamentum  in  idias  tabulas; 
tabulas  publicas;  flibrum  in  mille  exemplaria. 

2)  t.  t.  ber  ttefcpäftöfpratpe,  eine  öetbfumme  auf 
jmb.  alä  Eignet  übertragen,  jmbm.  »er« 
ftpreiben  nomina (Stpulbpoften;  in  socios.  ®ap. 
a)  *übetp.  übertragen,  überweifen  sceptra 
colonis;  cuiquam  tuae  vitae  spatium.  b)  in 
einen  anbern  Staub  oerfepen,  *matres  urbi  be« 
ftimmen  für  tc.,  fin  viros  aufnepmen. 

truns-enrro,  curri  ob.  cücurri,  cursum,  3.  1) 
pinüber«,  pinlaufen  ad  forurn  Ter.;  in  castni; 
*tp.  t.  ad  melius  übergepen,  fitp  oerfteigen  ju 
beffeter  Soft.  2)  inäbef.  a)  über  ob.  burtp  etw. 
laufen,  fapreu,  paffieren  *caelum  nimbus; 
fCampaniam ; bitbt.  suum  cursum  burtpeilen  Oie. ; 
facripta  lectionc  Becura.  b)  oorbeitaufen, 
«fapren,  «fegeln,  transcurrentes  im  Borbei- 
fegetn;  »praeter  oculos;  +t>.  ber  geil  norbei« 
eiten  aestas  inquicta  exercitaque  vobis;  bitbt. 
flectio  libera  est  nec  actionis  impetn  t.  XaB. 
-ftranscursus,  ns,  m.  ba8  Borbeitaufen, 
«fapren  fulguris. 


848  tvansdannviamis 

Iransdäuüviäinis,  adj.  j Irans  u.  Danuviua]  jen  = 
teitS  ber  $onau  bcftnblicb  Liv. 

Irans-do,  traus-duro  f.  trado,  traduco. 

transenna,  ae,  f.  l)  «Keß  junt  Vogelfang  Plaut.; 
tp.  gallftrid  Plaut.  2)  ein  ÖJittetfenfter 
(fenestra  clatbrata),  bintcr  »eitlem  bic  Säufer 
iljte  SBarett  jut  Sdjou  ftellten,  ol)ne  fie  einer  atiju 
naben  Betrachtung  auajufegen,  bat)-  quam  (copiarn 
ornamentorum)  quasi  per  transennam  (in  ber 
ftntfemung)  praetereuntes  strictim  aspeximus 
Cic.  de  or.  1 §.  162. 

Irans-eo  (fut.  tranjiet  ft.  trausibit  Tib.  4,  3,  27), 
4.  I)  intrans.  1)' hinübergeben,  übergeben, 
überfegen  ad  uxorem,  ad  forum  Ter. j in  Ita- 
liam,  in  agrum  Noricum;  in  ipsorum  Aequorum 
agrum  depopulandum  Liv.  2,  48,  4;  ex  Belgio; 
pur  Corpora  über  Je.;  animae  ab  aliis  ad  alio« 
au«  einem  Sörpcr  in  einen  anbern;  fMileto  übet? 
fiebeln  ».  ic.;  Mosa  in  Occanum  ergießt  fid); 
vado;  fnantcH  in  locum  binüberfdj»immen ; in«- 
bef.  a)  jum  geinbe,  ju  einer  anbern  Partei, 
einet  anbern  Stnfietjl , in  einen  anbern  3 taub 
übergeben,  übertreten  a Caesare  ad  Pom- 
peium;  fin  horum  sententiam;  fin  alia  omnia; 
a patribus  ad  plebem;  -fin  qnem  Alexaudri 
fortuna  esset  transitura;  fa  victoria  insignibna 
in  devicti  babitum  =~  ft.  bcr  nationalen  Ivarfjt 
)C.  annebnten  je. ; fin  morem  gentis  alcis.  b) 
in  etm.  übergeben,  fid)  Berwanbeln  *in  ha- 
mum  saxumque  etc.;  *in  iram;  tp.  in  bet  Siebe 
ob.  Schrift  ju  et»a«  anberem  übergeben  ad 
partitionem,  transcatur  ad  altcram  condicio- 
nem.  2)  B.  bcr  Seit,  b orübergeben,  oerlau= 
fen,  Bergeben  dies  legis,  die»  hibernorum 
complures,  ‘aliquot  menses,  ‘aetos  quam  cito! 
3)  binburd)  geben,  Riegen  per  media  eastra, 
bilbl.  finter  quaesturam  ac  tribunatum  plebia 
atque  etiom  ipaum  tribunatus  annum  quioto  et 
otio;  quaedam  animalis  intellegentia  per  om- 
nia  permanat  et  t. 

II)  trans.  1)  übet,  burd)  et»,  geben,  et».  paf  = 
fieren  Humen,  inare,  Alpes,  Ponnias,  palu- 
dem,  fossam,  Ubodanus  nonnullis  locis  vado 
transitur;  Alpes  transitac;  transito  amne;  iter 
XXX  diebus  jurüdtegen  Nep.;  ‘basta  praecor- 
dia;  ‘pannam  mucro;  in«bef.  ‘auf  etm.  geben, 
fteigen  equum  cursu;  tp.  a)  flberf d)tetten 
modum,  tines  verecundiae,  -fterminmn.  b)  et», 
überfteben,  mit  et»,  fertig  »erben,  über 
et».  b*n»egfommen  ca  quae  premont.  et  ea 
quoe  iinpaiiueant,  facile;  fmagnn.  c)übertref  = 
fen,  jUBorfomnten  si  non  transierit,  acqua- 
bit  Quint,  d)  et».  lurj  burebgegen,  b.  Sieb: 
net  leviter  t.  et  tantummodo  perstringore  unarn- 
quamque  rem.  2)  oorbci=,  norübergeben 
omnes  mensas  Plaut.;  forum  Jlor.;  tp.  a)  in 
bet  Siebe  übergeben,  im  liefen  übcrfdjlagen 
alqd  silentio,  -falqm,  quaedam,  multa.  b)  an 
einer  Seit  glcid)fam  im  gluge  norübergeben, 
eine  Seit  unbenugt  binbringen  vitam  silentio, 
vitam  sicuti  peregrinantes  Sali. 

traus-ffcro,  s.  1)  n.  einem  Orte  junt  anberen  gin-- 
iibertragen,  =bringen,  = fügren,  --fegen, 
-f ebaffen,  signa  (bie  gclbjeicgen)  ad  alqm  = 
übergeben  JU  IC. ; eastra  ultra  enm  locum,  trans 
Peneuin;  -f eastra  Baetim  übet  tc.;  illinc  buc 
trunafertnr  virgo  Ter. ; +se  in  aedem;  feetcros 
in  medium  belli  discrimen;  alqm  in  parricida- 
rum  coetum;  tp.  a)  et»,  »obin  übertragen. 


— transgredior. 

oerfegen,  wenben,  lenfen  Bellum  in  Cet 
beriain,  ad  sc;  torrorem  ad  alqm,  beUi  teu- 
rem ad  urbem;  ‘NereuB  bella  non  t b.  t üf 
bie  glotte  jum  liticg  nicht  überfegen;  conci'ar 
Lutetiam;  disciplinam  in  (ralliam  oerpjtisr 
fnationes  Alpium  in  ins  Latii;  metuci  i -t 
lere  auo  ad  ignaviun  vostram  b t.  bie  füg  nefe 
ihrer  Serbrecgen  fürchten  fotlten,  haben  In* 
gurcht  u.  fie  euch,  »eil  ihr  feig  feib.  nugrir 
Sall.  Jug.  31,  14;  crimen  in  alqm  fdnet* 
causam  m se;  sermonem  alio;  finvidiam  er. 
minifi  sc.  in  alium;  animum  ad  accusandu. 
‘omnia  luppiter  Argos;  ‘amores  alio  tramli; 
einem  anbern  jugewenbet;  ut  summa  Paper, 
maritimi  ab  Bacodaemoniis  transferretu  i 
Atbenienses;  quod  in  se  transferat  fnb  junv 
se  ad  artes;  se  in  annum  proximum  ba«  ajäc 
gatjr  um  bie  gärätur  anbalten;  fse  ad  dkr, 
vestitnm  anlcgcn;  fse  a bello  terrestri  in  oc 
vale  fich  »enben  ic.  b)  burd)  Schreiben  über 
tragen,  abfdbreiben  rationes  in  tabula 
-ftranslati  (n.  anbern  entlehnte)  versus,  e)  it: 
jehieben  causam  in  proximum  annum.  i ii 
Slnmenbuug  bringen,  an»enben  deüaita 
nem  in  ul i am  rem;  nisi  idem  in  amiritus 
transferetur.  e)  in  eine  anbere  Sprache  «ln 
tragen,  überfegen  istum  locum  totidem  \« 
bis  a liieacarebo.  f)  t.  verbum  figürlich* 
uneigeittlid)  gebrauchen;  verba  tralsb  it 
bl.  tr.  figürliche,  mctapborifche  ÄuJbniir  (V 
ff)  translatum  exordium  ba«  nicht  au«  ber  S*P 
genommen  ift,  ba«  nicht  recht  jur  Sach*-  gebe" 
Oie.  de  inv.  1 §.  26.  h)  Bctmanbeln  ’algd  i: 
novam  speciem.  2)  (I.iv.)  Borbeitragen,  tu 
überführen  coronam  in  triumpho;  anna,  tei* 
signaque  aerea  et  marmorea. 
trans-figo,  3.  1)  burchftecheen,  ^bogre*  Pq- 
gladio,  ferro,  lanceä;  seutum;  transfixus  ha-c 
2)  et»,  burd)  et»,  ftcchen  basta  transüra 
ttrans-flgiiro,  1.  umformen,  ^geftalten, -vai 
beln,  pueruni  in  muliebreni  naturam;  sei* 
in  vestibuluui. 

trnns-lödlo,  8.  burchbobrcn,  .jlcdjen  slcp- 
alcui  latus,  ‘pectora  duro  transfossa  liguo 
‘transforniis,  e,  adj.  [trans-forma]  (fett.)  «» 
geformt,  oermanbett.  — trans-for»«.  i 
um-,  Bcrronitbeln  *«cse  in  vultos  amle- 
‘gemmas  in  ignes  (=  stellas)  Ov. 
trans-freto,  1.  [trans  u.  fri  tum]  übet 
fegen,  überfegiffen  Snet. 
trausfüga,  ac,  comm.  [transfugio]  llberldlfci 
SluSreiger  na  — forte  deprehensus  a 
dibus  Komanis  retraheretur  nt  t.;  abjetu- ' 
illa  pastorum  convenarumque  plebs  t ei  s*3 
populis  lAv.  2,  1,  4;  -fservi  übergelanfnii.  - 
tnuift-rügio,  8.  jum  geittbe  überlauftit,  4bf! 
gegen  ad  liostes,  ad  Homanos,  fab 
bilbl.  ab  ufflicta  amieitia  t.  et  ad  alias  flow 
tes  devolare.  5)a0.  transfüginni,  ii,  « k 
Überlaufen,  Übergeben  jnm  geinbe,  f 
Liv.,  Tac. 

trans-fnndo , 3.  cigtl.  in  ein  anbere«  1 
übergießen,  bilbl.  ergießen,  übertrage» 
nes  laudes  suas  ad  alqm,  amorein  omnfr.  • 
alqm,  (Ourt.)  eorum  mores  in  Macedonas; 
alia  (studia)  liberiora  et  transfusa  latios 
fid)  Berbreitenb,  umfaffenberc. 
transgredior,  gressus  sum,  dejt.  3.  [trau? 
dior]  1)  intrans.  binüberfchreiten,  >|*ÜI 


transgressio 

n Italiam,  per  montes,  tRheno;  (fpüf  ad  Afri- 
arn;  bitbl  undc  et  in  Universum  fama  est 
xansgressa  Tac.;  in«bef.  ju  einer  Partei  über» 
;ebcn  ad  alqm,  in  partes  alcis  Tac.;  tp.  ju 
inet  $anblnng  übergeben,  febreiten  ab  mde- 
:oris  ad  infesta  Tac.  2)  trans.  über  ob.  burtb 
•ttt.  geben,  et»,  ütierfebreiten,  paffieten 
mne  latentem , munitionem,  montem,  Humen, 
-convallem,  fcolonias;  pass.  transgresso  Apen- 
lino  Lin.  10,  27,  1.  San  A)  transgressio, 
mis,  f.  1)  Übergang,  ascensus  et  t.  Oullomra 
über  bie  Sttpen)  Cic.  2)  in  ber  iHbetori!,  Ser» 
cpung  ber  SBörter,  Abweisung  oon  ber 
;e»öb"ti<ben  SSortftellung  verborum.  B) 
ransgressus,  uh,  m.  (fett.)  Übergang,  amnis 
iber  ic.,  auspicium  prosperi  t.  Tac. 

’ansfgo,  egi,  actum,  3.  [trans-ago]  burtb  et», 
reiben,  bat).  1)  mit  einet  SBaffe  burdjftetben, 
»urtbbobten  ’gladio  pectus,  fse  ipsum  gla- 
tio.  2)  tp.  a)  eineßeit  jubringen,  »erleben 
j-tempus  per  ostentationem,  fnon  multum  ve- 
latibus,  plus  per  otium,  fmenso  tranaacto, 
inno  natb  Berlauf  Nep.  b)  burtb»,  oollfüb» 
:en,  ju  Snbe,  juflanbe  bringen  negotium; 
ebus  transactis;  alqd  per  alqm,  cum  alqo; 
ertamen  cum  alqo  jtbnett  abtbun;  0.  SBebnet 
mumqnidque  t.,  erpedire,  absolvere;  subst. 
ransacta,  n.  (fflgf.  futura)  Ourt.  8, 2, 1;  si  trana- 
tetum  est  wenn  ei  vorbei  ift;  ftransactum  est 
le  me  c«  ift  um  mitb  geftbeben.  §ier».  at«  t.  t. 
ier  ©eftbäfttfpracbe,  etnen  Streit  burtb  Unterbanb» 
ung  ob.  SBergteitb  beitegen,  auSgleitben,  f i <b 
lergteitben,  mit  jmbm.  über  et»,  fertig  »et» 
>en,  ein  Stblommen  treffen,  accorbieten 
em  cum  alqo,  cum  reo,  reliqua  cum  Bestia 
lt  Scauro  aecreta;  cum  alqo  HS  ducentis  mili- 
ius;  cum  alqo  t.  atque  decidere;  cum  privatia 
ninore  pecunia;  inter  se  ipsi  Ter.\  +au|crbatb 
ier  Sejtbäftifpratbe , mit  et»,  fettig  »erben, 
ibftbtiefien  cum  alqa  re;  cum  eipeditionibus; 
■um  spe  votoquo  uxoria  semel  transigitur. 
•iinslllo  (trän es.),  gtlui  u.  (fett.)  stllvi,  — 4. 
trans  u.  salio)  1)  intrans.  binüberfpringen 
lc  muro  in  navem,  fad  nos,  fin  vehicula  atre- 
iuo  saltu;  tp.  ab  uno  consilio  ad  alterum  ptöp» 
id)  übergeben.  2)  tränt,  a ) über  et»,  fprin» 
len,  überfpringen  muros,  *ponteB,  *poaitas 
lammas.  §iero.  *übet  et»,  hinüber. hüpfen, 
:t».  burdjcilen  rates  vada;  tantum  terrae, 
;ot  aquas;  sagitta  umbras  bie  buntte  2uft.  b) 
!p.  a)  überfpringen,  »geben  ante  pedes  po- 
uta;  rem  unam  pulcherrimam  oratio,  b)  über» 
iebreiten  lineas;  *munera  Liberi  ba«  ©lag  in 
lern  ®enug  be«  SBcinc«. 

•ansitans,  tis  \partic.  0.  ungebraucht  transito] 
jurdbpaffierenb  Cic.  Alt.  5,  21,  6 (jtoeifelb-). 
■ansitio,  önis,  f.  [transoo]  1)  ba#  hinüber» 
geben,  ber  Übergang  imagines  similitudine 
et  t.  perceptae ; fluentium  visionum.  2)  Über» 
gang,  Übertritt  ju  einer  anbem  Partei,  in 
•inen  anbern  Stanb  ad  plebem  transitiones;  eo- 
:iorum;  t.  ad  hostem  fiebant;  ftransitionem 
facere.  3)  concr.  $urd)gang  ex  quo  t.  per- 
riae  Iani  nominantur. 

’ansftörlus,  ad  j.  ftranseol  mit  einem  Surd)» 
gange  oerfeben  nomus  Suet.;  forum  Eutr. 
unsitus,  ub,  m.  [transeoj  l)  Übergang  fos- 
sae;  transitum  claudere;  üumen  difficxli  t.; 
alqm  transitu  probibere.  $ietö.  fÜbertritt 
£ einigen,  tat.-beulfgrl  6i;ultu5rtetb.  9.  «luft. 


— tranamitto.  849 

ju  einer  anbern  gartet  ’fübergang  in  ber  Sin 
terei  oom  ©(batten  jum  2id)t,  fin  ber  Siebe  Oon 
einem  ©egenftanbe  jum  anbern.  2)  2>urdjgang 
per  agros  urbesque;  ’datus  est  verbis  ad  ami- 
cas  t.  aures;  concr.  Slurtbgangäort,  ®urtb= 
gang  insidere  transitu s ; Alpium  t.  ( pl .)  spe- 
culari.  8)  (fett.)  bas  Sorbet»  ob.  Sorüber» 
geben  tempestatis  Cic. ; fin  transitu  capta  urbs. 
translSclo,  translectlo  etc.  {.  traiicio  etc. 
transläticius  (träl.)  aäj.  [transfero]  1)  über» 
liefert,  burtb  Überlieferung  bergebratbt,  edic- 
tum  ba#  oon  einem  Slagiftrate  eotgefunbene  ber 
früheren  SJlagiftrate,  fius.  2)  überb-  gewöhn» 
titb,  gemein  hoc  t.  est  Cic.-,  nosti  haec  t.; 
ffunus,  officia,  *mos. 

translätio  (träl.),  önis,  f.  [transfero]  1)  Über» 
tragung,  öerfepung  L.  Sullae,  C.  Caesaris 
{gen.  subj.)  pecuniarum  (gen.  obj.)  a iustis  do- 
minis  ad  alienos  Oie.;  fdomicilii  Certegung; 
autb  bie  Mbtebnung  be«  81i<btcr«,  ü’täger«,  einer 
Seftbulbigung  criminis.  2)  in  ber  9ibctotü»  Über» 
tragung  in  eine  uneigentlitbe  Scheut  ung,  Iro» 
puä,  ©ictapber.  $ab-  translütivus,  adj.  auf 
eine  anbete  mubrif  Übertragenb,  ablebueub 
conBtitutio. 

translätor,  öris,  m.  [transfero]  Übertrager 
quaesturae  (oom  Sette«,  »eil  er  at«  Ouäftor 
öjfentlitbe  Selber  unterftbtagen  u.  bem  Sulla  ge» 
bratbt  batte)  Cic.  Verr.  6 §.  102. 
transdego,  3.  bertefen  syngraphura  Plaut. 
trans-loquor  f.  traloquor. 
trans-lüceo  (träl.),  2.  ba«  Sitbt  burtbtajfen, 
burtbfidjtig  fein  *in  liquidis  aquis. 
trans-niürinns,  adj.  überfeeifib,  jenfeitä  be* 
©leere«  befinblitb  res,  artes,  auxilia,  fmi- 
litia;  legationes  bie  über  ba«  ©leer  gelommcn. 
trans-mro  (trämeo),  1.  (Tac.)  burtbpaffieren 
loca;  abfot. 

trans-migro,  1.  natb  einem  Orte  hinüber  jieben  , 
überfiebetn  Veios;  fin  hortos. 
transmlssio,  önis,  f.  u.  -ssus,  us,  rn.  [trans- 
mitto]  Überfahrt. 

trans-mitto  (träm.),  8.  1)  bi" überftbiden , 
«bringen,  »geben  taffen,  «fepen  taffen, 
überfepen  classem  in  Euboeam  ad  urbem 
Oreum;  Ligures  in  naves  imposito«  praeter 
oram  Ktrusci  maris  Neapolim;  exercitux  equi- 
tatusque  celeriter  transmittitur;  bellum  in  ltn- 
liam  binüberjpielen;  tritia  cum  opibus  suis 
Homam;  fvim  in  alqm  gteitbfam  toütaffen  gegen 
lt.;  Hransmitti  trans  aequora  fegeln  über  ic. ; 
in«bef.  al  b<nübcrtegen,  o.  einem  fünfte  jum 
anbern  führen  transmissum  tigillum  per  viani. 
V)  buttblaffen  equum  per  amnem,  exercitum 
per  fines;  tp.  a ) übergeben,  übcrlaffen  *me 
famulo  famulamque  Heleno  habendam;  autb 
anoertrauen  buic  hoc  tantum  bellum  Oie.  ß) 
tübergeben,  abtreten  hereditatem  ßliae; 
munia  imperii;  poma  intacta  oro  servis  Weiter 
geben;  burtb  Äauf  illam  tibi  Plaut,  y)  (fett.) 
»ibmen  omne  meum  tempus  amicorum  teni - 
poribuB  Oie.;  fvigiles  operi  noctes.  2)  über 
ob  burtb  et»,  geben,  feben,  taufen,  ftbwim» 
men  Ibernm;  marin  (o.  ©lenfiben;  o.  Sögeln  ■= 
über  ic.  fliegen);  sinna  transmitti;  famne 
transmisso;  flumini,  quod  ponte  transmittitur 
Plin.  ep.  8,  8.  6;  quem  (Euphratcm)  ponte  t. 
Tae.  atm.  15,  7;  ’campoe  curau  flüthtig  burtb» 
eiten;  *cnraum  btnüberftbiffen;  Uticam  a 

54 


850 


transmont&ni  — tredecim. 


Lilybaeo;  ex  Corsica  in  Sardiniam.  3n*bef. 
über  ob.  burcf)  einen  Saum  toerfen,  fchteu« 
bexn,  ü bette.  *qoantum  Balearica  torto  funda 
potest  plumbo  medii  t.  caeli;  tp.  a)  fübct« 
geben,  unbeachtet,  unberüdfidjtigt,  unbe- 
riUjrt  taffen,  nicht  beachten,  nidjt  betüd« 
f idjtigen  alqm,  alqd  silentio;  alqm  eine  honore 
ac  mentione  ulla;  qnod  ut  atrocins  vero  trans- 
mi98um;  auch  fborüher,  fahren  taffen, 
Gangem  et  quae  ultra  essent  bie  (Eroberung 
beä  ic.  b)  feine  S«t  jubringen,  einen  guflanb 
burchmachen  omne  tempus  mter  pngillares  et 
libelloa  iucundisaima  quiete;  febrium  ardorem; 
seceaaua  voluptatia. 

trans-montänl,  örum,  m.  bie  jenfeit  bei  @c« 
birge  toohnenben  SBKerfdjaften. 
trans-möveo,  2.  Ijinüberfchaffen,  berlegen, 
legiones  transmotae  SyriS  Tac.;  tp.  fibettra« 

?cn,  gloriam  in  ae  verbis  (ich  »ufdjteiben  Ter. 
rans-müto,  1.  (fett.)  bertaufchcn  incertoB 
bonorea. 

trangn&to,  transuo  f.  tranato,  trano. 
trang-nämTno,  1.  umnennen,  kaufen  Suet. 
trans-padinus,  adj.  jenfeit  beä  ®o  befinb« 
lieh;  subst.  sing.  IranSpabanet  Ct.;  auch  pl. 
ftrans-pöno,  3.  1)  an  einen  aubem  Ort  h»n  = 
überfeften,  «bringen  onera  in  flumen.  2) 
über  einen  Stuft  ic.  überfeften  militem  dextras 
in  terraa  iturum,  Tictorem  exercittun  in  Ita- 
liam,  fcopiaa  Cherroneao  (dat.). 
trans-porto,  1.  hinüber  bringen,  «füljtcn, 
feftaffen,  fetjenauas  legionea,  inmenta,  copiaa 
secam,  exercitum  in  Groeciam,  militee  navibua 
flumen  über  je  , exercitum  Rhenum,  inäbef. 
fberloeifen  alqm  in  inaulam. 
trans-rheuanus,  adj.  jenfeit  beS  SRfteineä  be« 
finblicft;  subst.  pl.  m.  bie  übetrheinifchcn 
SBIlctf  iaften. 

transscenao  etc.  f.  tranacendo  etc. 
trangtTneo,  — — 2.  [trana-tenoo]  ftinburch 
gehen,  commeatua  trana  parietem  ein  Sang 
geht  buteft  bie  SB.  Plaut. 

trang-ttbärini,  örum,  *n.  bie  jenfeit  bet  Xi« 
her  ffiohnenben  Oie. 

tranatrum,  i,  n.  [trana]  Ouerban!  auf  einem 
Schiffe,  Suberbanf,  häufiger  pl. ; Ouerbalten, 
bie  bai  Serbecf  tragen  Caes.  b.  G.  8,  13,  4. 
transulto  (tranaa.),  1.  [infens.  ».  tranaüio]  bin  = 
über  (bringen  in  recentem  equum  ex  feaao 
Liv.  23,  29,  5. 

transuo  (tranaa.),  8.  burthnüften  *exta  tranauta 
Terubus. 

trangvectio,  önia,  f.  [tranareho]  1)  Überfahrt, 
Acherontia  über  ic.  Oie.  2)  fbaä  Sorüberrei« 
ten  bei  rbm.  Siitterb  bot  bem  Kenfor,  bie 
SRufterung  Suet. 

truns-vöho,  3.  1)  hinüberfahren,  «bringen, 
«feftaffen,  «feften  militea,  naves  plaustris, 
fexercitum  in  Britanniam;  mebiat  tranaTehi 
hinüberfahren,  überfeften  Corcyram;  legio- 
nes in  Africam  tranavectae ; *caerula  curau  über 
ic.  2)  oorbei«,  borüberführen,  «tragen  w», 
inSbef.  im  Xriumplje  arma  spoliaque  carpentia; 
im  pass,  mebiat,  Oorbei«,  oorübetjieften, 
«feftiffen,  «reiten,  pafjiercn  tranavectae  a 
fronte  pugnantium  alae  Tac.;  bei  ben  circenfi« 
fchen  Spielen  Tac.  arm.  12,  41;  b.  ben  fliittern, 
im  jährlichen  feierlichen  Sufjugc  jut  Süufteiung 
bot  bem  (Senfor  borüberteiten,  bie  372 u ft e « 


tung  paffieten  Liv.;  tp.  o.  ber  »otübn 
gehen,  berftieften  Tac. 

trana- rerböro,  l.  burchftedjen,  burchbohte« 
bestiam  venabulo;  tranaverberatis  acutia;  ab 
Iulio  in  utrumque  latus  tränst  er  beratns. 

transversärius  (travers ),  adj.  [trans veraas]  il 
bie  Ouere  tiegenb,  Duer«  tigna  Caes.  I.  c. 
2,  16,  2.  — trans-verang  (trana vor«. , trär 
adj.  [transverto]  in  bie  Duete  tiegenb.  qnei 
fepief,  fefträg,  collia  t.  itinere  porreetns  br 
fieft  quer  hinjieht;  t.  itineribua  in  ffreujmärfchcr 
proelia  glanfengcfcchte  Sali.;  via,  tramea,  linse.- 
foasa,  vallum;  tigna  fid)  frcujcnb ; cnniculi  Sei 
tenminen;  foro  quer  über  ic.;  epistulae  nomus; 
t.  chartA  (auf  bet  fietjrfeite)  scriptae  Suet.-.  t 
calamo  etc.  f.  albno ; t.  digitum,  unguem  etc. 
non  diacedere  f.  digitus  8);  (borft.)  t.  mer.a 
bilbl.  querfetbein,  quer  in  ben  38eg  tre- 
te nb  cuius  in  aduleacentiam  inenrrit  t miserr 
fortuna  rei  pnblicae;  alqa  rea  alqm  t sei: 
führt  auf  Slbloege  Sali.  Jug.  6,  3;  subst.  n.  a 
transverao  in  bie  Ouere  Plaut.;  de  tranaver* 
querfelbein,  rogare  unoermutet;  *acc.  n.  ade 
transversa  tueri  feittodrt#  feften ; *venti  t.  (b.  bei 
Seite)  fremunt.  — trans-Tcrto,  3.  umfebte: 
fdjioeutcn,  ftaff.  nur  transversi«  principiis  #ai> 
bem  bie  (front  fich  gefchmenlt  hotte  Sali.  Jug  49,  i 

trans-völo,  1.  l)  bilbt  über  etro.  hinübetfltc 
gen,  «eiten,  hineilen  nach  tc.  in  alterxr. 
partem;  (Asin.  Poll,  in  Oie.  ep.)  Alpes.  3;  bot 
über  fliegen,  eiten,  fdjieften  ’aridas  quer- 
cua;  *in  medio  poaita. 

trapetus,  i,  nt.  [o.  tgantto]  ßlpreffe  Verg. 

trSpezita,  ae,  m.  [tpajtf Jfrijc]  ® elbtoechitei  = 
menaariua  Plaut. 

Trüpezug,  untis,  f.  Stabt  in  ^lontu*,  j.  1 1 e b i f oabc 

Trügümennus  ob.  Träsümenus  (Traafmenncs 
-slmenua),  i,  m.  (mit  u.  ohne  lacua)  See  in  S- 
tetitalien,  j.  Sago  bi  ^lerugia;  bau.  Tr*-»- 
menus,  adj. 

trävergus.  träversiriug , trivectlo,  (ritik 
tr&völo  (.  transversua  etc. 

TrSbitlug  Testa,  C.,  bem  Sicero,  Gdfat  u.  fver:- 
befreunbetet  u.  gearteter  Sleihtögetehrter. 

Tröbelllug,  a)  C.  u.  M.  Tr.  b)  Tr.  Maiiwu- 
SotifuI  jut  8eit  bei  Sleto  Tac. 

Tröbla,  ae,  tu.  gluft  in  Gail,  cisalp.  — Trebiäai. 
örum,  »t.  Simoohnet  b.  Zrehia  (Stabt  in  Ur 
brien),  bie  Zrebianer. 

TrSbönins,  1)  A.  Tr.,  o.  Sutta  geächtet,  n.  befia 
®rubet  T.  Tr.  2)  C.  Tr.,  töm.  Sitter.  8)  bejra 
gteichnamiget  Sohn,  üegat  Safari  in  ®aQiea  r 
jtcunb  SiceroS.  4)  ein  fonft  unbetannter  Sri: 
ling  Hör. 

Trebula,  ae,  f.  eine  Stabt  1)  im  Sabinifchc: 
(auch  Metusca  Verg.  Jen.  7,  711).  Tao  ai< 
Trf  bülünus.  2)  in  ßampanien.  Tao.  adj.  Trr- 
bülänns;  subst.  -länmn,  i,  n.  2anbgut  hr 
Xrebuta. 

tröcenl,  ae,  a,  adj.  [tres  u.  centuml  je  brci 
hunbert;  *o.  einet  gtoften  3°ht  überft.  — trr- 
centöalmug,  adj.  [trecenti]  ber  breihut 
bertfte. 

tröcenti,  ae,  adj.  [tres-centum]  breihunbert 
t.  coniuravimua  pnncipea  iuventuti«  Romaiur 
unfer  breiftunbett  Liv.;  *überh-  o.  einer  groftr: 
Saht  (ogl.  sexcenti).  SDab.  tröcenties,  adv  bre; 
hunbettmal. 

tredbeim,  adj.  [tres-decem]  bteijehn. 


tremebuudus  — tribunus. 


851 


rgmäbundus  (tremlb.),  adj.  [tremo]  jitterig  genb;  aeuum  f ocßen  b ; pea,  os,  vultua;  cer- 
manus  Cie.,  *mombra,  *hasta.  tarnen  hißtg  ob.  lebhaft;  artus  (jitternb). 

trc'möficio,  3.  [tremo  u.  facio]  erjittern  trea  (art^aift.  tria),  n.  tria,  adj.  brei;  jur  Se= 
na  cf; eit  Olympum  nutu;  tremefacto  solo  tel-  jeicßnung  einer  Keinen  3Qljl  tria  non  commu- 
lua;  folia  hiberno  noto  tremefacta;  tremefacta  tabitia  verba  Ter.-,  primis  t.  verbis  (dixi)  Oie. 
.omam;  tremefacta  pectora.  — tres-vlri  j.  triumvir. 

•emendus,  adj.  \gerund.  ö.  tremo]  furchtbar,  Trevöri  (Trevlri),  örum,  m.  germanifche  Voller» 

d)  redlich,  *rcx  (».  Ißluto),  *Chimaera,  *Alpes,  feßaft  im  feit.  (Batlien  an  beiben  Ufern  bet  SJJofet; 

'tuinultua.  — tremens,  adj.  [partic.  ».  tremoj  Trevir,  iri,  m.  ein  XreDirer  Tac.  -Tbricus, 

litternb,  juefenb  *t.  ope,  *verbere  ripae,  adj.  Tac. 

'ilices.  trlangälum,  i,  n.  [tres  u.  angulus]  35 r e i e cf. 

rämlsco  (-mesco),  — — 3.  [tremo]  ju  jit«  trlärll,  örum,  m.  [tres]  bie  Sotbaten  be«  britten 
lern  anfangen,  erjittern,  m.  acc.  »or  ctw.  ©lieber  in  ber  röm.  ©chlachtorbnung,  bie  älteften 
litt  ein,  beben  sonitum;  m.  acc.  c.  inf. ; telum  u.  erfahrenften  Krieger,  Xriatier;  Dgl.  legio  1); 
ustaro  Vcrg.  fprichw.  res  rediit  ad  t.  bie  Sache  ifl  auf  ba« 

-emo,  ui,  — 3.  jittern,  etjittern,  beben  Siußerfte  gelommen  Liv. 

«tue  t.  horreoque  Ter.',  toto  pectore;  *ossa  Tribulli,  örum,  m.  Volf«ftamm  in  SHiebermöficn. 
acc.  an  Je.)  parore;  *haata;  m.  acc.  »or  etw.  Trlböce»,  um,  m.  u.  »cl,  örum,  m.  gcrntanijcf)e 
littern,  beben  rirgas  ac  secures  Liv.,  ’regum  Völlerfchaft  im  heutigen  (Eljaß. 
cpices,  *alqm.  trtbölus  f.  tribulus. 

no.  a)  trömor,  öris,  m.  ba«  Sittern,  Säeben,  trYbuärius,  adj.  [tribus]  ju  ben  Itibu«  ge» 
ite  jitternbe  Bewegung  pnUor  et  t.;  omnium  hörig,  Xtibu«»  res;  crimen  ber  Seftechung  ber 
uembrorum;  *mambua  incidit  unctiB;  *ge)idus  Xribu«.  — trlbülis,  is,  m.  [tribusj  ber  mit 
>er  ima  cucurrit  ossa;  *-fba«  Xrößnen,  Veben  ju  betfelbcn  Xribu«  gehört,  Xribu«», 
ler  (Erbe.  6)  trömuliis,  adj.  1)  jitternb,  Sunftgenojfe;  inöbef.  *eiit  Wann  au«  ber  ge» 
teb enb  anua  Plaut.,  *mare,  'üamma,  *lumen  meinen  VoltStlaffe,  ein  Sünftler  con- 
cquae.  2)  Sittern  erreaenb  ’horror.  viva  Hör. 

epldanter,  adv.  [trepido]  (feit.)  mit  ängft»  trlbfilum,  i,  n.  [tero]  Xrefctjwagen  Verg. 
i d) er  (Silfertigteit  omnia  trepidantius  timi-  tribulus  (tribol.),  i,  in.  [rglflolos]  Säurjelborn, 
liusque  agere  Cats.  b.  c.  I,  19,  1;  ängftlich  ein  ftadjelige«  Unftout  Verg.,  Ov. 
tfari  Suet.  — trepldätio,  önis,  f.  (trepido]  ba«  trlbünal,  iüis,  n.  [tribunus]  halbfreiäförmige  Er» 
trippeln,  ba«  ängftliche  u.  eilfertige  Um»  böhuitg  ob.  Xribünc,  worauf  waßrfcheinlid)  ur= 
ler  laufen,  Unruhe,  in  nocturna  t.  Vetwir»  fprünglid)  bl.  bie  Xribunen,  in  ber  golge  auch 
UH0  Liv.,  fhuius  rei  hierbei.  anbere  obrigfcitlichc  Ißerfoneit  in  3iom  u.  in  ben 

öpide,  adv.  [trepidus]  eilfertig,  fja.lig  castra  $ro»injen,  im  Hager  ber  gelbhetr,  faßen,  Wäß» 
elinquere  Lw.;  concursans  1‘haedr.  tcitb  fie  ©cricßt  gleiten  ob.  jonft  eine  SlmtSoer- 

cpldo,  1.  1)  trippeln,  ängftlich  hin  u.  her»  richtung  öffentlich  auSübten  ae  selbi  ac  t.  pro- 
aufen,  ängftlich  thun,  in  Unruhe  [ein  ad  nuntiare;  pro  (»or)  t.  agere  alqd;  *meton.  bie 
,rma;  trepidante  tota  civitate  ad  excipiendum  auf  ber  Xribüne  fipenben  Ißerfonen  (im 
’oenum  visendumque ; in  acie  inatruenda;  circa  ®gf.  ju  forum,  ber  Sollsmenge  auf  bem  g.). 

.dvenam  trieben  in  dttgftlicher  fjaft  fid)  henlm  trlbQnAtus,  us,  m.  [tribunus | ba«  Slmt  eine« 
e.;  trepidatur  in  castri's  man  läuft  burcf)einan=  Xribunen,  Xribunat;  tribunatu  militum  mäh= 
er:  equus  strepitu  Wirb  fcheu;  ’quanto  t.  tu-  tenb  jc.  Suet.;  Säorfieberamt,  aummus  castro- 
uultu  pronus  Urion  obrcätt«  eilt  Hör.;  *avis  rum  t.  Just.  18,  4,  17.  — trlbünicius,  adj. 
aquoo  capta  tappelt  ängftlich;  'aqua  per  pro-  [tribunus]  ju  einem  Xtibunen  gehörig,  In  = 
iom  rivum  riefelt;  'aquilam  fugiunt  peuna  tre-  bunen^  potesta«,  honor;  lex  ö.  einem  Xribunen 
ddante  (mit  Ijaftip  gefchtoungenem)  columbae;  hf^rührenb;  comitia  jur  Sapl  bet  X.;  candidatus 
pectus  flopft;  quid  est  quod  trepidas?  Ter.;  ber  um  baä  Hmt  eine«  Sliolfitribunen  anhält; 

<lam  t.  alae  »or  3agbluft  erjittern  [»gl.  ala  3)] ; subst.  m.  gemefener  Solfätribun. 
erg«,  trepidantium  invadore;  *m.  inf.  eilen  tribunus,  i,  m.  ]tribus]  dl)  tribuni,  urfprAnglich 
Tor.  carm.  2,  4,  23,  *multa  »erfucht  in  ängjl=  bie  Sorfteher  einer  ber  brei  alten  Xribu«,  »on 
id)cr  $aft.  2)  jagen,  bangen  *ultra  fas;  *in  benen  einer  unter  bem  Flamen  tribunus  Celerum 
im  ob.  für)  usum  aevi;  *metu  recenti  mens;  an  ber  Spipe  ftanb,  weil  er  jugleih  Snfiihrer 
defensio  in  ceteriB  (n.)  Tac.;  auch  unjchlfifftg  ber  Celeres  mar.  Hi  ipäter  1)  t.  plebiB  u.  61. 
chwanfen,  in  Verlegenheit  fein  velut  inter  tribuni,  ptebejifebe  Vcamte,  urfprüitglich  2 ob.  5, 
ugnae  fugaeque  conailium,  aubitis  consiliis  juleßt  10,  welche,  juerjt  jum  Schupc  ber  Vlebejer 
Av. ; in  re  non  maxima  paulo  ante  trepidatum  eingefebt,  anfang«  nur  eine  »erhinbernbe  ©eloalt 
sse  Liv.  haben  foHteit,  fpäter  abet  butch  ba«  (Emporlom- 

i-pidus,  adj.  trippelnb,  ängftlich  umher»  men  bet  Xemolratie  ben  größten  (Einfluß  erlang» 
aufenb,  unruhig,  ängßlich,  beforgt  curia,  ten.  2)  t.  militum  conBulari  potestate,  obrig; 
ivitaa,  improviso  motu;  rerum  auarum  wegen  leitliche  fßerfonen  mit  fonjularifeher  ©eroalt,  bie 
Liv.;  rerum  unentfchloffen,  wa«  ju  thun  fei  »uweilen  in  bem  3eitraume  444—337  ».  Ehe- 
rerg.;  'formidine;  fliterae  Wißlichc«  »ctfiin»  fowoljl  au«  Vlebejern  al«  au«  Vatriciern  anjtatt 
enb , fnuntius  Unglücföpoft;  res  (pl.)  t.  (ihre  ber  Äonfuln  gewählt  würben.  3)  t.  militum,  mi- 
ngfi  u-  Verlegenheit),  metua  Sali ; in  re  t.,  in  litarea,  höhere  £5f fixiere , Cberftcn,  fcch«  bei  jeber 
ibaa  t.  Liv. , t.  in  rebus  in  angft»oQer,  un--  Segion,  bie  abwechfelnb  je  jwei  Dlonate  bie  fie 
ibiger  Sage;  nares  Liv  -,  fvita  in  ©efaßr  feßwe»  gion  fommanbierten , teil«  oom  gelbheun,  teil« 
enb  5 *».  Icblofen  fflegenftänben,  jo  baß  nur  ber  »om  Volte  in  ben  Äomitien  gewählt  (»gl  ltufuli); 
icgrtff  ber  Saftigen  Vewegung  bleibt,  unda  wo»  cohortium,  bie  bei  ben  bottigen  Kohorten  anwe- 

6t*  i 


852 


tribuo  — trietericus. 


fenben  fttieg«iribunen  Caes.  6.  c.  2,  20,  2.  Sag. 
tribunus  cohortis  bet  ©cf  el)l«babcr  bet  et» 
flen  (u.  ftärfften)  ftoborte  bet  Segion  Plin.  cp. 

з,  9,  18;  B.  Sgatbotle«,  t.  militum  factua  est 
Just.  22,  1,  10.  4)  t.  aerarii  ben  Cuäftorett  bei- 
gegebene  ©ebilfen,  angefebene  Meute  bc«  plcbcji- 
jefien  Stanbc«,  »eld)e  bat  B.  bem  Duäftoi  au« 
bem  Vttcmum  erhobene  ©etb  nach  bet  Borgcfd)rie= 
benen  ©eftimmung,  namentUdj  beim  $eerc  ben 
Solb  untet  bie  Solbatcn  Berteilten,  fpäter  aber, 
als  burdi  bie  lex  Äurelia  com  3-  7<J  bie  $>anb* 
babung  bet  ©triefte  mttet  bie  brei  Stäube  Bei« 
teilt  raatb,  Bon  {eiten  bet  ©lebejet  9iidf)tct  tnut« 
ben  u.  einen  eigenen  ordo  bilbeten;  fflortjpiel: 
tribuui  non  tarn  aerati  quam,  ut  appcllantur, 
aerarii  bie  es  Betbienten,  untet  bie  aerarii  Bet-- 
feöt  ju  »erben  Oie.  Att.  l,  16,  3. 

tribno,  ui,  ütum,  8.  1)  ju«,  et«,  auäteilen, 
{(Renten,  gewähren,  erweifen,  »ollen  (al« 
et».,  wa«  ®eted)tigleit  ob.  ©itligfcit  fotbett) 
fiuum  cuique,  praemia  militibus,  beneficia  al- 
cui;  alcui  misericordiam , honorem;  alcui  ma- 
gnarn  gratiam  abfiotten;  fiduciam  commenda- 
tioni  alcis;  silentium  orationi;  beneficiis  vo- 
1 untatem  für  ©erbienfte  3u"eigung  erteeifen; 
-fdii  immortales  victoriam  alcui;  ’terris  pacem. 
3n«bef.  jugejleben,  einräumen,  »illfabren 
alcui  priores  partes,  facultatem;  alqd  yaletu- 
dini;  alcui  plurimum,  onmia  fe^t  Biel,  ade«  auf 
jmb.  galten j pluB  libertati  nicf)t  ©Seit  beilegen; 
commendationi  tantum;  hoc  rei  publicae  barin 
willfahren ; quod  sua  sponte  fecit,  Fublione 
Clodio  tribuendum  putarit  an  tempori  au«  9tüd= 
fidjt  auf  ic.  Hjun  ju  müffen;  eam  (obserrantiam) 
officio,  non  timori  neque  spei  tribui  au«  Sienft« 
fettigleit  tc.  ttwiefen  »erbe  Nep.  Att.  6,  6;  illud 
oratori  t.  et  dabo  ut.etc.;  tantum  dignitatis; 
hoc  (biefen  ©orjug)  tribuens  Hör.  sat.  1,  10,  5; 
ordini  publicanornm  semper  ltberalissime  ju 
SBitlen  fein-,  in  yulgus  jebetmann  bienen;  magno- 
pere  virtnti  suae  auf  tc.  poefien.  Sal|.  tp.  a)  ju« 
fdjreiben,  beimeffen,  anrcdjnen  ia  yirtuti 
hostium;  casus  ad versos  hominibua;  culpae  al- 
cis t.  Sdjulb  geben;  t.  alcui  alqd  superbiae  al« 
Stolj  auitegen;  illi  tribuebatur  ignaviae.  b) 
Seit  auf  et»,  »enben,  einet  Sac|e  »ibmen 
rebus  undecim  dies,  tempus  literis,  omnia  re- 
liqua  tempora  aut  literis  aut  Atbeniensium  rei 
publicae.  2)  einteilen  rem  unirersam  in  par- 
tes; est  animus  in  partes  tributus  duas;  t. 
in  tempora. 

trTbus,  us,  f.  1)  urfprüngl.  ein  ® ritteil  bc« 
täm.  ©olle«,  einet  bet  btei  Stämme  ob.  Stamm« 
tribud,  in  »elcfjc  bie  ©atticiet  bet  älteften  Seit 
eingeteilt  »aten  u.  au«  benen  bann  bie  btei 
©ittercentuiien  gebilbet  würben,  itamues,  Titiea, 
Luceree.  2)  eine  bet  B.  SetBiu«  lußtuS  einge« 
richteten  Iribu«,  in  welche  ba«  gange  töm.  ©oll 
nad)  bet  Mage  bet  ©Segnungen  u 21  der  eingcteilt 
tsar.  3brc  Sabl  urfptünglid)  26,  fpäter  36, 

и.  jwar  31  rusticao  (bie  Botncfimen)  u.  4 urba- 
nae;  in  tribu  =■  in  tributis  comitiis  Plaut. 
Capt.  3,  1,  16;  b.  einet  Abteilung  bet  macebon. 
©ettetei  satellites  illi  ex  t.  sua  legunt  Just 
18,  3,  l;  übeitr.  t.  grammaticae  bie  Stimmen 
bet  Sunftticfitcr,  trittfdje  gunft  Hör. 

tribütärlus,  adj.  [tnbutum]  ju  ben  Abgaben 
gehörig,  t“ece"ita*  bet  ©bgabengablung ; 
-feivitates  fteuerpflicbtig;  fQallus  quidam;  ta- 


bellae  bie  reiche  ©efdjenle  Betfptacbea;  fair 
pl.  m. 

tributim,  adv.  [tribua]  lribu«»eife,  naik; 
Ztibu«  spectacula  dare,  populo  satirfü--' 
qnod  plobs  t.  inssisaet;.  primores  popul]  c. 
puit  populumque  t.  fieute  au«  jebet  Xtibii 
o^ne  Untetfcbieb  Hör. ; t.  summisi  me  et  «f 
plicavi  (sc.  populo);  nummos  dWidere. 
tribütio,  önis,  f.  [tribuo]  Sinteilung,  »ep 
bilis  ®lcitbge»idbt  de.  n.  d.  1 §.  60  — tritt 
tum,  i,  n.  [tribuo]  Sjfcntlicbe  Stbgabe,  Sk:1 
(bie  birelte  ©erfüllen«  ob.  ©ctmögcnSfiener  ii  £ 
turalien  ob.  Selb;  Bgt  vectigal,  atipenär-r 
imperare,  imponere  t.;  t.  conferre,  facere,  p: 
dere;  qui  tribu to  (bei  Siufoibenmg  bei  i 
aderant  Tac.  an«.  4,  72. 
trlbütns,  adj.  [tribus]  nach  ben  Itiboi  tii 
geritbtet  comitia. 

tricae,  ärum,  f.  1)  Mappatien,  Mumgeui!: 
Plaut.  2)  Serbrie&litbteiten,  Sibetit;: 
tigteiten,  9iänle  Plaut.,  Cacl.  b.  Cie  /« 
Trlcca,  ae,  f.  Stabt  in  Xbeffnlien.  [8, 6, : 
tricäni,  ae,  a,  adj  [triginta]  je  bteigij. 
trlceps,  clpTtis,  adj  [tres-oaputj  breitst 
Cerberus;  *canis  — Setbetu«;  'Hecate. 
tricesTmus  (trlgiis.),  adj.  [triginta]  btt  breifeiji- 
trTchlla,  ae,  /.  eine  fiaube. 
tricies  (triciens),  adv.  [triginta]  bteigigmc 
Trlclpltlnus,  i,  m.  f.  Lucretius  1). 
triclinlum,  ii,  «.  [xQislivor]  1)  SpeifcUic 
«fopbo,  worauf  ge»,  btei,  guweilen  «a4  r- 
ob.  fünf  ©erfonen  lagen  sternere  t.;  t ifo  b 
lafel)  curare  Suet.  2)  Speif ejimmet. 
trico,  önis,  m.  [tricaa]  $jänbelfud)tr  Hi» 
— tricor,  dtp.  1.  [tricae]  @rf)toif rijltur 
maificn,  Husflütbte  fueben,  bunlel  tebt: 
trTcorpor,  p5ns,  adj.  | tres-corpus]  breiltih 
Verg.  — tr  lcnspis,  pldis,  adj.  [tres  u.  cap 
breifpi^ig  Ov. 

*trldens,  üb,  adj.  [tres  u.  dens]  btei 
ob.  Soden  bobenb,  bteigadig;  tubd.  • 
Steijad  (inSbef.  Attribut  bc«  ©eptun).  — ’b' 
dcntlfer,  fern,  feruin  u.  *-ger,  gern,  p--'- 
adj.  [tridens-fero  u.  gerol  ben  Iteijji  fü 
renb,  tragenb,  ©eiwott  be«  Sleptun. 
triduum,  ii,  ».  [tres-dies]  Seittaum  non  b: 
Sagen,  btei  Jage  spatium,  Tia  tridui; fr 
duo  natb  btei  lagen,  eo  t.  im  ©erlauf 
btei  Zage;  triduum  iter  facere. 
triennia,  ium,  «.  [tres-annua]  =>  trieterica 
j.  trictericua  Ou.  met.  9,  642.  — trieui" 
ii,  n.  [tres-annus]  ein  S*ilraum 
3obren,  btei  3abte- 
triens,  tis,  m.  [tresj  bet  britte  lei!  eine  : 
u.  übetb.  tine«  jmblftciligen  ©angeu,  ein 
tel,  in«bef.  a)  al«  Slünje  ein  3> ti ttel«Ä6 
bei  ©tbfebaften  ein  ® ritte I bc«  ©atrjen 
testamento  cum  duobus  coheredibus  tsr  - 
triente;  fherca  ex  triente.  c)  al«  Ui4 

»leiten  ein  ©rittel  bc«  »extariui  sä  * 
_ Prop.  ®aB.  trlentäbülum , i.  * 
SfguiBalent  an  ädern  für  ba«  ©ritttl 
31,  13,  9. 

triärarchus,  i,  m.  [rpiogapx°s]  bet  Rajc;- 
eine«  bteitubetigen  Sdjiffe«.  — trif rü.  ■ 
adj.  [tpiijpijs]  brmubetig  fnavis;  subd  '*■ 
navis),  f.  bteitubetige«  St^iff  Nep. 
*tr!8terlcus,  adj.  [tpietgoisoj]  bictiäbr*1* 
alle  btei  3obri’  »tebetlcbtenb,  in«bd 


trieteris  — triste. 


853 


>b.  orgia  t.  u.  61.  t.  ein  aOc  brei  Sagte  wieber  *-eig,  Idis,  f.  bie  Xtiopeerin,  lobtet  beS 
egrenbeS  BaccguSfeß.  — trlötörlg,  Idi»,  f.  XriopaS  <=»  fRcgta.  [filjig  Plaut. 

r^iertjpi'c]  = sacru  trieterica  Oie.  f.  trietericus.  trYparens,  adj.  [ter  u.  parcus]  erjfarg,  erj* 
Ifnrläm,  adv.  [sc.  partem,  o.  trifarius]  brei » trlpnrtltö  (tripert.),  adv.  [tripartitus]  in  brei 
ad),  auf  brei  Seiten,  an  brei  Orten  IAv.  Seilen  ob.  Äbteilungen  aggredi;  milites 
•Yfanx,  cis,  adj.  [tres-faux]  aus  brei  Scgtün»  eqnitesque  in  expeditionem  misit;  breifarg 
Jen  latratus  Vera.  suum  equitatum,  bona  dividere,  copias  partiri. 

rffTdns,  adj.  [ter  u.  findo]  brcifpaltig,  trtpartitus  (tripert.',  adj.  [ter  u.  partior]  in 
Jreijadtg  flamma  (beS  BligeS).  brei  Seile  geteilt  ob.  teilbar,  breifad)  di- 

Yföllnm,  ii,  n.  [tres  u.  folium]  Klee.  visio , causa;  t.  agmine. 

r'ifornils,  e,  ad),  [trea-forma]  brcigeftaltig,  trYpödalls,  e,  adj.  [tres-pes],  bon  brei  guß, 
iiva  =.  Siana;  Chlmaera;  mundus  ans)  bTei  breifüßig.  — trTpes,  pedis,  adj.  ftres  n.  peaj 
teilen  ($immcl,  SDteer,  Unterwelt)  beßegenb.  Bon  brei  guß,  breifügig  mullus  Lic , 
•tfür?  fiiris,  m.  [ter  u.  für]  breifadjet  Sieb,  mensa  Hör. 

Sr jbieb  Plaut.  trTplex,  plYcis,  adj.  [tres-plico]  breifältig, 

•tl'urclferj  eri,  m.  [ter  u.  furcifer]  breifaiger  breifaig,  aus  brei  Seilen  beßegenb  aciea, 
Stßelm,  (Srjfcgelm  Plaut.  animus;  philosophandi  ratio  (»eil  bie  Sitten  bie 

'I-gSmTnna,  u.  (meijt*t)  ter-gSmTuus,  adj.  $gilo[opgie  in  brei  Seile  einteilen);  *regnum 

Jreiwütgfig,  bat),  a)  fratres  trigemini,  (fpät)  (weil  unter  [Jupiter,  Rep  tun  u.  Siluto geteilt) ; 

>L  tr.  Srillinge.  b)  ‘breigeßattig,  »glie»  ‘mundus  (weil  au«  ^irnmel,  (Erbe  u.  SRecr  bc= 
Jerig  vir  (©ergon);  canis  (SetbetuS) ; Hecate;  ßegcnb);  ‘ctispis  Xteijad ; ‘fportiens  mit  brei 
p.  breifaefj,  spolm  XriHingen  in  bteifaegem  Säulenreigen;  *deae  bte  Barjen.  2)  als  subst, 
lampfe  abgenommen;  t.  victoriae  triplex  trium-  a)  n.  sing.  baS  Sreifaige  o.  etw.  6)  m.  pl. 
>hus;  *t,  tollere  honoribus  (B.  ifibilität,  Brätur,  (sc.  codicilli)  eine  Scgtcibtafcl  Bon  brei 
tonfulat).  c)  als  rum.  pr.  porta  Tr.  Xgot  in  Blättern.  — trYplns,  adj.  breifatg  Oie -,  subst. 
Rom,  bem  Roentin  gegenüber.  [breißig.  sing.  n.  baS  Sreifatßc  Plaut. 

ügSsimus  [.  tricesimns.  — triginta,  adj.  TrYpölis,  is,  f.  1)  in  Sgeffalien  »toei  ©egenben 
-igon,  önis,  tn.  [rer/mr]  ein  fleiner  feftgeßopfter  u.  Stäbtc  biete«  RamenS.  Sa».  TrTpftlitänus, 
Ball  für  brei  in  einem  breierfigen  Sola!  [piclenbe  adj.  2)  in  Mrtabien.  3)  in  Slfrifa  an  ber  fleinen 
ßerfonen,  bag.  meton.  baS  Ballfpiel  mit  einem  Sgrte,  i.  Sripoli.  §icrB.  TripölitSnns,  adj. 
öligen  Balte  Hör.  sat.  1,  6,  120.  4)  Stabt  u.  §afen  in  B^nteicn,  j.  Sara» 

igÖnus  f.  trugonns.  blnS  Ourt. 

ilibris,  e,  adj.  [tres-libra]  (feit.)  breipfün»  TrtptölSmug,  i,  m.  naeg  ber  Sage  (Stfinbet  beS 
)ig  mullus  Hör.  — ‘trTlInguis,  e,  adj.  [tres-  SlderbaueS,  Rilgter  in  ber  Unterwelt;  fpritgw. 
ingua]  breijüngig  os  (Cerberi).  Triptolemo  dare  fruges  SBaffet  inS  "Reer  tra» 

rllix,  leis,  adj.  [tres-licimn]  brei  fähig,  gen  Ov. 

brägtig,  lorica  auro  aus  breifatgem  ©olbbragt  trlpädio,  1.  [tripudium]  im  Srciftgritl  tan» 
•imestrig,  e,  adj.  [tres  u.  mensis]  breimonat»  »cn,  inSbef  ben  bei  getmffen  religiöfen  gegen  ge» 
itg  copiae  Nep.)  consul  Suet.  bräutglitgen SBaff entanj  (namentlitg  ber  falifegen 

im<‘troH,  (trimetrus',  adj.  [roifierooc]  fiti  ber  fßrieger)  tanjen.  Sag.  tot  in  funeribua  rei  pu- 
Retrit,  brei  Soppelfüge  cntgaltenb,  trime»  blicae  exsultana  ac  tripudians  gleiigf.  Bor  Sieges» 
riftg;  subst.  Srimcter  Hör.  _ . freube  tanjenb.  — trYpädluin,  ii,  n.  [natg  Oie. 

Ymödium,  ii,  «.  [tres  u.  modius]  ein  ©efäg,  de  div.  2 §.  72  ft.  terripavium  b.  terra-pario 
)aä  brei  modii  entgält  Plaut.  ftampfen,  naig  anbern  8.  ter  u.  pes]  t)  bet  brei» 

imbliiH,  adj.  [dem.  B.  trimusj  aß  Stinb,  im  fegrittige  SiegeStanj,  namentlicg  ber  falifegen 
Btter  Bon  brei  3“gtitt  — trimua,  adj.  ßrieget  u.  ber  tn  ben  Stampf  jiegenben  ftrteger 
tres]  brei  3ngtf  «ft  Süa  Plaut.-,  equa  Hör.-,  tuilbcr  Rationen;  *B.  milben  BacdguStanj.  2) 
jräbifat.  als  breijägriger  finabe  Hör.  t.  xolistimum,  f.  t.  in  bet  Äuguralfpradje,  ein 

rinäerla , ae,  f.  bie  Sreifpige,  älteßer  Rame  fegt  güngigeS  Sagtjeitgen,  wenn  bie  geiligen 
>.  Sijilten  (».  ben  brei  Botgebirgen,  xqsBs  §ügner  fo  begierig  fragen,  bag  baS  gutter  ignen 
ixgcu,  berfelben)  Verg.,  Ov.,  Just.  Sab.  l)  aus  ben  Stgnäbeln  auf  bie  ®rbe  gel. 

’-crtnSj  adj.  fijiliftg.  2)  *-crig,  tdis,  f.  adj.  trtpüs,  pödis,  m.  [rei'*owej  Sreifug,  breifügigeS 
erra,  lnsnla  u.  61.  T.  Sijilien.  eberneS  ©efigirr  »um  Rocgen  ob  *u  fonftigem 

Int,  ae,  f.  adj.  [tres]  1)  je  brei  (b.  plural.  ©ebrautge,  »on  togbarem  Stoff  als  ©eftgenf  jum 
antum;  »gl.  terni)  literae,  castra,  hibema;  RnfgeHen  in  Bratgtfälen  ob.  Sempeln,  als  Stampf* 
udi  (öffenttiige  Stgaufpiele).  2)  breifatg  cate-  u.  «grenpreiS  in  SBettfämpfen,  bef.  bei  ben  ©rie» 
me,  fsubsidia,  ‘nomina.  dien  in  ben  Bgentlitgen  Spielen,  sacri  Verg., 

rinohautes,  tum,  m.  britanniftge  BBHerftgaft.  donarem  t.,  praemia  fortiura  Graiorum  Hör. 
rtnödlg,  e,  adj.  [tres-nodus]  breitnotig.  3n8bef.  ber  Sreifug,  Worauf  bie  Bgtgia  ju 
innm  nundtnum  j.  numlinus  2).  Selpgi  fag;  bag.  ‘baS  Orafel. 

inumnms,  i,  m.  eine  fRünjc:  brei  Segerjen.  trlquftriiH,  adj.  [tres]  breiedig  iusula  (».  Bri* 
to,  önis,  m.  cigtl.  ein  »um  Sreftgen  gebrautgter  tannien);  inSbef.  fijiliftg  (B.  bet  ein  Sreied  bil» 
Dtgfe,  bag.  als  Sternbtlb,  ArctoB.  benben  ©eftalt  beSfelben;  »gl.  Trinacria),  teUus 

iöbölng,  i,  m.  [rpiö^olojl  brei  Obolen  (eine  Sijilien. 

albe  Sratgme);  tp  etne  Rleinigfeit  Plaut.  trtremls,  e,  adj.  ftres-remus]  breitnbetig,  oft 
"löcSllnns,  subst.  in  Triocalino,  im  ©ebiet  B.  als  subst.  -1»,  is,  f.  eine  b reiruberige  © alecre. 
iriofala  (einer  Bergfege  in  Sijilten).  • tris  f.  tres. 

’rlopölng,  ii,  m.  ber  Xriopeer,  Sogn  beS  trlstä,  adv.  [tristis]  1)  [(gmcrjlitg  tristius  cu- 
iriopaS  (König  in  Sgeffalien)  =*  ©rifitgtgon;  rantur;  "tristius  flere;  inSbef.  ‘ftgaurig,  t.  et 


854 


tristi  — trinmvir. 


acutum  sonare.  2)  ftreng,  f)nt  t tristius  re- 
spondere. 

tristi  \ tero.  • 

trist, Trülus  [adj.  dem.  B.  tristisl  etwa«  trau-- 
rig  Cie.  — * trlstlfTcus , adj.  [tristis-facio] 
traurig  madjenb,  betrübenb,  fiiredltd). 
tristls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  betrübt, 
traurig,  wehmütig  a)  B.  fperfonen  t.  et  con- 
turbiitus;  t.  ipeuin,  maeatos  amicofl ; cum  im- 
molandä  Iphigeniä.  t,  Calchaa  esset  etc.;  *fasti- 
diosä  aegrimoniii  geängftigt;  ‘Orestes  fcbwer= 
mütig  (weil  B.  ben  äiaqegüttinnen  gequält); 
*xubst.  oderunt  hilarem  triste»  tristemquo 
iocosi.  b)  b.  Seblofen  a)  traurig  B.  Stufcf)en, 
unerfreulich  *Tartara,  ‘regna,  *unda,  ‘eanum 
excubiae  ben  fiiebenben  Berbagt;  *wibcrlict), 
herbe,  »uci,  lupinus.  S)  wa«  mit  Traurigfcit 
ob.  Unqtürf  Betbunbcn  ijt,  trübe,  betrübenb, 
ftbmcrjticb,  unglfldltcb,  unfelig  tempora, 
literae  nuntiique,  dies,  remedia,  eventus,  aors, 
‘Hyades,  ‘Orion  (W.  {.),  ‘lignum,  ‘lacrimae,  *cu- 
rae,  ‘funera,  *bella  blutige,  *fatum,  *bidental 
febaurig;  subst.  fillic  triste  evenit;  ‘triste  (etw. 
Serberblidje«)  lupus  stabulis;  ‘tristia  miscentur 
laeti»;  ‘nritibua  mutare.quaoro  t.  §etbej. 

2)  unfreunblicb,  Betbticßlich,  übelgelaunt, 
finfter,  grimmig,  ^axt,  taub  valtus,  natura, 
diaciplina  Sabinorum,  genus  dicendi,  t.  et  se- 
verufi  senei ; iudex,  responsum,  sententia,  cen- 
sura;  silentiom  bfiftere«  Liv.\  ‘navita  Gf)aron; 
‘»orores  bie  $arjen;  ‘malum;  *nefa»  gräßlich; 
*irae  finfter;  ‘querimoniae;  *»uperstitio  aber- 
gläubiftber  Trübfinn;  *»ermo;  *ver»us  bittere, 
itnfreuublidje. 

TaB.  tristTtla,  ae,  (Ter.)  -ies,  ei,  f.  1)  Trau* 
rigfeit,  ®etrübni«  (f.  tristi»)  ex  summa  lae- 
titia  repente  omnes  t.  invasit.  2)  bie  traurige 
Seftbaffenbeit,  ba«  Unangenehme  einer  Sache 
temporum;  lenitate  verbi  rei  t.  mitigare.  S) 
finfieter  (Stuft,  abgemeffene  Äälte  t.  ac  »e- 
veritas;  omnia  illa  »uperiori»  t.  (trübe  Stirn = 
mung)  »ermonis;  nulla  t. , multum  severitatis 
Plin.  ep.  1,  10,  7;  üble  Saune  ber  ©eliebten. 
*trtsnlcns,  adj.  [tres  u sulcus]  breifurebig 
=■  breifpifjig,  sjadig  lingua,  telum  lovis, 
igne»  ®tty.  [ob.  ber  atavia  Plaut. 

tritStn«,  i,  m.  [tres-arue]  ber  ®ater  bc«  atavus 
•ftrlttcens  (-ceins  Plaut.),  adj ■ [tritienm]  au« 
SBcijett,  SBeijen-.  — tritfeum,  i,  «.  SSeijen. 
Triton,  önis,  m.  ein  Sieerqott,  Sohn  bc«  'Jicp= 
tun,  bet  auf  9ieptun«  ©ebeiß  auf  einet  Siufcßel* 
trompete  blfift,  um  ba«  Steer  aufjuregen  ob.  ju 
befänftigen;  aud)  Siamc  eine«  Skiffe«  mit  bem 
Triton  al«  9lbjeiebra  Verg.\  pl.  aubern  ®ott= 
beiten  biencnbefDiecrbärnoncu  Verg. ; fcbtrAb-  übertr., 
pl.  piscinarum  gifrfjteicbliebbabcr,  glcidjfam  &iitb= 
teicbgbttcr  Cic.  Att.  2,  9,  1.  TaB.  a)  Tritönlä- 
cns,  adj.  jum  libt)f<ben  See  Triton  gehörig,  wo= 
bin  bie  Sage  bie  ©eburt  ber  ®aüa«  Berfepte,  bab- 
‘pallantifcf) , arundo  bie  B.  ber  ®alla«  erfun- 
bene  Stötc  aber  palus  ein  See  in  Thronen  Oe. 
met.  15,  558.  6)  ‘Trltönis,  tdis,  f.  adj.  pal  = 
lantifcb  [Bgl.  a)!,  pinus  ba«  nad)  Mngabc  ber 
®aüa«  erbaute  Schiff  Wrgo;  arx  SUbcit ; * subst 
'jjallarf.  c) ‘Tritönins.  adj.  tritonifcb  [Bgl.  al] 
Pallas,  rirgo;  *subst.  Tritonia  $aOa«. 
tritor,  öri»,  m.  [tero]  (oorfl.  u.  fpät)  SHeiber, 
t.  compedum  = ein  gcfeffelter  SdaBC  Plaut. 
trit«,  abl.  m.  [tero]  butd)  ba«  Sieibcn  Cic. 


— *tiriiür#?  »e.  {■  [tero]  ba«  ®rtfdjeu.  - 
tritns,  adj.  m.  comp.  u.  fsup.  [partic.  ».  teo 

1)  ‘abgerieben,  abgenubt,  abgeirajr. 
vesti« , argentum  ©eröt  b.  getriebenem  £ife 

2)  oft  gerieben  u.  baburd)  glatt  gcmaibi.  et 
babnt,  oft  betreten  via,  iter.  3)  tp.  t 
gebraucht,  gewöhnlich,  geläufig,  allgenru 
befannt  t.  sermone  proverbium;  taciama, 
proverbium  tritiu».  6)  geübt  aures  Cic. 

trlumpliülis,  e,  adj.  |triumphus]  ju  eiscr 
Triumphe  gehörig,  Triumphs  coron»  r 
welcher  ber  Ttiumpbterenbe  gcicfjmüclt  war; 
burch  welche«  ber  Triumpbjug  ging;  prorineu  ^ 
©rlaugung  eine«  Triumphe«  ©clcgcnheit  ba* 
trab;  fvir  t.,  auch  tbl.  t.  bet  triumphien  k 
ein  Triumphator;  tenex  ein  greifet  Trisncpk ; 
Liv. ; enrmen  ernftere  Iriumphlieber,  im 
»u  ben  Schersen,  welche  mit  benfclben  Wechte 
Iav.  3,  29,  5;  ‘imagines  o.  Sthnen,  oda 
triumphiert  hoben;  omamenta  u.  ( Tac .)  bl  l 
ornamentum  2). 

trlnmpbo,  1.  [triumphua]  1)  intrans.  trete 
phieren,  einen  Triumph  hatten  ampliMc 
atque  honestissime  ex  praetura;  cx  orbe,  c 
Hispunia,  ex  Maccdonia;  ex  belli»  trans^lf 
über,  wegen  jc.,  de  Numantinia;  *equi  brni 
pbantes  bie  ben  Triumphwagen  jichenbeu;  ibe=. 
gleichfam  triumphieren,  ben  ©teg  baBostt; 
gen  *amor  de  me  iure;  de  fuga  restr»  (V 
10,  2,  29;  bilbl.  frohloden,  jauchjen  fpun 
lactari»  in  omnium  gemita  et  t. ; in  qae  < 
exsnltat  ot  t.  oratio  mea.  2)  trans.  über  je 
ob.  etw.  triumphieren,  jmb.  im  Triir:: 
aufführen  ob.  Pöllig  befiegen  (nachtl . r.r 
nur  im  pasx.)  * gante»  triumphatae;  *lt*< 
triumphati;  ‘triumphatü  Corintno;  fne  tnr. 
pharetur  Mithridatea ; ftriumphati  magi«  ;.c 
victi  sunt;  (fpät)  Achaeos  triumphandos 
mio  tradidit,  velut  triumphati»  Spartan«:  *; 
triumphatae,  *aurum  triumphatum  erbeute 
trlnmphn»,  i,  in.  [ter  u.  pes]  eigtl.  bei  hf 
ichrittige  Taus  =>  Siege«tanj  Curt.  9,  10.  S 
bah-  l)  Triumph,  ber  infolge  eine*  wifc;' 
Siege«  bem  gelbherrn  u.  feinen  ©olbateu  r.  i 
nate  jugeftanbene  SiegeSeinjug  in  Som,  me 
ber  Sfeibhert  auf  einem  mit  weißen  ®fcrk:  r 
fpannien  ©agen,  mit  einem  2orbeerfranj  aii  K 
Raupte  u.  mit  elfenbeinernem  ©cepter  iu  r 
§anb,  auf  ba«  Ifapitol  geleitet  warb;  alr. 
decernere,  deferre  (u.  Senat);  deportare  t' 
provincia  Nep.\  agero  t.,  de,  ex  alqo;  ati  ' 

?en.  obj.  Boiorum;  victoriae  wegen  je. ; Pfct'* 
icae  pugnae ; per  (im)  triumphum  ducere  ak 
ante  currum  suum,  in  triumpho  dnei;  per’rr 
t.  nomine  eiere  Liv.;  auch  bet  Triumphwac 
Verg.  georg.  2,  146 f.  2)  bilbl  Sieg,  Tri*=. 
ut  repulsam  tuam  t.  suum  duxerint;  ex  ine 
cornm  dolore;  ‘Oiganteus;  »triumphis  .h* 
terra;  ‘hohe®  @lü(f  qnos  opimus  lallw 
eflugere  est  t. 

trium-vTr,  i,  m.  einer  ber  triumriri  (auch  err 
viri  getrieben),  Treimänner,  ein  aut  k 
SKitglicbern  beftehenbe«  Bcamtentollcgium;  br 
t.  coloniae  deducendae  ob.  agro  dando  cS  * 
signando,  triumviri  agrarii  gut  Abführung  ca" 
ffiolonie  u.  s»r  Setieilung  B Metern  nxte:  * 
Solottiflcn.  2)  t.  capitales,  im  3ihü  auch  X ’ 
(Sali.  Cat.  55,  1)  Oberfertermcifier,  wehte  c 
gleich  bie  Slufficht  über  bie  Einrichtungen 


triumviralis  — trudo. 


855 


ft  btt  bic  öffentlitfec  Sic^cr^ett  u.  Bufee  Ratten.  3) 
t.  epulones  {.  epulones.  4)  t.  mensarii  (.  men- 
sarius,  5)  t.  auro,  argento,  aeri  flando,  feri- 
undo  Siflrtjfecrrcn,  .-bireltoteit.  8)  aujjerorbent-- 
Iic^e  ju  oetfdjiebeneit  8eiten  mietete  Kollegien  o. 
btei  SSännetn,  inSbef.  gaben  DctaoianuS,  Vtrtto; 
niuS  u.  SJepibuS  ftd)  ben  Barnen  t.  rei  publicao 
constituendae  (dat.),  als  fie  ficfe  jut  eigenmätfeti; 
gen  ftnotbnung  beS  Staates  Beteinigten,  abgefürjt 
t.  rei  publicae  Nep.  Att.  12,  2;  tm  jjffefl  auch 
bl.  t.  (sing.  u.  pl).  7)  in  meuteren  Blunicipicn 
bie  oberfte  aus  Drei  TOännern  beftefeenbe  Beerbe. 
®aB.  a)  trlnmrirälls,  e,  adj.  »u  ben  Xrtum  = 
oitn  gcfebtig,  Xriumoirn=,  flsgella  bet  tri- 
umviri  capitaJes  Hör.-,  supplicium  baS  ®tbrof= 
{ein  Tac.  b)  trlumvIrStuH,  us,  m.  baS  Btnt 
eines  Xtiumoir. 

trivöncflca,  ae,  f.  [ter  u.  venefica]  ©rjgiftmi; 

fcfeerin,  als  ©tfeimpfmort  Plaut. 

Trlvla  {.  trivius.  — ftrlrlälis,  e,  adj.  [trivius] 
eigtl.  anf  Xreiroegen  beftnblitf),  bafe.  geroöfenlid), 
gemein  scientia.  [Xreoico  Hör. 

TrTvlcnm,  i,  n.  ein  ©täbtcfeen  im  hirpinifcfeen,  j. 
trYvium,  ii,  n.  [tres-via]  1)  ein  Ort,  wo  btei 
3Bege  jufammenflofjen,  etn  Xrei=,  Scfeeibe=, 
Jfrenjjtneg.  2)  übertr.  bie  öffentliche  ©trajje, 
bet  öffentliche  Blafei  fptitfero.  maledictum  ex 
trivio  (p.  bet  ©affe  Jet)  =»  pöbelfeaft.  ®an.  tri- 
Tin»,  adj.  ^u  ben  »teujroegen  gehörig,  in$= 
bef.  als  Spitfeeton  bet  ©ottfeeiteu,  bie  an  Sreuj= 
»egen  Kapellen  Ratten;  dca,  geto.  bl.  Trivia  bie 
Tröas  f.  Tros  2).  [$efate. 

trdchaeu»,  i,  m.  [tpoj;afof]  1)  ein  BeiSfufj  =» 
Choreus,  _u.  2)  =■  tribrachjs,  uuu, 
tröchus,  i,  m.  [rpojiöe]  ein  eifetntt,  mit  Bielen 
fleinen  lofen  u.  bab  bei  jebet  Bewegung  flirten= 
ben  Bingen  befehlet  Bcif,  ben  bie  Shtaben  mit 
einem  Xteibfteefen  forttrieben,  ein  aus  ©rietfeen; 
lanb  natfe  Born  BerpflanjteS  ©piel  (xpixij laaia), 
Tröes  {.  Tros  2).  [Spielreif  Hör. 

Troezen,  enis,  f.  ©tabt  in  ÄtgoliS.  ®aB. 
*t-*Snlns,  adj. 

Tröglödftac  (Trogod.),  4rum,  m.  £>öfelenbe; 
tuofjnet,  eine  in  §öfelen  fcofenenbe  ätfeiopiftfee 
SBötierfchaft. 

Trogns  Pompeius,  tbm.  ©eftfeitfetfefereiber  unter 
Bluaufl,  auS  beffen  SBetl  guflin  einen  Slu8*ug 
Trötcus  {.  Tros  6).  [maajte. 

Trölns,  Tröia,  Tröiämis  {.  Tros  1)  u.  4). 
Tröidgfna,  ae,  comm.  [Troia-gigno]  in  Xtoja 
geboten,  tr o janif ch  (in  altet  gormel  b.  Liv. 
26,  12,  6)  T.  Romane;  *subst.  (sing.  u.  pl.) 
Xrojaner. 

Tromentina  trlbns,  eine  bet  tribus  rusticao  Liv. 
tröpaeum,  i,  n.  [rgontnov]  1)  bei  ben  ©rietfeen, 
ein  gleich  nnd)  bem  ©iege  auf  bem  Scfelaefetfetbe 
p.  ©ieget  errichtetes  u.  ben  ©ötteiu  gcmeibteS 
©iegeSjeidjen,  eine  Xrofefede,  in  bet  Siegel  eine 
Säule  b.  $olj  ob.  au©  nut  ein  Baumflamm  mit 
erbeuteten  SBaffcn  behängen  u.  mit  einet  3nfcferift 
»erfeben,  feltnct  B.  ©tem  ob.  Srj;  bei  ben  B8= 
ntern,  autfe  in  Bom  errichtetes  ©icgeSbenlmal 
t.  statuere,  ponero,  nostra  sunt  t. , nostra  mo- 
numenta,  nostri  triumphi;  nostra  de  Athenion- 
sibus  Carthaginiensibusque  Liv. ; sistere  Romae 
tropaea  de  Parthis  Tac.-,  übertr.  p.  bem  einem 
Xropäum  äfenlitfeen  $olft,  an  bem  man  bie 
Jtleibung  bcS  ermotbeten  Eäfar  aufbiug  Suet. 
Cats.  83;  bilbl.  voveo  praedonis  corpore  rap- 


tis  nudatum  spoliis  ipsum  te  t.  Aeneae  Vcrg. 
Aen.  10,  776.  2)  tp.  a ) bet  ©ieg,  'bie  2ot= 
beeten’  Salaminium,  Marathonium;  cuius  tro- 
paeis  non  invidimus;  häufiger  b.  Tiefet.  c)  (feit.) 
ein  Xentmal  übetb-  necessitudiniB  atque  ho- 
spitii;  ’Maecenatis  erant  vera  t.  fides;  *bina 
ingenü  tni.  c)  ‘erbeutete  SBaffcn  magna  t. 
ferunt  (sc.  eorum),  quos  etc.;  passim  tropaeis 
insignCH  agros. 

Trophönius,  ii,  m.  1)  Bruber  beS  SlgamebeS.  2) 
in  einer  hbfele  bei  Sebabea  in  Böoticn  Drafel 
erteilenbe  ©ottbeit,  autfe  Iuppiter.  ®ao.  -nlä- 
nus,  adj. 

Tros,  öis,  m.  ©nlel  beS  SarbanuS,  Äänig  in 
Bbrpgien  u.  in  bet  natfe  ibm  benannten  ©tabt 
Xtoja  Verg.  hietB.  1)  Troja,  ac,  f.  bie  Stabt 
Xroja;  übertr.  a)  bet  B.  ÄneaS  in  gtalten  et; 
baute  Ort  Liv.  b)  ein  B.  ^elenuS  in  ©pirus  gc= 
grünbeteS  ©täbttben  Verg.  c)  ein  t8m.  2B  e 1 1 = 
tennfpiel  ju  fjfetbe  Verg.;  fTroiae  lusus, 
decursio,  ludicrum.  5ietO.  Troiänns,  adj. 
troianifcb;  ‘iudex  flatiS;  ‘fludi  =-  Troia  c); 
•urbs  •=-  Troia;  tempora  beS  troj.  firiegeS; 
fptitbw.  equus  o.  Berborgenet  ©cfabt  Oie.  p.  Mur. 
§.  78,  auefe  Xitel  einet  Xragöbie  beS  BäoiuS; 
subst.  pl  m.  bie  Xtoiatter,  'sing.  TroUnuni, 
i,  n.  (sc.  praedium)  Sanbgut  in  Satium  Cic.  2) 
‘Trös,  öis,  -eg,  um,  m Xtojanet.  8)  *Tröas, 
adis,  f.  teils  adj.  trojanifefe  humus;  matres 
bie  Xtojanetinnen , teils  subst.  a)  eine  Xroja  = 
nerin.  b)  bie  iianbf^aft  XtoaS  (in  meid)« 
Xtoja  lag).  4)  ‘Tröln»,  autfe  Tröos,  adj.  tto  = 
janiftfe,  bef.  in  Bejug  auf  ben  trojanifefeen  Stieg. 
6)  TröYcng,  adj.  trojaniftfe  tempora,  bellum, 
•Vesta,  ‘sacerdos  b.  i.  Bfeea  SilBia. 

Trosmis,  is,  f.  Stabt  in  SOlbfien  Ov. 
trnbllnin  f.  tryplium. 

trücid&tlo,  öms,  f.  [trucido]  baS  Hbftfelatfeten, 
bie  Biebermefeelung  cimum;  indo  non  iam 
pugna,  sed  t.  velut  pecorum  fieri  Liv. 
trücido,  1.  abfifelatfeten,  niebermefeeltt  neu 
capti  sicuti  pecora  trucidemini;  attnbuit  nos 
trucidandos  Cethego,  ceteroB  cires  interficien- 
dos  Qabinio;  ftfeerjfe.  seu  pisces  seu  porrum  et 
caepe  t.  abmütgfl  Hör.  tp.  1,  12,  21;  tp.  a)  mit 
Sorten  gleicfefam  jufamntenfeauen  Oie.  har. 
rtsp.  l.  o)  burife  SBudfeer  ruinieren  ne  fenore 
trucidetur. 

triicülentS,  adv.  m.  comp,  u.'  f sup.  [truculen- 
tus]  finfter,  griesgrämig.  — tröcülentia,  ae, 
f.  [truculentusj  Unfreunblitfeleit,  gricSgrä; 
migeS  fflefen  Flaut.;  Baufeeit  caeli  Tac.  — 
trflcülentus,  adj.  m.  comp.  u.  rnip.  ftrux]  1) 
finfter  in  ben  SJfienen,  unfreunblitfe,  grim» 
mig  oculi  Plaut.;  quam  taeter  incedebat,  quam 
t ; ftruculentior  yisu;  *feta  truculentior  ursa; 
übettt.  fwilb  voces,  ‘truculenta  loquentem; 
*milb,  flütmiftfe  aequor;  truculenta  pela^i. 
2)  bilbl.  o.  dbaralter  u.  bet  h<mbluugsmeife 
grimmig,  wilo,  raufe,  grob  (infofem  babuttfe 
mefet  ein  lomiftfeet  ffiinbrud  bewirft  Wirb)  t.  at- 
que saerus  senex  Plaut.;  ego  agrestis,  saevus, 
tristis,  parcus,  t.  Ter.;  at  est  truculentior  ein 
fjifefopf,  Bolterer  Hör.;  bafe.  T.  ein  ©tütf  beS 
Blautus. 

•ftrüdis,  is,  f.  [trudo]  ©tan ge  jum  ©tofeen. 
trüdo,  si,  sum,  3.  1)  ftofjen,  fort=  ob.  fein» 
wcgfto&en,  btäitgcit,  feefeen  alqm  Plaut.; 
fhostes,  fcohortes  in  paludem,  ‘apros  hinc  et 


856 


Trueutinus  — tuitio. 


binc  in  plagas;  ‘inertes  in  proelia;  ‘peetoro 
montern  (bie  Sdjneelnft);  ‘frumenta  f ortfdjieben 
(B.  Hmeifen);  *übcrtr.  fallacia  alia  aiiam  Ter.; 
dies  truditur  (wirb  Bftbräiigt)  die  Hör in«bef. 
*B.  fßftanjen  ^ctBortreiben,  sroadjfen  taffen 
pampinus  gemmas;  gemmae  so  de  cortice  ttmdp 
fen  empor  ie.;  übettr.  quas  milii  tenebras  trudis 
madjft  bu  mir  Bari  Plaut.  2)  tp.  jmb.  gegen 
feinen  ©iflen  ju  ctw.  bringen,  antreiben 
ad  mortem  trudi;  in  quae  (comitia)  Omnibus 
invitis  t.  noster  Magnus  Auli  fiiium  BOtfd|iebcn 
Will  Oie. 

Truentlnns,  adj  ju  truentum  (Stabt  im  ^Mce 
nifeben)  gepörig,  truentinifd)  castrum  — 
Truentum. 

trügöuus , i,  m.  ©tachelrocbe  Plaut. 

trulla,  ae,  f.  1)  eine  Sdjöpf fette,  um  ben  ©ein 
au«  bem  Sliif(f)gefct)irr  in  bie  Steher  ju  fliehen. 
2)  eine  tettenfdrmiflc  geuerpfanne  Liv. 

träne»,  1.  [truncus]  ocrjtümmeln,  abfebnei* 
ben  simulacra  Liv  -,  fantiquum  illud  (signum 
deae)  e ligno  quibusdam  sui  partibus  yetustate 
truncatum  est;  ‘olus  foliis  entblättern;  fcorpus, 
fpartem  corporis. 

1.  tnineus,  i,  m.  1)  B.  einem  Saume  ber  Stamm 

t.  arborum;  *t.  induti  hostilibus  armis  =.  tro- 
paea;  »truncis  nata  gens  ein  rohe«,  baä  noch 
in  bohlen  Saumfiämmcn  wohnte;  bitbt.  ipso  t. 
(aegritudinis)  everso  Oie.  Tusc.  8 §.  88.  2)  B. 

einem  Slenfdjen  bet  Stumpf  t.  magis  toto  se 
ipse  moderans;  bah  wie  unfer  fttofs,  B.  einem 
9Steni<hen,  bem  ©efüpt,  Scrftanb  u.  latent  fehlen 
quid  enterest  motu  animi  sublato  inter  homi- 
nem  et  t.  aut  raum?  qui  potest  esse  in  eius- 
modi  trunco  aapientia? 

2.  tronens,  adj.  1)  Berftümmelt  corpus  Liv. ; 
farbor  ber  ?tfte  beraubt;  ‘frons  (Achcloi  amnis) 
be«  $orn«  beraubt;  *m.  gen.  animalia  pedum; 
•tcla  jerbrothen;  *pinua  manu  behauen;  ‘nnres 
nbaefdjnitten.  2)  tp.  a)  gteidjfam  Berftilmmett 
urbs  t. , sine  senatu  Liv.  b)  ‘unBottftönbig 
quaedam  suis  numeris;  specics. 

träso,  1.  [intens.  B.  trudo]  ftarf  flohen  Ct. 

trütina,  ae,  f.  [tfwdvri]  bie  ©age,  im  Silbe 
quae  non  aurificis  statorfl,  sed  popnlari  t.  exa- 
minantur;  *hac  lege  in  t.  ponatur  eädem,  eädem 
t.  pensantur  Hör. 

trnx,  trücis,  adj.  1)  fd)redti<b  u.  »ilb  anju  = 
fehen,  grimmig,  rauh,  hait-  troffig  oculi, 
•fvultuH,  *yisus,  ftruceR  armis;  mgenium, 
sententia,  orator,  ‘inimicitiae  erbitterte.  2)  B. 
lönen  toilb,  rauh  *cantus,  ‘elassicnm,  fvor, 
+t.  sonore;  rauh,  (iethenb,  traurig  für  ba« 
®efüf)t  ‘Boreas,  ‘Eurus,  *pelagus. 

trjrbtiura,  ii,  n.  (rep^lio»]  (Borft.)  Stapf. 

tü,  gm.  tui  (tis  Plaut.)  diu.  ttbf , aec.  te  (ted 
Plaut.),  abl.  te,  pl.  yos,  vestram  ob.  vostrum 
(Bortt.  vestrorum,  vestrarum)  u.  vestri,  yobis, 
vos,  yobis,  pron.  per»,  bu,  Berftärtt  burd)  te, 
met  f.  2.  te,  met;  tutemet  Ter.-,  apud  te  f. 
apud  1)  a);  in  traulicher  Sprache  im  ^weiten 
Stiebe  jur  Steigerung  einer  Hufforberung  sperne 
pucr  neque  tu  chorcas  Hör  -,  bef.  in  gnomifthen 
RuSfptücben  bei  Siegeln  u.  Sorfiriften,  tu  pul- 
mentaria  quaere  sudando,  tu  nihil  admittes  in 
tc  formidine  poenae  Hör.;  inbbef.  tibi  u.  vobis 
al#  dat.  cthic.  alter  tibi  descendit  de  Palatio; 
haoe  yobis  ipsorom  per  biduum  militia  fuit; 
quid  tibi  yis?  *in  gefteigntem  ©tnne,  'nur  für 


bi(h'  ob.  'bir  fetbft’  pubes  tibi  crescit  omna 
tos  biiw.  bei  einem  ftottettionamen  im  »ok 
vos,  Romanus  exercitus,  ne  destiteritia  Lu 
auih  wenn  B.  mehreren,  welche  gegenwärtig  fiat 
ob.  erfdjeinen  fotten,  nur  einer  namentlich  ge 
nannt  Wirb  yos  vero,  inquam,  Attice  Cie.;  *i» 
o Calliope,  precor  etc.  TaO.  taitim,  ade.  et- 
beine  Dianier  Plaut. 

täbs,  ae,  f.  ein  grabe«,  in  eine  tricbterfönia#: 
Öffnung  au#laufcnbe«  Staäinftrument  mit  tiefer: 
tone,  mit  welchem  im  {biege  Signale  gegebr 
würben,  namentlich  für  ba«  gufeoolf,  bie  Ist: 
militibu»  tu  bä  signum  dedit;  tubä  revocata. 
lites;  auch  bef.  in  früherer  Seit,  tum  (Sebnsfe 
bei  retigiöfen  Setertie^Ieiten , Spielen,  Seichest» 
gängniffen;  tp.  (feit.)  ber  Änftifter  belli  eint* 
Cie.  fam.  6,  12,  3. 

1.  tübSr,  eris,  m.  eine  «rt  äpfel  Suet. 

2.  tuher,  erie,  n.  [tumeo]  .pöder,  IBudel, 
fchwulft,  Seule;  pl.  bitbt.  grofse  fehlet  Eec 
sat.  t,  8,  73. 

lübYcün,  Tnis,  m.  [tuba-cano]  trompetet, 
tühilustrium,  ii,  n.  [tuba-lustro]  ba«  für  tu 
Reinigung  ber  Opfertubä  angeorbnete  geh,  tat: 
ob.  trompetenfeft;  pl.  b.  Op. 
töbülätiis,  adj.  [tubulua,  dem.  0.  tubus  Rät: 
(fett.)  mit  Röhren  Betfehen  Plin.  ep. 
tftbnrcfnor,  dtp.  1 iDortl.)  gierig  Berfchlingtr 
auffteffen. 

tueor,  dep.  2.  [perf.  (fett.)  tuitas  sum  Pi- 
ep. 6,  29,  10;  gern,  bafür  tutatas  sum;  tri 
sunt  Sali.  Jug.  74.  3;  tnor,  dep.  3,  altrrtxr 
tueo,  2,  censorcs  vectigaUa  tuento  in  ub 
fflcjebeöfotmcl  h.  Cie.  legg.  8 §.  7]  l)  anfe|c:  ■ 
anfepauen,  betrachten  terras,  naturam;  *«!> 
adv.  (aec.  n.)  torva,  transversa,  acerba  bäte 
bitbt.  anfehen,  betrachten,  quod  perindet» 
si  usus  essem  de.  Att.  13,  49,  1.  2)  tp  s 

beobachten,  in  Obacht  nehmen  quod  emtp 
tuendnm  est  Verg.  b)  fich  einer  $crfoa  tl 
Sache  annehmen,  eine  Rcrfon  ob.  Sache  me 
feine  Obhut  nehmen,  befchüfcen,  oerbedci  1 
inibef.  ati  milit.  StuSbrud,  o.  truppen  u.  aad : 
Heerführern  alqm,  oppidum,  oram  mantinsac. 
t.  castra  et  defendere  diligenter,  impediaoeea. 
Italiam,  fines  ab  inoursiouibus  hostium:  *<ir 
mum  a furibus;  bitbt.  armis  p rüden tiao  caesv 
t.  et  defendere;  übettr.  bewahren,  behanptei 
erhalten  valetudinem,  concordiam,  dignitak: 
suam  feine  (Ehrt  wahren;  id  quod  accepistü  t 
et  conaervarc;  paternam  gloriam;  *ritcun  i* 
mamque  incolumem;  exiatimationem  credit^ 
rum;  *populum  sub  religione  antiqna  bei  x 
beneficium  o.  (Empfänger  u.  ffiohübäter  ; pene 
nam  principis  facile  dicendo.  3n«bef  m i 
einem  Qtebäube,  in  baulichem  ©tanbe  eitel 
ten,  aedem  Castoris;  sarta  tecta  aedium.  i 
unterhalten,  ernähren,  überh.  forgenbn 
etw.  {eben  se  ac  suos;  eodem  genere  (sc.  Trt* 
se;  amicorum  in  se  tnendo  carere  facultack 
vitam  corpnsque;  utilitatem  civium;  parnr 
aliquam  (rei  publicae);  sex  legiones  (re  m 
classem,  exiguas  copias;  *oves pflegen;  ‘armeea 
tügürinni,  ix,  n.  [ft.  tegurium  B.  tego]  §tu 
(al«  ©chug  gebenb). 

Tnisco,  onis,  m.  ber  at*  Sott  Betehtte  Sustr 
Batet  oet  ®ermanen  Tac. 
tuitio,  önis,  f.  [tncor]  (feit)  bie  79ef $ ü|sif 
ba«  Gewähren,  (Erhalten  sni  Cie. 


Tulingi  — tumultuosus.  857 

ulingi,  orum,  m.  geraten.  Sott,  maprftp.  an  et  tumens  animus ; irft,  »rabie;  »bile  iecnrj  iara 
Der  SHorbgrenje  btt  ©cpmei*.  tumentee  aufgebracht  Liv.  b)  bot  ©tolq  auf* 

iillläla,  ae,  f.  [dem.  b.  Tullia]  bie  Meint  lul*  gcblafen  fein,  fiep  aufbläpen  »laudis  amore, 
! i a,  lieblofcnbe  Benennung  btt  InOia  Cic.  *inani  superbia,  »vana  tumentem  oot  ®ünfei 

ulllus,  1)  Serrius  T.,  bet  f ecfjfte  tßm.  König,  fdjtotttenb ; (fpAt)  suecessu  rernm,  stirpe  Alexan- 
2)  Marcus  T.  Cicero,  röm.  SRittcr.  8)  btffen  dri.  c)  »proben,  glüpen.  d)  bot  Unruhe, 
Sopn,  M.  T.  Cicero,  bet  gröfjte  tßm.  SRebner,  Sucpt  nach  Steuerungen  gären,  in  (Bärung 
geb.  106,  gep.  43  b.  Gpr.  4)  Tullia,  Iwpter,  fein  negotia,  *bella,  fGalliae.  e)  fo.  bet  Siebe 
M.  T.  Cic.,  bet  ©opn,  u.  Quintus  T.  C.,  bet  ob.  bem  fRebnet,  fcproiilpig  fein, 
örubet  beäfelben.  $ao.  Tulliänn»,  adj.\  subst.  ®ab.  A)  tömesco,  mui,  — 3.  1)  )u  fcpmellen 
rullUnum,  i,  n.  ein  2eil  beb  töm.  (Befäng*  anfangen  *mare,  »colla,  -fvulner*.  2)  tp.  a) 
itiffeä,  fo  genannt  nadj  bem  (Erbauet  9tt.  1,  ba«  »oor  ßorn  aufmallen,  aufbtaufen.  b)  fiep 
Xullianum.  gätenb  ergeben,  bem  ftuäbtncp  nahe  fein 

ullus,  1)  T.  Hostilius,  btitter  König  Siomf.  2)  »fraudem  et  operta  bella.  B)  tümldns,  adj. 
L*.  Vocatius  T.,  Konful  66  b,  Gpr.  3)  Hostilius  m.  comp.  u.  sup.  1)  auffcptoellenb,  fcpmel* 
T. , Sollstribun.  4)  C'loelius  T.,  einet  bet  b.  lenb  membrum;  »coluber  ceryicibus;  »mare, 
xjentifcpen  Könige  Xolummuä  getöteten  töm.  »Nilus,  »vela,  »ura;  + terra  froef) , gebirgig; 
flefanbten.  fGermaniae  terris  fette,  graäteicpc;  »Python 

toi,  adv.  mit  u.  ofjne  lottefponbierenbe  conjct.,  (b.  @ift);  »crudi  tumidique  (mit  botlem  Wagen) 
mcp  narf)  pattic.  1)  b.  einem  geitpunlt,  bet  mit  laveniur.  2)  tp.  a)  aufgcblajen,  ^otp=,  übet* 
einem  anbttn  jufammetifdllt,  bann,  alöbann,  mütig,  ftolj  verba  tumidiora  Lw.;  fspiritus 
nSbef  b.  einem  beftimmten  gtitpuntt  bet  St r*  (pi.),  »sennones,  »minae,  »confidens  tnmidus- 
gangenpeit,  bamalS,  ubi  — tum  Ter.;  cum  que;  »cum  (cor)  t.  est  bor  Gpraetj  f efrtoillt ; *se- 

— tum  etc.,  tum,  cum  etc.;  postquam  — tum  cundo  Marte,  »suecessu;  auep  fcprcfilpig  t(pro 
jtc.;  si  — t.,  t.  — si;  reductis  in  curiam  le-  grandibus  fiunt)  t.;  pannotasse  quaeaam  ut  t. 
fatis  tum  etc.;  oetftäilt  t.  demum,  t.  denique;  b)  »aufbtaufenb  bot  3°™,  polternb  t.  ex 

vero;  t.  deinde  Liv.;  t.  maxime  Liv.,  Gurt.;  ira;  t.  delitigat  ore.  b)  (jpät)  gätenb,  auf* 
i.  ip-um  f.  ipse  2);  etiam  tum  f.  etiamtum;  t.  tühtetifd)  ingenium.  8)  »fcpmellen  maepenb, 
bamatö)  cum  Catilinam  ex  urbe  eiciebam;  ne-  anfcpmellenb  auster;  tp.  pol)  maepenb  bonor. 
que  tum  — neque  nunc;  ex  lege  illa  Cornelia,  C)  tömor,  öris,  m.  1)  baä  Sin*  ob.  8uff<proel* 
qtrae  t.  erat  (bem  bamatigen);  (feit.)  abjefttbifcp,  len,  bie  ©efcptuulft  oculorum;  cum  in  tumore 
lamalig  discessu  tum  meo  Oie.  in  Pi*.  §.  21,  est  (manas);  *t.  facit  ora  turpia  ba#  Hufblafen 
Kicc  tum  ratio  Gat*,  b.  e.  1,  44,  4;  t.  temporis  bet  Baden  (bei  bem  Blafen  bet  glöte);  *t.  (®t= 
fugt.  2)  b.  einem  ßeitpunlt,  meldbet  einem  an*  pöpung)  loco  permansit.  2)  tp.  a)  leiben* 
xrn  folgt,  pietauf,  barauf,  aisbann,  bann,  fcpaftlicpe  Slufroalluug  bet  ©emfiteS  recentes 
tueb  jept,  nun  (betftpieben  b.  nunc)  in  ripa  quasi  t.  animi;  erat  animus  in  tumore;  intbef. 
kmbulantes,  tum  autem  residentes;  tum  ille  ec.  aufbtaufenbet  3otrt,  Unmille  »t.  omnis  et 
nquit;  quid  tum?  mie  Pef)t«  nun  meitet?  irae  denm;  ilufaeblafenpeit,  ©toi)  just ; 
frage  id),  um  auf  bie  Hauptfrage  )U  fommen),  (fett.)  ®ätung,  bet  nalje  SuSbtutp  rerura 
nidj  maß  nun  meitet?  mal  gefipap?  Hör.  Oie.  Att.  14,  6. 

iat-  2,  8,  230;  quae  cum  muros  defensoribus  »tümölo,  1.  [tumulus]  mit  einem  ®rabfjflgel 
mdasset,  tum  Hannibal  etc.;  quas  (leges)  cum  bebeden,  begraben.  — tämülösns,  adj.  [tu- 
«olus  pertulisset  — t.  deinde  etc.;  ubi  rursus  mulus]  hügelig  Sali. 

«ilvae  intratae,  t.  etc.;  ita  rebus  divinis  peractis  tfimultuürlns,  adj.  [tumultus]  in  gtopet  (Eile 

— rettulit,  partA  pace  instare  t.  tribuni  pa-  u.  Setmittung  gefthepenb,  ungeotbnet; 
aribus;  t postea  Ter.  3ntbef.  a)  m.  folg,  par-  snfammengetaff t castra,  pugna,  certamina, 
‘tc.,  bat  bie  Gpejeaefe  be#  tum  bilbet,  qnod  Tor-  dux,  miles,  exercitus,  auxuium,  fmanus 
quinium  dixisse  ferunt,  tum  exsulantem  (je|t  Wannlcpaft. 

ilö  (Ejulant)  se  intellexisse  etc.;  et  t.  paene  tämultuitio,  önis,  f.  [tumultuor]  baä  SAtmen, 
,n  manu  iam  mortiferum  illud  tenens  poculum  bie  lätmenbe  Untupe  Liv. 
ocutus  ita  est,  ut  etc.  a)  o.  3al)t  u.  Dieipen*  tümultuor,  dtp.  (-no,  Plaut.),  1)  [tumultus] 
otge  bann,  ferner  primum  — tum;  primum  intran*.  lärmen,  untu^ig,  in  Betmittung 

— deinde  — tum  — post  ob.  postromo;  auch  fein  quid  t. , quid  insams?  non  perturbari  in 
nit  mehrmaligem  tum;  bi*m.  tum  ohne  bothet*  rebus  asperis  nec  tumultuantem  de  gradu  de- 
qefrenbeä  primum,  mie  b.  Cic  Lael.  §.  30.  c)  ici,  nt  dicitur;  fGalliae;  pass,  impers.  tumul- 
um  — tum  einmal  — bann;  halb  — halb,  tuari  praeter  consuetudinem  in  castris  Roma- 
aerbinbet  gern,  entgegengefebte  ob.  uenigpenä  als  norum  Ijcrrfthe  ein  ungemöhnlidbet  SAtm;  tumnl- 
aerfdjieben  geltenbe  Begriffe  t.  remittit  animos  tuari  coeptum  est;  cum  Gallis  tumultuatum 

contrahit;  t.  adstringitur  t.  rolaxatur;  t.  hoc  veriua  quam  belligoratum ; auch  b.  bem  Piebnet, 

illud.  d)  cum  — tum  f.  cum.  Pütmen  Quint. 

•AmSncio,  8.  [tumeo  n.  facio]  1)  f cp m e 1 1 e n tumultuöse,  adv.  m.  comp.  u.  sup.  [tumultuosus] 
naepen  humum;  pontus  tumefactus  angeffhmol*  lätmenb,  mit  lAtmenoet  Unruh«.  — tümul- 
eir.  2)  tp.  aufblähen  tumefactus  inani  lae-  tnösus,  adj.  m.  icomp.  u.  »up.  [tumultus]  ge* 
iitift.  täufihboll  lätmenb,  unruhig  quis  homo 

imeo,  ui,  — 2.  1)  fcpmetlen,  aufgefchmolten  tarn  t.  sonitu  me  excivit  foras?  Flaut.;  contio, 
ein,  Proben  »corpus  veneno,  »lumina  fietu;  vita,  genus  pugnae,  excursio,  »mare;  quod 
•pedes;  »Achelous  imbre,  »nnda  a rento,  »vere  tumultuosissimum  pugnae  erat  Liv.  2,  10,  7; 
errae;  *b.  blühenbet  3ugenb.  2)  tp.  a ) oot  8om  fiärm,  Unrupe  oerurfaepenb  nuntius;  in  otio 
rufmallen  sapientis  animus  numquam ; infiatus  tumultuosi. 


i 


858 


tumultue  — turbineus. 


tumultus,  ub  (nutf)  ti  Plaut.,  Ter.,  Sali.  Cat.  59, 
6),  m.  (tumeo]  1)  tärmenbe  Unruhe,  Xu  = 
mult,  Särm,  ©etöfe  sonitu  ac  t.  tanto 
Plaut. ; magno  cum  strepitu  ac  t. ; *vatem 
magno  t.  protrahit;  turbac  ac  t.  concitatoreB ; 
ftumultu  verboram  «ibi  ipsi  obstrepentes ; t. 
edere,  facere,  praebere,  inicere  civitati;  pl. 
♦movere  t.  (o.  her  ffortuna)  Verwirrung  ob. 
Stürme;  caedes  maior  tumultu  quam  re.  2) 
inSbef.  a)  B.  Hufrugr  ber  (Elemente,  *t.  ae- 
tberii  Sonnet;  ‘tremendo  Iuppiter  ip»e  ruens 
t.;  *Aegaei  Stanbwtgcn  beä  dgätfe^en  SJieere« ; 
♦quanto  trepidet  t.  pronua  Orion,  b)  ( Hör .) 
ber  Härm  in  ben  ©ebörmen,  baS  foltern 
Btomacho  tumultum  feret  lenta  pituita.  c) 
ffiaffen*,  ftriegSlärm,  Streifjug  (ber  mehr 
Schreien  a(S  ©t’fatir  bringt)  t.  fuit  verius  quam 
bellum  Liv.;  öfter  ein  naher  u.  plögltdjer 
Stieg  ob.  Hufganb,  bet  wegen  ber  Wäge  ber 
©efatjr  in  Wom  felbft  ©(greifen  erregte,  Kriegs  = 
getümmel,  sf freien  Galliens,  ltalicua,  CSn- 
nanua,  repentinus,  servilis  Sflaoenauf  jlanb ; 
hoc  t.  tarn  propinquo  tamque  magno  permoti; 
hoc  t.  nuntiato;  t.  decernere  butef)  eine  Ser= 
orbnung  belannt  machen,  bag  ein  nabet  u.  plö|j= 
lieber  Stieg  fei  u.  bag.  jfber  ju  ben  ©affen  gret= 
fen  foHe,  ein  Aufgebot  in  ©affe  ergeben  laffen; 
nullo  t.  publice  eoncitato;  übertr.  leibenfcbafb 
liebe  Sorge,  Hufregung  *menti8,  ♦sceleris 
'Hufrubr  böfer  ©ebnnten’;  ne  temero  a me  tan- 
tus  t.  iniectus  civitati  videretur  Cic.  Cat.  3 §.  7. 

tfimfilna,  i,  m.  [tumeo]  cigtl.  baS  Hnfebmelten  ber 
(Erbe,  ber  aufgeworfene  ffitbhaufen,  Heiner  (ge= 
machtet  ob.  natürlicher)  (Erbbügel  terrenus, 
editior.  3n8bef.  ©rabgügel  Achillis;  •tumulo 
componere,  condere,  ponere  begraben,  *t.  fa- 
cere, ♦statuere,  *constithere,  fstruere;  *tinanis 
fienotapg,  fhonorarius. 

tune.  adv.  [tum-ce,  ein  ocrflörfteS  tum]  bann, 
alSbann,  bamalS;  t.  demum  — cum  Plaut.; 
t.  — cum;  t.  primum;  ft.  vero;  inSbef.  an  ber 
Spifce  unwilliger  [fragen  t.,  cum  — videris 
etc.,  exclamabi«  ut  mulier?  häufig  auch  abfol., 
bef.  im  ®gf.  mit  nunc;  (Just.)  t.  temporis 
bamalS. 

tundo,  tiitüdi,  tfisum  ob.  tunsum,  S.  1)  flogen, 
fcblagcn,  hämmern  oculos  alcui,  ‘pectora, 
♦terram  pede,  *tympana,  * humum  biuftür-' 

jen,  *tundi  Euro;  Spricbw.  f.  incus;  inSbef.  a) 
*herausf<blagen,  btejeben  tunsae  fruges.  b) 
♦«erflogen,  jerflampfen,  tunsus  gallae  sapor 
©aüäpfel,  ju  Saft  (©ürje)  jetflampfl;  viscera. 
2)  tp.  jmb.  bureb  Weben,  Sitten  beftürmen,  be< 
tduben  atires  Plaut.;  »assiduis  hinc  atque  hinc 
vocibus  heros  tunditur. 

Tones,  etis,  m.  Stabt  an  bet  Säfte  0.  Africa 
propna,  j.  XuniS.  [fegen  Tae. 

Tnngrl,  örum,  m.  Sölferfchaft  im  jegigen  flütticb- 

tünYcn,  ae,  f.  baS  wollene  Unterlleib  ber  röm. 
©änner  u.  grauen,  baS  man  im  $aufe  unae= 
gürtet  trug,  wägtenb  bieS  äuget  bem  Jpaufe  für 
weibifch  galt,  ebenfo  wenn  man  fcc  mit  langen 
Hrmeln  u.  tief  berabgängenb  trug  talaris,  muni- 
cata,  (Plaut.)  manuleata;  (J/or.)  pexa,  pulchra, 
demissa,  discincta;  (Phaedr.)  lintco  Pelusio 
aus  re. ; *adamantina  Sruftbamifeb ; fpäter  trug 
man  oft  jwei  tunicae,  wooon  bie  untere  interior 
bieg;  fpriebw.  f.  pallium  1);  auch  tpl.  Unterflei-- 
ber  überb.;  übertr.  ber  Saft  bet  fßflanjcn  Verg. 


georg.  2,  75.  SaB.  A)  tünTcAtn* , adj  t:r 
Xuntfa  tragenb;  inSbef.  bl.  mit  einer  ti 
nifa  (nicht  m.  einer  toga)  befleibet,  moS  «sfr 
bem  §aufe  nur  Sflaocn  u.  Heute  auS  Hieben- 
Stäuben  tbaten,  bah  pl-  bie  ärmere  u.  trieben 
SolfSflaffe;  popellus  Hör.,  popula»  Tae.  £ 
türrioälu,  ae,  f.  dem.  Plaut. 

tuor  f.  tueor. 

turba,  ae,  f.  [voeßij]  X)  abstr.  Scrwirtar; 
Unorbnung;  auch  ber  bureb  eine  9Reni<be**c: 
entftebenbe  Härm,  baS  ©ebränge  vivere  c 
magna  t.;  maximas  in  castris  t.  efficere;  i* 
bef.  Härm,  Streit,  $anl  *•  606  in« 

perat;  quantas  t.  dedit;  turbam  facere  To 
ecce  nova  t.  atque  rixa;  turbä  atque  seditiac 
bus.  21  concr.  o.  lebenbtn  ffiefen,  eine  Bert».': 
rene  ©affe,  ©ebtänae,  Schar,  Dairc 
©affe;  groge  ©enge  alqm  videre  in  tobt 
(Nep.)  in  turbam  exire  unter  bie  Heute  Itmxo 
ruegbar  werben;  ex  hac  t.  et  collavione  d»e- 
dere;  ( Liv .)  circumfusa  t.  lateri  meo,  mcx.  «r. 
sularis;  *ducum  ©efolge;  *levis  (ber  ScVnn 
♦mortales  Staubgcbome;  magna  ignotorum  <b*- 
rum;  forensis,  militaris,  navalis;  rhetcraa  ; 
bem  Scbttlerfcbwarm  ber  Wg ) referta  omni*  Ce 
off.  1 S.  132;  admiratio  vulgi  atque  t.; 
meine  Srut,  3ungen  Phaedr.;  and)  *rotxrvr 
♦arborum,  *iaculorum;  tanta  insolentia  ac 
verboram,  novorum  voluminum,  fnegotiorr: 
tquerelarum. 

tnrbämontnm,  i,  n.  [2.  turbo]  (feit.)  Hifn 
ungSmittel  Tae.  hist.  1,  23.  — turbits,  a- 
turbatus]  oerwirrt,  unorbcntlicb  Caa.  - 
turbätlo,  5nis,  f.  [2.  turbo]  Sertnirrung.  ü:  - 
orbnung  Liv.  — tnrbfttor,  öris,  m.  [2.  tenb 
Hufwiegler  vulgi;  pl.  belli  bie  bureb  Uke 
Stieg  ju  erregen  fuegen  Liv.  — turbätu«.  af  ■ 
m.  f comp,  [partic.  0.  2.  turbo]  beunrnbic: 
erregt  mare;  fturbatiore  caelo;  bitbl.  vofo 
tates  populi;  turbati  (bcftürjt)  inopioato  mak 
♦mens;  cohibere  motus  animi  turbatos. 

tnrbellae,  örum,  f.  [dem.  B.  turba]  Särm  Pisa 

turbfn  f.  1.  turbo  2). 

turbYdö,  adv.  [turbidusl  unruhig,  ftürmi:t 
iactantibus  so  opinionibus  inconstaater  et  ! 
t (in  aufreijenbet  ©eife)  et  seditiose  tracu. 
exercitus  Tae.  — turbYdu*.  adj.  m.  comp  ’■ 
sup.  [turba]  1)  unruhig,  flürmiftb,  aaif- 
Wüblt  tempestas,  fcaelnm , *t«mpestas  te 
ram;  in  turbido  (sc.  raari)  Ourt.  4,  3.  15; 
ber;  *au8ter,  dnx  inquieti  t.  Hadriae;  ac»* 
trübe;  *loca  (ber  Unterwelt);  *Hertnu*  asr 
©olbfanb  mit  ftcb  fübrenb;  *gurges  (b.  Hcbrr 
♦coma  jerwüblt,  oerwirrt.  2)  tp.  a)  gi: 
mifcb,  btfliB,  JOtutfl  motus  animi;  omr: 
motu  vacare;  feivitatem  Atbeniensium  t o- 
cessu  exterritam;  fpalam  t.  vocibus.  b)  sr 
Wirrt,  Berflört,  ungeftüm,  m.  gen.  accr 
Tae.;  ♦patris  Anchisae  imago;  *mens  tari 
dum  laetatur.  c)  0.  ßuflänben  gürmifcb,  Xc 
Wegt,  unrugig  res,  feasus,  factiones  rr 
bidissimae,  ft.  rumoribus,  *seditio;  subst  tr 
bidissima  (bie  unrugigflen  Seiten)  sapies:  - 
ferebas  de.  fam.  6,  14;  8;  in  turbido  Liv..  Tu 
c)  unruhig,  aufrübrerifcb,  görrig  mer- 
Plaut. ; monbus  turbidus,  ingenium  Tae. ; 
t.  et  nihil  ausos,  apud  t.  eoque  nova  copic 
tes  Tae.  ftex  f* 

turbYneus,  adj.  [1.  turbo]  Ireifelf örnuj  sc 


tarbo  — tnrpis. 


. itirbo,  Ynis,  m.  1)  wo«  fich  in  einem  Steife 
fierumbrefit  a)  SSirbet»,  Sturmwinb  vontus 
t. , ( pl .)  t.  venti  Plaut.,  ventoruw  Tac.,  tam- 
quam  t.  alqo  pervertere,  procellae,  ‘pulvis 
collectus  tnrbine,  'iactati  undis  et  turbino 
Poeni.  6)  *bei  SBirbel.  bcn  bet  fflinb  matfit 
t.  nigro  terret  bicms;  venti  terra«  turbino  per- 
flant;  *B.  onbettt  tingen  Wirbel;,  Ireiiför» 
mige  'Bewegung,  9B i r bei,  piceus  be»  Wau- 
tfic»;  Tumum  medio  fert  aequore  t.,  quo  t. 
torqueat  hast  um;  ingentis  saxi  coleri  ad  ter- 
ram  t.  (RrciJflug)  fertur;  alqm  praecipitem  tur- 
bine  adigere  etc.  f.  adigo  1).  c)  tp.  Sturm 
in  tnrbinibua  rei  publicae,  ‘tanto  miserarum 
t.  rerum,  ft.  quodam  ad  exitium  poscebatur; 
concr.  tu  t.  (Störeri  ao  tempestaa  rei  publicae. 
2)  Webenf.  turben,  Tnis,  ».  Tib.  1,  5,  3 fi r e i = 
fei.  31  *jeber  Wie  ein  ffrcifel  geflaltete  ®cgen- 
ftatib,  ÄreiSform  tnrbine  creBcit  (bucina)  ab 
imo;  inJbej.  o)  gaubrrtab  Uor.  epod.  17,  7.  6) 
*ber  Sirbet  an  bet  Spinbel  teres. 

. turbo,  1.  [turba]  l)’in  Unrufie  u.  Unorb» 
nung  bringen,  aufregen,  aufwüfilen,  trü» 
ben  mare  ventorum  vi  agitari  atque  turbari; 
•longo»  turbata  capillos;  ‘folia  turbata;  *aqua 
turbata;  bilbl.  u.  bratfiofog.  haec  duo  genera, 
voluptas  gesticna  et  libido,  bonorum  opinione 
turbantur  ft.  nascuntur  et  turbido  mo- 
yentur  Cxe.  Tusc.  3 §.  25.  2)  Betwirren, 

in  Verwirrung  bringen,  eigtf.  (inäbef.  at* 
mitit.  1.  t.l  u.  bilbl.  ordines,  aciem  peditum, 
fnautas,  ‘globum,  ‘viros,  ‘cuneos,  *apros 
latratu,  *per  ovilia  (sc.  oven)  Bor  fitf»  fiertrei» 
ben,  ftfieutfien ; ‘turbati  (ftfieu  geworbene)  equi; 
f-feminao  in  furore  tnrbatuo  in  ber  Verwirrung 
bei  ©afinfmn*;  *totis  turbatur  agris  fierrföfit 
fjeinbeägetümmel;  turbata  pax;  spem  pacis, 
auapicia  ftörcn,  delectum  atqne  ordinem,  om- 
nem  ordinem  conBilii;  Aristoteles  multa  wirft 
buttfieinanber;  fleges:  frebus  turbatis  unter 
ftiirmiftficn  Verfiöltniffen ; fanimum,  fanimum 
Bollicitudine  beunruhigen;  ‘turbata  Pallas  tr= 
.türnt;  bafi.  Verwirrung,  Unorbnung,  Wnf» 
rufit  anritfiten,  anfliften  turbas  t.  Plaut.-, 
turbatum  est  domi  Ter.;  yide  ne  quid  ille  t.; 
qttae  palam  in  re  publica  turbantur;  si  in  Hi- 
spania  turbatum  esset;  in  rebus  Omnibus  fein 
qanjeb  Vermögen  jerrfltten,  ganj  banferott  wer; 
ben  Cael.  in  Oie.  ep.\  Macrum  in  Africa  haud 
dubie  t.,  una  alterave  ciritas  Tac. 

. Turbo,  önis,  m.  ein  ffeiner,  aber  fetfer  ©ta= 
biator  Hör.  sat.  2,  8,  310. 

■irbülentb  ob.  -ter,  adv.  m.  comp,  [turbulentus] 
mit  Unrufie,  Verwirrung,  ftfirmiftfi,  uns 
rufiig,  non  t.  üfitte  ben  Ropf  ju  »ertieren;  nihil 
turbulenter,  nihil  fernere  faciamue;  egit  de 
Capitone  turbulontiuB.  — turbölentus,  adj  m. 
comp,  u sup.  fturba]  1)  unrnfiig,  erregt, 
ftiirmiftfi  tempestas;  getrübt  aqua  Phaedr  -, 
bilbl.  oerwotren,  ein  bunte*  ®cmenge  bil» 
benb  illa  atomorum  concursio;  quurtum  gentts 
(hominum)  est  sane  varium  et  mixtum  et  t. 
2)  unrufiooll,  oolt  SBirren,  ftiirmiftfi  ros 
publica,  res  (pl.),  tempus,  annus,  turbulentis- 
simnm  tempus  meum,  animns,  errores;  aud) 
Unrufie  erregenb,  unrnfiig,  ftfirmiftfi  cives, 
contio,  tribuni  plebis;  vitä,  oratione. 
'iirdöt&nl,  örum,  m.  Völferftfiaft  im  fübwcftl. 


859 

Spanien  Idv.;  im  ©ortfpiel  mit  turdus,  milites 
T.  Plaut. ; ifir  ®ebiet  -tunla,  ae,  f. 

Tnrdüll,  örum,  m.  Völferftfiaft  neben  ben  Tur- 
detani;  bao.  -Ins,  adj. 

tnrdus,  i,  m.  bie  troffel  mit  ifiren  nerwanbten 
Arten,  ber  ÄrammetJBogel,  giemer  tc.  Hör. 
•türcus,  adj.  [tus]  Bon  SBcifirautfi,  SSeifirautfi» 
dona,  grana,  virga  SBcifirautfiftaube. 
tnrgeo,  rsi,  — 2.  1)  gcftfiwollcn  fein,  flrofien 
(flätfer  al*  tumeo,  b.  einem  bem  Aufbrecfien 
nafien  StfiweUen)  ’laeto  in  palmito  gemmae; 
•frumenta;  ‘lumina  fletu.  2)  tp.  a)  ergrimmt 
fein  mihi  uxor  Plaut,  b)  o.  ber  Webe,  ftfiwül» 
jlig  fein  ‘profeesus  grandia  t.  ®ao.  tnrgesco, 

8.  ju  ftrofien  anfangen  ‘seinen  in 

agris;  tp.  in  Affett  geraten,  ergrimmen 
animus  sapienlis  nunqnam  t.;  *cor  meum  peni- 
t us  tristibua  iris. 

tiirgldnlus,  adj.  dem.  0.  turgidus,  flendo  t. 
oceUi  Ct.  — turgidus , adj.  [turgeo]  ge« 
ftfiwollcn,  angefdfimotten,  (trofienb  mem- 
brum,  ‘frons  (haodi)  t.  cormbus  primis  an 
Weltfiet  bie  tpörner  bereit*  burtfibretfien;  *vela 
vento,  ‘fluvius  hibernä  nive,  ‘mare;  boppel; 
finnig,  Alpinna  ftfiwftljitg  ob.  fefit  lorpulent 
Hör.  tat.  1,  10,  36. 

türlbfilnm,  i,  n.  ftus]  Wäutfierpfannc. 
‘törlcrfmus,  adj.  [tus  u.  cremo]  Bon  ffieifi ; 
rautfi  brennenb  arae,  foci. 

Türiensls,  e,  adj.  am  lutia  (fffufi  in  Spa* 
nienl  proelium. 

türtffr,  fera,  ferum,  adj.  ftus  u.  fero]  SBeifi; 
rautfi  tragenb  ob.  fieroorbringenb  ‘Indus. 
•türTISgus,  adj.  [tus  u.  1.  lego]  SBetfirautfi 
fammelnb  Ov. 

Türlug,  Warne  einer  röm.  ®en*;  baB.TürlÄniiH,od;. 
tu  nun,  ae,  f.  1)  eine  Abteilung  ber  röm.  Sei= 
terei,  Stfiwabron,  utfprünglicfi  breifeig  Ulann 
ßart;  fmeton.  Weiterei,  Weiter.  2)  tp.  äbtrfi. 
Stfinr,  Stfiwarm,  t.  (@ruppe)  statuarum 
equeBtrium;  ‘feminea;  ‘Gallica  ber  3ft*prie= 
fier ; *Titanum.  DaB.  A)  tarm&lea,  ium,  m. 
bie  Weiter  einer  türme,  t.  displicere  boppeP 
rtnnig,  ®ruppen  B.  Weitcrftatuen,  aber  autfi 
bie  ftanterabftfiaft  b.  Weitern.  B)  turmü- 
tim,  adv.  ftfiwabronweife. 

Turnus,  i,  m.  1)  fiönig  ber  Wutufer,  o.  iÜneo* 
getötet;  ai*  Sujet  einer  fßantomime  Suet.  2)  T. 
Ilerdonius,  ein  oomefimer  Satiner. 

Türöncs,  num  u.  -nl , örum,  m.  feitiftfie  Völfer-- 
ftfiaft  in  ber  ®egenb  be*  fieutigen  tour», 
tiirplcülug,  f adj.  dem.  B.  tnrpis]  jiemlitfi  fiäfi 
Ii4,  entfteflt  ‘nasus;  bilbl.  res  t.  et  quasi 
deformes  Oie.  de  or.  2'  §.  248. 
tiirplfleitus,  adj.  fturpie-facio]  entfiellt,  ent» 
fittlitfit  animus  Oie 

TnrpYllns,  Sextus,  ßomöbienbitfiter  u.  Jfreunb 
be*  teren j ; Tiirpilla  Cie.  fam.  7,  21. 
turpTlficrTcüpYdus,  i,  m.  = tnrpis  lucri  cupi- 
dus  Plaut.  — Tiirpio  f.  Ambivius. 
tniqils,  e,  adj.  1)  fiöjjtitfi,  ungeftaltet,  ent» 
ftcllt,  cntftellenb  femina  Plaut.,  aspectus 
deformis  atque  t.,  *rana,  ‘pecus,  ‘caput  (0. 
breiter  Stirn),  ‘macies,  ‘luctus,  ‘amicae  vitia 
(bes  Rörper»),  »übst . turpioris  (n.)  Oie.  de  or.  2 
§.  289;  n.  pl.  SWängel  be*  Körper«  Hör.;  autfi 
garftig  flingenb  abfuyit  t.  visum  eBt  Oie.  or. 
§.  158;  subst.  ber  gemeine  TOann  Hör.  a.  p. 
213.  2)  in  motaliftfier  Vcjiefiung  fiäfilitfi, 


860 


turpiter  — tutus. 


ftbänblitp,  ftfjimpf  litt),  fthmadjooll,  {^mäh- 
lich homo  turpieaimua ; *oam  grege  t.  virorum 
etc.;  *coniuge  barbara  t.  maritus;  ’introrauin 
fc^tec^t,  ein  Schürfe;  *quo  tn,  turpiaeiwe?  bu 
3licf|t4Würbi0ei;  quid  turpiua  quam  illudi?  de. 
Lael.  §.  99;  turpe  ducere,  habere,  eiiatimare, 
turpisaimum  aibi  esse  arbitrari;  *mihi  turpe 
eat  relinqui;  fuga,  egeataa,  *iugum,  *repulaa, 
*opprobrium,  ’araor,  ’cupido;  ‘crimen;  stibst. 
turpiaaimorum  honorea  de.  Mt.  10,  8,  2;  *turpi 
aecemia  boneatum;  'adv.  turpe. 

Xa».  A)  turpitfir,  adv.  tn.  comp.  u.  sup.  [tnr- 
piaj  1)  'häfslid),  gatftig  claudicaro;  deainero 
in  piacem  t.  atrum;  t.  birtua.  2)  f d)  i m p f I i d) , 
fd)änblidj,  unanftänbig  t.  et 

nequiter  facere;  t.  fugere;  quae  notant  et  de- 
■ignant  turpitudinem  alqam  non  t.;  in  deorum 
opinione  tnrpisaime  labitur.  B)  turpTtüdo, 
Tnia,  /.  1)  §ähUdjteit  haec  ridentur  Tel  aola 
vel  maxime,  quae  notant  et  deaignont  t.  alqam 
non  turpiter  (auf  feine,  nicht  auf  obfcßne  SSBeifc) ; 
alter  (iocua  illiberalis)  ne  libero  quidem  (di- 
gnus),  si  reram  turpitudini  adhibetur  Terbo- 
rum  obacenitas;  corporis.  2)  motalifd)e  ßäfj  = 
lichleit,  Sdjänblicbfeit,  Sehimpfliehfeit, 
Sd)mad),  ©c^Ierfjtigfcit  niai  eos  foeditate  aua 
t.  ipaa  deterreat;  Terborum,  iudicum;  nemini 
fuit  turpitudini  nt.  inf. ; alcni  t.  infligere;  t. 
fugae  dclere;  t.  omnium  homo  Aar.  Vict.  C) 
turpo,  1.  ^ägltd)  machen,  entftellen,  bc • 
fubeln  *Iovia  aram  aanguine,  ‘canitiem  pul- 
Tere  beftreucn;  *cicatrix  frontem,  *te  rugae. 

Turränlua,  i)  Niger,  greunb  be*  O.  gicero-  8)  M. 
T.,  fßrätor.  8)  C.  T.,  praefectua  annonae  Tac. 
4)  T.,  ein  Xragßbienbichter  Ov. 

•turrtger,  gSra,  gCrum,  adj.  [turria-gero]  Xilrme 
tragenb  urbee;  inibef.  dea  u.  61.  turrigera, 
gpbele,  mit  einer  Wauer  frone  abgebilbet. 

turrlH,  is , f.  I)  bei  Xurm;  tp.  ein  hohe®  ®e  = 
bäube  überh-,  Buta,  fßalaft  Hannibal  ad 
auam  t.  pervenit,  +Maecenatiana,  ’pl.  regum, 
♦celaae.  2)  ^ß[)erncr  beweglicher  türm, 
ber  bei  Belagerungen  gebraucht  warb,  auch  Xurm 
jur  Berteibigung  ber  SRaucrti,  bc*  Saget®,  bet 
»Berte  einet  Brücfe;  Xaubenljau*,  sjdjlag  Ov. 
Xat>.  turritus,  adj.  1)  mit  einem  Xurme  ob. 
Xürmen  o er f eben  feiephanti,  ‘rnoenia,  *pup- 
pea;  ‘turrita  al*  Beiwort  ber  Sqbcle;  ‘Berecyn- 
thia  mater  (bgl.  turriger).  2)  ‘turmhoch  acopuli. 

turtör , Bria,  m.  Xurteltaube. 

tüs,  türia,  n.  SB  cilj  rauch  (Saft  au*  bet  Rinbe 
eine«  atabifchcn  Baume*)  t.  accondere;  (Verg.) 
maacula  männlich«  ob.  Xropfweihrauch  (beftc  ®at< 
tung);  *tura  ferre  altaribus,  in  aras,  ad  deoa, 
superia,  flammia,  *dare  pro  Caeaare,  ‘reddere 
lari,  *cremare,  ‘addere  focia;  *ture  placare 
deoa,  laree;  *fumo,  ture  adorare;  *tna  (bret 
Äörtter)  t.;  ‘ducere  tura  (SBei^raucbbüfte)  naribua. 

TuscI,  6rum,  m.  — Etruaei  f.  Etruria.  ®ao. 
Tuschs  , adj.  mare  ba*  to*fanijd)e  SReer;  *al- 
Teu8;  *-famms  bie  Xibet;  *dux  TOcjcntiuS;  vi- 
cub  Stra&e  in  Som,  Hufentijalt  lieberlichen  @c> 
finbeld;  sahst.  Tnacl,  örum,  m.  (sc.  agri)  ein 
Sanbgut  bei  jünger«  Bliniui. 

1.  tuxeulum,  i,  ».  (Plaut.)  dem.  0.  tua. 

2.  Tuscülnm,  i,  n.  alte  Stabt  in  fiatium,  j.  Fras- 
cati. J>aO.  1)  *-lu8,  adj.  2)  -länus,  adj.;  ilt*= 
bef.  sahst  a)  -lSnl,  örum,  m.  h)  -länum,  i,  n. 
Sanbgut  bei  tticero  u.  anberer  bei  Xuiculum, 


baf).  disputationes  Tuaculanne,  tocil  fte  bon  r. 
gefleHt  mürben;  bau  -länensifi,  c,  adj.  die«  ac 
bem  Xuiculanum  oerlebt. 

tusslcüla,  ae,  f.  [dem.  t>.  tuasis]  ein  tispes 
anfatl  Plin.  tp.  — tusslo,  4.  [tuasia]  pabti 
— tussla,  is,  f.  [tundo]  puffen. 

’tutämen,  1ms,  n.  (felt.l  u.  (Liv.  21,  51.  10 
• ment um,  i,  n.  [tutor]  Scpupmittel,  3 tbuj 

1.  tfitg  j.  tu. 

2.  tüte,  adv.  nt-  comp.  u.  sup.  [tutus]  (feit)  lieber 
in  vadia  conaUtere  tutiua;  (Pomptj.  in  Cie.  q 
te  hic  tutiasime  fora  puto. 

tütela,  ae,  f.  [tueor]  1)  Obljut,  gürfotgi 
St^up  t.  huic  ianuae,  bis  foribus  gerere  Phr. 
jdjcrjb  , meo  tergo  JPlaut ; cuiua  (Apollinis  ir 
t.  esse  Atbenas;  t.  ac  praeaidium  bellica*  nr- 
tutia.  §ierD.  a)  Schaltung,  non  aumptuc« 
(villae)  lägt  fitb  ebne  gto^e  Soften  in  baultdjfr 
ifuftanbe  erhalten  Plin.  ep.;  classis  Just  16 
3,  9;  Unterhaltung,  (Srnährung  tenuionx 
Suet  ; gefitherter  3uftanb  cuius  (generis  bs 
mani)  t.  et  securitaa  Plin.  ep.  b)  concr.  a)  8( 
fthiiBer,  Sthuppatron,  §ort,  rerummesm 
templi,  Itahae,  prorae  = proreta;  naris  bat 
Bilb  ber  Schuhgottheit  be*  Sthiffe*.  ß)  * S4r( 
1mg,  Befdjübcr  Deliae  deac,  annosi  draconr- 
rirginum  primae  pueriaque.  2)  Sormttti' 
fdjaft  in  alcis  tutelam  venire;  in  suam  t 
venire  mfinbig  werben;  t.  gerere;  turpe  iudiriur 
tutelae  wegen  fchlecht  »crmalteter  BonnunMih-': 
t.  (eine  betrügerifthe)  duodecim  tabulis  (rinii 
cata);  baiBermßgen  eine®  SRünbel*  legitiE-^ 

tutiens  f.  medix. 

tüto,  adv.  m.  sup.  [tutus]  fid)er,  in,  mit  Si- 
(^erheit  vivere,  esse;  ab  incurau;  ubi  taüi 
simo  esaem. 

1.  tütor,  öris,  m.  [tueorl  1)  (feit.)  Bcfdiütü 
Bewahrer  religionum,  ‘finium  (o.  Silsan)  ‘ 
Bormunb  t.  instituere;  mulierea  in  tutorr; 
poteatate  esse;  bilbl.  eloquentiao  quasi  t.  (fl 
quasi  t.  et  procurator  rei  publicae. 

2.  tütor  [intens,  o.  tueor],  dtp.  1.  u.  (nortL)  tat*. 
1.  ftharf  auf  ctw.  fchen,  bah-  1)  fithern,  l«: 
fthitpen,  bewahren,  behaupten  alqm,  x 
vallo,  ae  ab  alcis  ira;  egregiia  muri  »itaqc 
naturali  urbem  Li v.  5,  2,  7;  regnum;  spem  tir 
tute;  fidem  (Xreue);  *res  Italas  armis;  *PU» 
tua  partes  omantis  epbebi  behauptet  fitb  - 
führt  bur<h  bie  tc.  2)  fith  gegen  etw.  fith«« 
etw.  abWehren  praesentem  inopiam  quibt* 
poterat  aubsidiia  Caes.  b.  c.  1,  52,  4. 

tütörlus,  adj.  [1.  tutor]  oormunbf(haftti(h/itf 

tutus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [eigtl.  partic  f 
tueor]  1)  pass,  fitzet,  gefidjert.  wohlt<: 
wahrt,  aufeer  ®efahr,  auif)  gefahrlo*,  «* 
hoatibus  Por,  gegen  ic.;  a latronibua,  ab  ins 
diia,  ab  omni  pericnlo;  testudo  t.  ad  omr- 
ietua;  fadveraus  ictua;  (fett.)  m.  bl.  alA.  incet 
dio  (-=  ab  i.  gar  nitht  bebropt  0.)  t.  est  Ale 
xandria  6.  Alex.  1,  8;  t frontem  tergaque 
latua  tnti;  rea  (p!.),  Iocua,  receptus,  tu  fr- 
gae,  portUB,  perfuginm;  fcollia,  ffnga;  *t 
iter  et  patena;  titineribua  t.  ae  in  Asiam  n- 
cepit;  tutum  nil  pati  apud  alqm  fmb  nid)',  u 
SRuhe  taffen  Sali;  mare  t.  praeBtiterunt;  cos* 
liia  et  laboribus  tutiorem  vitam  hominuiB  rei- 
dere;  in  tutiaaimam  cuatodiam  condere;  *obi; 
•quiequid  habea,  depone  t.  auribna  bnett  tl 
ohne  @efahr  anoertraut  werben  fann;  *t  bo» 


861 


tuns  — Tyrtaeus. 


rura  perambulat;  *non  est  tua  t.  voluntas;  *in 
audaces  non  est  audacia  t.;  ‘reealcitrat  undi- 
que  t.  fo  bog  if)m  in  feinet  Seife  beijufommen 
ift  Hör.-,  *ex  quo  est  babitus  male  t.  mentis 
Orestes  für  einen  9Rcnfd)en  b.  nicfjt  ungefdjmädp 
tem  (Seift,  für  nid)t  ganj  ridbtig  im  Kopfe,  füt 
eerrüdt;  ‘medio  tntissimus  ibis;  svbst.  n.  © i- 
cbergeit,  jidjerer  Ort,  fidlere  ©ietlung 
in  tatum  eduxi  Plaut.,  in  tuto  ut  collocetur 
Ter.-,  in  tutum  cedere,  perrenire,  receptus  est, 
in  tuto  esse;  hostes  ex  tuto  yisere;  pl.  *t.  te- 
nebam;  t.  (bat-  greie)  capessere.  2)  »er  f i cf) 
ja  fichein  fucfit,  oorfichtig,  bcfjutfam  ce- 
leriora  quam  tutiora  consilia;  tuta  celeribns 
consiliis  praepositurum  Liv.;  ‘tutum  est;  *ser- 
pit  humi  t.  nimium  timidusque  procellae. 

1 11119,  pron.  poss.  [tu]  bein,  t.  amicus  bein  greunb 
ob.  ein  g.  b.  bir;  tua  solius  opera,  tuum  ho- 
minis simplicis  pectus;  ‘tigres  bie  bid)  im 
Iriumph  jogen;  *t.  ignibus  (=  iisdem  i.  qui- 
bui  tu  urens)  uri;  pugnasti  tempore  t.  ju  einer 
bir  günfiigen;  *divi  bir  gemogen;  Berftärft  burd) 
pte  u.  met,  ».  f.;  *im  Dertroulitgen  Ion  ‘ro- 
tes; bis»,  im  paff,  ©iitn,  desidenum  t.  in  Be= 
jug  auf  bid),  riad)  bir;  neque  neglegentid  tuä 
neque  odio  id  fecit  t.  Ter.\  fadmiratio  (beineS 
SRamenS);  subst.  a)  sing,  tuus  ber  beinige,  t. 
sum  Plaut.-,  me  t.  pereunte  Hör.-,  tua  bie  bei  = 
nige,  non  hoc  pollicitus  tuae  beinet  $elena; 
tuum  est  eS  ift  beine  ©ad)e,  Bflicht,  ffle»o^ngeit; 
»erbanfe  id)  btt  Hör.  carm.  4,  8,  14;  antiquum 
obtines  hoc  t.  (beine  Art  n.  Seife);  tardus  ut 
sie,  hau  nosco  t.  Plaut.-,  sit  licet  hoc  t.  Hör.; 
de  tuo  au*  beinen  SWitteln  Com.  b ) pl.  tui  bie 
beinigen,  beine  Angehörigen,  tbetneSeute 
tarn  longe  a tot  t.  abesse;  tua  baS  beinige, 
bein  §ab  u ©ut  Ter.,  Hör.;  tui  tuaque;  *te- 
neas  tuis  (beine  Angelegenheiten)  te  f.  teneo  5); 
omnia  t.  beine  Sehren  Cie.;  tuopte  ingenio 
f.  pte.  / 

tuxtax,  flatf*  flatfch  (©(hall  beim  Huffallen 
ber  Seifige)  Plaut 

Tyäneiug,  adj.  aus  Ipana  (in  Rappaboden) 
(hi.  met.  8,  719  (SDlerfel:  Ihincius). 

Tyba,  ae,  f.  Stabt  an  bet  ©renje  SprienS,  j. 
Taibe. 

T/cha,  ae,  f.  [To'xij]  ein  leil  o.  ©prafuS,  fo 
genannt  nach  bem  bortigen  Xempel  beS  ©lüdeS. 
’1  y de us,  ei,  m.  Sätet  beS  DiomebeS.  ®aB.  *Ty- 
tlides,  ae,  m.  *=  liomcbeS. 
tjmpKnlzo,  1.  [rv/iuaviM  bie  $anbpaute,  baS 
lambourin  f cf)  tag  eit  Suet. 
tj mpanötrtlm,  ae,  m.  [zv/inavorf/ßge]  eigtl. 
.f>anbpautenfd)lägei,  b.  ben  $rieftern  ber  ßpbele, 
bah-  als  Schimpfwort,  ein  Scitpling  Plaut.  — 
tympSnum  (typännm,  beS  SKetrumS  wegen  Cf. 
63,  8),  i,  n.  [rrfuroyov]  1)  $anbpaufe,  lants 
bourin,  bef.  bei  ben  geften  ber  Epbele  gebraucht; 
bei  ben  Barthem  patt  ber  luba  jum  Signalgeben 
im  Sampfe  Just.  2)  ein  ohne  Speichen  aus  einem 
Stüd  $o!j  gemachtes  Stab,  lellerrab  Verg. 
Tyndareus,  ei,  m.  [Twiaftag]  Honig  B.  ©parta, 
fflemahl  bet  Seba,  Batet  beS  finftor  u.  Botluj, 
ber  fcelena  u.  fflptämneftra.  ®ao.  1)  -rYdes,  ae, 
in.  männlicher  Wadjfomme  beS  IpnbareuS,  ge», 
im  pl.  0.  Jfaftor  u.  $oQu;  Cie.;  (Op.)  T.  ge- 


mini ob.  fratres;  auch  b.  ben  Kinbem  beS  Ipn= 
barcuS  überh-,  fortissima  Tyndaridnrum  B.  einet 
greigelaffenen,  bie  ihren  fjerrn  ermorbet,  mit  Än= 
fpielung  auf  Jtlptämneftra  Hör.  tat.  I,  1,  100. 
2)  *-ris,  Ydis,  f.  B.  ber  Helena  u.  HIptämneftra; 
au*  fingierter  Warne  einer  greunbin  beS  $otaj. 
typänum  f.  tympanum. 

TyphOctiH , ei  u.  fos  (*dat.  Typhöe^,  *aec. 
-phöea  breiftlb.),  m.  [ Tvtparvg],  auch  Typhon, 
önis,  m.  ein  ffligant,  ber  fttf)  ber  §errf*aft  beS 
§immeIS  bemächtigen  wollte,  B.  3upiter  aber  ge- 
tötet »atb  u.  bet  fpätcren  Sage  nach  unter  bem 
Ätna  begraben  liegt.  ®ao.  a)  ‘Typhöing,  adj. 
b ) ‘Typhöls,  Ydis,  /.,  adj.  Ov. 
tjfpus,  i,  m.  [rvscoej  (fett.)  Bilb,  gigur  in  ber 
Sanb  de.  Att.  1,  10,  3. 
t JrannTce,  adv.  [tyrannicusj  befpotif*  Cie. 
— tyrannfeida,  ae,  eomm.  [tyrannus  u.  caedo] 
tprannenmörber.  — tjrannTcus,  adj. 
befpotifch,  tprannifch  leges;  (Just.)  crude- 
litas,  dominatio. 

T/rannlo,  önis,  m.  jriech.  ©rammatifer  u.  @eo- 
graph,  bei  SicetoS  Ifinber  unterriditete  u.  beffen 
Bibltothef  orbnete. 

tyrannlH,  Ydis,  f.  \ivgarvlg]  ©ewaltherrfchaft, 

Swingherrfchaft.  ®iern.  baS  Beich  eines 

ewaltherrfchcrS  Liv. 

tfrannoctönuH,  i,  m.  [ri'(icc»»oxrdvo{]  Ipran  = 
nenmötbet  Oie. 

tfrannns,  i,  m.  [riiptrssoc]  1)  eigtl.  ber  fi*  in 
einem  urfprüuglich  freien  Staate  gegen  ben  Sillen 
beS  SolfeS  bie  $errf*aft  angemapt  bat  u.  nur 
na*  Sillfür  regiert,  8»inghert,  Ufurpator, 
lefpot  (ber  jebodi  an  fid)  ein  guter  Regent  fein 
fann,  wie  wähtenb  bie  fpätere  repub!i= 

fanifche  3t“  nach  bem  ©turj  beS  TarguiniuS  ©u= 
perbuS  bamit  ben  Begriff  eines  gtaufamen  u.  Ber- 
»otfenen  $errfcherS  Berfnüpfte;  Bgl.  rex)  omnes 
et  dicantur  et  habentur  t, , qui  potestate  sunt 
perpetua  in  ea  ciritate  quae  libertate  usa  est; 
Chersonesi  perpetnam  obtinuerat  dominationem 
tyrannnsque  fuerat  appellatus,  sed  iustus; 
amens  atque  importnnus;  ab  uno  t.  liberare 
patriam ; crudelissimum  nomen  tyranni;  t.  non 
ferendus;  ‘pnrpurei.  8)  übertT.  unbcicpränlter 
©ebieter,  $errfcher  überh  , b.  ÄabiS,  König 
in  ©parta  Liv. ; *b.  üleptun,  HneaS,  fiaomebon, 
•Nomadum,  ‘llesporiae  Capricomus  undae. 
Tfrag,  ae,  r».  glug  in  ©armatien,  j.  Iniefter. 
Tfrlns  f.  Tyros. 

tyrötäriehum,  i,  n.  [ntjoe  u.  rotpiyof]  eine 
Baflete  aus  gefaljenen  gif*en  it.  Häfe. 
TyrrhSnl , örum,  m.  gried).  Warne  ber  EtruSfer; 
bah-  *=»  Ktrusci;  *sing.  -nns.  ®aB.  1)  **nla, 
ae,  f.  — Etruria.  2)  -nns,  adj  mare;  ‘aequor; 
•corpora  EtruSfer;  *rex  TOejentiuS. 

Tyrrhus,  i,  m.  §irte  beS  Königs  CatinuS.  InB. 
Tyrrhidae,  ärum,  m.  bie  ©öl)ne  beS  IprrhuS. 
TJros  u.  Tyrng.  i,  f.  ©auptflabt  B.  Bhänicten; 
T.  vetns  =*  Palaetyros,  W.  f.,  Ourt.  SaB.  Ty- 
rlns,  a<fj.  a)  ’tljiif cf),  puella  bie  Europa;  subst. 
-ü,  örum,  m.  §ierB.  ‘purpurn,  purpurfar; 
big;  urbs  Karthago;  ton  bie  $od|jeit  ber  ®ibo 
mit  ÄneaS  in  Karthago:  *subst.  sing.  u.  pl. 
Tyrtaeus,  i,  m.  griech-  licht,  aus  Athen  jnr  Seit 
beS  {Weiten  meffenifchen  Krieges. 


862 


U.  R.  — uligo. 


u 


U.  R.  f.  rogo  1)  6). 

1.  üb8r,  ens,  n.  1)  Suter,  an  lieren, 

••ubera  praebere,  adroovere;  ducere  (äugen; 
* raptus  ab  ubere  entwöhnt;  bie  (äugeitbe 
Stuft  an  Sftenfchen  (infoferit  (ie  Siild)  u.  'Jiat) = 
tung  enthält).  2)  Up.  grudjtbarleit,  6rgte  = 
bigfeit  beb  SobenS  divitis  agri;  fertilis  ubere 
campus  jegenjehmanger;  glaebac;  accipere  alqm 
laeto  u.  m ben  fruchtbaren  ©choji  (8-  Sanbe); 
*frud)tbare8  gelb  aptius  vitibus. 

2.  üb8r,  eris,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  frud)ts 
bar  (gehaltreich  u.  babutd)  befähigt,  Biel  l)crju= 
geben),  reich  an  et».,  ergiebig,  reichlich  ager, 
seges  spicis  u.,  fructus  ubernmi  laetissimique 
sunt,  *regna,  *pinus,  *rivi  lactisj  (fpat)  bel- 
lum reichlich4  Scute  gemährenb;  »arbor  uberrima 
pomis;  fsolum  uberrimum  gignendis  uvis.  2) 
tp.  qui8  uberior  in  dicendo  Platone?  tqui  ora- 
torum  ea  aetate  uberrimus  erat;  uberrimae 
artes;  quaestus  einträglich ; nullus  feracior  in 
philosophia  locus  est  nec  uberior  quam  de  of- 
ticiis;  motus  animi  ad  erplicandum  ornandum- 
que  u.;  haec  pleniora  etiam  atque  uberiora 
(mit  Übertreibungen)  perscribebant ; uberrima 
triumphis  provincia.  ®ao.  A)  üb8rlus,  adv., 
sup.  uberrime  ‘reichlicher;  tp.  ausführlicher 
uberius  disputantur;  locus  tractatus  uberrime. 
B)  ubertas,  ätis,  f.  1)  gruchtbarleü,  Sr> 
giebigleit  agrorum;  ffluminum  an  gtfd)en 
ob.  ©olbtömern;  bilbl.  utilitatis  reichlicher  K.; 
ingenii;  de  ubertatibus  (Segnungen)  virtutis  et 
copiia  de.  n.  d.  2 §.  167;  immortalis  ingenii 
u.  beatiflsima  Quint.;  u.  in  dicendo  et  copia; 
dicendi.  2)  fReid)lid)leit,  reifet  Srtrag, 
gälte,  SR  cid)  tum  frugum;  in  percipiendis  fruc- 
tibus; bilbl.  improborum;  (Quint.)  verborum, 
nbertatem  ac  divitias  dabit  lectio,  Lirii  lactea 
u.  C)  übertlm,  adv.  (un!laf(.)  reichlich  ‘lacri- 
mulas  fundere;  fftere. 

übt,  adv.  1)  0.  Orte,  »o,  o)  fragcitb  u.  es?  u. 
quaeram?  nescio  u.  sis?  »crftörlt  burd)  gen. 
pari,  gentium,  terrarum,  aud)  mit  angeljängtcm 
nam,  ubi  illum  quaeram  gentium?  ubinam  est 
is  homo  gentium?  Plaut.;  ubinam  gentium  Bu- 
rnus? Oie.;  non  ubi  terrarum  sim,  nescio  Plaut., 
u.  terrarum  esses  Oie.;  in  qua  non  Video,  ubi- 
nam mens  constans  et  vita  beata  possit  insi- 
stere.  6)  relatio,  »o,  ubi  tyrannus  est,  ibi  etc. 
2)  o.  ber  geit,  relatio  o)  »enn,  als,  (obalb 
alt,  (o  oft  u.  voles;  u.  de  eius  adventu  Hel- 
vetii  certiores  facti  sunt;  u.  neutri  transeundi 
initium  faciunt;  u.  conspezerant  — adorieban- 
tur;  u.  luz  adventabat,  — omnes  signa  cancre; 
auch  u.  primum  m.  perf.;  u.  m.  inf.  hist.  Tae.; 
auch  mit  conj.  o.  »icberf)olten  §aublungen  sol 
ubi  montium  mutaret  umbras  Hör.  carm.  3,  6, 
41;  id  ubi  dixisset,  ubi  res  posceret  u.  oft  b. 
Liv.;  quid  mirum  ubi  etc.  (ür  baS  gewöhnliche 
si  Hör.  carm.  2,  13,  33;  inSbef.  o)  est  ubi  ju: 
»eilen,  b ) quod  ubi  f.  quod  I)  1).  c)  ft.  fpe-- 
cieHerer  Sejeidmungcn,  o.  Sachen  u.  ‘fietfonen, 
»ie  unfet  r»o’,  'wobutch’  ft.  in  quo,  in  qua  etc., 
collis,  ubi  castra  erant;  Palaepoiis  fuit  haud 
procul  inde,  u.  nunc  Neapolis  sita  est  =■  ab 


eo  loco,  in  quo;  ex  Senat us  consultis,  n.  (ge 
bi» cf),  buch  »eldje)  conüci  nihil  posset;  omru 
gratio,  potentia,  honos,  divitiae  apud  illos  rer. 
aut  u.  (bei  welchen)  illi  volunt;  nemo  fuit,  tu 
ius  nostrum  obtineremus;  nulia  est  laus  it 
(=  in  ea  causa)  esse  integrum,  u.  (=■  u 
qua)  etc. 

übY-cumqnS  (-cunque),  adv.  1)  relatiu,  »o  nsr 
immer,  wo  immer,  m.  indic.  ubic.  erimu.-; 
ubic.  erit  gentium,  terrarum.  2)  indef.  tötet 
immer  fei,  überall  *malum  est  ubic;  tquid- 
quid  loquemur  ubic.;  Ascanius,  ubic.  et  qm- 
cutuque  matre  genitus  Liv.  1,  3,  3. 

Ubli,  örum,  m.  germauifdjc  Söllerfhaft,  axli- 
juerft  auf  bem  rechten  Siljcinufer  in  ber  ®egts: 
o.  Köln,  fpäter  auf  bem  linten  wohnte;  iuskj 
Ara  Vbiorum,  ein  0.  ben  Ubiern  wabrfcpeiii 
lief)  bem  Sluguftu«  errichteter  Hltar,  in  beim 
Dlähe  [ich  bie  Stabt  ftöln  bilbete.  fCab.  l’bls», 
adj. , 2ac. 

äbi-uüin  f.  ubi  l).  — übl-quüque,  adr.  (in  bä 
JmefiS)  »o  nur  immer  Plaut.  — öbi-qnr. 
adv.  überall,  »o  es  nur  immer  fei  onus-! 
qui  u.  sunt  ob.  nati  sunt;  onerarias  navea,  quü 
u.  possunt,  deprehendunt;  qui  u.  probra  prir 
stabant,  ii  etc.;  ju  unterfd)eiben  ubique  — et 
ubi.  — iibl-übl  ■=■  ubicumque  Ter.  u.  Air.  - 
übl-vls,  adv.  wo  bu  immer  »illfl,  eä  feint  ; 
a »olle,  »o  e8  immer  fei,  überall, 
üdns,  adj.  [jfgj.  aus  uvidus]  feucht,  na§  *& 
tue,  ‘paludes , *Tibur,  ‘humus,  ‘oculi,  *f>»' 
latum,  *rina  flüffig;  *salictum  (tueil  auf  feäi 
tem  SBoben  wad)fenb);  ‘mobilibus  pomari.i  rieif 
bcmäfjcrt;  ‘Notiis;  *vere  u.  burch  Siegen  befnst 
tettb;  *rami  noch  frifd),  nicht  troefen;  t empor* 
Lyaeo  (gleichfam  buftenb  u.  jo  erheitert  o öciw 
*aleator  benebelt;  *iter  vocis  udae  — SM)lc 
Ufens,  ti8,  m.  1)  Keiner  glujj  in  üatium.  2» 
-tinus,  adj.  2)  ein  Vlnführer  ber  «quer  Fery 
ulccro , l.  [ulcus]  jchroärenb  machen,  »«»3 
machen,  brüdcii,  reiben  nondum  ulcerste 
Philocteta  morsu  Berpcntis;  *lumbos  mulo  (a 
fflepäde);  *tp.  non  ancilla  tuum  iecur  u.  ulU 
puerve  'baS  §erj  oerrounben’. 
ulcerosus,  adj.  [ulcus]  1)  fBoll  @ ef chroüre 
oollcrSculen.  2)  *tp.  iecur  oermunbetei  perj 
(o.  fieibenjdjaft). 

ulciscor.  ultus  sum,  dtp.  3.  rächen,  1)  f ich  43 
jnibm.  für  ein  begangenes  Unrecht  rächen,  fit 
räd)Mtb  (trafen,  ahitben,  rügen  alqm,  uue 
riam,  scelus,  mortem  alcis,  quos  pro  sc  eiere 
eorum,  pass,  qniequid  sine  sanguine  einer1 
ulcisci  nequitur  Sali.;  ob  iras  graviter  ulte 
Liv.;  ulta  ossa  patris  Ov.  2)  »egen  eine*  et 
littenen  Unrechts  füt  jtnb.  Diaihe  nehmen,  jtsb 
rächen  patrem,  se. 

ulcus,  eris,  ».  *f®efeh»ür;  tp.  »unber  glcf 
belilatcr  $nnft  tangere  u.  Ter.;  quicqni4 
horum  attigeris,  u.  est. 

Üligo,  Ynis,  f.  [fl.  uviligo  0.  uveo]  bie  n a t ü r 
lidhe  gcuchtigfeit  ber  ®rbe,  bei  Sobnc 
*pinguis  bumus  dulciqne  u.  laeta,  t'0CEä  "■ 
profunda  eitt  grunbfofer  SRoraft;  fpl.  paludtu» 
SKoräfte. 


Ulixes  — ultro. 


863 


llifs,  is,  i,  audj  *-ei,  m.  lat.  SRame  beä  Dbpf* 
enä,  Sohn  beä  Satxtc«  (nad)  fpätcrer  Sage  beä 
iifbphuä),  König  D.  3tf)a!a,  berühmt  burch  feine 
tlugbeit  u.  fiifl;  ilbettT.  parasitua,  meus  U.  Plaut. 
Uns,  adj.  (gen.  -lus,  i Plaut.,  dat.  -i)  iigenb 
in,  itgenb  jemanb  (in  unmittelbar  ob.  mit* 
clbar  negatioen  Stilen ; gern,  abjeltibifch;  bgl. 
diquis,  quisquam)  nemo  ullins  rei  fuit  emptor 
ui  etc.;  eetne  u.  res  tanti  ut  etc.?  si  n.  mea 
.pud  tc  valuit  commendatio  etc.;  nedum  ut  u. 
is  fieret;  sine  u.  (allen)  dubitatione;  sine  ullo 
ulnere;  magia  quam  in  u.  alia  re;  alterum 
lirum,  spe  ulla  teneri  Cic.  fam.  6,  13,  3;  dum 
raeaidia  ulla  fuerunt  (bintoeifenb  auf  ein  ju= 
leid)  borjcf)mebenbeä:  sed  moi  nulla  fuerunt) 
He.  p.  Mose.  A.  §.  126;  cuiua  »ei  neque  in- 
ex  neque  vestigium  aliquod  neque  auspicio 
uiquam  esset  ulla  Oie.  Verr.  6 §.  161;  qui 
eque  exercitationis  ullam  viam  neque  ali- 
uod  praeceptum  artia  eaae  arbitrarentur  de 
r.  1 §.  14;  *non  u.  =-  nullus;  in  affinnatioem 
iaje  Verg.  georg.  3,  428;  subst.  nemo  ullius 
i.)  niai  fugae  memor  Liv. ; nec  ulli  yerbo  ma- 
idicat  Plaut.,  iter  ulli  per  provinciam  dare 
'aes.  b.  ß.  1,  8,  8;  ut  neque  diligat  quemquam 
ec  ipse  ab  ullo  diligatur  Oie.  Lael.  §.  62 ; nec 
rohibente  ullo  nec  yocante  Liv. ; ne  quam  ao- 
etatem  cum  ullo  Cretensium  aut  quoquam 
lio  inatitueret  Liv.-,  nec  ullo  legatorum  tribu- 
orumye  obaiatere  auso  Tac.  hist.  4,  36. 

Mens,  adj.  [ulmus]  D.  Ulmen,  Ulmen*  vir- 
ae  Plaut.-,  fcherjh-  u.  fieri  burchgeprügelt  wer* 
nt  Plaut.;  pingerc  pigmentia  u.  f.  pigmen- 
im.  — ulmltrlha,  ac,  m.  [ulmua  u.  to»'/}o>] 
nt  Ufmcnabteibcr  ■=  ber  öfter  mit  Ulmen* 
iten  gepcitjdjt  worben  ijt  Plaut.  — ulmus,  i,  f. 
Ime,  Acheruns  ulmorum  f.  Acheruns;  u.  pa- 
tait08  facere  f.  parasitus. 
ta,  ae,  f.  Imlet'i;]  eigtl.  Ellbogen ; bab.  1)  *bet 
injc  Htm  aortnire  in  nlna;  ulnia  alqm  tollere, 
.tollere,  ulnia  amplecti.  2)  T iS  Ile. 
i (Tac.  ann.  12,  66  Halm)  f.  ultra, 
ör,  tra,  trum,  ungebräu^l.  pos.  *u  1)  ultfrlor, 
mp.  l)  räumlich,  jenfeitä  befiublicb,  bab. 
ttfernter,  batüber  hinauä,  Gallia  f.  Galli 
1);  Graecia  (baä  eigentliche)  Liv.  7,  26,  15; 
»rs  urbis,  provincia,  pona,  fequitatua  Weiter 
tfemt  poftiert;  subst.  pl.  m.  bic  Entfernteren 
ie*.  b.  ß.  6,  2,  2.  Huri)  n.  avidam  ulteriorum 
mper  gentem  Liv.  9,  38,  6.  2)  tp.  bergan* 
:n,  weiter,  ferner,  subst.  n.  pl.  *ulteriora 
irari  baä  Vergangene;  *u.  doeuisse  baä  gerttere, 
■eitere;  *inventis  u.  petit  mehr. 
ultTmus,  *up.  1)  ber  äufjerße,  entferntere, 
6t e a)  bem  (Räume  nach  regio,  terrae;  luna, 
»ae  u.  a caelo  est;  nationea,  iines;  in  u.  pro- 
nciam  in  ben  entfernteften  icil  bet  in  u. 
dibua  2>r.;  *praeponena  ultima  (yerba)  pri- 
is;  *ultima  (bat  31£i)  "ignant;  fultima  Orien- 
i.  b)  b.  ber  Seit  u.  SHeihenfolgc  tempua,  au- 
piitaa,  memoria  pueritiae,  *lapia  ©rabftein; 

■ origine  u.  (rüdwärtä  gerechnet  = bem  alte* 
n,  elften)  stirpia  Nep.  AU.  1,1;  ut  ab  ultimia 
etoritatem  repetam  Cic.  de  div.  1,  1 ; *ut  ultima 
liebt,  enilitb)  divideret  (eos)  mors;  dimicatio 
ttftbeibungöfampf  Liv.  1,  15,  2;  subst.  ultimum 
itionis  fuit;  ultima  bie  lebten  Ereigniffe;  fidom 
ultimum  (biä  jum  lebten  Hugenblitfe)  prae- 
.re;  ad  ultimum  biä  juleßt,  julcbt,  entlief),  am 


Enbe;  ultimum  »um  lebtenmale;  u.  iUud  jefct 
jum  lebtenmale  Liv.;  fultimo  julebt,  enblitp. 
2)  tp.  bem  @rabe,  Stange  ttad)  a)  n.  ^öcfjfien 
©rabe,  ber  äujjerfte,  größte,  ärgfte  suppli- 
cium,-necessitas,  poena,  crudelitas.,  discrimen, 
auxilium  baä  äufjerfte  §ilfämitte(  (in  ber  Ser* 
jweiflung);  ’tempus  u.  bie  äujjerfte  ®efal)r  Hör.; 
spes  und)  ber  nichtä  mehr  ju  hoffen  ift;  natura 
bie  bödhfle,  bor jüglichfte ; *u.  (fdjimpflicbftei  Teu- 
crum  iussa;  *causae  bie  erflen,  urfprüngtidjflen, 
borjüglitbften ; subst.  n.  bnä  ©rügte  ob.  baä 
Sirgfte,  S d)  l i m m ft  c sapientiae,  bonorum,  ino- 
piae,  ad  ultimum  (biä  jum  giödjften  ®rab)  aedi- 
tionia,  periculi,  inopiae  yentum  eat  Liv.;  ad 
u.  crumpit  roa  Liv.;  ultima  andere,  experiri, 
fultimum  in  libertate  bie  jügcllofefte  greiheit 
Tac.;  ad  ultimum  öufjerft,  hö<hfU  (Ourt.)  im 
äufjerften  galle.  6)  o.  niebrigften  ©rabe,  ber 
niebrigfte,  lebte,  gcrinafte  *laua;  Ultimi  mi- 
litum,  in  ultimis  (n.)  laudum  esse  Liv. 
ultörlor  f.  ulter  I),  ultSrlua  f.  alter  1),  ultra  I). 
ultTmus  f.  ulter  II). 

fultio,  önia,  f.  [uleiscor]  Siatfje;  +in  ultionem 
temptati  (bafür  baß  tc.)  Parthici  regni;  perfonif. 
bie  Slatbegöttin.  — ultor,  öria,  m.  [ulciacor] 
Siä^er,  Seftrafer;  alä  SBemamc  beä  9Rar8. 
ultra  [ulten!  sc.  parte]  I)  adv.  1)  jenfeit  einer 
getledten  ©renje,  barüber  ginaud,  jenfeit 
(©egenf.  b.  citra),  u.  (über  baä  Heben  pinauä) 
neque  curae  neque  gaudio  locum  eaae;  quia  u. 
nihil  habemus,  hoc  longum  dicimus;  fu.  pro- 
cedere;  *dextera  nec  citra  mota  nec  u.  webet 
hierhin  noch  bortljin;  *quod  u.  eat  (@gf.  prac- 
8en8).  2)  comp,  ulteriua,  *ulteriua  abit;  wei* 
ter,  ferner  nihil  u.  requirere;  u.  quam  aatia 
eat,  producitur;  yerbis  ut  nihil  poesit  u.;  fnul- 
lum  u.  periculum  yerentur;  nihil  u.  motum 
quam  ut  etc.;  *quid  u.  proychor?  quid  u.  fieri 
potuit?  *non  tullt  ultenua;  *ulteriu8  iuato;  b. 
ber  ßeit,  weiterhtnauä,  weiterhin  nec  u. 
bellum  dilatum  eat. 

II)  praep.  m.  acc.,  biäw.  nathgefebt  1)  b.  Siaume, 
jenfeit,  übet  — hinaus  omnibus  n.  caatra 
transquo  inontes  exploratia;  u.  locum;  u.  eum 
weiter  alä  er;  eia  Padum  ultraque;  *u.  termi- 
num  yagari;  *nihil  u.  (alä)  nervös  atque  cutem. 
2)  b.  3°hi  u-  SÄaß  über  — h'nau*.  über, 
mehr  alä  quem  (modum)  u.  progredi  non 
oporteat  Oie.  Tusc.  4 §.  38;  +n.  modum;  +u. 
eum  numerum;  *u.  vires;  *u.  fas;  *u.  l^em; 
*u.  placitum,  t"-  solitum,  fu.  mortale  gaudium. 
*nltrlx,  icia,  f.  [ultor]  räcf)cnb  Tisiphone, Dirae, 
Curae,  ilammae  brennenbe  iRacggier. 
ultrö,  adv.  [ulter]  1)  ienfeitä  l)in,  nath  ber 
anbern  Seite,  brüben  *u.  Asiam  Pelopea 
ad  moenia  venturam;  *u.  ad  urbes  Inachias  ve- 
niaaet  Dardanua;  gern.  u.  citroque,  u.  et  citro, 
fu.  citro  hinüber  u.  herüber,  h>n  u.  her,  b. 
beiben  Seiten,  u.  citroque  commeare,  yerbis 
u.  citroque  habitia;  u.  et  citro  Cursore;  bene- 
ficiis  u.  et  citro  acceptia.  2)  tp.  a)  fort!  weg 
mit!  u.  istum  a me;  u.  te,  amator,  a dorao 
meo!  Plaut,  b)  noch  baju,  obenbrein  (über 
baä  h'nauä,  waä  fid)  nad)  ben  Umftänben  er* 
Warten  läßt)  u.  honos  habetur  violatoribua  iuris 
humani;  u.  accusantea  (wo  fie  felbft  bie  Schul* 
bigen  waren);  cavendo  ne  metuant  homines, 
metuendos  u.  ae  efficiunt  — non  modo  t netu 
vaeuos  sed,  quod  plus  est,  metuendos  s.  e. 


864 


ülubrae  — umidus. 


difficilem  et  morosum  offendet  garrulus  u.  (nidjt 
bl.  nic^t  ergäben,  fonbcrn  Bielmeßr  böfe  ma= 
Wen)  Hot.  tat.  2,  5,  90;  si  quid  petot,  u.  defer 
fommt  feinen  Sitten  noW  juoor,  u.  (noef)  baju) 
muneribus  niis,is  Hör.  3)  Bon  felbft,  auS 
freien  ©tüden,  unnufgeforbert,  mir  niWtS 
Dir  nid^ti  id,  qnod  antea  petenti  denegasset, 
u.  polliceri;  multis  orantibus,  aliis  u.  egomet 
opem  tuli;  u.  auxilia  mittere;  u.  ad  alqm  ve- 
nire; u.  bellmn  inferre  bie  DffenfiBe  ergreifen; 
u.  so  morti  offerre;  "bis  lacrimia  vitarn  damua 
et  miserescimua  u.  (auW  ftfjon  oijnc  bie  Sitten 
bes  Sinon)  Verg. ; t sponto  et  n.;  äijnliW  B. 
bem,  bet  anberb  l)anbelt,  alb  er  Ijanbeln  fodte  u. 
InoQte  Verg.  Aen.  9,  729;  bat),  t.  t.  u.  tributa 
bab  B.  Senate  jut  Unterhaltung  bet  öffentlichen 
©ebäube  aub  ber  Staatblaffe  jährlich  ju  Bertnen= 
benbe  Selb. 

Ulübrne,,  bum , f.  gleden  in^fiatium  an  ben 
pomptimfWen  Sümpfen.  SaB.  l'lübränus,  adj. 

ülfila,  ae,  f.  [ululol  fföujipen. 

ülfilätus,  us,  m.  [ululo]  ®ef)eul,  ©cfWrei, 
bef.  ber  Sacdjantinnen  n.  tollere;  clamore  et  u. 
suorum  animos  con&rmabant;  nocturni  (pl.); 
JttagegefWtei  "ululatus  ore  dedere;  © efdjtei 
ber  Slaqueurb  Plin.  ep.  2,  14,  13. 

filülo,  1.  1)  intraru.  beulen  ululanti  voce  ca- 
nere;  *o.  jjunben,  "«Bölfen;  "ululante  (in  ju; 
belnbem)  tumultu;  *o.  ©cljeul  ertönen  plan- 
goribus  aedos  femineis.  2)  *trans.  beulenb 
anrufen  nocturnis  triviis  Hecate  ululata  per 

nlva,  ae,  f.  SAilfgrab  Verg.  [urbem. 

Umber  f.  Umbri  1). 

nmblliouB,  i,  **.  1)  91abel.  2)  tp.  a)  Wittel* 
punlt  eineb  ©egenftanbeb  dies  ad  u.  est  mor- 
tnus  Flaut.-,  Graeciae,  orbis  terrarum.  6)  bab 
aub  ber  Witte  beb  jufammengcrodten  Sudjeb  Ijer= 
Borragenbe  Snbe  beb  StäbWen8,  um  roeld)e8 
bie  Südjer  getollt  mürben,  balj.  iambos  ad  u. 
adducere  oodenben  Hör.  2)  eine  91  rt  Weet* 
fWnedcn.  [ber  S$ilb  Verg.,  Liv. 

umbo,  önis,  m.  ber  Sudel  beb  S©ilbeb;  meton. 

1.  nmbra.  ae,  /.  1)  Statten  arboris,  "in  ob. 
•sub  umbra;  im  Silbe  morum  vitia  sub  n.  elo- 
quenüae  primo  latebant  Just. ; *arma  ingenti 
umbr&  mcitfjtn  fWattenbe  — große;  quae  (pic- 
tura)  linoas  modo  extromas  umbrae  — circum- 
scriberet  {.  circumscribo  2)  o);  fpriWtn.  nobilis 
equus  umbri,  quoque  virgao  regitur,  ignavus 
ne  calcori  quidem  concitari  potest  Curt.-  3)nn  = 
telljeit,  ginfternib,  SRaWt  *aurora  dimovorat 
umbram;  *terris  inducere  umbras;  *ad  umbram 
lucis  ab  ortu  0.  Würgen  bi®  ju  Hbenb.  Spridjtn. 
timere  u.  suam,  umbras  timere  oijnc  Slot  in 
tfure^t  fein;  ähnlich  "ipse  meas  solus,  quod  nil 
est,  aemulor  u.  o.  eiferfü^tigen  ßieb^aber.  3n8= 
bef.  o)  bet  Sdjatten  in  bet  Walerei  quam 
multa  vident  pictoros  in  umbris;  in  ber  Stiderei 
an  bunleln  Steden,  ©Wattierung  tenues  parvi 
diseriminis  n.  Oe.  met.  6,  62.  o)  ber  fiele  Se< 
gleitet,  ©Watten  luxuriae  Oie.  p.  Mur.  §.  13; 
ber  uneingelabene  ©oft,  ben  imb.  mitbringt 
Plaut.,  Hot.  e)  *ba8  S Wattige,  mie  Säume, 
gmeige;  *jeber  (Wattige  Ort,  tonsoris  Sube; 
pastor  umbras  cum  grege  — quaerit;  Pompeia 
.'patte.  2)  Sdjattenbilb  eine8  Serjtorbenen, 
©Watten,  ©eift  "forma  tricorporis  u.;  ’um- 
brarum  dominus  ob.  rex  Sluto;  ’verae  (infer 
fern  fie  im  träume  ben  WenfWen  erfWeinen);  "u. 


silentes;  »per  umbras  im  Dtcuä;  "ire  sub  i 
per  umbras  fterben;  fumbris  (o.  ©eifern  fc 
fpenftern)  exagitari;  pl.  auW  o.  SWatten  in 
Serftorbcnen  insontis  interempti  filii  Ln  , ’m 
bis  agitari  umbris;  *patemae;  bab  polru e 
u.  Burnus  Hör.  3)  tp.  a)  ©Wut},  SWirn  n 
umbra  Roman  ae  amicitiae,  auxifii  restri  Uv 
umbri  vestri  auxilii  tegi  pos-umus.  6)  jiii: 
ejogene#,  ftilleS  Sieben,  Srioatlebes  ; 
agliWe  Stulje  studia,  ut  ita  dixerim,  ii 
(Stubierjimmer)  educata  Tac.;  cedat  b.  V 
ffriebe)  soli  Oie.  p.  Mur.  §.  30;  in  maiort 
bertatis  u.  Ourt.-,  pl.  bepagliWe  3uMnt(  z- 
u.,  deliciis  — animum  infecimus  Cie.  Ter. 

§.  78;  inSbef.  (sing.)  rebnerifWf  ©Wuläl*' 
gen  Quint.  10,  6,  17.  e)  äb  = , S Watten^:! 
Sbantom,  leerer  SWftn,  Sormanb.  Säe 
ten  u.  falsae  gloriae  consectari;  (ven  ir. 
umbri  et  imaginibus  utimur;  u.  et  imago  ■ 
tis  Romani;  fbonoris  (B.  ben  tonfulorifWce  J> 
fignien);  ‘mendax  pietatis;  sub  umbra  wöbt 
2.  Umbra  f.  Umbri  1).  (aeqai  X* 

nmbrftcfilnm,  i,  n.  [umbra]  1)  ein  fWaüT 
Ort,  ©Wattengang,  ßaube  *lenta»-  tar 
umbracula  vites;  tp.  im  t>l.  ©Wule,  ßeftp.r 
mer  im  @gf.  jum  öffentliWen  Sieben  dortr-» 
ex  umbraculis  eruditorum  in  «olem  prodoir 
Theophrasti.  2)  *©onncn fWirm. 
umbrätTcöla,  ae,  m.  [umbra-oolo]  ®eiWIii;‘ 
gautenjer  Plaut. 

umbrÄtleuB,  adj.  [umbra]  im  ©Watten  behi 
li W/  ©Watten;,  homo  gaulenjet  PUmt . 
lasticac  atque,  ut  ita  dicam,  u.  literae  Pa* 
au8  ber  ©tubierftubc,  bl.  jur  Übung  arj.'-' 
Plin.  ep.  — umbrütills,  e,  adj.  [umbri 
©Watten,  b.  i.  ju  häufe  bleibenb  a)  jti 
HW,  befWauliW,  müßig,  gemöWliW  r- 
b)  fWulmäßtg  oratio;  domestica  et  a.  es 
citatio. 

Umbri,  örum,  m.  bie  Umbrer  in  StitteBois 
®aB.  1)  "Umber,  bra,  brum,  aefj.;  'seist  ’ 
canis  umbrifWet  hunb;  Umbra,  f.  eine  U 
brerin  [im  SBortfpiel  mit  umbra  1)]  PU ra 
Umbrla,  ae,  f.  Umbrien. 

"umbrlfer,  fera,  ferum,  adj.  f uinbra-fero]  ii: 
tig.  — "iimbro,  1.  [umbra]  befWattes  b 
beden  tempora  quercu  — nmbröans.  «4  " 
comp.  u.  fswp.  [umbra]  fWattig  a)  befi< 
tet  ripa;  locus  umbrosior;  "vaUis,  "caw 
bunlel.  b)  fWattenreiW  "cacamina,  *ut 
"arundo. 

"ümecto  (nMjt  hum.),  1.  BefeuWten.  beaej:' 
bef.  m.  thränen.  — "ömeo  (niWt  hum),  — '• 
feuWt,  naß  fein,  gen»,  im  partic.  ümens  feit 
naß;  subst.  n.  pl. 

fnn6rii8  (falfW  num.),  i,  m.  [rnuox]  ber 
Oberarm  mit  berSWulter,  bie  ©Wultcr.li' 
(gem.  B.  WenfWen;  Bgt.  armns);  b.  tierrr  * 
Sorbetbug  "exserto  umero;  "ex  nmtru  ** 
fiunt  (bei  einer  Scrtoanblung)  Or. ; im  Silbe 
nere  tota  comitia  u.  suis;  qnid  ferre  r*ca“r 
quid  valeant  nmeri  llor.  o.  p 39. 
fümesco  (niWt  hüm.),  — — 3.  [umeo]  feil- 
najj  toeroen. 

üiiildö  (nicht  bum.),  adv.  [umidus]  fa«Wt.  r-'; 
Plaut.  — ünudus  (niW<  num.),  adj.  t*  ae- 
u.  sup.  [omeo]  feuWt,  naß  terren»  et  i.  m 
pondero  in  terram  et  in  mare  fernntnr;  iif» 
naves,  materia;  "lectus  o.  X^r Alten;  'kx----1 


865 


umifer  — undique. 


*nox  tauig,  *maria,  *mella,  ’lde  quetlcnreüfe; 
*vina;  »regna  o.  Stufe  ©eneuS;  taufest.  «■  in 
umido;  omido  paluduin ; in  umidis.  — ümifir 
(nicht  hum.),  fera,  ferum,  adj.  [nmor  u.  fero] 
feucfet,  in  einet  3Dit^terfteBe  b.  Oie.  dediv.  1 §.  tö. 
ürnor  (nitfet  bum.),  öris,  m.  (umeoj  jebe  Slrt 
geuefei  igteit,  SBajjer  nares  umorem  habent; 
nocturnun;  (pl.)  marini;  »infuso  paludis  u.; 
»circumfluus  bas  SReer;  »defluit  taxis  agitatus 
u.  SWeereSflut;  »caeli  mobilia  Segen;  ‘gelidua 
Schnee;  »iiacehi,  »rnusti  Sein;  »lacteus  "äJiitdtj ; 
»roscidus  lau;  ’Zfetänen;  ‘Speicfeel;  '9fafeä 
rungSftoff  bei  ©flanken, 
umquam  j.  unquam. 
ünä , adv.  (.  unus  6). 

unänimnns,  tiB,  adj.  [unua  u.  animo]  ---  unani- 
mus  Plaut.  — ünauimttas,  ütis,  f.  [unam- 
mus]  ((eit)  Sinmütigfeit,  ©intraefet  Liv.  — 
unanimus,  adj.  [unus  u.  animus]  einmütig, 
etnträcfetig  Plaut.,  Ct.,  Verg. 
uiicia,  na,  f.  bei  jWölfte  Seit  eine®  Stfe  u. 
ubexfe.  eines  jwölfteiligen  ®anjen  a)  tat« 
©teroiefet  eine  Unje.  6)  bei  ©rbjdjaften  ein  8*»blf; 
tel  Caesar  ex  uncia,  sed  Lepta  ex  triente. 
Z!ao.  A)  uueiärius,  adj.  ein  8 mb  (ft  eit  ent= 
fealtenb,  betragenb  t'enas  u,,  =.  ©rojent 
monatlich  ob.  1 ©roj.  jä^rtid).  B)  uucialim, 
udv.  « tijen  tuet  je , übertr.  feellerweife  Ter. 
uncinütns,  adj.  [uncinus]  mit  Jaden  oet  = 
fefeen,  fealig  Cic.  Acad.  2 §.  121. 
unctio,  oni-H,  f.  (fett.)  [ungo]  baS  Salben, 
nactlto,  1.  (intens,  o.  ungo]  oft  falben  se 
Plaut.  — limdiuscöluH,  adj.  dem.  [unctus]  etwas 
fetter  Plaut.  — onctor,  öris,  m.  |ungo]Salber, 
©infalber.  — unetörium,  ii,n.  (ungo]  Salbe  = 
jiminet  im  ©abe  Plin.  ep.  — unetära,  ae,  f. 
[ungo]  baS  Salben  ber  Zoten,  aus  b.  12  Zaf. 
Cic.  legg.  2 §.  60. 

unctus,  adj.  m.  comp,  [partic.  b.  ungo]  1)  ge  = 
fatbt,  beftriefeen,  fett  gemacht,  fettig,  a tc 
nitidum  solom  unctumque  repetemu«  Sonnen- 
toärme  u.  Salbung;  *caput  unctius;  »patrimo- 
nia;  *manus;  *luctamur  Achivis  doctius  unctis 
ata  bie  in  ber  Diingfcfeutc  geübten  ft.;  *pa!aestra 
100  man  eingefalbt  fiefe  übt;  tp.  *subst.  n.  etwas 
Sette«,  üedeteS,  eine  fette  SRafeljeit,  ponere 
(DOtfefeen);  ubi  quid  melius  eontingit  et  unctius 
ein  fetterer  ©iffen.  2)  0.  bem,  bei  fette  Spcifen 
ju  effen  feat  u.  anbern  oorfefeen  fatra,  reiefe, 
■uofelfeabenb  (nach  anbern  baoon,  weil  bet  fReitfee 
fictj  fatbt,  fufe  pomabifiert  u.  parfümiert)  accedes 
siccus  ad  unutum  Hör.;  itu  palaestritas  defen- 
tlebat,  ut  ab  iltis  ipse  unctior  abiret  ge  = 
fefemiert  -=  beftoefeen  de.  Verr.  2 §.  6t;  bah.  0. 
t>.  diebe  unctior  i, Dotier,  rcitfeer,  üppiger)  quaea&m 
splendidiorque  consuetudo  loquendi  Cic. 

I.  uncus,  i,  m.  Jäten,  SBiberfeaten;  inSbej. 
ber  Jäten,  an  weltfeem  jum  Zobe  oerurteitte 
©erbrechet  Don  bem  Jenler  *u  ben  scalae  Qe- 
uioniae  gefcfeleift  ob.  in  bie  Zibet  gettürjt  wur= 
ben  u.  impactus  est  fugitivo  illi;  Suet ) unco 
trabi,  uncos  et  üemonias  cadaveri  minari; 
bafe.  (Prop.)  fpriejtt).  bene  cumfixum  mente  decus- 
seris  u.  = eine  @efafer  gliidlitfe  üermicbctt  feafe. 
j.  »uncus,  adj.  fealig  cingebogen,  getrümmt 
aratrum,  hamus,  aera  bie  finget ; dons  ber  jwei-- 
jafenige  fiarft ; dentes  (dracoms) ; morsus  (beS 
VtnlerS);  rnanus  ftraBcii  ber  Jarpfeien;  manibus, 
pedibus;  cauda. 

Jtlntd)(a,  Ut.-tKutl4<s  öd)ul»trtecb.  6.  ®uft 


unda,  ae,  f.  1)  Sö eite  mare  undis  ipsis  et 
litonbus  aestuosum;  "tumidae;  collect.,  Liv. 
2t,  3t,  11.  2)  *übert).  ffletnäffer,  SBaffer, 
Sicula  baä  fijitifdie  SJieer;  Stygia,  tristis  ber 
Stpj;  fontis,  puteales;  autfe  »Strom  qua  plu- 
rimus  undorn  fumus  agit;  reddere  11.  {.  reddo 
4)  o).  8)  tp.  d.  einet  unruhig  fitfe  fein  u.  per 
bemegenben,  ab=  u.  jugefeenbett  Scfear, 
ÜRettge  ingens  mane  salutantum;  D.  bem  un= 
rufeigcit  Zreiben  in  ben  Äomitien  u.  in  Staate 
gejtpäften,  wie  bei  uns  'Strubel’  campus  atque 
lilae  u.  comitiorum;  in  bis  u.  et  tempestatibus 
ad  summam  senectutem  iactari;  »mersor  ciyi- 
libus  u.;  *0.  Unrufee,  roett^e  SKifegeftfeid  beS 
Sieben«  bereitet  adversis  renim  (=*»  adyersarum 
rerum)  immersabilis  u.j  *im  Silbe  D.  Kriege 
te  rursus  in  bellum  resorbens  u.  fretis  tulit 
aestuosis ; *alS  ©itb  ber  SBilbljeit,  f.  scopulus  2)  o). 
imde,  adv.  relat.  u.  interr.  1)  Don  luotjer,  Ido  = 
feer,  D.  3iaume  inde  yenit,  u.  mallem;  eodein 
u.  erant  profectae  ;naves).  3n  biretten  u.  in= 
bireften  Kragen  (Plaut.)  u.  gentium  est?  D. 
wofeer  in  atlet  fBelt  ic.?  u.  domo?  roofeer  ju 
Jaufe?  »0  feib  ifer  $u  Jaufe  Verg.,  Hör.;  autfe 
mit  quo  in  eine  Rrage  jiifammengejogen  u.  quo 
yeni?  tnofeer  unb  Wofeitt  Hör.  carm.  3,  27,  37; 
(etlipt.)  u.  iste  amor  tarn  improyisus?  Oie.;  u. 
mihi  lapidem?  u.  sagittas  (sc.  petam  ob.  su- 
mam)  b.  t.  fedtt’  itfe  botfe  gleid)  tc.,  u.  mihi  tarn 
fortem  tamque  fidelem?  Hör.;  sumpsere,  u. 
(=  inde,  ubi)  cuique  proximum  erat  Liv.  3, 
27,  6.  2)  jut  ©ejeiebnung  eine«  UrfprungS, 
einer  Urfatfec;  inSbef.  auife  mit  ©ejiefeung  auf 
ein  subst.  ob.  pro n.  ft.  beS  pro n.  relat.  m.  praep. 
(a,  de,  ex)  locus,  u.  yenit;  is,  u.  petitur;  qui 
u.  (luoDon)  efferrentur,  non  reliquissent;  ver- 
bum  excidit,  u.  (weswegen)  quisquam  oflendi 
posset;  u.  (auf  beffen  Seite)  iu»  stat;  u.  stetis- 
set,  eo  se  Victoria  transferret  Just.;  *—  quare 
unb  beSfeatb,  bafeer  u.  etiam  trimetris  ac- 
crescere  iussit  (syllaba)  nomen  iambeis;  — ut 
inde  bamit  bafeer,  m.  conj.  Themistocli 
Lampsacum  urbem  donarat,  u.  vinum  sumeret 
Nep.;  tumulum  capit,  u.  omnes  longo  ordine 
posset  legere  Verg.;  u.  enim?  als  natfebrücfltcfec 
Setneinung  Plin.  ep.;  »unde  unde  =>  undecumque. 
linderten  ( ciens),  adv.  [undecim]  elfmal. 
undSelui,  adj  [unus-decem]  elf.  ZaD.  undecT- 
mus,  adj.  ber  elfte.  [immer. 

fnnd£-cumqu6  (-cunque),  adv.  wofeer  autfe 
undeui,  ae,  a,  adj.  [undecim]  je  elf,  »quater 
u.  implevisse  Decembres  t4  yafere  Hör. 
un-dS-nöa&güsimus,  adj.  berneununbaifetjigfle. 
— nn-de-iionägintH,  adj.  neununbaifet jig. 
un-dc-octöglntu,  adj.  tteunuitbfieben)ig. 
un-de-quadrüginta,  adj.  tteunuubbreifeig. 
undeqnlnqnügSsimus,  adj.  [undequinquaginta] 
ber  neununboiersigfie.  — nn-de-quinqua- 
glnta,  adj.  ncununbDiet)ig. 
nn-dc-sexägiuta,  adj.  neununbfunf jig. 
unde-tncesimus  (trlgesimus;,  adj.  (undotri- 
ginta]  ber  neunuitbjWan jigfle. 
iindS'tinde  f.  unde  2). 

unde vicettimus  (undevtg.),  adj.  nitm.  ord.  [un- 
deviginti]  ber  neuniefente.  — un-dS-rigintl, 
adj.  neungefen. 

undiquä,  adv.  [unde-que]  wofeer  autfe  immer, 
Don  überall  feer,  Don  alten  Seiten  ob.  Dr  = 
tett  concurrere,  colligere;  religionem  tollere; 

66 


866 


nndisonus  — umis. 


partes  u.  aequalea;  ‘dcsecaro  particulam  u.  B. 
aOcn  litten ; *amons  n.  dicatur  b.  allen  Stuten; 
attlibutiB  clamoribus  u.  et  indignatione  patnini 
Liv.\  Berboppelt  *caelum  u.  et  u.  pontus ; (fpät) 
u.  versus. 

‘undTsönus,  adj.  [unda-aonua]  wellenrau: 
fdjenb,  dii  Wectgotter.  — undo,  1.  Junda] 
»allen,  roogen,  SBellen  fchlagen  ‘ahena 
undantia  flammis;  *undana  emor,  fper  domos 
sanguia;  fundantes  bitumine  moles;  ‘undans 
bello  (n.  ben  Schtecfniffen  be*  Krieges  empört) 
magnuaque  fluena  Nilu8;  übertr.  ‘fidj  »eilen: 
förmig  bewegen,  ergeben,  wallen  ruptia 
fomacibus  Aetna  (ber  iRauch  beS  ?ltna);  lora, 
babenae  u.  »aHenb,  lodet.  35ab.  ‘undösus,  adj. 
Unclli  f.  Venelli.  [mellenreich 

tuuetvicösYniäni,  örum,  m.  [unetvicesimus]  bte 
Solbaten  bet  einunbgmangtgjten  Segion. 
tu netvicfsinius , adj.  [unua  et  viceaimus]  bet 
einunbgmangtgfte. 

ungo  (unguo),  nxi,  nctum,  8.  falben,  Be  ft  t ei  ^ 
djen,  befdimietcn  alqm  unguentia;  bef.  B. 
Salben  in  ob.  Bot  bem  Babe  unctua  eat,  accu- 
bnit;  ter  nncti  transnanto  Tiberim  Hör.-,  lavit 
in  undia;  um  Borfjet  SeibeSfibungen  aniuftetlen 
(Hör.)  olivo;  nncti  Achivi  f.  unctua  1);  *o.  Sal- 
ben bet  Xoten  cadaver  oleo,  Hectorein ; ’caules 
oleo  fett  matten;  *oluacula  lardo;  *oTa  san- 
guine  ranae  bene  gen;  »arma  uncta  cruoribus 
triefen b;  *tcla  manu  mit  ©ift  beftrcichen;  ‘uncta 
cariua  betbeert,  Bcrpidlt;  ‘cubilia  uncta  obli- 
Tionc  omnium  pelieum  mit  einet  Salbe,  bie  iljn 
alle  übrigen  ®uf)lbirnen  uetgeffen  macht;  unctis 
manibus  noch  fettig  B.  Speifen  llor.;  ‘uncta 
nopina,  wegen  bet  bort  bereiteten  fetten  Spei: 
)en ; ‘uncta  aqua  butch  fette  ©dnbe  Bcrunteinigt ; 
•quem  gloria  aupra  vires  u.  ber  au*  (Eitetleit 
fid)  übet  fein  Vermögen  pufct.  $ab.  ungneii, 
inw,  n.  — unguentum  Flaut.,  V erg. 
ungiientärlus,  adj.  (unguentum]  f ju  beit  Sal  = 
ben  gehörig,  ©alben  = taberna;  subst.  -tä- 
riua,  ii,  m.  Salbenhänbler;  -taria,  ae,  f. 
{Flaut.)  bie  fiunft,  Salbe  gu  bereiten;  -ta- 
rium,  ii,  n.  Satbengelb.  — uiiguentatus, 
adj.  [unguentum]  gef  albt,  batfamiert.  — an- 
guentum,  i,  n.  Salbe,  Salböl. 
unguToülus,  i,  m.  [dem.  8.  unguis]  ber  'Rage! 
am  ginget  tc. ; fpridjw.  usque  ab  unguiculo  ad 
capillum  summum  (B.  Jtopf  gu  guß'i  eat  feBti- 
vissima  Plaut.-,  ex  unguiculis  (B.  ben  ginget: 
fpipen  auS,  in  allen  gibern,  burth  u butch)  per- 

Sruriscere  Plaut. ; qui  mihi  a teneris,  ut  Graoci 
icunt  [i{  övv jrmji]  unguiculia  (B.  fiinbesbeinett 
an)  cognitua  eat.  — unguis,  ia,  m.  ber  9iagel 
an  bem  ginget  ob.  bet  >)ehe  ber  SKenfditn,  fitalle 
ber  tiere,  f)uf  (Bgl.  ungula)  *u.  ponere,  ‘sub- 
aecare,  fremdere;  *u.  et  pugnis  pugnare;  ‘inor- 
dere ungues  (Bor  ®crbruß  ob.  fftcue);  ‘vivoa  u. 
rodere  f.  rodo  1);  fprich»  , a)  ab  imia  u.  uaque 
ad  verticem  summum  o.  ffopf  bi*  auf  bie  3cl)eu. 
ö)  ‘de  tenero  u.  b.  ber  elften  fiinbheit  an  (Bgl. 
unguiculua).  c)  *ad,  in  unguem  bis  auf  bie 
9?agelptobe  (ein  b.  ben  ®ilbf|auern  entlehnter 
ffluSbrud,  welche  mit  bem  9Jaget  bie  ©lütte  ihrer 
Arbeit  prüften)  = auf*  genaufle,  bis  aufs 
fjtaat  ‘carmen  deciea  castigavit  ad  u.j  ‘omniB 
in  u.  aecto  via  limite  quadret;  *ad  u.  factua 
bomo  ein  abgefchliffenct,  feinet  We'tmann.  d) 
transversum  u.  non  discedere  f.  transveraua. 


2)aB.  ungula,  ae,  f.  $uf  equi;  auch  fites: 
fitalle  Plaut.,  Verg.;  ‘fl.  ®f  erb  u.  rupit  t r 
rum;  Sprich».  Omnibus  u.,  ut  dicitur  mit  pa 
unguo  f.  ungo.  [ben  u gifn 

ünTce,  adv.  |unicus]  eingig,  Borgügltä 
außerorbentltch  diligere,  tprobnre,  fUeur 
‘Böllig,  gänjlich  u.  aecurus;  u.  unus  Plte 
linteölor,  orte,  adj.  [unua  n.  color]  eiufaxkij 
fiuTcns,  adj.  [unua]  1)  eingig,  alleinig.  Nr 
$ahl  nach,  übus,  auch  (Cie.  {>.  Rose.  A.  i« 
in  u.  filio  «=  in  uno  relicto  f. ; filia.  coo- 
(feltner)  apes  Lir. , doloris  levomentcm  Fht 
ep.;  u.  Sabinia  f.  Sabini;  ‘unua  atque  u.  it. 
cos;  u.  gaudena  marito  (übet  ben  eingig  gelier 
ten  ob.  treuen;  B.  KuguftuS)  Hör.  carm.  t,  u 
5.  8)  eingig  in  feiner  Wrt,  Borgüglicfc.  ut 
gegeichnet  Imperator,  dux,  fidea,  liberaku 
*u.  semper  avia. 

tünlforml»,  e,  ad;,  [unua-forma]  einföinuj 
üuigSna,  ae,  adj.  [unna-geno]  1)  ‘Bon  eine: 
lei  ©cbnrt,  ©efchleiht,  ®tuber  ob  Schneir 
2)  (feit.)  eingeboren,  eingig  deus  tnoai-i 
hunc  singulärem  atque  u.  procreayit.  — ui- 
mSnus,  ad j.  [unus  u.  manus]  cinljänbig  Ir 
unltiis.  fitis,  f.  [unus|  Sinheit  mundi  Ju «t 
tünlrersill»,  e,  adj.  [universua]  allgeme.t 
»ut  fflefamtheit  gehörig.  — üiiTrerse,  « 
[universua]  im  allgemeinen,  ohne  BrcuS. 
auf  ba*  einjelne.  — ünTvcrsitas,  ätia,  f.  [c 
versus]  1)  bie  ©cfamtheit,  ba«  ©angf  p 
neris  humani;  feiua  (aermonia);  -funiversiUtc. 
(bie  gange  Siebe)  commendat.  2)  n.  renn»  t 
bl.  u.  ba*  ÜBeltall,  bie  SBetL  — ünYrer»»-  , 
adj.  [unus  verto]  eigtl.  in  ein«  gelehrt,  ia  f=  • 
©inheit  »ufammengefagt  1)  fämttid),  gar.j 
einet  ©efamtheit  b.  Jsingen,  welche  eine  (fair 
bilben)  triduum  Ter.;  mundns,  Tita,  ewa^ 
belli  ber  ÄuSgang  be*  gangen  SriegeS;  rep-' 
Botlftänbige,  victoria;  dimicatio,  p.ugna  eia  tu 
gelnet  entfeheibenber  Stampf,  tpauptfchla* 
natura  u.  atque  omnia  (alles  im  gangen  i b 
einzelnen)  continens;  u.  eaae  pares,  dupt- 
eaae  penturos;  subst.  n.  ba«  SB  eit  all.  6)W 
©ange  betreffenb,  allgemein  natura;  on- 
gemeinfhaftlich ; pugna  an  welcher  alle  ns 
nehmen;  de  re  u.  über  bie  Sache  üherh,  i* 
gemeinen;  (etft  feit  Lir.)  in  Universum  a beerb. 
im  allgemeinen,  überhaupt;  auch  bis»,  «t 
fttalt,  ptincipiell;  f.  genas  2). 
ümicnlus,  m.  [unua  u.  oculus]  ber  (Einösgcj 
Plaut.  — ünömainmia,  ae,  f.  [unns-mac: 
fchergh-  erbichtctet  9iame  eine*  Haube*  mit  i' 
fpiclung  auf  bie  eittbrüftigen  ämagonen  Phn 
nnqn&m  ob.  umqaäm,  adv.  [cum-qnam]  ixger 
einmal,  je,  jemals,  bef.  in  negatioen  ei  in 
gettben  u.  hhpothetifchen  Sähen  mit  Btrnemsi" 
Sinn,  nec  u.  n.  niemals;  ai  quando  u. 
ünna  (gen  Jus,  Borlt.  uni),  adj  1)  al* 
ein;  einet,  eine,  ein  (eine*)  u.  ex  Curiia. 
u.  de  mogistratibua;  unus  patrum  LÄv.;  qvc 
tum  inter  omnea  u.  excellat  Demosthenes;  ex 
(um  IC.)  plus  Ktruscorum  cecidisse;  anus  ldm 
que;  eadem  et  u.  ree;  ad  onum  omnea  ab 
famt;  u.  e multis,  ’multoram  einet  aui  te 
großen  Wenge,  ein  gewöhnlicher,  auch  u.  ex 
tia  (es)  c*  geht  bit  nicht  beffer  als  ben  weis 
Plin.  ep.  1,  8,  2;  non  fuit  orator  u.  e acuter 
ut  homunculus  u.  e m. ; unua  — alter;  aas- 
— alter  (feltener  aliua)  — tertiua;  pi.  n i * 


867 


unugquisque  — nrgeo. 

dural.  tantum,  toie  caatra,  literae,  aedea,  moe-  Urania,  ae,  *-16,  ea,  f.  TOufe  ber  fflfttonomie. 
da,  nuptiae;  tabula»;  testamenti  unae  — alte-  urbäne,  adv.  [tirbanus]  tp.  1)  fein,  artig.  8) 
ae;  in  unum  (n.)  an  einen  Drt,  $untt,  vires  in  ».  bcr  Siebe,  roipig,  fein  ridero  Stoicos. 

imim  conferre;  in  unum  confluere,  cogere,  con-  urb&nYlas,  ätia,  f.  [urbanus]  baä  Stabtlebcn, 
rahere,  convenire,  convocare,  ae  recipere.  3n*»  bej.  in  SRom  desiderium  urbanitatis.  2)  tp.  a) 
e(.  ift  ju  bemerfen,  baff  bie  Lateiner  nid)t  feiten  im  guten  Sinne  feine  Silbung,  geinbeit  im 
inus,  fobalb  fein  ®gf.  ju  einer  anbern  8nl)I  ftatt-  SReben,  a)  forrefte  u.  elegante  Musfptacbe 
inbet,  auülaffcn,  bef.  bei  ßeit=  u.  SRajjbeftimraun--  u.  SluäbrudStoeife  urbanitatis  quid  am  color. 
en,  bah-  annum,  menaem  ein  3“bt  tc.  lang;  ß)  feiner  Sip  u.  Stperj.  b ) im  üblen  Sinne 
-nno  post  ein  3apr  barauf,  in  annum,  longiua  tun  gehöriger  Stperj  Tac.  hist.  2,  88. 

•nno,  pedom  longua;  verbum  reaponderc,  verbo.  urbänua,  adv.  m.  comp.  u.  mp.  [urba]  1)  ft a b ■■ 
o.  bem,  roaä  allein  Borbanben  ift  ob.  ftattfinbet,  tifdb,  jur  Stabt,  inSbcf.  SRom  gehörig,  Stabt» 
iner,  ein  einjiger,  ein  einjelner,  altei--  vita,  audacia,  tribua,  gratia  Sinflufi  in  3iom; 
tig,  allein,  bIo|,  nur  (feil,  mit  pin»utreten=  res,  praetor,  exereitna  aub  rßm.  Bürgern  be» 

«nt  tantum,  modo,  wenn  2>eutUdjfeit  ob.  Slad)  fte^enb ; populus,  pleba;  praedium  bei  ber  Stabt 

tu  cf  eS  »erlangt)  Pompeius  plua  potent  unus;  ob.  auf  ftäbtifdje  Seife  cingcridjtet;  rua  Just.; 
inus  ex  Omnibus;  u.  tempore;  qui  uni  legato-»  subst  indoctua  rusticus  urbano  confuaua  Hor.\ 
uiaerant;  unia  Suebia  concedere;  unoa  ex  omni-  pt.  bie  Stabtbemo^ner,  aud)  öctoofjnei 
ms  Sequanos;  unam  solam  esse  ci vitalem;  una  SRomä.  8)  meton.  a)  tn  gutem  Sinne  fein,  ge» 
antum  porta;  u.  modo  conaularia;  unum  re-  bitbet,  gcjdjmatfooll,  getoanbt  homo;  inä» 
pondere  nur  bai  eine;  in  u.  virtuto;  qui  bonos  bef.  ».  ber  {Rebe  a)  fein,  gemäfjlt  quiddam 
luic  nni  ante  id  tempus  contigit  Nep.  Timoth.  resonat  urbaniua.  ß)  l»ipig,  launig,  geifi» 

!,  3;  nemo,  nullua  u.  fein  einziger;  nec  quis-  reitf),  hominea  lepidi  et  u.;  homo  urbaniasi- 
[uam  u.  u.  fein  einziger  Liv.;  nihil  unum  gar  mus;  aermo,  aales;  subet.  nonnulli  urbanorum 
licptä;  oft  »erbunben  mit  sup.  u.  JBörtern  ».  fu=  Snet.  Caes.  20.  b)  iu  üblem  Sinne  (Hör.)  breift, 
Ktlatio.  Bebeutung  jur  Bcrftärtung  genus  unum  fetf,  unoerfdgämt  u.  coepit  haberi,  scurra 
•ollena  atque  honoratiaaimum  Haut.;  unua  in  vagus;  aud)  {Plin.  ep.)  tuet  jur  Unjeit  Stpcr  j 
ivitate  maxime  florebat;  rem  unam  omnium  treibt  qui  in  senatu  dicax  et  u.  et  bellus  eat; 
lifficillimam;  quae  una  eeteria  excellebat;  qui  dicerem  urbanoa,  ai  senatum  deceret  urbanitas, 
i.  eininet  inter  omnes;  longe  Omnibus  u.  ante-  nrbtcipna,  i,  m.  [urba-capio]  Stäbtceiunep» 
erre  Demoathenem;  jur  Berftdrfung  be*  comp.,  mer  Plaut. 

agacius  u.  (=  multo)  odoror  — quam  canis  -f-urbYcua,  adj.  [urba]  jur  Stabt  (SRom)  gepö» 
icer  Hot.  epod.  12,  4 ff.;  and)  mit  subst.  oerbun»  r io,  ftäbtifd),  Stabt-  nngotiator,  annona. 

>en  u.  jtoat  bemfelben  naepgefept,  ein  regtet,  UrbYgenus  pngns  Bejirf  in  §el»etien , oieOeicpt 

in  tüd)tiger  Hör.  ep.  ad  Pis.  v.  32.  38.  (8fn=  ba*  heutige  Saabtlanb  Clues. 

itre:  imua);  »erftärft  burd)  aolu»,  m.  f.  Urbinum,  i,  n Stabt  in  Umbrien,  j.  Urbino. 

ein  u.  berfelbe,  ber  nämliche  unius  aetn  $a».  •binas,  ätia,  adj. 
in  clariaaimi  viri;  duobua  in  locia  u.  consilio  llrhius  clivus  üofalitöt  in  IRom  jttrifepen  bem 
>eUum  gerere;  Lacedaemonii  aeptingento«  iam  Sequilin  u.  Bien*  6t)»riuä. 
mnoa  unia  moribua  vivunt;  u.  tempore;  *hia  urba,  bis,  f.  l)  bie  Stabt,  bef.  gräfiere,  domi- 
imor  u.  (gemeinfam)  erat;  "ornnea  uno  ordine  cilia  iuncta,  quas  u.  dicimus;  eiuamodi  con- 
labere.  iunctionem  tectorum  oppidnm  vel  nrbem  nomi- 

cin,  einer,  iraenb  einer,  aicut  u.  paterfa-  naverunt;  u.  Romana  bie  Stabt  (Rom  Liv.; 
uilias  wie  ber  erfte  befte;  tamquaiu  u.  manipu-  ‘Troiana;  'Agenoris  fiartfjago,  *Patavii  bie 
aria;  quivis  nnua;  unua  quililiet,  quilibet  u.;  Stabt  Ißatatiium.  fjicr».  a)  pöufig  in*bef.  bie 

inus  quiaque  (aud)  in  einem  Sorte  gefeprieben)  Stabt  SRom;  eaae  ad  u.;  aud)  — arx  bie  Ober» 

eher  einzelne;  unum  quiequid  f.  quiaquU  3);  ftabt  ».  Vltpcn  Ourt.  3,  1,  8,  Sltpcn  C'urf.  10, 

iniua  cuiuadam  operia;  ad  unum  aliquem  con-  2,  1.  2)  *bie  SintBOpner  ber  Stabt  u.  vino 

ugiebant,;  doctorem  nnum  quem;  in  quemquam  aomnoque  aepulta;  *übett)  SDtenfcpen  betuobn» 
i.,  u.  quidam;  u.  et  (atque,  aut,  vel)  alter,  u.  tcr  fflegenben  eiectua  silvia  aut  urbibus  errat, 
ilterque,  u.  altervc,  einer  tt.  (ob.)  ber  anbere,  2;  tp.  ^auptfatbe  pliiloaopbiae  (fflgf.  castella) 

5er  u.  (ob.)  jener,  etliche,  wenige  ob.  ein  bib  Oie.  de  div.  2 §.  37. 

,roei  (niibt  mebt)  u.  iam  et  altcrum  diem;  u.  ureena,  i,  m.  Krug,  löafferftug  Hör. 
it<iue  alteram,  deinde  plurea;  u.  atque  alterae  üredo,  Ynia,  f.  [uro]  ber  ffitanb  am  betreibe. 

»calae;  cxcepto  u.  aut  aummum  altero;  au(b  urgens,  tia,  adj.  [ j«irtic.  0 urgeo]  brängenb 
iratinnculam  u alteram  retractavi  Hin.  ep.;  opinio  et  iudicium  magni  praeaentis  atque  u. 
l.  et  item  alter  Tier.  mali;  fpraerupta  ct  u.  dominatio;  *duria  in 

i all  sina.  üni,  adv.  räumlid),  jufammen,  an  rebus  egeatas. 

‘inem  ßrte,  gemeinfdjaftlicb  u.  epulari,  urgeo,  (feiten)  ursi,  uraum,  2.  1)  brängen, 
ter  facere;  u.  cum  alqo;  (feit)  u.  cum  reliqua  brängenb  fortRofien,  treiben,  ftofjen  bo- 
»allia  Haeduis  libertatem  sint  erepturi  Caes. ; ates;  *naves  in  Syrtes;  *vagos  piacea  anguato 
i.  tecum  Ter.;  u.  vobiacum,  vobiacum  u.,  u.  catino  einjtoingen  in  ic.;  ’medicum  ju  SJeibe 
lobiscum;  m.  aimul,  simul  bibere  u.;  *u.  alcui  geben;  *urgcnto  rinn  ft  (sc.  eoa)  inbem  tc.  fte  mit 
n.  jmbm.;  u.  adaunt  fommen  jufammen  Ter.;  u.  fortreifet ; SpridjW.  f.  lupus  1);  intrans  brin  = 

.•äse,  veniro;  u.  coire  fub  jufammentljiin ; u.  mit-  gen,  anbringen  *longi  flactua  ad  litora;  *quä 
ere  mitfd)i<fen;  unüque  Caes.  globns  ille  virfim;  *hinc  Pallas.  2)  in  bie 

nus-quiaqnb  f.  unua  4).  ®nge  treiben,  bebrängen,  fear t jufepen, 

ptllo  f.  opilio.  — üpäpa,  ae,  f.  eigll.  Siebe»  beläftigen,  feine  91ube  laffen,  bepürmeu, 

}Opf , übertr.  §ade  Plaut.  »erfolgen  alqm  tarne;  mopiü,  invidiü,  malitifi;  X 

60* 


868 


unna  — usque. 


legionem  urgeri  ab  hoate;  quaestionea  Milonem 
gradieren;  ruaxime  ea  suBpicio  crimon  u.  (Der- 
ftärft),  quod  Jap. ; urgena  aenectua,  malum; 
urgente  fato;  iam  urgentibns  Romanam  urbem 
fatin  IAv  ; nihil  urget  eS  brängt  nicht«,  ^at  feine 
Eile;  *alqm  ademptum  flebihbu«  modis  unab= 
(äfftg  bejammern;  ‘aepulcrum  aleis  lacrimia; 
*alqm  cuIuIHb  jujc&en ; ‘famulas  laboribns  gur  ic. ; 
•quia  graeilis  te  puer  multa  in  rosa  (o.  feuri- 
gen üieb(ofungen)  Hör.-,  *altum  nach  lc-  b'n; 
brängen;  auch  eine  öofalität  bur<h  unmittelbare 
'Jläbe  gleichfam  bebrängen,  einengen,  befebrän- 
fen  urbem  urbe  ali4  promere  atque  u.;  *val- 
lem.  3)  tp.  a)  butch  bic  Stebe,  burd)  Stagen  in 
bic  Enge  treiben,  hart gufeben,  battnäefig 
babei  fteben  bleiben,  fid)  nicht  betehren 
laffen  interrogando;  ruatice;  me  meia  verei- 
bua;  urgebor  iam  omnium  convicio;  abfot.  phi- 
losophonim  greges;  donec  'Ohe  iam!’  — dixe- 
rit,  urge  flberfchütte  ihn  mit  Sob  Hör.  sat.  2,  5, 
»7.  b)  mit  Eifer  betreiben,  bearbeiten, 
non  et»,  nicht  ablaffen,  forum  Diel  auf  ic. 
fein;  iua  bringen  auf  jc.  ; occaaionem  eifrig  be< 
nufyen ; *vestem ; *non  tacta  ligonibua  arra 
eifrig  bearbeiten;  ‘durum  terrae  opuB;  *iter  be= 
fchleunigen;  ‘propositum  beharren  bei  ic.;  m.  inf., 
•aummovere  litora  mühfl  bid)  ab  jc.;  abrumpi 
diasimulationem  Tac.\  ‘urge!  frijeh  ju!  hurtig! 

ürlna,  ae,  f.  $arn,  Urin.  [rafd)! 

ürluätor,  öria,  m.  [urinor]  Jaud)er. 

Urlos,  ii,  m.  [Oöpcoe]  ber  Berleiher  bc®  gu  = 
ten  gahrminbe«,  ».  3upiter  Cic. 

nrna,  ae,  f.  1)  ©efct)irr  jum  SBafferfchöpfen,  3Baf  = 
(ertrug;  auch  al«  SUtribut  be®  ffleftinte*  SBaf= 
(ermann  u.  ber  perfonif.  glüffe  Verg.,  Op.;  al« 
beftimmte®  Siafj  flüffiger  ®ingc,  Eimer,  Hälfte 
bet  amphora.  2)  überh-  Zopf,  Ärug,  Urne  a) 
jum  §ineinmerfcn  bet  Stimmtäfelchen  (bei  ber 
Abfiimmung  in  ben  Stomitieni  ob.  bet  Sofe  (bei 
einer  Sofung),  bet  So® topf.  SDab-  *D.  ber  Schi  cf» 
falsurne,  teil«  bem  gupiter,  teil«  ben  'jäarjen 
Augeteilt.  6)  jum  Aufbemabren  ber  Afcbe  ber 
©erftorbenen,  Afebentrug  Op.  c)  ©elbtopf 
argenti  Hör. 

üro?  u8si,  uatum,  3.  1)  brennen,  Derbrennen 
calidum  hoc  est,  etsi  procul  eat,  u.  male 
Plaut.-,  partes  quaedam  terrae  uruntur  calore; 
venatores  in  montibus  uri  se  patiuntnr;  in  cor- 
pore — alqd  uri  secarique  pati;  hominem  mor- 
tuum;  ventrea  nepotum  etc.  f.  lamina  1);  u. 
(Amor),  ure  meum  potiua  flarnmü  caput  Tib. ; 
agros,  ‘Ilium;  ‘navea;  ‘ramos  cum  foliie  ca- 
minua;  ‘ignea  domos;  Cyclopum  officinaa  macht 
glühen  Hör.  carm.  1,  4,  7 f.;  *usto  capillo  — 
udusto;  j-u.  atque  vostare  Aaiam;  furbea  ho- 
Btium;  inobef.  a)  al«  geuetung«  = ob.  ©eleuch^ 
tungSmaterial  brennen,  oerbrennen  ‘picem  et 
ceruB  et  cetera  alimento  flammae;  ‘odoratam 
nocturna  in  lumina  cedrum;  in  usum  noctumi 
luminis  uri.  b)  *t.  t.  entauflifch  malen  tabu- 
lam  coloribua;  ‘entauflifch  auftragen,  ein= 
brennen  puppia  picta  ustis  coloribua  2)  au®-- 
troefnen,  bßrten,  Derfengen;  brennenb 

fchmerjeu  ‘terraa,  ‘solum,  ‘aitia  herbaa, 
•guttur,  ‘fauces;  ‘febribuB;  auch  butch  ju  ftarte« 
Steiben  rounb  machen,  brennen  aculeua  sogit- 
tae  aut  glandia  introraua  tenui  vulnere  Jap.; 
brüden  ‘calceua;  *te  mea  gravia  sarcina  ebar- 
tae;  ‘lorica  lacertos;  ‘loris,  ‘virgia  uri  burd) 


gepeitfeht  »erben;  auch  #■  Äilte,  groß,  oerici 
gen,  befdjäbigen  *uatua  ab  aaaiduo  fnps- 
Pontua;  fScythae  continuis  frigoribu«  ora 
tur.  3)  tp.  a)  D.  einer  Seibenfdjaft  ob  b n 
bie  fieibenfehaft  erregenben  ©egenfurt 
quod  urit  invidiam  mai  beinrr  Wifsqunft  len 
iHuhe  läßt  Iav.  40,  16,  l;  ‘entgünben,  eit 
flammen,  Dergehren  Daphnie  me  mahn,  Ch 
cerae  nitor,  grata  proterritas;  ira,  amor  alqt 
*uri  Don  Siebe  glühen,  auch  oon  EiferfiA 
9teib  gequält  »erben;  *m  pueria  aut  u 
puellis;  *uri  in  hoBpite.  b)  beunruhigen,  t< 
läftigen,  plagen,  auälen,  btimfueben  i. 
minem  Ter.-,  eoa  bellum  Rom.,  Aetoios  ebs 
nocteaque  aaaiduus  labor;  peetilentiA  uri-;. 
urente  simul  atque  agros  Li p. ; ‘lateria  er» 
ciatibus  uror;  ‘atrox  luno  (Venerem);  *u.  (le 
lefct)  enim  fulgore  suo,  qui  Hör.  ep.  2,  1,  U. 
ursa,  ae,  f.  [ureue]  l)  'Bärin;  “öät  «irrt 
2)  meton.  *+at«  Stern bilb  be«  nötbl.  vtimf- 
f.  Arctos  1).  ■—  nraus,  i,  m.  Bär,  poscun!  u 
aum  einen  ©ärentampf  (al«  gnufchenfpitl 
fprich».  D.  einem  greifet  tribus  u.  quod  ua 
esset  Hör. 

urtica,  ae,  f.  [uro]  ©renncffel;  D.  frugaler t« 
herbis  viris  et  u.  Hör.-,  übertr.  ein  ©fhntjra:-' 
bie  Seeneffel  marin»  Plaut. 
ürus,  i,  m.  [telt.  SBort]  Ur.  fluerochfe. 
Uscena,  ae,  f.  Stabt  im  griech-  gUt^rien;  »bs 
-nenses,  ium,  tn. 

Uscudama,  ae,  f.  Stabt  in  Zhracien  £utr 
L’»Tp6tes,  tum,  (Tac.)  -pii,  örnru,  m.  getuii 
(eher  SolWftamm  an  ber  Sippe  u.  am  Sibein 
üsitAte,  adv  m.  (fpät.)  comp,  [usitatus]  anf  f J 
»Ähnliche  XBeif e.  — asfUtus,  adj.  m.  o»  , 
u.  sup.  [(fpät)  usitor]  gebräuchlich,  gemili  . 
lieh,  üblich  honoe;  vocabula;  Terbis  uiitu 
simia;  homo,  qui  non  hic  u.  saepe  est  oft  kr 
gemefen  i^  Plaut. 

usplSm,  adv  irgenbmie;  (Plaut  > in  , 
etner  Angelegenheit.  — usqaäm,  adr 
irgcnbwo  gentium,  -fterrarum;  ‘impleni' 
quod  u.  est;  bef.  in  negatioen,  fragenben  u t/m 
thetifchen  Sähen,  viert)  in  irgenb  einer  8i|i 
legenheit,  bei  irgenb  einer  ©elegexhta 
in  irgenb  et».  2)  irgenbmohin  u.  d» 
dere  Cic. 

usquä,  adv.  eigtl.  überaQ,  bah-  in  bet  je» 
Auibehnung  einer  ^anblung  ob.  eine«  3uf'altc'  - 
ncrhalb  beffintmter  ©renjen,  auf  jebem  $ii!; 
in  einem  fort,  bur©  u.  burch,  Don  — Ir 
bi®  — h*n.  1)  D.  3iaum  o)  m.  pratp.  t ‘ 
muri  supero  Romam  proficisci;  u.  ex  nlua  i 
Syria  atque  Aegypto  navigare;  ab  imis  uae- 
bua  u.  ad  verticem  }.  unguis  o);  *ex  aetif 
longe  classom  prospexit  ab  usque  Parbc- 
Verg.-,  u.  ad  Numantiam  misit;  mittere  lep 
tos  ad  eum  u.  in  Pamphyliam;  porto«  a - 
ainua  oppidi  et  ad  urbis  crepidines  infusi;  “rj 
peior  ail  u.  Bari  moenia;  trän»  Alpe»  u:  i 
bl.  acc.  ttaff.  nur  bei  Stäbtenamen  Miletao 
Ter.-,  u.  Romam,  fpopulos  Libyae  termino* 
domuit;  fu.  pedea.  b)  m.  ade.  be«  Cr:  : f 
u.  iatinc  exauditos;  u.  quäque  aUrrmärt«;  h* 
giua  u.  (immer  »eiter)  a navibua  procedontl« 
fu.  illo;  *u.  — quÄ  bi®  bat)in  »o. 

2)  o.  ber  Sei*  a)  m.  praep.  bi#  anf  (ti*e-" 
(gerechnet),  bi®  ju  augurea  omnea  u.  » Rb» 
opinio  u.  ab  heroicia  ducta  tcuiporibtu,  « 


usquequaque  — nsus. 


869 


hoc  die  n.  ad  illum;  a mane  u.  ad  vesperum 
Plaut;  u.  ad  extremuni  vitae  diera;  *ad  u. 
supremum  tempus.  6)  m.  adv.  bet  fleit,  cessa- 
tum  u.  adhuc  bisher  ftctS  Plaut. ; inde  u.  (bis 
eon  ba  an)  repetens  CSic.  p.  Arch.  1;  u.  eo 
(bis  babin)  Be  tenuit;  eone  usque,  dum  ca  na- 
scantur,  ad  Casilinum  sessurus  sum?  Dir.;  u. 
dum  Oie.,  u.  donec  Hör.,  u.  antehae  Ter.;  u. 
dum  — u.  fo  lange  als,  fo  lange  2er.;  *tu. 
qufique  alle  3cit.  c)  abjol.  ununterbrotben, 
in  einem  fort,  fort  u.  fort  verberare  u,, 
me  u.  occidit  Ter. ; *iuvat  u.  morari;  *poenas 
dedit  u.  superque  quam  satis  est.  3)  D.  anbe» 
ten  ©etbältniffen  mansit  u.  ad  eum  finem,  dum 
etc.;  hoc  malum  u.  ad  bestiaa  pervenit;  (2>r.) 
te  in  pistrinum  dabo  u.  ad  necem;  hoc  facinus 
n.  eo  (fo  fet|t)  visum  indignum;  familiaris  fac- 
tu«  est  u.  eo,  ut;  u.  adeo  orba  fuit,  ut;  u.  eo 
non  ft.  adeo  non  Cie.  p.  Hose.  A.  §.  46.  — 
iixquS-quäque  {.  usque  2)  b). 
lutica,  ae,  f.  Heiner  £mgel  bei  bem  Sanbgut  beS 
4?otaj  im  Sabinifcben  Hör. 
iator,  öris,  m.  [uroj  ber  ©erbtenncr  ber  SJei= 
eben;  {Weibeutig:  cum  tantum  ausui  sit  u.  (nämt. 
et  rogi  et  curiao)  pro  mortuo  Cie.  p.  Mil.  §.  90. 
— nstülo  (ustilo),  l.  [dem.  D.  uro]  serbrennen 
scripta  lignis  Ct.  36,  8. 

. üsü-cSpio,  3 ein  SigentumSretbt  burtb  Ser: 
iöbrung  erwerben. 

. usü-eipio,  önis,  f.  baS  burtb  ©erjäbrung 
erlangte  SigentumSretbt,  bie  ©erjäbrung. 
su-lucio  = 1.  usucapio  Plaut. 

Htira,  ae,  f.  [utoH  t)  ber  ® ebraud)  einer  Sa^e 
ruf  gewiffe  Seit,  ©ufcung,  ®cnu&,  huius  Iucib 
»es  SebetiS  u.  ©ufentbalteS  in  Siom;  natura  de- 
lit  u.  huius  Titae  nulla  praestituta  die;  horae, 
ongi  temporis.  3n«be[.  bie  ©enugung  eines 
jeliebenen  Kapitals  iuvare  alqm  usurd.  2) 
jinfen  (bei  ben  ©ömetn  monatlitb)  accipere, 
»mdere  u.;  mergentibus  semper  eortem  u.; 
>er»cribere  u.  Selb  gegen  Obligation  u.  S'nfen 
tuSleiben;  multiplicare  u.  ginfen  auf  ginfen 
ctbnen;  certare  cum  neuris  etc.  f.  2.  certo  1); 
ron.  hanc  (baburtb,  buttb  bie  ©cifjelung)  iam  ut 
ntercalatac  poenae  u.  habeant  Liv.  9,  9,  2; 
-appositis  u.  b.  i.  anberer  ©riefe,  bie  itb  all 
Jinfcn  betraibten  werbe.  Xao.  üsurärius,  adj. 
oorll)  1)  jur  ©enufyung,  jum  ®ebrautbe 
rienenb.  2)  ju  ben  ginfen  gehörig.  Der: 
i it  9 aera. 

urpatlo,  önis,  /.  [usurpol  häufiger  ©ebrautb, 
3enubung  einer  Satbe  aoetrinae,  vocis;  ad 
unrpationem  vetustutis  um  eine  alte  Sitte  auS: 
uüben;  u.  (Unternehmung)  itineris;  u.  (®rwäb= 
ung)  civitatis. 

urpo,  1.  [usu-rapio]  burtb  ben  ©ebrautb  an  fi<b 
ieben)  t)  Don  bem  etnjelnen  ?ltt  beS  ©ebrautbeS, 
tn>.  ergreifen,  um  es  ju  gebtautben,  in  ©e> 
rautb  nehmen,  Don  etw.  ©ebrautb  matben, 
t>D.  anwenben,  benuben,  in  ©efib  nebs 
ten,  vestri  ornatum  muneris  Phaedr.;  hoc  ge- 
us  poenae  saepe  UBurpatum  esse;  si  iam  nota 
t usurpata  res  esset;  iub  geltenb  machen;  liber- 
item,  officium;  modo  comitatem  ut  tempe- 
rn tiam,  saepius  violentiam  ac  libidines;  here- 
itatem  antreten;  aures  sonitum  Plaut.;  fin  illis 
rlendis  ornandisque  victoriae  praomia  Curt. 

14,  6;  fin  ©efifc  nehmen,  fitb  arteignen 
tulum  regis;  caelestes  lionores.  Tai).  au<b  D. 


Sorten  u.  Satbe»,  bie  man  in  ben  9©unb 
nimmt,  auf»  lapet  bringt,  autb  gerabeju  für 
appellare,  dicere;  quod  semper  usurpamus  in 
omnibus  dictis  et  factis;  nomen  tantum  virtu- 
tis ; Graecum  verbum,  quo  tum  in  discordiis 
sedandis  u«a  erat  civitas;  alqd  crebris  sermo- 
nibus;  Gurii  memoriam  cum  caritate  alqa  bene- 
vola;  C.  Laelius,  is  qui  sapiens  usurpatur;  quos 
fratres  usurpari  appellarique.  2)  redjtlid)  in  81  n = 
fprutb  nehmen,  fein  Sietbt  auf  ein  burtb  unretbb 
mäßige  frembe  ©eftpetgreifung  oerloreneS  ®ut  for 
mell  geltenb  matten,  ohne  ia%  jebotb  Dotläuftg 
etw.  oeränbert  wirb  (Dgl.  recupero)  ex  iure  ci- 
vili  surculo  defringendo  amissam  possessionem ; 
tfid)  anmafjen  civitatem  Born.;  Imperium, 
usus,  ub,  m.  [utor]  1)  ber  ©ebrautb,  ben  man 
D.  etw.  matbt,  Hnwenbung,  ©enufcung,  ¥tu«; 
Übung,  Übung,  ©rajiS  mihi  sic  est  u.  Ter.; 
plures  (ignes)  quam  quot  satis  in  usum  erant 
Liv. ; falqd  in  usn  habere;  ut  omnis  u.  navium 
eriperetur;  ea  pecunia  in  beUum  usui  est;  qnac 
literae  usui  (sc.  erant  würben  gebraust)  imperi- 
tante  eo,  post  obliteratae  Tac.  ann.  11,  14; 
virtutis,  artis;  u.  cotidiano  et  exercitatione ; ad 
copiam  atquo  usus  tu  mannigfatbem  ©ebtautb 
Caes.  b.  G.  6,  24,  6;  ’fonuare  boves  in  u.  agre- 
stem:  u.  est  rerum  omnium  magistcr;  iam  usu 
(burtb  lange  Benutzung,  burtb  ©erjährung)  haud 
dubie  regnum  possederat;  nec  hoc  natura  in- 
situm  vobis  est,  sed  usu  (burtb  lange  ®eWobn= 
beit)  possidemini  Iav.;  est  alcui  in  usn  m.  in/, 
ei  bat  imb.  bie  ©ewobnbeit,  ju  ic.  Flin.  ep.; 
usu  venire  in  ber  (Erfahrung,  tn  ©taji  Dorlom= 
men,  fi<b  jutragen,  auch  m.  ut;  haec  de  Ver- 
cingetonge  usu  Ventura  bafj  cS  fo  mit  tc.  lom= 
men  werbe  Caes.  b.  G.  7,  9,  1.  8118  t.  t.  u.  et 
fructus,  u.  fructus  ©iebbraud),  omnium  bo- 
norum; quaedam  mancipat  u.  Hör.  ep.  2,  2, 
169;  auch  Spracbgebrautb  si  volet  u.  Hör.; 
in8bef.  a)  bie  butdb  öftern  ©ebrautb,  Übung  u. 
Serfutbe  u.  burtb  ba8  iieben  übetb-  erlangte  ®e  = 
übtbeit,  praftiftbe  (Erfahrung,  ©raji«  foren- 
siB,  vitae,  scientia  atque  u.  rerum  nauticarum, 
rei  militaris,  militaris,  belli;  Britanniae  eigtl. 
©.  angebörig  = in  ©.  gematbte  (Erfahrung  Caes. 
b.  G.  1,  40,  6;  iuventus  in  castris  per  laborem 
usu  militiam  discebat  Sali.  Cat.  7,  4;  imperator 
nullius  u.;  u.  manuque;  alqd  nec  u.  (empiriftb, 
praltiftb)  nec  ratione  cognitum  habere;  fars  et 
u.  b)  ©erlebt  mit  jmbm.,  ©elanntftbaft 
domesticus  u.  atque  consuetudo;  coniunctns 
magno  u.  familiaritatis;  alcis;  communis  vitae; 
et  locorum  notitifi.  et  u.  eius  provinciac;  est 
varius  et  multiplex  u.  amicitiae  in  IC,  Cie.  Lael. 
§.  88;  magnuB,  summus  u.  est  alcui  cum  alqo; 
inter  nosmet  vetus  u.  intercedit. 

2)  Srautbbarleit,  ©orteil,  ©üben,  exiguus; 
ex  usu  alcis  $um  fflorteile  imb8.;  ex  usu  esse; 
usui  esse,  alcui,  operi,  bello,  ad  alqd;  magno 
usui  esse  groben  ©üben  bringen;  non  cundem 
u.  celeritatis  (burtb  ic.)  habebant;  usui  oppor- 
tunus;  specie  quam  usu  potior;  belli  für  ic.; 
•purpurarum  u.  ■=  purpurne  quibus  uti- 
mur;  *equorum. 

3)  ba«  ©ölige,  bie  ©otwenbigteit,  ba«  Sc- 
bürfni«,  ber  ©ebarf  provinciac;  quae  ad  u. 
navium  (@tbiff8bebarf)  pertinent;  militaris;  ne- 
cessarius;  ea  quae  sunt  usui  ad  armandas  na- 
ves;  aut  belli  usum  aut  studia  vulgi  amissu- 


870 


usnsfractus  — ut. 


rus;  quae  belli  usus  poscunt;  ad  usus  Titac 
neceasarios;  conciliare  animos  hominum  et  ad 
u.  (3ntereffeit'l  suos  adiungere;  Bi  quando  u.  es- 
set, si  u.  fuerit;  (Caee.)  si  usus  veniat  (Denn 
baS  SBebürfni«  einträte,  cum  adesset  usus;  *alqd, 
quorum  indiget  u.  ein?  bet  notwenbigften  2Btrt = 
fchaftSgcrätc;  (Plaut  ) ubus  est  (e*  ift  ndtifl) 
filio  argenti  minis,  u.  est  argento  invento,  quod 
tacito  usus  est  rntii  oerfchwiegen  Werben  muff; 
si  quid  erit,  quod  extra  magistratus  curatore 
ubub  sit  Oic.\  nunc  viribus  usus  Verg. ; ’rerum. 
— usus-fructus  f.  usus  1). 

üt,  urfprfmgticb  nll  1)  als  Relatioum  be«  DrteS 
(wie  fva),  WO  Ct.  11,  3.  17,  10.  2)  3tt  5taae  = 
(äßen,  (owo^I  bitelten  als  inbireften,  wie,  fo* 
wie,  auf  welche  ffieife,  in  welkem  ©rabe, 
intrrrogntio,  im  HuSruf,  telatio;  ut  vales?  ut 
valet?  ut  meminit  noatri?  edoee  eum,  nti  se 
res  habet  Plaut.,  videte  ut  hoc  iste  correxerit; 
videtis  ut  senectus  — sit  Oie  ; m.  indic.  u. 
conj .,  Verg.,  Har.;  videsne  ut;  sein’  ut  m.  indic., 
audin’  ut  Plaut.:  to  audisse  quae  consurrectio 
iudicum  facta  sit,  ut  — ostentarint;  docere, 
prospicere  in  urbem,  ut;  elatum  est,  ut;  (Hör.) 
scio,  memoro,  miror,  mirum,  ut;  aud)  im  9tu8* 
ruf:  ut  ille  tum  demissus  erat!  (Hör.)  ut  me- 
lius (wie  weit  beffer  ift  e8)  pati! 

8)  3«  SRobaljäpen,  Wie,  ut  optasti,  ita  est; 
au8  bem  golgenbett  ju  ergänjen,  ut  vivam  Mae- 
nius  aut  sic  ut  Nomentanus?  Hör.  sat.  1,  1, 
101  f.;  ita  — ut  in  ©djWüren,  (.  ita;  ut  quis- 
quae  — ita,  sic  m.  hoppelt  siip  , in  bem  SJfafjc 
wie  — fo,  im  $eutfdjen  je  melji  — befto  mcf|r, 
je  — befto,  ut  quisquo  maxime  — ita  maxime 
etc.;  ut  quisque  est  vir  optimuB,  ita  difdcillime 
alios  esse  improbos  suspicatur;  ut  quisque  ma- 
xime — ita  minime  etc.  je  meljt  — beflo 
weniger  ic. ; aud)  fattn  ft.  be8  mp.  eine  fupier* 
latise  SBenbung  flehen,  ui  quisque  aetate  ante- 
cedit  (—  aetate  raaximus  est),  ita  »ententiae 
principatum  tonet  (—  primus  Bententiam  dicit) 
Oie.  Cat.  m.  §.  64;  m.  ooranftepenbem  ob.  fetp 
lenbem  ita,  colendum  esse  ita  quemque  ma- 
xime, ut  quisque  maxime  virtutibus  erit  orna- 
tus;  facillimc  ad  res  iniustas  impellitur,  ut 
quisque  altissimo  animo  est,  gloriae  cupiditate; 
ohne  ita  u.  mp.,  ut  quaeque  (navis)  — traheret, 
scindi  videres  vincula  Liv.  30,  10,  17;  (feit.)  ft. 
sup.  ein  comp.  ob.  pos.  u.  comp.,  ita  natos  esse 
nos , ut  inter  omnes  esset  societas  quaedam, 
maior  autem,  ut  quisque  proxime  accederet 
Cic.\  uti  longe  a luxuria,  ita  famae  propior 
Tac .;  analolutp.  ut  quisque  maxime  perspicit 
— , is  (bejogtn  auf  quisque  fl.  ita)  prudentissi- 
mus  habi  ri  solet  Clic.  off  1 §.  16  SBof|l  ju 
untcrjdjeibrn  aber  ift  ut  quisque  m.  mp.,  wenn 
ein  ^auptfap  beim  mp.  fteljt,  inbem  bann  ut 
quisque  nt  mp  nur  baju  bient,  eine  ©lieberung 
u.  {Reihenfolge,  beten  SRafj  ber  im  mp.  enthaltene 
hbdhfte  ®rab  ift,  ju  bezeichnen,  fo  wie  einer  ut 
quisque  gradu  proximus  erat,  ita  ignominiae 
obiectus  Liv.  9,  6,  1;  eorum  ut  quisque  (in  ber 
Reihenfolge  wie  ic.)  primus  venerat,  sub  muro 
consistebat.  9lud)  ift  ju  unterfcfielbcn  ut  mit  u. 
ohne  ita  — je  nadjbem  — fo,  fita  quisque, 
ut  erat  maxime  insignis  — teils  hostium  flam- 
maeque  se  offerebat;  quorum  uti  cuinsque  in- 
genium  erat,  ita  nnntiavere  Sali.  Jug.  93,  7;  ut 
quemque  — destitueret  vadum,  impotu  — ra- 


piente  Liv.  21,  28,  5;  ut  quis  districtior  »er. 
sator,  velut  sacrosanctns  erat  Tac.;  reis  n 
erat  (wie  jte  wirtlich  War),  nuntiant;  sint  aot 
isti  magni  homines,  ut  sunt;  ut  blaadi« 
potest  auf  baS  Sdjmeichclhaftefte;  domas  eeV 
oratur  ut  cum  maxime;  proelium,  ut  q»:c 
maxime  unquam,  pari  spe  utrimque  commi-  .:. 
est.  3n8bef.  a)  in  Slergtciehungen , bie  etw.  ?t! 
tifd)c8  enthalten,  gew.  mit  (orrclponbiereube»  a. 
sic,  wie,  fo  Wie,  sic  ut  avus  hic  tuus,  ut  cg 
iustitiam  cole;  ut  initium,  sic  Unis  est;  (Pf» 
itidem  ut;  namentlich  aud),  wenn  jtnei  ®egitfjr  ü 
gleichmägig  ftattfinbenb  jufammengeftrllt  werte 
wie  — fo  auch,  fo  wohl  — al#  auch,  nt  n- 
Titanis,  ita  cum  Gigantibus;  auch  jurn  Knlt-il 
eines  aboerfatioen  SerhältitiffeS,  wie  eist: 
feits  — fo  anbrerfeits,  jwar  — aber  si 
brerjeitb  bod),  wenn  auch  — aber  bei 
war  — aber  ob  bo<h,  jwar  — aber  trt  s 
il  boni  est  in  morte,  sic  certo  nihil  null;  ; 
reliquornm  imperatorum  res  adversae  suct» 
tatem  minuunt,  sic  huius  ex  contrario  digr.u 
incommodo  occepto  in  die«  augebatnr;  b*r 
omnia  nt  invitis  ita  non  adversantibos  p*!r 
bus  transacta.  b)  jur  Eingabe  non  Seifpicl» 
wenn  ba8  ©eifpicl  mit  bem  allgemeinen  fjafc  r 
einem  ©ape  »erbunben,  wo  Wir  j u m tBetf»:: 
fagen  ob.  oa8  Seifptel  in  einem  fetbftänbigra  net: 
©ape  mit  ©o  folgen  taffen  genus  est,  qiiodpb 
res  partes  amplectitur,  ut  animal;  res  dissit.. 
liinas  comprehendimus,  ut  colorem,  saporerc  ttt 
ut  Alexandrum  regem  videmus  (sc  poeniw 
quod  per  iram  fecerat),  qui  etc. 

4)  3m  ftonjeffiofape,  eigtl.  wie  auch  — feil 
in  bem  ftalle  baft,  gefept  auch  bafc,  »ct: 
auch,  negatio  nt  non,  m.  conj.  ut  quaeras  out 
non  — reperies;  ut  rationem  Plato  nullais  * 
ferret  etc. ; ut  non  efficias  quod  vis,  tarnen  * 
ut  eeo  non  dicam,  quis  omninm  mortaiium  ss 
intellegit  etc.;  non  ut  adsit  etc.  Hot.  eped 
19  ff.;  ut  iam,  iam  ut  f.  iain  2). 

6)  3n  ber  Wppofition,  Wie,  gew  aI8,  wens  Snt  j 
bie  3“fäpe  nicht  etw.  tfaftifd|c8  hinjURin  * I 
bern  etw.  ©ebadjteä,  fti  e8,  bafe  bie  6ö 
wtrflich  ft<h  fo  oerhält  ob.  nicht  Cicero  ea  p» 
nunc  usu  veninnt,  cecinit  ut  vmtes;  p.  s 
poeta  fugit,  ut  maximum  vitium;  faciunt  a 
perito,  qui  in  isto  periculo  non  ut  a popta,  * 
ut  a teste  veritatem  exigunt;  ego  Catonem  tir 
ut  civem,  ut  imperatorem,  ut  «enatorem  preb 
Cato  laudatus  est  ab  Omnibus.  Fateor,  sec  in 
ut  remm  explicator  prudens,  sevoms,  enr 
®ao.  ju  unterf*eiben  ift  ber  ©ebrauch  r - 
wenn  eS  in  ben  xaufatbegriff  übergebt  s.  fit 
tif<he8  anfnflpft,  bemgemäg  wie,  wie  ben 
wie  ju  erwarten  oon  tt-,  wie  ja,  ba.  «!* 
auch  tn  ganjen  ©äpen,  wie  einmal  apud  t 
ut  bonum  ludicem  (weil,  ba  ich  ein  guter  ' 
bin),  argumenta  plus  quam  testes  valeni 
mihi  videris  Epicharmi,  acuti  nee  insulsi  bs" 
nis,  ut  Siculi,  seutentiam  sequi;  Diogene 
berius,  ut  Cynicus,  locutus  est;  qnod  qniler 
Carneadem  disputare  solitum  accepimus,  v- 
is,  ut  contra  8toicos  ('ba  r8  ja  gegen  bte  &" 
ter  War’)  etc.;  hominem,  ut  erat  furiew».  e 
spondisse;  permulta  aha  colligit  Cbrvsip:: 
ut  (wie  ja)  est  in  omni  historia  enriorn-  v 
militibus  quidem,  ut  defessis  (ba  fte  bed  •*-' 
obgleich  fte  ermübet  waren),  neque  equitibc«, 


871 


uteumque 

raucis  et  labore  confectis,  Studium  deerat 
2ms.  b.  c.  2,  41,  3;  ut  qui  als  eilt  jo  Id)  er,  web 
bet,  m conj .,  ut  qui  coloni  Bomanis  additi  e«- 
ent,  Latin«  seiebant  Liv.;  aud)  ut  si  rote, 
clä  toenu  ut  si  bono  animo  feeissent,  lauda- 
rit  Consilium  eorum;  ut  si  esset  res  mea;  — 
luasi;  nt.  partic.  ut  exploratfi  victoriä  als  ob 
>cr  Sieg  gemife  fei;  aud)  (@uint.)  ut  cum  = ut- 
»otc  cum,  quippe  cum.  Nucfe  refiringierenb, 
,ut  ©efdjräntung  eine«  ©räbilat«,  nad)  Slafe 
jabe,  fo  Beit  al«,  für,  magnum,  ut  in  tanta 
alamitate  (inirietMit  bet  einem  fo  großen  Un- 
tlütl  Bon  Vorteil  bie  Siebe  fein  fantt)  commodum; 
it  in  homine  Komano,  Uterae  in  eo  fuerunt; 
'listhenem  multum,  ut  temporibus  illis,  va 
insse  dicendo;  quorum  fuit  civitas  ampla,  ut 
ist  captnB  Germanorum;  Meneclidam  quendam, 
atis  eiercitatum  in  dicendo,  ut  Thebanum  sci- 
icet;  feltner  in  ©erbinbung  mit  einer  nbDtrbialen 
tBenbung  ut  in  eiusmodi  difticultatibus  (für  fo 
djmierigc  Serljältniffe),  quantum  diligentia  pro- 
'ideri  poterat,  providebatur  Caes.  b.  G.  8,  34,  7. 

3 m Xemporaljafee,  um  bie  fcfenetle  9tufein- 
niberfolge  jroeiei  (Eteigniffe  auijubrüefen,  oft  Oer- 
tärlt  burd)  primum,  fobatb  als,  fomie,  Bie, 
iIS  (geB.  m.  perf. , abet  aud)  m.  irnperf.  u. 
rlsqp.);  and)  f o oft  ut  quaeque  pars  nostrorum 
— premi  videbatur  Caes.  b.  G.  S,  4,  2;  feit  ut 
iemel  Gallorum  eopias  proelio  vicerit;  ut  illos 
le  re  publica  libros  edidisti;  *ut  sumus  in 
'’onto;  ut  careo  vobis. 

3n  ginalföfecn,  jur  ©ejeichnung  einer  Äb- 
cd)t  ob.  eines  bamit,  auf  bafe,  um 

, u ut  non  dicam. 

3n  Subftantiofägen  jur  Angabe  beS  beab- 
idjtigtcn  ObjeftS  nad)  rogare,  petere,  postulare, 
>ersuadere,  dicere,  praedicere,  censere,  scri- 
»ere,  respondere,  videro,  mandare  u.  bgl.;  qui 
»robari  potest  ut;  teneamus  ut;  verum  est  ut; 
mefe  metuere,  timere,  vereri  u.  bgl.  im  ©eutfehen 
bafe  nitfft’ ; biSB.  unmittelbar  nad)  einanber  oet- 
dtieben  auftufaffen:  hunc  sibi  scrupulum  — ut 
bamit)  evellatis,  postulat  ut  etc.  Oie.  p.  Bose. 
4.  §.  7;  legato»  miserunt,  ut  darent  oporam  ut 
•te.  Liv.  9,  80,  6.  Sbenfo  als  Dbjett«fafe  na* 
ncere,  cfficere,  perficere;  als  Sttbje!t«fafe  nad) 
it,  accidit,  contingit,  evenit,  relinquitur,  restat, 
■eliquum  est  unb  mannen  abjbtalten  SubftantiBcn 
mos  est,  ins,  consuetudo)  unb  neutralen  Stb- 
eftioen  (lefetere«  unge»öhnl.  ft.  bet  3nfrnitit>= 
ettion). 

3n  Sonfclutiofäfeen,  mit  u.  of)ne  Bor- 
letgeljcnbc«  ita,  sic,  tarn,  tantopere,  adeo,  ub- 
;ue  eo,  is,  iste,  hic,  talis,  eiusmodi,  tantus; 
itsbef.  bl.  ut  au$  in  bem  gälte,  in  bet  Seife, 
inter  ber  ©ebingung,  bafe,  u.  in  ©erbinbung 
it.  Negationen  bei  Borhergehenbem  negatioem 
)auptfafe,  ohne  baß,  ogne  ju  (nacfebrüdlid)er 
l«  quin). 

i)  (Eigentlich  cfliptifd)  in  affeltoollen  grogen, 
n benen  man  gorberungen  u.  Zumutungen  ju- 
üdmeift  ob.  aud},  mab  man  felbft  oerlangt  hot, 
ofort  m.  UnBiOen  jurüdnimmt,  bis»,  and)  utne, 
■gone  illam  ut  non  amem7  Plaut.;  eine  ego 
it  advorser?  Ter.;  age  nunc  de  ratione  videa- 
uuh,  nisi  quid  vis  ad  haec.  Egone  ut  te  in- 
erpellein?  Quamquam  quid  loquor?  te  ut  ulla 
es  frangat?  bidf)  füllte  iraenb  etBaS  beugen  1 
Hör  ) utne  tegam  spurco  Damae  latus? 


— uterque. 

1 1)  Selten  jum  VuSbrutf  eines  ber  3bee  nad)  Bor- 
f^mebenben  SBunft^e*,  bafe  botf)  (ogl.  utinam) 
Plaut.,  Ter.,  Verg.,  Hör.;  aud)  m.  tantummodo, 

t.  ut  eum  intercludamus  baff  Bit  iljn  nur  Bon 
ber  Stabt  fern  bullen,  gebe  nur  ber  $immet,  baff 
Oie.  fam.  16,  12,  4;  au*  modo  u. , videbitur 
posse  opprimi,  ra.  ut  urbe  »alva. 

ut-eumquS  (utcunque),  cory.  1)  »ie  nur  im- 
mer orator  u.  so  affectum  videri  volet,  ita  etc.; 

u.  erit,  iuvabit  tarnen  etc.;  feetera  u.  faciliu» 
dissimulari;  auib  je  naebbem  u.  eiaestuat  aut 
deficit  mare;  u.  aut  locus  opportunitatem  daret 
aut  Liv.  2t,  85,  2.  2)  ‘Bann  nur,  f obalb 
nur  u.  mecum  eritis. 

ütensilla,  inm,  «.  [utorj  brauchbare  ®inge, 
@erätfd)aftcn;  auch  Stoffen,  SebcnSniittel  Lic., 
Tac.  — fitentlor,  öris,  adj.  comp,  [partic.  B. 
utor]  ber  mehr  gebrauchen  lann,  ber  be  = 
haglichet  eingerichtet,  an  ©cnüffen  reicher 
ifl  Oie.  vi f.  2 §.  71. 

1.  üter,  tris,  m.  leberner  Schlauch,  vini  ooD 
SB  eins ; *o.  einem  eitlen  SRenfefien. 

2.  üter,  utra,  utrum,  gen.  utrius,  dat.  utri,  pron., 
adj.  u.  subst.  1)  fragenb,  »elcher  Bon  beiben 
u.  nostrnm  popularis  est?  quaeritur  uter  utri 
(bem  nnbem)  insidias  fecerit;  uter  ad  u.  bel- 
lum dux  idoneus  magis  esset;  ambigitur,  uter 
utro  sit  prior  Hör.;  u.  librOB  habueris  an  utros- 
que  (jBei  Sammlungen  Bon  ©fiebern)  nescio.  2) 
indef.  (feltner)  »er  immer  oon  beiben,  einer 
Bon  beiben  Hi  uter  volet;  si  in  una  tabula 
sint  duo  naufragi,  sibine  u.  rapiat  an  etc.?  ei 
molesta  erunt,  in  utro  culpa  sit;  id  ipsum 
utrum  libebit.  3)  retatio  utram  dixeris,  id  con- 
tra te  futurum;  utrum  placet,  sumite. 

üter-cumquS  (-cunque),  utrac.,  utrumc.,  pron., 
»er  immer  Bon  beiben  u.  vicerit. 

6ter-lTbet,  uträl  , ntruml.,  pron  indef.  »er 
Bon  beiben  beliebt,  »er  Bon  beiben  cS  fei, 
ie b er  Bon  beiben  (nach  biofeem  ©clieben  ob. 
3ufaH)  utrumlibet  elige;  eos  consules  esse,  quo- 
rum utrolibet  duce  bellum  Etruscum  geri  recte 
posset  Liv. 

öterqnfi,  uträqu?,  utrnmqcif,  gen.  utrlusque,  bei 
©iefet.  ge»,  utrlusque  (quorum  utrumque  ft.  q. 
utrorumque  Oie.  Verr.  5 §.  129),  pron.  indef, 
adject.  u.  subst.  jeber  oon  beiben,  beibe  (je= 
ber  einzelne  für  fiefe  u.  getrennt  gebacht),  bah.  bas 
©räbifat  ge»,  im  sing.;  u.  nlio  quodam  modo; 
tu  mihi  videris  utrumque  facturus;  ‘utrumque 
(beibe«,  b.  i.  geud)tig?eit  u.  £ifec)  temperante 
rege  caelitum;  in  utroque  — in  utraque  re  Oie. 
p.  Mur.  § 21;  fortuna  grofee«  u.  geringe«  ©er- 
mögen  Nep.,  ffllfid  u.  Unglfid  Tac.;  in  utrius- 
que  (ber  gried).  n.  lat.)  orationis  facultate  de.  ; 
lingua  Hör.;  arte»  liberales  u.  generis;  *u. 
Phoebus  bie  anf-  u.  nntergehenbe  Sonne,  *polus 
9iorb=  u.  Sfibpol;  ‘Occanu»  bet  fifeliche  n.  Bcp- 
licfee,  *parens  ©ater  u.  SNntter;  in  u.  partem  f. 
pars  1)  d);  m.  gen.  pari.  u.  nostrum;  u.  consu- 
lum;  ut  iam  cum  utroque  (sc.  vestrum)  loquar; 
u utrique  (bem  anbern)  est  cordi  Ter.,  cum  u. 
utrique  insidinretur  b.  Alex.  4;  u.  frater  mor- 
tuus  est;  u.  horum  occidit;  m.  pl.  b e«  ©erbum« 
bi«».,  menn  ba«  ©erbum  nid)t  in  bemfelben  Safee 
fteljt  quorum  utrumque  audivi,  cum  mihi  — 
probarent;  feit,  in  bemfelben  Snfee  Caes.  b.  e. 

3.  30,  3.  3m  pl.  a)  »o  auf  jeber  Seite  mehrere 
finb,  aljo  »enn  oon  j»ei  ©arteien  bie  Siebe  ift 


872 


nterus  — ntor. 


quoniam  titrique  (bic  'Beripatctilcr  u.  mir  tlta- 
bemifer)  Socratici  et  Platonici  esse  volumns; 
hia  n.  (Atrebatia  et  Veromanduia)  peraua»erunt; 
u.  cnpientibua  rem  publicam  salvara.  61  Wenn 
jmei  Stnfjdten  nlä  ein  jufammengehörcnbcS  ®aar 
bejeidpict  »erben  ob.  baS  'ßräbifat  ihnen  als 
glcidjmäftig  jutommenb  gebndjt  »eiben  fotl,  bet 
eine  wie  ber  nttbcrc,  alle  beibc  cum  salu- 
tem  u.  hia  (b.  i.  fratribua)  dederia;  illa  utros- 
que  (patreni  et  aviam)  intuena;  binoa  acyphoa 
habebam,  u.  proferri  iuasi;  duae  orant  Ario- 
visti  uxorea,  u.  in  ca  fuga  perierunt;  ntrorum- 
que  Dionyaiorum  opibua  Corinthii  aaepe  adiuti 
aunt;  palmna  u.  tetendit  Vtrg.  c)  bet  plur.  tant. 
caatra;  aurf)  6.  muri,  »eil  ge».  im  pl.,  ber  ge= 
Wiffermaften  als  plur.  tant.  betrachtet  wirb  Nep. 
Con.  4,  5. 

iiterns.  i,  rn. , (Plaut.)  -rum,  i,  n.  1)  *fWut* 
t er  leib,  (Scbärmutter,  *laborantes  utero  o. 
ffietjen  gequält;  *implere  u idjwnngcr  fein;  tßei* 
beSfrucht.  2)  t®aud)  eines  ©d)iffe8,  *beS 
trojanifd)cn  KojfrS. 

Ster- via,  nträvia . ntrumvia,  pron.  indcf.  »eit 
»on  beibcn  bu  willft  (fc^t  eine  überlegte  SBahl 
noranS),  einer  oon  beibcn,  es  lei  »er  e8 
wolle  n.  veatrum;  utnimvia  (bie  Srrteibigung 
ju  übernehmen  ob.  abjulelpien)  »alvo  officio  ae 
facerc  poaae  Oie.  Sprich»,  f.  dormio. 

«tl  (.  ut.  — üti  (.  utor.  [Com. 

ütibtlla,  e,  adj.  |utor]  bieitflbar,  nüBlicf) 
Utica,  ae,  f.  Stabt  in  ülfrita.  S5ao.  -censls,  e, 
ad).-,  -renaes , ium,  i».  subst. 
ütllls,  e,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  futor]  brauch7 
bar,  tauglich,  bienlich,  nüfelidj,  juträglid) 
u.  et  Balutarea  res;  homo  ad  nullam  rem  ob. 
partem;  illa  altera  ratio  et  oratio  — est  ea 
qnidem  utilior  (»irlt  mehr  bei  benen,  Bei  benen 
ftc  fich  anmenben  läftt)  Cie.  Tune.  4 § ßO;  vir 
et  suis  et  communibus  rationibua  utiliaaimuR; 
*bello;  u.  lignum  navigiis;  *bia  pomia  ( abl .)  u. 
arboa  fruchtbar  an 

ntYlYtaa,  ätia,  f.  ® rauchbat  teil,  91iiftlirf)feit, 
% auglichfeit,  oft  bef.  pl-,  concr.  bet  Stuften, 
Sorteil,  nüftlid)e  ®cftimmung,  (SinridM 
tung,  nüftlidher,  guter  ®ienft  satin’  ego 
oculis  utilitatem  obtineo  sinecre  (b.  i.  fehe  ich 
recht)  an  parnm?  Plaut.,  ntilitatem  in  ea  re  ut 
cognoscas  meam  Ter.;  tueri  utilitatem  civium ; 
etiamsi  nulla  ait  u.  er  amicitia;  u.  (9tüftlid}= 
leitSrüdfichten)  siamicitias  conglutinaret;  referre 
omnia  ad  n.  suam;  fregia  u.  cat  m.  inf.  — 
regibus  utile  est  Tac.-,  u.  multae  et  magnae 
eonsecutae  sunt;  utilitatem  habere  gewähren; 
hanc  u.  (nübliche  Sinrichtung)  tolli;  iuris  (tting.) 
Wa8  man  Pom  SRrd)t  braucht;  omne»  civitatis  u. 
ac  partes  baS  Staatswohl  bejmedenbe  ftaatsrecht- 
liche  ®efHmmungcn;  mirabiles  n.  (gute  SJienftel 
praebere  alcui;  u.  tuis  poasum  carore;  inSbef. 
wenn  feine  Swcibcutiglett  ju  befürchten  ift,  oom 
icbeinbaren  9luften,  im  ©gf.  ju  bem  Wirtlichen 
vicit  ergo  n.  honestatem?  u.  valuit  propter 
honestatem,  sine  qua  ne  u.  qnidem  esse  po- 
tuisset  Oie.  [SRuften. 

ütYlTter,  adv.  m.  comp,  u mp.  uü Blich,  mit 
utY-nnm,  conjct.  m.  conj.  bafi  bo  eft,  »enn  bocft, 
möchte  boch,  tnolltc  ©ott  baft;  negatio  uti- 
nam  ne,  auch  '»enn  bic  Situation  unmittelbar  an 
ein  einjelneS  SBort  fich  anfcftlteßt)  u.  non,  illnd 
u,  ne  vore  acribercm;  quo  (die)  n.  ausceptus 


non  esaera  aut  ne  quid  ex  eadem  matre 
natum  esset  Cie.  Att.  11,  9,  3;  Clitos  n tu 
coögisset  me  aibi  irasci  Gurt.  8,  8,  7;  fHwcri 
ohne  Serbum  ego,  ut  constitui , adero  itqsr  i 
tu  quoque  eodem  die  Cie.  Att.  13,  22,  4-,  b 
betis  sermonem  bene  longtim  hominis,  o.  toi 
impudentia!  niai  forte  diciris  eam  'pro*  nie- 
tiam  vcatram)  nescisse.  Utinam  qnidem!  ae* 
non  audebitia  Cie.  ».  d.  3 §.  78;  quod  uli»: 
f.  quod  I)  1). 

utY-qtie,  1)  adv.  wie  nur  immer,  bah  a)  jeher 
falls,  burchauS,  um  jeben  ®rei«  u.  ijv 
me  sis;  illud  scire  u.  cupio;  niai  altern 
consulem  u.  ex  plebe  fieri  necesse  sit;  noe  i 
nicht  qerabe.  6)  boch  menigftetiS  gewiß  i 
postridie;  una  n.  parte.  c)  bef  onber#,  jsna 
rommota  est  plebs,  u poatquam  etc.  2)  ■■ « 
uti  unb  »ie,  unb  bamit,  bnfj. 

rtls,  entis,  m.  Stuft  in  Gallia  cisalp.,  j.  3tnk* 

ütor.  Ü8U8,  «um,  dep.  8.  1)  p.  ettu.  ®cbr«s4 
machen,  et»,  gebrauchen,  benuften,  Site; 
haben  P.  et».,  fid)  einer  Sache  bebiencu,  «r 
perwenben,  auSüben,  üben,  he  weifen,  jen 
gen,  fein,  m.  abl. , commoda,  qnibui  uthnr- 
gladiis,  armia;  animi  imperio,  corporis  serr.c 
magis  utimur  (im  SBetttfcften:  ben  ®eift  mehr  j~ 
£ierrfchcn  gebrauebeni  Sali.  Cat.  1,  2;  operi  .5 
xilio,  beneficio  alcis;  quemadmodum  sno  ne 
uteretur;  lege  für  fich  in  Blnfprnch  nebm«  « 
legis  praesidio  Sali  Cat.  33,  1;  victoriü;  als 
adiutore,  deprecatore,  administro  fich 
Unterflüftung  ic.  bebienen;  alqo  teste  niiv" 
ium  ic. ; fmetu  alcia  interprete  bei  ber  tJeasr 
ju  SRate  jichen;  ai  quid  auctoritatis  in  me  « 
apud  eoa  utar  »erbe  geltenb  machen ; male 
miftbrauihen ; suo  largius  perfchtPenben;  tlancv- 
vino  ju  reichlich  genieften;  fvix  eqno  propter  ' 
tatem  ju  ®fetbc  fielen;  dextero  ocnlo  non  b® 
nicht  gut  fehen  mit  ie.;  eo  man  befahren:  ip» 
ratu  regio  fich  umgeben  mit  je.;  finibus  im  Str> 
»of)nen  bleiben,  domo  alcia  bewohnen;  eastr5 
non  palaeaträ  fich  aufhalten  in  ic.;  ea  eewi- 
cione  annehmen;  alcis  auctoritate  fich  ri dr 
nach  tc. ; honore,  ranximis  honorihus  beflesba 
intima  familiaritate  alcia;  conailio  ®lan  m 
folgen;  conailio  Sntfdjluft  faffen;  consilio  »la 
fmbS.  Stat  folgen;  suo  consilio,  animo  ns 
( Ourt .)  ingenio  auo;  temporibua  fich  füge«  in  x 
hac  voce  fo  reben;  sermone  modesto  fpredr 
in  tc;  perniciosa  lubidine  fröbnen  xe. ; alqo« 
voluntate  lenfen;  aoeiis  veluti  boatibus  heber 
beln;  qnä  arrogantiä  in  colloquio  Arionft7 
usus;  acorbiore  imperio,  ea  criniinatiopr  u 
alqm,  euä  clementifi  ac  manauetndine  in  alqx 
magnä,  tantä  celeritate;  non  minus  prüdes r- 
quam  fortitudine;  *animia  Wut  jeigen; 
tanta  moderatione  hülfen;  temerana  rat;»- 
tofUflhn  ju  Serfc  gehen;  in  ea  civitate,  q» 
libertate  eat  usa  frei  gewefen  iR.  «llrrtiv 
m.  acc.  operam  alcia  Plaut.-,  quidquam  Ctc  c 
quid  de  suis  facultatibus  u.  voluisset  Xty 
bona  omnia  utenda  tradiderat;  quod  utendtr 
u.  quae  utenda  acceperis  Cie.-,  quemadmod;; 
utendum  (sc.  ait)  pecuniä;  utendum  est  «*ta» 
Ov.\  quema/lmodum  in  tribunis  consulari  P' 
teatate  creandis  nsi  aunt  eS  gehalten  haben  Lu 
4,  43,  5;  partic  prae*.  subst.  pl.  (feit.)  soll  t* 
tione  utentes  Cie.  n.  d.  2 §•  16*;  oraculo  Ite 
45,  27;  inSbef.  a ) etw.  ju  fich  nehmen,  •*» 


utpote  — vacca. 


873 


rtW>  leben;  *lacte  et  herbis;  habere  qni  utar. 
i)  mit  jmbm.  Betfeljren,  umgehen  alqo,  fa- 
niliariter,  intime;  sic  M.  Bruto  usus  est,  ut 
Xep.  Att.  8,  1;  maioribus  Hör.  c)  braunen, 
tätig  haben  nihil  alqa  re. 

über  etw.  jn  »etfügen  haben,  et».  haben, 
iber  »on  habeo  »erf  (hieben , inbent  ntor  angiebt, 
’oh  welcher  Bcfcbaffenheit  ber  ®egenftanb  für  ben 
Beftfcer  ift  ob.  erfcheint,  bah-  immer  mit  einem 
3 cm  suisC.  beigefügten  adj.  ob.  />ron.  patre  dili- 
gente;  proeliis  secundis  liefern;  valetudino 
•3o na;  minus  idoneis  equis;  bestiis  immaniori- 
r>us  befommen;  minus  exercitatis  remigibus  mi- 
ousque  peritis  gnbernatoribus ; meliore  condi- 
:ione  atque  aequiore  imperio;  duro  admodum 
»dnlescentiae  initio;  difficilioribus  tcmpestati- 
:>ns;  pari  felicitate  in  ea  re;  varia  voluntate 
3te  Stimmung  geteilt  finben;  hoc  doctore;  qui- 
nua  institutin,  amicis;  quo  sit  eorum  stndio 
3sus  fnh  erfreut  haben;  suis  legibus;  jugleich  nt. 
idv.  qua  (re  frumentaria)  angnste  utebatur 
Oats.  b.  e.  3,  16,  1. 

tpöt$,  adv.  jur  fficrSorhebunfi  be*  faufalen  Be= 
iriffeS,  nämtidfe  ba,  meift  bot  prim,  relat.,  ge», 
tt.  conj. ; auch  nt  partic.  Nep..  Liv.,  Hör  ; nt. 
idj.  llor.-,  u.  cum  Asin.  PvJl.  b.  de.  fam. 
IO,  2,  3. 

Irürius,  ii.  m.  fl.  nter]  ber  ba*  Blaffer  inScftläu= 
■fjen  beim  f>eere  juträgt,  Sihtauebträger,  einm. 
^tneifelh-)  Liv.  44.  83,  1.  — ütrtcftlArlus,  ii,  m. 
utriculns  Heiner  Schlauch!  Sa  cf  pfeif  et  Suet. 
triinqne  (utrinque),  adv.  futerque]  »on,  auf 
jeiben  Seiten. 

rfitrö,  adv.  [2.  nter]  nad)  melther  »on  beiben 
Seiten,  wohin.  — ütröhf  ob.  fiträhi,  adv. 
2.  uter-ubi]  (Plaut.)  auf  weither  »on  beiben 
Seiten.  — ötröM-dem,  adv.  auf  beiben  Sei* 
en,  beiberfeit*  Plaut.  — ntröbi-que  ob. 
itrnblque,  adv.  auf  jeher  »ott  beiben  Sei  = 
en,  in  beiben  gällen,  rerita«  u.  sit  (bei  ®Dt; 
etn  u.  bei  Süeufdhenl;  u.  plus  valuit  = fowohl 
,u  ilottbe  als  ju  Gaffer;  u.  inimicos  habebam 
>ei  beiben  Parteien.  — iitröqnS,  adv.  futerque] 
iath  beibeit  Seiten,  SRidjtungen;  u.  versum 
yb.  vorsum  Plaut. 

tritm,  adv.  gragepartifet,  tigtl.  «.  be*  pron.  utor 
toelthe*  »on  beiben’,  bah.  t)  al*  gragepartifel  in 
>cm  erflen  Stiebe  birefter  ob.  inbirefter  ® i*= 
unttiof tagen  mit  forrefponbietenbem  an  (»er= 
tfjörft  anne),  annon,  necnc,  ne,  »erflfirft  u.  — ne, 
itrumne  ob  Wohl,  ob.  butth  ben  blofjen  grage* 
ott  auSgebrüdt  u.  ea  vestra  an  nostra  culpa 
•nt?  n.  hoc  tu  parum  commeministi  an  ego  non 
iitis  intcllexi  an  mutasti  sententiam?  id  u.  illi 
ontiant  anne  siraulent,  tu  intelleges;  u.  cetera 


nomina  — habes,  annon?  quid  interest  n.  hoc 
feceris  an  frumenlum  non  improbaris;  ego  u. 
nave  ferar  magni  an  parvi  (näml.  nil  refert) 
Hör.  ep.  2,2,  199  f.;  dii  u.  sint  necne  sint,  quae- 
ritnr;  cum  interrogaretur  u.  pluris  patrem  ms- 
tremne  faceret;  videamua  u.  ca  fortuitono  sint 
an  eo  statu  quo  etc.;  ’utrumne  iussi  perseque- 
mur  otium  an  etc.?  *nec  quidquam  differro, 
utrumne  in  pulvere  — ludas  an  etc.;  fdubita 
verat  utrumne  circa  Macedoniam  subsisteret 
an  etc.  2i  Slheint  ntrum  bi*W.  eine  einfache 
grage  anpbeuten,  fo  fitibet  eine  flnatotuthie  ftatt, 
inbem  bie  mit  utram  beginnenbe  'Doppetfrage 
nicht  ju  Enbe  geführt  ift  utrum  de  te  aratores, 
n.  denique  Siculi  ttniversi  existiment,  ad  rem 
id  non  pertinere  de. 

üt>üt,  adv.  — ■ utcumqne,  wie  auch,  wie  nur 
immer  utut  est  Plaut.-,  utut  haec  Biutt  acta  Ter. 

ürn,  ae,  f Iraube,  bef.  SBcintraube,  collect. 
pensilis  Hör.  §ier».  o)  *S)einflocf,  *3Bein. 
6)  *ttraubenf5rmiger  ® lumpen  ber  Bienen, 
wenn  fie  fich  beim  Schwärmen  irgenbWD  anftän= 
gen.  c)  *bitbl.  immitis  ».  einem  jum  heiraten 
noch  jungen  Bfäbcfjen. 

üreseo,  — — 8.  [nveo]  eigtl.  feucht  Werben, 
*».  Irinfcr  fich  bejechen  modicis  poculis. 

üvtdülus,  adj.  dem.  ».  uvidus  Ct. 

•üvtdus,  adj.  feucht,  naß,  triefenb  logt.  udus), 
vestimenta:  Menalcas  »om  Jnu ; Tibur  bewäb 
fett;  Iuppiter  u.  austris;  locus;  u.  rura  assi- 
duis  aquis;  übertr.  herauf djt  Bacchus;  dicimus 
uvidi  Hör. 

Uxellödünnm , i,  n.  fefte  Stabt  ber  Eaburci  in 
Bquitanien  b.  G.  8,  32. 

Uxii,  örum,  m.  Siäuberoolf  perftfehen  Stamme* 
jwifdjen  bem  fßafitigri*  u.  bem  eigtt.  Sßerfi*. 

ttxor,  öris,  f.  Ehefrau,  Sattin  (in  ihrem  ©ri« 
»atocrhältni*  jum  Etjeherrn)  uxorem  ducerc 
ob.  sibi  adiungere;  (Ter.)  u.  habere;  (2>r.)  nxore 
excidit  er  ift  um  feine  ©raut  getommen;  uneigtl. 
».  ber  lefmejfa  Hör.  rnt.  2,  3,  203;  *tfcf)erjh-) 
pl.  olentis  mariti  bie  Riegen.  ©a».  a)  nxor- 
cüla,  ae,  f.  dem.  als  üiebtofung  Plaut,  b)  nxö- 
rlns,  adj.  jur  Ehffrau  gehbrig,  bie  ®attin 
betreffenb,  einer  Ehefrau,  grau,  res  bet  Ehe; 
flanb  u.  wa*  baju  gehört , j.  ©.  bie  SKtgift;  ar- 
bitrium  rei  u.  SdhiebSgericht  über  bie  SOEitgift 
einet  gefchiebenen  grau;  fambitus;  tlovamcn- 
tum;  *»om  Änca*,  berliibo  *u  fehr  ergeben, 
»on  ber  ®ibo  be^errfcht;  *».  bem  liberftrom 
al*  glupgott,  bet  feiner  ®emahlin  glia  feine  Bitte 
abfd)iageu  fann. 

llxentini,  flrum,  m.  Bewohner  ».  Ujentum  in  8a- 
tabrien.  — Uxltta  — Usseta,  w.  j. 


y 


Scalus,  i,  *»,  (Cacn.),  VShAlis,  is,  m.  (Tac.) 
>ic  SBaal,  ber  wcftlichc  Hauptarm  be*  iHhein*. 
icAtio , önis,  f.  fvaco)  1)  ba*  greifein,  Be  = 
reitfeiu  »on  etW.  datier  a causis,  ab  belli 
.dministratione  v. ; omninm  munerum;  v.  ha- 
>ere  pnblici  muneris,  militiae,  (Juxt.)  v.  dare 
leui;  quinquennii  militiae  v.  decemere  Liv  ; 
lilitiae  v.  io  trienuium  permittunt  Just.;  v. 


militiae  est  alcui;  abfol.  et  agro  a senatu  et  v. 
donatus  est;  r.  (pl.)  militum  Beurlaubungen 
Liv.  6,  8,  2;  auch  v-  augures,  quominus  iudiciis 
operam  darent,  non  habere;  bag.  v.  aetatis,  adu- 
lescentiae,  rerum  gestarum  Wegen  ic.  2)  ba* 
9lbI6fung*gelb,  ®elb  für  bie  Befreiung 
»om  Ärieg*bienPc  Tac.  hist.  I,  46,  68. 

1.  racca,  ae,  f.  Ruf). 


,8Ie 


874 


Vacca  — Vada. 


2.  Vacca  f.  Vaga, 

Vaceael,  örum,  m ©ölfcrjcgaft  in  Spanien, 
vaceinium,  ii,  «.  unbefnnnte  ©ganjc,  anqcblitfj 
eine  Wrt  D.  hyacinthus  ob.  Üittterfporn  Verg.,  Ov. 
vaccüla,  ae,  f.  [dem.  B.  vacca]  f leine  Sug. 
väcerrösns,  adj.  [vaccrra]  querlöpfig,  tölpel-- 
gaft  Aug.  b.  Suet.  Aug.  87. 
fTÜcilHtio,  önis,  f.  [vacillo]  (feit.)  bo«  ©adeln, 
©anlen.  — vScillo,  l.  maulen,  »adeln, 
nitgt  f e fl  flehen  (mit  ©ejug  auf  ben  Cbrrlör; 
per,  bem  ti  an  aerober  u.  fixerer  Rollung  {je; 
bridjt)  in  utramque  partem  toto  corpore  vactl- 
lante;  fmilites  vacillantes;  epistula  vacillanti- 
bus  literulis  mit  jitternber  ftnttb  geftgricbett ; tp. 
in  aere  alieno  ben  Sdjulben  faft  erliegen;  una 
legio  eaquo  vacillans  in  ber  treue;  tota  res  v. 
et  claudicat  fte^t  auf  jjanj  ftgmatgen  (fügen;  iu- 
stitia  v.  vel  lacet  potius. 
väclve,  adv.  [vacivua]  in  901  uge  Phaedr.  — 
väcivYtas,  ütis,  f [vacivuB]  bie  Scctc,  ber 
Mangel  an  etm.  P laut.  — »Somit;,  adj.  [vaeo] 
leer  aedes  Plaut.;  aures  mügige  Plaut.-,  m. 
gen.  virium  Iraftlo«  Plaut.-,  tempus  laboris  Ter. 
tSco,  1.  leer,  lebig,  frei,  unbefegt  fein 
tota  domua  superior;  vix  triclinium;  agri  finb 
unbebaut  u.  unbewohnt;  ’longc  saltue  lateqiic 
vacantes  teröbet  liegen;  baec  a custodiis  clas- 
sium  loca  maxime  v.;  übertr.  a)  tton  etm.  frei, 
lebig,  nnbetäftigt  fein,  einer  Satge  fern 
bleiben,  fid)  b.  etm.  fern  galten,  etm  nitgt 
gaben,  entbegren  natura  caelestis  et  terrd 
v.  et  umore;  mens  vacans  corpore;  *ora  va- 
cent  epulis  mögen  fug  ber  Speifen  entgalten; 
militiae  munere;  ruuneribas;  ab  opere  feine 
Stganjarbeit  ju  Berritgten  gaben;  cura  ot  nego- 
tio,  studiis;  utrisquo  armis  neutral  fein,  bleiben; 
populo  fidg  fern  galten  b.  ic.,  fug  nitgt  fümmeru 
um  je.,  bi  vacet  populo  (amplitudo  animi);  culpft; 
ineptiiB;  B.  ber  3 eit  nulluni  tempus  illi  a fo- 
rensi  dictione;  quantum  v.  a publico  officio  et 
munere.  b)  ber  Seit  natg  frei  fein,  901  uge  ga  = 
ben,  geftgäftöfrei  fein  ei  vacabis;  si  vacaa 
animo;  ’pagus  feiert;  alcui  rei  Seit  gaben 
für  etm.,  philosophiae  ncmper  Oie.  de  div.  t 
g.  10;  fsermoni  buo;  *meritis  hic  «tibi  aolus 
fortunaeqne  Iocub  ift  für  ic.  notg  frei,  no(g  übrig; 
bag.  einer  Satge  ob.  ©erfon  obliegen,  jidj, 
mibmen  fclientium  negotii«;  georpori;  -flibel- 
lis  legendi«  ac  reacribendi«;  *in  grande  opus; 
impers.  vacat  alcui  m.  inf.  mau  gat  freie  fjanb 
}U  1t.  fnobis  venari  nec  v.  nee  licet;  ’hactenus 
indulsisse  ift  gegattet;  abfol.  feni  v.;  fsi  vacet, 
*dum  vacat.  c)  lebig,  herrenlos,  unbefept 
fein  agri  Liguatini  et  Qallici;  nulliua  philo- 
sophiae Iocub  alle  Sggeme  ber  ©gilofopgic  fmb 
gier  repräfentiert;  fregnum  vacans;  flocus  (eine 
Stelle ; subst.  fvacantia  gerrenlofe«  ®ut. 
THcuCfSclo,  3 [vaeuus  u.  facio]  (pass,  vicuffio, 
-factus  aum,  -neri)  leer  maigen  Scyrutn;  morte 
superioris  uxoris  domum  novis  nuptiis  ( dat .); 
adventu  tuo  iata  subsellia  vacuefacta  sunt; 
possessiones  bello  vacuefactae  lebig  gemotben, 
gerrenlo«. 

vScuTtas,  ätis,  f.  [vaeuusj  1)  ba«  (freifein, 
©efreitfein  B.  etm.  dolon«;  ab  angoribus.  2) 
bie  Srlebignng,  ©afan j eine«  Amte«  Brut.  b. 
de.  fam.  11,  10,  2.  — Vac una,  ae,  f.  fvaco] 
Stammgöttin  ber  Sabiner  mit  einem  §eiligtume 
bei  SReate  u.  einem  anbern  nitgt  meit  Born  fabini- 


ftgen  Sanbgute  be«  fjoraj,  mogltgätigc  Söttet  »c 
(flurcn  ob  ber  länblitgcn  ©uge  Hör.,  Oe.  tn 
-ualis,  e,  adj.  Ov. 

vScno,  1.  [vaeuus]  (fpät)  leeren,  leer  matgtj 
vacaatus  sanguine. 

vScuns,  adj.  m.  *sup.  fvaco)  l)  leer  (nberi 
ogne  bag  bie  Seere  al*  ein  SRanqel  u ffegler  tr 
traigtet  mirb',  b.  etm.  entblöft,  frei,  obst 
etm.;  offengegenb,  jugdnglitg,  offen,  »eit 
frei,  loca  (©löge  im  Igeater),  castra  ho«tr.r 
alqm  partem  aedium  v.  face  re  räumen ; nec. 
filio  v.  domum  sceleatis  nuptiis  feciase;  op; 
dum  v.  a defenBoribus;  mare  ab  hostib  - 
moenia  defensoribus  Liv.-,  Sardinia  ab  imper.i 
ogne  ©ermaltung;  curis,  pericaUs;  cnlpa,  *t 
odio;  animus  sensibus  et  curia  v , a tajiba, 
facti«  v.  et  integer;  cupiditate  et  gloria;  nulh 
dies  ab  exercitationibns  oratoriis ; ager  frugutt 
Sali.-,  *opcrum;  ‘criminis; ’caedis  manus;  *tk<» 
trum  ogne  Huftgauer;  »nemus  rinfam,  öbe; 

(meil  ogne  ©ganjen  ob.  tiere);  *v.  Romani»  t»- 
tibus  aedes  ogen  für  ic. : ’porticus;  fv.  iten 
subst.  n.  2eere,  leerer  Waum,  ba«  gteie  *ix 
vaeuum  »e  extendere  rami;  vagari  in  vacu 
Liv..  3n«bef.  a)  unbefegt,  nitgt  eingeno» 
men;  erlebigt,  lebig,  gerrenlo«,  Bafant 
Pompeius  v.  existimuns  Italiam;  subst.  n per 
vaeuum  irrumpere  Liv. ; qno  ne  per  v.  fm! 
offene  n.  ffeinben  nitgt  befegte  Sans)  Korner 
incurreret  hostis,  libera  per  v.  (in  ben  B.  tut 
manbem  notg  betretenen  9iaum)  posai  vestigu 
princeps  Hör.;  centuria;  possessio  regni;  «esc 
l'raedia  v.  (al«  gerrenlofe)  filio  traditurum;  «c 
fit  ut  impetus  fiat  in  v.  rem  publicam;  -fAr 
menia,  fprovincia,  fColchi  ogne  ftönig.  f»acvr 
dotia;  subst.  n.  venire  in  vaeuum  in  ben  bnr t 
Wbgerbcn  erlebigten  ©lag  Hör.-,  ut  in  vaeuur 
venalis  pependerit  Claudius  bag  ba«  Seggtxr 
be«  61.  al«  gerrenlo«  öffcntlitg  feilgebotrn  mat? 
Suet.-,  autg  nngerüget  Britanni,  paucitas  Tot 
lebig,  nnoergeiratet,  ogne  Diann  ob.  ®t 
liebten  fmulter,  *Hersilia,  ‘lectus  liebeier 
*fsudsi.  pl.  f.  bie  Üebigen.  b)  frei  Bon  Seif»: 
gen,  arbeiten,  ®eftgäfteu,  Sorgen,  mügig  ab 
omni  sumptu,  fa  tnbutis,  fomni  tributo;  que 
niam  v.  sumus;  si  es  animo  vacuo;  animo  r 
ac  soluto;  illa  Sallustiana  brevitas,  qna  nibi- 
apud  aures  vacuas  (bei  tfngörern,  toettge  gir. 
reitgenbe  Seit  gaben,  auf  bte  (Erjäglun^  ju  görn 
atqne  etuditas  potest  esse  perfectius  ^»tV 
10,  1,  32;  his  verbis  vacuas  (bie  aufmrrffam  ii 
görenben)  permulceat  aures  Hör.  ep.  1,  16,  S6 
■fvacui  arriperent  occupatos;  v.  tempus  ac  li- 
berum; per  tot  menses  vacua  civitate  (sc.  bello): 
♦dum  sit  vaeuissima;  impers.  (feit)  vaeuum  nt 
nt.  inf.  man  gat  3»uge  ju  Tae ■;  subst.,  inter  me 
dios  rerum  actus  alqd  invenit  vacui  (freie  3nl 
Quint.  10,  6,  1;  ‘frei  B.  görenbem  ©eräufi 
tägig,  gilt  Tibur,  Athenae;  autg  »frei  t 
Siebe  cantaraus  v.;  *fr ei  B.  anbern  Siel 
abern,  m.  bem  ©egriff  ber  treue  u.  Crgebtr 
eit  qui  sempor  v.  (te),  somper  utnabilem  sperst 
2)  = vanus  leer,  nid)t*fagenb,  eitel  si  m 
publica  et  senatus  et  populus  Rom.  v.  uomüu 
sunt  Tac.;  *tollens  v.  plus  nimio  Gloria  rer 
ticem. 

1.  Vada,  ae,  f.  Saget!  in  Oallia  Belgiea  Tae 

2.  Vada,  örum,  n.  1)  Stabt  in  Sigurien.  J)  V 
Volatcrr.uia  Stabt  u.  §afcn  in  6trurirn. 


Vadimonis  lacus  — valeo. 


875 


idTmönltt  lacns,  Sec  bei  Ämcria  in  Stturien.  2)  übertT.  S3n(g  btt  nodj  Berborgenen  Sigre, 

idimönlum,  ii,  n.  [I.  vas]  1)  bie  unter  Stgo&balg. 

Bürgftgaft  gegebene  ®erfitgerung,  felbft  väglo,  4.  ftpreien  (b.  tleinen  Äinbetit).  I)qb.  vi- 
•b.  burtf)  einen  SSeBoflmicgtigten  an  einem  be--  gitus,  us,  m.  baS  Sdjreien  btt  tleinen  ffinbet 
timmten  läge  Bor  ©ericfjt  ju  erjtgeinen,  bie  ad  puerilem  v.  Liv.;  *dare  vagitum;  *ingens; 
BürgfigaftSleiftung  disceditur  sine  v.j  res  *baS  Siedern  ber  Siegen, 
n vadimonium  esse  coepit  eS  tommt  }Ut  !C.;  vägor,  dtp.  1.  (Borll.  amg  vigo)  [vagus]  um* 
nissum  facere  (erlaffen),  eoncipere  (fc^tifttid)  gerfegweifen,  greifen,  *jiegen  in  agris 
mifepen)  ».;  imponere  alcui  v.  jmbm  baS  ®er=  passim  bestiarum  moro,  totft  Aaii,  sedibus  in- 
preegen  abnötigen,  Bot  @eri(gt  ju  erfegeinen;  v.  certis,  per  mediam  Italiam,  cum  lembis  circa 
it  jmb.  tnirb  Bor  @crid)t  gefaben.  2)  bie  (Er*  Lesbum  freujen,  volucres  huc  illuc  passim  va- 
egeinung  Bor  ©eriegt  getnöfj  ber  Berbflrgten  gantes.  fjieru.  tp.  fiig  ausbreiten,  fitg  ner* 
Serfitgerung  promittere  v.;  sistere  v.;  quo  die  breiten  nomen  tuum,  *ea  fama;  ( Tac .)  impo- 
factum  est;  eo  vadimonia  fieri  bort  füllten  sitae  deinde  legiones,  vagant«  fumä  summer- 
>ie  fJJrojeffe  Berganbelt  werben.  3)  ber  lermin  sas  (sc.  eas  esse);  ut  in  vacuo  v.  (freien  Spiel* 
>er  (Erfdjeinung  Bor  ®erid)t  constituere,  dif-  raum  hätte)  cupiditas  privatorum  Liv  -,  quorum 
erre  v.;  yenire,  foccurrere,  *currere,  j-decur-  animus  errore;  ne  y.  et  errare  cogatur  oratio 
«re  ad  v.,  obire  y.,  desorere  y.,  (milber)  non  abjnfigweifen,  ogne  ben  regten  ©eg  miebet  ju 
•enire  ad  y.  frnbett ; yerba,  latius;  aud)  (Hör.)  tm  S egtet  = 

ido,  si,  sum,  3.  wanbern  n.  einem  biogen  Slug*  ben  fitg  gegen  taffen,  an  reine  ®cfege  fitg 

fug  mit  Sorbegalt  ber  Siüdfegr  ob.  B.  ber  fHüd*  binben. 

egr  B.  Slnsftug  felbft)  ad  Pompeium  postridie  vagus,  adj.  umgerftgweifenb,  =ftreifenb,  un* 
uane  v.;  *nec  iam  mbet  ire,  sed  ipse  v.;  aueg  ft ä t Gaetuli;  cum  y.  et  exsul  erraret;  y.  per 
egreiten,  manbeln  (B.  bem,  ber  moglgemut  u.  agros  palantur;  stellae,  quao  errantes  et  quasi 
«fegen  SigritteS  gegt)  ad  alqm;  in,  ad  hostem,  v.  nominantur  =>  Planeten;  *pontus  — undis 
n proelium,  super  corpora,  per  medios  hostes,  yagis  iactatus;  *Tiberis  überfhömenb ; *quorum 
idversus  imminentem  hostinm  aciem,  in  primum  y.  (wanbernbe)  domus  plaustra  trahunt  (B.  ben 
iditum  pontis;  y.  in  eundem  carcerem  atque  nomabifierenben  Scptgen);  *crines  wallcnb;  *arena 
n eundem  paucis  post  annis  scyphum  Socratos  flütgtig,  leitgt;  ’angusto  v.  pisces  (bie  einen 
jeugmatijd),  inbem  ju  in  eundem  — ein  ®er<  größeren  Saum  jum  Sdjroimmen  gaben  foHten) 
•um,  wie  incidit,  aus  yadit,  ginjjubenfen  ift)  urgere  catino.  2)  tp.  <i)  unfiit,  ftgwantenb 
Tic.  Tute.  1 §.  97 ; obviam  Aleiandro  Just. ; *por  sententia;  fincertum  et  quasi  y.  Imperium ; 
ter  praeceps  gloria;  als  SntlaffungSformel  vado,  fortuna;  ’rumores;  *puella  (in  ber  Siebt),  b) 
ige  Vtrg.,  vade  (fort),  vale  Har.  regellos,  ungebunben  in  oratione  solutum 

utor,  dtp.  1.  [1.  vas]  jmb.  mittels  eines  va-  quiddam  sit  nec  y.  tarnen;  in  gutem  Sinne,  v. 
limonium  Berpflitgten,  fug  geriigtliig  ju  fteUcn,  illud  (jenes  natg  oerftgiebenen  Seiten  mit  Seid)* 
• or  ©eritgt  fotbern,  geriigtliig  belangen  tigfeit  fug  Berbrcitenbe)  orationis  et  fusum  et 
lominem  in  praesentia  non  v.;  tot  yadibus  ac-  multiplex  genas  Oie.  Brut.  §.  119;  supplicatio 
■usator  vadatus  est  reum;  respondere  yadato  ungeorbnet  Liv. ; *concubitus  Wilb.  c)  unbe* 
toagrf (geint,  all.  in  paffib.  SBebeutung,  nag  ge--  ftimmt,  allgemein  pars  quaestionum;  feau- 
etfteter  Sütgftgaft)  Hör.  tat.  1,  9,  36.  sae  admodum  y.;  fsermones;  fclamor  SeifaUS* 

idosus , adj.  [vadum]  Boiler  Untiefen,  feiigt  geftgrei. 

nare,  fretnrn,  amnis.  — vadum,  i,  »,  t)  feiigte  väh  (ob.  vnhä),  interj.,  SluSruf  ber  Serwunbernng, 
stelle  im  ©affet,  Untiefe  im  TOeere  ob.  in  beS  Unwillens,  bet  greube,  aig!  ga!  eil  Com. 
inem  fftuffe,  gurt  flnminis;  vadum  in  flu-  Vältllls  f.  Vacalus. 

nine  efficere;  exercitum  vado  traducere,  Rho-  valile,  adv.  m.  *comp.  [jvnc.  auS  valide]  Jtarf, 
lanus  nonnullis  locis  vado  transitur  fann  buug=  fegt  (auf  ungewögnuige  ©eife)  y.  alcui  arriderc; 
egritten,  buugwatct  werben;  bilbl.  in  vado  salu-  alqm  nimis  v.  laudare;  alqm  v.  diligere;  (Hör.) 
is  (in  Siigergeit,  auger  ®efagt)  res  videtur,  in  novit  me  valdius  ipso,  fabula  valdius  oblectat 
i . est  Plaut.-,  res  est  in  vado  Ter.-,  2)  fibertr.  popnlum;  v.  magnns,  y.  bene,  y.  multum. 

»)  *®ewöffer  überg.,  fflug,  TOeer.  b)  *ber  välödieo  f.  valeo  1)  o).  — vülen’  f.  valeo  1). 
Hrunb,  5B o b e tt  beS  ©aff erS  ima;  autg  ‘eines  vSlens,  tis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  [ partic . B.  va- 
BrunnenS.  leo]  1)  triftig,  ftarf,  robusti  et  v.  sateUites; 

interj.  webe!  aigl  m.  dal.  v.  tergo  meo,  vatontissimi  homines;  bestia  valentissima; 
r.  llli  qui  etc.  Plaut.-,  v.  mihi!  v.  misero  mihi!  *membris  et  mole;  ‘trunci;  ’tunicae  jtarfc, 
Ter.-,  v.  victis  Liv.  5,  48,  9;  nt.  acc.  v.  tel  o bitte;  prägn.  törperlicg  gefunb,  Wogl  auf,  to 
ibet  bi(g!  Plaut.-,  abfol.  Plaut.,  Vtrg.,  Uor.  v.  fore;  sensus  sani  et  valentes.  2)  tp.  lrif  = 

teneo,  vaeno,  yaennm  f.  veneo,  Veno,  tig,  ftart,  mäegtig,  Wirlfam,  tarn  valenti 
enum.  resistere;  quo  valentior  postea  congrederetur; 

iför.  adj  m.  sup.  Berfigmigt,  Bctfiglagcn,  viribus  cnm  valentiore  pugnare;  dialecticus; 
»fiffifl  i“  dispotatione;  somnionim  vafemmus  fraus  valentior  quam  conBillum  meum;  -fvehe- 
nterpres;  »Sisyphus;  inbef.  B.  WecgtSgclegrten  u.  mentior  et  plenior  et  valentior  Cicero;  oppidum 
RetgtSgelegrfamteit  *Alfonns;  *ius  fpigfinbig.  Sas.  magnum  atque  v.  Soll. ; ‘causa.  $ao  ySlentbr, 
<afr6,  adv.  Berfigmigt,  pfiffig.  adv.  ftart,  triftig,  comp,  «valentius  spirare. 

äga,  ae,  f.  Stabt  in  fßumibien.  ®ab.  subst.  VSlentinl  f.  Vibo. 

Tägenses,  ium,  m.  vilentälus,  adj.  dem.  b.  valens  Plaut. 

igö,  adv.  [vagus]  (feit.)  umgerftgweifenb,  vüleo,  2.  t)  ftart,  triftig  fein,  bei  (triften 
oeit  umger,  v.  effusi  per  agros  Liv.  fein,  Äraft  gaben  puer  ille  ut  raagnus  est 

igina,  ae,  f.  1)  bie  Stgeibe  beS  SigwetteS.  et  multam  v.  Plaut.-,  velocitate  ad  cursum,  vi- 


876 


Valerius  — validus. 


ribnl  ad  luct&ndum;  fdextrae  ad  caedem;  *fnt. 
inf.i  prögn.  gcfunb  (ein  rectius  Plaut. . recte 
Hör.;  bene,  optime;  plus  quam  ego  volo  Plaut.  \ 
melius,  minus;  corpore  Plaut.-,  a corpore;  pe- 
dibus;  *cursu  pedum  (djncU  auf  ben  Süjjen  (ein; 
valen’  — valesne?  valuistin’?  Plaut.-,  ut  valet? 
Plaut.,  Hör.-,  ut  vales?  Ter.-,  im  tbfnu  ber 
Briefe  si  vales,  bene  est,  ego  ob.  ego  quidem 
valeo,  abbreB.  S.  V.  B.  E.  E.  ob.  E.  Q.  V.; 
gcijtig  Micipsam  porum  v.  Sali.-,  D.  Seblofem, 
*non  a stirpe  v.  eä  hantelt  ber  Stamm;  in«bef, 
nl  8bfd|ieb*foTmcl  vale,  valeas,  cura  ut  valeas; 
(Hör.)  vive,  vale,  vivo  valeque;  valere  alqm 
iubere,  falcui  dicere  (falfd)  valedico  als  ein 
SBort  gefdjrieben)  jmbm.  Sebewohl  fagen,  B. 
jmbm.  Hbfdjieb  nehmen;  ‘supremum  'vale’, 
•triste,  ‘saepe  'vale’  dicere.  b)  al*  iluäbrud 
bet  Hbmeifung,  Setfdimähung,  BöHigert  ©ntfagung 
valeas,  valeant,  valcant  ista,  wie  unfer  'abieu, 
fahre  bin.  fort  mit’;  valent  res  ludicra  Hör. 
■2)  tp.  Straft,  Kettung,  (Sültigfeit,  ffiadjt, 
Einflug,  SBert,  Bebeutung  haben,  gelten, 
Bermögen  *dira  Medeae  venena  minus  v.;  mul- 
tum,  plus,  plurimum  alqa  re,  opibus,  annis, 
potentift,  ingenio;  multum  equitatu  an  9i.  ftarl 
fein,  biel  9).  hoben,  satis  in  populari  dicendi 
genere;  tan  tum  eo  (consilio)  v.,  ut  etc.;  nec 
potestas  nec  suffragatio  horum  v.,  quin  etc.; 
minus,  tantum,  nihil;  quiequid  valebo,  v.  tibi; 
sine  veritate  nomen  amicitiae  v.  non  potest; 
alqd  genere  v.,  non  msgnitudine  hat  nur  qua  = 
UtatiDeu,  nid)t  quantitatioen  SBert;  *non 
levius  ebenfo  Biel  gelten;  ratio,  consilium  alcis 
gelangt  *ur  ©eltung,  bringt  burd);  ut  valcret 
(lex)  effecit;  verum  behauptet  fidj,  mad|t  fi<h 
geltcnb;  multum  apud  alqm  auctoritate  burdj 
Einflug  übet  fmb.  ©cwalt  hob*”,  bagegen  plus 
apud  me  antiquorum  auctoritas  ^ötjer  fleht  bei 
mir  ic.;  utrum  apud  eos  pudor  atqne  officium 
an  timor  v.  übertoiege  Caes.  ?flt*bef.  v.  ad  alqd 
imflanbe,  geeignet  fein,  ctm.  ju  bewirten 
saepius  ad  landein  atque  virtutem  natura  quam 
sine  Datura  doctrina;  hoc  praeceptum  v.  ad 
tollendem  amicitiam;  tu  non  solum  ad  negle- 
gendas  leges,  verum  etiam  ad  evertendas  v.; 
multum  v.  ad  alqd  oicl  beitragen  ju  ctm.,  et 
ad  subeundum  periculum  et  ad  vitandum  for- 
tuna  multum  v.  Caes.-,  *quo  valeat  nummus 
was  für  «neu  gwed  ba*  Selb  hübe  Hör.-,  *tm. 
inf.-,  alqd  in  alqo  etto.  pat  in  betreff  einer 
Säerfon  feine  Gleitung,  gilt  für,  Don  tc.  illud 
Oassianum  in  bis  personis;  v.  alqd  in  alqm  etto. 
für  ob.  gegen  jmb.;  audj  Wohin  abjielen  defi- 
nitio  in  omnes;  in  se,  in  ipsum;  hoc  eo  ut; 
responeum  quo  valeret;  (Liv.)  haec  quoque  vox 
v.  (mar  ein  Srunb)  cur  etc.  jfnibef.  a)  D.  Gtelb= 
Wert,  gelten,  wert  fein  pro  argenteis  decem 
aureus  unus  Liv.  b)  B.  SBottcn  bebeuten, 
peigen  hoc  verbum  quid  valeat;  verbum,  quod 
idem  v.  fpnontjm;  frugalitas,  quod  angustius 
apud  Graecos  v.  eine  engere  Bcbeutung  pat; 
fbecco  v.  gallinacei  rostrum  Suet. 

Valbrlus,  t)  Publius  V.  Poplicola,  thätig  bei 
Säertreibung  be®  legten  röm.  Sönig«,  Urheber  bet 
leges  Valeriae  Liv.  2,  2,  11.  8,  1 f.  2)  Lucius 
V.  Poplicola,  Stanful  44fi  d.  Ghr.  mit  M.  Hora- 
tius,  Urheber  ber  leges  Valeriae  Horatiae,  Liv. 
3,  f>5,  3 ff-  3)  L.  V.  Poplicola,  Äriegütribun.  4) 
M.  V,  mit  bem  Beinamen  Corvus,  auth  Corvinus, 


weil  et  al«  Stiegstribun  einen  Wattier  im  ffce 
fantpf  erlegt  hoben  foH,  wdhrenb  ein  Stabe  jt 
gleich  benfclben  angriff.  6)  Lucius  V.  FUcc-. 
fionful  mit  Eiitna,  Glegnet  be*  ©uKa  [Bgl  T 
vius  2)].  ß)  Lucius  V.  FL,  Sohn  Don  St  5 
ffärätor  wäprcnb  Eiceto«  Ronfulat  7)  Q.  V.  Cs 
tullus  f.  Catullus.  8)  Marcus  V.  Messala  Ce: 
vinus,  greunb  be*  SibuD.  9)  Q.  V.  Antias.  t* 
Sunalifl  um  140  B.  Epr.  10)  Q-  V.  Sorem 
burd)  grammatijdte  u.  antiquarifdjc  Stubien  k 
rühmt,  lt)  Gaius  V.  Flaccus,  dichter  jbi 
be*  Scipafian.  £>iero.  Valerias,  -riinns,  ad; 
-rUnl,  subst.  bic  Solbaien  Bon  Dir.  3. 

TÄlesco, 3.  ( inchoat.  o.  valeo]  ( Tae  ) hltl 

ctflarfen,  Irüftig  werben,  sunepmen 
lera;  veritas;  superetitiones. 

tvSlctüdTnftrlnm , ii,  n.  [valetndo]  S raute: 
hau*,  Sajarett. 

viletüdo,  tnis,  f.  [valeo]  ba*  tö rperltthe  S?' 
finben  überp.,  bah.  halb  Eefunbpeit,  bol: 
ftranfpeit,  Jfränflicpteit,  Unpäglidjln: 
leibenber  gufianb,  fieiben  bona,  optira. 
integra,  ffirma;  tanta  prosperitate  valetuJ:-.: 
uti;  adverea,  aegra,  infirma,  incommoda,  *dar. 
imbecillior  valetudiue;  meliorem  fieri  nk- 
tudine : infirmitas  valetudinis;  imbecillitat  r 
valetudinis  sustentare  et  tuori;  quam  tenm  2 
nulla  potius  v.  (fuit)!  tenuissima  v.  esse;  it 
servire,  eerviro,  indulgerc,  consulero  Tsdetadi: 
habere  rationem  valetudinis;  v.  amittere,  v»k 
tudini  parum  parcere;  propter  v.  (Crblinburt 
Ntp.  Timol.  4,  2;  qufi  v.  cum  premeretur  Har» 
6,  3;  exensatione  valetudinis  uti;  per  caasu 
valetudinis  remanere;  pl.  subsidia  valetudum 
(Tac.)  valetudinibus  fessos,  medicus  reger«  r 
principis  solitus;  B.  geiftigen  ©efinben  qm* 
mala  v.  animi;  fv.  ei  neqne  animi  neqne  ca- 
poris  constitit;  +v.  mentis  et  ipse  seoserat:  1 
bet  SHebe  bona  Cic.  Brut.  §.  54. 

ValgluH,  1)  SihWiegerBater  be«  9tullu*  jut  jte 
be«  Sulla;  ein  d.  ifjnt  fpäter  aboptierter  natiti; 
(per  Sopn  2)  Titus  V.  Eufus,  ein  Borjüghfr 
$i<hter  Hör.  [Berjerrt  Baviis  Jim 

valgus,  adj.  cifltl.  frummbeinig,  bah-  überh-  f cbirf 

välTde,  adv.  nt.  *fcomp.  u.  fsup.  [validnsl  jlarl 
heftig,  fepr  v.  tonuit,  v.  amare,  man?  nucliu: 
v.  Plaut.-,  validius  clamare  occoepit,  po?t*. 
sunt  molesti  validius  Phaedr.-,  fvalidius  p« 
care,  agere;  fvalidissime  diligere,  cupere,  TT*' 
lidissime  placet;  bef.  (Cbm.)  in  pari  betränke 
ben  Antworten,  ja  gewaltig,  ja  freilith: 
Will  id)  meinen.  — vSITdn»,  adj.  m.  <xmp  t 
sup.  fvaleol  1)  ftarl,  träftig,  wirlfam  oetf 
v.  lictores  Plaut  -,  Iovi  v.,  viripotenti  Plaut 
quantus  et  quam  v.  est  Plaut.-,  ‘taurus,  *jw» 
dus,  *robur  pectoris,  ‘ensis,  ‘carina,  *ictus, 
manu,  *v.  viribus;  ‘venenum,  ‘medicaroev 
ffunes,  adversus  hostem  validiorem  Liv.;  «t 
currere  cum  v.  manu  Just.-,  tot  tarn  v.  oppi'i* 
pedites  eqnitesque  validiores,  praesidis  »- 
urbB  Aetoliae  validissima;  + magna  corpore  '• 
tantum  ad  impettim  v.;  aevi  validior  älter  st 
fahren  Aur.  Kict. ; prägn.  tcrperlich  ob.  gcifc; 
gefunb,  wopl  to  advemsse,  atque  adeo  salnic 
atque  v.  2'er.;  si  te  validum  videro;  ex  morb 
*v.  male  (fröntlidj)  fibus;  *puer  jung  u.  fnk 
rüftig;  hominem  ob  morbos  animo  pariun  «• 
lido  Sali.;  qui  me  cogunt  ut  v.  (bei  gefaxte 
Berjlanbe)  insaniam  Plaut.  2 übertr.  Iräftij, 


vallaris  — variatio. 


877 


ftarf,  mächtig,  cinflufeteidj,  wirf f am,  über« 
egen  res  Rornana  udeo  v.  erat,  ut  Liv. ; fma- 
aus,  +urb»,  fpraesidium,  fgcns,  f rumor,  ’spes, 
l’nrquiniu#  multo  ot  aetuto  et  viribus  validior 
Liv. ; -(-corpore,  opibas,  ingenio  validus;  urbs 
jortu  ac  moenibus;  fvir  gratis  et  facundiü; 
forandi,  fcolonia  virium  et  opum;  fvalidiore 
ipud  libidines  prineipi»  Parida  (abl.  abs.)  quam 
it  otc.  Tac.;  t*pernendis  honoribus  Tac. 
illäris,  e,  adj.  [vallum]  junt  ©alle  gehörig, 
8a It«,  nur  corona  v.  für  ben,  Welcher  juerfl  ben 
einblichen  ©all  erfliegen  hatte, 
allis  (atdjaifl.  volles)  is,  f.  XEal,  XEatWanb; 
>x  utraqae  parte  eiue  v.  Goes.;  *£>öt)lung. 
Uio,  1.  [ vallum J 1)  +mit  einem  ©alle  u. 
ßallifabcn  umgeben,  oetpallifabieren 
;aetra ; noctem  unter  ©atljcEub  Einbringen;  val- 
ando  tnuniendoque.  2)  tp.  jdjübenb  mit  etw. 
nngeben,  Betwahren,  ftchern  Pontus  natura 
st  regione  vallatus;  disserendi  ratione  omnia 
(uaai  saepimento  alqo;  Catilina  vallatus  indi- 
sibus  atque  sicariis;  ius  legatorum  iure  divino 
• allatum. 

illum,  i,  n.  bie  ©efamtheit  bet  auf  einem  ©alle 
•tngejdjlagencn  fßallifaben,  bab-  bet  mit  fßatli« 
oben  befehle  ©all  v.  ducere,  caedere,  sein- 
lere,  v.  vellere,  castra  vallo  munire;  oppidam 
7.  et  fossü  circumdare;  übertr.  palpebrae  muni- 
;ae  sunt  tamquam  vallo  pilorum;  contra  avium 
ninorum  morsus  munitur  (eemen)  vallo  arista- 
•um;  Alpium;  ft.  vallus  1)  Liv.  8,  88,  7.  — 
ralliis,  i,  m.  1)  bet  ESfaEl  sttm  Stillen  be« 
Beinftode«  Vcrg.;  bef.  ber  jur  SJefeftigung  u. 
ßerjchanjung  btenenbe  'ßialit , bie  $allifabe 
erre,  ferro  secum  vallum;  Romanus  fert  v.  et 
irma  miles  Hör.  2)  collect.  $f af)lmetf , 'flat« 
ifaben  über!). , ber  mit  ißaflifaben  befehle 
Ball  v.  caecum  fossasque  cavere , contra 
roste*,  duplex. 

alvae,.  ärum,  f.  XEürflügel,  Xoppelthür; 
iud>  Öffnungen  in  ber  Slauer,  bie  butd) 
Jnloufieen  gejchloffen  werben  fonnten  undique  v. 
iut  fenestras  non  minores  valvis  habet  (tricli- 
nium)  Flin.  cp. 

andälil  (-dllii),  örum,  m.  germanijdje  Söller« 
idjaft,  bie  Sanbalen  Tac.  Germ.  2. 
iiiesco,  = — 8.  [vanns]  Berfchwinben,  Ber« 
jeEen  ffnubes)  in  latitudinem;  *gravidae  nu- 
ses;  feunota  in  cinerem;  bilbi.  ‘luctus;  firn 
alebis;  finanis  credulitas  tempore  ipso. 
iiiigYöues,  num,  m.  germanijd)e  9J ölterf ctjaft  am 
REein,  in  bet  'JtaEe  be«  E^utigen  fflormö  u.  Speiet, 
midien»,  adj.  [vanus-dico]  Sitle«  rebenb, 
lügenEaft  Plaut., 

inilöqucutla,  ae,  f.  | vanus-loquor]  fflrofjjpte» 
Eerei,  $raE(erei  Plaut.,  Liv.,  Tac. 
iniioquYdörus,  i,  m.  [vanus,  loquor  u.  düpos] 
Binbbeutclcienbringer,  ftEerjE-  gebilbeter 
Käme  eine«  fiügner«  Plaut. 
änHöqnus,  adj.  [vanus-loquor]  a)  lügenEaft 
Flaut,  b)  praEIerifcE  Liv. 
knYtas,  ütis,  f.  [vanus]  bie  fleete  im  ©gf.  jur 
Birtlicbfeit,  ber  leere  Sdjein,  ©eEaltlofig« 
leit,  Unwahrheit  opinionum;  veritas  vanitati 
iedat;  SergeblicEIeit  itineris  Liv.  40,  22,  &; 
jef.  leere«  ©efchroüb,  eitle«  ©crebe,  iiü 
jenhaftigleit,  'ßraElctei,  ©inbbeutetei 
nationis;  cum  ud  v.  accessit  auctoritas;  nihil 
.urpius  est  vanitate;  sine  v.  uEne  marftfehreie 


rifdje  Anpreifung;  f mentientium ; non  pudet 
vanitati»?  ffiortbrüihigteit  Ter.-,  huic  homini 
non  minor  v.  inerat  quam  audacia;  proaperi- 
tate  re  rum  in  vanitatem  uti  Tac.-,  veniom  quam 
ab  imperatore  accepit,  vanitate  exitus  (be« 
lobe«)  corrupit  Tac.  an».  15,  71.  — vinitüdo, 
Inis,  f.  [vanus]  ba«  lügnerifd)e  ©erebe  Plaut. 
vannus,  i,  f.  bie  ©etreibe«,  gutterjehroingt 
•mystica  lacchi. 

vanus,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  bünn, 

lörpetlo«,  vanior  iam  erat  hostiuu  acies  ge« 
lid)tetcr  Liv.;  ne  v.  urbis  magnitudo  esset  bie 
Stabt  für  iE«  ©tö&e  ju  wenig  beoölfert  Liv. ; 
•aristao  taub;  "imago  ScEatten  eine«  loten; 
subst.  n.  rnanus  barbari  in  vanum  (in  bie  leere 
iluft)  lapsa  Curt.  2)  tp.  a ) leer  (an  SnEalt  ob. 
©rfolg),  niiEtig,  eitel,  grunb«,  erfolglos 
res,  sermo,  oratio;  cum  — v.  accresceret  iidea 
(Sertrauen);  fides  üuxa  et  v.;  v.  tela  mittere; 
literae  vaniores;  v.  sine  viribus  iram  esse  Liv.; 
*spes;  ’species  ©aEngebilbe;  subst.  haustum  ex 
vano;  nec  spem  nec  metum  ex  vano  habet  er 
braucht  webet  >c.  au«  ber  Suft  ju  gteifen;  ex 
vano  criminatio  erat;  ad  v.  et  irritum  redacta 
victoria;  vana  afferre,  v.  quaedam  et  inania 
pollicebar;  *veri  vana  feror  micE  tfiufcEt  eitler 
©aEn;  *vana  (id)  XEörin)  rogavi;  fne  v.  (Der 
geblicE)  iisdem  castri»  assideret  2)  bef.  o.  $erf. 
lügenEaft,  täufcEenb,  abenteuerliCE,  eitel, 
eingebilbet,  praEIerifcE  v.  et  pertidiosus; 
*v,  mendaxque;  haruspex;  v.  et  mutabilia  bar- 
barorum ingenia;  vanissima  gens  Liv.;  v. 
auctor  est  Berbient  leinen  ©tauben;  vanissimi 
cuiusque  (jebe«  Abenteurer«)  ludibrium  Gurt., 
*nmbrae,  *somnia;  adversus  liaec  Tcmpani 
oratio  incompta  fuisse  dicitur,  — non  suis  vana 
laudibus  hierauf  foü  X.  in  einer  fd)tnudIofen 
Äebe  — oEnc  mit  eignem  $erbienft  ju  prunten  — 
geantwortet  Eoben  Liv.  4,  41,  4. 
vaplde,  adv.  [vaporj  tahrnig,  so  habere  ben 
Kahcnjammer  E°ben  Aug.  b.  Suet.  Aug.  87. 
— väpor,  öris,  m.  1)  Xampf,  Xunjl  aquärum; 
*9iaucE  ater;  non  stultus  v.  ©eiEraucEbampf. 
2)  warme  AuSbünfiung,  i ^ e , ©lutEaucE 
semen  tepefactum  vapore;  ‘siderum ; fsolia; 
•Phoebus  lindit  vaporibns  arva;  ’tactae  vapo- 
ribus  herbae;  flamme,  2oEe  v.  est 

carinas;  restinctus.  XaB.  A)  viporarlum,  ii,  ». 
XampftöEre,  burcE  welche  bie  ©ärme  in  bie 
ScEwipftube  geleitet  warb  Otc.  Qu.  fr.  8,  1,  2.  B) 
vipöro,  l)  mit  Xunft,  mit  Xampf  erfül« 
len,  räucEern  Hemplum  ture;  *in  Xunft 
Eüllen,  umbunften  (B.  ber  Abetibfonne). 
rappn,  ae,  f.  *tlabmiger,  Berborbener  ©ein, 
Strdper;  tp.  ein  XaugenicEt*  Gt,  Hör. 
v&püUrls,  e,  adj.  [vapulo]  ju  Schlügen  ob. 
Brügeln  beftimmt,  f^erih-  tribunus  Plaut. 
vipdlo,  1.  l)  Brügel  betommen,  gefchlagen 
werben  vapula,  vapulet,  iubeo  te  vapulare 
al«  AuSbrud  be«  3°nt*  u.  bet  Xrobung  Com.; 
ab  alqo.  2)  tp.  septima  legio  v.  Cael.  in  Oie. 
ep.  8,  1,  4;  »ermonibus  omnium  geftriegelt,  ge« 
jüchtigt  werben  die.  Att.  2,  14,  1. 

Yardaei  f.  Burdaei. 

Varia,  ae,  f.  Stübtchen  im  Sabinifdjen  in  ber 
SRäE«  be«  ©ute«  be«  ^>ora{,  j.  Vicovaro. 
Värlänug  f.  2.  Varus  6). 

väriätio,  önis,  f.  [vario]  Söerid)iebenEeit  »ine 
v.  ulla  einftimmig  Liv.  24,  9,  8. 


878 


varie  — vastator. 


vürlf , adv.  [varius]  »erfcfiiebenartig,  tnan  = 
nigfatttg,  abtoeehfelnb  numerus  v.  diffusus, 
v.  (mit  »echfetnbem  ®Ifid)  bcllatum. 
varietas,  ätis,  f.  [varius]  1)  ba«  Bunte,  bic 
Siannigfattigleit  bet  garben.  2)  9Kan  = 
nigfattigleit,  Berfdjiebenhcit,  Hbmechfe; 
lung  gentium,  pomonim,  vocum,  caeli;  tem- 
pcstatea  ac  temporum  (bet  3abre«$eiten)  y.  (pl); 
ttemporum  (bet  Qeitumfiänbc);  annonoe  (pl.) 
Schroantungen ; varietatibus  (butd)  mannigfaltig 
aen,  bunten  Stoff)  diatinguendo  opere;  bellum 
Mithridaticum  in  multa  y.  (im  bunten  SBed)feI. 
fpiel)  terra  marique  Yersatum;  urbs  crebrl  for- 
tunae  y.  (butd)  tc.  bunte  ffletbfelfäOe)  insignis 
Cutt.;  sunt  in  tantü  v.  ac  dissensione  fte  haben 
jo  »erfchiebcne  u.  eutgcgcngefcbte  Meinungen ; vo- 
luntatis,  sententiarura , rerum,  +vir  vurietate 
promptisaimua.  3)  Unbeft önbigf eit,  äBanleL 
mut.  Ifee  Tac. 

Värini,  örum,  m.  german.  SJöIfetf c^aft  an  btt  ßfb 
Yarlo,  1.  [variuBj  1)  trans.  ‘bunt  machen, 
fprenteln,  tigern,  nfiancieten  *sol  maculis 
ortum;  ‘corporu  caeruleis  guttia;  * tempora 
cani;  ‘putrida  pectoru  palmis  btaun  u.  blau 
f (bla gen;  Yariari  virgia  et  loria  Plaut.  2)  ab  = 
mecbfelnb  machen,  in  cito.  äRannigfaltig* 
teil,  flbmecbfelung  bringen,  mit  etto.  mecb- 
fein,  et»,  nüancieren  y.  et  mutare  voeem; 
*caelum  sidera;  ‘est  formaa  vuriatus  in  omnea; 
(Tac.)  y.  gyros  — varios  gyros  agere,  gyro 
modo  in  dextrum  modo  in  laevum  equoe  agere; 
y.  voluptatem  et  dislinguere;  variari,  non  au- 
geri  voluptatem  b.  i.  fei  bet  öenufj  qualitativ, 
nicht  quantiiati»  »erfchieben;  secundae  adversae- 
que  res  non  fortunam  magis  quam  animos 
hominum;  haec  in  sinistro  cornu  Komanonim 
fortuna  v.  bieft  »ecbfelnben  Erfolge  batte  tc.  ge- 
geben; oratiouem  quasi  quibuscfam  verborum 
msignibus;  ‘vices  bie  SBachen  mecbjeln;  0.  me<b- 
felnbet  lonart,  a quibus  variatur  (alqd);  histrio- 
uum  multa  circa  voces  easdem  v.  gestus  poteet 
biefelben  SBotte  mit  Vielfach  oerfebiebenen  ®ebdr. 
ben  begleiten  Qtutd. ; timor  atque  ira  y.  sen 
tentias;  variaus  bominum  sentcntiis  geteilt. 
3)  intrans.  a)  bunt  fein,  oetfcbiebenc  garben 
haben  ‘prima  mihi  uva.  6)  »erfchieben,  man: 
nigfaltig  fein,  »echfeln  tc.,  octfcbiebener, 
geteilter  Meinung  fein  si  (lex)  nec  causis 
nec  personis  variet  webet  in  SRücf  ftc^t  anf  tc.  »er* 
fcbieben  aufgelegt  »erbe;  haec  de  tanto  viro, 
quomquam  ct  opinionibus  et  monumentis  litc- 
rarum  variarent  (»etfcbieben  angegeben  wetben), 
proponenda  erant;  fama;  fnisi  de  famiüae  con- 
dicione  variatum  esset;  ‘rnanus  Oenidae  hat 
»ecbfelnben  (Erfolg ; Variante  hominum  partim 
dolore  partim  gaudio,  diu  Variante  fortuna 
Ju»t.;  fremitus  variantis  multitudinis , partim 
oasentientis  partim  indignantium  IAv.;  in  eo 
nonnunquam  variari  inter  eos  et  dubitari;  nec 
variatum  comitiis  est  (bie  Stimmen  gcrfplitter; 
ten  fid)  nicht)  quin  etc.;  ibi  (in  ben  fiomitien) 
cum  sententiis  vnrinrctur. 

1.  varius,  adj.  1)  ‘bunt,  mamtigfarbig, 
fcbedig,  (chilletnb  colores,  uvae,  flos,  auctum- 
nus  purpureo  colore,  columnae,  plumae,  caelum 
».  Sternen  bunt,  lynces,  serpens,  colubrae  ge= 
jprenfelt,  lapides  buntfarbige«  ©eftein.  2)  »er* 
fcbieben,  mannigfaltig  (tn  fid)  felbft,  an  einem 
u.  bemfelben  ©cgriiftaube;  bal).  auch  abroechfelnb 


v.  et  diversa  studia;  multiplices  variique  kt 
mones;  v.  ius  et  dispar  condicio;  quäle?  f ; 
(dü),  varium  est  giebt  es  mannigfaltige  Ster 
nungelt  Cie.  n.  d.  2,  5.  12;  fortunae  eventc- 
feertamen  v.  (unentfehiebeni  extrahere;  bellon 
victoria  nec  dubia  (unentfebieben)  nec  v.  efehtse 
lenb)  fuit;  oratio,  mores,  fortuna.  voluptas,  -h 
sententias  dicere,  fcogitationes,  ‘frondes  alt- 
lei; *v.  et  mutabile  semper  femina  Vcrg. ; 
sensus  geteilt;  in  befferm  Sinne  mann'igfact 
begabt,  gebilbet,  oielfeitig  v.  et  multip- 
et  copiosus  fuit;  flaudabam  eius  ingemjxr 
quam  v.,  quam  fiexibile,  quam  multiplex  esse:, 
in  üblerem  Sinne  bie  garbc  roechielnb.  cbe 
rafterlo«,  »anlelmfitig,  launenhaft  sa 
mue,  animo  varius,  homo  v.  in  omni  gener- 
vitae. 

2.  Värlus,  1)  Q.  V.  Hvbrida,  alb  Bollitn!* 
91  o.  Sbr.  Urbeber  ber  lex  Varia  de  maiesUtr 
2)  Lucius  V.  Rufus,  epifchrr  u.  tragifchex  Süchte: 
tfreunb  bc«  fjoraa  u.  Sergil. 

vftrlx,  feis,  m.  u.  f.  fitampfaber. 

Yarro  f.  Terentius.  lat)  Yurronianus,  ad 

1.  ‘viril* , adj.  1)  aubeinanbergebogen  cm 
nua,  mauus;  bab-  mit  aubmärt«  gebogene: 
Scbcnleln,  trummbeinig  Plaut.;  alb  miltcu 
Sejeichnuiifl,  etwa  '©rätfcbelcben’,  'SJäehfelibn 
llor.  nat.  1,3,46.  2)  abweidjenb,  entgegei 
gefept,  m.  dal.  wie  diversus  Hör.  tat.  2,  8,  1« 

2.  Virus,  i,  m.  I)  röm.  Beiname  1)  Q.  Attias  V, 
ein  ®efcbl«b“&er  ber  Seitetri  in  Eäfarb  $en 
2)  P.  Attius  V.  f.  Ättius.  3)  P.  Alfen us  V i 
Alfenus.  4)  S.  Quinctilius  V.,  ein  Cuäftor  ».  tc. 
Bartei  beb  Bompejnb.  6)  P.  Quin  etil  ins  Vars? 
ber  gelbberr  bc«  Sluguftu«,  welcher  im  3 - 9 n,  6fc 
im  ftampfe  gegen  bie  Cberuster  fiel  Tac.,  Skr: 
Sa».  Väriinits,  adj  , Suet.  II)  Stüftenflul  n 
Gallia  Narbon.,  j.  Bat. 

1.  fis,  Yiidis,  m.  ber  Bürge,  ber  burd)  SautiK 
Sicherheit  gab  für  bai  pünttlicbe  ©rfchetnen  imf 
»or  Stricht  (bef.  in  Krimiualjacbcn ; »gl.  prvr- 
vadem  accipere;  vades  poscere , deserer*;  n I 
dem  dare;  (Hör.  sat.  1,  1,  11)  datis  v.  qui  rni 
extractus  in  urbeiu  est  b.  i.  naebbent  er  ear  de 
tiebl  geforbert;  im  nidjttömifcbcn  Brojeg  aUBirf 
mit  bem  eignen  Seibe  v.  se  ad  mortem  tyrau; 
dare  pro  amico;  v.  f actus  est  alter  (Damci 
eius  sistendi;  übertr.  vestram  virtutem  rerix 
quas  gesturus  sum,  y.  pr&edemque  (öottftr  Bür: 
fchaft)  habeo  Curl. 

2.  v&s,  väsis,  ».,  (»orfl.  u.  feit.)  Yasnm,  i.  «.  1 
©efchirr,  @cfä'j,  ®erät,  im  pl.  auch  $axt 
gerate,  Süöbtl  vinarium,  v.  aut  Testunentcm 
alcis,  vosa  comitesque;  aurca,  fictilia.  2)  iri 
bef.  pl.  in  ber  ßtiegSfprache:  (Sepäd,  krieg* 
gerät,  Bagage,  bah.  conclamare  r.  f.  cur 
ilamo  1),  colhgcre  v.  f.  2.  colligo  1);  bojts 
finnig  caatra  commoverat  et  v.  collegerat  (k 
FetT.  4 §.  40. 

väsärinin , ii,  n.  [2.  vas]  ba4  Selb,  »eiche«  Se 
gut  Brooing  abgehenbe  Statthalter  für  ftd)  u.  fees 
©cfolge  ».  Staate  angemiefen  erhielt  ju  frön 
Steife  u.  häuslichen  (Einrichtung,  SXöbcIgelb. 

vascüUriua,  ii,  m.  [Yasculum]  Berfertign  flfcxu 
©cfäfit  au«  cblcra  WctaQ,  äRetall«,  Sefäbsi 
beitet  Oe.  — vaseülum,  i,  n.  [dm.  o.  2.  t*f 
Heine*  ©efäg,  ©ejdiirr  Plaut. 

vastätio,  üms,  f.  [vaslo]  Ber»üßung,  Bei 
heerung.  — ragtütor,  öris,  ».  [mstoj  Bet< 


vaste  — Vectis. 


879 


oüfter,  Sethe crer  ’Arcadiae  aper;  »ferarum 

0.  Sflfltr). 

iste,  ade.  m comp,  [vaatusj  1)  weithin,  ge  = 
sättig  *vastiua  inaurgena  impetus  uudae.  2) 
p.  ungebitbet,  plump  loqui;  ne  vaatius  di- 
mcantur  verba.  — *vasfificns,  adj.  [vaatua- 
acio]  oerwüftenb,  in  Seifen  b.  Cic.  Tusc.  2 
22.  — vastttaa,  ätiB,  f.  [vastus]  1)  Beere, 
' b e , Seröbung  (als  etwas  ipäfjlicheä,  ft  ft  burd) 
flucht,  Ausrottung  ob.  Serftörung  Sntftanbene*) 
,uae  solitudo  in  agria  esset,  quae  v.  iudicio- 
um  et  fori;  Italiae.  2)  Scrwüjiung,  Ser: 
iccrung  fugam  ac  v.  late  facere;  tantam  v.  in 
.gro  Snbino  reddidere,  ut;  ad  exitium  et  v. 
ocare. 

ist«,  1.  [vastus]  1)  leer,  öbe  machen,  bei* 
'ben,  entblößen  agroa;  ffinea  eius  civibua, 
edificiiB,  pecore;  *agros  cultoribus;  de  vaatato 
,c  relicto  foro;  terram  atirpium  aaperitate  va- 
tari  oerwilbern.  2)  nerwüften,  uerheeren, 
erftölen  (ouS  Söul  ob.  Solitif)  Italiam  v.  et 
liripere;  orbem  terrae  caede  atque  incendiia; 
»rnuia  ferro  ignique  Liv.;  tp.  jerrütten,  Ber  = 
oirren  mentem. 

ist  ms,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  öbe,  toüft,  leer 
iger  v.  et  desertua;  Roniae  com  v.  oumia  in- 
ueta  solitudo  feciaaet  Liv. ; urbs  v.  (entblöfjt) 
i defenaoribua;  diea  — modo  per  sileutium  v., 
uodo  ploratibus  inquiea  Tac.;  oerheert,  Ber  = 
oüftet  aolum;  *haec  ego  v.  dabo.  2)  unge  = 
>cuer,  unförmlich  grofs,  weit,  unermefjs 
ul;,  gewaltig,  foloffal,  entfeplicp  Oceanua, 
nare,  fmare  v.  et  adversum  permanebat, 
>elua  immania  et  v.,  -failvae,  *murmur,  *pon- 
lus;  -f-crebria  vaatiaque  tremoribua  tecta  nuta- 
>ant;  -f-vaatiasimum  incendium,  animua  tmer- 
nefjliche  Begierbe;  tp.  plump,  roh,  unge= 
djlatpt  v.  homo  atque  foedua;  v.  atque 
egreatea;  literu  vaatior  Wörter, 
isum  f.  2.  vaa. 

ites,  ia,  comm.  1)  ffieiSfagct,  Stoppet,  rin, 
Scber,  rin,  *vate  me  nad)  meinem  Sehermort, 
'te  v.  nach  beinern  Spruch  (D.  XitefiaS),  ’anuosa 
'olumina  v atu  in,  *aacrata.  2)  ber  0.  einer  ©Ott  = 
jeit  begeifterte  Sänger,  Sichter  feierlicher  u. 
metifeber  AuSbrud ; ogl.  poeta)  versibua,  quoa 
>lim  Fauni  vateaque  canebant  Knn.  b.  Cic.  or. 

1.  171;  egregium  poBtam  vel,  ai  hoc  honorifi- 
:entiua  est,  praeclarisaimum  v.  Tac. 

atia  [.  Serviliua  I)  1). 

atii- An  us,  adj.  mona,  bl.  V.  (Tac.)  einer  ber 
ieben  iyügel  ÜiomS;  montes  ber  t>aticanif<he  fjügcl 
n.  feiner  Umgebung;  vailis  jtoifchen  bem  Satica: 
mS  u.  Suniculum;  ager,  cainpua  in  ber  Umgc: 
;enb  bcS  SaticanuS. 

UictnAtlo,  önia,  f.  [vaticinor]  ©eiSfagung, 
Prophezeiung.  — vAtlcTnätor,  öriB,  m.  [va- 
icinorj  SBeiSfoger  Ov.  — vaticinor,  dep.  1. 
vattu]  wei*fagen,  prophezeien  ulqd;  m. 
icc.  c.  «'*»/.;  abfol.;  bef-  al*  Sehet  mit  ®e= 
leifterung  ermahnen,  warnen,  lehren,  pte= 
)igen,  vetera  v.  ba  fagt  ihr  nicht*  91eue«  Plaut.; 
'bäte  duce  praedico  vaticinorque  dao ; in  Übelm 
Sinne  Schwärmen  v.  et  inannire;  aed  ego  for- 
aase  v.  — vät iciiius,  adj.  [vateaj  prophetifd), 
uciSfagenb  libri  Liv.;  ‘furores. 
itllluiu  f.  batillum. 

»tin ins,  P.j  üegat  u.  Anhänger  bc*  3ul.  gäjar, 
>on  giccro  in  einer  noch  oorhanbenen  Siebe  an 


gegriffen.  Tao.  Yatiniüuus,  adj.  fprichw.  eri- 
miua,  odium  Ct.\  jsubst.  pl.  m.  bie  Truppen 
bcS  Batiniu*. 

1.  t8  [ba*  abgcfchwächte  vel],  biSjuntt.  conjct., 
fteljt  enflitifch  hinter  bem  ©orte,  rnoju  e*  gehört, 
bei  Tichtern  bisw.  an  ein  ©ort  angehängt,  wor- 
auf e*  (ich  nicht  bezieht,  u.  brüeft  nnr  einen  ge- 
ringen ©ort=  ob.  Sachunterfchieb  au*,  ober, 
ober  auch  >n  hilaritatem  naumve  auditores 
convertere;  duabus  tribuave  horia;  quae  cura 
patrum  quaeve  Quiritiura  Hör.;  *jur  jortfepung 
bet  Siegation ; *in  Sragefäpen  m.  negatioem  Sinne ; 
in  negatioen  u.  Sragefäpen  einen  allgemeineren 
Begriff  anlnüpfenb,  ober  überhaupt  neque  co- 
mitiorum  curam  publicave  atudia  Liv.  7,  19,  6; 
•hoppelt  ft.  vel  — vel  entweber  — ober  plusve 
minusve;  quod  fuimnave  aumuave;  auch  *v°  — 
aut,  *aut  — ve,  *ve  — vel,  *ne  — ve,  *si  — ve. 

2.  vö,  untrennbare  Bartifel,  bezeichnet  (Wie  ba* 
beutjehe  un  ob.  m i &)  ein  fehlerhafte*  gutiel  ob. 
3uwenig  be*  im  ©implep  enthaltenen  Begriffes, 
j.  B.  vecordia,  vocora,  vegraudis,  veaauua. 

Veclllua  mona,  Berg  in  ßatium  Liv. 

vecordia,  ae,  f.  [vecors]  Unfinnigfeit,  ©af)n: 
wip,  bie  an  ©aljitfinn  gtenjenbe  ©ut  iu  vultu; 
formidine  quaai  v.  exagitari.  — vecors , dia, 
adj.  [ve-corj  unfinnig,  mahnmipig,  »er= 
rücft,  auch  tüdifch  v.  et  amena,  homo,  meua, 
vox  atolida  ac  prope  v.,  flibelli  v.  adeo,  ut 
etc.,  audacia 

Vecta,  ae,  f.  = 2.  Vectis  Eutr. 

fveetätio,  önia,  f.  [vecto]  ba*  Beiten,  3al)  = 
ren  aasidua  equi  post  cibum. 

vectigal,  älia,  n.  Jjeho]  Sintünfte  a ) be* 
Staate*,  Abgabe,  Steuer  Stipendium,  tribii - 
tum,  portoria  rellquaqae  V. ; v.  pendere,  pen- 
aitare;  v.  imponere  agro,  poaaesaoribua  ogro- 
rum;  v.  exercere,  exigero,  locare;  quia  ea  lege 
haud  panum  v.  (Sinnahme  au*  inbirefter  Äb= 

fabe)  mopi  aerario  ad  di  tum  esset  Li  r.  7,  16,  7. 
liero.  «)  o.  anberen  Abgaben,  v.  praetorium 
bie  herkömmliche  Abgabe,  ba*  (Ehren gefepenf  au 
ben  Statthalter;  aecnlicium  Abgabe,  welche  bie 
Äbilen  zu  ®ont  burch  bie  Statthalter  in  ben 
Broninjen  eintrieben  al*  Beitrag  jum  Aufwaube 
für  bie  o.  ihnen  in  9iom  ju  haltenben  Spiele,  ß) 
B.  ben  ben  Siömern  zinsbaren  Sänbern,  St  euer  = 
bereich  regnum  Änobarzanis,  quod  huitimum 
eat  veatria  in  veatria  v.,  hoc  eat,  in  Aaiae 
luce  veraari;  v.  noatra  atque  provinciae.  b)  B. 
Brioaten,  bie  Sinfünfte,  Beuten  urbana, 
ruatiea;  ex  meo  tenui  v.;  magna,  parva  Hör.; 
fprichw.  parsimonia  eat  magnum  v. 
vectlgällg,  e,  adj.  Jveho]  1)  als  Abgabe  an 
ben  Staat  ob.  Brtbatperfonen  gezahlt  pe- 
cunia;  tributum  Just.;  equi  bei  ben  öffentlichen 
Spielen  auftretenbe  Bennpferbe,  infofern  bie  Sieb 
lung  berfelben  bezahlt  warb  Oie.  Phil.  2 §.  62. 
2)  fteuerpflicptig,  Abgaben  erlegenb  Bue- 
bos  sibi  v.  facere;  omnea  fere  v.  habere;  bel- 
lum grave  ac  periculoaum  vestris  v.  ac  aoeiia 
infertur;  civitae;  agri. 

vectiönes,  f.  pl.  [vehol  ba*  fahren,  Beiten 
quadrupedum  Cic.  n.  d.  2 §.  161. 

1.  vectis,  ia,  m.  [veho]  1)  §ebet,  fiebeboum, 
Brecbeifen.  2)  Thürriegel  (großer  Balten 
Zum  Berrammeln  ber  Thür). 

2.  Vectis,  is,  f.  3nfel  an  bet  Sübfeite  B.  Brita«: 
nien,  j.  ©ight  Suct. 


880 


vecto  — Velabrum. 


vecto,  1.  [frequent,  o.  veho]  tragen,  fiipren, 
bringen,  fructue  ex  agria  allenthalben  abfahren; 
*corpora  carinä  fahren;  vectari  (fahren)  carpen- 
tis  per  urbem;  ante  aigna  reiten  Liv. ; »fequia; 
*eqno  circum  rnra;  »vectabor  umeriii  ego  in- 
imicia  eques  'iih  werbe  reiten  auf  feinblicpen  (b.  i. 
beinen)  Schultern’  ■=•  ich  werbe  bicp  unter  mein 
3o<h  beugen  Hör.  epod.  17,  74. 

Y'ectünes  f.  Vettonc». 

vector,  orie,  in.  [veho]  1)  *act.  träger  Sileni 
aaellua;  *muli  duo  v.  2)  pass,  ber  getragen 
witb,  Baffagier  auf  einem  Schiffe,  »Seefah- 
rer, »Dieiter.  35a».  vectörins,  adj.  jum 
Iransport  bientich,  Iran«port*  navigia 
Caes.;  navicula  Suet. 

vectüra,  ae,  f.  fvebo]  1)  ba«  gapren  ju  Schiffe 
ob.  SBagen  Itanäport,  Fracht  frumenti;  pro 
v.  aolvere;  sine  periculo  vecturae;  pl.  tranä* 
porte,  Zufuhren.  2)  guprlohn,  gtacptgelb 
Vedlövlfl  j.  Veiovia.  [Plaut. 

vegätus,  adj.  [vegeo  ftart  bewegen)  fätperlich, 

u.  gciftig  belebt,  lebeti«fräftig,  rüftig, 
lebhaft,  frifcp,  munter,  rührig  hoino;  fesai 
cuin  recentibus  ac  v.  pugnabant;  te  vegetum 
aiato,  mens,  v.  ingenium  in  vivido  pectore  vi- 
gebat,  foculi. 

ve-grandis,  e,  adj.  1)  nicht  eben  grofi,  Hein, 
winjig  »iärra  Ov.  2)  (feit.)  fepr  grofi  ve- 
grandi  macie  Gtc. 

vehemens  (auch  6i«W.  veuiens  gefcprieben),  ti«, 
adj  m.  comp.  u.  mp.  t)  heftig,  h'fMfl/  ftiir  = 
mifch,  Tafel);  energifip,  (ehr  ftreitg  naturä 
ferox,  v.,  manu  promptu«  erat;  nimia  v.  ferox- 
que  naturä;  orator  parnm  v.  affettOoD;  in  agendo; 
qui  v.  in  alioa  esse  viaua  aum;  V.  ae  prae- 
bere  in  alqm;  in  his  bominibus  — si  vehe- 
mentiBsimi  fuerimus;  qnod  in  hac  causa  vehe- 
mentior  aum;  in  quo  v.  fui  Tobiacum;  ego  v. 
iile  consul  qui  etc.;  »lupus  grimmig,  *eanis; 
n.  Sachen  v.  et  pugnax  exordium  dicendi;  ge- 
nus  orationia;  aenatua  consultum  v.  et  grave; 
Imperium  ju  gewaltfamen  Biajfregelu  oerleitcnb 
Liv.  2,  80,  4;  volunta«;  peraonum  v.  et  acrem 
mihi  tum  tempua  et  rea  publica  imposuit;  ne 
haec  quidem  aatis  v.  (hinlängliche)  cauaa  ad  ob- 
iurgandum  Ter.  2i  ^ef tig,  ftart,  gewaltig, 
wirtfam  vehementiua  telum;  vehementior 
somnus;  erat  etiam  alia  gravia  atque  v.  opinio 
(tief  ergreifenb  u.  heftig  erjepütternb),  quae  etc  ; 
f fuga ; fvehementinH  discrimen;  f vis  mali, 
•fventua,  fiaeoni1»1:  *o.  Sichter  unwiberftep; 
lieh,  mit  lebenbiget  ftraft  vemena  — fun- 
det  opea  Hör.  tp.  2,  2,  120.  ®ao.  vehementer, 
adv.  m.  comp.  u.  mp.  1)  heftig,  pipig  v me 
agere  fateor,  iracunde  nego;  quae  v.,  acriter, 
animoae  liunt;  ingemuiaae  vehementiua;  se  ve- 
hementiaaime  exercere  in  alqa  re;  vebementia- 
aime  contendere;  fquatere  ad  terram.  2)  ftart, 
gewaltig,  gar  fehl  (in  ungewöhnlichem  ®rabe; 
tgl.  valde)  hoc  ego  v.  exspecto;  hoc  te  v. 
etiam  atque  etiam  rogo;  errare  v. ; vehemen- 
tisaime  displicere;  v.  utilis;  v.  moderatus;  quod 

v.  est  vitiosum. 

vehYe&luni,  i,  n.  [veho]  guprwerf,  SBagen 
vebiculo  in  urbe  vehi;  auch  Sänfte  vehiculo 
portari  Nep.  l‘hoc.  4,  1;  furtorum  Iraneport 
mittel  für  ic.;  (feit.)  Schiff  die.  Vtrr.  6 §.  49. 
n.  d.  2 §.  89. 

'*ho,  vexi,  vectum,  3.  1)  tram.  führen,  tra  = 


gen,  fahren,  jiehen,  bringen,  junoäii:  i 
SÄenjcpen  u.  Sieten  »rusticus  uxorecn  phuutr, 
»reticulum  umero;  »Ledaeam  Helenam  'ßroiiu 
ad  urbea;  »rates  ad  litus ; plauatni  pofa-U 
(b.  ®pe«pi«)  Hör.  a.  p.  276;  tauras  qoi  nt 
Kuropam;  triumphantem  (Camillum)  albi  eq: 
nauta  qui  illoa  v.  Ter. ; »hi,  quos  v.  sku 
»dum  caelura  stellas,  dum  v.  amuri  »qui 
»TaguB  amne  suo  aurum  führt  mti  fidt;  *pr- 
rae  CentauroB  tragen  als  Reichen ; »quod  fugm 
Bemel  hora  vexit  herbeige|ührt  pal;  *quiä  «iw 
vesper  serus;  me  ipsurn  laudibus  vem  « 
evexit  Plin.  ep.  4,  27,  2;  pass,  vehi  fahret 
teilen,  fepiffen,  fegeln,  fliegen  i. nach  bc 
jeptebenpeit  eine«  .gujape«  ob.  bem  3fh8  m 
in  essedo,  in  navi,  equo,  equo  concitsto  ■ 
hoatem  loöjprengen  auf  ic.;  et  v.  (reiten;  et* 
silire  perniciter ; *in  niveis  equis  auf  eineo  k 
weifeen  Stoffen  befpannten  ®riumph»agen;  7- 
urbem,  »per  aequora,  »puppe,  »pisce,  fSr 
»vontia  maria  omnia  (burep  ob.  übet  X.)  Tect 
navis  lenibuH  ventis  vecta  getrieben,  foptÄ 
Quint.-,  *0.  Bienen  liquiilum  trans  aetbrn: 
fchnctlcr  Bewegung  übetp.  einperfipieiriJ « 
motibus  Cic.  de  umr  13;  tclassi»,  ft*m-r- 1 
pericula  vectum  fiep  ftürjcnb.  2)  mCraat  ;lct 
= vehi  fiep  tragen  taffen,  fapren. 
partic.  pracs.  tt.  gerund.  Oie.  lirut.  §.  281;  p 
(plaustro)  vehenti  Just.;  iuB  lecocä  per  nnet 
vehendi  Suet. 

Velento,  önis,  m Beiname  in  bet  gen«  Ksbrim 
Veil,  örum,  1».  Stabt  in  (Strurien.  ®o».  1)  '*• 
lens,  tis,  adj.  subst.  2)  VelenUous.  4 
siebst,  pl.,  «i.  Eutr. ; -t&iium,  i,  n eine  ütati 
geringen  SBeineä  Hor.\  fein  Manbgul  8)  Teh» 
adj.  dux  lolumniu«. 

Vetävis,  i,  «1.  (»Vedlövis)  eine  altrömiihc 
peit  mit  räcpenber  ©eroalt. 
vel,  biöjunttine  cimjct.  [eigtl.  imper.  ».  '* 
einmal  ob.  meprmal  gejept,  ober,  entocbO' 
obet,  teil«  — teil«  (um  einen  (Segreie 
au«jufcplieSen , jeboep  mit  bem  Slcbenbcgriü . K 
e«  ber  freien  SBapl  anpeimgepellt  wirb,  w* 
0.  ben  genannten  ©egenftänben  e«  fei  — •"* 
wenn  man  will,  ober  wa«  auch  feinti^1 
ober  auep)  fortuna  populi  posita  est  i«  o» 
voluntate  vel  moribu»;  regem  vel  hostino- 
vel  inopia  interiturum;  vel  «pectator  Uo® 
tuarum  vel  particepa  vel  bociuj  vel  nurS' 
consiliorum;  bi«W.  anatolutp.  fl.  eine«  jä*^ 
vel  eine  anbere  Jtonjtruftion  utrumque  e»t  in “ 
quod  — valde  abhorreat,  v.  quod  omnes  ' 
Accedit  quod  etc.  Oie.  de  or.  3 §.  651. « 
Berichtigung  be«  Borhergepetiben,  t.  potu- * 
bielmclji,  homo  minime  matus  v.  potio*  rr  ' 
timus ; ex  hoc  populo  indomito  v.  potia  * 
mani;  auep  v.  dicam,  a pleriaque  v.  d«äE; 
omnibua;  v.  ut  verius  dicam  Oie.  Phü  ti* 
inSbej.  a)  ftcigenib,  felbft,  fogar,  jepon,  M 
aller,  gar,  wopl,  leicpt,  v.  ex  hoc  intd* 
poteat  fepon  hieran«;  adulescen»  v.  potentiw-- 
v.  maxime.  b)  jumal,  befonber«  v.  at * ’ 
ipBO  ordiare;  auep  (gleich)  »um  Btifpiel, 1 
uasi  egomet  Wie  icp  }.  B.  Plaut  ; v.  me  ^ 
eambulatio  — ad  languorem  dedit  I er : 1 
quas  (litoraa)  proxime  acceperam,  qasm  s’ 
denteBl  Oie. 

VeUhrum.  i,  ♦».  a)  V.  maius,  $lap  in  Se*  ■ 
Sloentin,  Berlaufäplap  für  aüerpanb  Sehe«® 


velamen  — veluti. 


881 


befonberS  für  bie  feineren  ©enüffe  btt  tnfd. 
i V.  minus,  tin  anbetet  Vla&  in  btt  ®egenb 
tt  Sarinä;  bat).  pl.  d.  beiben. 

! timen , Inis,  n.  [velol  $ülle,  9D ecfe,  ÄIei< 
ung  »circumtextum,  *pictum  croceo  y.  aoan- 
10;  eligunt  feras  et  detracta  y.  Tac.  — velft- 
K'iitnm,  i,  n.  [velol  t$ülle,  $ec fe  corporis; 
ilbl.  pl.  Iiactenus  Nero  flagitiis  et  sceleribus 
quaesivit  Tac.  JfnSbef.  pl.  mit  wollenen 
linbett  (beten  Enben  bie  §änbe  DCthüHtem  um* 
innbene  Öljmeige,  welche  bie  um  Schuf)  u. 
Inabe  Siebenten  bot  fid)  l)fr  trugen  suppiicum 
<ie.;  +v.  et  infulas  praeferre;  *y.  manu  prae- 
mdere  supplice. 

letla . ae,  f.  eine  als  iäafjrfageriti  göttlich  oer* 
jrte  Sungftau  bei  ben  Setmanen  Tac.  Ocrm.  8. 
len,  Ttie,  m.  eine  Wrt  töm.  leichtbewaffneter  ©ol= 
aten,  fßlänfler;  öbettt.  netfenb,  scuna  Oie. 
jm.  9,  20,  1. 

dia,  ae,  f.  1)  ein  leil  be«  palatin.  fcügelS  in 
!om.  2)  Elea,  tu.  f.  ®ao.  a)  Vellensls,  e,  adj.; 
ibxt.  pl.  m.  b)  Vblinua,  adj. , Verg. 
elYffcr,  fera,  ferum,  adj.  [yelum-fero]  Segel 
tagenb  nayis.  — veltfYcätlo,  önis,  f.  [veli- 
coj  baS  Segeln  Cie.  fam.  1,  9,  2t. 
lYflco,  1.  [velum-facio]  bie  Segel  fpannen, 
egeln  *nauta  per  urbanas  aqnos;  auch  vSlY- 
icor,  dep.  1.  l)  *=  yelifico.  8)  ip.  fid)  für 
cro  angelegentlich  bemühen  honori  suo, 
Vellnun  f.  Velin  2)  b).  [aleui. 

Velin  ns , i,  m.  See  im  Sabinifdjen  lacus; 
jntea  bie  ftuflüffe  beS  8.  Vera.-,  Itosea  rnra 
elini  boä  Jhal  beä  VelinuS  Verg.-,  tribus  V. 
- (Hör.)  bl.  V.  im  ®b“i  bc«  VelinuS. 
■iioeasses,  inm,  u.  -1,  örum,  m.  Soll  am  tecfjten 
jeineufer  in  bet  'Jiormanbic. 
litärls,  e,  adj.  [velee]  ju  ben  yelites  g e* 
drig  arina,  haatae.  — veiltatio,  önis,  f. 
velitorj  übertt.  baS  Vlänlcln  mit  Sorten,  9!e  den 
Yaut.  — velltor,  dep.  1.  [velesf  eigtl.  plättfein, 
bettt.  mit  Sotten  janfen,  fd)impfen  Platzt. 
Mitrae,  &rum,  f.  Stabt  bet  VolSfer  in  fiattum, 
Veletri.  35ao.  -tertius,  adj.;  subet.  pl.  m. 
ellvölu*  (»-tolans  in  einet  ®id)terftetle  b.  de. 
’c  div.  1 §.  67),  adj.  [velum-voloj  mit  Segeln 
inhetfltegenb  rates;  übettr.  mare  o.  Schiffen 
'Utthfegelt. 

■Ilannodiinum,  i,  «.  Stabt  im  fianbe  bet  8e- 
tunes  in  ©aQien,  j.  tuahtfcheinl.  Chäteau-Landon. 
ellavii,  örum,  m.  leltifd)eS  Soll,  baS  heutige 
i'Way  in  ben  Sebennen. 

•Ileitis , C.,  Sollstribun  90  u.  El)1-«  epifnreifcher 
Ühilofoph. 

■lITco,  t.  li'ntey«.  o.  velloj  I)  tupfen,  taufen, 
neipen  Plaut.  2)  tp.  mit  Sotten  burebbt* 
heln,  fticheln;  ttänlen  butth  Eiferfucbt.  — 
rllo , yelli,  vulsam  (yolsmn),  8.  1)  tupfen, 
aufen,  jupfen  »aleui  barbam  (als  fettete 
äeleibigung.  Hör.;  »aureni  (gut  fteunblidjen 
rtittnetung  an  VetgefjeneS);  »lentissima  braclua. 
i)  ptägn.  auStupfen,  *raufeit,  »teijjen  em- 
demata  ex  patellia,  »capillos,  »pomu  pflfiden ; 
pilos  caudae  eqninae;  »postes  a cardine;  tut 
te  ad  reliendum  (bewegen)  quidem  telum  dextra 
ufliceret;  yelli  ftch  bte  $aare  im  ©efiebt  aus 
apfen  laffen  Suct. ; y.  signa  f.  conyello  l);  val- 
um  bie  hJallifaben  aus--  u.  fo  ben  Sali  ein* 
teilen  Verg  , Iav.  ; pontem  Verg ; muni- 
nenta  Liv. 

pein<<%cn,  tit-beutfO)«  Sdjutatrtetb.  6.  »lufl. 


rellus,  eris,  n.  1)  bie  abgefchotene  Solle,  pl. 
tpinguia,  »iteratae  lanae;  *v.  trahere  digitis; 
übertt.  baS  bet  Solle  ähnliche  »lanae  f. 
lana  2);  »tenuia  baS  ©efpinnft  beS  SeibenmurmS. 
2)  baS  Schaffell  mit  bet  baran  figenben  Solle, 
baS  Slief).  8)  gell,  jebe  liethaut  überf|. 
»leonis,  »ceryina,  * ferina,  »guttura  v.  atri 
eines  Schafes  mit  ic. 

yelo,  1.  [yelum]  l)  oer*,  nm=,  einhüllen,  be* 
berfen  capite  yelato  Cic. ; yelatis  manibus  orant 
(Ogi.  velamentnm)  Plaut.;  fmibst.  yelanda  cor- 
)>oris  bie  Schamteile;  »cornua  yelatarum  (o.  ben 
Segeln)  antennarum  Verg.;  yelati  accensi  f. 
accenseo  2);  »capita  Phrvgio  yelamur  amictu; 
fcorpora  usque  pedes  carbaso;  »Fides  albo  ve- 
lata  panno  (weil  man  ihr  mit  berhüüter  §anb 
Opfertet  Hör.  carm.  X,  85,  21;  »yelati  ramis 
oratores  mit  gweigen  in  ben  §ünben;  übertt. 
umtninben,  umgeben  »tempora  myrto,  vittis, 
»palatia  sertis;  »delubra  fronde;  »cornua  lauro. 
2)  bilbl.  serbeden,  uetheimlithen  triumpbi 
nomine  tegere  atqne  y.  cupiditatem  suam  Cic., 
animum,  primas  adulesccntis  capidines  Tac., 
odium  fallacibus  blanditiis,  externa  falsis  ar- 
mis,  culpant  inyidiä,  nomine  magnifico  segne 
otium  Tac. 

velöcYtas,  ätis,  f.  [yelox]  Schnelligleit,  ©e* 
fchwinbigfeit,  ®cheubigfeit  yelocitate  ad 
cursum  yalere;  corporis,  equi;  pl.  non  yiribus 
aut  v.  (butch  tafepe  Bewegungen)  aut  celeritate 
corporis  res  magnae  geruntur  Cic.  Cat.  m.  §.  17; 
ftantam  famae  r.  fuisae;  fin  rebus  efficiendis; 
fo.  bet  Siebe,  immortalis  illa  Sallustii  baS  tafche 
gottfehteiten  in  bet  6tjfihIun8  — tSldcYtSr, 
adv.  m.  comp.  u.  st<p.  [yeloxj  fchnell,  ra f cp. 
— ySIox,  öcis,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  fchnell, 
tafch,  behenb,  gefchwinb  (als  tdbliche  Eigen* 
fchaft  o bem,  was  in  lutjet  Seit  einen  SRaum 
butch  läuft)  iuveneB;  pedites  velocissimi;  genus 
hominum;  fyelocior  spes  est;  »horae  eilenbe; 
»toxicum  fchneO  witlenb;  nihil  est  animo  velo- 
cius;  »animus  Bine  corpore  beflügelt;  fr.  in- 
genio;  »mente  noya  in  tafthet  ©egeiftcning; 
fstilo  yelocissimo  decurrere  materiam. 

velti in,  i,  in  Haff.  Brofa  nur  pl.,  n.  [aus  yehe- 
lum  o.  yehof  1)  Segel  »antennis  subnectere 
yelum;  »pleno  y.;  *y.  facere  auffpannen  =*  mit 
Dollem  Sinbe  fahren,  auch  (Oie-  Tusc.  4 § 9) 
in  bet  Sebe  tafch  oormätts  fchteiten;  vela  fien 
= pandi  Cic.  Verr.  5 §.  88;  vela  dare;  *v. 
dare  yentis,  profundo  in  bie  SleeteSflut  fegeln, 
»fatis  wie  es  baS  Sdjicffal  will,  findignatiom, 
irae,  dolori;  -fyelis  (mit  $ilfe  bet  Segel)  pro- 
fugit;  v.  orationis  pandere  bem  Strom  feiner 
91ebe  folgen;  in  quo  (opere)  tu  ingenii  simul 
dolorisque  yelis  latissime  yectus  es  Plin.  ep.; 
y.  contrahere,  fsubducere;  v.  remisque  f.  re- 
mus;  (Plaut.)  remigio  yeloque;  D.  ju  Weitet 
®oga  yelis  amictos,  non  togis.  2)  Jp ix 1 1 e , 
Sothang,  lucb,  »niyea  fchnetweifee  3dtbeden; 
tabernacula  carbaseis  intenta  v.;  fy.  candidis 
signum  dare;  fpraetenta  foribus;  »fbie  jum 
Schuh  gegen  bie  Sonncnhipe  übet  baS  Xbeatet 
ausgefpantiten  Jflcher;  bilbl.  quasi  yelis  obten- 
ditur  natura. 

yel-fit  ob.  rel-fiti,  conjct.,  lortelat.  u.  abfol.  Wie, 
gleichwie,  eben  fo  wie  y.  in  cantu  et  üdibus, 
si  etc.;  veluti  pecora;  »häufig  in  Vergleichungen 
veluti  magno  in  populo  cum  — sic  etc.;  bl. 

66 


882 


vemena  — venenifer. 


velnti  cum,  ubi  etc.;  v.  qni.  3nS6f(.  a)  bei  vfnätüra,  oe,  f.  [venor]  3agb,  tp.  faoer>  1 
Änffllprung  o.  ©eijpieteu,  wenn  man  au«  mehre;  oculia  fpäf)en  Plaut. 
ten  gu  fflebote  ftebeuben  Beifpieleit  eins  beliebig  venätns,  us,  m.  [venor]  — venutio  l); 
au#mähtt,  wie  gum  ©cifpiel,  jo  g.  SB.  ftpuil  mm  in  ic  ; *pl  ; übettr.  (Plaut.)  gifebf»*; 
Platonem  saepe  oratio  usurpata  est,  ut  nihil  vemlTbllls,  e,  adj.  m comp.  ( vendo]  1)  leidig 
praeter  virtutem  diceretur  bonuru.  Velut  in  »erlaufen  via  Herculonea;  »erläuflub  fat- 
Gorgia  etc.  b)  bei  bilblichen  SSenbungcn  gur  Hör.  2)  beim  ©ublitum  beliebt,  fidj  eiioiu 
SRUberung  bcrjelben,  jelt.  in  llaff.  ©rofa  v.  he-  lenb  ut  sint  illa  vendibiliora , oratio,  onfc 
reditate  relictum  odium  paternum  orga  Homa-  — venditArius,  adj.  [vendo]  feil  lingua  Pkj 
nos  Nep  , häufig  naef)fl.  u.  fpät.  c)  velut  si  vendltätio,  önis,  /.  [vendito]  tp.  t>ai  Äiist 
gleich  ul*  ob.  ®it  wenn  v,  si  coram  adesset  fauuen,  ©rofjthun  v.  quaedain  atque  «te 
Caes. ; häufiger,  auch  mit  folg,  ita,  b.  Liv.;  bl.  tatio;  quae  eine  v.  et  sine  populo  teste  w 
velut  ft.  v.  si  Tib. , Ov.,  Liv.  — vendltätor,  öris,  m.  [vendito]  ©riflcrl 

vomens  f.  vehemens.  famae  Tac.  hist.  1,  49. 

vena,  ae,  f.  I)  aber  im  menfchlichen  u.  tierifchen  vendttlo,  önis,  (.  [vendo]  t Verlauf;  fpl.  ir 
Körper  v.  et  nrteriae  a corde  tractae;  oa  v.,  faufte  ©üterg  iitibef.  (Oie.)  ©eraullcna 
quae  cava  appellatur;  venam  incidere  alcui,  rung.  — vendito,  1.  j intens.  ».  venAj 
(Tac.)  v.  aperire,  *ferire;  ©ulSaber  si  cui  v.  tum  ©erlauf  auöbieten,  feil  bieleu  Tor. 
sic  moventur;  fvenas  temptare  an  ben  ©ul#  lanum,  fagellum;  überh.  au#  bieten  valde  t- 
fühlen;  auch  *al#  ©ip  ber  2cben#lraft  deficient  (ob  nicht  jmb.  einen  Brief  an  bich  mindt»' 
inopem  v.  te;  flbertr.  a)  2öaffet=,  Ouellaber  wollte)  de.  Att.  t,  16,  16;  auch  gegen  e 
»fecunda  v.  aquae  (im  Bilbe);  +v.  fontis;  +lar-  fiechung,  auf  unehrliche  SBeije  eerlaijn 
gas  aquarum  v.  aperit;  ftot-o  fere  solo  propter  oerhanbeln  omnia  decreta,  imperia,  Utm- 
renas  aquarum  (Kanäle)  resudante.  b)  o l j = pacem  pretio.  2)  tp.  anpreifen,  au#pe’cc 
aber  si  vim  ferri  adhibeas,  parent  v.  e)  Ble=  nen,  anempfehlen  (tote  ber  Kaufmann  wr 
tallaber  aeris,  argenti,  auri;  *(pl.)  silicis;  SBarett,  gleUnerifdj  freunblich)  in  eo  suam  ape» 
*hiantes  ©ipe;  übertr.  *v.  peioris  in  aevunt.  conciliandä  gratiä  Liv.;  se  alcui,  se  plebc  - 
2)  tp.  a)  ba«  3nnete  einet  Sache  periculum  bei  tc.  eingufdjmeicheln  fueprn;  se  eiist  ionsi 
inclustun  in  venis  (im  fjergen)  rei  publicae;  hominum.  — vendltor,  öris,  m.  [vendo]  $c: 
»vulnus  alit  venis  (o.  Ifcibo);  tenare  vonas  (ba#  läufet;  ©erljanbler  gegen  Befteihung  dur»  | 
©gentümlicpe,  bie  wcjentlidjen  guftänbe,  Mgc,  tafcis  vestrae. 

ben  Sharalter)  cuiusque  generis,  aetatis,  ordinis  vendo,  dldi,  dltum,  S.  (im  pass,  flajf.  nm  ys 
Oie.  dt  or.  1 §.  228,  animorum  Tac.  dial.  31  tic.  venditus  u.  vendendus,  fonft  al#  pan  r 
(».  ©ebner).  bl  geijtige  Anlage,  inlbef.  poe=  neo)  gfgg.  au#  venum  do,  1)  »erlaufet,  r 
tifchc  äber  »benigna  ingenii,  »dives  Hör.  ginti  rainis  illam  Plaut.;  alqd  pecunia  gnt 
vönäbfilum,  i,  n.  : venor]  3agbfpiefj.  alqd  sub  hasta  f.  basta  2)  a),  alqra  sab  tors 

Venäfrum,  i,  n.  Stabt  in  Kampanien,  belannt  f.  roronn  I)  1);  recte  teuer,  male  mobi" 
wegen  ipre#  »otjüglichen  Öl#.  X)a».  -fränus,  adj.  pluris,  minoris;  magno,  pemiaguo;  omsis  c- 
venällcius  I venalia]  adj.  foerläuflieh,  familine  ris  überb.  gute  ®cyd)äftc  machen  Hör.  Mi.  t 1 
StlaBen;  Haff,  subst.  isllaocnhänblet.  — v#-  800;  mbst.  ex  empto  aut  vendito  bem  «.  fc  ; 

niUis,  e,  adj-  [venum]  berläuflid),  feil  hör-  lauf  gemäg;  in#bej.  »erauttianieren  bot»- 
tos  habere,  urbs,  res  publica;  subst.  pl.  m.  jum  vium,  praedam;  auch  an  ben  SBicifibieteubei  to 
©erlauf  au#gejtellte  (bef.  junge)  Silanen;  pachten  decumas,  praedia;  übertt.  oerl«#in 
tp.  feil,  beftechlich  habere  linguam,  fidem,  oerhanbeln,  gegen  ©eftedjung  prettfricc 
omnia  v.;  vox;  multitudo  protio;  *mortc  v.  »erraten  te  treoentis  talentis  regi  Getto  a 
(ber  burch  ©nfepung  bc#  ßeben#  gewonnen  Wirb)  nia,  honesta  atqne  inbonesta;  *auro  fnbsts 
petiisse  laurum;  *otium  non  gemmis  neque  dominumque.  2)  tp.  anpreifen,  aaipotc 
purpurü  v.  neque  auro  Hör.  nen,  empfehlen  Ligarianam  praeclare  fr 

venätlcus,  adj.  [venor]  gut  3agb  gehörig,  Att.  18,  12;  »versus  totuiu  ducit  vendw« 
3agb=  canis.  — vcnatlo,  önis,  f.  [venor]  1)  poBma;  *te  poregrinis  mnneribus. 

3agb  hoc  genere  venationis  (ae)  exercent;  vcnefYca  f.  venenens  2)  6).  — vdBöftrium. 
multum  sunt  in  venationibus;  vita  omnis  in  v.  s.  [veneficus]  1)  ©ijtmifdierei , auch 
(pl.)  atque  in  studiis  rei  militari»  consistit;  tränte  fclbjt;  Zubereitung  oon  8aubettti> 
auch  venationum  (Sagbpartieen)  voluptates  Jissf, ; len,  gauberei,  ©egauberung. 
al«  bent  Solle  gegebene#  Schaufpiel,  tierhepe  vöngfTou»,  adj.  [venenum  facio]  1)  adj, 
(Kampf  »crurteilter  ©erbrechet  ob.  ©labtatoren  gauberei  gehörig,  gauber-  verba.  ijtds 
mit  rnilben  lieren,  bi#  gegen  ®ube  bet  Siepubli!  a)  -cns,  i,  di.  ö) iftmi (djer,  [Joubercr;  ® 
im  Sircnä,  nach  Srbanung  ber  9lmphitheater  gew.  Schimpfwort  b.  Plaut.;  abjetti».  percussoc  • 
in  biefen)  ludorum  venationumque  apparatu.  -ca,  ae,  f.  fcherin,  fjnuberis;  ^ 

2)  ba#  erjagte  u.  erlegte  SBilbbret  piscatu,  au-  Schimpfwort  Com.,  Oie. 

cupio,  v.;  cum  captae  v.  onere;  portulä  assuetä  Yenelli  (nicht  Unelli),  örum,  m.  ©oll  js  W 
v.  mferens.  — venätor,  öris,  m.  [venor]  3üger;  Aremoricae  civitates  gehörig  (fflomuuibie) 
»abjeltio.,  canis  ^agbpunb ; bilbl.  Sagbrnadfer,  fvenoniiius,  ii,  m.  [venenum]  ©iftmtfh" 
tiaurer  auf  etw.  v.  adest  nostris  consiüis  venen&tns,  adj.  [partic.  o.  veneno]  4)©iftctc 
Plaut.;  gorfcher  naturae  Cie.  ».  d.  1 §.  88.  battenb,  »ergiftet,  giftig  telum,  npev. 

3) a0.  a)  venätörius,  adj.  guin  3äger  ob.  gut  »dentes;  tp.  giftig,  fchäblich  *ioeu»;  lyW* 

3agb  gehörig,  3«gb;  galea  Nep.,  +cnltcr,  b.  Oie.)  munera.  2)  vrrga  ffaubcrtnte  Or 
fiustnimentum.  6)  »venAtrix,  leis,  f.  3ä-'  venenlftr,  fera,  ferum,  adj.  [vonennes-fe- 
gerin;  abjeltio.  dea,  Diana;  ursa.  ©ift  enthaltenb,  giftig  Ov. 


venano  — venio. 


883 


renöno,  1.  [venemim]  Dergiften  carnem;  bilbl. 
*non  lfltic  mea  commoda  quisquum  odio  ob- 
scuro  morsuque.  — veneniim,  i,  n jeber  auf 
«inen  ftötper  flatf  cinmirtenbe,  bef.  flflffige  Stoff, 
Xianl,  Saft,  tränlcljcn  (mehr  alb  ein  lüitfb 
Ud)ei  u jü&cö  gebucht);  qui  v.  malum  fecit  aus 
einem  alten  ©ejeg  b.  Cic.  p.  Clu.  §.  148;  avu- 
ritia  quasi  v.  rnalis  imbuta.  3dbbef.  a)  © i f t -- 
ttanl,  ® if t v.  praebece,  dare,  parare,  saniere, 
obducero,  infnndore,  venena  spurgere ; *horbae 
uigri  cum  lacte  v.  giftiger  milchiger  Saft;  pl 
Vergiftungen  Liv.  au,  8;  bilbt.  Unheil,  Vcr= 
berben  odium,  quod  eat  v.  amicitiae;  diacor- 
dia  ordinum  eat  v.  huiua  urbia;  peasimum  veri 
alfectus  T.  Bua  cuique  u tili  bas  Tue.;  tribuni 
plebem  agitare  auo  v.,  agraria  lege;  * vitae 
Verbitterung;  ’ltupili  pus  atque  v.  giftige  9te» 
ben;  *#.  jchlcdjten  ©«bitten.  b)  Räuber- 
mittel,  >trant,  'fräuter  quaai  veneuo  perfi- 
cere  ut;  *dira  Medeae;  *Tbeaaala,  *Colcha, 
'Colchioa;  ‘»to  v.  (Diebe)  temptare  alqin.  c) 
*gärbeftoff,  bef.  häutfiur  Assyrium,  Tu- 
rentinum. 

v.  ner»,  ii,  um,  4.  [o.  venum  eo;  f.  venurn]  bet' 
tauft  roerben  tu  hodie  virgo  Plaut. \ sub 
corona  I)  1);  *auro  rara  avia;  *multo  maioris; 
insbef.  ata  t.  t.  meiftbieteab  »erlauft  »erben 
quanti,  quam  magno. 

reueräbilis,  e,  adj.  nt.  comp,  [veneror]  »er= 
efirungbmürbig,  l)ocRDeret»rt,  ehrfurchtge' 
bieten»  vir  miraculo  literarum;  venerabiüor 
divioitato;  si  ae  ipae  v.  inaignibus  imperii  fe- 
ciaaet;  fmater,  'donum,  fconapectua;  ’venera- 
bilior  Lare  divea  ber  ben  Vorjug  hat  »ot  »c.  — 
venbräbundns,  adj.  [venerorj  «hrfurihtbooll 
Liv.,  Curt.,  Suet.  — veuerandus,  orfj.  [veneror] 
ehrmiirbig  carua  et  v.  Ourt.,  ’puer,  *amicna. 
— venSrätio,  öaia,  f.  [veneror]  1)  Verehrung, 
yodjadjtuug  habet  v.  iuatam,  quicqoid  excel- 
Ut;  fomnibua  barbaria  in  corporum  maiestat« 
v.  eat;  fsolia  ac  lunae;  fingenita  illi  genti 
«rga  reges  auoa  v.  2)  SBürbt,  Shrt»ilrbig> 
teit  eine«  Verehrung  gebietenben  ©egenftembea  a 
v.  AugusU  oraua  Tac.  — vcuörütor,  öris,  m. 
[veneror]  Verehrer  domus  veatrae  Ov. 
Veiiereua  (-iua),  adj.  f.  Venus, 
venöror,  dcp.  1.,  (Plaut.)  - ro , 1.  1)  religiöfe 
Scheu,  Shrfurtht,  Verehrung  auSbrüden, 
bezeigen,  h#th  verehren,  »erehren  «in  @e 
bärben  *.  ISctcmoniecn),  anbeten  deos  sanetc, 
alqm  nt  deum,  hos  deos  et  v.  et  colere,  lapi- 
dem  pro  deo,  *Augustum,  ’deos  votia,  Hempla 
dei;  t sahst.  cuncta  voaerantium  ofticia;  inabej. 
nath  ner[ifd>er  Sitte,  auf  bie  ftruee  fallenb  »ot 
bem  Röntg  regem  Nep. , Curt.  2)  ehrfurditSnoQ 
anftehtn,  um  et»,  inftänbig  bitten  (Plaut.) 
alqm;  (Caec.  in  Oie.  ep.)  deos  multa;  (Hot.) 
quae  voa  bubna  albia  v.,  nihil  horum;  *partie. 
perf.  pass,  oerehrt,  angebetet  venerata  (8i- 
Uylla);  v.  Ceres  (mit  ben  ihr  ju  61)ten  anSge-- 
teerten  Vethem  »etehrenb  begrübt)  ita  onlmo 
surgeret  alto. 

Venetl,  örum,  m.  I)  urfptüngl.  ein  thmcifther 
Stamm,  ber  (ich  im  heutigen  Veneiimrifthen  nie* 
bcrliefj.  ®a».  l)  *Vengtus,  a4j.  oenetiffh;  »■ 
ber  ÜReetfarbe,  ftefarbig,  bläulich,  foctio  bie 
blaugelieibete  Partei  ber  ÜBettfahrer  im  Sircuö 
Suet.  Vit.  14.  2)  Venbtia,  ae,  f.  baS  fflebiet  ber 
Veneter.  11)  Völlerfchaft  in  üaliia  Lugdun.,  in 


bet  ©egenb  beä  heutigen  VanneS.  Xab.  1)  Y8- 
netla,  ae,  f.  baä  ©ebiet  ber  Veneter.  2)  V6n8- 
tlcus,  adj.  bellum  bet  SRönter  mit  ben  Venetern. 
111)  (Tac ) Völlerfchaft  im  nörblichen  ©ermanien, 
bie  fflenben. 

venia,  ae,  f.  (venio]  eigtl.  ba«  ©ntgegenloimne«, 
bah-  1)  ©efälligteit,  gnäbige  ©eftnnuug, 
©nabe,  VHUföhrigleit,  ©«fallen,  Stad) 
ficht,  nathfichlige  SrlaubniS  ab  Iove  Opt. 
Max.  ceteriaque  di*  pacem  ac  v.  peto  etc.;  v. 
dare  alcui;  vix  ut  mihi  tonuia  quaedam  ▼.  da- 
retur  excuaationis;  cum  data  eaaet  v.  eitu  dici 
a!ä  biefer  Xag  nachgelaffen,  gewühlt  war;  datur 
hacc  v.  antiquitati,  nt;  petore  v.  legatis  mit- 
tendis;  fv.  dicendi  ante  aüoa  exposcere;  *v. 
(um  gütige  Aufnahme)  orare;  *hanc  extroinam 
v.  (Xiienft)  oro;  ‘procari  v.;  fpetenti  v.  dare, 
»proseqni  alqm  veniS.  jmb*.  Vitte  erfülle«;  *v. 
dare  votis;  o.  ©rrichtögebrouch  entlehnt  interim 
v.  advocandi  (Äuffthub,  Srift)  peto  PUn.  ep.  6, 
8,  11;  bonä  v.  etc.  f.  bonua  11)  1);  fv.  ait  dicto 
mit  ©rlaubniä  ju  jagen.  Rnöbef.  a)  greiheit 
».  öejd)äften,  SKufee  Hör.  ep  1,  6,  10.  b) 
©rlafi  bic  v.  belli  pollicetur  Just.  2)  bie  Wadp 
ficht  gegen  ein  begangenes  Unrecht,  Verleihung, 
Vergebung  (beS  tpöhem,  Vtächtigem,  bet  ©nabe 
für  Vecht  ergehe«  lägt)  aleui  v.  et  impunitateui 
dare;  petentibua  Haedius  dat  v.  Cats.  b.  O.  6, 
4,  8;  V.  dare  errori;  impetrare  v.  fflrrati;  petere 
v.  ignoBcendi;  pacem  veniamque  impetrare  u 
victoribua;  falii  quoque  comici,  si  cum  v.  (mit 
Siaehficht)  leguntur;  falqm  vetiiü  donare  in 
praeteritum;  fv.  habere  m.  inf. 

TenlUa,  ae,  f.  1)  SKhmphc,  iRutter  bei  Xu  tu  ui, 
Verg.  2)  ©emahlin  beS  RanuS  Ov. 
venio,  veni,  ventum,  4.  1)  in  eigentl.  ®ebeu> 
tung:  tommen  ad  alqm,  Athen»  Komam;  *tu- 
mulum,  *iines  Ansonioa,  *Italiam;  ex  Menapiis 
in  Treviroi;  in,  ad  colloqoium;  (alcui)  auxilio, 
subaidio;  exitio  alcia  Ourt.  4,  6,  6,  *rebua  voni 
non  asper  (»erfchraät)«  nicht)  egenia;  oppidum 
est  primum  Theaaahae  venientibus  ab  üpiro 
für  bie,  welche  tc.  — meint  matt  k.  Oats.  b.  c. 
8,  80,  l;  xt.  inf.,  Verg.,  Liv.-,  m.  supm.  quo  ex 
oppido  cum  legati  ad  eum  veruBaent  oratum, 
ut;  repetitum,  aalutatum,  patriam  oppugoatum, 
tyrannos  odiutum,  *quaeaitom  oracula,  pabu- 
latum,  questum,  poatulatum;  impers.  Lilybaoum 
venitur;  in  silvam  venitur  bie  gatlje  ©ejcBfdfaft 
begiebt  fich  in  ben  Salb;  ubi  eo  ventum  est; 
dum  ad  Humen  veniatnr;  bist»,  jurücf I ommett, 
'(ehren  Komam;  *cnm  veanea;  *si  visurua 
eum  vivo  et  ventnrus  in  unnm  Wiebet  mit  ihm 
jufammenlommen;  gehen  cum  veniaset,  post 
non  rediit  Plaut.,  ad  meroatum  Ter.,  domnm 
Cic.  p.  Mi l.  §.  28;  ».  Xlcblojetn  frumentum 
Tiberi;  dum  tibi  literme  meae  veniant  juge- 
fletlt  wieb;  *veru8  mihi  nontiu«;  vox  mihi 
ad  anreB  Plaut.-,  ’tardior  paulo  graviorqne  ad 
aures  (iatnbus);  *roachina  deauper  urbi;  *um- 
bra  loco  (dat.) ; quae  (n.)  trab  aspeotum  v.  fi<ht= 
bat  finb  Oie.  de  or.  2 §.  348;  quod  ob.  qmc- 
quid  in  buccam  v.;  *oita  rnora,  *sagitta  per 
caput  Remuli ; »cortex  in  verba  noviaaima  (iif- 
bem  fie  anch  ben  Vlnnb  nberjog)  Or.;  »pulchro 
venieus  in  corpore  virtua  welche  erfeheint,  fich 
fiubet  in  ic.;  ‘veniens  (aufgegenbe)  boI. 

3n«bef.  a)  feinblich  tarmnen,  anrfldett  ml  (ge= 
gen)  alqm;  neminem  sine  mognia  copiia  ad  se; 

6Ö* 


884 


veno  — ventriculus. 


iuI  se  oppngnanduin ; magnii  manu  ad  c antra 
oppugnatum  Caes.  b G.  6,  26,  2;  impers.  ve- 
mri  ad  so  Cats.  b.  G.  7,  70,  6;  au®  feinblidj 
Bot  ®eri®t  auftreten  contra  aliennm  pro 
familiari  et  necessario;  quem  contra  venerie; 
qui  contra  hunc  venia ; contra  rem  suam;  con- 
tra sammam  amici  eiist.imationem,  contra  in- 
iuriam;  in  medinm;  ad  pugnam  in  JC.  eintretcn, 
um  ic.  fi®  fertig  ma®en  Hör.  b)  0.  ber  Seit, 
ommen,  ^eranlommen,  naf}en,  hetan: 
Italien,  fi®  nähern,  eintreffen,  au®  8.  bet 
ßutunft  ea  dies,  qnam  eonstituerat;  tempua 
victonae,  »tristes  Calendae,  *venientes  anni  bet 
3ugenb  u.  3Rannt«fraft;  cura  renientis  anni 
»egen  jc.:  »veniens  aetas  9la®tommcnf®aft; 
*ventnra  Bella  bie  tünftigen;  *aevum,  »hiems, 
•nepotes. 

II)  tp.  1)  in  eine  finge,  einen  guftanb  Io m men, 
ernten,  gelangen,  Berfallctt,  fi®  bege= 
en  per  alqm  in  Collegium  pontiGcum;  in  sa- 
cerdotinm,  in  senatum  ^rieftet,  Senator  »er= 
ben;  in  oratorum  numorum;  +in  ordinem  a 
grammaticis  datum,  in  calamitatem,  necessita- 
tem,  periculum,  diacrimen;  in  partem  alcis  rei 
f.  pars  1);  in  fidem,  in  alcia  fidem  ac  potes to- 
tem, in  deditionem;  in  manua  alcia;  in  suspi- 
cionem,  in  snmmtm  soll icitudj nein ; alcui  in 
opinionem  m.  acc.  c.  inf.  jmb.  tommt  auf  ben 
®ebanlen  jc.;  nonnullam  in  spem  ft^öpfen, 
in  spem  alcis  rei,  auxilii,  in  invidiam,  in 
odium;  ex  invidia  in  gratiam  nobilitatis;  in 
turpitudinem  befc^impft  »ctben;  in  familiarita- 
tem;  alcui  in  amicitiam,  alcui  in  contemptio- 
nem;  summum  in  cruciatum  fntgegengcijcn;  in 
societatem  laudum  tuarum;  in  certamen  iudi- 
ciumque  ftreitrn  u.  ber  richterlichen  <Eutf®eibung 
übcrlaffen;  in  eum  locum  ventnm  est  ut;  in 
dubium  jweifelljaft  »erben;  fres  in  confessum 
v.;  in  consuetudinem  jur  @c»ohnf|eit  »erben; 
in  consuetudinem  proverbii,  in  proverbium 
fpri®»flrtli®  »etben  Liv.;  in  sermonem  Lo- 
pidi,  hominum  in*  ®erebe  ic.  tommen,  aber 
veni  in  eum  sermonem,  ut  dicerem  ich  geriet 
batauf  ic.;  ulqd  in  religionem  erregt  reltgiöje 
Siebenten;  in  aestimationem  (tajiert  »erben) 
urbs  agerque;  v.  in  disquisitionem  (ift  @egen= 
fianb  ber  Unterfu®ung);  v.  in  contentionem, 
ntruni  sit  probabilius;  »v.  in  Votum  (ift  ffiegem 
flanb  be«  SBunfdjt*);  res  ad  certamen,  -fad 
mniorem  contentionem;  *ad  sanitatem  curatio 
— berairlte  jc.;  fventum  est  ad  famem;  ad  se- 
nectutem  alt  »erben;  ad  condiciones  alcis  fi® 
gefallen  laffen;  »ad  summum  fortunae;  »ad  ve- 
rum; *ad  supremum  venturn  est;  v.  ad  sum- 
mura,  ad  nibilum;  feo  venturn  est;  *eo  rem 
venturam,  ut;  feo  discordiae  venturn  (est\  ut; 
-f-hnc  malorum,  fhuc  arrogaritiae,  ut. 

2)  in  ber  Siebe  auf  et»,  ob.  jmb.  fommen,  übet= 
gehen,  ju  jmbm.  ob.  et»,  gelangen,  istuc  (ju 
Itnet  Sache)  veniam  Ter.;  ad  recentioreB  literas; 
venio  nunc  ad  illud  nomen  aureum  Cbrysogoni 
Cie.  p.  Rose.  A.  §.  124;  v.  nunc  eo,  ad  huno 
locum  (Stelle,  ®bj®nitt);  ut  iam  a fabulis  ad 
facta  veniamus;  atque  ut  iam  ad  maiora  ar- 
tium  studia  veniam ; ad  Arcesilam  Camea- 
domque  veniamus. 

3)  herborf ommen,  woher  fommen,  abftam  = 
men,  entftehen  »insperata  tuae  cum  v.  pluma 
snperbiac  ft.  tibi  superbienti;  »seris  usus  ab 


annis;  maius  commodum  ex  otio  mee  qess 
ex  aliorum  nogotiis  rei  pnblicae  Sali.;  ®iüa? 
(arbores)  sua  sponte;  »Bebrycia  venien»  i- 
gentc;  »lacrimae,  »nvae;  *anni  veniente*  fee 
jumachfcnben,  auffteigenben,  junetjmenben  f|r:  ' 
Umf®reibung  ber  haften  Blüte  brr  URamteSfrr 
®gj.  recedentes], 

4)  »orfommen,  eintreten,  fi®  ereignen,  fit 
jntragen  haec  ubi  v.;  usu  v.,  usus  v.-nit ; | 
usus  1),  3);  si  quid  in  Samnio  adversi  re- 
nisset. 

6)  jufommen,  jufallen,  ju  teil  werbe«  he 
reditas  mihi;  priori  Remo  augurium;  cui  pri 
tori  provincia;  utri  Macedonia  consuli  Teni--; 
Liv.;  eam  provinciam  ad  (in  bie  $anb)  mar 
mam  stultitiam  nequitiamque  veniiwe  Oie.  Vtrr 
5 §.  88;  ultro  illi  gloriam  et  regnum  Test- 
rum;  o.  Übeln,  treffen,  betreffen,  befallen 
ad  quem  dolor  v.,  ad  cundetn  etiam  interne- 
sibi  duobus  proeliis  mala;  ‘mihi  mul  tu  inali 
plaga  vehementior;  *quae  tanta  aniuiis  ignai.» 
v.;  *nec  tibi  regnandi  tarn  dira  cupido;  *re» 
tura  pericula. 

vSoo,  dat.  u.  ungewohnt,  notn.  venum  ber  Sr: 
tauf,  v.  dare  alqd  alcui  oerhanbeln,  für  •eft 
prei*geben,  v.  exercere  alqd  m.  etro.  hanbel 
v.  posita  jum  ic.  autgefegt  Tac. 
venor,  dep.  1.  1)  intrans.  jagen,  auf  bie  gmjt 
gehen  venatum  proficiBci,  exire;  *in  uem a 
ire  venatum;  canum  alacritas  in  venaado;  sube 
venantes,  m , Verg.,  Curt.,  Phaedr.  2)  tra*‘ 
ein  tier  jagen,  auf  ein  lier  3agb  matht! 
leporem,  aprum  Verg.;  tp.  auf  et»,  ob.  jiü 
3agb  machen,  jmb.  in*  bieg,  ®arn  gu  jieferi  i 
fuchen,  anlirren  »suffragia  ventosae  plet-c. 
•viduas  crustis  et  pomis,  »viros  oculis. 
venter,  tris,  m.  ber  ganje  Unterleib,  Sau®  W-i 
v.  inflatur,  »ventri«  rabies;  bah-  jur  lörgctcbitss; 
finnti®er  fiüfte  operam  dare  ventri  PUmt 
ventri  oboedientes,  dediti  v.  etc.  SaU venire 
duoi  Hör.;  ventre  (but®  S<h»elgen)  bona  !»• 
cerare  SaU.;  quicqnid  qnaesierat,  v.  donabci 
avaro  Hör.;  au®  Wutterleib  v.  ferre;  tp.  «) 
*ba*  S8au®ige,  bie  fcählnng  anberer  ®egcr 
ftänbe  si  panes  v.  faceret  Plaut.;  cresceret  ix 
ventrem  cucumis,  b)  bie  ungeborene  fieibef 
fru®t  Ilor.,  maturu8  Ov. 
ventllMor,  öris,  m.  [ventilo]  (fpät)  eigtl.  brr 
SBorflcr  be*  ®etreibe«;  bah-  Xaf ® r nf pieln 
Quint.  10,  7,  11.  — ventilo,  1.  [ventutns]  ix 
ber  ßnft  f®»ingcn,  f®»enten  »facem;  *aurs 
comas  (ba*  fiaub  be«  Baume*);  in*bef.  ftit 
lang  jufä®eln;  im  Bilb  anfa®en. 
veutlo,  önis,  f.  [venio]  ba«  Kommen  quid  bbi 
buc  v.  est?  warum  lommft  bu  h'frherV  Plaut 
veutTto,  1.  [frequent.  0.  venio]  oft  tommen,  je 
tommen  pflegen  ad  alqm,  in  castra. 
veutösns,  adj.  m.  f comp.  u.  sup.  [ventnsl  1) 
Boiler  SBinb,  rainbig  ffolles;  *alae  be«  8m 
be«;  *mare,  »acquora,  »murmur,  vf nto-iasinu 
regio  Liv  ; Germania  ventosior  Tac.  2)*f®n(Il 
ob.  lei®t  »ie  ber  SBinb  eqni.  3)  tp.  a)  ‘eitel 
»inbig  lingua;  gloria  (8Juhmju®t).  6)  »et 
termenbif®,  unbeflönbig,  oetänberli®  ix 
geninm,  Imperium,  ‘plebs,  »quem  talit  »J 
scaenam  ventoso  Gloria  curru  (mit  Übrrtragxn; 
be«  eigtl.  ber  Gloria  jufommen  ben  (Epitheton  ns! 
ben  SBagen);  homo  ventosissimns  Brut.  b.  Oie 
vcutrTculus,  i,  nt.  [dem.  B.  venter]  v.  cordu 


ventriosus  — verbero. 


885 


^djlommd.  — ventrlösn»,  atlj.  [vcnter] 
t> i dbäuipig  homo  Plaut. 

'«ntfilus,  i,  m.  dem.  B.  ventus,  v.  facere  alcui 
<burd)  gabeln)  Com.  — ventus,  i,  m.  1)  fflinb 
»ecundus , idoneus;  secundisaimo  v.  uti,  adver- 
tsus;  v.  facere  Plaut.-,  quo  v.  fert;  vonto  ec 
dare;  fpricpto.  v.  remis  f.  remus;  *in  v.  et  in 
aqua  scribere  fid)  Oergebliche  2Jlüf)e  matten; 
*«lare  verba  ventis  {ein  fflort  nicht  galten;  *ferre 
videt  Bua  gaudia  vento*  ju  ffiaffer  werben ; aitrfj 
*bic  2uft  in  ventos  vita  recesBit;  vontos  la- 
eessit  ictibua.  2)  fibertr.  al«  Stlb  giinjligcn  u. 
ungünftigen  ©efdjidc«,  gtücf lieber  ob.  unglüd- 
ti d)et  Serhältniffe,  quieumque  v.  emnt  wie 
ber  fflinb  wehen  toitb  Cic.-,  cuius  (Caesarm) 
nunc  v.  valde  sunt  secundi  Cic.-,  paces  bonae 
ventique  secondi  Hor.\  alios  ego  vidi  v.  beBor- 
ftcfjcubcä  Unglüd;  vento  alqo  (irgettb  ein  Unzeit) 
in  Optimum  quemque  excitäto;  inJbej.  a)  äJitttcl 
jut  ffirreicfiung  B.  Slbfichten,  Wie  eines  StjrenamteS 
oorum  v.  quos  proposui , moderater  quidam  et 
quasi  gubemator  Cic.  Tat)  aud)  bie  ©unft  atS 
'öeiötbcrunflSmittet  unfeter  Slbfichten,  v.  populä- 
rem ease  quaeaitum  Cic.  b)  SJlittel  jur  ©rjeu> 
flung  nachteiliger  ©erüd)te,  omnes  rumorum  v. 
colhgerc  Cic.,  auch  nachteiliges  ©etebe  vento 
proicitur  Cael.  b.  Cic. 

venücüla,  ae,  f.  (seil,  uva)  eine  Stet  eingelegter 
XBcintrauben  llor.  (anbete:  venuncula). 
venin  \acc.  B.  ungewohnt.  nom.  venu»  bet  Ser; 
tauf]  jum  Säertauf,  v.  dare  Bettaufen,  feil 
bieten,  ire  Bettauft  werben.  — vSnum-do 
(venun  do)  1.  =-  vendo,  alii  omnes  venumdatij 
■fcaptivoB;  bitbt.  oerfehaehert  werben,  senten- 
tia  Dolabellae  volut  venumdatur  Tac. 

Venus,  eris,  /.  1)  bic  fflöttin  bet  Siebe,  Schönheit 
u.  Stnmut,  fflemaljUn  beS  Säutfan,  ‘Veneris  men- 
■is  Sprit,  ’munera,  ‘praemia  f.  munua  2),  prae- 
minm  2).  2)  tp.  a)  SicbeStuft,  -genufj,  ©es 
fc^te(f)tdtiebe  sine  Cerere  et  Libero  friget  V. 
Ter.-,  ‘frigidus  in  Venerem;  ‘incertam  V.  ra- 
pienteB  (ettaffenb)  more  ferarum  llor.-,  »rapirc 
V.  irächtig  werben;  fsera  iuvenum  Tac.-,  auch 
*bie  ©etiebte  mea;  melior  V.  (Siebe  ju  einem 
beffern  Stäbchen)  petit  atqm;  periuria  Veneris 
bet  Setliebten.  6)  liebliche  Slnmut,  Schön- 
heit, Siebreij,  Sieblichteit  *quo  fugit  v.? 


Stimmt,  geinfjeit,  feiner  Scher,;  dicendi  vii 
summä  v.  coniuncta;  auch  feines  33enel)tnen, 
Sieben«  würbigteit  hominum;  affluens  omni 
v.  b ) (Com.)  Sergnügen,  Sufi  dies  plenns 
venustatis;  quis  fortunatior  venustatisque  ple- 
nior?  — tvennstö,  adv.  [venustus]  lieblich, 
fein,  artig.  — Tönnstälns,  adj.  dem.  B.  ve- 
nnstus  Plaut.  — vOnnstus,  adj.  m.  comp.  u. 
(Bor-  u.  nachfl)  sup-  [Venns]  lieblich,  reijenb, 
anmutig,  fdjön  specie  v.,  Venus  vennstissima 
Plaut.-,  vultus  Ter motus  corporis;  f forma 
venu8Ü88ima;  auch  in  geiftiger  Sejiehung,  sen- 
tentiis  eoncinnis  et  v.;  sermo  urbanus  et  v.; 
tcomoedia;  Graecus  valde  v.;  fdolor  venustos 
(mipig)  facit. 

ve-pallTdns,  adj  fcht  blafe,  (eithenblafj  Hör. 
veprScfiU^  ae,  f.  (fett.)  dem.  B.  vepres  Cic.  — 
vSprSs,  is,  m.  Tornftrauch. 
rer,  vöris,  n.  griihltng  v.  primo,  *v.  novo; 
*v.  aetatis  bie  gitgenb;  im  Silbe  ‘iucundum  v. 
cum  florida  actas  ageret;  v.  sacrum  baS  in  feht 
aefabrBoHen  Seite»  *>•  ben  ffirftlingcn  beS  nächften 
grühlingS  ben  ©öttern  gelobte  Opfer  an  3Ren- 
fchen  u.  Sieh,  fpäter  bl.  an  biefem,  wäfjrenb  jene 
auSjuwanbctn  genötigt  würben,  baS  StjlliitgS- 
Opfer  Liv.  [SBnUiferlanbe. 

verlgrl , örum,  m telt.  SllpenBoIf  im  hurtig*» 
verax,  äcis,  adj.  m comp,  jverus]  Wahrreben  b, 
Wahrhaftig,  wahr,  eintreffenb  Herodotum 
cur  voraciorem  dueam  Ennio?  ‘Liber;  *Parcae 
v.  cecinisse  (in  Sertünbigung) ; *saga;  oraculnm; 
v.  8U0s  esse  sensus;  visa  quietis. 
vrrbönae , ärum,  f.  (feit.  sing,  verbena  Vera. 
Aen.  12,  120)  urfptünglich  eine  ©raSart,  welche 
bic  getialen  B.  einem  heiligen  Scjirte  beS  Äapi- 
tols  nahmen,  um  bamit  beim  Jlnfagen  eines  Krie- 
ges ob.  Jlbfchlufe  eines  SünbniffeS  fid)  baS  fjaupt 
ju  umwinben,  bann  &berh  h*'l'ße  firäuter 
ob.  3»>ei9e,  bef.  B.  Sorbeer,  OliBen,  SKprten, 
ffppreffen,  welche  B.  einem  geweihten  Orte  herge- 
nommen u.  ju  religiöfen  8»>ectcu  Berwenbet  wür- 
ben, auch  o fihupflehenben  Srieftern  getragen, 
Wie  jum  Üiäucheru  u.  Setranjen  ber  dlltäre.  Tat. 
verbenätus,  adj.  mit  heiligen  Sweigen  bc- 
frönjt  Suet. 

verber,  eris,  n (*im  sing,  nur  gen.  u.  abl.)  1) 
abstr.  ‘Schlag,  fflurf,  Stoh  virgao;  dare  v. 


‘euadola  venusque;  omnes  v.  atque  venustates 
Flaut-,  in  fflerten  ber  fiunft  ‘fabula  nullius  v.; 
•filla  Bolis  Atticis  conceesu  v.;  fomne.H  di- 
i-endi  v.  c)  ber  glüdlichfle  fflurf  im  fflürfel- 
fpiel.  d)  ber  ScnuSflern,  bie  SenuS.  Tob. 
VfnSrcns  (ius),  adj.,  a)  gur  ®enuS  gehörig, 
SäenuS-,  V.  Bervi  u.  bl.  V.  bic  fjierobuten  ber 
etpcinifchen  SenuS  in  Sizilien,  ß)  subst.  sc.  iae- 
tus  — Venus  2)  c);  auch  h°c  esi  V.  ein  glüd- 
liehet  fflurf  Plaut,  y)  jur  © efchlechtSliebe 
gehörig,  fleifchlich,  unjüchtig  res,  volup- 
tateB,  complexus;  quem  amore  v.  dilexerat; 
iste  (VerreB)  tcrbuhlt. 

Venüsia,  ae,  f.  Stabt  in  Wpulien,  ©eburtöort 
befl  $oraj.  TaB.  -sinus,  adj.-,  subst.  a)  jd.  m. 
b ) -sinum,  n.  Sanbgut  gicero?  bei  Senupa. 
vvnustas,  ütis,  f.  [Venus,  Schönheit  (in  ®cjug 
auf  ein  Subjelt,  welche«  fid)  baoon  ergriffen  ob. 
angejogen  fühlt),  Siebreij,  Wnmut,  bef  bic 
weibliche  v.  et  pulchritudo  corporis;  rouliebris; 
vultus  — quantam  afleret  tum  dignitatem  tum 
v.;  signa  eximifi  v.j  in«bcf.  a)  B.  ber  Siebe, 


ponto  (B.  einem  Schwimmenben);  trementes  ver- 
liere (0.  Schlag  ber  fflogen)  ripne;  remorum  in 
verbere  perst&nt;  v.  (pl.)  lapidum.  3n«bef. 
(nur  pl.)  ®citfd)en=,  ©eifielhiebc,  ©eiit- 
lung,  al«  Strafe  c astigare  alqm  verberibus; 
gravia  servitutia  v.  Just.;  *verbera  subire;  tp. 
contumoliarum  v.  subire;  ‘patruae  v.  linguao 
Schmähwörter  Hör.  2)  concr.  ber  ®rügel,  bie 
Ißcitfche,  *sing.  torto  snb  v.;  ictus  verberis; 
pl.  alqm  verberibus  caedere  Com.;  v.  afferre 
Liv.;  *v.  saetosa;  *ber  dlicmen  an  einet 
Schleubcr. 

verbgräbillssimus,  adj.  sup.  [verbero]  fdjergh- 
bc«  ®tügeln«,  Mu«peitf^en«  fehr  mürbig 
Plaut  — verhäiÄlio , önis,  f.  [verbero)  tp. 
Sättigung,  mirificam  v.  (©enuglhuung , 6nt- 
fchibigung)  ressationis  mihi  epi  tulA  iledisti 
Qu.  Cic.  b.  Cic.  — vcrbSreiis,  adj.  [verber] 
Schläge  Berbienenb  Plaut. 

1.  verbero,  önis,  m [verber]  (Com.  u.  Cic.  Att. 
14,  6,  l)  enter,  ber  Schläge  oerbintt,  al«  Schimpf- 
wort Schlingel,  ©algcnftrid. 


886 


verbero  — verecundus. 


2.  verbBro,  1.  [vcrber]  t)  fdjtagen,  Hopfen, 
(toben,  Werfen,  treffen,  an  etto.  prallen; 
prügeln,  geifjetn,  yettfeften,  bauen,  fnlbef. 
jur  ffütbtigung,  Mutinam  torroentis  befdticfjen; 
+0»,  +08  manibua;  fcapulum  gladii  crebro; 
•oandida  ora  vesanä  manu ; 'aethera  alis ; *ur- 
bem  eqne»  sonante  nngulä  ben  ©oben  ber  Stabt 
ftantpfen,  butefj  bie  Stabt  traben  •,  "latus  (bei 
Stifte*)  ».  Sinbe;  "latnm  amnetn  fundü  (m. 
bent  Surfnef});  ‘Charybdis  aidera  undäj  *ri- 
neae  grandine  verberatae;  fauras  caloibn»,  *cen- 

t. enä  arbore  (Sbtbern)  fluctua;  "flamtna  nitore 
8uo  templornm  anrnm;  feqpos  habenia;  *bo- 
mnni  (b.  Siegen);  pulsare  et  v.j  alcia  ocnlos 
virgis,  alqm  ense;  Sprints.  f.  lapis  3)  6t.  ?) 
hilft,  geißeln,  gültigen,  plagen,  ju  ©aa  = 
ren  treiben  alqm  verbia,  ne  me  eurdum  v. 
Plaut.-,  os  alcia  convicio;  hac  exercitatione 
communi  orator  iatoa;  tacito  convicio;  +qui- 
bus  sirmonibna  Domitiani  quoque  aurea  ver- 
berataa  (eaae)  Die. 

verbTvBUtÄtio  f.  velitatio, 
verböaB,  adv.  m.  comp,  fverbonua]  mit  Bieten 
Sorten,  wortteidj,  weitläufig.  — verbösn«, 
adj  tn.  comp.  u.  ta*p,  ( Verbum]  wortreich, 
weitläufig  veatra  v.  8imnlatio  prodentioe; 
epiatnla  verbosior;  "forum. 
verbnm,  i (gen.  pH.  verbflm  Plaut.),  n.  t)  Wort 
(af*  Teil  ber  Siebe  u.  in  ©ejug  auf  bie  ©ebeu= 
tung),  WuSbrucf,  pl.  Sorte,  Siebe  dornm, 
abicctum,  inquinatum,  gravitis ; v.  ipaum  vo- 
luptatia  ba*  S.  'Suff;  hoc  ono  v.  unde  aigni- 
fleari  rea  dnaa,  et  ex  quo  et  a quo  loco-,  in  v. 
ac  nominibus  erat  diligena;  fintra  verba  pec- 
care;  verba  facero  einen  S ertrag  batten,  ben 
Sprechet  matben,  fpretben  apud  alqm,  de  alqo, 
de  alqa  re,  pro  alqo,  panoa  v.  pro  delicto  ano, 
huiuacemodi  v.  (Siebe)  cum  alqo  an  imb.  beiten; 
ai  ia  postem  aedium  tenuiaset  et  panca  v.  fe- 
ciaaet  einige  Sorte  (bie  ®imoeibung?fomtet)  baju 
gefprotben  hätte;  v.  unnm  faxia  (fage)  Ter  -,  ne- 
que  Antonium  verbnm  facere  patiar;  v.  Hunt 
mortuo;  mnltia  v.  (Sieben)  ultro  oitroque  habi- 
tia;  verba  atque  orationem,  v.  ondinnemque 
adversus  rem  publicam  habere  burtb  'Äu&erungen 

u.  Sieben  (ich  gegen  ba*  ©taatsmobt  auBjprecben; 
qui  primum  v.  habiturua  ait;  •ille  (diea)  ne- 
faatus  erit,  per  qnem  tria  v.  (nämlich  be*  ©rö- 
tor9,  do,  dico,  addieo)  ailentor  Ov.\  "in  verbo 
mitten  in  ber  Siebe;  certare  verbia  einen  Sort-- 
Wetbfel  hoben  lAv  10,  19,  6;  rogatua  in  haeo  v. 
(nact)  biefer  (formet)  populua  Liv.  22,  10,  8. 

2)  3n*bef.  ra)  Äußerung,  8u«fprucb,  Sprutb, 
©tnnfpruef)  illnd  mihi  v.  non  placet  Plaut.; 
quod  v.  audio!  Ter.;  quod  v.  in  peotua  Ingur- 
thae  altina  dcacendit  Sali. ; vetus  v.  hoc  qui- 
dem  eat  nt.  acc.  c.  inf.,  Ter.:  pl.  Sifjf  Plaut. 
Capt.  3,  1,  12.  6)  bei*  leere  Sort,  ber  Sdjetn, 

v.  iataec  aunt  SlebenBarten  Ter.;  exiatimatio, 
decus,  infamia  v.  annt  atqne  ineptiae;  hoc  v. 
atque  eimnlatione;  verbo  aunt  liberi;  *non  re- 
plendn  eat  curia  verbia  etc.;  *virtutem  verba 
putaa  für  einen  leeren  Schall;  alcui  verba  dare 
= tduftben,  bi«1”*  £i<bt  führen  Plaut.,  Hör. 
c)  mtjftijche  Sorte,  3a>*berf ormeln  aunt  v. 
et  vocea  Hör.  tp.  1.  I,  34  f.  <f)  afi  grammot. 
t.  t.  3eitm ort,  ©erbum  Oie.  de  or.  3 § 191. 
»)  aboerbiale  Senbungen  a)  verbo  burtb  ein 
Sort,  verbo  expedi  Ter.;  v.  negare;  v.  de 


aententia  deatitiati;  ▼.  alqm  premere ; a6 
münbfitb  v.  asaentiri;  C.  Fnrnio  plura  vor 
quam  acripturü  mnndata  dedimna  Plane  + O- 
fam.  10,  8,  5;  mandata  verbia  dat  Sali  61 
v.  mit  Einern  Sorte,  flieg  nt  uno  v.  we 
plectar,  diligentia;  quod  omnes  uno  v.  maJrr 
appellamua,  id  tot  modia  poaso  dicore;  prv 
torea,  praetorioa,  tribnaoa  pl  nnoqoe  v.  i»- 
publicam.  c)  ad  Terbum  auf*  Sort:  »tn 
lieb,  buebfläbticfi,  genau  ediaeere,  fabdli 
Latinae  de  Graecia  expreaaae;  +ad  v.  acribet 
emendantiqne  aimilis;  atid)  exprimere  ver+cr 
de  verbo  (Ter.),  e v.;  roddere  Terbum  vr 
verbo,  ( Hör .)  v.  verbo;  id  esset  v.  e »«+■ 
autb  totidem  verbia  ob.  verbia  eiadem.  di  red 
causa  ob.  gratiä  jum  ©eifpiel,  trenn  ein  ml 
fflrlitb  gewählter  einzelner  tfatl  als  ©eifpte!  et 
geführt  Wirb  v.  gratiä  propter  volup taten  s 
quis  v.  cauaä  Oriente  Canicula  natua  eat;  'Her 
tn,  Enfio’,  v.  causä  (um  biefen  Warnen  411  «r 
nett',  cave  etc.  el  meia,  tuia,  auia,  alcis  v ii 
meinem  ic.  Warnen;  aenatna  populique  Ber 
v.  nuntiare  u.  bgf.  f)  quid  verbia  opoa  «1 
Ter.;  quid  multa  v.  (ac.  faeiam)?  Ter.  jl  tr 
bua  v.  te  volo!  nur  auf  btei  (ein  paar!  Sott' 
Flaut.;  primia  tribus  v.  bei  IC-,  Cic.  K)  boa»  ’ 
quaeao!  nur  gemach!  Ter. 

Yeroellae,  ärum,  f.  ©tabt  in  Oall.  cisalp  i 
VerceTli. 

vercölum,  i,  n.  [dem.  P.  verl  als  Siebfafer 
Wort,  meum  mein  Senken  Plaut. 

vBrß,  adv.,  f.  verua  I). 

TSrBcnndB,  adv.  m comp,  [rerecundua]  f«|ii 
tern,  fittfam,  brftbeiben.  — vBrBe«»4i> 
ac,  f.  fverccnndual  ©ben,  3»rildba!tit! 
©(bütbternbrit,  ©eftbeibenbelt,  818tii 
(eit  meam  atultam  v.t;  m.  gen.  tubj.  Tnvn 
quo  minor  ait  inter  noa  huiua  sermoaii  v.  b 
mit  6ei  K.  weniger  Burüdbaltung  ^errftbe:  +vr- 
f(bütb»erne,  btübe  SWiette;  quae  v.  eat  (—  w. 
unoerftbümt  ift  et)  postulare  vos  ut  ZA p.  St.  t; 
9;  m.  gen.  obj.  turpitudinia;  nesrandi;  intte 
a)  ©tf>eu  oor  Serlebnng  be*  Wnflanbe*  n.  !r 
Sitte,  3artgefübt,  Wütffitbt,  abisfrttift 

harum  re  rum  com  mem  orationem  v.  aaepe  a 
pedivit  utriusque  noatrum;  fuit  aponaa  ij* 
me  eädem  quä  apud  parentea  auoa  v.:  vide<r 
quanta  fuerit  apud  Academicoa  v.?;  fisea  rne 
cundiae  tranaire.  6)  ©eben  Bor  ©crltfurto  W 
(Scfehe,  be*  ^eiligen  ic.,  heilige  ©eben,  fti 
furept,  ®bt6ar(eit,  ©ittfamfeit.  m.  gu 
obj.  deorum,  regia,  magiatrotuum , legnin.  t 
publicae,  aetatis;  fviolandi  hoapitales  d»c 
v.  alqam  imperatoria  violandi  afferre  Ir 
Claudium  interpellandi  v.  fuit  TAr. ; «dverw 
regem;  mea  in  rogando.  e)  ©tbcn  Bor  leb 
ob.  ©ibanbe,  ®ebam  verecundiae  erat,  fait  r 
inf.  u.  aec.  c.  inf.,  Liv.;  Romanos  v.  cepit  e 
acc.  c.  inf,  Liv. 

TSrScundor,  dep.,  1.  [vereeundna]  ©tbeu  St 
ben,  fitb  ftbenen  alterum  quasi  vereemrb- 
tem  incitabat;  apud  mensam  jimp|erH(b  !f» 
Plaut.;  nt.  inf.  — vBrBcandu»,  adj  m coar 
u.  isup.  fvereor]  fdjeu,  fcbüdjtern,  beffr 
ben,  rfidfi*t«Bofl,  fittfam,  fdjambaff  »<b 
leacena  Plaut  ; »aaepe  rerecundnm  landaab.  1 
tranaferendia  (verbia)  v.  et  part-ua:  verwand ► 
in  poatulando;  uaua  oratoriae  supelleetib 
•vita,  *rubor,  *color  ©<bamr8te. 


verendus  — Verria. 


887 


rendus , adj.  (rereorj  ‘efjrwürbig  patres, 
uaiestas,  dii;  j-subst.  n.  pl.  Schamtcilc. 
•reor,  Itus  «um,  dtp.  2.  l)  junädfift  in  ©cjtc^ung 
uf  ©erf.,  gegen  i»nb.  @I)tfuttbt(  fjorfjachtung 
ri*  jur  gutd)!  u.  Sd)tu  hegen,  jmb-  (dienen, 
icque  solum  colent  mtcr  se  ac  diligent,  sed 
tiam  v.j  metuobant  eum  serri,  v.  liberi;  raul- 
itudinom;  nihil  timent,  nihil  y.;  summa  gra- 
ia  atque  eloquentia,  quarum  alteram  v.,  al- 
eram  timeo;  conapeotum  patris;  patriae  auc- 
oritatem;  alcis  asperitatem  ehrerbietig  begegnen 
Nep.  Alt.  b,  1;  reprehensionem;  ‘paupertatem; 
JelL)  m.  gen.  huius  feminae  primariae  Ter.  j ne 
ui  quidem  testimonii  veritua  Cie.  Alt.  8,  4,  1; 
n.  tnf.  fid»  fcfieuen,  fid)  nid)t  etbreiften 
loramittere,  ut  etc.;  quos  in  conspectu  Galliae 
nterficere;  nt.  acc.  c.  inf  me  — hoc  ornatu  in- 
•edere  Plaut.-,  impers.  quos  non  est  Yerituiu  m. 
nf.,  Oie.  fin.  2 §.  40. 

überh  befürchten,  be(orgt  fein  perieulum, 
nsidiaa,  perfidiam,  de  (in  betreff,  Bor)  qua  (Car- 
hagine)  Cic.  Cat.  m.  §.  19;  *equidem  de  te  nil 
alej  minus  veritus  navibus  (beforgt  für  te.) 
^aes.  b.  O.  6,  9,  1 ; m.  ne  im  ®eutfd)cn  'baf)’,  m. 
tt  ob.  ne  non  ’bafj  nicht’.  Sticht  feiten  jur  SJtit= 
lexung  einer  Behauptung,  t.  ne  sit  turpe  timere 
6 ift  mohl  fdpmpflid);  illud  v.  ut  tibi  conce- 
lam  jene*  »erbe  ich  fd)Werlich  Jt.;  non  v.  ne 
ton  acribendo  te  expleam;  (feit.)  m.  acc.  c.  inf., 
Ir.  her.  18,  76.  Gurt.  9,  7,  23;  nt.  abhängigem 
vragefag  ■=■  mit  ©ejorgnis  ertvarten,  be= 
orgen  eri  semper  lenitas  quoraum  evaderet 
Ter. ; Pomptinum  quod  scribis  in  urbem  in- 
roieee,  v.  quid  sit;  abfol.  hio  vereri  (ade 
Scham)  perdidit  Plaut.;  fcherjl).  ne  vereumini 
'hoffet  nicht’)  quia  etc.  Plaut.  Capt.  66  f.  XaB. 
‘fTfirOtruin,  i,  n.  Schamglieb. 
ergYliae,  ärum,  /.  ba*  ©iebengeftirn  sidus 
Vergiliarum;  eignum  V.;  *bl.  V. 
erg  lila*  (Virg.),  ii,  m.  1)  Publius  V.  Maro, 
)et  berühmte  dichter,  70—19  o.  (Shr.  2)  C.  V., 
■tn  Sefebl*h«ber  be*  ©ompefus.  — Verglnlns 
Virg.),  C.,  erftach  feine  lochtet  Verglnla,  um 
ie  ben  SlachfteDungen  bei  5tppiu*  Staubinf  ju 
•ntjiehctt. 

»rgo,  rersi  (Ov.  ex  Pont.  1,  9,  62  Merkel),  — 
1.  1)  itUrans.  wohin  fich  neigen,  fenlen,  eine 
Neigung  hn&en/  gelegen,  gerichtet  fein, 
id)  erftreden  tectum  in  tectum  inferioris 
lorticus;  terra  ad  septemtriones;  ad  colles 
turnen;  ton  ui  fastigio  in  longitudinem  pasauum 
CCCC  fich  herabjietjen ; in  meridiem;  fqufi  y. 
-egio  ad  occidentem;  alteram  (latus)  ad  Hi- 
ipaniam  atque  occidentem  »olem;  omnes  terrao 
oartes  in  medium;  auxilium  ad  Italiam  v. 
nähet  an  tc.);  *in  imum  (in  bic  liefe);  *quo 
v.  poudere  letum  (ba«  lobctlo«,  b.  i.  bic  Sdjate 
mit  bem  iobeSIo«);  inSbef.  a)  fo.  bet  geil,  fid) 
nähern  quo  propius  nox  ad  >006111;  anni  ver- 
gentes  in  senium;  prägn.  tfich  feinem  Snbe 
nähern,  (ich  ntigen  vergente  iam  die,  y. 
suctumno;  aetas;  vergens  annis  (alternbi  fe- 
tnina.  6)  +fi ber  (Defmnung  nach  ju  jmbm. 
ob.  ju  etto.  neigen  cuncta  illuc  Tae.  2)  *trans. 
eingiefjen,  amoma  in  Braus  Ov. 

erpöbrttus,  1,  m.  (8.  teltifdjen  guerg,  toirfenb 
u.  breath,  breth  (Bericht,  alfo  =■  ber  9ied)t8= 
roirfer)  Name  brr  haften  ©ebörbc  bei  ben  §ae> 
Puern  Cats  b.  O.  1,  16,  6. 


rerfdlctis,  adj.  (verum-dic  o]  tuahrrebenb, 
mahrhaft  voccs,  interpres  deilm.  — y6rTlö* 
qnlum , ii,  ».  [veras-loquor]  = Ixvuoloyla 
(£  1 1)  m 0 1 0 fl  i e Cic.  top.  §.  85.  — Thlslmui*, 
yerisTmtlltüdo  f.  similis  a),  similitudo  a). 
yfrttas,  ätis,  f [veras]  1)  bie  wahre,  wirt- 
liche ©efchflffenheit,  SBirf lid)teit,  9ieali  = 
tät,  ba8  mirflidje  Sieben,  Slaturroohrheit 
(B.  ftünftlern  u.  Runftmerfen)  causarum;  dicere 
quam  maxime  adv.  accommodats;  illacoramen- 
tatio  incluea  in  reritatis  lucem  proferenda  est; 
oratore«,  ejui  sunt  y.  ipsius  actores,  imitatores 
autem  yentatis  histriones;  imitari  v.;  in  omni 
re  vincit  imitationem  y. ; quod  omnes  in  se 
habet  numeros  yoritatis  ber  innern  ffiabtheit, 
Notwenbigleit ; in  yeritate  dicere  b.  i.  auf  bem 
gorum,  nicht  bl.  jttr  Übung;  homices  expertes 
reritatis  ohne  alle  (Erfahrung  (Bot  Oeridjt);  ad 
y.  vitae  propius  accedere.  2)  90 a hr ^ ei t nihil 
ad  y.  loqni;  v.  odium  parit  Ter.\  qui  v.  asper- 
natur;  cuius  aures  clausae  yeritati  sunt,  ut  ab 
amico  yerum  audire  nequeat  Cic.  Jjael.  §.  90; 
per  me  y.  patefactom  contaminarem  alqo  men- 
dacio;  Chrysippi  (consolatio)  ad  v.  (an  fich  bc 
trachteti  im  allgemeinen,  in  abstracto ) tirmissima 
est  etc.;  auch  ber  Sinti  für  SBaI)rb«it,  2Bahr- 
hafti gleit,  Unparteilichleit,  Offenheit,  @e= 
r ab  heit  in  tnam  fidem,  y.  confugit;  iudicioram  ; 
dum  yeritati  (sc.  iudicioram)  consulitur  Tae. ; 
orationis;  literarum  tuaram;  *petfcmif.  nuda; 
Prometheus  V.  (ein  Silb  ber  SBahrhett  auj  thon) 
fecerat;  auch  ba*  gtpmon,  einm.  Cic.  or.  §.  169. 
— Tertyerbliim,  ii,  n.  [yeras-verbum]  ba* 
fflahrteben  Plaut. 

TermlcfilÄtns,  adj.  [yermiculus|  eigtl.  (fpät) 
murmfdrmig,  bah-  (BorlU  gewürfelt,  fchath  = 
brettfbrmig  Lucil.  b.  Cic.  or.  §.  149. 
yerna,  ao,  tn.  ber  im  fjaufe  feine*  §errn  gc  = 
borne  ©HaBe.  ®aB.  A)  yernicfilus,  adj.  1) 
ju  ben  $au*ffIaBcn  gehörig,  SflaBctt; 
multitudo  Tac.-,  s übst . pl.  m Suftigmacher 
Stiel.  2)  inlänbifh,  etnbeimifth,  römifdi, 
legio  au*  ffiingebornen  be*  fianbe*  formiert;  sn- 
por,  fostiyitas,  consilium  B.  un*  erbacht  Plaut.-, 
crimen  domesticum  et  y.  B.  Änlläger  fetbft  et; 
funben.  B ) yernllis,  e,  adj.  (Tae.)  1)  flla- 
Bifth,  Itiechenb.  2)  mutwillig,  fred).  ®aB. 
yernilttär,  adv.  Wie  ein  Ipau*flIaBc  Hör. 
yerno,  1.  [yer]  jur  Seit  be*  grühling*  fich 
Betjüngcn,  grünen,  blühen  *humus,  *avis 
beginnt  wieber  ju  r>ngeit;  übertr.  »sanguis  flieht 
jugenblith-  — yernnit,  adj.  [ver]  jum  grflh/ 
ling  gehörig,  grühling*;  tempus,  aequi- 
noctium,  ftepor,  *venti , ’flores. 

T*rö,  Ofl».,  f.  verus  S)  IT). 

Veromandu!  f.  Viromandui. 

Vfröna,  ao,  f.  Stabt  in  Cbetitalien.  StaB.  -nen- 
sls,  adj.;  subst.  pl.  m.,  Tac. 
yerönTbiis  veru  2). 
yerpa,  ae,  f.  ba*  männliche  ® lieb  Ct. 
yerpns,  i,  m.  ber  ©efchnittene  Ct. 
t.  yerres,  is,  m.  ba*  männliche  Schwein,  ber 
Sber;  {Plaut.)  Berächtlich  B einem  Sllenfchett. 

2.  Vcrr6*,  is,  tn.,  Gaius  Cornelius,  bet  berüch- 
tigte ©roprätor  in  Sijilten,  beffett  Verurteilung 
Ktccro  bewirf  tc;  boppelfinnig  m.  Änfpiclung  auf 
verres:  repente  ex  homine  tamquam  alqo  Cir- 
caeo  poculo  factus  est  V.  3)nB.  VerrTus  u. 
•rinns,  adj.  lex;  ius  V.  f.  2.  ius;  YerrYa, 


888 


vernnus  — vereor. 


örum,  n.  ein  bem  ©me«  flu  Ehren  6.  ihm  fclbft 
nngeorbnete«  gefl;  f.  $alm  ju  Cie.  Verr.  4 §.  24. 

1.  verrlnns,  adj.  [l.  verres]  oom  Eber,  Eber*. 

2.  Verrinn»,  YerrTus  f.  2.  Verres. 

verro,  verri,  versum,  3.  1)  *fd)leifen,  unge* 
ftüm  fortreifecn,  »fdjleppen,  =jetren,  fegen 
versft  pulvis  inscribitur  basta;  canitiem  suam 
concreto  in  sanguine;  caesariem  per  aequora; 
ex  imo  arenas  cmpoitofiljlen;  pisces  ex  aequore. 
2)  über*,  auf  etm.  hinfdjletfen,  etm.  bis  auf 
ben  ©oben  ^etabwallen  laffen;  eine  glätbe 
burebftreifen,  aufmübleit  crinibu»  templa; 
crinibus  passi*  arss  bi«. ; »humum  pallä; 
»aequora  caudie;  *(aquilo)  arva  fugä,  aequora; 
»remis  vada  livida.  3)  mit  bem  ©efen  ob.  bfjt. 
fdjleifenb  »eg*  ob.  jufammcnfd)airen,  *fegen 
domi  quicqaid  habet,  verritur  f £<o  Plaut.;  ae- 
des  Plaut.,  verri  sibi  vias  Suet. ; *venti  maria 
ac  terra»  caelumque  profundum  per  auras;  qui 
tergunt,  qui  v.;  »iinä  vestigia  caudä  (0.  bet 
Äui})  mit  fcbleppenbem  Scbmetf  bie  Spuren  ber 
Zritte  Betroifchen;  »quiequid  de  Libycis  verri- 
tur  areis  Hör. 

verrüca,  ae,  f.  SBarje,  bafj.  tp.  Heiner  Segler 
Hör.  $ao.  verrucosus,  adj.  Poll  SBarjen,  al« 
©einante  be«  Q.  Fabius  Max.  Cunctator. 
rerrnneo,  1.  [vertoj  (oeraltet,  nur  in  (Sebetfor- 
mein)  fid)  roenben,  bene  v.  au«[d)tagctt. 
verrätum  f.  verutum.  [tuna. 

+Tersähtli»,  adj.  (verso]  tp.  unbeftänbig  for- 
rersätYlls,  e,  adj.  [verso  | »a«  fid)  breben  läftt, 
ob.  leicht  brebt,  beroeglid),  aciem  ponore  v.  ju 
oben  SBenbungen  geftbidt  aufjteüen  Curt.;  bilbl. 
gemanbt  ingenium  Ja«. 
vergTcölor,  öris,  adj.  [verso-color]  buntfarbig, 
fdjit  lernt)  plumae,  vestimentum,  vestis,  fsa- 
gulum,  »arma,  »cultu  v.  decens 
versYcttlus,  i,  m.  [dem.  B.  versus]  Reichen  epi- 
»tulae;  ©ergeben,  v.  mei  (Bebidjtcben  Ct.; 
scribere  versiculos  Hör.  — verxificätor,  öris, 
m.  [fversifico]  Bet«ffinfUet  (niebt  geringfebähig) 
v.  quam  poftta  melior  Quint  1 0,  1 , 89 ; auch  © l d)  * 
ter  v.  meliores  quam  duces  Just,  ß,  9,  4. 
versT-pelli»,  e,  adj.  [verto-pellis]  (Plaut.)  feine 
(Beflalt  Beränbernb,  ficb  umgeftaltenb;  tp. 
berftbrnigt,  fdilau. 

verso  (ältere  fform  vorso),  1.  [frequent.  B.  verto] 
1)  »oft  breben,  bin  u.  her  breben,  »feeren, 
menben,  *roäl«en,  berumbrebeit;  »treiben, 
berumtreiben,  ummenben,  umlebreu  fer- 
rum,  massam  forcipe;  turdos  in  igne;  glaebas 
ligonibus;  terram;  fusum  pollice;  fusus  opus 
• -*  versato  fuso  Et  opus,  turbinem,  Sisyphus 
saxum,  lumina,  1.  suprema  (B.  Sterbenben)  Bet* 
breben;  sinuosa  Volumina  (p.  ber  Schlange); 
sors  versatur  urnä  wirb  umaefdjüttelt  in  ic-, 
exemplaria  Graeca  nocturna,  dinraä  manu  Zag 
u.  Stacht  nicht  au*  ben  .fjänben  legen  Hör.;  oves 
(gut  SBeibe);  currum  in  gramine  herum  fahren; 
mit  etto.  umgeben  nummulario  non  ex  üde 
versanti  pecuniam  Suet.;  in  üblem  Sinne  in 
Zrab,  in  Sttem  (eben  »Dareta;  and)  »domum 
(B.  einem  im  fpaufe  bominicrcnben  Stlaoen); 
(Plaut.)  an  ber  9tafe  berumfübren,  Bejieren 
ego  illum  hodie  probe;  quomodo  hodie  me 
vorsavisti. 

2)  tp.  a)  bin*  u.  betmenben,  »treiben,  breben 
u.  menben  suam  naturam,  mentem  ad  omnem 
malitiam;  se  in  utramque  partem  non  solum 


mente,  sed  etiam  corpore;  »animum  in  omr- 
partes,  »per  omnia  B.  einem  £ntf(f>Inffe  jam 
bern  eilen  laffen;  huc  et  illuc  se  ■=»  webet 
nod)  ein  Buffen;  fse  ad  omnes  cogit&tionee;  v 
animum  (änberte  feinen  Sinn);  -fsententias  qnaa 
numerosissime.  b)  B.  Sd)idfal,  jmb.  ob.  etm  u 
eine  rocdjfclBolle  Sage  bringen,  mit 
fein  Spiel  treiben  sic  fortunu  in  contecti  >: 
et  certamine  utrumque;  »omnia.  c)  einer  Sei. 
eine  gemiffe  SBenbung,  Deutung  gebet 
etm.  breben  u.  menben,  etm.  fo  n fo  anTrbes 
auälegen,  beuteln  eadem  multis  modis;  v«a» 
v.  in  omnes  opiniones  biftorifd)  nicht  ©egrönfr: 
fo  breben  u.  menben,  bag  ti  allen  ÜÄcinunger  jü 
fügt;  in  iudiciis  causa»;  v.  verba.  i Hör.)  «&- 
dum  anben  Saiten  aufjieben;  *somnia  deej- 
d)  etm.  im  Seifte  bin*  u.  beriornbcn,  loiv 
überlegen  multas  res  Ermiter  in  meo  coro* 
Plaut.;  in  animis  secum  nnamquamque  n»s 
»in  pectore,  pectore  alqd.  e)  einer  Sache  bei 
»ufommen,  etm.  ju  einem  3med  ju  getnieuci 
fueben,  varie  militum  animos  custigando  s< 
uortandoque ; muliebrem  animum  in  omn* 
partes;  »non  est  ulla  Edes  quam  non  iniuria  * 

3)  in  Zbätigleit  ob.  Unruhe  Berfepen,  lei»- 
SHube  laffen,  beunruhigen,  beftürmen,  b< 
arbeiten  certamen  regni  ac  cupido  patru 
animos;  imperitae  multitudinis  nunc  indigi.i 
tio  nunc  pudor  pectora;  fhinc  spe,  hinc  me:.. 
militares  animos;  »animos carminihus  nerbretc 
Berftörcn;  »negantom;  »odiis  domos  jetüörer. 
3n8bef.  4)  versor,  mebial  a)  fiib  herum brebci 
mundus  circa  axem;  qui  (orbes)  v.  retr- 
suapte  naturä  ct  cylindrum  volvi  et  v.  tart 
nem;  »lecto  ficb  unruhig  u.  benocrien  * 
Berlebren,  ficb  wo  aufhalten,  befinber 
roeileti,  febmeben,  eigtl.  u.  übertr.  n.  fei 
domi  Plaut.;  in  Gallia,  in  Sabinit,  in  bell 
inter  aciem;  in  ter  multas  hostium  manu»;  qur 
tis  in  malis  Ter.;  tamquam  in  clarissima  lo-e. 
in  pace;  alcui  dies  noctesquo  ante  oculos;  u 
tegre  strenueqne  versatum  ficb  betragen  T« 
Agr.  7 ; B.  Sachen  modo  (nomen)  mi  in  Uhr,- 
primoribus  Plaut.;  non  iam  inter  latent  not- ln 
sica  illa;  nunquam  tibi  populi  Koni,  digniu 
in  oculis  animoque;  v.  mihi  ante  oculos  aspet- 
tus  Cetbegi  Oie.  Cat.  4 §.  11;  mors,  exsilma 
mihi  ob  oculos.  c)  fid)  innerhalb  eine«  Sc 
biete«,  Elemente«,  ©ereile«,  in  irgn: 
einem  Selbe,  5«cbe  bemegen,  aber  je  nachbc. 
ba«  Bemegen  ob.  ba«  innerhalb  betont  wir: 
u.  fe  nach  ber  8rt  be«  Subjelt«  u.  bc*  (Bebietc* 
mit  (ehr  «ablreicben  SBlobiplationen  biefer  ©eb;3 
tung,  balb  ficb  mit  etm.  abgeben,  befebäfti 
gen,  an  etm  teilnehmen,  bei  einer  Saite 
beteiligt,  mit  im  Spiele  ob.  in  biefelbe  »er 
toidelt,  oerflochtcn,  bamit  oerfnüpft.  Der 
bunben  fein,  in  etm.  oorlommen,  baib  fid 
auf  etm.  befdjränfen,  übet  ein  (Bebtet,  ti* 
Orenje  ni^t  hinou*0*hoti/  iw  ©ereiii)t  » 
etm.  bleiben  «)  P.  ©erjonen  in  ro  dilSciü  * 
mnltum  et  saepe  quaesita,  in  veri  investigt 
tione,  in  re  publica,  in  hac  causa  multuin  et 
saepe,  mnltum  in  hello  versatus,  multsm  in 
iudiciis  privatis;  multum  in  imperiis  magmtqia 
beflciben;  in  opere  am  ffierfe  thätig  fein;  ti» 
caede  ©litlbab  anridjten;  aeterua  in  lande;  ,» 
simili  culpa  Dermidelt  fein;  duo  crimina,  ra 
quibus  una  atque  eadem  persona  v.  mit  in 


i-Ba 


versoria  — verto. 


889 


©piele  ift ; uterque  in  summa  severitate  v.  bt-  Raupte*,  Scheitel  ’nudo,  ‘moribundo  v.;  *su- 
wegt  f<4  im  (gebiete  ic.  b.  i.  miü  bie  !C.  ange=  blimi  feriam  sidera  v. ; übettt.  bai  $aupt;  bet 
tnenbet  miffen;  in  omni  genere  furandi  atque  8opf,  [pricbm.  (.  unguis  o),  talus  1);  *toto  v. 
praedandi,  in  eiusmodi  mente  et  cogitatione;  supra  est;  ‘late  eonspicuum  tollere  v.;  ‘vaeuus 
ß ) ö.  Soeben,  ipsae  res  in  jierfaeili  eognitione  f.  vaeuus  2);  and)  *+bet  ®ol  am  Fimmel;  bie 
v.  bewegen  fiefc  in  bem  (gebiete  ?c.,  finb  febr  leicht  Spifce  eine*  Serqei,  Saume*  Aetnao  Cie.;  *Tau- 
eTfennbar;  nuilam  artem  ipsam  in  sß  v.  in  fid)  rus  contingens  vertice  nabes;  *Cyllenaeo  bei 
felbft  abgefcbloffcn;  an  vero  ve»trao  peregrinan-  Serge*  EpBene;  ‘pinus,  ‘quercus;  si  figit  ada- 
tur  aares  neque  in  hoc  pervagato  civitatis  scr-  mantinos  summis  v,  (in  bie  Siebet  bet  'fjalöfie) 
tnone  v.?  finb  nitbt  im  Bereiche  bei  Stabtgr  dir»  Necessitas  davon  Hör.  carm.  3,  24,  5 ff. ; 
fprfidjei;  iura  pivilia,  quae  iam  pridem  in  ’übetf).  Wnböbe,  Setg,  Erycinus,  Cauoasiua; 
nostra  farailia  v.  beimif<b  finb;  nihil  — quod  in  *a  vertice  oon  oben  bot,  »on  oben;  *tp.  bai 
Forensibus  rebns  civilibusque  v.  mai  jum  ©e=  $ödjfte  einer  Salbe  v.  (pl.)  dolorum.  Sau. 
biete  bei  ®ri»atrecbtei  gehört;  quae  in  foro  at-  verticösus  (vort.),  adj.  »oller  Strubel  am- 
que  in  civium  caut>is  disnutationibusque  v.  UOT-  nis  Liv. 

tommt;  quae  uiulta  et  varia  in  hominum  vita  vertigo,  Inis,  f.  (verto | bai  $eruinbrebeu, 
v.;  ea  non  v.  in  oculorum  ulla  iucunditate  3) r e b c n ‘assidua  caeli,  *ponti;  übertr.  ber 
mit  (einer  K.  oerbunben;  haec  omnia  in  eodem  ©cbtuinbel  sine  v.  quadam  sirnul  oculorum 
errorc  v.;  vulgi  opiniones,  quae  in  maxima  animique  Liv.  44,  6. 

inconstantia  veritatin  ignoratione  v.;  laetitia  verto  (arebaift  vorto),  ti,  «um,  3.  li  loenben, 
«t,  libido  in  bonorum  opinione  v.  berubrn  breben,  utnbtcbcn,  umlebten,  umtoenben, 
auf  ic. ; dicendi  omnis  ratio  in  comuum  quodam  auch  bilbl.,  prägn.  b'n  = u.  borbreben,  mens 

usu  etc.  befcbränlt  ficb  auf  ic.  ben,  fort  u.  fort  bnumbreben,  8«  v. 

veraöria  (vors.),  ae,  /.  |vertoJ  eigtl.  Scbiffitau  u bl.  v.,  pass,  verti  ficb  tebren,  menben, 
junt  Umbraffen,  bab-  übertr.  v.  cape  brajfe  um  ™ breben;  aueb  bilbl.  *ora  in  alqm;  foniniuin 
leb«  um  Plaut.  — versüra,  ae,  f.  [vertof  eigtl.  ora  in  Be;  ‘praedas  ad  litora;  ‘equos  ad  moe- 

bai  Ummen  ben,  bab.  lP  bai  SBeebfeln  mit  bem  nia;  feurrum  in  fugam;  aquatn  in  subiecta  ab- 

QSläubiger,  bie  jur  Tilgung  einer  Scbulb  bei  leiten  in  bie  Sicherungen;  ’versis  (rüdroärti  gegen 

einem  anbetn  aufgeuommene  Knieibe  quuui  ben  »erfolgenbeit  geinb  gemenbeten)  animosum 
(poenam)  sine  mutuatione  et  sine  v.  possem  equis  Partum,  ‘fidentem  fugä  I’arthuiu  versis- 
tlissolvere  Cic.;  facere  v,;  versurü  solvere  eine  que  sagittia;  ’arma;  ‘crateras  beim  Sinfcbcnfett 
Scbulb  bureb  eine  Knleibe  bejahten  Cic.,  fpricbm.  neigen;  *cadum;  verti  mc  a Minturnis  Arpinum 

— aui  bem  Segen  in  bie  Traufe  lommen  Ter.  versus;  nunc  huc,  nunc  illuc  verso  mari  Liv.; 

1.  versus,  partic.  b.  vt-rro  u.  verto,  m.  f.  *alqm  ad  mare;  ’iter;  fflumina  et  lacus  ab= 

2.  versus  cdltere  [form  vors.)  ob.  versum  (vors.),  leiten;  ‘verso  gradu,  pode;  ‘verso  cardine; 

1)  adv.  [verto]  gegen  — bin,  nach  — ju,  bilbl.  ‘stiinulos  sub  pectore  ■=•  begeiftern;  ali 
loärti,  gern,  mit  ad  u.  in,  in  Italiam  v.;  in  milit.  t.  4.  terga,  auch  se  v.  u.  bl.  v.,  ‘vestigia 
Arvernos  v.;  ad  Oceanum  v.;  aueb  deorsum  v.  v.  fliehe«;  iter  retro  eine  rüdgängtge  Semegung 
Ter.;  sursam  v. ; quoquo  v.,  m.  f. • undique  v.  machen;  hostes,  equitatum  in  fugaui  Liv. ; *ami 
Just.;  modo  ad  urbem,  modo  in  Galliam  vor-  citioe  terga  versa  dare  ben  Süden  (ehren; 
aus,  fngam  ad  se  vorsum  fieri,  ad  sc  v.  per-  ‘Philippis  versa  acies  retro;  nudum  et  caecum 
gere  Saß.;  cursum  Massiliam  v.  pcrficit  Caes.  corpus  ad  hostes  bem  Wngtiffe  ber  ic.  auifeben 
II)  versus  mit  $täpofitioni(taft  uacbgcfteQt,  nach  Sali;  ali  geogr.  t.  t.  p.  ber  Page  Epirus  in 

— bin,  nach  — ju,  jeboeb  nur  bei  Stäbtenamen  septentrionem  versa;  mare  ad  occidentera  vor- 

M.  domum.  sum;  fenestrae  in  viam  ver»ae;  fScytharum 

3.  versus,  us,  m.  [verto]  1)  eigtl.  bai  Ummenben,  gens  ab  Oriente  ad  septentrionem  so  v.  mobnt 

bab-  Weibe,  Pinie  reniorum;  ‘triplex;  ‘in  ver-  in  ber  Sichtung  ic.;  f(Bbenus)  modico  flexu  in 
bus  distulit  ulmos.  (fnibej.  a)  in  ber  Sßtofa  bie  occidentem  versuB  binlaufcnb ; ‘lumina  bie  Kugelt 
Seile  primus  v.  legis;  literae  paucorum  v ; rollen;  0.  ber  Seit  umrollen,  umlaufen,  anno 
•Sibyllini  ft.  libri.  b)  in  ber  (JJoefic  ber  Beri  verteilte  im  Verlauf  bei  ob.  cittei  ffabrei; 
versibus  persequi,  ‘versu  prosequi,  ‘dicere;  ‘septima  post  Troiae  excidium  iam  vertitur 
•ffacere  v.  2)  eine  SBenbung  im  Tanjc,  ']Sa*  ueBtas;  ‘terram  aratro  ummüblen;  ‘moenia 
Plaut.  Troiae  ab  imo;  omnia  ummerfen  ~ »erberben; 

versötd,  adv.  [versutus]  »erfcblagen,  fcblau;  fabolitas  leges  et  funditus  versas;  *ubi  fas 
c.  bet  niebem  fKebegattung,  v.  et  subtiliter  di-  versum  atque  nefas;  ‘cunuta  secum;  fversa 
cere  Oie.  or.  $.  22.  — versütiu,  ae,  /.  [versu-  Caesarum  subole;  fue  Armenia  spelere  ct  pe- 
tns]  ®erfd)Iagenbei t,  Schlauheit.  — versu-  cuniä  verterotur;  agerent  v.  cuncta.  qdio  ot 
ttlÖquus,  adj.  i versutus  u.  loquor]  (oorll.)  terrore  Tac.  hist,  t,  2.  >»®a» 

fcblau  rebenb.  fcblau.  — versütus,  adj.  m.  2)  tp.  a ) mobin  menben,  richten,  (ebren/Säj 
comp.  u.  sup.  |vcrto]  1)  eigtl.  brebbar,  ges  se  studia  civium;  ‘bouas  aures  ad  pacem;  fin- 
roanbt  versatior  quam  rota  tigularis  Plaut,  domitum  animum  in  bonum,  faniruum  ad  alias 

2)  bilbl.  gemanbt,  »erfcblagen,  fcblau  (mer  curas;  versa  Romam  res  gefpiclt  Liv.;  mulier 

ficb  aui  jeber  33erlegenbeit  berauijupubcn  meiß,  in  iram  ex  precibus  (».  ben  Sitten  meg,  bie  fie 
in  befferem  u.  üblerem  Sinne)  servus  Plaut.;  an  ihn  batlc  richten  rooDcn)  versa  Liv.  2,  40,  6; 
versutissimuR  Ly  »ander;  callidi  homines  et  v.;  summa  curae  in  Bostarem  versa  lag  auf  K.; 
acutus  atque  v.  animus.  in  admirationem  versus  bingeriffen;  verti  (bin= 

vertex  (arebaift.  vort.),  teis,  n.  [verto]  1)  28ir»  getrieben  merben)  eertamine  cid  eaedetn;  in 
bei,  Strubel,  auch  SBitbelminb Liv.;  *fflam>  quem  tum  omnis  civitas  versa  erat  bie  Kugelt 
mcnmirbel;  bilbl.  ‘amoris.  2)  ber  SBirbel  bei  ber  ic.  gerichtet  mären;  inlrans.  vertere,  pericu- 


890 


VertummiB  — vero. 


lum  in  creditores  a debit-oribus;  orunis  ira 
belli  ad  popnlationem  ging  fftnauS  auf  tc. ; pe- 
riculum  in  Romanos;  tpenucies  ad  aceusato- 
rem;  Caesar  in  Sabinum  lenfte  ' in  bem  Sd/reibtn) 
ein  auf  it.  Tac.  am.  4,  TO;  alio  v.  eine  anbete 
Wenbung  machen,  einen  anbern  ®eg  einfdjlagen 
an«.  1,  18,  bf.  nt  verteret  4,  10;  audj  abtoen« 
ben,  sinistrum  ienti  itineris  rumorem  prospero 
proelio  Tac.;  jutnenbcn,  jueignen  ex  illa  pe- 
cnnia  magnam  partem  ad  se;  litem  (b ab  Streit« 
objeft)  in  suam  rem  ftc^  ancignen ; fin  ee  Cotyi 
data;  -fLugduuensimn  reditup  in  flseum;  »et» 
toenben,  benupen  tcantos  in  praedam;  foc- 
casionem  ad  bonum  publicum,  b)  ett».  f o ob. 
fo  toenben,  auSlegcn,  anfeben  als  ic.,  ben« 
ten  an}  comitia  biennio  habita  in  religionom 
als  einen  fflcgenftanb  retigiöfen  ©ebcnlenS;  ea 
quae  gloriae  esso  debent,  in  crimen;  alqd  in 
suam  contumcliam  als  perfönlidje  ®eleibigung 
nnfclicn ; ne  sibi  vitio  verterent,  quod  etc.  jum 
Sortourf  mailen  tc  ; »and)  in  ber  Ausführung  fo 
ob.  fo  toenben,  au8fcf)lagen,  ablaufen  laffen, 
verti  u.  wertere  fi<b  toenben,  fo  ob.  fo  auS« 
fd)laften,  ablaufen  *somniain  melius;  tcogno- 
men  in  risum  inS  üädjerlitbc  jtcijcn;  »Hi  bene 
vortant,  quod  agas  Plaut. ; fortuna  — hoc  quo- 
que  militiae  probrnm  in  gloriam  Curt. ; con- 
tinentiam  et  moderationem  — in  superbiam 
Gurt-,  factum  est  versum  in  landein  Liv.;  fin 
rationem  necessitas  versa  est  bie  91ot  Bcrtrat 
bic  Stelle  ber  Klugheit;  quae  res  bene  vortat 
mihi  Plaut.;  quae  res  tibi  vortat  male  Ter.; 
quod  nec  beno  vertat  Verg.,  quod  bene  v. 
Liv.;  detrimentum  in  bonum  verteret  Caes.; 
magnitudo  pecuniae  malo  (sc.  ei)  vertit  Tac.; 
auf  jmb.  ob.  et»,  als  Urheber,  llrfndjc  toenben, 
jmbm.  ob.  einer  ©a<be  et»,  jufdtreiben,  bei» 
meffen  omninm  secundorum  adversoramque 
cansas  in  deos;  devictomm  Samnitium  decns 
ad  legatos  est  versum.  c)  rocdifeln,  finbern, 
oerÄnbern,  oernianbeln  verti  u.  vertere,  «e 
v.  fld)  änbern,  fid)  toenben,  umfdjlagen  in 
tc.;  solum  fort jietien ; anster  in  Africnm  se;  for- 
tuna  iam  v. ; ira  in  rabiem  versa,  verterat 
Ourt.;  *iocus  in  rabiem  coepit  verti;  versa  et 
mntata  in  peiorem  partem  sunt  omnia:  vice 
versa  f.  viele  3)  b);  vorso  Marte  alt  baS  SfricgS« 
glücf  ftef)  gemenbet  lfatte  Liv.;  verso  civitatis 
statu  Tae.;  civitatem  verti  Tae.;  »versis  ad 
prospera  fatis;  »comas  färben;  v.  in  naturam 
jnt  Watur  merben;  »verti  in  avem;  »nnlla  alite 
— in  nullam  alitem;  »in  deum  de  bove  versus 
erat;  »Ilion  in  pulvercm  in  ©taub  oermanbeln; 
»omne  in  fumum  et  cinerem  =■  Bertbun;  »v. 
trinmphos  funeribus  in  (eigtl.  burd|)  £etd)en= 
lüge  oermanbeln  Hör.;  »seria  ludo  mit  ic.  toedp 
fein  »delictum  Berbcffem;  quae  (leges) 

pb“r  in  contrarium  v.  (näml.  rem)  bemirften, 
Vf;  bie  ©ad|e  ins  ©egenteil  umfibtug  Liv.  2, 
8,  1;  umfepen,  nmtaufdien  Plaut,  d) 
Schriften  Überfeten,  übertragen  multa 
de  Graecis;  annales  ex  Griteco  in  Latinum; 
»rem  ben  Stoff  frei  nadjbilbett.  e)  verti  f i cf)  in 
einem  ©ebiet,  t$ad),  ©lement  beroegen  [ »gl. 
versari]  homo  in  mercatura  giebt  fid)  ab  mit  ic., 
rem  foro  meo  geböte  Bot  tc.  Plaut.;  in  maiore 
discrimine  res;  »magno  in  periclo  vita  vertetur 
(mirb  ftbmeben)  tua;  eogitatio  in  se  ipsa  bc= 
flbäftigt  fitb  mit  IC.;  virtus  omnis  tribus  in  re- 


bus fere  jeigt  fitb  in  tc.;  alqd  in  volontate 
alcis  bängt  ab  Bon  tc.;  in  eo  victori»  berobt 
barauf  ; in  eo  verti  coterorum  ani mos,  *i  rt 
fei  für  bie  Stimmung  bet  übrigen  entfebeibesi' 
menn;  in  iure,  in  quo  causa  illa  v.  ju  befiri 
©ebiete  jener  ißrojeb  gehört;  impere.  vertebaiar 
utrum  — an  etc.  bie  (frage  brebte  ficb  berra 
ob  — ober  Liv.  39,  48,  3. 

Yertumnus  (Vort.,  o.  vertof,  i,  m.  Ob  ott  bet 
WanbelS  u.  fflctbfelS,  audj  alles  fmnbet#  n 
ScrtebrS;  V.  quotquot  sunt,  patus  iniqvi*  s 
einem  mettertoenbifdjen  HRenfdien  Hör.  eat.  «.  7, 14. 

Törn,  us,  n.,  (Plaut.)  v?rmn,  i,  n.  1)  ©rar« 
fpieß.  2)  Inrjer  Wurffpiefc  Verg.,  TU. 
vernlim,  ae,  f.  Spiefe  Flaut. 

vörum  f.  veru.  — vörom  f.  verus  1)  3)  u.  IDv 
— TiTumtamen  f.  verus  III)  3). 

vörns,  adj.  m.  comp.  u.  mp.  I)  mapr,  toirflitb. 
edjt  v.  et  perfecta  nmicitia,  amicus,  timor 
gegtünbet;  accusatorem  firmum  verumque  (ber 
audj  mirtlitb  ein  folget  ift)  esse  oportet  Oie  v 
Caec.  §.  28;  in  v.  certisque  patribus ; cum  de 
vcri8simo  accusatoro  (mer  unter  mehreren  bet 
beredjtigtfte  ic.  ift)  disceptatur  Oie.  pari,  er 
§.  98;  ros  verior,  causa  verissima,  »nati  retbt 
mäßige,  etjclic^e ; vultus  unBerflelft,  color  Ter  . 
mbst.  n.  concr.  bat  Wahre,  bie  Wahrheit 
verum  dicere;  die  mihi  verum;  vera  dicere 
vera  loqui;  verum  loqui;  si  verum  scirc  vis,  s 
verum  quaerimns;  verum  audire;  si  verum  f»- 
teri  volumns;  lougissimo  abesse  a vero;  »nec 
procul  a vero  est;  ex  vero  her  Wahrheit  ge 
mö&  Sali. ; haec  Aegyptii  vero  maiora  iact* 
bant  Curt.;  auditu  maiora  quam  vero  CWt, 
veri  similis,  similitudo  f.  similis  n),  similitml- 
(»);  cum  ventum  ad  verum  est  (®irflidi!tit.  bat 
toirfl.  flebenl  Hör.  sat.  l,  3,  9T.  2)  bie  W«|r 
beit  tebenb,  mabtbaftig  veriseimus  et  sa- 
pientissimus  iudex;  fnihil  verius  viro;  »nua 
tius;  sum  v.7  Ter.  3)  billig,  rid)tig,  Ber- 
nünftig,  Bernunftgemäl  lex;  haec  recta, 
v.,  debita  putante»;  (Hör.,  Curt.)  consilinm; 
bef.  verum  est  cS  ift  billig,  m.  ace.  e.  tnf ; m 
ut,  Wenn  bic  ©adj<  als  gorberung  auSgefpretbcn 
wirb  ob.  toenn  v.  est  ut  =.  vere  fit  fiictum  est* 
ut  eS  ift  £batfa<be,  bafj  v.  esse  ut  bonos  boni 
diligant,  sin  antem  illa  veriora  ut  de.  Lael 
§.  14.  50;  si  v.  est  ut  Nep.  Ham.  1,1;  aad| 
subst.  n.  baS  SReibte  eos  potentia  Scann  a vero 
bonoque  impediebat;  quae  (pars)  vero  pretium 
aut  gratiam  anteferebat  Soll. 

§iero.  1)  vSrb,  ade.  m.  comp.  u.  mp.  l)  ronbr. 
ri^tig,  mit  SHc^t,  itt  ber  Ibat  dicere;  ea 
v.  scripta;  verissime  loqui,  indicare,  vere  di 
cam,  v.  ut  dicam;  libentins  quam  verius;  ve- 
rius  quam  in  berXbat  ob.  eigtl.  mehr  alt. 
latrones  v.  quam  iusti  hoste»  Liv.;  cum  Gallii 
tumultuatnm  v.  quam  belligeratum  Lir.  St,  IS, 4. 
2)  oernflnftig  viverc  Ter.;  aufrichtig,  ernÜ- 
lidj  agere,  pugnare. 

II)  vürö,  adv.  1)  in  Wahrheit,  in  ber  Xb#b 
alletbtngS,  mirflilb  qui  verost  (®gf.  qui  non 
eBt),  v.  extolli,  culpari  Plaut.;  ain’  v. T itnae 
v.?  hercle  v.  Com.;  quasi  v.,  immo  v.  f.  quasi, 
immo;  magnum  v.  effecisti;  sed  v.  fonbent  ta 
Wahrheit;  at  v.  aber  boih  getoifi ; enim  v.  f. 
enimvero;  m.  Sronie  beteuemb  esset  v.  tun  er 
dum  quonam  modo  id  ferret  civitas ; bef.  tu 
befräftigenben  Hntmorten  ob.  in  ©ejiebnng  «nf 


vertun  — Vestalis. 


891 


etto.  Borbergebenbe* , bet  Rufforbrntnqen , ja 
reaßrbaftig,  ja  wohl,  ja  fteili®,  bo®  (oft 
itt«bef.  m.  pron  per*.),  gern  M.  Fnisti  saep«, 
r.redo,  in  »cholis  philonophonim.  A.  Vero,  ac 
libenter  quidem:  'in  sentontia  permaneto’. 
Vero,  nisi  etc.;  Num  iniuste  feoit?  ille  v. , in- 
quit  A.;  ego  v.,  Servi,  veilem,  nt  seribis  etc., 
ogo  v.  cupio  te  ad  me  venire;  cape  v.  Flnul  ; 
tn  v.  abeas,  inquit  Liv.:  in  oernetnenben  Rnt: 
tnorten,  minime  v.;  au®  ?o,  baf;  im  Teutf®cn  an 
bic  ©teilt  0.  vero  ein  oorau«arf*idtf«  Wein  tritt 
»t  hi  qnidem  (laccrti'  mortui  iam  sunt.  Non  v. 

' Weilt!  ni®tl  tarn  isti  etc. 

2>  nt«  Wboerfatiopartifel,  wenn  man  ju  bem  Bor= 
bergebenben  al«  ®gf.  et»,  no®  ®r9ßtre«  u.  Bi®< 
tigere»  binjufügt,  aber,  in  bet  Tb«l  aber,  Bol: 
tenb»,  gar  quod  (dictionis  genns)  — Rhodii 
nunquam  probavenint,  Graeci  antem  mn!to  mi- 
nus1, Atheniense*  v.  funditn«  repndiavernnt; 
musice  abest  a principia  peraona,  aaltare  v. 
etiam  in  vitiia  ponitnr;  tnm  v.  remeres,  bef. 
beim  Übergang  innetbalb  eine«  n.  be»fetben  Teile« 
ber  Webe  neo  (neqnel  v.  j.  nec  81. 

III)  v«rnm,  adv.  eigtl.  ba«  Baßre  iß,  bab.  1) 
(Com.)  — vero  11  in  ber  Tbat,  ja  na brbaf: 
t i g.  2)  al«  Pari  befräftigenbe  RbOerfatiöpartifcl, 
aber,  jebo®,  aber  au®,  no®  na®brftcfti®er 
verum  enim  vero,  >i  ccrtum  e»t.  facere,  fa- 
eias:  v.  (aber,  laß  e«  bit  gejagt  feinl  ne  poat 
conferas  cnlpam  in  me  Ter.:  ai  te  iam,  Cati- 
lina,  comprehendi,  ai  interfici  inascro,  crede, 
erit  verendnm  mihi  etc.,  v.  ego  hoc  — non- 
dnm  addncor  nt  faciam;  verum  enim  vero  ia 
demum  mihi  vivere  atqne  frui  anima  videtar 
etc.;  na®  negat.  Saft  jonbern,  non  modo  (tan- 
tnm,  aolum)  — v.  etiam;  non  aolnm  dicto,  v. 
opprobrio  qnoque  tnrpi  Bor  3)  beim  Kbbrefbcn 
ber  Webe,  v.  praetenta  omittamna,  ob.  beim 
Übergang  *u  einem  anbern  ®egenßanb,  bo®, 
aber;  häufig  m tarnen,  vbrnmt&men,  adv.  bod) 
aber,  bo®,  glei®roohl  conailinm  eapit  primo 
atnltnm.  v.  clemena:  al«  Wpofiopefe  qiiarnquam 
qnid  ad  me?  vernmtamen;  getrennt  vernm  ali- 
qua  tarnen;  bi*w.  jut  Bieberaufnabme  be«  burtb 
einen  parentbetif®cn  Sab  nnterbro^enen  ffaben« 
ber  Webe  — fage  t®. 

vBrtitnm  fverr.l,  i,  ».  [veru|  furjer  Speer, 
Spieß,  Butffpieß.  Tao.  vPrttn«,  adj.  mit 
einem  lurjen  Speer  bewaffnet  Vera. 
vervex,  ecis,  m.  .flammet,  S®5p«,  al«  S®impf: 
wort  Plaut. 

vesinta,  ae,  f.  fvesanuB]  Babnfinn  Hör.  — 
vesinlens,  tis,  adj.  fvesanus]  wütenb  ventna 
Ct  — vtt-sünns,  adj.  waljnfinnig,  Bcrrüdt, 
rafenb  homo,  tribnnna  plebia,  pobta;  »leo  tal« 
Stembilb)  Bor.  earm.  3,  29,  19;  e l'tblojem, 
wütenb,  gewaltig,  rafenb  *fames,  *pontue, 
•fluctua,  »flammn,  *manua,  v.  vnltua  et 
furentia  ora  Liv. 

Vesbfu*  f VeBuviua. 

Tescla,  ae,  f.  Reine  Stabt  in  Satium;  adj.  Te* 
sein  ns,  mbtt.  -elnl , örnm,  tu 
vescor,  — dep.  3.  fesca]  1)  fiep  bnrdj  etw. 
nübttn,  etw.  fpeifen,  genießen  lacte  et 
carne;  *quicnmque  terrae  mnnere  veerimur 
— mortalea;  unltofl.  an®  nt.  ace. ; abfol.  pecua 
ad  veacendnm  apta;  arpentum  ad  veacendnm 
factum  f.  arpentum  a);  +in  menea;  prägn.  jpei  = 
fen,  Tafel  galten  fin  villa;  fenm  rege; 


feinen  3mbiß  nehmen  ante  cenam.  8)  ftberb. 
genießen  paratisaimia  voluptatibua ; »aurä 
aetherift,  »aurA  atmen  = leben 
reacua , adj.  fvescor]  bünn,  Idiwarf)  »farra; 
•salicum  frondea;  *papaver  bünnfdmig. 
VesSris,  is,  m.  tjlnß  in  Kampanien. 

V?*«vns  f Vesuvius. 

t«*Icb,  ae,  f bie  Blafe  im  Körper,  Jöarnblajc 
Tao.  dem  vRsicüln,  ae,  f Blä«®en  an  ®f- 
mddjfen  Oie.  f®atlien,  |.  Beeaufon. 

VSsontlo,  öni»,  m .fianptftabt  ber  Sequanet  in 
vespu,  ae,  f.  Befpe;  au®  rbm.  3uname. 
VeepaaWnns  j.  Flavia*  8V 
vesper,  ?ri«  n.  fri,  m.  1)  *ber  ?lbe nbftern,  nom. 
veaper,  dat.  u.  abl.  vesjiero.  21  meton.  <») 
Wbenb,  Rbenbjeit  (im  aee.  na®  Raff,  ©pro®* 
gebrau®  gew  na®  bet  ^weiten,  im  abl.  na®  ber 
britten  TeRination;  Ogi.  vespera)  ante,  ad, 
sub  vesperum;  au®  primi  ve«peri  *c  borä; 
in  ber  crßett  Rbenbflnnbe,  bag  primo  vo- 
spere  u.  adv.  veapere  u.  vesperi  abenb«,  fpät; 
(Plaut  ) de  vesperi  alcis  eonare  an  jmb«.  Tif®c 
effen,  0.  jmbm.  erndhrt  werben,  de  suo  vesperi 
vivere  =-  fein  eigener  §crt  fein;  fpri®w.  quid 
v.  ferat,  inoertom  cst  e«  fann  Por  Rbenb  lei®t 
anber«  werben;  ’quid  v.  serös  vehat  etc.  b) 
•Wbenbgegenb,  Beßen.  — vespBra,  ae,  f. 
Slbenb,  Slbenbäeit  sive  est  prima  v.  Plaut.-, 
primä  v.  Liv.;  fa  mane  usqne  ad  v.;  fcirca 
v.;  ad  vssperam  Oie.;  fvesperA  am  Äbenb. 
Tao.  vespBrasco,  ftvi,  — 3.  flbenb  Werbe« 
vesperascente  caelo  Nep. , iam  die  Tae.  al« 
e«  ic. ; itnpcrs  vesperascit  Ter. 
vespertinu»,  adj.  fvesper]  1)  jum  Wbenb  gehbs 
rig,  Rbenb«  v.  temporums:  literae  bei  rfbenb 
erhalten;  senatus  consulta  bei  Wbenb  gefaßt;  *ho- 
s)>es  bei  Ilbenb  anlommenb,  *ursus;  »vespertinu« 
(am  Rbenbl  pete  tectum:  vespertinum  porerro 
«aepe  forum  furn  oor  ber  cena  Bor.  > at.  1,  R, 
113.  21  gegen  Ilbenb  gelegen,  weßli® 

regio  Bor. 

TespSriigo,  tnis,  f.  fvesper]  Äbenbßcrn  Plaut. 
vesplllo,  finis,  tn.  fvesper]  1]  +2ei®enltäger 
filr  9lrmc,  wel®e  be«  Rbenb«  beßattet  warben; 
al«  Beiname  be«  SÜbilen  Sueretiu«,  me!®er  ben 
2ei®nam  be«  T.  ffltac®n«  in  bie  Tiber  warf  Attr. 
Vict.  2)  Lucretins  V.  ein  Bompejoner. 

Yestn,  ae,  f.  f'EorAr]  bie  Seßa,  ®5ttin  be« 
Serbe«,  bet  ©än«H®feit,  ber  innern  8intra®t  n. 
Si®erheit  in  Stäbten  u.  Staaten,  fo  wie  be*  (Jener« 
auf  bem  §etbe,  ba«  auf  bem  Wltare  ihre*  Tempel* 
am  fjnße  be«  patatinil®en  .fjüge!«  o.  ben  Beßa= 
linnen  unahläffig  erhalten  werben  mußte;  »Diaca 
(weil  flnea«  ben  Tienft  ber  Befla  p.  Troja  na® 
Italien  gebra®t  haben  feilte);  Veetae  sacevdos 
ft.  pontifex  maximus,  bet  bie  ?fuffi®t  über  bie 
Beßalinnen  führte,  e.  Krijat  Ov.  ®iero.  al  »bet 
Beßatempel  61  *ba«  (Jener  ardens.  Tae. 
VestAlls.  e,  adj.,  a)  jnr  Seßa  gebBrtg  *sacn», 
•foei;  bef.  virgo  V.  u.  hl.  V.,  is,  f.  Bricßerin 
ber  Bella,  Sefialin.  Tie  Seßalinuen,  anfdng* 
li®  4,  fpäter  R,  waren  jnr  Kenf®heit  oerpfli®tet 
u hatten  ni®t  nur  ba«  heilige  fjeuer  *u  unter: 
halten,  fonbern  au®  bei  grwifien  gotte«bienßli®en 
Setanlaifungen  heilige  ®ebrdn®e  »u  oerri®ten  n. 
filr  ba«  rbm  Soll  ®ebete  «n  fpre®ett;  fvirgo  V. 
maxima,  tvirginum  Ve^talinm  vetnstissima, 
»natu  maxima  virgo  au®  bl.  +v.  maxima  bic 
filtejte  Seftalin  u.  Borßeherin  ber  übrigen;  au® 


892 


veater  — veternus. 


pl.  bl.  v.,  ‘sanctae.  fl)  ‘einer  ©eßalin  ge» 
jiemenb,  oculi  jüeptige. 

ve»Wr  (ältere  Rorm  voster),  stra,  strum,  pro», 
pos*.  [tob]  euer;  aud)  odio  v.  gegen  euc^ ; ve- 
«trft  ipsorum  caus&;  *v.  (eud)  gepört)  hoc  au- 
gurium  vestroque  in  numino  Troia  ent  Verg  ; 
*v.  (p.  tu d)  befdjüpt)  in  arduos  toller  Subinos 
Hör  j subst.  vester  tun  ftetr,  tun  9111er  Plaut.-, 
non  cognosco  Testrum  (».  curt  SSeife)  tarn  bu- 
perbum  Ter.-,  de  Testro  (n.  eurem  (Eigentum) 
impendutis;  vestra  defendetia  Liv. ; huec  noatra 
finitima  vestris  euern  fiepten  Oie.  off.  2 g.  8; 
Testra  (eure  Schriften)  solum  legitis,  veatru  ainu- 
tis  Cie.  n.  d.  2 g.  78;  ornatius  quam  seien l 
Tcstri  eure  Rreunbe,  bie  Sptlureer  Cic. ».  d.  1 §.  58. 

vestYbftlum,  i,  «.  bor  ben  Oomepmen  Käufern 
SRom«  ber  ©laß  jtoifdjen  ber  Straßenlinie  u.  ber 
$au«tpür,  auf  tteldjem  bie  jum  ©torgengruß  er» 
fAeinenben  Klienten  (barteten,  bis  baS  $au8  ge» 
öffnet  warb,  aud)  erbeutete  SBaffen  u.  bgt.  au4= 
gehängt  waren;  ©orplaß,  ©orpof  bor  einem 
$au8,  Xempcl  primo  aditu  vestibuloque  prohi- 
buerunt;  curiao;  templi;  aud)  bie  ganje  Rlur 
bor  u.  pintet  ber  $au8tpüt,  Verg.  Aen.  6, 
655.  674;  ber  an  baS  vestibulum  ftofeenbe 
Xell  be*  atrium  7,  177  ff.;  ber  freie  ©laß 
bot  bem  ©iencnpauS  georg.  4,  20;  bah-  (Ein» 
gang  über!).,  sepulcri,  urbis,  castrorum,  in 
v.  stibulo  Siciliae;  tp.  (feit.)  gleidjfam  ©orballe, 
(Eingang  oratiom»  Cic.  or.  g.  50. 

vestigiiim,  ii,  n.  1)  Rußfople  qui  adversis  v. 
stant  contra  nostra  v.,  quos  ävtiaoiae  vueutis; 
•vcBtigia  ponere  graviter  fd)»er  auftreten ; +fer- 
▼ido  solo  exuxente  vestigia;  fquod  (sabulum) 
veatigio  cedena.  Xap.  *bet  ganje  untere  auf; 
tretenbe  Ruß;  alba  pedis , v.  torquere  f«b  um» 
breben;  v.  uuda  sinistri  pedis  inatituere  mit 
entblößtem  linten  Ruß  im  Stampfe  fiepen.  2) 
meton.  a)  Rußftapfen,  »fpur,  »tritt  ;o.  SJlcn» 
ftpeit  u.  Xieren),  bie  jurüdgclaffenc  Spur, 
Räprte  socci  in  pulvere  Plaut  -,  leviter  presso 
t.j  t.  in  oumes  ferentiu  partes,  facero  v.  (be» 
treten)  in  foro,  in  possessionem,  ‘terris,  ‘tigere 
v.;  v.  imprimere,  vestigiia  instare;  *v.  alcis 
sequi;  alqm  vestigii»  sequi,  consequi;  bilbl. 
alcis  vestigia,  alqm  ipsius  vestigiia  persequi; 
v.  ingredi  patriis;  ‘vestigia  retro  legere;  ve- 
stigium  (nur  eine  ©pur  weit)  abscedi  ab  Han- 
nibale  ben  §.  aus  ber  ©pur  ju  taffen;  alcui 
occurrere  in  vestigiia  eius  = incedentem  in 
v.  e.;  vestigia  alcis  premere,  ‘referro  f.  refero 
1);  ‘vestigia  cursu  impedire  »=  burd)einanbcr 
reiten;  ‘Graeca  ber  ©rietpeu;  ‘ruris  f.  rua  2). 
8)  ©pur,  ftennjeitpen,  woran  mau  ctw.  ent» 
beden  lann  Beelens,  nvaritiae,  ffugae,  ffu- 
gientis,  fhumani  cultus;  fne  v.  quidem  de  hoc 
mveni;  argumentum  aliud,  quod  ex  fati  vesti- 
giit  (Rnbicien)  sumitur.  4)  bie  Stelle,  wo  imb. 
ob.  etw.  fiept  ob.  geftanben  pat  vestigio  so  mo- 
vere, moveri;  haerere  v.  suo,  in  v.,  in  suo  v. 
mori,  eodem  v.  remanere  Cites. , in  eodem  v. 
starc  (fiepen  bleiben),  Curt. ; in  veatigiis  i©tanb» 
ftätte)  huius  urbis  Cic.  §iero.  bilbl.  a)  Staub» 
ort,  »punlt  deus  ille,  quem  in  animi  notione 
tamquam  in  vestigio  voluoius  reponere.  ß) 
Reitpunlt,  SDloment  eodem  et  loci  v.  et  tem- 
poris;  vestigio,  in  illo  v.  temporis;  eodem  v.; 
adv.  e.  v.  (feit.,  Caes.  b.  G.  4,  5,  3),  in  v.  auf 
ber  ©teile,  fogleitp. 


rostig»,  1.  1)  uatpfpütcn,  auffueßen  (egl.  is 
vestigo),  *v.  et  quaerere  te;  ‘Turn  um  divers» 
per  agmina;  ‘oculis  alqd;  causa«  rerum;  *0- 
luptates ; vestigantium  sitüu  fallere  Curt  i 
auf»,  auöfpQren  perfugas  et  fugitivos  inqui 
rendo  Liv.  31,  19,  2. 

vcgtimentum,  i,  n.  [vestio]  I)  £Ieibunq4ßä<J 
filcib.  2)  Dede,  Xeppid).  — vestio  ( imper f 
vestibat  Verg.  Aen.  8,  160),  4.  1)  eigtl  llei 

ben,  belteiben  homines  male  vestiti;  peUibt» 
sunt  vestiti;  animantes  villis  vestitae;  iis  U 
bulis  interiores  templi  parietes  vestieboat 
würben  (u.  waren)  beüeibet;  trabe«  mullo  f 
gere  m.  ic.  auäfüflen ; oculos  membranis:  ural- 
tes vestiti  frequentibus  silvis  u.  PI.  vestiti  te 
Watpfen;  fripuo  fruxino  multa,  multa  popai 
vestiuntur;  ‘Tabumum  oleä  bepflanzen  nm  x 
terra  veBtita  floribu»,  herbis;  saeptum  undiqo 
et  vestitum  vepribus  et  dumetis  sepulcrar 
‘Argolicis  claesibus  Aulis;  fprimo  flore  mi 
genas  iuventas;  im  ©ilbe  tradam  eum  (mala 
rem)  Crasso  et  vestiendum  et  omandum  Ck 
de  or.  2 §.  123.  2)  tp.  ein»,  belleiben  in»«nu 
oratione;  ea  v.  atque  ornare  oratione;  reccs- 
ditas  exquisitasque  sententias  inollis  et  pellt 
eens  oratio  Cic.  Brut.  §.  274. 
vcstlplYca,  ae,  f.  [veetis  u.  plica]  A leibet 
Plätterin  Plaut. 

vesti»,  is,  f.  a)  sing.  Äleib,  ‘virilis,  ‘tritt 
‘subsuta  vestc  f.  subsuo,  fdiscolor,  -fngu. 
lugubris;  collect,  ©elleibung,  ßlcibanf} 
fiiide,  aud)  ©cwänber,  9lnjuq  überp.  Untre 
purpurea,  candida,  sordida,  muliebris,  serrü; 
v.  Btragula  f.  stragulus;  3<uge,  Stoffe  t n I 
stis  ingens  modtis;  (pl.)  purpureae.  b)  tpi.  4 
bae;  *v.  tXeppicpc)  arte  laboratae.  Z)ao  <rsl.  I 
tu«,  us,  m.  1)  Illeibung,  Jtnjiig  (mit  Sinppta 
ber  9lrt  u.  Seife,  wie  ein  ftleibungbftütf  gebraud 
angelegt,  getragen  wirb),  Xracpt  neque  vestit-j- 
praeter  pelles  babebant  quiequam ; color  verti 
tus;  obsoletior;  v. , quo  ipse  tectus  erat;  bt 
milis;  praeter  habitum  vestitumque.  2}  ükm 
a)  ©elleibung,  pl.  riparum  viridissimi  tb»* 
tUrün) ; densissimi  montium.  b)  ööemant  > 
ille  orationis  Cic.  Brut.  §.  327. 

Yfsölns,  i,  m.  ©erg  in  ben  cottifcpcn  Jllpen,  *r 
ber  ©renje  o.  iligurten,  j.  Viso. 

YcbüvIhh  (Vest-vus  Verg.  georg.  2,  234;  pf- 
Ycsbius,  Suet.  TU.  8 ed.  Both),  ii,  m Üe 
©erg  ©efuo. 

Yötera,  um,  ».  — Vetcra  castra,  ©tobt  a 
Gail.  Belg.,  in  ber  ©egenb  ».  Xanten  Tac. 
vctfrümeiitarlus,  adj.  [vetus]  sutor  ©<pil 
f lief  er  Suet.  — veteränus,  aflj.  [Tetos]  «si 
Dielen  3apten,  alt  hostis.  RnSPef.  nullte-' 
u.  bl.  veterani  alte,  gebiente  ©olbaten,  $r 
teranen;  legio,  exercitus;  exercitus  vinceix 
ergraut  unter  ©iegen. 

veterätor,  öris,  m.  [vetus]  1)  bet  in  et»  sU 
geworben  iß,  ergraut  in  enusis.  2)  in  ibiev 
©innc,  ein  alter  Rucpö,  bureptriebesti 
©lettfdj,  ©tplaulopf.  — vEtbratorif,  «t» 
[veteratorius]  bureptricben,  feplau  Cic. 
vötbratorlus,  (ulj.  ’vetcrator]  bureptriebo 
feplan  ratio  dicendi;  eam  (accuratione»)  * 
citius  v.  quam  oratoriam  diceres. 
välernösuB,  adj.  [veternus]  flbertr.  fepldfrt; 
träumerifep  bomo  Ter.  — velernns,  i,  ■ 
[vetusj  eigtl.  baj  9llter,  bap.  a)  bilbl,  »■ 


vetitum 


vexo. 


893 


SRebe  Attii  aut  Pacuvii  Tac.  ft)  Scplaffucpt, 
Plaut. ; übertr.  ® cplöfrigleit,  träumerijcpe» 
®efen;  Srfcplaffung,  (fnbolenj  civitatis,  v. 
civitatero  occupavit  Oael.  in  Oie.  ep.\  ‘torpere 
gravi  v.;  *me  fnnesto  arcere  v. 

▼otltnui,  i,  n.  [pnrtic.  t>  veto]  *ba8  Bcrbotene, 
b ai  Berbot;  auä  iRüdficpt  auf  Jfonjinnitfit  iussa 
ac  v.  populorum ; iussa,  v.  Oie.  — veto  fvoto 
Plaut.'),  tui,  tYtum,  l | vetus]  eigtl.  beim  Pllten 
taffen,  bop.  niept  gefepepen  taffen,  wiber« 
raten,  »erbieten,  m.  acc  e.  inf.  act.  u.  pass.; 
in»bef.  ».  Brätor  u.  ben  Iribunen,  and)  ».  ®efep ; 
*»  Seite;  *to  nec  laevus  v.  ire  picus  nec  vaga 
cornix;  egero  (sc.  nos)  Hör.  ej>.  4,  1,  428;  v.  (fle 
fagen,  er  bürfe  nicht)  mirari  (sc.  eum)  Li v.  1,  68, 
10;  im  pass.  m.  non i c.  in/.;  m.  bt.  inf.  ha- 
ruspex  v.  ante  bromam  alqd  novi  agere  Ter.; 
lex  v.  delinquere,  volucrcs  v.  agere;  *tabulae 
peccare  vetantes  bie  {Wölf  tafeln  Hör. ; impers. 
esse  vetitum  accedere  Ter.;  sanguinem  arae 
nffundere  vetitum  est  Tac.;  m.  ne  ob.  bt.  conj. 
b.  Hör.;  m.  acc.  bet  Sache  ‘bella;  ‘quid  inbeatve 
vetetve;  pass.  ‘vetitA  legibus  alefi;  ‘nef.is,  *ne- 
mus  vetitum;  m.  acc.  ber  tßrrf.  quae  (lex)  neque 
probos  frustra  iobet  aut  v.  Cie.;  me  tali  voce 
Quirinus  Hör.;  pass,  qnod  vetamur  vetere  pro- 
verbio;  *vetor  fatis  mir  »erbietet  e8  k.;  abfol. 
al«  t.  t.  ».  ben  tribunen;  lex  iubet  aut  v.;  *si 
v.  auspicium;  *res  ipsa. 

Yettdnes,  um,  m.  Bölferfcpaft  in  öufitanien. 

v^tftlus,  adj.  [dem.  ».  vetus]  etwa»  ob.  $iem* 
liep  att  filia,  equua,  ‘cornix,  faex  Hör.  cami. 
H,  16,  16  subst.  1)  -los,  i,  m.  ein  Slltet  Plaut.; 
fdjerjt)  , mi  vetule  mein  Vlltercpcti  Oie.  fam.  7, 
16,  l.  2)  -la,  ae,  f.  eine  Wlte,  meift  »erficptlieh, 
Bettel  Plaut. 

vetns,  eris,  sup.  veterrimus  (al»  comp.  Wirb 
vetustior  gebraucht),  alt  (wa8  fcpon  lange  ßfit 
befiehl;  @gf.  recens)  navis;  institutum,  inimi- 
• itia,  miles  att  langgebient,  accusator  bet 
fdhon  oft  aufgetreten  u.  Boutine  befipt ; gladiator, 
»icarius,  ex  Sardinia  v.  (ba8  fcpon  lange  bort 
geflanben)  exercitus  — deportatus;  ‘crater  fchon 
lange  gebraucht;  ‘veteris  pocula  Massici;  *se- 
nectus  fepmaepe;  homo  ber  fchon  lange  gelebt, 
poüta  Ter.;  senatores  v.  et  antiqui  moris  me- 
mo res  Liv.;  fv.  et  senes;  ‘genes;  subst.  pl.  m. 
bie  fttten  (ohne  ftnbeutung  ber  Scpwäipe  be» 
Bltet»,  wie  burep  senex),  bte  9ltt»orbern,  ve- 
t er  um  praecepta  Verg. ; subtilis  veterum  (ber 
alten  Sünftler)  iudex  Hör.;  maiores  vestri,  v. 
illi,  admodum  antiqui;  historia  v.  atque  anti- 
qua,  antiqui  et  v.  oratores  Tac.;  subst.  n.  ve- 
tus est  ein  alte»  Sprichwort;  v.  (eine  alte  ®e= 
fepiepte)  est  quod  dicam  etc.;  pl.  alte  Sagen 
scrutari  v.;  (Hör.)  fautor  veterum  beä  Slltcn; 
militiae,  regnandi  ergraut  in  je.,  veterem  sti- 
pendiis  et  cert&  cum  rege  amicitiä  bet  lange 
gebient  u mit  le.  in  ic.  geftanben  patte  Tac.  an«. 
2,  66;  V etc  res,  f.  sc.  tabernae  bte  alten  SBecp«= 
lerbnben  am  Blarfte;  auch  im  ®gf.  ju  bem  3e®igen, 
ehemal»,  früher,  »orig  cives  (im  ®gf.  ju  ben 
itoloniften) , tribuni,  copiae,  exercitus,  poetae 
veterrimi,  iniuria,  benencium,  ‘verborum  aetas, 
fuetas  Boneit,  tpopuli  Eom.  res. 

vltusta»,  ätia,  f.  IvetustasJHtter,  hopf»  Sitter, 
lange  Bauer,  Seit  ic.  familiae,  municipium 
vetus  täte  antiquissimum,  possessionis,  fr.  exe- 
dit  mouumenta;  j-cavernae  longä  v.  cavatae; 


oxemplorum  alte  Beifpiele;  v.  (sc.  amicorum 
bie  alten  ffreunbe,  bie  greunbe,  weil  fle  alt  finbi 
conservandn  Oie.  Lach  jj.  68;  prisca  verborum 
v.,  ‘situs  informis  et  deserta  v.;  auch  «tte  Be» 
fanntfehaft,  greunbfepaft  magna  v.,  magna 
consuetudo  intercedit;  maxima  est  vis  v.  et 
consuetudinis;  ingenio,  v.  (alte  Srfaprung), 
nrtificio  tu  facile  vicisti.  3n»bef.  a)  ba»  4Uter  = 
tum  (fotBopl  bie  Seit  al»  bie  üRenfcpen  jener 
Seit)  exempla  vetustatis;  fv.  cognoscere;  si 
qua  fidem  tanto  est  operi  latura  v.  ber  Bericht 
be»  Wltertumä  Verg  Aen.  10,  792.  6)  bie  fpöte 
Fachwelt  Oie.  p.  Mil.  §.  68.  — vötustns,  adj. 

m.  comp.  u.  sup.  [vetus]  lange  Seit  im  ©ebrauep 
gewefen,  aufbewahrt,  alt  (m.  bem  Bebenbegriff  ber 
Borjüglicpteit,  ©prwürbigleit)  vinum  Plaut.;  t«r- 
bor,  *!igna  (».  bürrem  Brennpolj),  hospitium, 
vetustissima  disciplina;  vetustiores  scriptorer, 
fmaximus  quisque  et  vetustissimus  pro  parente-, 
in»bef.  altertümlich,  ».  SRebncr  multo  vetustior 
et  horridior  Oie. 

vcxätlo,  önis,  f.  [vexo]  heftige  Bewegung, 
Srjcpfitterung  vulneris  in  via  iactati;  Stra» 
paje,  Blage,  5Ri6h®n^'unB  on™  ingenti  v. 
praecipue  iumentorum  JAv.;  corporis,  sociorum. 
— vexHtor,  öris,  m.  [vexo[  Blnger,  SRi6  = 
panbler  orbis;  Störer  furoris. 

vexllUrins,  m.  [vexillumj  1)  gapnenträger, 
2)  pl.  (Tac.)  a ) bie  »on  fepmeren  Slrbeiten  be= 
freiten  Beteranen,  bie  bi»  »u  oöDiger  Brrabfchie= 
bung  ju  einem  befonberen  ®orp«  unter  BeyiUen 
twremigt  mürben,  bie  Beteranen»e^illarier. 
b)  ein  unter  einem  BejiHum  ftepenbe»  ®etacpe  = 
ment.  — vexllUtlo,  önis,  f.  [vexillum]  =■ 
vexillarii  2)  ft)  Suct.  Galb.  20.  — vexillum,  i, 

n.  fveho]  1)  ffapne  ber  Sieiterei,  BunbeSgenoffen, 
Beteranen  u Tleinerer  Betacpement»  v.  (pl.)  snonim 
equitum;  v.  sociorum  nominis  Latin i ; circiter 
CCC  sub  v.  uns  mittuntur  Caes.  b.  G 6,  86,  8; 
bef.  bie  rote  3apne,  bie  auf  bem  Selbpermjelt 
ob.  Slbmiralöfcpiff  al»  Signal  jurn  «ngriff  ob. 
ftufbruep  aufgefteeft  warb  v.  proponere;  vexillo 
signnm  dare ; praetoria  navis  vexillo  insignis 
Tac.;  auep  bet  ®u»pebungen,  bei  ©rünbung  einer 
Wilitürfotonie,  um  bie  Sotbaten  jufammenjupab 
ten,  fv.  tollere  auffteden.  21  bie  ju  einer  3apne 
gehörige  Btannfcpaft , ba»  gäpnlein  Liv. ; pl. 
tironum  Tac.;  legionum  ber  Sanbfturm  Tac.; 
in»bef.  — vexillani  2)  ft),  W.  f.,  Tac. 

vexo,  1.  [int-ns.  ».  veho]  1)  pin  u.  per  jiepeit, 
ftopen,  ftar!  bewegen,  fcpütteln,  erfepüt* 
fern  per  confragosa  vexabitur;  fin  turba  ve- 
xatus;  ffauces  iam  exanimis  laqueo  vexatae; 
+clades  regionum  vexatarum  (burep  ein  ®rb= 
beben);  ‘venti  nubila  caeli,  *mare  burcpwüplen; 
•rates.  2)  übertr.  part  mitnehmen,  peim  = 
fuepen,  »erpeeten,  plünbern,  btanbfcpa* 
pen;  beunruhigen,  plagen,  migpanbeln, 
befepübigen,  quälen,  brüden  agros,  regio- 
nes,  regis  provincias,  hostes,  fvilla  est  ve- 
tustate  vexata;  ‘hospites  »erfolgen;  *hunc  lo- 
cum  (».  wilben  lieren  u.  Bieben);  Antigonus 
saepe  in  itineribus  vexabatur  (s.  ©umene»); 
pecuniam  »ergeuben  Sali.;  omni  scelere  rem 
publicam  erfepüttem,  jum  Spielbaü  ber  Barteien 
maepen;  vexari  difEcultato  viae;  fimbribus, 
*beUo  et  armis;  quos  (mores  civitatis)  luxuria 
atque  avaritia  jeuütten;  atqm  honoris  cupido, 
fama  (fcplecpter  Stuf)  atque  invidia;  bef.  mit 


894 


via  — vicinitas. 


Stötten  ijart  anfcdjtcn,  [dfelten  vexatur  idem 
Theophrastus  et  libris  et  acholis  omnium  phi- 
losophorum,  quod  etc. ; multum  vexati  et  irrisä 
vetuatate  Tac. 

via,  ae  (ard>aift  viäi  Ennius  b.  Cie.  Cot.  m. 
§.  16),  f.  l)  bet  SBeg,  auf  bem  mau  gebt,  bie 
Strafte,  Bahn  bunt)  'Dtenjdjnibäiibc  angelegt) 
militari»;  per  via»  inviaque  Lin. ; in  viam  ae 
dare,  viae  ae  committere;  ex  via  excedere; 
declinare  de  via  ad  dexteram;  via  ire  auf  ge: 
vabem  Stege;  dare  alcui  viam  (fßla|)  machen), 
l>er  fundum  einen  SSeg  etlauben;  viam  facere, 
pandere,  aperire;  v.  equitibua  putefacere;  v. 
munire,  aternere;  v.  inire,  ingredi,  iuaistere; 
totfi  v.  (gänjlirb)  errare  Ter.  3näbe).  a)  bie 
Straffe,  ©affe  in  bet  Stabt  (bet  Staum  gmi» 
fd)en  ben  §änjerteiben)  transversa,  Sacra,  Appia; 
im  Saget,  angustiia  viarum.  b)  bet  Kanal  im 
menfd)luben  Kdtpet,  Speiferöbre;  ‘fiuftröbre. 
c)  *bte  Spalte,  Otipc,  butd)  bie  eltb.  bringt..  d> 
‘Streifen  an  einem  Ktcibe  auratae  Tib.  2) 
SSeg,  ©ang,  SRarfcb  inter  viam,  inter  vias, 
in  via  unter toeg4  Ter.-,  viam  tridui  procedt-re; 
abesae  longius  tridai  via;  de  via  longuere; 
reetft  v.  gcrabeb  SBegcS;  Banbreife  te  neque 
navigatioui  neque  v.  committas  de.;  ‘longa 
terrae  v.j  *fpl.  ‘iassus  marie  et  viarum;  *odio 
tua.ru  atque  v.;  ftaedio  v.  ac  maria;  ‘viam 
(bie  Sbfabrt)  suadet  Boreas;  carpere,  ire  viam; 
unam  tibi  v.  et  perpetnam  tu  ne  i'bafj  bn  nie 
»Überlebt  ft)  volunt,  a)  fibertr.  o)  SSeg,  fßfab 
vitae,  vivendi,  virtutis;  rectissima  laudis;  utor 
viS.  (bie  SRitteiftra&e)  die.  Alt.  2,  19;  de  v.  (». 
gerabem  äöegc  ber  lugenb)  decedere;  via  ad 
gloriam  proxima  et  quasi  coupendiaria;  *vir- 
tutis  arduae;  ‘leti;  ‘quamcunqne  v.  dederit 
fortuna;  *fata  viam  invenient.  b,  bie  9(tt  u. 
SSeife,  etto.  ju  erreichen  ober  auBgufübren,  ba$ 
SJiittel  omnes  v.  tiKittet  u.  SSege  gurn)  pecuniae 
nusse;  viam  oeimlii  invenire,  exsequi;  viam, 
(Ter.)  omnes  v.  perseqni  (ein(d)lagcn) ; habeo 
certam  v.j  v.  in  re  pnblica  tpolitijdjcä  Spftcm) 
sequi;  viam  optima  rum  artium  t rädere;  v. 
iraudis  inire;  ‘salntis,  ‘mortis,  c)  bai  Bet» 
fabrtn,  bie  Slrt  n.  SSeife,  ber  SSeg,  ©ang 
aliä  v.,  efuiem  v.  aggredi  Ter  , Sali.  -,  per  om 
nes  leti  v.,  vius  ad  mortem  Liv.-,  falia  Tiberio 
morurn  v.;  ratione  et  via  metbobifd);  duplex 
i cmsiderandi  v.  Cie.  or.  §.  180;  prägn.  bie  rerbte 
Sdtetbobe  discendi;  abnetbial,  vti  metbobifcb, 
planmäßig  dieere,  progredi.  Sab.  A)  viniis, 
e,  mdj.  (feit.)  jum  SSege  ob.  gut  Straft  ge» 
börig  lar  Plaut.  B)  tiurios,  adj.  ben  SBcg 
betreffenb,  Siege»  lex  Cael.  b.  Oie.  fern. 
U,  6,  6. 

viätleäluH,  adj.  [viaticum]  mit  Steifegelb  ber» 
(eben  Haut.  — viatkuu,  adj  [viaj  1)  eigtl. 
(Plaut.)  gm  Steife  gehörig,  cena  Slbjd)ieb»= 
fffjmctuü.  2)  sub.it  -cum,  i,  n.  a)  bas  Steife» 
gelb  quo  minus  viau  restat,  eo  plus  viatici 
quaerere.  b)  (Hör.,  Säet.)  bai  r.  ben  Solbaten 
im  Kriege  erbeutete  ob.  erfparte  ©etb,  Beute» 
gelb,  Sparpfennig.  — viütor,  öris,  m.  [viaj 

1)  Slanbcrcr,  SSanberbmann,  itteifenber, 
gufcgänger  non  eetuper  v.  a latrone,  nonnun- 
quurn  etiam  latro  a v.  occiditur;  ‘litoris  Assyrii. 

2)  bet  bie  Beute  (urfprtlnglicb  oom  Banbe)  bor 
ben  Btagiftrat  levbenbe  ÄmtB»,  SiaatBbote  bei 
denforen,  Znbancn  n.  «inignt  geringeren  bRogi» 


{traten;  aud)  bei  ben  Samnitern  Liv.  10,  SS,  : 
+Bote  übetb- 
Vibisei  f.  Bituriges  a). 

Yibo,  önis,  f.  §afenftabt  an  berSSeftlüfte  b.  Brx 
tium,  j.  Bivona;  adj.  -nennt»;  auch  subst  Vs- 
lentini,  m.  (weil  bie  Stabt  oollftanbig  Vibo  V» 
lentiu  hieß)  Cie. 

vibro,  1.  1)  Irans,  jdjntenten,  fcbroingrit,  ii 
jitternbe  Belegung  fepen,  fcbütteU,  *t 
üamina  vestes  machte  flattern;  ‘vibrari  membn 
gittern;  fviscera  ribramur;  fsustinentium  Da- 
ns vibratu«;  ha«  Um;  sicas;  tela;  “vibrata  fej 
mina  iaetat;  ‘vibratus  (judeuber)  ab  aetberr 
fulgor;  ‘erines  vibrati  {geträufelt)  calido  farr. 
‘bilbl.  truces  iambos.  2)  irdrans.  a)  gittere 
beben,  bibricren  *tres  linguae.  b)  fdbillern 
ftbimmern  mare  Cie.;  ‘tela  ferro;  ‘giaiüL- 
vibrans;  ‘vibranti  ictu.  c)  bilbl.  caiu»  ;Iie 
mosthenis)  non  tarn  v.  fulinina  bltpenb  t reift" 
oratio  iucitata  et  vibrans  trcjfenbe,  febtogn^ 
(Quint.)  sententiae  vibrantes  ©ebanlenblipe. 
vlburnam,  i,n.  bei  Meine  Bteblbaum,  Siplia; 
bäum  (Fii>uivtum  Ixmtana  L.). 
vuänii»,  adj.  [vicus]  in  einem  Ziarfe  tvopneit 
Zorf»;  »übst.  pl.  m.  bie  Zorfbcmobntr. 

Yica  l’öta,  ae,  f.  [vinco-potiorj  Beiname  Sc 
©iegeSgdttin,  bie  ©ottin  be«  Sieges  ».  Sr 
SR  acht. 

Ticärius,  ad j.  [vicis]  ftetlbertretenb  fides  am: 
corum  operae  nostrae  v.  supponitur;  subst.  n. 
Stcllbertreter,  Bilar  alcis,  regni,  sueoedac 
ego  v.  tuo  muneri;  diligentia«  moae  (O.  Sei 
folget  im  Konfulai);  ‘aequali  sorte  v.  ein  gleict 
geftedter  Stell oertretcr  )beim  gtlbbau);  not' 
ber  Unterbebiente,  ben  ein  Stlabe  fid;  bäü,  Uc 
terfflaoe. 

vioatim,  a dp.  [vicus]  1)  o.  ©affe  gn  ©afie 
gafjenroeif«.  2)  o.  Zerf  gu  Zorf,  bnrfmeije 
halutare.  — vice,  vlcem  f.  vici». 
viebnirius,  adj.  [vicenij  (Plaut.)  jmnngig  esc. 
baltenb,  lex  quina  v.  nach  »elcbrnt  Bente  uai. 
26  Sabten  nicht  borgen  burften.  — vicdnl,  ae. 
a,  adj.  [vigintij  je  gmanjig. 
vlces  j.  vicis.  — viCesTmänl,  ömm,  •».  [vicss; 
mns]  bie  Solbaten  ber  gloangigften  Begier 
Tac.  — vices lmarlus,  adj.  fvicesimusj  gut 
gmangigfien  Zeit  gebbrtg,  auram  aW  dt 
gäbe  o.  bem  gmangigften  late  bei  Kaufpreis 
bei  Sit'laffung  ber  Stlaoen.  — viceslmus,  (vl- 
ges.)  adj.  [vigintij  bei  gwangigft»;  subst.  -m>. 
ue,  f.  ber  gmangig^e  Zeil  übab-  u.  iiOSc 
ali  Wbgabr  an  ben  Staat,  portorii;  bei  Kas' 
preifei  bei  greilaf[nng  eines  Silanen;  fbei  tirt 
febaften. 

YioBUa,  ae,  f.  Stabt  in  Oberitalien,  j.  Vieemn 
Zab.  Vieetini,  örum,  >06011111,  örum,  m. 
vicla,  ae,  f.  Beide. 

vieles  (viciena),  ade.  [vigintij  gmangigtnal 
Viel! um«,  i,  m.  | mabrjdj  b.  vigilj  Beiname  bei 
gnpiter,  ber  SSacbfame  Liv.  24,  44,  8. 
vicum  f.  ricinus  1)  a)  n.  c).  — vicinAlis,  e, 
adj.  [vicinnsj  (feit.)  nacbbarlicb,  ad  nsnm  > 
ber  Siacbbaren;  (fpöt)  bella  mit  ben  Stadf beeren 
viciula,  ae,  f.  [vicinnsj  1)  Siacbbarftbaft. 
'Ji ä b e in  v.  nostru;  hic  in  vicinia,  h.  viciauu 
Ter.  2)  ooncr.  Siacbbar jeb af t,  Siarbbarcs 
Hör.  — vicinitas,  ätis,  f.  [vicinus]  1)  »od 
barfebaft  in  Umbvia  atque  m ea  v.,  'fiqoorua 
v.  propinqua  esset;  pl,  v.  atque  conlin».  S) 


vicinus  — victus. 


895 


concr.  ©ad)batfd)aft,  9iad)baren  v.  armis 
exornat;  fv.  teilet  opinio;  pl. , amicitiae,  v., 
olieatelae.  — ricinus,  adj.  m.  ’+coinp.  [vicua] 
l)  benachbart  (in  ©cjug  auf  fcaui  u.  §of;  »gl. 
ti mtimus),  in  bei  9Jacbbarf<haft  befinblid), 
ftobncnb;  in,  aui,  mit  ber  iJiattjbatjdjaft 
bellum,  *urbea,  ’iurgia,  *funus  Deichculonbutt 
bei  'Kaehbatn;  "sedee  astris,  *caelo  Olympus, 
•tecto  fons;  »übet.,  <0  uh,  i,  m.  (Rachbar  eeteri 
v.  ac  finitimi;  proximi.  — vlclna,  ae,  f.  (Rad) 
barin  Fides  v.  Iovis;  *auus  v,  loci;  nostra  Ter. 
b)  n sing,  turria  vicino  (in  brr  ic.)  sita  Tae. 
hist.  3,  38;  •+*.  pl.  benachbarte  ©egeub  2) 
biibl.  o)  nahe,  o.  geil  u.  Crt  *mora,  (jpät)  exi- 
tium.  b)  tjrlt.  in  ttafj.  ©toi'a'i  nalje  fommcub, 
ähnlich  dialecticorum  scientia  v.  ac  finitima 
eloquantiae  Oie.  or.  § 113. 

viel»  'gen.) , ™,  8 (anbere  ftafui  bei  sing.  fonc= 
men  nic^t  »or;  pl.  nom.  n.  acc.  vices,  dat.  u.  abl. 
vicibus),  1)  8lbrocch(eluug,  SBcd){el,  Sr<ed)  = 
f elf eitigteit  commoti  vice  fortunurum  liuiua- 
nartim  Liv.;  (f»ät;  versä.  v.  umgclet)rt;  fatatae 
temporum  v.  (pl.);  ftemporum  orliea  implere 
deatmatas  v.  bic  3*it  in  ii)tfnt  Rreiilaufe  tnndjc 
gtmiffe  je.  ©hafen  burd);  ‘spatium  diei  noctis 
excipiunt  v.  ber  2ag  mcdjfelt  mit  ber  (Rad)t; 
•fvigiliarum  v.  (pl.)  ante  cubiculi  forea  servant 
fallen  ber  (Reibe  nach  ffiadjt ; fservatis  noctium 
v.;  * variure  vicea  f.  vario  2);  fequestris  proelii 
rnore  penuutare  frontis  et  tergi  v.  (pl.)  ab 
roechfetnb  »erfolgen  u.  fließen;  fstationum  v.; 
*mutat  terra  v.  j.  mute  2);  *alternare  v.  (pl.); 
*nox  peragit  vicem  b.  i.  Wedjfelt  mit  bem  tage, 
•quaaque  v.  perugant  (elemeata)  SBedifel  «lei- 
ben; *hac  v.  aermonum  äüedjjelgefptäd) ; *gratü 
v.  veris  et  Faroni;  adv.  in  vicem  j.  invicem; 
*tper  vicea,  *fin  v.,  *v.  factia,  fvicibua,  fv. 
alternä  — invicem;  ut  hoc  inaigne  regium  in 
orbem  suam  cuiusque  v.  (jebeitnal  an  feiner 
Stelle)  iret  Liv.  3,  36,  8. 

3nibef.  a) Entgegnung,  Srmiberung,  ©egen» 
leiftung,  Vergeltung  fbenevolentiae , iniu- 
riae,  ofticio  vicem  exBolvere;  fvicem  aaevitiae 
reddere  »ergeben;  *multarum  vicea  exigere; 
*inque  vicem  illorum  patiar  delicta  (ali  Eilt 
gelt,  bagegen)  Hör.;  *v.  superbae  (b«  Übermut, 
ber  bir  oergilt,  roai  bu  an  mir  »erübt)  te  ma- 
neant  ipsuni;  *plus  (quam)  v.  aimplici  in  mri)r 
ali  einfacher  Vergeltung  llor.  b ) ber  SBed)fct 
bei  Sdjidfali,  Sd)idfal,  SJoi  cuiua  ego 
vicem  doleo;  alienam  v.  pro  nostra  iniuria  do- 
lemua  üic.\  auam  v.  magia  anxioa  qnam  eiua; 
ramm,  imperatoris  vicem  sollicitus,  indignundo 
vicem  eins  Liv.;  fr.  auam  conqneatua  eat; 
•gementes  tristem  fortunae  v.;  *offenaus  vice 
(burd)  bie  fitänlung)  Helenae;  auc % pl.  3Bed)fel- 
fälle,  ©efahren  nec  tela  nec  ullaa  vituvisse 
v.  (niml.  belli)  Verg.  Am.  2,  433.  c)  ©lab, 
Stelle,  auch  mai  an  ein«  Stelle  ju  leiftrn  ift, 
©ejdjäft,  (Rolle  nulla  eat  persona,  quae  ad 
vicem  eins  qui  e vita  emigravit,  propiua  acce- 
dat;  ne  aacra  regiae  ricis  deaererentur;  per 
speciem  alienae  fangendae  v.;  anccedena  in 
vicem  ioperii  tui,  auam  v.  (jeinei  Xeili)  fnnc- 
tua  officio  Liv.;  poena  in  vicem  fidei  cesserat 
Liv  ; fv.  officii  »ui  expleta;  fv.  alcia  aupplere, 
-f-aokis  v.  implere;  fexercere,  ’aervare  vicea; 
•defendere  vice»  rhetoria. 

5£)  adv.,  a)  vicem  alcia  an  jmbi.  Stelle,  ftatt, 


wegen  jmbi.,  um  jntb.,  auch  gleich  juibm., 
n ad)  81  rt  0.  k.  eri  v.  meamque,  amborum  v. 
Plaut.;  in  qua  re  tuam  v.  saepe  doleo  Oie.; 
ne  nüBtram  v.  irascaria  Liv. ; Sardanapaü  v.  in 
auo  lectulo  mori  Oie.;  ß)  fvice  patt,  gleich. 
Wie,  oraculi  v.  alqd  accipere;  v.  mundi;  are- 
nae  v.  y)  ad  vicem  =.  vice  Aur.  Vict. 
viclssätlm,  adv.  — viciaaim  Flaut. 
vteisaim,  adv.  anbterfeiti,  bagegen  (gleuhfam 
bie  Volle  Wed)felnb)  alqd  accipere  ab  alio  vioia- 
aimque  reddere,  terra  uno  tempore  florere, 
deinde  v.  horrere  poteat;  nunc  dato  mihi  v. 
Ter.;  conaideni  nunc  v.  tuum. 
vu-UsYtüdo,  Inia,  f.  SBedjjel,  Slbmechfelung, 
SBedjjelfeitigfeit  v.  (pl.)  dierum  ac  noctium; 
fortunae;  atudiorum  ofticiornmque ; eorum  (ge- 
ncrum)  wechjelfeitiger  Einflnfc  auf  einanber. 
vlctlma,  ae,  f.  Cpfertier,  Schlachtopfer  ae- 
cundam  eam  Paulus,  aicut  erat,  victoriam  ratna 
victimae  cecidit;  aut  pro  victimia  hominea  im- 
molant  aut  ae  immolaturoa  vovent  etc.;  biibl. 
hanc  mactatam  v.  (ihn  ali  lotenopfer)  — lega- 
torum  Manibua  dabo;  ae  v.  rei  publicae  prae- 
bere;  *v.  nil  iniserantia  Orci.  2)a».  victTmä- 
(rlns,  ii,  m.  Opfetbiencr. 
rlctlto,  1.  [intens.  ».  vivo]  ».  etw.  leben,  fich 
nähren  ficis  Plaut.;  parce  Plaut.;  bene  liben- 
tcr  v.  gern  gut  eifen  Ter. 
rlctor,  örie,  m.  [viuco]  Sieger,  ©cfitger  v. 
victorum  einet  Plaut.;  trium  bellorum  in  k., 
cuiua  belli;  Olympiae  Nep.;  v.  (pl.)  beUoram 
civilium;  abfol.  ‘laudem  victorum  (in  ben 
ßampffpielen)  c&nens;  o.  Strcithähnen  Cie.;  lup- 
piter  V.  ber  ben  Sieg  berleiljt  Oe.,  Liv.;  attribut. 
ali  Sieger,  fiegenb,  jiegreid)  oxercitu«;  fv. 
redire;  maximarum  gentium  v.  ae  disceaaiasc, 
semper  v.  ex  — cert&mine  abire;  *v.  equue ; 
*v.  currua  Xriumphwagen;  biibl.  animus  iibidi- 
nis  et  divitiarum  v.  fktü.\  auch  ubfol.  ».  bem, 
ber  feinen  3*>ecf  erreicht  ob.  feinen  ©lanfd)  erffidt 
ficht  Verg.  Am.  2,  329.  11,  666. 

S)a».  A)  victoria,  ae,  f.  1)  Sieg  externa,  do- 
meatica;  ernenta;  Suilana  bei  SuQa;  fSpartana 
üb«  bie  Spartan«;  de  tot  populia;  v.  (pl)  bel- 
lorum  in  IC.;  v.  reportare,  adipisci,  parere, 
ferre,  referre  ex  alqo;  victoria  potiri;  v.  exer- 
cere;  Olympiorum  in  ben  Olt)nipijchen  Spielen 
Cie.;  certaminis  in  ic. ; ex  coilega;  v.  penes 
patrea  fuit;  »ot  (bericht  nocentiasima;  v.  con- 
aequi;  auih  Siegeiruhm  Ourt.  10,  2,  11.  2) 
perfonif.  Me  Siegeigdttin  ob.  bie  ©ietoria^ 
ft a tue  Liv  Xao.  a)  vlctöriAtos,  i,  m.  eine 
mit  bem  ©ilbniffe  ber  ©ictoria  »erfehene 
Sitbermüiije,  */«  Deitat,  (35  ©f.)  an  ffi«t 
p)  dem.  YlctOriöla,  ae,  f.  Heine  Statue  ber 
©ictoria  Oie.  B)  vlctrix,  Icia,  f,  n.  pl.  t) 
Siegerin,  attribut.  fiegenb,  (iegreich  Athe- 
nae;  manus  illa  Clodian  a;  *diu  latoque  v.  c&- 
tervae;  literae  Sicgeifdjreibcn;  *+victricia  arma; 
•tulmina;  *praemia  ▼.  hoderae  Epheu  ali  ©reio 
{fit  ben  Sieger.  2)  biibl.  velut  v.  libido;  matee 
v.  filiae,  non  libidinia  Oie.;  *0.  ihre*  SBun- 
Jchei  Xeilhaftigen. 

Vktumulae,  arum,  f.  Stabt  in  Gail,  cisalp. 
victuH,  ua  (ti  Plaut.),  m.  [vivo]  1)  Unterhalt, 
SRaljrung,  Soft,  tenuia,  liberalie,  ‘facilia,  *in 
felix  ärmliche;  *foedu»;  cotidianum  v.  alciri 
praebere;  feit,  pl.;  *victibus  prioruia;  *faeilis 
vietn  gens.  2)  «ebeniart,  >weife  (junädjf!  mit 


896 


vicnlus  — video. 


Bejug  auf  bie  9!a^rung)  in  omni  vitn  atque  v. 
excultus;  haec  consuetudo  victus;  in  victu  con- 
siderare  oportet,  apud  quos  et  quo  more  et 
cuius  arbitrio  sit  educatus,  quos  habuerit  ar- 
tium  liberalium  magistros,  quos  vivendi  prae- 
ceptores  etc.;  äbnii®  v.  (bai  geben , Benehmen) 
inter  hospites  comis  Tat.  Germ.  2 t ; 'asper  victu 
venatus  bet  3agb  mfibfelige  SUbtil. 

Ticnlus,  i,  m (fett.)  dem.  o.  vicus.  — Virus,  i, 
m.  [o/xocj  fjiäuferf omplcjr , bai).  1)  ©tabtnier= 
tel,  Cuartter,  ©tabtteit,  ©affe  vicos  pla- 
teisquc  inaedifiravit;  dimensis  vicorum  ordi- 
nibus  et  latis  viarnm  spntiis  Tat.;  Cyprius, 
Tuscus;  cum  vicos,  orbem  laudaret  Hör.;  ex- 
tremis in  v in  einer  abgelegenen  SBintelfdjule 
Hör.  8)  ein  ®orf  vicos  ad  quadringentos  in- 
eendunt  Vaes.  9tuc^  ©eljöft,  üanbgut. 

riifXitJet,  adv.  [videre-licet]  bient  baju , ba« 
©efagte  a!«  etwas  lei®t  ®r|i®tli®e*  u ©in  = 
leu®tenbe«  ju  berufenen,  e«  ift  offenbat, 
leidjt  er(i®tli®  a)  nt.  acc.  c inf. , Plaut,  b) 
alb  Bartilel  offenbar,  fi®erli®  hic  de  nostris 
verbis  errat  v.  Ter.;  <juid  metuebant?  vim  v. ; 
oft  ironif®  oerfiefet  ft®,  freili®  bomo  v.  ti- 
midus  et  permodestus. 

vTdeo  (‘viaen’?  ■=  videsne?),  vidi,  Visum,  2. 

I)  act.  1)  fetyen  übe®.  (bl.  als  finntidje  Smpfim 
bung  beb  ®efi®t«organ«),  bab-  Seblraft  haben, 
mit  ben  Äugen  feben,  gewabten,  watjrneb’ 
men,  etbliden,  erfennen;  übe®  mit  ben 
Sinnen  mabmebmctt  clare  v.  oculis  Plaut.; 
l>ene  oculis  gut  f®en;  acrius  ein  ftfjn rfes  ®efi®t 
haben ; quam  longe  (Weit)  videmus?  quaedam 
volucres  longius  (sc.  vident);  mille  et  octin- 
genta  stadia  quod  abessot  bte  ©cgenfidnbc  in 
einet  ffintfernung  Bon  it.;  ne  nunc  qnidem  ocu- 
lis cernimus  ea  qua«  videmus;  scindi  videres 
(man  lonnte,  b ft ttc  (eben  tdnnen)  vincula 
IAv.;  qui  videret  (eä  (eben  tonnte),  — diceret 
muftte,  hätte  fageit  miiffen  Oie.  Verr.  4 §.  62; 
♦videres  stridere  susurros;  ‘mugiro  videbis  sub 
pedibus  terram;  naso  pol  haec  iam  plus  quam 
oculis  Plaut.;  te  amicum  et  placatum  Lteiotari 
regis  arao  foeique  Cie.;  po.-tea  eosdem  triliunos 
etc.  gewählt  (eben  IAv.;  ptägn.  bie  Äugen  offen 
haben,  wa®  fein  Ver^.  ecl.  6,  21;  autb  in 
unmittelbarer  Släbe,  mit  eigenen  Äugen 
febeti,  mit  imbm.  glei®jcitig  u.  in  gleis 
<bem  Älter  leben,  eine  |fcit  ob.  etw.  in  bet 
Heit  erleben,  etw.  Üble«  erfahren,  eine«  ©Ute« 
teilhaftig  werben  memineram  Paulum,  vi- 
deram  Gallum;  Cinnam  memini,  vidi  Sullam; 
huue  quem  patros  nostri  viderunt  (ju  feben  bai 
©Ifld  hotten),  divinum  hominem  Africanum; 
atque  hoc  quidom  videru  licet  ift  eine  Sr 
fabrung,  bie  jeber  felbft  matben  tann  Oie.  Lael. 
S A4;  utinain  eura  diem  videam,  cum  etc.; 
multa  vos  libi-rosque  vestros  in  re  publica  bona 
esse  visuros;  somnum  hercle  ego  hac  nocte 
oculis  non  v.  meis  ifl  ni®t  in  ic  getommen  Ter. ; 
suo  toto  consulatu  somnum  non  vidisse;  mul- 
tas  iam  summorum  iroperatorum  clarissimas 
victorias  aetas  nostra;  priusquam  hoc  tautum 
mali  videro  Cie.  p.  Mil.  §.  99;  * Casus  abies 
visura  marinos  — beftimmt  ba«  Sieer  jn  be* 
fahren 

2)  anfeben,  bef®aucn,  na<b  etw.  feben,  na®  = 
feben,  auffu®en,  befutben;  jufeben,  na® 
etw.  fi®  unlieben,  etw.  beforgen,  qui  visum 


processerant  um  ben  ftampf  mit  anjufeben  SaT 
Jug.  94.  6;  alqra  v.  non  posse  nt®t  etieber 
tonnen  Oie.;  viele  sie  (ficb  bo®  na®>  signi  qm: 
siet  Plaut.;  illud  vide,  ut  (wie)  Ter.;  tmsav 
Videos  Plinium  domi;  semper  sedem  sibi  ar 
locum  sine  molestia  atque  angor«  vivendi ; 
Dolabellae  quod  scripsi,  snadvo  videaa;  pra» 
dium  nobis;  bab.  au®  f0  (Com.)  mit  Ser 
trauen  auf  jmb.  feben,  jmbm.  oertrauen  n»v 
vide.  b ) auf  imb.  alb  Sorbilb  feben,  a®te*. 
quin  tu  me  vide»?  fieb’  nur  auf  mt®  (Wie  i®  e» 
gema®t  habe)!  Cie.  i»  Pi s.  §.  6t.  c)  gleichgültig 
untbätig  mit  anfeben,  gufeben,  fi®  gefallen 
laffen  vide  consulem  illum  iterum,  quec, 
vidisti  consulatu  priore  Cie.  AK.  7,  9,  3;  eans 
(oram)  nunc  plenam  bostium  — iam  factatu 
videamus?  si  civem  commilitonemqne  ineum  — 
in  servitutom  ac  vincula  duci  videam  IAv. 

3)  tp.  a)  mit  bem  Serftanbe  feben,  mabrneh: 
men,  merfen,  einfeben,  begreifen,  lernen; 
in*  Äuge  faffen,  erwägen,  überlegen,  bt  = 
benten,  betra®ten  quem  exitum  ego  tarn 
video  animo  quam  ea  quae  oculis  cernimus:  si 
dormientes  alqd  animo  v.  videamnr;  alqm. 
alqd  in  somnis,  secundum  quietem;  solenn 
haben;  acutius  atque  acrius  vitia  quam  recta; 
ut  plus  vidisse  videatur  weiter  gefeben , einen 
tieferen  Blicf  gehabt  ju  haben;  sin  vos  plus  tum 
in  re  publica  vidistis  einen  tieferen  politif®ea 
Bluf  gehabt;  au®  v.  mnltum  weit  (eben;  v. 
(batte  einen  f®arfen  Bliif!  in  literis;  tu  ipse  — 
omnia,  credo,  vidisti,  nihil  te  omnino  fefellit; 
purum;  cum  quid  potissimum  vitarent,  non  vi- 
dorent  uttgewife  Waren,  ni®t  Wufjten;  di  vateaque 
in  futurum;  ut  quod  vident,  non  viderit  (merltei 
Plaut  ; aliena  melius  v.  et  diiudicure  Ter.;  in- 
terdum  vulgus  rectum;  *ventura;  nulla  re  quae 
agenda  videndaque  (o.  anbern  ju  lernen)  magno 
duci  esset,  praetermissa  IAv. ; nunc  ea  videamus, 
quae  etc.;  id  primum  videamus,  quatenus  etc.; 
videas  et  considcres  quid  agas;  eigentümt.  iu- 
dicium  subtile  videndis  artibus  illud  in  ber 
Beurteilung  Uor.  ep.  2,  1,  242. 

3n«bej.  a)  video  (vides,  videmus)  o.  bem,  mal 
man  au«  ber  @ef®i®te  u.  fiitteratur.  au« 
ben  ©rjäblungen  u.  Bcri®ten  anberer  weife,  io 
bafe  aljo  video  eigtl.  fo  oicl  ift  al«  'i®  lefe' 
[wohl  ju  unterf®eiben  oon  vidi,  videmus  etc 
erleben;  ogl.  I)  1)],  ut  video  nostrum  scribere 
Antiochum;  ut  Alexandrum  regem  videmus; 
videmus  Paulum  Aemilium  C.  Luscino  familiä- 
rem fuisse  — sic  a patribus  accepimus  — etc. 
fi)  (Äonberj.)  haud  vidi  magis,  eint  lutje  Öem 
bung,  bur®  wel®e  ironif®  eine  o.  bem  ©tgner 
behauptete  ibatfadje  im  Sinne  be«  beutf®en  "i® 
bä®te  gar,  i®  bente  ni®t  baran,  e«  fällt  mir  aar 
ni®t  ein’  in  Äbrtbc  gefleUt  wirb,  te  suom  soda- 
lem  esse  aibat.  Haut  v.  magis  Plaut.  Capt.  65« 
U.  Sri J *.  b.  St.;  fo  au®  ,.ßst  enim  homo  ist« 
populo  Hom.  deditus“.  — Nihil  vidi  magis  (sc. 
deditum):  qui  etc.  Oie.  p.  Seit.  §.  110.  y)  vi- 
dero, viderimus,  um  au«}ubrüdtn , bafe  man 
etw.  ganj  beftimmt  erwägen  werbe,  oft  mit  mar, 
post , paulo  post,  alias,  alio  loco,  quiesce,  in- 
quam,  istam  rem  ego  recte  videro  Plaut.;  fuge 
modo  intro,  ego  videro  werbe  ja  (eben;  post 
de  matre  v.  Ter.;  sed  hoc  mox  v.  lnterea  etc. 
Oie.;  quae  fuerit  causa,  mox  v.;  de  actione 
post  videro;  quid  inventum  sit,  paulo  post  v.j 


Video. 


897 


*ecte  secusne,  alias  viderimus;  alio  loco  de 
iratorum  animo  et  iniuriia  videro,  nanc  etc.; 
<ed  de  me  v.  (ib  »erbe  ja  l'e^en,  wie  icf)  fertig 
oerbe,  ob.  'ib  »etbe  ja  mein  $cil  bctjud^ett’); 
<ed  hoc  ita  dico,  si  etc.;  valde  v.  et  considera- 
;iu3  atilitati  nostrae  consuluero  jeboc^  bemalt’ 
(b  mir  uor  — bie  Bugen  redjt  »eit  aufjutbun 
Oie.  Att.  9,  10;  videtur  commodias  ad  te  postri- 
lie  scilicet.  Sed  viderimas  Oie.  Att.  4,  5.  2)a« 
üt  aud)  fut.  simpl.,  wie  mox,  haec  videbimus 
Oie.  fin.  5,  21.  /am.  3,  9,  8.  'Jtibt  Ijierbet  ge« 
[;örig  aber  ift : de  hi»  videris,  quos  etc.  Liv.  2, 
»0,  9,  bemt  hier  ift  videris  a(4  perf.  conj.  anju« 
[eben,  'bebenfe  bod)  aber  biefe  ba’;  eBipt  hoc 
x>tam  quäle  sit,  moi  (sc.  videro)  CHc.  n.  d.  3 
».  37.  6)  fib  nab  etw.  umfeben,  auf  etw.  ab« 
:en,  juitben,  fib  um  et»,  ob.  jmb.  befüm« 
mern,  für  etw.  ob.  jmb.  forgen  rivulos  con- 
«octari,  fontes  rerum  non  v.;  *populi  tabularia; 
vidend|m  Bibi  esse  aliud  Consilium;  negotia 
mea  v,debis;  illi  quoque  videndum  inagnopere 
esse,  ut;  videant  consules  ne  quid  res  publica 
detftmenti  capiat;  alcui  v.  für  jmb.  forgen; 
itifcef.  nab  Analogie  ber  Serba  be®  »efürdpen# 
vide,  videamus,  videant  ne,vide  ne  non, 
ridendum  eBt  ut  al®  milbere,  urbanete  ®e= 
abung  u.  Serneinung  einer  ©a<be,  illud  angit 
eel  potius  excruciat,  discessus  ab  Omnibus  iis 
;uae  sunt  bona  in  vita.  Vide  ne  a malis  dici 
rerins  possit  e«  bürfte  richtiger  :c.;  vide  ne  for- 
itudo  minime  sit  rabiosa;  vide  ne  nulla  sit 
livinatio  oielleibt  giebt  e®  feine;  vide  ne  non 
lit  hoc  proprinm  nomen  omnium  fbwetlib  ift 
c.;  videant  ne  turpe  miserumque  eit  etc.;  vi- 
lendum  est  ut  honeste  vos  esse  possitis  fo 
oerbet  ihr  wobt  nidjt  mit  l&fyxen  bort  bleiben 
önnen  Oie.  (am.  14,  14,  1.  SJabin  geböten  bie 
Formeln  tu  videris,  vos  videritis,  ipse 
riderit,  ipsi  viderint  woburb  man  au® 
rgenb  einem  ©runbe  bie  Erwägung  u.  Unter« 
ubung  ob.  bie  Seforgung  u.  Serribtung  einet 
Sabe  oon  fib  weift  u.  einem  anbern  anheim  pellt, 
nag  man  mit  ber  ©abe  felbft  einoerftanben  fein 
>b.  nibt,  in  »eiben  Sormelit  videris,  viderit  etc. 
iub  perf.  conj.  fein  tann,  alfo  entwebet  = bu  tc., 
iibt  ib,  Wirft  jebenfall®  erwägen  ob.  bafür 
argen,  ob.  = bu  ic.  magft  erwägen,  nibt  ib 
inum  illud  ad  me  attinet  — : de  istoc  ipse  vi- 
lerit  Ter.  Verginius  v.  de  filia,  ubi  venerit, 
juid  agat  (womit  JJciliu®  einoerftanben  ijt),  hoc 
untura  sciat  Liv.  3,  46,  10  f.;  vos  videritis,  quid 
Ui  debeatur  i^r  mögt  ob.  »erbet  für  bie  ibm 
lebübrenbe  ©tTafe  forgen  Liv.  1,  68,  10;  Sed 
Jraeci  viderint  Cie.  or.  §.  161;  sitne  malum 
lolere  necne,  Stoici  viderint  (»obutb  fpöttifb 
lUägebrüdt  werben  fofl,  ba&  bie  ©toifer  »enigften« 
tidjt  nabjuweijen  oermögen,  ba®  dolere  fei  fein 
Ibel)  Tusc.  2 §.  42.  ©eiten  ftebt  bafür  ba®  ein« 
adje  (ut.,  wie  tu  id  videbis  Oie.  Att.  2,  16; 
mb  iam  id  vob  videte,  mihi  deest  consilium 
'ic  fam.  14,  4;  quid  de  te  alii  loquantnr,  ipsi 
rideant  Somn.  Scip.  7.  c)  etw.  im  Buge 
;aben,  beabfibtigrn,  erftreben  maius  quid- 
lam,  aliud,  suain  magnam  gloriam;  cuius  mens 
likil  nisi  commodum  publicum  v.;  et  haec  vi- 
tenda  et  pecuniae  fugienda  cupiditas. 

) pass,  videor  1)  gefeben  werben,  fibtbar, 
ugenffillig  werben,  erfbeinen  sibi  duas 
i lucerua  üammulaa  esse  visas;  impedimenta 
peinigen,  lat.  bruti^e*  Sdjulroötntbiid).  5.  «u(t. 


nostri  exercitus  ab  iis  — visa  sunt;  in  aperto 
loco  8ecundum  fiumen  paucae  stationes  equi- 
tum  videbautur;  neque  in  eo  loco  hostis  est 
visus;  quos  ubi  Afranius  procul  visos  conspexit; 
tantas  videri  Italiae  facultates  (Stiltcl),  ut  Caes. 
b.  G.  6,  1,  3;  irritus  labor  videbatur  (erWie® 
fib)  obstante  natura  Ourt.  6,  6,  26;  *propriae 
videri  voluit  artis  gloriam;  *niveus  videri  o. 
Bnfeben;  aub  offenbar  fein  ob.  werben,  m. 
inf-,  im  ®eutfben  op  burd)  offenbar,  äugen« 
fbeintib  u.  bgl.  ju  geben,  oft  bei  Caes.  ut  his 
pereundum  videretur;  ut  eum  omnia  deficere 
viderentur;  ut  usus  misericordii  videretur;  si 
qua  in  parte  nostri  laborare  aut  gravius  premi 
viderentur  »enn  man  erfannte,  faf,  bafj  ic. 

2)  ben  ©bein  hoben,  fbeinen,  bünfen,  al® 
et»,  erfbeinen,  für  et»,  gehalten  »erben, 
gelten,  m.  bl.  nom.  be®  fßräbifat®  quod  utile 
videtur;  quod  idem  Scipioni  videbatur;  quae 
Aristoni  et  Pyrrhoni  omnino  visa  sunt  pro  ni- 
hilo;  m.  inf.  ob.  nom.  c.  inf.  m.  u.  ohne  b'nju« 
tretenben  perfönl.  dat.,  im  Deutfbctt  aub:  e® 
fbeint  al®  ob  solem  e mundo  tollere  viden- 
tur,  qui  etc.;  fnos  rite  ab  Homero  coepturi 
(sc.  esse)  videmur;  duri  hominis  vel  vix  homi- 
niB  videtur  m.  inf. ; Btultiüae  videbatur  m.  inf. 
Sagegen  folgt  bei  oorbergebenbent  nom.  c.  inf.  in 
barauf  folgenben  ©äpen  ber  acc.  c.  inf.,  mihi 
non  videbatur  quis quam  esse  beatus  posse, 
cum  in  malis  esset;  in  malia  autem  sapi en- 
tern esse  posse  Cic.  Tusc.  6 §.  22;  op  videor 
mihi  eä  fbeint  mir  al®  ob  ib,  ib  bünfe 
mir,  itb  meine,  id)  benfe,  m.  inf.  ob.  binju« 
jubenfenbem  esse,  satis  dixisse  mihi  v.;  for- 
tunatus  sibi  Damocles  videbatur  Oie.  Tusc.  6 
§.  62.  Äub  fplp  nibt  feit,  im  Sibfl-  bl.  videor 
ohne  mihi,  videntur  ohne  sibi,  sperare  videor 
ib  glaube  hoffen  ju  bürfen;  recordatione  nostrae 
amicitiae  sic  fruor,  ut  beate  vixisse  videar, 
quia  etc.  Cic.  Lael.  §.  16;  si  sibi  magis  hono- 
rem tribuere  quam  ab  se  salutem  accipere  vi- 
deantur  (p.  sibi  v.)  Caes.  b.  G.  7,  20,  7;  velut 
ab  inferis  oxtracti  tum  primum  lucem  aspicere 
visi  sunt  (p.  sibi  v.  s.)  Liv.  9,  6,  3.  gu  unter« 
fbeiben  ip  hierbei  videre  videor  alqm,  alqd  ib 
glaubt  mit  eignen  Bugen  $u  feben  ic. 

3)  prügn.  videtur  e®  fbetnt  ribtig,  plauji« 
bei,  gut,  e«  beliebt,  ra.  acc.  c.  inf.  non  mihi 
videtur  ad  beate  vivendum  satis  posse  virtutem  ; 
videbatur  Limnaeam  eodem  tempore  oppugnari 
posse;  video  visum  esse  nonnulÜB  m.  acc.  c. 
inf.;  m.  inf.  nunc  visum  est  mihi  de  senectute 
alqd  ad  te  conscribere ; eBipt  reBpondit  qune 
visum  est  (sc.  respondere);  ubi  visum  est  (sc. 
discedere)  — discedunt;  mitteret  cum  imperio 
quem  ei  videretur  (se.  mittere);  abfol.  per  se 
quae  videbantur  (put  ftfjien),  administrabant; 
magistratus  quae  Visa  sunt,  oceultant ; quantum 
et  quo  loco  visum  est  (pe  für  gut  finben)  agri 
attribuunt;  si  tibi  videtur,  si  videtur,  tibi  si 
videbitur  beliebt;  *sic  visum  (est)  Veneri;  *quid 
tibi  visa  (est)  Chios  etc.  7 »ic  pat  bir  ®b*®8  Be- 
faßen? Ilor.  3n*bef.  al®  milberer  BuSbrud  ber 
Entfbefbung  ob.  be«  ©utabten®  einet  ®e« 
börbe,  ber  Bnfibt  fein  maiores  nostri  vo- 
luerunt,  quae  iurati  ludices  cognovissent,  ea 
nou  ut  esse  facta,  sed  ut  videri  pronuntiarent; 
si  non  faciat,  eum  adversus  rem  publicam  fac- 
turum  v. 


67 


898 


vidua  — vilia. 


Tidua  (.  viduus.  — vlduttas,  ätis,  f.  [viduus] 
1)  bei  äRanget  an  K.  copiarum  Plaut.  2)  bet 
fflitroenflanb.  fer  Plaut. 

v'idülus,  i,  m.  [vieo]  ein  geflochtener  8i  e i j e = 
vlduo,  i.  [viduus]  betäuben,  D.  etn>.  leer 
maepen  *urbem  civibus;  *arva  nunquam  vi- 
duata  pruinis  nie  frei  öom  ic. ; ‘foliis  viduan- 
tur  orni;  inbbef.  fviduäta  beä  Sianneä  betäubt, 
oerroitroet. 

viduus,  adj.  1)  ciuet  ©acpc  betäubt,  o.  etro. 
leer,  opne  etro.  *pectus  v.  amoris;  ‘locus  a 
lumine  Phoebi;  ‘phareträ;  ‘nie  ipse  ■=•  viri- 
bus meis  privates.  2)  beb  Satten  beraubt, 
»ertoitluet  ob.  unoetpeiratet  Liv.;  *domus, 
*aula,  ‘loctus;  »übst  vidua,  ae,  f.  SBitroe; 
überp.  jebe  oom  Satten  geitroeife  getrennte 
ob.  gefcpiebene  grau  Plaut.-,  jebe  Unt>et  = 
heiratete  Plaut.,  llor.,  Liv.  3)  *bcb  ob.  bet 
Seliebten  betäubt,  licbeleet,  einjam  pu- 
ella,  cubile,  torusj  bap.  ‘arbores  an  roclcpen  nocp 
(eine  SSeinfticfc  gejogen  finb,  glciepjam  unoer  = 
mahlte;  * vitia  an  (einen  Saum  gebunben. 
Vienna,  ae,  f.  ipauptftabt  bet  SQobtoget  in  Galiia 
Narbon.,  j.  Vienne.  ®an.  t-ncnses,  ium,  m. 
vlfetor  f.  vitor.  — vletus,  adj.  [vieo  flehten] 
Well,  Derfcprumpft  senex  Ter.-,  alqd  matu- 
ritate  tempostiva  quasi  v.  et  caducum;  cor  bo- 
vis alqo  morbo;  ‘membris. 
vTgeo,  ui,  — 2.  [vis]  1)  lebenälräftig  (ein, 
in  Doller  u.  energifcper  SJebcnbfraft  u. 
grifAe  u.  baburep  bcbingtent  unge[töiten  SB a cp * = 
tum  fiep  befinbcn,  ftifep  u.  (räjtig  [ein, 
leben  quod  viget,  caoleste  est;  v.  et  vivit 
animus;  hunc  quo  vivimus  vigemusque,  san- 
guinem;  vivunt  vigentque  famtl  rerum  gesta- 
rum;  omnes  res,  quae  nat.urä  v.  eilt  natürliche^ 
lieben  pabenj'cum  corporibus  v.  et  defloreBcere 
animos;  animo  frifcpeu  Itiut  haben;  *in  cor- 
pore vires;  *faiui  mobilitate.  2)  tp.  in  Dol 
let  firaft  u.  griffe,  in  3Jiaept,  in  anjepen, 
in  Blüte  ob.  Seltuug  (leben,  leben,  pcrt  = 
jepen,  tegieten  studia  nostra;  alia  quaedam 
dicendi  molliora  ac  remissiura  genera  riguc- 
runt;  viget  illud  Homeri  tritt  inS  Sieben,  betpä= 
tigt  [ich;  apud  qnoa  venandi  et  equitandi  laus 
v.;  haec  in  pbilosophia  ratio  — usque  ad  no- 
stram  aetatem;  nisi  (philosophia)  doctissimoruui 
contentionibus  viguisset;  ruulta  saecula  sic  Py- 
tbagoreorum  nomen;  Pbilo  in  Academia  uia- 
xime;  in  pace  iacerc  quam  in  bello  v.  maluit; 
fauctoritate,  ‘audaciä;  ’laudis  certamine  niiles. 
♦vlgesco,  — — 8.  IcbcnStrüftig,  lebhaft 
toetben  laeti  Btudio  pedes. 
vigCsTimis  [.  viecsimus. 

Tlgll,  tlia , 1)  ad}  toachenb,  mach,  munter, 
*canes,  *ales  (bet  £apn),  ’oculi,  *v.  voco,  ‘cu- 
stodia, *cura;  *igms  immer  btcnnenb,  ‘lucernae 
32acptampcln;  fv.  noctem  agere  tuacheub  ju= 
bringen.  2)  subst.  tn.  Pächter,  gern.  pl.  noc- 
turm  Plaut.;  v.  fanique  custodes;  feastrorum; 
fanatici  92aeptfeproärmer  Liv.-,  falb  92  acht: 
polijei 

vlgTlaus,  adj.  m.  comp.  u.  fsup.  [partic.  D.  vi- 
gilo]  toachenb,  mach  ‘oculi;  tp.  ma<h(am, 
unermübet  tpätig  consul;  ut  nemo  vigilan- 
tior  ad  iudicium  venisse  videutur;  fo.  iRebuer 
vir  exercitatus  et  v.  Xao.  a)  vigTlanter,  udv. 
m.  comp.  u.  sup.  roaepfnm,  mit  nnetmübli« 
chet  gütjorge.  b)  vigllantia,  ac,  f.  fSBacp  = 


famfeit;  tp.  unermübete  Tpätigfeit  obe 
gütfotge.  [*cur*e  Ot 

vlgllax,  äcis,  f.  (fett.)  [vigilo]  immer  »sd 
vlgllla,  ae,  f.  [vigil]  1)  ba£  Sachen,  92cdjt 
machen  übtip.  patiens  vigil  iae ; pl.  Demostfet 
nie;  nox  consumitur  vigdiis  oergept  icptafUs 
2)  ba8  Sachen  in  Srroartung  ob.  jur  BeTpütr; 
einet  bropenben  ©efapr,  be[.  im  Hager  ob.  in  bet 
Stabt,  bie  Sache  a)  abstr.  bas  Sachen,  Sacpe 
patten  agere  vigilias  ad  templa;  vettn  tecu 
custodiis  vigiliisque  defendite;  im  ©übe  na 
nendum  mihi  stätuebam  quasi  in  v.  qruuiar 
consulari  ac  senatoria.  b)  bet  reget  mäjj 
Sadjtpojlen,.  bie  Sache  paUenbc  IRari 
[epaft  urbs  vigiliis  munita;  poncre,  cirtnire 
vigilias.  c ) bie  3*i<  92acptmad)c  frei  ber 
926metn  bet  oierte  leit  bet  92acp‘  nc<*  bn 
gaptebgeiten  o.  Derfcpiebenet  Hinge  *e- 

cunda,  tertia,  quarta.  3)  tp.  ÜJc  i '-mleit 
unermübete  Ipätigteit,  gürfot,;*  toostn 
v.  et  prospicieutia;  metou.  v.  meau  (meiniTt 
Boften)  tibi  tradere.  4)  näcptlicpe,  cetiü'M: 
geier,  pl.  Cereris  Plaut. 
vigilo , 1.  [vigil]  1)  int  raus,  machen  ad  »u. 
tarn  noctem;  proiima  nocte;  usque  ad  l»r«a 
Ter.-,  ad  ipsum  mane  Hör.-,  ‘certuru  vigr*n‘ 
im  DöHig  maepen  äuftanbe;  Spricpm.  hie  v.giüu 
somniat  träumt  fiep  golbne  Berge;  vigilant  d. 
mit  Don  einem  trägen  SRcnfcpen  Plaut.;  anir,  . 
vigilantes  curae  bei  roaepenben  fingen  Cu.  :• 
ciit).  1 §.  96,  *lumina  vigllantia  ftetl  Brenner 
(auf  bem  Heucptturm);  tp.  wachja m,  unerm’- 
bet  tpätig,  auep  auf  feiner  $ut  fein  p' 
alqo ; me  acrins  ad  salutem  quam  te  ad  per- 
niciem  rei  publicae:  ‘studiis  obliegen.  2;  trau- 
ut  butep maepen  ‘noctes  vigilantur  amars« 
finhabitantibus  tristes  diraeque  noctes  vigil» 
bantur.  b ) ‘maepenb  ob.  maepfam  DerricptcB. 
fertigen  vigilati  labores;  quae  vigilanda  viriv 
carmen. 

Tlglntl,  adj.  jmanjig;  ungemöpnl.  fi.  vicesima- 
cum  ad  v.  annos  pervemsset  Just.  8,  6,  7.  — 
vigintiv irütus , us,  m.  [vigintiviri]  ba#  31  m: 
ber  vigintiviri  o)  als  ftommiffion,  bie  lampa 
nifepen  flänbeteieit  an  bie  ©olbaten  ju  ocrteiltß 
D.  Säfar  mäbtenb  feines  Sonfulats  angeorbnet 
6)  eine  ftäbtijepe  Unterbepärbe,  beftepenb  au4  ber 
triumviri  monotales,  tr.  capitales,  qimttuorvrn 
viarum  curandarum,  decemviri  stlitibus  iudi- 
candis.  — viglnti-virl,  örum,  m.  bie  3 toan 
gigntänner  |nacp  a)]. 

vlgor,  öris,  m.  [vigeo]  HebenSttaft,  =fiijche, 
geuer  in  vultu  Liv. ; v.  eius  et  vultus  eaa 
centis  in  proelium  milites  Curt.  10,  5,  10;  fmi 
litaris;  ‘iuventas  et  patrius  v.;  +v.  membn- 
venit,  ‘igneus  v.  est  illis  seminibos;  aetati- 
animi. 

Villen  (vilL),  ae,  f.  cigtl.  bie  Sermalterin,  bap. 
eine  länblicpe  ©^öne,  Haubbirnc  Ot.  — 
Tillco  (vill.),  1.  fvilicus]  ben  Bcrmatter  ma 
Cpen  in  ea  (re  publica)  quasi  v.  Cic.  — vilTeU' 
(vill.),  i,  tn.  f vilia [ ©ermattet  eines  Hanbgut. 
(gern,  ein  grcigetaffenet  ob.  ©Habe,  unter  bem  bie 
übrigen  Strbeitsfdaoen  bei  @uteä  {tauben i. 

Tills,  e,  adj.  m.  comp.  u.  sup.  1)  rooplfeil 
billig  annona  vilior;  vili  emere  Plaut.;  istar 
vero  v.  est  (paella)  Ter.;  rebus  vilioribus  in 
moplfeileren  (feiten  Ter.;  frumentum  vilius;  v 
amicorum  est  annona  rooplfeil  fauft  man  '(tep 


vilit&s  — vinco.  899 


Srreunbe,  b.  i.  fein  Sßteiä  ift  ju  fctxh-  um  btn 
man  fid)  einen  greunb  erwerben  fann  Hör.  ep. 
l,  12,  24.  2)  tp  a)  ȟberall  feil,  gemein, 
iliaselus,  pornn.  6)  e.  geringem  SBcrt,  wert* 
o«,  gemein,  gleichgültig,  oeräehtlidj  rex, 
lonor,  Tita;  fidem,  fortunaa,  poricula  t.  habere 
.'erachten  Sali ; * sati»  inter  Tiiia  (ärmliche» 
tiebeni  fortis;  »cibus  lpau«ntann«f oft ; »ludi  Ihn* 
Jerfcfjulen;  »orbis  Hütagäfrei«;  ’anima;  »scripto- 
-es  wenig  geartete;  »Europa  berttorfen;  »est 
tibi  Tile  mori;  fsi,  in  quos  tarn  magna  con- 
uleram,  viliores  mihi  face  rem  cor  mir  felbfi 
)erabfef)te.  ®aü.  A)  vilTtas,  ätis,  f.  1)  ä3  ot)l  = 
reil^eit,  niebriger  ißrei«,  offerre  caput  vi- 
itati  ju  niebrigem  freies  feilbieten  Plaut. ; an- 
conae;  in  vendendis  fructibus ; annus  ost  in 
vilitate  in  bem  (fahre  iß  ade«  wohlfeil;  num  in 
r.  (bei  ben  billigten  greifen)  nummum  dedit? 
2)  ffiertlofigfeit,  ©eringfthäpung  fvulgati 
corporis,  ad  t.  sui  (unnötige  Hufopferung) 
;oinpelH  Curt.;  ad  v.  sui  pervenire  ftd)  felbfi 
ocrcichiiidb  werben  Plin.  ep.;  eigentüml.  est  vi- 
fere apud  illos  argentea  vasa  legatis  et  prin- 
-’ijibus  eorum  muneri  data,  non  in  alia  v.  (= 
’äcem  v.)  quam  Tat.  Gern.  5.  B)  villus,  adv. 
a Hnp.  1)  wohlfeiler  v.  venire  Plaut.-,  aedes 
n urbe  v.  conducere  Suet.  2)  sup.  vilisaime 
ehr  niebrig,  gering  t.  natus  Eutr. 
illa,  ae,  f.  1)  SJanbpau«,  -gut,  Sleierei 
junächß  mit  Bejug  auf  bie  ©ebäube),  aud) 
Hör.  sat.  1,  5,  80)  cieflcid)!  jur  Aufnahme  rei= 
enber  Staatibeamten ; in«bef.  v.  publica,  ein  flf* 
entliehe«  ©eböube  auf  bem  SRarSfelbc,  welche« 
>ett  SRagißraten  bei  Hbljaltung  be«  fficnfu«  u.  bei 
truppenauähebungen  als  Hufenthalt  biente  u.  wo 
mch  ©efanbte  frember  ilölfer,  wenn  fte  bie  Stabt 
ticht  betreten  burften,  fieh  aufhielten.  2)  = rus 
Saitb  Plin.  ep.  7,  25,  4.  — vlUTca  etc.  f.  vi- 
ica  etc. 

llösus,  adj.  fvillus]  jottig  *leo;  *ü.  i'iebufa, 
r.  colubris  mit  Schlangen  Wie  mit  8otten  bebeeft; 
'saetis  pectora  semiferi  (c.  Eacu«). 
lltila,  ae,  /.  [dem.  c.  villa]  ilanbgütcbett, 
leine  Billa;  (Bor.  sat.  1,  5,  45)  cieDeicht  jur 
Aufnahme  teijenber  Staatsbeamten, 
llum,  i,  n,  dem  c.  vinum,  edormiscam  hoc 
•illi  bie«  SRäu fehlen  Ter. 

Hut»,  i,  m.  ba«  jottige  $aar  bet  Here, 
fotte  animantium  aliac  villis  vestitae,  "leo- 
lis,  »arietis. 

men,  Unis,  ( Tae . an«.  12,  16  vlmentnm , n.) 
vieo]  1)  bie  biegfame  junt  (flechten  bienenbe 
Hute,  SBcibe,  ölechtwcrf  corpus  navium 
iminibuH  contextum;  »et  foliis  et  v.  (®e*weig) 
ento  ramus.  2)  meton.  *®eflecht,  gcflod)* 
ene«  ®efä§,  quernum  Slildjfeige.  ®at>.  A)  VI- 
ninälls  collls,  einer  ».  beit  ficbett  bügeln  9tom«, 
md)  bem  bort  wachfenben  Söeibengcbüfcf)  benannt 
hin.  B)  vimlneus,  adj.  au«  ffieibenflecht* 
oerf  gemacht  tegimenta  Caes.,  floricula, 
iratea  Verg. 

n’,  Tin’ta  f.  2.  Tolo  1)  u.  1)  e). 
näc-eus,  i,  m.  [vinum]  SBeinbecrfern. 
inälla,  ium,  «.  [vinnm]  ba«  SBeinfeft  (am  22. 
tpril  u 19.  Huguft  gefeiert)  Or.  — vinnrlus, 
ulj.  f vinum]  jum  »Seine  gehörig,  SBein-- 
ella  Plaut.-,  vas;  crimen  wegen  be«  28ctn$oHe8; 
übst,  o)  m.  iSeinhänblcr.  b)  *.  SBeinge* 
chirr,  jumpen. 


vincTbTIIs,  e,  adj.  [vinco]  leicht  ju  gewinnen 
causa  Ter. 

vlncio,  nxi,  nctum,  1.  1)  binbett,  in«bef.  fef  = 
fein,  in  Sanbe  (egen;  auch  umbinben,  >win  = 
ben  *manus  post  terga;  »purpureo  alte  suras 
cothurno;  virgo  vincto  pectore  feft  gefchnürt 
Ter.-,  civem  Komanum;  alqm  vinctum  asservare 
Com.,  Plin.  ep.,  tenere  Curt. ; trinie  catenis  vinc- 
tus;  »quem  (cultrum)  vinctum  lateri  habet; 
•tempora  coronfi , floribus,  verbenä  vincti  um= 
Wunben  an  ic. ; *ulmam  vitibas;  *tibia  orichalco 
vincta  mit  ®rj  umwunben,  b.  i.  au«  mehreren 
burch  ®etaß  nerbunbenen  Stücfen  lufammcngefept. 
2)  übertr.  a)  feffeln,  binben  *vinctus  nivali 
compede  Hebrus;  *vinctae  vites;  somno  vincti 
Liv  -,  *vitis  vinctura  linguara  (burch  Irunfen- 
heit);  ’mentem  multo  Lyaeo;  ’gTata  compede 
(b.  bet  Siebe);  *me  retinent  vinctum  vincl a 
puellae;  vi  Vene  rin  vinctus  Plaut.;  velut  vinc- 
tus  ea»  in  ffcffeln,  gleich  ol«  ob  e«  ein  grohtt= 
bienfi  für  bith  wäre,  irgenb  wohin  in  eine  ®efeH= 
fchaft  ju  gehen  Hör.  sat.  2,  7,  31;  falqm  pacto 
matrimonio;  *linguas  et  ora  burch  Räuberei  — 
bejaubern.  6)  befeßigen,  oerbinben  Ca- 
mera lapideis  fornicibus  vincta;  loca  praesidiis 
*unda  vincta  gelu  mit  einer  feften  ®i*bede.  3) 
tp.  a)  oerbinben,  gleichfam  feffeln  tanimum 
alcia  donis,  fstupro  6,  al«  rhet.  t.  t.  binbetc 
sententias,  verba;  membra  orationis  sunt  nu- 
meris  vincienda;  o.  ben  Serägliebertt  alterum 
poL'ma  est  nimis  vinctum.  c)  bc=,  einfd)rän  = 
fen,  bemmen,  binben  vinciatur  et  constringa- 
tur  (illa  pars  animi)  amicorum  custodiis;  om- 
nia  quae  dilapsa  fluxerunt,  severis  legibus 
vincienda  sunt;  'lege  data;  fvinctus  obsequio; 
falqm  vinctum  tradere.  — vinclum  f.  vinculuni. 
vinco,  vici,  victum,  8.  1)  fiegen,  Sieger  fein, 
überlegen  fein;  m.  acc.  befiegen,  bewälti  = 

Sen,  fiberminben,  überh-  über  etw.  ob.  jmb 
err,  ?Dicißer  werben  ius  esse  belli,  ut  ii 
qui  vicissent  (bie  Sieger)  iis  quos  vicissent  (ben 
weßegten)  — imperarent;  ut  propius  periculum 
fuerint  qui  vicerunt  Sieger  geblieben  ftnb  Liv. 
21,  1,  2;  subst.  vincentium  (ber  Sieger)  impetum 
sustinuit  b.  Alex.  40;  illi  operibus  waren  im 
Sortcil  Caes.  b.  e.  3,  44,  6;  sibimet  ipsis  victu- 
ros  Liv.  3,  61,  1;  v.  scis  Hannibal,  victoria  uti 
noscis  22,  61,  4;  alqm  proelio,  bello,  armis; 
alqm  in  certamine;  primi  in  Omnibus  proeliis 
oculi  vincuntur  Tae.;  fortis  cquus  Olympia  etc. 
in  ben  olpmpifchen  Spielen  Enn.  b.  Cic.  Cat.  m. 
§.  14;  longinqua  bella  Just.  41,  1,  8;  subst. 
victis  ac  summotis  resistere;  vicissem  (hätte  ge= 
Wonnen)  vol  L milia  Suet.  Aug.  71 ; in  ber  Huf 
tion  übetbicten  Othonem  Cic. ; im  Sßrojrife, 
iudicio  (o.  Äläger);  m.  acc.,  iudicium  (c.  Se- 
flagten);  "causam  «uacn  gewinnen;  sponsionc, 
sponsionem;  Fabio  vel  iudice  Hör.;  haee  sen- 
tentia;  vicü  paucis  sententiis  überftimmt  Liv.; 
vietns  somno  Liv.;  *senectus  victa  situ;  ’victa 
laborc  viae;  ’victa  area  pulvere;  *annus  pro- 
ventu  horrea  übcrlaßct;  ut  beneficio  non  dicam 
indignus  sed  victus  esse  (fo  baß  man  bie  Scr- 
geltung  nicht  einmal  cetfucßt)  videar  Cic.p.  Plane. 
8.  81;  *comna  quod  vincatque  (überfipreit)  tu- 
bas;  »populäres  strepitus  (o.  3ambu«)  übertö- 
nen;  strepitum  vox  et  indignatio  Fabi  Liv.  8, 
33,  11;  »noctem  funalia  flammis  erteilen;  *va- 
rift  faatidia  cenü;  »multa  saecula  durando  (c. 

Ö7*  t 


900 


vinculum  — vindico. 


einem  Saum)  überbauen! ; vivendo  vici  mea  fata 
b.  i.  ief)  ^abc  meinen  ©oljti  gegen  ben  gemähnlt; 
tfjett  ©ang  bet  ©atur  überlebt  Verg.  Aen.  II, 
160;  ’aüra  Bummum  arboris  iactu  bie  lufti  = 
en  ©ipfel  be#  Saunte«  überfliegen;  »viecer.i 
ammü  Betbrennen;  animutn,  naturam  atudio; 
iniuriam  triumphieren  Übet  )C.;  alqm  beneficiia 
gewinnen;  lex  victa  (anher  Straft)  et  abrogata 
Iav. ; *nunc  victi  (gebeugt),  triste»;  fvicto  ai- 
lentio  gebtocpcn;  fvicto  gemitu,  firatn,  fau- 
perbiam,  finvidiam,  fmemoriam  caritatis  oct- 
bannen;  »pem  (alle  Hoffnung  rauben)  regendi 
(bie  Elefanten  }U  Icnfen)  Liv. ; ‘faciem  iatam 
moribu»  bonis  m ©crgcfjenhcit  bringen;  magni- 
tudinem  (bie  guretjt  not  bet  ©röBc)  periculi 
pudor  Curt.  9,  4,  32. 

2)  tp.  a)  jum  Oi a cf; g e b e n bringen,  umftim; 
men,  erweichen,  betuegen  peccavi,  fateor, 
vincor  gebe  mich  übetnmnben  Ter.-,  vinci  a vo- 
luptate;  adulescentulus  eadem  audiendo  victus 
ent;  victu»  patria  precibus,  famore  coniagi», 
’irü;  *vinci  vocibu»,  furore;  tfilia  nequo  victa 
in  lacrimas  neque  aupplex;  'victua  (D.  Sepus 
fuept)  animi  im  £>er}en ; tarn  leni  et  victo  esse 
nmmo  Ter.;  *vinci  nescia  pectora;  m.  ut,  vin- 
cor ut  credam  Hör.;  auch  c*  burchfepcn,  m. 
ut  Liv.  b)  übettteffen,  überfteigen,  bie 
Oberhanb  behalten,  ben  Sotrang  behaup-- 
ten  über  »teilarum  globi  terrae  magnitudinem 
facile  v.;  exapectationem , opinionem  omnium; 
urbi»  buiua  divitiae  praeterita  überboten  alle« 
SageWefene;  cognitionia  Studium  consociatio 
hominum  atque  communita»;  beluaa  immani- 
tate;  ‘alqm  mollitiä,  formä,  odio,  carminibus; 
benefieio  cives  euphemifl.  =*  Unbanf  ernten  Cic. 
p.  Mil.  §.  96;  amatur  a me  plurimum  nec  ta- 
rnen vincitur  b.  i.  er  erroibert  meine  Siebe  in 
entfprcchcnber  ffieife  Plin.  ep.  2,  18,  8;  vincit 
longe  prius  (al«  ba«  weit  ©orjügliihere  führt  jum 
giele)  m.  inf.,  Hör.  tat.  2,  6,  74  f.  c)  fiegreitf), 
bi«  EBibcn»  ertoeifen,  m.  acc.  c.  inf., 
(Mat.  in  CHc.  tp.)  dicendo  m.  acc.  c.  inf.;  verbia 
ea  v.  magnurn  quam  ait  Verg.  georg.  3,  289; 
*m.  ut,  nec  vincet  ratio  hoc  ut  etc.;  ai  doceo 
non  ab  Avito,  vinco  ab  Oppianico  Cic.  p Clu. 
S,  64;  i, Jionoeri.)  vincimus  Ob.;  vicimus  mir 
haben  gcraonncnci  Spiel,  unfern  3K,e(* 
erreicht,  vicisti  bu  hafi  Siecht,  vicerts  bu 
jollft  Siecht  haben  Cic.;  vincit«  jept  eure  SRei-- 
ntc.ig  burch,  ihr  follt  euern  SBittett  haben  Caes. 
h.  O.  6,  30,  1;  male  vincetia,  aed  vincite,  fra- 
ir.  s Ov.;  8i  v.  (ihren  ÄuSiprueh  burthfepen) 
du  tmviri  Liv. 

vf ii  Blum  u.  vini'lum,  i,  n.  [vincio]  1)  Sanb 
er  t ©inben,  ©trief,  Seil,  Schlinge  epiatu- 
i ; corpora  conatricta  vinculis;  *levare  vmcla; 
tare  vincula  collo;  * viuclorum  immenaa 
imina  (B.  Eüftuä);  ‘eapilli  ©inben;  ‘vincla 
r'i  men)  galeae;  ‘demam  vincla  (bte  Seine) 
■ ^ i;  »mit  ©önbetn  jierlich  gefebnürtc  Sanba  = 
len  Tyrrhcna;  auch  ‘wollene  ju  Siebeilnoleit  Bet; 
jchiungenc  ©äitber  ber  flauSerinnen,  3““  = 
iurbänber;  ft-  catena,  arae  Herculia  inaeruere 
vinculum  Curt.  4,  3,  22;  pl.  oft.  Wo  B.  ©efangc* 
neu,  ©etbrechem  K.  bie  Siebe  ift,  geffcln  esae 
in  vinclis  et  catenis;  alqm  in  vincula  conicere, 
ducero,  abripere;  ex  vinculia  (gefefjelt),  f°  vin- 
culia  causam  dicere;  f vincula  indere,  falqm 
cohibere  in  vinculis;  in«bef.  B.  Staat «geföng; 


ni«,  ba«  in  ber  Siegel  nur  jur  Retention  u. 
rieptung,  nicht  al«  Strafgcfängni*  bieutc.  ! 
übertr.  u.  tp.,  a ) ©anb,  geffel  (moburih  rst 
ob.  etm.  gehemmt,  gepinbert,  gebügelt  wirb),  gs 
pl.  ‘vincula  aolvere  cado;  iia  vinculis  feg» 
obstricti;  rua  ex  urbe  tamquam  e vinclis  Mo- 
lare; qui  ox  corporum  vinclis  tamquam  e ca- 
cere  evolaverunt;  ut  opl.cni  cuiusque  anix: 
in  morte  facillime  evolct  » cuatodia  vincluq. 
corporis  Cic.  Lael.  §.15;  a riora  ex  eo  vimh 
(sc.  legum)  Tue.  ann.  3 28.  b)  »a«  Etegenftii: 
nerfnüpft,  Bereinigt  gufarrmenhält,  ie 
feftigt  vincula  coniunctiomc,  iidei,  concordi 
vinclis  propinquitatis  coniuuctu« ; hominum  -• 
ter  hominea  iuris  vincula  v (eine  ©tfipe'  str- 
validum  legi«;  nullum  v.  ad  a.«*  ringer  dam  tc-r. 
iureiurando  artiua  eat;  max  mum  04 e me^nrae 
‘iugale  (eheliche«);  pl.,  *v.  aang  - ini«  , ; 'tists*. 
‘heftige,  innige  Umarmung  .l 
YindBlIcI,  ürum,  m.  ©ölferjehar  ■ .lige. 

SBürttcmberg  u.  Saiero;  Aaguata  v>r  td 
©ug«burg. 

vindemia,  ae,  f.  [vinum  u.  demo]  ir  fi’.t'  . 
meton.  ber  ©eintraubenertrag , b;r 
trauben.  — vindemYätor,  öria,  m.  [fv 
©einlefe  h°9en]  Sinjer;  übertr.  (Sit  r.  - 
vindemitor)  ein  Stern  im  ®cfHrnc  ber  £■. 
frau  Ob.  — vindcmiöla«,  pl.,  f.  [dem.  b.  v 
demia]  metan.  fleine  Sinfünfte  de.  AL 
10.  — vindemitor  f.  vindemiator. 
vlndex,  Ycia,  m.  u.  f.  fvindicoj  ber  etm.  gerieft 
lieh  beanfprueht,  bah  a)  bar  übert).  etm  a 
Slnfpruch  ob.  in  Schuh  nimmt,  ©ürge,  ©! 
fthüper,  Erretter  habet  populus  tabell» 
quaai  v.  iibertatis;  aeria  alieni  ©cjdjüper  ber 
©laubiger;  maieatatia  imperii;  iniuriae  geer 
IC- ; periculi  in  ob.  au«  xc. ; »terrae  ( Herrn 
vox  Liv.;  ‘virea;  ‘nodus  vindice  dignoa  in 
oerbient,  bafc  ein  ®ott  ihn  entmine,  löfe.  b)  Si 
eher,  ©efirafer,  «in  coniurationis ; custo*  a 
v.  cupiditatum;  Furiae  v.  facinorum  ae  aeele- 
rum;  v.  (pl.)  rcrum  capitalium  carnificr- 
Sali.  Cat.  65,  6;  bonori  poaterorum  tuomm  K 
v.  (genfer)  ßerea  Plaut.;  *v.  fiammA  in  doa 
num  etc.;  ‘rnagnae  Unguae;  ‘fraudis. 
vlndlcütlo,  öma,  f.  [vindico]  1)  fba*  ti 
fpruch*--,  3ueiSnun84lf^t-  2)  ®f 
fchüpung  feiner  felbfl  ob.  anbercr  gegen  Seme 
vludlclae,  ärum,  f.  (nur  Borfl.  im  sing.)  [rix 
dico]  SigentnmSanjpruch  jweiet  fimtenin 
©arteten  Bor  bem  ©rätor,  enttoeber  um  nun 
©egenftanb  felbfl  ju  befipen  ob.  ihn  toieber  u 
freien  3uftanb  )u  oerfepen,  ber  geridjtlcchc  Jti 
fpruch  cedere  vinaiciia;  dare,  decernere  « 
secundum  libertatem  burch  feinen  Spruch  k 
ftimmen,  bafe  jmb.  frei  fein  foQ,  hi*  bie  Sa* 
Bor  ©erieht  entfehieben  ifi;  postulare  v.  secondcc 
libertatem  forbern,  ba&  jmb.  frei  fein  foH  Im 
3,  44,  6;  dare  v.  ab  libertate  in  eervitut-m  tt 
dare  v.  secundum  servitutem,  decreaae  v.  sr 
cundum  aervitutem  burch  feinen  Spruch  befer 
men,  ba|  jmb.  StlaBC  fei;  iniuatia  v.  a c tzcz*- 
mentia  petero  alqd. 

vindico,  1.  [vim  dico  ©cmalt  anlünbigen,  »eil  Ir- 
ber  gerithtlidjfn  ^anblung  potiua  vis  diciti; 
quam  fit  GeU.  N.  A.  20,  10]  gerichtlich 
Slnfpruch  nehmen,  oiubicieren,  al*  *igc 
tum  ob.  um  c«  in  freien  3uftaub  au  (epen  «pt* 
aam  in  libertatem,  puellom  in  poaterum  dur- 


vindicta  — vir. 


901 


rindicatur  Yerginia  spondentibne  propinqui« 
rturb  gerichtlich  (bem  ©ater,  in  bejfeit  ©eroalt  fie 
bi«bet  getoefeit  roar)  Binbiriert;  in  iure  v , bie 
:pe^ielle  gorm  ber  legis  actio  in  einem  Sfted)t8» 
treu  über  bub  ©igentum,  inbem  ein  folget 
«echttfirrit  mit  jt)mbolif<hen  ftanblungen  Berbun» 
5en  toar,  bie  barin  befianben,  bafj  juerft  bet 
»läget  mittel«  eine«  Stabe«  u.  bet  jotennen  gor-- 
net  §anb  an  bie  Sache  legte  u.  ebenfo  bartiatf) 
Jet  Se (tagte,  flbettr.  Oie.  de  or.  1 §.  42.  §ietB. 
Ibeth  a)  al«  (ein  ©igentum  in  Slnfprud) 
rtbmen,  (id)  oinbicieten,  fid)  jueignen, 
iU(d)reiben  Chii  Honierum  Buum;  maiorem 
larteni  victoriae,  decus  belli  ad  se;  omnia  pro 
tuis;  ‘antiquam  faciem  roteber  artiu'bmcn;  liber- 
alem; videor  id  meo  iure  quodammodo  v.; 
argitiones  retractari  atque  in  irritum  v.  (i.  v. 
lt  irritae  fiant  Traj.  in  Plin.  ep.  b)  be» 
reien  alqm,  Galliam,  rem  publicam  in  liber- 
alem, ne  in  libertatem;  te  ab  eo  v,  et  libero; 
hfelt.)  nt.  bl.  abl.  fante  dumtaxat  vindicatus 
»xercitus;  se  ad  suoa;  *dura  ad  saxa  revinctam. 
:)  fidjer  (teilen,  befthüpen,  bewahren  liber- 
alem, alqm  a molestia,  a labore,  a miseriis; 
andern  sumntomm  oratorum  ab  oblivione  ho- 
ninum  atque  a silentio;  domnm  suam  a soli- 
udine;  se  ex  suspicione  tanti  sceleris,  d)  tt er  = 
tietenb  ob.  ftrafenb  «inf cfjreiten,  Betpbnen, 
tbnben,  beftrafen,  rächen  (al«  Hit  ber  @e= 
rdftigteit,  au«  eigner  3Jlad)tttolIfommrnbcit')  in 
ilqm  severe  ac  vehementer;  in  quos  eo  gravius 
■iudicandum  statuit;  inaleficium  in  aliis;  in- 
urias  euas  manu;  ((eit.)  se  de  fortuna  prae- 
ationibus  Plin.  ep.  4,  42,  14. 
ao.  vindicta,  ae,  f.  1)  ber  Stab,  »omit  bei  bem 
Kte  ber  gteilaffung  eilte«  Silasen  Bor  bem  ©rfi« 
or  berjenige,  welcher  bie  greilaffung  be«  Silasen 
leaniprutbte , ben(elben  mebrmal«  berührte,  ber 
t(reibeit«ftab  neque  censu  neque  v.  neque 
oatamento  über  factuB  est;  ille  primum  dici- 
ur  vindicta  liberatus  Liv.  2,  6,  9;  mit  Hnjpies 
ung  hierauf  Hör.  sat.  2,  7,  76.  2)  Befreiung, 
Geltung,  Befchüpung  libertatis;  mors  una 
. est;  mvisae  huitts  vitae  ©rtöfung  Bon  2C. 
i)  *f91adbe,  Strafe. 

indonissa,  ae,  f.  Stabt  in  Gallia  Belg.  Tac. 
nea,  ae,  f.  [vinum]  1)  ffietnberg,  -garten, 
t'  *+©einftod.  3)  Schupbach,  Saufgang» 
lütte  für  bie  Belagerer.  — vlnetnm,  i,  n.  [vi- 
tum]  ©eingarten,  pflanjung;  fprichm.  f. 
aedo  1).  — vinTtor,  öris,  m.  | vinum]  ©injer. 
mtälus,  adj.  licbltcb  oratio  Plaut. 
iiblentla,  ao,  f.  [vinolentus]  Irunlenheit  ob. 
ÜruntfuBbt.  — vlnölentn»,  adj.  [vinum]  1) 
rtrunlen,  in  ber  Xrunlenbeit  ob.  pm 
irunle  geneigt  inter  sobrios;  v.  et  furena  Cic. ; 
uror.  2)  mit  ©ein  Berfept,  medicamenta 
-Yc.  in  Pis.  §.  13.  — vinösu»,  adj.  m.  *toomj). 

. (Borll.)  eup.  [vinum]  1)  be«  ©eine«  Boll, 
runlen  Liv.,  Hör.;  bem  Irunl  ergeben  lena 
inosissima  Plaut.-,  'vinosior  aetas,  *Homerns. 
) mein  artig  euci  vinosioris  iSueC. 
unm,  i,  n.  ©ein;  ‘fvina;  meton.  ba«  ©ein» 
rinlen,  bet  ©ein  ad  vinum  dieerti;  in  vino 
idere;  per  vinum;  *inter,  *post  vina;  finter 
intim  et  epulas;  ’Elpenor  nimii  v.  trunlfüd)tig; 
ino  lustrisque  confectus;  in  vinum  pronior; 
dapibus  vinoque  sepultus;  ‘indulgent  vino; 
ud)  ©eintrauben  v.  cogere  Plaut. 


Tlölo,  ae,  f.  1)  Beildjcn  in  viola  nut  in  rosa 
dicere;  nigra  Verg.;  aud)  ( Verg .)  eine  Hrt 
Üeoloje  mollis.  2)  ‘Siolettfarbe,  Biolett 
tinctus  viola  pallor  Hör.,  lana  Tareutino  Vio- 
las imitata  veneno. 

‘viölSbllis,  e,  adj.  [violo]  oetlepbar,  ma« 
Berieft  toetben  lann  ob.  barf. 
tiölariuiii,  ii,  n.  [viola]  Seilcbenbeet.  — vlS- 
lsrlus,  ii,  m.  [violaj  ©iolettf  ätber  Plaut. 
viöl&tlo,  önis,  f.  [violo]  Berlepung,  Sd)äti  = 
bung  templi  Liv.  — vlölStor,  öris,  m.  [violo] 
Setlepter,  Schänber  templi,  iuris  gentium, 
■ff oederis. 

viölens,  tis,  adj.  [vH]  «=»  violentus,  ‘Aufidus, 
•victor  (equus).  Sao.  A)  vlfilenter,  adv.  nt. 
comp.  n.  eup.  getoaitfam  ungeftüm,  heftig, 
bifetg  quaestio  exercita  aspere  violenterque; 
tproconsulatum  non  minus  v.  gessit;  falqm 
increpare;  facta  baec  v.  tolerare  Ter.-,  *Tibe- 
rim  v.  ire  undis.  B)  vlölentla,  ae,  f.  ©eWalt» 
famleit,  Ungeftüm,  ^eftigleit  hominis,  for- 
tunae  lüde,  fgentium,  fingenii,  *vultus,  fventi 
vlölentus,  adj.  m.  comp.  u.  eup.  [vis]  gemalt» 
(am,  ungeftüm,  heftig,  b'6'9  homo;  cen- 
sores;  ut  violentior  potestas  tribunicia  impe- 
diendo  dilectu  esset  um  (o  anmafjenber  auftrat 
mit  Liv.;  m.  dat.  multo  Appio  quam  Fabio 
violentior  fuit  (exereitua)  jeigte  mehr  ffiiberfeb' 
licblcit  gegen  Liv.\  ingenium,  impotus,  amnis 
violentnm  est  (ju  ftarl)  dicere,  *irn;  *seu  libra 
seu  scorpios  adspicit  pars  violentior  natalis 
horae  al«  ber  mit  überwiegenber  §eftigleit  bei 
meiner  ©eburt  beteiligte  Stern  Hör. ; *v.  (tapfer) 
in  armis;  *strix  v.  (feittblicb)  canat. 
viülo , 1.  [vis]  gemaltfam  bebanbeln,  @e  = 
malt  antbun,  Berlefjen  (toiberreditlid)) , mife  = 
banbeln,  entehren,  ftbänben  patrem,  paren- 
tes,  ffeminas;  qui  stupris  aut  caedibus  (bie  fic 
Berübt)  violati  erant  Liv.;  urbem,  fine»  Berbee= 
ren,  hospitium,  foedus,  indutias,  fiura  gentium, 
ffidem  sociotatH,  *agros  ferro;  *obur  sangui- 
neo  ostro  blutrot  färben;  inSbcf-  moralifd) 
Berieten,  befleden,  entweihen  loca  reli- 
giosa,  templa,  ius,  dignitatem  alcis,  ‘amicitiam, 
•pudorem , ’oculos  beleibigen;  ptägn.  im  pass, 
s.  bem,  roa«  mit  ©erlebung  jmb«.  geiban 
Wirb  id  quod  violatum  est;  alqo  ab  amico 
esse  violatum;  si  quae  inciderunt  non  tarn  re 
quam  suspicione  violata. 

vipera,  ae,  /.  [ft.  vivipara  o.  vivus-pario]  bie 
lebenbige  3un9c  ©ebörenbe]  giftige  Siper, 
fprilbm.  in  sinu  atque  in  deliciis  v.  illam  vene- 
natam  ac  pestiferam  habere  eine  Schlange  am 
Bufcn  nähren;  *überf).  Schlange,  3/atter.  $ao. 
A)  “vlpercns,  adj ■ 1)  oon  ©ipern  ob.  Sd)lan  = 
en,  Schlangen»  dentes,  cruor,  crinis  Discor- 
iae;  pennae  gebügelte  Schlangen;  anima  ®ift= 
hauch-  2)  Schlangen  an  (ich  habenb,  mon- 
strum  JRcbufa,  sorores  bie  gurien.  JS)  vip?- 
rinn»,  adj.  =•  vipereus  1)  *cruor,  *nodus. 
Yipsiniu»  f.  Agrippa. 

Ylpstinu»  Mcssalla,  ^iftoriler  im  erften  3ubtf). 
n.  ®hr-  Tac. 

vTr,  vtri,  m.  ber  SRann  (in  pfpehifcher  Beziehung 
mit  $infi<ht  auf  Stärle,  SRut,  Huäbauet,  ®gf. 
mulier,  femina)  v.  me  natam  veilem  Ter.;  *de 
viro  factus  femina;  v.  bonus,  optimus,  v.  boni 
Batrioten ; snmmus,  clarissimus,  spectatus,  pri- 
marius,  perfectus  auf  ber  $bbe  feine«  Seben«, 


902  virago  — 

in  bet  güllc  feinet  Äraft  Cic.  Lael.  §.  ‘J.  3<t** 
bef.  a)  *fbet  erwachfene  Wann  (®gf.  puer). 
b)  (Seemann  meus  Ter.-,  in  v.  suo  Socrate; 
übettt.  o.  ® uh  len  tuus;  *b.  Zieren  v.  gregis, 
ipse  caper.  c)  bet  rechte,  wahre  Wann,  ein 
Mann,  wie  et  fein  foll,  o.  ßraft,  Wut,  ®ner, 
ie  Marius  rusticanus  vir,  sed  plane  vir;  tulit 
olorem  ut  vir;  si  vir  es,  si  vos  v.  estis;  *si 
quid  in  Flacco  viri  (WanncSftaft)  est;  *bet  -tielb 
v.  Macedo;  die  mihi,  Musa,  virum  etc.;  *mit 
bem  Bebenbegriff  bes  g^ren^aften,  quorum  co- 
moedia  prisca  v.  est;  illi,  scripta  quibua  co- 
moedia  prisca  v.  est  llor.  d)  als  milit.  t.  t.  bet 
Solbat,  gew.  pl.  bie  Wannfchaft,  autb  bie 
gufjfotbaten  boat  caelum  fremitu  virum 
Plaut.-,  equi  virique,  armis  virisque,  eqnites 
viriqne.  e)  für  baS  pron.  is,  ille  ber  Staun  «= 
et,  eos  mores,  eam  modestiam  viri  cognovi. 
f)  ber  einjelne  unus  vir  cum  viro  congre- 
iliendo;  'haeret  pede  pes  densuaque  viro  vir, 
•seque  viro  vir  contulit;  vir  virmn  lernt;  and) 
bei  bet  SenatorWohl  Suet.  g)  *viri  =»  homines. 
h)  *meton.  Wannfjclt,  SeugungStraft. 
'vYrägo,  Ynis,  f.  [virgo]  eine  mannhafte  3ung  = 
ftau,  Stibin.  [tub  2). 

Virblus,  Ylrdömirus  f.  Hippolyt us,  Viridoma- 
'vtrectum , i,  n.  [B.  ungewöhnl  virex,  wie  fru- 
tectum  o.  ftutex;  nicht  viret.J  grünet  ©laf}, 
v.  (pl.)  nemorum  baS  @rün  bet  ffiälbet. 
vYrens,  tis,  adj.  [partic.  B.  vireo]  1)  grünenb 
•agellus,  ‘hedera  2)  *tp.  btühenb,  jugeub, 
lieb  puclla;  donec  virenti  canitics  abest.  — 
vYreo,  ui,  — 2.  I)  grün  fein,  grünen  arbo- 
res,  vites;  *pectora  feile;  ‘stagna  virentia 
musco;  ’serpens  squama  recenti  grünlidj  fd)'b 
lern;  *fronde  virentes  (grün  belaubte)  thyrsi; 
•viscum  fronde  nova.  2)  tp.  frifdj,  lebhaft, 
träftig  fein,  leben  integris  seusibos  Liv.; 
»dum  genua  v.  wäbtenb  Wtr  noch  in  bet  Blüte 
bet  3abte  flehen;  ’flamma  in  fervida  Aetna 
virens  Die  in  IC.  lebt  Hör.  epod.  17,  33;  virium 
gloriA  virente  florere,  virtus  recentibua  experi- 
mentis,  virtutis  flos  Just. 
vires  f.  vis  II). 

•vYresco,  — — 3.  [inchorit.  b.  vireo]  grün 
werben  — vlretum  f.  virectum. 
virga,  ac,  /.  1)  ber  grüne,  bünne  [froeig,  baS 
Bei8  fascea  virgarum  atque  aridi  sarmenti, 
•turea,  *viacata  fieimrute;  bef.  ‘Selling.  2) 
pl  bie  Buten  in  ben  JfaSceö  ber  Siftoren,  wo* 
mit  Silasen  u.  Betbtedjer  gejüd)tigt  routben  ex- 
pedire  virgas,  caedere  alqm  virgis;  *sing. 
collect.  — fasces,  W.  f.  3)  ‘sjauberflab.  Zao. 
A)  vlrgÄtor,  öris,  m,  bet  mit  Buten  ©dfla, 
genbe  Plaut.  B)  •virgitns,  adj.  1)  aus  iJi u = 
ten  beflehtnb,  geflöteten.  2)  Streifen 
habenb,  geflreift.  C)  vlrgttum,  i,  n.  38ei  = 
bengebfifd).  D)  'vlrgeus,  adj.  auS  Buten  ob. 
gierten  supellex,  pabula,  fiamma  B.  angejün- 
beten  Beifetn. 

virgYdömia,  ae,  /.  [fd)erjh-  aus  virga-demo  nadj 
vindemia  gebilbeti  ißrügclemte  Plaut. 
Virgillns  f.  Yergilius. 

vlrglnalls,  e,  u.  (Plaut.)  -nirlns,  adj.  [virgo] 
jungftäulid),  feles  Wäbdjeuräu6er  Plaut  -,  ve- 
stitus,  habitus,  modestia,  ‘ploratum  v.  edere. 
— •virgtneus,  adj.  [virgo]  ju  einet  3üt>9  = 
frau  gehörig,  bie  3ungfrau  betreffenb, 
jungfräulich,  3un0 f raue n=  figura,  pudor, 


- virüiß. 

rubor,  vultus,  ara,  focus  ber  lungfrdu  liehen  Befii 
volucres  bie  $)arpt)ien;  sagitta  bet  X'iana;  uns 
ber  Zanaiben;  Uelicon  ben  jungjräu litten  Wn!n 

Ö;  gymnasium  ber  f part anifefjen  Sungfrauri, 
Scheiterhaufen  ber  3ungftan. 
virgYnesvendönldes,  is,  m.  [virgo  u.  vend, 
3ungftauenBetldufer  Plaut. 

YirgYnla  f.  Verginius. 

virgYnYtas,  ätis,  f.  [virgo]  3ungfronfttaft 
3ungfetnftanb  v.  violare,  »eripere,  »raperr 
YlrgYnins  f.  Verginios.  [‘libauv 

virgd,  Ynis,  f.  l)  3ungfrau,  Waberen  (jnsi 
ob.  alt)  v.  amici  (b.  i.  ülia  amici)  nubilis  Aei 
v.  Vestalis  f.  Vestalis  o);  in  Appofit.  v.  mi» 
Oie. , duas  v.  filia«  Ourt. ; »Phoebea  ber  Sotbeet 
bäum,  in  ben  bie  B.  Bpoll  geliebte  2 opbne  per 
wanbett  warb;  ‘virginis  aeqno>-  5,  'o.'UMjfi 
’Tritonia  SRinetsa;  *Cccyua  Wlrftp  "atinü 
Befta;  *saevis  inimica  Wm,  ^iatrit;  *H 

v.  Bflrfia;  *notas  virginum  ;bet  -i  -n';  pot- 
nas.  2)  *übet^  ein  junge-,  [Yt  ’*  «immer, 
unnerbeitatet  ob.  Berbeiratet,  % . .'I;  . jur.gr 

grau,  adultera  (Blebea);  nup; ,;  l«H. *•'.?. 
3)  »ein  ©eftirn,  bie  3u»flftott- 
virgüln,  ae,  f.  [ctem.  o.  virga]  Heiner 
fltteig,  Stfibtben  oleagina;  virgx.  • 
circumBcripsit;  divina  Bauberftab.  Ns 
gultum,  i,  n.  [fl.  virguletum]  ®ebü|  P* 
fttäutb,  Sufdjwerf;  ‘Sebling. 

Tlrgiinrüln,  ae,  f.  [dm.  B.  virgo]  Süugfetd 

IleineS  äRäbdjen  Curt. 

VYrlilthiis,  i,  m.  fflnfüfjrer  bet  Sufitanier  im  Sfn. 
gegen  bie  Börner.  ®ao.  YTrUthinns  (-tinu< 
adj. , Suet. 

vYridftrlnm,  ii,  n.  [viridis]  SJuftgatten 
vYridls,  e,  adj.  m.  fcontp.  u.  mp.  [vireo]  1 
grün,  fltünlitb  ripa,  campi,  *avi»  (o.  Bäte 
get),  ‘Venafrum  tettb  an  Ülbaumen,  ‘Aegyptc- 
teid)  an  ^flanjen,  ’Mincius,  *aquae,  *coma- 
Nereidum,  silva;  *pallor  gelblitb;  *dii  SRtn 
göttet;  »Cragn»  (wegen  bes  beHeten  Sanb^olje* 
‘lapillus  Smaragb,  ’colubrae,  *lacertae;  *f gubd 
«.  pl.  gtüne  Bajen  ob.  Baumpartieert  ein« 
ßujtgartcnS.  2)  tp.  jugenblit^,  frifi$,  Itäj 
tig  faetas,  *aevum,  »iuventa,  ’senectus,  con 
ditum  oleo  pro  viridi  appositum  Suet.;  viridie 
res  rüftigere  TOdnner  Eutr.  ZaB.  A)  vlrYdl- 
tos,  äti«,  f.  1)  gtüne  gatbe,  baS  ®tün  pr» 
torum;  herbescons.  2)  tp.  gtifdje,  3ugent 
Itaft,  SRunterleit  senoctus  aufert  v.;  ot 
vigeat  et  babeat  quandam  v.  (malum  illnd  opi 
natum).  B)  vYrYdo,  1.  grün  fein  »viridan 
laurus,  ’torus,  *ripa. 

VYrYdömXrns,  i,  m.  ein  9lnfüf)rer  1)  bet  ^täbun 
2)  (*sync.  Vird.)  ber  Snfubtet. 
vYrIUs,  e,  adj.  [vir]  »um  Wanne  gehörig, 
männlid)  1)  in  Büdfidit  auf  bas  ©cidjleit! 
stirps  fratris  Sohn  Liv. , sexus  Sohn  A’iep., 
•prolos,  *tela,  *vox,  ‘facies,  'vultus,  »cultm, 
•arma.  2]  in  ©ejuej  auf  baS  Alter,  männlid 
•aotas  animusque;  ‘partes  Wännerroden ; toga, 
•vostis  f.  toga.  8)  auf  eine  ©erfon,  auf  ei, 
neu  Wann  fommenb,  bei  einet  Serrithtung 
pars  ber  Anteil,  ben  eine  einjelne  ©etfon  nimm: 
ob.  nehmen  mujj,  petfönlith;  pro  v.  parte  (b.  Lit- 
auch  pro  parte  v.)  fo  Diel  ein  einjelnet  thnn 
lonit  ob.  muh;  qui  pro  v.  parte  defendunt;  fpre 
v.  portione;  est  aliqua  mea  pars  v.,  qnod  eins 
civitatis  Bum  barin,  bag  je.,  ift  mit  ein  ©fütb: 


virilitas  — vis. 


903 


«ntcil  jugetoicfeu;  officium  roaä  einem  einjelnen 
<S<haufpielcr  obliegt  Hw.  a.  p.  193.  4)  für  ei  = 
treu  Wann  fid)  fcf)idenb,  männlich,  mann* 
Iräftig,  mutig  calcei,  dolor;  forti  et, 
ttt  ita  dicam,  v.  utuntur  ratioue  atque  Benton- 
fcia;  oratio;  ea  (avaritia)  corpua  animnmque  v. 
offeminat;  res  est  animo  v.  acta;  cui  v.  inge- 
nium  inest  Sali-,  fscelera  tooju  männlicher  Wul 
crforbert  wirb;  *vultus,  *eiulatio  non  v.  $ap. 

fvTrintas,  ätia,  f.  1)  bas  männliche  Alter. 
2)  bie  Wannlj«it.  E)  vlrlltter,  adv.  nmiio 
Ijaft,  ftanbbaft,  v.  aegrotare  »dbrenb  einer 
Viranfbeit  bie  ©ebulb  nicht  oerlieren;  *v.  facere. 
V irTpÖtens,  tig,  adj.  [vires -potens]  mächtig  an 
Straft,  Beiname  beS  gupiter  Flaut. 

▼Kritlm,  adv.  [vir]  l)  Wann  für  Wann,  att 
einzelne,  einzeln  agros  v.  dividere  civibus; 
quos  v.  legerat;  pecus  v.  diatribuere;  ftrece- 
nos  numiroa  v.  (auf  bie  Ißerfon)  dedit.  2)  flbertr. 
einzeln,  tnSbefonbere,  befonberS  fdimi- 
care;  *quod  legeret  tereretqne  v.  publicua  usus ; 
v.  (quemque)  commonefacere  beneficii  aui. 
Viromandoi  (Vor.),  örum,  m.  Soll  in  Oallia  Beb 
gica,  im  heutigen  Vermandais. 
virOsns,  adj  [virua]  flinlcnb  ’Caatorea. 
vlrtns,  fitia,  f.  [vir]  1)  eigtl.  Wann^eit,  Wann» 
Üaftigleit  (ögl.  Cic.  Tusc.  2 §.  43),  jebe  förpet= 
litfyc  ob.  geizige,  bcm  Wann  eigentümliche  ob  if)n 
bcjonberS  jierenbe  ®igenfipaft,  männlicher  Sor-- 
xug,  bef.  Iriegerifcfjer  Wut,  lapferleit, 
Staubhaftigfeit,  Sntfchiebenfjeit,  ®nt< 
f chloffenhtit,  sing.  u.  pl. , a patre  acceptam 
gloriam  multia  auxit  v. ; virtute  regnum  eibi 
peperit;  militaria,  bellandi,  rei  militari«,  belli, 
via  virtusqne  etc.;  dicendum  eat  de  Cn.  Pom- 
peji singulari  eximiaque  v.  n.  ben  gefamten  Sot= 
jügen,  bie  ben  tc.  }u  einem  noüenbetcn  gelbhcrrn 
gemacht  höben  Cic.  de  imp.  P.  §.  8;  virtute 
(burdj  bie  (gntichiebenpeU)  Cn.  Pompeii  Caes.  b. 
Cf.  7,  6,  t ; senatus  v.  conatantiamque  collau- 
dat;  negavit  id  suae  v.  (®hrenhaftig(tit)  con- 
venire;  non  suae  eaae  v.;  auch  tapfere  Zhat, 
ipelbentljat  invidiü  laudem  virtutia  obtere- 
bant;  de  auia  v.  multa  praedicavit;  memor  pri- 
atinarum  v.  venenum  aumpait;  o.  einer  f)ttben> 
mittigen  Serfon  per  quem  tribunum  v.  con- 
aularem  (ein  helbenmütiget  Äonful)  cmdelisaime 
vexatam  eaae  meminisset;  qui  (locua)  hanc  v. 
excipiat;  haec  tanta  v.  ex  hac  urbe  expellatur^ 
umidireibenb  *Scipiadae.  2)  tüchtig! ett,  Sot= 
rüglichfeit,  Serbienftlichleit  überh.,  au*  b. 
Sachen,  ®üte,  SBcrt,  virtute  deum  purd)  Ser= 
bienft,  Jlilfe  ber  ® öfter,  formae  Plaut.;  quorum 
monbua  summa  v.  in  patientia  ponebatur; 
equi;  "est  in  iuvencis,  est  in  equiB  patrum  v.; 
corporis,  animi,  memoriae,  navium;  -fnon  ar- 
morttm  decore,  aed  ferri  v.,  *herbarum;  ob  exi- 
miam  v.  virium  Curt.  9,  7,  16;  oratoriae  (pl.); 
•virtute  carentia  baS  Sraftlofe,  Watte.  3)  fitt» 
liehe  Solllommcnheit,  tugenb,  in* 
fofem  fte  fteh  in  tüeijtiglcit  u.  perbienftootten 
^anbluttgen  jeiat,  Patriotismus  u.  bamtt  »er= 
bunbene  Sigcnfdpafteu,  auch  eine  einzelne  Xu= 
genb  apes  omnes  v.  et  innocentiä  tutari;  v. 
et  conciliat  amicitias  et  conaervat  Cic.  Lael. 
§.  100;  omnia  praeter  v.  caduca  sunt;  ex  v. 
nobilitas;  v.  leniores  Cic.  off.  1 §.  46;  auch 
tugenb  im  höheren,  ebletcn  Sinne,  na= 
mentl.  nach  ber  Anficht  ber  Stoiler  Cic. 


vlros,  n.  (gern.  nur  nom.  u.  acc.)  natürliche  jähe 
geuchligteit,  Schleim,  §iert>.  giftige  gtu$> 
tigfeit,  ®ift  (als  miberltch  gebarst)  *serpentis; 
decoqnitar  v.  (ffiifttran!)  cognitis  antea  venenia 
(giftige  ©ubflnnjcn)  raptdum  Tac.  ann.  13,  16; 
v.  acerbitatia  suae  etc.  f.  evomo;  auch  *b. 
plumper  gorm  beS  fatnrnifchen  SetfeS 
grave  v.  munditiae  pepulere  Hör.  ep.  8,  1,  168. 
vis,  acc.  vim,  abl.  vi  [gen.  sing,  via,  Tac.  dird 
c.  26],  /.,  pl.  vires,  iura,  I)  im  sing.  ®ewalt, 
Straft,  ©tärfe  (junächfl  phhftfche,  in  Bewegung 

u.  tpat)  summft,  maximfi  m.  aller  Wacht,  ffle 
malt;  equorutn,  urorum,  corporis,  virium  vi, 
flummis,  frigorum,  veneni,  morbi,  fagittae, 
tsolis,  *fulminis,  *maturior  (p.  tobe);  "Um 
fdjteibenb  odora  canum  vis,  araica  vis  paatori- 
bua  (p.  $nnben).  3nhef.  feinbltch  gegen  jmb. 
ob.  etro.  gerichtete  Straft,  ©etoaltthal,  ®emalt, 
Ülngriff,  Stoß,  tribunicia  Wfftbrauch  ber  tri= 
bumcifcfien  Amtsgewalt;  ad  vim  atque  arma 
deacenaere;  vi  vis  illata  defenditur,  vim  8U0- 
rum  defendero,  vim  vi  repellcro,  vim  facere, 
alcui,  in  alqm  Ter.;  corpori  Liv  ; v.  facere 
(gemattfam  burchbrecheit)  per  castra  hostium, 
per  anguatias,  per  faucea  portuB;  alcui  v.  et 
manus  inferre,  v.  parare;  alcui  vim  adhibere, 
afferre,  v.  pati;  prohibere  vim  hoatium;  ;ver 
vim,  vi  cogere,  contendere,  omni  vi  coniti;  ac- 
cuaare  alqm  de  vi;  manu  ac  vi  bntch  Worb  u. 
®ewalttbat;  vi  victa  vis  Cic.  p.  Mil.  §.  30;  fit 
via  vi  Vtrg.;  vi  (burdj  ®ewalt  gejnwngen)  aut 
voluntate. 

Übertr.  a)  Kraft,  Wacht,  ®influ§,  fflitff«m  = 
leit,  thätigfeit  überh-  (hefonberS  innere,  geU 
^tge),  tenbenj;  Umfang,  Aushebung  no- 
stra  omnia  vis  in  ammo  et  corpore  aita  eat; 
Catilina  fuit  magna  vi  et  animi  et  corporia; 

v.  atque  virtus;  vi  ac  virtute,  non  vi  aut  vir- 
tute; maximam  v.  habere  ad  alqd;  v.  magnam 
habet  paternua  aanguis;  v.  magna  eat  conacien- 
tiae;  cuius  rei  (patriae)  tanta  v.  ac  tanta  na- 
tura; quod  oatentum  habuit  hanc  v.,  nt;  faci- 
lius  etiam  in  beitiia  — v.  ipsiua  naturae  per- 
spici  potest;  v.  summa  ingenii;  v.  illa  divina 
et  virtus  orationis;  v.  ac  facnlta»  oratoria,  ipBa 
v.  oratori8,  v.  dicendi,  orationis;  quanta  via 
amicitiao  sit;  *vi  (mit  Aachbrncf)  curaus  in  al- 
tum  vela  vocat;  *inaita. 

b)  baS  wahre  ffiefen,  ber  eigentümliche,  boUftäu 
bige,  ftrenge  Begriff,  Bcbeutung,  (Inhalt, 
91  a tut,  auch  n|it  einem  gen  geruud.  oerbunben, 
entfprechciib  bem  »ollen,  im  (Seutfchen  mittels 
beS  AriifelS  ftubflantiDierten  Begriff  beS  3itfi  = 
nÜioS  in  quo  est  omnis  v.  amicitiao ; v vir- 
tutis  tonen* ; quod  sit  ipaum  vi  aua  propter 
aeque  expetendtira;  v.  et  naturam  eloquentiac 
explicare;  honeati  naturam  vimquo  diviaimua; 
ambitus  ita  apertam  v.  (etw.  fo  OffenfunbigeS) 
habet;  v.  percipiendi  (ber  Begriff  pereipere)  ita 
definitur  a Stoicia;  ca  v.  diligeudi  bieS  Hieben; 
omnem  v.  loquendi  in  duaa  tribntam  esse  par- 
tes; dicendi  Quint.  10,  1,  1;  auch  Me  Bcbeu-- 
tung,  bet  Sinn  eines  SB orteS  ob.  einer  ©entenj 
vim,  naturam,  genera  verborum;  quae  vis  inait 
in  bis  paucie  verbis;  v.  et  aententia  legia;  hoc 
qnam  habet  v.,  niai  illam. 

c)  meton.  bie  butth  ©ewicht  u.  Umfang  mtrlenbc 
Wenge,  Waffe  (ähnlich  wir  'ein  Stog’,  j.  B. 
Bücher)  lacriroarum,  aquao,  auri  argentique, 


904 


viscatus  — rita. 


frumenti,  salis,  telorum,  confertissima  hoBtium, 
maximatn  v.  barbarorum  proatravit;  ingene  ho- 
minum;  magnam  v.  (»c-  hominum)  ex  equis 
praecipitavero  Liv.  3,  70,  7;  iumentorum; 
maxima  razmnculorum. 

11)  pl.  vires,  a)  bhtfifd)e  Stifte  herbarum; 
corporis,  adnlescentis,  v.  nerrique.  sanguis 
viresque,  lacertis  et  v. , virium  opibus;  bou 
Tirinm  ri  (burd)  bic  Slärle  feinet  tförpetfröfte) 
Reu  exercitatione  multa  Liv.  9, 16, 13;  in  proelii 
concursn  res  abit  a consüio  (fluger  ©erechnung) 
ad  vires  (Staftanfkengungen)  rimque  (bie  Stoffe) 
pugnantium  Nep.  Thras.  1,  4;  v.  deficiunt  alqm; 
a y.  defici;  viribus  confisi  tranaro  contenderunt ; 
integris  y.  fortiter  repugnare.  6)  militätifche 
Stifte,  ©tieitlrifte  satis  ririum  ad  certa- 
men;  undique  contractis  v.;  praeter  auctorita- 
tem  y.  quoque  ad  cofrcendum  habere;  robur 
yirium;  neque  sui  iudicii  noquo  suarum  y.  esse 
decernere;  fr.  aequis  dimicare;  ’validae.  e) 
pefuniäte  Stittel,  Stifte  Trq/.  b.  Plin.  ep. 
d)  bie  Stifte,  bef.  innete,  geifHge,  Stacht, 
Siet  mögen  übet!).  pro  v.;  pro  cuiusque  v.  2Rit-- 
teln;  ira  sine  v.  Itaftloi  Liv.;  viribus  corporis 
similes  animi  y.  appellantur  Oie.  Tute.  4 %.  31 ; 
omnibus  v.  atqne  opibus  m.  afleti  Stiften  (in 
uni)  u.  allen  Stitteln  (aufter  uni)  Cic.  Tusc.  3 
§.  26;  tan  tum  ipsi  Theodoto  yirium  (ffiiHenS= 
ftärfe)  ad  arcana  ocoultanda  (fuit)  Liv.  34,  6, 
14;  ’legum;  *supra  vires, 
viseätns,  adj.  [viscum]  mit  Sogclleitn  beftri» 
djett  *virga;  +fp.  lotfenb  (um  einen  gröfteren 
Sott  eil  ju  ctlangen)  munera. 
vlseörätlo,  önis,  f.  fviscus]  öffentliche  Srleifd)5 
fpenbe  an  bai  Soli. 

viscum,  i,  n.  (-ns,  i,  m.  Plaut.)  1)  bie  Stißel. 
2)  bet  aus  ben  Stiftelbeeren  betritete  S o gellet m; 
tp.  t>.  bet  Siebe  Plaut. 

1.  vlscus,  Sris,  n.  in  llaff.  Stofa  immer  im  pl 
yiscora,  rum,  1)  bie  inneren  teile  bei  tie* 
rifcfyen  SitpetS,  bie  (Singeweibe  (fomof)(  bie 
ebletn,  wie  Sunge,  Sebet,  ßerj,  ali  bie  unebletn, 
wie  Stagen,  (Bebitme)  »Tityus  viscerc  (Sebet) 
pascit  aves;  »haerentia  viscere  tela;  and) 
*+Siu  tterleib,  im  Silbe  videbar  mihi  partem 
v.  meorum  abrumpero  bai  herj  mit  aus  bem 
Seibe  *u  reiften  Gurt.  6,  9,  19;  übertt.  bai 
Steif  dp,  infofetn  bie  haut  ei  bebeeft  boum; 
viRceribus  vesci;  e risceribus  sanguis  exeat; 
inhaesiBset  ea  (tunica)  yisceribus;  »solida  tau- 
rorum  y. ; v.  eorum  apponit  2)  tp.  a)  Wie  unfet 
'gteijcf)  u.  Slut’,  bai  eigene  Sinb  »rogus  iste 
cremet  mca  y.;  and)  (Battin  u.  Sinber  eripite 
v.  mea  ex  vinculis  Gurt.  4,  14,  22;  audj  nennen 
$idjtet  v.  iftte  ©ebidjte  imposui  rupidis  v. 
nostra  rogis.  6)  bie  gingeroeibe,  bai  $)n* 
lterfte  einet  Sache  *terrae;  *montis;  quae  mihi 
in  yisceribus  (im  innetfien  meinet  Seele)  hae- 
rent;  in  mcdullis  populi  Rom.  ac  v.  (im  in* 
netfien  herjeit)  haerebant;  fneu  in  riscera  (eure 
Stitbürget)  vertite  vires;  rei  publicae;  causao 
bai  SBefentlidje  in  bet  Sache.  c)  B.  Selb  ober 
Setmögen,  aerarii;  de  v.  suis  ct  filii  sui  sa- 

2.  vlseus  f.  viscum.  [tisfacere  aleui. 

Tlsendns,  adj.  [viso]  feftenimett  omni  ap- 

paratu  omatuque  visendo  Oie.;  tubst.  n.  pl. 
Seftenitoürbigleiten  Liv. 

\i*fo,  önis,  f.  [video]  flnff.  nur  Sotfteflung, 
3bee,  Sftantafiebilb  B.  etto.  veri  et  falsij 


falsa  eius  (doloris)  v.  et  specie  moveri;  ein 
esse  eius  (dei)  v. , ut  etc.;  externa  atqne  ad- 
venticia. 

visYto,  1.  \frequent.  B.  viso]  1)  (Plaut.)  sft 
feften.  2)  jmb.  befudjen  alqm,  faegrnm. 
riso,  visi,  visnm,  3.  [inten«.  B.  video]  1)  genas 
u mit  iebenbiget  tcilnaftme  anfefjen,  be 
fiebrigen,  fitft  umfdjauen . feften  res  Gme- 
ciae,  agros,  prodigium  un;  -fueben;  tanta  foit 
omninm  exspectatio  rismidi  Alcibiadis;  visen<l. 
cauai  venire.  2)  bei  Stn'bicbeni  wegen  irgeui 
wohin  fommen,  tno  nathfepen.  inibtf.  rud 
einem  Sranten,  imb.  befueben,  na 4 imbm 
feften,  aud)  eine  Solalitöt  tuiudjcn  aufiuAer 
(au!  Zeitnahme,  greunbfd,  ii,  ©cfdQigteit  ob. 
Seugier)  aedem  Minervae,  ud  portunr,  ad  me 
intro  Plaut.;  quid  agam  Plu>it.;  visam  ne  — 
quippiam  turbaverint  Plaut.;  rifc  reüiaritnr-. 
visam  Bi  (ob)  domi  eBt;  id  riso  tune  »«n  üb 
insaniant  Ter.;  uxorem,  ad  ean.  T-  -. , “regn» 
sororis. 

Visum,  i,  n.  [ partic . 0.  video]  *ba!  uife&-c*, 
übetft.  bie  Stfdjeinung  turpia.  ]?n*bri  ^ 
traumgefiebt,  in  quiete  per  visun.  u,ib.o 
bei  @djfafel  in  einem  tr.;  pl  somnior,  | - 
territus  visis;  *talibue  attonitus  v.  6)  t bat 
bie  Sinneneinbrüde  o.  auften  in  bem  Sei,  rn 
ftanbene  Sorftetlung  einet  Sacfte,  bai  Staue 
jiebilb  (b.  Cie.  aii  Überlegung  bei  gried).  g-« 
t aoia;  Bgl.  visio). 

VYsurglg,  is,  m.  bie  ffiefer. 
yisng,  us,  m.  [video]  1)  bai  Seften,  bet  Bit 
büd,  Süd  (Setmögen  ob.  hanblung  bei Sebens 
fvisu  oculorum;  fvisu  alcis  gaudere;  fnec  r* 
tione  nec  visu  perspici  posse;  fvisui  populo 
Rom.  praeberi;  fvisui  consulit,  ne  corarn  intex- 
ficerentur;  *v.  mortales  relinquere  Berfcftminbrn 
*v.  effugiet  tuos.  2)  bai  ®cfefiene,  bie  Ctfhei* 
nung,  ©eftalt  nootumus;  •hombili  v.  por- 
tenta;  aliquante  angustior  humano  t.  jU>.; 
multa  esse  probabilia,  quae  v.  haberent  ques- 
dam  insignem  et  illustrem  Oie.  n.  d.  1 §.  12. 
vita,  ae,  f.  [vivo]  1)  bai  geben,  in  mea  v.  fo 
lange  itft  lebe,  in  vita  in  feinem  (ganzen)  geben; 
affectus  in  tota  v.  inconstans  in  jeber  Sejieftitn: 
bei  geben!;  vitae  exitns,  finis;  vitalis,  ».  f.; 
esso  in  vita  leben;  agere  vitam  honestusime. 
v.  miserrimam  degere,  v.  colere  inopem  Ter , 
*fv.  trahere,  v.  tutam  vivere,  v.  amittere,  v 
profundere  pro  alqo;  discedere  a vita,  cedere. 
excedere  e,  ex  vita,  vit&,  abire  e.  v.;  vitam  al 
eni  adimere,  auferre;  alqm  vitft  privare,  expel- 
lere,  se  vilfi,  privare;  v.  prodneere  fiep. , Verf.; 
*v.  abrumpere;  perducero  v.  ad  annum  cente 
simum;  si  v.  suppetet;  v.  mortnorum  in  me- 
moria rivorum  posita  est;  tune  mihi  r.  forct 
möchte  id)  bamali  gelebt  haben  Tib.  1,  io,  H; 
neque  hac  de  re  communis  v.  dubitavit  mar 
im  geben  ic. ; *geben!hauch  v.  per  auras  cor,- 
cessit  maesta  ad  manes;  v.  cum  gemita  fugit 
indignata  sub  umbras;  pl.  serpit  per  omnim 
v.  amicitia;  fsi  deus  alqs  v.  vestras  ac  tem 
pora  mutasset;  übertt.  historia  tostis  tempc- 
rum,  lux  veritatis,  v.  memoriae  bie  bai  tta 
benlen  an  bie  Betgangenen  ßeiten  lebenbig  n 
hält  Cie. 

3)  geben,  gebettitoeife,  «att,  gebtnilai!. 
»Wanbel  (ba!  geben  m.  fiüdficht  auf  Me  barus 
enttoidelte  Xhätigteit  in  bürgerlicher  ob.  monb 


vitabilis  — vito. 


905 


epet  Bejiepung)  cni  opera  ▼.  erat  Ter.\  con- 
erte  cum  illiug  v.  P.  Sullae  (sc.  vitam)  vobis 
>opuloque  Rom.  notissimam;  exprimere  ima- 
rmem consnetudinis  (bet  gewohnten  SebenSweife) 
itque  y.  (bet  ffiirtfamteit)  Epaminondse  Nep. ; 
plendor  ac  dignitaa  vitac ; runtica,  bumana, 
omniums;  pl.  inspicere  in  y.  omnium  Ter, ; 
pecietl  PJribatleben,  nec  in  y.  ner  in  gratia 
lec  in  rebns  gestis  (meinem  »ofit.  Sebett'i  die. 
Phil.  2 §.  2;  auch  waprer  SebenSgenufj  re- 
res  et  regnm  amicos  vitä.  praecurrere  Hör. ; 
ipnticp  neque  illi  concedam  quiequam  de  r. 
nea  6.  bem,  roa8  für  miep  ba8  Seben  ift,  gute 
8iffen,  feint  (Berichte  Plaut.  3)  SebenSuntcr* 
ialt  reperiro  v.  Plaut.-,  *unde  y.  snmeret.  4) 
3eben8lauf,  = bef  epreibung,  -gefepiepte  v. 
pl.)  excellentium  imperatornm.  8)  ö.  einet  ge- 
lebten ffSetfon,  Seben  nostrumno  Aesehinum, 
lostram  omnium  y.  Ter.;  bat).  al#  Siebfofung#* 
Dort  mea  v.  Plaut , Cic.  6)  *pl.  Statten  in 
in  Unterwelt  tenues  sine  corpore  Verg.  7)  ‘bie 
ebenben  Sßenfcpen,  bie  Seit. 
itäbTUg,  e,  adj.  fvito]  meibenSWett  Ov. 
tabnnrtus,  adj.  [vito]  immer  ju  enttommen 
uepenb,  auäweicpenb  v.  erumpit;  m.  ace. 
lall.  u.  Liv.;  qnasi  y.  aut  iaciontes  tela;  fsu- 
ipensi  et  y. 

tätig,  e,  adj-  [yita]  jum  Seben  gehörig, 
Jeben,  SebenSfraft  pabenb  ob.  gebenb,  am 
leben  bleibenb,  aevum  SebenSjeit  Plaut.; 
ris,  spiritus,  fcalor,  *y.  auras  carpere,  *lumen 
’.  relinquere;  ’viae  Suftröhre;  si  quis  — aut 
ebstinere  eo  quod  xitale  sit,  inbeat  aut  morti- 
erum  yitali  (n.  subst.)  admiscent  Liv.  6,  40, 
2;  si  esse  salynm  mo  vis  aut  v.  tibi  Plaut.; 
eperjp.  nt  sis  v.  metuo  bu  Wirf!  nicht  lange 
eben  Hör.  tat.  2,  1,  61;  mancipium  frugi,  quod 
d satis,  hoc  est,  ut  v.  putes  (nt.  fdjerjh.  Vln* 
pielnng  auf  bie  Borfietlung,  bafe  Ädjutugenbhafte 
eitig  fietben)  Hör.  tat.  2,  7,  3 f.;  prägte  vita 
in  Wahre#  Enn.  b Oie.  Lael.  §.  22. 
tätlo,  6nis,  f.  [vito]  ffiermeibung  oculorum, 
oeis,  urbis,  fon;  pl.  dolorum. 

Itellla,  ae,  f.  Stabt  in  Sntium,  j.  Civitella. 
{teillug,  A.,  ber  tdm.  ffaifer.  $»a».  -lltns, 
luet.  u.  -llUnns  Tac , adj. ; »übst,  -lllanl,  örum, 
n.  bie  ©olbaten  beS  BiteDiu«. 
tellus,  i,  m.  Idem.  D.  yitulnBf  1)  fiälbtpen, 
il«  Siebfofung  Plaut.  2)  ®ib Otter, 
tens,  adj.  [yitis]  (feit.)  bon  bem  ©einfiode 
pocula  ©ein  — vitTeöln,  ae,  f.  dem.  D.  yitis. 
(tflSna,  ae,  f.  [yitium  u.  lena]  Scpanbfupp* 
erin  Plaut.  fjfleepten  Just. 

itlllgo,  Inis,  f.  fvitinm]  ©autauSfcplag, 
Itlo,  1.  [yitium]  1)  ‘fehlerhaft  machen,  ber* 
lethen,  »erleben,  lues  anras  hatte  berpeftet; 
>euli  yitiantes  omnia  visu:  yitiato  melle  cicuta 
nit  fjonig  berfepter  Schierling  Hör.  sat.  2,  1,  56; 
•ina  lino  (beim  $urcpfeif)cn  burep  Seinwanb)  vi- 
iata  2,  4.  54;  subst.  vitiatum,  n.  WnbtitcpigeS, 
Dlüffelnbe#  (b.  ffleifep  be8  ßberS)  2,  2,  91; 
nSbef.  fepänben  virginem  Ter.;  subst.  vltlatae, 
trum,  /.  Tac.  dial.  36.  2)  tp.  berfälfepen  se- 
rntus  consultum ; memoriam  (bie  ®cfcpicpt8= 
irlunben)  fnnebribus  landibus;  comitiornm  et 
.ontionnm  significationes  yitiatae  et  corruptae; 
!cnris  vitiatum  corpus  amaris;  inSbef.  t.  t.  dieH 
mrep  eine  obnuntiatio  bie  jur  Wbpaltung  be8 
Eenfu»  beflimmten  läge  für  biefe  fjanblung  un= 


brauepbar  erllären.  — yttiöse,  adv.  m.  comp. 
[vitiosus]  feplerpaft,  mangelhaft,  berlehrt 
so  habere,  concludere;  iUnd  vero  idem  Caeci- 
lius  vitiosius;  bef.  t.  t.  gegen  bie  Jlufpicien. 
— vYtlösYtas,  ütis,  f.  [vitiosus]  Safterpaftig* 
feit  de.  — vYtlösns,  adj.  nt.  comp.  u.  sup. 
[vitium]  1)  fepler*,  mangelhaft,  berlehrt, 
fepabpaft  suffragium,  vitdosiesimus  orator,  ‘fuit 
hoc  (barin)  v.;  ‘libido  franfpafte  Sanne;  *Cura 
hänlelnbe;  nur  Plaut.;  ’puer  (Sftabe)  mit  ffep- 
lern  bc8  fförperS  bepaftet;  ‘corpus  fieep;  einen 
[fehler  anbeutenb,  tabelnb  lentitndinis  nomen 
Cic.  Tute.  4 §.  43;  bef.  t.  t.  gegen  bie  Hu* 
fpicien  gewählt,  gepalten,  gefepepen  con- 
sul,  dictator;  subst.  in  dira  et  v.  inenrrimus; 
äpnlicp  lex  nichtig,  bem  eine  mefenttiepe  ®ebin- 
gung  ber  8ieept8fräftig!eit  fehlt  Cic  Brut.  §.  13«. 
2)  moralifcp  feplerpaft,  laflerpaft,  fcplecpt, 
berworfen  non  sunt  vitiosiores  qnam  pleri- 
que;  vita. 

vltls,  is,  f.  1)  eigtl.  ©einrebe  vite  caput  te- 
gitur  Ov  ; bap.  bet  au8  einet  ffleinrebe  geformte 
Eenturionenftab  Tac.  2)  collect,  bie  ©ein» 
reben  eine#  Stode#,  ber  ©einflod;  *ber  ©ein, 
wie  nnfer  '©emäcp#’,  Falerna;  bie  3nunrflbe, 
®icptmurj  v.  alba  Ov.  fpflanjer. 

•vltlsStor,  öris,  m.  [yitis  n.  sator]  (feit.)  ©ein» 

vitium,  ii,  n.  1)  jebet  auch  unberfcpulbete  ob.  na* 
türlicpe  [fehler,  TOangel,  ©ebreepen,  Scpa* 
ben  corpons;  amicae  turpia  y.  lörperlirfie  Jfeps 
ler  Hör.;  si  nihil  eBt  in  parietibus  aut  in  tecto 
vitii;  aedes  vitium  fecorunt  ift  baufällig  geWor; 
betrl  v.  (Sfide)  munitionis;  ‘aSris  berborbene 
Suft;  ‘ornne  atte#  Scpäbliepe;  *ignis  excoqnit  y. 
(faifepen  B“fap)  metallis;  *aquae  capiunt  y.  bet* 
berben;  *non  sine  aceto,  quod  Methymnaeam 
yitio  mntaverit  uvam  f.  muto  2)  6);  castrornm 
ungünftige  Sage;  et  tempestatis  et  sentinae  (pl.) 
üble  Scfcpaffenpeit  u.  barauS  herborgepenbe  nach- 
teilige ©irlungen;  ‘Äranfpeit,  Seucpe  alitur 
v.;  v.  mentis  (beine  ^erjenSfranlpeit)  in  lumina 
transit. 

2)  alle#  Jabelnswürbiqe,  SDlipgriff,  geplet, 
Serfepen,  Serftop,  Scpulb,  bef.  t.  t.  in  ber 
Ülugnralfpracpe , [fehler,  ff ormfeplet  in  ben 
ftugurien  vitia  in  dicente  acutius  quam  recta 
videre;  si  nihil  habeat  res  vitii  niept  ipre 
fcplimme  Seite  haben  fotl;  huc  si  perveneris, 
meum  fuerit  v.  Scpulb;  fortnnae,  rerum,  adver- 
sariorum  vitio:  alqd  in  eodem  v.,  eodem  v.  est 
ift  in  gleichem  @rabe  feplerpaft;  magistratus 
yitio  (gegen  bie  Änfpicien)  creatus;  narigare 
vitio;  tabemacnlum  yitio  captum;  comitiorum 
solum  v.  est  fulmen.  3)ap.  auch  morolifcper 
gepler,  tabeln#werte  Sigenfcpaft,  Bet* 
gepen,  Safter,  Scpnlb,  v.  dicere  alcui  jmbm. 
etw.  fflöfe#  naepfagen  Com.;  v.  sua  occultare; 
animi;  esse  in  vitio;  v.  fugere  Hör.;  alcui  yitio 
vertere,  dare,  ducere;  ‘corpns  y.  hestemis  (0. 
bet  Schlemmerei  be#  hörigen  läge#)  onustum; 
♦pinguis  vitiis;  in  yitinm  (BerWelcpUcpung)  la- 
bier  Ilor.  ep.  2,  1,  94;  Üppigteit,  Suptt#,  SujruS* 
gegenfiänbe  Ourt.  8,  9,  19;  auep  Scpänbung 
afferre  v.  pudicitiae  alcis  Plaut.;  Virginia, 
offerre  y.  Ter. 

vito,  1.  l)  meiben,  auSweicpen,  ju  entgehen 
fuepen,  eigtl.  u.  bilbl.  tela,  eum  locum,  aapec- 
tum  hominum,  Btultitiam,  alcui  rei  Plaut.;  erit 
yitandum  ne  etc.;  *m.  inj. ; *se  ipsum  mit  fiep 


906 


vitor  — vivus. 


fetbft  ungufrieben  fein;  iitibef.  v.  (sc.  ictus)  pa» 
eieren  tela  corpore.  2)  ptdgn.  Bermeiben, 
entgegen  fugä.  mortem,  odium  plebis,  peri- 
culuni,  ‘culpain. 

Titor  ifctlfd)  vietor),  öris,  in.  [0.  vieo  fkdjten] 
Korbflechter  Plaut. 

vftreu»,  adj.  {ritrum}  1)  gldfern,  Irpftallen 
‘sedilia.  2)  irhfta  Urtin,  glängenb,  ftral)  = 
lenb  *unda,  ‘pruina,  ‘antra,  ‘Circe  (al#  Sleet» 
gSttin),  ffons  purus  ot  v.;  ‘gleifjenb,  fcfiil» 
vltrlcuR,  i,  m.  Stiefpater.  [lernb  fama. 
vftrum,  i,  n.  1)  ©laS,  fftpftall;  *im  Silbe, 
perlucidior  vitro  (B.  ber  Zreue).  2)  bie  SBaib  = 
p fl  an  je  (Imtis  tinctoria  L.),  au«  bei  man  eine 
blaue  gatbe  gog. 

Tittn,  ae,  f.  Stnbe,  Sanb  a)  ffopfbinbe  ehrba» 
rer  grauen  fowie  bet  Srieftrr  u.  Sinter  Verg. 
b)  Sanb,  toomit  ba#  Dpfertict  ob.  bei  Jlltar  ge» 
fdimüdt  warb  Verg.  c)  Sinbc,  womit  bie  grie-- 
bcn#gweige  ber  um  Sd)u$,  ©nabe  u.  fiilfc  Sit» 
lenben  umwunben  waren  Verg. ; suppte*  Hör. 
Sao.  ‘vlttdtus,  adj.  mit  einer  Stnbe  um* 
munben  vacca. 

vTtüla,  ae,  f.  [vitulus]  ff  alb  Verg.  San.  Tltö- 
linus,  adj  Born  ffalbe,  Salb#»;  subtt.  -lina, 
ae,  f.  (»c.  caro),  ffalbfleifd). 
vilfilor,  dtp.  1.  einen  Siege#»  ob.  Sobgefang 
anftimmen  Iovi  Plaut 

vltfilns,  i,  m.  t)  ffalb.  2)  ein  gunge#  an» 
berer  Ziere,  g.  S.  *be#  Sfetbc#;  fmarinus 
Seefalb. 

Titüperäbtlis,  e,  adj.  [ritupero]  tabeln#wert 
Oie.  — vltäperitlo,  önis,  [vitupetp]  Zabel 

a)  ben  man  anbern  erteilt,  ne  lila  quidem  com- 
muni  t.  reprehendo  Oie.  Verr.  5 §.  46;  häufiger 

b)  ben  man  B.  anbern  erhält  in  v.  venire,  ad- 
duci,  cadere,  siibire  v. ; ea  re»  P.  Africano 
vituperationi  fuit;  fvituperatione  carere;  pl., 
maximae  Oie.  Ätt.  16,  7,  6;  meton.  Zabellfaf» 
tigleit  Oie.  Verr.  5 §.  10t.  — vTtüpSrätöres, 
örnm,  f.  [vitupero]  bie  Zahlet  mei,  invidi, 
philonophiae.  — vTtüpSro,  1.  [vitium  u.  paro] 
eigtl.  fehlerhaft  machen,  baf|.  t)  in  ber  Bugutalfpr. 
Bttbetben  mihi  amen  Plaut.  2)  tabeln  (m. 
Sorwurf  u.  Sermei#,  um  Reue  u.  Sefthdmung  gu 
bewirten),  fthelten  eos  (deos)  Plaut.;  multimo- 
di*  cum  istoc  animo  e»  vituperandus  Ter.;  Con- 
silium tuum;  cum  reprehendos  ea  quae  vitu- 
peranda  duces;  quae  a Platone  vituperantur; 
Pompeius  noster  in  amicitia  Lentuli  vitupera- 
tur;  Sprit^m.  f.  caelum  8). 

friv&cTtas,  äti«,  f.  [vivus]  SebenSlraft,  »bauet 
tantae  multitudinis. 

Tivirium,  ii,  n.  [vivus]  fSehältni#  gut  Bufbe» 
Währung  lebenber  Ziert,  Ziergarten,  gifdibt» 
hättet,  Sogeihau#;  bilbl.  (Hör.)  excipiant 
sene»,  quos  in  vivana  mittant  in  ihr  fflefjcge 
jiehen,  burdi  ©efdjente  gu  fangen  fiuhen. 

TiTax,  äcis,  adj.  m.  comp,  [vivo]  lebenSträf» 
tig,  lange  lebenb  ‘cervus,  ‘mater  bie  ihrem 
(nach  ber  (Erbfchaft  lüfternen)  Sohne  gu  lange 
iebt  Hör.;  ‘pater,  *oune,  ‘infans,  ‘vivacior 
heres, ‘Sibjllaunjierblidh;  ‘anima  (Heben).  |>iem. 
a)  ‘lange  bauernb,  bauerhaft,  f icf)  frifd) 
erhattenb  oliva,  caespes,  solum,  gramen, 
apium,  sermonum  gratia,  virtus.  b)  lebhaft, 
Irdftig,  ‘sulphura  heH  brennenb. 

Tlrb,  adv.  [vivus]  lebhaft,  fehr  (gWeifelh.) 
Plaut.  — vivldns,  adj.  m.  fcomp.  [vivo]  1) 


lebenb,  belebt,  Sehen  )cigeub  ‘geiuma, -ftcr 
l>us,  ‘signa  lebendrtu,  fpredjenb  dhnlid).  t 
Irdftig,  regfant,  feurig  pectuB,  ingeuinc 
Liv.;  fsenectus;  fv.  et  lncorrupt»  eloquente 
todia;  ‘impetus  feuriger  Ungeftüm;  ‘bello  virta« 
— vivträdix,  leis,  f.  [vivus-radix]  ein  mit  bc 
Surjel  Btrfehener  «bieget  be«  ffieinftodr#. 

vivo,  vixi  (viiet  ft.  vixisset  'erg.  Aen.  11,  11# 
victum,  8.  1)  leben,  ont  Scrrn  fein  ob.  blti 
ben,  ba#  Sehen  hflben  ad  immam  seneet» 
tem;  octoginta  annos:  triginia  annis;  vius 
vitam  duram  Plaut.,  Ter.,  »tudia  illa  nostr* 
quibus  nunc  etiam  v.  bat  ^eben  ju  oerbasfr 
haben;  ‘tertia  aetas  viviair;  ‘igees  brrnnr 
*udo  Bub  robore  stuppa;  vitis  Oie. ; de  luer 
ita  vivam  f.  ita  c);  ne  vivarr  (ith  rriH  fterb-;:, 
si  etc.;  al#  Srolpmg,  si  vivo  wen.!  i<t  am  8e#es 
bleibe  Plaut.;  ni  reddidisson,  ne  min  »an  e»>- 
victurum  leben  bleiben;  cuius  benedeit,  victr 
08tis  leben  bleiben  follt  Curt.;  mou..  -um  vixi* 
habe  aufgef)ört  ju  leben,  fei  ge  tf*en 
praeclare  vixero  mein  ©nbe  Wirt  be-Tli.-t"  fen 
Oie.  p.  Mil.  §.  99.  $iero.  o)  bar  tu,  (irt 
bauern,  nieht  untergehen,  notfc  b-febe* 
eins  mihi  anctoritas;  tarn  din  genuv  itl— 
cendi  studiumque;  ‘carminibus  tempu  a oir. 
mois;  *nulla  placere  diu  nec  v.  csrmua  p<v. 
sunt  etc.;  ‘vuhms.  6)  B.  etw.  leben,  fidi  ns 
ren,  baSSeben  erhalten  piscibna,  carne,  ■ vp* 
*ex  rapto,  ‘parvo,  ‘numerato  etc.  f.  nt 
1);  nt  sit  qn!  vivat.  Ter.  e)  le6en,  anf  iry» 
eine  SBeife  fein  Sehen  gubringen  miserria 
sic  vivitur;  in  literis,  in  tenai  pecunia,  in  pa 
pertate;  ‘vivitur  parvo  bene;  e natura,  seent 
dum  naturam,  naturac  convenienter;  honest: 
sapienter,  luxuriöse;  in  diem;  boni*  morib«- 
»olä  innocentiä  (abl.  instr.,  auf  tc.  allein  jt 
ftüht);  alcui  soli,  sibi  Ter.;  vivo  tibi  Ob.:  i: 
f<hmd<f)erem  Sinne  fidh  Berlfalten,  fi^  befin 
ben  lepidus,  ego  homo  v.  miser  Plaut  d)  ii 
genbwo  leben,  fith  aufhalten;  mit  jmbm 
leben,  umgehen,  Umgang  h°ben  Syracwc». 
in  Thracia;  in  caupona  Hör.;  cum  alqo;  cur. 
alqo  coniunctissime  et  amantissime,  valde  a 
miliariter;  aliter  cum  tynuino,  aliter  cum  ami- 
vivitur;  secum  fith  mtt  filh  fetbff  beftbdftigr 
certus  postcritatis  cum  gloria  v.  Plm.  ep.  9,  3 t 

2)  prdgn.  wohl  ob.  oergnügt  leben,  ba*  St 
ben  genießen  quando  vivemus?  ‘viTamo' 
mea  Cesbia;  *cui  licet  in  diem  dixisse : vii; 
*v.  et  regno.  Sah-  ’vive,  vivite  al#  ÄbfdtveK 
Wort,  lebe  (lebt)  wohl,  *rive  valequ«;  *n 
vite  Bilvac. 

Tims,  adj.  1)  lebenb,  lebenbia,  am  Sehe; 
befinblid)  capere,  obruerc,  faefodere  alae 
T.;  alqm  v.  concremare  Liv.;  cremare  Ju et 
patrem  et  filium  vivos  comburere  Oie.;  Iogm 
tham  v.  aut  necatnm  sibi  traderet;  rivo  rih 
(mit  Sdjonung  beine#  Sehen#)  ea  disciplina  » 
me  adbibita  esset  Liv.,  manes  Terginia«,  mc 
tuae  quam  vivat:  (ft.  quam  otpo  fuerat)  fslir: 
ris  Liv.  3,  68,  11;  me,  te,  iUo  vito  bei  nwincr 
ic.  Seben,  Sebgeiten,  fo  lange  ith  k.  lebe;  Har 
nibale  t.  Jfep.;  ‘vivus  per  ora  feretur  wirb  m 
SJlunbe  be#  Solle#  fortleben;  fpriehtn.,  v.  vitfer.- 
que  bei  feinem  Seben  n.  Bor  feinen  ‘Bugen , * 
lebenbigem  Seihe,  prüden»,  sciens,  v.  vid«s,j 
pereo  Ter.;  *subft.  pl.  m.  bie  Sebenben, 
äRenfthen,  unus  vivorum  unter  ben  lebtibs 


vix  — Vocontii.  907 


Richtern;  regna  inyia  vivis  (b.  ber  Unterwelt); 
ibertr.  a)  bon  einem  Sebcnbctt  hertührettb, 
eben  bi  n vox,  ‘culor  SBärmc,  wie  fic  in  einem 
ebenben  KBrpet  ift,  natürliche,  b)  *ju  leben 
dbeinenb,  fpredjenb  ähnlich  vultus,  voces 
)ie  ben  gparaltcr  gattj  bcutlirf)  nuSbtüden.  c) 
rifch,  bauernb,  natürlich,  in  feinem  na» 
tirlcchcn  Buftanb  befinblich,  ‘arundo  (mit 
öurjeln) ; flumen  ftiefjenbe*  SBaffer  Verg.,  Liv.; 
‘fontes,  ’lucerna  brennenb,  ‘eaeBpes,  *ros  fri» 
eher ; *lacus  natürliche;  sulphur  f.  sulphur; 
■plantaria  mit  bem  SJutter  flamm  noef)  berbunben; 
‘saxum  unbearbeitet;  v.  rodere  ungues  bie  Ulägel, 
»0  fte  mit  bem  Steifte  jufammengcWachfcn  finb 
— usque  ad  vivum  Hör.  sat.  1,  10,  71.  d)  leb» 
)aft,  leicht  erregbar,  v.  et  ingenuus  animus 
Plin.  ep.  8,  8,  17.  8)  subst.  ylrnm,  i,  n.  baS 
äcbenbige,  ba*  glciffh  mit  Sieben  u.  ©efühl, 
laS  lieben  calor  ad  vivum  adveniens;  nequo 
d ad  y.  reseco  f.  reseco  2)  er);  *ad  y.  persodit. 
mber;  and)  bas  Kapital  nihil  detrahit  de  v.; 
•esecare  alqd  de  v. 

ix,  adv.  laum,  mit  genauer  Slot,  beinahe 
ticht  y-  aegre  Plaut.-,  y.  aut  omnino  non;  v. 
lut  ne  y.  quidem;  affmnare  v.  posaumua;  y. 
■nquam  eveniet;  y.  erat  credendum,  eigtl.  'man 
>urfte  (wenn  man  bie  Sachlage  betrachtete)  laum 
tlauben’,  fo  bafj  baS  gerund.  in  flaff.  ©rofa  auch 
inch  vix  nicht  bie  äJiöglictjfeit  bebeutet  Caes.  b. 
3?.  6,28,  1;  oft  o.  her  Beit,  laum  erft  ob.  noch 
ulyenio  Acherunte  y.  Enn.  b.  Oie.  Tute.  1 §.  37 ; 
r.  tandem;  bef.  y.  m.  folgcnbem  cum;  *y,  et  ob. 
jue;  *v.  bene;  Derftörft  vixdum. 
u'Abiilnm,  i,  n.  fvocol  1)  Benennung,  Slame, 
iBort  (al*  ieil  ber  Sprache)  rebus  non  com- 
nutatis  immutaverunt  rocabnla;  neque  dum 
itiom  vocabulis  (bie  technifchen  Benennungen) 
i rmamentorum  cognitia;  re»  suum  nomen  et 
iroprium  y.  non  habet;  fvocabulo  Locnsta  mit 
Warnen  S. ; flibertae,  cui  v.  Acte  fuit.  2)  (Tac.) 
Borwanb  alio  y.;  yaria  praedandi  y. 
irälie,  e,  adj.  m.  fsiyj.  [vox]  1)  Stimme 
jnbenb,  tonreich,  llangooll,  ertdnenb,  er« 
lingenb,  tönenb  a)  adj.  »carmen,  ‘chorda, 
ora  (be*  SBeiSfagetSi , »boves  bie  wie  Hienfchen 
jerebet,  *equus  rociifagenb,  *terra  (p.  ®obona) 
'muri,  -f-sonus,  ‘Orpheus  lieberreich,  *nympha 
ilnubernbe  (0.  Scho);  ne  quem  v.  (ber  eine  gute 
Stimme  b°t)  praeteriisso  rideamur  Cic.  Brut. 
i.  242;  feligere  vocaliseimum  quemque.  6) 
übst.,  f.  ©olat.  — vficitlo,  önis,  f.  [yoco]  pl. 
üintabungen  jU  tifche  Ct.  — tvöcStor,  öris, 
n.  [vooo]  ginlabet.  — röcätos,  ub,  m [yoco] 
i)  ba*  Stufen,  üntufen,  bie  SKufforbetung, 
>1. , eimn.  Vtrg.  Aen.  12,  96.  2)  (nur  abl.  sing.) 
Sinlabung  ftur  Senatsfipung  Cic.,  jut  %a-- 
cl  Suet.  [Tac. 

ocetins,  ii,  m.  öfllicher  gweig  bc*  3uragebirge* 
icWrÄtlo,  önis,  f.  [vociferor]  bie  grfjebung 
»irr  Stimme,  ba«  laute  SRufen,  SReben  (al* 
Üufjerung  ber  Seibenfchaft)  non  eine  y.  atque 
ndignatione  (ein  Schrei  bet  Sntrüftung,  laute 
$.)  concurrunt.  — vöcTffiror,  dtp.  1.  (fett.)  -o, 
t,  Liv.  [yox-fero]  feine  Stimme  erheben, 
aut  rufen,  febreien,  fich  laut  auSlaffen 
al*  Äufjentng  ber  Seibenfchaft,  be*  8ome*, 
SchmerjeS  in  bet  Irunfenbeit)  m ne,  ut;  m.  acc. 

inf.\  y.  Decius,  quo  fugerent?  Liv. ; pass. 
,-ociferatum  fortiter  Liv. ; prägtt.  fchreienb  nen» 


nen,  fchimpfen  incendiarium  et  putinarium 
(sc.  eum)  Suet. 

yiiclto,  1.  [frequent,  o.  roco]  1)  oft  nennen, 
ju  nennen  pflegen  virom  eum  tyrannum; 
nostri  omnea  reges  y.,  qui  etc.  2)  laut  rufen 
clamor  vocitantium  Tac. 
yöco,  1.  [yox]  1)  rufen,  her&ei--,  berufen, 
entbieten  (um  jur  Hufmerlfamleit  ob.  ju  einet 
Wntwort  aufjuforbern)  *alqm  nomine,  voce ; alqm 
ad  ae,  ad  concilium,  in  contionem,  in  senatum, 
fin  Consilium,  fin  Colloquium;  senatum  Liv. ; 
cum  in  contionem  yocari  iussissent  Liv.  2,  65, 
10;  *ipse  y.  pugnas  jum  Kampfe,  t auxilium 
um  JC.;  spes  y.,  quo  res  y.  Liv  ; *quo  yirtus 
te  v.;  *y.  auster  in  altum;  *iam  carbasus  auras; 
»aurae  vola  v.  ber  SBinb  ift  günftig;  »imbrem 
votis;  ‘ventoa  herboimünfehen;  *snn  Turnum 
fata;  *pluviam  improba  yoce  (P.  ber  Krähet 
antünbigen.  3n*bef.  o)  oorlaben,  citieren  in 
ius,  ad  ludicium;  vocatus  ad  dictatorem;  v.  (CS 
forbert  Bor  (Bericht)  te  dictator  Liv.  4,  14,  3; 
*quem  v.  ben  bu  al*  fjteunb  ju  bir  entbieteft, 
chrfl  Hör.;  rem  in  medium,  b)  laben,  einla« 
ben  ad  cenam;  domum  u.  bl.  v.  e)  *onru  = 
fen,  anflehen  deos,  deos  auxilio;  auch  a#fs. 
herau*fotoern,  berlangen,  reijen,  loden 
alqm  ad  arma,  ad  bellum  gerendnm,  fad 
pugnam;  seryos  ad  libertatem,  ‘votis  deos  buref) 
«elübbe  jur  ©ewährung  einet  Sitte  ju  bewegen 
fuehen;  *vi  cursus  in  altum  yela  v.  forbert  auf 
jur  Hbfahrt;  *fhostem;  ‘magnis  clamoribus; 
•cursibus  auras  (o.  einem  jungen  ^äfetb);  alqm 
nutu  vocibusque;  alqm  ad  vitam,  m spem;  ar- 
rogantiä  offen  sas  erregen  Tac. 

2)  mit  einem  Flamen  rufen,  nennen,  betten  = 
nen  (um  etw.  fettntlith  ju  machen)  vocor  id) 
hei  fee,  iam  lepidus  vocor  3>r.;  qui  vocare?  Wie 
heifjeft  bu?  Ter.;  alqm  hostem;  aedificia,  quae 
mapalia  illi  v.;  ad  spelaeum,  quod  vocant  wie 
man  e*  nennt;  *quod  amare  vocatur  wa*  matt 
lieben  nennt;  t'u<ios,  qui  de  nomine  Augusti 
— Augustales  vocabantur;  *patrio  de  nomine 
mensem;  »alqm  durum  fchelten. 

8)  tp.  jmb.  ob.  etw.  in  irgenb  eine  Sage,  Stirn; 
mung  oerfegen  ‘Tencros  in  regna  vocari; 
•soctos  (alS  ©enoffen)  in  regna  (sc.  eos);  *di- 
yos  in  vota  jum  ©enuffe  ber  angelobten  Opfer» 
gaben  m.  ©elübben  anflehen;  ‘fratrem  in  vota, 
’diversae  animum  in  contraria  curae;  in  par- 
tem;  in  portionem  muneris,  in  commune;  alqm 
in  odium,  in  invidiam,  in  suspicionem  Perhaht 
tc.  machen;  *alqm  in  crimen  befd)Utbigen ; poten- 
tiae  (wegen  ju  groftcr  Siecht)  in  crimen  vocari 
Nep.;  alqm  in  discrimen  ac  periculum;  alqd 
in  dubinm  in  Bweifel  jiehen,  bejwcifeln,  in  dis- 
ceptationem  ftreitig  machen  ob.  über  etw.  ftrei» 
ten;  templa  deorum  immortalium,  tocta  urbis, 
vitam  communem  civium,  Italiam  denique  to- 
tam  ad  exitium  ac  vastitatera;  ad  salutem; 
•natos  ad  poenam;  ad  integritatem  maiorum 
spe  sua  hominem  fte  hofften , er  werbe  eben  fo 
reehtfehaffen  fein,  wie  feine  Borfahren;  ad  cal- 
culos. 

Vöcönius,  1)  Q.  V.  Saxa  gab  als  BollStribun  169 
P.  ®hr  ein  ©efep  über  ba«  ©rbreiht  bet  Stauen. 
2)  Q.  V.,  UnterfuchungSrichtet  im  ©tojeh  be* 
Sluentiu«;  adj.  -nlug,  Lex. 

Vöeontil,  örum,  m.  SBtlerfchaft  in  Gallia  pro- 
vincia. 


908 


vocala  — volo. 


vöesfila,  ae,  f.  [dem.  b.  vox]  1)  fcbWadje  Stimme 
recreandae  v.  causft;  nutf)  fchwadjcr  Saut, 
Ton  falsa.  21  fRacbrebe,  ®efpött  incurrere 
in  voculas  malevolorura  Cie.  (am.  2,  16,  2. 

YogSsns  (.  Vosegus. 

volaenms  (volem.),  adj.  [vola]  nur  pira,  wclcbc 
bie  ^ot|If  £mnb  aujfüfien,  ißfunbbirnen  Verg. 

Yöliterrae,  ärum,  f.  Stabt  in  Strurien.  ®ai>. 
-terränns,  adj.-,  mibst.  p 1.  m. 

Tölätfcn»,  adj.  [1.  volo]  (felt.l  1)  flieg enb 
Plaut.-,  bin»  u.  ^erfltcflcnb  illius  furentes 
ac  ▼.  Impetus.  2)  tp.  flüchtig,  unbeftfinbig 
Academia.  — völÄtllis,  adj.  ft.  volo]  1)  ge» 
flügclt,  fliegtub  bestiae.  2)  »flüchtig, 
f cf) n e 1 1 ferrum;  »eergänglid)  aetas.  — vö- 
lütns,  ns,  m.  [1.  volo]  ba8  fliegen,  bet  glug, 
auch  pl ; »Pegaseus. 

Yolcae,  ärum,  m.  Slölfexfcfiaft  in  Gallia  provin- 
cia,  in  Voleae  Tectosages  mit  bet  Jwuptfl  To- 
losa  (j.  louloufe)  u.  Arecomici  jerfallenb. 

Yoleänas,  Volcatina,  völfmns  f.  Vulcanus,  Tul- 
lns 2),  volaemus. 

völens,  tis,  adj.  [partic.  B 2.  volo]  1)  tnillig, 
freiwillig,  (lern  eas  (poenas)  ipsi  v.  pepen- 
dere  Sali.;  quia  v.  in  amicitiam  non  veniebant 
Liv.  21,  39,  4;  rem  pnblicam,  si  a volentibns 
nequeat,  ab  invitis  ins  expetituram  Liv. ; Ario- 
barzanem  — volentibus  Armeniis  prnefeeit  Tac. ; 
*v.  vos  Turnus  adoro;  »labor  est  inhibere  vo- 
lentes  (bie  b.  felbfl  faufenben  ^Sfetbe);  »quos  ipsa 
v.  rura  tulere;  »macie  tenuant  armenta  v.  ab= 
fiebttieb;  est  aleni  volenti  alqd  f.  2.  volo  f).  2) 
geneigt,  günfiig,  gewogen,  gnübig,  will* 
iommen  v,  animo;  munificus  nemo  putabatnr 
nisi  pariter  v.  (nämt.  putabatnr]  Sali.-,  plebi 
volentia  fuere,  Muciano  volentia  rescripseri? 
Tac.  3n9bef.  B.  ben  @8ttern  v.  cnm  magrus  dis 
Enniut  b.  Oie.  off.  1 §.89;  v.  diis  Soll.;  v. 
propitius,  feltenet  v.  propitiusque  Liv.  1,  16,  3; 
B.  SDletpomenc  Hör.;  ».  bet  SibfiOa  Verg. 

Tolgirls,  volgn«,  volgo  f.  vulgaris  etc. 

Töltto,  1.  [mtens.  B.  1.  volo]  1)  umher*  ob.  bin 
u.  b*t  fliegen,  »laufen,  B.  SS&geln,  b.  ®eftir= 
neu,  atomorum  vis  infinita;  *8.  bet  afdje  auf*, 
umbetf liegen;  *subst.  volitans,  m bet 
Scbmatm  plurimus.  2)  bilbl.  umher*  ob.  bin 
u.  b”  flattern,  »eilen,  «fabten,  »febroär* 
men,  »laufen,  fein  Siefen  tteiben,  bef.  au* 
TRutmiHen  ob.  bJtabletei  in  foro,  toto  foro,  ante 
oculos,  insolentiue,  »pacatum  per  mare  navitae; 
auch  B.  bet  Seele,  ficb  (Erholung  gBnnen 
animi  v.  enpiunt  vacui  cura  ac  labore;  »victor 
virüm  per  ora  febt  gepriefen  werben;  auch  im» 
met  b&bcr  binauswollen  homo  gloriae  cn- 
piditate  volitans  Oie.  tn  Pit.  §.  69. 

volnfro  etc.  f.  vuluero  etc. 

1.  volo,  1.  1)  eigll.  fliegen  avis;  »per  aöra  re- 
migio  alarum;  *Curae  laqueata  circnm  tecta 
volantes  flattemb  (Wie  üladjtoögrt];  'gabst,  vo- 
lantes,  m.  SBgel.  2)  tp.  fliegen,  eilen  tela 
utrimque,  literao,  ne  tag,  »ventus,  »currus, 
»navis,  »hasta,  »praeter  Etrusca  litora,  »per 
aequora  curni;  »pelago,  auch  ilbcrtr.  B.  Ticbter 
Vera,  georg.  2,  41 ; »semel  emissum  v.  irrepa- 
rable verbum,  »fama. 

2.  völo,  volui,  veile  1)  wollen,  auch  übetb-  be» 
gebten,  oetlangen,  wünfeben  ic.  si  vis,  potes; 
iam  faciam  quod  vultis;  quid  amplius  vis? 
Hör. ; num  quid  veilem,  rogavit;  uxorem 


adinngere  et  v.  ex  ea  liberos  Oie.  fin.  3 f.  6S; 
m.  inf.,  m.  nom.  u.  acc.  c.  in  ff.  si  viri  e»s» 
vultis;  ne  qnem  recepisse  velint;  iucundom  tt 
(feinerfeit*,  an  feinem  Teil)  esse;  iudicem  me 
esse,  non  doctorem;  alios  in  se  severos  esse 
iudices  non  v.;  non  facile  irascetar  iudex,  cs 
tu  velis  (sc.  enm  irasci);  m.  in  ff.  per  ff.  patt,  i 
häufiger  ohne  esse  (um  ein  floriere*  Sct Ionen 
ju  bejeidjnen,  im  Teutfcpen  miffen,  febc: 
wollen);  auch  m.  acc.  eine*  adj-  mit  u.  obr 
esse,  num  tu,  qui  omnes  salvos  vis,  Catilms, 
salvum  esse  voluisti?  Oie.;  non  ixor  salvm 
(Wie  servatum)  te  vult  Hör.;  ,.Urm  r)  m.  nt  t 
conj.  volo  nti  mihi  respondeas,  m bl.  am; 
visne  hoc  primum  videamus?  volo  hoc  orale-; 
contingat  ut;  quid  faciam  vis?  Her  (Plaut 
vin’  (==  visne)  vocem  hoc  ad  tev  in* bei  vefn. 
alt  milbetet  fluibrud  eine*  erfüllbaren  Trnfäxi, 
fowie  veilem  al*  Slu&brad  eine*  unetfunern  sk 
unerfüllbaren  SBunjcbe*  m.  conj.  tu  venp,  no- 
absentes  diligas  et  defendas;  quam  veHiu  ito 
perBuadeas;  veilem  mihi  scripsisse;  quazu*  .ilc-m 
te  ad  Stoicos  inclinavisses;  feltenet  n v g 
conj.  maxime  veilem,  indices,  ut  Cic.  p St  ■' \ 
m.  inf.  equidem  saepe  emori,  si  fien  ]•  .>«■ 
veilem;  veilem  idem  posse  gloriari  quon 
rus;  m acc.  c.  inf.  tuam  mihi  dari  velci 
Cotta,  eloquentiam ; m.  ne,  tu  velim  — &• 
praetermittas , veilem  equidem  — ne  dt  r 
ruisset;  volo  ne  ignoret  Oie.  or.  §.  120  (je* ' 
noto  ign.)  abfot.  velim  nolim,  velit  nolit  (ob 
Wolle  ob.  nicht);  seu  velint  scu  nolint;  quo  vol. 
ubi  velis  Ter.;  v.  in  Graeciam  (im  ©rief,  am 
wir  auch  turj  tagen;  'ich  will  nach  *b.  8et 
lofem  si  volet  usus;  qnem  (sonum  reddm 
vult  mnnus  et  mens;  quid  velit  (toa*  be^meit 
et  possit  rerum  concordia  discors;  res  comki 
non  vult  exponi  versibus  trsgicis  ■—  ncrtrdcl 
nicht  ic. 

3n#bef-  “)  veile  alqm  jmb.  fpreeben  woürn 
to  volo.  Qnid  si  egomet  t«  v.  nolo?  Platt! 
pancis  te  v.  Ter.;  centnriones  trium  cohortiao 
me  veile  postridie  Oie.;  auch  m.  bopp.  aec.  ent 
Bon  jmbm.  ob.  jmb.  ju  etw  wollen  si  quid  m- 
viB,  num  quid  me  vis?  Plaut.;  die,  quid  «t 
quod  me  velis  Ter.;  si  quid  ille  se  velit  Oaa 
b.  G.  1,  34,  2.  b)  v.  bene,  male  alcui  jmbm 
wohl,  übel  wollen  Com.;  alcis  causA  in 
teref je  imb*.  etw.  wünfeben  ipsius  homini- 
causü  v.  et  optare  m.  nt;  alcis  causü  omni*, 
omnia  magnopere,  valde,  auch  bl.  v.  alcis  cansA 
im  Sntereffe  jmb*.  günfiig  fein,  geneigt 
fein  für  jmb.  etw.  ob.  alte*  ju  tbun,  jmbrr 
alle*  ®ute  wünfiben,  e*  gut  mit  jmbm.  mei» 
nen,  jmbm.  Wohlwollen;  auch  quantum  me4 
causü  velis  mir  bienen  millfl  Cic.  fern.  11,  IT. 

c)  quid  tibi  vis?  wo*  rnillft  bu?  wo*  b*ü 
bu  im  Sinne?  quid  sibi  vult  pater  Ter.;  quid 
eibi  vellet?  cur  in  suas  possessiones  venimt? 
Cats.  b.  G.  1,  44.  8;  bageg.  qnid  vis?  ma*  füll: 
bir  ein?  wa*  ficht  bid)  an?  Hör  tat.  2,  6,  29. 
rna«  nerlangft  bu  (bafi  ich  tbun  foHi?  wa«  fofi  ich 
tbun?  2,  3,  162;  qnid  sibi  vult  (res)?  wat 
bebcutet  bie  Sache?  wa«  will  bie*  fageo? 
quid  v.  sibi  haec  oratio?  Ter.;  quid  ergo  lila»' 
sibi  statuae  equestres  inauratae  volunt?  öc 

d)  nnm  quid  vis?  jtebt  fonft  noch  et»,  in 
Tienftcn?  beliebt  bir  noch  etw.?  (gotmel  beun 
abfebiebnebmen,  oft  bei  Com.;  auch  Hör.  tot 


volonea  — 

1,  9,  6.  Cic.  Alt.  6,  3,  6) ; cupio  omnia  quae  vis ; 
si  quid  via  wenn  bu  noch  Weitere«  wünfeheft, 
nac^  ©elieben,  meinetwegen  Hör.  sat.  2,  7,  39.  e) 
vis  tu?  m.  inf. , nit|t  bl.  pr  grage,  fonbern 
flteid)  gut  Aufforbcrung  u.  Gtmumetung  bienenb 
'bu  joßteft  bod)  K.’  Hör.  sat.  2,  6,  92;  bageg. 
vin'  tu  m.  *»/.  bl.  fragenb  fbu  wißft  bod)  nid)tY’ 
llor.  tat.  1,  9,  69;  bah-  f«<h  einfallen  laifen, 
etu>.  ju  ttjun  patriam  rem  perdere,  humaaae 
Aiacern  Hör.  f)  cat  alcui  volenti,  cupienti 
illiquid  ci  iß  nach  fmb«.  Sillen  ob.  SBunjch, 
tommt  jmbm.  erwünfd)t  ob.  gelegen  uti  miü- 
tibus  oiaeqaatua  cum  imperatore  labos  volen- 
tibua  esset  Sali.  Jug.  100,  4;  quia  neque  plebi 
Luilitin  volenti  (sc.  esse)  putabatur  84,  3;  et 
quibuadnm  volentibus  novas  res  fore  Liv.  21, 
50,  10;  Maturo  ceterisque  remanere  et  in  verba 
Vespasiani  adigi  volentibus  fuit  Tac.  hist.  8, 
43;  quibus  bellum  volentibus  erat  Agr.  18.  g) 
(Äonoerf.)  sis  =•  si  vis  al«  fjöjlichteitäformel, 
tuet  ►■u  wißft,  wenn  eS  bir  gefällig  ift,  parentt). 
Com.-,  refer  animum  sis  ad  veritatem,  age  sis 
p-  c de  ratione  videamus,  cave  sis  mentiare 
i;  sultis  — si  vultis  Plaut. 

8)  ptögn.  a)  als  publicift.  t.  t.  oetotbuen,  be  = 
ft i nimen,  feftfefjen,  bef fließen,  Wollen 
maiorea  de  singubs  magistratibus  bis  vos  sen- 
tentiam  ferre  voluerunt;  duodecim  tabulae 
uocturnum  furem  — interfiei  impune  v.;  bal). 
velitis  iubeatis  al«  ftepenbe  gormcl  im  Anfänge 
bet  iRogotion;  aud)  vellent  iuberent;  ähulidj  *0. 
ben  ©Ottern  sic  voluere  (di);  Iuppiter,  hunc 
laetum  Tyriis  esse  velis  dieml  b)  wollen, 
meinen,  behaupten,  annchmen  (bef.  in  pijilof. 
Spracpe  o.  wißtürlichen  Annahmen,  beneu  man 
nießt  beitritt)  sine  corpore  esso  dcum;  virtutem 
iluram  et  quasi  ferream  quand&m  esse.  Sah- 
auch  etw.  fein  wollen,  ju  fein  prätenbieren, 
auf  etw.  Anfprud)  machen  Strato  physicum  se 
(sc.  esse)  voluit;  qui  se  Atticos,  se  populäres 
volunt;  *se  ortum  antiqua  Teucrorum  ab  stirpe; 
ipsi  Attice  v.  dicere  Oie.  or.  §.  28.  c)  m.  quam 
ft.  malle  f.  quam  I)  1)  d). 
völones,  um,  m.  (2.  volo]  greiwiltige;  bef. 
bie  Sttaoen,  bie  nach  ber  Schlacht  bei  ©annä  in 
ba«  peer  eintraten. 

Tulpen,  volpöeuU  f.  vulpes,  vulpecula. 

Volsci,  örum,  m.  Sßlterfdjaft  in  Slatium ; -scus,  adj. 
volscllu,  ae,  f.  [vello|  Heine  Bange  jum  §et» 
auSjiebeit  bei  fcaare  Plaut. 

Yolslnli,  örum,  m.  Stabt  in  (Strarien.  ®a». 
-sYniensis,  e,  »-sinius,  adj.;  subst.  -sin lenses, 
ium,  m.  [»nlenses,  ium,  m. 

Yoltiuia  tribus,  eine  bet  Jribu«  in  SRom,  subst. 
Voltumna,  ae,  f.  ©unbeSgöttin  bec  ©truslcr. 
voltur,  Yoltur,  Volturuus,  voltus  f.  vultur  etc. 
vblübilis,  e,  adj-  fvolvoj  1)  breh=,  wälj», 
rollbar,  fich  brepenb,  tteifenb,  tollenb 
caelum;  v.  et  rotundus  deus;  *amnis;  »buxum 
(Steifet  au«  ©.);  »nexus  (btt  Schlange);  ’aurum 
igolbene  Äpfel).  2)  tp.  a ) unbeftänbig,  wan> 
beibat  fortuna;  ftot  varietates  tarn  v.  orbe 
circumagi.  b)  fliefjenb,  geläufig  oratio  (®gf. 
stabibs),  bomo,  orator.  ®ao.  A)  völulnütay, 
ätis,  f.  l)  treifenbe  Bewegung  mundi;  fipsa 
v.  libratum  sustinet  orbem;  »(jWeifelh)  SRun» 
bung  capitis  Or.  met.  12,  434.  2)  tp.  a)  ©e» 

länfi gleit  linguae,  verborum;  (Äug.  b.  Suet.) 
iuanis  sententiis  verborum  v.;  (Quint.)  circula- 


voluntas.  909 

toria  Bungenbtefchetti.  B,  völüVflTtör,  adv. 
geläufig  Oie. 

vOlücer,  cris,  cre,  adj.  [1.  volo]  1)  ftiegenb, 
geflügelt  bestiae,  »Cupido,  *puer  (o.  Kupibo); 
»columba,  »turba  Sögel;  »equus  Ifäegafu«;  »cur- 
rus  bei)  Bupitet;  »Fatum  (Sd)idfal«göttin) ; *amo- 
res;  subst.  völucris,  is,  f.  (*m.)  Sogei  ob.  ge» 
flügelteS  gnfelt;  fsueta  aquis;  peregrina 
Bugoögel  Phaedr. ; parvula  (o.  bet  3 liege)  Phaedr. ; 
öftet  pl.,  f.  Sögel,  ©cflügel;  »flumineao 
Schwäne;  übertt.  fliegenb,  eilenb,  fcpnell 
nuntius,  »Hebrus,  »sagitta,  »ferram  (©efdjoß); 
*fnmi  aufßeigenb.  2)  tp.  flüchtig,  eilenb; 
fchnell  oetgehenb,  unbeftänbig  genas  (di- 
cendi)  verbis  v.  atqae  incitatum;  nilul  est  tarn 
v.  (läuft  fo  fd)neH  um)  quam  maledictnm;  for- 
tuna, »somnus,  »dies,  »fama,  tgaudium. 

völümen,  fnis,  n.  [volvo]  l)*S8inbung,  ßrüm  = 
mung  sinuat  immensa  volumine  terga;  fumi 
SBitbel , siderum  ßteiälauf.  2)  Schiifttolle, 
»Wett,  Schrift,  Such  magnitudo  voluminis; 
ex  Gpicuri  de  regula  et  iudicio  v.;  pl.  selec- 
tarum  epistularum  ein  Sadet  IC.;  »sign ata,  an- 
nosa  vatum;  bah-  ©u^,  ©anb  als  teil  eine« 
größeten  Serie«  sexdecim  v.  epistularum  Nep. ; 
flibri  tres  in  sex  v.  divisi. 

YölumnluN,  1)  L.  V.,  ftonful.  2)  V.  Eutrapelus 
f.  Lycoris.  — Yolumnla  a)  ©attin  be«  ©otiolan. 
6)  f.  Lycoris. 

TÖluatäriiis,  adj.  [voluntas]  freiwillig  a)  act. 
btt  etw.  freiwillig  tfjttt  procurator;  Senator 
bet  fich  feI&ß  baju  gemacht;  auxilia  sociorum; 
milites  grtiwiDige;  auch  subst.  bl.  v.,  sing.  u. 
pl.  b)  pass,  wa«  freiwillig  getlfan  wirb  ob. 
gefchieht,  mors  Sclbftmorb,  discessus,  fdeditio, 
servitus  Tac.  Germ.  24. 

Töluntas,  ätis,  f.  [2.  volo]  1)  SSille,  SBunfch, 
Sctlangen,  Dleigung,  Abficht,  ©ntfchtuB; 
bef.  fteiet  SSille,  ©ereitmilligteit,  Sifet 
conformare  se  ad  v.  alcis;  v.  eorum  intuentur; 
»non  est  tua  tuta  v.;  ad  voluntatem  loqui  an» 
bent  ju  Süllen,  nach  bem  SJlunbe  contra  volun- 
tatem; voluntate  mit  Übeieinftimmung,  mit  ®in= 
Wißigung  ob.  au«  freiem  Süllen,  gern,  fteiwißig 
voluntate  patrnm  regnavit ; haud  sane  v.  prin- 
cipum;  summä  Oatoli,  optimatium  v.;  ea  iussu 
aut  v.  P.  Scipionis  facti  esse;  dum  liceret  v. 
sua  facere;  qui  sua  sponte  et  v.  fecerunt;  per 
metum  potius  quam  v. ; meä  v.  concedam;  v. 
in  dicionem  venerunt;  cnm  bona  v.  Plane,  in 
Cic.  ep.;  bageg.  ex  voluntate  nach  bem  SSunfct), 
SBißeu  quao  ex  v.  (Metel li  i forent;  auch 
mea  v.;  bona  IAv  ; v.  (SntfchluB)  me  meae 
nunquam  poenitebit,  conBilii  (Alt  bet  Ausfüh- 
rung be«  SntfchluffeS)  poenitet;  quid  esset  suae 
v.  et  bcfd)loffen  habe;  naturae  voluntatem  co- 
gnoscere;  v.  (guten  Süßen)  tibi  emetiar;  summa 
spe  et  v.  (Seteitmißigtett  ju  lämpfen)  civitatem 
complere;  m.  gen.  obj.  recti  generis  Quint.  10, 
1,  89;  auch  9it<htung,  ©eift,  Sinn  cuiusque 
aetatis  quae  dicendi  ratio  voluntasque  fuerit; 
naturis  diifsrunt,  voluntate  similes  sunt;  pl. 
©ntfehlüffe,  ©orfähe,  ©eftrebuuaen,  ien» 
benjen  al«  Alte  u.  ÄuBetungen  be«  wißen«  eius 
semper  voluntatibus  cives  assenserunt;  cum 
sint  in  dicendo  variae  auch  bet  lebe  SSille 
testamenta  et  v.  mortuorum.  2)  ©efinnung, 
Stimmung,  ptägn.  gute,  günßige  ©ejm 
nutig,  Buueigung,  Wohlwollen  provincia« 


910 


volup  - 

erga  Caesarem;  tua  erga  me;  secunda,  summa 
in  alqm;  mutua;  qua  v.  esset  in  regem;  vo- 
luntate  alienari;  fneque  Seiani  v.  nisi  scelere 
quaerebatur;  fad  retinendam  Pompeii  necessi- 
tndinem  ao  v. ; pl.  confisus  voluntatibus  muni- 
cipiorum,  commutatio  voluntatum,  militnm. 
völup,  adv.  [apolopiert  aus  volupe  o.  2.  volo] 
(Com)  ergöptitp,  nergnügtitp  v.  est  mihi; 
rictitare  v.;  venire  aaivum  v.  est;  qui  suis 
amicis  est  T.;  ut  tibi  ex  me  sit  y.;  beDe  fac- 
tum et  y.  est.  — voluptäbllis,  e,  adj.  [vo- 
luptaa]  (fett)  Sergnügcn  matpcnb,  attge« 
nepm  Plant.  — rölnptürluä,  adj.  [voluptas] 
1)  gu r 2 u ft  gehörig  a)  Bergnügen  ob.  Suft 
betreffend  B.  ic.  panbetnb,  mit  »c.  ner« 
bunben  disputationes  iilae  magis  y.  ; quasi 
geatientis  animi  elatio.  6)  Sinnengenuf), 
iiuft  gewäprenb  possessiones;  qui  (Casus)  — 
illi  erat  v.  2)  ber  fiuft,  bem  Sinnengenuffe 
ergeben, mollii  ft  ig,  Weitplitp disciplina; homn 
(B.  Spitur);  subst.  pl.  m.  fficnupmenftpcn  (bej. 
b.  ben  Epitureem);  für  ba«  Vergnügen  ent« 
pfongticp  gustatus  est  sensua  ex  omnibus 
maxime  y.  Cie.  de  or.  3 §.  99. 
röiuptas,  ätiB,  f.  [volup]  l)  iiuft,  @enufi,  8er= 
g nügen,  finnlicper  ob.  geiftiger  Hrt,  in  gutem 
u.  üblem  Sinne  v.  est  omne  id  quo  gaude- 
mua;  *est  quaedam  flero  v.;  fest  quaedam 
etiam  dolendi  v.,  esse  in  voluptate;  volupta- 
tibus  frui;  voluptates  percipere;  voluptate  per- 
fundi;  ex  liberis  alcis  cepisse  incredibilem  v.; 
alcui  voluptati  esse  Vergnügen  matten,  ®enufs 
gewähren ; alqd  voluptati  habere  eine  fiuft  toorin 
fuiben;  voluptate  capi  fiep  gern  Betgnügen;  animi 
voluptatisque  causa;  indulgere  ingeniorum  suo- 
rum  voluptati  einer  fiieblingbneigung  Quint.  10, 
1,  24;  fabulas  cum  v.  legere;  summum  bo- 
num  in  voluptate  ponere;  omnia  ad  voluptatem 
referre,  voluptate  metiri;  v.  ut  non  possit  sa- 
tiari  mea  mein  Vergnügen  am  Irinten  Phaedr 
in  iS  bei.  pl.  concr.  officium  a voluptatibus;  auch 
bie  bem  Solle  gegebenen  fiuftbarleiten,  Stpau« 
fpiete  Oie.  p.  Mur.  §.  74;  tmg.  auch  üieb- 
paberei  ea  praecipua  regum  satraparumque 
V.  erat  Ourt.  7,  2,  2;  att  fiiebtofungSWort,  mea 
meine  SBonne  Plaut.-,  care  puer,  mea  sola  et 
sera  v.  Verg.;  sine  sensu  nascimur,  cum  v. 
servamur  Cic .;  v.  corporis  u.  bt.  v.  SB  ot  tu  ft; 
perfonif.  at«  ®ottpeit.  2)  ber  §ang  gum  finn« 
licpen  Vergnügen  explere  suam  v.  Ter.  ZaB. 
fvöluptubsus,  adj.  (feit.)  crgöpliip. 
volütabrum,  i,  n.  [voluto]  Sipttcineftpmentme 
Verg.  — völütäbundus  [voluto]  (fett.)  fiip  per« 
ummälgenb  in  voluptatibus  Cie.  — - vdlutatio, 
onis,  f.  [voluto]  boa  iperumtqälgen,  pl.  im 
iBilbe  corporis.  — völütätus,  adj.  [partic.  B. 
voluto]  beroanbert,  betefen  in  jc.  in  veteribus 
scriptis  Oie.  Qu.  fr.  2,  13,  4.  — voluto,  [1. 
intens.  B.  volvo]  1)  roätgen,  rotten,  Winben, 
brepen,  perumtoälgen,  dum  aper  se  fiep  im 
Scplamme  w.  Phaedr.-,  volutans  gouibus  Verg.; 
pass,  mebial  quem  (Vorrem)  in  luto  volutatum 
Oie.  Verr.  4 §.  63;  glans  in  iactu  rollt  pin  u. 
per;  ftoto  corpore  super  aureornm  acervoe; 
ilbertr. , peiss.  fitp  umpertreiben  in  omni  ge- 
liere fiagitiorum;  jiep  üben  in  ic.  qui  in  ve- 
teribus erit  scriptis  stndiose  et  multum  volu- 
tatus  Oie.  de  or.  8 §.  39.  2)  tp.  a)  »rollcub 
berbreiten,  fortwirbefn,  ptnroiten  vocem 


- vomis. 

per  atria;  confusa  verba;  incluea  litora  voc«: 
üumina  murmura.  6)  überlegen,  bebesit: 
qnanto  in  pectore  hanc  rem  meo  magis  Jto 
alqd  animo  Cie.,  Liv.,  in  animo  Xis.;  mti. 
secum  animo  Liv.,  *alqd  secam  corde,  *wrac. 
*haec  ipse  suo  tristi  cum  corde,  *tacitis  msc.:. 
ipse;  condiciones  cum  amicis  Liv. ; f volaU- 
inter  se  rationibus;  andp  befepdf tigen  qui>- 
saepe  tacitis  cogitationibus  volutavit  snir 
Liv.  9,  17,  2. 

volva,  ae,  f.  bie  @ebärmutter  ber  San  («b 
beliebte«  ©eridjt)  Hör.,  Plin.  tp. 

volvo,  volvi,  völütum,  3.  II  tiild.rt,  rotlii 
umwälgen,  «rollen,  br  pen  >i  uidani  s 
proximos  saxa;  ’oculos  huc  illuc;  * „-nem  vi 
naribus  fptüpen,  *ad  summa  fastigia  rmpoun 
beln;  ‘fumum  auf  wirbeln;  * vastos  ad  bton 
fluctus;  ‘»emineces  multos  pinffcetfeu;  *volvit-' 
undis  wir  finb  ein  Spiel  ber  SBeUcrt ; bil  l riu 
populi  Horn,  per  incerta  maris  et.  Urmp«.  Uter 
cotidie  volvitur  ift  tigtidj  ber  SpielbcO  ?:  Tat 
quos  ubi  nequiquam  tumultnantes  (in  t 
tofem  ©etümmet)  in  spatio  exigno  v.  tarma.  "1 
perumtreiben)  vidit  Liv.  7,  33,  9;  pas*  r.,.n 
toälgcu,  fiep  winben,  fiep  brepen,  rot'-, 
ent«,  umrollen,  fitp  emporwälgen  I 
beln,  aufmirbetn  cylindrum,  sol  circcn. 
ram;  stellarum  curaus  sempiterni; 
per  ora;  *ater  odor  tectis;  *B.  ber  glamsi!  ;■ 
culmina  hominum;  *B.  Sturm,  *D.  Staubt  * 
einem  Stein;  *curru  perabrotleii  o.  ic.;  d. 
fiampfe  ©efaOenen  *humi;  ‘undis  umpergefn: 
werben  auf  ic. ; ‘arvis;  ’fundo  in  imo;  ‘Jeto  d 
Z.;  ‘permixti  caede  virorum  equi.  3n*bef  i 
eine  Scpriftrolte  aufrotten  u.  lefen  libr 
Catonis.  6)  ‘fortrollen,  «reipen  flumen  per. 
et  domos  und;  prügn.  roltcnb  bi  Iben,  milr 
t.  t.  orbem  einen  Rtei«  ftpliepen,  natp  alten  €e 
ten  thront  matpen,  errorem  per  tortuosi  amx 
sinus  flexusque  im  Sitfjacf  umperirren  Lir. 

2)  tp.  a)  n.  'Jiebner,  bapinroltcn  taffen  : 
läufig  u.  opne  Unterbrechung)  celoriter  Tai- 
sententias  facile  verbis;  quo  melius  cadat  un 
volvatur  oratio;  complexio  verborum  uno  spim 
volvitur.  6)  eine  Seit  ob.  bie  Zinge  in  ber  Jr 
umrollen  taffen,  idem  in  singulos  ann,>  ; 
bis  volvitur  fiteidlauf  bet  Zinge  Lir.;  *va 
ventibus  mensibus,  *volvendis  annis  im  Es 
rollen,  im  Umlauf  ber  tc.;  ‘volvenda  dies  K 
roDenbe  Sab  ber  fttit  Verg.  Aen.  9,  7;  *p- 
nos  menses  (o.  bet  üJlonbgöttin) ; ffatane  rt* 
mortalium  et  necessitate  immutabili  an  foc- 
volvantur;  fforto  temere  humana  negotia  ve)> 
agique  beftimmen;  autp  ‘burtpleben,  übe: 
fiepen  tot  casus;  rnulta  virüm  saecula  e)  £c: 
benfCpaften  im  $ergen  pegen,  @eba*!ti 
im  ©cifte  pin«  u.  perbewegen,  erwägen  * 
gentes  iras  in  pectore  Liv.;  fluctus  irarum  «c 
pectore,  plurima  per  noctem  Verg.;  mnlU  *• 
cum,  cum  animo  suo,  inanes  cogitatioac 
haec  illis  volventibus  Sali. ; fsecreias  cogn. 
tiones  intra  se;  -f-animo  consilium;  bellaw  * 
animo;  fbeUum  adversus  nos,  -f-futura;  *«- 
terum  monumenta  virorum  wieber  überben!" 

vömer,  (feit.)  eris,  m.  $flngf4(' 

*$flug,  ‘baß  pflügen 

vomlca,  ae,  f.  [vomo]  ©eftpmir,  Eiterbesl: 
tp.  Unpeil  au«  einer  alten  38ei«fagung  Li r 74,  " 

vomis  f.  vomer. 


vomitio  — Vulcanus. 


911 


»xnYtlo,  öni»,  f.  [vomo]  baä  Erlued)en  — 
rö ualto,  l.  [intens.  o.  vomo]  fieb  erbrechen 
juet.  — Tümo,  3.  1)  intrans.  fid>  erbrechen 
»ost  cenam.  2)  Irans,  burd)  Erbrechen  Bon 
id)  geben,  übttb-  auSfpeien  ’animam;  *ge- 
uiztas  cui  tempora  flammas  lacta  v.  jptübenb 
D.  bern  gtanje,  ben  bet  «t'lm  oetbieitet);  *tar- 
1 um  fumum  langfam  qualmen;  *ingentem  un- 
»luaii  nalu  tan  tum  doraus  totis  aedibus;  argen- 
t um  Plaut. 

orAcTtn*,  ätis,  f.  [vorax]  öefiäfeigleit  Eutr. 
voräglnogus,  adj.  [vorago]  (feit.)  »oll 
-d- d)l  ü nbe,  Mbgrünbe.  — vürägo,  Inis,  f. 
[voro]  Stblunb,  alles  Berfeblingenbet  Bbgrunb, 
Uobenlofc  Xiefe,  auch  im  ©affet,  ©ajfcr« 
fdjlunb,  Strubel  Buimnersiis  equus  voragini- 
bus ; neque  eam  v.  coniectu  terrae  — compleri 
\>otuisse;  bilbl.  gurges  ac  v.  patrimonii;  im- 
luensa  alqa  v.  ac  gurges  (ftbgrunb  u.  Ifäjubl)  vi- 
tiorum  turpitudinumque  omnium;  pl.  rei  publi- 
ca« Setbetbcn;  *ventris. 

i'urax,  äcis,  adj.  ra  * comp . [voro]  Biel  u.  gern 
» e tf  djlingmb,  gefräßig  Charybdia;  *ignis 
voracior,  ’renter.  — vöro,  1.  1)  Ber(cf)Iin* 
gen,  Berjeblud  en,  gierig  fteffen  vitulum 
Jr’laut.;  *Charybdis  carinas;  *illam  jpuppim) 
rapidus  aequore  vortex.  3)  tp.  oriens  Koma- 
xtorum  imperium  vetus  Graecorum  ac  Macedo- 
num  Toraturum  Just.;  v.  literaa  gierig  leien 
Cic.  Att.  4,  11,  2;  viam  mit  gtöfjtcr  Eile  AUtücf» 
legen  Ct.  [verso  etc. 

vor««,  vorsoria,  vorsuni,  Torsüra,  voraus  {. 
vortex,  Tortlcösus,  vorto,  Yortuinnns,  vüs 

t.  vertex,  verticosus,  verto,  Vertumnus,  tu. 
YosSgns  (Vosag.,  Voge«.),  i,  m.  bie  8 oge  jen. 
v oster  f.  vester. 

vötivus,  adj  [volum]  angelobt,  geroeibt  ludi; 
legatio,  ’iuvenca,  *tabella  fflribgemülbe,  infolge 
eines  gelübbcä  in  einem  Xempel  aufgeftedt,  eine 
Wbbilbung  bei  gefahren  cnt^altenb,  beneit  bei 
'.Huf »teil a entgangen  mar;  im  Silbe  quo  fit  ut 
ouinis  v.  pateat  veluti  dcscripta  tabellü  vita 
senis  Hör. ; *aedes  nad)  gliidlidjcr  ©cnefung  ber 
.Salus  u.  anbern  gottbeiten  errichtet ; nec  nisi 
Koste  catso  exuere  v.  — habitum  Tac. 
vöto  j.  veto. 

votuin,  i,  n.  [partie.  B.  voveoj  1)  baSgetübbe  an 
einen  gott  nebft  bem  bamit  Berbunbenen  ©unfebe 

u.  gebet  vota  facere,  nuncupare,  suscipere, 
concipere;  *v.  canere  (toeil  in  feierlicher  Sprache) 
lunoni;  vota  suscipere  pro  alqo,  fpro  suhlte; 
vota  solvere,  dissolvere,  fpersolvere;  fexsol- 
vere;  annua  v.  etc.  exsegui,  *Iovi  vota  red- 
dere;  voti  liberari;  fortuni.-  hominum  abuteba- 
tur  ad  nocturna  v.  cupiditatum  suarum  um, 
maS  er  ber  Stenns  für  griüHung  feiner  Hüfte  ge» 
lobt  batte,  bason  ju  beftreiten  Oie.;  voti  dam- 
uatus  ob.  *reua  {.  darnno,  reus;  ‘votis  doos 
vocure;  *vota  deiim  bie  man  ben  göttern  ge» 
tban  b«t;  'in  üblem  Sinne,  Berroünfcbung, 
Slutb.  ynSbef.  a)  *baS  angelobte  Opfer,  ge» 
id)enf  incendere  votis  aras;  pendebat  vagi 
pastoriB  in  arbore  v.,  fistula  etc.;  omnibus  por- 
tis  pendent  mea  noxia  v.  b ) *baS  mit  bem 
gelübbe  oetbuttbene  gebet.  2)  ©unjeb,  Ser« 
langen  v.  (pl.)  facere,  voti  compotem  facere; 
'voti*  aurem  praebere  (p.  3npitet);  tv-  im- 
plere;  ‘voti  ]K»tens;  ‘in  votuni  venire;  *boc 
erat  in  votis  etc.;  *certum  voti«  ( dut .)  pote 


finem;  ‘perditur  lux  non  Bine  voti«  ohne  @tfg» 
futbt;  *fata  tardiora  votis  als  bu  toünfcbefl; 
(omni  v.  (febnltd))  expetere  alqd,  fr.  eipetere 
mortem;  fcolere  donis  super  ipeorum  vota  über 
alle  ihre  grroactung ; *matura  v.  (erflebte  Ernte) 
coloni  metit  (aperi. 

vSreo,  vövi,  vötum,  2.  1)  einer  gottbeit  etro. 
geloben,  feierlitb  Berfpred)en,  meiben  (roo- 
mit  ein  gebet  um  bie  Erfüllung  eines  ffiunidjtS 
Berbunbe n mar)  Herculi  decumam , Vulcano 
um,  templum  lovi;  aodem ; vota  vovi  Plaut.; 
pro  (für  bie  Erhaltung)  militibu»  — votum  vo- 
visse  Liv.  23,  13,  18,  se,  capita  sun  pro  salute 
patriae.  2)  *münfd)tn,  anmünjtbcn  quae 
modo  voverat,  odit;  quid  voveat  dulci  nutricula 
maius  ahunno  etc.? 

vox,  vöcis,  f.  1)  Stimme,  auib  ÄuSforatbe; 
ber  burtb  bie  Stimme  ob  ein  mufilaliftbeS  3n> 
ftpunent  beroorgebratbte  flaut,  Xon  acuta,  gra- 
vis,  cita,  tarda,  magna,  parva,  mediocria,  clara, 
inflexa,  dulcis;  *iter  v.  udae  f.  udua;  summa 
bie  jt drifte  ob.  lautefle  Cic.  de  or.  1 §.  261,  aber 
b.  Hör.  sat.  1,  3,  7 'bie  tieffte’;  voce  (—■  clara 

v.)  precari;  vocis  contentio  et  remissio ; canere 
inclinata  ululantique  v.;  rustica  v.  (WuSiptadjc) 
et  agrestis;  in  sonis  et  v.;  numeri  et  v.  et 
modi;  v.  (91atnrtdne,  Saute)  sensusque  Hör.;  v. 
emittere,  mittere;  ‘septem  discrimiua  v.  f. 
discrimeu  1);  attollere,  *comoedia  tollit  voccm; 
audb  baS  IRufen,  btt  Wuf,  3»tuf»  enintvero 
voce  est  opus  itb  mug  rufen:  'Nausistrata  exi’ 
Ter.;  voce  significarc;  nutu  vocibueque  hostes 
vocare;  quorum  vocibus  (geftbrei)  et  concursu 
terrentur  infirmiores;  vocibus  strepere  laut 
ftbreien;  *ad  voccm  auf  ben  9iuf;  *o.  Xieren, 
boum  (Srüüni) ; liquidas  corvi  v.  (gefrälbje) 
ingeminant;  *$all,  Stball  fracta*  ad  litora 
v.;  ad  8onitus  vocis  ber  Diuberfcbläge. 

2)  SBort,  Scbe,  Kugerung,  ob.  baS  Weben, 
Sprechen,  Setebe  (btf.  als  HuSbtuc!  beS  ge» 
füblS)  naec  v.  voluptatis;  nulla  v.  est  ab  iis 
audita  populi  Rom.  maiestate  indigna;  haec 
te  v.  non  perculit?  vocem  exprimere;  violenta; 
non  ex  singulis  v.  philosophi  spectandi  sunt; 
’vivac  HuSbrud;  *falsis  v.  Benennungen;  carpi 
nostrorum  militum  vocibus;  crebrae  v militum 
in  vigiliis  colloquiisquo  audiebantur  Caes.; 
♦nescit  v.  raigsa  reverti;  haec  una  v.  omnium 
eBt;  und  paene  v.  (einftimmtg)  repelli  oratorem 
a gubemaculis  civitatum;  scilicet  illo  igne 
vocem  populi  Bom.  aboleri  Tac.;  ‘temeraria  v. 
mea  (mein  Berfpreeben)  facta  tu4  (buttb  beine 
Bitte)  est;  and)  pl.  heftige  Sorte  consuÜB; 
gebot,  Befehl  consulum  voci  atque  imperio 
non  oboedire;  31uSfprud),  Sprutb,  Sotmel; 
*3»uberfprutb,  »formet  Thessala;  deriperc 
ltmam  vocibus;  aacrac ; Marsae.  3nSbef.  a)  bie 
Sprache  *cultus  hominum  recentum  voce  for- 
mastii  ’Graid  sive  Latina  v.  loqni;  *v.  mutare; 
inconditä  et  rudi  v.  Tac.;  cum  civem  ex  v. 
cognovisBet  Just,  b)  ilccent,  Betonung  acuta 
Otc.  or.  g.  68. 

Vulcinus  (Volc.),  i,  m.  Sohn  beS  3upiter  u.  ber 
3nno,  gemabl  bet  BenuS,  gott  beS  Srtnert,  ber 
meebanifeben  gcttigteitcti  u ftrifte;  *baS  geuer 
V.  dilapso ; insula  Vulcani  bie  f üblich Üe  ber 

n:n,  j.  Volcanclla;  pl.  bie  liparifcbeit  3n» 
aB.  1)  -nins,  adj.;  V.  (mit  unüberminb» 
lieben)  armis  Cic.;  *ocieB  baS  geuer;  *arma  dei 


912  vulgaris  — vultuosus. 


Vulcania  — d.  Vulcani;  "Lemnos,  "tellus  bem 
Sultan  geweiht-  2)  -näl,  alis,  n.  bcm  Sultan 
geweihter  $1“®  -dur.  Vict.;  -nüliu,  ium,  n. 
bab  gefl  bei  Sultan. 

vnlgäris  (ältere  gorm  volg.),  e,  adj.  [vulgus] 
jum  vulgus  B^öttg,  allgemein,  allen  ge« 
mein,  alltäglich,  gewöhnlich,  allbetannt 
opinio;  libernlitas  gegen  ade;  nihil  Um  vile, 
Um  v . cst;  amicitia  beb  großen  Raufen«;  »coc- 
tuH  SBolfbfchroarm;  subst.  n.  pl.  anteponantur 
rara  vulgaribus;  MtcigSfoft  Hör.-,  fiUa  v.  (all« 
tägliche  Komplimente)  'quid  agis?’;  "pueUae; 
tmulier.  — vulgätus,  adj.  m.  comp.  u.  f*up. 
\partic.  o.  vulgol  allBemein  betannt,  »er« 
breitet  fama  vulgatior,  fvulgatissimum  sena- 
tus  consultum;  allen  preibgegeben  corpus; 
fvulgatissimae  meretrices. 

1.  vulgo  (ältere  gorm  volgo)  {.  vulgus  2). 

2.  mlgo  (ältere  gorm  volgo),  1.  l)  unter  bie 
Menge  bringen,  allgemein  machen,  auf 
jebermann  aubbehnen,  allen  mitteilen, 
jufommen  taffen,  allenthalben  »erbrei- 
ten  rem,  consulatum,  munus  vulgatum  ab 
civibus  esse  iu  socios,  vulgari  cum  intimis 
sommum  imperium,  "cetera  omnia  iam  vul- 
gata  0er braucht,  vulgari  ([ich  gemein  machen) 
cum  privatis;  vulgati  contactu  in  homines 
morbi  Liv. , quae  (commissa)  vulgaU  in  om- 
nem  exercitum  Liv.;  allen  preisgeben,  über» 
taffen  corpus;  "corpora  cum  forma.  2)  be  = 
tannt  machen,  ocröff cntlidjcn  quae  vulgata 
sermonibus  erant  Liv.;  "obductum  verbis  do- 
lorem; fpericulo  vulgato;  "Iranc  (Alcaeum) 
beffen  Iprifche  Ötebidpe;  'arte«  non  ante  vulga- 
tae;  "arcanae  sacrum  Cereris;  feos  libros  no- 
mine auctoris. 

vulgus,  (ältere  gorm  volg.),  i,  n.  (acc.  auch  m. 
-um).  1)  bie  große  Menge,  bab  Sublitum, 
bie  Stute,  inbbej.  ber  große  §auje,  ^ß&bel 
Pelopidas  magis  historicis  quam  vulgo  (bem 
großen  ißublitum)  notus;  non  cst  coimlium  in 
vulgo  etc.;  discipünam  in  vulgum  efiferre;  exiro 
atque  in  vulgus  emanare;  in  vulgus  edere  m. 
acc.  c.  inf. ; in  vulgus  inbgemein,  bureßgängig 
(dies)  alter  in  v.  ignotus;  quae  non  Bane  pro- 
bantur  in  v.;  quod  in  v.  gratum  sentimus; 
milite  in  v.  iaeto  Liv.  22,  3,  14;  v.  militum 
gemeine  Solbaten;  in  v.  militum  efiferre;  sa- 
pientis  iudicium  a iudicio  vulgi  discrepat; 
"profanum,  "maliguum,  "infidum,  ’ignobile; 
a v.  scaenaque  etc.  f.  scaena  2)  a\  2)  bie 
Menge,  Maffe,  ber  Raufen,  bab  Soll,  bie 
große  Maffe  "incautum  $etbe  Schafe,  "misera- 
bile,  faervorum,  fmulierum;  v.  (ben  gewöhn» 
liehen  Schlag  t».  Siebhabern)  ab  se  segregat  Ter.-, 
inbbej.  abl.  sing.  vulgo  ata  adv.  in,  bei,  bor 
ber  großen  Menge,  bem  Sublitum,  cor 
aller  Seit,  allgemein,  alltäglich  v.  osten- 
dere  ac  proferre;  v.  homines  occidebantur;  v. 
mihtes  a signis  discedebant;  v.  totis  castris 
testamenta  obsignabantur;  v.  evenire  solet; 
illud  verbum,  quod  v.  dici  solet  Ter. 
vulnbritio  (ältere  gorm  voln.),  önis,  f.  [vulnero] 
Sertonnbung;  tp.  Serlcjung  vitae,  famae, 
salutis.  — vulnero  (ältere  gornt  voln.),  1.  [vnlnnsj 
1)  Oermunben  alqm,  corpus,  in  adversum  os, 
t&lqm  hastae  cnspide  in  fronte,  aliquot  plagis 
Kumenes  vulneratur;  vulneratae  naves  beftpö; 
bigt,  multis  ictibus  vulnerata  na  vis;  subst.  pl. 


vulnerati  Co«».,  Ourt.  2)  tp.  oerlepen,  frönte 
rocht  thun  quos  ferro  trucid&ri  oportebat,  «s 
nondum  voce  v.;  mentes  sensusque;  viror:; 
hoc  animOB  v.  posset;  verbis  vulnerari;  *eas- 
tinno  fortunae  ictu,  "crimine  ist«. 
"vulnllTcus,  adj.  [rulnus-facioj  SBunben  Mt 
urfa^enb,  oerrounbenb.  — vulnu»  (ältr 
gorm  voln.),  Sris,  n.  1)  SBunbe  erapU« 
non  sine  vulneribus  bostium  factae  sunt;  at 
tis  v.  repulsi;  grave,  mortiferum,  onue,  kv- 
v.  (pl.)  adverBa,  missilium  ©effiOBnunbea; 
alcui  inferre,  infiigere,  fimp«  t;  {Plaut..  (* 
facere,  falqm  vnlnenbus  aflice: «,  gravi  v.  icta 
v.  accipere,  in  capite,  veheme,  i mo.-tifenc 
fadverso  corpore,  multis  et  il'  tis  et  acctpt. 
v.,  v.  excipere,  omnia  v.  sustinei",  v.  obligact 
mori,  perire  ex  (an)  vulnere,  ex  vulnero  pv 
viter  claudicare;  ex  vulnere  recn  . ;,  trett 
v.  adversis  et  honestis  cadere,  aCT  •*;s  v.  csi-i 
cldere;  "Ulixi  jo.  Utifce  erhalten;  * t?  *»' 
nerum  f.  gemitus  1);  bah.  a)  Senounb r "! 
oerrounbenber  $ieb,  Schlag,  Stid},  Stcf 
Schnitt,  8iß,  auch  #•  Seblof.  aliqu- 
bns  confodi  Liv.  24,  7,  5;  *multa  viu  u 
v.  iactant,  multa  cavo  lateri  ingeminaai  *. 
inter  sese  multa  vi  v.  miscent;  "crepit  nt 
vulnere  malae;  "remedium  vulneris  gegen  C 
biß;  *(omus)  vulneribus  evicta;  *v.  (pl.) 
rastrorumque ; * scuti.  b)  * bie  Derrou; 
ffiafft,  ffle feßoß,  Sfeil  vulnero  te,  non  , 
bus  consequar;  illum  infesto  v.  insequ, 
haesit  sub  gutture  v.;  v.  (pl.)  dirigere.  e)  K*s 
butd)  $iebe  ob.  ®iffe  jerftncfelte  gleifch  tri* 
mandere  saevo  v.  dente  Ov.  met.  16,  92  f.  2)  ri 
Serluft,  Schlag,  Nachteil,  Schaben,  Ua 
glild,  Unheil,  sine  vulnere  ohne  SSetlnß  (in  bn 
Schlacht),  sine  pugna  et  eine  v.  suoram  ren.. 
sine  pericalo  legionum  et  paene  sine  v.  bellet 
sine  v.  tantus  res  conficere;  quod  Italiam  sir. 
alqo  v.  cepissent  ohne  einigen  itrrluft,  duob 
v.  (9lieberlagcn)  acccptis;  nec  ullo  bello  Parüt 
maius  v.  aceepernnt  Just.;  vulnere  fortur.v 
percussne;  rei  publicae,  provinciae  r.  (pl.)  m 
ponere,  inurere  rei  publicae;  accepit  gravi? 
mum  parens  v.  morte  filii;  v.  (Scrgchunt. 
nova  facere;  v.  (Sdpilben)  suis  mederi;  svev 
tiae  ibic  beine  ^abfucht  bit  gcfchlagen)  Tnln-tn 
crudeUtatis  remediis  sanare;  auch  Seelenlci 
ben,  Siebebrounben,  Äränlung  hunc  tu  qm- 
conscientiae  labes  in  animo  censcs  habni- 
quae  v.?  "aefernum  servans  sub  pectore  t.  ; *tnr» 
turbatam  v.  mentis;  "auimo  grave  v.  habet«« 
*v.  alit  venis;  "tacitum  vivit  sub  pectore  > 
fdomestico  v.  ictus  Tae. 

vulpbcüla,  ae,  f.  [dem.  o.  vulpes]  güebscbc 
— vulpes  (volp.),  is,  f.  gud)b;  alb  Sinnbilt  x 
Scrfchlagenheit,  animi  sub  vulpe  latentes  fl«; 
Spricht».,  lungere  vulpes  o.  et».  Unmäglii- 
Verg  ; tarn  facile  vinces,  quam  pirum  v.  corwv 
Plaut  ; v.  pilum  mutat,  non  mores  Su et  St 
•fvulpinus,  a4j.  eon  bem  guchfe,  gud)#« 
Vulsci,  vulsella,  VulsTnii,  Vulslnieases  f V« 
sei,  volselia  etc. 

vulsns,  adj.  [partic.  o.  vello]  mit  attbgrrars 
paaren,  haar«,  «bartlob,  glattf>lawt.;*pn|r: 
haft  nepos;  "weichlich  mens. 
vultTeälus,  i,  m.  \dem.  o.  vultus]  rin  h*lt,[ 
©lid  Brati  nostri  Oie. 

vultaösus,  adj.  [vultus]  (fett.)  gtimafficr;»; 


vultur  — Zeiynthus.  913 


ne  qaid  inoptum  et  T.  sit  (in  oratione)  Oie. 
or.  §.  60. 

1.  vultur  (ältere  gorm  volt.),  uria,  m.  Seiet. 

2.  Vultur  (Volt.),  üris,  m.  Serg  in  Mpulien  Hot. 
Vulturnus  ventus  Dftfübofttüinb. 

vultürlns  (ältere  gorm  volt.),  ii,  m.  1)  = val- 
tur, pabfücptigcr,  täubetifeper  SJteufd),  ein 
iÖarpaj  illiae  provinciae;  duo;  *bei  Srbjcfiajten. 
2)  (Plaut.)  ein  unglüdlicper  SBurf  im  SBüt- 
f ct  jpiele. 

1.  Vulturnus  (Volt.),  i,  m.  glufj  in  ffampanien. 

2.  Vulturnus  (Volt.)  ventus  j.  2.  Vultur. 
vultus  (ältere  gorm  volt),  us,  m.  t)  Seficpt 

(insofern  e»  bie  Stimmung  u.  ben  guftanb  ber 
Seele  auibrudt  u.  jmat  junfiepft  burep  ba«  Buge 

u.  beffen  leite)  faeies,  v.,  aouus;  v.  atque  in- 
« Oöeus ; proraus  in  facie  vultuquo  vecordia 
inerat;  hie  est  ille  v.  aemper  idem,  quem  di- 
citur  Xanthippe  praedicare  aolita  in  viro  buo 
fuiase  Socrate;  dicerem  ctiam  de  geatu,  cum 
quo  iune.tus  est  v.;  vultu  (burd)  bie  bloße  SHetie) 
saepe  laeditur  pietan  Oie.  p.  Hose.  A.  §.  37  j 

v.  (eben  bie  pope  Stiene)  iam  inde  tribunorum 
orant  qui  deeemvirorum  Liv.\  in  tuis  oculi«,  in 
tuo  ore  vnltuque  acquiesco;  ut  imago  ost 
anüni  v.,  aic  indicea  oculi  Oie.  ot.  §.  60;  oculi, 


supercilia,  frone,  v.  denique  totus,  qui  aermo 
quidam  tacitnB  mentia  eat;  v.  fingere;  fronte 
atque  v.  aimulatio  facillime  austinetur;  ne  v. 
quidem  atque  aciem  oculorum  ferre  potuiaae; 
praeaenti  vultua  demittere  Liv.  2,  66,  8;  *vul- 
tum  aummittere;  *v.  deiectua  in  humum;  +eri- 
gere  vultua;  *adductua,  ‘maeatua,  *aeerbi,  ftri- 
stior,  f superbus,  ftranquillua;  v.  tuoa  mihi  ex- 
preaait;  fnec  magis  expreaai  v.  per  aSnea  aigna 
qnam  etc.;  flogentia;  v.  erat  multa  et  prae- 
clara  minantia  bu  gabft  mir  ba«  Slnfcpen  eine?, 
bet  Hot.  sat.  2,  8,  9;  in  adversis  v.  secundae 
fortunae  gerere  fief)  bie  Stirne  eine«  ®lücf liehen 
geben  Liv.  42,  62;  *dum  v.  aervat  Fortuna  be- 
nignum,  *dum  v.  ridet  Fortuna  aereno;  inSbef. 
jornige«,  fitenge«  Seftept,  jorniger  SBlid 
*me  vultu  terrera;  ‘instantia  tyranni;  fvultu 
offenaionem  coniectaverat.  2)  ba«  ® e f i cp  t 
Überp.,  *tollena  ad  aidera  v.  ( jpl.) ; ‘cadere  in 
v.  (jpj.);  *ipaiua  (aolia)  in  vultu.  3)  übttp.  MuS‘ 
fepen,  äufjere  Seflalt  *in  v.  seee  tranaformat 
amles;  * vultua  mut&ntem  Protea;  v.  patriae 
veatroque  caromua;  ’unua  erat  toto  naturae  v. 
in  orbe;  ‘salis  (bc«  Stecreä)  placidi,  felo- 
quentiae. 
vulva  f.  volva. 


X 


X,  al*  gapljcicpcn  = 10;  baper  auf  Stunjeu  — 
f Denar. 

.<  mit  blas,  m.  roafirfdjeinlicf)  ein  für  einen  römi= 
fepen  Srofscit  jur  geil  bc«  £>oraj  crbidjteter  Same, 
toiellciept  eine«  Fulviua  (fulvus,  favttos),  naep 
einigen  be«  Soptie«  bc«  Q.  Fulviua  Flaccua,  beffen 
SJorfapren  fief)  in  Stieepenlanb  9hipm  ertnarben 
Hot.  carm.  2,  4,  2. 

Xanthippe,  es,  f.  bie  grau  be«  SofrateS.  — 
Xauthippus,  i,  m.  1)  Sätet  bc«  pteriUc«.  2) 
lacebämonifcper  gclbpert  bei  ben  ftarttjagern  im 
erften  puttifepen  Stiege. 

Xanthus  (-oa),  i,  m.  1)  glufj  tn  Iroa»  (0.  feiner 
gelben  garbe)  — Scamander.  2)  glufj  in  Speien. 
3)  Heiner  glufj  in  Spiruä. 

+xcnla,  örum,  «.  [|eVio]  Saftgefcpcnle,  aud) 
Sefcpenfe,  um  fiep  jmbm.  gefällig  ju  jeigen. 

Xentppa,  örum,  n.  Stabt  in  Sogbiana  Gurt. 


XSnöerätos,  ia,  m.  Schüler  State«,  au«  ßpafi 
cebon,  leitete  narp  Speuftppu«  bie  Slfabemie. 
XänSphXnes,  ia,  m.  fflpilofopp  au«  Jfoloppon, 
Stifter  bet  cleatifepen  Sepule. 

XbnSphon,  ontia,  m.  au«  Ktpen,  ©cfepicptfcprcb 
ber,  fßpilofopp  o-  fceetfüprcr,  Scpüler  be»  So= 
fratc«;  ad j.  Xfnöphont£n»  u.  -tins,  genna  aer- 
monia;  Hercules  bei  Seitoppon  ertoälint. 

Xerxes,  ia  u.  i,  m.  ßönig  ber  Serfer. 

Xynlae,  ärum,  f.  [Sovfa]  Stabt  in  Ipeffalicn. 
xystlci,  drum,  m.  [luarixoe]  bie  Stplctcn, 
roelcfie  fiep  todprenb  ber  raupen  gnpreäjeit  in  be- 
bedten  Sängen  (xyatus)  übten  Suet. 
xystua,  i,  m.  [Jtisröe,  geebnet,  geglättet]  bei  ben 
Sflmeru  ein  freiet,  an  bie  Säulenhallen  ftoftenber 
u.  mit  Silbfäulen,  Sipen  oerfepener  Slop  }“'» 
Spajietengepen  u.  jur  Unterhaltung. 


z 


Zicynthus,  i,  f.  3nfel  im  ionifepeu  fflleere,  j. 
Xante.  Dat).  (Plant.)  -thiu«,  adj. 

Züleucug,  i,  iw.  Sefepgcber  bet  Sichrer  in  3talictt 
um  660  ».  6pr. 

ZSmn,  ae,  f.  a ) Stabt  in  Sumibicn,  belannt 
butep  ben  Sieg  Seipio«  über  ^annibal  201  o.  (Spr. 
Dat).  subst.  -menge«,  ium,  iw.  6)  Z.  regia  ein 
anberet  Ort  in  Sumibien. 

zum  In,  ae,  f.  [fijpf«]  Scrlufl,  Siaben  Plaut. 

Zancle,  es,  f.  früpercr  9latnc  ber  Stabt  Sleffana 
in  Sijiticn  Ov.\  adj.  ‘-claeug,  arena  Sijilien, 
ob.  ‘-clelns. 

f/ela,  ae,  f.  Stabt  an  ber  (Srenje  Bon  Armenien. 

Vf  i nicken,  lat.*öeut^f3  S^ultoörtcr&uc^.  6.  Vufl. 


Zclaglum,  i,  ».  Sorgebirge  in  Subba  Liv. 

Zenöbia,  ae,  f.  1)  locpter  be«  SKitpribate«,  Ä6= 
nig»  B.  Armenien  Tac.  2)  Scmapliit  be«  Obe-- 
natu»,  Äbnig»  b.  S.almtjrcne  JEutr. 

ZSnon  u.  Zeuo,  önia,  m.  1)  au«  Sitium  um  320 
B.  Spr  , Stifter  ber  ftoifdjcn  Scpule.  8)  au«  ®Ica ; 

Bgl.  l'armeuides.  3)  ein  Spilureer. 

ZSphyritia,  Idia,  f.  bie  fteppptitibe,  Bergöttette 
Semaplin  be«  Stolom.  SP“ai>elPp-  Gt. 

Zepliyrlum,  ii,  n.  JfafteH  in  Siltcien  Liv. 

züphfrug,  i,  m.  [£/qwjos]  *fber  fflcftroinb  (reim 
lat.  Favouiua).  [adj. 

Zürynthug,  i,  f.  Stabt  in  Iptacien.  Dao.  -thlug, 

68  ligitized  by  ü6ogk 


914 


Zetes  — zotliecula. 


Zi'tOS,  ae,  m.  {.  Calais  Ov. 

Zbtlius,  i,  m.  iörubcr  beä  Umppion  (ogl.  Arn- 

phion). 

Zeugma,  ätis,  n.  Stabt  in  2t)tien  Tac. 

Zetixls,  is  u.  tdie , in.  gtiecpi((pcr  'Walct  auä 
ticraflca  in  Unteritalien,  um  4oo  o.  Gpr 
Ziöbetls,  is,  m.  Stcppenflup  in  plartpieu  Gurt. 
zmaragdus,  Zmyrna  f.  smaragdus,  Smyrna, 
zona,  uc,  f.  [tärri]  1)  ©ürtel,  in§bej.  a)  bcr 
Stauen,  über  beit  ba9  ©cmanb  fcpurjartig  pcrauf-- 
gejogen  warb  n.  faltig  itiebctpiitg,  awp  brr  ©ra= 
jicn,  bat),  zonarn  solvere,  z.  recineta  CI. , Ov. ; 
z.  solutis  in  Icitptcr  Vcflcibnng  Jlor.  b ) ©ürtcl 
bcr  Slönner,  bcj  ©elbgurt,  = fapc  Plaut.-,  qai 
zonam  perdidit  bcr  arm  geworben  ift  Hör. ; ar- 
gentum  in  zonis  habentes  Liv.;  z.  so  aurcoruin 
plenä  circumdedit  Stiel.  2)  fGrbgfirtel,  3 on e; 


amp  *®ürtel  beS  Orion,  ein  ©eftirn.  2a 
-A)  zünarius,  adj.  jum  ©itrtel  ob.  Ccatel  jt- 
porig,  ffiürtel=,  Scutel  «ect-or  f.  1.  Meter 
subst.  m.  ©ürtclmatper  Cic.  B)  dem.  zöiiU. 
ae,  f.  Ct. 

Züpyrus,  i,  m.  1)  ein  »ornepmer  Verirr.  tc 
bem  Stariui  .finftafpit  jur  Gtoberung  r.  Pafc 
Ion  Berpalf  Just.  2)  ^ptjfiognom  jur  ►-  i 
Sotrateü. 

Zöröa&tres,  is,  m.  3oreaflct  ob. 

©efepgeber  u.  SleligionSftiftcr  im  mcbijtp-batrr 
j(pcu  Sieitpe  Just. 

Zoster,  eris,  m Vorgebirge  u.  .fjafenftabt  .i 
tHitifa. 

zötheca,  ae,  /'.  [ ein  Kabinett  m I«? 

barin  ju  rupeu  Plin.  ep.  lab  . (feile  I 

fzötheeula,  ae,  f. 


I 


Digitized  by  Google 


B.  G.  Teubners 

Schulausgaben  griechischer  und  lateinischer  Klassiker 

mit  deutschen  erklärenden  Anmerkungen. 

A.  Griechische  Schriftsteller. 

▲ esehylos  Agamemnon.  Von  Rob.  Enger.  8.  Aufl.  ron  W.  Gilbert Ji  8. *5 

Perser.  Von  W.  8.  TeuffeL  3.  Aufl.  ron  N.  Wecklein 1-80 

Prometheus.  Von  N.  Wecklein.  8.  Aufl 1*80 

Von  L.  Schmidt 1*0 

Anthologie  aus  den  griechischen  Lyrikern.  Von  E.  Buchholz.  I.  Bd.  Elegiker 

und  Iatnbographen.  4.  Aufl 1 

n.Band.  Die  Melischen  und  Chorischen  Dichter  u.  die  Bukoliker  enth.  S.Aufl.  1.80 

Arlstophanes  Wolken.  Von  W.  8.  Teuf  fei 1-50 

Arrlana  Anabasie.  Von  K.  Abioht.  I.  Heft  Mit  1 Karte.«  1.80.  H.  Heft  8. *6 
Demosthenes  ansgeuahlte  Reden.  Von  0.  Rehdantz  u.  F.  Blafi.  X Band. 

1.  Heft:  I— m.  OljnthUohe  Reden.  IV.  Erste  Rede  gegen  rhillppoz.  7.  Auflage  1.20 
II.  Heft:  V.  Rede  über  den  Frieden.  VI.  Zweite  Rede  gegen  Philippoe. 

VII.  Hegeaippos  Rede  über  Halonnoa.  VIII.  Rede  über  die  Angelegenheiten 
im  Cherronos.  IX.  Dritte  Rede  gegen  Philippoe.  Indices. 

I.  Abt.  Text  und  Commentar.  6.  Aufl 1-50 

IX  Abt.  Indioee.  4 Aufl 1-80 

Kariplden  Phoenlstten.  Von  G.  Kinkel — 

Aasgewählte  Tragödien.  Von  N.  Weck  lein.  L Medea.  8.  Aufl 1.80 

IL  Iphigenie  im  1-80 

ID.  1-80 

IV.  Hlppolytoz 

Herodotos.  Von  Dr.  K.  Abioht  I.  Band  X Heft.  Buch  I.  nebst  Einleitung 

und  Übersicht  über  den  Dialekt.  4.  Aufl.  Ji  1.80.  IX  Heft.  Buch  II.  3.  Aufl.  1.50 

H.  Band.  I.  Heft,  Buch  HL  3.  Aufl 150 

H.  Band.  IX  Heft,  Buch  IV.  8.  Aufl. 1-50 

m.  Band.  Buch  V.  u.  VI.  3.  Aufl 1 80 

IV.  Band.  Buch  VH.  Mit  2 Karten.  S.Aufl... 1-80 

V.  Band.  Buch  VHL  u.  IX.  Mit  2 Karten.  3.  Aufl 1.80 

Homers  Odyssee.  Von  K.  Fr.  Ameis  und  0.  Hentze.  I.  Band.  I.  Heft, 

Gesang  I— VX  8.  Aufl 1-55 

I.  Band.  IX  Heft,  Gesang  VH— XII.  7.  Aufl 1.» 

IX  Band.  I.  Heft,  Gesang  XHI-XVin.  7.  Aufl. tM 

H.  Band.  H.  Heft,  Goaang  XIX—  XXIV.  6.  Aufl 185 

Anhang.  1.  Heft.  Ji  1.50.  8.,  3.  u.  4.  Heft k 1*0 

Ilias.  Von  K.  Fr.  Ameis  u.  C.  Hentze.  X Bd.  I. Heft,  Gctang  1 — HI.  4.  Aufl.  — .90 

H.  Heft,  Gesang  IV— VI.  3.  Aufl. — -90 

HI.  Heft,  Geaang  VH— IX.  3.  Aufl 1*0 

IV.  Heft,  Gesang  X-XH  2.  Aufl 1*0 

— H.  Band.  I.  Heft,  Gesang  XIII— XV.  2.  Aufl 1*0 

H.  Band.  IX  Heft,  Gesang  XVT— XVTH.  S.Aufl 1*0 

II.  Band.  HI.  Heft,  Gesang  XIX— 1 *0 

H.  Baud.  IV.  Heft.  Gesang  XXH— XXTV 1-60 

Anh.  X u.  IX  Heft.  2.  Aufl.  i Ji  150.  IH— V.  Heft  h Ji  1*0.  VX  u. 

VII.  Heft  k 1.50.  VIII.  Heft 1 80 

Ilias.  Von  J.  La  Roche.  L Heft,  Gesang  I — 4.  3.  Aufl.  H.  Heft,  Gesang 

5—8.  3.  Aufl.  HL  Heft,  Gesang  D — 12.  2.  Aufl.  IV.  Heft,  Gesang  13—18. 

2.  Aufl.  V.  Heft.  Gesang  17-20.  2.  Aufl.  VI.  Heft,  Gesang  21—24.  2.  Aufl.  ü 1.50 
Isokrates  ansgewihlt*  Reden.  Von  O.  Schneider.  L Bündchen:  Demonicus. 

Euagoras.  Areopagiticus.  S.Aufl 1*0 

II.  Bindchen:  Panegyricus  und  Philippus.  3.  Aufl 1-80 

Lnclans  ausgewählte  Dialoge.  Von  C.  Jaoobits.  I.  Bdohn.:  Traum.  Timon. 

Prometheus.  Charon.  S.Aufl 1*0 

H.Bdchn.:  DieTotengesprüche.  Ausgew.Göttergesprüche.  Der  Hahn.  S.Afl.  1.20 

IH.  Bdohn.:  Demouax.  Der  Fischer.  Anacharsis 1*0 

Lyknrgos  Rede  gegen  Leokrates.  Von  C.  Rehdantz *-*5 

Lyslas  aasgewählte  Reden.  Von  H.  Frohborgor.  I.  Bd.  Reden  geg.  Eratosthenes, 

Agoratos.  Verteidigung  gogen  die  Anklage  wegen  Umsturzes  d.  Verfassung.  S.Aufl.  4.50 

H.  Band.  Beden  gegen  Alklbiadea,  Theomnestos,  Diogitun  über  die 

Tötung  des  Eratosthenes 1-50 

ni.  Band.  Rede  für  Manthitheos.  — Reden  gegen  Nikomachot,  Philon. 

ÜbeT  das  Vermögen  des  Aristophanes.  Über  die  Gebreohlicben 1 50 

ausge wühlte  Reden.  Von  H.  Frohberger.  Klein.  Ausgabe.  [2  Hefte  k Ji  1 .50.]  3. — 
Platons  ansgewihlte  Schriften.  I.  Bändchen:  Die  Verteidigungsrede  des  So- 
krates. Kriton.  Von  Chr.  Cron.  8.  Auflago 1 — 

II.  Bündchen:  Gorgias.  Von  J.  Denschle  u.  Cron.  4.  Aufl *.10 

Anhang:  Dispositionen  der  Apologie  und  des  Gorgias  und  logische 

Analyse  des  Gorgias.  Von  J.  Deuscble —.90 

m.  Bündchen,  1.  Heft:  Lache«.  Von  Chr.  Cron.  4.  Aufl —.75 

— ITT.  Bündchen,  2.  Heft:  Enthyphron.  Von  Wohlrab.  2.  Aufl —.45 

IV.  Bändchen:  Protagoraa.  Von  J.  Denschle  u.  Cron.  4.  Aufl 1.60 

V.  Bündchen:  Symposion.  Von  A.  Hug.  2.  Auflage 3. — 

— — VI.  Bündchen:  Phaedon.  Von  M.  Wohlrab.  8.  Auflage 1.50 

Plntarrhs  Biographien.  L Bdohn.:  Phllopoemen  n. Flamininus.  2.  Aufl.  T.Fr.Blas»  Ji  — . tHI 

II.  Bündchen:  Timoleon  u.  Pyrrhos.  Von  Otto  Sief ert.  2.  Aufl.  ▼.  Blass  1.50 

IH.  Bündchen:  Themistocles  und  Pericles.  Von  Fr.  Bla^s.  8.  Aufl.  ...  1.50 

IV.  Bündchen:  Aristides  und  Cato.  Von  Kr.  Blass — .90 

V.  Bündchen:  Agis  und  Cleomenes.  Von  Fr.  Blass —.90 

VT.  Bündchen;  Tiberius  u.  G.  Gracchus.  Von  Fr.  Blass.  — .90 

Sophokles.  Von  Onst.  Wolff.  I.  TeU:  Aia«.  3 Aufl 1.20 

IX  Teil:  Elektra.  3.  Anfl 1*0 

IIX  Teil:  Antigone.  4.  Aufl.  Von  X.  Bellermann 1*0 

IV'.  Teil:  König  Oldipos.  8.  Aufl.  Von  L.  Be.lermann 1.20 

V.  Teil:  Oidipus  aut  Kolonos 1-50 


Supplement  um  lectlonia  Graecae.  Von  C.  A.  J.  Hofftnann 

Theokrlta  Idyllen.  Von  A.  T.  H.  Fritsaohe.  3 . Aull.  Vota  B.  Hillar 

ThakydtdeB.  Von  O.  Böhme.  8 — 6.  Auflage.  2 Bande  in  4 Heften.  Jede«  Heft 
Xenophons  Anabaala.  Von  F.  Vollbreoht.  L Bdchn.  Buoh  I— HI.  Mit  Hola- 

schnitten,  3 Figurentafeln  und  1 Karte  von  E Lange.  8.  Auflage 

IL  Bdchn.  Buch  IV— VII.  7.  Aufl 

Kyropidle.  Von  L.  Breitenbach. 

L Heft:  Buch  I— IV.  8.  Aufl.  - II.  Heft:  Buch  V — VIII.  8.  Aufl.  ä Heft  ... 
Griechische  Geschichte.  Von  B.  BUchsenschQta.  I.  Heft:  Buch  I — IV. 

5.  Aufl.  — IL  Heft:  Buch  V— VII.  4.  Aufl k 

— Memorabilien.  Von  R.  Kühner.  4.  Aufl 

B.  Lateinische  Schriftsteller. 

Caesarla  commentarll  de  hello  Galileo.  Von  A.  Doberena.  Mit  Karte  ron 

H.  Lange.  8.  Aufl.  Von  B.  Dinier 

d®  hello  cltlll.  Von  A.  Doberena.  5.  Aufl.  Von  B.  Dinter 

Chreatomathla  Ctceroniana.  Ein  Lesebuch  für  mittlere  Gymnasialklasaen.  Von 

0.  F.  Laders.  8.  Auflage 

Cicero  de  oratore.  Von  K.  W.  Piderit.  5.  Aufl.  ron  F.  Th.  Adler 

Auch  in  8 Heften  k JC  1.60.  1.  Heft:  Einleitung  und  I.  Buoh.  (Vergriffen.)  2.  Heft: 
II.  Buch.  8.  Heft:  M.  Buch  und  erklärende  Indicea. 

— — 6-  Auflage  ron  O.  Harnecker.  1.  Heft:  Buch  I 

Brutus  de  Claris  oratorlbns.  Von  K.  W.  Piderit.  2.  Aufl 

Orator.  Von  K.  W.  Piderit.  2.  Aufl 

Partition««  oratoriac.  Von  K.  W.  Piderit 

• Red«  für  Sex.  Roacina.  Von  Fr.  Richter.  2.  Aufl.  Von  A.  Fleckei«* 

Dlvlnatlo  ln  Q.  Caeclllnm.  Von  Fr.  Riohter.  8.  Aufl.  t.  A.  Eber  ha  ra 

Reden  gegen  C.Verres.  IV.  Buch.  VonFr.Richter.  8.  Aufl.  Von  A.Eborh  ara 
"V-  Buch.  Von  Fr.  Richter.  2.  Aufl.  Von  A.  Eberhard 

— Rede  Sb.  d.  Imperium  d. Cn.  Pompeji»*.  VonPr.Riohteru.Eberhard.  8.  Aufl. 

Catlllnarlsche  Redeu.  Von  Fr.  Richter.  4.  Aufl.  Von  Eberhard 

Rede  f3r  L.  Murena.  Von  H.  A.  Koob.  2.  Aufl.  Von  O.  Landgraf 

Rede  für  P.  Sulla.  Von  Fr.  Richter.  2.  Aufl.  Von  G.  Landgraf 

Rede  für  Sestlus.  Von  H.  A.  Koch.  2.  Aufl.  Von  A.  Eberhard 

Rede  für  Cn.  Planclns.  Von  E.  Köpke.  8.  Aufl 

Rede  für  T.  Annlus  Silo.  Von  Fr.  Riohter.  3.  Aufl.  Von  A.  Eberhard 

I.  u.  II.  Phlllpplsche  Rede.  Von  H.  A.  Koch.  2.  Aufl.  Von  A.  Eberhard 

Reden  für  Marcellus,  Ligarlns  and  Delotaras.  Von  Fr.  Richter.  3.  Aufl. 

Rede  für  den  Dichter  Archlax.  VonFr.Richter.  8.  Aufl.  ron  A.  Eberhard 

aasgewihlte  Briefe.  Von  Josef  Frey.  3.  Aufl 

Tuacnlanen.  VonO.Helne.  S.Afl.LHft.:  Lib. I et H 1 . 20.  H.Hft.:  Llb.IH— V 

Cato  major.  Von  C.  Meissner.  2.  Aufl 

dasselbe  mit  d.  Somnlum  Sclpionls.  Von  C.  Meissner 

Somnlum  Sclpionls.  Von  G.  Meissner.  8.  Aufl 

Laelins.  Von  G.  Lahm ey er.  4.  Aufl 

de  offleiia  libr!  trea.  Von  0.  F.  W.  Müller 

de  flulboa  bonorum  et  uialorum.  Von  H.  Holetein 

de  leglbua  lib.  III.  Von  Du  Meenil 

Cornelia«  Xepos.  Von  J.  Siebelia.  11.  Aufl.  Von  Janooriua 

— Von  H.  Ebeling 

Curtius  Rufua.  Von  Th.  Vogel.  I.  Bändchen.  Buch  IH — V.  8.  Aufl 

n.  Bändchen.  Buch  VI— X.  2.  Aufl.  Mit  1 Karte 

Elegie,  die  römische.  Von  B.  Voll.  8.  Aufl 

Hora«  Oden  nad  Epoden.  Von  C.  W Nauck.  12.  Aufl 

Satiren  nnd  Episteln.  Von  G.  T.  A.  Krüger.  11.  Aufl 

Sermonen.  Von  A.  Th.  H.  Pritsaohe.  L Band.  Buch  I 

IL  Band.  Buch  II 

luvenalla  aatnrae.  Von  A.  Weidner 

Llrlaa.  Buch  L Von  M.  Müller . 

Buch  n.  Von  M.  Müller 

Buch  m.  Von  F.  Luterbachef 

Buoh  IV.  Von  F.  Luterbaoher 

Buch  XXL  Von  E.  Wölfflin  8.  Aufl.  r.  F.  Luterbaoher 

Buch  XXII.  Von  E.  Wölfflin.  2.  Aufl. 

— - Buoh  XXIII.  Von  E.  Wölfflin  u.  F.  Luterbaoher 

Buch  XXIV.  Von  H.  J.  Müller 

Buch  XXV.  Von  H.  J.  Müller 

Buoh  XXVI.  Von  F.  Friodoradorff 

Buch  XXVII.  Von  F.  Frieder adorff 

Buch  XXVIII.  Von  F.  Friederadorf f 

Otida  Metamorphose!.  Von  J.  Siebelia  und  Fr.  Polle.  I.  Hofl.  Buch  I— IX. 

18.  Aufl.  JC  1.60.  EL  Heft.  Buoh  X— XV.  11.  Aufl # 

Fasten.  Von  H.  Peter.  8.  Aufl.  L Abt.  Text  und  Kommentar 

II.  Abt.  Kritische  u.  oxeget.  Auaführungon  u.  Zuaätae  a.  Kommentar . . . 

Phaedrl  fabulae.  Von  J.  Siebelia  und  A.  Eckstein.  6.  Aufl 

Plant«!  auRgewihlte  Komödien.  Von  E.  J.  Brix.  I.  Trinummua.  8.  Aufl. 

IL  CapftirL  4.  Aufl.  JC  1. — . HL  Meoaechani.  8.  Aufl 

IV.  Miles  glnriosua.  2.  Aufl • ••• 

Uulntlllanl  lnatltatTonl*  oratorlae  Uber  decimus.  Von  G.  T.  A.  Krüger.  8.  Aufl. 

Tacltaa  Historien.  Von  K.  Heraeua.  L Teil.  I.  u.  H.  Buch.  4.  Aufl 

H.  Teil  Buch  m-V.  8.  Aufl 

Annalen.  Von  A.  Draegor.  L Band.  Buch  I — VL  4.  Aufl 

H.  Band.  Buoh  XI— XVI.  3.  Aull 

Agricola.  Von  A.  Drseger.  4.  Aufl 

Dlalogua  de  oratorlbus.  Von  Georg  Andreaen.  2.  Aufl 

Terentl  Hauton  Tlmorumenoa.  Von  Wilh.  Wagner 

auagewihlte  Komödien.  Von  C.  Dslatako.  I.  Bdchn.:  Pbormio.  2.  Aufl. 

IL  Bdchn.:  Adelpboe 

Terglla  Aenelde.  Von  K.  Kappes.  1.  u.  2.  Heft  8.,  8.  u.  4.  Heft  2.  Aufl.  Jede*  Heft  ä 
Bncollca  nnd  Georgien.  Von  K.  Kappes 


1.50 

2.70 

1.50 

1.50 

1.50 

1.60 

1 50 
1 50 


2.25 

1.40 

1.70 

4.50 


1.80 
» *5 

t.— 

-.45 

1 50 

l.tO 

- «0 
1 — 
-.90 

— .75 

LSO 

-.00 

—.90 

— .90 

— .45 
2.25 
1.50 

— .60 

— .75 
—.45 

— .60 
8.15 
2.70 
3.90 
1.20 

— .75 
2.10 

2 25 
1 80 
2 *6 
2.70 
2.40 
2 — 

3 75 
1.50 
1.50 


1.80 

1.20 

1.20 

1.— 

1.20 

1.20 

1.20 

1.20 

1.50 

2.70 

— .90 
—.75 

1.20 

1.— 

1.50 

—.75 

1.80 

1.80 

2.40 

2.25 

— .60 
— .90 

1.20 
1.50 
1.60 
1 20 
1.50 


Digiii2ed  by  Google